Book Title: Vivek Manjari Part 02
Author(s): Chandranbalashreeji, Pandit Hargovinddas
Publisher: Jain Vividh Sahitya Shastramala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022280/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbAlacandrasUripraNItavRttisamupetA zrI AsaDakaviviracitA vivekamaJjarI (bhAga-2) navInasaMskaraNasampAdikA sAdhvI candanabAlAzrI sampAdakaH paNDita haragovindadAsa prakAzakaH jainavividhasAhityazAstramAlA vANArasI-siTI navInasaMskaraNaprakAzakaH zrutaratnAkara ahamadAbAda Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbAlacandrasUripraNItavRttisamupetA zrIAsaDakaviviracitA vivekamaJjarI [bhAga-2] * sampAdakaH . paNDitaharagovindadAsaH * navInasaMskaraNasampAdikA * paramapUjyapAdAcAryabhagavaMtazrImadvijaya rAmacandrasUrIzvarajImahArAjasya sAmrAjyavartI tathA pa.pU. pravartinI sA.rohitAzrIjImahArAjasya ziSyA sAdhvI candanabAlAzrI * prakAzakaH . jainavividhasAhitya zAstramAlA vArANasI-siTI * navInasaMskaraNaprakAzakaH . zrutaratnAkaraH 104, sArapa, Azrama roDa, ahamadAbAda-14 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekamaJjarI [ bhAga-2] saMzodhakaH paNDitaharagovindadAsaH sampAdikA sAdhvI candanabAlA zrI prakAzakaH zrutaratnAkaraH 104, sArapa, navajIvana presa sAme, Azrama roDa, ahamadAbAda- 14 * vi.saM. : 2066 I.sa. : 2010 pratiyA~ : 500 mUlya : 500-00 rupaye Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbAlacandrasUriviracitavRttisamupetA zrIAsaDakavikRtA vivekamaJjarI darzanaprabhAvaka zrutasthavira AgamAdigranthasaMzodhaka paramazrutopAsaka pravartakapUjyamunirAjazrI jambUvijayamahArAjanI puNyasmRtine sAdara arpaNa Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramapUjya jaMbUvijayajI mahArAja eTale...!! prabhubhakta, gurubhakta, mAtRbhakta, pitRbhakta !! samyajJAnanI dedIpyamAna jvalaMta jyoti! adbhuta medhA, prajJA ane pratibhAnA svAmI !! darzanazAstra, nyAyazAstra, bauddhazAstranA dhuraMdhara vidvAn !! tapa, tyAga, titikSAnI advitIya mUrti !! samyajJAna, darzana, cAritrarUpa ratnatrayInA ajoDa upAsaka !! namratA, nirabhimAnitA, nikhAlasatAnA svAmI !! zrutaparaMparAnA eka ujjavala nakSatra !! nayacakra, dravyAlaMkAra, nyAyapravezaka, AcArAMga, sthAnAMga, samavAyAMga, anuyogadvArasUtra, naMdIsUtra, paMcasUtra, yogazAstra, dharmabiMdu Adi aneka dArzanika graMtho, Agama graMtho ane prakaraNa graMthonA benamuna saMzodhaka !! AgamajJa, AgamasaMzodhaka, saMpAdakakalAvizeSajJa paramapUjya jaMbUvijayamahArAjanI puNyasmRtine vivekamaMjarInuM navIna saMskaraNarUpa sumana arpaNa karIne kRtArthatA anubhavuM chuM. - sAdhvI caMdanabAlAzrI Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutabhakti-anumodanA - lAbhArthI paramapUjya, paramopakArI, suvizAlagacchAdhipati, vyAkhyAnavAcaspati pUjyapAda AcAryabhagavaMtazrImadvijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjasAhebanA ziSyaratna adhyAtmayogI pUjyapAda paMnyAsapravara zrIbhadraMkaravijayajI mahArAjasAhebanA ziSyaratna hAlAradeze saddharmarakSaka pUjyapAda AcAryabhagavaMta zrImadvijaya kuMdakuMdasUrIzvarajI mahArAjasAhebanA ziSyaratna vardhamAnataponidhi 100+99 oLInA ArAdhaka pUjyapAda gaNivarya zrIjayabhadravijaya mahArAjasAhebanA sadupadezathI zrI navADIsA zvetAMbara mUrtipUjaka tapagaccha jainasaMgha aMtargata zrI neminAthanagaranA zrAvikA bahenonA upAzrayamAM thayelI jJAnakhAtAnI upajamAMthI A graMtha prakAzanano saMpUrNa lAbha lIdhela che. Ape karelI zrutabhaktinI amo hArdika anumodanA karIe chIe ane bhaviSyamAM paNa Apa uttarottara uttamakakSAnI zrutabhakti karatAM raho evI zubhecchA pAThavIe chIe. li. dhRtaratnAkara Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -manaHzuddhibIjAni "iha jIvANa vivego paramaM cakkhU akAraNo baMdhU / jai kahamavi pAvijjai asarisakammakkhaovasamA" // "tassa vibhUsaNamegaM maNasuddhI maMjarIva rukkhassa / tIi samiddho eso suhaphalariddhi payacchei" // "tamhA khalu AyahiyaM ciMtaMteNaM vivegiNA esA / kAyavvA maNasohI na hoi jaha dullahA bohI" // "causaraNe paDivattI sammaM aNumoaNA guNANa tahA / dukkaDagarihA taha bhAvaNA ya maNasuddhibIAI" // [vivekamaJjarI/gAthA-3-4-5-6] Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya kavisabhAzRMgAra mahAkavizrI AsaDakRta vivekamaMjarI graMthanuM prakAzana karatA ame atyaMta harSanI lAgaNI anubhavIe chIe. chellA keTalAMya varSothI A graMtha aprApya hato tethI ja alpa paricita banI gayo hato. prAkRtapadyamaya A graMtha upara vAdevI pratipakSasUnu AcAryazrI bAlacaMdrasUri (saM. 1277) e saMskRta bhASAmAM vRtti racI che. A vRtti sahita mULa graMtha ahIM prakAzita karavAmAM AvI rahyo che. kavisabhAzRMgAra mahAkavi AsaDa (saM.1248) jaina zrAvaka hatA. temaNe kalikAla gautama AcAryadevazrI abhayadevasUri pAsethI jaina siddhAntano sAra prApta karyo hato. temano vidvAna putra rAjaDa yuvAvasthAmAM ja mRtyu pAmyo hato ane tethI AsaDa kavine AghAta lAgyo hato. te samaye AcAryazrI abhayadevasUrie bodha ApI zokamukta karyo hato. kavi AsaDe potAnA gurunA bodhavAkyomAMthI ja A graMthanI racanA karI che. kavie vivekamaMjarI graMthanA AraMbhamAM ja graMthanA nAmanI ane viSayanI mahattA darzAvI che. viveka uttamacakSu samAna ane akAraNabaMdhu samAna che. A vivekanuM bhUSaNa manazuddhi che. manazuddhi vagara vivekano koI artha sarato nathI. vaLI jema vRkSa upara maMjarI AvatA ja vRkSanI zobhA khIlI UThe che ane te maMjarI bhaviSyamAM uttama phaLa ApanArI bane che tevI ja rIte vivekarUpI vRkSa upara manazuddhi maMjarI samAna che. A manazuddhi svarga ane mokSarUpI uttama phaLa Ape che. jemaNe manazuddhi karI che te uttama bodhi prApta kare che. manazuddhi uttama phaLa ApanAra vivekavRkSanI maMjarI samAna che. AvI manazuddhinI prApti mukhyatve cAra kAraNothI thAya che. (1) cAranA zaraNano svIkAra, (2) guNonI anumodanA (3) duSkRtanI garha ane (4) bhAvanA. A cAreya kAraNonuM vistArathI vivecana A graMthamAM karavAmAM AvyuM che. svarga ane apavarganI prAptimAM kAraNabhUta tattvonuM suMdara varNana A graMthamAM karavAmAM AvyuM che. saraLa prAkRta padyamAM A tattvonuM guMphana karavAmAM AvyuM che ane AcArya Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlacaMdrasUrie A tattvone samajAvavA saraLa saMskRta bhASAmAM suMdara zAstrIya daSTAMto varNavyA che, tethI A graMthanI mahattA anekagaNI vadhI che. pratyeka AtmArthI mATe A graMtha avazya vAMcavA lAyaka che. A graMthanuM prakAzana pUrve haragoviMdadAsa paMDite karyuM hatuM paraMtu te aprApya hato ane pothI AkAramAM nAnA TAIpamAM chapAyo hato tethI vAMcanArane upayogI thayo na hato. te ja graMthane Adhunika zailIthI punaH saMpAdana karI prakAzita karavAmAM AvI rahyo che. amane AzA che ke A prakAzana vAcakone | abhyAsu tathA jijJAsuone upayogI nivaDaze. prastuta navIna saMskaraNanuM saMpAdana pU. sAdhvI zrI caMdanabALAzrIjIe karyuM che. pU.sAdhvIjI zarIrathI asvastha uparAMta aneka prakAranI zArIrika takalIpha hovA chatAM sadA ya jJAnamagna rahe che ane satata saMpAdanakAryamAM vyasta rahe che. temaNe A graMthane saMpAdana karavAmAM tathA pariziSTo taiyAra karavAmAM athAga mahenata karI che. temaja graMthamAM AvatA avataraNonA mULa sthAno paNa zodhI A graMthamAM te te sthaLoe rajU karyA che. graMtha nibhUla pragaTa thAya te mATe temaNe khUba ja cIvaTa rAkhI che. A kAma karavA badala ane Avo uttama graMtha taiyAra karavI ApavA badala ame temanA atyaMta RNI chIe. A graMtha AtmArthI jIvone tathA jijJAsuone upayogI thaze. graMthaprakAzanamAM Arthika sahayoga karanAra saMsthA / saMghanI sAbhAra noMdha laIe chIe tathA prakAzanakAryamAM sahayoga karanAra tamAmano AbhAra mAnIe chIe. 2010, amadAvAda. jitendra bAbulAla zAha Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya jaina mahArASTrImAM racAyelA 144 paghonI A kRti AsaDakavie vi.saM.1248mAM lakhela che. prastuta "vivekamaMjarI' graMthanA pahelA padyamAM mahAvIra paramAtmAne vaMdana karela che, tyAra pachI vivekano mahimA samajAvyo che ane tenA bhUSaNarUpa mananI zuddhino ullekha karyo che. A zuddhinA cAra kAraNo jaNAvI temanuM vistArathI nirUpaNa karyuM che. e cAra kAraNo A pramANe che : (1) cAra zaraNonI pratipatti arthAt temano svIkAra, (2) guNonI sAcI anumodanA, (3) duSkarmonIpAponI niMdA ane (4) bAra bhAvanAo. tIrthaMkara, siddha, sAdhu ane dharma - A cArene maMgala kahIne temanuM zaraNa levA kahyuM che. vartamAna covIsInA nAma ApI temane tathA atIta covIsI vagerenA tIrthakarone namaskAra karyA che. prasaMgopAtta daSTAntono paNa nirdeza karyo che. gAthA-50pa3mAM bhinna bhinna munionA tathA gAthA-pa6-58mAM sItA vagere mahAsatIonAM nAmo Ave che. prAraMbhanI sAta gAthAomAMthI cha gAthAo tIrthakaronI stutiparaka che. prastuta "vivekamaMjarI" graMtha upara paramapUjaya AcAryabhagavaMta bAlacaMdrasUri mahArAje vRttinI racanA karela che. mULamAM sUcita dRSTAMtonA spaSTIkaraNa mATe saMskRta zlokomAM nAnI-moTI kathAo vRttimAM ApavAmAM Avela che. te kathAonA nAmo A pramANe che : (1) bharata-bAhubalI kathA, (2) sanakumAra kathA, (3) gajasukumAra kathA, (4) DhaMDhaNakumAra kathA, (5) sthUlabhadramuni kathA, (6) daDhaprahArI kathA, (7) jIMdakAcArya kathA, (8) cilAtIputra kathA, (9) avantIsukumAra kathA, (10) sukozalamuni kathA, (11) zAlibhadramuni kathA, (12) vajasvAmI kathA, (13) metAryamuni kathA, (14) 1. saMpAdakIya lakhANamAM "jaina sAhityano bRhat itihAsa gujarAtI AvRttimAMthI graMtha aMgeno paricaya sAbhAra lIdhela che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20] [ saMpAdakIya sudarzanazreSThI kathA, (15) dazArNabhadra kathA, (16) prasannacaMdrarAjarSi kathA, (17) kuragaDDamuni kathA, (18) abhayakumAra kathA, (19) jaMbUsvAmI kathA, (20) viSNukumAra kathA, (21) annikAputra kathA, (22) atimuktaka kathA, (23) nAgadatta kathA, (24) zayyabhavasUri kathA, (25) mASatuSamuni kathA, (26) kezIgaNadhara kathA, (27) ilAtIputra kathA, (28) meSakumA2 kathA, (29) puMDarIka kathA, (30) naMdiSaNa kathA, (31) karaThaMDu kathA, (32) kUrmaputra kathA, (33) sItAdevI kathA, (34) rAjImatI kathA, (35) madanarekhA kathA, (36) davadaMtI kathA, (37) vilAsavatI kathA, (38) aMjanAsuMdarI kathA, (39) narmadAsuMdarI kathA, (40) kalAvatI kathA, (41) subhadrA kathA, (42) RSidattA kathA, (43) mRgAvatI kathA. paramapUjya AcAryabhagavaMta bAlacaMdrasUri mahArAjano tathA AsaDakavino paricaya vagere bhAga-1mAM paMDita haragoviMdadAsanI saMskRta prastAvanA ane saMpAdakIya lakhANamAM ApavAmAM Avela che. pUrva saMpAdana aMge H saTIka A graMtha paMDita hIrAlAla haMsarAje-jAmanagaramAM prakAzita karela, paraMtu temAM mUlagraMthAMzano amuka bhAga TIkAmAM rahI gayelo. tethI A graMthanA punarmudraNa mATe jainAcAryazrI vIrasUrIzvarajI mahArAjasAhebe gurjara dezAntargata rAjadhanyapuramAM rahetA zreSThi trikamacaMdranA putra kalikAtA vizvavidyAlayamAM saMskRta-prAkRta adhyApaka nyAyavyAkaraNatIrtha padavIthI vibhUSita paMDita haragoviMdadAsane protsAhita karyA ane temaNe cha Adarza pratonI sahAyathI A graMthanuM saMzodhana karI saMskRta chAyAthI vibhUSita karI A graMtha pharI taiyA2 karyo ane jaina vividhasAhitya zAstramAlA'nA 9mA graMthAMka tarIke vi.saM.197pa, vI.saM. 2445mAM A graMtha pratAkAre be bhAgamAM prakAzita thayela che. navInasaMskaraNa saMpAdana aMge H AjathI lagabhaga 90 varSo pUrve prakAzita thayela A graMthanI AvRtti jIrNaprAyaH thayela hovAthI ane pratAkAre mudrita thayela graMthamAM ghaNA nAnA akSaro hovAthI suvAcya akSaromAM A graMthanuM punarmudraNa thAya to samAdhi mATe ane AtmasAdhanA mATe atiupayogI A graMtha hovAthI anekone vAMcavA mATe upayogI bane. AvI uttama bhAvanA lAlabhAI dalapatabhAI vidyAmaMdiranA niyAmakazrI jitendrabhAI zAhanA manamAM Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya] [ 22 udubhavI ane ekavAra teo mArI nAdurasta rahetI tabiyatamAM sukhazAtA pRcchA mATe Avela, tyAre vAta karI ke "vivekamaMjarI' graMthanA puna:saMpAdananI bhAvanAne sAkAra karavA mATe ApazrIjIno sahayoga maLe to A graMthanuM punaHsaMpAdana kArya ati upakAraka thAya tevuM che. temanI bhAvanAne saharSa vadhAvI temanA A saMpAdanakAryamAM svasvAdhyAyanA uddezathI sahayoga ApavAnuM thayela che ane A graMthano svAdhyAya karatAM je saMvegagarbhita zubhabhAvo ullasita thayA che, te mATe temanI khAsa RNI chuM. A navIna saMskaraNa saMpAdanamAM uddharaNo badhA bolDa phonTamAM Apela che. uddharaNonA sthAno jeTalA upalabdha sAmagrInA AdhAre amane maLyA che, te corasa kAMusamAM Apela che. temaja pariziSTo - 9 navA taiyAra karela che. prastuta pustakAkAre vivekamaMjarI bhAga-1mAM catu zaraNapratipattidvAranuM varNana tathA guNAnumodanAdvAramAM mahApuruSonA caritronuM varNana ApavAmAM Avela che. tyAra pachI vivekamaMjarI bhAga-2mAM mahAsatIonA caritronuM varNana, duSkRtagarNoddhAranuM varNana ane bhAvanAdvAranuM varNana ApavAmAM Avela che. upakArasmaraNa: mArI saMyamasAdhanA ane zrutapAsanAmAM sahAyaka bananAra sau koInuM kRtajJabhAve smaraNa karuM chuM. vizeSamAM A graMthanA prakAzana kAryamAM paramapUjya paramopakArI rAmacaMdrabhadrakara-kuMdakuMdasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna paramapUjaya paMnyAsapravarazrI vajasenavijaya mahArAjanA zubhAzIrvAda prApta thayela che tathA teozrInA gurubaMdhuvarya vaddhamAnataponidhi paramapUjaya gaNivaryazrI nayabhadravijaya mahArAjanI zubha preraNAthI A graMthaprakAzanano saMpUrNa lAbha neminAthanagara-navADIsA zrAvikA saMghanI bahenonA jJAnakhAtAnI upajamAMthI lIdhela hovAthI A graMtha prakAzananA suavasare kRtajJabhAve temanuM smaraNa karuM chuM tathA A graMthanA navIna saMskaraNanA saMpAdana kArya mATe jitubhAIe mane zrutabhaktino je lAbha Apyo te badala temanI RNI chuM. A "vivekamaMjarI' graMthanuM navInasaMskaraNa paramapUjaya, paramopakArI, paramakRtopAsaka, AgamasaMzodhaka, zrutasthavira, pravartaka zrIjaMbUvijaya mahArAjanI puNyasmRtine sAdara arpaNa karI kRtArthatA anubhavuM chuM. mArI nAdurasta rahetI tabiyatamAM paNa ghaNo parizrama karIne yathAzakya graMtha suvAcya Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 ] [saMpAdakIya ane zuddhikaraNapUrvakano taiyAra thAya te badala pUrato prayatna karela che. Ama chatAM anAbhogathI ke dRSTidoSanA kAraNe ke mudraNAdi doSanA kAraNe je koI kSatio rahela hoya te vidvajano sudhArIne vAMce ane te badala micchA mi dukkaDuM mAMguM chuM. prAMta aMtaranI eka ja zubhabhAvanA vyakta karuM chuM ke arihaMtAdi cAranA zaraNono svIkAra karIne, mahApuruSonA jIvanamAM rahelA guNonI anumodanA-saMstavanA karIne svaduSkatonI gaha karIne jema pUrvanA mahApuruSoe Atmahita sAdhyuM tema ApaNe paNa Atmahita sAdhavA kaTibaddha banI bAra bhAvanAothI bhAvita banI samAdhine AtmasAta karI apUrvakaraNa, kSapakazreNi, kevalajJAnane pAmI yoganirodha dvArA sarva karmano kSaya karIne ApaNe sau koI bhavyAtmAo sAdi anaMtakALa sudhI zAzvata sukhamAM hAlIe e ja zubhakAmanA !! - sAdhvI caMdanabAlAzrI epha-2, jeThAbhAI pArka, nArAyaNanagara roDa, pAlaDI, amadAvAda-7 caitra suda-13, vi.saM.2066 ravivAra, tA. 29-3-2010 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaNikA [bhAga-2] viSayaH 9-14 mAthA/pRSThAGkaH | viSayaH gAthA/pRSThAGka prakAzakIya 7-8 duSkRtagarhAdvAramprastAvanA AzAtanAgarhaNam 62/590 saMpAdakIya 15-20 | jinavANIkSamaNA 63/590 viSayAnukramaNikA saMghakSamaNA 64-66/590-592 pariziSTAni | dharmakSamaNA 67-69/592-593 guNAnumodanAdvAram dAnAnumodanam 70-71/593-598 tIrthakarajananIstutiH 55/341 / sarvajIvakSamaNA 72-81/598-605 satInAmamantrAkSarANi 56-58/341 / upasargatitikSA 82/605 sItAdevIkathA 56/342-388 | AtmaduSkRtagardA 83-84/605-606 rAjImatIkathA 56/389-397 | pApasthAnakavyutsarjanam 85-88/606-607 madanarekhAkathA 56/398-405 | sAvadyayogaparihAraH 89-92/608-609 davadantIkathA 56/406-432 | vapuryutsarjanam 93/609 vilAsavatIkathA 56/433-476 sarvayogaparihAraH 94/610 aJjanAsundarIkathA 57/477-493 paryantArAdhanAphalam 95-96/610 narmadAsundarIkathA 57/494-511 bodhyutkarSaH 97/611 kalAvatIkathA 57/512-537 bhAvanAdvAramsubhadrAkathA 581538-543 prastAvaH 98/612 RSidattAkathA 58/544-580 | anityabhAvanA 99-100/612-613 mRgAvatIkathA 58/581-587 | azaraNabhAvanA 101-105/613-614 satIsAmAnyastutiH 59/588 saMsArabhAvanA 106-107/615 ahaMdAdiguNAnumodanam 60-61/588-589 | ekatvabhAvanA 108-113/615-617 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14] [viSayAnukramaNikA viSayaH gAthA/pRSThAGka viSayaH gAthA/pRSThAGkaH anyatvabhAvanA 114-115/617-618 pramAdapazcAttApaH 133-135/629-631 azucitvabhAvanA 116/618-619 mithyAtvatyAgopadezaH 136/631-632 AzravabhAvanA 117-118/619 tattvarahasyam . 137-138/632 saMvarabhAvanA 119/619-620 samyaktvopadezaH- 139/633 nirjarAbhAvanA 120/620 cAritropadezaH 140/633 lokabhAvanA 121-122/620-622 pramAdatyAgopadezaH 141/633-634 bodhibhAvanA 123/622-623 namaskAropadezaH 142/634 svAkhyAtadharmabhAvanA 124-125/623-624 | samAptimaGgalam 143/634-635 dharmamAhAtmyam 126-129/624-627 | prazastiH 144/635-637 antaraGgakuTumbanirdezaH 130-132/627-629 pariziSTAni [1] pariziSTam-vivekamaJjarImUlagAthA 639/649 [2] pariziSTam-vivekamaJjarImUlagAthAnAmakArAdyanukramaH // 650/652 [3] pariziSTam-vivekamaJjarIvRttigataprAkRtauddharaNAnAmakArAdyanukramaH // 653/654 [4] pariziSTam-vivekamaJjarIvRttigatasaMskRtauddharaNAnAmakArAdyanukramaH // 655/658 [5] pariziSTam-vivekamaJjarIkathAgatasuktInAmakArAdyanukramaH // 659/664 [6] pariziSTam-vivekamaJjarIkathAgatatAttvikapadyAnAmakArAdyanukramaH // 665/666 [7] pariziSTam-vivekamaJjarIvRttigatakathAnAmakArAdyanukramaH // 667 [8] pariziSTam-vivekamaJjarIvRttigataprazastInAmakArAdyanukramaH // [9] pariziSTam-vivekamaJjarIvRttigatavizeSanAmnAmakArAdyanukramaH // 669-691 668 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekamaJjarI [bhAga-2] Page #17 -------------------------------------------------------------------------- Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [341 guNAnumodanAdvAre mahAsatIguNAnumodanA] atha mahAsatIguNAnumodanAM kartukAmaH purastIrthakarajananIbhiSTuvannAha - jaNavimhayajaNaNIo jayaMti titthaMkarANa jaNaNIo / pasarvati puttarayaNaM jAo telukkasiritilayaM // 55 // [janavismayajananyo jayanti tIrthakarANAM jananyaH / prasavanti putraratnaM yAstrailokyazrItilakam // ] vyAkhyA - tIrthaM bhavAmbudheravatAramArgaM, yadvA, caturvarNaM zrIzramaNasaGgham, athavA, prathama-gaNadharaM kurvantIti tIrthaMkarA arhantasteSAmatItAnAgatavartamAnaviharamANAnAM jananyo mAtarastIrthaGkarajananyastA jayanti sarvotkarSeNa vartante / kiviziSTAH ? 'jaNavimhaya tti' janAnAM trilokIlokAnAM vismayAzcaryaM janayanti yAstAstathA / vismayakAraNamuttarArdhenAha-'pasavaMti tti' yAH putraratnaM jAtAvekavacanaM sutamANikyA- 10 nIti, prasavanti jnynti| kiMviziSTam ? 'telukka tti' trailokyasya svarbhUrbhuvo rUpasya zrIlakSmIstasyAH zirastattathA siddhipadamiti bhAvaH tatra tilakaM maNDanaM yaduktamAgame-"namo tthu te rayaNakukkhidhArie / namo tthu te jagapaIvadAie" // [ ] ityAdi // 55 // atha gAthAtrayeNa satInAmamantrAkSarairAtmAnaM pavitrayannAha ... 15 sIyAdevI sulasA rAimaI mayaNareha damayaMtI / ajjA caMdaNabAlA maNoramA taha vilAsavaI // 56 // aMjaNAsuMdarI ceva nammayAsuMdarI sivA / dhAriNI cillaNAdevI pabhAvaI kalAvaI // 57 // revaI devaI jiTThA sujiTThA paumAvaI / naMdA bhaddA subhaddA ya risidattA migAvaI // 58 // [sItAdevI sulasA rAjImatI madanarekhA damayantI / AryA candanabAlA manoramA tathA vilAsavatI // 1. namostu te ratnakukSidhArike ! namo'stu te jagatpradIpadAyike ! / 15 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342] [vivekamaJjarI aJjanAsundarI caiva narmadAsundarI zivA / dhAriNI cillaNAdevI prabhAvatI kalAvatI // revatI devakI jyeSThA sujyeSThA pdmaavtii| ... nandA bhadrA subhadrA ca RSidattA mRgAvatI // ] AsAM padArtho vyakta eva / vyAsArthastu kathAnakebhyo'vaseyastAnyetAni - $$ astIha mithilA nAma purI devapurInibhA / tasyAM janaka ityAsIdasImasukRto nRpaH // 1 // priyA zraddheva dharmasya tasyAnandaikamandiram / videhA bhuvi dehAbhirAmA lakSmIrivAbhavat / / 2 / / sarasvatIva sadbodhakavite vizvavizrute / sA'sUta samaye'nyatra yugapat putradArike // 3 // jAtAmAtrAdato yugmAjjahAra kila kazcana / devastatpUrvavaireNa dArakaM dAruNAzayaH // 4 // vaitADhyazirasi vyomnastaM bAlaM tridazo'mucat / dyotayan diGmukhAnyatra nakSatramiva so'patat // 5 // patantaM ca tamadrAkSIt tadA candragatiH svayam / dakSiNazreNinagararathanUpuranAyakaH // 6 // -- kimetaditi saMbhrAntaH saiSa vidyAdharezvaraH / tannipAtAnusAreNa nandanodyAnamAyayau // 7 // dadarza tatra taM bAlaM patitaM puSpareNuSu / putrIyannAdade cAyamaputraH khecarezvaraH // 8 // puSpavatyAH svakAntAyAstaM samAtha so'rbhakam / devyasUta sutaM gUDhagarbhetyAghoSayat pure // 9 // Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [343 guNAnumodanAdvAre sItAdevIkathA] janmotsavaM vidhAyAtha hRdyaM vidyAdharAgraNIH / taM bhAmaNDalasambandhAdnAmnA bhAmaNDalaM vyadhAt // 10 // dhAtrIbhiH paJcabhiH pAlyamAno'sau vavRdhe kramAt / nandAdyAbhiryathA zuklatithibhirbAlacandramAH // 11 // itazcApahate tatra videhA roditi sma hA / janako'nveSayannApa tatpravRttiM ca na kvacit // 12 // hRte sute siteyaM tadaJjasetIva nAmataH / pitRbhyAM yugmajA putrI sA sIteti niraucyata // 13 // putrApahArabhItAbhyAM pitRbhyAM sAtha bhUmaye / kalpitA loThayitvA'syAMbhU suteti smRtA tataH // 14 // kAlena bhUyasA zokastayoH stokatvamIyivAn / zoka-harSI hi jantUnAmaraghaTTaghaTIbhramau // 15 // vyavahAravyatIrNeva lakSmIratha kalAntaraiH / sItA vivavRdhe dhAtrIpaJcakenopalAlitA // 16 // nitambasthalamullasibhrUvalli kucaparvatam / / sAtha paJceSupaJcAsyavanaM yauvanamAsadat // 17 // anurUpo varaH kaH syAdasyA iti divAnizam / cintayAmAsa citte tajjanako janako nRpaH // 18 // rAjJo'sya maNDalaM rAhuriva mlecchamahIpatiH / tadA'grasad balai raGgannAtaraGgatamAbhidhaH // 19|| itazcAdimahIbharturAdinAthasya hetave / svastimatyastyayodhyeti purandarakRtA purI // 20 // tatrAdibhUmibhRnnaptrAdityagotrAbdhicandramAH / abhUjjanakabhUpAlasRhada dazaratho nRpaH // 21 // Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 344] duHzAsanasya tasyAsaMzcatastraH prANavallabhAH / kauzalyA ca sumitrA ca kaikeyI kiJca suprabhA // 22 // rAjJo'sya tAsu catvAraH samabhUvaMstanUbhuvaH |raamo lakSmaNa bharata zatrughnaH kramazo'pyamI // 23 // padmanAmA halI teSu rAmo ramyaguNAspadam / nArAyaNAkSaH kiJcArdhacakrabhRllakSmaNo'STamaH // 24 // athAsthAnasthitasyAsya rAjJo vetrI vyajijJapat / svAmin ! janakadUto'sti siMhadvAri nivAritaH // 25 // 'pravezya' nRpeNokte vetriNAsau pravezitaH / aikSvAkaM praNanAmaiva purastAd niSasAda ca // 26 // nRpo'pi dUtamudbhUtaharSotkarSo jagAda tam / maithilasya sarASTrasya kuzalaM suhRdo mama ? // 27 // jAnAmi preSito'si tvaM mannirvRttikRte'munA / vizeSaNa punabrUhi kimAgamanakAraNam ? // 28 // dUto'pyavakta gaNazaH santyAptAH svAmino mama / deva ! tvameva kintvekaH suhRdAtmA ca kiM bahu ? ||29|| janakasya sukhairduHkhairindorindIvaraM yathA / gRhyase tvaM tatastena smRto'si ripusaGkaTe // 30 // asti vaitADhyakailAzanagayorantarAlagaH / dezo'rdharbaro nAma janmabhUriva pApmanaH // 31 // mAyUramAlanagare tasya dezasya maNDena / AtaraGgatamo nAma mleccharAjo'sti dAruNaH // 32 // sutAH sahasrazastasya nRpIbhUyopabhuJjate / dezAn kAmbojavAlhIkazukamaGkanakAdikAn // 33 // [ vivekamaJjarI Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre sItAdevIkathA ] idAnImAtaraGgastaistaraGgairiva vAridhiH / bhISaNo'kSauhiNInAthairabhAGgIjjanakakSitim ||34|| pratisthAnaM ca mAtaGgAste caityAni nyapAtayan / zRGgANIva sutuGgAni dharmavizvambharAbhRtaH // 35 // tat kuruSva paritrANaM dharmasya janakasya ca / atimAtramabhISTau te yadetau jIvitAdapi // 38 // zrutveti tatkSaNAt paGktiratho mlecchajigISayA / suhRtsrANaprayANAya jayaDhakkAmadApayat // 37 // atho dazarathaM prAha rAmo natvA kRtAJjaliH / mlecchamAtrajaye yUyaM tAta mA yAta, yAmyaham // 38 // mayApi sAnujenAyaM jetavyo yuSmadAjJayA / ikSvAkavo yadAjanmavikramA bharatAdayaH || 39 // itthaM kathaJcidAsAdya piturAjJAM salakSmaNaH / rAmazcamUsamUhena vRto'gAd mithilAmatha ||40|| mlecchabhUpAMstamorUpAn rAmacandraH salakSmaNaH / tatra vitrAsayAmAsa karairiva zaraiH kSaNAt // 41 // hRSTo'tha janako'bhyetya rAmacandraM salakSmaNam / purIM pravezayAmAsa svayaM tveSa mano'vizat // 42 // rAmeNAgatya janako mlecchAtaGkAd na kevalam / svasutAyA varAvApticintAyA api mocitaH // 43 // $$ janebhyo jAnakIrUpaM zrutvA draSTuM tadAgamat / kautukI nAradaH kanyAntaHpure praviveza ca // 44 // ApInaM ghRtakaupInaM piGkezadRzaM bhRzam / tundilaM chatrikAdaNDakamaNDaluvRSIdharam // 45 // [ 345 5 10 15 20 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 346 ] bhayaGkaraM tamAlokya sItA bhItA savepathuH / AraTantI hA mAtariti gehAntarAvizat // 46 // dhRtvA bAhuzikhAkaNThakacchakarNeSu dAsikAH / rurudhustaM krudhottAlA dvArapAlA api drutam ||47|| zvabhyaH svaM kIravattebhyo mocayitvA kathaJcana / yayAvutpatya vaitADhyaM tatra kopAdacintayat // 48 // astIha dakSiNazreNIbhartuzcandragateH sutaH / yuvA bhAmaNDalo doSmAn vidyAdharadhurandharaH // 49 // sItAM citrapaTe kRtvA darzayAmyasya yena tAm / haThAdapaharatyeSa kSate pratikaromyadaH ||50|| cintayitveti vidadhe tattathA nArado muniH / bhAmaNDalo'pi tAM dRSTvA manmathagrahilo'bhavat // 51 // bubudhe nAradAnItacitrAlikhitayoSiti / kAmaM bhAmaNDalasyaitadvayasyebhyo'tha tatpitA // 52 // AhUya nAradaM candragatirbhaktipurassaram / kA'sau kasyAtmajetyAdi papraccha paTayoSiti // 53 // Acakhyau nArado'pyetAmamuSmai paTayoSitam / yathAnAma yathAdhAma yathArUpaM yathAguNam // 54|| visRjya nAradaM rAjA bhAmaNDalamathAvadat / tvAM tayodvAhayiSyAmi tato vatsa ! viSIda mA // 55 // tatazcapalagatyAkhyo vidyAbhRt tadanujJayA / baddhvA janakamAnIyA''rpayaccandragaternizi // 56 // athAzUtthAya janakaM rathanUpurapArthivaH / AzrilazyoccairnivezyApi sagauravamado'bhavat // 57 // [ vivekamaJjarI Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [347 guNAnumodanAdvAre sItAdevIkathA] lokottaraguNaurgItA sItA te vidyate sutA / bhAmaNDalazca me sUnuranUno rUpasampadA // 58 // yogastadetayorjAtyaratnahemnorivocitaH / mitho bhavatu sambandhAdAvayorapi sauhRdam // 59 // janako'tha jagAdeti dattA rAmAya sA mayA / 'sakRt kanyAH pradIyante' tadanyasmai dade katham ? // 60 // atha candragatiH prAha mayA sauhRdahetave / prArthito'si tvamAnIya kSamastAM hartumapyaham // 61 // rAmAya kalpitA sItA svasutA yadyapi tvayA / tathApi naH parAjitya pariNeSyati tAmayam // 62 // itthaM satyapi sAmarthya'thavA kAryaM dvayaM mayA / rakSaNIyApakItizca grAhyA ca tava kanyakA // 63 / / vajrAvartArNavAvarte dhanuSI devatAjJayA / pRthagyakSasahasreNAdhiSThite duHsahaujasI // 64 / / pUjyate pratyahaM gotradevatAvad gRhe punaH / kRte bhaviSyatoH zIrizAGgiNostad gRhANa te // 65 / / AbhyAmAropayatyekamapi dAzarathiH sa cet / tadA vayaM jitAstenodvahatAM te sutAmayam // 66 // ekaM sevakasaujanyAdaparaM bhujavikramAt / madbharubhayathApyetanna bhayaM nAma pazyati // 67 // zrutveti maithilo dadhyau hA ! vaiSamyamupasthitam / mayA rAmAya deyA sA vighnastvayamupasthitaH // 68 // abhISTaH kSmAcaro rAmo'nabhISTaH khecarastvayam / na vedmi vikaTaM karma hA sIte ! kiM bhaviSyati ? // 69 / / 15 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 348 ] cintayitveti janakaH kAlakSayakRte kRtI / vihasya khecarAdhIzamabravIdevamastviti // 70 // tato vajrArNavAvartte arpayitvA sa te dhanU / . mithilAM prApayAmAsa maithilaM khacarezvaraH // 71 // AtmanApi nabhazcArisabhA - maNDalanandanaH / tatra candragatiH prApa sa bhAmaNDalanandanaH // 72 // mithilAM parito vidyAdharasainyairanudutaH / AvAsAnagrahIdeSa dattasvargabhramAn bhuvi // 73 // atho kathitavRttAnto videhAyai videharAT / prAtarvyadhatta sItAyAH svayaMvaraNamaNDapam // 74|| tatra te dhanuSI vIralakSmIbhrUlatike iva / carcayitvA'rcayitvA ca maNDapAntaramaNDayat // 75 // sItAsvayaMvarakRte janakena nimantritAH / tatreyuH kautukottAlabhUpAlA bhUcarA api // 76 // bhUcarAH khecarAstatra bhujadaNDonmadiSNavaH / etya maJceSu paJceSurUpA bhUpA upAvizan // 77 // rAmazca lakSmaNazca dvAvapi tau piturAtmanaH / puSpadantau padopAnte meroriva niSedatuH // 78 // sakhIbhiH sahitA sItA ratnAbharaNabhAriNI / athAgAt tatra mUrttAbhiH kalAbhiriva zAradA // 79 // dhanuSI pUjayitvA sA rAmaM manasi bibhratI / janakasya padopAnte'mbudherlakSmIriva sthitA ||80|| sarveSAmapi bhUpAnAM nipestustatra dRSTayaH / pratyagravikasajjAtIkalikAyAmivAlayaH // 81 // [ vivekamaJjarI Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [349 10 guNAnumodanAdvAre sItAdevIkathA] athAha janakadvA:sthaH kSmAcarAH khecarA api / bho bhoH zRNvantu bhUpAlA madvibhurvedayatyadaH // 82 / / Aropayati yaH kazcidekamapyetayordhanuH / jayalakSmIrivAvanyAM kanyAmudvahatAM sa me // 83 / / ekaikazo'tha doSmantaH khecarAH kSmAcarA api / upadhanuH samAgacchaMstadAropaNakAmyayA // 84 // nAzakan draSTamapyeke naike spraSTumapi kSamAH / Aropayanto nyapatan ke'pi ke'pyanamaMzca te // 85 / / atho dazarathAnujJAmApya rAmo mahAbhujaH / vajrAvartAbhidhAnasya dhanuSaH savidhe yayau // 86 / / sotprAsaM khecaraidRSTaH sAzaGkaM janakena ca / lakSmaNena ca sotkarSaM saharSaM cApi sItayA // 87|| yugmam / / pituH pulakadaNDena sahoddhRtamatho dhanuH / rAmeNa nAmitaM caitad bhUpAnAmAnanaiH samam // 88 // koTimAropya tat kIrtyA sArdhamadhvanayad dhanuH / vaidehImanasA sAkamAcakarSa ca rAghavaH // 89 // saMzayena samaM rAjJo janakasyodatAyarta / rAmeNa tad dhanuzcake pANau ca saha sItayA // 10 // dvitIyamarNavAvarta dhanurAropya tatkSaNAt / kanyA vidyAbhRtAmaSTAdazopAyaMsta lakSmaNaH // 91 // atha sItAkRte tAmyanmanA bhAmaNDalastadA / yugmajeyaM tavetyuktavA muninaikena bodhitaH // 12 // tato bhAmaNDalenauccaiH sAnutApena jAnakI / natAbhinanditazcAyaM janakena pramodinA // 93 // Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 25 350 ] [ vivekamaJjarI kSarantI prasravaM harSabASpAbhbhazca samaM tadA / natA bhAmaNDalenAtha videhA jananI nijA // 94 // sthAnaM svaM svamatho yathAgatamaguH kSoNIcarAH khecarA rAjAno janakena vAjivasanairmAsanaiH satkRtAH / aikSvAko'pi vadhUvareNa sahito mitreNa bhUmIbhRtAM sampUjyAnugato nivartya tamatha svAM rAjadhAnImagAt // 95 // // iti sItAcaritanAmani mahAkAvye sItotpattivivAharvaNano nAma prathamaH sargaH // atho nRpaH paGktiratho mahAtmA tapovaneSu pravayA yiyAsuH / rAmaM nije rAjyapade'bhiSektumuccairupAkraMsta zubhe grahe'hni // 1 // kaikeyyatho mantharayA tamAha nyAsIkRto yo'sti varastvayA me / tenAdya bhartarbharatasya rAjyaM prayaccha satyaM yadi rAghaveSu ||2|| zrutveti vAkyaM nRpatiH sadabhbhaM dambholineva prahato girIndraH / papAta mUrcchAkulito nRsiMhaH siMhAsanAd mIlitalocanAntaH // 3 // zrIkhaNDatoyairvyajanAnilaizca mUrcchApanItAsya paricchadena / AsthAya siMhAsanamantareti narezvarazcintitavAn vivektA ||4|| strIvAcayA ced bharataM svarAjye nivezaye syAdayazastadA me / pratizrutaM cecca na pAlaye svaM tadA kalaGkaH prathamaH kule'smin // 5 // tadastvakIrttirmama, kintu mA bhUdabhUtapUrvA'tra kule kalaGkaH / dhyAtveti niHzvasya ca dIrghamuSNamAkArayAmAsa nRpo'tha rAmam // 6 // AhUtamAtraH samupetya rAmaH praNamya tAtasya puro nyavikSat / snehaspRzA sAzruzA'bhipazyan pitApi taM gadgadavAguvAca // 7 // svayaMvare vatsa ! purA mayA'syAH sArathyatuSTena varaH pradattaH / taM yAcate kekayarAjaputrI svaputrarAjyena kimatra yuktam ? // 8 // rAmo'pyabhASiSTa suhRSTacetAstAtAthirta yuktabhidaM jananyA / yad bandhave me bharatAya rAjyaM dhinoti yo'smAn vidhunoti zatrUn // 9 // Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [351 guNAnumodanAdvAre sItAdevIkathA] tathApi tAtaH sutavatsalatvAdatiprasAdAditi mAmapRcchat / raghuprasUtervinayAtipAtasaMsUcakaM tattu mano dunoti // 10 // yasmai ca kasmaicana rAjyametat tAtaH prasAdIkurute'rthine'pi / kazcid niSedhe'numatau ca tatra tvatpattimAtrasya na me vikAraH // 11 // sutAvubhau te bharato'pyahaM ca dRzAvivAvAM tulitAnubhAvau / nivezyatAM tad bharato'tra rAjye pramodasampadbharato mataM me // 12 // zrutveti rAmAd mudito'tha yAvadAdikSadikSvAkupatiniyuktAn / tAvad babhASe bharato'stu rAjyaM tAtAnuyAsyAmi tapovanaM tvAm // 13 / / uvAca rAjA mama ca pratijJAM svamAturAjJAM ca manuSva vatsa ! asau varaM dattavaraM mayAdya tvadrAjyadAnena yato yayAce // 14 // athAha rAmo bharataM vibhinnaM sadvRttizobhastava cenna lobhaH / susattva ! satyApayituM tathApi tAtaM gRhANedamanindharAjyam // 15 // atho sabASpaM bharataH praNamya sagadgadaM rAmamidaM jagAda / tAtAryayoryuktamiha pradAtuM sAmrAjyamAdAtumidaM tu me na // 16 // athAha rAmo nRpatiM mayIha satyeSa rAjyaM na grahISyate tat / vanaM prayAmIti vadaMzca natvA viniryayau tUNadhanuHsahAyaH // 18 // vanaM prayAntaM tanayaM vilokya rAjA sutsnehvimohitaatmaa|| bhUyo'pi bhUyo'pi jagAma mUrchAmudvIjyamAno vyajanairjanena // 19 // natvA nijAmbAmaparAjitAkhyAM jagAda rAmo'JjalibandhapUrvam / mAtaH ! sutaste bharato yathAhaM pazyestatastvaM nanu mAmivaitam // 20 // yato'dya satyApayituM svasandhAmadatta rAjyaM bharatAya tAtaH / mayyatra satyeSa na tad bibharti vanAya tad yAtumahaM yatiSye // 21 // zrutvesi rAmasya vacAMsi mUrchAbharAd dharAyAM nipapAta devI / mUrchAvirAme vihite sakhIbhirutthAya bADhaM rudatItyuvAca // 22 // 20 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352] [vivekamaJjarI A: kena mUrchA vyaparopitA me yeneyamAsId sukhamRtyuhetuH / kathaM kathaM rAmaviyogaduHkhaM jIvatyahaM daivahatA sahiSye ? ||23|| rAmo'bravIt kAtaratA taveyaM mAtaH / kathaM panyasi matpituryat ? / siMhIsuto yAti na kiM vanAntaM siMhI tu kiM tAmyati lezato'pi ? // 24 // samasti tAtena RNaM pradeyaM yato vara: kekayanandanAyai / mayyatra satyamba ! pavitrasatyavratasya tasyAnRNatA kathaM syAt ? // 25 // yuktyA'nayA tAM pratibodhya rAmaH parAzca mAtRH praNipatya yAtaH / sItApi natvA nRpametya devIM rAmAnuyAnAya rayAdapRcchat // 26 // devyaGkamArogya sagadgadaM tAM sItAmazItAzrujalA jagAda / piturniyogena vanAya vatse ! yAtA nRsiMho'sya na duSkaraM tat // 27 // tvaM bAlajAtIkalikeva vatse ! mlAni kaThorAd maruto'pi yAsi / padbhyAM samaM yAtumapArayantI svabharturapyAtanuSe ca khedam // 28 // vatse ! nijasyAnugamena bharturaniSTakaSTAgamanena vApi / tava prayAntyAH pratiSedhamadya vidhiM ca kartuM na hi pArayAmi // 29 // athAha sItA tvaparAjitAM tAM nitAntasaMphullamukhI praNamya / tvadbhaktirevAstu zubhaGkarA me pathi svabhartAramanuprayAsye // 30 // sanmAnanaM tat kila kAmanaM me svargabhirAmA nanu te ca mArgAH / te sAnumanto'numatAzca yatra tvatputrapAdA nivasanti mAtaH ! // 31 // uktveti natvA ca nijapriyAmbAM sItA tato raammnupryaataa| satIziroratnamudazrupauranArIbhiradhvanyavalokyamAnA // 32 // niryAntamAkarNya vanAya rAmaM saumitriruttambhitakopakampaH / vizrAntadRSTiH kila cApadRSTau dadhyau savailakSyamidaM hRdantaH // 33 // prAyaH pumAMsa saralasvabhAvA raNDAstu kauTilyakalAkaraNDAH / tAtAd yayAce kathamanyathA'smin kAle varaM kekayasaMbhaveyam ? // 34|| Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre sItAdevIkathA ] [ 353 tato dadau yadbharatAya rAjyametAvatA'sAvanRNIbabhUva / ahaM tvidaM mAtRmukhAdamuSmAdAcchidya sadyo racayAmi rAme // 35 // Aryo'thavA yat tRNavad vimucya nAdAsyate rAjyamidaM susattvaH / tAtasya duHkhaM bhavitA tu tasmAt padAtivad rAmamanuvrajAmi ||36|| dhyAtveti dhImAn praNipatya tAtamambAM sumittrAparAjitAM ca / saumittrirapyAttadhanurniSaGgaM sItAnvitaM rAmamathAnviyAya ||37|| trayo'pi te phullamukhAravindA viniryayuH kozalarAjyapuryAH / prAkArasaudhAgratalapratiSThaiH paurairapArAzrubhirIkSyamANAH ||38|| saumitri - sItAnumato'tha rAmaH krAman dharitrIvalayaM krameNa / vanImapAcyAM dizi daNDakAkhyAM gatvA gRhe vA girigahvare'sthAt // 39 // tatra dvimAsAnazitau paredyurupAgatau dvau nabhasA maharSI / raghUdvahAbhyAM natayoradatta sItA tayoH prAsukavastubhikSAm ||40|| gandhAmbuvarSaM vidadhustadAnIM tasmin surA dundubhinAdpUrvam / tadgandhato'bhyetya munI nanAma rogI khago gRdhra iti prasannaH // 41 // tayoH padasparza vazAdarogo suvarNapakSazca sucArucaJcuH / ratnAGkuracchAyajaTAbhirAsIt tataH prasiddhaH / sa jaTAyunAmnA // 42 // rAmo'bravIt tau yatinau pratIdaM kravyAdayaM duSTamatizca pakSI / pUjyau ! bhavatpAdasamIpavartI sthitvA kathaM zAnti ivAjaniSTa ? // 43 // tau zaMsataH smAjani kumbhakArakRtAkhyamasmin nagaraM garIyaH / tatrAbhavad daNDakanAmadheyo rAjA dviSaddaNDanacaNDazakti: // 44 // tanmantriNA pAlakasaJjJitena mithyAddazaitanmatamApya dabhmAt / nipIlitaH skandakasUrirAsId nidAnato vahnikumAradevaH // 45 // bhrAntvA bhavaM daNDakabhUpatistu vane'tra pakSI samabhUdayaM saH / kuSThI paraM pUrvavirkamaNA'smAnAlokya jAtismaraNAdihAgAt // 47 // 5 10 15 20 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354] [vivekamaJjarI asmatpadasparzavazAdabhUcca saMpratyayaM rogavimuktadehaH / / zrutveti pakSyapyajaniSTa so'rhaddhamaikatAnaH karuNApradhAnaH // 48 // azaMsatAM cAtha tayormaharSI sAdharmiko'yaM yuvayoH ptttrii| . taM rAghavau bandhupade'nayetAM yathAgataM cApi gatau muni tau // 49 // sItAnvitau dAzarathI jaTAyuniSevitau paJcavaTI prayAntau / kRtAzrayau tatra latAgRheSu sthitau mRgendrAviva duSpradharSoM // 50 // $8 athaikadA dAzarathiH kaniSThaH krIDaMstaTe krauJcaravAt taTinyAH / yayau dadarzAtra ca vaMzajAlImAlInamasyAM ca kRpANamekam // 51 // sAzcaryamAdAya tamAzu kozAdAkRSya veNImiva kAlarAtrim / vidhUya cAnena sa vaMzajAlI mRNAlamAlAmiva taM lulAva // 52 // dadarza tasyAmatha dhUpakuNDaM muNDaM ca tatra sphuradoSThamekam / tadA kabandhaM sravadasrameSa vaMzAntare valgulikAsanastham // 53 / / acintayazcaiSa viSaNNacetA mayA hato hA hatakena kazcit / pumAnazastro'mayudhyamAnaH saMsAdhayan kiJcidavAg mudhApi // 54 // svaM zocayitveti cirAya gatvA rAmAya sarvaM tadazaMsatA'yam / saMdarzayAmAsa ca maNDalAgraM nirvarNya taM cedamuvAca rAmaH // 55 / / vatsaiSa bhAsA kRtasUryahAsaH khaDgo'bhidhAnena ca sUryahAsaH / tvayA hato yaH sa tu sAdhako'sya saMbhAvyate vottarasAdhako'pi // 56 // atrAntare candraNakheti kAntA pAtAlalaGkAdhipateH kharasya / svasA ca laGkAdhipateriyAya draSTuM svaputraM kila daNDakAyAm // 57 / / sA chinnavaMzeSu ziraH svasUnoluMThad vilokyAtizucA vyalApIt / hA vatsa! mAtuH kathaya svakAyA: sambUka sambUka ! hato'si kena? // 58 // dRSTvA tataH pAdalipi sumitrAsUnoranUnottamalakSaNAM sA / yayau pathA tena dadarza cAgre sItAnvitau dAzarathI manojJau // 59 // Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [355 10 guNAnumodanAdvAre sItAdevIkathA] vilokya rAmaM tridazAbhirAmaM sA vismRtasvAGgajamRtyuzokA / sametya kanyAkRtirAtmapANigrahaM yayAce grahilA smareNa // 60 // rAmeNa sA'vAdi mamAsti bhAryA nirbhAryamaGgIkuru me kaniSTham / saumitrirapyetadavocadenAmAryAzrayAd me bhavasi tvamAryA // 61 // tato'rthanAkhaNDanataH svaputravadhAcca jAtadviguNaprakopA / tAbhyAM kRtaM sA tarasA vajitvA kharAya sambUkavadhaM zazaMsa // 62 // tataH sahastrANi caturdazaiSa rakSobhaTAnudbhaTabAhuvIryAn / AdAya hantuM raghunandanau tau krudhA kharaH prApa kharastadeva // 63 / / kiM yotsyate satyapi mayyamIbhirAya: prabandho'pi mayA kRto'yam / iti praNamyArthayati sma rAmaM saumitriretAn kutukena hantum // 64 // rAmo'bhyadhAd vatsa ! raNAya gaccha yadA tu te saGkaTameti kiJcit / tadA tvamakSepakRtena siMhanAdena mAM jJApayituM yatethAH // 65 // AdAya sAkSAditi rAmazikSAM gatvA ca saumitriramUnamittAn / prAvartatAhIniva hantubheko'pyetAn garutmAniva cApacaJcuH // 66 // pravartamAne ca raNe tamekSya tathA pravRtaM tvarayA trikUTe / gatvA svayaM candraNakhA dazAsyaM vizvatrayIkandakamityuvAca // 67|| devAgatau samprati daNDakAyAM vIrAvubhau dAzarathI madograu / sakhitvahetoriva tAvakInaM yamAya yAmeyamimAvadattAm / / 68 // zrutveti kopAt tava yAmibhartA saumitriNA''ste saha yudhyamAnaH / svabhrAtRvIryAd nijavIryatazca rAmastu velan saha sItayA'sti // 69 / / bhrAtarjitaM kiM bhavatA'tra vizvadAsIkarau dAzarathI yadi staH / rAjyena kiM te vada yanna sItA strIratnamAste bhuvanAbhirAmam ? // 70 / / zrutveti laGkAdhipatirvizaGko vegAd nijaM puSpakamAdideza / vimAnarAjaM tvaritaM prayAhi tatrAdya yatrAsti videhaputrI // 71 // 15 20 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356] [vivekamaJjarI ityuktamAtro'pyatimAtravegAd dazAsyacetaH samasIrSayeva / amAnazaktiH sa vimAnarAjaH sItopakaNThaM gata eva hRSTaH / / 72 / / dRSTvApi sItAmamarIbhivAgre'zakad na hartuM dazakandharo'pi / tasthau ca dUre raghuvaMzaketorbibhyad hutAzAdiva citrakAyaH // 73 // sItAM svayaM hartumathAbalo'nusasmAra vidyAmavalokinI saH / tatkAlamevopagatA dazAsyaM soce prabho ! mAM diza kiM karomi ? // 74 / / athAdizat tAM mudito dazAsyaH sadApyamoghA'syavalokini ! tvam / hariSyato dAzaratheH kalatraM mamAdya sAhAyyamurIkuruSva // 5 // sA saGkacantI prabhuzaGkayA''ha svAmin ! mahAherapi mauliratnam / tavAjJayA''hRtya samAnayAmi sItAM tu no rAmasamIpato'ham // 76 / / kintvastyupAyo nanu yena yAyAdayaM sumitrAtanayaM pravIraH / tasyaiva siMhadhvaninA tayoH zrIniketasaGketavaco yadetat // 77 / / evaM vidhehIti dazAnanasya nidezataH sA'kRta siMhanAdam / zrutvA ca taM dAzarithaH sazaGkamanaGkadoHzaktirado vyamRkSat // 78 // mamAnujo'yaM jagadekavIraH prApyeta kenApi parAbhavaM na / AkarNyate kintu parAbhavAptisaGketasiMhadhvanirAH kimetat ? // 79 // itthaM vitarkAn vitatAna rAmo yAvajjavAt tAvadavAptakampA / atulyavAtsalyavatI sumitrAputre tadA taM nijagAda sItA // 80 // ityAdisItAvacanena siMhanAdena cApi tvaritaM praNunnaH / amanyamAno'zakunAnapi jyAmAropayan dhanvani rAghavo'gAt / / 82 / / abhrAdathottIryadazAnano'pi vyagrAzayAM lakSmaNasaGkaTal / vimAnamAropayituM raTantIM sItAmatIvArabhatopagRhya / / 83 // atrAntare'syA ruditopahUtaH sATopamabhyetya puro jaTAyuH / provAca sItAmahamAgato'smi prativrate ! mA sma bhayaM dadhIthAH // 84 // 15 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 guNAnumodanAdvAre sItAdevIkathA] [357 sAkSepamUce ca dazAnanaM sa re re kva dArAn raghunandanasya / harasyahaM te purato jaTAyurAyuvikarSAmi nakhAGkaTIbhiH // 85 // itthaM vadannunmadapakSaghAtairamuM capeTAbhirivAjaghAna / vakSo'sya caJcUnakharairvyalekhIt kSetraM halAyairiva pakSivIraH // 86 // kruddho'tha laGkAdhipatistamugrakRpANaghAtAd bhuvi pAtayitvA / sItAmathAropya vimAnamuccaizcacAla pUrNAza ivAmbareNa // 87 // . . zyenena cillIva dazAnanena sA nIyamAnA vilalApa sItA / bhAmaNDalaM bhrAtarahaM kva nIye hA rAma ! hA devara ! tAta ! mAtaH ! // 88 // zrutveti sItAruditaM dyumArge bhAmaNDalasyAtha padAtirekaH / upAgato yoddhamakhecaratvaM nIto dazAsyena papAta bhUmau // 89 / / gacchan samudroparivarmanA'tha dazAnanaH sAntvayati sma sItAm / vizvakabhartumahiSIpadaM me prAptAsi kiM rodiSi devi ! sIte ! // 90 // tvAM yojayan devi ! vanecareNa cakre vidhAtA khalu nAnurUpam / . tannyUnamunmUlitamadya tasya mayA tu dAsIbhavatA bhavatyAH ||91|| manyasva tad mAM dayitaM mRgAkSi ! kuruSva dAsaM nijasaMnibhaM ca / itthaM kRte'nye patayastrilokyA dAsAnudAsAstava vAsavAdyAH // 12 // caTu bruvANe paTurAvaNe'daH sItA sthitA dvaidhamavAGmukhI saa| zrIrAma ! rAmeti hRdi smarantI paJcAkSarImantramarINazIlA // 93 / / cATUni tanvan madanAturo'syA muhurdazAsyaH kramayoH papAta / . sA tu svapAdau paratazcakAra sItA'nyapuMsparzabhayena bhUmnA // 94 // atyarthamabhyarthanayA'sya dUnA sItA zazApeti pulastyaputram / nirlajja ! mRtyuM laghu lapsyase tvaM phalaM parastrIjanakAmanAyAH // 15 // asAvamAtyairatha sAraNAdyairanekazo raaksssraajlokaiH| ..... abhyAgataiH sArdhamatIva hRSTaH purImakIrti ca parAM praviSTaH / / 96 // 15 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358] [vivekamaJjarI zrIrAmacandrasya salakSmaNasya lapsye na yAvatkuzalapravRttim / tAvad na bhokSye zucizIlagItA sItA'grahIdevabhigrahaM sA // 97 // laGkAnagaryupavane dazakandharo'thAhAnena devaramaNe rmnniiybhaasi| guptAM sadA trijaTayA'pi ca yAmikaistAM sItAmazokatarukhaNDatale mumoca // 98 // // iti sItAcaritanAmni mahAkAvye rAmapravAsa-sItApahAravarNano nAma dvitIyaH sargaH // 10 dRSTvetazca sumitrAputro rAmaM jagAda saMbhrAntaH / Arya ! kimAryAmekAkinI vihAya tvamapyAgAH ? // 1 // . rAmo'bhyadhatta bhavataH zrutvAkSveDAmihAhamAyAtaH / somitrirAha na mama kSveDA, kenApi vaJcito'si tvam // 2 // AryAmapahartumAryAmupAyatastvamasi nUnamapanItaH / siMhadhvanitavidhAne zaGke stokaM na kAraNaM kimapi // 3 // tad vyAvRttya javena trAyasvAryAM vrajArya ! nijamuTajam / ahamapi nihatya ripukulamAyAtaH pRSThato bhavataH // 4 // saimitriNeti gadito rAmaH svasthAnamAgataH sapadi / tatrAdRSTvA sItAM kSitipIThe mUcchitaH patitaH // 5 // pavanena labdhasaJaH pazyaMzcetastataH priyAM mohAt / dRSTvA jaTAyumasihatamiti rAmazcintayAmAsa // 6 // kenApi kapaTapaTanA jahe jAnAmi jAnakI sA me / tenaivaiSa mahAtmA niSUditastadApahRtikupitaH // 7 // paramArhato'sya rAmaH pratyupakRtaye dadau namaskAram / mRtvA jaTAyurapi sa tridazo mAhendrakalpe'bhUt // 8 // rAmastu daNDakAyA giritaruTinInikuJjapuJjeSu / darza darzamapazyan sItAM nipapAta mUcchito bhUyaH // 9 // atrAntare sumitrAsUnuH saMhRtya ripubalaM sakalam / rAmamavApa virAdhenAnugataH pauruSeNeva // 10 // Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre sItAdevIkathA ] dRSTvA mUcchitamagre rAmaM saumitriyakulIbhUtaH / siJcanna zrujalaistalanIladalairvIjayAmAsa // 11 // mUrcchArcchante'tha sumittrAtanayamapazyan puraH sthamapi rAmaH / sItAviyogakhedagrahilo'vadadantarikSe'daH // 12 // bhrAntaM vanamidamakhilaM tathApi dRSTA na jAnakI mayakA / sA dRSTA yuSmAbhiH kimiti nahi brUtha vanadevyaH ! ? // 13 // vipine zvApadarakSoyakSoragabhUtabhISaNe'muSmin / ekAkinIM vihAya priyAmahaM lakSmaNAyA'gAm // 14 // rakSaHsahasraghore saMyatyekaM ca lakSmaNaM muktvA / bhUyo'pyahamatrAgAM dhig dhik kudhiyo dhiyaM tad me // 15 // hA ! vaidehi ! mayA'smin kAnte ! kathamujjhitA'si kAntAre ? | hA vatsa ! lakSmaNa ! kathaM mukto'si ca saGkaTe dviSatAm ? // 16 // evaM vilapan rAmo nyapatat punarapi mUcchito bhUmau / krandadbhiH karuNataraM pakSibhirapi vIkSyamANo'yam // 17 // saumittrirapi gadgadamavocadAryArya ! kathaya nanu kimidam ? / bhrAtAsmi lakSmaNaste jitvA'nAgataH purataH // 18 // sudhayeva tena vacasA siktaH saMjAtacetano rAmaH / dRSTvA'gre nijamanujaM saharSa bASpaH samAliGgat // 19 // saumittrirapi sabASpaM jagAda kasyApi mAyino niyatam / nanu siMhanAdakAraNamiha sItAharaNamidamajani // 20 // tasya prANaiH samamahabhihAhariSyAmi jAnakImadhunA / tatpravRttyupalambhArambhAya yatAvahe tAvat // 21 // eSa virAdhaH praNamatyAryapradAn rAjyamavaTalaGkAyAm / paitryamamuSya nivezyastatra mayA'GgIkRtaM yasmAt // 22 // [ 359 5 10 15 20 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360] [vivekamaJjarI saumitriNeti rAmo vijJaptastUrNamavaTalaGkAyAm / gatvA virAdhamenaM nyavezayat paitRke rAjye // 23 // sundaH kharasya sUnuzcandraNakhA cApyavaTalaGkAyAH / naMSTvA rAmabhayenAgamat tadA rAvaNaM zaraNam // 24 // kiSkindhAyAM durdharazaktyabhirAmaH paredhuratha rAmaH / viTasugrIvaM hatvA sugrIvaM sthApayAmAsa // 25 // aSTAdazAtha kanyA dhanyA rUpeNa dAtumAtmIyAH / sugrIvaH kapinAtho dAzarathiM prArthayAmAsa // 26 // smitvA jagAda rAmaH sakhe ! tavecchAmi satkRti nAnyAm / sItApravRttimekAmAnetuM samprati yatasva // 27 // iti rAmeNa kapIndraH svayamAdiSTaH svasainyakapivIrAn / sItApravRttihetodizi dizi gaNazaH pravartayAmAsa // 28 // dAzaratheriva mUrtA manorathAH sarvato'pi te kapayaH / naganagaravipinavAdhiSu pazyanto jAnakI ceruH // 29 // sugrIvaH svayamagamat kambudvIpaM dizaikayA gacchan / ratnajaTI vidyAbhRd bhUpatinA tena dRSTo'tra // 30 // sugrIvastamapRcchad vidyAbhRt tvamasi ratnajaTinAmA / tad vyomayAnaviSaye'lasa iva kimu dRzyate kathaya ? // 31 // so'bhASiSTa samastA vidyA me saMhRtA dazAsyena / samudasthAyiSi yadahaM sItAM harato'sya yuddhAya // 32 // kapiketunA'tha nIto ratnajaTI rAmabhadrapAdAnte / vijJApati iti caiSa vyajijJapajjAnakIzuddhim // 33 // hA rAma ! rAma ! lakSmaNa ! bhAmaNDala ! janaka ! tAta ! hA mAtaH ! / iti vilapantI devImaharad dazakandharaH svAmin ! // 34 // 15 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [361 guNAnumodanAdvAre sItAdevIkathA] sItodantamimaM taM dAzarathiH samadhigamya mudito'smAt / taM ratnajaTinamuccairbhUyo bhUyaH samAliGgat // 35 / / bhUyo bhUyaH sItodantaH papraccha rAghavo jaTinam / so'pi tatprItihetobhUyo bhUyastamAcakhyau // 36 / / sautsukyaM dAzarathiH sugrIvAdInatheti papraccha / dUre kiyatItaH sA kathayata rakSaHpurI laGkA ? // 37 // te'pyUcuH kiM nu tayA puryA dUrasthayA nikaTayApi / sarve tRNavaT yadvayamiha vizvajito dazamukhasya // 38 // rAmo'bhyadhatta kRtamiha jeyAjeyatvacintayA tasya / darzayata kavalaM taM saumitrAsyate pazcAt // 39 // saumitrirAha kaH kila sa rAvaNaH pauruSaM kvacana tasya / kAndavikazunaka iva yazchalena pApI cakAraivam // 40 // kSatrAcAreNAhaM tasya ziraH samiti pAtaSyAmi / sabhyIbhUya bhavadbhI raNanATakamIkSaNIyaM tu // 41 // atha jAmbavAnavocad bhavatsu hantopayujyate sarvam / kintu dazavadanakadanaH sa yaH kare karati koTizilAm // 42 / / astevamiti vadantaM ninyuH kapayo'tha lakSmaNaM tatra / yatrAste koTizilodapATi cAnena sA tarasA // 43 // AzAsanto devAH saumitri vicikirustadA kusumaiH / kapayaH punarAninyuH saMjAtapratyayAH svapurIm // 44 // kapivRddhA jagaduridaM yuSmatto rAvaNasya khalu maraNam / dUtaH preSyastvAdau dviSatsu mahatAmiyaM nItiH // 45 // saMdezahArakairapi sidhyati yadi kAryamahitamabhi vihitaiH / udyogena tadAnImudvego bhUbhujAM ka iva ? // 46 // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362] [vivekamaJjarI 10 tad dUto'dbhUtavacanaH prasthApyastatra kazcana samarthaH / sA duSpravezavigamA laGkA hi zrUyate vihitA // 47 // dUtena kAryasiddhyai gatvA vAcyo bibhISaNastatra / koNapakule kilAsmin nikhile'pi sa nItimAnekaH // 48 // laghu mocayituM sItAM bodhayitA rahasi rAvaNaM so'pi / tenAvajJAto'yaM deva ! tvAM niyatamabhisartA // 49 // rAmeNAnumate'smisteSAM mantre'tha kapimahInAthaH / preSyAdityapure zrIbhUti hanumantamAhvAsta // 50 // rAma lakSmaNakapipatibhAmaNDalamukhyaparivRtaM sadasi / hanumAnupetya bhAnupratimaruciH praNamati smAtha // 51 // devAyamAJjaneyaH pavanaJjayasUnuratulabalakalitaH / vidhure paramo bandhurvinayI mama jIvitaM rAjye // 52 // aparo'sya nAsti tulyastadamuM sItApravRttilAbhArtham / prahiNu svAminniti ca provAca kapIzvaro rAmam // 53 // yugamam // rAmo'bhyadhatta hanuman ! sampratyapratima ! yAhi laGkAyAm / sItAM gaveSayeriha madUmikAmarpayestasyai // 54 // taccUDAratnabhijJAnaM pratyAnaye: punazcAtra / madvAcikamapi caitajjanakabhuve sandizestasyai // 55 // . devi ! tvayA viyukto dhyAyaMstvAmeva vartate rAmaH / subhagAM tvadadhiSThAnAdutpazyan naiRtI ca dizam // 46 // madvirahakAtarA tvaM prANAn / prANezi mA ! parityAkSIH / saumitrinihataM tvaM drakSyasi rakSaHpati sapadi // 57 / / hanumAnapIdamUce svAminnAjJAM vidhAya te yAvat / emi trikuTapustiSThestAvat tvamatraiva / / 58 / / 15 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre sItAdevIkathA ] ityuktvA natvApi ca rAmaM sadyo vimAnamadhiruhya / laGkAM gato hanUmAn praviveza bibhISaNAvAse // 59 // satkRtyAgamakAraNamapRcchyatAbhIrbibhISaNenAyam / hanumAniti ca babhASe smitapuSpAbhyarcitAM vAcAm // 60 // dazavadanasya yadi tvaM bhrAtecchasi cAsya yadi zubhodarkam / tat patnIM dAzaratheretasmAd mocayApahRtAm // 61 // tvadbhrAturbalino'pi hi nUnaM kArAdhRtAntakasyApi / raghuputrapatnIharaNaM maraNaM dazamastakasyApi // 62 // dazavadanabandhurUce hanuman ! nanu sAdhu bhASitaM bhavatA / sItAM mocayituM svAgrajo'yamagre mayAbhihitaH // 63 // bhUyo'pi sanirbandhaM nijabandhuM niyatamarpayiSyAmi / sItAM muJcati yadi punadhunApi gataM na naH kimapi // 64 // zrutveti pAvanaJjayirutpatya jagAma devaramaNavane / tatrAzokAnokahastale sa sItAmalokata ca // 65 // rudatIM vAmakarasthaM lambAlakapihitamAnanaM dadhatIm / niHzvAsAn muJcantIM virahakRzAM malinataravasanAm // 66 // nirapekSAM dehe'pi dhyAyantImapi ca rAma rAmeti / niSkampAM paramavalayaM pazyantIM yoginImiva tAm // 67 // vizeSakam // dadhyau caivaM hanumAnaye ! purastAd mahAsatI sItA / asyA darzanamAtrAt pAvitryaM kasya no bhavati ? // 68 // asyA viyogavidhuraH sthAne'nvahameva khidyate rAmaH / IdRk kasya kalatraM surUpamanurUpazIlaguNam ? // 69 // laGkezvaro varAkaH sphuTamiha nipatiSyate dvidhApyeSaH / rAmapratApamahasA svapApalIlAyitenApi // 70 // [ 363 5 10 15 20 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364] [vivekamaJjarI 10 vidyAtirohitavapuH sItotsaGge'tha mudrikAM hanumAn / mumuce tAM dRSTvA sA'snapayat pramadAzrutoyena // 71 // api tAM jagAda nanu sakhi ! mudre ! kuzalI salakSmaNo rAmaH ? / AvirbhUya hanUmAnUce mAtastadasti yad vadasi // 72 // AdiSTaH prabhuNAhaM rAmeNa tava pravRttimadhigantum / tatra gate mayi devaH sameSyatIha cchide dviSataH / / 73 / / romAJcitA sabASpA sItA nijagAda vatsa ! ko'si tvam ? / pArAvAramapAraM laGghitavAnasi ca kathaya katham ? // 74|| kazcit prANahito me prANiti vatsena lakSmaNena saha / dRSTastvayA ca kutra sthAne kAlaM ca nayati katham ? // 75 / / hanumAnathAha pavanajanayorahamasmi nandano devi ? | kapikhecaravidyA'mbudhimalaGghayaM gaganayAnena // 76 / / sugrIvaM tadarivadhAt pattIkRtyAtmano'dhikiSkindham / tava virahadhAma rAmaH salakSmaNo'styeva kuzalena // 77 // vidyAdharairmahendrapramukhaiH samametya tAvako bhrAtA / bhAmaNDalo'pi tadvad duHkhI tamupAsamAno'sti // 78 // rAmeNa prahito'haM kapipatisugrIvadarzito devi ! / tvatpratyayAya mudrAM samarpya zuddhi tavAnetum // 79 // tvattaJcUDAratnaM tvAnAyitamasti devi ! devena / . mAmatra samAyAtaM pratyeSyati tena yenAyam // 80 // sakaruNAvAtsalyaM sA jagAda cUDAmaNi mamAdAya / vraja vatsa ! tUrNamatra sthitasya kazcit tavAnarthaH // 81 // mA zaGkiSThA mAtastvaM mayi vAtsalyakAtarA'nartham / asyeha rAma-lakSmaNapattitvaM darzayiSyAmi // 82 // 15 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [365 5 . guNAnumodanAdvAre sItAdevIkathA] ityuktvA natvApi ca hanumAn bhaGktvA vanaM ca tadazeSam / rakSAMsyakSAdIni prahRtya laGkAgRhANi vinipAtya // 83 // nidhUya cAtmabandhAn dazavadanakirITakuTTanaM kRtvA / rAmaM sametya sItAcUDAmaNimArpayat tasmai // 84 // vizeSakam / / sItAcUDAratnaM sItAmiva tattvataH samAyAtam / rAmo nyadhatta vakSasi bhUyo bhUyastadasprAkSIt // 85 // AliGgya dAzarathinA pRSTaH sItAvRttimatha hanumAn / tasmai zazaMsa nikhilA dazavadanavimAnanAM cApi // 86 // prIto'tha rAmabhadraH sugrIvAdyairanudrutaH sapadi / laGkAmabhi niHzaGkAzayo'calad vyomayAnena // 87|| bhAmaNDalanIlAdapavanavirAdhajAmbavanmukhyAH / vidyAdharAH svasainyaiH samanvitA rAmamanuceruH // 88 // nAnAyAnavimAnairyAtrAtUryasvanaistadadvaitam / racayantI rAmacamUrnabhasA'gAd vAridherupari // 89 // adhijaladhi velandharavelandharanagaranAyakau tatra / nAmnA samudrasetU nalanIlAbhyAM samitibaddhau // 10 // sevApatitAvetau rAmaH punareva vinivezya / gatvA suvelamajayad nRpaM suvelAdizirasi gatam // 91 // upalaGkamanaujA haMsadvIpe'tha haMsarathanRpatim / jitvA tatraivAsthAd dAzarathirmocitAvAsaH // 92 // rAmoddIpitatejaHkASThAkIrNatrikUTacullIsthA / laGkAsthAlI kalakalamacakaladatha jAtudhAnAdyAH // 93 // samanInahaMstathoccaiH sAmantA rAvaNasya raNakaraNe / hastaprahastasAraNamArIcamayAdayo gaNazaH // 14 // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366] [vivekamaJjarI atrAntare dazAsyaM natvA proce bibhISaNaH sadasi / deva ! prasIda vimRza kSaNamiti vacanaM zubhodakam // 15 // lokadvitayaviruddhaM paradArApaharaNaM yadavimRzya / ... cakre pUrvaM bhavatA kulamakhilaM lajjitaM tena // 16 // AdAtumAtmadayitAmupalaGkamupasthito'dya kAkutsthaH / tatkAntApratyarpaNamAtithyaM vidhehi tadamuSmai // 97 / / nUnaM grahISyati nijAM gRhiNIM tvatto'nyathApi kAkutsthaH / nigrahISyati ca kulaM te sakalaM sakalaGka ! saha bhavatA // 98 // dUre stAM dAzarathI triziraHkharadUSaNAntakAvetau / devena kiM na hanumAn dRSTastatpattireko'pi ? // 99 // kruddho hitopadezAd dazAnano'dhAvatAtha taM hantum / so'pyuttasthau yoddhaM sadasaH stambhaM samutpATya // 100 // kumbhakarNendrajidbhayAM bhUtvA drutamantarA tadAnIM tau / yuddhAd niSidhya nItau kariNAviva nijanijaM sthAnam // 101 // matpuryA niryAhi svAzrayaghAtinnare kulaGgAra ! / itthaM dazAsyagadito bheje'tha bibhISaNo rAmam / / 102 // ripubandhave'pi tasmai rAmo'nusRtAya vizrutavivekaH / laGkArAjyamamanyata 'santo natavatsalA yasmAt' // 103 // haMsadvIpAdudacaladatha blsndohpuuritdigntH| . rAmo'kalaGkajayanidhiradhilaGkamiyAya cAskhalitaH // 104 // dazakandharasenAnyaH zukasAraNasajJitAstadA sarve / laGkAyA niHsRtyAyudhyanta madoddharAH kapibhiH // 105 // kapibhiH kSveDApUritakakubbhirabhito'pi yudhyamAnaistaiH / mRgayUthamiva mRgendra rakSobalamakhilamakSobhi // 106 / / Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre sItAdevIkathA ] bhagne'ribhiH svasainye sAmarSau dazamukhasya senAnyau I hasta-prahastasaMjJau nala-nIlAbhyAmayudhyetAm // 107 // kuntAkunti gadAgadi vidhAya cirAmamaravIkSitaM samaram / hasto nalena nihato nIlena punaH prahasto'tha // 108 // svayamatha cacAla yoddhuM saMnaddho dazAnano balasamudraH / raNatUryanAdatarjitaghanagarjitabhISaNaH sapadi // 109 // rAmo'bhyaSeNayadamuM durdamabhujadaNDacaNDimAropam / niHsvAnazaGkhabherIravopahUtArijayalakSmIH // 110 // tulyaM militayostayoratho raNaH sainyayorabhUdubhayoH / sabhyIbhUya tridazairnirIkSyamANo dyutalasthaiH // 111 // rAmo'tha kumbhakarNaM rAvaNamatha lakSmaNo nalaH zambhum / kumbhaM ca pavanatanayaH kiSkindhezaH sumAlAkhyam // 112 // bhAmaNDalazca ketuM nIlaH siMhAkhyamaGgadazca mayam / ityaparAnapyasurAn kapayo'rautsuH pare paritaH // 113 // zastrairastraiH suciraM yodhaM yodhaM bhaTAH pratibhaTAMstAn / jIvagrAhaM dhRtvA ninyU rAmAjJayA zibiram // 114 // dRSTvA tad dazavadanaH kruddhaH zUlaM bibhISaNe'muJcat / tat kaNazo'kRta vizikhaiH saumittristvantarAle'pi // 115 // saumittraye dazAsyaH zaktyastraM prauDhamatsaro mumuce / tenAyamurasi bhinnazchinnaH zAkhIva bhuvi patitaH // 116 // saumitra zaktite rAmAnIkaM sazokamajaniSTa | tadanIza iva vilokitumagamad dvIpAntaraM taraNiH // 117 // jitakAzIva dazAsyo viveza laGkAM nizamya sIteti / vajrAhateva mUrcchAnimIlitAkSI papAtorvyAm // 118 // [ 367 5 10 15 20 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368] [vivekamaJjarI vidyAdharIbhirudakaiH siktA saMjAtacetanotthAya / rudatI vilalApetthaM janakasutA kuTTayantI svam // 119 / / "hA vatsa ! vinayalakSaNa ! lakSmaNa ! muktvAgrajaM nijaM kvA'gAH ? / tvadRte muhUrtamapi na prANAneSa kSamo dhartum // 120 / --- ahamahaha mandabhAgyA yasyAH kArye'bhitAmyatoradhunA / devebhyo'pyativarayoH patidevarayordaivamApatitam // 121 // patidevaranidhanakarI jAtaiva kimasmi daiva ! re ! kathaya / kiM na mRtA bAlye vA yadvA kiM na sthalIbhUtA?" // 123 / / rudatImiti sadatIM tAM kAcida vidyAdharIti nijagAda / akSatadehaH prAtarbhavitA tava devaro devi ! // 124 / / svasthAvasthA sA'sthAt kAkutsthapreyasItivacanena / ghyAyantI sUryodayAmiSTAptyai cakravAkIva // 125 / / saumitrizaktibhedAd bAndhavavadhAcca harSa-zokAbhyAm / naktaM naktaMcarapatikrAntamanAH samajaniSTa // 126 // zaktyAhate sumitrAputre rAmo'pyanAhato'mUrcchat / sugrIvAdyupacarito mUrchAnte lakSmaNaM ca jagau // 127 // tUSNIM sthito'si kiM tvaM prasIda vada vatsa ! bAdhate kiM te ? / AkhyAhi saMjJayAbhiprANaya nijamagrajaM deva ! // 128 // ete tvanmukhavIkSAM sugrIvAdyA vitanvate vatsa ! / tadamUnanugAn vacasA dRzApi kiM nAnugRhNAsi ? // 129 / / pratipannamasti bhavatA laGkArAjyaM bibhISaNAyAsmai / hA vatsa ! vada kimevaM tat tvaM nizcinta iva zeSe ? // 130 // hA vatsa ! gaccha mA mAmanupAlaya tAvadaJjasA yAvat / hatvA dazAsyamasmai laGkArAjyaM prayacchAmi // 131 // 15 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre sItAdevIkathA ] ityuktvA''sphAlya dhanuryAvad rAmo'bhi rAvaNaM calitaH / tAvad bibhISaNena proce natvA sabASpena // 132 // saMrambhaM tyaja nAyaka ! mA bhaja saumitrizaktihatikhedam / zaktyAhato'pi jIvati yAvad bhAnUdayaM puruSaH // 133 // tad mantratantravidhinA pratikArAya prayatyatAM nAtha ! yAvad vibhAvarIyaM vigalatyAzeva nAsmAkam // 134 // rAmeNAmetyukte sugrIvAdyAstu rAghavoparitaH / saMnaddhAH sapta camUvaprAMstenuzcaturdvArAn // 135 // atrAntare sametya praticandraH khecaraH samAcakhyau / svayamanubhUtaM nirgamamuccaiH zaktervizalyAtaH // 136 // zrutvetthaM rAmagirA bhAmaNDalahanumadaGgadAH sapadi / gatvA''ninyurdoNa kSoNIdharato vizalyAM tAm // 137 // tasyAH snAnajalaughairukSaNatastatkSaNAjjvalantyuccaiH / zaktirniragAllakSmaNahRdayAdudagAcca mArtaNDaH // 138 // maGgalatUryaninAdapramadaH kSveDAkarambitaH prAtaH / samajAyata kapisainye rAvaNavadhanATyanAndIva // 139 // itthaM rAghavakaTake paulastyaH pramadakalakalaM zrutvA / kruddho yoddhumacAlIdapazakunairvAryamANo'pi // 140 // bhUyo'pi rAma-rAvaNabalayorajaniSTa samarasaMrambhaH / udbhaTasubhaTabhujAhatiravacakitadigantadantIndraH || 141 // kurvanto jayakeliM kapivIrAH samarakAnena tasmin / rakSaHzIrSANyuJcairapAtayaMstUlaphalAnIva // 142 // kRtoDDInA jvAlAvatI rajastamasi vairivadanAlI / dIpAlayapAlirivArAjata rAmaM jayazriyo draSTum // 143 // [ 369 5 10 15 20 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 370 ] [ vivekamaJjarI uttiSThamAnamagrajamugrajavenAhavAya saumitriH / natvA niSidhya yuddhazraddhAluH svayamathottasthe // 144 // zaktivigamAdapIddhaM saumittreH samitizauryamAlokya / sasmAra vijayarUpAM bahurUpAM rAvaNo vidyAm // 145 // smRtamAtrAyAM tasyAmupasthitAyAM nijAni rUpANi / bahudhA vicakArAyudhavanti dazAsyo'tibhImAni // 146 // bhUmau nabhasi purastAt pRSThe pArzvadvaye'pi saumitriH| adAkSIt paulastyAnevAyudhavarSiNo nibiDam // 147 // eko'pyaneka iva tAMstArkSyastho lakSmaNaH zarairnizitaiH / laghusandhAnI dUrApAtIva nipAtayAmAsa // 148 // saumitriNA vidhurIkRto'tha dazakandharo'rdhacakrI saH / sasmAra cakramastraM taccAgAt tatkare sapadi // 146 // bhramayitvA zirasi ruSA'ruNekSaNaH pazcimAdririva bhAnum / paulastyastad mumuce lakSmaNamabhi pUvazalamiva // 150 // cakraM parIya lakSmaNamasya kare dakSiNe samArohat / nArAyaNo'yamaSTamaharirita ghuSTaM ca divi devaiH // 151 // nihanyate'sau jagatAM samakSamakSattrakArI yudhi jalpateti / tenaiva mUrdhA dazakandharasya saumitriNA'lUyata lIlayaiva // 152 // hRSyadbhistridazagaNaiH prasannavRSTiH saumitreH zirasi tadA vyadhIyatoccaiH / sA''yAntI gaganatalAdalipraNAdaistaddoSNoriva guNagItamAtatAna // 153 // // iti sItAcaritanAmni mahAkAvye rAmasItAvipralambharAvaNavadhavarNano nAma tRtIyaH sargaH // Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [371 guNAnumodanAdvAre sItAdevIkathA] F6 ato dAzarathI laGkArAjye nyasya bibhISaNam / AtmadarzanasuprItAM kartuM sItAmagacchatAm // 1 // sA devaramaNodyAne rAmaM vIkSya salakSmaNam / jugopa lajjitAtmAnaM tanvI veNyAtirUkSayA // 2 // prItiphullatanorasyA bhinnakaGkaNakaitavAt / spardhamAnastadAsyena tadenduH zaTito'patat // 3 // iyaM mahAsatI sItA jayatviti nabho'GgaNe / tadAnIM siddhagandharvAH sphurattoSamaghoSayan / / 4 / / lakSmaNo'zrRjalaiH prItamAnasaH kSAlayanniva / sItAdevyA namazcakre kramAbhbhojadvayIM tadA // 5 // ciraM jaya ciraM jIva ciraM nanda madAziSA / iti bruvANA vaidehI jaghrau zirasi lakSmaNam // 6 // bhAmaNDalo namazcake sItAM sApi tamaJjasA / AziSA nandayAmAsa mahAsAdhvIziromaNiH // 7 // svanAmAkhyAnapUrvaM ca laGkezvara-kapIzvarau / hanumAnaGgado'nye'pi nemurjanakanandinIm / / 8 / / pArvaNena zazAGkena cirAt kumudinIva saa| . rAmeNa jAnakI reje vikasvaramukhI tadA // 9 // dharmArthAviva satkIrtyA sItayA'tha samanvitau / Aruhya puSpakaM prItau pratasthAte raghUdvahau // 10 // samadodgrIvabhAmaNDala-bibhISaNaiH / anvIyamAnau nagarImayodhyAmIyatuzca tau // 11 // abhyetya bharataH prItaH sAnujo'pyatiraMhasA / nanAma rAmamuddAmabhaktyA sa nyastamastakaH // 12 // 20 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372] [vivekamaJjarI