Vishal Shabda Kosh

Author(s): L R Gala, P L Sodhi
Publisher: Gala Publishers
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020903/1

Page #1

G
G-E

Page #2

વિશાલ શબ્દકોશ
(ગુજરાતી-ગુજરાતી અંગ્રેજી કોશ)
સંપાદકો એલ. આર. ગાલા પી. એલ. સોઢા
Go behind Sukhar
GALA PUBLISHERS Behind Sukharamnagar, Near Shardashram, Gomtipur, Ahmedabad-21. Dadar, Bombay-400028.
Phones : 363512/14 Phone 4227286 5 lines)
DHANLAL BROTHERS 70, Princess Street, Bombay-2. _Phones : 253716 317027

Page #3

પ્રકાશક :
જે. એલ. ગાલા, ગાલા પબ્લિશર્સ
સુખરામનગરની પાછળ, ગોમતીપુર,
અમદાવાદ-૩૮૦૦૨૧.
બીજી આવૃત્તિ
કિંમત : રૂ. ૨૬/
(3) Gala's Advanced Dictionary (English–English-Gujarati)
(In two volumes ) Price Rs. 50/
(4) Gala's Concise Dictionary (English–English-Gujarati) Price Rs. 35/
(5) Gala's Standard Dictionary (English–English-Gujarati) Price Rs. 20/--
(6) Gala's Model Dictionary (English−English-Gujarati)
Price Rs. 17•50
( ૭ ) વિશાલ શબ્દકોશ
(ગુજરાતી-ગુજરાતી-અંગ્રેજી) કિંમત : રૂ. ૨૬ ~
મુક :
એલ. આર. ગાલા,
અંકુર ઑક્સેટ
સુખરામનગરની પાછળ, ગોમતીપુર,
અમદાવાદ-૩૮૦૦૨૧.
શ્રી. એલ. આર. ગાલા સઁપાતિ પ્રશિષ્ટ કીશો
(1) Gala's Universal Combined Dictionary (Eng.-Eng.-Guj. & Guj.-Guj.Eng.) Price Rs. 60/
(2) Gala's Popular Combined Dictionary (Eng.-Eng.-Guj. & Guj.-Guj.-Eng.) Price Rs. 40/
serving Jinshasan
135197 gyanmandir@kobatirth.org
સર્વ હક્ક પ્રકાશકને સ્વાધીન
Pages : 1820
Pages : 1372
Pages : 1348
Pages : 904
Pages : 400
Pages : 556
પાનાં : ૮૧૬

Page #4

પુરોવચન
અભ્યાસીઓને ગુજરાતી શબ્દોના ગુજરાતી પર્યાય સાથે સચોટ અંગ્રેજી અર્થો આપતા કોશની ખોટ હંમેશાં સાલતી રહી છે. પ્રસ્તુત ગ્રંથ એ ખોટ પૂરી પાડવાનો એક વિનય પ્રયાસ છે.
આ દળદાર ગ્રંથમાં આશરે ચાળીસ હજાર ગુજરાતી શબ્દો તેમના ગુજરાતી પર્યાયો અને અંગ્રેજી અર્થો સાથે સમાવી લેવામાં આવ્યા છે. ગુજરાતી-ગુજરાતી અને ગુજરાતીઅંગ્રેજી એ બંને પ્રકારના કોશો આ એક જ ગ્રંથમાં સમાવિષ્ટ છે, એ તેના આયોજનની એક વિશિષ્ટતા છે. પ્રત્યેક શબ્દના સમુચિત ગુજરાતી પર્યાય અને સચોટ અંગ્રેજી અર્થ આપવાની અહીં ખાસ ચીવટ રાખવામાં આવી છે. અનુવાદકો તેમજ દરેક સ્તરના અભ્યાસીઓ માટે આ સંદર્ભગ્રંથ અત્યંત ઉપયોગી પુરવાર થશે, એવી અમને શ્રદ્ધા છે.
ગ્રંથના પરિશિષ્ટમાં આપેલી વિશેષ સામગ્રી પુસ્તકની સર્વાગી ઉપયોગિતામાં અભિવૃદ્ધિ કરશે, એવો અમને વિશ્વાસ છે.
આ ગ્રંથના આયોજનમાં સાર્થ ગુજરાતી જોડણીકોશ, The Concise Oxford Dictionary, Webster's New Collegiate Dictionary, Fowler's Modern English Usage, Advanced Learner's Dictionary, Roget's Thesaurus, Gala's Advanced English-Gujarati Dictionary તેમજ અન્ય અનેક પ્રમાણભૂત ગ્રંથોનો આધાર લેવામાં આવ્યો છે.
આ શબ્દકોશનાં પૂકો અત્યંત કાળજીપૂર્વક તપાસી મુદ્રણને દોષરહિત બનાવવામાં શ્રીયુત બાલુભાઈ પારેખ, શ્રીયુત છોટુભાઈ નાયક, શ્રીયુત ભોગીલાલ કે. ભાવસાર (M. Com.). અને શ્રીયુત અરવિંદ એસ. મિસ્ત્રીનો ગણનાપાત્ર ફાળો છે. આ તકે અમે એ સૌનો આભાર માનીએ છીએ.
અથાગ પરિશ્રમને અંતે તૈયાર થયેલો આ ગ્રંથ ઉત્તરોત્તર વધુ ને વધુ અભ્યાસીઓની જ્ઞાન સાધનામાં સફળ સહાયક બની રહેશે, તો અમારો શ્રમ સાર્થક થયો ગણાશે.
સંપાદક
બ્રિમણિકા
શબ્દાર્થ - . . . . . .. ૧ થી ૭૯૫
પરિશિષ્ટ-૧. ગુજરાતીમાં રૂઢ બનેલા કેટલાક અંગ્રેજી શબ્દોની સાચી જોડણી ૨. કેટલાક ઉપયોગી સંક્ષેપો ૩. અગત્યની કહેવતો ૪. અગત્યના રૂઢપ્રયોગો ૫. સંખ્યાદર્શક શબ્દો ૬. કમસૂચક શબ્દો ૭. કેટલાક વિરુદ્ધાર્થી શબ્દો ૮. સૂર્યમાળાના ગ્રહો ૯. રાશિઓ ૧૦. કેટલાક વ્યવસાયીઓ ૧૧. વસ્ત્રાલંકાર ૧૨. અનાજ, કરિયાણું, ઇ. ૧૩. કેટલાંક મહત્વનાં વિશેષ નામો ૧૪. કેટલીક પૌરાણિક વ્યકિતઓનો પરિચય ... ... ૭૯૬-૮૧૫

Page #5

[ સંક્ષેપોની સમજ |
અવ્યય-adverb
અકર્મક ક્રિયાપદ-verb intransitive
જે છે
જે
છે
ઇત્યાદિ-etc.
એકવચન-singular વિ.
ક્રિયાવિશેષણ (અવ્યય)-adverb ગણિતશાસ્ત્ર-mathematics, maths.
નપુંસકલિંગ-neuter gender ન. બ. વ. નપુંસકલિંગ બહુવચન-neuter gender plural વિ. yeleslasula-physics
પુલિંગ-masculine gender બ. વ. પુલિંગ બહુવચન-masculine gender plural
બહુવચન-plural | રસાયણ વિજ્ઞાન-chemistry લાક્ષણિક-figurative albs-colloquial વગેરે-etc. વિશેષણ-adjective CALS219-grammar સર્વનામ-pronoun
સકર્મક ક્રિયાપદ-verb transitive સર્વ. સર્વનામ-pronoun સી.
illalu-feminine gender gr.-gram. grammar colloq. colloquial
figurative
fig

Page #6

ગુજરાતી-ગુજરાતી-અંગ્રેજી ડિક્ષનરી
અ
અ, (પુ.) સંસ્કૃત અને ગુજરાતી વણ માળા
ના પહેàા અક્ષર; the first letter of the Sanskrit and Gujarati alphabets: (૨) નકાર ઋથવા વિરાધસૂચક પૂર્વ ગ; a prefix suggesting negation or opposition; દા. ત., અનીતિ. અઋણી, (વિ.) દેવા અથવા ઉપકારથી મુક્ત; free from debt or obligation. અઉ, (ન.) ડંખ મારે એવું જીવડું; a stinging insect: (૨) સાપ; a serpent. અઉ, (ન.) (ઢારનું) આંચળ; an udder. અર્ક, (ન.) વ્યથા, દુઃખ; pain, misery: (૨) પાપ; a sin. અકડાઅકડી, (સી.) ઉગ્ર હરીફાઈ, ચડસાચડસી; intense rivalry: (૨) કાકટી; a crisis.
અડાઈ, (સી.) મિથ્યાભિમાન, મગરૂરી; false pride, vanity: (૨) ફાંકડાપણું; dandiness.
અકડાવુ, (અ. ક્રિ.) શરીરના સાંધા અથવા અંગનુ ઝલાઈ જવું; (of parts of body or joints) to be stiff: (૨) ભ્રષકા અથવા મગરૂરીનું પ્રદર્શન કરવું; to make a show of pomp or vanity. અફડાટ, (પુ.) અવચવનું' ઝલાઈ જવુ' đ; stiffness of parts of body or joints.
અક્તો, (પુ.) કામદારાને ટીના દિવસ; rest day of workers. અકથનીય (અકથ્ય), (વિ.) રાદાથી વ્યક્ત ન થઈ શકે એવું, અવણૅનીય; that cannot be expressed in words, indescribable.
અક્બર, (વિ.) સૌથી મહાન; greatest of all: -દિલી, (શ્રી.) અતિશય ઉદારતા; largeheartedness, extreme liberality. ૧ | ગુજરાતી-ગુજરાતી—અ'ગ્રેજી
અમ્મધ, (વિ.) ખાલ્યા અથવા તાડયા વિનાનું, જેમનુ... તેમ; neither opened nor broken, intact. અકરણ, (વિ.) ઇંદ્રિચરહિત; without the senses of perception: (૨) પરમાત્મા; God: (૩) (ન.) કના અભાવ; absence of work or action. અકરામ, (ન.) માન, બક્ષિસ, કૃપા; honour, gift or present, favour. અકરાંતિયું, (વિ.) ખાઉધરું; gluttonous. અણુ, (વિ.) કાન વિનાનું; earless: (૨) મહેરું; deaf: (૩) (પુ.) સાપ; a serpent. અકસ†, (ન.) પ્રવૃત્તિ અથવા કર્માંના અભાવ; absence of work or actions (3) અયેાગ્ય અથવા ખાટુ કામ; improper or bad act.
અકમ ક, (વિ.) (ચા.) ક્રમ વિનાનું (ક્રિયા૫); (gr.) intransitive (verb). અ(૩)સી, (વિ.) ક્રમનસીબ, unfortunate: (૨) કહીન; not doing any work.
તરતબુદ્દિવાળ,
અલલકડિયું, (વિ.) હાજરજવાબી; ready-witted. અકલિત, (વિ.) ગૂઢ, કળી ન શકાય એવું;
or
પર
mysterious, beyond reason intelligence: (૨) કલ્પનાથી unimaginable.
અકલ્પિત,(વિ.)બનાવટી નહિ, ખરું', વાસ્તવિક not fabricated, real: (૨) અણુધાયુ", આકસ્મિક; unexpected, accidental. અપ્સ, (વિ.) અત્યંત અસામાન્ય; વિચિત્ર, કલ્પનાથી પર; very strange, extra-ordinary,
uncommon, unimaginable.
અકસીર, (વિ.) સચાટ, રામખાણ, અમે લ; unfailing, sure, positively effective;

Page #7

અકસ્માત
અક્ષય
અકસ્માતુ, (અ) એકાએક, અચાનક; suddenly, accidentally. અકસ્માત, નપું) ઓચિંતી ઘટના, કે દુર્ધટના; an accident, a sudden calamity. અકળ, (વિ) અગમ્ય, સમજી ન શકાય એવું; mysterious. , અકળવિકળ (આકળવિકળ), (વિ) ગૂંચવાયેલું, ગભરાયેલું; puzzled, confused, confounded, perplexed. અકળામણ, (સ્ત્રી.) મૂંઝવણ, વ્યગ્રતા; confusion, acute worry. અકળાવું, (અ. ક્રિ) મુંઝાવું, ગભરાવું; to be puzzled or perplexed: ૨) કંટાળવું: to be tired: (૩) ચિડાવું; to be vexed or irritated. અકારણ, (વિ.) નિષ્કારણ; causeless, purposeless. અકારુ(વિ) અપ્રિય, ધૃણાત્મક; disagreeable, disgusting, repulsive. અકાય, (ન) અયોગ્ય અથવા ખાટું કામ; improper or unworthy deed. અકાલી, (પુ.) શીખ ધર્મને અનુયાયી; a follower of Sikhism, a Sikh. અકાળ(-), (વિ) વખતનું; untimely: (૨) (પુ) કવખત, અયોગ્ય સમય; improper time: (3) 5514; famine: (૪) પરમાત્મા; Almighty God. અકાંડ, (વિ.)ઓચિંતું, આકસ્મિક sudden, accidental. અકિંચન, (વિ) સાવ ગરીબ; extremely poor, having or owning nothing. અકીક, (૫) એક પ્રકારને લીસે ચમકદાર 4847; a kind of smooth bright stone. અકોટ, (૫) સેપારીનું ઝાડ; betel-nuttree: (?) Hul; betel-nut. અકોણું(વિ.) અતડા સ્વભાવનું; of reserved temperament, unsocial.
અકકડ, (વિ.) વળે નહિ એવું, કડક; stiff: (૨) મિથ્યાભિમાની, બડાઈખેર; vain, unduly proud, boastful. અકકલ, (સ્ત્રી) બુદ્ધિ, સમજશક્તિ; intelligence, sense –બાજ, –મંદ, –વંત, -વાન, (વિ.) બુદ્ધિશાળી; intelligentહોશિયારી, (સ્ત્રી.) કૌશલ્ય; skill, cleverness. અકકેક (અકેક), (વિ.) પ્રત્યેક, દરેક; each, એકએક; each (one): (૨) એક પછી એક one by one. અકિય, (વિ.) નિષ્ક્રિય; inactive: (૨) Yze; inert, idle. અપૂર, (વિ.) દયાળુ, માયાળુ; compassionate, kind. અક્ષ, (પુ) રમવાને પાસે; a die, (૨) (સમાસમાં) આંખ; an eye (in combination): (૩) (ભૌલિક) અક્ષાંશ (geographic) latitude: (8) Hadi મણકો; a bead of a rosary. અક્ષત, (વિ.) અખંડ, વપરાયા વિનાનું, ઈજા. રહિત; intact, unbroken, unused, unhurt: (૧) (પુ.બ.વ.) ધાર્મિક અથવા શભ દિચામાં વપરાતા ચોખા વગેરેના આખા દાણા; unbroken grains of rice, etc. used in religious or other auspicious ceremonies. અક્ષમ, (વિ.) અસમર્થ, અશક્ત; incapable, infirm: (૨) અસહિષ્ણુ; intolerant. અક્ષમાલા, (સ્ત્રી) જપ કરવાની મણકાની માળા; a rosary. અક્ષય, (વિ.) અવિનાશી, અનંત, અખૂટ; indestructible, unending, everlasting -ધામ(ન.)વિષ્ણુનું નિવાસસ્થાન, H184; the abode of Lord Vishnu, salvation -૫ (ન.) આત્માની મુક્તિ, 218l; spiritual freedom, salvation: –પાત્ર, (ન) જેમાંથી વસ્તુ કદી ખૂટે નહિ એવુ. પાત્ર અથવા વાસણ; a utensil with everlasting supplies.

Page #8

અક્ષર
અખિયાણું (અક્ષણું)
અક્ષર, (વિ.) અવિનાશી; imperishable: (૨)(૫)ભાષાનો વર્ણ; a letter: (૩) બેલ; spoken words, speech:(૪) (પુ.બ.વ.) હસ્તાક્ષર; one's handwriting. અક્ષરગણિત,નિ.) બીજગણિત; algebra. અક્ષરજ્ઞાન, (૧) પ્રાથમિક કેળવણી; લખવાવાંચવાનું પ્રાથમિક જ્ઞાન; primary education or knowledge of reading and writing. અક્ષરમાળા(-લા),(સ્ત્રી.) કોઈ પણ ભાષાના મૂળાક્ષર અથવા વર્ણમાળા; alphabets of any language. અક્ષરશ, (અ) શબ્દાર્થ પ્રમાણે, અક્ષરેઅક્ષર; completely in literal sense, word by word. અક્ષવિદ્યા, (સ્ત્રી) પાસાના જુગારની કળા; the art of gambling by dice. અક્ષાંશ, (૫) વિષુવવૃત્તથી ઉત્તર અને દક્ષિણે આવેલા ભોગેલિક ૯૦ અંશમાંનો એક; geographic latitude north and south of the equator: -ઉત્ત, (૧) અક્ષાંશ દર્શાવનાર વતુળ; the latitudinal circle. અક્ષિ, (સ્ત્રી) આંખ, નેત્ર; an eye. અક્ષૌહિણી, (સ્ત્રી) પ્રાચીન ભારતને લશ્કરનો
એક મોટે એકમ જે ૨૮૧૭૦ રથ, ૬૫૬૧૦ ઘોડેસવાર, ૧૦૯૩૫૦ પાયદળ સૈનિકો અને ૨૧૮૭૦ હાથીઓનો બનેલો હતો; a unit of army in ancient India made up of 28170 chariots, 65610 cavaliers, 109350 infantry soldiers and 21870 elephants. અખડાવું, (અ. ક્રિ.) અથડાવું; to collide with. અખતર, (વિ.) મેલું; dirty: (૨) નઠારું;
wicked. અખતરો, (૫) પ્રોગ, અજમાયશ, an experiment, a trial. અખત્યાર, (૫)અધિકાર, હક; authority, aright: –નામું, પત્ર, અધિકારપત્ર હકપત્ર. a letter of authority or right:
અખત્યારી, અધિકાર સત્તા;aright,power અખબાર, (ન.) સમાચારપત્ર, વર્તમાનપત્ર, છાપું; a newspaper: –નવીસ, (૫) છાપાને ખબરપત્રી; a press reporter. અખરવું, (અ. ક્રિ.) આથો આવ, દૂધનું દહીં થવું; to be fermented: (૨) અખરામણ, આથો લાવવાનો અથવા દૂધ મેળવવાને પદાર્થ; a substance that causes fermentation. અખરોટ (અખોડ), (ન) એક પ્રકારનો સૂકો
મે; a walnut, a kind of dry fruit. અખંડ (અખંડિત), (વિ.) ભાંગ્યાતૂટ્યા વિનાનું, ભાગલા પાડ્યા વિનાનું, આખું; unbroken, undivided, whole, intact: –સૌભાગ્ય, (ન.) સ્ત્રીનું સૌભાગ્ય –સધવાપણું –અખંડ રહે એવો આશીર્વાદ a blessing to a woman wishing her a happy unending married life: -સૌભાગ્યવતી,(સ્ત્રી.) એવો આશીર્વાદ મળ્યો હોય એવી સ્ત્રી; a woman so blessed. અખાજ, (વિ.) ન ખવાય એવું કે ન ખાવા જેવું; inedible or unworthy of eating: (૨) (ન.) નિષિદ્ધ ખેરાક, માંસ; prohibited food, meat. અખાડો, (પુ.) વ્યાયામ કરવાનું સ્થળ, કસરતશાળા; a gymnasium:(૨) સાધુઓને
મઠ; a monastery: (૩) અસામાજિક તનું મિલનસ્થળ; a meeting place of anti-social elements:(૪)અખાડા કરવા, દુર્લક્ષ કરવું, આંખ આડા કાન કરવા; to disregard, to wink at: (4) 244511 કરવી, માથાભારે વર્તન કરવું; to evade, shirk, to behave high handedly. અખાત, (૫) જમીનની અંદર લંબાયેલો સમુદ્રને ફાંટો; a bay. (૨) સરોવર; a natural reservoir. અખિયાણું (અક્ષણ), (ન) શુભ પ્રસંગના આરંભમાં ગેર વગેરેને અપાતી ચીજવસ્તુઓની ભેટ; things presented to a family priest, etc. in the beginning of an auspicious event.

Page #9

અખિલ
અખિલ, (વિ.) સમગ્ર, મધુ, આખું; entire, all, whole.
અખૂટ, (વિ.) ક્દી ખૂટે નહિ એવું; inexhaustible.
અખોવન, (સ્રી.) જેને પતિ અને બધાં જ સતાને હયાત હોય એવી સ્ત્રી; a woman whose husband and all her children are surviving or existing: (૧) (વિ.) આખ્ખુ, અખંડ; intact, unbroken, unimpaired. અગ, (વિ.) હલનચલન ન કરી શકે એવું; immovable: (૨) વૃક્ષ; a tree: (૩) પર્વત; a mountain: (૪) રાક્ષસ; a monster: -k, (વિ.) પતા પર જન્મેલું; પહાડી; born on હૈ mountain, mountainous.
અગડ, (પુ.) સાઠમારીનું મેદાન; a place or theatre for duels, bull fights, contests, etc.; arena.
અગડમ ખ, (વિ.) ધણુંન ુ; very thick: (૨) ગેાળમઢાળ; plump and round: (૩) (પુ.) અવધૂત ભાવે; a kind of mendicant.
અગડબગડ, (વિ.) સાચુ’ખાટુ, અસ્પષ્ટ; not clear, ambiguous, doubtful: (૨) (ન.) સાચુ ખાટુ વિધાન; an ambiguous or doubtful statement. અગણિત, (વિ.) અસંખ્ય; innumerable. અગણોતેર, (વિ.) ૬૦-૯, સાઠ અને નવ,
૬૯; sixty nine, 69. અગણ્યાશી (–સી), (વિ.) ૭૦-૯, સિત્તેર અને નવ; ૭૯; seventy nine, 79. અગતિયો, (પુ.) એક લીલું ચળક્ત, ઊડતુ જીવડું; a kind of bright, green flying insect.
અગત્ય, (ન.) (શ્રી.) મહત્ત્વ, જ; importance, necessity.
અગન, (સી.) અગ્નિ; fire: અળતરા; burning pain: –ગાડી, (સી.) આગગાડી; a railway train.
Y
અગવા
અગમ, (વિ.) અગમ્ય, ગૂઢ, બુદ્ધિથી પર; mysterious, imperceptible: (૨) (ન.) ભવિષ્ય; future. અગમચેતી, (સ્રી.) પૂર્વ સાવધાની, દૂરદેશી; foresight, vigilance, precaution. અગમનિગમ, (ન.) વેયુગનું સાહિત્ય; the vedic literature: (૨) ભૂત અને ભવિષ્ય; past and future. અગમપચ્છમ, ( સ્ત્રી. ) આગળપાછળની પરિસ્થિતિ, ભૂત અને ભવિષ્ય; past and future circumstances, past and future.
અગમપરંથ, (પુ.) ગૂઢમા; a mysterious way or path: (૨) મેાક્ષમાગ; way to salvation or attainment of God.
અગમબુદ્ધિ, (સ્રી.) દીર્ઘદષ્ટિ; foresight: અગમવાણી, (સ્ત્રી.) ગૂઢ વિધાન અથવા વાણી; mysterious statement or speech: (૨) ભવિષ્યવાણી; a prediction: (૩) વેદવાણી; the scriptures or the Vedas.
અગમ્ય, (વિ.) ગૂઢ; mysterious: (૨) પહેાંચી કે જઈ ન શકાય એવું;inaccessible. અગમ્યાગમન, (ન.) સમાજ અથવા ધમ થી નિષિદ્ધ એવી સ્ત્રી સાથે વ્યભિચાર; adultery with a woman with whom sexual relation is forbidden by society or religion. અગર, (પુ.) મીઠું પકવવાની જમીન; a salt-pan: (૨) (ન.) (અગરુ) એક પ્રકારનું સુગ'ધી લાકડું', a kind of sweet smelling wood: (૩) (અ) જે, અથવા; if, orઃ ખત્તી, (સ્રી.) ધૂપસળી; an incense-stick: અગરિયો, (પુ.) મીઠું પકવનાર; a salt-maker. અગલમગલ, (અ.) આસપાસ; around. અગવડ, (સ્ત્રી.) અસુવિધા, મુશ્કેલી; discomfort, difficulty. અગવો, (પુ.) માખરે ચાલનાર; one moving in the front, vanguard;

Page #10

અગાઉ
(૨) ભેામિયા; a guide: (૩) નેતા; a leader.
અગાઉ, (અ.) પહેલાં, પૂર્વે'; previously, before (some time).
અગાડી, (અ.) આગળ; in the front of, forward.
અગાધ, (વિ.) અતિ ઊંડુ; unfathomable, very deep.
અગાશી (–સી), (સ્રી.) મકાનના મથાળાની ખુલ્લી છે।બંધ જગા; a terrace. અગિયાર, (વિ.) ૧૦-૧, દસ અને એક, ૧૧; eleven, 11.
અગિયારી, (સ્રી.) પારસી લોકોનું અગ્નિમંદિર, આતરાખÌરામ; a fire-temple of the Parsee Community. અગોચર, (વિ.) અગમ્ય, અશ્ય, ગૂઢ; imperceptible,invisible, mysterious. અગોપ, (વિ.) અલાપ, અશ્ય; invisible; vanished.
અગ્નિ, (પુ.) આગ, દેવતા; fireઃ (૨) અગ્નિદેવ; the god of fire: –કોણ, (પુ.) પૂ અને દક્ષિણ વચ્ચેને ખૂણા; southeast quarter: -ૐ'ડ, (પુ.) યજ્ઞની વેદી; an alter: -દાહ, (પુ.) રામને ખાળવાની ક્રિયા; the cremation ceremony: -પરીક્ષા, (સ્ત્રી.)આકરી કસોટી; a severe test: -માંદ્ય, (૧.) પાચનક્રિયાની મંદતા; indigestion: -સસ્કાર, (પુ.) રાખને ખાળવાની ક્રિયા; the cremation ceremony. અથ, (વિ.) સૌથી આગળનુ, મુખ્ય, પહેલું; foremost, chief, first, forerunning: (૨) (ન.) ટોચ, અણી; a pinnacle, the topmost point. અગ્રગણ્ય, (વિ.) સૌથી આગળતું, મુખ્ય; foremost, chief.
અગ્રણી, (પુ.) આગેવાન, નેતા; a leader. અગ્રલેખ, (પુ.) વર્તમાનપત્રના મુખ્ય લેખ; an editorial or leading article of a newspaper.
અધેરી
અથિમ, (વિ.) સૌથી આગળનું, મુખ્ય; foremost, chief: (૨) (પુ.) મેટા ભાઈ; an elder brother.
અગ્રેસર (અગ્રસર), (વિ.) સૌથી આગળનું, મુખ્ય; foremost, chief, vanguard: (૨) (પુ.) અગેવાન, નેતા; a leader. અઘ, (ત.) પાપ; a sin, an immoral or wicked act. અઘટિત, (અઘટતુ), (વિ.) અણછાજતું, અયેાગ્ય; not befitting, improper. અધરણી, (સ્રી.) સ્ત્રીને પ્રથમ વાર ગભ રહેવા તે; a woman's first pregnancy: (૨) એની ક્રિયા, સીમંત; ceremony performed on that occasion. અઘરું, (વિ.) જટિલ, મુશ્કેલ; very hard to tackle, difficult. અઘવું, (અ. ક્રિ.) મળવસર્જન કરવું; to discharge excrement: (૨) (લા.) મળજબરીથી આપવુ'; to give forcibly. અઘાટ, (વિ.) અપાર, અનંત; unlimited, unending: (૨) સ` અથવા કુલ હક્ક સાથેનું (દસ્તાવેજ); with sole rights, unrestricted (document): (૩) (પુ.) શિલાલેખ an inscription: (૪) ઇનામી જમીન, દેવસ્થાનને અપાયેલ જમીન; gifted land, land gifted to a religious institution: (૫) ઓવારા; a platform for bathing or washing on a river or a lake. અઘાટિયું, (વિ.) અધાટ આપવામાં આવેલું; given with full rights or as a gift (૨) નિમકહરામ; unfaithful, treacherous. અઘાડે (અધેડા), (પુ.) ઔષધ તરીકે વપરાતી એક વનસ્પતિ; a kind of herb. અઘોર, (વિ.) અતિ ભચંકર; extremely dreadful or terrible: -વિધા, (સ્રી.) મેલી વિદ્યા; black arts. અઘોરી, (વિ.) એદી; dull, sluggard, inactive: (૨) ગંદુ અને ધૃણાત્મક,

Page #11

માષ
અજગર
) અડદે
dirty and disgusting: (3) (4.) અધોરપથી બા; a medicant following the cult of black arts. અઘોષ, (વિ.) અવાજરહિત, શાંત; soundless, quiet(૨) (વ્યા.) (વ્યંજનનું) aid 822112914 ; (gr.) (of consonants) soft, having soft pronunciation. અચન, (પુ.) () એક પ્રકારને લાંબે ડગલે; a kind of long coat or robe. અચકાવુ (અચ), (અ. ક્રિ) એકાએક અટકવું, ખમચાવું; to stop abruptly or suddenly, to hesitate. અચકો મચકો, (પુ.) (સ્ત્રીઓને) લટકે, લહેકો; a woman's graceful gesticulation: –કારેલી, છોકરીઓ માટેની
એક રમત; a game for girls. અચર, (વિ) સ્થિર, સ્થાવર; stable, immovable. અચલા(-ળા), (સ્ત્રી) પૃથ્વી; the earth. અચળ(-લ), (વિ) સ્થિર, &; stable, immovable, firm: (૨) અવિકારી; unchangeable: (૩) (પુ) પર્વત; a
mountain. અચંબે, (૫) આશ્ચર્ય, નવાઈ; a surprise, an astonishment. અચાનક, (અ.) ઓચિતું, એકાએક suddenly, accidentally. અચાર,(ન.) અથાણું; pickles, condiment. અચિતુ-ટ્યુ,અચિંતિત),(વિ)અણધાર્યું, Biblicos; unexpected, 'sudden. અચિંત્ય, (વિ) અકથ્ય, ચિતવી ન શકાય Big; unimaginable, inconceivable. અચંબકીય, (વિ.) (૫. વિ.) ચુંબકત્વના ગુણરહિત; non-magnetic. અચૂક (વિ) નિષ્ફળ ન જાય એવું, સટ; unfailing, sure: (૨) (અ) સચોટ
na; unfailingly, surely. અચેતન (અત), (વિ) જડ,ચેતનરહિત; inanimate, lifeless: (૨) બેભાન; unconscious.
અચિ૭ન, (વિ) અખંડ, આખું; unbroken, intact, whole. અછું, (વિ.) સારું; good, fine. અ ચ્છર, (
17; one half of a seer: અચ્છેરિયું, (ન.) અર્ધાશેરનું માપિયું અથવા વજન; standard measure or weight for half a seer. અચ્ચત, (પુ.) શ્રી વિષ્ણુ ભગવાન; Lord
Vishnu. (૨) (વિ) સ્થિર, સ્થાનભ્રષ્ટ ન થાય એવું; stable, immovable. અછડતુ (અછર), (વિ.) ઉપરાટિયું, tisz'; superficial, shallow: (?) છલકાતું; overflowing. અછત, (સ્ત્રી.) તંગી, તાણ; scarcity, shortage, want. અછતું, (વિ) ગુપ્ત; secret, hidden (૨) અસ્તિત્વરહિત; non-existent. અછબડા, (પુ. બ. વ.) ચામડીને એક રેગ; a kind of skin disease, chicken-pox. અછીપ, (વિ.) તૃપ્ત ન થાય એવું; unsatiable. અછૂત, (વિ.) અસ્પૃશ્ય; untouchable. અછો અછો કરવું, અછાં વાનાં કરવા, (લો) ખૂબ લાડ લડાવવાં; to fondle very much. (૨) ઉમળકાથી સત્કાર કરે; to welcome warmly. અછોડે, (પુ.) સેનાની અથવા રૂપાની સાંકળી; a chain of gold or silver. અજ, (વિ) અજન્મા, અનાદિ; unborn, without beginning: (૨) (પુ.) બકરે; a goat: (3) -4841; Lord Brahma: (૪) કામદેવ; cupid: (૫) ચંદ્ર; the moon (૬) દશરથના પિતા અર્થાત શ્રીરામચંદ્રજીના દાદાનું નામ; name of Dashrath's father i.e. Lord Ramchandra's grandfather. અજગર, (મું) માણસને ગળી જાય એવો મ radide HIZI H14; a python, a very big non-poisonous serpent.

Page #12

અજન્મા
અજન્મા, (વિ.) (પુ.) જન્મના બંધનથી મુક્ત; free from the bondage of birth, unborn: (ર) પરમાત્મા, ઈશ્વર; Almighty God: (૩) (શ્રી.) માયા; (worldly) illusion. અખ, (વિ.) વિસ્મયકારક, અદ્ભુત, અસામાન્ય; strange, surprising,
extraordinary. અજમાયશ, (સ્રી.) અખતરા, પરીક્ષા; a
trial, a test.
અજમાવવું, (સ.ક્રિ.) અખતરા કરી જેવા; to try, to experiment. અજમા, (પુ.) અજમેાદ, (સ્રી.) ઔષધ તરીકે વપરાતી વનસ્પતિ; a kind of herb. અજર, (વિ.) વૃદ્ધ ન થાય એવું, સદા યુવાન; ever young: (૨) પચાવી ન શકાય એવુ; not digestible: અજરા, (પુ.) અપચા; indigestion.
અજરામર, (વિ.) સદા યુવાન અને અમર; ever young and immortal. અજલમ જિલ, (સ્ત્રી.) પહોંચવાનું અંતિમ સ્થળ; final destination, goal. અજવાળવું,(સ.ક્રિ.) માંજવું, ધસીને ચળકતું
કરવુ'; to cleanse, to brighten by rubbing: (૨) અજવાળું કરવુ; to brighten: (૩) પ્રતિષ્ઠા વધારવી; to make reputed. અજવાળિયું, (ન.) શુકલપક્ષનુ પખવાડિયું; the bright half (fortnight) of a month: (૨) પ્રકાશ અથવા હવા માટેનુ ભીંત અથવા છાપરામાંનું ખાજું; an opening in a roof or a wall for ventilation, a skylight. અજવાળું, (ન.) પ્રકારા, ઉર્જાસ; light, brightness.
અજપેા (અજ'પ), (પુ.) અશાંતિ; rest
lessness.
અજા, (સ્રી.) કુદરત, માયા; nature, illusion: (૨) બકરી; a she
goat.
અન્ય
અાગલ સ્તન, (પુ.) (ન.) બકરાંને ગળે લટકતા આંચળ; an udder-like thing hanging on a goat's throat: (૨) નકામી અથવા નિરક વસ્તુ; a useless or meaningless thing. અજાણ, (વિ.) કાઈ બાબતની જાણ અથવા માહિતી વિનાનું; not in the know of, ignorant:(૨)(સ્રી.) અજ્ઞાન; ignorance: (૩) માહિતીના અભાવ; absence of knowledge or information. અજાણતાં, (અ.) અણસમજથી, હેતુ વિના; unknowingly, unintentionally. અજાણ્યું, (વિ.) અજ્ઞાત; ignorant, unfamiliar: (૨) (ન.) અપરિચિત વ્યક્તિ; a stranger.
અજાત, (વિ.) નહિ જન્મેલુ'; unborn: શત્રુ, (વિ.) દુશ્મનરહિત; (one) without enemies: (૨) યુધિષ્ઠિર; (પુ.) Yudhishthira, the eldest of the five Pandavas.
અજાતીય, (વિ.) પુલિંગ કે સ્ત્રીલિંગ ન હોય એવું, પ્રજનનશક્તિ વિનાનું; sexless, impotent. અજાખી, (સ્રી.) ખુરખા; a veil, a mask. અજાયખી, (સ્રી.) વિસ્મય, આશ્ચ; a
surprise, a wonder. અજિત, (વિ.)નહિ જિતાયેલું, અપરાજિત; unconquered, undefeated: (૨) જીતી ન શકાય એવું; unconquerable, invincible.
અજિન, (ન.) મૃગચમ'; a deer's skin. અજિંક્સ, (વિ.) અજિત, અજેય; unconquerable, unconquered. અજી, (વિ.) એન્ડ્રું; waste or polluted (articles of food).
અજીરણ, (ન.) અપચા; indigestion. અજીણુ,(વિ.) પચ્યા વિનાનું; undigested: (૨) (ન.) અપચેા; indigestion. અય, (વિ.) ન જિતાય એવુ'; uncon querable, invincible.

Page #13

અગ
અઠવાડિયું
અજેગ, (૫) કમુરત; inauspicious time: (2) 2419404119; discord. અજોડ, વિ) અદ્વિતીચ; unparalleled, unique. અજ્ઞ, (વિ.) અજાણ, મૂર્ખ, ignorant,
foolish, idiotic. અજ્ઞાત, (વિ.) ગુપ્ત; secret: (૨) અજાણ; unknown, ignorant. અજ્ઞાન, (ન) વિદ્યા અથવા જ્ઞાનને અભાવ; ignorance. (૨) માયા; (worldly) illusion (૩) (વિ.) અજાણ; અભણ, ignorant, illiterate. અજ્ઞાની, (વિ.) અબુધ, વિદ્યા અથવા જ્ઞાન faald; ignorant, unenlightened: (૨) માયામાં ફસાયેલું; enticed by illusion. અફેય, (વિ.) સમજી કે જાણે ન શકાય
એવું; incomprehensible: (૨) ગૂઢ; mysterious. અટક, (સ્ત્રી.) નડતર, મુશ્કેલી, પ્રતિજ્ઞા, list; an obstacle, difficulty, a vow, doubt. અટક (અટક), (સ્ત્રી) કુળનામ; a surname, a family name. અટકચાળું, (વિ.) તોફાની, ટીખળી; mischievous, prankish: (૨) (ન) તોફાન, ટીખળ; mischief, prank. અટકણ, (સ્ત્રી) (ન.) ટેક; a support (૨) ચાપ; a switch, a clip. અટવું, (અ. ક્રિ) ભવું; to stop. અટકળ, (સ્ત્રી) અનુમાન, કલ્પના; an inference, a hypothesis. અટકાયત, (સ્ત્રી) રુકાવટ; અટકાવવું તે; hindrance, stoppage: (૨) અટકમાં 214492; keep in custody: અટકાયતી, (વિ) અટકમાં રાખેલું; detained, kept in custody. અટકાવ, (પુ.) અંતરાય; an obstacles (૨) રુકાવટ; prevention (૩) રજોદર્શન; (a female's) menses-menstruation.
અટકાવવું, (સ. ક્રિ) રાકવું; to stop, to hinder, to obstruct. અટપટું, (વિ) ગૂંચવણ ભરેલું; intricate, complex. અટવાળુ, (અ. ક્રિ) રખડવું; to roam, to wander: () 3224919'; to be confused,confounded or perplexed. અટવિ-વી), (સ્ત્રી) જંગલ; a forest. અટવું, (અ. ક્રિ) રખડવું, ભટકવું; to roam, to wander. અટળ (અટલ), (વિ.) ચોક્કસ, નિત્ય, સનાતન; sure, firm, permanent, everlasting, abiding. અટંકી, (વિ.) મક્કમ, ટેકીલું; firm, true to one's word. અટંગ, (વિ) લંગડું, પાંગળું; lame, crippled. અટાણે, (અ.) અત્યારે, હમણું; at this time, just now. અટાપટા, પં. બ. વ.) ચટાપટા; stripes. અટામણ, (ન.) રોટલી વગેરે વણવા માટે વપરાતો કોરો લોટ; dry flour used while preparing bread, loaf, chapati, etc. અટારી, (સ્ત્રી) ઝરૂખે; a balcony. અટારા, (પુ) જૂની ઘરવખરી; old household articles. અટૂલું, (વિ.) સાથીરહિત, એકલવાયું; companionless, lonely. અટ્ટ, (વિ.) મોટા અવાજવાળું; loud: (૨) (કું.) અટારી; a balcony: -હાસ્ય, (ન.)
24344312 She' a; a loud laughter. અલ, (વિ.) પૂરું, પાકું; outright, downright: (૨) અટળ; unfailing, abiding, everlasting. અઠવાડિક (વિ.) સાપ્તાહિક; weekly: (૨) (ન.) સાપ્તાહિક અખબાર અથવા સામચિક; a weekly newspaper or magazine. અઠવાડિયું, (ન.) સાત દિવસનો સમય; a week.

Page #14

અઠગ
અમે (અ)
અઠંગ, (વિ.) પાકું, નખશિખ; down- right, out and out. અઠ્ઠાઈ, (સ્ત્રી.) જેને આઠ ઉપવાસનું act; a religious vow of the Jains in which a person fasts for eight days. અઠ્ઠાણું, (વિ.) નેવું અને આઠ, ૯૦+૮, ૯૮; ninety eight, 98. અઠ્ઠાવન, (વિ.) પચાસ અને આઠ, ૫૦+૮, Me; fifty eight, 58. અ8–6યા)વીશલ્સ), (વિ) વીસ અને આઠ, ૨૦+૮, ૨૮; twenty eight, 28. અ, () આઠ ટપકાંવાળ પાસે અથવા ગંજીફાનુ પd; a die or a playing card with eight dots or marks. અહો –ચોતેર, (વિ) સિત્તેર અને આઠ, ૭૦+૮, ૭૮; seventy eight, 78. અઢ(-ઠયાણી(સી), (વિ.) એંશી અને આઠ, ૮૦+૮, ૯; eighty eight, 88. અડવું, (સ. કિ.) સ્પર્શ કરવો, અવું; to touch: (૨) (અ.ક્રિ) અડચણ કરવી; to obstruct, to hinder. અડકાવ, (પુ.) રજોદર્શન; (a female's) menses-menstruation. અડકાવવું, (સ. ક્રિ.) બંધ કરવું, વાસવું; to shut, to bolt. અડખેપડખ, (અ) આજુબાજુ; around; beside. અડગ, (વિ) , ડગે નહિ એવું; firm, stable. અડચણ, (સી.) અવરોધ, મુશ્કેલી; obstruction, difficulty: (૨) રજોદર્શન; (a female's) menses-menstruation. અડતાળીસ, (વિ) ચાળીસ અને આઠ, ૪૦+૮, ૪૮; forty eight, 48. અડદ, (૫ બ. વ.) એક પ્રકારનું કઠોળ a kind of pulse. અડધુ, (વિ.) બે સરખા ભાગમાં વહેંચાયેલું,
અર્ધ divided in two equal parts, half.
અડધ, (૫) અર્ધા રૂપિયે, પચાસ પૈસા half a rupee. fifty paise. અડધોઅડધ, (વિ.) બરાબર અડધું; exactly half. અડપ, (સ્ત્રી) ખંત, ધર્ય; perseverance: (?) 41948; insistence. અડપલું, (વિ) ટીખળી, તેફાની; mischievous: (૨) (ન.) ટીખળ, તેફાન; a prank, mischief. અડફ(-કે, કો), (સ્ત્રી.) સપાટે, ઝપટ; a blast; a sudden quick effort to snatch (something). અડબડિયુ, (ન) લથડિયું, ફેર, ચકરી; a stumbling, giddiness. અડબંગ, (વિ) મૂખ, અવિચારી; foolish, thoughtless: (?) HEIN; senseless. અડબાત(-), (સ્ત્રી.) થપાટ, લપડાક; a slap (૨) (વિ) મૂખ, અવિચારી; foolish, thoughtless. અડવાણું, (વિ.) ઉઘાડપગું, પગરખાં વિનાનું; bare-footed: (૧) અડવું; undecorated, disorderly. અડવાળવું, (સ. ક્રિ) મિશ્રણ કરવું, ભેળવવું; to mix: (૨) બગાડવું; to spoil. અડવું, (વિ.) અલંકાર અથવા શોભારહિત, unornamented or undecorated: (૨) બેહૂદું; disorderly, oddઃ (૩) 041349; bare-footed. અડવું, (સ. ક્રિ) સ્પર્શ કર, અડવું; to touch: (૨) વચ્ચે આવવું, નડવુ; to obstruct: (૩) મંડયા રહેવું; to work incessantly: (૪) (ઘોડાનું) જીદથી અટકવું; (of a horse) to stop obstinately. અડસટ્ટો, (૫) અંદાજ; an estimate. અડસઠ, (વિ.) સાઠ અને આઠ, ૬૦+૮,૬૮; sixty eight, 68. અડગ (અહિંગો), (પુ.) ધામ; a long undesirable stay (at other's house, etc.); uphospitable stay.

Page #15

અડા
અડાઉ, (વિ) આપમેળે અથત વાવ્યા વિના ઊગેલું, જંગલી; grown naturally, i.e without sowing, wild. અડાયુ, (૧) ગાય વગેરેને સુકાયેલ પોદળે; cow-dung, etc. dried in its natural form. અડાવવું, (સ. ક્રિ.) અફવા ફેલાવવી, ગપ મારવી; to rumour:(૨) ખૂબ ખાવું; to eat gluttonously: (૩) ધમકાવવું, વવું; to reprove, to scold. અડિયલ, (વિ) જિદ્દી, હઠીલું; obstinate; stubborn - (ન.) હઠીલું માણસ; an obstinate person. અડી, (સ્ત્રી) સેનીનું એક ઓજાર; a
goldsmith's tool. અડીખમ, (વિ), શૂરવીર, ખડતલ, ટકી રહેવાની શક્તિવાળું; brave, tenacious,
robust, sturdy. અહૂકદડૂકિયું, (વિ.) વારંવાર પક્ષ બદલતું, changing sides off and on: (?) અસ્થિર, સિદ્ધાંતવિહેણું; unstable, unprincipled: (૩) બેવડી રમત રમનારું; playing double game. અડોઅડ, (અ.) તદ્દન અડીને; very closely, adjacently. અફી, (મું) એકઠા મળવાની જગ્યા; a meeting place: (૨) અસામાજિક તત્તનું મિલનસ્થાન; a meeting place of unsocial elements. અઢળક, (વિ) વિપુલ, પુષ્કળ; plentiful, abundant. અઢાર, (વિ.) દસ અને આઠ, ૧૦+૮, ૧૮; eighteen, 18. અઢી, (વિ.) બે અને અડધું, રા; two and a half, 2. અઢેલવું, (સ. ક્રિ) ટેકે દે; to lean on. અણઆવડ(),(સી.) આવડતને અભાવ; want of skill. અણગમે, (૫) ધૃણા, નાપસંદગી, કંટાળે; disgust, dislike, tedium.
અણગાર, (વિ) ધરબાર વિનાનું; home
less. અણઘટતું, (વિ) અગ્ય, અઘટિત; improper, unbecoming. અણઘડ (અનઘડ, (વિ.) કેળવાયા વિનાનું, untrained, unskilled: (૨) બિન
અનુભવી; inexperienced. અચિંતવ્યું (અણચિંત્યુ), વિ) ઓચિંતું; unexpected, unthought of, sudden. અણછg, વિ) ગુપ્ત; secret, hidden. અણજાણુ, (જી.) જાણું અથવા સમાજને અભાવ; absence of information or understanding: (૨) (વિ.) જણરહિત; ignorant. અણુતાલ, (વિ.) તળ્યા વિનાનું; unweighed:(૨) અતુલ્ય; uncomparable, unparalleled. અણદીઠ, (વિ.) યા વિનાનું; unseen. અણધાયું, (વિ) અણુચિતવ્યું; sudden, unexpected. અણનમ, (વિ.) નમતું ન આપે એવું, તાબે ન થાય એવું; unyielding. અણબનાવ, (પુ.) વૈમનસ્ય, કજિયા,કમેળ;
enmity, quarrel, discord. અણમાનીતુ, (વિ) પ્રિય અથવા માનીતું નહિ એવું; repulsive, unfavoured. અણમૂલ, (વિ) અમૂલ્ય; priceless. અણવર, પુ.) લગ્ન સમયે વરની સાથે રહેતો મદદનીશ સગ; a male relative of the bridegroom acting as an assistant to him during the time of marriage. અણસમજણ), (સ્ત્રી.) સમજણને 24617; absence of understanding: અણસમજુ, અણસમજણું, (વિ) સમજ વિનાનું; senseless. અણુસાર, ૫) મળતાપણાનાં પ્રમાણ 24441 24el; proportiou or degree of resemblance.

Page #16

અણસારો
અતીન્દ્રિય
અણસારે(-૨), (૫) ઇશારે, સંકેત; a silent suggestion or sign. આણિ (--ણી), (સ્ત્રી) કોઈ પણ વસ્તુને slon 33t; sharp point or end of anything? (૨) શિખર, ટોચ; a peak, a summit: (૩) અંત. અવધિ; end, duration: () $ēlsel; a crisis: -યાળ, (વિ.) અણીદાર; pointed: –ાદ્ધ, (વિ.) અખંડિત; intact, whole, entire: (૨) તન દેષરહિત; absolutely faultless. અણુ, (૫) પરમાણ; atom: (૨) અતિ સૂમ ભાગ કે કણ; a particles –શક્તિ , મૂળ પરમાણુની શક્તિ; atomic energy - અ, (પુ) પરમાણુનું વિભાજન કરીને બનાવેલ અતિ વિનાશક ફેટક ગાળો; an atom bomb:- રચના, (સ્ત્રી) પરમાણુનું બંધારણ: molecular structure: --વત, (ન.) સહેલાઈથી પાળી શકાય એવું ધાર્મિક 4d; a religious ceremony or undertaking which can be observed easily. અણ(-ણ), (પુ.)વેપારી અને કારીગરોને માસિક અથવા અઠવાડિક રજાને દિવસ; a weekly or monthly day of rest for merchants and workers. અતડુ(વિ.) સેબતથી દૂર રહેનારું, મળતાવડું tre; reserved, unsocial. અતરડી, (સ્ત્રી.) નાની કાનસ; a small file: અતરડો, (!) મોટી કાનસ; a big file. અતલ(-ળ), (વિ) અતિ ઊંડું, તળિયા Canilld; very deep, bottomless: (૨) (ન) સાત પાતાળમાંનું એક; one of the seven underworlds. અતલસ, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું રેશમી કાપડ; a kind of silk cloth. અતાગ, (વિ.) અતિ ઊંડું, તાગ ન લઈ 21414519; very deep, unfathomable. અતિ, (વિ.) (અ) ઘણું, અતિશય; very much: (૨)(વિ.) હદ બહારનું; abnormal.
અતિક્રમ, (પુ.)ઓળંગી જવું તે; crossing (૨) કાળને પ્રવાહ; passage of time. અતિકમણ, (ન) ઓળંગવાની ક્રિયા; an act of crossing: (૨) ભંગ; violation. અતિકાંત, (વિ) ઉલ્લંધન કરેલું; violated. અતિચાર, (પુ.) ઉલ્લંધન; violation: (૨) અતિશય શીઘ્રગતિ; extremely rapid motion. અતિgત, (વિ.) અતિશય સંતોષ પામેલું; highly satisfied (૨) (૨. વિ) જેમાં કોઈ પણ વસ્તુ વધારે ઓગળી ન શકે એવું (41919 ); supersaturated (solution): અતિપ્તિ , (સ્ત્રી) દ્વાવણની સંપૂર્ણ તૃતિ; supersaturation (of a solution). અતિથિ, (૫) મહેમાન; a guest: (૨) અણધાર્યો મુલાકાતી; an unexpected visitor: (3) Calyt; a beggar:-21651?, (પુ.) પરોણાગત; hospitality. અતિભૌતિક, (વિ.) અનૌતિક metaphysical, spiritual. અતિમનુષ્ય (અતિમાનવ), (૫) દેવી અથવા અલૌકિક શક્તિવાળો પુરુષ; a superman: અતિમાનુષ(બી), (વિ) walls; superhuman. અતિ(-તીરેક, પં.)અતિશયતા; an excess: (૨) ચડિયાતાપણું; superiority. અતિવૃષ્ટિ, (સ્ત્રી) બેહદ વરસાદ; excessive rainfall. અતિશય, (વિ.) ઘણું જ; excessive. અતિશયોક્તિ, (સ્ત્રી) અત્યુક્તિને ભાષા4312; a figure of speech marked with an exaggeration, hyperbole. અતિતીસાર, (૫) ઝાડાને વ્યાધિ, સંધરણી; diarrhoea (diarrhea). અતીત, (વિ.)વીતેલું, ગત; by gone, past. અતીવ, (વિ) અતિશય; excessive. અતીન્દ્રિય, (વિ) અતિ ગુઢ, અગોચર, ઇદ્રિયાતીત; extremely mysterious, imperceptible.

Page #17

અતુલ–૨, -લિત)
અદા
અતુલ(-લ્ય,-લિત), (વિ.) અનુપમ; uncomparable, unparalleled. અgટ,(વિ.) અખંડ, ભાંગે અથવા તૂટે નહિ
એવું; intact, whole, unbreakable. અાપ્ત, (વિ) અસંતુષ્ટ; unsatisfied, discontentedઃ (૨) (૨ વિ.) વધારે દ્રવ્ય ઓગાળવાની અથવા સમાવી લેવાની શક્તિવાળું દ્રાવણ); unsaturated
(solution).
અતૃપ્તિ , (સ્ત્રી.અસંતોષ; dissatisfaction; discontent. અત્તર, નિ.) સુગંધી પદાર્થને અક; essence of a fragrant thing, perfume: -દાની, (સ્ત્રી) અત્તર રાખવાનું પાત્ર; a perfume container. અત્યંત, (વિ.) અતિશય, બેહદ; exces
sive, unlimited. અત્યાગ્રહ, (પુ.) વધારે પડતો આગ્રહ excessive insistence, persistence: (૧) ઇદ, હઠ; obstinacy. અત્યાચાર, (પુ.) દુષ્ટાચરણ; sinful or
wicked behaviour: (૨) બળાત્કાર; rapes (3) જુલમ; tyranny. (૪) ક્રૂરતા; cruelty. અત્યાર, (સ્ત્રી) વર્તમાન સમય કે ઘડી; present time or moment. અત્યારે, (અ) આ ક્ષણે જ, હમણું જ; just now. અત્યાવશ્યક, (વિ) અતિશય જરૂરી: very
essential or necessary. અત્યાહાર, (૫) વધારે પડતો આહાર; over-eating, gluttony. અત્યુત્તમ, (વિ.) શ્રેષ; best અત્રે, (અ) આ સ્થળે, અહીં; at this place, here. અથ, (અ) હવે; now: (૨) આરંભ માટેનો gjet R10€; an auspicious word for beginning. અથડામણ, (સ્ત્રી.) અથડાવું તે; col- lision: @ 72434€1; wandering: (૩) તકરાર, લડાઈ; a quarrel, a fight.
અથડાવું, (અ. ક્રિ) અફળાવું;to collide(૨) ભટકવું, રખડવું; to wander, to roam: (૩) તકરાર અથવા લડાઈ થવાં to quarrel or fight. અથવવેદ, (૫) વેદ; the fourth of the four Vedas. અથવા, (અ) કિંવા, કે, યા; or, અથાક, (વિ.) થાકે કે કંટાળે નહિ એવું; untiring. અથાગ(–), (વિ.) પાર વિનાનું; endless, unlimited. અથાણું, (ન) લાંબા સમય સુધી વાપરી શકાય એવાં મસાલામાં આથેલાં ફળ વગેરે; pickles, condiment. અદકુ (અદકેરુ), (વિ) વધારે, અધિક; more, excessive. અદત્તા, (વિ.) (સ્ત્રી.) અવિવાહિતા (સ્ત્રી); unbetrothed (woman). અદત્તાદાન,(ન) ચેરી; theft. અદન, (ન) ભજન, ભજન કરવાની ક્રિયા; dinner, the act of eating. અદનું, (વિ.) સામાન્ય પ્રકારનું, રાંક; common, humble, mediocre. અદબ, (સ્ત્રી) સભ્યતા, વિવેકcourtesy, respect for others: (૨) કોણુથી બંને હાથ એકબીજા સાથે વાળવા તે; crossing the hands with each other from the elbows. અદમ્ય, (વિ.) દબાવી અથવા વશ ન કરી 241242249; irrepressible, unyielding. અદરાવુ (અ. ક્રિ) વેવિશાળ થવું; to be betrothed. અદલ, (વિ.) સાચું, ન્યાયી; true, just. અદલ(–ળ વિ.) પાતળું; thin (૨) અખંડ, વિભાજિત નહિ, (અનાજને દાણે .) whole, undivided (corn, etc.). અદલાબદલો, (૫) અદલાબદલી, (સ્ત્રી) વિનિમય, ફેરબદલી; exchange, barter. અદા, (સ્ત્રી) આકર્ષક અંગચેષ્ટા; attractive bodily movements: (2) 2415493 અભિનય; graceful gesture.

Page #18

અદાલત
અદાલત, (સ્ત્રી.) ન્યાયની કચેરી; a judicial court.
અદાવત, (સ્રી.) વેર; enmity, grudge. અદી, (વિ.) જોયેલું' નહિ એવુ', અષ્ટ;
unseen.
અદૃશ્ય, (વિ.) જેઈ ન શકાય એવુ’; invisible: (૨) ગુપ્ત; secret. અદૃષ્ટ, (વિ.) જોયેલું અથવા જણાયેલું નહિ એવુ; unseen: (૨) (ન.) ભાગ્ય, પ્રારબ્ધ; fate, destiny: -૫, (વિ.) પૂર્વ' નહિ જોયેલ'; unforeseen. અદેખાઈ, (.) ઈષİ; jealously, envy. અદેખુ. (અદેખિયુ), (વિ.) ઈર્ષાળુ; jealous, envious.
અદ્ભુત, (વિ.) વિસ્મયકારક, અલૌકિક,દિવ્ય; surprising, strange, miraculous, divine: (૨) (ન.) ચમત્કાર, વિસ્મય; a miracle, a surprise. અર્થ, (અ.) આજ, હમણાં જ; today, just now: -તન, (વિ.) આધુનિક; modern; છેલ્લામાં છેલ્લી ઢનુ; up-to-date. અદ્રાવ્ય, (વિ.) (ર. વિ.) આગળે નહિ એવું; insoluble.
અદ્વિતીય, (વિ.)અોડ, અનન્ય; unparalleled, unique.
અદ્વૈત, (ન.) એક્તા, દ્વૈતના અભાવ, unity, non-duality: (૨) જીવાત્મા અને પરમાત્માની અક્તા; unity or nonduality of soul and God or the Brahma: (૩) બ્રહ્મ; Brahma, unbounded soul: વાદ, (પુ.) જીવાત્મા અને પરમાત્માની એકતાના સ્વીકાર કરતા મત; non-dualism: આન, (પુ.) મેક્ષ પામ્યા પછીના આત્માને પરમ આનંદ; highest bliss of soul after attaining salvation. અધક્ચરું, (વિ.) અંશત: ચરેલુ'; partly crushed-grounded: (૧) કાચુંપાકું; partly ripe, baked or cooked: (૩) હ્રદયના ભાવ વિનાનું; half-hearted.
૧૩
અધિકાર
અધમ, (વિ.) નીચ, હલકું; mean: અધમેાદ્ધાર, (પુ.) અધમ અથવા પાપીને ઉદ્ધાર; uplift of the mean or the sinful: અધમોદ્ધારક, (પુ.) પાપીઓને ઉધ્ધારક, ઈશ્વર; saviour of the sinful, God: અધમાધમ, (વિ.) અતિશય નીચ; extremely mean or sinful. અધમ, (વિ) અધુ` મરેલુ; half-dead. અધર, (પુ.) ન ચલા હેઠ; the lower lip: (૨) (વિ.) નીચેનું; lower: -પાન, (ન.) નીચલા હાઠ પરનું ચુંબન; a kiss on the lower lip.
અધરાત, (સ્રી.) રાત્રિને મધ્યભાગ; a mid-night.
અધરોષ્ઠ, (પુ.) નીચલા હેઠ; the lower lip.
અધમ, (પુ.) અન્યાય, પાપ, અનીતિ; injustice, sin, immorality. અધર્માચાર, (ન.) અધર્માચરણ, (પુ.) ધર્માંવિરુદ્ધ આચરણ; irreligious behaviour: (૨) પાપાચાર; sinful or wicked behaviour. અધવચ, (અ.) વચ્ચે, મધ્યમાં; in the middle: (૨) અંતરિયાળ; before completion. અધઃપતન (અધઃપાત), (ન.) (પુ.) અધેગતિ, પતન; downfall, degeneration. અધિક, (વિ.) વધારે, વધારાનું; more, excessive additional, superfluous: તિથિ, (સ્ત્રી.) હિંદુએના પંચાંગની વૃધ્ધિ તિથિ; an additional date in the Hindu almanacઃ –માસ, (૩) (દર ત્રણ વર્ષ આવતા) હિંદુઓના પંચાંગને વધારાને તેરમા માસ; an additional thirteenth month, coming every third year of the Hindu almanac. અધિકાર, (પુ.) સત્તા; power, authority: (૨) લાયકાત; qualification: (૩) હુ; a right; અધિકારી, (વિ.)

Page #19

અધિકૃત
અનનાસ (અનેનાસ)
લાયક, હકદાર; qualified, deserving. entitled: અધિકારી, (મું) યોગ્યતાવાળી વ્યક્તિ, અમલદાર; a qualified person, an officer. અધિકત, (વિ.) સત્તાવાર, નીમેલું; authorised, appointed. અધિનાયક, (પુ.) મુખ્ય નેતા; the chief leader. અધિપતિ, (૫) વર્તમાનપત્ર અથવા સામયિકના તંત્રી; an editor of a newspaper or a magazine: (૨) રાજા; સૂબે, ઉપરી; a king, a governor, a superior officer. અધિરેહણ, (ન.) ચડવું તે, પદાભિષેક; climbing, enthronement. અધિવેશન, (ન.) મેટી સંસ્થાના બધા સભ્યની બેઠક; a session. અધિષ્ઠાતા, (પુ.) મુખ્ય દેવ, રાજા, વગેરે; chief diety or king, etc.: (?) નિયામક; the chief executive or manager, a principal. અધીર (અધીરુ), (વિ.ઉતાવળિયું, ચંચળ; impatient, hasty, sensitive અધીરાઈ, (સ્ત્રી.) અધીરાપણું, (ન.)
421 244114; impatience. અધીશ (અધીશ્વર), (ડું) સમ્રાટ, ઈશ્વર; an emperor, God. અધુના,(અ.) હમણાં; now, presently. અધરું(અધરિયુ, વિ.) અપૂર્ણ; incomplete, imperfect. અધોગતિ, (સ્ત્રી) અધ:પતન, પડતી; downfall, degeneration. અધોલોક, (પુ.) પાતાળલોક; the underworld. અધોળ, (ન.) અઢી તોલાભાર વજન; a weight of two and a half tolas. અધર, (અ.) (વિ.) હવામાં લટતું; suspending in the air: (2) Ist
વિનાનું; unsupported. (૩) અનિશ્ચિત; uncertain. અધ્યક્ષ, (પુ.) મુખ્ય અધિકારી, ઉપરી; the chief officer, a principal: (2) સભાનો પ્રમુખ; a president of an assembly. અધ્યયન, (ન.) અભ્યાસ; study. અધ્યાત્મ, (વિ.) આત્મજ્ઞાન સંબંધી: spiritual. (૨) (ન.) આત્મજ્ઞાન; spiritual knowledge:-જ્ઞાન, (ન) બ્રહ્મજ્ઞાન, આત્મજ્ઞાન; spiritual knowledge: –વિદ્યા, (સ્ત્રી.)શાસ્ત્ર (ન)બ્રહ્મવિદ્યા; philosophy, theology, spiritual knowledge. અ(આધ્યાત્મિક (વિ.) આત્મજ્ઞાન અથવા બ્રહ્મજ્ઞાનને લગતું; spiritual, philosophic, theological. અધ્યાપક, (૫) શિક્ષક; a teacher, a professor.
વ્યાપન, (ન.) કેળવણી આપવી તે, ભણાવવું તે; teaching: -મંદિર, (ન.) શિક્ષકો માટેની શાળા; a training school for teachers. અધ્યાય, (૫) પ્રકરણ; a chapter. અધ્યારી (અધિયારી), (સ્ત્રી) માથાઝીક,
ખેટી પંચાત; useless, tedious discussion. અધ્યાસ, (૫) ખોટું આપણ; false accusation: (૨) ઊંડું મનન; deep thinking or contemplation, meditation. અધ્યાહાર, () (વ્યા) ગર્ભિત સૂચન કરતાં પદ કે શબ્દ; (gr.) a phrase or word understood. અધવ, (વિ.) અસ્થિર; unstable. અનઘ, (વિ.) નિષ્પાપ, નિર્દોષ; sinless, innocent અનધિકારી, (વિ.) અધિકાર અથવા વેચતા Candid; unauthorised, unqualified. અનનાસ (અનેનાસ), (ન) એક પ્રકારનું su; a kind of fruit, a pine apple

Page #20

અનન્ય
અનાવૃત્તિ
અનન્ય, (વિ.) અડ; unparalleled: (૨) એકનિષ્ટ; concentrated in only one things -ભાવ, (પુ.) એક જ ઈશ્વરમાં ભક્તિ કે શ્રદ્ધા હોવાં તે; devotion
to or faith in only one God. અનપેક્ષ, (વિ) અપેક્ષારહિત; having no desire (for reward, etc.): (૨) સંબંધરહિત; unrelated, absolute:
અનપેક્ષિત, (વિ.) વણમાગ્યું; unasked for. અભ્ર, (વિ.) વાદળાંરહિત, સ્વચ્છ (આકાશ);
cloudless, clear (sky). અનગલ(–ળ), (વિ.) અંકુશ અથવા રુકાવટ વિનાનું; uncontrolled, unrestrained: (૨) પુષ્કળ, અપાર; plentiful, abundant, unlimited. અનાથ, (પુ.) બેટે અર્થ; a misinter
pretation: (૨) ખાટું અથવા ખરાબ કૃત્ય; a wrong action, a misdeed: (૩) જુલમ, ત્રાસ; tyranny: -૩ (વિ.) અર્થ વિનાનું, નિરર્થક, meaningless, useless. અનલ(-ળ, (૫) અગ્નિ; fire: (૨) ગુ ; anger. અનશન, (ન.) ઉપવાસ, આહારને ત્યાગ; fasting, abstinence from food. અનહદ, (વિ.) અમર્યાદ, વધારે પડતું; unlimited, excessive. અનંગ, (વિ.) શરીર વિનાનું; formless, bodiless. (૨) (૫) કામદેવ; cupid. અનંત, (વિ.) અપાર, અંતરહિત; infinite, endless: (3) (:) 2413121; the sky. અનંતા, (સ્ત્રી) પૃથ્વી; the earth. અનાચાર, (પુ.) દુરાચાર, અનીતિ; vice, wicked or sinful behaviour. અનાજ, (ન.) ધાન્ય; corn, grain. અનાથ, (વિ.) નિરાધાર; orphan, unsupported. અનાથાલય, અનાથાશ્રમ, (પુ.) (ન.) અનાથોને આશ્રય આપનાર સંસ્થા; an orphanage.
અનાદર, (૫) અવજ્ઞા, અપમાન; disregard, an insult. અનાદિ, (વિ.) પ્રારંભરહિત; without beginning, uncreated. અનાતક(વિ.) અપમાનિત, અનાદર પામેલું; insulted, disregarded. અનામત, (સ્ત્રી.) થાપણુ; a deposite (૨) (વિ.) સાચવવા આપેલું; entrusted for preserving. અનામિકા,(સ્ત્રી) ટચલી આંગળી પાસેની આંગળી; the finger adjacent to the little finger: (૨) વીંટી; a ring. અનામી (અનામ), (વિ.) નામ વિનાનું; nameless: (૨) (પં) ઈશ્વર; God. અનાયાસ, (પુ) પરિશ્રમને અભાવ; absence of labour. (૨) આળસ; idleness. (૩) આરામ; rest. (૪) yhdi; convience, ease, comfort:
અનાયાસે, (અ.) પરિશ્રમ વિના, સહેજે; effortlessly. અનાર, (ન.) દાડમ; a pomegranate અનાયર, (વિ.) અસ સ્કારી; uncivilised: (૨) આર્ય નહિ એવું; non-Aryan(૩) (પુ.) આય નહિ એવી વ્યક્તિ; a non-Aryan person. અનાવડત, (સ્ત્રી.) આવડત અથવા કૌશલ્યને 244119; absence of skill. અનાવતી, (વિ.) પુનરાવર્તન ન થાય એવું; non-recurring. અનાવશ્યક,(વિ.) બિનજરૂરી,non-essential, unnecessary, superflous. અનાવિલ,(વિ.) સ્વચ્છ, દેષરહિત; clear, faultless: (૨) એ નામની એક જ્ઞાતિ; belonging to the caste of that name. અનાવૃત, (વિ.) ઉઘાડું, ઢાંક્યા વિનાનું; open, uncovered. અનાવૃત્તિ, (સ્ત્રી) ફરી ન થવું તે; nonrecurrence: (૨) મોક્ષ, મુક્તિ; salvation.

Page #21

અનાવૃષ્ટિ
અનાવૃષ્ટિ,(સ્રી.) વર્ષોના અભાવ; absence
of rain, drought. અનાશ્રિત, (વિ.) આશરા વિનાનું, અનાથ;
supportless, orphan. અનાસ્થા, (સ્રી.) શ્રદ્ધાના અભાવ; absence of faith, non-belief, atheism. અનિચ્છા, (સ્રી.) ઇરાદા અથવા ઇચ્છાને અભાવ; absence of will, motive or desire: (૨) નાખુશી; displeasure, reluctance.
૧૬
અનિત્ય, (વિ.) નશ્વર, અસ્થિર; parish
able, unstable. અનિમિ(–મે)ષ, (વિ.) (આંખનું) પલકારા વિનાનું, સ્થિર; (of eyes) unwinking, steady.
અનિયમિત, (વિ.) નિયમ વિનાનું; irregular, disorderly. અનિયંત્રિત,(વિ.)નિર'કુશ; uncontrolled. અનિવ ચનીય (અનિર્ઘામ્ય), (વિ.) અવણૅનીય; indescribable, beyond speech or words. અનિલ, (પુ'.) પવન; wind. અનિવાય, (વિ.) નિવારી અથવા ટાળી ન શકાય એવુ'; inevitable, unavoidable. અનિશ્ચિત, (વિ.) અચાસ; uncertain. અનિષ્ટ, (વિ.) (ન.) પૂરું અથવા ભૂંડું (નૃત્ય); evil or wicked (deed). અનીતિ, (સ્ત્રી.) પાપાચરણ, દુષ્ટાચરણ; sinful or wicked behaviour: (૨) પાપ, અન્યાય; sin, injustice. અનુકરણ, (ન.) નકલ; imitation:-કરવુ, (સ. ક્રિ.) to imitate.
અનુક'પા, (સ્રી.) દૃચા, સહાનુભૂતિ; compassion, mercy. અનુકૂલ(-), (વિ.) માફક આવે એવું,
ફાવતુ'; suitable, favourable: (૨) ફાયદાકારક; beneficial.
અનુકૃતિ, (સ્રી.) અનુકરણ, નકલ; an imi
tation; a copy.
અનુક્રમ, (પુ'.) ક્રમ: sequence, regular succession: -ણિકા, (સ્રી.) સાંકળિયું;
content.
અનુોખન
અનુનાસિક, (વિ.) નાકમાંથી ઉચ્ચારાત; nasal: (૧) (પુ`.) અનુનાસિક વણ કે ઉચ્ચાર, a nasal letter or sound.
અનુપમ, (વિ.) અજોડ, અદ્ભુિતીય; incomparable, unparalleled, unique: (૨) શ્રેષ; best. અનુયુક્ત, (વિ.) નકામુ, અયેાગ્ય; useless, improper. અનુપસ્થિત, (વિ.) ગેરહાજર; absent. અનુપાન, (ન.) ઓષધિ સાથે લેવાતા મદદરૂપ પટ્ટાથ; a substance to be taken with a medicine with a view to making the medicine more effective. અનુભવ, (પુ.) પ્રત્યક્ષ જ્ઞાન; experience: અનુભવવુ, (સ. ક્રિ.) પ્રત્યક્ષ જ્ઞાન મેળવવુ', અનુભવ થવા અથવા કરવા; to experience: અનુભવી, (વિ.) અનુભવવાળુ; experienced.
અનુભત, (વિ.) અનુભવેલ'; experienced. અનુભૂતિ, (શ્રી.) અનુભવ; experience. અનુમતિ, (સ્ત્રી.) રજા, સંમતિ; permission, consent, sanction. અનુમાન, (ન) ધારણા, અટકળ; a supposition, an inference, a hypothesis, a speculation. અનુમોદન, (ન.) સમતિ, ટંકા; a consent, a support. અનુયાયી, (વિ.) અનુસરનારું; following: (૨) (વિ.) અમુક પંથનું; belonging to a cult: (૩) (પુ.) અનુસરનાર વ્યક્તિ; a follower.
અનુરાગ, (પુ.) પ્રેમ, આસક્તિ; love, affection, attachment, fondness. અનુરાગી, (વિ.) પ્રેમાળ; loving, fond. અનુરૂપ, (વિ.) ખ'ધબેસતું', સરખું, યોગ્ય; fitting, similar, suitable. અનુરોધ, (પુ.) આગ્રહભરી વિનંતી; an earnest or strong request.
અનુલેખન, (ન.) સાંભળીને લખવુ તે, શ્રુતલેખન; dictation.

Page #22

અનુવાદ
અપઢ
અનુવાદ, (૫) ભાષાંતર, તરજુમે; trans- lation. અનુશાસન, (ન) ઉપદેશ; moral discourse, sermon (૨) નિયમ, Bluft; rule, regulation, law: (3) Plsr4512417; administration. અનુશીલન, (ન.) સતત ઊંડો અભ્યાસ; incessant deep study. અનુપ, (પુ.) એ નામને (કાવ્યો) છંદ; name of a metre (of poetry). અનુસરણ, (ન.) અનુસરવું તે; the act of following. અનુસરવું, (સ. ક્રિ) પાછળ પાછળ જવું; to follow: (૨) ઉપદેશ પ્રમાણે વર્તવું; to act as instructed or advised. અનુસંધાન, (બ) આગળની વસ્તુ સાથેનું
#174; continuity with a previous thing: (2) 2132 mtoy ed; proper relation: (3) viel'aula; minute investigation. અનુસાર, (૫) અનુસરણ; the act of following(૨) (અ.) મુજબ; accordingly. અનુસ્નાતક, (વિ) સ્નાતક થયા પછીનું; post-graduate. અનુસ્મરણ, નિ.) વારંવાર આવતી યાદ; frequent remembrance. અનુસ્વાર,(૫) (વ્યા.) અનુનાસિક ઉચ્ચારસૂચક ચિત; ('); a sign () indicating a nasal sound or pronunciation. અમૃત, (ન) અસત્ય, જૂઠાણું; untruth,
falsehood, a lie. અને, (અ) બે વાક્યો કે શબ્દોને જોડતું ઉભયાન્વયી અવ્યય; a conjunction connecting two sentences or words, and. અનેક, (વિ) ધએ, many, numerous –કથન, (ન) (વ્યા.) બહુવચન, (gram). plural number.
અને ૩, (વિ.) બિન, જુદું; different (૨) અપૂર્વ; unprecedented. અનોખું, (વિ.) ભેગું, સહિયારું; joint, jointly owned: (?) Gau; peculiar, unique= (૩) ભિન્ન, જુદું; different. અનૌચિત્ય, (ન) ઔચિત્યને અભાવ, અયોગ્યતા; impropriety. અનૌરસ, (વિ.) અપરિણીત માબાપથી oyre; born of unmarried parents: (૨) દત્તક લીધેલું; adopted (child). અન,(ન.) રાંધેલો ખેરાક; cooked food. અન્ય, (વિ.) બીજું; other: (૨) જુદું, ભિન્ન; different –થા, (અ) બીજી રીતે, જુદી રીતે; otherwise. અન્યાય, (૫) ન્યાયવિરુદ્ધ આચરણ, ગેરtradis; an unjust act, injustice: અન્યાયી, (વિ.),ન્યાયવિરુદ્ધનું unjust. અન્યોન્ય, (વિ.) પરસ્પર; mutual. અન્વય, (૫) સંબંધ; relations (૨) (વ્યા) પદોને યોગ્ય સંબંધ; (gram) proper relation of terms or words: અન્વયે, (અ) અનુસાર; accordingly, અન્યીક્ષણ, (ન) અન્વીક્ષા,(સ્ત્રી) બારીક તપાસ; minute investigation or observation. અન્વેષક, (પુ.)તપાસનાર; investigators (૨) હિસાબ તપાસનાર; an auditor: અન્વેષણ, (ન) તપાસ, શોધ, સંશોધન; investigation, research. અ૫, (ન.) પાણી; water. અપકાર, (૫) અનુપકાર, હાનિ; ingratitude, harm. અપકીતિ, (સ્ત્રી) બદનામી; disgrace. અપકૃત્ય,(ન.) દુરાચાર; sinful or wicked act or behaviour. અપવ, (વિ) કાચું; unripe, raw. અપચો, (૫) અઝરણુ, બદહજમી; indigestion. અપજશ (અપયશ), (૫) અપકીર્તિ disgrace. અ૫૮, (વિ.) અભણ; literate.

Page #23

અપત્ય
અપત્ય,(ન) સંતાન, બાળક; progeny, offspring, (one's own) child. અપથ્ય, (વિ.) સ્વાથ્યને હાનિકારક; injurious to health, unwholesome. અપશ્વસ, (પુ.) અધ:પતન, વિનાશ, પાયમાલી; fall, degeneration, destruction, ruin. અપભ્રષ્ટ, (વિ.) પડેલું, વિકૃત; fallen, degenerated, deformed, altered. અપભ્રંશ, (૫) પતન; fall, degeneration: (૨) વિકૃત શબ્દ; altered or de formed or derivated word. અપમાન, (ન) અનાદર; disregard, insult. અપર, (વિ) બીજું, ભિન્ન; other, different: (૨) ઓરમાન (સગુ); step (relative): –મા, (સ્ત્રી) ઓરમાન મા; a step-mother. અપરંપાર, (વિ) અસંખ્ય, બેહદ: innumerable, limitless. અપરાજિત, (વિ.) પરાજિત નહિ એવું; undefeated, unvanquished, unconquered. અપરાધ, પું) દોષ, ગુને, પાપ; a fault, a crime, a sin:અપરાધી, (વિ.) (૫) ગુનેગાર; guilty (man), accused. અપરિગ્રહ, (૫) પરિગ્રહ અર્થાત સંગ્રહને 244419; absence of boarding or possession. અપરિચિત, (વિ.) અજાણ્યું; unacqua
inted, foreign, strange. અપરિમિત, (વિ.) અમાપ, બેહદ; limitless, infinite. અપરિમેય, (વિ.) માપી ન શકાય એવું; immeasurable. અપરિહાર્ય, (વિ) ટાળી ન શકાય એવું; inevitable. અપલક્ષણ, (ન) દુર્ગુણ; a vice. (૨) દુરાચરણ; wicked or sinful behaviour.
અપવગ, (પુ.) મેક્ષ, salvation. અપવાદ, (પુ.) સ્વીકૃત નિયમમાં બાધ; an exception: (2) >441; accusation. અપવિત્ર, (વિ.) નાપાક, અશુદ્ધ; unholy, polluted, impure. અપવ્યય, (પુ.) ખેટું ખર્ચ, બગાડ; unnecessary expense, waste. અપશબ્દ, (પુ.) ગાળ; an abuse, reviling: (૨) અગ્ય શબ્દ; an improper word. અપશુકન, (પુ) ખરાબ શુકન; an ill-omen અપશુકનિયાળ,(વિ.)અશુભ; inauspicious. અપસ્માર, (પુ.) ફેફરું (એક પ્રકારને PIPI); epilepsy (a kind of disease). અપંગ, (વિ.) પાંગળું; crippled. અપાત્ર, (વિ.) (પુ.) અયોગ્ય અથવા હલકા પ્રકારનું માણસ; an unworthy or inferior person. અપાદાન, (ન.) વિયોગ, ટા પડવું તે; separation (૨) (વ્યા.) પાંચમી વિભક્તિ; (gram.) the ablative case. અપામાર્ગ,(પુ.) એક ઔષધીજન્ય વનસ્પતિ, 3423t; a herb. અપાય, (પુ.) આપત્તિ, નુકસાન, દુર્ભાગ્ય; misery, calamity, harm, misfortune. અપાર, (વિ.) બેહદ, અનંત, ખૂબ; limitless, endless, excessive: --દર્શક, (વિ) આરપાર ન જઈ શકાય એવું; opaque, non-transparent. અપાવરણ, (ન.) ઉઘાડવું અથવા ખુલ્લું $29a; disclosure or revealing. અપાસર, (પુ) જૈન સાધુઓને ઉપાશ્રય; a Jain monastery. અપિ, (અ) પણ, વળી; but, moreover. અપૂજ, (વિ.)ન પૂજાતું; unworshipped. અપરતું, (વિ) જરૂરિયાત કરતાં ઓછું; insufficient. અપૂણ, (વિ) અધૂરું, ઊણું; imperfect, incomplete: અપૂર્ણાંક, (૫) અપૂર્ણ આંકડા; a fraction.

Page #24

અપૂર્વ`
અ', (વિ.) અવનવુ, વિચિત્ર, પૂર્વે ન ખને?'; novel, queer, unprecedented. અપેક્ષા, (સ્રી.) ઇચ્છા, આશા, અગત્ય; wish, expectation, necessity: અપેક્ષિત, (વિ.) ઇચ્છેલું', ધારેલુ', જરૂરી; anticipated, necessary.
અપૌરુષ(પેય), (વિ.) ખાયલું; cowardly, unmanly: (૨) મનુષ્યથી નિર્માણ નહિ થયેલું; not done by a human being, divine, god-made:(૩) (ન.) બાયલાપy;
cowardice.
અપ્તરંગી, (વિ.) ધૂની, ચંચળ; whimsical, sensitive.
અપ્રકટ (અપ્રગટ), (વિ.) અપ્રસિદ્ધ; not apparent, unpublished: (૨) ગુપ્ત; secret, hidden.
અપ્રતિષ્ઠિત (અપ્રતિષ્ઠ), (વિ.) બદનામ; ignoble, disgraced: અપ્રતિષ્ઠા,(સ્ત્રી.) બદનામી; ill-repute, disgrace. અપ્રમાણિક (અપ્રામાણિક), (વિ.) જૂઠ્ઠું, કપટી; dishonest, deceitful. અપ્રશસ્ત, (વિ.) ખદનામ, ટીકાપાત્ર; disgraceful, open to criticism: (૨) ઊતરતી કક્ષાનું, હલક; inferior,
mean.
અપ્રસન્ન, (વિ.) ખિન્ન, ઉદાસ, નાખુશ; dejected, sad, out of humour, gloomy, displeased. અપ્રસિદ્, (વિ.) પ્રતિષ્ઠારહિત, જાણીતુ નહિ એવુ; unreputed, obscure, not famous.
અપ્રસ્તુત, (વિ.) મુદ્દા બહારનુ; irrelevant, not to the point.
અપ્રાસગિક, (વિ.) મુદ્દા બહારનું; irrelevant, not to the point. અપ્રિય, (વિ.) અણગમતું, ધાત્મક; disagreeable, repulsive, disgusting. અપ્રીતિ, (સ્રી.) અણગમા, વૈમનસ્ય; dislike, enmity.
૯
અમેયુિ
અપ્સરા, (સ્રી.) સ્વગની વારાંગના, પરી; a celestial damsel, a nymph, a fairy. અક્ર, (વિ.) નિશ્ચિત, ઢ, ફરે નહિ એવુ; fixed, firm, unchanging. અફરાતફરી, (સ્ર.) ગેાટાળા, ઊથલપાથલ; confusion, disorder,a great change. અફવા, (સ્રી.) ગામગપાટા, ઊડતી ખબર;
a rumour.
અસોસ, (પુ.) પસ્તાવેı; repentence; grief: (૨) (અ.) અરેરે; alas !. અફળ, (વિ.) નિષ્ફળ, નકામુ, ફળરહિત; ineffectual, useless, fruitless, vain. અફાટ, (વિ.) (અ.) અતિ વિશાળ; very vast, immense, colossal: (ર) સતત; incessant.
અફાળવુ, (સ. ક્રિ) પછાડવુ'; to throw against: અફળાયું,
or dash
(અ. કિં.) પછડાવું; to be thrown or dashed against.
અફીણ, (ન.) એક ઝેરી માદક પદાર્થ; a
હમણાં જ;
poisonous narcotic, opium. અબઘડી, (અ.) અત્યારે જ, at this moment, just now. અબજ, (વિ.) (પુ.) એક સા કરાડ (ની સંખ્યા); one thousand millions. અબનૂસ, (ન.) એક પ્રકારનું ઊંચા પ્રકારનું કાળુ' લાકડુ; a kind of black wood of high quality. અબરખ (અભ્રક), (ન. ) એક પ્રકારની ચળતી ધાતુ; mica.
અમલા (ળા), (વિ) આછા મળવાળી; having little strength, weak: (૨) (સ્ત્રી.) નારી, સ્ત્રી; a woman. અબુ(ઓ)ધ, (વિ.) મૂખ; foolish: (૨) અવ્યવહારુ; impractical. અબજ, (વિ.) કદર ન કરે એવુ'; inappre
ciative.
અબોટિયું, (ન.) પૂજા કરતી વખતે અથવા જમતી વખતે પહેરવાનું રેશમી કે ઊનનું વસ્ત્ર; a silk or woollen cloth to

Page #25

અખાલ
be worn when offering prayers to God or when dining. અોલ, (વિ.) ખાલી ન શકાય એવું; unspeakable: (૨) મૂગુ'; dumb: (૩) ચૂપ; silent: (૪) બેભાન; unconscious. અોલા, (પુ. બ. વ.) સબંધ અથવા મિત્રાચારીના વિચ્છેt; break of relation or friendship.
અશ્વિ, (પુ.) સમુદ્ર, મહાસાગર; a sea,
an ocean.
અભક્ષ્ય, (વિ.) ન ખાવા જેવું; uneatable, inedible: (૨) ખાવા માટે શાસ્ત્રથી નિષિદ્ધ; religiously prohibited for eating: -ભક્ષણ, (ન.) એવા નિષિદ્ધ
ખારાક ખાવેશ તે, માંસાહાર; the act of eating such prohibited food, non-vegetarian food. અભડાવું, (અ. ક્રિ.) સ્પથી અપવિત્ર
થવું; to be impure by touching: (૨) (સ્ત્રીનુ) રૌદાન થવું; (of a female) to come to menses. અભણ, (વિ.) નિરક્ષર, ભણતરરહિત;
illiterate.
અભદ્ર, (વિ.) અશુભ, ખરાખ; inauspicious, evil, bad.
અભય, (વિ.) નીડર; fearless: (૨) (પુ'.) ભયને અભાવ; fearlessness: (૩) આશ્રય, સંરક્ષ; protection, defence: -દાન, (ન.), -વચન, (ન.) સલામતીની ખાતરી આપવી તે; assurance of safety or protection: -પદ, (ન.) નિભય સ્થિતિ, મેાક્ષ; safety, salvation. અભરાઈ, (સ્રી.) છાજલી; a shelf. અભ'ગ, (વિ.) આખું, અખંડ; whole, intact, unbroken: (૨) (પુ.) એક મરાઠી öt,a metre of poetry in Marathi. અભાગણ(ણી), (વિ.) કમનસીખ (સ્ક્રી.); unfortunate (woman). અભાગિયણ, (સ્ત્રી.) કમનસીબ સ્ત્રી; an unfortunate woman.
૨૦
અભિનવ(૩)
અભાગી (અભાગિયુ), (વિ.) કમનસીબ, નાલાયક; unfortunate, undeserving. અભાવ, (પુ.) અસ્તિત્વ ન હોવું તે, ગેરહાજરી; non-existence, absence: (૨) તંગી; want, deficiency, scarcity: (૩) અણગમે; dislike, repulsion. અભિકોણ, (પુ.) (ગ.) છેદાતી એ રેખાઓથી ખનેલા સામેના ખૂણા; a vertical angleઅભિકમણુ, (ન.) આરંભ, આક્રમણ; a beginning, an undertaking, an attack.
અભિગમન, (ન.) નજીક જવું તે; an approaching, going near: (૨) સભાગ; sexual intercourse. અભિજન,(પુ.) સગાંસંબંધી, relatives: (૨) કુટુંબ; family: (૩) વતન; native place:(૪)વ'; family line, ancestry. અભિજાત, (વિ.) ખાનદાન; born in a noble family: (૨) સુંદર; lovely, beautiful: (૩) માનનીય; respected: (૪) સંસ્કારી; cultured, civilized: (૫) શ્રેષ્ઠ; best: (૬) ડાહ્યુ; wise. અભિયાન, (ન.) નામ, ઉપનામ, અટક; name, sub-name, surname: (૨) શબ્દકેશ; a dictionary. અભિધેય, (વિ.) કહેવા યેાગ્ય; worth saying: (૨) (.) અક્ષરા ; literal meaning: (૩) ખાલવાના વિષય; subject of speech. અભિનય, (ન.) રારીરના હલનચલનથી ભાવદાન; a expression of sentiments by physical movements or gestures, acting: (૨) નાટક, વ.માં વેશ ભજવવેા તે; to play a role in a drama.
અભિનવ(-યુ), (વિ.) તન નવું; quite new: (૨) છેલ્લામાં છેલી ઢબનું; up-todate: (૩) Âિખાઉ, કાચું; of the primary stage, raw.

Page #26

અભિનંદન
અભીક
અભિનંદન,(ન.) ધન્યવાદ, શાબાશી; con- gratulation અભિનંદનું, (સ. ક્રિ.) ધન્યવાદ આપવા, શાબાશી આપવી; to congratulate: (૨) (અ. ક્રિ) રાજી થવું, આનંદવું; to be pleased or glad. અભિનિવેશ, (પુ.) આસક્તિ; attachment: (૧) એકાગ્રતા; concentration: (3) હઠ; obstinacy. અભિનિષ્ક્રમણ, (ન) બહાર જવું તે; exit, going out: (૨) સંન્યાસ; renunciation અભિનેતા,(.) નટ, નાટક, વિ.માં અભિનય કરનાર; an actor in a drama, etc. અભિન, (વિ.) અખંડ; undivided: (૨) એક જ, એકસરખું; same, identical, selfsame. અભિપ્રાય, (૫) મત, મંતવ્ય; an opi- nion: (૨) હેતુ, ઇરાદે; intention: (૩) વૃત્તિ, અર્થ; tendency, meaning અભિભવ, (૫) પરાજય; defeat: (૨) અપમાન, અનાદર; insult, disregard: (૩) બદનામી; disgrace, infamy. અભિભૂત, (ન) પરાજિત; defeated: (૨) અપમાનિત; insulted. અભિયાન, (ન.) ગર્વ, અહંકાર, pride, vanity: અભિમાની, (વિ.) અહંકારી; proud, vain. અભિમુખ, (વિ) સંમુખ; facing (૨) સામેનો (ખૂણો); opposite (angle): (૩) (અ) ની આગળ, તરફ; in front of, towards. અભિયુક્ત, (વિ) નિમાયેલું; appointed: (૨) રોકાયેલું; engaged. (૩) દોષારોપણ પામેલું; accused. (૪) (પુ) આરોપી; an accused, a defendant, અભિયોગ,(૫) દેષારોપણ; accusation: (૨) મુ ; a law-suit: (૩) ફરિયાદ; a complaint: (૪) પ્રયાસ; an effort: ૫) સંબંધ; relation (૬) ખંત; perseverence.
અભિરત, (વિ.) વધારે પડતું આસક્ત; excessively attached. અભિરામ, (વિ.) આનંદમય; delightful, blitheઃ (૨) આકર્ષક, મનોહર; attractive, charming. અભિરુચિ, (સ્ત્રી) રુચિ, શેખ; taste, liking, fondness: (?) a[r; inclination. અભિલાષા,(સ્ત્રી) અભિલાષ,(૫) ઇચ્છા, આકાંક્ષા; wish, desire, ambition: (૨) ઉત્કટ કામના, ઝંખના; yearning, craving: અભિલાષી, (વિ) કામનાવાળ; desirious, covetous, ambitious. અભિવંદન, (ન) (અભિવંદના), (સ્ત્રી.) નમન, નમસ્કાર; bow, salutation
અભિવંદ(સ. ક્રિ)to bow,to salute. અભિવૃદ્ધિ, (સ્ત્રી.) વધારે; increases (૨) વિકાસ, ઉન્નતિ; development, progress. અભિવ્યક્ત, (વિ) વ્યક્ત કે પ્રગટ કરેલું; expressed, revealed: અભિવ્યક્તિ , (સ્ત્રી) વ્યક્ત અથવા પ્રગટ કરવું તે; act of expressing or revealing, expression: () YE2iAl; exhibition, display. અભિશા૫, (પુ.) શાપ, પ્રતિશાપ; a curse, a counter curse: (૨) ખોટું ELML21401; false accusation. અભિષેક, (પુ.) વિધિપૂર્વકનું જલસિંચન; ceremonious sprinkling of water: (૨) શુભારંભ; inauguration: અભિસાર, (૫) પ્રમીઓનું મિલન; a lovers meeting (૨) પ્રેમીને મળવા ovg' a; the act of going to meet a lover: અભિસારિકા, (સ્ત્રી) પ્રેમીને 40241 ord ball; a woman going to meet her lover. અભિહિત, (વિ.) કહેવાયેલું; told, spoken, expressed. અભીક, (વિ.) નિર્ભય; fearless,

Page #27

અભીષ્મિત
અલીપ્સિત, (વિ.) ઇચ્છેલું; desired. અભીર, (પુ.) ગાવાળિયેt; a cowherd. અભીષ્ટ, (વિ.) ઇચ્છેલું; desired. (૨) મનગમતુ; pleasing, favourite. અભૂત, (ત્રિ.) ત્ બનેલું, નહિ થયેલું; not happened: -પૂર્વ, (વે.) કદી નહિ થયેલું, અદ્ભુત; unprecedented, extraordinary, miraculous. અભેદ, (પુ.) એકરૂપતા; oneness, sameness, unity: (૨) (વિ.) અખંડ, એકરૂપ; whole, undivided, united: -વાદ, (પુ.) -માગ, (પુ.) અદ્વૈતવાદ; non-dualism.
૨૩
અભ્ય ના, (સ્ત્રી) વિનંતી; request: (૨) અરજી; a petition. અભ્યસ્ત, (વિ.) ટેવાયેલુ, મહાવરાવાળુ; accustomed, habituated: (૨) અભ્યાસથી જાણેલુ'; known or learnt by experience or practice. અભ્યંગ, (પુ.) શરીરે સુગધી પદાર્થોના લેપ કરવા તે; anointing perfumed substances on the body. અભ્યાગત, (પુ.) મહેમાન, અતિથિ, મુલાકાતી; a guest, a visitor: (૨) ભિક્ષુ; a mendicant, a beggar: (૩) (વિ.) નજીક આવેલું; approached; having come near. અભ્યાસ, (પુ.) અધ્યયન; study: (૨) મહાવરા, દેવ; practice, habit: (૩) પુનરાવૃત્તિ; repetition: (૪) ધ્યાન, મનન; meditation: (૫) રીતભાત, રૂઢિ; manners, etiquette, decorum, custon: *મ, (પુ'.) અભ્યાસના વિષયાની ચાદી; a syllabus: અભ્યાસી, (વિ.) અનુભવી, ઉદ્યમી; experienced, habituated, studious, diligent: (૨) (પુ.) વિદ્યાથી; a student: (૩) પ ંડિત; a learnedman, a scholar. અભ્યુત્થાન, (૧.) મેભે; dignity: (૨) ઉત્ક†; prosperity
અમાત્ય
અભ્યુદય, (ન.) ઉન્નતિ, ઉત્કષ, આખાદી; rise, prosperity, progress, uplift. અભ્ર, (ન.) વાદળ; a cloud. અમથુ' (અમસ્તું),(અ.) વિનાકારણ, ફેગટ; without cause or purpose: (૨) (વિ.) નકામુ; useless. અમનચમન, (૬.) મેાજમા, મેાજશેાખ, આનંદપ્રમેć; luxury, merriment. અમર, (વિ.) મૃત્યુથી પર, મૃત્યુ ન પામે એવું; immortal: (૨) (પુ.) દેવ; a god, a divine being. અમરખ, (પુ.) ગુસ્સા; anger: (૨) વિષાદ; sorrow: (૩) ઈર્ષા; envy, jealousy: (૪) અસહિષ્ણુતા; intolerance: (૫) મૂંઝવણ; perplexity, confusion. અમરાઈ, (સી.) આંબાવાડિયુ; a mango
grove.
અમચંદ, (વિ.) બેહુદ; unlimited: (૨) નિર કુરા; uncontrolled: (૩) નિઝ્મ; immodest, shameless, impudent. અમલ, (પુ.) સત્તા, અધિકાર; power, authority:(૨) હદ્ભુત, વહીવટ; sway, sovereignty, administration: (૩) કારિકદી'; career: (૪) કંકુ, કેફી વસ્તુ; intoxication, a narcotic: (૫) આચરણ કે વ્યવહારમાં મૂકવું તે; execution.
અમલદાર, (પુ.) અધિકારી; an officer: અમલદારી, (સ્ક્રી.) સત્તા, અધિકાર; power, authority: (૩) અમલદારની ક્રો અથવા પદ; an officer's functions and post.
અમળાટ, (પુ.) વળ; twist: (૨) પેટની આંકડી; stomachache: (૩) વેર, અટસ; revenge, grudge. અમગલ(-ળ), (વિ.) અશુભ; inauspicious: (૨) (ન.) દુર્ભાગ્ય; misfqrtune. અમાત્ય, (પુ.) રાજ્યનેા પ્રધાન; minister of a state.
a

Page #28

અમાન
૨૩
અયન
અમાન, (ન.) સલામતી, રક્ષણ; safety, protection, shelter: -1, (al.) a thing given in trust, deposit: નદાર, (૫) વાલી (ટ્રસ્ટી); a trustee નદારી, (સ્ત્રી.) વાલીપણું trusteeship: (૨) પ્રામાણિક્તા; honesty, integrity. અમાનુષ (જી), (વિ.) માનવીને છાજે નહિ
એવું; inhuman (૨) રાક્ષસી, સૂર; monstrous, cruel. અમાપ, (વિ.) બેહદ, અનંત; limitless, endless, infinite. અમારુ, (સર્વ) (વિ.) “હુંનું છઠ્ઠી વિભક્તિનું બહુવચન; genetive plural
form of T', our. અમાવા(વ)સ્યા (અમાસ), (સ્ત્રી) માસના કૃષ્ણપક્ષને છેલ્લો દિવસ; the last day of the dark half of a lunar month, no-moon-day. અમિત, (વિ.) અમાપ, અનંત, અતિશય, limitless, endless, excessive. અમી, (ન.) અમૃત, મીઠાશ; nectar, sweetness: (૨) કરુણા, કૃપા mercy, favour: (3) 45; saliva. અમીન, (કું.) વાલી; a trustee, guardian: () 441€; an arbitrator: (૩) અધિકારી; an officer: (૪) (વિ.) વિશ્વાસુ; trustworthy. અમીર, (૫) ઉમરાવ; an aristocrat, a nobleman (૨) સરદાર; a chief: -શાહી, (સ્ત્રી) અમીરની હકૂમતવાળું રાજ્ય; an aristocracy: અમીરી, અમરાઈ, અમીરાત, સ્ત્રી.) ઉમરાવપણું; nobility, aristocracy. અમુક, (વિ.) ચેસ, મુકરર કરેલું; some, certain (૨) (સર્વ) નિર્દિષ્ટ, મુકરર (વ્યક્તિ કે વસ્તુ); a certain person or thing. અસૂત(-7), નિરાકાર shapeless, unembodied.
અમૂલ, (વિ.) મૂળરહિત; rootless, foundationless: (૨) આધારહીન; supportless. અમૂલ્ય, (અસલ, અમોલ), (વિ.) કિંમત આકી ન શકાય એવું, ઘણું જ કીમતી; priceless, invaluable, very costly. અમૃત, (વિ.) અમર; immortal:(૨) (ન.) અમરત્વ આપે એવું દેનું અતિ સ્વાદિષ્ટ પીણું; a very sweet immortalising drink of gods, nectar: p4, (.) અમરત્વ; immortality. અમે (અમો), (સર્વ), હુંનું બહુવચન; plural of 'l', we. અમેય, (વિ.) બેહદ, અમાપ; limitless, boundless, endless. અમોધ (વિ) અચક, સટ, રામબાણ: infallible, positively effective, unfailing, sure. અસ્મા , (સ્ત્રી) મા, માતા; mother. અશ્વ, (વિ.) ખાટું; sour: (૨) (ન.)
તેજાબ; acid. અજ્ઞાન, (વિ) મેલું, કરમાયેલું અથવા ખિન્ન નહિ એવું; neither dirty, nor withered, nor dejected. અય, (ન.) ખંડ; iron. અય, (અ.) અરે !, હે !; oh!. અયન, (ન.) ગતિ, ગતિમાર્ગ, પ્રયાણ motion, path of motion, journey: (૨) સૂર્યનું ઉત્તરાયણ અથવા દક્ષિણાયન; sun's motion or journey north or south of the equator: -વૃત્ત, (ન.) સૂર્યને ભ્રમણ માર્ગ; the path of sun's motion or journey, orbit: (૧) અડધું સૌર વર્ષ છ માસ; half solar year, six months: (૩) ઉત્તરાયણ અથવા દક્ષિણાયનનું સૌથી દૂરનું બિંદુ, અર્થાત્ વિષુવવૃત્તથી ઉત્તર અને દક્ષિણે 233 zu'; the northern or

Page #29

અયાચક
southern equinox or solstice i.e. 23 degrees north or south of the equator: (૪) ગૃહ, મકાન; a house, a dwelling. અયાચક, (વિ.) ચાચના ન કરે એવુ'; not apt to beg or request, unsoliciting: (૨) સંતુષ્ટ; satisfied, contented: –વૃત્તિ, (સ્રી.) maintenance without begging or asking for: વ્રત, (ન.) એવેા નિયમ; such vow or principle.
અયુક્ત, (વિ.) જોડાયેલું નહિ, અલગ; not joined, separate: (૨) અયેાગ્ય, અણછાજતું; improper, unseemly, unbecoming: (૩) તક વિરુદ્ધનું; illogical, preposterous. અયોગ્ય, (વિ.) નાલાયક, અતિ; un
૨૪
worthy, unfit, improper. અયોતિ (–જ), (વિ.) યાનિ દ્વારા ન જન્મેલું; having no origin of birth:-(૨) સ્વયંભૂ; આપમેળે જન્મેલુ'; self-born: —જા, (સી.) સીતા, લક્ષ્મી; Sita, Lakshmi -the goddess of wealth. અરક્ષિત, (વિ.) રક્ષિત નહિ એવું; ungurded, unprotected: (૨) ઉધાડુ, ખુલ્લુ'; bare, naked.
અરજ, (સ્રી.) વિનંતી, ફરિયાદ; a request, an entreaty, a complaint: અરજી, (સ્રી.) લેખિત અરજ કે ફરિયાદ; a petition:દાર, (વિ.) અરજ કે વિનંતી કરનાર; petitioner, applicant. અરડૂસી, (સ્રી.) અરડૂસો, (પુ.) એક ઔષધીય વનસ્પતિ; a herb. અર(િણી), (સ્રી.) એક પ્રકારનું ઝાડ;
a kind of tree.
અરણ્ય, (ન.) જગલ; a forest: “રુદન, (ન.) જંગલમાં કરેલું અર્થાત્ કાઈ સાંભળે નહિ એવુ* મિથ્યા રુદન; a cry in the wilderness, i.e. useless weeping or complaint.
અષ્ટિ
અતિ, (સ્રી.) રતિ અર્થાત્ આસક્તિ કે અનુરાગને અભાવ; absence of attachment: (૨) ત્યાગ, સન્યાસ; absence of possession, renunciation. અરમાન, (સ્રી.) ઉમેદ, ઝંખના, આતુરતા; ambition, craving, eagerness, yearning. અરમાર, (સ્રી.) નૌકાસૈન્ય, દરિયાઈ કાલા; navy: અમારી, (વિ.) નૌકાસૈન્યને લગતુ'; naval.
અરર, (અ.) વ્યથા, ચિંતા કે દુ:ખસૂચક ઉદ્ગાર; alas.
અરવિંદ, (ન.) કમળનું ફૂલ; the lotus flower.
અરસપરસ, (અ.) પરસ્પર; mutually. અરસિક, (વિ.) શુષ્ક; dry, uninteresting: (૨) ઊર્મિ હીન, રસવૃત્તિહીન; unromantic, dull, not fond of arts, etc.
અરાગ, (વિ.) રાગરહિત, ઇચ્છારહિત; without attachment, desireless: (૨) (પુ.) અણુમનાત્ર, bitter or unfriendly relation. અરાજક્તા, (શ્રી.) અંધાધૂ'ધી; a social disorder, absence of law and order, anarchy, chaos. અરાતિ, (પુ'.) દુશ્મન, શત્રુ; an enemy. અરિ, (પુ.) દુશ્મન, શત્રુ; an enemy: (૨) મધ, લાભ, (દુશ્મનના અથ માં); anger, greed, etc. (in the sense of an enemy). અરિષ્ટ, (ન.) આફ્ત, દુર્ભાગ્ય; calamity, disaster, misfortune: (૨) મેાતની નિશાની; a symptom of death: (૩) પેય, ઉકાળા; a decoction:
(૪) (ઔષધીય) આસવ; medicinal liquor: (૫) અરીઠાનું ઝાડ; a soapberry tree: (૧) અરીઠું; a soapberry: (૭) (પુ.) સૂર્ય; the sung (૮) (પુ.) દુશ્મન; an enemy:

Page #30

અહિઁ ત
(૯) (વિ.) અશુભ; inauspicious: (૧૦) આતકારક; calamitous. અરિહંત, (વિ.) દુશ્મનેને તારા કરનાર; destroyer of enemies: (૨) (પુ.) ભગવાન બુદ્ધુ; Lord Buddhaઃ (૩)જૈનેાના તીથ કરમાંના કાઈ એક; any one of the Tirthanker's of the Jains. અરીસો, (પુ.) દૃણ, આયને; a mi!rer,
a looking-glass.
અરુચિ, (સી.) અણગમે; dislike, repulsion: (૨) અપચા, ક્ષુધાના અભાવ; indigestion, loss of appetite: અનુચતુ, (વિ.) અણગમતું; repulsive. અરુણ, (વિ.) લાલ, રાતુ, સેનેરી; reddish, of golden colour: (૨) (પુ.) સૂર્યના સારથિ; the charioteer of the sun, aurora: (૩) પીઢ, ઉષા; the dawn, daybreak: (૪) સૂર્યોદય પહેલાંના સમયે આકાશને રંગ; the colour of the sky just before sunrise, i.e. at the dawn. અપરું (અરુપરું), (અ.) અવ્યવસ્થિત રીત; irregularly, in a disorderly
manner.
અરું', (અ.) નજીક; near: (૨) આ રીતે,
આમ; thus.
અરૂપ, (વિ.) આકારરહિત; shapeless, unembodied.
અરે, (અ.) વ્યથા, આશ્રય, ચિંતા, વ. સૂચક ઉદ્ગાર; an exclamation expressing alliction, surprise, anxiety, etc.; ‘oh’: અરેરાટ, (પુ.), અરેરાટી, (સ્ત્રી. ) વ્યથા, આશ્ચય, ચિંતા વગેરેથી ઉદ્ભત્રતા આધાત; shock resulting fron affliction, surprise, anxiety, etc.; horror, intense repugnance. અર્ક (અરક), (પુ.) સત્ત્વ, સાર; essence, extract: (૨) સૂ'; the sun: (૩) પ્રકાશનું કિરણ; a ray of light:
૨૫
અથ
(૪) આકડાને છેડ; a kind of poisonous plant. અગલ, (પુ.) બારણાના આગળ; a door's bolt: (૨) ભૂંગળ; a kind of hornlike musical instrument. અ', (પુ.) મુલ્ય; price: (૨) લ, ચોખા, વ. પૂન્ત માટેનાં દ્રવ્યા; offerings by way of worship such as flowers, rice, etc.: (૩) એવી પૃક્ત; a worship with offerings. અધ્ય,(વિ.) કીમ્તી; precious: (૨) પુત્ય; worthy of worship: (૩) (ન.) અમુક દ્રવ્યો. અર્પણ કરીને થતી પૂન; worship with offerings. અક, (વિ.) પૂજનાર; worshipping: (૨) (ન.) પૂતરી; a worshipper. અન, (ન.) (ના), (સ્ત્રી.) અપણવિધિ સાથેની પૂજા; a worship with cfferings: (૨) કપાળે ચંદન લગાડવું તે; application of sandal-wood on forehead: અચવુ, paste (સ, ક્રિ) અર્પણવિધિ સાથે પૂન્ન કરવી; to worship with offerings: અર્ચા, (શ્રી.) અપણવિધિ સાથેની પૂન;
ઈં
worship with offerings: અર્ચિત, (વિ.) પૂજેલું'; worshipped, honoured: અનીય, અય્ય, (વિ.) વૃષ; worth worshippi`g, venerable.
અર્જુન, (ન.) લાભ, નફા, કમાણી; gain, profit, earning: અજિત, (વિ.) મેળવેલુ, કમાયેલું; gained, earned. અણુવ, (પુ.) સમુદ્ર, મહાસાગર; a sea,
an ocean.
અર્થ, (પુ.) સમજૂતી; meaning: (૨) ઇરાદા, હેતુ; intention, motive: (૩) સંપત્તિ, ધન; wealth, money: (૪) જરૂર; need, want: (૫) પ્રયાજન; object: -કામ, (વિ.) ધન અને ભૌતિક પદાર્થોની કામનાવાળું; craving for

Page #31

અને
અલગાર
wealth and material things: -કારણ, (ન.) આર્થિક તંત્રનું આયોજન: economic organisation: –ગાંભીય, (ન.) –ગૌરવ, તેનો અર્થની ગહનતા; depth of meaning -ધન, (વિ.) કું છતાં અર્થસભર; concise but full of mening, subtle, compact: -EL, (પુ.) પણ, લેભી, પૈસાને ગુલામ: a
mi. cr, a slave of money: -શાસ્ત્ર, (ન.) સંપતિશાસ્ત્ર; the science of econoinics, political ecosomy: શાસ્ત્રી, પુ.) સંપત્તિશાસ્ત્રનો નિત; aneccriomist. અધાંત, ( અ.) એટલે કે; that is to say:
અથે, અ) માટે; for. અદન, (વિ.) વિનારા; destructives (૨) (ન.) નાશ કરનાર; a destroyer. અર્ધ, (વિ.) અડધું; half. (૨) (ન.) સરખા અડધા ભાગ; a half: –ગોળ, (14) અડધુગોળ; semi-circular: (૨). (પુ.) અડધુ વર્તુળ, પૃથ્વીના ગેળાનો 24 SPIL GAPI, a semi-circle, a hemis; here: –દધ, વિ.) ઉપલકિયા જ્ઞાનવાળું; lieving superfluou's knowledge: -વિરામ, (ન.) એક વિરામ ચિહ્ન (:) a semicolon (;): અર્ધાગના, (સ્ત્રી) પત્ની: a wife: અધગવાય, (૫) પક્ષાઘાત, લકવો; paralysis. અર્પણ, (ન.) આપવું તે; giving. offering, dedication –પત્ર, (ન.)-પત્રિકા, (સ્ત્રી) અર્પણ કર્યા બાબતને લેખ; an, authorisation of gift, a letter of dedication: અર્પવું, (સ. કિ.) આપવું, ભેટ આપવી to give, to gift, to present: પંત, (વિ) આપેલું; given, gifted, dedicated, offered. અબુદ,(પુ.) વાદળ; a cloud(૨) દસ #213; the number 100 million: (૩) રોગની ગાંઠ; a tumour: (૪) આબુ પર્વતમાળા; the Abu mountain range.
અર્ભક, (૫) બાળક; a child, an infant. અર્યમા, (પુ.) સૂર્ય; the sun (૨) પ્રથમ અથવા મુખ્ય પૂર્વજ; the first or the chief ancestor. અર્વાચીન, (વિ.) આધુનિક; modern. અર્શ, (પુ.) હરસને રોગ; a kind of disease, piles.
(-),(કું.) સંપૂર્ણ જ્ઞાની, ભગવાન બુદ્ધ; thoroughly enlightened, Lord Buddha: (૨) તીર્થકર (જેનોના); Tirthanker of the Jains. અર્શ, (વિ.) પૂન્ય; worth worship-- ping, respected: (૨) ગ્ય, ઉચિત; proper, beliiting. અલ, (અ.) બસ, ખરેખર, enough, verily, indeed. અલક, (પુ.) વાળ, વાળની લટ; hair, a lock of hair. અલકમલક, (પુ.) દેશવિદેશ; home (country) and foreign countries: (ર) દુનિયા; the world. અલકનંદા,(સ્ત્રી.) ગંગા નદી; the Ganges: (ર) આઠથી દસ વર્ષની કન્યા; a girl aged cight to ten years. અલક્ષિત, (વિ.) ધ્યાનમાં નહિ લેવાયેલું unheeded: (૨) નહિ જોયેલું; unseen. અલક્ષ્ય, (વિ.) નેમ વિનાનું; aimless: (૨) અદશ્ય; invisible. અલખ, વિ.)અય, ગૂઢ, imperceptible,
mysterious: -નિરંજન, (પુ.) અય, DEL 34991 4771Hl; the mysterious Lord or Brahman. અલખત, (સ્ત્રી.) ધન, દોલત; money, wealth. અલગ, (વિ.) જુદું; separate: (૨) દૂર; far, apart. અલગત, (સ્ત્રી) અગત્ય; need: (૨) ઉદાહરણ, ઘડે; an example. અલગાર, (સ્ત્રી) હાર, પંક્તિ; a line, a row.

Page #32

અલગારી
અલિપ્ત
અલગારી, (વિ.) શેખીન; fond, dandy. અલગજ, (ન.) વાંસળી જેવું એક વાદ્ય; a musical instrument like a flute. અલછ(–છ), (સ્ત્રી.) દારિદ્રય, ગરીબી; poverty. અલપઝલપ, વિ.) અસ્પષ્ટ, indistinct, obscure. અલપવું, (સ. કિ.) ગાવું; to sing. અલપ(પા), (અ. કિ.) અદશ્ય થવું,
પાવું, to disappear, to hide (cue's sell). અલકા, (પુ.) ફકીરનો બાંય વિનાનો લાંબો j@mul; a long sleeveless robe of a Fakir. અલફાઉ, (વિ) કાલતું, નકામું; superfous, useless. અલબત(ત્ત-ના), (અ.) જરૂર, બેશક; stirely, of course, decidedly, certainly. અલબેલું, (વિ.) ઈકી; amorolls: (૨) છેલબટાઉ, ફાંકડું; fonnish (3) ફાવે એવું, મેહક; seductive, tempting. અલભ્ય (અલભ), (વિ.) અપ્રાપ્ય; unobtainable, unattainable. અલમ, (અ.) બસ (કરો); બંધ કરો enough (of ii), shut up!. અલમસ્ત, વિ.) સ્થૂળ અને બળવાન; plump and strong, robust, sturdy: (૨) મસ્તાન; intoxicated with strength, etc. અલમારી, (સ્ત્રી.) કબાટ; a cupboard: (૨) છાજલી; a shelf. અલવણ (અલણ), (વિ.) મીઠા વિનાનું (ખેરાક, વ.); saltless (food, etc.) અલવવું, (અ. ક્રિ) મૂંગા રહેવું; to refrain from speaking, to keep silence, to keep mum. અલવાન, (ન) કોર વિનાની કામળી કે શાલ; a borderless blanket.
અલસાવું, (અ. ક્રિ.) આળસ કરવું; to remain idle. અલંકાર, (૫) શણગાર; decoration: (ર) ઘરેણું; an ornament: (૩) ભાષા41519: a figure of speech, rhetoric: --શાસ્ત્ર, (ન.) ભાષાલંકારનું શાસ્ત્ર; the science of the figures of speech, rhetoric: અલંકૃત, (વિ.) decorated, ornamented. અલંધનીય (એલંધ્ય), (વિ.) ઓળંગી ન 2151 243; incapable of being transgressed or crossed, unsurmotable: (૨) ઉલ્લંઘન ન થઈ શકે 243; inviolable. અલાદ, વિ.) ગરીબ, નિ , દીન; poor, moneyless, humble. અલાબલા, (ત્રી.) ભૂત, વ.નું નડતર: tro - ble arising from the iniluence cf a ghost or an evil spirit: (?) આફત, ઉપાધિ; calandit, trouble. અલાબ(અ), (સ્ત્રી) સંન્યાસીનું તુંબડુંક a mendicant's bowl made of a gourd. અલાયચી, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારની ડાંગર; a kind of rice. અલાયચા, (ઇલાયચો), (પુ.) અલાયચીનું ઝાડ; cardamom: (૨) એક પ્રકારનું રંગીન ભાતવાળું કાપડ; a kind of chequered cloth. અલાયદુ, (અલાહકુ, ઇલાયદુ), (વિ. અલગ, ભિન્ન; separate, different. અલાવા, (અ.) ઉપરાંત, વધારામાં, સિવાય $; besides, in addition to, except. અલિ, (પુ) ભમ; a wasp. અલી, (પુ.) ભમર; a wasp: (૨) (સ્ત્રી) બહેનપણી, સખી: a female friend: (૩) પંક્તિ , હાર; a line, a row. અલિત (અલેપ), (વિ.) અનાસક્ત; unattached: (R) 4274: neutral, unconcerned.

Page #33

અલિંગ
અવગ્રહ
અલિંગ,(ગી), (વિ.) જાતિરહિત; sexless: (૨) નિરાકાર, શરીરહિત; unembodied: (૩) (પુ.) પરમાત્મા; God, the Supreme Being. અલીક, (વિ.) ખેરું; false, untrue (૨) અપ્રિય; repulsive. અલીલખ, (વિ.) ઘણ, સંખ્યાબંધ; many, numerous. અલણ (વિ.) જુઓ અલવણ. અલખું, (વિ.) નકામું; useless. (૨)
અફળ; fruitless. અલેલ, (વિ.) અવ્યવસ્થિત, ઉતાવળિયું; disorderly, hasty: (૨) જેમતેમ અંદાજેલું; roughly estimated: –ટપુ, (પુ.) બિનઆધારભૂત અથવા ગપાટિયું માણસ; an unreliable man, a boaster, a gossiper. અલોપ, (વિ) અદશ્ય: invisible. અલૌકિક, (વિ.) દિવ્ય; divine, supernatural ૨) અસાધારણ; extraordinary, rare. અ૫, (વિ.) છે; in smail measure, little= (૨) નજીવું, કુલ્લક; insignificant, triffing:-જીવી, (વિ.) અલ્પકાળ જીવનારું; short-lived:-, (વિ.) ઘેડા જ્ઞાનવાળું, અજ્ઞાની; knowing little, ignorant -તમ, (વિ.) સૌથી ઓછું; least, minimum possible –બુદ્ધિ, -મતિ, (વિ.) મૂM; foolish: -વિરામ, (ન.) (ભાષાનું) એક વિરામચિહ્ન (,) a coma (,): અલ્પાહાર, (પુ) નાસ્તો,
HAISIR; breakfast, refreshrnent, moderation in food. અલા , (૫) ઈશ્વર, ખુદા; God. અવકાશ, (પં) આકાશ, ખાલી જગા; sky, space: (૨) તક, પ્રસંગ; an occasion, an opportunity: (૩) ફુરસદ; leisure: (૪) સમયનો ગાળે; interval of time. અવકણું, (વિ) વીખરાયેલું; scattered, strewn (૨) ભાંગેલું, વિનાશ પામેલું; broken, destroyed.
અવકૃપા, (સ્ત્રી.) ઇતરાજી; disfavour. અવકિયા, (સ્ત્રી.) ઊલટી ક્રિયા કે અસર; counter action or effect, reaction: (૨) નુકસાન; harm, loss. અવગણના, (સ્ત્રી.) ઉપેક્ષા, અવજ્ઞા; disregard, indifference: (૨) અપમાન; insolt. અવગણવું, (સ, કિ) ઉપેક્ષા કરવી; to disregard. અવગત, (વિ) જ્ઞાત, આવડેલું; known, learnt: (૨) અધ:પતન પામેલું; fallen, degenerated. અવગતિ, (સ્ત્રી.) પડતી; degeneration, full: (૨) મૃત્યુ પછીનું આત્માનું અધ:પતન; soul's degeneration after death: (૩) સમજ, જ્ઞાન; understanding, knowledge: અવગતિયું, (વિ.) મૃત્યુ પછી અવગતિ પામેલું; degenerated after death. અવગાઢ, (વિ.) ગરક થયેલું; engrossed: (૨) ઊંડું; deep. અવગાહ, (પુ.) અવગાહન, (ન) ગરક થવું તે, ડૂબકી મારવી તે; engrossment, diving, immersion: (૨) પ્રવે; entrance: (૩) પરીક્ષા, ચકાસણી; examination, investigation: () સ્નાન; bath: અવગાહવું, (અ. કિ.) સ્નાન કરવું, ડૂબકી મારવી; to bathe, to dive, to dip. અવગુણ (પુ.) દુર્ગુણ, ખામી, દેષ; vice, shortcoming, fault: (૨) ગેરફાયદો, નુકસાન; disadvantage; loss= (૩) 244512, ingratitude. અવગુઠન, (ન.) ઢાંકણ; covering (૨) બુરખે; a veil, a mask: અવગુઠિત, (A.) Cite; covered, veiled. અવગ્રહ, (પુ.) અડચણ, અવરોધ; obstruction, hurdle, hindrance:(2) 24; habit: (૩) શાપ; curse: (૪) દુકાળ; drought, absence of rains, famine:

Page #34

અવધડ
(૫) (વ્યા.) સમાસના વિચ્છેદ; (gram) separation of a compound. અવઘડ, (૬.) મુશ્કેલ; difficult: (૨) (સી.) મુશ્કેલી; difficulty. અવઘોષણા, (સ્રી.) ઢંઢેરા, જાહેરાત; a proclamation, a declaration. અવચનીય, (વિ.) પ્રશંસાપાત્ર, અનિંદ્ય; praiseworthy, uncensurable: (૨) ન ખેાલવા જેવું; unexpressible. અવચ્છિન્ન, (વિ.) અલગ, અલગ પાડેલું; separate, separated: (૨) મર્યાદિત;
limited.
અવચ્છેદ, (પુ.) અલગ કરવું તે; separation: (૨) તફાવત; difference: (૩) ભાગ, વિભાગ; part, portion, division: (૪) મર્યાદા; limit: (૫) સીમા, &t; boundary: (૬) વિશિષ્ટતા; peculiarity, characteristic: (૭) તપાસ, ચકાસણી; investigation. અવજોગ (અવયાગ), (પુ.) ખરાબ મુ; inauspicious moment or time. અવજ્ઞા, (સ્રી.) અવગણના, ઉપેક્ષા; disobedience, disrespect: (2) અપમાન; insult: (૩) ધિક્કાર; hatred. અવઢક, (સ્ત્રી.) અડક, કુળનામ; a
surname.
અવતરણ, (ન.) ઊતરવું તે; descent: (ર) જન્મ, અવતાર; birth, incarnation: (૩) ઊતરતા ઢાળ; downward slope: (૪) ટાંચણ, ઉતારે; a quotation: -ચિહ્ન, (ન.) ટાંચણ દર્શાવવા વપરાતું ચિહ્ન (“ ''); inverted comas ('' '') used for expressing a quotation: અવતરવું, (અ. ક્રિ.) ઊતરવુ, જન્મવુ'; to come down, to be born. અવતાર, (પુ.) ઊતરવું તે; descent: (૨) જન્મ; birth: (૩) જિંદગી; life: (૪) અવતરેલા ઈશ્વર કે દેવ; an incarnation: અવતારી, (વિ.) અવતારને લગતું, દેવી; pertaining to an incarnation, divine.
૨૯
અવયવ
અવદશા, (સ્ત્રી.) પડતી, દુશા, દુર્ભાગ્ય; adversity, misfortune. અવદાન, (ન.) અગ્નિને જમાડવેા તે; offering food to fire: (ર) પરાક્રમ; an adventure. અવધાન, (ન.) ધ્યાન, લક્ષ; heed, atten tion, concentration: અવધાની, (વિ.) એકાગ્રતાની શક્તિવાળું; having the power of concentration. અવધારણ, (ન.) (~ણુા), (સ્ત્રી ) નિણૅય, નિશ્ચય; decision, determination: અવધારવું, (સ. ક્રિ.) નિણૅય કરવા; to decide: (૨) નક્કી કરવુ; to fix, to deterraine: (૩) વિગતવાર તપાસવું; to examine minutely. અવધિ, (પુ.) (સ્ત્રી) મર્યાદા, હઃ; limit: (૨) અત; end: (૩) નિશ્ચિત સમય; fixed period of time. અવધીરા, (સ્ત્રી.) અનાદર, અપમાન; disregard, insult. અવ(અ)ધૂત, (પુ.) મસ્ત વેરાગી કે ખાવે;
a self-satisfied carefree ascetic: (૨) (વિ.) મસ્ત ચિંતારહિત અને આત્મરત; carefree and self-satisfied. અવનત, (વિ.) નીચુ નમેલું; bent down: અવનતિ, સ્ત્રી.) પડતી; downfall, degeneration.
અવનવુ', (વિ.) નવીન; novel, new: (૨) વિચિત્ર; queer, strange: (૩) અદ્ભુત; extra-ordinary, miraculous. અનિ(ની), (સ્ત્રી.) પૃથ્વી; the earth: તલ, (ન.) પૃથ્વીની સપાટી; surface or crust of the earth. અવસાન, (ન.) (ના), (સ્ત્રી.) અપમાન; insult: (૨) ધિક્કાર; hatred: અન્નમાનવું, (સ. ક્ર.) અપમાન કે ઉપેક્ષા કરવાં; to insult, to disregard. અવયવ, (પુ.) શરીરનેા ભાગ; a part of the body, a limb: (૨) અંશ, ભાગ; a partઃ (૩) સાધન; means: (૪) અંગભૂત ભાગ; a component.

Page #35

અવરજવર
અવળું
અવરજવર, (૫) (સ્ત્રી.) આવજા; frequent visits or movements. અવરોધ, (મું) અટકાયત, અવરોધ; impediment, a hurdle= (૨) રાણીવાસ, અંતઃપુર; a queen's apartments, a hareme –ક, (વિ.) બાધક, રોકે એવું; obstructive. અવરોહ, (૫) ઊતરવું તે; descent, a coming down: (૨) (સંગીત) ઊંચા સૂર પરથી નીચા સૂર પર જવું તે; (music) going down from a higher to a lower note. અવર્ણ, (વિ.) રંગહીન; colourless: (૨) 2474.84 mlad'; belonging to the untouchable caste. અવર્ણનીય (અવશ્ય), (વિ.) શબ્દાતીત; beyond words, indescribable. અવલ, (વિ.) ઉત્તમ; best: (૨) પહેલું; first: -કારકુન, (પુ.) મુખ્ય કારકુન; a head clerk. અવલકંજલ, (સ્ત્રી.) દફનક્રિયા; funeral ceremony. અવલંબન,નિ.) અવલંબ,(પુ.) આધાર; a support: (?) HEE; help. અવલંબવું, (સ. કિ.) આધારે રહેવું; to be supported, to depend on, to rely on: (૨) (અ. ક્રિ.) લટકવું; to hang or to be suspended (in air). અવલહ, (૬) ચાટણ, semiliquid food or medicine to be licked. અવલોકન, (ન.) નિરીક્ષણ; observation, supervision (૨) ચકાસણી, તપાસ; investigation: –કાર, (પુ.) નિરીક્ષક, 614124 $2817; an observer, an inspector, a supervisor: અવલોકવું, (સ. ક્રિ.) નિરીક્ષણ કે તપાસ કરવાં; to observe, to inspect, to supervise. અવશ, (વિ.) લાચાર; helpless: (૨) પરત ત્ર; dependent. અવશિષ્ટ, (વિ.) શેષ, બાકી રહેલું residual, remnant.
અવશેષ, (૫) શેષ અથવા બાકી રહેલ ભાગ; a remainder, residue: (૨) 2437; the ruins of an old wrecked building, etc. અવશ્ય, (અ.) એક્કસ, ખચીત, જરૂર, surely, of course, certainly: અવશ્યમેવ, (અ.) ચક્કસ જ, ખચીત જ; positively, necessarily. અવસર, (પુ.) તક, પ્રસંગ; an opportunity, an occasion (૨) સમયને
Loti; period of time. અવસાત, (અ) અત્યારે જ, હમણાં જ; at this moment, just now: () ઓચિંતાં, એકાએક; suddenly. અવસાદ, (પુ.) વિનારા; destruction: (૨) સંતાપ,દિલગીરી;affliction, sadness. અવસાન, (ન.) મૃત્યુ; death: (૨) અંત; end. અવસ્થા, (સ્ત્રી.) દશા, સ્થિતિ; state, condition: (2) 45481; old-age: (૩) તબક્કો; a stage. અવહેલના, (સ્ત્રી) (ન) (ન.) અનાદર, અપમાન; disregard, insult:
અવહેલવું, (સ. કિ.) અનાદર કર; to disregard. અવળચંડું, (વિ.) અડપલાંખેર; mischievous, pranky: Manusis, (21.) mischievous, behaviour. અવળવાણી, (સ્ત્રી) શબ્દાર્થથી ઊલટા અર્થવાળું વિધાન, ગૂઢવાણી કાવ્ય, વ.; a statement, speech, poem, etc. implying the opposite meaning than the apparent or literal meaning: (૧) અશુભ વાણી; inauspicious speech. અવળાઈ, (સ્વી) વર્તનની આડાઈ crooked or improper behaviour: (૨) જક્કીપણું; obstinacy. અવળું, (વિ.) ઊંધું, ઊલટું; topsyturyy, up-side-down, reverse, contrary:
ioked.

Page #36

અવાક
૩૧
અવ્યક્ત
(૨) વાંકું; curved, crooked (૩) આડું;
transverse, cross. 24915, (G.) **; speechless: (+) દિમૂહ; stunned, dismayed. અવાજ, (પુ.) દવનિ, સાદ; sound, voice. અવાણ, (સ્ત્રી.) ચાલવાની ઢબ; mode of walking, gait (૨) ગુણ, લક્ષણ, quality. અવારનવાર, (અ) કદી કદી, પ્રસંગોપાત્ત; occasionally, sometimes: (?) ARIફરતી; alternately. અવાવરુ, (વિ.) લાંબા સમયથી પડતર zuud 4481241 Canid; unused (unoccupied) for a long time. અવાસ્તવિક (અવાસ્તવ), (વિ.) હકીક્તજન્ય અથવા વાસ્તવિક નહિ એવું; unreal, not factual, untrue. (૨) કલ્પિત imaginary, fanciful. અવા, (પુ.) (ન) દાંતના પીદિયાંthe gums of teeth. અવિકલ(–), (વિ.) અખંડ; whole, undivided, upbroken, intact: (?) વ્યવસ્થિત; orderly, tidy: (૩) અક્ષુબ્ધ; unperturbed. અવિકારી, (અવિકાર), વિ.) અપરિવર્તનશીલ, વિકારરહિત; unchangeable, free from deformity. અવિચળ(લ), (વિ) ચળે નહિ એવું; steadfast, immovable. (૨) સ્થિર stable: (૩) શાશ્વત; permanent, everlasting. અવિચાર, (૫) વિચારશક્તિને અભાવ; thoughtlessness, imprudence:
અવિચારી,(વિ.) વિચારશક્તિરહિત, ચંચળ, ઉતાવળિયું; thoughtless, sensitive, hasty. અવિચ્છિન, (વિ.) અખંડ; intact, undivided:(2) 2dd; incessant. અવિદ્ય, (વિ.) કાપી કે છૂટું પાડી ન 21514 243'; incapable of being cut or separated.
અવિદ્યા,(સ્ત્રી) આધ્યાત્મિક જ્ઞાનનો અભાવ, 24$11t; absence of spiritual knowledge, ignorance: (3) H141; illusion (Maya). અવિનય, (૫) અસભ્યતા, incivility, discourtesy, immodesty,impudence:
અવિનયી, (વિ.) અસભ્ય; incivil, discourteous, impudent. અવિનાશી, (વિ.) અમર, નિત્ય, નાશ ન થઈ શકે એવું; immortal, eternal, everlasting, indestructible: (૨) (૫) પરમાત્મા, ઈશ્વર; the Supreme Being, God. અવિભક્ત, (વિ.) અખંડ; undivided: (૨) સહિયારું; jointly owned. અવિભાજ્ય, (વિ.) વિભાગ ન પાડી શકાય એવું; indivisible. અવિરત, (વિ.) વિક્ષેપરહિત; uninterrupted, continuous: (૨) (અ.) સતત; incessantly, contioually. અવિરામ, (વિ) વિરામરહિત; without taking rest, continuous: (?) (અ) સતત; incessantly. . અવેડો, (અવાડ, હવાડો-હવેડો), (કું.) ઢોરને પીવાના પાણી માટેનાં કુંડ, ટાંકી, વ; an open reservoir for cattle. અવેર, (ન) વૈમનસ્યને અભાવ; absence of enmity: (૨) સારો સંબંધ; good relation. અવેધ, (વિ.) અનધિકૃત; unauthorised: (૨) શાસ્ત્રોથી અમાન્ય; forbidden by scriptures: (૩) બંધારણવિરુદ્ધ unconstitutional. (૪) વિધિરહિત, unceremonious. અવ્યક્ત, (વિ.) અદશ્ય; invisible: (૨) 34742; indistinct, ambiguous: (3) અજ્ઞાત; unknown (૪) (ન.) બ્રહ્મ; the unmanifest Supreme Being, the unbounded almighty soul: (4) (દાંત) પ્રકૃતિ; (philosophy) Prakrit (Nature).

Page #37

અવ્યય
૩૨
અશેક
અવ્યય, (વિ.) અપરિવર્તનશીલ; unchan- geable. (૨) નિત્ય, અનંત; permanent, everlasting, eternal: (3) (વ્યા.) (ન.) અવિકારી શબ્દ (gram.) undeclinable word, an adverb. બવ્યવસ્થા, (સ્ત્રી.) વ્યવસ્થાને અભાવ; mismanagement, disorder (2)
અનિયમિતતા; irregularity: અવ્યવસ્થિત, (વિ.) ગોટાળાવાળું; disorderly, deranged. અવ્યાજ, વિ) નિખાલસ; frank, simple- hearted. અશક્ત, (વિ.) નબળું; weak: (૨) આવડત વિનાનું; incompetent, unable: (૩) લાચાર; helpless: અશક્તિ , (સ્ત્રી) નબળાઈ, weakness: (૧) આવડતને અભાવ; incompetence, incapability. અશક્ય, (વિ.) અસંભવિત; impossible, improbable. અશરણ (વિ.)નિરાધાર; without refuge, unprotected; forlorn:-શરણ, (વિ.) નિરાધારના આધારરૂપ; protecting the unprotected. અશરફી, (સ્ત્રી)સેનામહાર; a gold coin. અશરાફ, (વિ) ઈમાનદાર; faithful, trustworthy, noble, honest: (૨). વિનમ્ર; humble: (૩) ઉદાર; generous:
અશરાફી, (સ્ત્રી) ઈમાનદારી; faithfulness, nobility. અકારી(-૨), (વિ.) દેહરહિત, incorporeal, bodiless: (૨) (પુ.) કામદેવ; Cupid: (3) 2122221 42HICHE; the unembodied Supreme Being. અશસ્ત્ર, (વિ.) શસ્ત્રરહિત; weaponless, urarmed. અશાસ્ત્રીય, (વિ.) શાસ્ત્ર અથવા ધર્મCazred; contrary to the rules of scriptures or religion; heretical, heterodox: (૨) અવૈજ્ઞાનિક પ્રnscientific.
અશાંત, (વિ.) બેચેન, ઉપાધિયુક્ત; restless, troubled: (૨) ચંચળ; sensitive (૩) વ્યગ્ર, સુબ્ધ; perturbed, agitated, disturbed: અશાંતિ, (સ્ત્રી.) બેચેની; restlessness: (૨) વ્યગ્રતા, ક્ષુબ્ધતા; agitation, disturbance: (૩) તોફાન, 041431; mischief, strife. અશિક્ષિત, (વિ.) અભણ; illiterate: (૨) કેવળણુરહિત; uneducated, unschooled: (3) 243125-?; uncivilised. અશિષ્ટ, (વિ.) અસંસ્કારી, અવિવેકી; uncivilised, unrefined, impolite: (૨) ઉદ્ધત; rude, impudent: (૩) 0114034; rustic. અશુચિ, (વિ.) અપવિત્ર; foul, unholy: (૨) અશુદ્ધ; impure: (૩) અસ્વચ્છ, ગંદું; unclean, dirty. અશુદ્ધ, (વિ) અપવિત્ર; foul, unholy: (૨) મેલું, ગંદું; dirty: (૩) ભૂલભરેલું; faulty: (1) Hid; unconscious. અદ્ધિ , સ્ત્રી.) અપવિત્રતા; foulness, unholiness: () $2431; dirt: (3) વિજાતીય અથવા અશુદ્ધ દ્રવ્યનું શુદ્ધ પદાર્થ
સાથેનું મિશ્રણ કે અસ્તિત્વ; impurity. અભ, (વિ.) કમનસીબ; unfortunate: (૨) ખરાબ, અનિષ્ટકારક; bad, evil, inauspicious. અશેષ, (વિ.) સંપૂર્ણ complete, perfect: (૨) શેષરહિત; without remainder or residue: (૨) (અ.) સંપૂર્ણ રીતે, શેવરહિતપણે; completely, entirely. અશેળિયો, (૫) ઔષધિ તરીકે વપરાતી
એક વનસ્પતિ; a medicinal plant. અશોક, (વિ.) આનંદી, સુખી; cheerful, blissful, blithe, happy: (૨) ચિંતા કે શોકથી મુક્ત; free from worries, affiction or sadness: (૩) (પુ.) આનંદ, સુખ; cheerfulness, bliss () લાલ ફૂલવાળું એક વૃક્ષ; a tree with red flowers.

Page #38

અશોચ
33
અસમર્થ અશૌચ, (સ્ત્રી) મલિનતા, અશુદ્ધિ a group or collection of eight, an impurity, uncleanliness: (૨) સૂતક octave: –કોણ, (પુ.) આઠ ખૂણાવાળી religious impurity arising from 2413Ra; a figure with eight angles, birth or death of a relative. an octagon-કોણ-કોણી, વિ.) આઠ અમ, (કું.) પથ્થર; a stone: અમર, ખૂણાવાળું; having eight angles: (વિ.) પથ્થર અથવા ખડકવાળું; story,
-ધા, (અ.) આઠ પ્રકારે; in eight ways: rocky: (૨) (૫) પથ્થર; a stone
-ધાતુ, (સ્ત્રી.)આઠ મુખ્યધાતુઓ, સોનું, રૂપું, અમરી,(સ્ત્રી) પથરીનો રોગ; a disease પારે, તાંબું, કથીર, પિત્તળ, સીસું અને marked with a stone in the ais; eight chief metals, gold, bladder.
silver, mercury, copper, tin, brass, અશ્રદ્ધા, (સ્ત્રી) (ધર્મમાં આસ્થાને અભાવ; lead and iron: ૫દ, (પુ.) કરોળિયા absence of faith or belief in (આઠ પગ હોવાથી); a spider (being religion): (૨) અવિશ્વાસ; distrust. eight-footed):-ભુ (સ્ત્રી.) લક્ષ્મીદેવી અશ્રવણય (અશ્રાવ્ય), (વિ.) સાંભળવા (આઠ હાથ હોવાથી; the Goddess 2134 to g; not worth hearing: Lakshmi (being eight handed): -31, (૨) સાંભળી શકાય નહિ એવું; inaudible. (વિ.) આઠમું; eighth -મી, (સ્ત્રી) અક્ષાંત, (વિ.) થાયરહિત, અટક્યા વિનાનું; 2418H; the eighth day of each of untired, incessant: (૨) (અ) સતત, the fortnights of a Hindu month. અથાક રીતે; incessantly, untiringly. અષ્ટાંગ, (ન.) શરીરનાં આઠેય અગે; all અશ્વ, (કું.) આંસુ; a tear.
the eight limbs of the body: અતપૂર્વ, (વિ.)અગાઉ કદી ન સાંભળેલું; (૨) (વિ.) આઠ અંગવાળું; having unheard of: (૨) અદૂભુત, આશ્ચર્યકારક, eight limbs. ચમત્કારી: extraordinary, wonderful,
અસત,(વિ.) અસ્તિત્વરહિત; non-existent: miraculous, stunning.
(૨) ખાટું, ખરાબ; untrue, bad, evil અશ્લીલ, (વિ.) બીભત્સ; obscene, (૩) કાલ્પનિક; imaginary, unreal. (૪) vulgar, abusive.
ભ્રામક; illusionary: (૫) (ન.) શૂન્ય; અશ્વ, (પુ.) ઘોડો; a horse –મેધ,
nothingness: (૬) ભ્રમ, અસત્ય; (પુ.) એક પ્રકારને યજ્ઞ જેમાં ઘોડાને ભોગ
illusion, unreality, untruth. 244143; a kind of sacrifice in અસત્ય, (વિ.) ખાટું, જૂઠું; false, untrue which a horse is sacrificed, a
(૨) કાલ્પનિક; imaginary, unreal: horse-sacrifice:- શાલા,(સ્ત્રી.) ઘોડાને
(૩) (ન.) જૂઠાણું a lie, falsehood. તબેલ; a stable for horses. અસબાબ, (૫) સરસામાન; movable અશ્વિનીકુમાર, (૫) સૂર્યના બે જોડિયા
worldly possessions, household પુત્રો જે દેવોના વૈદ્ય છે; the twin sons
goods, chattels. of the sun who are physicians અસભ્ય, (વિ) અવિવેકી, અસંસ્કારીof gods.
impolite, uncivilised: (૨) ઉદ્ધત; અષાડ (અષાઢ-આષાઢ), (પુ.) વિક્રમ
rude: (3) ov'orell; barbarous: (8) સંવતને નવ માસ; the ninth month
ગામડિયું; rustic. of the Vikram Samvat (era). અસમર્થ, (વિ.) શક્તિ કે આવડત વિનાનું અષ્ટ, (વિ.) આઠ; eight:-ક,(ન.) આઠને incapable, incompetent: (૨) નબળું; સમુદાય, કાવ્યની આઠ પંક્તિને સમુદાય; weak. ૨ ગુજરાતી...ગુજરાતી અંગ્રેજી

Page #39

અસમાન
૩૪
અસુર
અસમાન, (વિ.) સમાન નહિ એવું; inequal(૨) સમતલ નહિ એવું; uneven, not level. અસર, (સ્ત્રી) પ્રભાવ; effect: (૨) ચિહ્ન
mark, sign (3) પરિણામ; consequence: (૪) છાપ; impression. અસલ, (વિ.) મૂળ; original (૨) પ્રાચીન; ancient: (૩) શુદ્ધ, નિર્ભેળ; pure, unadulterated: (૪) સાયું, ખરું; true, real: (૫) (અ.) પહલા; ago, before: -નું, (વિ.) અસલી, પ્રાચીન, મૂળ; ancient, original. અસહકાર, (પુ.) સહકાર કે સંબંધને 2464194; non-co-operation, absence of relations: અસહકારી, (વિ.) અસહકારને વરેલું; non-co-operative. અસહાય, (વિ.) લાયાર; helpless: (૨) નિરાધાર; supportless, orphan. અસહિણ, (વિ.) સહનશક્તિરહિત intolerant. અસહ્ય, (વિ.) સહન ન થઈ શકે એવું; unbearable, untolerable: (2) 44'
1315125; extremely grievous,painful. અસંખ્ય (અસંખ્યાત), (વિ.) અગણિત; innumerable, countless. અસંગત, (વિ.) મેળરહિત; inconsistent, inappropriate: (૨) વિરોધી તત્તવો અથવા ગુણવાળું; foreign (૩) વિરોધી; contradictory: (7) M14; improper. અસંતુષ્ટ, (વિ.) સંતોષરહિત; dissatisfied, discontented. અસતોષ, (પુ.) સંતેષને અભાવ; dissatisfaction, discontentment. અસંબદ્ધ, (વિ.) સંબદ્ધ નહિ એવું; inconsistent, irrelevant, unrelated: (૨) અર્થહીન; meaningless: (૩)
21321; improper. અસંભવ, (પુ.) અશક્યતા; impossibility: (૨) (વિ.) અશક્ય; impossible: અસંભવિત, (વિ.) અશક્ય; impossible.
અસંમત, (વિ.) સંમતિરહિત; disagreeing: (૨) અમાન્ય; unacceptable. અસંસ્કારી, (વિ.) સંસ્કારહીન; uncivilised: (?) 242424; impolite. અસાધારણ, (વિ.) અદ્ભુત, અસામાન્ય; extraordinary, uncommon. અસાથે, (વિ.) પ્રાપ્ત ન થઈ શકે એવું; inattainable: (૨) સિદ્ધ ન થઈ શકે 249'; incapable of being fulfilled: (૩) નિવારણ ન થઈ શકે એવું (રાગ, વ); incurable (disease, etc.). અસામાન્ય, (વિ.) અદ્ભુત, અસાધારણ; extraordinary, uncommon. અસાર,(વિ.)સત્વહીન; sapless,essenceless: (૨) લાભરહિત; profitless: (૩) નકામું, નિરર્થક; worthless, useless, futile, meaningless: (૪)નજીવું, તુ; insignificant. અસાવધ(અસાવધાન), (વિ.) અગમચેતી વિનાનું, ગાફેલ; unaware, unwary, negligent, careless: (૨) (ભય, વગેરે સામે) પૂર્વતૈયારી વિનાનું; unprepared (against danger, etc.). અસાંપ્રત, (વિ.) પ્રાચીન; ancient (૨) અનુચિત; improper, અસિ, (સ્ત્રી.) તલવાર; a sword. અસિત, (વિ.) કાળું; black:(૨) આસમાની; light blue. અસિદ્ધ, (વિ.) અપૂર્ણ, અપ્રાપ્ત; incomplete, unattained, unfulfilled: (?)
સાબિત ન કરેલું કે થયેલું; unproved. અસીમ, (વિ.) મર્યાદા કે હરહિત; limitless, boundless: (૧) અનંત; endless, infinite. અસુખ, (વિ.) અગવડ; discomfort: (૨) દુઃખ; misery, trouble: (૩) બેચેની; restlessness, uneasiness. અસુર, (પુ.) દાનવ, રાક્ષસ; a demon, a monster.

Page #40

આળસ
અમા, (સ્ત્રી) ઈષાં, અદેખાઈક avs,
jealousy: (?) 214; anger. અરડું, (અ) મોડું, late. અસ્ત, () લેપ; disappearance(૨) 241489 a; setting, sinking: (1) Hey: death: (8) diu; destruction. અwાર, નિ.) કપડાંનું અંદરનું પડ; inside
lining of clothes. અસ્તવ્યસ્ત (વિ.) અવ્યવસ્થિત, છિન્નCarl; disorderly, helterskelter. અસ્તુ, (અ.) જેવી તમારી ઇચ્છ, ભલે;
as you wish, let it be so, amen. અસ્તેય, (ન.) ચોરી ન કરવી તે; abstinence from theft. અત્ર, (ન.) ફેંકી શકાય એવું હથિયાર (બાણ, વો; હથિયાર; a missile (an arrow etc.); a weapon. અત્રો (અરૂરી), (પુ.) વાળ કાઢવાનું
AIMP; a razor. અસ્થાયી, (વિ.) પરિવર્તનશીલ; changeable:(૨)ચલાયમાન, અસ્થિર; unstable, transitory: (3) 149'a; perishable. અસ્થિ , ન.) હાડકું; a bone. અસ્થિર, (વિ) ચલાયમાન; unstable, transitory. (૨) પરિવર્તનશીલ; changeable, inconstant: (૩) ડગુમગુ; undecided, tottering: (૪) ચંચળ; sensitiveઃ ના, (સ્ત્રી.) સ્થિરતાને અભાવ, અચોક્કસતા; unsteadiness, inconstancy, uncertainty. અસ્પષ્ટ, (વિ.) સ્પષ્ટ નહિ એવું; indistinct, not clear: (૨) સંદિગ્ધ; ambiguous, vague. અસ્મિતા, (સ્ત્રી.) અહંભાવ; vanity, pride: (૨) સ્વમાન, આત્મગૌરવ; selfrespect, constructive pride for one's self. અસ્વચ્છ, (વિ) અશુદ્ધ; impure: (૨)
Hard; dirty. અસ્વસ્થ, (વિ.) અશાંત; restless, uneasy: (3) «?Hie; indisposed, sick.
અરજવાભાવિક, (વિ) અકદસ્તી; unnatural. (૨) કૃત્રિમ; artificial. અધીકાર, (૫) અંગીકારને અભાવ; rejection, denial, non-acceptance. અહનિસ, (અ.) સતત, મિરાત; incessantly, day and night. અહ (અહમ, (૪) હું I. (૨) (પુ)
અહંકાર; egoism, self-pride: -કાર, (૫) ગર્વ; self-pride, arrogance, vanity: -કારી, (વિ.) અભિમાની proud, vain: ના, (સ્ત્રી.) જાવ, (4.) Helmint; pride, vanity. અહિત, (ન.) સુખને અભાવ; absence of happiness: (૨) નુકસાન; injury. અહિંસક, (વિ) હિંસા ન કરે એવું; nonviolent (૨) દયાળુ, પોપકારી; compassionate, benevolent. અહિંસા, (સ્ત્રી) હિંસાને અભાવ; nonviolence (૨) દયા, પરોપકાર; compassion, benevolence. અહીં (અહીયાં), (અ.) આ સ્થળે; here, at this place-તહી,(અ) આ અને તે સ્થળે; here and there. અલુણા(ત્રણ), (અ.) હમણ now. અહેતુક, (વિ.) ઈરાદા વિનાનું, અકારણ; motiveless, causeless. અહો!(અહોહો!), (અ.) આશ્ચર્ય, કરુણા, વ દર્શાવનાર ઉદ્ગાર; oh!, an exclamation signifying surprise, compassion, etc. અહોનિશ(અહોરાત્ર), (અ) સતત, દિનરાત; incessantly, day and night. અહોભાવ, (૫) વિસ્મયને ભાવ; sentiment of surprise: (૨) પ્રશંસા, વખાણ praise. અળખામણું, (વિ.) અપ્રિય; unpleasant (૨) ઘણુભે; repulsive. અળગું, (વિ) જોડાયેલું નહિ એવું, અલગ; detached, separate: (૨) વિશિષ્ટ; peculiar: (3) 24301412; uncommon.

Page #41

અળરા
અળશ,(સ્ત્રી.) કચમૂજો; litter, refuse. અળશી, (શ્રી.) એક પ્રકારનુ તેલી ખી; a kind of oilseed, linseed: અળશિ(સિ)યું, (ન.)અળશીનુ તેલ; linseed oil. અળસિયુ, (ન.) એક પ્રકારનુ` દેરી જેવું 'તુ; a kind of string-like worm. અળાઈ, (સ્ત્રી.) ગરમીથી ચામડી પર થતી ઝીણી ફાલ્લી; a smal! pimple on skin caused by heat; prickly heat. અંક, (પુ.) ચિહ્ન, આંકા; a mark, a cut, a notch: (૨) સંખ્યા, (સખ્યાને) આંકડા; a number, a numerical figure: (૩) કલંક, ડાધે!; blemish, a blot: (૪) ખેાળા; lap: (૫) નાટકને વિભાગ; an act of a drama:(૬) (સ્ત્રી.) આલિંગન; an embrace. અ'કિત, (વિ.) નિશાનીવાળું; marked: (૨) પ્રસિદ્ધ; famous: (૩) લેખિત; written: (૪) માન્ય કરેલુ'; approved. અંકુર, (પુ.) ગા; a sprout, an
offshoot.
અંકુશ, (પુ.) કાબૂ; control, restriction: (૨) હાથીને અંકુરામાં રાખવાનુ મહાવતનું લાઢાનું સાધન; a rider's iron hook to control an elephant. અકોડો, (પુ.) બન્ને છેડે વાળેલે સળિયા;
a metal rod curved at both the ends: (૨) ધાતુના આંકડે; a hook: (૩) સાંકળની કડી – આંકડે; a staple of  chain: અકોડી, (સ્ત્રી.) નાને આંકડે; a small hook. અંકોલ, (પુ.) ઔષધિ માટે ઉપયોગી વનસ્પતિ; a herb: અંકોલ, (ન.) અકાલનુ ફળ; its fruit.
અંગ, (ન.) રશરીર, the body: (૨) અચવ; a limb: (૩) ભાગ; a part, a member: (૪) શાખા; a branch: -ઉધાર, (વિ.) (અ.) કેવળ વિશ્વાસે ધારેલું; lent only cn credit, on credit:
૩૬
અંગૂર
-કસરત, (સ્ત્રી.) વ્યાયામ; physical exercise.
અંગના, (સ્ત્રી.) સુંદર સ્ત્રી; a beauti
ful woman. અ’ગરક્ષક, (પુ.) વ્યક્તિના રક્ષણ માટેના ચાકીદાર કે સૈનિક; a personal guard, a body-guard: અગરક્ષા, (સ્ત્રી.) પેાતાની જાતની રક્ષા; self-defence. અંગરખું', (ન.) (-ખો), (પુ.) કસવાળે! લાંબેા ડગલેા; a long coat or upper garment with strings. અ‘ગરસ, (પુ.) ફળના નિર્ભેળ રસ; pure or unmixed fruit juice. અ`ગાર (અ`ગારો), (પુ'.) સળગતા કાલસા; a burning coal: (૨) અગ્નિ; fire: (૩) બળતરા; burning pain: -કૅ, (પુ.) મંગળગ્રહ; the planet Mars. અંગારિયું, (વિ.) ભસ્મીભૂત; burnt tc
ashes.
અગીયાર, (પુ.) (અંગીકરણ ), (ન.) સ્વીકાર: acceptance: અંગીકૃત, (વિ.) સ્વીકારેલુ'; accepted.
અંગુલ, (પુ.) આંગળી; a finger: (૨) આંગળીની પહેાળા; breadth of a finger: (૩) પાણા ઇંચનુ માપ; a measure of three fourth () of an inch. અંગુલિ(લી), (સ્ત્રી.) આંગળી; a finger: નિર્દેશ, (પુ.) આંગળીથી બતાવવું તે; a finger-pointing, pointing out. અછો, (પુ.) શરીર લૂછવાના કાપડને કટકા; a towel, a napkin. અગડી, (સ્ત્રી.) હાથની વીંટી; a finger ring (૨) પગના અંગૂડા માટેનું ધરેણું; ornament for the big toe: (૩) દરજીની આંગળીના રક્ષણ માટેની ખેળી; a thimble. અગો (અગુષ્ઠ), (પુ.) હાથ અથવા પગનું સોંધો જાડુ આંગ; a thumb, a big toe અગર, (સ્ત્રી.) લીલી દ્રાક્ષ; a green
an
grape.

Page #42

અંગ્રેજ
અ
અપેજ, (૫) ઇંગ્લેન્ડને વતની; an inhabitant of England: 24 , (સ્ત્રી) અંગ્રેજી ભાષા; the English language: (૩) (વિ.) અંગ્રેજોને લગતું;
pertaining to the English people. અંઘોળ, (ન.) સ્નાન; a baths -S, (અ. કિ.) નાહવું; to bathe. અંજન, (ન.) આંખમાં આંજવાનાં કાજળ, સુર, વ.; collyrium, eye-salves - શલાકા, (સ્ત્રી) સુરમે, ૧. આંજવાની સળી; a fine rod for applying collyrium, etc. અંજલિ –ળા), (સ્ત્રી.) ખે ; the bollow formed by joining both the open palms: (૨) ખેબામાં સમાય તેટલું; quantity contained by that hollowt (3) કાર તરીકે આપેલું માન; a tribute અંજામ, (૬) પરિણામ; result, conse
quence: (?) 24'd; an end. અંજીર, ન.) સૂકા મેવા તરીકે વપરાતું એક ફળ; a fig અંજીરી, (સ્ત્રી.) અંજીનું $13; a fig tree. અંજુમન, (ન) મંડલ, સમાજ, જમાત
a union, society, community. અંટસ, પુ.) અણબનાવ; bitter relation: (૨) વેર, દશમનાવટ; enmity. અડ, (ન) (નરના ગુહ્યાંગની) પેળ; a testicles (૨) ઈંડું; an egg -કોષ, કોર, (૫) પેળની કોથળી; the testicle bage
જ, (વિ.) ઈંડામાંથી જન્મેલું; born out of an egg અંડાકાર, અંડવૃતિ, (વિ) ઈડાના આકારનું, લંબગોળ; egg shaped, oval. અંત, (પુ.) સમાપ્તિ; completion (૨) 24" lau allat; final part: (3) 031; an end, extremity. (૪) હદ, સીમા; limit, boundary: (4) Resta; result: (*) વિનાશ; destruction (૭) મૃત્યુ; death: -ક, (૫) માર, ધાતક; an executioner
a killer. (૨) મૃત્યુ deathe (3) ચમક the God of Death:-fla, la, (પુ.) મૃત્યુનો સમય; the moment or time of death. અતર, (૧) અંદરનો ભાગ; an internal part (2) H4; the mind: (3) $; the heart: () Os; distance: (1) અવકાશ; space= (૧) તફાવત, દ; difference, distinction. અંતરંગ, વિ.) પાસેનું; neighbouring, near (૨) અંદરનું; internal () ગાય, આત્મીય intimates () વિશ્વાસપાત્ર trustworthy: (૧) (ન) આંતરિક ભાગ; an internal part અંતરાત્મા, (૫) હસ્થિત જીવાત્મા; the
soul within the heart. અંતરાય, (પુ.) અડચણ; an obstacle, a hindrance, a hurdles () સંકટ,
fell; trouble, difficulty. અંતરિરી)ક્ષ, ન.) આકાશ; the sky. અંતરિયાળ, (અ.) અધવચ; in the middle: () ((.) 24. Grand; indefinite, undecided: (3) a25d; hanging. અંતર્નાન, (ન) અંતરાત્માના સ્વરૂપનું ગ્રહ flirt; intuition, knowledge of the internal soul. અંતર્ધાન, (ન) અદશ્ય થવું તે; disappearance. અંતર્નાદ, (પં) અંતરાત્મા તરફથી મળતું સહજ મૂક સૂયન; autosuggestion, intuition. અંતર્યા–જા)મી, () પરમાત્મા; the Supreme Being, God: (?) (A.) દરેકના હૃદયની વાત જાણનારું; knowing the secrets of each one's heart. અંતિક, (વિ.) નજીકનું, પાસેનું; near, neighbouring. અંતિમ (વિ.) ઉર્જ; last, final. અતે, (અ) છેવટે; at last.

Page #43

અતિવાસી
૨૮
અંસ
અંતેવાસી, (૫) ગુરુની સાથે રહેતા શિષ્ય; a resident pupil: (૨) (વિ.) સાથે Rea; co-living. અત્ય, (વિ.) અંતિમ; last, final: -જ, (વિ.) અસ્પૃશ્ય મનાતી જાતિનું; belonging to a caste believed to be untouchable: (૩) (પુ.) એવી જાતિની ouffrt; a person of such caste. અંદર, (અ.) મહીં, માં; in, within, into, inside. અંદાજ, (પુ.) અડસટ્ટો; an estimate, an approximation: –પત્ર, પત્રક, (પુ.) (ન) વાર્ષિક આવકજાવકના અંદાજનું લેખિત વિધાન, બજેટ; a budget. અંદાજી, (વિ.) આયરે નક્કી કરેલું; estimated. અંદેશ(શ, (૫) વહેમ, સંદેહ, a doubt, a suspicion. અધ, (વિ.) આંધળું; blind: (૨) સમજ રહિત senseless:-કાર,(કું.)અંધારું:darkness. અંધાધૂધી, (સ્ત્રો.) અરાજક્તા, સંપૂર્ણ અથવસ્થા; anarchy, complete disorder, chaos. અંધાપો, (૬) આધળાપણું blindness. અંધાર, (૫) અંધારું; darkness. અંધારિયું, (વિ.) અંધારાવાળું; dark: (૨) (ન.) ગુરૂક્ષ; the dark half of a lunar month. અધા૨', (ન.) અંધકાર; darkness: (૨) અવ્યવસ્થા, અંધેર; disorder, chaos: (3) અજ્ઞાન; ignorance: (૪) (વિ.) અંધકારવાળું; davk. અંધેર, (ન.) અરાજકતા; anarchy: (૨) 249 24497411; chaos, complete disorder. અંબર, (ન.) આકાશ; the sky: (૨) વસ્ત્ર; an apparel, a clothing (3) રેશમી સાડી; a silk sari. (૪) ઔષધ તરીકે ઉપયોગી એક સુગંધી પદાર્થ; a fragrant herb.
અંબા, (અંબિકા) (અંબાજી), (સ્ત્રી) મા; mother: (૨) જગતજનની દુર્ગાદેવી; the goddess Durga, the Mother of all: (૩) મુખ્ય દેવીઓમાંની એક; one of the chief goddesses. અંબાડી, (સ્ત્રી.) હાથી ઉપરની સુશોભિત 4947; a decorated litter on an elephant's back. અંબાર, (કું.) ઢગ; a heap, a pile: (૨) ભંડાર; a store, a hoard. અંબુ, (ન.) પાણી; water: -જ, (વિ.) પાણીમાંથી જન્મેલું કે ઊપજેલું; born or produced from water: (૨) (ન.) 5469; the lotus flower: (3) ; the moon: () 4871; the goddess Lakshmi -દ, ધર, (.) વાદળ; a cloud: -ધ, નિધિ, (૫) સમુદ્ર, 76121117; a sea, an ocean. અંબોડો, (૫) સ્ત્રીના વાળને માથા પાછળ બાંધવામાં આવતા બંધa knot of plaited hair of a woman at the back of the head. અંભ, (ન) પાણી; water: અંભોજ, (ન.) કમળ; the lotus flower. અંભોદ, અંભોધર, (૫) વાદળ; a cloud: અંભોનિધ, (કું.) સમુદ્ર, H6121°12; a sea, an ocean. અંશ, (પુ.) ભાગ; a part, a portion: (૨) વળને ૩ મો ભાગ; 1 to th part of a circle: (૩) અપૂર્ણાંકમાં ઉપરને 24'}; the numerator of a fraction: (૪) ઉષ્ણતામાન માપવાનો એકમ; a degree (of temperature): ખ, (અ.) અમુક પ્રમાણમાં; partly, to some extent. અંશુ, (ન) કિણ; a ray. અંશક, નિ.) બારીક અથવા રેશમી કપડું;
a fine or silk apparel. અંશુમાન(લી), (પુ.) સૂર્ય; the sun. અંસ, (૫) ખભે; the shoulder,

Page #44

આ
૩૯
આક્ષિણ
આ
આ, (૫) સંસ્કૃત અને ગુજરાતી વર્ણમાળાને બીને અક્ષર; the second letter of the Sanskrit and Gujarati alphabets. આ, (સ.) (વિ.) દર્શક સર્વનામ તથા વિશેષણ; a demonstrative pronoun and adjective, this. આઈ(સ્ત્રી.) મા; mother: () દાદીમા; grand-mother: (૩) દેવી; a goddess. આકર, (પુ.) ખાણ; a mine: (૨) સમૂહ;
a collection, a group. આકરણ, (સ્ત્રી) મોટા સાદે બોલાવવું તે;
a loud call. આકડું, (વિ.) સખત; hard: (ર) ઉગ્ર
સ્વભાવવાળું, hot-tempered:(૩) અધીરું; impatient: (*) Hig; high-priced, deur. costly: (+) 2544; difficult. આકર્ષક, (વિ.) ખેંચાણ કરે એવું; attractive: (?) 11$$; tempting, fascinating, bewitching: 341549, (સ. ક્રિ) ખેચવું; to attract: (૨) માહ પમાડવો; to fascinate: આકર્ષણ, (ન.) ખેંચાણ, મહા attraction, fascination: આકર્ષિત, (વિ.) આકર્ષાયેલું, મેહ પામેલું; attracted, fascinated. આકલન, (ન.) ૫કડવું અથવા ગ્રહણ કરવું a; a seizing, a grasping: (?) 1990 તે; a counting: (૩) તપાસ; investigation: () 21244; accumulation. આકસ્મિક, (વિ.) અણધાર્યું, ઓચિંતું; unexpected, accidental, sudden. આકળે, () ચીડિયું; peevish: (૨) ઉગ્ર સ્વભાવનું; hot tempered (3) 2412; impatient. આકાર, (પુ.) ઘાટ; shape, form: (૨) આકૃતિ; design, figure: (૩) મહેસૂલ; land-tax: (*) 771'li; assessment of land-tax: આકારવું, (સ. ક્રિ)
મૂલ્ય નક્કી કરવું; to fix the price of: (૨) કારનું પ્રમાણ નક્કી કરવું; to assess the amount of a tax: (3)
અંદાજ કાઢવો; to estimate. આકાશ, (ન.) શુન્યાવકાશ; space: (૨) ગગન; the sky -કુસુમ, (ન.) અસંભવિત કે અશકય બાબત; an impossibility: -ગંગા, (સ્ત્રી.) આકાશનો અસંખ્ય તેજસ્વી તારાઓને પટ્ટો; the milky-way: -વાણી, (સ્ત્રી) દેવવાણી; divine speech, an oracle: રેડિયોનું પ્રસારણ; radio broadcast: આકાશી, (વિ) આકાશ અથવા સ્વર્ગને લગતું; pertaining to the sky or heaven: (૨) દેવી, અગીય; divine, celestial, heavenly: 24156શિયું, (વિ.) કેવળ વરસાદ પર આધારિત (ખેતી); depending on rains only (crops): (ર) સિંચાઈની સગવડ વિનાનું, unirrigaied. આકાંક્ષા, (સ્ત્રી.) ઈચ્છા, આશા; desire, hope. આકુળવ્યાકુળ (આકળવિકળ), (ત્રિ.) મુંઝાયેલું, ગભરાયેલું; perplexed, confused, confounded. આકૃતિ, (સ્ત્રી) આકાર; shape, form: (૨) પ્રતિમા; an image, a statue (૩) રેખાકૃતિ; a diagram, a figure. આક્રમણ, (ન) હુમલે, ચડાઈ, an attack, an invasion, an aggression: આકમક, (વિ.) હુમલાખેર; aggressive, attacking, militant. આકંદ, (ન.) રુદન; weeping: (૨) વિલાપ; wailing, lamentation. આકાંત, (વિ) જીતી લીધેલ; conquered,
won: (૨) પગથી ચડેલું; trampled: (૩) ઘરેલું; surrounded, besieged. આકાશ, (૫) શાય; a curse: (૨) નિંદા; slander, abuse. આક્ષિત, (વિ.) ફેકેલું; thrown: (૨) ઝૂંટવી લીધેલું; snatched: (૩) મુંઝાયેલું;

Page #45

આક્ષેપ
confused, perplexed: (૪) નિંધાયેલું; abused, slandered. આક્ષેપ, (પુ.) આપ; accusation: (ર) વાંધા, વિધ; objcction: (૩) અવરોધ; an obstacle, a hindrance: (૪) નિંદ્યા; slander. આખડવુ, (અ. ક્રિ.) ભટકવું, રખડવું; to roam, to wander: (૨) કજિયા કરવા, લડવું; to quarrel, to fight: (૩) લડવું; to stumble. આખડી, (સ્ત્રી.) માનના, માયા; a religious vow. આખર (આખિર), (સ્ત્રી.) અંત; the end: (૨) (મ.) અંતે; at last:-ઘડી, (સ્ત્રી.) મૃત્યુને સમય; the moment or time of death: આખરી, (વિ.) છેલ્લું; last, final: આખરે, (અ.) છેવટે, લાચારીથી; at last, hclplessly. આમરણ, (ન.) દૂધ મેળવવા માટેનો પદાર્થ; a substance to curdle milk:
આખરવું, (સ. ક્રિ.) દુધ મેળવવું; to curdle milk.
આખલો, (પુ'.) સાંઢે; a bull: (૨) ખસી કર્યાં ચિંતાને ખળ; an uncastrated
bull.
આખળી, (સ્ત્રો.) પથ્થર ધડવાનું સ્થળ; a place where stones are moulded. આખેટ, (પુ.) શિકાર કરવા તૈ; hunting: (૨) (કું.) (વિ.) શિકાર કરનાર; a hunter, hunting: (૩) રિશકારી કૂતરે; a hound. આખ્યા, (સ્ત્રી,) નામ; a name, an appellation: (૨) પ્રતિષ્ઠા, કીર્તિ; fame, reputation: (૩) અટક; a surname: (૪) અક્વા; a rumour: ત, (વિ.) કહેલુ'; 'વેલુ'; told, described, narrated: (૨) (વ્યા.) રૂપામ્યાન થયેલેા (શબ્દ); (gram.) declined or conjugated word: તા, (પુ.) કથાકાર, વણ્ન કરનાર; a narrator, a story-teller: -ત્ત, (ન.) વૃત્તાંત કથા, વધુન; narration, a moral or
४०
આગવું
religious story or description: -ચિકા, (સ્ત્રી.) કથા, વન; a story, a narration: (૨) પ્રસંગકથા; an incidental story, an episode. આગ, (સ્ત્રી.) અગ્નિ, દેવતા; fire: (૨) ઉગ્ર તડકા કે ગરમી; intense sunshine or heat: (૩) બળતરા; burning or scorching rain: (૪) દેધાવેશ; rage: -ગાડી, (સ્ત્રી.) રેલગાડી; a railway train. આગતાસ્વાગતા, (સ્ત્રી.) પરાણાચાકરી, આત્તિ; hospitality.
આગબોટ, (સ્ત્રી.) વનળરાક્તિથી ચાલતું જળયાન; a steamer, a steamship. આગમ, (પુ.) જન્મ; birth: (૨) આગમન; advent, arrival: (૩) (વ્યા.) પ્રત્યય; (gram.) an augment: (૪) મૂળ; origin, source: (૫) આવક; income: (૬) વૈદિક સાહિત્ય, ધર્મશાસ્ત્ર; the Vedic literature, sacred books: (૭) દસ્તાવેજ; a document. આગમચ (-૪), (અ.) પહેલાં; અગાઉ; already, before (time), previously. આગમન, (ન.) આવવું તે; advent, arrival.
આગમનિગમ, (ન.) વૈદિક સાહિત્ય, ધર્માં શાસ્ત્ર; the Vedic literature, sacred books.
આગરણ, (સ્ત્રી.) લુહારની કાઢ; a smithy: (૨) લુહાર, સેાંની, વ.ની ભઠ્ઠી; a furnace of a blacks.nith, goldsmith, etc. આગરવુ, (સ. ક્રિ.) પાટા બાંધàા; to bandage.
આગરો, (પુ.) નાણાભીડ; shortage of
money.
આગલું, (ત્રિ.) આગળના ભાગમાં આવેલ; fore: (૨) પહેલાંનું; અગાઉનુ; former previous. આગવુ, (ત્રિ.) પેાતાનુ કે પેાતાને માટેનું; for or belonging to one's self:

Page #46

આગર્-૩)વા
(૨) અલાયદું; exclusive, reserved for a person or purpose. આગ(-ગુ)વો, (પુ.) આગેવાન; a leader: (૨) ભેલિયા; a guide. આગળ, (અ.) સામે, સન્મુખ; in front of: (૨) અગાઉ; before: (૩) પાસે; near, beside: (૪) ભવિષ્યમાં; in future: -પડતુ',(વિ.)łહેરમાં મહત્ત્વના ભાગ ભજવતુ; leading: (૫) માખરાનુ; forward. આગળો (આગળિયો), (પુ.) બારણાના ઉલાળ; a bolt of a door. આગંતુક, (પુ.) મડ઼ેમાન; a guest: (૨) સિક્યુ; a beggar: (૩) પ્રવાસી; a traveller: (૮) (વિ.) આર્ચિતુ અથવા આમ ત્રણ વિના આવેલું'; having come unexpectedly or uninvited. આગા, (પુ.) રૉડ; a boss, a master: -ખાન, (પુ.) ખાતેંઓના ધર્મગુરુ; the religious head of the Khoja (a section of the muslims)community. આગામી (આમાસિક), (વિ.) ભવિષ્યે આવનારુ કે થવાનું; ensuing, forth coming, future.
આગાર, (ન.) ઘર, મકાન; a house, a dwe!ling, a building. આગાહી, (સ્ત્રી.) ભવિષ્યવાણી; a prediction, a prophecy.
આગિયુ, (વિ.) બળતું; burning: (૨) આગવાળુ; fiery: (૩) ઉમ સ્વભાવનું; hot-tempered: (૪) (ન.) અતિપાત્ર; a vessel to keep fire. આગિયો(–ઓ), (પુ.) એક પ્રકારનુ અંધારામાં ચળકતુ' પતંગિયું; a firefly, a glowworm: (૨) તેજસ્વી આકાશી પદાર્થ સૂર્ય, ચંદ્ર, તારા, મહુ વગેરે; shining heavenly bodies, such as the sun, the moon, a star, a planet, etc. આગે, (અ.) આગળ; forward: -દમ,
(ન.) -ફ્રેંચ, (સ્ત્રી.) માગળ પ્રમાણ; a forward marchઃ (૨) વિકાસ, પ્રગતિ;
૪૧
આચા
progress:
-વાન.
development, (પુ.) નેતા; a leader: -વાની, (સ્વી.) નેનાગીરી: leadership. આગોતરું (–ર), (વિ.) પ્રારંભનું; primary, initial: (૨) પ્રથમ; first: (3) પહેલાનું'; prev'ious: (૪) પાશનુ, નજીકનું'; neighbo':ing, near આગ્નેય, (વિ.) અગ્નિ અથવા અગ્નિકાને લગતું; relating to fire or to the south-east corner. આદ્યયણુ, (પુ.) યજ્ઞના સમય; time of a sacrifice: (ર) નવાં ધાન્ય, ફળ, વ. અપણવિધિ; ceremonious offering of new corn, fruits, etc. આગ્રહ, (પુ.) નિશ્ચય; determination: (૨) ખ’ત; perseverance, persistence: (૩) જી, હુ; obstinacy: (૪) આગ્રહભરી વિનની; a strong request, entreaty: આગ્રહી, (વિ.) ખંતીલુ, હઠીલુ; persistent, obstinate. આધાત, (પુ.) પ્રહાર; a blow, a stroke: (૬) ધડાકા સાથે અથડાવું તે; a loud collision: (૩) માનસિક આંચકા, ધ્રાસકો; a shock.
આધું, (વિ.) જેટુ, કુર; distant, remote: (૨) (ક્રિ. વિ.) પાસે; near: -એસયુ, (લા.) સ્ત્રોને રોટ્ટ ન થવું; a woman's coming to menses. આધુ'પાછું', (વિ.) ભૂલથી સ્થાનફેર થયેલું'; misplaced: (૨) ઉપન્નવી કાઢેલુ, ખરુ ખાટુ; fabricated, faked.
આઘે, (અ.) કુર; at a great distance, far away. આચવું. (આંચક્ષુ'), (સ. ક્રિ.) ઝપટ મારીને લઈ લેવુ'; to snatch, to take forcefully and quickly. આચકી (આંચકી), (સ્ત્રી.) તાલુ(એક રેગ); convulsions, fits: (૨) હેડકી; hiccup. આચકો, આંચકો, (પુ.) ધક્કો; a pull, adashઃ (૨) આનાકાની, ધ્રાસèt; hesitation, a shock.

Page #47

આચમન
આજ-ઝ)મ
માચમન, (ન.) ધાર્મિક વિધિ તરીકે જમણું હાથમાં રાખેલું પાણી પીવું તે; ceremopius drinking of water from the right palm. (૨) પાણી અથવા પ્રવાહીને પ્રસાદ; water or liquid to be taken after being offered to a deity: આચમની, (સ્ત્રી) આચમન લેવાનો ચમકી; a small spoon for a liquid offering. આચરક્ચર, (ન.) પોષક તો વિનાનો પચરણ ખારાક; unwholesome miscellaneous food. (૨) પરચૂરણ; alHid; miscellaneous (household) articles: (૩) (વિ.) પરચુરણ; miscellaneous, sundry. આચરણ, (ન) વર્તણક; conduct, behaviour: (3) zle; custom, practice: આચરવું, (અ. ક્રિ.) વર્તવુ; to behaves () (સ. ક્રિ) કરવું; પાલન કરવું; to perform, to do, to observe. આચાર, (૫) વર્તણુક, behaviour (૨)
સદાચરણ; good behaviourદ (૩) આચરણના નિયમે; code of conductવચાર, (પુ. બ. વ.) સારા વિચાર અને વર્તન; good thoughts and behaviour: (૨) આચરણ માટેના ધાર્મિક નિયમો અને રૂઢિઓ; religious rules of conduct aod traditions: આચારી, (વિ.) સારા વર્તનવાળું; well behavedઃ (૨) આચારવિચારનું પાલન કરનારું; observing
the rules of conduct. આચાર્ય, (૫) આધ્યાત્મિક કે ધાર્મિક શિક્ષણ માટે ગુરુ; a preceptor, a spiritual or religious teacher or guide: (૨) વડે શિક્ષક, પ્રાધ્યાપક a head-master, a principal: (3) વિદ્વાન માણસ; a learned man. ભાછાદન, (ન.) ઢાંકણ; a cover: (૨) હાંકવું અથવા સંતાડવું તે; a covering or hiding આ ચ્છાદિત, (વિ.) ઢંકાયેલું;
coveredઃ આઝાદવું, (સ. ક્રિ) ઢાંકવું; to cover: (૨) ઢાંકીને છુપાવવું; to hide by covering. આછકલું, (વિ.) અવિચારી, છીછરા મનનું; thoughtless, shallow minded: આછકલાઈ, (સ્ત્રી) અવિચારી અથવા અણછાજતું વર્તન; thoughtless or unbecoming behaviour. આછર, (૫) પોશાકdress, apparel: (૨) શેતરંજી, જાજમ, વગેરે; a carpet, etc: - ૬, (અ. ક્રિ.) પાથરવું; to spread: (૨) ઘટવું, સરવું; to decrease, to recede, to ebb: (3) નરમ પડવું; to be diluted, to be less intense, to weaken (૪) (પ્રવાહી) કચરે બેસી જવાથી સ્વચ્છ થવું; (of liquid) to become distilled because of sinking of dirt. આછું, (વિ) ઝાખું; dim, faint: (૨) થોડું; little, slight: (૩) અલગ, ટું ક separate, detached: -પાતળું, (વિ) ભાગ્યવશાત્ મળેલું, થોડું ધણું; a little offered by fate, meagre. આજ, (સ્ત્રી) વર્તમાન દિવસ; today (૨) (અ.) આજે; today. -કાલ, (અ) હમણાં, અત્યારે; now, now-a-days, presently: (૨) અલ્પ સમયમાં; within a short-time: આજકાલનું, (વિ.) સાંપ્રત સમયનું; of the present times (૨) આધુનિક modern (૩) અલ્પ સમય માટેનું; short-lived, temperory, transitory: (૪) કાચી ઉંમરનું હોવાથી છીછરું અને બિનઅનુભવી; shallow and inexperienced because of premature age: (૫) અલ્પ સમય પહેલાંનું; recent. આજન્મ, (અ) જન્મથી જ; from birth: (૨) જીવનભર; lifelong. આજ(ઝીમ, (વિ.) મહાન, ઉમદા great, noble: (૨) માનનીય; venerable.

Page #48

આજાન(તુ)બાહુ
આ ન(નુ)બહું,આજાન(નુ)ભુજ, (વિ.) ગોઠણ સુધી પહોંચે એટલા લાંબા હાથવાળું; having hands long enough to reach the knees,
આ ૨, (પુ.) ખીમારી; sickness, illness: (૨) રેગ; disease: (૩) વ્યથા; affliction, pain: (૪) ઉપાધિ; trouble: આજારી, (વિ.) રાગી, ખીમાર; diseased, sick. આજીજી, (સ્રી.) દીનભાવે કરેલી વિનતી; a
livelihood.
supplication, an humble request. આજીવન, (વિ.) જીવનપર્યંતનુ; lifelong: (૨) (અ.) દવન પર્યંત; till death. આજીવિકા, (સ્ત્રી.) ગુજરાન; livelihood: (૨) ગુજરાનનાં સાધન; means of આજુબાજુ (આજૂબાજુ),(અ.)બધી બાજુ, આસપાસ; around, on all sides. આજે, (અ.) વર્તમાન દિવસે, આજ; on the pr sent day, today. આજ્ઞા, (સ્રો.) હુકમ; command, order: (૨) રા; permission, sanction:-કારી, -ધીન, (વિ.) આજ્ઞાનું સંપૂર્ણ રીતે પાલન કનારું;obeying an order completely, subservient, obedient: -પુત્ર, (ન.) લેખિત હુકમ; a written order: (૨) હુકમનામું; an edict, a decree: આજ્ઞાંકિત, (વિ.) હુકમનું પાલન કરનાર; obedient: -, (પુ.) (ષા.) આજ્ઞાના અમાં ક્રિયાપદના ઉપયાગ કરવા તે; (gram.) the imperative mood. આઝાદ, (વિ.) સ્વતંત્ર, મુક્ત; independent, free, liberated: આઝાદી, (સ્ત્રી.) સ્વતંત્રતા; freedom. આટલું, (વિ.) બતાવેલા પ્રમાણ જેટલું; this much.
આટાપાટા, (પું. બ. વ.) એક પ્રકારની મેદાની
રમત; a kind of outdoor game. આટાપાણી, (ન. ખ વ.) ખારાક; food. આટો, (પુ.) લેટ; flour: (૨) ભૂકા; powder.
૪૩
આડત
આટોપ, (પુ.) ભપકા, ઠં; grandeur, pomp: (૨) ડાળ, ઢાંગ; ostentation: (૩) અહંભાવ; vanity, pride. આર્ડ, (વિ.) અષ્ટ, ૮; eight, 8. આઝમ, (સ્ત્રી.) હિંદુ ખાના પ’ચાંગની શુક્લપક્ષ તથા કૃષ્ણપક્ષની આઠમી તિથિ; the eighth day of the bright as well as the dark half of the Hindu almanac. આયુિ, (વિ.) લુચ્ચુ; cunning. આડ, સ્ત્રી.) વિભાગ પાડતી અથવા અલગ કરતી રેખા કે દીવાલ; a dividing or separating line or a wall: (૨) અડચણ, અવરેષ; obstacle, obstruction: (૩) જીદ, હડ; obstinacy: (૪) રક્ષણ માટેને પડદા કે દીવાલ; a protecting curtain or wall: (૫) કલ્યાણકારી ચિહ્ન તરીકે કપાળમાં ચંદન, વ.ની કરવામાં આવતી આડી રેખાએ; horizontal lines of sandal
wood, etc. on the forehead as an auspicious sign:-તરું, (વિ.) પરોક્ષ; indirect: (૨) વાંકુંચૂક; zig-zag, curving, serpentinc: -કથા, (સ્ત્રી.) વાર્તામાં આવતી પેટાવાર્તા; a story within a story: (૨) વિષયાંતર; digression: -ખાલી, (સી.) -ખીલો, (પુ.) અડચણ, અવરે; obstacle, obstruction: (૨) ઉપાધિ; trouble, difficulty: (૩) આગળે; a blt of a door: -ગીરે, (પુ.) ગીરીશ મૂકેલી વસ્તુ ફરી ગીરે મૂવી તે; a second mortgage. આડણી,(સ્ત્રી.) રેાટલી, વ. વણવાની પાટલી; a wooden roundstool to shape chapati, etc.
આડત, (સ્રી.) બહારગામના વેપારી વતી લાલીથી વ્યાપારી કામકાજ કરવું તે; commercial representation on the brokerage in moffusil: આડતિયો, (પુ.) બહારગામને વ્યાપારી

Page #49

આડત્રીસ
જ
આડે
દલાલ; a commercial broker in the moffusil. આડત્રીસ, (વિ.) ૩૦+૮=૩૮, thirty
eight, .38. આડદાવો, (કું.) વળતો કે સામે દા; a
counter-claim or suit. આડધંધો, (૫) ગૌણ ધંધે; a subor
dinate profession. આવનામ, (ન) અટક; a surname: (૨) ઉપનામ; a second unofficial name. આડફેટું(આડફેટિયુ),(વિ.) અવળું; up
side down: (2) H11018123'; out of the way; આડપડદો, (પુ.) (આડભીત), (સ્ત્રી) બારણું સામેનો પડદો કે પડદારૂપી દીવાલ; a door curtain or a curtain wall. આડરસ્તો, (૫) કે, કાચો રસ્તો; a short bye path. આડશ,(સ્ત્રી)અડચણ, અવરોધ; obstacle obstruction: (૨) પડદે અથવા પડદારૂપી flaist; a curtain or, curtain wall. આડસર, (૫) (સ્ત્રી) (છાપરાનો) મોભ;
a horizontal beam under the top of a roof: (૨) પાણીનો પ્રવાહ અટકાવવાની દીવાલ; a wall or barrage to stop flowing water. આડસાલ, (સ્ત્રી) એકાંતરું વર્ષevery alternate year. આડંબર, (ન) વિસ્તારથી છવાઈ રહેવું તે; extensive covering or expansion: (૨) ભપકો; pomp, glamour (૩) 319, Zi”; ostentation, false show: (૪) મિથ્યાભિમાન; vanity, false pride:
આડંબરી, (વિ.) ખેટા ભપકાવાળું, મિથ્યાભિમાની: ostentatious, vain. આડાઈ(સ્ત્રી) વર્તનનું વાંકાપણું crookedness. (૨) દુરાગ્રહ, હઠ; undue persistence, obstinacy. આડાબોલું, (વિ.) વ્યંગમાં બોલતું; speak- ing sarcastically. (૨) ઉડાઉ જવાબ આપતું; replying evasively.
આડિયું, (ન.) કરવત; a saw: (૨) કપાળમાં તિલક કરવાનું બીબું; a die to imprint an auspicious mark on the forehead: (૩) એક પ્રકારનું માપ; a unit of measure. આડી, (સ્ત્રી) અવરોધક દીવાલ, પડદે, વગેરે; obstructive wall curtain, etcs (૨) રેલવે ફાટક, વગેરે ઉપરને અવરોધક થાંભલો અથવા વળી; an obstructive pillar or bamboo across a railway crossing, etc.: (૩) વ્રત, વ. ની બાધા; a religious vow:(8) 21H1; boundary: (4) DE, $d; obstinacy: () આડી રેખાઓનું તિલક; an auspicious mark on the forehead made up of horizontal lines. આહીતર, (સ્ત્રી) હેડીથી નદી પાર જવું તે; crossing a river by a boat. આડીવાડી, (સ્ત્રી) કુટુંબકબીલો; a family
all the members of a family. આડું, (વિ.) સીધું કે ઊભું નહિ એવું; crosswise, not vertical or hori. zontal: (૧) અડચણરૂપ કે અલગ વિભાગ 4138; obstructive or separating: (૩) હઠીલું, વ; obstinate, adamant, crooked. (૪) હસ્તક્ષેપ કરતું; interfering, intruding: (4) 34135672'; indirect (૬) અનિયમિત; irregular: (૭) (અ) આડી બાજુએ; crosswise, horizontally:(૮)(ન) પ્રેત, ભૂત,વ.; an evil spirit, a ghost, etc:–અવળ, (વિ.) (અ)ઢંગધડા વિનાનું; quite disorderly, methodless: (?) ayezti; topsyturvy: (૩) સાચું ખાટું, ઉપજાવી કાઢેલું; fabricated, faked. (૪) (ન.) ઉપજાવી કાઢેલી વાત; a fabricated affair. આડે, (અ.) અડચણરૂપે; obstructively: (૨) વિરુદ્ધ; against, in opposition: -દહાડે, (અ.) રવિવાર અથવા રજાના દિવસ સિવાય બીજા કોઈ પણ દિવસે; on any

Page #50

આડો
આતશ(-સ)
day except a Sunday or a holiday, on a week day: _ધડ, -ધડે, (અ.) કોઈ પણ જાતનાં નિયમ કે રીત વિના, મન ફાવે તેમ; haphazard આડો, (૫) છદ, હઠ; obstinacy. (૨) વિરોધ; opposition (૩) અડચણ; obstacle, obstruction. આડોક, (પુ.)પરાકાષ્ટા; a climax: (૨) 24914; highest limit. આડોડાઈ, (સ્ત્રી) જુઓ આડાઈ. અડોશપાડોશ,(૫) પાડોશી બો; neighbours: (?) 41312101 anil; neighbouring locality. આડોશીપાડોશી, (૫) (ન) પાડેશીઓ; neighbours. આઢ, (પુ) ઢગલ; a heap (૨) ધનદેલત; wealth. આહક, (૫) (ન.) આઠ રતલનું અનાજનું H14; a measure of corn equal to eight pounds; (૨) (સ્ત્રી.) તુવેર; a kind of pulse. આહવું, (અ. કિ.) રખડવું; to wander, to roam: (૨) ઢોર ચરાવવા રખડવું; to wander for grazing cattle. આઢય, “ભરપૂર”, “સંપન્ન' એ અર્થમાં સમાસને અંતે વપરાતો પ્રત્યય; a suffix meaning “full of” or “possessing" used at the end of a compound. દા. ત., ધનાઢયaધનવાન. આણ, (સ્ત્રી) આજ્ઞા; a commandઃ (૨) સગંદ આપીને ફરમાવેલી મનાઈ; a forbidding on an oath: (૩) ઢંઢેરા; a proclamation, a declaration: -ELO, (સ્ત્રી) અધિકાર; authority: (૨) કર નાખવાની ને વસૂલ કરવાની સત્તા; authority to levy and collect taxes. આકૃપા (જી.) રૂપિયાના અપૂણ કે માટે આડી અને ઊભી લીટીઓ વાપરી હિસાબ લખવાની પદ્ધતિ; the system of maintaining accounts by using
horizontal and vertical lines for fractions of a rupee. (દા.ત. ૨૭ના= ) (સત્તાવીસ રૂપિયા દસ આના, નવ પાઈ). આણવું, (સ. કિ.) લાવવું; to fetch, to bring. આણ, () આ; this: -કોર, –ગમ,
તરફ, -પા, –પાસ, (અ.) આ બાજુ; on this side. આણુ, (ન) પુત્રીને વિધિપૂર્વક પ્રથમ વાર સાસરે મોકલવી તે; the ceremonious sending of a daughter to her husband's house for the first time. (૨) એ પ્રસંગે પિતા તરફથી પુત્રીને 2441214192; gifts, etc. given by the father to the daughter on that occasion: આણસુખડી, (સ્ત્રી)
એ પ્રસંગે આપેલી મીઠાઈ, વ. ની ભેટ; sweets, etc. gifted on that occasion. આણ, (સ.) આ માણસે (ર્તા) વિભક્તિના RUHI); this man (nominative case): એમણ, (૪) “આણે નું બહુવચન, 241 HARIBH; these men. આતયાયી, (વિ.) અતિશય પાપી; extremely sinful: (?) will; murderous: (૩) ગુના કરતા માટે મરણિયું; desperately criminal: () (પુ) મહાપાપી અથવા જુલમી માણસ; a great sinner, a tyrant. આત૫,૫) તડક; sunshine (૨) ગરમી; heat: (3) 4481 Hyla; sunlight. આતમ (આતમા), (૫) આત્મા; the soul: રામ, (કું.) પોતાની જાત; one's own self. આવવાર, (ઉં.) રવિવાર; Sunday. આતશાસ), (૫) અગ્નિ; fire: (૨) બળતરા; burning pain, scorching: (3) 11h; anger, rage, wrath: -પરસ્ત, (વિ.) (ન) અગ્નિપૂજક a fire worshipper, a Parsee: -બહેરામ, () પારસીઓની અગિયારી; a fire

Page #51

આતક
temple of the Parsees: -માજી, (સી.) દારૂખાનું ફાટવાનુ પ્રદર્શન; display of fireworks: આતશી, (વિ.) અગ્નિને લગતું'; pertaining to fire: (૨) મળતુ'; burning: (૩) સળગી ઊઠે એવું; inflammatory; combustible: (૪) ગરમ; hot: (૫) ઉગ્ર સ્વભાવનું; hot tempered: (૬) અગ્નિ સામે ટકી શકે એવુ'; fireproof.
આતૐ, (પુ.) રામ; a disease: (૨) ભય; fright terror. આતિથ્ય, (ન.) પરોણાગત; hospitality. આતુર, (વિ.) વ્યથિત;aflicted: (૨) રાગી; diseased: (૩) અધીરુ, ચંચળ; impatient, sensitive: (૪) ઉત્સુક; zealous, anxious, eager: તા, (સ્રી.) ઉત્સુકતા; zeal, eagerness: (૨) અધીરાઈ; impatience આતો,(પુ.) દેશ; a grandfather. આત્મ, સમાસમાં ‘આત્મા’ અથવા ‘પેાતાની નત" ના અર્થમાં વપરાય છે; a word used in compounds in the sense of one's own soul or one's own self: -કથા, (સ્ત્રી.) (પેાતે લખેલી) પેાતાની જીવનકથા; an autobiography: -ગત, (વિ.) આંતરિક, મનની અંદર રહેલું internal, lying in the mind: (૨) (મ.) સ્વગત; (spoken) to one's self: ઘાત, (પુ.) આપધાત; suicide: -ઘાત, (વિ.) પેાતાના વિનારા કરે એવું; suicidal: *, (પુ.) પુત્ર; a son: --જા, (સ્રી.) પુત્રી; a daughter: જન, (પુ.) સગાંવહાલ્લાં, મિત્રો; relatives, friends: --જ્ઞાન, (ન.) આત્માના સ્વરૂપનું જ્ઞાન, આત્માના સાક્ષાત્કાર, આત્મા જ બ્રહ્મ છે એવું જ્ઞાન; the knowledge of the nature of the soul, selfrealisation, the realisation that the soul and the Supreme Being (Brahma) are one: તત્ત્વ, (ન.)
vt
આત્મ
આ માનાં સ્વરૂપ અને રહસ્ય; the nature and mystery of the soul: -દર્શન, (૧) આત્માના સ્વરૂપનું ભાન; selfrealisation: નિગ્રહ, (પુ.) “સયમ, (પુ'.) self-control, self-restraint: નિરીક્ષજી, (ન.) પેાતાનાં; ગુદેષના અભ્યાસ; self-analysis:નિવેદન, (ન.) -સમર્પણુ,(ન.) પેાતાની જાત તેમજ સર્વસ્વ ઈશ્વરને અશું કરવું તે; surrender of one's self as well as one's all
possessions to Gd: નિષ્ઠ, (વિ.) આત્મામાં શ્રદ્ધાવાળું; self-confident: (૨) માત્મામાં ભક્તિભાવવાળું; selfdevoted: (૩) આત્મામાં એકાગ્ર થયેલું; self-concentrated: -પરીક્ષા, (સ્રા.) પેાતાના આધ્યાત્મિક અથવા નૈતિક મળતી કસેાટી; the test of one's spiritual or moral strength, self-examination: અળ, (ન) આત્માનું અથવા નૈતિક ખળ; spiritual or moral strength: -પ્રશ'સા, (સ્રી.) પેાતાનાં વખાણ; selfpraise: --બુદ્ધિ, (સ્ક્રી.) પેાતાનાં ડહાપણુ અથવા બુદ્ધિ; one's own wisdom and intelligence: (૨) સ્વાથ; selfishness: ોધ, (પુ.) આત્માના સ્વરૂપનું જ્ઞાન; self-realisation: (૨) સ્વગત ઉપદેશ; self-moralising: –ભાવ,(પુ.)મહાર; pride, vanity: (૨) સ્વાના વિચાર; selfish thinking: (૩) બધાના આત્મા એક જ છે એવી ભાવના; the understanding that all souls are similar: -ભાવના, (સ્રો.) બધાના આત્મા એક જ છે એવી ભાવના; the understanding that all souls are similar: રક્ષણ, (ન.) રક્ષા, (સ્રી.) પેાતાનું રક્ષણ; selfprotection: (૨) પેાતાને બચાવ; selfdefence: લક્ષી, (વિ.) સ્વાનુભવ ઉપર આધારિત; subjective: વત્, (વિ.) પેાતાના જેવું; like one's self: વંચના, (સી.) પાતાની ખતને છેતરવી તે અર્થાત

Page #52

આત્મા
આવ,
દાંભિક જીવનામ; selfleeption, i.૯. hypocrisy: વિવા, (સ્ત્રી) આધ્યાત્મિક બ્રાન, આત્મજ્ઞાન; spiritual knowledge, self-realisation: વિશ્વાસ, (૫) -દ્ધા,(સી.) આત્માની શક્તિમાં વિશ્વાસ; self-confidence: -Pila, (all.) amebello ત્મિક શક્તિ, આત્માની શુતિ; spiritual strength -શુદ્ધિ, (સ્ત્રી) આત્માની શુદ્ધિ, આત્માની શુદ્ધિ માટેના પ્રયાસ; purity of soul or selfpurification: hall, (૨) – સ્તુતિ, (મી.) પિતાની ખતમાં વખાણ; self-praise સંભાષણ, (ન.) સ્વગત બોલવું તે, સ્વગત ઉક્તિ; the act of speaking to one's self, a soliloquy: સાક્ષાત્કાર,(૬)-સિદ્ધિ, (સ્ત્રી.) આત્માના સ્વરૂપની અનુભૂતિ, 24629114; self-realisation, spiritual knowledge: સુખ, (ન) આત્મજ્ઞાન દ્વારા મળતું સુખ, પરમાનંદ; the state of bliss after self-realisation. આત્મા, (પુ.) જીવ, જીવાત્મા; the embodied soul. (૨) ચૈતન્ય તત્વ; the Animate Spirit: (૩) અંત:કરણ; the heart () પરમ ચેતન્ય તત્ત્વ; the Supreme Animate Spirit: -8, (૫) આત્માને આનંદ, આત્મસાક્ષાત્કામથી 2021 2414t; the bliss of the soul or self, the bliss after self-realisation: --
ભિમાન, (ન) સ્વમાન; selfrespect: (૨) અહંભાવ; false pride, vanity. -ભિમુખ, (વિ.) આત્મામાં એકત્ર થયેલું; concentrated in the self, self-concentrated: 2174, (મું) જીવાત્મા; the soul. (૨) પરમાત્મા; the Supreme Being (૩) મુક્ત આત્મા; one, who has realised the soul or has attained salvation: () (a.) મુમુક્ષ; desirious of salvation: (૫) જેને કેવળ આત્મા જ આનંદ કે સુખનું સાધન છે એવું; one to whom the soul is the only source of bliss:311664,
આત્મીય (વિ)આધ્યાત્મિક, આત્માને હમ spiritual, pertaining to the soul: (૨) સગુંસંબંધી; related or friendly (૩) પિતાનું; one's own, personal આત્મોન્નતિ. (સ્ત્રી) આધ્યાત્મિક વિકાસ; spiritual development, progress or uplift આત્યંતિક, (વિ.) અંતિમ, આખરી; final, last: (?) amma; infinite, endless: (૩) સતત; incessante (છે સર્વશ્રેષ;
supreme, best:(4) mei ; excessive. આથ(થા), (સ્ત્રી) ધનદોલત, થાપણ
wealth, hoarded wealth. આથડવું, (અ. ) રખડવું, ભટકવું; to roam, to wander: (?) asg; to quarrel, to fight: આથડ, (સ્ત્રી) રખડપટ્ટી; a wandering (૨) અથડામણુ; a fight:(૩)કજિ; a quarrel, ઉપાધિ; trouble. આથડિયાં, (ન. બ વ) aului; stumblings, () $iti; unsuccessful or vain efforts. આથવું, (1) જુઓ અથાણું. આથમણું, (વિ) પશ્ચિમતરફનું; western. આથમવું, (અ. જિ.) અસ્ત થો; to set: (૨) પડતી, અધ:પતન થવા to degenrate, to fall to a lower position. આથર, (૬) નજમ; a carpet: (૨) પથારી; a be d; a bedding: (૩) એછાડ; a bed-cover, mattress: SURS, (સ. ડિ) પાથરવું; to spread: () ઢાંકવું, આચ્છાદન કરવું; to cover (a bed, etc.). આથવણ, (ન.) આ લાવનાર પદાર્થ; a fermenting substance; yeast: આથવું, (સ. કિ.) આથો અથવા ખમીર ચડાવવાં; to ferment: આથો, (૫) ખમીર ચવું તે; fermentation: (૧) આથો લાવનાર પદાર્થ; a fermenting substance or agent.

Page #53

આત
આાદત, (સી.) મહાવરા, દેવ; practice, habit: (૨) ખરાબ ટેવ; bad habit. આદમ, (પુ.) માણુસ; man: (૨) ખ્રિસ્તી મત મુજબ સૃષ્ટિના પ્રથમ માનવ; the first man of the universe according to Christianity: -ખોર, (વિ.) માનવભક્ષી; cannibal-man-eating: -જાત, (સ્રી.) માનવજાત; the human race, mankind: આદમી, (પુ.) માણસ; man. આદર,(પુ.)માન, સન્માન, સત્કાર; respect, reverence, veneration, hospitality: ગ઼ીય, (વિ.) માનસન્માન આપવા યેાગ્ય; respectable, venerable: (૨) પ્રતિભાચાળી; grand, august: -ભાવ, (પુ'.) માનસન્માનની લાગણી; feeling of respect or reverence: (૨) સત્કાર; hospitality.
આદરવું, (સ. ક્રિ.) શરૂ કરવું, આરંભg; to begin, to inaugurate, to initiate: (૨) સત્કારવું, માન આપવું;to welcome to respect:(૩) સંવનન કરવુ'; to
court, to woo.
આદ, (પુ.) અરીસે; a mirror: (૨) મેચ; ideal: (૩) નમૂને; pattern, model: (૪) ધેારણ; a norm, astandard: વાદ, (પુ.) ભૌતિક વ્યવહારથી પર રહેવાની વૃત્તિ, કેવળ આદશ માટેના આયતુ; idealism: ખ્વાદી, (વિ.) કેવળ આદર્શ માટેનું આમંહી; idealistic. આદ(4)વેર, (ન.) જૂની અથવા લાંબા સમયની દુશ્મનાવટ; old or prolonged enmity: (૨) ગંભીર પ્રકારની દુશ્મનાવટ; serious or basic enmity. આદાનપ્રદાન, (ન.) આપણે, આપવા લેવાને વ્યવહાર; giving and taking of things, mutual intercourse. આદામ,(પુ.) જુએ અઃખ. આદા(-ધા)શીશી, (સ્રી.) કપાળની એક જ ખાજુના માથાના દુખાવે; headache
Fa
આદ્ય
confined to only one side of the forehead, migraine. આદિ, (વિ.) પ્રથમ, સરૂઆતનુ; first, original, primary: (૨) (મુખ્ય) મુખ્ય; principal, chief: (૩) (પુ.) મૂળ, પ્રારભ; source, origin, beginning: (૪) મૂળ કારણ; original cause: (૧) બ્રહ્મ: the Supreme Being: -ì, (કર્તા),(પુ'.) સૃષ્ટિના આદિ રચનાર, શ્રી બ્રહ્મા; the originator of the universe, Lord Brahma: --કારણ, (ન.) સૃષ્ટિની ઉત્પત્તિનું મૂળ કારણ; the original cause of the creation of the universe:
–કાવ્ય, (ન.) સૃષ્ટિનું પ્રથમ કાવ્ય, રામાયણ; the first poem of the universe, The Ramayana.
આદિત્ય, (પુ.) સૂ†; the sunઃ વાર, (પુ.) રવિવાર; Sunday. આદિપુરુષ, (પુ.) સૃષ્ટિને આદિ સર્જનહાર; the original creator of the universe: (૨) વિષ્ણુ, બ્રહ્મા; Lord Vishnu, Lord Brahma.
આદિમ, (વિ.) પ્રાથમિક, આરંભનું, મૂળ; primitive, initial, original: -જાતિ, (સ્ત્રી.) મૂળ અથવા આદિવાસી જાતિ; a primitive or an aboriginal tribe. આદિવાસી, (વિ.) કાઈ પણ પ્રદેશમાં મૂળથી વસેલું; primitive, aboriginal. આદું, (ન.) મસાલા તરીકે ઉપયોગી એક પ્રકારનું કંદ; a root useful as a spice, green ginger. આદેશ, (પુ.) હુકમ, આજ્ઞા; an order, command: (૨) ઉપદેશ, સલાહ; sermon, instruction (૩) (વ્યા.) એકને બદલે બીજો અક્ષર મુકાય તે; (gram.) substitution of a letter for another one.
a
આદ્ય, (વિ.) પ્રથમ, પ્રાર ંભનું, મૂળ; first, initial, original.

Page #54

આવત
સાલત, (અ.) પ્રારંભથી અંત સુધી; from beginning to end, from start to finish.
આધ, (વિ.) અડધું; half. આધાન, (ન.) ગભ ધાણુ; conception: (ર) મૂકવું તે; the act of placingor depositing: (૩) ધારણ કરવું તે; holding, possessing or owning something. આધાપલીત(દુ), (વિ.) અડધું ગાંડુ, ચક્રમ; half mad, idiotic. આધાર, (પુ.) ટકા; a prop, a support: (૨) પુરાવે; evidence: (૩) આશ્રય, મદ; shelter, protection, patronage, help: (૪) પાયેı; base, foundation: ચથ, (પુ.) પ્રમાણભૂત ગ્રંથ; a standard reference book. આધિ, (સ્ત્રી.) ચિંતા, મન્દેવ્યથા; anxiety, agony, affliction.
આધિક્ય, (ન.) અધિકતા, વિપુલતા; excess, surplus, abundance.
આધિદૈવિક, (વિ.) (આફત, વ.)સ્વકૃત નહિ; (calamity, etc.) not self-created: (૨) ભૂતપ્રેતાદિથી સર્જાયેલું ( દુ:ખ ); (calamity) caused by an evil spirit such as a ghost: (૩) પ્રારબ્ધકૃત; caused by fate. આધિપત્ય, (ન.) ચડિયાતાપણું, અધિપતિપy'; supremacy, lordship. આધિભૌતિક, (વિ.) વસૃષ્ટિને લગતું; pertaining to the animate world: (૨) પાર્થિવ, શારી;િ material, physical. આધિવ્યાધિ, (સ્રી.) શારીરિક અને માનસિક પીડા; physical and mental pain. આ(-અ)ધીન, (વિ.) તાબેદાર, ખીન્તને વચ્; subject (to another), subordinate, dependent. આધુનિક, (વિ.) સાંપ્રત સમયનું, અર્વાચીન; of the present time, modern: (૨) હમણાંનું; recent.
ve
આનુવ શિક
આપેડ, (વિ.) પ્રોઢ હ‘મનુ; elderly, middle-aged.
આધ્યાત્મિક, (વિ.) આત્મજ્ઞાન સબંધી, અપાર્થિવ; spiritual, philosophical, theological.
આનંદ
આનન, (ન.) માં, મુખ; the mouth: (૨) ચહેરા; the face. આનયન, (ન.) લાવવું તે; a bringing, fetching:(૨)યજ્ઞાપવીત (જનાઈ) સંસ્કાર; the sacred thread ceremony. આનત (૪), સૌરાષ્ટ્ર (કાઠિયાવાડ)નું પ્રાચીન નામ; the ancient name of Saurashtra (Kathiawar). આન'દ,(પુ.)હ, ખુશી, પ્રસન્નતા, delight, pleasure, gaiety: (૨) સુખ, સતેષ; bliss, happiness, satisfaction: (૩) (ન.) (પુ'.) બ્રહ્મ, the Supreme Being: -ધન, (વિ.) આનંદ સભર; full of bliss or gaiety: (૨) (પુ.) પરમાત્મા; the Supreme Being: -કારી, (વિ.) આપનાર, ચક; pleasant, delightful: આનંદિત, (વિ.) પ્રસન્ન, ખુશ; delighted, blessed, gladdened: આનંદી, (વિ.) પ્રસનચિત્ત, મેાજીલું; blithe, gay: લહરી, (સ્રી.) આનંદના રામાંચ; a thrill or wave of joy. આનાકાની, (સ્રી.) દ્વિધા, અનિશ્ચિતતા, ખેંચતાણ કરવી તે; procrastination, indecision, hesitation. આનાવારી,(સ્ત્રી.) (મહેસૂલના દરનક્કી કરવા) પાકના અડસટ્ટો કાઢવા તે; an estimate of crops (for fixing the rate of land revenue). આની, (સ્રી.) આનો, (પુ.) (જૂના) ચાર પૈસાની કિંમતના જૂના સિક્કા, an old coin worth four (old) pice: (૨) સેાળમે ભાગ, ભાગ; one sixteenth part.
આનુશિક, (વિ.) વંશપરંપરાનુ, વારસાગત; ancestral, hereditary.

Page #55

આનુષંગિક
આનુષગિક (વિ.)સાવત, coexistent, inherent, concomitant, imate: (2) nel secondary, subordinate: (૩) સંબંધ, elated આપૃશ્ય, (ન) કરજ અથવા ઉ૫કારમાંથી મુક્તિ; immunity or liberation from debt or obligation. આન્ધીક્ષિકી, (સ્ત્રી) તર્કશાસ; the ઠcience of logic (૨) અધ્યાત્મવિલા; philosophy,metaphysics:(૩) અન્વીક્ષા, #4121441; criticism, theology. આ૫, (ન) પાણી; water. આ૫, (સ) પોતાની નત; one's own self, “હું”પરનો ભાવ; ego, egoism (૨)તમે (માનાથ); you,your honoure આપણું, (વિ.) (સ.) આપણા બધાનું ourદ કમાઈ (સ્ત્રી) પોતે ભતે કરવી કમાઈ; slf-earning -કમી, (વિ) પિતાની જાત પર જ નિર્ભર; self-reliant, self-earning: કળા, (ત્રી.) અંગત આવડતe one's own skill: -મુદ,(વિ) બધી સત્તા પોતાની જાતમાં કત કરી હોય એવું; autocratic -ધાત, (પુ.) આત્મહત્યા; suicide. આપણુ, (૫) બર; a market. આ૫ણ(આપણ),(સ.) હું અને અમે બધા;
We: (૨) (એ. વ. અને બ. વ.) તમે; you (sing. and plural): આપણે, (૨) હું, અમે, તમે; J, we, you. આપત્તિ (આપત આપદક આપદા), (સ્ત્રી) સંકટ, દુઃખ; trouble. misery, calamity: (૨) દુર્ભાગ્ય; misfortune -કાળ, (પુ.) સંકટ અથવા મુશ્કેલીને સમય; adversity, period of misfortune or misery. આપદ્ધર્મ, (પુ.) સંકટ સમયને ધમ; one's duty during adversity: (?) સાથી સામાન્ય રીતે નિષિદ્ધ પરંતુ સંકટ સમયે અનિવાર્ય સંજોગોમાં જે ફ કરવાની છૂટ આપી હોય એવાં કલેક things or deeds normally forbidden by
scriptures but permissible only during Adversity. આપન, ૨) મળેલું; gained or obtainedઃ (૧) ઇ, વ્યપિતા miserable, afflicted. બાપન્યા, (લી) આત્મસ તેષ selsatisfaction. R) (દુર્ભાગ્યના સમ) પોતાની સ્થિતિનું ભાન; realisation of one's own condition (during the period of misfortune). આપમતાલી (શાપમતલખિય), (વિ.)
pay pen"; selfish, self-centred. આ૫મતિ, (વિ) પિતાની ઇચ્છા પ્રમાણે
y admit; self-willed, wilful. આપમુખત્યાર) ઈચ્છા મુજબ વર્તવાની સત્તાવાળું; having absolute power to act according to one's owo will, autocratic. આપમેળે, અઆપોઆપ; automati
cally. આપો .) વડદેવડ; give and take barter, mutual exchange of things. આપવડાઈ, (સ્ત્રી) આત્મપ્રશંસા; selfpraise, boastingઃ (૨) પોતાની મોટાઈનું પ્રદાન; vain exhibition of one's greatness. આપવીતી, (સ્ત્રી.) જીવનના સારાનરસા pellguay good and bad experiences of life:(?) Milf auto-biography. આપવું, (સ. દિ.) હવાલે કરવું, સેંપવું; to give, to entrust. આપો, (પુ.) પિતા, બાપ; father: (૨) આદરણીય વૃદ્ધ માણસ, વડીલ; a respectable old man, an elder. આપોઆપ, (અ) સહજ રીત; auto
matically. આખ,(વિ.)સગું, ગાઢ સંબંધવાળુpintimately related: (૨) વિશ્વાસુ, વિશ્વાસપાત્ર, awilizochy trustworthy, reliable: (૩) મેળવેલું; gained, obtained:

Page #56

આફણી
આભલું
(૪) પ્રમાણભૂત; authentic –કામ, (વિ). age; satisfied, contented: (2) 444; successful:-જન,કું.)(ન.) સગાંસંબંધી; relatives and friends: (૨) અંગત વિશ્વાસુ માણસ; a personal trustworthy person. આફણી, (સ્ત્રી.) આક્ત, સંકટ; calamity, trouble, misery: (?) 2141 ges; a serpent's hood: આફણી.આણીએ, (અ) સહજ, પોતાની મેળે; of one's owa accord: (2) fiai; suddenly, unexpectedly. આફત, (સ્ત્રો.) જુઓ આપત્તિ. આફતાબ, (પુ.) સૂર્ય; the sun (૨) 4531; sunshine. આફર, (અ.) જુએ આફણએ. આફરો, (પુ.) પેટ ચવું તે; swelling of the belly: (૨) અતિશય આહારથી થતી Qul; restlessness resulting from overeating. આફૂS(આડુ,(અ) જુઓ આફણીએ. આફસ, (સ્ત્રી) ઉત્તમ પ્રકારની કેરીની એક નિત કે તે પ્રકારની કેરી; a kind of the best quality mango, such a mango. આખ, (ન.) જળ, પાણી; water: (૨) નૂર, તેજ; lustres (૩) બળ, શક્તિ; strength, vigour: (૪) ધારની તપશુતા; sharpness of an edge:-કારી, (સ્ત્રો.) શરાબ ગાળવાને વ્યવસાય; the winedistilling industry or business: (૨) શરાબ, વ. માદક પદાર્થો પર કરy tax on wine and other narcotics or intoxicants: (૩) (વિ.) શરાબ અને માદક પદાર્થોને લગતું; pertaining to wine, narcotics or intoxicants. આબરૂ સ્ત્રી) પ્રતિષ્ઠા, શાબ; reputation, credit:-દાર, (વિ.) પ્રતિષ્ઠિતreputed, creditable.
આબાદ, (વિ.)મોટી વસ્તીવાળું; populous
(2) xorazila; thriving, progressing: (૩) સમૃદ્ધ; prosperous (8) ભરપૂર, વિપુલ full, abundant (૫) સુખી, સલામત; happy, safe: (૬) ફળદ્રુપ; fertile: (૭) અચૂક; unfailing (૮) (અ) અચૂક રીતે; unfailingly: આબાદી, આબાદાની, (સ્ત્રી.) સમૃદ્ધિ prosperity: (2) pala; progress: (૩) સુખ, સલામતી; happiness, safety. આબાલવૃદ્ધ, (અ) બાળકથી વૃદ્ધ પર્યત; from the youngest to the oldest, including all persons. આબિ(બે)દ, (વિ.) ભક્તિભાવવાળું; devout: (2) 's; religious: (3) પવિત્ર; pure, holy, pious. આબેહયાત, (ન) અમૃત, nectar. આબેહૂબ, (વિ.) તાદા, હબ; exact, vivid, perfectly similar to the original. આબોહવા, (સ્ત્રી) વાતાવરણની પરિસ્થિતિ, 69119l; atmospheric condition, climate. આબ્દિક (વિ.) વાર્ષિક; annual, yearly. આભ, (ન) આકાશ, વાદળ; the sky, a
cloud. આભડછેટ, (સ્ત્રી) (સ્પર્શથી) અભાવું તે; pollution by touch or contact: (૨) (સ્ત્રીનું) રજોદર્યન (a woman's) monthly course, menses: આભડવું, (અ. ક્રિ) અભડાવું (સ્પર્શ થી); to be polluted by touch or contact: (૨) નક્રિયા અથવા સ્મશાનયાત્રામાં જવું; to attend a funeral. આભરણ, (ન.) અલંકાર; an ornament. આભલુ, (ન) આકાશ; the sky: (૨) વાદળું; a cloud: (૩) નાનો અરીસa small mirror: (૪) સ્ત્રીઓના કપડાંમાં ચાડાતું નાનું ગોળ કાચનું ચગદું; a small

Page #57

આભા
આમળી
round piece of glass set in women's clothes. આભા,(સ્ત્રી) ચળકાટ,પ્રકાશbrightness, light, lustre: () dicu; decoration. આભાર,(૫) ઉપકાર; an obligation: (૨) ધન્યવાદ; thanks -દર્શક, (વિ) expressing obligation, gratitude or thanks:દર્શન, (ન) expression of obligation, thanks-giving. આભાસ,(૫) ઝાંખું પ્રકાશ; dim light: (૨) ખેટે દેખાવ; an illusive sight or view: (૩) ભ્રમ; illusion. આભીર, (૫) ગોવાળિયે, ભરવાડ a
cowherd, a shepherd. આવ્યું, (વિ.) દિમૂઢ, ચક્તિ; bewildered,
wonderstruck, stunned, surprised. આભૂષણ, (ન) અલંકાર, ઘરેણું; an
ornament. આભાગ, (૫) માણવું કે ભગવવું તે;
enjoyment: () Pla; satiation: (3) arial; circumference, enclosing limits: (૪) સાપની ફેણ; a serpent's hood. આ ત્યંતર, (વિ.) આંતરિક; internal:
(૨) ગુત, ખાનગી; hidden, secret. આમ, (૫) કાચ મળ; undigested
excrement: (2) 4731; dysentery. આમ,(અ.) આ રીતે આ પ્રમાણે, thus (૨)
આ તરફ, અહીં; at this side, here. આમ, (વિ) સામાન્ય દરજ્જાનુંs of common status: –જનતા, (સ્ત્રી) સમાજને 20171172 qol'; the common people, the masses. આમ, (સ્ત્રી) કેરીa mango:–રસ, (૬) કેરીને રસ; mango juice આમટ, (વિ.) ખાટું; sour: આમટી, (સ્ત્રી.) આમલીયુક્ત દાળ; a liquid preparation of pulses mixed with tamarind. આમ,(૪) આ માણસેએ; these men.
આમતેમ, (અ) અહીંતહીં; here and there: (૨) મન ફાવે એ રીતે અર્થાત્ તદ્દન અવ્યવસ્થિત રીતે; haphazard: -થી, (અ) કોઈ પણ રીતે કે પ્રકારે; by hook or by crook: (૨) ગમે તે સ્થળેથી; from any place. આમથી, (અ) આ તરફથી; from this
direction or side. આમદાની. (સ્ત્રી) આવક; income: (૨) પેદાશ; produce.
મનસામન, (અ.) પરસ્પર mutually, આમન્યા, (સ્ત્રી) મર્યાદા, વડીલ વ. પ્રત્યેને
આદરભાવ; limit, respect or reverence for elders, etc. (૨) આજ્ઞાપાલન; obedience. આમય, (૫) અપચે; indigestion (૨) રોગ; a disease. આમરણ(વાત), (અ.) જીવન પર્યંત, throughout life, till the end of life: (૨) (વિ.) જીવનપર્યતનું; lifelong. આમલી (આંબલી), (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું વૃક્ષ; the tamarind tree. (૨) એનું $; its fruit, tamarind: - lei, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની બાળકોની મેદાની રમતya kind of children's outdoor game. આમવર્ગ, (૫) સમાજના સામાન્ય લોકોને
masses, populace. આમસભા,(સ્ત્રી) ધારાસભાનું આમજનતાના પ્રતિનિધિઓનું ગ્રહ; the legislative house of the people's representatives, house of commons. આમસરા, (સ્ત્રી) સરાઈ, ધર્મશાળા; a public rest-house, an inn. આમળ, (સ્ત્રી) આંતરડાને છેડાને ભાગ; the ending or the extreme part of the intestine. આમળવું, (સ. ક્રિ) વળ દે; to twist together: () 342159; to coil, to twist. આમળી (આંબળી), (સ્ત્રી.) ઔષધી તરીકે ઉપગી ખાટા ફળવાળું ઝાડ; a medi

Page #58

આમળા
cinal tree with
sour fruits:
આમળું' (આંખળું), (ન.) એનુ ફળ; its fruit.
આમળા, (પુ.) વળ; a twisting together: (૨) ટેક; a firm vow: (૩) વેરભાવ, દ્વેષ; grudge, enmity, envy. આમંત્રણ, (ન.) નેતરુ; an invitation: -પત્રિકા, (સ્ત્રી.) આમંત્રણને પત્ર; an invitation card: આમ'ત્રવુ', (સ. ક્રિ.) નેતરું આપવું; to invite: આમ ંત્રિત, (વિ.) નેતરેલું; invited. આમિલ, (પુ.) અમલદાર; an officer. આમિષ, (ન.) માંસ; mutton, meat:
(૨) લાલચ; temptation. આમીન, (અ.) તથાસ્તુ, તમારી ઇચ્છા ફળીભૂત થાય !; be as you wish !, amen. આમુખ, (ન.) ઉપાદ્ઘાત, પ્રસ્તાવના; an introduction, foreword, preface. આસુષ્મિક (આમુત્રિક), (વિ.) પારલૌકિક; pertaining to the other or the spiritual world. આમેજ, (વિ.) સમાવેશ થયેલુ કે કરેલું; included: (૨) ભેળવેલુ'; mixed. આમોદ,(પુ.) આનંદ; delight, pleasure: (૨) સુગંધ,fragrance, scent, flavour. આમ્ર, (પુ.) આંખı; a mango-tree: -કુંજ, (સ્રી.) આંબાવાડિયુ; a mango grove: મંજરી, (સ્રી.) આંબાના મેાર; sprouts or flowering shoots of a mango-tree.
આય, (સ્રો.) શક્તિ, હિંમત, strength,
courage.
આયખુ' (આય), (ન.) આયુષ્ય, આવરતા; duration of life, life-span. આયતન, (ન.) રહેઠાણ, નિવાસસ્થાન; a house, an abode, a dwelling place. આયત્ત, (વિ.) -તે આધીન, ની પર નિભર્યુ
depending on, dependent to. આયનો, (પુ.) અરીસે; a mirror.
૧૩
આર
આયપત (આય), (સ્ત્રી.) આમદાની, આવક; income: વેશ, (પુ.) આવક્વેર;
income-tax.
આયંદે, (અ.) સરવાળે; on the whole (૩) હવે પછી; from now onwards, henceforth.
આયવ્યય, (પુ.) આવક વક; income and expenses, receipts and payments.
આયા, (સ્રી.) છે।કરાં સાચવનારી ખાઈ; a maid servant looking after children, an ayah. આયાત, (વિ.) (સ્રી.) પરદેશથી કે બહારગામથી આવેલા (માલ);(goods)imported from abroad or other privinces, imports. આયાસ,(પુ.) પરિશ્રમ, મહેનત; exertion, labour, effort; (૨) પ્રયત્ન; effort: (૩) થાક, કષ્ટ, પીડા; fatigue, trouble, pain, weariness. આયુધ, (ન.) હથિયાર, શસ્ત્ર; a weapon. આયુવે`દ, (પુ.) પ્રાચીન ભારતનુ’વૈદકશાસ્ત્ર;
the medical science of ancient
India: આયુર્વેદિક, (વિ.) એને લગતું, pertaining to that. આયુષ્ય (આયુષ, આયુ), (ન.) કુંમર, આવરદા; age, duration of life. આયાજન,(ન.) વ્યવસ્થા; management (ર) વ્યવસ્થિત યાજનાઓ ઘડવી તે; organised planning. આર, (સ્ત્રી.) ધાતુની વસ્તુની અણી; the point of a metallic thing: (૨) પાણી, ખળદ, વ. ને ઢાંકવાની અણીવાળી લાડી; a stick with a metallic point to drive bullocks, etc.: (૩) એક પ્રકારનું મેાચીનું એનર; a kind of a shoe-maker's tool. આર, (પુ.) કાંજી; sizing starch: (૨) વ્યક્તિની આહાર લેવાની શક્તિ; a person’s capacity to consume food.

Page #59

આત
આરક્ત, (વિ.) જરા રાતુ; somewhat reddish: (૨) ઘેરુ લાલ; dark red. આરજૂ, (સ્રી.) આરા; hope: (૨) ઇચ્છા; desire: (૩) સભાળ; care: (૪)
આતુરતા; eagerness. આરડવું, (અ. ક્રિ.) માટા કશ અવાજ કાઢવે; to utter a hoarse cry: (૨) (ઢારતુ) મેટેથી કર્કશ અવાજે બરાડ ુ; to bellow loudly and hoarsely. આરણ્યક, (વિ.) જંગલને લગતુ'; pertaining to a forest: (૨) (પુ.) વનવાસી; a forest dweller: (૩) વૈદિક સાહિત્યની એક શાખા; a branch of the Vedic literature. આરત, (સ્રી.) વ્યથા, પીડા; affliction, trouble, pain: (૨) (વિ.) વ્યથિત, પીડિત; afflicted, troubled: (૩) મહત્ત્વનું, અગત્યનું; important, urgent: (૪) આતુર; eager.
આરતી, (સ્ત્રી.) પવિત્ર દીવા વડે દેવની પૂજા
કરવી તે; offering prayer with a sacred lamp to a god: (૨) એવી પુખ્તના સમયે ગવાતું ગીત કે ભજન; a song sung during such a prayer: આરતિયુ, (ન.) આરતીના દીવા કે દીવા રાખવાનું પાત્ર; a vessel to hold such lamps. આરપાર,(અ.)સાંસરું; across, through
one end to another. આરમાર, (સ્રી.) મનવાર; a warship. આરસ (આરસપહાણુ),(પુ.) સ ંગેમરમર; marble, a block cf marble.
આરસો, (પુ.) અરીસે; amirror: આરસી, (સી.) નાના અરીસેા; a small mirror.
આરંભ, (પુ.) શરૂઆત; beginning, inaugurationઃ (૨) તૈયારી; preparation: આર્ભવુ, (સ. ક્રિ.) શરૂ કરવું; to begin: (૧) તૈયારી કરવી; to make preparations, to prepare.
૫૪
આ
આરાધક, (વિ.) પુજા કરનારું'; worshipping: (૨) (પુ.) પૂન્ન કરનાર, ભક્ત; a worshipper, a devotee: આરાધન, (ન.) આરાધના, (સ્રી.) પૂજન, ભક્તિ; worship, devotion: આરાધવુ, (સ. ક્ર.) પ્રસન્ન કરવુ'; to please: (૨) પૂજવુ; to worship: આરાધ્ય, (વિ.) પૂજવા યાગ્ય, સેવા કરવા યેગ્ય; worth worshipping or serving. આરામ, (પુ.) વિસામેા, શ્રમર્થી નિવૃત્તિ; rest, repose: (૨) ઉપાધિમાંથી મુક્તિ; escape from trouble: (૩) બગીચે; a garden: -ખુરશી, -ખુરસી, (સ્રી.) આરામથી બેસી શકાય એવી કાપડની ઝૂલતી બેઠકવાળી ખુરશી; an arm-chair, an easy chair: “ગાહ, (સ્રી.) આરામ માટેનું સ્થળ; a resort for rest: (૨) ફેબર; a tomb.
આરારૂટ, (ન.) એક ખાદ્ય ક; an arrowroot plant the roots of which are edible.
આરિયું, (ન.) ચીભડાના વતુ એક શાક; a kind of gourd.
આરિયું, (ન.) ટોપલેı; a big basket (of bamboo, etc.). આરી, (સ્રી.) નાની કરવત; a saw: (૨) એક પ્રકારનું મેાચીનુ એન્તર; a kind of a shce-maker's tool.
આરીકારી,(સ્ત્રી.)દાવપેચ, પ્રપંચ; intrigue, fraud: (૨) ચતુરાઈ; skill.
આરૂઢ, (વિ.) સવાર થયેલું, ખેઠેલું; mounted, seated.
આરેષ્ડ, (વિ.) જ); obstinate: (૨) તાાની; mischievous (૩) સાત મચ્છુ વજનનું માપ; a measure of seven maunds.
આરેશ, (પુ.) નારા, કાંઠે; an edge of a water form, a shore, a coast: (૨) અંત, છેડેı; an end: (૩) છુટકારાના ઉપાય; a way out or a

Page #60

આરોગવું
આલમ
means of escape? (૪) પૈડાના મધ્યભાગથી પરિધ સુધીનો કકડો; a spoke of a wheel. આરોગવું, (સ. કિ.) ખાવું; to eat. (૨)
જમવું; to dine. આરોગ્ય, (ન) સ્વાચ્ય, તંદુરસ્તી; health -ધામ, (ન.) દરદીઓને રહેવા માટેનું સારાં હવાપાણીવાળા સ્થળે આવેલું મકાન; a sanatorium -પ્રદ, (વિ.) સ્વાથ્ય 24144413; conducive to health: -શાસ્ત્ર, (ન) –-
વિજ્ઞાન, (ન.) -વિદ્યા, (સ્ત્રી.) સ્વાથ્યને લગતા નિયમનું શાસ્ત્ર the science of health, hygiene. આરોપ, (૫) આક્ષેપ, આક્ષેપ કરવો તે; accusation: (૨) આરોપવું તે; endowment –ણ, (ન) આક્ષેપ, આક્ષેપ કરવો તે; accusation, the act of accusing: (2) 41441; establishment: આ પવું, (સ. ક્રિ) આક્ષેપ કરવે; to accuse: (૨) એક વ્યક્તિ કે વસ્તુના ook of lorto 41001391; to ascribe, to attribute. (૩) મુકવું, લગાડવું; to place, to apply to: (૪) હાર, વ. પહેરાવવાં; to garland, etc(૫) તલ્લીન થવું; to concentrate: આરપી, (વિ.) (૫) તહોમતદાર; (an) accused. આરેવારે, (પુ.) છુટકારા; an escape (૨) અંત, વટ; an end, a concluding
part. આ હ,(૫) ચાણ; ascent,elevation (૨) સંગીતના સૂરની ઊંચા સૂરે તરફની ગતિ; ascending notes in music: (૩)ચડતી ગઠવણી; ascending arrangement –ણ, (ન) ચડવું તે; the act of climbing or ascending: (?) સવારી કરવી તે; a mounting: (૩) ઉપર બેસવું તે; a sitting on (something). આજવ, (ન) નિખાલસતા; frankness: (૨) પ્રામાણિક્તા; honesty, uprightness, integrity: (૩) વિનય, વિવેક;
politeness, modesty, decorum. (૪) વિનવણી; entreaty, beseeching આત(-7), (વિ.) વ્યથિત, દુઃખી;
afflicted, miserable. આર્ત(–), (વિ) સમી; seasonal: (૨) ઋતુસ્ત્રાવને લગતું; pertaining to menstrual discharge: (3) (1.) *g2419; menstrual discharge. આર્થિક, (વિ.)નાણાં સંબંધી; financial, monetary, pecuniary. આદ્ર, (વિ) ભીનું; wet, damp (૨) નાજુક, મૃ૬; tender, soft: (૩) માયાળુ; kind, loviog. આદ્રક, (ન) જુઓ આદુ. આર્ય, (વિ.) આદરણીય; respectable: (૨) કુલીન; of a noble family: (૩) (પુ.) એ નામની પ્રજા; a nation or tribe so named: (૪) સભ્ય માણસ; a civilised man -પુત્ર, (૫) પતિ; husband. આર્યાવત, (પુ.) આર્યોએ ભારતમાં પ્રથમ નિવાસ કર્યો એ ઉત્તર ભારતને હિમાલય અને વિંધ્ય પર્વતમાળાઓ વચ્ચે પ્રદેશ; the part of northern India between the Himalayas and the Vindhya ranges where the Ary ins at first settled or inhabitedઃ (૨) ભરતખંડ, Bharat, India. આર્ષ, (વિ.) ઋષિઓ સંબંધી; pertainiog or relating to sages or Rishis: (૨) પવિત્ર; holy, piouse (૩) દેવી; divine. આલબેલ, (સ્ત્રી) “સબ સલામતીના અર્થની ચોકીદારની બૂમ; a shout of a watchman suggesting that everything is safe. આલમ, (સ્ત્રી.) દુનિયા; the world: --ગીર, (વિ.) દુનિયાને જીતનાર; conquerer of the world: (૨) (પુ.) મોગલ સમ્રાટ M7934; Aurangzeb, the Mogul

Page #61

આવરદા
બાલચ
emperor: પનાહ, (વિ.) દુનિયાને રક્ષક protector of the world: (?) (7.) શહેનશાહ, an emperor. આલય, (ન.) ઘર, રહેઠાણું; a house, an
abode, a dwelling place. આલ, (સ. ક્રિ) આપવું; to give. આલંકારિક, (વિ.) અલંકારયુક્ત; ornamental. (૨) અલંકાર અથવા ભાષાલંકાર સંબંધી; pertaining to ornaments or to the figures of speech. આલંબ,(પુ.) આધાર, કે; a support, a prope (૨) આશ્રય, રક્ષણ; shelter, protection: (3) 4°4321; a perpendicular line: –ન, (ન) આધાર, ટેક; a support, a prop:(?)2414dl, dependence: (3) $17; a cause, a reason. આલાપ, (પુ.) વાતચીત; conversation,
talk: (?) Bord; a humming. આલિમ, વિ.) વિદ્વાન; learned. આલિંગન, (ન.) ભેટવું તે; an embrace, a huge આલિંગનું, (સ. ક્રિ) ભેટવું; to embrace, to hug. આલી, (વિ) ઊંચું; high, elevated: (2) Holl; grand, pompous, lofty, magnanimous. આલીજનાબ, (વિ.) ઊંચી પદવીવાળું; high ranking. આલીલિશાન (આલેશાન), (વિ) પ્રતિષ્ઠિત; reputed:.(૨) ઉત્તમ; best (૩) વિશાળ; vast () ભવ્ય; grand. આg, (ન) જરદાળુ; a (dry) plume (૨) બટાટે; a potato આલેખ, (૫) લખાણ; a writing, a script: (2) 67clav; a document: (૩)ચેરસ ખાનાવાળી માહિતી દશક રેખાકૃતિ; a graph: (x) [a; a picture: -, (ન.) લખાણ; a writing, a script (૨) ચિત્ર; a pictures (3) ચિત્રામ; drawing or paintiog-work.
આલેખવું, (સ. ક્રિ) લખવું; to write (૨) રેખાચિત્ર દોરવું; to draw a figures (૩) ચીતરવું; to paint આલેક (પુ.) દુનિયા; the world. આલોકન, (ન.) જેવું તે; the act of
seeing: (3) 627820; observation. આલોકવું, (સ. ક્રિ.) જેવું; to see: (૨) નિરીક્ષણ કરવું; to observe minutely. આલોચન(ના),(સ્ત્રી.)નિરીક્ષણ, અવલોકન, saazid; observation, criticism. આલોપાલો, (૫) વનસ્પતિ, ઝાડપાન; foliage, vegetation. આવક, (સ્ત્રી) આવવું તે; arrival, a coming: (3) 241HEIM; income: (3) કમાણી; earning-જાવક, (સ્ત્રી.) આવવું 24a org' a; coming and going: (૨) આમદાની અને ખર્ચ income and expenditure: (૩) આવજાવકને 21142i; an account book for receipts and payments: -વેરા, (પુ.) આમદાની પર કર; income tax: (૨) આયાત જકાત; import duty. આવકાર, (૫) સ્વાગત; welcome, reception આવકારવું, (સ.ક્રિ.) સ્વાગત કરવું; to welcome, to receive. આવડત (આવડ), (સ્ત્રી.) કુશળતા; skills
આવડવડ, (સ્ત્રી.) ઘરની વ્યવસ્થાની feladi; cleverness in household management (૨) કરકસર; frugality, economy. આવડવું, (સ. ક્રિ) નણવું; to know: અમુક બાબતમાં કુશળતા હોવી to be skilled in, to be versed in. આવવું, (વિ) આટલું, આ કદનું this much, of this size. આવરણ,(ન) આચ્છાદન; a covering (૨) અડચણ, સંકટ, મુશ્કેલી; an obstruction, trouble, difficulty. આવરદા, (૫) (સ્ત્રી) (ન) આયુષ્ય; duration of life, life-span.

Page #62

આવરદ
આક
આવરવું, (સ. ક્રિ) ઢાંકવું; to cover: (૨)
વ્યાપવું; to pervade: (૩) અવરોધવું; to block: (8) 429; to surround. આવો , () આવકજાવકને હિસાબને 21431; an account book for receipts and payments or income and expenses: (૨) આવક; income
જાવરા,(પુ.) અવરજવર; coming and going: (૩) આવકજાવક; income and expenses. આવત, (પુ) (પાણીની) ભમરી કે ચકરી a whirlpool, an eddy: -5, (a.) વારંવાર થતું કે આવતું; recurring, coming repeatedly, paying frequent visits: -ન, (ન.) ગેળ ફરવું તે; a circular movement:(૨) એક જ બાબત વારંવાર કહેવી કે કરવી તે; repetition. આવલિ-લી), (સ્ત્રી) પંક્તિ, હાર; a line, a row: (૨) પરંપરા; series (3) વંશપરંપરા; a dynasty. આવવું, (અ. કિ.) આગમન થવું, નજીક જઈ પહોંચવું; to arrive, to come: (૨) અમુક સ્થાને હોવું; to be situated at or in: (3) Caule 4g; to be produced: (૪) અસ્તિત્વમાં આવવું; to come to existence: (૫) બનવું, થવું; to happen (૬) રાગ કે પીડા થવાં; to be diseased or to suffer pain. આવશ્યક, (વિ.) જરૂરી, અગત્યનું, મહતવનું; necessary, urgent, important:
ના, (સ્ત્રી) જરૂર, અગત્ય, મહેરવ; necessity, urgency, importance. આવાગમન, (ન) આવવું અને જવું તે; coming and going (૨) જન્મમરણનું પુનરાવર્તન; the cycle of birth and death, આવાસ,(૫) ઘર, નિવાસસ્થાન; a house, an abode, a dwelling place: (૨) અરડે; a room. આવાહન ન.) આમંત્રણ; an invitation.
આવિર્ભાવ,(૫) પ્રગટવું કે બહાર નીકળવું તે; manifestation, appearance, sprouting. (૨) જન્મ, અવતાર; birth, incarnation. આવિષ્કાર (આવિકરણ, (૫) ખુહલું કે પ્રગટ કરવું તે; manifestation, the act of making internal things visible, sprouting આવિકૃત, (વિ.) મન અથવા આંખ સમક્ષ પ્રગટ કરેલું made clear before the mind or eyes, brought to perception, manifest. આવું, (વિ.) આ વસ્તુ, વ્યક્તિ કે બાબત
mg; of this sort or kind. આત, (વિ.) ઢાંકેલું, ઢંકાયેલું; covered:
veiled: (2) 4114'; pervaded, spread. આવૃત્તિ, (સ્ત્રી.) ચક્રાકાર ગતિ; circular movement or motion (૨) પુનરાગમન; return, the act of coming back: (૩) ફરી ફરી થવું કે કરવું તે; repetition: (૪) પુસ્તકનું પ્રકાશન; publication of a book. આવેગ, (પુ.) જુસ્સ; force, spirit (૨) બેચેની; uneasiness, disquiet, restlessness: (3) Erld; excitement: (૪) ઉતાવળ; haste; hurry. આવેદન, (ન.) અહેવાલ, નિવેદન, a report, a statement: (૨) ફરિયાદ; a complaint –પત્ર, (ન) લેખિત અરજી કે ફરિયાદ; a written application or complaint. આવેશ, (ન.) ઊભર, ઉશ્કેરાટ; an emotional excitement, a bubbling with emotion: (૨) જુસ્સ; ardour, zeal. આવેષ્ટન, (ન.) વીંટવાની અથવા ઢાંકવાની વસ્તુ, પરબીડિયું, ગલેફ વગેરે; a wrapper, a cover or case: (૨) વાડ, કોટ; fence, a protecting wall. આશક, (૫) પ્રણયી; a lover, a paramour (૨) (વિ.) પ્રયાસક્તfascinated
ક

Page #63

આરાય
૫૮
આસમાને
or infatuated by love, enamoured: -નાક, (ન.)(બ.વ.) પ્રણયી અને પ્રેયસી;
a lover and beloved. આશય, (પુ.) હેતુ, ઇરાદ; a motive, an
intention: (2) 40; an opinion: (૩) અર્થ; meaning (૪) (ન.) સ્થાન, a place: (4) 417; a container, a receptacle. આશરે, (અ) અંદાજે, લગભગ; about, roughly, nearly, approximately. આશરે, (૫) આશ્રય, રક્ષણ shelter, protection: (૨) ટેકા, આધાર; a support: (3) VEL; an estimate. આશંકા, (સ્ત્રો.) વહેમ, શંકા, અવિશ્વાસ; a suspicion, distrust, doubt: આશંકિત, (વિ.) વહેમાયેલું; શંકાશીલ; suspicious, distrustful, doubting. આશા-શ), (સ્ત્રી) ઉમેદ, ઇચ્છા; hope,
wish, desire. આશા–ષા), (૫) વિક્રમ સંવતને નવમે માસ; the ninth month of the Vikram era. આશાવાદી, (વિ.) ઉજ્જવલ ભાવિની અપેક્ષા Ring; optimistic. આશિષ (સ્ત્રી.) આશીર્વાદ, દયા;a blessing, a benediction. આશીર્વાદ, (૫) આશિષ a blessing આશીવિષ, (૫) સાપ; a serpentઆશ, વિ. ઝડપી, ઉતાવળું; speedy, quick, hasty –તોષ, (વિ.) જલદી સંતોષ પામે એવું; easily or quickly satisfied (૨) (પુ.) એવો દેવ, શંકર
ભગવાન; such a god, Lord Shiva. આશ્ચર્ય, (ન) નવાઈ, અચંબ; a surprise, wonder: (૨) નવાઈ પમાડે šval 04-119; a surprising incident, a wonder, a miracle. આશ્રમ, (પુ.) આશ્રયસ્થાન; a place of shelter: (૨) રહેઠાણ; an abode, a dwelling place: (૩) સંન્યાસી કે સંતનું
નિવાસસ્થાન; a hermitage: (૪) હિંદુધર્મના જીવનના ચાર વિભાગમાંનો એક; one of the four divisions of life according to Hinduism: (૫) સંસ્થા, an institution. આશ્રય, (૫) શરણ, રક્ષણ; shelter, protection (૨) ટેકે, આશરે; a support: સ્થાન, (ન.) આશરે મળે એવું 7914; a place of shelter or refuge. આશ્રિત, (વિ.) કોઈના આશ્રયે રહેતું; dependent: (૨) આશરો મળે હેય
એવું; sheltered. આશ્લેષ, (૫) આલિંગન; an embrace,
a hug. આશ્વાસન, (ન) (–ના), (સ્ત્રી.) દિલાસો;
consolation. આશ્વિન, પું)વિક્રમ સંવતનો છેલ્લો બારમો માસ, આસો માસ; the twelth or the last month of the Vikram era. આસક્ત, (વિ.) અનુરક્ત; devoted: (૨) Hilsa; infatuated, fascinated, addicted to: આસક્તિ , (સ્ત્રી.)અતિશય મેહ કે આકર્ષણ; ઉગ્ર રોતે રત થવું તે; intense fascination, strong addiction, infatuation. આસન, (ન) બેસવાની જગ્યા; a sear: (૨) બેસવા માટેની વસ્તુ, ખુરસી, જાજમ, વ; a thing to sit on, a chair, a carpet, etc. (૩) શરીરનો ઢગ; a physical posture: આસનિયુ, (ન) બેસવા માટેનું પાથરણું, જાજમ, વ; a carpet, etc. આસન,(વિ.)આવી પહોંચેલુ નજીક આવેલું; approached, impendiog, having come near: --કોણ, (મું) adjacent angle. આસપાસ, (અ) આજુબાજુ besides (૨) બધા બાજુએ; around: (૩) નજીકમાં; near, nearby. આસમાન, (ન.) આકાશ; the sky આસમાની, (વિ.) આકાશના રંગ જેવું;

Page #64

આસવ
૫૯
આળપંપાળ
bluish, azure. (૨) આકસ્મિક; acci- dental, unexpectedઃ (૩) દેવી, કુદરતી; divine, natural. (૪) (સ્ત્રી.) દેવી પ્રકોપ કે આક્ત; divine rage or calamity: આસમ અથવા રાજાએ સર્જેલી આફત; a divine calamity; a calamity caused by a king or the state. આસવ, (૫) ઔષધિ તરીકે ઉપયેગી, કેફ ન ચડે એવું આથેલું પીણું; a fermented non-intoxicating medicinal drink: (2) 27104; spirituous liquor, wine. આસંગ, (પુ) આસક્તિ; intense fascination, infatuation, strong addict on: (૨) સમાગમ, સં ગ; intercourse: (૩) કર્તવાભિમાન; ego. આસાએશ, (સ્ત્રી)આરામ; rest, repose (૨) સુખચેન, સગવડ; ease, comfort. આસાન, (વિ.) સહેલું; easy: આસાની, (સ્ત્રી) સહેલાઈ; easiness, eases -કેદ, (સ્ત્રી) સાદી કેદ; simple imprisonment આસામી, (પુ.) (સ્ત્રી) વ્યક્તિ; a person,
(3) fall.) llt; a person, an individual. (૨) શ્રીમંત અથવા પ્રતિષ્ઠિત માણસ; a wealthy or a reputed map: (3) URI); a customer: (૪) અસીલ; a client. આસુરી, (વિ.) રાક્ષસી, શયતાની; devi
lish, satanic: (?) Fy; wicked. આસો, (પુ) જુએ આશ્વિન. આસપાલવ, (પુ.) એક પ્રકારનું વૃક્ષ જેનાં પાનનાં તારણ બને છે; a kind of tree, the leaves of which are used for auspicious decoration. આસ્તિક, (વિ.) ઈશ્વર અને ધર્મમાં 341741919; believing in God and
religion, theistic. આસ્તે, (અ) ધીમે; slowly. આસ્થા , (સ્ત્રી) શ્રદ્ધા, ભક્તિભાવ; faith, devotion: (૨) સ્થિરતા, હતા; stability, firmness:(૩) ધન, દેલત; money, wealth.
આફેટ,(૫) આ ટન, (ન) ધડાકા સાથે ફૂટવું તે; an explosion (૨) જાહેર કે પ્રગટ કરવું તે; public exposition or declaration (૩) થાબડવું તે; the act of patting. આસ્વાદ, () ચાખવું તે; a tasting
(૨) ઉપભેગ; enjoyment. આહત, (વિ.) જખમી; wounded: (૨) ઈજા પામેલું; injured, hurt (3) હણાયેલું; killed. આહસ) રડવું, (સ. કિ.) મેટો અવાજ કરતાં પ્રવાહી ખોરાક ખાવ; to take liquid food noisily, આહાહા,(અ.)અરેરે!; oh !: (૨) વ્યથા, વિસ્મય વ. દર્શક ઉદ્ગાર; an exclamation
signifying affliction, surprise, etc. આહાર, (૫) ખેરા; food: (૨) ભજન, જમવું તે; dinner, the act of dining (૩) ખારાનું પ્રમાણ; proportion or quantity of food. આહીર,(૫) ભરવાડ, રબારી; ashepherd,
a cowherd. આહુતિ, (સ્ત્રી) યજ્ઞમાં હોમવું તે; an offering into a sacrificial fire: (૨) બલિદાન; a sacrificial offering of things, animals, etc. આહલાદ, (૫) આનંદ, હર્ષ joy, gladoess, pleasure: -5, (ra.) આન દપ્રદ; pleasant, delightful. આહવાન, (ન) આમંત્રણ; an invitation (૨) પડકાર; a challenge: (૩) હાજર થવા માટે અદાલતનો હુકમ; a summons of a court. આળ, (ન) બેટે આરોપ; false accusation or imputation: (2)
idig; a pretext, an excuse: (3) કલંક; blemish. આળપંપાળ, (વિ.) નકામું; useless, worthless, futile: (૨) ખુશામતિયું; flattering: (3) (1.) 414181; conso

Page #65

અળવીતર
અગી
lation (૪) ભૂત, પ્રેત, વ, evil spirits,
ghosts, etc. અળવીતરું, (વિ.) તોફાની, અડપલું;
naughty, mischievous. આળસ, (સ્ત્રી) એદીપણું, laziness, indolence: આળસુ, (વિ.) એદી;
lazy, indolent, idle. આઈ, (વિ) ભીનું; wet, damp: (૨) પાતળું; think (૩) અડકવાથી પીડા થાય એવું; painfully sensitive to touch (૪) પોચું, નરમ; soft. આવુંભો[, (વિ) ભેળું; simplehearted. આળેટવુ, (અ. કિ.) લાટવું; to wallow આંક, (પુ) સંખ્યાની નિશાની; a sign or digit of a number: (૨) કિંમત; price: (૩) નિશાની; a sign (૪) અંદાજ; an estimate: (૫) સીમા, હદ; limit, boundary: (૬) (મું) (બ. વ.) પ્રાથમિક ગણિત શીખવવા માટેના ઘડિયા કે પાડા (ની સંખ્યાઓના ગુણાકારના કોઠા); tables of multiplications of small numbers for teaching primary arithmetic: (૭) બારીક નળીવાળી ચાળણી; a seive with very small holes. આંકડાશાસ્ત્ર, (ન.) અનેક પ્રકારની માહિતી આ માટે જુદી જુદી બાબતના આંકડા એકત્ર કરવાનું શાસ્ત્ર; statistics. આંકડી, (સ્ત્રી) થી વાળેલો સળિયે; a hook: (૨) આંતરડાની પીડા કે ચૂંક; colic pain, stomach pain or ache: (૩) તાણને વ્યાધિ; convulsion. આંકડો, (૫) છેડેથી વાળે સળિયો; a hook: (૨) વીંછીને ડંખ મારવાને આંકડા; a scorpions fang (૩) મૂછનો વળ દીધેલો છે; twisted end of moustache. આંકડો, (૫) સંખ્યા, સંખ્યાની નિશાની; a numbur, a sigo or digit of a
number: (૨) હિસાબને કાગળ; a voucher, a bill. આંકવું, (સ. દિ.) નિશાની છે કે પાડ; to impriot a mark, sign or a cut: (૨) લીટીઓ દોરવી; to rule lines: (૩) કિમત વગેરેનો અંદાજ કાઢવે; to estimate price, etc.: (x) 314 દઈને નિશાની પાડવી (ઢેર, વ.ને); to imprint a sign with a burn (on cattle, etc): આંકણી, (સ્ત્રી.) લીટીઓ દોરવાની પટ્ટી, વ; a rulers (૨) કિંમત અથવા કસનો અંદાજ કાઢો તે; estimation of price, quality, etc.: આંણુ (ન.) સુતાર અને સનીનું આંકવાનું ઓજાર, a carpenter's or a goldsmith's tool for impressing marks આંક, (પુ.) કાપ; a cut, a notch: (૨) કાપ મૂકીને કરેલું નિશાન; a mark impressed by cutting: (૩) અંદાજ; an estimate: (૪) હેદ; limit આંકેશિયમ, (ન. બ. વ.) પાંસળાં; ribs: (૨) સખત પરિશ્રમ; hard labour. આંખ, (સ્ત્રી.) નેત્ર, ચક્ષુ; the eyes (૨) નજર; sight, vision (3) દેખરેખ; a watch, a looking after: () 3414 જેવું નાનું છિદ્ર; a small hole like the eye: (૫) અમુક ફળ વગેરેની આંખ જેવી બીજની ગાંઠ; a small eyelike seeding knot on certain fruits,etc. આંગણ(–ણુ), (ન.) ઘરની સામેની ખુલ્લી જગ્યા; a courtyard, open space in front of a house. આંગળ, (ન) (આંગળી),(સ્ત્રી.) હાથપગના પંજાને છેડે આવેલા પાંચ અવયવોમાં
એક; a finger, a toe. આંગળિયાત(આંગળિયું), વિ.) પુનર્લગ્ન કરેલ સ્ત્રીના આગલા પતિનું (બાળક); (a child) of the former husband of a remarried woman. આંગી, સ્ત્રી.) વરરાજાને મામા તરફથી મળતું ged; an apparel presented to the

Page #66

આંચ
આંતરરાષ્ટ્રિ-ષ્ટ્રીય
bridegroom by his maternal uncle: (૨) દેવી કે માતાની મૂર્તિને બદલે મુકાતી ધાતુની તક્તી; a metallic plate installed instead of an idol of a goddess: (૩) હનુમાનજીની મૂર્તિ પરનું તેલ, સિંદૂર, વ.નું પડ; a layer of oil, red lead, etc. on an idol of Hanumanji: (૪) (જન)મતિના શણગાર; (Jainism) decorations of an idol: (૫) પવનના તોફાનથી ચડતો ધૂળને ગેટે; a cloud of dust formed by a cyclone. આંચ, (સ્ત્રી) ઝાળ; a blaze: (૨) ઝળકતો
**221; bright or dazzling light a glow: (૩) નુકસાન; ઈજા; harm, injury: (૪) ધમકી; a threat: (૫) જુલમ, ભય; oppression, tyranny, terror. આંચકવું, (સ. કિ.) એકાએક બળપૂર્વક છીનવી લેવું; to snatch abruptly and forcefully. આંચકી, (સ્ત્રી) તાણનો રોગ; a disease marked with convulsions: (2) હેડકી; hiccup. આંચકે, પુ) ધક્કો, આંચકો; a push, a jerk: (2) 414ml; hesitation: (૩) પ્રાસ; a shock: () નુકસાન,
ખોટ; harm, loss. અચળ, (ન.) પશુ માદાની આઉના
અગ્રભાગમાંને એક; an udder. આંછ, (સ્ત્રી.) ખ; dimness: (૨) આંખની છારી; a thin film-like cover over the eye. આંજણ, (ન.) કાજળ; collyrium, pig- ment for the eye: (2) 442; deception. આંજણી, (સ્ત્રી.) આંખની પાંપણ પર થતી નાની ફોલ્લી; a sty. આંજવું, (સ. કિ.) આંખમાં આંજણ વ. લગાડવાં; to anoint eyes with colly- rium, etc. (૨) ઉગ્ર પ્રકાશથી આંખને ઝાંખી પાડવી; to dazzle: (૩) ઇક કરવું,
Herit 4321; to bewilder, to awe. આંટ, (સ્ત્રી) ગૂંચ, આંટી; a complex knot, a coil of threads, etc: (૨) અંટસ, વેરભાવ; grudge, enmity: (૩) આદત, દેવ; confirmed habit: (૪) આબરૂ, શાખ; reputation, credit: (૫) આવડત, હથોટી, હેશિયારી, skill, knack, cleverness: (૬) લખવા વાચવાનું કૌશલ્ય; fluency or ease in
writing or reading (૭) નિશાન તાવાનું કૌશલ્ય; marksmanship. આંટણ, (ન.) સતત પરિશ્રમથી ચામડી પર પડતું ધસારાનું નિશાન; a bruise on skin resulting from constant hard work, a corn on skin. આંટવુ, (સ. ક્રિ) તાવું, નિશાન માંડવું; to aim, to take a target: (2) ચડિયાતા થવું; to excel, to surpass. આંટી, (સ્ત્રી.) રાની ગાડી; a skein of thread: (૨) ગાંઠ; a knot: (૩) કીને; અંટસ; grudge, enmity. (૪) કોય; a problem, a riddle= (૫) પ્રપંચ; intrigue -ટી, (સ્ત્રી.) ગૂંચ, મૂંઝવણ, intricacy, perplexity: (૨) પ્રપંચ; intrigue. (3) મુશ્કેલ પરિસ્થિતિ; a difficult situation. આંટો, (પુ.) વળ; a twist: (૨) ધક્કો, ફે; a turn, a round. (૩) કીને, અંટસ; grudge, enmity. આંતર, (વિ.) અંદરનું; internal: (૨) ગુપ્ત, ખાનગી; secret, hidden: (3) પરસ્પરનું; mutual. આંતરડી, (સ્ત્રી) હદય; the heart: (૨) Elanl; a feeling. આંતરડું, (ન) પેટમાને પાચનક્રિયા માટેના 24441Hial 5s; an intestine, an entrail. આંતરરાષ્ટ્રિ-ષ્ટ્રીય, (વિ.) જુદા જુદા રાષ્ટ્રોના પરસ્પર સંબંધોને લગતું, બધા રાષ્ટ્રને લગતું; international.

Page #67

આંતરવિગ્રહ
ઇજનેર
આંબેલ(આયંબિલ), (ન) (જૈન) દિવસમાં એક જ વાર અલૂણું ખાવાનું પ્રત; (Jainism) a vow to take saltless food only once a day. આઓ,(પુ.) કેરીનું ઝાડ; a mango-tree આંબોઈ, (સ્ત્રી) દંટીની નીચેની રગની ગાંઠ; a knot of veias or vessels under the navel. આંસ, (સ્ત્રી) ધરી; an axis. આંસુ, (ન) હર કે શેકથી આંખમાંથી કરતું પાણીનું ટીપું; a tear.
આંતરવિગ્રહ, (૫) દેશની અંદરના પક્ષે વચ્ચેની લડાઈ; a civil-war. આંતરવું, (ક્રિ) દીવાલ, વાડ, વ. થી જુદું 4139; to separate by a wall, fence, etc.: ) 4777 149; to stop or block on a way or road: (3) 829°; to encircle, to surround. આંતરિક, (વિ.) અંદરનું; internal: (૨)
અંગત; personal. આંતરે, (૫) જુદાઈ, ભેદ; difference: (૨) (સમયન) ગાળ; an interval. (૩) અંતર, છેટું; distance: (૪) અંતરપટ, 4321; a wall, a curtain. આંદોલન (અંદોલન), (ન.) ડાલન; a swinging or rocking, an oscillating: () osa; motion: (૩) ચળવળ; movement, struggle. આધણ (આધણ), (ન) રાંધવા માટેનું
ગરમ પાણી; boiling or hot water, for cooking (૨) નકામું કે બરબાદ કરવું a; a spoiling or wasting. આધાળિયું, (ન) અવિચારી કામ; a rash act: (૨) અવિચારીપણું; thoughtlessness, rashness. (૩) ખોટું સાહસ; a miscalculated or blind enterprise. આંધળું, (વિ.) જવાની શક્તિ વિનાનું; blind: () 24511-1l; ignorant: (3) અંધારું; darke -ધબ, ભીંત, (વિ) તન આંધળું; totally blind, stone blind. આધી,(સ્ત્રી.) મૂળના ગોટાવાળું ઉગ્ર વાવાઝોડું; an intense wind storm raising clouds of dust: (૨) અંધાપો; blindness: (૩) ઉમ્ર ચળવળ; an intense movement or upheaval. આબટ (અંબટ), (વિ.) ખાટું; sour. આંબવું, (સ. જિ) પહોંચવું, પકડી પાડવું, to reach, to catch up (૨) (અ. ક્રિ) ખટાવું; to be affected by sourness, to sour.
ઈ, (સ્ત્રી) સંસ્કૃત અને ગુજરાતી વર્ણમાલાને of my 24.*?; the third letter of the Sanskrit and Gujarati alphabets. ઇકબાલ, (ન) નસીબ; fortune, fate: (૨) આબાદી; prosperity. ઇકરાર,(પું) સંમતિ; assent= (૨) કબૂલાત; a confessin-નામું, (ન) પ્રતિજ્ઞાપૂર્વકની લેખિત કબૂલાત; a solemn written confession, an affidavit ઇક્ષ, (સ્ત્રી) શેરડી; sugarcane. ઈખલાસ, (૫) મૈત્રી; friendship
(૨) સં૫; unity, accord. ઇચ્છવું, (સ.કિ.) ઈચ્છા કરવી; to wish,
to desire: (?) 2411 211 N; to hope ઇચ્છા,(સ્ત્રી.)અભિલાષા; a wish, a desire (૨) આશા; hope: (૩) મરજી; a will –૫વક, (અ.) ઇરાદાપૂર્વક:intentionally, deliberately:-વર, (૫) કન્યાએ પોતે પસંદ કરે પતિ; 4 husband selected by a bride herself -શક્તિ , (સ્ત્રી) સંકલ્પની શક્તિ; willpower: ઇચ્છિત, (19.) 6/2139; desired, wished for:
ઈરછુ, (વિ.) ઇચ્છાવાળા; desirous. ઇજન, (ન.) આમંત્રણ; an invitation. ઇજનેર, (૫) ઇમારતી બાંધકામ અથવા યંત્રવિદ્યાનો નિષ્ણાત; a civil or mecha

Page #68

ઇજાજત
ઇન્કાર
nical engineer: ઇજનેરી, (સ્ત્રી) બાંધકામ અથવા અંગેનું શાસ્ત્ર; engineering (૨) (વિ.) એને લગતું; pertaining or related to engineering. ઇજાજત, (સ્ત્રી) રજા, પરવાનગી; a permi
ssion, a sanction. ઇજાફત, (સ્ત્રી.) ઉમેરો, વધાર; an addition, an increase: (2) WITH કરવું તે; annexation, forced merger, ઈજાર, (સ્ત્રી) લેંઘો, સુવાલ; trousers,
breeches. ઇજારે, (૫) સનંદી એકહથ્થુ હક; an authorised monopoly: (૨) ચોક્કસ શરતોથી કામ કરી આપવાનો કરાર; a contract ઈજારદાર, (૫) ઇજારો ધરાવનાર, a contractor, a monopoly-holder: (૨) (સ્ત્રી) ઇજા પદ્ધતિ, ઈજારાથી કામ અથવા વહીવટ કરવાની પદ્ધતિ; contract system, monopoly system. ઈજ્જત, (સ્ત્રી) પ્રતિષ્ટા; reputation:
(૨) શિયળ; a woman's chastity. ઈકોતેર (અઠ્ઠોતેર), (વિ.) ૭૦+૮=૭૮;
seventy eight, 78. ઇઠયાશી(સી), (વિ) ૮૦+૪=૮૮;
eighty eight, 88. ઇતબાર, (૫) વિશ્વાસ, ભાસે; trust,
confidence, faith. ઇતર, (વિ) બીજું, અન્ય; another (૨) જુદું, મિન; different, separate: (3) gão; insignificant, trivial: -વાચન, (ન) અભ્યાસક્રમ સિવાયનું વધાP104121d;a student's extra-reading. ઇતરાઈ, (સ્ત્રી) અણછાજતું વર્તાન;
unbecoming behaviour: (૨) મિથ્યાભિમાન; false pride, vanity. ઇતરાજ, (વિ.) નાખુશ; displeased: ઇતરાજી, (સ્ત્રી) નાખુશી; displeasure (૨) અવકૃપા; disfavour. ઇતક (અ) અહીંથી; from here.
ઈતિ, (અ) આ પ્રમાણે; thus: (૨)સમાપ્ત
એવા અર્થમાં વપરાય છે; is used in the sense of concluded: (3)Pall.) સમાપ્તિ; the end: – કર્તવ્ય, (વિ.) કરવા યોગ્ય; worth doing: (૨) (ન.) કરવા
134 $13; an act or deed worth doing –કર્તવ્યતા, (સ્ત્રી.) કરવા યોગ્ય 117; an act or deed worth doing: -સિદ્ધમ, (અ) ભૂમિતિના પ્રમેયને છેડે
જે સાબિત કરવાનું હતું તે સાબિત થયું છે' એવા અર્થના શબ્દ; 9. E. D. (Quod Erat Demonstrandum). ઇતિહાસ, (પુ) ભતકાળના મહત્વના Odihnat quia; history, chronicle: -કાર, (પુ.) ઇતિહાસ લખનાર; a historian, a chronicler. ઇધર, (અ) અહીં; here:-ઉધર, તિધર, (અ) અર્ધીતહીં here and there. ઈનકાર,(૫) અસ્વીકાર; rejection, nonacceptance, refusal: (૨) મના; a forbidding –વું, -કરવો, (સ. ક્રિ) (જવાબદારીને) અરવીકાર કરો; to deny, to reject, to refuse. ઈનામ, (ન) બક્ષિસ, ભેટ; a git, a present= (૨) યોગ્યતાની કદરનો બદલો; a reward, a prize:-દાર, (૫) ભેટ તરીકે મળેલી જમીનનો માલિક; an owner of gifted land: -દારી, (વિ.) બક્ષિસ તરીકે મળેલું; gifted: (૨) (સ્ત્રી) ઇનામદારની પદવી; the dignity or the title of an owner of gifted land: -4, (પુ.) ઇનામી જમીનને દસ્તાવેજ; a document or deed of gifted land: ઇનામી, (વિ.) ઇનામને લગતું; pertaining to a gift or prize: (2) 4117 તરીકે મળેલું; received as a gift or a prize. ઇનાયત, (સ્ત્રી.) કૃપા; favour: (૨) ભેટ,
બક્ષિસ; a gift, a reward. ઇન્કાર, (૫) જુઓ ઈનકાર.

Page #69

ઇન્સાન
ઇe(–ષ્ટિ)કા
ઇન્સાન, (૫) (ન) માણસ; man, a human being. (૨) માનવનત; humanity: ઇન્સાનિયત, (સ્ત્રી) માણસાઈ; humanity, humaneness: (૨) સભ્યતા; civility, culture, decorum, politeness. ઇન્સાફ(પુ) ન્યાય; justice, equity (૨).
અદાલતના ચુકાદ; a court's judgment, a verdict: ઇન્સાફી, (વિ.) ન્યાયી; just, equitable: (૨) અદાલતને લગતું; pertaining to a judicial trial. ઇબાદત, (સ્ત્રી) માન; honour, respect
(૨) ભક્તિ, સ્તુતિ; devotion, worship. ઇબારત, (સ્ત્રી) બાલવા અથવા લખવાની Riell; style or mode of speaking or writing. ઇમામ, (૫) મુસ્લિમોને મુખ્ય ધર્મગુરુ the chief priest of Muslims: (૨) ધાર્મિક નેતા; a religious leader: (૩) ઉપદેશક; a preacher: (૪) માળાને મેર; the big token of a rosary. ઇમારત,(સ્ત્રી) મોટું મકાન; a big building:
ઇમારતી, (વિ.) બાંધકામમાં વપરાતું; used in building works: (૨) બાંધકામને
atalg;pertaining to building works. ઇતિહાન, (સ્ત્રી) પરીક્ષા, કસોટી; an examination, a test: () (194121; an investigation. ઇયત્તા, (સ્ત્રી) પ્રમાણ; proportion: (૨) સીમા; limit, boundary. ઇયળ, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનો કીડ; a kind
of worm. ઈરાદો, (પુ) હેતુ, ઉદ્દેશ; intention,
purpose. ઇલકાબ,(૫)ખિતાબઃa title of honour. ઇલમ, (પુ.) વિદ્યા; an art, a science: (૨) જાદુ; magic: (૩) ઉપાય; means, a cure: (x) Del Gaul; black arts: આજ, ઈલમી, (વિ.) કાબેલ; skilled,
artful, clever in magic, black arts, etc. ઇલા, (સ્ત્રી.) પૃથ્વી; the earth. ઇલાકે, (પુ) પ્રાંત; a province. ઇલાજ, (૫) ઉપાય; means, a way out: (2) 84212; a remedy, a cure, a medical treatment. ઇલાયચી, (સ્ત્રી) જુઓ એલચી. ઇલાહી, (વિ.) દેવ; divine (૨) પુજ્ય; venerable(૩) ઈશ્વર અથવા ખુદાને Elrlg'; pertaining to God. ઈશારત, (સ્ત્રી.) ઈશારે, (પુ.) મૂક સંકેત કે સૂચન; a silent hint or suggestion, a hint or suggestion by gesture. ઇક, (૫) પ્રેમ, love,amour (૨) જાતીય
આવેશ; sexual excitement: આછે, (સ્ત્રી.) ભોગવિલાસ; sexual enjoyment (3) 04/242117; debauchery, adultery: ઇશ્કી, (વિ.) પ્રેમી; amorous: (૨) કક્કડ, વરણાગિયું; foppish: (૩) વ્યભિચારી, debauched: ઇશકી ટટ્ટ, (ન) કામી કે વ્યભિચારી માણસ; a debauchee,
a libertine. ઇત્તેહાર, (નજાહેરનામું, જાહેર ઘણું; a
proclamation, a public announcement, a declaration. ઇષ્ટ, (વિ) ઇચ્છેલું; desiredઃ (૨) માનીતું, પ્રિય; favourite, dear: (૩) પૂજેલું; worshipped: (7) 9194; proper: (4) લાભકારક; beneficial, advantageous (૧)(ન) ઇચ્છા; desire: (૭) યજ્ઞ કરવાથી મળતુ પુણ્ય;religious asset resulting from the performance of a sacrifice –દેવ, (૫) પોતાનો પ્રિય દેવ; one's favourite deity: (૨) કુળદેવ;
a family deity. ઇષ્ટ-ષ્ટિ)કા, (સ્ત્રી) ઈટ; a bricks (૨) યજ્ઞની વેદી માટેની ઇંટ; a brick used in constructing an altar of a sacrifice.

Page #70

ષાર્થ
ઇષ્ટાર્થ,(૫) ઇચ્છિત વસ્તુ; a desired or coveted thing: (૨) કોઈ બાબતને પોતાને અનુકૂળ હોય એવો અર્થ કરવો a; interpretation of anything according to one's convenience. ઇસમ, ૫) માણસ, વ્યક્તિ; a person, an individual, a being. ઇરકામત, (સ્ત્રી.) મિલક્ત, ધનદેલત;
property, wealth. ઇસકોતરે, (૫) નાની પેટી; small box. છાપડી, (સ્ત્રી.) બારણાં અથવા ઢાંકણ બંધ કરવા માટેની ઠેસી; a stopper of a
door or a lid. ઇસ્તરી(ઇસ્ત્રી,(સ્ત્રી)ધોયેલાં કપડાંની સફાઈ
માટે ગરમ કરીને વપરાતું ધાતુનું સાધન a smoothing iron, a tailor's or a launderer's goose. ઇજતેમાલ, () ઉપગ, વપરાશ; a use, a utilising -કરવું, (સ. ક્રિ) ઉપયોગ કર, વાપરવું; to use. ઇપિતાલ,(સ્ત્રી)રુગ્ણાલય, રહેણાક દવાખાનું;
a hospital. ઇસ્લામ, (૫) મુસ્લિમોનો ધર્મ; the
religion of the Muslims; Islam: ઇસ્લામી, (વિ) ઇસ્લામને લગતું; pertaining to Islam (૨) (પું) ઇસ્લામને અનુયાયી; a follower of Islam. ઈહ, (અ) અહીં; here -લેક, (મું) 241 orald; this world. ઇતેજામ, (૫) બંદોબસ્ત; necessary
arrangements. ઈંતેજાર, (વિ.) આતુર; eager, anxious: (૨) અધીરુ; impatient: Uતેજારી, (સ્ત્રી) 24.638d1; eagerness. ઇંદિરા, (સ્ત્રી) લક્ષ્મીદેવી; Lakshmi, the
goddess of wealth. ઈદુ, (પુ) ચંદ્ર; the moon -મતી, (સ્ત્રી.) પૂર્ણિમા, the full-moon day -વાર, (૫) સોમવાર; Monday. ૩/ગુજરાતી-ગુજરાતી-અંગ્રેજી
ઇંદ્ર, (૫) દેવેને રાજ; the king of gods: વ્યાપ, ધન, ધનુષ્ય ની મેઘધનુષ્ય; a rainbow: નીલ, ૫) નીલમ; a sapphire Uાણી, (વી.) Agrill Mell; Indra's wife. ઈદ્રિય (ઇદ્રી),(સ્ત્રી) મનને અનુભૂતિ કરાવનાર પાંચ સાધનોમાંનું એક; a sense or faculty of perception: (viz ACH અને એના સાધને અનુક્રમે આ પ્રમાણે છે (૧) સ્પર્શ- ચામડી (૨) શ્રવણ- કાન (૩)જવાની શક્તિ-આંખ (૪)સ્વાદ - જીભ અને (૫)સુંઘવાની શક્તિ-નાક;[the five senses and their respective organs are as under] (1) touch-skin (2) hearing-ears (3) sight - eyes (4) tastetongue and (5) smelling - nose): જનનેન્દ્રિય, (સ્ત્રી) પ્રજનન અવયવ; the generative organ: –ગચ, ગોચર, (વિ.) ઈદ્રિયેથી સમજી શકાય એવું, પ્રત્યક્ષ perceptible, within the reach of the mind -જન્ય, (વિ) ઈદ્રિય દ્વારા થતું કે એને લગતું; produced by or related to the senses: -નિગ્રહ, (૫) આત્મસંયમ; selfcontrol: સુખ, (ન) વિષયસુખ; sensual pleasures or happiness: ઇંદ્રિયાતીત, (વિ.) અગોચર; imperceptible, beyond the reach of the senses or the mind. ધન, (ન) બળતણ; fuel: (૨) બળતણ માટેનું લાકડું; firewood.
ઈ, (સ્ત્રી) સંસ્કૃત અને ગુજરાતી વર્ણમાળાને 2121214912: the fourth letter of the Sanskrit and Gujarati alphabets. ઈક્ષા, (સ્ત્રી) નજર, જેવું તે; sight, a viewing (૨) ગણતરીપૂર્વક વિચારવું તે; consideration.

Page #71

ઈચવું
ઈસાઈ
ઈચવું, (સ. ક્રિ) વધારે પડતું ખાવું; to
over-eat, to glut. ઈm, (સ્ત્રી) શારીરિક હાનિ; physical
injury: (૨) ઉપાધિ; trouble, anxiety. ઈડલી, (સ્ત્રી) ચોખાના લોટને આથીને બનાવેલી એક મદ્રાસી વાની; a Madrasi dish of fermented rice flour. ઈતિરાવું, (અ. ક્રિ) બડાઈ મારવી; to boast. ઈદ, (સ્ત્રી) મુસ્લિમોનો એક મેટો તહેવાર; a big festival of the Muslims: (૨) ઉત્સવ; a celebration, a festival -ગાહ, (સ્ત્રી) ઈદનો તહેવાર ઊજવવાનું 240; a place where the 'Id' festival is celebrated. ઈદડુ, (ન) કળા જેવી એક વાની; a dish
of fermented flour. ઈદશ, (વિ) આ પ્રકારનું; of this type:
(૨) આવું; such. ઈસા, (સ્ત્રી) ઇચ્છા; a desire. ઈસિત,(વિ.) ઇચ્છેલું; desired, wished
for, coveted. ઈબક, (વિ.) છ આંગળીઓવાળું (વ્યક્તિ);
six fingered (person). ઈબક, (સ્ત્રી.) પ્રાસ; a shock, bewil
derment:(3) 17,4%; fright, horror. ઈમાન, (૫) (ન) આસ્થા, શ્રદ્ધા; trust, faith: (૨) સત્ય, પ્રમાણિક્તા; truth, honesty, integrity: (3) 47°; religion: -દાર, ઈમાની, (વિ.) શ્રદ્ધાળુ; trusting, having faith in God and religion (૨) પ્રામાણિક; honest -દારી, (સ્ત્રી) પ્રમાણિકતા, સદ્વર્તન; honesty,
righteousness, integrity. ઈ ર્ષા , (સ્ત્રી) અદેખાઈ; envy,
jealousy: () 24; grudge. ઈશ, (પુ.) માલેક, ધણી; master, boss (૨) ઈશ્વર, પરમાત્મા; God,the Supreme Being: (3) 401464 2152; Lord Shiva: (૪) રાજા; a king: (૫) પતિ; a husband.
ઈશાન, (સ્ત્રી) ઉત્તર-પૂર્વ ખૂણે કે દિશા; the north-east corner or direction: (૨) (પુ.) ભગવાન શંકર, Lord Shiva ઈશાની, (વિ.) એ દિશાનું; northeastern (૨) (સ્ત્રી) દેવી દુર્ગા કે પાર્વતી; the Goddess Durga or Parvati. ઈશિતા, (સ્ત્રી) ઈશિત્વ, (ન) અષ્ટ મહસિદ્ધિઓમાંની એક; one of the eight great achievements: (૨) સર્વોપરિત; supremacy. ઈશ, ઈશુ ખ્રિસ્ત, (૫) ખ્રિસ્તી ધર્મના
74145; Jesus Christ. ઈશ્વર, (૫) પરમાત્મા, પરમેશ્વર; the Supreme Being, God:(૨) માલેક,ધણી; master, boss, owner: (3) 2lor; a king -દત્ત, (વિ.) ઈશ્વર તરફથી મળેલું,
zbios; received from or gifted by God, natural: ઈશ્વરાધીન, (વિ.) માનવીની શક્તિથી પર, ઈશ્વરની સત્તાને આધીન; beyond human power, depending on divine power: ઈશ્વરી, (વિ.) દેવી; divine: ઈશ્વરી, (સ્ત્રી) દેવી દુર્ગા કે પાર્વતી; the goddess Durga or Parvati. ઈષણ, (સ્ત્રી) હૃદયપૂર્વકની કે તીવ્ર ઈચ્છા; a heart felt or intense desire, yearning: (૨) સંસારી સુખની કામના; ardent desire for worldly happiness: (3) yuelt; a yearning. ઈસ, (સ્ત્રી.) ખાટલાના ચોકઠાની બે લાંબી પટ્ટીઓમાંની એક; one of the two longer pieces of the frame of a bedstead or a cot. ઈસવી (ઈસ્વી), (વિ.) ઈશુ ખ્રિસ્તને લગતું;
pertaining to Jesus Christ:-સન, (સ્ત્રી)ખ્રિસ્તી સંવત જે ઈશા ખ્રિસ્તના જન્મથી ગણાય છે; Christian era based on
the year of Jesus Christ's birth. ઈસાઈ, (વિ.) (કું.) ખ્રિસ્તી,ઈશુનો અનુયાયી; a Christian. (૨) ઈશુ ખ્રિસ્તને અથવા

Page #72

ઈ
ઉકાસવું
ધણધારી, (પુ.) બળદ; an ox, a bullock; (૨) ભારવાહક મજૂર; a labourer doing the work of carrying burdens (૩) (વિ.) મુખ; foolish, simpleton.
ખ્રિસ્તી ધર્મને લગતું; pertaining to
Jesus Christ or Christianity. “હા, (સ્ત્રી) ઇચ્છા; a desire. (૨) આશા; hope: (૩) ઝંખન; a yearning, a strong desire. ઈજવું, (સ. ક્રિ) આપવુ; to give: (૨) અર્પણ કરવું; to dedicate: (૩) ખુશ કે પ્રસન્ન કરવું; to offer, to please: (૪)ય ત્ર, વ. માં તેલ ઊંજવું; to lubricate machines, etc. by applying oil. ઈટ, (સ્ત્રી) ચણતરકામ માટેનું માટીનું પકાવેલું ચોસલું; a brick: - ઈટોથી ચણેલું; constructed with bricks: વાડો, (૫) ઈટ બનાવવાને ભઠ્ઠો; a brick-kiln: ઈટાળ, ઈટાળું, (adj.) 02121 31014; constructed with bricks: ઈટાળા, (પુ.) ઈંટનો $$31; a brick-bat, a piece of a broken brick. ઈંડળ, (સ્ત્રી) ઈડાં લઈને જતી કીડીઓની
GI?; a line of ants carrying eggs: (૨) ઝીણાં ઇંડાનો જથ્થો; a collection or heap of very small eggs: (3) એક જ માબાપનાં ઘણાં સંતાનોનું ટોળું; a group of many children born of the same parents. ઈડ, (ન) બેદ; an egg, ઈંઢોણી, (સ્ત્રી) પાણી ભરતી સ્ત્રીઓથી માથા પર બેડાની નીચે મુકાતું, વજનમાં રાહત મેળવવા માટેનું ગોળાકાર સાધન; a circular thing placed by women over their heads while carrying water pots with a view to relieving impact of weight: (૧) મજુર, વ. થી વપરાતું એવું સાધન; similar thing used by labourers. ઈતડી, (સ્ત્રી) ઢોરના શરીર પરનું એક નાનું
; a small blood sucking insect found on bodies of cattle. ઇંધણ(-૭), (ન) બળતણું; fuel.
ઉ, (૫) સંસ્કૃત અને ગુજરાતી વર્ણમાળાને પાંચમો અક્ષર; the fifth letter of the
Sanskrit and Gujarati alphabets. ઉકરડો,(પુ.) કચરાપૂ નો ઢગલ; a dunghill, a heap of rubbish: () ! osoul; a dirty place. ઉકરાંટો, (!) ઉશ્કેરાટ, આવેશ, excite
ment, agitation (૨) આતુરતા; eagerness. ઉકળાટ(–રો), (૫) વધારે પડતી ગરમીથી થતાં બેચેની અને પરસેવો; uneasiness and perspiration caused by excessive heat: (2) 4771; anger. ઉકાળવું, (સ. ક્રિ.) પ્રવાહીને ઉછાળો આવે એટલું ગરમ કરવું; to boil: ઉકળન, (ન)
એવી ક્રિયા; boiling. ઉકાળો, (૫) ઉકાળવાની ક્રિયા; boiling: (૨) ઔષધ અથવા બીજા પદાર્થોને કા; a medicinal or simple decoction: (૩) ઉકળાટ; uneasiness because of excessive heat. ઉકાંટો, (પુ.) ઉશ્કેરાટ; excitement: (ર) આતુરતા eagerness. (૩) ઊબકે; retching, vomiting or nauseating sensation (૪) કંટાળે; tedium, boredom: (૫) બેચેની; restlessness: (૬) કંપારી; trembling, shiver. ઉકાસવું, (સ. કિ.) ખાદી કાઢવું; to dig Yout: (૨) બહાર કાઢવું; to draw out, to raise up: (૩) ધ્યાન પર લાવવું; t; bring to notice: (૪) ભુલાયેલું ફરી ચાદ કરવું; to recall a forgotten

Page #73

તથા
matter: (૫) ઉશ્કેરવું; to excite= ઉકાસણ(ગુ), (ન) કાંસવું તે; a digging out, a raising out, an exposition, excavation (૨) ઉશ્કેરાટ; excitement. ઉકેલ,(૫) કુટપ્રશ્નોનાં સમજણ અથવા નિકાલ; solution or settlement of a complex problem or a riddle: (૨) સમજ, સૂર; understanding, grasping power, insight: ઉકેલવું, (સ. ક્રિ) ગૂંચ કાઢવી, ગૂંથણકામ છૂટું કરવું; to disentangle, to remove knots, etc. (૨) નિકાલ કર, પૂરું કરવું; to solve, to complete, to fulfil:(૩) ઉઘાડવું, બહાર 9149; to open, to expose: (x) લખાણનો અર્થ કર; to interpret;
to decipher, to make out. ઉક્ત,(વિ) બેલેલું, કહેલું; spoken, told:
ઉક્તિ, (સ્ત્રી) ઉચ્ચારણ, કથન, an utterance, a verbal statement: (૨) કહેવત; a proverb, a saying, ઉખરાં,(વિ.) ખુલ્લું, ઉઘાડું; open, bare:
(૨) ઢાંક્યા વિનાનું; uncovered. ઉખા-ખે)ડવુ, ઉખા(ખે)ળવું, (સ.ક્રિ) મૂળમાંથી ખેંચી કાઢવું; to uproot (૨) ખેંચીને અલગ પાડવું; to remove by drawing: (૩) છાલ કાઢવી; to remove bark or rind or skin, to peel: (૪)નાશ કરy to destroy: (૫) રથાનભ્રષ્ટ
529 ; to displace, to oust. ઉખાણું (1) ઉખાણ, (૫) કોયડે; a puzzle, a riddles (૨) સમસ્યા; a problem: (3) siad; a proverb: () Exia; a parable, an allegory. ઉગમ, (૫) મૂળ, આરંભ; a source, an
origin, a beginning:(2) €£u; a rise: (૩) ઉદય થો તે; a rising -J, (વિ.)
પૂર્વ દિશાનું; eastern. ઉગાડવું, (સ. ક્રિ) વાવવું, ગે એમ કરવું; to plant, to sow, to grow, to cause to grow.
ઉગામવું, (સ. ક્રિ) મારવા માટે ઉપાછું; to
raise, to strike: (?) alxg; to brandish, to flourish. ઉગાર (ઉગારો), (!) છૂટકે: a release (૨) બચાવ; an escape: (૩) લાભ; an advantage. (૪) બચત; savings: ઉગારવું, (સ. ક્રિ) બચાવી લેવું; to save (from danger): (૨) રક્ષણ કરવું; to protect: (૩) ઉદ્ધાર કરવો; to uplift. ઉગાવો, (પું) ફાલવું અથવા ઊગવું તે; a growth, a fertilising:(3) 20142015 લગતાં ધાસ, વનસ્પતિ, વ.; grass and vegetation growing during the rainy season. ઉચ(વિ.) જલદ; concentrated, severe, intense: (૨) તીવ; sharp: (૩) ધી; hot-tempered, fiery (8) ઝનૂની; fierce: (૫) ભયંકર; terrible, horrible. ઉઘરાણી,(સ્ત્રી) તકાદે; an urgent demand: (૨) લેણી રકમ માગવી તે; & demand for money due from. ઉઘરાણું, (ન) કંડ, કાળો; money collected by contributions and subscriptions: ઉઘરાવવું, (સ. ક્રિ) કાળે એકઠો કરવો; to collect money by contributions. ઉધાડ, (પુ) વાદળાંરહિત આકાશ; a clear sky: (૨) આનંદપ્રદ હવામાન; pleasant, fine or fair weather: (૩) લાભ; a profit, an advantage: () ઉદય વિકાસ a rise, progress –પગું, (વિ.) ખુલ્લા પગવાળું, જોડા વિનાનું; bare-footed without shoes: આરુ, (વિ.) ઉઘાડું, રક્ષણ વિનાનું; open, unguarded: (૨) (1) ચારને અનુકૂળ અરક્ષિત સ્થળ; an unguarded, open place suitable to thieves: (૩) છટકવાનો અથવા નાસી જવાનો માર્ગ કે રસ્ત; a way of escape or fleeing: ઉધાડવું, (સ. ક્રિ) ખેલવું, ઉઘાડું કરવું; to open,

Page #74

ઉચાટ
વીવાસ
to expose, to uncover: Bay, (વિ) ખુલ્લું, ગુપ્ત કે ઢાંકેલું નહિ; open, neither hidden nor covered: (?) કપડાં કે શણગાર રહિત; unclothed, (unwrapped) or undecorated: (3) pye; clear: (8) or@; public: (4) અરક્ષિત; unguarded or unprotected: ઉધાડપુગાડું, (વિ.) તદ્દન ઉઘાડું completely bare: () 18; naked. ઉચાટ,(૫) બેચેની; uneasiness, restlessness: (૨) ચિતા; anxiety, worry: (૩) અધીરાઈ; impatience. ઉચાપત (સ્ત્રી.) તફડંચી, અપ્રામાણિકપણે લેવું કે ઉઠાવી જવું તે; embezzlement, misappropriation. ઉચાળવું, (સ. ક્રિ) રહેઠાણ કે જગ્યા ziel spai; to vacate a dwelling or a place. ઉચાળ, (૫) ઘરવખરી; household articles: (૨) ઉચાળા ભરવા, ઘરવખરી સાથે રહેઠાણ ખાલી કરવું; to vacate a dwelling with household articles. ઉચિત, (વિ.) ગ્ય; properઃ (૨) છાજતું,
Alca; becoming, befitting. ઉચડવું, (સ. ક્રિ) છાલ, વ. ઉતારવાં; to
remove rind, bark, skin or peel. ઉચ્ચ, (વિ.) જુએ ઊંચું. ઉચ્ચક, (વિ) જુઓ ઊધડુ. ઉચ્ચતમ,(વિ.) સૌથી વધારે ઊંચું;highest. ઉચ્ચતર, (વિ) વધારે ઊંચું; higher. ઉચ્ચરવું, (સ. ક્રિ) બોલવું; to speak,
to utter, to say, to tell. ઉચ્ચાટન, (ન) બીજાને હેરાન કરવા મેલી વિદ્યા અજમાવવી તે; use of black arts
or sorcery to trouble others. ઉચ્ચાર(પુ) બેલ, બલવાની ક્રિયા; utte
rance: (2) 01491 bete; mode of utterance, pronunciation: ,(1.) બાલ, કથન; an utterance, a verbal statement, speech, propunciation:
-૬,(સ.કિ.) ખેલવું; to speak, to utter: (૨) ઉચ્ચાર કરવો; to pronounce. ઉચ્ચાલક, (૫) શક્તિના ઓછામાં ઓછા
વ્યયથી કોઈ વસ્તુને ઊંચકવાનું વૈજ્ઞાનિક સાધન a lever: ઉચ્ચાલન, (ન) ઊંચકવું તે; a raising or lifting: (૨) ઉચ્ચાલક 43 @ 2159° a; raising with a lever ઉચ્છિન, (વિ.) કાપી નાખેલું; cut of: (૨) નિર્મૂળ કરેલું; uprooted: (૩) ભાંગેલું; broken (૪) નાશ કરવામાં આવેલું; destroyed. ઉચ્છિષ્ટ, (વિ.) છાંડેલું, એવું; foul or polluted because left over in a dinner plate: (૨) (ન) છોડેલો ખેારા; food left over in a dinner plate ઉછુખલ,(વિ) નિરંકુશ; unrestrained,
uncontrolled: (?) Geory; shame
less, impudent: (3) Sd; rude. ઉચ્છદ, (૫) સંપૂર્ણ અથવા સમૂળો નાશ;
annihilation, an uprooting: -5, (વિ) વિનાશક; destructive: (૨) (૫) ઉચ્છેદ કરનાર; an annihilator, a destroyer:ન, (ન) ઉચ્છેદની ફિયા: the act of annihilation -જુ, (સ. ક્રિ)
Hyllt 1121 spat; to annihilate. ઉછેદિયું, (વિ.) સમૂળો નાશ કરનારું;
destructive, annihilating: (૨) બિનવારસ; heirless: (૩) (1) બિનવારસ
મિલત; heirless property. ઉચ્છવાસન, (ન) શ્વાસ બહાર કાઢવો તે;
an exhalation. ઉઠ્ઠસિત, (વિ.) સંપૂર્ણ ખીલેલું; fully
grown, developed or blossomed: (૨) હતું; panting (૩) વરાળ બહાર
$1@g; outing the steam. ઉછવાસ, (૫) શ્વાસ બહાર કાઢવો તે;
exhaling: (2) 24211; a hope: (3) પુસ્તકનું પ્રકરણ; a chapter of a book: () હવાઉજાસ માટેનાં બારી કે: mly; a ventilator.

Page #75

ઉછરંગ
૭૦
ઉટાંટિયું
ઉછરંગ, (૫) અતિ આનંદ; ecstasy, rapture: (૨) આનંદને આવેશ; a fit of ecstasy: ઉછરંગી, (વિ.) અતિશય આનંદિત; highly delighted, rapturous. ઉછળામણી, (સ્ત્રી.) સ્પર્ધા, હરીફાઈ; a rivalry, a contest: (૨) હરાજી, લિલામ; an auction. ઉછે(), () બાળ; a lap. ઉછાળવુ, (સ. ક્રિ) ઊંચે ફેંકવું; to loss up, to throw up in the air: (R) ખોટો વ્યય કરવો; to waste. (૩) ઉડાવવું; to spend extravagantly: Gigeria, (પુ.) ઉછાળ, (સ્ત્રી.) ઉછાળી, (.) દ; a jump: (૨) ચિંતે મોટો વધારે a sudden big rise or increase: (૩) ઉશ્કેરાટ; excitement: (૪) આક્રમણ an attack: (૫) બકારી, ઊબકે; a retching, vomiting sensation, a nauseating sensation. ઉછાંછળું, (વિ.) જુએ ઉછુખલ. ઉછીતુ(–નુ), (વિ.) અમુક સમય પછી પરત કરવાની શરતે લીધેલું કે આપેલ; borrowed or lent -આપવું, (સ. કિ.) to lend: લેવું, (સ. ક્રિ.) to borrow. ઉછેરવું, (સ. ક્રિ.) પાલનપોષણ કરીને મોટું કરવું: to rear, to breed: (૨) કેળવવું, Het v?d1149; to educate, to bring
o educate, to bring up, to civilize: ઉછેર, (૫) પાલનપિષણ, ઉછેરવું તે; rearing, breeding: (૩) કેળવણી; education. ઉજમ-વીણી, (સ્ત્રી.) ઉત્સવ કરવો તે; a
celebration: (2) Sodel; a picnic. ઉજરડું, (ન) પરોઢિયું; the dawn (૨)
સૂર્યોદય; sunrise. ઉજળિયાત, (વિ.) ઉચ્ચ જ્ઞાતિનું; belonging to a high caste. ઉજાગરે,(પુ) જાગરણ; abstinence from sleep, keeping awake (૨) ચિંતા, anxiety, worry.
ઉજાડવું,(સ. ક્રિ) ઉજ્જડ કરવું, વેરાન કરવું; to devastate, to desolate: (૨) પાયમાલ કરવું; to ruin, to destroy: ઉજાડ, (સ્ત્રી.) ઉજ્જડપણું; devastation, barrenness: (૩) પાયમાલી; ruin. ઉજાણી, (સ્ત્રી) વનભોજન; a picnic (૨)
Gulyorldl; a feast. ઉજાશ-સ),(૫) પ્રકાશ, અજવાળું; light:
(૨)ચળકાટ; brightness, shine, lustre. ઉજાળવું, (સ. કિ.) ઊજળું કે ચળતું કરવું? to brighten: (૨) પ્રતિષ્ઠા વધારવી; to increase fame or reputation: (3) 21144149; to ornament, to decorate. ઉજિયાર(–સં), (વિ) ઊજળું; bright
(૨) સુંદર; beautiful, fine. ઉજ્જડ, (વિ) વેરાન; desolate, barren
(૨) પાયમાલ થયેલું; ruined. ઉ લ(ળ), (વિ.) ઝઝગતું, અતિશય
પ્રકાશિત; shining very brightly, lustrous: (૨) આશાપદ (દા.ત. ઉજજવલ H[); promising, bright: (3)
Trosts; spotless, blotless. ઉઝરડવું, (સ. કિ.)નખ, વ.થી ખોતરવું; to scratch, to bruise: ઉઝરડો, (પુ.) ઉઝરડવાથી થતા પાતળા આંદો કે લિસેટો; a scratch, a bruise. ઉટકામણ (ન) વાસણ માંજવા માંટે પદાર્થ H11,4.; material used for cleansing utensils: (૨) વાસણ માંજવાનું મહેનતાણું; wages for cleansing utepsils. ઉઢ-રાંગ, (વિ.) કલ્પિત, બેડી, કાટેલું; imaginary, fabricated:(૨)બિનઆધારભૂત; unreliable (૩) (ન.) અફવા, ગપું; a rumour, a hearsay: (૪) તર ગ; a whim or fancy: ઉટગી, (વિ) બનાવટી, ડી કાઢેલી (વાત); fabricated, unreliable (report). ઉટાંટિયું, (ન) (ચો), (૫) એક પ્રકારની viell; whooping cough.

Page #76

હઠ(ઠા)મણું
૭૧
ઉતરડ
ઉઠ(-ઠા)મણ (ન.) કોઈના મૃત્યુ પછી સગાં- સંબંધી ભેગાં મળી દેવસ્થાને અથવા મૃતને ઘર જાય તે; the going to a temple or to the place of the deceased of relatives and friends after some one's death: (૨) ભંગાણુ; break, dislocation (૩) નિષ્ફળતા મળવાથી અથવા નુકસાન થવાથી કોઈ પણ પ્રવૃત્તિ સંકેલી લેવી તે; winding up of an enterprise because of failure or loss, bankruptcy. ઉઠાઉગીર (ઉઠાઉ), (વિ.) ચેરી કે તફડંચી
420; apt to steal or pilfer. ઉઠાડવું, (સ. ક્રિ) ઊભું કરવું; to raise, to erect: (૨) જગાડવું, કોઈ બાબતમાં જાગ્રત કરવું; to wake up, to awaken, to arouse: (3) 21194 529; to alert. ઉઠાવ,(પુ) (માલની ખપત, માંગ, ઉપાડ; a demand (of goods): (૨) ઊંચાઈ height, elevation: (૩) ઊઠવું કે ઊપસી 24179a; a rising, a swelling: () કલ્પના, તરંગ; an imagination, a whim, a fancy: (૫) આકર્ષક રચના અથવા દેખાવ; an attractive set up or appearance –દાર, (વિ.) આકર્ષક રચના કે દેખાવવાળું; having attractive set up or appearance: (૨) ભપકાદાર; pompin: ઉઠાવવું, (સ. ક્રિ) ચકવું, ઉપાડવું; to carry: (૨) તફડંચી કરવી; to pilfer: () જગાડવું, ઉઠાડવું; to arouse, to wake up: (૪) ઊભું કરવું; આકાર આપવો અર્થાત નિર્માણ કરવું; to set up, to shape, i.e. to bring to existence, construct: (૫) (હુકમ, વ. નું) પાલન કરવું, બજાવવું; to obey, to execute (an order or command). ઉઠાંતરી, (સ્ત્રી) વિદાય, ચાલ્યા જવું તે; a departure, a going away: (1) 218; theft, embezzlement.
ઉડતાળીસ, (વિ.) જુઓ અડતાળીસુ. ઉડાઉ, (વિ.) પૈસા વેડફી દેનાર, ખૂબ
242114; extravagant, prodigal. ઉડાવવુ,(સ. ક્રિ) બેઠેલાં પક્ષી, વ.ને નસાડવાં
અર્થાત્ ઊડી જાય એમ કરવું; to cause seated birds, etc., to fly away: (૨) ચગાવવું (પતંગ, વ.); to fly (a kite, etc.): (૩) ફેલાવવું (અફવા, વ); to spread (rumour, etc.). ઉડાણન), (વિ.) ઊડતું; flying. (૨) ઊડવાની શક્તિવાળું; having the power to fly: (5) 2fa2! *y; extremely speedy: (૪) (ન) ઉડ્ડયન; flight. ઉડાવવું, (સ. ક્રિ) વેડફી નાખવું, વાપરી Hing; to waste, to use up: (?) ભળતા જ જવાબ આપ; to reply evasively: (3) 48527 pall; to cut a joke:(8) 444°0441199; to befool:(4) સ્વાદિષ્ટ ભોજન માણવું; to enjoy a tasty meal. (૬) અસ્વીકાર કરો, હરાવવું (ઠરાવ, વિરોધપક્ષ, વ.); to reject, to defeat (a resolution, opposite party,etc). ઉડુ, (૫) તાર; a star: (૨) ગ્રહ; a planet: (3) 1919; a constellation: -ગણ, (૫) તારાઓને સમૂહ: a cluster of stars:-પતિ, રાજ, (૫) ચંદ્ર; the moon. ઉયન, (ન.) ઊડવાની ક્રિયા; flight, the
act of flying. ઉદ્ધરણ, (ન) ઉઢાણિયું, (ન) ઉઢાણી, (સ્ત્રી) ઉદ્રેણી, (સ્ત્રી) ઉઢાણ, (ન) ઉહેણુ, (ન) જુએ ઈંઢોણી. ઉતરડું, (સ્ત્રી) ની સૌથી મોટું અને એના ઉપર એક પછી એક કમવાર કદમાં ઘટતાં જતાં વાસણોની ગોઠવણ (ખાસ કરીને લગ્નમંડપના ચારેય ખૂણે મુકાય છે); an arrangement or series of vessels in which the biggest is at the bottom and each next one decreasing in size, (generally

Page #77

ઉતરડવુ.
placed at the corneres of a wedding place.) ઉતરડવું, (સ. ક્રિ.) સીવણ ઉખેળવુ, ટાંકા કાઢી નાખવા; to unsew, to remove stitches: (૨) ચામડી કે છાલ ઉતારવાં; to remove skin or rind, to peel off: ઉતરડિયુ, (ન.) ઉતરડવાનું એજાર; a tool for removing stitches: Ga? (રા)ણુ, (ન.) ઊતરતા ઢાળ; a downward slope: (૨) ચાલીને પાર કરી શકાય એવા નદી વગેરેને છીછરા ભાગ; a shallow part of a river, etc. which can be crossed by wading: ઉતરણી, (સ્ત્રી.) ચાલીને સામે પાર જવુ' તે (નદી, વ.); a wading across (a river, etc. ): (જુએ ઉત્તર-ઉત્તરાયણ) ઉતરાતુ (–૬), ઉત્તર દિશા તરફનું; northern. ઉતરામણ(-ણી), (સ્રી.) ( ખોો, વ. ) ઉતરાવવું તે; unloading: (૨) એનુ મહેનતાણું; wages for unloading. ઉતરાવ, (અ. ક્રિ.) ઉતારે એમ કરવું (દરેક અમાં) જેમ કે વાહનમાંથી માલ અથવા માથેથી ખેાજો ઉતારવા વ્યવસ્થા કે મદદ કરવાં; to cause to unload or unburden
(ir all senses) to help or manage unloading or unburdening. ઉતાર, (પુ.) ચાલીને પાર કરી શકાય એવુ છીછરું જળારાય; a shallow water form which can be crossed by wading: (૨) ધટાડે, એટ; decrease, ebb: (૩) ઉગ્ર દેવા, ઝેર, ભૂતપ્રેત વગેરેની અનિષ્ટ અસર દૂર કરવાને ઉપાય; a means or cure for removing bad effects of strong medicine, poison, evil spirits, etc.: (૪) સમાજનાં અનિષ્ટ તત્ત્વ; undesirable social elements: (૫) દુષ્ટ માણસ; a wicked person. ઉતારવુ, (સ. ક્રિ.) ખેાજો ખાલી કરવા કે માથા પરથી નીચે લાવàા; to unload, to unburden: (૨) ઉપરના સ્થળેથી
ર
ઉજ્જન
નીચેના સ્થળે લાવવું; to bring down from a higher place to a lower one: (૩) ધાટ ઘડવેા, ચીજવસ્તુને આકાર આપવેશ; to shape or forge things: (૪) ધાર કાઢવી; to sharpen: (૫) ઉચ દવા, ઝેર, ભૂતપ્રેત, વ. ની ખરાબ અસરથી મુક્ત કરવું; to relieve or free from the bad effects of strong medicines, poison, evil spirits, etc.: (૬) ફળફૂલ ચૂટવાં, પાક લણવે; to pluck fruits and flowers, to reap, to harvest: (૭) નક્લ કે ઉતારા કરવાં; to write a copy, to copy: (૮) હુલકા દરજ્જા કે સ્થાને મૂકવુ'; to degrade, to lower someone's status. ઉતારી, (પુ.) વાહનમાં પ્રવાસ કરનાર; a passenger: (૨) મુસાફ; a traveller: (૩) વીશી કે ધર્માંશાળામાં રહેનાર; a lodger of an inn. ઉતારા, (પુ.) અવતરણ, ઉતારેલું લખાણ; a transcript, a written copy: (૨) અલ્પકાળ માટેનું રહેઠાણ; an inn, a lodging house. ઉતાવળ, (સ્રી.) ત્વરા; haste, hurry: (૨) તાકીદ; urgency: (૩) ઝડપ; speed: ઉતાવળ, ઉતાવળિયું,(વિ.)ઉતાવળ કરાવે એવુ'; hasty: (૨) અધીરુ; impatient: (૩) ઝડપી; speedy, quick. ઉતેડવું, (સ. ક્રિ.) જુએ ઉતરવુ. ઉત્કટ, (વિ.) ઉચ્ચ પ્રકારનુ; superior, of a higher quality: (૨) તીવ્ર; intense, sharp: (૩) પ્રબળ; powerfu!, strong: (૪) મુશ્કેલ; difficultઃ (૫) વધારે પડતુ; excessive: (૬) મેટું, વિશાળ; large, spacious, vast, immense. ઉત્કર્ષ, (પુ.) ઊધ્વગમન; a going upwards, a rising: (ર) ઉન્નતિ; progress, uplift: (૩) વૃદ્ધિ; increase. ઉત્કલન, (ન.) ઊકળવાની ક્રિયા; boiling: બિન્દુ, (ન.) આંક,(પુ.) ગરમ થતું પ્રવાહી ઊળવા માંડે એ સીમા; boiling point.

Page #78

ઉત્કંઠ
ઉત્ક8, (વિ) અતિશય આતુર કે ઉત્સુક extremely eager or enthusiastic: ઉત્કંઠા, (સ્ત્રી) આતુસ્તા; eagerness: (૨) તીવ્ર ઈચ્છા; intense desire. (૪) આશા; hope ઉત્કંઠિત, (વિ.) અતિ આતુર અથવા ઉત્સુક very eager or
enthusiastic. ઉ ૫ , () પુજારી; shaking, tremor,
shiver: (૨) શરમથી થતો સંકોચ;
hesitation because of shame. ઉત્કીર્ણ, (વિ) કતરેલું; carved. (૨)
24120016; drawn, inscribed, carved. ઉત્કૃષ્ટ,(વિ.)ઉત્તમ, શ્રેષ્ઠ, best, excellent. ઉમ, (પુ.) ઉલ્લંધન; violation, trans
gression: () @cal *H; reverse order or arrangement: (૩) ક્રમિક grea; progressive rise or increase. ઉત્કાંત, (વિ.) વિકસેલું; grown, developed: (૧) કુદરતી રીતે વિકાસ પામેલું; naturally evolved, developed or blossomed: ઉત્ક્રાંતિ, (સ્ત્રી) કુદરતી વિકાસ; evolution (૩) પ્રગતિ; development, progress:-વાદ, (કું.) પ્રાણીઓનાં શરીર, મન, વ. નો કુદરતી નિયમાનુસાર મિક વિકાસ થયો છે એવા મતનું પ્રતિપાદન કરત સિદ્ધાંત; the theory of evolution. ઉક્ષિપ્ત, (વિ)ફેલું કે ફેંકાયેલું; thrown
at or away. ઉલ્લેપ, (૫) ફેંવું અથવા ફેંકી દેવું તે;
a throwing or throwing away: (૨) અસ્વીકાર; rejection: (૩) મેક્લવું કે રવાના કરવું તે; a sending or
dispatching: (૪) ઊલટી; a vomiting. ઉસ્માત, (વિ.) ખોદી કાઢેલું; dug out, excavated: (૨) સમૂળું ઉખાડેલું; uprooted. ઉત્તમ, (વિ.) ઉચ્ચતમ કક્ષાનું, શ્રેષ; of the highest type or quality, best:
-પુરુષ,(૫)એક માણસ; the best mane (૨) ઈશ્વર, પરમાત્મા; God(૩) (વ્યા) 4821434; (gram.) the first person: ઉત્તમાંગ, (ન) માથું; the head: (૨) ચહેરે; the face (૩) મુખ; the mouth: ૫દ, (ન) ઉચ્ચતમ સ્થિતિ; the highest position:(?) 7431°; heaven: (૩) મોક્ષ; salvation -શ્લોક, (વિ.) અતિશય પ્રશંસાપાત્ર; most praiseworthy, most famous, illustrious: ઉત્તમોત્તમ, (વિ.) .; best of all, excellent, unparalleled, unique. ઉત્તર, (વિ.) હવે પછીનું; following (૨) બાકીનું, પાછલું; remaining, lying farther back, latter: (3) $1%; left: (૪)–ના કરતાં વધારે; exceeding, more or greater than (૫) (૬) ગણિતના દાખલા, વ.નો ઉકેલ; answer: (૧) પ્રશ્નને જવાબ; a reply: (૭) બચાવનું વિધાન; a statement or argument in defence (૮) (સ્ત્રી) ઉત્તર દિશા; the North: (૯) (અ) પછી; afterwards: -કર્મ, (ન)--કિયા, (સ્ત્રી) મરણોત્તર વિધિ કે ક્રિયા; funeral rites or ceremonies, obsequies:-પ્રવ, (૫) પૃથ્વીના ગેળાને ઉત્તર દિશાને છેડે; the North Pole -પક્ષ, (૫) પ્રતિવાદી, બચાવપક્ષ; a defendant, a respondent (૨) પ્રતિવાદીનું બચાવનામું; a defendant's statement: (૩) કૃષ્ણપક્ષ; the dark half of a months -૫ત્ર, (ન.) પરીક્ષાના પ્રશ્નોના જવાબના કાગળ અથવા વહી; an answer book, answer papers-44, (૫) હિમાલય પર્વતમાળામાં ઉત્તર તરફ oval @ 21H12"; the ascending northern route in the Himalayan mountain ranges: (૨) વૃદ્ધાવસ્થાનાં ધર્મધ્યાન, તપ, વગેરે meditations, religious practices, etc. during oldage: -સીમાંસા, (સ્ત્રી) બ્રાના સ્વરૂપને લગતો મીમાંસા દર્શનને પાછલો ભાગ; the

Page #79

ઉત્તાન
ઉથાપક
latter part of Mimansa Darshan dealing with the nature of unbounded Supreme Being (Brahma) (૨) વેદાંત તત્વજ્ઞાન; the Vedant philosophy –વય, (સ્ત્રી) પ્રૌઢાવસ્થા, વૃદ્ધાવસ્થા; declining age, oldage: ઉત્તરાખંડ, (૫) હિમાલયને પવિત્ર પ્રદેશ; the sacred region of the Himalayas: (૨) હિમાલયનાં તીર્થસ્થાને, વ; places of pilgrimage in the Himalayas: ઉત્તરાધિકાર, (ન) ભાવિ અધિકાર; a right to be had in the future: (2) 46731121124581517; an inherited right: ઉત્તરાધિકારી, (વિ.) (9.) entitled to legacy, an heir: ઉત્તરાયણ, ઉત્તરાયન, (ઉતરાણ), (ન.) સૂર્યનું સાયન મકર રાશિમાં સંક્રમણ; the Sun's transition into the Sayan tenth sign of the Zodiac: (?) સૂર્યની મકરવૃત્ત તરફના અંતિમ બિંદુ તરફથી વિષુવવૃત્ત અને કર્કવૃત્ત તરફ અર્થાત્ ઉત્તર તરફ થતી ગતિને દિવસ, તા. રરમી (2277012; the day on which the sun touches the southern most point in the tropic of capricorn and begins to move northwards towards the equator and the tropic of cancer, the 22nd day of December (૩) એ દિવસને ધાર્મિક તહેવાર; religious festival observed on that day: ઉત્તરેત્તર, (અ) સમય જતાં; with the passage of time, day by day: (૨) કમરી; one after the other, in regular succession. ઉત્તાન, (વિ) આકાશાભિમુખ, ચત્ત પાટ; facing the sky, lying flat on böck: .(?) glos; shallow: (3) વિસ્તારમાં પથરાયેલું; vastly spread ઉત્તાપ, (૫) અત્યંત ગરમી (હવામાનની); extreme heat (of weather):
(૨) વ્યથા, સંતાપ; affliction, trouble.
apxiety: (3) 241121; a fit of anger. ઉત્તીર્ણ, (વિ.)પાર ઊતરેલું; gone across(૨) પરીક્ષા,વામાં સફળ થયેલું; successful
in an examination, etc. ઉગ, (વિ.) ઘણું ઊંચું; very high. ઉત્તેજક (વિ.) ઉત્તેજન આપે એવું; encouraging: (?) zrelts; stimulating: ઉત્તેજન, (ન) ઉત્સાહ પ્રેર તે, હિંમત 24141 d; encouragement: (?) ચડામણી; instigation: ઉત્તેજના, (સ્ત્રી) ઉશ્કેરાટ; excitement: ઉત્તેજવું, (સ. કિ.) ઉત્સાહ પ્રેરવો; to encourage (૨) ઉશ્કેરવું; to excite: (૩) ઉશ્કેરણી કરવી; to instigate: ઉત્તેજિત, (વિ.) ઉત્સાહ પામેલું; encouraged: (૨) પ્રેરણા
4124;inspired:(3)3112124; excited. ઉત્થાન, (ન) ઊભા થવું તે; a getting or standing up, a rising up: (?) જાગૃતિ, પ્રગતિ: an awakening, progress (૩) ચડતી, ઉદય, prosperity, rise: (૪) ઉત્સાહ, સ્કૂતિ; enthusiasm, liveliness, zeal: (૫) મદદ, ટેક; help,
a support. ઉત્થાપક (વિ.) ઊભું કરનારું, મૌલિક નિર્માણ કરનારું; originating: (૨) ઉથલાવી 114413; upsetting, displacing: (૩) ઉશ્કેરનારું; exciting: ઉસ્થાપન, (ન) ઊંચું કરવું તે; a raising, an elevating: (૨) જાગ્રત કરવું તે; an awakening, a rousing: (૩) ઉખાડી નાખવું તે; uprooting, removal, annihilation: (8) એકને સ્થાને બીજું મૂકવું તે substitution (૫) મંદિરના દેવનું નિદ્રામાંથી ડવું તે; the waking up of a temple diety: ઉત્થાપવું, (સ. કિ.) સ્થાપેલી વસ્તુ દૂર 52:{; to remove an installed thing: (૨) સ્થાનભ્રષ્ટ કરવું; to displace, to oust: (૩) અવજ્ઞા કરવી, ઉથાપવું; to disregard, to disobey: (૪) ઉઠાડવું, જગાડવું; to rouse, to awaken.

Page #80

ઉત્પત્તિ
૭૫
ઉથાપે
ઉત્પત્તિ, (સ્ત્રી) પેદાશ; produce, yield, production: (૨) જન્મ; birth: (૩) 42; origin; source. ઉત્પન,(વિ.)જન્મેલું; born (૨) નીપજેલું, બનેલું; manufactured, produced, made: (૩) ઊગેલું; grown (૪) (1) નીપજ, પેદાશ; produce, production: (૫) નફે; profit. (૬) કમાણી; earning. ઉત્પલ, (ન) કમળનું ફૂલ; lotus flower. ઉત્પાત, (૫) ધાંધલ; disturbance: () હુલ્લડ, તોફાન, બખેડે; riot, mischief, violent quarrel: (૩) હિંસક બળ; a violent uprisiog or revolt: (૪) આતનું ચિહ્ન; an evil portent: (૫) ભયંકર આત; great calamity or trouble: (૬) દેવું ; Jumping: ઉત્પાતી, ઉત્પાતિયું, (વિ.) તોફાન કરીને 7124 2410 549; mischievously troublesome: (૨) ખલેલ પહોંચાડે એવું;
disturbing: (૩) ધમાલિયું; rowdy. ઉત્પાદક, (વિ.) પેદા કે ઉત્પન્ન કરનારું;
productive, creating, manufacturing: (૨) સર્જનાત્મક, મૌલિક, સર્જન કરનાર; creative, originating: (૩) (૫) ઉત્પન્ન કરનાર; a producer, a manufacturer, an originator: (૪) સષ્ટિ રચનાર, ઈશ્વર;
God, the creator of the universe. ઉત્પાદન, (ન) ઉત્પન કરવું તે; the act
of producing(૨) પેદાશ; production, produce. ઉપ્રેક્ષા, (સ્ત્રી) ધારણ; inference: (૨) કલ્પના; imagination. (૩) ભાવાલંકાર;
a kind of figure of speech. ઉદ્ધવ, (૫) કૂદકો; a jump: –ન, (૫)
કૂદકો મારવો તે, ઉછાળો; a jumping up (૨) તરતું રહેવાનો ગુણ; buoyancy: (૩)
તરતું રાખવું તે; keeping afloat. ઉ લ્લ, (વિ.) ખીલેલું; blossomed:
(૨) વિકસેલું; developed. ઉત્સર્ગ, (૫) તજી દેવું તે, ત્યાગ; aban- donment, renunciation:(૨) સમર્પણ;
dedication, consecration: (3) Henમૂત્રનું વિસર્જન; discharge of excrement, urine, etc. ઉત્સર્જન, (ન) તજી દેવું તે; abandonment, giving up (૨) યજ્ઞોપવીત બદલવાનો વાર્ષિક તહેવાર a4a cara; the annual festival and ceremony of changiog sacred thread: (૩) મળમૂત્રનું વિસર્જન; dis
charge of excrement, urine, etc. ઉત્સવ, (૫) તહેવાર; a festival. (૨)
આનંદને દિવસ; a day of enjoyment or merry-making: () તહેવારની કે શુભ પ્રસંગની ઉજવણી; celebration of a festival or an auspicious occasion. ઉસંગ, (પુ.) ખેળ; a lap. ઉત્સાહ, (૫) ઉમંગ, હોંશ; enthusiam,
Zeal: (૨) આનંદ; gaiety: (૩) દઢ વીરત્વ; unshaking chivalry or bravery: (૪) આપત્તિ સામેનાં હિંમત અને મક્કમતા: fortitudeઃ ઉત્સાહી, (વિ) ઉમંગી, diena; enthusiastic, zealous: (૨) સ્કૂર્તિવાળું; energetic, active. ઉત્સુક, (વિ.) તેમનાવાળું; ardently desirous: (?) 340?; eager: (3) અધીરું; impatientતા (સ્ત્રી.) આતુરતા eagerness: (2) citroll; ardent desire: (૩) અધીરાપણું; impatience: (૪) s'hall; a yearning, ardent looging. ઉથલાવવું (સ. કિ.) પદગ્રુત કરવું, સ્થાનભ્રષ્ટ કરવું; to depose, to remove from a high station: () 134311 29; to cause io topple or tumble down, to overturn: (3) 749; turn over: (૪) આડુંઅવળું કરવું; to displace in a disorderly way: (૫) ઊ છું કે 210 523; to turn up-side down or vice versa. ઉથાપ, (પુ.) ઉલટાવવું તે; a turning upside down (૨) દૂર કરવું કે કાઢી નાખવું

Page #81

ઉથામવું
ઉદ્દગાર
a; removal: (3) 244ştı; disregard. disobedience: –ન, (ન)-ના, (સ્ત્રી). ovolig' a; a rousing up or an awakening (૨) બદલવું કે દૂર કરવું તે; a changing or removal: (૩) અવજ્ઞા; disregard, disobedience: (૪) મંદિરના દેવનું નિદ્રામાંથી જાગ્રત થવું; a waking up of a temple diety:-, (સ. ક્રિ.) બદલવું કે દૂર કરવું, ખસેડવું; to change, to displace, to remove: (૨) ઉલટાવવું; to turn upside down. ઉથામવું (સ. ક્રિ) ઊંધુંચતું કરવું; to turn or displace in a disorderly way: (૨) ફીંદવું; to ransack: (૩) નિષ્ફળ 44124 5221; to strive in vain: (8) orii wing; to search irregularly or haphazard. ઉદક, (ન) જળ, પાણી; water, aqua. ઉદધિ, (૫) સમુદ્ર; a sea: (૨) મહાસાગર;
an ocean. ઉ૮–૧)દબત્તી, (સ્ત્રી) અગરબત્તી; an
incense-stick. ઉદ-ધ)માત,(૫) ધાંધલ; disturbance, rowdyism: (2) 201$184; mischief: ઉદમાતુ, ઉદાભાતિયું, (વિ.) ધાંધલિયું, Clubfl; riotous, mischievous. ઉદય, (૫) ઊગવું તે; a rise or rising (૨) પ્રગતિ, વિકાસ; progress, development: (૩) જન્મ, ઉત્પત્તિ; birth, production, creation: (૪) પ્રાગટય; coming ioto existence or view: ઉદયારૂ () ઉદય અને અસ્ત; rising and setting: (૨) ચડતીપડતી; rise and fall, prosperity and adversity. ઉદર,(ન) પેટ; the belly, the stomach (૨) ગર્ભાશય; the womb: (૩) પોલાણ, vikt; a hollow, a cavity: નિર્વાહ,(પુ)આજીવિકા; maintenance. ઉદાત્ત, (વિ) ઉન્નત; elevated, high, lofty. (૨) ઉમદા; noble: (૩) ઉદાર,
દાતાર; liberal, apt to donate freely: (૪) વિશાળ મન અને હૃદયવાળું broad minded, large hearted. ઉદાર, (વિ.) પરોપકારી; benevolent: વિશાળ દિલનું, દાતાર; liberal, generous, apt to donate freely: (૩) નિખાલસ; frank: (૪) વિશાળ દષ્ટિવાળું; broadminded, liberal in views: -11,2all.)
ઔદાર્ય; liberality: (૨) ઉમદાપણું nobility: (3) Hool Gaeindi; broad
mindedness:-સતવાદ,(પુ.) મન ખુલ્લું રાખી રચનાત્મક સુધારાની હિમાયત કરતે
41€; liberalism. ઉદાસ, (વિ.) તટસ્થ; નિસ્પૃહ; neutral, unconcerned, indifferent, nonexpectant, undesirous: (૨) મસ્ત, બેફિકર; free from care: (૩) વૈરાગી; stoic, despising worldly happiness: (૪) ખિન્ન; dejectedઃ (૫) વ્યથિત; afflicted: (*) Heild; sad, gloomy: ઉદાસી, (વિ) ખિન્ન, ગમગીન; dejected, gloomy: (૨) (પુ.) ત્યાગી સાધુ; a stoic mendicant or ascetic: ઉદાસીનતા, (સ્ત્રી) sorrow, gloom. ઉદાહરણ, (ન) દષ્ટાંત, દાખલ; an
illustration, an example. ઉગમ, (પુ) ઊંચે જવું કે ચડવું તે; a
going higher, an ascending, a climbing (૨) જન્મ, ઉત્પત્તિ; birth, production, creation: (૩) બહાર, અથવા અસ્તિત્વમાં આવવું તે; a coming out or into existence: (૪) ઊગવું તે; a growing out, growth: (૫) મૂળ, ઉત્પત્તિસ્થાન; an origin, a source: (૬) ઉગમ; an originating (૭) ફણગો;
a sprout. ઉદ્ગાર, (પં) બોલ, ઉચ્ચાર; an utterance, a pronunciation: (2) 44724 સૂચક બોલ; an exclamation.

Page #82

ઉદ્ધાટન
ઉઘાટન, (ન) પ્રારંભ કરો કે થવો તે; an inauguration: (૨) ઉઘાડવું કે ખેલવું a; an act of opening or exposing: (૩) સ્પષ્ટીકરણ; an elucidation, an explanation: (૪) ચાવી કે ચીથી ઉઘાડવું તે; an unlocking (૫) ઉઘાડવાનું સાધન; a key, a tool or instrument for opening: (૧) ગણીને ફેંટ; a waterwheel: વિધિ, (૫) નયા, (સ્ત્રી) વિધિપૂર્વક આરંભવું કે ખુલ્લું મૂક્યું તે; an inauguration, an opening ceremony. ઉદંડ, (વિ.) બેકાબૂ, નિરંકુરા; unruly,
uncontrolled, unmanageable. ઉદ્દામ, (વિ.) નિરંકુશ; બંધનરહિત; unruly, uncontrolled, unrestricted, ungovernable: (૨) ઉદ્ધત; rude, arrogant: (૩) સાહસિક; daring, adventurous, enterprising: (૪) સ્વેચ્છાચારી; self
willed: (૫) અસમાધાનકારક; uncompromising: (૧) જહાલ, ઉમ વિચારશ્રેણીને વરેલું; wedded to extreme ideology, an extremist:-પક્ષ, (૫)(રાજકારણને) જહાલ પક્ષ;(politics)extremist party. ઉદીપન, (ન) (-ના), (સ્ત્રી) બળતું કરવું તે; an inflaming: (૧) ઉત્તેજના; excitement, stimulation (૩) ઉશ્કેરણી; instigation: (૪) પાચનક્રિયા વધારવી તે; incresing digestive power. ઉ દેશ, (૫) ઇરાદો, હેતુ; an intention, a motive: ઉદ્દેશવુ, (સ. ક્રિ) સંબોધવું; to address: અનુલક્ષીને કહેવું; to refer, to illustrate: ઉદ્દેશ્ય, (વિ.) ઉદ્દેશવા કે [9211241 2174; worth referring to or thinking over: (૨) હેતુ, લક્ષ્ય; intention, aimઃ (3) (ન) (વ્યા) ક્રિયાને
bai; (gr.) the subject of a verb. ઉદ્ધત, (વિ.) અસભ્ય, ઉછખલ; rude, immodest, incivil: ઉદ્ધતાઈ (સ્ત્રી) ઉર્દુખલતા; rudeness, incivility.
ઉદાર, ) છુટકારો, મુક્તિ; an escape, freedom, liberation: (?) wala; betterment, progress (૩) રાહત relief: () Hint; salvation: Love, (સ. ક્રિ) ઉદ્ધાર કરવો to relieve, to free, to better, to absolve: * (વિ.) ઉદ્ધાર કરે એવું; apt to save, relieve, free or better, saviour: (૨) (પં) ઉદ્ધાર કરનાર; a saviour, man who leads others to betterment: (૩) પાપીઓના ઉદ્ધારક, ઈશ્વર; God, the saviour of sinners. ઉદ્ધત,(વિ) ટાંચણ તરીકે લીધેલું; quoted:
(૨) ઉદ્ધારેલું; saved, absolved. ઉદ્ધસ્ત, (વિ.) સમૂળું નાશ પામેલું;
annihilated, uprooted. ઉ ધન, (4) જાગ્રત થવું તે; to be
awakened, to be aroused: () 2415 34149' a; a remembrance a recalling to memory: ઉોધવું, (અ. ક્રિ) જગાડવું; to awaken: (૨) ચાર 24149; to recall to memory. ઉદ્ભવ, (પુ) જન્મ, ઉત્પત્તિ; birth,
creation, an origination, production: (૨) મૂળ; origin, sources -વું, (અ. ક્રિ.) જન્મ થવો; to be born (૩) ઉત્પન્ન થવું; to come to
existence, to be produced. ઉભિજ્જ, (ન) ઝાડપાન, વનસ્પતિ;
vegetation, foliage. ઉભિન્ન, (વિ.)ઉત્પન્ન થયેલું; produced: (૨) જન્મેલું; bornઃ (૩) ખીલેલું, ફાલેલું;
blossomed, bloomed. ઉઘત, (વિ.) ખંતીલું; persistent, perseverant. (૨) તૈયાર, તત્પર; ready, wellprepared,willing:(5)24577;equipped. ઉદ્યમ, (૫) પ્રયાસ; an effort (૨)ઉદ્યોગ; diligence: (2) 46XH; exertion: ઉદ્યમી, (વિ.) મહેનતુ, ઉમરત; diligent, industrious.

Page #83

ઉદ્યાન
ઉન્માદ
ઉદ્યાન, (૫) (ન) બગીચ; a garden. ઉદ્યોગ, (૫) રાજગાર, વ્યવસાય; a profession, vocation:(?) H14 echort કરવાનો વ્યવસાય; industry: (૩) ધાદારી કે વ્યાપારી પ્રવૃત્તિ; industrial or commercial activity: (૪) પરિશ્રમ; exertion, labour ઉદ્યોગી, (વિ)મહેનતુ; diligent, industrious:-શાળા, (સ્ત્રી) -મંદિર, (ન) ઉદ્યોગો શીખવવાની શાળા;
a technical school. ઉદ્યોત, (૫) પ્રકાશ; light: (૨) તેજ;
lustre, brightness. ઉદ્વિગ્ન, (વિ.) વ્યથિત; afflicted, grieved: (૨) દુઃખી; miserable: (૩) ઉદાસ,
Cuard; sad, dejected. ઉ ગ, (૫) વ્યથા; affliction (૨)
ગભરાટ, વ્યાકુળતા; confusion, perplexity, agitations (3) ચિંતા; anxiety, grief: (x) 6:4; trouble. ઉધરસ, (સ્ત્રી) ખાંસી; bronchitis. ' ઉધાન, (ન) ઉફાળે; ઊંચે ચડવું તે; a swelling upwards, a rising higher: (૨) દમને રેગ; asthma: (૩) સમુદ્રની Hill Hadd; a big tide, the spring tide: (૪) પશુઓને કામાવેશ; sexual excitement (erotism) of beasts. ઉધામો, (૫) ઉશ્કેરાટભર્યો પ્રયાસ; an aitempt in excitement: (?) isi, 444i 11741 a; vain efforts or striving. ઉધાર, (વિ.) અંગત શાખ પર, રેકડ રકમ આપ્યા વિના લીધેલું કે આપેલું; given or taken on credit: (૨) ભરપાઈ થયા વિનાનું; unpaid: (૩) બેકારૂપ, કસ વગરનું; burdensome, stufless: (૪) મફતિયું, આર્થિક ઘસારો આપે એવું; financially pestilent: –નેધ, (સ્ત્રી) વેચાણ નોંધવાનો પડ; an account book for sales: (૨) લેણી પડતી રકમનો ચેપડો; a account book for
debits: –પાસુ, (ન) ચોપડાની ઉધારdiul 41%; the debit side of an account book: (૨) (સ. ક્રિ) લેણી પડતી રકમની ચોપડામાં નોંધ કરવી; to debitઃ ઉધારિયું, (વિ.)ઉધારે ખરીદ કરવા ટેવાયેલું; habituated to buy on credit: ઉધારિયો, (૫) ઉધારે ખરીદવાની અથવા ઉછીનું માગવાની આદતવાળે માણસ; a man habituated to buy on credit, a habitual borrower. ઉધરવું, (સ. કિ.) હાથઘંટીમાંથી લોટ કાઢવે;
to remove flour from the receptacle of a hand (grinding) mill. ઉધડ, (વિ.) જુઓ ઊધડ. ઉનામણ (ઉનામણિયુ), (ન) નાહવાનું પાણી ગરમ કરવાનું વાસણ; a vessel
for heating water for bathing, ઉનાળું, (વિ.) ઉનાળામાં પાકતું (ખેત ઉત્પાદન); to be harvested in summer: (?) eduirà 1012; pertaining to summer. ઉનાળો, (૫) ગરમીની ઋતુનો સમય,
summer, the hot-season. ઉન્નત, (વિ) ઊંચું; high, elevated,
lofty: () 41112NPage #84

મુખ(ખ)
ઉપજીવન
pride, intoxication, strength, etc.: (૩) એક પ્રકારને માનસિક રેગ; a kind of mental disease: (૪) તોફાન;
mischief: (૫) તેર, મદ, pride, vanity. ઉમુખખુ), (વિ.)ઊંચે જતું, ચહેરો ઊંચો કર્યો હોય એવું; looking upwards, having the face skyward: (*) આતુર, eager: (૩) તત્પર; ready, willing: (8) 11?17; displeased. ઉમૂલન, (ન) સમૂળું કાઢી નાખવું તે, સંપૂર્ણ નાશ કરવો તે; an uprooting, annihilation, eradication. ઉન્મેષણ), (ન) પલકાર; a flash, a twinkling: (૨) આંખના પલકારે; a winking or twinkling of the eye: (૩) આવિર્ભાવ; manifestation: (૪) વિકાસ; development, ઉપથા, (સ્ત્રી) મુખ્ય વાર્તા કે કથામાં આવતી પટાવાર્તા: a sub-story within the main story, story in a story. ઉપકરણ, (ન.) સાધનસામગ્રી; articles and instruments of usage: (૨) મદદ કરવી તે; help, assistance. ઉપકાર, (૫) બીજનું ભલું કરવું તે; benevolence: (૨) આભાર, અહેસાન; an obligation: (૩) મદદ; helps (૮) પા; favour: ઉપકારક, ઉપકારી, (વિ) લાભકારક; beneficial: (૫)ઉપગી ; useful: (૧) આશીર્વાદરૂપ; blessing (૭) અહેસાન કરનારું; obliging. (૮)
મદદરૂપ; helpful. ઉપકૃત, (વિ.) આભારી; અહેસાનમંદ; obliged, indebted: ઉપકૃતિ, (સ્ત્રી.) અહેસાન, આભાર; an obligation, a favour. ઉપક્રમ, (!) આરંભ; a beginning: (૨) પ્રવૃત્તિ, સાહસ; an undertaking, an enterprise: (3) U1411; a plan: (૪) ઉદ્યમ, પં; diligence, industry:
-ણિકા, (સ્ત્રી) પ્રસ્તાવના; a preface, a foreword: અનુક્રમણિકા; an index. ઉપગ્રહ, (૫) મોટા ગ્રહની આસપાસ ફરતો નાનો ગ્રહ દા. ત. ચંદ્ર; a minor planet revolving round a big planet e.g. the moon, a satellite: (?) 1181 મહત્ત્વવાળો અથવા નાનો ગ્રહ દા.ત. ધૂમકેતુ, 4.; a minor or a less important planet, e.g. a comet, etc. ઉપચય, (૫) સંગ્રહ; accumulation: (૨) વધાર; excess. (૩) જ, ઢગલે; big quantity, a heap (૪) જન્મકુંડળીમાં લગ્નથી (પ્રથમ સ્થાન) ત્રીજુ, જીરું, દસમુ, અને અગિયારમું એ ચાર સ્થાનમાંનું 319 345; any one of the third, the sixth, the tenth and the eleventh houses from the first (Lagna) house of a horoscope. ઉપચાર, (પુ.) ઉપાય; a remedy, cure, use or means for betterment: (૨) વૈદકીય સારવાર; medical treatment: (૩) તહેનાતમાં રહેવું તે, સેવા-ચાકરી; service, attendance (6) પૂજાવિધિ; ceremonial worship (૫) ખુરામત કરવા માટે બેલ; a flattering utterance: ઉપચારક, (વિ.) ચિકિત્સક diagnosing: () (9.) 7745; an attendant, a male-servant: ઉપચારિકા, (સ્ત્રી) ઉપચારક સ્ત્રી; a nurse. ઉપાવ(ઉ), (વિ.) ઉત્પાદક; productive
(2) 5234; fertile, rich in resources. ઉપજાવવું, (સ. ક્રિ) જન્મ આપ; to
give birth to: (૨) અસ્તિત્વમાં લાવવું; to bring into existence: (૩) નવનિર્માણ કરવું; to originate: (૪) પેદા 571; to produce, to manufacture: (૫) કલ્પના કરવી; to imagine. ઉપજીવન, (ન) ઉપ છાવકા,(સ્ત્રી) ગુજરાન, 2109695l; maintenance, livelihood, subsisterice.

Page #85

ઉપજીવી
ઉપજીવી, (વિ.) ખીજાના આધારે જીવનારું; subsisting on others, parasitic, depending on others for maintenance (૨) (પુ.) એવા માણસ; a hanger-on, a parasite: (૩) નેાકર, દાસ; a servant. ઉપડાવવું, (સ. ક્રિ.) ઊપડે એમ કરવું, ઉપાડવામાં મદદ કરવી; to cause to be lifted, to help to carry lift. ઉપણિયું, (ન.) સૂપડું, ઝટકવાનું સાધન; a sifting or winnowing apparatus. ઉપતંત્રી, (પુ'.) અખબાર અથવા સામયિકને
મદદનીશ તંત્રી; a sub-editor of a newspaper or a magazine. ઉપદ’શ, (પુ.) ડ’ખ મારવા અથવા કરડવું તે; a stinging or biting: (૨) ગુહ્યાંગને એક રોગ, ચાંદી; a venereal disease, syphilis. ઉપદેશ,(પુ.) રક્ષણ;teaching, instruction: (૨) બેધ; preaching, admo nition, sermonઃ (૩) સલાહ;counsel: (૪) શિખામણ; advice: (૫) પડેારાના દેરા; a neighbouring country: -૩, (વિ.) ઉપદેશ આપનારું; preaching, instructive, educative: (૨) (પુ.) ઉપદેરા આપનાર માણસ; a preacher, an admonisher, a teacher, an adviser: -વુ, (સ. ક્ર.) ઉપદેશ આપ; to instruct, to admonish,to educate, to teach, to advise.
ઉપદ્રવ,(પુ.) પજવણી, ત્રાસ; annoyance, oppression: (૨) સ’કટ,ઉપાધિ; trouble, difficulty, calamity: (૩) હાનિ, ઈજા, નુકસાન; injury, harm: (૪) જુલમ; tyranny: (૫) ખલેલ; disturbance, molestation: (૬) ખળવેા, હુલ્લડ; a rebellion, a riot, a revolt: (૭) ધાંધલ; rowdyism: ઉપદ્રવી, (વિ.) ઉપાધિકારક, ત્રાસરૂપ; troublesome, oppressive: (૨) તે ફાની; mischievous:
ઉપપત્ની
(૩) હુમલાખેાર; outrageous: (૪) નુકસાનકારક; harmful, injurious: (૫) હિંસક; violent: (૬) ધમાલિયું; rowdy. ઉપધાતુ, (સ્રી.) મુખ્ય ધાતુઓ કરતાં હલકી ધાતુ, ગૌણ અથવા મિશ્ર ધાતુ; a metal
inferior to the chief metals, an alloy. ઉપધાન્ય, (ન.) હલકા પ્રકારનું અનાજ; inferior grain or corn: (૨) આપમેળે ઊગતું અનાજ, ખડધાન; selfgrowing corn or grainst. ઉપનગર, (ન.) મેટા રાહેરનું પરુ; a suburb.
ઉપનયન, (ન.) યજ્ઞાપવીત ધારણ કરાવવાને વિધિ; the sacred thread investiture ceremony.
ઉપનામ,(ન.)લાડનું' કે બીજું નામ, તખલ્લુસ; a nickname: (૨) અટક; a surname. ઉપનાયક,(પુ.) નવલકથા, નાટક, વ.નુ નાયક પછીનું બીજું મહત્ત્વનું પાત્ર; a character in a novel or a play next in importance to the hero. ઉપનિવેશ, (પુ.) સંસ્થાન; a colony: (૨) વસાહત; a settlement. ઉપનિષદ, (સ્ત્રી ) (ન.) પાસે બેસવું તે; a sitting by or near (ર) વેદાંત સાહિત્યના અથ વિસ્ફોટ કરવા માટેનાં ગ્રંથસમૂહમાંના કોઈ પણ ગ્રંથ; any one of the books elucidating or explaining the deep meanings of the vedic literature. ઉપન્યાસ, (પુ'.) નવલકથા; a novel: (૨) થાપણુ; capital, a deposit: (૩) વણ્ન; description, narration. ઉપપતિ, (પુ.) યાર; a paramour, an illicit lover: (૨) દિચર; a husband's younger-brother. ઉપપત્ની, (સ્રી.) મુખ્ય પત્ની સિવાયની પત્ની; a junior wife: (૨) રખાત; an illicit or kept wife.

Page #86

ઉ૫પન્ન
ઉપર
ઉપપન, (વિ.) સુસંગત; consistent: (૨)
ગ્ય; appropriate, proper: (૩) સિદ્ધ કે સાબિત થયેલુ; proved: (8) મેળવેલું; acquired, gained: (૫) આશ્રય માટે 24194; fugitive. ઉપપ્રમુખ, (૫) ગૌણ અથવા મદદનીશ
પ્રમુખ; a vice-president. ઉપભોક્તા, (૫) વાપરનાર, ઉપભોગ કરનાર; a consumer, enjoyer, user: (?) વારસ; an heir: (૩) માલિક; an owner. ઉપભોગ, (પુ.) વપરાશ, ઉપયોગ; use, the act of enjoying or consuming:(?) ઉપગથી આનંદ માણવો તે; enjoyment, pleasure: (૩) માજશેખ; luxury: (૪) અનુવ; experience. ઉપમંત્રી, (૫) મદદનીશ પ્રધાન કે મંત્રી, an assistant or deputy minister or secrctary, ઉપમા,(સ્ત્રી) તુલના,સરખામણી; a comparison: (૨) સમાન ગુણ હેવા તે, મળતાપણુ; resemblance, likeness: (૩) એક તુલનાત્મક ભાથાલંકાર; a simile: -ન, (ન.) જેની સાથે સરખામણી કરવામાં આવી હોય તે વસ્તુ કે વ્યક્તિ; the object or person with whom another is compared, the object of comparison in a simile: ઉપમેય, (ન). જેની બીજી વ્યક્તિ કે વસ્તુ સાથે સરખાવવામાં આવી હોય એ વસ્તુ કે વ્યક્તિ, જેને ઉપમા આપવામાં આવી હોય તે; the thing or person compared to another, the subject of comparison in a simile: (૨) (વિ.) સરખામણી થઈ શકે એવું; capable of being compared to, comparable. ઉપયુક્ત, (વિ.) છાજતું; befitting, becoming: (૨) રેગ્ય, લાયક; proper, worthy (3) બંધબેસતું, સુમેળવાળું; consistent, fitting in properly,
accordant: () 64ot; useful: (4)
અનુકૂળ; convenient, expedient. ઉપયોગ, (૫) વપરાશ, વાપર; use, employment, application: (2) જરૂરિયાત, ખપ; necessity, want, avail, use: ઉપયોગિતા, (સ્ત્રી.) ઉપયોગીપણું; utility, usefulness: (૨) યોગ્યતા; suitability, propriety: ઉપયોગી, વિ) ઉપગમાં આવે એવું useful (૨) યોગ્ય; fit, proper, suitable: (૩) લાભકારક, મદદરૂ૫; beneficial, advantageous, helpful: (૪) જરૂરી; necessary. ઉપર, (અ) ઊંચે; over, above, on (૨) કઈ પણ સ્તર તરફથી આકાશ તરફ skyward: (૩) સ્થાન કે ક્રમમાં આગળ; forward, upper: (૪) ઊંચેની બાજુ પર; upon (૫) ઉપરાંત; more than, besides, in addition to: (૬) ક્રમમાં અથવા સરખામણીમાં ચડિયાતું; higher, better or superior to: (૭) –ની પ્રત્યે; towards: (૮) –ના આધારે; on the basis of: (૯) વિષે ની બાબતમાં; about: (૧૦)અમુક સ્થળમાં કે તરફ; to, towards, or in a certain place (દા. ત., મુંબઈ ઉપર આફત આવી): (૧૧) ની અણી પર, તત્પરતાની પરાકાષ્ટા પર; on the point of, about to: (૧૨) –ને કારણે, –ને અંગે; because of, depending on: (23) અગાઉ, પૂર્વે ago, before: (૧૪) અમુક શરતે કે સંજોગમાં; on certain condition or circumstances દા. ત.,વરસાદ આવવા ઉપર ખેતીને આધાર છે, પગાર મળવા ઉપર દિવાળીની ખરીદીને આધાર છે): –ઉપરથી, (અ.) ખાસ ધ્યાન આપ્યા વિના, બેદરકારીથી; superficially, carelessly, desultorily:-ઉપરનું છઉં, ચોટિયું, (વિ.) ઉપલબ્ધિ ; superficial, desultory, surfacial: () ulog; shallow: --પક, (અ) ગાંભીર્ય વિના; without seriousness: (૨) ઉપરઉપરથી; super

Page #87

ઉપરણી
ઉપલબ્ધ
ficially: (૩) જસે, ચોપડામાં નેધ કર્યા વિના. in suspense account. ઉપરણી, (સ્ત્રી) ઉપરણું, (ન.) ઉપરણું, (મું) ઓઢણી, પિછેડી, ખેસ વગેરે; a piece of cloth used as an outer garment by men or women, a scarf. ઉપરતિ. (સ્ત્રી.) વેરાગ્ય, ઉદાસીનતા; stoi
cism, disinterestedness, indifference to pleasure or pain: (૨)વિરામ, અટકવું તે; an interval or rest between hours of work, stoppage, halt:(3) MICI 24011; impartiality. ઉપરવટ, (સ્ત્રી.)ઉલ્લંધન, અવગણના; violation, disregard (૨) આહવાનને ભાવ; a challenging mood: (૩) માથાભારેપણું; high-handedness:(૪) (વિ.) અવગણના કરતું; disregarding: (૫) આહવાન કરતું, પડકારતું; challenging (૬) વિરુદ્ધ; opposite, converse (૭) ચડિયાતું; superior:(૮)(અ) અવગણના કે આહવાન કરીને; disregardingly, challengingly. ઉપરવટ, (૫) ખરલને બત્ત, વાટવાને ગોળ પથ્થર, a pestle, a round crushing stone. ઉપરવાડ, (સ્ત્રી.) ઘર, ખેતર, વ.નો નજીકનો ભાગ; a place adjoining or neighbouring a house, field, etc.: (૨) ખેતર, વ. ની વાડ; a hedge, an enclosure, a fence: ઉપરવાડિયો, (પુ) બાજુના ગામમાં ખેતર ધરાવતે
ખેડૂત; a farmer owning a field in an adjoining village: (૨) આશ્રિત HIV!?; a dependant. ઉપરવાસ, (અ.) ઉપરના ભાગના પ્રદેશમાં;
in or towards the upper region: (૨) (પુ.) મેડા પરને નિવાસ; a residing upstairs: ઉપરવાસિયો, (પુ.) Gil; a scavenger. ઉપરાઉપર, (અ.) એકની ઉપર એક; one above the other, overlapping:
ઉપરાઉપર-રી), (અ.) ઉપરાછાપરી, ઝડપી ક્રમમાં એક પછી એક; one after the other in quick succession, consecutively. (૨) સતત, લાગલાગટ; incessantly. ઉપરાણુ, (ન) કોઈને પક્ષ લેવો તે, તરફદારી; a taking side of or support
ing some one. ઉપરાંત, (અ) વિશેષમાં, વધારામાં over and above, additionally, besides,
moreover: (૨) પછી; afterwards. ઉપરી, (૫) ચડિયાત કે મુખ્ય અધિકારી; a superior or chief officer:
પણ, (ન) અધિકારી હોય એવું વર્તન; behaviour like that of a superior officer: (૨) ઉપરીનાં પદ અને સત્તા; the position and power of a superior officer. ઉપ-યુ)કત, (વિ) ઉપર નિર્દેશ કરેલું કે કહેલું; above-mentioned, above referred, above said. ઉપલ.(૫) શિલાક a block of stone or rock: (?) HIZI 4842; a big stone: (૩) કીમતી પથ્થર, રત્ન; a precious stone, a jewel. ઉપલક, (વિ) ઉપરચેટિયું; superficial, desultory, surfacial: (?) $led, 1991'; insignificant, superfluous: (૩) જણસે in suspense account ઉપલબ્લ્યુિ, (વિ) ઉપરચોઠુિં (જુઓ ઉપર-ન. ૧૪). ઉપલક્ષણ, (ન) વિશિષ્ટ લક્ષણ; a peculiar quality or attribute, characteristic; idiosyncrasy: (૨) ચિહ્ન; a sign, a marks (૩) એક ભાષાલંકાર; a figure of speech called synecdoche. ઉપલબ્ધ, (વિ) મેળવેલું; got, gained, earned: (૨) જાણેલું; known.

Page #88

ઉપલબ્ધિ
:
ઉપહાર
ઉપલબ્ધિ , (સ્ત્રી) પ્રાપ્તિ, લાભ; acquire
ment, benefit, gain (૨) કમાણી; earning: (૩) જ્ઞાન, અનુભૂતિ; knowledge, perception: () 244414; a guess, an inference. ઉપલાણું, (વિ.) ઉપરના ભાગનું; of the upper part: (૧) ઉપર upper, higher: (૩) (ન.) ઉપરનો ભાગ કે બાજુ; the upper part or side. ઉપલું, (વિ.) સપાટી પરનું; lying on the surface: (૨) ઉપરનું; upper. (૩). ઉપરના ક્રમ કે દરજનનું; of a higher
order, rank or status. ઉપવન, (ન.) જંગલમાનો બગીચો;
a parki (૨) બગીચા, વાડી; a garden ઉપવાસ (અપવાસ), (પુ.) ખેરાકના
ત્યાગનું વ્રત; a vow of abstinence from food, a fasting: () 2191 april (421; a day of fasting: (3) ભૂખમરે; starvation ઉપવિષ, (ન.) મુખ્ય ઝેર કરતાં ઓછું કાતિલ વિષ; a poison less intense than chief poisons: (૨) બનાવટી ઝેર; an artificial poison. ઉપવીત, (ન) જનોઈ; the sacred thread (of a Brahmin or a high caste Hindu). ઉપવેદ, (પુ.) વેદો પર આધારિત ચાર ગૌણ શાસ્ત્રોમાંનું એક; one of the four sciences derived from the Vedas: ઉપવેદો ચાર છે. There are four such sciences: (૧) આયુર્વેદ; the medical science: (૨) ધનુર્વેદ; the science of archery or the military science: (૩) ગાંધર્વવેદ; the science of music: (૪) સ્થાપત્ય વેદ; architecture. ઉપશમન, (ન.) ઉગ્રતા ઓછી થવી તે, શાંત પડવું તે; mitigation, abatement,
dilution: (?) eila; peace, tranquility, quiet: (3) alcare; consolation, pacification: ઉપશમવું, (અ. કિ.) શાંત પડવું, ઉગ્રતા ઓછી થવી; to be pacified, to become less intense, to be diluted. ઉપસર્ગ, (૫) સંકટ; trouble. (૨)
45c; calamity: (3) El34; misfortune: (૪) રોગ; a disease: (૫) ધાતુઓ કે ધાતુજન્ય નામોની પહેલાં જુદા અર્થને નવો શબ્દ બનાવવા માટે મુકાતે Blue } Hc421; a prefix placed before roots of verbs or nouns derived from them for forming a new word. ઉપસંહાર, (પુ) ભેગું કરવું તે; a collecting or bringing together, to accumulate: (૨) ટૂંક સાર; a summary, an abridgement, an abstract: (૩) અંત, સમાપ્તિ; end, conclusion: (૪) સારાંશ કે મુખ્ય મુખ્ય મુદ્દા આપી સમાપ્ત કરવું તે; a concluding by giving summary or main points. ઉપસાગર, (પુ.) વિશાળ અખાત, મહાસાગરનો વિભાગ; a bay, a part or division of an ocean. ઉપસાવવું, (સ. ક્રિ.) ઊપસે અથવા વિસ્તાર પામે એમ કરવું; to cause to swell or to expand, to spread out. ઉપસિદ્ધાંત, (પુ.) (ભૂમિતિ) મુખ્ય સિદ્ધાંતમાંથી ફલિત થતો ગૌણ સિદ્ધાંત; (Geo) a corollary, ઉપસ્થિત, વિ.) આવી પહોંચેલું, –પડેલું;
approached, arrived, happened: (૨) હાજર; present: (૩) (પરિસ્થિતિ, સંજોગે, વ.) આકાર પામેલું; shaped, formed (environments, ctc.): (?) જ્ઞાત અથવા પ્રાપ્ત; known or acquired. ઉપહાર, (પુ.) બક્ષિસ, ભેટ; a gif, a present (૨) પૂનનાં ઉપકરણો; articles of worship.

Page #89

ઉપહાસ
ઉપેક્ષા
ઉપહાસ, (૫) મશ્કરી, ઠઠ્ઠો; a ridicule,
a practical joke, mockery. ઉપાખ્યાન, (ન) નાની વાર્તા અથવા કથા;
a short story or narrative. ઉપાડ, (કું.) સેજો, ઉપસાટ; a swelling (૨) રફૂર્તિ, જુસ્સ; liveliness, energy, spiritedness, zeal: (3) 2017; an effort: (8) 2412; a beginning: (૫) પગાર વગેરે પેટે પૈસા ઉપાડવા તે; drawing money against salary, etc. (૬) બૅન્ક વગેરેમાંથી પૈસા ઉપાડવા a; withdrawal of money from a bank, etc. (૭) વેચાણ, ખપત, માંગ; sale, demand. ઉપાડવું, (સ. કિ) ઊચું કરવું; to raise, to lift: (૨) ઊંચકવું; to lift up: (૩) ઊંચકીને લઈ જવું; to carry: (૪) જવાબદારી લેવી; to take responsibility: (૫) થાપણ મૂકેલાં નાણું લેવા to withdraw deposited money: (૬) તફડંચી કરવી; to pilfer: (૭)
આરંભ૩; to begin, to start. ઉપાડો, (પુ) જુઓ ઉપાડ: (૨) (લા) તેફાન; mischief: (૩) ત્રાસદાયક પ્રવૃત્તિ; annoying activity: (૩) ઉગ્ર ચળવળ; an intense movement. ઉપાદાન, (4) સરકાર, ગ્રહણ કરવું તે; a cceptance, acquisition: (૨) સામગ્રી, Sout; a material: (3) 51761; a cause, a reason; (૪) અવિચ્છેદ્ય કારણ; inseparable or material cause: (4) do; motive. ઉપાધિ,(સ્ત્રી.) ચિંતા; anxiety. (૨) વ્યથા, પીડા; affliction, pain (૩) અત; trouble, difficulty. (૪) ત્રાસ; annoyance (૫) વિશિષ્ટ લક્ષણ કે ગુણ; peculiar trait or attribute, characteristic, idiosyncrasy: (*) પદવી; degree, title.
ઉપાધ્યાય (ઉપાધ્યો), (૫) શિક્ષક; a
teacher: (?) yailgat; a spiritual teacher, a preceptor. ઉપાન,(ન.) જોડે, પગરખું; a shoe, aboot. ઉપાય, (૫) ઈલાજ; a contrivance, a cure, a remedy: (૨) સાધન; a means, an instrument: (8) dirall; a plan:
() ofc; a strategem, strategy. ઉપાર્જન,(ન) ઉપાજના, (સ્ત્રી.) કમાઈ an earning (૨) લાભ, પ્રાપ્તિ; a gain, an acquisition ઉપાર્જિત, (વિ.) મેળવેલું; gained, earned: (૨) વારસામાં
મળેલું; inherited. ઉપાલંભ, (૫) ઠપકો; a rebuke, a
reproach, scolding, chiding. ઉપાશ્રય, (પુ.) અપાસરો; a Jain mona
stery: () 241447417; an asylum. ઉપાસક, (પુ) ભક્ત; a devotee, a
worshipper:(૨) ઈશ્વરપ્રાપ્તિ અથવા બીજા ધયેયને વરેલે માણસ; a votary: (૩) સેવક a servant ઉપાસન, (ન.) ઉપાસના, (સ્ત્રી) આરાધના, ભક્તિ; a worship, devotion: (2) blid; meditation: (3) દયેયપ્રાપ્તિનો પ્રયાસ; a striving for attaining a goal: () 214; service: ઉપાસવું, (સ. ક્રિ) આરાધના કરવી; to worship, to strive for a goal, to serve. ઉપાહાર, (પુ.) અલ્પાહાર, ના, a light meal, a break-fast, a refreshment: -હ, (ન.) ભેજનાલય, હોટલ; an eating house, a hotel, a restaurant. ઉપાંત, (૫) બાજુને પ્રદેશ; adjoining or neighbouring region: (૨) કિનાર; an edge, a margin: (3) 931; an end ઉપાંત્ય, (વિ.) છેલ્લેથી પહેલું last but one. ઉપેક્ષા, (સ્ત્રી.) અનાદર; disregard: (૨) ઉદાસીનતા; indiference: (૩) અપમાન,

Page #90

ઉપેન્દ્ર
ઉમેદ
ધૃણા: an insult, disgust, contempt: (૪) બેદરકારી; carelessness, neglect. ઉપેદ્ર, (૬)ભગવાન વિષ; Lord Vishnu ઉપોદઘાત, (પુ) પ્રસ્તાવના, આમુખ; an introduction, a foreward: (2) 2417H; beginning; inauguration. ઉફાંત૬), (સ્ત્રી) મિથ્યાભિમાન; vanity, self-pride: (૨) ઉડાઉપણું prodigaity, extravagance: (૩) આડંબર (udal); false show (of wealth). ઉબળ(–ળ), (વિ.) જુઓ ઉપલક. ઉબાડિયું, (1) જુઓ ઉમાડ-ઉમાડિયુ. ઉખાવું, (અ. ક્રિ) કેહવું, સડવું; to be decomposed, to be putrefied: (૨). ફૂગ ચડવી; to be moulded. ઉબાઈ (1) ગુમડું; a sore, an abscess: (૨) ફોડકી, તાપડિયું; a pimple, a skin-boil. ઉબાળો, (પુ.) ધામ, બાફ; perspiration and uneasiness because of humid weather: (૨) ઊભરે, ઉછાળે; an outburst, a swelling: (3) 44018131; an uproar, rowdyism:(x) uzzi; anger: (૫) ઉશ્કેરાટ; excitement (૬) છાણ, બળતણ; dung-cakes as fuel, fuel: (૭) ધાસ વ.ના કચરાપૂંજાને ઢગલે; a heap
of refuse made up of grass, etc. ઉબેલ, (૫) ચૂંક સાથે ઝાડો થવો તે; a
discharge of excrement with griping pain: (૨) ચૂક; griping
pain in the stomach. ઉ ભે)ળવું, (સ. કિ.) વળ ઉખેળ; to
unwind, to untwist: (૨) વેલા, વ. ઉખેડી નાખવા; to uproot plants, creepers, etc. (૩) ભૂતકાળના પ્રસંગે HE 5201; to recall or to remember
past events. ઉભડ(-q), (વિ.) કઢંગી રીતે કે બેચેનીથી ઊભેલું; standing grotesquely or restlessly: (૨) ઢીંચણ વાળીને પગની
પાની પર બેઠેલું; sitting on the soles
with bent knees: (૩) ઊભું; erect. ઉભય, (વિ.) બને; both: તા, (અ)
બંને રીતે; both ways: ઉભયાન્વયી, (વિ.) (વ્યા) બે શબ્દો અથવા વાક્યોને જોડતું; connecting two words or sentences: ઉભયાન્વયી અવ્યય, (ન.) એવું અવ્યય (દા. ત. તથા, અને, અથવા); a conjunction (e. g. and, or). ઉભરણ, (૧) ઊભરો; a swelling, an outburst: (૨) આ આપ તે;
fermentation. ઉભાળ, (વિ.) ઢળતું, ઢાળ પડતું; inclined, sloping (૨) પગનાં આંગળાં પર ઊભેલું; standing on the tips of toes: (3) (સ્ત્રી) ચડાવ; an ascent ઉમદા,(વિ.) ઉત્તમ, શ્રેષ; best, excellent (૨) ખાનદાન; of a noble family: (૩) વિશાળ મન અને હૃદયવાળું; broadminded and large or broadhearted: (૪) મૂલ્યવાન; precious. ઉમર, (સ્ત્રી) વય, ઉંમર; (ones) age,
number of years spent after birth. ઉમરડો,ઉદુબર, ઉદંબર,(પુ.)જુએ ઉંબર. ઉમરાવ, (૫) અમીર; a nobleman, a peer, a lord: (?) x17d; a wealthy or a rich man. ઉમળકે, (પુ.) પ્રેમ કે હેતને ઊભરે; an
outburst of love or warm feeling. ઉમંગ,(૫) ઉત્સાહ; zeal, enthusiasm: (૨) આનંદ; pleasure, rapture, gladness: ઉમંગી, (વિ) ઉત્સાહી, હેશીલું; zealous, enthusiastic. ઉમા, (સ્ત્રી) દેવી પાર્વતી; the goddess
Parvati, Lord Shiva's consort. ઉમેદ, (સ્ત્રી.) આશા, ઇચ્છા; a hope, a desire -વાર, (વિ.) ઉમેદ રાખતું; hopeful, desirious: (૨) (પુ.) નેકરી, વ. માટે અરજદાર; a candidate for

Page #91

ઉમેરણ
ઉલાળિયે
service, etc, an applicant, a candidate: (3) 49°417 2ildi?; an apprentice: -વારી, (સ્ત્રી.) ઉમેદવારપણું;
candidature, apprenticeship. ઉમેરણ, (ન) ઉમેરણી, સ્ત્રી.) વધારવું કે વધારે કરવો તે; an addition, an increase: (૨) અતિશક્તિથી કરેલી 6257eil; an instigation by exaggeration: (૩) (લૉ.) માપ અથવા વજન કર્યા પછી થોડું ઉમેરવું તે; a slight addition after measuring or weighing. ઉમેરવું, (સ. ક્રિ) થ્થામાં વધારે કરવો;
to add, to augment, to increase: (૨) મેળવવું; to get (3) (લૌ.) ઉશ્કેરવું, ભંભેરવું; to instigate. ઉમેરે, (૫) વધાર, an addition. ઉમેશ, (કું.) ભગવાન શંકર; Lord Shiva. ઉર, (ન) હૃદય; the heart. (૨) છાતી;
the chest. ઉરગ, (૫) (ન) પેટે ચાલતું પ્રાણ; a
reptile: () 214; a serpent. ઉરસ (ઉર્સ), (૫) મુસ્લિમ સંતની મૃત્યુતિથિને ઉત્સવ; the celebration of the death anniversary of a
Muslim saint: (૨) લગ્નનું જમણુ; a wedding dinner party. ઉરસ્ત્રાણ (ન.) છાતીનું બખ્તર, an armour
for the chest. ઉરાંગઉટાંગ, (પુ.) બે પગે ચાલતો, માનવીને
અંશત: મળતે આવતો એક પ્રકારનો વાનર; a monkey walking on two feet and to some extent similar to man. ઉર, વિ) વિશાળ; vast: (૨) મોટા કદનું; huge, immense, very large,colossal: (૩) ઊંચું; elevated, lofty, high (૪) મૂલ્યવાન; precious: (૫) ઉમદા; noble: (૬) શ્રેણ; excellent
ઉરે(૨)જ, (૫) (ન.) સ્તન; one of the fleshy moulds on a woman's breast: (?) $1784; cupid-the God of love. ઉ (ઉર૬), અરબી કે ફારસી ભાષાની જેવી લિપિવાળી ઉત્તર હિંદની એક ભાષા; a language of north India with a script similar to Arabic or Persian; (૨) એની લિપિ; its script, ઉ(ઉર), (અ) ઉપનામે, બીજા નામથી; alias, by a sub-name. ઉવીં, (સ્ત્રી) પૃથ્વી; the earth; (૨)
orifla; soil, land. ઉલટાવવુ, (સ. કિ.) ધું કરવું; to turn up-side-down : (૨) ઊધો ક્રમ કરવો;
to reverse order or sequence. ઉલંધવું ઉલ્લંધવુ), (સ. ક્રિ) ઓળંગવું; to cross over, to go across: (?) 244311 571; to disobey, to neglect. ઉલાળ, (વિ) ઊલળતું; rising up (૨) ઊછળતું, કૂદતું; rising up, jumping: (૩) (૫) વાહનના પાછળના ભાગમાં વધારે વજન હોવાથી આગળ ભાગ ઊંચો 491 8; the rising up of the front part of a carriage because of more weight at the hinder end: -વું, (સ. કિં.) ઉછાળવું; to toss high and above. (૪) ઉલાળ થાય એમ કરવું; to cause the front end of a carriage to rise because of more weight at the other end: (4) IM ઉતારવા માટે વાહનનો એક છેડો નીચે લાવે; to lower one end of a carriage for unloading: (૬) ઊંધું વાળવું; to over turn: (૭) અધવચ પડતું મૂક્યું; to leave in the middle. ઉલાળિયો, (૫) ઉલાળવું તે; a raising
up, a jumping, a tossing up and about: (૨) આગળ, ઉલાળે; a bolt of a door: (૩)દેવાળું કાઢવું તે; to become bankrupt (4) નિષ્ફળતા મળતાં અધ

Page #92

ઉલાળે
વચથી છેડી દેવુ' તે; an abandoning in the middle because of failure: (૫) સ્ત્રીઓનુ એક ધરેણુ'; a kind of ornament for women: (૬) વિનાશ, પાયમાલી; destruction, ruin. ઉલાળો,(પુ.) આગળા; a bolt of a door: (૨) ઉછાળા; an outburst, a swelling: (૩) ઊબકા, a vomiting sensation. ઉલૂક, (પુ.) (ન.) ઘુવડ; an owl. ઉલેચવુ', (સ. ક્રિ.) ખાડા, વ. માંનુ પાણી કે પ્રવાહી પાત્રથી ધીમે ધીમે બહાર કાઢવું; to draw liquid or water out from a pit, etc. slowly with a utensil. ઉલ⟨–૩)મા, (પુ` બ. વ.) (આલિમનું ખ.વ.) વિદ્વાનો, પંડિત, scholars, learned
men.
ઉકા, (સ્રી.) ખરતેા તાર; a meteor, a falling star; (૨) એનાથી આકાશમાં થતી તેની રેખા; the line of light caused by a falling star: (૩) જ્વાળામુખીમાંથી નીકળતા ગરમ લાવા; Lava or burning liquid erupting from a volcano: -પાત, (પુ.) ઉલ્કાનું પડવું તે; the falling of a meteor, etc.: (૨) વિસ્તૃત વિનાશ; widespread destruction, annihilation: (૩) મહા અનથ; a great calamity: -મુખ, (ન.) જ્વાળામુખીનું મુખ; the mouth of a vol cano: (૪) ઉખાડિયાના બળતા છે; the burning end of a thin wooden chip held in a hand. ઉત, (સ્રી.) મિત્રાચારી; friendship: (૨) પ્રેમ, ઇશ્ક; amour, love. ઉલ્લ"ઘન, (ન.) પાર કરવું કે ઓળંગવુ' તે;
a crossing over, a going across: (૨) અનાદર; a disregard: (૩) વિરેાધ કરવા તે; an opposing: (૪) આજ્ઞા ન માનવી તે; a disobedience. ઉલ્લાસ,(પુ.)આનં‰; blitheness, gaiety, joy, mirth: (૨) પ્રકાશ; light, splen
A2
୫୬
dour: (૩) પુસ્તકનાં ખંડ, વિભાગ કે પ્રકરણ, a part, a division or a chapter of a book: -વું, (અ. ક્રિ.) આનંદ થવા કે માણવા; to be delighted, to enjoy: (ર) પ્રકાશવું; to shine. ઉલ્લુ, (વિ.) ગમાર, મુખ; foolish. ઉલ્લેખ, (પુ.) નિર્દેશ; a reference, a mention: (૨) કથન, ઉચ્ચારણ; an utterance: (૩) વર્ણન; description, narration: -વું, (સ. ક્રિ.) કોતરવુ; to carve, to engrave, to inscript: (૨) લખવુ'; to write: (૩) નિર્દેશ કરવા; to refer to, to mention. ઉવેખવુ', (સ. ક્રિ.) અનાદર કરવેı; to disregard: (૨) ઉપેક્ષા કરવી; to neglect: (૩) ધિક્કારવુ, તુચ્છકારવું; to hate, to
deride.
ઉશી(પી)ર, (ન.) સુગંધવાળી એક વનસ્પતિ; a plant with fragrant thread like branches. ઉશ્કેરણી, (સ્રી.) ભભેરવુ' તે;instigation. ઉશ્કેરવું, (સ. ક્રિ.) આવેરામાં લાવવું; to excite: (૨) ભભેરવું; to instigate: ઉશ્કેરાટ, (પુ.) આવેરા; excitement. ઉષા (ઊષા), (સ્રી.) પરઢ; the dawn, daybreak: (૨) પાઢનુ આછું અજવાળું; the twilight at dawn: ઉષ:કાળ, ઉષ:કાલ, (પુ.) પઢ; the dawn: (૨) પરોઢના સમય; the time of the daybreak. ઉષ્ણુ, (ન.) ઊંટ; a camel.
ઉષ્ણુ, (વિ.) ગરમ; hot: તા,(સ્રી.) ગરમી; heat: તાઞાન, (ન.) ગરમીનુ માપ; temperature: તાવહન, (ન.) ગરમીનુ વહન કરવું તે; conduction of heat: તાવાહક, (વિ.) ગરમીનું વહન કરવાના ગુણવાળું; having the quality of conducting heat, conductor: (૨) (પુ.) ગરમીનું વહન કરનાર; a conductor

Page #93

ઉષ્મા
ઊખર
male mouse: (૩) મટે ઉંદર; a big ratઃ ઉદરિયું, (ન) ઉંદરોને પકડવાનું
yiyg; a rat-trap. ઉબર-રો), (પુ) દરવાજા કે બારણાને ઊમરે; the threshold of a door
or gate. ઉબર (ઉબરે),(પુ) અંજીરના ઝાડને મળતું
24's or orell sis; a wild tree resembl. ing a fig tree ઉંબર, (ન) એનું ફળ; its fruit. ઉંબી, (સ્ત્રી) ધાન્યનું ; an ear or spike of corn.
of heat -કટિબંધ, (૫) વિષુવવૃત્તથી ઉત્તરનો અથવા દક્ષિણને અતિશય ગરમ
પ્રદેશ; one of the torrid zones. ઉષ્મા (ઉમા), (સ્ત્રી) ગરમી; heat. (૨)
* warmth: (3) 4710; steam: -માન, (ન.) ગરમીનું પ્રમાણ; temperature -માપક, (અ) ગરમીનું પ્રમાણ માપવાનું સાધન; a thermometer. ઉસરડવું, (સક્રિ) કચરો, કાદવ વગેરે વાળીને
એકઠાં કરવાં; to sweep and heap dirt, mud, etc. together. ઉસએટવુ,(સ. ક્રિ) બેદરકારીથી ગમે ત્યાં ફેંકી દેવું; to throw away anywhere
carelessly. ઉસેડટ)વું, (સ. )િ જુઓ ઉસરડવું. ઉસેટવું, (સ. ક્રિ) સૂતર, કાપડ, વગેરેને રંગ
ચડાવતાં પહેલાં ખારા દ્રાવણમાં બોળી રાખવું; to drench yarn, cloth, etc. into , a saline solution before colouring them: ઉસેવણ, (ન) એને માટેનું ખારું દ્રાવણ; the saline solution for that. ઉસ્તાદ,(વિ.)વિચક્ષણ; practically very
wise or clever: (૨) કોઈથી છેતરાય નહિ એવું; incapable of being deceived or cheated by any one: (૩) મુત્સદી; shrewd: (૪) (પુ) કેઈ પણ કલાનો Gogud; an expert in any art: (૫) ગુરુ; a teacher or preceptor: ઉસ્તાદી, (સ્ત્રી) મુત્સદ્દીગીરી, ચતુરાઈ shrewdness, practical wisdom: (૨) ઉચ્ચ પ્રકારની આવડત; proficiency: (૩) (વિ.) નિષ્ણાત અથવા ઉચ્ચ પ્રકારની આવડતને લગતું; pertaining to an expert or proficiency. ઉંદર, (૫) ઘરમાં અને ખેતરોમાં અનાજ, વ. ખાઈ જતું પ્રચલિત પ્રાણી; a rat, a mouse: -ડી, (સ્ત્રી.) ઉંદરની માદા; a female mouse: (૨) નાને ઉંદર; a small mouse: -ડો, ()નર ઉંદર; a
ઉ, (૫) સંસ્કૃત અને ગુજરાતી વર્ણમાળાનો ugl 24H7; the sixth letter of the
Sanskrit and Gujarati alphabets. ઊક–ગ)ો, આંખના દુખાવાની દવા; a
medicine for pain in the eye. ઉકડ, (વિ.) જુઓ ઉભડક. ઊલવું, (અ. કિ.) વાંચી શકાય એવું હેવું;
to be legible or decipherable: (?) ગૂંચ, આંટી, વ. દુર થવાં; to be disentangled: (૩) સફળતાપૂર્વક અંત આવે;
to end successfully. ઊકળવું, (અ. ક્રિ) ગરમીથી ઊભરો આવે;
to boil: () 77149; to be angry. ઊખડવું, (અ. ક્રિ) જેટલું હોય ત્યાંથી દુર
અથવા અલગ થવું; to be ripped or peeled off. (૨) મૂળમાંથી નીકળી જવું; to be uprooted: (૩) (લૌ.) વંઠી જવું; to be spoiled (of a person), to go astray: ઉખડેલ, (વિ.) વંઠી ગયેલું; spoiled (person), gone astray. ઉખર (ઉષર), (વિ.) ક્ષાર તોવાળું; saltish, saline: (૨) (સ્ત્રી) ખારાશવાળી અર્થાત બિનફળદ્રુપ જમીન; saline i. e. waste or unfertile soil.

Page #94

ઊંખળ
૮
ઊજળાઈ
ઊખળ, (૫) –ળી), (સ્ત્રી)-), (ન.)
ખાંડણ, ખાંડણિયો; a mortar. ઊગટ, (સ્ત્રી.) સ્થિર વાહન ખસી ન જાય એટલા માટે પૈડાની આગળ કે પાછળ મૂકેલું અટકણ; an obstructive thing put before or after the wheels of a carriage to keep it from slipping: (૨) પીઠી; coloured fragrant paste to be smeared on the body of a person on an auspicious occasion. ઊગમ,(પુ) ઉગા; growth: (૨) આરંભ;
a beginning: (૩) મૂળ, ઉદ્દગમસ્થાન; an origin, a source. ઉગરવું, (અ. કિ.) બચવું; to escape: (૨) વધારાનું બાકી રહેવું; to remain
as surplus. ઊગવું, (અ. ક્રિ) વનસ્પતિને અંકુર ફૂટવો; to sprout, to blossom: (૨) ઉદય થવો (સૂર્ય, વિનો); to rise: (૩) અનુભૂતિ થવી; to perceive: (૪) ફળદાયી થવું; to be fruitful. (૫) પરિણમવું; to result from, to follow as a consequence. ઊઘડવું, (અ. ક્રિ) ખૂલવું; to open out (૨) ખીલવું; to blossom, to bloom (૩) સ્પષ્ટ કે ચોખ્ખું થવું; to be clear: (૪) ફરી આરંભ થ; to rebegin. ઉધલવું, (અ. ફિ.) (વરરાજાનું) જાન સાથે 4740441 org; (of a bride-groom) to go to marry with the marriage party. (૨) (લૌ.) ફજેતી થવી; to be humiliated or ridiculed. ઉચક, (અ.) જણસે; in the suspense
accoun (૨) (વિ.) જુએ ઊધડ. ઊંચકવું, (સ. ક્રિ) ઊંચું કરવું: to lift, to raise (૨) ઉપાડીને લઈ જવું કે વહન કરવું; to carry: (૩) ઠપકો આપો ; to reproach, to scold, to rebuke: (*) ધમકાવવું; to reprimand, to bully. ઊચકી, (સ્ત્રી) હેડકી; a hiccup.
ઊચડવું, (સ. ક્રિ) ઉખાડવું; to rip off:
(૨) સમૂળું ખેંચી કાઢવું; to uproot. ઊંચકૂચ, (અ.) એકાએક, ઓચિંતું; unex
pectedly, suddenly, accidentally. ઊચરવું, સ. કિ.) ઉચ્ચારણ કરવું; to utter:
(૨) બોલવું; to speak. ઊચવુ (ઊચી જવું), (અ. ક્રિ) માદા ઢોરનું વસૂકી જવુ અર્થાત દૂધ આપતું બંધ થવું; (of a female cattle) to cease to give milk, to go dry. ઊછરવું, (અ. કિ.) બાળકનું માબાપની સંભાળથી પાલનપેષણ પામી મોટું થવું; to be reared or brought up: ઊછરેલ૫ાછરેલ, ઊછયુ પાછયુ, (વિ.) પાલનપોષણ અને સંભાળથી મોટું થયેલું; reared and brought up carefully. ઊછળવું, (અ. ક્રિ) પછડાઈને ઊંચે જવું; to be bumbed or tossed up: (?)
ક8; to be thrown (૩) કૂદવું, છલંગ મારવી; to jump, to leap forward: (૪) મોટા પ્રમાણમાં ઉપયોગ થવો (હથિયાર, 4.); to be used on a large scale (weapons, etc.): (૫) છૂટથી વહેચાવું અથવા બક્ષિસ થવી; to be distributed or gifted fireely: (૧) એચિતો માટે વધારે થ; to increase or rise suddenly to a great extent. ઉજડ, (વિ.) વેરાન, ઉજજડ; barren,
desolate, waste, unfertile. ઊજમ,(૫) ઉમંગ, હોંશ; enthusiasm,
zeal: (?) €4H; diligence, industry: (૩) પરિશ્રમ, exertion: ઊજમાવું, (અ. ક્રિ) ઉમંગી કે હોંશીલા થવું; to be zealous or enthusiastic. ઊજવવું, સ. ક્રિાવત, વ. વિધિપૂર્વક સમાપ્ત કરવું; to conclude, a religious vow, etc. ceremoniously: (૨) ઉત્સવ કરા; to celebrate: ઊજવાયુ, (અ. ક્રિ)
8c14 yal; to be celebrated. ઊજળાઈ,(સ્ત્રી)ઊજળાટ,(.)ઊજળાશ, (સ્ત્રી.) ઉજાશ; brightness: (૧) સફેદાઈ;

Page #95

Olovy
ઊંડલા-લું)
whiteness: (1) સુઘડતા, સ્વછતા; tidi- ness, cleanliness: (૪) સંસ્કારિતા; civility, culture: (૫) આબાદી અને સામાજિક મે; prosperity and social status. ઊજળું, (વિ.) સફેદ, ધોળું; white: (૨)
ઉજારાવાળું, ચકચકતું; bright, shining, lustrous: (૩) શુદ્ધ, સ્વચ્છ, સુધડ; pure, clean, tidy: (૪) ઉચ્ચ વર્ણનું; of a highcr-caste. (૫) રચનાત્મક, પ્રતિષ્ઠા 4018 243'; constructive, apt to increase reputation: () 2013; good. ઊટ(–3)વુ, (સ. કિ.) વાસણ, વ. માંજવાં;
to cleanse utensils, etc. ઊઠબસ(-4), (સ્ત્રી.) વારંવાર ઊઠવું અને
બેસવું તે; frequent sitting and standing:(૨) એ વ્યાયામ, બેઠક; such. physical excercise: (૩) એવી શિક્ષા; such punishment. ઉઠવું, (અ. કિ.) ઊભા થવું; to stand up: (૨) પથારી છોડવી, જગવું; to leave a bed, to awake: (૩) સાવધ કે તૈયાર થવું; to be alert or ready. (૪) એચિંતું 0443; to happen or occur suddenly: (૫) સમાપ્ત કરીને જવું કે ટા પડવું; to go away or disperse after concluding (૬) ખોલવું; to bloom, to blossom (૭) સ્પષ્ટ છાપ, આકૃતિ, વ.પડવા; to be stamped or impressed clearly. ઉઠાં, (ન. બ. વ.) સાડાત્રણના ગુણાકારના એક કે ઘડિયા; multiplication tables giving the products of numbers one to hundred multiplied by three and a half: –ગણાવવાં, ભણાવવાં, (અ. ક્રિ) મૂર્ખ બનાવવું; to befool: (૨) છેતરવું, થાપ આપવી; to deceive, to be guile, to trick, to cheat. ઊડઝૂડ, (અ) ઢંગધડા વિના, તરંગીપણે; haphazardly, whimsically: Bડિયુ. (વિ.) ઢંગધડા વિનાનું; haphazard: (2) 47oll; whimsical.
ઊડણ, (વિ.) ઊડવાની શક્તિવાળું; able to fly: (૨) ફેલાતું, કેલાવ પામે એવું: spreading, likely to spread: (3) ચેપી; contagious: -ખાટલી, (સ્ત્રી) (દંતકથા); (fable) a flying bedstead or cot: (૨) બન; a balloon: -ખિસકોલી,(સ્ત્રી) a flying squirrel:-ઘોડો, (૫) ઉડે એવો લાકડાનો જાદુઈ ઘોડે; a miraculous wooden flying horse: -ધો, (સ્ત્રી) ચેર, વ. લોકોથી વપરાતી દીવાલ વગેરે પર ચોંટી જતી ચંદન ઘો; a kind of lizard able to stick to walls, etc., generally used by housebreakers: --દંડ, (પુ) -લાકડી, (સ્ત્રી) કડી શકે એવી જઈ લાકડી; a miraculous flying stick or staff. ઊડવું(અ. કિ.) (પક્ષી, વિમાન, વાનું) હવામાં તરવું: to fly, to float in ai (૨) અત્યંત ઉતાવળે ચાલવું; to walk very hurriedly or quickly: (૩) કલંગ મારતા દોડવું; to run by leaps: (૪) ફીકું પડવું, 21 401; to become dim cr feeble, to fade away: (૫) માલ, વ. વેચાઈ જવું; to be sold away: (૬) ફેલાવું; to be spread: (0) કકડા ઊછળવું 24441 419; to erupt or be spread in pieces: (૮) બાકાત રહેવું કે થવું, નિષ્ફળ કે નાપાસ થવું; to be excluded, to fail: (૯) ઉડી જવું, અદશ્ય થવું, to disappear: (૧૦) અસ્વીકાર થવો, રદ થવું (ઠરાવ, વ); to be rejected motion, resolution, etc.). ઊડાઊડ(ડી), (સ્ત્રી) ફરી ફરી કે સતત ઊડવું
a; repeated or incessant flights: (૨) (સ્ત્રી) પડાપડી, કઈ મેળવવા માટેનો લેકેને ધસાર; a scramble, a rush: (૩) કજિયા, ધમાલ, તોફાન; a quarrel, a rowdy disturbance, a mischief: (૪) ઉપાધિ; a trouble. હેલ(-q), (વિ.) વંઠી ગયેલું; spoiled, gone astray (person): (૨) ચંચળ;

Page #96

ઊંટણું
sensitive, unsteady: (૩) અતિશય કાઢી ગયેલું' કે બગડેલું; extremely decomposed or putrcfied (food, etc.). ઊટણું, (ન.) જુએ ઇંઢોણી.
ઊં, (વિ.) અંશત: ભરેલું કે ભરાયેલું; partly full: (૨) અપૂર્ણ; incomplete, imperfect (૩) છવાળુ, ખૂટતું; deficient, wanting, lacking. ઊણપ, (સ્રો.) ખામી; a drawback: (૨) ઓછપ, ખાટ; a deficiency, a want: (૩) અપૂર્ણતા; imperfection. ઊતડવુ, (સ. ક્રિ.) જુએ ઉતરવુ. ઊતરચડ, (સ્ત્રી.) વારંવાર અથવા ફરીફરી ચડવું અને ઊતરવું તે; frequent or repeated climbing and coming down. ઊતરવું, (સ. ક્રિ.) ઉંચેથી નીચે આવવું; to come down, to descend: (૨) મુકામ કરવા, ઉતારો રાખવા; to lodge: (૩) પ્રવાસમાં વચ્ચે મુકામ કરવા; to break a journey: (૪) પ્રવાસને અ ંતે નિર્ધારિત સ્થળે પહોંચવુ; to reach or land at the destination at the end of a journey: (૫) ઘટવું (oર, કિંમત, ૧.); to decrease (flood, price, etc.): (૬) તેલમાં અમુક પ્રમાણમાં આવી રહેવું; to be of a certain weight: (૭) (પાક, વ.) નીપજવુ, ફાલ થવેા, પ્રાપ્તથવુ, to yield a certain amount (of crops), to be had, to gain: (૮) અપેક્ષા પ્રમાણે બરાબર કે મૂળ કૃતિ પ્રમાણે થવુ (નકલ, ૧.); to be like the original thing (copy, etc.): (૯) નાટક, વ.માં સક્રિય ભાગ લેવા; to act in a play, etc.: (૧૦) મૂળસ્થાનેથી ખસવુ; to be dislocated:(૧) અમુક (ભૂત, વ. ની અસરમાંથી મુક્ત થવું; to become free from certain effects (ghosts): (૧૨) મન, વ.માં ઠંસવુ, સંપૂર્ણ રીતે સમજવું; to be impressed on the mind, to understand thoroughly: (૧૩) મૂળ અથવા કુદરતી જગ્યાએથી ખરી પડવું; to
૧
ઊધરવું
fall down or be removed from the original or natural place: (૧૪) (સ. ક્રિ.) નદી, વ. પાર કરવાં; to cross-over a river, etc. ઊતળું, (વિ.) છીછરું; shallow. ઊથલપાથલ,(વિ.) આડુંઅવળુ', ઊંધું ચત્તુ'; up-side-down, upsetઃ (૨) તદ્દન અવ્યવસ્થિત; quite disorderly: (૩) (સ્ત્રી.) મહાન ક્રાંતિ કે પરિવર્તન; a great revolution or change. ઊથલ(-લા)વુ, (અ. ક્રિ.) ઊંધું થઈ જવું; to be up-side-down, to be upset or overturned.
ઊથલો,(પુ.) ઊંધું થઈ જવુ' તે; an upset, an overturning: (૨) વળતેા જવાબ; a retort: (૩) ગયેલી બીમારીના બીતે હુમલે ; a relapse into illness: (૪) કાવ્યનુ વલણ, change of metre or scale in a poem.
ઊધ (ઊંધ),(શ્રી.) ગાડાના ધારિયા, ગાડાન ધૂંસરીના ટેકારૂપ, બે બળદની વચ્ચે રહેતુ ચાકડું'; the frame of a cart supporting the harnessing yoke, the frame between the two bullocks.
ઊધઈ (ઉધેઈ), (સી.) લાકડુ' અને કાગળ કારી ખાતુ કીડી જેવુ એક જીવડું; a white ant which eats away wood, paper, etc., a termite. ઊધડ (ઉઘ્ધડ),(વિ.) અંદાજે ઠરાવેલું (કામ): on a lump or flat contract basis: ઊધડુ, (વિ.) ઊધડ, (ન.) ઊધડ રાખેલુ કામ; a contract on a lump (sum) or flat basis: (૨) ઊધડુ' લેવુ, ઝાટકણી કાઢવી, ખૂબ પા આપવા; to rebuke or reproach severely. ઊધરવું, (અ. ક્ર.) ઉદાર થા; to be absolved: (૨) ઊછરવું'; to be reared or brought up; (૩) અપમાનિત થઈને દૂર થવુ, ટળવું'; to be insulted and driven away.
4

Page #97

ઉધર(--રા)વું
૯૨
ઊભડ
ઉધર–રા), (અ. ક્રિ) ઉધાર નોંધ થવી,
ખાતે ઉધાર નોંધાવું; to be debited. ઊન, (ન) ઘેટાના શરીર પરના વાળ; a
sheep's fleece; wool. ઊન, (વિ.) ઊણપવાળું; deficient, wanting, imperfect, having a draw-
back: તા. (સ્ત્રી.) જ ઊણ૫. ઊનવા, (ન.) એક પ્રકારનો મૂત્રરોગ; a
kind of urinary disease. ઊનું (વિ.) ગરમ; hot (૨) હુંફાળું; warm. ઉપજ,(સ્ત્રી) પેદાશ; produce:(૨) મળતર, 24195; remuneration, income, gain: (3) $1, lH; profit, advantage:-2, (અ. ક્રિ.) ઉત્પન થવું; to be created: (૪) જન્મવું; to be borne (૫) નીપજવું; to be produced or manufactured: (૬) સધાવું; to be fulfilled: (૭) મૂલ્ય તરીકે મળવું; to be had as a price: -વેરે, (પુ.) આવકવેરે; income-tax. ઊપટવું,(અ. ક્રિ) ઝાંખું પડવું; to become
dim or less bright, to fade. ઊપટો, (પુ) જુએ ઊકટો. ઊપડવુ, (અ. ક્રિ) ઊંચું થવું, ઊંચકાવું;
to be raised, to be lifted: (?) ઊપસવું; to be bulged or swelled: (૩) પ્રયાણ કરવું, નીકળવું; to go out, to start, to set out (a journey, etc.): (૪) ઓચિંતું શરૂ થવું (ઉપાધિ, વ.); to take place or start suddenly or accidentally (trouble, etc.): (૫)(નાણું, વ) ઉપાડ થ; to be withdrawn (money, etc.): (૬) વેચાવું; to be sold: (૭) ધસવું, કૂદી પડવું; to
rush, to jump upon. ઊપણ,(સ. ક્રિ) સાફ કરવા માટે ઝાટકવું (અનાજ); to winnow: ઊપણાલું, (અ. ક્રિ) ઝટકાવું; to be winnowed. ઊપણુ–)(ન) ખાટલાની બે આડી (માથા અને પગ પાસેની) ઈસમાંની એક (ઈસ=
ચોકઠાની પટ્ટી); one of the two horizontal i. e. smaller, side-frames of a cot or bedstead. ઊપનવું, (અ. ક્રિ) ઉત્પન્ન થવું; to be created or produced. (૨) જન્મવું; to be born, to take birth. ઊપસ–સા), (અ. કિ.) સપાટીની (ઊંચે) વૃદ્ધિ થવી; to be bulged up (૨) સોજો કે ઊભરો આવવો, ફૂલવું;to swell up. ઊબ, (સ્ત્રી) જુઓ ઉબાટ. ઊબક, (સ્ત્રી) ઊબકે,(૫) બકારી, ઊલટી થવાની લાગણી; a retching, vomiting
or nauseating sensation. ઊબટ, (વિ) બગડી ગયેલું (રાક); putrefied, spoiled (food): (૨) Wis; rancid. ઉબડું, (વિ.) ઉભડક, ઢીંચણ વાળીને અધૂકડું
બેઠેલું; sitting on feet with bent knees: (૨) ઊંધું; topsyturvy, up
side-down. ઊબવું, (અ. કિ.) ફૂગ લાગવી; to become
mouldy. ઊબળ,(૫) ઊલટો વળ; an opposing
turn in twisting threads, strings,etc. ઊબ(ભ)ળવું, (અ. કિ.) વળ ઉખડે; to be unwinded or uncoiled: (૨) રોગને B421401; to relapse into a disease. ઊભટ, (વિ) સહેજ ઊંચું થયેલું, બરાબર
બેઠેલું નહિ; slightly raised, not completely or properly seated: (૨) ઊભું; vertical. ઊભડ, (૫) દહાડિયે, રોજના હિસાબે કામ seat Hoy?; a labourer working on a daily wage basis: (૨) અસ્થિર રહેઠાણવાળી વ્યક્તિ; a person without a settled home or dwelling: (3) eius; a flat or lump sum contract: (૪) (વિ.) ઊભું, ઊભેલું; standing, vertical: (4) 241342; unstable,

Page #98

ઊભણી
unsteady: –વા, (પુ.) બિનખેડૂતે પરને કર; a tax on non-cultivators. ઊભણી, (સ્ત્રી.) ધરના પાયાના સ્તરથી સૌથી ઊંચા મેડા સુધીની ઊંચાઈ; the perpendicular or vertical height of a building from the foundation level to the highest storey: (૨) ધરનું ભેાંયતળિયું કે પડથાર; the ground floor of a building. ઊભર(–રા)વુ, (અ. ક્રિ.) ઊકળતા પ્રવાહીનુ ઊંચે ચડવું કે છલકાવું; a swelling or overflowing of a boiling liquid: (૨) છલકાવુ; to overflow: (૩) ટાળે મળવુ'; to crowd, to throng, to flock. ઊભર્યુ', (અ. ક્રિ.) ઊભા થવું કે રહેવું; to stand, to stand up: (૨) ટપ્રુર ઝીલવી; to survive against, to be a match: (૩) થંભત્રુ; to halt, to hesitate, to rest for a while. ઊભાઊભ, (સ્રી.) લાંબા સમય સુધી ઊભા રહેવુ' તે; the act of remaining standing for a long time: (૨) (અ.) ઉતાવળે; hurriedly, quickly. ઊભું, (વિ.) ઊભેલું; standing: (૨) ટટ્ટાર; erect, vertical: (૩) સીધા ઢાળવાળું; precipitous: (૪) ગતિçન; motionless: (૫)અનિણી ત, અપૂર્ણ; incomplete, not concluded, under construction:(૬) નિકાલ થયા વિનાનુ, બાકી રહેલ'; pending: (૭) સી; straight: (૮) મેાજૂદ, હયાત; living, present, existing. ઊમટ(-s)વુ, (અ. ક્રિ.) ટાળે વળીને ઉમંગથી
જવું કે ધસવું; to go or rush in a crowd enthusiastically: (૨) પાકવું (ફળ, વ. નુ); to ripen.
ઊમડધૂમડ, (અ.) (વિ.) મેધાડખરની જેમ; like a canopy of clouds. ઊમર(–રેડ), (પુ.) જુએ ઉંબર (૧). ઊમરે, (પુ.) જુએ ઉંબર (ર).
૩
મિ
ઊમલવુ, (સ. ક્રિ.) ખીલવું, ફાલવું; to blossom, to bloom: (૨) વિકાસ કૅ પ્રગતિ થવાં; to be developed: (૩) (પશુનુ) વિયાવાની તૈયારી થવી; (of beasts) to be on the point of giving birth. ઊરઝાવુ, (અ. ક્રિ.) મુંઝવણમાં પડવું; to be puzzled, confused or perplexed. ઊરવા, (પુ.) બદનામી, કલંક; infamy, disrepute, blemish.
ઊરુ, (પુ.) સાથળ, ાંધ; the thigh. ઊષ્ણુ, (ન.) (ઘેટાંનું) ઊન; wool: (૨) રેસા, તતુ; fibre, thread: (૨) કરેાળિયાનું નળું; a spider's web: નાભ, નાભિ, (પુ'.) કરેાળિયા; a spider: ઊણો, (સ્ત્રી.) ઊન; wool: ઊઊંચુ, (પુ.) કાળિયા; a spider: (૨) ધેટે; a ram, a male sheep: (૩) (વિ.) ઊની; woollen. ઊર્ધ્વ, (વિ.) ઊ ંચું; high, lofty: (૨) ઊંચું કરેલુ'; elevated: (૩) ચડિયાતુ'; superior: (૪) ટટ્ટાર; erect: (૫) ઉન્નતિ પામેલું; developed: (૬) પ્રગતિશીલ; progressive: (૭) (અ.) અતિ ઊંચે very much above, aloftઃ –ગામી, (વિ.) ઊંચે જતુ; going high: (૨) ઉન્નતિક.રક; leading to development or prcgress: –ગતિ, (સી.) આકારા અથવા સ્વગ તરફની ગતિ; motion towards the sky or heaven: (૨) વિકાસ; ઉન્નતિ; development, progress: -પથ, (પુ'.) સ્વ ના મા; the way to heaven: (૨) ઉન્નતિના મા; the way to progress: “રેખા, (સ્રી.) ઊભી અથવા લંબ રેખા; a vertical or perpendicular line: -રેત, -રેતા, -રેતસ, (વિ.) અખંડ બ્રહ્મચ` પાળનારું; hundred percent celibate: લોક, (પુ.) સ્વગ†; heaven. ઊમિ, (સ્રી.) તર ́ગ, મેy; a ripple, a wave: (૨) પ્રવાહ; a flow, a current: (૩) લાગણીને આવેશ કે તરંગ; emotion,

Page #99

ઊલ(-ળ)
fancy, whim: ગીત, કાવ્ય, (ન.) ઊમિ મચ અથવા ઊર્મિના આવેશ પછી લખાયેલ કાવ્ય; a lyric. ઊલ(−ળ), (શ્રી.) જીભ ઉપર નમતા ચીકણા પદાર્થ; sticky substance deposited on the tongue: ઊલિ(ળિ)ચુ, (ન.) જીભ સાફે કરવાની પટ્ટી કે ચીપ; a strip for cleaning the tongue. ઊલક, (સ્ક્રી.) વમન, ઊલટી; the act of vomiting.
ઊલૐ', (ન.) ધાંધલમય ગેાટાળા; a rowdy confusion: (૨) અવાના આધારે થતાં નાસભાગ કે ગભરાટ; panic. ઊલઝવું,(અ. ક્રિ.) સૂવુ';to be puzzled, confused or perplexed: (૨) સાવુ, ગૂંચવાતુ; to be entangled, to be complicated.
ઊલટ, (સ્રી.) ઉમંગ, àાંશ; enthusiasm, zeal.
ઊલટ,(વિ.)અવળું reverse, topsyturvy, up-side-down: (૨) વિરુદ્ધ; opposite, ccntrary: (૩) અવળી દિશાનુ; of the opposite direction: (૪) અવળા ગુણધર્મ વાળું; having opposite qualities: તપાસ, (શ્રી.) સામા પક્ષથી થતી સાક્ષીની તપાસ; a cross examination: --પાલક, -પલટ,(વિ.)ઢ ંગધડા વિનાનું;haphazard: (૨) ઊંધું ચત્તુ, આડુંઅવળુ'; quite disorderly: -સવાલ, (પુ.) સામેા પ્રશ્ન કે સવાલ; a cross question: “સલઢ, ઊલટાલટી, (વિ.) ઢંગધડા વિનાનું, આડુ અવળુ ; haphazard, quite disorderly, contradictory. ઊલટભ(–ભ)ર, (વિ.) હેાંરાથી, ઉમ ગથી; enthusiastically, zealously, willingly. ઊલટવુ, (અ. ક્રિ.) ઉમંગ કે હાંરાથી (કામ) કરવું; to do or work zealously; (૨) ધસી જવું; to rushઃ (૩) ઊંધું થવું; to be overturned: (૪) પાક્કુ વળવુ,
સ
ઊર
અવળી ગતિ થવી; to revert: (૫) રાગ, વ.ના ફ્રી હુમલા થવા; to relapse into disease, etc.: (૬) આક્રમણ કે હુમલેા કરવેા; to attack, to assault. ઊલટી, (સી.) એકવુ' તે; vomiting. ઊલટુ, (વિ.) (જુએ ઊલટ) વિરાધી, સામુ; opposite, contrary: (૨) અવળી કે ઊંધી બાજુનું; of the reverse side: (૩) (અ.) ધાર્યો કરતાં બીજી રીતે; on the contrary, on the other hand. ઊલળવુ, (અ. ક્રિ.) કૂદવુ; to jump: (૨) પછડાઈને ઊછળતુ; to be bumped or tossed against and rise: (૩) (વાહન, વ.નુ) આગળથી ઊંચું થવું; to be raised up at the front part (carriage, etc.): (૪) ઊલટું થવું; to be topsyturvy, to be bottom-upwards: (૫) ચાલ્યા જવું; to go away: (૬) નારા વે; to be ruined. ઊવટ,(સ્ત્રી.) આફ્ત; calamity:(૨) ઉપાધિ, પીડા; trouble, pain: (૩) અડચણ; hindrance, obstruction. ઊસ, (સ્ત્રી.) શેરડી; sugarcane. ઊસ, (પુ.) એક પ્રકારના ક્ષાર; a kind of salt.
ઊસરપાટો, (પુ.) સમૂળા નારા; annihilation: (૨) વિનારા, પાયમાલી; destruction, ruin. ઊસરવું, (અ. ક્રિ.) સમૂળા નારા થયા; to be annihilatedઃ (૨) અપમાનિત થઈને જવુ, ત્રુ; to be insulted and go away or be driven away: (૩) ઉગ્રતા આછી થવી, ઓસરવુ'; to subside, to decrease, to ebb.
ઊહ, (પુ.) અનુમાન; an inference, a guess: (૨) ૫ના; an imagination. ઊહ, (અ.) મશ્કરી, તિરસ્કાર, ચેષ્ટા અને ગસૂચક ઉદ્ગાર; an exclamation signifying vanity, contempt, be

Page #100

ઊહાપોહ
ઊ ધાંધી
fooling and gesticulation, etc.: -કારે, (પુ.) નિસાસ; a sigh: (૨) “માન્ય છે,' “સાંભળું છું', વ. અર્થને ઉગાર; an exclamation signifying agreement, acceptance, attention to what is said, etc. (૩) હું પદ અને ધિક્કારસૂચક GEPL?; an exclamation signifying
vanity and contempt. ઊહાપોહ,(!) (બિનજરૂરી) લાંબી ચર્ચા (unnecessary) lengthy discussion, uproar. ઊંઘ, (સ્ત્રી) નિદ્રાsleep: ઊંઘવું, (અ. ક્રિ) નિદ્રા લેવી; to sleep: -ટિયું, -, –ઉઘેટું, (વિ) ધથી ઘેરાયેલું drowsy: gશી, (વિ) ઊંધ્યા કરવાની ટેવવાળું; habitually sleepy: (૨) એદી, આળસુ; indolent, slothful:–, (સ્ત્રી) નિદ્રા લેવી તે; the act of sleeping (૨) @algeily; the habit of sleeping much: (3) lug'; indolence: ઊંધાડવું, (સ. ક્રિ) નિદ્રાધીન કરવું; to
cause to sleep. ઊંચ, (વિ.) ચડિયાતું; better, superior (૨) ઉમદા, noble. (૩) સમાજના ઊંચા વર્ગનું; of a higher social status,
rank or caste. ઊંચકવું, (સ. ક્રિ) ઉપાડવું; to lift up (૨) ઊંચું કરવું; to raises (૩) ઉપાડીને વહન કરવું; to carry ઊંચકાવવું, (સ. કિ) ઉપડાવવું; to cause to be lifted or raised: (૨) ઉપડાવીને વહન કરાવવું; to cause to be carried: ઊંચકાવું, (અ. કિ.) ઉપડાવું; to be
listed or raised. ઊંચાઈ, (સ્ત્રી) ઊંચાપણું; height:(૨) એનું
HI'l; altitude, measure of height. ઊંચાણ,(ન.) ચડતો કાળ; a rising slope (૨) ઊંચાઈ height: (૧) ઊંચું સ્થળ, ટેકરી, વ.; a high place, a hill, etc.
ઊંચું, (વિ.) આકાશ તરફનું, સપાટી, વ.ના. ઉપરની દિશાનું; high: (૨) ઉચ્ચ, ચડિયાતું; better, superior: (૩) ઉમદા; noble () ઉગ્ર, તત્ર (અવાજ, સૂર, વ.); shrill, raised (voice, tune, etc.): (૫) બેચેન, અશાંત; restless, uneasy: –નીચું, (વિ) અસમાન સ્તરવાળું, ખાડા2521914'; of an uneven surface: ઊંચે, (અ.) આકાશ તરફ, માથે; skyward,
above. ઊંજવુ,(સ્ત્રી) ચીકણા પદાર્થો તેલ, વ. પૂરવું to lubricate: ઊંજણ, (ન) ઊંજવું તે; lubrication – ઊંજણ, (સ્ત્રી) રાણી અથવા રાજકુમારીને રસાલે; the retinue of a queen or a princess. ઊંટ, (ન) ગરમ વેરાન પ્રદેશનું ઉપયોગી પ્રચલિત પ્રાણી; a camel: વેદ, (૫) લેભાગુ વૈદ્ય કે દાક્તર, a quack, a charlatan -વૈદુ, (ન) ઊંટવૈદને ધંધે; quackery, charlatanry. ઊંટિયો, (વિ) ઊંટ જેવું ઊંચું; tall-like a camel: (૨) (પુ) જડ માણસ; a stupid or senseless person: (3) મેટા બોજા ઊંચકવાનું યંત્ર; a crane, an apparatus to lift heavy loads ઊંડાઇ, (સ્ત્રી) (ઊંડાણ), (ન) ઊંડાપણું; depth: (?) 12101; a lower level or place, a downward slope ઊંડું, (વિ.) સપાટીથી નીચેના સ્તરનું; deep: (૨) વધારે ઊંડાણવાળું; very deep, not shallow (૩) ગીચ; dense: (૪) ગહન, BLO11242; mysterious beyond the
grasp of senses, abstract. ઊંદર, (પુ) જુએ ઊંદર. ઊંદરી (ઉંદરી), (સ્ત્રી) માથાની ચામડીનો
એક રેગ; a disease of the scalp. ઊંધાંધ, (વિ.)ઝાંખું;dim, faint, faded: (૨) ઉડાઉ; extravagant, prodigul, lavish: (૩) ગમાર, મૂખ; idiotic, foolish, senseless.

Page #101

ઊંધિયું
ઊંધિયુ, () વિવિધ શાકભાજી, કંદ, શીંગ, વ.ના મિશ્રણની માટીના વાસણમાં બાફેલી વાની; a dish prepared by baking various vegetables, beans, roots,
etc. in an earthen pot. ઊંધ, (વિ.)અવળું, ઊલટુંjup-side-down,
topsyturvy, bottom upwards: (2) વિરુદ્ધ; opposite, contrary: (૩) , અયોગ્ય; wrong, improper (૪) ઊલટી દિશાનું; reverse -ચતુ, -છતું, (વિ.) ઉપજાવી કાઢેલું; fabricated, (૨) ગેરરસ્તે
El 2013; misleading. ઊંહ, (અ.) પીડા, વ્યથા, અહંભાવ, વ.સૂચક ઉદ્ગાર; an exclamation signifying pain, affliction, vanity, etc.: -કારે, (પુ.) એ ઉગાર; such an
exclamation. ઊંહ,(અ.) જક્કીપણું કે ઈનકાર સૂચક ઉદ્ગાર;
an exclamation signifying obstinacy, refusal or denial.
24842113; a follower of the RigVedas (૨) એવા કુંટુબમાં જન્મેલું; born in such a family: (૩) વેદ જાણનારું, well-versed in the Rig-Veda: (*) (૫) એવી વ્યક્તિ કે બ્રાહ્મણ; such a person or a Brahmin.
જુ, (વિ.)નરમ, માયાળુ; soft, gentle, kind (ર) સીધુ, સરલ; straight, franks (3) અનુકૂળ; favourable: તા, (સ્ત્રી) દયાભાવ, નરમાશ, સરલતા, વ.; kindness, tenderness, softness, frankness, gentleness, etc. ઋણ, (ન.) દેવું; a debt: (૨) અહેસાનને Hi?; a debt of obligation: (3) (વિ.) નકારાત્મક, અભાવાત્મક; negatives -સંખ્યા , (સ્ત્રી)a negative quantity:
સંબંધ, ઋણાનુબંધ, (પુ.) પૂર્વજન્મની લેણાદેવી; the assets and liabilities of past births: * lત્મક, (વિ.) જુએ આ શબ્દમાં નં. ૩); કણ, ઋણિ, (વિ.) દેવાદાર, અહેસાનHE; indebeted, under obligation.
ત, (ન) સત્ય; the truth (૨) દેવી કે અચળ નિયમ; the divine or unchanging rule: (3) us{l; water, aqua. ઋત. (સ્ત્રી.) બે માસને એક એવા વર્ષના છે ભાગમાં એક, મોસમ; a season(૨) હવામાન; weather: (૩) (સ્ત્રીનું) જેદન; (a woman's) menses or
menstruation period: -કાલ, (પુ.) રદર્શનને સમય; the duration of menses: (૨) ગર્ભાધાનનો સમય; the time of conceiving or begetting a childઃ -દાન, (ન) ગર્ભાધાન; the act of conceiving a child: -દર્શન, (ન.)-ધર્મ,(પુ.)-પ્રા ,(સ્ત્રી) રદર્શન થવું તે; the menstrual flux: -અતી, (સ્ત્રી.) રજસ્વલા; a woman in menses: -રાજ, (પં) વસંત; the spring seasons –સ્તાન, (ન.)
૪, (૫) સંસ્કૃત અને ગુજરાતી વર્ણમાલાને HICHI 2482; th: seventh letter of the Sanskrit and Gujarati alphabets. ત્રક (-ચ –ચા), (સ્ત્રી) સર્વેદthe Rig-Vedas (૨) વેદમંત્રya Vedic hymn.
ક્ષ, (વિ.) નક્ષત્ર, તારે; a constellation, a star: (૨) રીંછે; a bear: -પતિ, (૧) નક્ષત્રોને અધિપતિ, ચંદ્ર; the lord
of the constellations, the moon. ત્રવેદ, () ચાર વેદમાંનો પ્રથમ વેદ; the first of the four Vedas, the RigVeda –સંહિતા, (સ્ત્રી.) બદના મંત્રોનો વ્યવસ્થિત સંચય: a systematic collection of the hymns of the Rig-Veda ઋગ્યેદી, (વિ.) ઋગ્વદને

Page #102

તે
૯૭
એક
રજસ્ત્રાવના અંત પછી રજસ્વલાનું ચોથે દિવસે નાહવું તે; a woman's bath on the fourth day after the end of menstrual flux.
તે, (અ.) સિવાય, સિવાય કે; but for, except, without, excepting. ઋત્વિજ, (૫) યજ્ઞ કરાવનાર પુરોહિત; a sacrificial priest. ત્રાદિ (સ્ત્રી)વૃદ્ધિ; increase: (૨) આબાદી; prosperity: (૩) ઉન્નતિ; rise, progress. (૪) સિદ્ધિ; fulfilment, achievement: (૫) લક્ષમી, પાર્વતી; the goddesses Laxmi and Parvati: -સિદ્ધિ, (સ્ત્રી.) સમૃદ્ધિ અને આબાદી; wealth and prosperity. ઋષભ, (૫) બળદ, આખલો; an ox, a bull: (૨)રશાસ્ત્રીય સંગીતના સાત સ્વરમાને બીજે; the second of the seven notes of classical music: (3) ((a.) ઉત્તમ; best. ઋષિ, (પુ.) તપસ્વી, મુનિ, સંત; a sage, one undergoing penance: (૨) ગી; one who has attained spiritual knowledge (3) મંત્રદ્રષ્ટા, નવું દર્શન 4140112424; (a saint or man) having the intuition to see the sacred hymns, one who has the sense to see new vision.
એ, (૫) સંસ્કૃત વર્ણમાલાને દશમો અને ગુજરાતી વર્ણમાલાનો આઠમો અક્ષર; the tenth letter of the Sanskrit alphabet and the eighth one of the Gujarati alphabet. એ, (સ.) (વિ.) પેલું, તે; that. અક, (વિ.) ૧', one,l: (૨) અદ્વિતીય; one without a second, unparalleled, unique: (3) 2445; some, certain, (one) certain: (૪) સમાન, એકસંપ,
અકમત; equal, united, unanimous: (૫) ફક્ત, માત્ર; only: –ગાંઠ, (સ્ત્રી) ગાઢ સંબંધ,intimate relation –ચક (વિ.) ચક્રવતી; paramount, absolute: -ચકી, (વિ.) ચકવત; paramount: (૨) એક પૈડાવાળું; one wheeled: (૩) (શ્નો.) એવી સાઈકલ; a one wheeled cycle -ચકે, (અ.) ચક્રવત પગે; paramountly, absolutely, supremely: -ચિત્ત, (વિ.) એકાગ્ર; concentrated: (૨) (ન.) એકાગ્રતા; concentration: -છત્ર, (વિ.) એક જ રાજાના અમલ નીચેનું; under the rule of a single king: (૨) (ન.) એવો અમલ; a single king's rule or government: -9ત્ર, (અ.)
એક જ રાજના અમલ નીચે; under a single king's rule –જશે, –જીયે, (અ.) સામુદાયિક રીતે; collectively. (૨) એક જ સ્થળે; at a single place-જાત, (વિ) એક જ વર્ગ અથવા જ્ઞાતિનું; of the same class or caste: -જાતીય, (વિ.)એક જ વર્ગ કે કુટુંબનું; of the same class, clan or family: (?) સમાન લિંગી; of the same sex or gender: -રાણ, (ન.) એક જ વખત જમવાનું વ્રત; a vow to dine only once a day: (2) DAL 22; such a day.
સંસ્કૃત વર્ણમાલાના આઠમા અને નવમાં 248431; the cighth and ninth letters of the Sanskrit alphabet:(2)!! ! વર્ણમાલામાં આ બે અક્ષરો નથી; these two letters are excluded from the Gujarati alphabet. ૪/ગુજરાતી-ગુજરાતી-અંગ્રેજી

Page #103

એકદિલ
એકવું, (વિ.)એકત્રિત જોડાયેલું;combined, joint, united. એકડિયાં, (ન, બ. વ.) કેળવણીને સૌપ્રથમ વર્ગ, બાળવર્ગ, the first standard or class of primary education, the infant-class. એકડો, (પુ.) “એકરની સંજ્ઞા; the sign of number one: (?) Dairil Hel; one's own signature: (૩) એકરાગ, એકમતી; concord, unanimity: (0) કબૂલાત; confirmation:(4) ştıradas; a subsection of a caste. અકઢાળિયું, (વિ.)એક જ તરફ ઢળતા છાપરા919'; having a roof with a single slope: (૨) (ન.) એવું મકાન; such a building: (3) HIO Hild; a small building. એતરફી, (વિ) એકપક્ષી; one sided, ex parte, partial. અતંત્ર, વિ.) સર્વમાન્ય; unanimous: (૨) એક જ તંત્ર અથવા વ્યવસ્થા નીચેનું unitary; (૩) (ન.) સમાન વ્યવસ્થા; unitary system. (૪) સર્વાનુમતિ; unanimity નંબે, (અ.) સર્વાનુમતિથી; unanimously. આતા,(સ્ત્રી.) એક્ય, સંપ; unity, union. એકતાન, (વિ.) એકાગ્ર; concentrated: (૨) તલ્લીન; engrossed in a single thing or matter. અતાર,(વિ) એક તાર કે તંતુવાળું; having a single-string or wire: (૨) એકસરખું, ફેરફારરહિત, એકધારું; uniform: (૩) એક્તાન; concentrated, engrossed in a single thing or matter: (૪) 245224; thoroughly mixed up or dissolved: અકતા, (૫) એક તારવાળે તંબૂરો; a single stringed inusical instrument. એકતાલ, (વિ.) સંગીતના સૂરનો સુમેળ; musical harmony. (૨) એક જ તાલ
24.12 mat ; a raga or tune with a single rhythmatic beating: (3) ઐક્ય; unity, union (૪) (વિ.) એક
14914'; of a single rhythmatic beating. એક્તાળી-લી), (વિ) ૪૦+૧=૪૧; forty one, 41. એકત્રીતીયસ, (વિ.) ૩૦ +૧=૩૧; thirty one, 31. એકત્ર (અ.) સાથે; together: (૨) એક જગાએ; at a single place: (૩) એકંદર; roughly, approximately: એકત્રિત, (વિ.) એકઠું કરેલું, એકઠું; collected, joint, united, consolidated. એકદમ, (અ.) પળવારમાં, તરત જ, તાબડતાબ; at once, instantly: (૨) તદ્દન, સાવ; quite. એકદળ(લ), અકદળિયું, (વિ.) બે ફાડ અર્થાત દાળ ન પડે એવું (અનાજનો દાણે); monocotyledonous. એકદંત, (વિ.) એકદાંતવાળું; onetoothed: (૨) (પુ) શ્રીગણેશ, ગણપતિ; Lord Ganesh, Ganapati: (3) 315 દંતશળવાળો હાથીan elephant having only one tusk. એકદા, (અ)ભૂતકાળમાં કોઈ સમયે, એક વાર, once upon a time, once: (?) અગાઉના સમયમાં; formerly, in good old days. એક્ટાણિયું, (૧૦) એક જ માપના માલુકાનાં s'il $ $17; a necklace having beads of equal measure. એકદાણી, (વિ) બધા દાણા કે પારા સરખા $14 ago; made up of equal beads: (૨) સમાન કદનું; of equal size or measure: (૩) એકસરખું, ફેરફાર વિનાનું; uniform. એકદિલ, (વિ) અતિશય સ્નેહાળ અને ગાઢ સંબંધવાળું; very loving and inti

Page #104

એકદેશી
૯૯
એકરાર
mate, hearty: એકદિલી, (સ્ત્રી) એવો સંબંધ; extremely loving intimacy: (2) 116 Hv; strong unity. એકદેશી, (વિ.) એક જ દેશ કે વતનનું; of the same country or native place: (૨) એકતરફી, પક્ષપાતી; one-sided, partial, ex parte: (૩) એક જ દે કે ભાગને લગતું; pertaining to a single country or part: (૪) સંકુચિત (વિચારવાળું); narrow (minded): (૫) મર્યાદિત; limited: () SH 41471 24H+; a compound of that name. એધારુ, (વિ.) એકસરખું; uniform (૨) અપરિવર્તનશીલ; unchanging, invariable. એનિશ્ચયી, (વિ.) અત્યંત ઢ, મક્કમ, અફર; extremely determined or firm. એકનિષ્ઠ,(વિ.) એક જ દેવ, વ્યક્તિ કે બાબત. પ્રત્યે શ્રદ્ધા, ભક્તિ કે વફાદારીવાળું; faithful or devoted to only one god, person or thing: (2) 447; firm, determined: અકનિષ્ઠા, (સ્ત્રી) એક જ દેવ, વ્યક્તિ કે બાબત પ્રાયેનાં શ્રદ્ધા, ભક્તિ કે વફાદારી; faithfulness or devotion to only one god, person or thing: (*) 78401; determination, firmness. એપક્ષી, (વિ.) એક્તરફી, પક્ષપાતી; one
sided, ex parte, partial. એકપત્નીત્વ, (ન.) એકથી વધારે પત્ની ન રાખવાને રિવાજ; monogamy: અકupilaa, (1.) a male’s vow to stick to monogamy. એકપદી, (વિ.) એક પદવાળું; of only one syllable. એપાઠી, (વિ) એક જ વખત વાંચીને કે સાંભળીને યાદ રાખવાની શક્તિવાળું; having the power to remember or to
commit to memory after hearing or reading only once. અમ, (૫) ધોરણ તરીકે સ્વીકારેલ અમુક માપ કે પ્રમાણ; a unit (૨) સંખ્યામાં એકમના રથાનનો (અર્થાત્ જમણી બાજને પ્રથમ) આંકડે; a unit's digit in the right extreme of a number: (3) (સ્ત્રી) શુકલ અથવા કૃષ્ણપક્ષની પ્રથમ તિથિ; the first day of either the bright or the dark half of a month. એકમત,(વિ.) વિરોધરહિત, સર્વાનુમતિવાળું; unanimous, unprotested: (2) 24101 Hount ; having the same opinion:
એકમતી, (સ્ત્રી.) બધાનો સરખે અભિપ્રાય અથવા મત હેવો તે; unanimity, concurrence. અમાત્ર, (વિ.) અનોખું, અજોડ, અમુક
પ્રકારનું ફક્ત એક જ; unparalleled, the only one of a type, peculiar, unique. એકમાગી, (વિ.) એક જ ધ્યેય કે માર્ગને વરેલું; devoted to a single purpose or goal. (૨) સરલ, સરલ જીવનક્રમવાળું; simple-hearted, straight forward. એકમેક, (અ.) પરસ્પર; mutually. અકર, (પુ) ૪૮૪૦ ચોરસવારનું જમીનનું HI4; a measure of land equal to 4840 square yards, an acre. એકરગિયું, (વિ.) ગમાર, અલ્પબુદ્ધિવાળું; idiotic, having little sense: (*) x+l; obstinate. અકરસ, (વિ.) પીગળી કે ભળી જઈને એકરૂપ 409; completely assimilated or mixed up: (૨) મશગૂલ, તલ્લીન; thoroughly engrossed, absorbed. એકરાગ, (પુ) સંપ, સુમેળ; unity, harmony: (?) 245Hal; unanimity. એકરાર, (૫) જુએ ઇકરાર.

Page #105

એકરાશ
૧૦૦
એકરાશ, (વિ.) એક જ રાશિનું; of the same sign of the zodiac: () 241 ગુણવાળું; having common or equal qualities: (3) 245274; uniform: (૪) (સ્ત્રી) સં૫; unity, harmony of relations(પ)મળતાપણું; resemblance, similarity. એકરૂપ-પી), (વિ.) સમાન આકારનું; of similar shape or form: (૧) સમાન, મળતાપણાવાળું; similar, identical, એકલ, (વિ) જુઓ અકાકી. એલક્ષી, (વિ) એક જ દયેય કે હેતુ પર કંકિત; having only a single-purpose or aim or goal. એકલદો(ડો)કલ, (વિ.) એકાકી; lonely, companionless:(૨) એકાદ સેબતીવાળું; at the most having a single companion. એકલપેઠું, (વિ.) સ્વાથી; selfish, selfcentred. એકલમલ્લ, (૫) બિનહરીફ મલ્લ; a champion wrestler: (૨) અતિશય eyenan 713124; a very strong man: (૩) વ્યાયામવીર; an athlete. (૪) શ્રેષ્ઠ કે અજોડ માણસ; the best, unique or unparalleled man (૫) (વિ.) અડ; unparalleledઃ (૧) એક જ ધ્યેયને વરેલું; wedded or concentrated on a single purpose. એકલવાય, (વિ) કુટુંબ વિનાનું; having no family: (3) Astél; lonely. એકલવીર, (૫)એક્લો લડનાર વીર; a hero or brave man fighting singlehanded. અકલસરું, (વિ.) એકાકી; lonely. (૨) અતડું; reserved, reticent, uncooperative, unsocial: (૩) સ્વાથી; selfish; self-centred. એકલિયુ, ૧)એક જ વ્યક્તિ સૂઈ શકે એવું સાંકડું ગાદલું; a narrow bed or
mattress on which only one person can sleep. એલુ(વિ.) જુઓ એકાકી. એક્લોહિયું, (વિ) પિતૃપક્ષે સગું; related on the paternal side: () 245 oy વંશ કે કુળનું; of the same family, dynasty or lineage. એવગુ, (વિ.) (અ) એક્સાથે all together, simultaneous: (૨) અનુકૂળ; convenient: (3) zig; sudden: (*) એક બાજુએ; aside: (૫) અનુકૂળ રીતે; conveniently. એકવચન, (ન) (વ્યા) એક જ વ્યક્તિ કે વરતુનું સૂચન કરે તે; (gram) a singular number: અ ચની (વિ) આપેલું વચન પાળે એવું; true to one's promise or word. અવહુ, (વિ.) પાતળી અથવા નાજુક કાઠીનું (21212): single or tender framed (body); (૨) નબળું, પાતળું; weak, lean (૩) એક જ પડકે ગડવાળું; having a single layer or fold. એકવીસ, (વિ.) ૨૦+૧=૨૧; twenty one, 21. એકસઠ,(વિ.)૬૦+૧=૬૧; sixty one,61. એસત્તાક, (વિ.) એકહથ્થુ સત્તાવાળું; absolute, dictatorial. એકસરખું, (વિ.) ફેરફાર રહિત; uniform (૨) સર્વ રીતે સરખું; equal in all respects, congruent. એકસરી(એક), (વિ) એક જ સેરવાળું (ધરેણું); having a single line or chain of beads (ornament). એકસંપ, (વિ) સુમેળ અથવા સંપવાળું; united, harmonious (ર) (!) એક્ય, સં૫; unity, harmonious relation, concord. એકહથ(યુ), (વિ.) (સત્તા વ.) એક જ વ્યક્તિમાં કેન્દ્રિત થયેલું, આપખુદ; centred

Page #106

એકંદર
૧૦૧
એકાંતિક
in a single person (power etc.) absolute, dictatorial. એકંદર, (વિ.) કુલ, બધું મળીને; total: (૨) (અ.) કુલ કે સામટી રીતે; totally: (૩) બધી રીતે વિચાર કરતાં; on the whole, all-sidedly. એકાએક, (અ.)ઓચિંતા; suddenly, unexpectedly: (2) 346H; at once. એકાકાર, વિ.એક જ કે સમાન આકારવાળું; of the same shape or form: (૨) એકરૂ૫, સમાન; similar, identical, congruent: (૩) વિવિધ મિશ્રણવાળું; mixed up, jumbled, muddled. એકાકી, (વિ) એકલ, એકલું; solitary, lonely: (૨) સાથીવિહોણું; without companion. (૩) લાયાર, નિરાધાર; helpless, arphan. એકાક્ષા–ક્ષી),(વિ.) એક આંખવાળું, કાણું; one-eyed: (૧) (પુ) કાગડે; a crow. એકાક્ષર–રી), (વિ.) એક અક્ષરવાળું; monosyllabic: અકાક્ષર, (૫) એક અક્ષર; a monosyllable: (૨) એકાક્ષરી મહામંત્ર ૩; ૩૪ the mysterious monosyllabic mantra. એકાચ, (વિ.) જેનું ધ્યાન એક જ બાબત પર કેન્દ્રિત થયું હોય એવું; concentrated, absorbed: (૨) ગુલતાન, મશગૂલ; completely engrossed. અકાણ(ત્રણ),(વિ.) ૯૦+૧=૯૧; ninety one, 91. અકાત્મક(વિ.) આત્મનિર્ભર; self supported: (?) 1914; lonely, solitary: (3) સમાન–એક જ આત્માવાળું; having the same - similar soul. -ભાવ, (૫)
ના, (સ્ત્રી) આત્માઓનું એક્યunity of souls. એકાદ-૬), (વિ) કોઈ એકsome one, any one: (૧) એક અથવા બે; one
or two: (૩) બહુ તે એક; hardly or at the most one. એકાદશી, (સ્ત્રી.) અગિયારસ; the eleventh day of the bright-half or the dark-half of a month. અકાશ–સણ, અકાશસણ (ન.) જુઓ અટાણું. એકાશી--સી),(વિ.)૮૦+૧=૦૧; eighty one, 81. એકાંકી, (વિ.) એક જ અંકવાળું (નાટક); one-act, having only one act(play). એકાંગી, (વિ.) એકતરફી, પક્ષપાતી; onesided, exparte, partial: (૨) ગમાર; idiotic, foolish, senseless:(૩) હઠીલું; obstinate. એકાંત, (વિ.) અવરજવર વિનાનું (સ્થળ); unfrequented, solitary, lonely (place): (?)=15161; lonely, solitary: (૩) ગુપ્ત, ખાનગી; secret: (૪) એક જ બાબત કે વસ્તુને લગતું; pertaining to a single affair or thing (૫) (1) (સ્ત્રી) Glorile 2417; a lonely or solitary place. એકાંતર, (વિ.) વચ્ચે આંતરાવાળું; inter
mittent: (૨) દર ત્રીજે દિવસે બનતું કે 24110;coming,occurring or happening on alternate days: અકાંતર, એકાંતરે, (અ) આંતરે આંતરે; intermittently: (૪) દર ત્રીજા દિવસે on alternate days: એકાંતરિયું, એકાંત, (વિ.) જુઓ ઉપર એકાંતર; એકાંતરિયો, (૫) દર ત્રીજે દિવસે આવતા ala: intermittent fever, an attack of fever on alternate days. એકાંતિક, (વિ.) એકલક્ષી; wedded to a single aim or purpose: (?) નિર્ણાયક, અતિમ; conclusive, final: (૩) સિદ્ધાંતના સ્વરૂપનું; axiomatic.

Page #107

એકી
૧૦૨
એણે કેર
એકી, (વિ.) બે વડે નિઃશેષ ભાગી શકાય નહિ એવી (સંખ્યા); odd (number) (૨) (સ્ત્રી.) ઐક્ય; unity: (૩) (લૌ.) લઘુશંકા (પેશાબની હાજત); a nature's call for urination. એકીકરણ, (ન) અનેકને એક કરતાં તે; unification, synthesis. એકીટશે–સે), (અ) સ્થિર કે એકનજરે; with a fixed or steady look, staringly. એકીસાથે, (અ) બધા એક સાથે; all at a time, all together. એકેક, (અ.) એક પછી એક; one by one: (૨) એક સમયે એક, એ રીતેyone at a time: (3) ([9.) 246191; separate. એકેશ્વરવાદ, (પુ.) ઈશ્વર એક જ છે.
એવો સિદ્ધાંત; monotheism. એકેદ્રિય, (વિ.) એક જ ઇન્દ્રિયવાળું; have ing only one sense: (2) 245 by ઇન્દ્રિયના જ્ઞાનવાળું અર્થાત ગમાર; idiotic, foolish. એકેતેર, (વિ.) ૭૦+૧ = ૭૧; seventy one, 71. એકકો, (૫) ગંજીફાનું એક ટપકાવાળું zien 112 419; an ace, the highest card in a set of playing cards (૨) એક જ પ્રાણીથી ખેંચાતું વાહન; a vehicle or carriage drawn by a single animal: (૩) સંપ, એક્ય; unity, concord: (૪) નિષ્ણાત યા કાબેલ માણસ; an expert or highly skilled man, an adept, a proficient. એજ્યાશીશી), અકાશી, (વિ.) ૮૦+૧
=૮૧; eighty one, 81. આખરે, (૫) ઓષધિ તરીકે ઉપયોગી એક વનસ્પતિ; a medicinal plant, a herb. એખલાસ, (૫) સુમેળ, મીઠો સંબંધ; concord, sweet or affable rela- tion: (૨) મિત્રાચારી; friendship
એજન, (અ) ઉપર પ્રમાણે, એ જ; ditto. એટઅટલ, (નિ.) ઘણું; much: (૨) એટલું બધું; so much. એટલે, (વિ) નિર્દિષ્ટ જથ્થા કે માપનું so much, that much. એટલે, (અ) તેથી; so, therefore: (૨) એ કારણથી, કારણ કે; because: (૩) અમુક તબક્કા સુધી; to a certain point or stage: (૪) અમુક પ્રમાણમાં to a certain proportion: (૧) અર્થાત; that is to say: () 4:9; then; (9) તરત જ; soon, instantaneously. અહે, (વિ) જમતાં વધેલું, એવું; left over after dining, impure, polluted: -વાડ, –વાડ, (કું.) રસોઈ અથવા ભોજનથી થતો ગંદવાડ; dirtiness, refuse resulting from kitchen or dinner: (૨) કચરો પૂજે, ગંદવાડ; refuse, dirtiness: અડું, (વિ.) એડ; polluted or impure: (૨) જમતાં que'; left over after dinner: (૩) રસોઈમાં વપરાયેલું (વાસણ, વ); used in cooking (utensil, etc.): એ જવું, (1) જમતાં વધેલો ખોરાક food left over after dinner. એવું, (વિ) જુઓ એઠ, ન. ૩.) એડી(–3), (સ્ત્રી) પગની પાનીને છેડે the heel: (૨) ખેડાની એડી: a heel of a shoe or boot: (૩) ઘોડેસવારની એડી પર લગાડવામાં આવતી આર; a spur: (૪) એનાથી ઘોડાને મારવામાં આવતો દે; a thrust of the spur. અડ,(૫) વહાલ, પ્રેમ; affection, love. અઠ, (સ્ત્રી) જુએ હેડ. અણી, (સ.) (“એનું સ્ત્રીલિંગ) પેલી; that (woman). અણી કેર, અણી ગમ, અણી પા. (અ.) પેલી બાજુએ; on that side.

Page #108

એણી પેર(-2)
૧૦૩
એણી પેર-રે, (અ) એ રીતે; in that manner or way. એદી, (વિ.) આળસુ, સુસ્ત; lazy, sluggish, indolent, idle. એન, (વિ.) મુખ્ય; main, chief, principal. (૨) વિશિષ્ટ; peculiar, special: (૩) અસલ, ખરું; original, real, sterling, genuine: (૪) સાચું (બનાવટી નહિ); genuine, true: (૫) નિર્ણાયક decisive: (૬) ભારે, નક્કર; heavy, solid: (૭) સુંદર; fine, splendid. (૮) ચલાવી શકાય એવું, સાધારણ; tolerably good, of normal quality. (૯) (સ્ત્રી) (ન.) કટોકટીને 21721; a crisis, a critical time: (૧૦) પ્રતિષ્ઠા, આબરૂ; fame, reputation (૧૧) શેભા; splendour, decoration, magnificence. એનાયત, (સ્ત્રી) બક્ષિસ; a gift. (૨) 24149 a; a giving, a gifting. એપ્રિલ, (૧૫) ખ્રિસ્તી વર્ષને થે +1871; the fourth month. એબ, (સ્ત્રી) ખામી, દુર્ગુણ; a drawback, a shortcoming; a vice: (૨) ખડખાંપણ; a defects (3) કલક, બદનામી; a blemish, disrepute. એમ, (અ) એ રીતે; in that way. એરણ(–ણી), (સ્ત્રી.) સોની, લુહાર, વનું ઘાટ ઘડવાનું જોખંડનું ચોસલું; an anvil. એરડો, ઉં, દિવેલે; the castor plant અરંડી, (સ્ત્રી) નાના પ્રકારને દિવેલે; a castor plant of the smaller type: (૨) એરંડાનું બીજ, દિવેલી; castonseed: એરંડિયું, (ન.) દિવેલ; castor-oil. અરિંગ, (ન.) કાનનું ઘરેણું; an ear-ring. એરુ, (પં) સાપ; a serpent: ઝાંઝરુ, (ન.) સાપ, વીછી, વ. ઝેરી જાનવર;
poisonous creatures like a serpent, a scorpion, etc. એલચી, (પં) વિદેશમાં રાજ્યનાં હિતેની સંભાળ રાખનાર પ્રતિનિધિ; an ambassador: –ગૃહ, (ન) એલચીની ફ્સિ, રહેઠાણ, વ.; an embassy. એલ(ળ)ચી (ઇલાયચી, (સ્ત્રી)ન.) એક 451721 yill domail; cardamom: (૨) (સ્ત્રી) એલચીને છોડ; a cardamom plant – ડો, દેડ, (કું.) એલચીને દાણાદાર પટે; a pod of cardamom. એલચે, (૫) એક પ્રકારની મોટી એલચી 24491 BAT 0013; a bigger type of cardamom pod or its plant. એલફેલ, (વિ) ઢંગધડા વિનાનુ; haphazard. (૨) તરંગી, અવિચારી; whimsical, thoughtless: (૩) અસભ્ય; indecent: (૪) બીભત્સ, શરમજનક obscene, lewd, shameful: (4) (4.) ઢંગધડા વિનાનું વર્તન; haphazard behaviour, wild freaks: (૧) તોફાન; mischief: (૭) અસભ્ય અથવા બીભત્સ સંભાષણ; indecent or obscene speech, revilement: (૮)મિથ્યાકલાપ; meaningless talk or speech, bragging (૯) શંગારી કે બીભત્સ ચેષ્ટા; amorous or obscene gesture. અલા, (સ્ત્રી) અલાયચી, (સ્ત્રી) (1) જુઓ એલચી. એવડું, (વિ.) નિર્દિષ્ટ કદનું; so large or big, of specified size: (?) એટલું બધું; that much. અવું, (વિ.) એ રીતે કે પ્રકારનું; of specified type or manner: (?) સરખું, સમાન; similar. એવામાં,(અ.) એ અરસામાં; in the mean while, on that time or occasion. એશ, (સ્ત્રી) આરામ, સુખચેન; rest, repose, comfort. (૨) મેજશેખ;

Page #109

એષણા
૧૦૪
ઐહિક
એસી, (વિ) ૮૦; eighty, 80.
luxury: (૩) આનંદપ્રમોદ; merry- making, enjoyment, pleasure: -આરામ, (૫) મોજશેખ, ભેમવિલાસ; luxury, sensual enjoyment, worldly pleasures: (૨) આરામ; repose: (૩) સુખચેન; comfort. એષણા, (સ્ત્રી) ઇચ્છા; desire. (૨) ઝંખના yearning અસરવું, (અ. ક્રિ) ઘન પદાર્થમાંથી પાણી
છૂટવું; to be liquified, to exude: (૨) પરસેવો થ; to perspire: એસ. રવું, (સ. ક્રિ) પ્રવાહીની સપાટી ધટવી; to recede: (૨) ઊભરે છે કે, ઊતરી જવું; to subside. એળિયો, (પુ.) એક વનસ્પતિજન્ય ઔષધ (કુંવારને સૂકો ગર્ભ); a herbal drug or medicine. અળ, અળવળે, (અ) વ્યર્થ, ફેકટ; in vain, fruitlessiy, to no purpose: (૨) સહજ, વગર મહેનતે; automatically, without effort or labour. અચવું, (સ. ક્રિ) નિશાન તાકીને ફેંકવું (દડ, લાટી, વ.); to discharge at a target (ball, a marble, etc.): (૨) ખેંચવું (પતંગ, ઈ.); to withdraw (a string while flying a kite, etc.): (૩) હીંચવું; to swing. અટ, (સ્ત્રી) શાખ, પ્રતિષ્ઠા; credit, reputation (૨) જીદ, મમત; obstinacy, undue insistence: (૩) ટેક, પણ; a vow, a determination: અંટવું, (અ. કિ.) મમત કરવી, જક કરવી; to insist on unduly, to be obstinate: (૨) મિથ્યાભિમાન કરવું; to be unduly proud or vain. અઠ, અ, (વિ.) જુઓ અઠ-અ ઠું. એધાણ (એધાણ (!)ઓળખવા માટેનું Gellas ; a mark or sign for recognizing (૨) સૂચક ચિહ્ન; a significant sign.
એ, (સ્ત્રી) સંસ્કૃત વર્ણમાલાને અગિયાર અને ગુજરાતી વર્ણમાલાને નવમો અક્ષર; the eleventh letter of the Sanskrit alphabet and the ninth one of the Gujarati alphabet ઐકાંતિક, (વિ) જુઓ એકાંતિક; (૨) એકાંતનું અથવા એને લગતું; of or
pertaining to loneliness or solitude સિક્ય, (સ્ત્રી) સંપ, એક્તા, સુમેળ; unity,
concord. એછિક, (વિ.) મરજિયાત, વૈકલ્પિક optional: (૨) પિતાની ઈચ્છા મુજબનું; wilful, voluntary. એડ,(વિ.)જી, જિદ્દી, દુરાગ્રહી; obstinate, stubborn, unduly insistent: (?) pus; crossward:(3) Aja; perverse. એતિહાસિક, (વિ) ઇતિહાસને લગતું; historical,chronologic:(@rasiuni સ્થાન પામે એવું અર્થાત અતિ મહત્વનું, Gelus; worth having a place in history, i.e. very important, momentous, decisive. ઐરાવત(–), (પુ) દેવોના રાજા ઇન્દ્રને (સાત સૂંઢવાળા) હાથી; the elephant (with seven trunks) of Indra, the king of gods. એશ્વર્ય, (ન) દેવીપણું, ઈશ્વરપણું; divinity, godliness: (૨) સર્વોપરીપણું; supremacy (3) સંપત્તિ, આભારી; wealth, prosperity: (૪) વિપુલતા; abundance: (૫) મોટાઈ, સ્વામિત્વ; greatness, lordship (૬)સત્તા અધિકાર; power, sway, authority. અહિક (એહલૌકિક), (વિ.) પાર્થિવ સાંસારિક; mundane, worldly:-જીવન,
oyan; worldly life: -સુખ, (ન.) દુન્યવી કે સાંસારિક સુખ; worldly happiness.

Page #110

આ
આ
ઓ, (પુ.) સ ંસ્કૃત વ માલાને ખારમા અને ગુજરાતી વર્ણમાલાને દશમા
અક્ષર; the
twelfth letter of the Sanskrit alphabet and the tenth letter of the Gujarati alphabet. એક, (સ્ત્રી.) વમન, ઊલટી; a vomiting, nausea: -3, (સ. ક્રિ.) ઊલટી કરવી; to vomit, to nauseate: (૨) મેળવેલુ અનિચ્છાએ પરત કરવું; to return unwillingly a thing received: (૩) સ્પષ્ટ શબ્દોમાં કહેવું; to speak out frankly. ઓકળી, (સ્રી.) તરગ, લહરી; a ripple, a wave: (૨) લીંપણની તરંગ જેવી ભાત; one of the ripples or waves of a design made by applying cowdung on a floor.
ઓકારી,(સ્રી.) ઊબકા,ખકારી; a retching, vomiting or nauseating sensation: (ર) ઊલટી;a vomiting, a nausea.
ક્ટોબર, (પુ.) દશમા મહિને; the tenth month, October. ઓખર, (ન.) નરક; dirtiness resulting from excrements: (ર)ગંદવાડ; refuse, dirtiness: વાડો, (પુ.) ઉકરડા, ગંદવાડ; a dung-hill, refuseઃ -વુ, (સ. ક્રિ.) ઢોરનું મળ, વ. ખાવું; (of cattle) to eat excrenents, etc.
ઓખા(–કા)ત, (સ્ત્રી.) તાકાત, ખળ; capacity, strength, prowess, might: (૨) ગજું; tenacity, capacity, sustaining power: (૩) કિંમત, મૂલ્ય, મહત્ત્વ; value, importance: (૪) વિસાત; personal capability or the power to stand against.
ઓગટ(-B), (પુ.) (ન.) દ્વારને ખાતાં વધેલું ગંદું ધાસ; dirty grass left over by cattle.
૧૦૫
આધડ
ઓગણીસ, (વિ.) ૧૦+ = ૧૯; nine
teen, 19.
ઓગણોતેર, (વિ.) ૬૦+ =૬૯; sixty
nine, 69.
ઓગણ્યાએશી(–સી),(વિ.)
+૯ = ૭૯;
seventy nine, 79. ઓગલા, (પુ.) ગલાă; the hollow in the mouth behind the cheek: (૨) રોટલી, વ.ને અધર્ધાયેલા ભાગ; half cooked part of a loaf or bread: (૩) ગાખલેા, નાનું પેાલાણ; a small recess in a wall, a small cavity. ઓગસ્ટ, (પુ.) આઠમા મહિને; the eighth month, August. ઓગળવું, (અ. ક્રિ.) પીગળવું, ધન પદ્માનુ પ્રવાહી થવું; to melt, to dissolve: (૨) લાગણી નરમ થવી; to be pacified: (૩) દયા આવી; to feel pity for: (૪) ઘન પદાર્થીમાંથી પાણી છૂટવુ'; to exude. આગાટ(–'), (પુ.) (ન.) ઓગાર(–ળ), (પુ'.) જુએ ઓગઢ. ઓગાળ, (પુ'.) ચાવીને પ્રવાહી બનાવેલા ખારાક; food turned into liquid form by chewing. ઓગાળવું,(સ.ક્રિ.)પિગળાવવું; to cause to melt or dissolve: (૨) ધીમે ધીમે અથવા વાળતાં ખાવુ; to ruminate, eat very slowly or by cudding. ઓધ, (પુ.) પ્રવાહ; a stream, a torrent, a current of liquid: (૨) પૂર; a flood: (૩) ઢગલેા; a heap, a pile. ઓઘડ, (વિ.) બિનઅનુભવી; unskilled, inexperienced:(૨)ગમાર, રૅશંચુ’; rusticઃ (૩) ભેટ, મૂઢ; simple hearted, idiotic, simpleton: (૪) લાગણીહીન, ઠંડા લેાડીવાળું; feelingless, cold-blooded: નાથ, (પુ.) આધડ માણસ; a dull, feelingless, idiotic or cold-blooded man, a simpleton.

Page #111

ધરાળ
ઝણું
અઘરાળ, (૫) પ્રવાહી પીરસવાનો કહે છે f tat; a broad mouthed spoon for serving liquid food. (૨) ગંદા પ્રવાહીનાં ડાઘ કે રેખા; a blot or streak of dirty liquid ઓઘરાળું, (વિ) SALARI(1914'; sullied by blots or lines of dirty liquid. ઓઘરી, (સ્ત્રી) કપડાના છેડા પરના તાંતણું; loose threads at the end of a garment: (?) $4.31111 yet; a decorative lace or ribbon of a garment. ઓઘોઘલો), (પુ.) જુઓ ઓઘડ (૨) સૂકા ઘાસને ગોળાકાર ઢગલ, ગંજી; a hay-stack, a round pile of hay: (3) Bill; a round lump, a wreath: (૪) એજ્યા વિનાના વાળનો ગોટો; a lock of uncombed or undressed hair. ઓચરિયુ, ન ખરીદવેચાણ, લેણદેણ, વિના હિસાબનો કાગળ; a voucher. ઓચરવું, (સ. ક્રિ) ઉચ્ચરવું, બલવું; to utter, to speak. ઓચિંતુ, (વિ.) અણધાર્યું; unexpected (૨) આકસ્મિક; sudden, accidental:
ઓચિતાં, (અ) અકસ્માત, અચાનક; accidentally, suddenly, unexpectedly. ઓ ચ્છવ,(પં) ઉત્સવ, તહેવાર; a festival (૨) ધાર્મિક ઉત્સવ;a religious festival (૩) કસવની ઉજવણી; celebration of a festival. ઓછપ, (સ્ત્રી) ખામી, બેટ; deficiency, shortage, a drawback. ઓછાડ, (૫) ગાદલાં, વ. પર પાથરવાનું વસ્ત્ર, ચાદર; a bed-sheet, a covering of cloth for a bed, etc. (૨) ઢાંકણ; a covering -૬, (સ. કિ.) ગાદલાં, વ. Reisen cisai; to cover a bed with a cloth sheet, to cover: (૨) છાંયડા માટે ઢાંકવું to cover for a shade, ઓછાબોલું, (વિ) ઓછું બોલનારું; reser ved or sparing in speech,
reticent: (૨) અતડું; reserved, secluded, unsocial, reticent. ઓછાયો, ઉં.) છાંયડો, છો; a shade: (૨) પડછાયો; a shadow: (૩) સંકોચ; hesitation, appreheosion: () alloy, 217H; shyness, bashfulness. ઓછાવું, (અ ક્રિ) ઓછું થવું; to decrease, to lessen (૨) દુષ્ટ કે હલકુ 49; to be wicked or mean. ઓછું, (વિ.) જરૂર કરતાં થોડું; less than necessary, short of need: (?) 5H; less: (3) 444 3; imperfect, incomplete:(8) ag; wanting, insufficient, lacking: (4) Qazel seud; inferior. ઓજસ, (ન) બ્રહ્મચર્યથી વધતું શરીરનું તેજ; lustre of the body resulting from celebacy: (૨) શુક-ધાતુનું તાવિક dorpel 2434; bright abstract form of semen or generative fluid: (3) તેજ, પ્રકાશ; lustre, light (4) નોમ, શક્તિ ; strength, spirit, power, vigour: (૫) પ્રતિભા; awe, natural or mental prowess or power, greatness: ઓજસ્વી, (વિ) ઉપરોક્ત 0441 9191919; having all the above qualities: ઓજસ્વિતા,(સ્ત્રી.) ઉપરોક્ત Cybill yo'; all the above qualities. ઓજાર, (ન.) વિવિધ કારીગરોને વસ્તુઓ ઘડવાનું કે નિર્માણ કરવાનું સાધન, રાચ, સાધન; a tool, an implement, an instrument.
ઝટ(S), (સ્ત્રી) પડછાયેઃ a shadow: (૨) ભૂતપ્રેત, વ. ની ઝપટ; the evil influence of an evil spirit or a ghost, etc. ઓઝણ, (ન) દાય, કન્યાને પિતા તરફથી મળતાં ધન, વસ્ત્ર, અલંકાર, નોકરચાકર અને બીજી ભેટે; dowry, money, clothes, ornaments, servants and

Page #112

આઝપવુ
other things given by the father to the bride.
ઓઝપવું, (અ. ક્રિ.) શરમ કે સ`કાચ થવાં; to feel shy or apprehensive. ઓઝખ, (સ્રી.) જુઓ ઓઝટ.
ઓઝલ, (પુ. સ્ત્રી. ન.) બુરખા, પડદે; a veil, a mask, a curtain: (૨) સ્ત્રીએ પડદામાં રહે અથવા ચહેરા બુરખાથી ઢાંકે અવા સામાજિક રિવાજ; the social custom in which women veil their faces or remain behind a
curtain: (૩) લાજ કાઢવાના રિવાજ; the custom in which women cover their faces with outer garment: (૪) અત:પુર; a harem.
ઓઝો, (પુ'.) કુંભાર; a potter: (૨) વજન, બેન્દ્રે; weight, burden, load. ઓટ, (પુ'.) (સ્ક્રી.) ભરતીના ઘટાડા; an ebb, ebb-tide: (૨) પડતી, અધઃપતન; a fall, a decline, retardation: (૩) પડદો, એથુ; a curtain, a solitary place separated by a curtain or a wall. ઓટણ, (ન.) (–ણી), (સી.) એટવાની ક્રિયા; a hemming: (૨) ખાંખયા; a hem. ઓટલો, (પુ.) (ઓટો), (પુ.) મકાનના બહારના ભાગમાં દીવાલને અડતી ઊંચી પરસાળ કે ખેડક; a raised platform or verandah adjoining the outer wall of a building: ઓટલી, (સ્રી.) નાના આટલે; a small such platform. ઓટવું, (સ ક્રિ.) કાપડની કિનારી વાળીને
સીવવું, ખખિયેા દેવેશ; to hem: (૨) ઉકાળીને કે હલાવીને એગાળવુ' કે એકરસ કરવું; to dissolve or mix up by boiling or shaking. ઓટી, (સ્રી.) કપડાને કમ્મર પરના ભાગને વાળીને કરવામાં આવતી ગડી; a fold of part of a garment near the waist. ઓહં, (પુ.) હેા; a lip.
૧૦૩
ઓડકાર
excuse, "
ઓડવવુ, (સ. ક્રિ.) ખેાટી કે ભળતી વસ્તુ ગેાઢવી દેવી; to slip off or substitute a wrong or spurious thing: (૨) ખહાનાં કાઢવાં; to give pretexts: (૩) જૂડું ખેલવું; to tell a lie: (૪) વધારે પડતું ખાવું; to gorge: (૫) ગાઠવવું; to arrange: (૬) મૂકવુ'; to put. ઓર્ડંગવુ‘,(અર્ટિંગવુ), (સ. ક્રિ.) અઢેલવુ’, ટેકો દેશ; to recline, to lean on; ઓટીં(બેટિં⟩ગણુ, (ન.) a thing to recline on, a prop of a seat: (૨) કિયા; a pillow. ઓડું', (ન.) બહાનુ; an pretext: (૨) પ્રતીક, નમૂને, ઢાળેલે નમૂના, બીબુ; a model, a pattern, a die, a cast: (૩) સ્વાર્થ સાધવા માટે ઊભું કરેલું પૂતળારૂપી નિર્માલ્ય માસ; a puppet, a worthless person acting as a tool: (૪) ડાài; a blot (૫) આંતરા, પડદા; a dividing curtain or wall: (૬) આંતરેલું એકાંતસ્થળ; a curtained solitary place, a secluded place: (૭) પડછાયા; લ shadow: (૮) આશ્રયસ્થાન; a refuge: (૯) છુપાવાનું સ્થાન; a hiding or concealing place: (૧૦) ઢાંકણ; a cover: (૧૧) ટાણુ, મહેણું; a taunt: (૧૨) (વિ.) ઝાંખું; dim (૧૩) ઝાંખું પડતું ('ગ, વ.); fading (colour, etc.): (૧૪) ઝંખવાણું; crestfallen: (૧૫) લજ્જિત, ભેાંડુ; shy, ashamed. ઓડ, (સ્ક્રી.) ગરદન, એચી; the hinder part of the neck, nape: (૨) (પુ.) પવનને અવરેાધવા માટેના પડદે); a curtain to block wind.
ઓડકાર, (પુ.) જમ્યા પછી વાયુ ઉપર ચડતાં થતા તૃપ્તિના અવાજ; a belching or eructation signifying satiation after dinner.

Page #113

એડિયાં
૧૦૮
આપણી
ઓડિયાં, (ન. બ. વ.) ગરદન પર લટક્તા વાળ; hair hanging on the nape. ઓહ, () ખેતરમાં પક્ષી, વ.ને નસાડવા ઊભો કરાતો ચાડિયે; a scare-crow: (૨) સ્વાર્થ સાધવા માટેનું પૂતળારૂપી નિર્માલ્ય માણસ; a puppet, a worthless person acting as a tool. ઓઢવું, (સ. ક્રિ) શરીર કે માથા પર લપેટવું; to wrap over the body or the head: (૨) પહેરવું; to wear: (૩) જવાબદારી લેવી, વહોરવું; to shoulder responsibility: (૪) દેવાળું કાઢવું; to go bankrupt or in liquidation:
ઓઢણી, (સ્ત્રી) ઓઢણુ, (ન.) સ્ત્રીએને નાનો સાડલે કે ઓઢવાનું વસ્ત્ર; a short outer garment for women:
ઓઢાડવું, (સ. કિ.) to get covered over the body or word, to wrap: (૨) જવાબદારી નાખવી; to throw responsibility on. ઓણ, (અ) આ વર્ષે, આ સાલમાં; in the current year. (૨) વર્તમાન સમયે; at the current or present time. ઓતપ્રોત, (વિ) બધા ભાગમાં પ્રસરેલું; spread or pervaded in all parts: (૨) મિશ્રણરૂપે એકરૂપ થયેલું; thoroughly mixed up or dissolved: (૩) તલ્લીન; thoroughly absorbed or engrossed in. ઓતરંગ, (j) (ન.) બારણાના એકઠાને ઉપરનો ભાગ; the upper part of the frame of a door or gate.
તવું, (સ. ક્રિ) ઘાતુને ઢાળીને ઘાટ asal; to mould (metals); to cast: (૨) ધાતુ પર નકશીકામ કરવું; to engrave, to carve on metals: Masil, (સ્ત્રી) ધાતુનું નકશીકામ; engraving (૨) નકશીકામની કળા; the art of engraving (3) નકશીકામનું મહેનતાણું; wages or remuneration for en
graving: (૪) ધાતુકામનું બીબું; a mould for shaping metals: (4) ધાતુ ગાળવાની ભઠ્ઠી; a fire place or a furnace for melting metals. ઓથ, (સ્ત્રી) મદદ; help: (૨) આશરે; shelter, support: (3) susla; a prop for reclioing. ઓથાર, (૫) ભયંકર સ્વપ્ન, મનમાં ઘર કરી રહેલ સતત ભય; a nightmare ઓદન, (ન.) રાંધેલા ચોખા; cooked rice. ઓધ, (સ્ત્રી) વંશવેલો, કુળ; a family line or tree, ancestry, lineage, dynasty: (2) 417Rit; legacy, inheritance: (૩) આંચળ (ઢાર, વ. નું), an udder (of cattle, etc). ઓધાન, (ન.) ગર્ભાધાન; conception, the commencement of pregnancy. ઓધાર, (કું.) જુએ ઉદાર. ઓધો, (૫) જુઓ હોદો. ઓપ, (૫) ઢળ; polish: (૨) ચળકાટ; brightness, shine (caused by polishing): (3) kilhl; decoration, splendour: (૪) સફાઈ; tip-top condition, neatness. ઓપટી,(સ્ત્રી) મુશ્કેલી; difficulty, hardship(૨) અગવડ, અડચણ; an obstacle: (૩) સ્ત્રીનું રજોદર્શન; a woman's menses: (+) $215él; a crisis: (4) સુવાવડ; a woman's confinement. ઓપવું, (અ. ક્રિ) ઘસીને સફાઈદાર કે ચળકતું કરવું; to make bright or tip-top by rubbing; to burnish: (૨) ટેળ ચડાવો; to polish: (૩) ધાતુનો ઢોળ ચડાવો; to plate, to apply a thin film of metallic layer: (૮) (અ. કિ.) શમવું; to appear splendid or bright because of adornment.
પણું, (સ્ત્રી) આપ; a polishing, a plating (૨) આપવાનું જાર; a tool for polishing or plating.

Page #114

એબાળો
૧૦૯
એરી
બાળે, (પુ.) ઊભરો; a swelling: (૨) ધાંધલ, તોફાન; rowdyism, noisy disturbance, a brawl: (૩) ઉશ્કેરાટ; excitement: () ગુસ્સો, રોષ; anger, outrage: (૫) બળતણ; fuel: (૬) delal $14; mud or slit carried down a river.
ભા, (સ્ત્રી) ઉપાધિ; trouble: (૨) મુશ્કેલી; difficulty, hardship –વું, (અ. ક્રિ) મુશ્કેલીમાંથી છૂટવા પ્રયાસ કરવા; to strive to escape from a difficulty: (૪) ફસાવું, સલવાવું; to be entangled or entrapped: (4) ઉપાધિમાં આવી પડવું; to be in trouble. (૬) પ્રસૂતિની પીડામાંથી છૂટવા વલખાં મારવાં; to strive in vain to escape from the pain of delivering a child. ઓર(સ્ત્રી.) ઉગ્ર હરીફાઈ, ચડસાચડસી; keen rivalry or competition: (4)
412; an ebb. એર, (વિ.) નિરાળું, વિશિષ્ટ, અસામાન્ય different, peculiar, uncommon: (૨) બીજુ; other: (૩) વિચિત્ર, જવલ્લે HU 349; strange, raze, unique. ઓરડો, (૫) ઘર કે મકાનને ખંડ; a room, a hall: ઓરડી, (સ્ત્રી) નાને આરડ; a small room. (૨) એક જ નાના ઓરડાવાળું રહેઠાણ; a single room tenement or dwelling. ઓરત, (સ્ત્રી.) સ્ત્રી; a woman (૨) પત્ની; a wife. ઓરતો, (૫) ઉત્કંઠા; a keen longing, ardent desire, yearning: (૨) વંશની bavl; a desire for progeny, reputation or fame: (૩) ખેદ, પસ્તાવો; sorrow, repentence, regret. ઓરમાન–ઈ)(યુ), (વિ) સાવવું; of a step-relation: (H 3417714 Hl; a step-mother).
ઓરવવું, (સ. કિ.). સૂકવવા માટે પહોળું કરવું; to spread for drying (૨) Viloy49; to make wet, to moisten: (૩) ખેતરને ખેડ્યા પહેલાં પાણી પાવું; to water or to irrigate a field before tilling. ઓરવું, (સ. કિ.) મૂકવું, નાખવું, ભરવું; to place, to put to fill in: (૨) બિયારણ વાવવું; to sow (seeds): (૩) રાંધવા માટે આંધણમાં નાખવું; to put corn, etc. in hot cooking water: (૪) દાણાદાર વસ્તુ ખાવી કે મેંમાં મૂકવી; to eat or put into the mouth cookedor fried grains,etc.ઓરણી, (સ્ત્રી.) એરવું તે; the act of sowing, placing, filling in, putting corn in hot cooking water; eating or putting into the mouth: (૨)વાવણીને 2472; sowing time or season: (3) વાવણી કરવાનું સાધન; the implement for sowing: (૪) વાવવા માટેનાં બી,
અનાજ, વ; seeds or grain, etc. for sowing: (૫) દળવાની ઘંટીને અનાજ નાખવાના પહેાળો ભાગ અથવા મthe mouth of a flour mill. ઓરશિ(સિDયો, (૫) પ્રવાહીનું મિશ્રણ કરીને સુખડ, વ. ઘસવાને પથ્થર; a flat round stone for pounding sandalwood, etc. by mixing it with a liquid. ઓરસ, (પુ) જુએ ઉરસ. ઓરસંગુ, (ન) કોસ અને દેરડાને જોડતે Ausslat vilAl; the wooden nail joining the ropes and the leather bucket for drawing water for irrigation from a well. ઓરિયો, (૫)નદીકાંઠે આવેલો કુવો; a well on a river bank: (૨) જુઓ ઓરતો. ઓરી, (સ્ત્રી.) બાળકોને ગરમીથી થતો એક ચેપી રેગ; small-pox, measles.

Page #115

આરું
ઓરુ' (વિ.) નજીક, પાસે; near: (ર)(અ) તદ્દન ઓછા અંતરે, દૂર નહિ; at a little distance, not far, near.
૧૧૦
ઓલવવુ, (સ. ક્રિ.) બૂઝવવું;to extinguish ઓલાદ, (સ્ક્રી.) સંતાને, સ ંતતિ; progeny: (૨) કુળ; lineage, ancestry, pedigree, dynasty: (૩) કુળના વિશિષ્ટ ગુણ; the quality of pedigree.
ઓલાં, (ન. બ. વ.) (વરસાદના) કરા; hail, rain in the form of pieces of snow. એલિયું, (વિ.) અતિ ઉદાર; very liberal, generous: (૨) જે માગે તે આપે એવું; apt to give whatever is demanded: (૩) નિખાલસ, નિષ્કપટ; frank, artless, free from intrigue: (૪) ભક્તિભાવવાળું; devotional: ઓલિયો, (પુ.) એવા માણસ; a very liberal, frank person: (ર) ભક્ત; a devotee. ઓલ્યું, (વિ.) તે, પેલું; that. ઓલો, (પુ'.) બેવડા ચૂલામાંને નાના ચૂલા; a smaller fire place or hearth joined to a bigger one. ઓવારણ”, (ન.) અશુભ અથવા દુ:ખનું વારણ; (blessing) to vindicate the ill or the miseries of a person. ઓવારવુ, (સ. ક્રિ.) ત્રાક પરનુ† સૂતર ફાળકા
પર લેવું; to collect yarn from a spindle on a frame so as to make a skein.
ઓવાળવુ, (સ. ક્રિ.) આરતી ઉતારવી; to
worship by moving a stand of lamps before a deity or an idol: (૨) અર્પણ કરવું; to dedicate, to
consecrate, to offer.
ઓશ(–સ)રી, (સ્રી.) ધરની પરસાળ આગળના
ખુલ્લા ભાગ; the open part of a house or a building before the verandah.
આસડ
ઓશ(સ)લો, (ઓશ), (પુ`) છાતી; the chest, the breast; (૨) (લૌ.) રાલા; a bread, a loaf (૩) ફૂટ, સ્રીએ દુઃખદ પ્રસંગે છાતી ફૂટે તે; the beating of the breast by women on a sad event (like death). ઓશિયાળ(−ળું ), (વિ.) ગરજ કે લાચારીથી પરાધીન; servile or dependent because of need or helplessness: (૨) શરમિંદુ'; crestfallen, shy:ઓશિયાળ, (સ્ત્રી.) (ન.) ગરજ કે લાચારીને અંગેની પરાધીનતા; servility or dependence because of need or helplessness. ઓશિંગણ, ઓશિકળ, (વિ.) ઉપકારવા, આભારી; grateful, obliged. ઓશિ(-સિ)જાળું, ઓશી(-સીં)જાળું, (વિ.) અવાવરુ, અવડ, લાંખા સમય સુધી ખાલો અથવા વપરાયા વિનાનું (રહેઠાણ, સ્થળ, ૧); unused or vacant for a very long time (dwelling-place); (૨) (ન.) એવું રહેઠાણુ કે સ્થળ; such a dwelling or placeઃ (૩) એવા સ્થળે જમતાં કચરા, નળાં, વગેરે; rubbish, webs, etc. collected at such a place.
ઓશીકું (ઉશીકું -ઉશીસુ), (ન.) સૂતી વખતે માથા નીચે રાખવાના નાના તિયા; a small pillow for supporting the head while sleeping. ઓષ્ઠ, (પુ.) હેઠ; a lip.
ઓસ, (સ્રી.) ઝાળ; dew: (૨) મૃગજળ; mirage.
ઓસડ, (ન.) ઔષધ; a drug: (૨) દવા; medicine: (૩) ઉપાય, ઇલાજ; a cure, a remedy: વેસડ, (ન.) રાનિવારક બધા જ ઉપાયા, દ્વાદારૂ; all the ways and means of fighting disease, medicines, remedies, etc.in general: ઓસડિયુ”, (ન.) દવા તરીકે ઉપયાગી વનસ્પતિ; a herb.

Page #116

એસ–સા)વવું
૧૧૧
ઓળંગવું
ઓસ(સા)વવુ, (સ. ક્રિ) ચોખા, વ. રંધાઈ જાય એટલે વધારાનું પાણી કાઢી નાખવું; to remove remoant water from cooked rice, etc.: ઓસવાળું, (અ. ક્રિ) બફાઈને રંધાવું; to be cooked by boiling (૨) શેષણથી ઘટવું; to decrease or lessen because of absorption: (૩) લાચારીથી મનમાં દુઃખ થવું; to be grieved because of helplessness. (૪) સંકોચ થવો, શરમાવું; to hesitate to be shy or ashamed: (૫) ગભરાવું, મૂંઝાવું; to be confused or puzzled. ઓસામણ, (ન) સાવવાથી નીકળેલું niell;remnant water after rice, etc. is cooked. (૨) કઠોળના પ્રવાહી સવની
એક તેજાના યુક્ત વાન; a spiced dish of liquid essence of pulses. ઓસાર, (૫) દીવાલની જાડાઈ, thickness of a wall: (૨) રક્ષણ; shelter: (૩) આશરો, મદદ; refuge, help.
સાર, (પુ.) એટ; an ebb, a recession: (2) 4213t; a decrease, a loss: (૩) પાછા હઠવું તે, પીછેહઠ, a going back, a retreat: (૪) બાયલાપણું; cowardice: (૫) ભય, નબળાઈ fear, weaknesse (૬) બીકણપણું; timidity: (૭) દૂર કરવું કે ખસેડવું તે; removal. ઓહિયા(ઓઇયાં, (ન) ઓડકાર; a belching: (2) 21331271 24917; sound of belching(૩) દગાથી મેળવવું કે પચાવી 4159a; a fraudulent gain. ઓળ, (સ્ત્રી.) પંક્તિ , હાર; a line, a row: (?) sporod; status, a rank: (3) વર્ગ; a class: (૪) શ્રેણી; a series: (૫) શેરી, ગલી; a street, a lane (૬) નદીમુખ પાસે તણાઈ આવેલો કાદવ; slit carried on to the mouth of a river: (૭) ક્ષ પર જામતો ચીકણો પદાર્થ; sticky substance deposited on the tongue.
ઓળખ, (સ્ત્રી)ઓળખાણ, પરિચયacquaintance: (?) 172913fla; a sign or mark for recognising: (3) 2435; a surname, a familyname: -47, (ન.) પરિચય કરાવવા માટે પત્ર; a letter of introduction: (૨) અમુક જ વ્યક્તિ છે એવું વ્યક્તિના ફોટોગ્રાફવાળું (સરકારી) પ્રમાણપત્ર; an identity card: ઓળખજુ, (સ. કિ.) જાણવું; to know: (૨) પિછાનવું; to recognise: ઓળખાણ, (સ્ત્રી) (ન) પરિચય; acquaintance: (૨) સામાજિક સંબંધ; a social relation: (૩) પિછાન; recognition (૪) પરિચય 521491 a; an introduction: (4) ઓળખવાનું ચિહ્ન, a sign or mark for recognising: ઓળખીતુ, (વિ) પરિચિત, જાણીતું; acquainted, familiar known: (૨) સામાજિક સંબંધવાળું; socially related. ઓળઘોળ, (અ) (વિ) રેગ, ભૂતપ્રેત, વની અસરથી મુક્ત થવા માથેથી ઉતારીને ફેંકી દીધેલું; thrown away after turning round the head with a view to escaping from disease or evil effect of ghosts, etc. ઓળપ, (ઓલિપો-ઓરપો), (પુ.) લીંપણની કળીઓની ઊભી હાર; a vertical line of ripples or waves made on a house floor or wall covered with cow-dung, etc. ઓલવવું, (સ. કિ.) પચાવી પાડવું; to usurp, to encroach: (૨) દગાથી લઈ ag; to take fraudulently: (3) 94199; to hide, to conceal. ઓળવું, (સ. કિ.) (વાળ, વ) દાંતિયા કે કાંસકીથી વ્યવસ્થિત કરવું; to comb, to dress (hair). ઓળંગવું, (સ. કિ.) પાર કરવું; to cross overઃ (૨) એક છેડેથી બીજા છેડા પર જવું; to cross from one end to the

Page #117

એળે
૧૧૨
ઔદીચ્ચ(-ચ)
tection (૩) સહેજ સ્પર્શ કે સંબંધa slight or little touch or relation.
તાલુ, (અ. .) તુના ફેરફારથી (લાકડું, વ. ના) કદમાં સહેજ ફેરફાર થવો; to be changed a little (of wood, etc.) in size because of the change of season. (૨) કરડાવું, મરડાવું; to be twisted.
other: (૩) કુદી કે વટાવી જવું; to jump or pass over: (૪) ઉલ્લંઘવું, 249.19g; to disregard to disobey. ઓળંબો, (૬) ચણતરકામનાં સ્તર, દિશા, વ. ચકાસવા માટેનું કડિયાનું ઓજાર; a mason's plumb-line or plummet. ઓળંભો, (પુ.) ઠપકે; an upbraiding, a reproach, a rebuke: (૨) ઠઠ્ઠો કે મશ્કરી; a ridicule: (૩) ફરિયાદ; a complaint: (૪) ભૂતપ્રેતને પડછાય; shadow of an evil spirit. ઓળા, (. બ. વ.) ચણાના લીલા પોપટા; green pods of gram: (૨) એવા શેકેલા પોપટા; such baked or roasted pods. ઓળાયો, (પં) (રકમની) પૂર્ણતાસૂચક અર્ધચંદ્રાકાર ચિહ્ન ઉદા. ૫); a kind of punctuation sign used at the end of an integer figure. ઓળાં–ળડવું, (સ. ક્રિ) ફદીને કે ઓળમીને જવું; to jump or cross over. ઓળાં–ળ)સવું, (સ. ક્રિ) ચળવું; to rub: (2) Hilela spell; to massage: (૩) પ્રશંસા કે સ્તુતિ કરવાં; to eulogize, to praise: (૪) ખુશામત કરવી; to flatter: (4) 22149'; to gratify. ઓળિયાપટ્ટી, (સ્ત્રી) બરાબર બેસાડવા માટે બૂચ, વ.ની ફરતી વીંટેલી પટ્ટી; a strip wrapped round a cork, etc. so as to set it tightly. ઓળિયું, (ન.) લખાણવાળા લાંબા કાગળનું ભૂંગળું; a scroll: (૨) પંચાંગ; an almanac: (3) Aug; an almanac in the form of a scroll: (૪) હિસાબનું
સરવૈયું; a balance sheet. ઓછોળ, (અ) મુક્ત કે છૂટે હાથે (આપવું a); freely, abundantly, liberally, generously (gift, etc.). ઓળો, (પુ.) પડછો; a shadow: (૨) આશ્રય, રક્ષણ; refuge, shelter, pro
, (૫) સંસ્કૃત વર્ણમાલાને તેરમો અને ગુજરાતી વર્ણમાલાને અગિયારમો અક્ષર; the thirteenth letter of the San. skrit alphabet and the eleventh of the Gujarati alphabet. ઔચિત્ય, ન) યોગ્યતા, ઉચિતપણું, propriety, justification,desirability appropriateness.
, (ન) ઉકલતા; brightness:(?)gjer y last; good-reputation: (૩) પ્રકાશ, તેજ; light, lustre. ઔસુક્ષ્ય, (ન.) આતુરતા, ઉત્સુક્તા, ઉમંગ, gizl; eagerness, zeal, enthusiasm, willingness: ()24_21s; impatience.
દારિક, (વિ.) પેટને લગતું; pertaining to the belly or the stomach: (૨) ખાઉધરું, અકરાંતિયું; gluttonous, voracious. ઔદાર્ય, (ન) ઉદારતા, હૃદયની વિશાળતા; liberality, large heartedness.
દાસીન્ય,(ન) બેપરવાઈindifference, carelessness: (૨) જાને અભાવ, absence of desire, apathy:(૨)વિષાદ, શેક, ખિન્નતા; sorrow, sadness, gloom, dejection. ઔદીચ્ચ–ચ), (વિ.) ઉત્તર દિશા તરફનું northern (૨) (૫) એ પેટા-જ્ઞાતિને બ્રાહ્મણ; a sub-caste Brahmin.

Page #118

ઔપચારિક
૧૩
ઔપચારિક, (વિ) ઇલાજ કે ઉપચારને લગતું; pertaining to remedies or cures, remedial (૨) શિષ્ટાચાર કે વિધિ પૂરતું જ; formal or conventional, not true but artificial. ઔરસ(સ્ય), લગ્નગ્રંથિથી જોડાયેલા મા041421 YOH MÃE; born of wedded parents, legitimate: (2) 427HUL HIZ કાયદેસર હકદાર; legitimate, having the right to legacy. ઔષધ, (ન) એસડ, દવા; a drug, a medicine: (2) JELLY; a cure, a remedy: ઔષધાલય, (ન.) દવાખાનું; a dispensary, a hospital: (?) 89124 બનાવવાનું કારખાનું; a pharmacy
ઔષધિ, ઔષધી, (સ્ત્રી) ઔષધ; a drug or medicines (૨) ઔષધ તરીકે હુપયેગી વનસ્પતિ; a herb.
(- )ષ્ઠ, (વિ) હોઠને લગતું; pertaining to the lips: (૨) હેઠની મદદથી ઉચ્ચાર થતો હોય એવો વ્યંજન (પ, ફ, વગેરે); labial. ઔદ્યોગિક, (વિ) ઉદ્યોગને લગતું; industrial.
કકડતુ, (વિ.) ઊકળતું; boiling: (૨)
સફાઈદાર, કરચલી વિનાનું (વસ્ત્ર); tip-top and wrinkleless (garment): (૩) ઉગ્ર (ઠંડી); intense or piercing (cold). કકડટ, (૫) કડાક અથવા કડકડ એ
24417; a thundering or rolling sound: (૨) (અ.) સપાટાથી, ઝપાટાથી; sweepingly, with a sharp sweep, quickly (3) સતત, અવિરતપણે; incessantly, fluently, without
stopping or resting. કકડીને, (અ) અત્યંત, ઉગ્ર રીતે (ભૂખ, લાગવી, વ.); intensely Chungry). 531, (9.) Pl; a small piece, a small detached part, a bit, a fragment: કકડી, (સ્ત્રી) અત્યંત નાને
$:31; a very small bit. કરુ, (વિ) ખરબચડું, લીસું નહિ; rough,
not smooth, coarse, unpolished: (૨) ઊંચીનીચી સપાટીવાળું; of an uneven surface: (૩) ગરમ સ્વભાવનું; hot-tempered. કકળવું, (અ. કિ.) કચવાટ કર; to grumble: (૨) કલ્પાંત કરવું; to lament, to mourn. to wail: (૩) બબડવું; to murmur, to speak indistinctly: (૪) ઊકળવું; to boil. કકળાટ, (૫) બૂમરાણ; uproar, rowdyism: (૨) અશાંતિ, ખલેલ; disturbance: (૩) ક્લેશ, કજિયો; strife, quarrel: (૪) રડારોળ; loud lamentation or wailing કકળાટિયું, (વિ) કજિયાખોર, ખલેલ કરે એવું; quarrelsome, disturbing: (૨) કચવાટ કરતું;
grumbling. કક્કો, (કું.) “ક” અક્ષર; the letter “કી; (k); (૨) મૂળાક્ષર; alphabets (3) પ્રાથમિક જ્ઞાન; elementary or primary knowledge: કકકાવારી, (સ્ત્રી) મૂળાક્ષરોને ક્રમ; alphabetical order.
ક,(૫) ગુજરાતી મૂળાક્ષરને પહેલો વ્યંજન the first consonant of the Gujarati alphabet (૨) નાલાયક, અયોગ્ય એવા અર્થને પૂર્વગ; a prefix, implying 'unfit, upsuitable, improper', etc.: નામ કે વિશેષણને છેડે અલ્પતા વ. દર્શાવે છે. કઅવસર, (૫) અયોગ્ય વેળા કે સમય; improper time. (૨) ખરાબ પ્રસંગ કે
અવસર; a bad event or occasion. કરાતુ, (સ્ત્રી.) ખરાબ હવામાન; bad
weather: (૨) ખરાબ હવામાનવાળી ઋતુ; a season with bad weather: (3) બિનમસમી સમય; unseasonal time.

Page #119

કક્ષ
૧૧૪
માય
કક્ષ, (૫) બગલ; the armpit: (૨)
બાજુ, પાસું, પડખું; a side or flank. કક્ષા,(સ્ત્રી)ગ્રહને ભ્રમણમાર્ગ; a planet's
orbit (૨) કોઈ પણ નિશ્ચિત બ્રમણમાગે; an orbit. (૩) શ્રેણી, તબક્ક; a series, a phase, a stage: (0) સ્થિતિ; condition (૫) પડખું; flank or side (of the body): (૬) કેડ; the waist: (૭) મુખ્ય યા અંગત ખંડ કે એરડે;
a drawing or a private room. કખવા, (૫)બગલમાં થતી ગાંઠ; a tumour
in the armpit. કગરવું, (અ. કિ.) જુઓ કરગરવું. કચ, (૫) માથાના વાળ; hair on the _head:(૨) ચોટલે; braid:(૩) બૃહસ્પતિનો
પુત્ર; son of Brihaspati કચકચ, (સ્ત્રી) નકામી કંટાળાજનક વાત કે
ચર્ચા, માથાફડ; useless and tedious: or boring talk or discussion: (?) કજિયે, તકરાર; a quarrel, strife -૩, (અ. કિ) કચકચ કરવી; to indulge in tedious or useless talk, to quarrel, to grumble: કચકચાટ, (કું.) કચકચ કે માથાફોડ કરવી તે; the act of talking disgustingly or quarrelling: $. કચાવવું, (સ. કિ.) જોરથી બાંધવું; to fasten or bind tightly or fast: (?) ત્રાસ આપ, હેરાન કરવું; to annoy, to tease, to trouble, to harass: (૩) દાંતથી અવાજ કરવો; to gnash કચકચિયું, (વિ.) કજિયાખેર, ત્રાસજનક aidi 420113; quarrelsome, apt to indulge into tedious talk. કચકડુ, (ન) કાચબાની પીઠ પરની ઢાલ,
the shell or hard covering of the back of a tortoise: (૨) પ્લાસ્ટિક
કે અબરખ જેવો એક પદાર્થ; celluloid. કચડાકચડી, (સ્ત્રી) કચડાવાથી ઈજા થાય
એવી સખત ભીડ; a dense crowd
in which people are likely to
be injured because of crushingકચરપચર, (વિ.) રાંધ્યા વિનાનું, કાચું કે,
uncooked (food). કચર(s)], (સ ક્રિ) ચગદવું; to trample, to crush: (૨) ખાંડવું, કૂટવું; to pound, to turn into powder with a pestle. કચરાચરી, (સ્ત્રી) જુઓ કચડાકચડી. કચરાપટ્ટી, (સ્ત્રી.) કરે, પૂજે; rubbish; (૨) નકામે સામાન કે ભંગાર; useless
articles, uebris. કચરાપેટી, (સ્ત્રી) કચરો નાખવાની પેટી;
a dust-bin. કચરો, (કું.) ધૂળ, નકામી કે ગંદી વસ્તુઓ;
dust, dirt, useless or dirty things, garbage: (2) yöd; rubbish: (૩) કાદવ, mud. કચવાટ, (૫) અસતિષથી ગણગણવું તે;
grumbling: () 3471211; dissatisfaction, discontentment:(3) 98471; uneasiness because of failure or dissatisfaction:() H14132; useless tedious or boring talk or discussion (૫) ખલેલ, અશાંતિ: uneasiness disturbance (૬) અણબનાવ, bitterness in relations: કચવાવવું, કચવવું, (સ. કિ.) મન દુભાવવું; to cause to grieve: (૨) કચવાય એમ કરવું; to cause to grumble કચવાયુ,(અ.શિ) અસતેષથી ગણગણવું; to grumble: (૨) વિષાદ થવો; to be grieved: (3) 4319; to be per
plexed or confused. કચાચ, (સ્ત્રી) જુઓ કચકચ ઃ (૨) કાપવાથી કે તલ કરવાથી થતો અવાજ; the sound produced by cutting or slaughtering (૩)(અ) ઝપાટાબંધ, સતત (કાપવું, ક્તલ કરવી તે); inces

Page #120

કચાટ
૧૧૫
sently, speedily (cutting-slaughtering, etc.). કચાટ, (૫) (સ્ત્રી) જુઓ કચકચઃ (૨)
€; obstinacy, stubornness: (3) મૂંઝવણ; perplexity, confusion: (૪) અશાંતિ, ખલેલ; disturbance: (૫) કચવાટ; grumbling, dissatisfaction, tedious, useless or boring talk. કચાશ, (સ્ત્રી.) કાચાપણું; unripeness: (૨) અપૂર્ણતા; it perfections (3) ખામી, ન્યુનતા; a deficiency, a drawback, a defect, a want, a lack. કચબર, (સ્ત્રી) (ન) જુદી જુદી વસ્તુઓ
ની ઝીણું કકડીઓનું મિશ્રણ (ખાસ કરીને કાચાં શાકભાજીનું); a mixture of small pieces of different things (esp. raw vegetables): (૨) મિશ્રણ; a mixture: (૩) પરચૂરણ ચીજવસ્તુઓ miscellaneous things.
કે, (પુ.) બલીનું બી અથવા ઠળિય; a tamarind seed. કચમર, (સ્ત્રી) જુઓ કચુંબર.
ચેરી, (સ્ત્રી) કાર્યાલય, an office. (૨) દીવાનખાનું; a drawing room. કચોરી, (સ્ત્રી) એક તળેલી વાની; a fried
article of food. કાળ-લ), (ન) માથાનું તેલ, વ. રાખવા માટેનું કંકાવટી જેવું પ્યાલું; a small cup with a stand for keeping hair-oil, etc. કચ્ચરઘાણ, (૫) સદંતર શૃંદાવું કે
કચરાવું તે; total crushing or trampling: (૨) સંપૂર્ણ વિનાશ કે પાયમાલી;
total destruction, or annihilation. કચ્ચાં બચ્ચાં, (ન. બ. વ) છોકરાયાં, પિતાનાં બાળકે; one's own children
(૨) બાળકે; children. કચ્છ, (પુ) કછેટે; a loose end of the lower garment tucked be-
hind the waist: (૨) લગેટ; a strip of cloth so worn ( by males) as an undermost garment, a loin cloth: (૩) નદી કે સમુદ્રનો Brligi; a river bank, a coast: (*) કિનારા પર પ્રદેશ, a coastal region: (૫) કાચબ; a tortoise (૬) સૌરાષ્ટ્રની ઉત્તરે આવેલો એ નામને પ્રાંત; a province, so named in the nortu
of Saurashtra. ક૭૫, (૫) કાચબા; a tortoise. કચ્છો, (મું) જુઓ કચ્છ (૧) અને (૨). કછોટો, (કું.) જુઓ કચ્છ (૧) અને (૨). કછોટી, (સ્ત્રી) લંગોટી, કચ; a piece of cloth worn by males as an under garment round the waist with the loose end passing between the thighs and tucked behind, a loin-cloth: અંધ, (વિ.) સંપૂર્ણ કે જીવનભર બ્રહ્મચર્ય પાળનારું; perfect or life-long celibate: વાકછોટો, (પં) અખંડ બ્રહ્મચર્ય પાળવાનું વ્રત; a vow to observe perfect and
lifelong celibacy. કછોરુ-૨), (ત) નઠારું સંતાન; a bad
or wicked or a spoilt child. કજજ)લી, (સ્ત્રી.) ગંધક અને પારાનું મિશ્રણ; a mixture of sulphur and
mercury. કજળ(–ળા)નું, (ક્રિ) (અંગારાનું) રાખથી ઢંકાવું; to be covered with ashes (of a live piece of fuel or coal): () 214419; to be put out, to be extioguished. કા, (સ્ત્રી) નસીબ, ભાગ્ય; fate, fortune: (?) $H15; misfortune: (3) આત; calamity, trouble: (૪) નુકસાન, ખેટ; harm, loss: (૫) મૃત્યુ deathe (૬) યુક્તિપ્રયુક્તિ; a device, a

Page #121

કત
કટર્ષિ
trick: ગરુક (વિ) હાનિકારક; harm- ful: (૨) મૃત્યુકારક; deadly, fatal:
-ગ, (વિ.) યુક્તિ બાજ; tricky, skilled. કાત, (વિ.) નીચ કુટુંબનું of an ignoble or low family: (૨) હલકટ,
oftal; malignant, mean. કજારા, (સ્ત્રી) દુર્ભાગ્ય; misfortune (૨) દૈવી પ્રકોપ; divine wrath: (૩) 24.1$c; disaster: () 2; death. કજિયાખેર, (વિ) કજિયા કે અણબનાવ 58194/?; quarrelsome, fond of creating strife or enmity: $. યાળું, (વિ.) હંમેશાં કજિયા કરનારું; always quarreling કજિયાદલાલ, (૫) વકીલને દલાલ; a pleader's broker or agent (૨) કજિયા થાય એવી પ્રવૃત્તિ કરનાર માણસ; one who instigates quarrels: (૩) કજિયામાં મધ્યસ્થી બનીને કમાનાર માણસ; one who earns by acting as an arbitrator between quarrelling parties. કજિયો. (૫) તકરાર; a quarrel. a strife: (૨) કંકાસ, કલેશ; bitter relation, discord: (3) 221; a dispule. કજાડું, (ન) રૂપ, ગુણ, વય, વામાં અસમાન
ડું (પતિપત્નીનું); an until match or couple (wife and husband). કન્જ, (ન) કામ, કાર્ય; a work, an
undertaking. કજજલ, (ન.) કાજળ; collyrium: (૨)
મેશ: soot. કટ, (સ્ત્રી) કેડ, કટિ; waistઃ (૨) ઘાસની
સાદડી, સાથરે; a mattress of grass: (૩) કંકણ; a bracelet, a bangles (૪) સંબંધને વિચ્છેદ; break of relation or friendship. ટ, (અ) તરત જ, ઝપાટામાં at once, abruptly.
કટ, (૫) કાપીને યંગ્ય આકાર આપવાની રીત (કપડાં, વ.); mode of shaping properly by cutting: (૨) કાપ, કાપ a cut, a slit. કટક, (ન.) લશ્કર, સૈન્ય; an army. (૨) સશસ્ત્ર હુમલાખોરોનું ટોળું; a horde of armed attackers or invaders: (૩) લશ્કરી છાવણી; a military camp (૪) કોટલું; a shell: (૧) કંકણ; a bracelet, a bangle:(૧) પર્વતની ધાર; a sharp side or ridge of a mountain: (૭) ઘર, રહેઠાણ; a house, a dwelling (૮) ઉચ્ચ પ્રદેશ; a table-land. કટકટ, (સ્ત્રી.) કર્કશ અવાજ; harsh, tedious noise: (૨) બેટી રીતે દેવ કાઢો કે ટોકવું તે; unnecessary fault finding or reproaching. (3) કજિયે; a quarrel, a dispute: () (24.) ઝડપથી; speedily: કટકટાટ, કટકટારી, () ટકટક કરવી તે, કચવાટ; unnecessary fault finding, grumbling: (૨) કર્કશ અવાજ; harsh or hoarsenoise: કટકટાવવું, (સ. ક્રિ) દાંત કચ391; to gnash, to grind teeth: કટકટિયું, (વિ.) કજિયાખોર; grumbling, quarrelsome: (૨) ટકટક કરનારું; unnecessarily fault-finding: (3) ખલેલ કરનારું, કર્કશ અવાજ કરનારું; disturbing, making harsh noise. કટકણ, (વિ.) બરડ, બટકણું; brittle,
apt to break. કટઅટક (ન.) બચકું ભરીને ખવાય
એવો ખોરાકને ટુકડે; a piece of food eaten with a bite: (૨) થોડો રાક; a small quantity of food: (3) R4&HIG?; a breaktast. કટકિયું, (વિ.) બરડ, બટકણું; brittle,
breakable. કટકિયું, (ન) છાપરું; a roof. (૨) મેડે. માળ; a storey.

Page #122

ટર્ષિ
૧૧૭
કઠણ
કટશ્યિ (વિ) આક્રમક aggressive (૨) લશ્કરી; military: કટકિયો, (!) સેનિક, આક્રમણ કરનાર; a soldier, a warrior, an aggressor. કટકો, (કું.) ટુકડો; a piece, a bit, a fragment કટકી, (સ્ત્રી) નાને ટુકડો; a small piece or bit. કટાક્ષ, (પુ) (ન) પ્રેમ કે કોધ, ધમકી, વ સૂચક વદષ્ટિ; a glance or a steady side look signifying love, anger or a threat: (2) 4k! Get; a satire, sarcasm:(3) H8*; a taunt. કટાણુ, (વિ.) કટાયેલું; rusted, rusty (૨) ઘણાત્મક કે કંટાળે વ્યક્ત કરતું (ચહેરા21 2414); expressing contempt, displeasure or tedium: (૩) (ન.) અગ્ય સમય કે અશુભ પ્રસંગ; improper time or inauspicious or sad occasion. કટાર, (સ્ત્રી) વર્તમાનપત્રનું કેલમ; a
column of a newspaper. કટાર-~રી, (સ્ત્રી) બેધારે જમે,
a dagger, a poniard. ટાવું, (અ.કિ) કાટ ચડવે; to be rusted. કટાસણુ, (૧) ઘાસ કે ઊનનું નાનું આસન; a small mattress or carpet made of grass or wool. કટાહ, (૫)કાચબાની ઢાલ; the shield or shell of a tortoise (ર) (સ્ત્રી) તળવાની પણ કે તવી; a frying-pan. કટિ-ટી), (સ્ત્રી) કેડ; the waist, the lins: અદ્ધ, (વિ) તૈયાર, સજજ, કેડ બાંધીને કામ કરવા ઉત્સુક; ready, willing, equipped, ready or zealous to act with girded loins:
અધ, (૫) કમરપટ્ટ; a girdle, a belt round the loins. (૨) ભિન્ન આબોહવાવાળા પૃથ્વીના વિભાગોમાંનો એક a climatic zone of the earth:
એખલા, (સ્ત્રી) કંદરા; an ornament for the waist: (૨) કમરપટ્ટો; a girdle - ળ, (ન.) કેડને દુખાવે; pain in the waist: સ્નાન, (ન.) કુદરતી ઉપચાર તરીકે કેડને ભાગ પાણીમાં રાખીને બેસવું તે; a waist bath as
a nature cure. ક,(વિ.) કડવું; bitter: (૨) તીખું; sharp,
pungent: (૩) અપ્રિય; offensive. કટેશ(સ)રી, (સ્ત્રી) () માળ, હાર; a
necklace. કટોકટી, (સ્ત્રી) અત્યંત કપરી પરિસ્થિતિ, નિર્ણાયક ઘડી કે સમય; a crisis, a
decisive time or moment. કટોરો, (૫) મે પ્યાલો, વાડકે; a bowl, a big cup: કટોરી, (સ્ત્રી)નાને
ખ્યાલ, વાડકી; a small bowl or cup. કટ્ટર (ટ્ટ), (વિ.) ચુસ્ત; strongly, adamently or ardently inclined, die-hard; (૨) અસમાધાનકારક; uncompromising: (3) 6H; intense:(8) galle; fatal: (4) Hally; desperate. ઠ્ઠ–દી), (સ્ત્રી) સંબંધ અથવા દોસ્તીને Cazita; cutting down or break of relation or friendship. કઠ, (સ્ત્રી) બફારે, ધામ; sultriness, perspiration: (2) 439181; perple
ity, anxiety. (૩) આંતરિક પીડા; internal pain; (૪) ખેંચવું તે; pinching: (૫) ઘેરી મુશ્કેલી, કઠણાઈ a
grave difficulty, a hardship. કઠણ, (વિ) સખત, સહેલાઈ થી ભાગે નહિ 249; hard, not easily breakable: (૨) પોચું નહિ એવું; not soft: (૩) અક્કડ; stiff: (૪) ઉગ્ર; intense, severe: (૫) મુશ્કેલ; difficult: (૬) કપરું; hard: કઠણુઈ, (સ્ત્રી.) ઘેરી મુશ્કેલી; a hardship: કડવું, (અ.કિ.) ખેંચવું, આંતરિક પીડા થવી; to pinch, to have

Page #123

કઠવો
૧૮
કડછી
internal pain (૨) દુઃખ થવું, મૂંઝવણ udl; to be grieved or confused: (૩) બફાર થવા કે કરે; to be or make sultry. કઠવો, (૫) ઘી, તેલ, વ, ભરવાનું માટીનું ઘડા જેવું વાસણ; an earthen vessel or pot for keeping ghee, oil, etc.: (૨) કૂવાના મથાળા પરનું ચોકઠું; a wooden frame on the top of a
well. કઠારો, (૫) બફારે; sultrinesse (૨) ખંચવું તે; pinching (૩) મુંઝવણ; perplexity. (૪) જુઓ કઠેડો. કઠિન, (વિ.) સખત; hard: (૨) અઘરું, કપરું; difficult, tough: (૩) પરિશ્રમ Hola ; laborious, toilsome. કઠિયારો, (૫) લાકડાં કાપીને વેચનાર માણસ; a wood-man: કઠિયા ૩, (ન) કઠિયારાને ધંધે; the wood cutting or wood-man's profession. કઠેડો, (૫) દાદર, અગાસી વ.નું લાકડાનું ચોકઠું; a railing (૨) ઝરૂખે, ખ; a gallery, a balcony. કઠોડું, (ન) રસોડામાં મસાલા રાખવાની
લાકડાની ખાનાંવાળી પેટી; a wooden kitchen box with many cases for
keeping spices, condiments, etc. કઠોડો, (૫) જુઓ કઠેડો (૨) વહાણને
પાછળ ભાગ; the stern of a ship કોર,(વિ.) કર્કશ; harsh, hoarse: (૨) સખત, ઉગ્ર, અપમાનકારક (ભાષા); harsh, bitter, insulting (language): (3) કઠણ, પરિશ્રમ માગી લે એવું, ઉગ્ર, hard, laborious, toilsome, intense: (*) નિષ્ફર, નિર્દય; hard-hearted, coldblooded, cruel, remorseless. કઠોળ, (ન) દ્વિદળ ઉપધાન્યમાંનું કેઈ એક
one of the pulses. કિડ, (સ્ત્રી) જુઓ કટિ.
કડકડ, (અ) એવા અવાજથી; with a
cracking sound: 13539, (19.) જુઓ કકડતુ, કડકડાટ, (૫) (અ.) જુઓ કકડાટઃ કડકડવું, કકડવુ, (અ. ક્રિ) કડકડ અવાજ કરે; to make a cracking sound: (?) tidul અવાજ કરવો; to gnash: (૩) ઠંડીથી you love; to shiver much because of severe cold: (૪) ઊકળવું; to boil. (૫) ઊકળતા તેલમાં પાણી પડવાથી અવાજ કરે કે થો; to make a sizzling sound by pouring water into boiling oil: કડકડાવવું, કકડાવવું, (સ. ક્રિ) ઊકળતા તેલમાં રાંધવા માટે નાંખવું; to put or pour into boiling oil for cooking: (?) એમ કરવાથી અવાજ કરો; to cause a sizzling sound by so doing: (3) કડકડ અવાજ કરવો; to make a cracking sound: કડકડિત, (વિ) ઊકળતા તેલમાં કડકડ અવાજ સાથે રંધાતું; being cooked in boiling oil with a sizzling sound: (૨) સફાઈદાર, કરચલી Cand; well-polished or ironed; wrinkleless; (3) 3M*; stiff: (*)
અવિરત; incessant. કડકડીને, (અ) જુઓ કકડીને. કડબંગાલી(–ળી), (વિ) મુફલિસ, તદ્દન
Glad; penniless, extremely poor. કડકાઈ, (સ્ત્રી.) અક્કડતા; stiffness: (૨)
આર્થિક ભીંસ, પૈસાની તંગી; financial crisis, stringency of money. કડકાઅલ્સ, વિ.)મુફલિસ; penniless. કડ(-૨)કી, (સ્ત્રી) નાનો ટુકડે, કકડી; a
small fragment. કડકો, () ટુકડા, કકડે, a piece, a
fragment: (વિ.) મુફલિસ; penniless, કડકોચલી, (સ્ત્રી) જુઓ કરચલી. કડછી, (સ્ત્રી) પ્રવાહી પીરસવા માટે USUL 347211; a ladle, a spoon

Page #124

હડ(-4)ણ
૧૧૯
કડા-ઢા),
to serve liquids: કડછો, (૫) મોટી કડછી; a big ladle or spoon. કડ(%), (સ્ત્રી) કરાડ; a precipice, a steep edge: (૨) લત, આદત, ટેવ; addiction, habit, inclination: (3) કોસના મેને કાંઠલે; the wooden frame at the mouth of a big leather bucket drawn by bullocks. કડદો, પું) લેણી રકમ ભરપાઈ ન કરવી
તે; refusal to repay a debt: (૨) દગાથી ઓછું આપવું તે; the act of givingless fraudulently:(૩) ભેળસેળ, બૅગ, હલકા પદાર્થની મેળવણી; adulteration, blending of inferior stuff: (8) 522ry on; dirt, refuse: (૫) કાપ, બાદબાકી; a cut (in giving), a deduction. કડપ, (૫) અંકુશ; control: (૨) દબ; awe, control: (3) Ult; fear resulting from threat. કડપણું, (ન) કાપણી કરેલા છોડના સાંઠાના હમલા કરવા તે; act of making piles of the stalks of harvested plants. કડબ(–૫), (સ્ત્રો.) જાર બાજરીના લણેલા Hist; harvested stalks of Jowar or millet. કડલી, (સ્ત્રી.) (કાલુ), (ન) એક પ્રકારનું હાથનું ઘરેણું; a bracelet, an armlet. કડવાશ-ર), (સ્ત્રી.) કડવાપણું, કડવો 711.; bitterness, bitter taste: (?) સંબંધ કે લાગણીની કટુતા; bitterness of relations or feelings. કડવું, (વિ.) કટુ, અફીણ કે ઝેરના સ્વાદ
ong; of bitter or unpleasant taste: (૨) વર્ણનાત્મક કે કથાકાવ્યનો વિભાગ
a division of a narrative poem. કડવો, (૫) જુઓ કરવો. કડસલો, (૫) ભીંતમાં ચણેલે કબાટ; a cup-board or cabinet built in
a wall: (૨) ભીંતની પાછળ ગુપ્તખંડ; a secret treasure room behind
a wall. કડા, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની ડાંગર-ચેખા; a kind of rice: (૨) એક પ્રકારની
ઔષધી તરીકે ઉપયોગી કડવી વનસ્પતિ; a kind of bitter herb: (૩) પેણી, dal; a frying pan. કડા–દા), (સ્ત્રી.) પેણી, તવી; a fry
ing pan. કડાકડી, (સ્ત્રી) ઉગહરીફાઈ, ચડસાચડસી; intense rivalry or competition: (૨) દુશ્મનાવટ; enmity: (૩) મારામારી, ઝપાઝપી; a violent quarrel or strife: (૪) ઉગ્ર બોલાચાલી; an intense brawl: (૫) ભૂખમરે; starvation. કડાકૂટ, (સ્ત્રી) બેટી પંચાત, માથાકૂટ; undue or unnecessary botheration, tedious talk or discussion. કડાકૂટિયું, (વિ) કંટાળાજનક, ત્રાસદાયક [tedious, boring (૨) ઉપાધિકાર;
troublesome. કડાકો, (પુ.) અથડામણ કે પડવાને માટે
અવાજ; a loud crackling sound: (૨) વીજળી પડવાથી કે મેઘગર્જનાથી થતો અવાજ; a thunder: (૩) લાંધણ, નકોરડે ઉપવાસ; complete abstinence
from food, a rigid fast. કડાડ, (અ) પુરજોશમાં, અત્યંત મોટા પ્રમાણમાં, શક્ય હોય એટલી તાકાતથી with highest speed, on highest scale, with all strength. કડાબીડ, (અ) જુઓ કડાઝુંડ (૨) ઉગ્રતા
થી; intensely: (૨) અવિરતપણે, સતત; incessantly:(૩) પૂરી તાકાતથી, બળપૂર્વક;
violently, very strongly. કડાબીન, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની નાની બંદૂક
a kind of small rifle or gun. કડા–દ્વા)યું, (ન) પણે, મેટો ત; a big frying pan.

Page #125

કડાસન
૧૨૦
કણે
કપાસન, (ન.) ઘાસ યા ચામડાનું આસન કે Hill 212105; a small mattress of grass or animal skin. કડિયુ, (ન) કેડ સુધી પહેચે એવું દેરીવાળું કુડતું; a jacket with strings
instead of buttons. કડિયો, (મું) ઈમારત, વનું ચણતરકામ
કરનાર કારીગર; a mason, a brick layer: કડિયાકામ,(ન)ચણતર, વનું કામ; mosonry, stonework, brickwork. કડી, (સ્ત્રી) ગોળાકાર સળિયે કે તાર; a ring: (૨) આંકડી, a hook: (૩) બેડી; fetters, a binding shackle or handcuffs: (૪) કાવ્યનું ચરણ; a couplet or stanza of a poem: (૫) એક પ્રકારનું કાનનું ઘરેણુંan ornament for the ears, an earing (૬) પંક્તિ, હાર, ઓળ; a line, a row: -તોડ, (વિ.) અતિશય બળવાન; excessively strong (૨) ઉગ્ર, જોરદાર (4612); intense, hard, violent (blow); અદ્ધ, અંધ, (વિ.) યોગ્ય ક્રમમાં ગોઠવેલું; arranged in proper sequence or order: (૨) (અ) હારબંધ; line by line: (૩) કમવાર અને વિગતવાર; in proper sequence and in detail: (૪)સાંકળરૂપે; in the form of a chain ક૭, (ન) ઔષધ તરીકે ઉપયોગી એક
પ્રકારની વનસ્પતિ; a herb. કડું, (ન.) ગોળાકાર બડા સળિ; a
thick circular rod: (૨) એક પ્રકારનું - હાથનું ઘરેણું; a bracelet, an armlet. કહ્યું , (વિ.) જરાક કડવું; slightly
bittter. કહેડાટ, (અ) જુઓ કકડાટ (૨) અને (૩). ક હે, (અ) પુરજોશમાં; at or with
full speed, torrentially: (2) 400 તૈયારી પછી; after full preparations or equipments (૩) ઉત્તમ રીતે; in the best way.
કઠણ, (સ્ત્રી.) કરાડ; a precipice, a
steep edge of a mountain or a rock: () ચામડાની બોખના મથાળા પરની લાકડાની પટ્ટી; a wooden ring round the mouth of a leather water-bag: (૩) એક છેડે આંકડીવાળે 41231; a bamboo stick with a hook at one end: (૪) (ન) મસાલાવાળું ઓસામણ; spiced water of boiled pulses: -ણિયું, (વિ) ચીડિયું; vexatious, irritable, peevish: (?) કજિયાખર; quarrelsome: (૩) ત્રાસદાયક troublesome, apt to cause restlessness or uneasiness. કઢંગું, (વિ.) બેડોળ; clumsy, irregularly shaped, awkward, ungainly, uncouth: (૨) ઢગધડા વિનાનું; haphazard: (3) z4034; improper: (x) Sted; impudent: (4) 24323; uncivil: (૬) કોલું, ફાવટ ન આવે એવું, અગવડ3175; unwieldy, incapable of handling easily, uncomfortable. કઢાપો, (કું) કજિયે, બોલાચાલી, કલેશ, 5214; a quarrel, a wrangle, a disturbance, a discordઃ (૧) બફરે, ઉકળાટ; sultriness, perspiration, uneasiness because of sultry weather. કઢિયલ, (વિ.) ખૂબ ઉકાળીને જાડું કરેલું;
thickened by excessive boiling. કહી, (સ્ત્રી) ચણાનો લોટ અને દહીંની એક
પ્રવાહી વાની; a liquid dish made up of gram flour and curds. કણ, (૫) અનાજનો દાણ; a grain of corn (૨) દાણે, દાણાદાર વસ્તુa grain, a granular thing. (૩) પરમાણુ; a molecules (૪) ઘણોનાને ભાગ; a very small bit or fragment: (4) (1.) 24q1Y; corn.

Page #126

કણુક
૧૨૧
ક્તરાવું
કણક, (સ્ત્રી) લેટને પિડે; kneaded
flour, dough. કણકણ, (સ્ત્રી.) કણકણું' એવો અવાજ; a ringing or tingling sound: -S, (અ.કિ.) વિષાદ કે દુઃખને ઉદ્ગાર કાઢવે; to groan because of sorrow or pain: (૨) વિલાપ કરવો; to wail: કણકણુટ, (૫) કણકણ” એ અવાજ;
a ringing or tingling sound. કણd, (ન) વેતન તરીકે અપાતું અનાજ;
corn given as wages or salary. કણપીઠ,(સ્ત્રી)દાણાપીઠ, a grain market. કણબી, (૫) ખેડૂત; a farmer, an agriculturist, a peasant (૨) ખેત વર્ગ કે જ્ઞાતિનું માણસ; a person of the farmer class or of the caste so-named (૩) (વિ.) એ નામની જ્ઞાતિનું belonging to the caste so-named. કણવટત), કણવટિયું, (ન) ભિક્ષાથી
મેળવેલું અનાજ; corn got by begging કવતિયુ, (વિ.) ભિક્ષાથી નિર્વાહ કરનારું depending on begging for main
tenance or livelihood. કણવું, (અ.ક્રિ) જુઓ કણકણવું કણસલું, (1) અનાજનું ઠંડું; an ear
or a spike of corn. કણસવું, (અ.કિ.)જુઓ કણકણવુ, (૨) આંતરિક પીડાથી ઊંહકાર કરવો; to groan because of internal pain. કણિક, (૫) (સ્ત્રી) અનાજનું ઠંડું; an ear or a spike of corn (૨) લોટને fu Bl; kneaded flour, dough: (3) dial +31; a small bit or fragment: (૪) ના દાણે a granule. કણિકા, (સ્ત્રી) અત્યંત ઝીણે કણ; a minute particle or granule: (?) કણું; a mote: (૩) કપાશી, ચામડીનું 241221; granular stiff formation on the skin.
કણિયો, (૫) અનાજનો વેપારી; a grain
merchant. કણી, (સ્ત્રી) કણું, (1) જુઓ કણિકા. કણેર, (સ્ત્રી) જુઓ કરેણ. કણું, (૫) ઘોડા દિવસની ઉંમરનું સાપનું નાનું બચ્ચું; a very small youngone of a serpent only a few days oldઃ (૨) ફેંટે, સાફa long piece of cloth worn round the head: (૩) રેંટિયાની ધરી; the axis of a spinning wheel: (૪) માળાને મણકો; a bead of a rosary. (૫) દાણે; a
grain. કાર્ડ, (ન.) લાકડાને દસ્તા; a wooden pestle: (૨) ના જાડા કે કે દંડૂકે a club, a small thick staff. સ્તરઝો-જે)ડ, (વિ.) પશુ જેવું (માનવી); beastly (person): (૨) ભૂતની જેમ દૂર ન કરાય એવી મજબૂતાઈથી ચૂંટેલું કે વળગેલું; irremovable or difficult to remove because stuck or pervaded strongly like a ghost: (૩) જક્કી; obstinate, adamant: (૪) ગમાર; foolish, idiotice (૫) (અ)ભૂત કે પ્રેતની on? H; like a ghost or an evil spirit. તરણ, (સ્ત્રી) પતરાં વ. કાપતાં વધેલા 15141 $531; remnant useless fragments of cut-metals: તરણી,(સ્ત્રી.) પતરાં કાપવાની કાતર; a pair of scissors for cutting metal-sheets. કતરાવું, (અ. ક્રિ) ત્રાંસી નજરે જોવું; to
look or glance slantingly or obliquely: (2) 4419"; to be cut: (૩) ત્રાંસી દિશામાં જવું કે ચાલવું; to move or walk slantingly or diagonally. (૪) વળાંક લે કે થો (ર , વ.); to deviate, to diverge (road, etc.): (૫) ગુસ્સાથી એકીટશે જોવું; to gaze or stare angrily: striga (યુ),(વિ.) ત્રાંસું, આડી કે ત્રાંસી ગતિવા;

Page #127

તલ
slanting, deviating, diverging: (૨) ગુસ્સાથી એકીટશે જોતું; gazing or staring angrily. તલ, (શ્રી.) કાપીને મારી નાખવુ તે; a slaughter: (૨) હત્યાકાંડ, ખૂનરેજી; widespread slaughter, killing or massacre: ખાતુ, (ન.) ખારાક માટે પ્રાણીઓની તલ કરવાનું સ્થળ કે મકાન;
slaughter-house: તલેઆમ, કત્લેઆમ, (સ્રી.) નિરંકુશ, નિરક ખૂનરેજી; an unchecked or rampant, motiveless widespread slaughter or massacre (of people). saur, (all.) u'lsa; GIR; a line, a row: (૨) (માણસા, વ.ને) સાંકળરૂપે સમૂહ; a chain, a string (of people, etc.). તાલ(−ળ), (પુ.) કજિયા; a quarrel, a strife, a brawl: (ર) કુમેળ, વિસ'વાદ; disunity, discord: (૩) વિલાપ; wailing, mourning.
કૃતિષય, (વિ.) અમુક, કેટલાક; some, several, diverse.
કથન, (ન.) મૌખિક વિધાન, કહેવુ કે ઉચ્ચારણ કરવું તે; a verbal statement, spoken words, utterance:થની, (સ્રી.) દુર્ભાગ્યની કથા; a story of misfortune: (૨) વાર્તા, કથા; a story, a narration: (૩) કહેવાની રીત; mode of expression or narration: (૪) નિંદા, કૂથલી; slander, undue faultfinding gossip: કથનીય, (વિ.) કહેવા કે વણ ન કરવા યેાગ્ય; worth telling or narrating or describing: (૨) રસપ્રદ (વાર્તા); interesting (story).
a
થરોટ, (સ્ત્રી.) પહેાળા માંવાળુ ગાળ મારુ વાસણ; a broad-mouthed round and big vessel or utensil. થવુ, (સ.ક્રિ.) કહેવુ, ખેલવુ; to say, to speak, to tell, to utter: (૨)
13
ન
on
વાર્તા કહેવી, વણુન કરવુ'; to narrates (૩) વિવેચન કરવુ; to dwell merits and demerits of, to criticise, to evaluate. કથળવું, (અ.ક્રિ.) મૂળ સ્થાનેથી ખસી કે ઊતરી જવું; to be dislocated or deranged: (૧) (પરિસ્થિતિનુ) વણસવું; to change for the worse, to deteriorate.
કથા, (.) વાર્તા, કહાણી; a story, a tale: (૨) વણૅન, વૃત્તાંત; a narration, a description, an incident:(૩)શ્વામિ' કથા કે આખ્યાન; a religious story, narration or discourse: “કાર, (પુ.) કથા કહેનાર; a story-teller, a narrator (૨) વાર્તા રચનાર; a story-writerઃ “તર્ક, (ન.) ઉપકથા, આડકથા, થાને ભાગ; a sub-story, a part of a story, a story within a story.
કથિત, (વિ.) વણુ વેલ', કહેલું'; narrated, described, told, expressed: (૨) ઉલ્લેખાયેલુ'; referred to, quoted. કથીર, (ન.) સીસું અને કલાઈના મિશ્રણથી બનતી એક હલકી ધાતુ; an alloy of lead and tin, zinc (૨) (લો.) નકામી કે તુચ્છ વસ્ત; a useless or insignificant thing. કથ્થાઈ, (વિ.) રાતા ભૂખરા રંગનું; reddish brown, maroon.
કદ, (ન.) પ્રમાણ, આકાર; size, shape: (૨) ઊંચાઈ, પહેાળાઈ અને લંબાઈનુ માપ; measure of height, length and breadth: (૩) રારીરની ચાઈ, stature or height of the body: (૪) વિસ્તાર; extension, extent, vastness, expansion. કંદન, (ન.) હત્યા, ખૂન, તલ; a killing, a murder, a slaughter, massacre: (૨) પાપ; sin: (૩) વ્યથા, દુ:ખ; affiction, misery, trouble.

Page #128

કદમ
૧૨૩
કનડવું
કદમ, (ન) પગthe foot or leg (૨) ડગલું, પગલું; a step -ઓસ, (વિ.) માનાર્થે પગ ચૂમનારું; kissing feet out of reverence: (૨) હલકા પ્રકારનું ખુશામતિયું; meanly or slavishly flattering -ઓસી, (સ્ત્રી.) રાજા, વડીલ, વ. ના ચરણ ચૂમવા તે; the act of kissing the feet of a king or an elder: (૨) હલકા પ્રકારની ખુશામત; mean or slavish flattery: (3) 63964 પ્રણામ, નમસ્કાર; a prostration the
ground, a bow. કદર, (સ્ત્રી.) લાયકાત, વ.નું મૂલ્યાંકન કરવું
a; an appreciation of merit, etc.: (૨)બજ; prudence, power of discretion or appreciation –દાન, (વિ.) યોગ્ય રીતે કદર કરવાની શક્તિવાળું, ડાહ્યું, સમજુ; appreciative, discreen, prudent, wise: –દાની, (સ્ત્રી) કદર કરવી તે કે એમ કરવાની શક્તિ; the power of appreciation or recognition, prudence, wisdom, discretion. કદરજ, (વિ) લેભી, કંજૂસ; frugal, thrifty, greedy, miserly: (૨) બેડોળ, કદરૂપું; ill-shaped, ugly, ungainly (૩) લુચ્ચું; cunning. કદરૂપું, (વિ.) બેડોળ; ill-shaped, ugly, deformed, awkward: (૨) અનાકર્ષક; repulsive, unattractive. કદલી(–ળી), (સ્ત્રી) કેળ; a plantain or banana tree: -ફળ, (ન.) કેળું; a plantain, a banana: eu, (૫) કેળનું થડ (થાંભલો); the stem
of a plantain or a banana tree. કદંબ, (ન.) એક પ્રકારનું ફૂલઝાડ; a kind
of flower tree. કદા, (અ.) ક્યારે; when (૨) કેઈ સમયે
કે પ્રસંગે; at some time or occasion: –ચ, ચિત, (વિ.) (અ) સંભવ છે
કે, રખેને, ભાગ્યયોગે; perhaps, lest, by a stroke of luck or chance: (2) SiS વખતે, ક્યારેક; sometimes, on some occasion: (૩) કેઈ સમયે પણ નહિ);
(not) on any time, ever (never). કદાવર, (વિ.)મોટા કદનું; huges(૨)વિશાળ; immense, vast: (૩) શક્તિશાળી; robust, sturdy, powerful: (*) મજબૂત; strong. કદી, (અ) કોઈકે સમયે કે પ્રસંગે; sometimes or on some occasion: (૨) કોઈ દહાડે પણ; on any day or time. (3) ક્યારેય પણ (નહિ); not at any time, never -ક, (અ) કોઈક વાર જ; rarely, hardly: –કદી, (અ.) કોઈ કોઈ વાર, પ્રસંગોપાત્ત; sometimes, at times, occasionally. કદુવા, (સ્ત્રી.) શાપ; a curse. કધોણ(ણ), કધો-તુ, ધોવણ, (વિ.) લાંબા સમયથી ધોયા વિનાનું રહેવાથી બધો મેલ દૂર ન કરી શકાય એવું (કપડું); too dirty to be washed or cleaned thoroughly because of excessive delay in washing (garment): કધોણી, (સ્ત્રી) ઉપરોક્ત કારણસર કપડાંની કાયમી મેલયુક્ત સ્થિતિ; permanently dirty state of clothes because of the above reason. કનક, (ન.) સેનું; gold: (૧) માલમિલક્ત, દોલત, ધન; property, wealth, money: (3) within a kind of
intoxicating poisonous plant. કનકવો, (કું.) પતંગ; a (paper) kite:
કનકવી, (સ્ત્રી.) a small paper) kite. કનડગત, (સ્ત્રી.) પજવણી, ત્રાસ આપવો at; harassment, teasing, annoyance: (૨) તેફાન, હેરાનગતિ; mischief, a troubling. કનડવું, (સ. કિ.) પજવવું; ત્રાસ આપો; to harass, to tease, to annoy:

Page #129

૧૨૪
૫
(૨) તોફાન કરવું, હેરાન કરવું; to make mischief, to harass. કનકૂલ, (ન.) એક પ્રકારનું કાનનું ઘરેણું
a kind of ornament for the ears. કનસ્તર, (ન.) વાંસ કે નેતરની ટપલી; a basket made of cane or bamboo chips: (?) fetal secht; a tin basket: (૩) પડિયાની (પાંદડાનું વાટકા જેવું પાત્ર) થપ્પી; a bundle of bowls made of leaves. નાત, (સ્ત્રી) તંબૂની એક ઊભી બાજુ કે દીવાલ; a vertical side or wall of a tent: (૧) કાપડને જાડો પડદે; a thick cloth curtain. કનિષ્ઠ, (વિ.) સૌથી ઓછી ઉંમરનું; the youngest: (૨) સૌથી નાનું કે ઊતરતા Epsrond; of the smallest or lowest ranke (3) સૌથી ખરાબ કે હલકા પ્રકારનું; the worst or of the lowest quality or calibre. ક, (અ) પાસે, નજીક; near, near by, by: (૨) –ની પાસે કે સાથે; with, by the side of (૩) –ના કબજામાં,
HI 691417; in custody or possession of. કનૈયો, (૫) કૃષ્ણ ભગવાનનું એક નામ; one of the names of Lord Krishna. કન્ના, (સ્ત્રી) કન્યા, સમતુલા માટે પતંગની
બંને સળીઓને સાંધતી દોરી બાંધવી તે: the act of binding both the chips of a paper kite for balancing: -૬, (અ. કિ.) એક બાજુ નમતું હેવું કે રહેવું; to be lowered or turned low at one side: saril, (સ્ત્રી) પતંગની પૂંછડા જેવી દેરી; a tail-like string of a paper kite: (૨) નાની પત ગ; a small paper kite. કન્યકા, (સ્ત્રી) નાની વયની કુંવારી છોકરી;
a maid or a maiden, a very young unmarried girl.
કન્યા, (સ્ત્રી) જુઓ કન્ના. કન્યા, (સ્ત્રી) કુંવારી છોકરી; an un
married girl, a virgin, a maiden: (૨) પુત્રી; a daughter: (૩) કન્યા રાશિ; the sixth sign of the Zodiac-Virgo: (૪) દેવી પાર્વતી; the goddess Parvati કાળ,(ન.) ઉંમરલાયક કન્યાનાં લગ્ન થાય એ પહેલાંના સમય: the time of virginity, the time during which a virgin's age is marriageable: -કુમારી, (સ્ત્રી) ભારતના દક્ષિણ છેડા પર આવેલી ભૂશિર; the cape Comorinઃ (૨) દેવી દુર્ગા, પાર્વતી; the goddess Durga, Parvati: EIM, (ન) કન્યાનું વિધિપૂર્વકનું લગ્ન, a ceremonial marriage of a girl: (૨) એ પ્રસંગે જમાઈને અપાતાં આભૂષણે, ભેટ, વી; ornaments, gifts, etc. given to the son-in-law at that time, dowry: -રાશિક(વિ) એણ, બાયેલું; womanish, effeminate, feminine, cowardly: (pl.) Virgo, the sixth sign of the Zodiac -વિજય, (પુ.) પુત્રીને લગ્નમાં આપવા નિમિત્તે પૈસા લેવા તે; the act of giving a daughter in marriage on payment: LIL, (સ્ત્રી) છોકરીઓ માટેની નિશાળ; a girls' school. ૫, (૫) પ્યા; a cup: (૨) રમતગમતની હરીફાઈમાં વિજેતા અથવા સારો દેખાવ કરનાર વ્યક્તિ અથવા સંધને અપાતું પડઘીવાળા સુશોભિત મોટા પ્યાલા જેવું ઇનામ; a trophy in the form of a big decorative cup given to a victor or good performer or to a victorious team in a sport or other competition: (૩) બંદૂક કે તેપ ફેડવાની વાટ, જામગરી; a match or a wick to explode a gun or a cannon.

Page #130

કપચી
કપૂર
કપચી, (સ્ત્રી.) રસ્તા બાંધવા માટેના પથ્થરના પાશિ સિયો, (૫) કપાસનું બી; $431; metal for constructing a cotton seed: (૨) ગૂમડા, ખીલ, roads: (૨) પથ્થરના ઝીણા ટુકડા; veryવ. માંથી નીકળતો દાણો; a granule small pieces of stone, gravel. discharged from a pimple, etc. સ્પટ, (ન) દો, છેતરપિંડી; fraud, કક્ષાશી –ણી), (સ્ત્રી) પગના તળિયાનું deceit, trickery: (2) 4424; intri- આંટણ, અર્થાત ચામડી અક્કડ થવાથી gue, stratagem, underhand પડતો દાણો; a granular formation activities: ૫ટી, (વિ.) દગાર, on the sole because of stiffness પ્રપંચી, ઠગારું; fraudulent, deceitful, of skin, a corn. treacherous.
કપાસ, (૫) રૂને છોડ; a cotton કપડછાણ, (વિ.) કપડાથી ચાળેલું; sifted
plant: (?) 21641 Carld'; unginned or filtered through cloth: (?) (1.)
cotton. 343141 aling' a; sifting or filter
કપિ, (૫) વાનર, વાંદર; a monkey. ing through cloth.
કપિલ, (વિ.) ઘેરા બદામી રંગનું; chestnut કપડાંલત્તાં, (ન.બ.વ) કપડાં; clothes,
(coloured), tawny: (૨) (પું) સાંખ્ય garments, apparrel.
દર્શનના પ્રણેતા કપિલ મુનિ; the sage કપડું, (ન) વસ્ત્ર, લુગડું; an article
Kapil who originated the Sankhya of dress, a garment: (૨) કાપડ
philosophy. cloth. કપતરુ-9), (ન) છેતરું, છાલને ટુકડે;
કપિલા, (વિ.) ઘેરા બદામી રંગની (ગાય); a piece of peel, rind, skin or
chestnut (coloured), tawny: (?) bark. (૨) ડગળું, ચીર, a well-shap
એવા રંગની અથવા તન કાળા રંગની ગાય;
a completely tawny or black ed piece or fragment of fruit, etc.
cow: (૩) એક જ રંગની ગાય; a single કપર, (વિ.) વિકટ, મુશ્કેલ; tough,
coloured cow: (૪) કામધેનુ, પુરાણોમાં difficult: () 2443'; hard: (3) 82
નિર્દિષ્ટ બધી ઈચ્છા પૂરી કરવાની શક્તિવાળી 246414914 ; hot-tempered, quick
14; a mythological cow haviog tempered: (૪) કાબેલ, પહોંચેલું;
the power to fulfil her owner's artfully, clever, shrewd.
all desires. ક્ષાતર, (વિ.) જુઓ સુપાત્ર. કપાલ(–), (ન.) આંખ અને માથાના
કપૂત, (૫) દુષ્ટ અથવા કુટુંબની આબરૂને વાળની નીચેનો ચહેરાનો ભાગ; the fore
બટ્ટો લગાડે એવો પુત્ર; a wicked son, head: () WL42l; the skull: (3)
a son who lowers or blemishes નસીબ, ભાગ્ય; luck, fortune, fate:
the prestige of his family. કપાલી, (૫) ભગવાન શંકર (ખાપરી
કપૂર, (ન) ઔષધી તરીકે ઉપયોગી એક એને હાર પહેરનાર એ અર્થમાં); Lord સુગંધી પદાર્થ; a medicinal fragrant Shiva (in the sense of one who substance, camphor:-કાચલી(-રી), wears a garland of skulls): (૨) (સ્ત્રી) ઔષધી તરીકે ઉપયોગી એક મૂળિયું; શિવભક્ત, અઘોરી બા; a devotee
a medicinal fragrant root કપૂરી, of Lord Shiva practising black
(વિ.) કપૂર જેવું, સુગંધી; like camphor, or evil arts.
fragrant: (૨) એ નામના પ્રકારનું

Page #131

પાટી
(નાગરવેલનું પાન); (a betel leaf) of a class so named.
કપોટી, (સ્રી.) કપોટુ, (ન.) રાટલી, વ.ની પેાપડી; the thin upper layer of a bread or a loaf, crust: (૨) પાતળું પડે કે છાલ; a thin layer or bark. પોત, (ન.) કબૂતર; a pigeon: (૨) હાલા; a kind of brown dove. પોલ(−ળ), (પુ.) ગાલ; one of the cheeks: -કલિપત, (વિ.) તદ્ન અનાવટી કે ઉપજાવી કાઢેલું, તદ્ન કલ્પિત કે અસ ભવિત; totally fabricated, totally imaginary or improbable. કપોળ, (વિ.) વાણિયાની એક પેટાજ્ઞાતિનું; belonging to a Bania-sub-caste. કપ્તાન, (પુ.) વડા ઉપરી કે અધિકારી;
or
the head or chief officer: (૨) આગેવાન; a leader: (૩) વહાણ કે આગબોટને વડે; the master captain of a merchant ship or a steamer: (૪) લશ્કરી ટુકડી કે એકમને 3; a commander of a troop or a unit of the army: (૫) રમતગમતના સંધને વા; a captain of a sport-team.
૭૬, (પુ.) શ્લેષ્મ; phlegm: (૨) ઉધરસ, ખાંસી; cough, bronchitis: (૩) ગળફા, ખળખા, લીંટ; mucus.
કન, (ન.) રાખને ઓઢાડવાનું કાપડ; a cloth to cover a dead body: (૨) શખપેટી; a coffin.
કફની, (સ્ક્રી.) ફકીરના લાંખા અભ્ભા; the long robe of a Muslim sage or ascetic: (૨) ફકીરી કે ત્યાગસૂચક વેશ; the dress signifying renunciation: (૩) લાંખું પહેરણ; a long shirt. ફા, (શ્રી.) નારાજ, નાખુશ; displeased, bitterly inclined; (૨) અધિત;
કમાડ
angry: “મરજી, (સ્રી.) નારાજી, નાખુશી; displeasure, bitter inclination. કોર્ડ, (વિ.) વિપરીત, અગવડભયું, મૂંઝવણભર્યુ; opposite, unsuitable, inconvenient, perplexing, confusing: (૨) મુશ્કેલ, કપરું; difficult, hard: (૩) ઉપાધિકારક; troublesome. કબજિયાત, (સ્ત્રી ) મળાવરોધ, બંધકોશ; constipation.
કબજા, (પુ.) હવાલા, ભેાગવટે; possession, custody: (ર) પકડ; a hold, a sway: (૩) સ્ત્રીઓનુ ક્રૂ કી બાંયનું બદન; a short-sleeved jacket-like outer garment for women, a blouse. કબર (કપ્રુ), (સ્રી.) ધેાર, મડદાને દાટથુ હાય એ જગ્યા; a grave: (૨) એના પરનું ચણતરકામ; a tomb: -સ્તાન, કબ્રસ્તાન, (ન.) મડદાં દાટવાનુ સ્થળ, a graveyard, a burial-ground. કબરી, (સ્રી.) ચેટલેા; a braid of hair: (૧) વેણી; a flower-ring
round a braid of hair.
કઅપ, (પુ.) (ન.) ધડ; a body without the head: (૨) રાહુ ગ્રહ; the planet Rahu or Dragon's Head. કમ(-પા)ટ, (પુ.)ચીજવસ્તુ મૂકવા માટેના ખાનાંવાળા ઊભા પાર; a cup-board. કમાડ, (વિ.) દુષ્ટ; wicked, malignant: (૨) ખેડાળ, કદરૂપું: ill-shaped, awkward, ugly: (૩) (ન.) ઇમારતી લાકડું; timber: (૪) (પુ.) ધાસના પૂળાની થપ્પી, ધાસ ભરેલું ગાડુ'; a stack of grass, a cart loaded with grass: બાડિયુ, (વિ.) બળવાન અને જાડું; strong and plump: કબાડી, (વિ.) આર્થિક વ્યવહારમાં દગાખેાર; fraudulent in financial dealings: (૨) દુષ્ટ, કઢંગુ', એડેાળ; wicked, haphazard, ugly: (૩) અપ્રમાણિક; dishonest:

Page #132

કબાબ
૧૨૭
કમખો
(૪) (પુ.) ઇમારતી લાકડાને વેપારી; a timber merchant: (૫) કઠિયારે; a wood-cutter, a woodman: કબડું, (વિ.) જુઓ કબાડી, (૨) (ન) Suucl rul; dishonest behaviour, wicked or fraudulent acts. કબાબ, (પુ.) માંસની એક તળેલી કે શેકેલી વાની; an article of food made
up of fried or roasted mutton. કબાલો, (૫) સાટું; a bargain. (૨) લેણુવેચાણનો કરાર; a written contract for sale or purchase: (3) વાયદાના વેપારમાં માલ આપવાનો દિવસ કે H121; the day or month on which goods sold in a forward market are to be delivered. કબી(બ), (અ) કઈ વાર, ક્યારેક, કદી;
at times, sometimes: sul sul, (અ) પ્રસંગોપાત્ત, કેઈ કોઈ વાર;
occasionally, sometimes. કબીર, (વિ.) મહાન, મોટું; great, large: (૨) (૫) કવિ, ભાટ; a poet, a bard: (૩) ભક્તકવિ કબીર; Kabir the great devotional poet:-પંથ, (પુ.) કબીરે સ્થાપેલે સંપ્રદાય: the sect founded by Kabir: -પંથી, (વિ) કબીરપંથનું અનુયાયી; follower of the Kabir-sect: કબીરો, (૫) કબીરપંથી સાધુનું પહેળા નું ભિક્ષાપાત્ર; a broad-mouthed begging bowl of
a mendicant of the Kabir-sect. કબીલો, (૫) બેરાંછોકરાં; wife and children (૨) કુટુંબનાં માણસે; members of a family: (૩) કુટુંબ; a family, a household. કબૂતર, (૧) પારેવું; a pigeon-ખાનું, (ન) કબૂતરને રાખવાનું સ્થળ કે પાંજરું; a pigeon-house, a pigeon case: (૨) ગંદુ સ્થળ; a dirty place.
કબૂલ, (વિ.) સ્વીકૃત, માન્ય, મંજૂર; accepted, acknowledged, confessed, recognised, agreed: 1,
બૂલાત, (સ્ત્રી) સ્વીકૃતિ, મંજૂરી, Hirudi; acceptance, confession, recognition, agreement: તનામું, કબૂલાતનામું, (ન) તપત્ર, કબૂલાતપત્ર, (પુ.) લેખિત કબૂલાત; a written agreement, confession or recognition (૨) લેખિત બાંયધરી; a written guarantee -મંજૂર, (વિ.) સ્વીકૃત, કબૂલેલું, મંજૂર; accepted, confessed, admitted, agreed: –વું, (સ. કિ.) એકરાર કરy to confess: (૨) સંમત થવું; to agree: (૩)
સ્વીકારવું કે માન્ય કરવું; to accept or recognise: (૪) બાયધરી આપવી; to guarantee; (૫) છૂટ કે રજા આપવી; to allow, to permit. (–5)ભારજા (સ્ત્રી) કર્કશા સ્ત્રી કે પત્ની;
a'quarrelsome woman or wife. કમ, (વિ) ઓછું, જરૂરિયાત કરતાં ઓછું; less, wanting, deficient:(2) 42104; bad: -અકકલ, (વિ.) મૂર્ખ; foolish (૨) ગમાર; idiotic, senseless: (૩) (સ્ત્રી.) મૂર્ખાઈ, અક્કલને અભાવ; foolish
ness, senselessness, lack of wisdom. કમકમવું, (અ. ક્રિ) ધ્રુજવું, ધૂણું કે
આઘાતથી કંપવું; to tremble, to quiver because of a shock. કમમાટ, (૫) (ટી), (સ્ત્રી) કમકમી, (સ્ત્રી) કમકમાં, (ન. બ. વ.) ધ્રુજારી, ઘણાથી કે આઘાતથી કંપવું તે; a trembling, a quivering or shuddering because of disgust or a shock: (૨) ધૃણા; disgust, repulsion (૩) ત્રાસ, ભય; trouble, horror: (૪) આઘાતજન્ય
વ્યથા; a shocking affliction. કમખે, (૫) સ્ત્રીનું કાપડું, કાંચળી; a woman's short under-garment.

Page #133

કમજાત
૧૨૮
કમળ
કમજાત, (વિ) અનૌરસ, વ્યભિચારથી જન્મેલું; illegitimate, born of adultery: (૨) નીચ કુળ અથવા જાતનું of low family or caste. (૩) હલકટ; mean, ignoble. કમર, (વિ) અશક્ત, નબળું; feeble, infirm, weak: કમજોરી, (સ્ત્રી) weakness, lack of strength, feebleness, infirmity. કમઠ, (મું) કાચ; a tortoise: (૨) વાંસ, વાંસડા; bamboo, a bamboo stick: (૩) વાંસની ચીપ, ખપાટ; a chip of bamboo. કમઠાણ, (ન) મેટે રસાલે, પરિવાર કે તંત્ર; a big retinue, family or establishment: (૨) અવ્યવસ્થિત સરસામાન; disarranged household articles or pieces of furniture; (૩) ઢંગધડા વિનાનું મોટું તંત્ર; a haphazard or mismanaged big establishment: (૪) બિનજરૂરી ધમાલ;
useless commotion. કમઠાયો, (પુ.) અનુભવી બાહેશ મિસ્ત્રી; an experienced, expert builder or mason: () Rieul; an architect, sculptor. કમઠાળ, (સ્ત્રી) ફાડેલા લાકડાને ટુકડે;
a splint or splinter of wood. કમતર, (વિ.) વધારે ઓછું; less: (૨). ઊરતું; lower: કમતરીન, (વિ) સૌથી
છું કે ઊતરતું; least, lowest. કમતાકાત, (વિ.) અશક્ત, નબળું; weak, feeble, infirm: (૨) (સ્ત્રી.) અશક્તિ, કમજોરી; weakness, infirmity. કમતી, (વિ) જુઓ કમ. કમન, (ન) અનિચ્છા; unwillingness: (૨) અભાવ, અપ્રીતિ; aversion, dislike, repulsion. કમનસીબ, (વિ.) દુર્ભાગી; unfortunate: (૨) દુઃખી; miserable: કમનસીબી,
(સ્ત્રી) દુર્ભાગ્ય, દુઃખ; misfortune, misery. કમનીય, (વિ) મોહક દેખાવવાળું; of a pleasant look: (૨) મેળવવાની કે ચાહવાની ઈચ્છા થાય એવું; desirable, lovable. (૩) સુંદર, મેહક; beautiful, fascinating, attractive. કમબખત, કમબખ્ત, (વિ.) દુર્ભાગી, કમનસીબ; unfortunate: (૨) દુઃખી; miserable: (૩) બદમાશ, પાજી; knavish, roguish: કમબખતી, કમબખ્તી ,(સ્ત્રી) દુર્ભાગ્ય; misfortunes (૨) દુઃખ; misery: (૩) બદમાશી, પાછપણું; knavery, roguery, dishonesty. કમર, (સ્ત્રી) કેડ, કડ; the waist:-પટો, -પટ્ટો, અંધ, (૫) કેડ ફરતો બાંધવાને પટ્ટો; a girdle, a waist band. કમલ, (ન) એક પ્રકારનો ફૂલછોડ; the lotus flower plant: (૧) એનું ફૂલ; the lotus flower: (૩) ગર્ભાશયનું મુખ; the mouth of the womb: -જા, (સ્ત્રી) દેવી લક્ષ્મી; Lakshmi, the goddess of wealth: કમલાકર, (પુ.) જેમાં કમળ ઊગતાં હોય એવું તળાવ કે સરોવર; a pond or lake in which lotus-plants grow: (૨) કમળાને સમૂહ; a collection of lotus-plants or flowers: કમલાક્ષ, કમલાક્ષી,(વિ.)કમળ જેવી સુંદર આંખેવાળું; having eyes as beautiful as the lotus flower: કમલિની, (સ્ત્રી) $nal 013; the lotus plant: (?) કમળથી આચ્છાદિત તળાવ કે સરોવર; a pond or lake covered with lotus-flowers. કમળ, (ન) જુએ કમલ. -કાકડી, (સ્ત્રી) કમળનું બીજ; a lotus-seed: -, (સ્ત્રી) કમળનાં ફૂલો ચડાવીને કરેલી પૂજ; a worship by offering lotus

Page #134

કમળી
flowers: (૨) ભક્તિભાવથી પેાતાનું મસ્તક છંદી દેવને અર્પણ કરવાના વિધિ; a ceremony in which a devotee cuts off his own head and offers it to a deity or a god. કમળી, (સ્ત્રી.) કમળો, (પુ.) એક રાગ જેમાં આખા પીળી થાય છે; jaundice (a disease): (૨) ઈાં; દ્વેષ; envy, grudge: (૩) પૂ`ગ્રહ, વિકૃત દૃષ્ટિ; a prejudice, a partial view. કેસ'ડળ(−Q) (૩), (ન.) સાધુનુ' જલપાત્ર; an ascetic's water-pot: (૨) મથાળે અગાળાકાર હાથાવાળું પ્રવાહી પીરસવાનું એક પ્રકારનું પાત્ર; a kind
of bucket or vessel with a semicircular handle on the top used in serving liquids.
કસાઈ, (સ્ત્રી.) કમાણી, રળતર; earnings: (૨) લાભ, નફા; gain, profit: કમાઉ, (વિ.) earning.
કમાડ, (ન.) બારણુ; a door. કમાણી, (સ્ત્રી.) જુઓ કમાઈ.
કમાન, (સ્રી.) ધનુષ, કામડું; a bow: (૨) કામઠાના આકાર કે એવા આકારવાળી વસ્તુ; an arch: (૩) યત્ર, વ. ની કમાન અથવા સ્થિતિસ્થાપક ગુણવાળુ' ગૂંચળુ'; a spring. માલ, (વિ.) સપૂર્ણ, સિદ્ધ; perfect, complete, achieved, fulfilled: (૨) ace; best, excellent: (૩) સુંદર; beautiful, splendid: (૪) અસાધારણ; extra-ordinary: (૫) (સ્રી.) પરાકાષ્ઠા, સીમા, હદ; climax, a boundary, a limit, a border. માલિયો, (પુ.) હીજડા, નપુસક; a eunuch, an impotent or sexless person: (૨) નિજ માણસ; a castrated man, a shameless or an impudent person. કમાવવુ, (સ. ક્રિ.) (ચામડું, વ.) કેળવવું; to tan (hide, etc.): (૨) કમાણી પ/ગુજરાતી ગુજરાતી અંગ્રેજી
૧૨૯
કમાત
કરાવવી, રળાવવું; to cause to earns (૩) લાભ કરાવવેા; to benefit. કમાવીસદાર, (પુ.) જુ ફુમાવીસદાર. કમાવુ', (સ. ક્રિ.) રળવુ, કમાણી કરવી; to earn: (૨) લામ કે નફે કરવા; to gain, to profit.
કમી, (વિ.) એન્ડ્રુ, કમ; less, in small amount or proportion: (૨) અધૂરું, ઊષ્ણુ'; wanting, deficient, short of: (૩) (શ્રી.) એછપ, ઊણપ, તંગી; a deficiency, a shortage, scarcity. કમીન, (વિ.) હલકટ સ્વસાવતું, નીચ; mean, low.
મીના, (સ્રી.) ઓછપ, તંગી, ખે; deficiency, scarcity, shortage, want: કસીનુ', (વિ.)કમીત, પામર, ક ંગાળ, malignant, mean, low, wretched. કમુરત, (ન.) અશુપ્ત સમયના ગાળા કે મુહૂત; an inauspicious period of time or hour: કમુરતાં, (ન. બ. વ.) અમ મુહૂતના દિવસે અર્થાત્ સૂનું ધનુ અને મીન રાશિનું સંક્રમણ (૧૫મી ડિસેમ્બરથી ૧૪મી જાન્યુઆરી અને ૧૫મી માર્ચથી ૧૪મી એપ્રિલ); inauspicious days i.e. the two months during which the sun transits through the Sagittarius i.e. the ninth house of the zodiac (Dec. 15th to Jan. 14th) and through the Pisces, the twelfth house of the zodiac (March 15th to April l4th):(૨)આ બે માસમાં લગ્નાદિ શુભ કાર્યો થતાં નથી; auspicious ceremonies like marriage, etc. are not performed during thesetwomonths. કમોત, (ન.) અસ્વાભાવિક કે આકસ્મિક મરણ; unnatural or accidental death:
કમોતિયું, (વિ.) કમાતે મરેલુ ; having died unnaturally or accidentally: (૨) કમાતે મરે એવું; likely to die

Page #135

મે
૧૩૦
કરાક(ગી)
unnaturally or accidentally. (3) (લા.) સાહસિક; enterprising, rash કમોદ, (સ્ત્રી) ઊંચી જાતના ચોખા; high
quality rice. કમોસમ, (સ્ત્રી) ખરાબ હવામાન; bad
weather: (?) 48144 *d; bad season: (૩) અયોગ્ય સમય; improper time. કમર, (સ્ત્રી) કમર, કેડ; the waist.
ચું, (સ.) (વિ) (પ્રશ્નાર્થ) કેણ, શું which, what કર, (૫) હાથ; the hand: (૨) વેરે,
જકાત, મહેસૂલ; a tax, a duty, a toll, land-revenue (3) હસાઈ, લાગ; a customary or traditional demand or right: (૪) હાથીની સૂંઢ: an elephant's trunke (૫) કિરણ; a ray: (૧) Onlaştı;a sign for the number two. ટકટિયો, (વિ.) બરધારી; armoured, furnished with a protective covering. કરટી, (સ્ત્રી) શબનેલઈ જવાની ખપાટિયાની
પાટ, ઠાઠડી; a bier to carry a corpse. કરકરિયાવર, (૫) જુઓ કરિયાવર. કરકરું, (વિ.) દળેલું છતાં દાણાદાર; grounded or powdered but granular, roughly grounded or powdered. કરકસર, (સ્ત્રી.) બિનજરૂરી ખર્ચાનો કપ, વસ્તુની વપરાશામાં વ્યય કે બગાડને 24GL14; frugality, economy, thrift: કરકસરિયું, (વિ.) કરકસર કરે એવું; frugal, economical, thrifty. કરચલી, કરોલી(–ળી), (સ્ત્રી) જુઓ
કરચલી. કરકોલવું, (સ. કિ.) ટુકડે ટુકડે કોતરીને 2419; to eat little by little with frequent bites. કરગરવું, (કગરવું), (અ. ક્રિ.) કાલાવાલા કરવા, દીનતાપૂર્વક આજીજી કરવી; to entreat. implore or request humbly or slavishly
કરચ, (સ્ત્રી.) નાને પાતળે ટુકડે, પાતળી કકડી; a scrap, a clipped or cut off fragment or particle. કરચલી(–ળી), (સ્ત્રી.) સપાટી સંકેયાવાથી પડતી ગડી કે રેખા; a wrinkle, a fold, a ruffle, કરચલો, (કું.) કરચલું, (ન) એક પ્રકારનું
જળચર પ્રાણી; a crab. કરચો, (૫) હજામત કરાવ્યા પછી રહી જતા ઝીણા વાળ; fine stubs of hair remaining after shaving: (2) 469? ર્યા પછી બાકી રહેતાં હૂંઠાં કે ખૂપા; stubs or stumps of harvested plants or cut off trees. કરજ, (ન.) દેવું, દેણું; a debt: -દાર, (વિ.) દેવાદાર; indebted:(૨) (પુસ્ત્રી .ન.) દેવાદાર વ્યક્તિ; a debtor: કરજાઉ, (વિ.) કરજ તરીકે કે વ્યાજે લીધેલું; borrowed
or taken as a debt or on interest. કરજાળી, (સ્ત્રી) કાજળ તરીકે વાપરવા માટે દીવાની મેશ ભેગી કરવાનું માટીનું પાત્ર; an earthen pot for collecting a lamp's soot to be used as collyrium. કરડ, (સ્ત્રી.) બચકું, ડંખ; a bite,a sting (૨) બચકું ભરવું કે ડંખ મારવો તે a biting or stinging -૭, (વિ.) કરવાની વૃત્તિ કે ટેવવાળું; inclined or habituated 10 bite or sting: - (સ. કિ.) બચકું ભરવું, ડંખવું; to bite, to sting: (૨)અતિશય ખૂંચવું; to pinch
intensely. કરડાકી–ગી), (સ્ત્રી.) વાણીને કટાક્ષ વક્રોક્તિ, a verbal satire or irony: () માર્મિક્તા; sarcasm: (૩) સ્વભાવની 243315; stiffness of temperament: (૪) અસમાધાનકારક વલણ; an unaccomodating or uncompromising attitude: (૫)કઠારતા, સખતાઈ; austerity harshness, severity.

Page #136

૧૩૧
કરભષણ
કરવું, (વિ.) ઉમ, આકરું, સખત; strict, intense, severe: (૨) ત્રાસદાયક, oppressive, harassing: (3) $812; barsh, hard-hearted: (*) (4:04; cruel. કરવું, (ન) સ્ત્રીઓનું એક પ્રકારનું કાનનું ઘરેણું; a kind of women's ornament for the ears. કરડો, (૫) ઘણાં ગૂંચળાવાળી વીંટી; a
(finger) ring with many folds or twists: (૨) એક પ્રકારનું સેનાનું ઓજાર;
a kind of goldsmith's tool. કરણ, (ન) કોઈ પણ યિાનું સાધન, an
instrument or an implement of any action; (૨) કારણ; a cause: (૩) હેતુ, ઇરાદઃ intention, motive, purpose: (૪) કાર્ય કરવું તે; action, a doing: (4) B4; an organ of sense: –હાર, (વિ.) કરનારું; doing: (૨) કરવાની પ્રેરણા આપનારું; inspiring
or motivating action. કરણ, (સ્ત્રી) આચરણ; behaviour: (૨) કમ, કર્મોનો સમૂહ, સારાનરસાં કર્મો, પુણ્ય 7791 414; action, a deed, deeds collectively, good and bad deeds: (૩) ચમત્કાર; a miracle: –ચ, (વિ.) કરવા યોગ્ય; worth doing. કરતલ, (ન.) હથેળી; the palm of the
hand. કરતાલ(–ળ), (ન) તાળી પાડવી તે; a clapping by the palms (૨) ઝાંઝ, કાંકી-ડાં; a pair of cymbals. કરતુંકારવાં, (વિ.) સર્વસત્તાધીશ; having all or absolute powers or authority, autocratics (૨) મુ-પ, આગેવાન; chief, leading (૩) વ્યવસ્થા } $12611? $24413'; managing or exe: cutive: (૪) વર્ચસ્વવાળું; having sway. કરતક, (ન.) દુષ્ક: a wicked or sinful aci: 2217491; sinful behav.o.s.
કર૫(અ), (૫) કડપ; strictness: (૨) દાબ, અંકુશ; control, restraint: (૩)
Ell}; awe, threatening attitude. કરપલ્લવ, (કું.) હાથરૂપી પાંદડાંનું ઝુમખું; the palm and fingers as a bunch of leaves: () ustalil; the palm and fingers: (૩) કોમળ હાથ a tender hand or palm: કર૫લવી, (સ્ત્રી) હાથની આંગળીઓના સંકેતથી વાત કરવાની Cast; the art of talking or expression with the signs or postures of fingers: (૨) હાથને સંકેત કે ઈશારે; a sign or signal by the hand. કરપવું, (સ. કિ.) જુઓ કરકેલવું: (૨) થોડું થોડું કાપવું; to cut or shear off little by little. કરપી, (સ્ત્રી) નકામું ઘાસ કાપવાનું ખેડૂત કે માળીનું જાર; a farmer's or a gardener's weeding tool, a harrow. કરપી, (વિ.) લેબી, કંજૂસ; greedy,
miserly. કરપીણ, (વિ.) કમકમાટીભર્યું; shocking and disgusting, horrible? (૨) નિર્દય; cruel, cold-blooded, remorseless. કરબડી, (સ્ત્રી) જુઓ કરપી: (૨) પક્ષીઓ માટે ચણ નાખવાનું ટીંગાતું વાસણ; a hanging vessel containing grains
for birds. કરવું, (સ. કિ.) નકામું ઘાસ દૂર કરવું; to remove or cut off useless grass or weeds. કરભ, (પં) હાથીનું બચ્ચું; an elephant's cub: (૨) નાની ઉંમરનો હાથી; a young elephant: (૩) ઊંટ; a camel: (૪) ઘંટનું બચ્ચું, બત; a camel's calf. કરભાર, (પુ.) કરવેરાનો બેજો; the
burden of taxation. કરભષણ,(ન.)હાથનું ઘરેણુંan ornament for the hand: (૨) દાન; alms-giving: (૩) પતિ; the husband.
doing.

Page #137

કરમ
૧૬૨
કરાડી
કરમ, (ન) કર્મ, કૃત્ય, આચરણ; an act- ion, a deed, behaviour: (૨) દુષ્કૃત્ય, 414; a wicked act, a sin: (3) ભાગ્ય, વિધાતા; fortune, fate: (૪) પૂર્વજન્મનાં કર્મફળ; fruits or results of the actions of previous births: -કથા, -કહાણી, (સ્ત્રી.) વ્યક્તિનાં દુર્ભાગ્ય કે દુઃખની કથા; the story or history
of one's misfortune or sufferings. કરમ, (૫) કૃમિનો વ્યાધિ; a disease marked by worms in the stomach: (૨) એવું જીવડું; such a worm, a belly-worm. કરમદી, (સ્ત્રી) -દો, (૫) એક પ્રકારનું ફળઝાડ; a kind of fruit tree: કરમ, (ન.) એનું ફળ; its fruit. કરમાવું, (અ. ક્રિ) ચીમળાવું; to wither,
to fade away. કરમી, (વિ.) ભાગ્યશાળી; lucky, fortunate: (2) 414c; rich, wealthy, prosperous. કરોડ, (સ્ત્રી) મરડાટ, મરડ; a sprain, a wrench, a twist of a limb: (2) 61215; graceful bending, wriggling or twisting of the waist while walking -૬, (સ. કિ.) (અંગ, વ.) મરડવું; to sprain, to wrench to twist a limb: () 4249; to bend or wriggle the waist gracefully while walking: કરમોડાવું, (અ. ક્રિ) મરડાવું; to be sprainedઃ (૨) લચકાવું; to cause to bend or lower the waist gracefully. કરવઠુ, (ન) નાળચું; a spout. કરવડો, (૫) નાળચાવાળો લેટે; a pot
or receptacle with a spout. કરવત, (સ્ત્રી.) (ન) (લાકડાં, વ) વહેરવાનું
એક ઓજાર; a saw કરવતિયો, (૫) વહેરણિ; a sawyer કરવતી, (સ્ત્રી.) Hil 5200; a small saw.
કરવ, (વિ.) પાકપાણી ઓછાં થયાં હોય
એવું (વર્ષ); having scanty or meagre or smaller crops a year): (૨) (ન) અર્ધ દુકાળ; a semi-femine,
scarcity of crops. કરવાલ, (સ્ત્રી.) (-), (ન) તલવાર; a
sword. કરવું, (સ. ક્રિ.) યોજવું, બનાવવું, આકાર 241401; to do, to make, to construct, to shape, to mouldઃ (૨) ઘડવું, નિર્માણ કરવું; to forge, to make, to manufacture: (3) 2112129; to perform, to act, to behave: (૪) ઉપજાવવું; to produce, to originate: (૫) પ્રવૃત્ત થવું કે રહેવું; to be or remain active. કરયો, (૫) કરવાની શક્તિવાળે અથવા જાણકાર; having the power or knowing the methods of doing or performing. કરશણ, (ન.) ખેતી; farming, agriculture: (૨) વાવેતર, રોપણી; sowings: (૩) ઊભા પાક;standing crops ) કણસલું,
**; a spike or ear of corn. કરંક, (૫) (ન.) હાડપિંજર; a skeleton:
(૨) (લા.) રાબ, મડદું; a corpse. કરંડિયો, (૫) વાંસ કે નેતરનો ટોપલો; a _bamboo or cane basket: કરંડિકા, (સ્ત્રી) એવો ના ટોપલ, ટોપલી; a
small such basket. કરા, (પું. બ. વ.) વરસાદરૂપે પડેલા બરફના ટુકડા; hail, hail-stones, pieces of ice fallen as rain. કરાડ, (સ્ત્રી) ઊભો ખડક; a steep rocks (૨) ભેખડ; a steep hanging rock on a river bank: (૩) પર્વતો વચ્ચેની ખીણ; a mountain valley, a rift. કરાડી, (સ્ત્રી) જુઓ કરાડ (૨) નદીને 24251 bili; a rocky river bank:

Page #138

કરાડા
(૩) ધરે; a pool of water in a river bed: (૪) સેાનીનું એક પ્રકારનુ આાર; a kind of goldsmith's tool. કરાડો, (પુ.) જુએ કરાડઃ (૨) વહેરવાનું લાકડું મૂકવાનુ ચોકઠું; the frame holding wood for sawing.
કરાણી, (પુ.)વહાણ કે આગમેટને સામાન્ય અધિકારી, કારકુન કે ભંડારી; an ordinary officer, clerk or a store keeper of a ship or a steamer. કરામત, (સ્રી.) ચમત્કાર; a miracle: (૨) ન†; magic: (૩) બનાવટ; illusionary thing, artifice: (૪) કારીગરી, કસબ; workmanship, artistry, craftsmanship: (૫) હિકમત, ચાતુરી; a contrivance, a fine trick, skill, expertness, adeptness, ingenuity, deftness: કરામતી, (વિ.) કરામતવાળું; having the above qualities. કરાર, (પુ.)લેખિત કખાલે કે કબૂલાત; a written contract or agreement: (ર) વચન, સ્વીકારપત્ર; a promise, a letter of acceptance or recognition: (૩) એ કે વધારે રાષ્ટ્રો વચ્ચેની સંધિ; & political treaty: (૪) પીડા કે દુ:ખનુ શમન; pacification or lessening of pain or trouble: (૫) શાંતિ, સુખચેન; harmony, tranquility, peace, confortઃ નામુ, પત્ર, (ન.) લેખિત સંધિ કે સનજૂતી; a written treaty or agreement: (૨)દસ્તાવેજ; a document. કરાલ(−ળ), (વિ.) ભયંકર, બિહામણું;
horrible, dreadful, frightful: (૨) કàાર; harsh: (૩) તીત્ર, ઉત્ર; intense, severe: (૪) ઊંચુ'; high, lofty. કરાંજવુ, (અ. ક્રિ.) માટા અવાજે ખેાલવું;
to speak loudly or noisily: (૨) મળવિસર્જન માટે આંતરડાંને ઉત્તેજવાં કે જોર આપવું'; to stimulate the bowels
૧૩૩
કરુણા
or exert pressure with a view to discharging excrements. કરાંઠી, (સ્રી.) કપાસ, વ.ની સૂકી ડાંખળી; a dry stalk of a cotton-plant, etc. કરિણી, (શ્રી.) હાથણી; a female elephant.
કરિયાણું, (ન.) તેમ્નના, મસાલા, એસડિયાં,
૧.; spices, condiments, drugs, herbs, etc. grocery.
કરિયાતું, (ન.) ઔષધ તરીકે ઉપયાગી એક અતિશય કડવી વનસ્પતિ; a very bitter but useful medicinal herb. કરિયાવર, (પુ.) પહેરામણી, કન્યાને લગ્ન બાદ વળાવતાં પિતાએ વરપક્ષને આપેલી ભેટા, ૧.; money, gifts, etc. given by a father to the bridegroom's side at the end of the daughter's marriage.
કરી, (પુ.) હાથી; an elephant. કરી, (સ્ત્રી.) (રાગીનુ) પથ્યાપથ્ય, પરહેજી; (a sick person's) discretion for food, etc.: (૨) અણુì; a workers holiday or day of rest. કરી, કરીને, (અ.) ને અંગે, –ને કારણે; because of, for the reason that: કરીને, (અ.) નામે, નામને; namely, so named.
કરીમ, (વિ.) દયાળુ; pitiful, merciful, compassionate: (૨) માયાળુ; kind: (૩) ઉદાર; liberal; large-hearted. કરણ, (વિ.) દયાજનક; pitiable, pathetic, tragic: (ર) શાકકારક; mournful, sad, sorrowful.
કરુણા, (સ્ત્રી.) અનુકંપા, દૈયા; compassion, mercy, pity: (૨) માયાળુપણુ; kindness: કરુણાંત, (વિ.) (સાહિત્યકૃતિ); with a tragic end, ending in a tragedy, (literary work):

Page #139

રૂપ(-૫)
(૨) (ન.) કરુણાંત સાહિત્યકૃતિ; a tragedy, a literary work with a tragic end. રૂપ(પુ), (વિ.) બેડાળ, કદરૂપું; illshaped, ugly.
remnant
કરે (-હું), (ન.) જુએ. ખરેતુ: (૨) ધીમાં રહી ગયેલા છારાના ભાગ; part of curds in ghee. કરેડી, (સ્ત્રી.) જુએ ચિરોડી, કરેણ (કણર), (સ્ત્રી.) ઝેરી ફૂલઝાડ; poisonous flower plant. કરેણ(−ણ), (પુ.) હાથી; an elephant: (૨)(સ્ત્રી.) હાથણી; a female elephant. કરેળી, (સ્ત્રી.) ભયંકર ચીસ; a terrible scream: (૨) ભ્રમ, ચીસ; a loud scream or cry: (૩) ધનેા ફૂંફાડા; an angry frown: (૪) ક્રેાધાવેરા; an angry fit or excitement. ચુ, (ન.) દીવાલના મથાળાનું, છાપરાના ટેકારૂપ ઢળતું ચણતર; sloping construction work on the top of a wall, supporting a roof. કરે, (પુ.) મકાનની બાજુની દીવાલ; a side-wall of a building.
કરાડ, (સ્ત્રી.) શરીરનું પાસુ; one of the sides of the body.
કરા, (ન.) રૂઢિ, પ્રણાલી; a custom, a tradition: (૨) રૂઢિગત ધામિર્માંક વ્રત કે વિધિ; a traditional religious vow or ceremony or ritual.
કરોડ, (પુ.) એક સે લાખ; a crore, ten millions: -પતિ, ફરાડાધિપતિ, (પુ.) અતિશય શ્રીમંત માણસ, કડ રૂપિયાની મૂડી ધરાવતા માણસ; a multimillionaire.
કરાડ, (સ્રી.) ખરડાની સાંકળ જેવી હાડમાળા; the spinal cord of bones: (૨) ખરàા; the spine: રજ્જુ, (પુ.) કરોડમાંથી પસાર થતું. મન્નનું દેરડું; the spinal cord.
૧૩૪
'રિપ્રયાગ
કરોળિયો, (પુ.) આઠે પગવાળું જીવડું; a spider: (૨) ચામડીના એક રેગ; a
skin disease.
ક', (ફકટ-કટક), (પુ.) કરચલા; ૩ crab: ક રાશિ, (પુ.) the fourth sign of the zodiac, Cancer. કટિ(-ટી), (સ્ત્રી.) કાકડી; cucumber. ફફટી, (સી.) જુઆ કરકટી.
કર, (વિ.) કઠણ, સખત; hard: (૨) નર; solid: (૩) ખરબચડું; rough, uneven, unpolished
કૅશ, (વિ.) અપ્રિય, કંટાળાજનક(અવાજ); boring, harsh, tiresome, tedious (sound): (૨) આકરું, ઉગ્ર; severe, intense: (૩) નિય; pitiless, cruel remorseless: (૪) કંડાર; harsh, cold blooded: ફશા, (સ્રી.) (વિ.) કજિયાખાર સ્ત્રી કે પત્ની; a quarrelsome woman or wife.
ફણ, (પુ.) કાન; one of the ears: (ર) (ભૂમિતિ) કાટખૂણ ત્રિ¥ણમાં કાટખૂણાની સામેની ખાજુ; (Geom.) the hypotenuse: (૩) સુકાન; the steering or the helm of a ship: ~ધાર, (પુ.) સુકાની, નેતા; a pilot, a lhelmsman, a leader: -પટલ, (ન.) કાનને પડદા; the ear drum. કણિકા, (સ્રી.) કળી; a bud:(૨) ખીજક્ષ; a seed-vessel, a seed-bag: (૩) વચલી આંગળી; the middle finger: (૪) હાથીની સૂંઢની અણી; point of an elephant's trunk. કણન્દ્રિય, (સ્રી.) સાંભળવાની ઇંદ્રિય; the
organ of hearing: (૨) કાન; one of the ears.
કન, (ન.) કાપવાની અથવા કાતરવાન ક્રિયા; the acts of cutting, clipping or cropping. તરિત્રયોગ, (પુ.) વ્યાકરણને મૂળભેદ the active voice of grammar.

Page #140

ક વ્ય
કવ્ય, (વિ.) કરવા યોગ્ય; worth-doing: (૨) (ન.) કમ, કામ; an action, a work, a deed: (૩) ક્જ; duty, obligation: (૪) વન; behaviour. ર્તા, (વિ.) કરનારું, ઉત્પન્ન કરનારું, બનાવનારું; doing, creating, originating, making: (૨) (પુ.) કરનાર, ઉત્પન્ન કરનાર કે બનાવનાર માણસ; a doer, a creator, an originator, a maker: (૩) લેખક, કવિ; a writer, an author, a poet: (૪) (વ્યા.)ક્રિયાપદના કર્તા; (gram.) the subject of a verb: -હર્તા, હા, (પુ.) ઈશ્વર; God: (૨) સ સત્તાધીરા વ્યક્તિ; the person with highest authority or powers, a dictator: (૩) મુખ્ય ૐ આગેવાન વ્યક્તિ; a leader.
કર્યું, (વિ.) જુએ કર્તા: –ન્ત્ય, (ન.) નિર્માણ રાક્તિ; the power of doing or creating, potentiality. કર્દમ, (પુ.) કીચડ, કાદવ; mud. પટ, (ન.) કાપડ; cloth: (૨) કપડું; an article of dress, a garment: (૩) ચીંથરું; a rag.
કપર, (ન) ખાપરી; the skull: (૨) ઠીકરુ'; a fragment of an earthen pot or vessel.
કપૂર, (ન.) કપૂર; camphor.
કમ, (ન.) ક્રિયા; action: (૨) કામ; work, deed: (૩) કેઈ પણ પ્રવ્રુત્તિ; any activity: (૪) ધંધો, વ્યવસાય; business; profession: (૫) નસીબ, પ્રારબ્ધ; fortune, fate: (૬) પૂર્વજન્મનાં કૃર્યો; actions or deeds of previous births: (૭) દુષ્કૃત્યુ!; wicked deeds: (૮) કર્તવ્ય, ફરજ; duty: (૯) આચરણ; behaviour: (૧૦) ધાર્મિક પ્રવૃત્તિ, વિધિ કે વ્રત; religious activity, ceremony, performance of a religious vow: (૧૧) (વ્યા.) ક્રિયાપદનું ક; (Gram.)
૧૩૫
ક્રમ નિઝ
an object of a verb: -કાંડ, (ન.) ધાર્મિક ક્રિયા અને વિધિએને લગતા વેદને ભાગ; the section of the Vedas dealing with religious rites and ceremonies: -ક્ષેત્ર, (ન.) -ભૂમિ, (સ્ત્રી.) કમાઁ કરવાનું ક્ષેત્ર; the field or place of actions or deeds or activity: (૨) ધામિક કૃત્ય અર્થાત્ આધ્યાત્મિક પ્રવૃત્તિ કરવાના પ્રદેશ; a region or country fit for undertaking religious or spiritual activities: (૩) ભારત; India: ચંડાળ, (પુ.) અત્યંત નીચ કર્મો કરનાર, દુરાચારી, મહાપાપી માણસ; one who does the most wicked acts or deeds, an extremely wicked person; ઢ great sinner, a devilish man: -હૈં, (વિ.) ફરજ અથવા ધતું ચીવટથી પાલન કરનારું ; keen on fulfilling duties, obligations and observing religious rules: (૨) ક્રિયાશીલ, પ્રવૃત્તિમય; active, engrossed in creative work: (૩) માહ્ય સ્વચ્છતા અને પવિત્રતાનુ આગ્રહી; insistent on external cleanliness and purity. કમણિપ્રયોગ, (પુ'.) વ્યાકરણના સહ્યભેદ; the passive voice in grammar. કર્મણ્ય, (વિ.) હેાશિયાર, આવડતવાળુ, કુરાળ; adept, clever, efficient, skilful, deft: (૨) (ન.) પ્રવૃત્તિ; activity: (૩) ઉદ્યમ; diligence, industry: (૪) ઉદ્યોગ; occupation, vocation, business, profession, industry. કનિષ્ઠ, (વિ.) કમ કાંડનું ચુસ્તપણે આચરણ કરનાર; strictly observing or performing religious rites: (૨) ધાર્મિ ક બાબતેામાં ચુસ્ત; strictly religious; conservative about religion: (૩) કર્તવ્યપરાયણ; eager to fulfil one's duties; dutiful.

Page #141

કર્મવિપાક
૧૩૬
લબલ
કમવિપાક, (૫) પૂર્વજન્મનાં કર્મનું ફળ;
the outcome, effect or result of the deeds of previous births. કમવીર, (વિ) (૫) ફરજ બજાવવામાં કે કર્મ કરવામાં ઉમંગી અને બહાદુર (માણસ); (one who is) zealous and brave in performing duties and actions,
chivalrous, heroic. કર્મસંગ, (પુ.) પ્રારબ્ધને યોગ,
આકસ્મિક મિલન કે બનાવ; a stroke of fate, an accidental meeting, union
or happening. કહીણ-૭), (વિ.) દુર્ભાગી, કમનસીબ;
unfortunate: (૨) દુઃખી, કંગાલ; miserable, wretched. કમિષ્ઠ, (વિ.) કર્મ કરવાના ઉમંગવાળું; zealous to perform actions or deeds. (૨) ફરજ અને ધાર્મિક વિધિઓનું પાલન કરનારું; dutiful and keen on performing religious rites: (3) 5214; efficient, deft, clever: (૪) ઉદ્યમી; diligent, industrious. કર્મેન્દ્રિય, (સ્ત્રી.) પાંચ ઇન્દ્રિમાંની એક
one of the five organs of senses: (૨) જુએ ઈદ્રિય. કર્ષ, (૫) સેનું, ઝવેરાત, વ. માટેનાં તોલનું પ્રાચીન પ્રમાણ (આશરે ૫/૬ તલા); an ancient standard weight for gold, jewellery, etc. (about áth of a tola): (૨) એક પ્રાચીન સિકો; an ancient coin (૩) ખેંચાણ; pulling, dragging: (8) 2319; cultivation (૫) તંગ પરિસ્થિતિ કે વાતાવરણ tension –ક, (પુ.) ખેડૂત; a farmer, a ploughman, a peasant, a cultivator: (૨) (વિ.) ખેંચે કે આકર્ષે એવું; apt to pull, drag or attract: –ણ, (ન.) ખેતી, ખેડાણ, farming, cultivation (૨) ખેંચાણ; pulling: (૩) આકર્ષણ; attraction.
લકલ, (૫) કલરવ; chattering of birds. કલકલાટ, (૫) ઘોંઘાટ; uproar, loud mixed noises, rowdyism. કલકલિય, () એક પ્રકારનું પક્ષી; a
kind of bird. કલગી, (સ્ત્રી) મસ્તક અથવા મુગટનું ધરેણું; an ornamental crest: (૨)
421 Bui; a nosegay. કલર, (ન.) પત્ની; wife. કલદાર, (વિ.) ભારતમાં અંગ્રેજી ચલણને (સિક્કો); of the British currency in India (a coin): (૨) (પુ) રૂપિયો કે
BIS y Cartel; a rupee or a coin. કલન, (ન) સમજવું કે કળી જવું તે; an act of understanding or grasping; deciphering, an act of knowing the secret or, making out: (૨) ગ્રહણ કરવું કે પકડવું તે; a grasp, a seizure: (૩) તદ્ન પ્રાથમિક 24974121 och; primary state of conception (in the embryo), a zygote: ગણિત, (વિ.) ઉચ્ચ ગણતરીને લગતું; pertaining to higher calculations (૨) (ન.) ઉચ્ચ ગણતરીને લગતું ગણિતશાસ્ત્ર; calculus. કલના, (સ્ત્રી) ગ્રહણ, કળી જવું તે; a grasp, a conception, realisation of a secret: ) HEIN; an estimate: (૩) જાણકારી, પિછાન; recognition, realisation. કલપ(-ફ), (૫) વાળને કૃત્રિમ રંગ
લગાડવા માટે પદાર્થ; a hair-dye. કલપવું, (અ. કિ.) કલ્પાંત કરવું, શોક
$mai; to wail, to mourn: (?) પસ્તાવું; to repent: (૩) ઝૂરવું; to
pine for: (૪) ઝંખવું; to yearn. કલબલ, (સ્ત્રી) કલબલાટ, (૫) જુઓ કલકલાટ.

Page #142

મ
કેલમ, (સ્રી.) લખવાનુ કાઈ પણ સાધન, લેખિની, લેખણુ; of any means writing, a pen, a writing reed, a fountain penઃ (૨) હસ્તાક્ષર; handwriting: (૩) લેખનશક્તિ, લેખનકલા; the art or power of writing:(૪) ચિત્રકામ કરવાની શક્તિ કે ક્લા; the art or power of painting or drawing: (૫) ચિત્રકારની પીંછી; apainter's brushઃ (૬) વાવવા માટેની ઝાડની ડાળખી કે કલમ; a graft or a sapling of a tree for planting: (૭) કડિકા; a stanza, a paragraph: (૮) કરાર ૩ દસ્તાવેજની શરત; a term or condition of an agreement or document: (૯) લિપિ કે ભાષા; a script or language: `દી, (સ્રી.) ક્રમવાર કંડિકાઓ પાડીને કરેલું' વ્યવસ્થિત લખાણ; orderly, item by item patagraphed writing: (૨) શ્તી, ઢાંચ; an attachment, an order for confiscation: (૩) જપ્ત કરેલી વસ્તુઓની ચાદી; a list of things got by attachment or confiscation: (૪) કરાર; an agreement: વાર, (અ.) કડિકા પ્રમાણે ક્રમવાર, વ્યવસ્થિત; item by item, in regular paragraphs, orderly: લમી, (વિ.) કલમ કરીને રાપેલુ (ઝાડ); grafted (plant). કલમી, (પુ.) એક પ્રકારના ચાખા; a kind of rice.
૧૩૦
લમી, લમીન, (સ્ત્રી.) વહાણના ખીન્ને તાને મૂત્રા થંભ; the second and smaller mast of a ship: (૨) એના પરના નાના સઢ; smaller sail on it. લમો, (પુ.) કુરાનનું સૂત્ર; a hymn of the Holy Quran: (૨) મુસ્લિમેાનુ દીક્ષા વાકય કે શ્રદ્ધાવાકચ; an Islamic confession of religious faith.
કલા(−ળા)
કલરવ, (પુ.) મધુર ક્લુ પ્રિય અવાજ (પક્ષીઓને); sweet sonorous sound (of birds). લરાળ, (પુ.) જુએ લલાટ, લરવ. લવવુ, (સ. ક્રિ.) પજવવું, ખીજવવુ'; to tease, to annoy, to harass. લવા, (પુ.) કાળિયેt; a mouthful, a morsel: (૨) લગ્નવિધિ બાદ કન્યાપક્ષ તરફથી વરરાજા માટે મેકલાતા કસાર; a sweet preparation of wheat sent for the bridegroom from the bride's side just after the marriage ceremony is over. ફ્લશ, (પુ.) જુએ કળશ. કલશાર, (પુ.) જુઓ કલરવ. લહ, (પુ.) કંકાસ, અણુબનાવ; discord, unfriendly relation: (૨) કજિયા, લડાઈ; a quarrel, a brawl, a strife. લક, (ન.) ડાધ; a blot: (૨) ખટ્ટો, અનામી, લાંછન; a blemish, disgrace, disrepute: (૩) ખેાટા આપ; a wrong blame or accusation or allegation: કલ`તિ, (વિ.)કલ ક પામેલુ ; tarnished, blemished, disreputed. કલકી, (વિ.) કલક્તિ; tarnished, blemished: (૨) (પુ.) ચંદ્ર; the moon. કલફી(–ગી), (પુ.) જુએ કહ્કી. લંદર, (પુ.) ફકીર; (muslim) mendicant or asceticઃ (ર) મદારી; a juggler: (૩) આત્મસંતુષ્ટ માણસ; a self satisfied man: (૪) વણસંકર વ્યક્તિ; a person of mixed castes, a person born of adultery. કલા(-ળા), (સ્રી.) કલ્પનાયુક્ત મને હર વસ્તુનું નિર્માણ કરવું તે; art: (૨) એવી શક્તિ; artistic skill: (૩) કાઈ પણ લલિતક્લા; any one of the fine arts: (૪) કોઈ પણ વસ્તુને નિયત કે ક્રમિક ભાગ; a part, a digit or a phase

Page #143

ક્લાઈ
૧૩૮
લાંઠ
of a thing (૫) ચંદ્રને સળગે ભાગ; one sixteenth part or a phase of the moon(૬) ચહેરાનું તેજ; the lustre or brightness of the face: (9) મેરની કલા અર્થાત મેરની પૂંછડીના પીછાંને પંખાકાર ફેલાવે; the fanlike formation of the feathers of a peacock's tail: (૮) સમયનું ચક્કસ માપ, $14Hin; a division of time: () શાસ્ત્રોક્ત ચોસઠ ક્લાઓમાંની કોઈ એક any one of the sixty-four practical arts mentioned in the scriptures: (૧૦) કરામત, યુક્તિ, કસબ, skill, ingenuity, expertness, a clever professional trick or skill: (૧૧) હિકમત, ચાલાકી; dexterity, sleight: (૧૨) સુંદર આકર્ષક નિર્માણ; a fine attractive creation. કલાઈ, (સ્ત્રી) કાંડું, કેણી અને પંજા વચ્ચેનો
81401 21131; the wrist. કલા-લઈ, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની ધાતુ: a kind of metal, tin (૨) વાસણને ચડાવેલું કલાઈનું થર; a layer of tin on a vessel. કલાક, (૫) સમયનું ૬૦ મિનિટનું માપ;
an hour. કલાકાર, (૫) લલિતકલામાં નિષ્ણાત વ્યક્તિ, કવિ, લેખક, સંગીતકાર, ચિત્રકાર, વ. an artist, a poet, an author, a musician, a painter, a dancer, etc. કલાડી, (સ્ત્રી) જુઓ કલેડી. કલા, (ન) જુઓ કલે. કલાધર, (પં) ચંદ્ર; the moon (૨)મેર;
a peacock: (3) $Al!l7; an artist. કલાપ, (૫) સમૂહ, જ; collection,
group, a bundle: (૨) મેરનાં પીછાંને સમૂહ; a peacock's feathers collectively: (3) 344; the moon: () (તીર) ભાથ; a quiver: (૫) મ્યાન;
a sheath, a scabbard: (૬) ઘરેણું an ornament, an ornamental tuft. કલાપી, (પુ.) મેર, a peacock. કલાભવન, (ન) ક્લા, હુન્નર, વ. શીખવવાની શાળા; a technical and industrial school. કલામ, (સ્ત્રી) વાણી, ઉચ્ચારણ; speech,
utterance: (2) 4152; a sentence: (૩).વિધાન, લખાણ; a statement, a writing (૪) કંડિકા, ફકરાa stanza, a paragraph. કલા(લ)મેશરીફ, (૫) ઈસ્લામનું મુખ્ય
ધર્મપુસ્તક, કુરાન; The holy Quran. કલાલ, (૫) શરાબને વેપારી કે દુકાનદાર; a wine-merchant, the owner of a wine-house. કલાવ(-વંતી, (વિ.) સંગીત, નૃત્ય, ઈ. કલા જાણનારી; well-vers_d in arts like music, dancing, etc.: (?) કાંતિવાળી; lustrous, charming, beautiful: (૩) (સ્ત્રી) વીણા; a stringed musical instrument, a lyre: (૪) (સ્ત્રી) સંગીત, નૃત્ય, ૨. ક્લા જાણનારી સ્ત્રી; a woman well-versed in
the arts like music, dancing, etc. કલાવવું, (સ. ક્રિ) યુક્તિપ્રયુક્તિથી કે કળથી સમજાવવું; to placate or persuade skilfully or tactfully. કલાવાન, (વિ.) કલામાં નિષ્ણાત; expert in arts= (૨) કલાથી વિભૂષિત, કલાવાન;
artistic: (3) (3.) ; the moon. કલાવિધાન, (ન.) કલાનાં સર્જન કે નિર્માણ creation of art: (૨) કલાની વિધિનું HIL&21d; art-direction. લાંકલાં, (અ.) સંપૂર્ણપણે વિકાસ પામેલું GAL BH; as if fully developed, blossomed or bloomed. લાં, (વિ.) પાજી, તોફાની અને બદમાશ, mischievous and roguish, cunning or knavish.

Page #144

લાઠી
૧૩૯
કલ્પાંત
કલાંઠી, (સ્ત્રી.) પાંસળી; a rib (૨)
mg; a side or flank. કલિ, (૫) કલહ, કજિયે; strife, discord, quarrel: (૨) મારામારી; a brawl: (૩) યુદ્ધ, લડાઈ, a war, a battle: (r) 440174; enmity: (1) દુર્ગુણ; vice: (૬) પાપ, પાપબુદ્ધિ; sin, sinful temperament: (૭) શયતાન, અસુર; the satan, a monster, a demon, a wicked spirit: -5151, -કાળ, યુગ, (કું.) પાપાચાર અને અધર્મના પ્રભુત્વ યુગ; the age of immorality and sins. કલિકા, (સ્ત્રી.) કળી; a bud. કલિંગડ(ડું), ન.)તડબૂચ; watermelon. કલુષિત, (વિ.) કલંક્તિ; blemished,
disreputed, slanderedઃ (૨) મલિન, $169914; soiled, dirty, muddy: (૩) પાપી; sinful: (૪) દુe; wicked. કલેજુ, (ન) પિત્તાશય, કાળજુ; the
liver that creates digestive juice: (૨) હૃદય; the heart. કલેડ, (ન) રોટલી, રોટલા, વ. પકાવવાની
માટીની તાવડી; a shallow earthen pan to bake bread or loaf. કલેડી, (સ્ત્રી) નાની તાવડી; small pan. કલેવર, (ન) શરીર; the body of a human being or an animal.
, (૫) સુદ બીજનો ચંદ્ર; the crescent moon, કલ્ક, (૫) લૂગદી, લો; a paste or
a ball made by crushing. કહિક (કકી), (૫) ભગવાન વિષ્ણુને હવે પછી થવાને દશમો અને છેલ્લે 24adi?; the would be tenth or the last incarnation of Lord
Vishnu. કલ્પ, (૫) બ્રહ્માને એક દિવસ, જે
૪,૩૨,૦૦,૦૦,૦૦૦ વર્ષો બનેલો છે; Lord
Brahma's time span of a single day which is made up of 4,320,000,000 years: (૨) ધાર્મિક Cara; a religious rite or ceremony: (૩) યજ્ઞક્રિયાને લગતી વેદની એક શાખા, a branch of the Vedas dealing with the performance of a sacrifice: (૪) શક્તિ કે યૌવન મેળવવાનો
ઔષધિ પ્રયોગ; a medicinal treatment for rejuvenation. કલ્પત, કલ્પકુમ, કલ્પવૃક્ષ, (ન)
સ્વર્ગના બગીચાનું એક કાલ્પનિક ઝાડ જેની નીચે બેસનારની સર્વ ઇચ્છાઓ સંતોષાય 83; a fabulous tree in the garden of heaven, having the power to satisfy all the desires of persons who sit under it. (૨) વગર મહેનત પુષ્કળ નફો આપતે ધંધા; effortless but highly profitable profession. કલ્પના, (સ્ત્રી) વિચાર; a thought, an idea: (૨) માનસિક ખ્યાલ, ધારણા, imagination: (3) 023; a whim, a fancy. (૪) અનુમાન; an inference, a guess: સષ્ટિ, (સ્ત્રી.) કલ્પનાનું જગત, માનસિક જગત, મને રાજ્ય; the world of imagination, mental world, utopia: શકિત, (સ્ત્રી) અસાધારણ વિચાર કે ખ્યાલ બાંધવાની શક્તિ, કલ્પિત સાહિત્યસર્જનની શક્તિ; the power of imagination, the power to write fiction or imagi
nary literature. ક૫વું, (સ. ક્રિ) કલ્પના કરવી; to imagine: (૨) વિચારવું; to think:
(૩) અનુમાન કરવું; to infer. કલ્પાંત, (૫) સૃષ્ટિ અને જગતને અંત, પ્રલયકાળ; deluge, the end or destruction of the universe and the world, the doom's day, chaos:

Page #145

પિત
૧૪૦
કવાયત
(૨) ઉગ્ર શોક, વિષાદ કે વ્યથા; intense bewailment, sorrow or affliction. કર્ષિત, (વિ.) કલ્પનાથી સજેલું; imagined, fancied: (૨) અવાસ્તવિક unrealistice (3) ઉપજાવી કાઢેલું, બનાવટી; fabricated, fictitious, fanciful, faked. (૪) (ન.) કલ્પનાનું
20'st; an imaginary creation. કલ્મણ, () મેલ; dirt, filth: (૨) ડાઘ, કલંક; a stain, a blemish: (૩)
$1021; blackness: () 414; a sin. કલ્યાણ, (ન.) સુખ, happiness: (૨) 2410416l; prosperity: (3) 8421; wellbeing: () 24121lale; a blessing: -કારી, (વિ.) સુખદાયક, આશીર્વાદરૂપ; conducive to happiness and prosperity, blissful: (2) 4145174; beneficial: કલ્યાણી, (સ્ત્રી) કલ્યાણકારી દેવી, a goddess who blesses and leads to prosperity: (૧) સૌભાગ્યવતી mall; a woman whose husband
is alive. કલી , (સ્ત્રી) કાંડાનું ઘરેણું; a wristlet: (૨) ધોતિયું, સાડી, વની પાટલી; folds of the loose lower garment of a sari, dhoti, etc.: કહ્યું, (ન.) પગનું
ઘરેણું; an anklet. કલે, (પુ.) હાથમાં સમાય એટલો જથ્થો;
a handful of quantity. કલોલ, (!) મોજું, તરંગ; a wave, a surge, a ripple: (૨) આન દને અતિરેક; ecstasy (૩) ઉમંગ; zeal, enthusiasm: (૩) આનંદના નાદ; bellowings, loud cries of joy, whoops: -વું, (અ. ક્રિ) કલ્લોલ કર; to enjoy, to be excessively and noisily delighted, to feel ecstasy. કવખત, (પુ.) (સ્ત્રી) અયોગ્ય સમય; improper time. (૨) અશુભ સમય; inauspicious time.
કવચ, (ન) બખતર; an armour: (૨) મત્રેલું માદળિયું, તાવીજ; an amulet, a talisman (૩) ભયથી રક્ષણ કરવા માટેને મંત્ર; an occult protective charm agaiost danger. કવન, (ન.) કાવ્યનિર્માણ; versification, composition of poetry. (૨) કાવ્યHilised; poetry: (3) Gal; a poem. કવયિત્રી, (સ્ત્રી.) સ્ત્રી કવિ; a poetess. કવર, (ન.) પરબીડ્યુિં; an envelope. કવર, (વિ.) તીણ; sharp pointed, intense: (૨) વીકુ ; crooked, curved: (૩) વાંધાભરેલું; objectionable (૪) કઠોર, કટુ (ભાષા); harsh, bitter (language). વરાવવું, (સ. ક્રિ) પજવવું, ત્રાસ આપ; to tease, to harass, to angoy: (૨) હેરાન કરવું; to trouble. કવલ(ળ), (૫) કોળિયે, ગ્રાસ; a
mouthful, a morsel. વલું, (ન) નળિયું; a roofing tiles (૨) મેભારિયું; a big tile on the top most horizontal line of a roof. કવવુ, (સ. કિ.) કા રચવાં; to
versify, to compose poetry: (?) વર્ણન કરવું; to describe, to narrate (૩) સ્તુતિ કે પ્રશંસા કરવાં; to eulogise,
to extole, to praise. કવાણ, () શારીરિક ખામી, ખેડ; a physical deficiency or imperfection or defect: (૨) કલંક; a blemish: કવાણું, (વિ.) ખેડવાળું; physically defective, maimed. કવાયત, (સ્ત્રી) લશ્કરી શિસ્તની તાલીમ;
training in military discipline: (૨) શિસ્તબદ્ધ હલનચલન; disciplined movement, a parade, a drill, a march (3) તાલીમ; training. (૪) સચોટ યુક્તિ કે કરામત; a subtle or unfailing scheme or device.

Page #146

કવાર
કસણવું
૧૪૧
કવાર, (૫) અશુભ દિવસ કે સમય; an
inauspicious day or time. કવિ, (૫) કા રચનાર; a poet: (૨) ભાટ, ચારણ; a bard, a minstrel: -તા, (સ્ત્રી) કાવ્ય; a poem: (૨) કાવ્યWiec4; poetry. કણ, (ન.) અગ્ય ભાષા કે સંભાષણ;
improper language or speech: (૨) ગાળ, અપશબ્દ; revilement,
abusing speech. કળા, (સ્ત્રી) જુઓ કવખત. કવ્યા(વા), (પુ.) અમુક પ્રકારની ગઝલો
ગાનાર; a vocal musician singing songs of a peculiar tune. કવા(વા)લી, (સ્ત્રી.) ગઝલ; a song in
a peculiar tune. કશુ, કાક, (વિ.) (૪) કોઈ, કાંઈ, કેક, $184; what, some, any, whatever, whatever thing, something. કશ્યપ, (૫) કાચ, a tortoise, a
turtle: (૨) દેવો અને દાનવોના પિતા કશ્યપ ઋષિ; The great sage Kashyap, the father of the gods and the demons. કષાય, (૫) ઉકાળો, કાવે; a decoction: (૨) તરો સ્વાદ; the astringent taste: (3) ભગવો રંગ; dull reddishbrown colour: (૪) મેલ; dirt, filth (૫) કાટ; rust (૬) કલાક, ડાધ; a blemish, a blot: (૭) પાપ; a sin (૮) કામના, El rellon Grindl, passion, a sexual desire, emotion. કષાય, કષાયિત, (વિ.) રંગેલું; dyed, cloured: (૨) ભગવા રંગનું; of dull reddish brown colour: (૩) તૂરું; astringent: (૪) બેસ્વાદ; distasteful (૫) વિકૃત, બગડેલું; spoiled, deformed, mixed with foreign or un
desirable elements: () ol's'; dirty: (૭) ખિન, વ્યથિત; dejected, afflicted. કષ્ટ, (૧) શ્રમ; exertion (૨) મહેનત;
labour, hard work, effort: (3) દુ:ખ, આફત, ઉપાધિ; misery, difficulty, trouble, disaster: (૪) વ્યથા, સંતાપ; affliction, intense anxiety, suffering -પ્રદ, (વિ.) કષ્ટ કે દુઃખ આપે
19; troublesome, tedious, exertive, strenuous: કબ્દાલુ, (અ. ક્રિ.) દુઃખ કે પીડા સહેવાં; to suffer misery or pain: (૨) પ્રસવની પીડા સહેવી; to suffer the pangs of delivery (of a child). કસ, (પુ.) સત્વ, સારતત્વ; spirit,
essence, pith, cream, extract: (?) બળ, શક્તિ; strength, power, might (3) કસેટીથી નક્કી કરેલ સેનું, ચાંદી, વ.ની શુદ્ધતા; purity of gold, silver, etc. determined after a test on the touch-stone: (x) satiet; a test: (૫) લાભ, નફે; advantage, profit: (1) ugual; fertility. કસ(શ), (સ્ત્રી.) બંડી, વ.ની બટનને બદલે મુકાતી દેરીઃ a string in the place of a button for fitting a jacket,
a robe or a bodice. કસકસવું, (સ. કિ.) ખૂબ તંગ કરીને કે
ખેંચીન બાંધવું; to bind or fasten tensely: (૨) (અ. ક્રિ.) ખૂબ ખેંચાવું; to be pulled or drawn tensely: કસકસતુ, (વિ.) તંગ, ખૂબ ખેંચીને બાંધેલું; tense, tight, bound for fastened tightly. કસટિયો, (પુ.) માલ પર ઊંચા વ્યાજે ધીરધાર કરનાર; an inte.est mongeriog pawnbroker. કસણવું, (સ. કિ.) ગૂંદીને પિંડો કરવો; to knead into a ball: (૨) મસળવું, મસળીને કેળવવું; to rub hard for
I

Page #147

કિસી
૧૪૨
કસાવું
mi ing, to make softer or finer
by kneading. કસણી, (સ્ત્રી) સસણી, નાના બાળકોને થતો કફ કે શ્વાસને રોગ; children's disease of the lungs marked with cold, cough and whooping. કસ(-9)ણી, (સ્ત્રી.) કસોટી; a test. (૨) આત કે ઉગ્ર કસોટીને સમય; a time of adversity or need or a severe test (3) પૈસા રાખવાની કેથળી; a loose bag of cloth for keeping money. કસનળી, (સ્ત્રી.) વિજ્ઞાનના પ્રયોગોમાં વપરાતી
કાચની નળી; a test-tube. કસબ, (.)જરી, ભરતકામ, વામાં વપરાતો
સોના કે ચાંદીને તાર; a gold or silver thread for embroidery. (૨) ધ ધો, રોજગાર; a business, a profession: (૩) હુન્નર; industry. (૪) કારીગરી; craftmanship (૫) ધંધાદારી કૌશલ્ય; business or professional proficiency (૬) નિપુણતા, નિષ્ણાતપણું; expertness, skill, deftness, technical cleverness: (૭) કરામત, યુક્તિપ્રયુક્તિ; an artifice, a device: કસબી, (વિ) $244714; brocaded, embroidered with gold or silver: (૨) કારીગરીમાં Foglia; expert in craftsmanship: (3) (પુ.) કુરાળ કારીગર; a clever, proficient or skilful craftsman or artist. કસબણ, કસબાતણ, (સ્ત્રી.) રૂપજીવિની,
9.241; a prostitute, a harlot, a whore. કસબ, (૧૫) નાનું શહેર, a town કસબાતી, (વિ) માં રહેનારું; residing
in a town. કસમ, (પં. બ. વ.) સેગન; oath, vow:
-નામું, (ન.) સોગનનામુ; an affidavit. કસર, (સ્ત્રી) ઘટ, ખેટ; shortage or loss due to transportation, breakage, etc. (૨) ખામી, અપૂર્ણતા;
a deficiency, imperfection, shortcoming (3) $21121; immaturity, unripeness (૪) કરકસર; frugality, economy: (૫) નુકસાન, ખો; loss,
harm. કસરત, (સ્ત્રી) વ્યાયામ; physical exer
cise, gymnastic practice, athletics: -શાળા,(સ્ત્રી.) a gymnasium: આજ, (વિ.) વ્યાયામનું શેખીન: fond of
athletics. કસવાવું, (અ. ક્રિ) બેચેની થવી, તાવ 24194111 Elpigil yal; to feel giddy, restless or feverish: કસવાણ, (સ્ત્રી.) બેચેની; siddiness, discomfort.
restlessness: (૨) માંદગી; sickness. કસવું, (સ. કિ.) તંગ કરીને અથવા સખત
yilg'; to bind or fasten tightly: (૨) થકવવું, પરિશ્રમ કરાવો; to fatigue, to cause to work or labour hard, to exert: (3) R141193; to harass, to tease, to annoy: (7) દુ:ખ દેવું, પીડવું; to oppress. (૫) કટી કરવી; to test (૬) અજમાવવું; to try, to use: (૭) સેનું, ચાંદી, વ.ની કસોટી કરીને શુદ્ધતા નક્કી કરવી; to ascertain the purity of gold, silver, etc. by testing (૮) ભાવતાલ
માટે રકઝક કરવી; to bargain. કસાઈ, (૫) ખેરાક માટે પશુઓની કતલ કરનાર અને એમનું માંસ વેચનાર; a butcher: (૨) નિર્દય માણસ, ખૂની; a a cruel man, a murderer. કસાવું, (અ. ક્રિ.) અનુભવથી ઘડતર થવું;
to be trained by experience, to be seasoned: (૨) પરિશ્રમયુક્ત જીવન જીવવું; to lead a life of hard work or perseverance: (3) 415 લાગ; to be fatigued or tired or wearied. (૪) હેરાન થવું; to be troubled, pestered, annoyed or

Page #148

કસી(-)
૧૪૩
કહેણ(-)
harassed: કસાયેલું, (વિ.) અનુભવથી ઘડાયેલું; trained or matured by
experience, seasoned. કિસી(–શીદો, (૫) જરી અથવા કસબનું
0122517; gold or silver embroidery. કસુતરું, (વિ.) સહેલું કે સીધું નહિ એવું, neither easy nor straight: (૨) મુશ્કેલ, અગવડભર્યું; difficult, uncomfortable, unveildy: (૩) ગૂંચવણવાળું; intricate: (૪) પજવે કે ત્રાસ આપે એવું; annoying, vexacious, teasing: (4) વિકૃત કે બગડી ગયેલું; deformed or spoiled: (૬) વાંકું; crooked, not straight, intriguing: (9) 2415; cross. સુવાણ, (સ્ત્રી) જુઓ કસવાવું, કસવાણ સુવાવડ, (સ્ત્રી) અકાળે પ્રસવ થવો તે, અપક્વ ગર્ભનું પતન; abortion, miscarriage. કસુ-સુબો, (૫) એક પ્રકારની વનસ્પતિ; a kind of a plant: (૨) એના ફૂલમાંથી બનતો કેસરી રંગ; saffron colour made from its flowers (૩) એ રંગનું કપડું a saffron-coloured garments (૪) અફીણની પ્રવાહી માત્રા; a dose of opium: કન્સ(-બલ, (વિ.) કેસરી અર્થાત ચળકતા ઘેરા લાલ રંગનું; saffroncoloured, i.e. deep bright red: કસુ–સૂ)બી, કસુંબલ, (વિ.) (સ્ત્રી) કેસરી રંગ; saffron or deep bright
red or crimson colour. કસૂર, (સ્ત્રી) ભૂલચૂક; a mistake, an error: (૨) ખામી; short-coming, deficiency: (૩) વાંક, ગુનો; a fault,
a crime, an offence. કસોજ-જુ), (વિ) જુઓ કસુત (૨)
અશુદ્ધ; impure: (૩) અપવિત્ર; defiled, polluted, impious: (૪) કામ ન આપે એવું (યંત્ર, વ.); out of order, not in normal working condition.
કસોટી, (સ્ત્રી) આકરી પરીક્ષા; a severe test: (૨) સોનાચાંદી, વનો કસ કાઢવાને પથ્થર; a touchstone: (૩) પરખ; a test: (x) id; an experiment: ()
અજમાયશ; a trial. કસ્તર, (ન) રજ, તણખલું; a very small, particle of dust or grass, etc., a mole: (૧) જૂનાં ભાગેલાં વાસણની દુરસ્તી Hidal au; a paste for repairing
old, broken utensils. કસ્તી, (સ્ત્રી.) પારસીઓ કેડ પર બાંધે છે એ
પવિત્ર દેરી કે જોઈ; the sacred thread worn by the Parsees round the
waist. કસ્તુરી, (કસ્તુરિકા, કસ્તુરિકા), (સ્ત્રી)
હરણની ડુંટીમાંથી નીકળતે ઔષધી તરીકે ઉપગી સુગંધી પદાર્થ; musk: -મૃગ, (પુ.) એવું હરણ; a musk-deer. કહાણી, (સ્ત્રી) વાર્તા; a tale, a story: (૨) દંતકથા; a fable: (૩) કહેવત; a proverb, a saying: (૪) કરુણ કથા; a tragedy. કહાર, (૫) પાલખી કે મ્યાનો ઊંચનારો, ભેઈ; a litter-bearer, a stretcherbearer. કહીં, (અ) ક્યાં, કયે સ્થળે; where, at
which place: -ક, (અ.) કોઈ સ્થળે; at some place, somewhere: $ol. કહીં, (અ) કઈ કઈ સ્થળે; at some
places. કહેણ(-), (ન.) સંદેશ; a message (૨) તેડું; a call: (૩) નિમંત્રણ; an invitation (૪) વચન, મૌખિક વિધાન; a verbal statement (૫) હુકમ, આદેશ; an order, a command: tool, (સ્ત્રી) કહેવત; a saying, a proverb: (૨) બેલવાની કે કહેવાની રીત; mode of speaking or saying: (૩) વાર્તા a story, a tales (૪) પ્રતિષ્ટાહાનિ,

Page #149

કહેતી
લેાકાપવાદ; disrepute, a public slander.
કહેતી, (સ્રી.) કહેવત; a proverb, a saying, maxim: (૨) વાર્તા; a story, a narration, a tale: (૩) લેાકાપવાદ; disrepute, a public slander or disgrace. કહેવત, (સ્રી.) રૂઢ અર્થ ગંભીર ભાષાપ્રયોગ, લેાકેાક્તિ; a maxim, a proverb, a saying: (૨) દૃષ્ટાંતકથા; a moral narration or story: (૩) ઉદાહરણ; an example.
કહેવાપણુ, (ન.) ટીકાપાત્ર બાબત, ખામી; a point of criticism, a deficiency: (૨) દેષ; a fault, a short-coming, a defect.
કહેવુ, (સ. ક્રિ.) બેલીને જણાવવું; to say, to tell, to utter: (૧) સંખેાધવું; to address.
કહ્યાગરું, (વિ.) આજ્ઞાંકિત; obeisant,
૧૪૪
obedient.
ફળ, (સ્ત્રી.) કઈ વસ્તુ બંધ કરવાની કે ઉધાડવાની ચાંત્રિક રચના; a mechanical device for opening or shutting up a thing, a mechanical stopper: (૨) ચાંત્રિક ચાંપ કે ચાવી; a switch: (3) કરામત, યુક્તિ; a device, a scheme, a trick: (૪) રહસ્ય સમજવાની શક્તિ; the power to understand secrets: (૫) ઉચ્ચ પ્રકારનું વ્યવહારુ જ્ઞાન; high practical, or pragmatic knowledge: (૬) પ્રહાર થવાથી કે વાગવાથી થતી ઉંગ્ર પીડા; severe pain resulting from a wound or a blow: (૭) એથી આવતી મૂર્છા; faint or unconsciousness resulting from that: (૮) અનુમાન; an inference.
કળજ(-જુ)ગ, (પુ.) જુએ કલિયુગ. કળણ, (ન.) ભેજવાળી કે કાદવવાળી પાચી જમીન; a marsh, muddy land, a
કળશ
swamp, a bog:(૨)જ્ઞાન, સમજ; knowledge, understanding, prudence. ફળતર, (ન.) તાવ આવવાની લાગણી; a feeling of fever or illness: (૨) શારીરિક આંતરિક વેદના; internal physical pain: (૩) કળણ; a bog, a swamp, a marsh.
ફળથી, (સ્ત્રી.) હલકુ કડેાળ; coarse pulseફળપવુ, (સ. ક્રિ.) મૃત્યુ પામેલ વ્યક્તિના પુણ્યાર્થે દાન આપવું; to give alms after the dead: (૨) ઉપયાગી થવુ; to be useful: (૩) વપરાવું, ખપતું; to be used or consumed: (૪) ( ક્રિ.) ઝૂરવુ'; to pine for: (૫) પાંત કરવું, પસ્તાવુ, રડવું; to wail, to repent, to weep.
ફળપી, (સી.) જુએ કરપી.
ફળખ, (સ્રી.) મેાટી કરપી કે રાંપડી; a farmer's big weeding tool, a big harrow. ફળવફળ,(સ્ત્રી.) વ્યાવહારિક ડહાપણ; practical wisdom, pragmatism: (૨) બીજા પાસેથી કામ લેવાની આવડત; tact: (૩) યુક્તિ, ડ્રિંકમત; device, trick: (૪) વ્યવસ્થાશક્તિ; skill in management ox organizing: (૫) સૂઝ, સમજ; prudence, discernment, insight, the power of discrimination or deciphering. કળવુ, (સ. ક્રિ.) રહસ્ય કે ઇરાદા સમજી જવા; to understand or discern the secret or intention of: (૨) અનુમાન કરવુ; to guess, to infer: (૩) ગણતરી કરવી; to reckon: (૪) અદાજ કાઢવા; to estimate.
કળવુ, (અ. ક્રિ.) આંતરિક શારીરિક પીડા થવી; to suffer or feel internal physical pain.
કળશ, (પુ.) લેટ; a water pot: (૨) મંદિરના શિખર પર મુકાતા રા; a thing

Page #150

શી
like a water pot put on the top of the minaret of a temple: ળશો, કળશિયો, (પુ.) લાટા; a water pot: કળશલી, (સ્ત્રી ) લોટી; a small water
૪૫
pot.
કળશી, (સ્રી.) સેાળ મણ અનાજનું માપ; a measure of corn equal to sixteen maunds.
કળા, (સ્રી.) જુએ લા. કળાણ, (ન.) કળણું; a bog. કળાવુ, (અ. ક્રિ.) સમજાવું, મનથી ગ્રહણ થવુ'; to be perceived or understood: (૨) દેખાવુ; to appear, to come to view, to manifest.
કળિ, કળિયુગ, જુઓ કલિ, કલિયુગ. કળિયો, (પુ.) ઠળિયેા; a fruit-stone: (૨) ડેડે; an ear of cornઃ (૩) દાડમના દાણા; a grain of a pomegranate. કળી, (સ્રી.) કલિકા; a bud: (૨) દાણાદાર મીઠાઇ; granular sweet-meat. કળીચૂના, (પુ.) વિશુદ્ધ ચૂને; pure lime, quicklime. કળેવળે, (કળેકળે), (મ.) સમાવટથી, મુત્સદ્દીગીરીથી, યુક્તિપ્રયુક્તિથી, ડહાપણથી; persuasively, shrewdly, wisely. કળા, (પુ.) કજિયા; a quarrel: (૨) અણબનાવ, લહે; discord, strife. કળાટી(–ડી), (સ્રી.) સફેદ રેતી; white sand: (૨) ચિરાડી; gypsum powder used for making decorative designs on floors or grounds. ક'ઈ, (અ.) કયાં ?; where ?, at which place: કંઈક, (અ.) કાઈ સ્થળે; somewhere, at some place: (૨) પ્રશ્ના અને નકારસૂચક અથ્યમાં પણ વપરાય છે (ઉદા. લામી માણસ કંઈ પૈસા આપે ?); is also used in interrogative and negative sensens.
+ઇ, (વિ) અમુક, કશું, કાંઈક: some, any, certain: ક'ઈક, (વિ.) (સ.) કશુંક; something, a certain
measure
or
ક ગાલ(−ળ)
amount.
ૐ'ઈ, (વિ.) અનેક; too inany, innumerableઃ ૐ"ઈક, (વિ.) (સ.) થા ુ'; some. કફ, (પુ.) એક પ્રકારનુ' પક્ષી; a kind of bird: (૨) ખગલેા; a crane: (૩) પાછળના છેડે પીંછાંવાળુ તીર; an arrow with feathers at the other end: (૪) ઢાંગો અર્થાત્ નામધારી બ્રાહ્મણ; a pretender in the guise of a Brahmin. કંકણ, (ન.) બંગડી, ચૂડી; a bangle, a bracelet of ivory: કંકણાકાર, કંકણાકૃતિ,(વિ.) કંકણના આકારનુ (સૂર્ય નું ગ્રહણ);ring-shaped;annular(eclipse) કકર, (પુ.) કાંકરે; a pebble: (૨) ચૂનાને
પથ્થર; lime-stone.
ક'કાવટી, (સ્રી.) કંકુ રાખવાનું નાનું પાત્ર; a small bowl to keep the red paste used for making auspicious mark on the forehead.
કફાસ, (પુ.) કલહ, કજિયા; discord, quarrel, strife: કૅંકાસિચુ, (વિ.) કજિયાખેાર; quarrelsome,disc rdant. કર્યું, (ન.) કુંકુમ, કપાળ પર ચાંદલા કરવા વપરાતા રાતા પદાય'; a red paste used for making an auspicious mark on the forehead.
કાતરી (ક કાત્રી), (સ્રી.) શુભ પ્રસંગે મેાકલાતી આમંત્રણપત્રિકા; an invitation card for an auspicious event. ગન(૩), (ન.) જુએ કહ્યુ. કંગની, (સ્રી.) કાઁગવો, (પુ.) કાંસકી, કાંસકા; a comb. ફગાલ(ળ), (વિ.) અતિશય ગરીમ; extremely poor, penurious: (૨) દરિદ્રી, કમનસીબ, દુ:ખી; wretched, unfortunate, miserable: (૩) તુચ્છ, નિર્માલ્ય, નકામું; insignificant, worthless, trifling: (૪) લાચાર; helpless: ફગાલિયત, (સ્રી.) અતિશય ગરીબી; extreme poverty or wretchedness,

Page #151

કંચન
૧૪૬
કંડારવું
penury: (૨) તુચ્છતા; insignificance (૩) લાચારી; helplessness (૪) દુર્ભાગ્ય; misfortune. કંચન, (4) જુએ કાંચન. કંચની, (સ્ત્રી) કલાવંતી; a woman well
versed in music and dancing: () 2241; a prostitute, a harlot. કચવો, (૫) કાપડું, કાંચળી; a bodice. કચક, (પુ.) કંચ, કાંચળી; a bodice: (૨) બખ્તર; an armour (૩) સાપની કાંચળી; a serpent's cast off skin, a slough:કચુકી,(સ્ત્રી)કાંચળી; a bodice: (૫) જનાનખાનાનેકર; an attendant
or servant of a harem. કંજ, (૫) બ્રહ્મા; Lord Brahmas (૨)
5401; the lotus flower. કસ, (વિ) કૃપણ, અતિશય લોભી;
miserly, very greedy. કંજૂસાઈ, (સ્ત્રી) કુપણુતા; miserliness,
greed. કંટક, (૫) કાંટે, તીક્ષ્ણ સળી; a thorn, a pointed stiff reed: (૨) આકડા; a hook: (૩) અડચણ, નડતર; obstacle કંટારિયું, (ન.) શબને ઢાંક્યાનું કપડું; a
cloth-covering of a corpse. કંટાળવું, (બ, ક્રિ) થાક લાગે, થાળી અણગમો થ; to become fatigued or tired, to be disgusted because of fatigue. (૨) અણગમો કે ધૃણા થવા; to be disgusted or bored: કંટાળે, (૫) થાક કે શુક્તાથી થતે અણગમે; tedium (૨) થાક; fatigue. (૩) ધણા, 24191917; disgust, repulsion. કંટાળી, કંટાળું, (વિ.)કાંટાવાળું; thorny,
prickly: કંટાળી, (સ્ત્રી) હાથિયે થેર; a kind of thorny plant; catcus કંટિયું, (ન) અનાજનું હં; an car of corn, a spike.
કઢી, (સ્ત્રી) અનાજનું ઠંડું; an car of corn, a spike૪ (૨) કુંડાની અંદરના દાણ; grains in a spike: (૩) તાજી
3i>?; fresh paddy. ક૬, (ન) જુએ ખરેટું. કંટેસરી, (સ્ત્રી) ગળામાં પહેરવાનું ઘરેણું, સેનાની માળા, હાર, વan ornament worn round the neck, a neck
lace, etc. કંઠ, (પુ) ગળું; the throat: (૨) મૌખિક
સૂર; a vocal tune: (૩) કાંઠલે, નિારી; an edge or brim:(x) (
F t; a bank, a coast -માળ, (સ્ત્રી.) હાર, ગળાનું ધરેણું; a necklace: (૨)ગળાને એક રોગ; a disease of the throat, scrofula: -સ્થ, (વિ) (લખાણુ, વ) યાદ કરી રાખેલું, કંઠે કરેલું; committed to memory,
memorised, (૨) કંઠમાંથી ઉચ્ચારાતે (વ્ય જન); gutturalઃ સ્થાની, (વિ) કંઠમાંથી ઉચ્ચારાત (વ્યંજન); guttural કંઠાભરણ, (ન.) ગળાનું ઘરેણું, હાર, વે; an ornament worn round the neck, a necklace. કંઠાર(-ળ), (સ્ત્રી) સમુદ્રકિનારે; a seashore, a coast: (૨) સમુદ્રકિનારાને પ્રદેશ; coastal region. કંઠાળ, (સ્ત્રી) બે વિભાગવાળો કોથળો; a sack with two divisions: (૨) લાકડાની ફાચર; a wooden wedge, ક8ી, (સ્ત્રી) ડાનું ઘરેણું, માળા, હાર; an
ornament worn round the neck, a necklace: (૨) ધાર્મિક ચિહ્ન તરીકે પહેરાતી પારાની માળા; a necklace of beads worn round the neck as
a token of religion કંચ, (વિ) કંઠનું કે કંઠને લગતું; of or
pertaining to the throat: (?) કંઠસ્થાની; guttural. કંડારવું, (સ. ક્રિ)નકશીકામ કરવું, તરવું; to engrave, to carve: કંડાર, (૫) નકશીકામ, કોતરકામ; engraving

Page #152

કંડિકા
૧૪૭
સારી
કંડિકા, (સ્ત્રી.) ફકરો; a stanza, a paragraph (૨) ટૂંકું લખાણ, નાનું Upes; a short writing or article, a small chapter. કહિયે, (૫) વાંસ કે નેતરની ટોપલી; a
basket made of bamboo or cane. કંડી(દીલ, (4) ફાનસ; a lanten(૨) દીવો રાખવાની કાચની હોડી; a glass-pot to keep a lamp: કંડલિયું, (ન)
flautist; a light-house. કંડ(–), (સ્ત્રી) ખંજવાળ, ચળ; an itching sensation, itch: (૨) ખૂજલી,
2421, 4.; a skin disease, scabies. કંતાઈ, કંતામણ, કંતામણી, (સ્ત્રી.)
siddle' ugual; wages for spinning. કંતાવ, (અ. કિ.) (“કાંતવુ” નું કમણિ રૂ૫); to be spune (૨) પાતળું થવું,
$19; to become lean, to wither: (૩) ઘટવું, ઓછું થવું; to be reduced. કંથ, (૫) પતિ; husband. કથા (સ્ત્રી) ચીંથરાં સાંધીને બનાવેલી ગોદડી; a quilt made of rags: (૨) થીગડાંવાળું વસ્ત્ર; a patched garment -ધારી,(પુ)
સાધુ, સંન્યાસી; a monk, an ascetic. કંથાર, (ન)કથારી, (સ્ત્રી.) કંથારે,(પુ.)
કાંટાળી વનસ્પતિ; a thorny plant or shrub: કંથારુ, (ન) એનું ફળ કે બી; its fruit or seed. કંદ, (પુ.) (ન) ખાદ્ય મૂળિયું; an edible bulbous root: કંદમૂળ (–), (ન)
કંદો, (૫) જાડી લાડી, ધોકો; a staff, a club: (૨) લાકડી કે બંદૂકનો જાડો છે;
a buit of a staff or gun. કંદોઈ, (૫) સુખડિ; a confectioner. કંદોરે. (૫) કમર પર પહેરવાનાં પટ્ટો,ઘરેણું, દોરી, વ; a waist-band: કંદોરી, (સ્ત્રી) નાનો કે પાતળો કરે; a small or a thinner waist-bandઃ (૨) આકાથી કરેલું ચિહ્ન, આં; a mark made
with a cut, a cul: (3) alat; a line. કંધ, (સ્ત્રી.) ખ; one of the two shoulders: (૨) ભારવાહક પશુની ખાધક
the ueck of a beast of burden. કંધરા (કલર), (સ્ત્રી) ગરદન, ડેક, neck. કંપ, (૫) કંપારી; a shivering, a tremor –ન, (ન) કંપવું તે; an act of shivering કંપવું, (અ. ક્રિ) થરથરવું, ધ્રુજવું; to shiver, to tremble (૨) ડરવું, બીવું; to be frightened, to be horrified. કંપાયમાન, (વિ)પૂજતું, થરથરતું; shivering, trembling: (૨)અસ્થિર; unstable, unsteady: (૩) હલતું, ડોલતું; shaking,
vibrating. કંપારી, (સ્ત્રી) કંપા, (૫) પુજારી; a
shivering, a trembling, a tremor: (૨) કમકમાટ; a horrible shock,
dismay, a shuddering. કંબલ, (મું) કામળી; a blanket. કંબા, (સ્ત્રી) વાંસની ચીપ; a chip of
bamboo. કંબુ, (૫) (ન.) શંખ; a conch: (૨)
છી૫; a shell: (૩) ગરદન; the neck. કબુ(ઓ)જ, (૫) શંખ; a conch. (૨)
છીપ; a shell. કંસાર, (૫) મિષ્ટાન; sweet dish or
article of food, made.from wheat. કંસારી, (સ્ત્રી) જીવડું; a cricket.
કંદરા, (સ્ત્રી) કંદર, (ન.) ગુફા; a cave: (૨) જમીનની અંદરનું પલાણુ, બાલ;
a cavity in the earth. કંદ૫, (કંદ્ર૫), (પુ.) કામદેવ; Cupid,
the god of love. કંદુક, (પુ.) રમતગમતમાં વપરાતો દડે;
a ball used in games.

Page #153

કંસારો
૧૪૮
કાગદી
કંસારે, (પુ.) ધાતુનાં વાસણ બનાવનાર
અને વેચનાર;a coppersmith, a dealer in metallic vessels. કાકડી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું ચીભડું; cucumber: (૨) અગ્નિ પેટાવવાની ચીંથરાની 912; a wick made of rags for kindling fire: કાકડો, (.) એવી માટી કે ontsl 412; such a bigger or thicker wick: (૨) જીભના અંદરના છેડા પાસેની બે ગ્રંથિમાંની એક; one of the two tonsils: (૩) ગળામાં લટકતી નાની જીભ the inner or smaller tongue hanging in the throat. કાપક્ષ, (પુ) જુએ કાન છરિયાં. કાપદ, (ન.) લખાણમાં પાછળથી ઉમેરો કરવા માટે વપરાતું [ 4 ] આવું ચિહ્ન: a caret, [ 1 ] such a sign used to insert additional or omitted
writing or words. કાબ, (૫) તમાકુ, વ.માં મિશ્રણ કરતી ગળ કે મહુડાની રસી; thick decoction or 1reacle of jaggery or a kind of
fruit mixed with tobacco, etc. કાકમ, (૫) ઉકાળેલો ઘટ્ટ શેરડીનો રસ (ગાળ બનાવવા માટે); boiled, viscous
sugar-cane juice (for jaggery). કાકર, (પુ) દાંત, a tooth (૨) દંતશળ (હાથી, વ.ના); a tusks (૩) કરવતને દાંત; a tooth of a saw: (૪) ઠળિયે; a fruit-stone: (૫) કાંકરે; a pebble. કાકરાણી,(સ્ત્રી) માનસ, અતરડી; a file for
smoothing or cutting metals. કાકરવું, (સ. ક્રિ) કરવતને ધાર કાઢવી; to sharpen a saw:(2) 8279; to excite, to instigate: (૩) કાતરીને ખાવું; to eat
little by little with frequent bites, કાકરિયા, (પુ. બ. વ.) ચણું, શીંગદાણા, વ.ને લોટ અને ગાળીના મિશ્રણમાં લપેટી બનાવેલી ગોળીએ; small sweet balls
or tablets made by covering grams, ground-nut seeds with a mixture of flour and jaggery. કાકરી, (સ્ત્રી) નાના દાંતાવાળી ધાર, a
small-toothed edge. કાકલી, (વિ.) કમળ, રોચક અને આકર્ષક
tender, pleasing and attractive. કાકલૂદી, (સ્ત્રી) કાલાવાલા, અત્યંત દીનભાવે કરેલી આજીજી; a heart rending
humble request, entreaty. કાકા, (પુ. બ. વ.) જુએ “ક ”. કાકાકી, (પુ.) મેટા કદને પોપટ; a
cockatoo. કાકાજી –સસરે), (૫) સસરાનો ભાઈ,
a brother of the father-in-law. કાકી, (સ્ત્રી) કાકાની પત્ની, a paternal
uncle's wife. કાકીજી (સાસુ), (સ્ત્રી.) કાકાજીની પત્ની;
the wife of the brother of the father-in-law, કાકીડો, (કું.) જુઓ કાચંડો. કાકુ, (પુ.) મર્મવચન કે વ્યંગમાં બોલવું તે; a taunting or satirical utterance or speech, a satire: (૨) લાગણીના ઉશ્કેરાટથી અવાજમાં પડતે ફેર; the change in one's voice because of emotional excitement. કાકે, (પુ.)પિતાને ભાઈ, paternal uncle. કાકોદર, કાકોલ, (૫) સાપ; a snake. કાખ, (સી.) બગલ; the am-pite –અલાઈ, (સ્ત્રી) બામલાઈ અર્થાત્ બગલમાં udl "llo; a tumour or abscess in the arm-pic –લી, (સ્ત્રી) બગલ;
the arm-pit. કાગડો (કાક, કાગ), (પુ.) ચાલાક કાણું
પક્ષી; a crow. કાગદી (વિ.) પાતળી છાલવાળું (ળ); fine or thin skinned (fruit) (૨) તકલાદી,

Page #154

કાચું
૧૪૯
કાગળ(-જ)(-4)
નાજુક; frail, tender: (૩) (૫) કાગળ, ચોપડા, વિ.ને વેપારી; a stationer: (૪) કાગળ બનાવનાર;a paper manufacturer: -ચલણ, (ન) કાગળનું ચલણી નાણું paper currency. કાગળ(-)(-4), (પુ.) ઘાસ, વ.માંથી
બનાવાતો લખવા માટેનો પદાર્થો; papers (૨) પત્ર, લેખિત સંદેશ; a letter, a written message:-પત્ર, (પુ.) ટપાલને પત્ર; apostal letter: કાગળિયુ, (ન) ચલણી નોટ, હૂડો, નાણાંની પહોંચ, અમુક કિંમત ધરાવતે કાગળ, શૈર,વ,; a currency note, a demand draft, a money voucher such as a share certificate etc. (૨) કાગળનો ટુકડ; a
piece or sheet of paper. કાગાનીંદર, (સ્ત્રી) કાગડાની ઊધતા જેવી કાચી કે છીછરી ઊંઘ; light sleep broken with the slightest disturbance as
that of a crow. કાગાળ, (૫) શેકની કે દુઃખની બૂમે, રોકકળ; noisy bewailment: (૨) કોલાહલ; rowdism, uproar કાચ, (૫) રેતી, માટી, વ.ના મિશ્રણથી બનતે પારદર્શક પદાર્થ; glass= (૨) આરસી; a mirror: (૩) પાસાદાર મિત્રધાતુ; an alloy with facets. કાચકી, (સ્ત્રી) ઔષધ તરીકે ઉપયોગી કડવી વનસ્પતિ; a bitter herb: (૨) મુશ્કેલી; difficulty, hardship (3) ગળાને રોગ; throat disease: -, (ન) -કે, (કું.) Build 49; the fruit of that herb. કાચબો, (૫) એક પ્રકારનું ચોપગું જળચર
અને ભૂચર પ્રાણી; a tortoise: કાચબી, (સ્ત્રી) કાચબાની માદા; a female tortoise: (૨) ગળાને રોગ; throat
disease: (૩) મેઘધનુષ; a rainbowકાચર, (સ્ત્રી.) નાનો ટુકડો; a small bit or fragment -કૂચર, (ન) પર
ચૂરણ ખાદ્ય પદાર્થો miscellaneous or various eatables: (૨) નકામી, ભાંગીતૂટી વસ્તુઓનો સમૂહ; a collection or heap of useless broken things; junk: કાચરી, (સ્ત્રી) મીઠામાં આથેલાં શાકની ચીર કે કકડી; a slice of vegetable preserved in salt: કાચ, (ન.) શાક, ફળ, ઇ.ની ચીર કે કકડી; a slice, of fruit or vegetable. કાચલી, (સ્ત્રી) નાળિયેરનું કોટલું; a coconut-shell: (૨) અમુક પ્રકારનાં શાકની સુકવણી; certain dry sliced or whole vegetables: કાચલ,(ન) નાળિયેરના કોટલાને અર્ધગોળ ટુકડે; a semi-circular part of a broken coconut-shell: (૨) નદીના પટની ખેડેલી oy alal; a piece or plot of farm land in a river-bed. કાચંચિં)( ચડે, () ગરોળી જેવું
Bell; a chameleon. કાચું, (વિ.) અપર્વ (ફળ, વ.); unripe, raw (fruit, etc.): (૨) અંશત: વિકસિત; partially developed, immature: (૩) અપૂર્ણ, imperfect: (૪) સંપૂર્ણ રીતે નહિ રંધાયેલું; partially cooked or baked. (૫) દરતી સ્વરૂપ કે સ્થિતિમાં અર્થાત શેકેલું કે રાંધેલું નહિ એવું; raw, natural, uncooked, unbaked: (+) તકલાદી, નબળું, કામચલાઉ, અલ્પ સમય Hild'; frail, stuffless, temporary, short-lived: (૭) બિનઅનુભવી, નાદાન; inexperienced, unseasoned, childish, foolish: (૮) પોચું, નરમ; soft, tender: (૯) સાફી નહિ એવું અર્થાત્ બારદાન, વ. સાથેનું; gross: (૧૦) 24E1%; roughly estimated: (11) અ ક્કસ; uncertain (૧૨)(ન.અપૂર્ણતા, કચાશ; imperfection, rawness, unripeness, immaturity: -કુવા, (વિ)નાની વચનું અને અવિવાહિત; minor

Page #155

કાછડી
૧૫૦
કાટવું
or immature and unmarried -કોરુ, (વિ.) (ન.) નાસ્તા માટેનો લૂખે i bals; dry eatables taken as a breakfast –પોચું, (વિ.) બિનઅનુભવી,
2015; inexperienced, timid. કાછડી, (સ્ત્રી.) કાછડે, (.) ધોતિયા
અથવા સાડલાનો કેડ પાછળ ખોસેલ ભાગ a tuck of a dhoti orsari pressed behind the waist: -21, (વિ) () લંપટ, વ્યભિચારી પુરુષ; an adulterous or lewd man. કાછિયો, (૫) શાકનો વેપારી; a vegetable merchant: (૨) એ જ્ઞાતિને
HIP!H; a member of that caste. કાજ, (ન.) કામ, ધંધાદારી કે વ્યવહારુ yg fit; work, business, worldly activity: (?) $tips; cause, reason: -ગ, (વિ.) શક્તિવાળું, આવડતવાળું; powerful, capable, skilful: (?) સંપૂર્ણ રીતે વિકસિત, તદ્દન યુવાન; fully developed or mature, quite young: (૩) અતિશય વહાલું, લાડકું; very much loved or dear, fondled: (૪) કીમતી; precious, costly: (૫) તકલાદી, કમળ, 1193; frail, tender. કાજળ, (ન.) મેશ; soot,lamp-black: (૨) આંજણ, અંજન; eye-salve made of lamp-black, etc.. -૬, (અ. ક્રિ.) Hei anell; to emit or deposit or be covered with soot: (૨) ઓલવાવું; to be extinguished: કાજળી, (સ્ત્રી) મેશ; soot: (૨) રાખ થર; a layer of ashes: (૩) મેશ પાડવાનું માટીનું પાત્ર;
an earthen pot to collect soot. કાછ-ઝી), (!) મુસ્લિમોનો ન્યાયાધીશ;
a judge of the Muslims: (૨) ઇસ્લામને પંડિત; a scholar of Islam. કાજુ, (૫) એક પ્રકારને સૂકો મેવો; a cashew-nut.
કાજે, (અ) માટે, અમુક હેતુ માટે; for,
for the sake of, on account of, કાટ, (૫) ધાતુને વિકાર, rust (૨) ઇમારતી લાકડું; timber: (૩) નડતર, 2415; an obstacle, an obstructing wa!l: (*) SIZt; a thorn: (4) (A.) લુચ્ચું, પાછું; cunning, shrewd, sly. કાટફૂટ, (સ્ત્રી) કાપવું, ખાંડવું, વગેરે;
cutting, pounding, crushing, etc.: (૨) કાપ્યા પછી વધેલા નકામા ટુકડા; useless chips or cuttings: (૩) ભંગાર; rubbish, junk: (૪) ઈમારતી સામાન; material for building construction. કાટકે, (પુ.) કડા, મોટી ગર્જના; a
loud thunder. કાટમણ(ત્રણ), (પુ.) (ભૂમિતિ) નેવું
24 2181 4121;(Geom.) a right-angle: (૨) કાટખૂણવાળું કારીગરનું ઓજાર; a right angled tool: ત્રિકોણ, (પુ.) કાટખૂણાવાળો ત્રિવેણ; a right-angled
triangle. કટપટિયો, (૫) ઇમારતી લાકડાને
વેપારી; a timber merchant. કાટમાળ, (પુ.) જૂને ભાગ્યોટો ઇમાad 2117111: old broken building material. કાટલું, (ન.) તળવાનું આધારભૂત સાધન; a metallic piece of standard weight: (૨) સુવાવડ બાદ સ્ત્રીઓને અપાતી એક વસાણાયુક્ત શક્તિપ્રદ વાની; a tonic, spiced article of food given to women after delivery: (૩) કાપ, ઓછું કરવું તે; a cut, a reduction (૪) નુકસાન; loss: –કાઢવું, (અ. ક્રિ.) અવરોધ દૂર કરવો; to remove an obstacle: (૨) અવરોધક વ્યક્તિને મારી 7712401; to kill an obstructing person. કાટવું, (સ. કિ.) કાપવું; to cut, to shear: (૨) કરડવું; to bite. (૩) છેતરવું; to cheat.

Page #156

કાટીકીટ
૧૫૧
तर
કાટાકટ, (સ્ત્રી.) કતલ; massacre, slaughter: (૨) વૈમનસ્ય, અદાવત; enmity, grudge. કાઠ, (૫) લાકડું; woodઃ (૨) ઈમારતી લાકડું; timber: -ડો, (પુ.) -- (ન.) ઊંટ, વિ. ની ઉપર સવારની અનુકૂળતા માટે મુકાતું લાકડાનું એકઠું; a wooden saddle usually placed on a camel, etc. for the rider's comfort: -1, (સ્ત્રી) એવું નાનું ચોકઠું. કાકલા, (૫) લગ્ન પહેલાં કન્યાને વરપક્ષ તરફથી મળતાં ઘરેણાં, કપડાં, વગેરે; ornaments, clothes, etc. given to the bride by the bride-groom's side before marriage. કાઠિન્ય, (ન) કઠિનતા; hardness: (૨) દુઃખી સ્થિતિ; miserable states (3) કડકાઈ, કઠોરતા, કૂરતા; severity, austerity,
steroness, harshness, cruelty. કાઠિયાવાડ, (૫) (ન) સૌરાષ્ટ્રનું જૂનું
21H; an old name of Saurashtra. કાઠી, (સ્ત્રી) દંડ, લાકડી; a staf, a stick, a club: (૨) બળતણ માટેનું લાકડું; firewood: (૩) જમીનનું એક નાનું માપ; a sinall measure of land: (*)() (૫) કાઠિયાવાડનું મૂળ વતની; an original inhabitant of Kathiawar: (૫) શરીરનો બાધે; physical frame: (૬) એ નામની એક જાતિ. કાર્ડ, (ન.) શરીરને ખાધે; physical frame: (૨) ઢાંચે, બેખું; a sketch, a frame: (3) $1531; a wooden saddle (૪) (વિ) કણ; hard. (૪) કઠોર, નિર્દય; merciless: (૫) આકરું; severe, stern, intense: (૬) કંજૂસ miserly: (૭) હાનિકારક harmful (૮) Hig; inauspicious. કાઢવું, (સ. ક્રિ) અંદરથી બહાર લાવવું; to take out: () 01817 wzgo; to
draw ouઃ (૩) દોરવું, આલેખવું; to trace, to draw, to outline (a design): (૪) છુટું પાડવું, અલગ કરવું; to separate: (૫) રદ કરવું, બાતલ કરવું; to annul, to omit; (૬) એકવું; to erase or scratch out, (૭) બલવું, soga; to speak, to say, to tell: (-)
સ્થાપવું, શરૂ કરવું; to establish, to inaugurate: (૯) ગણતરી કે હિસાબ કરો t) reckon, to count: (૧૦) જાહેરમાં લાવવું, પ્રતિષ્ઠિત કરવું; to bring to the public, to make reputed, to popularise: (૧૧) ચોક્કસ હેતુ માટે અલગ રાખવું; to earmark for a specific purpose (૧૨) કમાણી કરવી, મેળવવું; to earn, to gain કા, (પુ.) ઉકાળે; a decoction. કાણુ, કાણકાણ, (સ્ત્રી) કોઈના મૃત્યુ
બાદ શેક વ્યક્ત કરવો, રડવું, વિલાપ કરવો a; a visit of condolence for expressing sorrow after someone's death: કાણિયું, (વિ.) લૌકિક જનારું (માણસ) paying a visit of condolence after some one's death. કાણિયું, (વિ.) એક આંખવાળું; one eyed. કાણુ, (વિ.) છિદ્રાળુ, વેહવાળું; porous, having a hole or holes: (૨) એક આંખવાળું; one eyed: (૩) (ન.) છિદ્ર, બા, વેહ a minute hole, a hole, an opening, an aperture. કાતડી, (સ્ત્રી) ચામડી; skin (of the
body.)
કતર, (સ્ત્રી) કાતરવાનું ઓજાર; a pair
of scissors: (૨) ધારદાર પતરું, કાંકરો. 9.; a sharp edged sheet of metal or a pebble, etc.: (૩) એક પ્રકારનો ઢેરનો રેગ જેમાં શરીર પરથી વાળ ખરી પડે છે; a kind of disease of cattle in which hair is shed down: -@y,
picious.

Page #157

तर
૧૫૨
કાદવ
(ન.) ધાતુ, કાગળ, વની કપાયેલી પટ્ટીઓ; cuttings of metal or paper: -el, (મી.) કાપવું તે; the act of clipping, cutting or sharing: (૨) કાપવાના ઢબ: mode of cutting: (૩) કાતર. કાતર, (વિ.) કાયર; cowardly: (૨) દુઃખી;
miserable. (૩) વાંક, ત્રાંસું: cross, slanting. કાતરવું, (સ, ક્રિ) કાતરથી કાપવું; to
cut or shear with a pair of scissors: (?) $249; to cut, to clip: (૩) ધટાડવું; to reduce, to curtail: (૪) મર્મવચન કહેવું; to speak sair.cally
or tauntingly. કાતરિયુ, (ન.) છાપરાની નીચેને નાનો 431; a small storey just under a roof, an attic: (૨) ત્રિકોણાકાર મકાન; a triangular building (૩) પહાડી લોકોનું લાકડાનું બંધારું અસ્ત્ર; a double edged wooden missile of the hillmen (૪) મકાન તોડવાનું ચરનું એક ઓજાર; a house breaker's tool: (૫) મગજ, ભે; the brain (૬) ઉમ્રનેત્રકટાક્ષ a slanting and vexacious glance: (૭) પથ્થરપાટી મેટો ટુકડ; a big piece of a slate. કાતરી, (સ્ત્રી) પાતળે ચપટો ટુકડો (ફળ, શાક, વ); a wafer, a very thin
flat slice (of fruit or vegetable). કાતરે, (કું.) આમલીનું ફળ; the fruit
of the tamarind trees (૨) એના જેવા આકારનું કોઈ પણ ફળ; any fruit so shaped. (૩) અનાજના કોમળ છોડને કેરી ખાતુ જીવડું; an insect or pest eating away tender shoots of corn: (8) HOT 212121; one of the whiskers of the moustache. કાતળી, (સ્ત્રી) કાતરી; a thin slice: (૨) શેરડીના સાંઠાને ટુકડે; a piece of
a sugar-cane stalk; (૩) એવો કોઈ પણ ટુકડો; any such piece. કાતળુ, (ન.) મટી જાડી ચીરી; a big thick slice: (?) 132; a small round well-cut piece of sugarcane stalk: (૩) મટે મેળ વિનાનો ટુકડો; a big irregular piece. કાતિલ, (વિ) કતલ કરે એવું; apt to slaughter: (૨) પ્રાણધાતક; fatal, deadly: (૩) અતિશય ઉગ્ર; extremely
concentrated or intense. કતી, (સ્ત્રી) છરી; a knife: (૨) કરવત;
a saw (૩) (લૌ.) દગોફટકો; fraud, કાતુ, (ન) બૂઠી છરી; a blunt knife. કાત્યાયન, (૬) એ નામના એક મહાન
#sla; a great sage so named: (?) એ નામના એક મહાન વૈયાકરણી; a great grammarian so named: (૩) (ન.) સમૂળ નાશ, નિકંદન; anna
hilation, total destruction. કાત્યાયની, (સ્ત્રી) દેવી પાર્વતી, (દુર્ગા);
the goddess Parvati (Durga). કાથિયું, (વિ) કથ્થઈ (રંગનું); having the colour like that of catechu, coloured with catechu, maroon: (૨) (1) કાથીનું દેરડું; a rope of coirs (૩) કાથીની સાદડી; a mattress
of coir. કાથી, (સ્ત્રી) નાળિયેરનાં છાલાંના રેસા કે
Eil; coconut fibres, string or rope made of those fibres; coir. કાથા, (૬) ખેરની છાલનું સન જે નાગરવેલના પાન પર ચોપડાય છે; catechu: જુઓ કાથી કાદર, (વિ) શક્તિમાન; capable,
powerful. કાદવ, (મું) કીચડ, ગાર; mud, mere -કીચડ (૫) વિસ્તૃત, ઊંડે, ગદ કાદવ; widespread, deep, dirty mud.

Page #158

કાબરી
કાદ ખરી, (જી.) ખાણે લ મેલી સ ંસ્કૃત ભાષાની જગવિખ્યાત નવલકથા; the world famous Sanskrit novel by Bana: (૨) એ કથાની નાયિકા; the chief character or the heroine of that novel: (૩) નવલકથા; a novel.
ફાન, (પુ.) સાંભળવા નાટેના બે અવયવમાને એક; one of the two ears or organs of hearing: (ર) ધ્યાન, લક્ષ; attention, heed: (૩) કાન જેવુ કાણું કે છિદ્ર; an ear like hole or hollow: -ખજૂરે, (પુ.) ઘણાં પગવાળુ જીવડું; a centipede: -ચિમડિયુ, (ત.) વડવળેાળ, ચામાચીડિયુ; kinds of bats i.e. flying mammals (birds): –òરિયાં, –શિયાં, “શેરિયાં, (ન.બ.વ.) કાન પરના વાળના ગુચ્છા; curls of hair (partially) covering the ears: -ટોપી, (સ્રી.) કાન ઢંકાય એવી મેટી ટોપી; a big cap coverig the ears –પટી (પટ્ટી), (સ્રી.) કાનની બૂટ કે in; the lobe or edge of the ear: -૧૬, (વિ.) બહેરું; deaf: રૂસિયાં, (ન. બ. ૧.) ચાડીચુગલી, કાનભં ભેરણી; backbiing, instigation, slunder:
ફૅસિયું, (વિ.)ચુગલીખાર; slandering, backbiting: (ન.) slander, backbiting: ફાડિયુ, (વિ.) અતિશય મેટા અવાજવાળું; extremely loud:-@@ રણી, (સ્રી.) કાઈની નિંદા કરીને ઉશ્કેરવું d; instigation by backbiting. કાનન, (ન.) જંગલ, વન; a forest. ફાતમ, (સ્રી.) કાળી જમીન; black soil: (૨) ગુજરાતના વડાદરા અને ભરૂચ વચ્ચેના પ્રદેશ; the region between Vadodara and Bharuch in Gujarat. ફાનસ, (સી.) અતરડી, ધાતુ ધસવાનુ` એન્નર;
a file (for smoothing metals). કાનુગા, (પુ.) કાયદામાં નિપુણ માણસ; a
man well-versed in law, an expert lawyer.
૧૫૩
કાપલી
a
કાનૂન, (પુ.) કાયદેશ; a law, a statute: (૨) નિયમ; a rule, a regulation: (૩) રિવાજ, ધારા; a custom, tradition: -ભંગ, (પુ.) કાયદાના ભંગ; violation of a law: કાનૂની, (વિ.) કાનૂનને લગતું, statutory, legal. કાને, (પુ.) લિપિમાં ‘આ’ને માટે મુતુ ' આવું ચિહ્ન; the sign ‘।' put after a letter of a script: (૨) કાર, કિનાર; edge, brim.
કાપ, (પુ.) કાપવું કે ઘટાડા કરવા તે; retrenchment, reduction: (૨) કાપ, ચીરા, વાઢ; a cut, a cleft, a crack: (૩) સ્ત્રી માટેનુ કાનનુ ધરેણુ'; women's ear-ornament: (૪) વેતરવાની ચા કાપવાની રીત કે આવડત; method or adroitness of cutting: “ગ્રૂપ, (સ્રો.) ધટાડે; reduction, refrenchment: (૨) કરકસર; frugality, thrift, economy: (૩) સુધારાવધારે; correction, amendment. કાપડ, (ન.) સીન્યા વિનાનું કે કેરુ કપડું'; cloth, textiles: કાપડિયા, કાપડી, (પુ.)કાપડના વેપારી; a cloth merchant: કાપડી, (વિ.) કાપડને લગતું; relating to cloth or textiles.
કાપડી, (પુ.) સન્યાસી, સાધુ; an ascetic, a monk. કાપણી, (સી.) કાપવાની રીત; the mode of cutting: (૨) લગુણી; reaping, harvesting: (૩) સાનીની કાતર; a goldsmith's pliers. કાપલી, (સ્રી.) કાગળ કે કપડાનો કાપતાં વધેલા નાના ટુકડા; a clipping of paper or cloth; (૨) માલના દાગીના, વ. પર બધાતા સરનામું તેમ જ બીજી વિગતના લખાણવાળા પૂઠાના ટુકડા; a label of a parcel: કાપલા, (પુ) માટી કાપલી; a big slip or clipping of paper, etc.

Page #159

કાપવું
૧૫૪
કામગરું
કાપવું, (સ. ક્રિ) કાતર, છરી, વ.થી ટુકડા કરવા કે ભાગલા પાડવા to cute(૨) અલગ કરવું, ભાગલા પાડવા; to separate, to divide: (૩) ઘટાડવું, કરકસર માટે વપરાશમાં ઘટાડો કરવ; to reduce, to economise by reducing usage, to retrench; (૪) દૂર કરવું; to remove. કાપાકાપ(પી), (સ્ત્રી) મોટા પાયા પરની કતલ, ખૂનરેજી; widespread slaughter
or massacre. કાપાલ(-લિક), (૫) જુઓ કપાલી. કાપુરુષ, (૫) નામદ કે બાયલે પુરુષ a coward: (૨) કંગાળ કે અધમ માણસ, a wretched or mean man. કાપો, (૫) કાપ, આંકે, છેક; a cut, a mark made by cutting, an erasing line:() <121; a line:(3) lit; a crack, a clefc (૪) વાઢ, જખમ; a wound.
ફર, (વિ.) ઇસ્લામને ન અનુસરનાર માટે ઇસ્લામીઓથી વપરાતું વિશેષણ; an adjective used by the followers of Islam for those who do not follow Islam (૨) અધમી, નાસ્તિક; non-believer, irreligious, infidel, atheist: (૩) લુચ્ચું, બદમાશ; cunning, deceitful. (૪) જંગલી, અસંસ્કારી; brutish, rough, uncivilized:(4) (4:) આફ્રિકાની એક આદિવાસી જાતિનો માણસ a member of an aborigine African tribe. કાફલે, (કું.) સંધ, સમુદાય; a group or a body: (૨) યુદ્ધજહાજોનો સમૂહ; a
fleet of war-ships, a naval unit. કાફી, (સ્ત્રી) જુઓ કૉફી. કાફી, (વિ.) જરૂર સંતોષાય એટલું પૂરતું
sufficient, enough. કાબર, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું પક્ષી; a kind
of birdઃ (૨) કજિયાબાર કે અત્યંત બોલકણી સ્ત્રી; a quarrelsome or
very talkitive woman -ચીતરું, કાબર, કાબરિયું, (વિ.) ચિત્રવિચિત્ર, વિવિધરંગી; strangely coloured, variegated: (?) 2441919; spotted. કાબુ, (પુ) અંકુશ: control, restraint: (૨) સત્તા; power: (૩) અધિકાર, અખત્યાર; authority: (૪) કબજે; possession: (4) 431; influence. કેબેલ, (વિ.) હેશિયાર clever: (૨) પ્રવીણ: આવડત કે શક્તિવાળું; expert, capable, skilful, proficient, adept: (૩) પહોંચેલું shrewd, seasoned, practically wise, sly: કાબેલિયત, (સ્ત્રી.) ઉપરોક્ત બધા ગુણ; all the above qualities. કાબા, (૫) લૂંટાર; a robber: (૨) પહેચેલો, પાજી માણસ; a cunning
and shrewd person. કામ, (પુ.) વાસના, ઈચ્છા; a yearning, a desire, a passion: (૨) વિષયસુખ; sensual happiness or pleasure: (૩) સંગની ઈચ્છા; a desire for sexual intercourse: (૪) જાતીય ઉશ્કેરાટ; sexual excitement (૫) કામદેવ;
Cupid, the god of love. કામ, (ન.) લાભદાયી પ્રવૃત્તિ; a profitable activity. (૨) કૃત્ય, કર્મ; an act, a deed; (૩) પ્રવૃત્તિ; activity: (૪) ધ ધો, વ્યવસાય, ફરજી; profession, vocation, duty: (4) oylura; a matter, an affair: (૬) ઉપયોગ, જરૂર; use, necessity, want: (૭) મુક, દાવો; a legal suite (૮) (અ) માટે, કાજે; for: -આવવું, ઉપયોગી થવું; to be useful (૨) યુદ્ધમાં મૃત્યુ પામવું; to die in a battle or battlefield: -કાજ, (ન) કોઈ પણ કામ કે પ્રવૃત્તિ; any work or activity. (૨) ધંધે, વ્યવસાય; profession, vocationકામગ૨, (વિ.) પ્રવૃત્તિમય, કામમાં વધારે પડતું પ્રા; full of activity, busy

Page #160

કામગાર
(૨) ઉદ્યમી, ઉદ્યોગી; diligent, industrious: (૩) શક્તિ કે આવડતત્રાળુ'; capable. કામગાર, (વિ.) મહેનત મજૂરી કરનાર; doing hard manual work or labour: (?) (પુ.) મજૂર, કામદાર; a worker, a labourer. ફામગી(-ગ)રી, (સી.) લાભદાયી પ્રવૃત્તિ; profitable activiıy: (૨) ધંધા, વ્યવસાય; vocation, occupation: (૩) નેકરની ફરજો; duties or obligations of a servant or an employee: (૪) ધંધા...ારી સેવા, ચાકરી; service: (૫) સત્તા, અખત્યાર; power, authority. કામચલાઉ, (વિ.) અલ્પ સમય માટે કામ ચલાવવા પૂરતુ; tentative: (૨) અત્રેનુ; substitutive: (૩) હુ ગામી, temporary કામચાર, (વિ.) કામ કરવાની વૃત્તિ વિનાનું; not inclined to work, shirking: (૨)પેાતાની ફરજ યાગ્ય રીતે ન બનતે એવું; not properly dutiful: (૩) (પુ'.) એવી વ્યક્તિ; such a person, a shirker: કામચારી, (સ્રી.) એવી વૃત્તિ; a shirking. કામજિત, (વિ.) વિષયવાસના પર અંકુશ ધરાવતું; self-controlled in the matter of sensual pleasures.
કામાગ(-ગુ), (વિ.) કારત; engaged in work: (૨) ધધાદારી કે કામને હેતુ સરે એટલા પૂરતું; just sufficient to serve a business or professional
૧૫૫
small
end or purpose: (૩) ધંધાદારી; vocational: (૪) ઉપયાગી, કામગીરી આપે એવું; useful, serviceable. કામડી, (સ્ક્રી.) (-ટુ'), (ન.) વાંસનું નાનું ધનુષ; a bamboo-bow: કામડી, (પુ'.) ધનુષ વાપરનાર આદિવાસી, માણસ; an aborigine archer. કામડી, (વિ.) (શ્રી.) કામડું, (વિ.) (1.) નબળા કે કામળ બાંધાનુ, શરીરે પાતળું; having a weak and tender physical frame, lean.
કામરૂપ
કામદું, (વિ.) ખૂબ કામ કે પરિશ્રમ કરે એવું; hard-working (૨) ઉદ્યમી; diligent, industrious: (૩) કર્તવ્યનિષ્ઠ; dutiful. કામણ, (ન.) અતિશય મેહ પમાડવા કે આકવું તે; the act of attracting, bewitching or facinating intensely: (૨) વશીકરણ; enchantment (૩) મેલીવિદ્યા, જંતરમંતર, ન્ત-; sorcery, witchery, black art, −ગારું, (વિ) અતિરાય મેાડુક; extremely bewitching, or attractive.
કામદ, (વિ.) ઇચ્છા પૂરી કરનારું ;capable of fulfilling desires: (૨) (પુ'.) ઈશ્વર; God: (૩) ભગવાન શંકરના ખીન્ન પુત્ર કાતિ કસ્વામી; Kartikswami, the second son of Lord Shiva.
કામદા, (વિ.) કામદ, (જુએ ઉપરના રાખ્ટ) (ર) (સ્રી.) કામધેનુ; a heavenly cow capable of fulfilling all desires (3) નાગરવેલ; the betel leaf-plant: (૪) એનુ' પાન; a betel-leaf. કામદાર, (પુ.) દેશી રાજ્યના મુખ્યઅધિકારી; the chief officer of a native state: (ર) મુખ્ય અધિકારી, પ્રધાન, દીવાન; the chief officer, a minister, an administrator: (૩) નેાકરી કરતા માણસ; an employee: (૪) શ્રમજીવી, મજૂર; a manual worker, a labourer.
કામદેવ, (પુ.) જાતીય પ્રેમ અને કામવાસનાના દેવ, મદન; Cupid, the god of love.
કામધંધો, (પુ.) ધંધાદારી પ્રવૃત્તિ; business activity: (૨) ધંધા, વ્યવસાય; business, profession, occupation. કામધેનુ, (સી.) જુએ કામદા [નં. ૨ ].
કામના, (સ્રી.) ઉગ્ર ઇચ્છા; intense desireઃ (૨) મહત્ત્વાકાંક્ષા; an ambition. કામરૂપ, (વિ.) કોઈ પણ રૂપ ધારણ કરી શકે એવું; capable of assuming any

Page #161

કામવું
૧૫૬
કારકુન
form: (૨) સુંદર, મોહક, beautiful, fascinating, attractive: (3) (4.) આસામના એક પ્રદેશનું પ્રાચીન નામ; an ancient name of a region in Assam. કામવું, (સ. ક્રિ) ઇચ્છા કરવી to desi e:
(૨) કમાવું, મેળવવું; to earn, to gain. કામસર, (અ) કામને અંગે; on business. કામળ(–ળી), (સ્ત્રી.) ઊનની ધાબળી; a woellen blanketઃ કામળો, (૫) મોટી $144; a big woollen blanket. કામ, (સ્ત્રી) સુંદર સ્ત્રી; a beautiful
woman. કામાક્ષી, (સ્ત્રી.) (વિ.) જાતીય પ્રેમને ભાવ
વ્યક્ત કરતી આખેવાળી સ્ત્રી; a woman having romantic, or voluptuous eye :(?) - gori; the goddess Durga. કામાતુર, (વિ.) વિષયસુખ માટે આતુર કે ઉશ્કેરાયેલું; excited with passion,
cager to enjoy sexual happiness. કામાવેશ, (૫) વિષયસુખ માટેનો ઉશ્કેરાટ;
sexual excitement. કામાસક્ત, (વિ.) વિષયસુખની પ્રબળ ઇચ્છી
919; yearning for sexual happiness, love-lorn, passionate, lewd. કામિ(મ)ની, (સ્ત્રી) પ્રેયસી, માશક: a beloved, a sweethear: (૨) સુંદર Rall; a beautiful womir. કામી, (વિ.) વિષયાસક્ત; passionate,
love-lorn: () 'Vid; yearning. કામુક, (વિ.) ઇચ્છા કે આકાંક્ષાવાળું; deci ious, ambitious: (૨) વિષયાસક્ત; passionate, bove-lorn: (3) (7.) આરાક, ચાર; a lover, an immoral lover, a lewd man. (૪) કામી પુરુષ; a passionate, voluptuous or lewd man: કામુક, (વિ.) (સ્ત્રી) કામી mall; a passionate or immoral
woman, an adulteress. કામ્ય, (વિ) ઇચ્છા કરવા જેવું, મેળવવા
જેવું; worth desiring or gaining:
(૨) ઇચ્છાપૂર્વક કરેલું; done intentionally or wilfully: (૩) સુંદર; beautiful: () 24141"; selfish. કાય, (સ્ત્રી) જુઓ કાયા. કાયદાશાસ્ત્રી, (૫) ધારાશાસ્ત્રી, a law
yer, a pleader. કાયદા(દીસર,(અ.) કાયદા મુજબ; legally,
lawfully, legitimately. કાયદો, (૫) અધિકૃત કાનૂન: a law: (૨)
નિયમ, ધાર; a rule. a regulation કાયમ, (વિ.) સ્થિર steady. (૨) સ્થાયી, ટકી રહે એવું; stable: (૩) નિત્ય, સ્થાયી; permanent, abiding: $71, ((a.) નિત્ય, સ્થાયી; permanent, eternal. કાયર, (વિ.) બાયલું; cowardly. (૨)
બીકણ; timid. કાચર,(-૨), (વિ) આળસુ; idle, lazy.
(૨) થાકેલું, કંટાળેલું; tired, weary. કાયા(૨), (સ્ત્રી) શરીર; human or animal body, physical frame: -ક૯૫, (૫) નવયૌવન પ્રાપ્ત કરવાને ઔષધીય વિધિ કે પ્રગ; a medical process for rejuvaration. કાયિક (વિ.) શારીરિક; bodily, physical. કાર, (૬) કાર્ય, પ્રવૃત્તિ; work, activity (૨) દુઃખ, મુશ્કેલી; iruble, hardship, dilliculty: (3) $2$19; a change: (x) Hurrian effort: (4) Gri$4; determinition: (+) 214,674 044612; social or worldly intercourse: (૭) લાગવગ; influence (૮) સત્તા; power: (૯) વક્કર; trend, status, weight: (૧૦) શાખ; credit (૧૧) અજમાયશ, પ્રોગ, કસોટી; a trial, a test. કારકિદી, કારકગી, (સ્ત્રી) કારભાર, અમલ કે સક્રિય પ્રવૃત્તિને સમય; a career: (૨) એ સમયમાં કરેલાં કામકાજ; works or deeds done during a career. કારકુન, (૫) મહેતા, ગુમાસ્ત; a clerk.

Page #162

કારખાનું
૧૫૭
કાલ
કારખાન, (ન) નાના કે મોટા પાયા પર ચીજવસ્તુઓ ઉત્પાદન કરવાનું કેન્દ્ર; a factory, a workshop (૨) એનું મકાન; a factory building કારખાનદાર, (૫) કારખાનાને માલિક; a factory owner. કારગત, (સ્ત્રી) બળ, શક્તિ; strength, stamina, power, might: (૨) લાગવગ; influence: (૩) ચલણ sway. (૪) કાર્ય, કાર્યક્ષેત્ર; work, action, field of action (૫) ઉપયોગીપણું; usefulness. કારજ, (૧) કામ; work. (૨) ધંધે; business, profession: (૩) સારે કે માઠા પ્રસંગ; a good or bad occasion or event. (૪) કોઈના મૃત્યુ પછીના GYM19.912; dinner party after some one's death. કારણ, (ન) કોઈ પણ કાર્ય કે પરિણામનું
મૂળ; a cause. (૨) હેતુ; intention: (૩) જરૂર; necessity, want, need: (૪) (અ) કારણ કે, તે અંગે; because of, due to: કારણ કે, (અ) એ કારણથી, 24241 Hid; because of, for that reason: -ભત, -રૂપ, (વિ.) સાધનરૂપ; instrumental, causative. કારતક (કાતિક), (૫) વિક્રમ સંવતને પહેલા મહિને; the first month of the Vikram Samvant: કારતકી,(વિ.) કારતકનું કે એ માસમાં આવતું; occuring
in the Kartak month. કારતૂસ, (સ્ત્રી) બંદૂક, વનીટેટી જેવી ગોળી;
a cartridge. કારભાર, (૫) વ્યવસ્થા, સંચાલન; management, organisation (૨) વહીવટ; administration: $126
41474145; a manager, an organiser: (૨) વહીવટદાર, કારોબારી અધિકારી, દીવાન, પ્રધાન; an administrator, an executive officer, a minister. કાતિક, (૫) જુઓ કારતક.
કામુક, (ન) ધનુષ્ય; an archer's bow: (૨) વાંસ; a bamboo stick. કાર્ય, (ન.) કૃત્ય, કામ; an act, a deed,
work: (૧પ્રવૃત્તિ; activity: (૩) ક્રિયા; action: (૪) ધંધો, વ્યવસાય; business, profession, occupation (૫) ફરજ; duty, obligation: (૬) અસર, પરિણામ; effect, result: –કર, (વિ.) કામ કરનારું, 32611 H4; working, busy, active: (૨) અસરકારક; effective: -કર્તા,-કર્તા, (૫) સંચાલક, કારોબારી અધિકારી, વહીવટદાર; a manager, an executive officer, an administrator:(૨) સામાજિક સેવક, સ્વયં સેવક; a social worker, a volunteers -કુશલ(ળ), દક્ષ, – નિપુણ, (વિ.) આવડતવાળું, પાવરધું; competent, expert, proficient, adept, defit –વાહક, (વિ) કારોબારી; executive: (પુ.) સંચાલક, કારભારી; a manager, an administrator:-161, (સ્ત્રી) સભા, વ.નું કામ ચલાવવાની રીત; method of conducting business, procedure:()$7439;a programme: -શક્તિ, (સ્ત્રી) કામ કરવાનાં શક્તિ કે બળ, વિશિષ્ટ આવડત, નિષ્ણાતપણું; energy, capability, expertness, deftness: કાયોલય, (૫) કામકાજ કરવાનાં સ્થળ, મકાન કે કેન્દ્ર; a place or building where work or business is conducted, an office. કાલ,(કું)વખત, સમય; time: (૨) સમયનું HI4; a measure of time: (3) *d, 712174; season, a period or season of heavy activity. (૪) મૃત્યુ, વિનાશ; death, destruction - , (ન.) કાતિલ 3?; fatal or concentrated poison: (૨) અફીણ; opium: (૩) સમુદ્રમંથન કરતાં નીકળેલું હળાહળ ઝેર જે ભગવાન શંકરે પીધેલું; the deadly poison got during the churning of the ocean

Page #163

કાલ
૧૫૮
કાવડિયું
which was drunk by Lord Shiva: -કમ, (પુ) સમય પસાર થવો તે; the passage of time. (૨) ક્રમિક કાલગણના; sequence of time:-ક્ષેપ,(૫) સમય વેડફવો તે, વિલંબ, waste, loss of time, delay; postponement: 211, (વિ.) કાળથી નાશ પામેલું; destroyed by time: (૨) જુનવાણી, લુપ્ત; antiquated, out of use or vogue, obsolete: -ચકે, (ન.) સમયનું યુગાંતરે થતુ પુનરાવર્તાન; the wheel or cycle of time: (2) 44194245; the cycle of fate: (૩) ભયંકર આફત; a grave calamity or disaster: (૪)જન્મમરણના ફેરા; the cycle of birth and death: -ત્રય, (ન) ત્રણેય કાળ – વર્તમાન, ભૂત અને ભવિષ્યનો સમૂહ; the chair of the three tenses viz, the p!' nt, the past and the future. કલ, (સ્ત્રી) વર્તમાન દિવસની પાછળનો કે
આગળને દિવસ; yesterday or tomorrow: (૨) (.) ગઈ કાલે કે આવતી $la; yesterday or tomorrow: (3) થોડા દિવસ પછી; after some days. કાલપુરુષ, (પુ.) મૃત્યુને દેવ, યમરાજા; the god of death, Yama. લબત, (ન.)જેડાની અંદર બેસાડા પગના આકારનું લાકડાનું ઓઠું; a wooden foot-shaped frame introduced in a shoe: (૨) મૂળ, ઉત્પત્તિ; a source or origin (૩) બીબું, ઘાટ, ચોકડું; a die, a cast, a mould, a frame:()
121; the base or foundation. કલમાન, (ન.) સમયનું માપ; a measure
of time: (૨) સમય, યુગબળ કે સંજોગોની 4224; an understandiog or reckoning of the spirit of the age. કાલવવુ, (સ. ક્રિ) પ્રવાહી સાથે મેળવવું; to mix with a liquid
કાલાવાલા, (૫. બે વ) દીનભાવથી કરેલી 2419; an humble request, an entreaty. કાલાંતરે, (અ.) યુગ વીત્યા પછી; after
lapse of ages: (2) 4ive 2479; after lapse of much time: (3) 2475 2474 usl; after some time. કાલિક, (વિ.) સમય કે કાળને લગતું;
pertaining to time. કાલિકા, (સ્ત્રી) એ નામની દેવી, કાળી માતા;
the goddess or mother Kali. કેલિમા, (ત્રી.) કાળ૫; blackness: (૨)
અંધકાર; darkness: (૩) કલંક, લાંછન; a stain, a blemish: () 4941; a shade or shadow. કાલિંગડું, (ન) તડબૂચ, કલિંગડ; a
water-melon. કાલિંદી, (સ્ત્રી.) યમુના નદી; the river
Yamuna. કાલી, (સ્ત્રી) જુઓ કાલિકા. કાલુ, (j) (સ્ત્રી.) સામુદ્રિક ખડક; a searocks (૨) મેતી ઉત્પન્ન કરતી માછલી;
a pearl-fish. કાલુ, (વિ.) બાલિશ; childish (૨) અસ્પષ્ટ
અને મધુરી (વાણી); indistinctand pleasant (speech): (3) dias; lisping. કાલુ, (ન.)પાસનું ઍડવું; a cotton-pod. કાલ્પનિક, (વિ.) કલ્પના પર નિર્ભર imaginary: (૨) અવાસ્તવિક; unreal: (૩) તરંગી; fantastic. (૪) બનાવટી, ઉપજાવી કાઢેલું; fabricated. કાવડ, (સ્ત્રી.) ખાંધે બજે ઊંચકવા બનાવેલ 413141 gall; bamboo scales for carrying burdens on a shoulder: કાવડિયો, (કું.) કાવડ ઊંચકનારા; a man carrying it. કાવડિયું, (ન) પૈસાના સિક્કા માટેનું જૂનું 114; an old name for a pice coin.

Page #164

કાવતરું
૧૫૯
કાળી
કાવતરું, (ન) દગ, બદમાશી; fraud, roguery: (2) 4421; intrigue: (3)
પી કે પ્રપંચી યોજના; a secret or evil plot, intrigue: કાવતરાખોર, કાવતરાબાજ, (વિ.) plotting, intri
guing કાવરું, કાવરું બાવડું; (વિ.) ગભરાયેલું,
બેબાકળું; confounded, perplexed. કાવાદાવા, (પં. બ.વ) છળકપટ, પ્રપંચ
fraud, intrigue, secret plotting. કાવું, (અ. ક્રિ.) કંટાળવું; to be tired, to weary: (૨) હિંમત હારવી, કાયર બનવું; to lose courage, to become cowardly. કાવો, (૫) બુંદદાણા (કેફી)ને ઉકાળે; a decoction of coffee beans: (?) siel, ઉકાળે; a decoction. કાવ્ય (1) કવિતા; a poem: (૨) પદ્ય
સાહિત્ય; poetry: –મય, (પ) રસાત્મક અને પદબંધ, poetic: શાસ્ત્ર, (ન.) કવિતાનું શાસ્ત્ર; poetics. કાશ–સ), (પુ) (ન.) એક પ્રકારનું સફેદ 4124; a kind of white grass: (?) એનું મૂલ; its flowers (૩) (પુ.) ઉધરસ, wial; bronchitis, coughing trouble. (૪) (સ્ત્રી) આડખીલી, અવરોધ; an obstacle or impediment: (*) (અ) બેટી ચર્ચા, માથાઝીક; useless,
boring, tedious talk or discussion. કાશ્મીર, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું ઊની કાપડ;
a kind of woollen cloth: (?) (11.) કેસર; saffron (૩) સુખડ; sandalwood: (૪) (પુ.) (ન.) ભારતની છેક ઉત્તરે આવેલું એ નામનો દેશ; a country so-named situated at India's northern end, Kashmir: 51271 l, (વિ.) કાશ્મીરનું કે એને લગતું; of or pertaining to Kashmir: () (tall.) 11274272 19t; the language of the people of Kashmir.
કાષાય, (વિ.) ભગવા રંગનું; of catechu colour, red-grey-coloured: () (1) ભગવું વસ્ત્ર; red-grey coloured cloth. કાષ્ઠ, (ન) લાકડું; woodઃ (૨) લાકડાનું
બળતણ; firewood: (૩) લાકડી; a stick. કાસદ, (૫) ખેપિ; a messenger. કાસદુ, કાસદિયું, (વિ.) (ન.) કાસદનું કામ કરનાર); a messenger's occu
pation. કાળ, (ન) નડતર, આડખીલી; an
obstacle, an impediment. કાસાર, (૫) (ન.) સરોવર, તળાવ; a lake, a pond. કાળકા, (સ્ત્રી) જુઓ કાલિકા. કાળજી, (સ્ત્રી.) ચીવટ; care, attention:
(૨) ચિંતા; anxiety. કાળજુ, (ન) કલેજું, પિત્તાશય; the
lever that creates the digestive juice: (૨) મન; the mind (૩) હૃદય; the heart: (૪) અંતરાત્મા; inner soul. કાળનું, (વિ.) પ્રાચીન, અતિશય પુરાણું;
ancient, very old. કાળભરવ, (૫) મહાદેવ; Lord Shiva . કાળમીંઢ, (વિ.) અતિશય કાળું; extre
mely black: (૨) અતિશય દૂર, નિષ્ફર; very cruel, remorseless, coldblooded: (૩) (૫) નક્કર, કાળા પથ્થર; hard, solid black stone. કાળાધોળાં, (ન.બ.વ.) પ્રપંચ, દગોફટકે;
intrigue, fraud. કાળિયાર, (કું.) કાળા રંગને નર હરણ;
a male black antelope. કળિયું, (વિ) કાળું; black; (૨) (ન.)
અફીણ; opium: કાળિયું, (ન.) કાળિયો, (૫) કાળી તમાકુ, black tobacco, કાળી, વિ.) (સ્ત્રી) કાળી સ્ત્રી; a black coloured woman (૨) ગંજીફાની ચાર જાતમાંની એક; the spade of a playing card set? (3) કાલિકા; the goddess Kalika.

Page #165

કાળી ટીલી
કાળી ટીલી, (સ્રી.) લાંછન, કલક; a blemish, a stain, disgrace. કાળીપરજ, (સ્રી.) આદિવાસી લેાકા, (ભીલ, દુબળા, વ.) શૂદ્રો; the abori. gines, the people of the lowest, uncivilised casie, the Bhils, etc.
કાળુ, (વિ.) પલસાના રંગનુ; black: (૨) દુષ્ટ, નઠારું; wicked, evil: (૩) ધિક્કારપાત્ર; hateful, detestable: (૪) અનૈતિક; immoral: (૫) સખત; hard: (૬) વસમું; troublesome, painful: બજાર, (ન ) અતિશય નફાખોરીના ધંધા; black market: ભમ્મર, “મેશ, (વિ.) અતિશય કાળુ; extremely black. કાળોતરી, (સ્રી.) કાઈના મરણના સ ંદેશા; a message of someone's death: કાળોતરિયો, (પુ.) એવા સ ંદેશા લઈ જનાર ખેપિયે!; a messenger carrying a message of someone's death: કાળોતરું, (વિ.) અતિશય કાળુ’; extremely black: કાળોતરો, (પુ.) કાળા પ્રાણધાતક સાપ; a deadly black serpent.
કાં, (અ) શા માટે, Why: (૨) કેવી રીતે, How: (૩) અથવા; or. કાંઈ, કાંઈક, (વિ.) (સ.) જુએ કઈ, કંઈક.
કાંકરી, (સ્રી.) જુએ કાકર, કાકરી, (૨) ઝીણા કાંકરા; a particle of stone, a small pebble: (૩) રેતી; sand. કાંકરા, (પુ.) પથ્થરના નાના ટુકડા; a small pebble: (૨) નડતર, આડખીલી; an obstacle: (૩) વહેમ, શકા; suspicion, doubt, mistrust. કાંગ, (પુ.) (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું હલકું ધાન્ય;
a kind of coarse corn. કોંગરી, (સ્રી.) દાંતાવાળી હાર કે ભાત; an indented line or design: (૨) ધાર, કાર; amargin, an edge.
૧૬૦
રિટા
કાંગરા, (પુ.) દાંતા; an indentation: (૨) શિખર; a peak, a top, a pinnacle: (૩) ગઢની ધાર પરનું શિખર જેવુ ચણતર; spiry construction on the edge of a fortress. કાંગારું, (ન ) ઍસ્ટ્રેલિયાનું ચેાપગું પ્રાણી; a kangaroo (four-footed Australian animal).
કાંગુ, (વિ.) ગરીબ, લાચાર, દીન; poor,
helpless, humble, lavish: (૨) ખાયલું, કાયર; cowardly.
કાંચન, (ન ) સેાનુ; gold: (૨) ધન, દેલત; money, wealth. કાંચળી, (સ્ત્રી.) સ્ત્રીનું કાપડું; a woman's bodice: (૨) સાપે ઉતારેલી ચામડી; a serpent's cast off skin, a slough. કાંજી, (સ્ત્રી ) રાખ, પ્રવાહી વાની; gruel: (૨) લાહી; paste: (૩) આર, મે;
starch.
કાંટ, (સ્ક્રી.) આંખરાની ગીચ ઝાડી; a dense thicket of thorny bushes. કાંટાળુ, (વે.) કાંટાવાળુ; thorny, prickly: (૨) મુશ્કેલ; difficult, hard. કાંઢિયુ, ન ) રાખને ઢાંકવાનું વસ્ત્ર: a piece of cloth to cover a corpse: (૨) જાજરૂ, સંડાસ; a latrine, a privy, lavatory. કાંટિયો, (પુ.) જાજરૂ, સડાસ; a latrine, a privy, a lavatory. કાંટિયો, (પુ.) કિન્નાખેાર માણસ; a grudging, revengeful or a mulignant man.
કાંટો, (પુ.) અમુક વનસ્પતિને અણીદાર અંકુર; a thorn; (૨) જમવાને દાંતાવાળા કાંટા; a (dining) fork: (૩) ત્રાજવું, તેાળવાનું ચત્ર; a balance, scales: (૪) ડિયાળના કાંટેt; a hand of a time-piece or a clock: (૫) સ્ત્રીઓનુ નાકનું ઘરેણું'; women's ornament

Page #166

કાંઠ(-)લી
૧૬
કાધ
for the nose: (૬) રોમાંચ; thril: (૭) આડખીલી, નડતર; an obstacle, a hindrance: (૮) કિને, અંટસ grudge, enmity, revenge (૯) શંકા, વહેમ; doubt, suspicion: (૧૦) શક્તિ, પાણી, જસ્સ; mettle, swamina, spirit: (૧૧) ધs anger: (૧૨) સ્વમાન; self-respect: (૧૩) મમત, જક્કીપણું; obstinacy, stubbornness. કાંઠ(૮૨)લી, (સ્ત્રી) સ્ત્રીઓનું ગળાનું ઘરેણું; a necklace for women (૨) વણકરનું
ઓજાર; a shuttle. કાંઠલો, (૫) ગળાની આસપાસને ડગલા,
9.71 514; the cut of a coat, etc. round the neck: (૨) પોપટના ગળા પર કુદરતી કાળે પડ્યો; the natural black girdle round a parrot's throat: (૩) ગાગર, વ.ના મથાળાના ભાગ પરની ગોળ કોર; the round edge at the top of a water-pot: (૪) કિનારે, ઘાટ; a shore, a bank: (૫) જુએ કાંઠલી. કાંઠો, (પુ.) કિનાર, ઘાટ, તટ; a bank,
a coast, a shore, a margin: (?) છેડે, અંત; end, conclusion (૩) જુઓ કાંઠલો, નં. ૩. કાંડ, (કું) પ્રકરણ; a chapter: (૨) વિભાગ; a division, a part (3) સાંધો,
2001; a joint, connection:(8) 3Ml; a bough, a branch: (૫) an arrow, a shaft. કાંડાબળ, (નો) હાથ -કાંડાનું બળ, શારીરિક
બળ; the strength of the hand or the arm, physical strengih, might: કાંડાબળિયું, (વિ.) હાથ-કાંડાના બળવાળું, તાકાતવાળું: strong-handed,
powerful, m'ghty. કડી, (સ્ત્રી) દીવાસળી; a lucifermatch: (2) éluzelril 21; a matchbox: (3) $13; the wrist. ૬)ગુજરાતી ગુજરાતી_અમે
કાંડુ, (ન.) હાથ અને પંજાને જોડતો ભાગ;
the wrist. કાંત, (વિ.) વહાલું, પ્રિય; dear, loved: (૨) ઇતિ ; desired, coveted: (૩) મનોહર, સુંદર; fascinating, beautiful (૪) આનંદપ્રદ; pleasant (૫) અનુકૂળ; favourable, agreeable: () (4.) પતિ, વર; the husband: (૭) ચંદ્ર; the moon (૮) કાન્ત, પ્રીતમ; a lover. કાંતણ, (ન) કાંતવાની ક્રિયા; spinning કાંતવું, (સકિ.) વળ આપીને તાર કાઢ; to spin (૨) (લૌ.) બિનજરૂરી લંબાણ ચર્ચા કરવી; to discuss unnecessarily at length. કાંતા, (સ્ત્રી.) પ્રિયા; a beloved: (૨) પત્ની; the wife: (૩) સુંદર સ્ત્રી;
a beautiful woman. કાંતિ, (સ્ત્રી) તેજ, નૂર; brightness, lustre: (૨) સૌંદર્ય; beauty(૩)શભા; splendour, grace: (૪) મેહતા; bewitching or fascinating grace. કાં તો, (અ.) અથવા; or: (૧) અગર તે;
either. કાંદો, (૫) ડુંગળીને દ; a ball of onionઃ (૨) વનસ્પતિના મૂળની ગાંઠ, કંદ; a bulbous root of a plant: (૩) (લૌ.) ફાયદ, લાભ; profit, gain. કાંધ, (સ્ત્રી.) ખભે; one of the two shoulders= (૨) બળદ, વ.ની ગરદન પરનું દૂસરીનું આંટણ; sore skin on the neck of a bullock, etc., harnessed to a carriage: $11 , (ન.) હપતાથી દેવું ભરપાઈ કરવાને દસ્તાવેજ; a document for payment of a debt by fixed instalm ots: કાંધિયો, (પુ.) જાતે ભાર વહેનાર મજૂર; a labourer carrying burdens himself: (૨) ભારવાહક બળદ; a bullock used as a beast of burden: (૩) શબ ઊંચકનાર માણસોમાંનો એક; one of the persons carryign

Page #167

કિરતાર
૧૬૨
કાંપ
a corpse: (૪) હપતાથી નાણાં ભરપાઈ કરવાની શરતે ધીરધાર કરનાર; a moneylender advancing loads on condition of repayment by instalments: (૫) બૂરા કામમાં સાથ આપનાર 2017; an accomplice. કાંપ, (પુ) ચીકણો કાળે કાદવ; sticky
black mud. કાંપ, (૫) કંપારે, કંપ; a shivering, a tremor: -૬, (અ. ક્રિ.) ધ્રુવું to shiver: (૨) કંપવું; to quake: (૩) ભયથી ધ્રુજવું; to shiver fright
fully, to shudder. કાબળ (લી), (સ્ત્રી) કામળી; a blankee
કાંબળો, (કું.) a big blanket. કબી, (સ્ત્રી) સ્ત્રીઓનું પગનું ઘરેણું a
women's anklet: (૨) કેસના મેને sibai; the ring of a big leather bucket drawn by bullocks: () સારણગાંઠને પટ્ટો; a girdle to control a hernia. કાંસ, (૫) પાણીના વહન માટેની નાની નહેર; a small water-canal. (૨) નીક;
1 gutter. કાંસકી, (સ્ત્રી.) ના દાંતિ; a small
comb: કાંસકે, (પુ.) a comb. કાંસવું, (અ. દિ.) માં વાટે કફ કાઢવ,
ખાંસવું; to cough: (૨) હાંફવું; to pant, to breathe hard:(૩)(સ. ક્રિ) ઠાંસીને ભરવું; to fill tightly. કાંસિયો, (૫) ધાતુની કડછી; a metallic ladel: (૨) માટે વાટકો; a big bowl: (3) મે દાંતિયો; a big comb. કાંસી, કાંસીજોડ, (સ્ત્રી) કાંસીજોડું, (ન.) કાંસા, કાંશિયાં, (ન. બ. વ.)
siam siss; a pair of cymbais. કાંસુ,ન) એક પ્રકારની મિશ્રધાતુ; bronze. કિક્યિારી, (સ્ત્રી) કિક્યિારે, (૫) કારમી
Men alla; a loud painful shriek. કિકે, (૫) આમલીને ઠળિયે, ચૂક;
a tamarind seed.
કિચૂડ, (અ) એવો અવાજ કરીને; in the
minner of making such sound. ગ્નિ(ચો), (૫) જુઓ કિચૂકેઃ (૨) એવો અવાજ; such sound: (૩) નાનો 315314: a sinall merry-go-round. કિતવ, (પુ) જુગારી; a gambler(૨)
ઠગ, બદમાશ; a cheat, a rogue. કિતાબ, (સ્ત્રી) ચોપડી, પુસ્તક; a book: (૧) મોટું પુસ્તક: a volume: –ઘર, -ખાનું, (ન.) પુસ્તકાલય, ગ્રંથભંડાર;
a library, it collection of books. કિત્તા, (૫) બરુની કલમ કે લેખણ; a red-pen (૨) સારા ખરડાને નમૂનો; a spicimen of a good drast: (3) widzat Gu; a part or division of a farm (૪) (અ.) એ જ પ્રમાણે,
Injord; in the same way, ditto. કિનખાબ, (૫) જરીનું કાપડ, brocade. કિન્નર, (૫) દેવોના સંગીતકારોમાં કોઈ
545; one of the musicians of gods. કિન્નરી, (સ્ત્રી.) કિન્નરની સ્ત્રી, (૨)
સારંગ; a stringed musical
instrumen!. કિન્નાખોર, કીનાખોર, (વિ.) વેરભાવ કે
અંટસ રાખે એવું; hostile grudging, revengeful: કિન્નો, કાન, (પુ) અંટસ,
az; grudge, revenge. કિફાયત, (સ્ત્રી.) લાભ, ફાયદ; profit,
gain (૨) બચત; a saving: કિફાયત, કિફાયતી,(વિ.) સખ્ત, લાભકારક; cheap,
profitable. કિરકેલ(ળ), (વિ.) પરચૂરણ; miscellaneous, diverse: (૨) (અ.) પરચૂરણ પ્રમાણમાં, ટક (જથ્થાબંધ નહિ); in retail, in small quantities (opposed to wholesale). કિરણ, (ન.) રાશિમ, તેજની રેખા; ary,a streak of light:--માલી, (૫) સૂર્ય
the sun. કિરતાર, (૫) સુષ્ટિ રચનાર ઈશ્વર; God the Creator.

Page #168

કિપ
૧૧૩
હિંગલાવું
કિ૨૫, (સ્ત્રી) જુઓ કૃપા. કિરપાણે, (સ્ત્રી) શીખનું ધાર્મિક ચિહ્નરૂપી
&fuule; a kind of weapon worn by the Sikhs as a religious token. કિરમજ, (૬)એક પ્રકારનું જીવડું; a kind
of insec (૨) એ છવડાથી બનાવાતો ઘેરો a4 231; dark red colour produced by that insect: કિરમજી, (વિ.) ઘેરા લાલ
2018; of dark red colour, scarlet. કિરાત, (૫) આદિવાસી પહાડી જાત; a
primitive hill-tribe:(૨)એ જાતની વ્યક્તિ; a person of that tribe: Czcil,(pal.) એ જાતની સ્ત્રી; a woman of that tribe. (૨) દેવી પાર્વતી; the goddess Parvati. કિરાયાદાર, (વિ.) ભાડે રાખેલું કે આપેલું (મકાન, વ.); taken or given on hire (building, etc.): (?) (9.)
ભાડૂત; a tenant. કિરાયું, () ભાડું; rent, hire. કિરીટ, (૫) મુગટ, a crownઃ કિરીટી, (વિ.) મુગટવાળું wearing a crown: (૨) (૫) રાજા; a king. કિલ, (અ) ખરેખર; indeed, really. કિલકાર, (૫) કિલકારી, (સ્ત્રી) આનંદભર્યો ઘાંઘાટ; gay noises (૨) આનંદની
G[5412; shrieks of joy, whoops. કિલકિલ, (સ્ત્રી) કિલકિલાટ, (૫) પક્ષીFiat 1245 $&?4; pleasant chirpings
of birds. (૨) હર્ષનાદ; cries of joy. કિબિશ, કિવિશ, કિમિશ, (ન) પાપ; a sin (૨) દુષ્કૃત્ય; a wicked act: (૩) અપરાધ, દેષ; an offence, a fault: () Rol; a disease: (4)
016913; dirtiness. કિલી, (સ્ત્રી) કિલ્લીદાર, (૫) જુએ
કીલી. કિલ્લ, (ન.) ધને- a corninsect કિલો, (૫) કેટ, દુર્ગ; a fortress,
a strong-hold: કિલ્લેદાર,(પુ.) કિલ્લાને મુખ્ય અધિકારી; the chief officer of
id: the chief officer of a fortress: (૩) કિલ્લાને રક્ષક સૈનિક;
a soldier guarding a fortress: કિલ્લેબંદી (-ધી, (સ્ત્રી.) રક્ષણ માટે કોઢ
izat a; fortification. કિશોર,(વિ.) સગીર, નાની ઉંમરનું minor, immature: (૨) (પુ.) સગીર છોકરે; a
minor boy: કિશોરી, (સ્ત્રી.)સગીર છોકરી, a minor girl. કિત, (સ્ત્રી) વાવેતર, ખેતી; sowing far
ming: (૨) શેતરંજની રમતને એક બૃહ જેમાં રાજાને ચલાવવાની ફરજ પડે છે, શેહya stratagem in the game of chess in which the king has to be moved. કિશતી, કિસ્તી, (સ્ત્રી) નાની હોડી; a
small boat. કિસ, (સ.) કેણ, who: શું; what. કિસમ, (સ્ત્રી) જાત, પ્રકાર; sort, type, _kind: (૨) રીત; manner, method. કિસમિસ, (સ્ત્રી) સૂકી ઝીણી દ્રાક્ષ, dry
small grape. કિસલય, (ન.) નાજુક ફણગે, કુંપળ; a
tender shoot of a plant, a sprout. કિસાન, (પું) ખેડૂત; a farmer. કિસ્ત, (સ્ત્રી) જુઓ કિતઃ (૨) મહેસૂલ; land-revenue: (૩) મહેસૂલને હપતે an instalment of land revenue: (૩) ખંડણી; a tributary payment
(૪) કર; a tax. કિસ્મત, (ન) ભાગ્ય, દેવ, નસીબ
fortune, destiny, fate. કિસ્સો, (૫) વાર્તા, કહાણી; a story, a
tale: (2) 214115 42101; a thrilling incident (૩) કલ્પિત વાર્તા, an imaginary story, a litarary piece of fiction. કિંકર, (૫) નોકર, ચાકર; a servant કિંકરી,(સ્ત્રી)ને કરડી; a maid-servant. કિંકિણી, (સ્ત્રી.) ધંટડી, નાને ઘટ; a small
bell: (૨) કંકણુ, બંગડી; a bangle કિંગલા, (અ કિ.) ખુશ થવું, આનંદ કે હર્ષ
2434441; to be pleased, or overjoyed: કિંગલાણ, (ન) આનંદ અનુભવ તે; the

Page #169

ઉચિત
૧૬૪
AG
act of being overjoyed (૨) હર્ષનાદ; cries of joy. કિંચિત, (વિ.) થોડુંક; a little= (૨) (અ.)
244$ 4941941; somewhat. કિંતુ, (અ) પણ, પરંતુ; but (૨) છતાં પણ
however, nevertheless. કિંગુરુષ, (૫) જુઓ કિન્નરઃ (૨) વર્ણન
સંકર, નીચ, દુષ્ટ માણસ; a mean wicked person, a man of mixed blood or suspected fatherhood. કિંમત, (સ્ત્રી) મૂલ્ય; price, cost: (૨) લાયકાત, કદર, બૂ૪; worth, value, appreciation (૩) બદલે, વળતર;
reward, remuneration. કિંવદંતી, (સ્ત્રી) અફવા; a rumour: (૨)
લોકવાયકા; a hearsay. કિંવા, (અ) અથવા; or, કીકી, (સ્ત્રી) આંખની પૂતળી; the pupil.
of the eye. કીકી, કીકલી, (સ્ત્રી.) નાની બાળકી; a small female childઃ કીકે, કીકલો, (૫) નાનો બાળક; a small male child. કીચ, કીચડ, (૫) કાદવ; mud. કીટે, (વિ.) મોઢે-પાઠ કરેલું, યાદ રાખેલું;
memorised, crammed: (૨) પૂરું જાણકાર, કાબેલ, નિપુણ; well-versed, expert, adept, proficient, deft. કીટ, (પુ.) કાટ; rust: (૨) મેલ; dirt (3) $2181; rubbish: (+) 12712; a particle: (૫) ગાંઠ, ગટ્ટો; a knot, a lump. કીટ, કીટક, (૫) જતુ, કીડો; an insect. કીટલી, (સ્ત્રી) ચાદાની; a kettle. કટિયું, (વિ.)કરવાળું; full of particles of dirt or bits of straw: (?) (1.) લાકડાની પટ્ટી કે ચી૫; a chip of wood.
ટી, સ્ત્રી.) કપાસ, વિ.મના ડાખળાના કર; particles of dry leaves or straw in cotton, etc. કી, (ન) ઘી તાવ્યા પછી વધતે કચરો; residual dregs after ghee is prepared from butter.
કીટો, કીટોડો, (૫) બળતણ માટે નડો ગાંઠવાળે લાકડાનો ટુકડ; a big knotty piece of fire wood: (2) 418; dregs, residue: (૩) ગાળેલી ધાતુને ગો; a lump of melted metal. કીડ, (સ્ત્રી.) જતુ, કીડે; an insect, a worm: (૨) ચામડીને રોગ, દાદર; skin disease,ring-worm: (૩)ચળ,ખજવાળ; an itching sensation. કીડિયારુ (ન. કીડીઓનું દરyan ant-hole. કીડિય, (ન)ના કાચનો મણકેઃ a small bead of glass: કડિયાસેર, (સ્ત્રી) એવા મણકાનાં હાર કે કંઠી; a necklace of such beads. કીડી, (સ્ત્રી) ઝીણું જતુ; an antકીડો, (પુ) જતુ, કીટ; an insect. કીમત, (સ્ત્રી) જુઓ કિંમત, કિમતી, (વિ)
મૂલ્યવાન,ભારે કિંમતનું; precious, costly. કીમિયો,(પુ.) તાંબું, વ. હલકી ધાતુઓમાંથી સોનું બનાવવાની રસાયણવિદ્યા; alchemy (૨) યુક્તિ, ઇલમ; skill, a trick, a device: (૩) અત્યંત નફાકારક વ્યવસાય; highly profitable profession: 41994યાગર, (કું.) ઉપરોક્ત વિદ્યા જાણનાર; an alchemist (૨) કાબેલ માણસ; an expert: (૩) ધુતારે; a cheat. કીર, (૫) પિપટ; a parrot. કીરચ, (સ્ત્રી.) અત્યંત નાના ટુકડા; a very
small fragment:(૨) સંગીનya bayonet કિર્ત-ત્ત)ન, (ન) સંગીતમય ભક્તિકાવ્ય; a musical devotional song (2)
સ્તુતિ, ચશોગાન; an eulogy: -કાર, કિર્તાનિયો, (૫) કીર્તન ગાનાર કે રચનાર; one who sings, or composes devotional songs: કીનીય, (વિ.)
2141417, praiseworthy. કીતિ, (સ્ત્રી) પ્રતિષ્ઠા, નામના, ખ્યાતિ; fame reputation renown -માન, નૃવંત, (નિ.) પ્રતિછિત, ખ્યાતનામ; famous, renowned: –સ્તંભ, (પુ.) પ્રતિષ્ઠાના
સ્મરણરૂપી તંભ કે મિનાર, a monuinental pillar or tower.

Page #170

કીલ
૧૬૫
કદષ્ટિ
કીલ, (૫) જણને જામેલો મેલ, મળી,
solidified dirty grease. કીલ, (૫) કીલક, (ન) ખૂટે, મેખ; a peg; (૨) ઢેરને બાંધવાને ખીલે; a peg
to fasten cattle: (3) 427; an axis. કીલી, (સ્ત્રી) કુંચી, ચાવી; a key: (૨) તિજોરી, નાણાં રાખવાની પેટી; a treasury, a cash-box: --દાર, (૫) તિજોરી
સાચવનાર અધિકારી; a treasurer, કીશ, (૬) વાનર; a monkey: (૨)
સૂર્ય; the sun. કીસ, (સ્ત્રી) મહેસૂલ; land revenue (૨) સરકારને ભરપાઈ કરવાને હપતે; an instalment to be paid to government. કુકમ, (ન) દુષ્કૃત્ય, ખોટું કે ખરાબ કામ; a wicked, malignant or improper deed: (૨) પાપ, ગુને; a sin, a crime કુકમી, (વિ) દુષ્ટ, પાપી; wicked. કુકકુટ, (૫) કૂકડો, મરધો; a cock. કુક્ષ, કુક્ષિ, (સ્ત્રી) જુઓ ફૂખ. કુચ, (૫) સ્ત્રીની છાતી; a woman's breast: (૨) સ્તન; one of the fleshy moulds on a woman's breast. કુચાલ, (સ્ત્રી.) ખરાબ વર્તન; misbeha
viour, misconduct. કુછંદ, (૫) વ્યસન, કુકર્મ, વ. માટેની
Malsri; addiction to bad habits, wicked ways of life, etc. કુજ, (પુ) મંગળ ગ્રહ; the planet
Mars:-વાર, (પુ.) મંગળવાર; Tuesday. કુટામણ, (ન) કુટારે, (પુ) ટિચાવું કે કુટાવું તે; the act of being pounded: (૨) સતત હેરાનગતિ; incessant trouble or annoyance: (૩) (લૌ.) માથાઝીક; useless, tedious talk. કુટિ, (સ્ત્રી) ઝુંપડી; a cottage, a hut. કુટિલ, (વિ.) વળેલું, વાંકું; crooked, curved: (1) #l; obstipate (3) પ્રપંચી, દગલબાજ, કપટી, fraudulent, tricky, treacherous.
કુટી, કુટીર, (સ્ત્રી) ઝુંપડી; a cottage. કુટુંબ, (ન.) પરિવાર; a household, a family: (૨) એક જ ઘરનાં માણસે; members of a family: (5) 42; a family-line, a generation, suil, (વિ.) સગું, એક જ પરિવારનું; relative of the same family or family-line: (૨) (ન.) (પુ) સગું માણસ; a relative. કુટેવ, (સ્ત્રી) ખરાબ ટેવ કે આદત; a bad
habit, vice. કુટ્ટણી, ફની, (સ્ત્રી) જુઓ કૂટણ. કુઠાર, (!) કુહાડે, ફરસી; a hatchet,
an axe. કુડતુ, (ન.) પહેરણ; a shirt. કુતર્ક, (ન.) કે, ડાંગ, ડફાણું; a staff,
a thick stick, a cudgel, a club. કુતક, (પુ.) ખેટો કે ખરાબ વિચાર; a
faulty or evil thought. કુતુબ, (૫) ઘંટીને ખૂટ; the peg
of a pair of grinding stones: (?) ધ્રુવને તારે; the North Star. કુતૂહલ, (ન.) તીવ્ર જિજ્ઞાસા; intense curiosity: (૨) અસાધારણ કે વિસ્મયકારક વસ્તુ; an extraordinary or won
derful thing. કુત્સિત, (વિ.) ધિક્કારપાત્ર; hateful. (૨) દુષ્ટ, નીચ; wicked, meanઃ (૩) અધમ; lowly. (૪) ગંદુ, મેલું; dirty. કુથ, (સ્ત્રી) હાથી પર નંખાતી સુશોભિત
ગુલ; a decorative piece of cloth to be put over an elephant: (૨) શેતરંજી, સાદડી; a carpet, a mattress. કુદરત, (સ્ત્રી)નિસર્ગ, પ્રકૃતિ; nature: (૨) દૈવી શક્તિ; divine power: (૩) વ્યક્તિને
સ્વભાવ; one's own nature or temperament () બળ, શક્તિ ; strength, power: કુદસ્તી, (વિ.) કુદરતનું કે એને લગતું; of or pertaining to nature: (૫) સ્વાભાવિક, નૈસર્ગિક: natural. કુદષ્ટિ, (સ્ત્રી) દોષિત વિચાર કે માન્યતા; faulty thought or belief: (૨) ખરાબ

Page #171

કુલ(ળ)
આરાયથી જેવું તે; a wicked, evil or passic nate look. મુધાન, (ન.) હલકા પ્રકારનું ધાન્ય; inferior
type of corn. કુધારે, (૫) ખરાબ રિવાજ કે કાયદ, a
bad custom or law. કુનેહ, (સ્ત્રી.) ચતુરાઈ, આવડત; cleverDess, deftness, expertnessi (3) હિકમત; skill, tact. કુપથ, (૫) અનીતિનો અથવા દુષ્ટ જીવનામ; immoral or wicked way of life: (૨) દુષ્ટતા; wickedness. કુપચ્ચ, (વિ) આરોગ્યને માટે પ્રતિકૂળ, પથ્ય નહિ એવું; injurious to health, unwholesome: (૨) (ન.) પથ્ય ન પાળવું a; non-observance of prescribed rules of dieting. કુપાત્ર, (વિ.)નાલાયક; undeserving. (૨)
અનધિકારી; unqualifi d; (૩) ઉદ્ધત; rude, impuden (૪) (ન.) અયોગ્ય 912bl; an improper er unfit vessel or receptacle: (૫) નાલાયક માણસ, an unworthy person. સુપુત્ર, (૫) દુષ્ટ પુત્ર; a wicked son. કુપી, (સ્ત્રી) કુલડી; an earthen pote (૨)ચામડાનું પાત્ર; a leather container કુપો, (૫) મોટી કુપી. કુબજા (કુબા), (વિ.) ખૂધવાળી (સ્ત્રી.); a humped (woman): (૨) (સ્ત્રી) કર્કશા, નાલાયક સ્ત્રી; a wicked or quarrelsome woman. કુબુદ્ધિ, (સ્ત્રી) દુષ્ટબુદ્ધિ, evil or wicked faculty: (૨) દુષ્ટતા, લુચ્ચાઈ; wickedness, cunningoess. કુબેર, () દેવના ધનને રક્ષક; the
treasurer of gods. કુ, (વિ) બુંધવાળું; humped. કુભારજા, (સ્ત્રી) કર્કશા; a quarrelsome woman or wife. (૨) નઠારી સ્ત્રી; a wicked woman (૩) ફુવડ; a sloveply woman.
કુમક, (સ્ત્રી) વધારાની મદદ; additional
help, reinforcement. કુમકુમ, (ન) જુઓ કુકુમ. કુમતિ, (સ્ત્રી) જુઓ કુબુદ્ધિ. કુમળાશ, (સ્ત્રી) કમળાપણું; tenderness. કુમળું, (વિ) જુઓ કેમળ. કુમાર, (૫) સગીર છોકરો; a minor boy: (૨) પુત્ર; a son (૩)રાજપુત્ર; a princes કુમારિકા, કુમારી, (સ્ત્રી) સગીર છોકરી, a minor girl: (૨) કુંવારી કન્યા; a virgin: (3) til; a daughter: (8) 2183417, a princess. કુમાગ, (૫) જુઓ કુપથ. કુમાવિસદાર, (૫) મહેસૂલી અમલદાર, મહેસૂલ ઉઘરાવનાર અધિકારી, a revenue officer or collector. કુમાશ,(સ્ત્રી.)(કાપડની) સુંવાળપ કે નરમાશ
fine and soft texture (of cloth). કુમુદ, (ન) ધોળું કમળ, a white lotus -નાથ,પતિ,-બધુ (પુ.) ચંદ્ર; moon. કુયોગ, (૬) ગ્રહોનો ખરાબ યોગ; an evil aspect of planets: (૨) ખરાબ સમય } usl; inauspicious time or hour. કુરકુરિયું, (ન.) કૂતરાનું બચ્ચું; a puppy. કુરતું, (ન) પહેરણ; a shirt. કુરનિસ, કુરાસ, કુનિશ, (સ્ત્રી) ઝૂકીને સલામ કરવી તે; a salutation by bowing low. કુરંગ,(૫) હરણ; a deer: -ણી, કરંગી, (સ્ત્રી) હરણી; a female deer, a doeકુરાન, કુરાને-શરીફ, (ન.) ઇસ્લામને મુખ્ય ધર્મગ્રંથ; the chief sacred book of Islam. કુરૂપ, (વિ.) બેડોળ, કદરૂપું; deformed,
gly: ના, (સ્ત્રી) કદરૂપાપણું; deformity, ugliness. કુલ, (વિ) સધળું, બધું મળીને; entire,
whole, total. કુલ(–ળ), (ન.) કુટુંબ, a family: (૨) વંશ; ancestry, lineage (૩) કુલીનતા; ancestral, nobility. (૪) ટાળું, જુથ;

Page #172

કુરુક્ષણ
૧૬૭
કુરાકા
a group, a herd, a multitude: (૫) વકીલને અસીલ; a pleader's client. કુલક્ષણ, (ન) અપલક્ષણ; a bad or
wicked trait (૨) ખામ, ખેડ; a shortc ming, a defect: (૩) કુટેવ; a bad habit; (૪) ખરાબ આચરણ; misconduct. કલા, (સ્ત્રી) ચારિત્ર્યહીન સ્ત્રી; an
immoral woman. કુલડી, (સ્ત્રી) નાનું માટીનું વાસણ; a small earthen pot (૨) સોનું, ચાંદી, વ. ગાળવાનું માટીનું પાત્ર; a crucible. કુલ–૧)દેવ, (૫) કુટુંબને ઇષ્ટદેવ; a family deity કુલદેવી, (સ્ત્રી)કુટુંબની ઇષ્ટદેવી; a family goddess or
female deity. કુલ(ળ)ધર્મ, (૫) કુટુંબનાં વારસાગત ઉચ્ચ રિવાજે કે ખાનદાની; traditional high customs or nobility of a family કુલપતિ, (પુ) કુટુંબને વડે; the head of a family: (૨) પિતાના આશ્રમમાં અસંખ્ય શિષ્યાને રાખીને કેળવણી આપનાર ઋષિ; a sage who keeps, maintains and educates numerous pupils at his hermitage: (૩) વિદ્યાપીઠનો સર્વોચ્ચ અધિકારી; the chancellor of a university. કુલફી, (સ્ત્રી.) ઠારેલ દુધની આઈસક્રીમ જેવી
એક બનાવટ; a kind of ice-creamlike preparation of congealed milk. કુલ(ળ), (સ્ત્રી) ઉચ્ચ કુટુંબના પુરુષની
al; a noble-man's wife. કુલ(–ળા)ચાર, (પુ.) કુળનાં ધર્મ અને આચાર; religion or high code of conduct of a family. કુલાબો, (કું.) ભૂશિરની જમીન; peninsular land: (૨) બાયને કાપ; the slit or
cut of a sleeve. કુલા(-ળા)ભિમાન, (ન.) પિતાના કુળની ખાનદાની, વ માટેનું અભિમાન; pride for the nobility, etc. of one's family.
કુલાલ, (પુ.) કુંભાર, a potter. કલાંગના, (સ્ત્રી.) ઉચ્ચ કુળની સદ્ગુણ સ્ત્રી; a virtuous woman of a noble
family કુલાંગાર, (મું) કુટુંબને માટે આક્તરૂપપુરુષ; a man dangerous to the interests. of his family, a man who harms the reputation of his family. કુલિ-લી)શ, (ન) ઇન્દ્રનું અસ્ત્ર, વજ; the powerful missile of Lord Indra, the thunderbolt. કુલી, (પુ.) બે ઊંચકનાર મજૂર; a
porter, a coolie. કુલીન, (વિ.) ઉચ્ચ કુળનું, ખાનદાન; of a high family, noble: til, (al.) -પણું, (ન.) કુળની ખાનદાની; nobility
of birth. કુલે( લે),(અ) સરવાળે, એકંદરે; totally. કુલેર, (સ્ત્રી.) કાચા લોટની ઘી-ગોળ મિશ્રિત bis 451211291; an eatable prepared by mixing ghee and jaggery with uncooked flour. કુલ્યા, (સ્ત્રી) સગુણી અને ખાનદાન સ્ત્રી;
a virtuous and noble woman: (?) નાની નદી, ઝરણું a small river, a
rivulet: (3) 187; a canal. કુલી, (સ્ત્રી) જુઓ કુલડી, કુવલય, (1)
ઘી-તેલ ભરવાનું ચામડાનું પાત્ર; a leather pot for containing ghee or oil. કુવલય, (ન.) ભૂરું કમળ; a blue lotus. કુવાક્ય, કુવેણુ, કુવચન, (ન) કડવી કે
ખરાબ ભાષા, ગાળ; bitter, bad or abusive language કુવ્રત,(ન.) બળ, તાકાત, કૌવત; strength,
stamina, might. કુશ, (૫) દર્ભ, એક પ્રકારનું ઘાસ; a kind
of grass. કુશકા, (૫. બ. ૧) ડાંગર, વના છોડાં hasks of paddy, etc. કુશકી, (સ્ત્રી) ખાંડેલા ચોખાનું ચાળણ; ramnant particles of pounded rice.

Page #173

કુશાલ(−ળ)
કુશલ(−ળ), (વિ.) શુભ, કલ્યાણકારી; auspicious: (૨) તંદુરસ્ત; healthy: (૩) પ્રવીણ, નિપુણ; skilled, proficient, deft, expert: (૪) (ન.) કૌશલ્ય; deftness. કુશાગ્રપુદ્ધિ, (વિ.) અત્યંત બુદ્ધિશાળી કે
ચાલાક; extremely intelligent or clever.
કુશાદા, (વિ.) ખુલ્લું; open: (૨) વિશાળ; vast, spacious: (૩) comfortable: (૪) નિખાલસ, frank.
ૐð, (પુ.) (ન.) કાઢ (એક પ્રકારના રોગ); leprosy: ૐષ્મી, (વિ.) કાઢવાળું; suffering from leprosy. સગ, (પુ.) નઠારાં સંગ કે સેાબત; company of the wicked or the immoral,
સપ, (પુ.) કુમેળ, અણબનાવ, discord, disunity.
રુસુમ, (ન.) પુષ્પ, ફૂલ; a flower:-ધન્યા, આણુ, (પુ .) કામદેવ; Cupid, the god of love.
વસુમાર, (પુ.) વસંતઋતુ; the spring (season); (૨) ખગીચેt; a garden. કુસુખી, (વિ.) (સ્રી.) કુસુખો, જુએ સુખી, સુખો.
કુસ્તી, સ્ત્રી.) વ્યાયામને એક પ્રકાર; wrestling, a kind of gymnastic exercise: આજ, (વિ.) (પુ.) મલ્લ; a wrestler, an expert in wrestling. ફુસેવા, (સ્રી.) હાનિકારક કાચ કે પ્રવૃત્તિ;
a disservice, a harmful act or service.
જુહર, (ન.) ગુરૂ, જમીનનુ પેાલાથુ; a cave, a hollow in the earth.
કુહાડો, (પુ.) પરશુ, લાકડા ફાડવાનું એક એન્તર; an axe: કુહાડી, (સ્રી.) નાના કુહાડ; a small axe.
કુળણી, (પુ.) તલાટી; a govern
ment revenue officer.
કુળવાન, (વિ.) કુલીન; of noble birth.
re
કુંડળ(૧)
ૐ કુમ, (ન.) ક ંકુ; red turmeric powder or saffron used for making auspicious mark: -પત્રિકા, (પુ'.) ક કેાતરી; an invitation card for an auspicious occasion.
કુંજ, (સ્ત્રી.) વૃક્ષાની ઘટા, લતામંડપ; a bower, a thicket, a grove:-ગલી, (સ્ત્રી.) લતામંડપવાળા મા; a bowery avenue:−ડી, (સ્રી.) એક પ્રકારનું પક્ષી; a kind of bird: (૨) કુંજગલી; a bowery avenue: -ડું, (ન.) એક પ્રકારનું પક્ષી; a kind of bird: ડો, (પુ.) કાક્રિયા; a vegetable merchant: (ર) માળી; a gardener: (૩) એક પ્રકારનુ` પક્ષી; a kind of bird: બિહારી, વિહારી, (વિ.) કુંજમાં વિચરતું; moving in bowery avenues: (૨) (પુ.) ભગવાન કૃષ્ણ; Lord Krishna. કુંજર, (પુ.) હાથી an elephant. ગુજરાતુ, (અ. ક્ર.) કુંઠિત થવુ, વિકાસ રૂંધાવેı; to be stunted: (૨) મનમાં બળવુ'; to grieve.
ૐજાર, (વિ.) ઘટાદાર; bowery, denge. ૐ જા, (પુ.) ચ'બુ, કૂંજો; a jug. કુંઠિત, (વિ.) બૂઢું; blunt, without edge, point or sharpness: (૨) રૂંધાયેલું; hampered, obstructed. કુંડ, (પુ'.) ચણતર કરેલા ખા; a built pit: (૨) યજ્ઞની વેદી; a sacrificial pit, an altar: (૩) પગથિયાંવાળે હાજ; a water reservoir with steps: (૪) કુંડ જેવુ' પાત્ર; a reservoir shaped basin: (૫) નાનેા હવાડે; a small reservoir by the side of a well: (૬) ખાšા; a pit.
કુંડળ(a), (ન.) કાનનું ઘરેણુ; an ornament for the ears, an ear
ring: કુંડલિની, (સ્ત્રી.) યાગીએ જેને જાગ્રત કરે છે એ સુષુમ્હા નાડીની નીચેની ચક્તિ; hidden power under the

Page #174

કુંડલી(-ળો)
૧૬૯
કૂચ
Sushumna nerve roused by
Yogis. કુડલી(–ળી, કુંડલી(-ળી), (સ્ત્રી) નાનું કુંડાળું; a small circle. (૨) લાકડી, વની ધાતુની ખેળી; a small cylindrical ring set in sticks, etc.: (૩) જન્મપત્રિકા, a horoscope. કુંત, (૫) ભાલે; a spear. કુતલ, (૫) માથાના વાળ, વાળને ગુચ્છો; hair on the head, a lock of hair: (૨) હળ; a plough. કુદ, (૫) (1) મેગ; a kind of white fragrant flower-plant: (2)
એનું ફૂલ; its flower. કુંદન, (ન.) નિર્ભેળ સેનું; pure gold. કુદી, (સ્ત્રી) હૈયેલાં કપડાંને ટીપીને સફાઈ દાર કરવાની લાકડાની મેગરી; a wooden hammer for calendering clothes: (૨) એવી ક્રિયા, the act of calendering clothes: (૩) ટીપવાની ક્રિયા; the act of hammering:-પાક, (પુ.)
સખત મારપીટ; severe beating કુંદો, (૫) કે, જાડી લાકડી; a club, a thick staff: (૨) બંદૂક, લાકડી, વ. ને M31031; the butt of a stick, gun, etc. કુંભ, (૫) ઘડા; a water-pot: (૨) હાથીનું ગંડસ્થળ; the raised part of an elephant's head: (૩) જ્યોતિષશાસ્ત્રની અગિયારમી રાશિ; the eleventh sign of the Zodiac. કુંભકાર, (કું.) કુંભાર; a potter. કુંભાર, (૫) માટીનાં વાસણ બનાવનાર; a potter: (૨) મૂર્ખ કે અણઘડ માણસ; a foolish or unskilled man. કુંભી, (સ્ત્રી) થાંભલા વ. નીચેનું પથ્થરનું ચોકઠું; a pedestal:(૨) મકાનનો થાંભલ; a pilar of a building (3) (સ્ત્રી) HOL A31; a small water pot: (*) નાનું કુલડું; a small earthen pot.
કુંવર, (૫) અપરિણીત છોકર; an un
married boy: (૨) રાજકુમાર; a prince (૩) વહાલો પુત્ર; a loved son: કુંવારી, (સ્ત્રી) અપરિણીત કન્યા; a virgin: (૨) રાજકુમારી; a princess: (૩) વહાલી પુત્રી; a loved daughter. ફુવાર, (સ્ત્રી.) ઔષવિ તરીકે વપરાતી એક
વનસ્પતિ; a kind of herb. કુવારકા, (સ્ત્રી.) કુંવારી કન્યા; a virgin. કુંવારુ, (વિ.) અપરિણીત; unmarried. કૂઈ, (સ્ત્રી) ના ફો; a small well. કૂકડો, (પુ) મરઘે; a cock. કૂકડી, (સ્ત્રી) મરઘી; a hen ટૂકડે કૂક, (ન.) ટૂકડાનો અવાજ; the crowing
of a cock. ફૂકર, (પુ.) તર; a dog. કૂકરી, (સ્ત્રી) હળની ફાચર; the wedge of a plough: (૨) એક પ્રકારનું ગુરખાઓનું 217; a kind of Gurkha's weapon: (૩) રમવાની કાંકરી; a pebble to play with. કે, (૫) ગાળ કાંકર; a round pebble: (?) 843; a piece of an earthen-ware. ફૂખ, (સ્ત્રી.) કેડનું પડખું; the side of the
waist (૨) પેટ, ગર્ભાશય; the abdomen, the womb: (3) zala; progeny. કૂચ, (સ્ત્રી.) રવાના થવું તે; a march: (૨) લશ્કરી ચાલ; a military march (3) (4:) zet; one of the fleshy moulds on a woman's breast. ફૂચડો, (!) સાફ કરવા માટે લાકડાને કુચાવાળે દાંડે; a cleaning brush: (૨) વણાટકામનું એક સાધન; an instrument for weaving કૂચડી,(સ્ત્રી) dial 2131; a small cleaning brush. કૂચો, (૫) લીલું લાકડું, વ. ટીપવાથી બનેલા ઝીણા રેસા; small fibres made by beating green wood: (?) $23t; a cleaning brush:(૩)પ્રવાહીની નીચે જામત $2481; dregs: (8) Gel; slander.

Page #175

જડા
૧૭૦
ક
ભૂજડો, (૫) માટીનાં વાસણો વેચનાર; a
dealer in earthen-wares. પૂજન, (ન.) જવું તે; warbling.
જવું, (અ. કિ.) કલરવ કર, મધુર સ્વરે bug'; to warble, to coo.
જો, (૫) કુંજો, ચંબુ; a jug. કૂટ, (વિ.) સમજવું મુશ્કેલ; dificult or _hard to understand (૨) ગૂંચવણ $ HEHY"; complex, mysterious: (૩) જૂઠું; dishonest, untrue. (૪) (૫) ફૂડ, છેતરપિંડી, intrigue, fraud. (૫) પર્વતનું શિખર; a mountain peak: (૬) ઢગલે; a heap (૭) રહસ્ય, કેયડો; a my siery, a riddle, a problem: (-) ગૂંચવગુ; complexity (૯) (સ્ત્રી) માથા- als; useless tedious discussion: (૧૦)ભંગાર wreckage debri: -અ.
(3.) $1431; a problem, a riddle. ફૂટણખાનું, (ન.) ખાનગી વેશ્યાગ્રહ; a
brothel. ફૂટણી, (સ્ત્રી.) કૂટણખાનું ચલાવનાર સ્ત્રી; a procuress, a woman running a brothel: ફૂટણ, (ન) કુટણખાનું ચલાવવું તે; the act of running a brothel. ટવું, (સ ક્રિ.)ઠવું, મારવું; to strike, to beat: (૨) ખાંડવું; to powder by beating (૩) કોઈના મૃત્યુ પાછળ um est; to beat the breast after someone's death: 9, (n.) કુટવાની એવી ક્રિયા; such act of breast beating: (૨) એવો પ્રસંગ. ફૂટસ્થ, (વિ) ઉચ્ચતમ સ્થળે અર્થાત ટેચ પર રહેલું; lying on the top of the peak: (૨) સર્વોત્તમ; best: (૩) અચળ; unchanging: (x) (9.) 42HIHL; the Supreme Being. કૂટિયું, (ન.) મારપીટ; beating: (૨)
ખાંડેલા અનાજની એક વાની; an estable prepared from beaten grain.
ફૂટી, (સ્ત્રી) સોગઠી; a die to play or gamble with: (?) sil; a pebble. ટો, (૫) ખાંડીને કરેલ ભૂકોbeaten powder: (૨) મારપીટ; thrashing. ફૂડ, (ન) ઠગાઈ, છેતરપિંડી; cheating (૨) કપટ, પ્રપંચ; fraud, i trigue: (૩) વાં; an objection -કપટ, (ન.) દગોફટકો, પ્રપંચ, કાવતરું: fraud intrigue, a plot. ડું, (વિ.)દગલબાજ, કપટી; fraudulent: (2) 43; crooked. રૂણપ, કૂણાશ, (સ્ત્રી) કુણાપણું; tender
ness, softness, gentleness. 49, (A.) 540; tender, soft, gentle. ફૂત, (બ) ડફ; a club, a heavy
staff. કૂતરી, (સ્ત્રી.) માદા શ્વાન; a female
dog, a bitch. કૂતરુ, (૧) એક ચેપગું પશુ; a dogકૂતરે, (પુ.) નર શ્વાન; a male dogકૂથલી, (સ્ત્રી) નિંદા; scandal, slander. કૂથલો, કૂથો, (૫) ગૂંચવાડો; a puzzles (૨) માથાઝીક; useless tedious discussion (૩) જુઓ કુ. કૂદકે, (૫) ઇલંગ, ઠેકડે; a jump. કૂદવું, (અ. ક્રિ) ઠેકડે કે લંગ મારવાં;
to jump. ફૂપ, (૫) કુ; a welr: બંદૂક, (૫) કેવા દેડકો અર્થાત અત્યંત સંકુચિત દૃષ્ટિami Hla; a frog in a well, i.e. extremely narrow-minded person. ફૂપે, (પુ.) કુલડું; an earthen pot : (૨) કાચને શીશ; a flask or bottle of glass= કુપી, (સ્ત્રી) ના કુ. કૂબડું, (વિ.) ખંધવાળુ; humped (૨)
bely; ugly, deformed. કૂબ, (૫) પક્ષીને માળેa bird's nest: (૨) શંકુ આકારના છાપરાવાળું ઘાસનું ઝુંપડું; a grass cottage with a cone shaped roof.

Page #176

ર
tortoise.
કુર, (પુ.) રાંધેલા ચાખા; cooked rice: રિયો, (પુ.) જુવારની એક વાની; an eatable prepared from Jowar; (૨) ચાખા; rice. રૂમ, (પુ.) કાચો ; a ફૂલ, (પુ.) કિનારા; an edge, a coast, a bank, a margin. ફૂલો, (પુ.) થાપા, નિત ંબ; one of the hips. કૂવાથંભ, (પુ.) વહાણના સઢને થાંભલા; a ship's mast.
ફૅવો, (પુ.) જમીન ખાદીને બનાવેલું નાનુ જળાશય; a water well.
કૂળ, (વિ.) કુમળું, નાજુક; tender, soft. ફૂંચી, (સ્રી.) ચાવી; a key: (૨) ઉપાય; means, remedy: (૩) ઉકેલનું સાધન; a clue to a solution.
કૂંજરાવુ, (અ. ક્રિ.) જુએ ગુજરા કૂંડાળું', (ન.) વર્તુલાકાર આકૃતિ; a circular figure or design. કૂંડી, (સ્ક્રી.) પાણીના નિકાલ માટેના નાના ખાડ; a small pit for diposal of water: (૨) પહેાળા મેઢાવાળું વાસણ; a wide mouthed pot or utensil: (૩) નાના હવાડે; a small reservoir by the side of a well: (૪) ગી; a small pit for playing certain games.
પ, કૂણાશ, (સ્ત્રી.) કુમળાપણું;
tenderness, softness, gentleness.
ફૂલ્યું', (વિ.) કુમળુ; tender, soft. ફૂંદ(-ધ)વુ, (ન.) ધાસની ગĐ; a haystack: કૂવો, (પુ.) લાકડાને ઢગલા; a pile of wood. કૂંપળ, (શ્રી.) કુમળા ગેા, કુમળાં પાંદડાં
કળી; a tender blossom, leaves or sprout.
રૂપો, (પુ.) જુએ પો. કૂંભી, (સ્ત્રી) જુએ કુંભી, ટૂં, (વિ.) કુમળું; tender. કૃત, (વિ.) બનાવેલુ, નિર્માણ કરેલું'; made, created, formed: (૨) (૩) સત્યયુગ; the golden age: મૃતકૃત્ય, (વિ.) ફરજ
૧૭૧
કૃષ્ણ
અદા કરી હેાય એવું; having fulfilled one's duty: કૃતઘ્ન-કૃતઘ્ની, (વિ.) નિમકહરામ; faithless: કૃતજ્ઞી, (વિ.) નિમકહલાલ; faithfulઃ કૃતનિશ્ચય, (વિ.) નિશ્ચયી; firmly determined:કૃતયુગ, (પુ.) સત્યયુગ; the golden age: કૃતાંત, (પુ.) મૃત્યુના દેવ, ચમ; the god of death, Yama: (૨) મૃત્યુ; death. કૃતિ, (સ્રી.) કાય; an act, a deed: (ર) રચના, કલાત્મક રચના; a creation, an artistic thing or composition: (૩) આચરણ; behaviour. નૃત્ય, (પુ.) કામ, કા; an act or deed: (૨) આચરણ; behaviour. કૃત્રિમ, (વિ.) બનાવટી; artificial, feigned, spurious: (ર) પાકળ; hollow. કૃદંત, (પુ.) (ન. ) સાતત્ય કે પૂર્ણતા બતાવતું ધાતુનું રૂપ; a participle. કૃપણુ, (વિ.) કંજૂસ, લેાભી; miserly, greedy: તા, (સ્રી.) કંજૂસાઈ, લેાત miserliness, greed.
કૃપા, (શ્રી.) મહેરખ!ની; favour: (૨) યા; compassion, mercy, pity: કૃપાલુ, કૃપાળ, કૃપાળુ, (વે) દયાળુ; compassionate.
કૃમિ, (પુ.) કરમિયું; an abdomina worm: (૨) કીડા; an insect or worm ફૅશ, (વિ.) દૂબળું; lear: (૨) કમ'તેર; infirm, weak: (૩) સૂ કૈં'; dry:(૪) નાજુક, tender: (૫) પાતળું; thin. કૃષિ, (શ્રી.) ખેતી; agriculture, farming: “કે, “કાર, (પુ.) ખેડૂત; a farmer : કૃષિવલ, (પુ.) ખેડૂત; a farmer. કૃષ્ણ, (વિ.) ખે ંચેલુ', તાણેલુ'; pulled, dragged: (૨) ખેંચી કાઢેલું; dragged or pulled out: (૩) આકર્ષાયેલું; attracted:(૪)ખેડેલુ'; tilled or ploughed કૃષ્ણ, (વિ.) કાળું, શ્યામ; black, dark: ભગવાન કૃષ્ણ, (પુ.) Lord Krishna: પક્ષ, (પુ.) (ન.) અંધારિયું પખવાડિયું;
the dark-half of a lunar month.

Page #177

કેકારવ
૧૭૨
કેશ.
કેકારવ, (૫) કેકા, (સ્ત્રી) રને રમ્ય
25418; the cooing of a peacock. કેકી, (પુ.) મેર; a peacock. કેટલું, (વિ.) ક્યા માપ કે પ્રમાણુનું; how
much - એક, (વિ.) અમુક, અનિશ્ચિત માપ કે પ્રમાણનું; of an uncertain quantity or measure. કેડ, (સ્ત્રી) કમર; the waist: (૨) પીઠબળ, HEE; supporting force, help, support: (૩) કેડે, પૂંઠ: pursuin. કેડિયું, (ન.) બંડી; a jacket. કેડી, (સ્ત્રી) પગથી; a footpath: (૨) 21:31 232t; a track, narrow path.
w path. કેડે, (અ.) પૂંઠે; in pursuit (૨) પાળ;
behind. કેડો, (પુ.) સાંકડો માર્ગ, પગરસ્તો; a narrow path, a track. (૨) છેડો, 24'; an end or conclusion: (3) પીછો; pursuit: (૪) પજવણી. સતામણી; persecution, harassment. કેતન, (ન.) ધર; a house: (ર) ધજા; a
flag or banner: (3) Bla; a sign. કેતુ, (૫) નવ ગ્રહમાંને એક; one of
the planets, the dragon's tail: (૨) ધૂમકેતુ; a comet: (૩) ધજા; a flag, a banner: (૪) ચિહ્ન; a sign. કેદ, (વિ.) અટકાયતી, બંધનયુક્ત; confined, imprisoned: (૨) (સ્ત્રી) એવી સ્થિતિ; confinement, imprisonment: 5.
ખાનું, (ન.) રંગ; a jail. કેદાર, (પુ.) (ન.) ખેતર, farm કેદાર(ર), (૫) એક પ્રકારને રાગ; a
kind of musical tune or mode. કેદી, વિ) કેદ કરેલું કે કેદમાં પડેલું; imprisoned, confined. (૨) (પુ.) કેદ થયેલો માણસ; a captive, a prisoner. કેફ, (૫) (સ્ત્રી) નશે, ઘેન; drunkenness, intoxication કર, (વિ.) કેફ 23 249; intoxicant.
કેફિયત, (સ્ત્રી) સાક્ષીનું લેખિત વિધાન; a witness's written statement: (?) વિગત; details, particulars. કેમમિ ), (અ.) કઈ રીતે; how: (૨) શા
માટે; why. કેયુર, (ન.) બાજુબંધ; an armlet: (૨)
જપમાળા, બેરખો; a rosary. કેર, (પુ) જુલમ; tyranny: (૨) હત્યાકાંડ;
mass killing:(3)szle! 22att; a disaster. કેરડી, (સ્ત્રી. કેરડો, (પુ.) એક પ્રકારનું વૃક્ષ; a kind of tree: કેરડું, (ન.) એનું ફળ; its fruit. કેરબો [કેરબો], (૫) એક પ્રકારનું નૃત્ય, a
kind of dance: (૨) એ નૃત્ય સાથેનું ગાયન; a song accompanying that dance: (3) શંકુ આકારનું કાચનું પાત્ર; a ccne-shaped glass vessel: (8) એક પ્રકારનો ગુંદર જેવો સુગંધી પદાર્થ; a kind of guin-like fragrant substance: (૫) એક પ્રકારનું મોતી; a kind of pearl. કેરી, સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું ફળ; a mango.
વી.) રમતગમત; games and sports= (૨) આનંદપ્રમોદ; merriment (૩) સંભોગ, મૈથુન; sexual intercourse. કેવડું, (વિ.) (અ) ક્યા માપ કે પ્રમાણુનું ;
of what measure or size. કેવડો, પુ.) એક પ્રકારનો સુગંધી છોડ; a kind of fragrant plant: () એનો 3131; its pod or ear. કેવલ(ળ), (વિ.) શુદ્ધ, નિર્મળ; clean, pure: (૨) (અ.) ફક્ત; only. (૨) તદ્દન, છેક entirely, totally -જ્ઞાન, (ન) વિશદ આધ્યાત્મિક જ્ઞાન;purest spiritual knowledge:-ધામ, (ન.આત્માની મુક્ત Para; free state of the soul. કેવું (વિ.) (અ) ક્યા પ્રકારનું; of
what sort, kind or description. કેશ, (પું. બ. વ.) વાળ; hair: -લાપ, (પુ.) વાળને જથ્થો; mass of hair (૨) અંબોડો; a ring or ball of plaited hair.

Page #178

કેશવાળી
૧૭૩
કોકરવું
કેશવાળી, (સ્ત્રી) સિંહ, ઘોડા, વના ગરદન
પરના વાળ; a mane કેરી, (મું) સિંહ; lion (૨) ઘોડ; horse. કેસર, કેશર),(ન)એક સુગંધી તેમ જ ઔષધિ તરીકે વપરાતી વનસ્પતિ; the saffron plant: (2) 411 491 Hi; saffron: (૩) કોઈ પણ ફૂલની અંદરન રેસે; fibre of any flowers (૪) સિંહની કેશવાળી; a lion's mane. કેસરી, કેશરી), (૫) સિંહ; a lion. કેસરી, (કેશરી), (વિ.) કેસરના રંગનું,
ચળકતા પીળા રંગનું; saffron coloured. કેસૂડો, (૫) કેસૂડી, (સ્ત્રી.) ખાખરાનું ઝાડ; a kind of herbal tree. કેસૂડાં, (ન. બ. વ.) ખાખરાનાં ફૂલ. કેળ, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું ફળઝાડ; the
plantain tree, the banana-tree. કેળવણી, (સ્ત્રી.) ઉછેર, શિક્ષણ, વગેરે;
bringing up: (a) naga: train- ing, making smooth and soft: (૩) રિક્ષણ; education (૪) સંસ્કાર ઘડતર, સંસ્કૃતિ; culture building (૫) વિદ્યા, જ્ઞાન; learning, knowledge. કેળવવુ, (સ. ક્રિ.) ધ્યાનપૂર્વક ઉછેરવું, વિકાસ સધાવો અર્થાત ખીલવવું; to bring up, to help development of: (૨) તાલીમ આપવી; to train (3) (ચામડું, વ.) નરમ અને સુંવાળું બનાવવું;
to tan, (hides, etc.) કેળું, (ન.) કેળનું ફળ; a plantain. કેચી, (સ્ત્રી.) કાતર; a pair of scissors: (૨) છાપરાનું ત્રિકોણાકાર કડું; a triangular frame to support a roof: (૩) ગંજીપાનાં પાનાને કાતર મારવી તે; reshuffling of playing cards. કેંદ્ર, (ન) મધ્યબિંદુ; the centre: (૨) મુખ્ય અથવા મધ્યભાગ; the main or central part (3) જન્મકુંડળીમાં પહેલું, ચોથે, સાતમું અને દસમું સ્થાન; the first, fourth, seventh or tenth house in a horoscope: સ્થાન, (ન.) મધ્ય
બિંદુ; the centre (૨) મુખ્ય કે મધ્ય
સ્થાન; the main or central part: કેંદ્રિત, (વિ) કેન્દ્રમાં ભેગું કરેલું;centred, collected or brought together at the centre, concentrated. કેતવ, (ન.) જુગાર કે હોડમાં મૂકેલાં નાણાં
કે વસ્તુ; money or things staked in gambling. (૨) જુગાર; gambling (૨) છળકપટ, જૂઠાણું; fraud, cheating, falsehood; (૪) (પુ) જુગારી; a gam_bler: (૫) ઠગ, ધુતા; a rogue, a cheat. કૈલાસ, (પુ) હિમાલયનું એક શિખર; one of the peaks of the Himalayas (૨) ભગવાન શંકરનું રહેઠાણ: Lord Shiva's abode: વાસ, (૫) JAMHI Gam; residence at Kailas or heaven: (૨) મૃત્યુ; death:-વાસી, (વિ.) કેલાસમાં વસતું; residing at
Kailas: (2) 4124'; dead. કંવર્તા, (૫) માછીમાર; a fisherman. કેવલ્ય, (ન.) આત્મા એક જ અને અદ્વૈત છે
એવું જ્ઞાન; the knowledge that the soul is one and non-dual: (*) મેક્ષ, બ્રહ્મલીનતા; salvation. કેઈ, (સ) કઈ એક; someone: (૨) (વિ.) કોઈ પણ એક વ્યક્તિ કે વસ્તુ); some, any (person or thing): કેઈક, (સ.) (વિ.) કોઈ પણ એક; some
one, anyone. કેકડી, (સ્ત્રી) દોરા, વ.ની લાંબી ગોળાકાર ગડી; a skein of thread, etc.: (૨) કરચલી; a wrinkle, a fold: કેકડું, (ન.) કોકડી; a skein (૨) ચામડી, વ.નો 29121; contraction of skin, etc.:
(3) 21781; intricacy, perplexity. કેકમ,(ન) એક પ્રકારનું ખાટું ફળ; a kind
of sour fruit. કોકરવરણું કરાયું), (વિ.) નવશેકું, થોડું ઊનું (પ્રવાહી) lukewarm (liquid).
કરવું, (સ. કિ.) છેતરવું; to cheat (૨) ફેસલાવીને લેવું; to get by tricks.

Page #179

કાકશાસ્ત્ર
૧૭૪
કોઠા
કોકશાસ્ત્ર.ન.) કામશાસ્ત્ર; the scientific book so named on sex and the art of love. કાકા, (સ્ત્રી.) ચુંબન; a kiss. કેલિ , () નર કોયલ; a malecuck૦૦: કેકિલા, (સ્ત્રી) કોયલ; a
cuckoo. કેગળિયુ, (ન) ઝાડા અને ઊલટીને એક
પ્રકારનો ભયંકર રોગ; cholera. કાગળો, (૫) મે ભરાય એટલું પ્રવાહી; a mouthful of liquidઃ (૨) પ્રવાહીને મેમાંથી બહાર કાઢવું તે; throwing away
a mouthful of liquid; a gargle. કેચલ, (ન.) કઠણ છેલું, કાટલું; the
sbeil of a nut, egg, etc. કેચવવુ, (સ. કિ.) નારાજ કરવું; to
displease: () 84499; to afflict. કચવું, (સ. ક્રિ) કાણું પાડવું; to make
a hole: (2) 4499; to afflict: (3) ધર ફાડીને ચોરી કરવી; to commit a theft by breaking a house. કેટ, (પુ.) કિલ્લો; a fortress: (૨) રક્ષણ Hiin elaiet; a wall for defence
or protection. કિટ, (સ્ત્રી) ડાક, ગરદન; the neck. કેટડી, (સ્ત્રી) ઓરડી; a small room: (૨) એક ઓરડાનું ઘર; a single room house: કેટહુ, (ન.) એક ઓરડાનું ઘર; a single-room house: (૨) ભીંત, દીવાલ: a wall. કેટર, (ન) ઝાડનાં પોલાણ કે બખેલ;
hole or hollow in a tree. કેટલું, (ન.) કઠણ છોલું, કોચલું; a shell
of a nut, egg, etc.: (૨) ખાલી સાવ હીન વસ્તુ; an empty, pithless thing. કેટવાલ(–ળ), વ્યવસ્થાપક, (વહીવટી) પોલીસ અમલદાર; an administrative police officer. કેટાનકોટ (કેટકેટ), (વિ.) કરેડો, 2421v2; crores, innumerable.
કાટ, (સ્ત્રી) કરોડની સંખ્યા; the number one crore or ten million: (?) પ્રકાર, વર્ગ; type, kind, class: (૩) તકરારનો મુદ્દો; a point of dispute or controversy: (૪) કમાનને છેડે; the extreme point of a bow or an arch: (૫) ઉચ્ચતમ બિ૬, પરાકાષ્ટાફ
the highest point, climax. કેટિયુ, (ન.) મક, હેડી; a cance, a small boat: (૨) તોફાની જાનવરના ગળામાં બાંધવામાં આવતો લાકડાનો લાંબો $531; a long piece of wood tied round the neck of a mischiev
ous animal. કેટું, (ન) છેતરવાની યુક્તિ, છટકું; a trick, a trap, a bait (૨) તકરારી બાબત; a disputed matter or affair. કે ઠાર, (પુ) અનાજ ભરવાને ઓરડે; a barn, a granary: (૨) ભંડાર, વખાર; a godown: (3) Umrit; a treasure: કોઠારી, (પુ.) કોઠારને વ્યવસ્થાપકa
store-keeper. કેઠી, (સ્ત્રી), અનાજ, વ. ભરવાનું મેટું નળાકાર પાત્ર; a large cylindrical vessel for storing grain, etc.: (?) ભંડાર, વખાર; a godown, a warehouse: (૩) વ્યાપારી પેઢી કે દુકાન; a business firm, a shop: (૪) થાણું, કેન્દ્ર; a centre, a station. કેઠી, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું ઝાડ; a kind of tree: કે કું, (ન.) એનું ખાટું ફળ;
its sour fruit. કેવું, (ન) જુએ કો. કોડું, (ન) ચહેરો; the face. (૨) મેં;
the mouth. કઠો, (૫) જઠર, પેટ; the stomach, the belly: (૨) શરીરને કષ; a bodily cell: (૩) અંત:કરણ, મન; the heart, the mind. (૪) કોઠાનું ખાનું; part of a tabular thing or design: (4) વખાર, ભંડાર; a warehouse, a

Page #180

૧૫
કોર
godownઃ (૧) કિલ્લાનો બુરજ; a pin- nacle of a fortress: (૭) વહીવટી મુખ્ય કેન્દ્ર: chief administrative officer (૮) કરવેરા, મહેસૂલ, વ, ઉધરાવald fors; a centre for collecting taxes, land-revenue, etc.: () કોષ્ટક
a tabular form, a table of facts. કેડ, () તીવ્ર ઉમેદ; an intense desire, a keen longing કેડામણ, કેડીયું, (વિ.) તીવ્ર ઉમેદવાળું; ardently desirous: (૨) વરણાગિયું; foppish. કેડિયું, (ન) માટીનું દી કરવાનું પાત્ર; a cup-like earthen vessel used as a lamp. કેડી, (સ્ત્રી) શંખલું; sea-shell: (૨) એક પ્રકારનું જૂજ કિંમતનું ચલણ a kind of cheap coin or legal tender: (૩) વીસની સંજ્ઞા; symbol for twenty. કે, (પુ.) એક પ્રકારને ચામડીને અસાધ્ય રોગ; leprosy: કેડિયું, કેઢિયેલ, (વિ) કોટના રોગવાળું; leprous. કેદી, (સ્ત્રી) કુહાડી; an axe, a hatchet. કેણ, (૫) ખૂણો; an angle, a corner. કેણ, (સ.) (વિ) ક્યું (માણસ, વ.); which, who -માત્ર, (વિ) નજીવું;
insignificant, trivial. કણી, (સ્ત્રી) હાથના મધ્યભાગને સાફ
the elbow. કેતર, (ન.) ગુફા જેવું પિલાણ; a cave
like hollow: (૨) ગુફા; a cave. કેતરવું, (સ. ક્રિ) ધીમે ધીમે ખેડવું, કોચવું; to dig slowly: (૨) નકશીકામ 123'; to engrave, to carve: Slapકામ, (ન.) નકશીકામ; engraving કતરણી, (સ્ત્રી.) કોતરકામ; engraving, carving: (૨) કોતરવાનું જર; a tool for engraving or digging slowly. કેથમી, કોથમીર, (સ્ત્રી) ધાણાની ભાજી; the coriander plant (૨) એનાં લીલાં પાન; coriander.
કોથળી, (સ્ત્રી) થેલી; a bag of cloth,
etc. (૨) નાણુની થેલી; a purses કોથળો, (૫) મટી કોથળી; a large bag of cloth, etc., a sack. કોદરા, (પં. બ. વ.) એક પ્રકારનું હલકું ધાન્ય; a kind of coarse grain કેટરી,
(સ્ત્રી.) એના દાણા; its husked grain. કેડ, (ન) ધનુષ્ય, an archers bow. કેદાળી, (સી.) દવાનું ઓજાર; a hoe. કેનું, (સ.) કાણનું છઠ્ઠી વિભક્તિનું રૂપ, કઈ
વ્યકિતનું; whose. કેપ, (૫) રેષ, મધ, rage, anger: (૨)
fadiel$ 2441*ct; havoc, disaster. કપરુ, (ન.) ટેપરું, નાળિયેરને ગર; the
kernel of a coconut: કેપરેલ, (ન.) કોપરાનું તેલ; coconut oil. કેપવું, (અ, ક્રિ) કેધ કરવો, ગુસ્સે થવું;
to be enraged or angry. કપાયમાન, કેપિત, (વિ) ધિત;
enraged, very angry. કેપીન,(ન.) લંગોટી; a scarf tobe worn
between the thighs; loincloth. કૉફી, (સ્ત્રી) શેકેલા બંધાણને ભૂકે;
coffee. (૨) એનું પીણું; its beverage. કેબડ, (વિ.) મૂખ; foolish, idiotic. કેબી, કોબીજ, (સ્ત્રી) (ન.) એક પ્રકારનું
શાક; cabbage. કેમ, (સ્ત્રી.) વિશિષ્ટ જનસમૂહ, પ્રા; a
tribe, a nation, a community, a caste-group: કોમી, (વિ.) કેમને લગતું; communal. કેમલ, (-ળ) કુમળું; tender: (૨) નાજુક,
સુંવાળું; soft, delicate: (૩) મધુર sweet: (૪) દયાળુ; compassionate. કોમવાદ, (૫) કામના હિત પૂરતી જ
831 great ale; communalism. કેયડો, (પુ.) જુઓ કેરડો. કોયલ, (સ્ત્રી) કોકિલા; a cuckoo. કેયલો, (પુ.) જુઓ કોલસો. કેર, (સ્ત્રી) છે; the ending part (૨) કિનાર; an edge, a brim or

Page #181

કારડા
border: (૩) કિનાર પર મુકાતી પટ્ટી કે આકૃતિ; a design or piece of cloth on a border: (૪) ખાજુ; side. કારડો (કેાયડો), (પુ.) ચામુક, ચાબકા; a whip, a lashઃ (૨) સત્તા, અધિકાર; power, authority: ૩) જુલમ, ત્રાસ; tyranny, persecution: (૪) ફૅટપ્રશ્ન; a complex problem, a puzzle. કારણ, (સ્રી.) ખાજુ; (૨) ક્વિાર્; an edge or border: (૩)ધૂળની આંધી; a dust
storm.
કારમુ, (ન.) અ દળેલું અનાજ, partly ground grain or pulses. કારવું, (અ. ક્રિ.) કાણું પાડવું; to bore a hole: (ર) વીંધવું; to pierce: (૩) કાતરનુ; to carve.
કરાડું, કારાણુ, કારાષ્ટ્ર, (વિ.) સૂકું, ભેજ વિનાનું; dry, parched. કારુ', (વિ.) સૂકુ; dry: (૨) ભેજરહિત; parched: (૩) નવુ', વાપર્યા વિનાનું; new, unused: (૪) લખાણ વિનાનું (કાગળ, 4.); blank (paper, etc.): (૫) રાંધ્યા વિનાનું; uncooked.
કાલ, (પુ.) વચન; a promise: (૨) બાંયધરી; a guarantee: (૩) કબૂલાત; confession, agreement: -કરાર, (પુ.) કબૂલાતપત્ર, a written pledge or confession:(૨)સધિપત્ર;a treaty. કાલમ, (ન.) છાપેલા લખાણની કટાર; a
column of a printed book, etc.: (૨) વિભાગ; a division or section: (૩) ખાનુ; a unit of a tabular form: (૪) કાર્ડા; a table of details. કાલસો (કેાયલો), (પુ.) એક પ્રકારનુ ખળતણ; coal, charcoal: કાલસી,(સ્રી.) એની ભૂકી; charcoal powder. કાલાહલ, (પુ.) ધેાંઘાટ, શેરબકાર; loud
noise, rowdism, uproar. કેાવિદ, (વિ.) પ્રવીણ, તત્ત્ત; an expert,
an adept: (૨) વિદ્વાન;â learned man. કાશ, (સ્ત્રી.) ખેાદવાનું આાર; a crow
bar.
19
કૌટુંબિક
કાશ, (પુ.) સંધરવાનું પાત્ર કે સ્થળ; a storing vessel or place: (૨) ખાને; a treasure, a hoard: (૩) લડેળ; pool, store, stock: (૪) શબ્દકોશ; a dictionary: (૫) મ્યાન; a sheath, a scabbard (of sword, etc.): (૬) પાણી ખેંચવાને કાસ;a big leather bag for drawing water from a well in a farm: (૭) શરીરની અ દરના નાને ધટક; a bodily cell: કાશાધ્યક્ષ, કાષાધ્યક્ષ, (પુ.) ખનનચી, ભંડારી;
a treasurer.
કેાશિશ, (સ્રી.) પ્રયાસ, પ્રયત્ન; an endeavour, an effort.
કોશેટો, (પુ.) રેશમના કીડાનુ કાકડું; a cocoon (of a silk worm). કાષ્ટક, (ન.) વિગત, વ. ના કાઠા; a tabular form, a table: (ર) હિંસાખ, ઈ. કરવા માટેના કાર્ડ; a table for computation, etc. કાð, (પુ.) પેટ, જઠર; the belly, the stomachઃ (૨) કાડાર; a granary. કાસ, (પુ.) અંતરનું માપ, ગાઉં કે આરારે દેઢ માઈલ; a measure of distance of about one and a half mile. કાસ, (સ્ત્રી.) ચામડાની ડેલ; a leather
bucket.
કાહવુ, (અ.ક્રિ.) સડવુ; to rot, to be putrefied: (૨) કાવાળુ, કાડુવાટ, સડા; putrefaction, decomposition. કાળ, (પુ.) એક પ્રકારને માટે ઉદર; a kind of big rat: કાળવાઈ, (સ્રી.) ઉંદરને પકડવાનું છટકું; a rat-trap. કાળી, (વિ.) શૂદ્ર જાતિનુ; belonging to a low caste: (૨) (પુ'.) એ જ્ઞાતિને પુરુષ; a man of a lower caste.
કાળુ, (ન.) શાક તરીકે વપરાતુ મેાટુ ફળ; a kind of gourd, a pumpkin. કાંટો, (પુ.) ક્ગેા; a blossom, a new sprout.
કૌટુબિક, (વિ.) પરિવાર–કુટુંબને લગતું; house-hold, pertaining to a family.

Page #182

કૌતુક
કૌતુક (કૌતક), (ન.) કુતુહલ, જિજ્ઞાસા; curiosity:(૨)કાઈ પણ જિજ્ઞાસાપ્રેરક વસ્તુ કે ખાખત; anything rousing curiosity: (૩) અન્નયખી; a wonder: (૪) ચમત્કારિક ખત; a marvel. કોપીન, (ન.) જુએ કોપીન. કૌભાંડ, (ન.) કાવતરું, પ્રપંચ; a secret plot, fraud, intrigue: (૨) બદમાશી, છેતરપિંડી roguery, deceit. કૌમુદી, (સી.) ચાંદની; moon-light. કૌવચ (વચ), (સ્ત્રી.) જેનાં ખી શક્તિ
પ્રદ છે અવી વનસ્પતિ; a tonic herb: (૨) (ન.) એનુ ખી; its seed. કૌવત, (ત.) રાારીરિક ખળ, તાકાત; phy sical strength, vigour, stamina. કૌવો, (પુ.) કાગડ; a crow. કૌશલ, કૌશલ્ય, (ન.) પ્રાવીણ્ય, વિશિષ્ટ આવડત; expertness, skilfulness, peculiar knack or deftness. કૌસ, (પુ.) મૂળ લખાણથી અલગ પાડવા માટે વપરાતાં ( ), { } અથવા [ ] ચિહ્ન; a bracket. કચામત, (સી.) દૈવી ઇન્સાફના દિવસ; the day of divine judgment, the doomsday. ચારડો (કચારા), (પુ.) પાણી ભરાઈ રહે એવા વાવેતરને પાળવાળા ભાગ; a plot of farm land with raised borders for storing water: કચારડી (ચારી), (સ્રી.) નાનેા કયારા. ચારે, (અ) કચા સમયે; when : ચારેક, (અ.) કોઈ ક સમયે; sometimes, occasionally. કૅચાસ, (પુ.) અંદાજ; an estimate: (૨) કિંમત ઠરાવવી તે; valuation: (૩) ધારણા, અનુમાન; a supposition, a guess, a speculation. ચાં, (અ.) કથા સ્થળે; where : કાંક, (અ.) કાઈ સ્થળે; somewhere: ફચાંય, (અ.) કાઈ પણ સ્થળે; anywhere.
૧૦૦
કયા
ૐતુ, (પુ.) ચા; a sacrifice.
ક્રમ, (પુ.) એક પછી એક આવે એવી યેાજના; a succession, an order: (૨) હારમાળા, શ્રેણી; a series: (૩) ડગલ'; a step: (૪) તબક્કો; a stage or phase: (૫) રિવાજ, રૂઢિ; a rule, a custom: (૬) હુમàા, આક્રમણ; an attack, an invasion: ", (વિ.) નિશ્ચિંત ક્રમવાળું; of regular succession, order, series or sequence: -વાર, (અ.) હારબંધ, ક્રમ પ્રમાણે; in reregular succession, regularly one by one:ક્રમશઃ(અ.) જુએ ક્રમવાર, ક્રમેક્રમે; at regular invervals: (૨) હપતાથી; in regular instalments: ક્રમાંક, (પુ.) નિયત સ ંખ્યા; a regular or orderly number: *મિક, (અ.) ક્રમ પ્રમાણે; in regular succession or sequence: (૨) વાપર’પરાગત; hereditary. મ્ય, (પુ.) ખરીદી, ખરીદવું તે; a purchase, the act of buying.
*ંદન, (ન.) વિલાપ, કરુણ રુદન; a wailing. ક્રાંત, (વિ.) વીતેલું, પસાર થયેલ; past, gone:(૨)એળગેલુ; crossed,traversed. ક્રાંતિ, (સ્રી.) ગમન; the act of going: (૨) ગd; speed, motion, velocity: (૩) પાયાના ફેરફાર; a basic change: (૪) ઊથલપાથલ, વિપ્લવ; a great upheaval, a revolution: -કર, -કારક, -કારી,(વિ.)ક્રાંતિ કરનારું ;revolutionary. ક્રિયા, (સ્રી.) કામ, કાચ†; an act, a work, a deed:(૨) સ ંસ્કારવિધિ; a ceremony: (૩) કા ની રીત; mode of action: (૪) મહાવરા; practice: (૫) અમલ; implementation, execution: –ત્મક, (વિ.) પ્રયાગાત્મક; experimental: (૨) અમલી; in force or practice -૫, (ન.) ક્રિયાસૂચક પદ; a verb: -વિશેષજી (અવ્યય), (મ.) ક્રિયાપદના ગુણ્ બતાવનાર શબ્દ; an adverb: -શીલ, (વિ.) પ્રવૃત્તિમય; active, busy.

Page #183

ફ્રીડન
ક્રીડન, (ન.) રમવુ" કે, ખેલવુ' તે; sport, play:(૨) આન ંદપ્રમા; merrymaking. ક્રીડવું, (અ. ક્રિ.) રમવુ', ખેલવુ; to sport. ફ્રીડા, (સ્રી.) રમતગમત, ખેલ; sport, play: (૨) આનંદપ્રમż; merrymaking: ક્રીડાંગણુ, (ન.) રમતગમતનું સ્થળ કે મેદાન; a play.ground.
ક્રૂર, (વિ.) નિય; cruel, remorseless. તા, (સ્રી.) નિર્દયતા; cruelty. ક્રોધ, (પુ.) ગુસ્સા; anger, rage: ક્રોધી, (વિ.) ગુસ્સો કરવાના સ્વભાવવાળું; quick or hot-tempered. કો'ચ, (પુ.) ખગલા જેવુ' પક્ષી; a heron: ફ્રી'ચી, (સ્રી.) a female heron. ક્વાંત, (વિ.) થાકેલું; tired, fatigued: (૨) કરમાયેલું; withered: (૩) દુખળુંપાતળું; lean, weak, infirm: ફ્લાંતિ, (ક્રી.) થા; fatigue: (૨) નબળાઈ; infirmity: (૩) પાતળાપણું'; leanness. ક્લિષ્ટ, (વિ.) પીડિત; down-trodden, persecuted, distressed: (૨) વ્યથિત; afflicted: (૩) દુધૂંધ; difficult to understand or decipher: (૪) અસ્પષ્ટ; vague, not clear: (૫) કૃત્રિમ; artificial, feigned.
સ્લીમ, (વિ.) નપુંસક, નામ; impotent: ક્લેમ્ય, (ન.) નપુંસકપણું', impotency. ક્લેક, (પુ.) ભેજ, ભીનાશ; moisture, wetness: (૨) દુ:ખ; વ્યથા; misery, affliction: ł, (ન.) ભીનું કરવું તે; to moisten: (ર) પરસેવા લાવવા તે; the act of causing perspiration. ફ્લેશ, (પુ.) પીડા, દુઃખ, વ્યથા; suffering, misery, agony: (૨) કજિયા; a quarrel: (૩) કુસંપ, કુમેળ; discord, disunity, disagreement. ક્વચિત્, (મ.) કોઈકાઈ વાર, ભાગ્યે જ;
sometimes, rarely, scarcely. ક્વાથ, (પુ.) કાઢી, ઉકાળે; a decoction. ક્ષજી, (પુ.) (સ્ત્રી.) આશરે એક સેકંડ જેટલું સમયનું માપ; a measure of time
19.
ક્ષાર
equal to about a second: (૨) અતિશય અલ્પ સમય; a moment, an instant: -જીવી, ભગુર, (વિ.) નશ્વર; momentary, transient. ક્ષત, (વિ.) જખમી; wounded: (૨) ઈન્ત પામેલુ'; injured: (૩) ઘટેલ, ઓછું થયેલ ; diminished, lessened, decreased: (૩) (ન.) નાને જખમ; a small wound: ક્ષતિ, (સ્રી.) હાનિ, નુકસાન; loss, injury: (૨) જખમ; ઈન્દ્ર; a wound, an injury: (૩) લક; a blemish, a blot: (૪) ખાડ, ઊણપ; a drawback, a shortcoming.
ક્ષત્રિય (ક્ષત્રી, ક્ષત્ર), (પુ.) (વિ.) શાસકવર્ગ ના બહાદુર માણસ, રાજપૂત; a brave man of the ruling class, a Rajput: ક્ષત્રિયાણી, ક્ષત્રાણી, (સ્ત્રી.) એ વર્ગની સ્ત્રી; a female of that class, a Rajputani: ક્ષત્રીવટ, (સ્રી.) એ જાતિનાં ગૌરવ, ઉચ્ચ કુલાચાર, વ.; the glory and
noble traditions of that class. ક્ષપણુક, (પુ.) જૈન અથવા બૌદ્ધ સાધુ; a Jain or a Buddhist monk. ક્ષપા, (સ્રી.) રાત્રિ; night. ક્ષમા,(સ્ત્રી.)માફી; pardon, forgiveness: (૨) દરગુજર કરવું તે; forbearance: -પાત્ર, ક્ષમ્ય, (વિ.) માફ કરી શકાય એવું; pardonable, forgivable. ક્ષય, (પુ.) ધસાઈ જવું કે ક્ષીણ થવું તે; wearing or wasting away, gradual decay: (૨) નાશ; destruction: (૩) ક્ષયરેગ; consumption, tuberculosis. ક્ષર, (ત્રિ.) નાશવંત; perishable. ક્ષાત્ર,(વિ.) ક્ષત્રિયને લગતુ'; pertaining to a Rajput: (૨) (ન.) ક્ષત્રિયની ફરતે; the duties of a Rajput: (૩) ક્ષત્રિયન્નતિ; the Rajput tribe: (૪) ક્ષત્રિયપણું; the quality of being a Rajput. ક્ષાર, (વિ.) ખારું, saltish, saline: (૨) (પુ.) ખારાશવાળા પદાર્થ; a saline
substance.

Page #184

ક્ષાંતિ
૧૭*
ક્ષતિ, (સ્ત્રી) ક્ષમા; pardon, forgive-
ness: (a) prisuali; tolerance. ક્ષિતિ, (સ્ત્રી) પૃથ્વી; the earth. ક્ષિતિજ, (સ્ત્રી.) પૃથ્વી અને આકાશ મળે
એ કલ્પિત રેખા; the horizon ક્ષણ, (વિ) ઘસાઈ ગયેલું; worn out (૨) ફીકું; pale, emaciated: (૩) સુકાયેલું, કરમાયેલું; parched, withered:
ના, (સ્ત્રી.) નબળાઈ, weakness (૨) 421181; a wasting or wearing away. ક્ષીર, (ન) દૂધ; milke (૨) પાણી; water: (3) vla; an article of food prepared from milk: () BISELL 233; juice or sap of a tree:-સાગર, (પુ.) (પુરણ) દૂધનો મહાસાગર; (mythology) the ocean of milk. યુદ્ધ, (વિ.) નજીવું; insignificant,
trivial: (2) 4142; mean, low. સુધા, (સ્ત્રી) ભૂખ; hunger: -તુર, (વિ.) ભૂખ્યું; hungry: ખં, (વિ.) ભૂખથી પીડાતું; suffering from hunger. ક્ષર, (૫) અસ્ત્ર; a razor: (૨) જાનવરના પગની ખરી; an animals hoof: ફરી, (પુ.) હજામ; a barr. ક્ષુલ્લક, (વિ) નજીવું, તુ; insigni- ficant: (૨) અલ્પ, થાડું; a little. ક્ષેત્ર, (ન.) જમીન, ખેતર; land, soil, a farm: (૨) સ્થાન; a place: (૩) કાર્યક્ષેત્ર; the sphere of action the body: (૫) તીર્થધામ; a place of pilgrimage, a holy place: –ા, (વિ.) જ્ઞાની, શરીરરચનાને જાણકાર; learned:(૨) ચતુર, ડાહ્યું; clever, wise: (૩)(૫) આત્મા; he soulઃ (૪) પરમાત્મા; the Supreme Soul -પાળ(–લ), (૫)
ખેતરનો રખેવાળ; the keeper of a farm: (૨) ખેતરનું રક્ષણ કરનાર દેવ; the farm deity: (૩) સાપ; a serpent: (૪) માલિક; an owner or master: (૫)રાન; a king-ફળ(–), (ન.) લંબાઈ, પહેળાઈનું માપ; area.
ક્ષત્રિય, ક્ષેત્રી, (કું.) ખેડૂત; a peasant, a farmer: (?) 341Page #185

ખાઈ
ખરચર
the Gujarati alphabet: (૨) (ન) આકાશ; the sky (૩) પિલાણ; a hollow: (%) 2445121; space. ખઈ, (!) ક્ષયરોગ; tuberculosis (૨) VIS; a ditch. ખખ, (વિ.) જીર્ણ, ખખળી ગયેલું; worn
out, old. ખખડધજ, (વિ.) જીર્ણ-વૃદ્ધ છતાં મજબૂત; strong even though worn-out or old (૨) ભવ્ય, દમામદાર; grand, pompish, majestic, magnificent. ખખડવું,(અ. ક્રિ.)ખખડાટ થઃ to rattle ખખડાટ, (૫) ખખડવાને અવાજ; a rattling sound: ખખડાવવું, સક્રિ) ખડખડ અવાજ કરવો; to make a rattling sound:(2) 434103; to threaten, to bully: (3) 6451 241401; to scold, to rebuke:(8) 4412 Hipal; to slap: (૫) બારણે ટકોરો માર; to knock at a door. ખખરવખર, (અ.) અવ્યવસ્થિત રીતે, at sixes and seven, at random, haphazardly. ખખરી, (સ્ત્રી) ખાખરાપણું; hoarseness: (૨) ગળામાં કફ, વ. ને અવરોધ; an obstacle of phlegm in the throat: (૩) સૂર, અવાજ; a Vocal tune: (૪) BELLY; prolongation of a vocal tune: (4) Bidl; worry, anxiety. ખખરે, (પુ) જુઓ ખરખરે. ખખળવું, (અ. ઝેિ) ઊકળવું; to boil (૨) જીણું થવું; to be worn-out: (૩) નબળું પડવું; to become weak or infirm (૪) સાંધા, વ.નું ઢીલું પડવું કે 22.fl ove; to be dislocated, loosen (joints, etc.). ખગ, (૫) પક્ષી; a bird: (૨) સૂર્ય, the sun (૩) આકાશ, સ્વર્ગ; the sky, the heaven (૪) દેવ; a god: –પતિ, (કું.) પક્ષીઓને રાજા, ગરુડ; an eagle: (૨) હંસ; a swan.
ખગલ(–ળ), (૫) આકાશ; the sky (ર) ગગનમંડળ; the heavenly globe: –શાસ્ત્ર, (ન.)-વિદ્યા, (સ્ત્રી) ગ્રહો, તારા, વ. નું શાસ્ત્ર; astronomy. –વેત્તા, –શાસ્ત્રી, (પુ.) ખગોળશાસ્ત્રનો અભ્યાસી
Carst; an astronomer. ખગ્રાસ,(પુ) સૂર્ય, ચંદ્ર અથવા કોઈ પણ ગ્રહનું સંપૂર્ણ ગ્રહણ a total eclipse of the sun or the moon or a planet. ખચાખચ્ચ), (અ) સખત રીતે, ખૂબ walla; tightly, by pressing hard: (૨) (પુ.) બકવાનો કે ભલી વસ્તુ બહાર કાઢવાને અવાજ; a piercing or a withdrawing sound. ખચકાવવું, (સ. કિ.) ભાંકવું; pierce. ખચકાવું, (અ. કિ.) અચકાવું; to
hesitate: (2) 4101 4597 to retard. ખચકે, (૫) ઘેબો, સપાટી પરને ખાં; an indentation on a surface. ખચખચવ, (અ. ક્રિ) ભીડ થવી, ખીચખીચ
Hals; to be filled or packed tightly. ખચ, (ન) યુવાન વ્યક્તિનું મરણ; death of a young person. ખચવું, (સ. ક્રિ) બેસાડવું, જડવું; to set, to it. (૨) ખીચખીચ ભરવું; to fill tightly. ખચાખચ, (અ) ખીચોખીચ; densely. ખચાખચી, (અ.) એક્કસ, નિઃશંકપણે; surely, undoubtedly, positively: (૨) (સ્ત્રી.) ભીડ, ગિરદી; an over crowding. ખરચીત, (અ) અવશ્વ, નિ:શંકપણે surely, undoubtedly, positively, ખચૂક ખર્ક, (અ) જુઓ ખદુક ખ દુક ખચ્ચર(ખચર), (ન) ઘેડા અને ગધેડાની મિશ્ર ઓલાદનું પ્રાણી; a mule: ખચરી, (સ્ત્રી) એની માદા; a female mule ખચક (ન.) નબળું ઘોડું, a weak horse or pony: (૨) (વિ) નબળું weak: (૩) વૃદ્ધ; old.

Page #186

જવાળ
ખજવાળ, (સ્ત્રી.) જુઆ મ`જવાળ. ખ જાનચી, (પુ.) કોષાધ્યક્ષ, ખાનાના ઉપરી; a treasurer, a cashier. ખજાનો (ખજીનો), (પુ.) નાણાંનેા ભંડાર; a treasure: (૨) એ રાખવાની પેટી કે જગા; a treasury: (૩) દેાલત, ધન; wealth, riches: (૪) મીઠાના અગર; a salt pan, a salt-bed: (૫) હથિયાર રાખવાને પટ્ટો; a belt for holding weapons: (૬) બકમાં ગાળી ભરવાનું ખાનું; a bullet hole of a gun, a magazine: (૭) ચલમનુ માં, the mouth of a smoking pipe. ખજૂર, (ન.) ઠળિયાવાળું મીઠું ફળ; a date fruit: ખજૂરી, (શ્રી.) એનું ઝાડ; a datepalm: ખરું, (ન.) જેમાંથી તાડી નીકળે છે એ ખજૂરી જેવું ઝાડ; a kind of palm tree which yields toddy. ખજૂરી, (સ્રી.) ખંજવાળ; itching
sensation.
ખજૂરા, (ન. ) કાનખજૂરા; a centipede. ખટ, (વિ.) છ; six: (૨) (પુ.) બદમાશ, ઠગ; a rogue, a chat. ખટકરમ(ખટકમ), (ન.બ.વ.) છ પ્રકારની ધાર્મિક વિધિએ; the six religious ceremonies: (૨) દૈનિક ક્રમ કાંડ, daily religious ceremonies. ખટકવું, (અ. ક્રિ.) સાલવુ'; to pinch: (૨) પશ્ચાત્તાપ થવા; to repent.
ખટકા, (પુ.) સાલવુ' તે; pinching: (૨) એનાં પીડા કે અવાજ; the pain or sound of pinching: (૧) નડતર, અવરાધ; an obstacle, a hurdle: (૩) શંકા; doubt; (૪) તકેદારી, કાળજી; carefulness, vigilance. ખટખટ, શ્રી.) ખડખડાટ; rattling sound: (૨) નડતર, અવરોધ; an obstacle: (૩) માથાકૂટ; useless, tedious discussion: ખટખટારો, (પુ.) માયાકૂટ, ખટગુજી, (પુ, બ. વ.) માસના મુખ્ય છ ગુણ; the six main virtues good qualities of a man.
or
૧૮૧
બટાટાપ
ખટદન, (ન. બ. વ.) હિંદુધર્માંનાં છ મુખ્ય શાસ્ત્ર; the six main treatises of Hinduism.
ખટપટ, (સ્રી.) પ્રપંચ, કાવાદાવા; an intrigue, plot: (૨) ગેડવણ; arrangement: (૩) માથાકૂટ; useless, tedious discussion: ખટપટિયુ‘, ખટપટી,(વિ.) પ્રપંચી; intriguing: (ર) મુત્સદ્દી;
shrewd.
ખટમધુર,(-3), (વિ.) ખાટામીઠા સ્વાદવાળું; sour and sweet. ખટમલ, (પુ.) માકડ; a bug. ખટમીઠું, (વિ.) ખટમધુરું; sour and
sweet.
ખટસ, (પુ. ખ. વ.) છ સ્વાદ કે રસ; the six tastes: (૨) (વિ.) અત્યંત સ્વાદૃિષ્ટ; very tasty, having all the six tastes. ખટરાગ,(પુ'. બ. વ.) ભારતીય સ’ગીતશાસ્ત્રના મુખ્ય છે રાગ; the principal six tunes or modes of the Indian classical music: (૨) કુસ’પ; discord, disunity: (૩) કજિયા; a dispute, a quarrel: (૪) દુન્યવી જ ંજાળ; wordly anxieties. ખટરાગી, (વિ.) પ્રપંચી; intriguing: (૨) કજિયાખેાર; quarrelsome: (૩) જાળી; troubled by worldly anxieties. ખટલો, (પુ'.) પિરવાર, કુટુંબ; a household, a family: (૨) રસાલે; a retinue: (૩) મુદ્ના, અદાલતના દાવા; a law-suitઃ (૪) મુશ્કેલ કામ; a difficult task: (૫) રાચરચીલું; household things. ખટશાસ્ત્ર, (ન.બ.વ.) જુએ ખટદન. ખટવવુ, (સ. ક્રિ.) ખાટું કરવું; to make sour, to curdle: (૨) નફા કે લાભ કરી આપવાં; to cause to profit or gain. ખટાઈ, (સ્રી.) ખાટાપણું'; sourness, acidity: (૨) ખાટી વસ્તુ; a sour or acidic substance.
ખટાઉ, (વિ.) નફા કે લાભ કરી આપે એવુ'; profitable, beneficial. ખટાટોપ, (પુ.) મિથ્યાડંબર, ખાટા ભપકા, false or hollow pomp or show:

Page #187

ખડવું
અટાપી
(૨) નાની બાબત માટેની વધારે પડતી ધમાલ; much ado about nothing. ખટાપટી, (સ્ત્રી.) ધાંધલ; rowdism: (૨)
forel; a quarrel, a dispute. ખટારે, (૫) ભારવાહક વાહન કે ગાડું; a goods vehicle or a carr: (૨)ભારવાહક મોટરગાડી; a motor truck:(૩) ઘેઘાટિયું વાહન; a noisy vehicle: (૪) ઘરનું 212472lle; household things. ખટાવવુ, (સ. ક્રિીન કે લાભ કરી આપવાં;
to cause to profit or gain. ખટાવું, (અ. ક્રિ)ખાટું થવું; to become sour, to be acidified: (૨) નફો કે AICI $241491; to cause to profit. ખટાશ,(સ્ત્રી.)ખટાઈ, ખાટાપણું; sourness, acidit: (૨) અણબનાવ; discord. ખટુંબડું, ખમડું, (વિ) જરા ખાટું;
slightly sour or acidic. ખડ, (ન.) ધાસ; gsss: (૨) સૂકું ઘાસ; Shay: (૩) નકામું ઊગેલું ઘાસ wer ds. ખડક, (મું) પથ્થરને ટેકરો; a rock: (૨)
28; a steep, sharp rock. ખડકલો, (૫) ઢગલે; 3 pile, a heap. ખડકવું, (સ. કિ.) એક પર બીજું એમ ગોઠવવું; to arrange one over another, to pile up, to stack. ખડકી, (સ્ત્રી) મકાનના ખુલ્લા ભાગ આગળનું બારણું; a door in front of a compound or open space of a house (૨) ગલી, નાની શેરી; a lane (૩) ફળિયું, વાડ; a court-yard. ખડખડાટ, (૫) જુઓ ખખડાટ. ખડગ, (ન) તલવાર, ખ; a sword: (૨) (પુ) ચૂડી; a of bangle. ખડણ (વિ) આળસુ, lazy, idle (૨) કામ કરવાની વૃત્તિ વિનાનું; hating work, shirking. ખડતલ (૨), (વિ.) સહનશક્તિવાળું tenacious, wiry: (2) Highd; hardworking: (3) Hoyera miwd; stron
gly built: (૪) નજીવું, ત૭; insignificant. ખડતું, (ખડતૂસ), (ન) બરતરફી; dismissal. ખડદુ, () દેષ કાઢવાની ટેવ; the habit of fault-finding. (૨) દેષ, ખામી; a drawback, a defect: (૩) દહીં, વ.નું 2014'; a slice of curd, etc. ખડધાન,(ન.) આપમેળે ઊગી નીકળતું ધાન્ય;
wild corn (૨) હલકા પ્રકારનું ધાન્ય; inferior or coarse corn. ખડપવું, (સ. ક્રિ) ખોતરીને ઉખેડી કાઢવું;
to remove by scraping. ખY, (ન) ખડપવાનું ઓજાર; a scraping tool: ખડેપો, (પુ) જુઓ ખરપડો. ખડબચડું, (વિ.) ઊંચીનીચી સપાટીવાળું, 2434444; rough, of uneven surface. ખડબુ, (4) જામેલા પ્રવાહીનું ચોસલું, a
slab of curdled or frozen liquid. ખડબચા-ચ), (ન) તરબૂચ; a water
melan: ખડબુચી, (સ્ત્રી) એને વેલે. ખડભડ, (સ્ત્રી) એવો મટે અવાજ; such a loud sound: (2) loyil; a quarrel: (૩) બેલાચાલી; bickering ખડભડાટ,
ખડબડાટ, (૫) ખડભડ; (૨) ધમાલ, wine; rowdism, a tumult: -9, (અ. ) એવો મેટો અવાજ થ; to occur such a loud rattling sound: (૨) કજિયો કરવો; to quarrel. ખડમા(–માં)કડી, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું sag; a grasshopper. ખડવું, (સક્રિ) લેપ કરવો, ખરડવું; to besmear: (?) STR Misal; to blot, to soil, to stain: (૩) દેષારોપણ કરવું; to accuse: (૪) દુષ્કૃત્યમાં સામેલ કરવું; to implicate or entangle in a misdeed, to make an accomplice (૫) (અ.ક્રિ) થંભી જવું, અટકવું; to halt, to stop: (૬) (અવયવનું) 24114948 49; (limb) to be dislocated: (9) 41 oyg'; to fall down.

Page #188

ખેડા
ખતીબ
paiષણિય' ૨ rati
ભણ
ખડા, (સ્ત્રી.) મેઘધનુષ્ય; a rain-bow: (૨) ચાખડી, પાવડી (લાકડાના જેડા); wooden shoes -ઉતાર, (વિ.) રજુ કરતાં જ સ્વીકારાય એવી (હૂંડી); (a bill). payable on presentation. ખડાઉ, (સ્ત્રી) જુએ ખડા (૨). અહિયુ, ન) જુએ ખરડિયું: (૨) સૂકી જમીનમાં પડેલી તડ; a crack in dry soil: (૩) સુકામણુની ગરમી heat resulting from absence of rains. ખડિયું, (ન) ચિત્ત; a leopard (૨) વાધ; a tiger (3) જુવાન ભેંસ; a young she-buffalo. ખડિયો, (૫) શાહી રાખવાનું પાત્ર; an ink-standઃ (૨) બત્તી તરીકે વપરાતો
Boll; a small box used as a lamp: (૩) ઘણાં ખાનાવાળી ઝાળી; a bag with many pockets. ખડિયોખાર, (૫) ટંકણખાર: borax. ખડી, (સ્ત્રી) ચાક, સફેદ માટી; chalke (૨) રસ્તો બાંધવાના કાંકરા pebbles for road-building, metal:() જુવાન, વગર વિયાયેલી ભેંસ; a young shebuffalo who has not delivered a calf. ખડીજ, (સ્ત્રી) કાયમી લશ્કર; standing or permanent army or force. ખડીસાકર, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની પાસાદાર
સાકર; a kind of crystalline sugar. ખડું, (વિ.) તત્પર; ready, willing (૨) ઊભું; standing. ખડેઘાટ, (વિ.) તત્પર; ready, willing (૨) ાર; erect (3) સંપૂર્ણ રીતે સજ્જ; thoroughly equipped or armed. ખડેચોક, (અ) જાહેર રીતે; publicly: (૨) આહવાન કરતાં; challengingly. ખણ, (સ્ત્રી) ખંજવાળ, itching sensa
tion. ખણખણ, (અ) એવા અવાજથી; with a rattling sound: -૬, (અ. કિ.) એવો અવાજ થવો; to rattle: ખણ-
ખણાટ, (!) એવો અવાજ; a rattling sound: ખણખણિયાં, (ન.બ.વ.) bizilads, a pair of cymbals. ખણખોજ (ત ), (તાર), (સ્ત્રી) બારીક તપાસ કે ચકાસણી; a minute or detailed investigation or search: (?) GEL; slander, backbiting: (૩) દૂધમાંથી પોરા કાઢવા અર્થાત બેટી રીતે દેષ કાઢવા તે; undue fault finding. ખણુજ, (સ્ત્રી) ખંજવાળ; itching sen
sation. ખવું,(સક્રિ) ખંજવાળવું; to scratch, (૨) ખેતરવું; to scratch, to scrapes (૩) ખેદવું; to dig.
a writing, an article: (૨) દસ્તાવેજ; a bond, a documents
૫ત્ર, પત્તર, (ન) દસ્તાવેજ; a document. ખતમ, (અ.) ખલાસ; over, conclusively: (૧ (વિ.) સમાપ્ત; concluded. ખતરવટ, (અ) છદપૂર્વક; obstinately (૨) આગ્રહપૂર્વક; insistingly. ખતરી (ખત્રી), (વિ.) એ નામની વણકર mulad; belonging to the weaver's caste so named: (૨) (પુ.) એ şurciali HAQ!24; a man of that caste. ખતરે, (પુ.) ભય, જોખમ; danger (૨) વહેમ, શંકા; doubt, suspicion: (૩) ભચયુક્ત શંકા; apprehension. ખતવવું, (સ. ક્રિ) રાજમેળ, વ.માં ખાતાવાર નોંધ કરવી; to make entries into a ledger: ખતવણી, (સી.)
એવી નોંધsuch an entry. ખત્તા (ખતા), (સ્ત્રી) નુકસાન, હાનિ loss, harm (૨) ભૂલ, ચૂ; a mistake, an error: (૩) નિષ્ફળતા; failure:(8) 818; a severe lesson, abitter realisation, ખતીબ, (૫) ઉપદેશક; a preachers (૨) વ્યાખ્યાતા; a lecturer.

Page #189

ખs
પામી
પદન, (અ. ક્રિ) એવા અવાજ સાથે ઊકળવું; to boil with a simmering sound. ખદડવુ (ખદેડવ), (સ. ક્રિ) લાંબા અંતર સુધી ઝડપથી દેડાવવું; to make run fast a long distance: (૨) તગડવું; to cause to run away: (3) ફેરા ખવરાવી થકવવું; to tire by repeated errands: (૪) ખૂબ મહેનત કરાવી હેરાન કરવું; to trouble by hard work. ખદિર, (૫) જેમાંથી કાથે બને છે એ ખેરનું ઝાડ; a catechu tree. ખદુક ખદુકાખડુક ખદડુક), (અ.)
એવા અવાજ સાથે (ઘોડાનું ચાલવું તે); trottingly, amblingly. ખદ્યોત, (પુ.) પ્રકાશમય જીવડું કે આકાશી પદાર્થ, આગિયો, ચંદ્ર, સૂર્ય, તારો, વ; any bright insect or heavenly body, e.g. a glow-worm, the moon, the sun, a star, etc. ખનન, (૧) ખેડવું તે; a digging or excavating. ખનિ, (સ્ત્રી) ખાણુ; a mine-જ, ખનીજ, (વિ.) (ન) ખાણમાંથી નીકળેલું (ધાતુ, વ); a mineralઃ -2, (ન) 21E910 10119; a pick-axe. ખ૫, (૫) ઉપગ, વપરાશ; a use or consumption (of a thing): (?) અગત્ય, જરૂર; a need: (૩) તંગી; a scarcity, shortage, want: () પ્રયન; an endeavour, effort:ખપત, (સ્ત્રી. ઉપાડ, વેચાણ; off-take, sales, ખપનું, વિ) ઉપયોગી; useful. ખપવું, (અ. ક્રિ) વેચાવું, માગ હેવી; to be sold, to be in demand: (૨) ખરચવું, વપરાવું; to be spent or usedઃ (૩) ખતમ થવું; to run out of stock, to be exhausted: () ગણતરીમાં આવવું, લેખાવું; to be in consideration, to be recog
nised among: (૫) ઉપયોગી થવું; to be useful: () 737 dial; to need, to wante (૭) ખપી જવું, આત્મભોગ 241491; to sacrifice. ખપાટ, (સ્ત્રી) ખપાટિયું, (ન) વાંસની ચીપ કે પટ્ટી; a bamboo-chip ખપેડી, (સ્ત્રી) છોડને નાશ કરતુ એક
પ્રકારનું જીવડું; a crop-destroying insect: (૨) છોડું, પાપડ, bark, husk or shell of a fruit. ખપેડ (ખપરડો), (૫) વાંસની ટકી; a curtain of bamboo-chips. ખોટી(-ડી), (સ્ત્રી) પાપડી; skin of
a fruit, etc. (૨)ભિગડું; scale of skin. ખપર, (ન) જેમાં મૂકેલું સઘળું નાશ પામે એવું દેવીનું પાત્ર; a goddess bowl which destroys everything contained by its (૨) કાચલીનું ભિક્ષા411; a begging bowl made of a fruit shell. ખફા, (વિ) ગુસ્સે થયેલું; enraged, angry: (૨) નાખુશ; displeased. ખફગી, (સ્ત્રી) નાખુશી; displeasures (૨) ગુસ્સે, રોષanger, rage. ખબર, (પુ. બ. વ.) (સ્ત્રી.) સમાચાર; news, tidings: (૨) બાતમી; information: (3) H'Edt; a inessage: (૪) જાણ, જ્ઞાન, ભાન; knowledge, realisation: (૫) સંભાળ; care, a looking after: –અંતર, (પુ. બ. વ.) (સ્ત્રી) સમાચાર; news: (૨) માહિતી; information (૩) સ્વાસ્થના સમાચાર; information about one's health: -દાર, ખાબડદાર, (વિ)બાહોશ, હોશિયાર skilful, clever: (૨) સાવધ; alert, watchful: (૩) (અ.) “સાવધાન'; beware -દારી, (સ્ત્રી) બાહોશી; cleverness: (૨) સાવધાની;alertness, watchfulness:-પત્ર,(૫) બાતમી કે સમાચારને પત્ર; a letter giving information or news: પત્રી, (પુ.) અખબારોને

Page #190

ખભાખબ
૧લ્પ
પરસે
સમાચાર મોક્લનાર; a reporter of a newspaper. ખાખબ, (અ) ઘેધાટ કે ધમાલપૂર્વક
noisily, or tumultuously: (?) (zil.) ધંધાટ, ધમાલ; rowdism, tumult, commotion: (૪) કજિયે, બોલાચાલી; a quarrel, beakerings. ખભળવું, ખભળાટ, જુઓ (ખળભળ)
ખળભડવું. ખ, ખંભ, (૫) હાથને ગળા પાસે mifit; the shoulder. ખમચાવું (ખમચવુ), (અ. ક્રિ.) ખંચાવું,
અચકાવું; to hesitate. ખમણ, (ન) ફળ, શાક, વગેરેને છીણીને કરેલ છંદે; scrapings of fruits or vegetables: (૧) એવો નાળિયેરનો Biel; such scrapings of coconut: -ઢોકળાં, (ન.બવ.) એવા છુંદાની વાની; an article of food made of such scrapings, flour, etc. –વું, (સ. ક્રિ) છીણવું; to scrape fruit, etc. into small pieces: ખમણી. (સ્ત્રી.) ખમણવાનું સાધન કે ઓજાર; a scraping tool, a scraper. ખમતીધર, (વિ) ખમતું; tolerant, forbearing: (૨) શ્રીમંત, સધ્ધર; rich, prosperous, financially sound. ખમવું, (સ.ક્રિ) સહન કરવું; to tolerate, to bear, to suffer: (૨) (અક્રિ) થોભવું
અને રાહ જોવી; to stop and wait. ખમા, (સ્ત્રી) ક્ષમા; forbearance, tolerance: (૨) ધીરજ, સબુરી; patience, placidity, cool consideration, temporary procrastination. ખમાર, (૫) શરાબ ગાળનારે; one who
distils wine. ખમીર, (ન.) આથો લાવનાર પદાર્થ; a fermenting substance: (૨) જેશ, તાકાત; strength, spirit, physical ability. (૩) વિરત, બહાદુરી; chivalry, bravery, heroism.
ખમીસ(-શ), (૧) પહેરણ: a shirt. ખમ્મા(–મા), (અ) “સુખી રહો એવો ઉદ્ગાર; an expression of blessing. ખર, (૫) ગધેડે; a donkey, an ass, ખર, (વિ.) તીક્ષ્ણ; pungent, sharp (૨) કઠાર; harsh, cruel. ખરલ, (૫) ખડકલે, ઢગલ; a heap, a pile, a stack. ખરખબર, (પુ.બ.વ.) માહિતી; information: (2) 3H2412; news. ખરખરાજાત, (સ્ત્રી.) પરચૂરણ ખર્ચ miscellaneous expenses: (૨) ધટ, ખાધ, ભાંગતૂટથી થતું નુકસાન, વ; shortage, diminution, loss due to breakage, etc. ખરખરી, (સ્ત્રી) જુઓ ખખરી. ખરખરો ખખરો), (પુ.) કોઈને મૃત્યુ સમયે કે આપત્તિકાળમાં આપેલું આશ્વાસન; condolence after a dear one's death or during an adversity: (૨) શેક, સંતાપ; bewailment, affliction: (૩) પશ્ચાત્તાપ, પસ્તાવો; remorse, repentence: (૪) શક, શંકા; doubt. ખરગોશ(-સ), (ન) સસલું, a rabbit. ખરચ, (ન) (૫) પૈસાની વપરાશ; expense, a spending of money: (?) વાપર, વપરાશ; consumption (૩) કિંમત; cost, price: (૪) મોટી રકમ વપરાય એવા પ્રસંગે; an expensive event or occasion: ખરચાળ, ખરચાઉ, (વિ.) મોટું ખર્ચ કરવું પડે એવું; expensive: (૨) ઉડાઉ; extravagant: ખરચી, (સ્ત્રી.) ખર્ચ માટે જરૂરી રકમ; necessary amount for spending: () Cric114431; maintenance expenses: ખરચીપાણી, (ન.) પરચૂરણ ખર્ચ ખીસાખર્ચ miscellaneous or pocket expenses. ખરચ-પાણી,(ન.) મળત્યાગ;adischarge of waste matter from bowels. ખરચો, (પુ) જુએ ખરચ.

Page #191

અરજ
ખરું
ખરજ, (સ્ત્રી) ખંજવાળ; itching sens- ation: (૨) ખંજવાળવું તે; skin scratching: (૩) ખરજવું; –વું, (1) ચામડીને એક રેગ; eczema. ખરડ, (સ્ત્રી) જાડે લેપ; a besmearing
with a thick paste -શું, (સક્રિ) લેપ કરે; to besmear: (૨) મેલું કે ગંદું કરવું; to soil, to make dirty: (૩) સંડોવવું; to implicate, to involve: ખરડાવું, (અ. ક્રિ) લેપ થ; to be besmeared: (૨) ગંદુ કે મેલું થવું; to be soiled: (૩) સંડોવાવું; to be entangled or involved. ખરડિયું, (ન.) સુકામણું absence of rains: (૨) દુકાળ; a famine. ખરડો, (પુ.) મુસદ્દો, કાચું લખાણ; a draft: (2) mel; a list: (s) àu; a besmearing, a salve. ખરપડી (ખડપી, ખરપી, ખૂરપી), (સ્ત્રી) ખરપવાનું ઓજાર a hoes ખરપડો, ખડપો, ખરપો. (મું) મોટી ખરપડી; a big hve: (૨) મોટા તવેથે a big flat ladle (૩) મોચીનું ઓજાર; a shoemaker's tool: (૪) ગમાર માણસ; a simpleton (૫) ભેટ, અભણ ગામડિયો; a simple hearted rustic. ખર૫વું, (સક્રિ) નકામું ઘાસ, વ. દૂર કરવાં; to hoe: (૨) સમૂ છું કાઢી 11444; to uproot. ખરબચડુ, (વિ.) જુઓ ખડબચડુ. ખરલ(ખલ), (૫) ઔષધ, વ. ઘૂંટવાની પથ્થરની પહોળી ખાંડણી, a stonemortar. ખરવાણ, (વિ.) ખડતલ, સહનશક્તિવાળું, tenacious, wiry. ખરવું, (અ. ક્રિ) નીચે પડી જવું, to full down. (૨) સુકાઈને પડી જવું (ફળ, વ.); to fall down after withering (fruit, etc.). ખરસદ, (વિ.) ખરબચડું; uneven, unpolished: (+) 4202; rough.
ખરાખર, (અ) હકીક્તમાં, ખરખર; in fact, indeed, really: ખરાખરી, (સ્ત્રી) સચ્ચાઈ, વાસ્તવિક્તા: truth, reality: () milad; proof: (3) આફતને સમય; a critical time. ખરાજાત, (સ્ત્રી) જુઓ ખરખરાજત. ખરાદ, (સ્ત્રી) લાકડું, વ.ને ઘાટ ઉતારવાનું યંત્ર, સંઘેડે; an artisan's lathe -, (સક્રિ) સંઘેડાથી ઘાટ ઉતારવો; to shape with a lather ખરાદી, (૫) stal 5122012; such an artisan. ખરાપણ, (ન) સચ્ચાઈ; truth, genuineness: (૨) વાસ્તવિકતા; reality. ખરાબ, (વિ) સારું નહિ એવું; bad: (૨) નઠારું; wicked, evil. (૩) બગડી ગયેલું; spoiled, polluted: (૪) સડેલું; rotten: () lasta: immoral. ખરાબી, (સ્ત્રી.) પાયમાલી; ruin. (૨) નુકસાન; harm: (૩) બગાડ; a spoil: (૪) અધ:પતન; degeneration, fall. ખરાબો, (પુ) પાણીની નીચેને ખડક an underwater rock. (૨) ખેતીને માટે નકામી જમીન; waste land. ખરી, (સ્ત્રી.) ચોપગાં પ્રાણીઓના પગના છેડાને કઠણ નખ જેવો ભાગ; an animal's hoof. ખરીતે, (પુ) સરકારી તુમારે, વ. રાખવાને થેલે; a bag for keeping government office papers: (૨) પરબીડિયું; a paper envelope or wrapper. ખરીદ, (સ્ત્રી) ખરીદવું તે, વેચાતું લેવું તે; a purchase, a buying -(સ.ક્રિ) વેચાતું લેવું to purchase: ખરીદી, (સ્ત્રી) વેચાતું લેવું તે; a purchase. ખરીફ, (સ્ત્રી) ચોમાસુ પાક; crops of the rainy season or monsoon. ખરું, (વિ.) સાચું; true. (૨) હકીક્તજન્ય; factual, real. (૩) મૌલિક, બનાવટી નહિ; genuine, original: (૪)પ્રમાણિક honest, truthful. (૫) રાંધીને કડક કરેલું; hardened by cooking or

Page #192

ખલીસ
baking: (૬) સંપૂર્ણરીતે વિકસિત અર્થાત્ પરાકાષ્ટાએ પહોંચેલું; fully developed: (૭) (અ) અલબત્ત, બરાબર, વ, સૂચક ઉદગાર; exclamation meaning, “of course" "Let us see" "well" "alright," etc. ખરે, (અ) ખરેખાત, truly, really: ખરેખર, (અ.) સાચે જ; truly: (૨) જરૂર, ચોક્કસ, ખચીત; indeed: ખરેખાત, (અ) સાચે જ; truly: (૨)ખચીત: indeed. ખરેટી, (સ્ત્રી) તડ પડેલી સૂકી જમીન; dry cracked land or soil. ખરે૯ (ન.) વિચાયેલી ગાય કે ભેંસનું શરૂનું ઘાટું દૂધ; thick milk of a cow or a buffalo just after delivery. ખરેટો, (૫) રેલાને ડાઘ; a blot or a stain caused by running or trickling (coloured) liquid: (?) રોટલી, વન દાઝી ગયેલે ભાગ; burnt up part of a bread, etc. ખરેડી, (સ્ત્રી.) ગરગડી; a pulley. ખરેરી, (સ્ત્રી) ગળામાં કફ, વ. થી અવરોધ થો તે; obstacle in a sore throat: (૨) ગળાને સ; throat soreness. ખરે. (૫) જાનવરનું શરીર સાફ કરવાનું
બ્રશ' કે દાંતિ; a curry-comb. ખર્ચ, (ન.) () જુઓ ખરચ. ખર્વ(ખરવ), (મું) એક હજાર કરોડ; ten thousand million or one thousand crore: (૨) (વિ) અપંગ: crippled, maimed: (3) B449'; incomplete:(8) slod; handicapped, stunted: (૫) ઠીંગણું; dwarfish. ખલ, (૫) જ ખરલ. ખલ, (વિ) બદમાશ, પૂર્ત; a rogue, a knave, a villain. ખલક, (સ્ત્રી) દુનિયા, જગત; the world. ખલતો, (૫) ઘણું ખાનાંવાળે થેલે; a bag with many pockets. અલબત્ત, (૫) ખરલને દસ્ત, ઉપરazel; a pestle of a mortar: ()
ખરલ અને દસ્ત; a pestle and a mortar. ખલાસ, (વિ.) સમાપ્ત; concluded: (૨) વપરાશથી પૂરું થયેલું; exhausted by use or consumption (૩) અંત; 2441 id; the end or finish. ખલાસી(સ), (૫) નાવિક, ખાર; a sailor, a seaman. ખલીતો, (૫) પરબીડિયું; an envelope. ખલીફ–કા), (૫) મહંમદ પયગંબરને વારસદાર ધર્મગુરુ; the priest who succeeds Mohammed, the prophet: (?) 6741421 931; the head. priest of Islam. ખલું, (અ) નક્કી, ખરેખર, ચોક્કસ; surely,
indeed, certainly. ખલચી, (સ્ત્રી) ખાનાંવાળી નાની થેલી; a small cloth bag with pockets. મલેડીસી), (સ્ત્રી)ખિસકોલી; a squirrel. ખલેલ(ખલલ), (સ્ત્રી.) ઘોંધાટ, વ.થી થતું
43417; disturbance: (2) 345219; an obstacle. ખવડા(રા)વવુ, (સ. ક્રિ) ખાય એમ 529; to feed, to cause to cat: ખવાડવું, (સક્રિ) ખવરાવવું; to feed. ખવાવું, (અ. ક્રિ) ખાવું"નું કર્મણિ; to be eaten: (?) Miley 49; to be wasted or worn out: (૩) સડવું; to rot: (૪) કાટ ચડ; to rust. પ્રવાસ, (વિ.) એ નામની જ્ઞાતિનું; belonging to the caste so named: (૨) (૫) એ જ્ઞાતિને માણસ; a member of that caste: (3) 6Xરિ; an attendant: (૪) સ્વભાવ; one's nature or temperament: (1) vitud;peculiar habit,idiosyncrasy: (૬) પદાર્થને વિશિષ્ટ ગુણ; peculiar quality or a characteristic of a substance: ખવાસી, (સ્ત્રી.) દાસી; કે female attendant: (૨) ખવાસની રમી. ખવીસ, (૫) માથા વિનાનાં ભૂત કે રાક્ષસ; a headless ghost or monster.

Page #193

ખંખેરવું
ખસ, (સી.) એક પ્રકારને ચામડીને રોગ જેમાં સફેદ પીડાકારક ફોડલીઓ થાય છે; scabies. ખસ, (ર) વરણવાળ; a kind of
fragrant grass. ખસખસ, (સ્ત્રી) અણને છોડ; a poppy
plant: (?) i vil; its seed. ખસમ, (૫) પતિ; husbandઃ (૨) ધણી;
a lord. ખસર, (૫) લીટે; a drawn line: (૨) દેરીથી પાડેલો લીટો; a line made by pressing a thread: (3) Q100; a dent on a surface: () 6x731; a bruise (૫) કાપો; a cut: ખસર, (પુ) 01011 2431751; a small drawn line. ખસલું, (ન) ઘાસની સળી, તણખલું; a clipping of grass ખસવું, (અ. ક્રિ) આધાપાછા થવું, ગતિમાન થવું; to mov:: (૨) સરકવું, લપસવું; to slip. ખસિયાણું (ખશિયાણ, ખિશિયાણુ), (વિ.) ભાંડું પડેલું, છાશું; a bashed, taken aback, crest-fallen. ખસી, (સ્ત્રી) વૃષણની જનનશક્તિને નાશ ypal a; castration. ખાસ (ખાસ), જરૂર, ખચીત; certa
inly, positively, without fail: (૨) અલબત્ત, of course. ખસેડવું, (સ. ક્રિ) ખસે એમ કરવું, દૂર કરવું; to move, to remove. ખસ્સી, (સ્ત્રી) જુઓ ખસી. ખળવું, (અ.ક્રિ) ખડખડવું; to rattle. ખળકે, (૫) ઉચ્ચક રકમ; alump sum: (૨) અમુક સંખ્યા કે પ્રમાણ; a certain amount. (૩) જથ્થો, સમૂહ; a collection: (૪) ઝરણું; a stream, a brook. ખળખળ, (અ.) પ્રવાહ જેવા અવાજથી; with the rippling sound of a flow: ખળખળાટ, (સ્ત્રી) એ અવાજ, rippling: ખળખળતું, (વિ) ઊકળતું,
404 [?H; boiling, very hot: (?) ખળખળ અવાજ કરતું; making a guruling sound: ખળખળાટ, (અ.) ઝડપથી અને ખળખળ અવાજ સાથે; swiftly and with a gurgling sound: (?)
ખળખળ અવાજ; a gurgling sound. ખળભળ, (સ્ત્રી.) ઘોંઘાટ; noise: (૨) ધાંધલ, ધમાલ; rowdism: (૩) ખલેલ; disturbance, hindrance: (*)#'; restlessness: -બુ, ખભળવું, (અક્રિ) ગભરાવું; to be confused:(૨) અજપા થ; to be restless: (૩) ઉશ્કેરાટ થો; to be excited: (૧) ઉગ્ર અથવા અશાંત પરિસ્થિતિ થવી; to be in a turnultuous or disturbed state: (૫) ખળભળ અવાજ થ; to occur a tumultuous sound: (૧) છિન્નભિન્ન થવું; to be completely dislocated or disrupted:ખળભળાટ,(પુ) ગભરાટ; confusion: (?) &IH; hesitation: (3) અજ ;િ restlessness: () ઉશ્કેરાટ; excitement: (4) 2141; noise: () ગરબડrowdism, tumult: (૭) ગજબનાક; 04414; a havoc, a disaster. ખળાવાડ, (સ્ત્રી) ખળું કરવાનું સ્થળ; a
thi ashing place. ખળું,(ન) ખળી(લી), (સ્ત્રી) કણસલાંમાંથી
ELUT $164141 out; a thrashing place. ખંખ, (વિ.) ખાલી; empty: (૨) ગરીબ, ધનહીન; poor, moneyless: (૩) નકામું useless, superfluous. ખંખરેટવું, (સ. કિ.) થોડું ચોપડવું (રોટલી, વ.); to besmear or apply a little (on bread, etc.). ખંખાળવું, (સ. કિ.) જોરથી સંપૂર્ણ રીતે wing; to wash vigourously and completely. ખંખેરવું, (સ. કિ.) ખેરવી નાખવું; to pluck down, to remove off: (?) ખૂબ ઠપકો આપ, ઝાટકણી કાઢવી; to scold or chide severely.

Page #194

ખંખેરવું
ખાએશ
ખંખોરવું, (સ. ક્રિ) અગ્નિ સંકોરવો; to adjust fire or burning coal properly: (?) apg; to scatter: (૩) નખ વડે ખેતરવું; to scrape with (hand) nails. ખંખાળા, (પુ.બ.વ.) ખખાનાં,(ન.બ.વ)
જુઓ ખાંખાખોળા. ખંખાળિયાં, (ન.બ.વ.) ખૂબ પાણી રેડીને નવરાવવું તે; down pour of water on a bathing person. ખંગ, (૬) ઢગલે; a heap, a pile: (૨) વેર, દાઝ; enmity. (૩) વેરની 42 alld; an avenging, a vendetta: (૪) બદલો; reward, recompense; (૫) ખંત; perseverance. ખગ, (વિ.) લંગડું; lame. ખંચવું, (અકિ.) અચકાવું; to hesi- tate: (?) 1481 24259; to halt hesitatingly. ખંજ, (વિ.) લંગડું; lame. ખંજર, (ન) કટાર, જમૈયો; a dagger. ખંજરી, (સ્ત્રી) ધૂઘરીઓવાળું નાનું નગારું; a small tambourin.
થાળ (સ્ત્રી) ચળ, વલર. itching sensation -૬, (સક્રિ) વરવું; to
seratch (skin). ખંજેળવું, (સ. ક્રિ.) જુઓ ખંજવાળવું. ખંડ, (પુ) ભાગ; a part. (૨) ટુકડે; a piece, a fragment: (૩) વિભાગ, a division, a section (૪) પ્રકરણ a chapter (of a book) (૫) સમૂહ; a group or collection (૬)ઓરડે; a room: (9) waliselt 2's; a continent: (૮) (વિ.) વિભાગવાળું; divided: (૯) નાનું, કે; small, short. ખંડણી, (સ્ત્રી.) નાના રાજ્ય તરફથી સર્વોપરી રાજ્યને મળતી વાર્ષિક રકમ; a tribute, amount of money paid annually by a smaller state to the sovereign state. ખંડન, (ન) તેડવું કે નાશ કરે તે; a breaking, an act of destroying:
(૨) રદિયે, દલીલ તોડી પાડવી તે; refutation: –મંડન, (ન) તેડવું અને નિર્માણ કરવું તે; destruction and construction (૨) દલીલો અને રદિયો; arguments and refutation. ખડવું, (સ. કિ.) તોડવું; to breaks (૨) વિભાગ કરવા to divide, to partition' (૨) સસ્તામાં સામટું ખરીદી ag; to buy an entire lot cheaply: (૩) ઓછું આપી દેવું પતાવવું; to square up a debt by paying less. ખંડિત, (વિ.) ભાગેલું; broken. ખડિયું, (વિ) ભાગેલું; broken (૨)
ખંડણી ભરનારું tributary. ખંડિયેર, (ન.) જર્જરિત, ભાંગીતૂટી ઇમારત; an old damaged building, a ruin: ખડેર, (ન) ખંડિયેર. a ruin. ખંત, (સ્ત્રી) નિરાશ થયા વિના સતત પ્રયાસ કરવાની વૃત્તિ; perseverance: (૨) કાળજી, ચીવટ; carefulness, concern: ખંતી, ખંતીલુ, (વિ.) ખેતવાળું; perseverant, careful. બંધાઈ (સ્ત્રી.) લુચ્ચાઈ; cunningness:
(૨) ધૂર્તતા; knavery. બંધ, (વિ.) લુચ્ચું; cunning: (૨) ધૂર્ત; knavish: () Y*?; obstinate, stubborn. ખંપાળી-લી), (સ્ત્રી) પંજેટી, ખેડૂતનું
એજાર; a farmer's toothed tool. ખંભ, (૫) થાંભલો; a pillar: (૨) ટેકે; a supporting thing, a prop. ખાઈ, (સ્ત્રી) ઊડે ખાડ; a ditch: (૨) કોટને ફરતો ખાડે; a trench (3) ગંદા પાણીના નિકાલ માટેની નીક; a gutter, ખાઉધર, (વિ.) ખૂબ ખાવાની ટેવવાળું,
અકરાંતિયું; gluttonous. (૨) લાંચિયું; inclined to take bribes:ખાઉધરુ, (વિ.) ખાઉધર, ખઉધરાવેડા, (પુ.બ.વ.)
અકરાંતિયાપણું; gluttony. ખાએશ, (સ્ત્રી) અભિલાષા; an ardent longing: (?) 5201; a desire.

Page #195

ખાક–ખ)
૧૯૦
ખાતરી
ખા -ખ), (સ્ત્રી.) રાખ; ashes. (૨) ધૂળ; dust (૩) નાશ; destruction: (૪) પાયમાલી; ruin. ખાટી, (સ્ત્રી) ખાકટું, (ન) કાચી કેરી; an unripe mango. ખાકી, (વિ.) રાખથી ચળાયેલું; besmeared with ashes: (૨) રાડિયા 2014;ash coloured: (3) als; mundane, worldly, physical, material. ખાખરી, (સ્ત્રી.) (ખાખરે), (પુ.)
ભાખરી; a hard bread or loaf, ખાખરે, (૫) ખાખર, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું ઔષધિ તરીકે ઉપયોગી વૃક્ષ a kind of herbal tree. ખાખરેટિવુ, (સક્રિ) જુએ ખખરોટવું. ખાખી, (વિ) જુઓ ખાડી, (૨) ખાલી; empty: (૩) ગરીબ, નિર્ધન; poor, moneyless: (૪) ખાખી રંગનું કપડું; khakhi coloured garment. ખાજ, ન) ખાદ્ય વસ્તુ; any article of food, edible or eatable things. ખાજ, (સ્ત્રી.) ખંજવાળ, ખૂજલી; an
itching sensation. ખાજલી, (સ્ત્રી) ખેરાકની એક વાનીyan
article of food. ખાજુ, (ન) ખેરાડની એક વાની; an article of food. ખાટ, (સ્ત્રી) પહેળે સૂઈ શકાય એવો
int; a cot-cum-swing. ખાટકી, (૫) કસાઈ; a butcher. ખાટલો, (૫) ચારપાઈ, સૂવાનો માંચે; a cot, a bedstead. (૨) માંદગી; sickness, illness: ખાટલી, (સ્ત્રી) નાને ખાટલ; a small cot. ખાટવુ, (સ. ક્રિ) નફે કે ફાયદો થ;
to profit or gain, to be benefited. ખાટું, (વિ) ખટાશવાળું; sour, acid: (૨) નારાજ; displeased. (૩) દુભાયેલું, 129194; grieved, distressed. ખાડ, (સ્ત્રી) ખાઈ; a ditch. આડી, (સ્ત્રી) સમુદ્રનું પાણી આવતું હોય
ત્યાં સુધી નદીને ભાગ; an estuary.
(૨) સમુદ્રને ખ; an inlet, a creek: (૩) મોરી; a gutter. ખાવું, (ન) ભેંસનું ટેળું; a herd of she-buffaloes. ખાડે, (૫) સપાટી પરનું પિલાણું; a pit, a hollow on a surface: (?) બેટ; loss= (૩) ઘટ; shortage. ખાણ, (સ્ત્રી.) ખનીજ મેળવવા માટે જમીનને ખાડે; a mine: (૨) પે ભંડાર; a secret treasure: (૩) વિપુલ ભંડાર; an abundant treasure: (૪) મળ, ઉત્પત્તિસ્થાન; source, origin. ખાણ, (ન.) ટેરને માટે કપાસિયા, ખોળ, વ. રાક; cattle-feed. ખાણિયો, (પુ.) ખાણમાં કામ કરતા કામદાર કે મજૂર; a miner. ખાણું, (ન.) ભજન, જમણ; a dinner: (૨) મિજબાની; a feast, a dinner party. ખાતમુરત, ખાતમુહૂર્ત, (ન) ઇમારત, બાંધકામ, વને પાયો નાખવાને વિધિ; a ceremony of laying a foundation. ખાતમો, (૫) અંત; the end (૨) 347411; conclusion, end: (3) vad; murder: (૪) મૃત્યુ; death. ખાતર, (સ્ત્રી) આતિથ્ય સત્કાર; hospitality: (૨) સરભરા, સેવાચાકરી; service (૩) પક્ષપાત, તરફદારી; partiality: (૪) (અ) માટે, –ને માટે; for, for the sake of. ખાતર, (ન.) જમીનને ફળદ્રુપ બનાવવા માટેનું છાણ, કાંપ વનું મિશ્રણ; manure, fertiliser. ખાતર, (ન) ઘરફેડી; house-breaking –પાડું, (૫) ઘરફાડુ, ચેર; a housebreaker, a thief. ખાતરઅરદાર(સ), (સ્ત્રી.) આતિથ્ય સત્કાર; hospitality: (૨) સરભરા; service. ખાતરી, (સ્ત્રી) ભરોસે, વિશ્વાસ; trust, confidence, faith: (૨) બાંયધરી, assurance, guarantee:(૩)નિ:શંકપણું surity () સાબિતી; proof -દાર,

Page #196

ખાતાવહી
૧૧
ખામી
(વિ) ભરોસાપાત્ર; trust-worthy, reli- able:-પક અધ. (અ) ખાતરીથી; assuredly, positively. ખાતાવહી, (સ્ત્રી.) ખાતાવાર હિસાબ 312412 21431; a ledger. ખાતુ, (ન) વ્યક્તિગત અથવા જાતિવાર રાખેલે હિસાબ; an account. (૨) આર્થિક લેણદેણને દસ્તાવેજ; a financial document. (૩) વિષય, પ્રકરણ; a subject, a chapters (૪) વિભાગ; a section, a department, a part. ખાતેદાર, (૫) મહેસૂલ શરતો ખેડૂત a farmer paying land-revenue: (૨) કોઈ પણ પ્રકારનું લેવડદેવડનું ખાતું 84214412 oulfet; a person having any sort of account. ખાદી, (સ્ત્રી) હાથ કાંતણ અને હાથવણાટનું $143; hand-woven cloth made of hand-spun yarn, khaddar. ખાઘ, (વિ.) ખાવા યોગ્ય; eatable, edible: (૨) (ન) ખાવા ગ્ય પદાર્થ; an eatable. ખાઘ, (સ્ત્રી) બેટ; loss= (૨) નુકસાન, ઊણપ, તંગી; harm, shortage want (૩) ખામી, ખોડખાંપણ; a drawback ખાધ, (સ્ત્રી.) ખોરાક, ખાદ્ય; an eatable. ખાધાખોરાકી, (સ્ત્રી) નિર્વાહ; maintenance, livelihood: (૨) નિર્વાહનાં સાધન; means of maintenance. ખાનગી, (વિ.) અંગત, અંગત માલિકીનું; personal, owned by a person or persons: (?) ; secret. ખાનદાન, (વિ.) ઉચ્ચ કુળનું; of a noble family or birth: (૨) પ્રતિષ્ઠિત; reputed:(3) (1.) $u; ancestral line: () કુટુંબfamily: household: ખાનદાની, (વિ.) કુળનું ગૌરવ; family pride, respect or honour: (૨) ઉમદાપણું, nobility: (3) love; civility.
ખાનપાન, (૧)ખાવું પીવું તે; eating and drinking (૨) એવી વસ્તુ; an eatable or a beverage. ખાનાખરાબી,(સ્ત્રી) સત્યાનાશ, પાયમાલી;
total destruction or ruin. ખાનું, (ન.) ઘર, ઘરનો વિભાગ, ખંડ; an abode or a house, a part or room of a house: (૨) પેટી, કબાટ, વિ.ને ખંડ $ Cagull; a case or a drawer: (3) ભંડાર, નિધિ; a treasure, a hoard or store:(8) AVIA 31/1; tabulated column of writing. ખાપરિયું, (ન) એક પ્રકારનું આંજણ; a kind of collyrium for the eye: (2) એક પ્રકારનું બાળકો માટેનું ઔષધ; a kind of drug or medicine for children. ખાપરું, (વિ.)અત્યંતમુત્સદ્દી અથવા પહોંચેલું; very shrewd, selfishly clever: (?) પ્રપંચી, બદમાશ;tricky roguish, crooked: (૩) કપરું; tough, hard: ખાપરેકોડિયો, (૫) મહાધૂત વ્યક્તિ; a great tricky person,a crook, a swindler. ખાબકવું, (અ.જિ.) ધૂસવું, હસ્તક્ષેપ કરવો; to intrude: (૨) જોરથી અથવા ઊંચેથી ટપકવું કે પડવું; to fall forcefully or from a height: (૩) વચ્ચે બોલવું; to speak in-between, to meddle. ખાબડખાબડ, (વિ) ખાડાખડિયાવાળું; uneven, rough on surface. ખાબોચિયુ, (૧) પાણીથી ભરેલો ખાડે a puddles (૨) એ ગંદા પાણીને ખાડ; a puddle of dirty water. ખામણું, (ન.) પાણીનું વાસણ ૧. મૂકવા માટે ચણતર કરેલા ખાડે; a small masonary pit for keeping a waterpot, etc. (૨) ઝાડ કે રોપાને છીછરે 52418t; a shallow plant or tree bed: (૩) કદ, આકાર; size, shape (9 (વિ.) ઠીંગણું; dwarfish. ખામી,(સ્ત્રી)ખોડખાંપણ, ઊ૫; a defect (2) ElN; a fault:(3) 42; shortage.

Page #197

ખામું
ખાસુ, (વિ.) કż; size: (૨) આકાર; shape. ખામોશ(-શી), (સ્રી.) સબૂરી; cool consideration: (૨) ધીરજ; patience. ખામોશ, (અ.) સ‰ર, રુક વ એવે ઉદ્ગાર; an exclamation meaning "halt, do nct ict in haste.'' ખાયકી, (સ્ત્રી.) લાભ, નફા; benefit, gain, profit: (૨) પેદાશ; a produce: (૩) લાંચ, વ,થી મળતી અનિચ્છનીય આવક; corrupt income or gain: (૪) ઉચાપતઃ misappropriation. ખાર, (પુ.) ઈર્ષા; envy, grudge: (૨) વૈમનસ્ય, વેર; revenge, enmity. ખાર, (પુ.) ક્ષાર; a saline substance. ખારવો, (પુ.) નાવિક, ખલાસી,a sailor. ખારી, (સ્રી.) ક્ષારયુક્ત જમોન કે માટી; saline land or clay. ખારીલુ', (વિ.) ઇર્ષાળુ, દ્વેષીલુ'; envious, jealous, malicious, grudging. ખારું, (વિ.) ખારા સ્વાદનુ, of saline or saltish taste: (૨) ક્ષારયુક્ત; saline, saltish: (૩) ખારી; jealous. ખારેક, (સ્રી.) સૂકું ખજૂર; a dry date (fruit).
આરેા, (પુ.) એક પ્રકારના ક્ષાર, પાપડ ખાર; a kind of salt, soda-bicarbonate.
ખારાડ, (વિ.) ક્ષારયુક્ત ( જમીન, વ. );
saline (land, etc.). ખારાપાટ, (પુ’.) ખારવાળીજમીન; saline land: (૨) એક પ્રકારની મેદાની રમત; a kind of outdoor game. ખાલ(ખાલડી), (સ્ક્રી.) ચામડી; skin: (૨) ચામડુ'; hide: (૩) ઝાડ કે ફળની છાલ; bark or skin of a fruit. ખાલસા, (વિ.) કુલ અંગત માલિકીનું; exclusively owned by a person or persons: (૧) સરકારી, વહીવટી; governmental, administrative: (૩) ( શોખ ) ગુરુ ગાવિંદસિહના પંથને અનુસરતું; (of Sikhs) following the
૧૯૨
ખાસ
cult founded by guru Govindsingh.
ખાલી, (વિ.) ઠાલુ', ભર્યા વિનાનું; empty, vacant: (૨) ગરીબ, નિર્ધન; poor, moneyless: (૩) નિરુપયેગી; useless: (૪) (સ્ત્રી.) ક્ષણિક પક્ષધાત જેવી લાગણી; a momentary sensation of paralysis or numbness: (૫) (અ.) વ્યય, ફેટ; purposelessly, vainly: (૬) માત્ર, ફક્ત; only, merely: -ખમ, -ખખ, (વિ.) તદ્ન ખાલી; completely empty or vacat: -પીલી, ( અ. ) ગ્રંથ, અમસ્તું; purposelessly. ખાલુ', (ન.) કાકડી ભરવાના નેતર, વ. ને પેલા ટુકડા; a hollow piece of can: kept on a shuttle to collect yarn: (૨) પડતર ખેતર; untilled farm: (૩) કચારા; a plant or tree bed: (૪) ખળાના અનાજનું ઘાસનું ઢાંકણું; a grass covering of corn lying on a thrashing ground: (૫) જેડાને ઉપરના ભાગ; the upper part of a shoe.
ખાવિં(૧)દ, (પુ.) શેઠ, માલિક; a master or a boss, a lord: (૨) પતિ; husband: (૩) ઈશ્વર; God. ખાવું, (સ. ક્રિ.) આહાર લેવા, જમવું, to eat, to dine: (ર) વેઠવુ, સહન કરવું; to tolerate, to suffer, to bear: (૩) વાપરવુ, ઉપભોગ કરો; ty use, to enjoy: (૪) અપ્રામાણિકપણે લેવુ; to misappropriate: (૫) (ન.) ખાદ્ય; an eatable: (૬) પકવાન; sweet meat: (છ) ભાથું; provision of eatables.
ખાસ, (વિ.) અંગત, પેાતીકુ; personal, one's own: (૨) વિશિષ્ટ; peculiar, special: (૩) અસલ; genuine, origi. nal: (૪) અસાધારણ; extraordinary: (૫) અમીરી, ભન્ય; stately, grand: ( ૬) સરકારી; governmental: ગ્

Page #198

ખાસડું
૧૯
ખાંધ
ગત, (વિ.) અંગત, પિતી; personal: (૨) ખાનગી; private: (૩) અગત્યનું, મુખ્ય; important, main. ખાસડું, (ન.) જેડા, પગરખું; a shoes () 8451; a rebuke. ખાસદાર, (મું) હરિ; an attendant: (૨) અશ્વપાલ; a syce, a keeper of horses. ખાસિયત, (સ્ત્રી) વિશિષ્ટ ટેવ કે વૃત્તિ peculiar habit or inclination, idiosyncrasy: (2) 74414; temperament: (3) Glue ; special quality, characteristic. ખાસું, (વિ.) સુંદર, મજાનું; beautiful, pleasant: (૨) યોગ્ય, અનુકૂળ; proper, suitable: (૩) (અ) શાબાશ, વાહવાહ well-done. ખાળ, (૫) (સ્ત્રી) નીક; a gutter or drain -કૂવો, (પુ.) ગંદા પાણી માટે fal; a pit or cesspool for containing gutter-water: - ડી, (સ્ત્રી)
એવો નાનો કૂવો; such a small pit. ખાળવું, (સ, ક્રિ) અટકાવવું, રોકવું; to stop, to prevent, to hinder, to check: (૨) બચાવ માટે અવરોધવું; to obstruct, check or thwart with a view to protection or defence. ખાંખટવું, (સ. કિ.)જુઓ ખખવું. ખાંખાંખોળા, (પુ. બ. વ.) ચેરી કરવા માટે ઝીણવટથી ખોળાખોળ કરવી તે; a minute search for things with a view to stealing. ખાંચ, (સ્ત્રી) ખો; a turn or curves (૨) કાપ કે નાને ખાડો; a cut or a small pit: (3) 14901: a puzzle, a confusion, an intricacy(૪) ખોટ, g44144; loss, disadvantage, injury, harm: (૫) અસમાનતા; inequality:(૬) હિસાબને મેળ ન મળે તે; imbalance in accounts: -કે, (૫) ખાં; a tura or curve: () 249214; obst૭ગુજરાતી-ગુજરાતી-અંગ્રેજી
ruction: (3) 2424519 9; besitation: ખાંચો, (૫) groove વળાંક; a turn or curve: (૨) શેરી; a lane (3) ખૂણે; a corner (૪) વાધે, વિરોધ; dispute, objection. ખાંજરું, (ન.) ખૂણેખાંચરે આવેલું સ્થળ કે 48; a lonely or secluded place or house: (2) 2210912485; a brothel: (૩) અનાજને ઠાર; a granary. ખાંટ-૨), (વિ.) ધૂર્ત, લુચ્યું; crafty, cunning (૨) પહોંચેલું, મુત્સદી; shrewd: (3) 24 GIC 21412; expert, skilled, adept. ખાંડ, (સ્ત્રી) શેરડી, વ. ના રસમાંથી બનતો
ગો પદાર્થ; sugar. ખાંડણિયું, (ન) દસ્તો, સાંબેલું; a pestle ખાંડણિયો, (૫) ખાંડવા માટેનાં પાત્ર કે ખાડ; a mortar: ખાંડણી, (સ્ત્રી.) નાને ખાંડણિયે; a small mortar. ખાંડવું, (સ. ક્રિ) ફૂટીને ભૂકો કરવો; to pound, for turning into powder. ખાંડિયું, (વિ.) ભાંગેલું; broken (૨) ખોડખાંપણવાળું; detective: (૩) (ન.) ભાંગેલાં ઈંગડાંવાળું પ્રાણી; an animal with a broken horn (૩) ભેંસ 4%; a buffalo, a young one of a buffalo. ખાંડી, (સ્ત્રી) આશરે આઠ રતલનું તેલH14; a measure of weight of about eight hundred pounds. ખાંડ, (વિ.) ભાગેલું; broken. ખાંડું, (ન) તલવારya sword: (૨) બેધારી તલવાર; a double-edged sword: (૩) વરને બદલે એની તલવાર સાથે થતા Sellal Garrafa; a bride's marriage ceremony with the bridegroom's sword instead of with the bridegroom. ખાંધ, (સ્ત્રી) ખધ, (૫) ખભે; one of the shoulders= (૨) ભારવાહક પશુની ગરદન; the neck of a beast of burden: ખાંધિયો, (૫) ખાંધે ચાવી

Page #199

ખાંપણ
વહન કરનારે; one who carries something on a shoulder: (૨) રાખ ઊંચકનારા; one who carries the bier of a corpse: (૩) ખુશામતિયે; a flatterer: (૪) મદદ કરનારા, સહકાર આપનાર; a helper or co-operator. ખાંપણ, (સ્રી.) ખામી, ખોડ; a defect, a shortcoming: (૨) કન; a covering of a corpse. ખાંપવુ, (સ.ક્રિ.) છેાલીને કાઢી નાખવું; to remove by scratching: (૨) થાડું ખોદવું; to dig a little.
ખાંપો, (પુ'.) ખોડ, ખામી; a defect, a shortcoming: (૨) અનાજ, વ. ના છેડનુ વગર લાયેલું જડિયું'; an unreapedstump of a corn-stalk: (૩) ધેાખે; a depression on a surface: (૪) કપડાનું ત્રિકોણાકાર ફાટવું; a triangular ripping of clothes. ખાંભ, (પુ.) થાંભલે; a pillar: ખાંભી, (સ્રી.) (ખાંભો), (પુ.) સ્મરણસ્તંભ; a pillar or structure in memory of a dead person, a monumental pillar: ખાંભો, (પુ.) સીમાદક પથ્થર; a stone marking a boundary. ખાંસવું, (અ. ક્ર.) ઉધરસ ખાવી; to cough. ખાંસી,(સ્ત્રી.)ઉધરસ; cough, bronchitis. ખિજવણી, (સ્ત્રી.) પજવણી; a teasing, a troubling, annoyance,vexation. ખિજવાટ, (પુ.) ગુસ્સા; anger. {ખાવવું, (સ. ક્રિ.) પજવવુ'; to tease, to vex: (૨) ગુસ્સે કરવુ; to enrage. ખિડકી, (સ્રી.) ખારી; a window. ખિતામ, (પુ.) ઇલકાબ; a title. ખિદ(–૪)મત, (સ્રી.) સેવાચાકરી; ser vice: (૨) તહેનાત; attendance:-ગાર, (પુ'.) નેાકર, સેવક, હજૂરિયા; a servant,
an attendant.
૧૪
ખીમા
ખિન્ન, (વિ.)હુતારા થયેલું; disappointed (૨) ઉદાસ, ગમગીન, sad, dejected, gloomy:(૩)વ્યથિત;afflicted, grieved. ખિલવટ(~ણી), (સ્ક્રી.) વિકાસ સાધવે કે સધાવવા તે; the act of developing, blossoming or blooming. ખિલાફ્,(અ.) વિરુદ્ધ; against, in opposition, contrary. ખિલાફત, (સ્રી.) ઇસ્લામના વડાધમ ગુરુનાં ગાદી કે પદ; the thrown or office of the chief priest of Islam. ખિલાવવુ, (સ. ક્રિ.) વિકસે કે ખીલે એમ કરવું; to cause to develop or blossom.
ખિલોણું, (ન.) રમકડું; a toy. ખિસકેાલી(ખિલકાડી)(ખિલોડી), (સી.) એક પ્રકારનું જનાવર; a squirrel. ખી, (વિ.) ભરચક; crowded; (૨) ગીચ; dense, over-full, close, thick. ખીચડી, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારની વાની; a kind of article of food, hotch potch. ખીચોખીચ, (મ.) ઠાંસી ઠાંસીને, ભરચક રીતે; densely, crowdedly, closely. ખીજ, (સ્રી.) ગુસ્સા; anger: (૧) ચીડ;
intense dislike.
ખીજડો, (પુ'.) એક પ્રકારનું ઝાડ; a kind of tree.
ખીજવવું, (સ. ક્રિ.) પજવવુ; to tease, to vex, to annoy: (૨) ઉશ્કેરવું; to provoke: (૩) ગુસ્સે કરવુ'; to enrage. ખીજવું, (અ. ક્રિ.) ગુસ્સે થવું; to be angry: (૨) (સ. ક્રિ.) ઠપકા આપવા, વઢવુ'; to scold, to rebuke. ખીણ, (શ્રી.) જમીનનું વિસ્તૃત પલાણુ; a valley, a rift: (૨) પહાડા વચ્ચેને નીચેા પ્રદેશ; a mountain valley,arift. ખીમો, (પુ.) 'દેલ. માંસ; minced
mutton.

Page #200

ખીર
ખીર, (સ્ત્રી) દૂધ, સાકર અને ભાતની એક વાની; an article of food made up of milk, sugar and rice= (૨) દૂધ; milk. (૩) ખીરું, પાપડ, વ. ની કર્ક; flour dough. () ખમીર ચડાવેલ 241101; fermented flour dough. ખીલ, (૫) યુવાનીમાં ચહેરા પર થતી ફોલ્લી; a pimple: (૨) આંખનાં પોપચાં 42 ud freell; a granulation on an eye-lid. ખીલ, (પુ.) ઘંટીના નીચલા પડના મધ્યભાગમાં આવેલી ખીંટી; the peg in the centre of the lower stone of a grinding-mill. ખીલવવું, (સક્રિ)ખીલે કે વિકસે એમ કરવું; to cause to blossom or develop. ખીલનું, (અ.ક્રિ) ફાલવું; to blossom, to bloom: (2) Casug; to develop: (૩) ભવું; to be adorned or decorated: (૪) ચગવું; to be puffed up: (૫) આનંદ કે ગમ્મતમાં આવવું; to be in good humour, to be elated. ખીલ, (૫) મેખ, a nailઃ (૨) ખૂટે; a peg ખીલી, (સ્ત્રી) ના ખીલે. ખીસુ, (ન) ગજવું; a pocket (of a garment). ખટો, (૫) ખીલ, મેખ; a nail, a pes: ખૂટી, (સ્ત્રી) ના ખૂટે. ખટાડવું, (સ. ક્રિ) વપરાશથી ઘટાડવું; to cause to be used up, to cause to run out or to exhuast. અદા, (૫) ઈશ્વર, પરમેશ્વર; God –ઈ, (વિ.) દેવી; Godly, divine: () પવિત્ર holy (૩) (સ્ત્રી) ઈશ્વરપણું Godliness. ખુનામરકી, (સ્ત્રી) વિસ્તૃત ખૂનરેજી; widespread massacre or slaughter. ખુન્નસ, (સ્ત્રી) (ન) હિંસક વેરઝેર; violent enmity or grudge, rancour.
ખુશમિજાજ ખુમારી, (મી) મિથ્યાભિમાન; vanity,
false pride:(?)41, Qd; intoxication. ખરીદો ખુડદો), (૫) પરચૂરણ સિરા; collection of small coins: (?)
કે powder: (૩) કાપલીઓ, કપચી, cuttings. બરસી(શી),(સ્ત્રી.)ચાર પાયાવાળું આસન a chair. (૨) પ્રમુખપદ, ઉચ્ચપદ, વ presidentship, a high post, etc. ખલાસો, (૫)સ્પષ્ટીકરણ; clarification (૨) સમજૂતી, અર્થઘટન, ચોખવટ; explanation, elucidation (૩) નિકાલ, માર્ગ, disposal, an outlet, a way out: (૪) સારાંશ, ભાવાર્થ; a summary, a gist, an abridgement: (4) 131 કે દસ્તને નિકાલ; discharge of excrement. ખલુ, (વિ) ઉઘાડું; open (૨) નિખાલસ frank:(૩)સ્પષ્ટ, ચોખું; clear, clean, pure, unmixed: (૪) જાહેર; public (૫) ઢાંક્યા વિનાનું, નગ્ન; uncovered, bare, naked: (1) 342122; impolite, indecent: (19) 2419"; of light colour. અવાર, (વિ.) પાયમાલ; ruined. (૨) દુ:ખી, વ્યથિત; miserable, afflicted, distressedઃ અવારી, (સ્ત્રી) પાયમાલી; ruin (૨) દુ:ખ, વ્યથા; misery, affliction: (૩) નુકસાન, ઈજા; harm, injury. ખુશ, (વિ.) આનંદી; merry, say, joyful (૨) તંદુરસ્ત; healthy. ખશકી,(સ્ત્રી) જમીનમાર્ગ;aland route. ખુશનુમા, (વિ.) આનંદપ્રદ; pleasant, entertaining(૨) સુંદર, મેહકbeautiful, charming, attractive. ખુશબો (ખશબઈ), (સ્ત્રી) સુગંધ, fragrance, sweet odour, aroma: ખુશબોદાર, (વિ.) સુગંધી; fragrant. ખુશમિજાજ, (૫)આનંદી સ્વભાવ; my or jolly temperament: () A.) 2464 44411d; gay, jovial, jolly,

Page #201

ખુશામત–દ)
ખૂટ
ખુશામત-દ), (સ્ત્રી) સ્વાર્થ સાધવા, નિભાવથી, કોઈનાં વધારે પડતાં વખાણ કરવાં તે; flattery: ખોર, ખુશામતિયું, (વિ) એવી ટેવવાળું; flattering. (૨) (૫) ખુશામતિયો; a flatterer. ખુશાલ ખુશહાલ), (વિ.) આનંદી; gay (૨) સુખી; happy, blissful. (૩) તંદુરસ્ત; healthy: ખુશાલી, (સ્ત્રી) સુખી સ્થિતિ; happy state, bliss; (૨) તંદુરસ્તી; good health. ખુશી, (સ્ત્રી) હર્ષ, pleasure, gaiety: (૨) ઈચ્છા, મરજી; wish, desire(૩) (વિ.) ખુશ, સુખી; gay, happy. ખજલ–ળી), (સ્ત્રી) ચળ, ખંજવાળ; itching sensation (૨) ચામડીને રોગ; skin disease, eczema. ખૂટ, (સ્ત્રી) ઘટ, ખાટ; shortage, want. ખૂટલ, (વિ.) વિશ્વાસઘાતી; faithless: (૨) અપ્રામાણિક, dishonest. ખૂટવું, (અ કિ.) વપરાશથી ખલાસ થવું; to be exhausted by use, to be used up, to run out. (૨) ઓછું પડવું; to fall short, to be deficient or insufficient. ખૂણ, (૫) કણ; an angle: (૨) viat; a corner. ખૂન (ન)લોહી:blood:(૨)ખુન્નસ; rancour, revenge: (3) Saul; a murder, an assassination:ખાર,વિ.)રક્તપાત થાય એવું; bloody: (2) alasl; cruel, remorseless: (૩) ખૂની, હત્યારું; murderouse (૪) ઘાતકી; cruel. ખૂનસ, (સ્ત્રી) જુએ ખન્નસ. ખૂબ, (વિ.) સુંદર, ઉત્તમ, સારું; fine, excellent, good. (૨) વિપુલ, ધણું plentiful, much-સૂરત, (વિ.) સુંદર, રૂપાળું; beautiful, handsome -સૂરતી, (સ્ત્રી) રૂ૫, સૌંદર્ય, beauty. ખૂબી, (સ્ત્રી) રહસ્ય, વિશિષ્ટ ગુણ; secret, peculiar quality or trait: (z) Home,
Petrova; gaiety, delight, zest: (3) સૌંદર્ય, beauty: (૪) આવડત, ચતુરાઈ knack, cleverness, skill: (૫) ભલાઈ; goodness: –દાર, (વિ.) ખૂબીવાળું; having a special quality or secret, excellent, beautiful, clever, expert. ખૂમચો, (પુ.)છીછરો થાળ;a big shallow plate or tray. ખલવું, (અ. ક્રિ) ઊઘડવું; to open (out) (૨) ખીલવું; to blossom, to bloom ખૂંખારવું, (અ. ક્રિ) એ અવાજ કરે; to make a gurgling sound: (3) એવો અવાજ કરી ગળું સાફ કરવું; to clear the throat by making such a sound: (3) gegug'; to neigh: (૪) એવો અવાજ કરી બડાઈ હાંકવી; to boast by making such a sound: ખખારે, (૫) એવો અવાજ; a gurgling boastful sound. ખેંચ બૂચખાંચ), (સ્ત્રી.) ખૂગો, કાપે,
ખા; a corner, a notch, an indentation, a turn or curve: (?) ખેંચવાની અસર, સેક; effect of pinching or piercing: (3) 24312; effect: (*) લાગણ; feeling: (૫) ઈર્ષા, વેર; grudge, hostility: (૧) આગળ કે બહાર પડતા 1Pl; a projecting part: (9) asl 24407; deep understanding: () વાધ, વિરોધ; objection, dispute. ખૂંચવવુ, (સ. ક્રિ) બળજબરીથી લેવું, 2412451 23; to take forcefully, to snatch away. ખેંચવું, (અ.ક્રિ) ભેંકાવું; to prick or pierce: (૨) મનમાં ખટકવું; to be agonised: (3) 449; to be stuck to or into. ખૂટ, (પુ.) સાંઢ, ખસી કર્યા વિનાને બળદ; an uncastrated ox.(૨)સીમાદર્શક પથ્થર કે ખીલો; a peg or stone showing boundary: (૩)(અ.)બરાબર, એગ્ય રીતે, પૂરેપૂરું; exactly, properly, fully.

Page #202

ખેર
ટિ ખટિયો, (૫) સાંઢ, ખસી કર્યા વિનાને બળદ, an uncastrated ox. ખટો, (૫)ખીલો; a nail or peg અટી, (સ્ત્રી) નાનો ખૂટે. ખત, (અ.ક્રિ) ફસાવું; to be trapped, to be entangled: () 2131919; to be involved: (૩) કાદવ, વ.માં ચોંટી ayg; to be stuck into mud, etc. ખૂદવું, (સ. ક્રિ.) કચરવું, પગ વડે ગૂંદવું;
to crush by trampling upon. ખૂધ, (સ્ત્રી) વાંસા પર થતો ઢેકો; a hump
ખંધિયુ, ખધુ, (વિ) બુંધવાળું; humped, humpbacked. એકડો, (૫) કરચલ; a crab. ખિચર, (વિ.) આકાશગામી; moving or fying in the sky: (૨) (ન) પક્ષી; a bird. (૩) ભૂતપ્રેત, વ; ghosts, etcs (૪) (પુ.) દેવ; a god: (૫)તાર; a stars (૬) મહ;a planet: (૭)ચંદ્ર; the moon:
ખેચરી, (સ્ત્રી.) દેવી; a goddess= (૨) ડાણ; a witch: (૩) માદા પક્ષી; a female bird: () 21901; a kite. ખેર, (ન) ખેડ, ખેતી; tillage, farming (૨) ગામડું; a villages (૩) વિકાસ; development: (૪) (પુ.) (ન.) શિકાર; a prey, a victim -ક, (૫) શિકારી; a hunter: (૨) (ન.) નાનું ગામડું; a small village: -કી, (૫) શિકારી; a hunter. ખડ, (સ્ત્રી.) ખેતી; farming, agriculture (૨) (ન.) ગામડું; a village: -ણ, (વિ) ખેડતું, ખેડનારું; tilling, ploughing –ણહાર, (મું) ખેડૂત; a farmer: (૨) ચાલક, હાંકનાર વ્યક્તિ; a driver, etc -યુ, (સ. ક્રિ) ખેતી માટે જમીન ખોદીને તૈયાર કરવી; to till, to plough: (૨) સુધારવું, કેળવવું; to cultivate, to train, to improve: (3) giug; to drive: (x) 2241414 529; to run, manage or organise.
ખેડાણ, (વિ) ખેડી શકાય અર્થાત્ ખેતી થઈ શકે એવી (જમીન); arable (land): (૨) (ન) ખેત જમીન; arable land. ખેડ, (૫) ખેડૂત; a farmer, a peasant (૨) (વિ.) ખેડનારું; tilling. ખેડ, (ન) ગામડું; a village. ખેડૂત,(૬)ખેતીને ધંધો કરનારya farmers (૨) એ વર્ગને પુરુષ; a man of the farming class. ખતર (ખત), (ન) ખેડાણ જમીનને ટુકડે; a farm or field: ખતરાઉ, (વિ) ખેતર કે ખેતીને લગતું; pertaining to a farm or farming. ખેતી, (સ્ત્રી) જમીન ખેડવાનો વ્યવસાય; farming, agriculture. ખેદ, (૫)ખેદના, (સ્ત્રી.)દિલગીરી, પશ્ચાત્તાપ; sorrow, regret, remorse: (2) 211, સંતાપ; sadness, affliction. ખેદાનમેદાન, (વિ) સંપૂર્ણ રીતે તારાજ કે MUHA;totally destroyed or ruined. ખેદોધો), (૫) પીછે, કેડ, pursuit. એપ, (સ્ત્રી.) બેજો ઊંચકીને અવરજવર કરવી તે, આંટે, ફરે; an errand or trip with a load or burden: (2) wide મહેનતાણું; wages for such a trip: (૩) લાંબો પ્રવાસ; a long journey: (૪) માલની આયાત અથવા નિકાસ; import or export of goods: (૫) ખંત; perseverance (૬) વારો, ફેર; a turn. ખેપટ, (અ.) પુરઝડપે, ઝપાટાબંધ (નાસી ovg' a); at full speed (running away): (૨) ધૂળ, કચરે; dust, rubbish. ખેપાની, (વિ.) તોફાની; naughty,
mischievous: (૨) ચાલાક, યુક્તિબાજ; clever, shrewd, artful. ખેપિયો, (૫) સંદેશવાહક, કાસદ; a messenger. ખેર,(અ.) કોઈ ફિકર નહિ, વાઘે નહિ; does not matter, never mind.

Page #203

૧૯૮
ખોજ
ખર, (ન.) જેમાંથી ખાવાને કા બને છે એ જાડ; a catechu tree ઋાલ,
સાર, (પુ.) એ ઝાડના લાકડાનો અર્થ કે ભક; extract or powder of catechu wood. ખેરાત(સ્ત્રી) દાન, સખાવત; alms-giving, charity: ખેરાતી, (વિ.) સખાવતી, ધર્માદાનુંmarked out for charitable purposes: (?) Elail; liberal in alms-giving. ખેરિયત, (સ્ત્રી) ક્ષેમકુશળ હોવું તે; state of happiness and good health. ખરી, (સ્ત્રી) રજ,પૂળ; dust: (૨) દાંત પર થતી પાપડી; hard stone-like covering over a dirty tooth. ખેરીચો, (૫) પેટી, દાબડા; a box. ખેરીજ, (વિ) વધારાનું, ગણતરીમાં લેવામાં ન આવ્યું હોય એવું; additional, excluded, superfluous= (૨) (અ.) વિના, સિવાય; without, except: (૩) વધારામાં additionally, besides. ખરે, (૫) ગૂથેલી થેલી; a knitted bag (૨) એક ખાદ્ય વાની; an article of food: (૩) ભૂકો; powdea: () ડાંગરના છોડને થતા અક પ્રકારના રોગ; a kind of disease damaging stalks of rice. ખેલ, (મું) રમત; a sport or games (૨) તમાશે, નાટક, વ.; a show, presentation of a show or drama, etc., a funny sight: (૩) સુષ્ટિ, લીલા; the ereation, the world, as God's game. ખેલદિલી, (સ્ત્રી) ન્યાયપૂર્વકન પ્રસન્નભાવ;
sportsmanship. ખેલવું, (અ. ક્રિ) રમવું, ગમ્મત કરવી; to play, to sport: (૨) મુત્સદ્દીપણે વર્તવું; to behave shrewdly. ખેલાડી, (૫) રમે અથવા ખેલ કરે તે; a player, an actor: (૨) (વિ) ચાલાક, મુત્સદ્દી; clever, shrewd. છેવટ, ખેવટિયો, (૫) માર્ગદર્શક; a guide: (૨) નેતા; a leader, a van- guard: (3) Yuil; a helmsman.
ખેવના,(સ્ત્રી)કાળજી સંભાળ; care,regard. ખેસ, (૫) દુપટ્ટો; a scarf or piece
of cloth worn round shoulders. ખેહ, (સ્ત્રી) રજ; ધૂળ; dust. ખેળ, (સ્ત્રી) કાંજી, આરy starch ()
ellel; paste. ખેચ, (સ્ત્રી) તાણું ખેંચાણ; a pull, a pulling: (?) 24146; insistence: (3) તાણ, તંગી; want, shortage: ખેચતાણ ખેંચાખેંચ, (સ્ત્રી.) ઉગ્ર સ્પર્ધા a tug of war: (?) 24146; insistence. ખેંચાણ, (ન) તાણ; a pull or pulling (૨) આર્ષણ; attraction. ખો, (સ્ત્રી.) ટેવ; habit (૨) કુટેવ, આદત; a bad habit: (3) ful; grudge, malice. (૪) વેર, વૈમનસ્ય; revenge. ખો, (સ્ત્રી.) ખીણ, ખાઈ; a valley, a ditch: (૨) ગુફા; a cave: (૩) ધર, નિવાસસ્થાન; a house, an abode. ખોખરું, (વિ) ઘેરો અસ્પષ્ટ અવાજ નીકળે 249; hoarse: (?) visi 024; broken, damaged. ખોખલું, (વિ) ક્ષીણ; worn out? (૨) વૃદ્ધ, old(૩) ઉધરસ ખાતું; coughing ખોખલો, (૫) ઉધરસ; coughing, bronchitis: (૨) ક્ષીણ વૃદ્ધ માણસ; a weak old man. ખોખ, (ન) જેમાંથી સારભૂત પદાર્થ કે ગર, વ. કાઢી લીધાં હોય એવું ફળ, વનું બાહ્ય કઠણ પિલું પિડું; hollow, outer hard crust of fruits, etc.:(2) viel પેટી; an empty box: () ભરપાઈ થયેલી હુંડી; an accepted or cashed draft (૪) એકઠું, ક્લેવર; a frame, an outline: (૫) હાડપિંજર; a skeletone (૬) મુસદ્દો, કાચું લખાણ; a draft. ખોખો, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની મેદાની રમત;
a kind of outdoor game. ખોજ, (સ્ત્રી) શેધ, તપાસ; a search: -૬, (સ. ક્રિ) તપાસ કરવી, ખોળવું; to search.

Page #204

ખજે
૧૯
ખેરવું
ખોજા, (વિ.) એ નામની એક મુસલમાન- pulag; belonging to a Muslim caste so nained: (૨) (પુ.) એ જ્ઞાતિના 434; a man belonging to that caste: (3) (4.) Shri; an eunuch: (૪) જનાનખાનાને હીજડે હજૂરિય; an eunuch attendant of a harem. ખોટ, (સ્ત્રી) ઘટ, છાપરું; shortage, deficiency: (૨) અપૂર્ણતા; imperfection (૩) નુકસાન, હાનિ; loss, injury: (૪) ભૂલચૂક; an error or mistake. ખોટકા ), (અ. ક્રિ) અટકી પડવું, કામ કરતું બંધ થવું; to stop functioning, to be out of order. ખોટી, સ્ત્રી.) વિલંબ, ઢીલ; delay, deferment, procrastination (૨) સમયને બગાડ; waste of time: (૩) (અ.). વિલંબ થાય એ રીતે; delayingly, unduly slowly: ખોટીપો,(૫)વિલંબ delay, deferment, procrasination. ખોટું, (વિ.)અસત્ય, જૂઠું; false, wantrue: (૨) ભૂલચૂકવાળું; incorrect. (૩) અ ગ્ય; improper (૪) નઠારું, ખરાબ; wicked, bad: (૫) (ન.) દુષ્ટ કે અન્યાયી કૃત્ય a wicked or ucjust act or deed. ખોડ, (સ્ત્રી.) કુટેવ; a bad habi (૨) ખામી; defect, deficiency (૩) ભૂલચૂક; an error or mistake: (*) 54'}; a beni h or stigma -ખાંપણ (સ્ત્રી) શારીરિક ખામી; physic:1 defect or deficiency:(2) 171l; defect. ખોડવું, (સ. ક્રિ) ઊભું કરવું; to erect: (૨) 2149; to plant: (3) E109°; to bury ખોડગ(–), (અ.કિ.લંગડાવું; tolimp. ખોડીબા, (ન.) ખેતર, વ.નું છી; a stile. ખોડીલું, (વિ.) ખોડવાળું; defective or deficient: () લંગડું; lame. ખોડ, (વિ.) જુઓ ખોડીલુદ (૨) સ્વર વિનાનું (વ્યંજન.); (a consonant) without a vowel.
ખોડો, (૫) ખોપરી પર મેલ; dandruf. ખોતરણી, (સ્ત્રી) ખોતરવાનું કે કોતરવાનું
ilonte; a tool for scraping, engraving or carving: (૨) નિ.) નકશી કે Side 517; an engraving or carving: (૩) શિલ્પ; sculpture. ખોતરવું, (સ. કિ.) ધીમે ધીમે છોલીને ulise; to lessen by scraping: (2) ખાવું; to scratch: (૨) છોલીને ખોદવું; to dig by scraping. ખોદણી, સ્ત્રી) નિંદા, બદબાઈ censure, slander, backbiting. ખોદવું, (સ.ક્રિ)જમીન ઉખેડવી; to dig.(૨) ખણવું; to scratch: (૩) કેતસ્કામ કરવું; to engrave, to carve: (૪) નિંદા કરવી; to censure, to slander, to backbite. ખોદાણ, (ન) ખોદવું કે ખોદાવું તે, ખોદેલી grillt; a digging, dug out ground: (૨) પાણી, પવન, વ. તે જમીનને ઘસારો denudation. ખોપરી, (સ્ત્રી.) માથાનું હાડકાનું ઢાંકણુક the skull. ખો, (૫) ગુસ્સાભર્યો અણગમો; angry dislike: (2) vzhl; anger, rage: (3) ડર, ભય: fright: નાક, (વિ. ભયંકર terrible, horrible. ખોબો, (ખોખલો), (પુ.) બે હાથ જોડીને ખુલ્લા કરતાં બનતો પાત્ર જેવો આકાર; the shape ur container formed by the joined palms (૨) એમાં સમાય એટલું H4; 2 measure of thiogs contained by it. ખોયું, (ન.) ઘાડિયાની ખેાઈ; the cloth bed of a cradle: () by; a cradle. ખોરડું, નિ.) છાપરું; a roof: (૨) ઝૂંપડું; a hu. (૩) નાનું ઘર; a small house. ખોરવાવું, (અ. ક્રિ.) છિન્નભિન્ન કે વેરવિખેર થઈ જવું; to be disruptedઃ (૨) અટકી પડવું; to be out of order. ખોરવું, (સ. ક્રિ.) (દેવતા, વ.) ઉપરનીચે $29; to stir up: (burning coal, etc.).

Page #205

પાક
ગગ
ખોરાક, (૫) ખાદ્ય પદાર્થ; food: (૨) ભજન; a meal: ખોરાકી, (સ્ત્રી.) ખોરાક; food, provisions: (?) Gaisa Hilirl; means of subsistence or maintenance: (3) Bid 2421"; cost of subsistence or living. ખોટું, (વિ.) વાસી હોવાથી બેસ્વાદ;rancid:
ખોરાટ, ખોરાશ, (સ્ત્રી) ખોરાપણું rancidness ખોલ, (સ્ત્રી) પલાણ; hollowness= (૨) 2417; a defect, drawback: (3) કરચલી; a wrinkle: (૪) ઊતરી ગયેલી ચામડી, સાપની કાંચળી, વ; a slough, discarded skin (૫) ગાદી, વ. નું પડ; a bed or pillow cover ખોલકી, (સ્ત્રી) ગધેડી; a she-donkey: ખોલકું, (ન) ગધેડાનું બચ્ચું; a foal of a donkey: ખાલ, (૫) ગધેડે; a jack-donkey. ખોલવું, (સ. ક્રિ.) ઉઘાડવું; to open (૨)
સ્થાપના કે શરૂઆત કરવી; to establish, to begin, to start, to inaugurate. ખેલી, (સ્ત્રી) જુઓ ખોળી: (૨) ઝૂંપડું; a hut:(3)32125l; a one room house. ખો, (સ. ક્રિ) ગુમાવવું; to lose: (૨) નુકસાન કે ગેરલાભ થવા to incur loss. ખોસવું, (સ. ક્રિ) ઘાલવું, ઘાંચવું; to drive or force into, to thrust into, to penetrate, to pierce. ખોળ, (સ્ત્રી.) જુઓ ખોલ. ખોળ, (૫) તેલીબિયાંને, તેલ કાઢી લીધા પછી કુચે; oil-cake. ખોળ -ભા), (૫)ઢીલ, વિલંબ, delay, procrastination, deferment. ખોળાધર, (૫) જામીન: a surety, a guarantor: ખોળાધરી, (સી.) જામીનગીરી; a surety, guarantee. ખોળાભરણું, (ન) સીમંતને વિધિ; the
celebration of first pregnancy. ખાળિયું, ન) ગાદી, વ.નું પડ; a bed or pillow cover (૨) શરીર, ઢાંચો; the physical frame, a frame.
માળી,(સ્ત્રી) કોઈ વસ્તુના છેડા પરનું ધાતુનું cistel; a metallic covering at the end of a thing. ખોળ, (૫) પલાંઠી વાળી બેસતાં થતો આસન જેવો ભાગ; the lap: –ભરવો, (કું.) સીમંતને વિધિ કરવ; to celebrate the first pregnancy. ખ્યાત, વિ)નામીચું,પ્રખ્યાત renowned, famous: () AG'; reputation:
ખ્યાતિ, (સ્ત્રી.) કીર્તિfame, renown (૨) જાણ, જ્ઞાન, knowledge, the act of knowing. ખ્યાલ, (૫) સ્મરણ; remembrance: (૨) જાણકારી; awareness: (૩) કેડે,
પીછો; pursuit. ખ્રિસ્ત, (૫) ભગવાન ઈસુ; Lord Jesus
Christ: ખ્રિસ્તી, (વિ.) ઈસુ અથવા ઈસાઈ ધમને લગતું; pertaining to Christ or Christianity: (૨) (પુ.) એ ધર્મને અનુયાયી માણસ; a Christian ખ્યાબ, (પુ.) (ન.) સ્વ; a dreams (૨) તરંગ; a fancy: ખ્યાબી, (વિ.) સ્વપ્નશીલ, તરંગી; dreamy, fanciful.
ગ, (પુ.) ગુજરાતી મૂળાક્ષરને ત્રીજો
વ્યંજન; the third consonant of the Gujarati alphabet. ગઈકાલ, (સ્ત્રી.) આજની પહેલાનો દિવસ yesterday: (૨) (અ.) ગઈકાલે; yesterday: (૩) તાજેતરમાં; recently. ગગડવું, (અ. ક્રિ.) ગબડવું; to roll on
or down: (?) Sllovg'; to thunder. ગગડાટ,(પુ) ગબડવાને કે ગાજવાનો અવાજ;
rolling or thundering sound: ગગડાવવું, (સ.કિ.) ગબડાવવું; to roll forward or downઃ (૨) અટક્યા વગર કામ ચલાવવું; to work or carry on nonstop or incessantly.

Page #206

૨૧
ન્ડગુમડ
મગન, (ન) આકાશ; the sky. (૨)
paddly; the hoaven. મગી, (સી) છોકરીa girl: (૨) દીકરી; a daughter: ગગો, (પુ.) છોકરો; a
boy: (2) flutt; a son. ગચરકે (ગચરકું, જુઓ ઘચરકે. ગચિયું, (ન.) કેરું, ચોસલું; a block of earth, etc. (૨) નડતર, આડ; an
obstacle, a hindrance. ગચુ ગશ્ચિયું, (ન.) જુએ ગચિયું. ગ૭,(૫) સમુદાય, જથ્થ; a collection,
a multitude. ગજ, (૫) ચોવીસ તસુનું લંબાઈનું માપ;
a measure of length of twentyfour inches: (૨) ધાતુનો સળિયેર
a metallic rod, a bar. ગજ, (૫) હાથી; an elephants -કરણ, કર્ણ, (પુ.) હાથીને કાન; an elephant's ear: (૨) ચામડીને એક રોગ, દરાજ; ringworm, a skin disease: (૩) ગણેશ, ગણપતિ; Lord Ganapati –ચાહ, (પુ.) ઉગ્ર રસાકસી; tug of war, intense rivalry. ગજબ, (૫) ઉગ્ર દમન, જુલમ; tyranny, oppression: (?) MFT; havoc: (3) મોટી આફત કે હોનારત; a great calamity, disaster: –નાક, (વિ.) કેર વર્તાવે એવું, ભયંકર; oppressive, terrible. ગજરે, (પુ.) (ગજરું), (ન.) ફૂલને હાર કે Aidi; a wreath or bouquet of
flowers. ગજવવું (ગજાવવું), (સ. ઉ.) ગાજે એમ
કરવું; to cause to thunder. ગજવાકાત, (પુ.) ખીસાકાતરુ; a pick
pocket. ગજવું,નિ.) ખીસું; a pocket (of a
garment). મજવેલ, (વી.) પહાદ; steel. માનન,(૫)ગણપતિ Lord Ganapati.
ગાર, (સ્ત્રી.) મુખ્ય ઓરડાની બાજુનો આડે; (
રડા કે ભંડાર તરીકે વપરાય તેવો) a room adjoining the chief or the drawing room, a store-room. ગજિયુ, (વિ.) એક ગજ માપનું; measuring two feet: (૨) (ન.) એક પ્રકારનું
M$ 5143; a kind of coarse cloth: ગળ,(વિ.) (સ્ત્રી.) જુએ ગજિપુ, (સ્ત્રી)એક
પ્રકારનું રેશમી કાપડ; a kind of silkcloth ગજુ, (ન) ગુંજાર, ટકી રહેવાની શક્તિ,
power to stand against, tenacity. ગજેન્દ્ર, (૫) હાથીઓને રાજા અર્થાત ઉત્તમ
Gied; the king of elephants i. e. the best elephant. ગજજર, (૫) મિસ્ત્રી, વડે સુતાર; the chief carpenter: (૨) પરોઢ; daybreak(૩) સમય, કાળ; time, age. ગઝ(–જ), (સ્ત્રી) સંગીતને એક ફારસી 21Pl; a persian musical tune or mode= (૨) એ રાગનું ગાયન; a song in that tune. ગટકાવવું (ગટગટાવવું), (સક્રિ) ઝડપથી
અને અવાજ કરતાં ગળી જવું; to swallow quickly and noisily. ગટર, (મી.) ગંદા પાણીના નિકાલ માટેની નીક, મેરી; a gutter ગકડી, (સ્ત્રી) નાની ગાંસડી, પોટલી; a
small loose bundle. ગઠિયું, (વિ.) લુચ્ચું; cunning (૨) મુત્સદ્દી; shrewd. ગો, (૫) બાઝી ગયેલે જ; a
knotty lump. ગડ,(ન.)રારીરની અંદરની ગાંઠ;a tumour: (૨) ગાંઠ; a knot(૩) ગૂમડું; a skin boil: () કાપડ, વ.ની ગડી; a fold of
cloth, etc., a fold. ગડગડવું, ગડગડાટ, ગડગડાવવું, જુઓ
ગગડવું. ગડગૂમડ; (ન) ગૂમડાંskin-boils. (૨) 2145121 Bia; skin disease.

Page #207

ગડદાગડધી
૨૦૨
ગણતર
મડદાગડદી, (સી) ઠોંસાબાજી; a fight with blows: (૨) ગીચભીડ; intense, close overcrowding. ગડદાપાટુ, (ન.બ. વ.) હાથ અને પગથી
baldi 31619; blows by hands and feet. ગડદાવવુ, (સ. કિ.) ઠોંસા મારવા; to
give blows, to punch. ગડ, () કેસે, મુક્કો; a punch, a
hand-blow. ગડબ, (સ્ત્રી) શરીરની અંદરની ગાંઠ; a
tumour: (?) Headl; a swelling. ગડબડ (ગડબડાટ), (સ્ત્રી) ઘોંધાટ; rowdism, commotion (૨) ગેટાળે, અંધાધૂંધી; disorder: -એટો, (કું.) ગોટાળે; disorder: (૨) તફડંચી; misappropriation. ગડબડવું, (અ. ક્રિ.) જુઓ ગબડવુ. ગડબડિયું, (વિ.) ઘોંઘાટિયું; noisy: (૨) wilay; rowdy, clamorous: (3) (ન) ગોથું; a summersault. ગડમથલ, (સ્ત્રી) ગડબડ, ઘોંધાટ; noise, rowdism, commotion: (૨) ધામેલ, તફડંચી; misappropriation, swindling: (3) 241572 74810; hard work or labour. ગડ (પુ.) લેટે; a small water pot : (૨) ઘી, તેલ, વ. ભરવાનું માટીનું વાસણ, ouisai; an earthen pot for containing oil etc. ગડાકુ, (પુ.) (સ્ત્રી.) કાકબ કે ગેળ યુક્ત પીવાની તમાકુ; smoking tobacco mixed with jaggery or molasses. ગડિયું, (ન.) તમાકુના પાનની ઝૂડી; a bundle of tobacco leaves. (?) અનાજનું એક નાનું માપ; a small measure of grain. ગડિ(ઘડિયો), (પુ) ને પાડે; a table of multiplication of a small number. ગડી, (સ્ત્રી) ગાંઠ, આંટી; a knot(૨) કાપડ, વ. ની ગેડ; a fold of cloth, etc. (૩) ગરેડીના ખાંચા; a pulley's groove.
ગહૂચી, (સ્ત્રી.) ગળે, એક વનસ્પતિ; a kind
of herbal plant. ગહે,(પુ.) મેટે કાંકરો; a large pebble: (૨) ગઠ્ઠો; a lump: (૩) ગડાકને મે Fuen; a large lump of tobacco mixed with molasses, etc. ગઢ, (૫) કિલ્લે; a fortress:(૨) પર્વત ફરતો કોટ; a mountain-fortress –વી, (પુ.) કિલ્લાનો રખેવાળ; a keeper of a fortress: (?) 21178; a bard. ગg, (ન.)ગાળનું માટલું; an earthen
jaggery pot. ગહાણ, (ન.) ધાસિયા જમીન, બીડ; grass
land, a meadow. શહેર,(૫) મોટી ઉંમરને કે મુખ્ય માણસ;
an elderly or chief man. ગણ, (પુ.) મંડળ, ટોળું; a body of persons, multitudeઃ (૨) વર્ગ, જાત; a class, a tribe, a caste: (3) Gald શંકરના સેવકોનો સમુદાય; a body of the attendants of Lord Shiva: નાથ, નાયક, પતિ, (પુ.) ગણેના નેતા, ભગવાન શંકરના પુત્ર, ગણપતિ, શંકર; the head of the followers of Lord Shiva, Lord Shiva's son, Ganapati or Ganesh, Lord Shiva -તંત્ર, રાજ્ય, (ન) પ્રાચીન ભારતનાં પ્રજાસત્તાક તંત્ર; ancient Indian republic. ગણુક (ગણિક), (પુ.) ભવિષ્ય ભાખનાર, Geil; an astrologer. ગાકારવું, (સ. ક્રિ) દરકાર કરવી; to care for: (૨) ધ્યાનમાં લેવું; to heed, to attend: (3) 24işlissct 49; to obey. ગણગણવુ (ગગણવું, (સક્રિ.) કચવાવું, વિરોધ દર્શાવવા ધીમે અવાજ કરે; to grumble, to murmur: ગણગણાટ, ગગાણાટ, (૬) કચવાટ; grumbling. ગણતર(ન.) હિસાબ, વ. ની કેળવણી;
training in accounts, etc.:() (.)

Page #208

ગણતરી
ગણી શકાય એવુ; countables (૩) (ન.) જુઓ ગળુતરી.
ગણતરી, (ચ.) ગણવુ' તે; calculation, counting: (૨) ગણવાની રીત; method of calculation: (૩) અંદાજ; an estimate: (૪) કિંમત, લાયકાત; value, worth: (૫) માન, પ્રતિષ્ઠા; honour, reputation: (૬) લેખું; regard. ગણના, (સી.) જુએ ગણતરી. ગણવુ, (સ. ક્રિ.) ગણુતરી કરવી; to count, to reckon, to calculate: (૨) હિસાબ મવા, ગણિતના પ્રશ્ના ઉકેલવા; to do accounts, to solve mathematical problems: (૩) કિંમત કાવી; to evaluate: (૪) લેખામાં લેવું; to regard, to take into consideration:* (૫) અનુભવ, જ્ઞાન કે ડહાપણુ મેળવવાં; to gain experience, knowledge or wisdom: (૬) માન આપવું, આદર કરવે; to respect. ગણવેશ, (પુ.) એકસરખા ખાસ પહેરવેશ; a uniform.
ગણિકા, (.) વેશ્યા; a prostitute. ગણિત, (વિ.) ગલ'; counted, calculated: (૨) અંદાજેલ'; estimated: (૩) (ન.) ગણિતશાસ્ત્ર; mathematics: (૪) ગણિતશાસ્ત્ર કે અંકગણિતનુ પુસ્તક; a book on mathematics or arith
metic: શાસ્ત્ર, (ન.) વિધા, (સ્રો.) ગણિતનુ શાસ્ત્ર; mathematics: ગણિતી, (પુ.) ગણિતશાસ્ત્રી; a mathematician. ગણુશ, (પુ.) જુએ ગણુ, ગણપતિ. ગણેશિયુ (ચા),(પુ .)ધરફાડુનું એક પ્રકારનું આનર; a house-breaker's tool. અજ્ઞાત, (ગ્રી.) (ન.) ખેતર કે જમીન ખેડવા ભાડે આપવી તે; land tenancy: (૨) અનેા કરાર; a deed for that: ગણાતિયા, (પુ.) ભાડેથી ખેતર કે જમીન ખેડનાર; a tenant, a lease-holder of farmland: નામુ, (ન.) -પટા (પટ્ટી), (પુ.) ગણાતના લેખિત કરાર; a tenancy deed.
૨૦૩
ગ
મધ્યુગાંઠચુ, (વિ.) ચાડુંક; a little. ગત, (વિ.) ગયેલ, નીતી ચૂકેલ; gone, past: (ર) મૃત્યુ પામેલું; dead: (૩) (મ.) સુધી; to a certain extent. ગત, શ્રી.)સંગીતની સૂરરચના; a musical mode or measure: જુએ ગતિ. ગતાગત, (વિ.) આવતું અને જતું, આવેશ' અને ગયેલ; coming and going, having come and gone: (૧) (ન.) અવરજવર; frequent or occasional visits:(૩)ગતિનાનિયતક્રમÇfrequency. ગતાગમ, (મો.) સમજણ; sense, understanding: (૨) આવડત; skill: (૩) જ્ઞાન; knowledge. ગતાનુગતિક,(વિ.) આંધળું અનુકરણ કરનારુ’ ગાઢચુિ'; following blindly. ગતિ, (શ્રી.) ચાલ; motion: (૨) ઝડપ; speed, velocity: (૩) પ્રવેશ; enry: {૪} સમજ; understanding, sense {૫} ખળ, શક્તિ; strength, power: (૧) ા, સ્થિતિ; "tate, position: (૩) મૃત્યુ પછીની સ્થિતિ; condition after death (૮) રસ્તા. માગ; a way, a path: (૯) રીત; method. ગાઉં, (ન.) ખોટું બહાનું, (મષ; an excuse, a pretext. ગદ્દગઢિયાં (ગઢક્રિયા), (ન. બ. વ.) વૈભવ અને લક્ષ્મીના અતિરેક; abundance of luxury and wealth: (૧) ગલીપચી; tickling sensation on the skin. ગદડવુ, (સ. ક્રિ.) પગ વડે દખાવવુ, કચરવું; to press with feet, to trample: (૨) હેરાન કરવુ; to trouble, to annoy: (૩) ખૂબ મહેનત કરાવવી; to cause to labour hard, to persecute. ગદા, (શ્રી.)એક વજનદાર હથિયાર; a mace. ગઢિયાણા, (પુ.) વજનનું અર્ધા તાલાનું માય; a measure of weight equal to one-half tola.
ગઢેલુ, (ન.) ગાદલું; a bed mattress.

Page #209

ગબ્બર(ગદગદ)
૨૦૪
ગમી
મગદ(ગદગદ), (વિ) ગળગળું; affected
with tragic emotions: (૨) (.) 5140174 24917; in tragic emotional tone: ગદ્ગદિત, (વિ.) ગળગળું. ગધ, (ન.) અગેય અર્થાત્ સાદું સાહિત્ય અથવા
4121; prose. ગધેડી (ગધાડી), (સ્ત્રી) એક ચોપગા પશુની માદા; a she-donkey: ગધેડ (ગધાડું), (ન) એક ચોપગું પશુ; a donkey, an ass: ગધેડા(ગધાડ), (૫) એ પશુને નર; a he-donkeys ગધેડિયુ (ગધાડિયુ), (વિ.) જાડું, ખરબચડું; coarse, rough: (૨) મૂર્ખ foolish: (૩) (ન.) ગાડીના પૈડાના લઠ્ઠા રાખવાનું લાકડું; an axle of the
wheels of a carriage. ગધાપચીશી-સી), (સ્ત્રી.) ભરયુવાની
જ્યારે વ્યક્તિનું વર્તન આવેશમય હોય છે, the prime of youth when one's behaviour is marked with
emotions. ગધામસ્તી(ગધાપાટુ), (સ્ત્રી) ગધેડાના
જેવું તોફાની, ઉપદ્રવી વર્તાન; violent donkey-like behaviour. ગદ્ધાવૈતરુ, (ન) ઓછા લાવાળે સખત
પરિશ્રમ, વેઠ; the least fruitful hard labour, drudgery. ગયું, (ન) અનાજમાં પડતું જીવડું; in
sect found in grain. ગનીમત, (સ્ત્રી.) સદ્ભાગ્ય; good-luck: (૨) ઈશ્વરકૃપા; God's blessing ગ૫, (સ્ત્રી) અફવા; a rumour: (૨) ખેતી
વાત: a false report. ગ૫,(અ) ઝડપથી; speedily, swiftly:
પકાવવું, (સ. ક્રિ) ઝડપથી લેવું કે ખાવું; to take or swallow hastily. પ ળે, (૫) ગપાટો; a rumour. ગપતાળીસ, (વિ) અનિશ્ચિત સંખ્યાસૂચક (Ca21924); (an adjective) suggesting an uncertain number.
ગપસપ, (સ્ત્રી) ગપ્પાં, gossip
પાટી, (વિ.) ગપ્પી, ગપાટો, (પુ) જુએ ગ૫, (સ્ત્રી). ગધેડું, (ન.) (ગધેડો), (પુ) ગમ્યું; a
rumour, idle useless talk. ગપેલિ, (ન.) ફરજ કે કામ ટાળવા ગેરહાજર રહેવું તે; absence to evade duty or work:(?) [2117; adultery: (૩) સંભોગ; sexual intercouse. ગપી, (વિ.) અફવા ફેલાવે એવું; rum.our
mongering –દાસ, (પુ.) એવી આદતવાળો માણસ; a rumour-monger: ગપુ, (ન) અફવા, ગપ, a rumour,
a false report. ગફલત, (સ્ત્રી) ભૂલચૂ; an error or
mistake: (૨) બેદરકારી; carelessness, negligence, indifference. ગબ, (અ) જુએ ગપ, (અ) ગબડાવવું,
જુઓ ગપકાવવું. ગબડવું, (અ. .) નીચે અથવા આગળ
સરકવું; to roll down or forward: (૨) અડચણ વિના આગળ વધવું; to move forward or flourish without any hindrance or interruption. ગબર્ડ(ગબરડી), (સ્ત્રી) ઝડપથી ઘસી કે Sist org' a; a running or rushing forth. ગબાગબ, (અ) ટપોટપ, ઝડપથી; in
rapid sequence, swiftly: 514tspel, (ત્રી.) ઠાંસાબાજી; a fight with handblows: (?) 19124141; hot arguments, oral quarrel. ગબારે, () નાનું બલુન; a small balloon (૨) એક પ્રકારનું દારૂખાનું a kind of fireworks (૩) ગપાટે; a rumour. ગબી, (સ્ત્રી) અમુક પ્રકારની રમતો માટે જમીનની અંદર ના ખાડ; a small pit in the ground for playing certain games.

Page #210

ગ(ગો )
૨૦૫
ગક
ગા(ગ ), (૫) મુર્ખ (માણસ), ભેટ,
a fool, a simpleton, a dunce. ગાગબ, (અ) જુઓ ગબાગબ. ગાળા, (પુ.) ગપાટે; a rumour (૨)
049131; a fiasco. ગમ્બર,() આબુ પર્વત પાસેનો એક પવિત્ર
5017; a holy bill near mount Abu: (૨) (વિ.) કસવાળું; substantial: (૩) શ્રીમત; wealthy, prosperous (૪) શક્તિશાળી; powerful, strong. ગભરાટ,(કું.)મુંઝવણ, અકળામણ, frightful confusion (૨) ભય, બીક; fright: ગભરાટિયું, (વિ.)ગભરાયેલું; confused, puzzled,frightened ગભરામણ,(સ્ત્રી) 739181; confusion: (2) 444; fright. ગભરાવું, (અ. ક્રિ) અકળાવું, ભય પામ; to be confused or puzzled, to be frightened: ગભરાવવું, (સ. કિ.) અકળાવવું, વ્યથિત કરવું; to puzzle, to confuse, to afflict: (૨) ભય
4H13āt; to frighten. ગભરુ, (વિ.) ગોરું અને માંસલ; white
and fleshy or plump, bonny: (૨) ભેળું; simple-hearted: (૩). નિર્દોષ; innocent. ગભાણ, (સ્ત્રી) ગમાણમાં ઢોરને માટે નીરણ મૂકવાની જવ્યા; a manger: (૨) ગોચર
જમીન; a pastureગભાર –રો, (પુ.) મંદિરની અંદર મૂતિઓ રાખવાને ભાગ; the interior part of a temple where idols are kept. ગમ, (સ્ત્રી) બાજુ; a side, direction:
(2) [; inclination:(3) 43; insight: (૪) જ્ઞાન; knowledge (૫) ગતિ, પ્રવેશ: motion, entry. ગમ, (સ્ત્રી) વ્યથા; affliction (૨) શેક, દુઃખ; sadness, misery: (૩) ખામોશી; cool consideration, forbearance:
-ગીન, (વિ.) ઉદાસ, ખિન્ન, sad, dejected: (૨) વ્યથિત; afflictedઃ -ગીની,(સ્ત્રી) ખિન્નતા, વ્યથા, શક; dejection, affic
tion, sadness, sorrow. ગમચાં, (ન. બ. વ.) નામરજી, વિ. થી બોલતાં બોલતાં અચકાવું તે; hesitation or staggering of speech because of disinclination or unwillingness,etc, ગમત(ગમ્મત), (સ્ત્રી.) આનંદપ્રમોદ, વિનોદ, મનરંજન; joy. enjoyment, merriment, amusement, entertainment: ગમતી, (વિ.)આનંદી, વિનેદી, મનોરંજક; gay, amusing, entertaining, merry. ગમન, (ન) ચાલવું-જવું તે; a walking
or going (૨) ગતિ, ચાલ; motion, velocity, gait: (3) CE14; departure. ગમવું, (અ. ક્રિ.) પ્રિય કે અનુકૂળ લાગવું;
to like. ગમાણ, (સ્ત્રી) જુઓ ગભાણ. ગમાર, (વિ.) રોચું, અસભ્ય; manner
less, rustic: (2) 4*°; foolish. ગમે, (૫) રુચિ, ગમવું તે; a like,
an agreeable inclination. ગરા, (વિ.) નઈ કે પહોંચી શકાય એવું;
approachable, within reach, accessible: (૨) સમજી શકાય એવું; reasonable, plausible. ગર, (૫) ફળ, વ.નો ગર્ભ; pulp kernal,
piths(૨)ગુપ્ત હેતુ, મમ; a secrerintention, a secret: (3) R674; mystery. ગર, (૬) જુઓ ગલ ન. ૨. ગરક, (વિ.) મગ્ન, લીન: absorbed or engrossed in: (૨) દૂબેલું, ખૂતેલું; drowned or stuck into:-(અ.કિ.) પૂબી જવું; to be drowned into: (૨) ખેતી જવું; to be stuck into (૩) લીન કે મગ્ન થવું; to be absorbed or engrossed in: ગરકાવ, (વિ.) થી ભરેલું; full of: (૨) મગ્ન; absorbed in,

Page #211

ગરગડી
૨૦૬
ગરવુ
ગરગડી (સ્ત્રી) બોજો વહન કરવા, વ.
માટેનું ધરી પર ફરતું પૈડું; a pulley: (૨) દેરા વીંટવાની ગરગડી; a reel. ગરજ, સ્ત્રી.) ખપ, જરૂર; need, want: (૨) સ્વાર્થ; selfishness: (૩) લાચારી helplessness: ગરધ૩, ગજ, ગરજવાન, (વિ.) ગરજવાળું; needy, selfish: (૨) લાચારીથી દીન; humble because of helplessness ગરજવુ (ગજવું), (અ. ક્રિ.) ગજના
pel; to th: rider (2)41349: to speak rudely and loudly, to snarl. ગરજે, (પુ) અંકુર, ફણગ; a shoot of a plant: (?) sizi; a thorn: (૩) અણીદાર ખીલે; a pointed nail: (૪) ખૂંપરું, જડિયું, a stub of a tree or plant. ગરડવું, સ. કિ.) (અક્ષર) ઘૂંટવા; to copy letters, to write exactly over written letters. ગરણી (ગરણજી), (સ્ત્રી) જૈન સાધ્વી; a
Jain nun. ગરથ(ગ), (પુ.) નાણું, દેલત; money, wealth. ગરદ (ગર્દ), (સ્ત્રી) ધૂળ; dustઃ (૨) (વિ.) ફસાયેલું, ભિડાયેલું; herdpressed, pre
Coriously handicapped, trapped. ગરદન, (સ્ત્રી.) બોચી; the neck. ગરનાળુ, (ન.) પાણીના નિકાલ માટેનું રસ્તા, વ. પરનું બાંધકામ; a calvert. ગરબડ, (સ્ત્રી) જુઓ ગડબડ (સ્ત્રી.). ગરબી, (સ્ત્રી.) સ્ત્રીઓ માટેનું સમૂહગીત;
choric(chorus) song for women: જુઓ નીચે ગરબો. ગર, (૫) નવરાત્રીના ઉત્સવમાં અખંડ દી મૂકવાનું ઘણુ કાણાંવાળું પાત્ર; a pot with many holes in which a lamp is lighted during the Navratri festival: ગરબી, (સ્ત્રી) નવરાત્રીમાં અંબા, વ. માતાજીની મૂર્તિ
પધરાવવાનો મંડ૫; a canopy under which an idol of goddess Amba and other goddesses are placed during the Navratri festival: (૩) એ મંડપમાં સ્ત્રીઓએ ગરબા ગાવા a; singing of songs by women in that canopy : (૪) એવું સમૂહ
bila; such a choric song. ગરમ, (વિ.) ઊનું; hot, warm (૨) શરીરમાં ગરમી ઉત્પન્ન કરે એવું; apt to give heat or warmth to the body: (૩) ઉશ્કેરાયેલું કે ગુસ્સે થયેલું; excited, enraged, vexed: () iul
સ્વભાવનું; quick tempered. ગરમર, (સ્ત્રી.) એક પ્રકાર છે. જેનાં મૂળ અને ડાળખાંનું અથાણું બને છે; a kind of plant the roots and branches of which are used in making pickles. ગરમાટો(વો), (પુ.) ગરમી; heat: (૨) હંફ; warmth... ગરમાળ, (૫) ઔષધ તરીકે વપરાતો
એક છોડ; a kind of herbal plant. ગરમી, (સ્ત્રી) ઉષ્ણતા; heat, warmthe (૨) સૂર્યનો ઉગ્ર તાપ; intense sunshine: (૩) ચાંદી, પરમિ, વ. રેગ: a kind of venereal disease, syphilis, gonorrhoes, etc. (૪) એક પ્રકારનું સુતારનું ઓજાર; a carpenter's tool. ગરમાગરમ, (વિ.) તાજું અને ગરમ (ખોરાક); fresh and hot (food): ગરમાગરમી, (સ્ત્રી) ઝધડો; a quarrel: (૨) ઉશ્કેરાટ, excitement. ગરમુ, (ન) એક પ્રકારનું તપેલી જેવું વાસણ;
a basketlike vessel. ગરલ, (ન) ઝેર; poison (૨) સાપનું વિષ; a serpent's poison. ગરવું. (વિ.) ભવ્ય; grand, magnificent: (૨) ગૌરવવાળું; proud of something good. (૩) ઉમદા, માનાઈ; noble, respectable.

Page #212

ગરવુ
ગરવું, (અ. ક્રિ.) ખરી પડવું, પડવુ'; to drop or full down: (૨) ધીમે ધીમે અંદર પેસવું; to penetrate slowly, to enter into slowly. ગરાડી, (વિ.) ગાંતે, અફીણ, વ. તું ચસની; addicted to narcotics such as opium, etc.
ગરાસ, (પુ.) રજવાડી કુટુખના સભ્યને નિર્વાહ માટે આપેલી જ મીન; land given for maintenance to a member of a royal family: ગરાસદાર, (વિ.) owning such land. ગરાસિ(શિ)યો, (પુ.) ગરાસ ધરાવનાર રજપૂત; a Rajput holding such land: ગરાસણ, ગરાસણી, ગરાસિ (-શિ)ચણ, (સ્રી.) ગરાસદારની પત્ની; wife of a Rajput land-holder: (૨) રજપૂત ભાતની સ્ત્રી; a of the Rajput clan. ગરિમા, (સ્રી.) મેટાઈ; greatness: (૨) પ્રતિભા; dignity:(૩)મહત્ત્વ; importance. ગરિયો, (પૃ.) એક રમકડું, બમરડે; a
woman
plaything, a top. ગરીબ, (વિ.) નિધન; noneyless, poor: (ર) કંગાલ; wretched: (૩) લાચાર, helpiss: (૪) દુ:ખી; miserable: (૫) : s&vishly meek or humble: ગરીબી, ગરીઆઈ, ( સ્ત્રી. ) નિધનતા; poverty, etc. ગરુડ, (પુ.) (ન.) માટુ રાક્તિશાળી પક્ષી; a big powerful bird, an eagle: (૨) પક્ષીઓના રાત; the king of birds: (૩) ભગવાન વિષ્ણુનુ વાહુન; the carrier i L,rd Vishnu: ગામી, -ધ્વજ, (.) ભગવાન વિષ્ણુ; Lord
Vishnu.
ગરુડો (ગરેાડો), (પુ.) ઢેડને ગાર; a priest of the so-called untouchable community.
૨૦૭
ગવ (ગરવ)
ગરૂર,(વિ.)મિથ્યાભિમાની; unduly proud: (૨) બડાઈખાર; boastful. ગરેડી, (સ્રી.) ગરગડી; a pulley. ગરાળી, (સ્રી.) ધરાળી; a lizard. ગન, (ન.) (ગર્જના), (સ્ત્રી.) ગ≈`વું તે; a thunder or roar: (૨) એને અવાજ, ગજ વુ, (અ. ક્રિ.) જુઓ. ગરજવુ. ગ, (પુ.) (ન.) ઊંડા ખાડા; a deep pit: (૨) ખીણ, ખાઈ, valley, ditch. ગ, (પુ.) જુએ ગરથ ગ, (સી.) જુએ ગરદ.
ગભ, (પુ.) ગધે; a jack-ass: ગલી, (સી.) ગધેડી; a she-ass. ગર્ભ (ગરભ), (પુ.) માના પેટમાં રહેલુ બાળક કે બચ્ચું'; an embryo, 3 foetus: (૨) ફળ, વ. તે ગર્ કે માવે; pulp, pith, kernal: (૩) અંદરને ભાગ; the interior part: -દ્વાર, ( ન. ) મંદિરના છેક અંદરને ભાગ; the innermost part of a temple: શ્રીમંત, (વિ.) જન્મથી શ્રીમત; born rich or wealthy: -પાત, (!'.) ગર્ભનું અકાળે પડવું કે પાડવું તે; abortion. ગર્ભાધાન, (ન.) ગર્ભ મૂકવા કે ધારણ કરવા તે; impregnation, conception of in embryc. ગર્ભાશય, (ન.) શ્રીદેહને ગભ ધારણ કરવાને
અચવ; the womb, the uterus.
ગ િણી ગ વતી), (વિ.) સગર્ભા; pregnant: (૨) (સ્રી.) સગર્ભા સ્ત્રી; a pregnant woman.
ગભિ ત, (વિ.) ઊંડા અને આડકતરા અવાળુ; having a deep and indirect meaning, implicit: (૨) સમાવેશ થયેલું; contained, included. ગ (ગરવ),(પુ)મિથ્યાભિમાન;false pride: (૨) તુમાખીપણું; arrogance, varily: (૩) અહંભાવ; vanity, ego: ગ`િષ્ઠ, ગવી લું, (વિ.) મિથ્યાભિમાની, અહંભાવી, તુમાખી; arrogant, egoist.

Page #213

ગલ,
૧૦૮
ગહન
ગલ, (૫) માછલાં પવાને આંકડે; a fish-hook: (૨) પ્રલોભન, લાલચ, a bait, an allurement, temptation: (૩) બાતમી, સમાચાર; information, news: (૪) મા , ગર; kernal, pith
(4) 470; essence, extract. ગલકંબલ, (૫) ગાય, વ.ને ગળે લટક્તી
2112151o $14ul; dewlap. ગલકી, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારને શાકનો વેલો; a
kind of creeper ગલકું (ન)એનું ફળ; its fruit. ગલગલિયાં, (ન. બ. વ) જુઓ ગદગદિયાં ગલગોટો(ડો), (પુ) એક પ્રકારને
10013; a kind of flower-plant: (૨) એનું ફૂલ; its flower. ગલવું, (વિ.) ઘરડું, વૃદ્ધ; old in age ગલઢેરે, (પુ.) વૃદ્ધ અનુભવી માણસ; an old experienced man. ગલત, (વિ) જૂહું, ભૂલચૂકવાળું, ખોટું; false, erroneous: ગલતી, (સ્ત્રી.) ભૂલચૂક; a mistake, an error: (૨) દેષ; a fault. ગલપટો–દો), (પુ) ગળે વીંટવાને રૂમાલ;
a neckerchief. ગલબો, (૫) ફૂલછોડ; flower plant (૨) ગપાટેa rumour. ગલી, (સ્ત્રી) સાંકડી નાની શેરી; a small narrow street, a lanet -કૂચી, -કૂચી, (સ્ત્રી) ગલીઓવાળો સાંકડ, આડાઅવળે માર્ગ; an irregular path with many lanes. ગલીચ, (વિ.) અતિશય ગંદુ; very dirty (૨) બીભત્સ; obscene: (૩) ધિક્કારપાત્ર; hateful, loathsome. ગલીચો, (પુ) જુઓ ગાલીચો. ગલીપચી (ગલી ગલી), (સ્ત્રી) જુ
ગદગદિયાં. ગલૂડિયું, (ન) કૂતરાનું બચ્ચું; a pup. ગલૂબંધ(%), (૫) ગલપટ્ટો; a neckerchief
ગલેફ, (૫) ગાદી, ગાદલાં, વ. ની ખેળ;
a bed cover, a pillow cover. ગલોટિયુ, (ન) ગેટીમડું; a summer
sault, a jump heels over head. ગલો–!), (ન.) ગાલની અંદર ભાગ;
the part inside a cheek... ગલોલ, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારની ગોફણ; a pellet-bow: ગલોલો, (પુ.) ગલોલથી ફેકવાને પથ્થર; a pebble to be shot by a pellet-bow: (૨) ગપાટો;
a rumour. ગલાંતલ્લાં (ન. બ. વ.) ખેટાં બહાનાં,
pretexts: (2) 2414150; hesitation because of disinclination. ગલ્લો, (પુ.) નાણું રાખવાનાં પાત્ર કે પેટી;
a cash-box: (?) Modal; a treasure. ગવન, (ન.) સાલે; sari or upper
garment for women. ગવરી, (સ્ત્રી.) ગાય; a cow, જુઓ ગૌરી. ગવલી(–ળી), (પુ.) ગોવાળિયે; a cowboy: (2) 47913; a shepberd: (3) suai aur; a milk merchant ગવાક્ષ, (૫) બામું, જાળિયું; an airhole, a ventilator: (૨) ગોળ બારી; a round window. ગવાહ, (૫) સાક્ષી;a witness: ગવાહી, (સ્ત્રો.) સાક્ષી, પુરાવો; witness, testi
mony, evidence. ગવેચો, (પુ.) ગાવામાં ઉસ્તાદ પુરુષ; an
expert vocal musician, a songster. ગવ્ય, (ન.) ગાયમાંથી નીપજતા પદાર્થોમાંને
એક દૂધ, દહીં, છાણ, વ; milk, curds, cow-dung, etc. ગણતરૂ), (સ્ત્રી.) ચોકીદારની રોન; a patrol's or a watchman's round: (૨) પહેરે; patrolling ગહન, (વિ.) અતિશય ભૂંડું; very deep (૨) રહસ્યમય; mysterious:(૩) દુર્ગમ, અભેદ્ય; inaccessible, impregnable (૪) ગીચ; dense: (૫) અકળ; incomprehensible.

Page #214

ગહવર
૨૦૯
ગંજ
ગહવર, (ન) પહાડી બબાલ, a mount-
ain holl W: (૧) ગુફા, a cave. ગળકાં, (ન. બ. વ.) તા માસના ડચકાં; sounds of heavy breathing of a drawing person. ગા , (પુ.) વસંદા, strong liking. મળી?', સંવ.) પાંખોપાયુ; Wct and sofi (૨ આદું અને લાગણીવરા; tender and emotional. ગળચ, (વિ.) જરા મીઠા કે ગળ્યા સ્વાદ-
વાળું , sw scish ગળચવાં, (ન. બ. વ.) મુંઝવણથી બોલતાં 2424511 a; hesitation in sp.ech bicause of confusion). ગળચવ, (સ. કિ.) 1ધારે પડતું ખાવું;
to cut tuo much, to over.eat. ગળચી, (સ્ત્રી) બેચી the neck: (૨) ગળું;
the throat. ગણિી , (સ્ત્રી.) ગાળવાનું છિદ્રવાળુ પાત્ર કે
સાધન: a funnel, a filter: ગળણું, (ન) ગાળવાનું કાપડ; a clothfilter. ગળતી, વ્ય.) તળિયે કાણાવાળું પાત્ર જેમાંથી પાણી રિાવલિંગ પર પકવ્યા કરે છે. જલાધારી; a water-pot with a hule at its bottom frem which water constantly dribbles on the emblem of Lord Shiva : (૨) ક્ષયરોગ; consumption, tuberculosis. ગળથી, (સ્ત્રી) તરત જન્મેલા બાળકને આપવામાં આવતી ધી, ગોળ અને પાણીની એક વાની; an article of food made of ghee, jaggery and water
to be given to a new-born-child. ગળપણ, () ગળે સ્વાદ; sweetness:
(૨) ગળી વાની; a sweet satable. ગળફો, (૫)મમાંથી નીકળેલો કફ, બળબો;
phlegm. ગળમાણ, (ન) લોટ, ઘેળ અને ધીની
એક પ્રવાહી મીઠી વાની; a sweet, liquid article of food made up of Alvor, ghee and jaggery.
ગળવું, (સ. કિ.) પેટમાં ઉતારવું; to swallow (૨) પ્રવાહીને શુદ્ધ કરવા ગાળવું; to filter: (૩) (અ, ક્રિ.) ટપકવું, ચૂકં; to dribble, to ooze, to leake (૪) ઓગળવું; to noelt: (૫) પાવું; to ripen: () dla 44; to soften: (૭) ક્ષીણ થવું: to be worn out or wasted (૮) કળવું, અંદર દુખવું; to pain within. ગળાપો, (પુ.) ગળું દબાવીને મારી નાખવું
2; a strangling or throttling. ગળાફાંસો, (પુ.) ગળે ફાંસો ખાઈને કે દઈને મરવું કે મારી નાખવું તે; a strangulation, a hanging. ગળિયારે, (પુ.) ગળીથી સૂતર, કાપડ, વ.નું રંગાટકામ કરનારે; one who dyes yarn, cloth, etc., with inlig). ગળિયું, (વિ.) નબળું; weak: (૨) જક્કી;
obstinate: (3) GHz; stuffless. ગળી, (સ્ત્રી) એક વનસ્પતિ જેમાંથી રંગ બને છે; a kind of plant from which colour is madeઃ(૨) એમાંથી બનતો નીલા રંગ; indigo. ગળુ, (ન) છાતી અને ચહેરાને જોડતું અંગ: the throat: ગળે પડું, (વિ) બીનની વસ્તુ પયાવી પાડનાર; usurping (૨) ખોટો આરોપ મૂકનાર;
accusing falsely. ગળો, (સ્ત્રી) ઓષધિ તરીકે વપરાતી એક
વલઃ a herbal creeper. ગળ્યું, (વિ.) મીઠું, મધુર સ્વાદવાળું;
sweet (in taste). ગંગા, (સ્ત્રી) એ નામની ભારતની પવિત્ર
નદી, ભાગીરથી; the Ganges-Ganga. ગંગોત્રી, (સ્ત્રી.) ગંગા નદીનું મૂળ, એક
1444174; the origin of lire Ganges, a place of pilgrimage. ગંજ, (પુ.) ઢગલે; a pile or beap: (૨) એક પર બીજી વસ્તુ બેસાડી કરેલ ઉતરડ; a series of things set one above the other, a stack.

Page #215

ગંજી
૨૧૦
ગાજવું
ગંજી, (સ્ત્રી) ધાસને ઓઘો કે ગોળાકાર
ઢગલે; a stack of grass or hay. ગંજીફરાક, (ન) ચપોચપ બેસે એવું બદન;
a tight inner garment worn
round the chest. ગંજીફો, (પુ.) રમવાનાં પાનાનો સેટ; a
pack of playing-cards. ગેજેટી-રી), (વિ.) ભાંગ, ગાંજો, 4. નું o f; addicted to narcotics like
ganja, etc. ગંઠો, (પુ.) એક ઘરેણું, હાર; a necklace. (૨) સખત બાંધેલી ગાંસડી; a tight bundles (૩) આઠ ફૂટનું લબાઈનું H14; a measure of length of eight feet: () willi; a knotty substance or thing. ગંઠોડો, (૫) એક પ્રકારનું પગલું અથવા હાથનું ઘરેણું; an anklet or an armlet: (૨) પીપરીમૂળ; a knotty root of a herbal plant. ગંડ, (પુ.) લમણું; one of the temples (૨) ચહેરાની બાજુ; a side of the face, profiles -માળ, (સ્ત્રી) એક પ્રકારને ગળાને ભયંકર વ્યાધિ, કંઠમાળ, a dangerous disease of the throat, scrofula લ-સ્થળ,(ન)(હાથીના) ચહેરાની બાજુ; a side of an elephants face(૨) ગાલ; one of
the cheeks. ગંડુ, (વિ.) મૂઢ, મુખ; senseless,
stupid, foolish. ગડેરી, (સ્ત્રી.) છોલેલી શેરડીને ટુકડ; a
piece of peeled sugar-cane: (?) લાકડાને ગોળ ટુકડા; a round piece of wood. ગંદકી, સ્ત્રી.) ગંદવાડ; filth, garbage. ગંદવાડ, (પં) (સ્ત્રી.) ગંદકી; filth. ગંદુ,(વિ) મેલું, ગંદવાડવાળું; dirty-filthy:
(૨) ધનાત્મક; nasty, repulsive. ગંધ, (સ્ત્રી) (પુ.) વાસ, સોડ; smell, odour: (?) golft; bad smell or
odour, stink: (૩) સુગંધી પદાર્થ; a fragrant, aromatic substance: (*) ચંદન; sandal-wood; (૫) તિલક; an auspicivus mark on the forehead. (૬) મિથ્યાભિમાન; vanity: (૭) અણગમે; dislike. ગંધક, (પુ.) એક ખનિજ રાસાયણિક
પદાર્થ; sulphur. ગંધર્વ, (૫) દેવને અથવા સ્વર્ગને
ગ ; a celestial musician: લગ્ન, (ન.) -વિવાહ, (પુ.) ૫ પ્રેમલગ્ન; a secret love marriage –વેદ, (૫)
31bllad12d; the science of music. ગંધાવું, (અ. કિ.) ખરાબ વાસ મારવી; to stink: (૨) સડવું, કેવાવું; to rot,
to putrefy. ગધીલું, (વિ.) ખરાબ વાસ મારતું; stinking (૨) ઈર્ષાળુ, અદેખું; malicious, envious: (૩) કજિયાખોર,
quarrelsome: () 21634'; peevish. ગંભીર, (વિ.) ઊંડું; deep: (૨) ઠરેલ, શાંત પ્રકૃતિનું grave, sedate, coolminded: (૩) વિચારવંત; thoughtful, considerate: (8) bila; patient: (4) સહનશીલ; tolerant. ગાઉ, (પુ.) આશરે દોઢ માઈલનું અંતરનું H14; a measure of distance of about one mile and a half ગાગર, (સ્ત્રી) જળપાત્ર; a water-pt. ગાજ, (ન.) બેરિયા માટેનું કપડાનું ના;
a button-hole of a garment. ગાજર, (પુ.) (ન.) એક વનસ્પતિ; tree
carrot plant: (2) 40 €; a carrot. ગાજવીજ, (સ્ત્રી) વીજળી સાથેની મેઘ
ગર્જના; lightning and thunders. ગાજવું, (અ. ક્રિ) ખરજવું, to thunder; to roar: (૨) મેટાઈનું પ્રદર્શન કરવું; to exhibit one's greatness: (3) નામના મેળવવી, લોકપ્રિય થવું; to have fame, to be popular.

Page #216

ગાઠવું
૨૧૧
ગામ
ગાઠવ, (અ. ક્રિ) છેતરાવું. ઠગાવું; to be cheated, to be swindled. ગાડર, (ન) ઘેટું, મેં ટું; a sincept ગાડરિયું, (વિ.) મેંઢની જેમ આંધળી રાતે અનુસરતું, following blindly like a sleep. ગાડવું, (સ. ક્રિ) ખાડામાં દાટવું; to.
bury in a pit. ગાડવો, (૫) ઘી તેલ ભરવાનું માટીનું 417; an earthen pot for keeping ghee-oil, etc. ગાડી, (સ્ત્રી.) કઈ પણ પ્રકારનું વાહન; a Vehicle or carriage: વાન, (.) વાહન હાંકનાર; a carriage drivet, a cartman, a coachman, a cabman. ગાડું, (ન.) એક પ્રકારનું વાહન; a cart. ગાઢ(–), (વિ.) ધારું, ઘટ્ટ; thick: (૨) ગીચ; dense: (૩) ધા જ, અત્યંત; very much, extreme:(૪) , ગહના;
deep, mysterious:(૫) નર; sound. ભાણ, (ન.) ગાવું તે; singing (૨) ગૌત;
a song. ગાત્ર, ન.) શરીર; the body: (૨) શરીરને
અવયવ; an organ of the body. ગાથા, (ર.) ઉપદેરાકથા; a moral or religious story: (૧) કાવ્યમય વાર્તા; a story in verse: (૩શ્લેક; a stanza or a hymn: (X) 245 પ્રાકૃત ભાષા; a Prakrit dialect. ગાદલુ, (ન.) સૂવા માટેની રૂ ભરેલી Puel; a cotton bed or mattress. ગાદી (સ્ત્રી.) બેસવા માટેનું નાનું ગાદલું; a cushion, a small mattress for sitting: (૨) મહાન વ્યક્તિનાં આસન કે પદ; the office or throne of a great person (૩) રાનનું તખ્ત; a royal throne: -તકિયો, (કું.) ગાદી અને તકિયે; cushion and mattress: સુખ અને આરામની સ્થિતિ: state of happiness and comfort.
ગાન, (ન.) ગાવું તે; a singing. (૨) ગીત, ગાયન; a song -નાન, (ન.) સંગીતને જલસો; a musical concert or performance. (૨) આનંદપ્રમોદ, Haiz'ord; revelry, merry-making. ગાપચી (ગાબચી), (સ્ત્રી.) યુક્તિપૂર્વક
છટકી જવું તે; a skilful escape or shirking: ગાપચું (ગાબચુ), (ન.) દળદાર ટુકડો, ડગળું; a heavy
and bulky piece. ગાફેલ (ગાફલ), (વિ.) અસાવધ, બેદરકાર;
inalert, negligent, careless: 'Ilલિયત, ગાફેલી, (સ્ત્રી.) અસાવધપરું;
inalertness, inadvertance. ગાબડુ, (ન.) કાણું, બાકું; a hole: (ર) ખાડો; a pit (3) ઝડપી પતન કે 21; a rapid fall or decreasing: (૪) ઓચિતું મેં નુકસાન, ખોટ: sudden big loss. ગાભ, (પુ.) ગાભણી, (વિ.) (સ્ત્રી) જુઓ
ગર્ભ ગણિી . શાભર, (વિ.) ભયથી ગભરાયેલું; be
wildered or perplexed by fright. ગાભલુ, (વિ.) નરમ, પિચું; soft: (૨) (ન.) રૂનો પાલ; a lump of carded. ગાભ, (પુ.) પિલાણ પૂરવાની વરતુ; a thing by which a hollow is filled upe (૨) ગર, ગરભ; pulp, marrow: (3) સોનારૂપાના ઘરેણાની અંદરનો તાંબાપિત્તળનો સળિ; a thin copper or brass bar within a gold or silver ornament: (3) lug'; a rag. ગામ, (ન.) માનવ વસવાટને નાનો એકમ; a village: (૨) વતન; a native place –ઠી, (વિ.) ગ્રામ્ય; rural. (૨) ગામડિયું; rough, rustic,uncivilised: (વિ.) ગ્રામ્ય; rustic, rural: (૨) અસભ્ય,
ચું; rough, uncivilised, unrefined, -નડિયો,(પુ.) ગામડાનો રહેવાસી; a villager -ડિચણ, (સ્ત્રી.) ગામડાની સ્ત્રી; a rustic

Page #217

ગામી
૨૧૨
ગાળે
womanઃ -હુ, (ન.) નાનું ગામ; a small village, a hamlet: -13, (ન, ચામાંતર કરવું તે; emigration from orie village to another: (૨) ગ્રામ3918W; a rural travel or journey. મામી, (પુ.) ગામ માલિક કે મુખી; an.
owner or a chief of a village. ગામી, (૫) માળી; a g enય. ગામતી, ૫) ગામને મુખી; the chief or headman of a village: (2) 17 21ser a village watchman ગામડું, (ન.) આખા ગામને જમાવું તે; a dinner-party for an entire villge: (૨) ગામ, ગામડું; a village, a haoilet. ગામોર, (વિ.) ગામડાતું; rural: ૨) ગામis; rough, rustic, uncivilised: (3) ૫) ગામનો પુરોહિત, a village priest ગામોટી, (પુ.) ગામને પુરેહિ; a village priest: ગામો, (ન) ગામનું
Rilg.146; a village priesthood. ગાય, (સ્ત્રી) એક દુધાળું ચોપગું પશુ; a cow. ગાયક, (કું.) ગ ; a Vocal musician,
it songster. ગાયત્રી, (સ્ત્રી.) એક વૈદિક છંદ અથવા મંત્ર:
a vedic mctre or hymn. ગાયન, (ન.) ગાવું તે; a singing; (૨). ગીત; a song -વાદન, (ન) સંગીત24417H; a musical performance. ગાયબ, (વિ.) અલોપ, ગેબ; disappeared,
vanished, mysteriusly lost. ગાયિકા, (સ્ત્રી) ગાનારી સ્ત્રી; a female
artist of vocal nusic, a songstress. ગાર, (સ્ત્રી) કાણમાટીનું મિશ્રણ; a mixture of dung, earth, etc.: (૨) એનું Alyt; covering Hoor with it. ગાર, (વે.) ( ડુંગર), ઘણું ઠંડું; very
cold, frozen. ગારત(–), (વિ.) પરાજિત, વશ, જેર; vanqasicu, subiud, defe: tod: (૨) મૃતપ્રાય; lmost lead.
ગારુડી, (પુ.) મદારી, જાદુગર; a juggler, a magician (૨) સાપને મંત્રથી વશ કરનાર; a snake-charmer. ગારે, (૫) કાદવ, mud (૨) ચણતરકામ માટેનું માટી, વ. નું મિશ્રણ; mixture of earth, etc. for building work. ગાલ.(પુ) માનવચહેરાની એક બાજનો ભાગ one of the cheeks:-પચોરિ–ળિયાં, (ન. બ. વ.) ગળાને સેજે; inflammation of the throat: –મ -સીરિયું, (ન.) ગાલ નીચે રાખવાનું નાનું ગોળ ઓશીકું; a small round pillow to be kept under a cheek. ગાલીચો, (૫) ઊનની જાજમ; a woollen
carpet or mattress. ગાલી, (સ્ત્રી.) નાનું (ભારવાહક) વાહન કે ગાડું; a small (transport) vehicle or carriage: (૨) ત્રીસ મણનું માપ; a measure of thirty m unds: ગાલ,
ન) મોટી ગાલ્લી, ગાડું; a cart. ગાવડી, (સ્ત્રી) ગાય; a cow. ગાવું, (સ. કિ.) સુરીલા અવાજે બોલવું કે વ્યક્ત કરવું; to sing. (૨) પ્રશંસા કરવી; to praise: (૩) એક જ વાત વારંવાર કહેવી;
to say a thing repeatedly. ગાળ,(સ્ત્રી.)અપશબ્દ,abusive language
-દેવી, –ભાંડવી, (સ. કિ.) to revile. ગાળવું, (સ. ક્રિ) કચરો કાઢી શુદ્ધ કરવું;
to clean by removing diri: ) પ્રવાહી, વ. નો કચરે દૂર કરવા; 10 filt : (૩) ઓગાળવું; to melt: (૪) પસાર કરવું, વિતાવવું; to pass (time). ગાળિયું, (ન.) ઢોરને બાંધવાનું ગાળાવાળું 2123; a noosed rope for binding cattle: (2) mwil: a funnel: (5) પ્રવાહીને ગાળતાં વધલે કચર; residual dirt of filtered liquids. ગાળી, (સ્ત્રી) સાંકડે પહાડી માર્ગ; narrow mountain pass! (2) W ;a Valley. ગાળ, (પુ.) સરની ગાંઠવાળાં દેરી કે દેરડું, ફસે a noose a lasso: (૨) વચગાળાને

Page #218

ગાંગડે
૨૧૩
ગાડું
244; an interval of time: (3) 212124; season for crops events, etc.: (૪) ધરનો વિભાગ, a division of a house: ૫) અંતર; distance: (૬) પ્રદેશ; a region, territory: (૭) દળવાની
ilgi ai; the mouth of a pair of grinding stones: (૮) વર્તુલાકાર વસ્તુને વ્યાસ; a diameter: (૯) શરીરનો બાંધે; physical frame: (૧૦) વટાવ; dis- count: (૧૧) ભાવફેર; premium or discount:(૧૨)પનો, પહોળાઈ; breadth (of a piece of cloth, etc.): (23) કાદવ, પેટમાં જામેલો મળ; mud, extreta collected in the stomach: (૧૪) એક પ્રકારનું સ્ત્રીઓનું વસ્ત્ર; a kind of garment for women. ગાંગડો, (૫) બાઝી ગયેલ નક્કર ટુકડો; a solid lump of thing or things: (૨). કપાસનું અફાટ એડવું; an unopened ctton pod: ગાંગડી, (સ્ત્રી.) નાને
1°13t; a small such lump. ગાંગરવું, (સ. કિ.) ભાંભરવું; to below. ગાંગલુ (ગાંગુ), (વિ.) નકામું; useless, good for:nothing: (૨) (ન) કચવાટ, a grumbling:(3) "117012; a hum: ming sound: (૪) આનાકાની; hesitation because of disinclination. ગાંજવું, (સ. કિ.) હરાવવું; to defeat.(૨) ફેસલાવવું, છેતરવું; to trick, to cheat. ગાંજો, (૫) એક પ્રકારને છોડ જેનાં ફૂલ
માદક અસર કરે છે; a kind of plant, hemp: (?)yai ket; hemp flowers. ગાંજો, () બાંધે, કદ; physical
frame or size. ગાંઠે, (સ્ત્રી.) ગ્રંથિ, દેરી, વ.નો બંધ; a knot of a string or a rope: (૨) ઝાડને ડાળી ફૂટે એ ભાગ; the knotty part of a tree (3) ગાંઠ કે ગઠ્ઠા જેવો કોઈ પણ ભાગ; a tuber, a bulb (૪) શરીરની અંદર રોગથી થતા ગઠ્ઠા જેવો ભાગ; a tumour
caused by a disease (૫) વમનસ્ય, Hai; enmity, revenge, grudge: (*) સં૫; accord, unity:–ડી,(સ્ત્રી) ગાંસડી; a bundle, a small bales (૨) સંપત્તિ, żied; wealth, property: -, (2.) સાધે; a joint (૨) સાંધો કરવાની વસ્તુ; a joining thing (૩) સીવવાના દોરા; sticking threads: –નું, (વિ.) પોતાનું; one's own ગાંઠી, (પુ) મોટી ગાંઠડી; a large bundle, a bale. ગાંઠવુ(સ. ક્રિ) પરેવીને ગૂંથવું; to knit by placing through or binding by a thread or string. (૨) દેરી, ૧. બાંધવાં; to bind together strings, etc.(૩) મેળવવું, પોતાની માલિકીનું કરવું; to gain, to make one's own : (૪) આજ્ઞાંક્તિ થવું; to obey. ગાંઠાળ, ગાંઠયુ, (વિ.)ગાંઠવાળું; knotty. ગાંઠિયો, (૫) સૂકી હળદરનો ટુકડે; a piece of dry turmeric: (?) વાની; an article of food (૩) કોઈપણ ગટ્ટાવાળા પદાર્થ; any knotty substance: () (વિ) ગાંઠ સાથે સંબંધિત (રેગ); bubonic (disease). ગાંઠે, (અ.) કબજામાં હાથવગું; in poss
ession, at hand. ગાંઠો, (૫) મટી ગાંઠ; a big knot: (૨) ગાંઠ કે ગઠ્ઠાવાળો ભાગ; a knotty part. ગાંડ, (સ્ત્રી) ગુદા; the anus: (૨) બેસણી, armani Fl"l; the seat or bottom part of anything. ગાંડછા, (સ્ત્રી) ગાંડપણ, (ન) ગાંડાઈ, (સ્ત્રી) દીવાનાપણું; madness, lunacy. ગાંડિયું, (વિ.) દીવાનું, ગાંડું; lunatic,
mad:(૨)અલહીન; stupid, senseless. ગાંડ, (વિ) દીવાનું; mad, lunatic. (૨)
અક્કલહીન, મૂર્ખ, stupid, foolish (૩) (ન) ગાંડું કે અક્કલહીન કામ; a mad, rash or foolish act: -તુર, (વિ.) સંપૂર્ણ રીતે ગાંડું કે ભૂખં; completely mad, lunatic or foolish.

Page #219

ગાંદરું
૨૧૪
ગીવણ
ગાંદરુ, ૧) ગાંદરે, (પુ) જુઓ ગોંદરુ. ગાંધવ, (વિ) ગંધને લગતું; pertaining to the celestial musicians: (?) (પુ) જુઓ ગંધર્વ. ગાંધાર (ગધાર), (૫) સંગીતના સાત
સ્વરમાંનો ત્રીજો ૨: the third of the seven notes of the science of music: (૧)(કું.) એક પ્રાચીન દેશનું નામ, આધુનિક કંદહાર; name of an ancient country, modern Kandahar. ગાંધિયા,(વિ.) કરિયાણું, વ; grocery,
provisions, etc. (૨) જુઓ ગાંધીવ૮. ગાંધી, (૫) કરિયાણું, વ.ને વેપારી; a grocer: -વહુ, (ન.) ગાંધીને ધંધે; a grocer's business. ગાંભીય, (ન) ગંભીરતા; sobriety,
serenity, solemnity. ગાંય, (પુ) વાદ; a barber. ગાંસડી, (સ્ત્રી) પિોટલી; a bundle:
ગાંસડો, (પુ.) મોટી ગાંસડી; a bale. ગિડ, (વિ.) ભારે, (વધારે ખાવાથી) સુરત;
heavy, dull (because of overeating): (૨) (ન.) શિયાળ; a fox. ગિનતી, (સ્ત્રી) ગણતરી; reckoning
(૨) હાજરી લેવી તે; a roll-call. ગિરદી, (સ્ત્રી.) ભીડ, ગરદી; an over
crowding. ગિરધર, ગિરધારી, (૫) શ્રીકૃષ્ણ ભગવાન;
Lord Krishna. ગિરફતાર, (વિ) પકડાયેલું; arrested: (૨) મગ્ન,તલ્લીન; engrossed or absorbed in:ગિરફતારી,(સ્ત્રી)ધરપકડ; an arrest. ગિરમીટ, (ન.) શારડી; a boring tool. ગિરા, (સ્ત્રી) વાણી; speech. (૨) ભાષા; language. ગિરિ, (પુ.) પર્વત; a mountain: -કંદર, -કદરા, (સ્ત્રી) પહાડી ગુફા; a mountain
cave, a cavern -જ, ગિરજ, (સ્ત્રી) દેવી પાર્વતી; the goddess Parvati. મિલેટ,(૫) ઢેળ (ધાતુ, વ.ને); a polish,
a plating (of metal, etc). ગિલ્લી,(સ્ત્રી) એક રમતમાં વપરાતે લાકડાને
ટુકડે, મેઈ, a small piece of wood used in a game: (૨) ગુમડાને સજે; a swelling of a boil: –દડો, (પુ.) મેદાની રમત; an outdoor game ગીગલાવું, (અ. ક્રિ) ગભરાવું, અકળાવું;
to be puzzled, or bewildered. ગીગી, (સ્ત્રી.) બાળકી, નાની કરી; a female child: ગીગો, (પુ)નાનો કરે;
a male child. ગીચ, (વિ.) ઠાંસીને ભરેલું કે રહેલું; in a close state. (૨) ભીડવાળું; overcrowded: ગીચોગીચ, (વિ.) ખૂબ ગીચ; highly over-crowded: (૨) (અ.) ખૂબ siziliala; very closely. ગીત, (ન) ગાયન; a song, ગીતા, (સ્ત્રી.) હિંદુ ધર્મનું મહાભારતના ભાગરૂપ, ધર્મપુસ્તક; a religious poetic work of Hindusim which is a part of the great epic the Mahabharat. ગીધ, (ન) મુડદાલ માંસ ખાનારું એક મોટું
ueil; a vulture. ગીની ગિની), (સ્ત્રી.) એક બ્રિટિશ સેનાનો
(2xl; a British gold coin. ગીરણી, (સ્ત્રી) કારખાનું; a factory. (૨) વણાટકામનું કારખાનું; a textile mill. ગીરવવું, (સ. ક્રિ.) ગીર મૂછ્યું; to pawn. ગરવી, (વિ) ગીરો મૂકેલું; pawned:
(૨)(અ.) ગીરો કરારથી; on mortgage. ગીરે, (વિ) (અ) ગીરવી; pawned,
mortgaged: (૨) (૫) ગીરવવું તે ગીરવી સાટું; a mortgage –ખત, (ન)
એ લેખિત કરાર; a mortgage deed. ગીર્વાણુ, પુ) દેવ; a god:–ભાષા, (સ્ત્રી) સંસ્કૃત ભાષા: the Sanskrit language.

Page #220

ગુરુ
ગુદા
ગુચ્છ,(૫)ગેટેy a bunch, a bouquet:
ગુઅો ,(કું.) વાળની લટ; a curlof hair. ગુજરવુ, (અ. કિ.) જવું, પસાર થવું, વહી
જવું; to go, to pass by: (૨) માથે આવી પડવું; to befall: (૩) વિવું; to come, to pass= (૪) મૃત્યુ પામવું; to dies (૫) (સ. ક્રિ.) જતું કે દરગુજર કરવું; to
let go, to tolerate, to pardon. ગુજરાત ગુજરાત), (૫) (સ્ત્રી) (ન) એ નામનો ભારતને પ્રાંત; a province of India so named: ગુજરાતી, (વિ.) ગુજરાતને લગતું; pertaining to that province: (૨) (સ્ત્રી) ગુજરાતી ભાષા; the Gujaratilanguage: (૩)(પુ.)ગુજરાતને poginil; an inhabitant of that province. ગુજરાન, (ન) નિર્વાહ; livelihood,
maintenance. ગુજરી, (સ્ત્રી) શહેરના ચોક્કસ લતામાં ભરાતાં બજાર કે મેળ; a market or fair held in a certain locality of a town: (૨)એક પ્રકારનું હાથનું ઘરેણું; an armlet. ગુજારવું, (સ. કિ.) સમય ગાળ, નિર્ગમન કરવું; to pass time. (૨) દાદ માગવા રજૂ કરવું; to present or produce for demanding justice: (૩) માથે નાખવું, સહન કરાવવું; to cause to befall, to cause to suffer. ગુજારે, (૫) નિર્વાહ; maintenance. ગુટકે, (૫) ધણુ નાના કદની જાડી ચોપડી; a very small thick booklet.
) ઔષધની ગોળી; a pill or tablet of medicine. ગુડ, (૫) ગળ; jaggery. ગુણ, (પુ.) ધર્મ, જાતિસ્વસાવ; property, quality:(૨)મૂળ કે વિશિષ્ટ લક્ષણ; original characteristic or quality:(૩)સગુણ; a virtue, a meri (૪) ફાયદો, લાભ; advantage, benefit: (4) 2412; effect: (૬) ઉપકાર; an obligation (૭) પ્રકૃતિના
ત્રણ ધર્મો, સત્વ, રજ અને તમને કઈ WH'; one of the three natural qualities: (+) yel; a bow-string: (૯) દેરી, દોરડું; a string, a rope: (૧૦) કલા કે સાહિત્ય કૃતિનું લક્ષણ; quality of a work of art or literature: (11) કસે, વ. માં અપાતે દેકડે; a marke -ક,(૬) ગુણનાર સંખ્યા; a multipliers -કારક, -કારી, (વિ.) ફાયદાકારક; advantageous, beneficial. ગુણકા,(સ્ત્રી.) ગણિકા, વેશ્યા; a prostitute. ગુણગાન, (ન) વખાણ કરવાં તે; the act
of praising: 12) zgla, an eulogy. ગુણજ્ઞ, (વિ.) કદરદાન; appreciative. ગુણદોષ, (૫) સારાસાર, ગુણ અને દેષ; merits and demerits, good and bad qualities. ગુણધર્મ, (પુ.) સ્વાભાવિક કે મૂળ લક્ષણ
original property or quality. ગુણવાચક, (વિ.) ગુણસૂચક (વિશેષણ);
qualitative (adjective). ગુણ, (સ. કિ.) બે કે વધારે સંખ્યાનો
ગુણાકાર કર; to multiply. ગુણકાર,(પુ) ગુણવું તે;multiplication (૨) ગુણવાથી સંપન્ન થતી રકમ; the product, the result of multiplication. ગુણાંક, (પુ.) ગુણાકાર કરવાથી સંપન્ન થતી રકમ; the product of multiplication, ગુણિયલ; (વિ.) સદ્ગુણી; virtuous. ગુણી,(વિ) સગુણી; virtuous meritorious: (૨) સારાં લક્ષણવાળું; having good qualities:(૩) (પુ.) ગુણવાન પુરુષ; a virtuous man: –જન, (૫) (ન.) ચતુર, કદરદાન માણસ; a clever and appreciative person: (૨) સજ્જન;
a gentle, noble or virtuous man. ગુણોત્તર, (૫) (ન.) બે સંખ્યા વચ્ચેનું
42119; a ratio. ગુદા, (સ્ત્રી) શરીરનું મળદ્વાર; the anus

Page #221

ગુનેગાર
ગુનેગાર, (વિ.) અપરાધી, ગુના કરનારું; apt to offend, criminal: ગુનેગારી, (સ્ત્રી.) ગુનેગારપણું, દેષ, ગુને; guilt, guiltiness, a crime, criminality. ગુને, (પુ.)અપરાધ; a crime, an offence, guilt: (૨) વાંક, દેષ; a fault. ગુપચુપ, (અ.) ચુપચાપ; secretly and quietly, stealthily. ગુપ્ત, (વિ.)સંતાડેલું, છુપાવેલું; concealed, hidden: (૨) પુ; secrei: -ચર, (પુ.) જાસૂસ; a spy. ગુપ્તી, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું લાકડીમાં પુ રખાતુ અણીદાર હથિયાર; a pointed weapon concealed in a stick.
ગુફા, (સ્રી.) પહાડની બખોલ, ઊડું કાતર;
a cave, a cavern, a den.
ગુફ્તગા, ગુપ્તેગા, (સ્ત્રી.) વાતચીત; conversation: (૨) વાટાધાટ, મસલત discussion, negotiations. ગુમ, (વિ.) ખોવાયેલું કે અશ્ય થયેલું; lost or disappeared
ગુમાન, (ન.)મિથ્યાભિમાન; vanity, ગુમાની, (વિ.) મિથ્યાભિમાની; vain. ગુમાવવુ, (સ. ક્રિ) ખાવું; to lose: (૨) ઉડાઉપણું વ્યય કરવેt; to waste extravagantly, to squander. ગુમાસ્તે, (પુ.) કારકુન; a clerk:ગુમાસ્તી, ગુમાસ્તાગીરી,(સ્ત્રી.) કારકુની; clerkship. અખો, (પુ.) નેપાળનેા વતની; an inhabitant of Nepal. ગુરદે, (પુ.) મૂત્રપિંડ; one of the kidneys.
ગુરુ, (વિ.) મેટું; big, large: (૨) ભારે; heavy: (૩) વિસ્તૃત, દીધ (સ્વર વ.); extensive, long (vowel, etc.): (૪) શિક્ષક; a teacher, a preceptor: (૫) પુાહિત; a priest: (૬) એ નામના ગ્રહ; the planet Jupiter: (૭) ગુરુવાર; Thursday -ફુલ(ળ),(ન.)ગુરુને આશ્રમ જ્યાં શિક્ષણ અપાય છે; a preceptor's residence where students stay and
સ
ગુલમાંગ
learn: (૨) એવી પદ્ધતિની નિશાળ કે કૅલેજ; a residential school or college:
કાણ, (પુ.) કાટખૂણાથી માટે ખૂણા (ભૂમિતિ); an obtuse angle (geometry): –ા ણુ, (ન.) દરેક વસ્તુનુ પૃથ્વીના કેન્દ્ર તરફ ખે ંચાવું તે; gravitation. ગુજ્જર, (વિ.) ગુજરાતને લગતું; pertaining to Gujarat: (૨) (પુ.) એ નામની જ્ઞાતિ; a caste so named: (૩) ગુજરાત; Gujarat, a province of India: (૪) ગુજરાતનેા વતની; an inhabitant of Gujarat: ગુરી, (સ્રી.) ગુજરાતણ; a female inhabitant of Gujarat: (૨) રબારણ; a shepherdess: (૩) એક પ્રકારને રાગ; a mode of music: (૪) એ રામનુ ગીત; a song in that mode: (૫) ગુજરાતી ભાષા; the Gujarati langdage:(૭) ગુજરાત રૂપી દેવી; Gujarat conceived as a goddess. ગુલ, (ન.) ફૂલ; a flower: (૨) ગુલાબનુ ફૂલ; a rose flower: (૩) બત્તીના મેગરા; hard part on the wick of a lamp: -કંદ,(પુ.)ગુલાબનાં ફૂલ અને સાકરને મુરબ્બે; jelly of rose-buds and sugar : છડી, (સ્રી.) એક ફૂલઝાડ; a kind of flower plant: (૨) એનું ફૂલ; its flower: (૩) ગુલાબને ગેટે; a bouquet of roses: (૪) એક પ્રકારનું ઘરેણું; a kind of ornament:-જાર,-ઝાર, (પુ.) ગુલાખની વાડી; a rose garden: (૨) ફૂલવાડી; a flower garden: (૩) (વિ.) સુંદર, આકષ ક; beautiful, attractive. ગુલતાન, (વિ.) મગ્ન, તલ્લીન; absorbed in, engrossed in: (૨) આનંદી; gay, ગુલદાન, (ન.) ફૂલદાની; a flower-pot. ગુલદાવદી(–રી),(સ્ત્રી ) એક ફૂલઝાડ; flowerplant: (૨) એનું ફૂલ; its flower. ગુલનાર, (પુ.) દાડમ; a pomegranate. ગુલમાંગ, (ન.) ધાંધાટ, શારખકારી; loud noisess, rowdism, commotion (3)

Page #222

ગુલમેાર
આનંદપ્રમ†; merry-making: (૩) ઠઠ્ઠામશ્કરી; jesting: (૪) ગપાર્ટે; a rumour. ગુલમેર, (સી.) એક ફૂલઝાડ; a kind of flower_tree: (૨) એનું ફૂલ; its flower. ગુલશન,(ન.) ફૂલવાડી; a flower-garden: (૨) વાડી, બાગ; a garden. ગુલામ, (ન.) એક ફૂલઝાડ; the rose plant: (૨) એનું ફૂલ; a rose-flower: -ાંબુ, (ન.) એક પ્રકારની મીઠાઈ; a kind of sweet-meat: ગુલામી, (વિ.) ગુલાબના રંગનું; rose coloured, pink: (૨) આનંદૃપ્રદ, મીઠું; pleasant, rosy, sweet: (૩) (સ્રી.) ગુલાબી રંગ; rosy colour, pink. ગુલામ, (પુ.) જીવનભર વેચાયેલા નાકર; a slave: (૨) પરતંત્ર માણસ; a bondman: ડી, (સ્રી.) એવી નેકડી; a female slave: ગુલામી,~ગીરી, (સ્રી.)ગુલામપણું; slavery: (૨) પરાધીનતા; servility. ગુલાલ,(પુ.) (ન.) એક પ્રકારના લાલ સુગંધીદાર પદાના ભૂકt; powder of a kind of reddish fragrant substance ગુલાંટ, (સ્ર.) ગાટીમડું; a summersault: (ર) સમૂળા પક્ષ કે સિદ્ધાંતાને પલટા; a basic change of party or principles ગુલિસ્તાન, (ન.) ફૂલવાડી; a flowergarden: (૨) બાગ, વાડી; a garden. ગુમ, (ન.) ગાંઠ; a knot: (૨) ગાંઠને
ગ; a disease marked with tumouri: (૩) ઞાડી, ઝુંડ; a dense thicket. ગુવાર (ગવાર), એક ખાદ્ય વનસ્પતિ; a kind of eatable plant: (૨) એની શીંગ અથવા એનુ બીજ; its legume or bean. ગુપસુપ, (સ્રી.)છાની વાતચીત; whispered conversation: (૨) (અ.) ગુપચુપ; secretly, stealthily. ગુસ્સો, (પુ.) *; anger. ગુહા, (સ્રી.) ગુł; a cave, a den. ગુહ્ય, (વિ.) શ્યુ, ખાનગી; hidden, secret: (૨) (ન.) રહસ્ય; mystery:(૩) શ્લી વાત;
a secret.
શહ
ગૂઢ
ગુંજવુ* (અ. ક્રિ.) ગુંજારવ કરવા; to hum, to buzz: ગુજ, ગુંજન, (ન.) ગુજાર, ગુજારવ, (પુ.) ગુંજવાથી થતા અવાજ; a humming sound: (૨) આનંદપ્રદ અવાજ; a pleasant sound. ગુંજાશ, (સ્રી.) તાકાત, ગજું; capability, ability: (૨) સમાવવાની શક્તિ; containing power, capacity. ગુ૩, (પુ'.) ૧૨૧ ચેારસવારનું જમીનનુ એક માપ; a measure of land, 121 sq.yds. ગુડો, (વિ.) દાદાગીરી કરનારું; bullying: (૨) (પુ.) એવા માણસ; a bully: ગુંડાગીરી,(સ્ત્રી.)દાદાગીરી; an actof bulling ગુંદર.(ગુંદ), (પુ.) અમુક ઝાડમાંથી નીકળતા ચીકણા રસ; gum: -પાક, (પુ.) એક મીઠાઈ; a kind of sweet-meat: (૨) સખત માર; thrashing, severe beating. ગુંદરિયું, (ન.) પ્રવાહી ગુંદર રાખવાનું પાત્ર; a pot for liquid gum: (૨) લફરા જેવુ ચીકણૢ માણસ; a sticky person: (૩) (વિ) લફરા જેવુ', ચીકણુ; sticky. ગુતિ, (વિ.) ગૂંથેલુ'; knitted. ગમજ, (પુ.) ધૂમટ; a dome.
(ન.) મળ, વિષ્ટા; excrement: (૨) છાણ; dung.
ગૂગળ, (પુ.) ઓષધ તથા ધૂપ તરીકે વપરાતા એક પ્રકારના ગુંદર; a kind of gum
used as a medicine and incense.
ગુજરાત, જુઓ ગુજરાત. રડવુ, (સ. ક્ર.) કાપવું; to cutઃ (૨) ખોદવું; to dig: (૩) ખૂખ મારવું; to beat severely, to thrash. ગૂડી, (સ્ક્રી.) ધા; a flag: (૨) માણેકથંભ; a pillar or pole with a flag: પડવા, (પુ.) શાલિવાહન શકના નવા વર્ષના દિવસ, ચૈત્ર સુદ ૧; the new-year day of the Shalivahan era, the first day of the bright half of Chaitra.
ગૂડા, (પુ'.) પગના નળે; the sheen-bone. ગઢ, (વિ.) છાનું, ગુપ્ત; hidden, secret: (૨) ગહન; incomprehensible, difi

Page #223

૨૧૮
ગેડી
ગુણ
cult to grasp or to understand: (૩) રહસ્યમય; mysterious, secret. ગૂણ, (સ્ત્રી) કોથળો, થેલે; a bag, a sack: -પાટ, (ન.) શણ, વ નું કાપડ, તાપ; Bunny or sack cloth: ગુણિયું, (ન.) ગુણપાટને થેલો; a gunny bag or sack. ગૂમડુ (ગૂમડ),(૧) ચામડી પરનો ફેલ્યો;a
skin-boil, an abscess. ગૂજર, જુઓ ગુજ૨. ગૂગણું, (વિ.)નામાંથી બોલતું; speaking
with nasal sounds. ગૂંગળાવું, (અ. ક્રિ.) શ્વાસ રૂંધાવે; to be suffocated or choked: ગુગળાવવું, (સ. કિ.) શ્વાસ રૂંધ, હવાના અભાવથી 7399; to suffocate, to choke: ગૂગળામણ, (સ્ત્રી) શ્વાસને અવરોધ, હવાતા અભાવથી થતી અકળામણ, suffecation, choking. ગૂગુ, (વિ) ગંગણું; speaking with
nasal sounds: (2) 73; dumb: (3) () નાકના લીટને પપડા; a crust of nasal phlegm ગૂગ, (પુ.) , જુઓ નં. ૩, એક પ્રકારનું જીવડું; a kind of insect. ગૂચ, (સ્ત્રી) દોરા, વ.નું આડુંઅવળું ગૂંથાઈ org' a; an entanglement or twisting of threads (2) ziély Al; a maze, intricacy, a labyrinth: (3) કપરાં કામ કે પરિસ્થિતિ; difficult or intricate work or circumstances: –વણ, (સ્ત્રી) ગૂંચ વણિ૩, (વિ) આંટીઘૂંટીવાળું, કપરું, મુક્લ; intricate, difficult –વવું, (સ. કિ.) મુશ્કેલીમાં મૂકવું, મૂંઝવવું; to put to difficulty, to puzzle, to confound:–વાડિયું, (વિ) ગૂંચવણિયું; વાવું, (અ. ક્રિ.) દેરા, વ. ની આંટીઘૂટી પડવી; to be entangled (threads, etc.) (૨) મુંઝાવું, ગભરાવું; to be puzzled or confounded: (૩) સપડાવું; to be entrapped: -ળી (ટૂછળી), (સ્ત્રી) દેરા, વ. નાં આંટી
} all21; a skein or coil of threads, etc - (ગૂછવું), (ન) જુઓ ગૂંચળી.
ચાવ, (અ.કિ.) જુઓ ગૂંચવાયું. ગાથવ (મ , ટેરા વડે જાળીદાર આકતિ કરવી; to knit થયું, (સ્ત્રી) થણી, (સ્ત્રી) ગૂંથવાનાં કામ કે ક્લા; knitting
work, the art of knitting. રૂદવું, (સ. કિ.) મસળવું; to knead: (૨) ખૂંદવું, પગથી કચરવું; to trample, to crush:(3)HIRI; to beat,to thrash ચૂદી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું ઝાડ; a kind of tree:-પાક,(પુ.) એક પ્રકારની મીઠાઈ a kind of sweet-meat: (૨) (લી.) સખત માર; sever beating, thrashing: ચૂંદુ, (ન.) ગંદીનું ફળ; its fruit. ગૃહ, (૧) ઘર; a house, an abode: (૨) કુટુંબ, a family: (૩) છાત્રાલય; a. students' hostel: -પતિ, (પુ.) ગૃહસ્થ; a house-holder: (૨) છાત્રાલયનો વ્યવસ્થાપક અધિકારી; a superintendent of a students' hostel 91, (.) સંસારી જીવન જીવતા માણસ; a householder: (૨) કુટુંબને વડે; the head of a family: (3) Hord; a gentle or noble manઃ -સ્થાશ્રમ, (પુ.) ગૃહસ્થ તરીકેનું જીવન; the life as a house-holder: (૧) ગૃહસ્થની કરજે, 4.;the duties, etc.of a house-holder: -સ્થી,(વિ.)ગૃહસ્થને લગતું; pertaining to a house-holder: (૨) (સ્ત્રી.) સંસારી જીવન; worldly life: ગૃહિણી, (સ્ત્રી.) ગૃહસ્થની પત્ની; a housewife:(૨)ધરધણીચાણી; the mistress of the house: ગેડ, (સ્ત્રી.) ગડી, ગડ (કાપડ, વ.ની); a fold, a crease, (of cloth, etc.): (?) સુમેળ, અનુકૂળતા; concord, harmony. ગેડી, (સ્ત્રી), હકી' જેવી એક રમતમાં વપરાતી લાકડી; a stick used in a game similar to 'Hockey': €81, (4.)

Page #224

ગેબ
૨૯
હાકી' જેવી એક રમત; a game similar to 'Hockey'. ગેબ, (વિ.) અદશ્ય; invisible, vanished: (૨) વિચિત્ર રીતે અસ્થ થયેલું; disappeared or vanished strang (વિ.) ગૂઢ; mysterious (૨) અશ્ય; invisible, vanished: (3)94, hidden. ગેય, (વિ.) ગવાય એવું, સંગીતમય, કાવ્યમય; musical, poetic. ગેર, (૫) ખરી પડેલો ભૂકો, વ.; fallen dust or wood-powder, etc. ગેરઇનસાફ, ગરઇન્સાફ, (૫) અન્યાય;
injustice. ગેરકાયદે, (વિ) (અ.) કાયદા વિરુદ્ધ illegal, ગેરકાયદેસર, (અ) ગેરકાયદે, illegally. ગેરરસ્તે, (અ.) બેટી રીતે; wrongly,
injustly: (?) 512544€; illegally. ગેરલાભ,)બેટ, નુકસાન;loss, harm:
(૨) ખેટે લાભ; unjust gain ગેરવલે, (અ) ખોટી જગ્યાએ; at a
wrong or improper place. ગેરવવું, (સ. ક્રિ.) પાડવું; to fell, to
cause to drop down. ગેરવહીવટ, (૫) અવ્યવસ્થા ગોટાળે, 24 912; mismanagement, confusion, maladministration, disorder. ગેરસમજ ગેરસમજૂતી), (સ્ત્રી) બેટી
24H7; m sunderstanding. ગેરહાજર, (વિ.) ઉપસ્થિત નહિ એવું; absent ગેરહાજરી, (સ્ત્રી.) અનુપસ્થિતિ, absence. ગેર, પુ.) (ન.) એક પ્રકારની લાલ માટી; a kind of red clay: (૨) એક પ્રકારને ઘઉંના પાકને થતો રોગ; a disease damaging wheat crop: (3) (4.) લાલ માટી જેવો રંગ; such red colour. ગેલ, (ન) લાડભર્યા રમત, ખેલ કે ચેનચાળા;
a caressing, a frisking. ગેહ, (ન.) ધર; a house: ગહિની, (સ્ત્રી) ગૃહિણી; a housewife.
ગેડો, (કું) એક પ્રકારનું જંગલી જાનવર; a rhinoceros: ડી, (સ્ત્રી) ગેંડાની HIEt; a female rhinoceros. ગુંદ, (સ્ત્રી.) ફૂલ, રેશમ વ.ની દડી; a small
ball of flowers, silk, etc. ગો, (સ્ત્રી) ગાય; a cow. (૨) ઈદ્રિય; an
organ of sense: (3) a19l; speech: () પૃથ્વી; the earth: (૫) આકાશ; sky. ગોકળગાય, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું ચોમાસામાં
થતું જીવડું; a snail. ગોકીરે, (૫) ઘાટ, શેરબકેર; an
uproar, rowdism, a commotion. ગોકુલ, (ન.) ગાયનું ધણ; a herd of cows: (૨) મથુરા પાસેનું નાનું ગામ જ્યાં શ્રીકૃષ્ણ જન્મ્યા હતા; a small village near Mathura where Lord Krishna was born ગોખ, (પુ.) ઝરૂ; a balcony: (૧)
1421; a recess in a wall. ગોખણ, (ન) ગોખણપટ્ટી, (સ્ત્રી) ગોખવું
a; cramming, memorizing. ગોખરુ, (૫) (ન) ઔષધ તરીકે વપરાતી
એક વનસ્પતિ; a herbal plant: (૨) એનું કાંટાળું બીજ; its thorny seed. ગોખલો, (૫) દીવાલની અંદરનું ચણેલું પિલાણ; a recess in a wall: ગોખલી,
(zall.) such a small recess. ગોખવું, (સ. ક્રિ.) વારંવાર બેલીને કંઠસ્થ કરવું, સમજ્યા વિના યાદ રાખવું; to cram, to memorize. ગોગ, (વિ) સર્વ કે કસ વિનાનું; stuffless:
(૨) આવડત વિનાનું; unskilled, raw. ગોચાસ, (૫) જમ્યા પહેલાં ગાય માટે
અલગ રાખવામાં આવતા ભેજનને ભાગ; a portion of food for cows kept aside before dinner. ગોચર, (વિ.) ઇદ્રિયગમ્ય; perceptible by senses: (?) (...) 2218; a pasture: ગોચરી, (સ્ત્રી) ભિક્ષા દ્વારા મેળવેલું અન; food got by begging.

Page #225

ગેજું
૨૨૦
ગેવું
ગોજુ, (વિ.) ગંદું: dirty. (૨) દુષ્ટ,
wicked, evil. ગેઝા, (વિ.) પાપી; sinful: (૨) ખૂન કે
આકસ્મિક મૃત્યુ થવાથી કુખ્યાત (સ્થળ); ill-famed (place) because of murders, assassination or accidental deaths: (૩) ભયંકર; horrible, terrible: ગોઝારે, (પુ.) ગોહત્યા કરનાર; a cow-killer: (૨) હત્યારે; a killer. ગાટ, (૫) ઘૂંટડો: a gulp or laught (૨) ધુમાડાને ગેટો; a cloud or ring of smoker (૩) કપડાને મૂકેલી ઓટેલી ($dia; a knitted lace of garment: (૪) એક પ્રકારનું હાથનું ઘરેણું; an armlet. એટલે, (૫) ફળની અંદરનું પથ્થર જેવું બીજ; a fruit-stone: (૨) કઠણ સ્નાયુ; a hard muscle: ગોટલી, (સ્ત્રી.) નાને ગોટલ; a small fruit-stone: (૨) $1421; evasion of work, shirking. ટાળો, (૫) અવ્યવસ્થા; disorder: (૨) છબરડો; a fasco: (૩) ઘાલમેલ, તફડંચી; misappropriation, embezzlement. ગેટી, (સ્ત્રી) ગળી ગુટિકા; a round piece, a pill: (૨) નાની ગેળ ગાંઠ; a small round knot or tuber. ગેટીમડું, ટીલુ, (ન) ગુલાંટ; a
summersault. ગેટલો –ડો), (૫) રૂ પીંજવાને છેક;
a club-like tool for carding cotton: (૨) નક્કર ગોળ; a solid ball: (૩) સાળ પરનું વણેલું કાપડ; piece of woven cloth on a loom. ગોટો, (૫) પિંડે,ગેળ; a solid round lump or ball: (૨) કલગી, તો a bouquets (3) ધુમાડ, વ. ને ગોળ; a cloud of smoke, etc. (૪) અમુક ફળની અંદરનો કાચલી જેવો ગોળ ભાગ; round kernal of certain fruits: (૫) ગોટાળે; disorder: (૬) છબરડે, મેટી ભૂલ; a fiasco, a blunder.
ગેટ, (સ્ત્રી) છાની, હાર્દિક વાતચીત; secret, hearty conversation: (૨) ઉજાણી, ભોજન સમારંભ; a feast, a dinnerparty: (3) 881485); a jesting or joking (૪) મૈત્રી, સબત; friendship, company; (૫) હોળીના તહેવારોમાં બાળકોને અપાતી ભેટ; a gift given to children during the Holi festival. -૭, (સ્ત્રી.) સ્ત્રીમિત્ર; a female friend. ગઠણ, (પુ) ઢીંચણ. ચૂંટણ; one of
the knees. ગોઠવણ –ણી), (સ્ત્રી) વ્યવસ્થિત રચના f049241; an orderly arrangem:nt: (૨) બંદોબસ્ત, સગવડ; management: ગોઠવવું, (સ. કિ.) વ્યવસ્થિત રીતે રાખવું, મૂકવું, વ; to keep or arrange properly (૨)નિમણુક કરવી કે કરાવવી; to appoint or get appointed. ગેઠવું, (અ. ક્રિ.) ગમવું, અનુકૂળ આવવું;
to like, to suit. ગેઠિયણું, (સ્ત્રી) સ્ત્રીમિત્ર, સખી; a
female friend. એડવું, (સ. કિ.) ખેડવું; to dig. ગત, (સ્ત્રી) ખળ, શોધ, તપાસ; a search. ગેસવું,(સ.ક્રિ)ખેાળવું, શોધવું; to search
તુ, (ન) ઢોરનું બાફેલું ખાણ; boiled cattle-feed(૨) ટાઢું, બેસ્વાદ અન્નનું મિશ્રણ; a mixture of cold taste
less food. ગેત્ર (ગેર), (ન.) વંશ, કુલ; a family line, a tribe:-જ, (વિ.) એક જ વંશનું; of the same family or tribe: (?) (૫) (સ્ત્રી) કુળદેવતા; a tribal or family diety: ગાત્રીય, (વિ) એક જ;
91193; of the same family or tribe. ગથ, (સ્ત્રી) પતંગની ગુલાંટ; a topsyturvy motion of a paper-kite: (*) 441914; a blunder, an error. ગેયુ, (ન) ગુલાંટ; a summersault: (૨) શરીરની શીર્ષાસન જેવી સ્થિતિ; the headdown position of the body: (3)

Page #226

માદ
(ન. ખ. વ.) (ગાયાં) નકામાં ફાંફાં; vain efforts: (૪) ભૂલથાપ; a blunder,
an error.
ગાદ, (સ્રી.) ખેાળા; the lap: (૨) હૃદયની ખાજુ; the side of the heart, the bosom.
ગાડિયુ, (વિ.) ગાડા જેવું નડુ કે ખરબચğ; thick and rough like a quilt or a mattress: (૨) માત્ર ફાટેલી ગાદડી રાખતું (સાધુ, વ.); possessing only a torn quilt (monk, etc): (૩) (ન.) એક પ્રકારના શીતળાને રાગ; a kind of small-pox. ગાદડી, (સ્રી.) નાનું ગેાદ ુ; a small quilt or mattress: ગોદડુ, (ન.) ૩, વ. ભરેલું એઢણુ કે પાથરણું; a quilt or mattress stuffed with cotton, etc.
ગાદલુ', (સ. ક્રિ.) ખાદવું; to dig: (૨) પુજવવું; to tease, to annoy: (૩) દૃખલ કરવી; to interfere: ગાદવણી, (સ્ત્રી.) પજવણી; a teasing, annoyance: (૨) દખલ; an interference. ગાદામ, (સ્રી.) (ન.) વખાર, ભંડાર; a godown, a ware-house. ગાદાવવુ', (સ.ક્રિ.) ગાઢો મારવેા; to thrust or pierce: (૨) ગેાદેશ મારીને સતેજ કરવું; to spur to action or to encourage.
ગાદી, સ્રી.) બ ંદરના ડો; a dockyard: (૨) વખાર; a godown, a ware-house.
ગાદો, (પુ.) આર ધાંચવી તે; an urging by a pointed thrust: (૨) ધક્કો; a push or thrust: (૩) (લૌ.) નુકસાન, ખે; loss, harm: (૪) ધેાએ; a hollow or pit on a surface. ગાધણ, (ન.) ગાયનું ટાળુ; a herd of cows.
ગાધન, (ન.) ગાયરૂપી ધન; cows as wealth: (૨) ગેષણ; a herd of cows.
રા
ગાળા
ગેાધલિય' (ગાયુ), (ન.) ગાયના વાછરડા;
a male calf of a cow, a young; bull.
ગેાધમ (ગામ), (3. ખ, વ.) ધઉં;
wheat.
ગેાધૂલિક, (ગોધૂળિક), (ત્રિ.) ગારજ; સંધ્યાકાળનું (લગ્ન); done at sun set or dusk (mariage): લગ્ન, (ન.) જુએ ગારજ લગ્ન.
ગાયા, (પુ.) ખસી નહિ કરેલા બળદ,
આખલે; an uncastrated bull. ગાપ, (પુ.) ગેાવાળિયા; a cowherd. ગાપન, (ન.) ગેાપના, (સ્રી.) સંરક્ષણ; defence, protection: (૨) ગુપ્ત રાખવુ તે; conce-Iment, secrecy.
ગેાપવુ'(ગાપવવુ), (સ. ક્રિ.) ગુપ્ત રાખવું,
સંતાડવુ'; to conceal, to hide. ગેાપાલ (ગોપાલક), (પુ.) ગાવાળિયા; a cow-herd: (૨) ભગવાન કૃષ્ણ; Lord Krishna: (૩) રાન્ત; a king: ગાપાલિકા, ગેાપાલી, (સ્ક્રી.)જુએ ગેાપી. ગાપી (ગાપિકા), (સ્રી.) ગાકુળની કૃષ્ણ
ભક્ત ગાત્રાળ; a fimale cowherd of Gokul, dvoted to Lord Krishna.
ગાપીચંદન, (ન.) તિલક કરવા માટેની એક પ્રકારની પીળી માટી; a kind of yellow clay used for making auspicious marks on the forehead: ગાંઠનું ગાપીચંદન કરવું, (લો.) ખેાઢ જવી;
to incur loss.
ગાણુ, (સ્રી.) એક પ્રકારની ગલેલ; a sling: ગાણિયા, (પુ.) ગાણથી ફેંકાતા પથ્થર, ગાળા, વ.; a stone or a ball thrown with a sling. ગાખર, (ન.) ગાયનું છાણુ; cow dung: (૨) ગંદવાડ; dirt, filth. ગોખરું, (વિ) ગરું; dirty, filthy: (૧) (ન.) જુઆ ગાબર. ગાળા, (પુ.) ધાતુની વસ્તુની સપાટી પરને ખાડેı; a depression or hollow

Page #227

ગમય
રરર
ગલાં
on a metallic surface: (૨) અડચણ, 67581; obstacle, hindrance. ગોમય, (ન.) ગાયનું છાણ; cow-dung. ગોમાંસ, (ન) ગાયનું માંસ; beef.
મુખ, (ન) ગાયના મુખ જેવી આકૃતિ, a design of a cow's mouth: (૨)
એક પ્રકારનું નગારું; a kind of drum ગોમુખી, (સ્ત્રી) જપ કરતાં માળા રાખવાની થેલી; a cloth bag for keep ing a rosary in while saying beads. યણી, (સ્ત્રી) જુઓ ગેરાણી અને ગોરણી. ગોર, (૫) પુરોહિત; a priest. ગોરખ, (વિ.) સંયમી; self-controlled: (૨) એક પ્રકારના સાધુઓનો પંથ; a sect of certain monks. મારજ, (સ્ત્રી) સંધ્યાકાળે ચરીને પાછી ફરતી ગામે પગથી ઊડતી ધૂળ કે રજ; dust rising from the feet of cows returning after grazing at sunset: (૨) સંધ્યાકાળ; dusk: બ્લમ, (૧) એ સમયે કરેલું લ; a marriage ceremony done at dusk. ગોરજી, (પુ.) જૈન સાધુ; a jain nmonk. ગોરણ (ગાય), (સ્ત્રી) સૌભાગ્યવતી hall; a house-wife, a woman whose husband is alive; (૨) બતના
પ્રસંગે ભજન માટે આમંત્રેલો એવી સ્ત્રી a house-wife invited to dinner on celebration of a religious event. ગોરપદુ, (ન) પુરોહિતનાં વ્યવસાય, પદ,
pon, 4.; the profession, position, duties, etc. of a priest. ગોરમટી, (સ્ત્રી) રંગીન માટી; coloured
clay. ગોરસ, (ન) ગાયના દૂધ, દહીં, માખણ, વ.; cow's milk, curds, butter, etc. ગોરસ, ગોરનું, (ન) દૂધ, દહીં રાખવાનું માટીનું પાત્ર; an earthen pot for keeping milk, curds, etc.
ગોરાટ (ગોરાડ), (વિ.) રેતાળ, પિચી અને રંગીન (માટી કે જમીન); sandy, soft coloured (clay or soil). ગારાણી, (સ્ત્રી.) પુરોહિતની પત્ની; a priest's wife: (?) all 213; a female priest. ગોરી, (સ્ત્રી) ઊજળા વાનની સુંદર સ્ત્રી
a beautiful white-skinned woman. ગોરીલો, (૫) એક પ્રકારનો મોટા કદને વાંદરા; a kind of large ape, a
gorilla. ગોરું, (વિ) ઊજળા વાનનું; white-skinned: ગોરે, (૫)ગારા વાનવાળા માણસ; a white-skinned man. મોરોચન, (ન.) ગોરોચના. (સ્ત્રી) ગોર. ચંદન, (ન.) ગાયના માથામાંથી મળતી કે તેના મૂત્ર થા પિત્તમાંથી બનાવાતી ઓષધિ; a drug got from a cow's head or prepared from its urine or bile. ગોલ, (વિ.) દડા અથવા વર્તુલના આકારનું; spherical, circular, rotund: (૨) (૫) એવો આકાર, a global or spherical shape or rotund. ગોલક, (૫) ગળો; a globe or ball: (૨) પૈસા રાખવાની પેટી, ગલ્લે; a money-bot, a cash-box. ગોલમાલ, (સ્ત્રી) ગેટાળો, અવ્યવસ્થા;
discrder, mismanagement: (?) 098211; misappropriation, swindling, embazzlement. ગોલંદાજ, (૫) પચી; a gunners (૨) ક્રિકેટની રમતમાં દડો ફેંકનાર; a bowler in the gime of cricket. ગોલાધ, (૫) અર્ધગોળ; had of a globe or sphere: (૨) પૃથ્વીના ગોળાને અધ ભાગ; a hemisphere of the earth. ગોલા, (ન. બ. વ.) જનાનખાનામાં દાસદાસી; male and female servants of a harem; ગોલી, (સ્ત્રી) એવી દાસી; a

Page #228

ગેલો
૨૨૩
maid-servant of a haremઃ ગોલા, (પુ.) એવો દાસ કે નોકર; a male servant of a harem. ગોલ, (૫) એ નામની જ્ઞાતિને માણસ;
a person of the so-named caste: (૨) (૫) જુએ ગોલા, નં. ૩ : (૩) (પુ) જુઓ ગેલે, ન. ૩ (૪) હલકટમાણસ;
a mean person. ગેલેક, (૫) ભગવાન વિષ્ણુ અથવા કૃષ્ણનું સરગીય નિવાસસ્થાન; the heavenly-abode of Lord Vishnu or Krishna. ગોલે, (૫) ગાયનો વાછરડે; a male
calf of a cow: (૨) દેવીને ચુસ્ત ભક્ત; a staunch.devotee of a goddess: (૩) ગંજીફાને ગોલે; the jack or knave in a pack of playing cards. ગેવાળ (ગોવાળિયા) (ગેવાળે),(૫) રબારી, ઠેર રાખનાર ચરાવનાર; a cowherd: -ણણી , (સ્ત્રી.) રબારીની પત્ની; wife of a cowherd: (૨) સ્ત્રી વાળ; a female cow-herd. ગાવિંદ, (૫) શ્રીકૃષ્ણ; Lord Krishna. ગત (ગેસ), (ન.) ખેરાક માટેનું માંસ;
flesh as food, mutton, meat. ગોષ્ઠ (ગેષ્ઠિ) (ગોષ્ઠી), (સ્ત્રી) હાર્દિક 241400 anala; hearty secret conversation. ગોસ, (ન) જૂઓ ગોસ્ત. ગોસાઈ, (૫) એક પ્રકારને સાધુ; a kind of mendicant or monk: (૨) એ નામની જ્ઞાતિ; a caste sonamed –જી, જુઓ ગોસ્વામી, નં. ૧. ગોસ્વામી, (૫) વિષ્ણુના આચાય; the religious head of the vaishnava cult: (૨) એ નામની અટક; a family name or surname so-named. ગોહ (ગોહર), (સી.) ગુફા; a cave, a den.
સોળ, (પુ.) જુઓ ગોલઃ (૨) લગ્ન માટેનું
જ્ઞાતિનું પેટાજુથ; a sub-group of a caste for matrimonial purpose. ગોળ, (પુ.) શેરડીમાંથી બનતો મીઠ
પદાર્થ; jaggery. ગોળગોળ, (વિ.) ઉડાઉ, અસ્પષ્ટ, બેજવાબદાર (જવાબ); evasive, ambiguous,
irresponsible (reply). ગોળપાપડી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની મીઠાઈ
a kind of sweet-meat. ગોળમટોળ, (વિ) સંપૂર્ણ રીતે ગેળ;
perfectly round: (?) 8o2ye; pulpy, round and fleshy. ગળવા, (૫. બ. વ.) હાથનાં કડાં કે w 152nt; armlets or bangles: (?) લાકડાના ગેળ ટુકડા; round or cylindrical pieces of wood. ગોળાઈ, (સ્ત્રી) ગળપણું; roundness, rotundity: ગળકાર, (વિ.) (૫) ગળ, ગોળ આકાર; round, rotund: ગોળાકૃતિ, (સ્ત્રી) ગોળાકાર, જુઓ નં. ૨. ગોળાઇ, () જુઓ ગોલાધ. ગોળી, (સ્ત્રી.) નાની ગોળ વસ્તુ; a small
round thing, a globule: (?) 891 કે બંદુકની ગોળી; a pill, a bullet, a slug: (૩) પાણી, વ. ભરવાનું ગોળ પાત્ર; a round water pot: (૪) અંડકોષ; one of the testicles: ML. (4) બંદૂક, વોમાંથી ગોળી છોડવી તે; a firing of bullets. ગોળ, (૫) કોઈ પણ ગોળ વસ્તુ, દડો, પિડા; વ. any round or spherical thing, a ball, a globe, a round lump, etc. (૨) પાણી, વ. ભરવાનું ગોળ પાત્ર; a round water-pot: (૩) તોપગે; a cannon ball: (૪) એક પ્રકારનો જઠરને વ્યાધિ: a kind of stomach disease: (૫) વીજળી બત્તીનો ગોળ; an electric lamp-bulb.

Page #229

ગોંદર
ગોંદ ુ' (ગાંદરુ), (ન.) ગોદરા (ગાંદરા), (પુ.) ગામની ભાગેાળ, પાર; an outskirt of a village: (૨) માગેાળ પાસેનું ચરાણુ; a pasture near an putskirt of a village. ગોધવું, (સ. ક્રિ.) બધ જગામાં પૂરવું; to confine: (૨) કૈદ કરવું; to impri
son.
ગોધળ, (પુ.) ખીચšt; a medley: (૨) ભેળસેળ; spurious mixture, adul
teration.
ગૌ, (શ્રી.) ગાય; a cow. ગૌણ, (વિ.) મુખ્ય નહિ મૈવુ'; secondary, sub-ordinatse, ubsidiary:(૨) ઊતરતી કક્ષાનુ'; inferior.
ગૌર, (વિ.) ઊજળા વાનનુ; white-skin
ned.
ગૌરવ, (ન.) ભાર, વજ્રન; weight: (૨) ગાંભીય; gravity: (૩) મહત્તા; importance: (૪) આદર; respect, reverence: (૫) સાચુ કે યોગ્ય અભિમાન; true or proper pride. ગૌરી, (સ્ત્રી) તેવી પાતી; the goddess Parvati: (૧) આઠ વર્ષની કન્યા; an eight-years old virgin: -પુજન, (ન.) કુમારિકાઓનું પાત્ર`તીની પૂનનું વ્રત; a religious rite in which virgins worship the god less Parvati. ચાસતેલ (ઘાસલેટ) (શ્વાસતેલ), (ન.) ખળતણ તરીકે વપરાતું ખનીજ તેલ;
kerosene.
ચસવું, (સ. ક્રિ.) પકવુ; to hold, to catch: (૨) ગળી જવુ'; to swallow: (૩) ગ્રહુણ સમયે સૂ`ચદ્ર, વ. ને ઘેરવુ'; to eclipse: ગ્રસિત, ગ્રસ્ત, (વિ.) પકડાયેલુ, ઘેરાયેલું; held, eclipsed: (૨) વ્યથિત; afflicted. ગ્રહ, (પુ.) ચલાયમાન આકારી, ગાળે કે પદાર્થ; a planet (ર) પકડવું તે; a grasp grip or hold (૩) સૂÖચંદ્ર,
૨૩૪
ગ્લાનિ
મ.નું ગ્રહણું; a solar or lunar ecl.pse
ગ્રહણ, (ન.) લેવું કે પકડવું તે; a grasping receiving, holding or seisure: (૨) સૂર્ય અને ચંદ્રનુ પૃથ્વી ગ્રહણ a solar or lunar eclipse.
to
ચઢવુ', (સ. ક્રિ.) લેવું; to absorb, to take: (૨) પકડવું; to catch, seize: (૩) સમજવું; to grasp mentally, to comprehend, to understand.
ગ્રંથ, (પુ.) પુસ્તક; a book: (૨) મે પુસ્તક; a volume: -કાર, -કર્તા, (પુ.) પુસ્તકને લેખક; an author of a book, a writer: -પાલ, પાળ, (પુ.) પુસ્તકાલયના વ્યવસ્થાપ; a librarian: ગ્રંથાલય, (ન.) પુસ્તકાલય; a library. ગ્રંથિ, (સ્રી.) ગાંઠ; a knot, a tumour (૨) સાંધેı; a joint.
ગ્રામ, (ન.) ગામડું; a village: (૨) સમૂહ, મંડળ; a collection, a group: -ઉદ્યોગ, ગ્રામોદ્યોગ, (પુ.) ગામડામાં વિકસાવી રાકાય એવા ઉદ્યોગ; village industry: ગ્રામીણ, (વિ) ગામડાને લગતુ; rural: (૨) (પુ.) ગામિડયા; a rustic ગ્રાસ, (પુ.) ગળી જવું તે; a swall wing: (૨) કાળિયા; a mouthful: (૨) ગ્રહણથી સૂર્યંચંદ્રના ધેરાયેલા ભાગ; the part eclipsed during a solar or lunar eclipse.
ગ્રાહ, (પુ.) મગર; a crocodile, an alligator: (૨) પકડ, ગ્રહણુ; a grasp, grip or hold.
ગ્રાહક, (વિ.) સમજનારું, ગ્રહણ કરનારું; holding, possessing, absorbing with the mind appreciative: (૨) ધરા; a customer: (૩) ગ્રહણ કરનાર; an absorber or holder.
ગ્રીવા, (શ્રી.) ડેાક, ગરદન; the neck. ગ્લાનિ, (સ્રી.) ખિન્નતા, dejection, gloom: (૨) નિરુત્સાહ; mental apathy

Page #230

૨૨૫
ધટાટોપ
depression: (૩) અણગમે, ઘણા; strong dislike, repugnance: (8)
All; agony, affliction.
ઘ
ઘ, પુ.) ગુજરાતી મૂળાક્ષરનો ચોથો વ્યંજન; the fourth consonant of the Gujarati alphabet. ઘઉ', (પં. બ. વ.) એક મુખ્ય અનાજ;
wheat -લુ, વણ, (વિ.) ઘઉં જેવા રંગનું; of wheatish colour: , (પુ.) સુગંધી છોડ જે ઔષધિ તરીકે વપરાય B; fragrant herbal plant. ઘચ, ઘચક, (અ.) એવા ભકવાના અવાજથી;
with such piercing sound. ઘચડવું, (ઘચરડવુ), (સ. ક્રિ) કચડવું; to trample: (૨) ભીંસમાં લેવું; to
press tightly. ઘચડાઘચડ, (–ડી), (સ્ત્રી) કચડાચડી; a stampede, a close over crowding or pressing. ઘચરકુ, (ગચરકું), (ન) ઘચરકે, (ગચરો), (પુ.) ઓડકાર; a belching. ઘટ, (સ્ત્રી.) ઘટાડો, ઘટવું તે; a shortage, a decrease, a lessening: (૨) ખોટ; diminution, loss. ઘટ, (ઉં.) ધડા; a water-pot: (૨) શરીર; the body: (૩) હૃદય; the heart: (૪) મન; the mind. ઘટક, (વિ.) વસ્તુના ભાગ કે અંશરૂપ; constituent, component: (૨) રચ118; formative, constructive: (3) (કું.) વસ્તુનો અંગભૂત અંશ કે ભાગ; a
component part. ઘટકઘટક, (અ) એવા અવાજથી (પ્રવાહી ગળી જવું તે); (swallowing of a liquid) with such sound: ઘટકાવવું, (સ. કિ.) ઝડપથી અવાજ કરતાં પીવું; to drink hastily and noisily. ૮|ગૃજરાતી-ગુજરાતી-અંગ્રેજી
ઘટતુ, (વિ.) વાજબી, યોગ્યjust, proper () ગ્ય રીતે, જરૂરી; properly needful or necessary: (૨) ખૂટતું, કમી,
defic.ent, in short supply. ઘટત્વ, (ન.) પદાર્થના વજનને વિજ્ઞાનિક
એકમ; density. ઘટના, (સ્ત્રી) કૃતિ, રચના, બનાવટ; a hand-made thing, a construc tion: (?) 172012; craftsmanship: (૩) બનાવ, પ્રસંગ; a happening, an event, an incident, an occurrence. ઘટમાન, (વિ.) થતું, બનતું; happening: (૨) સંભવિત; probable: (૩) ઘટતું, ગ્ય; needful, proper. ઘટમાળ, (સ્ત્રી.) રેંટમાં ગોઠવેલા ઘડાની GI?; a series of pots set in a water-wheel: (૨) સામાન્ય ક્રમ, પ્રણાલી; ordinary course or series, routine, cycle. ઘટવુ, (અ. ક્રિ.) ગ્ય હોવું; to be befitting or proper, to merit: (૨) એછું કે કમી થવું; to decrease. ઘટસ્થાપન, (ન.) નવા મકાનમાં રહેવા
જતાં પહેલાં પાણીનો કુંભ મૂકવાની ક્રિયા; the ceremony of placing a water pot in a new building before going to reside in it. (૨) એવી બીજી ધાર્મિક ક્રિયા; such another religious ceremony. ઘટસ્ફોટ, (કું.) રહસ્ય કે છૂપી વાત બહાર 241991 à; a revealing of a secret: (૨) તેડ, નિકાલ; final settlement: (૩) હંમેશ માટે સંબંધ તોડી નાખ; to break of relations. ઘટા, (સ્ત્રી) (ઝાડ, વાદળા, વ.ની) ગીચા જમાવટ, ઝુંડ, સમૂહ; a dense-formation or canopy (of trees, clouds,
etc.).
ઘટાટોપ, (૫) બધી બાજુ ફેલાઈને ઢાંકી દે એવી ઘટા; a thick widespread grove or cloud covering all

Page #231

ઘટાડવું
૨૨૬
ઘણું
sides(૨) એવું ઢાંકણ; such a cover: (૩) ખોટો ભપકે, આડંબર; false show, pomp or ornamentation. ઘટાડ, (સ. ક્રિો ઓછું કરવું; to lessen,
to reduce, to decrease. ધટાડો, (પુ.) ઘટ, કમીપણું; diminu
tion, shortage, decrease. ઘટાવવું, (સ. ક્રિ) લાગુ પાડવું; to apply: (2) 2449 spat; to find out the meaning of, to interpret. ઘટિકા, (સ્ત્રી) જુએ ઘડી. ઘટિત, (વિ.) યોગ્ય, વાજબી; proper, just: (?) 2194 na orzidl; properly needful or necessary. ઘટી, (સ્ત્રી) જુઓ ઘડી. ઘટ્ટ (ધટ), (વિ) ઘાટું, viscous: (૨) 43; compact, thick, close. ધડતર, (ન.) ઘડીને કરેલી વસ્તુ કે બનાવટ,
2011; a thing made or manufactured, a construction: (૧) ઘડવાની કે બનાવવાની ક્રિયા કે રીત; an actor method of making, shaping or manufacturing: (3) $44ell; training, bringing up: (૪) (વિ.) ઘડીને કે મહેનતથી થતું; manufactured, produced. ઘડપણ, (ન.) વૃદ્ધાવસ્થા; old age. ઘડવું, (ન.) ઘડ, (પુ.) ગેળનો ગાડ; a pot of jaggery: (૨) ઘડ, મેટો લેટે; a water-pot. ઘડવું, (સ. ક્રિ.) ઘાટ કે આકાર આપવા; to forge to shape. to fashion, to frame: (2) 2249°; to mould, to model: (૩) બનાવવું; to construct, to make, to manufacture, to produce: () 11694; to arrange: (૫) ટીપવું; to hammer (૬) કેળવવું, કેળવણી આપવી; to bring up, to
train, to educate. ઘડાઈ, (સ્ત્રી.) ઘડામણ, (ન.) ઘડામણી, (સ્ત્રી.) ઘડવાનું મહેનતાણું; wages for forging, shaping or constructing.
ઘડાયેલું, (વિ.) અનુભવથી ડાહ્યું કે પાર્ક થયેલું; having been wise or shrewd by experience, veteran. ઘડિયાળ, (સ્ત્રી) (ન.) સમય જાણવાનું યંત્ર; a watch or a clock: ઘડિયાળી, (પુ.) ઘડિયાળે વેચનાર કે દુરસ્ત કરનાર; a dealer or a repairer of watches. ઘડિયું, (ન.) લાંબા, સાંકડા વાળું માટીનું 417; an earthen pot with a long narrow mouth. ઘડિયુ લગન, (નમુહર્ત જોયા વિનાનું આકરિમક લગન; a sudden or accidental marriage done at any time: (૨) વેવિશાળ અને લગ્ન સાથે થાય એવું લગ્ન; a marriage in which betrothal and marriage take place at the same time. ઘડિયે, (પુ) જુએ ગડિય. ઘડી (ઘટિકા) (ઘટી), (સ્ત્રી) ચાવીસ મિનિટ જેટલા સમયનું માપ; a measure of time-approximately twentyfour minutes: (૨) તક, પ્રસંગ; an opportunity, an event or cccasion: (૩) ક્ષણ; a moment: ઘડી, (અ.) વારંવાર; often, frequently
ભર, (અ.) અલ્પ સમય કે ક્ષણ માટે; for a short timeતાળ, સાધ, (અ.) મૃત્યુ પામવાની તૈયારીમાં; on the
point of death. ઘડુડાટ, (૫) ગબડવાનો અથવા ગર્જના 24417; a rumbling or a thundering sound. ઘડો, (૫) પાણી ભરવાનું પાત્ર, a waterpot: ઘડૂલો, ઘડૂલિયો, (૫) ઘડે; ઘડૂલી, (સ્ત્રી) ના ઘડે; a small water-pot. ઘણ, (પુ.) (સ્ત્રી.) મોટે ભારે હશેડો; a large heavy hammer: (૨) (પુ) લાકડામાં થતું એક પ્રકારનું જીવડું; a kind of wood-insect.

Page #232

ઘણું
૨૨૭
ધર
ઘણ. (વિ) વધારે પ્રમાણમાં, ખૂબ, બહુ;
much, very: (૨) પુષ્કળ; excessive, plentiful: –ખરુ, (અ.) મોટે ભાગે, બહુધા; mostly, to a greater extent:
ખ્ય, (વિ.) વધારે પ્રમાણમાં; too much. ધન, (વિ.) નક્કર; solid (૨) ગીચ, ધાડું; dense, close, thick: (૩) પુષ્કળ, ઘણું; plentiful, excessive, much, very: (૪) લંબાઈ, પહોળાઈ અને ઊંચાઈવાળું; cubic: (૫) કોઈ પણ સંખ્યાને
એનાથી જ બે વાર ગણવાથી થતી સંખ્યા: the cube of a number:(૬) છ સરખી elyaint 970; a cube, a cubic thing: (૭) (૫) (ન.) વાદળું; a cloud: -ઘોર, (વિ.) ગીચ, ગાઢું; dense, thick: (૨)મયંકર; terrible, frightful:-ચકકર, (વિ) અર્ધ દીવાનું, ગમાર, ભૂખં; halfmad, stupid -ફલ-ફળ,(ન)વસ્તુના કદનું માપ; volume of a thing-મૂળ,(ન.)કોઈ સંખ્યાને એના જ વડે બે વાર ભાગતાં મળતી સંખ્યા: cube-root:-શ્યામ, (વિ) વાદળ જેવા કાળા રંગનું; black like a cloud: (૨) (પુ.) શ્રીકૃષ્ણ; Lord Krishna ઘનિષ્ઠ, (વિ.) અત્યંત ઘન; extremely solid: (2) 24c4 116; most intimate or solidly related: ઘનીકરણ, (ન.) ઘનરૂપ કરવું તે; solidification ઘનીભૂત, (વિ.) ઘનરૂપ કે નકર બનેલું; solidified. ઘમ (ધમધમવું), (અ. ક્રિ.) ઘમઘમ
અવાજ થવો; to make a rumbling sound: ઘમકાર, ઘમકારો, ઘમકો, (૫) ધમકવાને અવાજ; a rumbling sound: ઘમઘમાવવું, (સ. ક્રિ) ઘમ અવાજ સાથે જોરથી પ્રહાર કરવો; to strike heavily with a rumbling sound. ધમસાણ, (ન.) ધાંધલ, ધમાલ; commotion, uproar: (૨) ભયંકર લડાઈ; a terrible or fierce battle:(3) વિનાશ, પાયમાલી; destruction, ruin (૪) alls; overcrowding, a stampede.
ઘમંડ, (૫) અહંકાર, મિથ્યા ગર્વ; vanity, ego, false pride: (૨) ઉદ્ધતાઈ; rudeness, impudence, arrogance: (3) આડંબર, ડોળ; false show, ostentation: ઘમડી, (વિ.) ઘમંડવાળું; vain, unduly proud, arrogant. ઘમેલુ, (ન.) તગારું; a mason's trough,
a broad mouthed and deep round
iron plate used by masons ઘમ્મર, (અ.)ગળ ગતિથી થતા ઘેરા અવાજની
0774; with a deep rumbling sound created by circular motion:ઘટી, (સ્ત્રી) મોટી ભારે હાથઘંટી; a large
heavy grinding hand-mill. ઘર, (ન.) રહેઠાણ, નિવાસસ્થાન; a house, an abode, a dwelling (ર) પરિવારનું નિવાસસ્થાન, ગૃહ; a home: (૩) કુટુંબ, પરિવાર; a family, a household: (૪) ઘરસંસાર, સંસારીજીવન; household life, worldly life: (૫) મકાન; a mansion, a building (૬) વંશ, કુળ; ancestry, lineage: (૭) અમુક વસ્તુઓને રાખવાનાં સ્થળ, રચના, વ. જેમ કે ખાનું, ખ, વ.; a receptacle such as a drawer, a box, a stand, a socket, etc.. -કામ, કાજ, (ન.) ઘરની વ્યવસ્થાનું કામ; household or domestic work: -ખટલો, (૫)ધરનું 212423 let; household things, furniture, etc.: (૨) સંસારી કામકાજ કે 31264; household work or activities: –ખર્ચ, –ખરચ, પુ.) (ન.) ઘરના નિભાવ ખર્ચ; household maintenance expenses –ગતુ-ગથે, -ગથ, (વિ) વંશપરંપરાગત અનુભવથી મેળવેલું; got by ancestral experience: (૨) અંગત ઉપયોગ માટે ઘેર બનાવેલું; produced at home for personal use: (૩) વ્યાપારી ધોરણનું નહિ; non-commercial ઘાલ, (વિ.) પિતાના ઘરને જ હાનિ કરનારું; harmful

Page #233

ધરચાળુ
or injurious to one's own family: (૨) ઉડાઉ; extravagant, wasteful: (૩) પેાતાના ધરને દગાબાજ; treacherous to one's own family.
ઘરચાળું, (ન.) સ્ત્રીઓ માટેની રેરામી ચાળી;
a silk bodice for women.
ઘરજમાઈ, (પુ.) સસરાને ધેર રહેતા પરણેલા પુરુષ; a married man living with the family of his father-in-law. ઘરડ, (સ્ત્રી.) જુએ ઘરેડ.
ઘરડવુ, (સ. ક્રિ.) બ્લેરથી ખજવાળવું; to scratch (skin) forcefully. ઘરડાપો, (પુ.) વૃદ્ધાવસ્થા; old age. ઘરડું', (વિ.) વયેાżદ્ધ; old in age, elderly: (૨) પુરાણું, જૂનુ; old, anci ent: (૩) પાકી ગયેલું; ripe: (૪) ક્ષીણ;
worn out.
ઘરણુ, (ન.) સૂર્ય ચંદ્રને ત્રાસ; a solar or lunar eclipse: (૨) છવાઈ જવુ' ; state of being covered or spread. ઘરધણી, (પુ.) ધરના વડા કે માલિક; the head of a family, the chief householder: ઘરધણિયાણી, (સ્ત્રી.) ગૃહિણી, ધરધણીની પત્ની; a housewife, the mistress of the house.
ઘરફાડું, (વિ.) ઘર તેડીને ચેરી કરનારું; house-breaking.
ઘરબાર, (ન.)કુટુ ખકખીલા;a house-hold, members of a family: (૨) ધર, ધરના સામાન, વ.; a household with its domestic articles: ઘરબારી, (વિ.) સંસારી; leading a worldly life. ઘરભ’ગ, (પુ.) ગૃહિણીના મૃત્યુથી પડતી ખેાટ; loss arising from the death of the mistress of the house: (૨) વિર; a widower: (૩) (વિ.) એવી સ્થિતિમાં મુકાયેલેા; a widowed (man). ઘરમેળે, (અ.) આપસઆપસમાં સમજીને; with mutual good-will, amicably: (૨) અદાલતને આશ્રય લીધા વિના; without going to a court.
૨૨૮
ધરાપુ
ઘરવખ઼,(વિ.) ઘરની વ્યવસ્થા રાખવામાં કુશળ; clever in household management: (૨) ધરની પ્રતિષ્ઠા સાચવે એવુ'; prot ct ing family reputation. ઘરવખરી, (સી.) ધરતું રાચરચીલું; household things, furniture, etc. ઘરવટ,(સ્ત્રી.)એક જ કુટુંબનાં હોય એવા ગાઢ સબધ; infinmate homely relation. ઘરવાળી, (સી.) જુઆ ઘરધણિયાણી: (૨) પત્ની; wife.
ઘરવૈદુ', (ન.) ઘરગથ્થુ ઔષધેાપચાર: homely
treatment of diseases, homely medicines. ઘરસ‘સાર,(પુ.)સંસારી વન અને વ્યવહાર; worldly life and intercourse: ઘરસસારી, (વે.) ગૃહસ્થાશ્રમી; leading a worldly life: (૨) ઘરસંસારને લગતુ; pertaining to household. ઘરાક, (પુ.) (ન.) ખરીદનાર; a customer, a client: (૨) મૂલ્યાંકન કરનાર; an appraiser: ઘરાકી, (સ્ત્રી.) ધરાકપણું; customership: (ર) ધરાકનું પ્રમાણ; prporrion of customers: (૩) ઉડાવ, ખપત; demand, consumption. ઘરું, (ન) કેઈ વસ્તુ રાખવાનુ ખેાખું; a
socket, a case, etc. ઘરેડ(ઘરડ), (સ્રી.) ચીલા; a rut, track: (૨)પ્રણાલી,રૂઢિ;a custom or tradition. ઘરેડી, (સ્ત્રી.) ગરેડી, ગરગડી; a pulley. ઘરેડો, (પુ.) (ઘરેડી), (સ્રી.) મૃત્યુ સમયે
શ્વાસ લેતાં ગળામાં થતા અવાજ; a rattling sound of breathing during the time of death: (૨) ચીલા; a rut, a track.
ઘરેણું, (ન.) સેાના-ચાંદી, ઝવેરાત, વની વસ્તું, દાગીને; an ornament. ઘરેણું, (અ.) ગીરવી ધેારણે; on mort
gage, on pawn.
ઘરોપું, (ત) ઘરોપો, ઘરોઓ, (પુ.) જુએ ઘરવટ.

Page #234

ધરાળી
૨૨૯
ધાણું
mite
ઘરોળી, (સ્ત્રી) ગળી; a lizard. ઘર્ષણ, (ન) ઘસાવું તે, ઘસાર; frictions
(૨) તકરાર; a strife, a dispute. ઘવડ, (અ. ક્રિ.) જોરથી ખંજવાળવું; to
scratch (skin) forcefully. ઘવાયુ, (અ. કિ.) ઘાયલ થવું; to be
wounded ઘસઘસાટ, (અ) ગાઢ રીતે (ઊંઘવું); (to
sleep) soundly or heavily. ઘસડવું (ધસરડવું), (સ. કિ.) ઢસડવું
to drag. ઘસરકો, (૫) કાપો; a cut or scratch. ઘસરડો, (૬) કાપ; a cut? (૨) વેઠ,
ans; drudgery. ઘસવું, (સ. કિ.) ચોળવું, બે વસ્તુનું ઘર્ષણ કરવું to rub, to scrub: (૨) ઘસીને
ઓપ ચડાવવો; to polish. ધસારો, (૫) ઘસાવું તે, ઘર્ષણ friction: (૨) ઘર્ષણથી થતાં ખેટ, ઘટાડો, નુકસાન; loss or shortage caused by friction, wear and tears (૩) ઘર્ષણથી પડતાં ર૪, વ.; dust powder, Waste, etc. caused by friction: ઘસાવું, (અ. ક્રિ.) ઘસારો થવો, ચાળવું; to be rubbed: (૨) ક્ષીણ થવું; to be worn outઃ (૩) બીજાને માટે ભોગ આપ; to sacrifice or suffer for others. ઘંટ, (૫) કેરા મારીને અવાજ કરવા માટેનું
એક પ્રકારનું ધાતુપાત્ર; a bell: –ડી, (સ્ત્રી.) ના ઘટ; a small bell. ઘંટલો, (પુ) થાળા વિનાની દળવાની મોટી uil; a large stone hand-mill without a receptacle. ઘંટા, (સ્ત્રી.) ઘંટ; a bell: -રવ, (પુ.)
ઘંટને અવાજ; sound of a bell. ઘંટી, (સ્ત્રી) દળવાનું સાધન; a grinding hand-mill, a mechanical grinding mill: –ચોર, (પુ.) ઉસ્તાદ ચાર; a very clever thief: () 412115175; a pick
ઘંટો, (૫) મેટ ઘટ; a large bell: (૨) એને અવાજ; its sound ઘા, (૫) વીસ કાગળનો જથ્થો; a quire of paper-sheets. ઘા, (પુ.) પ્રહાર; a blow, a stroke: (૨) જખમ; a wound: (૩) માનસિક 0441; aílliction. ઘાઘરો, (૫) ચણિયા; a petticoat: ઘાઘરી, સ્ત્રી.) નાનો ચણિયે; a small petticoat: ઘાઘરાપાટ, (પુ) ચણિયા
માટેનું કાપડ; cloth for a petticoat. ઘાટ, (પુ.) આકાર; a shape (૨) દેખાવ; an appearance: (૩) કાવતરું પ્રપંચ, an intrigue, a plot, machination: (૪) અનુકુળ સમય, લાગ; favourable time or opportunity: (૫) રીત; method or manner: (૬) શોભા; ornamentation: (93) 3214121; a quay or a wharf: (૮) પહાડી રસ્તો; a mountain-pass(૯)સહ્યાદ્રિ આસપાસને પહાડી પ્રદેશ; the mountainous region surrounding the Sahyadris. ઘાટી, (વિ.) સહ્યાદ્રિ પ્રદેશની એક જાતિનું; beionging to a tribe of the Sahyadri region: (૨) (૫) એ જાતિનો પુરુષ; a man of that tribe: ઘાટણ, (સ્ત્રી) એ જાતિની સ્ત્રી; a woman of that regions (૨) ઘાટીની પત્ની; wife
of a man of that tribe. ઘાટડી, (સ્ત્રી.) રેશમી લાલ ચૂંદડી; ared silk sari (outergarment) for women, ઘાટીલ, (વિ.) સુડોળ, સુંદર; well shaped, well built, beautiful. ઘા (ડું), (વિ.) ઘટ્ટ; viscous (૨) જા, ગીચ; thick, dense: (૩) ગાઢ; intimate: (7) 450; plentiful, excessive: (૫) કઠણ; hard (૬)નક્કર, સંગીન;
solid, sound. ઘાણ, (૫) વસ્તુઓના નિર્માણને એકમ; a unit of production (૨) ગંદવાડ,
pocket.

Page #235

ઘાણી
૨૩૦
ઘાંચી
5221; garbage, stilth, rubbish: (3) પાયમાલી; destruction, ruin (૪) સંહાર, તલ; destruction, massacre, slaughter: (૫) (સ્ત્રી.) દુગધ; stink ઘાણી, (સ્ત્રી) બિયાંમાંથી તેલ કાઢવાનું
21814; an oil-mill. ઘાત, (પુ.) ભયંકર પ્રહાર કે જખમ; a terrible or fatal blow or wound: (૨) વિનાશ, તલ; destruction, slaughter, massacre: (૩) ખૂન; murder, assassination: (૪) (સ્ત્રી.) અકાળ મૃત્યુ થાય એ પ્રસંગ; an event likely to cause untimely or premature death: -ક, (વિ.) મૃત્યુકારક; fatal, lethal: –ઠી, (વિ.) કૂર, નિર્દય; remorseless, cruel, merciless: (૨) ખૂની; murderous; ઘાતી, (વિ.) ખૂની; murderous. ઘાતેલ, (ન.) જખમ પર ચોપડવાનું તેલ;
a kind of oil used as an cint. ment for healing wounds. ઘાબાજરિયું, (ન.) એક પ્રકારની વનસ્પતિ
જે જખમ પર લગાડાય છે; vegetable applied to wounds for healing. ઘામ, (કું.) ગરમ હવામાન; hot weather: (૨) તાપ, ગરમી; intense sunshine: (૩) પરસેવો; perspiration. ઘાયલ, (વિ.) જખમી ઘવાયેલું; wounded: (૨) વ્યથિત; flicted. ઘારણ, (ન) ગાઢ નિદ્રા; sound sleep, slumber: (૨) નિદ્રાકારક ઔષધ; a sleep inducing drug. ઘારી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની મીઠાઈ, a kind of sweet-meat (૨) વર્તુળાકાર વસ્તુ કે 2413Ra; a circular thing. ઘારુ, (4) જખમ કે રોગના કારણે પડેલું dig; a hole caused by a wound or a disease. ઘાલ, (સ્ત્રી.) ખાધ; shortage, wear and tear, deficit (૨) ખેટ, નુકસાન; loss:
-મેલ (સ્ત્રી) બેટી પંચાત; useless talk or discussion: (૨) પ્રપંચ, ખટપટ; intrigue, plotting. ઘાલવું, (સ. ક્રિ) અંદર મૂક્યું, ખોસવું; to thrust into, to penetrate: (?) પહેરવું, ધારણ કરવું; to put on or don: (3) 487149; to cause to put on. ઘાવ, (પુ) પ્રહાર, ઘા; a blow or stroke: (૨) જખમ; a wound: (૩) સમસ્યા; a problem or mystery. ઘાસ, (ન.) ખડ; grass: –ચારો, (કું.)
ઢારના ખોરાક તરીકે ધાસ, વ.; fodder. ઘાસણી, (સ્ત્રી.) ઘસારાથી થતી ક્ષીણતા; a
wearing out: (૨) ક્ષયરેગ; tuberculosis, consumption. ઘાસલેટ, ઘાસતેલ, (ન.)જુઓ ગ્યાસતેલ. ઘાસિયું, (વિ.) ઘાસ ઉત્પન કરતી (જમીન); grass-producing (soil) (૨) ઘાસમાંથી બનેલું; produced from grass= (૩) હલકા પ્રકારનું, સત્વહીન; inferior, stuffless:(8)0401427; spurious, artificial. ઘાસિયો, (પુ.) ઘાસની પથારી; a bed or
mattress of grass: (૧) ઘાસ કાપનારો; a grass-reaper or cutter. ઘાંઘલ, (ન.) ગાંડા જેવું આચરણ
insane behaviour. ઘાંઘ, (વિ.) ગભરાટથી ઉતાવળું; hasty
because of confusion: (૨) અતિશય 3410?; extremely eager or longing. ઘાંચી, (વિ) ઘાણીથી તેલ કાઢવાનો કે દૂધને ધંધા કરતી એ નામની જ્ઞાતિનું; belonging to the caste so named whose members generally run an oil
mill or are milk-vendors: (૨) (પુ.) એ જ્ઞાતિને પુરુષ; a man of that caste: ઘાંચણ, (સ્ત્રી.) એ જ્ઞાતિની hall; a woman that caste: (2) ઘાંચીની પત્ની.

Page #236

ઘાંચે
૨૩૧
ધૂમરાવું
ઘાંચો, (પુ) વાંસના ટેપલા, વ. બનાવનાર; a man doing the business of making articles of bamboo such as baskets, mattresses, etc. ઘાંટી, (સ્ત્રી) હેડિયે, ગળાની પડજીભની જગા; the place inside the throat at the root of the hanging inner tongue: (૨) અવાજ, સૂર; voice, vocal tune. ઘાંટો, (૫) અવાજ, કંઠ; voice, vocal tune: (૨) મોટો સાદ, બૂમ; a loud
call or shout. ઘિલોડી, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારને શાકને વેલ;
a kind of vegetable creeper: ધિલોડું, (ન.) ટીંડોળું, એનું ખાદ્ય ફળ; its eatable fruit. ઘી, (ન) ઘત, માખણને ઉકાળવાથી બનતો પદાર્થ; refined butter, ghee -કેળાં, (ન. બ. વ.) અતિશય સુખી સ્થિતિ; very happy or a blissful state: (2) Ri 4164; abig gain, profit or advantage. ધીસ, સ્ત્રી.) ચોકીદારની રેન; a patrol,
a watchman's round. ધીસ, (સ્ત્રી.) ઘર્ષણથી પડતો કાપ; a cut caused by friction: () 212; theft: (૩) તાડન, માર મારવો તે; a beating or striking (a person, etc.); (૪) હેળીનું સરઘસ; a procession on the Holi festival. ઘુઘવાટરો), (૫) ગર્જના; a thunder, a roar: (૨) ગજનાને અવાજ; a thundering or roaring sound.
મરડવું, (સ. કિ.) જુએ પૂમડવું. ઘુમરડી, (સ્ત્રી) ફૂદડી; circular motion,
movement, dancing, etc.: (૨) ચક્કર. ફેર; giddiness, dizziness: (૩) છટકી જવા ધૂમી જવું તે; an elusive motion or turn:(8) 02ng a; a swinging. દુ , (૫) તુ; a fist-blow. ઘુવડ, (કું.) (ન.) એક નિશાચર પક્ષી; an owl..
ધૂસણિયું, (વિ.) આમંત્રણ વિના ધૂસનારું, બિનજરૂરી હસ્તક્ષેપ કરવાના સ્વભાવનું
intrudiog, unduly interfering. પુસપુસ, (સ્ત્રી.) (અ.) જુએ ગુસપુસ. ઘુસાડવું, (સ. કિ.) લાદવું; ઠોકી બેસાડવું; to thrust in, to cause to enter or take part unduly: (૨) પુસ્તકમાં
અનધિકૃત ઉમેરે કરવો; to interpolate. ઘુમટ, (૫) દેવળ અથવા ઇમારતનું ગેળાકાર ધાબું, ગુંબજ; a dome:(૨) ગુંબજ નીચેનો દેવળનો ભાગ; the part of a temple below the dome. ઘઘરી,(સ્ત્રી.) શણગાર માટેની ધાતુની પોલી નાની ગોળી; an ornamental small hollow metallic ball: (૨) દૂધરીવાળું ઘરેણું; an ornament with such balls: (૩) બાફેલાં અનાજની એક વાની an article of food prepared by boiling whole grainઃ દૂધર, (૫) પોલા ગોળાકાર દડામાં કાંકરા, વ ભરીને બનાવેલું એક પ્રકારનું રમકડું; a rattling toy, a rattle: (૨) એક પ્રકારની
1218; a kind of sweetmeat. ધૂધવવું, (અ. ક્રિ) ગજના કરવી; to roar: ઘૂઘવાવું, (અ. નિ.) ગજેના થવી; to cause to roar. ઘુડ, (૫. ન.) ઘુવડ; an owl. ઘમ, (વિ) (અ) લોન, ગરક; absorbed in: (૨) ચકચૂર; under intoxication: (૩) અતિશય; extremely. ધૂમચો, (પુ.) સમૂહ, જથ્થો; a collection, a mass, ઘૂમટ, ઘૂમટો, (!) જુઓ ઘુમટ. ઘૂમટી, (સ્ત્રી) નાનો ધૂમટ; small dome. ધૂમડવું, (સ. ક્રિ) ગોળ ગોળ ફેરવવું; to turn or swing round: (?) Sizing; to swing. ધૂમડી(–ણી)(-ચી), (સ્ત્રી) જુઓ ઘુમરડી. ઘૂમરાતુ, (અ. ક્રિ) રીસથી માં ચડાવવું; to frown peevishly: (૨) ધૂમરી ખાવી; to turn or move round:(૩)ડહેળાવું;

Page #237

ધૂમરી
૨૩૨
ઘેર
to be dirty because of motion: (૪) વાદળ ઘેરાવો; to be clouded. ઘૂમરી, (સ્ત્રી) જુઓ ઘુમરડી. (૨) વમળ;
an eddy, a whirlpool. ઘુમવું, (અ. ક્રિ) ગાળ ફરવું; to move round: (૨) મહાલવું; to enjoy: (૩) વધારે પડતું કામમાં હોવું; to be overbusy: (૪) (લૌ.) ભટકવું; to wander. પૂરકવું, (અ. ક્રિ) (હિંસક પ્રાણુનું) ગુસ્સાથી ત્રાડ મારવી; to roar angrily, to snail: (૨) તડૂકવું; to frown, to roar: ઘુરકિયું, (ન.) એવી ત્રાડ; a snart.
| ખેતરને માટે ઉંદર, કાળ; a bandicoot, a large farm rat
ધ્રુસિયુ, (ન.) ઉંદરિયું; a rat-trap. ઘૂસણ, (ન.) અગ્ય હસ્તક્ષેપ કે પ્રવેશ: an intrusion (૨) (વિ) ધુસણિયું; intruding. ઘસવું, (અ. કિ.) આમંત્રણ વિના પ્રવેશ
કરવો કે સક્રિય ભાગ લેવો; to intrude. ઘૂંઘટ, ઘૂમટો, (પુ) સ્ત્રી કપાથી મેં ઢાકે
છે તે; a woman's veil. ઘેર, ઘૂંટડો, (૫) એકી સાથે ગળી શકાય
એટલે પ્રવાહી પદાર્થ; a draught. ઘૂંટણ, (૫) (ન.) ઢીંચણ; the knee. ઘટવુ, (સ. ક્રિ) પીસવું, લસોટવું; to rub with a pestle= (૨) એપ ચડાવો; to polish. (3) 4515791; to pulverize: (૪) ઘેરવું; to surround: (૫) PARA 249 uat; to obstruct breath ઘટી, (સ્ત્રી) ઢીંચણ અને પગનાં તળિયાંને
જોડતું હાડકું; the shin-bone. ઘટી, (સ્ત્રી) મૂંઝવણ, ગૂંચવણ; a puzzle or confusion (૨) ગૂંચવણભરી મુશ્કેલી; an intricate difficulty. ઘુટો, (૫) લસોટડાને દસ્ત; a pasting
pestle: (૨) (કું)ઘૂંટેલો લો; paste. ધૃણ, (સ્ત્રી.) તિરસ્કાર, ઉગ્ર અણગમો; hatred, intense dislike.
છૂત, (ન.) ધી; ghee. ઘેધર, (વિ.) અત્યંત ચકચૂર; highly
intoxicated: (?) 11.; deep, sound. ઘેટ, (ન) જેના શરીર પર ઉન થાય છે
એ ચોપગું પ્રાણી; a sheep: ઘેટો, (૫) નર ઘેટું; a male shep ઘટી, (સ્ત્રી) ઘેટાની માદા; a female sheep. ઘેન, (ન) નશે, કેફ; intoxication (૨) સુસ્તી; lethargy: (૩) મદ, મિથ્યાભિમાન; arrogance, vanity.
બર, (ન.) એક પ્રકારની મીઠાઈ; a kind of sweetmeat ઘેબરિયું, (વિ.)
સ્વાદિષ્ટ; delicious. ઘેર, (પુ.) ઘેરાવો; circumference: (૨) ટોળી, સમૂહ; a group or collection: (૩) કિનાર પરનો ભાગ; a bordering p.irt: (૪) ઘેરયાનું દેવું: a group of hooligans on the Holi festival. ઘેર, (અ.) ધરે, ઘર તરફ; at or to hone. ઘેરદાર,(વિ.) મેરા ઘેરવાળું (વ); having a large circumference (gam...:): (૨) ખૂલતું; Dese (garment). ઘેરવું, (સ. કિ.) બધી બાજુથી વીંટી લેવું;
to surround, to encompuss: () દિલા, વને ઘેરો નાખવો; to lay seige. ઘેરાવ, ઘેરાવો, (૫) ચારે બાજને વિસ્તાર; circumference: (૨) ઘર ઘાલવો : a seige: (૩) અટકાયત, રોકાણathwa - ing, an obstructing. ઘર, (વિ.) પાર્ક, ગાઢ (રંગનું); deep or dark (coloured): (૨) ઊંડું, ગહન, 767H4; deep, inscrutable, ry
sterious: (૩) ચકચૂર; intoxicated. ઘરેયો, () હોળી ખેલત ફાની છોકરે
$ 71942; a hooligan on the Holi festival. ઘેરો, (૫) કિલ્લે, લશ્કર, વ.ને ઘેરી લેવું તે; a seige: (૨) અટકાયત, રોકાણ; an

Page #238

ઘેલછા
૨૩૨
ધોળવુ
obstructing or thwarting: (૩) ગીચ સમૂહ; a dense collection (of trees, etc.). ઘેલછા, (સ્ત્રી) ગાંડપણ; madness. (૨)
ધૂન, ઉગ્ર તાલાવેલી; a whim, a craze. ઘેલુ, (વિ.) મૂર્ખ, અક્કલહીન, ગાંડું; foolish, senseless, mad: () (11.) ગાંડપણ, ઉબ તાલાવેલી; madness, craze. ઘેવર, (ન.) જુઓ ઘબર. ઘધટ, (વિ) કેફ કે નિદ્રાથી ખૂબ ઘેરાયેલું;
deeply intoxicated or drowsy. ધશત્રુસ), (સ્ત્રી) એક પ્રકારની હલકી વાની;
a kind of inferior article of food. ધય, (ન.) ખાઈ, ખાડ; a ditch, a pit. ઘો, (સ્ત્રી.) ગરોળીના વર્ગનું એક ઝેરી
પ્રાણી; a kind of poisonous lizard. ઘોઘર, (૫) મોટા માથાવાળો જંગલી બિલાડ; a kind of big-headed wild cat: (૨) બાળકોને ડરાવવાનો હાઉ; an imaginary monster 10 inti
midate children. ઘોઘ૨, (વિ.) ભારે ઘેરા અવાજવાળું; hoarse ઘાઘરો, (૫) એવો અવાજ; hoarse sound: (૨) ગળાની અંદરના
અવાજ ઉત્પાદક સ્નાયુ; the vocal cords. ઘોઘ, (વિ.) મૂર્ખ, અભણ; foolish, illiterate: (૨) (પં) એવો માણસ; a
dunce: (3) (y) 414; a serpent. ઘચ, (સ્ત્રી) જુઓ ઈંચ. ઘટ, () ઘૂંટડે; a draught. ઘાટક, (૫) ઘોડે; a horse. ઘોડાગાડી, (સ્ત્રી) ઘોડાથી ખેંચાતી ગાડી;
a horse-carriage. ઘોડાપૂર, (ન.) નદીનું આકસ્મિક પ્રચંડ
પૂર; a sudden heavy river-flood: (૨) (અ.) ઘોડાપૂરની જેમ પ્રચંડ રીત; like a sudden food, tremendously. ડાર (ડાસર), (સ્ત્રી) ઘોડાને તબેલે; a horse-stable.
ઘડિયું, (ન.) એક પ્રકારનું પારણું; a
kind of cradle. ઘડી, (સ્ત્રી.) ઘેડાની માદા; a mane: (૨) ચીજવસ્તુ રાખવાનું એકઠું; a wooden or metallic stand: (૩) ટેકો લેવાની લાકડી; a crutch (૪) એક પ્રકારની નિસરણી; a kind of staircase: ઘેટું, (ન.) સવારી માટેનું એક પશુ; a horse: ઘોડો, (પુ.) એવું નર પશુ; a horse (૨) સમુદ્ર,વનું પ્રચંડ મો; a surge: (૩) ચાંપ, કળ; a clip, a key: (૪)
ચીજવસ્તુ રાખવાનું ચાકડું ; a stand. ઘાયું, (1) જખમ; a wound. ઘોર, (વિ.) ભયાનક, બિહામણું; terrible, horrible: (૨) ગાઢ, અતિશય; deep, dense, excessive. ઘોર, (સ્ત્રી.) કબર; a grave: -ખોદિયો, (૫) કબર ખેદનારે; a grave-diggers (૨) કબર બાદી શબ ખાઈ જતું એક પ્રાણી; a kind of animal eating away dead-bodies from graves: (3) 84કટ કે દુષ્ટ માણસ; a mean wicked
man: ઘોરખોદુ, (ન) ઘેરખોદિયે. ઘોરવું, (અ.કિ.) ઊંધમાં શ્વાસ લેતાં અવાજ કરવો; to store (૨) ઘસઘસાટ ઊંઘવું; to sleep soundly. ઘોરી, (વિ.) ઊંધણી ; habitually
drowsy, sleepy. ઘોરી, (મું) ૮રનું ટોળું; a cattle herd. ઘલક, ઘેલકી, (સ્ત્રી) ઘેલકું, (ન.)
અંધારી ગંદી રુંપડી; a dark dirty hut. ઘોષ, (!) મેટ અવાજ કે ધ્વનિ; big sound or noise: () 621; a proclamation (૩) ગેવાળિયાનું ઝુંપડું; a cowherd's cottage: ઘોષણ, (સ્ત્રી.) ઢંઢેરો; a proclamation (૨) onisaid; a declaration. ઘોળવું, (સ. કિ.) બધી બાજુએ દાબીને નરમ કરવું; to soften by pressing on all sides: (?) lung; to melt:

Page #239

ઢાંક્યુ
(૩) આથા લાવવા મિશ્રણ કરવું; to mix for fermentation: (૪) જોરથી ગેાળાકાર ફેરવવુ'; to turn round briskly. ઘાવુ, (અ. ક્રિ.) ગાઢો કે કાણી મારવાં; to poke, to elbow: (ર) (સ. ક્રિ.) જુએ ઘોચવુ.
ઘાચ (ઘોચ), (સ્રી.) ચીલામાં પડેલા ખાડા; the pit of a rut: (૨) ગાદો કે કાણી મારવાં તે; a poking or elbowing: (૩) ગાદાના જખમ; a wound created by poking:(૪) નુકસાન; loss:–પરોણો, (પુ.) વારંવાર ગાદા મારવા તે; repeated poking: (૨) મિથ્યા હસ્તક્ષેપ; undue interference: ઘાચવું, (સ. ક્રિ)ભેાંકવું; to pierce, to thrust into: ઘાચાલુ, (અ. ક્રિ.) ભેાંકાવું; to be pierced. ઘાટવુ, (અ. ક્રિ.) ગાઢ નિદ્રા લેવી, ધારવું;
to sleep soundly.
પ્રાણ, (ન.) ગંધ, વાસ; smell, odour: (૨) નાક; the noseઃ પ્રાણદ્રિય, (સ્ક્રી.) નાક; the nose.
ડ, (પુ.) ગુજરાતી મૂળાક્ષરને પાંચમા વ્યંજન, ગુજરાતીમાં હવે એ ભાગ્યે જ વપરાય છે; the fifth consonant of the Gujarati alphabet, presently it is rarely used in Gujarati.
ચ
ચ, (પુ.) ગુજરાતી મૂળાક્ષરોને છઠ્ઠો વ્યંજન; the sixth consonant of the Gujarati alphabet: (૨) (અ.) વળી, અને; as well as, and.
ચક, (પુ.) સળીઓને જાળીદાર પડદા; a
net-like bamboo stick curtain:
(૨) સ્ત્રીઓનુ એક ધરેણુ'; a kind of ornament for women: (૩) કુંભારને ચાક; a potter's moulding wheel.
૨૩૪
ચકરી
ચકચકવુ, (અ. ક્રિ.) ઝળકવું, પ્રકાશવું; to shine, to glitter: ચકચકાટ, (પુ.) ચળકાટ; lustre, brightness: ચકચતિ, (વિ.) ચળકતું; shining. ચકચાર, (સ્રી.) ચર્ચા; discussion: (૨) પૂછપરછ; inquiry.
`ચકચૂર, (વિ.) નશામાં ગરક; deeply intoxicated. ચકડોલ(~n), (પુ.) બેઠકાવાળા ગાળ ફરતા ફાળા; a merry-go-round: (૨) ચકરી, ફેર; giddiness ચસ્તી, (સ્ત્રી.) ચપટી નાની ગેાળ તકતી; a flat small round piece. ચતુ', (ન.) ગેાળ કે ચારસ ઢેકુ; a round or square lump of earth:(૨) જાડું પડ; a thick layer or slice. ચકભિલ્લુ, (ન.) એક પ્રકારની મેદાની રમત; a kind of outdoor game. ચકમક,(પુ.) ધ ́ણથી અગ્નિ પેટાવવા માટેને એક પ્રકારના પથ્થર; a flint: (૨) (સ્ત્રી) તણખા; a spark: (૩) ચળકાટ;glitter: (૪) (લૌ.) તકરાર, કજિયા; a strife, a quarrel.
ચકરચક્ર, (અ.) વર્તુળાકાર ગતિમાં; in circular motion.
reel:
ચકરડી, (સ્ત્રી.) વર્તુળાકાર ગતિ; circular motion: (૨) ફરકડી, ફીરકી; a (૩) ભમરડા જેવું એક રમકડુ; a toplike toy: ચકરડું, (ન.) વતુ ળ, કૂંડાળું; a circlc: (૨) ચક્ર; a disct (૭) પૈડુ'; a wheel.
ચકરભમર, (અ.) વર્તુળાકાર ગતિમાં; in
circular motion.
ચકરવકર, (અ.) ફેર ચડવાથી બેભાન; unconscious because of giddiness: (૨) અસ્થિરતાથી; unsteadily. ચકરાવો, (પુ.) ઘેરાવા, પરિધ; circum ference: (૨) પ્રાચીન વ્યૂહરચના; ancient battle strategy. ચકરી, (સ્રી.) ફેર, તમ્મર; giddiness: (ર) (વિ.) વર્તુળાકાર, ગેાળ; circular,
round.

Page #240

ચલું
૨૩૫
ચટક
ચક્ષુ, (ન.) એક પ્રકારનું નાનું પક્ષી
a female sparrow: ચકલી, (૬) નર ચકલું; a male sparrow. ચકલો, (૫) ચકલુ, (ન) ચાર રસ્તાનું (14147441; a junction of four roads: (૨) બજાર; a market place. ચકળવ (વિ)કળ, (વિ) આકુળવ્યાકુળ;
frightened and puzzled. ચકામું-વું), (ન) ચામડી પરનું ચાહું; a
skin-burn or sore. ચકાસવું, (સ. કિ.) બારીક તપાસ કરવી; to examine or inspect minutely. ચકિત, (વિ.) વિસ્મય પામેલું; wonderstruck: (૨) છક થયેલું; dismayed. ચકેત, (ન) ચકેતર, (૫) લીંબુ જેવું
એક ફળ; a kind of citrous fruit. ચકેર, (વિ.) ચપળ, તકેદારીવાળું; active, alert: (૨) ચાલાક; skilful, clever: (૩) જાગ્રત; wakeful, alert. ચકકર, (વિ.) ચસકેલા મગજનું; lost
minded: (૨) ગાંડું; mad: (૩) ચક, પૈડું; a disc, a wheel: (૪) લટાર મારવી તે; a stroll: (૫) કુંડાળું, વર્તુળ; a circle: (૬) તમ્મર, ફેર; giddiness: (૭) (અ) agen1512; in circular motion. ચકકી, (સ્ત્રી.) ઘટી; a grinding mile (૨) ઘાણી; an oil mill. ચક, (ન) જુઓ ચપુ. ચક, () કુંડાળું, વળ; a circle: (૨) પૈડું; a wheel: (૩) ધારવાળું ગોળાકાર અસ્ત્ર; a circular sharp missile: (૪) સામ્રાજ્ય; an empire: (૫) સમૂહ, મંડળ; a group or association. ચકમ, (૫) ગાંડ કે તદ્દન ગમાર માણસ; "
a mad or quite senseless man. ચકવતી, (વિ.) સાર્વભૌમ; absolute, sovereign: (૨) (પુ.) એ સમ્રાટ; an absolute emperor.
ચકલાક, (પુ.) એક પ્રકારનું પક્ષી; a kind of bird. ચકવૃદ્ધિ, (વિ.) વ્યાજનું પણ વ્યાજ ગણાય
એવું (વ્યાજ); compound (interest). ચકાકાર, (વિ.) વર્તુળાકાર; circular. ચકી, (વિ.) સાર્વભૌમ; sovereign: (૨) (પુ.)સમ્રાટ; an emperor: (૩) શ્રી વિષ્ણુ
Loid Vishnu: () 541?; a potter. ચક્ષ(ચ), (ન) આંખ; one of the
eyes. ચગડોળ, (સ્ત્રી) જુઓ ચકડોળ. ચગદવુ, (સ. કિ.) પગથી ચરવું; to trample (૨) જોરથી દબાવવું; to press hard: ચગવું, (અ. કિ) ઊંચે ઊડવું; to fly high: (૨) જુસ કે રંગમાં આવવું; to become spirited or puffed up. ચગળવ, (સ. કિ.) મોંમાં હલાવીને રસ
spal; to turn into juice by moving in the mouth: (૨) ધીમે ધીમે
21149; to chew slowly,to munch. ચચણવું (ચચરવું), (અ. કિ.) બળતરા 241; to feel a burning pain: (a) ચણ ચણ અવાજ સાથે બળવું; to burn with a sizzling sound: (૩) મન માં ધૂધવાવું; to be grieved: ચચણાટ (ચચરાટ), (૫) બળતરા; burning sensation: (2) 441; affliction. ચચકે (ડો), (૫) આંબલીને ઠળિયે
કે બી, કચૂકો, ચિચૂકો; a tamarind seed. ચટ, (સ્ત્રી) તકેદારી, કાળજી; alertness, care: (૨) જક્કીપણું, જીદ; obstinacy (૩) (અ.) તાબડતોબ; very quickly, at once: (૪) સદંતર ખલાસ (ખેરાક); totally used up or exhausted (eatables). ચટક, (વિ.) મેહ પમાડે એવું, આકર્ષક, charming: (૨) (સ્ત્રી.) સ્વાદ, લહેજત; taste, zest: (3) 374; a sting: (*) લાગણી; feeling, sensation: ચટનું,

Page #241

ચટણી
૨૩૬
ચડાઈ
(વિ.) ભપકાદાર, pompish:-દાર, (વિ.)
સ્વાદિષ્ટ, લહેજતદાર; tasteful, zestful: (૨) મેહક, આકર્ષક; charming. (૩) 2141245; sensational, thrilli:a: -મટક, (વિ.) નખરાંબાજ; oppish (૨) (સ્ત્રી) નખરાંબાઇ; foppishness: ચટકવું, (સ. ક્રિ) ડંખવું; to sting: (૨) (અ. ક્રિ) શેભવું; to look bright or beauti- ful: ચટકી, (સ્ત્રી.) મેહુ, આકર્વાણ; a fescination. (૨) ઉગ્ર લાગણી; intense feeling: (૩) ખૂલતો લાલ રંગ; bright red colour: (૪) ડંખ, ચૂટી; a sting: ચટકું, (ન) ડંખ, ચૂંટી; a sting: (૨) ટીપુ, અલ્પપ્રમાણ; a drop, a small quantity: ચટકે, (પુ) ખ; a sting : (૨) લહેજત, સ્વાદ; test, taste: (3) 31351; a craving: (*) ઉગ્ર લાગણી; intense feeling. ચટણી, (સ્ત્રી) વનસ્પતિ મસાલા, વ.થી
બનાવાતી લહેજતદાર વાની; ketchup. ચટપટ, (અ) તરત જ, તાબડતોબ; at ence, instantly: ચટપટી, (સ્ત્રી.) નિર કુરા ઉગ્ર ઈચ્છા, તાલાવેલી, રn intense htnkering: (૨) બેચેની; uneasiness: (૩) વ્યથા; affliction. ચટાઈ, (સ્ત્રી.) સાદડી; a mat. ચટાકે, (કું.) જુએ ચટ, ચટકે. ચટાચટ (ચટચટ), (અ.) તાબડતોબ, ઝટ42; at once. ચટાપટા, (પં. બ. વ.) વિવિધરંગી આડા
અવળા પટા; stripes. ચટાપટી, (સ્ત્રી.) જુઆ (ચટપટી ચટપટી. ચટિયું, (વિ.) હઠીલું, જિદ્દી; obstinate. ચડુ, (વિ.) ખાવાનું શોખીન અને લાલચુ;
fond of cating at others expense: (૨) લાંચિયું; corrupt. ચડઊતર-રી), (સ્ત્રી) ચડાણ અને ઉતરાણ; ascent and descent: (૨) ચડતી પડતી; rise and fall. ચડચડ, (અ.) બળવાના એવા અવાજ સાથે with a creaking sound of burn
ing: ચડચડવું, (અ. કિ.) એવા અવાજ સાથે બળવું; to burn with a creaking sound: ચાંચડાટ, (પુ.) a creaking sound of burning. ચડતી, (સ્ત્રી.) ઉન્નતિ, વિકાસ; rise, prosperity, development:(?) ale; an increase, an expansion: -yal, (સ્ત્રી.) ઉન્નતિ અને પતન; rise and fall, prosperity and adversity: ચડતુ, (વિ.) ચડિયાતું; superior. ચડભડ, (સ્ત્રી) જમાડી, તકરાર, an altercation, a noisy quarrel: (અ. ક્રિ.) લડી પડવું, જીભાજોડી કરવી; to quarrel, to altercate:ચડભડાટ, (પુ.) ચડભડ. ચડવું, (સ. અને અ. ક્રિ) ઊંચે જવું; to rise, go high: () 949; to increase:(3)*1*491523; to attack, to invade: (૪) રંધાવું; to be cooked. (૫) મિથ્યા ગર્વ કરવો; to be unculy proud or vain:(૧)સંકોચાવું; to be contracted: (૭) નશાની અસર થવી; to be intoxicated: (૮) નાદ લાગવો; to be addicted to, to be prone to: (૯) કરવાનું બાકી રહેવું (કામ, વ.); to be in arrears: (૧૦) દેવને અર્પણ થવું: to be offered to a god: (૧૧) ઢાંકણરૂપ થવું; to be a covering of. ચડસ, (૬) એક માદક પદાર્થ; a narcotic substance: (૨) વ્યસન, લત; addiction, strong liking: (3) 85, જિક obstinacy: ચડસાચડસી, (સ્ત્રી.) ઉગ્ર હરીફાઈ, keen rivalry. ચડાઈ, (સ્ત્રી) લશ્કરી હુમલ; an invasion: (૨) જોખમી પ્રયાસ; a risky effort: ચડાઉ, (વિ.) મિથ્યાભિમાની; vain (૨) ચીડિયું; peevish, short tempered: (૩) સવારી કરવા યોગ્ય; ridable ચડાણ (ન.) ચડાવ, (પુ.) ઊંચે જતો માર્ગ; an ascent: (૨)

Page #242

ચડાવવું
૨૩૭
ચપટ
ઊંચાણવાળી જગ્યા; a steep place: (૩) વધારે, વૃદ્ધિ; an increase or expansion (૪) લશ્કરી હુમલો; an invasion. ચડાવવું, (અ. ક્રિ) કોઈની વિરુદ્ધ ઉશ્કેરવું;
to instigate. ચડી, (સ્ત્રી) અધું પાટલુન; a half
pantaloon, shorts. ચઢઊતર, (સ્ત્રી) જુઓ ચડઊતર. ચઢવું, (સ. અને અ. ક્રિ) જુએ ચડવું. ચઢાઈ, ચઢાઉ, વ. માટે જુઓ ચડાઈ.
હ મ ગ શ ચઢાવવું, (અ. કિ.) જુએ ચડાવવું. ચઢિયાતું, (વિ.) જુઓ ચડિયાતુ. ચણ, (સ્ત્રી) પક્ષીઓ માટેના અનાજ, વ.ના
Eleft; grain for birds. ચણતર, (ન.) ચણવાનાં કામ કે રીત; masonry work or its mode. ચણવું, (સ. કિ.) બાંધકામ કરવું, મકાન, વનું નિર્માણ કરવું; to build, to construct: (?) Garlier seg; to erect, to produce: (૩) (પક્ષીઓનું) વીણીને 2419; to eat by picking up. ચણિય, (૫) ઘાઘરે; a petticoat. ચણ, (પુ.) એક પ્રકારના કાળનો દાણો;
a grain of gram. ચમેઠી, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારને છોડ; a
kind of plant: (૨) એનું ફળ; its fruits (૩) એ ફળ જેટલું વજનનું નાનું 714; a small measure of weight equal to that of such a fruit, about 2 grains. ચતુર, (વિ.) હોશિયાર, ચાલાક; clever, skilful: (?) Healel; shrewd: (3) બુદ્ધિશાળી; intelligent, wise. ચતુરંગ, (વિ.) ચાર અંગ કે વિભાગવાળું; having four parts or divisions: (૨) (પુ) શેતરંજની રમત; the game of chess: ચતુરંગી, (વિ.) ચતુરંગ. ચતુરા, (સ્ત્રી) ચાલાક સ્ત્રી; a clever and sagacious woman.
ચતુરાઈ, (સ્ત્રી) હોશિયારી, ચાલાકી, આવsa; cleverness, sagacity, skill: (૨) મુત્સદ્દીપણું; shrewdness. ચતુર્ભુજ, (વિ.) ચાર હાથવાળું; four handed: (૨) હાથ પાછળ બાંધીને કેદ પકડેલું; having the hands tied behind and arrested: (3) 212 બાજુએ કે ખૂણાવાળું; quadrilateral: (૪) (પુ) ચોખગ આકૃતિ; a quadri
lateral: (4) sil Go: Lord Vishnu. ચતુવિધ, (વિ.ચાર પ્રકારનું; of four
types or kinds. ચતુવેદ, (પું. બ. વ.) ચાર વેદો; the four Vedas: ચતવેદી, (વિ.) ચારેય વેદમાં પારંગત; well-versed in all the four Vedas: (૨) બ્રાહ્મણની એ નતિ કે અટકનું; of a so named Brahmin sect or surname. ચતુષ્કોણ, (વિ.) (૫) ચાર ખૂણાવાળી
2413[a; a quadrilateral. ચતુષ્પદ, (વિ.) ચોપગું; four-footed. ચનું (ચતુ)(છતું), (વિ.) આકાશ તરફ 444919; supine, facing the sky: (૨) ઊંધું નહિ; not inverted: -પાટ, ચતુ પાટ, છપાટ, (વિ.) સંપૂર્ણ રીતે zo'; completely supine. ચપ, (અ) ઝડપથી, એકદમ; swiftly, ચપકાવવુ, (સ. ક્રિ) ડામ દેવે; to
scorch, to apply a burning thing: (૨) ચોટાડવું; to stick, to fix. ચપકે, (પુ.) ડામ; a scorching, an application of a burning thing: (૨) મહેણું a taunt. ચપચપુ, (વિ.) ભીનું અને ચીકણું; wet and sticky. ચપટ, (વિ.) ચાંટેલું; stuck or adhered to: (૨) ચપટુ; fiat: (૩) દબાવેલું; compressed: ચપટાવું, (અ. કિ.) ચાટવું; to be stuck: (૨) ચપટું થવું; to be flattened: (3) 80119; to be

Page #243

ચપટી
૨૩૮
ચમડી
compressedઃ (૪) નુકસાન થવું; to suffer a loss. ચપટી, (સ્ત્રી) હાથની કોઈ આંગળી અંગૂઠા 2012 Hisal a; a snap of fingers, a pinch: (૨) ચપટીમાં સમાય એટલ H14; quantity held by a pinch: (૩) ચપટી છોડવાથી થતા અવાજ; sound created when undoing a pinch: (૪) ક્ષણ; a moment: (૫) પકડ; a grip: (૬) ચીમટી; a pinching: ચપટું (વિ.) (જુઓ ચપટ.) દબાયેલું અને ચપટ; flat and compressed. ચપતરુ, (ન) પતરા જેવો કોઈ પણ નાને
+31; any sheet-like small piece. ચપરાસ, (સ્ત્રી) પટા, વ.ની કડી, બકલ
a buckle: (3) Coton 13; a hinge: (૩) બડાઈ vanity, boast: ચપરાસી, (૫) પટાવાળે, ખિજમતદાર; a peon, an attendant: (૨) (સ્ત્રી) બડાઈ vanity, boasting. ચપળ(લ), (વિ.) ચાલાક, હોશિયાર; skilful, clever, sagacious:(૨)ચંચલ,
અસ્થિર; sensitive, unsteady: ના, (સ્ત્રી) ચાલાકી, વ.; skill, cleverness, sensitiveness: ચપળા(લા), (સ્ત્રી) 2447 mail; a clever woman: (?) alorul; lightning: (3) Gez; Laxmi, the goddess of wealth. ચપાટવુ, (સ. કિ.) અતિશય ઉતાવળે ખાવું; to eat very quickly:(૨)ખાઈને ખલાસ કરવું; to exhaust by eating up. ચપાટી તી),(સ્ત્રી) જાડી રોટલી; a kind.
of thick bread. ચપોચપ, (અ) ઝપાટાબંધ, એકદમ; very quickly, at once: (૨) ઝડપી ક્રમમાં;
in quick sequence. ચપુ (ચકફ) (ચાકુ) (ચાકૂ), (j) (ન.)
નાની છરી; a pen-knife. ચબરકી–ખી), (સ્ત્રી.) કાગળને નાને $$31; a small piece of paper.
ચબરાક(વિ.) જુઓ ચપળઃ (૨) બોલવામાં ચાલાક; clever in speech: (૩) વાચાળ, talkative. ચબાવલું, (વિ) જુએ ચિબાવલું. ચબૂતરે, (૫) પોલીસથાણું; a policestation (૨) કર વસૂલ કરવાનું થાણું a toll-station: (3) 211921; a raised platform or seat (૪) પંખીઓ માટેની 4704sl; a raised platform where grain for birds is laid. ચમક, (સ્ત્રી) ચમકારે; a flashઃ (૨) તેજ; lustre, brightness. (૩) તાણ આવવી તે; twitching pain (4) તાજુબી; a surprise-shock, dismay: (૫) (૬) લોહચુંબક; a magnet: (૧) ચકમક; a flint -૭, (અ. કિ.) પ્રકારાવું, ઝબક્યું; to shine, to flash: () Ring; to be stunned: (3) all ove; to go astray: ચમકટ, ચમકાર, ચમકારે, (4.) 3M5121; a flash, a glitter: (૨) અતિશય તાણ આવવી ; excessive twitching pain (૩) કંપારી; quivering: ચમકાવવું, (સ. દિ.) પ્રકાશમાં લાવવું; to bring to light (૨) ઝબકાવવું; to cause to flash or glitter: (૩) સાટીથી મારવું; to beat with a cane, to thrash. ચમચમ, (અ.) સેટી વાગે એવા અવાજથી; with the sound of a cane-blow: -, (અ. ક્રિ.) એવો અવાજ થ; to sound like a cane-blow: (૨) ઉગ્ર બળતરા થવી; to feel intense burning pain: ચમચમાટ, (પુ.) એવો અવાજ; such soundઃ (૩) ઉગ્ર બળતરા; intense burning pain. ચમચો, (૫) એક પ્રકારનો કડછો; a spoon ચમચી, (સ્ત્રી) નાનો ચમ; a small spoon: (૨) પાનસોપારી, વ. માટેની કોથળી; a cloth bag for keeping betel-leaves, nuts, etc. ચમડી, (સ્ત્રી) ચામડી; skin.

Page #244

ચમત્કાર
૨૩૯
ચરાહ
ચમત્કાર, (પુ.) અગમ્ય, આશ્ચર્યકારક Ofelia; a miracle, a marvel or wonder: (૨) અસાધારણું બનાવ કે સિદ્ધિ; extraordinary happening or achievement: ચમત્કારિક, ચમત્કારી, (વિ.) ચમત્કારવાળું, અલોકિક; miraculous, marvellous. ચમત્કૃતિ, (સ્ત્રી) જુઓ ચમત્કાર. ચમન, (પુ.) (ન.) બાગ; a garden (૨) આનંદ, મોજમજા; joy, gaiety. ચમર, (સ્ત્રી) વાળ કે પીછાં; hair or feathers= (૨) જુઓ ચામર. ચમરબંધ (ચમર), (૫) ચામડાને પટે; a leather belt or girdle ચમરબંધી, (વિ.) પટો ધારણ કરેલું; wearing a bel: (૨) શરવીર, બહાદુર; heroic, brave: (૩) (પુ) સત્તાધારી કે અધિકૃત પ્રતિષ્ઠિત માણસ; a reputed man in power or having authority. ચમરી, (સ્ત્રી.) ફૂલની મંજરી; flowerblossom: (?) 21172; a flap made of hair for driving away mosquitoes. ચમાર, (૫) ચામડું કેળવનાર; a leather tanner: (૨) (વિ.)એ જ્ઞાતિનું; belonging to that caste. ચમ, (સ્ત્રી) લશ્કર, સેના; an army. ચમેલી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની ફૂલવેલ; a
kind of flower plant: (૨) એનું ફૂલ; its flower. ચશ્મડ, (વિ.) ચામડા જેવું, મુશ્કેલીથી ફાટે એવું; leather-like, difficult to tear off: (૨) કંજૂસ; miserly:તોડ, (વિ.)અત્યંત કંજૂસexcessively miserly. ચસ્મર, (સ્ત્રી) (ન) જુએ ચામર. ચય, (૫) ઢગલો; a heap or pile: (૨) સમૂહ, જથ્થ; a collection (૩) વધારો, વૃદ્ધિ; an increase. ચર, (વિ.) અસ્થિર, ચંચળ; unsteady, sensitive: (૨) ગતિમાન, ફરતું; mov- ing: (૩) (પુ) જાસૂસ; a spy. (૪)
(સ્ત્રી.) ખાઈ, નીક; a trench, a moat: (4) 444; a cooking pit. ચરક, (ન.) પક્ષીની અઘાર; a bird's excrement: -૬, (અ. ક્રિ) અધાર કાઢવી; to discharge excrement (by a bird): (૨) પ્રવાહી ઝાડે થ; to discharge liquid excrement: ચરકણ, ચરકણું, (વિ.) વારંવાર પ્રવાહી ઝાડાનું વિસર્જન કરતું; discharging liquid excrement frequently: (?) 52214: timid. ચરખો, (૫) કપાસ લોઢવાને સં; a gin (૨) સંઘેડા; a lathe. (૩) રેટિયો; a spinning wheel. ચરચરવું, (અ. કિ.) જુઓ ચચણવું. ચચરાટ, (૫) જુઓ ચચરાટચરચવું, (સ. ક્રિ) લેપ કે અર્ચના કરવાં; to besmear, to anoint as an auspicious mark. ચરડ, (અ.) કાપડ ફાટે એવા અવાજથી; with a sound similar to that of tearing cloth: -કે, (૫) એવો અવાજ; such sound: (૨) ઉગ્ર ચિતા; keen anxiety: (3) W3Fl; a mental shock. ચરણ, (૫) (ન) પગ; the foot: (૨) કાવ્યની કડી કે તુક; a metrical section or quarter of a poem. ચરબી, (સ્ત્રી) માંસની અંદરનો તેલી પદાર્થ; fat, tallow: (૨) (લો.) અભિમાન, ગુમાન; pride, vanity. ચરમ, (વિ.) છેવટનું, અંતિમ; last,
final, terminal. ચરવું, (અ. ક્રિ) ચાલવું; to walk (૨) ફરતાં ફરતાં અને ધી શેધીને ખાવું; (પશુપક્ષીનુ); to graze: (૩) (સ. ક્રિ.) કમાવું; to earn. ચરસ, (પુ.) જુએ ચડસ. ચરાઉ, (વિ.) ચરવા માટે યોગ્ય; fit for grazing (૨) ચરાણ તરીકે વપરાતું

Page #245

ચરાચર
ચવ
used as a pasture: (૩) (ન.) ચરાણ; a pasture. ચરાચર, (વિ.) ચેતન અને જડ; animate and inanimate (૨) સ્થાવર અને જંગમ; movable and immovabse (૩) (ન.) બ્રહ્માંડ, સમગ્ર સૃષ્ટિ; the universe, the creation. ચરાણ, (ન.) ગોચર, ચો; a pasture. ચરિત, (ન) જુએ ચરિત્ર. ચરિતાર્થ, (વિ.) સફળ; successful (૨) કૃતાર્થ; satisfied because of success (3) (4.) Gais; livelihood, maintenance: (૪) તાત્પર્ય, સાર; general or abstract meaning, moral. ચરિત્ર, (ન) વર્તન, આચરણ; character, behaviour: (?) ; deeds: (3) પરાક્રમો; feats, exploits: (૪) સિદ્ધિઓ; achievements: (૫) (લો) કાવાદાવા, કપટ; intrigue, cunning. (૬) જીવનકથા; a biography -કાર, (૫)
જીવનકથાને લેખક a biographer. ચરી, (સ્ત્રી) જુઓ કરી. ચરુ, (૫) પહોળા મેનું વાસણ; broad mouthed vessel. ચરે, (૫) ચરાણ, ગૌચર; a pasture. ચચવું, (સ. કિ.) વાદવિવાદ કરy to discuss: (૨) વાટાઘાટ કરવી; to negotiate: (3) GEL spail; to censure: (૪) લેપ કરવો; to anoint. ચર્ચા, (સ્ત્રી) વાદવિવાદ; discussion: (૨) મંત્રણા, વાટાઘાટ; negotiations (૩) નિંદા; censure, slander: (૪) લેપ; an anointing: પાત્ર, રસ્પદ, (વિ.) ચર્ચાને સ્થાન હેય એવું, અનિશ્ચિત debatable, undecided. ચમ (ચરમ), (ન.) ચામડી, ચામડું;
skin, hide, leather. ચર્યા, (સ્ત્રી) દૈનિક કામકાજ; daily routine work: (૨) વર્તન, રીતભાત; behaviour, manners (૩) ચહેરાને ભાવ;
expression of the face, look, airs: (૪) સેવા; service. ચલ(ળ), (વિ) ગતિમાન; moving (૨)
અસ્થિર; unsteady. ચલણ, (ન.) ગતિ, ચાલવું તે; not on, a moving: (૨) સત્તા, અમલ; power, rule, authority: (3) 21321; control: (૪) રિવાજ, રૂઢિ; vogue, custom(૫) ચલણી નાણું; currency: ચલણી, (વિ) અમલી, પ્રચલિત, માન્ય; current, recognized: (૧) કાયદેસરનું; legal. ચલમ, (સ્ત્રી) ધૂમ્રપાનનું માટીનું નળાકાર
417; an earthen smoking pipe. ચલવિચલ, (વિ.) અસ્થિર; unsteady: (૨) ડગમગતું; shaking. ચલાચલ, (વિ.) જુઓ ચરાચર. ચલાણું, (ન.) બેસણવાળો પાલે; a cup
with a stand: ચલાણી, (સ્ત્રી) નાનું ચલાણું; such a small cup. ચલાયમાન, (વિ.) ગતિમાન; moving: (૨) અસ્થિર, બદલાતું; unsteady, changing. (૩) જંગમ; movable. ચલિત, (વિ) અસ્થિર; unsteady: (૨) ચંચળ; sensitive: (૩) સ્થાનભ્રષ્ટ; degraded, overthrown. ચલિયું, (ન) ચલું; a sparrow ચલૂડુ, (ન.) બેસણવાળી પ્યાલો, a small cup with a standઃ (૨) માટીની લોટી; earthen water.pot. ચલું, (ન) ચí; a sparrow: (૨) ચલા જેવું કોઈ પણ પક્ષી; any bird like a sparrow: (3) 24 oyla; any. thing held in the palm by the way of offering. ચવ, (૫) (સ્ત્રી) મેતીની સંખ્યા અથવા વજન પર આધારિત એક તોલમાપ; a mea ure of weight based on a number or weight of pearls: (૨) શક્તિ; power, ability: (૩) રીતભાત; manners, behaviour (૪) જ્ઞાન;

Page #246

ચવચવ
૨૪૧
ચળામાં
knowledge (૫) આવડત, સમજ; skill, understanding: () 691; mode: (0) લહેજત, સ્વાદ; zest, taste, ચવચવ, (વિ.) ફુટકળ, પરચૂરણ; miscellaneous: (૨) (સ્ત્રી.) પરચૂરણ બાબતે; miscellaneous items or things. ચવડ, (વિ.) મુશ્કેલીથી ફાડી કે ચાવી શકાય
319; difficult to tear or chew. ચવાડ, (વિ.) જુઓ ચવડ: (૨) (ન.)
PMPER? Eldi; the sharp-point of a plough. ચવવું, (સ. કિ.) કહેવું; to tell: (૨) વર્ણન કરવું; to describe, to narrate. અવળાટ, (પુ.) ચળ; itching sensation:(૨) આવેશ, અધીરાઈ, excitement, impatience: (૩) અજંપ, બેચેની; restlessness. ચવાણ (ચવેણુ), (ન) અલ્પાહાર માટે સૂકા કે તળેલો મિશ્ર ખેરાક; dry or fried mixed food for breakfast. ચમ, (સ્ત્રી) આંખ; one of the cycs: -પોશી, (સ્ત્રી) આંખ આડા કાન કરવા તે; a winking at: (૨) અજાણપણાને 3109; pretence of ignorance: ચશ્માં, (ન. બ. વ.) ખેડવાળી આંખ માટેનું અંતર્ગોળ કે બહિર્ગોળ કાચનું એકઠું; a pair of spectacles: ચામુ, (૧) એ એક જ આંખે પહેરવાને કાચ;
an eye-glass. ચસવુ, (અ. કિ.) સરકવું; to slip: (૨) સરકીને છટકવું; to escape by slipping (3) ગાંડપણ હે, છટકેલ મગજનું હોવું; to be read, to be lost-minded. ચસકે, (સ્ત્રી) સ્નાયુની પીડા; mascular
painઃ (૨) તાલાવેલી, તલબ; intense desire: (૩) લત; addiction: (૪) નખરાંબાઈ; foppishness. ચસચસ, (અ.) ત ગ રીતે; tightly:-૩, (અ. ક્રિ) તંગ હેવું; to be tight:
(?) 1319"; to be gripped: (3) (સ. ક્રિ.) ઝડપથી ચૂસીને પીવું; to sip quickly: ચસચસાટ, (અ) તંગ રીતે; tightly: (૨) ઉતાવળે (પીવું); (to sip) quickly: ચસચસાવવું, (સ. કિ.) તંગ કરવું; to tighten (૨) ઉતાવળે ચૂસવું; to sip quickly: ચસમપોશી, (સ્ત્રી.)
જુઓ ચમ, ચર્મપોશી. ચસવું, (અ. ક્રિ.) ચસકવું; to slip: (૨) ખસવું; to move: (૩) નિષ્ફળ જવું; to fail. ચહેર, (૫) શિલ; a face. ચળ, (વિ.) જુઓ ચલ. ચળ, (સ્ત્રી.) ખંજવાળ; itching sensation: () 24llares; impatience: (૩) બેચેની; uneasiness, ચળક,(સ્ત્રી) ચળકાટ; glitter, brightness: (૨) શોભા માટેની ચળકતી ટીકી; a bright ornamental piece: -૩, (અ. કિ.) પ્રકાશવું, ઝબકવું; to shine, to glitter: ચળકાટ,(૫) તેજ, ચકચકાટ; brightness, glitter. ચળવળ, (સ્ત્રી.) અધીરાઈ, impatience: (૨) અજપ: restlessness (3) પ્રવૃત્તિ, હિલચાલ; movement: (૪) આદોલન; agitation: (4) EHIE!; commotion: ચળવળાટ, (પુ.)અપિ; restlessness: (૨) તલસાટ; hankering. (૩) ચિતા; anxiety. (૪) ખંજવાળ; itching sensation: ચળવળિયુ, વિ.) ચળવળ કરવાની વૃત્તિવાળું, ધમાલિયું agitative, inclined t.) start or run movements, mischief-mongering. ચળવું, (અ. કિ.) ખસવું; to move: (૨) sorg; to shake, to be unsteady: (૩) વિચારે, વ. બદલવાં; to change opinions: (૪) વચનભંગ કર; to break a promise: (૫) પતિત થવું; to degenerate. ચળામણ, (ન.) ચાળતાં વધેલું ભૂસું; the residual pieces of sifted corn:

Page #247

ચંદે
ચળું
૨૪૨
ચળામણ, (ન.) ચળામણી, (સ્ત્રી) ચાળવાનું મહેનતાણું; wages for sifting corn or for arraoging tiles on a roof. ચ, (ન) જમીને હાથ તથા મેં ધોવાં તે; the washing of hands and mouth after dinner. અંગ, (વિ.) સુંદર, મજેદાર; handsome,
pleasant: (?) 74229; clean: (3) તંદુરસ્ત; healthy: (૪) મજબૂત; strong (૫) વિપુલ; plentiful. ચંગ, (પુ.) એક પ્રકારનું વાજું; a kind of musical organ (૨) પતંગનું પૂછડું; a paper-kite's tail: (૩) ગંજીફાની એક રમત; a game of cards: (૪) (ન.) ધંટ; a bell. ચગી, ચંડીભંગી,(વિ.) વ્યસની; addicted
to narcotics: (2) 4 (2412); lewd. ચંગુ, (વિ.) તંદુરસ્ત; healthy: (૨) શુદ્ધ, નિર્મળ; pure: (૩) મજબૂત; strong. ચંચલ(-ળ); (વિ) અધીરુ; impatient, eager: (૨) ઝડપી; quick: (૩) અસ્થિર; unsteady:(8) 3444; nimble, lively: (૫) ચાલાક; clever, skilful. (૬) ફાની, ક્ષણિક; fleeting, transitory: તા, (સ્ત્રી) ચપળતા; nimbleness, liveliness: (2) 354; quickness: (3)
અસ્થિરતા; unsteadiness: (૪) ફાનીપણું; transitoriness: ચંચલા, (સ્ત્રી.) ચંચળ
સ્ત્રી; a sensitive woman (૨) વીજળી; lightning: (3) 47l; Laxmi, the goddess of wealth. ચંચળ,ચંચળતા,ચંચળા,જુઓ ચંચલ. ચંચ-સ), (સ્ત્રી) ચાંચ; a beak: -પાત, - પ્રવેશ,(૫) અલ્પ પરિચય કઈ બાબતમાં નામને જ રસ લેવો તે; an act of taking slight interest, surface interest. ચંડ, (વિ.) ગરમ; hot: (૨) ધી, ઝનૂની; hot-tempered fierce: (૩) ભયંકર; terrible: ચંડા, (સ્ત્રી) ઉગ્ર સ્વભાવની સ્ત્રી,
a hot-tempered woman: (?) sal foli; the goddess Durga. ચંડાળ(–લ), (વિ.) ઘાતકી; cruel: (૨) પાપી; sinful: (૩) (૫) સૌથી નીચ 917481 H10924; a man of the lowest caste. (૪) જલ્લાદ, ભારે, કસાઈ; an executioner, a butcher: ૫) નીચ, ધાતકી માણસ; a despicable, cruel man:-ચેકડી, (સ્ત્રી.) ભયંકર ગુનેગારોની aml; a gang of terrible criminals. ચંડિ, ચંડિકા, ચંડી, (સ્ત્રી) જુઓ ચંડા. ચંડૂલ, (પુ) અફીણનું સત્ત્વ, જેનું ધૂમ્રપાન
414 39; essence of opium which is smoked through a pipe. ચંડોલ(–ળ), (૫) એક પ્રકારનું પક્ષી; a
kind of bird, a lark. ચંદ, (વિ.) થોડું, કેટલુંક; a little, some. ચંદ, (પુ) ચંદ્ર; the moon (૨) સ્ત્રીઓ માટેની કપાળે ચોડવાની ટીકી; a small bright disc applied on the forehead by women. ચંદન, (ન) સુખડનું ઝાડ અથવા લાકડું; a sandal-tree or sandal-wood: (C) 72591 au; sandal wood ointment: (૩) ટીલું, તિલક; an auspicious line or mark made on the forehead: -હાર, (૫) સ્ત્રીઓ માટેનું ગળાનું
એક ઘરેણુંa (gold) necklace. ચંદની, (સ્ત્રી) ચાંદની; moonlight (૨)
ચંદર; a canopy of cloth, etc.. ચંદરવો, (૫) કાપડની છત; a canopy
of cloth. ચંદા, (સ્ત્રી.) ચંદ્ર; the moon (૨)
ચાંદની; moonlight. ચંદી, (સ્ત્રી) ઢેર, ઘોડા, વ. ને અપાત કપાસિયા, દાણા, વન ખોરાક; cattlefeed made up of cotton seeds, grain, etc.: (૨) લાંચરુશવત; bribery. ચંદો, (પુ.) ચંદ્ર; the moon (૨) ધાતુના પતરા પર કોતરેલા કરાર; an agreement

Page #248

ચંદ્ર
૨૪૩
ચાગલું--ળું)
engraved on a metallic sheet: (૩) ચહેરો; the face : (૪) ગોળ ટીકી; a small round disc. (૫) ચાંદલો; an auspicious mark made on the forehead: (૬) છાપ, મહોર; a
stamp or impression. ચંદ્ર, (૫) પૃથ્વીને ઉપગ્રહ, ચાંદ; the
earth's satellite, the moon: (2) ઉપગ્રહ: a satellite: -ક, (પુ) ચાંદલો; an auspicious mark made on the forehead: (૨) ઈનામ, ભેટ, વ. તરીકે મળેલો બિલ્લે, ચંદ્રક; a medal: (૩) મોરના પીંછાની ટીકી; the shining disc of a peacock's feather: -ચહણ, (ન.) ચંદ્રનું ગ્રહણ; a lunar eclipse: -કાંત, -મણિ, (૫) એક કલ્પિત મણિs a fabulous gem, a
moon-stone: મા, (૫) ચંદ્ર; moon. ચંદ્રિકા, (સ્ત્રી) ચાંદની; moon-light. ચંપલ, (૫) (સ્ત્રી.) (ન.) એક પ્રકારનું
ખુલ્લું પગરખું; a kind of open shoe. ચંપી, (સ્ત્રી) દાબ, દાબી દેવું તે; suppression: (૨) શરીર દબાવવું તે; a massage: (૩) મસળવું તે; a kneading. ચં૫, (સ્ત્રી) (1) ગદ્ય અને પદ્યની મિશ્ર વિસ્તૃત સાહિત્યકૃતિ; an elaborate literary work written partly in prose and partly in verse. ચપેલી, ચંબેલી, (સ્ત્રી) જુઓ ચમેલી. ચંપો (ચંપક),(૫) એક ફૂલઝાડ; a flower
plant: (૨) એનું ફૂલ; its flower. ચા, (૫) (સ્ત્રી) જેનાં પાંદડાંનું પીણું બને છે એ એક પ્રકારનો છોડ; a tea-plant (૨) એનું પીણું કે ઉકાળે; its beverage. ચાઉસ, (૫) લશ્કરી ટુકડીને જમાદાર; the head of an army troop: (૨) આરબ સિપાઈ, an Arab constable, ચાક, (વિ.) તંદુરસ્ત, ચેતનવંતું; healthy, lively.
ચાક, (૫) કુંભારનો ચાકડે; a potter's
moulding wheel: (૧) ચક્ર, પૈડું; a disc, a wheel: (૩) ઘંટીને પણ a millstone: () 4722; a whirl: (૫) વર્તુળાકાર ગતિ; circular motion: (૬) એક પ્રકારનું આંબેડાનું આભૂષણ; a kind of women's ornament to be stuck into the hairball. ચાક, (સ્ત્રી.) ખડી, સફેદ માટી: chalk. ચાટ (ચાકણ) (ચાકળ) (ચાકળણ), (સ્ત્રી.)બે મોઢાવાળે આંધળો સાપ; a twomouthed blind serpent. ચાકર, (૫) નોકર; a servant: –ડી, (સ્ત્રી.) નોકરડી; a maid-servant ચાકરી, (સ્ત્રી) ચાકરનું કામ; a servant's duties or work: (૨) સેવા, તહેનાત; service, attendance. (૩) નોકરી; employment: (૪) ચાકરનું મહેનતાણું; a servant's wages. ચાકળ, ચાકળણ, (સી.) જુઓ ચાટ, ચાકળી, (પુ.) રોટલી, વ. વણવાની પાટલી, 24Bell; a wooden disc for shaping bread, etc. (૨) કોસની ગરગડી; the pulley of a leather-bucket drawn by oxen (૩) ચામડાની ગાદી કે બેઠક; leather pillow or seat. ચાકી, (સ્ત્રી) , વ.ની ચક્તી; a nut
of a screw, etc.: (૨) ગળાકાર ટુકડો (ફળ, વ. ને); a round slice (of fruit, etc.): (૩) વ્યવસ્થિત ઢગલે; well arranged pile. ચા (ચાકૂ), (પુ.) ચપુ; a pen-knife. ચાખડી, (સ્ત્રી) લાકડાનું ખુલ્લું પગરખું,
41951; an open wooden shoe. ચાખ, (સ. ) વાનીનો સ્વાદ નક્કી કરવા ડું ખાવું; to eat a little to ascertain the taste of an eatable: (૨) સ્વાદ લે; to taste: (૩) અનુભવવું; to experience. ચાગલ(ળ), (વિ.) દોઢડાહ્યું; overwise (૨) મૂર્ખ છતાં ડાહ્યું હોવાનો પ્રયાસ કરતું;

Page #249

ચાચર
૨૪૪
ચાપડો
trying to appear wise even though foolish:(3)ale; fondled. ચાચર, (૫) (ચાર રસ્તાની) ચલો; a juction of four-roads: (૨) ચડ્ડની asl; an altar, a sacrificial-platform (૩) (સ્ત્રી) ચકલાની દેવી; the presiding goddess of a junction of four-roads: ચાચરિયાં,(ન. બ વ) એ દેવીનો સેવક સમુદાય; the followers and attendants of that goddess. ચાચો (ચાચા), (પુ.) જુએ કાકો. ચાટ, (વિ.) શરમિંદુ, ભોંઠું પડેલું; ashamed, crest-fallen. ચાટ, (સ્ત્રી) કૂતરા, ઢેર, વ. માટેનો ખોરાક નાખવાની પથ્થરની હૂંડી; a stone pot in which food for dogs, cattle, etc. is laid: (૨) ખાવાનો શોખ કે 212451; fondness for food: (3) 414315; a slap: (8) Hee; a taunt. ચાટ, (૫) જુઓ (ચટક) ચટકે. ચાટવુ, (ન) અરીસે, દર્પણ: a mirror. ચાટવડ (સ કિ.) જીભથી ઉપાડીને કે જીમ
પર મૂકીને ખાવું; to lick: ચાટણ, (ન.) ચાટવું તે; a licking (૨) ચાટીને ખાવાનાં બેરાક કે ઔષધિ; food or medicine to be licked: ચાટણિયું, (વિ.) ખેરાક માટેની લોલુપતાવળ; over-fond of eating: (૨) લાંચિયું; inclined to accept bribes. ચાટવો, (૫) લાકડાનો કડછો; a wooden ladle: (૨) હલેસું; an oar. ચાટ, (વિ.) મીઠું, રોચક (વચન); sweet pleasant (word or speech): (?) (સ્ત્રી.) મીઠી વાત; a sweet topic. ચાટુ, (વિ.) દેઢડાહ્યું; overwise. ચાકૂડું, (વિ.) જુઓ (ચટણ) ચાટણિયુ. ચાર્યું, (ન) શરીર પરનો કા૫; a sear: (૨) ડાઘ; a blot: (૩) ગૂમડું, ફેલ્લે; an ulcer or skin-burn.
ચાડી, (સ્ત્રી.) કોઈની અંગત વાત બીજાને
કરવી તે; slander, calumny -ચુગલી, (સ્ત્રી) ચાડી : ચાડિયુ, (વિ.)ચાડી ખાનારું; inclined to slander: ચાડિયો, (૫) પશુપક્ષીને ભય પમાડવા ખેતરમાં રાખેલું પૂતળું; a scare-crow: (૨)દૂબળાપાતળો H109424; a lean weak man: (3) માણસ; a wicked man. () ચાડી
ખાનારો માણસ; a slanderer, ચાતક, (પુ.) (ન.) એક પક્ષી (એવી માન્યતા છે કે ચાતક કેવળ વરસાદનું પાણી જ પીએ છે); a kind of bird (it is a belief that this bird drinks rain-water only.) ચાતરવું, (સ. ક્રિ) ચુપચાપ લઈ લેવું કે સરકાવી લેવું; to pilfer or take away stealthily: (૨) બડાઈ હાંકવી; to brag. ચાતુર, (વિ.) જુઓ ચતુર. ચાતુરી,(સ્ત્રી)ચાતુર્ય,(ન.) જુઓ ચતુરાઈ. ચાદર, (સ્ત્રી) રજાઈ, a blanket, a
quilt: (?) 311014; a bedcover. ચાનક, (સ્ત્રી.) કાળજી, દરકાર; care: (૨)
citial; a warning: (3) SH"; zeal, enthusiasmn:() 24101141; cleverness. ચાનકી, (સ્ત્રી) (ગાય, કૂતરા, વ. માટેની) નાની રોટલી કે ભાખરી; a small leaf or cake (for co:vs, dogs, etc.) ચાન, (ન.) જુઓ ઉપર ચાનકી (૨) બાળક, છોકરું; a child. ચાપ, (ન) ધનુષ્ય; a bow (for shooting arrows): (?) 971445; an arc. ચાપચીપ, (સ્ત્રી) ટાપટીપ; good-management: (૨) સુઘડતા; tidiness (3) ચિબાવલાપણું; fastidiousness: (૪) દેઢડહાપણ; over-wisdom. ચાપટ, (સ્ત્રી) તમા; a slap. ચાપટ, (અ) પલાંઠી વાળીને બેસવુ);
(to sit) with crossed legs. ચાપડ, (૫) સં ગ પટ; a tight girdle

Page #250

ચાપલૂસી
ચાપલૂસી, (સી.) ખુશામત; flattery: (૨) ચિબાવલાપણું; fastidiousness. ચાપલ્ય, (ન.) ચપળતા; alertness: (૨) ઝડપ; swiftness: (૩) સાહસ, અવિચારી કમ; a risky enterprise. થામખા, (પુ.) કારડેı; a whip: (૨) માર્મિક ખેાધવચન; a satirical instru
ctive statement.
ચાબુક, (પુ.) કારૐ; a whip: (૨) મહેણું; a taunt.
ચામ, (ત.) ચામડી; skin. (૨) ચામડું; hide, leather.
ચામડું, (ન.) જુએ ચાડું.
ચામડી, (સ્રી.) શરીરની ત્વચા; skin. ચામડું, (ન.) પશુ, વ.ની ઉતારેલી ખાă; hide, leather.
ચામર, (પુ.) (ન.) ગાયના વાળ, વ.નુ’
અનેલુ માખીઓ ઉડાડવાનું પંખા જેવુ’ સાધન, ચમ્મર, ચમરી; a fan-like thing or flap made of cow's hair, etc. and used for driving away flies and mosquitoes: (૨) કાવ્યòt; poetic metre. ચામાચીડિયુ, (ન.) એક પ્રકારનું પાંખોવાળુ સ્તન નિશાચર નાનું પ્રાણી; a bat, a kind of small flying mammal. ચાર, (પુ.) જાસૂસ; a spy: (૨) કાસદ, ખેAિ; a messenger.
ચાર, (સ્ત્રી.) લીલું ઘાસ; fresh grass: (૨) ધાસચારા; fodder.
ચાર, (વિ.) ‘૪’; four: (૨) થાડુ', અલ્પ; a little: (૩) ગણનાપાત્ર; considerable. ચારણ, (વિ.) રાન્તઓનાં ગુણગાન ગાવાને વ્યવસાય કરતી એક જાતિનુ; belonging to a caste of penegyrists:(૨)(પુ.) એ તિને માણસ; a penegyrist, a
bard.
ચારણી, (વિ.) pertaining to or of bards: (૨) (સ્ત્રી.) ચારણની કાવ્યભાષા; poetic language of bards.
૨૪૫
ચાલતી
ચારપાઈ, (સી.) ખાટલે; a cot. ચારવું, (સ. ક્રિ.) ઢાર ચરાવવાં; to graze cattle. ચારસો, (પુ.) એછાડ; a bed-cover. ચારસો, (વિ.) ‘૪૦૦'; 400', four
hundred.
ચારિત્ર(-ત્ર્ય), (ન.) સદાચાર; good conduct: (૨) આચરણ; character. ચારુ, (વે.) સુદર; handsome: (૨) મનહર; fascinating: (૩) આવકારપાત્ર, રેચક; welcome, pleasant. ચારો, (પુ.) પશુપ ́ખીનેા ખારાક; food for beasts and birds: (૨) ધાસચારા; fodder.
ચારી, (પુ.) ઉપાય, ઇલાજ; a remedy, a means, a cure: (૨) સત્તા, અધિકાર; power, authority: (૩) (લૌ.) ચલણુ, અંકુશ; sway, control.
ચારોળી, (સ્રી.) સૂકા શક્તિદાયક મેવા; a tonic dryfruit. ચાલ, (સ્ત્રી.) જુએ ચાલી.
ચાલ, (પુ'.) રિવાજ, રૂઢિ; a custom, a tradition: (૨) ચાલવાની રીત અથવા ગતિ; māde or speed of walking, gait: (૩) રમતમાં સેગડી, વ. ચલાવવી તે; a move in a game like chess, etc.: (૪) આચરણ; behaviour. ચાલક, (વિ.) સંચાલન કરનારુ'; directing, conducting, managing. ચાલચલગત, (સ્રી.) ચાલચલણુ, (ન.) આચરણુ, વર્તણૂક; behaviour: (૨) ચારિત્ર્ય; character. ચાલણગાડી, (સ્રી.) ખાળાને ચાલતાં શીખવવાની ગાડી; a wheeled apparatus used for teaching children to walk, a go-cart. ચાલતી, (સ્ત્રી.) ગમન, વિદાય; a going away, a departure.

Page #251

ચાલન
૨૪૬
ચાળવું
ચાલન, (ન.) ચલાવવાની ક્રિયા, the act of keeping a thing in motion: (૨) હલનચલન; a movement. ચાલબાજી, (સ્ત્રી) શેતરંજ, વ. રમતમાં મેરા
ચલાવવાની હોશિયારી કે રીત; cleverness or mode of a move in a game ike chess, etc. (૨) (લૌ.) પ્રપંચ; intrigue: (3) 2414$l; cleverness. ચાલવું, (અ. ક્રિ) પગ ચલાવતાં આગળ વધવું; to walki (૨) આગળ વધવું; to move forwards (૩) ગતિમાન કે ક્રિયાશીલ થવું; to be in motion or to be active: (5) 1919'; to endure: (૪) ચાલુ રહેવું; to continue: (૫) ટકવું; to last: (૧) અમલ કે સત્તા હેવાં; to have power or sway: (૭) વર્તાવું; to behave: (૮) અનુસરવું; to follow: (૯) પૂરતું, જરૂર જેટલું હોવું; to suffice: (૧૦) ઉપયોગ કે વ્યવહારમાં હોવું; to be in use or vogue. ચાલાક, (વિ) ચપળ; active, brisk:
(3) GIR12412; clever, skilful: (3) લુચું, મૂર્ત; cunning, fraudulent:
ચાલાકી, (સ્ત્રી)ચાલાપણું; cleverness. ચાલી (ચાલ), (સ્ત્રી) અનેક ઓરડીઓવાળી ઇમારત; a building with many small tenements or rooms. ચાલ, (વિ.) ચાલતું, ક્રિયાશીલ; moving, active: (૨) અવિરત, જરી; continuous, incessant: (3) yarad; current, prevalent: (૪) વર્તમાન, સાંપ્રત સમયનું, આધુનિક; present, modern ચાવડી, (સ્ત્રી) પોલીસથાણું; a police
station. ચાવણ, (ન) ખેરાક; foodઃ (૨) નિર્વાહનું સાધન; means of livelihood (૩) લાંચ; a bribe. ચાવલ, (૫. બ. વ.) ચોખા; rice. ચાવવુ, (સ. કિ.) ખેરાકને દાંત વડે કચર; to chew.
ચાવવું, (વિ.) દોઢડાહ્યું; overwise (૨)
Bleking; fastidious. ચાવી, (સ્ત્રી) કૂંચી; a key (૨) (લૌ. ઉપાય; a remedy, a cure. ચાસ, (૫) હળથી ખેડાણ થતાં જમીનમાં પડતો લાંબે આંક: a furrow: ચાસણી, (સ્ત્રી.) ચાસવાની ક્રિયા, a furrowing ચાસવું, (અ. કિ.) ચાસ પાડવા, ખેડવું; to furrow, to plough. ચાસણી, (સ્ત્રી) સાકરનું ઉકાળેલું ઘટ્ટ પ્રવાહી; sugar turned into viscous liquid by boiling, boiled syrup: (૨) કસોટી; a test. ચાસિયા, (વિ.) પીત વિના ઉગાડેલું:
grown without irrigation. ચાહ, (પુ.) પસંદગી; preference, liking: (૨) ઈચ્છા; a desire: (૩) હેત, પ્રેમ; affection, love –ક, (વિ.) ચાહનાર, પ્રેમાળ; loving, affectionate. ચાહન (ચાસન), (વિ) () જાહેર, છડે211%; public, open, openly: (?) (24.) 2419714 spal;defiantly,challengingly ચાહના, (સ્ત્રી) જુએ ચાહ ચાળ, (સ્ત્રી) લાંબા ડગલા, વ.ને નીચેનો Q2; the flaps of the lower part of a long coat, etc. ચાળણ, (ન.) જુએ ચળામણ. ચાળણી, (સ્ત્રી) ચાળવાનું છિદ્રોવાળું પાત્ર કે સાધન; a sieve: ચાળણ, (૫) મોટી કે મારા છિદ્રોવાળી ચાળણી; a big sieve, a sieve with big holes ચાળવું, (સ. કિ.) ચાળણી વડે સાફ કરવું; to sift: (૨) છાપરાનાં નળિયાં સંચારવાં; to turn and arrange properly the tiles of a roof: (૩) ચાળીને qoll 574 529; to classify by sifting: ચાળવવું, (સ. ક્રિ) સંકોરવું, ઉથલાવવું; to stir or turn frequently: (?) yél જુદી રીતે ઉપચાર કરવી; to use in different ways.

Page #252

ચાળા
૨૪૭
ચાંપ
ચાળા, (પં. બ. વ.) અંગચેષ્ટા, હાવભાવ; gestures: (૨) હાસ્યાસ્પદ ન કરવી તે; mimicry: (3) 7421; coquetry: () અડપલાં, ગમ્મત; pranks, frolic: ચાળા, (પુ.) ચાળાનું એકવચન. ચાળી(લી), (વિ.) ૪૦'; “40', forty. ચાળા, (૫) લક્ષણ; trait (૨) એંધાણ, Gendl; a pointer, a precursor,
a sign: (3) Bfrt; an omen. થઈ, (વિ) ભેટું પડેલું, શરમિંદુ; abashed, ashamed: (૨) (સ્ત્રી) નાને ચાંદલો; a small auspicious mark. ચાંઉ કરવું, ચાંઉ કરી જવું, (સ. ક્રિ) પચાવી પાડવું; to usurpe (૨) ખાઈ org; to eat away. ચાંગળું, (ન) હથેળીની અંજલિ; the
hollow of the palm. ચાંચ, (સ્ત્રી) પક્ષીનું મ; a beak: (૨)
ચાંચ જેવી કોઈ પણ વસ્તુ ચાંચડ, (૫) ઢેરના શરીર પર થતું એક
'g: a flea. ચાંચલ્ય, (ન) જુએ (ચંચલ) ચંચલતા. ચાંચવો, (૫) એક પ્રકારનું ખોદવાનું
ઓજાર, તીકમ; a hoe. ચાંચિયો, (પુ.) દરિયાઈ લુટાર; a pirate. ચાંડાળ(લ), જુઓ ચંડાળ. ચાંદ, (૫) ચંદ્ર; the moon (૨) ચંદ્રક, બિલ્લો; a medal: રાત, (સ્ત્રી) સુદ
બીજ; the new-moon day. ચાંદની, (સ્ત્રી) ચંદ્રને પ્રકાશ; moon
light: () aszal; a conopy. ચાંદરડું–ણું), (ન) તારાઓને ઝાંખો 345181; dim light of stars: (?) ચાંદની; moonlight: (૩) અલ્પ સમય; a short-period. ચાદ૨, (વિ.) સફેદ ચાંદાવાળું; having white spots: (૨) તોફાની, નિરંકા; mischievous, unrestrained.
ચાંદલિયો, (૫) ચંદ્ર, ચાં; the moonચાંદલો, (૫) કપાળે કરાતું શુકનવંતું ગોળ ટપકું; a small round auspicious mark made on the forehead: (?) એના ઉપર ચટાડવાની ટીકી; a disc to be applied on that sign (૩) લગ્ન, વ. શુભ પ્રસંગે અપાતી નાણાંની ભેટ; a monetary present given on auspicious occasions such as marriage, etc.: (૪) પ્રવાહી વાનીમાં બરાબર નહિ ગળેલો (રંધાયેલ) કઠોળનો દાણે; a grain of pulse not properly cooked in a liquid article of food. ચાંદવુ, (વિ.) તોફાની; mischievous (૨) અડપલાં ખેર, prankish: (૩) ગમતી; frolicsome: (૪) (ન) તેફાન; mischief (૫) અડપલું; a prank: (૧) ગમ્મત; frolic. ચાંદી,(સ્ત્રી) સફેદ કીમતી ધાતુ, રૂપું; silver. ચાંદી, (સ્ત્રી.) ગુહ્યાંગમાં થતો એક પ્રકારનો
ગરમીને ચેપી રોગ; syphilis. ચાંદુ, (ન.) જુઓ ચાંદી: (૨) ચામડીનું ધારું; an ulcer: (૩) ડાધ, લંક; a blot, a stigma (૪) ખામી, દોષ; a drawback, a short-coming. ચાંદો, (પુ.) ચંદ્ર; the moon: (૨) ચંદ્ર
જેવી ગળાકાર વસ્તુ કે આકૃતિ. ચાં, (વિ.) ચંદ્રનું, ચંદ્રને લગતું; lunar. ચાંપ, (સ્ત્રી.) યંત્ર, વ. ની કળ, પેચ; a switch, a clasp: (૨) તાળું; a locke (૩) અંકુશ, દાબ, ધાક; control, restraint, awe: (8) 2999l; a warning: (૫) તકેદારી; alertness, awareness: (૬) ના ઉલાળે; a small bolt –ણુ, -ણી, (સ્ત્રી) ચાંપવું કે દાબી દેવું તે;a pressing, a suppressing (૨) અંકુશ, દાબ, ધા; control, command, threat: (3) opbrell; instigation: (૪) યાંત્રિક વાહનને અટકાવવાની કળ; a brake --ણિયુ, (વે.) લાંચ આપવાની

Page #253

ચાંપતી
૨૪૮
ચિત્તો
વૃત્તિવાળું; inclined to bribe: (૨) (ન) બારણાના ચોકઠાનું ઉપરનું લાકડું; the upper wooden-piece of a door-frame: –ણ, (ન.) સાળની 41951; the part of a loom which adjusts threads. ચાંપતી, (સ્ત્રી) ચેતવણી; a warning ચાંપતુ, (વિ.) આકરું, સખત; rigorous, strict: (૨) અધિકૃત; authoritatives (૩) અસરકારક; effective. ચાંપલું, (વિ.) ચિબાવલું; fastidious: (૨) દોઢડાહ્યું; overwise. ચાંપવું, (સ. કિ.) દબાવવું; to press: (૨) લગાડવું; to apply: (૩) દઝાડવું; to harm with a burn (૪) દાબીદાબીને ભરવું; to fill closely: (૫) (લૌ.) લાંચ આપવી; to bribe. ચાંલ્લો, (૫) જુઓ ચાંદલો. ચિટાવવું, (સ. ક્રિ.) ચોટાડવું; to paste. ચિકાર, (વિ) સંપૂર્ણ રીતે ભરેલું, ભરપૂર completely full: (અ) સંપૂર્ણ કે
ભરપૂર રીતે; fully, completely ચિકાર૩, (ન) એક પ્રકારનું જંગલી જાનવર;
a kind of wild animal. ચિકિત્સા, (સ્ત્રી) રેગના પ્રકારનો નિર્ણય
diagnosis: (?) Val 64242; medical treatment: (૩) ગુણદેષ જાણવાની શક્તિ; the power to recognise merits and demerits: (૪) વિવેચન, ગુણદોષદર્શન; criticism: ચિકિત્સક, (વિ.) ચિકિત્સા કરનારું; diagnosing, criticising. (૨) (પુ.) વૈદ, દાક્તર; a
physician, a doctor. ચિખલ, (પું) કાદવ, mud (૨) કાંપવાળી
કાળી માટી; black alluvial clay. ચિચિયારી, (સ્ત્રી) કરુણ તીણી ચીસ; a
shrill tragic cry. ચિટૂકે(ડો), (૫) આંબલીને ઠળિયો;
a tamarind stone (seed).
ચિચોડો, (!) શેરડી પીલવાને સં; a
machine to squeeze sugarcane. ચિટની(–ણી), ચિટનીસ, (૫) મુખ્ય કારકુન, a head-clerk: (૨) મંત્રી; a
secretary. ચિઠ્ઠી, (સ્ત્રી) નાને સામાન્ય પ્રકારને પત્ર;
a short informal letter, a chit, a note: (૨) ભલામણપત્ર; a letter of recommendation (૩) મરણના સમાચાર પત્ર; a letter about someone's death. ચિડાવું, (અ..) ખિજાવું; to be vex
ed: (?) 3722 49; to be enraged. ચિડિયલ, (વિ) ચીડિયું; pervish. ચિઢાણ, (વિ.) ચીકણું અને દુર્ગધ
મારતું; sticky and stinking. ચિણગારી, (સ્ત્રી.) તણખો; a spark. ચિત, (ન) જીવનશક્તિ; life, animation: (૨) જ્ઞાન; knowledge: (૩) મન; the mind (૪) ચેતન્ય, બ્રહ્મ, સર્વશક્તિ
માન પરમતત્ત્વ; the Supreme Being. ચિતા, (સ્ત્રી) શબના અગ્નિદાહ માટેની
20; a funeral-pyre. ચિતાર, (૫) ચિત્ર, આલેખન; a picture,
a portrait: (2) BlueBia; a word picture: (૩) આબેહુબ વર્ણન; graphic
description. ચિતારે, પુ.)ચિત્રકામ કરનાર; a painter. ચિત્કાર (ચીકાર), (પુ.) કરુણ તીણી
alla; A shrill tragic cry. ચિત્ત, (ન.) મન; the mind: (૨) હૃદય,
અંતઃકરણ; the heart: (૩) ધ્યાન, લક્ષ; attention: (x) Office; reasoning, faculty: --ભ્રમ, (પુ) ગાંડપણ, ઉન્માદ;
lunacy, madness: (2) 474; illusion. ચિત્તાકર્ષક, (વિ.) મેહક, મનોહર, સુંદર;
fascinating, beautiful. ચિત્તો, (૫) એક પ્રકારનું વાધ જેવું
Hell; a panther, leopard.

Page #254

ચિત્ર
૨૪
ચિરાગ
ચિત્ર, (૧)આલેખન છબી; a drawing, a Sportrait (૨) કેમેરાથી પડેલી છબી; a photographs -કલા (–ળા), (સ્ત્રી) આલેખન કળા, ચિત્ર દોરવાની કળા; the art of drawing or painting: -કામ, (ન.) આલેખન કાય: painting: (૨) આલેખન કે ચિત્રો દોરવાને વ્યવસાય; painting profession: –કાર, (પુ.) ચિતાર, આલેખનકાર; a painter: --પટ, (ન.) (પુ) જેના પર આલેખન થયું હેય એ કાપડ કે પાટિયું; a cloth or tablet on which painting is done: (૨) પડદે; a screen (૩) સિનેમા ફિલ્મ; a cinema film: --લિપિ, (સ્ત્રી.) મૂળાક્ષરને બદલે ચિત્રોની બનેલી લિપિ a picture script: પત, (વિ.) ચિત્ર જેવું; like a picture: (૨) નિચ્ચેષ્ટ; motionless:(૩) આશ્ચર્યચકિત; wonderstruck: વિચિત્ર, (વિ) રંગબેરંગી; variegated: (2) aras4419 ; diversified:(૩) વિચિત્ર; strange: (૪) અદ્ભુત; wonderful: –શાલા (-ળા), (ત્રી.) ચિત્ર નિર્માણ કરવાનું સ્થળ, a painter's
studio: (૨) ચિત્રકળા શીખવાનું સ્થળ. ચિત્રા, (સ્ત્રી) ચૌદમું નક્ષત્ર; the four
teenih constelation of the zodiac. ચિત્રિત, (વિ.) ચીતરેલું; painted: (૨)
આલેખેલું; drawn (૩) રંગબેરંગી variegated. ચિત્રો, (પુ) જુએ ચીતરે. ચિન્શકિત, (સ્ત્રી) જીવનતત્વ, ચૈતન્ય; life
spirit, animation. ચિસ્વરૂપ, (ન.) પરબ્રહ્મ; the supreme,
unbound universal soul or spirit. ચિથરિયું, (વિ.) જુઓ (ચીંથરી, ચીથરે
હાલ. ચિદાકાશ, (ન) જુઓ ચિસ્વરૂપ. ચિદાત્મા, (૫) જુઓ ચિસ્વરૂપ. ચિદાભાસ, (પુ) જીવ; illusioned soul.
ચિદઘન, ચિન્મય, (વિ.) જ્ઞાનમય; full of knowledge: (૨) (પુ.) પરબ્રહ્મ; the
Supreme Being. ચિનગારી, (સ્ત્રી.) તણખ; a spark. ચિનાઈ (વિ) ચીન દેશનું કે એને લગતું;
Chinese: (૨) ભપકાબંધ પરંતુ તકલાદી; pompish but stuffless: (૩) (સ્ત્રી)
એક પ્રકારની રેશમી સાડી. ચિન્માત્ર, (વિ.) જુઓ ચિન્મય: (૨(ન.)
Car & sild; pure knowledge. ચિપાસિયુ, (વિ) કંજૂસ miserly: (૨)
al seu 344148; over-scrupulous. ચિબાવલુ, (વિ.) દેઢડાહ્યું; overwise
(૨) બાલિશ, તેફાની; childish, naughty: (૩) ઉદ્ધત અને બડાઈખોર; rude
and boastful. ચિબુક, (સ્ત્રી) હડપચી, દાઢી; the chin. ચિમાંડી, (સ્ત્રી) ચિડિયુ, () જુઓ જિંગોડી, બ્રિગેડુ. ચિમાવું, (અ. ક્રિ.) ગરીબો કે તંગીથી
વ્યથિત થવું; to be afflicted because of poverty or want: (૨) લાલચથી તાકીને જવું; to look steadily and wistfully at: (૩) ગરીબીથી શરમાવું; to he ashamed of poverty. ચિર, (વિ.) (સમયમાં) લાંબું; long (in time): (૨) લાંબા સમયનું; of long duration : (3) (અ) લાંબા સમય સુધી; for long. -કાલ (ળ), (કું.) લાંબો સમય; a long period or duration: -કાલીન, (વિ.) of long duration, prolonged: (૨) જુનું;
old: (3) 421t: ancient. ચિરંજીવ, ચિરંજીવી, (વિ.) લાંબા આયુષવાળું; having longevity. (૨) (પુ.)
પુત્ર; a son. ચિરાગ, (૫) દીવો, બત્તી; a lamp (૨) દીવાની તthe flame of alanp.

Page #255

ચિરાડે
૨૫૦
ચીચ
ચિરા, (૫જુઓ ચીરે. ચિરૂટ,(૫)(સ્ત્રી.) તમાકુના પાનમાં વાળેલી જાડી ટોટા જેવી સિગાર (બીડી); a thick
cigar wound up in tobacco leaves. ચિરેડી, (પુ.) એક જાતનો પચે પથ્થર કે
એને ભૂકે; gypsum or its powder, ચિલગોજા, (ન) એક ફળ જે સૂકા મેવા
તરીકે પણ વપરાય છે; a kind of fruit used as a dry-fruit as well. ચિહન, (ન) નિશાની; a mark, a sign,
a symbol: (૨) છાપ; a print or stamp: (૩) લક્ષણ; a trait. ચિંગુ, ચિંસ, (વિ.) કંજુસ; miserly: (૨)ચીકણા સ્વભાવનું over scrupulouse (૩) મીંઢું; shrewd, not frank. ચિંતક, (વિ.) વિચારશક્તિવાળું, બુદ્ધિશાળી;
having good thinking faculty, intelligent: (૨) વિદ્વાન; learned: (૩) 62491 20; wishing, motivated: () (પુ.) વિચારક, તત્વવેત્તા, ફિલસૂફ; a
tuinker, a philosopher. ચિંતન, (ન) વિચાર; a thoughts (૨) Hold; deep thinking, meditation: ચિંતનાત્મક (વિ.)વિચારના પ્રાધાન્યવાળું; retlective; thought provoking: (૨) ભાવજન્ય; abstract: ચિતનીય, (વિ.) મનન યોગ્ય; worth thinking. ચિતવન, (ન.) મનન; reflection (૨)
ધ્યાન ધરવું તે; meditation, ચિંતવવું, (રૂ. ક્રિ) મનન કરવું; to rettect, to think deeply: (?) 2114 ધરવું; to meditate. ચિંતા, (સ્ત્રી.) વિચાર; thoughts (૨) ફિકર; anxiety, worry: (3) 67312; care: -કુલ(ળ), –તુર, (વિ.) ચિંતાથી વ્યથિત; troubled with anxieties, worried: (૨) મૂંઝાયેલું; puzzled: ચિંતિત, (વિ.)
વિચારેલું, ધારેલું; thought of, expected: (૨) યોજેલું; planned. ચીક, (૫) (સ્ત્રી.) વનસ્પતિમાંથી નીકળતો ચીકણો પ્રવાહી પદાર્થ; sticky liquid oozing from trees, plants, etc. ચીટ, (વિ.) ચીકણું; sticky, adhesive: (૨) ટકાઉ, મજબૂત; enduring, lasting, durable, tough, strong (૩) (ન) (સ્ત્રી) ચીકાશ; stickiness: (૪) ચીકાશવાળી વસ્તુ, તેલ, વ.; a sticky substance, oil, etc.: , (અ. કિ.) ચાંટવું; to stick: (૨) વળગવું; to adhere: ચિક્કાજુ, (અ ક્રિ.) ચીકણું થવું; to be sticky: (૨) ચીકણા પદાર્થથી ખરડાવું; to be smeared with a sticky substance ચીકટાવવું, (સ. કિ.) ચોંટાડવું: to stick, to paste ચણ, (વિ.) તેલી તવ કે ચીકાશવાળું . sticky, adhesive, greasy: (૨)ચિં ; miserly: (3) 21434100%; fastidious: ચીકણાઈ, ચીકણુશ, ચીકાશ, (સ્ત્રી) ચીકણાપણું; stickiness: (૨) ચીકણે સ્વભાવ; sticky temperament: (૩) ચિબાવલાપણું; fastidiousness. ચીકી, (સ્ત્રી) ગોળ ટીકી જેવી ચાસણીયુક્ત
એક વાની; a disc-like sweet eatableચીકુ, (ન) એક ફળઝાડ; a fruit trees (૨) એનું ફળ; its fruit. ચીચવાટો –ડા), (પુ.) ચીસ; a cry or scream: (૨) બુમાટે, ધાંધલ; loud cries or noise, rowdyism. ચીચવાવ, (અ. ક્રિ) ઝંખવું, ઝૂરવું; to pine for, to hanker: (૨)તરફડિયાં 41741; to strive for escape. ચીચવુ (અ.કિ.) ચીસ પાડવી; to scream (૨) ચીં ચીં અવાજ કરવો; to chirp. ચીચવો, (૫) બંને છેડે વારવાર ઊંચાનીચા થતા સપાટ પાટિયાનું બનેલું રમતનું સાધન; a see-saw.

Page #256

ચીજ
૨૫૧
ચીપકવું
ચીજ, (સ્ત્રી) વસ્તુ, પદાર્થ; a thing, a substance: ૨) કોઈ પણ ઉચ્ચ પ્રકારની આનંદપ્રદ વસ્તુ કે બાબત; any qualitative and pleasant thing or affair. ચીટવુ, (સ. ક્રિ) ચાંટવું; to stick to: (૨) વળગવું; to adhere to. ચીટકી, (સ્ત્રી) પકડ; a grasp, a grip: (૨) ચીમટી; a pinch. ચીઠું, (વિ.) ચીકણું; sticky, greasy: (૨) જુઓ કી. ચીડ, (ન) હિમાલય પ્રદેશનું એક ઝાડ; a tree of the Himalayan region. ચીડ, (સ્ત્રી) ગુસ્સ; anger: (૨) રીસ; veration: (૩) નફરત, ઉગ્ર અણગમે; strong aversion or repugnance: (૪) ઘણા: disgust: –વવું, (સ. ક્રિ.) ગુસ્સે કરવું; to enrage: (૨) ખીજવવું; to vex: (૩) ત્રાસ આપવો, પજવવું; to annoy, to tease -૭, વાયુ, (અ. કિ.) ગુસ્સે થવું; to be enraged: (૨) ખિજાવું; to be vexed: ચીડિયું, (વિ.) વારંવાર ચિડાઈ જતું; pervish, irritable: (૨) (ન) ગુસ્સાનો ફાડા;
an angry frown. ચીડિયું, (ન) ચકલું; a sparrow: (૨)
ચકલા જેવું કોઈ પણ નાનું પક્ષી. ચીણ, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું સ્ત્રીઓનું ગળામાં પહેરવાનું ઘરેણું; a kind of necklace for women: (૨) ચણિયાના નેફા આગળની ગડીઓ; tucks round the upper end of a petticoat. રીણવું, (સ. ક્રિ.) ચીણ ભરવી; to form tucks or wrinkles by sewing: (?) ચાંચ વડે અથવા વીણી વીણીને ખાવું; to eat with a beak or by picking one by one. ચીણે, (પુ.) એક પ્રકારનું હલકું અનાજ; a kind of coarse grain.
ચીત, (ન.) જુએ ચિત્ત: ચીત, (વિ.) ચત્ત, પીઠ પર પડેલું; lying prostrate on the back:(?) (170) ચાંપાટ પડવાથી પરાજિત; (wrestling) defeated because lying on the back. ચીતરવું, (સ. કિ.) આલેખન કરવું: to sketch, to draw (૨) ચિત્રનું નિર્માણ કરવું; to paint: (૩) ઢંગધડા વિના 4449; to write haphazard. ચીતરી, (સ્ત્રી.) ગંદવાડ, ગંદી બાબતો, વ. પ્રત્યેની નફરત; disgust against dirty things or affairs. ચીતળ (ચિતાળ), (સ્ત્રી) બળતણ માટેના લાકડાની ફાચર કે ભારે; a faggot of fire-woodઃ (૨) જુએ ચીતળે. ચીતળે –રો), (પુ.) એક પ્રકારનો સાપ; a kiod of serpent. ચીનનુ, (સ કિ.) ખણવું; to know (૨) ઓળખવું; to recognize. ચીનાક, (ન.) ચિનાઈ રેશમી કાપડ;
Chinese silk cloth. ચીની, (વિ.) ચિનાઈ; Chinese (૨)(સ્ત્રી)
એક પ્રકારની સફેદ માટી; a kind of white clay: (૩) ચીન દેશની ભાષા; the Chinese language. ચીપ, (સ્ત્રી.) ચપટી લાંબી પટી; a strip: (૨) ગંજીફામાં પાનાં વહેંચવાની વારી, ચીપ; a deal in the game of cards. ચપટી, (સ્ત્રી) (ચીપટો), (પુ) જુઓ
ચપટી ચી પડે, (૫) ચીપડુ, (ન.) આંખને
સફેદ ચીકણો મેલ; mucus of the eye. ચીપક, (સ. ક્રિ.) દાબી-ખેંચીને પાતળું
અને લાંબું અથવા ચપટું બનાવવું; to make thin and long or flat by pressing and pulling: (૨) ગ્ય રીતે 071899; to arrange properly: (3) વસ્ત્રની પાટલીઓ વાળવી; to make

Page #257

ચીપિયો
૨૫૨
ચુનાળું
folds of a garment: (૪) ગંજીફાનાં પાનાં ઉપરતળે કરવાં; to shuffle play- ing cards: (u) aidd 242154 na ચાળવી; to be preponderous. ચીપિયે, (પુ.) દેવતા, વ. પકડવાનું અથવા
સરખા કરવાનું ઓજાર; fongs, pincers, ચીબરી –ડી), (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું ઘુવડ og yell; a kind of owl-like bird. ચીબુ (ચીબડું), (વિ.) ચપટા નાકવાળું
snub-nosed: (?) 148; flat. ચીભડુ, (ન.) એક પ્રકારનું ટેટી જેવું મીઠું ફળ; a musk-melon ચીભડી, (સ્ત્રી) એને વેલે; its creeper. ચીમટી (સ્ત્રી) જુઓ ચપટી, ચીમટો, (પુ.) જુએ ચીપિયે. ચીમની, (સ્ત્રી) ધુમાડિયું; a chimney (for disposal of smoke):(?)élang રક્ષણ કરવા માટે કાચને ગોળ; a glass globe of a lantern, etc. ચીમળવું, (સ. ક્રિ.) આમળવું, મરડવું;
to pinch, to twist. ચર, (સ્ત્રી) જુઓ ચીરી. (૨) તરડ, ફાડ;
a reot, a slit, a crack ચીરવું, (સ. ક્રિ) ફાડવું; to split, to tear: (૨) ફાચર મારવી; to drive a wedge: (૩) વીંધીને સેંસ જવું કે $169; to go or drive across: (*) નફાખોરી કરવી; to profitter. ચીરી, (સ્ત્રી) (ચીરિયુ), (ન) અથાણું વગેરેનાં ફાડ કે ટુકડે; a slice or piece of pickles, etc. ચીરો, (પુ.) કાપડનો લાખો પાતળો ટુકડો, 2148; a long thin piece of cloth, a rag: (૨) તરડ, ફાડ, કાપ; a slit, a crack, a cut. ચીલ, (સ્ત્રી) જુઓ ચીક. ચીલ, (સ્ત્રી) સમડી; a kite (bird): -ઝડ૫, (સ્ત્રી.) સમડીની જેમ ઝડપથી 2414151 alegi a; a swift snatching.
ચીલે, (૫) ઘરડ; ગાડાવાટ; a rut, a track; (૨) જૂને રિવાજ, રૂઢિ; an old custom, tradition. ચીવટ, (સ્ત્રી) કાળજી, ધ્યાન; care, att
ention. ચીવર, (૧) વસ્ત્ર, કપડું; a garment (૨) ભિક્ષુ અથવા સાધુનું વચ; a mendicant's garment. ચીસ, (સ્ત્રી) તણી બૂમ; a scream. ચૈથ, (ન.) જૂના વસ્ત્રનો ટુકડો; a rage ચીંથરેહાલ, (વિ.) ફાટયાતૂટ્યાં કપડાં પહેર્યા હોય એવું; dressed in rags: (૨) અત્યંત ગરીબ; extremely poor: ચીંથરી, (સ્ત્રી) નાનું ચીંથરું; a small rag: (૨) જુએ ચીંદરડી. ચીંદરડી (ચીંદરી, (સ્ત્રી) ચીંથરાંની ગૂંચળી; coil of rags. ચધવું, (સ. કિ.) આંગળીથી બતાવવું; to point with a finger: (૨) આદેશ કરવો; to command: (૩) સોંપવું (કામ, વ.); to entrust,(work, etc.). ચોળવું, (સ. ક્રિ) જુએ ચીમળવું, ચુકાદા, (પુ.) ફેસેલ, નિકાલ; decision, settlement: (૨) અદાલતને ફેંસલે; a court judgment. ચુગલી(લ), (સ્ત્રી.) કેઈની ગેરહાજરીમાં કરેલી નિંદા; slander back-biting: -ખાર, (વિ.) નિંદા ખોર; inclined or habituated to slandering. ચુડેલ, (સ્ત્રી) ડાકણ; a witch. ચુનંદુ (ચુનંદા), (વિ.) ઉત્તમ, ખાસ પસંદ કરેલું; best, specially selected. અનારું, (ન.) ચણતર માટે ચૂને ભરવાનું 1993; a lime or mortar trough: અનારે, (પુ.) યૂને પકવનાર; a limemaker: (૨) કડિય; a mason. અનાજુ, (વિ.) ચૂનાનું, ચૂનાયુક્ત; of lime, limy: () ame; white

Page #258

ચુપ
૨૫૩
ચૂડી
washed: (૩) ચૂનાથી ચણતરકામ કરવાનું એક ઓજાર, લેલું; a trowel. ચુ૫,(વિ.) શાંત; quiet (૨) મૂક; silent, speechless:(૩) (અ) “શાંતિ રાખો' એવો ઉદ્ગાર; quiet, silence: -કી, કદી, (શ્રી) શાંતિ, quietness. (૨) મોન; silence: –ચાપ, ચુપચુપ, (અ.) ગુપ
Yl; stealthily. ગુમાવું, (અ. ક્રિ) જુઓ ચૂંચવાયું. સુલતરે, (૫) કાચી કેરી, વ. કાપવાને 731; a cutter for cutting unripe mangoes, etc. ચુસણિયુ, (વિ.) ચૂસવાની વૃત્તિવાળું; inclined to suck or exploit: (?) (ન) બાળક માટેનું ચૂસવાનું રમકડું; a toy for infants to be kept in the mouth and sucked. ચુસ્ત, (વિ.) ૮. આઝહી; firm, insist
ent, staunch: (?) & Guil; determined: (3) 4'34; tight. સંગ(ગા), (ત્રી.) પં; a claw: (૨) સ ; a grip. અંગ, (સ્ત્રી) ચલમ; a smoking-pipe: (૨) દાણ, જકાત; an octroi duty. ચબક, (વિ) ચુંબન કરનારું; kissing: (૨) પિતાની તરફ આકર્ષના; magnetics (3) (ન.) લોહચુંબક; a magnet: (૪) કંજૂસ; a miser. ચુબન, (ન.) બી ; a kiss ચુંબવું', (સ. ક્રિ) બચ્ચી કરવી; to kiss. યુમાળીસ, (વિ.) “જજ; “44', forty
four. શુમેતેર, (વિ) ૪'; “74૬, seventy
four. ચૂઓ, (કું.) ઉંદર; a mouse. સૂક, (સી.) ભૂલ, દેશ, સૂર; an e ror, a fault, a shortcoming. ચૂકતું, વિ) પતાવી દીધેલું (હિસાબ); cleared or fully settled (account):
ચૂકતે, (અ.) પતાવટ કરી હોય એમ fully and finally (settled). ચૂર્વવુ, સ. ક્રિ.) ખોટી સલાહ આવવી,
અવળે માર્ગે દોરવું; to misguide: (૨) બેધ્યાન કે ધ્યેયથી ચલિત કરવું; to distract: (3) $621 alqal; to settle: (૪) પતાવવુ (દેવું, વ.); to clear fully or square up (debt, etc.). ચુકવું,(અ. કિ.) ખેવું, ગુમાવવું. વિલંબમાં પડવું; to lose, to miss, to be delayed: (૨) ભૂલ કે ગફલત કરવાં; to ern, to blunder: (૩) પતાવટ થવી; to be squared or settled (debt, quarrel, etc.):(%) trosor org to fail. ચૂગવું, (સ. ક્રિ.) ચાંચ વડે ખાવું (પક્ષીનું);
(of birds) to eat by picking with a beak. ચૂટકી, (સ્ત્રી) ચીમટી, ચૂંટી; a pinch. ચડ, (સ્ત્રી) પકડ; a grip (૨) આંટી;
a twist. ચુડગર, (પુ.) હાથીદાંત, વ.ની ચૂડી બનાવનાર, મણિયાર; one who makes bangles of ivory, etc. ચડા, (સ્ત્રી) એટલી; a tuft of hair on the top of the head: (૨) માથું; the head: (૩) શિખર; a peak. ચડાકર્મ(ચડાકરણ), (ન) પ્રથમ વાર વાળ $92194121 Galat; the ceremony of removing hair for the first time. ચૂડામણિ, (૫) મુગટમાં જડેલો મણિ; a jewel set in a crown or a head-dress: (૨)(વિ) (સમાસના અંતમાં) ઉત્તમ, શ્રેષ્ઠ; best (in the end of a compound). ચૂડી, (સ્ત્રી) હાથીદાંત, વ.ની પહેળી બંગડી; a broad bangle of ivory, etc.: (૨) ગ્રામોફોનની રેકર્ડ; a gramophone record: -કરમ, (ન) પતિનું મૃત્યુ થતાં સ્ત્રીની ચૂડીઓ ભાંગીને દૂર કરવાનો વિધિ;

Page #259

ચણ
૨૫૪
ચૂચાં
the ceremony of removing a woman's bangles on her husband's death -ગર, (૫) જુએ ચડગર, ગ્રહો, (૫) મટી ચૂડી; a big such bangle. ગ્રણ, (સ્ત્રી) પક્ષીઓની ખોરાકની શોધળિ ; birds' search for food: ચણવું, (સ. કિ.) જુઓ ચીણવું, ચણ, સૂણી, (સ્ત્રી) કપડાની બાંયની કરચલીઓ; wrinkles on a sleeve. ચુત, (પં) આ; a mango-tree. ચનબુ, (સ. ક્રિ) વીણવું; to pick: (૨) પસંદ કરવું; to select. ચૂનાગી (છી), ચૂને, વનું મજબૂત ચણતર; strong construction work of lime, mortar, etc. (૨) એવાં 2474121 umj; a terrace so built. ની, (સ્ત્રી) હીરા, વ.નો અત્યંત નાને
+31; a very small piece of a jewel: (૨) સ્ત્રીઓનું ચૂનીવાળું નાનું ઘરેણું; an ornament set with a small piece of jewel worn on the nose by women.
, (ન.) દળેલું કે ભૂકે કરેલું કઠોળ; ground or powdered pulses. અને, (૫) ચણતર કામમાં વપરાતો એક પ્રકારના સફેદ પથ્થરનો ભૂકે; lime. ચપ, ચૂપકી, વ. માટે જુઓ ચુપ. ચૂમવું, (સ. ક્રિ) ચુંબવું, બચ્ચી કરવી; to kiss: અમી, (સ્ત્રી) ચુંબન; a kiss. ચર, (૫) ભૂકે; powder (૨) (ન) ચૂરણ (ચૂર્ણ) ભૂકે; powder: (૩) ઔષધિને ભૂકો: medicinal powder -, (1) ઘઉંને લોટ, ઘી અને ગોળની એક વાની; a sweet article of food, a sweetball: ચરી, (સ્ત્રી) ઝીણે ભૂકે; fine powder: સરી, (મું) ચૂર, ભૂકો ચૂર્ણ, (વિ) ભૂકો થયેલું; powdered: (૨) નાશ પામેલું; destroyed: (૩) (ન) જુઓ (પૂર) સૂરણ
સૂલ, (સ્ત્રી) ખોદેલ મેટ ચૂલ; a big cooking-pit: (2) zal, 2011; a fireplace, a hearth. ચૂલો, (૫) માટીના ચણતરવાળી રાંધવાની જગ્યા કે એવું સાધન; a fire-place or hearth for cooking: (૧) સગડી; a hearth: (3) 416421; a stove: ચલી, (સ્ત્રી.) નાનો ચૂલો; a small fireplace or hearth. ચવાચંદન, (ન) એક પ્રકારની સુખડ; a kind of sandal-wood. સવું, (અ. ક્રિ) પ્રવાહીનું છિદ્રમાંથી ગળવું,
2419; to ooze, to percolate. સવો, (૫) ચૂઓ, ઉંદર; a mouse. રસ, (સ્ત્રી) ચૂસીને ખાવું તે; a sucking: (૨) પ્રવાહી ગ્રહણ કરવું તે, શેષણ; absorption of liquid: , (1.) સૂસ, (વિ.) ચૂસનારું (બધા અર્થમાં); sucking, absorbing, exploiting: સૂસણનીતિ, અસણપદ્ધતિ, (સ્ત્રી) (અન્યાયપૂર્વક) શેષણ કરવાની નીતિ; exploitation: ચૂસણી, (સ્ત્રી.) અન્યાયી શોષણexploitation: જુઓ ચુસણિયુ. ચુસવું, (સ. ક્રિ) મેં વડે પ્રવાહી ખોરાક ખેંચ; to suck: (૨) શેષણ કરવું; to exploit. ચક, (સ્ત્રી) પેટની આડી; griping stomach pain: (૨) નાની ખીલી; a small nail: (૩) જુઓ સની, અંકાવું, (અ. ક્રિ) પેટમાં ચૂંક આવવી; to have griping stomach pain. અંખડુ(-ળુ), (વિ.) પ્રકાશથી અંજાઈ જાય
એવી ઝીણી આંખોવાળું; purblind. સૂચવાળુ' (ગુમાવુ),(અ. ક્રિ) અસંતોષથી મનમાં બળવું; to be afflicted because of dissatisfaction, to havo secret grudge against. સંચાં, (ન) વાંધારૂપે વળતો જવાબ આપવો a; a counter reply in objection.

Page #260

૨૫૫
ચેપ
ચુ, (વિ) જુઓ ચૂખડું. સૂદ, (સ્ત્રી) ખંજવાળ; itching sensation: –ણી, (સ્ત્રી) ચૂંટવું તે; a plucking: (2) 421&oil; a selection: (૩) મતદાન, વ થી પ્રતિનિધિ ચૂંટવો તે; an election -લી, (સ્ત્રી) ચૂંટી; a pinch: –લો, (!) મેટી ચૂંટી; a big pinch -૭, (સ. ક્રિ) તોડીને લેવું; to pluck: (૨) પસંદ કરવું; to select:(૩) પ્રતિનિધિ પસંદ કરે; to elect: સૂટી, (સ્ત્રી) ચીમટી; a pinch.
થ, (સ્ત્રી) આંકડીની પીડા, કળતર; griping pain –ણું, (ન.) ચુંથવું તે; a ransacking, a disorganising: -૭, (સ. કિ.) ફેંદવું; to ransack: (૨) અસ્તવ્યસ્ત કરવું; to disorganiseચૂંથાચૂથ, (સ્ત્રી) વારંવાર ચૂંથવું તે; repeated ransacking સંથારો, (પુ). પેટની આંકડી; griping pain in the stomach: (૨) ચૂંથાઈ ગયેલી વસ્તુ; ransacked or disorganised thing: સૃથાવું, (અ. ક્રિ) આંકડી આવવી; to have griping pain: (૧) ગભરામણ થવી; to be puzzled: ચૂથો, (પુ.) ચૂંથાયેલી વસ્તુ, હ; a ransacked or disorganized thing. અંદડી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની રંગબેરંગી પ્રમાણમાં નાની રેશમી સાડી; a comparatively smaller multicoloured outer garment for women. અધવું, (વિ.) જુએ રૂખડું. સુધી, (સ્ત્રી.) નિંદા, ખણખોદ; slander, fault-inding --ખોર, (વિ.) નિંદા ખોર, Wer vil rey;slandering,fault-finding. ચકવું, (સ. કિ.) લખાણ રદ કરવા લીટે Pirall; to erase or scratch â writing. (૨) ભૂંસી નાખવું; to blot out, to erase: ચેકો, (પુ.) એવા માટે કરેલો લીટો; an earasing line or scratch: ચેકાચેક, (સ્ત્રી) વધાર
પડતા ચેા કે સુધારાવધારા કરવા તે; excessive erasing or scratching. ચેટક, (ન.) મેલી વિદ્યા, જાદુ, જંતરમંતર; black art, sorcery, witchcraft: (૨) પ્રપંચ, કાવતરું; wiles, intrigue (૩) ભૂતપ્રત; a ghost. ચેડો, (ન. બ. વ.) મૂર્ખાઈભર્યું વર્તન; foolish behaviour: (૨) અડપલાં, તોફાન; pranks, mischief. ચેણ, (ન) છછુંદર; a mole. ચેતન, (વિ.) સજીવ; animate: (૨) (ન.)
જીવનશક્તિ, ચૈતન્ય; life-spirit, anima tion: (3) Heldt; consciousness. ચેતના, (સ્ત્રી) ચેતન, જ્ઞાનશક્તિ, સમજશક્તિ; the faculty of knowledge or understanding. ચેતવણી, (સ્ત્રી) અગાઉથી આપેલી સૂચના કે ખબર; a warning, a hint, a notice: (૧) સાવચેતી; caution. ચેતવવું, ચેતાવવું, (સ. ક્રિ) ચેતવણી 241491; to warn, to caution: (?) બાળવું, સળગાવવું; te kindle. ચેતવું, (અ. જિ.) આમ લાગવી, સળગવું; to catch fire, to burn: (૨) સાવચેતી કે તકેદારી રાખવી; to be alert. ચેન,ન) આરામ; comfort, rest: (૨) સુખ, શાંતિ, happiness, peace: (0) માનસિક શાંતિ; mental peace: (૪) ગમ્મત; merry-making, frolics:
આજી, (સ્ત્રી) સુખી માછલું જીવન; a happy and luxurious life. ચેન, (ન) લક્ષણ, ચિહન; a train, a
mark or sign: -ચાળો, (પુ) ચન, (પુ. બ. વ) હાવભાવ; gestures: (૨) હલકી ચેષ્ટાઓ કે વર્તનઃ mean gestures. ચેપ, (૫) પરુ, રસી; pus: (૨) સંસર્ગથી રોગનો ફેલાવો થવો તે; contagion, infection: ચેપી (વિ.) સંસર્ગથી ફેલાય એવું; contagious.

Page #261

ચેપ
૨૫૬
સાકસી
ચેપ, (૫) દાબવુ તે, દબાણ; a pressing, pressure: (૨) દુરાગ્રહ, જક; obstinacy: (૩) ભીડ, ગિરદી; overcrowdedness: -૭, (સ. ક્રિ.) દાબવું; to press: (૨) નિચોવવું; to squeeze: (૩) ઘાલવું, ખોસવું; to thrust, to pierce: (8) $14g; to plant. ચરવું, (સ. ક્રિ) જુઓ એકવું. (૨) નિંદા કરવી; to slander: (૩) રહસ્ય જાહેર કરવું; to reveal a secret: (૪) હસીપાત્ર કરવું; to expose to ridicule. ચેરમેરી, (સ્ત્રી) ભેટ, બક્ષિસ; a present, a gift. ચેલો, (૫) શિષ્ય; a disciple: ચેલી, (સ્ત્રી) શિષ્યા; a female disciple. ચેવડો, (૫) એક પ્રકારનું ચવાણું; an eatable made of various fried parched grains. ચેષ્ટા, (સ્ત્રી) હાવભાવ; gestures (3) ઠઠ્ઠામશ્કરી; practical jokes (૩) વિદૂષકası;buffoonery:(8)40'd; behaviour: -ખાર, (વિ.) મશ્કરું, ટીખળી; mischievous and joking: (૨) નખરાંબાજ; foppish -ળી, (સ્ત્રી)ઠઠ્ઠામશ્કરી; practi
cal jokes. ચેહ, (સ્ત્રી) શબને અગ્નિદાહ આપવાની
(211; a funeral pyre. ચતન્ય, (ન.) જીવનતત્વ, જીવનશક્તિ; lifespirit, animatiin: () tit; knowledge: (૩) આત્મ, જીવ; the soul (૪) પરમાત્મા; the Supreme Be ng. ચિત્ય, (ન) હદ-દર્શક પથ્થર; a boundary-stone: (?) 147494767 Ch; a monument: (૩) દેવાલય; a sanctuary: (૪) ખોદ્ધ મંદિર; a Buddhist temple (૫) યજ્ઞની વેદી; an altar. ચૈત્ર, (પુ.) વિક્રમ સંવત્સરનો છઠ્ઠો માસ; the sixth morth of the Vikram
) ચત્રનું અથવા ત્રથી
213 ug; pertaining to or beginniog from that month. શૈલ, (ન.) વસ્ત્ર; a garment. ચોક, (૫) મકાનની વચ્ચેની ચોખંડીvcil y Dut; an open square in the midst of a building: (૧) ધરની આગળની ખુલ્લી જગ્યા: a compound: (૩) વાડો; a yard: (૪) શહેર વચ્ચેની yell out; a square of a town or a city (૫) ચલે, બજાર; a square, a market-places (૬) (વિ) ચારગણું four-fold: ચોકડું, (ન.) બારીબારણા, વને ઢાંચો; a door-case or frame (૨) કોઈ પણ ઢાંચો કે ખોખું; a frame (૩) યુક્તિપ્રયુક્તિ; a design, a trick: (૪) શહેરને ચ; a town-square. ચોકડી, (સ્ત્રી.) બે સીધી લીટી એકબીજાને વચ્ચેથી કાપે એવી આકૃતિ (x); the sign of a cross (1): (૨) ચારના સમુદાય; a group or collection of four: (૪) ઘરમાં કપડાં, વ. દેવાની જગા;
a washing place in a house. ચોકડું, (ન.) એક પ્રકારનું કાનનું ઘરેણુ; a kind of ornament for the ear: (૨) ખોખું; a frame:(૩) લગામના છેડા પરનો ઘોડાના મેમાં રહેતો લોખંડને સળિયો; an iron bar at the end of bridle remaining in a horse's mouth: (૮) (લૌ.) લગામ; a bride: (૫) (લો) અંકુશ,દાબ; control, sway. ચોકસ, (વિ)નક્કી; બરાબર; sure, exact, precise: (?) 1961d; alert, careful: (૩) મરોસાપાત્ર; trustworthy:(૪) (અ.) જરૂર, અવશ્ય; surely, certainly. ચોકસાઈ, (સ્ત્રી) ખાતરી, કેસેટી; scritiny: (૨) સાવધાની; alertness. ચોકસી, ૫. સોનારૂપાની કિંમત આંક્નાર; an assayer of gold, silver, etc.: (૨) સોનારૂપાને વેપારી; a dealer in gold and silver (3) જુઓ ચોકસ.
yea

Page #262

સાયિાત
થોકિયાત, (પુ.) રખેવાળ,ચોકીદાર; a
guard, a watchman. ચોકી, (સી.) પેાલીસ કે રખેવાળનુ ફરજ અાવવાનું સ્થળ; a watch-gate, a police station or gate: (૨) રખેવાળી; a watching or guarding: (૩) તપાસ; investigation: (૪) જકાત ઉધરાત્રવાનું ના; a toll-gate or station: (૫) એક પ્રકારનું ધરેણુ'; a kind of ornament: દાર, (પુ.) રખેવાળ; a watchman: દ્દારી, (સ્રી.) રખેવાળી; watchmanship.
ચોકો, (પુ.) ચાર ખૂણાવાળી જગ્યા; a quadrangular place: (૨) રસોઈ કરવાની જગ્યા; a cooking place: (૩) મરતા મણસને સુવાડવા ગાયના છાણથી લીંપેલી. જગ્યા; a place smeared with cow dung on which a dying person is laid.
ચોકસ, જુએ. ચોકસ.
ચોખ, (વિ.) ચાખ્ખુ; clean, unmixed, clear: (૧) (શ્રી.) સ્વચ્છતા; cleanliness: (૩) નિકાલ; final settlement or clearing: ડિયાત, લિયાત, (વિ.) નિભેળ; unmixed, clean, pure: લિયુ, (વિ.) નિભેળ; unmixed: (૨) સ્વચ્છતા કે નીતિના અતિશય આગ્રહ રાખનાર; over careful about cleanliness and morality: -૧૯, (શ્રી.) સ્વચ્છતા, પવિત્રતા; clanliness, purity: (૨) સ્પષ્ટતા; clarity: (૩) ખુલાસા; explanation: (૪)પતા; settlement. ચોખડુ, (વિ.) ચારપૂણિયું; rcctangular (૨) ચારસ; square: (૩) ચાર વિભાગવાળું; having four d visions: ચોખંડ, (વિ.)જુએ ચોખ`ડું, (૨) (પુ) ચાખડી આકૃતિ કે વસ્તુ; a square. ચોખા, (પુ. બ. વ.) એક પ્રકારનું અનાજ: rice: ચોખા, (પુ.) ચેાખાના દાણા. ૯|ગુજરાત્તી—ગુજરાતી-અ ંગ્રેજી
૨૫૦
સેવ
ચોખ્ખાઈ, (સી.) સ્વચ્છતા; cleanliness: (૨) સ્પષ્ટતા; clearness: (૩) શુદ્ધતા; purity: (૪) પ્રામાણિક્તા; honesty: (૫) નિખાલસતા; frankness. ચોખ્ખુ, (વિ.) સ્વચ્છ; cleanઃ (૨) સ્પષ્ટ; clear: (૩) શુદ્ધ; pure: (૪) પ્રામાણિક, honest: (૫) નિખાલસ; frank: (૬) ખુલ્લુ'; open. ચોગણું, (વિ.) ચારગણ્; four-fold. ચોગમ (ચોગરદમ), (અ.) ચારેય (બધી) બાજુએ; on all sides. ચોગાન, (ન.) મેદાન, ખુલ્લી વિશાળ જગ્યા; a plain, a vast level open place. ચોઘડિયુ, (ન.) ચાર ઘડી અર્થાત્ આશરે દાઢ ક્લાક જેટલા સમય; a period of about one hour and a half. ચોટ, (સ્રી.) પ્રહાર, મુક્કો; a stroke, a blow: (૨) જખમ; a wound: (૩) આાત; a shock: (૪) મેલી વિદ્યાનાં પ્રયોગ અને અસર, મૂઠ; an act and effect of witchcraft: (૫) નુકસાન; a loss: (૬) દૃાવ; a design, a trick: (૭) લાગ; favourable opportunity: (૮) નિશાન, લક્ષ્ય (તીર, વાતુ); a target (of an arrow, etc.). ચેટડૂક (ચોટડુ)(ચાટણ), (વિ.) ચાંટી રહે એવુ (દરેક અથ માં); sticky, clinging (in all senses). ચોટલી, (.) શિખા, માથાના મધ્યભાગ પરના વાળના ગાળાકાર જથ્થા; a circular tuft or lock of hair in the centre of the head: (૧) ચાટલી જેવી કાઈ પણ વસ્તુ; anything like such a tu{t: ચોટલો, (પુ.) અ ખેડા, a ball of combed long hair (gener૰lly of women). ચોટવુ, (સ. ક્ર.) ચીકાશ, વ.ના કારણે વળગવું'; to stick: (૨) જકથી વળગવું; to stick obstinately.

Page #263

ચટાડવું
૨૫૮
ચોપાસ
ચોટાડવુ, (સ. ક્રિ) ચીકાશ, વના કારણે
વળગાડવું કે બેસાડવું (જડવું); to stick. ચોટી, (સ્ત્રી) જુઓ ચોટલી. ચોટ્સ, (વિ.) ચોરવૃત્તિવાળું; thievish: (૨) લખ્યું; cunning: ચોઈ, (સ્ત્રી) ચારવૃત્તિ; thievishness. ચાડ, (સ્ત્રી) થપી, વ્યવસ્થિત ઢગલ; heap. ચોડ, (વિ.) પહોળું; broad, wide. ચોડવું. (સ. ક્રિ) જુઓ ચોટાહવું, (૨) પ્રહાર કર; to strike. ચોડાઈ(સ્ત્રી)પહોળાઈ; breadth, width. ચોડું, (વિ) પહેલું; broad: (૨) ચાર
પડવાળું; having four layers. ચોડો, (૫) જુઓ ચોડ, (સ્ત્રી) થપ્પી. ચોતરફ, (અ) ચારેય કે બધી બાજુએ;
on all sides. ચોતરે, (૫) મોટે પળે એટલો; a raised broad structure or platform (૨) ચેકીનું થાણું; a policegate: (૩) ચબૂતરે; a raised platform where grain for birds is laid. ચોતરું, (વિ.) ચાર તારવા (કાપડ); made (woven) up of four threads. ચોત્રીસ, (વિ.) “૩૪'; 34', thirty-four. ચોથ, (સ્ત્રી) પખવાડિયાની ચોથી તિથિ; the fourth date of both the fortnights of a lunar month: ચોથાઈ, (સ્ત્રી)થી ભાગ; one-fourth part: (૨) ખેતઉત્પાદનના ચોથા ભાગનો કર; a tax equal to one-fourth part of farm-produce: ચોથિયું, (ન) એ ભાગ; one-fourth part: (૨) (વિ.) દર ચોથે દિવસે થતું કે આવતું; occuring or coming every fourth day. ચોદશ, ચોદિશ, (અ) જુએ ચોતરફ. ચોધરી,(૫) ગાડીવાળો, ગાડાવાળો, સારથિ; a coach man, a cart man, a charioteer: (૨) સારથિઓનો કે ગાડીગાડા
911101 431; a head of cartmen or charioteers: (૩) ખેતરેનો ચોકીદાર a farm watchman (૪) ગામડાનો સરકારી નોકર; a rural government officer: (૫) એક પહાડી કેમ; a mountainous tribe: ચોધ,(પુ.) ગામડાને પટેલ કે મુખ્ય કારોબારી અધિકારી; the chief executive head of a village. ચોધાર, (વિ) (અ) મોટા પ્રમાણમાં પડતાં; (આંસુ, વ.) dropping profusely (tears, etc.): (૨) ચાર ધારવાળું; having four edges: ચોધારું, (વિ.) ચાર ધારવાળું.
૫, (સ્ત્રી) અંકુશ, દાબ; control: (૨) તકેદારી; vigilance: (૩) ઉમંગ, ઉત્સાહ; zeal, enthusiasm: () જુએ ચાબ. ચેપગું, (વિ.) (ન) ચાર પગવાળું; a
quadruped, four-footed. ચાપડવું, (સ. ક્રિ) (ચીકણો) પ્રવાહી પદાર્થ APUSãi; to grease, to lubricate: (૨) ગાળ દેવી; to revile. ચેપડી, (સ્ત્રી) પુસ્તક; a book, a literary work: ચોપડું, (વિ.) ચાર પડવાળું; having four layers: (૨) (ન.) ચાર અથવા ઘણું પડવાળી રોટલી; a bread with four or many layers. ચેપડો, (૫) હિસાબ લખવાની વહી; an account-book. ચેપન, (વિ.) ૫૪'; “54', fifty-four.
પાઈ (સ્ત્રી.) એક કંદ; a kind of poetic metres (૨) કાવ્યની ચાર પંક્તિનું spou; a poem of four lines: (3)
ખાટલ; a cot. ચાપાનિયુ, (ન.) પુસ્તિકા, પતાકડું; a pamphlet: (2) 40 H1449; a newspaper: (૩) સામયિક; a periodicals (૪) નાનું જાહેરનામું; a small public notice or declaration. ચાપાસ, (અ) જુઓ તરફ.

Page #264

૨પ
કાળ, (૫) નડી ચાદરુa thick quilt.
બ, (સ્ત્રી.) કે, નાની નડી લાકડી; a club, a small thick staff: (?) છડી; a mace: (૩) તે બૂની થાંભલી; a tent's pole: ~દાર, (૫) છડીદાર; a
mace-bearer. ચેબ, (અ. ક્રિ) ડામવું, દેવતા ચાંપ; to scorch or burn with a live coal or a hot rod. ચાબો, (પુ.) મથુરા પ્રદેશનો બ્રાહ્મણ; a Brahmin of the Mathura region.
ભીલ, (વિ.) નિષ્ફળતા, વિ.થી ખિન્ન અને Qig $ 2171616; dejected and ashamed because of failure, etc. ચોમાસુ, (ન.) વર્ષાઋતુ; the rainyseason: ચોમાસુ, (વિ.) ચોમાસામાં પાકતું (પાક, વ); growing during the rainy-season (crops, etc.). ચામેર, (અ) જુઓ તરફ. ચેર, (૫) ચોરી કરનાર માણસ; a thief: (૨) (વિ) (સમાસમાં) છૂપું, સંતાડેલું; (in compounds) secret, concealed: -૬, (વિ) જુઓ ચે.
રણ, (૫) લેશે; trousers: ચારણી, (સ્ત્રી) નાને લેંઘે; small trousers. ચારવું, (સ.કિ.) બીજાનું ધન, વ. છૂપી રીતે લઈ લેવું; to steal: (૨) તફડાવવું; to pilfer: (૩) મન દીધા વિના કામ કરવું; to work insincerely.
રસ, (૫) એક બીજીને લંબ હોય એવી સમાન માપની ચાર બાજુવાળી આકૃતિ;
square figure: (૨) (વિ.) એવા આકારનું; square ચેરસી, (સ્ત્રી.) એવા આકારની તક્તી; a square tablet or slab: રસો, (૫) નડા કાપઠને રસ $$31; a square piece of coarse cloth: (૨) પહેલી ચાદર, a quilt. રાણુ (વિ) ૯૪'; “94, ninety-four.
ચારાશી(સી),(વિ.) “૮૪'; “84', eightyfour: (૨) (સ્ત્રી) (બ્રાહ્મણોની) સમગ્ર puulaallora; a dinner party for the entire (Brahmin) caste. ચોરી, (સ્ત્રી) લગ્નમંડપ; a square decorated structure where marriage ceremony is performed. ચોરી, (સ્ત્રી) ચોરકમ; a theft. ચારે, (પુ.) ગામડાને જાહેર ચોતરે, ગ્રામજનોનું જાહેર મિલનસ્થળ; a public platform or a meeting place for villagers: (૨) પહેાળા ઓટલે; a broad platform: (૩) પોલીસ-થાણું; a police gate. ચાવટ, (પુ.) (ના) (ગામ કે શહેરનો) 2121; a junction of four-roads: (૧) ચૌટું, બજાર; a market, a market place: (3) 4221 zysiel; a decision of arbitrators or respectable persons: (૪) (સ્ત્રી) મિથ્યા પંચાત useless discussion: (૫) (અ) ચોતરફ; on all sides, everywhere: lady (વિ.) દોઢડાહ્યું; overwise: (૨) (ન.) uztail islet; a decision of arbitrators: ચેવટિયો,(૫)આગેવાન પુરુષ; a leading man (૨) પંચને સભ્ય; one of a body of arbitrators. ચાવડું, (વિ.) ચાર પડવાળું; having four layers: (૨) ચારગણું; four-fold. ચાવીસ, (વિ.) “૨૪'; “24', twenty-four ચાષવું, (સ. ક્રિ) ચૂસવું; to suck. ચોસઠ, (વિ) ૬૪'; “64', sixty-four. ચોસર, (વિ.) ચાર સર કે દોરાવાળું; having or made up of four strings: (૨) (સ્ત્રી) એ હાર; a fourstringed necklace (૩) એવું ભરતકામ; a four-stringed embroidery work
સલુ, (ન) દળદાર ઢેકું કે ટુકડે; a thick block or slice

Page #265

ચાળવુ`
ચાળવુ, (સ. ક્રિ.) ધસવુ; to rub: (૨) મસળવું; to knead: (૩) માલિશ કરવી; to massage: (૪) બગાડવું; to spoil. ચાળા, (પુ'. બ. વ.) એક પ્રકારનું કઢાળ; a kind of pulse. ચાળિયા, (પુ. બ. વ.) ગળાના tonsils: (૨) કાકડાનાં દર્દી કે રેગ; pain or disease of the tonsils.
કાકડા;
ચેાળિયું, (ન.) સ્ત્રીઓના બજા માટેનુ એક પ્રકારનું લાલ કાપડ; a kind of red cloth for women's bodice. ચાળી, (ન.) સ્ત્રીઓના ખો; a women's
bodice.
ચાળી, (સ્રી.) ચાળાની સીંગ; a pod of · kind of pulse: (૨) એક પ્રકારનું કàાળ; a kind of pulse. ચાળો, (પુ.) પ્રવાહી મિશ્રણ કે ઉકાળા; a liquid mixture, a decoction: (૨) માનસિક અવ્યવસ્થા; mental disorder. ચોળો, (પુ.) એક પ્રકારના ખૂલતા જથ્થો; a kind of loose robe: (૨) ડગલા, વ.ને ખાંચ સિવાયના ભાગ; the body of a coat, etc.
ચાંક, (શ્રી.) ભડકવું તે; a startling. ચાંવુ, (અ. ક્રિ.) ભડક્યુ; to be startled: (૨) આશ્ચર્ય ચક્તિ થવું; to be dismayed: (૩) આર્થિતાં ભય પામવે1; to be frightened suddenly. ચાંટવુ, (સ. ક્રિ.) જુએ એવુ. ચેાંટાડવું, (સ. ક્રિ) જુએ ચાઢા ચાલુ, (ન.) ખજાર; a market place. ઐાદ, (વિ.) ‘૧૪’; ‘14', fourteen: ા (સ), (શ્રી.) પખવાડિયાની ચૌદમી તિથિ; the fourteenth date of either of the fort-nights of a lunar month. ચાર, (પુ.) ચાર; a thief: ચાય, (ન.) ચારી; theft.
૧૦
ભુવ
ચાલ, ચીલકસ', (ન.) જુએ ચૂડાસમ ચ્યવન, (પુ.) પતન; a fall, degeneration: (૨) ભ્રષ્ટતા; pollution: (૩) એ નામના ઋષિ; a sage so named. ચુત, (વિ.) પડેલું, અવનતિ પામેલુ, લ થયેલુ'; fallen, degenerated, polluted: સ્મૃતિ, (સી.) પતન; a fall, a degeneration: (ર) ભ્રષ્ટ થવું તે; pollution: (૩) ભૂલ, દેષ, ખામી; an error, a short-coming, a fault.
છે
૭, (પુ'.) ગુજરાતી મૂળાક્ષરને સાતમા વ્યંજન;
the seventh consonant of the Gujarati alphabet. ૭, (વિ.) ૬'; 6', six.
૭૩,(અ.) આશ્ચય ચકિત; wonder-struck, dismayed: (૩) દિગ્મૂઢ; stunned. છક્ડો, (પુ.) ખટારા, ગાડું; a wagon, a truck, a cart.
છકવું, (અ. ક્ર.) વંઠી જવું; to go astray: (૨) માં થયા, મહેકી જવું; to be puffed up.
છક્કડ, (સ્રી.) તમાચો; a slap: (2) પ્રહાર; a blow: (૩) પતન; a fall: (૪) ગબડી પડવું તે; a stumbling: (૫) ભૂલથાપ; a blunder, an error. છકી, (પુ.) ગાન છ દાણાવાળું પાનું; the six in a suit of playing cards: (૨) પાસાની છ દાણાવાળી જુ;
the side of a die with six marks:
૫ જો, (પુ.) જુગાર, સટ્ટો, વ.; gambling, forward trading, etc.: (3) દાવપેચ; intrigue: (૩) દગલબાજી;fraud. અખણુ, છાણિયુ, (વિ.) છ ખૂણાવાળ, ષટ્કાણું: hexagonal. છચોક, (અ) જુએ છડેચોક. છછસુવુ, (અ. ક્રિ.) જુએ છણુછયુ.

Page #266

છછુંદર
દર (છછુંદર) (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું ઉંદર જેવું પ્રાણી; a mole: (૨) એક
પ્રકારનું દારૂખાનું; a kind of firework. છજ, (ન) ઝરૂખે; a balcony: છાવટી, (સ્ત્રી) ઝરૂખાનું નાનું છાપરું; eaves or small roof of a balcony. છજાવવું, (સ. ક્રિ) ઝરૂખો કાઢીને મકાનને 2141199; to decorate a building by constructing a balcony: (૨) છાપરું બનાવવું; to construct a roof: (૩) સુશોભિત કરવું; to decorate. છ, (અ) ધુત્કારદર્શક ઉદ્ગાર; an exclamation showing contempt, fie. છટકવું, (અ. જિ.) સરકીને થ્યા જવું; to slip or escape away: (૨) એકદમ અજાણતાં છૂટવું, પકડમાંથી સરકી જવું; to go off or be released suddenly. છટકુ, (ન.) ફસાવવાનું સાધન; a bait, a trap: (?) odl; a snare. છટા, (સ્ત્રી.) આકર્ષક રીત; attractive
mode: (૨) ખૂબી; tact:(૩) તેજ, કાંતિ; lustre: –દાર, (વિ) છટાવાળું; impressive, attractive, fluent (speech). છટાંક, (ન) નવટાંક, રતલનો આઠમો ભાગ; a measure of weight equal to one eighth of a pound. ૭૭, (સ્ત્રી) પખવાડિયાની છઠ્ઠી તિથિ; the sixth date of either of the fortnights of a lunar month: 198', (વિ.) ક્રમમાં પાંચ પછીનું; sixth. છઠ્ઠી, (સ્ત્રી) બાળકના જન્મ પછીનો છો દિવસ; the sixth day after a child's birth (૨) એ દિવસે કરવામાં 241921 Garu; the ceremony performed on that day. છ૭, (સ્ત્રી) છડવું તે; the act of removing husks. છડકવું, (સ. ક્રિ) છાંટવું; to sprinkle. છડવું, (સ. ક્રિ) ખાંડીને છોડાં અલગ કરવાં; to remove husks by pounding,
to thrash: (૨) છેતરવું; to cheat (૩) મારવું, પ્રહાર કરવે; to beat. છડા, (પુ. બ. વ.) સ્ત્રીઓ માટેનું પગનું
એક ઘરેણું; anklets. છડી, (સ્ત્રી) લાંબી સેટી; a long stick (૨) રાજા, વ. આગળ રખાતો દંડ; a sceptre, a mace:-દાર, (પુ.) ચોબદાર,
છડી પોકારનાર; a macebearer. છડું, (વિ.) એકાકી; lonely: (૨) સંતાનહીન,
childless: (3) 5913; unmarried. છડેચોક(છચોક),(અ)ખુલ્લી રીત, જાહેરમાં openly, publicly: (૧) આહવાન કરતાં, પડકારીને; challengingly. છણવું (છણકારવું), (સ. કિ.) તાડૂક્યું; to fro #n (૨) ગુસ્સામાં ઉદ્ધતાઈથી ulug; to speak angrily and rudely: (3) 31259; to sift. છણકો (છણકારો), (પુ.) તળવાથી થતો અવાજ; a sizzling sound: (૧) ફૂફાડો મારવો કે તાડૂકવું તે; a frown, a rude angry utterance: (૩) તુચ્છકાર; contempt. છણછણવું (છછણુ૬), (અ. ક્રિ.) છણું
el 24019 spal; to make a jingling sound: (?) 191199; to murmur: (૩) કચવાટ કરો; to grumble (૪) ફૂફાડો માર; to frown: છણ. છણાટ (છછણાટ), (પુ.) છણછણ અવાજ, jingling sound: (2) **131; frown. છણ, (સ. ક્રિ.) બારીક કાપડથી ચાળવું કે ગાળવું; to sift or strain with a fine piece of cloth; (૨) વિગતવાર ચર્ચા કરવી; to discuss minutely: (૩) વાતને ફરી ઉખેળવી; to re-open a topic. (૪) નખથી ખણવું; to scratch withfinger-nails: છણુણી, છણાવટ, (સ્ત્રી) ઇષ્ણવું તે; sifting with a fine cloth, minute discussion, etc. છત, (૨ી.) અવિ , હસ્તી; existence: (૨) વિપુલતા; abundance

Page #267

૨૬૨
છમછમ
છત, (સ્ત્રી) ઓરડાને મથાળાને અંદરનો ભાગ; a ceiling: (૨) ચંદરવો; a clothcanopy: (3) 24u2l; a terrace. છતાં, (અ) તાપણુ, વિપરીત પરિસ્થિતિમાં; however, notwithstanding. છતુ, (વિ.) વિદ્યમાન, જીવતું; existing, living. (૨) ચત્તે, સવળું; lying flat on the back or on the proper side: (૩) ઉધાડું, જાહેર; open, public: -પાટ, છપાટ, (વિ.) જુઓ ચતુ. છતે, (અ.) પાસે અથવા કબજામાં હેવા છતાં; even though having or possessing (દા. ત. છતે પૈસે દુઃખી છે). છત્ર (છત્તર), (ન) માટી ભારે સુશોભિત છત્રી; a big heavy ornamental umbrella (૨) વાલી, રક્ષક; a guardian, a protector: છાયા, (સ્ત્રી) છત્રની છાયા; a shade of an umbnella (૨) વાલીથી મળતું રક્ષણ; protection by a guardian: (૩) આશ્રય; Chelter, refuge: -પતિ, (૫) રાજ, સમ્રાટ; a king, an emperor: છત્રી, (સ્ત્રી.) વરસાદ અને તાપથી બચવા માટેનું છત્ર જેવું સાધન: an umbrella: (૨) ગાડી, પલંગ, વ. પરનું ઢાંકણું; a hood of a carriage, a canopy of a large cot. છત્રીશ (સ), (વિ.) ૩૬, “36', thirty
six. છદ્મ, (ન) બનાવટ, ઢેગ; a counterfeit. a pretence: (2) 0014; a pretext:(3) 490542; fraud, trickery. છનાની, (સ્ત્રી) સતત છન છન અવાજ થવો તે; continuous tinkling sound: (૨) (લૌ.) પૈસાની રેલ છેલ; abundance
of money. છન, (વિ) ઢાંકીને છુપાવેલું; concealed by covering (૨) ઢંકાયેલું; covered. છ , (વિ) “૯૬; “96', ninety-six.
છપત૬, (ન.) વપરાશના ઘસારાથી પાતળો થયેલો સપાટ ટુકડ; a flat thin worn out piece. છપર, (ન.) જુઓ છપર. છપાઈ (છપામણ, છપામણી), (સ્ત્રી) 514; a print, an impression: (2) 0144141 la; or mode of printing: (૩)છાપકામનું ખર્ચ કે મહેનતાણું: charges or wages for printing. છપન, (વિ) પદ'; “56', fifty-six. છપય, (પુ) જુએ છે .
પર (છપર), (ન.) છાપરું; a roof: -પલંગ, છાપરપલંગ, (૫) છત્રવાળા 44"; a big cot with a canopy. છુપો (છપય), (પુ.) છ પંક્તિનું કાવ્ય અથવા કાવ્યની કંડિકા; a poem or stanza of six lines. છબ, છબછબ, છબછબક, (અ) પાણીમાં
અફળાવાથી અવાજ થાય એ રીત; splishingly: છબછબાવવું, (સ. કિ.) એવો અવાજ કરવો; to splash: (૨) છબબ કપડાં ધોવાં to wash clothes splashingly. છબતરું, (વિ.) છીછે; shallow:(૨)ગ૬ ચૂંથાયેલું; dirty, rugged: (૩) (ન જુઓ છપતરુ છબરડી, (પુ.) હાસ્યાસ્પદ નિષ્ફળતા; a fasce: (૨) રકાસ, ગોટાળા, અવ્યવસ્થા
confusion, disorder. છબી (છવિ), ચિત્ર; a picture: (૨) તસવીર; a portrait, a photographs (૩)સોંદર્યની કાંતિ; lustre of beauty: -લું, (વિ.) મેહક અને સુંદર દેહાકૃતિ. 914; having fascinating and beautiful features. છમછમ, છમછમક, (અ) એવા અવાજથી; with a jingling sound.

Page #268

છમક્યું
ઈવ
છમકલુ, (ન.) અટકચાળું: a prank (૨) સામાન્ય તકરાર કે મારામારી; an ordi- Dary quarrel or skirmish. છમવું, (અ. ક્રિ) છમછમ અવાજ થ; to jingle, to tinkle. છમકારવું, (સ કિ.) ગરમ ધાતુ પાણીમાં બળતાં થાય એવો અવાજ કરે; to make a sizzling or simmering sound: છમકારે, (૫) એવો અવાજ; a simmering sound: છમછમ, (અ.) 241 24q1Yll; with a jingling or simmering sound: છમછમાટે, (૫) ziyal 2492107; a jingling or simmering sound: (૨) મિથ્યાભિમાન કે મદથી; vainly, boastfully. છમ છમિયાં, (ન.બ.વ) કાંસીજોડ, ઝાંઝ; a
pair of cymbals. છમાસિક, (વિ.) છ મહિને થતું, સત્રાંત (પરીક્ષા); six-monthly, terminal (examination). છર, (૫) અસ્ત્રો; a razor: (૨) મદ, મિથ્યાભિમાન; vanity: (૩) ઉદ્ધતાઈ; rudeness, arrogance: (૪) ગમ્મત, 21std; merry-making, mischief. છરતું, (વિ.) આડું: lying cross: (૨) 648; sloping: (3) 1134; slanting. છરી, (સ્ત્રી.) કાપવાનું કે છોલવાનું એક નાનું ઓજાર; a knife. છરે, (પુ) માટી છરી; a big knife: (૨) બંદૂકથી ફેંકાતે અણીદાર ટુકડ; a sharp piece shot by a gun: (3)
લબેરિંગ, ૧. ની ગાળી; a metallic small globe used in ballbearings, etc. છલ, (૫) (ન.) જુએ છળ.
ક્લક, (સ્ત્રી) પાણીની છોળ; a splash a spray: -વું, (સ. જિ) છોળરૂપે બહાર નીકળવું; to splash out: (૨) કાંઠા સુધી ઉભરાવું; to overflow: (૩) મદથી ફલાવું; to be puffed up with pride.
છલન, (ન) છના, (સ્ત્રી) એપિઠી, દો. ક૫ટ; a cheating, fraud. લંગ, (સ્ત્રી.) લાંબા ઠેકડો, ફર્લંગ; a long leap. છલાછલ, છલોછલ, (વિ.) (અ) કાંઠા સુધી ભરેલું; brimtul: (૨) છલકાય તેમ, splasbingly or over flowingly. છલો (છલ્લો), (પુ.) એક પ્રકારની વીંટી; a kind of ornamental ring: (?)) પૂજાના સામાનની છાબડી; a basket
for keeping articles for worship. છલ્લા, (સ્ત્રી) કાનનો વેહ વધારવા વેહમાં નાખવામાં આવતી સળી; a chip inserted into the hole (in which orna. ments are inserted) of the ear for enlarging it: (૨) (પું. બ. વ.) જુઓ છલ્લો (છલો). છëયું, (ન) ઘસાઈ ગયેલું છાલિયું; a worn out broad-mouthed vessel: (૨) લાકડાની ચૂડી; a wooden bracelet. છવાયુ, (અ ક્રિ.) ઢંકાવું; to be covered: (૨) ફેલાવું; to be spread. છવિ, (સ્ત્રી) જુઓ છબી. છવ્વીસ(-સ), ૨૬'; 26', twenty-six. છળ(છલ), (પુ.) (ન) છેતરપિંડી; a deception (૨) કપટ; fraud. (૩) બનાવટી વેશ; a disguise: (૪) બદમાશી; reguery: -કપટ, (ન.) કપટ; fraud: (૨) પ્રપંચ; intrigue. (૩) દગોફટકે; treachery, fraud. છળવું, (સ. ક્રિ) તરવું; to cheat (૨) (અ. કિ.) ભયથી ચમકવું; to be startled. ૭છેડવું, (સ. ક્રિ) ચીડવવું; to vex: (૨) ખલેલ કરીને ગુસ્સે કરવું; to enrage by disturbing (૩) પજવવું; to tease, to annoy. છતા ( કારો), છટાવ),(૫) છાટવું a; a sprinking or spraying.

Page #269

છંટકરવું
૨૬૪
છાપરું
છંટકોરવું, (સ. કિ.) જુએ છાંટવું. છદ, (૫) લત, વ્યસન; a hankering, a
mania, an addiction: (૨) શેખ; fondness, strong liking. છદ, (૫) તાલબદ્ધ કાવ્ય; a verse, a rhythmic poem: (?) bloul gt; a poetic metre: અદ્ધ, (વિ.) તાલબદ્ધ rhythmic: -શાસ્ત્ર, (મું) માત્રામેળનું શાસ્ત્ર પિંગળ;the science of prosody. ઈદી (દીલુ), (વિ.) વ્યસની, લતવાળું; addicted to vice: (૨) શેખીન; fond. છાક, (૫) કેફ, નશે; intoxication: (૨) તોર, ઉદ્ધતાઈ, haughtiness, rudeness: (૩) (સ્ત્રી) દુર્ગધ; nasty smell: -૮, -, (વિ.) વધારે પડતો શરાબ પીધેલું; heavily drunke (૨) HUI Sr1894; mad with intoxication –રો, (૫) દારૂડિયે; a drunkard. છાકમછોળ, (અ) છલકાઈને મોટા પ્રમાણમાં ઊભરાતું; heavily overflowing: (૨) Cayedi; abundance. છાકટે, (૫) ગુસ્સાને ફૂંફાડ; an
angry frown. છાગળ, (!) બકરે; a he-goat: (૨)
બોખ, ચામડાની ડોલ; a leather bucket. છાછર, (સ્ત્રી.) છીછરી થાળી; a shallow
plate: (?) (a.) sloz'; shallow. છાછરું, (વિ) છીછરું; shallow છાજ, (ન.) છાપરાનું આચ્છાદન; a ceiling: (૨) એને માટેની વસ્તુઓ; materials for that: -બી, (સ્ત્રી.) નાનું છજું; a
small balcony: (2) 246214; a shelf. છાજવું, (સ. ક્રિ) છાજથી ઢાંકવું; to thatch: (૨) છવાઈ રહેવું; to be spread over. છાજવું, (સક્રિ.) લાયક હે;to deserve, to befit (૨) નભવું, ટકી રહેવ; to last or endure for long.
છાજિયે, (ન) વિલાપ કરતાં છાતી ફુટવી તે; breast-beating in mourning. છાટ, (સ્ત્રી) પથ્થરની શિલા; a big slab
of stone. છાણ, (ન) ગાય-ભેંસ, વ.નો મળ, ગોબર,
dung of a cow, buffalo, etc. છાણવું, (સ. કિ) કપડાથી ચાળવું, to sist with a piece of cloth: (?) છણવું; to discuss minutely. છાણિયું, (વિ.) છાણનું બનેલું; made
of dung: (?) abad; stuffless. છાણ, (ન) બળતણ તરીકે વપરાતું છાણનું 34599 3173'; a dung-cake used as fuel. છાત, (ન) છત્ર; a canopy: (૨) છત્રી; an umbrella છાતી, (સ્ત્રી) પેટ અને ગળાની વચ્ચે ભાગ; the chest: (૧) સ્તનપ્રદેશ; a woman's breasts. છાત્ર, (૬) વિદ્યાથી; a pupil: છાત્રાલય, (ન.)વિદ્યાથીભવન, a student's boarding house, a hostel. છાનું, (વિ.) ગુપ્ત, ખાનગી; hidden, secret: (૨) મૂગું; silent: –માનું, (અ.) ગુપચુપ; secretly, stealthily. છા૫, (સ્ત્રી) દાબવાથી પડતું નિશાન; an impression, a stamp, a print: (૨) એવું નિશાન પડવાનું સાધન; a seal (૩) માનસિક અસર, અભિપ્રાય; mental effect, opinion (૪) પ્રભાવ; awe: (૫) પ્રતિષ્ઠા reputation –ખાનું, () મુદ્રણાલય; a printing press –ણી, (સ્ત્રી) છાપવાની રીત કે કળા; the manner or art of printing. છાપરી, (સ્ત્રી) નાનું છાપરું; a small
roof: (2) must; a hut. છાપરુ, (ન.) મકાનનું ઢાંકણ; a roof: (૨) ઝૂંપડું; a hut.

Page #270

છાપવું
૨૬૫
છાસટિ
છાપવું, (સ. ક્રિ) બીબા વડે આકૃતિ કે Gelin 4441; to print, to stamp. છાપુ, (ન.) વર્તમાનપત્ર; a newspaper: (૨) બીબું; a die, a type. છાપેલ કાટલું, (ન) કુખ્યાત માણસ; a notorious man: (૨) રીઢા ગુનેગાર; a habitual criminal. છાપો, (૫) એચિત હુમલો, a sudden attack: (2) 014; a print or stamp: (૩) વેરે, કર; a tax. છાબ, છાબડી, (સ્ત્રી.) છાબડુ, (ન) વાંસની છીછરી ટોપલી; a shallow bamboo-basket: છાબ, (સ્ત્રી) ભરેલી છાબની ભેટ; a full basket given as a present. છાયલ, (ન) એક પ્રકારને સાડલે; unsewn
upper garment of women. છાયા, (સ્ત્રી.) પડછાય; a shadow: (૨) છાંયડો; shade: (૩) આશ્રય, રક્ષણ, shelter, protection: (૪) એ થ; a support. છાયો, (પુ) જુએ છાયા. છાર, (સ્ત્રી) છે , વ.નો ભકે; rubbish of bricks, etc.: (?) 4; dust: (3) રાખેડી; ashes: (૪) છારી; film of thin layer (on teeth, etc.). છાર, (પુ.) મદ, અભિમાન; undue pride, arrogance. છારવું, (સ. ક્રિ.) બાળીને ખાખ કરવું; to burn to ashes: (૨) માંડી વાળવું; to concede a debt. છારી, (સ્ત્રી) (દાંત, વ) પર જામતો મેલને HICULE 49; a film or thin layer (un teeth, etc.). છા, (ન) ઈંટ, ચૂને, વ. ને ભો; rubbish of bricks, lime, etc. છાર, (૫) એ નામની એક રખડતી જાતને 434; a man of a so named wandering tribe.
છાલ, (સ્ત્રી) વનસ્પતિ, ફળ, વ.ની ત્વચા; a
bark, pecl, rind. છાલક, (સ્ત્રી) પાણીની છોળ; a splash. છાલકુ, (ન.) બોજાવાહક જાનવરની (ખાસ કરીને ગધેડાની) પીઠ પર લટકાવાતી બે પાંસિયાવાળી ગૂણી; a pannier slung over a beast of burden (esp. d donkey): (૨) (વિ.) છીછરું shallow: (૩) છીછરા મનનું; shallow minded: (૪) લુચ્ચું; cunning: (૫) મિથ્યાભિમાની; vain. છાલિયુ, (ન.) પહેલા મને વાડ; a
broad mouthed cup or bowl. છાલી, (સ્ત્રી) વાડકી; a small bwl:
છાલ, (ન.) વાડકે; a cup or bowl, છાલાં, (ન.બ.વ.) ફેતરાં, છેડા; chaff, husks, peels: (૨) ભીંગડાં (ચામડીપરનાં); scles (on skin). છાલુ, (ન) છાલાંનું એ.વ.:(૨) નાળિયેરના છોડાની સાવરણી; a broom or brush made of a dry coconut peels. છાવણી, (મી.) હંગામી મુકામ, પડાવ; a camp: (૨) લશ્કરી પડાવ કે મથક; a military camp, a cantonment. છાવરવું, (સ. ક્રિ.) ઢાંકવું; to cover (૨) સંતાડવું, છુપાવવું; to hide, to conceal. છાવું, (સ. ક્રિ.) ઢાંક્વ; to cover, છાશ(છાસ), (સ્ત્રી) વલેલું પ્રવાહી દહીં; cburi ed liquid curds, butter milk. છાશિયું (છાસિયુ), (વિ) છાશવાળું કે છાશ જેવું; containing or like butter
milk. (૨) હલકા પ્રકારનું; inferior. છાશી-સી), (વિ.) ૧૮૬; “86', eighty
six. છાસટિયો, (૫) ઉનાળામાં પાણી પાઈને 641341 7912; jowar grown by artificial watering during the summer

Page #271

છાસઠ
૨૬૬
છીનવવું
છાસઠ, (વિ.) ૬૬'; 66', sixty-six, છાંટ, (સ્ત્રી) છંટકાવ, છાંટા પડવા તે;a spray, a sprinkle: (૨) છાલ, છોલા; clippings, cuttings: (3) sy'; a fb: -ણી, (સ્ત્રી) છાંટણ, (ન.) છાંટવાની ક્રિયા; a sprinkling: (૨) રંગ, કેસર, કંકુ, વ. છાંટવાં તે; the sprinkling of colour, saffron, etc.: (3) કપડાં પરની છાંટાવાળી ભાત; a sprinkled print on garments. છાંટો, (પુ) ટીપું; a drop (૨) ડાઘ, કલંક; a blot, a stigma: છાંટા, (પુ.બ.વ.) હળવો છંટાતા વરસાદ; light spraying rain. છાંડવું, (સ. ક્રિ) ત્યાગ કર, તજવું; to forsake, to abandon: (૨) ફારગતી
14 l; to acquit, to divorce: (3) જમી રહ્યા પછી ભાણામાં ખોરાક રહેવા
al; to leave surplus food in the dining plate after dinner: viss, (ન.) છાંડવું તે; an abandonment, an acquittance: (૨) છાંડેલું અન્ન; food left over in the dining plate after dinner. છાંડેલી, (વિ) (છાંડી), (સ્ત્રી) ફારગતી
આપેલી (પત્ની); divorced (wife. છાંદવું, (સ. 4િ) જાડું લીંપણ કરવું; to cover or besmear with thick paste of dung, etc. છાંદો, (૫) માટી, છાણ, વના મિશ્રણને 1931; a paste of dung, earth, etc.: (૨) જાડું લીંપણ; a thick covering with such paste. છાંય, છાંયડી, (સ્ત્રી) છાંયડો, છાંયો,
(પુ.) જુએ છાયા. છિછકલુ,છિછલ્લું, (વિ.) ઉછાંછળું, આઇકહ્યું; impolite, insolent: (૨) બાલિશ; childish: (૩) તોફાની, ત્રાસરૂપ; mis
chievous, troublesome. છિદ, છિટ છિટ, (અ) જુએ છટ.
છિટકારવુ,(સક્રિ) છાંટવું; to sprinkle. છિદ્ર, (ન) કાણું, બાકું; a pore, a hole,
a bore: (2) 45'; a mouth: (3) ખામી, દોષ; a defect, a fault, a faw: છિદ્રાળ, (વિ) છિદ્રોવાળું (ચામડી
9.); porous (skin, etc.). છિનાળ,(સ્ત્રી) વ્યભિચારિણી; an adulteress: (૨) (વિ.) વ્યભિચારી; adulterous: -વું, (વિ.) વ્યભિચારી:-૬,(ન.)છિનાળી, (સ્ત્રી) વ્યભિચાર; adultery. છિન્ન, (વિ.) છેદેલું; cut off (૨) અલગ પાડેલું, ભાગલા પાડેલું; separated, divided: -ભિન,(વિ.) ભાંગીતૂટી ગયેલું; shattered (૨) વેરવિખેર થયેલું, અસ્ત
વ્યસ્ત; disorderly, disrupted. છિપાવવું, છિપાવું, (સ. ક્રિ.) સંતોષવું; to satisfy: (૨) તૃપ્ત કરવું; to satiate: (૩) શમાવવું (તરસ, વ.); to quench
(thirst, etc.). છિલટું, (ન) છોડુ, છોતરું; a bark, a
peel, a shell of a nut, a scraped piece or chip. છી, (અ) ધિક્કાર કે ધૃણાસૂચક ઉદ્ગાર; an exclamation showing hatred or disgust: (૨) (સ્ત્રી) ગંદી વસ્તુ; a dirty thing: (3) 44; excretion. છીછરુ, (વિ.) થોડું ઊડું; shallow. છીઢ, (અ) જુઓ છટ, (સ્ત્રી) ઘણા,
અણગમે, સૂગ; disgust, dislike છીણવું, (સ. ક્રિ) જુઓ ખમણવું. છીણી, (સ્ત્રી) જુઓ ખમણી (ખમણું): (૨) લાકડા ફાડવાની લેઢાની ફાચર, an iron wedge to split wood. છીત, (સ્ત્રી.) ઘણા, સૂગ; disgust, dislike. છીદરી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારના ટપકાંવાળા wisat; a kind of unsewn dotted upper garment for women. છીનવવુ, (સ. કિ.) ઝૂંટવી લેવું, બળgrey en alg; to snatch, to take

Page #272

છીપ
૨૭
forcefully: (૨) પચાવી પાડવું; to usurp.
(a shell.) છીપ, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની માછલીનું કેટલું છીપર, (સ્ત્રી) શિલા; a slab of stone. છીપવું, (અ. ક્રિ) તૃપ્ત થવું; to be satiated:(૨)શત થવું, શમવું (તરસ,વ.); to be quenched (thirst, etc.): (3)
'aig; to hide, to be concealed. છીપ, (૫) કાપડ છાપનારે; a cloth
printer. છીબુ, (ન) વાસણનું (તપેલી) સપાટ ઢાંકણ; a flat covering of a vessel (esp. a cooking pot). છીલ, () જુઓ છિલે. છોલવું, (સ. ક્રિ) જુઓ છોલવું. છીંક, (સ્ત્રી) અવાજ કરીને જોરથી શ્વાસ કાઢો તે; a sneeze: -, (અ. કિ.) ઉપરોક્ત ક્રિયા કરવી; to sneeze. છીંકણી, (સ્ત્રી) સૂંઘવાની તમાકુ; snuff. છીકારવું, છીંકાયું(ન) એક પ્રકારનું
870; a kind of deer. છીટ, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું છાપેલું બારીક
$145; a kind of printed fine cloth. છીંડુ, (ન.) ખેતર, વની વાડમાં બાકોરું પાડી કરેલ માર્ગ a stile, an opening in a hedge: (૨) બહાનું, દે; a pretext, a fault. છુટકારો, (૫) મુક્તિ; a release, an escape, liberation (૨) પતાવટ, ફારodl; a settlement, an acquittance: (૩) અંત; an end. છુટ્ટી, (સ્ત્રી.) રા; leave, permission: (૨) આરામને દિવસ; a day of rest,
a holiday: (3) 197121; leisure. છુટું (વિ.) જુઓ છૂટું. છુપાવવુ, (સ. ક્રિ) સંતાડવું; to hide, to conceal (૨) ગુપ્ત રાખવું; to keep secret
છુપાવુ, (અ. કિ) સંતાવું; to hide to be concealed. છરિક (છુરી, (છૂરી),(સ્ત્રી) છરી; a knife. [, (ન) ચાલાકીથી નાસી છૂટવું તે; a clever running away. છૂટ, (સ્ત્રી) રજા, પરવાનગી; leave, permission (૨) મોકળાશ; spacious ness. (૩) જતી કરેલી રકમ; written off amount or sum: (૪) સ્વતંત્રતા, freedom: (૫) વિપુલતા; abundance. છૂટક, (વિ.) ; retail (૨) (અ) 2464 0741Hi; by retail. છૂટકે, (પુ) જુઓ છુટકારે. છૂટછાટ, (સ્ત્રી) લેણાને અમુક ભાગ જતો કરવો તે; a writing off of a part of debt, a concession. છૂટવું, (અ. 4િ) બંધનમાંથી મુક્ત થવું, to be free from a bond or capti: vity: (૨) રાહત મળવી; to be relie ved. (3) ઓચિંતા કે જેરથી બહાર નીક. ne; to come out suddenly or forcefully, to break out: (*) (ગાંઠ, વ.) વછૂટવું; to de disenting led (knot, etc.) છૂટાછેડા, (પુ. બ. વ.) ફારગતી; acquittance: (2) Förfail pordl; a divorce: (3) 424 t; delivery(of a child). છૂટી, (સ્ત્રી) જુબે છુટ્ટી. છૂટું, (વિ.) બંધન વિનાનું, મુક્ત; unbound, free: () $1701; disengaged: (૩) અલગ; separate: (૪) મોકળું; spacious: (૫) (ન.) (નાણાંનું) પરચૂરણ; change (of money): -છવાયુ, (વિ.)
અલગ; separate: (૨) વેરાયેલું; scattered: (૩) સંબંધ વિનાનું; disconnected: (૪) અનિયમિત; stray, casual. છૂતઅછૂત, (સ્ત્રી) અસ્પૃશ્યતા; untouch
ability. છૂપવું, (અ. કિ.) જુઓ છુપાવુ.

Page #273

૨૧૮
Y, (વિ) ગુપ્ત; hidden, concealed: (૨) છાનું, ખાનગી; secret. છૂમંતર, (ન) મંત્રવિદ્યાને પ્રયોગ, જાદુ; conjuration, enchantment: (?) છૂમંતર થઈ જવું, રહસ્યમય રીતે નાસી જવું કે અદશ્ય થવું; to run away or disappear mysteriously. pવું, (સ. ક્રિ) જુએ છોડ્યુ. છૂછા, (ન.બ.વ.) રૂંછાં, બ્રશ, સાવરણી, વણેલા કાપડના છેડા, વિ. પરના રેસા અથવા 3241 0721 GPPL; fluff, a down, anything fluffy or downy. છુંદણુ, (ન) છૂંદીને પાડેલાં શરીર પરનાં (a $ 2413a; a tattooed mark or design. છૂદવું, (સ. કિ.) કચરવું, ચરીને છુંદો કરવો; to crush, to knead, to trample: (૨) સાય, વ.થી ટેચીને શરીર પર છુંદણું પાડવું; to tattoo: છુંદણી, (સ્ત્રી.) છંદવું a; kneading or tattooing. દો, (!) કચરીને કરેલે પિડે કે લો; à minced lump or ball: (?) y fell 9700 240; minced pickle. છેક, (અ)સમગ્ર રીતે, તદ્દન, સાવ; entirely extremely, quite, absolutely: (૨) (સ્ત્રી.) છેલી હદ, અંત; extremity, end. છેવું, (સ. ક્રિ) છેક, છેક છે,વ. માટે જુઓ એકવું, ચકો, ચેકાચેક. છેટી, (સ્ત્રી.) પંચિયું, પોતડી; a scarf used as a lower garment. છે, (વિ.)વેગળુ દૂર આવેલું; separated, distant (૨) (ન.) સ્થળે વચ્ચેનું અંતર; distance, remoteness in place: (૪) અશકયતા; impossibility. છેટે, (અ) દૂર, આધે; far away. છેડ, છેડણી, (ત્રી.) પજવણ; a teasing, annoya:ce: (2) Mly; vexation. છેડતી, (સ્ત્રી) અડપલું, અટકચાળું; a prank: (૨) પરસ્ત્રી સાથે અણઘટતી છૂટ
au a; the act of taking undue liberty with a woman other than one's wife. છેડવુ, (સ. કિ.) ખીજવવું; te vexઃ (૨) પજવવું; to tease: (૩) અડપલું કરવું; to prank: (૪) પરસ્ત્રી સાથે અણધટતી છૂટ લેવી; to take undue liberty with a woman other than one's
wife: (૫) જરા સ્પર્શ કરવે; to touch lightly: (૬) ધીમેથી શરૂ કરવું (ગાયન, વાહન, વ.) to begin slowly (a song, carriage, etc.). છેડાછેડી, (સ્ત્રી.) લગ્નવિધિના સમયે વરના ડગલાના છેડા સાથે કન્યાની ચૂંદડીને છેડે બાંધવો તે; the act of tying the ends of the upper garments of the bride and the bridegroom during the marriage ceremony. છેડાવું, (અ. ક્રિ) ખીજવાવું; to be
vexed. છેડો, (પુ) અંત, અંતિમ ભાગ; an end, an ending or last part:(૨)સમાપ્તિ; conclusion: (૩) હદ, સીમા; limit, boundary. છેતરપિંડી, છેતરબાજી, (સ્ત્રી) ઠગાઈ, છેત2140fl; a cheating, a deception: (૨) દોફટ: fraud. છેતરવું, (સ. ક્રિ) હળવું, ગવું; to cheat,
to deceive. છેતરામણ, (ન.) છેતરામણી, (સ્ત્રી)
છેતરાવું તે; the act or state of being cheated. છેતરામણું, (વિ.) છેતરે એવું; deceitful (૨) દગલબાજ; fraudulent. છેતાળીસ, છંતાળીસ, (વિ) ૪૬'; “46',
forty-six છેદ, (૫) કાપે, ચીરે, ફાટ; a cut, a crack, a fissure, a cleft: (2) los a hole, a bore: (૩) અપૂર્ણાકમાં લીટી નીચે લખેલી ભાગનારી સંખ્યા; the deno
કાએક

Page #274

છેદવુ
minator of a fraction: (૪) અત; end, termination: −ક, (વે) છેદનારું, કાપનારું; cutting: (૨) ભાગનારું; dividing: (૩) (પુ.) જુએ છેદ: –ન, (ન.) હેવું, કાપવુ કે ભાગવું તે; a cutting or dividing: (૨) નાશ; destruction. છેદવુ, (સ. ક્રિ.) કાપવું; to cutઃ (૧) છિદ્ર પાડă; to bore: (૩) ફાડવુ', ચીરવુ'; to split: (૪) નાશ કરÀા; to destroy: (૫) સંખ્યાને ભાગી; to divide a
number.
છેરવુ, (અ. ક્ર.) પાતળું અધવું; to dis
charge liquid excrement.
છેર ટા, (પુ.) પાતળેા મળ; liquid excrement: (૨) ચરે; dirt, rubbish. છેલ, (પુ.) વરણાગિયા માણસ; a dandy, a fop: -છખીલુ, (વિ.) રૂપાળું, મેહક; handsome, fascinating: -અઢાઉં, (વિ.) વરણાગિયું; foppishઃ (૨)વરણાગિયા માણસ; a dandy: ડી, ઝુ, (સ્રી.) એવી સ્ત્રી; a foppish woman, a coquitte: -3, -ડે, (પુ.) અેલ. છેલ્લું, (વિ.) અતિમ, છેવટનું; last. છેવટ, (ન.) (સ્રી.) અંત, છેડ; an end: (૨) સમાપ્તિ; conclusion: (૩) પરિણામ; result: છેવટે, (અ.) અંતે, પરિણામે, at the end, at last, consequently.
છેવાડું, (વિ.) અતિમ, છેડાનુ કે પરનું; last, lying at or of the end. છેહ, (પુ.) વિશ્વાસધાત; betrayal: (૨) gu; fraud.
છૈયુ, (ન) એન્ડ્રુ; a child: છૈયો, (પુ.) છોકરા; a boy: (૨) દીકરા; a sonઃ (૩) (ન. બ. વ.) છૈયાં-છોકરાં, ખાળા, સંતાન, સ'તતિ; children, progeny. છે, (સ્રી.) ચૂના, રૂતી, સિમેન્ટ, વ. તુ
મિશ્રણ; mortar.
છે!, (અ.) ભલે; does not matter.
૨૬૯
ડુ
છે.કરમત (છે.ફરવાદ), (વિ.) ખાલિશ; childish: (૨) (સ્રી.) બાલિશતા; child
ishness.
કરી, સ્રી.) સ્ત્રી બાળક; a female child, a girl: (૨) દીકરી; a daughter: છેક†, (ન.) ખાળ; a child, a young boy or girl: છેરો, (પુ.) પુરુષ ખળ; a male child, a boy: (૨) દીકરેશ; a son.
છે.ગલો, (પુ.) અગૂછો; a towel: (૨) કાપડને ટુકડા; a piece of cloth. છોગાળ(-ળુ), (વ.) પાઘડી કે ફેડામાં છોગાં રાખનારું; having tassels in a head-gar: (૨) વરણાગિયું; foppish: છગાળો, (પુ.) વરણાગિયા; a fop. છેગુ, (ન.) ક્રેટા કે પાઘડીને કલગી જેવા à3; a tassel or ornamental tuft at the end of a head-gear made of a very long piece of cloth. છેછ, (સ્ત્રી.) સ્વચ્છતા કે નીતિ માટેના વધારે પડતા આશ્રર્ડ; fastidiousness about cleanliness and morality: 1, (સ્ત્રી.) છોછ; (૨) નિંદા, ખણખાઃ; backbiting, fault finding. છોટુ, (વિ.) નાનું; small: (૨) સરખામણીમાં 'મરમાં નાનું; younger. છોટુ, (ન.) જુઓ છોડિયુ છોડ, છોડવો, (પુ.) પા; a plant. છોડવવું(છોડાવવુ), (સ. ક્રિ.) બંધનમુક્ત કરાવવું'; to get released or fred from a bond or captivity, rescue. છોડવું, (સ. ક્રિ.) બંધનમુક્ત કરવું; to release (from a bond): (૨) ગૂચ, ગાંઠ, વ. ઉખેળવાં; to untie or disentangle a knot, etc.: (૩) ત્યાગ કરવા to give up, to abandon. છોડિયુ (છોડુ),(ન.)લાકડાના છોલના ટુકડા; a piece of wood-scraping: (૨) સૂકી છાલનો ટુકા; a piece of dry છોડી, (સી.) જુએ છોકરી. (bark.) છોડું, (ન.) જુઓ છોડિયુ

Page #275

ત
૨૭૦
જગત
છોતર', (ન) ફળની છાલ કે એને ટુકડો; a peel or rind or its piece. છોતો, (૫) વાસણ માંજવાને કુચડા; a brush for cleaning vessels. છોબંધ, વિ.) છોવાળું; built or
covered with mortar. છોભાવું, (અક્રિ)શરમિંદુ બનવું, ખસિયાણું પડવું; to be ashamed because of
Ashamed because of failure, etc.: છોભીલ, છોલે, (વિ.)
ખસિયાણુંashamed, crestfallen. છોરી, છોરુ, છોરુ, છોરી, જુઓ છોકરી, વ. છોલ, (પુ.) (સ્ત્રી) લાકડું, વ. છોલતાં નીકળતા ટુકડા; wood-scrapings (૨) ઝાડની છાલ; bark. છોલવું, (સ. ક્રિ.) તીક્ષ્ય ઓજારથી ઘસીને પાતળું કરવું; to scrape (૨) છાલ કાઢવી; (ફળ, વ.ની) to peelઃ (૩) તીક્ષ્ણ એજારથી 439; to shape by scraping. છોલાં, (ન.બ.વ) જુઓ છાલાં. છોવું, (સ. કિ.) સ્પર્શ કરે; to touch (૨)સ્પર્શથી અપવિત્ર કરવું; to pollute by touch: (૩) (અ. જિ.) સ્પર્શથી અપવિત્ર 49; to be polluted by touch. છોવું, (સ. ક્રિ) એ કરવી; to plaster with mortar. છોળ, (સ્ત્રી) મેજું, તરંગ; a wave: (૨)
છાલક, છલકાવું તે; a splashing (3) વિપુલતા; abundance. છોતેર (છોતેર, છોતેર), (વિ) ૧૭૬; “76', seventy-six. ક્યાશી (સી), (વિ) જુઓ છાશી.
થઈશ જ, ફળ જ ખાઈશ); when used at the end of a word it signifies "certainly", "only". જઈ, (વિ.) વૃદ્ધ, old in age: (૨) 24215; infirm: (3) pilet; worn out. જક, (સ્ત્રી.) હઠ, જીદ; obstinacy, undue ipsistence: (2) 42ct; useless discussion. જકડ, (સ્ત્રી.) સક, પકડ; a firm grip: –વું, (સ. ક્રિ) તંગ બાંધવું; to bind very tightly: (૨) સકંજામાં લેવું, જોરથી 4459; to grip. જકાત, (સ્ત્રી) ચીજવસ્તુ પરનો કર કે વેરે, આયાત-નિકાસ પર વેર; customs duty, export or import duty.(૨)નાકારો; octroi duty: જકાતી, (વિ.) જકાતને લગતું, જકાતપાત્ર; pertaining to customs-duty, dutiable. જકડી (જયુિ), (વિ.) જિદ્દી, હઠીલું; obstinate.
(જુઓ યક્ષ) જક્ષ, (૫) જક્ષણી, અક્ષિણી, (સ્ત્રી) જખ, (સ્ત્રી) માછલી; a fsh જખ મારવી, નિષ્ફળતા માટે પસ્તાવું; to repent for failure: (૨) લાચારીથી નમતું 24148'; to give way helplessly. જખમ, (કું.) ઘા, શારીરિક ઈજા; a
wound, physical injury: જખમ, (અ.કિ.) ઘાયલ થવું; to be wounded:
જખમી, (વિ.)ઘાયલ થયેલું; wounded. જખડ, (વિ.) મજબૂત (ચીજવસ્તુ);
(things) strong: (P) 2$18; durable: (૩) જડસું; bulky but senseless. જગ, (4) જુઓ જગતઃ -જાહેર, (વિ.) સર્વત્ર જાણીતું; well-known: –જીવન, (પુ.) ઈશ્વર; God. જગત, (ન.) દુનિયા, ભૌતિક સૃષ્ટિ; the world, the mundane world: (?) સૃષ્ટિ, વિશ્વ; the creation, the universes (૩) સમાજ, લેકમત; the society, public opinion.
જ, (૬) ગુજરાતી મૂળાક્ષરને આઠમે ou avot; the eighth consonant of the Gujarati alphabet. જ, (અ.) શબ્દને છેડે આવતાં “ક્કસ' “કેવળ' એ અર્ય થાય છે (જેમ કે સફળ

Page #276

જગદીશ
૨૭
જગદીશ, જગદીશ્વર, (પું) ઈશ્વર; God. જગન, (૫) જુઓ યજ્ઞ: (૨) કપરું કે મોટું 517; a tough or big undertaking. જગન્નાથ, (પુ.) પરમેશ્વર; God. જગનાથી, (સ્ત્રી) બારીક સુતરાઉ કાપડ; fine cotton cloth. જગનિયંતા, (૫) પરમેશ્વર; God. જગપતિ, (મું) જગ, (સ્ત્રી.) સ્થળ; a place: (૨) ખાલી જગા; a vacant place: (૩) નોકરી; employment:(%) 78; a monastery. જગાડવું. જગાવવું, (સ. ક્રિ.) જાગ્રત કરવું (દરેક અર્થમાં); to awake (in all senses). જગો, (સ્ત્રી) જુઓ જગ: જગજગ, (અ.).
સર્વત્ર; everywhere. જગ્યા, (સ્ત્રી) જુએ જગા. જઘન, (સ્ત્રી) (ન) નિતંબ પ્રદેશ; the loins and hips: (2) 2014/0; one of the thighs. જઘન્ય, (વિ.) હલકા પ્રકારનું; inferior: (૨) અંતિમ; last. જજમાન, (પુ) જુઓ યજમાન. જજિયાવેર, જજિયો, (પુ.) મુસલમાની શાસનમાં અમુક શાસકોએ બિનમુસલમાનો પર નાખેલે વ્યક્તિગત કર; an individual tax on non-muslims levied by certain muslim rulers. જટા,(સ્ત્રી) વાળનું ઝુંડ; long matted hair: (?) 434102mt; fibrous hanging parts of the branches of a banyan tree: -ધર, ધારી, (વિ) 7210114 ; having long matted hair: (૨) (૫) સાધુ, યોગી; an ascetics (2) ભગવાન શંકર; Lord Shanker: (૪)વડ; a banyan tree. જાતિ, (મી.) જુઓ જયાઃ (૨) સમૂહ; a collection or multitude: -1, (a.) ગૂંચવાયેલું; entangled: -
am 121; clotted tuft of hair: -લ, (વિ.) અટપટું, ગૂંચવાયેલું, મુશ્કેલ; entangled, tough (૨) (પુ.) યોગી; an ascetic:–લતા, (સ્ત્રી) અટપટાપણું, 124709; entanglement, perplexity. જડ, (વિ.) અચેતન, જીવનતત્વરહિત; inanimate: (૨) સંદ, આળસુ, slow, dull, lazy: (૩) બુદ્ધિહીન, મુર્ખ senseless, stupid: (૪) (પુ) એવો પુરુષ; a dull, stupid man: Thi, (l.) જડપાછું; dullness. જડ, (ત્રી.) જડમૂળ; a main-root: (૨) ખીલી; a mail: (૩) સ્ત્રીઓનું નાનું ઘરેણું ornament for women. જડતર, (વિ.) જડાવકામનું કે એને લગતું; of or pertaining to setting work: (૨) (ન.) જડાવકામ, એની કળા; setting work or its art. જડથુ, (ન.) ઘણાં પિટામૂળવાળું મુખ્ય મૂળ;
a main-root with many sub-roots. જડબા(ઓ)તોડ, (વિ) મુશ્કેલીથી ઉચ્ચાર 45 215 249°; difficult to pronounce: (૨) ખંડન ન થઈ શકે એવી સટ (દલીલ); irrefutable (argument). જડબુ, (ન) દાંતની આસપાસને મેને 04812Q1 441"; one of the jaws: (૨) એનું હાડકું; a jaw-bone. જડબેસલાક–ખ), જડબેસલાક(-ખ), (અ) ઉખડે નહિ એટલું સજ્જડ રીતે; too firmly (set) to be removed. જડભરત, (વિ.) મૂર્ખ, બુદ્ધિહીન; foolish, stupid: (૨) (પુ.) એ નામનો એક Pill; an ascetic so named. જડમૂળ, જડમૂળિયું, (ન.) મુખ્ય મૂળિયું;
a main-root. જવું, (સ. કિ) સજ્જડ રીતે બેસાડવું કે
જોડવું; to set, to fix into. જડવું, (સ. કિ) (અ. ક્રિ), હાથ લાગવું, મળs, મેળવવું; to get, to come

Page #277

જડસું
૨૭૨
જનેતા
to hand, to gain, tb find: (૧) ગુમાવેલું હાથ લાગવું; to regain a list thing, to find. જડસુ, (વિ) સ્થૂળ શરીરવાળું પણ મખં; buiky but foolish જડાઉ(–4), (વિ.) જડેલું, બેસાડેલું; inlaid, set, studded: (૨) (પુ.) (ન.) રત્નજડિત ઘરેણું; a jewelled ornaજડિયુ, () જુઓ જડમૂળ. (ment.) જડિયો (પુ.) ઝવેરાતના દાગીના બનાવનાર;
a jewel-setter. જડી (સ્ત્રી) ઔષધિ તરીકે વપરાતું મૂળિયું; a herbal root –બુદ્દી, (સ્ત્રી) ચમત્કારિક 0044 orsl; a miraculous herbal root. જણ, (પુ.) વ્યક્તિ, પુરુષ, આદમી; an
individual, a person, a man. જણતર, (ન.) પ્રસવ; the act of giving
birth, delivery: (૨) બાળક; an infant: (3) zala; progeny. જણવું, (સ. કિ.) પ્રસવ થા, બાળકને જન્મ આપવો; to give birth to a child, to deliver a child. જણસ, (સ્ત્રી) ચીજ, વસ્તુ; a thing, a commodity: (2) Hist; goods: (3) HIÊt; a transaction: () fe; an ornament: ()2437; opium. : જણાવવું, (સ. કિ.) કહેવું; to tell: (૨) વાકેફ કરવું, ખબર આપવી; to inform, to intimate: (૩) જાહેર કરવું; to announce. જણાવવું, (સ. ક્રિ) પ્રસવમાં મદદ કરવી; to assist a woman during child birth. જણાવ્યું, (અ. .) ભાન થવું, જાણ થવી;
to seem or appear, to feel. જતન, (ન.) જનના, (સ્ત્રી) સંભાળ, સાચવણી; cd ?, preservation: (૨) સંભાળyg frit sor; careful nurture.
જનર૩, (ન) –ડો, (૫) સેનારૂપાના તાર બનાવવાનું સાધન; an apparatus for making gold and silver wires: (૨) (લૌ.) સ ; a firm grip. જતિ, (પુ.) યતિ; an ascetic (૨) જૈન
સાધુ; a Jain ascetic. જથરપથર, જથરથર, (વિ) અવ્યવસ્થિત, ઢંગધડા વિનાનું; disorderly, haphazard. જથાબંધ(જથ્થાબંધ), (અ.) એકસામટું,
શ્યક નહિ, wholesale. જથ્થા (જ), (પુ.) સમૂહ, સમુદાય; a collection, a mass: (?) ; a group, an assemblage. જદુ, (પુ.) જુઓ યદુ. જન, (પુ.) વ્યક્તિ; a person (૨) સમાજ,
Yolcti; society, people at laige. જનક, (વિ) ઉત્પન્ન કરનાર; creator,
producer: (૨) (પુ.) પિતા; father. જનતા, (સ્ત્રી) સમાજ; society, people
at large. જનન, (ન) ઉત્પત્તિ; creation:(૨) જન્મ;
birth જનની,(સ્ત્રી)મા, માતા; mother. જનપદ, (પુ.) (1) દેશ; a country. જનમ, (પુ.) જુઆ જન્મ. જના, જનાકારી, (સ્ત્રી) વ્યભિચાર; adultery. જનાજે, (પુ.) મુસલમાનોમાં શબ લઈ જવાની ખાટલી; a funeral bier for Muslim : (૨) એવી સ્મશાનયાત્રા; such a fureral procession. જનાનખાનું, (ન.) અંતઃપુર; a harem. જનાની, (વિ.) સ્ત્રીઓને લગતું; feminine: જનાને, (૫) જનાનખાનાની સ્ત્રીઓ; w..men of a harcm. જનાર્દન, (પુ.) શ્રીવિષ્ણુ, શ્રીકૃષ્ણ Lord
Vishal, Lord Krishna. જનાવર, (ન) જુએ જાનવર. જનેતા, (સ્ત્રી.) મા, માતા; mother

Page #278

જમાઈ
જને ઈ, (સ્ત્રી.) જુએ યજ્ઞોપવિત. જન્નત, (જિન્નત), (ન.) સ્વગ; heaven: નશીન, (વિ.) (સ્વર્ગવાસી,) મૃત; dead. જન્મ(જનમ), (પુ.) અવતરવું તે; birth: (૨) જનમારે; life-time:-ફૂડલી(-ળી), જન્મોત્રી, –પત્રિકા, (સ્રી.) જન્મ સમયના ગ્રહેાની સ્થિતિની પત્રિકા; a horoscope: -કેદ ટીપ, (સ્રી.) મૃત્યુ સુધીની કેદની સt; sentence for life imprisonment: -ગાંઠ, –તિથિ, (સ્રી.) -દિવસ, (પુ.) જન્મના દિવસ; a birth-day: -ભૂમિ, (સ્રી.) માતૃભૂમિ; motherland: -તુ', જનમવુ', (અ. ક્રિ.) અવતરવું; to be born: જન્મા, નમારેા. (પુ.) જીવનકાળ;life-time: જન્માષ્ટમી,(સ્ત્રી.) શ્રી કૃષ્ણના જન્મદિવસ, શ્રાવણ વદ આઠમ, the birth-day of Lord Krishna, the eighth day of the dark-half of the shravan-month: જન્માંધ, (વિ.) જન્મથી આંધળું; born blind: જન્મેજન્મ, જનમોજનમ, (અ.) ભવિષ્યના બધા જન્મામાં; in all the future births.
જપ, (પુ.) પ્રાથના, ઈશ્વરનામ, મંત્ર, વ, તું રટણ; a muttering or musing of prayer, god's name, hymn, etc. પત, (વિ.) જુઓ જપ્ત,
જપવુ, (સ. ક્રિ.) જપ કરવેા, માળા ફેરવવી; to mutter a prayer, etc., to count beads.
જપ્ત (જપત), (વિ.) દડરૂપે મને કરેલું; confiscated,forfeited:જપ્તી (પતી) (સી.) ક રૂપે કબજે કરવું તે, ઢાંચ; a
confiscation or forfeiture.
જા, (સ્ત્રી.) જુલમ, જખરસ્તી; tyranny, oppression, highhandedness. જમ, (અ.) જ્યારે; when. જખર, (વિ.) શક્તિશાળી, બળવાન, મજબૂત; powerful, strong, stout: (૧) મેટ્ટુ, વિશાળ, કદાવર; big, vast, huge: (૩) ભાર; heavy: (૪) કહ્યું; hard, tough:
૨૭૩
જમાત
-જસ્ત, દસ્ત, (વિ.) જખર: “જસ્તી, -દ્રુસ્તી, (સ્ત્રી.)જુલમ, બળાત્કાર; tyranny, oppression, highhandedness, જબરું, (વિ.) જુ જખર. જમાન, (સ્ત્રી.) છn; the tongue: (૨) એલી, વાચા; speech: (૩) ભાષા; langu age: જબાની, (સ્ત્રી.) જુએ જુબાની. જમ્બર, (વિ.) જુએ જબર, જમ, (પુ) જુએ યમ.
જમણ, (ન.) ભેાજન; a dinner: (૨) ભેાજન સમારંભ; a dinner-party, a feast: વાર, (પુ.) ભેાજન સમારભ; a dinner-party: (૨) જ્ઞાતિભેાજન; a caste-dinner party: (૩) એને દિવસ; the day of a dinner-party.
જમણું, (વિ.) પૂ` તરફ ઊભા રહેતાં દક્ષિણ તરફનુ' (અંગ); right (limb of body). જમરૂખ, (ન.) એક પ્રકારનુ સામાન્ય ફળ,
જામફળ; a guava: –ડી, જમરૂખી, (સ્ત્રી.) એનુ ઝાડ; a gaava tree. જમવુ, (સ. ક્રિ.) ભેાજન કરવું; to dine: (૨) લાભ થત્રુ; to gain: (૩) (અ. ક્રિ.) જુએ જામJ. જમા, (વિ.) એકઠું થયેલું; collected: (૨) (ચાપડાની) જમા ખાજુનુ; of the credit side: (૩) (શ્રી.) આવક; receipt, income: (૪) નફે; profit: (૫) ઊપજ; વસૂલ; production, collections: (૬) સરવાળે, જુમલેા; a sum, total, a
total amount.
જમાઈ, (પુ.) પુત્રીને પતિ; a son
in-law.
જમાડવું, (સ. ક્રિ.) ભાજન કરાવવું; to feed, to entertain at dinner. જમાત,(સી.)જ્ઞાતિજના, ૫રંથના અનુયાયીઓ, નાનું મંડળ; a body of caste members or members of a sect: (૧) સાધુઓનું મંડળ; a body of monks or mendicants: જમાતી,(વિ.)જમાતને લગ'; pertaining to such a body.

Page #279

જમાદાર
ર૭૪
જરા
જમાદાર, (૫) પોલીસદળની નાની ટુકડીને suel; a head of a small unit of a police-force: જમાદારી, (સ્ત્રી) જમાદારનાં પદ અને ફરજે; the office and duties of such a head. જમાન, (પુ.) જુએ જામીન. જમાને, (કું) વર્તમાન યુગ પ્રમાd; the present day spirit of the age: (૨) યુગ; an age or era: (૩) લાબે સમય; a long duration of time. જમાબંદી(ધ), (સ્ત્રી) જમીનમહેસૂલ નક્કી કરવું તે; land-revenue settlement જમાલગેટ, (પુ) જુઓ નેપાળો. જમાવ, પુ.) જામવું તે, ભરાવો, ભીડ; an accumulation, an over-crowding: --, (સ્ત્રી.) જમાવ, મેગ્ય મિશ્રણ કે મેળવણી; a proper or harmonious mixture: (૨) લશ્કરને તૈયાર રાખવું તે; a mobilisation. જમીન, (સ્ત્રી) ધરતીનો ભાગ, ભેય; land, ground: (૨) ખેત જમીન; soil, farm land: –દાર, (૫) જમીન માલિક; an owner of land: (૨) વધારે પડતી ખેત જમીન માલિક; a land-lord: –દારી, (વિ.) ખેત જમીનના માલિકને લગતું; pertaining to a land-lord: (૨)(સ્ત્રી) જમીનદારપણું; land-lordism: -દોસ્ત, (વિ.) (તન તોડીફોડીને) જમીન સરસું કરેલું; levelled to ground, completely destroyed. જમૈયો, (પં) એક પ્રકારનું કટાર જેવું
હથિયાર; a dagger. જય, (૫) (સ્ત્રી.) ફતેહ, વિજય, છત; a success, a victory –ઘોષ, (૫) -ધોષણ, (સ્ત્રી.) જીતના આનંદને પોકાર; છત જાહેર કરતો ઢઢેર; a cry of victory, a proclamation of victory:
જય (અ.) કોઈનો મેળાપ થતાં શિષ્ટાચાર ખાતર વપરાતો શબ્દ; an expression of good-will or salutation: -vu, જયકાર, (૫) વિજયના આનંદને પોકાર;
a cry of victory: જયંતિ, (સ્ત્રી.) વિજયધ્વજ; a flag of victory: (૨) મહાન વ્યક્તિનો જન્મદિવસ; a birthday of a great person. જયા, (સ્ત્રી) દેવી દુર્ગા, પાર્વતી; the goddess Durga, Parvati. જર, (પુ.) નાણું, દોલત; money, wealth (૨) સોનું; Gold: (૩) કસબ, જરી, સેનારૂપાના તાર; gold and silver fabrics: (૪) જરીકામ; brocade:-કસ, (૫) કસબ, જરી; –કસી, (વિ.) કસબી,
જરીકામવાળું; brocaded. જરખ, (ઝરખ, તરસ), (ન.) એક જંગલી
પ્રાણી, ઘારદિ ; a hyena. જરજરિયું, (વિ.) જુઓ જીણું. જરખમ, (ન.) પૈસા, મૂલ્યવાન વસ્તુઓ,
9.; money, valuable things, etc. જરઠ, (વિ.) વૃદ્ધ; old in age. (૨) જીણું; worn out: (૩) કઠણ; hard: (૪) નક્કર; solid. જરથુષ્ટ્ર, (કું.) પારસીઓના ધર્મસંસ્થાપક;
the founder of Zoroastrianism જરથોસ્તી, (વિ.) જરથુષ્ટ્ર અથવા એમણે
સ્થાપેલા ધર્મને લગતું; pertaining to Zoroaster or Zoroastrianism: (૧) જરથુષ્ટ્રનું અનુયાયી; following Zoroaster: (૩) (કું.) પારસી; a Parsee. જરદાલુ(-), (ન.) આલૂ, એક સૂકા મેવ;
a kind of dry-fruit. જરદી, (સ્ત્રી) ઈંડાને પીળે પદાર્થ; the
yellow substance of an egg જરદી, (પુ.) તમાકુનો ભૂકો; tobacco
powder. જરવું, (અ. કિ.) હજમ થવું, પચવું; to be digested: (2) 49; to be worn out. (૩) બિનઅસરકારક થવું; to be ineffective. જરા, (સ્ત્રી) વૃદ્ધાવસ્થા; old age. જરા, (અ.) (વિ.) અલ્પ પ્રમાણમાં; to a little extent: (?) aus; a little: -૩, એક, (વિ) (અ) જરા જરાતરા, (અ) અત્યંત અલ્પ પ્રમાણમાં, નજીવી રીતે;

Page #280

જ રાયત
૨૭૫
જલારાય
to the least extent, insignificantfy: (૧) (વિ.) નજીવું; insignificant. જરાયત, (વિ.) વર્ષાઋતુમાં અર્થાત્ વરસાદના પાણીથી થતું (ખેતી, વ.), સિંચાઈથી are; grown during the rainyseason, ie. by rain-water (crops, etc.) not by irrigation or artifi|cial water ring: (૨) જુએ જિયારત. જરાયુ, (ન.) ગર્ભની રક્ષા માટેનું બહારનું પાતળું પડ, ઓર;: the thin protective outer layer round an embryo: -4, (વિ.) ગર્ભાશય દ્વારા જમેલું (ઈડામાંથી નહિ); born from a womb (not from an egg), of the mammal class. જરિયાન, (વિ) જરીકામવાળું, કસબી (કાપડ કે વસ્ત્ર); brocaded (cloth or garment): (૨) (ન.) સેનારૂપાનાં ઘરેણું; gold and silver ornaments. જરી, (સ્ત્ર.) કસબ, કસબી વસ્તુઓ; fibres of gold and silver, brocaded articles: (૨) (વિ.) જરિયાન: brocaded: -કામ, (ન.) કસબી ભરત$14; brocading. જરીપુરાણ (વિ.) ઘણું જૂનું અને ક્ષીણ થયેલું; very old and worn out: (૨) ફાટી તૂટી ગયેલું; turned into fragments or rags. જરૂખો, (૬) જુએ ઝરૂખો જરૂર, (સ્ત્રી) આવશ્યક્તા, ગરજ, અગત્ય; necessity, want, urgency, importance: -ત, જરૂરિયાત, (સ્ત્રી.) જરૂર. જરૂર, (અ) અલબત્ત, ગેસ, અવશ્ય, નક્કી; of course, certainly, positivelyઃ જરૂરી, (વિ.) જરૂરનું, અગત્યનું; necessary, important, urgent. જર્જર (જર્જરિત), (વિ.) જીર્ણ, worn out (૨) ઘણું જૂનું, વૃદ્ધ, નબળું; very old, old, infirm (૩) ભાંગીતૂટી ગયેલું; shattered. જલ, (ન.) પાણી; water: -ચર, (વિ.) (૧) પાણીમાં ચાલતું કે રહેતું (પ્રાણી);
aquatic (animal): –જ, (વિ) પાણીમાં ઉપન થતું; growing in water: (૨) (ન.) કમળ; a lotus flower: તરંગ, (પુ.) પાણીનું મોજુ'a wave of water: (૨) જુદા જુદા ચીની માટીના પ્યાલામાં ઓછાવત્તા પ્રમાણમાં પાણી ભરીને બનાવાતું એક વાદ્ય: a kind of musical instrument formed by keeping water in different quantities in several china-caps: -દ, (પુ.) વાદળ, વરસાદ; a cloud, rain. જલદ, (વિ.) ઉગ્ર, તેજ, આકરું; intense,
sharp, stern. જલદી, (સ્ત્રી) ઉતાવળ; haste, hurry (૨) (એ) ઉતાવળે. ઝટ, ઝડપથી: hastily, quickly. જલધિ (જલનિધિ, (૫) સમુદ્ર, મહા
સાગર; a sea, an ocean. જલપ્રલય, (૫) ભારે પૂર કે વરસાદથી Cartiet 1 ; a deluge, destruction or ruin by inundation. જલમાર્ગ, (૫) જળાશયને–વહાણો, વ. માટે માર્ગ; a water way. (૨) નહેર, 4.; a canal, etc. જલસમાધિ, (વે.) ડૂબી જવું તે; a sinking or drowning: (૨) સાધુ, વ. એ જળાશયમાં ડૂબી જઈને વિધિપૂર્વક કરેલે પ્રાત્યાગ; death of an ascetic, etc. by ceremonious drowning in a water-form. જલસે, (૫) આનંદને મેળાવડો, ઉત્સવ (સંગીત, વ.ને); a meeting for entertainment or festivity (musical, etc.) જલંદ-ધ), (ન) એક પ્રકારને ઉદરગ:
dropsy of the abdomen. જલાશય, (ન.) પાણીના સંગ્રહ કે વહેતા પાણીનું કોઈ પણ સ્વરૂપ; any kind of water form: (૨) કુવો, તળાવ, નદી, અમુક, ૧; a well, a pond, a lake, a river, a sea, an ocean, etc.

Page #281

જલેબી
૧૭૬
જલેબી, (મી.) એક પ્રકારની મીઠાઈ, a
kind of sweet-meat. જહ૫, (૫) ઉચ્ચારણ, વાણી; an utterance, speech. (૨) બાલવું તે; the act of speaking: (3) 045912; murmuring, grumbling: () 221; a debate or discussion (૫) ભાષણ, ઉપદેશાત્મક ભાષણ સંભાષણ; a discourse, a moral conversation: -, (a.) બકવાદ કરતું; prattling, grumbling -૬, (અ. ક્રિ.) બકવાટ કર, બબડવું; to grumble, to prattle. જલાદ, (૫) ફાંસી આપનાર; an executioner: (૨) કસાઈ; a butcher. જવ, (પુ.) એક પ્રકારનું ધાન્ય; barley. જવ, (૫) વેગ, ઉતાવળ, ઝડપ, ઝપટ; speed, haste, quickness. જવનિકા(જવની), (સ્ત્રી.) પડદે; a curtain: જવલે, (અ) જુજ પ્રસંગે, ભાગ્ય, કવચિત;
rarely, seldom. જવવું, (અ. ક્રિ) લગાવામાં વિકસવું, ફળવું, બેસવું; to develop in growth, to be fertilised: (?) ec Home 49'; to be produced. (૩) અડવું, (ફળ, વ) to rot (fruit, etc.). જવાન, જવાની, જુઓ યુવાન, યુવાની. જવાબ, (પં) ઉત્તર; a reply, a rejoinder: –દાર, (વિ) જવાબદારીવાળું; responsible, accountable, liable: -દારી, (સ્ત્રી.) જવાબ આપવામાં ફરજ કે જોખમ; responsibility, liability જવાબી, (વિ) જેને જવાબ માગ્યો હોય એવું; of which a reply is demanded, awaiting a reply: (?) (ટપાલ, વ.) જેના જવાબનું ખર્ચ અગાઉથી ભર્યું હોય એવું; reply-paid (postal article). જવારા, (પુ. બ. વ.) વ્રત કે ધાર્મિક પ્રસંગે ઘેર નાના પાત્રમાં ઉગાડેલા ધાન્યના છોડના 243Rl; tender shoots of corn grown at home in a small pot
during an auspicious or religious occasion. જવાસો, (કું.) ઓષધી તરીકે વપરાતી કાંટાળી વનસ્પતિ; a thorny herbal plant. જવાહિર,(ન.) રત્ન, હીરો, વ.; a jewel, a precious stone:() sazid; jewellery. જવાંમર્દ, પું) વીર, બહાદુર પુરુષ; a chivalrous or brave man જવું, (અ. ક્રિ) ગતિ કરવી; to move, to go: (૨) પસાર થવું, વિદાય લેવી; to pass, to depart: (૩) ઘટવું; to decrease: () alag; to elapse: (૫) બીજ ક્રિયાપદો સાથે આવતાં અમુક ક્રિયાવિશેષણનો અર્થ સૂચવે છે. દા.ત. પડી જવું; to fall downઃ (૧) નાસી જવું; to run away. (૭) ઓળંગી જવું; to cross over, etc.: (૮) કોઈ કઈવાર સાતત્યનો ભાવ સૂચવે છે; sometimes indicates the sense of 'continuity' દા. ત. બેલતા જવું; to go on speaking (૯) કામ કરતાં જs; to go on working: (૧૦) કમાતા જવું; to go on earning, etc. જશ, (૫) નામના, કીર્તિ, લોકપ્રિયતા:
renown, reputation, popularity. જશન, (ન) (પારસીઓનો ઉત્સવ કે આનંદને દિવસ; (of Parsees) a day of festivity or merry-making. જશવંત, (વિ) જેને જશ મળ્યો હોય
એવું, પ્રતિષ્ઠિત; renowned, reputed. જસત, (ન.) એક પ્રકારની ધાતુ; zinc. જહન્નમ, (ન.) નરક; hell: (૨) અનંત યાતના; eternal torture. જહાજ, (ન) મોટું વહાણ; a large ship રુદ્ધજહાજ, (ન) નૌકાયુદ્ધમાં વપરાતું યાંત્રિક જહાજ; a mechanized warship: જહાજ, (વિ.) જળયાનનું કે એને લગતું; of or pertaining to a ship, naval. જહાન, (સ્ત્રી.) દુનિયા, જહાં; the world: (૨) સંસાર; worldly life: (૩) માનવજાત; mankind.

Page #282

જહાનામ
૨૭
જલ૨
જહાનમ, (ન.) જુએ જહનામ. જહાલ, (વિ.) ઉદ્દામ (“મવાવ'થી ઊલટું); having extreme views (opposite of moderate): (૨) (પુ. સ્ત્રી. ન.) 8817 ou bri; an extremist person. જહાં, (સ્ત્રી) જહાન, દુનિયા; the world -ગર, (૫) સમગ્ર દુનિયા જીતનાર; the conqueror of the entire world: -ગીરી, (વિ) સમ્રાટ કે સામ્રાજ્યને લગતું; imperial. (૨) એકહથ્થુ, આપખુદ; absolute: (૩) જુલમી કે જોહુકમીભર્યું; tyrannical, oppressive: () (ball.) જુલમ, જોહુકમી; tyranny, oppression: --પના, પનાહ, (વિ) દુનિયાનું રક્ષણ કરનાર; protector of the world: (૨) (૫) સમ્રાટ; an emperor. જહીં, (અ) જ્યાં, જે ઠેકાણે; where. જહેમત, (સ્ત્રી) આકરા પરિશ્રમ કે મહેનત; hard labour: (૨) આકરા પ્રયાસ, strong efforts. જળ, (ન.) જુએ “જલ' અને એના પેટા શબ્દો; –કુકડી, (સ્ત્રી.) એક જળચર પક્ષી; a water-fowl:- ઈંડું, (ન.) કોઈ કાઈવાર ચંદ્રની આસપાસ બનતું જયુક્ત dienis' 19'; occasional circle formed round the moon by moist clouds. જળ જળવું, (અ. ક્રિ) બળવું; to burn: (૨) બળતરા થવી; to have burning
જઈ (૫) ભારતને એક જૂનો સિક્કો, Hal; an old Indian coin, a pice, a quarter of an anna. જ ખવાણું, (વિ.) શરમાઈ ગયેલું, શરમિંદુ ashamed, crestfallen (૨) મુંઝાયેલું, ગભરાયેલું; perplexed, confounded. જંગ, (૫) ઉઝ મોટી લડાઈ; an intense big battle: (૨) યુદ્ધ; war: (૩) (લા.) ઝઘડો; quarrel. જગમ, (વિ) જેનું સ્થળાંતર થઈ શકે એવું (સ્થાવરથી ઊલટુ); movable (opposite of immovable). જંગલ, (ન.) વન, અરણ્ય, a forest, a
wilderness: જંગલયત, (સ્ત્રી.) જંગલીપણું; barbarity, brutality: (૨) રતા; cruelty: જ ગલી, (વિ) જંગલનું, રાની; of or pertaining to a forest, wild: (2) 241470 ergt; uncultivated: (૩) હેવાન જેવું, પાશવી; brutal, barbaric: (૪) કેળવણી, સંસ્કાર, વિવેક Canig; uneducated, uncivilized. જગાલ, (૫)તાંબાનો કાટ; copper rust. જગી, (વિ.) લડાઈ કે યુદ્ધને લગતું; pertaining to battle or war (૨) પ્રચંડ, મોટું; huge, large: (૩) (સ્ત્રી)કિલ્લાની દીવાલમાંનું બાકું કે સાંકડું પ્રવેશદ્વાર; a small hole or passage in the wall of a fortress. જધા, (સ્ત્રી) સાથળ; the thigh. જ જાળ, (સ્ત્રી) સાંસારિક ઉપાધિઓ; worldly troubles: (૨) ચિંતા, ઉપાધિ; anxiety: (3) 2399; embarassment: (૪) દુઃખ, ચાતના; misery, trouble. જંજીર, (સ્ત્રી) સાંકળ, a chain (૨)
બેડી; fetters. જંજીરે, (૫) પાણીની વચ્ચે બાંધેલ કિલ્લે; a fortress surrounded by
water: (૨) બેટ, ટાપુ; an island. અંતર, (૫) (ન.) તાંત્રિક તાવીજ વગેરે; an amulet containing a charm:
pain.
જળજ, (વિ)સુથી ઊભરાવું કે આંસુથી ભરેલું હોવું (આ ); (of eyes) overflowing or full of tears. જળણ,(ન) બળતણ, બળતણ માટેનાં લાકડાં;
fuel, pieces of wood as fuel. જલંદ-ધ), (ન.) જુઓ જલંદર. જળાપો,(પુ.)બળાપે અર્થાત્ ઉગ્ર અદેખાઈ intense envy: (૨) ઉગ્ર ચિંતા; intense જળોદર, (ન) જુએ જલંદર. (anxiety)

Page #283

જંતરડુ
૨૦૮
(૨) તાંત્રિક લખાણ, આકૃતિ વગેરે; writing, figures, etc. having magic effect: (૩) ૧૬; sorcery, magic. જંતરડું, (ન.) સોનારૂપાના તાર બનાવવાનું સાધન, an apparatus for making gold and silver wires: (૨) સકો; a firm grip. જંતરમંતર, (પુ.) (ન.) તાંત્રિક તાવીજ વગેરે; an amulet with a charm: (૨) જાદુઈ મંત્ર, લખાણ વગેરે; magic spell, charm, writing, etc.: (૩) જાદું; magic, sorcery. જંતરવું, (સ. ક્રિ.) તાંત્રિક ક્રિયા કરવી; to practise magic or sorcery: (૨) જાદુઈ તાવીજ વગેરે બનાવવાં; to make magical amulets, charms, etc. જંતુ, (ન.) જીવડું, કીડા; an insect, a worm: (૨) શરીર વગેરેની અંદરનુ જીવાણું'; a bacterium: · નાશક, “À, (વિ.) જંતુઓનો નાશ કરવાને ગુણ ધરાવ નાર; insectic:dal, éntisepticશાસ્ત્ર, (ન.) વિદ્યા, (સ્રી.) જતુએ અને નવાણું આના અભ્યાસનું શાસ્ત્ર; bacteriology. જંત્ર, (પુ.) (ન.) જુએ જંતરઃ (૨) એક પ્રકારનું તંતુવાદ્ય; a kind of stringed musical instrument: જંત્રી, (પુ.) એવું વાદ્ય વગાડનાર; one who plays such a musical instrument: (૨) નંદુગર; a sorcerer, a magician: (૩) તાવીજ, મસ્તર વગેરે; an amulet, a charm, etc.: (૪) ગણતરી માટેનાં તૈયાર સારણી કે કાઠે; a table for calculations, a ready-reckoner. જપ, (પુ.) નિરાંત; શાંતિ; ease, com fort, peace: (૨) આરામ; rest જપવું, (સ. ક્રિ) આરામ કરા, શાંત પડવું; to rest, to be pacified: (૨) અલ્પનિદ્રા કરવી; to have a nap: (૩) પ્રવૃત્તિ અધ કરી આરામ કરવા; to rest. જ'બુક, જબુક, (પુ.) (ન) શિયાળ; fox.
જાગવુ'
જબર, (ન.) એક પ્રકારનુ` ખીલા ખેચી કાઢવાનું આાર; an apparatus for pulling out nails: (૨) પકડ; a gripping apparatus. જમરા, (પુ.) એક પ્રકારની નાની તાપ; a kind of small cannon: (૨) મદારી વગેરેને મદદનીશ છે.કરે; a boy assistant to a juggler.
જાઇ, (વિ.) ’થી જન્મેલી; born of: (૨) (સ્ત્રી.) પુત્રી; a daughter. જાઇ, (સ્રી.) એક પ્રકારનુ ફૂલ કે એને છોડ; the jasmine flower or its plant. જાકાર, જાકારા, (પુ.) સ્વાગતનાં અભાવ કે અનિચ્છા; disinclination to welcome: (૨) ખરતરફી, રૂખસદ; dismis. sal, driving away.
જાકીટ, (પુ.) ખડી, બદન; a waistcoat. જાગ, (પુ.) વિધિસરના યજ્ઞ; a ceremonial sacrifice.
જાગ, (સ્રી.) શુભ પ્રસંગે જવારા વાવીને સૂર્ય પત્ની રત્નાડેનું આહ્વાન કરવું તે; the ceremony of invoking the goddess Rannadey, the wife of Lord Sun, by growing corn in small pots: (૨) જુએ જવારા. જાગતુ, (વિ.) જાગ્રત; wakeful: (૨) સાવધાન, સાવચેત; vigilant, alert. જાગરણ, (વિ.) જાગતા રહેવુ' તે, ઉન્નગરા; wakefulness slceplessness: (૨) એક પ્રકારનું હિંદુ સ્ત્રીઓનુ આખી રાત જાગતાં રહેવાનુ વ્રત; a religious vow of the Hindu women, performed by keeping awake throughout the night: (૩) સાવધાની; vigilance. જાગરૂક, (વિ.) નગતું; waking, wakeful: (૨) સાવધ, સાવચેતા; vigilant. જાગવુ, (અ. ક્રિ.) નિદ્રામાંથી નમ્રત થવું. to wake from sleep: (૨) જાગતા રહેવુ' કે હેાવું; to be awake: (૩) સાવધ રહેવુ ં; to be vigilant: (+

Page #284

જાગીર
૨૯
અજ્ઞાનમાંથી મુક્ત થવું, સત્યનું ભાન થવું, stl 49'; to be free from igno- rance, to know or realise truth, to attain knowledge: (૫) ફરી ક્રિયાશીલ કે ચાલુ થવું; to be active again, to recontinue. જાગીર, (સ્ત્રી) સરકાર તરફથી ભેટ તરીકે મળેલી જમીન; land got as a gift or grant from the government: -દાર, (વિ.) (૫) (man) holding such land: --દારી, (સ્ત્રી) જાગીરદાર હેવું તે, એને મોભે; the status of such a land-holder: જાગીરી, (સ્ત્રી.) જાગીરનું કે એને લગતું; of or pertaining to such land or estate. જાગ્રત, (વિ.) જાગતું, જાગ્રત; awake, sleepless: જાગ્રત, જાતિ , (સ્ત્રી) જાગવું તે; wakefulness: (૨) સાવધાની, સાવચેતી; vigilance. જગત, (વિ.) જગતું; awake (૨) સાવધ, 7414321; vigilant, cautious: (3) ચપળ, હોશિયાર; alert, clever. જાચક, (પુ.) જાચવું, જુઓ યાચક. જાજમ, (સ્ત્રી) બેસવા માટેનું જાડું, મેટું
પાથરણું; a carpet. જાજરૂ, (પુ.) (ન.) પાયખાનું, સંડાસ; a
closet, a latrine. જાજરૂ, (વિ.) અપજીવી, તલાદી; shortlived, fragile: (૨) પામર, બિચાર; wretched, helpless: (૩) થાકેલું, ક્ષીણ; exhausted, worn out. જાજરમાન, (વિ.) જુએ જાજવલ્યમાન, (૨) ઉમ સ્વભાવનુ; hot-tempered: (૩) જલદી પ્રભાવ કે અસર બતાવે એવું; promptly effective (૪) રુઆબદાર; awful.. જાજવલ્યમાન, (વિ.) તેજસ્વી, દેદીપ્યમાન; bright, shining (૨) એશ્વર્યયુક્ત, પ્રભાવશાળી; glorious. જડધ૩, (વિ.) જડ; dull, stupid (૨) મંદબુદ્ધિવાળું; slow-witted.
જાડાઈ, (સ્ત્રી.) જાહપણ, (ન.) જાડાપણું; thickness. જાડિયું, (વિ.) જાડું; fat, plump. જાડું, (વિ) દળદાર, ઘાટું; thick: (૨) વધારે પડતાં માંસ કે ચરબીવાળું fat, plump: (૩) ભારે; heavy: (૪) ખરું; hoal se: (૫) બરછટ; coarse: (૧) સંસ્કારહીન, ગામડ્યુિં; uncivilised, rustic: (૭) મંદબુદ્ધિવાળું; dull, slowTwitted: (૮)સફાઈદાર નહિ એવું; rough, coarse: (૯) પ્રમાણમાં ઓછી કાળજીવાળું; less careful. જાડયા, (ન) જડતા (ખાસ કરીને માનસિક); dullness (esp. of the mind). જાણ, (વિ.) માહિતી ધરાવનાર, જાણનાર; informed, knowing: (૨) પરિચિત; acquainted: (૩) (સ્ત્રી.) જ્ઞાન, માહિતી, knowledge, information (૪) ઓળખાણ; acquaintance –કાર,(વિ.)(પુ.) જાણનાર (વ્યક્તિ); knowing, wellinformed, acquainted (person): -પિછાણ, પિછાન, (સ્ત્રી.) ઓળખાણ; acquaintance:- ભેદ, (વિ.) (પુ.) રહસ્ય કે ભેદ જાણનાર (વ્યક્તિ); (person) knowing the secret (of an affair). જાણવું, (સ. ક્રિ) માહિતી, જ્ઞાન, સમાજ, આવડત, પરિચય વગેરે હેવાં; to have information, knowledge, understanding, skill or acquaintance: (૨) અનુમાન કરવું; to infer. જાણીજોઈ, જાણી જોઈને, જાણીજી, (અ) હેતુપૂર્વક, ઈરાદાપૂર્વક, જાણવા છતાં; intentionally, knowingly. જાણીતું, (વિ.) ઓળખીતું; acquainted; (૨) પ્રખ્યાત, પ્રસિદ્ધ; famous. (૩)
અનુભવી; experienced. જાણે, જાણે કે, (અ) ધારો કે” “માને કે” (એવો અર્થ સૂચવે છે); as if, as it were જાણે અજાણે, જાણ્યેઅજાજે, (અ) જાણતાં કે અજાણતાં; knowingly

Page #285

૨૮૦
અત્યંધ
or unknowingly: (૨) હેતુ કે ઈરાદા Carl; unintentionally. જાત, (વિ.) જન્મેલું; born (૨) ઉત્પન થયેલું; ઉદ્ભવેલુ; produced. જાત, (સ્ત્રી) જાતિ; race, tribe. (૨) કુળ, ખાનદાન; ancestry, lineage: (૩) મૂળરવભાવ; inherent disposition: (૪) દેહ, પંડ; one's own body or person, self: (4) 4512; kind, sort: (૬) સમાસમાં “અંગત', ‘વ્યક્તિગત એવો અર્થ સૂચવે છે. દા. ત. જાતમહેનત, જાતકમાઈ, in compounds signifies the meaning personal', Sindividual', ‘self', e.g. self-labour, personal or self-earnings, etc. જાતક, (ન.) જુઓ જાતકર્મ (૨) જન્મકુંડળી; a horoscope. જાતકમાઈ, (સ્ત્રી) પોતે કરેલી કમાણી, અંગત કમાણી; self-earnings. જાતકમ, (ન) જન્મ સમયે કરાતો સંસ્કાર; the rite performed at birth. જાતમહેનત, (સ્ત્રી) પોતે કરેલી મહેનત; self-labour: (?) 79142; self-reliance. જાતમુચરકે (પુ.) જાતે જ પોતાના જામીન થવું તે; the act of being one's own surety or bail. જાતરડું, (વિ.) પોતાનું હિત જાળવવાની વત્તિવાળુ સ્વાથી; self-centred, selfish. જાતવંત, જાતવાન, (વિ.) ઉચ્ચ કુળ કે ઓલાદનું; of a high pedigree. જાતવેદ, જાતવેદા, (૫) (દેવ તરીકે) at fort; fire (as a god). જાતસ્વભાવ, (૫) જુઓ જાતિસ્વભાવ. જાતિ, (સ્ત્રી) જ્ઞાતિ, ધર્મ, કુળ વગેરે પર આધારિત સમુદાય કે વર્ગ; a group or class on the basis of race, caste, religion, etc. (૨) વ્યાકરણને લિંગQE21215 Blue; (grammar) gender: (૩) અમુક વર્ગ કે સમુદાયનાં વિશિષ્ટ કે
કુદરતી લક્ષણે; peculiar or natural traits or characteristic of a class or group: –ષ, (કું.) અમુક જાતિઓ વચ્ચેનું વૈમનસ્ય; racial enmity -ધમ, (પુ.) જાતિની વિશિષ્ટ ફરજે; peculiar duties of a race: (૨) અમુક જાતિને Cari2 peut; peculiar racial disposition -ભાઈ, (પુ.) એક જ જાતિ કે જ્ઞાતિની વ્યક્તિ; a member of the same race or caste: -ભેદ, (પુ.) જુદી જુદી જાતિઓ અથવા જ્ઞાતિઓ વચ્ચેના 0151401; race-distinctions, castedistinctions: અષ્ટ, (વિ) જતિ કે જ્ઞાતિમાંથી બરતરફ થયેલું; dismissed from a race or castes -વ્યવહાર, -વહેવાર, (પુ) જુદી જુદી જાતિઓ અથવા જ્ઞાતિઓ વચ્ચે લગ્ન, સાથે ખાવું પીવું વગેરે 049817; social intercourse such as mutual marriages, joint din: ners between different races or castes: –વાચક, (વિ.) (વ્યા) લિંગQE24245; (gr.) suggesting gender: –વભાવ, (૫) જાતિ કે જ્ઞાતિને વિશિષ્ટ
સ્વભાવ; peculiar disposition of a caste: (૨) વ્યક્તિને મૂળસ્વભાવ; a person's inherent disposition. જાતીય, (વિ.) જાતિ કે વર્ગનું અથવા એને લગતું; of or pertaining to a race or class, generic. (૨) સ્ત્રી અને પુરુષના સંબંધને લગતું; sexual. જાતીલુ, (વિ.) એક જ જાતિ કે શાતિનું; be
longing to the same race or caste. જcધાન, (પુ.) રાક્ષસ; a monster. જાતિ, (અ.) પતે, વ્યક્તિગત રીતે; personally. (૨) જાતિ કે જ્ઞાતિ પ્રમાણે; by race or caste. જાત્યભિમાન, (ન.) જાતિ અથવા જ્ઞાતિનું
અભિમાન; racial pride, pride of caste. જાત્યંધ, (વિ.) જન્મથી આંધળું; born bliod.

Page #286

ત્રા
જાત્રા, (સ્ત્રી) તીર્થા પ્રવાસ; a pilgrimage: (૧) ધાર્મિક સમારંભ, મેળેı; a religious festival, a fair‘(૩)આજીવિકા; (નાં સાધના); (means of) livelihood: -ળુ, (વિ.) (પુ.) તીર્થોના પ્રવાસ કરનાર; a pilgrim. જાયુક, જાથૂક, (અ.) હંમેશને માટે, permanently; (૨) સતત, હુંમેશાં; continually, constantly:(૩)નિયમિતરીતે; regularly. જાદવ, (પુ.) જુએ યાદવ. જાદી, (સ્રી.) ( સમાસમાં ) પુત્રી; (in compounds) a daughter: (દા.ત. શાહજાદી, e.g. a princess). જાદું (જાતૢ), (પુ.) હાથચાલાકી કે મેલી વિદ્યા (ના પ્રયાગ કે કામ); sorcery, witchcraft or sleight of hand: (૨) ચમત્કાર; magic, a great wonder: (૩) જંતરમંતર; a spell or charm: -ઈ, (વિ.) ચમત્કારિક, જાદુથી કરેલું કે થયેલુ'; wonderful, magical: (૨) અસાધારણ; extraordinary:(૩)વિશિષ્ટ; peculiar: (૪) મેહક; charming, fascinating: -ગર, (પુ.) જાદુઈ કામ કરનાર; a magician, a sorcerer: -ગરી, -ગીરી, (સ્રી.) જાદુવિધા કે જાદુકામ; the art and performancé of magic: (૨) મેલીવિદ્યા, જ ંતરમંતર વગેરે; witchcraft; -મંતર, (પુ.) જાદુ, મેલીવિદ્યા, વગેરેના મંત્ર; a spell or charm of magic, etc. જાદો, (પુ.) (સમાસમાં) પુત્ર; (in compounds a son: (દા. ત. શાહુ દે; e.g. a prince). જાન, (શ્રી.) લગ્નપ્રસંગે કન્યાને ઘેર વરરાજા સાથે જનારાં સગાંસંબંધીઓને સમૂહ; a marriage party, relatives etc. accompanying the bride-groom during the marriage ceremony. જાન, (પુ.) પ્રાણ, છ; the soul: (૨) શક્તિ; spirit, vitality: (૩) અતિપ્રિય વ્યક્તિ; a darling.
૨૦૧
જાપ્તા
જાનકી, (સ્ત્રી.) રામની પત્ની સીતા; Ram's wife Seeta: નાથ, (પુ.) Lord Ram. જાનનિસાર, (વિ.) જિંગીના ભાગે સેવા કરે એવું; inclined to serve at the cost of life.
જાનપદ, (વિ.) ગામડાનું કે એને લગતું; rural: (૨) (પુ.) ગામડિયેા; a villager a rustic: (૩) દેશ; a country. જાનફિસાની, (સ્ત્રી.) પેાતાની જિંદગીને
મેાગ આપવા તે; life-sacrifice. જાનમાલ, (પુ.) જિંદગી અને માલમિલકત; life and property. જાતરડી, (સ્ત્રી) જાનમાં સામેલ થયેલ સ્ત્રી; woman accompanying a marriage party.
a
જાનવર, (ન.) પશુ, જનાવર; a beast: (૨) જંગલી, હિંસક પશુ; a wild, violent beast.
જાની, (વિ.) જીવ જેવુ" વહાલું; as dear as life, hearty: (૨) પ્રાણધાતક, જીલે; fatal, deadly. જાની, (પુ.) યજ્ઞને પુરેાહિત; the priest wh conducts a sacrifice:(૨)બ્રાહ્મણ જ્ઞાતિની એક અટક; a surname of the Brahmin caste. જાનીવાસો, (પુ.)જાનને ઉતારા; lodging accommodation for a marriage
જાનુ, (શ્રી.) ધૂંટણ; the knee. (party). જાનૈયો, (પુ.) જાનમાં સામેલ થયેલ પુરુષ; a man accompanying a marriage party. (age party). જાìતર, (સ્રી.) લગ્નની જાન; a marriજાન્યુઆરી, જાનેવારી, (પુ.) ખ્રિસ્તી વ ના પહેલા મહિને; the first month of the Christian year. જાપ, (પુ.) જુઓ ૫, -૩, (પુ.) જપ કરનારે; one who recites Vedic hymns, sacred verses, etc. જાપતો, (પુ.) જુએ જાતો. જાતો, જાપતો, (પુ.) સંપૂણ દાખસ્ત; complete arrangement or provi

Page #287

જાફત
૨૮૨
જલ
sion (૨) અંકુશ, કાબૂ; control: (૩) સખત ચેકી કે તકેદારી; a strict watch or alertness. જાફત, (સ્ત્રી) જુઓ જિયાફત. જાફરાન, (ન) કેસર; saffron. જાફરાં, જાકરિયાં, (ન.બ વ.) અવ્યવસ્થિત
ELI MI 4141; disorderly long hair. જામ,(પુ.) (ન) પાલો; a bowl, a cup. જામ, (૬) એક પ્રહર, ત્રણ ક્લાકનો સમય;
a period of three hours. જામ, (ન.) જુએ જામફળ. જામગરી, (સ્ત્રી) બંદૂર, તોપ, વગેરે ફેડવા માટેની વાટ કે કાકડી; a wick for
firing a gun, cannon, etc. જામણ, (ન.) બંધાવું કે જામવું તે; congelation (૨) દૂધનું દહીં બનાવવા માટેનું મેળવણુ acid-substance for turning milk into curds. જામની, જામિની,(સ્ત્રી.) રાત્રિ, રાત; night. જામફળ, (ન) જમરૂખ, a guava: જામફળી, (સ્ત્રી) એનું ઝાડ; a guava tree. જામવું, (સ. ક્રિ) એકઠું થવું, જુદા જુદા ઘટક, તો કે ભાગ ભેગા થવા to congeal, to get assembled: (૨) ધન થવું; to be solidified: (૩) ઠરવું; to cool down, to freeze: (૪) બાઝવું; to congeal: (૫) મજબૂત રીતે સ્થિર કે
થવું; to be firmly consolidated or established: (૬) ધોરણસર કે યોગ્ય 212 21149; to go on normally or properly:(૭)પુરબહારમાં લેવું કે આવવું, પરાકાષ્ટાએ પહોંચવું; to be at the zenith or climax. જામાતા, જામ, જમાત્ર, (કું.) જમાઈ a son-in-law. જામિની, જામની, સ્ત્રી.) રાત્રિ; night. જામીન (જામિન, (પુ.) બીજનાં જોખમની બાંયધરી કે કબૂલાત આપનાર; a surety, a bail: ખત, (ન.) જામીન તરીકે લેખિત કરાર; a surety-bond, a bai-
bond: -ગીરી, જામીની, (સ્ત્રી) જામીન 49. a; the act of being a surety. જામો, (૫) લાંબે, ખુલતે અંગરખો; a long, loose gown. જદર, (ન.) એક પ્રકારનું સફેદ રેશમી $1943; a kind of white silk cloth. જાયદાદ, (સ્ત્રી) માલમિલક્ત; property: (૨) જાગીર; estate. જયફળ, (ન.) એક પ્રકારનું તેના તરીકે વપરાતું સુગંધી ફળ; a nutmeg. જાયા, (સ્ત્રી.) પત્ની; wife: _પતિ-પતી, (ન. બ. વ.) દંપતી; a couple. જાયુ, (વિ) (થી) જન્મેલું; born (of)
જાયો, (પુ) a son: (૨) (વિ.) જન્મેલે; born (of). જાર, (સ્ત્રી) જુઓ જુવાર, જાર, (૫) પરસ્ત્રીને પ્રેમી, ચાર; a lover of other's wife, a paramour:(2)
વ્યભિચારી પુષ; an adulterious mane -કર્મ, (ન) વ્યભિચાર; adultery -જ, (વ.) વ્યભિચારથી જન્મેલું; born of adultery. જારણ, જારણ, (ન.) કોઈ વ્યક્તિને હેરાન કરવા માટે અજમાવેલો મેલી વિદ્યાનો પ્રયોગ, જંતરમંતર વગેરે; a charm, spell of witchcraft aimed at ruining a person (૨) વશીકરણ; enchantmect by witchcraft. જારત, (સ્ત્રી) જુઓ જિયારત. જારબાજરી, (સ્ત્રી) અનાજ વગેરેની ઓછામાં ઓછી જરૂરિયાત; the bare necessities of life. (૨) ભરણપોષણ; livelihood, maintenance. જારવું, (સ. ક્રિ.) જીણું કરવું; o cause to wear out or decay. જારિણી, (સ્ત્રી) વ્યભિચારિણી; an adulteress. (continuing.) જારી, જીરુ, (અ) ચાલુ; going on, જારી, (સ્ત્રી.) જા૨, (ન.) વ્યભિચાર, જાલ, (સ્ત્રી) જુઓ જાળ. (adultery)

Page #288

જાલિમ
૨૮૩,
નાળિયું
જાલિમ (જાલમ), (વિ) જુલમી; tyran- nical, oppressive: (2) [E4; cruel. જાવ, (સ્ત્રી.) જવાની ક્રિયા; act of going. જાવક, (વિ. બહાર જતું; going out:
૨) મોકલાતું: being dispatched: (૩) (સ્ત્રી.) બહાર મોક્લવાની ક્રિયા કે 477211; the act of despatching, exportation, things despatched:
આરનીશી,(સ્ત્રી) મોકલેલા માલ વગેરેની નોંધપોથી; a ledger for recording despatches. જાવ, (અ) જ્યાં સુધી: so long as, as long as, until જાવ, જાવળ, વિ) જાણ; worn out: (૨) ક્ષણભંગુર, transitory: (૩) કમળ, નાજુક; tender, delicate. જાવલી, (સ્ત્ર.) ખજૂરીનાં પાંદડાંની સાદડી; a mat made of the leaves of a date-palm. જાવ, (વિ) જુઓ જાવ: (૨) (ન.) ધૂળ અથવા રાખનું પાતળું પડ; a hin layer of dust or ashes. (૩) મે, કાજળી; so). જાવંત્રી, જાવંતરી, (સ્ત્રી) જાયફળ ઉપરનું
g; the shell of a nutmeg. જાસક, (વિ) વિપુલ, પુષ્કળ; abundant જાસકિયાં, (ન.બ.વ.) વિપુલતા; abundance. જસદ, જાદી, જાસુ, (સ્ત્રી.) એક
પ્રકારનું ફૂલ ઝાડ; flower plant. જાસસ, (૫) ગુપ્ત દૂત કે બાતમીર; a spy, a secret agent: (૨) સંદેશવાહક, કાસ; a messenger: જાસુસી,(શ્રી.) નસૂસની કામગીરી; act of spying. જાસો, (૫) પી નનામી લેખિત ધમકી;
a secret anonymous written threat. જાસ્ત, (વિ.) જરૂરિયાત કરતાં વધારે
more than necessary: જાતી ,(વિ). જાસ્ત; જાસ્ત, (સ્ત્રી.) જબરદસ્તી; highHandedoess: (3) Elr; tyranny.
જાહેર, (વિ.) ઉઘાડું, ખુલ્લું; open: (૨) છુયું કે ગુપ્ત નહિ; neither hidden nor secret: (3) 2414svf5; public: -ખબર,(સ્ત્રી) લોકેની જાણ માટેની ખબર; an advertisement, a public notice: નામુ, (ન) ઢંઢેરે, જાહેરખબર; a proclamation: –સભા, (સ્ત્રી) લેકે માટેની સભા; a public meeting જાહેરાત, (સ્ત્રી.) જાહેરખબર; an advertisement: (૨) જાહેર કરવાની ક્રિયા notification (૩) (અ.) ઉઘાડી રીતે, 033214; openly, publicly. જમહેલ, (વિ.) ઉગ્ર; intense: (૨) આમળું, જલદી ગુસ્સે થાય એવું; impatient, highly irritable: (3) Bist; having extreme views: (૪) વિકૃત; perverse. જાહોજલાલી, (સ્ત્રી.) ભપકે, રોનક, દબદબો; grandeur, pomp: (૨) વૈભવ splendour: (3) 241°tél; prosperity. જાહનવી, (સ્ત્રી) ગંગા નદી; the(river) Ganges. જાળ, જાલ, (સ્ત્રી.) શિકારી, માછીમાર
- soul; the net of a hunter, fisherman, etc., a saare: () 925,
, $1€; a bait, a teraptation: (૩) ગૂંચવાયેલું જાળું; entanglement. જાળ, (સ્ત્રી.) ભમરડે ફેરવવાની દેરી,
the string for spinning a top. જાળવણી, (સ્ત્રી) સંભાળ કે દેખરેખ રાખવાં તે; care-taking. (૨) જતન, H1?tell; preservation. જાળવવું, (સ. કિ.) સંભાળ કે દેખરેખ રાખવાં; to take care of; (૨) જતન કરવું, સાચવવું; to preserve. જાળઝાંખરાં, (ન.બ.વ.) કાંટાળુ છોડવાનાં જાળા કે ઉગાવો; entanglements or growth of thorny plants. જાળિયું, (ન.) મકાનમાં મૂકેલું જાળીદાર ચોકઠાવાળું હવાબારિ; a ventilator with a frame of bars.

Page #289

જાળી
૨૮૪
જિષ્ણુ
જાળી, (સ્ત્રી) વચ્ચે ખાલી જગ્યા રહે એવી ગૂંથણી; a net-work: (૨) એવી ગૂંથણી- all 470; a thing on the pattern of net-work: (૩) એવી ગૂંથણીવાળું ચોકઠું, બારણું વગેરે; a frame or door with network: (૪) ભમરડો ફેરવવાની ELRl; the string for spinning a top. જાળું, (ન) ગૂંચવાળું કેક; an entangled coil: (૨) કરેળિયાનું જાળું; a cobweb: (3) 124; entanglement, complexity: (૪) છટકું, જાળ; a bait, a snare: (4) zival oil; a thin film in the eye. જાંગડ, (વિ) પસંદગી માટે સોદો કર્યા વિના આપેલું કે લીધેલું; given or taken for approval. જાંઘ, (સ્ત્રી) સાથળ; the thigh: જઘિયો,
(9.) 2439; shorts, short trousers. જાંબુ, (ન.) એક પ્રકારનું ઠળિયાવાળું નાનું ફળ; a kind of small fruit with a stone:૭, ડિયું, (વિ) જાંબુની જેવા ઘેરા આસમાની રંગનું; of dark purple colour: -, (ન.) જાંબુ: -ડે, (૫) જાંબુનું ઝાડ; tree of that fruit. જિકર, (સ્ત્રી) કથન; utterance, the
act of making a statement: (?) વાતચીત; conversation (૩) રકઝક; haggling (%) 2412485; insistence: (૫) હઠ, જીદobstinacy: (૧) ૫ ચાત; meaningless or useless discussion. જિગર, (ન.) હૃદય, હૈયું; the heart:
(૨) દિલોજાન દસ્ત; a hearty friend. જિગીષા,(સ્ત્રી.) વિજયની ઇચ્છા; a desire for victory: જિગીષ, (વિ.) વિજયની
6/2491914 ; desirous of victory. જિજીવિષા, (સ્ત્રી.) જીવવાની ઇચ્છા; desire
for life. જિજ્ઞાસા, (સ્ત્રી) જાણવાની ઉત્કંઠા; curiosity: (૨) જ્ઞાન મેળવવાની ઉત્કંઠા; a keen desire for knowledge: જિજ્ઞાસુ, (વિ.) ઉત્કંઠાવાળું; curious.
જિત, (વિ) જિતાયેલું; conquered. જિતેંદ્રિય, જિતાત્મા, (વિ.) ઈદ્રિયોનેવાસનાને—તી હોય એવું; having thorough control over one's senses or passions. જિદ્દ, (સ્ત્રી) હઠ, જક્કીપણું; obstinacy:
જિદ્દી, (વિ.) જક્કી; obstinate. જિન, (ન) કપાસ લઢવાનું યંત્ર કે કારખાનું;
a cotton-ginning machine or _factory. જિન, (વિ) વાસનાઓને છતી હોય એવું; having subdued one's desires: (૨) (પુ) ભગવાન બુદ્ધ; Lord Buddhas (૩) જેન તિર્થંકર; a Tirthanker of | Jainism: (૪) ભગવાન વિષ્ણુ; Lord જિન્નત, (ન) જુઓ જનત. (Vishnu) જિભાળ, જિભાળું, (વિ.) વાતોડિયું,
બેકાણું; talkative loquacious. - જિયાફત (જાતિ), (સ્ત્રી.) મિજબાની; a
feast, a banquet. જિયારત (જારત), (સ્ત્રી) મુસલમાનોની મરણ પછી ત્રીજે દિવસે થતી ધાર્મિક વિધિ; a Mahomedan religious ceremony performed on the third day after death. જિયાવર, (૫) વરરાજા; a bridegroom. જિરાફ, (ન.) આફ્રિકાનું એક પ્રકારનું લાંબી
ડોકવાળું જંગલી પશુ; a giraffe. જિલદ, (સ્ત્રી) પુસ્તકનું ચામડાનું પૂંઠું; a leathercover of a book: (?) પુસ્તકનો અલગ વિભાગ; a separate
section of a book. જિલ્લો, પુ) પ્રાંતના મુખ્ય વિભાગમાં
એક વિભાગ; a district. જિવાઈ (સ્ત્રી) નિર્વાહ માટે અપાતી બાંધેલી રકમ કે જમીન; fixed sum or land
sanctioned for maintenance. જિણ, (પુ.) ઈંદ્ર; Lord Indra (૨) વિષ્ણુ Lord Vishnu (૩) (વિ.)વિજયી, ફતેહમંદ victorious.

Page #290

જિહવા
૨૮૫
જીવાર
જિહવા, (મી.) જીભ; the tongue –ચ,
(૫) (ન) છભનું ટેરવું; tip of tongue. જિગડુ, (ન.) એક પ્રકારનું પશુઓના
શરીર પર રહેતું જુ જેવું છું; a louselike insect living on the bodies
of beasts. જિદગી, જિંદગાની, (સ્ત્રી.) જીવન; life
(2) 241404; the period of life: _ભર, (અ.) જીવનપર્યંત; lifelong. છ, (અ.) આજ્ઞાંક્તિપણું સૂચક માનવાચક elue; a term signifying obedience and respect: (૨) વડીલ કે માનનીય
વ્યક્તિના નામ પાછળ વપરાતે પ્રત્યય; a suffix used at the end of the names of elders or respectable persons: (૩) કેઈના બેલેલા શબ્દ ન સમજાય ત્યારે ફરી બોલવાની વિનંતિ કરવા માટે વપરાતા શબ્દ; a word used in the sense of 'bag your pardon,sir'. છે, (સ્ત્રી) બા, માતા; a mother: જીજી, (સ્ત્રી) માતા; a mother: (૨) દાદીમા; a grand-mother: જીજો, (કું.) દાદ; a grand-father. છત, (સ્ત્રી) સફળતા; success(૨) ફતેહ, વિજય; victory. જીતવું, (સ. ક્રિ) વિજયી થવું; to be victorious, to win (૨) ફતેહ મેળવવી; to succeed. છતૂન, (ન.) જુએ છેતન. છિદ, (સ્ત્રી) જુઓ જિ. છન, (૫) એક પ્રકારનું ભૂત; a kind of ghost. જીન, નિ.) ઘોડાનું પલાણ; a saddle. જીન, (ન.) એક પ્રકારનું ભાડું કાપડ; a. kind of thick cloth. જીભ, (સ્ત્રી.) બાલવાની અને સ્વાદ લેવાની ઇંદ્રિય; the tongue: (૨) વાણી, વાચા; speech: (૩) જીમ જેવી કોઈ પાગુ વસ્તુ anything like the tonguઃ (ઈ દા.ત. પા, શરણાઈ વગેરેને મે ઢામાં રાખવાને
ALI?l; e.g. the tongue of a flute, etc.: જીભાજોડી, જીભાજોળી, (સ્ત્રી) બેલાચાલી, કજિયેe a hot exchange of words, a quarrel: જીભી, (સ્ત્રી) atay; a strip for cleaning the tongue:(૨) જીભ જેવો વહાણને આગળ ભાગ; the tongue-like front portion of a ship. જીરણ, વિ.) જુએ . જીરવવું, (સ. મિ.) પચાવવું; to digest (૨) વેઠવું, સાંખવું; to suffer. જીરાસાળ, (સ્ત્રી) એક પ્રકારના ચોખા (ડાંગર); a kind of rice. જીરું, (ન.) એક પ્રકારનો મસાલો; cumin seed. જીર્ણ, (વિ) ઘણું જૂનું; very old. (૨) ક્ષીણ; worn out –જવર, (૫) સ્થાયી, ઝીણો ધીમો તાવ; chronic, low, slow fever: જીણોદ્ધાર, (પુ.) કર્ણ ઇમારત વગેરેનું સમારકામ અને નવેસરની સજાવટ; renovation. જીવ, (પુ.) શરીરમાં રહેલું ચેતનતત્વ, પ્રાણ; the embodied soul (૨) પ્રાણી; a living or animate being, an animal: (3) Hat; the mind: (8) હૃદય; the heart. (૫) તેજ, પાણી, ખમીર, ઉલ્લાસ; animation, mettle: (૬) ઉત્સાહ, જુસ્સ; spirit (૭) દોલત, પૂછ; wealth, property: (૮) દમ; breath: (e) ord, wag's an insect: -જત, જંતુ, (૫) (ન) જીવડું; an insect: -૭, (ન) નાનું જતુ; a small insect: -51, (9.) ga; the embodied soul: (2) Sas; an insect. જીવત, (ન.) જિંદગી; life: –દાન, (ન.) હારેલા શત્રુ વગેરેને મારી ન નાખતાં ક્ષમા વૃત્તિથી જીવતો રહેવા દે તે; the act of allowing a defeated enemy, etc. to live instead of killing him. જીવતર, (ન.) જિદગી; life:(૨) જન્મારે; the period of life.

Page #291

જીવતું
૨૮૬
જુગલ
જીવતુ, (વિ) સ ; living, alive. (૨) જીવનશક્તિવાળું; animate: (૩) સક્રિય, અમલી; active, current. જીવદયા, (સ્ત્રી) પ્રાણીમાત્ર પ્રત્યે દયા; kindness to all living beings. જીવન, (ન.) જિંદગી; life: (૨) આયુષ્ય; the period of life. (૩) જીવનશક્તિ ; the animate power: -કથા, (સ્ત્રી) -ચરિત્ર, (ન) જિંદગીને અહેવાલ; a biography:-શક્તિ , (સ્ત્રી.)જૈતન્યશક્તિ; the animate power: સંગ્રામ,(પુ.) આજીવિકા માટે સંગ્રામ; the struggle for. existence. જીવન્મુક્ત, (વિ.) મોક્ષ પામેલું; having attained salvation (૨) પુનર્જન્મના બંધનથી મુક્ત; free from the bondage of a rebirth. છવભક્ષી, (વિ.) માંસાહારી (પ્રાણી); carnivorous (animal). જીવલેણ, (વિ.) પ્રાણઘાતક; fatal. છવલોક, (પુ.) દુનિયા, જગત; world. જીવવું, (અ. ક્રિ.) શરીરમાં પ્રાણ હોવા; to have animate spirit. in the body: (૨) .છતાં : રહેવું કે હોવું; to keep or be alive: (૩) હયાત. રહેવું કે હેવું; to exist(૪) જીવન ટકાવી રાખવું; to subsist. જીવશેષ, (૫) પ્રાણી, વનસ્પતિ, વગેરેનો પુરા અવશેષ; a fossil. જીવસટોસટ, (અ) જિંદગીના જોખમે; at the risk of life: (૨૦ (વિ.) જિદગી
ખમાય એવું, અત્યંત જોખમી; very risky or perilous. જીવહત્યા, (સ્ત્રી.)પ્રાણીની હત્યા; a killing, a destruction of life. જીવંત, (વિ.) જીવતું, વિદ્યમાન; alive, existent: (2) 2014'd; lively: (3) ઉત્સાહ અને ઉલ્લાસ; animated. જીવા, (સ્ત્રી) પણ. ધનુષ્યની દેરી; the string of a bow.
જીવાણું, (૫) (ન) શરીર, વનસ્પતિ વગેરે
માં સૂક્ષ્મ જંતુ; a bacterium. જીવાત, (સ્ત્રી. બ. વ.) જીવડાં, જંતુઓ; insects. (embodied soul.). જીવાત્મા, (૫) શરીરમાં રહેલો આત્મા જીવાદોરી, જીવનદોરી, (સ્ત્રી.) જિંદગીરૂપી El; the string or thread of life: (૨) જિંદગીને મુખ્ય આધાર; the chief support of life. જીવાંતક, (૫) શિકારી; a hunter: (૨) જલ્લાદ; an executioner: (૩) ખૂની; a murderer. જીવિત, (વિ.) જીવતું; alive: (૨) (ન.) જિંદગી; life: (૩) જન્મારો; period of life. જીવિતવ્ય, (ન.) આયુષ્ય, duration of life: (2) 948 014; aim of life. જીંડવું, (ન) (કપાસનું) કાલું, (કઠોળની) શિંગ, વગેરે; a pod.
થરાં, (ન. બ. વ.) જુઓ ઝીંથરો. જુઆ, (ની) જુગાર; gambling -ખાનું, (1) જુગારખાનું; a gambling house: -ખોર, (પું;) જુગારી; a gambler. જુઆ, (પુ.) જુઓ જુવાળ. જતિ , (સ્ત્રી) હિકમત, કરામત; contrivance: (૨) કસબ આવડત; skill: (૩) ઉપય; remedy, cure, means: (૪) દાવપેચ, બૃહ; a device (૫) રીત; method, mode: () $18; type. જુગ, (પુ.) જમાનો, (ઇતિહાસ વગેરેનો) અમુક સમય ગાળો; an age, a period (of history, etc.). જગત, જુગતી, (સ્ત્રી) જુઓ જુક્તિ. જુગતું, (વિ.) ગ્ય; proper: (૨) અનુકૂળ, બંધબેસતું; suitable, fitting. જુગલ, (ન.) ડું; a pair, a couplet: (૨) (વિ.) સંવાદી; according (3) સુંદર; beautiful: (૪) યોગ્ય, અનુકૂલ; proper, fitting: --કિશોર,(પુ.)ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ; Lord Krishna –જોડી,(સ્ત્રી.)

Page #292

જુગાર
૨૮૭
જૂજવું
સુંદર, બંધબેસતું જેડું; a beautiful and fitting pair or couple. જુગાર, (પુ.) ધુત, જૂગટું; gambling જુગારી, (વિ.) જુગારના છંદવાળું; addicted to gambling (3) () જુગાર રમનાર; a gambler. જગસા, (સ્ત્રી) ચીતરી, સૂગ; nausea (૨) સખત અણગમો; strong dislike: (૩) નિંદા, ઠપકો; censure, reproach જુગુસત, (વિ) ચીતરી ચડે એવું; nauseating: (૨) નિંદિત, ઠપકોપાત્ર; censurable, blameworthy. જુમ્મ, (ન) જેડુ, યુગલ; a pair, જ85, (વિ.) જુએ જવું. (a couple) જુદાઈ (સ્ત્રી) જુદાપણું, વેગળાપણું; separation, aloofness. (૨) તફાવત, Ha; difference, dissimilarity. જદુ, (વિ) અલગ, છૂટું; separate, detached: (૨) વેગળું; aloof: (૩) વિસંવાદી; discording: (૪) વિશિષ્ટ, અનાખું; peculiar: (૫) જુદા પ્રકારનું; of a different type or sort. જુનવાણી, (વિ.) જૂનું, જૂના સમયનું; old, of the old times: (૨) રૂઢિચુસ્ત,
fall (221123'; orthodox. જુબાન, (સ્ત્રી) જુઓ જબાન. જુબાની, (સ્ત્રી) મૌખિક સાક્ષી આપવી તે;
an oral testimony or witness. જુમલો, (કું.) સરવાળે, કુલ સંખ્યા કે 241931; sum resulting from addition, 'total. જુમા, (૫) શુકવાર; friday. જુમેરાત, (પુ) ગુરુવાર; thursday. જુસ્સેદાર, જુમેવાર, (વિ) જવાબદાર; responsible જુસ્સેદારી, જુમેવારી, (સ્ત્રી.) જવાબદારી; responsibility. જુમ્મો , (પુ) જવાબદારી: responsibility. જુફ, જુલફાં, (ન.બ.વ.) વાળની લટે કે ગૂંચળાં; locks of hair. જુલમ (જુમ), (૫) દમન, અત્યાચાર oppression, tyranny: (૨) બળાત્કાર,
જબરદસ્તી; highhandedness: (૩) અન્યાય; injustice: --ગાર, (વિ.) આપખુ; tyrannical: જુલમી,: (વિ.) જુલમગાર: tyrannical: જુલમાટ,(પુ) જુલમ. જુલાઈ, (પુ.) ખ્રિસ્તી વર્ષને સાતમે
મહિને; the seventh month. જુલાબ, (૫) પેટ સાફ કરવા માટેનું
ઔષધ; a purgative: (૨) સાફ કરવું a; the act of cleaning, purification: (?) 1921'd; excretion. જુવાન, (વિ) જુઓ યુવાન, જોધ, (વિ.) ભરજુવાન; having attained the zenith of youth: (૩) મજબૂત, શક્તિશાળી; stout, strong: જુવાનિયું, (વિ) યુવાન; young: જુવાનિયો, (પુ.) યુવક; a youth. (a kind of corn.) જુવાર (જાર), (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું અનાજ; જુવાળ(જુઆળ), (પુ.) (સમુદ્રની) ભરતી, 312; (sea) tide. જવું, (ન.) જુગાર; gambling. જુસ્સો , (કું.) શકિ, બળ; energy,
strength: (૨) જામ, ઉલ્લાસ; spirit, animation: (3) Hei; excitement: જન્સાદાર, (વિ) જુસ્સાવાળું; spirited. જુહાર, (પુ.) સલામ, નમસ્કાર salutation: –પટોળાં, (ન. બ. વ.) શુભેચ્છા દર્શાવવા બેસતા વર્ષે જુહાર કરવા તે; good-will salutations on the new year's day. , (સ્ત્રી) ચામડી પર, ખાસ કરીને માથામાં થતું એક પ્રકારનું જતુ; a louse જઈ, (સ્ત્રી) એક પ્રકારને ફૂલછોડ; a kind of flower plant જગ, (ન.) જુગાર, ધુત: gambling.
જ, (વિ.) જરા, બહુ થોડું; a little: નાજ, (વિ.) અત્યત થોડું; in a very small quantity or proportion. જૂજવું, (વિ.) જુ૬; different: (૨) જુદા પ્રકારનું, વિવિધ; varied.

Page #293

૨૮૮
શ્વારા
જટ, (૫) વાળને ઝુડે; a bunch of hair. (૨) ડો, સમૂહ, a bunch, a જૂઠ, (4) જૂઠાણુa lie. (collection) જૂઠણ, (ન.) જુઓ હું (૧). જ (જ), (વિ.) ખેટું, અસત્ય; wrong, untrueઃ (૨) બનાવટી, કૃત્રિમ; fabricated, artificial, counterfeit: (3) કાલ્પનિક, જેડી કાઢેલું; fictitious: (૪) લકવાનો ભેગ બનેલું, જડ (અંગ; paralysed (limb). જવું, (વિ.) એડું, અછડું; polluted, (food, etc.): જૂઠણ, (ન.) અજીડવાડ, ઇડામણ; pollution of food, the leavings in a dinner plate. જડી, (સ્ત્રી) જૂડો, (૫) જુઓઝૂડી, ઝૂડો. જૂતિયું, (ન.) જતી, સ્ત્રી.) જતુ, (ન.)
પગરખું, જેઓ; a shoe. જૂથ, (ન.) સમૂહ, ટોળું, મંડળ; a group,
an assemblage, a body. જન,(પુ.)ખ્રિસ્તી વર્ષને છઠ્ઠો મહિને; sixth month of the Christian year. જનું, (વિ.) પુરાણું; old: (૨) પ્રાચીન; ancient: (૩) જર્જરિત, જીણું; worn ou: (૪) લાંબો સમય વપરાયેલું; used for a long time: (૫) પીઢ, રીઢં; veteran, long-standing:(૬) નામીચું; famous, notorious: -પુરાણું, (વિ.)
જજરિત, જીર્ણ; worn out. જવો, (૫) પશુના શરીર પર થતું એક
જીવડું; an insect found on the bodies of beasts. જે, (સ.) તે’ સાથે વપરાતું સંબંધક સર્વનામ; who, which, that: (૨) (અ.) વાક્યના બે વિભાગને જોડે છે; joins two parts of a sentence. જે, (સ્ત્રી) જય, ફતેહ, છત; success, victory: જજે, (પુ.) નમસ્કાર; salutation: (૨) નમસ્કારસૂચક ઉદ્ગાર; a term suggesting salutation.
જેઠ, (૫) પતિને મોટે ભાઈ; the husband's elder brother: (a) adx સંવતનો આઠમે મહિને; the eighth month of the Vikram Samvat. જેઠાણી, (સ્ત્રી) જેમની પત્ની; the husband's elder brother's wife. જેઠીમધ, (ન) ઔષધ તરીકે વપરાતી એક
90474la; a kind of herbal plant. જેતા, (પુ.) વિજેતા, વિજય મેળવનાર; a victor, a conqueror. સ્તન (જીતુન), (ન) એક પ્રકારનું તેલી
; a kind of oilseed, clive. જબ, (ન.) ખીસું; a pocket (of a
garment). જેબ, (પુ.) (સ્ત્રી) શેલા, તેજ, ભપકે; splendour, lustre, pomp: (?) sild', 11Hell; reputation. જેમ, (અ.) જે રીતે; in the mode or
manner which: -કે, (અ.) ઉદાહરણ તરીક; as for example: તેમ, (અ.) કોઈ પણ રીતે, મન ફાવે એ રીતે; in any way, by hook or by crook: (?) ઘણી મુશ્કેલીથી; with great difficulty (૩) બેપરવાઈથી; carelessly જેર, (વિ.) પરાજિત, વરશ કે તાબે થયેલું; defeated, subdued, overcome. જેરો, (૫) શેષ કે; residual powder (૨) ભૂક; powder: (૩) જરદે, તમાકુને OL Fl; tobacco-powder. જેલ, (સ્ત્રી) કેદખાનું; a prison-house, a jail: (૨) કેદની સજા; a sentence of imprisonmentઃ જેલર, (૫) કેદખાનાને વ્યવસ્થાપક; a jailer. જેવડું, (વિ.) અમુક કદનું; of a certain size: (૨) સરખામણીમાં અમુક વસ્તુના sed; as large as. જવર, (ન.) આભૂષણે, દાખીને; ornaments: (2) 41(62; jewellery. જેવાર, (૫) વિજયની ઘડી; the hour or time of victory: (૨) આનંદના

Page #294

૨૮૯
જન
સમય; the time of merry-making: (૩) લાભ, ફતેહ; advantage, success, જેવુ, વિ.) સરખું, સમાન; like, similar. ક્યૂરિકા, (સ્ત્રી) લાકડી; a stick. જેહાદ, (સ્ત્રી) ધર્મયુદ્ધ; a crusade, a religious war: (૨) ઉગ્ર ઝુંબેશ; an intense struggle. જૈન, (વિ.) જન ધર્મને લગતું; pertaining to Jainism: (૨) (પુ.) જૈન ધર્મને અનુયાયી; a follower of Jainism. જો, (અ) શરત કે સંશય સૂચવે છે; if, provided that. જોઈતુ, (વિ.) જરૂર પૂરતું; just sufficient to meet need, requisite: -$12વનું, (વિ) જરૂર પૂરતું; repuisite. જોઈ, (અ. ક્રિ) જરૂર કે ખપ હોવા;
to nced, to want. જોખ, (ન) જોખવાની ક્રિયા, તોલ; the act of weighing (૨) ત્રાજવું, કાંટે, લેખવાનું સાધન; a balance, a weighing instrument. જોખમ, (ન.) નુકસાન, ઈજા વગેરેનો ભય; hazard, peril, danger: (૨) નુકસાન, wr; damage, loss: (3) 21624; an enterprise: (૪) જવાબદારી; responsibility: –મી, -કારી, કારક, (વિ.) જોખમવાળું; hazardous, risky: -દાર, (વિ.) જવાબદાર; responsible: –દારી, (સ્ત્રી) જવાબદારી; responsibilityજોખમાવું, (અ. ક્રિ.) ઈજા કે નુકસાન થવાનું
to be injured or damaged. જોખવું, (સ. &િ.) તળવું, વજન કરવું; to weigh: (૨) તપાસ કે પરીક્ષા કરવાં; to investigate: (૩) મૂલવવું; to evaluate, to assess. જેગ, (વિ) છાજતું, લાયક, અર્થમાં નામ કે ક્રિયાપદ સાથે વપરાય છે. જેમકે વાંચવા 0; is used with nouns and verbs in the sense of 'worth,', ૧૦ ગુજરાતી-ગુજરાતી-અંગ્રેજી
'worth', 'suitable', 'fit', e.g.
worth reading. જેગ, (પુ) જુઓ યોગ: (૨) જોગવાઈ, બંદોબસ્ત; provision, convenience:
રી, (સ્ત્રી.) સાધુડી; a female ascetic: -રો, (પુ.) સાધુ, બા; a" ascetic, a mendicant: –ણ, (સ્ત્રી.) સાધુની પત્ની, સાધુડી; an ascetic's wife, a female acetic: –ણી, (સ્ત્રી) ચોસઠ દેવીઆમાંની કોઈ એ; one of the sixty-four goddess: નિદ્રા, (સ્ત્રી) અર્ધજાગ્રત સ્થિતિ; the mixed state of slep and wakefulness: (?) પ્રલય અને નવી સૃષ્ટિની ઉત્પત્તિ વચ્ચેની બ્રહ્માની નિદ્રા; the sleep of Lord Bhrahma after the distruction of the universe and before the creation of a new one: -ન્માયા, (સ્ત્રી) સૃષ્ટિ ઉત્પન્ન કરવા માટેની ઈશ્વરની શક્તિ; God's power personified as a goddess, for creating a universe: (૨) દેવી દુર્ગા; goddess Durga -વટો, (પુ.) સંન્યાસ; asceticism. જોગવવું, (સ. કિ.) મેળ બેસાડો; to establish accord, to join suitably: (૨) ગોઠવવું; to arrange: (૩) વિવેકથી માણવું; to enjoy with discretion. જાગવાઈ (સ્ત્રી) બંદોબસ્ત; full provision or convenience: (?) 5116961; arrangement. જોગાનજેગ, (અ.) નસીબ યોગે, સંજોગ
48114; by chance, incidental.y. જગી, (પુ) જુઓ યોગી: (૨) એ નામની
જ્ઞાતિને પુરુષ; a man of the caste so named. જેજન, (પુ.) આશરે ચાર ગાઉના અંતરનું H14; a measurement of distance of about seven miles.

Page #295

ૉટડી
જાટડી, (સ્ત્રી.)જોટ ુ, (ન.) જુએ ઝોટડી. જેટલાં, જોટવાં, (ન.અ.વ.) પગની આંગનીના સ્ત્રીઓનાં ઘણાં; women's ornaments for the toes. જોટો, (પુ.) જોડ; a pair: (૨) સપૂ રીતે સમાન વસ્તુ; completely similar thing.
જોડ, (સ્ત્રી.) જોડી; a pair, a couple: (ર) સંપૂર્ણ રીતે સમાન વસ્તુ; a completely similar thing: (૩) જોડાણ, સેાબત; connection, companionship, Essociation: -કણું, (ન.) પૂ તૈયારી વિના એડી કાઢેલાં ગીત કે કવિતા; an extempore song or poem: "ૐ", (ન.) બ્લેડ, એડી; a pair: (૨) (ન. બ. વ.) સાથે જન્મેલાં એ બાળકે; twins. જાડણી, (સ્ત્રી.) જોડવાનાં રીત કે કામ; the method or act of joining: (૨) રાબ્દની જોડણી; spelling: -કાશ, (પુ.) શુદ્ધ જોડણીવાળા શબ્દકારા; a dictionary with correct spellings. જેવુ', (સ. ક્રિ.) વિવિધ વસ્તુ સલગ્ન કરવી; સાંધવું, સંબંધ સ્થાપવે; to join, to attach, to put together, to establish relation between: (૨) સવાદી કે એકસંપ કરવું'; to unite, to establish accord: (૩) ટકા, ભાગેડ વગેરેને એકત્રિત કરી નિર્માણ કરવું; to assemble: (૪) વાત વગેરે ઉપજાવી કાઢવું; to fabricate: (૫) કાવ્ય વગેરે રચવાં; to compose: (૬) પ્રાણીને વાહન સાથે જોડવું; to harness, to yoke: (૭) ખેાટ વગેરે ભરપાઈ કરી આપવાં; to make good a loss: (૮) ખૂટતું પૂરું પાડવુ'; to supply what is lacking: (૯) (ન.) તેડું; a pair, a couple. જોડાક્ષર, (પુ.) બે અથવા વધારે અક્ષરાને અનેલેા અક્ષર; a conjunct or com" pound consonant.
૨૯.
નખાવું
જોડાજોડ, (અ.) એકખીન્નથી અત્યંત નજીકમાં, અડઅડ; closely nearby, close to each other.
જોડાણુ, (ન.) સાંધા; a joint (૨) જોડવાની ક્રિયા; the act of joining: (૩) (મંડળ વગેરેનુ) જોડવું કે જોડાવું તે, એકીભવન, એકીકરણ; amalgamation. જોડિયુ, (વિ.) સાથે રહેતું; co-living: (૨) તેડમાંનુ એક; twin, one of a pair: જોડિયો, (પુ.) સાથી; a companion: જોડિયણ, (સ્ત્રી.) સ્ત્રી સાથી; a female companion. જોડી, (સ્ત્રી.) જોડ; a pair, a couple: (૨) બાળકનું પગરખું; a child's shoe: દાર, (પુ.) સાથી; a companion, an associate: (૨) ખાખરિયા; an equal: જાડું, (ન.) બેડ; a pair: (૨) દંપતી; coupleઃ જાડે, (અ.) સાથેસાથે, ોડમાં; jointly: (૨) પાસે; beside, close by: જાડો, (પુ.) જુએ જેટો. જાડો, (પુ.) પગરખું; a shoe. જાણું, (ન.) જેવું તે; the act of seeing: (૨) ફજેતા; a fiasco. જાત, (સ્ત્રી.) પ્રકારા, તેજ; light, lustre,
brilliance: (૨) અગ્નિજ્વાળા; a flame. જોતજોતામાં, (અ.) પળવારમાં, ક્ષણવારમાં;
instantly, within a moment. જોતર, (ન.) બળદ વગેરેને ક્રૂ'સરી સાથે જોડવાને પઢા; a yoke-strap: -3, (સ. ક્રિ.) (બળદ વગેરેને) ધૂંસરી સાથે નેવું; to yoke: (ર) કામે લગાડવું; to employ, to cause to work: જોતરું, (ન.) તેતર. જોદ્દો, જોધ, (પુ.) જુએ યોદ્ધો. જોબન, (ન.) ચૌવન; yuth, the full bloom of life: 'તુ, (વિ.) યુવાન; youthful, blooming. જોખાવ, જોભાવુ’, (અ. ક્રિ.)(મૃત્યુ સમયે) બેભાન થવું; to become unconscious (at the time of death),

Page #296

જે બે
૨૯૧
જો જોભો, (૫) (મૃત્યુ સમયે) છ ઊડે ઊતરી જવો તે અથવા એ સમયની OHH4 2497211; the sinking of the soul or the unconscious state (at the time of death): (૨) મ ; unconsciousness. જોમ, (ન) બળ, શક્તિ ; strength,
vigour: (?) 77; spirit. જોર, (ન.) બળ, શક્તિ; strength, vigour: (૨) કાબૂ, ચલણ; control, sway: (૩) વેગ, ચડતી; speed, prosperity (૪) જેસ; force: (૫) જસે; spirit (૬) વજન, વજુદ; weight, validity -જુલમ, (પુ) જુલમ, દમન; tyranny, oppression (૨) જબરદસ્તી; highhandedness: તલબી, (સ્ત્રી.) ખંડણી; tribute to be paid to the sovereign state by a dependent one: -દાર, જોરાવર, (વિ.) બળવાન, શક્તિશાળી; strong, powerful. જોર, (સ્ત્રી.) પત્ની, વહુ, a wife. જોવું, (સ. કિ.) દેખવું; to see, to view: (2) [92189; to think over, to contemplate: (૩) તપાસવું, કાટી કરવી; to examine, to test: (૪) El 24149; to pay attention to (૫) અભ્યાસ કરવો, વાંચવું; to study, to read: (૬) મૂલ્યાંકન કરવું; to evaluate, to assess: (૭) માહિતી, વ. માટે વાંચવું કે સંપર્ક સાધવ; to reler. જેશ, જેશી, (પુ) જુઓ જોષ, જી. જશ, (પુ.) (ન) બળ, શક્તિ; strength,
vigour (૨) જુસે, વેગ, ઉલ્લાસ; force, spirit. (૩) ઉભરો, ઉછાળ; an ebullition, a surge: જેશીલું, (વિ) શક્તિશાળી, જુસ્સાવાળું; strong, powerful, forceful. જેષ, જેશ, (પુ) જન્મકુંડળી વગેરે પરથી
ફળાદેશ કહેવું તે; astrological reading or prediction: જોષી, જેશી, (૫) જોતિ શાસ્ત્રી; an astrologer.
જેહાકી, (સ્ત્રી) જુઓ જોહુકમી. જેહુકમ, (પુ.) જુલમ, આપખુદી; tyra
nny, highhandedness. જોહુકમી, (સ્ત્રી.) હુકમ (૨) (વિ.) જુલમી,
આપખુદ; tyrannical, highhanded. જોહર, (ન) ઝવેરાત; jewellery. જ્ઞ, (૫)જ અને ઝ ને બનેલો મિશ્ચ અક્ષર; a compound consonant made up of “જ” and “ઝ': (૨) (વિ) (સમાસમાં) જાણકાર, જાણનારું, નિષ્ણાત; (in compounds) knowing, wellversed in, expert. જ્ઞાતિ, સ્ત્રી.) જ્ઞાન; knowledge: (૨) બુદ્ધિ; intellect. (૩) જાણવું તે; the act of knowing. જ્ઞાત, (વિ.) જાણેલું; known. જ્ઞાન, (પુ.) જાણનાર; a knowel જ્ઞાતિ, (સ્ત્રી) ન્યાત; a caste. જ્ઞાન, (ન.) જાણ; knowledge:(૨)માહિતી,
ખબર; information (૩) પ્રતીતિ; realisation, experience: () 241641 12345 stint; spiritual knowledge: (૫) કેઈ પણ વિષયમાં નિષ્ણાત હોવું તે; the state of being expert in any subject: (૧) ડહાપણું; wisdom –સંતુ, (ન.) મગજને સંદેશો પહોંચાડનાર તંતુ, ઈદ્રિયોને મગજ સાથે જોડતા તંતુ; a sensory nerve–માગ, (પુ.) જ્ઞાનથી મુક્તિ મેળવવી તે; salvation through knowledge: જ્ઞાની, (વિ.) જ્ઞાનવાળું; learned, well-versed, erudie: જ્ઞાનેન્દ્રિય, (સ્ત્રી) જ્ઞાન ગ્રહણ કરવામાં
મદદરૂપ ઇન્દ્રિ; an organ of sense. જ્ઞાપક, (વિ.) સૂચક, જણાવનારું; indi
cating, informing. જ્ઞાપન, (ન.) જણાવવું કે જાહેર કરવું તે;
the act of indicating or declaring (૨) જાહેરાત, ઢઢેરે; notification, proclamation.
(ing.) રૈય, (વિ.) જાણવા યોગ્ય; worth know

Page #297

૨૯૨
ઝઘડવું
વસંત, (વિ.) બળતું; burning: (૨) ઝળહળતું, તેજસ્વી; glowing, shiningજવલિત, (વિ.) બળેલું, બળતું; burnt, burning: (21 M ic; shining. જ્વાલા (વાળા), સ્ત્રી.) અનિશિખા; a flame: (21 41351; a blaze: 141, (વિ.) સળગી ઊઠે એવું; inflammables -મુખ, (ન.) જવાલામુખી પર્વતનું મુખ; a crater, the mouth of a volcano: -સુખી, (વિ.) (૫) જેના મુખ અર્થાત ટોચમાંથી સળગતો રસ (લાવા) નીકળતો હોય એવો પર્વત; a volcano.
.
Aracell
of a volca
જ્યહાં, (અ) જ્યાં, જે જગ્યાએ; where, in or at which place. જ્યા, (સ્ત્રી) પણ, ધનુષ્યની દેરી; the string of a bow. જ્યાદા, જ્યારે, (વિ.) વધારેy more. ન્યારથી, (અ.) જે સમયથી; since, from the time which. જ્યારે, (અ.) જે સમયે; when, at which time: જ્યારે જ્યારે, (અ) જે જે સમયે; whenever -ત્યારે,(બ) કોઈપણ સમયે, વારંવાર; at any time, often. જ્યાં, (અ) જે જગ્યાએ; where, in or at which place: ત્યાં, (અ) દરેક કે. કોઈ પણ જગ્યાએ; everywhere, any where. (૨) કોઈ પણ પ્રકારે; in any way: (3) sellel; with difficulty. જ્યેષ્ઠ, (વિ.) ઉમરમાં સૌથી મોટું; eldest (૨) વડું; highest: (૩) (પુ.) જેઠ માસ
જ્યેષ્ઠા, (સ્ત્રી.) એ નામનું અઢારમું નક્ષત્ર; eighteenth constellation so named જ્યોતિ, (શ્રી.) તેજ, પ્રકાશ; light,lustre (૧)અગ્નિજ્વાળ, a fame= (૩) આકાશને તેજસ્વી પદાર્થ, સૂર્ય, તારો, પ્રહ, ચંદ્ર, વગેરે; a bright heavenly body such as the sun, a star, a planet, a moon જ્યોતિવિદ, (મું) તિ:સારી; an astrologer: (૨) ખગાળશાસ્ત્રી; an astronomer: જ્યોતિવિધા, (સી) જ્યોતિ શાત્ર, (૧) રહેના અભ્યાસથી ફ્લાદેશ જાણવાનું શાસ્ત્ર; astrology: (૨) ખગોળશાસ; astronomy:
જ્યોતિષ, (૧) જ્યોતિ શાસ્ત્ર; astrology: જ્યોતિષી, (૫) જ્યોતિ: શાસ્ત્રી; as astrologer. ચોસ્તા , (સ્ત્રી) ચાંદની; moonlight: (૨) ચાંદની રાત; a moonlit night. જ્વર, (૫) તાવ, fever: (૨) વ્યથા; affliction: 13) 04712; excitement. જ્વલન, (ન) બળવું તે; a burning, combustions (૨) બળતરા; burning sensation: (૩) અગ્નિ; fire.
9, (પુ) ગુજરાતી મૂળાક્ષરનો નવમો વ્યંજન the ninth consonant of the
Gujarati alphaber. ઝકઝોલ, ઝકઝોળ, (વિ.) મગ્ન, મશગુલ; absorbed in, deeply engaged in: (૨) (સ્ત્રી) આનંદનું મોજું; a wave of joy. ઝડૂબવું, (અ. ક્રિ) લળી પડવું, ઝુકવું;
to bend low, to hang down ઝકેર, (સ્ત્રી) પવનમાં ફરફરવું તે; a flapping, movements because of
winds: (૨) જુઓ ઝકઝોલ. ઝખ (જખ), (સ્ત્રી) માછલી; a fish. ઝગઝગ, ઝગમગ,(અ.) તેજથી ખૂબ ચતું હોય એ રીતે; brilliantly:-, (અ. કિ.) ખૂબ ચમકવું; to shine brightly: ઝગઝગાટ, (પુ.) તેજસ્વી પ્રકાશ કે ચમકારે; brilliance, glaring light or flash. ઝગવુ, (અ, ક્રિ.) જુએ ઝગઝગવુ. ઝગારો (ઝગાર), (પુ.) ચમકારે, ઝગઝગાટ
a flash, brilliancy ઝઘટવું, (બ. ક્રિ.) કજિયો, કંકાસ કે તકરાર કરવાં; to quarrel, to fight: (૨) ઉગ્ર

Page #298

લડાખાર
ખેલાચાલી કરવી; to exchange bitter words. (some, pugnacious.) ઝઘડાખોર, (વિ.) કજિયાખેાર; quarrel. ઝઘડાઝઘડી, (સ્ત્રી.) આપસઆપસમાં ઝધડવું તે; mutual quarrelling. ઝઘડો, (પુ.) કજિયા, તકરાર, લડાઈ, a quarrel, a dispute: (૨) ઉગ્ર ખાલાચાલી; a hot exchange of words. અઝણાટ, (પુ.) જુએ ઝણઝણાટ. અઝણી, (સ્ત્રી.) જુઓ ઝણઝણી. ઝઝુમવુ, (અ. ક્રિ.) ને માથે લટકતું હેાવું; to hang over: (૨) લચી પડવું; to weigh down: (૩) સતત સામને કરવા, લડત આપવાનું ચાલુ રાખવું; to struggle on. ઝેટ, (અ.) ત્રના વિલખે, ખૂબ ઉતાવળથી, તાખડતાબ; without delay, abruptly. ટક, (સ્ત્રી.) આંચકી, ઝટકા; a pull, a jerk: (૧) ઉગ્ર પ્રહાર; sharp blow. અટવુ, (સ. ક્રિ.) ઝટકા મારવા; to jerk: (૨) ઝટકાથી કાપવુ; to cut with a sharp blow: (૩) ઝાટકવુ'; to winnow. અટકામણ, (ન.) ઝટકવાની ક્રિયા; the
act of winnowing: (૨) ઝાટક્યા પછી વધતાં તરાં, કચરા વગેરે; chaff: (૩) ઝાટકાનુ મહેનતાણુ; wages for winnowing.
ટકાવવુ, (સ. ક્રિ.) ‘ક્લુ'નુ પ્રેક; to get winnowed, etc : (૨) અટા મારને; to jerk: (૩) ઝટકાથી કાપન્નું; a cut with a sharp blow. ઝટકા, (પુ.) કાપવા કે મારી નાખવા માટે કરેલા ઉગ્ર પ્રહાર; a sharp blow for cutting or killing: (૨) ઉગ્ર આંચકા; a sharp jerk or pull:(૩)માનસિક આધાત, વ્યથા; mental shock, affliction, ઝટપટ,(અ.) ત્રુટ; at once, abruptly. કા, (પુ.) કાપડ કે કપડાનેા ચીશ; a slit of cloth or garment. ડઝસફ, (સ્ત્રી.) વેગ, ડેપ; swiftness: (૧) એ નામનેા એક શબ્દાલ ંકર; a figure of speech so named.
ચણા
અડતી, (સી.) જપતી, ઢાંચ; an attachment, a confiscation: (૨) ખારીક તપાસ; a minute search: (૩) પેાલીસની તપાસ; a police search or inquiry. ઝડપ, (સ્રી.) વેગ, speed, swiftness: (૨) ઝડપવુ તે; a snatching: (૩) ઝાપ; a sudden swoop: ~ભેર, (અ.) સપાટાઅધ; swiftly, with a swoop. ઝડપવુ, (સ. ક્રિ.) ઝટકા મારીને ઝૂંટવું; to snatch with a jerk: (૧) આચિંતું પકડવું; to seize suddenly. ઝડપાઝડપી, (સ્રી.) પડાપડી, ઝૂંટાઝૂંટ, કાઈ વસ્તુ લેવા માટેના માટે ધસારા; a scramble, a big rush for having something: (૨) ઝપાઝપી, મારામારી; a scuffle:(૩)બેાલાચાલી; an altercation. ઝડપી, (વે.) વેગીલું, ઝડપવાળુ; swift, speedy.
અડી, (સ્ત્રી.) સતત ભારે વરસાદ પડવા તે; continuous heavy rainfall: (૨) એવા વરસાદની જેમ પ્રશ્નો વગેરે પૂછ્યા તે; the act of asking repeated questions in the manner of continuous heavy rainfall. અણુ, (મ.) અણુકારા થાય એ રીતે; with a tinkling sound: અણુકાર, જીણુંકારા, તલુકા, (પુ.) ધાતુની વસ્તુ અથડાવાથી થતા, ઋણ્ ણ અવાજ; a tinkling or a jingling sound. અING, (પુ.) (સી.) અણુકારા; a tinkling sound: (૨) બળતરા, દાહક શારીરિક પીડા; burning pain. GIZ, (અ. ક્રિ.) અણુકાર કરવા; (૨) ખળતરા થવી; to have burning pain: (૩) શરીરે ખાલી ચડવી, અલ્પ સમય માટે અવયવ બહેરા થવા; to have a shortlived deafening effect on a limb. ઝણઝણાટ, અણુઅણુાટી, (પુ.) શરીર ખાલી ચડવી તે; a short-lived deafening of a limb, numbness: (૨) અણુકાશ; a tinkling sound.

Page #299

ઝણઝણી
૨૯૪
ઝમકારે
ઝણઝણી, (સ્ત્રી) શરીરે ખાલી ચડવી તે; pumbness: (i) ails, 22; strong dislike, anger. ઝનૂન, (ન) (સ્ત્રી) ઉન્માદયુક્ત જુસ્સે;
fierceness, passionate zeal: sal, (વિ.) એવા જુસ્સાવાળું; fierce, passion
ately zealous. ઝ૫, ઝપઝપ, (અ) ઝટ, ઝટઝટ; very quickly, abruptly. પટ, (સ્ત્રી) ઉતાવળ; huriy, haste: (૨) એચિતાં ઝડપી લેવું તે; a sudden snatching: (૩) ભૂતપ્રેત વગેરેની ઝાપટ; a blow in the form of the evil effect of ghosts, etc. ઝપટાવું, (અ. ક્રિ) ઝપટમાં આવવું; to suffer a sudden blow, to be robbed or snatched: (૨) અજાણતાં કલંક, નુકસાન વગેરેનાં ભોગ બનવુંs to be disgraced or to suffer a loss, unknowingly: (૩) ફસાવું, આવી ભરાવું; to be ensnared or entangled. ઝપાઝપી, (સ્ત્રી) તકરાર, મારામારી; a
quarrel, a scuffle. ઝપાટવું,(સ.ક્રિ)ઝાપટ મારવી; to swoop on (૨) ઝાપટ મારીને સકંજામાં લેવું; to clutch by swooping on: (3) અકરાંતિયાની જેમ ઝડપથી ખાવું; to eat quickly like a glutton. ઝપાટો, (૫) વેગ, ઝડપ; swiftness, speed, force: (૨) ઉગ્ર પ્રહાર; a heavy blow: (૩) ચિંતાં ઝડપી લેવું તે; a sudden snatching. આપેટ, (સ્ત્રી) જુએ ઝપટ.
પેટવું, (સ. ક્રિ) પ્રહાર કરવો, મારવું; to strike, to beat: (૨) ઉતાવળ કરવી; આપેટો, (૫) જુઓ ઝપાટો.(to hurry) જીપોપ, (અ) ઝટ, ઝટૐ; at once,
abruptly. આમ, (અ.) એકાએક, ઓચિતું; suddenly: (૨) ઝટ, ઝટઝટ at once, abruptly.
ઝબક, (સ્ત્રી) ચાંકવું કે ઝબકવું તે; a
startling, a sudden fright. ઝબકવું, (અ. ક્રિ.) એકવું, ચમકવું; to be startled, to be suddenly frightened: (?) 3349; to flash, to twinkle. ઝબકારો, (કું) પ્રકાશને ચમકારે; a
flash of light. ઝબકેળવું, (સ. ક્રિ) પાણી કે પ્રવાહીમાં બાળવું, ઝબોળવું; to soak in water or in a liquid: (?) aug: to wash: (૩) નાહવુ, સ્નાન કરવું; to bathe. (૪) નવડાવવું; to bathe, to give a bath to: ઝબકોળું, (ન.) એવી ક્રિયા; a soaking, a wash, a bath. ઝબલું (ઝભલુ), (ન.) બાળકનું પહેરણ;
of child's frock. (of light.) ઝબા, (કું.) ચમકારે, ઝબકારે; a flash ઝબૂકવું, (અ. કિ.) ઝબકવું; to flash
(૨) ઝબૂકઝબૂક પ્રકાશવું; t) twinkle. ઝબૂકો, (૫) ઝબકારે; a flash of light. ઝબે, (સ્ત્રી.) બલિદાન માટે વધેરવું કે હત્યા કરવી તે; a breaking or killing for
sacrifice: (?) Sal; a slaughter. ઝઓ, ઝ ,ઝભો, ઝ ,() લાંબો,
ખૂલતો ડગલે; a long, loose gown. ઝોળવું, (સ. ક્રિ.) જુએ ઝબકેળવું. ઝક્ષો, ઝલ્મો, (૫) જુએ ઝઓ. ઝમક, (સ્ત્રી.) રણકાર; a jingling. (૨) ચમક, પ્રાસ, અનુપ્રાસ; rhyme. (૩) એક પ્રકારનો શબ્દાલંકાર; a kind of figure of speech (૪) તેજ, નૂર, કાંતિ; lustre, brilliance, mettle: (4) HH5; glamour: ઝમકઝાલ,ઝમકઝોળ,(વિ.)આનંદપ્રદ, મેહક અને સુંદર; gay, charming and beautiful. ઝમવું, (અ. ક્રિ.) રણવાર થ; to jingle: (૨) બળતરા, દાહ થવાં; to have a burning sensation. ઝમકાર, ઝમકારા, ઝમકે, (૫) રણકાર; a jingling sound.

Page #300

ઝમઝમ
૨૪
ઝળઝળાટ
ઝમઝમ, (અ) રણકારથી; jinglingly: (૨) ઝીણું બળતરા થાય તેમ; with a mild burning sensation. ઝમઝમવું, (અ. ક્રિ) રણકવું, રણકાર થવો; to jingle: (૨) ઝીણી બળતરા થવી; to
feel a mild burning sensation. ઝમઝમાર, () ઝમઝમવું તે; a jingling, a feeling of mild burning sensation. ઝમરખ, ઝમરૂખ, (ન) જુઓ ઝુમર. જમવું, (અ. ક્રિ) પાણી કે પ્રવાહીનું ધીમે
ધીમે છિદ્રો દ્વારા બહાર નીકળવું; to ooze. ઝમોર, ઝમર, (૫) જુઓ જોર. ઝરખ, (4) જુઓ જરખ. ઝરડ, (અ) કાપડ ફાડતાં જે પ્રકારનો અવાજ થાય છે એવા અવાજથી; with a sound akin to that produced when cloth is torn (૨) ઝરડાં, ઝાંખરાં; branches or pieces of thorny bushes: -કે, (૬) જુઓ ઝડઓ, ઝરડું, (ન) ઝાંખરું; a branch or piece of a thorny bush. ઝરડવું, (સ. ક્રિ) કાપડ ફાટે એવા અવાજ
12 $139; to tear up with a sound akin to that produced when cloth is torn. ઝરણું ઝરણું(ન)પાણીને વહેળો, ઝરે, નાની
નદી; a stream, a rivulet. ઝરમર, (ન) એક પ્રકારનું સ્ત્રીઓ માટેનું ઘરેણું; a kind of anklet for women: (૨) એક પ્રકારનું સ્ત્રીઓ માટેનું ગળાનું ઘરેણું; a kind of necklace for women: (૩) એક પ્રકારનું બારીક $143; a kind of fine cloth: (8) ફરફરરૂપે વરસાદ પડવો તે; slow rainfallin fine drops: (૫) (અ) ફરફરરૂપે (વરસાદ પડવો તે); slow and in fine drops (rainfall). અરવું, (અ.)િ જુઓ ઝમg: (૧) ટપકવું; to dribble: (૩) ગળવું, ચૂવું; to leak.
ઝરૂખો, () છજું, કઠેર; a balcony: (૨) દરવાજા પાસે ગોળ મંડપ; portico. ઝરણી, ઝરાણી, (સ્ત્રી) જુઓ ઝઝણી. કરેલી, (સ્ત્રી) તાવની ધ્રુજારી કે કંપારી; a
feverish shivering. કરે, (૫) જુઓ ઝળળો. ઝરે, (૫) ઝરણ, પાણીને વહેળે; a
stream, a spring. ઝદ, (વિ.) પીળું; yellow: (૨) શરમાળ;
shy, bashful: (3) $25; pale. ઝદી, (સ્ત્રી) જુઓ જરદી. ઝલક, (સ્ત્રી) ચળકાટ, ઓપ; brilliance,
ustre, gloss= (૨) ભભક શેભા, સૌંદર્ય splendour, beauty. ઝલકવું, (અ. ક્રિ.) ઝબકવું, ચળકj; to
shine or glitter. ઝલાવું, (અ. કિં) (અંગ, વગેરે) અક્કડ કે બહેરું થવું; (of limbs, etc.) to be stiff or numbed. ઝલક (વિ.) (ફરજ બજાવવા) તયાર, તત્પર (for performing duty) ready, prompt. ઝવવું, (અ. ક્રિ) ટપકવું; to dribbles
(૨) ગળવું, ચૂવું; to leak, to drip. ઝવેરાત, (ન) જવાહિર, હીરા, રત્ન, વગેરે; jewellery: ઝવેરી, (પુ.) ઝવેરાતને વેપારી; a jeweller. ઝષ, (ન.) જખ માછલી; a fish. ઝળક, (સ્ત્રી) જુઓ ઝલક. ઝળકવું, (અ. ક્રિ) જુઓ ઝલકવુ. ઝળકટ, (પુ.) તેજ કે ચળકાટ; lustre,
brilliance: (2)HAs, dier; splendour. ઝળકા, (૫) ઝબકારે, ઝબક; a flash of light.
(ઓપ; gloss. ઝળકે, (૫) ચળકાટ; brilliance: (૨) ઝળઝળ, (અ.) અત્યંત પ્રકાશતું હોય એ
na; luminously, glitteringly. ઝળઝળવું, (અ.ક્રિ) ઝલવું, ચમવું; to
shine or glitter. ઝળઝળહ, (૫) જુઓ ઝગઝગાટ.

Page #301

ઝળઝળિયાં
૨૯૯
ઝાડ
ઝળઝળિયાં, (ન.બ.વ.) આંખમાં ઉમરાયેલાં આંસુ; tears welled up in the eyes. ઝળઝ, (ન) સૂર્યોદય પહેલાંનું અને
સૂર્યાસ્ત પછીનું ઝાંખું અવાળું; twilight. ઝળહળ, (અ) જુઓ ઝળઝળ: (૨) (વિ.) તેજસ્વી, ચળકતું; bright, shining ઝળહળવું. (અ. ક્રિ) ઉગ્ર તેજથી પ્રકાશવું; to shine very brightly. ઝળળો, ઝરેળો,(૫) દાહથો પડેલો ફેલો;
a blister caused by burning. ઝંકાર, (૫) જુએ ઝણકાર. ઝંખના, (સ્ત્રી) તીવ્ર ઉત્કંઠા; an intense desire or longing. (૨) વારંવાર થતું
સ્મરણ; repeated remembrance (3) ચિતા; : nxiety. ઝખવાણું, (વિ.) ખસિયાણું, ભાંડું પડેલું; abashed, crestfallen (૨) ખિન્ન, નિરાશ; disappointed. ઝખવાનું, (અ. કિ.) હું પડવું, ખિન્ન ug; to be abashed, to be crestfallen (૨) ઝાખું કે ફીકું પડવું; to become dim or pule. ઝખવું, (સ. ક્રિ.) આતુરતાપૂર્વક ઇચ્છા કરવી; to desire or long eagerly: (?) ઝૂરવું; to pine: (૩) વ્યથાપૂર્વક સ્મરણ કરવું; to remember painfully. ઝખાયુ, (અ. કિ.) જુએ ઝંખવાવુક (૨) ઉગ્ર તેજથી અંજાઈ જવું; to be blinded my intense light. ઝઝટ, (સ્ત્રી) માથાઝીક, બેટી પંચાત; useless and tedious discussion: (૨) કંકાસ, કજિ; a quarrel. ઝંઝા, (સ્ત્રી) પવન કે તોફાની વરસાદને 249194; sound of wind or of stormy rainfall. ઝ ઝાવાત (પુ.) વંટોળિયા સાથે ભારે વરસાદનું તોફાન; a hurricane, heavy rainfall with stormy winds. ઝડ, (પુ) વજ, ધજા; a flag, a banner: (૨) ચળવળ, ઝુબેશ, a mass
struggle or movement (૩) આગેવાની, નેતાગીરી; leadership: ઝડી, (સ્ત્રી.)નાનો ઝંડ; a bunting: ઝડધારી, (વિ.) ધ્વજ ધારણ કરનાર; (one) holding or bearing a flig (૨) ઝુંબેશ 21911 1912; (one) encouraging a struggle or movement. ઝંપલાવવું, (અ, ક્રિ) મરણિયા થઈને કે
અવિચારીપણે સાહસ ખેડવું; to run or undertake a risk desperately or ઝંપો, (સ્ત્રી) કૂદક; a jump (blindly.) ઝાકઝમાક, (સ્ત્રી) ચળકાટ; brilliance: (૨) ઓ૫, ભપકે; splendour, pomp. ઝાકમઝોળ, (વિ) સુઘડ અને સ્વચ્છ tidy and clean (૨) (પુ) આનદ, ઉપભોગ; joy, delight. ઝાકમઝાળ, (વિ) ઝબકારા મારતું, અતિશય ઝમઝમતું; shining intensely. ઝાકળ, (સ્ત્રી.) () તુષાર, સ; dew. ઝાનું, (વિ.) વધાર; more, much (૨)
Yosut; plentiful. ઝાટકછૂટક, ઝાટકફૂડક, ઝાટકામક, ઝાટકમડ, (ન.) (ઝાટકીને) સાફ કરવું a; the act of cleaning (esp. by winnowing). ઝાટકણી, (સ્ત્રી) ઝાટકીને સાફ કરવું તે; the act of cleaning by winnowing: (૨) ઝાટકવાનું મહેનતાણું; wages for winnowing: (3) 021 8451; an intense scolding. ઝાટકવું, (સ. ક્ર) (સૂપડા વડે) ઊપવું; to winnow: (૨) ઝાટકણી કાઢવી અર્થાત ઉગ્ર ઠપકો આપ; to scoll or eprove severely. ઝાટકે, (પુ.) જુઓ ઝટકો. ઝાડ, (ન.) વૃક્ષ, a tree: -પાન, (ન.) -પાલો, (પુ) વનસ્પતિસૃષ્ટિ; the vegetable world, vegetation coilectively.

Page #302

ડર્ડ
૭
મહઝલ, (ન) વાળીને સાલ્સા કરવું તે;
the act of cleaning, by sweeping. જાડ, (ન.) નાનું હાડ; a small tree.
હવું, (સ. કિ.) વાળીને સાફ કરવું; to clean by sweeping: (?) 159; to winnow: (૩) સખત ઠપકો આપ to scold or reprove severely. ગાડી, (સ્ત્રી.) ગીચ વનરાજી; a dense
wood, thicket: (૨) જંગલ; a forest. ઝાડ, (ન) હાથાવાળો માટે સાવર; a big broom with a bandle: (?) સાવરણ; a broom: વાળો, પું) રસ્તા વગેરે સાફ કરનાર; a sweeper (૨) ભંગી; a scavenger. ઝાડો, (૫) મળવિસર્જન excretion: (૨) મળ, વિષ્ટા excrementઃ (૩) બારીક તપાસ; a minute search. ઝાપટ, (સ્ત્રી) જુઓ ઝપટ. ઝાપટવુ, (સ. કિ.) ઝાપટ મારીને સાફ કરવું; to dust or clean by striking a piece of cloth: (૨) મારવું, ફટકારવું; to strike, to flog. ઝાપટિયું, (ન) ઝાપટીને સાફસૂફ કરવા માટે લાકડી સાથે કાપડને ટુકડે બાંધી બનાવવામાં આવતી કુચડા જેવી વસ્તુ; a dusting article made up by fixing a piece of cloth at an ead of a stick. ઝાપવું, (ન) અલપ સમય માટે એકાએક ભારે વરસાદ પડવો તે; a sudden heavy shower of rain. ઝામર, (પં) આંખે અને માથાને અસર કરતો એક પ્રકારને વાતવ્યાધિ; a disease caused by gas affecting the eyes and the head. ઝામરી, (સ્ત્રી) હથેળીમાં થતો ફેë; a blister or swelling on the palm: ઝામર, (પુ.) ઝામરી, એક પ્રકારને ચામડીના રોગ;a kind of skin-disease. ઝામવું, (સ. ક્રિ) પાણી કે પ્રવાહી ઔષધમાં, ઈટ, ઠીંકરી, વગેરેનો તપાવેલો ટુકડો
બાળ; to dip a hot piece of a brick or a tile into water or liquid medicine. (the sea). ઝાર, (૫) ભરતી, જુવાળ the tide (of ઝારણ, (ન) સાંધવા માટેની ધાતુ વગેરે, રેણુ; solder, metal, etc. for soldering (૨) રેણથી કરેલું સાંધણ; a joint made by soldering. ઝારનું, (સ. ક્રિ) ગરમ પાણી રેડીને જોવું; to wash by pouring hot water: (૨) શરીરના દુ:ખતા ભાગ પર રાહત માટે ગરમ પાણી રેડવું; to pour hot water on an aching part of the body for relief: (૩) નકામા ભાગડાળખાં, વગેરે કાપી નાખવાં; to clip off. ઝારવું, (સ. કિ.) રેણુ દેવું; to solder. ઝારી, (સ્ત્રી.) પાણી છાંટવાનું નાળચાવાળું 417; a flagon, a ewer with a long tube-like spout: (૨) પેણુમાંથી તળેલી વાની બહાર કાઢવા માટેનું તથા જેવું જાળીદાર સાધન; a net-like ladle for lifting fried articles of food from a frying pan: ઝારે, (પુ.) એવો મેટો daai; a big such ladle. ઝાલ, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું કાનનું ઘરેણું;
a kind of ornament for the ear ઝાલક, (સ્ત્રી.) છોળ, છાલક, છંટકાવ; a
spray, a sprinkling. ઝાલર, (કું.) વાલ, એક પ્રકારનું કોળ
a kind of pulse. ઝાલર, (સ્ત્રી.) પડાની કોર, પટી, કીત; a lace: (૨) ચપટી થાળી જેવો મોગરીથી વગાડવાને ઘંટ; a gong. ઝાલવું, (સ. ક્રિ.) હાથથી પડવું; to hold or seize with hands: (?) ધરપકડ કરવી; to arrest: (૩) કેદ કે બંધનમાં રાખવું; to imprison: (૪) (અંગ, વગેરે) જડ કે બહેરું કરવું; to paralyse, to numb (a limb). ઝાવલી (ઝાવળી), (સ્ત્રી) ખજૂરી અથવા નાળિયેરીની સૂકી ડાંખળી; a dry branch

Page #303

આવાં
૨૮
ઝીલ
of a datpalm or a coco-nut tree: (૨) પાંદડા, પરાળ, વગેરેની સાદડી; a mat made up of leaves, straw, eto. ઝાવાં, (ન.બા.વ) ડૂબતા માણસના બચવા માટેના પ્રયાસ; struggles of a drowning person (૨) ફાંફાં, વલખા; vain efforts. ઝાળ,(સ્ત્રી. અગ્નિશિખા, વાલા; a flames (૨) વાલાથી થયેલી ઈજા; burn or injury caused by a flame (3) €165 24317; a burning effect: () અપમાન કે અણગમાથી થતો કેદાશ; intense anger caused by insult or dislike. ઝાળવું, (સ. કિ.) રેણથી સાંધવું; to solder: ઝાળણ, (ન.) જુએ ઝારણું. ઝાંખ, ઝાંખપ, (સ્ત્રી) ઝાંખાપણું; dimness: (૨) આંખની ઝાંખ; dimness of the eyes, partial loss of vision: (૩) લાંછન, કલંક, બો; disgrace, blemish. (or prickly shrub.) ઝાંખરુ, (ન.) કાંટાવાળું ડાળખું; a thorny ઝાંખ, (સ. &િ.) અસ્પષ્ટ દર્શન કરવું; to have a glimpse: (૨) છુપાઈને ing; to see or watch secretly: (૩) એકીટશે જોવું; to stare, to gaze. ઝાંખી, (સ્ત્રી) અસ્પષ્ટ ખ્યાલ કે દર્શન; a faint notion or glimpse: (?) છુપાઈને જેવું તે; the act of seeing secretly. (૩) ભક્તિભાવથી દર્શન કરવું a); a devotional viewing. ઝાંખ, (વિ) પૂરતા પ્રકાશ કે ચળકાટ વિનાનું, આછું; dim, dull: (૨) અસ્પષ્ટ; obscure, indistinct: (3) Grador; dull. ઝાંઝ, (સી) કસ્તાલ, કાંસી જેડ; a pair of cymbals. (૨) રીસ, ગો ; irritation, anger. ઝાંઝર, (ન) નૂપૂર, સીઓનું નાની ઘૂઘરીઓવાળું પગનું ઘરેણું; a jingling anklet for womaen: (?) ovoz, insl; fetters.
ઝાંઝરી, (સ્ત્રી) બાળકો માટેનું નાનું ઝાંઝર;
a small such anklet for children. ઝાંઝવાં, (ન.બ.વ.) મૃગજળ; mirage: (૨)
આંખનું આંસુથી ભરાઈ જવું તે; the welling up of tears in the eyes. ઝાંપડો, (પુ.) ભંગી; a scavenger: ઝાંપડી, (સ્ત્રી.) ભંગી સ્ત્રી; a female scavenger: ઝાપડો, (પુ.) ઝાપડી, (સ્ત્રી.) મલિન પિશાચ કે ભૂત; an evil ghost. ઝાંપલી, (સી.) ખેતર વગેરેને નાને ઝીં;
a small wicket of a farm, etc. ઝાંપો, (૫) રસ્તા વગેરેનું પ્રવેશદ્વાર, 829162; an entrance (of a road, etc.), a gate: (2) Olli allier; an outskirt of a village. ઝિંદાદિલી, (સ્ત્રી.) આનંદ અને ઉત્સાહયુક્ત
Bera; gay and lively state. ઝીક, (સ્ત્રી) જુઓ ઝીક. ઝીક, (સ્ત્રી) સેનારૂપાના તારનું ભરતકામ;
gold and silver embroidery. ઝવું, (સ ક્રિઓ જુઓ ઝીંકવું ઝીણ, (સ્ત્રી.) રૂ, સૂતર, વગેરેની રજોટી; particles of cotton, yarn, etc.: (૨) વરસાદની ફરફર; a drizzle. ઝીણવટ, ઝીણાશાસ્ત્રી.) બારીકી; minuteness, acuteness: (૨) હોશિયારી, $61481; cleverness, skill, wisdom. ઝીણું, (વિ.) નાનું, બારીક; small: (૨) પાતળું; thin, fine: (૩) બારીક, સૂક્ષ્મ; minute: (8) Heller?; pointed: (*) નાજુક; tender, delicate: (૬) કસોટી કરે એવું; testing (૭) તીણુ, મંદ (અવાજ); shrill, slow (sound). ઝીપવું, (સ. ક્રિ.) જુએ ઝીલવું. ઝીલ, (મી.) માટીની મોટી બરણી; a large earthen jar (૨) તંબૂરાને તાર; a metallic string of a lute: (3) as Yuria; a deep, reservoir: (૪) છાલક, કોળ; to spray.

Page #304

ઝીલવું
ઝૂમણી
ઝીલવું, (સ. કિ) પકડવું, ગ્રહણ કરવું; to catchh, to grasp (૨) અનુસરવું; to follow: (૩) મુખ્ય ગાયક કે વક્તાના શબ્દો મંડળીના સભ્યો વગેરેએ ફરી ઉચ્ચારવા; to catch and repeat the words of a singer or speaker. ઝીલવું, (સ. ક્રિ.) સ્નાન કરવું, નાહવું; to bathe (૨) જળક્રીડા કરવી; to enjoy sensuously in a water form: (3)
સ્વીકારવું; to accept. ઝીક (ઝીક), (સ્ત્રી) ઉગ્ર પછાડ; a violent
fall or dashing. ઝીંકવુ (ઝીવું), (સ. કિ.) જેથી પછાડવું;
to dash violently against: (*) 61241 $; to throw forcefully: (૩) હરાવવું; to defeat. ઝીટ, (સ્ત્રો.) ત્રાસદાયક વ્યક્તિ કે વસ્તુ; a
troublesome person or thing: (2) લપ; a pest: (૩) જોડેલી કે ઊમેરેલી વસ્તુ;
an appendage. ઝીંટવું, (સ. કિ.) લગાડવું, વળગાડવું; to apply to attach: (૨) ઢગલા કરવો, ખડકવું; to pile up. ઝીંથરાં(જીથરા,(ન.બ.વ.) એજ્યા વિનાના,
અવ્યવસ્થિત માથાના વાળ; uncombed, disorderly hair. ઝુકાવવું, (સ. કિ) નમાવવું; to cause to bow down or bend: (૨) શરણે આવવા ફરજ પાડવી; to force to surrender: (૩) મરણિયાં થઈને કે અવિચારીપણે સાહસ ખેડવું, ઝંપલાવવું; to run or undertake a risk desperately. ઝુલણ, (ન.) એક પ્રકારનું ઝૂલતું ઘરેણું; a pendent (oroament): (?) (a.) ઝૂલતું; pendent, hangin . ઝુલાવવું, (સ. ક્રિ) હળવું, લટકાવવું; to swing, to rock, (blage.)
ડ, (ન.) ટેળું, જૂથ; a group, assemઝુડાધારી, (વિ.) જુઓ ઝંડાધારી. જુડો, પુ) જુઓ ઝંડો.
ઝુબેશ, (સ્ત્રી) હમ ચળવળ કે લડત; an
intense movement or struggle: (૨) જેહાદ; a crusade. ઝુમર (ઝમરખ, જમરૂખ), (ન.) દીવા, મીણબત્તી, વગેરેનું શેમા માટેનું લટકતું ઝાડ; a chandelier, ઝૂકવું, (અ. ક્રિ.) નમવું; to bow: (૨) લચી પડવું; to bend low because of weight, etc.: (3) 61249; to hang: (૪) નમતું આપવું, શરણે જવું; to give way, to surrender. ઝૂઝવું, (અ. જિ) મરણિયા થઈને પ્રતિકાર કે સામનો કરવાં; to struggle or fight desperately: (૨) સતત પ્રયાસ કરવા, મસ્યા રહેવું; to strive on. ફૂડ, (ન.) એક પ્રકારનો મોટા કદનો મગર; a kind of large crocodile: (?) મજબૂત પાડ; a rm gries (૩) મલિ.
ભૂત; a kind of evil ghost. ઝૂડવું, (સ.) કણસલામાંથી દાણા છુટા પાડવા માટે ધોકાથી પ્રહાર કરવા; } thresh (with a thick stick), cudgel: (૨) લાકડી વડે ખૂબ માર માર: to beat severely with a stick, to thrash (૩) ઝાપટવું, ઝાપટીને સાફ કરવું; to clean or dust by strik• ing a piece of cloth, broom, etc. ઝૂડિયુ, (ન.) ઝૂડવા માટેનાં ધોકો, સાવરણી 2512; a stick, club or a broom for threshing. ઝૂડો, (૫) અમુક વસ્તુઓને જશે, જુઓ; a bunch or bundle: ઝૂડી, (સ્ત્રી) Hoa Bi; a small bunch or bundle. જૂમ, (વિ) ઘણું મોટા પ્રમાણમાં; much,
large-scale. ઝૂમ, (સ્ત્રી) પુ.) ઝૂમખ, (ન) મખો, (પુ.) ઝુડે, અમુક વસ્તુઓને જ; a
bunch or bundle. ઝૂમણી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારને હાર; a kind
of necklace ઝમણ,(.) એક પ્રકારનું ઘરેણું; a kind of ornament.

Page #305

ઝૂમવુ
ઝૂમવું, (અ. ક્રિ.) માથે લટકવું; to hang over: (૨) ટિંગાવું; to be suspended: (૩) લચી પડવું; to weigh down: (૪) સખત સામના કરવેશ; to struggle hard against; (૫) આતુરતાથી શિકાર, ઇ.ની રાહ જેવી; to wait eagerly for prey, etc.
જૂરણ, (ન.) કલ્પાંત, ઝંખના; a wailing, apining: (૨) વિયેાગવ્યથા; affliction of separation.
ઝૂરવુ, (અ. ક્રિ.) કલ્પાંત કરવું; to wail: (૨) વ્યથાપૂર્વક તલસવું; to pine for (૩) વ્યથાધી ક્ષીણ થવું; to be worn out by affliction.
ઝૂલ, (શ્રી.) કાપડ કે પાશાની ઝૂલતી કાર; a hanging lace:(૨) ઢારને ઓઢાડવાને જાડા કાપડના ટુકડા; a thick cloth cover for cattle. (of metre.) ઝૂલણા, (પુ.) એક પ્રકારને છt;a kind ઝૂલષ્ણુ, (ન.) હિંડાળા; a swing: (૨) ઝૂલવાની ક્રિયા, હીંચકા; swinging a swing: (૩) પારણું; a crade: (૪) હાલરડું; a lullaby. ઝૂલતું, (વિ.) લટકતુ, ઝેલાં ખાતુ; hanging, pendent: (૨) લે લકની જેમ ચાલતું; oscillating:(૩)હીંચકા ખાતુ'; swinging. ઝૂલવુ', (અ. ક્રિ.) હીંચકા ખાવા; to swing: (ર) લેાસની જેમ હલનથલન કશ્યું; to oscillate: (૩) લટકવું; to hang. ફૂલો, (પુ'.) હીંચકા, હડાળે; swing: (ર) હીંડાળા જેવી કાઇ પણ વસ્તુ, પારણું વગેરે; anything like a swing, a cradle, etc.
ઝૂક, (સ્રી.) જુએ ઝોકા
ઝૂડ, (સ્રી.) ઝપટ મારીને છીનવી લેવું તે;
a sudden violent snatching.
ઝૂંટવવુ, ઝૂ ંટવુ, (સ. ક્રિ.) ઝાપટ મારીને છીનવી લેવું; to snatch suddenly and violently: (૨) બળજબરીથી પડાવી લેવું; to take by force, to usurp.
B..
સામ્રા
ઝૂંપડું', (ન.) TM પડી, (સી.) રહેઠાણ માટેની કાચા બાંધકામવાળી ખેરડી; a hut. ઝૂકવુ, (અ. ક્રિ.) નિદ્રા આવવાથી કાં ખાવાં; to doze, to nod sleepishly. ડ્યૂસરી, (સ્ર.) ૢસરું, (ન.) રા, ધૂંસરી; a yoke: (૨) ખધન; bondage: (૩) ગુલામી; slavery. ઝેણુ, (સી.) જુઆ ઝીઝુ. ઝેણુ, (.) ઝનૂન; fierceness: (૨) ગુસ્સાભર્યો ઉશ્કેરાટ; angry excitement: (૩) કમકમાટી; nausea, indignation. ઝેર, (ન.) વિષ; poison: (૨) ઈર્ષા, અદેખાઈ; jealousy: (૩) વેર, દુશ્મનાવટ; revenge, enmity: (૪) કુસ'પ, કંકાસ; discord, quarrel: ઝેરસૂરી, (પુ.) એરકચોલું, એરકાચલુ, (ન.) ઓષધ તરીકે વપરાતું એક ઝેરી ફળ કે એનું ; nux vomica, a poisonous fruit or its seed used as medicine: (૨) એના છેાડ; its plant. ઝેરવું, (સ. ક્રિ.) દર્દી નàાનવુ; to churn curds: (૨) નલાવીને માખણુ, સત્ત્વ, વગેરે કાઢવાં; to take out butter, essence, etc. by churning. ઝેરી, (વિ.) એનયુક્ત, વિધ્યુત્ત; poisonous: (૨) વિધાતક; destructive. ઝેરીલુ, (વિ.) ખારીલ’, દેખ; jealous, envious: (૧) દ્વેષીલ, વેરભાવવાળ; grudging revengeful. કેક, (પુ.) (સી.) વચ્ચેથી નમી કે થચી પડવું તે; a bending down from the middle: (૨) વૃત્તિ, વલ; an inclination.
એક, (પુ.) (સી.) જુઓ ઝાંકા: (૨) ખેાટ,
નુકસાન; loss, damage.
ઝાડવુ, (સ. ક્રિ.) કાં ખાતાં; to doze, to nod (sleepishly). ઝાડું, (ન.) નિદ્રા વગેરેથી મસ્તક ડાલવું તે;
a dozing or nodding (sleepishly). નાકા, (પુ.) જુઆ ઝાંકી: (૧) ધક્કો, હડસેલેı; a push: (૩) ખેરવા માટે ત્રાજવાં

Page #306

ઝટ
૩૦૧
ટકટક
to doze: (૨) જોરથી પછાડવું, પટકવું;
to throw violently against. ઝાંકે,ઝેકે, (પુ.) આંખમાં ગોદો વાગવો
a; a stroke or thrust in the eye. ઝાંટ, (સી.) ચિતાં ઝૂંટવી લેવું તે; a sudden snatching: (2) 3142; a swooping. ઝાંટવું, (સ. કિ.) એચિતાં ઝૂંટવી લેવું;
to snatch suddenly. ઝાંસવું, (સ. ક્રિ) અનિચ્છાએ કે ગુસ્સે 45924143; to give unwillingly or angrily: (૨) જોરથી મૂકવું, પટવું to put forcefully, to strike violently. ઝાંસો, (કું.) ધક્કો, હડસેલ; a push.
નમાવવાં તે, a deceitful turn of a _weighing balance. ઝટ, ઝાટડી, ટી,(સ્ત્રી) ઝાંઝાટડું, (ન.) દૂધ આપતી જુવાન ભેંસ; a young milch she-buffalo. ઝટંગ, (પુ.) એક પ્રકારનું મલિન મત; a kind of evil ghost (૨) માથાભારે VEHIRI; a highhanded ruffian: (3)
અરાજકતા, અંધાધૂંધી; anarchy. ઝાડ, (ન.) એક પ્રકારનું ત્રાસદાયક ભૂત; a kind of troublesome ghust: (?) વળગાડ; a grip of such a ghost. ઝાબવું, (અ. કિ.) ઝાબો, (૫) જુઓ
બાવું, બો. ઝલ, (સ્ત્રી) વચ્ચેથી નમી પડવું તે; a
bending down fron the middle. ઝાલણી, (સ્ત્રી) જુદાજુદા ખાનાવાળી કાપડની કેથળી, ખડિય; a cloth bag with
many partitions: ઝાલણ, (પં. માટી ઝાલણી.
લવ, (અ. કિ.) ફૂલવું, ડેલવું; to swing, to oscillate: (૨) ઝોકું ખાવું; to doze. ઝાલું, (ન) ટોળું, સમુદાય; a crowd, a
group, a multitude. છેલું, (ન) ડાલન, ડેલું; a swinging, an oscillation: (2) 314; a dezing: ઝોલ, (પુ.) જુઓ ઝાલ: (૨) ઝૂલે, હિંડોળે; a swing (૩) લટકતું હોવું તે;
a state of hanging or suspension. ઝોળ, (સ્ત્રી) જુઓ ઝાળ. ઝોળણી, (સ્ત્રી.) કોળણું, (પુ.) જુઓ
ઝાલણી, ઝાળી, (સ્ત્રી.) કાપડના ચાર છેડા પકડીને કે સાંધીને બનાવેલી થેલી; a bag made by holding or stitching the four ends of a piece of cloth, a knapsack: (૨) કાપડની સામાન્ય થેલી;
common cloth, bag: (૩) ઝુલતી બઈઃ a hammock: ઝાળો, પુ.) મેટી ઝોળી; : big knapsaok. ઝવું, (સ. 4િ) અવ દ્વામાં ઝોકાં ખાવાનું
, () ગુજરાતી મૂળાક્ષરનો દસમો વ્યંજન, હાલમાં ગુજરાતીમાં આ અક્ષરને સ્વતંત્ર રીતે ઉપયોગ થતો નથી પરંતુ અનુસ્વાર જ વપરાય છે; the tenth consonart of the Gujarati alphabet; presently, this letter is not used independently, but the nasal sound is used instead.
ઢ, (૫) ગુજરાતી મૂળાક્ષરનો અગિયાર
વ્યંજન; the eleventh consonant of the Gujarati alphabet. ટકટક, (અ.) એવા સતત અવાજથી; with such non-stop sound; (૨) સ્થિર દષ્ટિથી, ટગરટગર જોવું તે); with a fixed gaze or look:(૩) (સ્ત્રી.) કંટાજનક બકવાટ; tedious prattle or grumble: (+) 2524 34917; such tickling sund: ટકટકટ, (પુ.) - ટકા, (પુ.) ટકટક; ટકટકિયું, (વિ.) કંટાળાજનક બકવાટ કરવાની ટેવવાળું; prattling, tediously talkative.

Page #307

૩૦૨
ટકવું
ટક, (સ. કિ.) લાંબા સમય સુધી અસ્તિ-
ત્વમાં રહેવું; to survive, to endure: (૨) નભવું; to last: (૩) ચાલું રહેવું; to continue: (૪) અમુક સ્થળે લાંબા સમય સુધી રહેવું; to stay or remain at a place for a long time. ટકાઉ, (વિ) લાંબા સમય સુધી કામગીરી
આપે કે ટકે એવું; durable, listing: (૨) મજબૂત, સત્વવાળું; strong, power
ful, pithy. (bility, strength.) ટકાવ, (પુ.) ટકાઉપણું, મજબૂતાઈ, duraટકાવારી, (સ્ત્રી.) એક સેના અમુક ભાગનું પ્રમાણ, ટકાના ધોરણે ગણતરી; percentage. કે, (પુ.) ત્રણ પૈસાનું એકમ; a unit of three pice: (૨) રૂપિય; a rupees (૩) નાણું, દોલત; money, wealth (૪) ટકાવારી; percentage. ટકે, (પુ.) જુઓ ઠકકે. કેર, (સ્ત્રી) ધ્યાન ખેંચવું તે, સૂચના, ઇશારો; a drawing of attention, suggestion, a signal: (૨) ચેતવણી: warning: (૩) વ્યંગાત્મક ટીકા: a satirical remark. ટકોરવું, (સ. કિ.) ટકોરો મારવો; to give a light blow: (૨) સૂચના કરવી; to suggest: (૩) ચેતવણી આપવી; to warn. ટકેરી, (સ્ત્રી) જુઓ ટકોર: (૨) નાનો ટકોરો; a small bell: ટકોરે, (પુ.) જુઓ ટકોર: (૨) ચેતવણી, સૂચન; a warning, a suggestion: (3) 344 પ્રકારને ઘંટ; a kind of bell: (૪)
એનો અવાજ its sound. ટકકર, (સ્ત્રી) ઉગ્ર પ્રહાર, ઠોકર, અથડામણ
a powerful stroke, a collision: (૨) પ્રતિકાર, સામ; resistance. ટકકેટ), () બધા વાળ કઢાવી નાંખ્યા હોય એવું બેડું માથુ; a completely shaven head. ટગરટગર, ટગરમગર, (અ) રિથર દષ્ટિથી,
એકીટશે; with a fixed gaze or look. ટગમગ, (વિ.) ડગમગ, ડોલતું; shaking,
oscillating(૨) અસ્થિર; unsteady: (૩) અચકાતું; hesitating: (૪) (અ.) અસ્થિરતાથી વારંવાર અચકાતું હોય એ
na; unsteadily and hesitatingly. ટચ, (વિ.) ઉચ્ચ પ્રકારનું; of the best quality: (૨) (પુ.) સેનાની ગુણવત્તાને
આંક; the unit of quality of gold. ટચ, (અ) એવા અવાજથી; with such
sound: (૨) તરતજ, તાબડતોબ' at onc.. ટચકાવવું, (સ. ક્રિ) ઝટ મારીને કાપવું;
to cut with a stroke. ટચકિયું, (ન) કેડનું અક્કડ થઈ જવું
અર્થાત્ રહી જવું તે; lumbago. ટચકે, (પુ.) પ્રહાર, ઘા; a stroke: (૨) કાપવા કે ઘાયલ કરવા માટેનો ઉગ્ર પ્રહાર, 3251; a sharp blow for cutting of wounding; (૩) એના અવાજ; its sound: (૪) ટોણો, મહેણું; } taunt. ટચલી, (વિ.) ટચલી આંગળી, (સ્ત્રી.)
સૌથી નાની, છેલ્લી આંગળી; the smallest, last finger. ટચાક, (વિ.) મિથ્યાભિમાની, શેખી માર: vain, boastful. (૨) છીછરા મનનું; shallow minded. ટચાક, (અ.) એવા અવાજથી; with such sound: ૮ચાઠ્યિો , ટચાકે, (પુ.) ટચાક
અવાજ કરીને શરીરના હાડકાને સાંધે જરા શિથિલ કરવો તે; the loosening of a
bone-joint with such sound. ટચક, (વિ.) અત્યંત નાનું; very small:
(૨) નાજુક; tiny. (a male) ટટવું, (1) ટÉ; a pony: (૨) ખચ્ચર; ટટળવું, (અ. કિ.) જઓ ટળવળવું. ટટાર, ટટ્ટાર, (વિ.) તદ્દન ઊભું; erect:
(૨) અક્કડ; stiff. ટટ્ટી, (સ્ત્રી) વીરણવાળાની સળીઓનો
બનાવેલ ઠંડક માટેનો પડદો; a curtain made of thin chips of a fragrant plant used for relief from heat:

Page #308

૩૦૩
ટપૂસિયું
(૨) વાંસની ચીપને પડદ; a curtain
of bamboo chips: (3) 3512; latrine. ટ , (પુ.) (ન.) નાના કદનું ઠીંગણું ઘોડું; a
pony: (?) Yetin 2013; a lean horse. ૮ડકાવવું, (લે. કિ.) સખત ઠપકો આપવો,
ધમકાવવું ; to rebuke severely. ટડપડ, (સ્ત્રી) ટડપડાટ, પુ.) પિોકળ ધમકી; a hollow threat: (૨) બડાઈ,
2144; basting. કણકે, (પુ.) ડોળ; empty airs: (૨) રીસ ચઢવી –-મેટું લાગવું તે; the act of being displeased because of being offended. ટણy, (વિ.) ગમાર, મૂર્ખ, block-head
ed, stupid: (૨) જડ, મંદબુદ્ધિ; dl, slow-witted. ૮નટન, (અ.) એવા (ઘંટ વગેરેના) અવાજથી;
with such sound (of a bell, etc.). ૮૫, (અ.) ઝટપટ; quickly, abruptly. ટપકટપક, (બ) ટીપાં પડતાં હોય, ટપકતું
હોય એમ, drippingly. ટપવું, (અ. કિ.) ટીપે ટીપે પડવું; to
drip: (૨) સૂવું; to ooze. ટપકાવવું, (સ કિ.) ટીપાં પાડવાં, to cause to fall in drops: (૨) ટપકે એમ કરવું; to cause to drip: (૩) નોંધ કરી લેવી; to note down. (૪) ટૂંકાણમાં લખવું; to write down briefly: (4) -4544444; to copy out. પબ્લ્યુિ(1.) ચિંતું, તાત્કાલિક મૃત્યુ sudden immediate death: (૨) ટપ; ટપકી,(સ્ત્રી..જુઓ ટીલડી.(a mark. a dot) ટપકું, (ન.) ટીપું; a drop: (૨) નાનું
ચિહન, બિ૬; a smi:10 mark, a dot. ટપકે, (૬) જન્મકુંડળી; a horoscope. ૮૫ ૮૫, (અ) ઝટપટ; at once, abru
pily: (૨) (સ્ત્રી.) કંટાળાજનક બકવાટ; tedious grumbling or prattle. ૮૫ટપિયુ, (વિ.) બકવાટ કરવાની ટેવવાળું;
grumbling, prattling: (?) (.) 242all સજવાનો ચામડાને પટે; a razor-strop.
ટપટપી, (સ્ત્રી) જુઓ ૮પટપિયુ. ટપલી, (સ્ત્રી) આંગળીથી કરેલે હળવો પ્રહાર; a light stroke with a finger: (૨) હળવી થપાટ; a light slap. ટપલ, (ન.) કુંભારનું ટીપવાનું ઓજાર: a potter's wooden instrument for
shaping by striking. ટપલો, (કું.) જોરદાર ટપલી; a hard slap, a hard stroke with the palm or a finger: (૨) જુએ ટપલ'. ટપવું, (સ. કિં) ફદીને પાર કરવું; to cross over by jumping: (૨) કૂદી જવું; to jump over: (૩) થી ચડિયાતા
49°; to excel, to surpass. ટપોટપ, (અ.) એક પછી એક અને ઝડપથી;
one by one and abruptly. ટપાટપી, (સ્ત્રી) ઉગ્ર બોલાચાલી; a hot
exchange of words, an altercation(૨) ઘોધાયુક્ત કજિયે; a noisy quarrel. ટપારવું, (સ. ક્રિ.) ટીપવું, મારવું; to strike, to beat: (૨) વારંવાર ધ્યાન ખેંચવું કે ચેતવણી આપવી; to draw attention or warn repeatedly. ટપાલ, સ્ત્રી) પોસ્ટર, ડાક; post, mail: (૨) ટપાલ દ્વારા મળેલ વસ્તુ, પત્ર, વગેરે an article sent by post, a letter, etc. ટપાલી, (પુ.) ટપાલ વહેચનાર માણસ; a postman. ટસ ટપૂસ, (અ) મંદ મતિથી; slowly: (૨) ઘસડાતાં, ઘસડાતાં; draggingly: (૩) આળસથી, અચકાતાં અચકાતાં; ily, haltingly. ટપૂસિયાં, (ન.બ.વ.) જીર્ણ, ફાટેલાં પગરખાં કે જેડા; worn out, torn shoes. (૨) વાધરી (દેશી) વિનાનાં ખુલતાં પગરખાં, 2112; slippers, loose stringless shoes(૩) અનાજ ઊપણતા સૂપડાને મરાતા ટપલા; strokes on the winnowing fan while winnowing corn. ટપુસિયું, (વિ.) મંદ ગતિથી અને ઘસડાતું

Page #309

ટપેરવું
૩૦૪
ટળવળાટ
avg;moving slowly and draggingly.
પેરવું, (સ. ક્રિ.) જુઓ ટપારવું. ટપોટપ, (અ) જુઓ ટપાટપ. ટપો, (. અમુક લંબાઈને ગાળ, a range, an extent: (2) 44124; a iravel: (3) Hogal Camai; a halting stage during a travel, a station: (૪) અંતર; distance: (૫) ગપાટે, અફવા; a rumour: (૬) સંગીતનો એક 24417; a special mode in music: (૭) બળદ કે ધેડાગાડી; a bullock or
horse hackney carriage. ટબકિયુ, (ન.) જુએ ટપક. રમકડું, (વિ.) તદ્દન નાનું; very small
(૨) નાજુક; tiny. ટકલુ, (ન. ઠંડું હવામાન, ઠંડી, ટાડો; cold weather. (water-pt.]
અડી, (સ્ત્રી) નાનો લેટે, લોટી, a small રમવું, (અ. ક્રિ.) ઝાંખે, ધીમો પ્રકાર
24414āt; to emit dim, slow light. ટમટમ, (સ્ત્રી) (ન.) ઉત્તર પ્રદેશની એક પ્રકારની ઘોડાગાડી; a kind of horsecarriage of the Uttar Pradesh. ટમટમવું, (અ. ક્રિ) પડી ભાંગવાની અણી પર હોવું; to be on the verge of breaking down: (૨) આતુરતાપૂક
R39; to hɔpe fur eagerly. ટમેટું, (ન) ટમેટો, (૫) શાક તરીકે વપરાતું
ખાટુંમીઠું ફળ; a tomato. હેલો, (પુ.) આઘાત, ધો; shock of collision, etc., a push: (2)
ટે, ફેરે; a trip, a turn (૩) જુઓ ટકે. વળવું, (અ. (ક) જુઓ ટળવળવું. ટશ, (સ્ત્રી) રિથર દષ્ટિ, મીટ; a fixed lot : એકીટશે, (અ.) મીટ માંડીને;
with a fixed lok. દશર, (સ્ત્રી.) જુએ ટસર:(૨)જુઓ ટશિયો. ટશિયો, () ઉઝરડાથી ચામડી પર પડતી Qui suit; a line of blood on the skin caused by a bruise.
ટસ, (સ્ત્રી) જુઓ ટશ, ટસ ટસ, (અ) 2411221; with a fixed look. સરસવું, (અ. ક્રિ.) (કપડાં વગેરે) વધારે પડતું તંગ કે ચપોચપ હોવાથી કાટવાની અણી પર હેવું; to be on the point of being torn because of tightness. ટસર (ટશર), (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું રેશમ; a kind of silk: (૨) એનું કપડું: a
garment made of it. ટહકાર, (૫) ઊંહકારો, વ્યથાને ઉદ્ગાર;
a cry of pain or affliction. ટહુકે, (પુ.) ટહુકાર, (૫) પક્ષીને રમ્ય 24917; the pleasant sound of a bird's cocing: (૨) ટહુકા જેવો લાંબો 2016; a long, loud, pleasant call: (૩) વાત કહેનારને ઉત્તેજન આપવા માટે સંમતિદર્શક ઉદ્ગાર; a mild pronunciation suggesting assent with a view to encouraging the speakerટહેલ, (સ્ત્રી) ભટક્તા જાચક્નીપતાની અમુક ઈચ્છા પૂરી કરવા માટેની જાહેરાત; a declaration of a roaming mendicant to satisfy his specific desire: (2) અમુક કામગીરી માટેના આંટાફેરા; the act of going on er:ands: (3) BIE અમુક બાબત પર વારંવાર ધ્યાન ખેંચવું a: the act of drawing one's attention repeatedly to a certain
matter: -ગુ. (અ. કિ.) આંટા મારવા; to loiter: (૨) (જાચકે) ટહેલ નાખવી; (of it mendicant) to roam and entreat people to satisfy a specific desire: ટહેલિયો, (પુ.) એવો
0724t; such a mendicant. ટળવળવું (ટવળવું, ટટળવુ), (અ. ક્રિ) ઝંખવું, ગરવું; o pine for: (૨) કલ્પાંત કરવું; 10 + ail: (૩) વ્યથાથી ક્ષીણ થવું; to be worn out by ailliction: (7) વલખાં, ફાફો મારવાં; to strive vainly. ટળવળાટ, (૬) ટળવળવું તે; . pining
or wailing, etc.: (૨) જઆ ટળવળવું.

