SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 539
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ कर्णाटवृत्ति जीवतत्त्वप्रदीपिका ४८६ आत्मा तन पर पेरणं, उभय तनगं पेरर्गमेंदी त्रिस्थानकदोळं प्रत्येकं बाधनमुं बंधनमुमसंयममुबी मूकं निमित्तमप्प क्रोधादयः कषायाः क्रोधमानमायालोभंगळुमे व कषायंगळु पुंवेदादिनोकषायंगलं येषां न संति आवुवु केलवु जीवंगळिगल्लमवर्गकषायरं, द्रव्यभावनोकरूपमलरहितरुमप्प सिद्धपरमेष्ठिगळ मोरे दितारियत्पडुगुं । येत्तलानुमुपशांत कषायादिचतुर्गुणस्थानवत्तमकषायरुममलरुं यथासंभवद्रव्यभावमलरहितमप्परा दोडमवर्गेयं गुणस्थानप्ररूपणे ५ यिदमेयकषायत्वसिद्धियुंटे दरियल्पडुगुमिल्लि क्रोधादिकषायं तनये बंधनबाधाऽसंयम हेतु मक्कुमें दो ओदानुमोदजीवंगे क्रोधादिकषाय आत्मन एव तनगे बंधन हेतुवं स्वशिरोभिघातादि बाधाहेतुवु हिंसाद्यसंयम हेतुतुमक्कु । मत्तोवर्धन क्रोधादिकषायं पेरंगेये स्वशत्रादिगे बाधनबंधना - संयमतुमकुं । मत्तोर्व्वन कामुकादिजीवन क्रोधादिकषायमुभयक्कुं स्वपरद्वयक्कं यथासंभव बंधन बाधाऽसंयमहेतुक्कुमेदितु विभागं लोकानुसारदिदमुमागमानुसारदिदम् नोडल्पडुवुदु । कोहादिकसायाणं चउ चोदसवीस होंति पद संखा । सनी लेस्सा आउगबंधाऽबंधगदभेदेहिं ॥ २९० ॥ क्रोधादिकषायाणां चतुश्चतुर्दश विंशतिश्च भवंति पदसंख्याः । शक्तिलेश्या युब्बंधाबंधगतभेदैः ॥ स्वस्मिन् परस्मिन् उभयस्मिन् इति स्थानत्रयेऽपि प्रत्येकं बाधनबन्धना संयमानां त्रयाणामपि निमित्तभूताः क्रोधादयः कषायाः, पुंवेदादयो नोकषायाश्च येषां जीवानां न सन्ति ते अकषायाः, अमलाः द्रव्यभावनोकर्ममलरहिताः सिद्धपरमेष्ठिनः सन्तीति ज्ञातव्यम् । यद्यपि उपशान्तकषायादिचतुर्गुणस्थानवर्तिनोऽपि अकषाया अमलाश्च यथासंभवं द्रव्यभावमलरहिताः सन्ति तथापि तेषां गुणस्थानप्ररूपणयैव अकषायत्वसिद्धिरस्तीति ज्ञातव्यम् । तद्यथा ——— कस्यचिज्जीवस्य क्रोधादिकषायः स्वस्यैव बन्धनहेतुः स्वशिरोऽभिघातादिबाधाहेतुः हिंसाद्यसंयमहेतुश्च भवति । कस्यचिज्जीवस्य क्रोधादिकषायः परस्यैव स्वशश्वादेर्बाधिनबन्धना संयम हेतुर्भवति । कस्यचित्कामुकादिजीवस्य क्रोधादिकषायः स्वपरयोरपि यथासंभवं बाघनबन्धना संयम हेतुर्भवति इति विभागः लोकानुसारेण आगमानुसारेण च द्रष्टव्यः ॥ २८९॥ २० सम्बन्ध में 'यही ठीक है'; ऐसा कौन बुद्धिशील श्रद्धान करेगा । अतः दोनों मतोंका कथन किया है ||२८८|| १. म ंदोडे स्वशिरोभिघातादिबाधाहेतुवु बन्धनहेतुवं हिंसा ६१ १० अपने दूसरे और दोनों के बन्धन, बाधा तथा असंयम में निमित्तभूत क्रोधादि कषाय और पुरुषवेद आदि नोकषाय जिन जीवोंके नहीं हैं, वे द्रव्यकर्म, भावकर्म और नोकर्मरूप मलसे रहित सिद्धपरमेष्ठी अकषाय-कपाय रहित हैं; ऐसा जानना । यद्यपि उपशान्त कषाय आदि चार गुणस्थानवर्ती जीव भी अकषाय तथा यथायोग्य द्रव्य मल और भावमलसे रहित होते हैं, तथापि उनके गुणस्थान प्ररूपणासे ही अकषायत्वकी सिद्धि जानना । किसी जीवकी क्रोधादि कषाय अपने ही बन्धनमें हेतु होती है, अपने सिर फोड़ने आदि बाधामें हेतु होती है तथा हिंसा आदि असंयम में हेतु होती है । किसी जीव की क्रोधादि कषाय दूसरे अपने शत्रु आदिके बन्धन, बाधा तथा असंयम में हेतु होती है। किसी कामी आदि जीवकी क्रोधादि कषाय यथा सम्भव अपने और दूसरोंके बन्धन, बाधन और असंयम में हेतु होती है । इस प्रकारका विभाग लोकानुसार और आगनानुसार करना ||२८९ || ३० Jain Education International For Private & Personal Use Only १५ २५ www.jainelibrary.org
SR No.001816
Book TitleGommatasara Jiva kanda Part 1
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNemichandra Siddhant Chakravarti, A N Upadhye, Kailashchandra Shastri
PublisherBharatiya Gyanpith
Publication Year2000
Total Pages564
LanguageHindi, Prakrit
ClassificationBook_Devnagari, Philosophy, Religion, & Karma
File Size13 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy