Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 399

તત્વાર્થસૂત્ર ઉ–પરિમાણની દષ્ટિએ કાંઈ તફાવત નથી. જેટલા ક્ષેત્રમાં પરમાણુ રહી શકે છે, એટલા ભાગને પ્રદેશ કહે છે. પરમાણુ અવિભાજ્ય અંશ હોવાથી એને સમાવવા માટેનું ક્ષેત્ર પણ અવિભાજ્ય જ હોવું જોઈએ, એથી પરમાણુ અને પ્રદેશ નામનું તત્પરિમિત ક્ષેત્ર બન્નેય પરિમાણની દૃષ્ટિએ સમાન છે. તે પણ એમની વચમાં એટલો તફાવત છે કે પરમાણુ પિતાના અંશીભૂત સ્કંધથી અલગ થઈ શકે છે; પરન્તુ ધર્મ આદિ દ્રવ્યના પ્રદેશ પિતાના સ્કંધથી અલગ થઈ શકતા નથી.
પ્ર–નવમા સૂત્રમાં “અનંત’ પદ છે. એથી પુદ્ગલ દ્રવ્યના અનેક અનંત પ્રદેશ હવાને અર્થ તો નીકળી શકે છે; પરંતુ અનંતાનંત પ્રદેશ હેવાને જે અર્થ ઉપર કાવ્યો છે તે ક્યા પદથી ?
ઉ૦–અનંતપદ સામાન્ય છે, તે બધા પ્રકારની અનંત સંખ્યાઓને બંધ કરાવી શકે છે. એથી જ એ પદથી અનંતાનંત અર્થ પણ કરી શકાય છે. [૭-૧૧] હવે દ્રવ્યના સ્થિતિક્ષેત્રને વિચાર કરે છે :
શriાડવઃ શરા. વધr: તા ૨૩ एकप्रदेशादिषु भाज्यः पुद्गलानाम् । १४ । असव्येयभागादिषु जीवानाम् । १५ । प्रदेशसहारविसर्गाभ्यां प्रदीपवत् । १६ ।
આધેય-સ્થિતિ કરનારાં દ્રવ્યની સ્થિતિ કાકાશમાં જ છે.

Translation AI Generated

In the Tattvarthasutra, there is no difference in terms of dimensions. The area in which an atom can exist is called a 'region.' Since the atom is an indivisible part, the field that accommodates it must also be indivisible; thus, both the atom and the region are the same in terms of dimensions. However, there is a difference between them in that the atom can separate from the assembled aggregation of its components; however, the regions of substances like dharma cannot separate from the aggregation of their components.

The ninth sutra contains the term “infinite.” From this, one can infer various infinite regions of pudgala (matter); however, which term signifies the meaning of infinite infinite regions? The term "infinite" is general and can encompass all kinds of infinite numbers. Therefore, the term itself can also signify the meaning of infinite infinite.

Now it reflects on the positional aspect of substances: the position of the substance which is an adjunct to permanence is indeed within the boundary.