Page #310

ટળવું
૩૦૫
ટાપ
હળવ, (અ. કિ.) હઠવું, દૂર થવું, ખસવું; to pass away, to pass off, to be removed: (૨) અંત આવવો; to end: (૩) (તિરસ્કારમાં) મરવું; (indignantly) to die () અદશ્ય કે પસાર થવું; to
disappear, to elapse. ટક, (પુ.) છાપવાળે સિકો; an impressed coin (૨) દૈનિક ક્રિયાનો નક્કી સમય; a fixed time for a daily or routine work: (૩) જઓ ટાંકે ટંકણખાર, (પુ.) એક પ્રકારને ક્ષાર;
borax. ટંકશાળ, (સ્ત્રી) ચલણી સિક્કા બનાવવાનું કારખાનું; a mint. કામણ, (ન.) ટૂંકામણી, (સ્ત્રી) ટાંક્યાનું Higadie; wages or charges for
chiselling. ટંકાર, દેકારવ, (પુ.) ધનુષ્યની પણુઓનો
24917; the sound of a bow-string. ટંકારે, (૫) ટાંકવાનું કામ કરનાર; a
chiseller, a carver, a stitcher, etc રંગ, ટંગડી, (સ્ત્રી) જુઓ ટાંગ. કંટાખોર, (વિ.) કજિયાખેર, quarrel
some, pugnacious. ટંટો, (પુ.) તકરાર, કજિ; a quarrel,
a row: (2) 4121; a dispute. ટંડેલ, (૫) વહાણના સુકાની; a ship's helmsman (૨) કર્ણધાર, સુકાની; a helmsman (૩) ઊંચું, લાખુ માણસ; a
tall person. દાચકે, (પુ.) જુઓ ઢચાકિયો, ટચાકો, (૨) પારણે લટકાવવાનું એક પ્રકારનું રમકડું; a kind of toy to be hung over a cradle: (૩) રીસ ચઢવી તે; anger caused by an insult cr offence. ટાટ, (પુ.) માટી છીછરી થાળી; a large shallow dish: (૨) (અ.) નખશીખ, તદ્દન,
214; dcunright, quite, absolutely. ટાટ, (વિ) કસેકસ, સજજડ; tight. (૨)
તલ્લીન, ચર; to: Jy engrossed in, totaliy intoxicated.
ટાટ, (ન.) શણનું કાપડ; canvas, gunny ટાટવુ, (4) જુઓ ટટ્ટ. [cloth canvas. ટાટિયુ, (ન.) ટાટનો ટુકડો; a piece of ટા, (ન.) વાંસની ચીપનાં સાદડી, પડદે, ભીંત, વગેરે, a mat, curtain or wall made of bambo chips: (૨) એવું ઝુંપડું; a bamboo hut (3) જુઓ ટટ્ટ. ટાઢ, (સ્ત્રી) ઠંડી; cold, low temperature weather: ટાઢક, (સ્ત્રી.) ઠંડક coolness, coldness: (૩) શાંતિ, નિરાંત, સંતોષ, નિશ્ચિતપણું; ease, gratification, satisfaction, freedom from worries: તડકો, () ચડતી પડતી, સુખ દુખ; prosperity and adversity, ups and downs. રાહુ, (વિ.) ઠંડું, શીતળ; cold, cool: (૨) વાસી; stale: (૩) મંદ, ધીમું; dull,
slow:(૪) શાંતચિત્તવાળું; cool-minded. ટાઢોડું() અત્યંત ઠંડું હવામાન કે • વાતાવરણ (સતત વરસાદ વગેરેથી); extremely cold weather or'atmosphere
(because of non-stop rains). ટાણુ (ન) પ્રસંગ, અવસર; an occasion: (૨) સંધિ, યોગ્ય સમય; a juncture, a proper time. (૩) માંગલિક પ્રસંગ; an auspicious occasion. ટાપટીપ, (સ્ત્રી) વ્યવસ્થા; orderliness: (૨) સુઘડતા; tidiness: (૩) બાહ્ય ભપકે; external pomp: (*) HR1HA; repairs: (૫) પોશાક, રીતભાત વગેરે માટેની વધારે 436 292; too much care about dress, manners, etc.: ટાપટીપિયુ (વિ.) એવી ટેવોવાળું, having such habits: (૨) ફેશનપરસ્ત, વરણાગિયું;
fashionable, foppish. ટાપલી, (સ્ત્રી) જુઓ ટપલી. ટાપશી, ટાપસી, (સ્ત્રી) શ્રોતાને સંમતિસૂચક ઉદ્ગાર, હાજી; a listener's
frequent assent to a spzech. ટાપુ, (પુ.) બેટ, દ્વીપ; an island. ટાપો, ટાપુવો, (૫) રોટલ; a loaf.

Page #311

ટાભાટેભા
૩૦૬
ઢાંચવું
ટાભાટેલા, (પં. બ. વ.) જુએ થાગડથીગડ: (૨)જખમ વગેરેના ટાંકા; stitches of wounds, etc.: ટાભાટેભી, (સ્ત્રી)
એવું કામ; such work. ટાયડી,(સ્ત્રી)માદા ટટ્સ; a female pony
રાયડુ, (ન) ટાયડો, (મું) ૮ a pony. ટાયલુ, (ન.) મુખર્દભરી આપવડાઈ કે દેઢડહાપણની વાત; a foolish boastful speech, a foolish speech tinged with over-wisdom. ટારડી, (સ્ત્રી) જુએ ટાયડી. ટાલ, (સ્ત્રી) માથાપર વાળ ન ઉગવાનો રેગ, તાલ; baldness:-કી, (સ્ત્રી.) જુએ તાલ. તાલકી, -, (ન.) જુએ (તાલ) તાલકું. ટાળવું, (સ. ક્રિ) નિવારવું; to avert: (૨) દૂર કરવું, થી મુક્ત થવું'; to remove, to get rid of: (૩) ખાળવું; to prevent: (૪) અ કાર કરવો; to reject. વાળી, (પુ.) નિવારણ માટેની, બચવા માટેની
યુક્તિ કે ખેટું વચન; a scheme or wrong promise for evasion. ટાંક, (૫) શેર--રતલ–નો ૭રમે ભાગ; unit of weight equal to seventy-second part of a seer (pound): (૨) મેતી તળવાનું વજનનું એક પ્રમાણ; a unit of weight for weighing pearls. ટાંક, (સ્ત્રી.) ક્લમનો લખવા માટે અલગ
અણીદાર ભાગ; a nib of a penholder: (૨) કલમ વગેરેનું અણિયું; a nib. ટાંકણી, (સ્ત્રી) કાગળ વગેરે જોડવાની ધાતુની પાતળી સળી; a pin (૨) વારંવાર દેશ 31691 2159. a; frequent faultfinding or blaming (૩) સુતારનું
Bilme; carpenter's tool. ટાંણુ, (ન.) ટાંકવાનું ઓજાર; a chi el: (૨) અવસર, પ્રસંગ: an occasion: (૩) માંગલિક પ્રસંગ; auspicious occasion. ટાંકવું, (સ. કિ) કેતરવું, ટાંકણાથી ઘડવું; to carve, to chisel: (૨) સીવવું, ટાંકો ભરવા; to sew, to stitch: (૩) (ટાંકણે વગેરેથી) સાથે જોડવું; to attach with,
to append: () din spel; to note downઃ (૫) કે અવતરણ આપવાં; to quote. ટાંકબારી, (સ્ત્રી.) બચવાનાં માર્ગ કે સાધન;
a way or means of escape. ટાંકી, (સ્ત્રી) પાણું કે પ્રવાહી રાખવાને ધાતુને કે બંધ કોઠો; a cistern, a tank, a reservoir: (૨) ટાંકવાની ક્રિયા; the act of chiselling: (૩) ઉપદેશ
al 45 ouile; a venereal disease. ટાંક, (ન.) વરસાદનું પાણી સંઘરી રાખવા
માટેને ભૂગર્ભ બંધ કઠો; an underground, masonry reservoir or tank: (2) HIZ 1921; a big recess
in a wall. ઢાંકે, (પુ.) બખિયો, નાનું સીવણકામ; a
stitch, a small sewing work. ટાંગ, (સ્ત્રી) પગ; the leg. ટાંગવું, (સ. કિ.) લટકાવવું, ટિંગાડવું; to
hang, to suspend. ટાંગાટોળી, (સ્ત્રી) હાથપગના છેડા પકડી 475179' a; hanging by holding the
ends of the hands and legs. ટાંગાતોડ, સ્ત્રી.) કંટાળાજનક અને પરિશ્રમયુક્ત રખડપટ્ટીની કામગીરી; the work
involving tedious and laborious ટાંગો, (૫) જુઓ ટાંગ. errands. ટાંગો, (પુ.) નાની ઘોડાગાડી; a small,
horse-carriage. રાંચ, (સ્ત્રી.) જતી; an attachment,
a confiscation: (૨) કલમની ટાંકને કાપ; the cut of a nib: (૩) ચિંતા પ્રહાર, ઝટક: a sudden blow, a jer: (૪) બેટ, ઘટ, તંગી; loss, shor
tage, scarcity. ટાંચણ, (ન.) ટૂંકી નોંધ: a short note
or entry: (૨) અવતરણ; a quotation. ટાંચણી, (સ્ત્રી.) કાગળ વગેરે જોડવાની ધાતુની
પાતળી સળી: a pin. ઢાંચવું, (સ. કિ.) સીવવું, ટાંકા મારવા; to sew, to stitch: (૨) ઘોંચવું, બેસવું; to thrust: (૩) કાપીને ટૂંકું કરવું; to

Page #312

ઢાંચું
૩૦૭
ચકવું
shorten by cutting: (૪) કરકસર કરવી;
to economise. ઢાંચ, (વિ.) ઘટતું, ખૂટતું, ઓછું; defi
cient, less than required, wanting: (૨) (ન.) ઊણપ, બેટ, ઘટ; defi
ciency, shortage: (3) aft; want. ટાંટિયો, (પુ.) ટાંગ; the leg. ટાંડુ, (ન.) વણજાર, પિઠ; a caravan: (૨) ટોળું, ટોળકી; a crowd, a gang: (૩) ધાડું, ગુંડ; a horde. ટાંડો. (૫) બળદ; an ox. ટાંપ, (સ્ત્રી) (ન.) (વ્યાકરણ) વિરામ ચિહન;
(grammar) a punctuation mark: (૨) પૂર્ણવિરામ; a full point. હાંપવું, (સ. કિ.) લાગ જેવો; to wait eagerly for an opportunity: (૨) આતુરતાપૂર્વક તપાસ કે અપેક્ષા રાખવી: to watch or wait eagerly: (2) આતુરતાપૂર્વક તાકી રહેવું; to aim at cagerly. હાંપુ, (ન.) મુલાકાતે જવું તે; the act of
visiting (૨) આંટો, ફે; an errand: -ટયું, (ન) આટાફેરાની કામગીરી; the work of going on errands. ટિકાયત, (વિ.) ધાર્મિક ગાદી કે રાજ્યનું
41224217; entitled to succeed a religious throne or a crown: (?) સૌથી મોટું, પાટવી; eldest: (૩) () એવી વ્યક્તિ, પાટવી કુંવર, વગેરે; such a
person, a crown prince, etc. ટિકિટ, (સ્ત્રી) સામાન્ય વ્યવહાર, પ્રવાસ,
પ્રવેશ, વગેરે માટેનાં અધિકૃત રજાચિઠ્ઠી કે
4291211; a ticket. ટિકકડ, (પુ) જુઓ તિકડ. ટિકી, (સ્ત્રી.) ફતેહ, સફળતા; success:
(૨) લાગવગ; influence: (૩) તિ, લાભ; interest, advantage: (૪) ભલામણ;
recommendation (૫) જઓ ટીલડી. દિકકે, (પુ.) માટે ચાંદલો; a large
auspicious mark on the forehead: (૨) હાથને અંગૂઠો ઊંચો કરી તોછડાઈથી
ના પાડવી તે, હિંગ, ડામ; a blunt refusal by raising the thumb. ટિચાવું, (અ. કિ.) અફળાવું, કુટાવું; to be collided, to be crushed or hammered: (૨) નકામે પરિશ્રમ કરવો કે આંટાફેરા ખાવા; to labour or run
errands vainly. ટિટિભ, ટિટિભ, (પુ.)ટિટિભી, ટિટ્રિભિ,
(સ્ત્રી) જુઓ ટિટોડી (ટિટાડો). ટિટિયાણ, (સ્ત્રી.) ઘોંઘાટ, કકળાટ; rowdism, uproar: (૨) કજિયે, કંકાસ;
quarrel, discord. ટિટોડી, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું પક્ષી; a kind of bird, a female lapwing: Càsi, (પુ.) એ પક્ષીને નર; a male lapwing. ટિન, (ન.) એક પ્રકારની ધાતુ, ક્લાઈ; tin:
(૨) એ ધાતુનું વાસણ; a tinpot: –પાટ, (ન.) a tinpot: (૨) તુચ્છ, બડાઈખેર માણસ; an insignificant boastful person: –પાટિયું, (વિ.) બડાઈખેર અને dzis; boastful and insignificant: (૨) નકામું, તકલાદી; useless, frail. ટિપાઉ, (વિ.) વળી કે વાળી શકાય એવું, ટીપીને
આકાર આપી શકાય એવું; malleable. ટિપ્પણ, (ન) ટિપણી, ટિપની, (સ્ત્રી)
સમજુતી માટેની ટૂંકી નધિ, ટીકા, ભાષ્ય; a commentary, a short explanatory note: (૧) ટૂંકી નોધ; a short note રિલાયત, (વિ.) (પુ) જુએ ટિકાયત. ટિંગાડવું, ટિંગાવવું (સ. ક્રિ) લટકાવવું,
2119; to hang, to suspend. ટિંબરવો, (૫) એક પ્રકારનું ઝાડ જેનાં
પાન બીડી બનાવવામાં વપરાય છે; a kind of tree th: leaves of which are used in making “beedies:ટિબરવું', (ન.) એનું ફળ; its fruit. ટિંબ, (ન. જુઓ ટિંબરવો. ટિંબો, (૫) ટેકરો; a large hill. ટીકડી, (સ્ત્રી) દવા વગેરેની નાની ચકતી, bit; a tablet of medicine, etc
. કિ.) એકીટશે જેવું; to look or gaze fixedly.

Page #313

ટીકા
૨૦૮
ટીકા, (સ્ત્રી) જુઓ ટિપણ(૨)સમાલોચના ઢીમણું, (ન.) નાસ્તો, શિરામણ: break
a critical survey or estimate: (3) fast: (?) ud; tiffin. નિદા, બદનક્ષી; slander: -કાર, (પુ) ટીમરુ, (ન.) જુએ ટિંબરવો. સમાલોચક, વિવેચક a critic, a com- ટીલડી, (સ્ત્રી) નાને ચાંદલો; a small mentator:-ખેર, (વિ.) દોષ કાઢવાની કે
mark of pigment on the forehead: નિંદા કરવાની ટેવવાળું; having the habit (૨) સેનાની કે રૂપાની કપાળે ચોડવાની of fault-finding or slandering.
2450l; a small gold or silver disc ટીકી, (સ્ત્રી) નાને ચાંદલો; a small aus- to be stuck on the forehead: (3) picious mark of a pigment on
ટીલડી જેવી કોઈ પણ વસ્તુ; anything the foreheadઃ (૨) સેના કે રૂપાની like a flat small ornamental disc. ચકતી: a small flat disc of gold ટીલવું, (વિ.) ટીલાવાળું; having a mark or silver: (૩) બારીક કે સ્થિર નજર; on the forehead: (૨) (ન.) બ્રાહ્મણ a minute or fixed gaze.
a Brahmin. ટીકે, (૫) જુઓ ટિકકે.
ટીલવો, (પુ.) ટિલિયો, (પુ.) કપાળે કુદરતી ટીખળ, (ન.) ઠઠ્ઠો, મશ્કરી, મજક; hum- ટીલાવાળું જાનવર; an animal with a
orous jest or joke: elveil, natural mark on its forehead: (વિ.) મશ્કરી કરવાની ટેવવાળું; jocular.
(૨) ઢોંગી બ્રાહ્મણ કે પુરોહિત; a hypoટિચક, (વિ.) ઠિંગણું; dwarfish. (૨) critical Brahmin or priest. 24 [celu dig'; very small: (3) (11.)
લીલી,(સ્ત્રી) જુઓટીલડી:(૨) લાંછન, કલંક; નાકનું ટેરવું; the point of the nose a blemish, a blot of disgrace ટીચવું, (સ. ક્રિ) ટીપવું, ઘડવું; to strike,
ટીશી, ટીસી, (સ્ત્રી) અંકુર, કૂંપળ; to shape by striking, to forge:
blossom, a tender shoot of a (૨) છંદવું, સપાટ કરવું; to crush, to
plant: (૨) અણીવાળી કળી; a pointed make flat.
bud. (૩) બડાઈ, શેખી; a boasting. ટીપ, (સ્ત્રી) યાદી, નેધ; a list, a short
ટીહો, (પુ.) હિંગ, જુઓ ટિકે. note or entry: (૨) પાનાંને છેડે લખેલી ટીંગાટોળી, (સ્ત્રી) જુઓ ટાંગાટોળી ચાદી; a footnote: (૩) ચાન ખેંચવા ટીંગાડવું, ટિંગાવવું, (સ. ક્રિ.) જુઓ માટે (ખાસ કરીને ઉઘરાણી માટેના) પત્ર;
ટિંગાડવું. a reminder: (૪) કેદની સજા; a sen- ટીગાવું, (અ. કિ) લટકાવું; to be dangtence of imprisonment.
led or suspended, to hang. ટીપકી, (સ્ત્રી) જેઓ ટીલડી.
ટીંડોરું. (ન.) શાક તરીકે વપરાતું ફળ; a ટીપણી, (સ્ત્રી.) ટીપવું, ઠોકવું તે; a ham- fitil tid as a vegetable.
mering or beating: (૨) ઘડવું તે; ટીંબરવો(પુ.)ટીંબરવું, નજટિંબરવો. a forging.
ટીબો, (૫ જુઓ ટિંબો. ટીપવું, (સ. કિ.) મારવું, પ્રહાર કરવો, ઠોકવું;
ટુકડી, સ્ત્રી, ટોળી; group, a p:: ty: to strike, to hit, to beat: (2) 2121
(૨) ટાકી; a gang (૩) લશ્કરી ટુકડી; વડે ઠોકવું: to hammer: (૩) ઘડવું; to
a military division. mursel. forge (8) સપાટ કરવું to r; ke • ટુકડો,(. કકડે a piece, fragment: fat (૫) વારંવાર ભારપૂર્વક કહેવું; to
(૨) બાર ના કકડા; a nurse! reemphasize repeated!y.
દુકલ, (૫) મૈ પતંગ; a large ટીપુ, (ન.) બિંદુ, પ્રવાહીનું ટપકું; a drop. kis (cf paper).

Page #314

ટુચકો
૩૦૯
ટુચકે, (પુ.) મનોરંજક વાત કે વિધાન; a witty, humorous story or statementઃ (૨) મેલીવિદ્યાના પ્રયોગ કે મંત્ર: a spell, charm or process of bl: ek art: (૩) સંકેત ઇશારો; a hint. દવાલ, (કું.) અંગૂઠો: a towel. ટુવાવું, (અ. ક્રિ.) (કાપડ, વગેરે) જીવાતથી 74415 org; (of cloth) to be caten awy or damaged by insects. દુહક, હુંકાર, (પુ.) એ ટહુકો. દુખો, (કું.) મહેણું, ટેગ; a taunt. દ્રક, (સ્ત્રી) શિખર. ટોચ: a peak or tep' (૨) કાવ્યની પડી; a stanza દૂરલ, (વિ.) હાલની ખેડવાળું, ઠંડું; having crippled hands. દૂમણ, (ન.) કણક બાંધતાં એમાં ભેળવાતાં
ધી અથવા તેલનું મોણ; ghee or oil added to flour while kneading it. કૂવો, (પુ) ખાડો: 1 pitઃ (૨) ગેબ, a depression or hollow (in a metallic vessel, etc.): (૩) બિંદુ, ટપક a drop: (૪) મહેણું ટોણો; a taunt: (૫) ખેતરમાંથી પક્ષીઓ ઉડાડી મૂકવા માટેની બૂમ: a shout to scare away birds from a field: (૧) એક પ્રકારનું કાપડ, વગેરે કેરી ખાતું જીવડું; a kind of insect that eats away clothes, etc.: (૭) ચૂંટલ, ચીમટી; a pinching. દ્રક, (સ્ત્રી.) સ્વમાનની ભાવના; the sen-
timent of self-respect. દૂક, (સ્ત્રી) કાવ્યની કડી; a stanza. દૂક, ટૂંકડુ, વિ.) ટૂંકું; short,abridged: (૨) નાનું; small: ટૂંકમાં, (અ.) સારાશે,
ડામાં, briefly: ટૂંકાક્ષરી, (સ્ત્રી.) લધુલિપિ; shortland: ટૂંકાણ, (ન.) સંક્ષેપ, સારાંશ; abridgment, summary: (૨) ટૂંકું- હેવું કે કરવું તે; the act or
state of being abridged. ટૂંકાવવું, (સ. ક્રિ) ટૂંકું કરવું; to shorten, to abridge: , (વિ.) સંક્ષિપ્ત; abridged, shortened: (૨) નાનું;
small: કુટચ, (વિ.) ઘણું ટૂંકું પરંતુ Hv; very short but effective. દૂરમંદ, વિ.) ભાંગેલું; broke : (૨)
Corretort; shattered. ટૂંટિયું, (ન) અંગો સંકેચીને પડ્યા રહેવું કે સૂવું તે; the act of sleeping or lying down with limbs curled up. ટૂંપણ (ન.) નીંદણ: renoval of leless grass, shrubs, etc.: (૨) મૂલે
છેદ; an uprooting: (૩) ગંદવું. મસળવું તે; a kneading: (૪જુઓ ટ્રમણ.
પણું, (ન.) ટૂંપવાની ક્રિયા; an up rooting, kneading, etc.: (૨) ટૂંપવાનું
da; a tool for removing useless grass, uprooting, etc. ટૂંપવું, (સ. ક્રિ) ભૂલેચ્છેદ કરવો; to up
root:(2) 21219; to prick, to :hrust: (૩) કાલામાંથી કપાસ ચૂંટ; to remove cotton and seeds from its pod: (૪) ગદડવું, કસળવું; to knead: (૫) મહેણું મારીને શરમિંદું કરવું; to make ashamed by taunting. ટૂંપામણ, (ન.) ટૂંપવાની ક્રિયા; the act of removing useless grass, kneading, uprooting, etc. (૨) એનું મહેનતાણું; wages for such work. ટ્ર, (૫) ગળું દબાવીને-ગૂંગળાવીને મારી 11449 a; a strangling or throttling: (૨) ફાંસો; a strangling noose round the throat: (૩) હૈડિયે, ગળાની Hill; the bone in the throat. દૂઓ, (પુ.) ટોણો, મહેણું; a taunt. ટેક, (સ્ત્રી) સ્વમાનની ભાવના; the senti
ment of self-respect: (૨) પ્રતિજ્ઞા, પણ, નિશ્ચય; a vow, a pledge, a determinations (3) પરિણામ, મહત્વ; result, consequence: (૪) શાખ, પ્રતિષ્ઠા; dignity, reputation: (૫) ટેકે, ટેકણ; a prop, a supporte (૬) ગીત કે કાવ્યનું 3194€; main repeating line (the burden) of a poem or a song.

Page #315

ટેકરી
ટેકરી, (સ્ત્રી.) ડુંગરી, નાને પત; a hill (૨) ઊંચી જગ્યા; raised place: ટેકરે, (પુ.) માટી ટેકરી; a big hill.
ટેકવવુ, (સ. ક્રિ.) આધાર કે ટેકે આપવાં;
to support, to prop.
ટેકવુ, (સ. ક્રિ.) અટ્ઠલવુ'; to lean on: (૨) ટેકા કે આધાર લેવાં; to be supported or propped. ટેકી, (સ્ત્રી.) જુએ ટીકી
ટેકણ, (ન.) ટેકા, આધાર; a prop, a
support.
ઢેકી, (વિ.) સિદ્ધાંત, પ્રતિજ્ઞા, વચન વગેરેને વળગી રહે એવું; principled, true to one's vow or promise: (૨) દૃઢનિશ્ચયી; strongly determined: (૩) નમતુ ન આપે એવુ'; unyielding: 3, (વિ.) ટેકી; ટેકીલાપણું, (ન.) ટેકીલુ હેવાના ગુણ; the merit of being principled, etc. ટેકે, (પુ.) આધાર; a support: (૨) કૃષ્ણ, ટેંક આપવાની વસ્તુ; a prop: (૩)
ત્રય; refuge: (૪) મદ; help: (૫) ઉત્તેજન; encouragement: (૬) અનુમેદન, સમયન, પુષ્ટિ; the act of seconding (a proposal, etc.). ટેટી, શ્રી.) જુઆ શરટેટી, ટેટો, (પુ.) વડના વૃક્ષનુ ફળ; the fruit banian-tree: (૨) દારૂખાનુ, ફટાકડા; a firework, a cracker. ટેડાઈ, (સ્રી.) વાંકાપણું; crookedness: (૨) આડાડાઈ, મમતીલાપણુ; waywardness, obstinacy.
of a
તેડું, (વિ.) વાંકું, આડું; crooked, cross: (૨) મમતીલુ', આડાડાઈ કરે એવુ'; ob. stinate, wayward. ઢેલો, (પુ.) ટાંકા; a stitch: (૨) સાંધા,
જોડાણ; a suture, a joint. [an apex: ટેરવુ', (ન.) પાતળા અણીદાર છેડે; a tip, ટેવ,(સ્ત્રી.) મહાવરા; a habit: (૨) લત, આદત, વ્યસન; an addiction, a bad habit.
ટેવાવું, (અ. ક્રિ.) મહાવરો થવા, ટેવ પડવી;
૩૧૦
ટોચ
to be habituated: (ર) પરિચિત થવું; to be acquainted with. ટેસ, (પુ.) લિજ્જત, સ્વાદ; zest, taste: દ્વાર, (વિ.) લિજ્જતદાર, સ્વાદિષ્ટ; zestful, tasteful. ઢેસી, (સી.) જુએ ટીશી.
હૈં, (વિ.) અતિશય મહેનત કે થાકથી નિબળ અનેલુ ; weakened because of excessive strain.
ટંટુ, (વિ.) જુએ હૈં: (ર) વ્યસનથી પાયમાલ થયેલું; ruined because of an addiction: (૩) વ્યસનના ઉન્માદવાળું; intoxicated: (૪) (ન.) અફીણિયે; an opium-eater:(૫)પાયમાલ થયેલી વ્યક્તિ; a ruined person. તેં, (અ.) એવા અવાજથી; with such sound (of vanity): (૨) (શ્રી.) શેખી, પતરાજી; boastfulness, vain pride: (૩) પેાકળ ધમકી; a hollow threat: (૪) બાળકનું રૂદન; the crying of a child: (૫) અકત્રાટ; grumbling, prattle.
ટેડ, (સ્ક્રી.) ટેડાપણુ, આડાડાઈ; waywardness: (૨) શેખી, પતરાષ્ટ્ર, મિાજ; boastfulness, arrogance.
ટૈડકા, (પું.) રીસ, ગુસ્સા, છકે; indignation, anger, an angry word or expression.
ટોક, ટોકણી, (સ્રી.) ટોણું', (ન.) વારવાર દોષ કાઢવા કે ઠપદેશ આપવા તે; repeated fault-finding or blaming. ટોકરી, (સ્ક્રી.) ઘંટડી; a small bell: (૨) ઘંટડીનુ લેાલક; the tongue of a bell: ટોકરે, (પુ.) Üa bell. ટોકવુ, (સ. ક્રિ.) વારંવાર ઉતાઈથી ધ્યાન ખેંચવું; to draw attention repeatedly and rudely: (૨) વારંવાર દેખ કાઢવા કે ઠપકો આપ; to find faults or blame repeatedly. ટોચ, (સ્ત્રી.) મથાળું, શિખર; an apex, a peak: (૨) મથાળાના ભાગ; the top

Page #316

મેચવું
૩૧૧
ટોલ્લો
part: (૩) ટોણે, મહેણું; a taunt: (૪)
alisg; a pricking, a thrust. ટોચવું, (સ કિ.) ભેંકવું; to prick, to
thrust: (૨) જુઓ ઢો '.. ટોચો, (૫) ગે; a goad, a piercing (૨) માદાનો જખમ; a wound created by
a goad: (૩) મહેણું, ટોણો; a taunt. ટોટી, (સ્ત્રી.) ખેળી જેવી કોઈ પણ વસ્તુ; anything like a case or a cap: (૨) એક પ્રકારનું કાનનું ઘરેણું; a kind of ear-ring. ટોટો, (૫) મોટી ટોટી, જુઓ ટોટી, (૨)
હૈડિયે, ગળાની ઘાંટી; the bone in the throat: (૩) મે ફટાકડે; a big
cracker (of firework). ટોડર, (પુ.) એક પ્રકારનો સુગંધી છોડ; a kind of fragrant plant: (૨) એની મંજરી, કળીઓના ઝુમખાવાળી ડાળી; its branch with bunches of buds: (૩) ફલનો ગોટો; a bunch of flowers. ટોડલો, (૫) જુઓ ટોલ્લો. તોડો, (૫) એક પ્રકારનું પગનું વજનદાર
ઘરેણું, સાંકળું, તોડ; a kind of heavy anklet: (૨) બંદક, તપ, વગેરે $134101 al; the wick for firing a gun, etc. (૩) મિનારે; a tower, a minaret: (૪) ભાગોળ; the outskirt of a village, etc.: (૫) મરચા, આગળને ભાગ; a front: (૬) પશદ્વાર; an entrance: (૭) જઓ ટોલો. ટોણ, ટોણું, (ન) ટોણ, (પુ.) મહેણું,
મર્મવચન; a taunt, a sarcastic remark: (૨) જંતરમંતર, મેલીવિદ્યાને પ્રયાગ; a spell or charm, a process of black art ટોપ, (૫) સૈનિકની ધાતુની ટોપી; શિરચાણ; a helmet: (૨) મોટું તપેલું; a big metallic vessel: (૩) મોટી છત્રી; a big umbrella: (૪) જલાલે ટોપી; a water-proof capઃ (૫) ફૂગ, બિલાડીને 214; a fungus.
કોપરું, (ન.) ટોપ, મોટી ટોપી; a hat: (૨) ટોપ પહેરનાર, યૂરોપીઅન (વ્યંગમાં);
(satirically) a European ટોપરાપાક, (પુ.) જુઓ કપરાપાક. ટોપરુ, () જુઓ કેપ. ટોપલી, (સ્ત્રી) વાંસ, નેતર, વગેરેનું પહોળા
મોઢાવાળું પાત્ર; a broad-mouthed bamboo or cane basket: ટોપલો, (૫) મોટી ટપલી; a big such basket: (૩) છે. જવાબદારી: burden, responsibility. ટોપી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારને માથાનો પોશાક, a cap, a hat:–વાળો, (૫) યૂરોપીઅન, SHARt; a European, a white-skinned man: (૨) (વ્યંગમાં) સાધુ, વેરાગી; (satirically) a mendicant, a recluse. ટોપ, (પુ.) મટી ટેપી; a hat: (૨)
માથાનું કવચ, a helmet. ટોયલી, (સ્ત્રી) જુઓ ઢબૂડી. ટોયલુ, (ન.) પહેાળા મેઢાવાળું ઘી, તેલ, 2013742410 4121; a broad-mouthed
vessel for keeping ghee, oil, etc. ટોયું, (ન.) એક પ્રકારનું અનાજનું માય;
a kird of measure for grains. ટોયો, (પુ.) મોટી અવાજ કરીને ખેતરમાંથી પક્ષીઓને ભગાડનાર; the man who scores birds away from fields by making loud sounds. ટોલ, (૫) નાકાવેરે; a toll (tax): (૨) નાકારે ઉઘરાવવાનું થાણું કે ના; a
toll-gate. ટોલકું, (ન.) બહું માથું; completely,
shaven head: (૨) જુઓ તાલકુ. ટોલ, (ન.) ટોલો, (૬) જુઓ કોલકું. ટોલો, (૫) મોટી જૂ; a big louse. ટોલો ટોડલો), (૫) બારણાના-ચોકઠાનાં
બહાર પડતા બે છેડામાંનો એક; one of the projecting, wooden upper ends of the frame of a door: (૨) વિલંબમાં નાંખવા માટે ખેટો વાયદો the act of giving a wrong date

Page #317

ટોવાવુ
as a delaying tactic: (૩) રમતગમતમાં દંડા, મેાઈ, વગેરેને ઉછાળવા માટે ફટકા; in games, a stroke with a bat, ctc. to bump the ball, etc.: (૪) ઉછાળવું તે; a bumping. ટોવાવું, (અ. ક્રિ.) વગેવાવુ કે નિંદાનેા ભાગ બનવુ; to be exposed to sader or beck-biting. ટોવું, (સ. ક્રિ.) હાકોટા કરીને ખેતરમાંથી પક્ષીઓને ભગાડવાં; to scareay birds from a field by loud shouts: (૨) ટીપે ટીપે રેડવું; to pour in drops. ટોળ, (પુ.) (સ્ત્રી.) હો, મશ્કરી, રમૂજ; a jesting or joking, a fun. ટોળકી, (સ્ત્રી.) જુએ ટોળી: (૨) ખરાખ વ્યક્તિઓનું જૂથ; a garg, a band of bad persons.
ટાળટપ્પો, (પુ.) ટાળટીખળ, (ન.) ટાળખાજી, (સ્ત્રી.) જુએ. ટોળ. ટાળાશાહી, (સ્ક્રી.) કાઈ ટોળકી કે જૂથની ગુડાગીરી; gangsterism. ટોળિયો, (પુ.) મશ્કરેşa wg, a jester: (૨) વિદુષક, રોંગલેા; a clown. ટાળી, (વિ.) ડઠ્ઠાબાજ, મશ્કરૢ'; jocular. ટોળી, (સ્ત્રી.) જૂથ, સમુદૃાય; a group, a congregation:(૨)મંડળી; an assembly ટોળુ, (ન.) જૂથ, સમુદૃાય; a group or congregation:(૨) અવ્યવસ્થિત સમુદાય; a crowd.
નાચ, (સ્રી.) પ્રહારથી પડેલા ખાડ; a hollow caused by a stroke: (ર) ફાચર; a wcdge: (૩) ટાણા, મહેણું; a tauntઃ (૫) ઠપકે; a blaming or scolding.
a
ટાચણું, (ન.) ટાંકવાનું એન્તર; a chisel. ટાચવું, (સ. ક્રિ.) જુએ ટોચવુ ટોકાર,ટોકારવ,ટોકા, (પુ.)જુએ ટહુકાર.
૩, (પુ.) ગુજરાતી મૂળાક્ષરના ખારમે વ્યંજન; the twelfth consonant of
૩૧૨
ઠંડળવુ
the Gujarati alphabet. ટૅકટક, (અ.) દુઘેાડા વગેરેના પ્રહારના અવાજની જેમ; in the nanner of the sound of a hammer stroke. ઇરાઇ, (સ્રી.) ડાર્કારનાં પ કે મેમા; the title . dignity of a petty ruler: (૨) મેટાઇ, શેઠાઈ; digniy, lordship: કરાણાં, (ન.બ.વ.) માતાથે ઠકરાણી,(સ્ત્રી.) ઠાકારની પત્ની; the wife of a petty ruler: ઠકરાણું), (પુ.) ઠાકાર; a petyruler: (૨) માટે ગરાસદાર; big lndlord: શંકરાત, (સ્ક્રી.) ઠકરાઈ. ટંકરાળાં, (ન. બ. વ. ઠકરાણાં: કૅફરાળુ', (ન.)ડાકારનાં નગીર કે નાનું રાજ્ય; the estite or sm: state of a pe!fy-ruler. ઠંગ, (વિ.) (પુ.) ઠગનારું (માસ); a cheat or deceiver: (૨) ધાતક લુટારે; a kille robber: (૩) એ નામની એક લુટારું ખતના માણુસ; a member f a robber community so named. ડંગવું, (સ. ક્રિ.) દગલબાજીથી છેતરવુ, ધૃતવું; to che. t fraudulently, to deceive. ઠગાઈ, (સ્રી.) દગલબાઝથી છેતરવુ તે; a
fraucd:Ient cheating: (૨) પ્રચ, દગલબાજી; artfulness, fraud,cunning. ડેંગારું, (વિ.) દગલબાજીથી છેતરે એવુ, દગલબાજ; deceitful, fraudulent:(૨) ભ્રામક, છેતરામણુ; illusive, deceptive. ટૅચરુ', (વિ.) અત્યંત વૃદ્ધ અને ક્ષીણ; very
old and infirm.
ચક, ચકચક, (અ.) મ`દ અને અચકાતી ગતિથી;with slow and halting motion. ટૅચ્ચર, (વિ.) જુઆ મૅચž'.
ઠંડ, (સ્ત્રી.) ભારે ગિરદી કે ભીડ; dense crowd or congregation. મર્ડ, વે, (સ્ક્રી.) ખિદમત, સેવાચાકરી; the work of attending on: (૨) પરાણાગત; hospitality: (૩) સંભાળ; care-taking.
ઠંડંળવું, (અ. ક્રિ.) (દાણા. વગેરે) ખૂબ ખાવા છતાં કઠણ રહેવુ'; (of grains)

Page #318

માડવુ
to remain hard or semi-cooked even though boiled much: (૨) નબળું પડવુ, ખખળી જવું; to weaken, to be worn out,
ડાડવુ, (સ. ક્રિ.) પ્રહાર કરવા; to strike,
to give a blow. (૨) ઘુસાડવું; to push in, to thrust. ઠંડારવુ, (સ. ક્રિ.) હાામાડ કરવે, ખૂબ આડંબર કરવા,ભપકાાર બનાવવું';to adorn too much, to mke pompish. ઠંડારા, (પુ.) જુએ ામાફ. ઢોરી, કોળી, (સ્રી.) જુઓ હો. ડાખાર, (વિ.) જુએ ટીખળી. ટૅઠ્ઠાખાજી, ઠઠ્ઠામશ્કરી, (સ્રી.) જુએ ટોળટીખળ.
ઠંડ્ડો, (પુ.) મશ્કરી; aiest or joke: (૨) રમૂજ, ગમ્મત; a fun.
òણુક, (અ.) રણકારથી; with a ringing or tinkling sound: (૨) (સ્ત્રી.) રણકાર; a tinkling sound: (૩) ઝાંઝરને અવાજ થાય એવી ચાલ; a gait with the tinkling sounds of ringing anklets: öણુકવુ, (અ. ક્ર.) રણકાર થવા; to jingle, to tinkle: šણુકારા, ðણકે, (પુ.) ઠણક; a jingling sound: (૨) ઠંડીની ધ્રુજારી, ધ shivering
because of cold.
કેંણુðણુ, (અ.) ખાલી વાસણા અથડાવાથી થાય એવા અવાજથી; with the hollow sound caused by collision of empty vessels: (૨) (સ્ત્રી.) એવા અવાજ; such hollow sound: પાકૅ, (પુ.) માર્; a beating: -પાળ, -ગાપાળ, (પુ.) ખેહાલ માણસ, મુફલિસ, a p×uper: -વુ, (અ. ક્રિ.) હુણ અવાજ થવા; to clank: ઋણુણાટ, (પુ.) ઠણઠણ અવાજ; a clank.
રૂપ, (અ.) એવા ખાદા અવાજથી; with such dull sound: કેંપવું, (અ. ક્રિ.) ખાદ। અવાજ કરવા, થવેı; to make a dull sound, to thud: (ર) અચકાતાં
૩૧૩
રડ
અચકાતાં ચાલવું; to walk haltingly: (૩) પછડાવુ, ઠાકર ખાવી; to be struck against. [sound, a thud. રૂપકાર, (પુ.) ખેદે। અવાજ; a dull ઠપકારવ, (સ. ક્ર.) બેદો અવાજ કરવેશ; to make a dull sound, to thud: (૨) મારવુ, પ્રહાર કરવા; to beat, i strike: (૩) ઠપ આવે; to s Id. ટપકાવ, (અ. ક્રિ) પછડાવુ; to be stuck agains.
ડેપકા, (પુ.) ધમકાવવુ` કે વવું તે; 1 scolding, rebuking or reprcmanding: (૨) ઠપકાનાં વેણ; words of rebuke:(૨)૩ધરસ; cug!: (૩) ઉધરસને અવાજ; sound of coughing: (૪) બેદે અવાજ; a dull sound, a thud, ડેમ, (અ.) જન્મા ૩પ. -વુ, (અ. ક્રે.) જુએ ઠપકઘુ: “કાર, (પુ.) જુએ ઠપકાર -કારવ, (સ. ક્રિ.) જુએ ઠપકારવું. ૐમક, (સ્ત્રી.) ચાલવાની આ ક યા; ૧ graceful git: -3મક, (અ.) આકર્ષક ચાલથી; with a graceful gait: (૨) વરણાગીવેડાથી; foppishly; –વું, (અ. ક્રિ.) આકર્ષક છટાથી, તાલબદ્ધ પગલાં માંડીને ચાલવું; to walk with a graceful gait and with rhythmic steps. ઝમકારા, મકા, (પુ.) પગલાંને તાલબદ્ધ્ અવાજ; rhythmic sound of steps: (૨) ઝાંઝર વગેરેના અવાજ; the jingling sound of anklets: (૩) લટા; a graceful attitude of the body. હંમઠમ, (અ) રણકારથી; with a jingling sound.
ઢમઢમવું, (અ. ક્રિ.) રણકાર કરવા, થવા; to jingle, to tinkleઃ ડૅમમાટે, (પુ.) રણકાર; a jingle: (૨) આડંબર, પાકળ ભપર્ક; hollow pomp: (૩) વરણાગી; foppishness.
ઠંરડ, (સ્રી.) વક્રતા, વાંકાપણું', bent, curve: (૨) બુઢ્ઢાપણું; bluntness: (૩) થકાવટ, થાક; tireness, exhaustion: (૪) રોખી,

Page #319

કરવું
૧૪
Polonter; vanity, haughtiness: 4 રહિત; out of order, powerless: (સ. ક્રિ.) બૂઠું કરવું; to blunt: (૨) વળી (૪) આશ્ચર્યચક્તિ, દિમૂઢamazed, દઈને ગૂંથવું, વળ દે; to knit by stunned: (૫) (અ) ઠાંસીને; closely. twisting, to twist: ઠરડાટ, (૫) કસક, કસકે, (પુ) જુઓ ઠસ્સો. જુઓ ઠરડ, ઢરડાવું, (અ. ક્રિ.) બુડું થવું; હસવું, (અ. જિ) માન્ય રાખવું, વાત ગળે to be blunted: (૨) વાંકું વળવું; to કે મનમાં ઉતરવી; to accept, to confirm.
bend: (૩) રિસાવું; to take offence. ઠસાવવું, (સ. ક્રિ) માન્ય રખાવવું, કોઈના કરવું, (અ. કિ.) નક્કી થયું, નિર્ણચ થવો; મનમાં ઊતારવું; to cause to accept to be fixed or decided: (૨) સ્થિર or confirm, to impress on someથવું; to stabilise: (૩) તળિયે બેસવું, one's mind, to cause to underજામવું; to sink to the bottom, to stand properly. be desposited: (૪) ઠંડીથી ઘટ થવું;
ઠસોઠસ, (અ) ઠાંસીને; closely, tightly. to freeze and become solidified:
ઠસ્સો,(કું.) મિજાજ, રેફ: haughtiness (૫) ઠંડી સહન કરવી; to suffer cold:
(૨) આકર્ષક અદા, લટકે; graceful (૬) એલવાવું, બુઝાવું; to be extin
attitude of the body: (૩) આકર્ષક guished: (૭) સંતોષ કે તૃપ્તિ થવાં; to
196414 ļ adat; graceful mien: be satisfied or satiated: (૮) ચિંતા
ઠસ્સાદાર, (વિ.) ઠસ્સાવાળું; pompish, મુક્ત થવું; to become free from
graceful, dignified. anxieties: ૯) ઠરાવ થવો; to be ઠળિયો, (૫) ફળનું કઠણ બીજ; the resolved.
stone of a fruit ઠરાવ, (પુ.) દરખાસ્ત, પ્રસ્તાવ; a proposal, ઠઠેરવું, (સ. ક્રિ.) જોરથી હલાવવું; to a resolution (૨) નિર્ણય, નિશ્ચય; a
shake vigorously. (૨) સખત ઠપકો decision, a determination: (3) 24149I; to rebuke or scold sternly. પતાવટ, તોડ, સમજૂતી; a settlement, ઠઠેરવું, (સ. ક્રિ.) સખત માર મારવો; to an agreement: (૪) ચુકાદો; an award. beat severely: (2) Barg'; to cheat. કરાવવું, (સ. ક્રિ) નિર્ણય કરવો; નક્કી કરવું; ઠંડ, (સ્ત્રી.) જેઓ ઠંડી. to decide, to fix: (૨) પતાવટ કે સમ- ઠંડક, (સ્ત્રી.) જુઓ ઠંડી: (૨) શાંતિ, નિરાંત, જૂતી કરવાં; to settle, to agree: (૩) નિશ્ચિંતપણું; ease, tranquility, freeપ્રસ્તાવ માન્ય રાખવો; to resolve.
dom from worries: (૩) ઠંડુ પીણું કરીઠામ, (અ.) મૂળ કે અસલ કાયમી ઠેકાણે; વગેરે; a cold-drink, etc. ઠંડડ્યુિં , at an original or permanent (વિ.) ઠંડક આપે એવું; cooling, refreplace or position (૨) નિશ્ચિતપણે, shing: (૨) ઠંડું પીણું વગેરે; a coldGaia; at ease, comfortably.
drink, etc. ઠરેલ, (વિ.) શાંત ચિત્તવાળું; cool-minded:
કંડાઈ, ઠંડાશ, (સ્ત્રી) શીતળતા; coldness, (૨) ડાહ્યું, શાણું wise, discreet.
colness. (૨) ઠંડાપણું મંદતા, સુસ્તી, ઠલવવુ, (સ. કિ.) જુઓ ઠાલવવું.
241424: dullness, lethargy. ઠલવાવું, (અ. ક્રિ) ખાલી થવું; to be ઠંડી, (સ્ત્રી) ઠંડું હવામાન, ટાઢ, cold emptied.
weather: (૨) શીતળતા; coldness, કસ, (વિ.) ઠાંસીને ભરેલું; filled very coolness:(322&l; cold as a disease). closely or tightly: (૨) અક્કડ, સજ્જડ; ઠંડુ, (વિ.) ટાઢું, શીતળ; cold, cool: close, tight: (૩) અટકી પડેલું, ક્ષમતા- (૨) ઠંડક આપે એવું; cooling, refre

Page #320

ઠંડુંગાર
૩૧૫
ઠાલિયું
shing: (૩) મંદ, સુસ્ત, આળસુ; slow, dull, lethargic: (૪) શાંતચિત્ત, લાગણીપ્રધાન નહિ એવું; cool-minded, unemotional. ઠંડુગાર, (વિ.) ઠંડીથી થીજી ગયેલું; frozen: (૨) શક્તિ કે જુસ્સા વિનાનું, powerless, spiritless: (૩) પરાજિત અને ભાંડું પડેલું; defeated and crestfallen. ઠાકરડો, (પુ) જુઓ ઠાકર (૨) એ નામની
એક પછાત જાતનો પુરુષ; a man of a backward tribe so named. ઠાકરી, (સ્ત્રી) જુઓ ઠકરાઈ. ઠાકર, (!) ના રાજા, ગરાસદાર; a petty ruler, a landlord: (૨) જુઓ ઠાકરજી: (૩) જુઓ ઠાકરડો. ઠાકોરજી, (૫) વિષ્ણુની કે ઈષ્ટદેવની મૂર્તિ an idol of Lord Vishnu or of a deity. ઠાગાઠેયા, (. બ. વ.) વિલંબનીતિથી સમય
બગાડવો તે; the act of wasting time by delaying tactics. ઠાગ, (ન.) જ ઠાગુ. ઠાઠ, (પુ.) ભપકો, શણગાર, ભા; pomp, ornamentation, splendour: (૧) 2415012; Outward decoration or pomp: -માઠ, (પુ.) ઠાઠ. ઠાઠડી, (સ્ત્રી) નનામીઃ a funeral bier. કાઠિયું, (વિ.) જૂનું અને ; old and worn out, dilapidated: (2) (1.)
એવું વાહન; such a vehicle. ઠાઈ, (ન.) હાડપિંજર, શરીરનું કાઠું; a
skeleton: (2) 2015g; a frame-work: (૩) (ન. બ. વ.) છાતી અને થાપાનાં હાડકાં; the bones of the chest and the hips: (૪) જૂની અને જીર્ણ વસ્તુ; an old and worn out thing: (૧) ગાડાની પાછલો ભાગ; the hinder part of a cart: (1) Olt 614; a dilapidated shield. [work of attending on. ઠાઠો, (સ્ત્રી) સેવાચાકરી, ખિદમત; the
ઠાણ, (ન) સ્થાન, ઠામ; a place, a locality: (૨) તબેલે; a stable: (૩) ઘેડીને
ઋતુકાળ; the menstruation period of a mare:(૪) સ્વભાવ, પ્રકૃતિ; nature, temperament: (૫) નખરાંબાઇ, હાવભાવ; coquetry. (૬) વર્તન, ચાલ; mien: ઠાણ આપવું, ઘોડાઘોડીને સંભોગ જો; to arrange a sexual intercourse between a horse and a mare. ઠાણિયો, (પુ.) તબેલાને રખેવાળ, રાવત; a syce: (૨) પ્રજનન માટેનો ઊંચી ઓલાદ
2131, a breeding horse of high pedigree. ઠામ, (ન.) રહેવાનું ઠેકાણું: a residential place: (૨) જગી, સ્થાન; a place, a locality: (૩) આસન, a seat: (૪)
919; a pot, a vessel. ઠામ, કામક, (અ) તન, સંપૂર્ણ રીતે,
2014; quite, totally, entirely. ઠામણ, (ન.) વાસણ; a pot, a vessel. ટામેટામ, ઠામઠામ, (અ.) દરેક જગ્યાએ
#232; everywhere. ઠાર, (પુ.) (ન.) ઝાકળ, ઓસ; dew, (૨) હિમ; frost: (૩) અતિશય ઠંડી; s. were cold: (૪) જગા, સ્થાન; a place, a locality: (૫) (અ.) પ્રાણઘાતક રીતે; fatally: (૬) સંપૂર્ણ રીતે; outright. ઠારક, (વિ.) ઠંડક આપે એવું; cooling: (૨) રાહત કે સંતોષ આપે એવું; relieving or gratifying: (૩) શાંતિદાયક; pacifying: (૪) (સ્ત્રી) ટાઢક, ઠંડક; coolness: (૫) નિરાંત, સંતોષ; case,
freedom from worries,gratification ઠારવું, (સ. કિ.) ઠંડું કરવું, ઠરે એમ કરવું to cool, to freeze: (?) 11499; to extinguish: (3) zin 419'; to pacify: (૪) તૃપ્ત કરવું, સંતોષવું; to gratify..
to satiate. ઠાલવવુ, (સ. ક્રિ) ખાલી કરવું; to empty. ઠાલિયુ, (ન.) કપાસ કાઢી લીધેલું ખાલી. $19; an emptied cotton pod.

Page #321

ઠાલું
૩૧૬
ઇંગણું
ઠાલ, (વિ.) ખાલી: empty: (૨) નવરું, કામધંધા વિનાનું, બેકાર; disengaged, unemployed: (૩) મુક્ત, બંધનરહિત; free, free from bondage: (૪) ખુલ્લું; open? (૫) (અ.) વિના કારણે નાહક, $112: without any cause or purpose, unnecessarily. (quite empty. ઠાલુમ, ઠાલું માલુ, (વિ.) તદ્દન ખાલી; ઠાવકાઈ (સ્ત્રી) ઠાવકાપણું, (નઠાવકું હેવું તે, ગાંભીર્ય, ડહાપણ seriousness, wisdom, discreetness. કેવક, (વિ.) ગંભીર serious: (૨) શાંતચિત્ત; cool-minded: ૩) ચતુર, ડાહ્યું;
discrert, sagacious:() Gasl; polite. ઠાંગર, ઠાંગલુ, (ન.) ભજન માટેની થાળી;
a dinner-plate. [ption, fraud. કાંગુ (ગુ), (ન) છળકપટ, દગો; deceઠાંસ, (સ્ત્રી) વણાટની ઘટ્ટતા; compactness of texture: (૧) બડાઈ શેખી; bragging: (3) 015161751; an empty threat (૪) વરણાગી; foppishness: (૫) સૂકી ઉધરસ; dry cough. ઠાંસવું, (સ. કિ.) ખીચોખીચ ભરવું; to
fil closely. (ર) અકરાંતિયાની જેમ ખાવું; to cat voraciously: (૩) મનથી ગ્રહણ કરવું, આલન કરવું; to grasp (૪) (અ. કિ.) ઉધરસ ખાવી; to cough ઠાંસી, (સ્ત્રી) સૂકી ઉધરસ; dry cough ઠાંસ, (પુ.) ઠાંસી, (સ્ત્રી.) મુકો, a
fist-blow. કિઠિયારી, ડિસિયારી, સ્ત્રી, જુઓ કઠોરી. હિંગુજી, હિંગુશી, વિ.) (૫) ઠીંગણું માણસ,
91444; a dwarf. ઠીક, (વિ) અનુકુળ, યોગ્ય; suitable, proper: (૨) સારું good: (૩) બંધબેસતું; fitting: (૪) સામાન્ય, સાધારણ; ordinary: (૫) (અ.) ભલે, વા; very well, all right: –ઠાક, (અ) વ્યવસ્થિત, 2034 Na Disag; orderly, properly arranged.
ઠીકરી(સ્ત્રી) નાનું ઠીકરું ઠીકરું, (ન.)
માટીના વાસણને ટુકડે; a fragnment of an earthen vessel: (૨) માટીનું વાસ; an carthen vessel. ઠીડિય,(વિ) જીરું અને ભાંગ્યુંત્યું ; worn out and dilapidated: (૨) એવું ઘર; a dil 1pidated house. ઠી, (ન.) જીરું અને ભાંગીતૂટી વસ્તુ: a
dilapidated thing. ઠીબ, (સ્ત્રી.) ભાંગેલા માટીના ઘડા, વગેરેનો
તળિયાને ભાગ; the botton-part of an earthen pot. (vessel. ઠીબુ, (ન.) માટીનું વાસણ; an earthen ઠીંકરી, (સ્ત્રી) ઠીક, (ન.) જુઓ ઠીકરી. ઠીંગણું, (વિ.) વામન; dwarfish. ઠીંગરાવ, (અ. ક્રિ.) ભારે ઠંડી સહન કરવી; to suffer heavy cold: (૨) ઠરી જવું; to be frozen: (૩) ઠરીને ઘટ્ટ થવું; to congeal: (૪) કુંઠિત થવું, વિકાસ કે વૃદ્ધિ અટકી પડતાં to be stunted. ઠીંગોળી,(સ્ત્રી) જુઓ ટોળ, ટોળટપો. કુ, (૫) જુઓ હૃગણ. ટૂંઠવાવું, (અ. ક્રિ.) ભારે ઠંડીથી હેરાન થવું;
to be troubled by heavy cold: (૨) ઠંડીથી અક્કડ થવું; to become stiff because of coid. ટૂંઠવો, (પુ.) વિલાપ કરતાં ઓચિંતાં મોટેથી રડી પડવું તે; a sudden loud cry
of lamentation. હૂમરી, (સ્ત્રી.) સંગીતની એક વિશિષ્ટ પદ્ધતિ
a particular mode in music. હૃશ, ફૂસ, (સ્ત્રી) ભારે મારથી હાડકાં નરમ 4341 a; the softening of bones caused by heavy beating: ) શારીરિક થકાવટ; physical exhaustion: (૩) બોદો અવાજ; a dull sound: (૪) (વિ.) સવંડીન; stuffless: (૫) નકામું, નિર્બળ; useless, weak. [a taunt. તૂસકુ, (ન.)જુઓ ઠુઠવો (૨) મહેણું, ટોણે;
ગણ, (ન) હૂગણી, (સ્ત્રી) અફીણ વગેરે

Page #322

ગg
૩૧૭
માદક પદાર્થો લીધા પછી નાસ્ત; break- fast after taking a narcotic like opium, etc હંગવું, (સ. કિં.) અકરાંતિયાની જેમ ખાવું; to eat Voraciously: (૨) માદક પદાર્થો લીધા પછી નાસ્ત કરો; to have a breakfast after taking a narcotic. હૃગાપાણી, (ન. બ. વ.) જુઓ હૃગણ. દૂગાર, ફેંગો, પું) જુઓ હૂગણ. ટૂંઠવાવ, (અ. )િ જુએ કુટેવાવું. છે, (વ.) ઈજા કે રોગથી નકામા બનેલા
19919'; having crippled hand: (૨ ચીમળાઈ ગયેલા ઝાડનું થડ; the stump of a tree: (૩) બીડી વગેરેને નકામે છેવટને ભાગ; a stump (of a
cigarette, etc.) (pride, vanity. ફૅશ, ઈંસ, (સ્ત્રી) મિથ્યાભિમાન; vain,
સલા, ફૂસો, (૫) જુઓ ઠાંસો. ઠેકડી, સ્ત્રી.) ઉપહાસ; mockery: (૨)
21; a jest, a joke. કઠેકાણે (અ.) જુઓ ઠેરઠેર. [a leap. ઠેકડો, (પુ.) કૂદકે, છલંગ; a jump, ટેકવું, (સ. કિ.) કૂદકો મારી ઓળંગવું;
to jump or leap over or cross ઠેકાણું, નિ.) સ્થાન, સ્થળ; a place, a
locality: (2) R$4141 yoll; a dwelling, an abode: (૩) પત્ર વગેરેનું સરનામું; in address: (૪) વ્યવસાય માટેની જગા; a business place or house: (૫) ચેકસ સ્થિતિ કે રણ; a fixed state or standard: (૬) ઢબ, રીત; mod, method: (૭) વ્યવસ્થા; managerneat: (-) Repai; stability. ટેકાણ, (અ) ને બદલે, ની અવેજીમાં;
in stead of. [a monopolist. ઠેકેદાર, (પુ.) ઈજારદાર; a contractor, ઠેકે, (પુ.) (સંગીતમાં) તબલાને તાલ; a rhythmic stroke on a drum-like musical instrument. ઠેક, (અ) અંત, પહોંચવાના સ્થળ અથવા સમાપ્તિ સુધી; upto the end, destination or conclusion.
ઠેઠનું, (વિ.) અંત કે છેવટ સુધીનું; final, conclusive: (૨) ધૂર્તા, પાકું; deceitful, ingenious: (૩) હોશિયાર, નિષ્ણાત;
clever, expert: () 24601; downહેબુ, (4) જુઓ ઠોકર. [right ઠેર, (અ) ખરી કે ગ્ય જગાએ, in the right or proper place: (૨) મૂળ પરિસ્થિતિમાં; in the original state. ઠેરઠેર, (અ) ઠામઠામ, જ્યાં ત્યાં; every
where, at any place. ઠેરવવું, (સ. કિ.) જુએ ઠરાવવું. (૨) સ્થિર કરવું; to stabilise: (૩) અટકાવવું, 3159; to stop, to prevent. ઠેરાવવુ, (સ. ક્રિ) જુઓ ઠરાવવું. ઠેલગાડી, (સ્ત્રી.) ચાલગાડી, બાબાગાડી,
a wheel-barrow, a child's push_cart or vehicle. ઠેલવું, (સ. ક્રિ.) ધકેલવું, હડસેલવું; to push forward (૨) વિલંબ કરાવ, ઢીલમાં નાખવું; to procrastinate, _to_delay. ડેલ ડેલ, કેલઠેલા, ઠેલાયેલ, (સ્ત્રી)
વારંવાર જેમતેમ ધકેલવું તે; the act of haphazard and repeated pushing. ટેલ, (૫) હડસેલ; a push (૨) હાથે
ખેંચવાની ગાડી; a hand vehicle ઠેશ ઠેસ), (સ્ત્રી) જુઓ ઠોકર (૨) હળ લાત; a light kick: (૩) અટક્યું, અવરોધ, ઉલાળી; a bolt, an impediment (3) નાની ફાચર, a small wedge: ઠેશી -કેસી, (સ્ત્રી) ઉલાળી; a bolt. (૨) ફાચર; a wedge: ઠેસણિયું, (ન.) કેલવા માટેની કોઈ પણ વસ્તુ anything used for pushing forward: (૨) અટકણ; an impediment, a bite (૩) નાની ફાચર; a small wedge. ઠેસવું, (સ. ક્રિ) લાત કે ઠોકર મારવાં; to
kiek, to push fe: vard: (?) (.) _લાત; a kick. ઠં, (વિ.) (અ.) દિમૂઢ, છે; smined, astonished (૨) અતિશય તૃપ્ત highly

Page #323

ઠાક
૩૧૮
ડખો
satiated: (3) 214014, 2; weakened because of excessive strain. ઠક (પુ.) (સ્ત્રી.) પ્રહાર, મુક્કો; a stroke, a fist-blow: (૨) મહેણું, ટો ; a
taunt:(3) 8451; a rebuke, a scolding. ઠેકર, (સ્ત્રી.) ચાલતાં પગનું કોઈ વસ્તુ સાથે
2450919a; the striking of the foot against something while walking: (2) 44134'; a stumbling: (૩) બેટ, નુકસાન; loss, damage: (૪) બોધપાઠ, ધડ; a lesson, a moral.
કરાવું, (અ. ક્રિ) ઠોકર કે લથડિયું ખાવું; to stumble: (૨) બોધપાઠ મળ; to
learn a lesson or moral. ઠોકવું, (સ. કિ) અકાળવું; to beat or strike against: (૨) મારવું, પ્રહાર કરવો; to beat, to strike: (૩) હથોડા વગેરેથી ટીપવું; to hammer: (૪) ગપ મારવી, અફવા ફેલાવવી; to rumour: (૫) અકરાતિયાની જેમ ખાવું; to eat Voraciously: (૬) કોઈ ક્રિયા સચોટતાથી કરવી; to do anything effectively: (૭) ઊભું કરવું, બાંધવું, બેસાડવું; to erect, to build,
to fix. ઠોકઠોકા, (સ્ત્રી.) સતત પ્રહાર કરવો તે;
the act of striking or hammering repeatedly: (૨) મારામારી, ગરબડ: a row: (૩) ઢંગધડા વિનાની કામગીરી.
a haphazard performance. ઠોકટવું, (સ. કિં) જોરથી ટીપવું કે પ્રહાર
#281; to suike or la inmer vigorઠોકાઠોક, (સ્ત્રી) જુઓ ઠોકાઠોકા. [dusly. ઠેઠ, (વિ.), મદબુદ્ધિ કમઅક્કલ; slow
witted, stupid. ઠેઠિયું, (વિ.) (ન.) જુઓ ઠાડિયું. ઠોઠ, (ન) જુઓ કીકુ. ઠેબ, ઠેબલું, (વિ.) એડળ, કદરૂપું;
misshaped, ugly: (૨) (ન) ધાતુનું કે માટીનું બેડોળ અને જીણું વાસણ; a mis-
shaped and worn out metallic or earthen pot. ઠયો, () કંઠું, ખાંપો; a stub or stump: (૧) સપાટી બહાર નીકળેલો અર્ધગેળાકાર ભાગ; a bulge. કેર, (૫) એક પ્રકારની મીઠાઈ, a kind
of sweet-meat: (૨) (ન.) ઠામ, ઠેકાણું; a place, a locality. ઠોળિય (ઢોલિય), (વિ.) ટીખળી; jocular (૨) ઉદ્ધત, rude: (૩) ઢંગધડા વિનાનું; haphazard: (૪) ઠોઠ, મૂખ slow-witted, stupid: (M) (1.) 545 પ્રકારનું સ્ત્રી માટેનું કાનનું ઘરેણું a kind of ear-ring for women. ઠેસવું, (સ. ક્રિ) જુઓ ઠાંસવું. ઠસાબાજી, (સ્ત્રી.) એકબીજાને મુક્કા મારવા
a; the act of giving fist-blows to one another, boxing. ઠેસો, (૫) મુકો; a fist blow: (૨)
સૂકી ઉધરસ; dry cough.
ડ, (પુ.) ગુજરાતી મૂળાક્ષરને તેરમો વ્યંજન the thirteenth consonant of the
Gujarati alphabet | ડકટી, સ્ત્રી.) સશસ્ત્ર ધાડ કે લૂંટફાટ; a
dacoity, an armed robbery. હકારી, (સ્ત્રી.) એડકાર; a belch. ડા , (૫) બંદર વગેરેનો ધક, કુર; a d , a what: (૨) સમુદ્ર કે નદીને પાણીથી રક્ષણ માટેના બંધ; a protect !' wall against sel or river water. ડખલ, સ્ત્રી.) ડખલિયું, (વિ.) જો દખલ. ડખળિયું, (1) જુઓ ડબુ. ડખાડખ, (સ્ત્રી.) જુએ ડખો. ડખ, (ન.) શાકભાજીનાં મિશ્રણવાળી દાળ;
liquid preparation of pulses mixed with vegetables. ડખો, (પુ.) ગોટાળો; confusion: (૨)

Page #324

ડખાળવું
ઝઘડે, કજિયો, વાધે; a dispute, a quarrel: (૩) હરકત, અડચણ; an
obsti uction, a hindrance. ડખોળવ, (સ. ક્રિ.) ડહેળી નાંખવું; to
diity or mix up by shaking. ઠગ, (ન) જુએ ડગલું. ઠગડગ, (વિ.) ગણવું, (અ. કિ.) જુઓ
ડગમગ, ડગમગવુ. ડગડ, (૫) ડગમગાટ, અસ્થિરતા; instability: (2) Cate; hesitation: (3) સંશચ, અવિશ્વાસ; suspicion, mistrust. ડગમગ, (વિ.) અસ્થિર; unstable. ડગમગવું, (અ. કિ.) અસ્થિર થવું; to become unstable: (૨) અસ્થિર પગલે ચાલવું કે આગળ વધવું; to walk or move insteadily: (૩) ઢચુપચુ થવું, દ્વિધામાં પડવું, અચકાવું; to be undecided, to hesitate: (૪) ફરજ, વચન વગેરેથી ચૂત થવું; to shrink from duly, etc.: ડગમગાટ, (પુ.) ડગમગવું
a; unstability, a shrinking. ડગર, (સ્ત્રી.) વાટ, રાહ, રસ્ત; a way,
a road: (2) alat; a rut. ડગરી, (સ્ત્રી) ગરું, (ન.) ડગર, (૫)
જુઓ ઠોકરી. ડગલી, (સ્ત્રી) નાનું પગલું. બાળકનું પગલું;
a small sicp, a child's step. ડગલી, (સ્ત્રી.) નાનું બદન કે અંગરખું; a
small jack:t or bodice. (a bodice. ડગલું, (ન) બદન, અંગરખું; a jacket, ડગલ, (ન.) પગલું; a step: (૨) પગલાનું
24.12; distance covered by a step). ડગલો, (૫) કોટ'; a coat: (૨) લાબ
કેટ', અંગર; a long coat, a cloak. ડગવ, (અ. કિ.) અસ્થિર થવું; to become
unsteady: (૨) આમતેમ ડોલવું: to totter, to ro k: (૩) નમતું આપવું; to give Way: (૪) ફરજી, વચન, . થી
ગૃત થવું; to shrink: (૫) દ્વિધામાં પડવું, અચકાવું; to be indecided, to hesitate.
ડગશ, (સ્ત્રી.) બેડોળ મેટો પથ્થર; a
soapeless big stone. ડગળવું, (સ. ક્રિ.) એ ચગળવું: (૨)
જ્યારે ત્યારે, જે તે ખાધા કરવું; to go on eating anything at any time. ડગળાટવું, (સ. કિ.) ઉતાવળે મોટા ટુકડે
ખાવું; to eat hastily with big bites. ડગળી, (સ્ત્રી.) નાનું ડગલું; a small
slice: (૨) જુઓ ડાગળી. ડગલું, (ન) ફળ, રોટલો ગેરેનો મોટો ટુકડો;
a big slice of fruit, loaf, etc. ડગુમગ, (વિ.) અસ્થિર; unstable. ડઘાવું, (અ. ક્રિ.) ભયથી દિમૂઢ થવું; to be stunned: () 314 usal; to be
stained or blotted. ડચકું, ડચયુિં, (ન) પ્રવાહી પીતાં ગૂંગળામણથી થતો અવાજ; a gurgling sound: (?) 1245; a sob. ડચૂરે, (૫) ધાસાવરોધ, ગૂંગળામણ
suffocation. હટણ, (વિ.) દટાયેલું, ભૂગર્ભમાં રહેલું; buried, underground: (૨) (ન.) €1291 Cul; the act of burying: (૩) દટાયેલી સ્થિતિ; the state of being buried: (x) 2495 al; a sewage pit. ડટ્ટો, (પુ) ડા, ; a stopper, a cork: (૨) કાગળની બાધેલી ઘોડી; a block of paper: (૩) બારણાનું અટકણ. an impediment or wedge for keeping doors open.
[hearted. ડટ્ટર, (વિ.) નિષ્ફર, કઠોર, harsh; hardડડળ, (અ. દિ.) અશકત કે ઢીલું થવું
to become weak or loo e. ડણક (સ્ત્રી.) સિંહગર્જના; a lion's ror. ડણવું, (અ. કિ.) (સિંહે) ગર્જના કરવી;
(of a lion) to roar. ડણ, (ન.) ના ડફણું; a thick club or staff: (૨) તોફાની ભેંસ ઇ. ના ગળામાં બંધાતો જાડો લાકડાને ટુકડે; a thick piece of wood tied round the neck of a mischievous buffalo, etc.

Page #325

ડાકી
ડમર
ડપકી, (સ્ત્રી) ડૂબકી; a dive, a dip:
(૨) ટપકું; a dot. હપકે, (મું) મટે છોટે કે ટીપું; a big drop: (૧) ડાદ્યો; a blots (૩) શાક વિનાનું ખાલી ભજિયું; a kind of fried eatable made only of gram flour: (૪) શંકા, અવિશ્વાસ: doubt, distrust: (૫) ધ્રાસકો, ફાળ; sudden fight. ડપટ, (વિ.) બેવડું; double: (૨) સંતાડેલું; hidden. પટવું, (સ. ક્રિ.) સંતાડવું; to hide: (૨) કપટથી પચાવી પાડવું કે મેળવવું; to usurp
or get artfully or fraudulently. ડપટો, (કું.) બે ખાનાં કે પડવાળો કોથળે;
a bag with two cases or folds. ડફ, (ન.) એક પ્રકારનું નગારા જેવું વાદ્ય;
a kind of musical instrument like a drum: (૨) (અ) તરતજ, પળવારમાં; at once, abruptly. ડફણાવવુ (ડફટાવવ), (સ. કિ.) ડફણાં વડે
25129; to beat or hit with a club or a short thick staff. ડફવું, (ન.) કે જાડા ધોકે કે દંડૂકે; a club, a short thick staff. ફલાવવું, (સ. કિ.) હચમચાવવું; to shake the foundation of: (૨) હેરાન
કરવું; to annoy, to trouble. હફાળ, (વિ.) બેવરે, મૂર્ખ; stupid,-શંખ,
(પુ.) ડફોળ માણસ; a stupid person, ડબ, (અ.) ફૂબવાના અવાજથી; with a drowning or sinking sound: (?) (અ.) ઝટપટ; at once, abruptly. ડબવું, (અ. ક્રિ.) ડૂબતા માણસે બચવાના
324134 $2941; to strive to save one's self from drowning, to dive ડબકી, (સ્ત્રી) જુએ ડપકી [repeatedly. ડબકે, (૧૫) જુએ ડપકે. ડબગર, (પુ.) તબલાં, નગારાં, વગેરે પર ચામડાં લગાડનાર; a pers n whose profession is to cover drums, etc. with let her: (૨) પડદા, છત્રી વગેરે
રંગનાર; a person who colours curtains, umbrellas, etc.: (3) નામની જ્ઞાતિનો માણસ; a person of
the so named caste. ડબડબ, (અ.) ઝટપટ; at once: (૨) ઉતાવળથી hurriedly: ડબડબાટ, (કું.) વાયુથી પેટ ચડવું તે; the bulging of the belly because of gas; (૨) વચ્ચે
129' a; the act of interrupting. other's speech. ડબડબે, (પુ) જુઓ ડબડબાટ. ડબરે,(૫) ધાતુને ડa metallic box. ડબલ, (ન.) ક્લઈના ઢાળવાળું ધાતુનું 9129; a metallic pot polished with tin, a tin-pot. [metallic box. હબી, (સ્ત્રી.) ના ડબરે; a small ડબુક, (અ) ડૂબવાના અવાજથી; with the
sound caused by sinking. ડ, (૫) જુઓ ડબરે (૨) પતરાંનું મેટું ડબલું; a large tin pot: (૩) રેલવેને ડ; a railway carriage: (૪) ડબા જેવા આકારનું ઘડિયાળ; a boxlike time-piece:(૫)એક પ્રકારનું ફાનસ, a kind of lantern (૬) (કટાક્ષમાં)
MIEST; (satirically) a turban. ડોવવું, (સ. કિ.) ડુબાવવું; to sink,
to drown (૨) ઝબોળવું; to soak. ડબોળવું, (સ. કિ.) જુઓ ડબોડ૬: ૨)
ભ્રષ્ટ કે અપવિત્ર કરવું; to sully, to ડમ્બી, સ્ત્રી.) જુઓ ડબી. [pollute. ડો , (કું.) જુઓ ડબો હમકવું, (અ. કિ.) (ડમરુનું) વાગવું; (of
a tambourine) to sound. ડમણિય, (ન) ડમણી, (સ્ત્રી.) બે બળદનું નાનું વાહન; a small vehicle drawn by two bullocks. ડમરી, ડમર, (સ્ત્રી. ધૂળને ઊડત ગેટે;
a cloud of dust [rine. ડમરુ, (ન., ડાકલું, ઢોલ; a tambonડમરે, (પુ.) એક પ્રકારને સુગધી છે; a kind of fragrant plant.

Page #326

ડમાક
૩૨૧
ડમાક, (૫) પિકળ ભપકે, આડંબર; hollow pomp (૨) રેફ, મિજાજ; vanity, hot-temper. ડર, (પુ.) બીક, ભય; fright, dread. હરકણ, ડરપેક, (વિ.) બીકણ, કાયર,
14€; timid, cowardly. ડરામણી, (સ્ત્રી.) ધમકી; a threat,
intimidation. ડરામણુક(વિ.)ભયાનક, ભયંકર; rightful,
terrible: (૨) (ન.) ધમકી; a threat. ડરાવવું, (સ. કિ.) ભય પમાડો; to frighten: (૨) ધમકી આપવી; to threaten. ડલી,(સ્ત્રી. ઘોડાના જીન નીચે રાખવામાં આવતી erial oud; a woollen cushion placed under a horse's saddle. હસક, (ન) જુઓ ડૂસકું. હસડસવું, (અ. ક્રિકે દૂસકાં ખાતાં શ્વાસ
3 ;to be choked while sobbing: (૨, અકળામણ થવી; to be puzzled. હસવું, (સ, ક્રિ.) ડંખ મારવો, to sting:
(૨) કરડવું; to bite. ડહાપણ (ન) શાણપણ, વિવેકબુદ્ધિ,
wisdom, discretion: ડાહ્યું, (વિ.) દોઢડાહ્યું; overwise. ડહોળવ, (સ. ક્રિ) પ્રવાહીને હલાવીને
અસ્વચ્છ કરવું; to dirty liquid by shaking. (૨) પ્રવાહીને લાકડી વગેરેથી $4143; to shake liquid with a stick, etc.: (૩)અનેક પ્રવૃત્તિઓમાં સક્રિય રસ લેવો; to take active-interest in many affairs (૪) ઘણી બાબતોમાં 8711814 5201; to meddle in many affairs= (૫) આખે ખૂબ ચળવી; to rub eyes too much. ડહોળું, (વિ.) ડહોળાયેલું (of liquid)
dirtied by heavy shaking. ડળક ડળક, (અ) જલદી ટીપે ટીપે પડે
3131, in the manner of falling quickly drop by drop. ૧૧ ગુજરાતી-ગુજરાતી-અંગ્રેજી
ડાક ડકી, (સ્ત્રી) પાણી ખેંચવાનું યંત્ર, પંપ; a water-pump. કે, (પુ.) ઢોલ, નગારં; a drum: (૨) લડાઈ વગેરેમાં ઘોડાની પીઠ પર, બંને બાજુએ લટકાવેલાં નગારાં; a pair of drums kept hanging on each side of a horse's back during a war, etc.: (૩) ઘંટનો ટકરે; a single stroke or sound of a bell: (૪) વિજય ઘોષણા
a cry of victory: (4) Cara; victory. ડંખ, (૫) ડસવું તે, દેશ; a sting (૨)
સવાને અવયવ, આકડો; a limb for stinging, a fang. (૩)અનાજ સડવાથી પડતાં છિદ્ર કે ડાધ; a hole or mark on a grain caused by rotting: (૪) વેરભાવ, કાના; enmits, grudge. ડંખવું, (સ. કિ.) જુઓ હસવું: (૨) જેડાના ધર્ષણથી પગમાં ડંખ પડવો; to be pinched by a shoe: (૩) મનમાં ખટકવું; to grudge, to be rancorous. ડંખીલ, (વિ.) વીલું, કીનાર; grudg
ing, rancorous. હંગેરું, (ન.) ડુંગરે, (૫) કે જાડે
201$ 1; a club, a short thick staff. ઠંડાટવું, (સ. ક્રિ) ડુંગરાથી વારંવાર મારવું;
to beat repeatedly with a club. ડેડીકે, ડેડૂકે,(પુ) જુએ ડંગોરુ. હંડો, (!) જુએ ડંગોરુ. હંફાશ, ડંફાસ, (સ્ત્રી) બડાઈ, શેખી; boastfulness: (૨) રોફ, પોકળ ધમકી;
a hollow threat, bragging. ઉંમર, (૫) જુઓ ડમરી. ડાક, (સ્ત્રી) ટપાલ; the mail, postal articles: (૨) પ્રવાસીઓ, ટપાલ વગેરેની હેરફેર માટે ટપાઓની જોગવાઈ; provision or arrangement of horsecoaches for travellers and the transport of postal-articles: (3) ડાકગાડી, (સ્ત્રી.) ટપાલની હેરફેર માટેની ગાડી; a mail-train: -ઘર, (ન.) ટપાલકાર્યાલય; a post-office.

Page #327

ડાકડમાક
ડામણ
૩૨૨
ડાકડમાક, (૫) જુઓ ઠાઠ, ઠાઠમાઠે. ડાકણ,ડાકણી, (સ્ત્રી.) ચુડેલ, પિશાચણી; a
witch: (૨) મેલી વિદ્યા જાણનાર સ્ત્રી; a sorceress:(૩)કદરૂપી ભયાનક ડોશી; a hug. ડાકણ, (વિ.) ડાકણ જેવું ભયાનક; terri'ble like a witch: (૨) રાક્ષસી, ભયાનક;
monstrous, horrible. ડાલી, (સ્ત્રી) નાનું કાઢ્યું. (૨) સાપને
સતત અવાજ; continuous sounds made by a snake: (3) oysty; the jaw.
[a kind of drum. ડાઉં, (ન.) એક પ્રકારનું નગારા જેવું વાદ્ય; ડાકિની, (સ્ત્રી.) જુએ ડાકણુ-ડાકણ. હા, () સશસ્ત્ર લૂંટારે; an armed
robber: (2) 415419; a raider. ડાકે, (પુ.) લૂંટારાની ધાડ; a rid by
armed robbers. ડાગળી, (સ્ત્રી.) ડગળી; a slice: (૨) મગજ, માથું; the brain (3) બુદ્ધિ, સમજશક્તિ; intellect, the power of understanding. ડાગળ, (૫) રંગલે, મશ્કરે; a buffoon,
a jester: (?) Casus; a clown. ડાઘ, (પુ.) ધાબું; a blot, a stain: (૨) કલંક, લાંછન; a blemish, a stigma (૩) વૈષ, કીજે; grudge, rancour. ડાધિયું, (વિ) લીલું, કીનાર; grudging, rancorous: (૨) ભચાનક; horrible: (૩) જંગલી અને ફાડી ખાય એવું; wild and devouring. ડાઘિયો, (મું) ઉપદ્રવી, ભયાનક મેટો કૂતરે;
a harmful, horrible big dog. ડાધુ, (પુ.) સ્મશાનયાત્રામાં જનાર; one who takes part in a funeral procession. ડાઘેલ,(વિ.)ડાધાવાળું; blotted: (૨) કીના
21?; grudging: (3) 424645; horrible. ડાઘ,(પુ.)જુએ ડાઘઃ (૨)જુઓ ડાધિયો. ડાચાકૂટ, (સ્ત્રી) બકવાટ, લવારો; prattle (૨) કંટાળાજનક ચર્ચા tedious discussion.
ડાચ, (ન.) જડબું; the jaw: (૨) (કટાક્ષમાં)
મેં; (satirically) the mouth. ડાટ, (પુ) પાયમાલી; ruin: (૨) ભારે
Cartile; heavy distruction. ડાટવું, (સ ક્રિ) દાટવું; to bury. (૨) દાટીને સંતાડવું; to hide by burying (૩) ગુપ્ત રાખવું, સંતાડવું; to hide. ડાટવું, (સ. ક્રિ) ધમકી આપવી; to threaten: (૨) સખત ઠપકે આપ; to rebuke severely. ડાટી, (સ્ત્રી) ધમકી; a threat. ડાટ, (પુ.) ડદો, ચો; a stopper, a cork.
(efforts. ડાફરિયાં, (ન. બ. વ.) ફાંફાં, વલખાં; vain, ડાબડી, ડાબલી, (સ્ત્રી) જુઓ દાબડી. ડાબો, ડાબલો, (પુ.) જુઓ દાબડો. ડાબ, (વિ.) પૂર્વ સન્મુખ ઊભા રહેતાં ઉત્તર
તરફનું, જમણાથી ઊલટું; left; (૨) ગૌણ; subordinate: (3) 2404341940; disfavoured: (૪) દૂરનું, અળગું; distant, separate: ડાબેરી, ડાબીડી, ડાબોડિયુ, (વિ.) જમણું કરતાં ડાબા હાથે કામ કરવાની ફાવટ હોય એવું; left-handed. ડાભ, ડાભડો, (૫) એક પ્રકારનું પવિત્ર
ધાસ, દર્ભ; a kind of sacred grass. ડામ, (પુ) ચામડી પર ગરમ કે બળતી વસ્તુ ડામવાથી પડતાં ચાઠું કે ફેલ્ફ; a blister or swelling caused on the skin by a burn: (?) 314; a stain: (૩) કલંક, લાઇન; a blemish, a stigma: (૪) જુઓ ટિક: ડામચિયો, પુ) ગાદલાં, ગોદડાં મૂકવાની ઘડી; a stand for keeping beds, cushions, rugs, pillows, etc. ડામણ, (ન) તફાની પાલતુ પશુને નાસી જતાં કે તોફાન કરતાં રોકવા માટે એક આગળના અને એક પાછળના પગને જોડી રાખતું ટૂંકું દેરડું; a short piece of rope tied to one of the fore and hinder legs of a mischievous

Page #328

વિમર
૬૨૨
ડાંડિયે
domestic beast to prevent it from doing mischief or running away, a tether: (૨) રેંટિયાના ચક્રના પાંખિયા પરની દેરી; the string on
the pokes of a spinning wheel. ડામર, (૫) કોલસામાંથી બનતો એક પ્રકારનો
ધટ પ્રવાહી પદાર્થ; coal-tar. ડામવું, (સ. ક્રિ) ડામ દેવો; to scorch (bodily) skin: (૨) મહેણું મારવું; to taunt: (૩) અંકુશમાં લેવું, દાબી દેવું; to
take under control, to suppress. ડામાડોળ, (વિ.) અસ્થિર, ડગુમગુ; unsteady, unsettled: (2) 3140; rocking, oscillating: (3) 644%; wavering: (+) 2472; uncertain.
સીજ, ડમીસ, (વિ.) બદમાશ કે ગુનેગાર તરીકે કુખ્યાત કે પંકાયેલું; notorious or branded as a rogue or a criminal. ડાયરી, (સ્ત્રી) રોજનીશી; a diary: (૨)
એની નોંધપોથી; a diary-book. ડાયરે, (૫) રજપૂત વગેરે જ્ઞાતિનું સમૂહGlord; a caste dinner of the Rajput and allied castes: (?) ગામડામાં વૃદ્ધિ અને અનુભવી માણસાનું મિલન; a meeting of the old and
experienced men in a village. હારવું, (સ. કિ.) ધમકી આપવી; to threaten: (૨) ભય પમાડ; to frighten: (૩) સખત ઠપકો આપવો; to rebuke severely: (૪) મનાઈ કરવી, રોકવું; to prohibit, to prevent. ડારે, (પુ.) ધમકી; a threat: (૨) સખત
8451; a severe rebuke. ડાલી, (સ્ત્રી.) ટોપલી; a basket: (૨) ભેટ આપવાની વસ્તુઓથી ભરેલી ટોપલી; a gift-basket: ડા, (ન.) પહોળા Ri-pie dive; a broad-mouthed big basket: (૨) ઢોરને ખાણ ખવરાવ911 Hal Ilyel; a big basket for feeding cattle.
ડાહ્યલુ, (વિ.) દોઢડાહ્યું; overwise. ડાળ, (સ્ત્રી) વૃક્ષની શાખા; a branch of a tree -ખી, (સ્ત્રી.) -ખું, () નાની ડાળ ડાળી, (સ્ત્રી.) ડાળ. ડાંખળી, (સ્ત્રી) ડાંખળુ, () પેટાશાખા; a sub-branch: (૨) કુંપળ; a tender offshoot.
[thick staff. ડાંગ, (સ્ત્રી) લાંબી જાડી લાડી; a long ડાંગ, (ન.) ઝાડીવાળે પહાડી પ્રદેશ; woody
mountainous region. ડાંગર, (સ્ત્રી) ફેતરયુક્ત ચોખા; paddy. ડાંડ, (વિ.) વાંદું, કુટુંબકબીલા કે બેરાં
3152i Cand; leading an unmarried life, without a household, having neither a wife nor a family: (?) દાદાગીરી કરે એવું; bullying:(૩)નિર્લજ્જ, સમાજવિરોધી, લુચ્ચું; shameless, antisocial, cunning: (x) 08H121; rougish: (૫) માથાભારે, શિરજોર; overbearing, high-handed. ડાંડલી, (સ્ત્રી) કૂંપળ; a tender offshoot: (૨) પાંદડાની ડાળખી; a leafstalk: (૩) નાને હાથે; a small handle: (૪) ઘરેણું વગેરેની નાની આંકડી; a small hook of an ornament, etc. ડાંડલો, (૫) મોટી ડાંડલી. ડાંડાઈ, (સ્ત્રી.) ડાંડપણું, જુઓ ડાંડ. ડાંડિયારાસ, (૫) ડાંડિયાના તાલ સાથેના સમૂહગીત અને નૃત્ય: a mass songrecital and dance with the rhyihm of stick-strokes. ડાંડિયું, (વિ.) જુએ ડાંડ. ડાંડિયો, (!) ડાંડ પુરુષ; a single unmarried man, a man without a household: (૨) બદમાશ, માથાભારે, નાગે પુરુષ; an overbearing, shameless rogue. ડાંડિયો, (૫) નાની લાકડી; a small stick: (2163 21 M212?; a public proclaimer or crier: (૩) જાહેરાત કરવાનું સાધન; a medium of pro

Page #329

ડાંડી
૨૪
બg
claiming (૪) નગારું વગાડીને રાત્રે ચિકી કરનાર, a night watchman sounding warnings by beating a drum. ડાંડી, (સ્ત્રી.) નાની પાતળી લાકડી, સળી;
a small thin stick, a chip: (?) નાને હાથો; a small handle: (૩). Flora1 Eisl; the beam of weighing scales: (3) 4; a tender shoot: (૪) ધજાની કાઠી: the pole of a flag: (૫) દીવાદાંડી; a light-house: (૬) સીધી 2241 $ (salla; a straight line or ડાંસ, (પુ.)મચ્છર; a mosquito. [edge. હિલ, (ન) શરીર, દેહ; the human or
animal body. હિંગ, (સ્ત્રી) (ન.) ગપ, અફવા; a false report, a fib, a rumour.
(ન.) મથાળાને ભાગ; a toppart: (૨) ડાળીનો ભાગ; a part of a branch: (૩) દૂધિયા છોડના અંકુર a tender shoot of a milky plant: (૪) લાકડાનો ટુકડો; a log (૫) માથું હિંગ, (૫) જુઓ ટિકે. [the head. હિંડિમ, (૫) (ન) એક પ્રકારનું નાનું
2013; a kind of small drum. ડીચકું, (ન) ડીગ્રી, (સ્ત્રી) ડિચકું, (ન.) ફળ, ફૂલ વગેરેનું ડીંટું; a fruit or flower stalk: (૨) ટેરવું; a pointed end: (3) 121 olgl; a small knotty piece.
[ભાગ; a nipple. ડીટ, ડીટી, ડીટડી, (સ્ત્રી) સ્તનને અગ્રડીટ, (ન) જુઓ ડીચકું, ડિટિયું, () નાનું ડોટું.
[a club. ડી, (ન.) દક; a small thick staff, બિક (ન.) બહાર પડતો ગોળાકાર ભાગ; ડીમચ, (ન.) જુઓ ઢીમચું. [a bulge. ડીંટ, ડીંટી, ડીંટડી, (સ્ત્રી) જુઓ ડીટે,
ડીટી, ડીટડી. જિઓ ડીટુ. ડી, (ન) જુએ ડીઠું, હીટિયું, (1)
ડીંડવાણુ, (ન) ગોટાળે; confusion:
(૨) અવ્યવસ્થા, અંધેર; mismanageડુકકર, ન.) ભંડ; a pig, a hog. [ment, ડુગડુગિયું, (ન.) જુએ ડાલું. ડુબાડવું, ડુબાવવું. (સ. ક્રિ) પાણી કે પ્રવાહીની સપાટી નીચે રહે એમ કરવું;
to cause to sink or drown. ડુંગર, ડુંગરે, (પુ.) ના પર્વત; a small mountain: (૨) માટે ઢગલો;
a big heap. ડુંગરાળ, (વિ.) પહાડી; mountainous. ડુંગરી, (વિ.) પહાડી; mountainous:
(૨) (સ્ત્રી) ટેકરી; a hill. onionડુંગળી (ડુંગળી), (સ્ત્રી) એક કંદશાક; an
ગો, ડું , (પુ.) ચાર; a thief: (૨) ડાંડ કે બદમાશ માણસ; a rogue or high-handed, shameless person. ડ્રધા, (પુ.) પ્રવાહી પીરસવા માટેની ટૂંકા હાથાની પહોળી કડકી; a broad,
short-handled ladle. ડૂચવું, (સ. ક્રિ) અકરાંતિયાની જેમ ખાવું;
to eat voraciously. ડૂચો, (પુ.) ચીંથરા, કાગળ વગેરેને વીંટ; a roll of rags and papers= (૨)
Hai siel; such a stopper or cork: (૩) મે બંધ કરવા માટેના ડાટ; a gag (૪) ગમાર, રોચ્ચે માણસ; a rustic. ડૂબકી, (સ્ત્રી) ડૂબકુ, (ન.) બવું તે; a
sinking or drowning, a dive. ડૂબવ, (અ. ક્રિ) પાણી કે પ્રવાહીની સપાટી
na org'; to sink, to drown: (?) ડૂબીને મૃત્યુ પામવું; to die by drowning: (૩) (સૂર્ય વગેરેનું) આથમવું; to set, to sink below: (૪) દેવાળું કાઢવું; to be bankrupt: (૫) મોટું નુકસાન સહન કરવું, પાયમાલ થવું; to suffer a great loss, to be ruined: (1) મગ્ન થવું; to be engrossed in.

Page #330

૩૨૫
ડચકું
હૂમો, (૫) ડૂસકાં ભરતાં અથવા આવેશથી થતી ગૂંગળામણ; suffocation caused by sobbing or excitement ફૂલ, (વિ.) ફૂલેલુ (જુઓ ફૂલવુ) (૨) (ન)
એક પ્રકારનું કાનનું ધરેણું a kind of ear-ornament ફૂલવું, (અ. ક્રિ) અસ્થિર થવું; to be unstable: (૨) ક્ષીણ થવું, નબળું પડવું; to be worn out, to weaken: (3) ડૂબવું; to sink, to drown. (૪) મગ્ન થવું; to be engrossed in (૫) પાયમાલ થવું; to be ruined. (૬) ડોલવું; to rocks (૭) વિસાતમાં ન લેવું, નાનપ અનુભવવી; to be a nonentity, to suffer from inferiority complex. કૂવો, (૫) તળિયે જમેલે રે; sedi
ment, dregs: (?) $50t; a big ladle. Qશ, (સ્ત્રી) જુઓ ફૂશ. ડૂસ, (ન.) ડચકું; a sob. હૂખરાવવું, ડુંખળાવવું, (સ. ક્રિ) ભય પમાડ; to frighten (૨) ઠપકો આપો ; to rebuke: (૩) ધમકી આપવી; to
threaten. હૃગ, હૂ, (પુ) જુઓ ડુંગે. [bous. છૂટાછું, (વિ.) ફંટાવાળું; bulging, bulતૂટી, (સ્ત્રી.) નાભિ, દૂટી; the navel: ઈંટો, (૫) મોટી ઘૂંટી; a big or broad navels (૩) ઊપસી આવેલા અર્ધગોળાકાર ભાગ; a bulge, a bulbous part.
(a spike. ડ, (ન) કણસલું; an ear of corn, ડેબુ, (ન.) કટિપ્રદેશ, કમર; the loin. ડેરાતંબ, (પુ. બ. વ.) તંબૂઓનાં બનેલાં
છાવણી કે પડાવ; a tent-camp. ડેરે, (પં) તંબૂ; a tentઃ (૨) પડાવ,
છાવણી; a camp. ડેરે, (૫) તોફાની હેરને ગળે બાંધવામાં આવતો લાકડાનો જાડા ટુકડા; a thick log tied round the neck of mischievous cattle.
હેલી (સી) ખડકી, ઘરની આગળની બારણું aint yell you; open front part of a house with a door: (?) 1241 છાપરાવાળું બેઠા ઘાટનું ઘર; a low-roofed house: (૩) પોલીસમથક; a policestation: હેલુ, (ન.) મેટા પ્રવેશદ્વારવાળું 2514; a house with a big entrace: (૨) મોટી ડેલી (જુઓ ડેલી: ડેલો, (૫) ડેલું.
[water-snake. ડેડવું, (ન.) પાણીમાં રહેતો સાપ; a ડેય, (ન.) જુઓ ટિકકે. ડોઈ, (સ્ત્રી) લાંબા હાથાવાળી કડછે; a big
ladle with a long handle. ડોક, (સ્ત્રી) ગરદન; the necks (૨) ગળું
the throat. ડોકરી, (સ્ત્રી) (તિરસ્કારમાં) ડોસી; (hatefully) an old woman: ડોક, (વિ.)
અતિવૃદ્ધ; very old in age: ઠોકરે, (૫) ડો; an old man. ડેકવું, (અ. ક્રિ.) જુએ ડોકાવું. ડોકાબારી (સ્ત્રી) મોટા દરવાજાના-બારણાંમાંની પ્રવેશબારી; a wickit of a gatedoor. ડોકાવું, ડોકાવવું, (અ, ક્રિ.) ડકું લંબા
alla crg; to peep by stretching the neck. ડોકિયું, (ન) ડાર્ક લંબાવીને જેવું તે; a peep by stretching the neck: (૨) ઉપરછલ્લી તપાસ; a surface search or examination. ડોકી, (સ્ત્રી) જુઓ ડોક. ડોકુ, (ન) ચહેરે અને માથું; the face
and the head (૨) જુએ ડોકિ. ડોઘલી, (સ્ત્રી) નાનું ડબલું; a small
earthern pot. ડોઘલું, નિ.) માટીને ઘડે કે ગોળ વાસણ;
an earthen pot or round vessel: (૨) (વિ.) જુએ ડોશું. ડો,(વિ.)મૂર્ખ, બોથડ; foolish, stupid. ડોચકું, (ન) જુએ ડોકું.

Page #331

ટેગ
૩૨૬
ડેઝર, ન.) (વ્યંગમાં) પેટ; (satirically)
the belly. ડોનું, (1) જુઓ ડોઝરુ. ડોટી, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું જાડું કાપડ; a
kind of coarse cloth. ડોડલો, (પુ) જુએ ડોડો. ડોહg, (ન.) કણસલું; a spike, an ear of corn: (?) $; a pod of cotton: (૩) ફાલતા ફૂલને જ ; a cluster of blossoming flowers. ડોડવો, (૫) જુએ ડોડવુ. ડોડી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનો થાકને વેલ; a
kind of vegetable plant: sig, (ન) એનું ફળ; its fruit. ડેડો, (૫) મકાઈનું કણસલું; an ear or
spike of maize. ડોડી, (સ્ત્રી) ચોકીદારને બેસવાની ઓરડી
કે જગા; a watchman's cabin. ડોબરુ, (ન) ભાંગેલું માટીનું વાસણ; a broken earthen pot: (૨) એક પ્રકારનું આદિવાસીઓનું વાઘ; a musical instrument of the primitives. ડબ, (ન) ભેંસ; a bunalo: (૨) (વિ.)
જડ, મૂર્ખ; dull, stupid. ડો , (પુ) જડ, મૂર્ખ પુરુષ; an idiot. હોયણું, ડોરણું, (ન) ઘેડિયાની ખાઈ બાંધવાના દાંડામાંનો એક; one of the sticks with which the hammock of a cradle is fastened. ડોયો, (કું.) નાળિયેરની કાચલીનું પાત્ર;
a pot or bowl made of coconut shell: (૨) મટે ખીલ કે ખૂટ; a large peg or nail (3) જુએ હોઈ. ડોરણું, (ન.) જુએ પોયણું હોલ, (સ્ત્રી) બાલદી; a bucket. (૨)
વહાણનો કૂવાથંભ; a mast of a ship. હોલકાઠી, (સ્ત્રી) જુઓ ડોલ. ડોલચી, (સ્ત્રી) ડોલચુ, (ન.) નાની ડેલ; a small bucket: () sued; a tinpot: (૩) ચામડાની નાની ડેલ; a small leather bucket.
હોલ, ડોણિય, (વિ.) અસ્થિર, ડેવતું;
unstable, oscillating, wavering. હોલન, (ન.) ડેલવાની ક્રિયા; a rocking,
oscillating: (૨) તાલબદ્ધતા; rhythm. ડોલર, ડોલરિયો, (૫) એક પ્રકારનુ ફૂલ
ઝાડ, બટાગરા; a flower plant. હોલg, (અ. નિ.) ઝૂલવું; to swing, to rock, to oscillate= (૨) અસ્થિર થવું; to become unstables (૩) લથડવું, ગબડવું; to reel, to roll: (૪) ચળવું, ડગવું; to give way, to betray a cause, vow, promise, etc.: (4) ઢચુપચુ થવું; to waver. હોઉં, (ન., ઝોકું; a doze: (૨) ગયું,
geiz; a summersault. ડોવું, (સ. ક્રિ.) પ્રવાહીને હલાવીને મિશ્રણ
કરવું; to mix liquid by shaking. ડોશી, ડેસી, (સ્ત્રી) વૃદ્ધ સ્ત્રી; an old
woman: ડોસુ, (વિ) અત્યંત વૃદ્ધ very old in age: ડોસે, (પુ.) વૃદ્ધ 434; an old man. ડોળ, (૫) આકાર, ઘાટ; shape, form: (૨) મિથ્યાડંબર; vain show or pomp:
માત; manners: (૪) હાવભાવ; expression, mien:(){i"; pretence. ડોળિયું, (ન.) અશુદ્ધ, ડહોળું તેલimpure
oil, oil with dregs. હોળિયો, (પુ.) ડોળી કે પાલખી ઊંચકનાર
2118; a professional litter carrier. હોળી, (વિ.)ઢાંગી; pretending: (૨) ભી;
hypocritical:(3) 428/1Q4; foppish. ડોળી, (સ્ત્રી) પાલખી; a litter: (૨) માંચી;
a stretcher: (૩) શેકજનક સમાચાર; sad news. ડોળ, (૫) આંખનાં ગેળો કે કીકી; the
pupil, the eyeball: (2) 24124; the eye: (૩) ધ્યાન, નજર; attention, watch, sight.
હ, (૫) ગુજરાતી મૂળાક્ષરનો ચૌદમો વ્યંજન

Page #332

ગ
the fourteenth consonant of the Gujarati alphabet.
દ્વેગ, (પુ.) ઢગલા, ખડકલા, ગજ; a heap, a pile: લી, (સી.) નાના ઢગ: લો, (પુ'.) ઢગ, [the hips or buttocks. ઢગરું, (ન.) ઢગરા, (પુ.) લે; one of ઢગલામધ, (વિ.) પુષ્કળ; abundant: (૨) (અ ) વિપુલ પ્રમાણમાં; abundantly. દગો, (પુ.) બળદિયા; an ox: (૨) મૂખ
કે બેવકૂફ માણસ; a stupid person. પંચક ઢચક, (અ.) પીતાં થતા અવાજની જેમ; with a sound produced while drinking.
ઢચુપચુ, (વિ.) અનિશ્રિત; uncertain, inconclusive: (૨) અસ્થિર; unstableઃ (૩) ડગુમગુ; wavering, undecided: (૪) અચકાતુ; hesitating. ઢચક, ચૂક, (અ.) જુઆ ઢચક ઢચક, ઢચ્ચર, (વિ.) અતિશય વૃધ્; very old in age: (૨) જણ; worn out. ડ્ડો, (પુ.) જુઆ ઢગો: (૨) પતંગની ઊભી સળી; the vertical chip of a (paper) kite. દ્રઢણુ, (અ.) ધણધણાટી જેવા અવાજથી; with the sound of violent shake
or quake: -યુ, દ્રઢણવું, (અ. ક્રિ.) ગજ નાના અવાજથી કંપી ઊઠવું; to be shaken by a thundering sound: ઢણઢણાટ, ઢઢણાટ, (પુ.) ગર્જનાના અવાજથી થતુ કંપન; a shaking caused by a thundering sound. ઢબ, (સ્રો.) રીત; a method, a mode: (૨) પદ્ધતિ; a style, a fashion: જીમ, (સ્રી.) પદ્ધતિ; a style, a mode, a fashion: (૨) રીતભાત; manners:(3) છટા, અદા; smartness, gracefulness. અવુ, (અ, ક્રિ.) ખેદે અવાજ કરવે; to make a dull sound: (૨) ડૂબી જવું;
૩૭
ઢસા
to be drowned: (૩) મૃત્યુ પામવું; to die.
ઢબુ, (પુ.) સારતના મડધા આનાની કિંમતને તાંબાને જૂને મેટા સિક્કો; an old, big copper-coin of India worth half
an anna.
ઢબૂકવુ, (અ. ક્ર.) ઢોલ વાગવા; (of a drum) to sound: (ર) ડૂબકાં ખાવાં; to be drowned and come to the surface repeatedly.
બડા, ખરવુ, (અ. ક્રિ.) ઓઢાડીને વહાલથી સુવાડવું; to cause to sleep by covering and endearingly: (૨) વહાલથી થાબડવું; to pat endearingly: (૩) ખૂબ મારવું; to beat severely. ઢખ્ખુ, (પુ.) જુઓ યુ.
હેમક ઢમક, (અ.) ઢોલના અવાજની જેમ; with the sound like that of a drum. [drum) to sound. ઢમકવુ, (અ. ક્રિ.) ઢોલ વાગવા; (of a ઢમઢમ, (અ.) જુએ ભ્રમક ઢમક. ઢમઢોલ, (વિ.) ઢાલની જેમ ફૂલેલું પરંતુ ખાલી કે પાળ; swollen but empty or bollow like a drum: (૨) ડું પણ પાળ; fat but hollow. દ્વમાર્ક, (અ.) જુઆ ઢમક મકઃ (૨) (પુ.) ઢોલના અવાજ; the sound of a હરડવું, (સ. ક્રિ.) જુઓ ઢસડવુ'. [drum. ઢરડો, (પુ.) વેઠ, કંટાળાજનક અને કારમી કામમીરી; drudgery.
ઢસડવુ, ઢરડવું, (સ. ક્રિ.) ધસાય એમ ખેંચવું, ધસડવુ'; to drag: (૨) કામગીરી ટાળવી, વેઠ ઉતારવી; to shun or avoid work: (૩) ઢંગધડા વિના લખવું; to write haphazard. ઢસરડવું, (સ. ક્રિ.) જુઓ ઢસડવુ. હંસરડો, (પુ'.) જુએ તરડોઃ (૨) ઢસડવાયો પડેલું નિશાન; a mark caused by dragging.

Page #333

ઢાળિયું
ઢળકવું, (આ નિમવું કે લળી પડવું; to incline or leap on one side: (૨) નમીને અદાકારી દાખવવી: to show
gracefulness by leaning down. ઢળવું, (અ. જિ.) જુએ ઢળકવું(૨) પ્રવાહીનું મોટા જથ્થામાં બહાર આવવું (of liquids) to rush out in big quantity (૩) આડા પડવું, સુવું; to lie downઃ (૪) બીબામાં રેડાઈને આકાર dai; to be shaped after being poured into a die. (૫) અમુક વૃત્તિ કે વલણ હેવું; to have a certain
inclination. ઢંકાવું, (અ. ક્રિ) આવરણથી આચ્છાદિત
થવું કે સંતાવું; to be covered. હંગ, (કું) રીતભાત, વર્તન; manners,
behaviour: (૨) દેખાવ, હાવભાવ; mien: (૩) રીત, પ્રકાર; method, mode: (૪)
પદ્ધતિ, ઢબ; style, fashion, mode. દરે, (૫) જાહેરનામું; proclamation: (૨) સરકારી જાહેરનામું; a government proclamation. ઢંઢોળવું, (સ. ક્રિ) કોઈને જગાડવા માટે ખૂબ હલાવવું, to shake anyone heavily with a view to awaken
ing from sleep. હાકઠોળ, (૫) બાહ્ય દેખાવ; outward appearance: (૨) હાવભાવ, વર્તન;
mien, expression: (૩) ઘાટ, પ્રકાર, ઢબ, ઢંગ; shape, type, mode, style. કાકાઓ, ઢાકેહૂબ, ઢાકેહૂબ, (). રસોડા અને કોઠામાં (રાત્રે) ખાદ્યવસ્તુઓ અનાજ વગેરેનાં પાત્રો બરાબર બંધ કરવાં તે; the act of properly covering or packirg boxes, vessels, etc. containing eatables, grain, etc. (at night). ઢાઢી, (૫) ધંધાદારી શરણાઈ વગાડનારે; a professional flute player: (૨) એક પ્રકારને ભિક્ષુક; mendicant.
હાલ, (સ્ત્રી) સ્વરક્ષણ માટેનું શસ્ત્ર કે સાધન; a shield, a weapon or means of defence: (૧) રક્ષણ માટેની કે સંતાડAidil slaid; a defending or hiding
wall: (૩) રક્ષણ; defence, protection (૪) અધિકૃત ધ્વજ કે વંશપરંપરાગત ચિહન; a standard banner or flag,
a heraldic sign: () ; a canopy. ઢાલગર, (૫) ઢાલ બનાવવાને બંધ
કરનાર; a professional shield-maker. હાળ, (પુ.) ઢળાવ, ત્રાંસાં ચડાવ કે ઉતાર;
a slope, an upward or downward slope: (૨) ઢળતી વસ્તુ કે સપાટી; an inclined thing or surface: (૩) રીત, પદ્ધતિ, ઢંગ; method, mode, style, fashion (૪) સામાજિક સંબંધે, એળwie social relations, acquaintance: () 3119111 64; mode of
singing: () 24E1TY; an estimate. હાળકી,(સ્ત્રી) બીબામાં ઢાળીને ઘડેલી વસ્તુ; a moulded article (૨) ધાતુને ઢાળેલા
ગો, લગડી; a moulded ingot. હાળકે, (પુ.) મોટી ઢાળકી (જુઓ ઢાળકી: (૨) હાવભાવ, વર્તન; behaviour, mien: (૩) સુઘડતા; tidiness: (૧) કૌશલ્ય, Edi; dexterity, special skill: (4)
સમજણ; understanding હાળણી, (સ્ત્રી.) ધાતુને ઢાળીને આકાર
આપવાની રીત કે ક્રિયા; the mode or act of moulding. હાળવું, (સ. ફિ.) નમાવવું; to lower,
to let incline downwards: (?) 1 ટીપે પાડવું (આંસુ, વગેરે); to shed (tears, etc.) (૩) બીબામાં રેડીને આકાર 2414āt; to mould with a dic: (*) (પલંગ, વગેરે) પાથરવું, ઢાળવું; to spread (a cot, etc.): (૫) અંદાજ કાઢ; to estimate. ઢાળિયું, (વિ.) ઢળતું, ઢાળદાર; sloping, inclined: (૨) (ન.) ઢાળીને પાડેલાં લગડી 4377; a moulded ingot, etc.: (3)

Page #334

ઢાળિયો
ક૨૮
ઢીંક
ઢાળવાળાં ખેતર કે ભૂભાગ; a sloping field or piece of landઃ (૪) એક જ બાજુ ઢળતું છાપરું: a roof sloping on only one side: (૫) ઢળતું મેજ; a sloping table. હાળિય, (૫) જુઓ ઢાળકીઃ (૨) ખેતરમાં સિંચાઈ માટેને ઢાળદાર માર્ગa sloping water-course in a field for water
ing crops. ઢાળે, (૫) જુઓ ઢાળકીઃ (૨) વિશ્રાંતિ,
આરામ;leisure, rest:(૩)જુઓ ઢાકઢોળ. ઢાંકણ, (ન) આચ્છાદન, બંધ કરવાનાં કે છુપાવવાનાં વસ્તુ કે સાધન; a cover, a covering, a lid: (૨) ગુપ્તતા; secrecy: (૩) સંરક્ષણ; defence, protection, ઢાંકણી, (સ્ત્રી) નાનું ઢાંકણ જુઓ ઢાંકણુ ઘૂંટણની ઉપરનું ગોળાકાર હાડકું; the knee-bone. ઢાંકણું, (ન) જુઓ ઢાંકણ. ઢાંકપછેડ, ઢાંકપિછોડો, (૫) ગુનો કે દોષ છુપાવવાનાં કૃત્ય કે યુક્તિ; the act or scheme of concealing a crime
or a fault ઢાંકવું, (સ. કિ.) કઇ વસ્તુથી આચ્છાદન કરવું કે બંધ કરવું; to cover or shut
with a lid (૨) સંતાડવું; to hide. ઢાંકય, વિ.) ઢાંકેલું; covered (૨) સંતાડેલું, ગુપ્ત; hidden, secret. (૨) (ન.). પિરસ; sweets, cooked food sent
to a relative, friend, etc. ઢાંક્યધીશું, (વિ.) ગુપ્ત ચિતાથી વ્યથિત;
afflicted by secret anxieties. ઢાંઢો, (પુ.) મેટ સશક્ત બળદ, a big,
strong ox. હિંગલી, હિંગલ, હિંગલ, જુઓ ઢીંગલી હીક, (સ્ત્રી) જુઓ ઢીંક. ઢીકણું, (વિ) જુઓ ઢીકણુ. ઠીકે, (પુ) જુઓ ઢકે. ઢીચવું, (સ. કિ.) જુઓ ઢીંચવુ.
હીબવું, (સ. ક્રિ) કોઈની પીઠ પર મુકા 41791; to strike someone on the back with fist blows: (૨) ખૂબ માર
Hiral; to beat heavily. ઢીમચુ (ડીમચું, (ન.) લાકડાનો મેટે
ગઠ્ઠાવાળો ટુકડો; a big knotty log: (૨) માટીની જાડી કેડી; a thick earthen jar: (૩) ઠીંગણું, જાડું બાળક; a plump
child: (/) Hy; the bead. ઢીમણ, ઢીમડ, (ન) કઠણ સેજો; a hard swelling on the skin: (2) માંસ, વગેરે છંદવાનું પાટિયું; a wooden board on which meat, etc is crushed. [(૨) નાવિક, ખારવો; a sailur. ઢીમર, (૫) માછીમાર; a fisherman: હીનું, (ન) જુઓ ઢીમણુ. હીલ, (સ્ત્રી.) વિલંબ: delay: (૨) શિથિલતા, ઢીલાશ; slackness, laxity: (૩) બેદર
$12; laxity, carelessness. ઢીલ, (વિ.) શિથિલ; loose, slack: (૨) મંદ, આળસુ, dull, slow, lazy (3) પોચું; soft: (૪) નબળું, અશક્ત; weak, powerless: (૫) કાયર, ડરપોક; cowardly, timid.
એ ઢીલ: ઢીલસ, (વિ.) તદ્દન ઢીલું (બધા અર્થમાં ઢીંક (ઠીક), (સ્ત્રી) માથાથી કરેલા પ્રહાર, a blow given by the head. (૨) 4612; a blow ઢીકણુ ઢીકણુ), (વિ) અમુક, અજાણ્યું (ફલાણું ઢીંકણું” એમ સાથે વપરાય છે); certain, unknown, unidentified. ઢીંકવી, (૫) સૂકાં નદી કે તળાવમાં પાણી માટે ખોદેલા ખાડાa pit dug into the bed of a dry river or pond. ઢીકાપાટ (ઢીકાપાટ), (ન. બ. વ.) મુકા
અને લાતોથી મારામારી: a row with biows and kicks ઢીકે, (દી), (૬) કોઈની પીઠ પર મારેલે
**; a fist-blow struck on someone's back: (?) **l; a fist blow

Page #335

ઢીંગલી
ડી ગલી, (.)સ્ત્રી આકૃતિનું પૂતળું, પૂતળી; a doll in a female form: (૨) ઢીંગણી, ગાળમટેાળ ાકરીza plump girl: દ્વી'ગલ', (ન.) પૂતળું; a doll: ઢીગલો, (પું.) પુરુષ આકૃતિનું પૂતળું; a doll in male form: (૨) રૂપિયા, સિક્કો; a rupee, a coin. ઢી ચણ, (પુ.) (ન.) ગોઠણ, ધૂંટણ; knee. ઢી'ચયુિ;, (વિ.) ઢીંચણ સુધીના લાંબા પૂછડાવાળું (પશુ); (a beast) having a tail long enough to touch the knee: (૩) બેસતાં ઢીંચણ નીચે મૂકવાનુ ટેક્શ; a prop to be kept under the knee while sitting:(૪) ઢીંચણ; the knee.
ઢી'ચવુ... (દ્વીચવુ), (અ. ક્રિ) (રારાખ, વ.) અમર્યાદ રીતે પીવું; (wine, etc.) to drink excessively.
જૂવો, (પુ.) રણમાંના રેતીને ઢગલે; a sand-heap in a desert.
ક્ટ્રેસ, (વિ.) કસ વિનાનું; stuffless: (૨) નકામુ; useless.
હૂં કર્યું', ફૂંકતુ, (વિ.) નજીકમાં આવેલું કે રહેલ; near, neighbouring. ફૂંકવું, (હૂંકવું), (અ. ક્રિ.) પાસે કે નક જવુ; to go near, to approach. હૂઁઢવુ, (સ. ક્ર.) શેાધવુ, ખાળવુ; to seek, to search.
હૂં ઇસુ, (ન.) ખાલી કરેલું ખાજરીનું ક!સલ'; an emptied millet-spike. દૂઢિયો, (પુ.) એ નામના એક જૈન સંપ્રદાય; a sect of Jainism so named: (૨) એને અનુયાયી; a follower of that હૂં", ઠૂંસુ', (ન) જુએ ઢૂંસુ'. [sect. દેંસો, (પુ.) લાડુ બનાવવા માટેના ઘઉંના માટે। વજનદાર ખાખરા; a big, weightycake of wheat-flour for prepar. ing sweet-balls: (૨) જુએ પસા. ડેલી, (શ્રી.) સપાટીની બહાર નીકળેલાં નાના રીઠ કે ઢેકા; a small bulge or
330
પુ, કર
protuberance: (1) નાની ટેકરી; a small hill. હિસ્ટી. ઢેલો, જેવો, (ન.) મેાટી ઢેલી, જુએ જેવો, (પુ.) એક પ્રકારનું કૂવામાંથી પાણી ખેંચવાનુ ચત્ર; a kind of machine for drawing water from a well. દેકાઢળિયા, ઢકાઢયા, (પું. બ. વ.) ખાડા ટેકરાવાળી જમીન; uneven ground. ઢેકા, (પુ.) સપાટીની બહાર નીકળેલા ભાગ; a bulge, a protuberance: (૨) શરીરને ઢેકા જેવા ભાગ; a bulging part of the body. દેખલો, (પુ.) રાહુ, ઈંટના ટુકડા; a piece of brick: (૨) મારવા માટેને ઈંટના ટુકડા; a brickbat. ઢેખાળી, (સ્રી.) નાના ઢેખાળે: ઢેખાળે, (પુ.) જુએ ઢેખલો.
ઢેડ, (પુ.) હિરજન, એ નામની ભૂતકાળમાં અસ્પૃશ્ય ગણાતી જાતિને માણસ; a member of a caste so named which was considered untouchable in the past. હેડગુજરાતી, (સ્રી.) અંગ્રેજી શબ્દોના મિશ્રણવાળી ગુજરાતી ભાષા, Gujarati language with the mixture of English words: ફજેતી,(સ્રી.)–ફજેતો, (પુ.) નહેર ફજેતી કે રકાસ; a public fiasco: વાડો, (પુ.) ઢેડાના લત્તો; the locality where the members of the above caste live: ઢેડી, (સ્રી.) એ જાતિની સ્ત્રી; a female member of that caste: (૨) ઢેડની પત્ની; wife of a member of that caste: ઢેડો, (પુ.) (તિરસ્કારમાં) ઢેડ. ઢેપલી, (ગ્રી.) નાનુ ચાસવું; a small
flat cake or slice.
ઢેપલુ', (ન.) ચેાસવું; a flat cake or slice: (૨) રાડુ'; a piece of a brick, a lump or slice of clay.
', (ન.) જુએ તેપણુ,

Page #336

ઢેબરું હેબરુ, ૧) અર્ધ તળેલી રોટલી જેવી
ચણા અને ઘઉંના લોટની એક વાની; a half.fried, bread-like article of food made up of gram and wheat flours, હેબો, (૫) જુઓ કેઃ (૨) સે; a
swelling: (3) Beat Dladi; a lump હેર, (૫) જુઓ ઠગ. [of dung. હેરી, (સ્ત્રી) જુઓ ઢગ, ઢગલી. હેલ, (સ્ત્રી) મેરની માદા; a pea-hen. હેસકુ, (ન) એક પ્રકારનું ઘરેણું; a kind of ornament: (૨) જાડો રોટલો; a thick bread or loaf:(3) 0181;dung. સરે, ઠેસ, ટેસલો, (પુ.) છાણ કે મળને પોદળે; a lump of dung or ,excrement. હૈય, (ન) મોટું ઢેકું; a large lump or
slice of clay: (૨) ઢગલો; a heap. ઢોકળિયુ, (વિ) વચ્ચેથી જાડું; thick in the mid-part(૨) (ન) પગનું દર્દ જેમાં સ્નાયુઓ જકડાઈ જાય છે; a disease of the legs in wbich the muscles become stiff. ઢોકળી, (સ્ત્રી.) ] એક વાની; a kind of ઢોકળું, (ન.) article of food.
ચકી, (સ્ત્રી) નાનું ઢચકુંદ ઢોચક, નિ.) માટલું કે માટીનું પડા જેવું પાત્ર; a kind of earthen pot: (૨) માથું; the head: (૩) (વિ.) અસ્થિર; unstable. હોર, (ન.) પાલતુ ચોપગું પ્રાણી; a dome
stic quadruped, a beast bf the cattle class: -ઢાંખર, (ન. બ. વ.) ઠેર (સામુદાયિક રીતે); cattles -માર, (ન.) સખત માર; severe beating. હોરે (!) ઉપસેલો ભૂભાગ; a bulging
piece of land: (૨) જુઓ કે. હોલ, (પુ.) નગારું; a kind of drum:
કી, (સ્ત્રી) હોલ, (ન.) નાનો ઢોલ. હોલણ, ઢોળણી, (સ્ત્રી.) નાનો ખાટલો; a small cot or bedstead.
ઢોલિયો, (૫) મેટ, પહોળો ખાટલે, ૫લંગ; a big, broad cot or bed
stead. (professional drummer. ઢોલી, (૫) ધંધાદારી ઢેલ વગાડનાર; a હોળ, (મું) એપ, ઓપવું તે; polish, a polishing: (૨) ધાતુને પતરાં જડવાં a; metal-plating. ઢોળવું, (અ. કિ) પ્રવાહીને રડીને કે જમીન પર ફેંકીને વ્યય કરવો; to spill: (૨) રેડવું; to pour out: (૩) (ન)
અસ્થિર તળિયાવાળું પાત્ર; a pot with an unstable bottom: (૪) અસ્થિર વિચારો ધરાવતું માણસ; a person with
unstable opinions. [to fan. ઢોળવું, (સ. ક્રિ) પંખાથી પવન નાખ; ઢોળાણ, ઢોળાવ, (ન) જુએ ઢાળ. ઢાંગ, (૫) બેટ દેખાવ; false show, pretence: (૨) દંભ; hypocrisy (૩)
ટોવેશ; disguise: (૪) બહાનું; excuses –ધતૂરે, (પુ) છેતરપિંડો, દંભ; deceit, hypocrisy, pretence: 61.11, ઢગલ, (વિ.) દંભી, ધૂતારું; hypocri
tical, deceitful, pretentious. હાડો, (પુ.) પથ્થરને મોટે ટુકડો; a big piece of stone: (૨) મૂર્ખ, રેવું માણસ; a stupid, rough person.
ણ, (૫) ગુજરાતી મૂળાક્ષરો પંદરમે
lored; the fifteenth consonant of the Gujarati alphabet. આ અક્ષરથી શરૂ થતો એક પણ શબ્દ નથી; there is not a single word beginning with this letter.
ત, (૫) ગુજરાતી મૂળાક્ષરને સળગે
વ્યંજન; the sixteenth consonant of the Gujarati alphabet.

Page #337

૩૨
તગડ
તક, (સ્ત્રી) અનુકૂળ સમય કે સંગ; an opportunity: (૨) લાગ; a favourable time: (3) 4213; an occasion. તકતક, (અ. કિ.) પ્રકાશવું, ચળવું;
to shine, to glitter. તતી, (સ્ત્રી) ચતુષ્કોણ ચતી; a rectangular disc or plate: (૨) એક પ્રકારનું
ઘરેણું; a kind of ornament. તકતા, (૫) મોટી તક્તી, જુઓ તકતી (૨) અરીસે, દર્પણ: a mirror: (૩) મઢેલાં ચિત્ર કે છબી; a framed picture or photograph. [destiny. તકદીર, (ન) ભાગ્ય, નસીબ, fate, તકમરિયાં, (ન. બ. વ.) એક પ્રકાસ્ના
ઔષધ તરીકે વપરાતાં બિયાં; a kind of herbal seeds. તકરાર, (સ્ત્રી) કજિયે, ઝઘડે; a strife,
a quarrel: (?) {"II, aiàt; a dispute: (૩) વિવાદ; controversy: તકરિયું, તકરારી, (વિ.) કજિયાર; quarrelsome, pugnacious: (૨) વાંધાજનક;
disputable, controversial. તકલાદી, (વિ.) કસ વિનાનું; frail, stuffless: (૨) નાજુક અને અલ્પજીવી; tender and shortlived: (૩) ચારિસ્ટgla; characterless, immoral: (8) બનાવટી; forged, counterfeit. તકલી, (સ્ત્રી) તળિયે ચકતીવાળું, ઉમા પાતળા સળિયાનું, એક પ્રકારનું કાતવાનું સાધન; a spinning instrument made of a vertical thin rod with
a disc at the bottom તકલીફ, (સ્ત્રી) શ્રમ, તસ્દી, ઉપાધિ; hard work, trouble: (R) 5!; trouble, hardship. તકસીર, (સ્ત્રી.) ભૂલ ખામી; an error, a drawback: (૨) દેષ, ગુનો, ૧ fault,
an offence, a crime. તકાજે, તકાદો, (પુ.) જુએ તા.
(કાવી, (સ્ત્રી) સરકાર તરશી પિતાને Hugi Cuple; government loans to farmers. તકાસવું, (સ. ક્રિ) આતુરતાપૂર્વક ઇચ્છવું, ઝંખવું; to pine for: (૨) લાલચથી
એકીટશે જેવું; to stare greedily. તકિયો, (૫) અઢેલવાનું મેટું, પહેલું
ઓશીકું; a pillow: (૨) તકિયા જેવું ચણતરકામ; a pillow-like masonry work: (૩) ફકીરનું રહેઠાણ; a muslim saint's or mendicant's abode. તકેદારી, (સ્ત્રી.) દેખરેખ, ચોકી, પહેરે; alertness, a watch, a guard: (૨) જાપ; security measures. તકતી, (સ્ત્રી) જુઓ તકતી. તકતો, (પુ.) જુઓ તતો. તક, (સ્ત્રી) (ન.) છાશ; butter-milk. તક્ષક, (૫) સુતાર; a carpenter: (૨) નાટકના સૂત્રધાર; the leading actor of the prelude of a drama: (3) એ નામનો એક પૌરાણિક નાગ; the name of a mythological serpent: (8) દેવના શિલ્પી: the architect of gods. તક્ષણ, (ન.) ખરાદી કામની કળા જે ૬૪ કળામાંની એક કળા ગણાય છે; the art of lathe-work which is one of
the sixty-four arts. (throne. તખત, (ન.) રાજગાદી, સિહાસન; a royal તખતી, (સ્ત્રી) જુઓ તકતી. તખતો, (પુ) જુઓ તત (૨) રંગભૂમિ, 11225001; the stage, the theatre,
the dramatic art. તખ્ત, (ન.) જુઓ તખત: -નશીન, (વિ) સિંહાસન પર બેઠેલું; ruling, sovereign,
enthroned. તખ્તી, (સ્ત્રી) જુઓ તકતી. તખ્તો, (પુ) જુઓ તખતો. તગડ, (વી.) રખડપટ્ટી; wandering
૨) રખડપટ્ટીની વેઠ; the drudgery of running errands (૩) હાકી કાબુ

Page #338

તગડવુ
કે નસાડી મૂકવું તે; a driving away: (૪) શારીરિક થાક; physical exhaus
tion.
તગડવું, (સ. ક્રિ.) ચાલવાની કે નાસી જવાની ફરજ પાડવી; to cause or force to walk or run away: (૨) કંટાળાજનક રખડપટ્ટી કરાવવી; to cause to undertake tedious errands or wanderings: (૩) થકવવુ'; to exhaust. તગડો, (પુ.) ત્રણની સંખ્યા, ૩'; the figure ‘three', ‘3'.
તગણ, (વિ.) ત્રણગણું; three-fold. તગતગવું, (અ. ક્રિ.) જુઓ તતવુ, તગર, (સ્ત્રી.) (ન.) ઔષધી તરીકે વપરાતી એક સુધી વનસ્પતિ; a fragrant herbal plant. તગવુ, (અ. ક્રિ.) જુઓ તતવુ. તગાદો, તકાજો, તકાદો, (પુ.) આમહુપૂર્ણાંકની ઉધરાણી; a prcssing demand for payment: (૨) અત્ય, તાકી±; urgency.
તગારું, (ન.) લેાઢાનુ છીછરું પહેાળા માંનુ પાત્ર; a broad mouthed, shallow iron bucket.
તગાવી, (સ્રી.) જુઓ તકાવી. તગેડવુ, (સ. ક્રિ.) જુઓ તગડવું. તજ, (સ્રી.) (ન.) તેના તરીકે વપરાતી એક પ્રકારના વૃક્ષની છાલ; cinnamon. તજગર, (પુ.) તપાસ; examination: (૨) હિસાબ કે નામાના ચોપડાની તપાસ; auditing.
તજવીજ, (સ્ત્રી,) તપાસ, પૂછપરછ, ચકાસણી; examination, search, investigation, scrutiny: (ર) હિકમત, યુક્તિ; a contrivance, a scheme: (૩)પ્રયાસ; an effort: (૪) વ્યવસ્થા, સંચાાન; arrangement, management: (i) આયેાજન; planning: (૬) શ્વેત્રવાઈ; provision.
તજવુ, (સ. ક્રિ.) જુઓ ત્યજવું.
333
તડતડેયુ
તજાગરમી, (સ્રી.) એક પ્રકારને ચામડીને રાગ; a kind of skin disease. તજજ્ઞ, (વિ.) અમુક વિષયનેા પારંગત, વિદ્વાન કે નિષ્ણાત; learned or expert. તટ, (પુ.) કિનારા, કાંડા; a
shore, a
bank, a margin.
તટસ્થ, (વિ.) નિષ્પક્ષ, અલિપ્ત; neutral: (૨) નિરપેક્ષ, પક્ષપાત કે પૂર્વગ્રહ રહિત; disinterested, unprejudiced. તટિની, (સ્રી.) નદી; a river. તડ, (સ્રી.) જુઓ તરડઃ (૨) જ્ઞાતિ, સપ્રદાય વગેરેનાં જૂથ કે વિભાગ; a group or division of a caste, cult, etc. તડકવું, (અ. ક્રિ.) ભયથી ગભરાવુ; to be dismayed.
તડકાવવુ', (સ. ક્રિ.) ડરાવવુ'; to frighten: (૨) ધમકી આપવી; to threaten. તડકા, (પુ.) સૂર્યને પ્રકાશ; sunshine: (૨) (સૂર્ય કિરણાનેા) તાપ; lheat, (caused by sunshine). તડકાછાંયડો, (પુ.) તડકીછાંયડી, (સ્રી.) તડકેશીળો, (પુ.) સુખદુ:ખ, ચડતીપડતી; the cycle of happiness and misery, ups and downs of life. તોડ, (સ્ત્રી.) એ પક્ષે। વચ્ચેનુ સમાધાન; a compromise.
તડતડ, (અ.) ફાટવાના કે ચૂંટવાના અવાજથી; with a cracking or bursting sound:(૨) ઝટપટ; at once, abruptly: (૩) તત્પરતાથી; readily. તડતડવુ, (અ. ક્રિ.) ફાટવાના કે ફૂટવાને અવાજ થવે; to occur a bursting or cracking sound: (૨) ફાટ્ટુ ફારુ થવુ; to be on the point of bussting: (૩) રાષથી બેલવુ; to speak angrily.
તડતડાટ, (પુ.) તડતડ અવાજ: a bursting or cracking sound: (૨) (પુ.) સપાટાબંધ; swiftly. તડાડયું, (વિ.) તડતડ અવાજ કરે એવું; making a bursting or cracking

Page #339

તડતડિયે
૨૪
તણછાવું
8oundઃ (૨) (ન) એવા અવાજ સાથે ફૂટતું
એક પ્રકારનું દારૂખાનું; a kind of firework cracking with such sound: (૩) બળતાં તડતડ અવાજ કરે એવું બળતણ; fuel, making a cracking sound while burning. તડતડિયો, (૫) જુઓ તડતડિય: (૨)
તણખો, અંગારે, દેવતા; a spark, an તડપડાટ, (પુ) જુઓ ટડપડ. [ember. તડપવું, (અ. ક્રિ) જુઓ તલપવુ. તડફડ, (અ.) સપાટાબંધ; swiftly. (૨) તરતજ, પળ વારમાં; abruptly, instantly: (3) Yeauce; openly. તડફડવું, (અ. ક્રિ.) બચાવ માટે ઉગ્ર પ્રયાસ કરવા; to struggle hard for escape: (૨)બચાવ માટે શરીરના અવયે ખૂબ હલા491; to move the limbs violently for escape: (૩) ફાંફાં કે વલખાં મારવાં to struggle hopelessly: (૪) હાંફવું; to pant. [vain struggles, etc. તડફડાટ, (પુ.) તડફડવું તે; violent or તડફડિયાં, (ન. બ. વ.) જુઓ તડફડાટ. તડફવું, (અ. ક્રિ.) જુઓ તડફડવું. તડબુચ, (ન.) એક પ્રકારનું મેટું ગોળાકાર ઠંડું ફળ; a water-melon. તડભડ, (અ.) જુઓ તડફડ. તડવું, (અ. કિ.) હુમલો કરવા ધસી જવું; to rush to attack: (૨) વિરોધ કરવો;
to oppose: (3) ou não spal; to revolt. તડતડા,(સ્ત્રી) જુઓ તડાતડ, તડાતડી. તડાક, (અ) તૂટવાના અવાજથી; with a cracking or breaking sound: (૨) સપાટાબંધ; swiftly: (૩) ઝટપટ; abruptly: (૪) ચિતાં: suddenly: (૫) પ્રહાર કરીને, સચોટ રીતે; with a stroke,
strikingly. તડાકે, (પુ.) ગપ, અફવા; a false report, a rumour: (૨) ઓચિંતો માટે CHIQ; a sudden big profit or advantage, a wind-fall.
તડાગ, (ન.) તળાવ; a pond. તડાતડ, (અ) ઝટપટ; abruptly, swiftly: (૨) ઝડપથી અને સતત; swiftly
and repeatedly. તડાતડ, તડાતડી, (સ્ત્રી) ઉગ્ર બોલાચાલી; hot exchange of words: (૨) કજિયો, મારામારી; a quarrel, an altercation, a row: (૩) હરીફાઈ, સ્પર્ધા; a rivalry, a contest: (૪) ધાંધલ ધમાલ, ઉતાવળ; commotion, haste. તડામાર, (અ.) સપાટાબંધ; swiftly, abruptly: (૨) ધમધોકાર, સતત; nonstop, incessantly. તડામાર, તડામારી,(સ્ત્રી) ઉતાવળ; haste:
(૨)સતત ધમાલ;incessant commotion, તડિત, (સ્ત્રી.) વીજળી; lightning. તડિંગમ, (અ) હેલના અવાજની જેમ, with a sound similar to that of a drum. તડી, (સ્ત્રી.) મારની ઝડી; a shower of strokes, non-stop beating (2) કડી (દરેક અર્થમાં; a shower (3) $3131; a raid. તડૂકવું, (અ. ક્રિ) ગુસ્સાથી મેટા અવાજે ઠપકો આપવો; to rebuke loudly and angrily: (૨) ગુસ્સાથી ગર્જના કરવી; to roar angrily. તડૂકે, પું) તાડૂકવું તે; an angry loud
rebuke or roaring. તડતડ, (અ) જુઓ તડાતડ. તણખ, (સ્ત્રી) ડંખ સાથેની બળતરાની
a&rll; an itching, burning pain: (૨) અવાજની કર્ક શતા; hoarseness of voice. [blade of grass or straw. તણખલું, (ન) ધાસની સળી, તરણું; a તણખે, (૫) બિંદુ જેવો અંગારે, ચિન
ગારી; a spark. તણછ, (સ્ત્રી) જુઓ તખ. તણછાવું, (અ.ક્રિ) તણખ થવી; to suffer an itching burning pain: (?) લંગડાવું; to be lamed.

Page #340

તણાવે
૩૩૫
તથા
તણુ, (વિ.) જેના તાર બનાવી શકાય
એવું (ધાતુ વગેરે), તનનીચ; ductile. તણાવું, (અ. ક્રિ) ખેંચાવું; to be
drawn, dragged or carried away: (૨) સંકોચાવું; to be contracted: (૩) અક્કડ થવું; to be stiffened: (૪) શરમથી વધારે પડતો ખર્ચ કરવો કે નુકસાન સહન કરવું; to spend heavily or suffer a loss for escaping from shame. તણી, (સ્ત્રી) તણ, (ન.) તણો, (કું.) (વ્યાકરણ) છઠ્ઠી વિભક્તિને પ્રત્યય; the termination of the genetive or the possessive case.
ત , તખલ,(અ.) એ જ સમયે, તરતજ; at that very time, at once, abruptly. તતડવું, (અ. ક્રિ.) જુઓ તડતડવું. તતડાટ,(પુ.)તડતડવું તે, જુઓ તડતડવું. તતડાવવું, (સ. કિ.) તડતડવુંનું પ્રેરક, જુઓ તડતડવું: (૨) ધમકી આપવી; to threaten: (૩) ઠપકો આપવો; to rebuke. તતડિયું, (વિ.) (ન) જુઓ તડતડિયુ. તતડિયો, (પુ) જુઓ તડતડિયો. તત, (અ.) પછી; then. તzડી, (સ્ત્રી) નાનું તતૂડું: તતડક, (ન)
એક પ્રકારનું રણશિંગું; a kind of bugle. તત્કાલ, તત્કાળ, (અ) જુઓ તતકાલ. તત્કાલીન, (વિ.) એ સમયનું; of or
pertaining to that time or period. તતક્ષણ, (અ) જુઓ તતક્ષણ તત્વ, (ન.) મૂળ કે વાસ્તવિક રૂ૫; origi
nal or real form: (૨) વાસ્તવિકતા (બ્રમથી ઊલટું); reality (opposite of illusion): (૩) મૂળ ગુણ કે પ્રકૃતિ; original property or nature: (*) સાર, સત્વ, સારાંશ; essence, cream, pith, sum and substance: () મહત્વને કે મુખ્ય ભાગ; the important or chief essential part: (૧) રહસ્ય;
the secret: (૭) પંચમહાભૂતોમાંનું કોઈ એક; any one of the five chief elements: (૮) સત્ય કે આધ્યાત્મિક જ્ઞાન; truth, or spiritual knowledge. તત્વચિંતન, (ન.) તત્ત્વ વિષેનું ચિતન; meditation about truth or spiri
tual knowledge. તત્વજ્ઞ, (વિ) તત્વને જાણનારું; knowing
the truth, well-versed in phil.,sophy: (૨) (૬) તરવજ્ઞ વ્યક્તિ, દશન
2012all; a philosopher. તત્વજ્ઞાન, (ન.) તત્ર વિશેનું જ્ઞાન, દર્શન
20124; spiritual knowledge, philosophy. તત્વજ્ઞાની, (વિ.) (૫) જુઓ તત્વજ્ઞ. તત્વતઃ, (અ.) તાત્વિક રીતે, યથાર્થ રીતે;
truly, really, as a matter of fact. તત્વદર્શન, (4) જુઓ તત્વજ્ઞાન. તત્વમીમાંસા, (સ્ત્રી) જવ અને આત્માનાં
સ્વરૂપ, સત્ય વગેરેના ચિંતનનું શાસ્ત્ર, 24bulchell; metaphysics. તત્પર, (વિ.) લીન, મગ્ન; engrossed in, totally devoted to: (૨) તૈયાર, સજજ; ready, well-equipped: ના, (સ્ત્રી) મગ્નતા, સંપૂર્ણ ભક્તિભાવ; the quality of being engrossed in,
total devotion. તત્પરાયણ, (વિ.) જુઓ તત્પર. ત~રુષ, (પુ.) વ્યાકરણને એક મુખ્ય સમાસ one of the main compounds of grammar,
[place. તત્ર, (અ) ત્યાં, એ સ્થળે; there, at that તત્સમ, (વિ.) મૂળ અથવા અસલ સ્વરૂપમાં (શબ્દ); (a word) original, identical: (૨) મળ અને પ્રાકૃત ભાષા બોમાં મૂળરૂપે રહેલો (શબ્દ); (a word) in its original form in the principal as well as derived languages. તથા, (મી.) દરકાર, સંબંધ, સ્પૃહા; care, regard, concerns (૨) વિસ્તાર, વૃદ્ધિ

Page #341

Kયા
extensios, expansion (૩) સાતત્ય; continuity. તથા, (અ) અને and, as well as:
(૨) એ પ્રમાણે; in that manner, તથાગત, વિ) ઉચ્ચતમ અધ્યાત્મિક સ્થિતિએ પહોંચેલું; having attained highest spiritual state or knowledge: (૨) ભગવાન બુદ્ધ; Lord Buddha. તથાપિ, (અ.) તેમ છતાં, તેપણ, even
then, however, nevertheless, yet, still..
[so, amen. તથાસ્તુ, (બ) એમ થાઓ'; let it be તથ્ય, (વિ.) સાચું, વાસ્તવિક; true, real
(ન.) સત્ય, વાસ્તવિક્તા; truth, reality. તથ્યશ, પું) સત્ય કે વાસ્તવિક્તાનો અંશ; an element of truth or reality: (૨) સાર, સારાંશ; git, cream, sum and substance. તદનુરૂપ, (વિ.) સમાન, સરખું; similar. તદનુસાર, (અ) તે પ્રમાણે accordingly. તદપિ, (અ) જુઓ તથાપિ. તદબીર, (સ્ત્રી.) યુક્તિ, કરામત, હિકમત,
a plan, a contrivance, expedient. તદા, (અ.) ત્યારે; then, at that time. વદાકાર, (વિ) જુબો તદનુરૂપઃ (૨) લીન, મન; engrossed in, totally devoted to. તદુપરાંત, તદુપરિ, (અ) તે ઉપરાંત, quil; moreover, over and above that. તદ્ધિત, (પુ.) નામ, સર્વનામ, વિશેષણ વગરે પરથી ના શબ્દ બનાવવા માટેનો Hrd2; an aifix or termination for making a new word from a noun, pronoun, adjective, etc.: () (10.) એમ પ્રત્યયથી બનેલું; formed by such an affix તદભવ, (વિ.) તેમાંથી જમતું કે બનતું; arising or coming to existence fion that: (૨) અપભ્રષ્ટ (શબ્દ),
(a word) slightly changed from its original form. તષિ, (વિ.) જુઓ તદાકારતદ્વિદ, (વિ.) (પુ) જુઓ તજજ્ઞ. તન, (૫) પુત્ર; a son. તન, (નશરીર, દેહ; the body. તનક, (વિ.) નાનું, ડું; small, little. તનખા, (૫) પગાર; a salary: (૨) મહેનતાણું; wages: (૩) હક, દા; a right,
a claim. તનમન, (અ) અત્યંત આતુરતાથી; very eagerly: (૨) અધીરાઈથી, ઉતાવળથી, impatiently, hastily: ધન, (ન.બ.વ.) પિતાનું સર્વસ્વ; one's all possessions: (૨)પોતાનાં બધાં શક્તિ, સાધન, ઇ.; one's all powers and means: (૩) ઉચ્ચતમ H67914 ; highest ambition. તનમના, (પુ.) ઉશ્કેરાટ આવે; excite
ment (૨) જસે; spirit: (૩) અધીરાઈ impatience: (૪) રોમાંચ; thrill. તનમનિયુ, (૧) એક પ્રકારનું ફૂલ; a kind of flower: (૨) એક પ્રકારનું સ્ત્રીઓ માટેનું કાનનું ઘરેણું; a kind of ear-ornament for women. તનય, તનુજ, (પુ.) પુત્ર; a son. તનયા, તનુજા, (સ્ત્રી. પુત્રી; a daughter. ત, (વિ.) પાતળું; thinઃ (૨) કૃશ, lean, emaciated: (૩) નાનું, થોડું small, life: (૪) નાજુક; tiny: (5) સુંદર; beautiful: (૬) (સ્ત્રી) (ન) શરીર; the body. તન્મય. (વિ.) લીન, મગ્ન, એકાગ્ર; absor
bed or engrossed in, concentrated: (2) 2452 '; having become one or identical with. તન્માત્ર, (ન) તન્માત્રા, (સ્ત્રી. પંચમહા
તેનું નિર્ભેળ સૂક્ષ્મ રૂપ; the pure and subtle form of the main five elements. (beautiful woman. તન્વી, (સ્ત્રી) પાતળી સુંદર સ્ત્રી; a slender

Page #342

૫
૩૬૭
હ૫, (ન.) આધ્યાત્મિક જ્ઞાન કે મોક્ષ પ્રાપ્તિ માટેનું ઈદ્રિયદમન; self-mortification with a view to attaining spiritual knowledge or salvation, penance: (૨) કંટાળાજનક સંજોગોમાં રાહ જતાં થતી હેરાનગતિ; trouble resulting from waiting under tedious circumstances. તપખીર, (સ્ત્રી) સૂંધવાની તમાકુ, છીંકણી; snuff: તપખીરિયું, તપખીરી, (વિ.) તપખીર જેવા રંગનું; brown. તપત, (સ્ત્રી) ગરમી; heat. (૨) ઝીણે
dia; slight fever. તપવ૬, (સ. ક્રિ) ગરમ કરવું; to heat. તપવું, (અ. ક્રિ) ગરમ કે ઊનું થવું; to
be heated: (૨) ચમક્યું; to shine, to glow: (૩) તપ કરવું; to practise penance: (૪) કંટાળાજનક સંજોગોમાં રાહ જોતાં હેરાન થવું; to be troubled because of waiting under tedious circumstances: () 272 43; to be angry, to be enraged. તપશ્ચર્યા, (સ્ત્રી) તપ કરવું તે) જુઓ તપ. તપસી, (વિ.) (પુ) જુઓ તપસ્વી. તપસીલ, (સ્ત્રી) વિગતો; details: (૨) વિગતવાર યાદી કે અહેવાલ; a detailed list or reportવાર, (અ.) વિગતવાર; in detaile 1. તપસ્યા, (સ્ત્રી) જુઓ તપ. તપસ્વિની, (વિ.) (સ્ત્રી) તપસ્વી સ્ત્રી; a
woman practising penance. તપસ્વી, (વિ.) (૫) તપ કરનાર પુરુષ; a
man practising penance. તપાવનપાડવું, (સ. કિ.)જુઓ તપવવું. તપાસ, તપાસણી,(સ્ત્રી) તપાસવું તે; an
examination, an investigation, તપાસવું, (સ. કિ.) ચેકતી કે ખાતરી
57411; to examine, to investigate: (૨) શોધવું, ખોળવું; to search (5) સંભાળ કે દેખરેખ રાખવાં; to look after, to watch, to guard.
તપાસાવવું, (સ. કિ.) તપાસ કરાવવી;
to get examined or investigated. તપેલી,(સ્ત્રી) પહોળામાંનું ધાતુનું રાંધવાનું) 42100; a broad-mouthed (cooking) vessel or pot: તપેલુ, (ન) મોટી તપેલી. તપેલું, (વિ.) ગરમ, ગુસ્સે થયેલું; heated,
enraged. તપોધન, (વિ) કેવળ તપ જ જેનું ધન છે
એવું; having only penance as ope's property or asset:(?)44169 એ નામની પેટાજ્ઞાતિનું; belonging to a Brahmin sub-caste so named: (૩) (૬) જુએ તપસ્વીઃ (૪) ઉપરોક્ત જ્ઞાતિનું માણસ; a member of the caste so-named. તપોબલ, તપોબળ, (ન.) તપનાં શક્તિ
અને પ્રભાવ; the power and glory
of penance. તમિ , તપેલૂમી, (સ્ત્રી) જુઓ તપ
વનઃ (૨) તપથી પવિત્ર થયેલી ભૂમિ; the land sanctified by penance. તપોવન, (ન) તપસ્વીએ તપ કરતા હોય
એવાં વન, જંગલ કે સ્થળ; a forest or place where austere ascetics practise penance. તત, (વિ.) તપેલું, તપાવેલું; hot, heat
ed: (૨) ગુસ્સે થયેલું; caraged: (૩) ઉશ્કેરાયેલું; excited. તફડવું, (અ. જિ) જુએ તડફડવું. તફડંચી, (સ્ત્રી) ઉચાપત, a pilfering,
mis-appropriation:(?) 2122; theft. તફડાટ, (૬) જુઓ તડફડાત. તફડાવ, (સ. કિ.) ઉચાપત કરવી; ts pilfer, to mis-appropriate: (2) 2247 કરવી; to steal.
(તપસો તફસી, (સ્ત્ર ) –ાર, (અ) જુએ તફાવત, (૫)જુદાપ, ફરક; difference: (૨) અસમાનતા, ૬; inequality, difference, cosparin. તફ, (પુ.) સમૂ; an assengolags: (૨) મંડળી, જૂથ; a group (૩) વાર, a section, a division.

Page #343

૩૩૮
તમાલ
તબક
તબક, (સ્ત્રી) રકાબી, થાળી; a plate, ૩ tray: (૨) મજલે, માળ, a storey, an upper floor of a building. તબકકે, (૫) મજલો, માળ; a storey: (૨) અમુક સ્થિતિ કે હાલત; a stage or condition: (3) 2011; a circumstance: (૪) ધોરણ; a standard: (૨) વિભાગ; a section, a division. તબડક, (અ) ઘોડાની તેજ દેડના પગલાંના
જેવા અવાજથી; with the sound similar to that of the steps of a fast-running horse: તબડકી,(સ્ત્રી) ઝડપથી દોડતા થોડાને પગરવ; the sound of the steps of a fast-running horse: (૨) ઝડપી દેડ; a fast running: તબડકે, (પુ.) સપાટો, ઝાપટ; a swift blow, a sudden swoop: (૨) વેગ, ઝડ૫; speed, swittness. તબડાવવું, (સ. ક્રિ) વેગથી દોડાવવું; to cause to run swiftly. (૨) ધમકી આપવી; to threaten: (૩) સખત ઠપકો 24110l; to rebuke severely. તબહૂક, (વિ.) મૂર્ખ, ગમાર; foolish:
(૨) મૂઢ, અવાક; dull, tongue-tied. તબદીલ, (વિ.) સ્થળાંતર પામેલું; transferred. (૨) બદલાયેલું; changed: તબદીલી, (સ્ત્રી) બદલી, ફેરફાર; a transfer, a change. તબલથી, () તબલાંનો ઉસ્તાદ; an
expert player of musical drums. તબલું, (ન) ઢેલ જેવું એક વાદ્ય, નરવું;
a kind of musical drum. તબિયત, (સ્ત્રી) માનસિક સ્થિતિ, મિજાજ; mental condition, disposition, mood: (૨) સ્વાથ્યની દૃષ્ટિએ શારીરિક Para; condition of the body
with regard to health. તબીબ, (૫) દાક્તર, વૈદ્ય; a doctor, a physician: તબીબી, (વિ) વેધકના વ્યવસાયને લગતું; pertaining to the profession of medical practice:
(૨) (સ્ત્રી) વૈધકને વ્યવસાય; the profession of medical practice. તબેલા, (૫) ઘોડા, બળદ, દૂધાળાં ઢેર,
ગાડીઓ રાખવાનાં સ્થળ કે મકાન; a stable. તમ, (ન) જુઓ તમસ. તમણ, (સ્ત્રી) ચૂલ, જમીન ખેડીને કરેલ
ચૂલ; a fire-place made by digging the ground. તમણું, (વિ.) જુઓ બમણું. તમતમાટે, (વિ.) બહુ તીખું, તમતમું; acrid, pungent: (૨) (પુ.) તીખાસ; acridity.
(gent. તમતમુ, (વિ.) બહુ તીખું; acrid, punતમન્ના, (સ્ત્રી.) ઉત્કંઠા, તીવ્ર ઈચ્છા; an
intense desire: (?) 24182di; eagerતમરી, (સ્ત્રી) જુઓ તમ્મર. (ness. તમરુ, (ન.) રાત્રે તીણે અવાજ કરતું એક
પ્રકારનું જતુ; a kind of cricket making shrill sound at oight. તમસ(તમ), (ન.) અંધકાર; darkness: (૨) અજ્ઞાન, ભ્રમ: ignorance, illusion: (૩) જુઓ તમે ગુણ. તમંચે, (પુ.) બંદૂક જેવું એક નાનું
હથિયાર; પિસ્તોલ; a pistol. તમા, (સ્ત્રી.) દરકાર, પરવા; care, regard, consideration (૨) ખોટ, ઊણપ; a want, a shortage. તમાકુ, (ત્રી.) ધૂમ્રપાન અને છીંકણી માટે વપરાતા છોડનાં પાન; tobacco (૨) Ball Bus; a tobacco plant. તમા, (કું.) લપડાક, થપ્પડ; a slap. તમામ, વિ.) બધું, સંપૂર્ણ; all, while, entire: (૨) (અ) સંપૂર્ણ રીતે, સર્વથા; wholly, entirely. તમારુ, (સ) “તમે"નું છઠ્ઠી વિભક્તિનું
34; genetive case form of "you''. તમાલ, (પુ.) એક પ્રકારનું વૃક્ષ જેનાં પાંદડાં ઔષધ અને તેજાના તરીકે વપરાય છે: a kind of tree, the leaves of which are used as a medicine

Page #344

તભાણગીર
તરડવું
and a spice: ૫ત્ર, (-) -પત્રી, (સ્ત્રી)
એ વૃક્ષનું પાંદડું; a leaf of that tree. તમાશગીર, તમાશીન, (પુ) તમાશો
જેનાર કે કરનાર: one who witnesses or performs a spectacle or fun: (૨) ફજેતી કે ફારસ થાય એમ ઇચ્છનારા કે એનો શેખીન; one who is fond of a fasco or fun (૩) પ્રેક્ષક; a spectator. તમાશા, (૫) સમૂહ માટેનાં ખેલ, રમતગમત વગેરે; a spectacle, a public show: (૨) ફારસ, ફજેતી; a fun, a fiasco. તમિસ્ત્ર, (ન.) અંધકાર; darkness. તમે, તમે, (સ.) પુરુષવાચક સર્વનામનું બીજા પુરુષનું બહુવચન અથવા માનાર્થે
એકવચન; you. તમે ગુણ, (૫) પ્રકૃતિના ત્રણ ગુણોમાંનો
અજ્ઞાન, ક્રોધ, વગેરે સૂચક એક ગુણ; one of the three main qualities of 'maya', suggesting anger, ignorance, etc. તમે ગુણી, (વિ.) તમે ગુણને વરેલું; hot
tempered, ignorant, covetous, etc. wedded to the baser quality of
maya', (કે ચક્કર આવવાં તે; vertigo. તસર તમરી), (ક્રી.) આંબમાં અંધારા તર, (સ્ત્રી.) દુધ વગેરે પરની મલાઈ, a layer of crear over the surface of milk, etc. તર, (વિ.) સંપૂર્ણ રીતે તરબળ; fully soaked: (૨) રસકસથી ભરપૂર; full of juice or pith: (3) diy ; fresh: (7) તૃપ્ત, ધરાયેલું; satiated: (૫) શ્રીમંત, પિસાદાર; rich, wealthy: (૬) વિપુલ;
opulent:(૭)ચકચૂર, મસ્ત; intoxicated. તરકટ, (ન.) કાવતરું; a conspiracy, a plot: (૨) પ્રપંચ, છેતરપિંડી; a guile, a deceit, imposture: તરકટી, તરકટિયું, (વિ.) કાવતરાખેર, પ્રપંચી; conspiring, guileful, fraudulent તરકડો, (૫) તુર્કસ્તાનનો રહેવાસી; a Turk: (૨) ડાંડ માણસ; a high-handed
rogue: (૩) (તિરસ્કારમાં મુસલમાન; a Mohamedan.
(quiver. તરકસ, (ન.) બાણે રાખવાનો ભા; a તરકારી, (સ્ત્રી) શાકભાજી; vegetables: (૨) ભાજીપાલ, વનસ્પતિ; vegetation:
(3) ME Hiz; edible flesh, mutton. તરકીબ, (સ્ત્રી) યુક્તિ, હિકમત; a scheme,
a contrivance. તરખડ, (સ્ત્રી) સંભાળ, તજવીજ, બરદસ્ત; a care-taking, a looking-after, management (૨) પંચાત, માથાજીક; meaningless tedious discussion. તરખાટ, (પુ.) ભયંકર ધમાલ; frightful or terrible commotion (૨) ભય,
ભયાનકતા; fright, horror. તરગાળે, (પુ) એ નામની એક જ્ઞાતિને માણસ જેને ધંધા, રંગભૂમિ, ભવાઈ વગેરેમાં નટ તરીકે કામ કરવાનું હોય છે, a member of a so-named caste, who is a professional actor. તરઘાયો, .) માટે પહેાળા મેને દેગડે; a big, broad-mouthed pot or vessel: (૨) મોટું નગારું; a big drum: (૩) કોઈ પણ પ્રચંડ પણ બેડોળ વસ્તુ; any huge but misshaped thing. તરછ. (સ્ત્રી) અહંકાર, મદ, Vanity, vain
pride: (૨) તે છડાઈ, તાર; arrogance. તરછોડ, (પુ.) (સ્ત્રી.) તરછોડવું તે; an insulting or hateful jost: () તિરસ્કાર; contempt (3) તિરસ્કારપૂર્વક
ત્યજી દેવું તે; a hateful forsaking. તરછાડવું, (સ. ક્રિ) તિરસ્કારપૂર્વક આંચ
341401; to jolt hatefully: (*) ધિક્કારવું; t) hate, to scorn (૩) તિરસ્કારપૂર્વક હાંકી કાઢવું કે ત્યજી દેવું; to
drive away or fursake scornfully. તરજ, (સ્ત્રી.) જુઓ તજ. તરજુમે, (પુ.) ભાષાતર; translation. તરડ (તડ), (સ્ત્રી) ચીરો, ફાટ; a crack. તરડવું, (અ. કિ.) ફાટ કે ચીરા પડવાં; to crack: (૨) ફાટવું; to crack, to
I

Page #345

તડાટ
means
burst: (૩) વાંકું કે ત્રાંસુ થવું; to be crooked or slanting: (૪) વંકાઇને વિરોધ કરવે; to oppose waywardly. તરડાટ, (પુ'.) તરડાવુ' તે; a bursting, a slant, etc.: (૨) ધડ, અભિમાન; vanity, waywardness. તરડાવું, (અ. ક્ર.) જુએ તરવુ. તરણ, (ન.) તરવાની ક્રિયા; the act of swimming, floating, or crossing over in a boat, etc.: (૨) તરવાનુ સાધન, હેાડી, વહાણ, વગેરે; a of crossing over a water-form, a boat, a ship, etc.: તારણ, (વિ.) (પુ.) તારણહાર, ઉદ્ધારક; a saviour. તરણ, (પુ.) સૂ'; the sun. તરણિ, તરણી, (સ્રી.) તરવાનું સાધન, હાડી, વહાણ, વગેરે; a means of swimming or crossing over water-form, a boat, a ship: (૨) બચવાનું કે મેાક્ષનું સાધન; a means of escape or salvation. તરણું, (ન.) ધાસની સળી; a reed. તરત, (અ.) તાબડતાખ, વિના વિલ બે, dave; at once, promptly: (૨) ઉતાવળથી, ઝડપથી; quickly, swiftly. તરતીખ, (સ્રી.) વ્યવસ્થા, પતિ; management, system: (૨) શિષ્ટાચાર, વિવેક; good manners, politeness: (3) માવજત, જતન; a care-taking. તરપિંડી (તરપ`ડી), (સ્ત્રી.) કેાઈની મૃત્યુસવત્સરીને દિવસે કરવામાં આવતી શ્રાદ્ધવિધિ; the religious ceremony performed on one's death anniversary. તરફડવુ, (અ. ક્રિ) તરફડાટ, (પુ.) વગેરે શબ્દ! માટે જુએ તડફડવુ,
a
તરફણ, (સ્રી.) વાવણી કરવાનું સાધન; a kind of sowing-implement. તરફદાર, (વિ.) રાઈ વ્યક્તિ કે પક્ષની તરફેણ કરતું; inclined to or interested in a person or party, part
૪૦
પાટ
ial: તરફદારી, (શ્રી.) તરફેણ કરવી તે, પક્ષપાત; partiality. તરફેણ, (સી.) પક્ષ, ખાજુ; a party, a side: (૨) તરફદારી, પક્ષપાત; partiality. તરબતર, (વિ.) જુએ તરભેળ. તરચ, (ન.) જુએ તડમચ. તરમાળ, (વિ.) પ્રવાહીથી ભરપૂર, સપૂર્ણ રીતે પલળેલુ; fully soaked. તરભડ, (સ્રી.) કજિયા, તકરાર; a quarrel: (૨) બેલાચાલી; a wrangle. તરભડવુ, (અ. ક્ર.) તકરાર કે બેલાચાલી કરવાં; to quarrel, to wrangle.
તરભાણું,(ન.) ધાર્મિક વિધિમાં વપરાતુ, તાંબાનું રકાખી જેવું છીંછરું પાત્ર; a kind of shallow copper plate used in performing religious ceremonies.
તરભાણી, (સ્રી.) નાનું તરભાણું. તરભેટો, તરભેટ, (પુ.) જુએ ત્રિભેટો. તરલ, (વિ.) ચપળ, active, agile, sensitive: (ર) તકલાદી, અલ્પજીવી; frail, transient:(૩) અસ્થિર; unstable (૪) અત્યંત પરિવર્તનશીલ; highly changeable: (૫) (પુ.) હારની વચ્ચે જડેલું રત્ન; a jewel set in the middle of a necklace. તરવર, (અ.) ઝડપ અને અસ્થિરતાથી; swiftly and unsteadily: (૨) ચંચળતાથી; sensitively.
તરવરવુ, (અ. ક્રિ.) આગળ પડતુ કે ધ્યાન ખેંચે એવું હેતુ; to be prominent or conspicuous: (૨) ઝડપ અને અસ્થિરતાથી ખસવું કે જવુ; to move or go swiftly and unsteadily: (૩) આતુર કે અધીરા થવું; to become eager or impatient. તરવરાટ, (પુ.) ભારે ધમાલ; heavy commotion: (૨) આતુરતા, ચંચળતા, અધીરાઈ; eagerness, sensitiveness, impatience: ૩) ઉમ ઉત્સાહ; intense zeal.

Page #346

તરવાડે
તરવાડ, (૬) ખજૂરાં દીને તાડી કાઢવાને Well Bellfi; a man whose profession is to extract toddy from date-palms. તરવાયો, (૬) ત્રણ પાયાની માંચી કે ઘડી;
a tripod, a three-legged stool. તરવાર, (સ્ત્રી.) ખડગ, સમશેર, એક પ્રકારનું તીક્ષ્ણ ધારવાળું શસ્ત્ર; a sword: આજ, તરવારિયો, (વિ.) (૫) તરવાર વાપરવામાં
5214 Higla; an expert swordsman. તરવું, (અ. કિ.) પાણી કે પ્રવાહીની
સપાટી પર રહેવું કે આગળ વધવું; to swim, to float: (૨) બચવું, મુક્ત 49; to escape, to be released, to become free: (૩) (સ. કિ.) (હેડી, વહાણ વગેરે દ્વારા) પાર કરવું કે ઓળંગવું; to cross over (in a boat, ship, etc.): (૬) (મુશ્કેલીઓ વગેરે) પાર કરવું; to surmount (difficulties, etc.). તરશ (તરસ), (સ્ત્રી.) તૃષા, ચાસ; thirst: (૨) ઉત્કંઠા, તીવ્ર ઈચ્છા; an intense desire.
(thirsty. તરયું (તરસ્ય), (વિ.) તૃષાતુર, ચામું; તરસ, (ન.) જુઓ જરખ. તરસ, (પુ.) ગુસ્સે, ધ; anger. તરસાડ, (સ્ત્રી) તાડનાં પાંદડાં; leaves
of palm-trees. તરંગ, (મું) પાણીનું મોજુ, લહેર; a wave, a ripple: (?) #6441; fancy, imagination: (3) *; a whim: (૪) પુસ્તકને ખંડ કે વિભાગ; a section
or division of a book. તરંગિણી, (સ્ત્રી) નદી; a river. તરંગી, (વિ.) ચંચળ, ધૂની; sensitive, whimsical: () 24 Ree; unsteady: (૩) કલ્પનાશક્તિ ધરાવતું; imaginative તરાઈ, (જી) પર્વતની તળેટીમાં પ્રદેશ કે
He: the region or plain at the foot of a mountain. સરા, બ્રો.) જુઓ તરહ
તરાણા, તરાને, (૫) ગાવાની ઢબ
a mode of vocal music. તરાપ, (સ્ત્રી) એચિંતી ઝાપટ કે ચૂંટ; a sudden swoop or snatching: (૨) ચિતો હુમલો; a sudden attack: (૩) છેલંગ; a jump, a leap. તરાપે, (૫) વાંસની ચીપનું લાંબું અને
સાંકડું સપાટ હેડી જેવું સાધન; a raft. તરિ, તરી, (સ્ત્રી) હેડી; a boat, a ferry. તરિયો, (૫) એકાંતરિય કે થિયો તાવ; fever recurring every third or fourth day. તરી, (સ્ત્રી) મલાઈ; cream (૨) જામેલ કાળો ચીકણો કચરો, કોપ; black, sticky deposited mud. (૩) સૂમ થર કે પાપડી; a film. તરી, (સ્ત્રી) જુઓ તરિ. તરી, (સ્ત્રી) જળમાર્ગ; a water-way: (૨) (વિ.) જળમાર્ગ કે જળાશયનું કે એને લગતું; of or pertaining to a waterway or a water-form. તરીકે, (અ) પ્રમાણે, પેઠે, રીત; accordingly, in the manner of: (૨) રૂપે, જેમ; by the way of તરીકે, (પુ.) રીત; method, mode: (૨) માર્ગ, રસ્ત; way. ત, (ન) વૃક્ષ, ઝાડ; a tree તરુણ, (વિ) યુવાન; young (૨) (પુ.) યુવાન પુરુષ; a young man: તરુણા, (વિ.)(સ્ત્રી)યુવાન સ્ત્રી; a young woman તરુવર, (ન) મેટું ઝાડ; a big tree તરેરાટ, (૫) ગુસ્સાથી પાડેલી બૂમ; an angry cry: (૨) ક્રોધાવેશ; excitement
resulting from anger. તરેરી, (સ્ત્રી.) ગુસ્સાની ધ્રુજારી; shivering
resulting from anger. તહ, (સ્ત્રી) જત, પ્રકાર, a variety, a
type: (*) Nd; a mode or method; (3.) 24; a fashion, a mode.

Page #347

નરોપ
૨
ત:કાટ
aking.
તપ, (૫) નાળિયેર; a coconut. તલક, (અ) ત્યાં સુધી, શક્ય હોય ત્યાં તક, (પુ.) અનુમાન, અટકળ; an infer- yul; till, as long as, as far as. ence, a hypothesis: (૨) વિચાર, તલખ, (સ્ત્રી.) ઈંતેજારી, આતુરતા; eagerવિચારપ્રકિયા; a thought, reasoning ness: (?) Wall; an intense desire: (૩) કલ્પના; imagination (૪) તર્કશાસ્ત્ર; (૩) તૃષા, તરસ; thirst: (૪) મુંઝવણ,
ન્યાયશાસ્ત્ર; logic -વિતર્ક, (૫) કાલ્પનિક વ્યાકુળતા; mental confusion. વિચારોની પરંપરા; a series of ima- તલખ, (વિ.) તીખું; bitter, acrid: (૨) ginative or fanciful thoughts: ઉગ્ર, તીવ્ર; pungent, intense. (૨) ઢંગધડા વિનાની વિચારપ્રક્રિયા; haph
તલખાં, (અ. ક્રિ) ઝંખવું; to desire azard thinking or guessing:-81129,
or long for eagerly: (૨) અધીરા થવું; (ન) ન્યાયશાસ્ત્ર; logic.
to be impatient. ત(તજ), (સ્ત્રી.) કંઠય સંગીતની ઢબ, તલખાં, (ન. બ. વ.) ઇચ્છા ,પ્ત કરવાનાં mode of vocal music.
davi; vain efforts for satisfying તન, (ન) તજના, (સ્ત્રી) ધમકી; a desirese(૨) ઝંખના; intense desire.
threat: (?) 8451; a rebuke: (3) તલપ, (સ્ત્રી) વ્યસનની વસ્તુ માટેની તીવ્ર તિરસ્કાર; hatred, scorn (૪) તરછોડવું 12091; an intense desire for a ત્યજવું તે; a forsaking.
thing of addiction. (૨) આતુરતા; તર્જની, (સ્ત્રી) અંગૂઠા પાસેની આંગળી eagerness: (૩) નિરંકુર ઇચ્છા; an the finger next to the thumb; uncontrolled desire: (x) 594"; a the index finger.
jump, a leap. તજવું, (સ. કિ) ધમકી આપવી; to તલપવું, (અ. કિ.) ખુરવું; to pine for:
threaten: (2) 8451241491; to scold: (૨) ઝંખવું; to desire eagerly: (૩) (૩) ભય પમાડવો, બીવરાવવું; to fri- એકાએક કલંગ મારવી; to jump or ghten, to terrify: (૪) તરડવું; to leap suddenly. ((૨) આતુર; eager. drive away rudely, to forsake. તલપાપડ, (વિ.) અધીરુ; impatient: તપણુ, (ન.) તૃપ્તિ, તૃપ્ત કરવું તે; તલપૂર, (અ) જરાક; slight, little= (૨)
satiation; the act of satiating: OF 21461; the least, the slightest. (૨) દેવો અને પિતૃઓને વિધિસર પાણીની તલકવું, (અ. કિ.) જુઓ તલપડ્યું. PM or efl 24144l a; ceremonial offer- તલબ, (સ્ત્રી.) જુએ તલ૫. ings of water to gods and fore- તલભાર, તલમાત્ર, (અ.) જુઓ તલપૂર. fathers. ((૨) તુપ્ત કરવું; to satiate. તલવટ, (પુ.) તલ અને ગોળની એક મીઠાઈ તપવું, (સ ક્રિ) સંત થવું; to satisfy:
a sweetmeat made of sesame તલ, (૫) એક પ્રકારનું તેલી બી; a kind and jaggery () જુઓ તળવી.
of oil seed, sesame: (૨) તલને છોડ; તલવાર, (સ્ત્રી) જુઓ તરવાર. sesame. (૩) તલ જેવો ચામડી પરના તલસ૨, (ન) જેમાં તલ પાકે છે એ સ; $164; a mole.
a sesame-pod:(૨)તલ લણી લોધા પછી તલ, (ન.) તળિયું; bottom: (૨) નીચેને CIELDI 0013;a harvested sesame-plant. પ્રદેશ; a lower region: (૩) તળેટી; તલસતુ, (અ. ક્રિ) જુએ તલખવુ. a region or plain at a mountain તલસાટ, (૫) ઉઝ ઈછા તૃપ્ત કરવાનાં foot: (1) સપાટી; surface
ફાંફાં કે વલખા vain struggles to

Page #348

તલસાંકળી
૪૩
તહકુબ
ret; a
piece
nserted in
satisfy an intense desire: (૨) આતુરતા, ઉત્કંઠા; eagerness. તલસાંકળી, (અ.) એક પ્રકારની ધી, ગાળ
અને તલની મીઠાઈ, sweetmeat made of ghee, sugar and sesame. તલસ્પર્શ, (૫) તળિયા કે સપાટીને સ્પર્શ કરો તે; the act of touching the bottom of the surface: તલસ્પશી, (વિ.) ઊંડું (અભ્યાસ, તપાસ, વગેરે); deep (study, examination, scrutiny, etc.).
(a divorce. તલાક, (સ્ત્રી.) લગ્નની ફારગતી, છૂટાછેડા; તલાટી, (૬) ગામડાનો સરકારી મહેસૂલી મહેતા કે અધિકારી; a government revenue accountant or officer of તલાવ, (ન.) જુઓ તળાવ. (a village. તલાશ, (સ્ત્રી) તપાસ, ચકાસણી; examination, investigation, scrutiny: (૨) શોધખાળ; search. (seeds. તલી, (સ્ત્રી) ઝીણું તલ; fine sesame તલી, (સી.) જુએ તિલ્લી, તલ્લાક, (સ્ત્રી) જુઓ તલાક. તલ્લી, (સ્ત્રી) જુઓ તિલી. તલ્લીન, (વિ.) મનુ, લીન; fully engrossed or absorbed in (૨) એકાગ્ર; concentrated. તવ, (સ) તારું; thine. તવ, (અ.) ત્યારે, એ સમયે; then, at that time.
(rich. તવંગર, (વિ.) શ્રીમંત, પૈસાદાર; wealthy, તવાઈ, (સ્ત્રી) અણધારી આક્ત; an un
expected trouble or calamity: (૨) દુર્ભાગ્ય; misfortune: (૩) ધાડ; a raid: (૪) ધમકી; a threat (૫) તાકીદ an urgency.
(lity. તવા, (પુ.) આતિથ્ય સત્કાર; hospitaતવારીખ, (સ્ત્રી) ઈતિહાસ; history: (૨) કાલક્રમાનુસાર ઐતિહાસિક ચાદી; a chronicle.
તવી, (સ્ત્રી) તળવાનું પાત્ર; a frying pan: (?) adl; a flat plate for baking breads, cakes, etc. તવેથો, (૫) જુઓ તાવે. તવો, (૫) મેટી તવી, જુઓ તવી (૨) ચલમમાં મુકાતે નાનો ગોળ પથ્થર; a round small piece of stone inserted into a smoking-pipe. તસતસવું, (અ. ક્રિ) ખૂબ તણાય કે તંગ રહે એવી રીતે બંધબેસતું હોવું; to be
fitted very tightly or closely. તસતસાર, () તસતસવું તે; tight
ness, closeness. (azul; a rosary. તસબી, (સ્ત્રી) ઈશ્વરસ્મરણ કરવાની માળા, તસર, (સ્ત્રી) જુઓ કસર. તસલી,(સ્ત્રી.) આશ્વાસન; consolation;
comfort: (૨) વિશ્વાસ, ભાસ; trust, તસવી, (સ્ત્રી) જુઓ તસબી. (faith. તસવીર, (સ્ત્રી) ખી; a portrait; a
photographs (૨) ચિત્ર; a picture. તસુ, (કું.)(સ્ત્રી) એક ઈંચ જેટલું લંબાઈનું H14; a measure of length equal
to one inch. તસોતસ, (વિ) તંગ, ચપચપ; tight, close: (૧) (અ) તંગ કે ચપોચપ હોય
એમ; tightly, closely. તકર, કું.) ચોર, પરફાડુ: a thief, a
house-breaker. તકરવું, (સ. ક્રિ) ચોરી કરવી, તફડાવવું,
ધર ફાડવું; to steal, to pilfer, to break into a house. તસ્કરી, (સ્ત્રી) ચેરી, તફડંચી વગેરે
theft, pilfering, etc. તદી, (સ્ત્રી.) તકલીફ; trouble (૨) શ્રમ,
મહેનત; labour.. તહ, (૫) (સ્ત્રી)(ન)સંધિ, સુલેહ; treaty,
truce: () 2118111; compromise. તહકુબ, તહકૂબ, (વિ) મુલતવી, સ્થગિત. મેર; suspended or postponed for the time-being.

Page #349

તનામું
ઉજ
તહનામું, (ન) સંધિ કે સુલેહને કરાર;
& written (peace) treaty. તહસીલ, (સ્ત્રી) (ન) તાલુક; a sub
district: (૨) જમીન મહેસૂલ ઉઘરાવવી d; collection of land revenue: દાર, (પુ) તાલુકાનું મુખ્ય મહેસૂલી અધિકારી; the chief revenue officer of a sub-district. તહાં તહીં, (અ) જુઓ ત્યાં. તહેનાત, (સ્ત્રી) સેવા કરવા હાજર રહેવું તે, સેવાચાકરી; the act of attending on some one, attendance, service: (૨) તાબેદારી; servitude. તહેવાર, (પુ) ખુશાલી કે રજને દિવસ, ઉત્સવ, પર્વ a festival, a holiday. તહોમત, (ન.) આપ; an accusation, a charge: --દાર, (વિ) આપી ; accused: ના, (ન) આરોપની
Canai-a arata nél; a charge-sheet. તd, () જુએ તલ (૨) પાયે; foundation, base: (૩) મૂળ, ઉત્પત્તિસ્થાન,
origin: () 87424164; birth-place. તળપદ, (ન) સ્થાનિક કે પ્રાદેશિક ભૂતલ, local or regional land: (?) H412 જમીન; level land: (૩) અસલ જગા original place. તળપદુ, (વિ) સ્થાનિક; local: (૨) મૂળ actrie; of the original place: (9) દેશી, ગામઠી, પ્રાદેશિક, મૂળ ભૂમિનું; indigenous, native, rural, of the native land, regional. હળવટ, (સ્ત્રી) તળિયું; bottom: (૨)
જમીનની સપાટી; surface of land: (3) મેભના ટેકારૂપ સામસામી દીવાલો પનું આડું લાકડું; a wooden crossbar suspended on two opposite walls for supporting a beam. જવું, (સ. ક્રિ) ઘી, તેલ, વગેરેમાં તરતું
રહે એ રીતે રજવું; to fry. 410116, (1) , a broad, thick cotton-bed, a mattress.
તળાવ તલાવ), (ન.) એક પ્રકારનું
જળાશય, નાનું સરોવર, a pond, a small lake: _ડી, (સ્ત્રી) -૭, (ન) નાનું તળાવ. (to massage. તળવું, (સ. ક્રિ) ચંપી કે માલિશ કરવા તળિયાઝાટક, (અ.) તળિયું ખુલ્લું થઈ જાય એટલા મોટા પ્રમાણમાં; in such great proportion so as to expose the bottom: (૨) છેક તળિયા સુધી; upto the bottom: (૩) સંપૂર્ણ રીતે (પાયમાલ); totally (ruined). તળિયું, (ન.) તડબૂચ; a water-melon. તળિયું, (ન.) તદ્દન નીચે પાયાને ભાગ; the bottom, the basic part: (2) પગનું તળિયું; the sole of the foot. તળી, (સ્ત્રી) જુઓ સખતળી.
તળું, (ન) જુઓ તળિયુ. - તળેટી, (સ્ત્રી) પર્વતના તળિયાની આસ
પાસનાં પ્રદેશ કે મેદાન; the region or
plain around foot of a mountain. તગ, (વિ.) તસતસતું, તણાતું; tight, straitened; (૨) ભિડાતું, ચપોચપ બંધબેસતું; close, tight: (૩) (નાણાં, સાધન, વગેરેની) તંગી અનુભવતું; (in matters of finance, means) hard-pressed: (૪) થાકેલું, કંટાળેલું; tired: (૫) કાયર;
cowardly. સંગ, (પુ.) ઘેડાના જીનને સ્થિર રાખવા Hidal 42t; the belt for stabilising a horse's saddle. તગડી, (સ્ત્રી) પગ, ટાંટિયો; the lege
(૨) ટૂંકો લેધ; short trousers. તગાશ, (સ્ત્રી) જુઓ તંગી. (users. તંગિયો, (૫) કો લે; short-troતંગી, (સ્ત્રી) અછત, તાણ; scarcity, shortage: (૨) ન્યૂનતા, ખેટ; deficiency, want. સંકુલ, (પુ) ચોખા; rice. ત, (કું.) તાંતણે, તાર, રસ; a fibre. a thread: (૨) વાર્તાના પ્રસંગો વગેરેને

Page #350

વંતરવું
૩૪૫
તાકીદ
તાંતણે; the thread or proper connection between the events of a story, etc.: (૩) હઠ, જિદ્ર, મમત; obstinacy, insistence(૪) વાદવિવાદ; discussion: () }31, yol; pursuit.
તરવું, (સ. ક્રિ) છેતરવું; to cheate (૨) ભેળવવું, ફસાવવું; to seduce. તંતુ, (૫) તાંતણે, તાર, રે; a fibre, a thread: (૨) પાતળી નસ વગેરે; a fine vein, etc. તંતુવાઘ, (ન) તારથી વાગતું વાવ; a
stringed musical instrument. તંત્ર, (ન) મંત્રો, મંત્રના પ્રયે, કર્મકાંડ વગેરેને લગતું શાસ્ત્ર; occultism: (૨) કારભાર, વ્યવસ્થા, સંચાલન; administration, management, organisation: (3) 24vrt; planning: (*) કર્મ, ક્રિયા, કાર્ય, વ્યવહાર વિચારથી ઊલટું); action, performance, practice (as opposed to thought): (૫) મુખ્ય સિદ્ધાંત; the main or fundamental doctrine. તંત્રી, (૫) સંચાલક, કારભારી, કારોબારી
અધિકારી; a manager, an administrator, an executive officer: (?) અખબાર કે સામચિકને સંપાદક; an editor of a newspaper or a
magazine (૩) પણ, ધનુષ્યની દેરી; the string of a bow: (૪) તંતુવાદ્યને તાર; a string or wire of a musical instrumente ૫) એક પ્રકારનું તંતુવાદ્ય; musical instrument. તંદુરસ્ત, (વિ) નિરગી; healthy. તંદુરસ્તી, (સ્ત્રી) નિરોગી સ્થિતિ, આરોગ્ય,
દુલ, (૫) ચોખા; rice. (health. ત, (સ્ત્રી) સુસ્તી, કંટાળે, થાક; lassitude, exhaustion (૨) અર્ધનિદ્રા;
sleepishness. તખા, તખ, તકી) જુઓ તમાકુ
તબુ, ત, ૫) અત્યંત જાડા કાપડનું, છત્રી જેવું, કામચલાઉ ઘર કે આશ્રયસ્થાન,
શમિયાણ; a tent. તમૂરે, (પં) તંતુવાવ; a kind of
stringed musical instrument. ત ળ, પું) નાગરવેલનું પાન; a betel leaf (૨) મુખવાસ તરીકે એ પાનનું બીડું; a quid of that leaf to be chewed after dinner: (3) aRt Elle Pot; deep red colour: (૪) ગળાને રોગ; disease
of the throat. તાળી, (૫) પાનસેપારી, ઈ. વેચનારો;
a dealer in betel leaves and nuts, etc. (૨) એ નામની જ્ઞાતિનો માણસ, a member of a so named caste. તા (તાવ), (પુ.) અમુક માપનો એક છે, કરે કાગળ, તાવ; a blank sheet of
paper of a certain measure. તાઉસ, (૫) મરa peacocks (૨)
એક પ્રકારનું મેરના આકારનું તંતુવાદ્ય; a kind of peacock-shaped, stringed musical instrument. લાક, (સ્ત્રી.) તરું, છાશ; buttermilk. તાક, (સ્ત્રી) જુઓ ત્રાક. તાક, (સ્ત્રી) (બંદૂક, બાણ, વડનાં) નિશાન, નેમ; an aim, a target (of a gunshot, arrow, etc.): (૨) લાગ, અનુકૂળ તક; a favourable opportunity. લાકડી, (પુ) જુએ તાક. તાકડો, પું) દેર, વણેલો સે;a thread,
a woven fibre. તાત, (સ્ત્રી.) જુઓ તાકાત. તાવ, (સ. ક્રિ) એકી ટશે જેવુ; to
stare, to gaze fixedly: (2) Hist વગેરેનું નિશાન લેવું; to aim at a target: (૩) ઇચ્છા કરવી; to desire. તાકાત, (સી.) સામર્થ્ય, બળ, શક્તિ;
ability, strength, power. તાકીદ, (સી)ઉતાવળ; haste= (૨) અરત્ય; urgency (૩)આદેશ, હમ: a comm

Page #351

and: (*) pel; a warning: (4) ધમકી; a threat. તાકે, (વિ) નિશાન પાડવાને નિષ્ણાત;
expert in striking at a target. તાકે, મું.) અમુક લંબાઈના સળંગ કાપડની
ગડી; a fold of a whole piece of તાકડી, (વિ.) જુએ તાકે. (cloth. તાગ, (મું) ઊંડાણ; depth (૨) અંત, 831; an end: (3) Eloy; an estimate: () રહસ્ય; secret: તાગ લેવો. કાઢવો=ઊંડાઈ માપવી to fathom, to sound the depth of: (૨) અંદાજ કાઢવ; to estimate: (૩) રહસ્ય જાણવું;
to find out a secret.) તાગડધિન્ના, (પં. બ. વ ખર્ચાળ Hor Hon; expensive merry-making: (૨) જલસા, એશઆરામ; revelling,
luxuries and comforts. તાગડો, (૫) રે, વણેલો રે; a thread, a woven fibre.(૨) લાગ, અનુકૂળ તક; a favourable opportunityતાગવું, (અ.ક્રિ) તાગ કાઢવો; to fathom,
to estimate, to find out a secret: (૨) કામ સમાપ્ત કરી મુક્ત થવું; to be
free after finishing wurk. તાછવું, (સ. ક્રિ.) કેતરવું; to carve: (૨) ઘસીને ઓપ આપવો; to polish
or make bright by scarping તાજ, (મું) રાજમુગટ; a crown (૨)
શાસક રાજા કે રાણી; a ruling king or queen: (s) by Hel; royal power. તાજગી, (સ્ત્રી) તાજાપણું; freshness. (૨)
ra"; liveliness:(3) agoPail; health. તાજણા, (પુ.) ચાબુક; a lash, a whip. તાજપોશી, (સ્ત્રી) રાજ્યાભિષેક વિધિ;
the crowning ceremony. તાજ, (ન.) જુઓ ત્રાજવું. તાજા કલમ, (સ્ત્રી) (ટૂંકમાં તા. ક.) લખાણની નીચે ઉમેરેલી ખાસ ધ; a special
Bote added at the end of writtog, a postscript (short form. p. s.). તળ્યિો , (૫) જુઓ તાત. તાજબ, (વિ) દંગ, આશ્ચર્યચક્તિ; stu
nned, astonished. (astonishment. તાજુબી,(સ્ત્રી. વિસ્મય, આશ્ચર્ય; wonder. તાજુ, (વિ) તરતનું, વાસીથી ઊલટું, નવું; fresh, not stale, new: (૨) હપુષ, રસકસવાળું; plump, pithy, juicy (૩)
ફૂર્તિલું, ચપળ; lively; (૪) (સમાચાર વગેર) તરતનું, છેલ્લામાં છેલ્લું; latest (૫) તર, ભરપુર; rich, full. તાજેકલમ, (સ્ત્રી) જુઓ તકલમ. તાજેતર,(વિ.) તાજું; fresh (૨)(સમાચાર,
બનાવ,ઈ. તરતનું, હમણુનું; latest, recent, તટ, (પુ.) તાટ, (ન.) જુઓ ટાટ. તાટસ્ટ, (ન.) તટસ્થપણું, નિષ્પક્ષતા:
neutrality, non-aligoment. તાટી, (સ્ત્રી.) વાંસની ચીપને પડદે; a
curtain of bamboo chips. તા, (ન) ધામની ચટાઈ; a grass
mattress: (૨) જુએ તાટી તાડ, (પુ.) એક પ્રકારનું નાળિયેરી જેવું
ઝાડ; a pulm-tree:-ગોળ, (પુ.) એનું ફળ; its fruit: ગોળ, (કું.) તાડના રસમાંથી બનાવેલ ગાળ; jaggery made from the juice of palm-iree: -9, (ન) તાડનું પાંદડું; a palm-leaf તાડન, (ન.) મારવું તે; a beating. તાડપત્રક(ન.તાડનું પાંદડું, તાડછું; a palm
leaf. (a covering of palm leaves.) તાડપત્તી, (સ્ત્રી.) તાડનાં પાનનું આચ્છાદન; તાડવું, (સ. કિ.) મારવું; to beat, to તાડ, (અ. કિ.) જુએ ત્રાહ. (strike. તાડિયું, (ન.) તાડના પાનને ટુકડે; a piece of palm-leaf : (૨) રેંટિયાનું પાંખિયું; a spoke of a spinningતાડૂક(અ. ક્રિ.) જુએ તડૂકવું. (wheel. તાડૂકે, (પુ) જુએ તકે.

Page #352

તાડો
૧૭
તાના
તાહ, (૫) સેનથી થતી દાહક પેજ burning pain resulting from swelling. (૨) અદાવત, વેર; grudge, revenge (3) જૂને કજિયો કે ઝધડે; a long-standing quarrel or dispute. (૪) જિ, આહ; obstinacy. તાણ, (સ્ત્રી) શરીરના સ્નાયુ કે નસે ખેંચાવાં તે; the straining of muscles or veins: (૧) અછત, તંગી; scarcity, want, shortage: (૩) આગ્રહ, દબાણ; insistence, pressure: (૪)(ન) પાણીના પ્રવાહનું બેશ; the force of
a water current. તાવ, (સ. કિ.) ખેંચવું; to pull, to stretch: (2) 4439; to drag: (3) ખેંચીને વહન કરવું; to draw: (૪) SI521 481 spal; to take one's side: (૫) ખેંચીને લાંબું કરવું; to lengthen by pulling. તાણિયો, (!) ધાતુને ખેંચીને તાર બનાવHARI; one who makes wires by pulling a piece of metal. તાણીતશી, તાણીતીશી, તાણીતૂસી, તાણીતોસી, તાણીતૂસીને, તાણી. તોસીને, (અ) જેમતેમ મહામુશ્કેલીથી; by hook or by crook, with great difficulty: (૨) અછત હોવા છતાં, HisHis; despite scarcity. તાણ, તાણ, (વિ.) જુએ ત્રાણ. તાણ, (૫) વણાટકામની સાળના ઊભા
4112; vertical threads of a loom, a warp: તાણાવાણા, (૫) તાણે B47 qilo!; the vertical and hori. zontal threads of a loom: (3) સુમેળ, સંવાદિતા, સં૫; accord, har
mony, unity. તાત, (૫) પિતા, બાપ; father. તાતાથઈ તાતાવૈયા, (અ) (પં. બ. વ.)
એક પ્રકારને નૃત્યને તાલસૂચક શબ્દ કે 24919; a kind of word or sound
suggesting rhythm of a dance: (૨) બાળકને શું રહેતાં શીખવવા માટે વપરાતો શબ્દ કે અવાજ; a kind of word or sound used for teaching
children how to stand. તાતુ, (વિ.) ખૂબ તપેલું કે ગરમ; intensely heated or hot(૨) ઉગ્ર સ્વભાવનું, mily'; hot-tempered, peevish: (૩) તરતનું; recent, latest: (૪) તાજું; fresh: (1) 244 242425125; very effective (૬) ઝળહળતું, તેજસ્વી; glo
wing, bright: (૭) ચપળ; active. તાત્કાલિક, તાત્કાળિક, (વિ) તે સમયનું;
of that time: (૨) તે સમય પૂરતું; sufficient for that time:(૩)કામચલાઉ, 2444274 Hild; temporary: (*) ning; immediate, prompt: (4)
અગત્યનું; urgent. તાવિક, (વિ.) તત્વને લગતું; pertain
ing to truth or reality, elementary: (૨) મૂળ કે પાયાનું; fundamental: (3) સાર કે સવરૂપ; essential: (૪)
સાચું, વાસ્તવિક, યથાર્થ; true, real. તાત્પર્ય, (ન.) મતલબ, સાર, ભાવાર્થ; meaning, purport, moral. (૨) હેતુ,
u; purpose, aim. તાદર્થ્ય, (ન) હેતુ, રોય; purpose. તાદાતચ, (ન.) એકરૂપતા; sameness, identity: (૨) સર્વાગી સામ્ય; similarity
in all respects: (3) 24524; unity. તાશ, (વિ.) બરાબર તેના જેવું; similar
in all respects: (2) 2419 504; vivid. તાન, (સ્ત્રી) સંગીતને સૂર; a musical tune: (૨) કંઠય સંગીતનો (ગાયન) 2419114; vocal tuning with the help of vowel sounds: (૩) લાગણીને 241221; emotional excitement: (x) લગની, લેહ; strong fascination (૫) તોફાન; mischief (૬) જુલ્સ, ઝનૂન, frenzy: (૭) ખળભળાટ; tumult. તાનપૂરે, (૫) જુઓ તપૂરે.

Page #353

તાને
૩૪૮
તારક
તાને, (૫) મહેણું, તેણે a taunt (૨) ઝાટકણી, ઠપકે; a reproach (3) 2141; anger. તાપ, (૫) ઉગ્ર તડકે; intense sunshines (૨) ગરમી, ઉષ્ણતા; heat. (૩) જવર, તાવ; fever: () સખતાઈ; strictness, severity: (૫) જબરદસ્તી; high-hanednesse (૬) રુઆબ; awe: (૭) ડર, ધાક; dread, fright: (૮) જુલમ; oppression (૯) સંતાપ, વ્યથા; affliction. તા૫ડું, (ન.) શણનું કાપડ, jute cloth. તાપણી, (સ્ત્રી) તાપણું, (ન.) ઠંડીથી બચવા માટે પ્રગટાવેલ અનિa bone
fire for protection from cold. તાપવું, (અ. ક્રિ) ઠંડીથી બચવા માટે
અગ્નિ પાસે બેસવું; to sit beside a fire-place for protection from cold: (૨) (સ. ક્રિ) તપ કરવું; to practise penance. તાપસ, (વિ.) (પુ.) જુઓ તપસ્વી. ' તાપસી, (વિ.) (સ્ત્રી.) જુએ તપસ્વિની. તાપોડિયું, (ન) સખત ગરમી; intense heat: (૨) ગરમીથી થતો ફેë; a burn or swelling caused by teat. તાબડતોબ, (અ.) વગર વિલંબે, ઝટપટ,
તરત જ; instantly, at once. તાબૂત, (કું.)(ન.) જનાજે, નનામી, શબપેટી; a bier, a coffin: (૨) ઇસ્લામના શહીદ હુસેનની યાદમાં મોહરમ માસમાં એની સંવત્સરીને દિવસે. સરઘસ આકારે લઈ જવાતું એમના જનાજાનું પ્રતીક, તાજિયે; a symbolic bier of Husain the martyr of Islam taken into a procession on his anniversary day in the month of Moharrum. તાબેદાર, (વિ.) આજ્ઞામાં રહેનારું; obe
dient: (૨) ના અમલ નીચેનું; subject to the rule of; (૩) પરાધીન; dependent. તાબેદારી, (સ્ત્રી) તાબેદાર તેવું તે; subjection, dependence, etc.
તા , (૬) બને; possession, custody: (2) [yea; authority: (3)
અંકુશ; control. તામડી, (સ્ત્રી) તામડો,(૫) જુએ તાંબડી, તામસ, (વિ.) તમોગુણને લગતું; pertaining to the basest quality of
maya': (૨) અજ્ઞાની, ધી, કામી, વગેરે; ignorant, hot-tempered, passionate, etc.:(3)242151244; pervaded by darkness: () ) ધી સ્વભાવ, ગુસ્સે, અજ્ઞાન, વાસના, કામના વગેરે; hot-temper, anger, ignorance, passion, etc.:(૫) તામસી, તામસિક, (વિ.) તામસ. તાયફાવાળે, () ૫ખુનિસ્તાનને વતની;
an inhabitant of Pakhtoonistan. તાયફો, (૫) સમૂહ, મંડળ, ટોળી; a group, an assemblage, a company or band: (૨) ધંધાદારી ગાયિકા કે નર્તકી અને એના મદદનીશ સંગીતકારે વગેરેને સમૂહ; a professional songstress or female dancer together with her band of musicians, etc. તાયકવેડા, . બ. વ.) હલકા પ્રકારને કે અશ્લીલ નાચગાનને જલસ; a dissolute
dancing performance or revelry. તાર, (વિ) લંબાવેલ કે તાણે, (સૂર,
અવાજ, વગેરે); prolonged or shrill, (tune, voice, etc.). તાર, (૫) તંતુ, રસ, દોરે, દેરી; a
fibre, a thread, a string: (?) tiga તાર; a wire: (૩) તારનો સંદેશો; a telegram: () એકાગ્રતા, તલ્લીનતા; concentration of the minj (4) અંત, મોક્ષ; the end, salvation. તારક, (વિ.) (કું.) તારનાર, ઉદ્ધારક, રક્ષક, મુક્તિદાતા, મોક્ષદાતા; one who rescues, protects, frees or leads
to salvation: () (4.) aiti; a star. તારકસ, (૫) ધાતુના તાર બનાવનારો; a professional wire-maker.

Page #354

તારકસબ
તાહિક
તારકસબ, (૫) સોનાચાંદીના તારનાં ભરતકામનાં વ્યવસાય કે ક્લા; the profession or art of gold and silver
embroidery. તારા , (સ્ત્રી.) તારો; a star. તારણ, (ન.) પાર ઉતારવું તે; the act of carrying across= (૨) મુક્તિ, ઉદ્ધાર, #194; deliverance, rescue, salvation: (3) ધિરાણ સામે આપેલાં રકમ કે વસ્તુ; the amount or things deposited against borrowings: (1) સરવ કાઢી લીધા પછી બાકી રહેલું પ્રવાહી; the residual liquid after its cream is extracted: તરણ, (વિ.) (પુ) જુએ તારક-હાર, (વિ.) (કું.) જુઓ તારક. તારતમ્ય, (ન.) સત્વ, સારાંશ; essence, sum and substance: (૨) તફાવત, ભેદ; difference: (૩) મહત્વ કે મૂલ્ય; comparative importance. તારલિયો, તાર, (૫) તારો; a star. તારવણી, (સ્ત્રી) નફાટાનું સરવૈયું; a
balance-sheet of accounts. તારવવું, (સ. ક્રિ) નફાટાનું સરવૈયું $leg; to prepare a balance-sheet of accounts: (૨) જમાઉધારનું સરવૈયું કાઢવું; to prepare a balance-sheet of credits and debits: (૩) દબાયેલી વસ્તુને બહાર કાઢવી; to bring out a suppressed thing (૪) સપાટી ઉપરથી લેવું; to take from a surface: (૫) ઉપયોગી અને નકામી વસ્તુઓ જુદી પાડવી; to separate useful and useless things: (૧) પાણી કે પ્રવાહીમાં બોળીને સાફ કરવું; to clean by soaking into water or a liquid: (૭) સારાંશ તૈયાર કરવો; to prepare an abstract. તારવું, (સ. કિ.) તરાવવું; to cause to swim or float: (૨) બચાવવું, ઉદ્ધાર કરો; to save, to rescue (3) બતાં 0421199; to rescue from drowning or sinking.
તારા, (પુ. બ. વ.) તારા, ગ્રહ, નક્ષત્ર મંડળો, વગેરે; stars, planets, constellations, heavenly bodies, etc. તારાજ, (વિ.) જમીનદોસ્ત; levelled to the ground:(૨) પાયમાલ, સંપૂર્ણ રીતે વિનાશ પામેલું; ruined, totally destroyed. તારટપકી, (સ્ત્રી) ભરતકામ વગેરેમાં વપરાતી ચકચકિત નાની ટીલડી; a small, bright disc used in embroidery, etc. તારાપતિ, તારાપીઠ, (૫) ચંદ્ર; moon. તારામંડળ (તારામંડલ), (ન) સામુદાયિક રીતે, તારા, ગ્રહ, નક્ષત્રમંડળ, વગેરે; the stars, the planets, the constellations collectively. તારામૈત્રક, (ન) તારામૈત્રી, (સ્ત્રી) આંખો મળવાથી થતો પ્રેમ, પ્રથમ ષ્ટિએ થત પ્રેમ; love at first sight. તારિકા, (સ્ત્રી) તારે; a star. તારીખ, (સ્ત્રી.) પંચાંગના નિયમો પ્રમાણે આખો દિવસ, તિથિ; a calendar day, a date. (સાધન; a calendar. તારીખિયું, (ન) તારીખ જાણવા માટેનું તારીજ, (સ્ત્રી) હિસાબનું સરવૈયું; a
balance-sheet of accounts. તારીફ, (સ્ત્રી) પ્રશંસા, વખાણ; praise,
commendation. તારુણી, (વિ.) (સ્ત્રી) જુઓ તરુણી. તારુણ્ય,(ન.) યુવાની; youth, puberty. તારું, (સ.) (વિ.) બીજા પુરુષ એકવચનનું
છઠ્ઠી વિભક્તિનું રૂપ; thy, thine. તારે, પુ) સૂર્ય, ચંદ્ર અને ગ્રહો સિવાયને તેજસ્વી પદાર્થ; a star: (૨)
તારા જેવી આકૃતિ; a star-like figure. તાર, () કુશળ તરનાર; an expert
swimmer. તાર્કિક, (વિ) તને લગતું; pertaining to the science of reasoning: (*) તકશાસ્ત્રના નિયમોને આધીન; logical.

Page #355

તાલ, (૬) ગાયન કે સંગીતની લયબદતા rhythm of a song or music: (?) આનંદપ્રમોદ, મનરંજન; merry-making entertainment: (3) 28; pleasant interest: (૪) તાડનું વૃક્ષ; a palmtree: (૫) પ્રપંચ, યુક્તિ ; fraud, intri
gue: (1) szlons; pair of cymbals. તાલ ટાલ), (સ્ત્રી) માથા પર વાળ ન ઉગતા હોય એવો વ્યાધિ; baldness: (૨) માથાને
એવો ભાગ; bald part of the head. તાલકી (ટાલકી), (સ્ત્રી) ટાલકું, ()
તાળવું; the palate= (૨) પરી; skull. તાલપત્ર, (ન) જુએ તાડપત્ર. તાલબદ્ધ, તાલબધ, વિ.) (અ.) સંગીત અથવા ગીતની લય પ્રમાણે (તું); rhythmically, rhythmical: (૨) પદ્ધતિસર (1'); systematically, systematic. તાલવ્ય, (વિ) જુએ (તાલુ) તાલુસ્થાની. તાલાવેલી, (સ્ત્રી) ધૂન, તરંગ; a whim (૨) લગની, લેહ; strong fascination (૩) જુસ્સે, ઝનૂન; frenzy: (૪) આતુરતા,
અધીરાઈ; eagerness, impatience. તાલીમ, (સ્ત્રી) શિક્ષણ, કેળવણી; education, training (૨) વ્યાયામ-શિક્ષાણ; physical training: (3) 21777disci. pline: અદ્ધ, (વિ.) શિસ્તવાળું; disciplined: –આજ, (વિ.) (કું.) વ્યાયામવીર, વ્યાયામને નિષ્ણાત; a gymnast. તાલુ, (ન) (સ્ત્રી) તાળવું; the palate: -સ્થાન, (ન) જ્યાં તાળવું આવેલું છે એ HP?l; the place where the palate is located: -સ્થાની, (વિ.) તાળવાની
મદદથી ઉચ્ચારાતા(અક્ષર);pilatal(letter). તાલુક, (૫) સંબંધ, લાગતુંવળગતું હોવું તે; a relation, concern (૨) જાગીર, ગરાસ; an estate: (૩) તાલુક; a subdistrict: --દાર, (પુ) જાગીરદાર, ગરાસધણી; an estate owner, a landlord, a petty-ruler: (૪) તાલુકાને કારોબારી અધિકારી; an executive
officer of a sub-district: tiik (વિ.) તાલુકદારને લગતું pertaining to a land-lord or a petty-ruler: (2) તાલુકદારનાં હેદો અને ફરજો; the office and functions of the executive officer of a sub-district. તાલુકે, (૫) જિલ્લાનો વિભાગ, પરગણું
a sub-district. તાલે, (ન.) ભાગ્ય, નસીબ; fortune, fate. તાલેવંત, તાલેવર, તાલેવાન, (વિ.) ભાગ્યશાળી નસીબદાર; fortunate lucky (૨) શ્રીમંત, તવંગર, wealthy, rich. તાવ, (પુ) જુએ તા. (વ્યાધિ; fever, તાવ, (૫) જવર, શરીર ગરમ રહે એવા તાવ, (પુ.) અભિમાનથી મૂછને વળ દેવ a; a twisting of the moustache out of pride or vanity. તાવડી, (સ્ત્રી) લોઢી જેવું માટીનું પાત્ર; an earthen round, shallow baking plate (૨) પેણ, કઢાઈ; a frying pan: તાવડી, (પુ.) મોટી પેણી; a big pan. તાવણ, તાવણી, (સ્ત્રી.) ગરમ-કરીને શુદ્ધ કરવાની ક્રિયા; purification by heating (૨) માખણનું ધી બનાવવાની ક્રિયા; the process of preparing ghee from butter: (૩) આકરી કસોટી; a severe test. લાવવું, (વિ.) વરગ્રસ્ત, તાવના વ્યાધિવાળું;
severish, suffering from fever. તાવવું, (સ. ક્રિ.) ગરમ કરીને કે ઉકાળીને શુદ્ધ કરવું; to purify by heating or boiling: (૨) માખણમાંથી ઘી બનાવવું; to prepare ghee from butter: (૩) ઓગાળવું; to melt: (૪) આકરી કસોટી કરવી; to test severely. તાવીજ, (ન.) મંત્રેલાં દેરો, માદળિયું, વગેરે; a thread symbolic of a charm or spell, an amulet. તાવેથા (તવેથા), (૫) લાંબા હાથાવાળું,
એક છેડે સપાટ પાનવાળું પુરી, રોટલી

Page #356

તાસ
૩૫૧
તિકડ
વગેરે ઉથલાવવાનું સાધન; an imple ment, with a long handle and a flat blade for turning breads, cakes, etc. while cooking or frying. તાસ, (સ્ત્રી) થાળી, તાટ; a plate, a dish: (૨) કલાક; an hour (૩) ઘડિયાળની ધંટડી કે ઝાલર; the bell or song of a clock: (x) xust; a pack of playing cards: (૫) એપ, ચળકાટ; polish, gloss= (૬) જુએ તાસતો. હાસક, (૨મી.) છીછરી થાળી કે રકાબી; a
shallow plate or dish. તાસતો. પું) એક પ્રકારનું રેશમી કાપડ;
a kiod of silk-cloth. તાસીર, (સ્ત્રી) ગુણ, લક્ષણ: a quality, an attribute: (?) 14; a stamp or impression: (3) 24217; effect: (૪) આકાર, ઘાટ, રૂ૫; shape, form. તાસીરે, (૫) યુક્તિ, હિમત; a contrivance. (૨) તમાશે, ગમ્મત; a
spectacle, fun. તાસુ, (ન) એક પ્રકારનું નગારું; a kind of drum.
(the palate. તાળવું, (ન.) મેના પોલાણનો ઉપલો ભાગ; તાળાબંધી, (સ્ત્રી) કર્મચારીઓ અથવા કામદારો સાથે વાંધો પડતાં માલિકે કારખાનું,
પેઢી વગેરે બંધ કરવાં તે; a lock-out. તાળી, (સી) હથેળીઓ અફળાવી અવાજ કરવો તે; a clapping: (૨) તાળી પાડી diel Ruyata; a rhythmic clapping. તાળ, (ન.) સલામતી માટે બારણું, પેટીઓ
વગેરે બંધ રાખવાનું ધાતુનું સાધન; a lock: (૨) તાળા જેવાં કળ કે યોજના; a means or device like a lock. તાળ, (પુ.)હિસાબ કે ગણતરીની ચકાસણી;
a scrutiny of accounts or calculations: (૨) મેળ, બંધબેસતું તેવું તે; an accord, suitability, a proper fitting.
તાંડવ તાંડવનૃત્ય, (ન.) બ્રહ્માંબા વિનાશનું સુચક ભગવાન શંકરનું નૃત્ય;Lord Shiva's dance signifying the destruction of the universe. (૨) ભયંકર વિનારા; terrible destruction. તાંત, (સ્ત્રી) ચીકણા પદાર્થનાં દેરી કે દોરો; a string or thread made from a greasy substance: (૨) અમુક પ્રાણીએના આંતરડામાંથી બનાવેલાં દેરી કે દેરા; a string or thread made from the entrails of certain animals. તાંતણ,(પુ.) રે, દેરી, રેસ; a thread.
a striog, a fibre. તાંતરવું, (સ. ક્રિ.) મેલીવિદ્યાથી વશ કરવું;
to subjugate by black art. તાંત્રિક, (વિ) તંત્રશાસ્ત્રનું કે એને લગતું; of or pertaining to occultism: (?) (4.) ardal; an occultist. તાંદળજા, તાંદળાયો, (૫) એક પ્રકારની
Mies; a kind of leafy vegetable. તાંદુલ, (પું. બ. વ.) ચોખા; rice તાંબડી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું ઘડા જેવું High 419; a kind of metallic pot: તાંબડો, (મું) મોટી તાંબડી. તાંબાકુડી, (સ્ત્રી) નાહવાનું પાણી શખવા
માટેનું પહેળા મેનું ધાતુનું પાત્રya broadmouthed metallic pot for keeping water for a bath. તાંબિયો, (૫) તાંબાનું નાનું પાત્ર; a small copper pot: (૨) તાંબાનો સિક્કો; a copper coin. તાંબુ, (ન.) પાત્ર બનાવવા વગેરે માટેની
એક પ્રકારની ધાતુ; copper. તાંબલ, (ન) જુઓ તંબોળ. તાંસળી, (સ્ત્રી) તાંબુ, તાંસિયુ, (ન) MSI HII 91351; a broad-mouthed cup or bowl. (૨) તાંસિયો, (પુ.)
મોટું તાંસિયું. તિકકડ (ટિકકડ, (૫) જાડો રોટલ; a thick bread or loaf.

Page #357

તિત
તિત (વિ.) તીખું, કડવું; acrid, bitter. તિજોરી, (સ્ત્રી) કીમતી વસ્તુઓ, નાણાં વગેરે રાખવાની લોખંડની મજબૂત મેટી પેટી; a chest: (૨) સરકારી નાણાં રાખવાનાં સ્થળ
કે ખાતું; a government-treasury. તિતાલી, (વિ.) જક્કી અને વાતવાતમાં ઝઘડા કરે એવું; obstinate and peevish: (૨) છીછરા મનનું; shallow-minded (3)
અસ્થિર, નાદાન; unsteady, childish. તિતિક્ષા, (સ્ત્રી) મુશ્કેલીઓ, દુઃખ વગેરે શાંત ચિતે સહન કરવાં તે, સહનશીલતા; endu
rance, forbearance. તિતિક્ષ, (વિ) તિતિક્ષાને ગુણ ધરાવતું cool and collected in the face of difficulties, misery, etc. તિથિ, (સ્ત્રી) હિંદુઓના પંચાંગને, ચંદ્રની
ગતિ પર આધારિત દિવસ; a date according to the Hindu calendar, a lunar day: (૨) સંવત્સરીને દિવસ; an anniversary day. તિમિર, (ન.) અંધકાર; darkness: (૨)
(વિ.) અંધકારમય; dark. તિરકસ,(વિ) ત્રાંસું; oblique= (૨) (અ) ત્રાંસી રીત: obliquely: (૩) નિ.) હવાઉજાસ માટેનું જાળિયુ; a ventilator. તિરસ્કાર, (પું) ધિક્કાર, તુચ્છકાર; hatred, contempt: () blu; disgust: (3)
અનાદર; disrespect. [slanting. તિર્યક, (અ) (વિ.) ત્રાંસું; oblique, તિયક, તિયચ, (ન.) પશુપક્ષીઓ;
beasts and birds= (૨) માનવેતર પ્રાણીઓ; animals other than human beings. તિલ, (૫) જુઓ તલ. તિલક, (ન) કપાળ પરનો ચાલે કે શુક્સ
સૂચક ચિહ્ન; an auspicious mark _on the forehead. તિલસ્માત, (પુ.) ચમત્કાર; a wonder:
(૨) જાદુ; magic. તિલસ્માતી, (વિ.ચમકારી, જાદુઈ wonderful, magical.
તિલાંજલિ, (સ્ત્રી) બરતરફી; dismissal:
(૨) જુઓ તિલોદક. તિલાદક, (ન.) મૃત્યુ પામેલાં માણસને વિધિપૂર્વક અપાતાં તલ અને પાણી; se-ame and water ceremoniously
offered to the dead. [spleen. તિલ્લી, તલી, તલી, (સ્ત્રી) બળ; the તિસમારખાં, (વિ)(૫) ક્રોધી કે બડાઈખોર (માણસ); hot-tempered or boastful (man). [FIE"l; a pick-axe. તીકમ, (૫) એક પ્રકારનું છેદવાનું ઓનર, તીર્ણ, (વિ.) બારીક અણુ કે ધારવાળું
sharp-pointed or sharp-edged: (૨) આકરું, ઉગ્ર; pungent, vehement: (૩) ડંખે એવું; biting (૪) વેધક; sharp, acute= (૫) ચપળ, ચાલા;
active, ingenious. તીખટ, (વિ.) (ન.) તીખું, તીખી વસ્તુ;
acrid (substance). તીખાટ, (૫) તીખાશ, (સ્ત્રી) તીખો
સ્વાદ; acridity: (૨) સ્વભાવની ઉગ્રતા; heat of temper. તીખાં, (ન. બ. વ.) મરી; pepper. (૨)
47211; chillies. તીખુ, (વિ.) તીખાં મરચાં વગેરેના સ્વાદવાળું; acrid, bitter: (?) ea, oras; intense: (૩) ઉગ્ર સ્વભાવવાળું; hot-tempered: (૪) વ્યંગાત્મક કટાક્ષયુક્ત; sarcastice (૫) (ન)પલાદ; stcl: તમતમું,તમતમ, (વિ.) અત્યંત તીખું, ખૂબ તીખું; very acrid. તીજ, (સ્ત્રી.) તીજુ, (વિ) જુઓ ત્રિજ, તીડ, (ન.) ઊભા મોલનો નાશ કરતું એક
પ્રકારનું પાવાળું જીવડું; a locust. તીર્ણ, (વિ.) તીવ્ર (અવાજ); shrill. (૨) તીક્ષ્ણ ધાર કે અણીવાળું; sharp-pointed, sharp-edged. તીતર, (૫) જુઓ તેતર. તીતી, (સ્ત્રી) (1) ચકલી; a sparrow (૨) પક્ષી; a bird.

Page #358

તીતીઘોડા
૩૫૩
તુમાખી
તીતીઘોડો, (૫) એક પ્રકારનું તીડ જેવું
જીવડું; a grasshopper. તીનપાંચ, (સ્ત્રી) ગરમ મિજાજ, શીરોરી; hot-temper, high-handedness: (?) બડાઈ, શેખી; a boasting or bragging. તીર, (ન) કિનારે, કાંઠે; an edge, a margin, a bank. તીર, (ન.) બાણ; an arrow:-કશ, (!)
onlara QiRL; a quiver. (slanting. તીર છું, (વિ.) ત્રાંસું, કતરાતું; oblique, તીરથ, (4) જુઓ તીથ. તીરવા, (અ) બાણના અંતરની મર્યાદા
જેટલું; as much distant as the range of an arrow: (૨) બાણુની લંબાઈ જેટલું; as long as an arrow. તીરંદાજ, વિ.) (૫) ધનુષબાણ વાપરવામાં 5214 H12; an expert archer: તીરંદાજી, (સ્ત્રી) ધનુષબાણ વિદ્યા; archery.
(જુઓ તીરંદાજ. તીરંબાજ, (વિ.) (કું) તીરંબાજી, (સ્ત્રી) તીથ, (૧) પાર કરવાનો કે મુક્તિને માર્ગ, ઘાટ; a way for crossing over or deliverance, an embankment: (૨) નામાંક્તિ ધાર્મિક, પવિત્ર સ્થળ: a famous religious holy plact: (3) 41710 414; a place of pilgrimage: વાત્રા, (સ્ત્રી) તીર્થની યાત્રા; a pilgrimage સ્થાન, (ન.) યાત્રાનું ધામ; a place of pilgrimage. તીર્થકર, (૫) જેનોના ચોવીસ ધર્મપ્રવર્તકેમાંના કેઈ એક; one of the twenty-four promoters of Jainism. તીવ, (વિ.) તીર્ણ; sharp, acute: (૨)
94, 24153; intense: (3) fe; shrill: (૪) વેધક; piercing, cutting તીસ, (વિ.) જુઓ વિશ. હુકમ, (ન) બીજ; seed: (૨) વીચ; semen (3) ઓલાદ, વંશ; pedigree, family-line. ૧૨) ગુજરાતી ગુજરાતી-અંગ્રેજી
તકમરિયાં, તકમરિયાં, (ન. બ. વ.) એક પ્રકારનાં પિત્તશામક બિયાં; a kind of seeds having cooling effect. તુકકલ (વકકલ), (સ્ત્રી) મોટી પતંગ; a
big (paper kite: (૨) અંદર બત્તીવાળી ફાનસ જેવી મોટી પતંગ; a big lantern like paper kite with a burning lamp in it. તુકકે, (પુ.) મશ્કરી, ટુચકે; a joke, a trick: (૨) ધૂન, તરંગ; a whim: (૩) આપ-બડાઈ દર્શાવવાની તરકીબ; a stunts (૪) બૂટું તીર; a blunt arrow. સુખમ, (ન.) જુએ તુકમ. gછ, (વિ.) તકલાદી, નજીવું; frail, insignificant (૨) રસકસ વિનાનું; stuffless: (૩) ફેકટ, નકામું; vain, useless: (૪) લગાર, ડું, કૃશ; slight, lear: (૫) તિરસ્કારપાત્ર; scornful, contemptible: -કાર, (પુ.) તિરસ્કાર, ધૃણા, ઉદ્ધતાઈભરી ઉપેક્ષા; scorn, contempt, rude disregard or forsaking -કારવું, (સ. ક્રિ.) ઉદ્ધતાઈથી ઉપેક્ષા કરવી; to disregard or forsake rudely: (૨) તુચ્છકાર કરવ; to scorn, to treat hatefully. -કારે, (૫) તુચ્છકાર. તુજ, (સ.) (વિ.) તારું; thy, thine. તુણાઈ (સ્ત્રી.) તૃણવું કે રફૂ કરવું તે અથવા તેનું મહેનતાણું; darning, remunera tion for darning તુણિયાટ, (૫) જુઓ દુનિયાટ. તુતગ, (ન.) જુએ તૂત. તુનતુની, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું વાદ્ય; a kind of musical instrument. નાઈ, (સ્ત્રી.) જુએ તુણાઈ. તુના, (પુ.) જુઓ દુનિયાટ. દુનિયાટ, તુનિયાર, (૫) તુણવાનું કામ
કરનાર, રફૂગ; a darner. તુમાખી, (વિ) ઉગ્ર સ્વભાવનું, મિજાજી; hot-tempered, head-strong: (?) (સ્ત્રી) મિજાજીપણ.

Page #359

તુમાર
૩૫૪
તુમાર, (૫) બે પક્ષ વચ્ચેને વિસ્તૃત 49049612; prolonged correspondence between two parties: (વિ.) તુમારને લગતું; pertaining to such correspondence: –શાહી, (સ્ત્રી.) બિનજરૂરી વિસ્તૃત પત્રવ્યવહારથી થતા facunt; delay caused by unnecessary prolonged correspondence. અલ, (વિ.) ઘાંઘાટ અને ધમાલયુક્ત; rowdy and tumultuous (૨) ઝનૂની, ભચંકર(લાઈવ.); (battle, etc.) fierce, terrible: (૩) (ન.) ધોધાયુક્ત ધમાલ; rowdy tumult or commotion. સુરગ, (૫) ઘેડ; a horse. સુરત, (અ.) તરત, એકદમ; at once. તરંગ, (ન.) કેદખાનું, કારાગૃહ; a prisonhouse, a jail: (?) 102112; a thought, a notion: (૩) ધૂન, તરંગ; whim. તરંગ, તરંગમ, (પુ.). ઘોડે; a horse. તુરંત, (અ) જુઓ તુરત, તરત. તુરાઈ, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું રણશિંગું; a kind of trumpet: (૨) (વણકરનો) Sizel; (a weaver's) shuttle. તરિ, તૂરી, (૫) ઘોડે; a horse; (૨)
(સ્ત્રી) જુઓ તુરાઈ. તુરીય, (વિ.) ચોથું; fourth: (૨) (ન.) 2014!”; a fourth part, a quarter: તુરીયાવસ્થા, (સ્ત્રી) જુઓ તુર્યાવસ્થા. ત્ય, (વિ.) (ન) જુઓ તુરીય. તુર્યા, તુર્યાવસ્થા, (સ્ત્રી) મનની ચોથી
અવસ્થા, આત્મસાક્ષાત્કારની અવસ્થા; the fourth state of the mind, the state of self-realisation. તુલના, (સ્ત્રી) સરખામણી; comparison
(૨) સામ્ય; equality. તુલસી, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારને પવિત્ર છોડ;
a kind of sacred plant. તુલા, (સ્ત્રી) વજન કરવાને કાંટે કે ત્રાજવું; a weighing balance or scales: (૨)
તિષની સાતમી રાશિs the seventh
sign of the zodiac, libra (3)
geldti, comparison, equality. તુલ્ય, (વિ.) સરખું, સમાન; similar
identical. તવેર (તુવર), (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું કઠોળ; a kind of pulse: (2) 221 015; its plant.
(rice. તુષ, (ન.) ચોખાનું ઉતરું; a husk of તુષાર, (ન.) બરફ, હિમ; snow, ices (૨) ઝાકળ; dew: (૩) વરસાદની ફરફર
a drizzle. તુષ્ટ, (વિ.) સંતુષ્ટ; satisfied: (૨) તૃપ્ત; satiated: (૩) રાજી, ખુશ, પ્રસન્ન; pleased, delighted: (૪) આત્મસંતોષી; self-satisfied. વૃષ્ટિ, (સ્ત્રી) સતેષ; satisfaction, contentment: (?) qfint; satiation: (૩) રાજીપો, પ્રસન્નતા; pleasure, (૪)
2414731214; self-satisfaction. તુષ્યમાન, (વિ.) જુએ તુષ્ટ. તુળસી, (સ્ત્રી) જુઓ તુલસી. તુ, (૩) બીજાપુરૂષ એકવચનનું રૂપ; thout -કાર, તુકારે, (૫) “તું” કહીને અર્થાત ઉદ્ધતાઈથી સંબેધવું તે; a rude mode of addressing –કારવું, (સ. ક્રિ) “તું” કહીને અર્થાત ઉદ્ધતાઈથી સંબેધવું; to address rudely. તુગ(વિ.) ઘણું ઊંચું; very high,
lofty: (?) (.) 49'; a mountain: (૩) શિખર, ટોચ; a peak, a summit. તુગુ, (વિ.) જાડું, તગડું, સ્થૂળ; thick,
plump: (?) $20; swollen, inflated: (૩) (ન.) હળના દાંતા પરનો જાડો ભાગ; the thick portion above the tooth of a plough: (૪) ફાંદ, ફૂલેલું પ; swollen belly. તડ, (ન.) માં, મુખ; the mouth: (૨) ચાંચ; a beak: (૩) સં; the trunk
of an animal: (૪) ચહેરો; the face. તુડ, (વિ.) તેડું, મિજાજી, તુમાખી; hottempered, insolent -મિજાજ, (કું.)

Page #360

૩૫૫
દ્રષિત
તોછડાઈ, ગરમ મિજાજ, તુમાખી; inso- lence: મિજાજી, (વિ.) તુંડ. સુદ, (ન) ફાંદ, દૂદ: inflated belly. તુબ, (ન) તુંબડીનું ફળ; a kind of gourd: (૨) એ ફળની સૂકી છાલનું બનેલું 417; a pot or vessel made of its dry rind: -1, (pail.) gourd (plant): –ડી, (સ્ત્રી)-ડું, (ન.) (બ. (બિ, તુબી, (સ્ત્રી) જુઓ તુબ, તુંબડી: (૨) તંતુવાઘને તું બડા જેવો ભાગ; the gourd like portion of a stringed musical instrument: -પાત્ર, (ન.) જુઓ તુબ. તૂઈ, (સ્ત્રી) ફીત, ભરતકામની કાર; an embroidered lace: (૨) કસબની કેર; a gold or silver lace. (ક, (સ્ત્રી) ટૂંક, કાવ્યની કડી; a stanza of a poem. ટ,(સ્ત્રી.)ભંગાણ; disruption, dislocation: (૨) અલગતા; separation (૩) અણબનાવ, ફાટફૂટ; rupture, discord: (૪) ખેટ, સંગી; loss, scarcity. ટક, (વિ.) અલગ કે જુદું પડેલું; separated, disconnected: (૨) તૂટેલું; brokea: (5) 240°; imperfect: (*) અપૂરતું; insufficient: (૫) (અ.) ટુકડે ટુકડે; intermittently, inconstantly. તૂટવું, (સ. કિ.) ભાંગવું, ટુકડા થવા; to break into pieces: (૨) ભંગાણ પડવું, અલગ થવું; to be disrupted, to be disconnected: (૩) નાશ થા; to be destroyed: (૪) દેવાળું કાઢવું; to become insolvent or bankrupt: (૫) નબળું કે ક્ષીણ થવું; to become weak or worn out. ઠવું(અ. કિ.) જુઓ તેલુ: લૂણ, (ન.) બાણને ભા; a quiver. તૂણવું, (સ. ક્રિ) ઘસાયેલા કપડામાં ટાંકા
મારી દેરા ભરવા, રફૂ કરવું; to darn. (ાણિયો, (૫) તુનિયા; a darner.
તૂત, (ન) જૂઠાણું, ગપ, બનાવટી વાત; a lie, a hoax, a rumour: (૨) પ્રપંચ, કાવતરું; an artifice, a plot: (૩)નખરાં,
aportant; coquetry, foppishness. તતક, (ન.) વહાણ કે આગબોટના મથાળાને
અગાશી જેવો ભાગ; a deck. તનવું, (સ. ક્રિ) તૈણવું; to darn. તૂપ, (ન.) ધી; ghee. તુમડી, (સ્ત્રો.) તૂમડું, (ન) જુઓ તુ બડી. તુર, (ન.) અમુક પ્રકારના છોડનાં ઇંડાની
અંદરને રૂ જેવો પદાર્થ; the fluffy, cotton-like substance of the pods of certain plants. દૂર, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું રણશિંગું, તુરાઈ
à kind of trumpet. ત્રાટ, (વિ.) જુઓ તુરુ. (ngency. તૂટ, તુરાશ, (સ્ત્રી) તૂરાપણું; astriતરી, (સ્ત્રી) (૫) જુઓ તુરિ, તુરાઈ. તર, (વિ.) સેપારીના જેવા સ્વાદવાળું,
સંકોચક, સ્થંભક; astringent. તય (ન.) એક પ્રકારનું વાઘ; a kind of musical instrument. લ, (ન.) મેલ, મોલાત; standing crops: (?) 3; cotton. તુવર, (સ્ત્રી) જુઓ તુવેર.
બડી,(સ્ત્રી) (બહુ, (ન)જુઓ તુ બડી. વ્રણ, (ન) ઘાસની સળી, તણખલું; a
blade of grass: () 424; grass: –વતુ, (વિ.) તુચ્છ, હલકું, નજીવું; insicતીય, (વિ.) ત્રીજુ; third. (gnificant. તૃતીયા, (સ્ત્રી) ત્રીજી વિભક્તિ (વ્યાકરણ);
the third instrumental case (grammar): (૨) જુઓ ત્રીજ. તૃપ્ત, (વિ.) સંતુષ્ટ; satisfied: (૨)ધરાયેલું;
satiated: (૩) રાજી, ખુશ; pleased. તૃપ્તિ , (સ્ત્રી) સતેષ; satisfaction, gratification: (2) gre; satiation, pleasure, delight. તષા, (સ્ત્રી) તરસ, પાસ; thirst: (૨) ઉત્કંઠા; an intense desiree-તુર, , કૃષિત, (વિ.) તરસ્યું; thirsty.

Page #361

તેરમું
ઉષ્ણ, (સ્ત્રી) તરસ, પાસ; thirstઃ (ર)
Stanol, 244_ipul; desire, longing. તે, (૨) ત્રીજાપુરૂષ એકવચનનું ૩૫; he,
she, it. તેખ, તેખડ, (સ્ત્રી) ખેજ, શેધ; search: (૨) ખંત; perseverance: (૩) કરકસર; frugality. () જુઓ તેખડું. તેખડુ, તેખળ, (ન) ત્રણને સમૂહ, a
group of three. તેગ, તેગા, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની નાની
તલવાર; a scimitar. તેજ, (વિ.) ઉગ્ર, તીવ્ર; intense: (૨) તીણ; sharp-edged, pointed: (૩) આકરું; hard, biting, powerful: (૪) ચપળ; active, lively. તેજ, (ન.) પ્રકાશ, દીપ્તિ; lustre, brilliance: (2) 44119; dignity, awe, glory: (૩) જુસ્સો, શક્તિ, બળ; force, power, energy, strength: (૪)પરામ; enterprise, an extraordinary achievement. તેજણ (તાજણ), (સ્ત્રી) એક પ્રકારની
ઝડપી ઘડી; a kind of swift mare. તેજસ્વિતા, (સ્ત્રી) દીપ્તિ, તેજસ્વીપણું
lustre, brilliance. તેજસ્વી, (વિ.) પ્રકાશતું, તેજવાળું; shining, brilliant: (૨) પ્રભાવશાળી; dignified, glorious, majestic: (3) પરાક્રમી; enterprising, brave: (૪) youlla; illustrious, famous. તેજાનો, (૫) સુગંધી, ગરમ ખાદ્ય મસાલે,
તજ, લવિંગ વગેરે; spices. તેજાબ, (૫) ખાટા અને તીખા સ્વાદવાળું
પ્રવાહી; an acid. (વાળું; acidic. તેજાબી, (વિ.) તેજાબનું કે એના જેવા ગુણતેજી, (સ્ત્રી.) દીપ્તિ, પ્રકાશ, lustre bri
liance: (૨) સાર્વત્રિક ભાવવધાર; an all out price increase(૩) આબાદી, વિકાસ; prosperity, development: (૪) ઉત્સાહ, સ્કૂતિ; spirit, liveliness
(૫) (૫) ચપળ ઘડે; a sensitive | horse (૬) (વિ.) જુઓ તેજ. તેટલું, (વિ) અમુક પ્રમાણ, વજન કે કદનું; of a certain proportion, weight or size. તેડ, (સ્ત્રી) કિનાર, કાઠે, તટ; an edge, a margin, a bank: (૨) બાજુ, પક્ષ a side, a party. (૩) પક્ષપાત; partiality. તેડવું, (સ. ક્રિ) નિમંત્રણ કે આમંત્રણ 241491; to send for, to invite: (2) (બાળક કે બચ્ચાને) ઊંચકીને લઈ જવું; to carry (a child or a young one of an animal, etc.). તેડાગર, (વિ.) તેડાં કરનાર; doing the duty of bringing or escorting persons called for or invited to children, etc. તેડાવવુ, (સ. ક્રિ) નિમંત્રણ કે આમંત્રણ
આપવું, બોલાવવું; to send for. તેડ, (ન) નિમંત્રણ લાવવું તે; a call:
(૨) આમંત્રણ; an invitation તેણી, (સ) ત્રીજાપુરૂષ એકવચનનું નારી
જાતિનું રૂ૫; she. તેણીગમ, તેણમેર, (અ.) તે બાજુએ કે તે
42$; on that side, at that place. તેણીવાર, (અ) તે સમયે, ત્યારે; at that
time, then. (a kind of bird. તેતર (તીતર), (મું) એક પ્રકારનું પક્ષી; તેતાલીસ, તેતાળીસ, (વિ.) તેંતાલીસ,
“૪૩”; “43” forty-three. તેત્રીસ, (વિ.) ૩૩”; “33', thirty-three. તેથી, (અ.) તે કારણે, એટલા માટે; so,
hence, because of. તેપન, (વિ.) જુઓ ત્રેપન. તેમ, (અ.) એ પ્રમાણે, એ રીતે; in that
manner, in that way. તેર, (વિ) ૧૩'; '13', thirteen. તેરમું, (વિ.) ક્રમમાં બાર પછીનું; thirteenth: (૨) (ન) માનવીના મૃત્યુ પછીના

Page #362

તોહ
તેરસ
તેરમા દિવસે થતાં ધાર્મિક વિધિ, જમણવાર, 4777; religious rites performed on the thirteenth day after a person's death, a dinner party on that day. તેરશ, (સ્ત્રી.) હિંદુ પંચાંગની શુકલ કે કૃષ્ણપક્ષની તેરમી તિથિ; the thirteenth date or day of the bright or dark half of a Hindu calendar month. તેરીખ, (સ્ત્રી) વ્યાજ ચડતું થાય એ દિવસ,
the day from which interest accrues: (2) culoval El; rate of interest: (3) Ullov; interest. તેરીજ, (સ્ત્રી) જુઓ તારીજ. ding. તેરી મેરી, (સ્ત્રી) ભાંડણ, ગાળાગાળી; reviતેલ (ન) અમુક મિયાંમાંથી મળતું ચીકણું પ્રવાહી; oil: (૨) ખનિજ તેલ; mineral
oil: (૨) અર્ક, સર્વ; essence. તેલિયું, (વિ.) તેલવાળું; oily: (૨) ચીકણું,
sticky, greasy. તેલી, (વિ.) જેમાં તેલ હેય એવું (બી); (seed) containing oil: (૨) તેલિયું; oily: (૩) (પુ.) તેલને વેપારી; a dealer in oil: (8) siel; a person who extracts oil from oilseeds and sells it, a person of so-named
professional caste. તેલીબિયા (ન. બ. વ) જેમાંથી તેલ મળે
એ બિયાં; oil-seeds. તેવ, વિ) અમુક યા નિર્દેશ થયેલી વસ્તુના
જેવડું; as big as a certain thing or thing referred to: (૨) ત્રણગણું; threefold: (૩) ત્રણ ગડીવાળું; having
three folds. તેવીશ, તેવીસ, (વિ) જુઓ વીશ. તેવું, (વિ.) અમુક અથવા નિર્દેશ થયેલી વસ્તુ જેવું; like or similar to a
certain thing or thing referred to. તેસઠ, (વિ) જુઓ ત્રેસઠ.
તેતાલીસ, તેતાળીસ, (વિ) ૪૩'; “43, તેસઠ,(વિ.) જુઓ ત્રેસઠ (forty-three. તૈયાર, (વિ.) તાત્કાલિક ઉપયોગમાં લઈ
શકાય એવું, પૂર્ણતાએ પહોંચેલું; ready for use, perfected: (૨)તત્પર, સુસજ્જ; ready, well-equipped. તૈયારી, (સ્ત્રી) તત્પરતા, સુસજ્જતા; readi
ness, well-equipped. તૈલ,(ન.)તૈલી, વિ)(પં) જુઓ તેલ, તેલી. તેલાવ્યંગ (પુ.) તેલની માલિસ an oil
massage. તે, (અ) (જે સાથે અમુક શરતના પાલનના
અર્થમાં વપરાય છે.); provided that, then, in that case. તોઈ, (સ્ત્રી) જુઓ તૂઈ. તોક, (સ્ત્રી) ગળે પહેરાવવાની ભારે બેડી કે
uitur; a weighty fetter or chain to be tied round the neck: (૨) હળપૂર્ણ, કેશ; a plough-share, a crow-bar. તોક, (સ. ક્રિ) ઊંચકવું; to lift, to
carry: (૨) જોખવું; to weigh. તોખમ, (ન.) (સ્ત્રી) જુઓ હુકમ. તોખાર, (પુ.) ઘોડે; a horse. તોછડાઈ, (સ્ત્રી) તેડાપણું; bluntness,
rudeness. (blunt, rude. તોછડું, (વિ.) અવિવેકી, અસભ્ય, ઉદ્ધત; તોજી, (સ્ત્રી) મહેસૂલ વિટી; land revenue: (૨) ગણેત; rent to be paid to the land-lord by a hired cultivator.
(loss, harm. તોટો, (પુ.) ખેટ, નુકસાન; shortage, તોટો, (પુ.) જુઓ ટોટો. (pain. તોડ, (૫) સ્નાયુની પીડા; mascular તોડ, (પુ) ફેસલો, નિકાલ, ફડચો, સમાધાન;
a settlement, a compromise: () ઉપાય, યુક્તિ; a remedy, a cure, an expedient: (3) 1981; adjustments: -જડ, (સ્ત્રી) સમાધાન માટેની બાંધછોડ; adjustments for a compromise.

Page #363

તાવુ
તોડવુ, (સ. ક્રિ.) ફળ, ફૂલ વગેરે ફૂટવું; to pluck: (૨) કાપીને અલગ કરવું; to cut off: (૩)(સંબંધ, વગેરે) અંત લાવવા; to end (relation, etc.): (૪) ભાંગવું, ટુકડા કરવા; to break, to break into pieces: (૫) અશક્ત કરવું; to disable: (૬) નબળું પાડવું; to weaken: (૭) ભંગ કરવા; to break (promise, vow, etc.). (of heavy anklet. તોડો, (પુ.) પગનું સાંકળું, ટાšt; a kind તોડો, (પુ.) જુએ ટોડો.
તોડો, (પુ.) કાંતતાં નીચે પડતું ; cotton falling down while spinning: (૨) તાડેલું કાચુ ફળ; an uoripe plucked fruit. તોતડાવુ, (અ. ક્રિ.) ખેલતાં જીભ ચેાથત્રાવી;
to stammer.
તોતડું, (વિ.) તે તડાતું; stammering. તોતલુ, (વિ.) જુએ તોતડુ: (૨) કાલુ ખેલતુ; speaking stammeringly and endearingly. તોતળાવુ (અ. ક્રિ.) જુએ તોતડાવુ. તોતળું, (વિ.) જુએ તોતવું. તોતિંગ, (વિ.) કદાવર, પ્રચંડ; huge. તોતેર, તો તેર, (વિ.) ‘૭૩’; ‘73’, seventyતોતો, (પુ.) પેાપટ; a parrot. (three. તોપ, (સ્રી.) અત્યંત મેાટી બંદૂક જેવુ રાસ; a cannon: (૨) ગપ; a false story or report, a rumour: “માનુ', (ન.) લશ્કરના તાપ અને એના સરામનેા વિભાગ; artillery: (૨) એનું સ્થળ; its location: -ગોળો, (પુ.) તેાપના ગેાળે; a cannon ball: (૨) ગ૫, જુઓ તોષ: -ચી, (પુ.) તાપમારા કરનાર; a gunner: (૨) ગપ્પીદાસ; a rumour monger: “મારો, (પુ.) તાપમાંથી સતત ગાળા છેાડવા તે; cannonade.
તોપણ, (અ.) તેમ છતાં, પરિસ્થિતિ એવી હોવા છતાં; even then, notwithstanding, in spite of, however, still, yet.
૩૫
તારણ
તોફા, (વિ.) સર્વોત્તમ; excellent, best: (૨) સુંદર, સરસ; fine: (૩) અસાધારણ; extraordinary, rare: (૪) મૂલ્યવાન; precious.
તોફાન, (ન.) ધમાલ, મસ્તી; commotion, mischief: (૨) હુલ્લડ, મારામારી; riot, distuıbance, row: (૩) સમુદ્ર, વરસાદ, વગેરેનું તફાન; a storm, a tempest: તોફાની, (વિ.) ધમાલિયું, મસ્તીખાર, વગેરે; rowdy, mischievous, stormy, etc.
તોખરો, (પુ.) ધાડા વગેરેને ખાણ ખવરાવવા માટેની એના માથા પર ઢંગાતી. ચામડાની ચેલી; a (horse's) nose-bag: (૨) ચહેરાને રિસાળભાવ; a peevish expr
ession of the face.
તોખા, (મ.) ત્રાસ આપવાનું બંધ કરી તે સારું, તાફાનની હદ થઈ ગઈ, વ. અથ સૂચવતા ઉદ્ગાર; ‘‘enough of tyranny or mischief'': (૨) (સ્ત્રી.) જુલમ, તેાફાન વગેરેથી થતાં ત્રાસ કે'કાળે; caused by tyranny or mischief. તોમર, (ન.) એક પ્રકારનુ ભાલા જેવુ હથિયાર; a lance-like weapon. તોય, (ન.) પાણી, જળ; water: -૪, (ન.) કમળ; a lotus: -*, -ઘર, (ન.) વાદળ; a cloud: નિધિ, ધિ, (પુ.) સમુદ્ર;
the sea.
તોર, (પુ.) ઉદ્ધતાઈ, તાછડાઈ, મિજાજ; rudeness, bluntness, haughtiness: (ર) ધૂન, તર ંગ; a whim: (૩) પાતુ; an aspect: (૪) અહંકાર; vanity. તોર, (સ્રી.) મલાઈ, તર; cream. તોર, (પુ.) જેના પર વણાયેલું કાપડ વીંટાતુ જાય છે એ રસાળને ગેાળ વેલણ જેવા ભાગ;
the roller of a loom. તોરણ, (.) પ્રવેશદ્વાર કે દરવાજાની કમાન; an arch of an entrance or gate: (૨) શુકન માટે દરવાજા પર બંધાતા પાંદડાં, ફૂલ વગેરેને હાર; an auspicious
garland hung over a gate.

Page #364

તેરી
૩૫૯
તોરી, (વિ.) ધૂની, તરંગી; whimsical: (૨) મિજાજી; hot-tempered,arrogant: (૩) (સ્ત્રી.) ઉદ્ધતાઈ, વગેરે (જુઓ તોર);
arrogance, etc. તોર, (૫) ફૂલને ગેટો; a nosegae (૨) છોગું; a crest: (૩) સાડીને પાલવ; the loose end of a woman's outer garment (sari): (૪) પાઘડીના કસબી ભાગ; the gold or silver embroidered part of a turban: (૫) વરણાગી; foppishness. તોલ, (પુ) વજન; weight(૨) વજન કરવાનું કાટલું; a unit for weighing (૩) કિંમત, કદ્દર; value, worth: (૪) બાજો; burden (૫) પ્રભાવ, અસર,
પરિણામ; influence, effect, conseતોલ, (ન) માથું; the head. (quence. તોલડી, (સ્ત્રી) માટીનું રાંધવાનું વાસણ; an earthen cooking pot: (૨) સ્મશાન યાત્રામાં સૌથી આગળ લઈ જવાતું માટીનું 2404417; earthen fire-pot carried
in front of a funeral procession. તોલડુ, (ન. માટીનું વાસણ; an earthen
pot: () (W11417; beggar's bowl. તોલન, (ન) તોલના, (સ્ત્રી) તળવું તે; a weighing: (૨) તુલના, સરખામણી;
comparisoo. તોલવું, (સ. કિ.) જુઓ તોળવું. તોલાટ, (પુ) જુએ તોળાટ. તોલ, (ન.) વજનનું કાટલું; a unit of
weight: (૨) દશ શેર વજનનું પ્રમાણ; a unit of ten seers: (૩) ધી રાખવાનું માટીનું પાત્ર; an earthen pot for keeping ghee. તોલું, (ન.) માથું; the head. તોલે, (અ) સરખામણી કે તુલનામાં; compared with: (૨) વજન કે પ્રમાણમાં સરખું કે બરાબર; equal in weight, proportion, etc.
તોલો, (પુ.) એક રૂપિયા જેટલું વજન કે એનું માપ; a weight or unit of weight equal to that of a rupee. તોષ, (૫) સંતોષ; satisfaction, contentment:(૨) રાજીપ, ખુશી; pleasure, delight: -9, (સ.કિ.) સંતોષg, to satisfy: (૨) રાજી કરવું; to delight. તોસ્તાન, નિ.) પ્રચંડ, ઢંગધડા વિનાની
વસ્તુ; a huge, disorderly thing. તોળવું, (સ. કિ.) વજન કરવું, જોખવું; to
weigh (૨) ઊંચકવું; to lift (3) geldi sell; to compare: (*) મૂલ્યાંકન કરવું; to evaluate. તોળાટ, (પુ.) તળનારો, તોળવાને બંધ
2012; a (professional) weigher. તોતેર (વિ.) “૭૩'; 73', seventy-three. ત્યકત, (વિ.) ત્યજાયેલું; forsaken, abandoned. (૨) તરછોડાયેલું: shunned: (૩) ઉપેક્ષિત; disregarded: ત્યતા, (વિ.) (સ્ત્રી) ત્યજાયેલી સ્ત્રી; a forsaken woman. (૨) ત્યજાયેલી પત્ની; a for saken wife. ત્યજવું, (સ. ક્રિ) ત્યાગ કરે; to abandon, to forsake. (૨) છોડી દેવું, થી દૂર રહેવું; to give up, to avoid: (૩) ઉપેક્ષા કરવી; to disregard. ત્યાગ, (પુ) ત્યજવું તે; a forsaking, a deserting, an abandoning, a giving up: (3) 22/12; renunciation: (3) Eld; al ns-giving, charity. ત્યાગવું, (સ. કિ) જુઓ ત્યજવુ. ત્યાગી, (વિ) (પુ.) સંન્યાસી; an ascetic, one who has renounced everything: (2) Eldi; a generous donor. ત્યાજ્ય, (વિ) ત્યજવા અર્થાત દૂર રહેવા 2141; worth ab indoning or avoiding: (૨) અનિચ્છનીય; undesirable: (૩) શાસ્ત્રોથી પ્રતિબંધિત; forbidden by scriptures: (૪) ધિક્કારપાત્ર; hateful, detestable: (૫) ત્યજી શકાય એવું;

Page #365

ત્યારે
૬૦
ત્રાસ
avoidable, capable of being abu andoned or given up. ત્યારે, (અ.) તે સમયે; at that time, tben: (?) al Mul; thep. ચાશી (સી, (વિ) ૮૩'; “83', eighty-three. ત્યાં, (અ.) તે ઠેકાણે; at that place, there: (૨) અમુક સંજોગમાં; under certain circumstances. ત્રગણું, (વિ.) જુએ બમણું. ત્રણ, (વિ) ૩'; “3', three
૫, (સ્ત્રી) શરમ, લજજા; bashfulness, modesty. ત્રમઝટ, ત્રમઝીક, (અ) ધોધમાર, મુસળધાર (વરસાદ); torrentially. (૨) સતત અને Cayel 3HISCHI; incessantly and abundantly: (3) (alt.) sst; incessant showers or torrents. બમણું (વિ.) ત્રણગણું threefold. ત્રય, (વિ) ત્રણ three: (૨) ત્રણને સમૂહ
a group of three. ત્રયાનન, (પં) ત્રણ મુખવાળા ભગવાન દત્તાત્રેય; Lord Dattatreya the three
faced. ત્રસ્ત, (વિ) ભય પામેલું, ડરેલું; frightened, terrified: (૨) બીકણ; timid: (૩) કંટાળેલું, ત્રાસેલું; tired.
બક, (૫) જુઓ વ્યંબક. (a song વ્રઆઈ, (ન.) એક પ્રકારનું વાવ, ઝાલર; ત્રાક, (સ્ત્રી.) તકલી અથવા કાંતવાના સાધ
નને સ ; a spindle. બાગ, (૫) તાંતણે, દરે; thread, fibre: -ડો, (પં) ત્રાગડ (૨) જનેઈ the sacred thread, ત્રાગુ, (૧) પિતાની માગણીને બીજા પાસે
સ્વીકાર કરાવવા પિતાની જાતને પીડવી તે; self-torture with a view to forcing others to accept ope's own demands: () Os, 68; obs
tinacy: (3) 434 Surrel; a presso ing demand for payment. ત્રાજવુ, (૧) વજન કરવાનું બે પલ્લાવાળું 201401; a balance made up of two scales, scales: (૨) ચામડી પરનું
દ; a tattoo. ત્રાજવું, (ન) જુઓ ત્રાજવું. ત્રાટક, (૫) એક જ બિંદુ પર દષ્ટિ કેન્દ્રિત કરી, મનને એકાગ્ર કરવાની બેગની ક્રિયા; a yogic process of concentrating the mind by looking fixedly at & point. ત્રાટવુ, (અ. ક્રિ) એચિંતાં ધાડ પાડવી કે છાપો મારવો; to raid or attack suddenly. (a loud shout or cry. ત્રાડ, (સ્ત્રી) ગર્જના, મોટી બૂમ; a roar, ત્રાડવું, (અ. ક્રિ) ગજના કરવી, મોટેથી બૂમ પાડવી; to roar, to shout loudly. ત્રાણ, (ન.) રક્ષણ, બચાવ; defence, rescue, deliverance:(૨)શરણું, આશ્રય; shelter.
(three. ત્રાણ ત્રાણુ, (વિ) “૯૩'; 93', ninetyત્રાતા, (૬) રક્ષક, બચાવનાર; a prote
ctor, a saviour. ત્રાપ, (૫) જુએ તરાપો. ત્રાસ, (પુ) જુલમ; tyranny, oppression (૨) કંટાળે; tedium: (૩) uyquil; annoyance, vexation: () બીક, ધાક; fright, terror:(૫) અણગમે, ધૃણ; dislike, disgust –દાયક, -દાયી, (વિ.) ત્રાસ આપનારું, જુલમી વગેરે; tyrannical, tedious, annoying: -વાદ, (૫) ભય કે ત્રાસ ફેલાવવાની અને ધાકધમકીથી કામ લેવાની નીતિ; terrorism ત્રાસવું, (અ. ક્રિ) જુલમ વગેરથી કંટાળી ovg'; to be tired of oppression, etc.: (?) bing; to be tired: (3) અણગમે કે ધૃણા થવાં; to dislike, to

Page #366

ત્રાહિત
ત્રિરંગી
be disgusted: () ભય પામો, ડરવું; to be frightened, to be terrified. ત્રાહિત, (વિ.) અજાણ્યું; unacquainted: (2) 4274; disioterested, neutral, non-aligned: (1) (૫) ત્રાહિત વ્યક્તિ. ત્રાંબટ, (વિ.) તાંબાનું, (of) coppers (૨) (ન) તાંબાનું પાત્ર; a copper pot or vessel.
(copper. ત્રાંબુ (તાંબુ), (ન) એક પ્રકારની લાલ ધાતુ; ત્રાંસ, (૫) ત્રાંસાપણું; obliqueness: (૨) વાંક; a slant or beni (૨) ફાસે; a strangling noose: (૩) તાસક, mielid Rylell; a copper tray: (x) qoyrt 52910 $129; a unit of weight. ત્રાંસુ, (વિ) તરાતું, વાંકુ; oblique, ત્રિ, (વિ.) ૩', ત્રણ three. (Slanting. ત્રિક, (ન.) ત્રણને સમૂહ; a group of
three, a triad. ત્રિકાલ (ત્રિકાળ, (૫) કાળની ત્રણે
અવસ્થા, ભૂત, ભવિષ્ય અને વર્તમાન; the three conditions of time, the past, the future and the present: (૨) દિવસના ત્રણ ભાગ, સવાર, બપેર અને સાંજ; the three parts of a day, the morning, the noon and the evening –ા, જ્ઞાની, (વિ.) ત્રણેય કાળનું જ્ઞાન ધરાવનાર; omniscient. ત્રિકાંડ, (વિ) ત્રણ કાંડ, ખંડ કે વિભાગવાળું; having three sections, parts or
divisions. ત્રિકોણ (વિ.) ત્રણ ખૂણાવાળુ; trian
gular: (૨) (૫) ત્રણ ખૂણાવાળી આકૃતિ;
a triangle. વિગુણ, (૫. બ. વ.) પ્રકૃતિ અથવા માયાના
ત્રણ ગુણ સરવ, રજસ અને તમસ. the three qualities of prakruti or maya, viz. satva, rajas and tamas: (૨) (વિ.) ત્રણગણું; threefold, triple: ત્રિગુણ, (૨ી.) પ્રકૃતિ, માયા; prakruti, maya: ત્રિગુણાત્મક, (વિ) માયાના ત્રણ
ગુણ ધરાવતું; possessing the three
qualities of maya. ત્રિજ્યા, (સ્ત્રી.) વસ્તુલ કે ગળાના મધ્ય બિંદુથી પરિધ સુધીની રેખા કે તેટલું અંતર;
a radius. ત્રિતાલ, (૫) સંગીતને એક પ્રકારને તાલ;
a kind of rhythem in music. ત્રિપદી, (સ્ત્રી) ત્રણ પાયાની ઘોડી, ત્રિપાઈ
a stand with three legs, a tripod: (૨) હાથીના જીન કે અંબાડી બાંધવાનું 2123; a rope to fix a saddle on an elephant: (૩) (વિ.) ત્રણ પગ કે 48914; having three legs or syllables or roots. ત્રિપરિમાણ, (ન) પદાર્થ માત્રનાં લંબાઈ, પહોળાઈ અને જાડાઈ કે ઊંચાઈ એ ત્રણ H14: the thre: dimensions. ત્રિપાઈ, (સ્ત્રી) જુઓ ત્રિપદી (૧). ત્રિફળા (ત્રિફલ), (સ્ત્રી) હરડે, બેડાં અને
આમળાંને સમૂહ; the three myrobalans collectively: –ચૂર્ણ, (ન) ઓષધ તરીકે વપરાતું ત્રિફળાનું ચૂર્ણ its powder used as a medicine. વિભાગવુ, (સ. ક્રિ) ત્રણ સરખા ભાગ
5291; to trisect. ત્રિજ, (પુ.) (ન.) ત્રિકેણુ; a triangle. ત્રિભુવન, (ન) જુઓ ત્રિલોક ત્રિભેટો, (૫) ત્રણ રસ્તા કે સરહદ મળતાં હેય એ સ્થળ; a meeting place of
three roads or bouodaries. વિસતિ, ત્રિમૂર્તિ, (સ્ત્રી) બ્રહ્મા, વિષ્ણુ
અને મહેશનું ત્રિક; the triad of lords Brahma, Vishnu and Mahesh. ત્રિયા, (સ્ત્રી) સ્ત્રી; a woman: રાજ્ય, (ન.) સ્ત્રીઓની સત્તા ચાલતી હોય એવું Ploret; a state under feminine rule: (૨) સ્ત્રીઓનું ચલણ; women's sway ત્રિરંગી, (વિ) ત્રણ રંગનું tricolours (૨) () ભારત અથવા ક્રાંસના ત્રિરંગી

Page #367

વિશિ
૩૬૨
રાષ્ટ્રધ્વજ; the tricolour national
flag of India or France. ત્રિરાશિ, (સ્ત્રી) (ગણિત) ત્રણ સંખ્યા કે પદ પરથી ચેથી સંખ્યા કે પદ કાઢવાની
20; (arith.) the rule of three. ત્રિલોક, (૫) સ્વર્ગ, મૃત્યુ (પૃથ્વી) અને પાતાળ એ ત્રણ લોક; the three worlds, viz. the heaven, (sky), the earth
and the underworld (hell). ત્રિલોચન, (પુ) જુએ ચુંબક. ત્રિવિધ, (વિ.) ત્રણ પ્રકારનું; of three
varieties or sorts. ત્રિવેણિ, ત્રિવેણી, (સ્ત્રી) ભારતની ત્રણ પવિત્ર નદીઓ, ગંગા, યમુના અને સરસ્વતી; the three sacred rivers of India, viz. tbe Ganges, the Jamuna and the Saraswati: (૨) આ ત્રણ નદીઓને સંગમ અથવા સંગમસ્થાન, પ્રયાગ; the confluence of these three rivers at Prayag. ત્રિશંકુ, (પુ) અનિશ્ચિત લટકતી સ્થિતિ,
an undecided hanging state. ત્રિશૂળ, ત્રિશૂલ, (ન) ત્રણ ફળાંવાળું (ભગવાન શિવનું) હથિયાર, a three pointed weapon, a trident (of Lord Shiva):-પાણિ, (૫) ત્રિશૂલધારી
101011 feia; Lord Shiva, the holder of a trident. ત્રિસ્થલી, ત્રિસ્થળી, (૫) ત્રણ પવિત્ર
ધામ, કાશી, પ્રયાગ અને ગયા; the three holy places-Kashi(Banaras), Prayag and Gaya. ત્રીજ, (સ્ત્રી.) હિંદુ પંચાંગની શુકલ કે કૃષ્ણ
પક્ષની ત્રીજી તિથિ; the third day (date) of the bright or dark half of a lunar month. ત્રીઠ, સ્ત્રી.) વ્યથા, પીડા, દુઃખ; affliction,
pain, misery. ત્રીજુ, (વિ.) ક્રમમાં બીજા પછીનું; third. ત્રીશ, ત્રીસ, (વિ.) ૩૦'; “30', thirty. સુટ, (સ્ત્રી) જુઓ કુટિ.
શુટિ, ગુટી, (બી.) ઊણપ; shortage, defficiency, want: (૨) શેષ, ખામી,
a drawback, a shortcoming 2વું, (અ. ક્રિ) સંતેષ થવો to be satisfied: (૧) પ્રસન્ન કે રાજી થવું; to be pleased or delighted. ખડ, (સ્ત્રી) (ન) જુઓ તેખડ. તા, ત્રેતાયુગ, (૫) હિંદુ શાસ્ત્રો પ્રમાણેના 2412 Yuriai vilon; the second of the four ages according to the Hindu scriptures. ત્રેપન, (વિ.) ૫૩'; ‘53', fifty-three. ત્રેવડ, (સ્ત્રી) જોગવાઈ કરવાની શક્તિ; the ability to provide: (૨) કરકસર; thrift, economy: (૩) વ્યવસ્થા, ગોઠવણ; arrangement: 2વડિયું,(વિ.)વડવાળું; thrifty, etc. વીશ, ત્રેવીસ, (વિ.) ૨૩', “23, twenty-three. ત્રેસઠ, (વે.) “૬૩'; “63', sixty-three. હેકવું, ગહેકાવું, (અ. ક્રિ) બેચેન થવું; to become uneasy. માસિક, (વિ) દર ત્રણ મહિને થતું કે આવતું; happening or coming every three months, quarterly: (?) () માસિક સામયિક; a quarterly magazine.
(to tattoo. ત્રફ૬,(સ. કિ.)(ચામડી પર) છુંદણું દવું; ચુંબક (ત્રિલોચન), (૫) ત્રણ નેત્રવાળા ભગવાન શિવ; Lord Shiva the threeત્રક, ત્વગ, (સ્ત્રી) ચામડી; skin. (eyed. ત્વચા, (સ્ત્રી) ચામડી; skin. ત્વદીય, (વિ.) (સ.) તારું; thy, thine. ત્વરા, (સ્ત્રી) ઉતાવળ; haste: (૨) ઝડપ; speed, swiftness. (prompt. ત્વરિત, (વિ) ઝડપી, તાત્કાલિક; swift, ત્વષ્ટા, (૫) દેવોને શિલ્પી, વિશ્વકર્મા Vishwakarma, the architect of the gods: (2) 471914 841; Lord Brahma.

