________________
६०६
अनुबन्धफलम्
(૨૬) નું અનુબંધ સુપુત્તરપદ્ર પુનું મુળરારૂઢા આ સૂત્રથી થતા નું પ્રત્યયમાં આવે છે, તેથી ફાસોનિપજે રાજા સૂત્રના વિષયમાં ઉપયોગી છે. શા (૨૭) જૂ અનબંધવાળા ધાતુ સુધારિ ગણમાં ગણાય છે. તેથી સધાં વરરાનો ન ચ ારા૪૮૨ા આ સૂત્રથી ધાર્દિ ગણના ધાતુઓમાં સ્વર પછી ન આગમ થાય છે. તેથી ખૂંપી ગવરજે નિયg૦ ૪૭૩] આ ધુ ધાતુ પિત્ હોવાને લીધે હાઃિ ગણનો હોવાથી તેનું રુદ્ધિ રૂપ સિદ્ધ થાય છે.
હસ્તલિખિત આદર્શોમાં ત અને ન લગભગ સરખા લખાતા હોવાથી અહીં જો હા તારીને પાઠ હોય તો તેનો અર્થ એવો થાય છે કે ૬ અનુબંધ ધાતુમાં હોય તો ધારિ ગણનો સૂચક છે, અને પ્રત્યયમાં ૬ અનુબંધ હોય તો ક પિત્ત પ્રત્યય સામે આવે ત્યારે સૂર્ય ત: પતિ રાજારા આ સૂત્રથી હસ્ય સ્વરપછી તુ આગમ આવે છે. અને તેથી દ-વૃ-તુ-કુતિ-રા: વાશ૪૦ ઇત્યાદિ સૂત્રોથી તુ એવા પૂ આદિ પ્રત્યયો સામે આવે ત્યારે માદા, સ્તુત્વઃ, કૃત્ય: ઈત્યાદિ પ્રયોગો સિદ્ધ થાય છે. (૨૮) ૬ અનુબંધ સામ સમૃદ્દાનેવધર્મે માત્મને જ રિારારા આ સૂત્રમાં ઉપયોગી છે. ટ્રા ધાતુ અનેક પ્રકારના છે. પરંતુ ટ્રાન્ કહેવાથી ઢાંમ્ રાને મધતુ 9] જ અહીં વિવક્ષિત છે. (૨૯) અનુબંધવાળા ધાતુ તનાદિ ગણના ગણાય છે. તેથી ઉદાહરણ તરીકે તન્વી વિસ્તાર મિતુ. ૪૨૧] આ તન ધાતુ વિત્ હોવાને લીધે તનાઃિ ગણનો હોવાથી T-તના [રાજા૮૩] આ સૂત્રથી તેનું નોતિ એવું રૂપ થાય છે. (૩૦) અનુબંધ પુંવર્ભાવ રૂપ અર્થનો સૂચક હોવાથી પુંવર્ભાવ માટે ઉપયોગી છે. જેમકે પર્વ પ્રાથs: આ અર્થમાં પ્રશ્નો નાતી [છારા%] સૂત્રથી નાતર પ્રત્યય લાગે છે અને તે રિતું હોવાથી રિતિ [૩રાવ૮આ સૂત્રથી પુંવર્ભાવ થવાથી પનાતીય આવું રૂપ સિદ્ધ થાય છે. (૩૧) અનુબંધ સ્ત્રીલિંગને સૂચવે છે. નામલિંગાનુશાસનના ૨૩મા શ્લોક અનુસાર જિતુ પ્રત્યય જેને અંતે છે એવા શબ્દો સ્ત્રીલિંગી બને છે. ઉદાહરણ તરીકે
મ-નન-વન્યુ-કાન-સીયાત્િ તત્ દ્દારારા આ સૂત્રથી સમૂહ અર્થમાં ત્િ એવો ત પ્રત્યય લાગતાં નનતા આદિ રૂપ બને છે. (૩૨) – અનુબંધ ૩ મૌર્વિતિ ગૃષ્ણને [કારાબ૨] આ સૂત્રમાં ઉપયોગી છે. દ્વયુક્ત સિવાયના ઉRIના ધાતુઓના ૩ નો વ્યંજનાદિ વિતું પ્રત્યય સામે આવે ત્યારે ગૌ થાય છે. જેમકે યુ મિત્રને મિયાતુ ૨૦૮૦] આ પુ ધાતુનું તિલ્ પ્રત્યય
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