pAdayoH patitaM rAmo bharataM sAzrulocanam / parirebhe samutthAya mUni cumban muhurmuhuH // 13 // zatrughnamapi pAdAnte luThantaM raghupuGgavaH / utthApya parimRjya svAMzukena pariSasvaje // 14|| tato bharata-zatrughnau namantau lakSmaNo'pi hi / prasAritabhujo gADhamAliliGga sasaMbhramam / / 15 / / atho bharata-zatrujau sAsrau sItAM praNematuH / sApi tau prINayAmAsa sarvasaMpajjuSAziSA // 16 // tUryeSu vyomni bhUmau ca vAdyamAneSu bhUrizaH / ayodhyAM rAma-saumitrI prItau prAvizatAmatha // 17 // sotkaNThamunmukhaiH paurairmayUrairmudirAviva / vIkSyamANAvanimiSaiH stUyamAnau ca sAzrubhiH / / 18 / / paurIbhirdIyamAnArSI kriyamANaniruJchanau / svaM prAsAdaM prasannAsyau jagmatU rAma-lakSmaNau // 19 // rAmo'parAjitAM devIM mAtRvargamathAparam / namazcakre sasaumitristAbhirAzIbhiraidhyata // 20 // atha sItA natA zvazrUjanAyAzrUNi muJcate / tenAbhinanditA vatse ! bhUyA vIraprasUriti // 21 // saumitrerardhacakri tvAbhiSeke'tha kRte hlii| . rAmo vyasRjadAtmAtmadezebhyaH suhRdo nRpAn / / 22 / / sItaikadA RtusnAtA svapne dRSTavatI nizi / cyutau vimAnAccharabhau pravizantau nijAnane // 23 // rAmo'pyAkhyat tayA''khyAte vIrau te bhAvinau sutau / cyutau vimAnAccharabhau yattu tad na mude mama // 24 // Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre sItAdevIkathA ] dharmasya te ca mAhAtmyAt sarvaM bhAvi zubhaM prabho ! | ityUce jAnakI devI tadA garbha babhAra ca // 25 // sammetazailayAtrAyai jAtaM dohadamAtmanaH / rAmAya sA tadAcakhyau so'pi tatpUrttimiSTavAn // 26 // $$ atrAntare ca sItAyA dakSiNaM cakSurasphurat / AcacakSe ca sadyo'pi sAzaGkA rAghavAya sA // 27 // nedaM sAdhviti rAmeNAkhyAte sItA'bravIditi / kiM rakSodvIpavAsAd me saMtuSTo'dyApi no vidhi: ? // 28 // tvadviyogabhavAd duHkhAd duHkhamadyApi me'dhikam / kimasau dAsyati vidhirnimittaM naitadanyathA // 29 // rAmo'pi tAmuvAcaivaM devi ! mA khedamudvaha / avazyameva bhoktavye karmAdhIne sukhAsukhe // 30 // tad gacchamandire svasmin devAnAmarcanAM kuru / prayaccha dAnaM pAtrebhyo dharmaH zaraNamApadi // 31 // sItApi sadane gatvA saMyamena mahIyasA / arhato' pUjayad dAnamavadAtavatI dadau // 32 // raghunAthamathAjagmU rAjadhAnImahattarAH / yathAbhUtapurIvRttakIrttanaikAdhikAriNaH // 33 // "natvA rAmAya te tasthuH kampamAnAGgayaSTayaH / na tad vijJapayAmAsU 'rAjatejo hi dussaham' ||34|| tAnUce rAmabhadro'pi bho bhoH puramahattarAH ! / abhayaM vo bruvANAnAmekAntahitavAdinAm // 35 // teSvAdyaH sarvasaMvittyA vijayAkhyo mahattaraH / iti vijJapayAmAsa sAvaSTambhaH prabhogirA ||36| [ 373 5 10 15 20 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374] [vivekamaJjarI svAminnavazyavijJapyaM yadi vijJapyate na hi / vaJcitaH syAt tadA svAmI vijJaptaM cAtiduHzravam // 37 // deva ! devyAM pravAdo'sti ghaTate durghaTo'pi hi| yuktyApi yad ghaTAmeti zraddheyaM tad manISiNA // 38 // tathA hi jAnakI hatvA rAvaNena riMsunA / ekaiva ninye tadvezma nyavAtsIcca ciraM prabho ! // 39 // sItA raktA viraktA vA saMvittyA vA prasahya vA / / strIlolena dazAsyena nUnaM syAd bhogadUSitA // 40 // loko'pi pravadatyevaM pravadAmo vayaM tathA / yuktiyuktaM pravAdaM tad mA sahasva raghUdvaha ! // 41 // AjanmopArjitAM kIrti nijaM kulamivAmalam / pravAdasahanena tvaM mA deva ! malinIkRthAH" // 42 // kalaGkasyAtithIbhUtAM sItAM nizcitya rAghavaH / sadyo'bhUd duHkhatUSNIka: "prAyaH premAtidustyajam" // 43|| dhairyamAlambya kAkutsthastAnuvAca mahattarAn / sAdhu vyajJapi yuSmAbhirna bhaktAH kvApyupekSakAH // 44 // na strImAtrakRte jAtu sahiSye'hamihAyazaH / . iti rAmaH pratijJAya visasarja mahattarAn // 45 // nizAyAmatha kAkutsthaH pracchanno'silatAsakhaH / janApavAdaM jAnakyAH svayaM zrotuM pure'bhravat // 46 // yAvaccarmakataH zAlAsamIpe kasyacida yayau / tAvadasyAGganA prApa cireNa prativezmanaH // 47 // yugamam / / pAdayowGgakenaitAM hatvA carmakRdUcivAn / are ! tvaM kiyatI velAmasthA raNDe ! nivedaya // 48 // 15 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [375 10 guNAnumodanAdvAre sItAdevIkathA] soce kIdRg varAkastvaM rAmeNa ramaNI nijA / SaNmAsyA rAvaNagRhAdAnIyAntaHpurI kRtA // 49 // muhUrttamAtramapi na kSamate tu bhavAn mama / so'pyUce kSamatAM rAmaH strIjito'haM tu nedRzaH // 50 // zratveti jAnakIjAniH saMtApI hRdyacintayat / strIkRte dhikkRtaM nIcebhyo'pi rAmaH zRNoti hA // 51 // jAne mahAsatI sItA strIlolaH sa ca rAvaNaH / kulaM ca niSkalaGka me hA rAmaH kiM karotvasau ? // 52 / / dhyAtveti gRhamAgatya sItAM tyuktumanA balaH / mantrayAmAsa saumitri tattathAkhyAnapUrvakam // 53 // Uce ca lakSmaNo lokagirA sItAM sma mA tyaja / yathA tathApavaditA yadabaddhamukho janaH // 54 // lokaH saurAjyasvastho'pi rAjadoSaparo bhavet / zikSaNIyo na cet tannopekSaNIyaH sa bhUbhujAm ? // 55 // rAmo'pyUce satyametadIdRglokaH sadApi hi / sarvalokaviruddhaM tu tyAjyameva yazasvinA // 56 // ityuktvovAca senAnyaM kRtAntavadanaM balaH / araNye tyajyatAM kvApi sIteyaM garbhavatyapi // 57 // patitvA rAmapAdeSu babhASe lakSmaNo rudan / sItAdevyA mahAsatyAstyAgo'yamucito na hi // 58 // nAtaH paraM tvayA vAcyamiti rAmeNa bhASite / lakSmaNo'gAd nijAvAsaM vAsazchannamukho rudan // 56 // rAmo'nvazAcca senAnyamare sItAM vane naya / kRtvA sammetayAtrAzchadma tasyAH sa dohadaH // 60 // 15 20 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376] [vivekamaJjarI gaGgAparataTe rAmastvAmasti pratipAlayan / iti vAcyaM purastasyA yathaitIyaM tvayA saha / / 61 // senAnIrapi sammetayAtrAdi svAmizAsanam / ......... AkhyAya sItAmAropya rathe rathyAnatatvarat // 62 / / - gaGgAsAgaramuttIryAraNye siNhninaadke| gatvA kRtAntavadanastasthau kiJcid vicintayan // 63 / / sAsraM mlAnamukhaM taM ca vIkSya sItA'bravIdita / kathamitthaM sthito'si tvaM sazoka iva durmanAH // 64 // kRtAntaH kathamapyUce durvacaM vacmyahaM katham ? / duSkaraM kRtavAMzcaitat preSyabhAvena dUSitaH // 65 // rAkSasAvAsasaMvAsanirvAdAllokajanmanaH / bhItena devi ! devena vane'smiMstyAjitAsi hA ! // 66 // janApavAdamAkarNya rAmaM tvattyAjanodyatam / nyaSedhIllakSmaNo devi ! nipatya padayozciram // 67 // siddhAjJayA niSiddhazca rAmeNa sa rudannagAt / ahaM tu hanta ! kArye'smin hatakaH preSito'smi hA ! // 68 // vane'smin zvApadAkIrNe mRtyorekaniketane / jIviSyasi mayA tyaktA svaprabhAveNa kevalam" // 69 // zrutveti rathataH sItA mUcchitA nyapatad bhuvi / / mRteti buddhyA senAnI: pApammanyo ruroda saH // 70 // sItApi vanavAtena kathaJcit prApa cetanAt / bhUyo bhUyo'pyamUrcchacca cetanAmAsasAda ca // 71 // mahatyAmatha velAyAM susthIbhUyetyuvAca sA / ito'yodhyA kiyadre rAmastiSThati kutra vA ? // 72 // 20 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre sItAdevIkathA ] // 75 // senAnIravadad dUre'yodhyA kiM pRSTayA tayA ? | ugrAjJasya ca rAmasya paryAptaM devi ! vArttayA // 73 // iti zrutvApi sA rAmabhaktA bhUyo'pyabhASata / bhadra ! madvAcikamidaM zaMse rAmasya sarvathA // 74 // "yadi nirvAdabhItastvaM parIkSAM nAkRthAH katham ? | zaGkAsthAne hi sarvo'pi divyAdi labhate janaH ityuktvA mUcchitA bhUmau patitotthAya cAbravIt / mayA vinA kathaM rAmo jIviSyati hatAsmi hA ? // 77 // rAmAya svastyathAzaMserAziSaM lakSmaNAya ca / zivAste santu panthAno vatsa ! gacchoparAghavam // 78 // iyameva satIdhuryA bhaktA dRzyapi prabhau / cintanniti senAnIrnatvainAM vavale balAt // 79 // $$ atha sItA bhayodbhrAntA babhrAmetastato vane / AtmAnameva nindantI pUrvaduSkarmadUSitam // 80 // bhUyo bhUyazca rudatI skhalantI ca pade pade / gacchantI purato'pazyad mahAsainyaM samApatat // 81 // mRtyujIvitayostulyAzayA vIkSyApi tadvalam / sItA tasthAvabhIteva namaskAraparAyaNA // 82 // tAM dRSTvA bibhayAJcakruH sainikAH pratyutApi te / kA nAma divyarUpeyaM bhUsthitetyabhibhASiNaH // 83 // sItAyA ruditaM zrutvA svaravit taccamUnRpaH / iyaM mahAsatI kApi gurviNI cetyavocata // 84 // kRpAluH sa mahIpAlaH sItopAntaM jagAma ca / sItApyAzaGkitA tasya svaM nepathyamaDhaukayat // 85 // [ 377 5 10 1117 15 20 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [vivekamaJjarI 378] "rAjApyevabhASiSTa mA bhaiSIstvaM manAgapi / tavaiva bhUSaNAnyetAnyaGge tiSThantu he svasaH ! // 86 // kA tvaM kastvAmihAtyAkSId nighRNebhyo'pi nighRNaH / AkhyAhi mA sma zaGkiSThAstvatkaSTenAsmi kaSTitaH // 87 // tanmantrI sumatirnAma sItAmetyAbravIditi / gajavAhanarAjasya bandhudevyAzca nandanaH // 88 // nRpatirvajrajaGgho'yaM puNDarIkapurezvaraH / mahArhato mahAsattvaH paranArIsahodaraH // 88 // gajAn grahItumacaitya kRtArthIbhUya ca vrajan / tvaduHkhito'trAgAd duHkhamAkhyAhi tad nijam" // 10 // sItApi svasya vRttAntaM vizvasyAbhidadhe'khilam / rudatI rodayantI tau kRpAlu rAja-mantriNau // 11 // nirvyAjo vyAjahAraivaM rAjA dharmasvasAsi me / ekadharme prapannAH syumitho bandhava eva yat // 12 // mama bhAmaNDalasyeva bhrAturehi tadaukasi / strINAM patigRhAdanyat padaM bhrAtRniketanam // 13 // rAmo'pi lokavAdena tvAmatyAkSId na tu svayam / pazcAttApena so'pyadya manye tvamiva kaSTabhAk // 94|| gaveSayiSyatyacirAt tvAM so'pi virahAturaH / cakravAka ivaikAkI tAmyan dazarathAtmajaH // 15 // ityuktvA nirvikAreNa tenAmetyabhidhAyinI / sItA ruroha zibikAM sadyastadupanAyitAm // 96 / / puNDarIkapuraM cAgAd mithilAmaparAmiva / asthAcca satataM dharmazIlA taddattavezmani // 97 // 20 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [379 guNAnumodanAdvAre sItAdevIkathA] $$ itazca rAmaH senAnyastat tathAkarNya mUcchitaH / saMbhramAllakSmaNenaitya siSice candanAmbhasA // 98 // utthAya vilalApaivaM kva sA sItA mahAsatI ? / sadA khalAnAM lokAnAM vacasA hA ! mayojjhikatA // 99 // athoce lakSmaNaH svAmiMstasminnadyApi sA vane / satI nijaprabhAveNa trAtA nUnaM bhaviSyati // 100 // gatvA gaveSayitvA ca svayamAnIyatAM prabho ! / sItAdevI viyogArtA naiva yAvad vipadyate // 101 // zrutvaivaM saha tenaiva senAnyA'nyaizca khecaraiH / rAmo'gAd vyomayAnena tatrAraNye'tidAruNe // 102 // pratisthalaM pratijalaM pratizailaM pratidrumam / rAmo gaveSayAmAsa dadarza na tu jAnakIm // 130 // sItAprAptau vimuktAzo nivRtya svapurI yayau / pretakAryaM ca sItAyA rAmo'kArSIdudazrudRk // 104 // saikA hRdi dRzoragre tasthau rAmasya vAci ca / kvApi tiSThati strIteti tathApi na viveda saH // 105 // $$ itazca tatra vaidehI suSuve yugminau sutau / nAmato'naGgalavaNaM madanAGkazamapyatha // 106 // vajrajaGghastayozcakre janmanAmamahotsavau / svaputralAbhAdadhikaM modamAno mahAmanAH // 107 // tAvullApanasaJjJAbhyAM khyAtau kuzalavAviti / sItAsutAvajAyetAkayoktyA kusIlavau // 108 // dhAtrIbhiH paJcabhiH pAlyamAnau bAlyavayo'tigau / kalAgrahaNayogyau tAvajAyetAM mahAbhujau // 109 // 20 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 380 ] tAvadhItAkhilakalau prapedAte ca yauvanam / nUtanAviva candrArkAvindopendrAvivAthavA // 110 // vajrajaGghaH zakticUlAM putrIM lakSmIvatIbhavAm / kanyA dvAtriMzataM cAnyA lavaNenodavAhayat ||111||so'ngkshaay yayAce tu pRthvIpurapateH pRthoH / jAtAmamRtavatyAtho kanyAM kanakamAlikAm // 112 // vaMzo na jJAyate yasya tasmai svaduhitA katham ? | dIyatAmityabhASiSTa pRthuH pRthuparAkramaH // 113 // vajrajaGgastadAkarNya taM krodhAdabhyaSeNayat / parairatibalairvajrajaGghasainyaM tvabhajyata // 114 // saMkuddhau mAtulacamUbhaGgena lavaNAGkazau / niraGkuzAviva gajau praNighnantAvadhAvatAm // 114 // tayorojasvino raMho manAgapi na sehire / pratikUlA bhujabhRto drumA bhidyoyayoriva // 116 // abhajyata sasainyo'pi pRthuryAvad narezvaraH / UcatustAvadevaM tau vismarau rAmanandanau // 117 // aparijJAtavaMzAbhyAmapyAvAbhyAmihAhave / vijJAtavaMzajA yUyaM palAyadhve kathaM nu bho ? // 118 // iti tadvacanaM zrutvA valitvA pRthurabravIt / vyajJAyi vaMzo yuSmAkaM vikrameNAmunA mayA // 119 // sandhAnaM vajrajaGkhena samakSaM bhUbhujAM tataH / cakre pRthunRpaH putryAH spRhayannaGkuzaM varam // 120 // zibiraM nyasya tatrAsthAd vajrajaGghanarezvaraH / AgAcca nAradamuniH saccakre tena coccakaiH // 121 // [vivekamaJjarI Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre sItAdevIkathA ] vajrajaGgho niSaNNeSu rAjasUvAca nAradam / aGkuzAya pRthurdAsyatyasau kanyAM nijAM mune ! // 122 // lavaNAGkazayorvaMzamasmatsambandhino'sya tat / AkhyAhi jJAtajAmAtRvaMzo yenaiSa tuSyati // 123 // athoce nAradaH smitvA vaMzaM ko vetti nAnayoH ? | yasyotpattyAdikandaH sa bhagavAn vRSabhadhvajaH // 124 // paulastyavadhanATyaikasUtradhArau gharAtale / ko vetti nAnayostAtau dakSiNau rAma-lakSmaNau ? // 125 // garbhasthayorapyayorayodhyAlokajanmanaH / nirvAdAccakitenoccaistyaktA rAmeNa jAnakI // 126 // athAGkuzo hasitvoce brahman ! na khalu sAdhu tat / cakre rAmeNa vaidehIM tyajatA dAruNe vane // 127 // bhUyAMsi hyapavAdasya kAraNAni nirAkRtau / bhavanti tatra kintvetad vidvAnapi cakAra saH // 128 // papraccha lavaNo'thaivaM dUre kiyati sA purI / yasyAM vasati me tAtaH sAnujaH saparicchadaH ? // 129 // munirUce tava pitA yasyAM vizvaikanirmalaH / sA'yodhyA pUritaH SaSTiyugyojanazataM khalu // 130 // vajrajaGghamathovAca lavaNaH prazrayaM zrayan / icchAvastatra gatvAvAM prekSituM rAma-lakSmaNau // 131 // pratipadya sa tadvAcamaGkuzaM paryaNAyayat / mahotsavAt pRtho rAjJaH putryA kanakamAlayA // 132 // vajrajaGgha-pRthubhyAM tAvanvitau lavaNAGkuzau / sAdhayanto bahUn dezAn puNDarIkapuraM gatau // 133 // [ 381 5 10 15 20 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 382 ] jagmatuH svagRhaM vIrau bhUparvIrairvRtAvimau / praNematuzca jAnakyAzcaraNau vizvapAvanau // 134 // cucumba mUrdhni tau sItA snapayantI mudazrubhiH / rAma-lakSmaNayostulyau bhUyAstamiti cAvadat // 135 // UcaturvajrajaGgaM tau mAtula ! prAk tvayA''vayoH / mene yAnamayodhyAyAmidAnImanutiSTha tat // 136 // prayANabhambhA vAdyantAM ca dizo balaiH / tyaktA yenAvayormAtA vIkSyastasyAdya vikramaH // 137 // sItApi sadyo rudatI jagAdedaM sagadgadam / vatsau ! keyamanarthecchA yuvayoH karmaNA'munA ? || 138|| vIrau pitR-pitRvyau vAM durjayo sadAmapi / yakAbhyAM nihato rakSaHpatistrailokyakaNTakaH // 139 // utkaNThA pitaraM draSTuM yuvayoryadi bAlakau ! vinItIbhUya tad yAtaM 'pUjye hi vinayo'rhati' // 140 // tatastAvevamUcAte vinayaH kriyate katham ? | tasmin vairipadaM prApte tvattyAjini pitaryapi ? // 142 // putrau tavAvAmAyAtAviti tasya puraH katham / gatvA svayaM vadiSyAstasyApyetat trapAkaram // 142 // AnandajanakaM tasya janakasyApi doSmataH / yuddhAhvAnaM tu yujyeta kuladvayazaskaram // 143 // abhidhAyeti sItAyAM rudatyAmapi celatuH / mahotsAhau mahAsainyau tau rAmanagarIM prati // 144 // krameNa gatvA senAbhI rundhAnau sarvatau dizaH / tAvUSaturupAyodhyaM yoddhukAmau mahAbhUjau // 145 // [vivekamaJjarI Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [383 guNAnumodanAdvAre sItAdevIkathA] zrutvA'kasmAt purApAnte tatpArakyamupAgatam / saGgarAyodatiSThetAM sasainyau rAma-lakSmaNau // 146 / / itazca tau kSaNenApi doSamantau lavaNAGkuzau / rAmasainyamagAhetAmindropendrAvivArNavam // 147 // petaturyatra yatraitau vane mattAviva dvipau / rathI sAdI niSAdI vA na tatrAsthAd dhRtAyudhaH // 148 // hatavidrutamevaM ca rAmasainyaM vidhAya tau / rAmamaskhalitau gatvA'yodhiSAtAM salakSmaNam // 149 // bhrAbhyadarkabhramakaraM bhramayitvA'tha lakSmaNaH / mumoca kupitazcakramaGkazAya jayecchayA // 150 // Apatat tADayAmAsAnekazo'straistadazaH / lavaNo'pi tathaivauccairna tu tat pratyahanyata // 151 / / vegenApatya taccakra maGkazasya pradakSiNAm / kRtvA lakSmaNahaste'gAt punarvidyudivAmbude // 152 // cintayAmAsatuzcaivaM viSaNNau rAma-lakSmaNau / kiM zIrizAGgiNAvetau na tvAvAmiha bhUtale ? // 153 // nArado'trAntare tatrAbhyetya bhAmaNDalAnvitaH / vihasya nijagAdeti khinnaM rAmaM salakSmaNam // 154 // harSasthAne viSAdo'yaM yuvayoH kiM raghUdvahau ? / putrAt parAjayo vaMzodyotanAya na kasya hi ? // 155 // sItAkukSibhavau putrau tavemau lavaNAGkazau / tvAM draSTumAgatAvatra yuddhavyAjAd dviSau tu na // 156 / / abhijJAnamidaM te'tra yaccakraM prababhUva na / mudhA'bhUd bhArataM cakraM purA bAhubalAvapi // 157 / / Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384] [vivekamaJjarI 10 tyAgAt prabhRti sItAyA vRttAntaM nArado'khilam / putrayuddhAntamAcakhyau vizvavismayadAyakam // 158 / / rAmo'tha vismayavrIDAkhedaharSasamAkulaH / mumUrcha candanAmbhobhiH siktaH saJjJAmavApa ca // 159 / / lakSmaNena sahodazruH putravAtsalyapUritaH / jagAma rAmo lavaNAGkazayoH sannidhau javAt // 160 / / syandanAdavatIryAzu vinItau lavaNAGkuzau / rAma-lakSmaNapAdeSu muktAstrau petatuH kramAt / / 161 / / tAvAliGgaya nijotsaGge nivezya ca raghUdvahaH / mUni cumbana rurodoccaiH zokasnehavazaMvadaH // 162 // rAmotsaGgAd nijotsaGgaM tAvAropyAtha lakSmaNaH / cumban zirasi bAhubhyAM parirebhe'zrupUrNadRk // 163 / / apare'pi hi bhUpAlAH sainyayorubhayorapi / pramodante sma sambhUya vivAhamilitA iva // 164 // bhAmaNDalanRpAkhyAto vajrajaGghanRpo'pi hi / nanAma rAma-saumitrI vinItazcirapattivat // 165 // rAmastamAlalApaivaM tvaM bhAmaNDalasannibhaH / putrau yo vardhayaMstvaM me'naiSIH kASThAmimAM ca yaH // 166 / / ityuktvA puSpakArUDhaH padmanAbhaH salakSmaNaH / ardhAsanopaviSTAbhyAM putrAbhyAM prAvizat purIm // 167|| paurairAlokyamAnazca stUyamAnazca sAGgajaH / jagAma rAmaH svaM dhAma puSpakAduttatAra ca // 168|| $$ atha rAmaM sumitrAbhUH kapIzvara-bibhISaNau / hanumAnaGgadazcAnye sambhUyaivaM vyajijJapan // 169 // 15 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [385 guNAnumodanAdvAre sItAdevIkathA ] paradeze sthitA devI tvayaiva rahitA'dhunA / vinAmUbhyAM kumArAbhyAmatikaSTena tiSThati // 170 // yadyAdizasi tad bhartarAnayAmo'dya tAmiha / vipatsyate'nyathA sA tu patiputrojjhitA satI // 171 // rAmaH kiJcid vicintyoce sItehAnIyate katham ? / lokApavAdo'lIko'pi balavAnantarAyakRt // 172 / / pratyakSaM sarvalokAnAM divyaM devI karotu sA / zuddhayA ca tayA sArdhaM gRhavAso'stu me punaH // 173 // evamastvityuditvA te pUryA bahirakArayan / vizAlAn maNDapAnuccaistadantarmaJcadhoraNIH // 174 // teSu copAvizan bhUpAH paurAmAtyAdayo'pi ca / te bibhISaNa-sugrIvapramukhAH khecarA api // 175 / / tato rAmAjJayotthAya puNDarIkapure rayAt / gatvA natvA ca vaidehImityuvAca kapIzvaraH // 176 / / tvatkRte praiSi rAmeNa vimAnaM devi ! puSpakam / idAnImidamadhyAssva rAmopAntamupehi ca // 177 / / sApyUce'dyApi me'raNyatyAgaduHkhaM na zAmyati / tat kathaM rAmamAyAmi bhUyo duHkhAntarapradam ? // 178 // natvA bhUyo'pi sa prAha mA kupastava zuddhaye / samaM paurenUpaiH sarvairmaJcArUDho'sti rAghavaH // 179 // tenetyukte purApyeSA jAnakI zuddhikAGkSiNI / Aruroha vimAnaM tadayodhyAmAjagAma ca // 180 // mahendrodayamudyAnaM samupetyottatAra sA / dattArghA lakSmaNenaitya namazcake nRpairapi // 181 // 15 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386] [vivekamaJjarI agre niSadya saumitrinRpaiH samamado'vadat / nijAM purIM nijaM vezma pravezAd devi ! pAvaya // 182 // sItApyUce prAptazuddhiH pravekSyAmi purImimAm / gRhaM ca nAnyathA vatsa ! nirvAdo yadi zAmyati // 183 / / zrutveti rAghavo'bhyetya maithilImatha zuddhaye / anvazAd nanvasAvenaM smitapUrvamado'vadat // 184 // daNDamAdau vidhAyAdya kuruSe matparIkSaNam / vicakSaNo'si kAkutstha ! sajjA tatrApi nanvaham // 185 / / Uce vilakSo rAmo'pi jAne doSastavAsti na / janotpAditadoSasyottAraNAyedamucyate // 186 // "jagAda jAnakI divyapaJcakaM svIkRtaM mayA / vizAmi vahnau jvalite bhakSayAmyatha tandulAn // 187 // tulAM samadhirohAmi taptaM kozaM pibAmi ca / gRhNAmi jihvayA phAlaM kiM tubhyaM rocate vada ?" // 188 // yugmam // atrAntare'bhyadhuH paurA dUrAdabhyetya rAghavam / iyaM mahAsatI sItA deva ! kiM divyakarmaNA ? // 189 // rAmo'pyavAca he lokAH ! maryAdA kApi nAsti vaH / saMkalpya doSaM yuSmAbhireveyaM dUSitA purA // 190 // bhUyo'pi gRhNatA doSamargalA kApi nAsti vaH / pratyayAya tataH sItA vizatu jvalite'nale // 191 // ityuktvA'khAnayad rAmo garta hastazatatrayam / puruSadvayadanaM cApUrayaccandanendhanaiH // 192 / / taM dIpradahanaM bhRtyaiH kArayitvaiSa bhISaNam / dadhyau manasi hA ! kaSTaM kiM mamedamupasthitam ? // 193 / / 15 20 1. atra 'jAtu' iti hemacandrakRtarAmAyaNoktaH pAThaH suyuktaH pratibhAti / Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre sItAdevIkathA ] "iyaM mahAsatI nUnaM niHzaGkAgnau pravekSyati / daivasyeva hi divyasya prAyeNa viSamA gatiH // 194 // mayA sahAsyA nirvAso haraNaM rAvaNena ca / vane tyAgo mayA bhUyo bhUyo'pyetacca matkRtam" // 195 // evaM so'cintayad yAvat tAvat sItopapAvakam / sthitvA smRtvA ca sarvajJaM cakre satyApanAmiti // 196 // "he lokapAlA lokAzca sarve zRNuta yadyaham / anyamabhyalaSaM rAmAt tadAgnirmAM dahatvayam // 197 // anyathA tu sukhasparzo vArIvAstvitivAdinI / jhampAM smRtanamaskArA dadau tasmin hutAzane" // 198 // sA yAvat prAvizat tAvad vidhyAto'gniH sa ca kSaNAt / gartaH svacchapayaH pUrNaH krIDAvApItvamAyayau // 199 // sItA tvadhijalaM padmoparisiMhAsanasthitA / tasthau padmeva sadbhAvapuSTazIlAnubhAvataH // 200 // nanRturnAradAdyAH khe sItAzIlaprazaMsinaH / sItopariSTAt tuSTAzca puSpavRSTiM vyadhuH surAH || 201 // aho zIlamaho zIlaM rAmapatnyA yazaskaram iti lokapraghoSo'bhUd rodaH kukSimbhariH kSaNAt // 202 // mAtuH prabhAvaM taM dRSTvA muditau lavaNAGkuzau / haMsAviva tarantau tau gatvA sItAM praNematuH // 203 // gatvA saumitrizatrughnabhAmaNDalabibhISaNAH / sugrIvAdyAzca vaidehIM namazcakruH sabhaktayaH ||204|| sItAM sametya rAmo'pi gItAM tribhuvanairapi pazcAttApatrapApUrNa ityUce racitAJjaliH // 205 // [ 387 5 10 15 20 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388] [vivekamaJjarI "tyaktograzvApaderaNye'jIvastvaM svaprabhAvataH / ekaM divyaM tadapyAsId nAjJAsiSamahaM punaH // 206 // kSAntvA sarvaM mamedAnImidamadhyAssva puSpakam / .. cala svavezmane prAgvat kuru rAjyaM mayA saha" // 207|| "sItApyUce na te doSo na ca lokasya kazcana / na cAnyasyApi kasyApi kintu matpUrvakarmaNAm // 208 // nirviNNA karmaNAmIdRgduHkhAvarttapradAyinAm / uttamArthaM zrayiSyAmi taducchedanibandhanam // 209 // ityuktvA'tha kSamAkaM kila janakabhuvaH pravrajantyAH sa kezAnAdhattaiSApi taptvA ciramamarapatiH prAntakalpe babhUva / tasmAt kUlena kenApyasamatazamadhyAnanidhautakarmA, zarmAdvaitaM prapede kRtaviSayavipallAghavo rAghavo'pi // 210 // // iti sItAcaritanAmani mahAkAvye caturthaH sargaH // // iti sItAkathA // Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [389 guNAnumodanAdvAre rAjImatIkathA] sulasA tu mahAsatI zrImahAvIraparamazrAvikA kSAyikasamyaktvadhAriNI nAgarathakAragehinI rAjagRharAjazzreNikamitradvAtriMzatpumAtA'bhayakumArakathAyAmupadiSTaiva / samprati tu rAjamatIkathA - 66 raivatAdho giripuraM nAmAsti puramadbhutam / yatrAsireva nistriMzo bANa eva ca mArgaNaH // 1 // bhojavRSNikulAmbhojanabhomaNinibho nRpaH / ugraseno'bhavat tasminnugratejo'ribhUbhujAm // 2 // rAjImatIti rAjIvavadanA tasya nandanA / babhUva dhAriNIkukSisarasI kalahaMsikA // 3 // yadaGge yugarUpaM yat tad mithaH prathitopamam / ekarUpaM tu yat tasyopamAnaM mukure yadi // 4 // anurUpo varo'muSyAH kaH syAdityugracintayA / ugraseno'bhavad vyagramAnaso'nizameva saH // 5 // $$ itazca dvArakAnAtho neminAthAnvitastadA / grISme sAntaHpuro rantuM raivatodyAnamAgamat // 6 // candrArkAviva tArAbhistatra tau strIbhirAvRtau / saro vivizatuH snAtuM viracyaH kusumoccayam / / 7 / / strINAM nitambasambandhavRddhe'mbuni tadAmbujaiH / amajji lajjayevAsAM mukhalakSmIvilokanAt / / 8 / / jale garjati parjanya ivAsAM karatADane / nRttA grISmamapi prAvRTkAlayanti sma kekinaH // 9 // gaurISu tAsu khelantau kRSNau tau viSNu-neminau / cArucampakamAlAsu rolambAviva rejatuH // 10 // manomude varaM siktvA devaraM prati neminam / tAstatazcakrire nIraprapaJcaM narmakarmaThAH // 11 // Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390] [vivekamaJjarI 10 samantataH samaM tAbhiH kariNIbhiriva dvipaH / cikrIDa neminAtho'pi pAthobhiH karalAlitaiH // 12 // iti khelantamAlokya tadAnIM neminaM mudA / kRtArthIkRtadRk tasthau ciraM payasi kezavaH // 13|| nirgatya sarasastIre tasthustA jiSNuyoSitaH / tAsu prabhurabhAt puNDramuktAsviva harinmaNiH // 14 // tadA pUrvairjalasrutyA'rodIva prabhuNojjhitaiH / aGkIkRtairapUrvaizcAhAsIva mahasAMzukaiH // 15 // atha tatrotsukatraiNanyaste hemAsane hariH / nivezya neminaM prAha sumAhAtmyakirA girA // 16 // "vAcyaM deva ! tvadagre yat tad vAdhau vRSTisannibham / nAparAdhyAmi tajjalpan mAnyazcAsmi tvayA kiyat // 17 // pitrormanorathau syAtAM duSpUrAvAdimastayoH / jAtasyAsyekSaNaM sUnoH pariNItasya cAparaH // 18 // tataH samudravijaya-zivAdevyoH svapUjyayoH / jAte tvayi jagaddIpe pUrvaM pUrNe manorathaH // 19|| rAjakanyAM tadudvAhya dhanyAM kAJcana samprati / pitrormanorathaM deva ! dvitIyamapi pUraya // 20 // zrInAbheyAdayastIrthakarAH ke na mumukSavaH / / pariNIya samutpannasUnavo dadhire vratam ? // 21 // tvamapyato vivAhena pitRbhrAtRsuhRjjanam / Anandaya dayAsAra! dayAsthAnamidaM mahat / / 22 / / itthaM kRSNaH satRSNo'sya pANigrahamahaM prati / kurvannabhyarthanAM nemeH pANau dIna ivAlagat" // 23 // Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [391 guNAnumodanAdvAre rAjImatIkathA] rukmiNIsatyabhAmAdyAH sarvA api haripriyAH / tadevAbhyarthayantyo'sya pAdayoH peturAturAH // 24 // anye'pi yAdavaH sarve vivAhe vihitAdarAH / babhUvurneminAthasya puraH paTucaTUktayaH // 25 / / amI mUDhAH striyazcaitAstadetasadAgrahe / kAlanirgamanaM kartuM yuktaM vacanamAnanam // 26 // kadAcidapi lapsye'hamihArthe sandhidUSaNam / dhyAtvedamomiti procya zrInemistAnamodayat // 27 // yugmam // zivA-samudravijayau tatkathAkathake nare / dAtuM nApRzyatAM vastu rAjye'pyAnandamAnataH // 28 // svabandhorucitAM kanyAmanviSyannatha kezavaH / abhASi bhAmayA''ste yad mama rAjImatI zvasA // 29 / / hariH smRtvAtha tAM smitvA yayau yadubhiranvitaH / nivAsamugrasenasya grahAdhIzo grahairiva // 30 // abhyutthAyograseno'pi vizvasenaM sasaMbhramaH / bhadrapIThe nivezyAgre tasthAvAdezalAlasaH // 31 // yAcito nemaye rAjImatImetena sa svayam / tatheti pratipadyAtha saccakre cakriNaM mudA // 32 // tataH kRSNena vijJaptaH samudravijayo nRpaH / vivAhalagnamAsannaM pRSThavAn kroSTukiM tadA // 33 // datte'tha zrAvaNazvetaSaSThayAM kroSTukinA dine / ugrasena-samudrorvInAthau tUrNamasajjatAm // 34 // atha pANigrahAsannadine nemi yadustriyaH / prAGmukhaM sthApayAmAsurbhAsurAbdhagItayaH // 35 / / Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 392] [vivekamaJjarI . tamasnapayatAM prItyA rAma-dAmodarau svayam / baddhapratisaraM neminAthaM nArAcadhAriNam // 36 // AgAdathograsenasya niketaM tArkSyaketanaH / svayaM tadvidhinA rAjImatImapyadhyavAsayat // 37 // zarvarIM sarvarItijJo nirvAyaitAM guhAgataH / hariH saMvAhayAmAsa vivAhAya vibhuM mudA // 38 // atha zvetAMzuvatkAntazvetacchatravirAjitaH / zrInemiH zvetazRGgAraH zvetAzvaM rathamAsthitaH // 39 // tUryanirghoSasaMhatyA purAhRtavadhUjanaH / bandivRndamukhonmuktaiH sUktairmukharitAmbaraH // 40 // gIryamANaguNagrAmo hRSTairbandhuvadhUjanaiH / kArmayAmisamUhena kriyamANAvatAraNaH // 41 // parIto yadubhiH sarvai pArvaNendurivoDubhiH / ugrasenagRhAsanno jagAma jagadIzvaraH // 42 // kalApakam // "vayasyAbhirabhiprAyavidbhiH sA preritA tataH / utthAya saMbhramAd mAtRgRhAdujjRmbhitaspRhA // 43 // hArakeyUrakoTIrakarNapUrAdyalaGkRtA / vAsobhiH zobhitAnalpaiH kalpavallIva jaGgamA // 44 // harSapIyUSavarSeNodbhinnaromAGkarotkarA / / Aruroha varArohA gavAkSe vIkSituM vibhum // 45 // vizeSakam / / tasyAtizAyi lAvaNyaM pibantI sA dRzA bhRzam / animeSatayA pUrNa sA devIbhUyamanvabhUt // 46 // vivoDhumapyupAyAntaM sA taM vIkSya vyacintayat / etatpANigrahe yogyaM bhAgyaM kiM me bhavediti" // 47 // 15 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre rAjImatIkathA ] $$ itazcAkarNayan nAnAjIvAnAM karuNaM svaram / jAnannapi jino'pRcchat kametaditi sArathim // 48 // atha sArathinA'bhASi devAtithyakRte tava / ugraseno'grahIjjIvAJjalasthalanabhazcarAn // 49 // tatsarve'pi kRpAkAnta ! vATakAntaH sthitA amI / tanvate tumulaM prANabhayaM yena mahAbhayam // 50 // athovAca yadusvAmI yatrAmI santi jantavaH / syandanaM naya tatraitaM tadakArSIcca sArathiH // 51 // atha vyaloki dInAsyaiH prANibhiH svasvabhASayA / rakSa rakSeti jalpadbhiH piteva tanujaiH prabhuH // 42 // karuNAkadalImUlakandena vibhunA tataH / amI sarve'pyamocyanta javAdAdizya sArathim // 53 // mukteSu teSu jIveSu zameneva vapuSmatA / syandano jagatAM patyA pratyAvAsamavAlyata // 54 // zivA - samudravijaya - kRSNa - rAmAdayo'pyatha / svaM svaM yAnaM samutsRjya vegAd neminamanvaguH // 55 // taM cAtha nAthamUcAte pitarau sAzrulocanau / tvayA jAta ! kimArabdhabhidaM naH prAtilomikam ? // 56 // prabhuH prAha mayArabdhametad vizvAnukUlikam / mocayiSyAmi yad yuSmAn svaM ca bandhanAt // 57 // pazuvad tadAkarNyAtha mUrcchAlau pitarau petatuH kSitau / candanAdibhirAzvAsya kRSNastau, prabhumabhyadhAt // 58 // dhik te vivekatAmetAn pazUnapyanukampase / dodUyase punarmAtR-pitR-bhrAtR-suhRjjanAn // 59 // [ 393 5 10 15 20 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394] [vivekamaJjarI - 10 "tato'bhyadhAt prabhuH kRSNa ! noktaM yuktamidaM tvayA / vicAraya ciraM bandho ! nirbandhasyAyatiM mama // 60 // saMsArasukhApAtamadhuraM syAdapathyavat / ...... mukhAprItiH priyAkArI zamastu kaTajAyuvat // 11 // sarveSAM tat priyAkartuM prazamo'yaM zrito mayA / hitaM yat pariNAme hi hitaM tat pAramArthikam" // 62 // ityuktvA svajaneSvazrugadgadeSu vadatsvapi / zrInemirAyayAvAtmagehamudvAhaniHspRhaH // 63 / / tIrthaM pravartayetyuktasvadAlokAntikAmaraiH / dattvaiSa vArSikaM dAnaM raivate prAvajat tataH // 64 // $$ itazca darzanaM dattvA'yanyatrAsmin gopatau gate / tadA rAjImatI mUchauM bheje rAjIvinIva sA // 65 / / candrapArivAzAbhirAlIbhizcandanadravaiH / siktA kumudvatIvAptabodheti vyalapIcca sA // 66 // "re daiva ! yadi bhAle me na nemilikhitaH patiH / tataH kimiyatI bhUmiM tvayA'hamadhiropitA ? // 67 // yadi nemina me bhAvI bhartA kiM DhaukitastataH ? / tad nAlabdhanidherduHkhaM dRSTanaSTAnidhehi yat // 68 // kvAhaM kva nemistyiAsIt tvatpattitve mano'pi na / tvagiraiva vivAhArthe svAminnasmi pratAritA // 69 // tvayAropi mamodvAhamanorathataruH svayam / unmUlayannamuM svAminnAtmano'pi na lajjase // 70 // svAmin ! maamphaayaivmaatmaikshrnnmpi| sarvasAdhAraNAM siddhi lipsoste kIdRzI matiH ?" // 71 // 15 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [395 guNAnumodanAdvAre rAjImatIkathA] vilapantIti dhAriNyA dhRtvotsaGge'tha sA svayam / babhASe vasanAntena mArjayantyazru tadRzoH // 72 // priye vatse ! sma mA rodIrlabhyaH kva kvedRzaH patiH / kiM kare kiGkarendrasya tiSTheccintAmaNiH kvacit ? // 73 // nijamAnamatikramya calatAM siddhirasti na / rAhorAhArito'pIndurgalAdapi palAyate // 74 // tad vatse ! tvatsamaM rAjakumAra kaJcana tvayA / ahnAyodvAhayiSyAmi mano vAlaya nemitaH // 75 / / "atha rAjImatI prAha tvaM mAtarmedamabhyadhAH / patirme nemirevAtra paGkajinyA ivAryamA // 76 // jJAtA dAtA ca pAtA ca tato nAnyo'sti kazcana / yAdRzastAdRzo vAstu sa eva zaraNaM mama // 77 // iti ceto dRDhIkRtya dhyAyantI prabhupAdukAm / tasthau rAjImatI bhAvayatIbhUya piturgRhe" ||78 // $$ rathanemiratha bhrAtA kanIyAJjagadIzituH / rAjImatImiyAyaitpANigrahamanAH sanA // 79 // aho prajAvatImohAd maamupaasitmetysau| iti rAjImatI matvA tamAyAntamupAcarat / / 80 // sa punaH sambhramAd matvA tAmAtmanyanurAgiNIm / bhANayAmAsa dAsIbhirAtmodvAhAya durmatiH // 81 // "rAjImatyapi tad buddhvA'cintayad dhunvatI ziraH / prabhorasya ca saudarye'pyaho ! sattvAntaraM kiyat ? // 82 / / diSTyA tatyAja mAM rAjyazriyaM cocchiSTavat prabhuH / asau tvazaucaH zvevaitadvayaM kAGkSati dhig vidhim // 83 // 15 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396] [vivekamaJjarI 10 tadenaM snehalaM snehopAyenaiva prabodhaye / nimittIkRtya mAM majjatvasau mA bhavasAgare" ||84|| dhyAtveti sA payaH pItvA vAmayitvauSadhAcca tat / ... dadau prAtarupetAya sthAlasthaM rathanemaye // 85 // so'bravId kimidaM mugdhe ! vAntaM pAyase'dya mAm / vastunA rucireNApi kimucchiSTena dhImatAm ? // 86 // soce yadyapi vetsIdaM tvamamugdha ! mahAmate ! / vAntAM zrIneminA tad mAM pariNetuM kimicchasi ? // 87 // rathanemiH patitvAtha tatpadoridamabhyadhAt / tvayAhaM bodhito muhyan sAdhu sAdhu mahAsati ! // 88 / / athaitau zuddhasaMvegau jAte kevalini prabhau / AdadAte'sya pAdAnte dAntena manasA vratam // 89 // rathanemirathAnyedhuradhyAstAdhyAtmalAlasaH / guhAM kAJcidihAgAcca vRSTidUnograsenajA // 10 // rathanemimajAnantI tamastomatirohitam / udvApayitumatrAsau vastrANyUApyamuJcata // 11 // kAmasyeva vikozAsilatAmAlokya tAM muniH / gatadhairyaH purobhUya skhaladvAgidamabhyadhAt // 92 // purApi prArthitAsi tvamadya me kuru vAJchitam / . sarveSAmarthinAmarthaM pUrayet kalpavallyapi // 93 / / rathanemimatho matvA lajjitvA bhojnndnii| saMvRtAGgI javAd bodhabhaGgIbhistamabodhayat // 94 // svadRzA dUSitaH pUrvaM dhRto yo'rthastvayodare / adyApi tadajIrNasya kSArodgArAH sphurantyamI // 15 // 15 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre rAjImatIkathA] [397 "skandeyurvalitaM jyotidhUmaketudurAsadam / necchanti vAntamApAtuM kule jAtA agandhane // 16 // dhigastu te yaza:kAmyA yastvaM jIvitakAraNAt / vAntamicchasyaho ! pAtuM bhavitA'nte'pi te mRtiH // 17 // ahaM ca bhojarAjasya tvaM cAsyandhakavRSNajaH / mA kule gandhane bhUtvA'saMyama nibhRtazcara // 98 // yadi tvaM kuruSe bhAvaM yA yA drakSyasi nAyikAH / vAtyAdhUto haTha ivAniyatAtmA bhaviSyati // 19 // tasyAH sa vacanaM zrutvA saMyatyAzca subhASitam / aGkazena yathA nAgo dharmaM saMpratipannavAn" // 10 // nemi vijetumasRjad mahano mahAstraM rAjImatImayamanena tu nAyakena / tenaiva saiSa rathanemirathAdhirUDho jigyetarAM vihitamokSaguNodayena // 101 // 10 // iti rAjImatIkathA // Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398] [vivekamaJjarI 10 atha madanarekhA yathA - $$ astyavantiSu vikhyAtaM sudarzanapuraM puram / yatra devyA na bhAratyA kamalA kalahAyate // 1 // apanItadviSaccUDANirmaNiratho nRpaH / - tatrAsId yadasivyomni vilalAsa yazaHzazI // 2 // babhUva yuvarAjo'sya tApabAhubalotkaTaH / yugabAhuriti khyAtaH kSAtrateja ivAGgayuk // 3 // tasyAsIjjinadharmaikaratAnekanaguNAnvitA / priyA madanarekheti rUparekhAvatI satI // 4 // mama devena patyApi svarUpeNa jitaH smaraH / itIva sApi tatkAntamajaiSId vIravAsitA // 5 // tayozcandrayazAH kIrtyA tArakezavijitvaraH / suto'bhUcchaktidurvAra: kumAraH zivayoriva // 6 // kadAcidetAM zvetAMzumukhIM vAtAyanasthitAm / dRSTvA maNirathazcake kAmakelimanoratham // 7 // tato'syai gandhamAlyAdi preSayAmAsa bhUpatiH / nirvikArA tu sA sarvamagrahIjjayeSThabhaktitaH // 8 // tato mAnitamAtmAnaM manyamAnaM sa durmatiH / dUtImukhena tAM rantumarthayAmAsa pArthivaH // 9 // sApi dUtImukhenaivaM pArthivAya vyajijJapat / yujyate nedRzaM vaktumapi deva ! bhavAdRzAm // 10 // kulalajjA na cellokalajjA ca tava bhUpate ! / vadannevaM kathaM naiva svabandhorapi lajjase ? // 11 // zrutveti bhUpatizcitte cintayAmAsivAniti / iyaM mayyanuraktaiva dhvanitArthaM vadatyadaH // 12 // 15 20 25 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [399 guNAnumodanAdvAre madanarekhAkathA] yAvat te bandhurastyeSa tAvad nocitamIdRzam / enaM kenApyupAyena hanmi tat kimanena me ? // 13 // iti duSTamaterasya yugabAhuM nizumbhitum / chalaM mRgayamANasya yayau kAlaH kiyAnapi // 14 // ito madanarekhA tu candrasvapnena sUcitam / garbha kAdambinIbAdhAd yugabAho veriva // 15 // jinArcAsaGghasammAnarUpAn bhUpAnRjo bahUn / tasyAzca pUrayAmAsa tRtIye mAsi dohadAn // 16 // yugabAhuryamAhUta iva caitrotsave'nyadA / jagAma rantumudyAne samaM madanarekhayA // 17|| krIDataH kAntayA sAkaM tayA sAkampayA smarAt / dinAnte'stamagAt tasya prAcyapuNyamivAMzumAn // 18 // kSaNaM sthitvA ca sandhyAsyalakSmIriva tirodadhe / rurodha ca tamastasya dazA iva dizo daza // 19 // yugabAhurasau tasminnevovAsa nizAM vane / yena saMjAyate puMsAM buddhiH karmAnusAriNI // 20 // uddAmayuddhAn vimucyaiSa yAmikAn parito vanam / rambhAkeligRhe'zeta samaM madanarekhayA // 21 // atho maNiratho dadhyAvasAvavasaro varaH / suprasannAd vidheH prAptaH suciraM vAJchatA mayA // 22 // ekaM tAvatprasaGgena yugabAhurbahirvane / dvitIyameSa katicitpAdAtaparivAritaH // 23 // tRtIyaM sAmprataM rAtrizcaturthaM vanamasti tat / hanmi gatvA priyAsaGgavighnaM mUrttamivAzubham // 24 // Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400] [vivekamaJjarI cintayitvetyasau duSTo muSTinA kalayannasim / gato bahirvane'pRcchad yAmikAnityanAmikaH // 25 // bho bhoH ! zaMsata me bandhuryugabAhuH kva vartate ? / zrutveti tadvacaste'pi zazaMsuH kadalIgRhe // 26 // - mainaM kazcicchalAgveSI dveSI hanyAdiha sthitam / ityAgAmityasau jalpannatha keligRhe'vizat // 27 // sasambhramamathotthAya yugabAhustamAnamat / alamatroSitenaihi puramityanumoditaH // 28 // tadAdezAdasau gantuM purAya praguNIbhavan / hato hatAtmanA tena kandharAyAM zitAsinA // 29 // yugabAhustato mUrchAmIlitAkSo'patad bhuvi / tAraM tAraM ca pUccakre zucA madanarekhayA // 30 // kimetaditi saMbhrAntAH pattayaH parito'milan / Uce rAjJA cyutaH pANerdaivAdasirasau mama // 31 // nUnametad nRpasyaiva ceSTitaM pApaveSTitam / vibhRzyeti balAdenaM pattayaH pattane'nayan // 32 // te candrayazaso'pyAkhyan yugabAhostathAkathAm / so'pi vaidyAnupAdAyodyAnaM tUrNamupAyayau // 33 // vraNakarmaNi vaidyeSu vitanvatsu prayatnataH / yugabAhostadA tArAyanabhaGgo'bhavat punaH // 34 / / tato madanarekhA'smai paralokAdhvayAyine / dhRtvA vivekinI dhairyaM vidadhe dharmazambalam // 35 // "mahAsattva ! na te kazcit tvaM ca kasyApi na dhruvam / kuTumbe dehinAM yogaH pakSiNAmiva zAkhini // 36 // Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre madanarekhAkathA ] sarvaH svakarmaNAM pUrvakRtAnAmaznute phalam / paro nimittamAtraM syAt taddoSeSu guNeSu ca // 37 // tad dadhIthA manaH sAmye sugatermukhyakAraNam / zaraNaM ca tava catvAro'rhanmukhyAste ca maGgalam // 38 // ajJAnAcca kusaGgAcca yat tvayA'kAri karhicit / puNyArha ! duSkRtaM garha tad maGgalanivarhaNam // 39 // sugRhItAM ca kurvIthAH sugatidvArakuJcikAm / aprapaJcamate ! paJcaparameSThinamastriyAm" // 40 // ityetayA zubhadhyAnasopAnamadhiropitaH / yugabAhuryayAvuccaiH padaM prANavinAkRtaH // 41 // tataH pitRzucA candrayazAH sahaparicchadaH / rudannamandaM pradhAnai rodasImapyarodayat // 42 // " dadhyau madanarekhA tu dhig dhig me rUpasampadam / yayAsmi gamitA hanta hatAzAnarthamIdRzam // 43 // asau ca zIlavidhvaMsamazauco me kariSyati / nihaMsyati ca me putramapi kAnto yathA hataH // 44 // sAmprataM sAmprataM tad me sthAnamatra lavo'pi na / gatvA videzamAdhAsye paralokahitaM vratam" // 45 // cintayitveti sA putramapyanApRcchya satvarA / niHsRtyodyAnatastasmAt pracacAla dizaikayA // 46 // pAdayoH kaNTakairbADhaM hRdaye zokazaGkanA / pIDyamAnA yayau mArge nizIthe'hnIva sA javAt // 47 // kramAt prApATavImekAM sAnekatarugahvarAm / tatra mArgamivAdeSTumudiyAya ca bhAskaraH // 48 // [ 401 5 10 15 20 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402] [vivekamaJjarI prAcImukhI prayAntI sA gaGgevAGgavatI satI / madhyAhne kSIranIrezamivaikaM prApya palvalam // 49 // prakSAlya mukhahastAMhiM tatra smRtvA jinaka mAn / vyadhAd vanaphalaiH prANavRttiM svApatitaiH svayam // 50 // pratyAkhyAyAtha sAgAraM latAgAragatA kvacit / eSA madanarekhAdhvakhinnA zayanamAtanot // 51 // astaM gate vibhAkAnte nizAdhvAnte'thaM mAdyati / siMhazArdUlabUtkArairnidrA'syA drAgapAsarat // 52 // tato bhiyA namaskArAJjapantI sA nizAntare / asUta mUrtimatpuNyamiva lokastutaM sutam / / 53 // prAtaH kambalaratnena veSTayitvA tamarbhakam / kaNThe'sya mudrikAM yaugabAhavImavalambya ca // 54 // saro madanarekhA'gAt kSAlayitvAtra vAsasI / snAtuM viveza toyAntastoyadevIva sA tadA // 55 / / yugmam // . tato jalagajenAsau lIlayotkSipya zuNDayA / kSiptvA nabhasyarundhatyA dvairAjyaM vidadhe kSaNam // 56 / yAtA nandIzvaraM vidyAbhRtA kenApi sA divaH / patantI cAtakeneva toyadhArA pratISitA // 57 // krandantI karuNaM tena nItA vaitADhyaparvate / soparodhamamuM dInA sA jagAda sagadgadam // 58 // adyAhaM bho mahAsattva ! prasUtA nizi kAnane / sutaM latAgRhe muktvA hatAzA'gAM sarovare // 59 // tato jalagajenAhamakSepsi nabhasi kSaNAt / nipatantI tato daivAdAsAdayiSi ca tvayA // 60 // 15 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [403 guNAnumodanAdvAre madanarekhAkathA] tadeko bAlakaH so'yaM haMsyate zvApadena hA ! AhArarahito mRtyuM lapsyate svayameva vA // 61 // tadakSepAd mahAsattva ! putrabhikSAM prayaccha me| tatra mAM naya taM vA'tra kRpApAtraM samAnaya // 62 / / vidyAdharo'bravIt kAntaM yadi mAM pratipadyase / kartA tadA tvadAdezamasmi sAraGgalocane ! // 63 / / anyazca subhra ! gAndhAradeze ratnAvahe pure / khagendurmaNicUDo'bhUt priyAsya kamalAvatI // 64 // tayormaNiprabhAkhyo'hamasmi sUnuH zucismite ! / tad mAM zreNIdvayAdhIzaM kRtvA tAto'grahId vratam // 65 // krameNa viharan saiSa hya evAtrAgato'bhavat / sAmprataM tu gato nandIzvaraM caityAni vanditum // 66 // mayApi gacchatA tatra nabhasyA''sAdi sundari ! / tad mAM patimurIkRtya bhava vidyAdharezvarI // 67 // anyacca te sutaM prApya vipinAd mithilAnRpaH / prItyA''rpayad mahAdevyai pAlyamAno'sti zobhane ! // 68 // prajJaptyedaM mayA'jJAyi vidyayA tat prasIda me / bhukSva bhogAn mayA sAkaM paulomIva maruvatA // 69 // zrutvetyacintayadasAvaho ! me karmaNAM dazA / yad bhavAmi hahAnyAnyataravyasanabhAginI // 70 // vibhUtayo'pi mA bhUvazIlamlAnipacelimAH / gehadAhasamudbhUtamuddyotaM kaH samIhate ? // 71 // Rte pati suzIlAnAM dAridrayamapi maNDanam / nyAyya eva sarojinyAH saGkocastapanaM vinA // 72 // 15 20 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404] [vivekamaJjarI tat kimatra vidheyaM me huM kAlaharaNaM kila / . mithyApi satyasandhAyA yat tathyAd nAtiricyate // 73 // nirdhAryeti jagAdainaM yugabAhupativratA / naya nandIzvaraM mAM tat priyaM te'pi vidhAsyate // 74 / / tataH zrutveti vidyAbhRdgrAmaNI: sa maNImaye / vimAne tAM samAropyAnandI nandIzvaraM yayau // 75 // tatra prItAM dvipaJcAzaJcaityAnAM zAzvatArhataH / nanAmAnarca tuSTAva sA bhAvarasitAzayA // 76 // maNiprabheNa sAkaM sA maNicUDamunIzvaram / gatvA natvA puro'muSya niSasAda yathAvidhi // 77|| tato madanarekhAyA matvA vyatikaraM muniH / jJAnalokAccaturjJAnI maNiprabhamabodhayat // 78 / / atho maNiprabheNaiSA prabuddhena mahAtmanA / kSAmitA yAmitAM nItA proktA kiM te'dhunA priyam ? // 79 // soce nAtaH paraM kiJcit priyaM bAndhava ! yat tvayA / idaM nandIzvaraM tIrthaM samAneSi sudurlabham // 80 // vimAnamekamAyAsIdasamAnamihAntare / tanmaNIkiGkiNIkvANaDAmaraM calacAmaram // 81 // tasmAd viniryayAvekaH prabhayA bhAsuraH suraH / . hAra-keyUra-koTIra-kuNDalAdivibhUSaNaH // 82 // tAM satI triH parIyAsau puro natvAtibhaktitaH / tato'namad muni tasya purato niSasAda ca // 83 // atha vidyAdhareNaiva vismiteneti bhASitaH / deva ! ko'yaM tvayA cakre vinayAtikramaH kramaH ? // 84 // Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [405 10 guNAnumodanAdvAre madanarekhAkathA] "atha devo'bravIdevaM yugabAhurahaM purA / bhrAtrA maNirathenorvIbhRtA'silatayA hataH // 85 / / tataH kaNThagataprANo'nayA madanarekhayA / priyayA prINito jainadharmAkhyAmRtadhArayA // 86 / / tataH samAdhiyogena muktamartyakalevaraH / brahmaloke'bhavaM so'hamindrasAmAnikaH suraH // 87 / / dharmAcAryA mameyaM yat tenAdau praNatA mayA / zrutveti khecaro dharmamahimAnamamodata" // 88|| mudA madanarekhAM ca yugabAhasuro jagau / sAdharmike ! priyaM kiM te kriyatAmadya zAdhi mAm ? // 89 // sApi taM nijagAdeti priyaM muktipadaM mama / tad nAntareNa sarvajJamaparo dAtumIzvaraH // 10 // tathApi mithilApuryAM naya mAM tridazottama ! / tatra putramukhaM dRSTvA yatiSye yatikarmaNi // 91 // tato'sau tatkSaNAdeva devena mithilApurIm / nItA natvAtra caityAni yayau sAdhvIpratizraye // 92 // tatra pravartinIpAdAnasau natvopavizya ca / zuzrAva dezanAM mohatamaHkadanakaumudIm // 93 // tataH putramukhaM draSTuM devena bhaNitAMhasA / kiM mohahetunA'nenetyuktaH so'pi divaM yayau // 94 // AdAya madanarekhA vratamatha tatra pravartinIpArzve / tapasA karmavinAzAdAsAdayati sma muktiM sA // 65 / / // iti madanarekhAkathA // Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 25 406] atha davadantIkathA $$ Aste puraM kuNDanamityapAcIdigaGganAbhAlavibhUSaNAbham / yatroramuktApariveSaveSaM prAkArasAnUni samAzrayanti // 1 // vihAya ramyaM purametadajJAH kimatra yUyaM vasatheti yasya / caityAni legurdivi daNDabAhUnudasya sandeSTumivAmarebhyaH ||2|| prakrIDamAnAH svagRhAGgaNeSu kumArikAstArakatArabhAMsi / ratnAnyaho ! khelanakarkaratvaM karketanAdIni nayanti yatra || 3 || - [ vivekamaJjarI sutambakIbhAvakalAmalAvastanAvanabhrAntaramuSTikatrAm (?) / guNapravINAM racayanti vINAM priyAM ca paurA na hi yatra dUrAt // 4 // trivargasAre'tra vidarbhadeze vikasvarAbhbhoruhakarNikAbhe rAjA'bhavad bhIma iti prasiddhaH siddhAGganAgItaguNApraktiH ||5|| yasya dviSatkSattrakulApakIrtibhRGgIbhRto digvanitAvasaMtAn / yazaHprasUnopacitAnakArSIt karAlavAle karavAlavallI // 6 // gaGgeva sindho rugivAbjabandhoH zacIva jiSNoH kamaleva viSNoH / tasya prazasyA kila puSpadantI dantIzvarasyAbhramuvat priyA''sIt // 7 // tasyAM ca tasyAGgabhavA davArttadantyAgamasvapnaniveditarddhiH / babhUva nAmnA davadantyabhijJA kalAsu sarvAsvapi zAradeva // 8 // prAgbhAgyasarvAvasarAsanaM tadbhAle'tibhAsvastilakazcakAze / bhrUcInacAruNi jaganti jetumAviSkRtaM cakramiva smareNa // 9 // prAkpuNyataH zAsanadevatA''virbhUyaikadA tAmidamabravIcca / zrIzAntinAthasya bhaviSyatIrthakRtastvametAM pratimAM yajethAH ||10|| itIrayitvA karapadmakoze tasyA jinArcAmapi tAM nivezya / tirodadhe zAsanadevatA sA bheje ca bhaimI zirasA tadAjJAm // 11 // sA pUjayantI jinamAryikAbhyo jainaM ca dharmAkSaramAdadAnA / dvedhApi bAlyaM parihRtya bheje vayo manazcApi samaM prabuddham // 12 // Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre davadantIkathA ] tadIyarUpaddhikalAnurUpaM vidarbhanAthe varamIkSamANe / babhUva sASTAdazavarSadezyA vijJAnalezyAnikaSo vidhAtuH ||13|| varaM vidagdhA nRvareSu vIkSya bhRGgIva padmeSu navAravindam / gRhNAtvasAvityatha pArthavendraH svayaMvarAmaNDapamAtatAna // 14 // vidarbharAjArthitayA digantabhUpAlalokaH sakalo'pi tatra / samprApadetAM pariNetukAmaH zriyaM yathA svargigaNaH payodhau // 15 // ekaikazastAnabhiyAnapUrvaM sammAnya sarvAn nRpatInupetAn / nivAsayAmAsa nRvAsavo'yaM svapattanopAntavanAvanISu // 16 // garjantamUrjasvalatUryanAdairnRtyantamuccairdhvajadhoraNIbhiH / uddhUpadhUmaiH pulakaM dadhAnaM hasantamullocamaNiprabhAbhiH ||17|| vAyUllasadvandanamAlikAbhirbhUkSepanarmANi vipaJcayantam / taM mUrttamAnandamivAtha bhUpAH svayaMvarAmaNDapamabhyapeyuH // 18 // yugmam // tasminnamI dattamahAsaneSu maJceSu paJceSurasottaraGgAH / zRGgArabhAjo vividheGgitena vaidagdhyabhaGgImavatArayantaH // 19 // kazcit tadA svapratibimbalakSmIM tiryagmaNistambhagatAM didRkSuH / trikaM vivityaikabhujAbhiSaGgI suhRjjanAlApamiSaM siSeve // 20 // kazcit ratnAJcitamuSTiramyAM kSurIM pareSAmabhidarzayiSyan / dRSTyA ca muSTyAvadhRtAM tadAnImanInRtad vyomanibaddhalakSaH // 21 // kazcit tadA gumphitapuSpagucchamucchAlayAmAsa muhuH kareNa / bhaimIkaragrAhakadAgraheNa divaH kalAnAthamivApatantam // 22 // kazcicca siMhAsanasaMniviSTastaTasthamAtmIyakaraGkavAham / tatkandharAnyastabhujastadAnIM smaraprahArArtta ivAlalambe ||23|| kazcit tadApANipuTasthanAlamudbhrAmayaMzcakra mivAravindam / kSaranmarandacchalataH zriyo'bdhibhuvo'bhitaH zrotrajalaM nirAsthat // 24 // [ 407 5 10 15 20 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408] [vivekamaJjarI kazcit karAGgaSThanakhena rekhAstadA'karot ketakapatrikAyAm / bhImAtmajAvIkSaNazarmaNo'ksiMkhyAniva svocchvasitAntarAyAn // 25 / / atrAntare'dhiSThatayApyayAnA lakSmIryathA mandarakandarasthA / udvIjyamAnAvasarairudArairvRtA sakhIbhirvidhRtAtapatrA // 26 // cInainavInairanaNIyasIbhiH praNItaveSA parito maNIbhiH / bhaimI dadhAnA varadAma pANau svayaMvarAmaNDapamAjagAma // 27 // yugmam // tato'khilAnAM samakAlameva tasyAM dRzaH peturilApatInAm / puSpadrumANAM parito'pi bhRGgA navoditAyAmiva hemajAtyAm // 28 // devi ! prasAdaM kuru dRSTidAnAdito'risiMho jitazatrusUnuH / rUpeNa mAraH kila suMsumArapurezvaro'yaM dadhiparNanAmA // 30 // asAvapIkSvAkukulAvataMsazcandrAGgajanmA nanu candrarAjaH / campezvaro'yaM ca subAhunAmA bhogAnvavAyI dharaNendrasUnuH // 31 // ayaM ca rohItakadezanAthazcandrAnane ! candrakirITanAmA / nirlAJchano'sau zazalAJchanAkhyo'rikesarikSoNipatestanUjaH // 32 // svacchAzaye'sau bhRgukacchanAtho nRdevaratnaM nanu yajJadevaH / saurASTrabhUmIpatiratyudAraH kSoNitaTe'sau mukuTezvarAkhyaH // 33 // amISu yasmin manaso rasaste pativare ! taM patimAdriyasva / iti bruvANA pratihArarakSI bhrUsaJjJayA prerayati sma bhaimI // 34 // tatkaumudIvendumukhI prayAntI yaM yaM vyatIyAya patIyatI sA / sa sa kSamAbhRt timirairnimIladRkkairavo guNThitamAtatAna // 35 / / gatvAtha maJcAntalasaMcitabhrUyugAM jagau tAmiti vetradhArI / adabhradhIpAtri ! vidarbhaputri ! dRSTiprasAdAdavadhArayestvam // 36 / / yugAdinAthAnvayabhUnayAptasukauzalaH kozalabhUmipAlaH / jJeyastavAyaM tapanIyavarNe ! dviSAM niSedho niSadhAbhidhAnaH // 37|| Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 . guNAnumodanAdvAre davadantIkathA] [409 jAnUpavartI prabalo nalo'yaM zrIdakSiNo bAhurivAsya sUnuH / ayaM ca vAmo dviSatAM dvitIyo'pyakrUradhIH kUbaranAmadheyaH // 38 // tadetayoH kAmavataMsayorvA candrArkayorvAharicakriNorvA / vuvUrSase yaM varavaNini ! tvaM tatkaNThapIThe varadAma dhehi // 39 // nalasya bhaimI galakandale'tha nyAsthat pramodAd varadAma sadyaH / agre guruNAM trapayA svabAhugADhopagRhapratihastakoham // 40 // tadA vyajRmbhanta ca sAdhu sAdhu vRtaM vidarbhAGgabhuveti vAcaH / baddhakrudho'pi kSitipA nale'nyezAmyaMzca tasyAH sukRtaprabhAvAt // 41 // athAzu bhImena mahIbhujaste sammAnya sammAnya mahopadAbhiH / nijArthasaMsiddhimatA visRSTAH svamaNDalAd mantravideva ceTAH // 42 // 10 tataH zubhe'hni smaramIzadagdhamujjIvayantISu vadhUSu gItyA / kalRptAtidRptotsavataH svaputrImudvAhayAmAsa nalena bhImaH // 43 / / nalAya tejovijitAnalAya bhImaH svaputrIkaramocane'tha / dadau sadaucityavideSa hastihayAdihemAdikamAtmazaktyA // 44 // tau kaGkaNodbhAsikarau kulAryAgItau gRhe caityamavandiSAtAm / tatazca bhImo niSadhazca bhUpau tatkaGkaNocchoTanamAcaretAm // 45 // atha prayAntaM niSadhaM saputramapi svadezAya vidarbharAjaH / anuprayAto vidhivad nivRtsyan kRtapraNAmAmaziSat svaputrIm // 46 / / vatse'nuzAstistvayi pUSNi dIpastathApi mohAt kiyadAdizAmi / tyAkSInalaM mA vyasena'pi yasmAt "kulAGganAnAM patireva devaH" // 47 / / 20 88 bhIme'nuzAsyeti sutAM nivRtte'dhiropya tAmAtmarathaM nalo'pi / cacAla senAzvakhurakSatakSmArajobhirAzAstirayan dazApi // 48 // tataH svapuryAM niSadhAdhipasya yAto'ntarA'staM taraNiH prapede / brahmANDabhANDaM parito'pyapUri nIlIraseneva ca tAmasena // 49 / / 15 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 410] [ vivekamaJjarI tathApi nAsau gamanAd vyaraMsId balIyasI hi svabhuvo didRkSA / nijAGkapalyaGkatale zayAnA nalena bhaimIti tato babhASe // 50 // devi ! prabudhyasva balaM na yAtumISTe batAndhraGkaraNaistamobhiH | prakAzaya svaM tilakaM taduccaiH sahasrabhAnoryuvarAjakalpam // 51 // devyA lalATaM parimRjya klRpte tamaH pratIpe tilakapradIpe / tato'calat tasya camUstamistrAmadhye'pi sA cakrivarUthinIva // 52 // nalo mahAtmA tamalokatAtha munIndramekaM pratimAsthamagre | vanebhagharSAhitadAnalepalIlaiH sahasrAkSabhiva dvirephaiH // 53 // bhaktyA sabhAryo'pi nalo'vatIrya rathAdathAmuM munimAnanAma | dhyAnAd nirastairiva karmavIrairvyAkhyAyamAnaM bhramarai raNadbhiH // 54 // tataH punastadguNakIrtanena nikRttapApaH saparigraho'pi / rathaM samAruhya mahAratho'sAvarINasainyaH svapurImiyAya // 55 // viveza tasyAmatha kozalAyAM puraskRto'sau niSadhena pitrA | bhaimyA samaM svaM purabhAminIbhyo vyAkhyApayan pUrNimayeva candraH // 56 // nalaM tathA kUbaramAtmaputraM nivezya rAjye'pi ca yauvarAjye / niSiddhakalko niSadhaH krameNa zamaikasAmrAjyamurIcakAra // 57 // tato'STadiggopurazAlamAnavizAlavelAvanazailazAlAm / payodhilekhAparikhAM sukhena nalaH zazAsaikapurImivorvIm // 58 // yenAjibhUmau nRpakuJjareNa dhanurlatAyAH karakampitAyAH / zilImukhairAzugatiprayAtairvaMzA vyakIryanta mahIdharANAm // 56 // taM kUbaraH krUramanAzchalajJaH suvatsalaM dyUtapathe ninAya / bhaimyA niSiddho'pi hi naiSadhistannaiSa vyaMrasIdiha zIrNabuddhiH // 60 // mohAkulaH saiSa nalaH krameNa prakIDamAnaH saha kUbareNa / ahArayat prAjyamapIha rAjyamaho ! vidhAturviSamaM caritram // 61 // Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre davadantIkathA] [411 kAlena sAkSAdiva kUbareNa vasUni sarvANyapanIya muktaH / nalo'tha zItAMzurivaika eva krandatsu pakSiSviva nAgareSu // 62 // dezAntaraM yAti nale'tha bhaimI chAyAmivAsyAnupadaM prayAntI / nalAnujaH prAha mRgAkSi ! mA gA nalena yasmAdasi hAritA tvam // 63 / / vadannidaM so'bhidadhe pradhAnaiH kiM kUbara ! krUramate ! karoSi / yad bhrAtRjAyA jananIva mAnyA'syAH zApato vA bhavitAsi bhasma // 64|| tairevamuktaH sa javena bhaimI rathe nivezyAnunalaM nyayuGkta / nalo'pyatha tyaktarathaH sabhAryazcacAla pAdaiH pRthivIM punAnaH // 65 // hA hA hatAH smo hatavedhaseti vilApinInAM paritaH prajAnAm / bASpAmbubhistannigamastadAnImAjAnujambAlasamAkulo'bhUt // 66 // 10 puropakaNThe'tha nalAnuyAtAnamAtyapauraprabhRtIn nivartya / kutI puraskRtya ca satyameva bhaimyA'nuyAto'bhi vanaM pratasthe // 67 // mArgaH sadarbho masRNaM prayAhi dharmaH kaThorazca ziraH pidhehi / bhaimIti sAzruH pathikAGganAbhiH sA zikSitA varmani vIkSitA ca // 68 // azizvayat padmamapIpyadambho vyazizramat prItikalo nalo'pi / 15 dattvA ca bAhAM data mandamandamacIcalaccaJcalalocanAM tAm // 69 // upeyatustAvaTavImathaikAmekAntabhImA tarumAlikAbhiH / AgotrajanmAviditendusUryaH pAtAlavAsIva jano yadIyaH // 70 // vinItavAk tatra vidarbhaputrI nalaM nipatya kramayoravAdIt / prasIda saMpAdaya nAtha ! pAdanyAsena mattAtapuraM pavitram // 71 / / nalo'tha tAmAha yadAttha devi ! kariSyate zvastanavAsare tat / sApi priyeNa pratipannametad nizamya samyag hRdi pipriye ca // 72 // ihAntare nyastasamastavaibhavo navodito rAjani sajjalAJchane / nalo yathA bhImabhuvA dinazriyA zrito'bhi dezAntaramaMzumAnagAt // 73 // 20 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 412] tamo nalInIlaM yadazitamanenAGkabhiSatas, tadantaHsthaM kAcAtmaka iva karIraH prakaTayan / tato'zuprastArairnalasahacarIzIlavizadairdizazcakre candraH samadakumudAmodamuditAH // 74 // // iti davadantIlalitanAmani mahAkAvye prathamaH sargaH // $$ athottarIyamAdhAya palyaGkaM pArthivAgraNIH / bhujopadhAnamevApa svApamaGganayA saha // 1 // nizIthe pRthivInAtho nidrAspRzi mRgIdRzi / acintayacciraM citte niyatvA nihatodyamaH // 2 // [ vivekamaJjarI AkArayiSyati prAtaH priyA nijapiturgRhe / zrayante zvazuraM nIcAstat kva yAmi karomi kim ? ||3|| zvaH kariSyAmi yad devi ! vaktAsIti pratizrutam / vAkyaM dAkSiNyasambhUtaM tad mano'tidunoti me // 4 // yadi suptAM tyajAmyetAM taddizA'paiti duryazaH / anyathA mAmiyaM prAtaH prApayatyeva kuNDinam // 5 // svazIlarakSitAmetAM varaM muJcAmi bhAminIm / na kuNDinIgato dainyamando mandAkSamudvahe ||6|| nizcityeti nalaH kAntAkapolatalataH karam / mandaM cakarSa niryAtumavAJchantamiva priyAm ||7|| uttarIyasya paryaGkIkRtasya grahaNecchayA / AcakarSa tataH zastrIM nistriMzatvena satrapaH // 8 // Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre davadantIkathA ] bASpormiruddhadRgvartmA zucA galitacetanaH / vasanAya karaM vyomni nyayukta vyAkulo nalaH // 9 // tasya dhyAtvA kSaNenAkSNI parimArjyekapANinA / celaM cikarttiSoH kampAd nipapAta kSurI karAt // 10 // punaH kRpANikAM pANau gRhItvA durmanAyitaH / mandasvaraM jagau duHkhotsedharuddhagalo nalaH // 11 // damayantyA vanatyAge svapatnyA matkaragrahAt / api nistriMzaputrIyaM papAta bhuvi dhig nalam // 12 // dhArAdhirUDhavijJAne ! sadvaMze ! snigdhatAnidhe ! / niSkRpasya kukArye'pi kRpANi ! kuru me kRpAm // 13 // ityuktavA kSaNamuddhRtya dhairyaM vaiklavyato nalaH / cakartta cIvaraM premabandhanena samaM tadA // 14 // atha devyA mukhAmbhojamAlokayitumunmanAH / mamArja pANinA bhAlamunmIlattilakaprabham // 15 // athAdhyAyad nalo mugdhAmukhasyAho maho mahAn / yena jAgartti zete vA neti nizcinute matiH // 16 // "uvAca devi ! tvadvaktrAloke bhAgyaM na me dRzo: / na ca tvatparicaryAyAM yogyatApi hatAtmanaH ||17|| priyAnanoparinyastadRSTirevaM vadan nalaH / dadhau hastena bASpAmbhastatprabodhabhayAd muhuH || 18|| akRpaH sakRpe ! gotrakalaGkaH kuladIpike ! durAcAraH sadAcAre ! kRrve natimapazcimAm // 19 // devi ! tvaccaritenendurakalaGkaH kilAbhavat / anvavAyaguruH kintu madvRttena kalaGkitaH ||20|| [ 413 5 10 15 20 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414] [vivekamaJjarI aho ! abhIrurbalavAn yad bhIrumabalAM nalaH / muktvA vanAntare yAti svayaM vasati pattane" // 21 // bruvanniti kSatasvAGgakSaratkSatajarekhayA / akSarANyalikhad dIno devyAzcelAJcale nalaH // 22 // "vidarbheSa vaTenAdhvA vAme ! vAmena gacchati / dakSiNe ! dakSiNairetaiH kozalAyAM tu kiMzukaiH // 23 // yatra te pratibhAtyeva tatra devi ! svayaM vrajeH / AtmAnaM darzayiSye'hamuttame ! na tavAdhamaH" ||24|| likhitveti nalo mandapadapAtamathAcalat / piban mukhAmbujaM devyA dRgbhyAM valitakandharaH // 25 // rakSAmi zayitAM yAvad yAminI svAminImiti / nalaH pazyan priyAM vallImaNDalAntaritaH sthitaH // 26 // bibhAtAyAM vibhAvaryAM devyA jAgaraNakSaNe / mRdudrutapadApAtamacalad nalabhUpatiH // 27 / / "atho hRdayasantApaM sphuTIbhUtamivAtmanaH / nalo vyalokayad dAvAnalaM jvalitamagrataH // 28 // sUryavaMzanarottaMsa ! niSadhakSamApanandana ! / mahAbala ! nala ! trANadakSa ! saMrakSa mAM davAt" // 29 // ityAkarNya giraM dAvAnalamadhye sthitAM nalaH / acintayadidaM vetti ko'tra mAM nirjane vane ? // 30 // athovAca nRpaH kastvaM mAM parijJAya bhASase ? / ityukte punarudbhUtA bhAratI dAvapAvakAt // 31 // bhujago'hamadagdhAyAM vallau saMkucitaH sthitaH / nirgantuM bhUmitApena na zaknomi davAnalAt / / 32 / / 15 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [415 guNAnumodanAdvAre davadantIkathA] upakAraM kariSyAmi mahAntaM te mahIpate ! / mUrtAdiva yamakrodhAdagnestat karSa karSa mAm // 33 // ityAkarNya vilokyAnAtha paTaprAntaM nRpo'kSipat / sarpa tadagramArUDhe kSaNena punarAkRSat // 34 // atha niHsRta evAsya bhujAgraM bhujago'dazat / tadAtvameva kubjatvamAsasAda tato nalaH // 35 // dRSTvA'tha bhUpaH svaM rUpaM dadhyau dRSTaM mayA rayAt / dhig devItyAgapApadruphalotpattiprasUnakam // 36 // adhunA vanamAyAntyA devyA yAdRk kRto mayA / upakAro'munA tAdRg davAkRSTena me kRtaH // 37|| "savailakSyaM hasannAha sarIsRpamatho nRpaH / upakArastvayA'kAri svasti te gamyatAmiti // 38 // atha ko'pyagrato bhUtvA prItaH prAha naro nRpam / vatsa ! jAnIhi mAM devIbhUtaM pitaramAtmanaH // 39 // bhAsvantaM durdine'pi tvAM tejasA mA sma zatravaH / jAnantu hanta tena tvaM mayA nIto'si kubjatAm // 40 // karaNDakaM ca bilvaM cAdatsvaitat prayato'zuke / kuNDale paridhAya tvaM nijaM rUpamivApsyasi" // 41 // itthaM samarpayanneva devaH prAha punaH sutam / kva bhavantaM vimuJcAmi pAdacAro hi duHkhadaH // 42 // suMsumArapure muJca nalenetthamathodite / devaH kvacid yayau svaM ca tatrApazyadasau nRpaH // 43 // akasmAd vismayasmerastat pazyan purataH puram / yAvaccalati so'zrauSIt tAvat kalakalaM puraH // 44 // . Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 416] [vivekamaJjarI tataH kimetadityantazcintayatyAkule nale / nazyatAM nazyatAmitthamUcuruccaisturaGgiNaH // 45 // spardhayeva pradhAvantIM ghnantaM chAyAmapi svakAm / - muhuH kRtAkRtasparzaM vAyunApi bhayAdiva // 46 // . . udastazuNDamuDDInAnapi khaNDayituM khagAn / kSayotkSiptamahAdaNDamiva daNDadharaM krudhA // 47 // dharmaputrAnivAbdasya svazabdaspadhino'dhvani / bhindantaM dantaghAtena pAdapAMzca pade pade // 48 / / mUrdhAtidhUnanairgaNDaproDDInAlikulacchalAt / kSipantaM khaNDazaH kRtvA vyomAGgaNamapi kSaNAt // 49 // kvacit kuJcitabhUkhaNDamuddaNDagatiDambaraiH / vyAlaM vilokayAmAsa nalaH prabalavikramam // 50 // paJcabhiH kulakam // UrvIkRtya bhujAmurvIbhujA bAhuyujA tataH / vyAhRtaM dadhiparNena kSaNAvyAkulacetasA // 51 // yaH ko'pi kopinamamuM kariNaM kurute vaze / lakSmI tanomi tadgehotsaGgaraGgakanartakIm // 52 // athAkayeti kutukAt satvaraM prAcalad nalaH / kAlaprAyamapi vyAlaM manyamAnaH zRgAlavat // 53 // bho kubja kubja ! kInAzamukhe mA viza mA viza / ityukto'pi janai/raH kezarIva yayau gajam // 54 / / re re zuNDAla ! mA bAlavipradhenuvadhUrvadhIH / ehyehi madadurdAnta ! dAntatAM darzayAmi te // 55 / / calantamiti vAcAlaM kopAdanucacAla tam / karI karAgravikSepaprAptA (prA ?)ptazaroruham // 56 / / 15 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [417 10 guNAnumodanAdvAre davadantIkathA] patannudyan milan nazyan nighnan ghAtaM ca vaJcayan / aGguSThAGgulisammarardayan puSkaraM chalAt // 57 // bhrAntvA dakSiNapakSeNa cakravad bhrAmayan muhuH / caturNAmapi pAdAnAM pravizyAdho viniHsaran // 58 / / nimeSArdhAt puraH pazcAt pakSayozca sphuran nalaH / khedayAmAsivAneko'pyanekavadanekapam // 59 // vizeSakam / / so'tha khinnamapi krodhAd dhAvantaM dvipamunmadam / vazIkartuM paTIM mUrttAmiva prajJA pure'kSipat // 60 // rUpabuddhyA'tha tAM hantuM vilasantaM mataGgajam / dantanyastapadaH zaile kezarIvAruroha saH // 61 // kalApakAntaranyastapadastadanu dantinam / sRNimAdAya romAJcakavavI tamavIvalat // 62 // purasya kRpayA ko'pi kimasAvAyayau suraH / svayambhUrathavA paurapuNyapUrairasAvabhUt // 63 // abhramUvallabhaspardhivardhitadviparAkramaH / yayau bhuvanabhImo'pi gajo'yaM yasya vazyatAm // 64 // itthaM parasparaM pauraiH prItigauraiH pade pade / kubjo'pi stUyamAnazca vIkSyamANazca rejivAn // 65 // vizeSakam // prajAtmA svayamAruhya gopuraM puranAyakaH / tasyAdho gacchaTataH kaNThe dAma ratnamayaM nyadhAt // 66 // athopanIya zAlAyAM gajamAkalayannalaH / lIlAvilolazuNDAgragrAhitAhArapiNDakam // 67 // prItaH pradAya ratnAni vasanAbharaNAni ca / atha mitragirorvIzaH puraH kubjaM nyavIvizat // 68 // 20 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 25 418] [ vivekamaJjarI kutastava kalAbhyAsaH kastvaM vasasi kutra ca / pRSTo rAjJeti hRSTena nalabhUpatirabhyadhAt // 69 // sUpakAro nalasyAhaM priyo huNDikasaJjJakaH / [zikSitAstatsamIpe ca kalAH katipayA mayA // 70 // nalo bhrAtrA kUbareNa jito dyUte'khilAM mahim / davadantImupAdAya prapede'raNyavAsitAm // 71 // sabhAryaH sa mRtastatra tato'haM tvAmupAgamam / mAyAvinamapAtrajJaM zrito'smi na tu kUbaram // 72 // ] iti zrutvA nalakSmApavArtAmArttAravo'rudat / dadhiparNe'zukacchannavadanaH saparicchadaH // 73 // kRtvA nalasya paryantakRtyAni kRtinAM varaH / adhArayacciraM citte dadhiparNanRpaH zucam // 74 // rasavatyA nalaH sUryapAkayA nRpamanyadA / aprINayad yathAyuktarasaprasarapuSTayA // 75 // atha vAsAMsi ratnAni tasmai bhUriNI bhUpatiH / grAmapaJcazatIM TaGkalakSaM ca nRpatirdadau // 76 // rAjyaM yayau nalasyApi grAmairnAma karomi kim ? / taM kubjamiti jalpantaM prItaH prAha punarnRpaH ||77|| prIto'smi tava sattvena sattvAdhikaziromaNe ! | yAcyatAM rucitaM kiJcidityukte'bhidadhe nalaH // 78 // mRgavyamadirAdyUtavyasanAni tava sImani / yAvajjIvaM niSedhyAni, zrutvedaM tad vyadhAd nRpaH // 79 // dadhiparNamahAbhujAH nalaH kRtasauhArdasuzItalo bahiH / ciramasthita bhImanandinIviraharttijvalito'ntarA punaH ||80|| // iti damayantIlalitanAmni mahAkAvye dvitIyaH sargaH // Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [419 guNAnumodanAdvAre davadantIkathA] $$ athAgataH saMsadi suMsumArabhUpaM dvijanmeti jagAda kazcana / upetabhaimIvacasA sasarja mAM vidarbharAjo nalazuddhaye tvayi // 1 // vidarbhajA jIvati yatkilottamA nalo'pi tajjIvati vizvajIvitam / iti pramodAd dadhiparNapArthivastamAha vipraM smitabandhurAdharaH // 2 // mamaiva rAjye nalasUpakRd guNI kilAsti kubjo'sya girA mayA zrutam / 5 kanIyasA hAritavaibhavo nalaH priyAnvito yad vipine vyapadyata // 3 // tavaitayA tu zravasoH sudhAkirA girA dvijAte ! mudito'smi tad vada / kathaM viyogo'bhavadetayoH piturgRhe kathaM vA davadantyupAyayau ? ||4|| athAha vipraH zRNu deva ! naiSadhirvanaM prapede saha kAntayA tayA / nizi prasuptAM ca vimucya tAmayaM kuto'pi daivopahataH prayAtavAn // 5 // 10 nizAvirAme'tha kRzodarI tu sA kSatazramA svapnamimaM niraikSata / rasAlamArohamakhAdiSaM phalAnyato'pataM vyAlaviloDitAcca yat // 6 // prage prabuddhAtha mRgekSaNA kSaNAdavIkSya kAntaM vidhuretyacintayat / hRtaH priyo devatayA kayApi me vibhAtakRtyAya gataH svayaM sa vA // 7 // sthito'thavA narmakRte kuto'pyamuM gaveSyAmIti yayau yato yataH / tatastato'pyaprasamIkSya sA nalaM vilakSabhAvena bhRzaM vyadUyata // 8 // iyaM carantI viTapAMzca pAMsulAravotthitAn vIkSya mRgAn mRgekSaNA / patibhrameNAbhramujAnigAminI mumoda tannizcayato ruroda ca // 9 // udasya bAhuM davadantyathAvadat priya priyaiTehi nu dehi darzanam / na zarma narmApyatinirmitaM karotyatirhi sarvatra janena gIte // 10 // iti pratidhvAnamiyaM nalapriyA nijoditasyaiva nizamya hrssitaa| priyo nu mAmAhvayatIti satvarakramA jagAmAdriguhAdrugahvaram // 11 // tatrApyanAlokya patiM nizAtyaye vilokitaM svapnamiyaM vyacArayat / nale rasAle phalamRddhimApnavaM tato'smi daivebhaviloDitA cyutA // 12 // 15 20 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 420] [ vivekamaJjarI tadarthataH svapnaniveditAgadataH sudurlabho vallabhasaGgamo mama / iti pradhArya prarudatyagAnapi vyarodayad vajrahRdo'pyadArayat // 13 // dhigatra mAmAzritavatsalo'pi yAM mumoca tAdRg dayito dayAnidhiH / manasvinaM nenumamuM piturgRhe kadAgrahaM hyo mama taM ca dhigaM hA ! ||14|| agantukAmaH zvazurasya mandire mamAgrahaM mAnadhano'vadhArya saH / mumoca mAM prANasamAmapi tyajantyasRn na mAnaM hi manasvinaH kvacit // 15 // hahA mahAsattva ! mahAmate ! mahAyazonidhe ! kAnta ! mahAkSamAmbudhe ! svadAsikAyAH kathameka eva vA janmAparAdho'yamasahyata tvayA ? // 16 // kadApyabhUvaM hRdayeza ! dUrataH sitAsitAdezagirAmahaM tava / yadujjhitA bhAdrapadasya gomayaM yathA niSiddhA na kadAgrahIt tataH ? // 17 // mayA'thavA jJAtamidaM bhavAn vyadhAd mamAnyathA na kvacanApi bhASitam / tato'hamasmi tvayakojjhiteha vA'vamAnanAto na kRtA vimAnitA // 18 // mamedRzI daiva ! kathaM kadAgrahe kRtA nalasyeva durodare matiH ? | vilApinIti prasabhaM papAta sA viyuktavRkSA latikeva mUcchitA // 19 // athojjhitA zaGkitayeva mUrcchayA prayAhi mA nAyaka nAyaketivAk / viyogavaiklavyavatI ruroda sA'nurodayantI vanadevatA api // 20 // nalapriyAyA analasya mitramapyudasya vAsaH kRpayeva mArutaH / adIdRzat tAM sudRzo'kSarAvalI vilokya sApi priyavad dadhe hRdi ||21|| acintayaJca pramadAdasAvaho ! vidye'hamadyApi nalasya cetasi / yadAdizad me pitRvezmavartanImimairnijAsRglikhitairihAkSaraiH // 22 // saha priyeNApi yiyAsitaM piturgRhaM prayAsyAmi vizeSato'dhunA / kulAGganAnAM hi zivAya pAlitaM bhavedihAmutra ca bhartRzAsanam // 23 // iyaM vicintyeti vaTAdhvanA'calad nijAMDrivIGkhAdhvanite'pi bibhyatI / bhuvaH sapatnyA api sUnuSu sthitiM vitanvatI snigdhatareSu zAkhiSu ||24|| Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [421 5 guNAnumodanAdvAre davadantIkathA] mRgadviSo'syAH sulalAmadIdhiterdhagaddavAgneriva dUrato'bhavan / upAdravaMzcApi vanecarA na tAM parAbhavan kvApi na kauNapA api // 25 // 66 athaikSatAsau purato nivAsitaM susArthamekaM zakaTAlimAlitam / anena sAkaM gahanasya gaMsyate mayA'ntamityantaradhatta nodbhayam // 26 // jagAma taM yAvadiyaM mahAsatI malimlucaistAvadasAvarudhyata / svazIlasatyApanayA'nayA punarnirAkRtAste tribhirAzu huGkRtaiH // 27 // sasArthaloko'tha vasantasArthabhUd nanAma devI kuladevatAmiva / tuSTAva kozIkRtahastapaGkajo'pRcchacca kA'si tvamamodhadarzane ! // 28 / / athAsya sarvaM nijaduHkhasaMvidA vidArayantI hRdayaM zazaMsa sA / anIyatAnena ca bhaktito nijaM guruM daraM sadguruvacca pUjitA // 29 / / 10 sukhaM sthitAyAmiha tatra parvatAvalInicolIbhavadambudAvaliH / ghanAgamo'jAyata vArivRSTibhinitAntabhojAyitavallarIvanaH // 30 // nalapriyA paGkilataH kilAmuto niHsRtya sArthAdatha zuddhabhUmaye / pathi prayAtI palalAdamagrato dadarza pAthodamiva cyutaM divaH // 31 // tAmAha garjannayamasthibhUSaNAvalIbalAko rasanAtaDillataH / sthirIbhava tvaM mRdulAGgi ! me'zanaM jAtAsi rAhoriva vaidhavI kalA // 32 // uvAca bhaimI bhayavarjitAtha taM virUpamasmin viSaye kimasti bhoH ! / vinAzinA'medhyamayena sAdhyate paropakAro yadi vahmaNA'munA ? // 33 // tataH sa tAmAha tavAmunA zubha ! tuSTo'smi sattvena vRNISva tad varam / tuSTo'si cet tad vada me nalaH kadA miliSyatItyenamapIyamabravIt // 34|| 20 dinAdito dvAdaza eva vatsare tavopanetA militA pitRguhe| tasyai nivedyAvadhineti tagirA tirodadhe'kAraNakauNapaH suraH // 35 // . 88 athAdade bhImasutetyabhigrahAn na me'tra yAvad bhaviteSTasaGgamaH / tAvad na bhokSye vikRtIna vAruNaM vAso na tAmbUlamahaM kadAcana // 36 / / 15 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422] [vivekamaJjarI tato'bhigRhyeti nagasya kasyacid guhAgRhe siMhavadhUrivAsthita / arcAmiyaM zAntijinasya mRNmayIM kRtvArcayantI galitaiH svayaM sumaiH // 37 // iyaM caturthAditapAMsi tanvatI satIvareNyA vitatAna pAraNam / zukAdiniSkoSitabIjasaMpuTairvanaspatInAM patitaiH svayaM phalaiH // 38 // itazca tAM sArthapatiH samantato'nviSyan vasanto'nupadaM samAgataH / dRSTvArcayantIM jinamAnamad mudA'pRcchacca he amba ! ka eSa devatA ? // 39 // "vidarbhajA'smai nijagAda SoDazaH zrIzAntinAmaiSa jino'rcyate mayA / samastaduHkhArNavapAragAminI yadarcanecchApi sudurlabhA'GginAm // 40 // zrutAdhidevyAmiva dharmamArhataM tato dizantyAmiha tasya bodhaye / upetya sAzcaryamupAntavAsasinastapasvino'pi nyaSadan mRgA iva // 41 // imAM gurukRtya tapasvibhiH samaM suzrAvako'bhUdatha sArthapArthivaH / samAkhyayA tatra ca tApasAdiyukpuraM tadAkhyAsthitaye cakAra saH // 42 // tadantaraM tena ca bhImanandinInidezataH / zAntijinendramandiram / akAri yatketumiSAdalambayat pramANapatraM kulaparvateSvapi // 43 // dRSTvA surAnApatato'nyadA nage samaM samastairnalakAntayA tayA / ayAyi tatraikSi ca siMhakezarI tadAtvamunmIlitakevalo muniH // 44|| praNamyaM taM kevalinaM surArcitaM puro'sya devI niSasAda sAdaram / tadApyupeto munirapyupAvizat kazcit parIvArayutaH parIya tam // 45 // kevalyatho nirmitadharmadezano'bhyadhAd vratIyatamimaM tapasvinam / bhoH ! kUbaro'syA: sudRzo'sti devarastasyAGgajo'haM kila siMhakezarI // 46 // saGgApurIndrasya vivAhya nandanIM mayA nivRttena nijAyuradhvani / pRSTo yazobhadragururyavedayad dinAni paJcaiva tavAyurityayam // 47 // tato nizamyeti virAgavAnahaM vrataM gRhItvA'karavaM tpstthaa| yathodyayau kevalamadya me zivaM vrataM tu te sUrirayaM pradAsyati // 48 // 25 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 423 guNAnumodanAdvAre davadantIkathA ] idaM gaditvA zivamApa kevalI zivotsavaM cAsya surA vitenire / tapasvimukhyaH saparicchadazca savrataM yazobhadgurorUpAdade // 49 // devI tu sArthezapuraskRtA pure prAntaryazobhadragurun vyajIharat / prAtiSThapattajjinarAjamandiraM svayaM ca samyaktvamupAdade tataH // 50 // tatra sthitAyA iti saptavatsarIM nalapriyAyAH pura etya kazcana / AcaSTa tubhyaM pathi tiSThate nalo yAsyAmi sArtho yadayaM prayAti me // 51 // athAzu niHsRtya ca sA'nvadhAvata priyo mama kveti ravaM vitanvatI / papAta caiSA gahane pizAcikAmekAM purastAd vikRtAM dadarza ca // 52 // iyaM ca tAmAha kapAlamekataH kare dadhAnAM paratazca karttarIm / mayA'sakRSTAzitumadya jIvitezvarAntikaM vAM gamayAmi mA vraja // 53 // anAkulA devyatha vighnazAntaye sasmAra zAnteH paramezituH kAmAn / tataH pizAcyA'pasRtaM hatAzayA ta mizra yevodayato vivasvataH // 54 // tataH kutazcid vanadevasaJjJitaH kutrApi yAn sArthapatiH piteva tAm / nItvA mumocAcalapattane tRSAturA tu sA kAmapi vApikAM yayau // 55 // divApi tAmindumukhIM cakorIkAlelihyamAnAsyadizAmihAgatAH / vilokya yAtA RtuparNabhUpatermahelikAyai nyagadan mahallikAH // 56 // sA puSpadantI bhaginI kanIyasI samAkhyayA candrayazAstadaiva tAm / tAbhiH samAnAyya jagAda madbhuvastvaM candramatyAH sadRzAsi kAsi tat ? // 57 // tAM mAtRjAmiM damayantyapi svakAmavindatI prAha kulAdigopanAt / vaNiksutA'haM galitAsmi sArthataH patyA viyuktA ca nizIva kokikA // 58 // 20 athAha tAM candrayazA viSIda mA tiSThAtra nandanyapareva me'si yat / itIritA sA'sthita susthitA nalapravRttaye'syAH kila satramandire // 59 // tatraikadA tAM zaraNaM prapannavAn mAM rakSa devIti vadan malimlucaH / tanmuktaye ceyamuvAca rakSakAMste cAmucaMstaM na bhayAd mahIpateH ||60 || 5 10 15 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 25 424] [ vivekamaJjarI atha trirambhazculukAbhiSekato bibheda bandhAniha mRNmayAniva / tataH prabhAvAcca jano visiSmiye nRpo'pi tAmetya jagAda saMmadI // 61 // putri ! tvayA candrayazovibhUSaNasteyAparAdhI kimasAvamucyata ? | sApyAha cauro'pi mR(?)yeta no pitardRSTo viziSTArhatayA (?) mayA khalu // 62 // tasyAH svaputryA iva tAdRzAgrahAd mumoca bhUmAnapi taM malimlucam / devyA ca sevAnirato'yamanvahaM pRSTo'nyadeti svakathAmacIkathat // 63 // dAso'smyahaM tApasapattanaprabhorvasantanAmnaH kila piGgalAbhidhaH / taddravyamAdAya nizi praNazyan viluNTito'nyairiha bhUpamAgamam // 64 // ihApi cauryavyasanaprabhAvato baddhastvayA'mocayiSi svalIlayA / anyacca mAtastava nirgame tadA sa sArthavAhastyajati sma bhojanam ||65 // asau yazobhadguruprabodhitaH kathaJcanA'zranAdatha saptame'hani / sopAyanaH kUbarapArthivaM gataH kRtazca rAT tApasapattane'munA ||66 || zrutveti sA'syAdita pAritoSike mahAvratecchAM jinadharmadezanAt / vrataM tadAdezavazAdasAvapi prapadya tepe gurusannidhau tapaH // 67 // Ss athAyayau kuNDinato'tra sazrutastatra dvijanmA harimitrasaMjJitaH / sa vIkSya vegAdRtuparNapArthivaM vinidravAk candrayazo'ntikaM gataH // 68 // papraccha taM candrayazA bhRzAyitapramodabhAk kSemamasAvacIkathat / Uce ca jAnItha vidarbhajAnalapravRttimasyai samupAgato'smi yat // 69 // zrutveti tasmAd nalabhImajAvanapravAsavArtAmiyamArtamAnasA / ruroda sarvAnucarIvRtA tathA yathA kilArodi gRhANDajairapi // 70 // tathAkule rAjakule 'tha sa dvijaH kSudhAturaH satramiyAya jemitum / dRSTvA'tha bhaimIM muditaH praNamya tAmAgatya rAjJyai tvaritaM nyavedayat // 71 // karNAmRtaM sApi nizamya tattathA tasmai pradAyAbharaNAni bhUrizaH / kva sA kva seti pravadantyupAyayaiau padbhyAM pramodAd nijasatrasadmani // 72 // gRhNAmi duHkhaM tava putri ! vaJcitA'smyahaM tvayA kiM nijanAmagopanAt ? / mAtRSvasA mAturapi prazasyate jane tvayaitad vitathaM vyadhAyi ca // 73 // Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [425 guNAnumodanAdvAre davadantIkathA] iti bruvANA parirabhya sambhramAdAghrAya maulo zibikAM nivezya ca / ninAya tAM candrayazA gRhe mudA vibhUSya ca kSoNipateradIdRzat / / 74 // praNamyaM taM tAtamivopaviSTayA tatpRSTayA''khyAyi kathA tayAtmanaH / tadA svavaMzasya nalasya dhikkRtiM zrutveva cArkaH prayayau rasAtalam / / 75 / / dvidhApi tasmiMstamasi prasarpati svamAtRjAmervacasA vidrbhjaa| 5 pramRjya bhAlaM tilakaM tamo'ntakaM vyakAzayat tena nRpo visiSmiye // 76 // ihAntare ko'pi suraH sametya tAM praNabhya baddhAJjalirevamUcivAn / yastaskaro'grAhyata saMyamaM tvayA sa haMsagAminyahamasmi piGgalaH // 77 // uktveti koTI: kanakasya sapta sa pravRSya devastridivAya yAtavAn / nRpo'pi rAjyA sa tayA samaM tadA dRSTveti dRSTAntamajAyatArhataH // 78 // 10 atho napaH sainyabhareNa bhImajAmaghAya bhettA prajighAya kuNDinam / / vardhApitau tatkathayA dvijanmanA pramodato'syAH pitarAvabhIyatuH // 79 // vilokya sAgre pitarau svavAhanAduttIrya sAsrau rudato namo'karot / samastalokena natAM ca tAmimau pravezayAmAsaturutsavAt pure // 80 // sapUtkRtAmbha:samamazruvarSaNaM jvaladviyogAnalato vitavantI / bhaimItipitroH svakathAmacIkathad mayA zruteyaM ca tavoditA puraH // 81 // dUtastvidAnIM tava ko'pi kuNDinezvaraM jagau yad dadhiparNasannidhau samasti kubjo nalasUpakRd guNI sa sUryataH pAcayate yathA nalaH // 82 // zrutvedaM davadantyuvAca muditA yattAta ! jAmAtRto, nAnyaH ko'pi ca sUryapAkarasavatyAmnAyavedI khalu / taddhAveti nRpo'pi vIkSitumamuM tatsannidhau preSayada, mAmAH kubjaka-eSa kutra sa nalaH kandarparUpaH kva ca? // 83 // // iti davadantIlalitanAmni mahAkAvye tRtIyaH sargaH // 15 20 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426] [vivekamaJjarI $8 zuzrAva dadhiparNo'yamiti vistarataH kathAm / zrutAM kubjena sAsreNa yathoktarasanATinA // 1 // zarIrAbharaNastomadAnenAnandya saMmadI / preSIt taM brAhmaNaM rAjA kubjastu jagRhe gRhe // 2 // abhojayat sa kubjena rasavatyA'rkapAkayA / svarNadikaM nRpAllabdhaM dattvA prItiM ca lambhitaH // 3 // athAyaM kubjamApucchya gataH kaNDinapattanam / tadIyadAnabhojyAdi sarvamurvIbhuje'bhyadhAt // 4 // tad nizamyAvadad bhaimI muditA medinIpatim / nala eva sa kubjatvaM yayau kenApi hetunA // 5 / / tad dAnaM sA matiH sUryapAkA rasavatI ca sA / santi nAnyatra kutrApi yuSmajjAmAtaraM vinA // 6 // tAmAlocya tatastAta ! samunmeSaya zemuSIm / nalo yayA rayAdeva prakaTIbhavati svayam // 7 // sotsAhamAha bhUpastAM caraM saMpreSya kaJcana / AkAryo dadhiparNo'yaM tvatsvayaMvaraNacchalAt // 8 // gatvA dUto yathAdiSTaM kathayiSyati taM prati / zvastane yad dine bhAvI davadantyAH svayaMvaraH // 9 // tatpArzve yadi kubjo'yaM nalaH syAdavanIdhavaH / / tadazvahRdayAbhijJastamAneSyati sa drutam // 10 // iti nizcitya bhImena bhUmujA preSitazcaraH / suMsumArapuraM gatvA dadhiparNamado'vavat / / 11 / / na prApi nalavArtApi kvApi tena kariSyati / bhUyaH svayaMvaro bhaimI prabhuNA preSito'smi tat // 12 // 15 20 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre davadantIkathA ] kintu mArgavilambo'bhUd dehasyApATavAd mama / pratyAsannataraM jAtaM tallagnaM zvastane dine // 13 // tUrNaM deva ! tadetavyamityuktvAsmin gate care / Acintayad nalazcitte kimetaditi vismayAt // 14 // " varSiSyati viSaM candraH pUSA dhvAntaM vamiSyati / kimanyamapi bhartAraM davadantI kariSyati ? // 15 // vivoDhuM prauDhimA kasya matpatnIM mayi jIvati ? | phaNAmaNi samAditset ko hi jAgrati pannage ?" // 16 // iti dhyAtvA ciraM dadhiparNaM jagAda saH / AsannalagnadUrorvIgaticintAparAyaNAm // 17 // samarpaya hayAJjAtyAn rathaM gADhaM ca kaJcana / yathAhamazvahRdvedI naye jhaTiti kuNDine // 18 // iti prItamathAkarNya dadhiparNena bhUbhujA / ukto'grahIccaturvAhIM rathaM cAhInamojasA // 19 // atha cAmarabhRdyugmacchabhRdbhUpabhAsuram / niyuktavAjinaM kubjo rathaM tUrNamavAhayat // 20 // nunnairatha rathevAhairjavanaiH pavanairavi / apatad bhUbhRtaH skandhAt paTI zRGgAdivApagA // 21 // rAjA tadavadat kubjaM sthirIkuru hayAnimAn / etadAdIyate yAvad vAso vasumatIgatam // 22 // jagAda kubjako rAjan ! nyapatat patraM taM'zukam / paJcaviMzatiyojanyAH T: sA'mucyata vasundharA ||23|| akSavRkSamatho vIkSya kalAM darzayituM nijAm / kiyantyatra phalAnIti rAjA kubjakamabravIt ||24|| [ 427 5 10 1115 20 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428] [vivekamaJjarI 10 ajAnati tataH kubje phalasaMkhyA dharAdhavaH / Akhyadasmai parispaSTamaSTAdazasahasrikAm // 25 // muSTighAtena dantIndraghAtaghoreNa tannalaH / apAtayadazeSANi phalAni kalapAdapAt // 26 / / yAvad gaNayate tAvat tAvantyevAbhavaMstataH / azvahRdvidyayA saMkhyAvidyAM kubjaH samAdade // 27 // kubjena kuNDinopAnte ratho'nAyi nimeSataH / bhImazcAbhyetya tat tUrNaM dadhiparNaM gRhe'nayat // 28 // Uce mitha:kathAgoSThyAM dadhipaNa vidarbharAT / kubjAd rasavatIM sUryapAkAM kAraya manmude // 29 // tadukto dadhipaNena kubjo rasavatIM vyadhAt / indupuSTikarAAMzusaMparkasurabhIkRtA // 30 // lokaiH sAkaM rasavatIM bubhuje bhUbhujA'tha sA / vicArAkSamavaidagdhyaimithaH pazyadbhirAnanam // 31 // AnAyya tAM parIkSArthamathaitAM bhImanandanI / svAdayitvA rasavatI kubjaM niracinod nalam // 32 // tad vaidarbhI vidarbhezaM pratyAha prItipUritA / AstAM kubjo'pi khaJjo'pi nizcita: saiSa naiSadhiH // 33 / / abhijJAnAntaraM tAta ! punarekaM samasti me| nalasparzena vipulapulakaM yad bhaved vapuH // 34 // tad madaGgamayaM kubjaH stokaM spRzatu pANinA / ityukte bhImavacasA tAmaGgulyA nalo'spRzat // 35 / / vapuH sapulakaM tasyAstannalasparzataH kSaNAt / AnandendubahiHkSiptatamaHpuJjamivAbhavat // 36 // Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre davadantIkathA ] antarbhaimI nalaM ninye tadbalAdabalApyasau / atUtuSat tathA cATupremAmRtakirA girA ||37|| "nAtha ! nihnutarUpo'pi mayA tvamanubhAvyase / ghanacchanno'pi mAdyantyA kamalinyeva bhAskaraH // 38 // kiyadadyApi duHkhArttaM daivato mAmupekSase / avagrahAdivAmbhodo bhISmagrISmadrutAM latAm ? // 39 // nAtha ! prasIda sIdantamAtmaikazaraNaM janam / saMjIvaya yathAvasthasvadarzanasudhArasaiH" // 40 // iti bhaimyuparAdhena nalazchanna ivAnalaH / jajJe bilvakaraNDAbhyAmAviSkRtanijAkRtiH // 41 // dhRtasvarUpaM tadrUpaM vIkSya kaM kaM rasaM na sA / bheje bhImasutA dhASTaryatrapAsampAtakAtarA ? // 42 // abhito vIjyamAnAGgI nalenevAJcalaizcalaiH / sadyaH svedodakasnAtA sA cakampe cakoradRk // 43 // adarzi darzanIyazrorathayAto barhirjanaiH / naiSadhistyaktakubjatvo rAhumukta ivAryamA // 44 // aparAddhaM yadajJAnAd mayA nAtha ! kSamasva tat / dadhiparNo vadannevamapatad nalapAdayoH // 45 // svayaM vetrIbhavan bhImo bhadrapIThe nivezya tam / abhyaSiJcad nalaM nAthastvamasmAkamiti bruvan // 46 // RtuparNaH priyAyuktaH sa vasantazcasArthabhRt / sukhaduHkhadAyAdAvAhUtau nalakAntayA ||47|| vasantadadhiparNartuparNabhImaiH samaM nalaH / cikrIDa lokapAlaiH sa caturbhiriva paJcamaH // 48 // [ 429 5 10 15 20 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 430] dhanadevo'pi sArthezaH kuto'pi prApa kuNDinam / tasya pratyupakAraM sA kArayAmAsa bhImajA ||49|| $$ kazcidetya divo'nyedyurdevaH pazyatsu rAjasu / bhaimIM natvA'vadad devi ! tvatprasAdo'yamIdRzaH // 50 // sambodhya tApasendro'haM purA pravrAjitasvayA / vimAne kezare'bhUvaM saudharme kezaraH suraH // 51 // ityuktvA sapta kalyANakoTIrvarSan puraH suraH / vidyuddaNDa ivoddaNDo jhagityatha tirodadhe // 52 // nalAdezena dezebhyaH svebhyaH svebhyastato nRpAH / RtuparNAdayaH svaM svaM sainyamAnAyayaJjavAt // 53 // nalastadaiva daivajJadatte'hni pratikozalam / prayANaM kArayAmAsa vAsavopamavaibhavaH // 54 // kampayan sainyacAreNa sthAvarAnapi bhUbhRtaH / kaizcit prayANaiH sa prApa kozalopavanAvanIm // 55 // punarlakSmIM paNIkRtya dyUtArthe dUtabhASayA / nalaH kUbaramAkArya dIvyaJjitvA'grahId mahIm // 56 // athAnandI nalo mandIkRtakrodho nijAnujam / api krUraM vyadhAd yauvarAjye prAjyamahotsavAt // 57 // atha saMpreSya niHzeSa rAjakaM rAjakuJjaraH / davadantyA'nvito rAjyaM cakre lakSmyeva kezavaH // 58 // SS jinasenAbhidhaM sUriM vijJAtAgamamekadA / yayau nalo namaskartuM tayA dayitayA saha // 59 // praNamya naiSadhiH sUriM niviSTaH kSitiviSTare / papraccha svasya devyAzca kAraNaM sukhaduHkhayoH // 60 // [ vivekamaJjarI Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [431 guNAnumodanAdvAre davadantIkathA] nirastamanmatho vAcamathovAca munIzvaraH / rAjannaSTApadopAnte'sti saGgarapuraM puram // 61 / / tatrAsId mammaNo rAjA tasya vIramatI priyA / anyadA kheTake gacchan bhUpo'pazyat puro munim // 62 // manvannazakunaM so'tha dhArayAmAsa taM krudhA / taM dvAdazaghaTIprAnte kRpayA'mUmucat punaH // 63 / / tadahiMsAmayo dharmaH sAdhunAsmai niveditaH / rAjJApyaGgIkRto vIramatyA dayitayA samam // 64 / / tAbhyAM rAjasabhAvena tada vratI pratilAbhitaH / aparAdhaM kSamasvaitamuktvA jagAma saH // 65 // sevAprasAdhitA vIramatI zAsanadevatA / dharmasthairyakRte ninye'nyedhuraSTApadopari // 66 / / akRta pratitIrthezaM viMzatiM viMzatiM tataH / AcAmlAni tathaikaikamamlAnaruci puNDrakam // 67 // tadudyApanakaM kRtvA prItA kAntA mahIpateH / munInAnandya dAnena cAraNAn pAraNaM vyadhAt // 68 // tattIrthezapradAn natvA rAjadhAnImiyAya sA / cakre patyA samaM cAhaddharmaM nirmalamAnasA // 69 / / tataH pUrNAyuSAvetau devIbhUya babhUvatuH / AbhIradampatI dhanya-dhUsaryAkhyau sudhArmikau // 70 // saptAhaM prAvRSi cchatraM dhRtvA dhyAnadhane munau / dattvA ca pAyasaM tasmai dhanyo dharmamupArjayat // 71 // dampatI himavacchaile bhUtvA tau yugmarmiNau / abhUtAM kSIra-DiNDIrAbhidhAnau tridazAvatha // 72 // Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432] [vivekamaJjarI tatazcyutvA kSIraDiNDIrajIvo'bhUd naiSadhirbhavAn / priyA te kSIraDiNDIrAdevIjIvazca bhImajA // 73 // yad dvAdaza ghaTIrdadhe mammaNena tvayA muniH / ..... tat priyAviraho rAjyabhraMzazca dvAdazAbdikaH // 74 / / yacchatradhAraNaM kSIrapAraNaM ca muneH kRtam / tvayA dhanena dhanyena tena rAjyasya saMpadaH // 75 // bhaimI tvadvallabhA vIramatIjanmani yad dadau / tilakAnyarhatAM bhAle tenA'syAstilako'dbhutaH // 76 / / zrutvetthaM nRpadampatI svacaritaM tau jAtajAtismRtI, kRtvA puSkalaputrasAd vasumatI taptvA tato'nvetayoH / jajJe yakSapatirnalaH kanakavatyAkhyA dazArAnujastrI bhUtvA'pyagRhasthakevalikalAM bhaimI tu bheje zivam // 77 // iti davadantIlalitanAmani mahAkAvye caturthaH sargaH // // iti davadantI kathA samAptA // Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre vilAsavatIkathA ] [ 433 AryA candanabAlA tu mRgAvatIkathAyAmupadekSyate; manoramA ca zreSThisudarzanakathAyAM tatpriyAtvena pUrvakathitaiva / atha vilAsavatIkathA ss astIha tAmaliptIti purI dRptIkRtA zriyA / hasantIvA'marapurIM yA caityavizadadhvajaiH // 1 // tasyAmIzAnacandraH kSmAmaNDalAkhaNDalaH kila / AsInnAsIravIrAsijalaplAvitazAtravaH ||2 // zRGgAramaJjarIvAsya priyA zRGgAramaJjarI / bhRGgazreNIva yanmUrdhina veNIradaNDo vyarAjata // 3 // asyAmIzAnacandrasya rAjJazcandrasamAnanA / zrIvilAsavatI tasyAsId vilAsavatI sutA // 4 // yathAkAlamathAmuSyAM puri zRGgArajIvitam / prAvartata vasantarturnartayan kAminAM manaH // 5 // maJjarIbhiranusyUtAzcatAH pallavitA babhuH / tUNAH zobhAjinamayAH puSperiva pUritAH ||6|| murAruhya vAtAzvAnaGgIkRtazilImukhAH / tadA malayajAmodAH smarasyeva camUcarAH // 7 // kiJjalkADkuracandAlimUrttibhirvizvamAnaze / pItaraktasitazyAmairdhyAnairiva tadA smaraH // 8 // pramANottaramAtenuH kuhUkaNThIravAstadA / anityatAM kuraGgo vA dvaitaM zabarasUdane // 9 // vasante'tra jagannetranirmANaikaphalaM vidheH / sA vilAsavatI vAtAnayanasthAnamazizriyat // 10 // zubhaMyubakulasyAntaH sumanovRndamAtmanA / vedhaM vedhaM guNenoccairdAmayantI sulocanA // 11 // 5 10 15 20 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434] [vivekamaJjarI 10 mUrtaM smaramiva svIyaparivAramiyaM tadA / kaJcid yuvAnamudyAnamabhiyAntamudaikSata // 12 // yugmam / / tadAtvasAttvikonmeSA pazyantyeSAnimeSadRk / anaGgasundarImAha sakhi ! ko'yaM pumAniti // 13 // tayeti sAdaraM pRSTA babhASe'naGgasundarI / devyasti zvetavI nAma purI devapurInibhA // 14 // rAjA tasyAM yazovarmA'yazovarmAsti vizrutaH / sanatkumAra ityasya suto vizvazrutodayaH // 15 // nRpAjJAto'nyadA caurA: ke'pyanIyanta hiMsitum / vAhyAlIgatamenaM te kumAraM zaraNaM zritAH // 16 / / mocitAH zocitArA apyete'nena mahAtmanA / tad nizamya nRpeNaite garttApUrIkRtAH punaH // 17|| tajjJAtvA'tha kumAro'pi ruSTaH saha mahIbhUjA / rAtrau mitaparivAro nagaryA niragadayam // 18 // AkrAman kramataH pRthvImAjagAmeha pattane / tvattAtenAtiyAnAdipratipattyA'yamarcitaH // 19 / / dezagrAmAdikaM dIyamAnamadyApi necchati / so'yaM devi ! nRdevAGgajanmAbhyeti purastava // 20 // tayoriti vitanvatyoH kiMvadantI parasparam / yAvad vAtAyanasyAdhaH kumAro'thaM samAgatam // 21 // kumArI tAvadetasya kaNThe tAM bakulasrajam / nyadhattAtmabhujAzlesatyaGkAramiva kSaNAt // 22 // kSiptA keneyamityUrdhvaM yAvadaikSata vismitaH / kumArastAvadrAkSId mRgAkSImukhapaGkajam // 23 / / Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [435 guNAnumodanAdvAre vilAsavatIkathA] tato'sau harSasotkarSazcakora iva tarSitaH / papau mukhazazijyotsnAM tasyAstasyApi sA punaH // 24 // vidhAya susthitAM kaNThe bhujAbhyAmupagRhya ca / karAbhyAmatha saMgRhyAcumbat tAmiva sa srajam // 25 // jAtu mA yAtu nissRtya priyo'yaM me hRdo'ntarAt / svAGge vRtimitIvAdhAt kumArI sphuTakaNTakaiH // 26 / / kumArastvAkSikaH sArdhaM kumAryAM sAritasrajA / hArayan svaM suhRdvizvabhUtinA prerito'grataH // 27 // tataH svaM hAritamapi matimAnaprakAzayan / anaGganandanodyAnaM savayobhiH samaM yayau // 28 // uSTravallajjayA dhRtvA dhairyaM gatvaramapyasau / tatra cikrIDa sa dhyAnam sanIDamiva tanmukham / / 29 / / atrAntare'nuraktAtmA pratIcI moktumakSamaH / dinena prerito bhAnurapi dvIpAntaraM yayau // 30 // AjagAma nijaM dhAma smareNAgneyasAyakaiH / bhidyamAnaH kumAro'pi samAropitadhanvanA // 31 // visRjya suhRdastena sAdhyakRtyaM vidhAya ca / zayanIyamalaJcakre cakreNevAtha saikatam // 32 // palyaGkacandrikAvApISvehireyAhirAkRtaH / tasya kAmAbhitaptasya sA nizA kathamapyagAt // 33 // vibhAtAyAM vibhAvaryAM prAtaHkRtyaM vidhAya saH / unmanA bhavanArAme sahArasta suhRjjanaiH // 34 // mAdhavImaNDape nItvA tato'sau vasubhUtinA / pRSTaH kiM bAdhate te'dya mitra ! yenAsi durmanAH // 35 // Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436] [vivekamaJjarI 10 na kiJciditi tenokte horAmAlokya kaitavAt / vasubhUti gau jJAtaM jJAnAtte duHkhakAraNam // 36 / / puSpasrakpAzamAdhAya kaNThe yatte manastayA / hataM nRpatinandanyA tad dunoti manomyaham // 37 // mA viSIda paraM zrIda ! kariSyAmi tathA yathA / jhaTityeva caTatyeSA cittacaurI kare tava // 38 / / itazca rAjaduhituH kRte sAnaGgasundarI / kumArasya kRte sauva-vasubhUtirubhAvimau // 39 // tAmyantAvavatArAya mithaH saMghaTitau drutam / dvayorhi taptayoreva sandhiH syAdayasoriva // 40 // svasya kAmaparau dvedhA nikAmaM tAvubhAvapi / vilagnau na vyayujyetAM svAbhibhaktau divAnizam // 41 // $$ itaH sanatkumAro'sti yAvad mRtyau kRtodyamaH / etya smeramukhastAvad vasubhUtirado'vadat // 42 // vaya'se deva ! siddhaM te satAM hitasamIhitam / yad vilAsavatIdhAtrIsutA''ste'naGgasundarI // 43 // rudatI militA sA'dya mayoce kimu rodiSi ? / svAminI mriyate sAha mayoce kathamAha sA // 44 // mama rUpe sapatno yastatkaNThe kesarasrajam / nyadhAdiyamiti krodhAdiva kAmo nihanti tAm // 45 // vAtAyanAzca palyaGke palyaGkAdapi kAnane / kAnanAd bhavane'bhyeti bibhyatI smarAdiva // 46 / / manute hAramagAraM nAlaM vyAlaM vidhuM vadham / jlaano hutabhugmudrAM smaratApagraheNa sA // 47 // 15 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre vilAsavatIkathA ] avAdiSaM tato'haM tAM kiM te svAmini ! bAdhate ? | soce tasya yazovarmasutasyAdarzanaM sakhi ! // 48 // tato mayA tadAdhArakRte'lIkamapIritam / yad devi ! bhava dhIrA te melayiSyAmi taM drutam // 49 // iti madvacasA jIvAtunevonmIlitekSaNA / dadau me rasanAdAma tuSTidAne'bravIcca sA // 50 // idamaGgIkRtaM sAdhu tvayA tvayyupapadyate / suhRdAM hi suhRttvasya kaSo viSamakarmaNi // 51 // lekhaH sakhi ! zikhaNDI syAdantaraGge niyogini / tathApi madavasthAyA lekhaM tasmai samarpayeH // 52 // ityuktvA smaralekhAya yAvatkathayate sakhI / vRddhayA tAvadutthAya nyaSedhi kulalajjayA // 53 // athotpannamatiH saiSA samuttArya mamArpayat / sAJjanAzrAmbujambAlalipi tADaGkayoryugam // 54 // atrAntare samAyAtA mAtA zRGgAramaJjarI / uvAca vallakIM vatse ! vilAsavati ! sajjaya // 55 // yato vINAvinodArthaM tvAmAdizati te pitA / vINAkAryapi sAkArya samAnItaiva samprati // 56 // ityAkarNya vaco mAtustrapayA saMvRteGgitA / pitroH pramANamAdeza ityAha svAminI tataH // 57 // itikartavyatAmUDhA'haM tu bhUpabhuvA tayA / avisRSTApi nirgatya nijamandiramAgamam // 58 // adhRSyaM taM kathaM yAmi kumAraM kimu vA punaH / devIM vijJapayiSyAmItyatazcintAparAsmi tat // 59 // [ 437 5 10 15 20 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438] [vivekamaJjarI zrutvetyanaGgasundaryA gaditaM mudito'vadam / ataH paraM zubhe ! cintAM kartuM nArhasi kAmapi // 60 // prabhuM tamAtmano mitraM guNajJaM gunnshaalinm| tathA vijJapayiSyAmi yathA te sidhyati priyam // 61 // zrutveti sA punaH prAha sa te vajramayaH prabhuH / dRSTvApi svAminIbhAvaM yastathA hI nirudyamaH // 62 / / mayoce naiSa vajrAtmA naiva devo nirudyamaH / niravadyaM priyAprAptyai kintUpAyaM vimArgati // 63 // sAha sAhasikAnAM kiM sAvadhamiti vidyate ? / mayoce yuktamAtthaitanmelaH kutra kariSyate ? // 64 // soce'haM mandirodyAne nayiSye svAminI nijAm / AnayethAH punastatra tvamapi svAminaM nijam // 65 / / ityuktvA''tmasakhIkAmalekhaM mama samarpya ca / sA yayAvahamapyAgAmiha lekhasvayaM vibho ! // 66 // kumAro'pi samAdAya tasyAstADaGkayoyugam / nidhAya hRdi romAJcalipestanmayatAmayAt // 67 // kumAryanaGgasundaryaM dadau kAJcImahaM punaH / vasubhUte ! dade tubhyaM kalyANakaTakArpaNam // 68 // hasanniti kumAro'smai pradAya kaTakadvayam / . yayau tena sahodyAnaM vasanteneva manmathaH // 69 / / yugmam // sarvartuyamudyAnamayamAlokayan kramAt / lavalImaNDapAntaHsthAM sasakhIM tAmalokata // 70 // tadarzanavazotpanannapramodarasamajjanAt / romAJcavepathU bheje kumAraH kimihAdbhUtam ? // 71 / / 15 . 20 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [439 guNAnumodanAdvAre vilAsavatIkathA]] valitaskhalitasnigdhamugdhamantharatArakaiH / tayApi saiSa sadbhAvarocanairaikSi locanaiH // 72 // athAbhyudasthAdenaM sA sa tvenAM samabhASata / natabhru ! saMbhrameNAlaM jane'smin duHkhadAyini // 73 // kumAro'naGgasundaryAM darzite kanakAsane / niSasAda kumArI cAnumatA tena sAdaram // 74|| upto dRSTyanurAgeNa tayoH satpremapAdapaH / tadA svedAmbubhiH sikto'GkuritaH kaNTakAGkuraiH / / 5 / / tAmbUlaiH patrito'nyonyAlApairmukulitastataH / smitaiH kusumito yAvatphalavA'sya vIkSyate // 76 / / tAvad durvAtavat prApa mitrabhUtimahallakaH / upavINayituM tenodasthApyata nRpAGgajA // 77 // vizeSakam // manaH pratIkSamANeva sthAyaM sthAyamiyaM yayau / iSTAloke baladgrIvAraGkakAyaM vitanvatI // 7 // hastavisrastasarvasva iva zUnyamanAstataH / tasyAM gatAyAmAbhASi kumAro / vizvabhUtinA // 79 // AvAmapi na kiM yAvastAM vinA'tra sthitena kim ? / deva ! devakule devazUnye ka iva jAgara: ? // 80 // iti mitragirotthAya kumAraH svagRhaM vrajan / dRSTo napanitambinyA'naGgavatyA'tisaspRham / / 8 / / ceTImukhAt tayAhUto vAmAkSispandabhAgapi / gatvA dAkSiNyataH puNyavinayaH praNanAma tAm / / 82 / / moTTAyitavapurjumbhAyitAsyA skhalitoditA / ayAcata kumAraM sA rataM sAraGgalocanA // 83 / / 15 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 440 ] kumArastvAha tAM tvaM me mAtA mA maivamAdiza / dvayorviruddhametaddhi lokayoH kulayorapi // 84|| ityukte sA savailakSyakaitavoce tavottama ! mayA parIkSitaM sattvaM sAdhu sAdhu vivekyasi // 85 // ityudIrya tadA kSIryamANayevAntarA kudhA / visRSTastAM praNamyAzu nijaM dhAma jagAma saH // 86 // SSSS itazca sAyamAyAtA tAmbUlasragvilepanam / kumArAyA''rpayat taM ca babhASe'naGgasundarI ||87|| svAminI manmukhena tvAM deva ! vijJapayatyadaH / yad mAlyamAryaputredaM tvatkRte gumphitaM mayA // 88 // kumArastad nizamyaitatkarAdAdAya sAdaram / mAlyaM mUrdhni dadhau prItaH priyAjJAmiva dehinIm // 89 // priyAyAmiva mUrttenAnurAgeNa nijaM vapuH / vililepAGgarAgeNAtyudgateneSa romabhiH // 90 // priyAnItamivoddAmaM rAgapuSTikaraM mukhe / sanatkumArastAmbUlamanukUlasmaro'karot // 91 // anaGgasundarImUce vizvabhUtirjanAntikAt / kumAravinayaM pazya sAha kiM nyUnamasti vaH // 92 // atha smitvA kumAro'pi babhASe 'naGgasundari ! yatkRtyAdezakRddevyA nikhilo'yaM jano nanu // 93 // ihaitavyaM tvayA zazvad vizvabhUtimayo'pi yat / mA zaGkiSThAstavaivAyamAvAso'naGgasundari ! // 94 // bhavatI ghaTayantyanyat kaNThAbharaNamasti naH / tadagretanamAdatsva nezA voDhuM dvayaM vayam // 95 // [ vivekamaJjarI Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 guNAnumodanAdvAre vilAsavatIkathA] [441 sahAsyamiti saMbhASya dattvAsyai kaNThabhUSaNam / tato visarjayAmAsa kumAro'naGgasundarIm // 96 // 8 atrAntare samAgatya vinayandharasaJjitaH / talArakSaH kumArasya natvopAvizadagrataH // 97 // kArayitvaiSa vijanaM kumAramidamabhyadhAt / asti svastimatI nAma grAmastvatpitRmaNDale // 98 / / vIrasenAbhidhastatra rAjaputraziromaNiH / zaraNyaH sakRpastyAgI bhogIzvarazca mAnyabhUt / / 99 // ApannasattvAmAdAyAnyadA sa tvAtmagehinIm / tasyAH piturgRhasthAne pure gacchaJjayasthale // 100 / / AvAsAnagrahId yAvad nikaSA zvetavatIM purIm / zaraNaM kazcidapyAgAt tAvat taM satvaraH puraH // 101 // yugmam / / tasyAnupadamevoccairAkRSTataravArayaH / yamadUtA ivAgacchan pattayaH pRthivIpateH // 102 // re re kva yAsi pheruNDa iva vitrasya gopteH| maNDavat khaNDayiSyAmaH kRSTvA tvAmavaTAdapi // 103 // ityuddhataM bruvantaste vIrasenena bhASitAH / kathayantu sthirIbhUya kimanena vinAzitam ? // 104 // Ucuste nanu cauro'yaM vadhyaH kastvamito bhava / sopyAhA'sya zaraNyo'hamena rakSAmi sarvathA // 105 // tadevaM jJApitasyAtha nRpasyAdezatastvamI / yAvat pradhanasaMrambhamArabhantAmunA samam // 106 // vAhyAlImAgratastAvad yazovarmA pitA tava / tajjJAtvA''ha zaraNyaM kaH zRNAti mayi jIvati ? // 107 // yugmam / / 15 20 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 442] [vivekamaJjarI pratiSiddhamatho yuddhaM rAjJA vijayavarmaNA / tvatpitrA vIraseno'pi satkRto'gAjjayasthalam // 108 // sUtA ca gRhiNI tasya jAtaH putraH sa cAsmyaham / kumAra ! tena te tAto mattAtasyopakArakaH // 109 / / mamApi ca madambAyA api ceti zrutaM mayA / pitRbhyAM, tena te'smAkaM jIvaloko'pi kiM bahuH ? // 110 // kiJcAdya nRpatiH prApAnaGgavatyA niketanam / dRSTA ca rudatI tena sA nakhollikhitA hRdi // 111 // rAjJA pRSTA balAtkArakAriNaM tvAM zazaMsa sA / tataH kruddhaH samAdikSaditi mAmadhanaM nRpaH // 112 // sanatkamArakaM pApaM tamare ! kulapAMsanam / nigRhANa tathA zIghraM yathA ko'pi na vindati // 113 // ityAdiSTo nRpeNAhaM niHsRto'tIva durmanAH / hA kimetaditi dhyAyaMstoraNe'zRNavaM kSutam // 114 // vilambamAnaM tat zrutvA prAha naimittiko'tha mAm / kSutaM somAkhyametatte vinayandhara ! zobhanam // 115 / / tato gato gRhaM mAtrA pRSTaM kAluSyakAraNam / tat tathA'kathayaM tasyA rudatI sApyado'vadat // 116 // hA vatsa ! mA vadhIrenamupakArisuto hyayam / ityAgato'hamatrAtaH paraM yat kRtyamAdiza / / 117 / / tataH sanatkamAro'pi cintayAmAsa cetasi / aho mAyAvitA strINAmaho vilasitaM vidheH // 118 // svabhAvaH kathyate rAjJazcet tadA sA nihanyate / cenna tat kulamAlinyaM varaM tad mA paravyathA // 119 // 15 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [443 guNAnumodanAdvAre vilAsavatIkathA] talArakSo'vadad deva ! zAdhi mAM karavANi kim ? / kumAraH prAha mAM hindhi janikRvaMzapAMsanam // 120 // atrAntare kSutaM mArge vrajadbhiH kaizcidaucyata / kiM bahUktena nirdoSaH saiSa gaGgAjalaM yathA // 121 // ityAkarNya talArakSaH prAha nirdaSaNo bhavAn / yatkSutopazrutI vyaktameva tvAM zuddhamAhatuH // 122 / / khalUktvA'nyapralApena tatkumAra ! nivedaya / kIdRgetadabhUd yena bhUpaM vijJapayAmyaham // 123 // kumAraH prAha kiM vacmi pramANaM saiva me'mbikA / tenoce saiva duSTeti gatvA zaMsAmi bhUpatim // 124 // ityuditvotthito ruddhaH kumAreNeti jalpatA / saMrambheNAlametasyAM 'gurubhyaH ko nu matsaraH' ? // 125 / / tenoce tvaM yazovarmasuto'si kiyaducyate / kopastannaiSa te tasyAM tat prasIda vimuJca mAm // 126 // kumAraH prAha saMrambhaM tyaja, sa tvAha mA vada / kumAraH prAha cenna svaM ghAtayiSyAmi tad vraja // 127 / / nizamyeti talArakSo rudan provAca dhiG nRpam / kumAraH prAha ko doSastasya, me karmavaizasam // 128 // talArakSastato'vAdIt tadAdiza karomi kim ? / kumAro'bhidadhe tUrNaM vidhehi nRpazAsanam // 129 / / tenoce kaH pralApo'yamasaMbaddhaH punaH punaH / kumAra ! jagadAdhAra ! sutAraguNagaurava ! // 130 // yadi rakSasi tAM rakSa deva ! kintu mamAdiza / upAyaM yena te na syAmaparAdhI kathaJcana // 131 / / 15 20 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444] [vivekamaJjarI - 10 kumAro'cintayaccitte mAryo'yaM myymaarite| mArayannaparAdhI me tad varaM viSayAntaram // 132 // Akhyadetat kumAro'smai so'pi hRSTo jagAviti / . svarNabhUmiM prati tato yAnamadyaiva yAsyati // 133 // savizvabhUtivinayandharaH sadguNabandhuraH / yayau channaM kumAro'tha velAkUlaM payonidheH // 134 / / tataH samudradattasyArpayat pravahaNezituH / vizvabhUtidvitIyaM taM kumAraM vinayandharaH // 135 / / kumAra ! khedito'si tvaM kSantavyamiti sAstradRk / saMbhASyainaM praNamyAtha talArakSo nyavartata // 136 / / udite'tha vidhau vAdhivelApayasi valgati / savizvabhUtirArohad yAnumurvIzanandanaH // 137 / / nAvargalAn samutkSipya gRhItvAMzukamaJjasA / karNadhAre samudyukte naurapUryata nAvikaiH // 138 / / yAnena jAGghikenAtha pAtha:pathamatItya tau / dinaiH katipayaireva svarNabhUmi samIyatuH // 139 // samudradattamApRcchyottIrya pravahaNAt tataH / savizvabhUtiravizat kumAraH zrIpuraM puram // 140 / / zvetavItaH samAyAtaM siddhadattavaNiksutam / samanorathadattAkhyaM bAlamitramihaikSata // 141 // asaMbhAvyAgamaH so'pi vIkSito'nena saMbhramAt / vihasaMzca praNamyAtmAvAse'nIyata bhaktitaH // 142 // bhuktotaraM tataH pRSTaH samAgamanakAraNam / kumAraH prAha yAnasmi tAtaroSeNa siMhalam // 143 // Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [445 guNAnumodanAdvAre vilAsavatIkathA] tatra me mAtulo rAjA taM draSTumahamutsukaH / tattvaM me siMhaladvIpagAmi yAnaM nivedayeH // 144 // tataH katipayaireva vAsaraiH sa nyavedayat / yAnamekaM kumArAya prasthAsnu prati siMhalam // 145 / / gacchate'smai vaNikputraH paTamekaDhaukayat / AzcaryakArI devAyaM gRhyatAmiti rocayan // 146 / / kimAzcaryaM karotyeSa kumAreNeti bhASite / sa prAha puruSaM kuryAdadRzyamavaguNThitaH // 147 / / kumAraH prAha lAbho'sya kutaste so'bravIditi / astyAsanannamihAnandapuraM tatrAsti me suhRt / / 148 / / siddhasenAbhidhaH siddhavidyastenaikadA mama / AnIya maNDale yakSakanyA'dhyakSIkRtA purA // 149 / / tayA'bhituSTayA dRSTimamoghIkartumAtmanaH / kumAra ! mama datto'yaM paTo nayanamohanaH // 150 // tataH prItaH kumArastamAdAyAnumato'munA / savizvabhUtiragamad velAkUlaM payonidheH // 151 // prAha sAMyAtrikaM tatrezvaradattaM manorathaH / kumAro'yaM mama svAmI sarvasvaM vA kimucyate ? // 152 // draSTavyastat tvayAtmevetyukte so'bhidadhe tataH / mitra ! kiM bahunA yAdRk tava tAdRg mamApyasau // 153 / / bhAlayitveti bhUpAlabhavaM natvA ca so'gamat / kumAro'tha samArohad yAnametadapUryata // 154 // athedaM siMhaladvIpAbhiyAnaM yAnamanyadA / kAlameghamayaH kAlaH krudhottAlo'kaTAkSayat // 155 / / 15 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446] [vivekamaJjarI tadA varSAnilollolakallolakilikiJcitaiH / yAnaM trastaiNavad vyomnyAruhyAruhyApatad muhuH // 156 / / kAtarA vyalapan dhIrA yAnatrANodyamaM vyadhuH / dhArmikAzca tadA svasvakuladaivatamasmaran // 157|| Aruhya kutracid vArdhinagamUni niraGkazam / tadA durdaivasaMrambhAd yAnametadabhajyata // 158 // dhIracetAH kumArastu prApyaikaM phalakaM tataH / vyahorAtraM taraMstoyaM gato'yaM tIramambudheH // 159 / / tato'sau puline gatvA vAsAMsi nirapIDayat / tadavasthAmivAlokya muJcantIvAzrunirbharam // 160 // dRgmohanapaTa: svAnubhAvAt tImita eva na / yadvA kumAraduHkhAntacikIrjADyaM kimetu saH ? // 161 // kumArastadabhedena vismitAt saikayA dizA / gatvA kiJcid vizazrAma zrAnto jambUtalAvanau // 162 // acintayacca tatrAyamaho ! vidhivijRmbhitam / azraddhayAmavApyApi dazAM yajjIvyate mayA // 163 / / vizvabhUtiM vinA tena jIvitenApi kiM mama ? / yadvA kRtaM viSAdena 'vicitrA karmaNAM gatiH' // 164 / / yathA'hamuddhRto jIvaMstathA so'pi kvacid bhavet / taccandrAkAviva kvApi jIvantau saMghaTAvahe // 165 / / vicintyetyacalat tRSNAkSudhArto'yamudanmukhaH / apazyacca nadImekAM vanarAjivirAjitAm // 166 / / kRtvA phalajalAhAraM tatra tiSThannalokata / ekaM nijastriyA yuktaM sArasaM bhramasaMbhRtam // 167 / / Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [447 guNAnumodanAdvAre vilAsavatIkathA ] sa vilAsavatI smRtvA cintayAmAsivAniti / pakSiNo'mI varaM yeSAmabhISTaviraho na hi // 168 // 66 atrAntare nizAnAvo bhaGgAd magnAnyatArakam / bhAsvAnapi nabho'mbhodhi tI| tatprAntamIyivAn // 169 / sAndhyakRtyaM vidhAyAtha smRtvA devagurUnayam / zilAzayyAmavaSTabhyAzeta vanya iva dvipaH // 170 // nizAnte bandibhiriva dhvanadbhiH zrutipezalam / vAjibhistyAjito nidrAM vicacAra vane vane // 171 / / yAvad girisarittIramekaM vIro jagAma saH / nUtanAM tAvad drAkSId mRgAkSIpadapaddhatim // 172 // tatastadanusAreNa kautukottAnamAnasaH / / kiJcidagre gato'pazyadekAM tApasakanyakAm / / 173 / / valkasaMvarmitAM dharmanRpateH subhaTImiva / zastrAgAramivodyAnaM luNTantIM puSpadhanvanaH // 174 / / nAgakanyAmivovRttAmuttIrNamamarImiva / latAntaritadehastAM pazyannayamacintayat // 175 // yugmam // asyA jito mukhenogrjttaavnsritttte|| pAdAntakRtabhAlAkSakukUlastapyate vidhuH // 176 // mukhAGkakhalake'muSyAH khelatoH locanAGkayoH / nAsAvaMzanibhAd vedhA vyadhAd daNDamivAntare // 177 / / lAvaNyamRtakulyAyAH stanAvasyA mRgIdRzaH / dornAlakarapAthojavizakandAvivojjvalau // 178 // romalekhAmiSAdasyAH pItvA nAbhisaroruham / vaktrarAjIvapAnAya bhRGgarAjIva gacchati // 179 / / Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448] [vivekamaJjarI yoSidetatsamAnA''sId nAsti naiva bhaviSyati / iti rekhAtrayaM dhAtureSA dhatte valitrayam // 180 // yauvanasya smarArohavAjino vellnocitaa| ......asyA vibhAti jadhanasthalI pulinapuSkalI // 181 // svarbhuvaHsudhruvAM rUpajayastambhasakhibhramau / UrU suvarNakadalIgarbhagaurau bibhartyasau // 182 / / nipatyapAdayorenAM nakharatnApadezataH / candrArthamarthayantIva tArikAdautyakArikAH // 183 // iyaM nisargamadhurA valkalairapi rAjate / suvarNaketakIpuSpakalikeva bahirdalaiH // 184 / / tadiya nUnamanyUnarUpA bhuupaalnndnii| sA vilAsavatI yadvA kvAsau kva ca vanasthitiH ? // 185 / / iti cintayatastasya sA kRtvA kusumoccayam / yAvad bAlA cacAlAtmatapovipinasaMmukhI // 186 // tAvadeya smaronmAdaM gopayitvA'bhisRjya ca / namaskRtya ca tAmUce tapaste vardhatAM zubhe ! // 187 // zvetavIvAsyahaM tAmaliptyA yAn prati siMhalam / antarAbhagnayAnatvAdekAkIha samAgamam // 188 // tad me bhagavatI zaMsatvidaM kiM jaladhestaTam ? / . dvIpo vA kaH pradezazcaH kutrAzramapadaM tava ? // 189 // tato vilokyaM taM sApi vikuJcitavilocanA / digmukhAnIva pazyantI kSaNaM tasthau sasAdhvasA // 190 // adattaprativAgeSA yayAvabhi tapovanam / kumArastu sthitastatra cintayAmAsivAniti // 191 // 15 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [449 guNAnumodanAdvAre vilAsavatIkathA] yuvatistApasI caiSaikAkinI tatkimetayA ? / anyaM prakSyAmyahaM kaJciditi dhyAtvA'vizad vanam // 192 // pRcchAmyetAmiti punarvyAvRtto'yamasAvapi / vizeSamantharaM gatvA stokaM bhUmAgamasthita // 193 / / muktvA karaNDake valkaM visrastamiva paryadhAt / jRmbhamANA babhaJjAGgamabadhnAt kabarI punaH // 194 / / tadvikAramayaM dRSTvA'cintayat kimidaM punaH / viruddhavastuviSayAlokena kimu vA'munA ? // 195 / / iti vyAghuTya gatavAnayaM girinadIM tataH / prANavRttiM vyadhAt pAkapezalairbhUruhAM phalaiH // 196 / / atrAntare nabhovRkSAt phala taraNimaNDalam / nirannena kilAdAya kAlena kavalIkRtam // 197|| sAndhyakRtyaM vidhAyAtha pUrveNa vidhinA tataH / azeta zeSayAminyAmasau svapnamalokata // 198 // jAnAmi kAJcanatarorAsannasthasya me dadau / srajaM sarvendriyamanoharA kApi varAGganA // 199 // Uce ca pUrvaklRpteyaM srag mayA te samarpyate / kumAra ! gRhyatAmitthamAdAM kaNThe ca tAmadhAm // 200 // atrAntare vibhAtezAgamaDiNDimacaNDimA / sArasakrauJcaninadastasya nidrAmanInazat // 201 // prabuddho'cintayadayaM mama svapno'yamIdRzaH / kanyAlAbhAya yadvedamaraNyaM kuta eva saH ? // 202 / / atrAntare ca pusphora bhujA dRSTizca dakSiNA / so'pi dadhyAvidaM bhAvi dhruvaM na zrutamanyathA // 203 // Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450] [vivekamaJjarI tAM vilAsavatIM hitvA nAnyAM kanyAmahaM bhaje / svapno'pi pUrvaklRpteyaM sragiti spaSTa eva me // 204 // tApasI sApi sitAMzumukhImanukaroti tAm / daivataH saiva vA sA yat te tApasyAH kva vibhramaH ? // 205 / / iti cintayatastasya mUrtaM puNyamivodyayau / ravistamAMsi bhindAno vighnAniva ghanAnapi // 206 / / tataH kAmajvarAtastAmoSadhImiva tApasIma / vIkSamANaH kumAro'yaM babhrAma pratikAnanam // 207 / / mAdhavIzilaSTacUtadrutale'nyedhurasau sthitaH / tAmeva cintayan mugdhAmazRNod marmaradhvanim // 208 / / tato vivalitagrIvaH samAyAntImalokata / jaratIM tApasImekAM tapaH kRzatamAmayam // 209 / / athotthAya vinItAtmA nanAmAyamiyaM punaH / rAjaputra ! ciraM jIvetyAzazAsa sabASpadRk // 210 // kumAro'cintayadiyaM kathaM mAmupalakSatte ? / athavA jJAnavAneva bhaved munijano'khilaH // 211 // upavizya kumAreNa mArjitAvanimaNDale / tasmai puro niSaNNAyetyAdizad vRddhatApasI // 212 / / kumAra ! zrUyatAmasti vaitADhya iti parvataH / . tatra gandhasamRddhAkhye pure vidyAdharezvaraH // 213 / / sahasrabala ityAsIt tatpriyA tu zubhAbhidhA / tayorekAhamabhavaM sutA madanamaJjarI // 214|| vilAsapuranAthena paryaNAyiSi yauvane / ahaM pavanagatyAkhyavidyAdharamahIbhRtA // 215 // 15 201 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre vilAsavatIkathA] [451 anyadA''vAmagacchAva dampatI nandanaM vanam / nAnAvidhAbhiH krIDAbhizciraM cAkrIDatAmiha // 216 // atrAntare mama bhogAntarAye samupasthite / kSINe tadAyuSi vyadhyAt pradIpa iva me patiH // 217 // tato'haM tamasAkrAntA sArasIva samantataH / krandantI ca bhramantI ca bhUtale sahasA'patam / / 218 / / utpatantIva mUrchAnte cetitA punarasmaram / AkAzagAminI vidyAM tathApyudapataM na hi // 219 / / aparAdhamAtmIyaM ca smarantI yAvadasmyaham / dvitIyaM hRdayaM tAvad devAnandaH samAyayau // 220 // vidyAdharo'yaM vairAgyAd vilasattApasavrataH / mAmAha kimidaM vatse ! mayoce daivaceSTitam // 221 // tenoktaM kiM mayA'pyuktamAryaputro vyapadyata / AkAzagAminI vidyA sApi me'dyApa moghatAm // 222 / / sa bASpagadgado'vAdId vatse'laM paridevitaiH / Igeva hi saMsAraH kuzAgrajalacaJcalaH // 223 // indrAyudhamiva svapnasAmrAjyamiva vA'sthiram / bhavaM vibhAvya dhImaMnto dharmaM dadhati zAzvatam // 224 // tato mayoce bhagavan ! vratenAnugRhANa mAm / so'bravId yuktametat tu kiM vidyAbhraMzakAraNam ? // 225 // mayoce'haM na jAnAmi sa tvAha jJAnacakSuSA / tvayA zokArttayA vatse ! siddhakUTamalaGghayata // 226 // papAta tasya zikharadeze kusumadAma te / vatse ! tanmUla evAyaM vidyAbhraMzo'bhavad bhRzam // 227 // Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452] [vivekamaJjarI 5 atho mayoce bhagavan ! dehi me vratamaJjasA / ihopakAriNIbhistu vidyAbhiH sarvathA kRtam // 228 // tato bhagavatA''khyAya tApasAcAramAtmanaH / ApRcchya pitarau zvetadvIpe'trAnIya dIkSitA // 229 // kiyatyapi gate kAle'nyadA'haM samidAhRtau / gatA'mbhodhitaTe'drAkSaM mUrti sAGkAmivaindavIm // 230 / / phalakena yutAM kanyAmekAmekAntasundarAm / tato'gamaM tadabhyarNe jIvatIti nirUpitum // 231 // mUcchitAmapi jIvantI matvA lAvaNyato drutam / abhyaSiJcamahaM vAri samAdAya kamaNDaloH // 232 // dRzAvunmIlayantI sA samabhASi mayA tataH / vatse ! dhIrA bhavAhaM yadasmi te tApasI puraH // 233 / / tato'zrumizradRgiyaM natvA mAmupavizya ca / dIrghamuSNaM ca niHzvasya citte ciramakhidyata // 234 // tato'syA lakSito bhAvazcintitaM ca mayA hRdi / bhAvyaM mahAnubhAvatvAd mahAkulabhuvA'nayA // 235 // tataH phalaiH prANavRttimanicchantyapi kAritA / nItvA'' zramaM kulapaterdarzitA'sau tato mayA // 236 // tato bhagavatA''nandya vatse ! kA tvamitIritA / Aha sA tAmaliptIto mayA coktA nirazvasIt // 237 / / tato'cinti mahAvaMzaprasUH svaM kathayet katham / iyamAstAM kulapati prakSyAmi samayAntare // 238 // vAsare'tha vyatikrAnte kRte sAyaMtane vidhau / bhUtaM bhAvi ca vRttAntamasyAH pRSTo munirmayA // 239 // 15 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [453 guNAnumodanAdvAre vilAsavatIkathA] dattvopayogaM tapaso'nubhAvAd bhagavAnapi / jagAda tAmaliptIzezAnacandrasutA hyAsau // 240 // zvetavIzayazovarmasutazcaitrotsave'nayA / dRSTaH sanatkumAro'sminnajaniSTAnurAgiNI // 241 // patiM manorathAdetaM na pANigrahaNAdiyam / / zuzrAva kANDakupitanRpAjJAnihataM janAt // 242 // vilokya mRtamapyenaM prANAMstyakSyAmi tatkRte / iti tanmohato'cAlIdiyamekAkinI nizi // 243 / / supte parijane mandaM niHsRtya nijamandirAt / avatIrNA purImArge sadyaH prApyata taskaraiH // 244 / / gRhItvA''bharaNAnyuccaiH sArthavAhAcalasya taiH / dattA barbarakUlAbhigAminastatkSaNAdiyam / / 245 / / acalena tato yAnamiyamAropya cAlitA / sphuTitaM yAnametasya phalakaM ceyamAsadat // 246 // idaM kUlamiyaM prApat trirAtreNa tato'mbudheH / idaM bhUtaM, bhaviSyattu bhartA so'syA miliSyati // 247 // prApya vidyAdharaizvaryaM bhuktvA bhogAn sahAnayA / paralokahitenehalokaM saphalayiSyati // 248 // zrutvetyapRcchaM bhagavan ! na hataH patiH ? / naiveti bhagavAnAha tataH prItimadhAmaham // 249 // "samabhASi dvitIye'hni sA mayA zyAmalAnanA / rAjaputri ! viSAdena kRtaM kuru dhRti hRdi // 250 / / saMsAre ciklize'muSmizciklido vipadAM gaNaH / sadaiva ciknaso mRtyuH kRtAntazca ghanAghanaH // 251 // Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 454] zriyazcalAcalA vatse ! yauvanaM ca patApatam / paTApaTaM ca viSayasukhaM duHkhaM vadAvadam " // 252 // nizamyeti tayA proce brUtha yat tad vRthA na hi / kRtvA prasAdaM tad me'pi dattAM bhagavatI vratam // 253 // iyaM tato mayA'vAdi vatse'laM vratavArtayA / vane'pi hanti yad yUnaH smaro yauvanapAdrikaH // 254 // pRSTazca taba vRttAntaM divyajJAnadharo muniH / zvetavIndrasutAlokAdikaM sarvaM nyavedayat // 255 // mA saMtApsIstato vatse ! jIvatyeva tava priyaH / tena dIrghAyuSA bhAvI bhUyo'pi tava saGgamaH // 256 // nizamyeti tatastoSavismayottaralA mama / saGkalpataH samuttAryAsadapyAbharaNaM dadau // 257 // asaMpattau tato jAtacetaneyamalajjata / mayoce saMbhrameNAlamIdRgdAnocitAsi yat // 258 // vratAgraheNa tadalamiti madvacanAdiyam / tuSTA jagAda bhavatAmAdezo me'stu mUrdhani // 259 // athAsau tApasakanyocitena vidhinA ciram / sthitA kulapatizcAgAt tIrthArthI siddhaparvatam // 260 // itazcAtItakaticiddinebhyo'nyedyurAzrame / AgateyaM cirAd gatvA samitkusumahetave // 261 // vIkSyAmANA khinnA bASpaklinnAnanA mayA / pRSTA vatse ! kimityeSA bandhUnAM smRtimAha ca // 262 // tato'bhASi mayA bhUyo vatse ! tAvad viSIda mA / yAvadabhyeti bhagavAn sa tvAM neSyati bandhuSu // 263 // [ vivekamaJjarI Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre vilAsavatIkathA ] tadetat pratizrutyAsthAt paJcaSANi dinAni sA / devAtithikriyAmandAdarA smaravikArayuk // 264 // nAgavallyAzritaM cUtaM marAlaM varAnvitam / sabASpaM vIkSya niHzvasyAnyedyureSA'' zramAd yayau // 265 // tato'cinti mayA neyaM bhavyA bhAti kva yAti ca / pazyAmItyahamapyasyAH pRSThe'gAM guptacaryayA || 266|| agRhItakaraNDAsau gatA puSpoccayAvanau / vilokituM pravRttA ca dizastaralatArikA // 267 // tato'cinti mayA kiM nu pazyatyeSA punaryayau / azokavIthikadalIvanaM tatra sthitA'rudat // 268 // vyalapacceti hA tatrabhavatyo vanadevatAH sthAnaM tadetad yatrAryaputro'bhyAgAt kutazcana // 269 // tApasIti dhiyA tena vinItenAsmi vanditA / gaditA ca mRdUllApaM tapaste vardhatAM zubhe ! // 270 // zvetavIvAsyahaM tAmaliptyA yAn prati siMhalam / antarA bhagnayAnatvAdekAkIha samAgamam // 271 // tad me bhagavatI zaMsatvidaM kiM jaladhestaTam / dvIpo vA kaH pradezazca kutrAzramapadaM tava ? // 272 // dattaM tu prativAkyaM na sasAdhvasahRdA mayA / svabhAvAd vA mayA stokaM bhUbhAgaM gatamagrataH // 273 // dhairyamAlambya pazyantyA pRSThe nAyAt sa vIkSitaH / tanna jAnAmi kimayaM hRdayAd me vinirgataH // 274 // utAryaputraveSeNa ko'pi mAmIkSate suraH / AryaputraH sa evAyaM vA yadasti tadastu vA // 275 // [ 455 5 10 15 20 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456] [vivekamaJjarI na zaknomyAryaputrasya punaH soDhuM viyojanam / tadudbadhyAtra vAsantyAM ghAtayAmi svamaJjasA // 276 / / AryaputrazarIre tu rakSAM kuryAt santatam / kathayeta ca vRttAntaM bhagavatyo ! mamedRzam // 277|| ahaM tu zaMsituM neze bhRzaM lajjAvazaMvadA / ityudIryAbhivalmIkaM sthitA pAzamasUtrayat / / 278 / / tato devAn gurUn natvA pAze kRtvA zirodharAm / muJcate yAvadAtmAnaM tAvadasmi pradhAvitA // 279 // pAzAdAkRSya sA'vAdi vatse ! nApracchanaM mayi / kAryasyAkathanaM cApi vatsalAyAM tavocitam / / 280 // tato hI sarvamanayA zrutamityAhitatrapA / soce prasIda bhagavatyatra lajjA'parAdhyati // 281 / / athAbhASi mayA vatse ! na kopo naH paraM vada / tvayA ko'pyatithidRSTaH soce'zrAvyeva pUjyayA // 282 // athAbhASi mayA vatse ! satyavAg bhagavAn khalu / AyAtamapi te bhAvipriyaM yAvazcalAzramam // 283 // ityAgatyAzramaM tvAmanveSTaM munikumArakAn / prasthApya nRpanandanyAH pArve'haM prayatA sthitA // 284 // dRSTo na kazcidasmAbhirityAgatya nyavedi taiH| . tatastAMstatra muktvAhaM mArgituM tvAmihAgamam // 285 / / bhavitavyatayA'vazyakArye sajjatayA ca me| darzito'si tadAgacchAzramaM tajjIvanauSadhe ! / / 286 / / tataH prItimatA tena priyalokotsukAtmanA / kumAreNa samaM prApa tApasI nijamAzramam // 287 / / 15 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [457 guNAnumodanAdvAre vilAsavatIkathA] kumAro gauravAd dattAsane tatrAsito mudA / tAM vilAsavatIM padmasrastarasthAmalokata // 288 / / taM dRSTvA sApi taccittamivAntarlajjitA'vizat / tApasyAdezatazcakre cA_pAdyAdisatkriyAm // 289 // atrAntare nabhomadhyamadhyAsta ca gabhastimAn / kumArasatkriyAcintAM vidhAtumiva kAmapi // 290 // AtithyaM panasaiH kRtvA kumArasyAtha tApasI / jagAda tatpurobhUya bASpAvilavilocanA // 291 / / rAjaputra ! kimAtithyaM kandamUlaphalAzanaH / karotu bhavate valkaveSo vaikhAnaso janaH ? // 292 // tad vilAsavatI saiSA jIvitAdapi vallabhA / pUrvasaMpAditA dhAtrA bhUyaH saMpAdyate'dhunA // 293 / / ityuktvA rudatIM valkapihitAsyAmayaM jagau / idaM bhagavati ! tyaktasaMsArAyAH kimadya te ? // 294 // tatastApasakanyAbhirupanItAmbhasA mukham / prakSAlya valkalAntena nirmAyeyaM samutthitA // 295 // homakuNDe'nalaM hutvA sA yazovarmasUnave / sAlaGkAraivibhUSyA'dAt tAM vilAsavatIM tadA // 296 / / gAndharveNa vivAhena tato'sau premasaurabhAm / manISI paryaNaiSIt tAM rukmiNImiva kezavaH // 297 // mUrte ivaikadA kAmaratI tau dampatI vane / jagmatuH krIDituM tatra cakratuH kusumoccayam // 298 // jagau kAle kumArastAM priyAM gantumathAzramam / cinvatI kusumAnyuccairna vyaraMsidiyaM punaH // 299 // vipralabdhA tato'nena dRgmohanapaTAvRteH / tamanAlokya sA'kasmAd nyapatad mUcchitA bhuvi // 300 // Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 458 ] 151 20 hAkimetadupakrAntamiti so'pi tyajan paTam / tAM samAzvAsayAmAsa kadalIkandalAnilaiH || 301 // svasthIbhUtA'bravIdeSA kimidaM so'vadacca kim ? + soce tvaM na mayA dRSTo'dhunA so'pyAha vedmi na // 302 // sA'bhyadhAt kiM na hA vetsi tenApratyayabhIruNA / paTavyatikaro'zaMsi sA parIkSya tamagrahIt // 303 // iti prItimaye kAle kiyatyapi gate priyam / kumAraH prAha dezAya sApyamanyata tadvacaH // 304 // tApasyanujJayA bhinnapotasaMzravaNaM dhvajam / kumAraH prAMzuvaMzena tIre nIreziturvyadhAt // 305 // etya niryAmakAH ko'pi kumAraM jaguranyadA / tvAM bhagnataraNe ! bhAnudevena prahitA vayam ||306|| mahAkaTAhavAstavyo yAneSa malayAcalam / bhagnapotadhvajaM dRSTvA tvAmAhvayati saJcala // 307 // kumArastvAha kAntAsti me te'pyUcurupetu sA / tatastau dampatI tApasyAdInApRcchya jagmatuH // 308|| kumAraH sArthavAhasya bahumAnena vAhanam / AruhyAtha priyApArzvAt paTaratnamupAdade // 309 // SSSS anyadA tatpriyAlubdhaH sArthavAhastato nizi / sanatkumAraM niryUhAt prasravantamapAtayat // 310 // prApyakasmAdayaM pUrvabhagnanauphalakaM tataH / payodhiM paJcarAtreNa tIrtvA malayamAsadat // 311 // sadadhyau vaNijA tena kimahaM pAtito'mbudhau ? / huM vilAsavatI lobhAd mUDho'yaM vetti tAM na hi // 312|| [ vivekamaJjarI Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [459 guNAnumodanAdvAre vilAsavatIkathA ] jalena zapharIvAsau yajjIved na mayA vinA / paTAvaguNThanAjJAtamidaM puSpoccaye purA // 313 // alaM prANairmamApyetAM vinodbadhya mriye kvacit / iti pazyan dizo'pazyadayaM nIpaM samIpataH // 314 // sthalamaulisthite tasmin gato'yaM vigatotsavaH / dadarzakaM sara: sAbjaM sanakSatramivAmbaram // 315 / / tena haMso viyogAl tatrAkrandan samantataH / priyAM kathaJcidAsAdya modamAnazca vIkSitaH / / 316 / / dRSTvetyacintadayaM jIvatAM sarvasampadaH / mRtAnAM tu na, tatkAntA'syeva me'pi miliSyati // 317 / / anyacca muninApyAsti gaditaM yadiyaM patim / prApya vidyAdharItvaM cottamArthaM sAdhayiSyati // 318 // tanna svaM ghAtayiSyAmi 'vicitrA karmaNAM gatiH' / prAptakAlaM mamApyetat tasyA eva gaveSaNam // 319 // cintayitveti nAraGgaiH prANavRttiM vidhAya saH / tAmanveSTuM pravRtto'bdheryAvat taTamaTATyate // 320 // tAvadAzliSTaphalakAmalokata nijAM priyAm / ruroda sApi taM vIkSyApRcchadAzvAsya tAmayam // 321 // soce tvayi tadA nAtha ! patite madabhAgyataH / sArthavAhastato yAnaM cotpathe'bhajatAM gatim // 322 // krandantyAstvadviyogena mamArteriva tatkSaNAt / nizA ca nauzca vilayaM gate kIlitatArake // 323 // tataH phalakamAsAdya tava puNyamivAJjasA / laGghito duHkhavad vAdhidRSTazca tvaM tadantavat // 324 // 15 20 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 460 ] tvaM cApataH kathaM nAtha ! kathaM cAtrAgato vada ? | paradoSakathAmUkastvayamityabravIdatha // 325 // pramAdAt patitaH pUrvabhinnanauphalakagrahAt / ihAgato'hamadrAkSaM tvAM ca dhyAnAdivAgrataH // 326 // Uce vilAsavatyAryaputra ! mAM bAdhate tRSA / kumAraH prAha devyasti nAtidUre sarovaram // 327|| AvAM tad yAva ityuktvA kumArastAmacAlayat / nAzakad gantumeSA tu khinnA mRdvI nitambinI || 328|| kumAraH prAha devyasmiMstAvattiSTha latAgRhe / kRtvA'bjinIpuTe toyaM yAvat tvadyeogyamAnaye // 329 // tayoce toyatRSNA me na tAvat prANavallabha ! | yAvat tvadvadanAmbhojatRSNA puSNAti vipriyam ||330|| so'bhyadhatta kSaNaM devi ! dhairyalambyatAmiha / ahamAyAta evAyaM toyamAdAya satvaram // 331 // ityuktvA pallavaiH kRtvA srastaraM tAmazAyayat / dRgmohanapaTaM cAsyAH samaryyedaM samAdizat // 332 // pratyavAyaghanaM devi ! vanaM tena tvayA'munA / paTena cchannayA stheyaM tAvad yAvadihaimyaham // 333 // tayeti zAsanaM tasya tato bahumataM hRdi / omityapratikUlatvAt pratyagRhyAt maulinA // 334|| gatvA saraH samAdAya jalAni ca phalAni ca / Agacchato'sya paspanda kAmaM vAmaM vilocanam ||335|| tataH sAzaGkamAgatya tamuddezaM jagAda tAm / mohanapaTaM muJca jalaM devi ! gRhANa ca // 336 // [ vivekamaJjarI Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre vilAsavatIkathA ] alabdhaprativAk prAha punarmRdulagIrayam / devyalaM parihAsena muJca dRgmohanaM paTam // 337 // bhUyo'pyalabdhaprativAg viSaNNo'yamacintayat / kathaM nAste ca devIti karaiH srastaramaspRzat // 338 // alabdhAyAM tato devyAM calacittvAjjalaM karAt / papAtAsya vilakSasya hA hato'smIti pUtkRtaH // 339 // vilapan devi devIti paritaH padapaddhatim / vIkSamANo'jagarAhergharSaNIM samalokata || 340 // tAM dRSTvA hA hatA hanta me'jagareNa kim ? | iti zokArNave majjanniva mUrcchAnipAtitaH // 341 // tataH sazIkarAmbhodhikallolavyajanAnilaiH / mUrcchAvyapagame saiSa cintayAmAsivAniti // 342 // dUraM nAjagaro yAvad yAti tAvad vizAmyaham / mukhe'sya saMmato mRtyurapi devyA samaM mama // 43 // cintayitveti tatpArzve so'gAt kopayituM ca tam / jadhAna mUni pAdena paTastenodagIryata // 344 // tataH kuNDalitAGgosthAd namayitvA phaNaM phaNI / kumArastu priyAsaGgasubhagaM paTamAdita // 345 // dRgmohanapaTaM kRtvA hRdyenaM dayitAmiva / mriye'hamiti saMcintyodbandhanaM vidadhe vaTe ||346 // vaTabhUllAsiviTapabhujo'tha vanadevatAH / taM rakSayitumuDDInakhagArAvairivAhvayat // 347 // tasyAtha lambamAnasya svatrANAyeva sarvataH / bhramataH pazyato vRkSAn mUrcchA''gAt pAzako'truTat // 348 // [ 461 5 10 15 20 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462] [vivekamaJjarI atrAntare muniH kazcidakasmAdetya satvaram / abhyaSiJcat kumArasya kamaNDalujalairvapuH // 349 / / mUrchante ca kumAraH svamAlokya bhuvi vismitaH / acintayat kathaM mandabhAgyo'haM na mRto hahA ? // 350|| tato'sya mRdulenAGgaM muniH pasparza pANinA / jagAdaiSa tamAlokya kiM kRtaM bhagavaMstvayA ? // 351 // munirUce mayA dRSTastvamAtmanidhanodyataH / dUrAdupAgatenAtra samitkuzaphalArthinA // 352 // cintitaM ca hahA ko'yaM karma kApuruSocitam / karoti ko'tra vA hetuH pRSTvetyenaM nivAraye // 353 / / cintayitveti vegenAvalaM yAvadahaM kila / tAvadAtmA tvayA'moci pAze kRtvA zirodharAm // 354 // tato mA sAhasamiti bruvan dhAvannihAgamam / yAvat tAvadayaM kaNThapAzo'pi truTitastava // 355 // kamaNDalujalaiH sikto mUchitaH patito bhuvi / labdhasaJaH parAmRSTaH karairiti mayA kRtam // 356 // tadAkhyAhi kimetasya kAraNaM mRtyukarmaNaH / ityuktaH so'bravIllajjamAno'lamamunA mune ! // 357 / / munirjagAda jananItulyo vratijano'GginAm / . kiM bhaNAmi tadajJAtavRttAntastad nivedaya // 358 // tatastasmai kumAro'pi sarvaM vRttAntamAtmanaH / zvetavItaH samArabhyodbandhanAntamacIkathat // 359 // "athAha munirIdRkSa eva duHkhAkaro bhavaH / tad viSAdaniSAdaM mA spRza mAlinyakAraNam // 360 // 15 20 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre vilAsavatIkathA ] sarvaduH khakSayopAyaM dharmakarmaikamAzraya / yadakRtvA mRto'pyaGgI svArthamaGgIkaroti na" // 361 // kumAro'bhidadhe satyaM bhagavan ! bhavato vacaH / paraM priyAviyogArtto dhartuM prANAn sahe na hi // 362 // tadupAyaM tvamAkhyAhi dhruvaM mRtyUdyatasya I labhe priyatamAM yasmAt paralokagatAmapi // 363 // munirbabhASe yadyelamastyasmin malayAcale / tIrthamekaM taTaM tasmAt patanaM sarvakAmadam // 364 // tato'sau munisaMdiSTavartmanA'gAt tribhirdinaiH / tatrAruhya priyAvAptikAmaH patanamAtanot // 365 // dRSTazca nipatan vidyAdhareNaikena tatkSaNAt / mahApramAda ityuccairjalpatA dhAritazca saH // 366 // zrIkhaNDavanakhaNDe ca nItvA svasyeva bhASit / bho mahAsattva ! te karma kimidaM pAmarocitam ? // 367|| kiM cAtra kAraNaM bhrAtaH ! kathyaM cet kathayasva tat / kumAro'bhidadhe mitra ! kimakathyaM bhavAdRzAm ? // 368 // priyaviyogato mRtyUdyatasya muninA mama / nyavedi bhRgupAto'yaM paratrApISTamelakRt // 369 // " zrutvetISad vihasyAha kumAramatha khecaraH / aho snehavimUDhAnAM na kimapyasti duSkaram // 370 // AdhibIjamasau snehaH snehaH sarvavipanmukham / avivekakhaniH snehaH sneho lokadvayIripuH // 371 // snehamUrcchA tadutsRjya pazya bodhapradIpataH / karmAdhInAGginAM kvApi gatau kiM saGgamo'thavA ? // 372 // [ 463 5 10 15 20 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464] [vivekamaJjarI na sarvakAmadaM tIrthamanyadasti jagattraye / dAna-zIla-tapo-bhAvamayaM dharmaM vinA sakhe ! // 373 // anena tadalaM bhrAtaH ! saMrambheNa nivedaya / kathaM kadA viyogaste jAyayA samajAyata?" // 374 / / athAjagaravRttAntaM kumAro'smai mahAtmane / tridinIparataH paGktiyojanAnte nyavedayat / / 375 / / athAha khecarastarhi viSAdena kRtaM kRtam / na vipannaiva te kAntA, kumAro'bhidadhe katham ? // 376 / / khecara: prAha mitrAsti vidyAdharanarezvaraH / cakrasenAbhidhaH zakrasamaH sAmrAjyasampadA // 377 // prArabhyatApraticakrAdhividyAyAstena sAdhanam / vizrutA'sya kRtA pUrvasevA dvAdazamAsikI // 378 / / idAnImaSTacatvAriMzadyojanabhuvo'ntare / kSetrazuddhi vidhAyAtra saptAhorAtramaGginAm // 379 // hiMsArakSAM samAdizya rAjyaM vinyasya mantriSu / malayAdriguhAM siddhinilayAM siddhaye'vizat // 380 // yugmam / / mantrajApaM ca tasyAtra kurvataH sArdhalAkSikam / saptAhorAtramApUrNaM sahAsmAkaM manorathaiH // 381 // iyanmAtre hyataH kSetre vedmi te na mRtA priyA / yato vidyAdharAH svAmikArye'bhuvan kRtodyamAH // 382 // kumAro'cintayad yuktiyuktamasya vacaH khalu / tatprAvRtapaTasyaivogiraNaM kathamanyathA ? // 383 // kathaM vA grastasattvasya tasyAhe: kuNDalakriyA ? / cintayitveti tenoce muditena sa khecaraH // 384 / / 15 20 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [465 