Page #368

૩૬૩
થર
થ, (૫) ગુજરાતી મૂળાક્ષરને સત્તરમો વ્યંજન; the seventeenth consonant of the Gujarati alphabet. થઈ, થઈને, (અ)ને રસ્તે કે માગે, દ્વારા;
via, through. થકવવુ, (સ. કિ.) થાકે એમ કરવું, કંટાળે
આપવો; to tire, to exhaust. થકી, (અ.) જુએ થી. (owing to થ, (અ) ના વતી, ને લીધે; for, થડ, (ન) ડાળીઓ અને પાંદડા વિનાને ઝાડને મૂળ-પાયાનો ભાગ; a trunk of a tree: (૨) મૂળ, ઉત્પત્તિસ્થાન; a root, an origin: (૩) પાયાની વસ્તુ કે બાબત; a basic thing or matter, થડક, (સ્ત્રી.) ભય, ધ્રાસકે, ફાળ; fright, terror: (૧) ધ્રુજારી; shivering, trembling: (3) ainsig' a; stammering. થડકવું, (અ.કિ.) તોતડાવું; to stammer: (૨) ભયથી ધ્રુજવું; to tremble frightfully: (૩) ફાળ કે ધ્રાસકે પડવાં; to suffer a frightful shock. થડકો, થડકાર, થડકારે, થડકાટ, (પુ.) થડવું તે; stammering, etc.: (૨) થડ એવો અવાજ; a thod: (૩) શબ્દભાર; an emphasis on a word. થડમાં, (અ.) બાજુમાં, નજીકમાં, પાસે; near, in the neighbourhood, થડિયું, (ન.) થડને જમીન પાસેને ભાગ; the lower part of a trunk. થડી, (સ્ત્રી) ગંજ, થપ્પી; an orderly
pile or stack. થવું, (ન) જુઓ થડિયુ. થડો, (પુ.) દુકાનનો ગલ્લે અથવા આગળ HIP; the cash-counter or the
front part of a shop. થડા, (રા. ક્રિ.) ભય પમાડ; to frighten: (૨) ધમકી આપવી, ડરાવવું; to threaten: (3) 8451 12t; to
થથરડો, (૫) જુઓ થશેડ. (scold. થથરવું, (અ. કિ) જવું, કંપવું; to shiver, to tremble: (૨) ભયથી કંપવું; to tremble frightfully: (૩) ભચ પામ, બીવું; to be frightened. થથરાદ, (પુ.) થથરવું તે; a tremblingથથેડવું, (સ. ક્રિ.) જાડા લેપ કે થર કરવા;
to daub or smear thickly. થશેડો,()જાડા લેપ કે થરya thick layer. થનક થનકથનક, (અ) તાલબદ્ધ નૃત્યના
જ જેમ; with the sounds of a rhythmic dance. (થનકથનક. થનગન, થનગન થનગન, (અ) જુઓ થનગનનુ, (અ. ક્રિ) ચપળતાથી, તાલબદ્ધ ચાલવું, દોડવું કે નાચવું; to walk, run or dance briskly and rhythmically: થનગનાટ, (પુ.) એવાં ચાલ, દોડ કે નૃત્ય; such acts: (૩) જુસ્સે, ઉશ્કેરાટ; spirit,excitement: (૪) રોમાચ; thrill. થનથન, (અ) થનથનવું, થનથનટ,
જો થનગન અને પેટા શબ્દ. થપઠાક, થપાટ, (સ્ત્રી.) લપડાક; a slap. થપેલી, (સ્ત્રી.) હાથથી થાબડીને બનાવેલાં પૂરી, રોટલી, વગેરે; a cake or bread made by pressing kneaded flour with hands: થપેલો, (૫) એ રોટલ, such loaf or large bread. થપેડુ, (ન) થપોલી, (સ્ત્રી.) પોલું, (ન) જુએ થપેલી. (૨) હાથથી થાબડીને બનાવેલી કોઈપણ વસ્તુ; anything made by pressing with hands. થપડ, (સ્ત્રી) જુઓ થપડાક. થપી, (સ્ત્રી) ગેજ, વ્યવસ્થિત ઢગલો; an
orderly pile or stack. થયુ, (અ.) બસ; enough. થર, (પુ.) પડ, સ્તર; a layer, a stratum, a bed: (?) 1143t; a crust:

Page #369

ચથર
(૩) ચડતીઊતરતી બંગડીએ, ચૂડીઓને સ; a suit of bangles in ascending or descending order. થરથર, (અ.) 'પે કે જે એ રીતે; in a trembling or shivering manner. થરથરવું, થરથરાટ, જુઆ થરવું. થરથરાટી, (સ્ત્રી.) જુએ થથરાટ. થવુ, (અ. ક્રિ.) બનવું'; to occur, to happen: (૨) રચાવું, નિર્માણ થવું; to take shape, to be composed: (૩) અસ્તિત્વમાં આવવું; to come to existence: (૪) પેદા થવુ, નીપજવું; to be produced: (૫) (સમય, વગેરે) પસાર થવુ; (time, etc.) to pass: (૬) લાગણી થવી, અનુભવવું; to feel, to experience: (૭) આયિતાં બનવુ, આવી પડવું; થળ, (ન.) જુએ સ્થળ, (to chance. થંભ, (પુ.) જુઆ સ્તંભ (૧). થભન, (ન.) જુઆ સ્તંભન. થલવુ, (અ. ક્રિ.) અટકવું, થેાલવું, રેકાવું; to stop, to halt: (૨) વિસામે ખાવેા; to rest for a while. (exhaustion. થાક, (પુ.) શ્રમ, થાકવું તે; fatigue, થાકવું, (અ. ક્રિ.) પરિશ્રમથી નખવું પડવુ; to be exhausted because of hard work: (૨) કટાળવું; to weary. થાગડથીગડ, (ન.) મરામત, દુરસ્તી; a repairing, a patching: (૨) તાત્કાલિક કામચલાઉ જોગવાઈ કે ઉપાય; prompt temporary provision or means. થાણુદાર, (પુ.) નાના તાલુકા કે ગામડાને મહેસૂલી અધિકારી; a revenue officer of a small sub-district or a village: (૨) નાના તાલુકાના ફૈજદાર કે ન્યાયાધીશ; a police officer or a judge of a small sub-district. થાણું, (ન.) કેન્દ્ર, પડાવ; a centre, a station, a post: (૨) પેાલીસચાકી; a police-station.
થાણેદાર, (પુ) જુઆ થાદાર.
૩૬૪
થાબડવુ
થાન, (ન.) કાપડનેા તાકે; a bundle of folded cloth.
થાન, (ન.) સ્ત; a woman's breast, a nipple: (૨) આંચળ; an udd r. થાન, (ન.) સ્થાન; a place: (૨) બેઠક; a seat. ((૨) રહેઠાણ; an abode. થાનક, (ન.) થાન; a place, a seat: થાપ, (સ્રી.) થાપટ, ટાપલી; a tap, a pat, a light blow with the palm: (૨) ભૂલથાપ; a mistake, an error: (૩) છેતરપિંડી; deception: (૪) સંગીતને તાલ; a rhythm in music. થાપટ, (સ્ત્રી.) હથેળીથી કરેલા હળવા પ્રહાર, ટાપલી; a light blow wiéh the palm, a tap, a pat. થાપડી, (સ્ત્રી.) કડિયાનું ટીપવાનું એન્તર; a mason's tool for tapping: (૨) જુઆ થાપેલી: (૩) જુએ થાપટ, થાપણુ,(સ્ત્રી.)પૂજી, મૂડી; capital, funds: (૨) દેાલત, મિલકત; wealth, property: (૩) ખચત; savings: (૪) ન્યાસ; a deposit in trust: (૫) લીંપણ; a covering with dung, etc. થાપવુ, (સ. ક્ર.) સ્થાપવુ, પ્રતિષ્ઠા કે નિર્માણ કરવાં; to establish, to found: (૨) થાપી થાપીને ઘડવુ'; to shape by patting: (૩)નિમણુક કરવી; to appoint: (૪) બેસાડવું, જડવું; to fix, to set. થાપો, (પુ.) નિતખ; the hip: (૨) છાપરાના માભના ભાગ પરનું માટું નળિયું; a ridge-tile: (૩) શુભપ્રસંગે સ્નેહીજનેનાં છાતી કે પીઠ પર મારવામાં આવતી કંકુવાળા પાની છાપ: a print or impression of vermilion made by the palm on the chest and the back of rela tives on auspicious occasions. થાબડવુ, (સ. ક્રિ.) વહાલથી કાઈની પીઠ પર ધીમી થાપટ મારવી; to pat endearingly: (૨) થાપટ મારવી; to pat, to tap:(૩)અનિચ્છનીય પ્રવૃત્તિ માટે પ્રોત્સાહન આપવું; to encourage unduly.

Page #370

થાબડી
૩૬૫
કડી
થાબડી, (સ્ત્રી) જુઓ થાપડી, થાળ, (૫) મોટો થાળી; a large plates (૨) દેવને અર્પણ કરવાના ભેજનનો થાળ; eatables or food offered to a god (૩) એ ક્રિયા માટેનું સ્તોત્ર; a hymn recited at that time. થાળી, (સ્ત્રી) (ભાજન કરવા માટેનું) રકાબી ong417; a (dinner) plate: (?) ગ્રામે ફોનની રેકર્ડ; a gramophone record. થા, (ન) દળવાની હાથ ઘંટીનું, જેમાં લેટ પડે છે એ ગોળાકાર ચોકઠું; the round receptacle of a hand grinder: (૨) કૂવાના આગળના ભાગમાં,
જ્યાં કોશનું પાણી ઠલવાય છે એ કુંડી જેવો Qual; masonry basin of a well. થાંભલો, (૫) સ્તંભ; a pillar: થાંભલી,
(સ્ત્રી) ના સ્તંભ; a small pillar. થિજાવવું, (સ. કિ.) ઠારવું; કરીને ઘન કે ઘટ્ટ થાય એમ કરવું; to cause to congeal or freeze. થીગડુ (ર્થીગડુ), (ન) ફાટેલા કે તૂટેલા ભાગ પર નો ટુકડો મૂકી મરામત કરવી તે; patch work: (૨) એવો ટુકડ; a piece for patching: થીગડી, (સ્ત્રી) નાનું થીગડું. થીજવું, (અ. ક્રિ) કરવું, જમવું, કરીને
ધન કે ઘટ્ટ થવું; to congeal, to freeze. થીનું, (વિ.) થીજેલું, થીજીને ઘટ્ટ થયેલું; congealed, frozen. યુવેર, (પુ) (સ્ત્રી) જુઓ થોર. ચૂથો, (૫) નકામાં છોતરાં, રૂંછ, વગેરે useless chaff, husks, etc.: (?) farly on; refuse. ભૂલી, (સ્ત્રી) ભરડેલા ઘઉં વગેરે; half grounded wheat, etc.: (૨) એની વાની; an article of food prepared from it. થલ, (ન.) લોટ ચાળ્યા પછી વધતાં ફોતરાં; husks separated from flour.
થર, (૫) (સ્ત્રી) જુઓ થોર. થેંક, (ન.) મોની અંદરની લાળ; saliva: (૨) બહાર ફેંકેલી લાળ; spittle –દાની, (સ્ત્રી) ઘૂંકવાનું પાત્ર; a spittoon. મૂકવું, (સ. ક્રિ.) ધૂકીને બહાર કાઢવું; to _ spit. થઈ, (અ) નૃત્યના તાલના અવાજની જેમ; with the sound of a rhythm of a dance: (૨) (પુ.) જુએ તાતા થઇ? -કાર, (કું.) નૃત્યનો તાલ; a rhythm of a dance. થેક, (સ્ત્રી)બિયાં જેવું અનાજ; seed-corn. થેકડો, (૫) કુદકો; a jump (૨) ઠેકડે;
a crossing over by jumping. થેકવું, (અ. કિ.) કૂદવું; to jump, to leap (૨) (સ. કિ) કેવું; to cross
over by jumping. થેપ, (સ્ત્રી) જાડો લેપ; a thick coating or plaster: (2) ongi siye; a thick coating of dung or mud. થેપડો, (પુ) જુએ થેપ: (૨) લેપને સૂકો
11431; a crust of a layer or થેપલી, સ્ત્રી.) જુએ થપોલી. (plaster. થેપલું, (ન) જુઓ થપોલું: (૨) થાબડીને બનાવેલી જેટલી જેવી વાની; a kind of bread made by patting. થેપવું, (સ. કિ) લેપ કરવો; to coat, to plaster: (૨) ડું લપણું કરવું; to cover floor with a thick layer
f dung or clay: (૨) થાબડીને ઘાટ ધડ; to shape by patting. થેભો, (૫) થાંભલે; a pillar: (૨) ટકણ;
a prop. થેલી, (સ્ત્રી) કોથળી; a bag: થેલા,
૫) મેટી લી; a big bag. થેંકાર, (૫) જુઓ થઈ, થઈકાર. થોક, (પુ.) : quantity, collection: (૨) ઝૂડ, ખડકલે; a bunch, a pile. થોકડી, (સ્ત્રી.) ના ખડકલે, ઝૂડી; a small bunch or bundle.

Page #371

દખ
થોકડો
૩૬૬
થોકડો, (૫) મોટી થેકડી. થોકબંધ, (વિ.) જથ્થાબંધ; wholesale
(૨) વિપુલ; abundant. થોડાએલું, (વિ.) જરૂર હોય ત્યારે જ
Ollaan Zaang ; reserved in speech. થાડું, (વિ.) કદ, સંખ્યા કે જથ્થામાં અલ્પ, ઓછું; less in size, number or
quantity, a little, scanty. થોથર, (સ્ત્રી.) ચહેરાની ફિક્કાશથી થતો Rind; a swelling of the face because of paleness. (stammer. થોથવાતુ, (અ. ક્રિ) તતડાવું; to થોથ, (ન.) અનાજ સડેલ દાણો; a rotten grain of corn (૨) ઢંગધડા વિનાનું, જીણું મોટું પુસ્તક; a disord
erly shabby big book or volume. થોભ, (પુ.) મર્યાદા; limit (૨) રૂકાવટ; a stoppage, a restraint: (૩) અંત; an end.
(support. થોભણ, (૧) ટેકણ, ટેક; a prop, a થોભવું, (અ. કિ.) પ્રવૃત્તિ કરતાં અટકવું;
to stop or cease doing anything: (૨)વિરામ કરવ; to pause: (૩) રાહ જોવી; to wait (૪) વિલંબ કરવો; to delay. થોભા, થોભિયા, (પુ. બ. વ.) મૂછોના છેડા
પરને વાળને જથ્થ; whiskers. છેર (યુવેર, પૂવર), (૫) કાંટાળે છેડ;
thorny plant. થલ, (પુ.) અનુકૂળ સમય, તક, લાગ; a favourable or suitable time, an opportunity. થાલિયું, (ન) એક પ્રકારનું ઘડા જેવું પાત્ર;
a kind of pot. થેલે, (૫) શરીરને લબડત માંસલ ભાગ;
a hanging flesh part of the body. શાંટ, (સ્ત્રી) જોરદાર લપડાક; a violent slap.
વ્યંજન; the eighteenth consonant of the Gujarati alphabet. દક્ષ, (વિ) ચતુર, પ્રવીણ,નિષ્ણાત; clever, skilful, expert: (૨) (૫) દેવી
419'da cucll; the father of goddess દક્ષણ, (સ્ત્રી) જુઓ દક્ષિણ. (Parvati. દક્ષિણ, (સ્ત્રી) એ નામની દિશા; the
south, the southern direction: (૨) (૫) ભારતની દક્ષિણે આવેલો દેશ, દખણ; the deccanઃ (૩) (વિ) દક્ષિણ દિશાએ આવેલું; southern (૪) જમરું; right (opposed to left): -ધ્રુવ, (૫) પૃથ્વીને દક્ષિણ છેડે; the south pole: -વૃત્ત, (ન.) દક્ષિણ ધ્રુવને ૬૬ ! થી ૯૦ અંશ વચ્ચેને, અંતિમ પ્રદેશ, the antarctic region: -ગેલાધ, -ગોળાધર, (.) પૃથ્વીના ગેળાને દક્ષિણ તરફનો અર્ધગોળ ભાગ; the southern hemisphere of the earth. દક્ષિણ, સ્ત્રી.) ધાર્મિક ક્રિયાને અંતે પુરોહિત, બ્રાહ્મણ વગેરેને અપાતું દાન; gift of money or other things g ven to a priest, Brahmins, etc, at the end of a religious ceremony: (૨) પરમાથે કરેલું દાન; alms, a charitable gift. દક્ષિણાયન, (ન.) સૂર્યનું સાયન કર્કસંક્રમણ, સૂર્યની ગતિ દક્ષિણ તરફ થવી તે; the sun's transit into the sign of the cancer, the beginning of the sun's southward motion: (૨) કકસંક્રમણને દિવસ, જૂન-૨૧; the day of such transit, June-21st. દક્ષિણ, (વિ.) દક્ષિણ દિશાનું કે એને લગતું; of or pertaining to the south (૨) (પુ.) દક્ષિણ દેશ-મહારાષ્ટ્રને 78912il; a deccani, a Maharashtrian (૩) (સ્ત્રી.) મરાઠી ભાષા; the Marathi language. દુખ, (1) જુઓ દુઃખ.
(૫) ગુજરાતી મૂળાહારને અઢારમો

Page #372

દખણાદું
દણું
દખણાદુ, દખણાતુ, (વિ.) દક્ષિણ
તરનું; southern. દખ, (ન.) પારસીઓનું મૃતદેહને ઠેકાણે પાડવાનું સ્થળ; a place where the
Parsees dispose off corpses. દખણ, (સ્ત્રી.) જુએ દક્ષિણ: (૨) (પુ.)
ભારતને દક્ષિણે આવેલો દેશ, મહારાષ્ટ્ર the Deccan, Maharashtra. દગડ, (પુ.) પથ્થર; a stone. દગડ, (વિ.) લુચ્ચું, દગાબાજ; cunning,
fraudulent. દગાડાઈ, (સ્ત્રી.) લુચ્ચાઈ; cunningness: (૨) કામચોરી, હરામખેરી; unwillingness to work, fraudulent. દગડું, (ન) ઢેફુ; a clod: (૨) મેભ વગેરેના ટેકણને મથાળે મૂકેલું પથ્થર કે લાકડાનું ચોસલું; a block of stone or wood placed on the top of a beam's prop: દગડો, (પુ.) મોટું દગડું (૩) પથ્થર; a stone. (doubt. દગદગ, () વહેમ, શંકા; suspicion, દગલબાજ, દગાખોર, દગાબાજ, (વિ.) કપટી, વિશ્વાસધાતી; fraudulent, treacherous. દગલબાજી, દગાખોરી, દગાબાજી,(સ્ત્રી)
કપટ, વિશ્વાસઘાત; fraud, treachery. દ, (૫) કપટ, છળ; fraud, deceite
(૨) વિશ્વાસધાત; treachery. દગ્ધ, વિ.) બળેલું, દાઝેલું; burnt, scorched: (૨) વ્યથિત, દુઃખી; afflicted, miserables (૩) વિશ્વાસઘાતને ભેગા બનેલું; victimised by fraud. દઝાડવું, (સ. ક્રિ.) “દાઝવું''નું પ્રેરક રૂપ;
to scorch, to burn. દટણ, (ન) જુએ ડરણ. દટતર, (નજુઓ હદંતર. (જુઓ ડટંતર. દલ્હન, (વિ.) દટાએલું; buried: (૨) (ન) દટ્ટો, (૫) દાટે, બૂચ; a cork, a stopper. (૨) કાગળની બાંધેલી થોકડી, a block of papers.
દડ, (૫) (ન.) ઝીણી પૂળ; fine soil
or dust. દડધો, (પુ.) મોટું, વજનદાર વાસણ; a
big, heavy pöt or vessel. દડદડ, (અ) સતત ટીપાં પડતાં હોય એવા 2491074; with a sound like that of drops falling incessantly: -, (અ. ક્રિ.) દડદડ પડવું; to fall incessantly in drops. દહબ, (સ્ત્રી) જુઓ દડબુ. દડબડ, દડબડ દડબડ, (અ) દેડવાના 2441741; with the sound like
that of running દડબડી, (સ્ત્રી) ઝડપી દેડ; a swift
runding. દડબલુ, (સ. ક્રિ) કાંસીઠાંસીને ભરવું; to
fill tightly or closely. દડબુ, (ન.) કેરું; a clodઃ (૨) ચેસલું;
a slice, a square piece. દડમજલ, (સ્ત્રી) સતત, અટક્યા વિનાની Hora; a non-stop march or journey: (૨) બળજબરીથી કરવી પડેલી Horet; a forced march or journey: (૩) (વિ.) સતત, અટક્યા વિના; non
stop, incessant. (Else; to run. દડવું, (અ. ક્રિ) ગબડવું; to rol: (૨) દડિયો, (૫) પાંદડાંનું બનાવેલું પાત્ર,
46391; a bowl made of leaves. દડી, (સ્ત્રી.) દેરા, ચીંથરાં, વગેર લપેટીને olla dial €31; a small ball or skein of threads, rags, etc.: (?) નાને દડા; a small ball: (૩) શરીરનાં બાંધો કે ઘડતર; physical frame or structure.
(sports. દલે, (૫) રમવાને દ; a ball for
દહૂલી, (સ્ત્રી)નાને દ ; a small ball. દહે, (૫) રમવાની તદ્દન ગાળાકાર વસ્તુ; a ball for sports: (૨) મોટી દડી; a
large round skeio. દણ(ન.) જુએ અણુ.

Page #373

દત્ત
દબાઈ
દત્ત, (વિ.) આમે; given, gifted: (૨) (ન)દાન ભેટ; a charitable donation,
a presentઃ (૩) (પુ) જુઓ દત્તાત્રેય, દત્તક, (.) (વિ.) વિધિસર અપનાવેલો
(પુત્ર); adopted (son). દત્તાત્રેય (દત્ત), (૫) શ્રી વિષ્ણુને અવતાર ગણતા એક ઋષિ; a sage considered to be an incarnation of Lord
Vishnu. દદડવુ, (અ. ક્રિ) જુઓ દડદડવું.
દુ, (સ્ત્રી) જુઓ દરાજ, દદૂડી, (સ્ત્રી) પાણીની પાતળી ધાર; a thin current of water falling down: દદૂડ, () મોટી દદડી; big દધિ, (ન.) દહીં; curds. (current. દધિ, (પું) સમુદ્ર; the sea. દન, (પુ) દિવસ; a day. દનિચું, દનૈયું, (ન.) રોજ, એક દિવસનાં કામગીરી કે એનું મહેનતાણું; work done during a day, a day's wages. દપેટો, દપોટો, પુ.) કીમતી કપડાં બાંધાને $14381 +31; a piece of cloth for bundling precious clothes: (?) કીમતી કપડાંની ગાંસડી; a bundle of
precious clothes. દફતર(ન.) મહત્વના કાગળો, પત્રો, તુમાર, ચોપડા દસ્તાવેજો વગેરે; imporant papers, letters, account books, documents, etc. (૨) એવા પત્રો, દસ્તાવેજો, વગેરે રાખવાનાં થેલી કે પાકીટ; a portfolio: (3) stuiau; an office: (૪) વિદ્યાથીનાં પુસ્તક રાખવાનાં થેલી કે પાકીટ; a student's bag for keeping books: ખાનું, (ન.) દસ્તરો 312491111 oy sull; a place where portfolios, records, etc. are preserved. દફતરી, (વિ.) દફતરનું કે એને લગતું; of or pertaining to portfolios, records, etc. (૨) (૫) દસ્તર લખનાર કે એની સંભાળ રાખનાર; a person who writes or keeps records.
દાદન, (ન) સબને દાટવું તે; a brial of a corpse. મનાવવુ, (સ. હિ) શબને (વિશ્ચિમ) El2g; to bury a corpse ceremoniously: (૧) દાટવું; to bury. દ, (વિ.) જે નિકાલ કે ફેંસલો કર્યો હોય
એવું; settled, disposed off: (૨)નાશ કરેલું; destroyee: (૩) માંડી વાળેલું written off.
(turn. દફે, (સ્ત્રી.) પાળી, વાર; a shift, a દફેદાર, (૫) લશ્કરની નાની ટુકડી વડે
the head of a small division of દબડું, (ન.) જુઓ દડબુ. (an armyદબદબા, (પુ.) ભપકે, ઠાઠમાઠ, pomp, grandeur (૨) દમામ, પ્રતિભાdignity, majesty. દબવું, (અ. ક્રિ) જુઓ દબાવું. દબાણ, (ન.) દાબવું કે દબાવવું તે; pre
ssing. (૨) દાબવા કે દબાવવાનાં પ્રમાણુ. કે અસર; pressure(૩) ભાર, વજન, weight: (૪) જોર, બળ, શક્તિ ; force, strength, power: (૫) નૈતિક રીતે. દબાવવું, શરમાવવું, ફરજ પાડવી વગેરે; moral pressure(૬) ધમકી, ડરામણી; threat, intimidation. દબાવવું, (સ. કિ.) દાબવું, ચાંપવું, ચગદવું to press, to crush: (૨) ભાર, વજન કે બળ વગેરેની અસર નીચે મૂકવું; to put under pressure of weight, force, etc : (૩) નૈતિક દબાણ કરવું; to put under moral pressure: (૪) ધમકી આપવી, ડરાવવું; to threaten, to intimidate= (૫) પ્રતિભા વગેરેથી. આંજી દેવું; to awe: (૧) પજવવું, ત્રાસ 241491; to trouble, to menace: (૭) વધારે પડતું ખાવું; to over-eat. દબાવું, (અ ) ભાર, વજન, બળ વગેરેની 24212 12 241994; to be pressed, to be compressed: (૨) ધમકી ઈ.થી ભય પામ; to be intimidated: (૩)નમતું

Page #374

ખેલ
આપવુ', તાબે થવુ'; to give way, to yield: (૪) અનઈ જવું; to be awed. દખેલ, દળેલુ, (વિ.) તામે કે વશ થયેલું; subjugated: (૨) આભારવા; obliged: (૩) ખૂબ અાઈ ગયેલું; over-awed: (૪) જુલમના ભાગ બનેલું'; repressed, tyrannised: (૫) પરાધીન; dependent. દમ, (પુ.) શ્વાસ; a breath: (૨) જીવ, જીવન; soul, life: (૩) શ્વાસના વ્યાધિ; asthma: (૪) સત્ત્વ, અ; essence, pith: (૫) શક્તિ, બળ; power, stamina: (૬) ધૂમ્રપાન વગેરેને સડાર્ક; an inhaling or whiff or tobacco smoking, etc.: (૭) ધમકી, ડરામણી; a threat, an intimidation: (૮) કસ, સહનશક્તિ, પાણી, ખમીર; stuff, mettle. દમ, (પુ'.) ઇંદ્રિયદમન, આત્મસ’ચમ; self
denial, self-control.
દસક, (શ્રી.) ચળકાટ, એપ; brightness, gloss: (૨) ઝળક, તેજ; splendour. ક્રમવું, (અ. ક્ર.) ઞળવુ, ચમકવુ'; to glow, to shine: (૨) સત્તા, આબાદી વગેરેની પરાકાષ્ટાએ પહાંચવુ; to reach the climax of power, prosperity, etc.: (૩) નગારું વગેરે વાગવુ'; (crum, etc.) to sound.
ક્રમડી, (સ્રી.) જૂના ચલણના પૈસાના ચેાથે ભાગ; one fourth of a pice (old standard of money.)
૩૬૯
દૃમઃમાટે, (પુ.) ભપકા, ઠાઠમાઠ; pomp, hollow grandeur.
દમદાટી, (સ્રી.) ધમકી આપવી કે દુખાવવું તે; a threatening, an intimidation: (૨) દાદાગીરી; bullying.
ક્રમન, (ન.) જુલમ ગુજારવા કે પીડવુ' તે; tyranny, oppression: (૨) ધમકી; ૧ threat; (૩) અંકુશમાં કે આધીન રાખવુ ă; subjugation: (૪) ઇન્દ્રયનિગ્રહ; control over senses: નીતિ, (સ્રી.)
ખાત
જુલમ કે ત્રાસથી આધીન રાખવાની નીતિ; repression. દમખદમ, (અ.) શ્વાસેશ્વાસે અર્થાત્ ક્ષણેક્ષણે, સતત; at each breath, i.e. at every moment, incessantly. દમલેલ, દમલુ, (વિ.) જુએ દમિયેલ. દમવુ', (સ. ક્રિ.) જુલમ ગુજારવે, પીડવું; to tyrannize, to oppress: (૨) ઇંદ્રિયા પર અંકુશ રાખı; to control the senses.
ક્રમામ, (પુ.) ભપકે, દખમે, grandeur, pomp: (૨) પ્રતિભા, ભવ્યતા; dignity. દમિયેલ, દસિયલ, (વિ.) દમના વ્યાધિથી પીડાતુ; asthmatic: (૨) નબળું'; weak. દયા, (સ્રી.) અનુકંપા; compassion, mercy: (૨) હૃદયની કામળતા; tenderness of the heart: (૩) કૃપા; favo:r, blessing: “મણું, (વિ.) કરુણ; tragic: (૨) ગરીબ, રાંક, જેના પ્રત્યે દયા ઊપજે એવુ; poor, wretched, pitiable:-મય, -, -3, -ળુ, (વિ.) બીગ્ન પ્રત્યે ચા દર્શાવે એવું; કામળ હૃદયનું', માયાળું; merciful, tender-hearted, kind દયિત, (વિ.) પ્રેમપાત્ર, પ્રિય; beloved, dear: (૨) (પુ.) પ્રિય પતિ; a dear or loved husband: દૈયિતા, (સ્રો.) પ્રિમ પત્ની; a beloved wife.
દર, (ન.) દરવાજો, દ્વાર, બારણુ; a gate,
an entrance.
દર, (પુ.) કિંમત, ભાવ; price, rate: (૨) ધેારણ; a norm, a standard: (૩) (અ.) વ્યક્તિગત રીતે, દરેકને અલગ રીતે ગણતાં; individually, singly, per head.
દર, (ન.) કાઈ પ્રાણીનું ભૂગર્ભ રહેઠાણુ; a burrow: (૨) છિદ્ર, કાણું; a hole. દરકાર, (સ્રી.) જરૂરિયાત; need, necessity: (૧) કાળજી; care: (૩) પરા, તમા; regard, consideration. દરખાસ્ત, (સ્રી.) નમ્રતાપૂર્વકની અરજી; an humble petition or request:

Page #375

ગ
દરિયાત્રિ
(૨) પ્રસ્તાવ, સૂચના; a proposal, a suggestion. દરગાહ, (સ્ત્રી) પવિત્ર સ્થળ અથવા પૂજાસ્થાન તરીકે મુસ્લિમ સંતની કબર; the tomb of a muslim saint as a holy place or a shrine. દરગુજર, (વિ) માફ કરેલું; forgiven: (૨) માન્ય કરેલું; admitted, allowed: (૩) સાંખી લીધેલું; tolerated. દરઘા, (સ્ત્રી) જુઓ દરગાહ. દરજી, (પુ.) સીવણકામને વ્યવસાયી; a tailor: દરજણ, (સ્ત્રી) સીવણકામની વ્યવસાયી સ્ત્રી; a seamstress(૧)દરજીની Urril; a tailor's wife. દરજ્જો, દરજે, (૫) પાયરી, હોદ્દ; a rank, an office. (૨) કક્ષા, પ્રકાર, a range, a position, a degree: (3) પ્રમાણ; proportion, extent. દરદ, (ન.) પીડા; pain (૨) દુઃખ, વ્યથા; misery affliction: () Pel; a
disease. દરદાગીને,(૫) પૈસા, પંજ, ધરેણાં, કીમતી વસ્તુઓ વગેરે સામુદાયિક રીત; money, property, ornaments, valuables, etc., collectively. દરદી, (વિ) રોગગ્રસ્ત, બીમાર, માંદું; diseased, sick, indisposed: (?) o[ed; afflicted. દરબાર, (પુ.) (સ્ત્રી.) રાજસભા; a royal
courtઃ (૨) કચેરી; a counci (૩) રાજા, રાજકર્તા: a king, a ruler -ગઢ, (૫) રાજાનો મહેલ; a royal palace. દરબારી, (વિ.) દરબારને લગતું, રજવાડી; of or pertaining to a royal court or a king, royal: (૨) (૫) દરબારી અધિકારી, રાજપુરુષ; a royal officer, a courtier, a diplomat. કરભ, (પુ) જુઓ દર્ભ. દરમાયો, (પુ.) માસિક પગાર કે વેતન; monthly salary or wages.
દરમિયાન, દરમ્યાન, (અ.) એ અરસામાં, 2445 24471; in the meanwhile, during -ગીરી, (સ્ત્રી) સમાધાન કરાવવું વગેરે માટે વચ્ચે પડવું કે સક્રિય ભાગ લે a; mediation. દરરોજ, (અ.) દરેક દિવસે, હરરાજ, હંમેશ; everyday, always: (૧) સતત, કાયમ માટે; incessantly, always. દરવાજે, (૫) મોટું (સવ્ય) પ્રવેશદ્વાર કે બારણું; a gate, a big (grand) entrance or door. (a gate-keeper. દરવાન, (પુ.) દ્વારપાળ, દરવાજાને ચોકીદાર; દરવેશ, (૫) મુસ્લિમ સાધુ કે સંત; a
muslim medicant or saint. દરશન, દરશ, (ન.) જુએ દશન. દરશનિસ્, (ન.) એક પ્રકારનું સ્ત્રીઓ અને બાળકો માટેનું કાંડાનું ઘરેણું; wristlet for women and children. દરાખ, (સ્ત્રી) જુએ દ્રાક્ષ. દરાજ, (સ્ત્રી) એક પ્રકારને ચામડીને રોગ;
a kind of skin disease, ringworm. દરાજ, (સ્ત્રી.) ખાંચે કે કાપો પાડવાનું એક પ્રકારનું સુતારનું ઓજાર; a kind of a carpenter's tool for making a notch or a cut. [valley. દરિ, (સ્ત્રી.) ગુફા; a cave. (૨) ખીણ; a દરિદ્ર, દરિદ્રી, (વિ.) ગરીબ, કંગાળ; poor,
wretched: (૧) આળસુ, એદી; lazy: (૩) (સ્ત્રી) (ન.) ગરીબી વગેરે; sluggish:
ના, (સી.) ગરીબી, કંગાલિયત વગેરે; poverty, wretchedness. દરિયાઈ (વિ) સમુદ્રનું કે એને લગતું; of
or pertaining to the sea, marine. દરિયાઈ (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું સ્ત્રીઓ માટેનું રેશમી કાપડ; a kind of silk cloth
for women. દરિયાદિલ, (વિ) મહાસાગર જેમ વિશાળ હદયનું અને હકાર; as much largehearted and liberal as the onoce.

Page #376

દરિયાફ
૩૭૧
દલાલી
તે
દરિયાક, દરિયાફત, (વિ) ચિંતન, મનન, વિવેકવિચાર; reflection, considera
tion. દરિયો, (પુ.) સમુદ્ર; the sea (૨) કોઈ પણ
અતિશય વિશાળ અને ઊંડી વસ્તુ, બાબત વગેરે; anything very vast and દરી, (સ્ત્રી) જુઓ દરિ. [deep. દરેક, (વિ) (સ) ઘણાં કે બધાં વ્યક્તિ કે વસ્તુમાંનું પ્રત્યેક each, everyone, cverything. દરેડવું, (સ. ફિ.) હારબંધ વાવણી કરવી; to sow in a row: (૨) વાવણી માટે દાણા વગેર છાંટવા; to sprinkle grains,
etc. for sowing. દરેડો, (૫) ધારા, (પ્રવાહી વગેરે) નીચે પડતો રેલ; a pouring, a downward flow or current: (?) 92419; a sprinkle. દરે, (સ્ત્રી) જુઓ દ. દરેગે, (પુ.) નિરીક્ષક, તપાસ રાખનાર
24144plja supervisor, an inspector. દરેડો, (૫) લૂંટફાટ માટેનો ઓચિંતો હુમલે, ધાડ; a sudden attack for
robbery, a raid. દર્દ, (ન.) જુઓ દરદ (૨) પ્રેમ, સહાનુભૂતિ,
All{l; love, sympathy, fueling. દદી, (વિ) જુઓ દરદી. દ૬૨, (પુ.) દેડકે; a frog. દ૫, ૫) ગર્વ, અભિમાન, અહ કાર; pride, egoism (૨) મિથ્યાભિમાન; vanity: (૩) ઉદ્ધતાઈ; rudeness. દર્પણ, (ન.) અરીસે; a mirror. દપિણી, (વિ.) (સ્ત્રી) અભિમાની (ક્રી.)
a proud (woman). દર્ભ, (.) એક પ્રકારનું પવિત્ર ઘાસ; a
kind of sacred grass. દક, દર્યાત, (સ્ત્રી.) જુએ દરિયાક. દર્શ, (૫) દેખાવ; a sight, a view. દશક, (વિ.) બતાવનારું, દેખાડનારું, સૂચક;
demonstrative, suggestive: (?) જેનાર, દેખનાર; viewing, observing.
દશન, (ન) જેવું તે; seeing, viewing (૨) નિરીક્ષણ; observation (૩) પૂજ્યભાવ કે ભક્તિભાવથી જેવું તે; a viewing or seeing with reverence or devotion:(8) €4419; sight, appearance:(420461149 a; demonstration, exhibition (૬) હિંદુ તત્વજ્ઞાનની છે શાખાઓમાંથી કોઈ એક શાખા; one of the six branches of the Hindu philosophy: (૭) આધ્યાત્મિક જ્ઞાન: spiritual knowledge: (૮) માનસિક આભાસ; vision: –શાસ્ત્ર, (ન.) તવાન; philosophy દર્શનિયું, (ન.) જુઓ દર શનિયુ, દશની, (વિ.) ખુલ્લુ, સ્પષ્ટ, 241919 yig; open, clear, prominent. (૨) (વિ.) (સ્ત્રી.) રજુઆત થતાં જ સ્વીકારવી પડે કે ભરપાઈ કરવી પડે નવી (8'31); (a bill) payable at sigst: દશનેન્દ્રિય (સ્ત્રી) આંખ; the eye,
the organ of sight. દર્શાવવુ, (સ. કિ.) બતાવવું, દેખાડવું,
ilug; to show, to point out: (૨) સૂચવવું; to suggest. દલ, (ન) પાંદડું; a leaf. (૨) ફૂલની પાંદડી; a petal of flower: (૩) લશ્કર; an army. (૪) ઘનતા, જાડાઈ; density, thickness: (૫) ભાગ, અંશ, અર્ધો ભાગ;
a part, a half. દલન, (ન) દળી કે કચરી નાખવું તે; લોટ કે ભૂકો કરવો તે; a grinding, a crushing.
[inaker. દલવાડી, ઉં) ઈંટ બનાવનાર; a brickદલાલ, (૫) સેદે કે સાટું ગઠવી આપનાર મધ્યસ્થી; a broker: (૨) મારફતિયે; an. agent: (૩) ભડવો; a pander: (૪) મધ્યસ્થી: a go-between. દલાલી, (સ્ત્રી.) દલાલ કે મધ્યસ્થીનાં વ્યવસાય કે કામગીરી; the profession and functions of agent or 1 broker: (૨) દલાલનું મહેનતાણું; brokerage.
|

Page #377

દલાલું
૩૭૨
દશાંશ
દલાલુ, (ન) દલાલની ફરજો અને કામગીરી; the duties and functions of an agent or a broker. દલિત, (વિ.) જુલમ કે અન્યાયનું ભોગ બનેલું; tyrannised, oppressed (૨) દબાયેલું, પીડિત,, down-trodden. દલિતોદ્ધાર, (૫) દલિતોને ઉદ્ધાર; eman
cipation of the down-trodden. દલીલ, (સ્ત્રી.) બચાવ કે સમર્થન માટેનું વિધાન; an argument, a plea:આજી, (સ્ત્રી) અરસપરસ દલીલો કરવી તે;
argumentation. દલો, પૂંછ, થાપણ; wealth, property. દવ, (૫) જંગલ, વન; a forest. (૨) દાવાનળ; a widespread forest-fire: (૩) બળતરા, વ્યથા; burning sensation, affliction. દવરાવવુ, (સ. ક્રિ.) (પશુ વગેરે) પ્રજોત્પત્તિ માટે સંજોગ જો; (beasts, etc.) to arrange for an intercourse with a view to progeny. દવલું, (વિ) અપ્રિય, અણગમતું, અણુ
માનીતું; repulsive, disfavoured. દવા, (સ્ત્રી.) ઔષધ, એસડ; a medicine,
a drug (૨) ઉપાય, ઇલાજ; a remedy. દવાખાનું, (ન.) ઔષધાલય, રુગ્ણાલય; a
medical dispensary, a hospital. દવાત, (૫) શાહીને ખડિયો; inkpot. દવાદારૂ, દવાપાણી, (ન. બ. વ.) વૈધકીય સારવાર; medical treatment (૨)
સડસડ; medicines in general. દવાવાળો, (૫) ઔષધો વેચનાર; a
chemist and druggist. દશ, (સ્ત્રી) દિશા; a direction. દશ, (વિ.) “૧૦'; '10', ten. દશક, (પુ.) દશને સમુદાય; a collection A : ૨) દશમો ભાગ; the tenth patt: (૩) દશને સ્થાનમાં રહેલી સંખ્યા; the number in the tenth place: (૪) દશ વર્ષને સમય; a decade.
દશકો, (૫) જુઓ દશક. દશદિશ, દશદિશા, (સ્ત્રી) (બ. વ.) બધી, દશેય દિશાઓને સમૂહ; all the ten directions collectively: (ચાર દિશા, ચાર ખૂણા, આકાર અને પાતાલ); (the four directions, the four corners, the sky and the under-world: (?) (અ.) સર્વત્ર; everywhere. દશન, (ન.) દાંત; a tooth. દશમ, (વિ.) દશમું; tenth: (૨) (સ્ત્રી.) હિંદુ પંચાંગનાં પખવાડિયાની દશમી તિથિ; the tenth date of the fortnight according to the Hindu almanac: દશમી, (સ્ત્રી.) દશમ. દશમી, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારની વાની; a kind
of an article of food. દશમ, (વિ.) ક્રમમાં નવ પછીનું; tenth: (ન) મૃત્યુ પછી દશમે દિવસે થતી ધાર્મિક 1841; religious Ceremony performed on the tenth day after a person's death. દશર, () જુઓ દશેરા. દશા, (સ્ત્રી) હાલત, સ્થિતિ; state, con
dition: () sanal dels $l; a stage of life. (૩) ખરાબ હાલત, દુર્ભાગ્યને 21744; wretched condition, a period of misfortune: (અ) ગ્રહોની સારી કે માઠી અસર; the good or evil influence of planets: (૫) જુઓ
દશા, (સ્ત્રી.) યંત્રો, પૈડાં વગેરે ઊંજવા માટે મુકાતો તેલ કે ચીકણા પદાર્થ યુક્ત કાપડને ટુકડો; a small piece of cloth soaked with oil or a lubricant for lubricating machines, wheels, etc.: (૨) જુઓ દશી. દશાવતાર, (પુ. બ. વ.) ભગવાન વિષ્ણુના દશ અવતાર; the ten incarnations
of Lord Vishnu. દશાંશ, (પુ.) દશમો ભાગ; the tenth
part: (૨) (વિ.) (ન.) દશક પર આધારિત

Page #378

દશી
(અપૂર્ણાંક); decimal (fraction): -પદ્ધતિ, (સ્રી.) ગણિતની દશક પર આધારિત પતિ; the decimal or the metric system in arithmetic. દશી, (સ્રી.) કપડાની વાળીને આવેલી કાર,
કપડાની આંતરી; hem of a garment. દશેરા, દશરા, (સ્ક્રી.) આસા સુદ દશમ; the tenth day of the bright half of the month of Aswin: (ર) વિજયાદશમી; the day of the victory of truth over the forces of evil. ક્રુસ, (વિ.) ૧૦'; '10', ten.
દસત, (પુ.) અક્ષર; a letter: (૨) હસ્તાક્ષર; hand-writing: (૩) સહી; signature, attestation. દસકો, (પુ.) જુએ દશકે. દસમું, (વિ.) (ન.) જુએ દશમુ. દસરા, દસેરા, (સ્રી.) જુઆ દશેરા. દંત, (પુ.) જુએ દસત. દસ્ત, (પુ.) હાથ; the hand: (૨) ઝાડા, રેચ, જુલાબ; excrement, stools, a purgative: –કારી, (સ્રી.) હાયની કલાકારીગરી, હસ્તકૌશલ્ય; handicraft. દસ્તાનું, (ન.) મળવિસર્જન માટેનુ પાત્ર; a bed-pan, a commode. દસ્તાવેજ, (પુ.) આધારભૂત કે અધિકૃત લખાણ કે કરાર; a written agreement, a document: દસ્તાવેજી,(વિ.) દસ્તાવેજ પર આધારિત; documentary: *(૨) લેખિત; written. દૃસ્તર, (પુ.) રૂઢિ, રિવાજ, ધારા, નિયમ;
a convention, a custom, a rule, a regulation: (૨) લાગેા, કર; rightful demand, a tax: (૩) પારસીએના પુરાહિત; a priest of the Parsee s. દસ્તૂરી, (વિ.) દસ્તૂરનું કે એને લગતુ; of or pertaining to a custom, a tax or a priest of the Parsees: (૩) (સ્ત્રી.) લાગેા, હકસાઈ; a rightful demand or allowance, a bonus.
303
દહીંદૂધિયું
દસ્તો, (પુ.) ખાંડણીમાં ખાંડવાના પરાઈ જેવા વજનદાર દાંડા; a pestle: (ર) હાથા; a handle: (૩) ચેાત્રીસ કાગળને જથ્થા, ધા; a quire (a bundle of twentyfour sheets of paper): (૪) સિપાઈએની ટુકડી; a troop of policemen. દૃસ્ય, (પુ.) ચાર, લૂંટારીશ; a thief, a robber: (૨) એ નામની એક દાનવજાતિને માણસ; a person of a class of the demons: (૩) જ્ઞાતિ કે સમાજથી બહિષ્કૃત માણસ; an outcast. દ્દહન, (ન.) ખળવું કે ખાળવું તે; a burning, combustion: (૨) શમને ખાળવાની ક્રિયા; cremation of a corpse. દહવું, (અ. ક્રિ.) ખળવુ'; to burn: (૨) (સ. ક્રિ.) બાળવુ'; to burn. દહાડાવાળી, (વિ.) (સ્રી.) સગર્ભા સ્ત્રી; a pregnant woman.
દહાડિયુ, (ન.) દહાડિયો, (પુ.) દૈનિક વેતન પર કામ કરનાર માણસ; a person working on daily-wages. દહાડી, (સ્રી.) દૈનિક વેતન પર કામ કરવું તે; work on daily-wages: (૨) દૈનિક વેતન; a daily wage: (૩) (અ.) હંમેશાં, વારંવાર; daily, often, now and then. દહાડો, (પુ.) સૂર્યોદય અને સૂર્યાસ્ત વચ્ચેના સમય; time between sunrise and sun-set: (૨) ચાવીસ કલાકના દિવસ; a day: (૩) તારીખ, તિથિ, a date: (૪) મરનાર પાછળનુ જમણવાર; dinnerparty after the death of a person: (૫) સમય, વખત; times: (૬) નસીબ, ભાગ્ય; fate, fortune. દહીં, (ન.) આખરેલુ' દુધ; curds. દીંતરું, દહીંથરુ, (ન.) એક પ્રકારની મીઠી પૂરી જેવી વાની; a kind of article of food like a sweet cake.
દહીંદૂધિયુ, (વિ.) એવડી ચાલ કે વન કરનારું, અને પક્ષને સાચવવાની નીતિને વરેલું'; double-dealing, playing a double game.

Page #379

દહીંવડુ
તરફ્થી કન્યાને orna
દહીંવડુ, (ન.) દહીંમાં પલાળેલું વડું; a fried ball dipped in curds. દહેજ, (સ્રી.) (ન.) વરપક્ષ મળતાં ઘરેણાં, કપડાં, લેટ વગેરે; ments, clothes, gifts, tc. given to the bride on behalf of the bridegroom: (ર) લગ્ન માટે કન્યાની ચૂકવવી પડતી રકમ; a price to be paid for a bride. દહેશત, (સ્રી.) બીક, ભય; fright, dread, apprehension: (૨) શંકા, વહેમ; doubt.
or
દળ, (ન.) જુએ દલ: (૨) એક પ્રકારની મીઠાઈ; a kind of sweet-meat. દળકુ, (ન.) દળવા માટેનુ અનાજ વગેરે; grain, etc. for grinding. [દરિદ્રી. દળદર, (ન.) દળદરી, (વે.) જુઆ દરદ્ર, દળદાર, (વિ.) ન, વજનદાર, નર; thick, heavy, solid: (૨) એ સરખા ભાગ કે પડવાળું; having two equal parts layers: (૩) કસવાળું; દળદ્રી, (વિ.) જુએ દરિદ્રી, [substantial. દળવાદળ, (ન.) તેાફાનનાં વાદળા; stormy clouds: (૨) કૂચ કરતુ લશ્કર; a marching army. [to grind, to pulverize. ઢળવુ, (સ. ક્રિ.) પીસીને લેટ કે ભૂકા કરવો; દળાઈ, (સ્ક્રી.) દળામણ, (ન.) દળવાનુ મહેનતાણું; cost of grinding, wages for grinding. [struck, bewildered. દુગ, (વિ.) આશ્ચર્ય ચકિત, દ્દિગ્મૂઢ; wonderદંગલ, (પું.) (ન.) તકરાર, મારામારી; a quarrel, a row: (૨) કુસ્તી; wrestling: (૩) અખાડા; a gymnasium. દગો, (પુ.) તેાફાન, હુલ્લડ; a disturbance, a riot: (ર) ખંડ, ખળવા; a rebellion: ક્રિસાદ, (પુ.) દંગા. ટ્રુડ,(પુ.)મેાટી લાકડી, a big stick,a staff: (૨) છડી; a mace: (૩) સન્ન, શિક્ષા; punishment: (૪) નાણું ભરપાઈ કરવાની સા; a fine: (૫) વ્યાયામને એક પ્રકાર;
૩૪
દંતાળ
a kind of physical exercise: (૬) ચાર હાથની લ`બાઈનું માપ; a measure of four cubits of length. દંડનાયક, (પુ.) ન્યાયાધીશ; a judge: (ર) વડા પેાલીસ અધિકારી; a chief police-officer: (૩) સેનાધિપતિ; a commander-in-chief. દંડનીતિ, (સ્રી.) રાજનીતિ, શાસનતંત્ર; the science of politics, system of administration, government: (૨) ન્યાયતંત્ર; the administration of justice.
દંડવત્, (અ.) લાકડીની જેમ જમીન પર પડીને, સાષ્ટાંગ (નમસ્કાર વગેરે); prostrately (a bow, etc.). દંડવત, (વિ.) (પુ.) સાષ્ટાંગ નમસ્કાર; a prostrate bow.
દડવું, (સ. ક્રિ.) શિક્ષા કે સજ્જ કરવાં; to punish, to sentence: (૨) નાણાં ભરવાડી સા કરવી, દંડ કરવા; to fine. દડી, (પુ.) જેણે ત્યાગના પ્રતીકરૂપ દંડ ધારણ કર્યા હાય એવા સન્યાસી; a recluse or ascetic, bearing a staff signifying
renouncement.
દડીકા, દડૂકા, દડો, (પુ.) જાડા, ટૂંકા ધાકા; a thick, short stick, a club. દંત, (પુ.) દાંત; a tooth. દંતકથા,(સ્ત્રી.) પરંપરાગત વાર્તા; a legend: (૨) કાલ્પનિક વાર્તા; a fable. દંતધાવન, (ન.) દાંત અને મેમાં સાફ કરવાં a; the cleaning and washing of the teeth and the mouth. દંતમ`જન, (ન.) દાંત સાફ કરવાતું ઔષધ; a.dentifrice, tooth-powder, toothpaste. [dentist. દંતવેદ્ય, (પુ.) દાંતના વૈદ્ય કે દાક્તર; a ધ્રુતસ્થાની, (વિ.) દાંતની મદદ વડે ઉચ્ચારાતું, દત્ય; dental. [ivory craftsman. દુતારા, (પુ.) હાથીદાંતના કારીગર; an દંતાળ, (ન.) દંતાળી, (સ્રી.) એક પ્રકારનુ ખેતીનુ એન્તર, પટી; a horrow.

Page #380

દંતાળું
દ'તાળું, (વિ.) દાંતાવાળું'; notched. દતિયો, (પુ.) દાંતિયા, કાંસકે; a comb. દ્રુતી, (પુ.) હાથી; an elephant: (૨) (વિ.) જુએ દંતસ્થાની, દંતાળુ, દુશળ, દત્તસળ, (પુ'.) હાથીના બહારના બે મેટા દાંતમાંના એક; an elephant's
tusk.
દત્ય, (વિ.) દાંતનું કે એને લગતુ; of or pertaining to the teeth: (૨) દંતસ્થાની; dental.
દ્રુપતી, (ન. બ. વ.) પતિપત્નીનુ બેડું; wife and husband, a couple. ૬'ભ, (પુ.) ઢાંગ, ડાળ, કપટી વર્તણૂક, પાખંડ; hypocrisy, fraudulent behaviour, deceit. દંભી, (વિ.) ડાળી, ઢાંગી, પાખડી; hypocritical, deceitful.
[દાયણ.
દશ, (પુ.) કરડă તે; a biting: (૨) ડંખ; a sting: (૩) ઝેરી પ્રાણીનું કરવું તે; the sting of a poisonous animal: (૪) વેરભાવ, કીને; revenge, grudge. દેશવુ', (સ. ક્ર.) કરડવું, દા દે; to bite, to sting, દશીલુ, (વિ.)કીનાખેાર, વેરભાવવાળું; grudging, revengeful. દાઈ, દાઈયણું, દાઈયાણી, (સ્રી.) જુ દાઈદુશ્મન, (પુ.) વારસામાં ભાગીદાર હાવાથી દુશ્મન; an enemy because of being a partner in a legacy: (ર) દુશ્મન; an enemy. દાઉદ્ધૃખાની, (વિ.) એ નામની જાતના (ધ) (of wheat) of a special type sonamed. દાઊદી, (સ્રી.)એક પ્રકારનુ ફૂલઝાડ, ગુલદાવરી; a kind of a flower-plant:(૨) (વિ.) એ નામની મુસલમાનની એક જાતનું; belonging to a so-named Mohemedan class: (૩) જુએ દાઉદ્ધૃખાની. દાક્તર, (પુ.) પાશ્ચાત્ય વૈદકશાસ્ત્રને અનુસરનાર વૈદ્ય કે ચિકિત્સક; a doctor. દાક્ષાયણી, (સી.) નક્ષત્ર; a constella
કાપ
દાય
tion: (૨) દક્ષની પુત્રી, દેવી પાવતી; goddess Parvati the daughter of Daksha.
દાક્ષિણાત્ય, (વિ.) દક્ષિણમાં આવેલું; southern: (૨) (પુ.) દક્ષિણ પ્રદેશને વતની; a southerner. દાખલ, (વિ.) પ્રવેશેલ, અંદર ગયેલુ, પેઠેલું; entered, having gone into, introduced: (૨) માન્ય, સ્વીકૃત; recognised, accepted: (૩) (અ.) ને માટે, ખલે, તરીકે, પેā; for, in the place of, instead of: (૪) ઉદાહરણ કે પ્રયોગ તરીકે; by the way of an example or an experiment. દાખલો, (પુ.) ઉદાહરણ, દ્ર્ષ્ટાંત; an exa mple, an illustration: (૨) પુરાવેા, પ્રમાણ, પ્રમાણપત્ર; evidence, proof, certificate: (૩) અનુસ્રવ; experience: (૪) બેધવા; a moral lesson: (૫) શિક્ષા, સન્ત; punishment: (૬) રનચિઠ્ઠી, પરવાને; a written permit, a licence: (૭) (ગણિત) પ્રશ્ન, કેયડા, રકમ; a question, a problem, a sum. દાખવવું, દાખવુ, (સ. ક્ર.) બતાવવું, ચીંધવુ; to show, to point out: (૨) પ્રદશન કરવું; to exhibit: (૩) ઉદાહરણ આપવુ, સમાવવું; to illustrate, to explain: (૪) કહેવું; to say: (૫) (અ. ક્રિ.) અસર કે ગુણુ ખતાત્રવાં; to show an effect or qualiy; (૨) દુ:ખ, વ્યથા કે પીડા થવાં; to be grieved or afflicted.
દાગવું, (સ. ક્ર.) સળગાવવું, ખાળવું; to light, to kindle, to burn: (૨) વાઢ કે જામગરી, વગેરે ચાંપીને ફાડવું; to explode by igniting with a wick, etc.
દાગીનો, (પુ.) આભૂષણ, ધરેણુ'; an ornament: (૨) નંગ, એકમ; an article. દાઘ, (પુ.) જુએ ડાઘ, [a unit.

Page #381

દાઇ
૨૭૬
દાતા
દાઇ, (૫) દહન, બળવાની કે બાળવાની
ક્રિયા; combustion, burning દાજી, (૫) પિતા, વડીલ; father, an
elderly man. દાઝ, (સ્ત્રી) લાગણી; feeling, sympathy: (૨) ગુસ્સ; anger: (૩) ચીડ; vexation, repulsion: (૪) શ્રેષ, કી grudge, rancour, revenge: (u) દાઝેલે કે બળેલો ભાગ; a burnt or scorched part. દાઝણ, (ન) દાઝી જવાય એટલો જમીનને
તપારે; scorching state of land. દાઝવું, (બ. ક્રિ) અગ્નિ અથવા ગરમ વસ્તુના સંપર્કથી પીડા કે ઈજા થવી; to be pained or hurt by scorching or burning: (૨) બળવું, સળગવું; to burn (૩) લાગણી હેવી; to have feelings or sympathies for: (૪) ઈર્ષા કે દ્વેષ થવાં; to envy, to grudge. દાટ, (૫) વિનાશ, પાયમાલી, ડાટ; destruction, ruins (૨) સંપૂર્ણ ભરપૂર, વધારે પડતું; complete, full, excessive. દાટવુ, (સ. કિ) ભૂગર્ભમાં મૂકવું કે રાખવું; to bury: (૨) (વિ.) એ રીતે સંતાડવું કે 194199; to hide by burying: (3) &$1199; to bury a corpse, to inter: (૪) છૂપો લાભ હોવો; to have
a secret interest or advantage. દાટી, (સ્ત્રી) ધમકી, ડરામણી; a threat,
an intimidation. દાટો, () ડા; a stopper, a cork. દાડમ, (ન) એક પ્રકારનું મીઠા દાણાવાળું
ફળ: a pomegranate: -કળી, (સ્ત્રી) દાડમના દાણ; a pomegranate seed:
ડી, દાડમી, (સ્ત્રી) દાડમનું ઝાડ; a pomegranate tree. દાઢ, (સ્ત્રી.) દંતાવલીના છેડા પરના ચપટા
#121 cianidi FIS 345; a molar tooth. દાઢી, (સ્ત્રી) હડપચી; the chinઃ (૨) હડપચી પરના વાળ; the beard.
દાણ (ન) નાકાવેરેa toll-tax, a road
or transit tax: (?) oxfld; excise: -ચોકી, (સ્ત્રી) નાકાવેરે વસૂલ કરવાનું થાણું; a toll-station: –ચોરી, (સ્ત્રી) દાણ કે જકાત ભર્યા વિના માલની હેરફેર કરવી તે; smuggling -લીલા, (સ્ત્રી) ગોપીઓ પાસેથી દાણુ વસૂલ કરવાની શ્રીકૃષ્ણની રમ્ય ચેષ્ટા; the pleasant act of Shri Krishna of demand. ing toll-tax from the milk-maids of Gokui.
(granular. દાણાદાર, (વિ) કણ કે દાણા જેવું; દાણાપીઠ, (સ્ત્રી.) અનાજની બજાર, કણપીઠ,
a grain-market. દાણું, (પુ.) અનાજનો કણ; a grain of corn: (2) 24417; grain, corn: (3) અનાજના દાણા જેવી કોઈપણ વસ્તુ; any granular thing. (૪) પાસા વગેરેની રમતમાં, ફેકેલા પાસાનો અંક; the total number of units thrown at a time in a game of dice, etc.: mel, (પુ.)અનાજ વગેરે; grain, etc. –પાણી, (પુ.) (ન) જીવનની અત્યંત આવશ્યક વસ્તુઓ તરીકે અનાજ અને પાણી; food and water as essentials for life: (૨)નિર્વાહનાં સાધન; means of livelihood. (૩)ભાગ્ય, નસીબ; destiny fate. દાતણ, (ન) દાંત સાફ કરવા માટેની અમુક વૃક્ષની ડાળી કે ડાળખાને ટુકડા; a piece of branches of certain trees used for cleaning the teeth: -પાણી, (ન) દાંત અને મેં સાફ કરવાની ક્રિયા: the cleaning of the teeth and
the mouth. દાતરડી, (સ્ત્રી) નાનું દાતરડું; a small
sickle. (૨) અમુક જંગલી પશુને દાતરડી જેવો દાંત; a sickle-like tooth of certain-wild animals: દાતરડું', (ન.) કાપણી કરવાનું ઓજાર; a sickle દાતા, દાતાર, (વિ.) આપનારું, દાન કરનારુ; giver, donor: (?) SEIR; liberal,

Page #382

દાત્રી
૩૭૭
દાનેશરી
generous (૩) પોપકારી; benevolent: (૪) (૫) દાની કે ઉદાર પુરુષ; a donor,
a very liberal or benevolent man. દાત્રી, (વિ.) (સ્ત્રી) દાની સ્ત્રી, અતિશય ઉદાર કે પરોપકારી સ્ત્રી: a female donor, a very liberal or benevolent
woman. દાથરો, (પુ.) વાનીને વરાળથી રાંધવા માટે વાસણમાં મુકાતાં ઘાસનું પડ, ચાળણી વગેરે; a layer of grass or a sieve put into a cooking vessel while cooking with vapour: (૨) ફીકું અને 243* Hi; pale and swollen face: (૩) તાબ; a nose-bag. દાદ, (સ્ત્રી) ફરિયાદ, અરજ; a complaint, a humble petition or request: (૨) ન્યાય, ઇન્સાફ; justice, equity:
-ફરિયાદ, (સ્ત્રી) દાદ. દાદર, (સ્ત્રી) જુઓ દરાજ. દાદર, (૫) મકાન વગેરેમાં ઉપરના માળે
જવા માટેનું નિસરણી જેવું સાધન; a staircase: (૨) નિસરણી; a ladder. દાદરે, (પુ) જુઓ દાદર: (૨) તાળાની કળ; the mechanical device of a lock(૩) એ નામના સંગીતને તાલ; a musical rhythm so-named. દાદાગીરી, (સ્ત્રી.) ગુંડાગીરી, જબરદસ્તી;
bullying, highhandedness. દાદી, (સ્ત્રી) પિતા કે માતાની માતા; a grandmother: (૨) માનનીય વૃદ્ધ સ્ત્રી; a respectable old woman. દાદુર, (મું) દેડકે; a frog દાદો, (પુ) પિતા કે માતાનો પિતા; a grandfather: (2) asal; an ancestor: (૩) માનનીય વૃદ્ધ પુરુષ; a respectable old man: () 331; a bully. દાધવું, (અ. કિ.) જુઓ દાઝવું. દાધાબવું, (વિ.) ઈર્ષાળુ, રપ દેખું; jealous: (૨) ખિન ચહેરાવાળું; having a dejected face.
દાધાર), દાધારિંગ, (વિ.) જુઓ દાચાબન્યુડ (૨) લુચ્ચું અને કામચર; cunning and apt to avoid work: (૩) અર્ધગાંડું; half-mad. દાન, (ન.) આપવું તે; a giving (૨)
ભેટ, દેણગી; a gift, a donation (૩) પરોપકારવૃત્તિથી કરેલી દેણગી; aims, charity: (૪) રમતગમતને અમુક વ્યક્તિ કે પક્ષને વારે કે દાવ; a person's or a team's turn in games: (4) કામોત્તેજિત હાથીના લમણામાંથી ઝરતો મદ; a liquid oozing out from the temples of a sexually excited
elephant. દાન, (પુ. બ. વ.) “૧૦', દસની સંખ્યાનો પાડો કે ઘડિયા; a table of number ten multiplied by numbers one
to ten. દાનત, (સ્ત્રી) વૃત્તિ, વલણ, હેતુ; inclination, intention: (૧) ગુપ્ત ઈછા;
a secret desire. દાનપત્ર, (ન) બક્ષિસ, દાન વગેરેનાં લખાણ; a deed for a gift or alms: (૨) એવા લખાણવાળું ધાતુનું પતરું; a metallic plate on which such a
deed is inscribed. દાનવ, (પુ.) રાક્ષસ, શયતાન; a de non, a monster: દાનવી, (વિ) દાનવનું કે એને લગતું, રાક્ષસી; clevilish, monstrous: (૨) (સ્ત્રી) રાક્ષસી, દાનવ સ્ત્રી; a demoness, a nonstress. દાનાઈ, (સ્ત્રી) ડહાપણ, વિબુદ્ધિ: discretion, prudence: (૨) પ્રામાણિકતા; honesty: (૩) ભલમનસાઈ; goodness. દાનિશ, (સ્ત્રી) જુઓ દાનાઈ –મંદ, (વિ) ડાહ્યું, સમજુ, વિવેક; discreet prudent. દાની, (વિ.) જુઓ દાતા (વિ.). દાનેશરી, દાનેસરી, (૫) અતિ ઉદાર કે HIZI Eldi; a highly liberal or great donor.

Page #383

દાની
૪
દાર
દાની, (સ્ત્રી.) પાત્ર, આલય (સમાસમાં નામની પાછળ વપરાય છે, જેમકે અત્તરદાની, ધૂપદાની); a receptacle, a container (is used at the end of compound nouns). [creet, sagacious, wise. દાન, (વિ) સમજુ, વિવેકી, ડાહ્યો; disદાન્ત, (વિ) વશ કે તાબે કરેલું, અંકુશમાં આણેલું; subjugated, brought under control: (૨) આત્મસંયમી; self
controlled. દાપુ, (ન.) અધિકૃત લેણું, લાગે; autho
rised or rightful due, demand
or claim. દાબ, (પુ.) દાબવાની ક્રિયા, દબાણ; a pressing, pressure: (૨) નૈતિક દબાણ, 24126; moral pressure, insistence: (૩) ધમકી, ધાક, અંકુશ; threat, intimidation, control. દાબડી, (સ્ત્રી) ના દાબડે; a small
box દાબડો, (કું.) ધાતુની નાની પેટી; a box. દાખણ, દાબણિયું, (ન.) દાબવા માટેની વજનદાર વસ્તુ; a heavy or weighty
thing for pressing. દાબવું, (સ. ક્રિ) દબાવવું, ચગદવું; to
press, to crush: (૨) ચ પી કરવી; ચાંપવું; to massage: (૨) અંકુશમાં રાખવું; to control: (૩) સખતાઈ કરવી; to become strict: () 104179; to
hide, to conceal. દાભ, (પુ) જુએ દર્ભ. દામ, (પુ.) પૈસે, ધન; money, wealth: (૨) રેડ પેસે; cash-money. (૩) (ન) મૂલ્ય, કિંમત; value. price. દામણ, (ન) જુઓ ડામણ. દામણ, (વિ.) દયામણું, ગરીબ; pitiable,
poor: () 4112417; helpless: (3) પરવશ; dependent, subjugated. દામન, (ન.) વસ્ત્રને છેડ, પાલવ, વસ્ત્રના
છેડાનો વાળીને સીવેલે ભાગ; the part of
a garment at the end, the folded and sewn part of a garment. દામિની, (સ્ત્રી) વીજળી; lightning. દામોદર, (૫) ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ; Lord
Krishna. દાય, (સ્ત્રી) વડીલોપાર્જિત મિલક્તને ભાગ કે હિ ; a part or share of an ancestral property: (૨) વારસે;
legacy. દાયક, (વિ.) “આપનાર' એ અર્થમાં 24712446 44714 3; is used in com. pounds in the sense of "giver or conducive to." દાયકે,(૫) દશ વર્ષનો સમય; a decade: (૨) જાહોજલાલી કે આબાદીને સમય; a.
period of prosperity. દાય, (પું) સ્ત્રીધન; dowry. દાયણ, (સ્ત્રી) સુયાણી; a midwife:
(૨) ધાત્રી, ધાવ; a wet-nurse. દાય, () જુએ ડાયરો: (૨) મંડળી,
સમુદાય; a group, an assemblage. દાયિની, દાચી, (વિ) જુઓ દાયક દાર, (વિ) ધરાવતું”, “થી વિભૂષિત એવા
અર્થમાં સમાસમાં વપરાય છે; Is used in compounds in the sense of 'possessing,' 'having, endowed with', etc..
(to split. દારવું, (સ. ક્રિ.) ફાડવું, ચીરવું; to tear, દારા, (સ્ત્રી) પત્ની; wife. દારિદ્ર, દારિદ્રય, (ન) ગરીબાઈ, દરિદ્રતા; poverty: (૨) કંગાલિયત; wretchedness. ((2) 6115$; wood, timber. દારુ, (ન.) દેવદારનું ઝાડ; the pine tree દારુણ, (વિ.) નિર્દય, કઠોર; cruel, ruthless: (૨) રેમ-પીડા, વગેરે) ઉમ; (disease, pain, etc.) intense, acute: (૩) ભયાનક; terrible: (૪) તુમુલ (યુદ્ધ);
(battie) fierce. દારૂ, (પુ.) શરાબ, મદિરા; wine, liquor: (૨) બંદૂક, તપ, દારૂખાનું વગેરેમાં વપરાતો

Page #384

દારુડિયે
દાંત
સ્ફોટક પદાર્થ; sunpowder: (૩) (સમાસમાં) ઓષધ, દવા; (in compounds) medicine? –ખાનું, (ન.) ફટાકડા વગેરે આતસબાજી માટેની વસ્તુઓ; fire-works: -ગોળો, (૫) તપ, બંદૂક વગેરે યુદ્ધસરંજામ; explosive weapons or missiles, ammunition -નિષેધ, (પુ.) અધી, (સ્ત્રી) શરાબ પીવાની કાયદેસર મનાઈ; prohibition. દારુડિયો, (પુ.) શરાબનો બંધાણી કે
otaril; a drunkard. દરેગો, (૫) જુએ દરેગો. દાર્શનિક, (વિ.) હિંદુ તત્વજ્ઞાનનાં છે દર્શનોને લગતું; pertaining to the six branches of the Hindu philosophy: (૨) (પુરાવો) પ્રત્યક્ષ; (evidence) direct, eye-witnessed: (3) (4:) દર્શનશાસ્ત્રનો અભ્યાસી કે તજજ્ઞ; a man well-versed in the six branches
of the Hindu philosophy. દાલચીની, (સ્ત્રો.) એક તેજને, તજ;
cinnamon. દાલાન, (૫) ઘરને સૌથી મોટો ઓરડો, દીવાનખાનું; the biggest room of a house, a drawing room.(૨) આંગણું 2015; a courtyard, open place in
a building. દાવ, (૫) રમતગમતને વાર; a persons or a team's turn in games: (?) સોગઠાબાજી અથવા પાસાની રમતમાં પડતા Elet; total number of units thrown at a game of dice, etc.: (૩) અનુકૂળ સમય કે તક; opportune time, an opportunity: (૪) પકડ; grip: (૫) પિચ, યુક્તિ; a stratagem, a device.
[invitation. દાવત, (સ્ત્રી) આમંત્રણ, નેતરું; an દાવપેચ,(કું)યુક્તિપ્રયુક્તિ; a stratagem,
a device: (2) 4421; intrigue. દાવાનલ, દાવાનળ, દાવાગ્નિ, (૫) જંગલમાં લાગતી વ્યાપક આગ; a wide
spread forest-fire: (૨) વ્યાપક અજંપે
અશાંતિ, હુલ્લડ, યુદ્ધ; widespread restlessness, troubled state, riot. war: (૩) વ્યાપક, ઉગ્ર અસંતોષ; widespread, intense dis satisfaction. દાવો, (૫) હક, અધિકાર; a right, a claim (૨) માલિકી હક; the right of ownership: (3) Eht; a law-suit: (૪) માગણી; a demand. દાસ, (પુ.) નેકર, સેવક; a servant, an attendant: (૨) હલકા પ્રકારને, ગુલામ જેવો સેવક કે નોકર; a humble or slavish servant. દાસાનુદાસ, (પુ.) સેવકનો પણ સેવક,
અર્થાત અતિશય વિનમ્ર સેવક; a very humble or slavish servant. દાસી, (સ્ત્રી.) સેવિકા, a maidservant. દાસ્તાન, (ન.) કથા, વાર્તા; a narrative,
a story: (2) 226; hoarding: (3) કોઠાર; a granary. [slavery. દાસ્ય, (ન.) સેવકપણું ગુલામી; servitude, દાહ,(કું.) દહન; burning, combustion (૨) બળતરા; burning sensation (3)
વ્યથા, પીડા; affliction, pain. દાળ, (સ્ત્રી) કહેળના દાણાનાં ફાડિયાં;
pulses grounded into two carts: (૨) એની વાની; an article of food
prepared from such pulses. દાળિયા, (૫. બ. વ.) શેકેલા ચણા;
roasted gram. દાંડ, (વિ.) (પુ) જુએ ડાંડ. દાંડિયારાસ, (૫) જુએ ડાંડિયારાસ. દાંડિયો, (૫) જુઓ ડાંડિયો. દાંડી. (સ્ત્રી) જુઓ ડાંડી. દાંડો, (પુ) જુઓ ડાંડો. દાંત, (!) દંત; a tooth (૨) યંત્ર વ. દાંતે; the tooth of a machine, etc., a cog (3) હાથીદાંત; ivory (1) વેર, કરીને; grudge, rancour. દાંત, દાંતવું, (વિ.) મની બહાર દાંત નીકળેલા હેય એવું; having a tooth

Page #385

ાંતાળુ
or teeth projecting outside the mouth.
[cogged. દાંતાળું, (વિ)દ તાળુ, દાંતાવાળુ; tothed, ક્રાંતિયું, (વિ.) દાંતાવાળુ; toothed, notched: (૨) દાંત બતાવીને વ્યક્ત કરાવે ગુસ્સા કે અણગમાના ભાવ; an expression of anger or disgust by showing the teeth: (૩) કરડવાના પ્રયાસ; an effort for biting. દાંતિયો, (પુ.) કાંસકા; a comb. દાંતી, (સ્રી.) એક પ્રકારનુ' દાંતાવાળુ વાવણી કરવાનુ એન્તર; a kind of a toothed implement for sowing: (૨) ફાટ, તડ; a crack, a cleft: (૩) કાપ, ખાંચા; a cut, a notch.
દાંતો, (પુ.) યંત્ર વગેરેને દાંત જેવા ભાગ; a tooth of a machine, etc, a cog: (૨) કાપ, ખાંચા; a cut, anindentation. [matrimony, married life. દાંપત્ય, (ન.) લગ્નસંબંધ, લગ્નજીવન; દાંભિટ્ટ, (વિ.) જુએ દંભ, દંભી. દિક, (સ્ત્રી.) જુઓ દિશા. દિકામાળી, સ્ત્રી.) ઔષધ તરીકે વપરાતી એક વનસ્પતિ; a kind of herb. દિત, (સ્રી.) અડચણ, હરકત; obstruction, a hurdle: (૨) મુશ્કેલી; difficulty, trouble: (૩) સાય, શક; doubt, suspicion: (૪) દુધા; hesitation. દિકાલ, દિકાળ, (પુ.) દિશા અર્થાત્ સ્થળ અને કાળ; space and time. દિક્પાલ, દિક્પાળ, (પુ.) દિશા અર્થાત્ સ્થળનેા રક્ષક દેવ; the guarding diety of a particular direction or space. દિગર, (વિ.) ખીજુ, વધારાનું, વિશેષ; another, additional: (૨) (અ.) ‘વિશેષ લખવાનું કે' એ અર્થમાં પત્ર વગેરેની રશરૂઆતમાં વપરાતા શબ્દ; a word meaning ‘moreover, in the next place' used in the beginning of a letter, etc..
૦
દિનચર્યા
દિશત, (પુ.) દિશાના સૌથી દૂરના કૅ છેડાના ભાગ; the remotest or the ending part of a direction: (૨) ક્ષિતિજ; the horizon. [horizon. દિગંતરેખા, દિગંતરેષા, (સ્રી.) ક્ષિતિજ; દિગબર, (વિ.) દિશાએ જેનાં વસ્ત્રો છે. એવું અર્થાત્ નગ્ન; being clad with directions or space only i.c. naked: (૨) એ નામના જૈન સંપ્રદાયનું; belonging to the so-named cult of Jainism: (૩) (પુ.) એ સંપ્રદાયની વ્યક્તિ; a person belonging to that cult. દિગ્ગજ, (પુ.) આઠ દિશાઓના (ચાર દિશા અને ચાર ખૂણા) આધાર માટે પુરાણામાં કલ્પવામાં આવેલા હાથીઓમાંને એક; one of the eight mythological elephants supposed to support the light directions (four directions and four corners). દિગ્દર્શક, (પુ.) માદક, સંચાલક; a guide, an organiser, a director; (૨) ફિલ્મ કે નાટકના નિર્માણના સચાલક કે માદા ક; a film or play director. દિગ્દર્શન, (ન.) માદન, સંચાલન; guidance, organisation, direction: (ર) ફિલ્મ કે નાટકનાં નિર્માણનુ માગ દરાન કે સંચાલન; the direction of a film or a play.
દિગ્મૂઢ, દિગૃહ, (વિ.) વિસ્મય પામેલું,
આશ્ચર્ય ચકિત, ભય અને આશ્ચર્યની નિશ્ર લાગણી અનુભવતુ, છક થયેલું; stunned, wonderstruck, dismayed. દિગ્વિજય, (પુ.) સંપૂર્ણ, સાર્વત્રિક વિજય, સમગ્ર જગત પરના વિજય; a complete, absolute victory or conguest, a un versal victory or conquest. દિન, (પુ.) જુઓ દિવસ. the sun. દિનકર, દિનાનાથ, દિનમણિ, (પુ.) સૂર્ય'; દિનચર્યા, (સ્રી.) રાજનું સામાન્ય કામકાજ; daily routine work or activities.

Page #386

દિનરાત
૩૮૧
દિવાળી
દિનરાત, (અ) દિવસે અને રાત્રે, હંમેશાં, સતત; by day and by night,
always, incessantly. દિમાક, દિમાગ, (૫) અભાવ, પ્રકૃતિ; temperament: (૨) બુદ્ધિ, મગજશક્તિ; intelligence, brain power: (3)
અભિમાન, ગર્વ; vanity, pride. દિયર, દિયેર, (૫) પતિને ના ભાઈ: a husband's younger brother: -વહુ, (ન) મેટા ભાઈની વિધવાનું નાના ભાઈ સાથે પુનર્લગ્ન; the remarriage of an elder brother's widow with a younger brother. દિયોર, (૫) જુઓ દિયર: (૨) સાળ; a
wife's brother. દિલ, (ન.) હૃદય, અંત:કરણ: the heart,
the conscience: (2) 44; the mind. દિલગીર, (વિ.) વિષાદમય, ખિન્ન; sad, _dejected: (૨) નાખુશ; displeased. દિલગીરી, (સ્ત્રી.) વિષાદ, ખિન્નતા; sadness, dejection: (2) Hivyeil; dis
pleasure. દિલચસ્પ, (વિ.) આનંદ પ્રદ; pleasant (૨) આકર્ષક, મોહક; attractive, fas
cinating. દિલચસ્પી, (સ્ત્રી) આકર્ષણ, મેહ; attraction, fascination: (૨) શેખ;
fondness. દિલદાર, (વિ.) હદયને પ્રિય, અતિપ્રિય; hear tv, highly beloved: (૨) ઉદાર; liberal, large-hearted: (૩) (પુ.)
રાક પ્રેમી; a lover, a paramour: (૪) દિનન મિત્ર; a hearty or very intimate friend: (૫) (સ્ત્રી) પ્રેયસી,
માશક; a beloved, a sweet-heart. દિલરુબા, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું તંતુવાદ્ય; a
stringed musical instrument. દિલસોજ, (વિ.) સહૃદયી, લાગણીવાળું,
H1419; sincere, warm-hearted. દિલસોજી, (સ્ત્રી) સહૃદયતા, હૃદયની ઉષ્મા; sincerity, warm-heartedness.
દિલાવર, (વિ) મેટા મનનું, ઉદાર; broad
minded, generous: (૨) બહાદુર, 247-17; brave, chivalrous. દિલાવરી, (સ્ત્રી.) મનની મોટાઈ, ઉદારતા; broad-mindedness, generosity: (2)
બહાદુરી, શૌચ; bravery, chivalry. દિલાસો, (કું.) આશ્વાસન, રાહત; conso
lation, comfort, relief. દિલેર, (વિ.) બહાદુર, નીડર, હિંમતવાન;
brave, fearless, courageous. દિલેરી, (સ્ત્રી.) બહાદુરી, નિર્ભયતા, હિંમત;
bravery, fearlessness, courage. દિલોજન, (વિ.) અતિપ્રિય, પ્રાણપ્રિય; extremely dear, hearty: (૨) ગાઢ;
intimate. દિલગી,(સ્ત્રી.)જુઓ દિલચસ્પી:(૨ વિનેદ,
34111 EXHIE; humour, merriment. દિવસ, (પુ.) સૂર્યોદય અને સૂર્યાસ્ત વચ્ચે
2444; the time between sunrise and sunset: (૨) બે સૂર્યોદય વરચેને આશરે વીસ કલાકનો સમય; the time between two sunrises of about twenty four hours: (૩) તિથિ, તારીખ; a date: (૪) (પું. બ. વ.) સમય,
જમાને, યુગ; an age, an era. દિવંગત, (વિ.) મૃત્યુ પામેલું; dead. દિવા, (અ.) દિવસે, દિવસ દરમિયાન; by
day, during the day time. દિવાસો, (કું.) આષાઢ માસની અમાસને હિંદુ તહેવાર; the Hindu festival on the last day of the dark-half of the month of Ashadh. દિવાસ્વન, (ન) ક૯૫નાતરંગ, મનોરાજ્ય;
a reverie, a day-dream. દિવાળી, (સ્ત્રી.) હિંદુઓને આ માસની
અમાસના તહેવાર, દીપોત્સવી; the Hindu festival on the last day of the dark-half of the month of A swin, the fist:val of lights: (૨) આબાદી prosperity. (૩) ખુશાલી, આનંદ, merrirrent, mirth.

Page #387

દિવેટ
૩૮૨
દીનાનાથ
દિવેટ, (સ્ત્રી) દીવાની વાટ; a wick. દિવેલ, (ન) એરંડિયું; castor-oil. (૨)
બત્તીનું તેલ; oil for a lamp. દિવેલિય, (વિ.)દિવેલ જેવું ચીકણું; greasy like castor-oil: (૨) ગમગીન, ઉદાસ,
(ort, sad, meloncholy, dejected, દિવેલી, (સ્ત્રી) એરંડબીજ; castor-seed. દિવેલા, (પં) એરડે, એરંડાનું ઝાડ; the
castor-plant. દિવ્ય, (વિ.) દેવી, સ્વીચ; divine,
celestial: (૨) અદ્ભુત, ચમત્કારી; wonderful, miraculous: (૩) તેજસ્વી; brilliant: (1) સુંદર, આકર્ષક, મહ;
beautiful, charming. દિવ્યચક્ષ, (વિ.) (ન) દિવ્ય અથવા અદ્ભુત
Ere (9103) (baving) divine or mir
aculous vision or sight. દિવ્યજ્ઞાન, (ન.) દેવી, આધ્યાત્મિક જ્ઞાન;
divine spiritual knowledge. દિશ, દિશા, (સ્ત્રી) પૂર્વ વગેરે અવકાશ
સ્થળોમાંનું કોઈ એક; a direction, one of the ten divisions of space: (૨) બાજુ, સ્થાન; a side, a location: (૩) માર્ગ, રસ્ત; a way, a road(૪)
સૂચન; a suggestion, a hint. દિશદિશ, દિશદિશ, દિશોદિશ, (અ).
બધી દિશાઓમાં સર્વત્ર; in all direct
ions everywhere. દિંગ, વિ.) આશ્ચર્યચકિત, દિગ્મઢ wonder
struck, stunned, dismayed. દી, (પુ) જુઓ દિવસ: (૨) ચડતી પડતીને સમય; the time of prosperity or adversity. દીકરી, (સ્ત્રી.) પુત્રી; a daughter. દીકરે, (પુ.) પુત્ર; a son. દીક્ષા, (સ્ત્રી.) સલાહ, ઉપદેશ; advice, counsel, sermon (૨) ધાર્મિક ક્રિયા, યજ્ઞ, વ્રત વગેરેને પ્રારંભ; initiation of a religious rite. a sacrifice or a vow: (૩) પૂન; worship: (૪) તપશ્ચર્યા,
દેહદમન વગેરે; observance of austerities. દીક્ષિત, (વિ.) દીક્ષા લીધી હેય એવું; morally or religiously well-advised, one observing austerities: (૨) (વિ.) (પુ.) યજ્ઞ કરનાર; the per
former of a sacrifice. દીગર, (વિ.) (અ) જુઓ દિગર. દીઠ, (અ) દરેક અલગ અલગ રીતે; each severallyઃ (૨) (વ્યક્તિ કે વસ્તુ) પરવે;
per (head or unit) [viewed. દીઠેલ, દીઠેલુ, વિ.) દેલું: seen, દીદાર, (પુ. બ. વ.) ચહેરે; the face (૨) વ્યક્તિત્વ, રૂપ; personality, physical appearance: (૩) તેજ, કાંતિ; lustre. દીદી, (સ્ત્રી) મોટી બહેન; elder sister. દીધેલ, દીધેલ, (વિ.) આપેલું, ભેટ તરીકે
આપેલું; given, gifted, bestowed. દીન, (ન.) (પુ.) મુસલમાનોનો ઘર્મ, ઇસ્લામ;
the religious faith of the Mahomedans, Islam: () ધર્મા, ધાર્મિક પ; religion, religious faith. દીન, (વિ.) ગરીબ, લાચાર; poor, helpless: (૨) વ્યથિત, દુ:ખી; aflicted,
miserable: (૩) કગાલ, રંક; wretched, humble (૪) ખિન્ન, ઉદાસ; dejected. દીનતા, (સ્ત્રી.) ગરીબી, લાચારી; poverty, helplessness. (૨) વ્યથા, કંગાલિયત affliction, wretchedness:(૩)પામરતા, નમ્રતા; humility. દીનદયાળ, (વિ.) ગરીબ, વ્યથિત વગેરે પર €2143; merciful toward the poor, the afflicted, etc.: દીનબંધુ, (પુ.) ગરીબોનો મિત્ર; a friend of the poor and the afflicted. દીનાનાથ, (૫) ગરીબ, વ્યથિત વગેરેનો રક્ષક, ઈશ્વર, પ્રભુ; the protector of the poor and the afflicted, God.

Page #388

દીનાર
દીનાર, (સ્રી.) આશરે અઢી રૂપિયાની કિંમતને એક જૂના સિક્કો; an old coin worth about two rupees and a half. દીપ, (પુ'.) દીવા, ખત્તી; a lamp, a light. દીપક, (પુ.) જુઆ દીપ: (૨) (વિ.) ઉત્તેજક;
stimulating, invigorating: (૩) શે।ભાવનાર, દીપાવનાર; adorning, ornamenting, beautifying. દીપડો, (પુ) વાધ જેવુ જંગલી પ્રાણી; a leopard.
૧૯૩
દ્વીપન, (વિ.) ઉત્તેજક, દીપક; stimulating, invigorating: (૨) (ન.) ઉત્તેજવું તે; stimulation, invigoration. દીપવવું, (સ. ક્રિ.) જુઆ દીપાવવું દીપવું, (અ. ક્ર.) ચળકતું, પ્રકાશવું; to glow, to glitter, to shine: (2) શામવુ'; to be adorned. દીપાવલિ, દીપાવલી, (સ્ત્રી.) દીવાની હાર;
a row of lamps or lights: ૨) દિવાળી; the Divali festival, the festival of lights. દીપાવવું (દીપવવું), (સ. ક્રિ.) દીપે કે શેાભે એમ કરવું; to cause to shine, to beautify, to make adorned. ક્રીપિકા, (સ્રી.) દીવી; a lampstand: (૨) મશાલ; a torch: (૩) (સમાસમાં) વિવરણગ્રંથ; (in compounds) a book of commentary.
દીપોત્સવ (દીપોચ્છવ), (પુ.) દીપોત્સવી, (સ્ત્રી.) દિવાળી; the Divali festival, the festival of lights. ક્રીપ્સ, (વિ.) સળગાવેલુ'; lighted, kindled: (૨) પ્રકાશિત, તેજસ્ત્રી; shining. ટ્વીપ્તિ, (સ્ર.) તેજ, પ્રકા; lustre, brightness, light:(ર)સૌંદર્યાં; beauty: -માન, (વિ.) પ્રકાશિત, તેજસ્વી; shining, bright: (૨) સુંદર; beautiful. દીખાચો, પુ.) આમુખ, પ્રસ્તાવના; a preface, an introduction.
દીવાન
દીઓ, (પુ.) શે કે આધાતથી થતા છાતીના ઝૂમે; choking or suffocation in the chest because of sadness or a shock.
દીધ, (વ.) લાંબુ, long: (૨) લાંબા, મેટા કે ઘેરા પ્રત્યાધાત પાડતુ; far-reaching: (૩) લાંખા સમય સુધી ચાલતું; long-lasting: (૪) લાંબા ઉચ્ચારવાળુ (સ્વર, વગેરે); long (vowel, etc.):-જીવી, (વિ.) લાંબા આયુષ્યવાળું; having a longer-life: “દશી', (વિ.) દૂરદશી, ડાહ્યું; far-sighted, wise: તૃષ્ટિ, (સ્રી.) દૂરદશી પણું, ડહાપણ; fore-sight, wisdom: “સત્ર, -સૂત્રી, (વિ.) મંદગતિથી કામ કરનારું, નાહક લખાણ કરનારું; slow, dilatory, lazy: -સૂત્રતા, (સ્ત્રી.) નાહક લખાણ કે વિલંબ કરવાં તે, મંદતા, આળસ; slowness, dilatoriness, procrastinationઃ દીર્ઘાયુ, (વિ.) દીર્ઘજીવી; having a long-life, longliving: (૨) (ન.) લાંબી જિંદૃગી; longlifeઃ દીર્ઘાયુષી, (વિ.) જુએ દીર્ઘાયુ. દીવડું, (ન.) નું બનાવેલું દીવાનુ કેડિયું; a lamp-cup or lampstand made of kneaded flour: (૨) દીવી; a lampstand: (૩) દીવેı; a lamp, light: દીવડો, (પુ.) દીવે; a lamp. દીવાદાંડી, (સ્રી.) સમુદ્રના જોખમી મા સામે ચેતવણી આપવા ખડક ઉપર બાંધેલે બત્તીવાળા મિનારા; a light-house. દીવાન, (પુ.) રાન્તસાહીત ત્રનેા સર્વોચ્ચ કારોબારી અધિકારી; the chief executive of a royal state: (૨) મુખ્ય પ્રધાન, વજીર; the prime minister: (૩) કચેરી, રાજસસા; a council, a royal assembly or court: (૪) મેાટે ખંડ; a big hall: (૫) પ્રકરણ; a chapter: (૬) ગઝલસંગ્રહ; a collection of a type of romantic poems (gazals): “ખાનુ, (ન.) મુલાકાત વગેરે

Page #389

દીવાનાપણું
૩૮૪
દુખણી
માટેને માટે ખંડa big hall for દીવાબત્તી, (સ્ત્રી) દવા, બત્તી, વગેરે; audience. (૨) રાજાના મહેલને મેટ lamps, lights, etc. ખંડ; a drawing room of a royal દીવાલ, (સ્ત્રી) ભીંત; a wall: (૨) વિભાગ palace: (૩) રાજસભા માટે ખડ; a 415cíl 41521; a partition, a divicouncil hall: -ગીરી, (સ્ત્રી.) દીવાનનાં ding curtain, etc. ૫૬, કરજે અને મોભે; the office દીવાવખત, (પુ.) સંધ્યાકાળ; the dusk. duties and dignity of the chief દીવાસળી, (સ્ત્રી) અગ્નિ પટાવવાની, એક exccutive or a prime minister. છેડે ગંધક વગેરે લગાડેલી પાતળી સળી; દીવાનાપણુ, (ન) ગાંડપણ: madness.
a match (for lighting fire). દીવાની, (વિ.) નાગરિકને લગતું (બિન
દીવી, (સ્ત્રી) દી મૂક્વાનું સાધન, a લશ્કરી અને બિનફેજદારી), મહેસૂલ, આર્થિક
lamp-stand. [it lamp, a light. વ્યવહાર વગેરેને લગતું civil, (neither
દીવો, (૫) દીપ, પ્રકાશ માટેનું સાધન; military, nor criminal, pertaining
| દોસવું, (સ. કિ.) દેખાવું; to appear to land revenue or financial in- to be sighted: (૨) બાહ્ય દેખાવ હોવો; tercourse: (૨) (સ્ત્રી) દીવાનગીરી; the to seem: (૩) સૂઝવું; to strike to office duties and dignity of a
the mind, to feel. prime minister, ministership: (3) ઈંટ, દીટિયું, દીકુ, (4) જુઓ ડીંટ. રાજ્યના મહેસૂલ ઉઘરાવાને હક; a siate's right to collect land re
દુઆ, (સ્ત્રો.) આશીર્વાદ; blessings. venue: (*) slarl ZHEI4d; a civil દુકાન, (સ્ત્રી.) માલ વેચવા માટેનું સ્થળ,
court: (4) flam h l; a civil suit. ખંડ, કેન્દ્ર વગેરે; a shop –દાર, (પુ.) દીવાની, (સ્ત્રી) ગાંડપણ, દીવાનાપણું ચેસ સ્થળે માલ વેચવાનો ધંધો કરનાર madness, insanity.
9412); a shop-keeper, a dealer: દીવાનું, (વિ.) ગાંડું; mad, insane. -દારી, (સ્ત્રી) દુકાનનું સંચાલન કરવાનાં દીવાને આમ, (પુ.) (સ્ત્રી) (ન.) સામાન્ય આવડત, વ્યવસાય, વગેરે; shop-keepingવર્ગના લોકોના પ્રતિનિધિઓનું ધારાગૃહ; દુકાની, (સ્ત્રી) જુઓ બુકાની. the house of common people's દુકાળ, (૫) અનાજ, વગેરેનો પાક તદ્દન representatives, the house of ઓછો થવો કે નિષ્ફળ જવો તે, અનાજ, commons, the lower house: (૨) ઘાસ વગેરેની તંગી; a famine, scarએને માટેનાં ખંડ કે દીવાનખાનું; its city of food, grass, etc. hall: (૩) સામાન્યવર્ગના લોકોની સભા દુકાળિયુ, વિ.) દુકાળને ભોગ બનેલું; અથવા એને માટે ખંડ; a public
famine-stricken (૨) નબળું, દુબળ, assembly or its hall.
ફીકે; weak, emaciatedઃ (૩) ભૂખે દીવાનેખાસ, (પુ.) (સ્ત્રી.) (ન.) અમીર
મરતું; starving, famished ઉમરા, જમીનદારો અને વિશિષ્ટ હકો
દુકૂલ, (ન) બારીક રેશમી વસ્ત્ર; fine ધરાવતા લોકોના પ્રતિનિધિનું ધારાગૃહ; the
દુખ, (ન.) જુઓ દુખ. silk cloth. house of the representatives of nobles, landlords and the privi
દુખડુ, (ન.) જુઓ દુ:ખ: (૨) જુઓ leged people, the house of lords,
ઓવારણ. the upper house: (૨) એને માટેનાં દુખણાં, (ન. બ. વ) જુઓ ઓવારણું. ખંડ કે દીવાનખાનું; its hall.
ખણી, (વિ.) (સ્ત્રી.) દુઃખિની, જુઓ દુ:ખ.

Page #390

દુખવટું
૩૮૫
દુમતી
દુખવટું, (ન) દુખવટો, (૫) શેકની Dura; a state of mourning: (?) શકાને આશ્વાસન આપવા જવું તે; a
visit of condolence. દુખવવુ, (સ. કિ.) પીડા કે વ્યથા કરવાં;
to pain, to afflict, to hurt. દુખવું, (અ. ક્રિ) પીડા કે વ્યથા થવાં;
to pain, to ache, to be afflicted. દુખવું, (વિ.) દુખને મક્કમતાથી સામને કરે એવું, દુખમાં લાચાર ન થાય એવું, ખૂબ સહનશક્તિવાળું; firm against misery, having strong power to suffer misery. (જુઓ દુખવધુ: દુખાડવું, (સ. કિ.) દુખાવવુ, (સ. કિ.) દુખાવું, (અ. ક્રિ.) જેઓ દુખવું. દુખાવો, (પુ) વેદના, પીડા, વ્યથા; pain,
ache, ailment, affliction. દુખાવું, દુખિયારુ, દુખિયું, દુખી,
(વિ.) જુઓ દુઃખી’ ૨ દુગડુગી, (સ્ત્રી.) મદારીનું ડાકલા જેવું ઢલકું;
a juggler's small drum. દુષ્પ, (ન.) દૂધ; milk. દુગ્ધા, (સ્ત્રી) વ્યથા, પીડા, ઉપાધિ; affliction, pain, misery, anxiety: (૨) જંજાળ; worldly worries. દુગ્ધાલય, (ન.) દુધની દુકાન; a milkshop: (૨) દૂધાળાં પ્રાણીઓને ઉછેરવાનું કેન્દ્ર, દુધઉત્પાદક કેન્દ્ર; a dairy. દુઝાણું, (ન.) દૂધ આપતું ઢેર, ગાય, ભેંસ વગેરે; a milca cattle, the cow, the buffalo, etc. કુણાવ, (અ. કિ.) (રંધાતા ખેરાનું) ધુમાડાની અસર થવી, બળવું, દાઝવું; (of food being cooked) to be affected with smoke, to be scorched or burnt. દુત્તાઈ (સ્ત્રી.) લુચ્ચાઈ ધૂર્તતા; cunning, deceit (૨) મુસદ્દીગીરી, પક્કાઈ;
shrewdness. ૧૩/ગુજરાતી-ગુજરાતી-અંગ્રેજી
દુનું, (વિ) લુચ્ચું, ધૂd cunning,
deceitful(૨) મુત્સદ્દી, પાકું; shrewd. દુધારે, (કું.) દુધને વેપારી, દૂધવાળે;
a milk-vendor, a milkman. દુધાળ, દુધાળું, (વિ.) દૂધ જેવો રસ 49198; having milk-like juice: (૨) દૂઝણું; milch. દુધલ, (વિ.) જુઓ દુધાળ. દુનિયા, (સ્ત્રી) જગત, સૃષ્ટિ, બ્રહ્માંડ; the creation, the universe. (૨) સંસાર; the world: –દારી, (સ્ત્રી) સંસારી
વ્યવહાર; worldly activities or intercourse. દુનિયાઈ, દુન્યવી, (વિ.) સંસારી, દુનિયાને
લગતું; worldly, mundane. દુપટ્ટો, (કું.) ખેસ, ઉપરણું; a scarf. દુપટ,(વિ.) જુઓ દૂધટ. (oncemore. દુબારા, (અ.) ફરીથી, બીજી વખત; again, દુભાગવું, (સ. ક્રિ) બે’ વડે ભાગવું; to divide by two: (૨) અડધું કરવું, બે HPPHL GHIOL $8911; to balve, to bisect. દુભાવવું, (સ. ક્રિ.) સંતાપવું, દુઃખ દેવું; to aflict: (૨) નારાજ કે નિરાશ કરવું; to displease, to disappoint. દુભાવું, (અ. ક્રિ.) સંતાપ થવો, વ્યથિત થવું; to be afflicted: (૨) નારાજ કે નિરાશ થવું; to be displeased, to be disappointed (3) મનોવ્યથા થવી; to feel mental pain, to be agonised. દુભાષિયો, (પુ) બે અથવા બેથી વધારે
ભાષા જાણનાર; a man knowing two or more than two languages: (?) જુદી જુદી ભાષાઓને અર્થ સમજાવનાર; an interpreter. દુમ, (સ્ત્રી.) પંછડી; the tail. દુમકલાસ, (ન.) અતિશય ભારે બેન ઊંચકવાનું યંત્ર; a jack, a crane ૬મચી, (સ્ત્રી.) ખાવાની તમાકુ, અફિણ વિગેરે રાખવાની ચામડાની નાની કોથળી; a

Page #391

૬મદુમ
૩૮૬
દુર્જય
small leather bag for keeping edible tobacco, opium, etc.: (?) ઘોડાને પૂછડી નીચેનો પટે; a crupper કુમકુમ, (અ) નગારાના અવાજની જેમ
like the sound of a drum. દુમાવું, (અ. કિ.) ભરાવો, ગૂંગળામણું થવી; to be choked, to be suffocated: () Feue; to be afflicted: (૩) બળવું, ઝાળ લાગવી, દાઝવું; to be burst or scorched. દુરસ્ત, (વિ.) યોગ અથવા સારી સ્થિતિમાં
in proper or good condition: (૨) સાચું, ખરુ, દોષરહિત; correct, right, faultless, accurate:(3) 2131રેલું, સુધારેલું; repaired, improved: (૪) વાજબી; just, proper. દુરસ્તી, (સ્ત્રી) સમારકામ; repairs' (૨) સમારકામ કે સુધારણા કરવાં તે; the act of repairing, improving or correcting: (૩) યોગ્ય કે અનુકૂળ સ્થિતિમાં 41149* a; the act of bringing into proper order or condition. દુરંત, (વિ.) દુઃસાધ્ય; very difficult to achieve or attain: (૨) અનંત, અપાર; endless, infinite. (૩) દુ:ખદ કે કરૂણ અંતવાળું; resuling of ending in misery or tragedy. દુરાગ્રહ, (૬) વધારે પડતો અને પાટો 241245; excessive and undue insistence: (૨) દ; obstinacy. દુરાચરણ, (ન.) ખરાબ અથવા અનૈતિક 2412789; bad or immoral behaviour: દુરાચરણી, વિ.) ખરાબ અથવા અનૈતિક આચરણ કરનારું, દુષ્ટ; misbehaving, wicked. દુરાચાર, (પુ.) જુઓ દુરાચરણ. દુરાચારી, (વિ) જુઓ દુરાચરણી.. દુરાત્મા, (વિ.) (કું.) દુષ્ટ, પાપી (વ્યક્તિ);
wicked or sinful (person). દુરાશા, (સ્ત્રી) દુછ ઈચ્છા કે હેત; an evil desire or intention (૨) ફળી-
ભૂત ન થાય એવાં ઇચ્છા કે હેતુ; a desire or intention incapable of being દરિજન, (પુ.) જો દુજન. (fulfi led. દુરિત, (વિ.) મુશ્કેલ: tough, difficult (૨) ૬, પાપી; wicked, evil: (૩) (1) દુકૃત્ય, પાપકર્મ; wicked or sinful, act. દુગ, (પુ.) કિર્લો; a fortress, a castle
(૨) અભેદ્ય સ્થળ; impregnable place. દુગતિ, (સ્ત્રી) અધ:પતન; degeneration, fall: (૨) ખરાબ સ્થિતિ; bad condition: (૩) આધ્યાત્મિક અધ:પતન; sp riual degeneration. દુગમ, (વિ.) મુશ્કેલીથી જઈ કે પહોંચી
21424349°; inaccessible, unapproachable: (૨) ગૂઢ, મુશ્કેલીથી સમજાય એવું;
mysterious, incomprehensible. દુ ધ, (સ્ત્રી.) ખરાબ વાસ; offensive
or unpleasant smell: દુ ધી , (વિ.) ગંધાતું, ખરાબ વાસવાળું; stinking, bad smelling.
(Parvati દુર્ગા, (સ્ત્રી.) દેવી પાર્વતી; the goddess દુગુણ, (૫) દુષ્ટ કે ખરાબ ગુણ; a y ce: (૨) ખરાબ લક્ષણ; a bad quality દુગુણી , (વિ.) દુર્ગણવાળું, ૬; vicious, wicked having bad qualities. દુર્ગેશ,(કું.) ભગવાન શંકર; Lord Shiva. દુર્ઘટ, (વિ.) ભાગ્યે જ બને એવું; happening rarely: (૨) મુશ્કેલીથી સાધ્ય; dicult to achieve or fulfil: (3) અસંભવિત, અશક્ય; impossible. દુર્ઘટના, (સ્ત્રી) હોનારત, અકસ્માત; a
disaster, an accident. દુઘર્ષ, (૫) ઘડે, અથડામણ; quarrel,
friction (૨) હરીફાઈ; rivalry. દુર્જન, (૫) દર, પાપી માણસ; a wicked or sinful person: (૨) બદમાશ માસ; a rogue, a villain. દુર્જય, (વિ.) જીતવું કે વશ કરવું મુશ્કેલ; difficult to conquer or subdue.

Page #392

૩૮૭
દુમ, દુર્દચ, (વિ.) અંકુશ કે કાબુમાં રાખવું મુશ્કેલ; difficult to control. દુર્દશા, (સ્ત્રી.) દુ:ખદાયક સ્થિતિ; m serable condition: (૨) દુભાંગ્ય; misfortune: (૩) પડતી, પાયમાલી; degeneration, ruin. દુર્દિન, (૫) દુઃખદાયક દિવસ કે સમય; distressing day or time: (?) 25 હવામાનવાળા દિવસ; a day with
stormy weather. (misfortune. દવ, દુવ્ય, (ન) દુર્ભાગ્ય, કમનસીબ; દુધર્ષ, (વિ.) સાનિધ્યમાં ન જઈ શકાય
એવું; inaccessible: (૧) અજેય; unconquerable: (૩) પ્રચંડ, ઉઝ; huge, intense. દુનિવાર, દુનિવાર્ય, (વિ.) ટાળવું કે નિવારવું મુશ્કેલ, અનિવાર્યા; inescapable, unavoidable, inevitable. દુર્બલ દુર્બળ, (વિ) નબળું, કમર;
weak, emaciated, powerless: (*) રાંક, લાચાર; poor, helpless: ના, (સ્ત્રી.) નબળાઈ; weakness. દુબુદ્ધિ , (વિ.) દર; wicked. (૨) (સ્ત્રી)
દુષ્ટતા; wickedness. દુધ, (વિ.) ગહન, મુશ્કેલીથી સમન્વય
243; mysterious, difficult 10 understand: (૨) (પુ.) ખરાબ સલાહ કે KERA; bad advice or guidance. દુર્ભર, (વિ.) અતિશય બારે કે વજનદાર; very heavy or weighty: (૨) મુશ્કેલી થી ભરાય એવું; difficult to jill: (૩) (1) ઉદર, પેટ; the stomach, the દુર્ભિક્ષ, (પુ.) દુકાળ; famine. (belly. દુર્ભેદ્ય, (વિ.) બેદી ન શકાય એવું im
pregnable (2) M[41214 7497°4n; very દુર્મતિ, (સ્ત્રી) જુઓ દુબુદ્ધિ. strong. દુખ (વિ.) કદરૂપા ચહેરાવાળું ugly
faced(૨) અપશબ્દો બોલતું; revil ng. દુયોધન, (વિ.) જુઓ દુર્જય: (૨) (કું.) all sizäitian in Hildt; the el est of the hundred Kaurav brothers.
દુલક્ષ, (ન.) ઉપેક્ષા; disregard (૨)
બેદરકારી; carelessness: (૩) બેધ્યાન; inattentive: દુર્લક્ષ્ય, (વિ.) મુશ્કેલીથી દઈ શકાય એવું; difficult to see: (૨) મહદંશે અદશ્ય; almost invisible. દુર્લભ, (વિ.) મળવું કે મેળવવું મુશ્કેલ; difficult to get or achieve: (?) જવલ્લે જ મળી શકે એવું; rare. દવિપક, (૫) ખરાબ કે દુ:ખદ અંત કે પરિણામ; bad or distressful end or conclusion દુર્વ્યસન, (.) ખરાબ ટેવ કે વ્યસન;
addiction to a bad habit. દુલહન, (સ્ત્રી) જુઓ દુચિહન. દલારી, (સ્ત્રી) લાડકી દીકરી; a fondled
or endeared daughter: દુલારે, (પુ) લાડકે દીકરે; a fondled in દુહા, (પુ) નો પરણેલો પતિ કે વર; a
newly married husband: દુલહન, (સ્ત્રી.) નવોઢા; a newly married bride.
(ction. દુવા, (સ્ત્રી) આશિષ; blessing, benediદ્વાઈ, (સ્ત્રી) બાણ, દેવ વગેરેના નામે કરેલી મનાઈ; a prohibition in the name of a god. etc.: (૨) ઘારણા, odtisait; a proclamation. દુવિધા, (સ્ત્રી) ડામાડોળપણું, અચકાવું તે;
indecision, hesitation દુશાલ, (૫) બેવડાં શાલ કે ધાબળ; a
do ble blanket. દુશ્મન, (પુ.) શત્રુ; an enemy. (૨) વિરોધી; an opponent, an adversary દુશમનાવટ, (સ્ત્રી) અદાવત, વિરોધ; enity, oppusition. (tough, hard. દુષ્કર, (વિ.) મુશ્કેલ, અધરું; difficult, દુષ્કર્મ, () જુઓ દુરાચરણ દુષ્કાલ, દુષ્કાળ, (૫) દુકાળ; famine -નિવારણ, (ન) દુકાળમાં રાહત કાર્યા; fainia: relief. (sinful. દુષ્ટ, (વિ.) અધમ, નઠારું, પાપી; wicked,

Page #393

ધી
૩૮૮
દુષ્પાપ
દુપ, દુપ્રાપ્ય, (વિ) જુએ દુર્લભ. દુસ્તર, (વિ.) મુશ્કેલીથી તરી, ઓળંગી કે
પાર કરી શકાય એવું; difficult to swim, cross over or surmount. દુહાઈ (સ્ત્રી) જુઓ દુલાઈ , દુહાગી, (વિ.) કમનસીબ, દુર્ભાગી; un
fortunate. (a daughter's son. દુહિતર, (૫) દીકરીને દીકરે, દોહિત્ર; દુહિતા, (સ્ત્રી) દીકરી; a daughter. દુહો, (પુ) જુ દોહરે. દુગ, દૂગો, (પુ) જુઓ ગો. દુદ, (સ્ત્રી) મોટું રોળમટેળ પેટ, ફાંદ, round, big belly: દુદાળ, (૫) ફાંદવાળા દેવ, ગણેશ; big bellied God i.e. Lord Ganapati. દુદુભિ, (સ્ત્રી.) (ન.) એક પ્રકારનું નગારું; a
kind of drum. (affliction, agony. દુઃખ, (ન.) કષ્ટ, પીડા; pain: (૨) વ્યથા; દુસહ, (વિ.) મુશ્કેલીથી સહન થાય એવું;
difficult to suffer or endure. દસા, (વિ.) મુશ્કેલીથી ફળીભૂત થાય
એવું; difficult to achieve or fulfil: (૨)(ગ)અસાધ્ય, જીવલેણ; (disease) incurable, fatal. ૬, (વિ) (સમાસમાં) બેફ (in com
pounds) two: (?) 04H0; double. દૂજ, (વિ) બીજું; another, other. દૂઝણું, દૂઝણ, (૧) (સ્ત્રી.) દૂધ આપતું (ઢાર); a milch (cattle): (૨) (વિ.) દૂધ આપતું; milch. દૂઝવું, (અ. કિ.) દૂધ આપવું; to yield
milk. (૨) દૂધ જેવો રસ આપો ; to yield milky juice: (૩) આવક કે ઊપજ 241491; to yield income or produce: () 323; to ooze. દૂણવું, (સ. ક્રિ.) ધુમાડાની અસર થાય એ રિતે બાળવું; to burn with smoky effect. (૨) માનસિક ત્રાસ આપવો, a'ang; to afflict, to give mental
pain: Kણાવું, (અ. જિ.) ધુમાડાની અસર થાય એ રીતે બળવું; to be burnt
with smoky effect: (૨) રંજ હો, ખિન્ન થવું, વ્યથા થવી; to bear malice
against, to be dejected, afflicted. દૂર્ણ, (વિ.) સંતાપકારક, વ્યથાકારક; affli
cting, agonising (૨) નિરાશ કે ખિન કરે એવું; disappointing, displeasing: (૩) (ન.) સંતાપ, નારાજી; affic
tion, disappointment, heartache. દૂત, દૂતક, (૫) સંદેશવાહક; a messen
ger: (૨) જાસૂસ, બાતમીદાર; a spy, an informerઃ દૂતી, દૂતિકા, (સ્ત્રી) સંદેશવાહક સ્ત્રી; a female messenger: (૨) પ્રેમીઓને ગુપ્ત સંદેશા પહોંચાડનાર Bail; a female go-between, a middle woman.
(cunning. દૂતુ, (વિ.) ધૂર્ત, લુચ્ચું; deceitful, દૂધ, (ન) સ્ત્રી કે માદા પશુના સ્તન કે આંચળમાંથી નીકળતું સફેદ પોષક પ્રવાહી;
milk: (૨) અમુક વૃક્ષ કે છેડમાંથી નીકળતો દૂધ જેવો પદાર્થ; milky juice oozing out from certain trees and plants: -પાક, (૫) દૂધ, ચોખા અને સાકરની એક સ્વાદિષ્ટ પ્રવાહી વાની; a tasteful liquid article of food containing milk, rice and sugar: –-ભાઈ, (૫) મા એક જ હોય એવો ભાઈ, a step-brother having the same mother, a foster-brother. દૂધિયા, (વિ.) (પુ. બ. વ.) દૂધ જેવા સફેદ;
milk-white (teeth): (૨) ધાવણ. બાળકના (દાંત); of a suckling child (teeth): દૂધિયું, (વિ) દૂધ દેતું, દુધાળ; milch: (૨) દૂધ જેવું સફેદ; milkwhite: (૩) તાજુ, નવું; fresh, news (૪) મૂળ યા શરૂઆતનું; of the origin or beginning (૫) (ન.) જુઓ દૂધી. દૂધી, (સ્ત્રી) કેળાના વર્ગની, શાક તરીકે ઉપગી એક વનસ્પતિ; a kin] of
gourd.

Page #394

૬૫
ઝૂંપટ, (વિ.) બેગણું, બેવડું; twofold,
double.
દૂબળું, (વિ.) નબળું, કમજોર; weak, powerless: (૨) પાતળુ', લેાહીમાંસ વિનાનું; thin, lacking in blood
and flesh.
મળો, (પુ.) દક્ષિણ ગુજરાતના આદિવાસી જાતને પુરૂષ; an aboriginal man of south Gujarat: (૨) એવા ખેતમજૂર; such a serf or farm-labour, દૂભવવુ, ર્દુભાવવુ, (સ. ક્રિ.) ત્રાસ આપવે, વ્યથિત કરવુ; to tease, to afflict, to annoy: (૨) માનસિક વ્યથા કરવી; to agonise: (૩) મનદુ:ખ થાય એમ કરવું; to hurt the feelings of: (૪) નારાજ કે નિરાશ કરવું; to displease, to disappoint.
દભાવુ, (અ. ક્ર.) સતાપ થા વગેરે; (જુ દૂભવવું) to be afflicted, etc. ક્રૂમો, (પુ.) જુઓ ડ્રમો. દૂર, (વિ.) આધુ’, વેગળું; distant, remote, far, far away or off:(૨)(અ.) આધે, વેગળે; at a distance, remotely: “અદેશ, દૂરદેશ, (વિ.) અગમચેતીવાળુ, ડહાપણવાળું; cautious, foresighted,prudent: - દેશી, દૂર દેશી, (સ્ત્રી.)અગમચેતી, ડહાપણ; cautiousness, prudence: --અદ્દેશો, દૂરદેશો, (પુ.) અગમચેતી, ડહાપણ; ગામી, (વિ.) લાંબા અ'તર સુધી જાય એવુ'; far-reaching, far-going: (૨) વ્યાપક અસર કરે એવું; having wide-spread effect: દૃશી, (વિ.) દૂરદેશી; foresighted: (૨) લાંબા અંતર સુધી તેઈ શકે એવું; having ability 1o see distant things, etc.: તૃષ્ટિ, (સ્રી.) દૂરદેશી; foresight: લાંબા અંતર સુધી જતી નજર; far-reaching sight: -મીન, (ન.) દૂરદૃશ ચત્ર; ૧ elescope, a binocular: -વતી, (વિ.) દૂર રહેલુ કે આવેલુ; lying or situated far away, remote: -સ્થ, (ત્રિ.) જુ દૂરવતી.
૩૮૯
ષ્ટિ
દૂરી, (સ્રી.) ગંજીફાનુ ‘બે'ની સંજ્ઞાવાળું પાનુ'; the card of a set of playing cards bearing the symbol ‘two'. દૂર્વા, (સ્રી.) એક પ્રકારનું પવિત્ર ધાસ; a
kind of sacred grass.
દૂષક, (વિ.) ખામી કે દોષ કાઢનારું; faultfinding: (૨) ટીકાખાર; unduly critical: (૩) દેષકારક; polluting, spoiling: (, કલ'ક કૅ લાંછન લગાડનારું; stigmatizing.
દૂસરુ, (વિ.) ખીજું; other, second. ક્રૂગો, (પુ.) જુએ ડૂંગો. ઘૂંટી, (સ્ત્રી.) ઘૂંટો, (પુ....)જુએ ડૂંટી, ફૂટો. દૂ, (ન.) ક્રૂડો, (પુ.) જુએ ફૂડ, ફૂડો. કૈંક (દ), (સ્ત્રી.) નજર, દૃષ્ટિ; sight: (૨) આંખ; the eye: (૩) બેની સંજ્ઞા; the symbol ‘two.'
દૃઢ, (વિ.) સ્થિર, પાક, મજબૂત; stable, firm, strong: (૨) નર; compact: (૩) સ્થિર થયેલું; settled: (૪) મમ; firm, determined: (૫) સજ્જડ; tight: (૬) ચેાસ, અક્ર; certain: (૭) ટકાઉ; durable: તા, (સ્રી.) સ્થિરતા, નક્કરતા, વગેરે; stability, firmness, etc.: -ભાજક, (પુ.) બે અથવા વધારે સંખ્યાને સૌથી માટે સાધારણ અવચવ; the highest common factor (arithશબ્દ, (પુ.) પથા; a stone. (metic. દૃષ્ટ, (વિ.) એયેલુ, દેખેલું; seen, viewed, observed: (૧) (સ્રી.) નજર; sight. દૃષ્ટાંત, (ન.) દાખલેો, ઉદાહરણ; an example, an illustration: -કથા, (સ્ત્રી.) ઉદાહરણરૂપ થા; a parable. દૃષ્ટિ, (સ્રી.) નજર; sight (૨) લેવાની શક્તિ; the power of seeing, vision: (૩) આંખ; the eye: (૪) ધ્યાન, લક્ષ; attention, heed: (૫) દૃષ્ટિકા; the angle of vision: -કાણુ, (પુ'.) અમુક વસ્તુ કે બાબતને જેવાની કે વિચારવાની રીત; the angle of vision: ઢોષ, (પુ.) આંખની ખામી; defect of the

Page #395

દેકારશ
eyeઃ (૨) આંખ વડે થયેલે દેષ કે અપરાધ; a fault caused by sight: (3) નજરચૂક; faulty seeing: પથ, (પુ.) -મર્યાદા, (સ્રી.) જેવાનાં હૃદ કે મર્યાદા; the range of seeing or sight: -પાત, (પુ.) તેવું તે; seeing sight: (૨) અકસ્માત્ જેવું તે; an accidental glance or sight: -બિંદુ, (ન.) દૃષ્ટિકાણુ, મંતવ્ય. angle of vision, opinion, belief.
૩૯૦
દેકારા, (પુ.) આક્રમક પાકાર; an aggressive shout: (૨) ધાંધાયુક્ત ધમાલ; a rowdy commotion. દેખત, (અ.) રજૂ થાય એ જ સમયે, જોતાં. વેત; on presentation, at sight: દેખતું, (વિ.)જોવાની શક્તિવાળુ; having the power of seeing: (૩)વિચારવંત, સમજુ, sensible, thoughtful, prudent, judicious. દેખરેખ, (સી.) તપાસ, સંભા; supervision, watch, care: (૨) વાદ્યીપણું; guardianship. (view; to behold. દેખવુ, (સ. ક્રિ.) તેવું; to see, to દેખા, (સી.) પ્રત્યક્ષ થતું દેખાવું તે; appearance, sight દેખાડ, (પુ.) દેખાડો, (પુ.) દેખાડવું-રજૂ કરવુ તે; presentation: (૨) ડેળ; false or deceitful show, pretence.
દેખાડવુ, (સ. ક્રિ.) બતાવત્રુ રજૂ કરવું; to show, to present: (૨) પ્રદાન કરવું; to exhibit: (૩) સભાગ માટે પશુને માાપશુ પાસે લઈ જવે; to take or bring a male-beast to a femile one for intercouse: (૪) હથિયાર, આંખ વગેરે બતાવીને ધમકી આપવી; to th:eaten by showing a weapon or by an angry glance.
દેખાદેખી, (સ્રી.) મૂર્ખાઈભયુ અનુકરણ: foolish imitation: (૨) (અ.) મૂર્ખાઈખરી રીતે; foolishly, senselessly.
દેદીપ્યમાન
દેખાવ, (પુ.) દૃશ્ય; sight, view, appearance: (ર) આકૃતિ, આકાર; a figure, an aspect, a shape: (૩) ડાળ, ખાટા દેખાવ; pretence, false show. દેખાવડુ', (વિ.) આકર્ષક, રૂપાળુ . સુંદર;
attraciive, hendsome, beautiful.
દેખાવુ, (અ. ક્રિ.) જણાવું, નજરે પડતુ, સૂઝતુ; to appear, to seem, to look, to be perceived.
દેખીતુ', (વિ.) ખુલ્લુ', પ્રત્યક્ષ, સ્પષ્ટ; open, obvious, manifest; (૨) કેવળ બાહ્ય દેખાવ પૂરત, ભ્રામક, અવાસ્તવિક; only apparent, illusory, unreal. દ્વેગ (દ્વેગડો), (પુ.) ધાતુનુ મારુ રાંધવાનું વાસણ; a large metallic cooking poા: દેગ (દેગડી), (સ્ક્રી.) અવું નાનુ વાસણ; such a smaller pot. દેજ (દહેજ), (સી.) (ન.) વરપક્ષ તરફથી કન્યાને મળતી ઘરેણાં, કપડાં વગેરેની ભેટ; the gift of ornaments, clothes given to the bride by the bridegroom's party (ર) કન્યા મેળવવાની કિંમત; the price of having a bride. દેડકી, (શ્રી.) દેડકાની મા; a female frog: દેડકું, (ન.) ખાસ કરીને ચામાસામાં ભેજવાળી જમીનમાં થતુ એક પ્રાણી; a frog: દેડકા, (પુ.) દેડકું; a male frog. દેણુ, (ન.) કરજ, ઋણ, દેવું; debt: (૨) ઉપકારના ભાર; burden of obligation: (૩) સરકારને ભરવાની રકમ વગેરે; money, etc. to be paid to the government: -ગી, (સ્ત્રી.) ભેટ, બક્ષિસ; a gift, a present: (૨) દાન; donation: −દાર, દેણિયાત, (વિ.) દેવાદાર; indebted: દેણુ', (ન.) કરંજ, દેવુ; dt. દેદાર, (પુ.) જુઆ દીદાર. દેદીપ્યમાન, (વિ.) તેજસ્વી, ખૂબ પ્રકાશતુ, ઝગઝગતું; shining brightly, blaz'ng, resplendent.

Page #396

૩૯૧
દેવાલય
દેવદર્શન, (ન.) ભક્તિભાવથી દેવનું દર્શન $79' a; a devotional viewing of a god: (૨) મંદિરે જવું તે; a visit to a temple. દેવદાર, દેવદારુ, (ન) એક પ્રકારનું
ચીડના વર્ગનું ઝાડ; a kind of pine: (૨) એનું લાકડું; its wood. દેવદાસી, (સ્ત્રી) (દક્ષિણ ભારતમાં) દેવાર્પણ કરેલી કુંવારી કન્યા કે સ્ત્રી (in south India) a virgin dedicated to a
god.
દેન, (સ્ત્રી) શક્તિ, મમદુર, પડકારવાની શક્તિ,
power strength, challenging power દેય, (વિ.) આપી શકાય એવું, આપવા Dipu; capable of being given, worth giving દેર, (૫) પતિને નાના ભાઈ દિયર;
husband's younger brother. દેર, (સ્ત્રી) વાર, વિલંબ, ઢીલ; delay,
procrastination. (temple. દેરડી, (સ્ત્રી) નાનું મંદિર, a small દેરાણી, (સ્ત્રી) દિયરની પત્ની; the wife
of husband's younger brother. દેરાસર, (ન) ઘરમાં દેવને રાખવાનું આળ;
the place where deities or Gods are kept in a house: (૨) જેને મંદિર; a Jain temple. દેરાસરી (વિ) (જૈન) મંદિરમાં જઈ પૂજા કરવાના પંથનું; belonging to the cult of worshipping at a temple (Jainism).
(temple. દેરી (સ્ત્રી.) નાનું મંદિર, a small દેવું, (ન) મંદિર, a temple. (૨) નાનું
મંદિર; a small temple. દેવ, (૫) આરાધ્ય કે દેવી સવ, સુર, દેવતા;
a divine being, a god, a deity: (૨) પરમેશ્વર; the supreme being (૩) (માનાર્થે) શેઠ, સ્વામી, રાજા; a master, a lord, a king: -338, (1.) દેવ પ્રત્યેનું ઋણ; indebtedness to gods: -કન્યા, (સ્ત્રી.) દેવની પુત્રી; a god's daughter: (૨) અત્યંત સુંદર અને સદ્ગણી કન્યા; a highly beautiful and virtuous girl. દેવડી, (સ્ત્રી) જુઓ ડોઢી: (૨) ચેકીનું 43; a watch-post, a police stations (3)સાધુસંન્યાસી રેની સમાધિ a sniall temple at the burial place of a saint, etc. દેવતા, (૫) દેવ; a god, a deity: (૨)
અનિ; fire. (૩) (સ્ત્રી) દેવી; a goddess: -ઈ, (વિ.) દેવી; divine.
દેવદિવાળી (સ્ત્રી) કાર્તિકી પૂર્ણિમાનું હિંદુઓનું પર્વ the Hindu festival held on the full-moon day in the month of Kartika. દેવદૂત, (કું.) દેવને સંદેશવાહક; a divine
messenger, an angel. દેવનાગરી, (વિ.) (સ્ત્રી) સંસ્કૃત અથવા બાળબોધ લિપિ; the Sanskrit or
the Balabodha script. દેવભાષા, (વી.) દેવોની ભાષા, સંસ્કૃત 41141; the language of the gods, the Sanskrit language. દેવભૂમિ, (મી.) સ્વગ: the heaven. દેવમંદિર, (ન.) દેવદેવીનું સ્થાન, દે; a દેવર, (પુ) જુઓ દિયર, દે૨. (temple, દેવર્ષિ, (૫) દેવી ગુણોવાળા ષિ: a divine sage: (?) ?EXA; the sage Narada. દેવલાં, (ન. બ. વ.) ઘરની અંદરના મંદિરમાં પધરાવેલા દેવની મૂ;િ the idols of household deities. દેવલોક, (૫) સ્વર્ગ, heaven. દેવસ્થાન, (ન.) દેવમંદિર; a temple. દેવળ, (ન.) દેવમંદિર (૨) ખ્રિસ્તીઓનું
દેરું; a church. દેવાદાર, (વિ) ઋણી, કરજદાર; indebted. દેવાધિદેવ, (૫) પરમેશ્વર; the sup
reme being. દેવાલય, (4) જુએ દેવમંદિર.

Page #397

દેવાવું
૨૯૨
દેશી
દેવાનુ; (અ. ક્રિ) બંધ થવું, અટકી જવું; to be shut, to be stopped: (?) ખલાસ થવું; to be exhausted: (૩) પાયમાલ થવું; to be ruined. દેવાળિયુ, (વિ.) નાદાર, દેવું ચૂકવવા 24815a; bankrupt, insolvent: $41ળિયો, (પુ.) નાદાર માણસ; a bankrupt or insolvent person: 414, (1) દેવું ચૂકવવાની અશક્તિ, નાદારી; bankruptcy, insolvency. દેવી, (સ્ત્રી) દેવની પત્ની; the wife of a God: (૨) દેવી સ્ત્રી, દિવ્ય શક્તિ; a goddess: (3) R19; a queen: () (માનાથે) સ્ત્રી; (in reverence) a woman. દેવું, (સ. ક્રિ.) આપવું, ઍપવું; to give, to cntrust: (૨) બંધ કરવું, વાસવું; to close, to lock, to shut: (3)
મારવું, ઠોકવું; to strike, to knock. દેવું, (1) ઋણ, કરજ; a debt. દેશ, (પુ.) રાષ્ટ્ર, કઈ પ્રજાની માતૃભૂમિ;
a country, a nation's motherland: (૨) પ્રદેશ, મુલક; region, territory: (૩) ક્ષેત્ર, જગા, અવકાય; a field, a place, space: (૧) ભાગ, વિભાગ, a part, a department -કાલ, કાળ, (પુ.) સમય અને સ્થળ; time and place: (૨) વર્તમાન યુગ કે સમય; the present age or time: (૩) વર્તમાન જીવનક્રમ કે સામાજિક વ્યવસ્થા; the present mode of life or social order: –દાઝ, (સ્ત્રી) પોતાના દેશ માટેની લાગણી, સ્વદેશાભિમાન; feelings for one's motherland, patriotism: -દ્રોહ, (૫) પોતાના દેશ પ્રત્યે બેવફાઈ; betrayal of one's own country: -દ્રોહી, (વિ) દેશ પ્રત્યે બેવફાઈ કરનારું; betraying or treacherous to one's own country: નિકાલ, (૫) કોઈ વ્યક્તિને દેશમાંથી હાંકી કાઢવી તે; exile,
banishment, transportation:-61371, (૫) દેશ પ્રત્યે ભક્તિભાવ ઘરાવનાર; a patriot -ભક્તિ , (સ્ત્રી.) દેશ પ્રત્યેને ભક્તિભાવ; patriotism: -વટો, (૫) જુઓ દેશનિકાલ અને દેશાટન: (૨) પરદેશમાં વસવાટ; settlement in a
foreign country. દેશાઈ, (૫) રાજશાહીમાં ગામડા અથવા તાલુકાના અધિકારી અને જમીનદાર; a land-owner cum officer in a village or district under a monarchy: (૨) એક અટક; a kind of surname: -ગીરી, (સ્ત્રી.) દેશાઈનાં પદ, સત્તા અને અધિકાર; the office, powers and rights of a landowner cum village or district officer: (૨) રાજ્ય તરફથી એને મળતાં જમીન, રોકડ રકમ વગેરેની ભેટ; the gifts of land, money, etc. given to him by the state. દેશાચાર, (૫) દેશનાં કે રાષ્ટ્રીય આચાર કે જીવનકમ; the customs and traditions of a country, national way of life. દેશાટન, (ન) પરદેશને પ્રવાસ; trave
lling in foreiga countries. દેશાભિમાન, (ન) પિતાના દેશ માટેનાં
અભિમાન કે ગૌરવ; constructive pride for one's country, patriotism: દેશાભિમાની, (વિ.) એવી ભાવનાવાળું;
patriotic. (foreign country. દેશાવર, (૫) દેશાંતર, (ન) પરદેશ; a દેશી, (વિ.) દેશનું; native: (૨) સ્વદેશી, દેશમાં ઉત્પન્ન થતું કે બનતું, તળપદું; of or pertaining to one's country, indigenous: (૩) (પુ.) અદેશનો pecual; a native of one's country, a fellow countryman: (*) (સ્ત્રી) તળપદી ભાષા, પ્રાકૃત ભાષાને એક પ્રકાર; regional or local language or dialect, a kind of Prakrita

Page #398

નિતિ
૩૯૩
dialect (૫) એક પ્રકારની રાગિણી; a kind of a musical sub-mode: દેશીય, (વિ.) સ્વદેશી, દેશનું, સ્થાનિક; native, local regional, indigenous. દેશોન્નતિ, (સ્ત્રી) દેશનાં ઉન્નતિ અને 24141€T; progress and prosperity
of one's country. દેસાઈ દેસાઈગીરી, જુઓ દેશાઈ. દેહ, (૫) શરીર, કાયા; the body or the physical frame of an animate being: -ત્યાગ, (કું.) મૃત્યુ; death: (૨) સ્વેચ્છાએ મૃત્યુ પામવું તે; voluntary death-દમન, (ન.)શારીરિક તપ, શરીરનું દમન; penance by physical austerities: -દડ, (ન) જુઓ દેહદમન: (૨) શારીરિક શિક્ષા; corporal punishment: -ધર્મ, (પુ.) શરીરના 199474; the natural corporal qualities: -ધારણ, (ન.) જન્મવું તે; the act of being born: (?) ટકાવી રાખવો-જીવવું તે; the act of living or existing: -ધારી, (વિ.) દેહયુક્ત, શરીરી; corporal, embodied: -પાત, (પુ.) મૃત્યુ; death: લગ્ન, (ન.) કેવળ વાસના પર નિર્ભર લગ્ન, પ્રેમની dulane Carlig' etad; a marriage based only on sensuality, a marriage without sentiments of love. દેહલિ, દેહલી, (સ્ત્રી) બારણને ઉંબરે;
a threshold, the raised basic part of a door or an entrance. દેહાત, (સ્ત્રી.) ગ્રામપ્રદેશ; rural region (૨) ગામડું; a village દેહાતી, (વિ.) ગામડાનું, ગ્રામ્ય; rural, rustice (૨) (પુ) ગામડાના વતની; a villager. દેહાંત, (૫) શરીરાવસ્થાને અંત, મૃત્યુ end of corporal state, death: –દંડ, (૫) મોતની સજ; capital or
death sentence. દેહી, (વિ.) શરીરધારી; corporal, em
bodied: (૨) (૫) શરીરધારી (મુક્ત નહિ) 246021; embodied (not free) soul.
દંડવું, (નજળસાપ; a water-snake. દૈત્ય, (પુ.) દાનવ, રાક્ષસ; a demon, a
monster, a giant. દૈનિક, (વિ.) રોજ થતું, બનતું કે પ્રકાશન પામતું; daily: (૨) (ન) રોજ પ્રકાશન
પામતું છાપું; a daily newspaper, દૈન્ય, (ન) દીનતા; humility:(૨)કંગાલિયત, _ગરીબી; wretchedness, poverty. દૈવ, (વિ.) દેવોને લગતું, દેવી; divine (૨) (ન) ભાગ્ય, નસીબ; destiny, fate: -ગતિ, (સ્ત્રી) ભાગ્યની ગહન ગતિ; the mysterious turn or course of destiny: –ોગ, (પુ.) ભાગ્યનો રંગ; a stroke of luck: (૨) અણધાર્યો લાભ કે અણધારી સારી તક; an accidental gain cr good chance: -, (પુ.) ભવિષ્યવેત્તા, તિષશાસ્ત્રી; a fortune-teller, an astrologer: The (ન) બળ, તામત, ખમીર; strength, power, might: (૨) તેજ; lustre: (૩) દેવીશક્તિ; divine power: (૪) સાર, સર; essence, cream: ચોગ, (૫) જુએ દૈવજોગ, દેવાધીન, (વિ.) ભાગ્યને આધીન, ભાગ્ય પાસે લાચાર; subject to destiny, helpless before destiny: દેવી, (વિ.) દેવેનું કે એમને લગતું; divine: (૨) અલોકિક, 2434451 fay; super-mundane, miraculous: (૨) આકરિમક, ભાગ્યને આધીન;
accidental, dependent on destiny. દેશિક, (વિ) દેશનું કે એને લગતું, પ્રાદેશિક; of or pertaining to a country, regional, provircial, territerial: (૨) (૫) ગુરુ, ભૂમિ, only $17; a preceptor, a guide, 2 knower an expert. દૈહિક, (વિ) શરીરનું કે એને લગતું; bodily, corporal દો, (વિ.) બેe two -આબ, (કું.) બે નદીઓ વચ્ચે પ્રદેશ; a region between two rivers.

Page #399

દોકડો
૩૯૪
દોરવણી
દોકડો, (૫) રૂપિયાનો સમ ભાગ; one- bundredth part of a rupee: (2) વ્યાજનો બાર ટકાના દર; the rate of interest at twelve percent: (3) (મૂલ્યાંકન માટેની ગુણ; a mark (for
valuation). દોજખ, (ન) નરક; hell: (૨) મૃત્યુ બાદ વાપીને સન્ન કરવાનું કલ્પિત સ્થળ; the imaginary in ferpel region where sinners are supposed to be punished after death: (૩) કોઈ પણ જાતના
મય સ્થળ: any woeful place. દોટ, (સ્ત્રી.) દોડવાની ક્રિયા, the act of running: (૨) ઉતાવળ; hurry: (૩) તાત્કાલિક ઉપાય કે પગલ; prompt measures: દોટાદોટ, (સ્ત્રી) જુઓ દોડાદોડ. દોટી, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું કાપડ; a kind of cloth: (૨) કન્યાના પિતાને વેવાઈ તરફથી મળતી ભેટે; presents given by the bridegroom's father to
the bride's father. દોડું, (ન.) એક પ્રકારની જાડી પૂરી; a
kind of thick edible cake. દોડ, (સ્ત્રી) દોડવાની ક્રિયા, રીત કે ઝડપ, the act, mode or speed of running. દોડધામ, (સ્ત્રી) જુઓ દોડાદોડું (૨).
ધમાલ, ધમાચકડી; commotion. દોડવું, (અ. કિ. રૂદને પગે ઝડપથી ચાલવું,
નાસવું; to run. દોડાદોડ, દોડાદોડી, (સ્ત્રી.) અવ્યવસ્થિત રીતે જ્યાં ત્યાં દોડવું તે; running here and there in a disorderly way: (૨) ઉતાવળ; hurry, haste: (૩) તાત્કાલિક ઉપાય કે પગલાં; prompt measures. દોડી, (સ્ત્રી) જુઓ ડોડી, દોડ, (ન.)
જુઓ ડો. દોડો, (પુ) જુઓ ડીડો. દોઢ, (વિ.) “1', એક અને અડધું; one and a half: (૨) (સ્ત્રી.) દોઢગણું કરવું a; the act of making one and a half times: –ડહાપણું, (ન.) વધારે
પડતું ડહાપણ over-wisdom: -ડાહ્યું, (વિ.) વધારે પડતું ડાહ્યું; overwise –વવું, (સ. કિ.) દોઢગણું કરવું; to make one and a half times: -૭, (સ. કિ.) કોર વાળીને સીવવું; to sew by folding edges. (myney. દોઢિયાં, (ન. બ. વ) ધન, પૈસે; wealth, દોઢિયું, (વિ) જુઓ દોહુ, (૨) (ન) કોર વાળીને સીવેલું; a garment sewn folded edges (3) અક જૂને સિક્કોühle; an old coin, a pice. દોઢી, (સ્ત્રી) જ ડોઢી. દો, (વિ.) દેઢ ગણું; one and a half
times, increased by fifty percent. દોણી, (સ્ત્રી.) દુધ, દહીં, વગેરે રાખવાનું
Hilg' 4121091; an earthen pot for keeping milk, curds, etc. દોણું, (ન) એવું મોટું વાસણ; a big such pot: (૨) ફાંદ, દોણી જેવું ટિ; a potbelly.
(stand. દોત (પુ.) શાહીનો ખડિય; an inkદોદ, (વિ.) નબળું; weak: (૨) જી
worn out. (૩) અધકચરું ખાંડેલ; semi-pounded. દોદળું, (વિ.) જુએ દોદરું. દોપટ, (વિ.) બેવડું, દુપટ, બમણું; two
fold, double. દોપિસ્તાં, (ન. બ. વ.) બાળક માટેનું અક્ષર ઘૂંટવાનું જાડું છું; an infants cardboard t) copy alph abets on. દોર, (પુ.) અમલ, સત્તા; sway, power: (૨) ભપકે; pomp: દમામ, પુ.) સના અને ભપકે; power and pomp. દોર, (૫) દોરડું; a rope: (૨) પગની દોરી; the string of a paper-kite: -ડી, (સ્ત્રી) દોરી; a string: પાતળું દોરડું; a thin rope: -૩, (ન.) વળ દઈને બનાવેલી જડી દેરી; a rope: --ડો,
(3.) EIRI; a thread. દોરવણી, (સ્ત્રી) માર્ગદર્શન; guidance.

Page #400

દોરવવું
૩૯૫
હિ
દોરવવું, (સ. કિ.) હાથ પકડીને માર્ગ બતા-
વો; to guide, to lead, to direct: (૨) સીવવું; to stitch, to sew. દોરવું, ( ક્રિ.) આ દોરવવું, (૨) (લીટીઆ, વગેરે) આંકવું; (lines, etc) to draw (3 (આકૃતિ, ચિત્ર, વગેરે) ચીતરવું;
(igure, picture, etc.) to draw. દોરંગી, (વિ.) બે રંગવાળું, બે પાસાંવાળું;
two-coloured, two sided, having two aspects: (૨) ચંચળ, મનસ્વી; sensitive", self-willed. દોરિયો, (૫) એક જાતનું કાપડ; a kind of clo. : (૨) એક પ્રકારનું ગળાનું ઘરેણું; a kind of neck-ornament. દોરી, (સ્ત્રી.) પાતળી રસી, દોરડી; a string: (૨) પતંગનો દોર; the string of a paper.kite: (૩) અંકુશનું સાધન, #0119; means of control, bridle: (૪) માપવાની દોરી; a measure-tape: -સંચાર, સંચારે, (પુ.) દેરી બેંચીને પૂતળાને નચાવવાં તે; to cause dolls, etc. to dance by pulling a string: (૨) ગુપ્ત યુક્તિપ્રયુક્તિ; secret intrigue. દોરે, (પુ.) સીવણકામ માટેનો ઝીણે દેર;
sewing-thread, thread (2) 345 પ્રકારનું ગળાનું ઘરેણું; a kind of neck - ornament: (3) Ell; a kind of waist-ornament (૪) મંતરે દોર: a sharined string or thread: pil, (પુ.) મંજરેલ દોરે. દોલત, (સ્ત્રી) ધન, પિસ, ઇ; wealth.
money, property: –મંદ, વાન, (વિ.) ધનવાન, પૈસાદાર; wealthy, rich. દોલન, (ન.) આ હોલન. દૌલા, (સ્ત્રી) ઝૂલે, હીંચ, a swing
(૨) ડાળી, પાલખી; a litter, a palanquin: –ગંત્ર, (ન.) એક પ્રકારનું ઔષધી બનાવવાનું માટીના પાત્રનું સાધન; a kind of earthenware apparatus for preparing medicines.
દોલ, (વિ.) ભેળું; simple-hearted:
(૨) સખી, ઉદાર; liberal. દોશી, (પુ.) ફેરી કરીને કાપડ વેચનાર
a cloth-pedlar. દોષ, (કું.) મલ, ચૂકmistake, error: (૨) ખામી, ખેડખાંપણ; a drawback, defect: (૩) વાંક, ગુનો; fault, crime (૪) કલંક, લાંછન; blot, stigma, blemish: (૫) પાપ in: -દશી, (વિ.) બીજાના દોષ કાઢવાની ટેવવાળું; faultfinding દોષારોપણ (ન.) બીજ પર દેષ ચડાવવો તે; accusation: (૨) (વિ) દેષિત, દેવી; અપરાધી: guilty: (૩) પાપી; sinful: (૪) કલંકિત; blemished. દોસ્ત, દોસ્તદાર, (૫) મિત્ર; a friend: દોસ્તી, દોસ્તકારી, (સ્ત્રી) મિત્રાચારી;
friendship દોહદ, (પુ.) (૧) ગર્ભિણી સ્ત્રીની કટ ઇચ્છા; keen desire of a pregnant woman (૨) ઉત્કટ ઇચ્છા; a keen desire. દોહન, (ન) દેહવું તે; the act of
milking: (૨) સાર, સર્વ; essere, extract.
(of metre. દોહર, (૫) એક પ્રકારનો દ; a kind દોહવું, (સ. કિ.) માદા પ્રાણીના આંચળમાંથી દૂધ કાઢવું; to milk(૨) સર્વ કે HI? $1641; to extract essence.
ત્ર, (પુ.) પુત્રીના પુત્ર; a daughter's son, a grand.on. દોહ્યલું, (વિ.) મુશ્કેલ, અધરું; difficult, tough: (૨) (ન.) સ કટ, ઉપાધિ, દુખ;
trouble, misery દોગાઈ, (સ્ત્રી) લુચ્ચાઈ; cunningness. દોંગ, (વિ.) લુચ્ચું, ધૂર્ત; cunning,
deceitful: (2) 6-£t; rudz: (3) orf, Hi24; fat, fleshy. (ness. દૌર્બલ્ય, (ન) નબળાઈ, દુર્બળતા: weakદૌભાગ્ય, (ન) કમનસીબી; misfortuneદૌહિત્ર, (૫) જુઓ દોહિતર.

Page #401

દોહિત્રી
૩૯૬
દૌહિત્રી, (સ્ત્રી) પુત્રીની પુત્રી; a daught-
er's daughter, a granddaughter. ધાવાપથિવી. (ન. બ. વ.) આકાશ અથવા 7201 tr yeal; the heaven and the earth. (dour, brightness. ઘુતિ, (સ્ત્રી.) કાંતિ, તેજ; ustre, splenદુલોક, (પુ.) સ્વર્ગ; the heaven. પૂત, (ન.) જુગાર, જૂગટું; gamblingઘોત, (પુ) જુએ ઇતિ: -ક, (વિ.) પ્રકાશમાં લાવનારું, દશક, સૂચક; bringing into light, showing, sugz:sting, expressing.
(the heaven. ઘ, (સ્ત્રી) આકાશ; the sky: (૨) સ્વર્ગ દવ, (પુ.) ઝરવું કે ગળવું તે; the act of oozing: (૨) ઝરેલું પ્રવાહી; oozed liquid or juice -૬, (અ. કિ) ઝરવું; to ooz : (૨) ઓગળવું, પીગળવું; to melt: (૩) હૃદયમાં કોમળ લાગણી થવી; to have a tender feeling in the heart. દ્રવિડ, () દક્ષિણ ભારતના અમુક પ્રદેશનું પ્રાચીન નામ; ancient name of a certain region of South India: (૨) એ પ્રદેશનો વતની; an inhabitant of that region. કવિત, દ્રવીભૂત, (વિ) કવેલું; oozed (૨) ગદ્દગદ થયેલું; tenderly affected with pity, etc. દ્રવ્ય, (ન) નાણું, ધન, પશે; wealth,
money: (૨) પદાર્થ, મૂળ વસ્તુ; an unmixed substance or thing: (3) મૂળતત્વ; the original or basic element or matter:–વાચક,(વિ.)(વ્યા.)
પદાર્થસૂચક (નામ); material (nown). દ્રષ્ટા, (કું.) જેનારે; one who sees
or witnesses: (?) 96Ht; the embodied soul દ્રાક્ષ, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું ફળ; a grape: -લતા, (સ્ત્રી) દ્રાક્ષની વેલ; a grapevine: દ્રાક્ષાસવ, (પુ.) દ્રાક્ષને ઔષધીય 2413414; medicinal grape- wine.
દ્રાવ, (૫) જુઓ દ્રાવણ, -, (વિ)
ઓગાળીને પ્રવાહ રૂપમાં લાવે એવું; solvent, jguifying: (3) (ન.) ઘનપદાર્થને સહેલાઈથી ઓગાળવા માટે પદાર્થ; a flux, a solvent substance: -4, (ન.) ઘનપદાર્થનું પ્રવાહીરૂપ; a solution દ્રાવિડ, (વિ.) દ્રવિડ દેશનું, (જઓ દ્રવિડ); of the Dravid region: (?) all દ્રવિડ નં. (૨).
(soluble. કાવ્ય, (વિ.) પ્રવાહીમાં ઓગળે એવું; દ્રત, (વિ.) ઝરેલું, ટપકેલું; oozed, having come out by drops: (૨) ઝડપી,
ઉતાવળું; swift, hasty. કુમ, (ન.) વૃક્ષ, ઝાડ; a tree. દ્રોણ, (૫) એક મહાન ઋવિ, પાંડવો અને
Slzacal 13; a great sage, the preceptor of the Pandavas and the Kauravas: ૨) એક પ્રકારનું વજનનું
measure of weight:(૩) પાંદડાંને દડિયે; a cup made of leaves. દ્રોહ, (!) દગોફટકે, બેવફાઈ, fraud, betrayal, treachery: (?) sal; malice, envy: (3) 924114; enmity, revenge, grudge: દ્રોહી, (વિ.) દગાર, બેવફા; treacherous, faithless: (૨) હેલી, વેરભાવવાળું, ઈર્ષાળુ: grudging, reven
geful, malicious. દ્વય, (વિ.) ૨, બે; 2, twe. કંઠ, (ન.) બેની જોડ; a pair, a couple (2) 431; a strife, a quarrel: (3) જ સમાસઃ (૪) જ યુદ્ધ, -ચુદ્ધ, (ન) બે વ્યક્તિઓ વચ્ચેનું યુદ્ધ; a duel, a fight between two persons: સમાસ, (પુ.) એક પ્રકારનો બે અથવા વધારે શબ્દોને જોડતો સમાય; a kind of compound joining two or more words: કંકાતીત, (વિ.) બે વિરોધી ગુણેની અસથી મુક્ત, માયાના કંથી મુક્ત; free from the effect of two opposite qualities, free from the dualism of illusion.

Page #402

દ્વાદશ
દ્વાદશ, (વિ.) ૧૨’, ખાર; 12', twelve: દ્વાદશી, (સ્રી.) હિંદુ પંચાંગની બારમી તિથિ; the twelfth day of each of the two fortnights of the Hindu almanac.
દ્વાપર, (પુ.) હિંદુ પુરાણાના ચાર યુગેામાંને ત્રીતે યુગ; the third of the four ages according to the Hindu mythology.
દ્વાર, (ન.) બારણું, પ્રવેશદ્વાર, દરવાજો; a door, an entrance, a gate. દ્વારપાલ, કારપાળ, (પુ.) દરવાન; a door-keeper, a gate-keeper. દ્વારા, (અ.) મારફતે, કોઈને વચ્ચે રાખીને; through, through the agency of. દિઅથી, (કે.) એ અર્થવાળું; having double meaning: (૨ અસ્પષ્ટ, સગ્ધિ; ambiguous, equivocal.
હિંગુ, (પુ.) (વ્યા.) એક પ્રકારને સમાસ; (grammar) a kind of compound. દ્વિગુણ, (વ.) બેવડું, બમણુ; twofold,
double.
દ્વિજ, (વિ.) એ વાર્ જન્મેલુ'; twice-born: (૨) (પુ.) બ્રાહ્મણ, ક્ષત્રિય કે વૈશ્ય જાતિની વ્યક્તિ; a person belonging either to the Brahmin or Kshatriya or the Vaishya caste: (૩) દાંત; a tooth: (૪) પક્ષી, અંડજ પ્રાણી; a bird, an oviparous animal. દ્વિતીય, (વિ.) ખીજું; second. દ્વિદલ,દ્વિદળ,(વિ.)(અનાજના દાણા, વગેરે.) એ કાડવાળું; (of a grain of corn) having or divided into two parts or layers: (૨) (ન.) એવું અનાજ, કાળ; such corn, pulse. દ્વિષસી, (વિ.) બે ગુણવાળું; having two or double qualities. દ્વિષા, (અ.) એ રીતે; in two ways: (૨) (સી.) જુઓ દુવિધા.
દ્વિપ, (પુ.) હાથી; an elephant.
૩૯૭
५
દ્વીપ, (પુ'.) ટાપુ; an island: -૫, (પુ.) ત્રણ બાજુએ પાણી દ્વાય એવાં જમીન કે પ્રદેશ; a peninsula. દ્વિપદ, (વિ.) એ પગવાળું; two-footed: (૨) (ગ.) (maths.) binomial. દ્વિરેફ, (પુ.) ભ્રમર્; a wasp. દ્વેષ, (પુ.) ઈર્ષા; malice, envy: (૨) વેરભાવ; enmity: (૩) ઘણા, તિરસ્કાર; repulsion, dislike, hatred: --ભાવ, (પુ.) ઈર્ષા, વગેરેની લાગણી; the feeling of malice, hatred, etc.: દ્વેષી, (વિ.) ઈર્ષા વગેરેની લાગણીવાળું'; malicious, repulsive, etc.
દ્વૈત, (ન.) બે પાસાં હોય એવી સ્થિતિ; the quality of having two aspects. or sides, duality: (૨) ભેદ, ભિન્નતા; disagreement, difference, diversity: (૩) વિસંવાદિતા, કુમેળ; discord, disagreement: (૪) જુએ દ્વૈતભાવ: ભાવ, (પુ.) જગત અને ઈશ્વર ભિન્ન છે એવી માન્યતા કે ભાવ; dualism: -મત, (પુ.) (ન.) વાદ, (પુ.) ઉપરાક્ત માન્યતા પર નિર મત કે સિદ્ધાંત; the principle or theory of dualism: વાદી, (વિ) દ્વૈતવાદનુ કે એને લગતું; of or pertaining to the principle of dualism, dualistic: (૨) (વિ.) (પુ.) દ્વૈતવાદમાં શ્રદ્ધા ધરાવનાર; (a person) having faith in the principle of dualism: દ્વૈતાદ્વૈત, (ન.) દ્વૈત અને અદ્વૈત, dualism and non-dual'sm (3) ભિન્નતા, વિસ’વાદિતા; difference, discord.
ત્રૈમાસિક, (વિ.) દર બે માસે થતુ કે આવતું; bi-monthly: (૨) (ન.) એવું સામયિક; a b.-monthly periodical.
ય
ધ, (પુ.) ગુજરાતી મૂળાક્ષરના આગણીસમે વ્યંજન; the nineteenth consonant of the Gujarati alphabet.

Page #403

ધડધડા
૩૮
ધમક
ધમક, (સ્ત્રો.) ઉતાવળ; haste, hurry. ધકાવવું, (સ. ક્રિ) આગળ ધકેલવું; to push forward: (૨) ઉતાવળે કે પૂરઝડપે 2154 2149; to continue hurriedly or at full speed. ધકેલવું, (સ. ક્રિ.) ધક્કો માર; to push, to give a jerk or jolt: (૨) બેદરકારીથી
અથવા અવ્યવસ્થિત રીતે ચાલુ રાખવું કે 24tpien 26199; to continue or proceed carelessly or in a disorderly way. ધાકધકકા, ધકકાધકકી, (સ્ત્રી.) આપસઆપસમાં ધક્કા મારવા તે; the act of giving pushes or jerks mutually: (૨) ભારે ભીડ; intensely crowded state. ધકકામુકકી, (સ્ત્રી) ધક્કા અને મુક્કાથી ઝપાઝપી કે મારામારી; a fight marked with pushes and blows. ધડકે, (૫) હડસેલો; a push, a jerk, a jolt: (૨) હાનિ, નુકસાન; damage, loss: (3) ft; a turn, a round, an errand: (૪) ડકો, માલ ચડાવવા કે ઉતારવા માટેનું સ્થળ; a whart, a place
for loading and unloading goods. ધખધખવું, (અ. પ્રિ.) એ ધગધગવું. ધખમખ, (સ્ત્રી.) જુએ ધકમક. ધખવું, (અ ) જ ધગધગવું. (૨) (સ. કિ.) ગુસ્સાથી ઠ કે આપ; t)
scold angrily. ધખારે, (પુ.) ગરમી; heat: (૨) બાફ; uneasiness due to heat and closeness: (3) Tuit; burning sensation due to hot weather: (૪)ઝંખના, મનદુઃખ; yearning, agony. ધગધગવું, (અ. કિ.) જોરથી બળવું; to burn intensely: (૨) ખૂબ ગુસ્સે થવું; to be highly enraged: (૩) ખૂબ ગરમ થવું; to become very hot. ધગવું, (અ. કિ.) આ ધગધગયું.
ધગશ, (સ્ત્રી) તમન્ના, ઉમંગ, ઉત્સાહ, intense will or eagerness to do something, zeal, enthusiasm ધજ, (વિ.) ઉત્તમ; best. (૨) આકર્ષક 246.19163"; elegant, graceful: (3) શક્તિશાળી, મજબૂત; powerful, strong (૪) ઉગ્ર, શીલું; intense, forceful. ધા, (સ્ત્રી) વાવટો, નિશાન; a flag, a banner, an ensign -ગરે, (કું.) ધજાને દડ; a flag-staff. (૨) ધન ધારણ કરનાર; a flag-bearer: -પતાકા, (શ્રી. બ. વ.) માટી અને નાની ધજાઓ: flags and buntings. ધડ, (ન.) માથા વિનાનું શરીર; the trunk of the body, the body without the head: (૨) મૂળ પાયે; the original base or foundation, ધડક, (સ્ત્રી) ભય વગેરેથી થતો હૃદયપ; the throbbing of the heart due to fright, shock etc.: (૨) ભય, બીક; dread, fright: (૩) ભય વગેરેથી થતો $ 4; shivering due to (right, etc.: –ણ, (વિ.) બીકણ, ડરપોક, tim d, panicky. (throb, to palpitate. ધડકવું, (અ. કિ.) ધબકારો થવો; to ધડકાર, ધડકારે, (પુ.) એ ધબકારે ધડકી, (સ્ત્રી) કામળે, ધાબળે; a rug, a blanket:(?)414 241344; a small seat. ધડધડ, (અ) સત અને જોરથી પડતું કે . અથડાતું હોય એવા અવાજથી; with a
sound as if falling in dashing incessantly and violently: (બ. કિ.) એવા અવાજ સાથે પડવું કે 244312; to fall or dash with such sound: (૨) ચિંતુ તૂટી પડવું; to collapse suddenly: ધડધડાટ, (!) એવો અવાજ; such sound: (૧) (અ.) ઝડપથી, એકદમ; quickly, at once ધડધડા, (સ્ત્રી) સતત પ્રહાર કરવા તે; the act of giving incessant blows: (૨) મારામારી; a fight.

Page #404

ધડાકે
૩૯૯
ધડાકે, (પુ.) ગર્જના જે મેટે અવાજ; a loud thundering sound: (?) સ્ફટિક અવાજ, ભડા; an exploding sourd, an explosion: (3) 74 પમાડે એવાં વાત કે બનાવ; a highly surprising report or event. ધડાધડ, (અ.) “સતત', અથવા જોરથી અને
એકદમ એવા અર્થ સૂચવતો અવાજ, with a sound suggesting 'incessantly' or 'quickly and violently.' ધડાધડી, (સ્ત્રી.) જુઓ ધડધડા: (૨)
ધમાલ; commotion. ધડી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું વજનનું માપ;
a kind of measure of weight. ધડૂકવું, (અ. 4િ) ગાજવું to roar (૨) મોટેથી બૂમ પાડવી: to shout loudly: (૩) ઉમ્ર ઠપકે આપ; to
scold severely. ધડી, (૫) ત્રાજવાનું અસમતોલપણું; imbalance of weighing scales: (૨) ત્રાજવું સમતોલ કરવા માટે મુકાતું વજન; weight put up or used to balance scales: (૩) બોધપાઠ; a moral lesson (૪) નિયમ; a rule: (૫) ધોરણ; a standard: (૧) સુસંગતપણું, સ્થિરતા; consistency, stability: (૭) મર્યાદા; limit: (૮) ગણના; consideration: (૯) બજ, કદર; appreciation: (૧૦) મક્કમતા; firmn?ss. ધણ, (સ્ત્રી) ગર્ભવતી સ્ત્રી; a pregnant
woman. ધણ, (ન) દેરનું ટોળું; a herd of cattle: -અ૮, (પુ.) પ્રજનન માટેનો Ellulai 24114211; the breeding bull of a herd. ધણધણવું, (અ. કિ.) (ધરતી, વગેરેનું) $49; (of carth, etc.) to quake: (૨) ધણધણુ અવાજ થી; to occur a peculiar hollow sound: ધણધણ (અ.) ધણુ ધણુ અવાજથી; with a peculiar hollow sound.
ધણિયાતું, (વિ.) ધણી કે માલિકઝાળ; owned, possessed, having an owner or master: (૨) માલિકીનું; based on ownership, owned, possessedઃ ધણિયાળું, (ન.) માલિકી, ધણીપણું; ownership: ધણીયામો,(૫) (દક્ષિણ ગુજરાત) આદિવાસી ખેતમજૂરને Hills; the master of an ab ri. ginal serf (farm-labour)(in South ધણિયાણી,(સ્ત્રી.)જુઓધણી.(Gujarat. ધણી, (પુ.) માલિક, શેઠ; an owner, a master, a lord: (૨) પતિ; the husband: -ધોરી, (પુ.) માલિક, an owner, a master: (૨) પાલક, રક્ષક a guardian -રણી, (પુ.) એકમાત્ર Hils; an absolute owner or master: –વખુ, (વિ.) ધણીને વહાલું; endeared or loved by the owner; (૨) ધણી વિનાનું; ownerless, guardianless: ધણિયાણ, (સ્ત્રી.) પત્ની, વહુ; the wife: (૨) માલિક સ્ત્રી; a female owner, a proprietress. ધતિંગ,(1.) અવ્યવસ્થા, સાફાન; disorder,
mischief. (૨) પિકળ વસ્તુ કે બાબત, દાગ, બનાવટ; a hollow thing (or affair, pretension, a sham: (3) 3412Cusl; deceit, cheating: (*) પોકળ ભપકે; hollow show or pump. ધતૂર, (૫) જેનાં બિયાં ઓષધ તરીકે વપરાય છે એવો એક પ્રકારને ઝેરી છોડ; a kind of poisonous plant the seeds of which are used is medicine. (to scold sev?rely. ધધડાવવું, (સ. ક્રિ.) ઉગ્ર ઠપકો આપવો; ધન, (અ) જુએ ધન્ય. ધન, (ન.) નાણું, પૈસો, દોલત; m ney, wealth: (૨) પંજી; asset: (૩)(જાતિષ શાસ્ત્ર) નવમી રાશિ; (astrology) the ninth sign of the zodiac (૪) (વિ.) (ગણિત); (maths.) positive: તેરશ, તેરસ, (સ્ત્રી.) આ વદ તેરસ;

Page #405

ધમક
ધનિષ્ઠા
-, () લક્ષ્મીદાતા દેવ–કુબેર; Kuber the giver of wealth; -ધાન્ય, (ન.) દલિત અને ખેરાક આજીવિકાનાં સાધન; wealth and food means of subsistence: –વત, –વાન, ધનાઢય, ધનિક, (વિ.) શ્રીમંત; wealthy. ધનિષ્ઠા, (સ્ત્રી.) એક નક્ષત્રઃ the name of a cui stellation. ધનુ, (ન.) ચાપ, કામઠું; an archer's ધનુર, (૫) જુઓ ધનુર્વા. (bow. ધનુધર, ધનુધારી, (વિ)(૫) બાણાવળી;
an archer.. ધનુર્વા, ધનુર્વાત, (૫) એક પ્રકારને
રોગ; a kind of disease. ધનવિઘા, (સ્ત્રી.) ધનુર્વેદ, (૫) ધનુષ્યબાણ વાપરવાની વિદ્યા; the science of archery.
(archer's bow. ધનુષ, ધનુષ્ય, (ન) કામઠું, ચાપ; an ધને, ધનેરું, (ન) અનાજમાં થતું એક
પ્રકારનું જીવડું; a cern insect. ધન્ય, (વિ.) સુખી, આબાદ, ભાગ્યશાળી; happy, prosperous, fortunate: (૨) પ્રશંસાપાત્ર; praiseworthy: (૩) સફળ, કૃતાર્થ; successful. (૪) (અ.) વાહવાહ; શાબાશ; well-dont, bravo:
ના, (સ્ત્રી.) -ભાગ્ય, (બ) સદ્ભાગ્ય, કૃતાર્થતા; good luck, success, fulfilment: –વાદ, (૫) શાબારી, આભાર; congratulation, praise, thanks: ધન્યા, (વિ.) (સ્ત્રી) સુખી, સદ્દભાગી; happy, fortunate: (2) 4141; a nurse.
(sician of gods. ધવંતરી, (૫) દેને વૈદ્ય; the phyધપવું. (અ. ક્રિ) આગળ વધવું, પ્રગતિ સાધવી; to go or move forward, to progress. (a fist-blow. ધો , (મું) થાપટ; a slap (૨) મુક્કો; ધબ, (અ) પછડાટ કે ધખાના અવાજની જેમ; with a sound of a fall or a fist-blow: (૨) સંપૂર્ણ રીતે; completely, totally outright.
ધબક, (સ્ત્રી) ડર કે ભયને આઘાત; a frightful shock: (૨) ધબકાર; -૩, (અ. ક્રિ.) જુઓ ધડકવુ ધબકાર, (પુ.) ધબક; a frightful shock: (૨) ભારે વસ્તુના પછડાટને અવાજ; the sound of the fall of a heavy thing ધબડકે, (૫) એકાએક નિષ્ફળ જવું, પડી ભાંગવું કે છબરડા વળવો તે; an abrupt failure, collapse or fiasco. ધબવું, (અ. ક્રિ) પડવું; to fall (૨)
નાદાર થવું, દેવાળું કાઢવું; to become insolvent or bankrupt (3) નિદ્રાધીન થવું; to be asleep (૪) મૃત્યુ પામવું; to die. ધબકે, (પુ.) જુઓ ધબક, ધબકારા. ધબેડવું, ધબોડવું, (સ. ક્રિ) હાથથી પ્રહાર કરવા; to beat with hands, to give fist-blows: (૨) છેતરવું; to
deceive, (AIZ 3144; a big blot. ધઓ, (૫) જુઓ ધપી: (૨) ધાબું, ધમક, (સ્ત્રી) ખમીર, શક્તિ, બળ, જુસ્સે; mettle, power, strength, spirit: (૨) તેજ; lustre, brightness (૩)
ભપકો, ભવ્યતા; pomp grandeur. ધમક, (અ. ક્રિ.) ગાજવું; to roar (૨) ધ્રુજવું; to tremble, to shiver: (૩) પ્રકારવું; to shine (8) અજિત કરવું; to beautify: (૫) ગંધ કે વાસ 341491; to smell. ધમકાર, ધમકારે, (પુ) જુએ ધમક: (૨) ગુંજારવ જે અવાજ; a humming sound. ધમકાવવું, (સ. ક્રિ.) ધમકી આપવી; to threaten: (૨) ઉગ્ર ઠપકો આપs to
scold or chide severely. ધમકી, (સ્ત્રી) ગુસ્સાભરી ને ડરામણું
Angel; a threat, a rude warning. ધમચકડ, (સ્ત્રી) તોફાન; mischief: (૨)
ધમાલ; commotion. ધમણ(સ્ત્રી) એક પ્રકારનું ભઠ્ઠી વગેરેમાં પવન ફૂંકવાનું સાધન; belows, blowpipe.

Page #406

ધમધમ
૪૦૧
पोग
ધમધમ, (અ) ઉમતાથી અને ઢોલના
અવાજની જેમ; intensely or violently and with the sound of a drum. ધમધમવું, (અ. હિ) ઢોલના અવાજ જેવો 2491 491; to sound like a drum: (૨) ધ્રુજવું; to trembles (૩) ખૂબ ગરમ થવું કે કરાવું; to be very hot or excited: ધમધમાટ, (વિ.) ખૂબ મસાલાયુક્ત હોવાથી તમતમું કે સ્વાદિષ્ટ tasty because highly spiced: (?) ઉગ્ર; intense: (૩) (૫) ધમધમ અવાજ; a hollow loud sound like that of a drum: (૪) દર, રા sway, exhibition of power or strength, an awe inspiring gesture or look: (4) 64194; pomp, ostentation: () ઉગ્રતા, તીખાશ; intensity, bitterness: ધમધમાવવું,(સ. ક્રિ) જુઓ ધમકાવવું. કોઈ કામ નથી અને જોરથી કરવું; to do a thing quickly and forcefully. ધમધોકાર, (અ) વેગથી, સપાટાબંધ, પૂર meill; quickly, at once, abruptly, at full speed. ધમનિ, ધમની, (સ્ત્રી) હવા ફૂંકવાની
ભૂંગળી, ટૂંકણ; a blow-pipe (૨) રક્તવાહિની સ; an artery. ધમપછાડ, (સ્ત્રી.) ધમપછાડા,(પુ.બ.વ.) ઉશ્કેરાટભરી ધમાલ; excited commotion: (૨) અધીરાઈયુક્ત વ્યર્થ પ્રયાસે;
impatiently made vain efforts. ધમવું, (સ. કિ.) ધમણ ચલાવવી; to
conduct or blow bellows: (?) ફેંકીને અગ્નિ પટાવ; to kindle fire by blowing (૩) તપાવવું; to heat () ચેરી કે છેતરપિંડી કરવાં; to steal,
to deceive. ધમાચકડી, ધમાધમ, ધમાધમીજી.)
જુઓ ધમચક. ધમાર, (સ કિ) પશુને નવરાવવું; to bathe or wash an animal.
ધમાલ, (સ્ત્રી) તેફાન; mischief (૨) ગબડ, અવ્યવસ્થા; commotion, disorder: ધમાલિયું, વિ.) ધમાલ કરે એવા સ્વભાવનું.
(જુએ ધમકું. જમાવવું, (સ. 4) ધમjનું પ્રેરક (૨) ધર, (૨ી.) તૃપ્તિ; satiation (૨) સતેષ;
satisfaction, contentment: (3) વિશ્વાસ; confidence. ધર, (સ્ત્રી) ધૂંસરી, ધુરા; a yoke (૨)
શરૂઆત; beginning, initiation:ખમ, (વિ) ભારે વજન ખમે એવું, મજબૂત; able to bear heavy burden, strong. (૨) પ્રવીણ, દક્ષ; skilled, clever, expert. ધરણ, (સ્ત્રી) ધસ્તી; the earth. ધરણિ, ધરણી, (સ્ત્રી) જુએ ધરની: -ધર, પૃથ્વીને ધારણ કરનાર શેષ નાગ; the serpent Shesha the bearer of the earth: (૨) ભગવાન વિષ્ણુ; Lord Vishnu. ધરણ, (ન) ત્રાગું, એક પ્રકારને સત્યાગ્રહ; self-torture with a view to bring. ing an adversary to terms, a kind of satyagraha: (2) 45, Di; obstinacy. ધરતી, (સ્ત્રી) પૃથ્વી; the earth (૨) erila; tbe soil, the ground: they (૫) ભૂક ૫; an earthquake. ધરપકડ, (સ્ત્રી.) કાયદાથી પકડવું તે; & legal arrest: (૨) ઘણાં માણસને પકડવાં તે; collective arrests ધરપત, (સ્ત્રી) તૃપ્તિ; satiation: (૨) waim; satisfaction, contentment: (૩) ધીરજ; patience. (૪) આત્મશ્રદ્ધા self-confidence. ધરબડુ, (સ. કિ.) જુએ ધરવવુ (૨) દાબીને ભરવું; to fil closely. (૩) વધારે પડતું ખાવું; to over-eat. ધરી , (ન.) જળપ્રલય; deluge: (૧) સંપૂર્ણ વિનાશ કે પાયમાલી; complete destruction or ruin.

Page #407

ધરમ
૪૦૨
ધર્મ
ધરમ, (પુ) જુએ ધર્મ -ધડકો, (૫) નિષ્ફળ કે નકામા ફેરા કે કામગીરી; fruitless or useless errand or undertaking. ધરમૂળ, (ન.) મૂળ શરૂઆત કે પ્રારંભ;
the very beginning or initiation. ધરવ, (પુ.) તૃપિત, સંતોષ; satiation, satisfaction: -૬, (સ. ક્રિ) તૃત કરવું, સંતોષવું; to satiate, to satisfy. ધરવું, (સ. કિ.) હાથથી પકડવું; to hold by hand, to clasp, to clutch: (૨) ધારણ કરવું, વેષ ધારણ કરવો; to assume, to bcar, to play the part of: (૩) પહેરવું; to wear: (૪) કબજે કરવું, માલિક થવું; to own, to take possession of: (૫) અર્પણ કરવું, રજૂ કરવું; to offer, to present before some one. ધરા, (સ્ત્રી.) જુએ ધરતી. ધરાધર, (સ્ત્રી.) મૂળ શરૂઆત કે પ્રારંભ; the very beginning or initiation: (૨) (અ.) જુએ ધરાર. ધરાધરી, (અ) જુઓ ધરાર: (૨) સાથે,
જોડ, સુદ્ધાં; dgether with. ધરાબોળ, (4) જુઓ ધરબોળ. ધરાર, (અ) અલબત્ત, of course, no doubt: (૨) પડકારીને; challengingly: (૩) ન, સાવ; quite, outright. ધરાર, (૫) વાહનમાં ઘૂસરી તરફ વધારે વજન હોવાથી નમી પડવું તે; the bending down of the front part of à vehicle because of excessive weight on that side. ધરાવવુ, (સ. કિ.) “ધરવું અને ધરાવું"નું પ્રેરકઃ (૨) દેવને અર્પણ કરવું; to offer to a god. ધરાવું, (અ. હિ) તૃપ્ત થવું કે સંતોષાવું;
to be satiated or satisfied. પરાળ, પું) જુએ ધસર. પરત્રી(મી.) પૂરતી; the earth.
ધરી, (સ્ત્રી) પિડાં કે વાહનનાં આંસ કે લઠ્ઠી; the axle of a wheel or a vehicle: (૨) પૃથ્વી ઇ.ની કલ્પિત ધરી; the imaginary axis of the earth, etc. ધરુ, (ન) ફરી રોપવા માટેને છોડ; a seedling (plant): –વાડિયું,(ન.) ધરુનું ખેતર; a field where seedlings are grown. ધર, (૫) નદી અથવા જળાશયની અંદર
2131 2131; a deep pit in a river or a water-form. ધરે, (સ્ત્રી) જુઓ દૂર્વા. ધર્મ, (૫) ઈશ્વર અને દેવી શક્તિમાં શ્રદ્ધા, નીતિ, સદાચાર, આધ્યાત્મિક જ્ઞાન વગેરેના આ જન કે પદ્ધતિ; the system marked with faith in God, divine powers, morality, a culture and spiritual knowledge: (૨) પવિત્ર કે નૈતિક ફરજ; a sacred or moral duty: (૩) રચનાત્મક કાર્યો; co.ists active works. (૪) પુષ્ય, દાન, પરોપકાર; charity, alms-giving, benevolence: (૫) સદ્ગુણ; virtue, morality: (૧)
સ્વભાવ, ગુણ, લક્ષણ, individual nature or character, a quality, an attribute: (૭) ન્યાય; justice, equity: (૮) ચાર પુરુષાર્થોમાં પ્રથમ, the first of the four functions or aspirations of life: -ક્ષેત્ર, (ન) પવિત્ર સ્થળ; a sacred place: –ગુરુ, (પુ) ધાર્મિક અને આધ્યાત્મિક પંથે લઈ જનાર ગુરુ; a spiritual teacher, a preceptor: -ચંથ, (પુ.) ધાર્મિક અથવા આધ્યાત્મિક બાબતોને લગતું પુસ્તક; a religious or philosophic bouk: -પત્ની,(સી.) વિધિપૂર્વક સ્વીકારેલી પત્ની; A lawful wife: -બુદ્ધિ, (મી.) ધાર્મિક દષ્ટિ, ધર્મ વિશે સભાનતા; moral or religious sense -યુદ્ધ, (ન) ધમની રક્ષા માટેનું યુદ્ધ; a war for the protection of religion, a religious

Page #408

ધર્માચરણ
૪૦
ઘસવું
crusade: (૨) ન્યાયી યુદ્ધ; a fair war: -રાજ, વાજા, (પુ.) મૃત્યુનો દેવ-ચમ, યુધિષ્ઠિર; Yama- the God of death, Yudhishtbira the eldest of the Pandavas: લાભ, (૫) ધામિક કે આત્મિક સિદ્ધિ; a religious or spiritual attainment. (૨) (જૈન)
liela 2412114314; (Jainism) a blessing by a saint or mendicant: -શાસ્ત્ર, (ન) ધાર્મિક કે આધ્યાત્મિક જ્ઞાન 24149017 . scriptures, tbeology, metaphysics, philosophy: -2016, (સ્ત્રી) પથિકાશ્રમ, સરાઈ; an inn, a cara yansary, a traveller's resthouse: સંકટ, (ન.) બંને વિકલ અસ્વીકાર્ય બની રહે એવું સંકટ; a religious or moral dilemma. ધર્માચરણ, (ન) ધર્મ અને નીતિના નિયમને
આધીન આચરણ; behaviour in accordance with religious and moral code of conduct. ધર્માચાર્ય, (પુ.) ધર્મગુરુ; a preceptor: (૨) સંપ્રદાયને વડ; head of a cult. ધર્માત્મા , (વિ.) (૫) પવિત્ર પુરુષ, સંત;
a holy or pious man, a saint. ધર્માદા, (વિ) પરોપકાર અથવા ધાર્મિક હેતુઓ માટે દાનમાં આપેલું; donated for charitable or religious purposes: (૨) ધર્માદાને લગત; pertaining
to charity, etc. ધર્માદો, (પુ.) સખાવત, દાન; alms
giving, charity, etc.. ધર્માધિકારી, (પુ) ધાર્મિક બાબતની દેખરેખ રાખનાર અધિકારી; an officer in charge of religious affairs: (૨) સંપ્રદાયના વડો; the head of a cult: (3) lutel; a judge. ધર્માધ્યક્ષ, (૫) ધાર્મિક બાબતોને સર્વ સત્તાધીશ; a religious or spiritual head. (૨) ન્યાયાધીશ; a judge. ધર્માલય, (ન) મંદિર; a temple.
ધરસન, (ન.) ન્યાયાસન; the seator
throne of justice or of a judge. ધર્માતર, (ન.) પિતાનો ધર્મ ત્યાગી બીજે ધમ સ્વીકારો તે; the act of abandoning one's religious faith for another.
(fanatic. ધર્માધ, (ન) ધાર્મિક બાબતમાં ઝનૂની; ધર્મિષ્ટ, (વિ) ધાર્મિક વૃત્તિવાળું; reli
gius, morally sound. ધમી, (વિ.) અમુક ગુણધર્મ ધરાવતું; having certain qualities or attributes: જુઓ ધર્મિષ્ટ. ધમપદેશ, (૫) ધાર્મિક ઉપદેરા; religious or moral instruction, sermon: –ક, (કું.) ધાર્મિક ઉપદેશ કરનાર; a religious, moral or spiritual preacher. ધર્ચ, (વિ.) ધાર્મિક, religious (૨) ધર્મ સાથે સુસંગત; in accorda ce with religion: (૩) નૈતિક, ન્યાયી; moral, just, equitable. ધવ, (૫) પતિ; the husband. ધવ, (સ્ત્રી) વેગ, ઝડપ; speed, swiftness: (૨) તેજ; lustres () જુએ ધવાડ (૪) (અ.) ઝડપથી, ઉતાવળે; quickly, hurriedly. (ધાવવું” નું પ્રેરક. ધવંડાવવું, ધવરાવવું, ધવાડવું,(સ. ક્રિ) ધવલ, ધવળ, (વિ.) સફેદ, ઘેળું; white: (૨) શહ, નિર્મળ; pure, unmixed. ધવા, (સ્ત્રી) તંદુરસ્તી, સારી સ્થિતિ, health, good state or condition: (૨) આબાદી; prosperity. ધવાડવું, (સ. ક્રિ) જુએ ધવડાવવું. ધસમસ, (સ્ત્રી) ઉતાવળ, ઉશ્કેરાટ; hurry, excitement: (૨) ધમાલ; commotion: (૩)(અ) ઉતાવળે અને જેરાથી; hurriedly and forcefully -૩, (અ. ઝિ) જુઓ પસવું. ધસ (અ. કિ.) જેશથી આગળ વધવું; to rush forcefully.

Page #409

ધસારે
૪૦૪
ધાની
ધસારે, (પુ.) ધસવું તે; a violent rush: (૨) એચિંતાં આક્રમણ કે હુમલો;
a sudden attack or assault. ધખના, (સ્ત્રી) ઝંખના; a craving, an intense desire: (૨) કાળજી, ધ્યાન;
care, mindfulness, anxiety. ધંતર, (ન) જાદુ, મેલી વિદ્યા; sorcery, black art: (૨) ધૂર્તાકળા, છેતરપિંડી; deceipt, fraud, pretence -અંતર, (ન.) જાદુ અને એના મંત્ર; sorcery
and its charms or incantations. ધંતૂરે, (પુ) જુએ ધતૂરે. ધંધાદાર, (વિ.)કામધંધાવાળું: employed, having a business or vocation: (2) 64zil; diligent, industrious: (૩) (૫) વેપારી; a businessman: (૪) કારીગર; a craftsman ધંધાદારી, (વિ.) ધંધાદારઃ (૨) (સ્ત્રી) વેપાર, ઉદ્યોગ, ઉદ્યમ; business, industry, vocat
ional or profitable activity, ધંધો, (પુ.) વેપાર, ઉદ્યમ, રોજગાર, ઉદ્યોગ; business, diligence, vocational or profitable activity, trade industry: રાજગાર, (૫) business, trade, industry and employment. ધા, (સ્ત્રી) મદદ માટેની કરુણ બૂમ; a tragic shout or cry for help: (?) નિસાસે, હાય; a woe or curse of a tortured or wronged person. ધાઈ (સ્ત્રી) થાન, સ્તન; a woman's
breast, a teat of woman's breast. ધાક, (સ્ત્રી.) બીક, ડર; fright, terror, dread: (૨) અંકુશ: control: (૩)ક્ષણિક બહેરાપણું; momentary deafness: -ધમકી, (સ્ત્રી) ધમકી આપીને ડરાવવું
a; intimidation. વાગડી, (સ્ત્રી) ફાટયાંતટહ્યાં કપડાંની દડી;
a quilt made of rags. ધાગો, (૫) ફાટ્યુતિયું કપડું; a rage (૨) દેરે; a thread.
ધાટી, (સ્ત્રી.) રીત, ઢબ, શિલી; method, mode, manner, way, style of writing or composing, etc.. ધાડ, (સ્ત્રી) એચિત સામુદાયિક હુમલે, a sudden collective attack: (૨) લૂંટારાનાએ હુમલ; a sudden attack by robbers= (૩) પોલીસ વગેરેનો છાપો; a police-raid, etc. (૪) દરાડા; a raid: (૫) ઉતાવળ; haste, hurry: -પાડુ, () લૂંટારે, ધાડ પાડનાર; a robber, a raider ધાડિયું, ધાડું, (ન) મોટું ટોળું; a big gang. (૨)
Brig' ziy; a gang of robbers. ધાણા, (૫. બ. વ.) મસાલા તરીકે વપરાતાં
$1471124 i folui; coriander seeds. ધાણિયું, (વિ.) થોડા કસવાળું (અનાજ વિ.); having little stuff or substance (corn, etc.). (દાણા; parched grain. ધાણી, (સ્ત્રી) શેકીને ફેડેલા અનાજના ધાત, (સ્ત્રી) શુક, વીર્ય; semen (૨) Fles, $131; a tabled list, a multiplication or statistical table: (3) Hid; a metal, a kind of mineral. ધાતવું, (અ. ક્રિ.) અનુકૂળ આવવું, ફાવવું;
to be suitable or convenient. ધાતા, (પુ.) સર્જનહાર; the creator: (૨)બ્રહ્મા; Lord Brahma (3) સર્જનહાર તરીકે પરમેશ્વર; the Lord or God as the creator. ધાતુ, (પુ.) કિયાપદનું મૂળ; the root of a verb: (૨) (સ્ત્રી) ખનીજ પદાર્થ; a metal, a mineral substance: (૩) શુક, વીયે; semen (૪) રસ, રક્ત, વગેરે શરીરનાં સાત દ્રવ્યમાંનું કોઈ એક one of the seven important substances of the body: –ક્ષય, (૫) શુકનાશથી થતો એક પ્રકારનો રંગ; a disease resulting from excessive or total loss of semen. ધાત્રી, (સ્ત્રી) જુએ ધાવ.

Page #410

ધાન
ધારાશાયી
૪૦૫
ધાન, ધાન્ય, (ન.) અનાજ; grain, corn (૨) ખેરાક; food. ધાપ, (સ્ત્રી.) ઉતાવળથી થયેલી ભૂલ; an oversight caused by haste: (૨). થાપ, છેતરપિંડી, દગલબાજી; a deception, a cheating, a fraud. (૩) ચેરી theft: (૪) ઉચાપત, તફડંચી; misappropriation. pilferage. ધાબડધિંગુ ધાબડધીંગું, (વિ.) જાડું
અને બળવાન, હષ્ટપુષ્ટ; fat or plump and strong:(?) aisial; mischievous. ધાબડવું, (સ. ક્રિ.) છેતરપિંડીથી બીજાના ગળામાં નાખવું, છેતરીને વેચવું; to dispose off or sell fraudulently: (?) છેતરવું; to deceive. ધાબળી, (સ્ત્રી.) નાનો ધાબળો ધાબળો, (પુ.) ઊનન (સફેદ) કામળા; a woollen
(white) blanket. ધાબુ, (ન) સિમેન્ટ, વગેરેના ચણતરવાળું સપાટ છાપરું, અગાસી; a flat roof made up of cement etc., a terrace: (૨) ડા; a blot. ધાબો, (૫) ચણતરકામ માટે પાથરેલા
240112 elval a; the act of beating mortar spread for a building work:(૨)એ ચૂનાને ટીપવાનું સાધન, કુબે; implement to beat such mortar. ધામ, (ન) રહેવાનું સ્થળ, ધર; a dwelling place, a house: (૨) પવિત્ર સ્થળ, તીર્થસ્થાન; a holy place, a place of pilgrimage: (૩) અમુક સ્થળ, 241447412; a certain place, a resort. (a kind of fat serpent. ધામણ, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારને નડે સાપ; ધામણી, (સ્ત્રી) હષ્ટપુષ્ટ ભેંસ; a plump,
strong she-buffalo. ધામધૂમ, (સ્ત્રી) ભા', ભવ્યતા; pomp,
randeur (૨) એને માટેની ભારે તૈયારી છે ધમાલ; heavy preparations or commotion for pomp.
ધામો, (પુ.) અણધાર્યો લાંબે મુકામ; un
expected prolonged stay. ધાર, (સ્ત્રી) શસ્ત્ર કે એજારની તીક્ષણ કાર the sharp edge of a weapon or a tool: (૨) પ્રવાહીની પાતળી ધારા; a thin current of falling liquid: (3) કિનારે, છેડાને પાતળે ભાગ; an edge, a brink: (૪) પર્વતમાળાની લાંબી, પાતળી 2121; a ridge. ધારણું, (ન.) ધરવું તે, ધરવાની ક્રિયા; the act of bearing, holding, piesenting, etc..(૨)ટેક, આધાર; a prop, a support, reliance: (૩) ધીરજ; patience: () 249441214; consolation: (૫) મેભ, ભારટિયો; a supporting beam: (૬) બારદાન સાથે કુલ વજન, સંતો; total weight including the container. ધારણા, (સ્ત્રી) વિચાર, હેતુ, ઈરાદે; a thought, an intention, a purpose: (2) 2404414; inference, conjecture: (3) $6401; imagination, fancy: (૪) યાદશક્તિ; memory: (૫) જુઓ
ધારણ. ધારવું, (સ. ક્રિ) વિચારવું; to think, to consider: (૨) માનવું; to bel eve: (૩) અનુમાન કે અટકળ કરવાં; to infer, to conjecture: (*) 520g; to desire: (૫) નક્કી કરવું; to fix. ધારા, (સ્ત્રી) પ્રવાહીની ધાર; a thin current of falling liquid: (૨) પરંપરા હાર; a continuous line or series, a row, a series, a line: (૩) વૃ2િ; shower. ધારાધોરણ, (ન) કાયદા, નિયમે, વગેરે; rules and regulations, etc., a fixed code of procedure or conduct. ધારાપથી, (સ્ત્રી) કાયદા, નિયમો વગેરેનું પુસ્તક; a statute or law book. ધારાશાસ્ત્રી, (૫) કાયદાને અભ્યાસી પંડિત, વકીલa lawyer, an advocate

Page #411

પારાકલા
ધારાસભા, (સ્ત્રી) કાયદા ઘડનારી સભા;
a legislative assembly. ધારા, (પુ.) એ નામની એક હિંદુ Hoitolari weu; a member of a 80-named Hindu backward caste. ધારિયું, (ન.) હધિયાર, a scythe. પારો, (૫) પ્રથા, રિવાજ; a custom, a tradition: (૨) કાયદો, નિયમ; a law, a regulation, a rule. ધારોષ્ણ, (વિ) (ઉધ) તાજું દહેલું હોવાથી
સહેજ ગરમ, શેડકઢં; (milk) a little warm because freshly milked. ધાર્મિક (વિ.) ધર્મને લગતું; of or pertaining to religionઃ જુઓ ધર્મિષ્ઠ:
fotos: (૧) આસ્તિક; having faith in God and religion. ધાયુ, (વિ) ધારેલું, અપેક્ષિત વિચારેલું; expected, thought of: (૨) ઈરાદાયી અપેક્ષિત; intended: (૩) નક્કી કરેલું; fixed, decided:(૪) (ન.) સંકલ્પ, ધારણ decision, intention, inference. જાવ, (મી.) બાળકને ધવડાવનારી એની મા સિવાયની સ્ત્રી; a wet-nurse. ધાવણ, (ન.) માનું દૂધ; mother's
milk: ધાવણી, (સ્ત્રી) ધાવણું બાળક માટેનું ધાવવાનું રમકડું; a sucking toy for a suckling (baby) ધાવણું, (વિ) ધાવણથી પિલાતું; nourished by mother's milk, fed at the breasts: (૨) (ન.) ધાવણું બાળક; a suckling
(baby), a nursling. ધાવ૨, (ન.) જેમાં શરીરના અમુક ભાગો પર સોજા ચડે છે એવું એક પ્રકારનું દર્દ a disease marked with swellings on certain parts of the body. પાવવું, (સ. ક્રિ) (બાળકે) સ્ત્રી કે માન
સ્તન કે આંચળમાંથી દૂધ પીવું; (of a baby) to suck at the breasts. પાવું, (અ.કિ.) દોડવું; to run (૨) મદદે
3139; to run to help some one. ધાશક, ધાસકે, (પુ.) જુએ પ્રાસકે.
ધારસ્તી, (ભી) બીક, ડર; fear, dread: (૨) જોખમ: a hazard. ધાધલ, (મી.) ધમાલ, તેફાન; commotion,mischief: ધાંધલિય,ધાંધળિયું, (વિ.) ધમાલિયું; mischievous, noisy
and disturbing. ધિક, (અ) ધિક્કારસૂચક ઉગાર; fie upon
you what a pity ? ધિકાવવુ, (સ. કિ.) ખૂબ ગરમ કરવું; to heat much: (૨) જોરથી સળગાવવું;
to burn intensely. ધિકકાર, (૫) ફિટકાર, નફરત, hatred, contempt: -૩, (સ. કિ.) ફિટકારવું;
to hate, to scorn, to despise. ધિંગાઈ, ધીંગાઈ, (સ્ત્રી) ધિંગાપણું, પૃષ્ટતા 242 2441; plumpness and strength, stoutness: (૨) ધિંગાણું. ધિંગાણું, ધીંગાણુ, (ન) રાપૂર્વક 431?eil esie; a violent fight: (?) ધમાલયુક્ત તોફાન; noisy or rough mischief: ધિંગામસ્તી, (સ્ત્રી.) ધમાલયુક્ત તોફાન. હિંગુ, ધીંગુ, (વિ.) જવું અને બળવાન plump or fat aud strong: (?) મજબૂત; strong, stoute(૩)(કાપડ વગેરે) mis; (cloth, etc.) coarse, thick. ધી, (સ્ત્રી.) બુદ્ધિ, intellect.(૨)વિચારશક્તિ; faculty (of the mind). ધીકડી, (સ્ત્રી) ધીકડુ, (ન.) તાવ
slight fever. ધીતુ, (વિ.) જેથી બળતું; burning
intensely: (2) 404 5172; very hot: (૩) જોશભેર ચાલતું અને નફાકારક, આબાદ; brisk and profitable, prosperous. ધીકવું, (અ. કિ.) જુઓ ધગધગવું. ધીટ, (વિ.) ખડતલ અને સહનશીલ; strong and enduring: (૨) નીડર, સાહસિક, હિંમતવાન; fearless, daring, bold, courageous: ના, (સ્ત્રી.) પણ (ન.) નીડરતા, વગેરે; fearlessness, etc.

Page #412

શ્રીખ
ષી, (અ.) મુાના અવાજની જેમ; with the sound of a fist-blow: (૨) (સી.) મુક્કાના પ્રહાર કરવા તે; the act of giving fist-blows: --કારો, (પુ.) મુક્કાના અવાજ; the sound of a fist-blow: -કા, (પુ.) મુખ્રો; a fist-blow: -3', (સ. ક્રિ.) મુક્કા મારવા; to give fistblows, to beat with hands. ધીમર, (પુ.) માછી, ઢીમર; a fisherman. ધીમ'ત, ધીમાન, (વિ.) બુદ્ધિશાળી; intelligent: (૧) ડાહ્યુ, વિદ્વાન; wise, learned.
ધીમાશ, (સ્રો.) ધીમાપણું'; slowness: (૨) વિલંબ; delay: (૩) ધીરજ; patience. ધીમું, (વિ.) મ ંદ, ધીરુ; slow: (૨) નરમ, માસર, ઉગ્ર નહિ એવુ'; mild, not intense: (૩) મદ; dull: (૪) કંટાળાજનક; dull, tedious: (૫) શાંત અને ગંભીર; sedate: (૬) વિલ'ખિત; delayed. ધીમે, ધીમેથી, (અ.) આસ્તે, ધીરે, ઉગ્રતા વિના; slowly, gently, mildly: (૨) શાંતિથી, ધીરજથી; coolly, patiently. ધીર, (વિ.) અડગ, નિશ્ચયી, ધૈય`વાન; firm, resolute, persevering, enduring: (ર) રશાંત, ગ ંભીર, ઠરેલ; cool and collected, sedate: (૩) નીડર, બહાદુર; fearless, bold, courageous: (૪) (સ્ત્રી.) ધીરજ, અડગતા; patience, firmness: (૫) ખત; perseverance: (૬) વિશ્વાસ, ભરસે, confidence, trust: -ગભીર, (વિ.) શાંત અને સ્થિર; cool and collected, sedate. ધીરજ, (સ્ત્રી.) સાંતભાવ, ઉતાવળના અભાવ; patience, coolness of the mind; (૨) ધૈય'; perseverance, fortitude, fo-bearance: (૩) હિંમત; courage. શ્રીરતા, (સ્રી.) જુઆ ધીરજ અને Üય. ધીરધાર, (સી.) વ્યાજે નાણાં આપવાં તે; money-lending: (૨) શાખ પર થતી લેવડદેવડ, dealings on credit.
૪૭
માત
ધીરપ, (સી.) જુમા ધીરજ. ધીğ;, (સ. ક્રિ.) વિશ્વાસ કે ભરેાસે રાખવાં; to trust, to confide: (૨) વિશ્વાસે સાંપવું; to entrust: (૩) ઉછીનું આપવું; to give on credit: (૪) વ્યાજે નાણાં આપવાં; to lend money on interest. ધીરુ, (વિ.) જુએ ધીમુ અને ખીર. ધીરે, ધીરેથી, ધીરેધીરે, (અ.) ધીમે
ધીમે; slowly, coolly; (૨) ધીરજ કે ધીરતાથી; patiently. ધીરાદાત્ત, (વિ.) ધીર અને ઉદાત્ત; patient or brave and noble-minded, sedate and liberal.
ધીવર, (પુ.) જુએ નીમર.
ધીશ, (વિ.) વિદ્વાન; learned: (૨) અત્યંત બુદ્ધિશાળી; highly intelligent or wise. ધીશ, (પુ.) રાન; a king: (૨) ઉપરી, વ્હા; the highest officer, a headman. ધ્રુજારી, (આ.) ધ્રુજારા, (પુ.) જુએ ગુજારી, ધ્રુજારા. ધુણાવવું, (સ. ક્રિ.) ‘ધૂણવુ’નુ પ્રેરક. ધ્રુત, (વિ.) ધિક્કાર પામેલુ'; hated: “કારવુ, (સ. ક્રિ.) ધિક્કારવું, તિરસ્કારવુ; to hate, to scorn, to insult rudely. તારણ, તારી, (શ્રી.) ધૂન ; a
deceitful woman.
ધુન, ધુનિ, (સ્રી.) જુએ ધન. ધુપેલ, (ન.) એક પ્રકારનું માથામાં નાખવાનુ તેલ; a kind of hair oil: ધુપેલિયુ, (વિ.) ધુપેલ જેવું; like such hair-oil: (ર) (ન.) ધુપેલ રાખવાનુ` પાત્ર; a pot for keeping such hair-oil: પેલિયો, ધુપેલી, (પુ.) ધુપેલ વેચનાર; a dealer
in such hair oil.
ધુમાડી, (સ્રી.) ધુમાડાયુક્ત અગ્નિ; smoky fire: (૧) ધુમાડા, અગ્નિમાંથી નીક્ળતા કાળા વાયુરૂપ પદાર્થ'; smoke: જુમા માડી, ધુમાડિયુ, (ન.) ધુમાડાના નિકાલ કરવા માટેના ભૂંગળા જેવા માગ; a chimney, a passage for disposal of

Page #413

હ્યુમન
smoke: (૨) (વિ.) ધુમાડા કાઢતુ; enitting smoke: (૩) ધુમાડાથી આચ્છાદિત; smoky, covered with smoke. ધુમાથુ, (અ. ક્રિ.) ધુમાડા કાઢતાં બળવું; to burn smokily: (૨) ધુમાડા કાઢવા; to emit smoke: (૩) મૂઝાવ, ગૂંચષાવું; to be puzzled, to be confounded: (૪) મનમાં બળવું; to grudge silently.
સસ, (ન.) ઝાકળનુ ગાઢ આવરણ; fog. ધુર, (ન.) ધૂંસરું; a yoke: (૨) આગળના ભાગ; the front partઃ ધરા, (મી.) કુર. રધર, (વિ.) ખેાજો વહેનારું; carrying a burden: (૨) બેજો સહન કરી શકે એવુ'; able to bear a burden: (૩) શ્રેષ્ઠ, મુખ્ય, દક્ષ; best, chief, expert: (૪) (પુ.) ખાજો વહેનાર પશુ; a beast of burden: (૫) અગ્રેસર; a chiefleader, a headman.
ધુળેટી, (સ્રી.) હુાળીના તહેવારના છેલ્લા દિવસ; the last day of the Holika festival: (૨) ફાગણુ વદ એકમ; the first day of the dark half of Falgun. ધજ, (સ્રી.) સૂજવુ, (અ. ક્રિ.) જુએ ધ્રૂજ, ધ્રૂજવુ".
ધડ, (શ્રી.) ધૂળ; dust: ચડિયુ, ઘડી, (વિ.) ધૂળવાળું; dusty: (૨) ધૂળ પર અક્ષરા ધુંટાવીને બાળકાને કેળવણી આપતી એ જમાનાની (શાળા); (of school) of the age in which children were educated by making them write alphabets on dust spread on a surface.
વુ', (અ. ક્રિ.) આવેશથી કે મેલી વિદ્યાની અસરથી સતત માથું ડાલાવવુ'; to shake or swing the head incessantly in excitement or because of the effect of black art.
ધણી,(સી.)ધુમાડાયુક્ત અગ્નિ; smoky fire: (૨) યાગીઓને અખંડ અગ્નિ; constant
fire in front of an ascetic.
Yed
પૂ
ધૃતપુર, (સ. ક્ર.) છેતરવુ, ઠંગવુ'; to cheat, to deceive.
ધૂન, (સ્રી.) લત, લહે; infatuation, strong addiction: (૨) તરંગ, લહેર; whim, fancy: (૩) સૂરના સતત ગુન્નરવ; incessant undulations of a tune: (૪)ઇશ્વરનામ, મંત્ર, વગેરેનું સતત સામુદાયિક ઉચ્ચારણ; incessant collective utte erance of the name of God, an incantation, etc.: (૫) સંગીતના સૂર;
strain of music: ધનિ, (સ્રી.) ધૂન; ધૂની, (વિ.) ધૂનવાળું, તરંગી; whimsical. ધૂપ, (પુ'.) એક પ્રકારનેા સુગંધી પદાર્થ; a kind of fragrant substance: (૨) દેવ, વગેરે સમક્ષ ખાળવામાં આવતા એવા પદા'; incense: “દાની, ધૂપિયુ, (સ્રી.) ધૂપ કરવાનું પાત્ર; an incense pot: સળી, (સી.) અગમ્મત્તી; an incense stick.
ધપછાંવ, (સ્રી.) તડકાછાંયે; sunshine and shade: (૨) સુખદુ:ખ, ચડતીપડતી; happiness and misery, rise and fall, prosperity and adversity: (૩) એક પ્રકારની રમત; a kind of game: (૪) રંગીન કાપડ; coloured cloth. ધૂમ, (વિ.) વિપુલ, પુષ્કળ; plentiful: (૨) (અ.) ઝનૂનથી, આવેરાથી; fiercely, vehemently, with excitement, impatiently: (૩) (શ્રી.) શેારબકાર, ધમાલ; rowdyism, commotion. ધૂમ, (પુ.) ધુમાડા; smoke: -કેતુ, પૂંછડિયા તારા; a comet. ધૂમર, ધૂ મસ, (શ્રી.) (ન.) જુઆ ધુમ્મસ. ધૂમ્ર, (પુ.) ધુમાડા; smoke: (૨) (વિ.) ધુમાડાવાળુ'; smoky: (૩) ભૂખરું, ધુમાડાના રંગનું; grey: –પાન, ખીડી પીવી તે; smoking: (૨) ધુમાડાના દમ લેવા તે; inhaling smoke. (Shanker. યૂઢિ, (પુ.) ભગત્રાન શ ંકર; Lord ધૂત, (વિ.) લુચ્ચું, ઠગારુ'; cunning, deceitful: (૨) દગાખાર; fraudulent:

Page #414

૪૦૯
દેકાવવું
(૩) કાબેલ, યુક્તિબાજ, મુત્સદ્દી; skilful, crafty, shrewd: (૪) (પુ.) ઠગ; a cheat: ના, (સ્ત્રી) લુચ્ચાઈ વગેરે. ધૂલિ, પૂલી, (સ્ત્રી) ધૂળ; dust. દૂસર, (વિ.) ધૂળના રંગનું, ભૂખરું; dusky,
grey, brown. મૂળ, (સ્ત્રી.) ધરતી જે પદાર્થની બનેલી છે
એનો ભૂકો, માટી કે મટોડીને ભૂકો, ભૂપૃષ્ઠ પરની રજ; dust (૨) તૃચ્છ, નકામી કે પાયમાલ થયેલી વસ્તુ; an insignificant, useless or ruined thing -કટ, -કેટ, (૬) ધૂળયુક્ત વંટોળિ; a dust storm -ધાણી, (સ્ત્રી.) વિનાશ, પાયમાલી; destruction, ruin: () (05Cncit; failure: -ધાયું, (વિ.)ધૂળથી આચ્છાદિત; covered with dust: (૨) ધૂળવાળી જગ્યા જોનારું; washing a dusty place: -ધાયો, (૫) સેનાચાંદી, વગેરેની રજ મેળવવા syur ella; one who wasbes streetdust with a view to finding particles of gold, silver, etc.: el પડવો, (પુ.) જુએ ધુળેટી. ધૂળશાળા, ધળી નિશાળ, (સ્ત્રી) જુઓ
ધૂડના પેટામાં ધડી. ધૂંઆપૂંઆ, વાંપૂવાં, (વિ.) ગુસ્સાથી
બળતું; burning with anger: (૨) ઉશ્કેરાટ કે ગુસ્સાથી બાવરું; confounded because of excitement or anger.
ધ, (સ્ત્રી) ઝાંખ૫; dimness: –કાર, (૫) (ન) વંટોળિયાથી થયેલાં ઝાંખપ કે અંધકાર; dimness or darkness caused by a whirlwind: --વાટ, (પુ.) ધુમાડાયુક્ત અગ્નિ; smoky fire: (૨ મનમાં બળવું કે ગુસ્સે થવું તે; silent
grudge or suppressed anger. ધૂધવાળુ, (અ. ક્રિ) ધુમાડું; to burn smokily: (૨) મનમાં બળવું; to grudge silently
ધળાવું, (અ. ક્રિ.) ધુમાડાથી ઝાંખું પડવું; to become dim because of smoke.
ધૂળ, (વિ) ધુમ્મસવાળું, ઝાંખું; misty,
dim; (૨) પરેઢ અને સંધ્યાનો ઝાંખે પ્રકાશ; twilight. ધુવાડો, (૫) ધુમાડો; smoke. દૂસરી, (સ્ત્રી) સરું, ધૂળ, (-) ધુરા; a yoke.
(blanket. ધૂસ, (૫) કામળે; a thick woollen ધૃતિ, (સ્ત્રી) જુઓ પૈયે. ધષ્ટ, (વિ.) સાહસિક, હિંમતવાન, નીડર; daring, courageous, fearless: (?) ઉદ્ધત, બેશરમ, અવિચારી; rude, shameless, impudent: તા, (સ્ત્રી.) ઉદ્ધતાઈ, વગેરે; rudeness, etc. ધણ, (સ્ત્રી) પ્રથમવાર ગર્ભવતી થયેલી સ્ત્રી, a woman who has become pregrant for the first time. ધણાવ . (અ. કિ.) (પશ માદાનં) રજસ્વલા 49; (of a female beast) to come to menses ધન, (સ્ત્રી) જુઓ પેણ, અને નુ. ધનુ, (સ્ત્રી) ગાય; a cow. પેચ, (ન.) ધીરજ, ખંત; patience,
perseverance: (૨) હિંમત; courage: (૩) મક્કમતા; firmness: () સ્વસ્થતા; mental coolness, composure. દેવત, (પુ.) શાસ્ત્રીય સંગીતના સાત મૂળ pe chat ogl; the sixth of the seven basic notes of classical music. પે, () પ્રવાહ; a low: (૨) દેવું કે
811919 a; washing. ધોકડી (સી.) ધોકડું, (ન.) રૂની મોટી કાચી ગાંસડી; a large bale of unpressed cotton: (૨) શરીર, કાયા; body. ધોકણી, (સી) નાનું છેકણું ધોક, ધોરણું, (ન) કપડાં જોવાને કો; a
washing-club. ધોકાટવુ, (સ. ક્રિ) કે છેકે મારવું; to
beat with a club or a staff, ધોકાવવું, (સ. ક્રિ.) જુઓ ધોકાર (૨) (પડાં, વગેરે) જોવા માટે ધોકાવું; (clothes, etc.) to beat with a club

Page #415

ધોરા
૪૦
for washing: (૩) વેગથી ચલાવવું કે સંચાલન કરવું; to conduct swiftly: (૪) (અ ક્રિ) ઉતાવળે ચાલવું; to walk hurriedly. ધોકો, (પુ) દંડૂક; a short thick staff. (૨) ધોકણ; a washing-club: (૩) મુક્કો; a 1st-blow: (૪) હાનિ, નુકસાન; harm, loss. ધોકે, ધોખા, (૫) હાનિ, નુકસાન
harm, loss: (?) Fini; anxiety: (3) દ્રોહ, દશે; betrayal, fraud. (૪)
Baaruisl; deception. ધોણ, (ન) ધોણી, (સ્ત્રી) વૃકે ધોવાવું તે, ધોલાઈ, washing.
તલી, (સ્ત્રી)નાનું ઘળ્યુિંજુઓ ધોતિયુ. ધોતિયુ, (ન) હિંદુ પુરુષનું કેડની નીચેના ભાગ પર પહેરવાનું મટી પીછડી જેવું amat; a big scarf-like lower garment of Hindu males. ધોતી, ગ્રી) જુઓ ધોતલી, ધોતિયું,
અને ધૌતિ. ધોધ, (૬) ઊંચેથી પડતો પાણીને પ્રવાહ a waterfall: –માર, (અ) (વિ) જોરથી અને માટી ધારાઓમાં, મુસળધાર; in torrents, torrential.
બણ, (સ્ત્રી) ધોબીની પત્ની; a washerman's wife: (૨) સ્ત્રી-ધંબી; a a washer-woman. ધાબી, (પુ.) કપડાં ધેવાને વ્યવસાયી; a washer-man: -ઘાટ, (પુ.) બેબીને $usi ata osul; a washer-man's place for washing clothes. ધોબ, (વિ) કમઅક્કલ, ઠોઠ; dull-witted, idiotic: (૨) રેડું, ઈંટ, વગેરેને ટુકડા; a brickbat ધાબો, (૫) કમઅક્કલ Hiera; a dunce, an idiot. ધો ,(૫) ખે, અંજલિ; the receptacle formed by joining both the palms (૨) એવા આકારનું ચાંદીનું 1174; a silver vessel of such shape.
ધામ, (મું) સૂર્ય'; the sun (૨) પ્ર તડકે; intense sunshine: (૩) ઉગ્ર ગુસ્સ; intense anger, ધારણ (ન) વૃત્તિ, વલણ; tendency, inclination (૨) શાળા વગેરેને વર્ગ; a standard of a school, etc.: (3) પ્રમાણ, માપદંડ, આધાર; authority, standard, a yard-stickઃ (પદ્ધતિ, systen, mode. ધોરિયો, (૫) ગાડા વગેરેના ચોકઠાને બંસરી સાથે જોડતું લાકડું, ઊધ; the shaft or pole of a cart, etc.: (?) બળદ, a bullock, an ox. (૩) પાણીની નીક; a water drain (૪) અગાસી, ઇજા, છાપરા વગેરેની કેર પરની નીચી ભીત; a parapet-wall. છે, (પુ) જુઓ પેરિયો (૨) ખડતલ પણ મૂર્ખ માણસ; a stout but foolish man. ધોલ, (સ્ત્રી) થાપડ, તમાચો; a slap. ધોલાઈ, (સ્ત્રી) જોવું કે છેવાવું તે; washing: (૨) દેવાનું મહેનતાણું; remune
ration for washing. ધોવડામણ, ધોવરામણ, (ન.) જુઓ ધોલાઈ (૨) ઘેતાં વધેલું ડહેણું પાણી, નિગાળ; dirty water remained after washing. ધાવણ, (ન) જુઓ ધોવડામણ ધવરાવવુ, ધવડાવવુ, (સ. ક્રિ) દેવું ધાવાઈ, (સ્ત્રી)જુઓ લાઈ. (નું પ્રેરક. ધાવાણ,(ન.) પાણીથી થતો જમીનને ધસારો
denudation caused by water. ધોવાવું, (અ. ક્રિ) દેવું"નું કર્મણિ (૨)
ક્ષીણ થવું, ઘસાવું; to be worn out. ધાવું, (સ. 6િ) પાણી કે પ્રવાહીથી સાફ કરવું; to wash, to clean by water or a liquid. ધોળ, (૫) (ન) એક પ્રકારનાં ગીત છે Moral; a kind of song or devotional song.

Page #416

ધળયું
૪૧૧
ધાળકુ, (ન) ચૂનાથી ઘેળવું તે; white- washing: ધોળg, (સ. 4િ.) પ્રવાહી
A1 euulsai; to wbite-wash: (?) નિષ્ફળતા મળવી; to fail. ધળાઈ, (સ્ત્રી) જોળવાનું મહેનતાણું; re
muneration for white-wasbing. છેળાં, (ન. બ. વ.) વૃદ્ધાવસ્થાથી ઘેળા
42191 914; white hair because of oldage.
(pale. છે , (વિ.) સફેદ; white. (૨) ફિક પસ, (સ્ત્રી)પસાર, દડો, ઓચિંતામલે;
a rush, a raid, a sudden attack. જીત, (વિ.) ધોયેલું, સાફ કરેલું; washed, cleaned: (૨) સ્વ, શુદ્ધ, પવિત્ર; clean, pure: (૩) સફેદ; white. ધૌતિ, ધોતી, (સ્ત્રી) જોઈને શુદ્ધ કરવું
a; cleaning or purifying by washing: (૨) નાવાટે પેટમાં કપડાની પટ્ટી નાખી પેટ સાફ કરવાની યેગની એક દિયા; the system of yoga in which the stomach is cleaned by inserting a ribbon of cloth through the nose: (૩) એને માટેની કપડાની પટ્ટી: the ribbon of cloth for that. યાત, (વિ.) ધ્યાન ધરાયેલું; meditated uponઃ ગાતા, (૫) ધ્યાન ધરનાર; one who meditates. ધ્યાન, (ન.) ચિતન; meditation, contemplation; (૨) એકાગ્રતા; concentration: (3) am; attention, regard, heed: (૪) યોગનાં આઠ અંગોમાંનું એક; one of the eight branches of yoga: રથ, (વિ.) યાનમાં લીન થયેલું; absorbed in meditation ધ્યાન, (વિ) ચિંતનશીલ; reflective: (૨) ધ્યાન ધરનારું; meditative. ધ્યાવું, (સ. ક્રિ) ધ્યાન ધરવું; to meditate: (?) Ffc 429 ; to contemplate. એય, (વિ) ચિતનીય, ધ્યાન ધરવા યોગ્ય; worth contemplating or meditating: (૨) કરવા યોગ્ય; worth doing
a) (ન.) લસ, નેમ, આદર્શ an aim, an object, an ideal. પ્રાસકે, ધાણકે, (૫) ફાળ, હેબક; a
frightful shock, terror. મુજા, (૫) જુઓ પૂજારી, પૂજાર. પુજારી (વી.) મુજારે, (પુ.) કંપવું કે પ્રજવું તે, કંપારી; trembling, shivering: (૨) કં; a quake પુજારે, (પુ) રોમાંચ; a thrill: (૨) રોમાંચક સિદ્ધિ; a thrilling achievement: મુજાવવું, (સ. કિ.) “પૂજવું'નું પ્રેરક. પદ, (૫) ગાયનને એક પ્રકાર; a peculiar mode of singing or music(૨) એક પ્રકારનો સંગીતનો તાલ; a kind of rhythm; (૩) ગીતની ટેક; the introductory, repeated stanza or basic line of a song. યુવ, (વિ.) સ્થિર; steady. (૨) સ્થાવર, immovable: (૩) અડગ, નિશ્ચિતfirm, fixed. (૪) પૃથ્વીના ઉત્તર અને દક્ષિણ છેડામાં પ્રત્યેક; the North Pole, the South Pole (૫) પૃથ્વીના ઉત્તર છેડા પાસેને અવિચળ તારે the Northstar. the Role-star: (૧) એ નામને ઉત્તાનપાદને પુત્ર અને વિષ્ણુને પરમભક્ત name of the son of Uttanpad and the great devotee of Lord Vishnu -વૃત્ત, (ન.) પૃથ્વીના ઉત્તર કે દક્ષિણ છેડાઓની આસપાસને ૬૬ થી ૨૦ અશ સુધીને પ્રદેશ; either of the polar regions-the Arctic or the Antarctic region. મુસક, (પુ.) મેટેથી રડવું તે; a loud
cry of wailing or lamentation. ધજ, (સ્ત્રી) જુઓ ધ્રુજારી:–વવુ(સ. ક્રિ) જુઓ મુજાવવું, ધ્રુજવું, (અ. જિ.) થરથરવું, કંપવું; to tremble, to shiver.. વજ, (પુ.) ધન, વાવો; a flag, a | banner: -વંદન, (ન) વજને વંદન કરવું તે; flag salutation.

Page #417

ધ્વનિ
૪૧૨
ધ્વનિ, (મું) અવાજ; soundઃ (૨) કટાક્ષનું સૂચન કરવાની શબ્દની શક્તિ, વ્યંજના; a word's power of suggesting irony or sarcasm: (૩) ઈશારે, સંકેત, સૂચન; hint, allusion, suggestion. વાસ્ત, (વિ.) સમ્ ળું નાશ કરેલું કે પામેલું; uproc ted, totally destroyed or ruined.
(પાયમાલી; ruin. ધ્વસ, (૫) વિનાશ; destruction (૨)
ન,(૫) ગુજરાતી મૂળાક્ષરને વીસમો વ્યંજન the twentieth consonant of the
Gujarati alphabets: (૨) (અ.) ના, નહિ; no, not: (૩) નકારસૂચક પૂર્વગ; a prefix implying negation. નઈ, (સ્ત્રી) એક શાફળ, દૂધી; a white
pumpkin. નકડું(વિ.) જુએ નાકકટું. નકડું, (વિ) કરમુક્ત; free or exempt from taxation: (૨) સંપૂર્ણ રીતે મુક્ત, બંધનરહિત; completely free, absolute, unrestrainedઃ (૩) શુદ્ધ, નિર્ભેળ; pure, unmixed: (૪) તન, સ downright: (૫) અલગ, એકલું; separate, lonely. નકલ, (સ્ત્રી.) મૂળ પરથી કરેલું બીજું
Miet; a copy, a transcript: (?) પ્રત; a copy, a unit. (૩) અનુકરણ; imitation (૪) જોડી કાઢેલી વાર્તા; a fabricated tele or story: નલી , (વિ) બનાવટી, કૃત્રિમ; fabricated, artificial: (૨) (પુ) મશ્કરો, બીજાના હાવભાવનું હાસ્યાસ્પદ અનુકરણ કરનાર; a
clown, a mimic. નશી , (સ્ત્રી) કોતરકામ; engraving:
–દાર, (વિ.) નકશીવાળું; engraved: -કામ, (ન) નકશી. નકશો, (૫) આલેખ, સ્થળ કે પ્રદેશને પદ્ધતિસર આલેખ; a sketch, a map.
નકામુ, (વિ.) નિરુપયોગી; useless: (૨)
$152; fruitless, vain: (3) A$12; unemployed, idle, inactive: (*) (24) uselessly, purposelessly, unnecessarily. નકાર, (૫) ના; negation (no): (૨) અસ્વીકાર, સંમતિને અભાવ; rejection, refusal, denial, negation -, (સ. ક્રિ) ના પાડવી, અસ્વીકાર કરવો; to negative, to refuse, to deny, to reject: નકારાત્મક, (વિ.) નિષેધક, અસ્વીકાર કે અસંમતિ સૂચક; negative, non-agreeing, non-accepting. નકારું, (વિ) દુષ્ટ, નઠારું; wicked, bad: (૨) નકામું; useless. (૩) હઠીલું, જિદી; obstinate.
(bearer. નકીબ, (૫) છડીદાર, ચોપદાર; a maceનકુલ, નકુળ, (૫) નાળિયોmongoose: (૨) સૌથી નાને પાંડવ; the name of
the youngest Pandava. નકૂચો, (૫) તાળું દેવા વગેરે માટેનો 241531; a hook or staple for
locking, etc.. નકેરડો, નકકેરડા, નડો, (વિ.) (પુ.) કાંઈપણ ખાષાીધા વિનાને, સંપૂર્ણ (ઉપવાસ); a strict or perfect (fasi). નકકર, (વિ) પોલાણ કે અવકાશરહિત; solid, compact: (૨) કઠણ; hard: (૩) સાચું, આધારભૂત; true, authentic. નકકી, (વિ.) ચોક્કસ; sure, certain,
fixed: () Grzat; decided, definite: (૩) દેષ કે ભૂલરહિત; exact: (૪) આધાર ભૂત, ખાતરીવાળું; reliable. નકકુર, (વિ.) જુઓ નકકર. નક્ષત્ર, (ન.) અમુક તારાઓનો સમૂહ; a collection or group of stars: () ખગોળ અને જ્યોતિષશાસ્ત્રના ૨૭ તારા સમૂહમાંનું કોઈ એક; a constellation --નાથ, -પતિ, (પુ.) ચંદ્ર; the moon. નખ, (૬) આંગળીના છેડા પરનું હાડકું; a finger or toe-nail: (૨) ૫શુપંખીને 1812; a claw.

Page #418

નખરાળુ
નખરાળું,નખરાંખાર,નખરાંખોજ, (વિ.) લટકાં કરે એવુ'; prudish, coquettish. નખરુ, નખરાં, (ન.) ત્રૈણ કે શંગારિક હાવભાવ, લટકા; prudery, coquetry. નખલી, (સ્રી.) એક પ્રકારનુ સ્રીએ માટેનુ કાનનું ઘરેણું; a kind of ear-orna
ment for women.
નખલા, (પુ.) નખથી થયેલા ઉઝરડા કે જખમ; a bruise or wound caused by a nail.
નખશિખ, (અ.) પગથી માથા સુધી; from the foot to the head, from heel to head: (૨) સ ંપૂણરીતે; completely: (૩) (વિ.) સર્વાંગી, સંપૂર્ણ, અડગ, પાકકુ, નિભેળ; all-out, downright, absolute, complete, unmixed. નિયું, (ન.) નખ કાપવાનું સાધન; a nail-cutter: (૨) જુએ નખલા: (૩) નસ કાઢી નાખેલી શિંગ; a pod bereft
of veins.
નખી, (વિ.) અણીદાર નખાવાળું; having sharp nails: (૨) (શ્રી.) સેાના વગેરેથી મઢેલા નખ; a nail inlaid with gold, etc.: (૩) ત ંતુવાદ્ય વગાડવાની ધાતુની વીંટી; a metallic ring for strutting a stringed musical instrument: (૪) જુએ નિખર્યું (1). નખતર, (વિ.) અપશુકનિયાળ, અશુભ; inauspicious: (૨) (ન.) નક્ષત્ર; a con
stellation.
heirless, childless
નખશ્યુિ, (ન.) જુઆ નખલા.
૪૧૩
નખદ, (વિ.) નખેતર; inauspicious. નખાદ, નખ્ખાદ, (ન.) ત્રાના અંત કે દૃચ્છેદ; the state of having ruin of progeny or heir, end of a familyline or generation:(૨) સંપૂણ તાાછ કે પાયમાલી; complete destruction or ruinઃ નખાદિચું, નખ્ખાદ્દિચુ', (વિ.) વિનારાકારક; destructive, ruinous: (૨) નિવ ́શ, વાંઝિયું; progenyless,
નજર
નગ, (પુ.) પત; a mountain. નગણ્યુ', (વિ.) કૃત'; ungrateful. નગદ, (વિ.) રાકઝુ; in cash or ready money: (૨) કીમતી; precious, valuable:(૩) કસવાળું; substantial, pithy: (૪) નક્કર, સગીન; solid, compact. નગર, (ન.) શહેર; a city, a town: --ચર્ચા, (સ્રી.) લેાકવાયકા, લેાકમત, અવા; talk of the town, public opinion, a rumour: -શેઠં, (પુ.) શહેરની સૌથી પ્રતિષ્ઠિત વ્યક્તિ; a sheriff. (urban. નગરી, (સ્રી.) નગર: (ર) (કે.) શહેરી; નગરું, (વિ.) ગુરુ કે માર્તંદÖક વિનાનું; having neither a preceptor nor a guide: (૨) નિલ''; shameless. નગારુ', (ન.) ઢાલ; a kind of drum. નગીન, (ન.) રત્ન; a jewel: નગીનો, (પુ.) નગીન, ચાલાક માણસ; a clever or skilled man.
નગુણું, (વિ.) જુએ નગણ્યું. નગુરુ, (વિ.) જુઆ નગરુ..
નગ્ન, (વિ.) કપડાં કે આચ્છાદન રહિત, નાગું; naked, nude. (ર) ખુલ્લું, ઉધાડુ'; bare: (૩) નિલજ્જ; shameless. નચિંત, (વિ.) ચિંતારહિત, બેફિકર; free from worries or cares, at ease.
નછૂટકે, (અ.) ફરજિયાત, લાચારીથી; compulsorily, helplessly. (near, beside. નદીક, (અ.) પાસે, સાનિધ્યમાં; nigh, નજર, (સ્ક્રી.) ભેટ, ખક્ષિસ; a gift. નજર, (સ્રી.) દૃષ્ટિ; sight, vision, per-ception by eyes: (ર) ધ્યાન, લક્ષ; attention: (૩) ખરામ કે ઝેરી દૃષ્ટિ; an evil or poisonous look –કેદ, (સી.) સાદી અટકાયત, મુક્ત રીતે હરીફરી શકે એવી કે; simple detention: ચૂક, સી.) શસ્તચૂક, માણતાં થયેલી ભૂલ; an oversight, an error or mistake caused by oversight: ચોર, (પુ.) નજર ચૂકવીને છટકી જનાર; one who

Page #419

નજરાણું
૪૪
નને
escapes by cluding observation:
અધી,(સ્ત્રી) પ્રેક્ષકોની દષ્ટિને થાપ આપવી તે, દૃષ્ટિભ્રમ કરવો તે; the act of making the spectators' view faulty, to make the spectators victims of mal-observation or non-obse
rvation. (or 124; a gift, a present. નજરાણુ, (ન.) નજરાણું, (૫) ભેટ, નજરાવું, (અ. કિ.) ખરાબ કે ઝેરી નજર
4112141; to be the victim of evil or poisonous sight. નજરિય, (ન.) ખરાબ કે ઝેરી નજરથી બચવા માટે માદળિયું વગેરે વાપરવાં તે; the use of an amulet, etc. with a view to protection against a evil or poisonous sight. નજરોનજર, (અ.) પ્રત્યક્ષ, આંખ સામે;
at personal or direct view or નજીક, (અ) જુએ નજદીક. (sight. નજીવું, (વિ.) તુચ્છ, તદ્દન મહત્વહીન;
insignificant, quite unimportant. નમ, (પુ.) જાતિ: શાસ્ત્ર; astrology: નજમી,(વિ.) તિ: શાસ્ત્રનું કે એને લગતું; of or pertaining to astrology: (૨)(પુ.) તિઃ શાસ્ત્રી; an astrologer. નટ, (પુ.) નાટક વગેરેનાં પાત્રો તરીકે કામ કરનાર; an actor, a player of a drama, etc. (૨) અંગકસરત, વગેરેનાં ખેલ કરનાર; one exhibiting physical feats. (૩) દોરડાં પર નાચનાર, વગેરે; a rope-dancer,etc. (૪) (સંગીતશાસ્ત્રનો) એક રાગ; (music) a peculiar mode or tune -ખટ, (વિ.) ધૂર્તા, ચાલા; roguish, skilled, clever: નાગર, (૬) ચાલાક નટ, ચાલાક નટ તરીકે ley; a skilled actor, Lord Krishna as a skilled actor: નાજ, (૫) સગવાન શંકર;Lord Shiva-વર, (૫) જુઓ નટનાગર નદી, (સ્ત્રી) શ્રી om, hur roll; an actress, wife of the chief actor.
નઠારુ, (વિ.) દુષ્ટ, ખરાબ, wicked, bad:
(2) 8434; harmful, injurious: (3) Alftafl; naughty: (x) di's'; dirty. નઠોર, (વિ.) લાગણીહીન, હૃદયહીન; hardhearted, heartless: (૨) નિર્લજજ, નફફટ; shameless. નડતર, (સ્ત્રી) (ન.) અડચણ, હરક્ત, વિશ;
an obstruction, a handicap, an impediment: (૨) (ન) ભૂતપ્રેત, વગેરેથી થતી રંજાડ; troubles caused by
ghosts, evil-spirits, etc.. નણદલ, નણદી, (સ્ત્રી) જુઓ નણંદ. નણદોઈ, (પુ.) નણંદને પતિ; the hus
band of one's husband's sister નણંદ, (સ્ત્રી) પતિની બહેન; the sister
of one's husband. નતીજ, (પુ.) પરિણામ, ફળ; result,
outcome, consequence. નત્રવાયુ, (પુ) “નાઈટ્રોજન'; Nitrogen. નથ, નથડી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું નાનું
આભૂષણ, નાકની વાળી; a kind of ornament for the nose, a noseનથી, (અ. ક્રિ) છે નહિ; is not. (ring. નદ, (૫) મોટી નદી; a great, very
long river. નદી, (સ્ત્રી.) પર્વત કે સરોવરમાંથી ઉદ્ભવતો વિરતૃત જળપ્રવાહ; a river: નાબુ, (ન.)
ઝરણું, વહેળ; a stream, a rivulet. નધણિયાતું, નધણિયું, (વિ) માલિક કે પાલક વિનાનું, અરક્ષિત; પnowned, masterless, unguarded: (૨) ભટકતું, 224.3g; wandering, stray નનામી, (સ્ત્રી.) મૃતદેહને લઈ જવા માટેની
પાલખી જેવી વસ્તુ, ઠાઠડી; a bier. નનામું, (વિ.) નામ વિનાનું; nameless: (૨) લખનાર કે કર્તાનાં નામ કે સહી વિનાનું;
anonymous. નનો, (૪) નાર; neation: (૨)
અસ્વીકાર, નામંજુરી; disapproval, refusal, non-scoeptance, rejection.

Page #420

નવાર
નપાત, નપાવટ, (વિ.) જુઓ નઠારુ. નપાણિય, (વિ.) પાણી વિનાનું, સૂક, @rys; waterless, dry, barren: (?) પાણી પાયા વિના ઉગાડેલું; grown, unirrigatedઃ (૩) ડરક, બાયેલું; timid,
cowardly: () 42 4raslot; impotent. નપાસ, (વિ.) જુએ નાપાસ. નપુસક, (વિ.) (વ્યાકરણ) નાન્યતર જાતિનું; (grammar) of neuter gender: (?) પુરુષત્વહીન; impotent: (1) (y) પાયો, Glov3t; a eunuch, an impotent
mane -વ, નિ.) પુરુષત્વહીનતા; impoનફરું, (વિ) જુઓ નહિ. (tency. નફટ, નફફટ, (વિ) નિર્લજજ, ઉદ્ધત;
shameless, rude, immodest: - ટાઈ, (સ્ત્રી) નિર્લજપણું shane
lessness નફરત, (સ્ત્રી.) ધૃણા, તિરસ્કાર; strong
dislike, repulsion, hatred. નફાખોર, (વિ.) વધારે પડતો ન ખાવાની afraig; inclined to profiteering: -રી,(સી.) એવી વૃત્તિ; profitecting નફિકર, (વિ.) ચિતા કે જવાબદારી વિનાનું, 7426t; having neither anxieties nor responsibilities, devil-miy-care. નફેરી, (મી.) છેલ જેવું એક વાઘ; a drum
like musical instrument. નકો, (૫) લાભ, ફાય; prof, gain, advantage: (?) $2bl; earning, dividend: -તોટો, (૫) નફાનુકસાન, લાભ અને હાનિ; profit and loss. (૨) એ નામની અંકગણિતની શાખા; a branch of arithmetic sc-named. નટ, (વિ) જુએ નફર. નબળાઈ (મી.) અશક્તિ, કમરી; wolnew, debility: (૨) ખામી, સતિ; short-coming, draw-back:(3):211; helplessness. નાખવું, (વિ.) અચા , કમજો; weak: (૨) તકલાદી; frail, romle= (૧) આધાર
કે ભારે ન રાખી શકાય એવું; not trustworthy, unreliableઃ (૪) લાચાર; helpless. ((૨) અનાથ; orphan. નબાપુ, (વિ.) બાપ વિનાનું; fatherless: નબી, (૫) જુએ પયગંબર. નબીરે, (૫) પૌત્ર; a grandson. નભ, (ન.) આકાશ; the sky. નભવું, (અ. ૧) ટકવું, ટકી રહેવું; to
last, to abide, to endure, to continue, to stand against: (?) Galo થો, પોષાવું; to be maintained or nourished: (૩) નરી રહેવું: to continue, to be held on: (૪) અલ્પસમય HIZ 49; to happen temporarily. નભાવ, (૫) ટકી રહેવું તે; an abiding,
endurance, standing against: (?) ગુજર, પોષણ; maintenance, nonrishment: -S (સ. શિ)નભવું પ્રેરક'. નમક, (ન.) જુઓ નિમક. નમણ(ન) નમસ્કાર, નમવું તે; a salutation, a bowing (૨) દેવમૂર્તિને
સ્નાન કરાવ્યું હોય એ પાણ; the water in which an idol of a god is bathed. નમણું, (વિ.) નમેલું: bowed: (૨) ઢળતું, વાંક; inclined, curved: (૩) સુંદર કે આકર્ષક વળાંકવાળું; beautifully curved, curved and well-shaped. નમતુ, (વિ) ટળતું; inclined, bending low: (૨) હીલું; looseઃ (૩) નમ્ર, તાબે થવાની gGratig; humble, yielding: 1x) સમાધાનકારક; compromising: (૫) (ત્રાજવાનું પસં, વગેરે) એક બાજુ ઢળતું; (a scale of balance, etc.) going down on one side (૬) (ન.) તાબેદારી સ્વીકારવી તે, પીછેહ; a yielding, a retreat: (૭) નમવું ; a bowing or bending down. (reverence. નમક (ન.) નમસ્કાર; a bowing in મj, (સ. ડિ) નીચા વળવું; to send
down: (2) 42m? ; to box down in reverence, to salute.

Page #421

નમાજ
નમાજ, નમાઝ, (સ્ત્રી) (ઈસ્લામ) બંદગી;
(Islam) prayer to God, a divine service –પડવી, (સ્ત્રી.) બંદગી વી; to pray to God, to offer a divine service. ((૨) અનાથ; orphan. નમાયુ, (વિ.) મા વિનાનું; motherless: નમાર, (પુ) જુઓ નીવાર. નમાલું, (વિ) જુઓ નિર્માલ્ય. નસછિયું, (વિ.) મૂળ વિના; having no moustache: (૧) મૂછો ન રાખતું; clean shavenઃ (૩) જુઓ નપાણિયું: (૩) અને (૪). (ઉપ; best, ideal. નમૂનેદાર નમૂનાદાર, (વિ)ઉત્તમ, આદર્શ નમને, (પુ) જેના પરથી નક્લ બનાવી હોય
એ મૂળ વસ્તુ; an original thing: (૨) 4140ll; a model, a sample, a
pattern: (3) usazra; a model. નજ, (વિ) વિનયી, સાલસ; courteous, humbleઃ (૨) સંસ્કારીe civilઃ (૩) આજ્ઞાંકિત; obedient: (૪) નમતું આપે એવુ; submissive: તા, (સ્ત્રી) વિનય વગેરે; courtesy, civility, etc.. નય, (૫) સદાચાર; good conduct or behaviour: (?) pornilla; politics, the political science: (૩) તત્ત્વજ્ઞાનનો Cadreia; a philosophic doctrine. નયણ, (વિ.) જુઓ નરણું. નયન, (ન) ચક્ષુ, આંખ; one of the eyes: (૨) વહન કરવું-લઈ જવું તે; a carrying, transport: (૩) દોરવણી, માર્ગદર્શન; guidance, directing. નર, (૫) નરજાતિનું પ્રાણી; a male: (૨)
424; a man: (3) Hidal; a humanbeing (૪) નકૂચામાં બેસાડવાનો ખીલો, વગેરે; a nut or hook to be fitted. into a hinge. નરક, ન.) મૃત્યુ બાદ પાપીને સજા કરવા માટેનું કાલ્પનિક યાતનામય સ્થળ, રાજળ; hell, inferno:(?) ret; excrement. નરકેસરી, (પુ.)સિંહ જેવાં શક્તિશાળી વીર434; a man as strong and brave
as a lion, a lion-hearted man. મધુ, (ન) તબલાંની એડીમાંનું એક one
of the pair of musical drumlike instruments. નરજાતિ, (જી) પુરુષવર્ગ the maleclass= (૨) (વ્યા.) પુંલિગ; (grammar)
the masculine gender. નરડી, (સ્ત્રી) મરડો, (૫) ગળું; the throat: (૨) શ્વાસનળી; wind-pipe, નરણું (નયણ), (વિ.) (પેટ-કઠો) ખાલી, આહાર કર્યો ન હોય એવું empty, having
taken no food: (?) 84ial; fasting. નરનું, (વિ.) (9; wicked. (૨) ખરાબ;
bad, undesirable(૩) ખેઠું, અપ્રામાણિક; wrong, dishonest. નરામ, (વિ.) વિશુદ્ધ; pure, unmixed: (૨)એકરૂપ, વિશુદ્ધ ઘટકોનું બનેલું; homogeneous. (૩) (અ) તન, અઠંગ; absolutely, downright, entirely. નરવ, (૫) રાજા; a king નરનારાયણ, (૫) ઉત્તમ, આદર્શ પુરુષ
અને ઈશ્વર, અજુન અને શ્રીકૃષ્ણ; the best, ideal man and god, Arjun and Lord Krishda. નરપતિ, (પુ) રાજા; a king. નરપશુ, (પુ) પણ જે માણસ; a brutish man: (૨) અતિશય દુષ્ટ પુરુષ; an extremely wicked man. નરમાદા, (ન. બ. વ.) નર અને માદા, પુરુષ 242 il; male and female, man and woman (૨) એવી જેડી, યુગ્મ; a couple, a pair (૩) નરમાદાના યુગ્મ જેવી કોઈપણ વસ્તુ, નરઘાં, વગેરે; anything like a couple, a pair of musical drums, bolt and nut, etc.. નરમેધ, (પુ.) માનવીને બલિ તરીકે હોમવામાં
24.12 zaal uşt; a human-sacrifice. નરસિંહ, (૫) જુઓ નૃસિંહ. નરસું, (વિ.) રસહીન, કંટાળાજનક; uninteresting, dull, tedious: (?) fe; wicked.

Page #422

नराम
નવનીત
નરાજ, (મી.) એક પ્રકારનું લોખંડનું ખેદ-
વાનું ઓજાર, કોશ; a crow-bar. નાણી, (સી) જુઓ નરેણી. નાતાળ,(અ) નરદમ, તદ્દન; absolutely,
dowa-right, entirely. નરાધમ, (૫) જુએ નર૫શુ (૨). નરાધિપ, (૫) રાજા; a king. ન, (વિ.) નિરોગી, તંદુરસ્ત; healthy (૨) વિશુદ્ધ, pure, unmixed: (૩) (અ)
જુઓ નરાતાળ. (ઓજાર; a nail-cutter. નરેણી (નરાણી), (સ્ત્રી) નખ કાપવાનું નરેશ, નરેન્દ્ર, (પુ.) રાજ; a king નરેમ, (૫) ઉત્તમ, આદર્શ પુરુષ; the
best, ideal man: (?) Blond; a king. નાગિસ, નરગિસ, નરગેશ, (ન.) એક પ્રકારનું ફૂલ; a kind of flower: (૨)
એને છોડ; its plant. ન, નતક, (૫) નાચનારા; a dancer: (૨) નટ; an actor (૩) મકરા; a
buffoon, a clown. નર્તકી, (સી.) નાચનારી; a female dancer: (૨) નટી; an actress: નર્તાન, (1.) 4121; dancing, a dance. નતિકા, (સ્ત્રી) જુઓ નતકી. નર્મ, (૧) રમત, રમતગમત; sport, pastime: (૨) આનંદ, સુખ; joy, gaiety, bliss (૩) મજાક, મશ્કરી; jesting, humourદચિત્ર,(ન) કટાક્ષચિત્ર; a cartoon -૬, (વિ.) આનંદપ્રદ; pleasant, blissful (૨)(પુ.)એનામનો ગુજરાતને મહાન કવિ; the great Gujarati poet so-named: -EL, (a.) (સ્ત્રી.) આનંદ આપનારી, એ નામની પવિત્ર
નદી; the Narmada river. ન, (વિ.) (અ.) જુઓ નવું. નલ, નળ, (૫) મોટું આંતરડું; the larger intestine: (૨) નળાકાર વસ્તુ; a cylindrical thing: નલાકાર, નળકાર, (વિ.) નળના આકારનું; cylindrical: નલાસ્થિ , (ન.) પગના નળાનું હાડકું the shin-bone. ૧૪ ગુજરાતી-ગુજરાતી-અંગ્રેજી
નલિકા, (સ્ત્રી) નળી; a tube, a pipe. નલિન, (ન.) કમળ; a lotus lowers નલિની, (વી.) કમળને છોડ; a lotus plant: (૨) કમળવાનું તળાવ; a lotuspond. ((૨) આધુનિકmodernનવ, (વિ.) નવું, તાજું; new, fresh નવ, (અ) ના, નહિ; no, not નવ, (વિ.) “૯'; 9, nine 4, (.
બ. વ.) પુરાણમાં વર્ણવેલા પૃથ્વીના નવ મુખ્ય વિભાગે; the mythological nine main divisions or regions of the earth. નવજવાન, નવજુવાન, (વિ.) ()વગતો
યુવાન; a blooming youth. નવજીવન, (ન) નવું જીવન; new life. નવજેત, (સ્ત્રી) પારસીઓને કસ્તી પહેરવાને
rares 27$18; the sacred-thread ceremony of the Parsees. નવજાબન, (ન.) નવોબના, (સ્ત્રી) જુઓ
નવયૌવન, નવયૌવના. નવટાંક, (વિ.) શેરના આઠમા ભાગ જેટલા qoyag; weighing one-eighth of a seer: નવટાકિયુ, (ન) નવટાંકી, (જી.) એટલું માપ કે વજન કરવાનું તેલ such a measure or such a unit of weight. નવડાવવું, (સ.કિ.) જુઓ નવરાવવુ. નવતર, નવતરું, (વિ) નવીન, નવું; novel, cew: (?) aniylas; modern: (3) વિચિત્ર; strange: (૪) અજ્ઞાત; un
known (૫) આશ્ચર્યોકારક; wonderful. નવધા, (અ.) નવ પ્રકારે કે રીતે; in nine
ways –ભક્તિ, (જી)નવ પ્રકારની ભક્તિ; devotion or worship in nino ways. નવનિધ, નવનિધિ, (સ્ત્રી. બ. વ.) કુબેરના નવ ખજાના; the nine treasures of Kuber-the God of wealth: (૨) સંપૂર્ણ સમૃદ્ધિ, perfect prosperity. નવનીત, (ન.) માખણ; butter: (૨) સરન, 2417; cream, essence.

Page #423

નવમેન
નવાજવું
નવનેજા, (૫. બ. ૧) (સ્ત્રી) નવનેજા, (ન. બ. વ) મહાન આફત કે મુરલી; 8 great calamity or trouble: (+) (R.) અતિશય, પુષ્કળ, વિપુલ; profuse, extreme, plentiful. નવયુવક, (પુ) જુએ નવજવાન. નવયૌવન, નવજોબન, (ન) ચોવનની
2132418; the beginning or the first stage of youth. નવયૌવના, નવજોબના, (ટી.) એવી સી; a woman in the beginning of her youth. નવરચના,(સ્ત્રી.) નવેસરથી રચવું કે આકાર
આપવો તે, પુનર્રચના; reconstruction નવરત્ન, (ન. બ. વ.) નવ પ્રકારનાં રત્ન;
nine kinds of jewels. નવરસ, (. બ. વ.) કાવ્યશાસ્ત્ર અથવા સાહિત્યના નવરસ અથવા મુખ્ય મિએ; the nine chief sentiments or passions of poetic or literary compositions. નવરંગ, (વિ.) નવા અથવા અસાધારણ રંગવાળું; having new or uncommon colours. (૨) સુંદર, મોહક, beautiful,
fascinating, નવરંગી, (વિ)નવરંગ (૨) વિવિધ આકર્ષક 2911914; having various attractive colours: (૩) ચીવનભર્યું; youthful (૪) રૂપાળું અને આકર્ષક; beautiful and fascinating. નવરાઈ, (સ્ત્રી) જુઓ નવરાશ. નવરાત, નવરાતર, જુઓ નવરાત્ર. નવરાત્ર, (ન. બ. વ)નવરાત્રિ, નવરાત્રી, (શ્રી. બ. વ.) આ તથા ચૈત્ર માસની સુદ એકમથી નોમ સુધીને દેવીપૂજાને ઉત્સવ; the festivals of the worship of goddesses during the nine days of the bright halves of the Chaitra and Ashvin months. નવરાવવુ, નવડાવવું, (સ. ક્રિ.) નાહવું'નું પ્રેરક (૨) છેતરવું, ઠગવું; to cheat
(૩) નુકસાનમાં ઉતારવું; to cause to incur loss: (૪) અંતરિયાળ ૨ખડાવવું;
to leave in the lurch. (leisure. નવરારા, (ત્રી.) ફુરસદ, આરામનો સમય; નવરુ, (વિ) કામ કે પ્રવૃત્તિ વિનાનું; unemployed, leisurelyઃ (૧) નિષ્ક્રિય,
આળસુ; inactive, idle. નવરેજ, (મું) વસંતસંપાત, સૂર્ય ઉત્તરગોળાર્ધમાં પ્રવેશે એ દિવસ, માર્યની ૨૧મી તારીખ; the vernal equinox, the 21st of March: (૨) પારસીઓનું નવું 44; the new year day of the
Parsees. નવલ, (વિ.) નવીન, નવું, આશ્ચર્યકારક;
novel, new, wonderful, amazing: (૨) (સ્ત્રી.) એવો બનાવ કે પ્રસંગ; a novel or wonderful event or incident: (૩) નવલકથા; a novels નવલકથા, (સ્ત્રી.) ગદ્યમાં લખેલી કલ્પિત, Halldor's 4ini; a novel, a long, romantic story: નવલકથાકાર,(પુ) નવલકથાને લેખક; a novelist. નવલિકા, (સ્ત્રી) (ગદ્યમાં લખેલી ટૂંકી
વાર્તા; a short story (in prose). નવલું, (વિ) જુએ નવલ (૧). નવલહિયું, (વિ.) યુવાન, ચડતા લોહીવાળું; young.
(a bride. નવવધૂ, (સ્ત્રી) નવી પરણેલી કન્યા કે સ્ત્રી; નવશેકું, (વિ.) કોકરવરણુંlukewarm. નવસાર, નવસાગર,(૫) ધાતુઓ ગાળવાનો
8117; ammonium chloride. નવસે, નવસર, (વિ) નવ મેરોવાળું;
having nine strings or threads. નવર્તુ, (વિ.) વસ્રરહિત, નાણું; un
dressed, naked, nude. નવાઈ, (સ્ત્રી.) નવીનતા; novelty: (૨)
અજાયબી, અચરજ; a wonder, an oddity: (૩) અદ્ભુતતા, અપૂર્વતા; a miracle, novelty. નવાજવું, (સ. કિ.) હર્ષથી માન આપવું
કે સત્કારવું; to respect or welcome

Page #424

નવાજિશ
gladly: (૨) ભેટ આપવી; to gift, to present. (ing:(૨)ભેટ, બક્ષિસ; a gift. નવાજિશ, (સ્રી.) કૃપા; favour, blessનવાજૂની, (સ્ક્રી.) તાન સમાચાર; fresh news: (૨) માટેા ફેરફાર; great change. નવાજેશ, (સ્રી.) જુએ નવાજિશ. નવાણુ, (ન.) જળારાય, નદી, તળાવ, વગેરે; a water-form, a river, a pond, etc. નવા, નવાણુ, (વિ.) જુએ નવ્વાણું, નવાબ, (પુ.) સૂબે; a governor of a province: (૨) મુસલમાન રાખ; a Muslim king or ruler: નવામી, (વિ.) નવાતું કે એને લગતુ; of or pertaining to a Muslim king: (સ્ત્રી.) નવાબનાં પ૬ અને સત્તા; the status and power of a Muslim king: (૨) આપખુદી: autocracy. નવાર, (પુ.) જુઆ નીવાર. નવારસ, નવારસુ, નવારસુ, નવારસિયું, (વિ.) વારસરહિત; heirless. નવીજ્રની, (સ્રી.) જુએ નવાજૂની.
૪૧૯
un
નવીન, (વિ.) નવું; new, novel: (૨) તાજું; fresh: (૩) આધુનિક; modern. નવુ'. (વિ.) વપરાયા વિનાનું, તાજું': new, fresh', novel: (૨) અભૂતપૂ; foresecn, uncommon: (૩) પ્રારંભનુ of the initial stage: (૩) બિનઅનુભવી, કાચુ; iriexperienced, raw: (૪) અપરિચિત્; unfamiliarઃ (૫) ભિન્ન; different: (from the former): (૬) પરિવર્તન પામેલું; raisformed: “નકાર, (વિ.) તદ્દન નવું, quite new: -સવુ, આધુનિક, તરતનું ; modern, recent: (૨) અપરિચિત; usknown, unfamiliar. નવેણુ, (સ્રી.) સ્વચ્છ અને પવિત્ર સ્થળ તરીકે રસેાડુ'; a kitchen as a clean and sacred place: (ર) રારીરની સ્વચ્છ અને પવિત્ર હાલ; clean and sacred condition of the body: નવેણિયું, વિ.) સ્વચ્છ અને પવિત્ર; clean and
નમ
sacred: (૨) રસાડું, વગેરે પવિત્ર સ્થળે પહેરવાનુ` સ્વચ્છ વસ્ત્ર, અખેાયુિં; a clean garment to be worn while going into a kitchen or a sacred place. નવેલી, (સી.) જુએ નવવધુ. નવેસર, નવેસરથી, (અ.) તદ્દન જુદી રીતે ફરીથી શરૂ કરીને; a new, newly. નવળિયું, (ન.) જુએ નેળ (૧). નવેળી, (સ્ત્રી.) જુએ નેળ (1): (૨) પાણીના નિકાલ માટેની નીક; a gutter. નવેળુ', (ન.) જીએ તેળ (1). (moon. નવે ૬, (ન.) સુદ બીજનેા ચંદ્ર; the newનવેમ્બર, (પુ.) ખ્રિસ્તી વ ને અગિયારમા
માસ; the eleventh month of the Christian year.
નવોઢા, (સ્રી.) જુએ નવવધૂ. નવ્ય, (વિ.) નવું, તાજુ'; new-fresh. નવ્યાશી, નવ્યાસી, (વિ.)જુએ નેવ્યાશી નવ્વાણુ, નવ્વાણું, (વિ.) ‘'; ‘99', ninety-nine.
નશા, (પુ) માદક વસ્તુથી ચડતા કૈફ; intoxication: નશાખાર, નશાખાજ, (વિ.) કૅફથી ઉન્મત્ત રહેતું', માદક વસ્તુનુ સતત સેવન કરનારું; constantly intoxicatcd, addicted to intoxicants: નશાખારી, નશાખાજી, (સ્રી.) એની આદત કે સ્થિતિ; such a bad habit or condition.
તશ્વર, (વિ.) નાશ પામે એવું; perishable: (૨) અલ્પજીવી; short-lived, transitory: (૩) મરણાધીન; mortal: (૪) તકલાદી; frail: નશ્વરતા, (સ્રી.) નાશ પામવાને ગુણુ વગેરે; transitori
ness, etc.
નષ્ટ, (વિ.) નાશ પામેલું, પાયમાલ; destroyed, ruined: (૨) નીચ, અધમ; low, mean, wicked.
નસ, (સી.) રગ, રસ કે રક્તવાહિની; 2 vein, a blood-vessel: (૨) રેસા; 1 fibre, a thread.

Page #425

નસકારી
નસકારી, (સી.) નસકારું, (ન.) નાના કાણાંમાંનું કાઈ એક; a nostril: (૨) નાક; the nose: (૩) નાકનું પેાલા; the cavity of the nose. નસલ, (શ્રી.) મૂળ, ઉત્પત્તિસ્થાન; the origin, the root, the birth place: (૨) વંશ; family decent, race, pedigree.
chastisement.
નસિયત, નસીહત, (સ્રી.) શિખામણ; advice: (૨) ઉપદેશાત્મક ઠપકા; admonition: (૩) સા, શિક્ષા; punishment, (clean the nose. નસીવુ, (સ. ક્રિ.) નાક સાફ કરવું; to નસી, (ન.) ભાગ્ય, પ્રારબ્ધ; fortune, fate, destiny: દાર, લાન, (વિ.) ભાગ્યશાળી; fortunate, lucky: (૨) સુખી, આબાદ; happy, prosperous: -વાદી, (વિ.) પ્રારબ્ધવાદી; fatalist. નસીહત, (સ્રી.) જુએ નસિયત. નસ્તર, (ન.) વાઢકાપ કે એને માટેનુ' સાધન; surgery or a surgical instrument. નહાતીષાતી,(વિ.) ઋતુમતિ થતી હૈાય એવી (સ્રી.); (woman) having attained નહાર, (ન.) વરુ; a wolf. (puberty. નહિ, (અ.) ના; no, not: -તર, (અ.) નહિ તે; otherwise.
નહિયું, (ન.) નખની પાસેની કામળ ચામડી; tender skin near (finger or toe.) nail.
નહિવત્, (વિ.) (અ.) લેશમાત્ર, નજીવુ,
જરાક; insignificant, slight, slightly. નહીં, નહીંતર, જુ નહિ. નહેર, નહેર, (સ્રી.) મોટી નદી કે સરોવરમાંથી ખાદેલા, સિંચાઈ માટેનેા જળમાગ; a cenal: નરિયુ, નહેરુ, (ન.) નાની નહેર; small canal: (૨) ઝરણુ; stream, rivulet. નહાર, (પુ) પાનેા નખ; a claw: (૨)
૪૦
નખને ઉઝરડા; a nail-bruise. નહોરા, (પુ. બ. વ.) આજીજી, કાલાવાલા; entreaty, humble request: નહોરિયુ', (ન.) જુઆ નહોર (૨).
નામેતી
તળિયું, (ન.) છાપરું ઢાંક્વા માટેની માટી કે સિમેન્ટની વસ્તુ; a roofing tile (pipe. નળી, (શ્રી.) ભગળી; a tube, a narrow નળે, (પુ.) માટી નથી; a big, broad tube or pipe: (૨) ધૂંટણથી પગની પાટલી સુધીના ભાગ કે એનું હાડકું; the shin, the shin-bone: (૩) માઢુ નળાકાર વાસણ; a big cylindrical vessel. નખાવુ, (અ. ક્રિ.) ‘નાંખવુ''નુ' `ણિ: (૨) ક્ષીણ કે અરાપ્ત થવું; to be worn out, to become weak: (૨) એવુ"; to vomit.
નંગ, (ન.) (વસ્તુને) એકમ; a unit of a thing, an item: (૨) પાસાદાર રત્ન; a crystallized jewel: (૩) રાંચા, મૂખ' માણસ; an idiot: (૪) ખધા-સુચ્ચે માણસ; a shrewd, cunning man. નંદ, (પુ.) જુએ નંદન (૧). નંદ, (પુ.) આનંદ; joy, gaiety: નંદન, (પુ.) વહાલે।, આશાસ્પદ કે યશસ્વી પુત્ર; dear, promising or reputed son: (ર) (વિ.) આન ંદૃપ્રદ; delightful: વન, (ન.) ઈંદ્રનું ઉપવન; Indra's park. નંદવવુ, (સ. ક્રિ.) (પવિત્ર અથવા કાચની વસ્તુ) ભાંગવું, તાડવું; (of a sacred thing or a thing of glass) break. નંદવુ', (અ. ક્રિ.) (સ, ક્રિ.) આનંદ પમાડવે કે પામવા;to please or to be pleased. નદિની, (સ્રી.) છે.કરી; a girl: (૩) પુત્રી;
a daughter: (૩) કામધેનુ ગાય; the divine cow having the power to fulfil all desires.
ના, (અ.) નહિ; no, not: (ર) (સી.) નકાર; negation, refusal. નાઈલાજ, (વિ.) જેના ઉપાય કે ઉપચાર ન હેાય એવું; incurable, having no remedy: (૨) લાચાર; helpless. નાઈ, (પુ.) વાણંદ, હન્નમ; a barber. નાઉમેદ, (વિ.) નિરાશ; disappointed. નાઉમેદી, (સ્રી.) નિરાયા; disappoint
ment.

Page #426

ના
નાક, (ન.) શ્વાસેાવાસ માટેને અવયવ, નાસિકા; the nose: (૧) શાખ, આબરૂ, પ્રતિષ્ઠા; credit, reputation: (૩) મુખ્ય વ્યક્તિ કે વસ્તુ; chief or prominent person or thing: ~કવું, (વિ.) કપાયેલા નાકવાળું; having a cut nose: (૨) નિલજ્જ; shameless. નાકબૂલ, (વિ.) કબૂલાત, મજૂરી કે સંમતિ વિનાનું; without confession, sanction or agreement, unaccepted.
નાકાબંદી, નાકાબ"ધી, નાકેદી નાકેખ"ધી, (સી.) કાઈ પણ સ્થળ, દેશ વગેરેના ખાધુ વ્યવહાર અટકાવી દેવા નાખેલા ઘેરા; a blockade.
નારું, (ન.) કાણું; a hole: (૧) સાય વગેરેનું કાણું'; the eye of a needle, etc.: (૩) જકાત વસૂલ કરવાનું થાણું; a customs-or toll-gate: (૪) રસ્તાઆનું મિલનસ્થળ; a junction of roads: (૫) રસ્તાનાં પ્રવેશદ્વાર કે છેડા; the entrance or end of a road:
નાકેદાર, (પુ.) . જકાતથાણાના અધિકારી; the officer in charge of a customsgate, a toll-collector: (૨) પ્રવેાદ્વાર પરના ચાકીદાર; a gate-keeper. નાખવું, નાંખવુ, (સ. ક્રિ.) ફેંક્યું; ફેંકી ts'; to throw, to throw off or away: (૨) પડતું મૂકવુ, જતું કરવું; to give up: (૩) દૂર કરવું; to remove: (૪) મૂકવું; to putઃ (૫) ની અંદર મૂકવુ કે ઉમેરવુ; to put or add into: (૬) હવાલે કરવુ', આપવું; to entrust, to give: (૭) ધારણ કરવું, પહેરવું; to don, to put on, to wear: (૮) ખેડી દેવુ, ત્યજવું; to leave, to abandon. નાખુદા, (પુ.) ટડેલ; the master or captain of a ship.
નાખુશ, (વિ.) નારાજ; displeased: નાખુશી, (સ્રી.) નારાજી; displeasure. નાખારી (સી.) નાખોરુ, (ત.) જુએ નસકારી
૪૧૧
નાગરવેલ
નાગ, (પુ'.) સાપ; a serpent: (૨) દેવ તરીકે સાપ; a serpent-God: (૩) હાથી; an elephant. નાગકેશર, નાગકેસર, (ન.) ઓષધ તરીકે વપરાતી સુગ’ધી વનસ્પતિ; fragrant herb. નાગચ'પો,(પુ.) એક પ્રકારને ફૂલછેાડ, એનુ ફૂલ; a kind of flower-plant, its નાગડું, (વિ.) જુએ નાગુ, (flower, નાગડો, (પુ.) એક પ્રકારના ખાવેા, સાધુ; a mendicant: (૨) નિલજ્જ, લુચ્ચા માણસ; a shameless, cunning man. નાગણુ, નાગણી, (સ્રી.) સાપની માદા; a female serpent; (૨) હાથણી; a she-elephant: (૩) એક પ્રકારનું ધરેણુ';
a kind of ornament.
નાગણું, (ન.) વાસણને ઊંચકવા માટેના દારી-દેરડાના ગાળા; a string or rope noose for lifting a pot or a vessel: (૨) દામણ, દામણુ; a thick rope, a tether: (૩) હળની ધૂંસરીનુ દાર ુ'; the rope of a plough yoke. નાગપાશ, (પુ.) નાગની આંટી જેવાં મજબૂત પડ કે કાંસા; a strong grip or noose like a serpent's ring: (૨) એક પ્રકારની વ્યૂહરચના; a kind of stratagem: (૩) ગાળા, ફ્રાંસા; a noose: (૪) વરુણદેવનુ શસ્ત્ર; a kind of Lord Neptune's weapon. નાગર, (વિ.) નગરનું કે એને લગતાં; of or pertaining to a city, urban: (3) સંસ્કારી, સભ્ય; cultured, courteous: (૩) એ નામની જ્ઞાતિનું; of a caste sonamed: (૪) (પુ.) એ જ્ઞાતિની વ્યક્તિ; a person of that caste.
નાગરજ્જુ, (ન.) જુએ નાગણ, નાગરમોથ, (સ્રી.) ઔષધ તરીકે વપરાતી એક વનસ્પતિ; a kind of herb. નાગરવેલ, નાગરવેલી, (સ્રી.) જેનાં પાન મુખવાસ તરીકે વપરાય છે એવી એક પ્રકારની વેલ; the betel plants (૨) એનું પાન; a betel-leaf.

