Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 92

६७
પહેલેથી જ જૈન આગમોની રચનાશૈલી ઔદ્ધ પિટકો જેવી લાંબા વર્ણનાત્મક સૂત્રરૂપે ચાલી આવતી, અને તે પ્રાકૃત ભાષામાં હતી, બીજી બાજુ બ્રાહ્મણ વિદ્વાનેरचनाशैली એ સંસ્કૃતભાષામાં શરૂ કરેલી ટૂંકાં ટૂં...કાં સૂત્રેા રચવાની શૈલી ધીરે ધીરે બહુ જ પ્રતિષ્ઠિત થઈ ગઈ હતી; એ શૈલીએ વાચક ઉમાસ્વાતિને આકર્ષ્યા અને તેમાં જ લખવા પ્રેર્યા. આપણે જાણીએ છીએ ત્યાં સુધી જૈન સંપ્રદાયમાં સંસ્કૃત ભાષામાં ફૂં કાં ટૂંકાં સૂત્રેા રચનાર તરીકે સૌથી પહેલા ઉમાસ્વાતિ જ છે. તેમના પછી જ એવી સૂત્રશૈલી જૈન પર પરામાં બહુ જ પ્રતિતિ થઈ અને વ્યાકરણ, અલ’કાર, આચાર, નીતિ, ન્યાય આદિ અનેક વિષયો ઉપર શ્વેતાંબર, દિગબર અને સોંપ્રદાયના વિદ્યાનેાએ તે શૈલીમાં સંસ્કૃતભાષાબહ ગ્રંથો લખ્યા.
ઉમાસ્વાતિનાં તત્ત્વાર્થસૂત્રો કણાદનાં વૈશેષિક સૂત્રોની પેઠે દશ અધ્યાયમાં વહેચાયેલાં છે. એમની સંખ્યા ફક્ત ૩૪૪ જેટલી છે, જ્યારે કણાદનાં સૂત્રોની સંખ્યા ૩૩૩ જેટલી જ છે. એ અધ્યાયામાં વૈશેષિક આદિ સૂત્રોની પેઠે આહ્રિક-વિભાગ અગર તે બ્રહ્મસૂત્ર આદિની માફક પાદ-વિભાગ નથી. જૈન સાહિત્યમાં અધ્યયન’તે સ્થાને ‘અધ્યાય’તે આરંભ કરનાર પણ ઉમાસ્વાતિ જ છે, તેમણે શરૂ નહિ કરેલા આહ્નિક અને પાદ વિભાગ પણ આગળ જતાં તેમના અનુગામી અકલંક આદિએ પોતપોતાના ગ્રંથમાં શરૂ કરી લીધા છે. બાહ્ય રચનામાં કણાદ અને યોગસૂત્ર સાથે તત્ત્વાર્થસૂત્રનું વિશેષ સામ્ય હોવા છતાં તેમાં એક ખાસ જાણવા જેવા ફેર છે, જે જૈન દનના પર પરાગત માનસ પર પ્રકાશ પાડે છે. કણાદ પેાતાનાં

Translation AI Generated

67
The earlier Jain Agama had a compositional style similar to that of the Āgama of the Āuddha or Pithakas, which was characterized by long descriptive aphorisms, and it was in the Prakrit language. On the other hand, the compositional style of Brahmin scholars, which began in the Sanskrit language, gradually became very esteemed with its concise aphorisms. This style attracted the reader Umāsvātin, inspiring him to write in that form. As far as we know, Umāsvātin is the first to compose short aphorisms in Sanskrit within the Jain tradition. After him, this aphoristic style gained much prominence in Jain literature, with learned scholars from the Śvetāmbara, Digambara, and other sects writing Sanskrit texts in that style on various subjects such as grammar, rhetoric, ethics, and logic.

Umāsvātin's Tattvārtha Sūtra is divided into ten chapters like the sūtras of Kāṇāda's Vaiśeṣika. The total number of his aphorisms is approximately 344, while that of Kāṇāda’s sūtras is only 333. In this chapter, instead of a Padya division like the Brahma Sutras, there is a section similar to the Vaiśeṣika sūtras which is called Āhnik. Umāsvātin is also the one who initiated the use of the term 'adhyāya' instead of 'adhyayana' in the study of Jain literature; the subsections and the Padya division that he did not start were later introduced by his successors like Akalanka in their own texts. Despite the external composition having notable similarities between the Tattvārtha Sūtra, Kāṇāda, and the Yoga Sūtra, there are specific differences that shed light on the Jain way of thought.