Page Text
________________
અસ્તાવના
પરેિમાણ
આચારાંગનું પરિમાણ ૧૮૦૦૦ પદ છે એવું વર્ણન ઘણે સ્થળે મળે છે, પરંતુ આ પરિમાણુ પ્રથમ શ્રુતસ્કંધનું 'સમજવાનું છે. પદ શબ્દની વિવિધ વ્યાખ્યાઓ શાસ્ત્રોમાં મળે છે. આ શાસ્ત્રીય પરિમાણુની વાત થઈ. પરંતુ તે તે અંગોનું શાસ્ત્રોમાં જે પદ્મપરિમાણુ વર્ણવેલું છે તેમાં થોડો ઘણો ઘટાડો કાળક્રમે થયેલો વર્તમાનમાં જોવામાં આવે છે,
૩૨ અક્ષરનો એક શ્લોક. આ ગણતરીથી વર્તમાનમાં ઉપલબ્ધ સંપૂર્ણ આચારાંગનું શ્લોક પ્રમાણ ૨૬૪૪ ધણી પ્રતિઓમાં જણાવેલું છે. કોઈક પ્રતિમાં ૨૪૫૪ અને ૨૫૫૪ ૫ણ મળે છે, જુઓ પૃ૦ ૨૯૮ કિ૦ ૮.
વિષય
આચારાંગનો મુખ્ય વિષય આચાર છે. આચારાંગમાં આ આચારનું કેવું વર્ણન છે તેનો સંક્ષેપમાં ઉલ્લેખ સમવાયાંગ, નંદીસૂત્ર આદિ ગ્રંથોમાં મળે છે.
આચારાંગનિયુક્તિમાં પ્રથમ શ્રુતસ્કંધનાં નવ અધ્યયનોના અર્થ સંક્ષેપમાં નીચે પ્રમાણે भगाच्यो छे
१. यो ५० १०३ टि० २.
<<
'अष्टादश पदसहस्राणि पदाप्रेण, इह यत्रार्थोपलब्धिस्तत् पदम्, चोदक आह-जदि दो सुतक्खंधा, पणुवीसं अज्झयणाणि, अट्ठारस पदसहस्साणि पदग्गेणं भवंति, तो जं भणियं 'णवबंभचेरमइओ अट्ठारसपदसहस्सिओ वेओ । [आचाराङ्गनि० गा० ११] त्ति एयं विरुज्झइ । आचार्य आह-नणु एत्थ वि भणियं “ हवइ य सपंचचूलो बहु- बहुअयरो पयग्गेणं” [आचाराङ्गनि० गा० ११] ति, इह सुत्तालाक्यपदेहिं सहितो बहू बहुयरो य वक्तव्य इत्यर्थः, अथवा “दो सुयक्खंधा, पणुवीसं अज्झयणाणि' एयं आयारग्गसहितस्स आयारस्स पमाणं भणियं, अट्ठारस पयसहस्साणि उण पढमसुयक्खंधस्स णवबंभचेरमतियस्स पमाणं, विचित्तत्थबद्धाणि य सुत्ताणि, गुरूवदेसतो तेसिं अत्थो जाणियव्वो । ” – नन्दिवृत्ति हारिभद्री पृ० ७६ । “चोदक आह— जदि दो गुरुवदेसतो सिं अत्थो भाणितव्वो” – नन्दीचुर्णि पृ० ६२ । " अष्टादश पदसहस्राणि पदाग्रेण प्रज्ञप्तः । इह यत्रार्थोपलब्धिस्तत् पदम् । ननु यदि 'गुरूपदेशतस्तेषामर्थोऽवसेय इति । - समवायाङ्गवृत्ति
३१
पृ० १०८ ।
V
२. “ से किं तं आयारे ? आयारे णं समणाणं निग्गंथाणं आयार-गोयर- विणय- वेणइय द्वाण-गमण - चंक्रमणपमाण- जोग- जुंजण-भासा-समिति-गुत्ती - सेज्जोवहि-भत्त-पाण- उग्गमउप्पायणए सणाविसोहि सुद्धासुद्धगहणवय - णियम तवो वहाणसुप्पसत्थमाहिज्जइ, से समासओ पंचविहे पण्णत्ते, तंजहा - णाणायारे दंसणायारे चरित्तायारे तवायारे विरियायारे । ” - समवायानसूत्र ॥ १३६ ॥
“ से किं तं आयारे ? आयारे णं समणाणं णिग्गंथाणं आयार-गोयर - विणय-वेणइय- सिक्खा भासाअभास -चरण करण-जाया माया वित्तीओ आघविज्जति । से समासओ पंचविहे पण्णत्ते, तंजा— णाणायारे १ दंसणायारे २ चरित्तायारे ३ तवायारे ४ वीरियायारे " - नन्दीसूत्र ८७ । " भाचारे चर्याविधानं शुद्धयष्टकपञ्चसमितित्रिगुप्तिविकल्पं कथ्यते " - तत्त्वार्थराजवार्तिक १ । २० " जिअसंजमो अ १ लोगो जह बज्झइ जह य तं पजहियव्वं २ | सुहृदुक्खतितिक्खा वि य ३ सम्मत्तं ४ लोगसारो य ५ ॥ ३३ ॥
।
3.
निस्संगया य छट्ठे ६ मोहसमुत्था परीसहुवसग्गा
निजाणं अट्ठमए ८ नवमे य जिणेण एवं ति ९ ॥ ३४ ॥ " - आचाराङ्गनिर्युक्ति ।
Jain Education International
16
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001148 |
| Book Title | Agam 01 Ang 01 Acharanga Sutra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jambuvijay |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 516 |
| Language | Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, Conduct, & agam_acharang |
| File Size | 9 MB |