10 guNAnumodanAdvAre vilAsavatIkathA] mahApuruSa ! yadyevaH tat te bhavatu maGgalam / bhavatA''zvAsito bhUmno nivRtto'kuzalAdaham // 385 / / tat tiSTha tvamihaivAhaM yAmyanveSTuM punaH priyAm / khecaro'bhidadhe mA gA bhaliSye sarvamapyaham // 386 / / tatheti vacanaM tasya kumAro bahvamanyata / hattApena samaM tasya tapano'stamitastadA // 387 // ardharAtre tato gIyamAnamaGgalamuJcakaiH / vidyAdharavimAnaM khaM dyotamAnaM samAgamat / / 388|| sasaMbhramamathotthAya kumAraM khecaro'vadat / svAminaH siddhavidyasya pazya bhoH ! sphAtimadbhutAm / / 389 / / pazyatoretayozcakrasenavidyAdharezituH / sainyaM vahad bahuvyomapathenAgAd yathepsitam // 390 // vibhAte'tha tamAdAya sa nirvRtikare taTe / gatvA vidyAdharo'naMsIccakrasenaM nijezvaram // 391 // atho kumAravRttAntamupavizya nyavedayat / khecarazcakrasenastu kumAramidayabhyadhAt // 392 / / mahApuruSa ! saMtApamAdadhIthA manAgapi / adya saMpAdayiSyAmi niyataM dayitAM tava // 393 / / atrAntare samAyAntamadvayaM khecaradvayam / cakrasenaM praNamyopavizyaM ceti vyajijJapat // 394 / / devAdezena jantUnAM hiMsArakSAkRte'bhitaH / bhramantau pratikAntAramadrAkSvaikatra kAnane // 395 / / uttarIyaM vimucyAjagarAt trastAM varAGganAm / hA Aryaputra hA Aryaputreti ca vilApanIm // 396 / / yugmam / / 15 20 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466] [vivekamaJjarI tasyA vipattibhItAbhyAmAvAbhyAmupagRhya sA / AnIya malayaprasthe muktA zrIkhaNDamaNDite // 397 / / mUcchiteva kSaNaM sthitvauttasthau sabhayavepathuH / hA Aryaputra hA Aryaputreti pralayapantyasau // 398 / / tatazca bhaNitA''vAbhyAmalaM sundari ! te bhiyA / kvAryaputrastavetyeSA''cakhyAvasti gato'mbhase // 399 // tato gaveSito'smAbhirna dRSTaH kvacidapyasau / sA tu tannAmalagnA''ste tadAdi tyaktabhojanA // 400 // iti zrutvA tayorvAcaM vidyAdharapurandaraH / kumAramabhyadhAd bhadra ! jAnIhi tava sA kimu ? // 401 // vidyAdharadvitIyo'tha kumArastatra yAtavAn / latAmivAbdaH svAbhAvaklAntAM kAntAM dadarza ca // 402 // AzvAsya prINayitvAtmadarzanenA'zanena ca / tAmAnayat kumAro'tha cakrasenasya saMnidhau // 403 // cakraseno'bhyadhAd bhadra ! kiM nu kurmaH priyaM punaH ? / kumArastvAha devAtaH paramapyasti kiM priyam ? // 404 // cakraseno'bravId bhadra ! tathApyAtithyamastu te / vidyA'jitabalA nAma sAdhitA khecaratvadA // 405 / / tato'cinti kumAreNa jJAnidRSTamidaM purA / kiJca mAnyo mahAtmaiSa nirupadhyupakArakaH // 406 / / cintayitveti taddatAM vidyAmayamupAdade / sAdhanopAyamAkhyAya cakraseno jagAma ca // 407 / / sa vidyAsAdhakaM kaJciccintayannasmarad hRdi / vizvabhUtiM tadA yAvat tAvadAgAt kuto'pyayam // 408 // 15 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre vilAsavatIkathA ] aho ! vidhiparINAma ityAzcaryajuSA'munA / etya tApasaveSeNa kumAraH paryarambhi ca ||409 // kimetaditi sAkUtau kumAraH sA ca tatpriyA / tamanaMstAM yathaucityamAzazAsa sa tau punaH // 410 // jJAtaH svarAt kumAreNa vizvabhUtirasAviti / harSAzru muJcatA cAsmai mumuce pallavAsanam // 411 // cakre vilAsavatyA tu tadaMDrikSAlanaM mudA / bhojanAnantaraM caiSa kumAreNeti bhASitaH // 412 // vayasya ! katayAmbhodhiH kathaM tIrNastvayA tadA ? | tApasatvaM kathaM prAptaM, sAmprataM ca kuto bhavAn ? // 413 // iti pRSTaH kumAreNa vizvabhUtirado'vadat / yAne deva ! bhagne prApyaikaM phalakaM mayA // 414 // tenAbdhipaJcarAtreNa tIrthamalayamAsadam / kUlAgatena dRSTo'hamathaikena tapasvinA // 415 // nItastenAzramaM tatrAnamaM kulapatiM tataH / bhojanAnte'munA pRSTastasmai sarvaM nyavedayam // 416 // tataH kulapatiH proce vatsedRgbhavaviplavam / vilokya munayo bhejustadAtaGkA'vanaM vanam // 417 // iti zrutvA mayA dIkSAM yAcito'yaM jagau punaH / vatsocitamidaM kintu jIvatyeva sakhA tava // 418 // miliSyati sa te prAptakAlamatraiva tiSTha tat / tapasvijanazuzrUSAparazca samayaM kSipa // 419 // jJAnino'sya girA jAtapratyAzastava darzane / asthAmahamihaiveyatkAlaM sAlambanavrataH // 420 // [ 467 5 10 15 1 20 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 468 ] itastRtIye divase'zrauSamekatapasvinA / tava vyatikaraM kathyamAnaM kulapateH puraH ||421|| kathAnte me sakhA saiSa ityApRcchya munIzvaram / ayAM manorathapUraM zikharaM tvatpravRttaye // 422 // dRSTo vidyAdharastatra pRSTo'zaMsata kathAM tava / tvAmanviSyaMstato'pyatrAgamaM mitrAsi vIkSitaH // 423 // kumAro'cintayad vidyAsampadA bhAvyameva me / vizvabhUtirakANDe'sAvAgataH kathamanyathA ? // 424|| tato nyavedayad vidyAsampatti vizvabhUtaye / sa prItaH prAha sapadi sampAdaya samIhitam // 425 // $$ tatastatraiva zikhare zekharaH sattvazAlinAm / yathAvidhi vyadhattAsau pUrvasevAM samAhitaH ||426 // SaNmAsapUrvaM sevAnte sa vilAsavatIM jagau / vidyAsiddhiphalaM viddhi devyahorAtramadhyataH // 427 / / tat tvayA nAtidUre'tra stheyaM giriguhAgRhe / viSoDhakaSTayA'dyaikaM soDhavyaM kaSTamasti ca // 428 // zrutvetyAkRtanisyUtahRd vilAsavatI stii| jagAda tava pUryantAmAryaputra ! manorathAH ||429|| tatastAmucitasthAne vinidhAya pramodabhAk / vizvabhUtiM dRDhIkRtyottarasAdhakamAtmanaH // 430|| sthaNDile sthApayitvA'gre svasyAjitabalAmatha / vimaNDya maNDale homakuNDamuddaNDapAvakam // 431 // mudrAmaSTAGgamAsUtrya kRtAsanaparigrahaH / kumAro lakSahomenottarasevAmazizriyat // 432 // vizeSakam // [ vivekamaJjarI Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre vilAsavatIkathA ] nirdambhakumbhakasyAsya praNavoccArapUrvakam / svAhAntaM kurvato homaM yAvat kAlaH kiyAnabhUt // 433 // tAvat krameNa mattebhapizAcIpralayAmbudaiH / vetAlarAkSasIbhizca samabhUvan bibhISikAH || 434 // samastA Api tAzcaNDavAtyA iva sumeruNA / asahyA apyasahyanta kumAreNa prakampinA // 435 // tato yAmAvazeSAyAM triyAmAyAM vavau marut / home samarthitaprAye kusumAmodameduraH // 436 // puSpavRSTyA samaM diSTyA'bhavajjayajayadhvaniH / uddyotazca zarajjyotsnA sapiNDaH samajAyata || 437 // kinnarairgIyamAnA'tha stUyamAnA'marIjanaiH / rAjamAnA''tapatreNa vIjyamAnA ca cAmaraiH // 438|| prasAdadRSTiM pIyUSavRSTiM tatra vitanvatI / pratyakSA'bhUt kumArasya kilAjitabalA svayam // 439 // homazeSaM samApyAtha kumAraH praNanAma tAm / devI tu prAha taM vatsa ! yaccha me yat samIhitam // 440 // vyajijJapadayaM devi ! kiM tat, bhUyo'pi sA'vadat / dvAtriMzallakSaNA nArI naro vA tasya jAGgalam // 441 // sa prAha nAhamAtanve mAtaH ! strIghAtapAtakam / manasApi na hiMsAmi pumAMsaM ca nirAgasam // 442 // dvAtriMzallakSaNo'haM cet tadrAdiza yathepsitam / kimanena zarIreNa rakSitena vinAzinA ? ||443 // evamastitvati devyukte kumAraH pulakaM vahan / vahnikuNDe patan devyA svenAhnAya dhRtaH kare ||444 // [ 469 5 10 15 20 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470] [vivekamaJjarI 10 kumAro'bhidadhe devi ! muJca mAM muJca rakSa mA / yazaH sAramasAreNArjayantaM vapuSA'munA // 445 // "athAha devi virama vatsa ! sAhasato'mutaH / mayA parIkSito dharma niyUMDho'si ca sarvathA // 446 // aho sthairyamaho dhairyamaho vIryamaho mahaH / aho te vatsa ! gAmbhIryamaho te dharmazIlatA // 447 // tavAhaM bhaktitaH sattvayuktitaH sukRtoktitaH / tuSTAsmi sarvathetyuktvA tato devI tirodadhe" ||448 // athAzrauSIt kumAraH khe bherIbhAGkArabhAsuram / hayAnAM heSitaM hastibRMhitaM kiGkiNIkvaNam // 449 / / yAvat pazyati vismeradRgasau vismito nabhaH / tAvad vidyAdharacamUmAgacchantIlokata // 450 // catvAraH purataH kAntahRdyA vidyAdharAstataH / AgatyAmuM namaskRtya kumAramidamabhyadhuH // 451 // deva ! sadguNavittADhyavaitADhyagirimaNDapam / samasti dakSiNazreNau puraM gaganavallabham // 452 / / tatra vidyAdharAdhIzo'janiSTa kanakadhvajaH / aputraH paJcatAM daivaprapaJcAdayamAsadat // 453|| tato'jitabalAdevI svAmizokavisaMsthulAn / rAjyapradhAnAnAdikSadetya svapnAntaradya naH // 454 / / sanatkumAranAmA yaH kSatriyANAM ziromaNiH / malaye'sti sa vaH svAmI mayA datto'bhituSTayA // 455 / / devyAdezAditi smeramudo vayamihAgatAH / rAjyaM vaidyAdharaM caitat tvacyAyAti svayaMvaram // 456 // 20 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [471 guNAnumodanAdvAre vilAsavatIkathA] atrAntare pare'pyetya vidyAdharacamUcarAH / kumAraM nUtanAdityamudayantamivAnaman // 457 // kumAro'tra kSaNe vAmabhujaspandacamatkRtaH / Uce vidyAdharai rAjyAbhiSeko dezahetave // 458 // kumAro'thAbravIdetAn dhairyAt prItamanA iva / bhavatvevaM paraM vizvabhUtimAhvayateha naH // 459 / / tato'sau zabdito noce vIkSito'dRzyatApi na / kumAreNAtha taM draSTamutpate saha khecaraiH // 460 // tato dRSTaH kumAreNa vizvabhUtibhraMman vane / sa ca vidyAdharAn dRSTvA sAkSepamidamabravIt // 461 // are vidyAdharAH ! prANavallabhAM suhRdo mama / hA vilAsavatI hRtvA kva prayAsyatha samprati ? // 462 // tannizamya kumAro'thAcintayat kiM hRtA priyA ? / niSphalo mandabhAgyasya prayAsasta sau mama // 463 / / nIcairbhUya kumAreNa vizvabhUtirabhASyata / sa tu taM viTapenAhan tena ghAto'sya vaJcitaH // 464 // Acchidya viTapaM hastAt punarapyeSa bhASitaH / kumAraM pratyabhijJAya muktvA saMrambhamabravIt // 465 / / deva ! tvayA samArabdhe vidyAsAdhanakarmaNi / prApa vaidyAdharaM vRndaM mayA tadavadhIritam // 466 / / kSaNArdhena tato'zrauSaM devyAH kranditamuccakaiH / sAzaGkastAmapazyaM ca vidyAdharavimAnagAm // 467 / / hA Aryaputra ! hA vizvabhUte ! trAyasva mAmiti / zrutvA ca kranditaM tasyA guhAM gatvA nyabhAlayam // 468 // Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472] [vivekamaJjarI 10 . tAmadRSTvA tato'dhAvaM vimAnamanu tat punaH / nApazyaM vedmino devI hRtA, kenAsti kutra ca ? // 469 // tato'vadat kumArastaM vizvabhUte ! viSIda mA / ..mamAjitabalA devI tuSTA stokamidaM tataH / / 470 / / atho malayazailasya zRGge tatraiva tasthivAn / kumAro mantrayAmAsa khecarAnAtmasevakAn // 471 // tamUcuH khecarAH svAmin ! devI yena hRtA khalu ! so'pyasthita khecarazcet tad na bhakSyo nakhibhirnakhI // 472 // taM vijJAya puro duSTaM yathAsthAnaM yathAbalam / prabhAvAdeva te deva ! nigrahISyAmahe tataH // 473 // kumArodezato vidyAdharamekamathoddharam / tasmin pavanagatyAkhyaM preSayAmAsurAzu te // 474 / / tribhirdinairasau sarvaM vijJAyAcUlamUlataH / vijJo vijJapayAmAsa kumAraM prakRtAJjaliH // 475 // svAmin ! samasti vaitADhyasyottarazreNibhUSaNam / cakravAlottarapadaM nagaraM rathanUpuram // 476 // devI tatsvAminA'naGgatinA khecarendunA / vaidehI rAvaNeneva hRtA tena hatAtmanA // 477 // devI tu vItamAlinyA sahakAralatAgRhe / tatrAsti tadguhodyAnamadhye vidyAdharIdhRtA // 478 // mayA sA'darzi devasya nAmamantrAkSarAvalIm / japantI nijamokSAya yoginIva viyoginI // 479 // nizamyeti kumAro'tha vizvabhUtimalokata / so'bravId deva ! dUto'smai preSyate svArthasiddhaye // 480 // 15 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [473 guNAnumodanAdvAre vilAsavatIkathA ] athocuH khecarAH svAmin ! asmAneva samAdiza / dUtenAnyena kiM tasmai yamadUtAM vayaM khalu // 481 // kumAro'tha jagau vIrAH ! pazcAdapi hi jeSyate / yuSmAbhireva, yad dUtapreSaNaM tadayaM nayaH // 482 / / iti saMbodhya tAn dUtaM zikSayitvA ca tatkSaNAt / preSayAmAsa pavanagatimeva sa vidviSe // 483 // sa gatvA'naGgarataye kathayAmAsa tattathA / yattvAM sanatkumAro'bhivakti vidyAdharezvaraH // 484 // ajJAnAd yadasAvasmatparokSe bhavatA hRtA / tad vilAsavatIM muJca na hyetat puruSavratam // 485 // no vAdhipatyavaiyAtyavazo muJcasi na priyAm / tatkInAzapurIvAsaprasthAne praguNo bhaveH // 486 / / athAnaGgaratiH prAha prahAsollaNThayA girA / tadeva bhUyaH pavanagatinA yatkiloditam // 487 / / abravIdapi kasko'tra bhorenaM khecaraM dhruvam / kaNThe gRhNIta bhUcAridautyenAtrAjagAma yaH // 488 / / tatkSaNAdeva pavanagatiH kaddho'sya dadhiyaH / / dantAn pASNiprahAreNa pAtayannutpapAta kham // 489 // Agatya ca kumArAya tat tathA'yamazaMsata / sa ca taM pralayAmbhodhiriva bhImo'bhyaSeNat / / 490 // anaGgaratirapyenaM nizamyAyAntamabhyagAt / mitho militayorAsIdetayordAruNo raNaH // 491 / / rajobhirastraiH zastrANAM sphuliGgai pujamArutaiH / tadA'bhUdAnakadhvAnaiH paJcabhUtAtmakaM jagat // 492 // Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474] [vivekamaJjarI 10 nijasainye parikSINe tato'naGgaratiH svayam / kumArasainyaM manthAdririvAmbhodhi vyaloDayat // 493 / / dvipaM dvIpIva taM kruddhaH kumAro'thAbhyadhAvata / nistriMzaghAtainighnaMstathAn ghana iva dhvanan // 494 / / jiSNunA vaJcitenAsau yamunApratime'munA / zuzubhe dviSadantrAlI kAlIyakulazAlini // 495 / / kumArasyAtha sAzcaryaM vIkSyamANaH surAsuraiH / anaGgaratinA sArdhamaGgAGgyajani saGgaraH // 496 / / kumAraH kautukenAtha paTaM nayanamohanam / prAvRtya vidadhe kSveDAmagrataH pRSThato'sya tu // 497|| sa durasphuritaH pazyannapyapazyadamuM tadA / vilakSazcakito'naGgaratirevamacintayat // 498 // kAmacArI nu siddho'yaM na sAmAnyo mahAbhujaH / vRthAtmabahumAno me 'bahuratnA hi bhUriyam' // 499 / / tadalaM pauruSeNAtra bhasmanIva hutaM hi tat / taccainaM yAmi tapase svaM nyUnaM pUrayAmi ca // 500 / tato'stavIda namastubhyamalakSyAya mahAtmane / kumAro'pi paTaM hitvA'vAdIt prahara, kiM sthitaH ? // 501 // tataH pratyakSamAlokya kumAramayamAnamat / . dIyamAnamapi tyaktvA rAjyaM ca prasthito vane // 502 // divi dundubhayo nedurAseduH puSpavRSTayaH / mahimAnaM kumArasya tadAnImastuvan surAH / / 503 / / tataH puravadhUnetrabaddhavandanamAlikam / purandara iva svargaM kumAraH prAvizat puram / / 504 / / 15 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre vilAsavatIkathA ] devIM viyogaduHkhArttikRzAmatizayAdasau / zIlarekhAyitAM veNIpaTTikAyAmalokata // 505 // harSasmitamukhaM vIkSya svAminaM sApi tatkSaNAt / pulakaiH sphAratAM nItA lajjayA saMkucantyapi // 506 // 88 dampatI tAvatha zreNIdvitayasyApi khecarAH / abhyaSiJcanta sAmrAjyapade saMbhUya saMmadAt // 507 // tayorvidyAdharaizvaryasukhasampattizAlinoH / jajJe'jitabalaH sUnuH karIndrasvapnasUcitaH ||508|| tAvathotkaNThitau pitro rAjyaM vinyasya mantriSu / gatau ca militau harSabASpagadgadayostayoH ||509 // ApRcchya subahoH kAlAd dampatI pitarau nijau / nijarAjyamathAyAtau tadapAlayatAM ciram // 510 // anyadA'tizayajJAnI cAraNa zramAANAdhipaH / AjagAma pure tatra citrAGga iti vizrutaH // 511 // sanatkumArastaM zrutvA''yAtaM vidyAdharezvaraH / sarvaddhya''gatya vidhinA nanAma saha kAntayA // 512 // dharmalAbhAziSamatho gururgambhIrayA girA / dattvA dideza sarvajJopajJaM dharmaM tayoH puraH ||513 // dezAnte ca papraccha gurubhaktyA guruM nRpaH / prabho ! kimAvayoH karma bhUyo bhUyo viyogadam ? // 514 // "gururAkhyad nRpAstIha kAmpilyamiti pattanam / brahmadatto'tra bhUpo'sya sundarIti priyA'bhavat // 515 // rAmagupta iti tvaM ca samabhUH sUnuretayoH / tArApIThasuteyaM tu priyA tava hariprabhA // 516 // [ 475 5 10 15 20 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476] [vivekamaJjarI yuvAbhyAmekadA kRtvA jalakeliM madhUtsave / vidadhe kuGkamenAGgarAgaH keligRhAntare // 517 // marAlamithunaM tatrAgataM, haMsI tvayA tataH / haMso'nayA samAlepe rabhasAt kuGkamAmbhasA // 518|| tato mitho rathAGgIyamANAvaGgIkRtAratI / tAvavedyau viyogaatto martumabruDatAM jale // 519 / / tatra tau dhautadehatvAdupalakSya parasparam / militAviti vAM pUrvakarmodIrNamanekadhA // 520 // zrutvetthaM jAtajAtismRtividitanijaprAgbhavau dampatI tau, prAjye vinyasya rAjye sutamajitabalaM nirvilambaM virAgAt / dIkSAmAdAya citrAGgadagurupadayorantike suSThu taptvA, kSiptvA cAviSTakarmASTakamatha bhuvanottaMsabhUtAvabhUtAm // 521 // // iti vilAsavatIkathA // Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre'JjanAsundarIkathA ] aJjanAsundarI yathA $$ ihaiva bhArate'mbhodhitIre dantigirau puram / mahendrapuramityasti mahendrapurasundaram // 1 // tatra vidyAdharendro'bhUd mahendra iti vizrutaH / bahirantardviSAmantaM dharmeNa vitatAna yaH // 2 // patnyAM mAnasavegAyAmamuSyA'JjanasundarI / prasannAdikaputrANAM zatAdanu sutA'bhavat // 3 // yasyA rUpavinirmANAvaziSTaiH paramANubhiH / kaGkellikadalIkaJcukundAdi vidadhe vidhiH // 4 // yauvanaullasane tasyA varaM cintayataH pituH / amAtyAH zatazo'zaMsan vidyAdharakumArakAn // 5 // mahendrasyAjJayA'mAtyAstadrUpANi pRthak pRthak / yathAvadAlekhya paTeSvAnAyya tamadarzayan // 6 // ito vaitADhyagAdityapure prahlAdabhUpateH / ketumatyaGgabhUH putro babhUva pavanaJjayaH ||7|| taM vAparaM ca citrasthaM hiraNyAbhAGgasaMbhavam / vidyutprabhAkhyamadrAkSId mahendro mantridarzitam // 8 // rUpavantau kulInau ca dvAvapyetau tadetayoH / vatsAyAH ko'stu bharteti rAjJoktaH sacivA'vadat // 9 // eSo'STAdazavarSAyurmokSaM vidyutprabho gamI / iti naimittikAH svAmin ! sAkSAdAkhyAtapUrviNaH // 10 // prahlAdatanayastveSa cirAyuH pavanaJjayaH / yogyo varastadetasmai prayacchAJjanasundarIm // 11 // $$ atrAntare ca yAtrAyai dvIpaM nandIzvaraM yayuH / vidyAdharendrAH sarve'pi sarvaddharyA saparicchadAH ||12|| - [ 477 5 10 15 20 25 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 478 ] prahlAdastatra yAn prekSya mahendramidamabhyadhAt / dIyatAM matsutAyaiSA svasutA'JjanasundarI ||13|| mahendraH pratipede tadagre'pi hRdayasthitam / nimittamAtramevAsIt prahlAdaprArthanA tu sA // 14 // itastRtIye divase mAnasAkhye sarovare / kAryo vivAha ityuktvA tau yathAsthAnamIyatuH // 15 // tato mahendra-prahlAdau sAhlAdau samam / IyaturmAnasasarasyAvAsaM cakratuzca tau // 16 // mitraM prahasitaM tatrovAceti pavanaJjayaH / dRSTAsti sA tvayA brUhi kIdRzyaJjanasundarI ? ||17| hasitveSat prahasito'pyevamUce mayekSitA / sA devasundarIbhyo'pi sundarAJjanasundarI // 18 // pavanaJjaya ityUce'dyaiva drakSyAmi tAM katham ? | dayitotkaNThitAnAM hi kAlakSepaH suduHsahaH // 19 // pavanaH suhRdA nItaH pracchanno'tha tadAlaye / aJjanAM nizi yogIvApazyat kuNDalinIM puraH // 20 // sakhI vasantatilakA tadoce 'JjanasundarIm / dhanyAsi yA tvamaprApsIH (?) taM patiM pavanaJjayam // 21 // tamAha mizrakezIti hale ! caramavigraham / muktvA vidyutprabhaM devyAH ko varaH zlAghyate paraH ? // 22 // prathamApratyuvAcaivaM mugdhe ! vetsi na kiJcana / vidyutprabho hi svalpAyuH svAminyA yujyate katham ? // 23 // dvitIyApItyabhASiSTa mandA ti sakhi ! zemuSI / varaM stoko'pi karpUro na pUro'pi tu bhasmanaH // 24 // [ vivekamaJjarI Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre'JjanAsundarIkathA ] ityAlApaM tayoH zrutvA'cintayat pavanaJjayaH / asyAH priyamidaM nUnaM tenaiSA na niSedhati // 25 // vidyutprabho hRdi yayordvayorapi tayoH ziraH / chinadmIti vadan roSAt kRSTAsirabhavacca saH // 26 // dhRtvAce taM prahasito doSe'pi strI na hanyate / aJjanA kintu nirdoSA hriyaitAM na niSedhati // 27 // iti prahasitenoccairniSiddhastadvadhAdayam / utpatyAgAd nijAgAraM tasthau jAgraMzca duHkhataH // 28 // prAtaH prahasitaM prAha sakhe ! yAmaH svapattanam / viraktA strI viSaM puMsAM tenAlamanayoDhayA // 29 // utpitsantamudIryeti prAha prahasito'tha tam / bhrAtarnirmUla evAyaM hetustvaccittapalvale // 30 // yena sA doSalezenApyaJjanA nAptagaJjanA / dugdhe syuH pUtarAH kvApi zyAmikApi ca kAJcane ? // 31 // kiJca svasyApi no vijJAH pratijJAmavajAnate / gurUNAM tAmavajJAtuM kathamudyatavAnasi ? ||32|| uktaH prahasitenaivaM vimRzya pavanaJjayaH / tathaiva kathamapyasthAt karI vArIgato yathA // 33 // nirNIte cAhni pavanAJjanayoH samajAyata / pitRnetrasudhAsatraM pANigrahamahotsavaH ||34|| mahendreNArcitaH snehAt tadAdAya vadhUvaram / tadIyAdoSasAhlAdaH prahlAdaH svapuraM yayau // 35 // prahlAdo'JjanasundaryAH saundaryAtizayAnvitam / arpayAmAsa vAsArthamAvAsaM saptabhUmikam // 36 // [ 479 5 10 15 20 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480] [vivekamaJjarI 5 tAM ca vAcApi pavanaJjayo na samabhAvayat / yathA kathaJjanojjhanti 'na mAnaM hi manasvinaH' // 37 // kumudvatIva zItAMzuM sA vinA pavanaJjayam / . tasthAvanudinaM duHsthA prasthAsnubhirivAsubhiH // 38 / / $ evaM vrajati kAle'tha prahlAdanRpamekadA / etya laGkApaterdUtaH sagauravamidaM jagau // 39 // vizaGkAhaMkRterlaGkApatervazayato dizaH / vartate vigraha: sAkaM vasgenAtidAruNA // 40 // vidyAdharendrAnAhvAtuM prAhiNot tena rAvaNaH / dUtAn pratyekamapyArAd bhavate preSitastvaham // 41 // prahlAdo'tha dazAsyAya sAhAyakakRte svayam / yAvaccacAla tAvat tamuvAca pavanaJjayaH // 42 / / ihaiva tiSTha tAta ! tvaM dazagrIvamanoratham / pUrayiSye'hamapyuccaistavAsmi tanayo nanu // 43 // ityudIrya sanirbandhaM pitaraM cAnumanya saH / akhilaM lokamApRcchayAcalacchabalavAhanaH // 44 // zrutvAJjanA janAd bharturyAtrAmuttIrya saudhataH / tamIkSitumavaSTabhya dvAramasthita du:sthitA // 45 // pANDurauSThImatikSAmAmunmukhI parataH sthitam / / aJjanAM vyaJjanadRzaM dadarza pavanaJjayaH // 46 // nidhyAyaMstAmidaM dadhyAvayaM dhyAmalito ruSA / aho nihIkatA nirbhIkatA cAsya kumedhasaH // 47|| athavA jJAtamevAsyA daurmanasyaM purApi hi / udUDhA ca mayA pitrorAjJAlaGghanabhIruNA // 48 // 15 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre'JjanAsundarIkathA ] patitvA pAdayostasya sApyUce racitAJjaliH / tvayA saMbhASitAH sarve'pyahaM tu na manAgapi // 49 // vijJapyase tathApi tvaM vismAryAhaM na hi tvayA / punarAgamanenAzu 'panthAnaH santu te zivAH ' // 50 // iti bruvANAM tAM dInAmadInacaritAmapi / yayAvavagaNayyaiva jayAya pavanaJjayaH // 51 // patyavajJAviyogArttA gatvAntarvezma bhUtale / sA papAtAmbubhinneva taTI sakhyazrubhiH saha // 52 // pavamAnavadutpatya pavano mAnasaM saraH / jagAma tatra covAsa prakRtyAvAsamadbhutam // 53 // SSSS sandhAyAmadhipalyaGkaM niviSTaH sarasItaTe / ArtAM priyaviyogena cakravAkIM dadarza saH // 54 // pitsantIM samutpisantIM mUrcchantIM ca muhurmuhuH / tAmAlokya rudatIM ca sa evaM paryacintayat // 55 // sakalaM vAsaraM patyA ramante cakravAkikAH / soDhuM tu virahaM tasya nizAyAmapi nezate // 56 // udvAhato'pi yA tyaktA bhASitA yA na jAtucit / yA gacchatApyavajJAtA sA kathaM hA bhaviSyati ? // 57 // dhig dhig mamAvivekena mriyate sA tapasvini / iti cintitamAtmIyamAkhyat prahasitAya saH // 58 // proce prahasito'pyevaM sAdhvajJAsIzcirAdapi / nUnaM vipadyate sAdya sArasIva viyogataH // 59 // AzvAsayitumadyApi sakhe ! sA tava yujyate / priyoktyA tAmanujJAya svArthAya punarApateH // 60 // [ 481 5 10 15 20 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 482] [vivekamaJjarI 10 ityevaM suhRdA tena bhAvasaMvedineritaH / prApotpatyAJjanAdevIbhavanaM pavanaJjayaH // 61 // dvAre tirohitaH so'sthAdagre prahasito'vizat / dadarza cAJjanA talpe vyomni lekhAmivaindavIm / / 62 / / vellantIM niHzvasantI ca viyogoSmaprapIDitAm / jIvAyogaM prApamANAM tittirImiva gatvarIm // 63 // devyasti pavano'yaM te vIjanena sakhIjanaiH / / pRSTe kva sa iti procyAbhyutthAya ca nipetuSIm // 64 // vizeSakam / / sakhIvaco mRSA neti diSTyA svAmini ! vaya'se / dUrIkuruSva hRttApaM pavanaJjayasaGgamAt // 65 // ahaM prahasitastasya mitramagresaro'smi ca / ityuktvA so'vasRtyaitAM daNDanAmaM namo'karot // 66 / / yugmam // aJjanApi jagAdaivaM hasitAM vedhasaiva mAma / ahAsIstvaM prahasita ! kSaNo'yaM na hi narmaNaH // 67 // atisaMklezinAmatra doSo matpUrvakarmaNAm / kulInastAdRzo bhartA tyajed mAM kathamanyathA ? // 68|| pANigrahAt prabhRtyeva tyaktAyAH svAminA mama / dvAviMzatiH samA jagmurjIvAmyadyApi pApinI // 69 / / atha saMkrAntataduHkhaprAgbhAraH pavanaJjayaH / pravizyAntaruvAceti bASpagadgadayA girA // 70 // nirdoSA doSamAropya tvamudvAhAt prabhutyapi / avajJAtAsyavijJena mayA devi ! jJamAninA // 71 // maddoSAdIdRzIM prApastvaM priye ! dussahAM dazAm / mRtyuM prAptApi madbhAgyaiH stokAd muktAsi mRtyunA // 72 // 20 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre'JjanAsundarIkathA ] ityuktavantaM sA nAthamupalakSya trapAvatI / paryaGkeSAmavaSTabhyAbhyuttasthau vinamanmukhI // 73 // tato hastIva hastena doSNA valayitena tAm / AdadAno'dhiparyaGkaM nyaSadat pavanaJjayaH ||74| bhUyastAM pavano'vocad mayAtikSudrabuddhinA / nirAgAH kheditAsi tvaM sahasva mama tatpriye ! // 75 // aJjanApi jagAdaivaM nAtha ! mA sma bravIridam / sadaiva tava dAsyasmi kSamaNA'nucitA mayi // 76 // tadAnIM vijanIbhUte remAte tau priyApatI / nizA ca tadrasAvegavAhiteva yayau javAt // 77 // 4/ pramItAM rAtrimAlokya tAmUce pavanaJjayaH / kAnte ! jayAya yAsyAmi jJAsyati guravo'nyathA // 78 // khedaM mA'taH paraM kArSIH sukhaM tiSTha sakhIvRtA / dazAsyakRtyamApAdyayAvadAyAmi bhAmini ! // 79 // sApyuvAceti tatkRtyaM doSmataH siddhameva te / kRtArthaH zIghramAgaccha yadi mAM jIvitIyasi // 80 // aparaM ca RtusnAtAsmyadyaiva yadi me bhavet / garbhastat tvatparokSe'pavadeyuH pizunA mayi // 81 // tAmAha pavano'pIti zIghrameSyAmi sundari ! | mayyAyAte kathaM kSudrAvakAzo bhavitA tvayi // 82 // athavA gRhyatAmetad madAgamanasUcakam / nAmAGkaGgulIyaM me samaye tat prakAzayeH // 83 // arpayitvA'yamasyai tadAdAya ca nijAM camUm / utpatya rAvaNaM prApa vijayo mUrtimAniva // 84 // [ 483 5 10 15 20 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484] [vivekamaJjarI $$ itazca taddine garbha babhArAJjanasundarI / tAmAlokya tathA zvazrUH sAdhikSepamado'vadat // 85 // hale ! kimidamAcAri kuladvayakalaGkakRt ? / dezAntaragate patyau pApe ! / yadudariNyabhUH // 86 // svaputre tvadavajJAyAmajJAyyajJAnadoSitA / iyacciraM tvamasmAbhirna jJAtAsi tu pAMzulA // 87 // bhatsitA ketumatyeti sAzruraJjanasundarI / patyurAgamacihnaM tadaGgulIyamadarzayat // 88 / / sA lajjayA'vAGmukhI ketumatyA bhUyo'pyabhayaMta / yaste'grahId na nAmApi tat kathaM tena saGgamaH ? // 89 // aGgalIyakamAtreNa pratArayasi naH katham ? / pratAraNavidhIn naikAn jAnate hyAzu pAMzulAH // 10 // sthAnaM na tvAdRzAmatra bhartsayitvedamaJjanAm / sA ruSA''dikSadArakSAnetAM netuM piturgRhe // 11 // tAM ca te yAnamAropya vasantatilakAnvitAm / mahendranagaropAnte nItvA'muJcannudazravaH // 92 // duHkhadInAmimAM draSTumakSamAste yayuH kSaNAt / astaM ca bhAnumAn bheje ko vIkSetApadaM satAm ? // 93 / / ghUkaghUtkRtipheruNDaphetkAravRkavAzitaiH / zvazrUvAgrocibhiH kIrNakIrNatAM sA'nayad nizAm // 94 / / prAtardUnA piturgehadvAre'gAd bhikSukIva saa| sakhyAkhyAtAM ca tAM vetrI tatA rAjJe vyajijJapat // 95 / / lajjAvanamrazyAmAsyo rAjApyevamacintayat / acintyaM caritaM strINAM hI vipAko vidheriva // 16 // 15 . Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [485 guNAnumodanAdvAre'JjanAsundarIkathA ] duSTApyaJjanalekheva ziSTA netrAzraye vadhUH / taccyutAnanakAluSyakarI: sa piturAtmanaH // 97|| cintayantamiti prAha taM prasannAbhidhaH sutaH / iyaM niSkAsyatAM gehAd dehAllUtiriva drutam // 98 // athAvocad matisiMho nAma mantrIti bhUpatim / zvazrUduHkhe duhitRRNAM zaraNaM zaraNaM pituH // 19 // kiJca ketumatI zvazrUnirdoSAmapyamUM prabho ! / nirvAsayedapi krUrA doSamutpAdya kaJcana // 100 // bhaved vyaktiryAvad doSAdoSastAvadatra tat / pracchannaM pAlyatAmeSA svaputrIti krUpAM kuru // 101 // rAjApIti jagau zvazrUH sarvatra bhavatIdRzI / IdRzaM caritaM tu syAd vadhUnAM na hi kutracit // 102 // kiJca saMzRNmahe'gre'pi dveSyeyaM pavanasya yat / garbhaH saMbhAvyate'muSyAH pavanAdeva tat katham ? // 103 / / sarvathA doSavatyeSA sAdhu nirvAsitA tayA / nirvAsyatAmito'pi drAk pazyAmastanmukhaM na hi // 104 // itthaM rAjAjJayA dvA:stho niravAsayadaJjanAm / janairapi kRtAkrandainirAnandainirIkSitAm // 105 // kSudhitA tRSitA zrAntA niHzvasantyazruvarSiNI / darbhaviddhapadAsRgbhI raJjayantI mahItalam / / 106 / / pade pade'bhitAmyantI vizrAmyantI tarau tarau / rodo'pi rodayantI sA'cAlIdAlIsamanvitA // 107 // yugmam // kvApIti vyalapacceyamaho me bhAgyaviplavaH / vivekino'pi yat pUjyA nAparAdhamavevicuH // 108 // 15 20 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486] [vivekamaJjarI 10 "sAdhu zvazru ! kule svasya kalaGko rakSitastvayA / tvayApi tAta ! saMbandhibhayAccAru vicAritam // 109 / / yoSitAM duHkhitAnAM hi mAtA''zvAsanakAraNam / paticchandajuSA mAtastvayApyahamupekSitA // 110 // . bhrAtardoSo'pi nAstyatra tAte jIvati te nanu / nAtha ! tvayi ca dUrasthe ripuH sarvo'pi me'bhavat" // 111 // vilapantIti sa sakhyA ninye saMbodhya cAgrataH / munimekamapazyacca dhyAnasthaM girigahvare // 112 // taM natvA'mitagatyAkhyaM tatpuraste niSIdatuH / antedhyAnaM dadau so'pi dharmalAbhAziSaM tayoH // 113 / / vasantatilakA tasmai kathayitvA'JjanAkathAm / taduHkhakAraNaM taM cAprAkSIdAkhyacca so'pyadaH // 114 / / $$ pure'bhUt kanakapure pureddhamahimA nRpaH / nAmadheyena kanakaratho jitamahArathaH // 115 // tasyAbhUtAM ca kanakodarI lakSmIvatIti ca / rAjyau, suzrAvikA lakSmIvatI tatra sadA'bhavat // 116 / / bimbaM ratnamayaM jainaM gRhacaitye nivezya sA / apUjyadavandiSTa pratyahaM kAlayordvayoH // 117 // mAtsaryAt kanakodaryA hatvA tadvimbamArhatam / cikSipe cApavitre svakareNavakarotkare // 118 // jayazrI ma gaNinI viharantyAgatA tadA / tad dRSTvA tAmuvAcaivamakArSIH kimidaM zubhe ! ? // 119 / / bhagavatpratimAmatra prakSipantyA tvayA kRtaH / anekabhavaduHkhAnAmAtmAyaM hanta ! bhAjanam // 120 // -15 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [487 guNAnumodanAdvAre'JjanAsundarIkathA] ityuktA sAnutApA sA gRhItvA pratimAM tataH / pramRjya kSamayitvA ca yathAsthAnaM nyavezayat // 121 // tadAdyAsAdya samyaktvamUlaM dharmaM prapAlya ca / kAle vipadya saudharme kalpe sA devyajAyata // 122 // cyutvA tato mahendrasyAbhUt suteyaM sakhI tava / asyAstajjainabimbasya du:sthAnakSepajaM phalam // 123 / / asyAstvaM bhaginI tasmin bhave'bhUstasya karmaNaH / anumantrI ca tatpAkamanubhujhe sahAnayA // 124 // bhuktAprAyamidaM cAsyAstasya duSkarmaNaH phalam / gRhyatAM jinadharmastacchubhodarko bhave bhave // 125 // bhaviSyati ca putro'syAstato'kasmAcca mAtulaH / etyainAM svagRhe netA bhAvI patyA ca saGgamaH // 126 / / evamuktvA''rhate dharme sthApayitvA sa te ubhe / samutpatya patatrIva rabhasAd nabhasA yayau // 127 // athAyAntaM puro vyAttavaktraM dIpradRzaM bhRzam / pRcchenAghantamurvI te siMhamekamapazyatAm // 128 // utpitsantyAviva dyAM te vivijhU iva cAvanim / kAndizIke tato mRgyAviva yAvadAtiSThatAm / / 129 // maNibalAbhidhastAvad gandharvastadguhAdhipaH / vikRtya sArabhaM rUpaM taM paJcAsyamanAzayan // 130 // yugmam // saMhatya sArabhaM rUpaM svarUpaM pratipadya ca / jagau tayoH pramodAya sAradastutimAhatIm // 131 // tena cAmuktasAnnidhye guhAyAM tatra susthite / munisuvratadevArcA sthApayitvA'rcataH sma te // 132 // Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488] [vivekamaJjarI anyedyuH suSuve tatra prAcIva rucimAlinam / padAgrajAgradambhojacakraM tanayamaJjanA // 133 // tasyAzca sUtikarmANi vasantatilakA'karot / svenAhRtairmRdUtsedhodayAdedhojalAdibhiH // 134 // ... Aropya sutamutsaGge duHkhitA'JjanasundarI / arodIt tatpuro dInA rodayantI ca tAM guhAm // 135 / / etasmin vipine jAta ! tava jAtasya kIdRzam / janmotsavaM karomyeSA varAkI puNyavajitA // 136 / / rudatImiti tAM zrutvA samupetya ca khecaraH / pratisUryo madhuragIrapRcchad duHkhakAraNam // 137 / / A vivAhAdathAputrajanma cAkhyadazeSataH / aJjanAdukhahetUni bASpAyitamukhI sakhI // 138 / / so'pi sadyo rudannAha smAhaM hanupurezvaraH / eSo'smi sundarImAlAkukSibhUzcitrabhAnujaH // 139 // bhrAtA mAnasavegAyAstvajjananyAzca baalike!| diSTyA tvAM dRSTavAnasmi jIvantImAzvasihyataH // 140 // yugmam / / mAtulaM taM viditvA sApyarodIdadhikAdhikam / punarnavAni duHkhAni dRSTe'bhISTe bhavanti hi // 141 / / rudatIM vArayitvA tAM pratisUryaH sahAgatam / . sUnorjanmAdi papraccha daivajJamatha so'vadat // 142 // bhAvyavazyaM mahArAjo bhave cAtraiva setsyati / zubhe'hani cale lagne jAto'yaM puNyavAn sutaH // 143 // pratisUryo'tha yAmeyIM sAtmajAM sasakhIM ca tAm / vimAnavaramAropya pratasthe svapuraM prati // 144 // 15 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre'JjanAsundarIkathA ] vimAnakiGkiNI rAtuM bAlo'GkAd mAturudyayau / papAta ca hanuprAntenAdrAvadalayacca tam // 145 // sadyo hRdayamAjaghne pANinAJjanasundarI / darIrapi prativai rodayantI ruroda ca // 146 // pratisUryo'nupatyAzu bhAgineyyAstamarbhakam / akSatAGgamupAdAyArpayad naSTanidhAnavat // 147 // tato hanupure sadyo vimAnena jagAma saH / etAM ca gamayAyAsa nijAvAsavataMsatAm // 148 // hanunA zailabhettA yat prApto hanupure ca yat / abhyadhIyata tenAyamarbhako hanumAniti // 149 // aJjanAyA bahiH krIDannavardhata sa bAlakaH / antaH zvazrUpradattAGkaH samuttAramanorathaH // 150 // SSSS itazca pavanaH kRtvA jayaprItaM dazAnanam / AjagAma nijaM rAjadhAnImAnItasampadam // 151 // praNamya pitarau tatrAJjanAvAsagRhaM yayau / taccAnaJjanamadrAkSIdalocanamivAnanam // 152 // preyasI kvAJjanA sA me netrayoramRtAJjanam / iti tatra sthitAM kAJcidekAM papraccha ca striyam // 153 // sApyAkhyat tvayi yAtrAyAM gate'hassu kiyatsvapi / garbhasambhavadoSeNa sa devyA niravAsyat // 154 // mahendranagarAsanne sA nItvA''rakSapuruSaiH / pApairamucyatAraNye hariNIva bhayAkulA // 155 // zrutveti pavanaH pArApatavat pavanatvaraH / akuNThadayitotkaNThaH prApa zvazurapattane // 156 // [ 489 5 10 15 20 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 490] [vivekamaJjarI tatrApi tAmanAlokya papracchaikAM sa yoSitam / ihAJjanA kalatraM te samAyAtA'thavA na kim ? // 157 // sA''cakhyAviha sA''yAsId vasantatilakAnvitA / paraM nirvAsitA pitrotpannadauHzIlyadoSataH // 158 // . zrutveti sarvataH kAntAmanveSTuM pavano bhraman / kvApi cAnApya tadvArtAmArttaH prahasitaM jagau // 159 / / gatvA zaMsa sakhe ! pitromA'myatA parito bhuvam / mayA'dya yAvadAloki na kvApyaJjanasundarI // 160 // punargaveSiSyAmi tAmaraNye tapasvinIm / drakSyAmi ced varaM tarhi no ced vekSyAmi pAvake // 161 // ityAdityapure gatvA tathA prahasito'karot / tacca ketumatI zrutvA vilapantIdamabravIt // 162 / / hahA kRtAgraho mRtyau sa kiM prahasita ! tvayA / priyamitraM vane mukta ekAkI kaThinAzayaH ? // 163 / / athavA kiM mayA sApi nirdoSA paramArthataH / avimRzyavidhAyinyA pApinyA niravAsyata // 164 // tadalAbhi mayA sAdhvIdoSAropaNa phalam / yadugrapuNyapApAnAmihaiva phalamApyate // 165 // prahlAdastAM prabodhyAtha sasnuSaM sutamIkSitum / . prajighAyabhito dUtAnAtmanApi cacAla ca // 166 / / saha vidyAdharaiH sUnuM snuSAM cAlokyannayam / vane bhUtavane'pRzyaccitopAntasthitaM sutam // 167 / / "pavano'trAntare proccairUce he vanadevatAH ! / vidyAdharendraprahlAda-ketumatyoH suto'smyaham // 168 / / 15 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre'JjanAsundarIkathA ] mahAsatyaJjanA nAma patnI me sA ca durdhiyA / nirdoSApi mayodvAhAt prabhRtyapi hi kheditA // 169 // tAM parityajya yAtrAyAM calitaH svAbhikAryataH / daivAd matvA ca nirdoSAmutpatya punarApatam // 170 // ramayitvA ca tAM svairamabhijJAnaM samarpya ca / pitRbhyAmaparijJAtaH punaH kaTakamApatam // 171 // jAtagarbhA ca sA mugdhA madddveSAd doSazaGkayA / nirvAsitA jananyA me kvApyastIti na budhyate // 172 // sAgre'dhunApi nirdoSA dAruNAmAsadad dazam / mamaivAjJAnadoSeNa dhig mAM patimapaNDitam // 173 // mayA bhrAntvA'khilAM kSoNIM samyag mArgayatApi hi / na sAptA mandabhAgyena cintAmaNirivArNave // 174 // tadadya svamamuM dehaM juhomyatra hutAzane / yadviyogAnalo'yaM me jIvato'tIva dussahaH // 175 // yadi pazyatha me kAntAM jJApayadhvaM tadeti yat / tvadviyogenate kAntaH praviveza hutAzane" // 176 // ityuktvA tatra cityAyAM dIpyamAnahavirbhuji / pradAtuM pavano jhampAmutpapAta nabhastale // 177 // 4/ zrutatadvacano vegAt prahlAdo'pyatisambhramI / vakSa:sthalopapIDaM taM svabAhubhyAmadhArayat // 178 // mRtyoH priyaviyogArtipratikArasya samprati / ko vighno'yaM mametyuccairuvAca pavanaJjayaH // 179 // prahlAdo'pi jagau sAzrureSa pApo'smi te pitA / yaH snuSAyA vidoSAyA nirvAsanamupaikSata // 180 // [ 491 5 10 15 20 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 492 ] [ vivekamaJjarI AvimRzya kRtaM tAvat tvanmAtraivaikamagrataH / dvitIyaM mAM kRthAstvaM tu sthirIbhava sudhIrasi // 189 // snuSAnveSaNahetozcAdiSTAH santi sahasrazaH / vidyAdharA mayA vatsA''gamayasva tadAgamam // 182 // atrAntare vimArgantaH sarvataH pavanAJjane / puraM nupuraM prApuH khecarAH ko'pi satvarAH // 183 // pratisUryAJjanAgre te'JjanAvirahaduHkhataH / pavanasyAnale mRtyupratijJAmAcacakSire // 184 // zrutvA tad mUcchitA sadyaH pItvA viSamivAJjanA / avApya cetanAM ceti rudatI vilalApa sA // 185 // "prativratAH patizucA pravizanti hutAzanam / tAsAM vinA hi bharttAraM duHkhAya khalu jIvitam // 186 // nArIsahastrabhoktRRNAM bhartRRNAM zrImatAM punaH / kSaNikaH preyasIzokastat kuto'gnau vibho'viza: ? // 187|| viparItamidaM jajJe tvayi vahnipravezini / punarmayi viyoge'pi hA jIvantyAmiyacciram // 188 // mahAsattvasya te cAlpasattvAyAzca mamAntaram / upalabdhamidaM svarNaguJjayoriva samprati // 189 // na me zvazurayordoSo doSaH pitrorna cApi hA / mamaiva mandabhAgyAyAH karmadoSo'yamIdRzaH " prabodhya tAM samAropya vimAnaM sAGgajAmatha / anviSyan pavanaM prApya vane tatraiva mAtulaH // 191 // dRSTaH prahasitenAyAn sAJjano'yaM nyavedi ca / mudA prahlAda-pavanaJjayayorjayapUrvakam // 192 // 1:" 1138011 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [493 guNAnumodanAdvAre'JjanAsundarIkathA] athottIrya vimAnAt tau pratisUryo'JjanApi ca / prahlAdaM nematurdUrAd bhaktyA bhUnyastamastakau // 193 // pratisUryaM pariSvajya pautramaGke nivezya ca / prahlAdo jAtasaMhlAdo jagAdaivaM sasaMbhramaH // 194 // "majjantaM vyasanAmbhodhau mAmadya sakuTumbakam / samuddharaMstvamevAsi bandhuH sambandhinAM dhuri // 195 // madvaMzaparvabhUteyaM zAkhAsantAnakAraNam / snuSA tyaktA vinA doSaM sAdhviyaM rakSitA tvayA // 196 // sadyo vyasanasantApaiH pavano'pi vyamucyata / sanandanAM samAsAdya merucUlAmiva priyAm" // 197 / / puraM hanupuraM jagmustataH sarve'pi te mudA / divaM divApi kurvANA vimAnairuDumaNDitAm // 198 / / mahendro'pyAyayau tatra samaM maansvegyaa| sA ca ketumatI devI sarve'pyanye'pi bAndhavAH // 199 / / vidyAdharendraiH sambandhibandhubhirvidadhe mithaH / tatrotsavo mahApUrvotsavAdapyadhikastataH // 200 // ApRcchyAtha mitho nijaM nijamaguH sthAnaM cirAt khecarA, vRddhiM cendurivAsasAda hanumAn gRhNan kalA nirmalAH / bhuktvA bhogamabhaGgaraM priyatamapremA kramAdAyuSi, kSINe sAdhitamRtyuruttamagatiM bheje'JjanAdevyapi // 201 // 10 15 . .. // ityaJjanAsundarIkathA // Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 494] [vivekamaJjarI atha narmadAsundarIkathA - S$ astIha bharatakSetre vardhamAnapuraM puram / tatra sampratinAmAbhUd guNairapratimo nRpaH // 1 // .. abhUdRSabhasenAkhyaH sArthavAho'tra pattane / .. jinadharmaratastasya bhAryA vIramatItyabhUt // 2 // etayoH sahadevazca vIradAsazca nandanau / nandanI ramyarUpazrIRSidatteti cAbhavat // 3 // abhyAjagmurimAmibhyA naikai varayitu param / mithyAdRzAmamISAM na dattavAnRSabhaH sutAm // 4 // itazca kUpacandrAkhyapurAt tatra mhrddhikH|| vANijyArthaM vaNikputro rudadattaH samAgatam // 5 // asau kuberadattasya suhRdo mndirodre| krayANakAni nikSipya nyavikSad mattavAraNe / / 6 / / yAvat tAvadanenaikSi puravIthyAM sakhIvRtA / RSidattendulekheva tArAcakraparisrutA / 7 / / tataH kaberadattaM sa papracchetismarAturaH / / keyaM kasya so'pi sarvamasmai nyavedayat // 8 // mithyAdRSTiH prakRtyaiva tallobhAdacireNa saH / yatInupAsya vidhivat kapaTazrAvako'bhavat // 9 // atho RSabhasenastadvivekApahRtAzayaH / RSidattAmadattAsmai dharmaH phalita sarvathA // 10 // upAyazrAvakaH so'yamupAyaMsta savistaram / RSidattAM tato bhogAnagAhata sahaitayA // 11 // athaiSa katithairmAsaiH svapiturlekhadarzanAt / ApRcchya zvazuraM yAtaH svapuraM saha kAntayA // 12 // 15 20 25 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre narmadAsundarIkathA ] pitrAbhinanditastatrAnvito sa RSidattayA / bhavAdhvani bhavannujjhAJcakre dharmaM jinezituH // 13 // mithyAtvamRSidattApi tatsaMsargAdagAhata / kaTutvameti nimbasya saGgAccUtalatApi yat // 14 // matveti tatpitRbhyAM sA varjitA''varjanIkRtA / nIcairgatiM vitanvAnA yamunA bhAnunA yathA // 15 // kAlacakreNa viSayAnuSaGgiphalamaGgajam / sA mahezvaradattAkhyamasUta zrIriva smaram // 16 // adhItI sarvazAstreSu kRtI sarvakalAsu ca / sa prApa manmathakrIDAbhavanaM yovanaM kramAt // 17 // vardhamAnapure kiJca RSidattAgrajanmanaH / vallabhA sahadevasya sundarI garbhamAdadhe // 18 // anyadA narmadAsnAnadohastamakhedayat / taM ca sA kSIyamANAGgI pRSTA patye nyavedayat // 19 // sahadevastato'cAlIt tasyA dohadapUrttaye / vaNikputraiH sahAnekairgRhItvorukrayANakam // 20 // prayANairapramANaizca narmadAmApa saMmadAt / tattIrabhuvi cAvAsan mahImAniva so'grahIt // 21 // zubhe muhUrte saMpUjya narmadAM zarmadAyinIm / tatraiSa saha sundaryA jalakelimasUtrayat // 22 // pUrite dohade 'muSyAstannadIsauhRdena saH / narmadApuramAdhAya puraM tatraiva tasthivAn // 23 // mandaronnatamAtene teneha jinamandiram / mithyAtvabalamudbadhya jayastambha ivAtmanaH // 24 // [ 495 5 10 15 20 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 496] [vivekamaJjarI vimucya nagaragrAmapurANi parito jnaaH| . tatraiyunUtanAmbhojavipine bhramarA iva // 25 // athAsUta sutAM tatrAdbhutAM kalpalatAmiva / sundarI mandarakSoNIdharabhUriva bhAsvaram // 26 // .... sahadevo nRdevazrIstasyA janmotsavaM vyadhAt / abhyadhatta ca tAmuccairnarmadAsundarImiti // 27 // vardhamAnendulekheva sA''sAdya sakalAH kalAH / prapede vizvavihitastavanaM yauvanaM vayaH // 28 // tasyAH pitA ca rUpaM ca sthANurityatra no bhidAm / sahadeva-mahAdeva ityatra tu samIyatuH // 29 / / rUpaprasiddhimAkarNya tasyA vizvaprasRtvarAm / RSidattAtmaputrArthe cintayAmAsa cetasi // 30 // dhig mAM dhig mama janmedaM svajanairujjhitA'smi yat / kiyadevaitadathavA dharmadhvaMsakRto mama // 31 // AlApayantyapi na mAM ye te kathamivAtmajAm / matputrAya prayacchantItyantaHkhedaparA'rudat // 32 // rudatI rudradattena sA pRSTA'zaMsatAkhilam / tad mahezvaradatto'pi zrutvA svaM tAtamabravIt // 33 // tataH prahiNu mAM tatra svajanAvarjanAd yathA / kanyAmimAM kare kRtvA svamAtuH prItimAdadhe // 34 // tadarthe sArthamAdhAya tato'sau prahito'munA / narmadApurabAhyoAmetya sArthaM nyavezayat // 35 / / tataH zubhe dine mAtAmahAdIn svajanAnayam / dRSTvA dRSTvA babhUvaite saccakrustaM janasthiteH // 36 / / 15 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre narmadAsundarIkathA ] dAkSyadAkSiNyanaipuNyasatpuNyavinayAdibhiH / guNaiguNaisteSAM manaH prahvIcakAra saH // 37 // mAtAmahastamUce'GkamAropya prayato'nyadA / bandIkRtAni bhavatA pravizyAntarmanAMsi naH ||38|| vAJchitaM vRNu tad vatsa ! tavaitAH sampado'khilAH / ityukto'yAcatA''namya narmadAsundarImayam // 39 // mAtAmaho'bhyadhAd vatsa ! sAdhu yAcitavAnasi / paraM mithyAdRzAM sImA kulaM te tad dunoti naH // 40 // AstAM kulamidaM tAta ! yUyaM jAnItha yAdRzam / ahaM tu zrAddhadharmo'smItyArSadattobhyadhatta tam // 41 // yadyevaM pratyayaH pathyAn zapathAn kuru naH puraH / iti mAtAmahenokte zapathAnapyathAkarot // 42 // iti pratyAyitastena prIto mAtAmahastataH / Adizya sahadevaM tatsutAmasmai pradattavAn // 43 // mahena mahatodyamya narmadAsundarImasau / viSayAnArSadatteyastayA sArdhamasevata // 44 // dhAtUn saptApi satkarmasenAsyAnubadhnatI / kalyANamayamAtene narmadAsundarI patim // 45 // kAlena kiyatApyeSa svajanAnAmanujJayA / narmadAsundarIyukto jagAma nijapattanam // 46 // athAzu kArayAmAsa narmadAsundarIjuSaH / rudadattaH svaputrasya pUHpravezamahotsavam // 47 // kRtapraNAmAmutsaGge vinivezyopagRhya ca / narmadAsundarImetAmRSidattA'nvamoda // 48 // [ 497 5 10 151 20 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 498] [vivekamaJjarI narmadAsundarI tatra kaumudIva sadoditA / mithyAtvatimironmAthaM cakre zvazuravezmani // 49 // zvazrU-zvazurayorbhaktiM tanvatI tatra narmadA / bhuMza bhatrabhipretA ninye'bdAni kiyantyapi // 50 // $$ anyadA svAsyamAdarzatale bhUtalamenakA / pazyantI narmadA gavAkSamadhitiSThati // 51 // munistAvat kRto'pyAgAdadhaH sApi pramadvarA / tAmbUlarasamaujjhat tanmUli sadyaH papAta saH // 52 // muniH kopAditi prAha ya evaM mama mUrdhani / pikkAM muJcati tasya syAd viyogaH preyasA saha // 53 / / zrutveti narmadA bhItabhItottIryAnamad munim / kSamayitvA tamatyarthaprAJjalizca vyajijJapat // 54 // "ajJAninI hatAzA'haM hatAsti dalitAsmi ca / hA hA zirasi pUjyAnAmIdRg yA kRtapUrviNI // 55 // kAruNyasindhavo vizvabandhavo vizvamAtaraH / vizvakapitaro yuSmAdRzA yena maharSayaH // 56 // na druhyanti na muhyanti na kupyanti zapanti na / vipakSeSu sapakSeSu durjantuSu samantuSu // 57 // -- tat prasIda pramAdinyAM mayi zApamapAkuru / / gurUNAM vinayAnto hi kopaH zizuSu jAyate" // 58 // "athAbravId munirvatse ! mA viSIda vRthA, zRNu / jinezamunayaH prANahRtAmapi zapanti na // 59 // yad mayA'vAdi taccakre svarUpAkhyAnamAtrakam / tvayA tu mugdhayA vatse ! zApacApalamauhyata // 60 // Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [499 guNAnumodanAdvAre narmadAsundarIkathA] pUrvaduSkarmadoSAt te bhAvi patyA viyojanam / svaprasUtaM hi karmAnugacchat kena nivAryate ? // 61 // bodhayitveti tAM sAdhurayAsIt praNato'nayA / pRSTA ca rudatI patyA sA tat tasmai nyavedayat / / 62 / / AzvAsayadimAM so'pi tadgirA sapi cAzvasIt / kAlaM ca yApayAmAsa tanvatI dharmamadbhutam // 63 // sa mahezvaradatto'tha savayobhiH purastataH / cacAla javanadvIpaM pratyarthArjanahetave // 64 // ApRcchaya pitarau kRtvocitabhANDaparigraham / narmadAsundarImAha rahasIti vihasya saH // 65 // priye ! yAsyAmi javanadvIpamarthArjanAkRte / zuzrUSethA gurUMstvaM tu kurvIthA dharmamanvaham // 66 // zItavAtAtapaklezAH priye ! dezAntare khalu / bhavatI sukumArA tadihaivAstu vrajAmyaham // 67 // "athAha narmadA sAdhu sAdhu nAtha ! tvayoditam / kintu te virahaM soDhuM na kSamAhaM manAgapi // 68 // jale sthale sukhe duHkhe nage ca nagare'pi ca / yatra tvaM yAsi tatrAGgacchAyevAhaM tavAnugA" // 69 // tayA sahArSadatto'tha zubhe'hni kRtamaGgalaH / praNamya pitarau cakre prayANaM prati vAridhim // 70 // tatrAruhya mahAyAnaM vimAnamiva puSkaram / yAvat prayAti kenApi tAvad gItamagIyata // 71 / / tad nizamya nizAmadhye svaralakSaNavedinI / narmadAsundarItyAha gAyan yo vartate priya ! // 72 / / 15 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500] [vivekamaJjarI sa zyAmadehaH sthUlAMhikezo'tisAttvikaH / dvAtriMzadvarSadezIyaH pRthuvakSaHsthalaH kila // 73 // guhyo'sya mazakaH zoNo'stvaMsadeze ca lAJchanam / - ityAkarNya vacastasyAH patirevamacintayat // 4 // "nUnameSA'munA sArdhamatsyavasthitamAnasA / na veti yadi tad vetti kathamasyAGgalakSaNam // 75 // AsIt purA mama hRdi zrAvikeyaM mahAsatI / paraM kuladvayasyApi yaza:kusumadhUmarI // 76 / / kulInAbhyo'pi kaH strIbhyaH pratyeti matimAn yataH / nado'bjinIkumudinyorbhartA'rkendU tu vallabhau // 77 // jJAyate na bhave nRNAmasatI zAkinIva tat / zastreNa zAtamyenAM payodhau pAtayAmi vA" // 78 // iti yAvadasau mithyAkuvikalpAnakalpayat / tAvat kUpasthitaH proccairiti niryAmako'bravIt // 79 // are re dhatta dhattAzu yAnaM skhalayatAMzukam / nAvargalAMzca gRhNIta rakSodvIpaH samAyayau // 80 // javAduttIrya caitasmAd gRhNItaidhojalAni bhoH ! / zrutveti garbhapAdAntAstatkSaNAt tat tathA vyadhuH // 81 / / sa mahezvaradatto'pi gopitAntaramatsaraH / dvIpe'smin mAyayA rantumanayad narmadAmatha // 82 // sApi tena saha prItA bhrAmaM bhrAmaM vane vane / sarasaH kasyacit tIravAnIragahane'svapat // 83 / / vIkSethA mainamadhunA vaJcakaM narmadA prati / itIva nidrayAtasyAzchAdite pakSmabhidRzau // 84 // 15 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [501 guNAnumodanAdvAre narmadAsundarIkathA] tadbhartA mAyikaH pApI cintayAmAsivAniti / muJcAmyenAmiha yathA yUkevArttiparA satI // 85 / / svayameva mriyetAsau smarantyanyAyamAtmanaH / tIvraghAtahatA hanta nijamAgaH smaret kutaH ? // 86 / / cintayitveti zanakairutthAya zunako yathA / palAyiSTa nikRSTo'sau prAlapad yAnamAgataH // 87 // atha sAMyAtrikaiH pRSTo bhrAtaH ! kimiti rodiSi ? / so'bravId me samAgatya rakSasA'bhakSi sA priyA // 88 // praNazyAhaM tu hanteha prAptastadyAnamaJjasA / pUryatAmanyathA rakSo'bhyetva vo mArayiSyati // 89 // zrutveti te'pi saMbhrAntA pUrayAmAsurAzu tat / ruroda sa tu zokIva kuTTayan vapurAtmanaH // 10 // acintayacca vihitaM dvayamadya hitaM mayA / svairiNI mAritA sApi janavAdazca rakSitaH // 91 // atha sAMyAtrikairanyebaudhaM bodha kathaJcana / vizoka iva klRpto'sau javanadvIpamabhyagAt // 12 // vAJchitaM lAbhamAdAya tato'pi svapuraM gataH / asau pitroH puraH zokIvAkhyad rakSohatAM priyAm // 93 // narmadAsundarIpretakAryaM kRtvAtiduHkhitau / kanyAmanyAmatho paryaNAyiSAtAmanena tau // 94 // $$ itazca narmadA yAvajjAgaryunmiSitekSaNA / svabhAvasaralA tAvad na pazyati nijaM patim / / 15 / / nilInaH parihAsAd me priyaH kvApIti manvatI / ehyehi nAtha nAtheti nirvyAjA vyAjahAra sA // 16 // Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 502] [vivekamaJjarI zabdeSvapi kRteSUccairyAvannAyamupAyayau / zaGkitotthAya sA tAvat paryanteSu nyabhAlayat // 97 / / tatrApyadRSTvA taM bASpAvilag vilalApa sA / ehyehi sphuTatIvedaM tvadRte hRdayaM mama // 98 // zrutvAtmalapitasyAsya kandarAsu pratisvanam / AkArayati mAM kAnta iti bhrAntyA'bhyadhAvata / / 99 / / karkarasthalazRGgATakaNTakaidarbhasUcibhiH / bhidyamAnakramasrAvirudhirotphAlagAminI // 100 // vezaM vezaM giriguhA bhrAmaM bhrAmaM vanAni ca / punaretya nijaM kujaM tAratAraM ruroda sA // 101 // atrAntare ravi dvIpAntare'gAt tvaritakramaH / karma praSTumivaitasyAH sImandharavibhoH puraH // 102 // sAJjanAzrudalazyAmaM kirantyastimiraM tadA / taduHkhAdiva cakranduH kakubhaH kakubhasvanaiH // 103 // .. duHkhamUrchAmapAkartumivaitasyAH sudhAkaraH / ujjagAma tadA yuktatrijAtasya tasya tat // 104 // rodaM rodamasau khinnA nilIyAdhilatAgRham / koTiyAmAmiva tadA triyAmAM tAmayApayat // 105 // vibhAtAyAM vibhAvaryAmudite ca vibhAvibhau / smAraM smAraM patiguNAn rudatI vyalapat punaH // 106 / / "hA nAtha ! dhusaritpAtha:pavitracaritAdbhutaH / hA sadA smeravadanApahastitasaroruhaH // 107 / / dInAmazaraNAmekAmekAntasnehamohitAm / hA vidAya tvaM vipine nirjane mAmagAt kva nu? // 108 / / Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [503 guNAnumodanAdvAre narmadAsundarIkathA] rathAGgayA api bhartA syAt kuto'pi milino'dhunA / ehi tvamapi tad dehi sadAsyo darzanaM mama" // 109 // rudatI vilapantIti taM pratyadri pratidrumam / pratimArgaM ca mArgantI paJcAhIM sAtyavAhayat // 110 // tathaiva ca bhramantI sA SaSThe'hani payonidheH / tIre tatra yayau yatra yAnapAtraM vyalaJcyata // 111 // tatrApi zUnyamAlokya vivekAdityacintayat / pUrvakarmodayaH so'yaM 'na muneranyathA giraH' // 112 // Atman ! karma tadAyAtaM yat purA janitaM tvayA / samyak sahasva mA rodIradInahRdayo bhava // 113 // AtmAnamAtmanaiveti saMbodhyAgasya palvale / snAtvA devAMzca vanditvA phalAhAraM cakAra sA // 114 // "tato'sau gahvare kvApi mRNmayaM bimbamArhatam / sthApayAmAsa manaso dRzozcAlAnahetave // 115 // puSpaiH phalaizca nIvArairigundItailadIpakaiH / sArcayantI stuvantI ca divasAnatyavAhayat" // 116 / / anyadA'cintayadidaM bhArate gamyate yadi / tadA vratamupAdAyottamArthaH sAdhu sAdhyate // 117 // cintayitveti sA bhagnayAnatApizunaM param / cihnamuttambhayAmAsa tIre nIrezitustataH // 118 // atrAntare pitRvyo'syA yAn kulaM barbaraM prati / vIradAso vilokyaitaccidraM yAnAdavAtarat // 119 / / vRtaH katipayairgarbhapAdAntaiH padapaddhatIn / darza darzaM yayau tatra yatrAste sA mahAsatI // 120 // Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 504] [vivekamaJjarI stuvatyA jinamAkarNya tasyA madhukise giraH / narmadA kimasAvityAzcaryAdeSo'vizad guNe // 121 // sA ca dRSTvA pitRvyaM svaM vilambyAsya gale'rudat / zokAnandakaduSNAzruH so'pyabhUdupalakSya tAm // 122 // pRSTA sA tena hA vatse ! kimekehAgamaH kutaH ? / iti sA sarvametasmai svavRttAntamacIkathat // 123 / / vipAkaM durvidhenindannayamAdAya narmadAm / yayau barbarakUle'nukUlena marutA yataH // 124|| tatrottArya krayANAni kAritAMzukamaNDapaH / sadUSyAM naradUSyAM tAM narmadAsundarI vyadhAt // 125 // upAyanamupadAyAdrAkSIdeSa nRpaM tataH / ardhadAnIkRtastena svAvAsAnAyayau punaH // 126 / / 88 itazca tatra vezyAsti hariNI nAma vizrutA / menakA varNikAmAtraM yasyAstridazapattane // 127 // Adatte sA mahIpAlaprasAdavihitaM sthitam / sAyAMtrikebhyo dInArAnaSTottarasahasrakam // 128 // sA ceTI prAhiNod vIradAsamAhvAtumanyadA / tayA''hUto'bravIdeSa svadAraikavratA vayam // 129 / / AgantavyaM tathApIti soce dakSastvayaM dadau / dInArAMstAnupAdAya hariNyai sApi cArpayat // 130 // hariNyAha kimetai re tamevebhyamihAnaya / ityAhUto'nayA bhUyaH samAgAdayamapyatha // 131 // hariNyAsau kariNyevArabdhazcAlayituM tataH / tathApi nAcalad devAcalavad nizcalasthitiH // 132 / / Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [505 10 guNAnumodanAdvAre narmadAsundarIkathA] atrAntare hariNyai sA ceTI karNagatA'vadat / yadasya gehe gRhiNI svasA vA duhitApi vA // 133 // sulocanAsti yadi sA tvadAjJAkAriNI bhavet / tadA te bhavane saMpad bhuvanasyApi kiM bahuH ? // 134 // yugmam / / zrutveti muditotpannamatiH sA hariNI tataH / vIradAsamayAciSTa praticchandIyamudrikAm // 135 / / so'pi tAmArpayad mugdhastasyai sApyAzu mudrikAm / samarpya gUDhamantreNa saha dAsI vyasarjayat // 136 / / sA gatvA narmadAmUce zubhe ! zreSThyasti no gRhe / drutaM tvAmAhvayatyekAM sAbhijJAne'tra mudrikAH // 137 / / nAmAGkAM vIradAsasya mudrAmAlokya narmadA / nirvikalpA tathA sArdhaM yayau tasyA niketanam // 138 // apadvAreNa tAM sadyaH pravezyorvIgRhe'kSipata / mudrikAM vIradAsasyArpacca hariNI tataH // 139 / / utthAyAsau tataH prApto'kSatazIlo nijAlayam / apazyan narmadAM tatra papraccha svaparicchadam // 140 // tatpravRttimajAnAnaH ko'pi nAsmai nyavedayat / naSTAGgAmiva tAM so'pi sarvatrApyagaveSayat // 141 // tato'pazyannayaM duHkhI hRdyupAyamacintayat / yo'hArSIt kathametAM sa puraH prakaTayed mama ? // 142 // tadahaM yAmi yenAyaM duSTaH prakaTayedimAm / nirdhAryeti sa bhANDAni gRhItvA''pRcchya bhUpatim // 143 / / ApUrya yAnapAtrANi calitaH svapuraM prati / bhRgukacchaM samAgacchadatucchazrIniketanam // 144 / / 15 20 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 506] [vivekamaJjarI 5 10 tanmitraM zrAvakastatra jinadevo'sti vizrutaH / AkhyAya sarvamapyasmai vIradAso'bhyadhatta tam // 145 // tvaM yAhi tatra sarvatra tAmAlokya samAnayeH / teneti so'thitaH kRtvA sAmagrI tatra yAtavAn // 146 / / $ itazca vIradAsaM taM gataM vijJAya vezyayA / hiraNyArthaM hariNyA sA narmadA'vAdi sAdaram // 147 // bhadre ! bhajasva vezyAtvaM bhogAn mAnaya bhUrizaH / madIyasadanazrINAM tvameva svAminI bhava // 148 / / athAha narmadA hastau dhunvatI tanvatIva sA / maivaM vocaH zubhe ! zIlazailavrajopamaM vacaH // 149 / / athAha vezyA vezyAtvaM durgaM svargasthayoSitAm / vinaitad durjanAjjAtaraNDAtvanarakodayaH // 150 / / athAha narmadA pAMzuparvarAjyopamaM hyadaH / strINAM zIlaM tvihAmutra siddhisaMvananauSadham // 151 // tadvAkyena jitammanyA kupitA hariNI tataH / / tADayAmAsa tAM mUDhA pIyUSAyenduratnavat // 152 // vinaSTaM na kimapyadyApyaGgIkuru vaco mama / hariNyokteti sA'vAdId netyetAM sA tvakuTTayat // 153 // marmAvitkuTyamAnA sA'smArSIt paJcanamaskRtim / tatprabhAvAdiyaM vezyA paJcAmaJcati sma ca // 154 // rAjA tanmRtyumAkAjJApayad mantriNaM tataH / tatpade tadguNAM kAJcidanyAM saciva ! saJcinu // 155 / / rAjAdezAdasAvetyAmAtyo'bhASiSTa narmadAm / hariNAkSi ! nRpAjJAtaH zraya tvaM hariNIpadam // 156 / / Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre narmadAsundarIkathA ] narmadA nirgamopAyaM dhyAtvA'manyata tadvacaH / so'pi tAM tatpade kRtvA jagAma nRpadhAmani // 157 // tadIyarUpalAvaNyamAkarNya sacivAd nRpaH / prajighAya samAnetumetAmatha sukhAsanam // 158 // sukhAsanaM samAropya vidhRtAtapavAraNam / puramadhyena bhUpAlabhRtyA yAvad nayanti tAm // 159 // dadhyau sA narmadA tAvajjIvantyA me na lumpati / zakro'pi zIlamanyeSAM varAkANAM kathaiva kA ? // 160|| tathApi kaH kilopAyo huM vaikalyamiti kSaNAt / nirdhArya vIkSya ca puraH kSAlagartamihApatat // 161 // kaTanepAladezIyA kastUrIti pralApinI / paGkatiM zIlarakSArthamaGge varmeva sA'grahIt // 162 // smareNa saha sandhAnapatrANIva suvigrahA / pATayAmAsa vastrANi samakSaM jagato'pi sA // 163 // antarmantrakalApUrvaM parito yoginIva sA / dhUlimullAlayAmAsa bhujaGgatrAsahetave // 164 // upAyaH sAdhu labdho'yaM zIlarakSAkRte mayA / itIva nRtyamAtene varNayantI tadAtmanA // 165 // atha rAjA tadAkarNya prAhiNod mantravAdinaH / tAnayaM kuyAmAsa leSTubhirbhaSaNAniva // 166 // dUreNa tatyajustAM te mAntrikA viSayA iva / bhUtairiva prabhUtaistu sA'bhramat pRthukairvRtA ||167|| athAsau jinadevena dRSTA nirmAlyamaNDanA / nRtyantI DimbhakuNDAntargAyantI jinarAsakAn // 168 // [507 5 10 15 20 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 508] [vivekamaJjarI upasRtya purobhUya jinadevo'bhyadhatta tAm / zaMsa me vyantarAdhIza ! jinabhakto'sti ko bhavAn ? // 169 / / sA'vAdId yadi mAM vettumasti sAdho ! manorathaH / --- tadAnyadA samAgacchAdhunA raGgaM dhunAsi kim ? // 170 // paredhuH pRthukAn dhUtvA mazakAniva gauriyam / dUrodyAnagatA devAnavandata samAhitA // 171 // itazca jinadevo'pi tatrAyAto'bhivandya tAm / vikAsadharmA kAsi tvaM papraccheti kRtAJjaliH // 172 / / zrAvako'yamiti jJAtvA sA svaM tasmai nyavedayat / tato'sau mudito'vAdId vatse ! diSTyAsi vIkSitA // 173 // bhRgukacche gato vatse ! vIradAso'sti me suhRt / tenaiSa jinadevastvAmAnetuM prahito'smyaham // 174 / / tatastvaM mAM kRthAH khedaM sarvaM kartAsmi sundaram / paraM ghRtaghaTAn bhaJjyAH zatazo me'TTamadhyagAn // 175 // saGketamiti kRtvaitAvubhAvapyAgasau pure / narmadA tu tadA'bhAvId ghaTAn duHkhaghaTAmapi // 16 // jinadevamathAhUya kRpopeto nRpo'vadat / hahA grahaliyA cakre hAnirmahilayA tava // 177|| tadasmaduparodhena paraM pAraM payonidheH / nItvA kSipaitAM satyatra bahuzo'narthakAriNI // 178 // nRpAdezAt kSaNAdeva jinadevaH pramodabhAk / narmadAM nigaDayyAzu nijAvAsAn ninAya saH // 179 // AkRSya nigaDAdenAM snapayitvA ca tatkSaNAt / paridhApya dukUlAni bhojayAmAsa tatra saH // 180 // 15 20 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre narmadAsundarIkathA ] aropya vAhane cainAM bhRgukacche samAgamat / tato'pi ca gRhItvaiSa narmadApuramIyivAn // 181 // jJAtvA samAgatAmabhyAjagmustAM janakAdayaH / praNamya sApi tAneSAM kaNThamAlambya cArudat // 182 // pitAmahaH pitA mAtA pitRvyo'syAH pari'pi hi / diSTyA tAmApya jIvantIM punarjanmotsavaM vyadhuH // 183 // pUjAM jinAlayeSUccairanaghaM saGghapUjanam / cakruH sAdharmikANAM ca vAtsalyaM te tadAgame // 184 // jinadevastu katithadinAnte'tha kathaJcana / ApRcchya vIradAsAdIn pratyAgAd bhRgupattanam // 185 // $$ itazca viharannurvyAmanekayatisaMyutaH / gururAryasuhastyAgAt kadAcid narmadApure // 186 // atho RSabhadAsAdyAH sarvaddhryodyAnamAgatAH / praNamya suguroH pAdAn yathocitamupAvizan // 187 // dharmalAbhAziSaM dattvA tebhyastattvakirA girA / caturdhA dharmamadizad dazapUrvagharo guruH // 188 // atrAntare guruM natvA vIradAso vyajijJapat / prabho ! kiM karma cakre'sau narmadA pUrvajanmani ? // 189 // "guruH zrutopayogena jagAdAstIha bhArate / dyAvAbhUmyantarAmAnadaNDo vindhyAcalaH kila // 190 // nadI tasmAt prabhUteyaM narmadA veNivad bhuvaH / AsIdasyAmadhiSThAtrI devatA sApi narmadA // 191 // mithyAdRSTirasau dharmarucinAmno munervyadhAt / sarittIraM gatasyoccairupasargAnanekazaH // 192 // [509 5 10 15 20 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 510 ] tato'muM nizcalaM matvA samyagdRSTirabhUdiyam / cyutvA caiSA bhavatputrI narmadAsundarItyabhUt // 193 // ataH pUrvabhavAbhyAsAd narmadA priyanarmadA / sAdhUpasargaduSkarmodayAdajani duHkhinI // 194 // zrutveti narmadA jAtajAtismRtirupAdade // vrataM kramAt tapasyantI jAtAvadhirajAyata // 195 // pravarttinIpadaM labdhvA kUpacandrapuraM gatA / RSidattApradattopAzraye'sthAd vratinIvRtA // 196 // tatra dharmaM samAdikSad narmadA karmadAraNam / sa mahezvaradattazca RSidattApi sA'zRNot // 197 // sA mahezvaradattasya saMvegAyAnyadA'paThat / svaralakSaNamakSUNamakSINanaralakSaNam // 198 // mahezvaro nizamyaitat pazcAttApAdidaM jaga 1 sApi nUnamataH zAstrAd viveda naralakSaNam // 199 // tato'dhamAdhamaM dhig mAmavimRzyavidhAyinam / yena saikAkinI kAntA satI muktA vanAntare // 200 // adraSTavyamukho'haM tadabhASyo'haM manISiNAm / daiva ! re kaiva rekhAssti mattaH kasyApi pApiSu ? || 201 // vilapantamiti proce kRpayA taM pravartinI / mA viSIda mahAbhAga ! saivAhaM narmadA puraH // 202 // sarvo'pi hanta jantUnAM karmAdiSTo viceSTate / nAtaste ko'pi doSo'sti 'sphare vairaM sphured na hi' // 203 // tAM mahezvaradatto'tha kSamayAmAsa bhaktitaH / uvAca ca grahISyAmi vrataM bhagno bhavAdaham // 204 // [vivekamaJjarI Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [511 guNAnumodanAdvAre narmadAsundarIkathA] itazcAryasuhastyAgAditaH so'pyAdita vratam / RSidattAnvitastaptvA tapo mRtvA divaM yayau // 205 // matvAyuHkSayamAtmano'tinikaTaM sApi svayaM narmadA, nirmAyAnazanena mRtyumasamaM svarAjyamAste gtaa| cyutvA'tazca manoratho'paravideho| mahorvIpatibhUtvA''ttvA vratamaSTakarmanidhanaM kRtvA divaM yAsyati // 206 // // iti narmadAsundarIkathA // Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 512] [vivekamaJjarI zivA tu ceTakanRpasutA caNDapradyotapANigRhItItyabhayakumArakathAyAM kathitaiva, dhAriNI tu candanabAlAmAtA 'mama bhogapatnI bhaviSyati' ityauSTrikavacanAkarNanasamakAlameva tyaktajIviteti viditaiva / cellaNAdevIprabhAvatyau cAbhaya kumArakathAyAmupadiSTe / atha kalAvatI yathA -- 5 $ asti maGgaladezortyAM mahAzaGkhanidhAnavat / puraM zaGkhapuraM nAmAsaMkhyalakSmIniketanam // 1 // sadAkarajapAtArasphArakelimahA bahiH / yatrodyAnagaNe'ntazca vyarucanmAnavA navAH // 2 // nRpo'tra zaGkha ityAptazabda: saMkhyeSu bhUriSu / AsIccitraM tu puruSottamahadvihita sthitiH / / 3 / / karAlavAlasthitayA nakhAMzujalasiktayA / yasyAsilatayA kIrtiprasUnazrIrasUyata // 4 // tamAsthAnasthitaM dattaH pratIhAraniveditaH / gajazreSThisuto'naMsIdupadApANiranyadA // 5 // dattAsannAsanAsInaM tamathAha mahIpatiH / vapuste datta ! nIrogaM kiM cireNa vilokyase ? // 6 // so'bhyadhatta sudhAvRSTau svAmidRSTau kva me gadAH ? / cirAya darzane kintu kAraNaM zrUyatAmadaH // 7 // $$ devazAlapure deva ! vANijyAyAbhavaM gataH / bAlya evopabhogyaM yad mAtuH stanyaM dhanaM pituH // 8 // haMsAzca satpumAMsazca dvaya eva nijAzrayam / hitvA nRpa ! nirIkSante nAnAzcaryadharAM dharAm // 9 // bruvantamiti sAkUtamanemudbhUtakautukaH / nRpo'bravIt tvayA tatra citraM kimapi vIkSitam ? // 10 // Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [513 10 guNAnumodanAdvAre kalAvatIkathA] atha datto'vadad vacmi devazAlasya deva ! kim ? | vaktumekaiva jihvA me tasya vAcyaM tvanekadhA // 11 // anekairIzvaraiH puNyajanaizca puruSottamaiH / gaurIbhirapi naikAbhiH svargAd yadatiricyate // 12 // yadvA kiM bahu devo'pi svayamekaM vilokatAm / AzcaryavarNikAratnaM tasyendumiva nIradheH // 13 // datto dattabhramamiti bruvannurvIzataka toH / AkRSya svapaTImadhyArpayaccitrapaTTikAm // 14 // tAmAdAya svayaM smeravadano medinIpatiH / apazyat tatra citrasthAM kAJcit kuJcitalocanAm // 15 // tadAlokasukhasyandanispande nRpatau tadA / romAJcadaNDairAkSepi kApi zaGkA sabhAsadAm // 16 / / tAmAlokya cireNoccairnRpaH svApAdivotthitaH / athAha dattaM nehak syAd nArIyamamarI katham ? // 17 // datto'bhyadhAdayaM deva ! na devI kintu me svasA / punaH sAzcaryamUce taM nRpaH kathamivocyatAm ? // 18 // datto'bravIdatho deva ! zrUyatAM yadi kautukam / ApRcchya tAtamacalaM vANijyAya purAdataH // 19 // gRhItAnekabhANDo'haM sArthena mahatAnvitaH / deva ! yAvad vrajannasmi devazAlapuraM prati // 20 // vipine tAvadekasmin zayitaM vartmasImani / ekaM puruSamadrAkSaM vipannAsannavAjinam // 21 // tasya rUpaM nirUpyAhamacintayamanekadhA / yuvA kimeSa paJceSurna sa yad makaradhvajaH // 22 // Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 514] [vivekamaJjarI kimeSa candramA naiva sa yasmAd mRgalAJchanaH / viSNurvA naiva yattArthyavAhano'yaM tu vAjibhRt // 23 // ayaM harirharastarhi nApyasau nayanotkaraH / tatkaH syAdeSa jAnAmItyasyAgAM savidhe tataH // 24 // atucchamUrcchayA kaNThopakaNThagatajIvitam / asiJcamambhasA taM ca payoda iva zAkhinam // 25 // vikAsinayanastoyaM tato'yaM pAyito mayA / prINitazca kSudhA kSAmo madhurAhAravastubhiH // 26 // kastvaM kvatyaH kimekAkI vipine'tra samAgamaH ? / iti pRSTo mayA'vAdIdAtmavRttamayaM tataH // 27 // rAjJo vijayasaJasya devazAlapurezituH / nidezapuruSo'smyatra vAjinA pAtito vane // 28 // upakAriMstvamAkhyAhi svaM kutra calito'si ca ? / teneti gadito'vocaM prAptaH zaGkhapurAdaham // 29 // devazAlaM vrajannasmi tadadhyAssva sukhAsanam / satAM cintAyikaH saMpatsvApatsu vidhireva yat // 30 // ityAvAM calitAvagre sukhAsanasukhAsitau / vArtayantau mithaH pallIM gatAvekatamAM tataH // 31 // bhImAM bhallUkahikkAbhirUrjitAM gajagajitaiH / pUrNAM pArIndrabUtkAraiH kSuNNAM ca kapikhItkRtaiH // 32 // anekavRkSaviTapAsUryaMpazyavanecaram / kulyAsahasrakalitAmantakopanImiva // 33 // vizeSakam / / sArthaM saMvarmitaiIrairgopAyantau samantataH / yAvadane prayAntau svastatrAvAmapramadvarau // 34 // Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [515 guNAnumodanAdvAre kalAvatIkathA] heyAnAM heSitaM vIranisvanaM ca pratisvanaiH / tadA'zRNuva sarvAsu dikSu vismitamAnasau // 35 // pallIpatInAmAskandazaGkayaikatra gahvare / sArthaM nivezya cAsthAva vidhAya racanAM bhaTaiH // 36 / / yAvad dRSTaM purastAvad vAtAzvidvayamAyayau / sArthezaM sAhasenAlamalamityAlapad muhuH // 37 // kathyatAmiha kAntAre ko'pi sAdI vilokitaH ? | pRcchateti ca dRSTvaiSa harSAt tenedamaucyat // 38 // adyApi sukRtaM deva ! diSTyA'smAkaM pravartate / bhUbhRdvijayasUno ! yajjayasenA'si vIkSitaH // 39 // vadantAviti sAnandaM sAdaraM sAdinAvimau / bASpAmbhobhiH samaM tasya pAdayoretya petatuH // 40 // atha pRthvIpatistAbhyAM jJAtvA vRttAntamaJjasA / kumAramAyayau harSabASpAvilavilocanaH // 41 // dUrAdapi samAyAntaM dRSTvAtmajanakaM tataH / muktvA sukhAsanaM gatvA pAdacAreNa so'namat // 42 // patitaM pAdayorenamUrvIkRtya mahIpatiH / zliSyan romAJcito'cumbadajighradapi mUrdhani // 43 / / prahRSTamanasA pRSTaH sAdaraM medinIbhRtA / svavRttAntamathAcakhyau kumAraH sukumAragIH // 44 // hayaM tadAhamAruhya kRtAsanaparigrahaH / UrubhyAM prerayan sadyo rayaM cakre padairayam // 45 // jetuM vAyumivAyaM tatpathenaiva yayau bhu| aGgArakasavitrIti dharitrImaspRzan padaiH // 46 // Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 516] [vivekamaJjarI yathA yathA'hamakRSaM valgayA taM hayaM javAt / tathA tathA'nyathAzikSastvarate smAdhikAdhikam // 47 / / pazyatAM tAtapAdAnAM dhAvatAmapi pRSThataH / haristadA harizcandrapurIvAbhUdadarzanaH // 48 // tenAhaM valgayA''kRSTenApi duSTena vAjinA / durvAtenAmbudhau pota ivAraNye'tra pAtitaH // 49 // zrAnto'hamamucaM valgAM tatkSaNaM ca sthitAdataH / samuttIrNo yadA prANA api taM mumucustadA // 50 // svAminnahamapi prauDhazramAt tApatRSAturaH / tadA parAsuvat pRthvyAmapataM mIlitekSaNaH // 51 // tataH paramayaM sAdhumUrdhanyo mAmajIvayat / teneti jalpatA pRthvIpataye darzito'smyaham // 52 // mayAtha praNata: pRthvIpatiaumityabhASata / vatsa ! kenopamAmi tvAM nirnimittopakAriNam ? // 53 // batopakuruto vizvaM ghanacandrAvimau punaH / upajIvyAmRtaM sindhoreko'nyo'pi ca bhAsvataH // 54 // imau ca sAgarAdityau yadi svenopakArakau / mukhena kSAra evaiko'paraH saMtApanaH punaH // 55 // tato'navakarasphAropakArodArakIrtayaH / . tvAdRzAstvAdRzA eva tad brUmaH kimataH param ? // 56 // prazaMsanniti mAM gADhamAliGgyAGke nivezya ca / jayasenAgrajatvena pratyapadyata bhUpatiH // 57 // sUtrayitvA tataH sArtharakSAmakSAmasauhRdaH / AtmanA saha mAM devo devazAlapure'nayat // 58 // Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre kalAvatIkathA ] tatrApyAha nRpo mAM te nirnimittopakAriNaH / pratyukriyate rAjyaM tadapi stokameva hi // 59 // tathApyekasutasyAsi sUnustvamaparo mama / dhuryAvevamimAM rAjyadhurAM voDhuM yuvAmataH // 60 // itthaM bahumato rAjJA kumAreNapyahaM tathA / yathA na mAtRpitrAdibandhUnAmudakaNThiSi // 61 // kiJcAsya kAzyapIbharttuH zrIdevIkukSisaMbhavA sutA kalAvatItyasti sallAvaNyakalAvatI // 62 // vidyAtaH zAradevAnyA kAntitaH zrIrivAparA / ratI rUpAd dvitIyeva yA sRSTernikaSo vidheH ||63 // yathA yathA samArohat tAruNye sA kalAvatI / nRpastadvaracintAyAM nimamajja tathA tathA // 64 // pratyajJAsIt pituH pArzve paraM sa paramArhatI / pariNeSyAmi taM yo me jJAtA praznacatuSTayam // 65 // iti matvA mahIpAlaH svayaMvaraNamaNDapam / tatkRte kArayAmAsa nRpAMzcAhvAsta sarvataH // 66 // ahaM tu preSitaH svAmiMstavAnayanahetave / purApi gADhamApRcchan pitarau draSTumAtmanaH // 67 // tato'haM kautukAd devopAyanAya samAnayam / idaM kalAvatIrUpaM kRtvA citrapaTe sphuTe // 68 // yAvat kalAvatIrUpaM na tAvadiha vartate / kIdRzI hi prabhA bhAnoH pratibimbamupeyuSaH ? // 69 // kintvetad varNikAmAtramatrAnItaM mayA vibho ! | yogyeyaM devapAdAnAM yadi vedhAH prasIdati // 70 // [ 517 5 10 15 20 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 518] [vivekamaJjarI tataH kalAvatIrUpaM nipIya svAdu sAdaram / zaGkho vizRGkhalaM dhunvan mUrdhAnaM dattamUcivAn // 71 // taveyaM mitra ! citrasthA cittasthA'jani me punaH / ...bhAgyaM tu mAdRzAM kvedRk syAd yenotsaGgasaGginI ? // 72 / / datto'bhyadhAda mudhA khedaM mA dhAstvaM vasudhApate ! / jAnAmi zakunai: patnI tavaiveyaM bhaviSyati // 73 // ArAdhaya paraM deva ! devIM vAcAmadhIzvarIm / yathA praznacatuSke'syA nirNayaH kriyate tvayA // 74 // zrutvetyathAha taM bhUpazcidrUpa ! varamabhyadhAH / toSayiSyAmyahaM devIM tvaM bhavottarasAdhakaH // 75 // evamastviti tenokte nRpatirbrahmacaryavAn / ArAdhayitumArebhe zAradAM jJAnasAradAm // 76 / / gurUpadiSTasanmantradhyAnamudrAvazaMvadaH / dinaiH katipayairenaM sAkSAdUce sarasvatI // 77 // tuSTAsmi vatsa ! te brUhi kiM yacchAmi samIhitam ? / so'pi prItaH praNamyAha prAJjaliH paramezvarIm // 78 // devi ! tuSTAsi ced mahyaM tadAhaM tatsvayaMvare / kuryAM kalAvatIpraznacatuSTayavinirNayam // 79 // . devyAha vatsa ! te pANikuzezayavataMsitA / zAlabhaJjyapi sAzcaryaM kI praznavinirNayam // 80 // mahAprasAda ityuktvA mUni cakre'JjaliM nRpaH / devI tu kaumudIvAhno mukhe'hnAya tirodadhe // 81 // zaGkhaH zaGkhojjvalaprItirdattamuttarasAdhakam / jagAda tava sAhAyyAdasmi siddhaprayojanaH // 82 / / 15 20 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre kalAvatIkathA ] mahAntastvAdRzA datta ! yAnti yatra nijecchayA / tatra tatropakArAya yathArkendughanAghanAH // 83 // yathA tvaM jayasenasya rAjyabhAgyasi bhAgyataH / tathA mamApi tRSNArtyA yAtaH prANAn pradhArayan // 84 // iti saMbhASya satkRtya dattaM praiSId gRhAnayam / svayaM mantriSu vinyastAmuddadhAra dhuraM bhuvaH // 85 // atha dattagirA dattaprayANaM zaGkhabhUpatiH / sAkSAt kalAvatIM draSTuM devazAlapuraM prati // 86 // dattena sahito rAjA mAdhaveneva manmathaH / devazAlapuraM prAptaH prayANairavilambitaiH ||87|| anekAyAta bhUpAlanivAsapadamaNDapaiH / yAvad dRSTisamAkIrNaM zailairiva samantataH // 88 // yugmam // vijayaH saMmukho'bhyetya zaGkhaM satkRtya saMbhramAt / devazAlapuropAntataruSaNDe nyavAsayat // 89 // AhvayantamivAnantaizcaladbhiH ketupANibhiH / atha bhUpAH samAjagmuH svayaMvaraNamaNDapam // 90 // suprapaJceSu maJceSu te'sthuH paJceSumUrttayaH / vAJchanto bhAratIM dhyAnAdAtmanyAtmaprabhAvatIm // 91 // ekasmin saha dattena maJce zaGkhanarezvaraH / niSasAdendravad merAvupendreNa samanvitaH // 92 // paThatsu bandiSu kSoNIbhRtAM kzAdivediSu / paJcazabdapraNAdena nRtyatsu vanakekiSu // 93 // svarNAlaGkArakiraNamaJjarIpiJjarIkRtAH / dizo dhUpaghaTAdhUme lalAmayati sarvataH // 94 // [ 519 5 10 15 20 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 520 ] supragalbheSu sabhyeSu niviSTeSu yathAyatham / kASThikaiH kuTTyamAnAsu militAsu prajAsu ca // 95 // tataH kalAvatI tatra pratIhArIbhirAvRtA / apsarobhiH samaM lakSmIriva pAthodhaniHsRtA // 96 // yApyayAnasthitA sarvAGgINAbharaNabhUSitA / vArastrIcAmaramarudvIcibhirnartitAlakA // 97 // puraH sakhIkaradhRtAM svayaMvaraNamAlikAm / pazyantI bhramarahitAM cetovRttimivAtmanaH // 98 // stUyamAnAmitaguNadvaitA vaitAlikIjanaiH / Ayayau kAntivisphUrtirmUrtevAjJA manobhuvaH // 99 // saptabhiH kulakam / navoditAyAM zItAMzulekhAyAmiva tatkSaNAt / samakAlaM dRzastasyAM nipeturavanIbhRtAm // 100 // kalAvatyA nidezena dhAriNI dhAriNI / kare praznacatuSkasya patraM kRtvedamabravIt // 101 // bhUpAH ! praznacatuSTayametat kramataH kalAvatIdevyAH / ko devaH kazca guruH kiM tattvaM kathayatApi kiM sattvam ? // 102 // pratyekamuttarANyete svasvaprajJAnumAnataH / dadati smArhatI kintu na mene ca kalAvatI // 103 / / [ vivekamaJjarI atha zaGkhamahIpAlaH prAha vismApayan sabhAm / svamaJcastambhapAJcAlImUrdhni dattakarAmbujaH ||104|| yathA kalAvatIdevyAH praznaM taM kuruSe zubhe ! tathottaraM mama punaH pAJcAlIyaM pradAsyati // 105 // tataH sA dhAriNI zAlabhaJjI sApyAryayaikayA / uccairucceratuH praznamuttaraM ca kramAditi // 106 // Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [521 guNAnumodanAdvAre kalAvatIkathA] ko devaH sarvajJaH kazca gururvissysnggdhutrnggH| kiM tattvaM jIvadayA kiM sattvaM viSayacayavijayaH // 107 // tatazcittacamatkAro viduSAM vidviSAmapi / abhUt kalAvatI tvasya kaNThe'dhAd varamAlikAm // 108 // baddhakrudho'pi bhUpAste zaGkha na prAbhavaMstadA / kalAvatIsatItvena stambhitAbhujagA iva // 109 // atha tatkAlalagne tAM dattAM vijayabhUbhujA / nirapAyamupAyaMsta zaGkhaH saiSa kalAvatIm / / 110 // tatazcakAra satkAraM jAmAturvijayo nRpaH / harSeNa hAstikAzvIyavasanAzanabhUSaNaiH // 111 // anyAnapi mahIpAlAnazanairvasanairapi / satkRtya kRtyavit praiSIdasau nijanijaM puram // 112 // zaGkhaH sainyabharakSubdhazeSaH zaGkhapuraM prati / pratasthe vijayakSmApamApRcchya kathamapyasau // 113 / / kiyantamapyathAdhvAnamanugamya nyavartata / vijayakSmAbhRtA zaGkho jagade'zrUNi muJcatA // 114 // "iyaM vatsa ! tavotsaGge nyavezyata kalAvatI / marSaNIyA kulInA'syAstat kApi vinayacyutiH // 115 / / aparAdhabhramotseke jAte jAtu na hi tvayA / tyAjyA nyAyyAnvayenAsau kAryAkAryavivekinA" // 116 / / soparodhaM savAtsalyaM savizrambhaM sagadgadam / zaGkhamuktvetyathAvAdIdAtmano nandanImapi // 117 / / "putri ! tvaM jinadharmaikavAsanApAstadurnayA / svAbhAvenAsi tacchikSA tvayi maNDitamaNDanam // 118 // Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 522 ] tathApi janakasnehamohito vacmi kiJcana / patimArAdhayeH 'strINAM patireva hi daivatam ' // 119 // kadApi tvAM yadi punaH khaNDazaH kurute patiH / tathApyatra pratIpatvaM bhajethA manasApi mA // 120 // kaSTe'pi patitA vatse ! zIlaratnamanAvilam / rakSestasmAd yataH sampadihAmutra ca zAzvatI // 121 // ityAdareNa sAkUtaM zikSayitvA kalAvatIm / uvAca vijayakSoNIpatirdattaM pradattamut // 122 // vatsa ! tvaM tatra yadasi tadAvAM svayamAsvahe / ahaM ca jayasenazca kalAvatyAH kilAntike // 123 // asyAmatucchavAtsalyapareNa bhavatA tataH / vartitavyaM tathAsmAkaM yathA naiva smaratyasau // 124 // bhAlayitvA sutAmevaM zikSayitvA ca taM tataH / vijayakSmApatiH putrIviyogArtto nyavartata // 125 // svatAtavirahAjjAtamahAraNaraNaM kSaNam / zaGkho'bhidhIrayAmAsa premAlApaiH kalAvatIm // 126 // atha tau dampatI syUtAviva premaguNairimau / pathi zayyAlayArUDhAvaviyuktau pracetuH // 127 // saMkucantyAmiva kSoNau sainyasaMmardato'bhitaH / prApeva saMmukhaM zaGkhapuraM zaGkhamahIpateH // 128 // skandhAvArayutau hastiskandhArUDhAvatho puram / dampatI tAvavizatAM paurIbhiH stutasaGgamau // 129 // kalAvatyA samaM zaGkhaH paulomyeva purandaraH / bhuJjAno viSayAn kAmaM kAlaM gatamamaMsta na // 130 // [ vivekamaJjarI Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [523 guNAnumodanAdvAre kalAvatIkathA] sukhasuptA'nyadA devI svapne svotsaGgasaGginam / vilokya pUrNakalazaM nizAzeSe vyabudhyata // 131 // prAtaH patye zazaMsaitat prItyA so'pi jagAda tAm / devi ! te tanayo bhAvI pUrNalakSaNalakSaNaH // 132 // atha krameNa sA kaamkriiddaarspyodhigaa| zaGkhAd garbhaM dadhau zuktiriva mauktikamambudAt // 133 / / kukSau garbhaM vahantI sA hRdaye ca manoratham / aSTamAsaM vyatIyAya viMzatyAbhyadhikAM dinaiH // 134 / / 88 itazca jayasenenAGgadadvitayamAtmanaH / praiSi yogyaM kalAvatyA dattahaste'sya pUruSaiH // 135 / / devazAlapurAyAtaistaiH samaM nijapUruSaiH / datto gatvA kalAvatyAH praNamyedaM nyavedayat // 136 / / ete matpuruSA devi ! devazAlAdupAgatAH / tvatkRte preSitAvetau jayasenena cAGgadau // 137 // ityuktvAGgadayugmaM tad datto devyai samArpayat / sApi jagrAha sodaryAtulyavAtsalyapUritA // 138 // kuzalaM tAtapAdAnAM kuzalaM bAndhavasya me / kuzalaM mAturityetat papraccha ca kalAvatI // 139 / / AkhyAya kuzalodantaM dattena saha te yayuH / devI tu bandhuvAtsalyAdaGgadau paryadhAdimau // 140 / / tAvaGgadau svabhujayornirvarNya vrvrnninii| pramodavAdhivivazA sadhrIcIbhiH sahAhasat // 141 // itazca devIsadanamAgacchan zaGkhabhUpatiH / hasitadhvanimAkarNya gavAkSAntarito'bhavat // 142 // Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 524] [vivekamaJjarI saMmadena vadantyo'mU: kamabhiprAyamAtmanaH / vyaJjantIti dhiyA zaGkhastA jAlena nyabhAlayat // 143 / / kalAvatI kalAkArau darza darzamathAGgadau / samuddizya sakhI: smeramukhI gaditavatyadaH // 144 // aho ! snehasamutsekaH ko'pi tasya mahAyuSaH / imau yenAGgadau prItisaGgatau preSitau mayi // 145 // tadviyogAmayagrastaM yAbhyAmetyAtmasaGgataH / vapuH sajjIkRtaM me'dyAgadau tAvaGgadau sphuTam // 146 / / sakhyo'pyucUrayaM preSIt tadavakra yamaGgadau / dUrastho'pi sa te citte yaditthaM vartate vasan // 147 // zrutveti nRpatiH sAntastApazcintitavAnatha / asAvakRtrimapremA kvApyanyatra kalAvatI // 148 / / bahirvihitarAgazrIbharAnukRtapAvakam / guJjAmivaitAM kapivad gRhItvA vaJcito'smi hA // 149 / / anyacca paridhAyAnyakeyUrau yatra mAdyati / tadasyA bAhuyugalaM chinnameva sukhAya me // 150 // iti kruddho mahIpAlazcintayitvAtidAruNam / sa jagAma nijaM dhAma bhAsvAnapyastaparvatam / / 151 / / kramAdastamito bhAnuvivekazca mahIpateH / tamobhirvyAnaze vizvaM sadyastasya mano'pi ca // 152 // athaiSa pAnacANDAlIyugaM pracchannamAdizat / tyaktAyAH sAGgadaM devyAzchittvA''neyaM bhujadvayam // 153 // athAdizattarAM rAjA zayyApAlakamAtmanaH / are zayyAlaye kRtvA devIM tyaja bahirvane // 154 // 15 20 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [525 guNAnumodanAdvAre kalAvatIkathA] miSaM kimapi tat kAryaM yenAsau na vilambate / neyA cAsau tathA sakhyo'pyasyA jAnanti no yathA // 155 // omityudIrya sa rathaM praguNIkRtya tatkSaNAt / satvaraM nighRNAkhyA'yaM gatvA devIM vyajijJapat // 156 / / devo'styupavane devi ! tvAmAhvayati samprati / tadadhyAssva rathaM muktvA sakhIjanamazeSataH // 157 // sasaMbhramamRjau tasyAmArUDhAyAmatho ratham / nighRNo racayAmAsa tvaragAMsturagAnayam // 158 / / prApyAtha nighRNo'raNyamagaNyazvApadAspadam / sthApayitvA rathaM tasthau nyagmukhIbhUya sAnahak // 159 // dRSTvA devI tathAvasthamathAvAdIt tamaJjasA / kiM rathaM sthApayitvA'sthAH sazoka iva samprati ? // 160|| nighRNo'tha ghRNAzokabASparuddhagalo'gRNAt / tyAjitAsi vane rAjJA devI ! doSeNa kenacit // 161 / / taM vetti yadi devyeva yadvA devo'parastu na / zrutvA devIti duHkhormivAhitevApatad rathAt // 162 // mUcchitAM patitAmetAmurtyAM gurvI mRtAmiva / vilokya nighRNaH svoraH kuTTayan vyalapIditi // 163 / / dhig mAmadhanaM svAmikAmitAjJApadhitam / vizvAlaGkaraNaM devI nItA yenedRzIM dazAm // 164 // kalAvatyapi caitanyaM prApya kAntAramArutaiH / ruseda nibhRtaM 'bAlastrINAM hi ruditaM balam' // 165 / / nighRNazcintayAmAsa pUrvaM nAmnAsmi nighRNaH / devImekAM nizi tyaktvA'dhunA syAM karmaNApi hi // 166 / / 15 20 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 526] [vivekamaJjarI dhyAtveti nighRNaH so'pi nizAvadhi kRpAnidhiH / tasthau bhUpIThaluThitAM rudatImanu tAM rudan // 167 / / atha saiSa nizAzeSe samApRcchan sagadgadam / kalAvatyA nijagade jagadekapavitrayA // 168 // ..... bhadra ! vijJapayethA matsaMdezaM zaGkhabhUpateH / kimetaducitaM svAmin ! vivekakulayostava ? // 169 / / "ahaM doSaM na vedmi svaM yadvA vetti na ko'pi tam / sandehaH ko'pi citte'bhUt tad divyaM kimadA na me ? // 170 // athavA mayi muktAyAmeva devo'bhituSyati / tadA kiM na mayA prAptaM svastyastu bhavate bhRzam" // 171 // ityuktvA mUcchitAM bhUyastAmAzvAsyAzrumizradRk / nighRNo'gAdihAgAcca mAtaGgIdvitayaM punaH // 172 // karAlakartikApANi taduvAca kalAvatIm / AH pApe'nubhava svAmivaJcanApApmanaH phalam // 173 / / tvadaGgadau tadIyatvAd duSTe ! tadvadamanyathAH / tvaddoryugaM tadAzleSAdidaM sAgo nigRhyate // 174 / / zrutveti mUcchitAyA hA kalAvatyAH karadvayam / sAGgadaM kartayitvA te mAtaGgyau jagmatuH kSaNAt // 175 // kalAvatyapi mUrchAnte chinnamAlokya doryugam / taduHkhAd manaso duHkhAd vyalapat karuNasvarA // 176 / / 'hA mAtaH zrImatI ! zrIman vijayorvIza ! tAta ! hA / hA bhrAtarjayasenAdya nirbhAgyeyaM kalAvatI // 177 // pitarau ! duhituH svasyA bhaginyA bhrAtarAtmanaH / darzanaM dIyatAM naivopekSA vo hanta ! yujyate / / 178 / / 15 20 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre kalAvatIkathA ] hA bhrAtaH ! svasRvAtsalyAt prahitau yau tvayAGgadau / tau me bhAgyaviparyAsadabhUtAM bhujabhaGgadau // 179 // yadvA mayaitau nirnAma vyAkhyAtAviti cakratuH / hanta nirnAmatAM nIto nAnyo'pi zubhakRd bhavet // 180 // dhigamI viSayA yeSAmihApi viSapAkitA / paratra yat kariSyanti vetti sarvajJa eva tat " // 181 // evaM duHkhAtirekeNa bhayotsekatayApi ca / nadItIralatAkuJje sAsUta sahasA sutam // 182 // sutajanmani sA tatra zAntaduHkhA'bhavat kSaNAt / muktoSNakarasaMtApA rodasIva vidhUdaye // 183 // pazyantI snigdhayA dRSTyA taM putraM putravatsalA / jagAda harSabASpormiMgadgadAkSaramityasau // 184 // "bhava tvaM vatsa ! dIrghAyustata eva sukhI bhava / mayaivaM jAtayA jAta ! vAcyAzIreva kevalA // 185 // sAmAnyasyApi putrasya janmani syAt kilotsavaH / mandabhAgyasya te vatsa ! talleze'pi hi saMzayaH " atrAntare saritpUro durodastormibhISaNaH / Agacchan dadRze devyA hA dvidhApi vihastayA // 187 // tato'sau putrakAruNyA kurarIva virAviNI / sasmAra zrutasArasya parameSThinamaskRteH // 188 // satyamazrAvayaccaivaM yadi me'rhanmate manaH / baddharAgaM, nirAgazca zIlaM svapne'pi sarvathA // 189 // kRtasAdharmikoddhAre ! mAtaH ! zAsanadevate ! / pratyaJcatu nadIpUrastadA me vipadA saha // 190 // // 186 // [ 527 5 10 15 20 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 528 ] tayeti gadite siddhamantravat tatkSaNAdapi / saritpUro vyagAt taddoryugaM tadudagAt punaH // 191 // tadAnIM diviSanmuktA divaH kusumavRSTayaH / arundhatIyazAMsIvopAsituM tAM samApatan // 192 // zIlalIlAyitaM dRSTvAtmanetyAtmana eva sA / bheje vismayambhodhiM samuttIryeva mArutiH" // 193 // "atrAntare kuto'pyetya kazcit tAmAha tApasaH / vatse ! prasUtavatsAyAstaveha na hi zobhanam // 194 // akutobhayasaMvAsaM tadAzramamupaihi naH / jalpanniti munirninye'bhyarNe kulapaterimAm // 195 // pratyakSeNeva tAtena tena pRSTA kalAvatI / rudatI kiJcidavyaktaM svavRttAntamacIkathat // 196 // tataH kulapatiH prAha tvaM vatse ! sma viSIda mA / amIbhirlakSaNairbhUyaH zreyaHpAtraM bhaviSyasi // 197 // tat tApasISu samayaM kiyantamapi pAlaya / tenetthamuditA sA'sthAd muditA'tha tadAzrame // 198 // 88 itazca zaGkhabhUpAya kalAvatyAH karadvayam / sAGgadaM zvapacIbhyAM tacchittvAnItamadarzyata // 199 // rAjApi jayasenAkhyAM dRSTvA keyUrayostayoH / tadAtvaM dattamAhUya papraccheti sasaMbhramam // 200|| devazAlapurAt kazcidAyAtaste niketane / so'bravId me vaNikputrA hya evAhni samAgaman // 201 // prahitaM jayasenenAGgadadvitayamadbhutam / tairAnItaM kRte devyA mayA cAsyai samarpitam // 201 // [ vivekamaJjarI Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [529 guNAnumodanAdvAre kalAvatIkathA] nRpaH zrutveti dambholidaNDenevAhato hRdi / siMhAsanAt papAta sva:samAjAdiva saMgamaH // 203 / / tataH parijanenAzu candanavyajanAdibhiH / praguNIkriyamANo'pi saMmumUrcha muhurmuhuH // 204 // kathaGkathamapi prApa caitanyamavanIpatiH / kuTTayan bhAlapaTTaM svaM sasUtkAramado'vadat // 205 / / "aho mamAvimarzatvamaho mama vimUDhatA / aho mamAkRtajJatvamaho mama nRzaMsatA // 206 // aho me mandabhAgyatvamaho me cApakAritA / aho me sadadRzyatvamaho me sadabhASitA" // 207 // vilapannityasau pRSTaH kimetaditi mantribhiH / sAnutApaM sasUtkAraM savIDamidamabravIt // 208 / / kiM karomi kimAkhyAmi kya yAmi kva vizAmi ca / AtmAnamAtmanevAhaM zokasindhAvapAtayam / / 209 / / anAlocya kulacchedamanAlocya kulocitam / anAlocya kulAdharmamanAlocya kulAyazaH // 210 // candrikAyAM yathA dhvAntaM sudhAyAM garalaM yathA / tasyAM doSamasaMbhAvyamapi saMbhAvya daivataH // 211 // AsannaprasavA preSi priyA pitRpatergRham / na punaH pApinA zaGkhahatakena piturgRham // 212 // vizeSakam / / tat kasyApi na zakto'smi mukhaM darzayituM nijam / Atmano'pi hi lajje'taH paraM prANAMzca dhArayan / / 213 / / tataH kASThAni dhIyantAM praguNAni mahAvane / vizAmi yena dahane dayitAvadhapAtakI" // 214 // 15 20 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 530 ] zrutveti duHzravaM paurAntaHpurAmAtyalakSaNaH / lokaH zokaparo'stokapUtkAramukharo'jani // 215 // "atho gajAdayaH paurAH sumantrAdyAzca mantriNaH / nRpaM vijJapayAmAsuH saMbhUya sakadAgraham // 216 // ekaM tAvadabhUd deva ! yad mRtA sA kalAvatI / dvitIyaM mA kuru svAmin ! prajAntaM nijamRtyunA ||217 // tadapi kriyate svAminnavApyeta yadi priyA / svakarmavartmanA sA'gAt tvaM tathaiva gamiSyasi // 218 // ekaM tu hanta bhavitA yadAsId na kadAcana / mRtyunA tava zatrUNAM pUriSyante manorathAH // 219 // tat prasIda prajApAla ! mRtyorvArtAmapi tyaja / jAte rAjyadhare kartumuttamArthaM tvamarhasi ||220|| ityeSAM vacanAnyuccairbhaktiyuktimayAnyapi / nRpo'vamanya dayitAzokArto mRtyave'calat" // 221 // zrRNvan paurapurandhrINAM parito rodanAni saH / rAjA nirIya nagarAd nandanodyAnamIyivAn // 222 // " atrAntare gaja zreSThI kAlakSepakRte kRtI / nRpaM vijJapayAmAsa samayajJaH kRtAJjaliH ||223|| deva ! ced gantukAmo'si kalAvatyAH kilAntike / asyAH zraya tadadhvAnaM jinadharmakriyAmayam // 224 // asminnupavane zrIdevadevasya jinezituH / caityamasti tato deva ! pUjA kartumihocitA // 225 // vanaikadeze kiJcAnAmitatejAstapodhanaH / Aste'tra samaye tasyopAstizca tava yujyate" // 226 // [vivekamaJjarI Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre kalAvatIkathA ] iti vijJApitastena rAjA raJjitamAnasaH / samayocitamAtene tat tathAzu yathAvidhi // 227 // praNamya saparIvAre niviSTe'tha mahIpatau / vyadhAdatizayajJAnI munInduriti dezanAm // 228 // " rAjan ! karmavazAjjIvapAtrANyAyAnti yAnti ca / garbhAdhivAsanepathye gatyaGke bhavanATake // 229 // zrRGgArAdirasaiH sthAyibhAvaizcAtra kilASTabhiH / jIvairvigupyate karma pAtrIbhUya mudhaiva hA ! // 230 // rasaM zAntaM zamaM sthAyibhAvaM ca navamaM yadA / zrayantyete tadehApi jAyante mahimAspadam // 231 // nIco'pyanuharan hanta mahAntamatiricyate / grAvApi devatAkAradharaH pazya namasyate // 232 // tad vihAya mahIpAla ! nIcAbhinayamAtmanA / uccAbhinayamAtanvannuccaiH padapadaM bhava // 233 // duSprApamApya mAnuSyaM mA kRthA nRpate ! vRthA / acireNAdbhutazreyobhAjanaM bhavitA bhavAn // 234 // zrutveti zrutipIyUSamuvAca nRpatistataH / astvetad mAnanIyA hi munayo jJAnacakSuSaH " // 235 // 'atha rAtrau vizazrAmodyAne tatraiva bhUpatiH / 44 dRSTvA svapnaM punaH prApta zrIgarIyAnajAgarIt // 236 // gatvA ca gurupAdAnte kAntena vinayena saH / taM svapnamavanIkhaNDazacIpatiracIkathat // 237 // yathaikA patitA chinnA vratatiH kalpapAdapAt / apUrNaikaphalA'thAsmin pUrNA pUrNaphalA'bhavat // 238 // [ 531 5 10 15 20 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 532] [vivekamaJjarI 10 athAha gururuvIza ! bhavantaM kalpapAdapam / chinnA vallI priyA jAtasUnaH pallavitaiSyati" // 239 // zrutveti nRpatiH prItaH punarabhyetya satvaram / dattaM dattAzvapAdAtaM priyAmanveSTumAdizat // 240 // ..... vanAd vanamayaM bhrAmyan dRSTvA tApasamabravIt / mune ! dRSTA tvayA kvApi kApyekA'smin vane vadhUH ? // 241 / / sa prAha kiM tayA kAryaM datto'pyUce pramodabhAk / bhUpateviMzato vahnAvahnAya prANarakSaNam // 242 // evamAkarNya kAruNyAt tena nItvainamAzrame / dattAya darzitA sA taM dRSTvA'rodIt kalAvatI // 243 // datto'vAdIdimAM mA sma rodI: svasaridaM yataH / tvadAkrandena hRdayaM bhavatIva dvidhA mama // 244 // bhavatI svayameveti vetti yat pUrvakarmataH / nArhantopi cchuTantyanye dehinaH ke tapasvinaH ? // 245 // vivekavasate ! devi ! tadalaM paridevitaiH / prasIdAgatya sIdantaM nRpamAzvAsayAtmanA // 246 // kimanyadanutApena tapyamAno'vanIpatiH / sthApito'sti vizan vahni dinamadyatanaM balAt" // 247 // zrutveti nRpakAruNyapUronmUlitamAnadhIH / kalAvatyAkulIbhUtA''pRcchat kulapatiM kila / / 248 / / dattvAziSamanenApi preSitA muditAtmanA / sAGgajA svapuropAnte dattena samamAgamat // 249 // sapradyumnAM zriyamiva sajayantAM zacImiva / tAmabhyetya nRpo'vAdIdazrupUrNavilocanaH // 250 // 15 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre kalAvatIkathA ] "sarASTramapi mAmadya majjantaM maraNAmbudhau / diSTyA''gatyoruphalakA bhavatI naurivoddadhAt // 251 // kRtaroSaM vinA doSaM kAnane tyAjitAsi yat / viDambitAsi yaccaivaM mama devi ! kSamasva tat" // 252 // manayitveti tAM yApyayAnArUDhAM mahAsatIm / nRpaH pravezayAmAsa puraM prItibharottaram // 253 // etyaitya vArdhivIcibhirmalayAdritaTIva sA / avardhApyata paurIbhirmuktAratnairavedhibhiH || 254|| atha svapnAnusAreNa svasUnordvAdaze'hani / vidadhe pUrNakalaza iti nAmAvanIpatiH // 255 // 'athAnyadA mahInAthamAhaikAnte kalAvatI / kuto doSAt tvayA nAtha ! daNDo me'kAryatedRza: ? // 256 // athAha manujApIDaH savrIDamavanIpatiH / tvayi bAlendulekhAyAmiva lakSma na hi priye ! // 257 // paraM tavAtmano vApi kenacit pUrvakarmaNA / prerito'haM vyadhAmandho yat kuryAdantyajo'pi na // 258 // tasyodayAlavAlastu tadayaM yat tvayA priye ! vyAkhyAtaM jayasenAkhyAM vinaivAGgadayoryugam // 259 // purAtanaM tu yat karma tavApi jJAsyate'dhunA / yato'styatizayajJAnI nagaropavane muniH " // 260 // 44 tataH kalAvatItyUce tarhyAvAM taM munIzvaram / nantuM yAvazca pRcchAvaH kRtaM yad duSkRtaM purA // 261 // iti tau dampatI yApyayAnamAruhya satvaram / jagmaturnandanodyAne zrIdevaM nematurjinam // 262 // [ 533 5 10 15 20 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [vivekamaJjarI 534] tato munIndumamitatejasaM jJAnatejasam / natvaitatpurato bhaktyA dampatI tau niSedatuH // 263 / / dharmalAbhAziSaM dattvA sa khaNDitabhavApadam / saddharmadezanAM cakre municakrI tayoH puraH // 264 / / . 5 8 athApRcchad mahIpAlaH prabho ! kiM pUrvajanmani / kalAvatyA kRtaM yena mayA'syAzcheditau bhujau ? // 265 / / atha jJAnopayogena munirAha mahIpate ! / Aste mahAvidehortyAM mAhendramiti pattanam // 266 / / tatrAsIt trAsitArAtirnRpatirnaravikramaH / priyA lIlAvatI tasyAsUta putrI sulocanAm // 267 // sA prakRtyA''stikA dharme ratA kutUhaleSu ca / bAlya-yauvanayoH sandhivayaH prApAtibandhuram // 268 / / etasyAmanyadotsaGgasthitAyAmavanIpateH / zuko'tisundarAkAra: kenacit prAbhRtIkRtaH // 269 // sa tu rAjJA kare kRtvA pAThitaH kautukArthinA / papATha kramamutpATya dakSiNaM pakSiNAM varaH // 270 // svaHsindhuyogapaTTA sva:pathadaNDoDuzaGkhamaNibhUSA / dadhatI kapAlaminduM kIrtiste yoginI jayati // 271 / / zrutveti raJjito rAjA tadAnetustadA dadau / svAGgalagnamalaGkAraM draviNaM ca manotigam // 272 / / zukaM tu nijanandanyA medinIndurathArpayat / sApi gatvA nijAvAse'kSipat kanakapaJjare // 273 / / dADimIphalabIjAni zarkarAzakalAni sA / cUNayAmAsa taM drAkSApAnakAdInyapAyayat // 274 // 20 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [535 guNAnumodanAdvAre kalAvatIkathA] paJjarasthaM kadApyaGkasthaM karasthaM kadApi ca / ura:sthaM ca kadApyeSA kautukAt tamapAThayat // 275 / / Asane zayane yAne bhojane rAjasaMsadi / sA taM nijAtmavat kvApi nAmucad nRpanandanI // 276 / / anyadA'sau purodyAne kusumAkaranAmani / jagAma paJjarasthena tena sAkaM sakhIvRtA // 277 // tatra sImandharasvAmijinaM nantuM jinaukasi / sulocanA'vizad devAdhidevaM so'pyalokata // 278 // athAsau cintayAmAsa kvApIg nayanAmRtam / dRSTamAsId bahu mayA bimbaM daivatamadbhutam // 279 // ityUhApohalIno'yamasmarajjAtimAtmanaH / adhItI sarvazAstreSu yat purA''samahaM vratI // 280 // apaThaM kevalaM zAstramakArSaM na punaH kriyAm / pustakopadhisaMgrAhamU>>saMlInamAnasaH // 281 // virAdhitavrato mRtvA zuko'hamabhavaM vane / sanIDaM muktapAThatvAd nIDajo'pIha pAThakaH // 282 // dhigahaM jJAnadIpe'pi karasthe tamasA'ndhitaH / skhalaccaraNasaMcAro'pataM tiryagbhavAvaTe // 283 / / adhunApi varaM jAtaM yad dRSTaH paramezvaraH / dRSTvainaM cUNimAdAsyaye'taH paraM niyamo mama // 284 / / iti svayamupAttograniyamanAmunA saha / sulocanA jinaM natvA nijAvAsamupAyayau // 285 // paredhuH paJjarAt kRSTvA taM kare nyasya rAjasUH / yAvad bhoktumupAvikSat tAvadeSa zukaH kSaNAt // 286 / / Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 536 ] bruvan 'namo'rihaMtANaM' ityuDDIya vihAyasA / gRhItaniyamo nantuM jagAma jinapuGgavam // 287 // yugmam // natvA sImandharAdhIzamudyAne kusumAkare / prItaH kurvan phalAhAraM svecchayA vijahAra saH // 288 // tataH sulocanA tasminnuDDIne krandati sma sA / tatastamanvadhAvaMzca pattayo'syAH khagA iva // 289 // channaM channaM caradbhistairudyAne kusumAkare / dRSTaH pAzikayA baddhvA''nItazcAyaM tadantike // 290 // tebhyastaM sA samAdAya manmanasvaramabravIt / mAM vihAya gato'bhUstvaM kva re zaTha ! nivedaya // 299 // yad gataM tadeva tvaM smarernAtaH paraM punaH / kAmacArin ! na dAsyAmi dAsa ! gantuM bahistava // 292 // ityuktvA gatibhaGgAya tasya pakSAvalAvayat / sA cikSepa ca taM sadyaH kArAyAmiva paJjare ||293 || ko'tha cintayAmAsa dhik parAdhInatAM mama / svAdhInaH satkriyAM pApo nAkArSamadhamastadA // 294 // sahiSye tvadhunA naikaprakAreNa viDambanAH / lapsye na vIkSitumapi vItarAgamukhAmbujam // 295 // iti cintAmahAduHkhapatito'yaM zukottamaH / azrUNi mumuce grastazikharANi vamanniva // 296 // athAnazanamAdAtha paJcaSairdivasairayam / mRtvA saudharmakalpe'bhUd devaH svalpetaradyutiH // 297 // sulocanApi sA tasya duHkhenAnazanaM zritA / mRtvA tasyaiva devyAsIt tau svarbhogAn vilesatuH // 298 // [ vivekamaJjarI Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre kalAvatIkathA ] zukajIvo divaracyutvA rAjA zaGkho'bhavad bhavAn / punaH sulocanA jIvo'jAyateyaM kalAvatI // 299 // yat pUrvajanmani kalAvatyA pakSau zukasya te / kRttau tatastvayA'pyasyAH kRttAvasmin bhave bhujau // 300 // zubhasyApyazubhasyApi karmaNaH prAkkRtasya hi / vipAkaH khalu jAyeta dazadhA bahudhApi vA // 309 // tau dampatI nizamyeti jAtajAtismRti tataH / viraktau gRhavAsasya saMyamAyodatiSThatAm // 302 // rAjye'smin vinivezya pUrNakalazaM bhUmaNDalasyoccakairbhAraM mantriSu ca prayojya paritaH paurAnathApRcchya ca / pAdAnte'mitatejaso vratamupAdAyAyuSo'nte divaM, yAtau tau kramayogataH zivapadaM siddhAspadaM yAsyataH ||303 || // iti kalAvatIkathA // [ 537 5 10 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 samprati tu subhadrA yathA-- 10 15 20 25 538 ] revatI tu khyAtA, yayA bhagavato'tIsArazAntyai vividhauSadhasaMskRtotkUrakUSmANDaM lohAryaH pratilAbhitaH / devakI tu viSNumAtA viditaiva ! jyeSThA sujyeSThA ca cellaNAbhaginyau pUrvodite / padmAvatI tu karakaNDumAtA kathitA / nandAtvabhayakumAramA topadiSTaiva / bhadrA ca zAlibhadrajananI prAk pratipAditA // [vivekamaJjarI $$ asti dattadviSatkanthA purI campA'tra vizrutA / jitazatrurabhUt tasyAM niHsAmAnyo vizAM patiH // 1 // jinadattAbhidhazcAsIt tatrAsImadhano dhanI / nirantaraM jinopajJadharmadhanyakriyAparaH ||2|| tasyAbhUd duhitA rUpasahitA mahitA guNaiH / subhadrA zazabhRdbhadrAkAravaktrasaroruhA // 3 // buddhabhaktezca tanayo buddhadAsAbhidho'nyadA / vAtAyanagatAmetAmapazyadamarImiva // 4 // anuraktena sA tena jinadattAdayAcyata / jinadattastu nAdatta tasmai vaidharmikAya tAm // 5 // kaitavAd buddhadAso'tha varivasyan munIzvarAn / subhadrApAtratAprAptyai zrAvakatvamazizriyat // 6 // azraddhayApi siddhAntaM zrutvA bodhimavApa saH / arucyApyamRtaM pItamamaratvaM prayacchati // 7 // jinadharmapriyAyAsmai jinadattena toSiNA / adIyata subhadrA tAmupAyaMsta sa vistarAt // 8 // vAsarebhyaH kiyadbhyo'tha buddhadAso vinItavAk / jinadattaM jagau netuM subhadrAmAtmavezmani // 9 // tamAha jinadatto'pi vatsa ! tvaM yuktamuktavAn / paraM tvatpitarau bauddhau kilainAM dUSayiSyataH // 10 // Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [539 guNAnumodanAdvAre subhadrAkathA ] buddhadAsastamUce'tha tAta ! tau kiM kariSyataH / pRthagokaHsthitAmetAM dhArayiSyAmi te sutAm // 11 // jinadattAnumatyAtha tena sA pRthagAzraye / muktA muktAvalIvAnyavAsa:koze parIkSiNA / / 12 / / bhaktAdihetave sAdhUnAyAto vIkSya tadgRhe / pitarau buddhadAsasya matsarAdidamUcatuH // 13 // vadhUste vratibhiH sAkamekAnte ramate'nizam / svAyattaM hi gRhaM vatsa ! strINAM kaulaTyakAraNam // 14 // athAha buddhadAsastau ceccalanti kulAcalAH / tathApi nAtmanaH zIlaM zrAvikeyaM vilumpati // 15 / / zrutveti nitarAM tasya pitarau maunamAsthitau / daSTukAmau mahAsundrakulajAviva bhoginau // 16 // 66 athaikadA subhadrAyAH sadane kSapako muniH / viharannavizad bhRGga iva padma vikasvare // 17 // vAtyayA dRSTigaM tasyApratikarmatanorabhUt / tRNaM tacca samIkSyeti subhadrA hRdyacintayat // 18 // mahAsattvasya dRgbAdhA bhavitrI tRNato'mutaH / tadetad dadatI bhikSAmapaneSye rasajJayA // 19 // taccakre ca subhadrA'syAH kintu sImantakuGkamam / kSapakasyAlike lege vegenA'jJAsatAM (?) na tau // 20 // muni bhAlasthakAleyaM darzayantI jananyatha / buddhadAsaM jagau vatsa ! tvaM kimadyApi vakSyasi ? // 21 // tatastatpratyayAd buddhadAso buddhvA'satImimAm / jajJe sa zithilapremA subhadrAyAmabhadradhIH // 22 // 15 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 540] [vivekamaJjarI 10 acintayacca yadyeSA kulInA zrAvikApi ca / evaM vyavasyati srastaM tad dharmakilikiJcitam // 23 // subhadrApi viditveti vaimanasyaM svabhartari / niSkalaGkA kalaGkAptikhedAdevamacintayat // 24 // "gRhasthAnAM viSayiNAM kaSAyanaTitAtmanAm / / asmAdRzAM kalaGko yat tatra kiM nAma kautukam ? // 25 // yat punaH kathamapyatra pavitre jinazAsane / adyonmimIla mAlinyaM tad dunoti mano mama" // 26 // cintayitveti sandhyAyAmabhyayA'rcA gRhe'rhatAm / pratyajJAsIditi sthitvA pavitre sA mahItale // 27 / / lakSma pravacanasyoccairidaM yAvat kathaJcana / nApanItamamuM tAvad notsargaM pArayAmyaham / / 28 / / yadi zAsanadevyasti tad me prAdurbhavatvasau / ihAnazanametad me'tra bhave tathyamanyathA // 29 // iti yAvat kSaNaM tasthAvutsargeNa mahAsatI / tAvacchAsanadevyAgAd dyotayantI divaM tviSA // 30 // babhASe ca subhadre'haM vatse ! zAsanadevatA / AgatA tvatprabhAveNa suvANi ! karavANi kim ? // 31 // subhadrApi vilokyaitAM vanditvA ca jagau mudA / jinazAsanamAlinyamapanetuM tvamarhasi // 32 // vatse ! mA tvaM viSIdethAH kariSye'haM tathA prge| yathA te pUryate vAJchetyuktvA devI tiro'bhavat // 33 // samaM pratijJayotsargaM pArayitvA'tha sA satI / dharmadhyAnaparA'tyantaM yAminI tAmanInayat // 34 // 15 20 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [541 10 guNAnumodanAdvAre subhadrAkathA] $$ itazca nagarIdvArANyavarANi kathaJcana / nAbhUvaMstena cakrandurdvipadazca catuSpadaH // 35 // vimRzya daivataM kiJcidAkUtamidamityatha / sapaura: prArthivaH sAmnA prArebhe tatpratikriyAm / / 36 / / dhautArdravAsAH protkSiptadhUpo bhUpo'bhyadhAditi / yatrAparAddhaM deve vA daitye vA sa prasIdatu // 37 // athollalAsa daivI vAg haMho ! kApyasti yA satI / sA kUpAdambu cAlanyoddhattAM tantunibaddhayA // 38 // saiva tattoyaculukaiH kapATe tribhirukSaNAt / catvAryapi tato dvArANyuddhaTiSyati (?) nAnyathA // 39 // zrutvetyevamatha kSatravaNigvipravizAM striyaH / bahuzo'pi vyayujyanta cAlanItoyacAlanaiH // 40 // vyajijJapad nijAM zvazrU subhadrA'tha kRtAJjaliH / amba ! tvadAjJayA''tmAnaM vIkSe'hamapi kiJcana // 41 // smitvA zvazrUruvAcaitAM tvaM satI viditAsti naH / prajAnAM tvadya viditA'vadAtena bhaviSyasi // 42 // yadA'nyA na purIdvArANyuddhaTayitumIzate / tadA tvamIziSe tanvi ! zramaNairyA siSeviSe // 43 // nizamyeti subhadrAha mAtastvaM sarvavid mama / tathApi tAvadAtmAyaM paJcAcArAt parIkSyate // 44 // iti sA cAlanI tantuprotAmAdhAya kUpake / cikSepa svaM ca satyekaguNaM hRdi mahAtmanAm // 45 / / saguNaM cAlanI kUpAdAkarSantI rarAja sA / udaMzumindumambhodheruddharantIva pUrNimA // 46 // 15 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 151 20 542 ] kRSyamANastu titaostoyalezo'pi nApatat / tasyA vidveSiNAM tvAsyAt pAnIyamagalat tadA // 47 // pAnIyacyutihetUnicchidrANi titaorapi / pyadhAt tUrNaM guNaM cAdhAt subhadrA suprabhAvataH // 48 // tad matvA'bhyetya bhUpAlastAmuvAca mahAsati ! | udghATaya kapATAni puNyAnIva prasIda naH // 49 // tataH pauranRpAmAtyaiH subhadrA parivAritA / yayau pUrvapratolyAM sAcAlanyA bibhratI jalam // 50 // namaskArapuraskAramiyaM tatra mahAsatI / kapATe cAlanItoyaculukaistribhirAhata // 51 // kapATe te subhadrAyA guNastutipare iva / kurvatI krauJcaninadamuddhaTete sma tatkSaNAt // 52 // divi dundubhayo nedurAseduH puSpavRSTayaH / mahAsati ! mahApuNye ! jayeti ca jaguH surAH // 53 // stUyamAnA divi surairnaraizca bhuvi sA tataH / prAgvadudghATayAJcakre'pAcIpratyakpratolike // 54 // gatvodIcIM punaH prAha satI kAcit kutazcana / abhyetyodghATayedenAM vibhAgastatkRte'stvayam // 55 // campAyAM sA tathaivAste'dyApi baddhA pratolikA / subhadrAyAH kila zvazrUmukhamudrAnukAriNI // 56 // ratnatrayamivodghATya mokSAyeva zikhAtrayam / cakAra zrImatIM caityaparipATImiyaM tataH // 57 // subhadrA candralekheva niSkalaGkA nRpAdibhiH / dhiSNyairiva parItA''gAd mandiraM svamudindiram // 58 // [vivekamaJjarI Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [543 guNAnumodanAdvAre subhadrAkathA] stutvA natvA ca tAM dharmAdhiSThAtrImiva devatAm / svaM svaM sthAnamagurlokA yazAMsi tu digantaram // 59 // saprazrayaM ca zvazurazvazrUvargananAndRbhiH / subhadrA'mAnyatAnandAt pitRbhyAM cAbhyanandhata // 60 // patyApi kramayornipatya nibhRtaM sA kSAmitA nAmitA, antarvairivyasanA nirastavRjinAvasthA gRhe'sthAcciram / kAlenApi ca sadgurorvatamavApyAdAya cograM tapaH, kSINAyurbhajati sma zarmapadavIM bhadrAM subhadrA gatim // 61 // // iti subhadrAkathA // Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 25 544] atha RSidattAkathA $$ astIha bharatakSetre dezo nAbhinivezabhUH / madhyadeza iti khyAto madhyadeza ivAvanau // 1 // puraM tatrAsti vipadAM mardanaM rathamardanam / dAnakovidayatpauracchAtrAH kalpadrumAdayaH // 2 // tasminnAsIt kila mahArathI hemaratho nRpaH / yasyAsirbhujagaH kSoNIbhujAM lakSmImakAmayat // 3 // svarUpavijitAnaGgavallabhA vallabhA'bhavat / suyazAH suyazAstasya trasyadeNavilocanA // 4 // sutastayostu kanakaratho'janyaniruddharuk / yenAribANasaMbhUtiruSA kIrtiH kRtA kare // 5 // itaH puryasti kAverI kauberIva purI zriyA / sundarapANiH pRthivIpatiH pAlayati sma tAm // 6 // paulomI vAsavasyeva vAsulA tasya vallabhA / asUta rukmiNIM nAma tanayAM taviSImiva ||7|| sutAmudyauvanAM vIkSya tAmatho piturantike / prAhiNojjananI sarvAGgINAbharaNadhAriNIm // 8 // kRtapraNAmAmAropya tanayAmaGkamaJjasA / vilokya ca nRpo'pIti cintayAmAsa cetasi ||9| kasmai varAya dAtavyA yauvanastheyamaGgajA / huM jJAtamasti kanakaratho hemarathAtmajaH // 10 // asyAH sa eva saguNaH patirbhavati nAparaH / iti mantribhirAlocya tasmai dUtaM visRSTavAn // 11 // dUtAhUto'tha kanakarathaH svapiturAjJayA / sadyazcacAla kAverIM prati sainyairanudrutaH // 12 // [ vivekamaJjarI Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [545 guNAnumodanAdvAre RSidattAkathA] kramato gacchatarasya prayANairavilambitaiH / AvAsAJjagRhe sainyaM sImAntavanabhUmiSu // 13 // uttAryamANabhAreSu ravaNeSu virAviSu / paritastADyamAnAsu paTamaNDapapaGktiSu // 14 // utparyANitapRSThesu vellatsu bhuvi vAjiSu / stambhamAnIyamAneSu kuJjareSu niSAdibhiH // 15 // vetrAsanamalaGkRtya sthitaM cUtatarostale / kumAraM kazcidAgatya dUtaH sAkUtamabravIt // 16 // vizeSakam // kumAra ! pauruSAdhAra ! tavAridamano nRpaH / samAdizati vIrANAM gaNanAsu dhuri sthitaH // 17 // yadasmaddezasImAntapravezastava mRtyave / mRgasyeva mRgArAtigRhAntaravihAritA // 18 // yuddhazraddhamatestat tvaM mama re re puro bhava / yadyasi pradhanAkAGkSAkaNDUlabhujamaNDalaH // 19 // mamAjJAmathavA''dAya nivartasva gRhAn prati / putrazokAnabhijJA'stu jananI te tapasvinI // 20 // vacasyavasite tasya bhrakuTIbhISaNAnanaH / kumAraH smAha he dUta ! gatvA te kulapAMzanam // 21 // AtmanaH svAminaH brUhi yadayaM nRpanandanaH / tvameva hantumAyAto vainateya ivoragam // 22 // yugmam / / yadAjJA bhuvanabhrAntizrAnteva ripumauliSu / vizazrAma sa me hemarathastAto'dya lajjate / / 23 / / yadi tvayi samAyAte kramamAkarSayAmyaham / sthito'hameSa saMnahya yuddhakautukatarSitaH // 24 // Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 546] [vivekamaJjarI 10 ityudIrya sphuraddhairyaH kumAraH sphAramatsaraH / adhArayad gale dUtamatha nUtanavikramaH // 25 // gatvA''cakhyau sa dUto'pi svAmine yuddhakAmine / .. kumArodantamakhilaM samparAyabhiyAM khilam // 26 // . dUtAkhyAtamatha zrutvA kumAraM prati bhUpatiH / uccacAla camUpAMzuprakAracchannabhAskaraH // 27 // vAtAzvibhiH parijJAya tamAyAntaM rnnecchyaa| smAbhiSeNayati kSoNipAlasUrapi vairiNam // 28 // vakSasIva jagattrayyA vyomni pInapayodhare / tadAzvIyakhurodhUtA dhUliH kambukatAmagAt // 29 // atha tulyapratidvandvI yugAntapraticArakaH / mitho militayorAsId dAruNaH sainyayo raNaH // 30 // tUryatAmrAnakadhvAnakSveDAbRhitaheSitaiH / tadA nAdamayaM vizvamidaM vizvamajAyata // 31 // ghanAghaneSu varSatsu zareSu zaradhoraNIm / vipakSavAhinIhaMsairuDDIyoDDIya nirgatam // 32 // athoccairdhAryamANo'pi valgAcAlibhiraJjasA / gatvA'ridamanaM prAha kumAro'samasAhasaH // 33 // re saMgrAmasarobheka ! vivekavikalAkRte ! / . Agato'yamasi sacikIstvAM bhujago mama // 34 // vadanniti parAjitya kRtAyudhamanAyudhaH / agrahId vigrahI jIvagrAhamevAribhUpatim // 35 // atha dattvA prayANAni vIraH katipayAni saH / taM mumoca punA rAjyabhAjanIkRtya bhUpatim // 36 / / 15 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [547 guNAnumodanAdvAre RSidattAkathA ] tadAnIM so'pi saMtajya rAjyaM prAjyavirAgavAn / pravrajya ca zivaM prApa tIrthe tIrthakRto namaH // 37 // $$ kumAro'pi vrajannekAmaTavImaTati sma saH / saihikeyabhiyevAsyAM nArkendU kirataH karAn // 38 // tadantare mahInAthasUnoratha varUthinI / AvAsya tAmaraNyAnImakarod nagarInibhAm // 39 // sAyAhne ca samAgatya sabhAsInaM nRpAtmajam / praNemurjalavIkSAyai prasthApitacarAzcarAH // 40 // tAnavAdIt kumAro'pi prasAdAJcitayA girA / kiM cireNa samAyAtA yUyaM, te'pIdamUcire // 41 // jagmivAMso vayaM devAdezataH sthAnakAdataH / apazyAmaikamambhodhisadRzaM prAntare saraH // 42 // tatra yAmo vayaM yAvat tAvaccUtavanAntare / vanazriyamivAdrAkSma dolAkeliM vitanvatIm // 43 // svarvadharUpavijayAdudastamiva ketanam / bibhratI kabarI lolAyitAmekAM sulocanAm // 44 // yugmam // vilokya sahasA'kasmAdasmAn vanamRgIva sA / alakSitagatiH kvApi tarukuJja tirodadhe // 45 / / vilokayadbhiratha tat kAnanaM taruNA tarum / naiva sA dadRze'smAbhirgatabhAgyairivauSadhIH // 46 // velA'lagadato'smAkaM helAvijitazAtrava ! / ityAkarNya kumAro'pi vismayottaralo'bhavat // 47 // atrAntare ca taraNiH patrairApIya vAruNIm / muktAmbaro'parodanvattaTe kSIba ivAluThat // 48 // Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 548] [vivekamaJjarI vidhyAte'tra citrabhAnau payodhisalilairiva / dhUmeneva tadIyena vyAnaze tamasA jagat // 49 // athAbhivAdayan sapta RSIniva puraHsthitAn / .. prasAritakaraH sAkSAdudyayau yajvanAminaH // 50 // tAn visRjya kumAro'tha sAndhyakRtaM vidhAya ca / haMsatUlImalaGkRtya tAM ninAya vibhAvarIm // 51 // athoccakaiH prayuJjAnAstasmai jayajayAziSam / prAtanivedayAmAsuriti maGgalapAThakAH // 52 // zayyAM tyaja kumArendra ! vibhAteyaM vibhAvarI / tamastirohitA yA'bhUdAvirbhUtaM zriyA tayA // 53 / / nizamyeti kumAro'pi zakunagranthimAdarAt / babandha siddhaye tUrNaM talpamujjhAJcakAra ca // 54 // prakSAlya vadanAmbhojaM devapUjAM vidhAya ca / adApayat prayANAya DhakkAmatha narendrasUH // 55 // DhakkAninadamAkarNya prayANopakramaM tataH / kurvANe satvaraM sainye tumulAkulite'mbare // 56 // nijaiH katipayaireva savayobhiH samanvitaH / cacAla caranirdizyamAnavA nRpAtmajaH // 57 // yugmam // agresaraH kumArasya plavamAnaH plavaGgavat / ekastAragirA kazcidapAThIditi mAgadhaH / / 58 // vyomazrIkucakuGkamapaGko dinamukhatarupravAlabharaH / timiravanadAvadahanaH prabhavati bhagavAnayaM bhAnuH // 59 // tIraM tIramanAratamaTatastatsaMgamAzayA sarasaH / saMghaTayati patirahnAmamuM nanu dayitAM cakravAkasya // 60 // 15 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [549 10 guNAnumodanAdvAre RSidattAkathA] tadanvAmravaNaM bhUpanandano bandino giri / dattakarNaH krameNApa sasakho nikaSA saraH // 61 // tadantazcaranirdiSTalatAntaritavigrahaH / tAM dadarza tathaivaiSa vismitazcetyacintayat // 62 / / "yadIyaM svarvadharnetramAlA tatsaphalA hareH / bhogI sa eva bhogIzastanvIyamuragI yadi // 63 / / strIratnamIdRzaM martyaloke'smin ghaTate'pi na / karpUrapUraH kimaho jAyate lavaNAkare ? // 64 // yadi vA mAnuSIyaM tadasyA vedhA na vAstavaH / paTuH karmaNi kugrAme kuvindaH kiM nu vindati ?" // 65 // iti cintAsamAcAntacetA yAvannRpAtmajaH / tadarzanasukhenAsti sainyaM tAvadupAyayau // 66 / / turaGgakhurakuddAladAritAvanireNubhiH / tad vanaM punarAvRttarAtridhvAntairivAnaze // 67 // AyAtasainyatumulamAkarNya bhayasambhramAt / sA'nezat taruNI toyakariNIva vanAntare // 68 // sa:parisarakSoNimaNDale tarumaNDale / utprayANamatho tatra camUrapi cakAra sA // 69 // kumArastu vareNeva smareNakRSTamAnasaH / saMbhramI baMbhramIti sma tAmapazyan sulocanAm // 70 // bhramannurvIruhAmantaH kumAro mAravihvalaH / caityaM ketukareNA''kArayadekamalokata // 71 // etasmin bhavitA sApi bhAminI surasadmani / vicintyeti vivezAyaM tadantaH kSitipAtmajaH // 72 // 15 20 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [vivekamaJjarI 550] mUrti vidhoriva sudhAgaurAM dUrAt tamopahAm / nAbheyasya vibhostatra sa dadarza mahAzayaH // 73 // tato nyAyyavidAnAyya nAnApuSpoccayaM svayam / ....... sudhIvidhivadAnarca dhanyammanyo jinottamam // 74 // - atha tuSTAva sadbhAvapAvanIbhUtamAnasaH / sa pANI sampuTIkRtya harSAzrubharitekSaNaH // 75 / / "niHzeSasukhasandohakandakandalanAmbuda ! / jayAmeyaguNagrAma ! nAbheya ! jinapuGgava ! // 76 // adya me saphalaM cakSuradya me saphalaM ziraH / adya me saphalaH pANiradya me saphalaM vacaH // 77 // dRSTo'si vandito'si tvaM pUjito'si stuto'si yat / vadanniti sa tIrthezaM praNanAma muhurmuhuH" // 78 // tasminnavasare prAMzurmunirekaH samAyayau / jarAbhidelimavapuH pralambitajaTAbharaH // 79 // tayA nAyikayA prauDhodUDhapuSpakaraNDakaH / kumAradarzanotpannakautukottAnalocanaH / / 80 // yugmam / / muneH sphAratarAkArajaTAbhAratirohitA / hRtacetAH kumArasya jJAtamanturivAtmanaH // 81 // sApi bAlA vizAlAGgavibhAdattamudaM dRzoH / / mahIpatisutaM nidhyAyantI dadhyAvidaM hRdi // 82 // "kimindraH kimu vA candraH kimu vA'sau divAkaraH / devaH kimathavA sAkSAdayaM makaraketanaH ? // 83 / / athavA cArimA tasyedRzI kvAsti biDaujasaH / yo vapurvahate netraiH piTakairiva danturam ? // 84 // 15 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre RSidattAkathA ] kalaGkI rajanIjAnistApanastapanaH punaH / anaGgastu manojanmA tatko'yaM subhagAgraNIH ?" // 85 // athotthitaH kumAro'pi namaskRtajinezvaraH / taM muniM sahasA vIkSya namazcakre'tivismitaH // 86 // AzAsya taM muniH prAha vatsa ! tvadvirahAkulam / bhUtalaM kiM kulaM kiM ca bhavatA saphalIkRtam ? // 87 // kA vA tvadabhidhAnena varNyA varNaparamparA / kena vA kAraNenAtra bhavagadAmanotsavaH ? // 88 // ityudIrya sthite taMtra muno vAgmIti mAgadhaH / sarvaM nivedayAmAsa kumAre lajjayA nate // 89 // atrAntare kumArastAM jaTAbhAraistirohitAm / pakSmalAkSImathAdrAkSIccakSuH kumudakaumudIm // 90 // tato'sau vismayAnandAmodameduramAnasaH / papraccheti munizreSThaM prAJjalaM racitAJjaliH // 91 // mune ! kenedamasamaM kAritaM jinamandiram / aTavyAmapi, ke yUyaM keyaM kanyA ca kathyatAm ? // 92 // athovAca munirvatsa ! mahatIyaM kathAsti naH / devapUjAM puraH kurmaH kSaNaM tAvat pratIkSyatAm // 93 // omityuktavati kSoNIpAlaputre pavitradhIH / pravizyAntastayA sArdhaM devapUjAM munirvyadhAt // 94 // sA kumAraM kumArastAM muhukarvalitakandharam / IkSAmbabhUva dhavalaizcapalairlocanAJcalaiH ||15|| tato nirmitatIrthezasaparyAvidhirambujaiH / Agatya maNDape bhUpanandanaM munirabravIt // 96 // [ 551 5 10 15 20 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 552] [vivekamaJjarI 10 kumArAgamyatAM caityAduttareNa mamoTajam / abhyAgatasya bhavato yataH pUjAvaziSyate // 17 // gatvoTajaM nRpasutastatastaduparodhataH / muneH pratyagrahIdamAsIno dattaviSTare / / 98 / / muniruce tato vatsa ! zrUyatAM mahatI kathA / caityasya mama cAmuSyA kanyAyA yadi kautukam // 99 // $$ Aste'mavarAvatIveha nagarI mntritaavtii| zazAsa nRpatirnAmnA hariSeNaH sukhena tAm // 100|| tasyA'bhUd dayitA mUrtyA nAmnA ca priyadarzanA / tatkukSijanmA putrazcAjitasenAbhidho'bhavat // 101 / / tamanyadA'nyathAzikSaH kazcidazvo narezvaram / / vAhyAlIto'pahRtyehAnItavAn kAnanAvanau // 102 // vaTaprAlambamAlambya gacchato'pi tato'rvataH / avAtarad narAdhIzaH sa kInAzakarAdiva // 103 / / puraHsarasaronIraprakSAlitamukhakramaH / kramamANaH kramAdenamAzramaM prAvizad nRpaH // 104 // AtithyAya zukapreryamANamANavakavrajam / ruruvarttitaromanthaphenadanturitoTajam // 105 / / dhyAnalInamunikoDasukhAsInamRgArbhakam / vRkSazAkhAzatAlambitApasAdhipamaNDalam // 106 // vizeSakam // tatra kaccha-mahAkacchavaMzavAridhikaustubham / nRpaH kulapati vizvabhUtinAmAnamaikSata // 107 / / upasRtya tamurvIzastato vinayavAmanaH / avandata yutaM ziSyaistaraNiM kiraNairiva // 108 // Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre RSidattAkathA ] lakSaNairebhiravanIparbhivati nAparaH / vicinteyeti munistasmai dadAvityAziSaM tadA // 109 // rAjan ! vRSadhvajavibhustava maGgalAni puSNAtu saiSa bhuvanatrayapUrNakumbhaH / yasyopakarNamadhiropitacUtaparNalIlAmupaiti cikurAlirihAlinIlA // 110 // munirityAziSaM dattvA so'pRcchaditi bhUpatim / kuto yUyamihAyAtAH kathamekAkinastathA ? // 111 // pRSTo'tha sAdaramidaM muninA vizvabhUtinA / sarvaM nivedayAmAsa prAJjaliH pRthivIpatiH // 112 // iti kurvan munipadopastimasti mahIpatiH / yAvat tAvad babhUvoccaiH kAnane tumulo mahAn // 113 // kimetaditi sAkUtamucchvasyAzramavAsinaH / UcurutkarNistUrNaM parasparamukhekSiNaH ||114 // [ 553 bhaviSyatyAgataM sainyameva me'nupadAdhvanA / vicintyeti nRpo vizvabhUtipAdAnado'vadat // 115 // idaM samAgataM sainyamAzramAd bahirasti me / dattvAtmadarzanaM susthIkaromi tadahaM prabho ! // 116 // ityApRSTe visRSTo'tha muninA sainyamabhyagAt / rAjA, sainyamapi prApa pramodaM svAmidarzanAt // 117 // kArayitvA tatastasmin sainyAvAsAn vanAntare / munimArAdhayannekamasthAd mAsamilApatiH // 118 // kumAra ! sundarAkAramidaM nAbheyamandiram / kAritaM tena kalyANaratnarohaNarohaNaH // 119 // athAsmai gacchate bhUmIbhuje nijapurIM prati / adAd munipatirmantramekameSa viSApaham // 120 // 5 10 15 20 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 554] 10 [vivekamaJjarI gatvAtmanaH purI paurabaddhavandanamAlikam / apAlayat parAnandamayaM rAjyamayaM tataH // 121 / / $$ anyadA'muSya nRpateH samAsInasya kaizcana / .. rAjAdauvArikairetya vijJaptamidamuccakaiH // 122 // . asti svastimatI deva ! nagarI maGgalAvatI / tAM ca pAlayati kSoNIdayitaH priyadarzanaH // 123 // tasya vidyutprabhAkukSisarasIkalahaMsikA / asti prItimatI nAma duhitA sahitA guNaiH // 124 // daSTA duSTAhinA sA'dya niveditumiti prabhuH / atrAsmAn praiSayad deva eva jAnAtyataH param // 125 / / rAjA teSAM vacaH zrutvA vegibhiH karabhottamaiH / tatra gatvA nRpasutAM nirviSAM tAmasUtrayat // 126 / / pitrA dattAM sa dharaNIdharastAM pariNIya ca / punarAgAd nijapurI paurottambhitatoraNam // 127 // bhuktvA bhogAnayamatho tayA saha navoDhayA / kiyatyapi gate kAle sute bAletare nije // 128 // vinivezitasAmrAjyabhAro bheje tapasvitAm / bhartRmArgamalaJcakre sApi prItimatI satI // 129 // yugmam / / atha tau dampatI vIkSyamANAvazrumukhairjanaiH / / nirIya nagarIto'mumIyatustApasAzramam // 130 // vizvabhUteH kulapateH pAdamUle sthitau tapaH / cakra turjampatI rAdhAvedhasabrahmacAriNau // 131 // athAbhUt paJcame prakaTo garbhavibhramaH / prItimatyAstapasyantyA lajjAkArI tapasviSu // 132 / / 15 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre RSidattAkathA ] gurviNIyaM kathamiti dhyAtvA rahasi tatpatiH / tAmidaM lajjito'vAdId garbho'sti tava kiM priye ! ? // 133 // sApyuvAca trapAbhAranyaJcadAnanapaGkajA / asti kiJcidahaM nAryaputra ! jJAtavatI tadA // 134 // tasminnavasare bhAnumati prazamamIyuSi / sUcIbhedyastamaHpuraH pUrayAmAsa rodasIm // 135 // abhedayat tamaH sAndramapi candraH samudgataH / jalakAnto maNiriva prajvalaMstejasA jalam // 136 // bhavitA hanta ! dhikkArastApaseSvAvayorataH / prAtaranyatra yAsyAva ityAlocaparAyaNau // 137 // niSaNNAveva tau vAmahastanyastamukhAmbujau / ninyatustAM nizAM cintAcAntasvAntAvubhAvapi // 138 // yugmam // vibhAtAyAM vibhAvaryAmudite ca vibhApatau / tau vatsatApasaiH zUnyaM pazyataH sma tamAzramam // 139 // gacchanneko munistatra dRSTaH pRSTo nivedaya / dRzyate munibhiH sarvaiH zUnyaH kimayamAzramaH ? // 140 // athovAca munirbhadra ! yuvayorA zramasthayoH / gRhasthayorivAlokya karma karmanibandhanam // 141 // vizvabhUtimunirbhUtairiva bhUtipatiH purA / tapasvibhiH samaM sarvairapi bheje vanAntaram // 142 // yugmam // ityudIrya muniH so'pi jagAma nRpanandana ! | hariSeNastu dayitAyutaH svoTajamAgamat // 143 // tau dampatI nijaM karma nindatAvatiduHkhitau / atyavAhayatAM mAsAMzcaturo vatsaropamAn // 144 // [ 555 5 10 15 20 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 556] [vivekamaJjarI sA'sUta navame mAsi pUrNe prItimatI sutAm / pratipattithisandhyeva candralekhAM mahasvinIm // 145 // RSINAmAzrame jAtA suteyaM kAraNAdataH / pitRbhyAmRSidatteti nAma tasyA vinirmame // 146 / / tataH prasavarogeNa daivayogena paJcatAm / tasyA jagAma jananI hIdRzI bhavitavyatA // 147 // kRtaurdhvadehikaH pantyAH sAzrudRkpaGkajaH pitA / lAlayitvA sutAmaSTavArSikAmakarot kramAt / / 148|| mama rUpavatIM putrImimAM dRSTvA vanecarAH / hariSyantIti saMcintya tadarthaM janako'Jjanam // 149 // cakAradRzyatAhetovizvabhUtiniveditam / vane'smiMstena sA jajJe pulindAnAmagocarA // 150 // yugmam // kumAra ! subhagAkAra ! so'haM seyaM ca kanyakA / alakSyA kAnane'muSmistavaivAdatta darzanam // 151 // .. kumArastAmRSisutAM snehamAMsalayA dRzA / tathA'pazyat kumAraM sA yathAtmAnyonyamarpitaH // 152 // munirapyetayorbhAvaM vibhAvya nijacetasi / uvAca muditaH smitvA kumAraM sukumAragIH // 153 / / kumArAtithaye tubhyamAtithyamiyamaGgajA / astu me bharatAyeva cakriNe vinameH sutA // 154|| RSidattA tu pitari vadatIdamadhomukhI / tadakSavalayagranthIn gaNayAmAsa lajjayA // 155 / / kumArastu samAnIya pANI vANImimAM jagau / yadAdizanti pUjyAstat pratipannaM mayA khalu // 156 // Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [557 guNAnumodanAdvAre RSidattAkathA ] atrAntare'vadad bandI deva ! tubhyaM prayacchataH / munerAtmasutAM karmasAkSI sAkSI bhavatyayam // 157 // kumAraM munirapyAha vilokyAbhi divAkaram / vatsottiSTha prayAhi svaM zibiraM kuru bhojanam // 158 // kumAro'pi muni prAha praNamya prAJjaliH prabho ! / adya bhokSyAmi yuSmAbhiH samaM calata tad mayA // 159 / / munirapyabhaNad bhadra ! pramANaM tava gauravam / phalamUlAdi muktvA'nyat kalpate na tapasvinAm // 160 // munineti visRSTastAM dRzA saMbhAvayannayam / gatvA''tmazibire cakre bhojanaM saparicchadaH // 161 // "kumAraH kumudAkSIM tAmatho dAkSImivezvaraH / nirapAyamupAyaMsta mahenAtimahIyasA // 162 // tatraiva vasatastasya tayA saha navoDhayA / ajAyanta kiyanto'pi vAsarAH sukhabhAsvarAH // 163 // tamanyadA pramodAzrupUrapUritalocanaH / / kumAramabravIdevaM munirgadgadayA girA // 164 // kumAra ! jagadAdhAra ! pratipannaikavatsala ! / kiM bahu brUmahe mainApamAnapadaM kRthAH // 165 // iyaM hi kAnanAvAsakRzakauzalyavaibhavA / nyAsIkRtA mayA vatsa ! rAzIbhUtagaNe tvayi // 166 / / tvatsaGgamAd guNAgAramasAvapi bhaviSyati / mRganAbhau gatA dhUlirapyaho surabhIbhavet // 167 // kiJcAnyadahamicchAmi praveSTuM vatsa ! pAvake / jIvitAda maraNaM zreyo mAdRzAM jaratAM yataH // 168 // 20 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 558 ] nipatya pAdayoH prAha kumAro'pi munIzvaram / alaM prANaparityAgavArtayApi prasIda naH // 169 // rudatI RSidattApi samAnIya karadvayIm / bhaktinamrazirAH proce pitaraM nitarAmiti // 170 // yadayaM tAta ! jAmAtA bhavatAM bata jalpati / tad yUyaM pratipadyadhvaM vidhAya karuNAM mayi // 171 // " suprasannaH sutAmevamuvAca munirapyatha / zokenAlamalaM vatse ! tuccheyaM tava zemuSI // 172 // paraM zikSAvaco'smAkamidaM kvacana mA mucaH / zuzrUSethA gurUn zIlaM pAlayethAH pativrate ! // 173 // sapatnISvapi mA kopIH kopayantISvapi drutam / vidhu: saMtapyate kvApi dUyamAno'pi rAhuNA ? // 174 // mA bhUH sukhe ca duHkhe ca vatse ! dharmaparAGmukhI / dharma eva hi jantUnAM pitA mAtA suhRt prabhuH " // 175 // 2 ApRcchyAtha mahInAthasutaM svAmapi nandanIm / vivezAgnau muniH paJcaparameSThiparAyaNaH // 176 // viluThya jagatIpaThe citAnikaTavartini / rudatI RSidattApi vilApAnakaroditi // 1774/4/ " hA tAta tAta ! niHsImApatyavAtsalyatatpara ! adyAhaM tvadRte zocyA gatamUleva kandalI // 178 // dRSTApi na mayA mAta tAta ! mAtApi me bhavAn / tadubhAvapyajAyetAM hatau bhuvi mRte tvayi" // 179 // rudatImiti bhUpAlasutastAM dayitAmatha / prAbodhayad nivezyAGkamanaGkacaritAmiti // 180 // [ vivekamaJjarI Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [559 guNAnumodanAdvAre RSidattAkathA] tiSTha tiSTha priye ! mA'zrupAtamatyantamAtanu / kiM valante kRte duHkhe paralokapathaM gatAH ? // 181 // ayaM hi te pitA kAmaM kRtarAjya: kRtavrataH / na zocyaH kimu vA zocyaH priye ! pUSA'stamIyivAn ? // 182 // itthaM saMbodhya tAM tasya kRtazeSaudehikaH / kumAraH kArayAmAsa zmazAne sthaNDilaM muneH // 183 / / atha kanyAmavajJAya yadarthaM calitaH purA / / pratasthe sa tayA sAdhU kumAraH svapuraM prati // 184 / / patyA samaM samAyAntI pitrA dattAM parAmasau / avapat pathi sarvartuphalavRkSaphalAvalIm // 185 / / akhaNDitaprayANo'tha kumAro rathamardanam / praviveza puraM pitrA kAritottuGgatoraNam // 186 / / savadhUkastataH pitronanAma caraNadvayIm / tau cAtimumudAte tadarzanaikasukhotsavau // 187 / / pitrAbhinanditaH sAkaM tadA ca RSidattayA / kumAro'bhuGkta viSayasukhaM lakSmyeva kezavaH // 188 // 88 itazcAzrAvi kAverIbhujA sundarapANinA / udanto yatkumAreNa pariNItA muneH sutA // 189 // sApi taduhitA jAtayauvanaunmAdasAdarA / kumArA kAkSiNI duHsthA rukmiNI samajAyata // 190 // athAnyadA'milat tasyA yoginI sulasAbhidhA / samastamantratantrAdivedinI pApamedinI // 191 / / sadaivopakRtAmetAM bhojanAcchAdanAdibhiH / RSidattAkalaGkAya kumArAgatihetave // 192 // Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 560] 20 rukmiNI prAhiNod duSTacetovRttimivAGginIm / sApi prApa puraM lakSmIsadanaM rathamardanam // 93 // yugmam // kumAradayitAbhAgyamiva pUSA'stamAsadat / tadA'gaNyamivApuNyaM prasasAratamAM tamaH // 94|| udiyAya tataH zIlavratanirmaladIdhitiH / jagallakSmIvataMsasya zazino bimbamambare ||65 // dattvAvasvApanIM tatra janamekaM nihatya ca / sA kumAracatuHzAlaM sulasA'nalasA yayau // 96 // RSidattAM kumArAnte nirIkSya sukhazAyinIm / dhunvatI maulimazrAntaM cetasIdamacintayat // 97 // aho rUpamaho dIptiretasyA mRgacakSuSaH / ayaM ca puNyavAn yasya dayiteyamajAyata // 98 // atha sA mukhametasyAzcakre zoNitazoNitam / yato durAtmanAM kvAste kRtyAkRtyavivekitA ? // 99 // upadhAnapade kiJca palalaM nyasya pApinI / hRtvAvasvApinIM cApi catuHzAlAt palAyitA // 200 // mAritaM prAtarAlokya janaM parijanastataH / cakre kalakalaM tena kumAraH pratyabudhyata // 201 // jJAtodantaH priyAM vIkSya rudhirAruNitAnanAm / upadhAnoparinyastapalalAmityazaGkata // 202 // mAritaH zrUyate kazcidamutra punarIdRzam / rAkSasIyaM hahA prANavallabhA nu kathaM mama ? // 203 // rUpasampadapApAya yadaho zrUyate zrutau / hA dhAtaH ! kimidaM tAta ! viparItamajAyata ? // 204 // [ vivekamaJjarI Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre RSidattAkathA ] analpAniti saMkalpAn kalpayan nijacetasi / prAbodhayat priyAM sadyo devi ! jAgRhi jAgRhi // 205 // suptotthitAmatha kSAmAvAcA provAca vallabhAm / pRcchAmi bhavartI kiJcid gopAyasi na tad yadi // 206 // bhUtvA munisutApi tvaM priye ! kimasi rAkSasI ? | sApi bhItA'bhaNad deva ! kimevamayi ! jalpasi ? // 207 // kumAraH prAha puruSaH priye'dya nizi mAritaH / samAMsamupadhAnaM te sAsraM ca punarAnanam // 208 // iti vIkSyApyaho ! sAkSAd na saMdegdhi kathaM manaH ? | salakSmaNa vidhau kiM na jAghaTIti janoditam ? // 209 // iti zrutvA vacaH patyuH svamAlokya ca tadvidham / sA vismayAt pAsAraM kumAraM pratyabhASata // 210 // "purApi yadyahaM deva bhaveyaM mAMsabhojanI / Aryaputra kathaM kuryAM tadA mAMsaniSedhanam ? // 211 // etat kimapi no vedmi pAdAH krudhyantu te mayi / mama karmeritenoccaiH kenacid vairiNA kRtam // 212 // tavApratItiryadi vA kAcit tad nigRhANa mAm / iSTo'pi tyajyate duSTaH zaTadaGgapradezavat" // 213 // kumArastadvacaH zrutvA vivekI tAmado'vadat / nirdoSA'si priye ! cittaM mA kRthAH khedavihvalam // 214 // vadanniti tirodhAya mAMsaM mAMsalasauhRdaH / payasA kSAlayAmAsAtmanaivAsyA mukhAmbujanam // 215 // evaM kalaGkasaMyogaM yoginI sApi nityazaH / tasyAzcakre kumArastu sArasnehastirohayat // 216 // [ 561 5 10 15 20 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 562] [vivekamaJjarI $$ bhUyo bhUyaH parijJAtavRttAnto'tha mahIpatiH / amAtyAnityabhASiSTa kopATopAruNekSaNaH // 217 / / re re mama pure nityamekaiko mAryate janaH / .... yUyaM kimu na jAnItha yadevaM stha nirAkulA: ? // 218 // te'pyUcurmAnavI naiva deva ! mAriH pure tava / kimu kurmo vayaM tatra mAntrikI daivatI yadi ? // 219 / / uta nirvAsyatAmete deva ! pAkhaNDinaH purAt / tathApi yadi no zAntistadA'nyavadhAryate // 220 // purAt pAkhaNDinaH sarvAn mantribhiH preritastataH / muktvA jinamunIn mAnI nRpatirniravAsayat // 221 // Agatya sulasA kAlaviduSI pApasaMmukhI / nRpamatrAntare krUrA rahasIdaM vyajijJapat / / 222 / / mayA'dya dadRze deva ! nizi svapno'yamIdRzaH / daivataM kiJcidAgatya jAne mAmidamabravIt // 223 // prAtaH pAkhaNDinaH sarvAn nRpo nirvAsayiSyati / tat tasya bhavatI gatvA zuddhimetAM nivedayet // 224 // yadasau te kumArasya vadhUrvanasamAhRtA / niyataM rAkSasI, tasyA eva ceSTitamIdRzam // 225 / / pAkhaNDinaH parAbhUyamaitat satyApaya prabho ! / yadizUn khAdati kroDaH kuTyate sairibhAnanam // 226 // madIye vacasi kSoNIpAla ! cet tava saMzayaH / idaM tat kautukaM rAtrAvayaiva paribhAvayeH // 227 / / AmityuktvA'vanIzo'pi visRjyaitAmatho nizi / kumAraM svAntike svAGgapIDAdambhAdazAyayat // 228 // 15 20 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre RSidattAkathA ] kumArazcintayAmAsa jAgrannugratarAratiH / adya me dayitAdoSaH prakaTo hA ! bhaviSyati // 229 // ekataH piturAdezalaGghanaM yujyate na me / anyato dayitAduHkham 'ito vyAghra itastaTI' // 230 // itazca sApi sulasA tadeva nizi nirmame / carairnibhAlayAmAsa bhUmAnapi vadhUM prage ||231|| athAcakhyurmahIzAya yathAdRSTacaraM carAH / tato nirbhartsayAmAsa nRpo'pi kupitaH sutam // 232 // are jAnannapi krUrAM rAkSasIcaritAmimAm / kulAGgAra ! durAcAra ! pApa ! pAlayase katham ? // 233 // yAhi yAhi dRzoragraM tyaja me rAkSasIpate ! | tvayA kalaGkitamidaM zazAGkadhavalaM kulam ||234|| nRpaM vijJapayAmAsa kumAro'pi kRtAJjaliH / deva ! sarvamidaM mithyA prasIda mayi mA kupaH // 235 // athAbravId nRpaH kopATopasaMTaGkitadhvaniH / are pratyeSa nAsmAsu svayaM gatvA nibhAlaya // 236 // kumAro'pi nRpAdezamAsAdya vimalAzayaH / svaM jagAma tato dhAma kSAmaH zyAmamukhacchaviH // 237|| vAmahastalanyastakapolAM rudatIM priyAm / dRSTvA'vAdIdayaM premNA sadayaM hRdayaM dadhat // 238 // suvANi ! kimidaM pANitale mukhamacIkaraH / yadUrmikAbhiretAbhiH kapolaH paripIDyate // 239 // ajasramazrudhArAbhiH kuruSe kimu varSaNam ? / etaccitrAmbu me harSakarSaNasyAtimarSaNe ! // 240 // [ 563 5 10 15 20 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 564] kiM kurmaH karmavazage ! subhage ! hyastena'hani / rAkSasIti nRpasyAgre yoginI tvAM nyavedayat // 241 // IdRzIM prAtarapyadya nRpatizcarapUruSaiH / tvAmajJAsId na jAnImo'dhunA tad yad bhaviSyati // 242 // atrAntare nRpaH kezairAkRSyAkRzamatsaraH / arpayAmAsa tAM daNDapAzikAnAM vilApinIm // 243 // Adideza ca tAmevamimAM pApIyasIM pure / bhrAmayitvA zmazAnAntarnItvA mArayatAcirAt // 244 // kumAro'pi galadvASpabinduH svAGgaM vighAtayan / niSiddhastatkSaNAd baddhvA svayameva mahIbhujA || 245 // atha saptazikhAbaddhazrIphalAM viphalAziSam / nimbapatrasragAkrAntakaNThAM kuNThitamaGgalAm // 246 // uddaNDadaNDavidhRtacchitvarAtapavAraNAm / jIrNasaMmArjanIkhaNDazekharAM kharasAdinIm // 247 // puraHsaMcAriDakkArIkAhalAzRGgaDiNDimAm / militaprAkRtAstokalokapAtibumbikAm // 248|| cUrNacitritani:zeSatanuM tanumukhImimAm / purAntarbhramayAmAsuH purato daNDapAzikAH // 249 // kalApakam // tataH paureSu hAkArapareSu puramadhyataH / zmazAnAntarnayante sma tAmamI nirdayAzayAH // 250 // tasminnavasare bhAnurapi dvIpAntaraM yayau / tasyAH kaSTAmivAvasthAM vilokitumanIzvaraH || 251 // vizvaM vizvamapi dhvAntavistaraH paritastare / satAM cetastadA'stokarayaH zokamayo'pi ca // 252 // [vivekamaJjarI Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [565 guNAnumodanAdvAre RSidattAkathA] DuDhauke'silatApANirmAraNAyAtha niSThuraH / ekasteSu bruvannaitAmiti bhUribhayAturAm // 253 // eSA na bhavasi krUre ! daivataM kiJcidIpsitam / smarAzu ghasmarAcAraparAyaNaparAkra me ! // 254 // ityudIryAsilatikAM yAvadudgamayatyasau / tAvadeSA bhayonmeSAt papAta bhuvi mUcchitA // 255 // mRtAvasthAmimAM dRSTvA kimidaM mRtamAraNam ? / ityuktvA te mitho'pyuccaiH parAvRtya puraM yayau // 256 / / 66 sApi sAyaM samIreNa zizireNa prasarpatA / bodhitA bandhunevoccairmahAvanamudaivata // 257 / / pazyantI ca zmazAnaM tAmapazyantIva ca ghAtakAn / so'nezad vAgurAbhraSTamRgInAzaM mRgekSaNA // 258 // gatvA dUramatha kvApi bibhyatI nirjane vane / ruroda rodayantI sA rodasI pratiniHsvanaiH // 259 // galadbhiH kusumaiH zephAlikAzcandropalA api / tAmivAnvarudannindUdaye bindubhirambhasAm // 260 // patitA duHkhapate'haM tvAM vinA tAta ! tAta ! tat / samAgatya nijApatyahastAlambanamAtanu // 261 // yadyahaM tvAmamokSyaM na tadArnI tAta ! durmatiH / duHkhaM kathamidAnIM me syAdidaM hanta ! dAruNam ? // 262 / / re jIva ! bhavatA pApa ! kiM kRtaM duSkRtaM purA / nirAgaso'pi yadayaM hI ! kalaGko mamAbhavat ? // 263 // vyadhA niraparAdhAyAM yAdRg duHkhamidaM mayi / mA vidhAsIvidhAtastvaM hA tAgaparAsvapi // 264 // 15 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 566 ] madviyogamalaM soDhuM manAgapi na yaH patiH / so'pi dUrIkRto deva ! bhavatA kamupAlabhe ? || 265 // bhartaH ! duHkhamahAgartapatiteyaM tava priyA / kva yAtu kathayAgatya mahAzaya ! mahodaya ! 