Setubandha

SR No.: 001384
Original Sutra Author: N/A
Author: Krishnakant Handiqui
Publisher: Prakrit Text Society Ahmedabad
Publication Year: 1976
Total Pages: 812
Language: English, Sanskrit
Classification: Book_English & Literature
File Size: 14 MB

Page 354

SETUBANDHA .
193 Kula says कथं रावणं हत्वा सीतामानयामीति चिन्तितः अर्थः लब्ध इव यस्मिन् गमने तत् चिन्तितलब्धार्थमिव । एतेन सोत्साहत्वमुक्तम् । भ्रूसंचारेण भ्रुकुटिरचनया सूचितामर्षरसं गमनं रामहृदये.......विषमिव निहितं रामेण हृदि कृतमित्यर्थः .
48. K says तदानीं तस्य रामालोकनस्य भावविशेषाः केचिदभूवन् । कथम् -तस्य दृष्टिः लक्ष्मणमुख शोभेव प्राप। अतिवात्सल्यात स्निग्धा दृष्टिः शोभेव आरोहति स्म। तया दृष्टया लक्ष्मणमुख प्रसन्नमशोभतेत्यर्थः । हरिपतेः सुग्रीवस्य विकटमुरः वनमालेव प्राप। साहाय्यकं करिष्टयतस्तस्य वक्षःस्थलं वनमालेव अलंचकारेत्यर्थः। वीरपुरुषस्य वक्ष एव भरसहमिति वक्षःस्थल संभावयामास। वनमाला नाम कुसुमवान् वीरुद्विशेषः । पवनतनयं कीतिरिव प्राप। कृतकार्यमिव आगतं हनूमन्तं कीर्तिरिव भूत्वा व्याप्नोदित्यर्थः । बलानि वानरसैन्यानि आज्ञेव गमनाज्ञेव प्रापत् । सा दृष्टिरेव सैन्यानि गन्तुमाज्ञापयामासेत्यर्थः । एवमालोकनानन्तरमेव तैरिणितज्ञैः सह रामः प्रयाणमकरोदित्याह-(see next verse). MY says एकापि दृष्टिः तद्विषयरूपभेदेन अनेकरूपेव व्यलगदित्यर्थः . ___Kula says रामस्य दृष्टिः लक्ष्मणमुखं valaggai (for vilaggal) आरोहति । लक्ष्मणमुखमनेन अवलोकितमित्यर्थः । लक्ष्मणस्य च गमनोत्साहवतः प्रथम दृष्टया संभावितस्य मुखप्रसादोदयात् दृष्टिः शोमेव भवति । ततोऽभिमतानुवचनात सानुरागा दृष्टिः वनमालेव...... सुग्रीवस्य विकटं सौहार्दायतनम् ठरो(ब्यानोति !)। सा च तस्य वनमालेव हृदयोल्लासहेतुत्वात * । कार्यमिदमनेन कृतं करिष्यते चेति प्रसादविशदा गुणोत्कर्ष ख्यापयन्ती कीर्तिरिव पवनतनयम् । सज्जीभवेति आज्ञेव (बलानि), दृष्टिपातदर्शना(नन्तर)मेव तेषां गमनोद्यमदर्शनात् .
- Jagaddhara in his comm. on Sarasvati - kanthabharana 4.19 where this verse is quoted says सुग्रीवस्य विस्तीर्णमुरः सा विलगति वनमालेव पौरुषाध्यवसायनिमित्तम ,....... ....वनमालेव प्रमाणावसरे प्रभुणा सुग्रीवाय प्रसादीकृतेति भावः। आपादप्रवणां मालां वनमालेति तां विदुः' इति शाश्वतः.