2 // 266 // vilapya bahudhApIti dakSiNAbhimukhI pituH / AzramaM hRdi kRtvAtha sA cacAla zanaiH zanaiH // 267 // ArUDhazibirasyAGkapalyaGkaM patyurAzritA / AjagAma pathA yena sainyasaMvalitAvaniH // 268 // [ vivekamaJjarI tena sA prayayau darbhapATyamAnapadAmbujA / ekAkinyAtapaklAntA 'dhigaho ! caritaM vidheH ' // 269 // yugmam // harivarSasamAyAtabIjaistarubhirudgataiH / svahastavApitaireva saMdarzitapathisthitiH // 270 // jagAma paitRkaM dhAma tapovanamiyaM kramAt / pitRH zmazAnamAlokya rudodAtibhRzaM punaH // 271 // "hA tAta ! duhiteyaM te'navadhiduHkhasevadhiH / kvAsi tvamehi me dehi vatsAvatsala ! darzanam // 272 // duHkhitAM dInavadanAmekAM zaraNavarjitAm / AzvAsaya samAgatya vidhAya karuNAM mayi // 273 // zUnye'mutra vane tAta ! tvadRte duHkhabhAgaham / pUtkaromi puraH kasya kva yAmi ca karomi kim ? // 274 // ramyamAsIt puramiva tvayIdaM tAta ! jIvati / abhUt punaridAnIM me gahanaM dahanopamam // 275 // adrAkSamadya jIvantameva tvAM tAta ! yadyaham / duHkhamapyutsavIyeta tadA vaiyasanaM mama // 276 // Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [567 guNAnumodanAdvAre RSidattAkathA] atha grahilatAmetAM jalpAmi kiyatImaham / yAdRgevopyate pUrvaM tAdRgeva hi lUyate // 277 // iti zokaM kuzIkRtya janakoTajavAsinI / kandamUlaphalAhArA tasthAvekAkinI vane // 278 // hastanyastamukhI du:khaM tasthuSI sumukhI hRdi / dadhyAvityanyadA citralepakASThamayIva sA // 279 // prAyaH saMpAkamadhurA karkandhUriva yad vadhUH / zuddhA vanIpakaM tad me bhavitA zIlazIlanam // 280 // huM smRtaM janakenAsti purA saMdarzitauSadhI / ekA yasyAH prabhAvarddhivazAd nArI narAyate // 281 // iti nizcitya tAmeSA vanaM vIkSya samAhRtAm / karNe pavitrikIkRtya pitRzikSAmivAkarot // 282 / / tasyAH prabhAvataH puMstvakutobhayamApya sA / muniveSA sukhenAsthAdarcayantI jinezvaram // 283 // $$ itazca vallabho'muSyA rohadvirahavihvalaH / tasthau rAjye'pi vikrItAvaziSTa iva zUnyahRt // 284 // sulasApi nijodugrapravRttyA jitakAzinI / gatvA saMmadayAmAsa kAverIpatinandinIm // 285 // zikSayitvA tu kAverIpatirapyatimAnavAn / prAsthApayat tadA dUtamatho hemarathaM prati // 286 / / so'pi gatvA tato dUtaH puruhUtamiva zriyA / rathamardanabhUpAlamabhyadhAditi parSadi // 287|| bhavantaM deva ! kAverIpatiH pracchayatIdRzam / ayaM nA''yAtavAnatra kumAraH kimu kAraNam ? // 288 // 15 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 568] [vivekamaJjarI pariNetuM sutAmasmatprabhorAtmatanUbhavam / tat tvaM visRja rAjendo ! sajjanaM mA'vajIgaNaH // 289 // kimanyadekato raGkamapi rAjAnamanyataH / vacanApi vivekajJA jAtu na hyAvajAnate // 290 // dUtavANImiti kSoNIpatiH zrutvA nijAGgajam / duHkhinaM rahasi kroDIkRtya kRtyavidabravIt // 291 // kimevaM nityazo'tuccha vatsa ! cetasi tAmyasi / kiM tvayA' zrAvi naivaM yat 'kRtaM karma na dUSayet' / / 292 / / tat tvaM maduparAdhena kAverInagarIzituH / pariNetuM duhitaraM satvaraM vatsa ! saMcara // 293 // anicchannapi sa mApavAcametAmamanyata / / rudrasnAtramivAladhyaM bhASitaM hi pituH satAm // 294 // 6 atho cacAla gaNakopadiSTe'hani rukmiNIm / pariNetumasau sainyadhUlidhUsaritAmbaraH // 295 // vAhinI vAhinIvAsya vAhakallolamAlinI / RSidattAvanAmbhodhau pravizya sthitimAdadhe // 296 / / vanamAlokya tad dRSTacaraM cAruguNaikabhUH / kumArazcintayAmAsa bASpaklinnavilocanaH / / 297 / / vanaM hanta ! tadevedaM tadA pUrNamanorathaH / paryaNaiSamahaM yatra tAmaho tAralocanAm // 298 // ta eva taravaH sarve tadeva hi sarovaram / saiva bhUmistadevedaM purato jinamandiram // 299 / / mamAjAyata duHkhAya sukhAya yadabhUt purA / nirAgasyApi nirbuddhe ! hA vidhe ! kiM kRtaM mayi ? // 300 // 15 20 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [569 guNAnumodanAdvAre RSidattAkathA] cintayannityayaM zokazaGkasaMkulamAnasaH / jagAma katibhiH sAkaM pattibhirjinamandiram // 301 // asminnavasare tasya dakSiNaM cakSuruccakaiH / paspanda saMmadAdevamacintayadasau tataH // 302 // mamAsphuradidaM cakSuH priyasaGgamasUcakam / sA tu daivahatA kvAste tadidaM kimu niSphalam ? // 303 // athavedaM mamAgre'pi caityaM cintAmaNIyate / adhunApi priyaM kiJcit tAdRzaM tad bhaviSyati // 304 // iti cintayate yAvat kumAraH sphAravismayaH / RSidattAmunistAvadasmai puSpANyupAnayat // 305 // kumAro'pi karAt tasya puSpamAlAM samAdade / dRzA pazyannamuM jAtipriyAbhramavizAlayA // 306 / / RSidattAmuniH so'pi hRdIdaM samacintayat / rukmiNI pariNetuM kiM prasthito'yaM mama priyaH ? // 307 // kumAro'pi jinaM natvA tamAhUya ca sAdaram / AtmagupyadguruM ninye tadviyogAsahaH sudhIH // 308 / / agrAsanopaviSTaM taM bhojayAmAsa cAJjasA / paryadhApayadatyarthamabhyarthya vasanAni ca // 309 / / tato'pRcchadidaM mAnI samAnIya karaddhayIm / kumArastaM samAsannAsanAsInaM vinItavAk // 310 // madIyanayanAmbhojabhAskarapratima ! prabho ! / nivedaya vane'muSmin kadA''yAsI: kutastathA ? // 31 // athovAca muniH kAzasaMkAzadazanatviSA / ayaM vidyotayannuccaiH samAjapaTamaNDapam // 312 // Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 570 ] AsIdatrAzrame deva ! hariSeNamuniH purA / RSidatteti tasyAbhUt tanayA vinayAvaniH // 313 // kumAraH ko'pi tAM ninye pariNIya nijaM puram / munirapyagamad vahnipravezAt tridazAtmatAm // 314 // tadaivAhamapi kSoNIM bhrAmaM bhrAmamihAgamam / ameyaguNanAbheyasevAhevAkamudvahan // 315 // apUryata mamAtraiva vasataH paJcavatsarI / punastvaddarzanenAdya vallIvAbhUt phalegrahiH // 316 // abravIdatha sAnandabhilApatisuto'pi tam / mune ! tvAM pazyato dRSTiH kathaM me na hi tRpyati ? // 317 // tenApi jagade deva ! ko'pi kasyApi vallabhaH / modante kumudAnIndau kamalAni tu bhAskare // 318 // muniM vinihatAstokatoSacihnamathAvadat / soparodhamiti kSoNIramaNaprabhavo'pi tam // 319 // agre samasti gantavyaM mune ! yAmi kathaM yataH / tvatprItizRGkhalAbaddhaM mano me gantumakSamam // 320 // tad mayaiva samaM tatra cala cArumate ! yate ! valamAnastvahaM pazcAd mokSyAmi tvAmihAzrame // 321|| athAvAdId munirmaivamAgrahaM tvaM vRthA kRthAH / yataH saMyaminAM deva ! dUSyate rAjasaGgatiH // 322 // jagade jagatIzakrasUnunA munirAdarAt / kurvate prArthanAbhaGgaM tvAdRzA api kiM prabho ! ? // 323 // amAtyA api taM prAhuH svAmicittopalakSiNaH / tathA yathA kumAreNa sa mene gamanaM samam // 324|| [ vivekamaJjarI Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre RSidattAkathA ] RSidattAsamA kApi satI kvApyasti nAsti vA / ravirdraSTumitIvAgAt tadA dvIpAntarAvanau // 325 // yAminIkAminIkarNakuNDalaM candramaNDalam / nabho'GgaNe'patat kIrNatArAmauktikapaGktikam // 326|| tau kumAramunI prItyA kRtasAndhyavidhI tataH / nizAmanayatAmekapalyaGkatalazAyinau // 327 // $$ atha prayANakarot prabhAte bhUpateH sutaH / paTApaTaplutAzvIyaheSAmukhadiGmukhaH || 328|| sa santataprayANo'tha kAverI nagarImagAt / samabhyAgAcca muditastaM nRpaH saparicchadaH // 329 // prAvezyacca kAverImutsRtadhvajatoraNam / kumAraM sa nRpaH pauravadhUvIkSitavaibhavam // 330 // vivAhasajjitaM mattavAraNapravaNaM tataH / saudhamekamalaJcakre kumAraH kaTakopamam // 331 // atha jyotirvidAdiSTe vAsare vAsavopamaH / paryaNaiSId nRpasutAM tAmRSerduhituH patiH ||332|| kRtapANigrahaM putryAH kumAraM gauravAdamum / nRpaH katipayAnyuccairasthApayadahAni saH // 333 // kaNThAsaktabhujotsaGgasaGginI naktamanyadA / patiM jagAda vizrambhapraNayAditi rukmiNI ||334|| prANeza ! kIdRzI sA''sIharSidattA tapasvinI / . manaste yA vazIcakre gautamIva zacIpateH ? // 335 // jagAda medinInAthasUnuH sAzruvilocanaH / zubhe ! tadupamA saiva naiva kAcidihAparA // 336 // [ 571 5 10 15 20 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 572] [vivekamaJjarI rUpalakSmIjuSo yasyAH samasyA kAmakAminI / varNikA menakA nAgayoSitaH padapAMzavaH // 337 // jAte tadvirahe daivAdAsIstvamapi me priyA / yat kSaireyIM vinA ghRSTirapi prItikarI na kim ? // 338 // tataH sakopA bhUpAladuhitA pUrvakAritam / nijaM pauruSamAcakhyau pariNeturbahirmukhI // 339 / / tadAkArNya tadA dattakarNaH so'pi mudaM hRdi / RSidattAmunirdadhe svakalaGkApanodataH // 340 // iti zrutvA kumAro'tha bhRkuTIbhaGgabhISaNaH / rukmiNImapanIyAGkAdatucchaM nirabharsyat // 341 / / are pApIyasi ! krure ! bhavatI tanvatIdRzam / AtmAnaM narakakoDe mAM ca duHkhAvaTe'kSipat // 342 // hahA guNAvatI rUpavatI yo'sId mahAsatI / kathAzeSIkRtA sApi dhik tvAmazubhakAriNIm // 343 // kevalaM sUtrayantyAtmahitaM kiM vihitaM tvayA / lokadvayaviruddhaM hA pApakAriNi ! vairiNi ! // 344 // iti nirbhartsatastasya navoDhAM gUDhadIdhitiH / nizAnAzAt patirbhAsAmAvirAsAmbhasAM nidheH // 345 / / nizApatirapi prAptanizAvirahavihvalaH / jhampApAtamivAdhAtuM yayAvaparavAridhau // 346 / / atha bhUpasutaH kAntAduHkhatAntAzayazcitAm / kiGkaraiH kArayAmAsa tatraiva bhavanAGgaNe // 347 // adhiroDhuM citAM so'gninicitAM calitazca tAm / svajanairvAryamANo'pi sabASpaM padapAtibhiH // 348 // Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [573 guNAnumodanAdvAre RSidattAkathA] kAverIpatinApyeSa javAdetya nivAritaH / kumAra ! tvAdRzAM nedamabalAkarma yujyate // 349 // rAjJetyukto'pyasau yAvadAgrahaM na vimuJcati / RSidattAmuni tAvadavocan parito janAH // 350 // bhagavanneSa niHzeSaM manyate te sitAsitam / ataH kRtAgrahaM saMpratyenaM mRtyonivartaya // 351 // abhyathito janaiH so'tha nidbhutAmandasaMmadaH / RSidattAmuniH prAha vihasya nRpanandanam // 352 // kumAra ! mahilAmAtrakRte kiM mriyate vada / tvAdRzA vasumatyA hi patayaH seyamajJatA // 353 // pratizrutamaho ! yanmAM bhavatA''nayatA vanAt / dhanyamaNDalamUrdhanya ! vismRtaM tat kathaM tava ? // 354 / / kiJca tadvallabhAsaGgakAmyayA mA mRthA vRthA / dehinAM gatayo bhinnAH paralokajuSAM yataH // 355 // mRtasya vallabhAsaGgavArtApi tava durlabhA / jIvataH punarAgatya sA kuto'pi miliSyati // 356 // kumAro'pItyabhASiSTa viplAvayasi mAM mune ! / saMghaTante'savaH kvApi jIvatAM mRtimIyuSaH ? // 357 // jagAda munirapyenaM mA viSIda mahAmate ! / amunA tava sattvena jIviSyati mRtApi sA // 358 // sapratyAzamatha kSmApasUnurmunimabhASata / prabho ! mAM punarapyetadeva zrAvaya satvaram // 359 // pratyakSaM bhavatA kvApi dRSTA sA kimatha zrutA ? / atha jAnAsi jIvantI jJAnena kvApi tasthuSIm ? // 360 // 15 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 574] [vivekamaJjarI 10 sAvaSTambhamadambhastvaM yadevaM deva ! jalpasi / yataH prakaTayantyeva vAco'bhiprAyamAntaram // 361 / / munirjagAda jAnAmi jJAnena tava vallabhA / dakSiNAzApaterasti pure pazyati mAM yathA / / 362 // prasthApayAmi tadahaM tatpade savidhe vidheH / sthitvA tAM, suhRdaH kArye tadalpaM yad vidhIyate // 363 / / abravIdatha sautsukyapramodaM bhUpanandanaH / yadyapyetad mune ! tatra vilambo yujyate na te // 364|| manirbabhASe kiM dhyAnakSaNo dakSiNayA vinA / sidhyati mApatanaya ! zItameva patenmudhA // 365 // uvAca bhUpasUstubhyamagre'pi hi mune ! manaH / arpitaM sAMprataM so'yamAtmApi mama tAvakaH / / 366 / / jagAda munirapyastu tvadAtmA nikaTe tava / yacca dAnaM yadA yAce dadIthAstat tadA mama // 367 // uktvA pramANamAdeza iti bhUpasuto'pi tam / Uce kiJca vilambo'yaM lambo mAmatibAdhate // 368 // kumAra ! te priyAmAviSkaromyeSo'dhunA nanu / ityudIrya munistathyaM nepathyAntaramAvizat // 369 // bhavitAho ! muneH karma samIcInamidaM yadi / ahameva kadA dhanyaH puNyavAniha bhUtale // 370 / / prabhaviSNuH prabhAvo'tra satInAM ca satAmapi / bhUyAditi mahInAthe sanAthe hRdi cintayA // 371 // draSTavyA'dya mayA diSTyA dRSTyA saMjIvanauSadhiH / sA priyetyutsukaravAnte'pi ca bhUpasute sati // 372 / / 15 20 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [575 guNAnumodanAdvAre RSidattAkathA] parolakSeSu nispandamAnalocanapakSmasu / pazyatsu puralokeSu mAlitATTAlapaGktiSu // 373 // yakSakinnaragandharvasvarvAsiSu nabho'GgaNe / sthiteSu kautukAt pANidhRtamAleSu sAdaram // 374 / / vihAya samamauSadhyA munitAM muninandanI / prAdurAsa paTImadhyAdabdheriva ramA tataH // 375 / / SaDbhiH kulakam // puSpavRSTiM vyadhAt tasyAH zirasi tridazAvalI / jayetyAzIrvaca:pUrapUritAkhiladiGmukhA // 376 / / uvAca rUpasampattivijitAmarasundarIm / tAmAlokya tadA lokaH smeravismayamAnasaH // 377 / / cAmIkarasya purato yAdRzI kila pittalA / tAdRzI RSidattAyAH puraH sphurati rukmiNI // 378 / / sthAne tadasya bhUpAlasUnorAgrahasadgrahaH / ko nAma mriyate nAsyAH kRte'timadhurAkRteH ? // 379 // kumAro'pi bahoH kAlAd dRSTanaSTApadastathA / papau yathAnandabASpaistallAvaNyamivAcamat // 380 // RSidattApi nIraGgIdalotsaGgIkRtAnanA / Aluloke dRzA lajjAspRzA patyuH padAGgulIH // 381 // jIvantImAtmajAmAturAvirbhUya puraH sthitAm / tAmAlokya nRpo'pyantaH pramodavazago'bhavat // 382 // ninAya ca nijaM saudhamasau.dhanyatamAM nRpaH / kumArasahitAmetA samAropya karIzvaram // 383 / / gauravAt tAmatha snAnavAso'laGkaraNAdibhiH / saccakAra nijApatyanirvizeSaM vizeSavit // 384 // Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 576] 10 [vivekamaJjarI sulasAM tu mahIpAlaH pApinI tAmapApadhIH / bhramayitvA pure paurnindyamAnAmanAratam // 385 / / rAsabhAropitAM muSTiyaSTyAdiparitADitAm / ..... purataH parito vAdyamAnakAhalaDiNDimAm // 386 // ... vilUnakarNayugalanAsikAM niravAsayat / / avadhyA hi satAmete nArIgodvijaliGginaH // 387 // vizezakam // nandanIM svAmapi mahIpatI rahasi raMhasA / nirabharsayadatyantarUkSAkSarakirA girA // 388 // kumAro'pi kiyatkAlaM, sahaiva RSidattayA / tasthau viSayavAMstatra zvazureNa pramoditaH // 389 // $$ anyadA ca priyAmUce tAmutsaGganiSeduSIm / kumAraH sphArazokAzrujalAvilavilocanaH // 390 / / priye ! sarvamidaM bhavyamabhUd mitraM paraM mama / kaSTamAste vidheH pArzve tvatpade prahito muniH // 391 // parArthakarmaThenAdya maThena guNasampadAm / mitreNa rahitA jajJe bhUriyaM me tamomayI // 392 // RSidattA vihasyAha mA viSIdAvadhAraya / devAkharvamidaM sarvamoSadhIlalitaM mama // 393 / / kiJca me varamAyaccha yastvayAsti pratizrutaH / / prasIda pazya dayita ! rukmiNImapi mAmiva // 394|| dadhyAviti kumAro'pi zrutvA tadbhAratImaho / virodhinyAmapi manovRttirasyA kRpAvatI // 395 // vicintyeti hRdA bhUmIpatisUnustadA mudA / uvAca dayitAmevamastu devi ! vivekini ! // 396 / / 15 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [577 guNAnumodanAdvAre RSidattAkathA] iti bharturvacaH prApya rukmiNImatigauravAt / RSidattAtmanA''hUya lajjAbhaGgamasUtrayat // 397|| athApRcchaya kumAro'pi kAverIpatimAdarAt / dayitAbhyAM yutastAbhyAmAjagAma nijaM puram // 398 / / abhyAjagAma tanayamatho hemaratho nRpaH / kurvan karimadairdattacchaTAmiva vasundharAm // 399 // raGgatturaGgatuNDAgapAtibhi: phenabindubhiH / tadA rarAja paritaH sapuSpaprakareva bhUH // 400 / / vilokya tAtamAyAntamuttIrNo'tha rathAdasau / kumAraH sAravinayo nanAma luThadaGgakaiH // 401 // pAdAnataM tamutthApya parirabhya ca vakSasA / cucumba zirasi kSoNIpatiH prItitaraGgitaH // 402 / / puraM purupurandhrIhakklu ptavandanamAlikam / nRpaH prAvezayadatho vadhUyugayutaM sutam // 403 / / RSidattAM satIcakracUDAmaNimamAnayat / jJAtodantaH kSiterindurapi svAgasi lajjitaH // 404 // kramAt kRtvaiSa kanakarathasAdakhilAmilAm / bhadrAcAryapadopAnte vratamAdAya nirvRtaH // 405 / / atha nyAyena kanakarathaH zAsan vasundharAm / avApa RSidattAyAM nAmnA siMharathaM sutam // 406 // $$ RSidattAnvitaH kSoNIpatirvAtAyanasthitaH / adrAkSIdantarikSe'mbuvAhamaNDalamanyadA // 407 / / pracaNDapavanastacca tatkSaNAdeva daivataH / siddhaM kAryamivAnAryaH prApayad vizarArutAm // 408 // Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 578 ] militaM galitaM cApi ghanavRndamudIkSya tat / cintayAmAsa vairAgyavAnidaM medinIpatiH // 409 // dRSTanaSTamidaM yAdRg ghanAghanakadambakam / saMsRtau tAdRgevAyurvibhavAdi calAcalam // 410 // udite sati bhUpasya vairAgyamayatejasi / ko'hamityAkalayyeva raviratrAntare'sarat // 411 // bhUpAlo'pi dayitayA sa sAkamRSidattayA / virAgatimanA dharmavArttAbhiranayad nizam // 412 // prAtaH : kRtyaM ca nirmAya yAvadAsthAnamAsthitaH / ArAdArAmikeNeyaM tAvadityabhyadhIyata // 413 // nAtha ! bhadrayazAH sUrirudyAne kusumAkare / Agatya saparivAraH zamavAn samavAsarat // 414 // ityAkarNya vitIryAsmai pAritoSikamaJjasA / jagAma saparivAro namaskartuM gurUn nRpaH // 415 // praNamyAgre niviSTe'smin gururgambhIrayA girA / cakAra bhavanistAradAyinIM dezanAmatha // 416 // vidhAya dezanAM jJAnagurau tatra gurau tadA / virate satyado'vAdIdRSidattA kRtAJjaliH ||417 // nirmitaM karma bhagavan ! kiM mayA pUrvajanmani / rAkSasIti mamAlIkaH kalaGko yadajAyata ? // 418 // athovAca sa tAM sAcIkRtaprAcInakalmaSaH / pratibodhasudhAvRSTipuSpakarAvartako guruH // 419 // $$ astIha bhArate bhadre ! paraM gaGgApuraM puram / abhUd bhUmIpatirgaGgadattastatrAtivikramI // 420 // [ vivekamaJjarI Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [579 guNAnumodanAdvAre RSidattAkathA] tvamAsIstasya tanayA gaGgAkukSisamudbhavA / gaGgaseneti niHsImazIlapAlanapaNDitA // 421 / / ' tatraivAsIt pure candrayazAH sAdhvI tadantike / mataM tIrthakRtAmApa bhavatI bhavatIradam // 422 / / tataH kRtaratistatra jagadevasahodare / viSayAMstvamavAjJAsIrakhilAn khalasaMnibhAn // 423 / / tadA tu candrayazasaH pravarttinyAH padAntike / niHsaGgA yatinI saGgAbhidhA kAcit tapasyati // 424 // namasyati janaH stauti tapasyantImudIkSya tAm / nAnyadasti sadAcArAdaparaM yazase yataH // 425 / / tatprazaMsAmatIva tvaM sahase na tadA zubhe ! / syAdevaikaguNAnAM hi matsaracchuritaM manaH / / 426 / / tasyAH zlAghAviparyAsamicchantI bhavatI tataH / abhyAkhyAnamatiprauDhamadAsIdUDhamatsarA // 427 // yadiyaM dambhinI saGgA tapasyati divA tapaH / rAkSasIva punA rAtrau grasate mRtakAmiSam // 428|| abhyAkhyAnamidaM sAkSAt prazamAmRtadIrghikA / titikSAmAsa sA saGgA bhavabhaGgAbhidhAvitA // 429 // vatse ! tucchastvayA karmabandhaH zarmaniSUdanaH / upArjitaH punarmithyAduSkRtAdAnatastataH // 430 // tadvipAkavazAd bhrAntvA bhavaM bahu muhurmuhuH / karmazeSe punargaGgApure rAjasutA'bhava // 431 // tataH prAptadinAdhIzamunivratavirAjitA / akArSIH kapaTATopasaMkaTaM vikaTaM tapaH // 432 // Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 580] [vivekamaJjarI 5 paryante tadanAlocya duSkarma kapaTodbhavam / mRtvA'nazanataH prApa IzAnendrakalatratAm // 433 // tatazcyutvA ca bhavatI hariSeNamahIpateH / sutA prItimatIkukSibhavA'bhUdAzramAvanau // 434 // $$ prAcInakarmaparamANumahodayena bhadre ! tavAbhavadayaM vipulaH kalaGkaH / duSkarma marmabhiduraM hi durantameva na kSIyate bhavazatairapi dehabhAjAm / / 435 / / iti zrutvA gurorvANI vairAgyadrumasAraNIm / sApi jAtismRtijJAnacakSuSA sarvamaikSata / / 436 / / tadA kiJca tadAkarNya bhUpAlo'pi vizeSataH / virAgitamanAH sAkSAd guruM dIkSAmayAcata // 437 / / RSidattApi vairAgyavatI gurumajijJapat / etadeva purAkarmabhayAttapRthuvepathuH // 438 // uvAca gurupyetad vilambo'tra na yujyate / asAre'mutre saMsAre sAreyaM hi tapaHkriyA // 439 // atha tau dampatI siMharathanAmAnamaGgajam / kRtvA rAjapade dIkSAmAdadAte tadantike // 440 / / tau gRhItavratau khaGgadhArAcakra maNopamam / cakratu'dazavidhaM tapaH kapaTavarjitam // 441 / / anyadA jagmatuH sAkaM gurubhirbhadrilApuram / puraM zItalatIrthezajanmanA pAvanIkRtam // 442 // tapohutAze kila karmajAlaM palAlapUlapratimaM vidhAya / avApatustatra pure garIyaH satkevalajJAnamayaM mahastau // 443 // gatavati vitatAyu:karmaNi prAntamantaHkaraNazaraNavairidhvaMsanAdAttakIrtiH / atha pRthu mathitApat kevaladvandvametat paramapadamudArAnandasaMdohamUhe // 444 / / // iti RSidattAkathA // 15 25 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre mRgAvatIkathA ] atha mRgAvatIkathA $$ asti vatseSu kauzAmbI purI devapurInibhA / maNibhiH svastikanyastairyatra jyotiSmatIva bhUH // 1 // jaitrAnIkaH zatAnIka iti tatrAbhavad nRpaH / mRgAvatI mRgAGkAsyA priyA cAsya mRgekSaNA // 2 // tatra citrakarazcaikaH sAketAdetya tasthivAn / ekAMzadarzanAd vastucitrakRd devatAvarAt // 3 // rAjaikadA zatAnIkaH sabhAyAM vaibhavasmayAt / dUtamUce'sti no kiM me yadAste'nyamahIbhujAm ? // 4 // tava citrasabhA nAstItyUce dUtena bhUpatiH / sabhAcitrakRte citrakarAnatha samAdizat // 5 // citravidbhiH sabhAbhUmirvibhajya samagRhyata / tasya cAntaHpurAsannadezazcitrakRto'bhavat // 6 // tatra citraM sa kurvANo jAlakasyAntareNa ca / pAdAGguSThaM mRgAvatyAH saratnormikamaikSata // 7 // iyaM mRgAvatI devItyanumAnena tAmayam / Alilekha tathArUpAM vineyastadvidheriva // 8 // cakSuSyunmIlyamAne tUrumUle kUrcikAmukhAt / nipapAta maSIbindurapaninye ca taM drutam // 9 // bhUyo'patad maSIbindurbhUyaH so'pi mamArja tam / bhUyazca patitaM prekSya prekSAvAnityacintayat // 10 // nUnamasyAH pradeze'tra maSo bhAvyastvyaM tataH / iti nirmApite citre rAjopetya tadaikSata // 11 // devyUrau prekSya taM binduM kruddhazcAyamacintayat / matkAntA'dhvasyatAnena maSo'bodhi kimanyathA ? // 12 // [ 581 5 10 15 20 25 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [vivekamaJjarI 582] iti kopena taM doSamudIrya nRpatiH svayam / nigrahAyAgrahAt tUrNamArakSANAM tamArpayat // 13 // nRpaM citrakRto'thocurasAvekAMzadarzanAt / likhatyakhilamAlekhyaM yakSadattavaraujasA // 14 // ityukte'sya parIkSArthaM rAjJAntardhAya kubjikAm / adarzyata mukhaM tasyA apyalekhIcca tAM tathA // 15 // tathApi kSudradhI rAjA tatsaMdaMzamakartayat / citrakaH so'pi sAketayakSamArAdhayat punaH // 16 / / so'pyUce vAmahastena tadvaccitraM kariSyasi / evaM labdhavarazcitrakaro'marSAdacintayat // 17 // nirAgAstena rAjJA'haM kimimAM prApito dazAm / tasya pratikariSye tadupAyenApi kenacit // 18 // evaM citrapaTe kRtvA pradyotasya mahIpateH / gatvA mRgAvatI rUpaM sa manojJamadarzayat // 19 // tata prekSyAvantinAtho'pi tamUce citrakRdvaram / vidhepuMNAkSaraste vA vada keyaM sulocanA ? // 20 // tanvIyaM yatra kutrAstIndireva nRpamandire / tasmAdenAM grahISyAmi garuDaH pannagImiva // 21 // tatazcitrakaraH prItaH prAha pUrNamanorathaH / kauzAmbIndrasya deveyaM patnIratnaM mRgAvatI // 22 // pradyotaH prAha manye'haM tRNAyApi na taM nRpam / rAjanItistathApyastu yAtu dUtastadarthane // 23 // iti praiSIdayaM dUtaM zatAnIkAya so'pi tam / kadvadaM dhArayAmAsa gale'nargalamatsaraH // 24 // Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [583 guNAnumodanAdvAre mRgAvatIkathA] kruddho'tidaNDabhRccaNDapradyoto'tha parandamaH / cacAla prati kauzAmbI chAditAzAmukho balaiH // 25 / / sAraGga iva zArdUlaM tamAyAntaM nizamya saH / kSobhAjjAtAtisAro drAk zatAnIko vyapadyata // 26 / / devI mRgAvatI dadhyau patistAvad vyapAdi me / bAlaH svalpabala: sUnurasAvudayano'pi ca / / 27 / / balIyaso'nusaraNaM nItiH strIlampaTe tviha / sA me kulakalaGkAya tasmAt kaitavamarhati // 28 // vAcikairanukUlaistadenamatra sthitApyaham / pralobhya vaJcayiSyAmi kAlaM svasamayAptaye // 29 // vimRzyetyanuziSyAtha dUtaH prasthApitastayA / skandhAvArasthitaM gatvA caNDapradyotamabravIt // 30 // brUte mRgAvatIti tvAM zatAnIke divaM gate / tvameva zaraNaM kintu putro'prAptabalo mama // 31 // mayA mukto'yAmAzAntadIptairabhibhaviSyate / bhRzaM pitRvipattyutthaiH zokAvezairivAribhiH // 32 // pradyotastadgirA hRSTo'bhASiSTa nanu vaH sutam / parAbhavitumIzaH syAt ko nAma mayi goptari ? // 33 / / dUto'vadat punardeva ! devyaitadapi bhASitam / jetuM na ko'pyalambhUSNuH pradyote sati me sutam // 34 // devapAdAH paraM dUre samIpe sImabhUbhujaH / tad yojazanate vaidyaH sarpo'styucchIrSake punaH // 35 // nirvighne tad mayA yogaM yadIcchasi kuruSva tat / iSTAkAbhiravantyAstat kauzAmbyAM vapramapramam // 36 // Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 584] pradyotastat prapede'tha cakre cAhnAya tat tathA / vIrA api hi kAmena kriyante bhIrukiGkarAH // 37 // bhUyo mRgAvatI dUtamukhenoce purImimAm / dhanadhAnyendhanAdyaistvaM candrapradyota ! pUraya ||38|| sarvamahnAya cakre tadapi pradyota bhUpatiH / na kiM kuryAd na kiM dadyAd naro nArIbhirarthitaH ? // 39 // purIM rodhakSamAM matvA zAlayitvA ca tAM bhaTaiH / tasthau tasyA bhavasyeva baddhvA dvArANi sA satI // 40 // pradyoto'pyabhito ruddhvA sthitaH sUtkAradAruNaH / mRgAvatIpurIM dugdhagargarImiva pannagaH // 41 // 88 anyedyurbhavavairAgyAd dadhyAviti mRgAvatI / yadyeti bhagavAn vIraH pravrajAmi tadA''zvaham // 42 // tadAzayaM ca matveti zrIvIraH surasArthayuk / tatraityezAnadigbhAge zamavAn samavArat // 43 // bahirmahimapAtraM taM zrutvA''yAtaM mRgAvatI / nirIya nagarIto nirbhIkA nantuM samAyayau // 44|| sA praNamya jagannAthaM yathAsthAnamathAsthita / pradyoto'pyetya vanditvA muktavairamupAvizat // 45 // kAmahatpUradoSeNa viparyastadRzAM vizAm / zarkarAdugdhadezIyAM dezanAM vidadhe vibhuH // 46 // " daurgatyabhiduraM sAdhvArAddhaM yattadihAGgibhiH / kRcchAdApyeta mAnuSyaM cintAratnabhivArNave // 47 // tadapi prApya viSayairgamayanti mudhA hahA / pAdazaucena pIyUSamiva dUSitavRttayaH // 48 // [vivekamaJjarI Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [585 guNAnumodanAdvAre mRgAvatIkathA] lipsurbhogAn pazulokastadvipAkasaMstutam / na pazyati payaHpAyI biDAlo laguDaM yathA // 49 // svecchAviSayapuSTAnAmante ghoraiva durgatiH / poSitAnAM yathA sUnApazUnAmasunAzinI // 50 // mithaH saMbhuktijApyaH strIpuMso kAmo'sti bhasmakaH / tadenaM rodbhumicchanti prazamena zivArthinaH // 51 // atha sAnandamutthAya samayajJA mRgAvatI / zirasyaJjalimAdhAya dhanyA vyajJapayad vibhum // 52 // "tadAtvakalpitAd nAtha ! matsaGkalpAt tvamAgataH / kathaM kalpadrumo nAsi nAsi cintAmaNiH katham ? // 53 // mamaiSA nandathurnAtha ! viSayadhvaMsadezanA / tvayA'kArIndunA varyA cakoryA iva candrikA // 54 // tad mAlavezamApRcchya pravrajiSyAmi samprati / vijJapyeti vibhuM prAha pradyotaM dyutimanmukhI // 55 // yat tavAsyAbhilASasya jAtAspri prAtikUlikI / AtmAnukUlamevaitajjAnIyAstvaM janAdhipa ! // 56 // bhagavadvadanAmbhojakiJjalkAn kalkahAriNaH / upadezAnimAnIza ! kadAcid sA sma vismara // 57 // idAnImanumanyasva saMyamagrahaNAya mAm / tayetyukto'numene tAM nRpo'pi trapayA nataH // 59 // AyatijJA nRpotsaGge kSiptvodayamAtmajam / dattvA dAnAni dInebhyaH prapede sAtha saMyamam" // 59 // tAM gRhItavratAM vIro'nuzAsya bhagavAnapi / tadA candanabAlAyAH pravarttinyAH samArpayat // 60 // Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 20 586 ] tato'gAdanyataH svAmI tamohA bhAnumAniva / kRtvodayanasAd vatsAn pradyoto'pi nijAM purIm // 61 // [ vivekamaJjarI kAlakrameNa kenApi viharan bhagavAnatha / purImudayanakSmApaguptAM tAM punarAyayau // 62 // niviSTaM tridazopajJe dezanAsadasi prabhum / vatsarAjo namaskartumAgamat saparicchadaH ||63|| prabhozcaramapauruSyAM vandanAyendubhAskarau / svAbhAvikavimAnasthau tasyAM yugapadIyatuH // 64 // candanA samayaM jJAtvA natvezaM vasatau gatA / tadA mRgAvatI tvasthAt tadbhAsA divasabhramAt // 65 // candrArkayorathopAsya jinezaM gatayostayoH / jAte tamasi cAtmAnamanvazocad mRgAvatI ||66|| hahA pramAdinIM dhig mAM yadAyAntI mayA nizA / naivAlakSyata yAntI ca pravarttinyapi zUnyayA // 67 // tasyAM yAsye kathaM dhvAnte zudhyatIryApathaH katham ? | zocantIti skhalantI sA rudatI cAcalat pathi // 68 // yugmam // AgAcca vratinIvRndasvAdhyAyadhvanibandhuram / gatAticAracAripAtrasaMzrayAzrayam // 69 // AvazyakAntavizrAntAM saMstArakatale tadA / mRgAvatI zanairetya tatrAvandata candanAm // 70 // vinayena namasyantImavagamya mRgAvatIm / upAlabdha vacobhistAM candanA candanopamaiH // 71 // " naktamekAkinI sAdhvi ! tatra sthAne sthitAsi kim ? | nizAmapyasamaprajJe ! na hi jJAtavatI katham ? // 72 // Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnumodanAdvAre mRgAvatIkathA ] itarApi tamasvinyAM saMcarantI kulAGganA / anyathA zaGkayate lokaiH kiM punarna tapodhanA ? // 73 // ceTakasyAsi putrI tvaM ziSyA vIrasya ca prabhoH / prabhAvatyAdayastAste mahAsatyazca yAmayaH // 74 // AyuSmati ! pramAdo'yaM tat te nAbhUt kulocitaH / upAttamunivRttInAmasau hi paramo ripuH " // 75 // ityukte candanAM tasyAH kSamayantyA muhurmuhuH / ghAtikSayAd mRgAvatyAH kevalajJAnamudyayo // 76 // nidrAntyAzca pravarttinyA bhuvo bAhumudakSipat / tatpArzve sA prasarpantaM sarpamAlokya kevalAt // 77 // tasyAstena prayatnena jajAgAra pravartinI 1 manasA sa prasannena nijagAda mRgAvatIm // 78 // bhadre'dyApi tathaivAsi mama saMvAhanAparA / dhig madIyo'parAdho'yaM yad visRSTAsi no mayA // 79 // kiJca bAhustvayA bhUmeH kimudAsIti bhASitA / mahAhiriha yAtIti zazaMsa ca mRgAvatI // 80 // bhUyo'pi candanovAca sUcimedye'pi tAmase / mRgAvati ! kathaM dRSTastvayA'hirvismayo mama // 81 // mRgAvatI bhagavatItyAcacakSe pravarttinI ! / utpannakevalajJAnacakSuSA dRSTvatyaham // 82 // kevalyAzAtinIM dhig mAmityazrAntaM svagarhayA / utpede kevalajJAna candanAyA api kSaNAt // 83 // AyuSkarmAnte tau kevalinau tribhuvanazriyA mUni / ratnatvaM bhejAte muktAlIkezapAzAntaH // 84 // // iti mRgAvatIkathA // [ 587 5 10 15 20 25 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 588] [vivekamaJjarI atha satIvargopasaMvargaNakathAmAha - iyamAi salahaNijjA mahAsaI jANa suddhacariyANa / vAijjai sIlaguNo payaDu vva jayammi jasapaDaho // 59 // [ityAdayaH zlAghanIyA mahAsatyo yAsAM zuddhacaritAnAm / vAcya(dya)te zIlaguNaH prakaTa iva jagati yazaHpaTahaH // ] vyAkhyA / ityAdayo mahAsatyaH zlAdhyAH stutyAH / 'jANa suddhacariyANa' yAsAM zuddhacaritAnAM 'sIlaguNo vAijjaI' zIlameva sarvasiddhinibandhanaM svasvabhAva eva guNaH zIlaguNaH vAcyata ughuSyate / 'payaDu vva jayammi jasapaDaho' prakaTo jagati yazaHpaTaha iva sa tu vAdyata iti // 59 // 10 atha gAthAyugena guNanumodanAsaMgrahamAha - guNagAravaM jiNANaM siddhasarUvaM ca savvasiddhANaM / AyariyANAyAraM ujjhAyANaM ca ajjhayaNaM // 60 // saccariyaM sAhUNaM jaM suhakiccaM ca sAvayANaM pi / aNumoemi saharisaM taM ciya ullasiyaromaMco // 61 // [guNagauravam jinAnAM siddhasvarUpaM ca sarvasiddhAnAm / AcAryANAmAcAramupAdhyAyAnAM cAdhyayanam // saccaritaM sAdhUnAM yacchubhakRtyaM ca zrAvakANAmapi / anumode saharSaM tadevollasitaromAccaH // ] vyAkhyA / ullasitaH prAdurbhUto romAJcaH pulako yasya sa tathA aham, 20 'saharisaM' saharSam, 'aNumoemi' anumodayAmi / kim ? 'taM ciya' tadeva / tatkim ? ityAha -'guNagAravaM' guNAnAM catustriMzadatizayarUpANAM paJcatriMzadvacanAtizayAtmanAM vA gauravaM mAhAtmyam / keSAm ? jinAnAm-arhatAm / 'siddhasarUvaM ca' caH samuccaye, siddhasyAnantajJAnadarzanavIryAnandarUpaM siddhasvarUpam / keSAm ? Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ modanAsaMgrahaH ] 'savvasiddhANaM' sarve ca te tIrthAtIrthatIrthakarAtIrthakarapratyekabuddhasvayaMbuddhabodhitapuMliGganapuMsakaliGgaparaliGgagRhaliGgaikAnekAdibhiH paJcadazabhirmedaiH siddhAH sarvasiddhAH / tatra napuMsakaliGgasiddhAstIrthakarasiddhA na bhavantyeva / pratyekabuddhasiddhAstu puMliGgasiddhA eva svaliGgena rajoharaNAdinA dravyaliGgena siddhAH svaliGgasiddhAH / anyeSAM parivrAjakAdInAM liGgena siddhA anyaliGgasiddhAH / gRhiliGga- 5 siddhA atIrthasiddhAzca marudevyAdayaH / ekaikasmin samaye ekAkinaH siddhA ekasiddhAH / ekasmin samaye'STottarazataM yAvat siddhA anekasiddhAH / yadAha""aDavIsA (battIsA) aDayAlA saTThI bAvattarI ya boddhavvA / [ 589 culasI ya channauI durahiyamaTTuttara sayaM ca " // [ bR.saM./257 ] iti / teSAm / 'AyariyANAyAraM' AcAryANAM gaNabhRtAM jJAne darzane caraNe tapasi 10 cAcaraNamAcArastat / 'ujjhAyANaM ca ajjhayaNaM' ca punararthe, upAdhyAyAnAmadhyayanaM siddhaantpaatthstt| 'saccariyaM sAhUNaM' sAdhUnAM maharSINAM sat samIcInaM caritamaSTAdazazIlAGgasahasradhurAdharaNasvarUpaM tat / kiM bahunA ? 'jaM suhakiccaM ca sAvayANaM pi' caH samuccaye, yat zubhakRtyaM satkarme devapUjA - gurUpAsti-svAdhyAya-saMyamatapo-dAnAdi zrAvakANAmapi tat / 'anumodayAmi' iti saMbandhaH ||60|| ||61|| 15 1 // ityAcAryazrIbAlacandraviracitAyAM vivekamaJjarIvRttau guNAnumodanAdvAravivaraNaM nAma dvitIyaH parimalaH // antarnabhojaladhikuNDalitAhirAjaramye vidhau vidalitAJjanakAntilakSma / AsInakezavavatulAmidameti yAvat tAvajjayaM kalayatAyadiha jaitrasiMhaH // 1. aSTAviMzatiH (dvAtriMzat ) aSTacatvAriMzat SaSTirdvAsaptatizca boddhavyAH / caturazItizca SaNNavatirddhayadhikamaSTottaraM zataM ca // Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 590] [vivekamaJjarI atha duSkRtagarhAdvAramAha arahaMtasiddhaceIyasiddhatAINa jayapavittANaM / jaM AsAIyamiNhiM maha micchA dukkaDaM tattha // 62 // [arhatsiddhacaityasiddhAntAdInAM jagatpavitrANAm / yadAzAtirtAmadAnIM mama mithyA duSkRtaM tatra // ] vyAkhyA / 'arahaMta tti' arhanto jinAH, siddhAH prakSINazeSakarmANaH, caityAni jinayatanAni, siddhAntaH pravacanam, ta ete Adau yeSAM te tathA gurusthaviropAdhyAyatapasvinasteSAm; 'jayapavittANaM' jagatpavitrANAM 'jaM AsAiyaM' yad AzAtitam avajJAtam; 'iNhiM' idAnIM 'maha micchA dukkaDaM tattha' tatrAzAtanAviSaye mama mithyA 10 duSkRtamiti // 62 // atha jinavANI kSamayannAhapayaakkharamattAe ahiyaM hINaM ca jaM mae guNiyaM / taM titthayarapayAsiyavANIe majjha khamiyavvaM // 63 // [padAkSaramAtrayA'dhikaM hInaM ca yanmayA guNitam / tIttIrthakaraprakAzitavANyA mama kSantavyam // ] spaSTA // 3 // atha gAthAtrayeNa saGghamabhiSTutya kSamayannAhajayai surAsuranamio guNarayaNamahoyahI suhAvAso / titthayaramANaNIo cauvihasirisamaNasaMgho ya // 64 // [jayati surAsuranato guNaratnamahodadhiH zubha(sudhA)vAsaH / tIrthakaramAnanIyazcaturvidhazrIzramaNasaGghazca / / ] vyAkhyA / caturvidhaH sAdhusAdhvIzrAvakazrAvikArUpaH, zrAmyati tapa:zIlabhAvanA 20 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [591 duSkRtagarhAdvAram] dAnaistapasyatIti zramaNaH sa cAsau zriyA zobhayopalakSitaH saMghaH zrIzramaNasaGghaH; caH samuccaye; jayati sarvotkarSeNa vartate / kiMviziSTaH ? 'surAsuranamio' surA vaimAnikajyotiSkAH, asurA bhavanavyantarA mAMzca tairnamito vanditaH surAsuranamitaH / 'guNarayaNamahoyahI' guNAH kRpAdayasta eva ratnAni teSAM mahodadhiH samudraH / ata eva 'suhAvAso' zubhaM zreyastadAvAsaH, samudroktileze tu sudhA pIyUSaM 5 tadAvAsaH / punaH kiMviziSTaH saGghaH ? 'titthayaramANaNIo' tIrthakarA jinAstairmAnanIyo vandanIyaH / itazca samudro'pi, tIrthamavatAraM kurvanti tIrthakarAstArakAstairmAnanIyaH syAditi // 64 // taM bhagavaMtaM aNahaM niyasattIe aNagghabhattIe / sakkAremi ya saMmANemi ya sirasA namasAmi // 65 // [taM bhagavantamanaghaM nijazaktyA'nya'bhaktyA / - satkaromi ca sammAnayAmi ca zirasA namasyAmi // ] vyAkhyA / taM zrIzramaNasaGgha bhagavantaM pUjyaM 'aNahaM' anaghaM niSpApaM 'niyasattIe' nijazaktyA 'aNagghabhattIe' anarghyabhaktyA mahadbhaktyA yathAkramaM 'sakkAremi ya' satkaromi ca pravaravastrAbharaNairabhyarcayAmi ca 'sammANemi ya' sanmAnayAmi ca guNo- 15 nnatikriyayA stavImi ca, zirasA uttamAGgena, AdarapradarzanArthaM caitat, 'namaMsAmi' namasyAmIti // 65 // jaM tassa mae kattha vi paDikUlaM kaha vi vippiyaM vihiyaM / AsAyaNA taha kayA kayA vi khAmemi taM savvaM // 66 // [yattasya mayA kutrApi pratikUlaM kathamapi vipriyaM vihitam / 20 AzAtanA tathA kRtA kadApi kSamayAmi tatsarvam / / ] vyAkhyA / yat tasya bhagavataH zrIzramaNasaGghasya 'mae' mayA 'kattha vi' kvApi samaye 'paDikUlaM' pratikUlaM hitopadezaviparItAcaraNaM 'kaha vi' kathamapi pramAdenetyarthaH 'vippiyaM' vipriyamaniSTAcaraNaM 'vihiyaM' vihitam, 'AsAyaNA taha Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 592] . [vivekamaJjarI kayA' azAtanA hastapAdAdisaMghaTTanA tathA kRtA 'kayA vi' kadApi, 'khAmemi taM savvaM' kSamayAmi tat sarvamazeSamiti // 66 // atha gAthAtrayeNa dharmamutkIrtya kSamayannAha - ahiMsAlakkhaNo dhammo guNANa rayaNAyaro / 5 bhAsio vIarAehiM mukkhasukkhANa kAraNaM // 67 // [ahiMsAlakSaNo dharmo guNAnAM ratnAkaraH / bhASito vItarAgairmokSasaukhyAnAM kAraNam // ] spaSTA // 67 // dahabheo jaidhammo sAvayadhammo ya bArasa vayAI / 10 bhaNio thUlagapANAivAyaviramaNapurogAiM // 68 // [dazabhedo yatidharmaH zrAvakadharmazca dvAdaza vratAni / bhaNitaH sthUlaprANAtipAtaviramaNapurogANi // ] . vyAkhyA / pUrvagAthopadiSTo dharmastAvad dviprakAro yatidharmaH zrAvakadharmazca / tatra 'dahabheo jaidhammo' dazabhedo yatidharmaH, yadAhuH15 "khaMtI ya maddavajjavamuttI tavasaMjame ya boddhavve / saccaM soyaM AkiMcaNaM ca baMbhaM ca jaidhammo" // [pra.sA./554] 'sAvayadhammo bArasa vayAiM bhaNio' bhaNita upadiSTaH / ko'sau ? zrAvakadharmaH / ca punararthe / kiMrUpa: ? 'bArasa vayAI' dvAdaza ca vratAni ca dvAdazavratAni / kiMviziSTAni ? 'thUlagapANAi tti' sthUlakaM ca tad bAdaraM prANAtipAtaviramaNaM ca 20 tattathA, tat purogaM mukhyaM yeSAM tAni / yadAhuH 1. kSAntizca mArdavArjavamuktayastapaHsaMyamau ca boddhavyAH / satyaM zaucamAkiJcanyaM ca brahma ca yatidharmaH // Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duSkRtagarhAdvAram ] "pANivahamusAvAe adattamehuNapariggahe ceva / disibhogadaMDasamaIdese taha posahavibhAgo" // [saM.pra./1121 ] // 68 // saMkAkaMkhavigicchAmicchAdiTThissa saMthavapasaMsA / AsAyaNaM ca kattha vi kayaM taM khamAvemi // 69 // [zaGkAkAGkSAvicikitsA mithyAdRSTeH saMstavaprazaMse / AzAtanaM ca kutrApi tasya kRtaM tatkSamayAmi // ] [ 593 1. prANivadhamRSAvAdAvadattamaithunaparigrahAzcApi / digbhogadaNDasAmAyikadezAstathA pauSadhavibhAgau // 5 vyAkhyA / "dvitIyAdeH" iti prAkRtalakSaNAt 'tassa' tatra dazadvAdazobhayabhedadhanye jinopajJe samyaktvamUle bhavajaladhiparakUle cidAnandalakSmIharmye dharme zaGkA saMzaya - karaNaM, kAGkSA anyAnyadarzanagrahaNecchA, vicikitsA phalaM prati sandehaH, 'micchAdiTThisaMthavapasaMsA' mithyAdRSTInAM zAkyAdInAM saMstavaH paricaya:, teSAmeva prazaMsA 10 stutiH 'AsAyaNaM ca' manovAkkAyairavajJAkaraNamAzAtanaM 'kattha vi' kasminnapi bhave kutrApi prastAve kvApi viSaye kRtaM yat 'taM khamAvemi' tat kSamayAmi sAnutApena manasA tad vyutsRjAmIti bhAvaH // 69 // athAtmanaH saptakSetrIdAnamanukampAdAnaM ca gAthAyugena zaMsannAhajiNasamayapasiddhesu sattasu guNasamiddheSu / jaM ciya dinnaM dANaM bhattIe kayaM ca sammANaM // 70 // jaM vihiyaM suhakiccaM annaM pi mae jiNANa ANAe / taM savvaM pi aNagghaM mama hujjA mukkhasukkhaphalaM // 71 // [jinasamayaprasiddheSu saptasu kSetreSu guNasamRddheSu / yadeva dattaM dAnaM bhaktyA kRtazca ca sammAnaH // yad vihitaM zubhakRtyamanyadapi mayA jinAnAmAjJayA / tatsarvamapyanarghyaM mama bhaved mokSasaukhyaphalam // ] 15 20 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 594] [vivekamaJjarI vyAkhyA / jinAnAmarhatAM samaya: zAsanaM sa tathA tatra prasiddheSu vikhyAteSu saptaSu jinabimba-jinabhavana-jinAgama-sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikAtmasu 'guNasamiddhesu' guNAstAvad bhavyajanamanapramodajananaprabhRtayaH saptAnAmapi sAdhAraNAH, jinabimbasya tu prasAdanIyatvaM viziSTalakSaNalakSitatvaM prAtihAryavirAjitatvaM 5 lokottarodAttazAntamudrayA''hlAdakatvena bhavyAnAM karmanirjarAhetutvam, yadAhu: "pAsAIyA paDimA lakkhaNajuttA smttNlkrnnaa| jaha palhAei maNaM taha nijjaramo viyANAhi" // [vya.bhA./u. 6/189] jinabhavanasya tu bhavyAnAM dharmadhyAnaikatAnatAhetutvaM paramAndajanakatvaM pravrajyAkaraNotthApanAcAryapadasthApanAdharmadezanAsaGghAgamanaprabhAvanAbhirmokSAGgatvaM ca, yadAhu:10 "picchissaM ittha ahaM vaMdaNagAnimittamAgae sAhU / kayapunne bhagavaMte guNarayaNanihI mahAsate // [paM.va./1126] paDibujjhissaMti iNhi daLUNa jiNiMdabiMbamakalaMkaM / annevi bhavvasattA kAhiti tao paraM dhammaM // [paM.va./1127] tA evaM me vittaM jamitthamuvaogamei aNavarayaM / iya ciMtAparivaDiyA sAsayabuddhIu mukkhaphalA" // [ paM.va./1128] jinAgamasya tu kuzAstrajanitasaMskArAviSamUrchApahArakarmaNi mahAmantrAyamANatvaM dharmAdharmakRtyAkRtyabhakSyAbhakSyapeyApeyagamyAgamyasArAsArAdivivecanAhetutvam, yadAhuH 15 1. prAsAdIyA pratimA lakSaNayuktA cca samastAlaMkaraNA / yathA prahlAdayati manastathA nirjarAM tu vijAnIhi // 2. drakSyAmyatrAhaM vandananimittamAgatAn sAdhUn / kRtapuNyAn bhagavato guNaratnanidhIn mahAsattvAn // pratibhotsyanta iha dRSTvA jinendrabimbamakalaGkam / anye'pi bhavyasattvAH kariSyanti tataH paraM dharmam / / tasmAdevaM me vittaM yadatropayogametyanavaratam / iti cintAparivRtAH zAzvatabuddhayo mokSaphalAH / / Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [595 duSkRtagarhAdvAram] "suyanANammi neunnaM kevale tayaNaMtaraM / appaNo ya paresiM ca jamhA taM paribhAviyaM" // [ ] api ca, asya kevalajJAnAdapi prAmANyAtirekitvaM ca, yadAhuH"ohA suuvautto suyanANI jai hu giNhai asuddhaM / taM kevalI vibhaMjai apamANasuaM bhave iharA" // [ ] sAdhusAdhvInAM ca jinavacanAnusAreNa nirvANasAdhakatvaM sarvajIvadayAparatvaM vratazIlatapoyuktatvaM sadgatikAGkSatvaM ca, yaduktam "nirvANasAdhakAn sAdhUn sarvajIvadayAparAn / vratazIlatApoyuktAn vande sadgatikAGkSaNaH" // [ ] zrAvaka zrAvikANAM ca vizuddhasiddhAntAnuprekSayA zraddhAsamRddhipAvakatvam, supAtreSu 10 ca nyAyopAttavittavApakatvam, sAdhuvargasaMsargAt pApAvakaravikSepakatvaM ca, yaduktaM niruktyAm "zraddhAlutAzrAntapadArthacintanAd dhanAni pAtreSu vapatyanAratam / kiratyapuNyAni susAdhusevanAdathApi taM zrAvakamAhuraJjasA" // iti / [ ] taiH samyag RddhAni upacitAni guNasamRddhAni teSu guNasamRddheSu 'jaM ciya dANaM' 15 'ciya tti' avadhAraNe, yad dAnaM dattaM jinabimbajinabhavanajinAgamasAdhusAdhvISviti mantavyam / tatra jinabimbe zrIkAlikAcAryaprabhRtigaNabhRtpraNItasaptapratiSThAkalpoktavidhinA pratiSThApanam, aSTAbhizca prakArairabhyarcanam, yAtrAvidhAnam, viziSTAbharaNabhUSaNam, vicitravastraiH paridhApanamiti / yadAha1. zrutajJAne naipuNyaM kevale tadanantaram / Atmanazca pareSAM ca yasmAttat paribhAvitam / / 2. oghAt zrutopayuktaH zrutajJAnI yadi khalu gRhNAtyazuddham / tatkevalI vibhanakti apramANazrutaM bhaveditarathA // Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 596] [vivekamaJjarI "karijja tamhA paDimA jiNANaM NhANaM paiTThAbalipUyajattA / aNaccayANaM ca ciraMtaNANaM jahArihaM rakkhaNavaddhaNaMti" // [ ] jinabhavane tu zalyAdirahitAyAM bhuvi svayaM siddhasyopalakASThapramukhadalasya grahaNena, sUtradhArAdibhRtakAnatisandhAnena, bhRtyAnAmadhikamUlyAvitaraNena, SaDjIvanikAya5 rakSAyatanayA vidhApanama, tasya ca jIrNasya zIrNasya ca samAracanam, naSTasya bhraSTasya coddharaNam / tatra devAdhidevasya kSIrasnAnAya gokulapradAnam, kusumapUjArthaM cArAmavitaraNam, vAdyanAdanRtyapUjAkRtaH pramadAkulasya vRttaye puranagaragrAmadezadAnam, bhagnarugNasamAracanavidhaye draviNavitaraNaM ceti / yaduktam"dijjA davaM maMDalagoulAI jinnAI sinnAI samArajjA / naTThAI bhaTThAiM samuddharijjA mukkhaMgameyaM khu mahAphalaM ti" // [ ] jinAgame tu pustakalekhanam, vastrAdibhirabhyarcanam, yaduktam"lekhayanti narA dhanyA ye jinAgamapustakam / te sarvaM vAGmayaM jJAtvA siddhi yAnti na saMzayaH" // [yo.zA./3/111va.] likhitAnAM ca pustakAnAM saMvignagItArthebhyo bahumAnapUrvakaM vyAkhyAnArthaM ca 15 dAnam, vyAkhyAyamAnAnAM ca pratidinaM pUjApUrvakaM zravaNam, tatpAThakAnAM bhaktipUrvakaM sammAnanaM ceti / yadAha "paThati pAThayate paThatAmasau vasanabhojanapustakavastubhiH / pratidinaM kurute ya upagrahaM sa iha sarvavideva bhaved naraH" // [ ] sAdhuSu ca jinavacanAnusAreNa samyakcAritramanupAlayatsu A tIrthakaragaNadharebhyaH, 20 A ca taddinadIkSitebhyaH sAmAyikasaMyatebhyo yathocitapratipattyopakAriNAM prAsukaiSa NIyAnAM kalpanIyAnAM cAzanAdInAM, rogApahAriNAM ca bhaiSajAdInAM, zItAdivAraNArthAnAM 1. kuryAttasmAtpratimA jinAnAM snAnaM pratiSThAbalipUjAyAtrAH / anarcakAnAM ca ciraMtanAnAM yathArha rakSaNavardhanamiti // 2. dadyAd dravyaM maNDalagokulAdi jIrNAni zIrNAni samAracayet / naSTAni bhraSTAni samuddharenmokSAGgametatkhalu mahAphalamiti // Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [597 duSkRtagarhAdvAram] ca vastrAdInAM, pratilekhanAheto rajoharaNAdInAM, bhojanAdyarthaM ca pAtrANAm, aupagrahi"kANAM ca daNDakAdInAM, nivAsArthamAzrayANaM ca dAnam, sAdhudharmodyatasya svaputraputryAderapi samaparNamiti / yaduktam"kAle pattANa pattANa dhammasaddhAkamAiNA / asaNAINa davvANaM dANaM savvatthasAhaNaM // [ mU.zu./82] asaNaM khAimaM pANaM sAimaM mesahosaham / vatthaM paDiggahaM ceva raoharaNakaMbalaM // [ mU.zu./83] pIDhagaM phalagaM ceva sajjA saMthArayaM tahA / dhammovagaraNaM nAuM nANAINaM pasAhaNaM" // [mU.zu./84] tathA ratnatrayadhAriNISu sAdhvISu sAdhuSviva yathocitAhArAdipradAnam, yadAha- 10 "sAhUNa jaM pAvayaNe pasiddhaM taM ceva ajjANa vi jANa kiccaM / pAeNa tANaM navaraM viseso vaTTAvaNAI bahunijjaraM ti" // [ ] kayA? 'bhattIe' bhaktyA 'jaM kayaM ca sammANaM' yat kRtaM ca sanmAnaM vAtsalyaM zrAvakeSviti mantavyam / sArmikAH khalu zrAvakasya zrAvakaH, samAnadhArmikANAM ca saGgamo'pi mahate puNyAya, kiM punastadanurUpA bhaktiH ? / sA ca svaputrAdijanmo- 15 tsave vivAhe'nyasminnapi tathAvidhe prakaraNe sAdharmikANAM nimantraNam, viziSTabhojanatAmbUlavastrAbharaNAdidAnam, ApannimagnAnAM ca svadhanavyayenApyuddharaNam, antarAyadoSAcca vibhavakSaye punaH pUrvabhUmikAprApaNam, dharme ca viSIdatAM tena tena 1. kAle prAptebhyaH pAtrebhyo dharmazraddhAkramAdinA / azanAdInAM dravyANAM dAnaM sarvArthasAdhanam // azanaM khAdima pAnaM svAdima bhaiSajauSadham / vastraM pratigrahaM cApi rajoharaNakambalam // pIThakaM phalakaM cApi zayyA saMstArakastathA / dharmopakaraNaM jJAtvA jJAnadInAM prasAdhanam // 2. sAdhUnAM yatpravacane prasiddhaM tadevAryANAmapi jAnIhi kRtyam / prAyeNa tAsAM kevalaM vizeSo vartanAdi (?) bahunirjaramiti // Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 598] [vivekamaJjarI prakAreNa dharme sthairyAropaNam, pramAdyatAM ca smAraNavAraNAdikaraNam, vAcanA-pracchanAparivartanA-'nuprekSAdharmakathAdiSu yathAyogyaM viniyojanam, viziSTadharmAnuSTAnakaraNArthaM ca sAdhAraNapauSadhazAlAde: karaNamiti / zrAvikAsu ca sanmAnanaM zrAvakavadanyUnAtiriktamunnetavyam, yaduktam5 "jaM sAvayANaM karaNijjamuttaM taM sAviyANaM pi muNeha savvaM / titthAhivANaM vayaNe rayANaM tANaM vibhAgeNa visesakiccaM" // iti / [ ] 'jaM vihiyaM suhakiccaM annaM pi mae' mayA yad vihitaM zubhakRtyaM dhrmkaarymnydpi| ko'tra bhAvaH / avicAritapAtrApAtramavimRSTakalpanIyAkalpanIyaprakAraM kevalayaiva karuNAyA dIneSvArteSu bhIteSu jIvitaM yAcamAneSu pratIkArakRte dhanavitara10 NAdi yat kRtam / kiM svacchandam ? ityAha-'jiNANa ANAe' jinAnAM rAgadveSa vipramuktAnAmarhatAM AjJayA "aNukaMpAdANaM uNa jiNavarehiM na kayAvi paDisiddhaM" ityAdirUpayA shikssyaa| yadvA, bhagavanto'pi hi niSkramaNakAle'napekSitapAtrApAtravibhAgaM karuNayA sAMvatsarikadAnaM dattavanta iti / 'taM savvaM pi' tat pUrvoktaM sarvamapyazeSamapi 'aNagdhaM' na vidyate'nyadarghyaM yasmAt tadanaya~ 'mama' iti spaSTaM, 'hujjA' 15 bhUyAt / kIdRk ? 'mukkhasukkhaphalaM' mokSasaukhyameva niHzreyasazarmaiva phalaM yasya tattatheti // 70 // 71 // athAnantarabhavAparAddhaM jantujAtaM saptabhirgAthAbhirvyaktyoccArya kSamayannAha - kAlo aNAi jIvo aNAi taha bhavaparaMparANAI / je kevi tattha jIvA egeMdiyapamuhajAIsu // 72 // [kAlo'nAdirjIvo'nAdistathA bhavaparamparA'nAdiH / ye ke'pi tatra jIvA ekendriyapramukhajAtiSu // ] vyAkhyA / kAla: samayAvalikAdirUpaH, yadAhuH1. yat zrAvakANA karaNIyamuktaM tat zrAvikANAmapi jAnIta sarvam / tIrthAdhipAnAM vacane ratAnAM tAsAM vibhAgena vizeSakRtyam // 2. anukampAdAnaM punarjinavairana kadApi pratiSiddham / Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [599 duSkRtagarhAdvAram ] "samayAvalImuhuttA divasaahorattapakkhamAsAI / saMvaccharajuyapaliyAsAgaraosappipariyaTTA" // [ sU.pra./49] tatra samayo jIrNapaTapATanAdidRSTAntAd nirvibhAgakAlarUpa: AvalI tu asaMkhyasamayasamitisamudayasamAgamarUpA, muhUrtastu ghaTikAdvayarUpaH, divasAhorAtrapakSamAsasaMvatsarAstu viditA eva / yugaM tu paJcavarSamayam, palyopamaM tUddhArAddhAbhedAbhyAM 5 dvirUpaM viditameva / sAgaropamamapi ca prakhyAtam / utsarpiNyavasarpiNIparAvartAstUcyante, yathA"suSamasuSamAnAmni sAgarAH koTikoTayaH / catasro're pramA krozatrayImAnaM ca yugminAm // 1 // [ ] AyuH palyopamAnAni syustrINyAhAro dinatrayAt / daza kalpadrumA mattagajabhRGgAdayo matAH // 2 // [ ] suSamAre pramA tryabdhikoTikoTI daza drumAH / dvyahAzitA dvipalyAyuH krozau mAnaM ca yugminAm // 3 // [ ] suSamaduSSamAre dve koTAkoTipramAbdhayaH / krozoccayugminAmAyuH palyaM cAnnaM dinaikataH // 4 // [ ] duSSamAsuSamAre ca dvicatvAriMzatonakAH / sahastraiH zAradAM mAnaM koTikoTipayodhayaH // 5 // [ ] pUrvakoTyAyuSAM nRNAM dhanuHpaJcazatI pramA / kalpAMhipakSayo'rhantaH syustrayoviMzatiH kramAt // 6 // [ ] duSSamAre pramA varSasahastrA ekaviMzatiH / saptahastanRNAmAyuH samA viMzottaraM zatam // 7 // [ ] dvisaptatizaranmAnAyuSo nirvRtirarhataH / bhasmakodayato varSasahasrau dvau na yacchidA // 8 // [ ] duSSamAduSSamAre ca zaradAmekaviMzatiH / sahastrA mAnamAyuzca SoDazAbdI karapramA // 9 // [ ] vaitADhyakandare gaGgAsindhUbhayataTIbhuviH / / bilavAsimanuSyANAM yugalAni dvisaptatiH // 10 // [ ] 15 25 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 600] [vivekamaJjarI avasarpiNIyaM SaDbhirairetavilomabhiH / utsarpiNI, tadAnantyAt parivartaH prakIrtitaH" // 11 // [ ] tadevaMvidhaH kAlaH / kiMviziSTaH ? 'aNAI' na vidyata Adi mUlaM ysyetysaavnaadiH| na kevalaM kAlaH, 'jIvo aNAi' jIvo'pyanAdiH / 'taha' tathA 5 'bhavaparamparANAI' bhavAnAM janmanAM paramparA paddhatiH anaadiH| 'je kevi' ye ke'pi 'tattha' tatra bhavaparamparAyAM jIvAH prANinaH 'egidiyapamuhajAIsu' ekamindriyaM sparzanaM yeSAM ta ekendriyAH pRthvyavAdayaH tatpramukhANAM jAtayo nikAyAstattathA tAsu // 72 // atha tAn vyaktoccarati10 egidiyA ya beiMdiyA ya teiMdiyA ya cauriMdI / paMciMdiyA ya kattha vi asannipaciMdiyA ceva // 73 // [ekendriyAzca dvIndriyAzca trIndriyAzca caturindriyAH / paJcendriyAzca kutrApyasajJipaJcendriyAzcApi // ] vyAkhyA - 15 ekendriyAH pRthivyambutejovAyumahIruhaH / dvIndriyAH kRmayaH zaGkhA gaNDUpadajalaukasaH // 1 // [ ] trIndriyA matkuNA yUkA matkoTakapipIlikAH / caturindriyakA bhRGgamakSikAzalabhAdayaH // 2 // [ ] paJcendriyA jarApotANDajAH saMmUrcchanodbhidaH / 20 garbhajodbhedajAstatra saMjJino'saMjJinaH pare // 3 // [ ] zikSopadezAlApAn ye jAnate saMjJino'tra te / saMpravRttamanaHprANAstebhyo'nye syurasaMjJinaH // 4 // [ ] // 73 // devanaratiriyanArayacaugaimaggesu paribhamaMtA ya / taha te vi puDhavikAyA dagakAyA vAukAyA ya // 74 // Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [601 duSkRtagarhAdvAram] teukkAyA vaNassaikAyA tasakAiyA ya savve vi / iya chavvihajIvanikAyalakkhaNA nigguNeNa mae // 75 // [devanaratiryaGnArakacartugatimArgeSu paribhramantazca / tathA te'pi pRthivIkAyA dakakAyA vAyukAyAzca // tejaskAyA vanaspatikAyAstrasakAyikAzca sarve'pi / iti SaDvidhajIvanikAyalakSaNA nirguNena mayA // ] vyAkhyA / kiMsvarUpA ete jIvAH ? 'paribhamaMtA ya' paribhramantaH / caH smuccye| keSu ? 'devanaratiriyanArayacaugaimaggesu' devA bhuvanapati-vyantarajyotiSkavaimAnikAH, narA martyAH, tiryaJcazcatuSpadapakSijhaSavRkSAdayaH nArakAH narakavAsinaH, teSAM caturNAM gatayaH saMsaraNAni devanatiryaGnArakacaturgatayastA eva 10 mArgAH panthAnasteSu / 'taha te vi' tathA te'pi pUrvagAthoditA ekendriyAdayo jIvAH SaTkAyabhASayA bhaNyante, yathA, 'puDhavikAyA' pRthvIkAyAH - pravAlamaNiratnAni rUpyasvarNAdidhAtavaH / sphaTikAzmakhaTIdhAtuharitAlamanaH zilAH // 1 // [ ] gandhakAbhrakapAlevAraNavRkSArapAradAH / sauvIrAJjanakAsIsatuvaryAdyA bhuvo bhidAH // 2 // [ ] 'dagakAyA' apkAyAH - AkAzabhUmyavazyAyamihakAkarakA himam / ghanAmbhodhiharatanupramukhA jalajAtayaH // 1 // [ ] 'vAukAyA ya' caH samuccaye, vAyukAyAH pavanAH, 'teukAyA' tejaskAyA 20 agnayaH, tathA hyubhaye'pivAtyAghanatanUbhrAmotkulIguJjAdayo'nilAH / aGgAramurmurajvAlAkaNolkAvidyuto'nalAH // 1 // [ ] Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 602] [vivekamaJjarI 'vaNassaikAyA' vanaspatikAyA bhUruhaH - sAdhAraNazca pratyekA dviprakArA mahIruhaH / tatra pUrva bAdarAH syuruttare sUkSmabAdarAH // 1 // [ ] .....sUkSmAsUkSmAH pare cchinnaprarohAH smbhnggkaaH| ... atantutvagrasAndhiparvaguptyAdilakSaNAH // 2 // [ ] anantAtmAzrayaikAGgA panakasthegAvAsthulAH / kandAGkuranavodgacchatparNAnAsthiphalAni ca // 3 // [ ] guDUcIguggulImustAvirUDhAni zatAvarI / bhUsphoTo lavaNadutvakkumArIkomalAmlikA // 4 // [ ] snuhIsUkaravallyazca palyako'mRtavallarI / zaivalaM zaNapatrANi nigodA bAdarA iti // 5 // [ ] pratyekAste syurekaikatanau yatraikakaH prabhuH / mUlapallavakASThatvakpuSpabIjaphalAdayaH // 7 // [ ] 'tasakAiyA ya' trasazcalaH kAyo teSAM te trasakAyAsta eva te svArthe ke sati 15 trasakAyakAH, caH samuccaye, 'savve vi' sarve'pi caturvidhA apIti bhAvaH / tathA hi trasA dvitricatuSpaJcendriyatvena caturvidhAH / 'iya chavvihajIvanikAyalakkhaNA' ityamunA prakAreNa pUrvoditena SaDjIvanikAyalakSaNAH SaTprakArajIvanikAyasaMjJAH prANinaH / 'nigguNeNa mae' nirguNenA'jJAninA mayeti // 74 / 75 / / culasIilakkhasaMkhAsu jIvajoNIsu paribhamaMteNa / 20 tajjiya vattiya dUmiya paribhAviyA taha uvaddaviyA // 76 // nibbhacchiya saMghaTTiya vihaDAviya pIliyA ya velaviyA / pariyAviyA ya taha jIviyAu vavaropiyA ceva // 77 // vyAkhyA / 'mayA' iti pUrvasaMbandhaH / kiMviziSTena ? 'paribhamaMteNaM' paribhramatA sNsrtaa| kAsu ? 'jIvajoNIsu' jIvAnAmekendriyAdInAM yonayo janmasthAnAni Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duSkRtagarhAdvAram ] [ 603 tAsu / katisaMkhyAsu ? 'culasIilakkhasaMkhAsu' caturazItilakSAH saMkhyA pramANaM yAsAM tAsu sampradAyagamyAsu / tathAhi yogazAstre "pratyekaM sapta lakSANi pRthvIvAryagnivAyuSu / pratyekAnantakAyeSu kramAd daza caturdaza // 1 // [ yo.zA. ] SaT punarvikalAkSeSu manuSyeSu caturdaza / syuzcatastrazcatastrazca zvabhratiryaksureSu ca // 2 // [ yo.zA. ] evaM lakSANi yonInAmazItizcaturuttarA / sarvajJopajJamuktAni sarveSAmapi janminAm" // 3 // [ yo.zA. ] 10 tAstathA tAsu / paribhramatA mayA kathaM kathaM kRtAste jIvAH ? 'tajjiya vattiya dUmiya paribhAviyA' tarjitA marmoddhaTTanAt tiraskRtAH, varttitAH puJjIkRtA dhUli - cikkhallAdinA sthagitAH, dUnAH pIDitAH paribhUtA mAnaM tyAjitAH, etatpare prAkRtatvAlluptabahuvacanAntAH zabdAH / 'taha' tathA 'uvaddaviyA' upadrAvitA uttrAsitAH / 'nibbhacchiya saMghaTTiya vihaDAviya pIliyA ya' nirbhatsitA AkuSTAH, saMghaTTitAH spRSTAH, vighaTitA viyojitAH, pIlitAH piSTAH / pIlitAn pare luptabahuvacanAntAH sarve'pyamI zabdAH / ca punararthe / 'velaviyA' viplAvitA vaJcitAH, 'pariyAviyA ya' paritApitAH prANantikIM glAnimApAditAH / caH samuccaye / 'tahA' tathA / 'jIviyAu vavaroviyA' jIvitAd vyaparopitA mAritA ityarthaH / caH samuccaye / evo nirdhAraNe // 76 // 77 // , taM tivihaM tiviheNaM savvaM khAmemi taha ya appANaM / niMdAmi ya garihAmi ya tahA micchA dukkaDaM majjha // 78 // [tattrividhaM trividhena sarvaM kSamayAmi tathA cAtmAnam / nindAmi ca gami ca tathA mithyA duSkRtaM mama // ] 5 vyAkhyA / tat trividhaM kRtAnumatakAritarUpaM trividhena manasA vacasA kAyena 'savvaM' sarvaM pUrvoktamazeSaM 'khAmemi' kSamayAmi / 'taha ya appANaM' tathA cAtmAnaM 15 20 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 604] [vivekamaJjarI 'niMdAmi ya' akRtyakAriNamiti nindAmi AtmasAkSikaM zocAmi / caH samuccaye / 'garihAmi ya' garhe parasAkSika jugupse / caH punararthe / 'taha' tathA 'micchA dukkaDaM majjha' mama mithyA duSkRtaM bhUyAditi // 78 // athehabhavasambandhinaH kSamayannAhapiyamAimAyabaMdhavaputtesu mittavaggesu / uvayArisu avayArisu savvesu vi khamaNA majjha // 79 // [priyamAtRbhrAtRbAndhavaputrakalatreSu mitravargeSu / upakAriSvakAriSu sarveSvapi kSamaNA mama // ] spaSTA // 79 // 10 atha bAhulyenAparamapi jIvajAtaM samastamapi kSamayannAha khAmemi savvajIve majjha savve khamaMtu te / tesu majjhatthabhAvo me mittI va pAriNAmiyA // 40 // [kSamayAmi sarvajIvAnmAM sarve kSamantAM te / . .. teSu madhyasthabhAvo me maitrI vA pAriNAmikI // ] 15 spaSTeyamapi, paraM madhyasthabhAvaH pitRmAtRbandhusuhRdAdiSUpakAriSu rAgaH, tathA'pa kAriSu dveSaH, tadubhayavipramuktatvaM 'bhavatu' iti zeSaH / athavA maitrI bhavatu / sA ca laukikI lokottarA ca / AdyA prasiddhA / lokottarA tu"mA kArSIt ko'pi pApAni mA ca bhUt ko'pi duHkhitaH / mucyatAM jagadapyeSA matimaitrI nigadyate" // [yo.zA./4/118] 20 sA ca 'pAriNAmikI' ityucyate // 80 // tAmevAha suhiyA AmarahiyA dhuyapAvarayA sudhammakammarayA / dIhAU jiNamayannU havaMtu savve vi iha jIvA // 81 // Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duSkRtagarhAdvAram ] [sukhitA AmayarahitA dhutapAparajasaH sudharmakarmaratAH / dIrghAyuSo janamatajJA bhavantu sarve'pIha jIvAH // ] sugamA // 81 // athopasargatitikSAmAha tiriyanarAmarajaNiyA uvasaggA ke vi je mae te vi / khamiyavvA sahiyavvA sammaM ahiyAsiyavvA ya // 82 // [tiryagnarAmarajanitA upasargAH ke'pi ye mayA te'pi / kSantavyAH soDhavyAH samyagadhyAsitvAyazca // ] spaSTA // 83 // atha kevalisamakSamAtmaduSkRtamAlocayannAha [ 605 vyAkhyA / tiryaJcaH kalabha - karabha - sarabha - vRSabha - vihaga - bhujaga-bhaSaNAdayaH, narA-zcora-caraTAdayaH, amarA duSTavyantarAdayaH, tairjanitA upasargAH ke'pi ye, mayA 10 te'pi kSamitavyAH samAyAnta upekSaNIyA iti bhAvaH / soDhavyA AyAtAH santo hyadInena manasA'GgIkartavyA ityarthaH / samyagadhisahitavyAzca " savvo puvvakayANaM kammANaM pAvae phalavivAgaM" [ bha.bhA./ 169] ityanudhyAnena titikSaNIyA iti // 82 // atha vAkkAyamanaHklRptAtmaduSkarmagarhAmAha jaM vAyAe bhaNiyaM deheNa kayaM maNeNa saMkaliyaM / tamahaM asuhaM kammaM sammaM garihAmi savvaM pi // 83 // [ yad vAcA bhaNitaM dehena kRtaM manasA saMkalitam / tadahamazubhaM karma samyag garhAmi sarvamapi // ] jANaMti jattha kattha vi kevaliNo majjha dUsaNaM kiMpi / taM Aloema ahaM tesiM ciya sakkhiyaM iNhi // 84 // 1. sarva: pUrvakRtAnAM karmaNAM prApnoti phalavipAkam / 5 15 20 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 606] 10 [vivekamaJjarI [jAnanti yatra kutrApi kevalino mama dUSaNaM kimapi / tadAlocayAmyahaM teSAmeva sAkSikamidAnIm // ] spaSTeyamapi // 84 // aSTAdaza pApasthAnAni catasRbhirgAthAbhiruccArya vyutsRjannAhasavvaM pANAivAyaM asaccabhAsaNamadattadANaM ca / mehuNapariggaharAibhattaM kohaM ca mANaM ca // 45 // mAyaM lohaM kalahaM paraparivAyaM taheva pesunnaM / abbhakkhANaM mAyAmAsaM dosaM ca pimmaM ca // 86 // raiaraI taha micchAdaMsaNasallaM ca pAvaThANAI / aTThArasa eyAI puvvabhavesuM ihabhave vA // 87 // kAraviyAI kayAiM taha aNunAyAiM jAiM tAiM ahaM / tiviheNa vosirAmI arihaMtAINa paccakkhaM // 48 // [sarvaM prANAtipAtamasatyabhASaNAmadattAdAnaM ca / maithunaparigraharAtribhaktaM krodhaM ca mAnaM ca // mAyA lobhaM kalaha paraparivAdaM tathaiva paizunyam / abhyAkhyAnaM mAyAmRSA dveSaM ca prema ca // ratyarati tathA mithyAdarzanazalyaM ca pApasthAnAni / aSTAdazaitAni pUrvabhaveSvihabhave vA // kAritAni kRtAni tathAnujJAtAni yAni tAnyaham / 20 trividhena vyutsRjAHhadAdInAM pratyakSam // ] sarvaM prANAtipAtamekendriyAdipaJcenandriyAntaM prANivadham, asatyabhASaNamalIkavacanam, adattAdAnaM cauryam, maithunam abrahma, parigrahaM dhanadhAnyakSetravAsturUpasuvarNakupyadvipadacatuSpadAdinA navadhA vastumUrchA, 'sarvam' iti yojyam, rAtribhaktaM nizAbhojanam, etatpadatrayasya samAhAraH / rAtribhojanaM tu prANatipAtAnugameva, paraM Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [607 10 duSkRtagarhAdvAram ] pRthaguccAro'sya bahudoSatvAd gardArtham / api ca, krodhaM roSa, mAnamahaGkAram / cakArau samuccaye / mAyAM kapaTaM, lobhaM laulyam, paraparivAdam anyakathAprapa-Jcanam, tathaiva paizunyaM karNejapatvam, abhyAkhyAnam AladAnam, mAyAmRSAm indrajAlAdikaraNam, dveSaM matsaram, prema sneharAgam / cakArau smunycye| ratyaratiH ratyA'saMyamAsaktyopalakSitA'ratiH saMyamAnAsaktistAM tathA / mithyAdarzanazalyaM 5 mithyaiva mithyAtvameva darzanasya samyaktvasya zalyaM tattathA / caH samuccaye / pApasthAnAni aSTAdaza etAni pUrvabhaveSu, anantatvAd bahuvacanam, ihAsmin bhave, vA'nantaroktau, kAritAnyanyaiH, kRtAni svayam, tathA'nujJAtAni paraiH kriyAmANanyanumoditAni yAni tAnyahaM trividhena manovacanakAyena vyutsRjaami| katham ? arhadAdInAM paJcaparameSThinAM pratyakSaM samakSamiti // 85 // 86 // 87 // 88 / / atha gAthAcatuSkeNa sAvadhayogAn pariharannAhakattha vi kayaM kutitthaM jaM ca kusatthaM taheva satthaM ca / ninhavio taha maggo payAsio vA amaggo ya // 89 // mukkaM pAvanilukkaM dehaM davvaM kuddNbsynnaaii| ahavA jIvehi samaM kaha vi nibaddhAiM verAiM // 10 // [kutrApi kRtaM kRtIrthaM yacca kuzAstraM tathaiva zastraM ca / ninutastathA mArgaH prakAzito vA'mArgazca // muktaM pApalInaM dehaM dravyaM kuTumbasvajanAdi / athavA jIvaiH samaM kathamapi nibaddhAni vairANi // ] vyAkhyA / 'ca tti' avadhAraNe / yat kutIrthaM zAkyAdi, kuzAstraM mohajanakaM 20 zRGgArAdi, tathaiva zastraM zastrikAdi 'kRtam' iti sarvatra yojyam, nidbhutastathA mArgo'palapitaM samyaktvam, prakAzito vA'mArgo mithyAtvamiti bhAvaH / caH smuccye| pApalInaM dehaM dravyaM kuTumbaM svajanAdi muktaM vyutsRSTaM 'mayA sarvam' ityadhyAhAryam / athavA prANibhiH samaM pUrvaM nibaddhAni vairANi tAnyapi muktAni vyutsRSTAni // 89 // 90 // 15 25 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 15 608 ] mohaMdheNa ya raiyaM halaukkhalamusalapamuhamahigaraNaM / taM vosiriyaM savvaM tiviheNaM pANivahakaraNaM // 91 // 20 [ mohAndhena ca racitaM halodUkhalamuzalapramukhamadhikaraNam / tad vyutsRSTaM sarvaM trividhena prANivadhakaraNam // ] spaSTA // 91 // paricattAiM panarasa kammAdANAiM jAI vihiyAiM / annaM pi mae cattaM jaM ciya micchattavuDhikaraM // 92 // - [ parityaktAni paJcadaza karmAdAnAni yAni vihitAni / anyadapi mayA tyaktaM yadeva mithyAtvavRddhikaram // ] 10 vyAkhyA / karmaNAM bhavahetUnAmAdAnaM grahaNaM yebhyastAni karmAdAnAni / kati ? 'panarasa' paJcadaza / yadAhuH zrIhemasUrayaH "aGgArabhrASTrakaraNaM kumbhAyaH svarNakAritA / ThaThAratveSTakApAkAviti hyaGgArajIvikA // 1 // [ yo.zA./3/101] [ vivekamaJjarI chinnAcchinnavanapatra prasUnaphalavikrayaH / kaNAnAM dalanAt peSAd vRttizca vanajIvikA // 2 // [ yo.zA. / 3 / 102 ] zakaTAnAM tadaGgAnAM ghaTanaM kheTanaM tathA / vikrayazceti zakaTajIvikA parikIrtitA // 3 // [ yo.zA./3/103] zakaTokSalulAyoSTrakharAzvataravAjinA / bhArasya vahanAde vRttirbheved bhATakajIvikA // 4 // [ yo.zA./3/104] saraH kUpAdikhananazilAkuTTanakarmabhiH / pRthivyArambhasaMbhUtairjIvanaM sphoTajIvikA // 5 // [ yo.zA./3/105 ] dantakezanakhAsthitvagromNAM grahaNamAkare / trasAGgasya vaNijyArthaM dantavANijyamucyate // 6 // [ yo.zA./3/106 ] Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duSkRtagarhAdvAram ] lAkSAmanaHzilAnIlIghAtakITaGkaNAdinaH / vikrayaH pApasadanaM lAkSAvANijyamucyate // 7 // [ yo.zA./3/107] navanItavasAkSaudramadyaprabhRtivikrayaH / dvipAccatuSpAdvikraya vANijyaM rasakezayoH // 8 // [ yo.zA. / 3 / 108 ] viSAstrahalayantrAyoharitAlAdivastunaH / vikrayo jIvitaghnasya viSavANijyamucyate // 9 // [ yo.zA./3/109] tilekSusarSapairaNDajalayantrAdipIDanam / dalatailasya ca kRtiryantrapIDA prakIrttitA // 10 // [ yo.zA./3/110 ] nAsAvedho'GkanaM muSkacchedanaM pRSThagAlanam / karNakambalavicchedo nirlAcchanamudIritam // 11 // [ yo.zA./3/111 ] sArikAzukamArjArazvakurkuTakalApinAm / poSo dAsyAzca vittArthamasatIpoSaNaM viduH // 12 // [ yo.zA./3/112 ] atha vallabhebhyo'tyativallabhaM vapurvyutsRjannAha - jaM asuidusi pi hu dehaM bahu manniyaM mae eyaM / taM pi hu aMtimaUsAsehiM tikaTTu vosiriyaM // 93 // [ 609 [yadazucidUSitamapi hi dehaM bahu mataM mayaitat / tadapi hyantimocchvAvaseSu trikRtvo vyutsRSTam // ] vyasanAt puNyabuddhyA vA davadAnaM bhaved dvidhA / saraHzoSa saraHsindhuhRdAderambusaMplavaH " // 13 // [ yo.zA./3/113] ityevamprakarANi yAni vihitAni yattadornityasambandhAt tAni 'paricattAI' 15 parityaktAni / anyadapi mayA tyaktam, kima ? ityAha- 'jaM ciya micchattavuDDhakaraM' yadeva mithyAtvavRddhikaramiti // 92 // 5 spaSTA; paraM 'tikaTTu tti' trikRtvaH manovacanakAyaiH / api ca, 'aMtimaUsAsehiM' 'antimocchvAseSu' iti vyAkhyeyam // 93 // 10 20 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 610] [vivekamaJjarI atha sarvayogaparityAgamAhataha savvadavvajogo sarIrajogo ya kammasaMjogo / savva ime saMjogA jAvajjIvAi vosiriyA // 14 // [tathA sarvadravyayogaH zarIrayogazca karmasaMyogaH / / ___ sarva ime saMyogA yAvajjIvaM vyutsRSTAH // ] vyAkhyA / yathA pUrvoktaM sAvadyamazeSaM vyutsaSTaM tathA sarvANi sacittAcittAni ca tAni dravyANi ca bhogopabhogopayogIni vastUni sarvavyANi tairyogaH sambandhaH sa tathA / na kevalametat, zarIreNa vartamAnenaudArikeNa yogaH sa tathA / caH smuccye| karmaNAM jJAnAvaraNAdInAM saMyogaH / sarva ime saMyogAH 'jAvajjIvAi vosiriyA' 10 yAvajjIvaM, yAvacchabdo'vadhAraNe, jIvanaM jIva ityayaM kriyAzabdaH prANadhAraNArthaH, tatazca yAvajjIvanaM tAvad vyutsRSTA na mRtyoH parata ityarthaH // 94|| atha gAthAyugena paryantArAdhanAvidhimuccArya tatphalamAhapaccakkhAi cauvvihamAhAraM jo puNo nirAgAraM / aNumoyai sukayAI Aloyai pAvakammAiM // 15 // 15 aMte jo saMthArapavvajjaM vA pavajjai dhIro / so paraloe suhio havai naro lahai puNa bohiM // 16 // [pratyAkhyAti caturvidhamAhAraM yaH punarnirAkAram / anumodate sukRtAnyAlocayati pApakarmANi // ante yaH saMstArapravajyAM vA pravrajati dhIraH / 20 sa paraloke sukhito bhavati naro labhate punarbodhim // ] spaSTe // 95 // 96 // Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [611 duSkRtagarhAdvAram] atha labdhabodhe vsyotkrssmaahnaanndNsnncaarittrynnttybhuusio| adUsio ya dosehiM jIvo hoi na dukkhio // 97 // [jJAnadarzanacAritraratnatrayabhUSitaH / adUSitazca doSairjIvo bhavati na duHkhitaH // ] vyAkhyA / jIvaH prANI duHkhito duHkhapAtraM na bhavati / kiMrUpaH san ? 'nANadaMsa-Na tti' jJAnaM jIvAjIvAzravasaMvaranirjarAbandhamokSAdisaptatattvaparijJAnaM, darzanaM samyaktvam, cAritraM sarvasAvadyayogaviratiH, eteSAmeva ratnAnAM trayaM tattathA tena bhUSito'laGkRtaH / na kevalamitthaM, 'adUsio ya' adUSitazca / kaiH ? 'dosehiM' doSai rAgA-dibhiH / api coktamasmAbhiH "janto ratnatrayI yasya cetogranthAvamUlyakA / sevAhevAkinastasya devAH ke vA, na ki pare ?" // [ ] // ityAcAryazrIbAlacandraviracitAyAM zrIvivekamaJjarIvRttau duSkRtagarhAvivaraNaM nAma tRtIyaH parimalaH // caNDAzvacaNDakaramaNDalagolakAbhyAM vikrIDato nabhasi kAlakumArakasya / 15 chAyApathastadayanazriyameti yAvat tAvajjayaM kalayatAdiha jaitrasiMhaH // 1 // Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 15 612] 20 atha bhAvanAdvAraM prastuvannAha-- causaraNaM paDivanno jIvo saMsArakajjanivvinno / bhAvei bhAvaNAo aNiccaAIo savvAo // 98 // [catuH zaraNaM pratipanno jIvaH saMsArakAryanirviNNaH / bhAvayed bhAvanA anityatAdIH sarvAH // ] vyAkhyA / jIvo muktigamanayogyo jantuH 'bhAvei' bhAvayati saMvignena manasA'nudhyAyati / kAH karmatApannAH ? 'bhAvaNAo' bhAvanAH / kiMrUpA: ? 'aNiccayAIo' anityatAdyAH / kiM dve tisra ? ityAha- 'savvAo' sarvA dvAdazApIti bhAvaH / iha triSvapi karmapadeSu " striyAmudautau vA " [ hai 0 prA0 3 | 10 27] iti prAkRtalakSaNAt zasaH sthAne ot / kiMviziSTo'sau ? 'causaraNaM paDivanno' caturNAmarhadAdInAM zaraNaM catuHzaraNam upalakSaNamevedaM, samyagguNAnumodanA duSkRtagarhA'pyatra jJeyA, tat pratipannastadaikatAmAnasa iti bhAvaH / punaH kiMviziSTaH ? 'saMsArakajjanivvinno' saMsaraNaM saMsAraH punaH punarjanmaparamparA saiva karmaparatantrasya jantoH kAryaM tato nirviNNa udvignaH, yaduktam-- "jarAmaraNadaurgatyavyAdhayastAvadAsatAm / janmaiva kiM na dhIrasya bhUyo bhUyastrapAvaham ? " // [ ] iti // 98 // athAnityatAbhAvanAM gAthAyugenAha vihavo sajjaNasaMgo visayasuhAiM vilAsalaliyAiM / nalinIdalaggagholirajalalavaparicaMcalaM savvaM // 99 // [ vivekamaJjarI [vibhavaH svajanasaGgo viSayasukhAni vilAsalalitAni / nalinIdalAgraghUrNamAnajalalavaparicaJcalaM sarvam // ] spaSTA, paraM 'gholira' iti ghUrNamAnaparyAyaH // 99|| Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAdvAram] [613 10 taM kattha balaM taM kattha juvvaNaM aMgacaMgimA kattha ? / savvamaNiccaM picchaha naTuM diTuM kayaMteNa // 100 // [tatkutra balaM tatkutra yauvanamaGgacaGgimA kutra ? / sarvamanityaM pazyata naSTaM dRSTaM kRtAntena // ] spaSTeyamapi // 100 // atha gAthApaJcakenAzaraNabhAvanAmAhaghaNakammapAsabaddho bhavanayaracauppahesu vivihaao| pAvai viDaMbaNAo jIvo ko itthaM saraNaM se ? // 101 // [ghanakarmapAzabaddho bhavanagaracatuSpatheSu vividhAH / prApnoti viDambanA jIvaH ko'tra zaraNaM tasya ? // ] vyAkhyA / karmANi jJAnAvaraNAdInyeva pAzAH karmapAzAH, ghanAzcaite tathA, tairbaddho niyantritaH san 'bhavanayaracauppahesu' bhavaH saMsAra eva catuSkaSAyagopuravirAjamAnaM vizAlaviSayavAsanAzAlavalayasusthitaM mithyAtvanRpAdhiSThitaM caturazItilakSayonibhavanaM kumativilAsatalArakSaM caturdhyAnamayavarNaprakRtipauraprakaraM nagaraM tasya catvAro deva-nara-tiryag-narakagatinAmAnaH panthAnaste tathA teSu 'vivihAo' vividhA 15 anekarUpAH 'pAvaI' prApnoti 'viDaMbaNAo' viDambanAH, devatve kilbiSitvAbhiyogikatvapaddhidarzaneAviSAdakrodhalobhAsannacyavanakSobhAdyAH, manujatve ca cintAsaMtApasvAmizApasvajanamaraNadhanaharaNajarAjvarAdirogAniSTasaMprayogAbhISTaviprayogAdyAH, tiryaktve ca kazAGkazaprAjanaghAtavAtAtapakSuttRSAsahanabhAravahanarUpAH, nArakatve ca cchedanabhedanataptatrapupAnazAlmalIvRkSAliGganavaitaraNItaraNAsipatravana- 20 vicaraNAdyAH, ityetA ghanakarmapAzabaddhA viDambanAH / kaH prApnoti ? ityAha-'jIvo' jIvaH prANI / 'ko ittha saraNaM se' tasya kaH zaraNamiha ? na ko'pIti tAtparyam // 101 // jIvo vAhivilutto sapharo iva nijjale taDapphaDai / sayaNo vimaNo picchai ko sakko veyaNAvigame ? // 102 // . 25 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 10 15 614] [jIvo vyAdhiviluptaH zaphara iva nirjale capalAyate / svajano vimanAH pazyati kaH zakto vedanAvigame ? // ] spaSTA // 102 // mA jAsu jIva ! tumaM puttakalatAI majjha suhaheU / niuNaM baMdhaNaya saMsAre saMsaraMtANaM // 103 // [mA jAnIhi jIva ! tvaM putrakalatrAdirmama sukhahetuH / nipuNaM bandhanametat saMsAre saMsaratAm // ] spaSTeyamapi // 103 // visamiva muhe mahurA pariNAmanikAmadAruNA visayA / kAlamaNataM bhuttA ajja vi muttuM na kiM juttA ? // 104 // [viSamiva mukhe madhurAH pariNAmanikAmadAruNA viSayAH / kAlamanantaM bhuktA adyapi moktuM na kiM yuktAH ? |] sugameyam // 104 // visayarasAsavamatto juttAjuttaM na yAI jIvo / jhUrai kaluNaM pacchA patto narayaM mahAghoraM // 105 // [ vivekamaJjarI [viSayarasAsavamatto yuktAyuktaM na jAnAti jIvaH / khidyate karuNaM pazcAt prApto narakaM mahAghoram // ] vyAkhyA / viSayarasa indriyArthAsvAda eva Asavo madyaM viSayarasAsavastena mattaH kSIvaH san jIvo bhakSyAbhakSyapeyApeyagamyAgamyAdirUpaM yuktAyuktaM na jAnAti / 20 'pacchA jhUrai' pazcAt khidyate 'kaluNaM' karuNaM dInaM yathA bhavatIti kriyAvizeSaNamidam / kimbhUtaH 'patto narayaM' prApto narakam / kiMviziSTam ? 'mahAghoraM' atibhayaGkaramiti // 105 // Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAdvAram] [615 atha gAthAyugena saMsArabhAvanAmAhataha lAliyaM pi taha pAliyaM pi aMte muhaM vikUNei / pharisaMte pi kuDuMbaM viDaMbaNA kA na saMsAre ? // 106 // [tathA lAlitamapi tathA pAlitamapyante mukhaM vikUNayati / spRzadApi kuTumbaM viDambanA kA na saMsAre ? // ] vyAkhyA / saMsAre kA na viDambanA? ko na vigopakaH ? katham ? ityAhaante vArdhakye 'atIsArAdirogAbhibhUtaM svAminam' iti gamyam, 'pharisaMtaM pi' spRzadapi kuTumbaM kartR mukhaM vikUNayati vakrIkaroti / yadi na tasya svArthaH ko'pyeyana pUrito bhaviSyati ? ityAha-'taha lAliyaM pi' tathA tena prakAreNa yathepsitavasanAzanazayanIyAbharaNatAmbUlavilepanamAlyAdinA lAlitamapi; na 10 kevalamittham, 'taha pAliyaM pi' tathA zItavAtAtapakSuttRSArogAdyAtaGkebhyaH zubhodarkavidhAnena pAlitamapi paritrAtamapIti // 106 // jaNaNI jAyai jAyA jAyA mAyA piyA ya putto ya / aNavatthA saMsAre kammavasA savvajIvANaM // 107 // [jananirjAyate jAyA jAyA mAtA pitA ca putrazca / anavasthA saMsAre karmavazAt sarvajIvAnAm // ] spaSTA // 107 // atha gAthASaTkenaikatvabhAvanAmAhaego baMdhai kammaM ego dhaNaharaNamaraNavasaNAI / visahai bhavammi bhamaDai egu cciya kammavelavio // 108 // 20 [eko badhnAti kamaiko dhanaharaNamaraNavyasanAni / viSahate bhave bhrAmyatyeka eva karmaviplAvitaH // ] vyAkhyA / 'akRtyazatacaturo naraH kuTumbArthamarthamarjayan' ityadhyAhAraH, ekaH karma 15 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 616] [vivekamaJjarI durgatigamanaupayikaM pApaM bajAti dRDhIkaroti, nAnyaH kazcit tadupArjitadravyagrAsalAlasaH svajanAdiSu, yaduktam "dhanaM dharmavilopane parabhogAya kevalam / doSAstvAtmana evaiko hareddhipavadhAdiva" // [ ]. 5 anyacca, 'ego dhaNaharaNamaraNavasaNAI visahai' eko 'rAja-taskara-dAyAdebhyaH' iti gamyam, dhanaharaNa-maraNa-vyasanAni viSahate / "bhavabhima bhamaDai egu cciya" bhave saMsAre bhrAmyatyeka eva yadAhu: "attho ghare niyattai sayaNajaNo piuvaNA niyattei / dehaM pi dahai jIo uNa ekkao jAi" // [ ] 10 kiMviziSTaH ? 'kammavelavio' karmabhirmohanIyAdibhirviplAvito vinaTita iti // 108 // 15 anno na kuNai ahiyaM hiyaM pi appA kuNei na hu anno / appakayaM suhadukkhaM bhuMjasi tA kIsa dINamuho ? // 109 // [anyo na karotyAhitaM hitamapyAtmA karoti na khalvanyaH / AtmakRtaM sukhadu:khaM bhujhe tasmAt kasmAddInamukhaH ? // ] sugamA // 109 // bahuAraMbhaviDhattaM vittaM vilaMsati jIva ! sayagaNA / tajjaNiyapAvakammaM aNuhavasi puNo tumaM ceva // 110 // [bahvArambhAjitaM vittaM vilasanti jIva ! svajanagaNAH / tajjanitapApakarmAnubhavasi punastvameva // ] spaSTA // 110 // 20 1. artho gRhe nivartate svajanajanaH pitRvanAd nivartate / dehamapi dahati dahano jIvaH punarekako yAti // Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [617 bhAvanAdvAram] aha dukkhiyAiM taha bhukkhiyAiM jai ciMtiyAiM ddiNbhaaii| taha thovaM pi na appA viciMtio jIva ! kiM bhaNiNo ? // 111 // [atha duHkhitAstathA bubhukSitA yathA cintitA DimbhAH / tathA stokamapi nAtmA vicintito jIva ! kiM bhaNAmaH ? // ] spaSTeyamapi // 111 // vIsai sayaNalogo tuha saMbaMdhaM muhuttakayasogo / jIva ! suhAsuhakammaM vaccai egaM tae sarisaM // 112 // [vismarati skajanalokastava saMbandhaM muhUrttakRtazokaH / jIva ! zubhAzubhakarma vrajatyekaM tvayA samam // ] sugamA // 112 // taha paricayaghaTThAiM aNaMtaso jIva ! jammamaraNAI / tA maraNe vi tumaM kaha haddhI dhIrattaNaM muyasi ? // 113 // [tathA paricayaghRSTAnyanantazo jIva ! janmamaraNAni / tasmAnmaraNe'pi tvaM kataM hA dhig dhIratva muJcasi ? // ] sugameyamapi, paraM 'haddhI' hAdhikparyAyaH // 113 / / atha gAthAyugenAnyatvabhAvanAmAhakhaNabhaMguraM sarIraM jIvo anno ya sAsayasahAvo / kammavasA saMbaMdho nibbaMdho ittha ko tamhA ? // 114 // [kSaNabhaGgaraM zarIraM jIvo'nyazca zAzvatasvabhAvaH / karmavazAt saMbandho nirbandho'tra kastasmAt ? // ] vyAkhyA / zarIraM kSaNavinAzi / 'jIvo anno ya' samuccaye, jIvo'nyaH zarIrAt pRthak, etadvilakSaNaguNatvAt / katham ? ityAha-'sAsayasahAvo' zAzvato 15 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 618] [vivekamaJjarI nityo'cchedyAbhedyarUpaH svabhAvaH prakRtiryasyeti sa tathA / etayoranityanityayostarhi saMbandhaH kathamabhUd ? ityAha-'kammavasA' karmavazAt nAmAnupUrvIgatyAyuHkarmapAravazyAt / 'nibbaMdho ittha ko tamhA' tasmAdatra zarIre ko nirbandhaH ? kaH pratibandha iti // 114 // kaha AyaM kaha caliyaM tumaM pi kaha Agao kahaM gamihI / annunnaM pi na yANaha jIva ! kuDuMba kao tujjha ? // 115 // [kathamAgataM kathaM calitaM tvamapi kathamAgataH kathaM gamiSyasi / anyonyamapi na jAnItho jIva ! kuTumbaM kutastava ? // ] vyAkhyA / he jIva ! 'tujjha' tava tAvakamiti bhAvaH 'kao kuTuMba' kutaH 10 kasmAd hetoH kuTumbam / katham ? ityAha-'annunnaM pi na yANaha' apIti vismaye, anyonyaM na jAnIthaH parasparaM na vitthaH / ko'tra bhAvaH ? tvaM kuTumbaM na jAnAsi / kIdRg ? 'kaha AyaM' kuta Agatam, 'kaha caliyaM' kutra calitaM kva yAsyatItyarthaH / tvamapi kuTumbena na jJAyase / kIdRzaH ? 'kaha Agao' kuta AgataH, 'kahaM gamihI' kutra gamiSyasIti // 115 // 15 athAzucitvabhAvanAmAha asuisamavAyajAyaM asuirasAhArabaddhasaMThANaM / asuINa jammabhUmI taM dehaM kaha suI hoi ? // 116 // [azucisamavAyajAtamazucirasAhArabaddhasaMsthAnam / azucInAM janmabhUmistad dehaM kathaM zuci bhavati ? // ] 20 vyAkhyA / tad dehaM kathaM kena prakAreNa zuci bhavati ? api tu na kenApItyarthaH / zucitve tasyAsAdhyatAM vizeSaNairAha-kiMviziSTaM deham ? 'asuisamavAyajAyaM' azucinoH zukra-zoNitayoH samavAyaH saMyogastasmAjjAtaM niSpanna tattathA, yaduktam "zukrazoNitasaMbhUto malanisyandavardhitaH / ____ garbhe jarAyusaMchannaH zuciH kAyaH kathaM bhavet ?" // [ ] Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 bhAvanAdvAram] [619 punaH kiMviziSTam ? 'asuirasAhArabaddhasaMThANaM' azucayo mAtRbhuktapItAnnapayaso rasA azucirasAsteSAmAhArastena baddhaM saMsthAnamaGgopAGgAdi yasya tattathA / api coktam "mAtRbhuktAnnapAnottharasaM nADIkramAgatam / pAyaM pAyaM vivRddhaH san zaucaM manyeta kastanoH ?" // [ ] punarapi kiMviziSTam deham ? 'asuINa jammabhUmI' azucInAM rasAsRgmAMsAdInAM janmabhUmiH utpattisthAnam / yaduktam"rasAsRgmAMsamedo'sthimajjAzukrAntravarcasAm / azucInAM padaM kAyaH zucitvaM tasya tatkutaH ?" // [ yo.zA./4/72] iti // 116 // atha gAthAyugenAzravabhAvanAmAhapaMceMdiyAiM cauro taha kasAyA ya tinni daMDA ya / paMcappANivahAI sattarasAsavaduvArAiM // 117 // eehi mukkalehiM jIvatalAyaM samaMtao eyaM / niccaM AUrijjai kammamahAvAripUreNa // 118 // [paJcendriyANi catvArastathA kaSAyAzca trayo daNDAzca / paJca prANivadhAdayaH saptadazAzravadvArANi // etairmutkalairjIvataDAgaM samantata etat / nityamApUryate karmamahAvAripUreNa // ] spaSTe // 117 // 118 // atha saMvarabhAvanAmAha'eyAiM jo niraMbhai paDisehai so tamittha pavisaMtaM / jaM ca purANaM taM pi hu kameNa sosei apamatto // 119 // Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 620] [vivekamaJjarI [etAni yo niruNaddhi pratiSedhati sa tadatra pravizat / yacca purANaM tadapi hi kra meNa zoSayatyapramattaH // ] vyAkhyA / ya etAni pUrvoditAni saptadazAzravadvArANi niruNaddhi pidhatte, sa tadatra jIvataDAge pravizat karmajalaM pratiSedhayati, yacca purANaM purAtanamagre praviSTaM 5 tadapi krameNa mandaM mandaM, yuddhA vizuddhadhyAnamayA:tejaseti bhAvaH 'sosei' zoSayati / kimbhUtaH ? 'apamatto apramatto'pramadvara iti // 119 atha nirjarAbhAvanAmAhabArasabheyavisiTuM sabbhitarabAhiro jiNuTThio / tAvio tavo visuddho kammamasesaM pi nijjaD // 120 // [dvAdazabhedaviziSTaM sAbhyantarabAhyaM jinoddiSTam / taptaM tapo vizuddhaM karmAzeSamapi nirjarayati // ] vyAkhyA / tapo'zeSa samastaM baddha-spRSTa-nidhatta-nikAcitAdicatUrUpaM karma nirjarayati parizATayati / kiMviziSTaM tapaH ? 'bArasabheyavisiTTho' napuMsakaliGgasyApi tapa:zabdasyAtra prAkRtatvAd bAhulyAt puMliGgatA, dvAdazabhirbhedaiviziSTaM pradhAnaM 15 tattathA / ata eva 'sabbhitarabAhiro' AbhyantareNa bhedaSaTkena saha vartate sAbhyantaraM tacca tad bAhyaM ca tattathA / punarapi kiMviziSTam ? 'jiNuddiTTo' jinena bhagavatA vItarAgeNopadiSTaM tttthaa| kiM smRtamAtramevaivaMvidhaM tapaH karmAzeSaM nirjarayatItyazaGkayAha-'tavio' taptam aaciirnnm| kiMviziSTam ? 'visuddho' vizeSaNa manovAkkAyaiH zuddhaM niraticAramiti // 120 / / 20 atha gAthAyugena lokabhAvanAmAha dhammAhammA puggalajIvAkAsA ya paMca supasiddhA / atthikAyA tammayameyaM loyaM viyANAhi // 121 // [dharmAdharmI pudgalajIvAkAzAzca paJca suprasiddhAH / astikAyAstanmayametaM lokaM vijAnIhi // ] Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAdvAram] [621 vyAkhyA / dharmazcAdharmazca dharmAdharmoM, pudgalazca jIvazca AkAzazca pudgalajIvAkAzAH paJca suprasiddhA jinasamaye viditAH, tathAhi"svayaM gantuM pravRtteSu jIvAjIveSu sarvataH / / sahakArI bhaved dharmaH pAnIyamiva yAdasAm // 1 // [ ] jIvAnAM pudgalAnAM ca prapannAnAM svayaM sthitim / adharmaH sahakAryeSa yathA chAyAdhvayAyinAm // 2 // [ ] pudgalAH syuH sparzarasagandhavarNasvarUpiNaH / te'NuskandhatayA dvedhA tatrAbaddhAH kilANavaH // 3 // [ ] baddhAH skandhA gandhazabdasUkSmasthUlAkRtispRzaH / andhakArAtapodyotabhedacchAyAtmakA api // 4 // yugmam // [ ] ekAkSAH sthUlasUkSmAkhyAH paJcAkSAH saMzyasaMjJinaH / vikalAkSAzca paryAptA aparyAptAzcaturdaza // 5 // [ ] jIvo jinoditairebhirbhedaubhinno'tra saMsRtau / / jJeyo'yaM rakSaNIyo'yaM mAnyo'yaM tattvasaMpadaH // 6 // yugmam // [ ] sarvagaM svapratiSThaM syAdAkAzamavakAzadam / lokAlokau sthitaM vyApya tadanantapradezabhAk' // 7 // [ ] iti paJcaite 'atthikAyA' astikAyAH 'tammayameyaM viyANAhi' tairastikAyaiH sthityutpattivyayAtmakaiH kAlena saha dravyAparanAmabhirnirvRtaM tanmayametaM lokaM vizvaM vijAnIhi, yaduktam "kaTisthakaravaizAkhasthAnakasthanarAkRtim / davyaiH pUrNaM smarellokaM sthityutpattivyayAtmakaiH" // [ yo.zA./4/103] iti // 121 // caudasarajjupamANe loe ThANaM pi tilatusasamANaM / taM natthi jattha jIvA na ya pattA jammamaraNAiM // 122 // 15 20 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 622] [vivekamaJjarI [caturdazarajjupramANe loke sthAnamApa tilatuSasamAnam / tannAsti yatra jIvA na ca prAptA janmamaraNAni // ] vyAkhyA / loke jagati tilatuSasamAnamapi sthAnaM tad nAsti yatra jIvAH prANino janmamaraNAni na ca prAptA nAdhigatavantaH / kiMviziSTe loke ? caturdaza5 rajjupramANe, ekoddezena lokapramANasyopalakSaNamAtramevedam / rajjusajJApi saMpradAyagamyA, tathAhi"kazcillokAgramAruhya devo divyAnubhAvataH / zritaM bhArasahaseNa lohagolamadhaH kSipet // 1 // [ ] sa golo nipatan mAsaiH SaDbhiryAvat khamAkramet / tAvatA jAyate rajjureketi kathitaM jinaiH // 2 // [ ] lokAgrAdapratiSThAnatalaM yAvaccaturdaza / rajjavo'tra punastiryak saptoz2a kramahAnitaH // 3 // [ ] bhUtale rajjurekAsti tadUrdhvaM kramavRddhitaH / paJca paJcamakalpe syustadUrdhvaM kramahAnitaH // 4 // [ ] 15 ekA siddhizilAsImni rajjaH, saMpiNDitAstvimAH / / zatAni trINi loke tricatvAriMzacca kIrtitAH // 5 // [ ] etatpramANaM loke'tra sthAnaM tannAsti kiJcana / yatra jIvA na janmAni maraNAni ca lebhire" // 6 // [ ] iti // 122 // 20 atha bodhibhAvanAmAha annANeNa kusaMgeNa ya kattha vi kumayavAsaNAe ya / dulahA bhavammi bohi visayapasattANa sattANa // 123 // [ajJAnena kusaGgena ca kutrApi kumatavAsanAyA ca / durlabho bhave bodhiviSayaprasaktAnAM sattvAnAm // ] Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAdvAram] [623 vyAkhyA / ajJAnena jaDatayA, kusaGgena mithyAdRSTisaMsargeNa, caH samuccaye, 'kattha vi' kvApi vratAdiprAptAvapi 'kumayavAsaNAe ya' caH punararthe, kutsitaM mataM dvAdazAGgItaH padAkSarAderapyanyathA prarUpaNaM kumatam, yadAhu:"payamakkharaM pi ekkaM jo na roei suttani4i / sesaM royaMto'vi hu micchAddiTThI muNeyavvo" // [ ra.sa./504] api ca, A sudharmasvAmyavicchinnagurvAjJApravartamAnagaNabhRtparamparAbhirazaThAbhirAcIrNavidhervipratipattikaraNaM kumatam, yadAhuH"AyariyaparaMpareNaM samAgayaM jo ya cheyabuddhIe / kovei cheyavAI jamAlinAsaM sa nAsijjA" // [ ] etadAdirUpasya tasya vAsanA mithyAbhinivazamatistayA, 'dulahA bhavammi bohI' 10 bhave'smin saMsAre bodhirjinadharmAvAptirdurlabhA / keSAm ? 'sattANa' sattvAnAM prANinAm / kiMviziSTAnAm ? 'visayapasattANa' viSayA indriyArthAsteSu prasaktA nibaddhavRttayasteSAmiti // 123 // atha dvAdazI svAkhyAtadharmabhAvanAmAhaaidullaho ya dhammAyario jIvANa mohamUDhANa / jo sAhai jiNadhammaM aMdhANa va maggasaMcAraM // 124 // [atidurlabhazca dharmAcAryo jIvAnAM mohamUDhAnAm / yaH kathayati jinadharmamandhAnAmiva mArgasaMcAram // ] vyAkhyA / durgatau naraka-tiryaglakSaNAyAM patanto ye prANinasteSAM dharaNAd hetordharmaH, yadvA, dhatte narasuramokSasthAneSu jantUniti niruktAd dharmaH yadAha 20 1. padamakSaramapyekaM yo na rocayati sUtranirdiSTam / zeSaM rocayannapi mithyAdRSTitivyaH // 2. AcAryapAramparyeNa samAgataM yazca cchedabuddhyA / prarUpayati cchedavAdI jamAlinAzaM sa nazyet / Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 624] [vivekamaJjarI "durgatau sRtAjjantUn yasmAd dhArayate tataH / dhatte caitAn zubhe sthAne tasmAd dharma iti smRtaH" // [ ] tasyAcAraM suSTha AkhyAtIti dharmAcAryaH saiSa durlabho duSprApaH / caH pUrvabhAvanApekSayA samuccaye / yaH kim ? 'jo sAhai jiNadhamma' yo jinadharmaM jIvadayA5 tmakaM kathayati / keSAm ? 'jIvANa' jIvAnAM prANinAm / kiMviziSTAnAm ? 'mohamUDhANa' mohena mithyAtvamohanIyena karmaNA mUDhA heyopAdezavivekavikalAste tathA teSAm / keSAmiva kim ? 'aMdhANa va maggasaMcAra' spaSTam // 124 // dhammAyarieNa viNA jANaMti na mohaniggahovAyaM / dhammAbhimuhA vi puNo puNo vi jIvA bhamaMti bhave // 125 // [dharmAcAryeNa vinA jAnanti na mohanigrahopAyam / dharmAbhimukhA api punaH punarapi jIvA bhramanti bhave // ] vyAkhyA / dharmAcAryeNa vinA jIvA mohanigrahopAyaM na jAnanti / tataH kiM syAd ? ityAha-'puNo puNo vi bhamaMti bhave' bhave saMsAre punaH punarapi bhrAmyanti / kimadharmAbhimukhAH ? ityAha-'dhammAbhimuhA vi' dharmAbhimukhA api tAmalyA15 divat tattvabahirbhUtAH prabhUtAjJAnakaSTapaTiSThA api svalpaphalabhAktvena na muktimApnuvantIti bhAvA // 125 // atha gAthAcatuSkoNa dharmamahimotkIrtanena svajIvaM bodhayannAhare jIva ! kaha Nu ciMtasi ciMtAmaNikAmadheNukappatarU / dhammeNaM ciya savvAI huMti kajjAiM sajjAiM // 126 // [re jIva ! kathaM nu cintayasi cintAmaNikAmadhenukalpataravaH / dharmeNaiva sarvANi bhavanti kAryANi sajjAni // ] vyAkhyA / 're' ityAmantraNArthAbhidyotakaM padamiha mahadajJAnatAsUcakam / jIva Atman ! 'nu' iti vitarke / kathaM cintAmaNi-kAmadhenu-kalpatarUn cintaya 20 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 bhAvanAdvAram] [625 syanudhyAyasi ? ajAgalastanaprAsavanamivArthakamevedamiti bhAvaH / tarhi jarjaritAtmakAryasaMdhAnavidhAvupAyaH kaH syAd ? ityAzaGkyAha-'dhammeNaM ti' 'ciya ti' avadhAraNe dharmeNa jinapraNItAcAreNa sarvANi-aihikAmuSmikANIti bhAvaH kAryANi kRtyAni sajjAni praguNAni bhagnAnyapyasthInIva sarpiSA saMnaddhAni bhavanti, yaduktamasmAbhiH "kalpadrumo dumaH so'pi kAmadudhApi sA / dRSaccintAmaNiH so'pi vinaitaM dharmamaGginAm" // [ ] api ca / "kA kAmadhenuriha kazcintAmaNirapi ca kalpazAkhI kaH / sarvANyamUni bhuvane paryAyavAMsi dharmasya" // [ ] iti // 126 // . bhamihisi bhavammi nigguNa ! jammajarAmaraNaparavaso jIva ! / na kayA kayA vi tumae jiNavayayarasAyaNe taNhA // 127 // [bhramiSyasi bhave nirguNa ! janajarAmaraNaparavazo jIva ! / na kRtA kadApi tvayA jinavacanarasAyane tRSNA // ] vyAkhyA / he jIva / nitarAM gato vinaSTo guNaH saMjJAnarUpo yasya sa tathA tasya saMbodhanaM, bhrAmyasi tailikavRSabha iva cchannadarzanaH paryaTasi / kimbhUtaH san ? 'jammajarAmaraNaparavaso' janma ca jarA ca maraNaM ca janmajarAmaraNAni taiH kriyAsamabhihArapravartamAnaiH paravazaH parAyattaH san / katham ? ityAha-'tumae taNhA na kayAvi kayA' tvayA tRSNA rucirna kadApi kRtA / kva ? 'jiNavayaNarasAyaNe' jinAnAma- 20 hatAM vacanaM samyaktvamUlamahiMsAdivratAnuSThAnarUpaM zAsanaM tadeva rasAyanam ajarAmaratvadAyi mahauSadhaM tttthaa| AyurvedoktaM rasAyanamanyat phalguvalgitameva, etajjinavacanarasAyanaM tvajarAmaratvAdvaitavAhi tasmin / anyattu rasAyanamanubhutaM sadajarAmaratvaM kuryAd na vA, asmijjinavacanarasAyane tvanubhavasya kimucyate, tRSNApi, puNDarIkAdInAmivAjarAmaratvahetu : / tacca sampradAyagamyam, tathAhi 15 25. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 626] [vivekamaJjarI "nistuSaM samabhAgaM ca tattvatritayamAditaH / mahAvratAni paJcaiSu bhAvanAH paJca paJca ca // 1 // [ ] tapazca dvAdazavidhaM tatra dvAdaza bhAvanA : / aSTau spaSTaujasaH kiJca darzanasya prabhAvanAH // 2 // [ ] gurUpadezato baddhvA svamanaHpAradaM tataH / tenaitA yojayet prAjJAstattvamukhyA mahauSadhIH // 3 // [ ] mithyAtvavamanaM mohalaGghanaM malapAtanam / kRtvA pUrvaM tataH kuryAdidaM dharmarasAyanam // 4 // [ ] na janma na jarA nApi maraNaM tasya kahircit / 10 idaM yaH kAryavit kuryAjjinavAkyarasAyanam" // 5 // [ ] iti // 127 // jai muNasi pAvakammaM sammaM dukkhANa kAraNaM jIva ! / taha vi hu jujjha pamAo niddhaMdhasa ! dhammakajjesu // 128 // [yadi jAnAsi pApakarma samyag du:khAnAM kAraNaM jIva ! / 15 tathApi hi tava pramAdo nirlajja ! dharmakAryaSu // ] vyAkhyA / he 'niddhaMdhasa' nirlajja Atman ! yadi pApakarma bhAvakarmarogamamuM samyag duHkhAnAM janmajarAmaraNAdInAM kAraNaM hetuM jAnAsi, 'taha vi hu' tathApi khalu tava pramAdo'nAdaraH / keSu ? dharmakAryeSu satkriyAsu / tAstu sampradAyagamyAH, tathAhi - 20 "kezottAraNamalpamalpamarasaM nirvyaJjanaM bhojanaM / nidrAvarjanamahni majjanavedhityAgazca bhogojjhanam // [ ] pAnaM saMskRtapAthasAmavirataM yeSAM kiletthaM kriyAsteSAM sphuTamayaM puSTo'pi hi kSIyate" // [ ] iti // 128 // Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAdvAram ] atha tadavighaTanayA jIvasya dharmaM prarocayannAha viess vivo vihaDD baMdhavo vihaDae sarIraM pi / taNuparicao vi aMte vihaDer3a na jIva ! tuha dhammo // 129 // [vighaTate vibhavo vighaTate bAndhavo vighaTate zarIramapi / tanuparicayo'pyante vighaTate na jIva ! tava dharmaH // ] " gRheSvarthA nivartante zmazAneSu ca bAndhavAH / vahninA dahyate dehaH svaM karmaiva saha vrajet " // [ ] iti // 129 // [ 627 vyAkhyA / he jIva ! 'tuha' tava vibhavo dravyamanekakaSTakRtyopArjito rakSyamANazcAnte paralokaprasthAne 'vihaDai' na sahayAyIti bhAvaH / dravyaM hyacetanaM na jAnIte kRtasyetyAzaGkayAha-bAndhavaH svajano yaH sacetanaH kRtavedI so'pi vighaTate / na kevalamayam, zarIramapi devagurubAndhavAd yadadhikavAllabhyAt poSitaM tadapi vighaTate / ata eva kRtaghnatvAgasi vahninA dAhazikSAM labhate / dharmastu tanupa - 10 ricayo'pi svalpasevito'pi na vighaTate, yaduktam-- 5 maNasuddhI puNa daiyA uvasamapamuhA guNA ya tuha sayaNA / iMdiyajao ya putto suhabuddhI tuha puNo dhUyA // 131 // eyaM caiva kuTuMbaM dharijja hiyae karijja maha vayaNaM / paraloe vi pautthaM taM na muyai jaM khaNaddhaM pi // 132 // athAntaraGgakuTumbaguNakadambaparimalodgAreNa jIvasya bahiraGgakuTumbamohamala- 15 vAsamujjAsayannAha-- dhammo ciya tuha jaNao jaNaNI tuha jIva ! savvajIvadayA / tuha baMdhavo vivego paramaM mitaM ca sammataM // 130 // 20 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 628] [ dharma eva tava janako jananI tava jIva ! sarvajIvadayA / tava bAndhavo vivekaH paramaM mitraM ca samyaktvam // manaHzuddhiH punardayitopazamapramukhA guNAzca tava svajanAH / indriyajayazca putraH zubhabuddhistava punarduhitA // etadeva kuTumbaM dharerhyadaye kuryA mama vacanam / paraloke'pi proSitaM tvAM na muJcati yatkSaNArdhamapi // ] [ vivekamaJjarI nAnyaH vyAkhyA / he jIva 'ciya tti' avadhAraNe, tava dharmo janakaH, sAMsArikaH, yadayaM saMsAranATye karmasUtrabhRtparatantro gRhItamuktAnyAnyajJAteyanepathyo naTa iva viceSTate, dharmastu tattAddakkulajAtirUpacidrUpatArogyabhAgyasaubhAgyAdhipatyAdeH 10 pratibhavaM janaka tvAdekAntena janakaH / jananI ca tava kA nAma ? 'savvajIvadayA ' sarve ca te jIvA ekendriAdayaste tathA teSu dayA kRpA / anyA hi jananI pUrvokta bahiraGgapitRvad bhavanATakanaTI, iyaM tu sarvajIvadayA rUpAyurArogyAdijananAdvaitAdAtmanaH sanAtanaiva jananI, yaduktam - " mAteva sarvabhUtAnAmahiMsA hitakAriNI" / [ yo.zA. 2/50 ] iti / janakasya jananI prasattipAtraM syAt, tadiyamapi dharmasya tadvat / tathAhi-- 15 "carAcareSu jIveSu rakSA dharmaprasattaye / tapodAnajapadhyAnajAtamasyAH paricchadaH " // [ ] bAndhavastava ko nAma ? viveko heyopAdeyakRtyavivecanam / sAMsAriko hi badhnAti sukheneti bAndhava iti vyutpattyA vIkSyamANa ekabhavikaRNavairazabdadAtApi 20 dravyAdivibhAgatvAd duHkhada eva / ayaM tvanantabhavapravardhitakarmaRNamocayitA rAgAdivairivAranivArakatvAduttarottaravaibhavAsaMvibhAgitvAccehAmutra ca prANinaM sukhena badhnan viveka evaiko bAndhavaH / paramaM prakRSTaM mitraM ca tava / kiM tat ? samyaktvam / yataH, medyati snihyatIti mitramiti vyutpattyA vicAryamANamidameva jAghaTiti, yat karmabandhakAraNamithyAtvanivartakatvAt prANinaH prItiM vardhayati, 25 yaduktam - " kiM mitraM, yad nivArayati pApAt " [ ] anyazca sAMsArikaM mitraM Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAdvAram ] [ 629 sahakhelanAdibhiH pApahetureveti / dayitA ca tava kA nAma ? 'maNasuddhI' manaso vikalparUpasya zuddhirnirvikalpatA manaH zuddhiH, yato 'dayate datte sadA''nandamiti dayitA' iti vyutpattyA vicintyamAnA saiva saMgatimaGgati / aparA tu sAMsArikI kSaNikAnandadAyitvAdiha, amutra tu nirayanipAtanimittatvAdadayitaiva / svajanAzca tava ke ? upazamapramukhA guNAH, yataH 'janayanti pratibandhamiti janAH, svasyAtmano 5 janAH svajanA:' iti vyutpattyA nirdhAryamANA amI evehAmutra ca prANinaH pratibandha - manujjhantaH svakAH apare tu sAMsArikAH prAnte pretavanAnuprayANapravAsAvadhiprItaya eveti / putrazca tava ko nAma ? 'iMdiyajao' indriyANAM sparzanAdInAM jayo vazIkaraNamindriyajayaH, yataH 'puMnAmno narakAt trAyate' iti laukikavyutpattyApi vicAryamANo'yameva yuktimanakti / aparastu sAMsArikaH putro viSayavAsanApAstasama - 10 stazastAcAratayA na tatheti / 'tuha puNo dhUya tti' tava punarduhitA kA ? 'suhabuddhI' zubhA sAvadyaviratvA zobhamAnA buddhiH zubhabuddhiH, yataH 'dogdhi pramodena pitaraM pUrayatIti duhitA' iti vyutpattyA satyApyamAneyameva ghaTAkoTimATIkate / anyA tu sAMsArikI duhitA zokasaMtApanibandhanameveti / 'eyaM ceva kuTuMbaM ' ityeSA gAthA spaSTaiva, paraM 'pautthaM' proSitam, 'taM' tvAmiti paryAyaH || 130||131||132 // atha dharmaviSayapramAde'nuzayAna Aha sAhammiyasammANaM na kayaM jiNamaMdiraM na uddhariyaM / naya jiNavaravara biMbaM kAraviyaM jamma hAraviyaM // 133 // [sAdharmikasammAnaM na kRtaM jinamandiraM noddhRtam / na ca jinavaravarabimbaM kAritaM janma nAzitam // ] spaSTA // 133 // patte gharamma patte savvavisuddhaM visuddhasaddhAe / jeNa na dinnaM dANaM kaha hohI tassa kallANaM ? // 134 // [ pAtre gRhaM prApte sarvavizuddhaM vizuddha zraddhAyA / yena na dattaM dAnaM kathaM bhaviSyati tasya kalyANam ? // ] 15 20 25 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 630 ] [ vivekamaJjarI vyAkhyA / pAtraM jJAnadarzanacAritrAtmakaM tasmin 'gharammi patte' "dvitIyAtRtIyayoH saptamI" [ hai0 prA0 3 | 135] iti prAkRtalakSaNatvAd gRhaM prApte 'savvavisuddhaM' sarvai: sacittakSepaNa - sacittapidhAna-kAlalaGghana - matsarA - 'nyApadezAdibhiH paJcabhirapyatithisaMvibhAgavratAtIcArairvizuddhaM vipramuktaM sarvavizuddhaM 'visuddhasaddhAe' 5 vizuddhAtinirmalA cAsau zraddhA " kRtakRtyo'smi dhanyo'smi puNyavAnasmyahaM yataH / cittaM vittaM ca pAtraM ca triveNIsaGgamo'dya me" // [ ] ityAdirUpA vAsanA vizuddhazraddhA tayopalakSitena jIvena prAsukAzanapAnakhAdimasvAdimavastrapAtrarajoharaNakambalapIThaphalakazayyAsaMstArakAdirUpaM dAnaM na 10 dattaM, "kaha hohI tassa kallANaM kathaM bhaviSyati tasya kalyANaM mukti: ? nanu "dANeNaM huMti uttamA bhogA" [ ] kathaM muktiriti brUSe ? tanna, yadAha bhagavAn- "samaNovAsae NaM bhaMte ! tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA phAsueNaM esaNijjeNaM asaNa- pANa- khAima- sAimeNaM vattha-paDiggaha- kambala - - pAyapuMchaNeNaM pIDhaphalagasijjA- saMthAraeNaM paDilAbhemANe kiM lahai ?" "goyamA ! samaNovAsae NaM tahAvaM 15 samaNaM vA mAhaNaM vA jAvapaDilAbhemANe tahAtvassa samaNassa vA mAhaNassa vA samAhimuppAei, samAhikAraNeNaM tahameva samAhiM paDilaMbhai" / "samaNovAsae NaM bhate ! tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA jAva paDilAbhemANe kiM cayaha ?" / "goyamA ! jIviyaM cayai, duccariyaM cayai, duccariyaM caittA dukkaraM karai, dullahaM lahai, bohiM lahai, tao pacchA sijjhai, bujjhai, muccai, jAva aMta kare " // [ ] iti // 134 // 1. dAnena bhavantyuttamA bhogAH / 2 "zramaNopAsako bhagavan ! tathArUpaM zramaNaM vA pAsukenaiSaNIyenAzanapAnakhAdimasvAdimnAvastrapratigrahakambanapAdaprocchanena pIThaphalakazayyAsaMstArakeNa pratilambhayan kiM labhate ?" / " gautama ! zramaNopAsakastathArUpaM zramaNaM vA brAhmaNaM vA yAvatpratilabhbhayaMstathArUpasya zramaNasya vA brAhmaNasya vA samAdhi-mutpAdayati, samAdhikAraNena tathaiva samAdhiM pratilabhate" / " zramaNopAsako bhagavan ! tathArUpaM zramaNaM vA brAhmaNaM vA yAvatpratilabhbhayan kiM tyajati ?" / "gautama ! jIvitaM tyajati, duzcaritaM tyakatvA duSkaraM karoti, durlabhaM labhate, bodhiM labhate, tataH pazcAt sidhyati, budhyate, yAvadantaM karoti // Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAdvAram ] dIddharaNammi dhaNaM na pauttaM sajjio na sIlaguNo / na kayaM jiNauvaesANussaraNaM tassa kiM saraNaM ? // 135 // [dInoddharaNe dhanaM na prayuktaM sajjito na zIlaguNaH / na kRtaM jinopadezAnusaraNaM tasya kiM zaraNam ? // ] sugamA // 135 // athAnAdibhavAbhyastamithyAtvaM svajIvaM hitopadezena prINayannAha - AmayakAri visAyaM micchattaM kayasaNaM va jaM bhuttaM / taM vamasu vivegosahamuvabhuMjiya jIva ! kusalakae // 136 // [Amata (ya) kAri visAtaM (visvAdaM) mithyAtvaM kadazanamiva yadbhuktam / tad vama vivekauSadhamupabhujya jIva ! kuzalakRte // ] [ 631 "viggahavivAyaruiNo kulagaNasaMgheNa bAhirakAyassa / natthi kira devaloge vi devasamiIsu ogAso" // [ uva.mA. / 70 ] 5 vyAkhyA / he jIva ! sudeva - sugurusevAmaye saddharmamodake satyapi tvayA yad mithyAtvamajJAnatvaM bhuktam / kiMviziSTam ? 'AmayakAri' A sAmastyena matAni nijakumatikalpitAnyAcaraNAni jamAli-goSThAmAhila trairAzika - dvikriyakriyArUpANi karotItyevaMzIlam AmatakAri / punaH kiMrUpam ? 'visAyaM' iha vigrahavivAdarucitayA kula-gaNa-saGghabahiSkRtatvAt, kaSTAnuSThAnAnubhAvAd divi kilbi - 15 SikatvamAtramApannasya surasabhAtiraskRtatvAt paratra ca vigataM sAtaM sukhaM yasya tad visAtam yadAhuH-- 1. vigrahavivAdaruceH kulagaNasaMghena bahiSkRtasya / nAsti kila devaloke'pi devasamitiSvavakAzaH // 10 kimiva 'kayasaNaM va' kadazanamiva / tacca kiMrUpam / AmayakAri rogakAri, 20 'visAyaM' visvAdam / 'taM' vamasu tad vama / kiM kRtvA ? 'vivegosahamuvabhuMjiya' viveko rAga-dveSa-mohAdidoSebhyaH pRthagbhAvarUpaH sa eva auSadhaM vivekauSadham Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 632] [vivekamaJjarI upbhujy| kasmai ? 'kusalakae' kuzalakRte janma-jarA-maraNaharaNakAraNAyeti bhAvaH // 136 // athopAyAntareNa svajIvaM prati tattvatAtparyamAha - visaesu paribhamaMtaM aidussahakammadhammaparisaMtaM / vIsAmasa maNapahiyaM jiNadhammatarummi taM jIva ! // 137 // [viSayeSu paribhramantamatidussahakarmadharmaparizrAntam / vizrAmaya manaHpathikaM jinadharmatarau tvaM jIva ! I] vyAkhyA / he jIva ! tvaM manaHpathikaM cittAdhvagaM 'visaesu paribhamaMtaM' viSayeSvindriyArtheSu dezeSu veti saMzliSTaM padam, paribhramantam / 'aidussaha tti' 10 atidussahAni tIvrANi karmANyeva dharma AtapaH sa tathA tena parizrAntaM khinnam / 'vIsAmasu' vizrAmayasva / kva? 'jiNadhammatarummi' jinasyAhato dharmaH zAsanaM sa eva tarurvRkSastasminniti // 137 / / athAnyatamopAyena jIvasya mana:zuddhimupadizannAha- .. nIrAgamaNagurusarovarAu gahiUNa desaNAsalilaM / 15 taM kuNasu cittanivasaNamavaNiyanIsesadosamalaM // 138 // [nIrAgamano(mana)gurusarovarAd gRhItvA dezanAsalilam / tvaM kuru cittanivasanamapanItaniHzeSadoSamalam // ] vyAkhyA / he jIva ! tvaM cittanivasanaM manovastraM 'avaNiya tti' ni:zeSAzca te doSA rAgadveSAdayazca malaH pUrvabaddhaM karma niHzeSadoSamalAH, te'panItA yasmAt tad 20 apanItaniHzeSadoSamalaM kuruSva / kiM kRtvA ? 'gahiUNa' gRhItvA / kim 'desaNasalilaM' dezanAjalam / kasmAt ? 'nIrAgamaNagurusarovarAu' nIrAgamanAzcAsau guruzca nIrAgamanoguruH sa eva sarovaraM tasmAt, athavA, nIrasya jalasyAgamanaM yatra tad nIrAgamanaM tacca tat sarovaraM ca tasmAditi zliSTapadam // 138 // Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAdvAram ] atha sarvadharmopadezamajjayA svajIvaM zikSayannAha rakkhejjasu jIva ! tumaM hiyae nihiUNa jaccarayaNaM va / bhavajalahijANavattaM pattaM punneNa sammattaM // 139 // [rakSerjIva tvaM hRdaye nidhAya jAtyaratnamiva / bhavajaladhiyAnapAtraM prAptaM puNyena samyaktvam // ] vyAkhyA / he jIva ! 'tumaM' tvaM 'sammattaM' samyaktvaM " arihaM devo guruNo susAhuNo jiNamayaM tattaM" [ ] itirUpaM darzanam, 'hiyae nihiUNa' hRdaye nidhAya dRDhaM dhRtvA 'jaccarayaNaM va' jAtyaratnamiva 'rakkhijjasu' rakSeH / kiMviziSTam ? 'pattaM punneNa' prAptaM puNyena pUrvasukRtakRtakarmalAghavenetyarthaH / punaH kiMviziSTam ? 'bhavajalahijANavattaM' bhavaH saMsAra eva jaladhistatra yAnapAtraM pravahaNam, tadama - 10 jjanavidhAvekahetutvAdasyeti // 139 // atha yadyapi saMsArapArAvArataraNatarakANDamekaM samyaktvam, tathApi cAritrAdikriyAkauzalamantareNa na paraM pAramadhigantuM pAryate, atastadupadezamAha jai icchasi laMgheuM saMsAraM duttaraM pi tA kusu / tava-niyamasamAyAraM mAyAraMbhaM pamuttUNa // 140 // [ yadIcchasi laGghituM saMsAraM dustaramapi tadA kuru / taponiyamasamAcAraM mAyArambhaM pramucya // ] [ 633 spaSTA // 140 // iti sopAlambhaM sakaruNaM svajIvamabhidhAyopadezavargasaMvargaNamAha iya suNiUNa pasatthaM jIva ! tuma jANiUNa paramatthaM / suhakajjesu pamAyaM asuhasahAyaM imaM muyasu // 141 // [iti zrutvA prazastaM jIva ! tvaM jJAtvA paramArtham / zubhakAryeSu pramAdamazubhasahAyamimaM muJca // ] 1. arhan devo guravaH susAdhavo jinamataM tattvam / 5 15 20 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 634] 10 [vivekamaJjarI vyAkhyA / iti pUrvoktaM catuHzaraNapratipatti-samyagguNAnumodana-duSkRtagarhAbhAvanAdicatuSprakAramupadezaM prazastaM sarvottamaM zrutvA paramArthaM "tameva saccaM nissaMkaM jaM jiNehiM paveiyaM" [ ] iti tattvaM jJAtvA zubhakAryeSu pramAdamAlasyam azubha sahAyam adharmaprakRtipuruSamimaM muJcasva parihareti // 141 / / 5 arthatatprakaraNaprasAdopari kalazamivopadezarahasyamAha taM jIva ! suNasu savvaM phuraMtaromaMcakaMcuo niccaM / jiNapavayaNassa sAraM bhAvijja maNe namokkAraM // 142 // [tvaM jIva ! zRNu sarvaM sphuradromAJcakaJcuko nityam / jinapravacanasya sAraM bhAvayermanasi namaskAram // ] asyAM vyAkhyAnaM karpUrakalikAyAM vAsadAnamiva nirarthakamiti // 142 // atha granthasamAptau maGgalagAthAmAharaDyaM pagaraNameyaM jiNapavayaNasArasaMgaheNa mayA / sammaM sammattaviyAsaDaMbaraM disau bhaviyANaM // 143 // [racitaM prakaraNametajjinapravacanasArasaMgraheNa mayA / 15 samyak samyaktvavikAsaDambaraM dizatu bhavyAnAm / / ] vyAkhyA / etat prakaraNaM mayA racitam / kena kRtvA ? 'jiNapavayaNasArasaMgaheNa' jinAnAM pravacanaM siddhAntastatra sArabhUtAnAM catuHzaraNapratipattiprabhRtInAM caturNAmupadezAnAM saMgraha ekatra mIlanaM jinapravacanasArasaMgrahastena, anyadapi prakara Namutsavo vivAhAdiH sArasaMgraheNa dravyoccayena kriyata ityuktilezaH / kiM karotu ? 20 'disau' dizatu 'samma' samyak / kiM tat ? 'sammattaviyAsaDaMbaraM' samyaktvasya sudeva-suguru-sudharmapratipattirUpasya vikAsaDambaro vijJAnavistarastam / kebhyaH ? 'bhaviyANaM' bhavikebhya iti kaveruktiH / vayaM tu brUmaH-etat prakaraNaM bhavikebhya 'AsaDaM' AsaDanAmAnaM sukaviM varaM pradhAnaM dizatu kathayatu, yataH kavayaH kAvya 1. tadeva satyaM niHzaGkaM yajjinaiH praveditam / Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAdvAram] [635 kIrtanaireva parAM prasiddhimAyAntIti / kiMviziSTamidaM prakaraNam ? 'sammatta vi' "vI prajana-kAntya-'sana-khAdaneSu" ityanena samyaktvaM veti samuddIpayati avagamayati vA samyaktvavi kvipA siddhamiti // 143 / / atha prazastigAthAmAhasiribhillamAlanimmalakulasaMbhavakaDuyarAyataNaeNa / iya AsaDeNa raDyaM vasujalahidiNesavarisammi // 144 // [zrIbhillamAlanirmalakulasaMbhavakaTukarAjatanayena / ityAsaDena racitaM vasujaladhidinezavarSe // ] vyAkhyA / etad vivekamaJjarInAmadheyaM prakaraNam AsaDena racitaM racanAmAnItam / kiMviziSTena ? 'siribhillamAla tti' nirmalaM nirdUSaNAM ca tattkulaM nirmala- 10 kulaM, zriyopalakSitaM ca bhillamAlAkhyaM nirmalakulaM ca tattathA, tasmAt saMbhavatIti zrIbhillamAlanirmalakulasambhavaH, sa cAsau kaTukarAjastasya tanayaH putro yaH sa tathA tena / kadetyAha-'vasujalahi tti' vasavo'STau, jaladhayazcatvAro, dinezA dvAdaza tairnirmitaM varSa vasujaladhidinezavarSaM tatreti saMkSepArthaH / vyAsArthastUcyate zrIbhillamAlAbhidhayA prasiddho vaMzo'vataMso jagatItalasya / samasti pAthodhirivAcyutazrIsarasvatIvAsanivAsa ekaH // 1 // tasmin navo rajanijAnirivAjaniSTa bhAsA paTuH kaTukarAja iti pratItaH / yo jainadarzanalayo bhavamUni cakra lIlAspadaM padamakhaNDitatavRtta eva // 2 // .. 20 sudhAMzo rohiNIvAsya budhaputraprasuH priyAH / babhUvAnaladevIti satIjanamatIllakA // 3 // tayorajaniSAtAM dvau sutAvAsaDajAsaDau / satpathaM na vyalaketAM dhuyo dharmarathasya yau // 4 // Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 636] [vivekamaJjarI AsaDaH kAlidAsasya yazodIpamadIpayat / meghadUtamahAkAvyaTIkAsnehaniSecanAt // 5 // zrutvA navarasodgArakiro'sya kavitAgiraH / --- rAjasabhyAH kavisabhAzRGgAra iti yaM jaguH / / 6 / / jinastotrastutI: padyagadyabandhairanekazaH / cakre yaH krUrakarmAhijAGgalImantrasaMnibhAH // 7 // yenopadezakandalyAhvAnaprakaraNacchalAt / kRtaM mokSAdhvanInebhyaH pAtheyAtithyamakSayam // 8 // AsaDasya mRDasyeva gaurIgaGge babhUvatuH / pRthivIdevI-jaitalladevyau dve tasya vallabhe // 9 // jaitalladevyAM tanayAvabhUtAM dvAvetayo rAjaDanAmadheyaH / jyeSThaH kaniSThaH kalikAlakumbhidviDjaitrasiMhaH kila jaitrasiMhaH // 10 // arisiMha iti ca pRthivIdevyAM karapuSkarasravaddAnaH / gurugiripariNatakarmA gaja iva kalabho'GgajaH samabhUta // 11 // putre rAjaDanAmni bAlakadalIkANDopame sva:purI, yAte bAlasarasvatIti vidite tacchokamUDhAzayaH / saMbuddho'bhayadevasUrisugurothaireva vAkyairasau, tairevedamasUtrayat prakaraNaM zrIAsaDaH satkaviH // 12 // etAmAsaDijaitrasiMhasacivenAtyarthamabhyarthito, vRttiM zrIharibhadrasUrisuguroH ziSyaH praziSyAvadhiH / vAgdevIpratipannasUnurakRta zrIbAlacandrAkhyayA, vikhyAtA'dhipatirgaNasya gaNinIratnazriyo dharmajaH // 13 // Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAdvAram] [637 devAnandamunIndugacchagaganAlaGkArazItayuteH, ziSyaH zrIkanakaprabhAbhidhagurostraivaidyacUDAmaNeH / vAgdevIsutabAlacandrasukaverAptapratiSThaH sudhIretasyAM sahakArikAraNamabhUta pradyumnasUriH punaH // 14|| nAgendragacchArNavapArvaNenduretAM bRhadgacchanabhoravizca / zrImAn vipUrvo jayasenasUriH zrIpadmasUriH samazodhayetAm // 15 // utsUtraM yadasUtri sUtravikalenAlakSaNaM lakSaNanyUnenaziSyaH zlathIrIti-rItiripuNA vyarthaM hatArthena ca / kiJcit kvApi mayA vacaH pralapitaM svacchandamacchadasA, tacchodhyaM vibudhaiH parairapi paraM kRtvA prasAdaM mayi // 16 // zrIdhAturlekhazAlI tridazapathamahAlekhanIdaNDazAlI, sAyaM sAyaM kilAyaM sitakarakhaTinIpAtramAdAya kAlaH / yAvad dyaupaTTikAyAmuDulipivipulaM hastalekhaM vidhate, tAvad vAvAcyamAnA kRtibhiratitarAM vartatAM vRttireSA // 17 // 10 ityAcAryazrIbAlacandrakRtAyAM vivekamajjarIvRttau bhAvanAvidhivivaraNaM nAma caturthaH parimalaH // uddaNDazeSazayadaNDadhRtasya dhAtrIcchatrasya vAridhidukUlavRtasya maulo / svarNAcalaH kalazatAmayameti yAvattAvajjayaM kalayatAdiha jaitrasiMhaH // aSTAvanuSTabhAmatra sahasrANi bhavanti hi / pratyAkSaraM gaNanayA granthamAne vinizcite / / (151514 ve sivAya) vives4rI graMtha pUro. lu.1-4-2010 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTAni pariziSTam [1] vivekamaJjarImUlagAthA // siddhipurasatthavAhaM vIraM namiUNa carimajiNanAhaM / savaNasuhArasasariaM vucchAmi vivegamaMjariaM // 1 // duTThaTThakammavasagA bhamaMti bhIme bhavammi nissIme / bhaTTavivegapaIvA jIvA na muNaMti paramatthaM // 2 // iha jIvANa vivego paramaM cakkhU akAraNo baMdhU / jai kamavi pAvijjai asarisakammakkhaovasamA // 3 // tassa vibhUsaNamegaM maNasuddhI maMjarIva rukkhassa / tIi samiddho eso suhaphalariddhiM payacchei // 4 // tamhA khalu AyahiyaM ciMtaMteNaM vivegiNA esA / kAyavvA maNasohI na hoi jaha dullahA bohI // 5 // causaraNe paDivattI sammaM aNumoaNA guNANa tahA / dukkaDa rahA vaha bhAvaNA ya maNasuddhibIAI // 6 // niviya kammA desiyadullakkhamukkhapuramaggA / telukkaparamabaMdhU arahaMtA maMgalaM paDhamaM // 7 // siddhA ya maMgalaM savve sAhU maMgalamuttamaM / dhammo kevalipannatto savvajIvANaM maMgalaM // 8 // Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 640] [vivekamaJjarI arahaMtA loguttamA siddhA loguttamA tahA / sAhU loguttamA eso dhammo logANamuttamo // 9 // arahaMtA mama saraNaM saraNaM siddhA ya sAhuNo saraNaM / dhammo karuNArammo saraNaM jiNanAhaniddiTTho // 10 // siririsahaajiyasaMbhavaabhinaMdaNasumaipaumapahanAhA / jiNavarasupAsacaMdappahasuvihisIalasijjaMsA // 11 // vAsupujjavimalasAmiaaNaMtapahudhammasaMtikuMthujiNA / aramallisuvvayanamI nemI pAso a vaddhamANo a // 12 // ia cauvIsaM tihuyaNanamaMsiA vaTTamANatitthayarA / kevalanANadiNesA haraMtu mama mohatimirohaM // 13 // kevalanANipamuhA aIatitthaMkarA ya cauvIsaM / taha paumanAhapamuhA mama saraNamaNAgayA arihA // 14 // siriusabhavaddhamANayacaMdANaNavAriseNanAmANo / sAsayajiNAlayesuM vaMde haM sAsae jiNiMde // 15 // puvvavidehe sImaMdharasAmI viharamANatitthayo / avaravidehe jugamaMdharasAmI mama sivaM disau // 16 // mukkhapahaM payaDaMto bAhujiNiMdo tahA subAhU ya / anne vi arahaMtA haraMtu duriAI viharaMtA // 17 // naMdIsaraaTThAvayasattuMjayaujjayaMtasammeapamuhAI / ahaM vaMde titthAI paramabhattIe // 18 // sAsayajiNAlayAI asAsayAI pi jAiM savvAiM / uDDamahatiriyaloe tesiM paNamAmi bhAveNa // 19 // aDDAijjA dIvA pannarasa tesu kmmbhuumiio| je ke vi tattha sAhU paMcamahavvayadharA dhIrA // 20 // aTThArasasIlaMgasahassadhurAdharaNaladdhamAhappA / kaMdappadappadalaNA tesiM calaNA suhaM ditu // 21 // siddhaMtasuttahAro payaDiyavaracaraNakaraNavavahAro / bhaviyANa bhavabhayaharo sirigoyamagaNaharo jayai // 22 // Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [641 pariziSTam-1 vivekamaJjarImUlagAthA // ] siripuMDarIyagoyamapamuhA gaNahAriNo mahAmuNiNo / tihuyaNapaNamiyacaraNA saraNaM mama mohaniTThavaNA // 23 // bharaho saNaMkumAro sagaro maghavaM jao ya hrisenno| taha supaumo ya satta vi cakkavaImuNivaI saraNaM // 24 // tivvatavakhaggakhaMDiyabhavapAyavaviyaDapayaDiyapahAvA / saraNaM navabaladevA varaguNarayaNAyarA majjha // 25 // bharahAINa muNINaM guNagAravavaNNaNeNa pAvamalaM / pakkhAlemi ya savvaM pavittatitthodaeNaM va // 26 // vihiyaM veyAvaccaM vihiNA sAhUNa suddhasIlANa / siririsahasuo bharaho jAo bharahAhivo teNaM // 27 // so paDhamacakkavaTTI bharaho bhaviyANa kuNau kallANaM / Ayarisaghare kevalalacchIe jo sayaM vario // 28 // bAlANa tavassINa ya thaviragilANANa jeNa sAhUNaM / vIsAmaNayaM kAhI bAhubalI teNa bAhubalI // 29 // su cciya saNaMkumAro salahijjai jo tahA samattho vi / mottUNa davvaroge cigicchago bhAvarogANaM // 30 // jassa jalaNeNa sIsaM jhANeNa ya jhatti kamma nIsesaM / pajjaliyaM samakAlaM gayasukumAlaM ca taM namimo // 31 // ghoraMtarAyakammANusaeNaM so vi DhaMDhaNakumAro / ummUlai ujjutto savvAiM ceva kammAI // 32 // ubbhaDavesA vesA sA kosA tassa thUlabhaddassa / kiM kuNai jassa na maNaM maNaM pi dhIrattaNaM muai ? // 33 // jaM dukkaradukkarakArau ti bhaNio si thUlabhadda ! tumaM / mayaNabhaDavAyabhaMjaNa ! taM chajjai tujjha guruvayaNaM // 34 // chammAsanirAhAro tavasosiyaghorakammapabbhAro / siddhisuhaM saMpatto daDhappahArI mahAsatto // 35 // khaMdagasIsehiM tahA pIlijjaMtehiM ahaha jaMtehi / jaM tehiM pIliyAI niyakammAiM tamaccheraM // 36 // Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 642] [vivekamaJjarI soNiyagaMdhaviNiggayapivIliyA vajjakIliyAu vva / jassa paviTThA calaNehiM NiggayA sIsadesammi // 37 // ahaha ! maha pAvaduvvilasiyANameyaM kiyatti citaMto / patto cilAiputto suraloaM niccaujjoyaM // 38 // jaM duTThasigAlIe vavasiamasamaMjasaM tae sahiyaM / taM maha suaM pi sAmiya ! avaMtisuumAla ! bhayajaNayaM // 39 // jaNaNI jAyA vagdhI tIe taha dArio vi muNivasaho / ahiyAsito ahiaM sukosalo nivvuI patto // 40 // taha sukumAlo taha bhogalAlaso sAlibhadda ! kaha Nu tumaM / duddharaniyamadhuraM paDivanno namiUNa vIrajiNaM ? // 41 // taruNIjaNeNa dhaNasaMcaeNa taha guruabaMdhuneheNa / na viluddhaM jassa maNo tassa namo vayarasAmissa // 42 // diDhasiraveDhanipIDaNaniggayanayaNo vijaM na parikuvio / meajjakhamAsamaNo me ajja vi taM camakkei // 43 // bhavabhamaNanibbhayAe abhayAe pADio vi taha visame / nivvUDho si sudaMsaNa ! tuha kittI teNa mahamahai // 44 // vaMde dasannabhaI samasIsIe aho suriMdassa / ghittUNa tahA vira; jeNa painnA sunivvUDhA // 45 // taha sattamIe baddhaM kammamasesaM pi jeNa taha khaviyaM / kaha na kuNai acchariaM pasannacaMdasya saccariyaM ? // 46 // sA kAvi khamA taM kiM pi maddavaM ajjavaM ca taM kiM pi / jaha kUragaDDayamahesiNo samattAI kajjAiM // 47 // khaMDiyamohapagAraM abhayakumAraM namAmi aNagAraM / ajja vi jassa maIo jaNassa citte camakkaMti // 48 // navanavaikaNayakoDI caiUNaM taha ya aTTha ramaNIu / gahiUNa saMjamaM jaMbUsAmiNA sAhiaM kajjaM // 49 // dhanno taha kayapunno viNhukumAro ya anniyAutto / jasabhadda-bhaddabAhU aimutto nAgadatto ya // 50 // Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [643 pariziSTam-1 vivekamaJjarImUlagAthA // ] sijjaMbhavo a pabhavo sirio udAyaNo a mAsatuso / kesI ilAiputto mehakumAro a puMDarIo // 51 // addayakumArasAhU kittidharo naMdiseNa-karakaMDU / halla-vihallamuNiMdA sAla-mahAsAla-sIhagirI // 52 // ajjamahAgiri-ajjasuhatthI taha ajjarakkhio saMbo / pajjunnamuNI kummAputto taha bhaddagutto ya // 53 // visamabhavabhamaNanAsaNajiNasAsaNagayaNamaMDaNamiyaMkA / anne vi mahAmuNiNo guNiNo mama diMtu siddhi suhaM // 54 // jaNavimhayajaNaNIo jayaMti titthaMkarANa jaNaNIo / pasavaMti puttarayaNaM jAo telukkasiritilayaM // 55 // sIyAdevI sulasA rAimaI mayaNareha damayaMtI / ajjA caMdaNabAlA maNoramA taha vilAsavaI // 56 // aMjaNAsuMdarI ceva nammayAsuMdarI sivA / dhAriNI cillaNAdevI pabhAvaI kalAvaI // 57 // revaI devaI jiTTA sujiTTA pumaavii| naMdA bhaddA subhaddA ya risidattA migAvaI // 58 // iyamAi salahaNijjA mahAsaI jANa suddhacariyANa / vAijjai sIlaguNo payaDu vva jayammi jasapaDaho // 59 // guNagAravaM jiNANaM siddhasarUvaM ca savvasiddhANaM / AyariyANAyAraM ujjhAyANaM ca ajjhayaNaM // 60 // saccariyaM sAhUNaM jaM suhakiccaM ca sAvayANaM pi / aNumoemi saharisaM taM ciya ullasiyaromaMco // 6 // arahaMtasiddhaceIyasiddhatAINa jayapavittANaM / jaM AsAIyamiNhiM maha micchA dukkaDaM tattha // 12 // payaakkharamattAe ahiyaM hINaM ca jaM mae guNiyaM / taM titthayarapayAsiyavANIe majjha khamiyavvaM // 63 // jayai surAsuranamio guNarayaNamahoyahI suhAvAso / titthayaramANaNIo cauvihasirisamaNasaMgho ya // 64 // Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 644] taM bhagavaMtaM ahaM niyasattIe aNagdhabhattIe / sakkAremi ya saMmANemi ya sirasA nama'sAmi // 65 // jaM tassa mae kattha vi paDikUlaM kaha vi vippiyaM vihiyaM / AsAyaNA taha kayA kayA vi khAmemi taM savvaM // 66 // ahiMsAlakkho dhammo guNANa rayaNAya / bhAsio vIahiM mukkhasukkhANa kAraNaM // 67 // dahabheo idhammo sAvayadhammo ya bArasa vayAI / bhaNio thUlagapANAivAyaviramaNapurogAI // 68 // saMkAkaM vigacchAmicchAdiTThissa saMthavapasaMsA / AsAyaNaM ca kattha vi kayaM taM khamAvemi // 69 // jiNasamayapasiddhe sattasu guNasamiddheSu / jaM ciya dinnaM dANaM bhattIe kayaM ca sammANaM // 70 // jaM vihiyaM suhakiccaM annaM pi mae jiNANa ANAe / taM savvaM pi aNagdhaM mamaM hujjA mukkhasukkhaphalaM // 71 // kAlo aAi jIvo aNAi taha bhavaparaMparANAI / je kevi tattha jIvA egeMdiyapamuhajAIsu // 72 // egiMdiyA ya beiMdiyA ya teiMdiyA ya cauriMdI / paMciMdiyA ya kattha vi asannipaciMdiyA ceva // 73 // devanaratiriyanArayacaugaimaggesu paribhamaMtA ya / taha te vi puDhavikAyA dagakAyA vAukAyA ya // 74 // te ukkAyA vaNassaikAyA tasakAiyA ya savve vi / iya chavvihajIvanikAyalakkhaNA nigguNeNa mae // 75 // culasIilakkhasaMkhAsu jIvajoNIsu paribhamaMteNa / tajjaya vattiya dUmiya paribhAviyA taha uvaddaviyA // 76 // nibbhacchiya saMghaTTiya vihaDAviya pIliyA ya velaviyA / pariyAviyA ya taha jIviyAu vavaropiyA ceva // 77 // [ vivekamaJjarI taM tivihaM tiviheNaM savvaM khAmemi taha ya appANaM / niMdAmi ya garihAmi ya tahA micchA dukkaDaM majjha // 78 // Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [645 pariziSTam-1 vivekamaJjarImUlagAthA // ] piyamAimAyabaMdhavaputtesu mittavaggesu / uvayArisu avayArisu savvesu vi khamaNA majjha // 79 // khAmemi savvajIve majjha savve khamaMtu te / tesu majjhatthabhAvo me mittI va pAriNAmiyA // 8 // suhiyA AmarahiyA dhuyapAvarayA sudhammakammarayA / dIhAU jiNamayannU havaMtu savve vi iha jIvA // 81 // tiriyanarAmarajaNiyA uvasaggA ke vi je mae te vi / khamiyavvA sahiyavvA samma ahiyAsiyavvA ya // 82 // jaM vAyAe bhaNiyaM deheNa kayaM maNeNa saMkaliyaM / tamahaM asuhaM kammaM samma garihAmi savvaM pi // 83 // jANaMti jattha kattha vi kevaliNo majjha dUsaNaM kiM pi / taM Aloemi ahaM tersi ciya sakkhiyaM ihi // 44 // savvaM pANAivAyaM asaccabhAsaNamadattadANaM ca / mehuNapariggaharAibhattaM kohaM ca mANaM ca // 85 // mAyaM lohaM kalahaM paraparivAyaM taheva pesunna / abbhakkhANaM mAyAmAsaM dosaM ca pimmaM ca // 86 // araI taha micchAdaMsaNasallaM ca pAvaThANAI / aTThArasa eyAI puvvabhavesuM ihabhave vA // 87 // kAraviyAI kayAI taha aNunAyAiM jAI tAI ahaM / tiviheNa vosirAmI arihaMtAINa paccakkhaM // 48 // kattha vi kayaM kutitthaM jaM ca kusatthaM taheva satthaM ca / ninhavio taha maggo payAsio vA amaggo ya // 89 // mukkaM pAvanilukkaM dehaM davvaM kuDaMbasayaNAI / ahavA jIvehiM samaM kaha vi nibaddhAI verAiM // 10 // mohaMdheNa ya raiyaM halaukkhalamusalapamuhamahigaraNaM / taM vosiriyaM savvaM tiviheNaM pANivahakaraNaM // 11 // paricattAI panarasa kammAdANAI jAiM vihiyaaii.| annaM pi mae cattaM jaM ciya micchattavuDDhikaraM // 12 // Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 646 ] jaM asuidusiyaM pi hu dehaM bahu manniyaM mae eyaM / taM pahu aMtimaUsAsehiM tikaTTu vosiriyaM // 93 // taha savvadavvajogo sarIrajogo ya kammasaMjogo / savva ime saMjogA jAvajjIvAr3a vosiriyA // 94 // paccakkhAi cauvvihamAhAraM jo puNo nirAgAraM / aNumo sukAI Aloyai pAvakammAI // 95 // aMte jo saMthArapavvajjaM vA pavajjai dhIro / so paroe suhio havai naro lahai puNa bohiM // 96 // nANadaMsaNacArittarayaNattayabhUsio / asio ya dosehiM jIvo hoi na dukkhio // 97 // causaraNaM paDivanno jIvo saMsArakajjanivvinno / bhAvei bhAvaNAo aNiccaAIo savvAo // 98 // vivo sajjaNasaMgo visayasuhAI vilAsalaliyAI / nalinIdalaggagholirajalalavaparicaMcalaM savvaM // 99 // taM kattha balaM taM kattha juvvaNaM aMgacaMgimA kattha ? | savvamaNiccaM picchaha naTTaM diTThe kayaMteNa // 100 // ghaNakammapAsabaddho bhavanayaracauppahesu vivihAo / pAvai viDaMbaNAo jIvo ko itthaM saraNaM se ? // 101 // jIvo vAhiviluto sapharo iva nijjale taDapphaDa | so vimaNo piccha ko sakko veyaNAvigame ? // 102 // mA jAsu jIva ! tumaM puttakalatAI majjha suhaheU / niuNaM baMdhaNameya saMsAre saMsaraMtANaM // 103 // visamiva muhe mahurA pariNAmanikAmadAruNA visayA / kAlamaNataM bhuttA ajja vi muttuM na kiM juttA ? // 104 // visayarasAsavamatto juttAjuttaM na yANaI jIvo / jhUrai kaluNaM pacchA patto narayaM mahAghoraM // 105 // taha lAliyaM pitaha pAliyaM pi aMte muhaM vikUNei / pharisaMtepi kuTuMbaM viDaMbaNA kA na saMsAre ? // 106 // [ vivekamaJjarI Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTam-1 vivekamaJjarImUlagAthA // ] [647 jaNaNI jAyai jAyA jAyA mAyA piyA ya putto ya / aNavatthA saMsAre kammavasA savvajIvANaM // 107 // ego baMdhai kammaM ego dhaNaharaNamaraNavasaNAI / visahai bhavammi bhamaDai egu cciya kammavelavio // 108 // anno na kuNai ahiyaM hiyaM pi appA kuNei na hu anno / appakayaM suhadukkhaM bhuMjasi tA kIsa dINamuho ? // 109 // bahuAraMbhaviDhattaM vittaM vilaMsati jIva ! sayagaNA / tajjaNiyapAvakammaM aNuhavasi puNo tumaM ceva // 110 // aha dukkhiyAI taha bhukkhiyAI jai ciMtiyAiM DibhAiM / taha thovaM pi na appA viciMtio jIva ! kiM bhaNiNo ? // 111 // vIsa sayaNalogo tuha saMbaMdhaM muhuttakayasogo / jIva ! suhAsuhakammaM vaccai egaM tae sarisaM // 112 // taha paricayaghaTThAI aNaMtaso jIva ! jmmmrnnaaii| tA maraNe vi tumaM kaha haddhI dhIrattaNaM muyasi ? // 113 // khaNabhaMguraM sarIraM jIvo anno ya sAsayasahAvo / kammavasA saMbaMdho nibbaMdho ittha ko tamhA ? // 114 // kaha AyaM kaha caliyaM tumaM pi kaha Agao kahaM gamihI / annunnaM pi na yANaha jIva ! kuDuMbaM kao tujjha ? // 115 // asuisamavAyajAyaM asuirasAhArabaddhasaMThANaM / asuINa jammabhUmI taM dehaM kaha suI hoi ? // 116 // paMceMdiyAiM cauro taha kasAyA ya tinni daMDA ya / paMcappANivahAI sattarasAsavaduvArAiM // 117 // eehiM mukkalehiM jIvatalAyaM samaMtao eyaM / niccaM AUrijjai kammamahAvAripUreNa // 118 // eyAiM jo niraMbhai paDisehai so tamittha pavisaMtaM / jaM ca purANaM taM pi hu kameNa sosei apamatto // 119 // bArasabheyavisiTuM sabbhitarabAhiro jiNuddidyo / tAvio tavo visuddho kammamasesaM pi nijjaDa // 120 // Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 648] [vivekamaJjarI dhammAhammA puggalajIvAkAsA ya paMca supasiddhA / atthikAyA tammayameyaM loyaM viyANAhi // 121 // caudasarajjupamANe loe ThANaM pi tilatusasamANaM / taM natthi jattha jIvA na ya pattA jammamaraNAI // 122 // annANeNa kusaMgeNa ya kattha vi kumayavAsaNAe ya / dulahA bhavammi bohi visayapasattANa sattANa // 123 // aidullaho ya dhammAyario jIvANa mohamUDhANa / jo sAhai jiNadhammaM aMdhANa va maggasaMcAraM // 124 // dhammAyarieNa viNA jANaMti na mohaniggahovAyaM / dhammAbhimuhA vi puNo puNo vi jIvA bhamaMti bhave // 125 // re jIva ! kaha Nu ciMtasi ciMtAmaNikAmadheNukappatarU / dhammeNaM ciya savvAiM huMti kajjAiM sajjAiM // 126 // bhamihisi bhavammi nigguNa ! jammajarAmaraNaparavaso jIva ! / na kayA kayA vi tumae jiNavayayarasAyaNe taNhA // 127 // jai muNasi pAvakammaM sammaM dukkhANa kAraNaM jIva ! / taha vi hu jujjha pamAo niddhaMdhasa ! dhammakajjesu // 128 // vihaDai vihavo vihaDai baMdhavo vihaDae sarIraM pi / taNuparicao vi aMte vihaDei na jIva ! tuha dhammo // 129 // dhammo ciya tuha jaNao jaNaNI tuha jIva ! savvajIvadayA / tuha baMdhavo vivego paramaM mitaM ca sammataM // 130 // maNasuddhI puNa daiyA uvasamapamuhA guNA ya tuha sayaNA / iMdiyajao ya putto suhabuddhI tuha puNo dhUyA // 131 // eyaM ceva kuTuMbaM dharijja hiyae karijja maha vayaNaM / paraloe vi pautthaM taM na muyai jaM khaNaddhaM pi // 132 // sAhammiyasammANaM na kayaM jiNamaMdiraM na uddhariyaM / na ya jiNavaravarabiMbaM kAraviyaM jamma hAraviyaM // 133 // patte gharammi patte savvavisuddhaM visuddhasaddhAe / jeNa na dinnaM dANaM kaha hohI tassa kallANaM ? // 134 // Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTam-1 vivekamaJjarImUlagAthA // ] dIddharaNammi dhaNaM na pauttaM sajjio na sIlaguNo / na kayaM jiNauvaesANussaraNaM tassa kiM saraNaM ? // 135 // AmayakAri visAyaM micchattaM kayasaNaM va jaM bhuttaM / taM vasu vivegosahamuvabhuMjiya jIva ! kusalakae // 136 // visaesu paribhamaMtaM aidussahakammadhammaparisaMtaM / vIsAmasu maNapahiyaM jiNadhammatarummi taM jIva ! // 137 // nIrAgamaNagurusarovarAu gahiUNa desaNAsalilaM / taM kuNasu cittanivasaNamavaNiyanIsesadosamalaM // 138 // rakkhejjasu jIva ! tumaM hiyae nihiUNa jaccarayaNaM va / bhavajalahijANavattaM pattaM punneNa sammattaM // 139 // jar3a icchasi laMgheuM saMsAraM duttaraM pi tA kuNa tava-niyamasamAyAraM mAyAraMbhaM pamuttUNa // 140 // iya suNiUNa pasatthaM jIva ! tuma jANiUNa paramatthaM / suhakajjesu pamAyaM asuhasahAyaM imaM muyasu // 149 // taM jIva ! suNasu savvaM phuraMtaromaMcakaMcuo niccaM / jirpavayaNassa sAraM bhAvijja maNe namokkAraM // 142 // raiyaM pagaraNameyaM jiNapavayaNasArasaMgaheNa mayA / sammaM sammattaviyAsaDaMbaraM disau bhaviyANaM // 143 // siribhillamAlanimmalakulasaMbhavakaDuyarAyataNaeNa / iya AsaDeNa raiyaM vasujalahidiNesavarisammi // 144 // [ 649 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTam [2] vivekamaJjarImUlagAthAnAmakArAdyanukramaH // gA./pR.kra. kathA aMjaNAsuMdarI ceva aMte jo saMthArapavvajjaM aidullaho ya dhammAyario aDDAijjAdIvA aTThArasasIlaMgasahassa annANeNa kusaMgeNa ya anno na kuNai ahiyaM arahaMta siddhaceIya arahaMtA mama saraNaM arahaMtA loguttamA asuisamavAyajAya aha dukkhiyAI taha ahiMsAlakkhaNo dhammo ahaha ! maha pAva AmayakAri visAyaM ia cauvIsaM tihuyaNa iya suNiUNa pasatthaM iyamAi salahaNijjA gA./pR.kra. kathA 57-341 | iha jIvANa vivego 96-610 | ubbhaDavesA vesA sA 124-624 | eehiM mukkalehi 20-11 / egidiyA ya beiMdiyA ya 21-11 / ego baMdhai kamma 123-622 | eyaM ceva kuTuMba 109-616 eyAiM jo niraMbhai 62-590 kattha vi kayaM kutitthaM 10-8 | kaha AyaM kaha caliyaM 9-8 kAraviyAI kayAI 116-618 | kAlo aNAi jIvo 111-617 | kevalanANipamuhA 67-592 | khaMDiyamohapagAraM 38-116 / khaMdagasIsehiM tahA 136-631 khaNabhaMguraM sarIraM 13-9 | khAmemi savvajIve 141-633 / guNagAravaM jiNANaM 59-588 | ghaNakammapAsabaddho 33-91 118-619 73-600 108-615 132-627 119-619 89-607 115-618 88-606 72-598 14-9 48-204 36-112 114-617 80-604 60-588 101-613 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [651 113-617 6-7 106-615 46-192 94-610 41-131 82-605 25-15 75-601 68-592 43-169 135-631 2-5 39-120 74-600 pariziSTam-2 vivekamaJjarImUlagAthAnAmakArAdyanukramaH // ] ghoraMtarAyakammANusaeNaM 32-88| | taha paricayaghaTThAI causaraNaM paDivanno 98-612 | taha lAliyaM pi taha caudasarajju pamANe loe 122-621 taha sattamIe baddhaM culasIilakkhasaMkhAsu 76-602 taha savvadavvajogo causaraNe paDivattI taha sukumAlo taha chammAsanirAhAro 35-107 tiriyanarAmarajaNiyA jaM asuidusiyaM pi hu 93-609 tivvatavakhaggakhaMDiya jaM tassa mae kattha vi 66-591 teukAyA vaNassaikAyA jaM dukkaradukkarakArau tti 34-31 dahabheo jaidhammo jaM duTThasigAlIe diDhasiraveDhanipIDaNa jaM vAyAe bhaNiyaM 83-605 dINuddharaNammi dhaNaM jaM vihiyaM suhakiccaM 71-593 dudrukammavasagA jai icchasi laMgheuM 140-633 devanarayatiriyanAraya jai muNasi pAvakamma 128-626 dhanno taha kayapunno jaNaNI jAyai jAyA 107-615 dhammAyarieNa viNA jaNaNI jAyA vagghI 40-126 dhammAhammA puggala jaNavimhayajaNaNIo 55-341 dhammo ciya tuha jaNao jayai surAsuranamio 64-590 naMdIsaraaTThAvaya jassa jalaNeNa sIsaM 31-86 navanavaikaNayakoDI jANaMti jattha kattha vi 84-605 nANadaMsaNacAritta jiNasamayapasiddhesu 70-593 nidruviyaaTThakammA jIvo vAhivilUtto 102-613 | nibbhacchiya saMghaTTiya taM kattha balaM taM kattha 100-613 nIrAgamaNagurusarovarAu taM jIva ! suNasu savvaM .. 142-634 paMciMdiyAiM cauro taM tivihaM tiviheNaM 78-603 paccakkhAi cauvviha taM bhagavaMtaM aNahaM 65-591 patte dharammi patte tamhA khalu AyahiyaM 5-7 payaakkharamattAe taruNIjaNeNa dhaNasaMcaeNa 42-143 paricattAI panarasa tassa vibhUsaNamegaM 4-6 | piyamAimAyabaMdhava 50-258 125-624. 121-620 130-627 18-10 49-243 97-611 77-602 138-632 117-619 95-610 134-629 63-590 92-608 79-604 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 652] puvvavidehe sImaMdharasAmI bahuAraMbhavidattaM bArasabheyavisiddhaM bAlANa tavassINa ya bhamihisi bhavammi nigguNa ! bharahAINa muNINaM bharo ku bhavabhamaNanibbhayAe maNasuddhI puNa daiyA mA jAsu jIva ! tumaM mAyaM lohaM kalahaM mukkaM pAvanikaM mukkhahaM paDato mohaMNa ya iyaM iaraI taha micchAdaMsaNa raiyaM pagaraNameyaM rakkhejjasu jIva ! tumaM re jIva ! kaha Nu ciMtasi devaI jA vaMde dasannabha vAsupujjavimalasAmia visasu paribhamaMtaM visamabhavabhamaNanAsaNa visamiva muhe mahurA 16- 10 | visayarasAvamatto 110-616 | vihaDai vihavo vihaDa 120 - 620 vihavo sajjaNasaMgo vihiyaM veyAvaccaM 29- 18 127-625 | vIsarai sayaNalogo saMkAkaMkhavigiMchA 26 - 17 24-15 | saccariyaM sAhUNaM 44-173 | savvaM pANAivAyaM 131-627 sA kAvi khamA 103 -615 | sAsayajiNAlayAi 86-606 | sAhammiyasammANaM 90-607 | sijjaMbhavo a pabhavo 17- 10 | siddhaMtasuttahAro 91-608 | siddhipurasatthavAhaM 87-606 siddhA ya maMgalaM 143-634 | siriusabhavaddhamANa 139-633 | siripuMDarIyagoyamapamuhA 126-624 | siribhillamAlanimmala 58- 341 siririsahaajiyasaMbhava 45 - 186 | sIyAdevI sulasA 12-9 su cciya 137 - 632 | suhiyA AmarahiyA 54-338 | so paDhamacakkavaTTI 104 - 614 soNiyagaMdhaviNiggaya [ vivekamaJjarI 105- 614 129-627 -99-612 27-17 112-617 69-593 61-588 85-606 47-198 19-10 133-629 51-258 22-12 1-4 8-8 15-9 23-14 144-635 11-9 56-341 30-66 81-604 28-18 37-116 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTam [ 3 ] vivekamaJjarIvRttigataprAkRtauddharaNAnAmakArAdyanukramaH // uddharaNAMzaH aDavIsA (battIsA ) aDayAlA asaNA aNumANahe udiTTaMtasAhiyA attho ghare niyattai ahaM deva guru asaNaM khAimaM pANaM AyariyaparaMpareNa iga diTThI chappuramA uppattiyA veNaiyA odisArA o karijja tamhA paDimo kAle pattANa pattANa khaMtI ya maddavajjavamuttI jaM sAvayANaM karaNaJjamuktaM tameva saccaM nissaMkaM tA evaM vittaM sthAnam [ bR.saM./257 ] [saM.pra./1265 ] [ u.pa./48 ] [ [ [ mU.zu./83 ] [ [ [ u.pa./38 ] [ u.pa./ 46 ] [ [ [ mU.zu. / 82] [pra.sA./554] ] ] [ [ ] ] ] ] ] [paM.va./1128 ] gA.kra/pR.kra. 60/61-589 22-13 48-204 108-616 139-633 70/71-597 123-623 22-14 48-204 48-204 70/71-595 70/71-596 70/71-597 68-592 70/71-598 141-634 70/71-594 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 654] [vivekamaJjarI 27-18 dANeNa huMti uttamA bhogA dANeNa hu~ti uttamA bhogA dijjA davaM maMDalagoulAI namo tthu te rayaNakukkhidhArie paDibujjhissaMti iNhi payamakkharaM pi evaM pANivahamusAvAe pAyacchittaM viNao pAviMti nivvuDpuraM pAsAIyA paDimA piMDa vatthaM ca sejjaM ca piMDavisohI samiI picchissaM ittha ahaM pIDhagaM phalagaM ceva puvvamadiTThamasuyamaveia bArasa bAhiM ThANA bharanittharaNasamatthA bhAve khaovasamie mAsAI sattaMtA vayasamaNadhammasaMjama vasahikahanisijidiya viggahavivAyaruiNo vubbhaMti nAma bhArA samaNaha koDisahassadua samayAvalImuhuttA savvo puvakayANaM sAhUNa jaMpAvayaNe suyanANammi neunnaM [ ] [paM.va./1127] [ra.sa./504] [saM.pra./1121] [saM.pra./1166] [A.ni./906] [vya.bhA./u./6/189] [da.vai./6/48] [A.ni./737] [paM.va./1126] [mU.zu./84] [u.pa./39]. [ ] [upa./43] [A.ni./104] [saM.pra./738] [saM.pra./936] [saM.pra./1156] [uva.mA./70] . 134-630 70/71-596 55-349 70/71-594 123-623 68-593 22-13 1-4 70/71-594 22-13 22-13 70/71-594 70/71-597 48-204 22-14 48-204 22-14 22-12 22-13 136-631 21-12 54-338 74-599 [jaga.sUtre] [sU.pra./49] [bha.bhA./169] 82-605 70/71-597 [ ] 70/71-595 Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTam [ 4 ] vivekamaJjarIvRttigatasaMskRtauddharaNAnAmakArAdyanukramaH // uddharaNAMzaH aGgArabhASTrakaraNaM antAtmAzrayaikAGgA avasarpiNIyaM SaDbhi AkAzabhUmyavazyAya AyuH palyopamAnAni ekaM hi cakSuramalaM ekA siddhizilAsImni ekAkSAH sthUlasUkSmAkhyAH ekAparAdhe tadgotraM ekendriyAH pRthivyambu etatpramANaM loke'tra kaTisthakaravaizAkha kalpadrumo drumaH so'pi kalyANavarNikAvRddhyai kacikAgramAruhya kAmadhenu kiM mitraM yad nivArayati sthAnam [yo.zA./3/101] ] ] [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ yo.zA./4/ 103] [ ] [ [ [ [ ] ] ] ] ] ] ] ] gA.kra/pR.kra. 92-608 74/75-602 72-600 74/75-601 72-599 3-6 122-622 121-621 32-88 72-600 122-622 121-621 126-625 36-112 122-622 126-625 130-628 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 656] [vivekamaJjarI 130-630 128-626 74/75-601 74/75-602 127-626 127-627 130-628 92-608 97-611 98-612 121-621 121-621 127-626 92-609 yo.zA./3/102] [yo.zA./3/106] kRtakRtyo'smi dhanyo'smi kezottAraNamalpamalpa gandhakAbhrakapAlevAraNaguDUcIguggulImustA gurupadezato baddhvA gRheSvarthA nivartante carAcareSu jIveSu chinnAcchinnavanapatrajanto ratnatrayI yasya jarAmaraNadaurgatyajIvAnAM pudgalAnAM ca jIvo jinoditairebhitapazca dvAdazavidhaM tilekSusarSapairaNDatrIndriyA matkUNA yUkA dantakezanakhAsthitvadurgatau sRtAjjantUn duSSamAduSSamAre ca duSSamAre pramA varSadvisaptatizaranmAnAyuSo dhanaM dharmavilopane dharmAd bhUmyAdIndriyana janma na jarA nApi navanItavasAkSaudanAsAvedho'GkanaM nirvANasAdhakAn sAdhUn nistuSaM samabhAgaM ca paJcendriyA jarApotANDajAH paThati pAThayate paThatAmasau 72-600 [yo.zA./3/106] 92-608 [pra.ra./244] . 124-624 72-599 72-599 72-599 108-616 20/21-11 127-626 92-609' 92-609 70/71-595 127-626 72-600 70/71-596 [yo.zA./3/108] [ ] Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [657 [ pariziSTam-4 vivekamaJjarIvRttigatasaMskRtauddharaNAnAmakArAdyanukramaH // ] padmAzraya iti paJa pAnaM saMskRtapAthasApudgalAH syuH sparzapUrvakoTyayuSAM nRNAM pratyekAste syurekaikapravAlamaNiratnAni baddhA skandhA gandhabAlye na mAtRvacanairati [ga.va.] bhUtale rajjurekAsti mA kArSIt ko'pi [yo.zA./4/118] mAtRbhuktAnapAnotthamAteva sarvabhUtAnAmahiMsA [ ] mithyAtvavamanaM moharasAsRgmAMsamedosthi [yo.zA./4/72] lAkSAmana:zilAnIlI [yo.zA./3/107] lekhayanti narA dhanyA [yo.zA./3/111 vR.] lokAgrAdapratiSThAnatalaM vAtyAghanatanUbhrAmo viSayagaNa: kApuruSaM [ ] viSAstrahalayantrAyo [yo.zA./3/109] vaitADhyakandare gaGgA vyasanAt puNyabuddhyA vA [yo.zA./3/113] zakaTAnAM tadaGgAnAM [yo.zA./3/103] zakaTokSalulAyoSTra [yo.zA./3/104] zikSopadezAlApAn ye [ ] zukrazoNitasaMbhUto [ ] zraddhAlutAzrAntapadArthacintanAd zrImAnanekapabhaTaikapati [ga.va.] sa golo nipatan mAsaiH 3-6 128-626 121-621 72-599 74/75-602 74/75-601 121-621 42-143 122-622 80-604 116-619 130-628 127-626 116-619 92-609 70/71-596 122-622 74/75-601 92-609 72-599 92-609 92-608 92-608 72-600 116-618 70/71-595 20/21-12 122-622 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 658] [vivekamaJjarI [yo.zA./3/105] [ ] [yo.zA./3/112] sara:kUpAdikhananasarvagaM svapratiSThaM saha kalevarakhedamacacintayan sAdharaNazca pratyekA sArikAzukamArjArasuSamaduSSamAre ca suSamasuSamAnAmni suSamAre pramA tryabdhisUkSmAsUkSmAH pare snuhIsUkaravallyazca svayaM gantuM pravRtteSu 92-608 121-621 40-126 74/75-602 92-609 72-599 72-599 72-599 74/75-602 74/75-602 121-621 Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTam [5] vivekamaJjarIkathAgatasuktInAmakArAdyanukramaH // padyAMzaH kathA zralo./pRSTha aGgulyo muSTibandhAya, vinAGgaSThaM bhavanti kim ? // acintyaM caritaM strINAM hI vipAko vidheriva // athavA 'jJAnavAneva bhaveda, munijno'khilH'|| adhunApi priyaM kiJcittAdRzaM tad bhaviSyati // anedIyo'pi nedIyaH kuste bhavitavyatA // avagrahAdivAmbhodo, bhISmagrISmadrutAM latAm // avadhyA hi satAmete nArIgodvijaliGginaH // avazyameva bhoktavyaM, karmAdhIne sukhAsukhe // avazyameva hi bhoktavyaM, bhogyaM tIrthakRtAmapi // asAre'mutre saMsAre, sAreyaM hi tapaHkriyA // asmAdazAM kalaGko yat, tatra kiM nAma kautukam // aho ! vicitratA kApi, karmaNAmavalokyate // aho snehavimUDhAnAM, na kimapyasti duSkaram // aho mAyAvitA strINAm, aho vilasitaM vidheH // Apto bhavAmi sa hyApto, yo'grimo dharmavartmani // ito vyAghra itastaTI // iSTo'pi tyajyate duSTaH, zaTadaGgapradezavat / Idageva hi saMsAraH, kuzAgrajalacaJcalaH // IzvarecchA hi yatkRtyavidhAvaskhalitA khalu // [vajrasvAmikathA] 13/144 [aJjanAsundarIkathA] 96/484 [vilAsavatIkathA] 211/450 [ RSidattAkathA] 304/567 [abhayakumArakathA] 140/221 [davadantIkathA] 39/429 [ RSidattAkathA] 387/576 [sItAdevIkathA] 30/373 [abhayakumArakathA] 62/231 [ RSidattAkathA] 439/580 [subhadrAkathA] 25/540 [karakaNDukathA] 63/326 [vilAsavatIkathA] 370/463 [vilAsavatIkathA] 118/442 [abhayakumArakathA] 23/228 [ RSidattAkathA] 230/563 [ RSidattAkathA] 213/561 [vilAsavatIkathA] 223/451 [ karakaNDukathA] 93/328 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 660 ] udyogena tadAnImudvego, bhUbhujAM ka iva // upekSaivAsya yujyeta, kRtaghnasya vinAzinaH // Rte vrataM manuSyatve, nAnyat kimapi sundaram // ekadharme prapannAH syurmitho bandhava eva yat // karpUrapUraH kimaho, jAyate lavaNAkare // kalpate pazudharmAya, pazureva na tAdRzAH // kalpaNAM suvarNAdau dRzyate saMbhavaH param // kAlo hi sukhanirmagnairgacchannapi na lakSyate // kiM kare kiGkarendrasya, tiSTheccintAmaNiH kvacit ? // kimapi sthAnamasthAnaM, bhAnorbhAsayato bhuvam // kIdRzI hi prabhA bhAnoH, pratibimbamupeyasaH // kuTumbe dehinAM yogaH, pakSiNAmiva zAkhini // kurvate prArthanAbhaGgaM tvAdRzA api kiM prabho ! // kulAGganAnAM hi zivAya pAlitaM bhavedihAmutra ca bhartRzAsanam // kRte'nnapAke svayamAtmanInaiH, kiM svAzrayAgniH prazamaM na neyaH ? // kaivartenaiva zapharI, kRtA dhAtrA'mRtAd bahiH // ko nAma mriyate nAsyAH, kRte'timadhurAkRteH // kramate timirasya vikramaH, kuta eva pratapatyaharpatau // guNAnAmAkRtezcAdya, sadRzo'bhUt samAgamaH // guruNAM vinayAnto hi, kopa: zizuSu jAyate // gRhyatAM jinadharmastat, zubhodarke bhave bhave // gehadAhasamudbhUtam, udyotaM kaH samIhate // cANDAlakUpikA kvApi, gamyate tRSitairapi // cittaM pAtraM ca me vittaM, triveNIsaGgamo'dya tat // jito bhavAn bhayaM cAsti, tasmAd mA hana mA hana // jinezamunayaH prANahRtAmapi zapanti na // jIvan hi naro bhadrANi pazyati / [ sItAdevIkathA ] [ nAgadattakathA ] [ puNDarIkakathA ] [- sItAdevIkathA ] [ RSidattAkathA] [ kUrmAputrakathA ] [ abhayakumArakathA ] [ abhayakumArakathA ] [ rAjImatIkathA ] [ dRDhaprahArikathA ] [ kalAvatIkathA ] [ madanarekhAkathA ] [ RSidattAkathA ] [ davadantIkathA ] [viSNukumArakathA ] [karakaNDukathA] [ RSidattAkathA ] [ bharatakathA ] [ vajrasvAmikathA ] [ narmadAsundarIkathA ] [ aJjanAsundarIkathA ] [ madanarekhAkathA ] [ilAtIputrakathA] [ zAlibhadrakathA ] [ bharatakathA ] [ narmadAsundarIkathA ] [ zayyambhavakathA ] [ vivekamaJjarI 46 / 361 80/284 24/312 92 / 378 64 / 541 57 / 335 164/223 131/220 73 / 395 31/109 69/517 36/400 323 / 570 23 / 420 74 / 265 29/323 379/575 21/42 144/155 58/498 125/487 71 / 403 20/302 103 / 140 59/59 59 / 498 20/289 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTam-5 vivekamaJjarIkathAgatasuktInAmakArAdyanukramaH // ] [661 jJAtodantaH kSiterindurapi, svAgasi lajjitaH // [RSidattAkathA] 40/577 jyotizcakrasya netA'sti dhruvo'Nurapi kiM na hi // [vajrasvAmikathA] 104/152 tad yojanazate vaidyaH, sarpo'styucchIrSake punaH // [mRgAvatIkathA] 35/583 tadbhutamapi kiM puSpaM vRkSebhyo nAtiricyate // [vajrasvAmikathA] 100/151 tapano hi tulAvizuddhimAnapi, kanyAM gata ityatAdRzaH // [bharatakathA] 30 // 43 tapasA hanyate'nantabhavasambhRtamapyadaH // [dRDhaprahArikathA] 33/109 tapobhirdustapaiH kiM kiM, nAsAdhyamapi sAdhyate ? // [prasannacandrarAjarSikathA] 23/194 dayitotkaNThitAnAM hi, kAlakSepaH suduHsahaH // [aJjanAsundarIkathA] 19/478 dAhe carmaiva durgandhaM, sugndhstvgrytH|| kathA] . 20/308 dugdhe syuH pUtarAH kvApi, zyAmikApi ca kAJcane // [aJjanAsundarIkathA] 31/479 duSprApyaM ca zivaM tAvada, dhIrA yAvadudAsate // [puNDarIkakathA] 33/313 devasyeva hi divyasya, prAyeNa viSamA gatiH [sItAdevIkathA] 194/387 dehinAM gatayo bhinnAH, paralokajuSAM ytH|| [RSidattAkathA] 355/573 dharma eva hi jantUnAM, pitA mAtA suhat prabhuH // [RSidattAkathA] 175/558 dharmadhvaMse patidhvaMse, kiM jIvanti kulstriyH|| [sudarzanakathA] 122/183 dharmo yasyAGgarakSo'sti, jAgarukaH snaatnH|| [sudarzanakathA] 129/184 dhik sAMsArikamaizvarya, yad mamApyaparaH prbhuH|| [zAlibhadrakathA] 40/134 dhigaho ! caritaM vidheH|| [RSidattAkathA] 269/566 na pazyati payaHpAyI biDAlo laguDaM yathA // [ mRgAvatIkathA] 49/585 na mAnaM hi mnsvinH|| [aJjanAsundarIkathA] 37/480 namuneranyathA giraH // [narmadAsundarIkathA] 112/503 na vetsi mAninI tuSTA'mRtaM ruSTA viSaM punaH // [sudarzanakathA] 97/181 nAdaraH sahakAro'pi, puMsAmAttaphalotkare // [abhayakumArakathA] 133/220 nAnyathA mahatAM girH|| -- --- [narmadAsundarIkathA] 82/327 nArdhaM dadAti yatko'pi, ni:zrIke savitaryapi // [abhayakumArakathA] 95/217 nArhanto'pyAyuH sandhAtumIzate [kUrmAputrakathA] 29/333 nAhaM kasyApi me ko'pi, na ca muktvA jinezvaram // [nAgadattakathA] 90/285 nirAgasyApi nirbuddhe ! hA vidhe ! kiM kRtaM mayi // [RSidattAkathA] 300/568 nyApya eva sarojinyAH, saGkocastapanaM vinA // [madanarekhAkathA] 72/403 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 662] paTuH karmaNi kugrAme, kuvindaH kiM nu vindati // panthAnaH santu te zivAH // paralokahitena, ihalokaM saphalayiSyati // pAradArikadasyUnAM tRSNIkatvaM hi lakSaNam // pratAraNavidhIn naikAn, jAnate hyAzu pAMzulAH // pratibodhayitA yo mAM, sa bandhuH sa guruzca me // prasAdadRSTidAne'pi kiM kApi syAd vratakSitiH ? // prAyaH pramaitidustyajam // prAyeNa nidrA subhaiva teSAM yeSAM vikalpA hRdaye na ke'pi // phaNAmaNi samAditseta ko hi jAgrati pannage // phalavattvaM madhUkadroH patradrohi stavIti kaH // baddhvA''nIto nadIpUraH, prajAzAH kiM na pUrayet // balIyAn bahiraGgAd, yadantaraGgo vidhiH smRtaH // bahunA hi bhUriyam // bAlastrINAM hi ruditaM balam // bhagnAlAna: karI, vindhyATavImevAbhidhAvati // bhAgyerujjAgarairjantUn, abhyAgacchati vAJchitam // bhAgyaiH kiM nAma durghaTam // bhujakharjubhide svabandhunA raNakAmaH kimu lajjase na tat // mahatAM na hi kRtyavastuSu, smRtivaikalyamihopajAyate // mithyApi satyasandhAyA, yad tathyAd nAtiricyate // munirjagAd jananItulyA, vratijano'GginAm // mRganAbhau gatA dhUlirapyaho surabhIbhavet // mRNAlamRdulaH zeSa:, kSamAbhAraM dadhAti yat // modante kumudAnIndau, kamalAni tu bhAskare // yata kSaireyIM vinA ghRSTirapi prItikarI na kim // yataH saMyaminAM deva ! dUSyate rAjasaGgatiH // [ RSidattAkathA] [ aJjanAsundarIkathA ] [ vilAsavatIkathA ] [sudarzanakathA ] [ aJjanAsundarIkathA ] [ abhayakumArakathA ] [ bharatakathA ] [ sItAdevIkathA ] [ abhayakumArakathA ] [ davadantIkathA ] [ bharatakathA ] [ sudarzanakathA ] [ zAlibhadrakathA ] [ vilAsavatIkathA ] [ kalAvatIkathA ] [ jambUsvAmikathA ] [ abhayakumArakathA ] [ abhayakumArakathA ] [ bharatakathA ] [ bharatakathA ] [ madanarekhAkathA ] [ vilAsavatIkathA ] [ RSidattAkathA ] [ zAlibhadrakathA ] [ RSidattAkathA ] [ RSidattAkathA ] [ RSidattAkathA ] [ vivekamaJjarI 65/549 50 / 481 248 / 453 109/182 90/484 44/229 12/55 44/374 31/240 16/427 2/54 90/180 77/137 499/474 166/525 14 / 244 121 / 219 165/223 100/49 40/44 73 / 404 360/462 167/557 63/136 318/570 338/572 322 / 570 Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTam-5 vivekamaJjarIkathAgatasuktInAmakArAdyanukramaH // ] yato vidyAdharAH svAmikArye'bhuvan kRtodyamAH // yathA tathApavAditA, yadabaddhamukho janaH // yadikSUn svAdati kroDaH kuTyate sairibhAnanam // dujjhitA bhAdrapadasya gomayaM yathA niSiddhA na kadAgrahIttataH // yazaH sAramasAreNArjayanta vapuSA'munA // yAdagevopyate pUrva tAdRgeva hi bhUyate // yena saMjAyate puMsAM, buddhiH karmAnusAriNI // yenApakArikAbhyo'pi, santo hantopakAriNaH // yo yasya zazvadAsannaH, prakRtijJo hi tasya saH // rAjatejo hi dussaham // rAhorAhArito'pIndurgalAdapi palAyate // rudrasnAtramivAlaGghyaM bhASitaM hi pituH satAm // rUpasampadapApAya, yadaho zrUyate zrutau // vacanApi vivekajJA, jJAtu na hyavajAnate // varaM stoko'pi karpUro, na pUro'pi tu bhasmanaH // varSAsaritparIrabdhaH, kimabdhistaralAyate // vastunA rucireNApi kimucchiSTena dhImatAm ? // vicitrA karmaNAM gatiH vicitrA karmaNAM gatiH vidhu: saMtapyate kvApi, dUyamAno'pi rAhuNA // vinA bhAnuprabhAM naizaM, tamo nazyati karhicit // vinAzino'medhyamayena sAdhyate, paropakAro yadi varSmaNA'munA // [ vilAsavatIkathA ] [ sItAdevIkathA ] [ RSidattAkathA] [ davadanantIkathA ] [ vilAsavatIkathA] [ RSidattAkathA ] [ madanarekhAkathA] [ sudarzanakathA] [ annikAputrakathA ] [ sItAdevIkathA ] [ rAjImatIkathA ] [ RSidattAkathA ] [ RSidattAkathA ] [ RSidattAkathA ] [ aJjanAsundarIkathA ] [sudarzanakathA] [ rAjImatIkathA ] [ vilAsavatIkathA ] [ vilAsavatIkathA] [ RSidattAkathA ] [ viSNukumArakathA ] [ davadantIkathA ] bharatakathA ] [ RSidattAkathA ] [ aJjanAsundarIkathA ] vinihanti pataGgipuGgavaH phaNinaH kiM phaNaratnavAJchyA // virodhinyAmapi manovRttirasyA kRpAvatI // vivekino'pi yat pUjyA nAparAdhamavevicuH // vizadApi sadApi zemuSI na hi kArye bhavatIha saMmukhI // [ bharatakathA ] vIrA api hi kAmena, kriyante bhIrukiGkarAH // [ mRgAvatIkathA ] [ 663 382/464 54/375 226/562 17/420 445 / 470 277/567 20 / 399 108/182 81/272 34/373 74 / 395 294/568 204/560 290/568 24/478 87/180 86/396 164/446 319/459 174/558 56 / 263 33 / 421 33 / 43 395/576 108/485 117/50 37/584 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 664] vezyA dhanasya vazyAM smo, manmasyApapi nAnyathA // zreyasyapi sakarNo'pi kimadyApi pramAdyasi // saMghaTante 'savaH kvApi, jIvatAM mRtimIyuSaH // saMpadyApadi vA patyau, samAH khalu kulastriyaH // saMsAre nAsti tad, yad na vijJAyeta jinAgamAt // sakRt kanyAH pradIyante iti tAt ! na kiM zrutam // satAM cintAyikaH saMpatsvApatsu vidhireva yat // samaye mukharAgo hi, nRNAmAkhyAti pauruSam // samastaduHkhArNavapAragAminI, yadarcanecchApi sudurlabhAGginAm // sarvaM kAle phalegrahi " sarvaGkaSA hi gurvAjJA, dRzyate cedavajJayA // sarvalokaviruddhaM tu, tyAjyameva yazasvinA // salakSmaNa vidhau kiM na jAghaTIti janoditam // siMhIsuto yAti na kiM vanAntaM, siMhI tu kiM tAmyati lezatA'pi // suhRdAM hi suhRttvasya, kaSo viSamakarmaNi // strINAM patigRhAdanyat, padaM bhrAtRniketanam // strINAM patireva hi daivatam // strINAM zIlaM tvihAmutra, siddhisaMvananauSadham // snAnena tena kiM, hastisnAnAyeta puraiva yat // snehalaM dadhi madhnAti pazya manthAnako na kim // sphare vairaM sphured na hi // smaronmAdaparINAmaM, jano jAnAti pRSThataH // syAdvicitrA karmaNAM gatiH // svArtha vinA'tra saMsAre, na svaH kasyApi ko'pi yat // harerdRSTAGkurA kiJcana, nighnantIndukalAkalAH // hitaM yat pariNAme hi, hitaM tat pAramArthikam // hRdi matsarapUrite'pyaho ! na hi nAbhiH pratibandhacaurikA [ sthUlabhadrakathA ] [ vajrasvAmikathA ] [ RSidattAkathA] [ abhayakumArakathA ] [ annikAputrakathA ] [ abhayakumArakathA ] [ kalAvatIkathA ] [ abhayakumArakathA ] [ davadantIkathA ] [ nandiSeNakathA ] [ abhayakumArakathA ] [ sItAdevIkathA ] [ RSidattAkathA] [ sItAdevIkathA] [ vilAsavatIkathA] [ sItAdevIkathA ] [ kalAvatIkathA ] [ narmadAsundarIkathA ] [ abhayakumArakathA ] [ sudarzanakathA ] [ narmadAsundarIkathA ] [ abhayakumArakathA ] [ puNDarIkakathA] [ bharatakathA ] [ skandakakathA ] [ rAjImatIkathA ] [ bharatakathA ] [ vivekamaJjarI 94/99 252/164 357/573 145/221 60 / 270 77/232 38/514 38/208 40 / 422 10 / 318 128/220 56 / 375 209/561 24 / 352 51 / 437 93/378 119/522 151/506 63/231 139/184 203/510 97/217 48 / 314 129/29 23/114 62/394 136/52 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTam [6] vivekamaJjarIkathAgatatAttvikapadyAnAmakArAdyanukramaH // padyAMzaH zralo./pRSTha | padyAMzaH zralo./pRSTha 24/289 72/403 agnikarmavinA karma acintayacca re jIva ! athavA mayi muktAyAmeva athAha munirIkSaH anAlocyAtmano vIkSAanyacca kAraNaM anyatra kAraNaM anvarthA nandanAste asminnasAre saMsAre ahaM doSaM na vedmi ahiMsA satyamasteyaM aho ! kaSTamaho ! aho mamAvimarzatvam aho me mandabhAgyatvam AkhyAti smAnnikAputro - Atman karma tadAyAtaM AdhibIjamasau snehaH indrAyudhamiva svapna 53/70 iyaM hi pratimA 52/70 Rte pati suzIlAnAM 171/526 kadAcit karmaNA 360/462 karAbhyAM modakAneSa 35/176 kAruNyasindhavo vizva20/87 kimanyadatha sa prApa 19/87 | kimekamucyate paJca66/24 kumAramahilAmAtrakRte 3/318 | kenApi puNyayogena 170/526 ko devaH sarvajJaH 29/290 | | gRhasthAnAM viSayiNAM 6/288| jale sthale sukhe duHkhe 206/529 | tatrApi bhAvanAzuddhaM 207/527| tadIrdhyAjanitaM karma 62/171 | tyakto'nayA yathA 113/503 | dayA jIveSu satyokti371/463 | dAna-zIla-tapo-bhAva224/451 | dhik pASANamimaM piNDaM 63/71 27/90 56/498 28/90 14/174 353/573 111/235 107/521 25/540 69/499 50/130 24/21 37/69 112/236 49/130 281/166 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 666] [vivekamaJjarI 15/427 116/287 13/144 111/330 71/403 16/427 264/566 301/537 42/69 dhigamI viSayA yeSAm na druhyanti na muhyanti na yuktaM kRtavAneSa na sarvakAmadaM tIrtham, nAryo'nAyauMcitIzIlA nizcintA muktihetUni parArthakarmaThenAdya prabho ! ke te mahApuNyA pramAde saMyamo na syAt prAyaH saMpAkamadhurA . bhavatI svayameveti mA bhUH sukhe ca duHkhe ca munayo nirmamA mRtasyavallabhAsaGga . yat punaH kathamapyatra yadi nirvAdabhItastvaM re jIva ! bhavatA pApa ! re jIva yatkRte rogairivAhibhogairvA 181/527 | varSiSyati viSaM candraH 57/498 vidvadgoSThI kvacit 115/182 vinA pumAMsaM nAyAnti 373/464 vibhavo vaibhavaM bandhu44/177 vibhUtayo'pi mA bhUvan 67/24 vivoDhuM prauDhimA kasya 392/576 vyadhA niraparAdhAyAM 58/136 zubhasyApyazubhasyApi 270/166 saMsArasAgare martya280/567 saMsArasukhApAtamadhuraM 245/532 saMsAre ciklize'muSmin 175/558 saMsAro dustyajastAvad 15/289 sajjanAkRtayaH kuryuH 356/573 sarvaduHkhakSayopAyaM 26/540 sarveSAM tat priyAkartuM 75/377 | surirAha jine deve 263/565 suvaMzajo'pyakRtyAni 36/69 | snehamUrchA tadutsRjya 41/134 | | svAmin ! mAmapahAyaiva 61/394 251/553 33/313 23/114 361/463 62/394 68/71 139/184 372/463 71/394 Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathA aJjanA sundarIkathA atimuktakA annikAputrakathA abhayakumArakathA avantIsukumAlakathA ilAtIputrakathA RSidattAkathA karakaNDukathA kalAvatIkathA kUragaDDamunikA kUrmAputrakathA kezigaNadharakathA gajasukumAlakathA cilAtIputrakathA jambUsvAma pariziSTam [7] vivekamaJjarIvRttigatakathAnAmakArAdyanukramaH // DhaDhaNakumArakathA davadantIkathA dazArNabhadrakathA dRDhaprahArImunikathA nandiSeNakathA narmadA sundarIkathA nAgadattakathA gA./pR.kra. 57 / 477-493 | puNDarIkakathA 50/274-277 | prasannacandrarAjarSikathA 50/266-273 bharata-bAhuba madanarekhAkathA 48/205 - 242 39/120-125 | mASatuSamunikathA 51 / 301-306 | mRgAvatIkathA 58/544-580 meghakumArakathA 52 / 321-330 tAryamunikA 57/512-537 47/198- 203 53/331-337 51/297-300 31/86-87 37-38 / 116-119 49/243 - 257 kathA 56/406-432 rAjImatIkathA 32 / 88- 90 | sanatkumArakathA sItAdevIkathA 57 / 494-511 50 / 278- 287 vajrasvAmikathA vilAsavatIkathA viSNukumArakathA zayyaMbhavasUrikathA zAlibhadramunikA 45/186-191 kozalamuni 35/107-111 | sudarzana zreSThikathA 52 / 318-320 subhadrAkathA skandakAcAryakathA sthUlabhadramunikathA gA./pR.kra. 51/311-317 46/192-197 29/19-65 56 / 398-405 51 / 294 - 296 58/581-587 51/307-310 43/169-172 56 / 389-397 42/143-168 56/433-476 50/258-265 51/288-293 41 / 131-142 30/66-85 56 / 342-388 40 / 126-130 44/173 - 185 58/538-543 36 / 112-115 33-34 / 92- 106 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTam [8] vivekamaJjarIvRttigataprazastInAmakArAdyanukramaH // zralo./pRSTha 11/636 5/636 16/637 13/636 7/636 10/636 padyAMzaH arisiMha iti ya pRthivI AsaDaH kAlidAsasya utsUtraM yadasUtri sUtraetAmAsaDijaitrasiMha jinastotrastutiH padyajaitalladevyAM tanayAvabhUtAM tayorajaniSAtAM dvau tasmin navo rajanijAnidevAnandamunIndugacchanAgendragacchArNavapArvaputre rAjaDanAmni bAlayenopadezakandalyAhvAna zrIdhAturlekhazAlItridazazrIbhillamAlAbhidhayA zrutvA navarasodgArasudhAMzo rohiNIvAsya 4/635 2/635 14/637 15/637 12/636 8/636 17/637 1/635 6/636 3/635 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTam [9] vivekamaJjarIvRttigatavizeSanAmnAmakArAdyanukramaH // 115 384, 387 173 vizeSanAmaH pRSThAGkam / vizeSanAmaH pRSThAGkam [a] aJjanA / [mahendraputrI-pavanaJjayapriyA] aJjanasundarI | . 478, 479, 480, agandhana [ kula] 199 aJjanAsundarI 481, 483, 484 agnikumAra [ bhavanapatideva] 490, 492 agnizarmA [vipra] atimuktaka [ zrIdevIputra muni ] 274, 275, aGkuza [ rAmaputra] 380, 381, 383, 276, 277 anaGganandana [ udyAna] 435 aGga[deza] anaGgarati [khecarendu] aGgada [ nRpa] 472, 473, 365, 367,369 474, 475 371, 384 acala [baladeva] anaGgalavaNa [ sItAputra] 379 acala [ sArthavAha] 453 anaGgavatI [ nRpanitambinI] 439, 442 acalapattana [ nagara] anaGgasundarI [vilAsavatIsakhI ] 434, 436 ajitanAtha [ tIrthakara] 438, 439, 440, 441 ajitabala [vidyAdhara] | anaGgasenA [ vezyA] 215, 216, ajitabalA [ vidyAdevI] 466, 468, 217, 224 469, 470, 472 | analadevI [ kaTukarAjapriyA] 635 ajitasena [hariSeNaputra] 552 anAdRta [ deva] 256 3 3 475 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 408 76 351, 352, ardhabarbara [ deza] 344 464 670] [vivekamaJjarI anuttara [ devaloka] 195 | aranAtha [ tIrthanAtha] annikA [ jayasiMhakanyA] 266, 267/ arikesi [ kSoNipati] 408 anikAnAtha / 267, 271, 273 | aridamana [ nRpa] 199, 545, 546 anikAputra arimardana [ nRpa] 303 anikAsUnu arisiMha [ jitazatrusUnu] aparavideha [ kSetra] 511 | acimAlI [ vidyAdhara] aparAjitA [ rAmamAtA] 353,372 arhadAsI [zreSThipriyA] 173, 175 apraticakrA [vidyA] avantinAtha [ pradyota] 582 apratiSThAna [ naraka] 195, 316 avantI [ deza] abhaya . [zreNikaputra- 204, 206, 120, 125, 143, 149, 152, 162, 398 abhayakumAra| anagAra] 207, 208, 209, 210, 211, 212, 213,| avantIsukumAla [ibhyaputra-muni] 120, 214, 222, 223, 225, 121, 123, 124 227, 228, 229, 230, | avaTalaGkA [ nagarI] 359 231, 237, 238, 241, azanivega [khecarendra] 79 318, 242, 258, 294, * 389, 517 azoka [anokahas] .. 363 abhayadeva [ sUri] 4,636 azokacandra [ nRpa] abhayA [dadhivAhanapriyA] 173, 177, azokavanikA | [vATikA] 53, 75 178, 19, 180, 181, 184 azokavanI | abhIciga [ nakSatra] aSTApada [ parvata] 38, 39, 57, 58, 59, amarapurI [ devanagarI] 433 65, 143, 189, 431 amarAvatI [ devanagarI] asitAkSa [ yakSa] 71, 75, 76 amitagati [ muni] 486 ahIndu [indra] amitatejA [ tapodhana] 530, 534, 537 [A] amRtavatI [ rAjJI] 380 AtaraGga [ mleccharAja] 344, 345 amRtasAgara [ guru] 245 Aditya [] 516 ayodhyA [purI] 19, 31, 37, 55, 58, Adityapura [ pura] 477, 490 62, 343, 371, AdinAtha | [ prathama tIrthakara] 61, 229, 372, 376, 377, AdinAtha 230, 243 381, 382, 385 214 552 Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 318 pariziSTam-9 vivekamaJjarIvRttigatavizeSanAmnAmakArAdyanukramaH // ] [671 Ananda [ baladeva] 15 | indrabhUti [gautamagaNadhara] Anandapura [ nagara] 445 ilAtItanaya | [zreSThIputra] 301, 302, AIka [ deza] 226 ilAtIputra 303, 304, 305, 306 Ardaka ilAsUnu [nRpa] 226, 227, 230 AIkarAja ilAtIputra 301 ilAvatI [ pUradevI] AIkendra AIkeza ilAvardhana [ purI] 301 ArdrakumAra [ nagara] 226 [I] ArdrakumAra | [ rAjakumAra] 226, 227, | | IzAna [ devaloka] 80, 580 ardrakakumAra 228, 229, IzAnacandra [ rAjA] 433, 453 Ardrakasunu 230,231, Izvaradatta [sAMyAtrika] 445 ArdrakAsuta 235, 237, . [3] AIki AIkeya ugrasena [ nRpa] 389, 391, 392, ArdrakA [ devI] 226 393, 396 AryarakSita [viprasuta-muni] 159, 160, 120, 149, ujjayinI [ purI] 152, 209 161, 162, 163, 164, 165, 331 uttarakozalA [ nagarI] Aryasamita [ muni] 144, 145 uttarASADhA [ nakSatra] 25, 27 Aryasuhasti [AcArya-guru] 121, 509 267 udagmathurA [ nagarI] 209, 237, udaya | [nRpa] 511 udayana 294, 583, ArSadatta [putra] 497 udAyana 585, 586 ArSabhi [RSabhasuta] 35, 36, 45, 47, unmagnA [ nadI] 34 48,59, 63 upakozA [ kozA] 95, 96 AsaDa [analadevIputra-kavi] 4, 635, upadezakandalI [ grantha] 636 - [i] 423, 424, RtuparNa [ bhUpati] ikSvAku [vaMza] 20, 23, 258 429, 430 351,408 RSabha | [sArthavAha-muni] 59, 494, indrajita [ nRpa] 366 | RSabhasena || 509 [R] Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 672 ] RSabhakUTa [ kUTa ] RSabhadAsa [ zreSTha ] RSabhadAsa [ sArthavAha ] RSidattA [ RSabhasenaputrI ] 494, 495, 496, 510, 511 RSidattA [ prItimatIsutA muni ] 544, ekAdazI [tithi ] aikSvAka [ nRpa ] airAvata [ kSetra ] audrAyaNa [ rAjA ] 556, 558, 559, 560, 561, 569, 570, 571, 572, 573, 575, 576, 577, 578, 580 kanakapura [ pura] kanakaprabha [guru] [ e ] kanakamAlA kanakamAlikA [ai] [ au ] kaccha [ bhUpa ] kaTukarAja [ nRpa ] kaNDarIka [ mahApadmaputra ] [ka] kanakadhvaja [ vidyAdharAdhIza ] 36 | kanakavatI [ jambubhAryA ] 175, 176 | kanakavatI [ dazArAnujastrI ] 509 | kanakazrI [ jambubhAryA ] kanakasenA [ jambubhAryA ] kanakodarI [ kanakarathapriyA ] kapiketu [ nRpa ] [ rAjaputrI ] kanakaratha [ nRpa ] kanakaratha [ hemarathasuta] kapi kapipati kapimahInAtha kapIndra kapIzvara [ nRpa ] [vivekamaJjarI 246, 254 432 246, 253 246 486 360 360, 361, 362, 364, 366, 369, 371, 384, 385 27 kapila [ purohita ] kapilA [ dvijapriyA ] 175, 175 107 344, 350 | kapilA [ purohitapatnI ] 176, 177, 178 kamalA [strI ] kamalAvatI [ maNicUDapriyA ] 11 334, 336 403 159 kambu [ dvIpa ] 25, 26, 552 kalAvatI [ rAjaputrI - zaGkhapriyA ]517, 518, 635 311, 312, 313, 314, 315 519, 520, 521, 522, 523, 524, 526, 528, 530, 470 66, 486 532, 533, 534, 537 637 | kaliGga [ deza ] 321 380, 381 kAkutstha [ rAma ] 366, 368, 374, 386 kAJcanapura [ nagara ] 486 | kAmpilya [ pattana ] 544, 577 kAmboja [ deza ] 360 karakaNDu [dadhivAhanaputra ] 322, 326, 327, 328, 330, 538 328 475 344 Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 425 pariziSTam-9 vivekamaJjarIvRttigatavizeSanAmnAmakArAdyanukramaH // ] [673 kAlika [ AcArya] kRtapuNya |[sArthavAhaputra] 214, 215, kAlidAsa [kavi] 636 | kRtapuNyaka| 216, 217, 219, 223, kAlindI [ mahendrasiMhapitA] 72 224, 225, 226, 258 kAverI [purI] 544, 559, 567, kRtamAla [yakSa] 34 568, 571, 573, 577 kRtAnta [senAnI] 375 kAzyapI [ nRpa] 517 kRtAntavadana kiSkindhA [ nagarI] 360, 364 kRSNa [ devakIputra ] 86, 88, 90, 331, kiSkindheza [ nRpa] 367 387, 390, 391, 393, 394 kIrtidhara [ nRpa] 126, 127, 128, kRSNA [ DhaNDhaNamAtA] 129, 130, 318| kaikaya [napa] 350, 352 kuNDagrAma [grAma] 210 ketumatI [ prahlAdapriyA] 477, 484, kuNDanapura | [pattana] 406, 412, 424, 485, 490, 493 kuNDinapura| 425, 426, 427, 430 keza [ udAyanaputra ] 237 kuNDinezvara [ nRpa] 390, 457 kunthu [ tIrthanAtha] kezava [ kRSNa] kuberadatta [vaNikaputrasuhRda] kezI [gaNadhara-AcArya] 297, 298 kumbha [ nRpa] 367 kaikeyI [ dazarathapriyA] 344, 350, 368, 384 kumbhakarNa [ nRpa] 366,367 kailAza [ parvata] 344 kumbhakArakRta [ nagara] 353 kuru [ maNDala-vaMza-deza] 71, 77, 258 kailAsa [ bhUdhara] kuzasthala [grAma] 107, 110 kaizara [ vimAna-sura] 429 kusIlava [ rAmaputra] 379 koTizilA [zilA] 361 kusumAkara [ udyAna] 535, 536, 578 koNapa [ kula] 362 kUNika [ zreNikaputra] 214 kozala [ deza] 408,430 kUpacandra [pura] - - 494 kozalA [ nagarI] 410, 414 kUbara [ niSadhaputra] 409, 410, 411 kozA [ vezyA] 91, 96, 98, 99, 100 - 418, 424, 430 | kauzalyA [ dazarathapriyA] 344 kUragaDDaka [ maharSi] 198, 202, 203 kauzAmbI [ nagarI] 209, 581, 583 kUrmAdevI [ rAjJI] 334 [kSa] kUrmAputra [ rAjaputra-kevalI] 331, 336, kSapaka [ muni] 198 337 494 71 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 674] kSitipratiSThita [ pura] kSIra [tridaza ] kSudrahimagiri [ parvata ] kSulla | [ muni ] kSullaka 116, 198 | gautama [ gaNadhara ] 431, 432 158 167198, 199, 260, 198, 199, 260 [kha] khaNDaprapAtA [ guphA ] khara [ pAtalalaGkAdhipati ] [ga] gaganavallabha [ pura] gaGgadatta [ bhUmIpati ] gaGgasenA [ gaGgAkanyA ] gaGgA [ nadI ] 470 578 579 26. 37, 92, 93, 269, 273, 376, 402 gaGgApura [ pura] gaja [ gaGgadattapriyA ] gaja [ devakIputra ] gaja [ zreSTha ] gajavAhana [ rAjA ] gajasukumAla [ devakIputra ] gaNadharAvalI [ granthanAma ] gandhasamRddha [ nagara ] garuDadhvaja gAndhAra [ deza ] gAyatrI [ viriJcanapatnI ] giripura [ nagara ] zila [ udyAna ] gobhadra [ zreSThI ] 578, 579 579 graiveyaka [ devaloka ] 37 cakrasena [ khecara ] 354, 355, caNDapradyota | [ nRpa ] 360, 366 | caNDapradyota [ dha ] dhAtakIkhaNDa [ dvIpa ] 131, 132, 140 [ ca ] [ vivekamaJjarI 12, 13, 14, 143, 274, 275 271 candanabAlA | [ vIraziSyA ] candanA candra [ gacchakandala ] candrakirITa [ nRpa ] candragati [ vidyAdharanRpa ] candrAGga [ nRpa ] 403 | capalagati [ vidyAdhara ] 464, 465, 466 512 583, 584 433, 512, 585, 586, 587 166 408 342, 346, 347, 348 candraNakhA [ kharakAntA ] 354, 355, 360 candramati [ rAjaputrI ] 423 424 398, 401 423, 424 408 87 candrayazas [ nRpa ] 512, 530 | candrayazA [ madanarekhAputra ] * 378 | candrA [rAjJI ] 87 candrarAja [ candrAGgaputra ] 12 | candravega [ khecarAdhipa ] 450 candrasena [ khecara ] 11 20 campe | [ dadhivAhananRpa ] 389 campendra 307 campA [ nagarI ] 78, 79, 80 78, 79 408 346 324, 329 173, 291, 321, 328, 538 Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTam-9 vivekamaJjarIvRttigatavizeSanAmnAmakArAdyanukramaH // ] campezvara [ nRpa ] citra [ mantrI ] citrabhAnu [ nRpa ] citramAlA [ sukozalapriyA ] [cAraNazramaNa ] citrAGga citrAGgada | cilAtI [ ceTI ] 117 116, 117, 118, 119, 131, 133, 209, 210, 211, 213, 214, 239, 241, 512 cillA [ zreNikapriyA - ceTakaputrI ] 131, 133, 209, 210, 211, 213, 214, 239, 241, 512 25 cilAtItanaya | [ ceTIputra ] cilAtIputra cailAteya caitra [ mAsa ] [ ja ] jagaduttama [ dharmacakra ] 336 jaTAyU [ pakSI ] 353, 365, 356, 357, 358, 342, 343, 344, 345, 346, 348, 349, 368, 350, 371, 388 janaka [ nRpa ] 408 jayapura [ nagara ] 298 | jayazrI [ jambubhAryA ] 488 jayazrI [ gaNinI ] 128 476 [ 675 249 246, 254 486 266, 268 515, 516 519, 522, 523, 526, 528, 533 637 252 jayasena [ sUri ] jayasenA [ jambUbhAryA ] jayasthala [ pura] javanadvIpa [ dvIpa ] 441, 442 499, 501 jAnakI [ rAghavapriyA ] 209, 345, 349, 358, 359, 360, 371, 373, 374, 379, 381, 382, 385 375 200 361, 365 635 112, 278, 297, 408, 538 166 538, 539 jambU [ dvIpa ] 11, 276, 311, 157 jambUkumAra zreSThIputra - muni ] 246, 247, 248, 249, 250, 251, 252, 253, 254, 255, 256, 257, 294 66, 81, 84 jaya [ vaimAnikasura] jayasiMha [ vaNik ] jayasena [vijayasUnu ] 342, 343, 344, 345, 346, 348, 349, jinadatta [ zreSThI ] jinadatta [ dhanI ] 368, 350, 371, 388 jinadeva [ zrAvaka ] jAnakIjAni [ rAma ] jAmadagnya [ ] jAmbava [ nRpa ] jAsaDa [ analadevIputrakavi ] jitazatru [ nRpa ] jinadAsa [ zreSThabhrAtA ] jinadharma [ zreSThin ] jIvantasvAmI [ jina ] jRmbhaka [deva] jaitalladevI [ AsaDapriyA ] 506, 507, 508, 509 246 70 121 149, 158 636 Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 676 ] jaisiMha [ jaitalladevIputra ] jyeSThA [ ceTakaputrI ] jyotiSka [ devaloka ] jvAlA [ padmottarapriyA ] [ Da] DiNDIra [ tridaza ] [ Dha ] DhaDDU [ zrAvaka ] DhaDhaNa [ kRSNaputra ] DhaNDhaNakumAra [ kRSNaputra ] DhaNDhaNA [ kRSNarAjJI ] [ ta ] takSazilA [ nagarI ] tamisrA [ guphA ] tApasapattana [ nagara ] tAliptI [ nagarI ] tArApITha [ bhUpa ] tumbavana [ pura] tosaliputra [AcArya ] trikUTapurI [ purI ] [da] dakSiNApatha [ nagara ] daNDakA [ araNya ] daNDakI [ bhUpati ] datta [ zreSTha ] dadhiparNa [ rAjA ] 16, 589, 611, 636, 637 209, 538 | dadhivAhana [ nRpa ] 199, 200 259, 260 431, 432 161 88, 89, 90 88, 89, 90 88 41, 55 34, 410 424 433, 448, 452, 453 475 143 160, 163 362 165 354, 355, 358 112, 114 | 512, 513, 518, 523, 532 408, 416, 418, 173, 175, 184, 321, 322, 328 324 477 423 davadantI [ bhImaputrI - nalapriyA ]406, 418, 426, 430 dazakandhara | [ dazagrIvA ]355, 356, 357, dazamastaka dazavadana 360, 361, 363, 365, 366, 367, 368, 370, 374, 480, 483, 489 dazAnana dazAsya 153, 159, 165 343, 349 292, 293 86, 432 186, 191 dantapura [nagara ] dantigiri [ giri ] damayantI [ bhaimI ] dazapura [ nagara ] 152, dazaratha [ nRpa ] dazavaikAlika [ sUtra ] dazAra [] [ vivekamaJjarI 419, 425, 426, 427, 428, 429 dazArNapura [ pura] dazArNabhadra | [ nRpa - muni ] dazArNendra dazArNeza dadhivAhani [ karakaNDu ] dAmodara [ vAsudeva ] dAzarathi [ rAma-lakSmaNa ] durgila [ udyAna ] durmukha [ sainika ] durlabha [ dumAputra ] durgamapura [na] 186, 190, 191 326 392 354, 355, 356, 360, 361, 363, 365, 366 351, 333 192, 193 331, 332, 333 331, 333 Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTam-9 vivekamaJjarIvRttigatavizeSanAmnAmakArAdyanukramaH // ] dUSaNa [ nRpa ] 366 praharI [ dvijaputra-muni ]107, 109, 111 dRSTivAda [ dvAdazAGga ] 101, 152, 159, 160, 161, 162 devakI [ vasudevapriyA ] devadattA [ vaNika ] devaramaNa [ udyAna ] devazarmA [ brAhmaNa ] devazAla [ra] 512, 513, 514, devazAlapura 516, 519, 523, 528 336 451, 637 4 331, 333 331, 333 88, 89 86 devAditya [ cakrI ] devAnanda [ munIndu ] devendra [guru] dumA [ devI ] droNa [ narezvara ] dvArakA [ nagarI ] dvAravatI [ purI ] dvArikA [ nagarI ] 86, 87, 538 266, 267 363 107, 108 dhanadeva [ sthUlabhadrasuhRtta ] dhanapAla [ ibhya ] dhanazrI [ zreSThapriyA ] dhanAvaha [ sArthavAha ] [ 677 dhanezvarI [ dhanadevapriyA ] 104, 105 dhanya [ zAlibhadrasvasRpati ] 136, 137, 138, 139, 258 294 431 139, 140 408 408 [ dha ] 117, 118, 321 dhana [ sArthapati ] dhana [ zreSThI ] 154, 156, 157, 301 dhanagiri [ zreSThI - muni ] 143, 144, 145, 146, 147, 148, 158 dhanadatta [ zreSThI ] 231, 278, 281, 283, 284, 286, 287 104, 105 143 278 214 dhanya [ AcArya ] dhanya [ AbhIra ] dhanyA [ ucchannavaMzikA ] dharaNendra [ nRpa ] dharmaghoSa [ nRpa ] dharmadeva [ kUrmAputra ] dharmaruci [ muni ] 335 509 dhAnyapura [ra] 89 112 dhAriNI [ jitazatrupriyA ] dhAriNI [ zreSThapriyA- zreNikapriyA ] 246, 301, 307, 310 389, 395 512 520 431 dhAriNI [ ugrasenapriyA ] dhAriNI [ candanabAlAmAtA ] dhAriNI [ vetradhAriNI ] 389 | dhUsarI [ AbhIrapriyA ] [na] nanda [ bhUpati ] 92, 95 nandana [ baladeva ] 15 nandana [ udyAna ] 76, 342, 530 nandA [ zreSThaputrI - zreNikapriyA ]206, 207, 208, 209, 538 209 318, 320 61 246, 253 26, 36, 37 nandivardhana [ bhUbhuja ] nandiSeNa [ zreNikasuta ] nandIzvara [ dvIpa ] nabhasenA [ jambubhAryA ] nami [ RSabhasuta ] Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 678 ] nama [ jinadattasutA - buddhadAsapriyA ] namuci [ mantrI ] naravAhana [ nRpa ] naravikrama [ nRpati ] narmadA [ sundarIputrI ] nala [ nRpa ] nala [ niSadhaputra ] 534 494, 496, 497, 498, 499, 500, 501, 504, 505, 506, 507, 508, 509, 510, 511 365, 367 259, 260, 262, 263, 264, 265 69 244 547 | nAgilA [ bhaTa devapriyA ] nAgendra [ gacchakandala ] nAgendra [ gaccha ] 166 637 nATyamAlA [ yakSa ] 37 207 nAndeya [ abhayakumAra ] nAbhi [ RSabhapitA ] 21 nAbhinandana |[ RSabhajina ] 3, 11, 26, nAbhiprasU nAbheya 62, 65, 390, 550, 553 409, 410, 411, 412, 413, 414, 415, 416, 417, 418, 419, 420, 421, 423, 425, 426, 428, 429, 430 nalakAntA | [ davadantI ] 422, 423, 429 nalapriyA 422, 423, 429 nAgadatta [ rAjaputra ] nAgadatta [ zreSThaputra ] 424 bhImajA [ nala-damayantI ] nalinIgulma [ adhyayana - vimAna ]121, 122 nAga [ rathika ] nAgakumAra [ bhavanapatideva ] nAgadatta [Ibhya ] 212, 214, 389 279 66, 67, 70 200, 201 278, 279, 280, 281, 282, 283, 284, 285, 286, 287 278 158, 159 nAgadevI [ kuladevatA ] nAgapurI [] nAgavasu [ sArthavAhanandanI ] 279, 280, 284, 285, 287 280 nAgI [ sArthavAhapriyA ] nAbheyaprabhu nAbheyajanmA | [ bharata ] nAbheyasU nArada [ siddhaputra ] nArAyaNa [ vAsudeva ] nirghRNa [ zayyApAlaka ] nirvRtti [ gacchakandala ] nirvRttikara [ taTa ] niSedha [ nRpa ] nIla [ nRpa ] nepAla [ deza ] nemi [jinazvara ] 289, 345, 346, 381, 383, 384, 387 344, 370 525, 526 166 465 408, 409 365, 367 naigameSin [deva] naiSadhi [ nala ] [ vivekamaJjarI paJcavaTI [ sthala ] 32, 33, 37 [ pa ] 100, 507 86, 90, 101, 331, 389, 390, 391, 392, 393, 394, 395, 396, 397 86 410, 419, 428, 429, 430 354 Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 245, 245 pariziSTam-9 vivekamaJjarIvRttigatavizeSanAmnAmakArAdyanukramaH // ] [679 paNDitA [dAsI] 178, 179, puNDarIka [ adhyayana] 143 180, 184, 185 | puNDarIka [ mahApadmaputra-nRpa] 311, 313, padma [ baladeva] 316, 317, 625 padma [nidhi] 83 | puNDarIkapura [ purI] 378, 381, 385 padma [halI] 344 puNDarIkiNI [ nagarI] 245, 311, 314 padmanAbha [ rAma] 384 puNyavinaya [ kumAra] 439 padmaratha [ nRpa] 245 purandarapura [ nagarI] 120 padmazrI [ jambubhAryA] 246, 251 purandarayazA [skandakabhaginI] 113, 114 padmasenA [jambubhAryA] 246, 252 pulastya [ nRpa] 357 padmAvatI [ ceTakaputrI-dadhivAhanapriyA ]209, puSkaravara [ dvIpa] 321, 322, 323, | puSkara [ vimAna ] 499 324, 323, 328 puSkala [nalaputra ] 432 padmAvatI [ mahApadmapriyA] 311, 538 puSphala [vijaya] padmottara [ kSoNIpati] 258, 261, 262 puSkalAvatI [vijaya] parAsara [ vipra] 258, 262, 262 puSpaka [vimAna 355, 384, 385, 388 pavana / [prahlAdaputra-362, 364, 367, puSpaketu [ nRpa] 269, 270 pavanaJjaya | hanumanpitrA ]477, 478, 479, puSpacUla [ puSpavatIputra] 269, 270 pavanatanaya 483, 485, 489, 490, 491, 492 puSpacUlA [ puSpavatI-sAdhvI] 269, pavanagati [ vidyAdhara] 450, 472, 473 | 270, 271, 272 pATalIputra [ pura] 92, 101, 102, puSpabhadra [ nagara] 105, 154, 159, 184 puSpavatI [ puSpaketupriyA] 269, 270 pAtAlalaGkA [ nagarI] 354, 355, 360 puSpavatI [ candragatipriyA] 342 pArzvanAtha [ tIrthakara] _297 pUrNakalaza [ zaGkhaputra] pAlaka [ mantrI] 112, 113, 114, pRthivIdevI [ AsaDapriyA] 115, 353 pRthu [ rAjA] 380, 381 pAvanaJjayI [ hanumanpitA] pRthvIpura [ purI] 380 piGgala [stena] 424, 425 pRSThacampA [ nagarI] pITha [ muni] potanapura [ nagara] 192 puNDarIka [ RSabhagaNadhara] potanAdhipati [ prasannacandranRpa] 192 269 533 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 680] [vivekamaJjarI polAsa [nagara] 274 | priyadarzanA [ hariSeNapriyA] 552 polAsapura priyamitra [sArthavAha] 279, 280, paulastya [ nRpa] 369, 370, 381 prItimatI [ priyadarzanaputrI] -554, prajJapti [vidyA] 75, 79, 403 556,580 praticandra [khecara] 369 ----- [pha] pratisUrya [khecara] 488, 489, | phaNipati | [ indra] 26, 27 492, 493 phaNIndra pradezI [ narezvara] 297, 300 phalgurakSita [ viprasuta-muni] 159, pradyumna [ kRSNasuta] 331 164,165 pradyota [ nRpa] 209, 582, 583, phAlguna [ mAsa] 27 584, 585 [ba] prabhava [ jayapurezvaraputra-svAmI ] 249, 250, bakulamatI [ sanatkumAradevI] 75, 80 251, 255, 257, bandhudevI [ rAjJI] 378 288, 289, 294 bandhumatI [ bhAryA] 229 prabhAvatI [ceTakaputrI] 209, 512 barbara [ kUla] 454, 503 prabhAvatI [ udAyanapriyA ] bRhadgaccha [ gaccha] ... 637 prabhAsa [ tIrtha] 33 bahalI [ deza] 41, 46 prayAga [ tIrtha] 273 bahuzAla [ vaTa] 332 prasanna | [rAjarSi] 192, 194, 195, bAlacandra [ sUri] 636, 637 prasannacandra 196, 197 bAlasarasvatI [ biruddha] 636 prasanna [muni] 294 prasanna [ mahendraputrI-pavanaJjayapriyA] 477, bAhu [ muni] 20, 21 485 bAhubalI [RSabhasuta] . 18, 21, 23, prasenajita [ nRpa] 205, 206, 212 24, 25, 40, 41, 42, 44, 45, 46, 47, 49, prahalAda [ bhUpati] 477, 478, 50, 55, 600, 383 479, 480 bibhiSaNa [ nRpa] 362, 363, 366, prahasita [ pavanaJjayamitra ] : 478, 479, 367, 368,369, 481, 490, 492 371, 384, 385 prahasta [ nRpa] 367 buddhadAsa [ buddhabhakta] 538, 539 prahasta [gaNeza] 365, 367 benAtaTa [ pura] 205, 208, 303 priyadarzana [ kSoNIdayita] 554 / 237 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 15 34 pariziSTam-9 vivekamaJjarIvRttigatavizeSanAmnAmakArAdyanukramaH // ] [681 brahma [devaloka] 246, 405 bharatAdhinAtha 18, 21, 23, 24, 25, brahmadatta [cakravartI ] bharatAdhipati 27, 28, 30, 31, 32, brahmadatta [bhUpati] bharatAdhIza 475 33, 38, 39, 40, 43, bharatAdhIzvara 44, 49, 50, 55, 57, brahmaloka [ devaloka] 246, 405 bharatezvara 60, 61, 65, 556 brAhmI [ sumaGgalAsutA] 21,23, bharata [ dazarathaputra] 344, 345, 350, 31, 56, 57 351, 371, 372 [bha] bharatavaitADhya [ parvata] 336 bhadra [baladeva] bharatArtha [ kSetra] bhadra [zreSThI] 205, 207 bhavadatta [ revatIputra] 244, 245 bhadragupta [ dazapUrvadhara] 152, 153, bhavadeva [ revatIputra] 244,245 162, 163, 337 bhAgIrathI [ gaGgAnadI] 37 bhadrabAhu [ svAmI-AcArya] 4, 101, bhAdreya [avantIsukumAla] 122 102, 104, 274 bhAnudeva [ kumAra] 458 bhadramukhI [ yakSiNI] 331 bhAnuvega [ vidyAdharapati] 76, 78 bhadrayazA [ AcArya] 577, 578 bhAmaNDala [ janakaputra] 343, 346, bhadrA [dhanabhAryA] 117 347, 348, 349, 350, bhadrA [ ibhyapriyA] 120, 121, 357, 360; 362, 365, 124, 125 367, 369, 371, 378, bhadrA [gobhadrapriyA ] 131, 133, 383, 384, 387 134, 135, 136, bhAmA [kRSNapriyA] 391 138, 139, 140, bhAratavaitADhya [ parvata] 142, 538 bhAratI [ bharatapRthivI] 58 bhadrA [ sArthavAhapatnI] 214 635 bhillamAla [ kula] bhadrAcArya [AcArya] 577, 578 bhIma [ nRpa] 406, 408, 409, bhadrezvara [ sUri] 411, 426, 428, 429 bhaya [nRpa] 367 bhImajA |[dvdntii] 418, 421, bharata |[ kSetra-cakra] 9, 11, 17, 58, bhImanandinI 422, 425, 428, bhArata | 71, 103, 11, 297, | bhImasutA / 429, 430 309, 336, 383 | bhUtadattA [zakaTAlaputrI ] 92 ta ! RSabhasuta-muni-prathamacakravatA ! 17, | bhUtazarmA [ dvija] 107 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 [ma] 682] [vivekamaJjarI bhUtA [zakaTAlaputrI] 92 | madanarekhA [ yuvarAjapriyA] 398, 399, bhRgukaccha [ nagara] 408, 508, 509 400, 401, 402, bhRgupattana [pura] 508, 509 404, 405 bhaimI [ davadantI] 406, 407, madanAGkuza [ sItAputra] 379 408, 409, 410, 411, 421, madhyadeza [ deza] 544 424, 425, 426, 430, 432 | manoramA [sudarzanapriyA ] 175, 177, bhojanandanI [ rAjImatI] 183, 433 bhojavRSNi [ nRpa] 389 mantritAnagarI [ nagarI] 552 bhaddilApura [ pura] 580 mantharA [ dAsI] 350 bhramara [ sUri] 334, 336 | mandAkinI [gaGgA] mandira [ vimAna] 334 magadha [ deza] 89, 229, 230, mandira [ udyAna] 438 238, 244 mammaNa [ rAjA] 431, 432 magadhapati |[shrennik] 197, 211, maya [gaNaza] 365 magadhabhUpati 212, 213, maya [ nRpa] 367 magadhAdhipa 214, 226, marudevA [ RSabhamAtA] 20, 21, 28, 29 magadhezita malaya [adri] 458, 463, magadhezvara malayAcala | 467, 472 maGkanaka [deza] mahAkaccha [ bhUpa] 25, 26, 552 maGgAla [ deza] 512 mahAkAla [ prAsAda] 125 maGgalAvatI [ vijaya] mahAgiri [ sthUlabhadraziSya] 106, 331 maGgalAvatI [nagarI] mahAdeva [ putra ] 496 maNaka [zayyambhavaputra-muni] 291, 292 | mahApadma [ jvAlAputra ] 259, 260, 261, maNicUDa [ khagendu] 262, 263, 265 maNiprabha [ maNicUDaputra] 403, mahApadma [ nRpa] 311, 313 maNibala [gandharva] mahApITha [ muni] maNiratha [nRpa] ___ 398, 399 mahAvideha [ kSetra] 11, 245, 310, 534 matisiMha [ mantrI] mahAvIra [ tIrthakara] 4, 138, 193, mathurA [ nagarI] 266 235, 237, 389 madanamaJjarI [zubhAsutA] 450 mahAzAla [ yuvarAja] 344 554 403 487 21 485 Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61 92 pariziSTam-9 vivekamaJjarIvRttigatavizeSanAmnAmakArAdyanukramaH // ] [683 mahAzukra [ devaloka] 334, 337 | mRgAvatI [ ceTakaputrI] 209 mahendra [ sanatkumAramitra] 72 | | mRgAvatI [ zatAnIkapriyA-candanAziSyA ] mahendra [vidyAdharendra ] 477, 478, 433, 581, 582, 583, 487,493 584, 586, 587 mahendrapura [ pura] 477, 484, 489 megha [dhAriNIputra] 307, 308, mahendrasiMha [ sanatkumAramitra] meghakumAra 310 mahendrasiMha [ nRpa] 334 meghamukha [ sura] 34, 35 mahendrodaya [ udyAna] 385 metArya [kSamAzramaNa] 169, 171 mahezvara / [aGgaja] 495, 496, 499, meru [parvata] 493, 519 mahezvaradatta _ 500, 510 | meruprabha [karI] 309 mAgadha [ tIrtha] maithila [ nRpa] 344, 347, 348 mAgadheza [ mAgadhatIrtheza] maithilI [ sItA] 386 mAgha [ mAsa] [ya] mANavaka [stambha] yakSadattA [zakaTAlaputrI] mAnavatI [ mAnuSI] ___331, 332 | yakSA [zakaTAlaputrI-AryA] 92, 103, mAnasa [ sarovara] 478 106 mAnasavegA [ mahendrapriyA ]477, 488, 493 | yajJadeva [ dvija] 116,117 mAnuSottara [ parvata] 157 yadu [vaMza] 86, 392 mAyUramAla [ nagara] yazodharA [ cakripriyA] 245 mArIca [gaNaza] yazobhadra [ muni-guru] 274, 292, 293 mAlaveza [ pradyota] 585 422, 423, 424 mASatuSa [ muni] 294, 295, 296 | yazovarmA [ sanatkumArasuta] 434, 437, 441, 443, 453, 457 mAhendra [ pattana] 534 mAhezvarI [ purI] yAdava [ yaduvaMzIyA] 391 mitrabhUti [ mahallaka] yugabAhu [ yuvarAja] 398, 399, 400, 401, 404, 405 mithilA [ purI] 342, 348, yugAdijagadIzita | [ prathamajina] 17, 28, 378, 403, 405 yugAdijina 37, 38, mizrakezI [aJjanAsakhI] .. 478| yugAditIrthakRt 57,408 mukuTezvara [ nRpa] 408 | yugAdideva munisuvrata [ deva] 487 | yugAdinAtha 344 439 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 684] yogazAstra [ grantha ] bAhra [ mudrikA ] rakSodvIpa [ dvIpa ] raghunAtha |[rAma ] raghuputra ratnaTI [] ratnapura [ pura] ratnazrI [ gaNinI ] ratnasaJcayA [ nagarI ] ratnAvaha [ pura] rathanUpura [ vidyAdharanagara ] rathanemi [ nemibhrAtA ] thamardana [ pura] rathAvarta [ giri] rAghava [ rAma ] rAjagRha [ pura] [F] jaDa [jaitalladevIputra ] rAjImatI [ ugrasenaputrI ] rAma [ baladeva 603 402 373, 500 363, 373 168 209, 349, 350, 354, 361, 369, 373, 377, 385, 386, 388 117, 131, 138, 139, 193, 205, 210, 235, 243, 288, 291, 307, 318, 334, 337, 389 636 rAma [ vAsudeva ] 360, 361 rAmagupta [ sundarIputra ] rAvaNa [ laGkAdhipati ] 357, 360, 69, 294 .636 336 361, 365, 367, 369, 370, 374, 375, 387, 472, 480 rASTrakUTa [ anvayI ] 244 403 | rukmiNI [ dhana zreSThiputrI ]154, 155, 157 342, 346, 472 rukmiNI [ kRSNapriyA ] 395, 396, 397 | rukmiNI [ vAsulAputrI ] 544, 559, 560, 568, 569, 571, 572, 575, 576 391,457 560, 567 391, 392, 394, 395, 397 344, 345, 347, dazarathapura ] 348, 349, 350, 351, 352, 353, 354, 355, 356, 357, 358, 359, 360, 361, 362, 363, [ vivekamaJjarI 364, 365, 366, 367, 368, 369, 372, 373, 375, 376, 377, 378, 379, 381, 382, 383, . 384, 385, 386, 387 392, 393 475 rudradatta [ vaNikaputra ] rudrasomA [ viprapriyA ] reNA [ zakaTAlaputrI ] revatI [ rASTrakUTapriyA ] revatI [ vIrazrAvikA ] raivata [ giri-udyAna ] raivatAcala [ acala ] rohItaka [ deza ] 494, 496 159, 160, 161 92 244 537 389, 394 89 408 [la] lakSmaNa [ dazarathaputra ] 344, 345, 349, 356, 358, 359, 360, 362, 364, 368, 369, 371, 375, 379, 381, 382, 383, 384, 385 Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTam-9 vivekamaJjarIvRttigatavizeSanAmnAmakArAdyanukramaH // ] lakSmI [ padmottarapriyA ] 259,260, 262 lakSmIvatI [ rAjJI ] 380 lakSmIvatI [ kanakarathapriyA ] 486 laGkA [nagarI ] 354, 355, 357, 358, 361, 362, 365, 366, 367, 368, 371, 480 laGkezvara [ rAvaNa ] lavaNa [ rAmaputra ] lIlAvatI [ naravikramapriyA ] lokAntika [sura] lohArya [ muni ] [va] vajra [ dhanagiriputravajrasvAmI muni ] 383, 384, 387 vajrajaGga [ puNDarIkapurezvara ] vajradatta [ cakrI ] vajranAtha [ munIzvara ] vajrasena [ vajraziSya ] vajrAvarta [ dhanuSa ] vatsa [ deza ] 143, 146, 147, 148, 149, 150, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157, 158, 159, 162, 163, 164, 165, 166, 167, 168, 274, 331, 337 vatsarAja [ nRpa ] vanamAlA [ padmarathapriyA ] 363, 371 380, 381, vasantatilakA [ aJjanAsakhI ] 378, 379, 380, 381, 33 varadAsa [ tIrtha ] vararuci [ dvija ] 92 93, 94, 96, 97 480 varuNa [ nRpa ] vardhamAna [ jina ] 534 | vasantapura [ pura ] 23, 394 | vasudatta [ zreSThI ] 537 382, 384 245 21 166 347, 348, 349 581 586 245 vardhamAnapura [ pura ] vasanta [ sArthavAha ] 5 494, 495 421, 422, 424, 429 478, 484, 486, 488, 490 199, 231, 301 [ 685 vAsudeva [ kRSNa ] vAsulA [rAjJI ] vikramayazA [ rasApati ] vasudeva [ dazamadasAra] 86 353 636 vasubhUti [ yazovarmamitra ]435, 436, 438 vahnikumAra [deva] vAgdevI [ zrutadevI ] vAgdevIsuta [ bAlacandra ] vATadhAnaka [ pATaka ] vANArasI [ nagarI ] 637 326 278 vAmAsuta [ pArzvajina ] [ bhUpati ] vahI [deza ] vijaya [ baladeva ] vijaya [ vaimAnikasura ] vijaya [ AcArya ] vijaya [ pArthiva ] 281, 282, 283, 284, 286, 287 3 546 344 90 544 66 15 66, 81, 84 127 274 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 686 ] vijaya [ vimAna ] vijaya [ mahattara ] vijaya [ rAjA ] vijayavarmA [rAjA ] vidarbha [ deza vidarbhajA [ davadantI ] vidarbhanAtha | [ nRpa ] vidarbharAja vidarbharAT 514, 515, 521, 526 406, 407, 408, 409, 411, 414 | videha [ kSetra ] videhA [ janakapriyA ] 342, 419, 422, 425 407, 409, 419, 428 vidyAbhRt [ gacchakandala ] vidyutprabha [ vidyAdharaputra ] [ vivekamaJjarI 310 | vilAsavatI [ IzAnacandraputrI ] 433, 436, 373 447, 448, 450, 457, 458, 460, 442 467, 468, 471, 473 3, 4, 5 369 211 435, 439, 440, 442, 444, 446, 466, 467, 468, 471, 472 vidyutprabhA [priyadarzanapriyA ] vidyudvega [ sandhyAvatI bhrAtA ] vidyunmAlI [deva] vindhya [ tIrtha ] vimalAcala [ tIrtha ] vidarbhajAnala [ damayantI - nala ] virAdha [ [ nRpa ] viriJcana [ sAvitrIpriya ] vilAsapura [ pura] 346, 350 166 477, 478, 479 554 78 246 vinama [bha] 26, 36, 37, 556 vinayandhara [ talArakSa ] 441, 442, 444 viSNuzrI [ ibhyapatnI ] 66, 67, 68, 69 vindhya [ parvata - acala ] 116, 308, 309, 509 | vihalla [ zreNikaMputra ] 214, 331 214, 331 249 vItabhaya [ nagara ] 59 vItazokA [ nagara ] vIra [ tIrthakara ] vivekamaJjarI [ granthanAma ] vizalyA [ rAjaputrI ] vizAleza [ vaizAlInRpa ] vizvabhUti [ yazovarmamitra ] 311 | vizvabhUti [ kulapati ] 424 358, 359, 360, 365 20 450 552, 553, 554, 555, 556 vizvasena [ narezvara ] 71, 77 vizvasena [ nRpa ] 71, 72, 74, 391 viSNu [ kRSNa - vAsudeva ] 89, 389, 538 viSNu [ jvAlAputra ] 259, 261, 262, 263, 264, 265 viSNukumAra [ jvAlAputra ] 259, 261, 262, 263, 264, 265 209, 238 5, 104, 131, 132, 138, 139, 141, 142, 186, 193, 210, 226, 237, 238, 241, 242, 243, 257, 274, 275, Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTam-9 vivekamaJjarIvRttigatavizeSanAmnAmakArAdyanukramaH // ] 276, 307, 318, 331, 584, 585 za ] zakaTAla [ sthUlabhadrapitA ] 91, 94, 97 vIradAsa [ RSabhasenaputra ] 494, 503, zakticUlA [ rAjaputrI ] 380 504, 505, 506, zaGkha [ nRpa ] 508, 509 431, 432 494 vIramatI [ rAjapriyA ] vIramatI [ sArthavAhabhAryA ] vIrasena [ rAjaputrI ] vRSabhadhvaja [ vibhu ] vRSabha [ prathamajina ] 441 389, 553 48 173 92 331 365 27, 33, 79, 80, 342, 344, 346, 402, 450, 470, 477 33 428 349, 359, 360, 371, 379, 381, 385, 387, 472 [ adi ] 140, 141, 169, 193, 225, 243, 247 vRSabhadAsa [ zreSThi ] veNA [ zakaTAlaputrI ] velandhara [ sura] velandhara [ nagara ] vaitADhya [ parvata ] vaitADhyakumAra [deva] vaidagdhI [ damayantI ] vaidehI [ sItA] vai vaibhAragiri vaibhArodaya vaimAnika [deva] vairaGgika [ rathI ] vaizAlI [ purI ] vaizravaNa [yakSa ] vaizvAnara [ vana ] 81, 130 213 209, 211 zaGkhapura [ pura] zaGkhalakSma [ nemijina ] zatAnIka [ nRpa ]209, 512, 518, 519, 520, 521, 522, 523, 524 512, 514,522 zatrughna [ dazarathaputra ] zatruJjaya [ giri ] zAnti zAntinAtha 3 581, 582, 583 344, 372, 387 331 367 274, 288, 289, 290, 291, 292, 293 [ tIrthakara ] zambhu [ nRpa ] zayyambhava [ sUri ] 3, 15, 406, 422, 423 331 3 331 139 zAla [ rAjA ] zAligrAma [ grAma ] zAlibhadra [ zreSThaputra - muni ] 131, 132, 133, 134, 135, 136, 137, 138, 139, 142, 258, 538 245 209, 512 391, 393 zAm [kRSNasuta] zAradA [ zrutadevI ] [ 687 zivakumAra [ padmaparathaputra ] zivA [ ceTakaputrI ] zivA zivAdevI | [ nemimAtA ] zItala [ tIrtheza ] 143 | zuka [ deza ] 158 zubhA [ nRpapriyA ] 580 344 450 Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 688 ] zUra [ mahendrasiMhapitA ] zUranandana | [ mahendrasiMha ] zUrasU zUrasUnu zRGgAramaJjarI [rAjJI ] zauri [ mahendrasiMha ] zrAvastI | [ nagarI ] zrAvastI zrIdevI [ devI ] zrIdevI [vijayapriyA ] zrIdevI [ rAjJI ] zrIpati [ vaNiksuta ] zrIpadma [ sUri ] zrIpura [ nagara ] zrImatI [ bandhumatIjIva ] zrImatI [ rAjJI ] zrIyaka [ zakaTAlasuta ] zrIvarmA [ pArthiva ] zreNika [ nRpa ] 72 | zvetAmbI [ purI ] zreyAMsa [ nRpa ] zveta [ dvIpa ] zvetavI [ purI ] 73, 74, 75 433, 437 74, 80 104, 111, 113, 297, 298 158 274 92, 94, 95, 96, 97, 102, 294 259 131, 133, 134, 140, 141, 169, 196, 205, 206, 208, 210, 211, 212, 213, 225, 226, 227, 230, 237, 238, 239, 241, 243, 244, 246, 307, 318, 389 27 452 233, 234, 235 526 sambhUti sambhUtivijaya 517 294 637 294 231, 232, sanatkumAra [ nRpa ] 434, 441, 442 448, 452, 454, 455, 462 [sa] [ AcArya ] saGgama [deva] saGgamaka [ bAla ] saGgarapura [ pura] saGgA [ yatinI ] saGgApurIndra [ nRpa ] sajjana [ vaNiksuta ] satyabhAmA [ kRSNapriyA ] sanatkumAra [ rAjarSi cakrivartI ] [ vivekamaJjarI samudradatta [ pravahaNeza ] samudravijaya [ baladeva ] samudrazrI [ jambubhAryA ] samprati [ nRpa ] sambUka [ kharaputra ] sammeta [ zaila ] sarasvatI [ vAgdevI ] sarvArthasiddha [ vimAna ] sahadeva [ RSabhasenaputra ] 297 91, 96, 97 80, 185 139 431 579 422 294 391 66, 72, 73, 74, 77, 78, 80, 81, 84 434, 436, 440, 442, 453, 458, 473 sandhyAvalI [ sanatkumAradevI ] samudra [ nRpa ] 78, 79 samudra [ nemipitA ] 365 391, 393 444 391, 393 246, 251 494 354, 355 373, 375, 376 210, 635 21, 142, 317 494, 495, 496, 497 Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTam - 9 vivekamaJjarIvRttigatavizeSanAmnAmakArAdyanukramaH // ] sahadevI [ vizvasenadevI ] sahadevI [ kIrttidharadevI ] sahasAmra [ vaNa ] sahasrabala [ nRpa ] sAketa [ pura-yakSa ] sAgara [ cakraputra ] sAmAyika [ kuTumbI ] 126, 127, 128, 129 279, 282, 284 450 126, 127, 581, 582 245 516 365 sAraNa [ gaNaza ] sAvitrI [ viriJcanapatnI ] [ 689 72 sItA [ janakaputrI - rAmapriyA ] 343, 345, 346, 347, 348, 349, 352, 353, 354, 355, 356, 357, 358, 360, 361, 362, 363, 364, 365, 367, 371, 372, 373, 374, 375, 376, 377, 378, 379, 382, 383, 384, 385, 386, 387, 388 sImandhara [ jina ] 103, 503, 535, 536 20 260 117, 118, 119 sImAla [ nagara ] 367 | suMsamA [ dhanaputrI ] 422 | suMsumAra [ pura] 408, 415, 419, 426 sukozala [ kIrtidharaputra - muni ] 126, 127, 128, 129, 318 244 siMha [ nRpa ] siMhakezarI [ kuberAGgaja- muni ] siMhagiri [ muni ] 144, 145, 153, 154 siMhaninAda [ araNya ] 376 siMhaniSadyA [ prAsAda ] 61 siMhapura [ nagara ] 70 siMhabala [ bhUpati ] 260 siMharatha [ RSidattAsuta ] 577, 580 siMhala [ dvIpa ] 444, 445, 448, 455 siddha [ parvata ] 454 siddhakUTa [ kUTa ] 451 siddhaputra [nArada] 289 siddhasena [ siddhavidya ] 445 siddhArtha [deva] 25 sudarzanapura [ pura ] siddhArtha [ vIrapitA ] 225 sudharmasvAmI [ svAmI ] siddhinilayA [ malayAdiguhA ] sindu [ nadI ] siprA [ nadI ] sugrAma [ grAma ] sugrIva [ nRpa] 360, 361, 364, 365, 368, 369, 385, 387 sujyeSThA [ ceTakaputrI ] 209, 210, 211, 212, 213, 538 15 173, 175, 176, 177, 178, 179, 180, 181, 183, 184, 185, 433 398 247, 250, 256, 257 73, 84, 85 sudarzana [baladeva ] sudarzana [zreSThaputra ] 464 33, 34, 36, 37 sudharmA [ sabhA ] 125 sudharmA [svAmI ] 247, 250, 256, 257 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 690] [vivekamaJjarI sunandA [ RSabhapatnI] 20, 21 | sulasA [ nAgapriyA ] 212, 214, 389 sunandA [ strIratna] 78, 83 sulasA [ yoginI] 559, 560, 562, sunandAsuta [ bAhubalI] 563, 567, 576 sunda [ kharasUnu] ___ 360 | sulocana [ sUri] sundarapANi [ pRthivIpati] 544, 559 | sulocanA [naravikramaputrI] 534, 535, sundarI [ sunandAsutA] 21, 23, 31, 536, 537 38, 56, 57| suvega [ dUta] 42 sundarI [ bhUpapriyA] 475 | suvela [velandharavallabhA] sundarI [ sahadevavallabhA] 495, 496 | suvela [adri-nRpa] 365 sundarImAlA [ rAjJI] 488 suvrata [svAmI-AcArya ] 69, 113, 115, suprabha [ baladeva] 259, 261, 262 suprabhA [ dazarathapriyA] 344| suSeNa [ senApati] 33, 34, 36, 37 subAhu [ muni] 20, 21 | susIman [ grAma] 107 subAhu [ nRpa] 408 | susenA [ abhayapriyA ] 209 subuddhi [ amAtya] 40 susthita [ AcArya ]83, 229, 244; 287 subhaga [ mahiSIpAla] 173, 175 | suhasti [ sthUlabhadraziSya] 106, 331 subhadrA [ jinadattasutA-buddhadAsapriyA] / sUryahAsa [khaDga] 354 __ 538, 539, 540, | secanaka [ hastin] 222 541, 542, 543 seNA [zakaTAlaputrI] subhUma [cakravartI ] | setu [ nRpa] sumaGgalA [ RSabhapatnI] 20, 21| soma [ naimittika] sumati [ mantrI] 378 somadeva [ vipra] 159 sumantra [ mantrI] 530 somabhu [AryarakSita] 160, 161 sumAli [ nRpa] 367 somayazA [ bAhubalisUnu] sumitrA [ dazarathapriyA] 344, 353, 356, somazarman [ brAhmaNa] 358,359,368 somA [ dvijapriyA ] 87 sumukha [ sainika] 193 somilA [ viprapriyA] sumeruprabha [ karI] 301 308 saudharma [ devaloka ]71, 80, 244, 287, suyazA [ hemarathapriyA ] 544 301, 422, 487, 536 92 15 365 442 87 Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80/ pariziSTam-9 vivekamaJjarIvRttigatavizeSanAmnAmakArAdyanukramaH // ] [691 saudharmendra [indra] hanumAn [ pavanaJjayasUnu] 362, 363, saupAraka [ pura] 166 . 364, 365, 369, 371, 384, 489, 493 saumitri [ lakSmaNa] 352, 353, 355, | 390, 391,392 359, 360, 361, 362, hari [ kRSNa] 367, 368, 370, 372, | haricandra [khecara] 78 375, 384, 386, 387 haricandra [kRSNa] saurASTra [ deza] 408 hariNI [ vezyA] 504, 505, 506 saulaseya [ sulasAputra ] 213 | hariprabhA [ rAmaguptapriyA] 475 sauva [mitra] 436 harimitra [ dvijanmA] 475 skandaka [ rAjaputra-AcArya] 112, 113, | harivarSa [ kSetra] 566 114, 115 | hariSeNa [ nRpa-muni] 552, 555, skandakAcArya [ sUrI] 353 570, 580 sthavira [ AcArya] halla [ zreNikaputra] 214, 331 sthUlabhad [zakaTAlasuta] 91, 92, 95, | hasta [ nRpa] 367 97, 98, 99, 100, 101, | hasta [gaNaza] 365, 367 102, 103, 104, hastinAgapura | [pura] 80, 81, 258, 105, 106, 294 hastinAgrapura 260, 262 smaralekhA [ sakhI] 437 hastinApura svarNabhUmi [] 444 hastinapura [ nagara] 71 svastimatI [grAma] himavat [ parvata] 264, 431 [ha] himavatkumAra [ parvateza] haMsa [ dvIpa] 365 | himAlaya [ parvata] haMsaratha [ nRpati] 365 hutAzana [ deva] 158 hanupura [ pura] 488, 489, 493 hRSIkeza [ ] 126 hemaratha [ nRpa] 544, 577 311 36 Page #369 -------------------------------------------------------------------------- Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navInasaMskaraNaprakAzakaH zrutaratnAkara ahamadAbAda