Page #427

નાગરિક
૪૨૨
નાડ
નાગરિક, (વિ) જુએ નાગર (૧) (૨) (૫) શહેરનો રહેવાસી; an urbanite: (૩) સ્વતંત્ર રાષ્ટ્રને પ્રજાજન; a citizen
thl, (.) citizenship. નાગરી, (વિ.) જુએ નાગર: (૧) (૨)
41917914fad; of the Nagar caste: (૩) (સ્ત્રી) શહેરી સ્ત્રી; an urbanite woman (૪) દેવનાગરી લિપિ; the Sanskrit or the Balbodh script. નાગલી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું હલકું અનાજ;
a kind of coarse grain. નાગલોક, (૫) પાતાળપ્રદેશ; the under
world, the sub-terranean region. નાગાઈ, (સ્ત્રી) નિર્લજપણું; shame
lessness: (?) 42211%; cunningness. નાગુ, (વિ.) નગ્ન, ઉઘાડું; naked, nude, bare: (૨) ભારહિત; unadorned, undecorated: (૩) નિર્લજજ; shameless: (૪) લુચ્ચું, બદમાશ; cunning, roguish. નાગોડિયુ, (વિ.) જુએ નાગુ. નાગોરી, નાઘોરી, (કું.) મુસલમાન ભરવાડ,
a Muslim shepherd. નાચ, (પુ.) નૃત્ય; a dance, dancing (૨) નૃત્યને જલસ; a dancing performance :or party. (૩) તમાશે, ખેલ; an entertaining performance or party. (female dancer, નાચનારી, (સ્ત્રી) નાચ કરનાર સ્ત્રી; a નાચવું, (અ. ક્રિ.) નૃત્ય કરવું; to dance નાચિકેત, (પુ.) અનિ, અગ્નિદેવ; fire,
the God of fire. નાચીજ, (વિ) મામૂલી, નવું; common
place, insignificant(૨) નકામું; useless, worthless. નાછૂટકે,(અ) લાચારીથી, ફરજિયાત; help
lessly, compulsorily. નાજનીન, (સ્ત્રી) માશક; a sweet-heart, a beloved: (૨) અતિશય સુંદર સ્ત્રી; a very beautiful woman.
નાજર, (૫) અદાલતને એક અધિકારી; an
officer of a judicial court. નાજુક, (વિ.) કોમળ; tender, delicate (૨) નાનું, અથવા પાતળું અને કોમળ; small or thin and tender. નાટ, (ન.) નૃત્ય; a dance. (૨) નાટકની
Royanid; a dramatic performance. નાટ, (અ) અવશ્ય, નક્કી, અલબત; surely,
certainly, of course. નાટક, (ન) દશ્ય-કાવ્ય કે સાહિત્યકૃતિ; a play, a dramas (૨) એની રંગભૂમિ પર poy241d; a dramatic performance: (૩) જાહેર ફજેતી કે ભવાડ; a public disgrace or fiasco: (૪) ઢાંગ; pretence -કાર, (પુ.) નાટકનો લેખક; a playwright, a dramatist: (૨) નટ; an actor: -મંડળી, (સ્ત્રી) a dramatic company: –શાલા, શાળા, (શ્રી.) નાટક રજૂ કરવાનું સ્થળ; a dramatic threatre, a play-house: નાટડ્યુિં , (વિ.) નાટકનું કે એને લગતું; of or pertaining to a drama, dramatic. (૨) બનાવટી, ઢાંગી; pretentious: (2) 2441727 (as; unreal: (૪) રોમાંચક; thrilling: નાટકી, નાટકીય, (વિ) જુએ નાટકિયુ. નાટિકા, (સ્ત્રી) ટૂંકું નાટક; a short play. નાટય, (ન) નૃત્ય, અભિનય વગેરે; dancing, acting, etc. –કલા, કળા, (સ્ત્રી.) નૃત્ય અને અભિનયની કળા; the art of dancing, acting, etc., the dramatic art: -કાર, (પુ.) જુએ નાટકકાર –પ્રયોગ, (પુ.) નાટકની રજૂ2418; presentation of a play: -શાસ્ત્ર, (ન.) નાટકળાનું શાસ્ત્ર; dramaturgy.
(of escape. નાઠાબારી, (સ્ત્રી) છટકવાનો માર્ગ; a way નાડ, (સ્ત્રી.) રક્તવાહિની, રગ, (ખાસ કરીને હાથના અંગૂઠાના મૂળ પાસેની જેના પરથી રોગનું નિદાન થાય છે.); a vein, an..

Page #428

નાડણ
artery, the pulse, (especially, the one under the root of the thumb useful for diagnosis): (૧) ચામડાનું દેરડું; a leather rope: (૩) વૃત્તિ, વલ; tendency, inclination: (૪) કાબૂ, અંકુશ, લગામ; control, a rein: (૫) જુએ નાડણુ. નાડણ, (ન.) ગાડા વગેરેનુ ધૂંસરું બાંધવાસ્તુદેરડું; a rope for fastening the yoke of a cart, etc.: નાડવુ, (સ. ક્રિ.) ચામડાના દેરડાથી બાંધવુ'; to fasten with a leather rope. નાડાછડી, સ્ત્રી,)વિવિધ રંગની સૂતરની દેરી; a many coloured cotton string. નાડી, (સ્રી.) જુએ નાડ: (૧); (૨) નાની દેરી; a small string, a ribbon: (૩) પારાકને લગાડેલી નાની દેરી; a string of a garment. નાડુ, (ન.) જુએ નાડી: (ર) અને (૩).
(૨) જીએ નાડાછડી: (૩) હૃદ; limit. નાણવું, (સ. ક્રિ.) તપાસવું; to examine, to test, to scrutinise: (૨) અજમાવવું; to try, to experiment. નાણાકીય,(વિ.)પૈસા સંબંધી; monetary, financial, pecuniary. નાણામજાર, (ન.) પૈસાની ધીરધારનું બાર, રારાન્તર; money-market. નાણાભીડ, (સ્રી.) પૈસાની તંગી; finan
cial stringency. નાણામંત્રી, (પુ`.) રાજ્યના આર્થિક બાબતાતો પ્રધાન; a finance minister of a state.
નાણાવટ, (શ્રી.) નાણાબાર; moneymarket: નાણાવટી, (પુ.) શરાફ; a banker, a money-lender:(૨) શ્રીમત માણસ; a wealthy man: નાણુાવવું, (ન.) શરાફન-પૈસાની ધીરધારને વ્યવસાય; banking, money-lending business. નાણુાં,(ન.ખ.વ.) પૈસા, ધન, દોલત; money, wealth:(૧) મૂલ્ય, કિંમત; price, value.
૪૩
pe
નાણુ, (ન.) જુએ નાણુંાં: (૧): (૨) ચલણી સિક્કો; a money-coin.
નાત, (સ્રી.) જ્ઞાતિ; a caste: (ર) જ્ઞાતિભાજન; a caste-dinner. નાતરિયું, (વિ.) (જુએ નાતરુ',) નાતરાનું કે તેને લગતું; of or pertaining to the widow-remarriage: (૨) નાતરાની ટવાળું; having the freedom or right of the widow remarriage: (૩) ભિન્ન પ્રકારનું; different. નાતરું, (ન.) વિધવા-વિવાહ; the widowremarriage: (૨) સંબંધ, નાતા; relation: (૩) જોડી ખંડિત થતાં ભિન્ન વસ્તુ મૂકી પૂર્તિ કરવી તે; the act of completing a broken pair by adding a dissimilar unit or part. નાતવરો, (પુ.) જ્ઞાતિભેાજન; a caste
dinner.
festivals.
નાતાલ, (સી.) ઈસુજયંતીથી નવા વર્ષ સુધીના ખ્રિસ્તી તહેવારે; the Christmas (same caste. નાતીલું, (વિ.) એક જ જ્ઞાતિનુ; of the નાતો, (પુ.) સ ંખધ; relation: (૨) મેળ; concord.
નાથ, (પુ.) સ્વામી, માલિક; a lord, a master: (૨) પતિ; the husband: (૩) નેતા; a leader: (૪) સંન્યાસીએ કે યેાગીએનો એક વર્ગ'; a class of ascetics. નાથ, (સ્રી.) જુએ તથ, નથડી: (૨) ભારવાહક પશુના નાકમાં નંખાતી દેરી; the nose-string of a beast of burden. નાથષ્ણુ, (ન.) ત્રાજવાંનાં પલ્લાંની દોરી; the string of a scale of a balance. નાથવુ, (સ. ક્રિ.) ભારવાહક પશુના નાકમાં નાથ નાખવી; to insert a string through the nose of a beast of burden: (૨) અંકુશમાં લેવુ'; to bring into control: (૩) ઉપયેગમાં લેવા અંકુશમાં લેવુ'; to harness: (૪) પશુને કુળવવુ, પલેક્ષુ', to train a beast.

Page #429

નાદ
૪
નામધારી
નાદ, (૫) અવાજ, ધ્વનિ; sound, noise: (૨) ગર્જના; a roar: (૩) કંદ, વ્યસન, ટેવ;addiction, habit (૪) ગર્વ pride: (૫) ધૂન; a whim: નાદર, (વિ.) ઉત્તમ પ્રકારનું; excellent, best: (૨) અસાધારણ; extraordinary. નાદાન, (વિ) બાલિશ; childish: (૨)
અણસમજુ; senseless: (૩) મુખે; foolish: નાદાનિયત નાદાની, (સ્ત્રી) બાલિશતા વગેરે, childishness, etc. નાદાર, (વિ.) દેવાળિયું; bankrupt, insolvent: (૨) ગરીબ, કંગાલ; poor, wretched: (૩) (પુ.) એવી વ્યક્તિ; an insolvent person: નાદારી, (સ્ત્રી) દેવાળું, ગરીબી; insolvency, poverty. નાદી, નાદલું, (વિ.) છંદી; addicted to: (૨) ધૂની, તેરી; whimsical. (૩) નાદવાળું; roaring, resonant. નાદુરસ્ત, (વિ.) બીમાર, માંદું; sick, indisposed નાદુરસ્તી, (સ્ત્રી) બીમારી; sickness.
(little, tiny. નાનકડું, (વિ.) નાનું, નાજુક; small, નાનખટાઈ, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની મીઠાઈ
a kind of sweetmeat. નાન૫, નાનમ, (સ્ત્રી) લધુતાને ભાવ,
લઘુગ્રંથી; inferiority complex. નાનપs, (ન) બાલ્યાવસ્થા; childhood. નાનાવિધ, (વિ.) વિવિધ, અનેક પ્રકારનું;
various, of different sorts:(?) (24.) 3425 4317; in different ways. નાની, (સ્ત્રી) માની મા; a mother's
mother, a grand-mother. નાનું, (વિ.) એાછા કે અલ્પ કદનું; small, little= (૨) સરખામણીમાં ઓછી ઉંમરનું; younger than, young (૩) ઊતરતું, હલકં: inferior, low: નૂસનું, (વિ.). સામાન્ય પ્રકારનું નવું; commonplace, insignificant. નાન, (૫) માને પિતા; mother's father, a grand-father.
નાન્યતર, (વિ.) (વ્યાકરણ) નપુંસકલિંગનું;
of neuter gender, નાપસંદ, (વિ.) અણગમતું; repulsive (૨) અસ્વીકાર્ય, અમાન્ય; unacceptable, unaccepted, unrecognised: - પસંદગી, (સ્ત્રી) અણગમો વગેરે. નાપાક, (વિ.) અપવિત્ર, અશુદ્ધ; unholy,
impure. નાપાયાદાર, (વિ.) પાયો કે આધાર વિનાનું;
foundationless, unsupported. નાપાસ (તપાસ), (વિ) નિષ્ફળ થયેલું; failed, unsuccessful: (?) ! નાપસદ.
(a barber. નાપિક, નાપિત, (૫) વાળદ, હજામ; નાબૂદ, (વિ.) સમૂર્ણ નાશ પામેલું; totally
uprooted, destroyed or ruined. નાબદી, (સ્ત્રી) સમૂળો નાશ. નાભિ , (સ્ત્રી) ટી; the navel: (૨) કેન્દ્ર, મધ્યવતી ભાગ; the centre, the focus, the central part: () usiat Hell; the nave of a wheel. નામ, (ન.) સંજ્ઞા; a name, an appellation (૨) (વ્યાકરણ) સંજ્ઞાસૂચક શબ્દ; (grammar) a noun (૩) શાખ, પ્રતિષ્ઠા; credit, reputation (૪) યાદગીરી,
સ્મૃતિ memory: -ક, (વિ.) અમુક નામનું; so-named: -કરણ, (ન.) બાળકનું નામ પાડવાને વિધિ; the naming ceremony of a child. નામકકર, (વિ.) બાહ્યું કે કબૂલાત ફક કરનારું, સંમત થયા બાદ ફરી જનારું
denying, disowning. નામચીન, (વિ.) પ્રખ્યાત, પ્રતિષ્ઠિત;
famous, reputed. નામઠામ (ન)નામ અને ઠેકાણું, સરનામું
(a person's) name and address. નામદાર, (વિ.) જુએ નામચીન: (૨)
માનનીય; honourable. નામધારી, (વિ.) નામ ધરાવતું; having a name: (૨) કેવળ નામનું; nominal

Page #430

નામના
(૩) ઢાંગી, જૂઠું; pretentious, fake, false. (tion, fame. નામના, (સ્રી.) પ્રતિષ્ઠા, કીતિ; reputaનામરજી, (સ્રી.) અનિચ્છા; absence of will, disinclination. નામ, (વિ.) પુરુષત્વહીન, ખાયલું, સ્ત્રણ; impotent, cowardly, effeminate: નામર્દાઈ,નામઢી, (સ્રી.) ખાયલાપણું. નામવર, (વિ.) જુએ નામચીન. નામવું, (સ. ચિં.) રેડવું; to pour: (૨) (અ. ક્રિ.) ની તરફ જવુ કે વળવું; to go or turn towards.
નામશેષ, (વિ.) સમૂળુ નાશ પામેલ; totally destroyed. નામજૂર, (વિ.) અસ્વીકાય', અસ્વીકૃત; unacceptable, unaccepted, rejected: નામજૂરી, (સ્રી.) અસ્વીકાર; nonacceptance, rejection. નામાંકિત, નામી, (વિ.) જુએ નામચીન: (૨) જાણીતું; well-known. નામુનાસખ, નામુનાસિબ,(વિ.) અયેાગ્ય, અણુછાજતુ; improper, unbecoming. નામુરાદ, (વિ.) નિરાશ; disappointed. નામુ, (ન.) આવકજાવક વગેરેના હિસાબ; a credit and debit account: (૨) વણૅન, ઇતિહાસ; a description, a narrative, history: (૩) હક, લાગેા; a right, a rightful payment due from.
નામે, (અ.) ને ખાતે ઉધારીને, શાખ પર; on credit: (૧) નામથી; by name. નામેરી,(વિ.) સમાન નામ ધરાવતુ, નામરાશિ;
having similar name, namesake. નામોશી, (સ્રી.) પ્રતિષ્ટાહાનિ; disgrace,
disrepute: (૨) ક્લ''; a stigma. નાયક, (પુ.) મુખ્ય વ્યક્તિ, આગેવાન; a chief person, a leader: (૨) સાહિત્યકૃતિનું મુખ્ય પાત્ર; the hero of a play, novel, etc.: (૩) એ નામની જ્ઞાતિ કે અટક; a caste or surname named.
30
૪૫
નારાયણ
નાચણ, નાયકણી, (સ્રી.) જુઆ નાયકા. નાયકા, (સ્રી.) શ્રી નૃત્યકાર; a female dancer: (૨) વેશ્યા; a prostitute, a harlot. (of a wheel. નાયડી, (સ્રી.) પૈડાની નાભિ; the nave નાયડી, (સ્રી.) ચામડાની પાતળી દેરી; a thin string of leather. નાચખ, (વિ.) ગૌણ, મદદનીશ; subordinate, assistant, deputy. નાયિકા, (સ્રી.) સાહિત્યકૃતિનું... મુખ્ય સ્ત્રીપાત્ર; a heroine of a play, novel, etc.: (ર) આગેવાન સ્ત્રી; a female leader: (૩) જુએ નાયકા.
નાર, (સ્રી.) નારી, સ્ત્રી; a woman. નારકી, નારકીય, (વિ.) નનું કે એને લગતું'; of or pertaining to hell or inferno, hellish, infernal. નારદ, (પુ.) એ નામના દેવર્ષિ, બ્રહ્માના પુત્ર; a divine sage so-named, the son of Lord Brahma:(૨)વિઘ્નસ ંતાષી વ્યક્તિ; a mischief-monger, an instigator of quarrels or discord: વિધા, (સી.) વેડા, (પું. ખ. વ.) વિઘ્નો ઊભાં કરવાની કે જિયા કરાવવાની કળા; the skill of mischief-mongering. નારંગી, (સ્રી.) એક પ્રકારનું ફળઝાડ; an orange tree:(૨) એનું ફળ; an orange: (૩) (વિ.) નારંગી રંગનું'; of orange colour.
નારા, (સ્રી.) પાણી; water: (૨) ઝરણું, વહેળા; a stream, a rivulet. નારાચ, (ન.) લાઢાનું તીર કે બાણુ; an iron arrow: (૨) (પુ.) એક પ્રકારનો છંદ; a kind of metre.
નારાજ, (વિ.) નાખુશ, અસંતુષ્ટ; displeased, dissatisfied: નારાજી, (સ્રી.) નાખુશી; displeasure. નારાયણુ, (પુ.) ભગવાન વિષ્ણુ; Lord Vishnu: () એ નામના એક ઋષી; a sage so-narmed: (૩) સન્યાસી; a recluse: નારાયણી, (સી.) દુર્ગાદેવી,

Page #431

છે
નારિકેર
નાયાના
લક્ષ્મીદેવી, the Goddess Durga, the Goddess Lakshmi. નારિકેર, નારિકેલ, નારીકેર, નારીયેલ,
નાલિકેર, (ન) જુઓ નારિયેળ. નારિયેળ, (ન) તાડના વર્ગના પક્ષનું ફળ,
શ્રીફળ; a coconut: નારિયેળી, (સ્ત્રી)
એ નામનું વૃક્ષ; a coconut tree. નારી, (સ્ત્રી) સ્ત્રી; a woman: -જાતિ, (સ્ત્રી.) સ્ત્રી જાતિ; women as a class (૨) (વ્યા.) સ્ત્રીલિંગ; (grammar) the Deminine gender. ના, (૫) વસવાયો; a member of the lower working class of a village: (2) 429142ladi; rightful payment due to such a member: -કાર, (વિ) વસવાયાના વર્ગનું કે હલકી onrad'; of the lower working class or lower caste. નાલાયક, (વિ.) ગ્ય લાયકાત વિનાનું, 2491924; not properly qualified, unworthy, unfit: નાલાયકી, (સ્ત્રી.) unfitness, unworthiness. નાલિ, નાલી, (સ્ત્રી) શિરા, નસ; a vein, an artery: (૨) નીક, મેરી; a drain,
a gutter. નાલેશી, નાલેસી, (સ્ત્રી) નિંદા, બદબઈ
slander, calumny: (JYE&; libel. નાવ, (સ્ત્રી) નાનું વહાણ, પનાઈ, હેડી;
a small ship, a ferry: a boat: નાવડી, (સ્ત્રી.) નાવડું, (ન.) નાની હેડી;
a small ferry or boat. નાવણ, (ન.) સ્નાન; a bath, a bathing: (૨) સ્નાન માટેનું પાણી; bathing water: (૩) સ્ત્રીનું રજોદર્શન, આર્તાવ; the menstrual discharge:(8) Palla ઋતુસ્નાન; a woman's bath at the end of menses: નાવણિયું, (1)
સ્નાનઃ (૨) સ્નાન કરવાનાં સ્થળ કે ઓરડી; a bathing place, a bath-room. નાવલિયો, નાવલો, (પુ.) (વહાલમાં) પતિ; (endearingly) the husband.
નાવાકેફ, (વિ.) અપરિચિત, અજાણુ; un
familiar, unacquainted. નાવારસ, નાવારસી,(વિ.)વારસદાર વિનાનું,
heirless: (૨) નધણિયાતું; ownerless. નાવિક, (૫) વહાણવટી, ખલાસી, ખાર; a sailor, a boatman: (૨) સુકાની, કર્ણધાર; helmsman, a steersman. નાવી, (પુ) વાળંદ, હજામ; a barber. નાશ, (૫) અસ્તિત્વ મિટાવી દેવું તે;
destruction, annihilation: (2) 414Hiell; ruin:(3) **BIR; annihilation: (૪) હાનિ, નુકસાન; harm, damage, loss. (૫) મૃત્યુ; death: નાશક, નાચકારક, (વિ.) નાશ કરનારું; destructive, ruinous: નારીન, (વિ.) જુઓ નાશક, (ન.) જુઓ નાશ, નાશવંત, નાશવાન,
(a.) 1948; perishable, destructible. નાસ, (૫) રોગનિવારણ માટે શ્વાસ વાટે વરાળ ધુમાડે લેવાં તે; inhalation of vapour or smoke with a view to curing a disease. નાસણ, (ન) નાસી જવું તે, નાસભાગ,
પીછેહઠ; a running away, a retreat. નાસપતી, (સ્ત્રી) (ન) એક ફળઝાડઃ (૨)
એનું ફળ; a pear-tree. (૩) a pear. નાસભાગ, (સ્ત્રી.) ઉતાવળે કે ગભરાટમાં બચાવ માટે દોડાદોડ કે પીછેહઠ કરવાં તે; a hurried or confused running away or retreat. નાસમજ, (વિ.) એ નાદાન. નાસવું, (અ. ક્રિ.) દોડવું; to run (૨)
ગભરાટમાં બચાવ માટે દોડવું, ભાગવું to run away: (૩) ગુનો છુપાવવા કે સજામાંથી છટકવા સ્થળાંતર કરવું; to abscond: (૪) પીછેહઠ કરવી; to retreat. નાસા,(સ્ત્રી)નાક; the nose –ચ, (ન)
નાકનું ટેરવું; the tip of the nose. નાસાનાસ, નાસાનાસી, (સ્ત્રી) જુઓ નાસભાગ.

Page #432

નાસાબિત
૪૧૭
નિકારા
નાસાબિત, (વિ.) પુરવાર કે સિદ્ધ ન થયેલું
not proved, established or supported, unfounded. નાસિકા, (સ્ત્રી.) નાક; the nose. નાસિપાસ, નાસીપાસ, (વિ) નિરાશ, ખિન્ન; disappointed, dejected. નાસિપાસી, નાસીપાસી,(સ્ત્રી.) નિરાશા,
fuldt; disappointment. નાસર, (ન.) એક પ્રકારને રોગ જેમાં નાક, ગળું, વગેરે પર ચાઠું પડે છે; an ulcer
of the nose or the throat. નાસેહ, વિ.) (પુ.)નાસી જવાની વૃત્તિવાળું કે નાસી જનાર (માણસ); (a person) inclined to run away or running away. નાસ્તિ , (સ્ત્રી) ગેરહાજરી, હયાતિને અભાવ; absence, non existence: નાસ્તિક, (વિ.) (પુ.) ઈશ્વરના અસ્તિત્વમાં ન માનનાર, ધર્મમાં શ્રદ્ધા ન રાખનાર; atheistic, an atheist : નાસ્તિકતા,(સ્ત્રી)નાસ્તિકપણું, નાસ્તિક્ય, (ન) ઈશ્વર અને ધર્મ વગેરેમાં અશ્રદ્ધા; atheism. નાસ્તો, (પુ.) દિવસનું પ્રથમ હળવું ભેજન,
શિરામણ: 1 breakfast. નાહક, (અ.) નકામું, નિરર્થક, વિના કારણે;
uselessly, unnecessarily, purposelessly: (૨) અન્યાયી રીતે; unjustly. નાહવું, (અ. ક્રિ.) સ્નાન કરવું; to bathe. નાળ, (૬) ઘોડા, બળદ ઈ. ખરીમાં જડવામાં આવતી લોખંડની પટ્ટી; a horse shoe. નાળ, (૫) કમળ વગેરેની દાંડી, નાલ; the stalk of a lotus, etc.: (૨) લાંબી, સાંકડી નળી; a long, narrow tube or pipe: (૩) ગર્ભવાસ દરમિયાન બાળના પોષણ માટેની એની ઘૂંટી સાથે જોડાયેલ 701 $ 424; the umbilical chord: (૪) (સ્ત્રી) નળિયું; a roofing tile: (૫)
બંદુકની નળી; a barrel. નાળચું, (ન.) પ્રવાહી રેડવા માટેની પહોળા મોઢાવાળી નળી; a funnel. .
નાળુ, (ન) ઝરણું, વહેળ; a stream,
a rivulet: (?) 114; a sewer. નાંખવું, (સ. કિ.) જુઓ નાખવું. નાંગર, (ન.) લંગર; an anchor, નાગરવું, (સ. ક્રિ) લંગર નાખવું; to anchor: (૨) સ્થિર કે દ્ધ કરવું; to steady
to make firm or motionless. નાદિ, (સ્ત્રી.) આશીર્વાદ કે ભક્તિભાવાત્મક
Alls; a benedictory or devotional stanza (૨) એ નાટકનો પ્રારંભિક ells; such a stanza at the opening of a drama. નાંધડિયું, નાંધલું, (વિ.) નાનું, નાની
વયનું; small, little, young. નિકટ, (વિ.) પાસેનું; nearby, neigh
bouring: (?) (24.) 4121; near, nigh: –વતી, (વિ.) પાસે રહેલું; lying or situated near. નિકર, (પુ.) સમૂહ, જથ્થો; a group, - an assemblage, a collection: (૨)
ખજાનો, ભંડાર; a treasure. (nickel. નિલ, (સ્ત્રી.) ચાંદી જેવી ધાતુ, કલાઈ નિષ, (પુ.) સરાણ; a whet-stone,
a sharpening-stone: (૨) કસેટ; a test: (૩) કસોટી કરવાને પથ્થર; a touch
stone. નિકંદન, (ન.) સમૂળો નાશ કે પાયમાલી;
total destruction or ruin. નિકા, (૫) જુએ નિકાહ. નિકાય, (૫) રહેઠાણ, ઘર; an abode, a
house: (2) 4-2; the body: (3)
સમૂહ; an assemblage, a collection. નિકાલ, (૫) પતાવટ, ફેંસલે; settle
ment, disposal. (૨) નિર્ણય, ચુકાદો; decision, judgment, an award: (૩) નીકળવાનો માર્ગ; an opening, a _passage, a way-out. નિકાશ, નિકાસ, (સ્ત્રી) માલ પરદેશ મોકલવો તે; export: (૨) બહાર જવું; આવવું તે; an egress, a coming or going out.

Page #433

નિકાસવું
નિચોર
નિકારવું, (સ. ક્રિ) માલ પરદેરા મોકલાક to export(૨) બહાર કાઢવું; to issue,
to throw out. નિકાહ, નિકા, (૫) (મુસ્લિમ) લગ્ન;
(Muslim) marriage, wedding. નિકુંજ, (સ્ત્રી) ઝાડની ઘટા, ઝાડી; a
grove, a thicket. નિકેતન, (ન.) રહેઠાણ, ઘર; an abode,
a house: (૨) સ્થાન; a place. નિક્ષેપ, (૫) ફેંકવું તે; a throwing
at or op: (ર) મોકલવું તે; a sending or despatching away: (3) ત્યાગ; an abandoning, a giving up: (૪) થાપણ, ન્યાસ; a depositing,
a thing or money deposited. નિખર્વ, (પુ.) સે અબજની સંખ્યા, ૧૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦; the number ten thousand millions, 100000000000. નિખાર, (૫) ધોવું, નિખારવું તે, કાપડની Sio pull a; a washing or cleaning, the removal of starch from cloth: (૨) કાજી, ખેળ; starch, bleaching powder: (૩) સમુદ્રની મેટી એટ; a big ebb of the sea: (7) અને ભરતી વચ્ચેના સમયની પાણીની સપાટીની સ્થિરતા; the level state of the sea water between the times of ebb and tide. નિખારવું, (સ. ક્રિ) દેવું, સાફ કરવું;
to wash, to clean: (2) 4143-12 sios દર કરવી; to remove starch from
cloth. નિખાલસ, વિ.) ભેળું, કપટરહિત; sim-
ple or open-hearted, frank, tactless: તા, (સ્ત્રી) ભેળપણ વગેરે; frank
ness, etc. (all, whole. નિખિલ, વિ) સઘળું, બધું; entire, નિગડ, (ન) બેડી; fetters, shackles: (૨) હાથીના પગે બાંધવાની સાંકળ; a chain to fasten an elephant's leg.
નિગમ, (પુ) ધર્મશાસ્ત્ર, વેદ; the scrip
tures, metaphysics, the Vedas: (૨) પરમાત્મા; the Supreme Being, God. (૩) અંત, પરિણામ; the end, outcome, result:ન, (ન) પરિણામ, સાર, ફલશ્રુતિ; conclusion, result, outcome: (૨) નિકાલ, ફેંસલે; dis
posal, settlement. નિગમ, (સ. ફિ.) દૂર કરવું, ટાળવું; to
avoid, to get rid of, to evade: (૨) (અ. ક્રિ) વીતવું, ગુજરવું; to
elapse, to pass. નિગાહ, (સ્ત્રી) દષ્ટિ, નજર; a look, a
sight, a glance: (૨) ધ્યાન, કાળજી, સંભાળ; attention, care: (૩) મહેરwidl; favour. નિગાળ, નિગાળે, (પુ) ગાળતાં રહેલો કચરે; a sediment, residual dirt: (૨) ઘાડો રસ કે પદાર્થ; viscous juice
or substance. નિગાળવું, (સ. ક્રિ) ટીપે ટીપે પાડવું; to
cause to fall in drops. નિગૂઢ, (વિ.) અગમ્ય, રહસ્યમય, હું;
imperceptible, mysterious, deep: (૨) ગુપ્ત, સંતાડેલું; secret, hidden. તિસહ (પુ.) અવરોધ, અટકાવ; restraint,
a stoppage, a checking: (૧) અંકુશ, દમન, તપશ્ચર્યા; control, austerity, penance: (3) Hort; punishment: (૪) બંધન; a bondage. નિઘંટુ, (.) શબ્દકોશ, a dictionary:
(૨) શાસુચી; a vocabulary. નિધા, (સ્ત્રી) જુઓ નિગાહ. નિચોડ. (પં) નીચેવેલાં રસ કે સવ: extract: (૨) સાર, ભાવાર્થ, તાત્પર્ય;
cream, purport, general meaning. નિચોર, નિચોલ, (૫) ઢાંકણુ, આચ્છાદન; a cover, a covering (૨) બુરખે; a veil: (3) 2013; a bed-cover: (૪) પછેડી; a scarf (૫) વસ્ત્ર; a clothing, a garment.

Page #434

નિચોવવું
નિપાત
નિચોવવુ, (સ. કિ.) દબાવીને કે વળ દઈને
પ્રવાહી બહાર કાઢવું; to squeeze, to extract (૨) રસ કે સવહીન કરવું; to make juiceless or pithless: (3)
શેષણ કરવું; to exploit. નિછાળવું, (સ. કિ.) વીછળવું; to finse. નિજ, (વિ.) પિતાનું; one's own. નિજાનંદ, (૫) આત્મજ્ઞાનને આનંદ, હદય
માંથી ઉદ્ભવતે આનંદ; the spiritual joy, the joy resulting from self
realisation. (certainly, positively. નિકોલ, નિટોળ, (અ) નક્કી, એકસ; નિત, (વિ.) (અ) જુએ નિત્ય. નિતરાણ, નિતરામણ, (ન)નીતરેલાં પાનું $ 2918/; filtered, oozed or settled
down water or liquid. નિતલ, (ન) સાત પાતાળમાંનું એક; one
of the seven under-worlds. નિતંબ, (૫) (ખાસ કરીને સ્ત્રીને) થાપો,
ht; (especially of a woman) a નિતાર, (૫) જુઓ નિતરાણ. (buttock. નિતારવું, (સ. ક્રિ) નીતરે એમ કરવું; to
filter, to cause to ooze. નિતાંત, (વિ) અસાધારણ, અત્યંત; extraordinary, excessive: (૨) (અ.) અસાધારણ રીતે, અતિશય, ખૂબ; extraordinarily, exceedingly. નિત્ય, (વિ.) શાશ્વત, સ્થાયી, અવિનાશી;
everlasting, eternal, indestructible, constant: (૨) હંમેશનું, હંમેશા થતું $ $2910'; everyday, daily: (24.) હંમેશ, દરરોજ, સતત; always, daily, constantly -કર્મ, (ન) રોજનાં નિયત કાર્યો કે ફરજે; daily routine works cr duties: (૨) હમેરાને નિયત પૂજાવિધિ વગેરે; daily established mode of worship, etc.: નિત્યતા, (સ્ત્રી)નિત્ય, (ન.) શાશ્વતતા, અમરત્વ; eternal state, constancy, immortality:નિત્યાનંદ, (પુ.) શાશ્વત આનંદ, આત્માનંદ; eternal
joy or bliss, the eternal joy of
self-realisation. નિદર્શક, (વિ.) જેનાર, બતાવનાર; witnessing, seeing, viewing, show
ing: (?)74245; indicating. નિદર્શન, (ન.) જેવું કે બતાવવું તે; a
viewing, seeing, witnessing or showing: (2) HIL8217; guidance, direction: (3) Yrial; proof, evidence: (૪) દષ્ટાંત, ઉદાહરણ; an exam
ple, an illustration. નિદાઘ, (૫) ઉનાળા; summer: (૨) તડકો, તાપ; sunshine, the heat of
the sun. નિદાન, (ન.) મૂળ કારણ; a fundamental or original cause: (૨) રોગચિકિત્સા; diagnosis of a disease: (૩) અંત, પરિણામ; the end, result, an outcome: (૪) (અ) આખરે, અંતે; at last, finally. (૫) ઓછામાં ઓછું; at least: (૬) જરૂર, અવશ્ય; of course, certainly. નિદિધ્યાસનિદિધ્યાસન,(ન.) સતત, ઊંડું
ધ્યાન ધરવું કે ચિતન કરવું તે; constant, deep meditation or contemplat
ion. નિદેશ, (કું.) હુકમ, આજ્ઞા; an order,
a command: (2) HIRERIR; guid' ance, direction. નિદ્રા, (સ્ત્રી.) ઊધ; sleep: –ધીન, વશ,
(વિ.) ઊંધતું; asleep, sleeping. નિધન, (ન.) મૃત્યુ, મરણ; death. નિધાન, (ન) ખજાને, નિધિ; a trea
sure: (2) 414; a receptacle: (3) આધાર, ટેકે: a support, a prop. નિધિ, (૫) ખજાન, ભંડાર; a treasure. નિનાદ, નિનાદ, (પુ.) અવાજ; sound. નિપજાવવું, (સ. ક્રિ.) ઉત્પન્ન કે પેદા કરવું;
to produce, to create. નિપાત, (પુ.) નીચે પડવું તે; a falling
or coming down (૨) વિનાશ,

Page #435

નિપુણ
૪૦
નિમિષ
પાયમાલી; destruction, ruin (૩) મૃત્યુ death: (૪) (વ્યા.) અવ્યય; (grammar) an adverb: (૫) અનિયમિત શબ્દ; an irregular word: નીપાતી, (વિ.) નીચે પડતું; falling down (૨) નાશ પામતું;
decaying. નિપુણ, (વિ.) નિષ્ણાત, પ્રવીણ; expert, skilled, proficientતા ,(સ્ત્રી.)પ્રાવીણ્ય;
proficiency. નિબંધ, (પુ.) વ્યવસ્થિત, ચિતનપ્રધાન લેખ;
an orderly, thought-provoking article or composition, an essay: (૨) કાયદો, નિયમ; a law, a rule:-કાર, (પુ.) નિબંધ લેખક; an essayist. નિબંધન, (ન) બાંધવું તે; the act of binding or fastening. (૨) અવરોધ, અટકાયત; a restraining, a checking, an impediment. (૩) બંધન, બેડી; a bondage, fetters. નિબિડ, (વિ.) ગીચ, ધાડું; dense, thick:
(૨) ખૂબ મુશ્કેલ; very tough. નિબોધ,(પુ.)નિબોધન, (ન.) જ્ઞાન, વિદ્વતા;
knowledge, learning, scholarship. નિભાડ, (પુ) જુઓ નિમાડો. નિભાવ, (૫)ગુજરાન, ભરણપોષણ; maintenance, subsistence: (૨) આધાર; support: (3) 2314; endurance: નિભાવવું, (સ. ક્રિ.)નિભાવ કરવો, અસ્તિત્વ ટકાવી રાખવું; to maintain: (૨) મુશ્કેલીથી ગુજરાન ચલાવવું; to maintain with difficulty: (૩) સહિષ્ણુતા દાખવવી, ચલાવી લેવું; to tolerate, to put up with. (૪) દરગુજર કરવું, સૌજન્યપૂર્વક ઉપેક્ષા કરવી: to overlook,
to wink at courteously. નિર્ભર, (વિ.) વજનદાર, ભારે; heavy:
(૨) મજબૂત; strong, stout: (૩) ભરેલું; full: (૪) જીરું અને નકામું; worn out
and useless. નિભ્રંછના, (સ્ત્રી) જુઓ નિર્ભના.
નિબંછવું, (સ. ક્રિ.) નિર્લ્સના કરવી, (જુઓ નિર્ભસ્રના); to censure or criticise jealously, to scorn, to
threaten, etc.. નિમક, નમક, (ન) મીઠું; salt: -હરામ, (વિ.) અન્નદાતાને દ્રોહ કરનાર, કૃતધ્ર; faithless to bread giver, ungrateful: -હરામી, (સ્ત્રી.) કૃતજ્ઞતા; ingratitude, faithlessness: 64141, (વિ.) કૃતજ્ઞ; true to one's salt, grateful, faithful: -હલાલી, (સ્ત્રી)
$osidi; gratefulness, fidelity. નિમગ્ન, (વિ.) તલ્લીન, ગરક, એકાકાર;
deeply absorbed or engrossed in. નિમજ્જન, (ન.) ડૂબાડવું તે, બકું; an
immersion, a diving. નિમણુક, (સ્ત્રી) હોદ્દો, પદ કે ચોક્કસ
કામગીરી માટે નીમવું કે નિમાવું તે; an appointment, an assignment: (2) પદ, હેદ્દો an office: (૩) પગાર, વેતન;
salary, stipend, wages. નિમતાણ, નિમતાનો, (૫) તપાસ; checking: (૨) (પુ.) હિસાબની તપાસ, auditing.
(an auditor. નિમતાનદાર, (પુ.) હિસાબ તપાસનાર; નિમંત્રણ, (ન) આમંત્રણ, નેતરું; an invitation.
(iavite. નિમંત્રવું, (સ. ક્રિ.) આમંત્રણ આપવું; to નિમાજ, (સ્ત્રી) જુઓ નમાજ. નિમાડો, (કું.) કુંભારની ભઠ્ઠી; a potter's kiln (૨) એ ભઠ્ઠીમાં પાક્તાં વાસણને 2140; collection or pile of earthen wares processed in such a kiln. નિમિત્ત, (ન) કારણ; a cause: (૨) હેતુ, 6421; a motive, a purpose, an intention: (3) Ubd; an omen: (*)
ટો આરોપ, આળ; false accusation: (૫) બહાનું; a pretext. નિમિષ, (પુ.) આંખને પલકારે, a twinkling of the eye: (૨) ક્ષણ, પળ; a moment. (lying below or under.

Page #436

નિમ્ન
નિન, (વિ.) ઊં; deep: (૨) નીચું; low, નિયત, (વિ.) ઠરાવેલું, નિણત; fixed, settled, decided: (?) 74119; est
ablished: (3) 24 64194°; inevitable. નિયતિ, (સી.) નિયમ, ધારે; a rule: (૨)
નસીબ, ભાગ્ય; fate, destiny. નિયમ, (૫) કાયદો, ધારો; a law, a rule: (૨) પ્રણાલિકા, રિવાજ, રૂઢિ, convention, custom, established practice or order: (૩) નિયંત્રણ control, restraint: (૪) બંધન; a bondage: (4) 6214; a resolution: (૬) વ્રત, પ્રતિજ્ઞા; a religious vow, a vow:-ન, (ન.) મર્યાદા કે અંકુશમાં રાખવું a; a controlling or restraining:
સર, (અ.) નિયમ પ્રમાણે; regularly, methodically, lawfully. નિયમાવલિ, નિયમાવલી, (સ્ત્રી) ધારા
wipe!; rules and regulations. નિયમિત, (વિ) નિયમ પ્રમાણેનું; regular, regulated: (૨) મુકરર કરેલું; fixed, stipulated, appointed: (૩) મર્યાદિત,
અંકુશમાં રાખેલું; limited, controlled. નિયંતા, (૬) નિયમમાં રાખનાર, પરમાત્મા;
a regulator, a controller, God. નિયંત્રણ, (ન.) નિયંત્રણ, (સ્ત્રી) જુઓ
નિયમન, (નિયમના પેટામાં). નિમક, (વિ.) (પુ.) નિયમમાં રાખનાર કે
04924145; a regulator, a cont
roller, a manager. નિયુક્ત, (વિ.) નિમાયેલું; appointed. નિયુક્તિ, (સ્ત્રી) નિમણૂક; an appoint
ment. નિયોગ, (૫) આજ્ઞા, દુકમ; an order, a command. (૨) નિયત કામ કે ફરજ
fixed work or duty. નિયોજન, (ન.) મુકરર કરવું તે; a fixing, appointing or settling: (?) $15 પ્રવૃત્તિ કે કામમાં જવું તે; an attaching to an activity or work: (૩) પ્રેરણા આપવી તે; an inspiring:
નિરવાણ નિયોજનુ; (સ. ક્રિ) જેવું, નક્કી કરવું;
to join, to fix. નિરક્ષર, (વિ) અભણ; uneducated,
illiterate: -1, (al.) illiteracy. નિરત, (વિ.) તલ્લીન, નિમગ્ન; absorbed
or engrossed in: (3) 241215d; attached, highly fond of: નિરતિ, (સ્ત્રી.) લગની, આસકિત; strong attachment
or fondness. (excellent. નિરતિશય, (વિ.) ઉત્તમ પ્રકારનું best, નિરધાર, (અ.) એક્કસ, નક્કી; certainly (૨) (પુ) જુઓ નિર્ધાર: નિરધારવું, (સ. ક્રિ.) જુઓ નિર્ધારવું. નિરનિરાળું, (વિ.) અલગ, ભિન; separate, different: (૨) વિવિધ, ભિન્ન;
various, different. નિરપરાધ, નિરપરાધી, (વિ.) નિર્દોષ _innocent, guiltless. નિરપવાદ, (વિ.) (અ) અપવાદ વિના, સંપૂર્ણ રીતે; without exception,
completely, absolutely. નિરપેક્ષ, (વિ.) ઇચ્છા કે અપેક્ષારહિત,
Czys; free from desires: (?) નિસ્વાર્થ, ઉદાસીન; unselfish, disinterested: (૩) સ્વેચ્છાધીન, આત્મનિર્ભર absolute, self-reliant: (૪) સ્વતંત્ર; independent: (૫) સંબંધરહિત; un
related: ના, (સ્ત્રી.) નિસ્પૃહતા, વગેરે. નિરભિમાન, (વિ.) અભિમાન કે અહંકારરહિત; prideless, without vanity (૨) વિનમ્ર; humble: (૩) (ન.) અભિમાન કે અહંકારને અભાવ, વિનમ્રતા; absence of vanity, humbleness. નિરભ્ર, (વિ.) વાદળાં વિનાનું; cloudless. નિરર્થ, નિરર્થક, (વિ.) અર્થ વિનાનું;
meaningless. (૨) નકામું; useless, uncalled for, unnecessary. નિરવધિ, (વિ.) હદ કે મર્યાદા વિનાનું;
limitless: (3) 24 t; endless. નિરવાણ, (અ.) જરૂર, અવશ્ય; certainly, positively: (૨) (ન.) જુઓ નિર્વાણ.

Page #437

૨
નિરુત્સાહ
નિરસ.
નિરસ, (વિ.) જુઓ નીરસ. નિરસન, (ન) દૂર કરવું કે કાઢી મૂકવું તે; removal or expulsion: (૨) નાકબૂલ કરવું તે; denialઃ (૩) એકવું તે; vomiting (૪) પતાવટ, નિરાકરણ; final settlement, or disposal. (૫) નાશ; destruction. (weaponless. નિરસ્ત્ર, (વિ.) હથિયાર વિનાનુ; unarmed, નિરંકુશ, (વિ.) અંકુશરહિત; uncontrolled: (૨) ઉદ્ધત; rude: (૩) માથાભારે;
unruly, high-handed. નિરંજન,(વિ.) અંજન અર્થાત્ અંધકાર અને
અજ્ઞાનરહિત; free from collyrium i.e. free from darkness and ignorance: (૨) દોષરહિત; faultless: (૩)
સર્વજ્ઞ, સંપૂર્ણ omniscient, perfect. નિરંતર,(વિ.)(અ.) સતત, હમેશા; constant, constantly, incessant, in
cessantly, always. નિરાકરણ, (ન) પતાવટ, ફેસલે; settle
ment, disposal. (૨) છેવટ, અંત, પરિણામ; the end, result: (૩) દૂર કરવું તે; removal. (૪) રદબાતલ કરવું તે; cancellation (૫) અસ્વીકાર, નાકબૂલ
spg a; rejection, denial. (formless. નિરાકાર, (વિ) આકારરાહત; shapeless, નિરાડંબર, (વિ.) શોભા કે આડંબરરહિત;
unornamented, unadorned: (?) - સાદું, સરળ; simple. નિરાધાર, (વિ.) આધારરહિત; unsuppor
ted, supportless:(24414; orphap. નિરામય, (વિ.) તંદુરસ્ત, નિરોગી; healthy: (૨) મેલ કે કચરા વિનાનું; free from dirt: (૩) (ન.) સ્વાસ્થ, તંદુરસ્તી;
good health. નિરામિષ, વિ) (ખોરાક વગેરે) માંસરહિત,
(food, etc.) vegetarian. નિરાલંબ, (વિ) જુઓ નિરાધાર. નિરાશ, (વિ.) આશારહિત, નાઉમેદ; disappointed, despondent: (2) Cofret;
dejected:નિરાશા, (સ્ત્રી.) disappointment: GARIRLATE, (4.) pessimism: નિરાશાવાદી, (વિ) pessimistic, (૫)
a pessimist. નિરાશ્રિત, (વિ) જુઓ નિરાધાર: (૨)
24144 $ paugarea; unsheltered, unprotected: (૩)ગુજરાનના સાધન વિનાનું;
destitute: (8) 12/04; poor. નિરાસત, વિ) આસક્તિરહિત; unattached. (૨) નિરપેક્ષ, ઉદાસીન; free
from desires, disinterested. નિરાહાર, નિરાહારી, (વિ) ઉપવાસી,
uy; fasting, hungry. નિરાળું, (વિ.વિશિષ્ટ, તદ્દન ભિન્ન પ્રકારનું,
0144 [!s; peculiar, distinct, typical: (૨) જુદું; different. નિરાંત, (સ્ત્રી)શાંતિ, આરામ; peace, rest, repose: (૨) જંપ, સુખ; tranquillity, bliss (૩) સગવડ, સુવિધા; comfort: (૪) સલામતી; safety: (૫) ઉપાધિ કે Figaroare; freedom from troubles_or worries:(૬) ફુરસદ; leisure: નિરાંતે,(અ.)શાંતિથી, શાંત ચિત્ત, આરામથી, સુખચેનથી; peacefully, with a cool mind, comfortably, without ex
citement or hurry. નિરીક્ષક, (મું) નિરીક્ષણ કે તપાસ કરનારુ an observer, an inspector: નિરીક્ષણ, (ન) અવલોકન, તપાસ: observation, inspection: નિરીક્ષા, (ગ્રી.) નિરીક્ષણ નિરીશ્વર, (વિ.) ઈશ્વરરહિત; godless: (૨)
નાસ્તિક; atheistic -વાદ, (૫)નાસ્તિક
વાદ; atheism, નિરત્તર, (વિ.) જવાબ ન આપનારું કે ન
24149 2150413'; unanswering, incapable of answering or refuting: (૨) સામા પક્ષથી ચૂપ કરાયેલું; silenced
by the opposite party. નિરુત્સાહ, (પું)ઉત્સાહ કે આશાનો અભાવ,
Ariell; absence of spirit or zeal.

Page #438

૪
નિર્બલ
નિરુત્સાહી disappointment (૨) (વિ.) ઉત્સાહ- રહિત, નિરાશ; zealless, disappointed:
(3) fyrst; dejected, mentally depનિરુત્સાહી, (વિ.) નિરુત્સાહ. (ressed. નિરુદ્ધ, (વિ.) અટકાવેલું, રોકેલું; obstrected, restrained: (૨) કેદ કરેલું;
imprisoned, confined, detained. નિધમ, નિરુઘમી, (વિ.) ઉદ્યમ કે પ્રવૃત્તિ
હીન: unemployed: (૨)નિકિય, આળસુ, inactive, indolent, idle. નિરુપયોગી, (વિ.) નકામું; useless. નિરુપાય. (વિ.) ઉપાયરહિત; without a
cure, remedy: (2) 4112112; helpless. નિરૂપણ, (ન.) રજૂઆત, વર્ણન; presentation, description, narration: () અવલોકન; observation (૩) વિવેચન; estimation, criticism. નિરૂપવું, (સ. ક્રિ) નિરૂપણ કરવું; to
present, to describe, to narrate,
to observe, to criticise. નિરોધ, (પુ.) અટકાયત, અવરોધ, રોકાણ, 24321; obstruction, hindrance, restraint, prevention, control: -ક, નિરોધી, (વિ) અવરોધક, વગેરે
obstructing, etc. નિગમ, નિગમન, (ન) બહાર જવું તે, વિદાય; a going out, an exit, a departure: (૨) બહાર જવાને માર્ગ, 879100; an outlet, a door, a gạte: (૩) પસાર કરવું, ગુજારવું તે (સમય, વગેરે); (time, etc) to passage. નિગુણ,નિગુણી,(વિ.)ગુણ કે લક્ષણરહિત; without qualities or attributes:
(૨) કૃતજ્ઞી; ungrateful, faithless. નિર્જન, (વિ.) માનવવસવાટરહિત; unin
habited: (2) Cry3; desolate: -1, (સ્ત્રી) ઉજ્જડપણું એક્લતા; loneliness. નિજર, (વિ) અવિનાશી, અમર; imperi
shable, immortal: (?) (9.) &a; a God, a deity.
નિર્જલ, નિજળ, (વિ) પાણી વિનાનું,
oynalsa; waterless: (?) 743; dry. નિજીવ (વિ.) જીવતસ્વરહિત, જડ; inani
mate, lifeless: (૨) અશક્ત, નિબળ; weak: (૩) નજીવું, નકામું; insignificant, worthless: (૪) મૃત; dead. નિઝર, (પુ.) (ન.) ઝરણું, વહેળે; & stream, a rivulet: (2) gyvatu; a water-fall, a cataract: નિર્ઝરિણી, નિઝરી, (સ્ત્રી) નદી; a river. નિર્ણય, (પુ.) ફેંસલો, ચુકાદો, નિશ્ચય; a
settlement, a verdict, a decision,
a determination. નિર્ણાયક, (વિ.) નિર્ણચકારક; decisive,
finalising, conclusive. નિર્દય, (વિ) કૂર, દયાહીન; cruel, mer
ciless: -Ml, (zall.) cruelty. નિર્દેશ, (૫) ઉલ્લેખ, બતાવવું કે સૂચન
કરવું તે; a reference, an indication: ' (૨) આજ્ઞા. હુકમ; an order, a com
mand: -ક, () દર્શાવનાર વગેરે; one who refers to or indicates, etc.:
ન, (પુ.) નિદોરી કરવા તy the act of referring, etc. -વું, (સ. કિ.) ઉલ્લેખ
કરવો, બતાવવું; to refer, to point out. નિર્દોષ, (વિ) દેષરહિત, નિરપરાધી;
innccent, guiltless, faultless: the (સ્ત્રી.)-પણુ, (ન.) innocence નિર્દોષી, (વિ.) નિર્દોષ. નિધન, નિધનિયુ, નિધની, (વિ.)
ધનરહિત, ગરીબ; moneyless, poor. નિર્ધનતા, (સ્ત્રી.) ગરીબી; poverty. નિર્ધાર, (૫) નિશ્ચય, determination: (૨) નિર્ણય; decision –, (સ. ક્રિ) નક્કી કરવું, નિર્ણય કરવ; to decide, to determine નિર્ધારિત, (વિ.) નક્કી કરેલું કે થયેલું, નિર્ણિત; fixed, settled,
decided (weak, feeble. નિબલ, નિબળ, (વિ.) અશક્ત, નબળ;

Page #439

નિભચ
૪૩૪
નિર્વિકલ્પ
નિર્ભય, (વિ.) નીડર; fearless: ના, (સ્ત્રી.) fearlessness: (૨) સલામતી;
safety, security. નિર્ભર, (વિ.) ભરેલું; full: (૨) વિપુલ,
yogen; plentiful, abundant: (3)
આશ્રિત, આધાર રાખતું; dependent. નિર્ભત્સના, (સ્ત્રી) તિરસ્કાર, તુચ્છકાર;
hatred, scorn: (૨) ઈર્ષાથી હલકું પાડવું કે તેજોવધ કરવો તે; the act of decrying or underrating jealously: (3) અપશબ્દો કહેવા તે; reviling: (૪) ઉગ્ર ટીકા severe criticism: (૫) ધમકી, દમદાટી; threat, bullying, menace. નિભેળ, (વિ.) ભેળસેળરહિત, શુદ્ધ, ચેખું;
unadulterated, unmixed, pure. નિબંછવુ, (સ. ક્રિ) જુએ નિભંછવું. નિર્મલ, નિર્મળ, (વિ.) જુએ નિભેળ:
(૨) પવિત્ર; sacred, holy. નિમવું, (સ. ક્રિ) નિર્માણ કરવું; to
create, to make, to construct, to forge: (૨) નક્કી કરવું; to fix, to
decide, to settle. નિર્મળ, (વિ.) જુઓ નિર્મલ, ના, (સ્ત્રી) શુદ્ધતા, સ્વચ્છતા, પવિત્રતા; purity, cleanliness, clearness, sacredness: નિર્મળી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની ઔષધ
તરીકે વપરાતી વનસ્પતિ; a kind of herb. નિર્માણ, (ન) સર્જન, ઉત્પાદન; creation,
production: (૨) ભાગ્ય, નસીબ, fate. destiny.
(producer. નિર્માતા, (પુ.) સર્જક, ઉત્પાદક; creator, નિર્માલ, (સ્ત્રી) () જુઓ નિર્માલ્ય. નિર્માલ્ય, (સ્ત્રો.) (ન) દેવમૂર્તિ પરથી ઉતારી slaai fel 9977; flowers, etc. re moved from an idol of a God or તeity: (૨) (વિ.) નકામુ, તુચ્છ, રદબાતલ
કરેલું;useless, insignificant, rejected. નિર્માતુ, (સ. ક્રિ) નિર્મવુંનું કર્મણિ. નિમલ, નિમૂળ, (વિ.) મૂળરહિત rootless: (૨) સદંતર નાશ પાપેલું કે પાયમાલ થયેલું; completely destroyed or
ruined, uprooted: (૩) નિર્વશ;
progenyless, heirless. નિર્મોહ, નિર્મોહી, (વિ) મોહરહિત free
from allurement or fascination: (૨) માયાથી મુક્ત; free from lusion: (૩) જુઓ અનાસક્ત. નિલ જજ, (વિ.) બેશરમ, ઉદ્ધત, અવિવેકી;
shameless, rude, immodest: -11, (સ્ત્રી-પણ, (ન) shamelessness, etc. નિલખ, નિર્લેપ, (વિ) જુએ અનાસક્ત. નિર્લોભ, નિર્લોભી, (વિ) લેભરહિત
greedless, uncovetous: (૨) અપેક્ષા રહિત; not expecting any reward. નિવશનિવ"શી,(વિ.) નિ:સંતાન; child
less, progenyless, heirless. નિર્વાટ, (વિ.)(સ્થળ, વગેરે) કોઈની અવરજવર
વિનાનું, પગવાટ વિનાનું; introdden. નિર્વાણ (ન) આત્માની મુક્તિ, મોક્ષ; spiritual salvation (૨) શૂન્યવ; vacuity, nothingness: (૩) મરણ, અંત; death, end:(૪)અસ્તિત્વને અભાવ; extinction (૫) (વિ.) આખરી, અંત કે છેવટનું; last, final: (૨) શાંત, શૂન્ય; tranquil, non-existent, empty: (3) નાશ કે અંત પામેલું; destroyed, extinct: (૪) અફર; unfailing, sure: (૫) (અ) અવશ્ય, ચક્કસ, અફર રીતે;
certainly, positively, unfailingly. નિવૃત, (વિ.) પવનરહિત; windless: (૨)
પવનની ખલેલથી મુક્ત, શાંત (સ્થળ); (of a place) free from the disturbance of wind, calm. નિર્વાસિત, (વિ) શરણાર્થી; refugee. નિર્વાહ, (૫) ગુજારો; maintenance:
(૨) ટકાવ; endurance, existence. નિવિકલ્પ, (વિ.) વિકલ્પરહિત; without any alternative: (૨) સંપૂર્ણ રીતે નિર્ભેળ; totally unmixed(૩) એકમાત્ર, કેવળ; absolute: (૪) સ્થિર; stable, unwavering: (4) Grea; definite.

Page #440

નિર્વિકાર
૪૩૫
નિશા
સિવિકારનિવિકારી, વિ.) વિકારરહિત, Buy faci 421let; unchangeable, free from deformity or spoil, comp
Soil, comp- letely pure or unmixed. નિવિદન, (વિ.) વિનરહિત, સરલ; free frem obstacles or impediments, unobstructed, smooth: Graferi, (અ.) વિદ્મ વિના; smoothly. નિર્વિવાદ, (વિ) ચર્ચા કે તકરારથી પર;
above discussion or dispute, undisputed: (૨) સર્વમાન્ય; universally accepted or recognised: (૩) ચેકસ, અફર; sure, unfailing. નિવીયે, (વિ.) વીર્યહીન; having no
vitality: (૨) નપુંસક, બાયલું; impotent, cowardly: (૩) અશક્ત, નબળું; weak: () 524 Carlle'; stuffless. નિવૃત,(વિ.) સંતોષાયેલું, તૃપ્ત; satisfied,
satiated: (૨) સલામત; safe, secure: (૩) સમાપ્ત થયેલું; concluded: (૪)
સુખી: happy. નિવતિ, (સ્ત્રી) સંતોષ; satisfaction: (૨) શાંતિ, ચેન; peace, comfort (3) PM in ; joy, bliss: (8) 444; happiness: (1) El; decay, destruction: (1) A1&; spiritual salvation: (0)
સમાપ્તિ, અંત; conclusion, end. નિવ્યસની, (વિ.) વ્યસન કે દુર્ગુણથી મુક્ત;
free from addictions, bad habits, vices: (૨) સૌમ્ય; sober. નવ્યજ, (વિ.) ભેળું, નિખાલસ; simplehearted, frank: (૨) કપટરહિત;
guileless. નિહેતુક, (વિ.) ઇરાદારહિત; unintended,
aimless: (૨) સહજ, સાયંસ્કૃ; spontaneous.
(a house. નિલય, ન.) રહેઠાણ, ધર; an abode, નિલવટ, (ન.) કપાળ; the forehead. નિવાજવું, (સ. ક્રિ) જુએ નવાજવું. (૨)
ઇલકાબ, પદવી વગેરે આપવાં; to endow with titles, ranks, etc.
નિવાપાંજલિ, (સ્ત્રી) શ્રદ્ધાંજલિ; a sin
cere tribute. નિવારણ, (ન) નિવાર, (પુ.) રાકવું કે દૂર કરવું તે; a prevention, a removal, an avoidance: (૨) વારવું તે;
a warding off, an averting. નિવારવું, (સ. ક્રિ.) રોકવું, દૂર કરવું; to
prevent, to remove, to avoid: (૨) વારવું; to ward off, to avert. નિવાસ, (પુ.) રહેવું તે; residence, dwelling – સ્થાન, (ન.) રહેઠાણુ; an abode, a dwelling place. નિવાસી, (વિ.)(પુ.) રહેવાસી; a resident. નિવૃત્ત,(વિનિવૃત્તિ પામેલું(જુઓ નિવૃત્તિ);
retired due to old age, etc. નિવૃત્તિ (સ્ત્રી) વૃદ્ધાવસ્થામાં સુખચેનથી
જીવવા માટે ફારેગ થવું તે; retirement due to old age: (૨) નિષ્ક્રિયતા: inactivity: (3) faria; ease, freedom from worries: (૪) ફુરસદ; leisure: (૫) સુખચેન; happiness and confort(૬) સમાપ્તિ, અંત; conclusion, the end: (૭) નિષ્ક્રિય એકાંત જીવન;
inactive solitary life. નિવેડો, (પુ.નિકાલ; disposal. (૨) ફેંસલે, ચુકાદે; settlement, verdict,
award: (3) HH1fc; conclusion. નિવેદન, (4) જણાવવું તે; the act of
informing: (2) Ryzuia; presentation: (3) $44; a statement: ()
અહેવાલ; a report:(૫) અરજ; request. નિશ, (૫) પ્રવેશ; entrance (૨)
પ્રવેશદ્વાર, બારણું, દરવાજ; an entrance, a door, a gate: (૩) રહેઠાણ; an
abode: () 4314; a camp. નિશ, (સ્ત્રી.) રાત્રિ; night? -દિન, (અ) દિવસે અને રાત્રે, સતત, અટકથા વિના; day
and night, incessantly, non-stop. નિશા, (સ્ત્રી) પથ્થરની સપાટ કે છીછરી
misel; a flat or shallow mortar.

Page #441

નિશા
૪૩૬
નિષ્ણાત
નિશા, (સ્ત્રી.) રાત્રિ; night -કર, ચંદ્ર; the moon (૨) કુકડો, a cock:-ચર, (૫) ચોર; a thief: (૨) ભૂત, પિશાચ, a ghost, a goblin: (3) R11; a monster: (૪) (ન.) ઘુવડ; an owl: (૫)
ચામાચીડિયું, વડવાગોળ; a bat. નિશાત, (પુ.) વાટવાને દસ્તા જેવો
પથ્થર, ઉપરવટણો; a pestle. (ચોઘડિયુ. નિશાન, (4) જુઓ : (૨) જુઓ નિશાન, (ન) ચિન્હ; a sign, a mark,
a symbols (૨) બાણ વગેરેનું લક્ષ્ય; a target: (3) 21421; an ensign, a banner: આજ, (વ.) (૫) કુરાળ બાણાવળી કે નિશાન તાકનાર; a clever archer, an expert shot. નિશાની, (સ્ત્રી.) જુઓ નિશાન. નિશાળ, (સ્ત્રી) શાળા; a school. નિશાળિયો,(૫) શાળામાં ભણતા વિદ્યાથી;
a school-boy, a student નિશિત, (વિ.) તીર્ણ, અદાર; sharp, pointed.
(mid-night. નિશીથ, (સ્ત્રી.) રાત્રિ; night. (૨) મધરાત; નિશ્ચય, (૫) સંકલ્પ; a determinat
ion: (?) Gleru; a decision: (3) ફેંસલે, નિવેડે; settlement, disposal: (૪) ચકાસણી; scrutiny: (૫) (અ.)
નક્કી, ચેસ; certainly, positively. નિશ્ચલ, નિશ્ચળ, (વિ.) સ્થાવર, અચલ;
immovable: (?) 12412; stable, steady. (કરેલું; decided, settled. નિશ્ચિત, (વિ.) નિર્ણિત, નક્કી થયેલું કે નિશ્ચિત, (ન) ચિંતારહિત; free from
worries: (2) 2014d; safe, secure. નિગ્ધ, (અ.) એક્કસ, ખાતરીપૂર્વક, અવશ્ય;
certainly, positively, inevitably. નિચેતન, (વિ) જુઓ નિવ. નિશ્વાસ, (૫) નિસાસ; a sigh. નિષાદ, (પુ.) શાસ્ત્રીય–સંગીતના સાત મૂળ
સ્વરામને છેલ્લે કે સાતમે સ્વર; the last or seventh of the seven
basic notes of classical music: (૨) માછીમાર; a fisherman (૩) શિકાર પર નભતા આદિવાસી-ભીલ વગેરે; a primitive man Bhil, living on
hunting, etc. નિષિદ્ધ, (વિ.) મના કરેલું; prohibited,
forbidden: (2) 4 (612x14; undesirable: (3) 240pU; improper, bad. નિqદન, (વિ.) નાશ કરનાર, a destroyer: (૨) કતલ; slaughter: વિનારા; destru
ction. નિષેધ, (૫) મનાઈ prohibition: ૨)
શાસ્ત્રીએ કરમાવેલી મનાઈ prohibition by scriptures: (૩) મનાઈહુકમ; a prohibitive order: -ક, (વિ.) મેના કરતું; forbidding, prohibitive. નિષેધવુ, (સ. કિ.) મનાઈ કરવી; to
forbid, to prohibit. નિષ્કપટ, નિષ્કપટી, (વિ.) કપટરહિત
guileless: (૨) નિખાલસ; frank. નિષ્કર્ષ, (૫) સાર, સર્વ; essence,
pith, cream, substance, extraction. નિકલંક, (વિ) કલંકરહિત; free from
blemish or blot: (?) Chie; inno_cent. (3) શુદ્ધ; pure. ((૧) અને (૨). નિકામ, નિષ્કામી, (વિ.) જુઓ નિરપેક્ષ નિષ્કમણ, (ન.) બહાર જવું તે; a depar
ture(૨)સંન્યાસ, ત્યાગ; renunciation. નિષ્કિય, (વિ) કામ કે પ્રવૃત્તિરહિત, ina
ctive, unemployed: (2) 41; l.szy. નિષ્ઠા, (સ્ત્રી) શ્રદ્ધા; faith, trust: (૨) વફાદારી; faithfulness: (૩) ભક્તિ; devotion: (૪) એકાગ્રતા, નિમગ્નતા; concentration, absorption: (4) માન્યતા; belief: (૬) હેતુ, આશય;
intertion, object, aim. નિષ્ફર, (વિ.) કૂર, નિર્દય; cruel, merciless: (?) $818; hardhearted, harsh:
ના, (સ્ત્રી) કૂરતા વગેરે; cruelty, etc નિષ્ણાત, (વિ.) (કું.) પ્રવીણ (માણસ); an
expert.

Page #442

નિષ્પક્ષ
૪૩૭
નિસ્પૃહતા
નિષ્પક્ષ, (વિ.) પક્ષપાતરહિત, તટસ્થ; im
partial, neutral:-પાત, પાતી,(વિ.) નિષ્પક્ષ. નિષ્પત્તિ, (સ્ત્રી) સમાપ્તિ, અંત, નિષ્કર્ષ
conclusion, the end, termination, final outcome: (૨) સિદ્ધિ, પ્રાપ્તિ
accomplishment, gain. નિષ્પાપ, (વિ.) પાપરહિત; sinless: (૨)
સદાચારીrighteous (૩) નિર્દોષ innocent. નિપ્રયોજન, (વિ.) જુએ નિહેતુક. નિપ્રાણ, (વિ) જુઓ નિજીવઃ (૨)
નબળું, જુસ્સારહિત; weak, spiritless. નિષ્કલ, નિષ્ફળ, (વિ.) ફળ કે લાભરહિત;
fruitless. profitless: (૨) ફતેહમંદ કે વિજયી નહિ થયેલું, હારેલું; unsuccessful, failed, defeated: (૨) નકામું;
useless: તા, (સ્ત્રી) failure, defeat. નિસબત, (સ્ત્રી) જુઓ નિત. નિસરણી, (સ્ત્રી) સીડી; a ladder, a
staircase. નિસગ (૫) કુદરત; nature: (૨) સૃષ્ટિ;
the creation, the universe: (3)
742414; temperament. નિસાત, (પુ) જુએ નિશાતરે. નિસાસો, પું) વ્યથા કે કરુણાયુક્ત ઊંડો
ઉશ્વાસ, નિશ્વાસ; a sigh. નિસ્તેજ, (વિ.) તેજારહિત, ઝાંખું, ફિકકું; lustreless, dim, feeble: (૨) જુસ્સા
(9918; spiritless, dull. નિરૂહ, (વિ.) જુઓ નિઃસ્પૃહ. નિર્માત, (સ્ત્રી) સંબંધ, નાતે; relation,
connection (૨) દરકાર, કાળજી, પરવા;
care, concern:(24.) 2125al, through. નિહાર, (પુ.) જુઓ નીહાર. નિહારિકા, (સ્ત્રી.) આકાશમાં પરિભ્રમણ
કરતા તેજસમૂહોમાંનો કોઈ એક; a nebula. નિહાલ, (વિ.) જુએ ન્યાલ. નિહાળવ, (સ. ક્રિ) ધ્યાનથી જોવું કે નિરીક્ષણ કરવું; to see or observe attentively.
નિંદક, (વિ) (૫) નિંદા કે કુથલી કરનાર
a slanderer, a back-biter. નિંદવું, (સ. કિ.) નિંદા કે કુથલી કરવાં; to
slander, to censure, to backbite. નિંદા,(સ્ત્રી.કૂથલી, ચુગલી, બદબોઈ, વગેવ;
slander, censure, backbiting. સિંઘ, (વિ.) ટીકાપાત્ર; blamable, censurable (૨) તિરસકારપાત્ર, ખરાબ,
contemptible, bad, undesirable. નિઃશબ્દ, (વિ.) અવાજરહિત, શાંત, ચૂપ;
soundless, quiet, silent. નિઃશસ્ત્ર, (વિ.) હથિયાર વિનાનું; unar
medઃ નિઃશસ્ત્રીકરણ, (ન.) નિઃશસ્ત્ર થવું કે કરવું તે, કઈ પણ રાષ્ટ્રની એવી નીતિ; disarmament, the policy of peace
or disarmament. નિશક, (વિ.) (અ) જુઓ નિસંશય. નિઃશુષ્ક, (વિ.) વિનામૂલ્ય, મત; free
of charge or price. નિઃશેષ, (વિ.) સંપૂર્ણ complete: (૨) (અ) સંપૂર્ણ રીતે, બિલકુલ; totally,
utterly, outright. નિ સત્વ, (વિ.) સવ કે કસ વિનાનું; essenceless, pithless, stuffless,
sapless: (?) asetel; frail, unsound. નિસંગ, (વિ.) એકાકી, સંગરહિત; com
panionless, lonely, solitary. નિઃસંતાન, (વિ.) સંતાનરહિત, વાંઝિયું;
progenyless, childless, heirless. નિઃસંદેહ, (વિ.) (અ.) જુએ નિ:સંશય. નિ સંશય, (વિ.) (અ.) સંશયરહિત, સંશય રહિતપણે, ચોક્કસ, doubtless, un
doubtedly, certainly, positively. નિસીમ, (વિ.) કદ કે મર્યાદારહિત, અપાર;
limitless, boundless. નિઃસ્પૃહ, વિ) જુએ નિરપેક્ષ નિઃસ્પૃહતા, (સ્ત્રી) ઇચ્છા કે આકાંક્ષાને
24H19; absence of desire: (?) નિસ્વાર્થતા, ઔદાસીન્ય; unselfishness, disinterestedness: (3) 2214; contentment.

Page #443

નિ:સ્વાર્થ
૪૮
નીભાવ
નિસ્વાથ, નિસ્વાથી, (વિ) સ્વાર્થ રહિત,
unselfish(૨) ઉદાસીન; disinterested. નીક, (સ્ત્રી) મેરી, ખાળ, પાણીના નિકાલ 7221 HOL"; a drain, a gutter. નીકર, (અ.) નહિતર otherwise. નીકળવું, (અ. કિ.) અંદરથી કે આરપાર બહાર આવવું; to come out from or through (૨) વિદાય થવી કે લેવી, PURP ovq'; to depart, to go out: (૩) પસાર થવું; to pass through, or by: (૪) (સમય, વગેરે) ગુજરવું, વીતવું; (time, etc.) to pass= (૫) મૂળમાંથી બહાર આવવું, પ્રગટવું; to originate, to come to existence: (૬) ઉદય થ, દેખાવું; to rise, to appear: (૭) જડવું, હાથવગું થવું; to be found, to come into possession (૮) મુક્ત થવું, છૂટવું; to be free from, to be relieved or released: (૯) સપાટી 47 24199; to come out on a surface (૧૦) નીવડવું; to turn out: (૧૧) (પુસ્તક, વગેરે) પ્રકાશન પામવું; (book, etc.) to be published: (22) પરિણમવું; to result: (૧૨) દૂર થવું; to be removed: (૧૩) અદશ્ય થવું; to disappear. નીગળવું, (અ. કિ.) ટપવું, ચૂવું; to
ooze, to fall in drops. નીલવું,ની લાવું, (પું) ફાલવું, ખીલવું,
પાકવું; to blossom, to ripen. નીચ, (વિ.) દુષ્ટ, અધમ; wicked, mean, base, vile: 1, (ill.) wickedness etc.:-, (વિ.) નીચે આવેલું; situated below: (૨) હલકા પ્રકારનું; inferior. નીચાજોણુ (ન.)શરમજનક સ્થિતિ; shame
ful or disgraceful condition. નીચાણ, (ન.) નીચાં સ્થળ કે જગ્યા; a low place or ground: (૨) ઢોળાવ;
descent. નીચુ, (વિ.) ઓછી ઊંચાઈવાળું; low: (૨) ઠીંગણું; dwarfish (૩) ઢળતું; sloping:
(૪) નીચ, હલકું; mean, base, vile: (૫) હલકા પ્રકારનું; inferior. નીડર, (વિ) નિર્ભય, fearless: –ના, (સ્ત્રી)
fearlessness. નીતરવું, (અ. ક્રિ) ચૂવું, ટપવું; to fooze, to fall in drops: (૨) (પાણી, પ્રવાહી, વગેરે) કચરે તળિયે બેસી જતાં 2429 49; (water, liquid, etc.) to be filtered, to become clear by
sedimentation. નીતયુ, (વિ.) નીતરેલું; filtered (૨)શુદ્ધ,
સ્વચ્છ, નિર્ભેળ; pure, clear,unmixed. નીતિ, (સ્ત્રી.) સદાચાર, ધર્મશાસ્ત્રોને અનુરૂપ આચરણ; morality, ethics: (૨) સદાચારના ધાર્મિક નિયમ, religious code of conduct, ethics: (૩) વર્તણુક, ચાલચલગત; behaviour: (૪) વાજબીપણું, યોગ્યતા; justness, equity, propriety (૫) રાજનીતિ: policy: (૬) રીત, પદ્ધતિ; method, system. (૭) ધોરણ; a standard: -, -નિપુણ, (વિ.) નીતિશાસ્ત્ર વગેરેમાં પ્રવીણ; wellversed in ethics, politics, etc.: નાશ, (૫) નિતિક અધ:પતન; moral degeneration, prevalence of vice: - મત્તા, (સ્ત્રી.)નૈતિક આચરણ: morality: -માન, (વિ.) સદાચારી; moral, righteous: -શાસ્ત્ર, (ન) સદાચારના નિયમોનું શાસ્ત્ર, રાજનીતિશાસ્ત્ર; ethics, politics. નીપજ, (સ્ત્રી) ઉત્પન્ન, પેદાશ; produce,
product: (૨) નફે; profit. (૩) આવક, કમાણી; income, earning. નીપજવું, (અ. ક્રિ) પેદા થવું; to be produced: (૨) નીવડવું, પરિણમવું; to turn out, to result: (૩) બનવું; to happens (૪) લાભ કે નફે થવાં; to have a gain or profit. નીભવુ, (અ. ક્રિ.) જુએ નભવું. નીભાવ, (૫) નીભાવવું, (સ ક્રિ.) જુઓ નભાવ, નભાવવું.

Page #444

નીમ
નુકસાન
નીમ, (૫) વ્રત, પ્રતિજ્ઞા; a religious vow, a vow: (૨) ધારે, રૂઢિ; a rule, a convention, a custom: (જુઓ નિયમ). નીમડવું, (અ. કિ.) જુઓ નીવડવું. નીમવું, (સ. ક્રિ) પદ કે હોદા પર સ્થાપવું; to appoint: (?) Galore; to join or attach, to fix. નીમે, (અ.) અડધે ભાગે; by half to the extent of fifty percent: (?) (વિ.) અડધું; half. નીમો, (પુ.) ઝભ્ભ; a robe, a gown (૨) વરરાજાને પહેરવાનો વિશિષ્ટ ઝલ્મ; a peculiar robe of a bridegroom. નીર, (ન) જળ, પાણી; water. નીરખવું, (સ. કિ.) બારીકાઈથી જેવું કે નિરીક્ષણ કરવું; to see or observe minutely.
(flower. નીરજ, (ન.) જલજ, કમળ; a lotus નીરજ, (વિ.) શુદ્ધ, સ્વચ્છ, નિર્ભેળ; pure,
clear, unmixed. (fodder. નીરણ, (૧) ઘાસ, ઘાસચારે; grass, નીરદ, (ન) (૫) વાદળ; a cloud. નીરમ, નિ.) વહાણને સમતોલ રાખવા માટે
અને તળિયે મુકાતું વજન; ballast. નીરવ, (વિ.) અવાજરહિત, શાંત; sound
less, noiseless, quiet, tranquil. નીરવું, (v.t) ઢેરને ઘાસ કે ચારે નાખવાં; to feed cattle with grass or fodder. નીરે, (૫) સૂર્યોદય પહેલાંની આથો આવ્યા વિનાની તાજી તાડીunfermented, fresh toddy extracted before sunrise. નીરગ-ગી,(વિ.) રોગરહિત, તંદુરસ્ત: free from disease, healthy: તા, ગિતા, (સ્ત્રી) તંદુરસ્તી; health, healthiness, નીલ, (વિ.) ઘેરું આસમાની; dark-blue: (૨) લીલું; green (૩) (૫) એક પ્રકારને વનર; a kind of monkey: (૪) ગળી; indigo: (4)#1744; copper-sulphate:
-કંઠ, () ભગવાન શંકર; Lord Shiva: (?) all; a peacock: (3) 0177; a wasp. નીલમ, (ન) નીલમણિ, (પુ.) ઘેરા આસ
માની રંગનું રત્ન; a sapphire. નીલું, (વિ.) જુએ નીલ. નીવડવું, (અ. કિ.) અમુક ગુણવત્તામાં પરિણમવું કે આકાર લેવો, પાવું; to turn out, to prove to be: (૨) અમુક રૂપમાં અસ્તિત્વમાં આવવું કે પ્રકટ થવું; to originate or come into existence in a certain form: (૩) સિદ્ધ થવું;
to be fulfilled or accomplished. નીવાર, (પુ.) એક પ્રકારનું ડાંગર જેવું
ખડધાન, સામે; a kind of rice like uncultivated corn. નવિ, નવી, (સ્ત્રી) સ્ત્રીઓના ચણિયા, વગેરેની ગાંઠ; the knot or tie of a woman's petticoat, etc.(૨)ભડાળ, 451; fund, stock, capital. નીસરવું, (અ. કિ.) જુએ નીકળવું. નીહાર, નિહાર, (૫) ધુમ્મસ; fog, mist
(૨) ઝાકળ; dew: (૩) હિમ; frost. નિહારિકા, (સ્ત્રી) જુઓ નિહારિકા. નીંગળવું, (અ. ક્રિ) જુઓ નીગળવું. નદ, (સ્ત્રી) ઊંધ, નિદ્રા; sleep. નીંદણ, (ન.) નીંદવાની ક્રિયા, the act of removing weeds, etc.:(2)mteai તરણ,ઘાસ, વગેરે; removed weeds, etc. નદિર, (સ્ત્રી.) નિદ્રા; sleep. નીંદવું, (સ. ક્રિ) નકામાં તરણાં, ઘાસ, ઇ. દૂર કરવાં; to remove weeds, etc, to weed. નીંદામણ (ન.) નીંદામણી, (સ્ત્રી) નીંદવાનું વેતન; wages or remuneration for weeding.
()
નુકસાન, (ન) ઈજા, હાનિ; injury, harm: (૨) ગેરકાયદે, તે; disadvantage, damage, loss: –કર્તા,-કર્તા, કારક,

Page #445

નુકસાની
૪૪૦
નેતર
-કારી, (વિ) હાનિ વગેરે કરનારું; in- jurious, harmful, damaging. નુકસાની, (વિ.) હાનિ પામેલું, બગડેલું: damaged, spoiled: (૨)(સ્ત્રી) નુકસાન, નુકસાનનું વળતર; compensation for injury, damage or loss. નુકતેચીન, (વિ.) દષદશી; fault-find
ing, unduly critical. નુકતેચીની, (સ્ત્રી.) દેરષદશીપણું; the act
of fault-finding, undue criticism. મુકતો, (૫) ફારસી અરબી અથવા ઉર્દૂ લિપિમાં શબ્દની ઉપર કે નીચે મુકાતું બિંદુ a dot or point put over or under a word in the Persian, Arabic, or Urdu script: (૨) ટુચકે, કય; a laconicism, a short witty, statement, a riddle: (૩) ધૂન, તરંગ; a whim, a fancy. નુસખો, (૫) અમુક દવા બનાવવા માટેની
માહિતીનું લખાણ, વૈદ્ય કે દાક્તરે લખી 24194 891; a recipe, a medical નૂગ,(વિ.)જુઓ મગ (prescription નૂતન, (વિ.) નવું, નવીન; new, novel. નૂપુર, (ન.) ઝાંઝર; a tinkling anklet. નૂર, (ન) વહાણ, રેલવે, વગેરે દ્વારા માલની
હેરફેર કરવાનું ભાડું; freight. જૂર, (ન.) તેજ, કાંતિ; brightness, light, lustre: (?) leu; beauty: (3) પ્રતિભા; dignity: (૪) કસ, શક્તિ, ખમીર; stuff, energy, mettle= (૫) વીરત્વ; heroism, chivalry.
ત્ય, (ન.) નાચ; a dance, dancing -કલાકળા, (સ્ત્રી) the art of dancing: -કાર, (૫) a dancer. નૃપ નૃપતિ, કૃપાલતૃપાળ, (૫) રાજા;
a king. નૃવંશ, (૫) માનવજાત; the human race:-વિઘા, (સ્ત્રી) માનવજાતિઓ, વંશ અને એમનાં લક્ષણોના અભ્યાસનું શાસ્ત્ર, ethnology. (wicked, base. નૃશંસ, (વિ.) ર; cruel: (૨) દુષ્ટ, નીચ;
નૃસિંહ, (૫) રાજા; a king: (૨) સિંહ જે પરાક્રમો માણસ; a lion-hearted brave man (૩) જુએ નૃસિંહાવતાર. નૃસિંહાવતાર, (૫) ભગવાન વિષ્ણુને થો
અવતાર; the fourth incarnation of Lord Vishnu. નેક, (વિ.) પ્રામાણિક; honest: (૨) ન્યાયી; just (3) સદાચારી, નીતિમાન; righteous: (૪)સગુણી; virtuous: (૫) ધાર્મિકreligious (૬) (સ્ત્રી) નીતિમત્તા, વગેરે; righteousness, moral soundness, etc.: (૭) (૫) પ્રમાણ, હદ; extent, limit: | (૨) કિંમત, ભાવ, દર; price, rate. નેકનામ, નેકનામદાર, (વિ.) નીતિમત્તા
માટે પ્રખ્યાત; famous for righteousness, virtues, etc. (૨) રાજા, મહારાજા, રાષ્ટ્રપ્રમુખ, વડા પ્રધાન, વગેરે માટે વપરાતો H1791244 elua; his excellency, his highness, etc. નેકી, (સ્ત્રી) (જુઓ નેક) નીતિમત્તા, સદાચાર, પ્રામાણિકપણું, વગેરે; morality, tighteousness, honesty, etc.: (૧) રાજા, મહારાજ, વગેરેના આગમન સમયે છડી પિકારવી તે; ceremonious utterances of praise at the arrival or entry of a king or an emperor. નેગ, (કું.) સ્નેહ, પ્રીતિ; love, attach
ment (૨) સંબંધ; relation (૩) મૈત્રી; friendship. નેગિયો, (પુ.) કાસ, દૂત; a messenger. નેજુ, (ન.) નેજો, (૫) વાવટો, વજa
flag, a banner: (?) Rie; a lance. નેટ, (અ.) ચોક્કસ, અવશ્ય, અલબત્ત,
certainly, positively, of course. ને, (વિ.) પાસેનું; nearby: (૨) (અ)
પાસે; near. નેડો, (૫) જુએ નેગ (૧): (૨) બારીક
4418; a minute investigation. નેણ, (ન) નયન, આંખ; the eye. નેતર (ન) એક પ્રકારને વાંસના વર્ગને વેલે કે એની સેટી; cane, rattan, a

Page #446

તેયાયિક
તરુ
૪૪
cane (stick). (of a churning stick. નેતરુ, (ન.) વલોણાની દેરી; the string નેતા, (૫) આગેવાન; a leader -ગીરી, (સ્ત્રી.) આગેવાની leadership નેતિ, (અ) (તત્વજ્ઞાન) એ નહિ, આ નહિ; not that, not this: (૨) એટલું કે આટલું બસ નહિ; that much or this much not enough. નેત્ર, (ન.) નયન, આંખ; the eye. નેત્રાંજન, (ન) આંખનું આંજણ; colly
rium, an eye-salve. નેત્રી(સ્ત્રી) સ્ત્રી નેતા; a female leader. નેન, (ન) નયન, આંખ; the eye. નેપથ્ય, (ન. રંગભૂમિનો પડદે; a curtain of a (dramatic) theatre: (?) 24 પડદા પાછળનો ભાગ જ્યાં નટનટીઓની સજાવટ થાય છે; the make-up room of the stage behind that curtain. નેપાળો, (૫) એક વનસ્પતિ જેનાં બિયાં
અત્યંત રેચક હોય છે; a plant, the seeds of which are highly purનેપુર, (ન.) જુએ નૂપુર. (gative; croton. નેફો, (૫) ચણિયા, લેંઘા, વગેરેની નાડી રહે છે તે નળી જેવો ભાગ; that tube-like part of a petticoat or trcusers through which the waist-band is inserted. નેમ, (સ્ત્રી) લક્ષ્ય, નિશાન; a target: (૨) હેતુ, ઇરાદો; an intendon, an aim (૩) વ્રત, નિયમ; a vow, an established practice. (half part. નેમ, (૫) અડધો ભાગ; a half, a નેમિ, નેમી, (સ્ત્રી) ગરગડી; a pulley, a windlass: (૨) પંડાને પરિઘ, the circumference of a wheel. ને, (વિ.) પાસે, નજીક, nearby: (૨) (નનાળું, નીક; a narrow passage
for disposal of water. નેવ, નેવું, (ન.) નળિયું; a tile of a roof (૨) છાપરાની ધાર પરનું તળિયું;
an eave of a roof. (૩) નેવાંમાંથી પડતું વરસાદનું પાણી; rain-water falling down from the eaves of a roof. નેવર, (ન) જુએ નેપુર. નેવલે, (અ) નેવાં પર; on the eaves નેવું, (ન.) જુઓ નેવ. (of a roof. નેવું નેવ, (વિ.) : “90', ninety. નેવ્યાશી, નેવ્યાસી, (વિ.) ૧૮૯'; ‘89',
eighty-nine. નેસ, નેસડો, (૫) જંગલમાં ભરવાડોના થોડાં ઝુંપડાંનું બનેલું નાનું ગામ; a small village in a forest made of a few huts of shepherds: (૨) ભરવાડનું
ઝુંપડું; a shepherd's hut. નેસ્તનાબૂદ, (વિ.) સમૂળું નાશ પામેલું;
uprooted, tolally destroyed. નેસ્તી, (૫) કેદી; a grocer. નેહ, (૫) પ્રેમ, સ્નેહ, વહાલ; love,
affection. (a hubble-bubble. નેહ, (સ્ત્રી.) હુકાની નળી; the tube of નેણ, (સ્ત્રી) સાંકડી ઊંડી ગલી; a narrow, | deep line: (૨) જુઓ નેહ, (સ્ત્રી.). નળચો, (૫) હુકાનો મેર-મથાળાની પિલી
નળી જેમાં ચલમ ભરાવવામાં આવે છે; the upper tube of a hubble-bubble holding the tobacco-pot. નૈતિક, (વિ) નીતિને લગતું; ethical, moral, pertaining to ethics or morality: (૨) સદાચારી; morally sound, righteous. નૈપુણ્ય, વિ) પ્રાવીણ્ય, કુશળતા, નિપુણતા;
proficiency, cleverness, skill. નૈમિત્તિક, (વિ.) પ્રારબ્ધથી નિર્માણ થયેલું; predestined: (૨) પ્રાસંગિત, અનિયમિત; occasional, irregular, unusual: (૩) (ન.) પ્રારબ્ધથી નિર્માણ થયેલું કાર્ય
a predestined work or incident. નિયત, (સ્ત્રી) વૃત્તિ, દાનત; inclination
(૨) નેક; probity. તૈયાયિક, (વિ.) તત્ત્વજ્ઞાન કે તર્કશાસ્ત્રને લગતું; pertaining to philosophy

Page #447

૪૪૨
ન્યસ્ત
or logic: (૨) (૫) એ શાસ્ત્રો જાણનાર; a philosopher, a logician. નૈયુ, (4) જુએ નહિચું. નિત્ય, (વિ.) પશ્ચિમ અને દક્ષિણ દિશા વચ્ચેનું; south-western (૨) એ ખૂણો
Fern; the south-west. નિવેદ, નેવેધ, (ન) દેવને ધરાવેલા ખાદ્ય
પદાર્થો; eatables offered to a God or deity. નૈષ્ઠિક, (વિ.) નિષ્ઠાવાળું; devoted,
sincere, faithful, absorbed in. નૈસગિક, (વિ.) કુદરતી; natural. નોક, (પુ.) (સ્ત્રી) અણી, છેડે; a pointed
end, an end: (૨) ટેક, પણ; a vow: (૩) વલણ, વક્કર; inclination, trend: (૪) અદા, છટા; grace: (૫) સ્વમાન, વટ; self-respect, a proud attitude: (૬) મોખરે; the front part of a fine. નોકર, (૫) ચાકર, સેવક; a servant: (૨)ખિદમતગાર; an attendant (૩) કમચારી, પગારદાર માણસ; an employees
al 157; a maid servant: -શાહી, (સ્ત્રી) કર્મચારીઓથી ચાલતું રાજતંત્ર; a bureaucracy. નોકરિયાત, (વિ.) નેકરી કરતું, પગારદાર; serving, salaried: (૨) પરાધીન; dependent: નોકરી, (સ્ત્રી) સેવા, ચાકરી;
service, employment. (different. નોખું, (વિ.) ૬; separate: (૨) ભિન્ન; નઝણ, (ન.) ગાય, ભેંસ, વગેરેને દેહતી વખતે પાછલા પગે બાંધવાનું દોરડું; a rope for tying the hind legs of a
cow, buffalo, etc. while milking. નોતર, (સ્ત્રી.) તરેલાં મહેમાનમાં કોઈ
545; one of the invited guests. નોતરવું, (સ. કિ.) (શુભ પ્રસંગ, જમણ, વગેરે માટે) આમંત્રણ આપવું; (at auspicious occasions, dinnerparties, etc.) to invite. નોતરિયુ, (4) જુઓ નોતર.
નોતરિયો, (૫) નેતરાં આપવા જનાર માણસ; a man who goes to give invitations. નોતરું, (ન.) (શુભ પ્રસંગ, જમણ, વગેરે માટે) આમંત્રણ; (at auspicious occasions, dinner-parties, etc.) an
invitation. નોધા,(વિ.) આધારરહિત; supportless,
unsupported: (2) 24014; orpban. નોબત, (સ્ત્રી.) મોટું નગારું; a big drum: (૨) દેવમંદિર, વગેરેમાં ચોક્કસ સમયે વગાડાતાં એવાં નગારાં; the beating of such drums in temples, etc. at specific times. નોમ, (સ્ત્રી.) નવમી તિથિ; the ninth day of the bright or the dark half of a Hindu-month. નોરતાં, (ન. બ. વ.) જુઓ નવરાત્ર. નોરે, (પુ) જુએ નહીરા. નોળ, નોળિયો, (૬) સાપને શિકાર કરતું,
દરમાં રહેતું, ચોપગું પ્રાણી; a mongoose. નેધ, (સ્ત્રી) લેખિત યાદી કરવી તે; a noting down (૨) એવી લેખિત યાદી; such a note or notes (૩) ટિપ્પણી; an explanatory note, a foot-note: (૪) સેદાની વિગતની ચાદીની ચોપડી; a book for noting down the details of transactions: (૫) કોઈ પણ પ્રકારની યાદી રાખવાની ચોપડી; a note-book:
, (સ્ત્રી) નોંધવાની ક્રિયા; the act of noting down or listing -પોથી, -વહી, (સ્ત્રી) નોંધ રાખવાની ચોપડી;
a book for listing, a ledger. નૌકા, (સ્ત્રી) હેડી, વહાણ, આગબોટ: a boat, a ship, a steamer: als -દળ, (ન) તરીસૈન્ય; navy, naval
fighting forces. નૌજવાન, (પુ) જુઓ નવજવાન. ન્યસ્ત, (વિ.) ફેકેલું; thrown (૨) થાપણ મૂકેલું: deposited in trust,entrusted: (૩) નિરૂપેલું, દોરેલું; depicted, drawn.

Page #448

ન્યાત
૪૪૩
પકવવું
shortened: –તા, (સ્ત્રી) એપ, તંગી, ત્રુટિ, ખામી; a shortage, a want, a defect, a deficiency. જૂનાધિક, (વિ.) એવુંd; more or less, disproportionate, unequal. ન્યોછાવર, (વિ.) ભક્તિભાવથી અર્પણ કરેલું offered devotionally. (૨) બલિદાન તરીકે અર્પણ કરેલું. કુરબાન કરેલું; offered as a sacrifice: (૨) (ન.) ભક્તિભાવથી આપેલી ભેટ; a devotional gift.
વાત, (સ્ત્રી) જ્ઞાતિ, નાત; a caste. ન્યાતીલું, (વિ.) (ન.) એક જ વાતનું 41042; a person of the same caste. ન્યાય, (પુ.) પક્ષપાતરહિત તપાસ કરીને નિર્ણય કે ફેંસલે કરવાં તે ઇન્સાફ, વાજબીપણું, justice, equity: (૨)નિયમ, રિવાજ, ધારો; a law, a rule, a regulation: (૩) છાંત, નીતિનિયમ, Mrazl7; an illustration, a maxim: (૪) તર્કશાસ્ત્ર; logic: (૫) વૈદિક તત્વજ્ઞાનના છ મૂળ દશનામાંનું એક; one of the six main critical treatises of the Vedic philosophy —ખાતું, (ન) the judicial department, the judiciary: -દર્શન, (ન.) જુએ ન્યાય -મંદિર, (ન) અદાલત; a judicial court, a high-court. ન્યાયાધીશ, (પુ.) a judge. ન્યાયી, વાચ્ય, (વિ) યોગ્ય ઇન્સાફ કરે
એવું, નેક; equitable, just, righteous: (૨) વાજબી, just, justified. ન્યારું, (વિ.) જુએ નિરાળું (૨) વિસ્મયકારક, વિચિત્ર; astonishing, strange. ન્યાલ, (વિ) સિદ્ધિને વરેલું, કૃતાર્થ, having accomplished (one's) aims, having fulfilled (one's) desires or ambitions: (૨) સિદ્ધિને વરેલું હોવાથી સુખી કે તેથી; happy or satisfied as such. ચાળવું, (સ. કિ.) જુઓ નિહાળવું. વાસ, (!) મૂકવું તે; a depositing, puting, placing: (૨) ચિન, છાપ; a sign, a mark, an impression, a stamp (૩) થાપણ તરીકે આપવું તે, 4141; a depositing in trust, an entrusting, a deposit, a pledge:()
101; abandonment, renunciation. જૂન, (વિ.) જરૂરિયાત કરતાં ઓછું, ઊણું, less than necessary, short of: (૨) ઘટાડેલું, એછું કરેલું; lessened,
૫, (૫) ગુજરાતી મૂળાક્ષરને એકવીસમો વ્યંજન; the twenty-first consonant of the Gujarati alphabet. પકડ, (સ્ત્રી) પકડવાની ક્રિયા, the act
of holding or gripping: (૨)અંકુશમાં કે વર્ચસ્વ નીચે રાખવાનાં શક્તિ કે આવડત; the power or skill to keep under control, or sway. (૩) અંકુશ, વર્ચસ્વ; control, sway. (૪) તાડે, દીવ, લાગ; favourable or suitable opportunity or circumstance: (૫) એક પ્રકારનું પકડવાનું ઓજાર; pincers. પકડવું, (સ. ક્રિ) ઝાલવું, ગ્રહણ કરવું; to hold, to catch, to grasp, to grip: (૨) ધરપકડ કરવી, કેદ કરવું, અટકાયતમાં લેવું; to arrest, to seize, to imprison, to detain: (3) Run કાઢવું; to find out. (૪) અમુક ધોરણ પ્રમાણે થવું કે ધોરણમાં આવવું; to happen according to a standard or to come to a standard: (4) મનથી ગ્રહણ કરવું, આકલન કરવું; to
grasp mentally, to perceive. પકવવું, (સ. કિ.) પરિપકવ થાય એમ કરવું, વિકાસની પરાકાષ્ટાએ પહોંચાડવું; to ripen, to mature: (૨) રાંધવું; to cook: (૩) ઉત્પન્ન કરવું, નિર્માણ કરવું; to produce.

Page #449

પકવાન
૪૪૪
૫ગ
પકવાન, (ન.) જુઓ પકવાન. પદ્માવું, (સ. કિ.) જુઓ પકવવું. પકડી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની તળેલી વાની; a kind of article of food prepared by frying પડકાઈ, (સ્ત્રી) ધૂર્તતા, લુચ્ચાઈ; deceit, cunningness:(?) (2182=021; shrewdDess: (3) 4141141; cleverness, skill. પકકુ, (વિ.) વ્યાવહારિક ડહાપણવાળું; practical: (૨) શાંત અને ગંભીર, ચંચળ કે લાગણીવશ નહિ; cool and collected, unemotional: (3) 4; firm, stable, determined: (૪) પરિપકવ વિકાસની પરાકાષ્ટાએ પહેરેલું; ripened, natured: (૫) મુત્સદ્દી, લુછ્યું: shrewd, cunning: (૬) ચાલાક, યુક્તિબાજ; clever, skilful, arful: (૭) સંપૂર્ણ, નખશિખ, અઠંગ; absolute, compiete, downright: (૮) પાણી વિના અર્થાત્ બોટાય નહિ એટલા માટે ધી, દૂધ વગેરેમાં રાંધેલું; cooked without watir i.e. cooked with ghee or milk with a view to üvoiding pollution. પવ, (વિ.) પાકેલું; ripened, matured: (૨) રંધાયેલું; cooked. (૩) વિકાસની પરાકાષ્ઠાએ પહોંચેલું; fully developed. પકવાન, (ન) (મહદંશે તળીને બનાવેલી) H11014; (mostly prepared by frying) sweetmeats. પક્ષ, (પુ.) બા; a side: (૨) તરફેણ,
અનુક્રૂળ વલણ; a favour, a liking, a favourable trend or inclination: (૩) અમુક માન્યતા કે સિદ્ધાંતને વરેલે સમૂહ; a party: (૪) ભાગ, તડ; a part, a sect, a party: (૫) વિધી સમૂહ; an opposing party. (૬) પક્ષપાત; partiality: (૭) હિંદુ માસના શુકલ કે કૃષ્ણપક્ષ; the bright or the dark fortnight of a Hindu month: (૮) ચકાસણી માટે રજૂ કરેલો સિદ્ધાંત 957R; a doctrice proposed or pre
sented for scrutiny: (c) laseu; an alternative:(૧૦) (સ્ત્રી.) પાંખ; a wing, a pinion -કાર, (વિ.) (કું.) a partisan, a plainuff or a defendant to a low-suit -ધાત, પક્ષાઘાત, (પુ.) અ ગવાયુલકવો; paralysis: -પાત, (પુ.) તરફદારી, તટસ્થતાનો અભાવ partiality: (૨) વિશિષ્ટ રુચિ, સ્નેહ, PILV; peculiar liking, affecticii, fondnes: -પાતી, (વિ.) તરફેણ કરું, 2412461; partial, insistent, having a peculiar liking or fondness: પક્ષાપક્ષી, (સ્ત્રી.) સમાનતાની લાગણીનો અભાવ, ભેદભાવ, કુસંપ, the feeli g of inequality, party-spirit, discord. પક્ષિણી, (સ્ત્રી) માદા પક્ષી; male bird. પક્ષી, (ન.) પાંખેવાળું પ્રાણી, પંખી, a
bird: 427, (1.) 414; an eyelash. પખ, (પુ.) તરફેણુ વગેરે, જુઓ પક્ષ. પખવાજ, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું મૃદંગ જેવું
9141; a kind of two-sided drum. પખવાડિયું, પડવાડ, (ન.) પંદર દિવસનો
સમય; (જુઓ પક્ષ (૭); a fortnight પખવાડિક, (વિ.) ૫દર દિવસે બનતું, આવતું, કે પ્રગટ થતું; fortnightly: (૨) (ન.) એવું અખબાર કે સામયિક; a fertnightly newspaper or journal. પખાજ, (સ્ત્રી) જુઓ પખવાજ. પખાલ, સ્ત્રી.) પ્રક્ષાલન, ધોવું તે; a
washing, a cleaning: (૨) દેવમદિર 2019' a; the washing of a temple. પખાલ, (સ્ત્રી) પાણીની હેરફેર કરવા માટેની 24142141 Gell; a leather bag for carrying water. પખાળવું, (સ. ક્રિ) દેવું; to wash. પખં, (ન.) જુઓ પક્ષ (૧) થી (૪). પખ, (અ.) સિવાય; except, without. પગ, (પુ) પ્રાણીનો ઊભા રહેવાનો કે
ચાલવાને અવયવ; a leg, a foot: (૨) ટેક; a support, a prop (૩) મૂળ; an Crigin, a rot(૪) અવરજવર;

Page #450

પગથાર
૪૪૫
પંચ
frequent or habitual visits or movements, pedestrian traffic:
તોડ, (સ્ત્રી.) useless and tedious errands. પગથાર, (પુ.) દાદરનાં પગથિયાં વચ્ચેનું પહેલું પગથિયું; ૬ broad platform i the middle of a staircase. પગથિય, (ન.) ચડવા-ઊતરવા માટે, દાદર,
સીડી વગેરે પર પગ માંડવા માટેનું સાધન કે રચના; a step for ascending or descending. પગથી, (સ્ત્રી) માનવ અવરજવરથી બનેલી Isl; a stoall rough path formed by pedestrian traffic(૨) મોટા પહોળા રસ્તાની બાજુ પરનો, રાહદારીઓ માટે રસ્તો; a foot-path. પગદંડી, (સ્ત્રી) જુઓ પગથી. પગપાળુ, (વિ.) ચાલીને જતું કે આવતું;
pedestrian. પગપેસારે, (૫) ધૂસણખેરી, અધિકાર વિના પ્રવેશ કરવો કે અ જમાવવો તે; intrusion: (2) 24480742; pedestrian traffic: (૩) ઓળખાણ, પરિચય, સંબંધ; acquaintance, relation (૪) લાગવગ; influence. પગભર, (વિ.) આત્મનિર્ભર; self-reliant. પગર, (૫) દાણા છુટા પાડવા માટે કણસલાને ઢગલે; a heap of ears of corn for separating grains: (?) એ ક્રિયા; the act of separating grains from ears of corn. પગરખ, (ન.) પગને જડો વગેરે; a shoe,
boot, etc. પગરણ (ન.) માંગલિક અવસર; an auspicious occasion (૨) આગમન; arrival. (૩) આરંભ; a beginning. પગરવ,(૫) પગલાનો અવાજ; the sound
of foot-steps. પગરવટ, (સ્ત્રી) જુઓ પગથી (૧). પગરસ્તો, (૫) જુઓ પગથીઃ (૨) જમીન- માર્ગ, સ્થળમાર્ગ, ખુશકી; a land-route.
પગલાં, (ન. બ. વ.) દેવદેવી વગેરેનાં પગલાંની
ભક્તિભાવથી રાખેલી છાપ; footprints of a God, Goddess, etc., preserved devotionally: (2) 241140; arrival. પગલી, (સ્ત્રી.) પગલાંની હાર; a series of footsteps: (૨) (બાળકનાં) ટૂંકા, 2417.42 401411; (of a child) short, unsteady foot-steps. પગલું, (ન.) ડગલું; a pace, a footstep: (2) 40141 almal 0014; a footprintઃ (૩) એક પ્રકારનું ઘરેણું; a kind of ornament (૪) તાત્કાલિક કામગીરી કે S4U; prompt action, means or cure.
(પગરસ્તો. પગવાટ, (સ્ત્રી) જુએ પગથી અને પગર, (૫) દરમા, વેતન; pay, salary,
wages: -દાર, (વિ.) પગારના ઘેરણે કામ કરનાર; working on salary basis, salaried: -૫ત્રક, (ન.) a pay-roll, : a pay-sheet. પગી, (પુ) પગલાંની છાપ પરથી ગુનેગાર શેાધી કાઢનાર; one who traces a culprit from foot-priats: (?) 1721 રખેવાળ; a village watch-man. પગેરુ, (ન.) ગુનેગારના પગલાની છાપ; the
foot-prints of a culprit. પચ, (અ.) ઢીલાં કણક, કાદવ વગેરે દબાવવાથી 42134917; the sound caused by pressing a viscous mixture: -5, (અ.)એવા અવાજથી; with such sound: (૨) એચિંતું, તરત જ, જલદી; suddenly, at once, quickly: -પચ, (અ) જુઓ પચ: -પચવું, (અ. ક્રિ) એવો અવાજ થ; to occur such a sound: (૨) ધન અને પ્રવાહીને મિશ્રણમાં વધારે પડતું પ્રવાહી હેવું, પચપચું થવું; to be in a viscous form –પચુ, (વિ.) રગડા જેવું; viscous, wishy-washy -રકવું, (અ. કિ.) (રગડા જેવા પદાર્થની) ધાર છૂટવી; (of a viscous substance) to jet out –રષુિ, (વિ.) જુઓ પચપચું,

Page #451

પચરંગી
૪૪૬
૫ટ
રક, (૫) રગડા જેવા પદાર્થની ધાર; a jet of a viscous substance. પચરંગી, (વિ.) પાંચ રંગવાળું; having
five colours: (2) Culturall; multicoloured. પચવવું, (સ. ક્રિ.) જુઓ પચાવવુ. પચવું, (અ. ક્રિ.) કરવું, હજમ થવું; to be
digested: (૨) તલ્લીન હોવું; to be absorbed in: (૩) અન્યાયથી મેળવેલાનો SYIL 32211; to enjoy the fruits of unjust gains: (૪) નિરાંતે ઉપભેગ કરવો; to enjoy at ease. પચાવવું, (સ. કિ.) પાચન કરવું; to digest: (૨) સંપૂર્ણ રીતે ગ્રહણ કરવું, મનમાં સંપૂર્ણ રીતે ઉતારવું; to grasp thoroughly, to instil in the mind thoroughly: (૩) (ખાનગી વાત કે બાબત) બહાર ન પાડવું; (secrets, etc.) not to expose: (૪) ઉચાપત કરવી, બળજબરીથી કે અન્યાયથી કેળવવું; to misappropriate, to usurp. પચાસ, (વિ.) પરં; “50', fifty. પચીશ, પચીસ, (વિ.) “૨૫'; 25', twenty-five: પચીશી, પચીસી, (સ્ત્રી)
જુઓ પચ્ચીશી. (a jewel-setter. પચ્ચીગર, (૫) ધરેણાંમાં ઝવેરાત જડનાર; પચીશી, પચ્ચીસી, (સ્ત્રી.) પચીસને
સમૂહ, a group or collection of Twenty-five: (૨) ગદ્ધાપચીસી, જીવનનો પહેલાં પચીસ વર્ષનો કાળ; the first twenty-five years of life marked with rashness. પચ્છમ, (વિ.) પશ્ચિમ; western (૨)
પાછળનું, ડું; hinder, later: -બુદ્ધ, (વિ.) બીજા તબક્કામાં ડાહ્યું; wise at second thought. પછડાટ, (કું.) પછડાવું તે; the act of being knocked, struck, or collided against -૬, (અ. કિ.) અફળાવું; to be struck or collided against.
પછવાડી, (અ.) પાછળ; behind, in the rear: પછવાડું, (વિ.) છેલ્લું, છેડા પરનું last, extreme: (૨) (ન.) પાછળ ભાગ; the rear or hinder part: (૩) પીઠ, વાંસ; back: (૪) પીછે, કેડ, pursuit પછવાડે, (અ.) પાછળ; behind. પછાટ, પછાડ, (સ્ત્રી) જુઓ પછડાટ. પછાડવું, (સ. ક્રિ) જોરથી અથડાય એમ ફેંકવું; to throw with a view to striking or colliding against: (૨) હરાવવું; to defeat. પછાડી, (અ.) એ પછવાડી. પછાત, (વિ.) પાછળનું rear, hinder: (૨) અવિકસિત, ઉન્નતિ વગેરેમાં પાછળ રહી ગયેલું; undeveloped, backward, પછી, (અ.) એ સમયે કે એ સમય બાદ,
ત્યારે, પાછળથી; then, afterwards. પછીત, (સ્ત્રી) મકાનની પાછલી ભીંત; the
rear wall of a building. પછે. (અ.) એ પછી. પછેડી, (સ્ત્રી.) ખભા પર રાખવાની ચાદર, પિછોડી, ખેસ; a scarf, a long piece of cloth to be wrapped round the shoulders: પછેડો,(૫)મોટી પછેડી. પજવણી, (સ્ત્રી) પજવણુ, (ન.) ત્રાસ
આપવો કે હેરાન કરવું તે; torment, teasing, vexation. પજવવું, (સ. ક્રિ.) ત્રાસ આપવો, સતાવવું;
to torment, to tease, to vex. પળવું, (અ. કિ.) તરબોળ થવું; to be
drenched. પજુસણ, (ન.) જેઓ પયુષણ. પટ, (ન.) કાપડ, વસ્ત્ર; cloth, a garment: (૨) શતરંજ વગેરે અમુક રમત રમવા માટેનું ખાનાવાળું પાટિયું કે કપડું; a chequered board or cloth for playing certain games such as chess: (૩) પડદો, આડશ; a curta n, a partition: (૪) નદીની પહોળાઈ breadth of a river: (૫) વિસ્તાર;

Page #452

૫ટ
પટારી
extent: (૬) જમીનની પટ્ટી; a strip of land: (૭) આલેખન કે ચિત્રકામ માટેનું
45; a plate, etc. for drawing or painting. (layer: (?) 34217; effect. પટ, (પુ.) પુટ, પાસ; a coating, a પટ, (અ) તાબડતોબ, ઝટ; promptly, at
once, quickly. પટકવું, (સ. ક્રિ.) જુઓ પછાડવું. પટકૂળ, (ન.) રેશમી કે સુંદર વસ્ત્ર; a
silk er fine garment. પટક, () કમર આસપાસ કે માથા પર વટવાને કાર્ડને નાનો કકડો; a small piece of cloth to be wrapped round the waist or the head: (૨) અંગૂછો; a towel. પટપટ, (અ.) જલદી; quickly. (૨) (સ્ત્રી) બકવાટ, લવારે: prattling:-૬, (સ.કિ.) છે. સેટ કરો; to prattle: પટપટાટ, પટપરા, () બવાટ: (૨) પટપટાવવું તે; the act of wagging (૩) આપવડાઈ દર્શાવવા માટેનાં ઠાઠમાઠ, વાચાળતા વગેરે; pomp, loquacity, etc. for showing one's greatness: પટપટાવવું, (સ. ક્રિ) પૂંછડી હલાવવી; to wag: પટપટિયું, (વિ.) વધારે પડતું વાચાળ, 24391128; loquacious, prattling: (૨) (ન.) એક પ્રકારનું લાકડાનું રમકડું; a kind of wooden toy. (૨) હજામનું ટપટપિયું; a barber's sharpening slab. (chief wife of a king. પટરાણી, (સ્ત્રી) રાજાની મુખ્ય પની; the પટલ, (૫) ઢાંકણ, પડદો; a covering, a curtain: (૨) આંખની છરી; the film or coating covering the eye: (૩)સમૂહ, ટોળું; a collection, a group. પટલ, (૫) જુએ પટેલ. પટલાઈ, (સ્ત્રી.) પટેલનાં પદ, અધિકાર, ફરો વગેરે; the office, powers, duties, etc. of the headman of a village, group, etc.
પટલાણી, (સ્ત્રી) પટેલની પત્ની; the
wife of the headman of a village. પટવારી, (કું.) તલાટી; the revenue officer of a village: (૨) એ નામની
અટક; a surname so-named. પટવો, (૫) હીરની દેરી, સેનારૂપાના તાર વગેરેનું ગુંથણકામ કરનાર; the maker of twisted tassels of silk, gold and silver threads, etc. પટલ, (૫) એક પ્રકારનું નગારું; a kind
of drum. પરંતર,(ન.) પરંતરે,(કું.) પડદો, આડશ; a curtain, a partition: (૧) અડચણ, 422 24199a; obstruction, intervention (૩) ગુપ્તતા; secrecy, privacy: (૪) અલગતા, જુદાઈ separateness, detachment. (દાવ; fencing. પટા, (પું. બ. વ) તલવાર, લાકડી વગેરેના પટાઉ. (વિ) મીઠાબેલું અને છેતરી કે ફોસલાવી જાય એવું; sweet-tongued
and deceitful. (at once, quickly. પાક, (અ.) તાબડતોબ, ટ; promptly, પટાટો, (કું) બટાટ; a potato. પટાદાર, (વિ) ચટાપટાવાળું; striped: (૨) (કું.) પદે જમીન રાખનાર; a lessee: (૩) જમીનદાર; a landlord, a landholder:(૩) ચપરાસી, પટ્ટાવાળા; a peon. પટાપટ, (અ.) એક પછી એક અને ઝડપથી;
one by one in quick succession. પટાબાજ, (વિ.) તલવાર વગેરે વાપરવામાં કુશળ; skilled in swordsmanship, etc.: પટાબાજી, (સ્ત્રી) તલવારના દાવ વગેરેનું કૌશલ્ય; skill in swordsmanship, etc.: (?) 19221; stratagem. પટામણી, (સ્ત્રી.) ફેસલામણી; deceit
by coaxing or flattering. પટામણું, (વિ.) જુઓ પટાઉઃ (૨) (ન)
જુઓ પટામણી. પટારી, (સ્ત્રી.) પેટી; a box: પટારે, (પુ.) મોટી પેટી; a big box.

Page #453

પટાવત
૪૪૮
પડગી
પટાવત, (૫) રાજસેવા બદલ અમુક જમીનનો પટ ધરાવનાર કે ભગવટ કરનાર; a fief or feud holder. પટાવવી, (સ. કિ.) ફેસલાવવું; to cheat
by coaxing or flattery. પટાવાળ, (૫) ચપરાસી; a peon. પટિયાં, (ન. બ. વ.) લાંબા વાળના સફાઈE12 421; graceful setting or stripes of long hair. પટી, પટ્ટી, (સ્ત્રી) ચીપ જેવો કકડો; a strip, a slip, a chips (૨) ગૂમડાં, વગેરે પર લગાડવાને એવો કકડો; a piece of medicinal plaster: (૩) ગડી, ગેડ; a fold, a plait. પટ, (વિ.) દક્ષ, ચાલાક; expert, skilful: (૨) પારંગત, તત્તે; well-versed, proficient:-૩, (વિ.) જુઓ પટાઉઃ-તા, (સ્ત્રી) ચાલાકી, વગેરે; skill, cleverness, proficiency, etc. પટેલ, (પુ.) જ્ઞાતિ, જૂથ વગેરેને વડે; the headman of a caste, group, etc.: (ર) ગામને વડો કે મુખી; the head
man of a village: (૩) જુએ પાટીદાર (૪) એ નામની અટક; a surname sonamed: પટેલિયો, (૫) પટેલ પટેલાઈ, (સ્ત્રી) જુઓ પટલાઈટ પટો, પટ્ટો, (૫) ભગવટે, ભાડું વગેરેને દસ્તાવેજ, સનદ; a deed or document for lease, etc., a licence: () Am zilei; a strip of cloth, etc.: (3) કમરપટ્ટ; a girdle, a belt: (૪) રંગ વગેરેનું ધાબું; a stripe: (૫) બેધારી તલવાર; a double-edged sword. પટોપટ, (અ) જુઓ પટાપટ. પટોળી, (સ્ત્રી.) પટોળ, (ન.) એક પ્રકારનું રેશમી કાપડ; a kind of silk cloth: (૨) એનું બનેલું સ્ત્રીઓ માટેનું વસ્ત્ર; a women's garment made of it. પટ્ટ, (ન) રાજગાદી; a royal throne: (૨) (વિ.) મુખ્ય; chief, main.
પટ્ટણ, પટ્ટન, (ન.) શહેર; a city. (૨)
પતન; a fall, ruin. પટ્ટાભિષેક, ૫.)રાજ્યાભિષેક;coronation પટ્ટી, (સ્ત્રી) જુએ પટી. ૫૬, (૫) એક પ્રકારનું ઊનનું કાપડ; a
kind of woollen cloth. પટ્ટો, (પુ) જુઓ પટો. પઠન, (ન.) ભણતર, education, learn
ing, studying: (2) 444418; reciting. પઠવું, (સ. ક્રિ) ભણવું to learn, to
study: (?) 44418 5291; to recite. પઠાણ (પુ.)વહાણનો નીચેને પાયાને મે; the keel of a ship: (૨) ટેકારૂપી HIH; a supporting beam. પઠાણ (૫) ખલાસીઓનો વડે; the
head of sailors. પઠાણ ) પાકિસ્તાનના વાયવ્ય સરહદે આવેલા પ્રાંતનો રહેવાસી; an inhabitant of the north-west frontier pro
vince of Pakistan. પડું, (વિ.) હુષ્ટપુષ્ટ અને જોરાવર; pump
and strong, robust. પડ, (ન.) થર; a layer, a stratum: (૨) ગડી, ગેડ; a fold (૩) આચ્છાદન, bisel; a covering: (8) fHlol; division, partition: (૫) ઘંટીનું પડ; one of the round stones of a grinding-mill. પડકાર, (પુ.) આહવાન; a challenge: (૨) મોટેથી સંબોધવું તે; the act of addressing loudly:-૬ (સ. કિ.)લડી લેવા જણાવવું, હિંમતપૂર્વક ઉપેક્ષા કરવી; to challenge: પડકારો, (૫) પડકાર. પડખે', (ન.) બાજુ, પાસું; a side, a flank (૩) કેડ અને છાતીની બાજુ; the side of the waist and the chest: (૩) મદદ, ટેકે; help, support: (૪) ઉત્તેજન, આશ્રય; encouragement, patronage. પડગી, (સ્ત્રી.) કોઈ પણ વસ્તુને નીચે ટેકારૂપ ભાગ, બેસણ; the basic supporting part of anything.

Page #454

૫ડઘમ
પડવા
પડઘમ, (ન.) એક પ્રકારનું નગારું; a kind of drum. પડઘી, (સ્ત્રી) જુઓ પડગી. (an echo. પડધા, (પુ) પ્રતિઘોષ, પુનરાવર્તિત અવાજ; પડછંદ, પડછંદો, (પુ.) પડ; an echo. પડછાયો. (પુ.) આળ; a shadow: (૨)
પ્રતિબિંબ; a reflection. પડ છે, (ન.) શેરડીના સાંઠાને મથાળાનો પાદડા જે ભાગ; the leafy part at the top of a sugarcane stalk. પડછો, (૫) પડછા; a shadow: (૨)
તુલના; comparison. પડજીભ, (સ્ત્રી) ગળામાં લટો જીમ જેવો 51431; the hanging, tongue-like chord in the throat. પડતર, (વિ.) ખરીદ-લગત કે નફારહિત DIRUL; valued at cost or profitless basis: (R) 04 W31199; uncultivated: (૩) ધાર્યા સમયે વેચાણ ન થયું હોય એવું; unsold at the proper ime: (૪) (જમીન) બાંધકામ ન થયું હોય એવી, ખુલ્લી; (land) without any construction work, open:(4) ciou સમયથી વપરાશમાં ન હોય એવું; lying
used for a long time. પડતી, (સ્ત્રી) પતન; fall, decline: (૨) દુરશા, દુર્ભાગ્ય; ni evable state, misfortune. પડતું, (વિ.) વિનાશ પામતું કે પાયમાલ 940: decaying, falling, declining: (૨) પ્રતિફળ; unfavourable: (૩) (ન).
Contage; a jumping or falling down. પડધાર, (કું.) જુઓ પગથારઃ (૨) લાદી
જડેલું ભોંયતળિયું; a flagged floor, પડદો, પદો, (૫) આડશ, ઢાંકણ, ગુપ્તતા વારે માટેનું કાપડનું કે બીજી વસ્તુનું સાધન a curtain, a screen, a partition: (૨) સ્ત્રીઓએ બુરખે પહેરવાને કે શરીર ઢાંકેલું રાખવાનો રિવાજ; the custom
of keeping women veiled or co૧૫/ગુજરાતી-ગુજરાતી-અંગ્રેજી
vered: (૩) પડદા જેવી કોઈ પણ વસ્તુ દા.ત. કાનનો પડદો; anything like a layer or curtain, e. g. the eardrum:(૪)ગુપ્તતા; secrecy: (૫) સમાપ્તિ, અંત, નિકાલ; the end, final settlement:(૬)રંગભૂમિ, ચલચિત્ર; the stage, the theatre, the screen: (19) 24611 કે ભેદભાવની લાગણી; the feeling of separation or inequality. પડપડ, (અ.) એ વિશિષ્ટ અવાજ; a
peculiar sound: -૩, (અ. ક્રિ.) પડપડ 24717 5291; to create such sound: (૨) ગણગણવું, કચવાટ કે બકવાટ કરવા
to murmur, to prattle. પડપડાટ, (મું) પાપડ અવાજ, બકવાટ;
prattle: પહપડિયાં, (ન. બ. વ.) પાતળ દસ્ત થતાં થતો અવાજે; the sound created by the discharge of liquid excrement (૨) આંતરડાની નબળાઈની
વ્યાધિ; a disease marked with weakness or looseness of bowels. પડપડી, (સ્ત્રી) ઝડપી દેડ કે નાસભાગ
a swift run or running away. પડવું, (વિ.)(ન) અત્યંત સૂકું, નબળું,ફીકે, (વસ્તુ, વ્યક્તિ, વગેરે);very dry, weak, feeble (thing or person). પડપૂછે, (સ્ત્રી) પૂછપરછ, inquiry: (૨)
14124; investigation. પડીત, (સ્ત્રી) ભીંતના ટેકારૂપ નાની ભીંત; a small wall supporting a bigger one: (૨) ભીંતની પાછળની વધારાની ભીંત; an additional wall behind a wall: પડભોતિયું, ન.) ભીંત પાછળનો ગુપ્ત
*; a secret room behind a wall: (૨) ભીંત વગેરેની અંદરનું ગુપ્ત
0; a secret locker within a wall. પડવાચો, (૬) ખાટલા વગેરેના પાયા નીચે
મૂકવાનો લાકડાનો કકડો; a piece of wood to be placed under the legs of a bedstead.

Page #455

પઢિયાર
પડવું
પડવું, (અ. ફિ.) નીચે ગતિ થવી, ઉપરના
સ્થળ કે તબક્કા પરથી નીચેના સ્થળ કે તબક્કા પર જવું કે જઈને સ્થિર થવું; to fall, to drope (૨) જવું to gp: (૩) મુકામ કરવો, ધામો નાખે; to lodge: (૪) પડાવ નાખવો; to encamp: (૫) થવું, બનવું, આકાર લેવો; to happen, to take shape: (૬) ઘટવું, ઓછું થવું; to decrease, to lessen, to abate: (૭) ઉમતા ઓછી થવી; to grow less in intensity: (૮) નિષ્ક્રિય થવું; to be inactive: (૯) અટકવું, બંધ પડવું; to stop, to cease: (૧૦) કિંમત હેવી કે બેસવી; to have a price, to cost: (૧૧) આકલન થવું; to be perceived, to feel: (૧૨) મગ્ન થવું; to be absorbed in: (૧૩) અધ:પતન થવું, ભ્રષ્ટ થવું; to degenerate: (૧૪) પરાજિત થવું, યુદ્ધમાં મૃત્યુ પામવું; to be defeated, to die on a battle-field: (94) ગુમાવવું, વંચિત થવું, નુકસાન થવું; to lose, to be bereft of, to suffer a loss= (૧૬) આળસુ કે બેકાર રહેવું; to remain idle or unemployed: (૧૭) જરૂરી કે ફરજિયાત હોવું; to be
come necessary or obligatory. પડયો, (પુ.) જુઓ પડવાયો. પડવો, (૫) શુકલ કે કૃષ્ણ પક્ષની પહેલી Gly; the first day of either the bright or dark half of a month. પડસાળ, (સ્ત્રી.) ઘરનો ભેચતળિયાને
આગળ ખુલે ભાગ; verandah. પડહ, (કું.) જુઓ પેટ. પડળ, (ન) આંખની છરી; the film
covering ihe eye. પડાઉ, (વિ.: પચાવી પાડેલું, છીનવી લીધેલું; usurped, snatched: (૨) પડતર; unseld. પહાક, (અ.) તાબડતોબ, ચિંતા; pro- mptly, at once, suddenly.
પડાદાર, (૫) ઢોલ વગાડીને જાહેરાત કરનાર, ઢંઢેરો પીટનાર; a town-crier, one who proclaims by beating a drum. પડાપડી (પડાપડ), (સ્ત્રી) કાંઈક મેળવવા
માટેનો ટોળાબંધ ધસારો, ઝૂંટાઝૂંટ; a scramble. પડાવ, (પુ.) મુકામ (કરવો તે), છાવણી; a lodging, halting or encamping, a lodging place, a camp. પડાવવું, (સ. કિ.) “પડવું” અને “પાડવું
નું પ્રેરક: (૨) છીનવી લેવું; to usurp. પડાળ, (ન) (સ્ત્રી) છાપરાના ઢળાવમાં કોઈ એક; one of the slopes of roof. પડાળી, (સ્ત્રી) એક ઢાળિયા છાપરાવાળું ખુલ્લુ ઝુંપડું; an open cottage or hut with a single-sloped roof. પડિયાણ, (વિ) જુએ પડતર. (1 sed. પડિયું, (ન) ઘંટીનું પડ; one of the
two stones of a grinding-mil!. પડિયો, (કું.) દડિ, પાંદડાનું વાટકા જેવું
414; a bowl made of leaves. પડી, (સ્ત્રી) નગારું, ઢોલ; a drum: (૨) ઢરે પીટ તે; proclamation by beating a drum. પડી, (સ્ત્રી) નાનું પડી; a small packet: -કી, (સ્ત્રી) દવાની પડી જેવું અત્યંત નાનું usly'; a very small packet like that of a medicines -કુ, (ન.) કાગળ વગેરેમાં વસ્તુને રાખીને બનાવેલી પોટ: a પડીદાર, (૫) જુઓ પડાદાર. (packet. પડો, () મોટું પડીકું; a big packet (૨) ઝૂડા; a bundle. પડ, () જુઓ પડી) ઢેલ. પડોશ અને પેટા શબ્દો માટે જુઓ પાડોશ. પડ્યું પાથયું, (વિ.) નિષ્ક્રિય, બેકાર;
inactive, idle, unemployed. પઢવું, (સ. ક્રિ.) અભ્યાસ કરવો, ભાગવું;
to study, to learn પઢિયાર, (૫) દરવાન; a gate-keeper (૨) એક અટક; a surname so-named.

Page #456

પણ
પણ, (ન.) ટેક, પ્રતિજ્ઞા, વચન; a vow, a solemn pledge, a promise: (૨) હાડ, શરત; a bet, a wager. પણ, (અ.) પરંતુ, તેપણું, છતાં; but, still, yet.
૪૫૧
પણઘર, (પુ.) પાણીઘાટ; a platform on a well, river-baik, etc. fr fetching water, bithing, washing, etc. (of a bow. પણછે, (સી.) ધનુષની દેરી; the string પણવ, (પુ.) નાનેા ઢોલ; a small drum. પણી, (સ્રી.) ભાજીની ઝુડી; a handle of leafy vegetables. (that place. પણ, (અ.) ત્યાં, એ સ્થળે; there, at પત, (સ્ક્રી.) (ન.) રાષિન; }eprosy. પત, (સ્રી.) શાખ, બરૂ; crcdi, reputition: (૨) પખ્તુ; a vw: (૩) વિશ્વાસ; પત, (પુ'.) પતિ; the husband. (trust. પતન, (ન) પડવું' તે: a full: (ર) પડતી, વિનાશ; decline, destruction, ruin: (૩) પરાજય; a defeat: (૪) અધ:પતન, ભ્રષ્ટતા; degeneration.
પતરવેલિયું, (ન.) અળવીનું પાન; a fan like leaf of a kind of plant: (૨) એની ક્રિયા જેવી વાની; a fried article of food made of gram-flour spread on such a leaf. પતરાજી, (શ્રી.) બડાઈ, આપવડાઈ; bas! - ing, vanity. પતરાવળ, પતરાવળી, પતરાળી, પતરાળ, જુઓ પત્રાવળ.
પતરી, (સ્રી.) ધાતુના નાના પાતા કક્ડા; a suall, thin piece of metal. પતરુ', (ન.) ધાતુને મોટા, પાતળા, સપાટ 3; a sheet of neal. પતવુ, (અ. ક્રે.) નિકાસ થવો; to be settled or finalised: (૨) અંત આવવે, સમાપ્ત થવું; to end, to be concluded: (૩) નારા થવે. મૃત્યુ ધવું; to
પતિવ્રત
be destroyed, to die: (૪) ચૂકતે થવુ'; to be squared up. (kite. પતંગ, (પુ.) (સ્રી.) નકવે; a paperપતંગિયું, (ન.) પાંખાવાળું નાનું જીવડું, ફૂંદુ'; a butterfly. પતાકડું,(ન.) કાગળના નાના ટુકડા; small piece of paper: (૨) ચિઠ્ઠી; a note. પતાકા, (સ્રી.) નાની ધા; a bunting. પતાવટ, (સ્રી.) નિકાલ, તેાડ; disposal, settlement.
પતાવવું, પતવવું, (સ. ક્રિ.) નિકાલ કે ફેસલા કરવાં, તાડ લાવàા; to settle, to finalise, to dispose off: (૨) અંત લાવવા, સમાપ્ત કરવું'; to end, to do away with, to conclude: (૩) નાશ કરવેા, મારી નાખવું'; to destroy, to kill.
પતાસુ, (ન.) ખાંડને ગરમ કરીને બનાવેલી ચકતા જેવી વસ્તુ; a biscuit-like thing made of heated sugar. પતિ, (પુ.) કથ, સ્ત્રીનેા ધણી; the busband; (૨) માલિક, સ્વામી; a master, a lord, an owner: (૩) ઉપરી; a superior: (૪) આગેવાન; a leader: (૫) અધ્યક્ષ, વડે; a president, a head. પતિત, (વિ.) પડેલું; fallen: (૨) ભ્રષ્ટ થયેલુ', અધ:પતન પામેલુ'; degenerated: (૩) પાપી; sinful: પાવન, (પુ.) પાપીને ઉદ્ધારક, પરમેશ્વર; the saviour of the sinful, God. પતિપરાયણ, (વિ.) (સ્ત્રી.) પતિ પ્રત્યે ભક્તિભાવ ધરાવતી આજ્ઞાંકિત સ્રી; a woman devoted and obedient to her husband.
પતિયાર, (પુ.) જુએ પતીજ. પ્રતિયું. (વિ.) રક્તપિત્તના રોગથી પીડાતુ; suffering from leprosy. પતિવ્રત, (ન.) પતિ પ્રત્યે ભક્તિભાવ; devotion to the husband: (૨) રાચળ; chastity: પતિવૃતા, (વિ.) (સ્રી.)
a chaste and devotional wife.

Page #457

પતા
સ્પર
પયર
પતીક, (ન) ચતું; a biscuit-like
cut off thing or piece. પતીજ, (સ્ત્રી.) ભસે, વિશ્વાસ; trust: (૨) શાખ, આબરૂ; credit, reputation. -, (અ. કિ) ભરે સો હો, ખાતરી થવી; to have trust, to be convinced. પતેતી, (સ્ત્રી) પારસીઓને નવા વર્ષને
તહેવાર; the new-year day of the પત્તન, (ન) શહેર; a city. (Parsees. પત્તર, (સ્ત્રી) શાખ આબરૂ; credit,
reputation. પત્તર, (ન) જુએ પત્રાર્થ (૨) ભિક્ષાપાત્ર; a begging bowl: વડિયું, -વેલિયું, (ન) જુએ પતરવેલિયું. પત્ત, (ન.) પાંદડું; a leaf : (૨) પૂઠાને ટુકડે; a card: (૩) ગંજીફાનું પાનું; a playing card. (૪) ટપાલનું પતું; a postcard. પત્ત, (૫) ઠામઠેકાણું; whereabouts, a person's address: (૨) ઓળખવાનું કે શોધી કાઢવાનું નિશાન; a trace, a guiding sign (૩) બાતમી, ખબર, ભાળ; secretor guiding information or news પત્ની, (સ્ત્રી.) ભાર્યા, ધણિયાણી; the wife. પત્ર, (૫) (ન.) લેખિત સંદેશ, ચિઠ્ઠી; a written message, a letter, a note: (ન.) પાંદડું; a leaf: (૨) અખબાર, છાપું; a newspaper: -ક, (ન.) વિવિધ પ્રકારની
giuril asl; a register. પત્રકાર, (પુ.) અખબારોમાં લેખ લખનાર કે એનું પ્રકાશન કરનાર; a journalist: પત્રકારિત્વ, (ન) journalism. પત્રવ્યવહાર, (કું) પત્ર લખવા તે;
correspondence. પત્રાવળ, (સ્ત્રી.) પત્રાવળી, (સ્ત્રી. પત્રાળુ, (ન) પત્રાવળું, (ન.) પાંદડાંનું થાળી જેવું Q107-1117; a dinner plate made of leaves: (૨) પીરસેલી થાળી, ભાગું; a served dinner, tiffin.
પત્રિકા, (સ્ત્રી) પત્ર, ચિઠ્ઠી; a letter, a note: (૨) ચોપાનિયું, પુસ્તિકા; a pamphlets(૩)નાનું છાપું;small newspaper પત્રી, (સ્ત્રી) પાપડી, પાતળાં પડ, છાલ, છોડું, વગેરે; a layer, a thin layer, bark, husk, etc.: (૨) જુઓ પત્રિકા. પશ, () રસ્ત, મા " a road, a પથરણું, (ન.) જુએ પાથરણું. (way. પથરાટ, (૬) ફેલાવો, પથાર; spread:
(૨) વિસ્તાર; extent. પથરાણ, (સ્ત્રી) માટીને મંચ; an earthen platform: (૨) પાથરેલી વસ્તુઓ; things spread out. પથરાળ, પથરાળ', (વિ.) પથરાવાળું,
484624; stay, rocky. પથરી, (સ્ત્રી) કાંકરી; a small stone (૨) ધાર કાઢવાનો પથ્થર; a sharpening stone: (૩) મૂત્રાશયમાં પથ્થર જેવો કઠણ પદાર્થ જામે છે એ વ્યાધિ; the disease marked with a stony deposit in the kidney. પથરે, (૫) પાષાણ, ખડકનો ટુકડે; a stone, a piece of rocks (૨) જડ; a dull or stupid man: (3) 3817 HILL; a harsh, hard-hearted man: (૪) અશ્રણ, વિઘ; an obstacle. પથાર, (પુ.) જુઓ પથરાટ: (૨) મોટી પથારી; a big bed: પથારી, (સ્ત્રી) સૂવા માટે પાથરેલી કોઈ પણ વસ્તુ; a bed (૨) બિસ્તરે; a bedding: (૩) મુકામ; a lodging, a stay. (૪) બીમારી; પથારે, (પુ) પથાર (sickness, પથિક, (૫) પગપાળા પ્રવાસી, વટેમાર્ગ,
a way-farer. પથ્થર, (પુ) પાષાણ, પથ; a piece
of rock, a stone: (૨) માર્ગદર્શક સ્તંભ કે પથ્થરની તકતી; a milestone, etc. (૩) જેઓ પથાર -પાટી, (સ્ત્રી) a slate: પથિરિયું, (વિ.) જુઓ પથરાળ, (ન.) પથ્થરનું વાસણ; a stone-vessel.

Page #458

૪૫૩
પનાહ
પથ્ય, (વિ.) આરોગ્ય માટે હિતકારક, પિષક; wholesome, beneficial: (n.) 484 ખોરાક; wholesome food (૨) પરેજી,
; regulation of diet. પદ, (પુ) પગ; the foot: () હેદો, દરજજો; an office, a rank: (૨) શબ્દ; a word: (૩) કવિતાની મૂળ કડી; the basic stanza of a poem (૪)(ગણિત); (maths.) a factor, a root: -5, (1) ચંદ્રક, બિલે; a medal - છેદ, (૫) વાચના શબ્દોનું વ્યાકરણ; parsing -ચુત, –ભ્રષ્ટ, (વિ.) હોદા પરથી દૂર કરાયેલું; deposed, removed from office or rank. પદર, (૫) લૂગડા-ખાસ કરીને પાલવનો 331; the extreme part of a garment especially of a woman's outer garment: (૨) શરણ, રક્ષણ, shelter, protection: (3) 251; support -નું, (વિ.) પિતાનું; one's own. પદલાલિત્ય, (ન) કાવ્યનું માધુર્ય cle
gance of versification. પદવિ, પદવી, (સ્ત્રી) હે, દરજો; a rank, an office, dignity: (૨) ઈલકાબ; a title: (૩) ઉપાધિ; a degree. પદારથ, (૫) પદાર્થ, ચીજ વસ્તુa
substance, a thing. પદાર્થ, (૫) શબ્દાર્થ: literal meaning. (૨) ચીજ, વસ્તુ; a substance, a thing: (3) 079; an element: -418, (કું.); an object-lesson: --વિજ્ઞાન, (ન.) Physics. પદાવલિ, પદાવલી, (સ્ત્રી.) કાવ્યસંગ્રહ; a
collection of poems પદાવવું, (સ. કિ.) “પાદવું'નું પ્રકા (૨)
ખૂબ શ્રમ કરાવ; to cause to work herd. (૩) બળજબરીથી લેવું; to deprive forcefully. (૪) દાદાગીરી કરવા, to bully. પદેડવું, પદોડવું, (સ. કિ.) ખૂબ શ્રમ 5214112 4599; to tire or exhaust
by causing to work hard: (?) ઢંગધડા વિના વાપરીને ખરાબ કરવું; to
spoil by using haphazard. પદ્ધતિ, (સ્ત્રી) રીત; a method, a mode, a way: (૨) આયોજિત કે શાસ્ત્રીય રીત; a planned or scientific system: -સર, (અ) રીતસર; methodically. પઘ, (ન.) કમળ; a lotus: (૨) ભગવાન વિષણુનું એક આયુધ; one of the weapons of Lord Vishnu:(3) SM? અબજની સંખ્યા; ૧૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦; the number one million millions, 1000000000000: _જ, (પું) બ્રહ્મા; Lord Brahma: ના , (૬) ભગવાન
Camel; Lord Vishnu. પદ્માસન, (ન) યોગનાં ચોરાશી આસનોમાંનું એક; one of the eighty-four yogic postures. પદિરની, (સ્ત્રી) કમળને છોડ; the lotus plant: (૨) કમળ થતાં હોય એવું જળાશય; a lotus-pond; (૩) અત્યંત સુંદર સ્ત્રી; an extremely beautiful woman. પઘ, (ન.) કવિતા; poetry, a verse. પધરામણું, (સ્ત્રી) માનપૂર્વક મુલાકાત લેવી
81; a respectful visit. પધરાવવું; (સ. ક્રિ.) માનપૂર્વક વિદાય આપવી કે અર્પણ કરવું: to say goodbye or to offer respectfully: (?) સિફતથી કે છેતરીને બીજાને હવાલે કરવું; to palm off. પધારવું, (અ. ક્રિ) માનપૂર્વક આપવું કે
ovg'; to come or go respectfully. પનઘટ, (પુ) જુઓ પણ ઘટ. પનાઈ, (સ્ત્રી) સાંકડી, લાંબી હેડી; a
narrow, long boat. પનારે, (પુ.) કંટાળાજનક, ફરજિયાત સહવાસ કે સંબંધ; tedious, compulsory contact or relation. પનાહ, (સ્ત્રી) રક્ષણ, આશ્રય; protecti on, shelter.

Page #459

પરગામ
પનિયારી
૪૫૪
પનિયારી, પનિહારી, (સ્ત્રી) કૂવા વગેરે- માંથી પાણી ભરતી સ્ત્રી; a woman fetching water from a well, etc. પનીર, (ન.) પાણીરહિત દહીંમાંથી બનાવાતો
એક ખાદ્ય પદાર્થ; cheese. પન, (ન) કાચી કેરી, આંબલી વગેરેને ઉકાળીને બનાવાતું ખટમધુરું પીણું; a pleasant drink made by boiling unripe mangoes, tamarind, etc. પનો, (૫) કાપડની પહોળાઈ breadth
of cloth. પનોતી, (સ્ત્રી) અઢીથી સાડાસાત વર્ષને
શનિની માઠી અસરનો સમય; a period of two and a helf to seven and a half years during which Saturn affects adversely: (૨) દુર્ભાગ્ય; misfortune, adversity. પનોતી, (સ્ત્રી) શુકનવંતી કે ભાગ્યશાળી
સ્ત્રી; an auspicious or fortunate, woman (૨) જેનાં બધાં સંતાન હયાત Su all all; a woman whose all the children are surviving. પનોતુ, (વિ.) અત્યંત વહાલું; very dear: (૨) શુન્નવંતુ, શુભ, auspicious: (૩) સુખી, બાળબચ્ચાંવાળું; happy, having progeny: (૪) નિઃસંતાન માતાપિતાની ઉત્તરાવસ્થામાં જન્મેલું (સંતાન); born to childless parents in their
advanced age. પ ગ, (પુ) સાપ; a serpent. પનું, (ન.) એક પ્રકારને હીરો, પાનું; a
kind of precious stone, a page. પપડાટ, (૫) જુએ પડપડાટ. પપલાવવુ, પપળાવવુ, (સ. ક્રિ) લાડ
431991; to fondle. પપેટી, (સ્ત્રી) જુઓ પતેતી. પપૈયુ, (ન) એક પ્રકારનું ફળ; a kind of fruit: પપૈયો, (કું.) એનું ઝાડ; its tree. (sweet-voiced bird. પપૈયો, (૫) ચાતક, બપૈય; a kind of
પમરવું, (અ. ક્રિ) સુગંધ પ્રસરવી, મધ
મધવું; (sweet smell or perfume) to spread, to be pervaded. પમરાટ, (૫) સુગંધને પ્રસાર; spread
of sweet smell or perfume. પય, (ન) દૂધ; milk: (૨) પાણી; water. પયગંબર, (પુ.) દૈવી પયગામ લાવનાર;
a prophet. પયગામ, (૫) સંદેશ; a message (૨) દૈવી સંદેશો; a divine message. પયોદ, (પુ.) (ન) વાદળ; a cloud. પયોધર, (ન) વાદળ; a cloud: (૨)
(ન.બ. વ.) સ્તન; a woman's breasts. પયોધિ, (૫) સમુદ્ર; the sea. પર, (અ.) ઉપર; on, over, abpve. પર, (વિ.) બીજું, અન્ય; another: (૨) પારકું; alien, foreign: (૩) દૂરનું, ગત, zucila; distant, remote, gone, past: (૪) પછીનું; successive, succeeding: (4) 671H; best, excellent. પર, (ન.) પીછું; a feather. પરકમ્મા, (સ્ત્રી) જુઓ પ્રદક્ષિણ. પરકાર, (મું) વર્તુળ દેરવાનું સાધન; a
compass for drawing a circle. પરકીય, (વિ) પારકું; belonging to
others, alien, foreign. પરખ, (સ્ત્રી) પરીક્ષા, કસોટી; an exa
mination, a test: -9, (સ. કિ.) પારખવું; to examine, to test: (૨)
ઓળખવું; to recognise. પરખાવવું, (સ. કિ) પરખવું” અને “પાર
ખવું” નું પ્રેરક. (૨) આપવું; to give: (૩) સાચવવા આપવું; to entrust. (૪) સમજણ પાડવી; to enlighten, to elucidate: (૫) શરમ રાખ્યા વિના સ્પષ્ટ 21021Hi $89; to say or tell unscrupulously. પરગજુ, (વિ.) પરોપકારી; benevolent. પરગણું, (ન.) તાલુક; a sub-district. પરગામ, (૧) પોતાના વતન સિવાયનું ગામ કે સ્થળ; a village or place other than one's native one.

Page #460

પરચૂરણ
૫૫
પરબ
પરચુટણ, પરચુરણ, (વિ.) વિવિધ; various, assorted: (2) 414g; miscellaneous: (૩) નજીવું, મામૂલી; insignificant, commonplace. (જુઓ પ્રતાપ. પરચો, (૫) ચમત્કાર; a miracle (૨). પરઈડ, (વિ) હૃષ્ટપુષ્ટ; plump and
strong: () $6117; huge. પરછંદો, (પુ.) પડઘો; an echo. પરજન, (પુ.) ઓળખાણ કે સંબંધરહિત H1924; an unacquainted cr unrelated person. પરજળ, (અ. ક્રિ) બળવું; to burn (૨) સંતાપ થવો, વ્યથિત થવું; to be
afflicted. (dirge, an elegy. પરજિયો, (!) મરસિયા, શેકગીત; a પરજીવી, (વિ.) બીજાને ભારરૂપ થઈને
જીવનાર, પરોપજીવી; parasitic. પરઠ, પરઠણ, (સ્ત્રી.) કબૂલાત, કરાર; an agreement, a contract: (૧) વર કે કન્યાની કિંમત; the price of a bride
groom or a bride. પરવું, (સ. ક્રિ.) નક્કી કરવું; to settle: (૨) ઠરાવવું; to resolve? (3) કરાર કરવો;
to make a contract. પરડ, (સ્ત્રી) માથાકુટ, ભાંજગડ; botheration, useless discussion: (૨) ત્રાસ, sulla; harassment, trouble. પરડો, (પુ.) બાવળની શિંગ; a pod of a kind of thorny plant. રણ, (ન.) લગ્ન, પરણવું તે; marriage, wedding.
(to wed. પરણવું, (સ. ક્રિ.) લગ્ન કરવું; to marry, પરણાયુ, (ન) માટીનું ચાલું; an ear
toen bowl. પરણાવવું, (સ. કિ.) પરણવુંનું રિક'. પરણેત, પરણતર, (ન.) જુઓ પરણ:
(૨) પત્ની; the wife. પરણ, (ન) જુઓ પરણાયુ. પરણ્ય, (૫) પતિ; the husband. પરત, (અ) પાછું; in return, back.
પરતંત્ર, (વિ.) પરાધીન; dependent, subservient: તા, (સ્ત્રી.) પરાધીનતા; dependence. પરતે, (પુ) જુઓ પરચો. પરત્વે, (અ.) વિષે, સંદર્ભ કે સંબંધમાં
about, in reference or relation પરથાર, (પુ.) જુઓ પડથાર. (to પરદાદો, (૫) પિતાનો દા; a great
grard-father. પરદાર, પરદાર, (સ્ત્રી) જુઓ પરસ્ત્રી. પરદુ:ખ, (ન.) બીજાનું દુઃખ; others'
misery or troubles: -ભંજન, (વિ.) remover of others' troubles. પરદેશ, (૫) પારકો દેશ; a foreign
country: પરદેશી, (વિ) foreign. પરદો, (પુ) જુએ પડદો. પરધન, (ન) પારકાનાં ધન કે મિલક્ત;
others' money or wealth. પરધમ, (૫) બીજાને ધર્મ others' religious faith. (૨) જુદે ધર્મ a different religious faith: 47 Wall, (વિ.) જુદા ધર્મનું અનુયાયી; following a different religious faith. પરનાતીલું, (વિ.) ભિન્ન જ્ઞાતિનું; belong
ing to a different caste. પરનાર, પરનારી, (સ્ત્રી) જુઓ પરસ્ત્રી. પરનાળ, (સી.) પરના, (ન) નેવાના પાણીના નિકાલ માટેની નીક; a drain under roof-eaves for disposal of rain water. પરપુરુષ, (પુ.) પતિ સિવાયને પુરુષ; a man other than one's husband. પરપોટી, (સ્ત્રી) ના પરપોટો પરપોટો, (કું.) બુદબુદ; a bubble: (૨) ક્ષણભંગુર વસ્તુ કે બાબત; a transitory thing
or affair. પરબ, (ત્રી.) જનતાને પાણી પાવાની ધમદા orou; a public charitable waterhouse.

Page #461

પરબડી
૪૫૬
પરસાળ
પરબડી, (સ્ત્રી) ચબૂતરે; a charitable
tower-like stand for feeding પરબારું, (અ) જુઓ બારોબાર. (birds. પરબીડિયું, (ન) પત્ર વગેરે મોકલવા માટેની કાગળની થેલી; an envelope. પરબ્રહ, (ન.) પરમાત્મા, પરમતવ; the
Supreme Being પરભવ, (૫) અગાઉનો કે હવે પછીનો
અવતાર; a previous birth or the next birth. પરભા૨, પરભા), (અ) જુએ બારોબાર, (વિ.) બીજાને ખચૅ at other's cost.
(cuckoo. પરભૂતા, પરભૂતિકા, (સ્ત્રી) કોયલ; a પરમ, (વિ.) ઉચ્ચતમ, ઉત્તમ, highest, best. પરમપદ, (ન) ઉચ્ચતમ કે ઉત્તમ પદ; the highest or the best position: (?) HAN; salvation. (Being. પરમપુરૂષ, (પુ) પરમાત્મા the Supreme પરમહંસ, (પુ.) ઉત્તમ કટિને સંન્યાસી;
an ascetic of the highest sort. પરમાટી, (સ્ત્રી) માંસ; meat. પરમાણ, (વિ) સાર્થક, કૃતાર્થ; fulfilled, successful, contented, bappy: (2) (અ.) નક્કી; certainly, positively. પરમાણવું, (સ. કિ.) સાચું કે પ્રમાણભૂત
2119'; to take as true or authentic. પરમાણુ, (૫) (ન) જેનું પૃથક્કરણ ન થઈ શકે એવો અતિ સૂક્ષ્મ અણુ; an atom. પરમાણું, (ન.) માપ, પરિમાણ, કંદ; measure, size. (evidence. પરમાણુ (ન.) સાબિતી, પુરા; proof, પરમાત્મા, (કું.) પરમતવ, પરમેશ્વર; the
Supreme Being, God. પરમાનંદ, (પુ.) ઉચ્ચતમ આનંદ; મોક્ષને 2411€; supreme bliss, the bliss of salvation: (2) 4276621; God. પરમાથ, (૫) ઉચ્ચતમ ધ્યેય, મેક્ષ; the highest aim, salvation (૨)
પરોપકાર; benevolence: પરમાથ, (વિ.) મોક્ષની ઈચ્છાવાળે; desirous of
salvation: (2) 414513]; benevol: nt. પરમિયો, (૫) એક પ્રકારનો પેશાબનો રંગ;
gonorrhoea. પરમેશ, પરમેશ્વર, (મું) પરમાત્મા, પરમતવ; God, the Supreme Being: (૨) ભગવાન શંકર; Lord Shiva પરલક્ષી, (વિ.) અંગત ભાવના કે મંતવ્યથી મુક્ત; objective. પરલોક, (પુ.) મૃત્યુ પછી જીવાત્માની જ્યાં ગતિ થાય છે એ લેક; the other world where the soul goes after death: (૨) સ્વર્ગલોક, વગેરે; heaven, etc.. -વાસી, (વિ.) મૃત્યુ પામેલું, સ્વર્ગવાસી; dead, late. પરવડવ, (અ. ક્રિ) પિસાવું; to afford: (૨) અનુકૂળ હોવું; to suit. પરવરવું, (અ. કિ.) જવું; to go. પરવશ, (વિ.) પરાધીન; dependent. પરવળ, (ન) એક પ્રકારનું શાક; a kind
of vegetable. પરવા, (સ્ત્રી) દરકાર; care, regard, concern, solicitude: (૨) જરૂર, ગર; need.
(ssion, leave. પરવાનગી, (સ્ત્રી) રન, અનુજ્ઞા; permiપરવાનો, (૫) સનદ; a licence: (૨) પતંગિયું; a butterfly: (૩) 8, રજા; permission. પરવાર, (પુ.) (સ્ત્રી.) ફુરસદ, નવરારા; leisure, respite:- (અ. ક્રિ.) ફુરસદ કે નવરાશ હોવાં, કામથી નિવૃત્ત થવું; to have leisure to be free from work, પરવાળ; (ન) જુઓ પ્રવાલ. પરશુ, (૫) (સ્ત્રી) કુહાડી; an axe, a hatchet -રામ, (મું) વિષ્ણુને છ 249012; the sixth incarnation of પરસાદ, (મું) જુએ પ્રસાદ. (Vishnu. પરસાદી, (સ્ત્રી) જુઓ પ્રસાદી. પરસાળ, (સ્ત્રો.) જુઓ પડસાળ.

Page #462

પરિગ્રહ
પરસેવે
૪૫૭
પરસેવો, (૫) ચામડીના છિદ્રોમાંથી નીકળતું
પ્રવાહી; perspiration. પરસ્ત, (વિ.) (સમાસમાં) ભક્ત, પૂજક; devoted: પરસ્તી, (સી.) પૂના, ભક્તિ; worship, devotion: (૨) પ્રસંશા; praise: (3) 211Hd; flattery. પરસ્ત્રી, (સ્ત્રી) પોતાની પત્ની સિવાયની સ્ત્રી;
a woman other than one's wife. પરસ્પર, (વિ.) અરસપરસનું, એકબીજાનું
mutual, reciprocal:(અ.) અરસપરસ; mutually, reciprocally. પરહરવું, (સ. કિ) જુઓ પરિહરવુ. પરહેજ, (વિ.) બીનને અંકુશ નીચેનું, બંધનમાં પડેલું, કેદી: subordinate, lying in bondage, imprisoned: (૨) પથ્ય પાળતું; observing dietary restrictions (સ્ત્રી) પથ્ય, કરી; dietary restrictions: (2) 2412421374; selfcontrol; પરહેજી, (સ્ત્રી) બંધન, કેદ; bondage, imprisonment: (૨) પશ્ચ; dietary restrictions. પરંતુ, (અ.) પણ; but. પરંપરા, (સ્ત્રી) શ્રેણી, હાર, નિયમિત અનુક્રમ; a series, a row, a line, a regular sequence: (?) 36; a tradition –ગત,(વિ.) રૂઢિગત; traditional. પરા, (વિ) ઉચ્ચતમ, ઉત્તમ; highest,
best. ((૨) કોશ, નરાજ; a crow-bar. પરાઈ, (સ્ત્રી) ખાંડવાને દસ્ત; a pestle. પરાકાષ્ઠા, (સ્ત્રી.) ઉચ્ચતમ બિંદુ કે હદ; climax, extremity. પરાક્રમ, (ન) અસાધારણ સિદ્ધિ; an extraordinary achievement: (?) વીરત્વ, બહાદુરી; heroism, chivalry, bravery: (3) HIGH; an enterprise: પરાક્રમી, (વિ.) સાહસિક, વગેરે; enterprising, etc. પરાગ, (૫) ફૂલની અંદરની રજ; pollen -કેશ, (૫) પુંકેસરની પરાગની થેલી; the pollen cell of a stamen.
પરાજ, પરાત, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની મેટી
4141; a kind of circular plata. પરાજય, (કું.) હાર, નિષ્ફળતા; a defeat, પરાણી, (સ્ત્રી) જુઓ પરોણી. (failure. પરાણ, અ.) અનિચ્છાએ, દબાણને વશ થઈને; unwillingly, forcibly. (૨) મહામહેનતે; strenuously. પરાણું, (પુ) જુઓ પરેણી, પણ. પરાત, (સ્ત્રી) જુઓ પરાજ, પરાશ. પરાધીન, (વિ.) પરતંત્ર; dependent:
ના, (સ્ત્રી) પરતંત્રતા; dependence. પરાભવ, (પુ.) જુએ પરાજય. પરામર્શ, (પુ.) સ્પર્શ touch, contact (૨) પકડવું કે ગ્રહણ કરવું તે; a seizing, a holding: (3) (2117; a thought. પરાયુ, (વિ.) બીજાનું, પારકું; alien,
teloping to others. પરાર, (અ) ગયે કે આવતે ત્રીજે વર્ષે; in the year before last or aiter tbe next. પરાધ, (વિ.) (પુ.) સૌથી મોટી એકડા પર સત્તર મીંડાવાળી સંખ્યા; the highest number, the number with sevenken dots after the number 'one'. પરાવર્તન, (ન.) પાછું ફરવું કે ફેંકવું તે;
a return, a coming or throwing back, reflection.
(dence. પરાવલંબન, (ન.) પરાધીનતા; depenપરાશ, (સ્ત્રી.) છાશની સપાટી પરનું પાણી;
water on the surface of butierપરાસ્ત, (વિ.) હારેલું; defeated. (milk. પરાળ, (ન.) ડાંગર, વગેરેનું ઘાસ; grass
of rice-plant, etc. પરિકર, (પુ) જુઓ પરિજન. પરિકમ, (૫) પરિકમણ, (ન) પરિકમા, (સ્ત્રી) જુઓ પ્રદક્ષિણ: (૨) આંટા મારવા a; loitering. પરિગ્રહ, (૫) અંગીકાર; acceptance (૨) ભૌતિક વસ્તુઓને ખાસ કરીને મનને સંગ્રહ; the act of hoarding material things especially wealth.

Page #463

પરિધ
૧૮
પરિમિત
પરિઘ, (૫) વર્તુળને ઘેરાવો circum- ference: બારણાને આગળ; the bolt of a door. પરિચય, (૫) ઓળખાણ; acquaintance, familiarity: (૨) મહાવરે, 24412; practice, experience. પરિચર, (૫) એ પરિજન (૧). પરિચર્યા, (સ્ત્રી) તેવા, ચાકરી; service, attendance. પરિચારક, (૫) જુઓ પરિજન (૧). પરિચારિકા, (સ્ત્રી) નોરડી, દાસી: a
maid-servant. પરિચિત, (વિ.) એળખીતું, જાણકાર, માહિતગાર; acquainted, knowing (certain facts or information). પરિછેદ, (૫) વિભાગ; a divisions (૨) પુસ્તકનું પ્રકરણ; chapter of a book:(૩)દ, સીમા; limit, boundary. પરિજન, (.) નકર, સેવક; a servant, an attendant: (૨) વિવિધ નોકરને સમૂહ, રસાલો; a leinue. પરિણમવું, (અ. ક્રિ) પરિણામ આવવું,
અંત આવો , નીપજવું; to result, to end, to issue. પરિણામ, (ન.) નતીજો, અંત, ફળ; result, end, issue: () 24212; effect: (3) ફેરફાર, વિકાર, રૂપાંતર; change, transformation (૪) પરિપકવતા; ripeness. પરિણીત, (વિ.) પરણેલું; married. પરિતાપ, (પુ.) તાપ; heat: (૨) વ્યથા,
; affliction, anguish. પરિખ, (વિ.) તૃપ્તિ પામેલું, સંતોષાયેલું; satiated, satisfied: પરિકૃતિ , (સ્ત્રી) Stiation, satisfaction. પરિત્યાગ,(૫)ત્યાગ, છોડી દેવું તે;aban
donment, a giving up, a quitting. પરિત્રાણ, (ન) સંરક્ષણ protection: (૨) બચાવ, ઉદ્ધાર; rescue, emancipation. પરિધાન, ન.) પહેરવું, ધારણ કરવું તે; wearing, donning, putting op.
પરિધિ, (૫) જુઓ પરિધર (૨) ફસ્તી
915; an enclosure. પરિપકવ, (વિ.) સંપૂર્ણ રીતે પાકેલું; perfectly ripe or mature: (૨) સંપૂર્ણ રીતે વિકસેલું; perfectly developed
fl, (ill.) ripeness, maturity, highest development. પરિપાક, (પુ.) પરિણામ, ફળ; result,
issue, outcome. પરિપાટિ, પરિપાટી, (જી.) રીત, ઢબ, method, mapner: () Risit; style, diction (૩) ક્રમ, શ્રેણી; sequence, succession, series. પરિપાલન, (ન.) પરિપાલના, (સ્ત્રી) પાલન, ઉછેર; maintaining, fostering, rearingઃ (૨) રક્ષણ; protection. પરિપૂર્ણ, વિ.) ભરપૂર; completely full: (૨) સંપૂર્ણ થયેલું; completed. perfected: 1, (all.) fullness. પરિબળ,(ન.)ોર, શક્તિ; force, power. પરિબ્રહ, (ન) પરમતત્વ, પરમાત્મા; the
Supreme Beiog, God. પરિભવ, (પુ.) અપમાન, ફજેતી; insult, humiliation: (૨) ઘણા, તિરસ્કાર; scorn: (3) 47174; defeat. પરિભાષા, (સ્ત્રી.) કોઈ પણ ખાસ વિષયને લગતા શબ્દો કે સંજ્ઞાઓ; technical terms, terminology. પરિભ્રમણ, (ન.) ગોળ ફરવું તે; a revolvin૪ (૨) આંટા મારવા, ટહેલવું તે; loitering. (rance, perfume. પરિમલ, પરિમળ, (સ્ત્રી.) સુગંધ; fragપરિમાણ, (ન) માપ, કદ, ઘનત્વ, measure, size, volume: (૧) વસ્તુનું મૂલ્યાંકન કરવાનો નિયમ કે ધોરણ; the rule or standard of evaluating i thing or object. પરિમાર્જન, (ન) ધોવું, ધોઈને સાફ કરવું
a; washing, cleaning by washing. પરિમિત, (વિ.) મર્યાદિત, મર્યાદિત કરેલું, limited, confined: (૨) માપેલું; mea

Page #464

પરિમિત
sured:(૩)મધ્યમસરનું, અપ; moderate, little, small.
પરિમિતિ, (સ્રી.) માપ, તાલ, વજન; measure, weight: (૨) મર્યાદા, સીમા; limit, boundary: (૩) ધેરાવે, ધેર; girth: (૪) બધી બાજુનું માપ, ઘેરાવા; perimeter, ((ર) વશો; descendants. પરિયા, (ન. બ. વ.) પૂર્વજો; ancestors: પરિવર્તન, (ન.) ગેાળ કરવું તે; a revolving: (ર) મહાન કે મૂળભૂત ફેરફાર, ક્રાંતિ; a great or fundamental change, a revolution.
પરિવાર, પરીવાર, (પુ.) કુટુંબ, કુટુંબનાં આશ્રિત માણસ; a family, a household, dependents of a family: (૨) સતાનેા; progeny. પરિવજ્યા, (સ્રી.) સંન્યાસ; renunciation: પરિવાજક, (પુ.) સંન્યાસી; an ascetic, a recluse.
પરિશિષ્ટ, (વિ.) રોષ, ખાકી રહેલું; remnant, residual: (ન.) (પુસ્તક, વગેરેની) પૂર્તિ, પુરવણી; an appendix or supplement (of a book, etc.). પરિશીલન, (ન.) સતત સંપર્ક; incess
ant touch or contact: (ર) સતત, ઊડે અભ્યાસ; incessant, deep study. પરિશ્રમ,(પુ.) સખત મહેનત; hard work or labour: (૨) થાક; exhaustion. પરિષદ, (સ્ક્રી.) સભા; an assembly, a big meeting, a conference. પરિસીમા, (સ્રી.) હુ; boundary. પરિસ્તાન, (ન.) પરીઓને! દેશ; a fairyland. પરિસ્થિતિ, (સ્ત્રી.) આજુબાજુનાં સ્થિતિ કે વાતાવરણ, સંજોગે; surrounding condition, environment, circumstances.
પરિહરવું, (સ. ક્ર.) ત્યજવું, જતું કરવું;
to abandon, to give up. પરિહાર, (પુ.) ત્યાગ; abandonment. પરિહાસ, (પુ.) મશ્કરી, ટાળ, ઠેકડી; a પરિ’દું, (ન.) પક્ષી; bird. (jest, ridicule.
૪૫૯
પાપકાર
પરી, (સ્રી.) પાંખાવાળી અલૌકિક સુંદર સ્ત્રી; a fairy: (ર) અતિશય સુંદર સ્ત્રી; a damsel.
પરીક્ષક, (પુ.) પરીક્ષા કે કસેાટી કરનાર; an examiner, an assayer. પરીક્ષણ, (ન.) પરીક્ષા, કસેટી; an examination, a test. પરીક્ષા, (સ્રી.) નિરીક્ષણ, તપાસ, સેટી; an inspection, an examination, પરીખ, (પુ.) જુએ પારેખ. (a test. પરું, (ન.) ગૂમડા, વગેરેમાંથી નીકળતુ ઘટ્ટ પ્રવાહી, પાચ; pus. પરુષ, (વિ.) કઠાર, ક્રૂર; harsh, cruel: તા, (સ્રી.) harshness, cruslty. પરું, (ન.) ઉપનગર; a suburb. પરું, (વિ.) વેગળું, દૂરનું; remote, distant: (૧) (અ.) આવે, દૂર, અલગ; far, separately. (પરાણાગત. પરુણો, પરુણાગત, જુઓ પાણો, પરે, (અ.) એ સ્થળે, ત્યાં; there: (૨) ઉપર; over, on, above.
પરેજ, પરેજી, જુઓ પરહેજ, પરહેજી. પરેડ, (સ્રી.) કવાયત; parade. પરેશ, (પુ.) પરમેશ્વર; God. પરેશાન, (વે.) ત્રાસેલ, હેરાન થયેલું, વ્યાકુલ, વ્યથિત; troubled, perplexed. aflicted: (૨) ધૂત, ચાલાક; deceitful, clever: (૩) નિલ જ્જ, તાાની; shameless, mischievous:(૪)ખ; shrewd: પરેશાની, (સ્રી.) trouble, perplexity, shrewdness, etc. (ગેરહાજર; absent. પરાક્ષ, (વિ.) આડકતરું; indirect (૨) પરોઢ, (પુ.) (ન.) પરોઢિયુ, (ન.) મળસર્ક: daybreak, dawn. પરાણી, (૧) આરવાળી નાની લાકડી; a goad: પરાણો, (પુ.) મેાટી પરાણી. પરાણો, (પુ.) મહેમાન, અતિથિ; a guest: પરોણાગત, (સ્રી.) આતિથ્ય; hospitality. પરોપકાર, (પુ.) પરમા, ખીજાનું ભલુ" કરવું તે; benevolence, philanthropy

Page #465

પરોપકારી
પલાંઠી
પરે૫કારી, (વિ) benevolent. પપજીવી, (વિ) જુએ પરજીવી. પરેલવું, (સ. કિ.) સેયના નાકા વગેરેમાં દેરો ઘાલ; to thread a needle, etc. (૨) મણકા કે વેહવાળી વસ્તુને દેરાદેરી પર ચડાવવી; to string beads, etc. (૩) જોડવું, એકાગ્ર થવું કે કરવું; to join, to apply, to concentrate. પર્જન્ય, (પુ.) વરસાદ rain. . પણ, (ન) પાંદડું; a leaf -કુટિ,-કુટી, (સ્ત્રી) પાંદડા વગેરેનું બનાવેલું ઝુંપડું; a hut made of leaves, etc.: (?) સંન્યાસીનો આશ્રમ; a hermitage. પર્યટન,(ન.) (પગપાળ) પ્રવાસ; a travel (by foot).
(ne cstead. પ ક, (પુ.) પલંગ; a big cot or પયત, (૫) ચારે બાજુની સીમા surrounding boundary. (૨) છેવટ, અંત, extremity, end: (અ) ત્યાં સુધી , up to. પર્યાત. (વિ.) ભરપૂર, full: (૨) પૂરતું; sufficient: (3) ziyos; completed: (૪) વિપુલ, પુષ્કળ; plentiful:(૫) મર્યાદિત limitej: (5) 2448"; very powerful. પર્યુષણ, (ન. બ. વ.) શ્રાવણ વદ બારસથી ભાદરવા સુદ ચોથ સુધીના આઠ દિવસના જૈનોનાં પર્વ; the eight-day festivals of the Jains beginning from the twelfth day of the dark half of Shravan and ending on the fourth day of the bright half of Bhadrapada. પર્વ, (ન) પવિત્ર દિવસ, ધાર્મિક તહેવાર; a sacred day, a religious holiday, a festival: (૨) ગ્રંથને વિભાગ; a division or volume of a big book: (૩) સાંઠાને બે ગાંઠો વચ્ચેનો Hit; the portion between two joints of a stalk: -ણી, (સ્ત્રી) પવિત્ર
19924 } lalu; a sacred day or date. પવત, (૫) ગિરિ, પહાડ; a mountain.
પલ, (ન) ચાર તોલા જેટલું વજનનું માપ;
a measure of weight equal to four tolas: (૨) (સ્ત્રી) પળ, ક્ષણ; ૧ moment. પલક, (સ્ત્રી.) પળ, ક્ષણ; a moment પલક, (સ્ત્રી) આંખને પલકારે; a twink
ling of the eye. પલકવું, (અ. ક્રિ) વારંવાર બંધ થવું અને ઊધડવું, ટમટાવવું; to twinkle: (૨) ઝબૂકવું; to twinkle: પલકારે, પલકે, (પુ.) એવી ક્રિયા; a twinkling. પલટણ, પલટન, (સ્ત્રી.) સૈનિકોની ટુકડી;
a troop or battalion of soldiers. પલટવું, (સ. ક્રિ.) બદલવું; to change. પલટી, (સ્ત્રી) પલટો, (૫) માટે કે મૂળ
ભૂત ફેરફાર; a great or basic change પલળવું, (અ. કિ.) ભીંજાવું; to be wet
or drenched: (૨) (મન) પીગળવું: (mind) to be affected by pity. પલંગ, (૫) મેટા ખાટલે; a big cot or bedstead: –ડી, (સ્ત્રી)નાને પલંગ; a small bedstead: -પોશ.(ન)છાડ;
a bed cover. ૫લાકુ, પલાખ, (ન) આન્ના ગડિયાને લગતા પ્રશ્ન; a question pertaining to multiplication tables of small numbers. પલાણ, (ન.) સવારી માટેના ઘોડાની પીઠ પર નાખવાનો સામાન, જીન; a saddle: (૨) સવારી; a ride: -૬, (અ. કિ.) સવારી કરવી; to ride (a horse, etc.): (૨) પલાણ બાંધવું કે મૂવું; to saddle. પલાયન,(ન.) નાસી જવું તે; a running
away. પલાળવું, (સ. કિ.) ભજવવું; to wet, to drench: (૨) હૃદયપલટે કરાવવો; to effect a change of heart: (3) 141 કામને કે સાહસનો પ્રારંભ કરવો; to start a new enterprise. પલાંઠી, (સ્ત્રી) સામાસામી પગ વાળીને 22191al 6'; the posture of sitting

Page #466

પલિત
પસંદ
cross-legged.
(boary. પલિત, (વિ.) વૃદ્ધાવસ્થાથી સફેદ વાળવાળું; પલીત, (૫) (ન) ભૂત, પ્રેત, પિશાચ; a
ghost, an evil spirit. પલીતો, નપું) બંદૂક, વગેરે ફડવાની જામ
0127; the wick for firing a gun, etc. પલોટવું, (સ. કિ) પશુ વગેરેને કેળવવાં કે તાલીમ આપવી; to run beasts, eic: (૨) કેળવણી કે તાલીમ આપવાં; to educate, to train (૩) ગંદવું, માલિશ spell; to knead, to massage. પલવ, (પુ.) (ન.) રંપળ; a sprout: (૨) કમળ પાંદડું; a tender lear: (૩) પાલવ, વસ્ત્રનો છેડો; the extreme part of a garment especially a woman's outer garment. ૫૯લવી, (સ્ત્રી) શરીરના હલનચલનથી કરેલો d'ent; a sign or suggestion made ty movements of the body. પલ્લી, (સ્ત્રી.) નાનું ગામડું; a hamlet પર્લ, (ન.) ત્રાજવાનું છાબડું; one of
the two scales of a balance. પલ્લ, (ન) શ્વસુરપક્ષ તરફ કન્યાને
અપાતાં ધન, ઘરેણું, વગેરેmoney, ornaments, etc. given to the bride by the bridegroom's sids. પવન, () ચલાયમાન હવા; moving air, wind: (ર) ગુ , અભિમાન; anger, pride: (૩) પોશાક વગેરેની પ્રચલિત પદ્ધતિ; fashion: (૪) નાદ, ઈદ, ઘન; mann, whim: -ચકકી, (સ્ત્રી) a wind-mill: –વેગી, વિ.) પવન જેટલું ઝડપી; as swift as the wind, very swift. પવાત, પવાયત, (સ્ત્રી.) ખેતર વગેરેને પ્રાણી પાવું તે; watering a farm, etc.: (૨) કાપડ, વગેરેને કાંજી પાવી તે; applying starch to cloth, etc. પવાલ, (ન.) ગાલ: a cup, a bowl (૨) મોટું નળાકાર વાસણ; a big cylindrical vessel: (૩) પ્યાલા જેવું, અનાજ
2414910' zied; a cup-like measure: of grain. ((૧) અને (૨)પવાલી, (સ્ત્રી.) નાનું પવાલુંજુઓ પવાલુ. પવિત્ર, (વિ.) દોષ અથવા એલરહિત, શુદ્ધ free from guilt or dirt, pure: (?) 4179; sacred: Ti, (cal.)purity, etc. પવિત્રી, (સ્ત્રી.) દર્ભની વીંટી; a ring of a kind of sacred grass= (૨) પવિત્ર શબ્દોથી અંકિત રેશમી પટ્ટી: a silk ibbon impressed with sacred words. પવિત્રુ, (ન.) દેવને અર્પણ કરેલી રેશમની Himl; a silk garland offered to a God or deity. પશમ, સ્ત્રી) અમુક પ્રકારના બકરાનો ઊન oval 9149; the woolly hair of a certain type of goat: (૨) રુવાંટી, ઊન; fur, fleece, wool. પશમી, (વિ) પશમવાળું; woolen, fleecy: પશમીનો, (પુ.) એનું કાપડ; fleecy cloth. પશુ, (ન.) ચોપગું જાનવર; a quadruped, a beast: –ના, (સ્ત્રી.) હેવાનિયત; brutality.
(afterwards. પચાત, (અ.) પછી, ત્યાર પછી; then, પચાત્તાપ, (૫) પસ્તાવે; repentance,
remorse. પશ્ચિમ, (વિ.) આથમણી દિશાનું; western (૨) પાલું; hinder: (૩) (સ્ત્રી.) આથમણી દિશા; the west. (૪) (ન.) પશ્ચિમ ગોળાર્ધનો પ્રદેશ, western world પસરવું, (અ. કિ.) જુએ પ્રસરવું. પસલી, (સ્ત્રી) હથેળીનું પોલાણ; the hollow of the palm (૨) હથેળીમાં 7714 242211 221; the qu:ntity held by the hollow of the hand: (૩) ભાઈની બહેનને ભેટ-ખાસ કરીને બળેવની, brother's gift to a sisteresp. on ihe cuconutday. પસંદ, (વિ) ગમતું; of one's liking (૨) ચૂંટી કાઢેલું; selected, chosen (૩) સ્વીકારેલું; accepted: -ગી, (સ્ત્રી.) liking, choicz, selection.

Page #467

પસાયત
માટે
પસાયતુ, (ન.) ધર્માદા, વગેરે હેતુ ભેટ આપેલી જમીન; land gifted for charitable purposes, etc. પસાર, (પુ.) પ્રસાર, ફેલાવેı; spread, pervasion: (૨) પ્રવેશ; entry, entrance: -3, (સ. ક્રિ.) ફેલાવવું; to spread, to cause to pervade:(૨) વિસ્તૃત કરવું; to enlarge, to expand, to extend: પસારે, (પુ.) પસાર. પસીનો, (પુ.) જુઆ પરસેવો. પસ્તાનું, (ન.) જુએ પ્રસ્થાન. પસ્તાવુ, (અ. ક્રિ.) પાતે કરેલાં દોષ કે પાપ માટે ખેદ થવા; to repentઃ પસ્તાવો, (પુ.)પસ્તાવું તે, પાશ્ચાત્તાપ; repentance. પસ્તી, (સ્ત્રી.) જૂનાં છાપાં, વગેરેને જથ્થા,
નકામા કાગળ; paper-scrap.
પહાડ, (પુ.) માટે ડુંગર, પત; a
mountain.
પહાણ, પહાણો, (પુ.) પય; a stone. પહાણી, (સ્રી.) (ખાસ કરીને ખેતી માટેની જમીનની) તપાસ; survey, inspection (especially of agricultural land). (kind of shirt. પહેરણ, (ન.) એક પ્રકારનું ખમીસ; a પહેરવુ,(સ. ક્રિ.) પેાશાક, વગેરે ધારણ કરવું;
to wear, to don, to dress. પહેરવેશ, (પુ.) પેાશાક ધારણ કરવાની રીત; mode of dressing:(ર)પેાશાક; dress. પહેરામણી, (સ્રી.) કન્યાપક્ષ તરફથી બરને અને વરનાં સગાંને અપાતી ભેટ; gifts given to the bridegroom and his relatives by the bride's side. પહેરાવવુ, (સ, ક્ર.) ‘પહેરવુ'તું પ્રેરક
જુએ પધરાવવું (૨). (a watch-man. પહેરેગીર, (પુ.) ચાકીદાર; a guard, પહેરે, (પુ.) ચાકી, નપતા; a watch, a guard, vigilance.
પહેલ, (સ્ત્રી.) પ્રારબ; a beginning, an initiation: (૨) જેખમી કામગીરી શરૂ કરવાની હિંમત; courage to start a
૪૬૨
પળી
risky undertaking: (૩) હિંમતપૂર્વકની નેતાગીરી; bold leadership. પહેલ, (પુ.) (રત્ન, વગેરે) પાસે; a facet (of a precious stone, etc.): દાર, (વિ.) faceted. પહેલવાન, (પુ.) મહ્ત્વ, વ્યાયામવીર; a
wrestler, an athlete. (before, ago. પહેલાં, (અ.) પૂર્વે, અગાઉ; formerly, પહેલુ', (વિ.) પ્રથમ; first: (૨) મુખ્ય; chief, main: (અ.) સૌથી આગળ; foremost. પહોચ, પહોચ, (સ્રી.) પહેાંચવુ તે; a reach, a receiving, an arrival: (ર) પાવતી; a receipt: (૩) મુત્સદ્દીગીરી; shrewdness: (૪) સામર્થ્ય'; capacity. પહોંચવુ, પહોચવું, (અ. ક્ર.) નિશ્ચિત સ્થળે આવવું કે જવું; to reach, to arrive: (૨) વસ્તુ, વગેરે હવાલે થવુ'; to receive, to come into possession: (૩) નભતુ, ટવુ, ચાલવું; to last: (સ. ક્રિ.) સમેાવડિયું કે સમાન કક્ષાનુ હાવું; to match, to equal. પહોંચેલુ, પહોચેલું, (વિ.) મુત્સદ્દી, વ્યવહારકુશળ; shrewd, practical. પહોર, (પુ.) જુએ પ્રહર. પહોળું, (વિ.) ચેડુ'; broad: (૨) ખુલતુ, ઢીલુ; loose: (૩) ખુલ્લું; openઃ (૪) વિસ્તૃત; expanded. (wristlet. પહો`ચી, (સ્રી.) હાથના કાંડાનુ ધરેણું; a પહોંચો, (પુ.) હાથનું કાંડું'; the wrist. પળ, (સ્રી.) ચાવીસ સેકડના સમય, a period of twenty-four seconds: (ર) ક્ષણ; a moment. પળવું, (અ. ક્રિ.) જવુ; to go. પળથી, પળસી, (સ્રી.) દીનભાવે કરેલી ખુશામત; object flattery. પળિયાં,(ન. બ. વ.) વૃદ્ધાવસ્થાના સફેદ વાળ; hoariness, grey hair because of old age. (o'd. પળિયેલ, (વિ.) પળિયાંવાળું, વૃ; hoary, પળી, (સ્રી.) પાત્રમાંથી ધી, તેલ, ઇ. કાઢવા નાટેનુ ચમચા જેવું સાધન; a ladle with a vertical handle, a dipper.

Page #468

પળોજણ
પંચામૃત
પં
પળોજણ, (સ્ત્રી) અનિચ્છાએ કરેલાં સેવા-
ચાકરી; attendance and services rendered unwillingly: (૨) વેઠ;
drudgery. પળોટવુ, (સ. ક્રિ) જુએ પલોટવું. પંક, (પુ.) કાદવ; mud: –જ, (ન.) કમળ; a lotus.
(હાર; a row. પંક્તિ , (સ્ત્રી.) લીટી; a line: (૨) પંગત, પંખ, (સ્ત્રી) પાંખ; a wing. (૨) પીધું
a feather: પંખા, (સ્ત્રી.) પાંખ. પંખાળી, (સ્ત્રી.) ડાંગરનો એક ઉત્તમ પ્રકારની
ma; one of the best kinds of rice. પખાળ, (વિ. પાંખોવાળું; winged:
(૨) અતિશય ઝડપી; very swift. પંખિણી, (સ્ત્રી) પક્ષિણી, માદા પક્ષી; a
female bird. પંખી, ૫ખે , (ન.) પક્ષી; a bird. પંખો, (૫) પવન નાખવાનું સાધન, વીંજણે; a fan: (૨) વાહનનાં પૈડાં પરનું ઢાંકણ;
cover for a wheel of a vehicle. ૫ગત (સ્ત્રી.) જમવા બેઠેલાં માણસની હાર; a row of diners= (૨) એકસાથે જમવા બેઠેલાં માણસને સમુહ; a group of diners dining together. (lame. પંગુ, પંગુલ, (વિ.) પાંગળું; crippled, પંચ, (વિ.) પાંચ; five: (૧) લવાદ; an
arbitrator, a body of arbitrators: -ક, (ન.) પાંચને સમૂહ; a group or collection of five: (૨) ચંદ્રના કુંભ અને મીન રાશિમાંના ભ્રમણના આશરે પાંચ દિવસને અશુભ સમય; the inauspicious period of about five days during which the moon transits through the last two signs-Aquarius and Pisces-of the zodiac: –ચાસ, (પુ.) લવાદને ફેંસલે કે નિર્ણય; the decision or judgment of a body of arbitrators: નામુ, (ન.) પંચની સાક્ષીએ કરેલી તપાસની નેંધ: a statement of investigation
prepared in the presence of a body of arbitrators: –મ, (વિ.). પાંચમું; fifth: –મી, (સ્ત્રી) પાંચમ; the fifth day of either the bright or the dark half of a Hindu munib: (૨) પાંચમી વિભક્તિ; the fifth or the ablative case: અણુ, શર, (મું) $174&a; Cupid, the God of love.
જરી, (સ્ત્રી.) જીરું, કોપરું, ખસખસ, વગેરે પાંચ વસ્તુનું સાકરયુક્ત ચૂર્ણ powder of five things such as cuminseeds, kernal of coconut, poppy seeds, etc. mixed with sugar: (?) જન્માષ્ટમીને દિવસે ભગવાન કૃષ્ણને ધરાતું By 2019; that mixture offered 10 Lord Krishna on the Jaamashtami- Day.
(five. પંચાણુ, (વિ.) “૫; “95, ninetyપંચાત, (સ્ત્રી) ઝઘડાના નિકાલ માટેનું પાંચ કે એથી વધારે સભ્યનું મંડળ; a body of five or more arbitrators: (૨) એણે તપાસ કરી આપેલ ચુકાદો; the decision or verdict of that body: () COMB41 34211; useless discussion: (૪) તકરાર, વિટંબના, ગુંચવાડ; a dispute, trouble, difficuliy, confusion: –નાનું, પંચાતને લેખિત ચુકા; written verdict of a body of arbitrators: પંચાતિયું, (વિ.) પંચાતથી જ નિવેડો લાવી શકાય એવું; to be settled only by a body of arbitrators: (૨) ગુંચવણભર્યું; intricate, complex: (૩) પંચાત કે માથાજીક કરવાની ટેવવાળું; habituated to indulge into useless discu
ssions. પંચાનન, (પુ.) ભગવાન શંકર; Lord
Shiva: (P) Reis; a lion. પંચામૃત, (ન) દૂધ, દહીં, ઘી, મધ અને
સાકરનું મિશ્રણ; a mixture of milk, curds, ghee, honey and sugar.

Page #469

પંચાયત
૪૬૪
પાઈ
પંચાયત, (સ્ત્રી.) જુ પંચાતા (૨) જ્ઞાતિ, ગામ, વગેરેનું કારેબારી મંડળ, an executive body of a caste, village, etc., a local-board. (smith. પંચાલ, પંચાળ, (પુ.) લુહાર; a slickપંચાવન, (વિ.) “૫૫; “55', fifty-five. પંચશી, પંચાસી, (વિ) “૮”; “85',
eighty-five. પંચાંગ, (વિ.) પાંચ અંગ કે ભાગવાળું having five divisions or parts:(ન.). જયોતિકશાસ્ત્રનું ટીપણુંan almanac. પદિય, (ન.) ટૂંકા ધોતિયા તરીકે વાપરવાની Coist; a scarf used as a man's lower garment. પંચી, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું નાનું ઘરેણું;
a kind of nose ornament. પંચોતેર, (વિ.) “૭૫'; “75', seventyપંજર, (ન.) પાંજરું; a cage. (five. પંજરી, (સ્ત્રી) જુઓ પંચાછરી, પાક, (પુ.) (કટાક્ષમાં) માર; (satirically) a
beating, a threshing. પંજેટવું, (સ. કિ.) પંજેટીથી એકઠું કે
સમતલ કરવું; to rak. પંજટી, સ્ત્રી.) એકઠું કે સમતલ કરવા માટેનું
ખેતીનું એક ઓજાર, ખંપાળી; a rake. પં, (.) હથેળી અને આમળાંથી બનેલો 21572011 431; the part of the body made up of the palm and fingers: (૨) પશુપક્ષીને નહેર; a claw, a paw: (૩) પાંચ ટપકાંવાળું ગંજીફાનું ng; the five of a set of playing cards: (૪) પાંચ ટપકાંવાળો પાસે; a die having five dots or the symbol live: (૫) સક, ૫કડ; clutches. પંડ, (૫) શરીર; the body: (૨) પોતાની જાત; one's own self: (૩) પિંડ; a round lump, a ball of rice or four as an offering to ancestors. પંડ, ૫) જુઓ ૫ડે. પંડિત, (પુ.) શાસ્ત્રજ્ઞ; a man wellverse in scriptures: (૨) સાક્ષર,
વિદ્વાન; a scholar, a learned man: પંહિતા, (સ્ત્રી.) વિદુષી; a learned woman.
(scholarship. પંડિતાઈ, (સ્ત્રી.) વિદ્વતા; learning, પંડુ, (૫) લોહીના અભાવનો રોગ, પાંડુપંડો, પુ.)જુઓ પંડયો.(રોગ; anaemia. પંડોળું, (ન.) એક પ્રકારનું શાક; a kind
of vegetable. પંડ્યા, (૫) બ્રાહ્મણની એક અટક; a
suri aine a pong Brahmins. પંડચો, (૫) ગામડાની શાળાને બ્રાહ્મણ (21815; a Brahinin vilage school
master: (૨) પુરોહિત, ગાર; a priest. પંતુજી, (મું) (કટાક્ષ) અવ્યવહારુ કેવળ ભણાવી જાણનાર શિક્ષક; (satirically) a mere teacher, a learned but
impractical teacher. પંથ, (પુ) રસ્તો, માર્ગ; a road, a
way, a path: (૨) ધાર્ભિક સંપ્રદાય; a cult, a sec:-ક, (પુ.) મુસાફર (ખા.ક. 401410); a (pedestrian) traveller પંથી, (૫) જુઓ પંથક, (વિ.) પંથનું કે
એને લગતું, પંથનું અનુયાયી; sectarian. પંચવર, (૫) પ્રથમ પરણેતરનો વરરાજા; a bridegroom marrying for the first time. પંદર, (વિ.) “૧૫; '13', fifteen. પં૫, (પુ.) હવા ભરવાનું અથવા પાણી, પ્રવાહી, તેલ, વગેરે ભરવાનું કે ખેંચવાનું સાધન; a pump, a water-pump, an air-pump, etc. પંપાળવું, (સ. કિ.) પ્રેમપૂર્વક હાથ ફેરવે કે થાબડવું; to pat: (૨) લાડ લડાવવાં; to fondle: (૩) જતન કરવું; to preserve carefully. પા, (વિ.) ચોથા ભાગનું; one-fourth. પા, (સ્ત્રી) બાજુ; a side. પાઈ, (સ્ત્રી.) પૈસાના ત્રીજા ભાગની કિંમતને ભારતના એક જૂનો સિક્કો; an old India: coin worth one-third of a pite. ((૨) ચારિત્ર્યવાન; chaste.

Page #470

પાક
પાક, (વિ.) પવિત્ર, શુદ્ધ્; sacred, pure. પાકૅ, (પુ.) પરિપકવતા; ripeness, maturity: (૨) ઉત્પાદન, નીપજ, ખેતીની નીપજ; produce, crop, farm-product: (૩) એક પ્રકારની મીઠાઈ, મીઠાઈ જેવી શક્તિદાયક વાની; a kind of sweet-meat, a tonic sweet-meat: (૪) રાંધવું તે, રસેાઈ; cooking: (૧) જખમ, ગૂમડું, વગેરે પાકવુ' તે; suppuration of a wound, sóre, etc. [પ્રૌઢ; mature. પાકટ, (વિ.) પાકેલુ'; rip: (૨) પુખ્ત, પાદાસન, (વિ.) પવિત્ર; sacred, pure: (૨) ચારિત્ર્યવાન; chaste, morally sound.
પાક, (અ. ક્ર.) પરિપકવ થવું; to ripen: (૨) પુખ્ત કે પ્રૌઢ થવું, સંપૂણ વિકાસ વે; to mature: (૩) નીપજવુ, ઉત્પન્ન થવું; to be produced: (૪) નીવડવું; to turn out, to prove to be. પાશાલા, પાકશાળા, (સ્રી.) રસાડું; a kitchen. [science of cooking. પાકશાસ્ત્ર, (ન.) રસેાઈનું શાસ્ત્ર; the પાકાઈ, (સ્રી.) જુએ પડકાઈ. પાકી, (સ્રી.) અણ્ણાન્ત, કામધંધા, વેપાર વગેરેથી નિવૃત્તિને દિવસ, આરામ માટેની હડતાળ; the day of inctivity with a view to rest, day of strike for leisure. પાકીટ, (ન.) પૈસા, વગેરે રાખવાનું ચામડા
ઇ.નું ખાનાવાળું સાધન, ખટવે; a purse, a wallet: (૨) દફ્તર; a school bag, a portfolio: (૩) પરબીડિયુ; an envelope.
પાં, (વિ.) જુએ પાટ; (૨) બરાબર ર્ધાયેલુ'; properly cooked: (૩)ચાલાક, મુત્સદ્દી, વ્યાવહારિક ડહાપણવાળું; skilful, shrewd, practical: (૪) મજબૂત, ઢ, સ્થિર; strong, firm, stable:(૫) ભૂલ કે દોષરહિત, સ’પૂણ`; faultless, comp
૪૬૫
પાચક
lete: (૬) યાગ્ય રીતે નિર્માણ થયેલું; properly made or executed. પાક્ષિક, (વિ.) (ન.) જુએ પખવાડિક, (૨) એક પક્ષી, એતરફી; partial, relating to a side or party. પાખ`ડ, (ન.) છેતરપિંડી, ધૃતતા; decit, imposture: (૨) દંભ, ઢાંગ; hypocrisy, pretence: (૩) બનાવટ, પ્રપંચ, દ; feigning, intrigue, fraud: પાખંડી, (વિ.) deceitful, hypcritical, etc. [except, without. પાખી, પાખે, પાછુ”, (અ.) પખે, સિવાય; પાગ, (પુ.) પગ; the foot, the leg. પાગ, (પુ.) જુએ પાળ. પાગ, (પુ.) જુએ પાઘ. પાગવું, (ન.) પેગ ું; a stirrup, પાગરણ, (ન.) સૂવા, એઢવાનાં સાધન; carpets, beds, rugs, etc.: (૨)બિસ્તરે, [બછાનું; a bedding (૩) શણગાર, શેભા; decoration: (૪) શુભ પ્રસ ગ; an auspicious occasion. પાગલ, (વિ.) દીવાનું, ગાંડું', mad, lunatic: -ખાતુ, (ન.) ગાંડાની ઇસ્પિતાલ; a lunatic asylum. પાઘ, (સ્રી.) પાઘડી; a turban. પાઘડી, (સ્રી.) માથાના પહેરવેશ; a turban: (૧) સારી કામગીરી માટેનાં ભેટ, વગેરે; a gift in appreciation of good, praiseworthy achievement: (૩) લાંચ; a bribe: (૪) મકાન, સ્થળ, વગેરે ભાડે મેળવવા માટે આપવી પડતી ગેરકાયદે રકમ; an illegal payment or price for having tenancy rights of a house, place, etc.; રૂપનો, (પુ.) ખૂબ લાંખે! પણ સાંકડા વિસ્તાર; an oblong extent. પાચ, (ન.) ગૂમડાં, વગેરેનું પરુ; pus. પાચક, (વિ.) પાચનક્રિયાને મદદરૂપ; dig
estive.

Page #471

પાડી
પાચન
પાચન, (ન) ખેરાક પચવો, પચાવવો તે; digestion (1) પાચક પીણું કે ઔષધ; a digestive drink or drug -નક્રયા, (સ્ત્રી) digestions -શક્તિ , (સ્ત્રી) digestive power. પાછલું, (વિ.) પાછળનું; hinderઃ ભૂતકાળનું પૂર્વનું; past, former: (૩) ઉત્તરાર્ધનું,
અંતિમ, છેલ્ફ; latter, last. પાછળ, (અ.) પછવાડે, પાછલી બાજુએ; behind, in the rear: (૨) પછી,
219041€; after, afterwards. પાછું, (વિ.) પાછળનું; hinder: (૨) (અ) પાછળ, પછવાડે; behind: (૩) ફરીથી, વળી; again. (૮) વિરોધી દિશામાં; in the opposite direction: (4) 0721
આછું કે બાજુએ; a little (side) ways. પાછોતર, પાછોતર, (વિ.) મોસમના પાછલા કે અંતિમ ભાગનું કે એને લગતુ; of or pertaining to the latter or last part of a season: (?) än 21વસ્થાનું કે એને લગતું; of or pertain
ing to advanced age or stage. પાજ, (સ્ત્રી) પાળ; a marginal wall:
(૨) સેતુ: a bridge. , પાજણી, (સ્ત્રી) જુઆ પાંજણ-પાંજણી. પાજી, (વિ.) જઓ પાખંડ, પાખંડી (૨) હલકટ, નીચ; mean, vile, low: (૩) કંજુસ; miserly. પટ, (પુ.) પાટિયું; a plank of wood: (૨) નીચા બાંકડા જેવી બેઠક, બાજઠ, વગેરે; a seat like a low bench, a bench or seat with short legs or props: (3) valleien 482; 2 strip of land. (૪) કાપડ વગેરેને સળંગ તાકા: an entire bundle of cloth, etc.: (૫) (સી.) ઊંચા પાયાવાળી લાકડાની Aiel 985; a big wooden seat with long legs: (૧) લા; લંબચોરસ વસ્તુ; an oblong thing or block. પાટડો, (પુ.) ભારવટિયેa beam પાટડી, (સ્ત્રી) નાનો ભારવટિયે.
પાટનગર(ન) મુખ્ય શહેર, રાજધાની; the capital of a country, state, etc. પાટલાઘો, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું માની ગળી
ody weil; a kind of big lizard. પાટલી, (સ્ત્રી) નાની પાટ, જુઓ પાટ, (૧): (૨) બાંકડો; a bench: (૩) ઘૂંટી અને આંગળાં વચ્ચેને પગને ભાગ; the part of the foot between the ankle and toes: (૪) સાડી, ધોતિયું, વગેરેની કેડના આગળના ભાગમાં દબાવવામાં આવતી ગેડેમાંની એક, one of the folds of a man's er woman's unsewn lower garment, pressed in front of the waist: (૫) એક પ્રકારનું ઘરેણું a kind of ornament. પાટલૂન, (ન.) બટનવાળાં ઇજાર કે પાયજામ;
pantalco is, trousers. પાટલો, (પુ.) જુઓ પાટ (૨): સેનાચાંદી, april folsl; a rectangular tablet
of gold, silver, etc. પાટવ, (ન.) પટુતા; skill, cleverness, proficiency: (?) 4551€; shrewdness: (3) 219117; artfulness: (*) દક્ષતા; dexterity. પાટવી, (વિ.) (પુ.) સૌથી મોટું હોવાથી
ગાદીનું વારસદાર; eldest and henc: heir-apparent. પાટબર, (ન.) એક પ્રકારનું કીમતી રેશમી
$143; a kind of costly silk cloth. પાટિયાં, (ન. બ. વ.) સ્ત્રીઓનું ગળાનું ધરેણું necklace for women. પાટિય, (ન.) લાકડાનું પહેલું પાતળું પડ; a board: (૨) નિશાળ, વગેરેનાં લખવા માટેનું કાળું પાટિયું; a black-burd (૩) છાતીનું હાડકું, પાંસળી; a rib. પાટિયો, (૫)બેરણા જેવું માટીનું વાસણ; a broad-mouthed carthen pot. પાટી, (સ્ત્રી) પથ્થરપાટી; a slate. (૨) ખાટલા વગેરેમાં ભરવાની સૂતર વગેરેની Mel; a thick ribbon, a ribbon:

Page #472

પાટીદાર
४६७
(૩) ધાતુની પટ્ટી; a strip of metal (૪ પ્રક્રિયા, પ્રસંગ; precess, incident. પાટીદાર, (પુ.) જાગીરદાર; a land/or : (૨) એ નામની જ્ઞાતિના માણસ; a member of a caste sc-naked. પાટીવાળો, (૫) હેલ કરી છે porter. પટ, (સ્ત્રી) લાત; a kick. પારડી, (સ્ત્રી.) પાટુડ, (ન.) પાટિયા જેવું
માટીનું વાસણ; a kid of broadmouthed earthen pot. પાટો, (૫) જખમ, વગેરે પર બે ધવાની કાપડની પટ્ટી; a bandaging ribbon: (૨) જખમ પર બાંધેલી પટ્ટી; a bandage: (૩) રેલવેને પાટો; a rail: (૪) ચીલો, ધરે; a fut. પા, (પુ.) ઉચારાનું સાથેનું વાચન, ગાયન; I reading, recitation (૨) પ્રાર્થના, ઈશ્વર સ્તુતિ, ધાર્મિક ગ્રંથ, વગેરેનું હંમેશનું વાચનઃ !sual recitation of a prayer,religious book, etc.:(૩)ભણતરને પાઠ; a school lesson, etc : (૪) શબ્દો કે વાક્યોને ક્રમ; sence of words '; sentences: (૫) શિખામણ, બોધ; as adiice, a moral lesson: (*) નાટક કે ફિલ્મના નટની ભૂમિકા; an actor's role: –ક, (૫) વિદ્યાથી, વાચક; a student, a reader, a. recitor (૨) વિદ્વાન માણસ; a scholar: (૩) શિક્ષક, અધ્યાપક; a teacher, a professor: (૪) ધર્મોપદેશક; a religious preacher, a preceptor: (4) શાસ્ત્રજ્ઞ; { man well-versed in scriptures: (૧) બ્રાહ્મણોની એક અટક; a surname among Brahmins. પાઠવવું, (સ. ક્રિ.) એકલવું; to send. પાઠશાલા, પાઠશાળા, (સ્ત્રી) નિશાળ, ઉચ્ચ કેળવણીની સંસ્થા; a school, a
college, an academy. પાઠાંતર, (ન.) ગ્રંથમાં પાછળથી કે બીજા કોઈ એ ઉમેરેલું લખાણ; an interpola
tion: (૨) ગ્રંથ કે લખાણના જુદા પડતા પાક કે રા; a variant. પાઠી, (૫) પાઠ કરનાર; a reader, a reciter: (૨) શાસ્ત્રજ્ઞ બ્રાહ્મણ a Brahmin well-versed in scriptures: (3) (વિ.) શીખતું, ભણતું; studying, leaUning: (૪) વાચન કરીને કે સાંભળીને યાદ રાખી શકે એવું; able to commit to memory at a reading or hearing. પાઠું, (ન, પીઠ પરનું ગૂમડું; a sore or
carbuncle on the back. પાડ્યું, (વિ) નિશાળ, વગેરેમાં ભણાવવા
માટે માન્ય કરેલું કે થયેલું; prescribed as a text book for a school, etc.: -પુસ્તક, (ન.) એવું પુસ્તક; a prescribed text-book. પાડ, (કું.) આભાર, ઉપકાર; an obliga
tion, a gratitude, a favour. પાડ, (પુ.) સેનીની કામ કરવાની જગા કે $$744; 2 goldsmith's place of work or work-shop. પાડપડોશ, (પુ.) સાનિધ્યમાં વસતાં લોકે,
Hullaba; neighbours, neighbourhood: પાપડોશી, (પુ.) સાનિધ્યમાં વસતી વ્યક્તિ; a neighbour: (પુ.બ.વ.)
neighbours. પાડવું, (સ. ક્રિ) પડે એમ કરવું; to fell, to cause to fall: (૨) જમીનદોસ્ત કરવું, to ground: (૩) આકાર આપ, ઘાટ ઘડ; to shape, to cast, to mould: (x) 67149; to defeat: (૫) બનાવવું; to make: (૧) પ્રક્રિયા કરવી; to process. પાડાખાર, (૫) ઉગ્ર વૈમનસ્ય; intense
or bitter enmity. પિાપડોશ. પાડાપડોશ, પાડાપડોશી, (પુ.) જુઓ પાડી, (સ્ત્રી.) ભેંસનું માદા વાછરડું; a
female calf of a buffalo, પાડું, (ન) ભેંસનું વાછરડું; a calf of
a buffaloપાડો, (૫) ભેંસનું નર

Page #473

૪૬૮
પાડા
પાતળું
વાછરડું, ભેંસનો નર; a male calf of a buffalo, a male buffalo. પાડો, (કું.) લત્તો, મહેલ્લો, શેરી; a :
locality, a street. પાડો, (૫) આંકનો ગડિ; a section or column of a multiplication table of small numbers. પાડોશ (પોશ), (૫) સાનિધ્ય; neigh
bourhood, vicinity. પાડોશી (પડોશી), (પુ.) સાનિધ્યમાં વસવાટ કરતો માણસ; a neighbour: (૨) (વિ.) સાનિધ્યમાં વસવાટ કરતું living in the neighbourhood. પાડોશણ, પડોશણ, (સ્ત્ર.) સ્ત્રી પાડોશી
a female neighbour. પાણ, (સ્ત્રી.) ચોથો ભાગ; a quarter: (૨) એ દર્શાવનાર ઊભી લીટી; vertical line denoting a quarter. પાણ, (ન.) જુએ પવાત, પવાયત. પાણ, (૫) હાથ; the hand. પાણ૩, (ન) એક પ્રકારનું જાડું કાપડ
a kind of coarse cloth. પાણિ, (૫) હાથ; the hand: –ચહણ, (ન.) લગ્નવિધિ, લગ્ન; marriage ceremony, marriage. પાણિયારી, (સ્ત્રી.) કૂવા, નદી, વગેરેમાંથી પાણી ભરતી સ્ત્રી; a woman fetching water from a well, river, etc. પાણિયારુ, (ન) ઘરમાં પાણી રાખવાનાં 39 s 241221; a water-place or a water-room in a house. પાણી, (ન.) પંચ મૂળતરોમાંનું એક
જીવનને માટે અનિવાર્ય કુદરતી પ્રવાહી, જળ; one of the five fundamental elements, water: (૨) તીર્ણતા, ધાર; sharpness: (૩) નૂર તે; lustre, brightness: (૪) ખમીર, બળ, શક્તિ: metle, strength, p er: (૫) શુરાતન, બહાદુરી, જુસ્સ; braver, spirit: (૧) દઢતા, ટેક; firmness: (9) લિજજત,
સ્વાદ; relish, zest, taste(૮) એપ, ઢળ; polish (૯) પ્રવાહીરૂપમાં સેનું કે zidl; gold or silver in liquid form: (૧૦)ધાતુ, શુક; semen, vitality. પાણીચ, (વિ.) પાણીથી ભરેલું (ફળ, 2513); full of water (fruit, etc.): (૨) (નપુ) અંદર પાણી હોય એવું નાળિયેર a coconut having water in it: (3) 047412$l; a dismissal, a sack. પાણીદાર, (વિ.) તીર્ણ; sharpe (૨)
ખમીરવાળું, શૂરવીર, જુસ્સાદાર, ચપળ, mettlesome, brave, spirited, plucky, lively: (૩) ઉચ્ચ ઓલાદનું, ઉમદા; of a high pedigree, noble: (૪) (રત્ન, વગેરે) તેજસ્વી, કીમતી; ger, etc.) lustrous, precious. પાણીપચ, (વિ.) વધારે પડતા પાણવાળું, રગડા જેવું (મિશ્રણ); watery, viscous (mixture). પાણીફેર, પાણબદલો, (પુ.) આરોગ્ય માટે સારાં હવાપાણીવાળા સ્થળે જવું તે; a sojourn at a health-resori, a change of air. પાત, (૫) પડવું તે, પતન, a fall: (૨)
અધ:પતન; degeneration: (૩) પ્રહાર; a blow, a stroke: -ક, (ન.) પાપ; sin. (૨) (વિ.) અધ:પતનકારક; degenerating: -કી, (વિ.) પાપી, દુષ્ટ; sinful, wicked.
પિતરવેલિયું. પાત, (ન.) પાંદડું; a leaf. (૨) જુઓ પાતળ, (સ્ત્રી) જુઓ પત્રાવળ. પાતળિયો, (પુ.) પાતળે પરંતુ બળવાન
અને સુંદર પુરષ; a sim but strong and handsome man. પાતળું, (વિ.) બારીક, ઝીણું, તદ્દન ઓછી
ડાઈવાળું; fine, thin. (૨) દુબળું, છા લેહીમાંસવાળું; thin, slim: (૩) મૃદ, ઉઝ નહિ; tender, dilute, not interse or concentrat:d: (! 01:21 વણાટવાળું; se text r..

Page #474

પાતાલ
પાનેતર
પાતાલ, પાતાળ, (ન.) પૃથ્વીની નીચેના, પુરાણકથિત સાત પ્રદેશોમાં સૌથી નીચે પ્રદેશ; the lowermost of the seven mythological subterranean regions: (૨) પૃથ્વીનું અત્યંત ઊંડું પડવું a very deep stratum of the earth: -કૂવો, (કું.) an artesian well. પાત્ર, (વિ.) (સમાસમાં) યોગ્ય, લાયક,
અનુકૂળ; (in compounds) proper, qualified, deserving, suitable: (?) (1.) 4189!; a vessel, a receptacle: (૩) નદીનો પટ; a river bed. (૪) કથા, નાટક, વગેરેનું પાત્ર; a character of a story, play, etc.: (૫) વ્યક્તિ ; a person, an individual. પાથરણ, (ન.)(પાથરણ) સૂવા બેસવા માટેની વસ્તુ, જાજમ, શેતરંજી, વગેરે a carper, etc.: (૨) જુઓ ઉઠમણું' (૧). પાથરવું, (સ. ક્રિ) ફેલાવવું; to spread,
to extend: (2) [49149'; to unfold or spread (a bed, etc.). પાદ, (૫) પગ, the foot: (૨) ચોથો ભાગ; a quarter: (૩) કાવ્યનું ચરણ; a foot or line of a poem: -4, (ન) ઝાડ; a tree. પાદર, (ન.) ગામના છેડા પાસેનું મેદાન: the
plain at the extremity of a village. પાદરી, (૫) ખ્રિસ્તી પુરોહિત, ધર્મગુરુ કે ઉપદેશક, 3 Christian priest, a bishop, a clergyman. પાદશાહ, (કું.) શહેનશાહ, સમ્રાટ; an emperor: પા શાહી, (વિ.) પાદશાહનું કે એને લગતું; of or pertaining to an emperor: (૨) ભવ્ય, પ્રતિભાશાળી; grind, majestic (સ્ત્રી.) સામ્રાજ્ય; an empire. પાદુકા, (સ્ત્રી) ચાખડી, લાકડાનું ખુલ્લું
49124: an open wooden shoe. પાધર, (વિ.) (પ્રદેશ) સપાટ અને ખુલ્લું;
(region) flat and open: (?) mys; barren: (1) જુએ પાદર.
પાધરુ, (વિ.) સીધું, વાંકું કે વળેલું નહિ, straight, neither crooked nor bent: (૨) અનુકૂળ, સગવડભર્યું; suitable, comfortable: (૩) સાદું, સરલ; simple, easy: (૪) (અ.) વચ્ચે રોકાયા કે અટક્યા વિના, બારોબાર; directly, without halt or stoppage:(૫) તરતજ, તાબડતોબ; immediately, at once: પાધરુંદોર, (વિ.) સાન ઠેકાણે આવી હોય 349; brought or come to senses. પાન, (ન.) પીવું તે; a drinking. પાન, (ન.) પાંદડું; a leaf: (૨) પુસ્તક, વગેરેનું પાનું; a page: (૩) નાગરવેલનું પાન કે એનું બીડું; a betel-leaf or its roll. પાનખર, (સ્ત્રી.) ભારતમાં શિયાળાનો અંત અને ઉનાળાની શરૂઆતની ઋતુ જ્યારે ઝાડનાં પાંદડાં ખરી પડે છે; in India the season at the end of the winter and the beginning of the summer when the leaves of trees fall down: (૨) યુરોપમાં ઉનાળાનો અંત અને શિયાળાની શરૂઆતની ઋતુ; in Europe the season at the end of the summer and the beginning of the winter. પાનિયું, (ન) પુસ્તક, વગેરેનું પાનું; page. પાની, (સ્ત્રી) પગનાં તળિયાને પાછળનો
HPL; the heel. પાનું, (ન.) પાંદડા જેવી કોઈ પણ વસ્તુ; anything like a leaf: (?) Ye; a page: (૩) ગંજીફાનું પતું; a car of a set of playing cards: (8) PUMP કે હથિયારને ચપટો તીણ ભાગ; the blade of an instrument or weapon (૫) વરખ; a fil: (૬) એક પ્રકારનું લીલા રંગનું રત્ન, લીલમ; an emerald: (૭) જુઓ પનારે. પાનેતર, (ન) લગ્નવિધિના સમયે કન્યાઓ પહેરવાની કીમતી શ્વેત સાડી; a precious white outer garment to be worn

Page #475

પાના
by the bride at the time of marriage ceremory. પાનો, (પુ.) માતાના થાનમાં વહાલથી દૂધ ઊભરાઈ આવવુ' તે; the gushing of milk in the mother's breasts out
of endearment: (૨) જુએ પારસોઃ (૩) જુસ્સા, હિંમત; spirit, courage. પાન્ચ, (પુ.) વટેમાર્ગુ, મુસાફરી; a wayfarer, a traveller.
પામ, (ન.) અધાર્મિક કે અનૈતિક કૃત્ય; a sin: (૨) દગો, કપટ; fraud: (૩) ત્રાસરૂપ કે તિરસ્કારપાત્ર વ્યક્તિ; a troublesome or hateful persou. પાપડ, (પુ.) એક લિજ્જતદાર વાની; a tasteful article of food.
aa
પાપડી, (સ્ત્રી.) વાલની શીંગ; a p૰d of a kind of pulse.
પાપભીરુ, (વિ.) પાપ કરતાં રંજ અનુભવે એવું, ઈશ્વરના ડરવાળું; scrupulous, God-fearing. પાપિણી, પાપિની, (સ્રી.) પાપી સ્ત્રી; a
sinful or wicked woman.
પાષિયુ, (વિ.) પાપી; sinful. [wicked. પાપી, (વિ.) પાપ કરનારું, દુષ્ટ; sinful, પામર, (વિ.) દુ:ખી, 'ગાલ; miserable, wretch.d: (૨) હલકટ, તુચ્છ; mean, insignificant: (૩) લાચાર; helpless. પાસવુ, (સ. ક્રિ.) મેળવવું, પ્રાપ્ત કરવું; to get, to gain, to obtain: (૨) સમજવુ, અનુભૂતિ થવી; to understand, to perceive, to know.
પાય, (પુ.) પગ; the foot, the leg. પાયખાનુ, (ન.) જાજરૂ, સંડાસ; latrine. પાયજામો, (પુ.) ઇન્નર, લેધા; trousers. પાયતખ્ત, (ન.) જુએ પાટનગર. પાયદસ્ત, (શ્રી.) (પારસી કામની)સ્મરાનચાત્રા; (of the Parsee community) a funeral procession. પાયદળ, (ન.) પગપાળુ લશ્કર; infantry. પાયમાલ, (વિ.) ખુવાર થયેલુ, નારા પામેલું; ruined, destroyed: પાયમાલી, (સી.) ખુવારી, ruin.
પારણ્
પાયરી, (સી.) સેાપાન, પગથિયુ'; a step for ascending or descending: (૨) તખો; a stage: (૩) હોદ્દો, દરજ્જો; a rank. [of mango to be sucked. પાયરી, (શ્રી.) ચૂસવાની કેરી; the kind પાયલ, (ન.) ઝાંઝર; a tinkling anklet. પાયલી, (સ્રી.) જુએ પાલીઃ (૨) જૂને ચાર આનાને રૂપાને સિક્કો; an old
silver coin worth four annas:
પાયલુ, (ન.) જુએ પાયલી (૨). પાચાદાર, (વિ.) આધારભૂત, વિશ્વાસપાત્ર; well-supported, reliable. પાયો, (પુ.) તળિયાનાં આધારરૂપ ભાગ કે ચણતર; a basic supporting part, a foundation; (૨) પગ જેવા આધારરૂપ ભાગ; a leg: (૩) આધાર, મૂળ; a support, a base, a root. પાર, (પુ.) અંત, છેડા; an end, an extremity: (૨) સીમા, હુt; boundary, limit: (૩) કિનારે, તીર; an edge, a margin, a bank, etc.: (૪) રહસ્ય, મ; secret or deep implication or meaning.
પારકું, (વિ.) બીન્તનુ', વિન્નતીય, ઓળખાણ કે સંબંધરહિત; others', foreign, alien, unacquainted.
પારખ, (સ્રી.) પરીક્ષા, સાટી; examination, test: (૨) દર; appreciation: (પુ.) જુએ પારેખ.
પારખવુ, (સ. ક્રિ.) પરીક્ષા કે કસેાટી કરવી; to examine, to test: (૨) કદર કરવી; to appreciate: (૩) મમાઁ કે ભેદ જાણવાં; to know the secret of: {૪) ઓળખી કાઢવુ'; to realize, to recognize. પાર, (વિ.) પરીક્ષા કે કદર કરવાની શક્તિવાળું'; able to examine, test or appreciate.
પારખું, (ન.) પરીક્ષા, કસેાટી; a test. પારણું, (ન.) બાળકને સુવાડવાનું હિંડાળાખાત જેવુ' ધેાડિયુ; a cradle.

Page #476

પારણું
૪૭
પાલવવું
પારણું, (ન.) ઉપવાસ પૂરો થયા પછીનું બેજોને; the dinner after complet- ion of a fast, breaking a fast. પાતંત્ર્ય, (ન) પરતંત્રતા; dependence પારદર્શક, (વિ.) આરપાર જોઈ શકાય એવું
transparent. પારધી, (૫) શિકારી; a hunter પારસ, (૫) જો પારસમણિ (૨) (વિ.) ઉત્તમ પ્રકારનું, મેટું; best, big. પારસમણિ, (૫) જેના સ્પર્શથી લેતું
સુવર્ણ બને એ મણિ; a gem, the touch of which can turn iron into gold, a philosopher's stone. પારસી, (૫) ઈરાનમાંથી ભારતમાં આવી વસેલી કોમને સભ્ય; a Parsee. પારસો, (૫) દૂધાળાં ઢોરનાં આંચળમાં દુધને ભરાવો થવો તે; gusting of milk into the udders of u mich enimil.
(well-versed. પારંગત, (વિ.) નિષ્ણાત, તજજ્ઞ; xper', પારાયણ, (ન) સંપૂર્ણ પાઠ કે વાચન; a thorough reading or recitation: (૨) મર્યાદિત સમયમાં કોઈ ધાર્મિક ગ્રંથની 4; reuding of a religious book
fore an audience vithin limited period: (૩) નિરસ લાંબાં ભાષણ કે 244140: tedious long lecitire or પારાવત, (પુ.) કબૂતરa bige”. [talk. પારાવાર, (૫) સમુદ્ર, મહાસાગર; the ડ”, in ocean. (૨) (વિ.) અપાર,
ya; boundless, abusd. nt. પારિજાત, પારિજાતક, (અ) એક પ્રકારનું ઝાડ; 1 kind of tree: (૨) એનું ફૂલ; its flower.
[a reward. પારિતોષિક, (ન. ઈનામ, બદલ; a tize, પારી, (સી.) પરાઈ, નારાજ; a crowbar. પારેખ, (પુ.) ઝવેરાન, વગેરે પારખનાર; an asayer of swels, etc. (૨) એક
2; Surawie so bila ed. પારેવું, પારેવડું, (ન) કબૂતર; a pigeon.
પારે, (પુ.) એક પ્રકારની અત્યંત વજનદાર
પ્રવાહી ધાતુ; mercury: (૨) માળાને મણકે; a bead: (૩) બંદુકની નાની ગોળી; a small bullet: (8) 244119; the gum of a tooth. પાર્થિવ (વિ) પૃથ્વીનું, ભૌતિક; earthly, material: (?) Hield; earthen: (3) નાશવંત, નશ્વર, destructible, transitory: (પુ.) રાજા; a king (ર) માટીનું શિવલિંગ; an earthen emblem of
Lord Shiva. પાર્ષદ, (૫) દેવને કર; a servant
or attendant of a God. પાલ, (પુ) તંબુ; a tent: (૨) તંબૂની કે
પડદારૂપી દીવાલ; a tent's wall, a curtain wall. પાલક, (વિ.) (પુ) પાલનપોષણ કરનાર, ઉછેરનાર; one who rears: (૨) રક્ષક, વાલી; a protector, a guardian. પાલક, પાલખ, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની ભાજી;
a kind of leafy vegetable. પાલખ, (સ્ત્રી) કડિયા વગેરેને માટે ઊંચે
સ્થળે કામ કરતાં બેસવા કે ઊભા રહેવા માટે કામચલાઉ માંચડે; a scaffolding પાલખી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની આરામપદ સુશાભિત ડાળી, મ્યાને; a palanquin, a litter. પાલન, (ન.) પાળવું-પોષવું તે; protect
ing, rearing, nourishing: -414 , (ન) પાલન: હાર, (૫) રક્ષક, વાલી, પાલનપોષણ કરનાર; a protector, a
guardian, one who rears. પાલવ, (પુ.) સાડી કે સાલ્લાનો લટકતો
331; the skirt of a woman's un. sewn outer garment: (૨) પાધડીને જરી ભરેલો છેડો; the gold or silver embroidered skirt of a turbaa: (૩) આશ્રય, ટેકે, શરણ; patronage, support, shelter. પાલવવું, (અ. ) પિસાવું, પરવડવું; to afford.

Page #477

પાલિ
૪૭૨
પાસવું
પાલિ, (સ્ત્રી.) કાનની બૂટ, the tip of the ear: (૨) કિનારે, કેર; an edge, a skirt: (૩) મયદા, હદ; limit: (૪) હાર, yfrd; a line, a row. પાલી, (સ્ત્રી) આશરે ચાર રતલનું અનાજનું
34's H14; a measure of corn of about four pounds: (૧) એવું Hilu: such a measuring bowl. પાલીસ, (પુ.) (સ્ત્રી.) (ન) ચળકાટ માટેનાં પદાર્થ કે પ્રક્રિયા; polish, polishing (૨) ચળકાટ, ઓપ; polish. પાલ, (ન) અનાજ ભરવાની માટી કે
ખપરડાની કેડી; a tub-like receptacle for corn made of matting chips or clay: (૨) વાંસનું ટાટું; a curtain made of bamboo chips. પાલો, (૫) લીલી વનસ્પતિ; green foliage: (૧) લીલી વનસ્પતિનો ચારો;
green fodder. પાલો, (૫) ગાડા, વગેરેનું છત્રી જેવું ઢાંકણ; an umbrella--like covering of a cart, etc. પાલો, (પુ.) કરને વરસાદ, કરે; hail. પાવક, (વિ.) પાવન કરનાર; purifying
(૨)(પુ) દેવ તરીકે અગ્નિ; fire as a God. પાવડી, (સ્ત્રી) જુએ પાદુકાઃ (૨) પાવડી જેવું કોઈ પણ સાધન; anything like a pedal. પાવડો, (પુ.) એક પ્રકારનું કોદાળી જેવું ઓજાર; a spade: (૨) મોટી પાવડી કે એના જેવું કોઈ પણ સાધન; a big pedal, anything like a big pedal. પાવતી, (સ્ત્રી.) પહોંચ, રસીદ; a receipt. પાવન, (વિ.) પવિત્ર, શુદ્ધ; sacred, pure (૨) શુદ્ધિકારક; purifying () પવિત્રતા,
શુદ્ધિ: sanctity, purity. પાવરપુ, (વિ.) શક્તિ કે આવડતવાળું; able, proficient (૨) દક્ષ, કુશળ, તજજ્ઞ; expert, skilled, well-versed. પાવલી, (સ્ત્રી) પાવલું, (ન.) જુઓ પાયેલી (૨).
પાવ, (ન) નાની પળી, જુઓ પેળી. પાવિત્ર્ય,(ન.) પવિત્રતા; sanctity, purity. પાવું, (સ. ક્રિ) પિવડાવવું; to cause
10 drink. (person, a eunuch. પાયો, (પુ.) નપુંસક, હીજડે; a sexless પાવો, (પુ.) વાંસળી જેવું એક વાદ્ય; a kind of flute. (૨) યાંત્રિક સિટી; a mechanical whistle. પાશ, (પુ.) ગાળે ફાંસો; a noose, a strangling noose (૨) શિકારને $214410 95; a bait, a snare. પશિયું, (ન) સાંપડી; a barrow: (૨)
એનું પાનું its blade. પાશેર, (!) શેરનો ચોથો ભાગ; onefourth part of a sheer: પાશેરી, (સ્ત્રી) પાશેરે, (પુ.) પાશેરનું મારિયું કે કાટલું; a measure or unit of
weight of a quarter-sheer. પાશ્ચાત્ય, (વિ.) પશ્ચિમનું; western, of
the western world. પાષાણુ, (પુ.) પશ્ચર; a stone. પાસ, (પુ.) પરથી થતી અસર: effect caused by touch or contact: (?) Ribaril 34212; influence of com
pany. પાસ, (સ્ત્રી) સાનિધ્ય; vicinity: (૨)
બાજુ; a side (અ.) નજીક, પાસે; near. પાસ, (વિ.)સફળ, કસોટી, વગેરેમાંથી પસાર;
successful, passed successfully through a test, etc. (૨) પસાર, મંજૂર; passed, accepted, agreed on: (3) 42€; liked, selected: (8) (૫) રજાચિઠ્ઠી; a written permit. પાસલો, (કું) પાસા કે લગડી જેવો ધાતુ વગેરેનો ટુકડે; an oblong piece of metal, etc.
daat. પાસવાન, (પુ.) હજૂરિયો; an attenપાસવું, (સ. ક્રિ.) રંગ વગેરે માટે ખાટા દ્રાવણને પાસ આપવા; to treat with an acid mixture for dyeing etc.: (૨) ઘસીને ચળક્ત કરવું; to polish.

Page #478

પાસાબડી
પાસાબ’ડી, (સ્ત્રી,) ખાનને બદલે બને બાજુએ કસાવાળી એક પ્રકારની ખંડી; a kind of jacket with strings on both the sides instead of buttons.
પાસિયું, (ન.) જુઆ પાશિય, પાસુ, (ન.) જુએ પડખું: બાજુ, પક્ષ; a side, an aspect.
૪૭૩
પાસે, (અ.) સાંનિધ્યમાં, નક; near, nigh: (૨) બાજુમાં, પડખે, beside: (૩) અન્તમાં; in possession, lying with: (૪) સામે, આગળ; in front of પાસો, (પુ.) જુગાર કે અમુક રમતા રમવા માટેના સબ્યાસૂચક ટપકાંવાળા લગડી જેવા ટુકડા; a die: (૨) રત્ન, વગેરેની બાજુ; પાહો, (પુ.) જુએ પારસો. a facet. પાળ, (સ્રી.) જળારાયના કિનારે; the edge or margin of a water-form, a bank, a coast: (૨) અવરોધક દીવાલ; an obstructing or restraining wall: (૩) મર્યાદા, હદ; a limit. પાળવુ, (સ. ક્રિ.) રક્ષણ કરવું; to protect: (૨) ભરણપેાષણ કરવું; to nourish, to foster, to maintain: (૩) ઉછેરવુ'; to rear, to bring up: (૪) વળગી રહેવુ, રાખવુ', અમલ કરવે; to stick to, to keep, to execute, પાળિયો, (પુ.) રાહીદ, વીરપુરુષ વગેરેના સ્મારક તરીકેના પથ્થર, ખાંભી; a memorial stone erected as a tribute to a martyr, a hero, etc. પાળી, (સ્ત્રી.) છરી; a knife. પાળી, (શ્રી.) વાશ; a turn: (૨) કારીગરા, કમ ચારીઓ વગેરેના કામગીરી બજાવવાસ્તે અલગ અલગ સમય; a shif. પાળી, (સ્રી.) જુઆ પાકી અને પાળ. પાળુ, (ન.) પગપાળું; pedestrian. પાળો, (પુ.) પગપાળેા પ્રવાસી; a pedesrian traveller; (૨) પગપાળા સૈનિક; an infantry man. પાળો, (પુ.) સ્વામીનારાયણ સપ્રદાયને અમુક સેવા બનવતા સંન્યાસી; an as
માંગરુ
cetic of the Swaminarayan cult rendering certain services. પાંઉ, (પુ.) (ન.) –રેટી, (સ્રી.) એક પ્રકારની ઘઉંની રોટી; a kind of wheat-bread. પાંખ, (સ્રી.) પક્ષી, વિમાન, વગેરેના ઊડવ માટેને બહાર ફેલાતા અવયવ કે ભાગ; a wing of a bird or an aeroplane: (૨) લશ્કરના પાંખ જેવા ભાગ; an army's wing: (૩) છાપરાના બહુાર પડતા ભાગમાને કાઈ એક ભાગ; one of the extreme parts of a roof: (૪) આશ્રય; a shelter; (૫) આજુ અવા પડખું'; a side, a flank.
પાંખડી, (સ્રી.) ખીલતી કળીના અવયવેામાંને કાઈ એક; a petal: (૨) નાની કે નજીવી ભેટ; a small or insignificant gift or present: -હું, (ન.) ડાળીના ગે; a shoot of a branch.
પાંખાળું, (વિ.) પાંખાવાળું; winged: (૨) ડાળીઓવાળું; having branches: (૩) દાંતાવાળું'; toothed. પાંખિયું, (ન.) વિભાગ, તડ, પક્ષ; a section, a wing or section of a party: (ર) ડાળી, શાખા; a branch, a division: (૩) કાતરનું પાનુ'; a blide of a pair of scissors: (૪) અમુક ઘરેણાં, તાળાં, વગેરેને છૂટા ભાગ; the separate part of certain oras ments, locks, etc. પાંખું,(વિ.) આધું, ઘટ્ટ નહિ એવુ’; $pn:c, not dense. thinly scattered. પાંગત, પાંગથ, (સ્રી.) પથારીના પગ તરફના ભાગ; thie footward part of a bed. પાંગરવું, (અ. ક્રિ.) વૃક્ષેા વગેરેનેા, વિકાસ થવું; to blossom, to develop. પાંગરું', (ન.) પાંગરે, (પુ.) પારણાની ખાઈને જકડી રાખનાર દેરી; one of the strings supporting the bed of a cradle: (૨) છેડા પરની લટકતી દેરી; a string hanging at an end: (૩) ત્રાજવાનો દારીમાંની કાઈ એક; one

Page #479

પાંગળું
૪૭૪
પાંસરું
of the strings of a weighing scale: (૪) વહાણને આગળના છેડાનો ભાગ; the part of a ship near the front end. પાંગળું, (વિ) અપંગ, અમુક અવયવો Por: crippled: (2) 4*$; lame: (૩) અશક્ત, નબળું; weak: (૪) આધાર કે ટેકા વિનાનું; unsupported. (૫)
વજૂદ વિનાનું: : invalid, wrong પાંs, (ન) બાવડું; the upper arm (of the hand): (૨) ચલાયમાન અવયવને
Bit; joint of a moving lima. પાંચ, (વિ.) પ'; “5', five (ર) અમુક,
21!1; certair, some, a few. પાંચમ, (વિ.) હિંદુ પંચાંગની પાંચમી તિથિ; the fifh day of cither of the fortnights of the Hindu : Imanac. પાંચશેરી, (સ્ત્રી) વજનનું પાંચ શેરનું માપ કે કાટલું; a unit of weight equal to five or eleven pounds: (?) નકામાં ઉપાધિ કે માથાક; useless trouble or discussion. પાંજણ, પાંજણી, (સ્ત્રી) વ્યસન, બંધાણ;
an addiction. પાંજરાપોળ, (સ્ત્રી) અપંગ, અશક્ત કે નિરુપયેગી પશુપક્ષીના આશય માટેનું ધર્માદા સ્થળ; a charitable asylum for crippled, weak or useless Deasts and birds. પાંજરું, (ન.) પશુપક્ષીને રાખવા માટેનું સળિયાવાળું ઘર કે સાધન; a cage: (૨) એના જેવી કઈ પણ વસ્તુ; anything like a cage: (૩) અદાલતમાં આપી કે સાક્ષીને ઊભા રહેવાનું પાંજરા જેવું સ્થળ; a cage-like box in a court where an accused or a witness stands: (૪) હાડપિંજ ૨; a skeleton. પાંડિત્ય, નિ.) ઉચ્ચ પ્રકારની વિદ્વતા; high learning or scholarship:(૨)ચતુરાઈ, આવડત; cleverness, skill, dexterity
પાંડુ, (વિ.) પીળાશ પડતું અને ફર્ક; yellowish and pale: (૨) (પુ.) એ નામનો રોગ જેમાં શરીર પીળું અને ફર્ક પડે છે; anaemia: (૩) પાંડેના પિતાનું નામ; name of Pandava's father. પાંડુર, (વિ.) પીળાશ પડતું અને ફીકું;
yellowish and pale, pale, whitish. પતિ, (સ્ત્રી) ભાગીદારને હિસે કે ભાગ; the share or part of a partner: (૨) બાજ, પક્ષ, a side, a section of a party: (૩) રકમના વિભાગ પાડીને હિસાબ ગણવાની ગણિતની એક રીત; an arithmetical method in which a problem is solved by dividing the amount: (8) માર્ચ, રીત; mode, way, method: () H20; the line caused by combed hair. પાંત્રીશ, પાંત્રીસ, (વિ.) ૩૫'; “35',
thirty-five. [faring) traveller. પાંથ, (૫) (પગપાળે) મુસાફર: a (wayપાંથી, (સ્ત્રી) સેથી; the line caused
by combed hair. પાંદડી, (સ્ત્રી) જુઓ પાડી, અને પાંખડી (૧) (૨) નાનું કોમળ પાન; a small tender leaf : પાંદડું, (ન) પાન, પર્ણ a leaf.
(the eye-lash. પાંપણ, (સ્ત્રી) આંખનાં પિપચા પરના વાળ; પાંશ, (વિ.) દોર, (વિ.) જુએ પાંસરુ. પશુ, (સ્ત્રી.) –લ, (વિ) જએ પાંસુ. પાંસક, (વિ.) ૧૬૫'; “65', sixty-five. પાંસરું, (વિ.) પીધું, સરલ; straight, straightforwards (૨) સહેલું, અનુકુળ; easy, suitable: (૩) ડાહ્યું, સમજુ; wise, judicious: (૪) વિવેકી, નમ્ર; modest, humble: (1) 4143; not crooked, straightforward: (6) નિરુપદ્રવી; harmless: --દોર, પાધરું; straightforward (૨) શિક્ષાથી જેની સાન ઠેકાણે આવી હોય એવું; brought to seoses by punishment.

Page #480

પાંસળી
૪૭૫
પિરાણું
પાંસળી, (સ્ત્રી) છાતીના હાડકાંમાંનું કોઈ
એક; a rib: પાંસળું, (ન.) પાંસળી. પાસ, (સ્ત્રી) ધૂળ, કચરે; dust, dirt: –લ, (વિ.) ધૂળ કે કચરાવાળું, ગંદુ, dusty or diriy.
[the cuckoo. પિક, (પુ.) કોયલને નર; the male of પિક, (સ્ત્રી.) ઘૂંક; pittle, saliva –દાની,
સ્ત્રી.) ઘૂંકદાની; a spittoon. પિચકારી (સ્ત્રી) પાણી કે પ્રવાહીની સેર;
a jet, or a squiit of water or liquid: (૨) સેર છોડવાનું સાધન; a
squirt, a' syring. પિછા, (ન.) પીછું; a feather. પિછાણ, પિછાન, (સ્ત્રી) ઓળખાણ acquaintance: (૨) માહિi; informilion -૬, (ા. ક્રિ) ઓળખવું; સંપૂર્ણ જાગ હેવી; to recognize, to
have thorough information. પિછોડી, (સ્ત્રી) ઘેર પહેરવાનું કે ઓઢવાનું
નાના ધોતિયા જેવું વસ્ત્ર; a scarf. પિતળિયું, (ન) પહોળા મોઢાવાળો પિત્તળને વાટક, છાલિયું, a broad-mouthed brass-bowl. પિતા, (પુ.) બાપ; the father: (૨) વાલી, પાલક; a guardian (૩) ઈશ્વર; God: –મહ, (કું.) દાદા; the paternal grandfather: –મહી, (સ્ત્રી) દાદી; the paternal graodmother. પિત્ત, (.) પિતા, બાપ; the father (૨) (પં. બ. વ.) પૂર્વજો; ancestors, forefathers. પિત્ત, (ન) કાળજામાં ઉત્પન્ન થતો પાચક રસ; the digestive juice produced in the gall-bladder, bile: (૨) ગુસ્સે,
11419; anger, pcevishness: (3) શરીરનાં મૂળ ત્રણ પદાર્થોમાને એક; one of the three main substances of the body. -પાપડો, (૫) ખાખરાની શિંગ; the pod of a herbal plant: પિત્તાશય, (ન.) કલેજું, કાળજું; the gall-bladder.
પિત્તળ, (ન) એક પ્રકારની સામાન્ય મિશ્ર
ધાતુ; brass: પિત્તળયું, (ન.) જુઓ પિતળિયુ, (વિ.) હલકા પ્રકારનું, બનાવટી; base, spurious (૨) ભેળસેળવાળું;
adulterated: (3) 21134; peevish. પિત્ત, (૫) પિત્ત; pile: (૨) ગુસ્સા, ચીડ; anger, irritation (૩) કેલી
સ્વભાવ; hi-temper. પિત્રાઈ, પિતરાઈ, (૫) કાકાનું સંતાન; a cousin (૨) પિતૃપક્ષનું સગું; a paterpal relative. પિપાસા, સ્ત્રી.) તરરા: thirst: (૨) ઉકડા; intense desire: પિપાસુ, (વિ.) તરસ્યું; thirsty: (2) (Bat; intensely desi
rous. પિપડી, સ્ત્રી.) પાંદડાં વગેરેની ભૂંગળી જેવી
fazial; a pipe-like whistle of
leaves, etc., a fife. પિગંતુ, (૧) પીતું; drinking પિળટ, (૫) સુવાસ, પ્રતિષ્ઠા; frag
rance, good name or reputation. પિયર, (ન) પરિણીત સ્ત્રીના માબાપનું ઘર, the paternal house of a married
woman. પિયળ, (સ્ત્રી.) કંકુ, ચંદન, વગેરેની કપાળ પર કરેલી અર્ચનાlines or signs of vermilion, sandal-wood, etc., made on the forehead. પિયાજ, નિ.) ડુંગળી, onion. પિયાવો, (પુ.) મોલાતને પાણી પાવાનું
2451"; the cost of irrigation: (?) 4244; a public charitable waterhouse.
[the husband. પિયુ, (૫) પ્રેમી પુરુષ; a lover:(૨)પતિ; પિયેર, (.) જુઓ પિયર -ન્યું, (1) પિયેરનું સગું; a relative of a married
woman's paternal house. પિરસણ, (ન) ભજન, વગેરે પીરસવું તે;
the act of serving food, etc.:(?)' પીરસેલી થાળી; a served dinner

Page #481

પિરોજ
૪૭૬
પીઠ
plate: (૩) સારામાઠા પ્રસંગે સગાંસંબંધીને ઘેર મિષ્ટાન્ન વગેરેની થાળી મેલવી તે; the act of sending a dish of sweets to relatives, etc. on auspicious or inauspicious occasions.
પીરોજ. પિરેજ, (૫) પિરેજી, (વિ.) જુઓ પિલાઈ (સ્ત્રી.) રસ, સત્વ, વગેરે કાઢવા માટે
પીસવું તે; the act of crushing with a view to extracting juice, essence, etc.; (૨) એનું મહેનતાણું; wages or remuneraiion for that. પિલામણ (1) પિલામણી, (સ્ત્રી) પીસવાનું મહેનતાણું wages or remuneration for crushing. (૨) જુલમ ત્રાસ
tyranny, persecution. પિલું, (ન.) પિલ્લો, (પુ.) દોરા, દોરી,
વગેરેને દડા; a skein. પિશાચ, (પુ.) (ન) એક પ્રકારનું મલિન
ભૂત; a kind of evil ghost પિશાચણી, પિશાચિણી, (સ્ત્રા.) સ્ત્રી
પિશાચ; such a female ghost. પિન, (વિ.) ચુગલીખેર; back-biting,
slandering (૨) કૂર, કઠોર, Cruel,
harsh. પિષ્ટ, (વિ.) દળેલું, પીસેલું; ground, crushed: (૨) (૫) લેટ, ભૂકે; flour, powder. Ca; useless repetition. પષણ, (ન) એકની એક વાત વારંવાર કહેવી પિસ્તાળીસ,(વિ.) “૪૫‘45), forty-five. પિસ્તાં, (ન. બ. વ.) એક પ્રકારને કીમતી Hal; a kind of precious nuts,
pistachio nuts. પિંગલ, પિંગળ, (વિ.) રાતું અને ભૂખરું; reddish brown (૨) (ન) છંદશાસ્ત્ર; the science of prosody: પિંગલા, પિંગળ, (સ્ત્રી) શરીરની ત્રણ મુખ્ય નાડીઓમાંની એક; the name of one of the three main vesels of the body. (૨) (વિ.) (સ્ત્રી) લાલભૂખરા રંગની. પિંજર, નિ.) પાંજરું; a clge: (૨) શરીર; the body.
પિંડ, (પુ.) લોટ, ચોખા, વગેરેના કોળો; a ball of four or rice: (૨) પતૃઓ, વગેરે અર્પણ કરવાના અને ગાળે; such as ball to be oiicred to ancestors, etc.: (૩) શરીર; the body. પિંડી, (સ્ત્રી) પગના નળાની પાછળના માંસલ
61"; the calf of the leg. પિંડ, હિંડલ, (ન.) જુઓ પિલું. પિંડો, પિંડલા, (૫) જુઓ (પિલુ)
પિલ્લો. પિંઢોરી, (વિ.) માટીનું (ધર, ભીંત, વગેરે);
earthen, made of clay (a houre, પીક, (સ્ત્રી) જુઓ પિક. [wall, etc.). પીગળવું, (અ. ક્રિ.) ઓગળવું; to melt, liquely, to dissolve: (૨) દયાની લાગણી થવી; to be affected or softened with compassion. પીછ, (ન) પીછું; a feather: (૨) વવધ કાર્યો માટેનું વાળ, પીછાં વગેરેનું સાધન; a brush. પીછું, (ન) પક્ષીના શરીરના ઢાકણરૂપ, વાળ
જેવી વસ્તુઓમાંનું કોઈ એક; a feather. પીછેહઠ, (સ્ત્રી.) ભય, રક્ષણ કે લાચારીથી પાછા હઠવું તે; a retreat: (૨) પરાજય; a defeat. તેિ, કેડે; a pursuit. પીછો, (૫) પકડવા માટે પાછળ પડવું પટવું, (સ. કિ.) ખૂબ મારવું: to beat severely. (૨) ઠોકવું, (ઢોલ, વગેરે) 40144; 10 strike, to beat (a drum, etc) (૩) જઓ ફૂટવું. પીઠ, (ન.) કેન્દ્ર, સ્થાનક, (દેવ, સંપ્રદાય, વગેરેનું); a centre or seat (of a God or a faith). પીઠ, (સ્ત્રી) જથ્થાબંધ બજાર, a wholesale market: (૨) બજાર, a market (૩) બજારભાવ; market rate. પીઠ, (સ્ત્રી) વસે; the back (of the body): –અળ, (ન.) ટેકારૂપી બળ; supporting strength.

Page #482

પીઠિકા
૭૭
પીલું
પિઠિકા, (સ્ત્રી) જુઓ બાજઠઃ (૨) મૂર્તિ,
પૂતળું, વગેરેના પાયાનો ભાગ; a pedestale (૩) ભૂમિકા; a ground. પીઠી, (સ્ત્રી.) વરકન્યાન શરીરે ચોળવાનું
સુગંધી મિશ્રણ; fragrant yellow mix- ture applied to the bodies of the bridegroom and the bride. પીકુ, (ન.) લાકડું, શરાબ, વગેરેનાં બજાર કે દુકાન; a timber or wine market or shop. પીડ, (સ્ત્રી.) પીડા, વ્યથા; pain, afflic1 : (૨) આંકડી, ચૂંક; gripes: (૩) પ્રસવવેદના; the pain during deliveling a child: –ન, (ન.) પીડા, પીડવું તે; tyranny, persecution -૬, (સ. ક્રિ.). ત્રાસ આપવા, દુ:ખ દેવું; to torment, t ersecute, to harass. પીડા, (સ્ત્રી.) દુઃખ, વ્યથા; pain, misery, afliction –કારી, -કારક, (વિ.) ત્રાસ આપતું, દુઃખ દેતું, હેરાન કરતું; persecuting, annoying, troublesome, noxious: પીડિત, (વિ.) ત્રાસ પામેલું, શેષિત; persecuted, down-trodden. પદ, (સ્ત્રી.) છાપરાની વળીઓ, વગેરેનો ટેકારૂપી મમ; a beam supporting rafters: (૨) (વિ.) પ્રૌઢ, અનુભવી અને ઠરેલ; veteran: પીઢિયું, (ન.) પીઢ: (2) EMi a grinding tooth: (3) પેઢ, અવાળુ; the gum of a tooth. પીણુ, (ન.) પેય; a drink પિત, (ન) સિંચનથી ઉગાડેલા છોડ કે
914; an irrigated plant or crop: (૨) (વિ.) પીળું; yellow. પીતળ, (ન.) જુઓ પિત્તળ. પીતાંબર, (૧) પાળે કે કોઈ પણ મુગટે; a yellow or any coloured silk cloth to be worn in the kitchen or while oining. પીધેલ, પીધેલું, (વિ.) છાકટું; rude or senseless because intoxicated or drunk. tipsy.
પિન, (વિ.) પુષ્ટ, ડું, માંસલ; plump,
fat, fleshy. પીપ, (ન.) પરુ, પાચ; pus. [a be:rel. પી૫, (ન.) મોટું નળાકાર પાત્ર; a lub, પીપર, (સ્ત્રી) જુઓ પીપળ. પીપર, (સ્ત્રી) વસાણા અને ઔષધ તરીકે વપરાતી એક પ્રકારની વનસ્પતિની સીંગ; pepper: પીપરીમૂળ (ન.) એનું મૂળ, 313131; its root. પીપળ, (સ્ત્રી) ભારતનું એક પવિત્ર ઝાડ; a holy Indian urge: પીપળી, (સ્ત્રી) નાની પીપળ; such a small tree. પીપળે, (મું) જુઓ પીપળ. પીપી, (સ્ત્રી.) જુઓ પિપૂડીઃ (૨) ફજેતી;
fiasc.), disgrace. પીમળ, (સ્ત્રી) સુગંધ: fragrance -૬, (અ. ક્રિ.) સુગંધ ફેલાવી; to have
fragrance spread or given out. પયળ, (સ્ત્રી) જુઓ પિયળ. પીયુષ, (ન.) અમૃત; nectar. પીયો, (૫) (આખા ) ચીપડો; the
mucus of the eye. [saint. પીર, (૫) મુસ્લિમ સંત; a Muslim પીરસવું, (સ. ક્રિ) ભાણામાં મૂકવું; to serve (food). પીરેજ, (પુ.) એક પ્રકારનું રત્ન; a kind of precious stone: પીરેજી, (વિ.)
એ રંગનું, આસમાની; light blue. પીલવું, (સ. ક્રિ.) રસ કે સર્વ કાઢવા માટે દાબવું કે કચરવું; to crush (૨) ચગદવું; to trample upon, to run over: (૩) ત્રાસ આપવા, વ્યથા કરવી, દુ:ખ દેવું; to annoy, to persecutes (૪) લેવું; to gin. પીલુ, (પુ.) પીલુડી, (સ્ત્રી) અત્યંત નાના કદના ફળ આપતું એક પ્રકારનું ઝાડ; a kind of fruit tree. પીલુ, પીલુડુ, (ન.) એનું ફળ; its fruit. પીલુ, (ન.) મરઘીનું બચ્ચું; a chicken.

Page #483

પીવું
પુચ
પીવું, (સ. ક્રિ) પાન કરવું, મોં વાટે પ્રવાહી પેટમાં ઉતારવું; to drink (૨) પ્રવાહી ગ્રહણ કરવું, શોષવું; to absorb liquid: (૩) ધૂમ્રપાન, વગેરે કરવાં; to inhale, to enjoy a cigar, etc. પીસવું, (સ. ક્રિ) દળવું; to grind: (૨) પાલવું; to crush: (૩) ગંજીફ઼, વગેરે
lug'; to shuffle a set of playing cards, etc. પીસ, (૫) સિસોટી; a whistle. પીળાશ, (સ્ત્રી) પીળાપણું; yellowness
(૨) ફીકાશ; paleness. પીળું, (વિ.) પાકી કેરી કે હળદર જેવા રંગનું; yellow: નૂપચ, (વિ) રેગિષ્ટ,
115; diseased, pole. પીંખવું, (સ. કિ.) છિન્નભિન્ન કરવું, વિખેરી 71249°; to ransack, to scatter: (2) Hon sall; to harm, to injure. પીંગળુ, (વિ.) પીળું; yellow: (૨)
ફી; pale.
પીંછ, (ન.) પીછું; a feather: પીંછાઈ, (વિ.) પીછાંવાળું;, feathery: પીંછી, (સ્ત્રી) જુઓ પછી. પ ણ, (સ્ત્રી) પીંજવાનું સાધનa car
ding instrument: (૨) (ન.) પજવાની ક્રિયા: carding: (૩) વાત, વગેરેનું બિનજરૂરી લંબાણundue lengthening of a story, report, etcઃ પીંજણી, (સ્ત્રી) જુઓ પીંજણ ૧ અને ૨. (૩) (રથ, ઇ.ના) પૈડાં પરનું ઢાંકણ; the cover of a wheel (of a chariot, etc.). પીંજરુ, 4) જુઓ પિંજર. પજવું, (સ. ક્રિ) રૂ, વગેરેના રેસા શ્યા પાડવા; to card, to comb: (૧) વાત, વગેરેનું બિનજરૂરી લંબાણ કરવું; to lengthen a story, etc. unduly. પામણ, નિ.) પજામણી, (સ્ત્રો.) પીંજવાનું મહેનતાણું remuneration for carding. પીંજારણ, (સ્ત્રી. પીંજારાની પત્ની; a wife of a carder: (૨) પીંજવાનું કામ કરતી mall; a female carder. [a carder.
પીંજરે, (૫) પીંજવાનું કામ કરનાર; પીંડાર, પીંડારે, (૫) આહીર, ભરવાડ; a 'cattle-breeder, a cowherd, a
shepherd પીંઢારે, (૫) એ નામની લટારની એક odaal 241919; a man of a robber's tribe so named. પીંઢેરી, (વિ.) જુઓ પિઠોરી. પિોકારવું પુકાર, (૫) -૭, (સ. ક્રિ.) જુઓ પાર, પુખ્ત, (વિ.) સંપૂર્ણ રીતે વિકસિત, પાટ; fully developed, mature, ripe: (૨) અનુભવી, ઠરેલ; experienced, discreet. પુગાડવું, (સ. કિ.) પહોંચાડવું; to cluse, to receive, to get possessed or entrusted, to cause to
reach, send or dispatch. પુચ્છ, (ન) પૂંછડી; a tail. પુછડિયુ, (વિ.) પૂંછડીવાળું; tailed: (૨)
અંતિમ ભાગ કે તબક્કાનું; of the last part or stage: (૩) જુએ પંકેવાળ. પુર, (મું) પિલાણ, પિલો ભાગ; a hollow, a hollow part. (૨) પડિ; a broad :mouthed cup or bowl of leaves, etc.: (૩) ઢાંકણ, આચ્છાદન; a cover: (૪) પડિયા જેવા માટીના ઢાંકેલા પાત્રને તપાવીને ઔષધ, વગેરે બનાવવાની ક્રિયા; the process of preparing drug by heating after keeping them in a covered clay-bowl. (૫) પાસ, પટ; the process of affecting a thing with another one by touch. મુકેવાળ, (વિ.) જુઓ કેવાળ. પુણ્ય, (4) સદાચાર, સત્કર્મ, નૈતિક કે ધાર્મિક કમ કે મૂડી; righteousness, a god o* charitable deed, moral or religious de:d or asset: (૨) સદાચાર, વગેરેનું ફળ; the fruit of righte Jusness, etc.: (3) (G.)

Page #484

પુત્ર
પવિત્ર, સદાચારી, સદૃગુણી; holy, aus. picious, righteous, virtuous: (૪) નૈતિક કે ધાર્મિક મૂડી પ્રાપ્ત કરાવે એવું; conducive to moral or religious asset: -દાન, (ન.) પરાપકાર, ધાર્મિ ક વૃત્તિથી કરેલાં દાન, વગેરે; benevolence, charity, alms: -પ્રકાપ, (પુ.) પાપ, અધમ, વગેરે પ્રત્યેના ક્રોધ; anger against sin, inmorality, injustice, etc.: શાલી, શાળી, વાન, (વિ.) સદાચારી, ધાર્મિક, નીતિમાન, ભાગ્યશાળી; righteous, religious, morally sound, fortunateઃ પુણ્યાત્મા, (વિ.) (પુ.) સદાચાર, પવિત્રતા, વગેરે ગુણાથી સંપન્ન (વ્યક્તિ); (a person) having the virtues such as righteousness, etc.
પુત્ર, (પુ.) દીકરા; a sonઃ વતી, (વિ.) (સી.) પુત્ર કે પુત્રોવાળી (સ્ત્રી.) (a woman) having a son or sons: -વચ્,(શ્રી.) પુત્રની પત્ની; a son's wife, a daughter-in-law. પુત્રી, (સ્રી.) દીકરી; a daughter. પુદ્ગલ, (ન.) શરીર; the body: (૨) પટ્ટાથ'; matter: (૩) પરમાણું; an atom: (૪) આત્મા; soul. પુનસિયું, (વિ.) પૂનમને લગતુ` કે એનાથી શરૂ થતુ; pertaining to or beginning from the fullmoon day: (૨) પૂનમને દિવસે વ્રત કરનારું; observing a religious vow on the fullmoon day. [once more, a uew. પુનર્, (અ.) ક્રોથી, નવેસરથી; again, પુતરવલોકન, (ન.) ફરી જેઈ કે તપાસી જવું તે; revision. પુનરાવત ન, (ન.) ફરીથી આવવું કે બનવું
તે; a recurrence, a return, a re
happening: (૧) જુએ પુનરવલોકન. પુનરાવૃત્તિ, (સ્રી.) જુએ પુનરાવર્તનઃ ( પુસ્તકની કરી છાપેલી આવૃત્તિ; a reprint (of a book),
૪૭.
પુરસ્કર્તા
પુનરુક્તિ, (સ્રી.) અગાઉ કહેલું. ફરીફરી કહેવુ* તે; a repetition. પુનરુત્થાન, (ન.)ફરી ઉદ્ધાર થવા કે વિકાસને પથે પડવુ' તે; resurrection, a rising or developing again. પુનરુદ્ધાર,(પુ.) [દ્ધાર; renovation: (ર) મેાક્ષ; salvation: (૩) જુએ પુનર્જન્મ. {re-birth. પુનર્જન્મ, (પુ.) ફરી જન્મ થવા તે; a પુનલ`ગ્ન, (ન.) પુનિવવાહ, (પુ.) ફરીથી કરેલુ લગ્ન; a remarriage: (૨) વિધવાવિવાહ; a widow-marriage. પુનઃ, (અ.) જુએ પુનર્
પુનિત, (વિ.) પવિત્ર; holy, pure. પુર, (ત.) સહેર; a city.
પુર, (વિ.) (સમાસમાં) થી ભરેલ, ના માપનું ; full of, of the measure of.
પુરજો, (પુ.) ડટ્ટો, કુરો; a
wharf,
a pier. પુરબહાર, (અ.) (વિ.) (આનંદપ્રમેાદ, વગેરે.) પરાકાષ્ટાએ; enjoyment, etc.) at the climax.
પુરબિયો, પુરભૈયો, (પુ.) જુએ તૈયો. પુરવઠો, (પુ.) જરૂરી જથા કે સંગ્રહ; supplies, provisions. પુરવણી, (સ્ત્રી) પૂતિ, પાછળથી ઉમેરેલેા ભાગ, પરિશિષ્ટ; a supplement, an appendix: (૨) ઉશ્કેરણી; instigation. પુરવાર, (વિ.) સાબિત કરેલું; proved. પુરશ્ર્વરણ, (ન.) સકામ ઉપાસના કે નપ; worship or meditation with a view to fulfilling some desire. પુરસ્કરણ, (ન.) પ્રાધાન્ય કે મહત્ત્વ આપવાં તે, આગળ કરવું તે; the act of giving preference or importance, the act of putting forward.
પુરસ્કર્તા, (પુ.) પ્રાધાન્ય કે મહત્વ આપનાર, આગળ કે માખરે લઈ જનાર, પ્રવત''; one who brings into prominence, a pioneer, an originator, a leader.

Page #485

પુરસ્કાર
પુષ્ટ
પુરસ્કાર, (પુ) જુઓ પુરસ્કરણ (૨)
you; worship: (?) Hl; honour, reverence: (૩) ઇનામ, ભેટ; a prize, a gift. પુરાણ, (ન.) ભગવાન વેદવ્યાસે લખેલાં ધર્મ, દેવો વગેરે વિષે કલ્પિત વાર્તાઓનાં
અઢાર પુસ્તકેમાંનું કોઈ એક; one of the eighteen books on mythology written by Veda-Vyasa:(૨) (લૌકિક). કંટાળાજનક કે ઉપજાવી કાઢેલી લાંબી વાત; a tedious or fabricated long story: (3) (a.) Halld; ancient: પુરાણી, (પુ.) પુરાણોની કથા કરનાર, બ્રાહ્મણ; a Brahmin reading mythological books to an audience: (૨) પુરાણાને હિમાચતી; an advocate of mythological books. પુરાણ, વિ.) પ્રાચીન; ancient પુરાતત્ત્વ, (ન) પ્રાચીનકાળનાં બાબતો,
અવશેષો, વગેરે.; archaeological matters, relics, etc.: -વિધા, (સ્ત્રી) પ્રાચીનકાળનાં અવશે, વગેરેના અભ્યાસનું શાસ્ત્ર; archaeology: -વત્તા, (૫) એ શાસ્ત્રને અભ્યાસી કે નિષ્ણાત; an archaeclogist. પુરાતન, (વિ.) પ્રાચીન; ancient. પુરાવો, ઉં.) સાબિતી, પ્રમાણ; proof,
evidence, testimony. પુરાંત, (વિ.) વધારાનું, શેષ વધેલું, બાકી રહેલું; surplus, residual. (૨) (સ્ત્રી) સિલક; balance, residual sum or amount.
(city, a town. પુરી, (સ્ત્રી.) નાનું શહેર, નગરી; a small પુરુષ, (૫) મરદ, માનવનર; a mascuBre human being. (૨) પતિ, વર; u husband: (૩) આત્મા (પ્રકૃતિના A*I); ine soul (as opposed to P. kruti): (૪) વ્યાકરણના ત્રણ પુરુષમાને એક, one of the three poisons in grammar: -P7, (1.) પરુષ, મર્દાનગી; m inliness, mascu
line power, vitality પુરુષાર્થ, પું) ઉદ્યમ, સિદ્ધિ માટેના પ્રયાસ; diligence, striving or efforts for achieve
ments: પુરુષાતન, (ન.) પુરુષત્વ. પુરોહિત, (પુ.) કુટુંબને ગોર, a family priest: (૨) ચણ વગેરે કરાવનાર ગેર; a sacrificial priest. પુલ, (૫) સેતુ; a bridge. પલક, (ન.) વાળ, રુવાંટું; hair, fine
hair on the body: (૨) રોમાંચ; a thrillઃ પુલકિત, (વિ.) આનંદથી રોમાં
Ria; thrilled with joy. પુલાવ, (.) માંસ અને ભાતની એક HPIMS 461; a Moglai dish of mutton asd rice. પુલિન, (૫) (ન) નદીને રેતાળ કાઠ; a sandy bank of a river: (૨) નદીની વચ્ચેનો નાનો ટાપુ; an islet in a
river-bed. પુષ્કર, (ન.) નીલ કમળ; a blue lottise (૨) પાણી; waters (૩) તલવારનું પાનું; the blade of a sword: (૪) આકાશ, 41014221; the sky, atmosphere: (૫) અજમેર પાસે આવેલું એ નામનું dlu'; a place of pilgrimage near Ajmer: (૬) દુષ્કાળ પાડનાર મેઘને દેવ; the God of the rains causing
a famine. પુષ્કળ, (વિ.) વિપુલ, ખૂબ, ભરપૂર;
plentiful, much abundant. પુષ્ટ, (વિ.) સારી રીતે પિવાયેલું, માંસલ, તગડું; well-nourished, fleshy, plump પુષ્ટિ, (સ્ત્રી.) પિષણ, તગડા42.; nourishment, plumpness: (૨) સમર્થન; a pleading in defence, a supporting, an approval (3) ઉત્તજન; encouragement:(૪)ઈશ્વરકૃપા; God's blessings or favour:-5125, (વિ.)સમર્થ નકારક; supporting, approving: (?) les; tonic, invigorating, nutritive:- મા ,(૫)શ્રીવલ્લભા

Page #486

પુષ્પ
ચાર્યે સ્થાપેલા વૈષ્ણવ સપ્રદાય; a cult of the Vaishnavas founded by Shri Vallabhacharya. પુષ્પ, (ન.) ફૂલ; a flower: -ધન્યા, (પુ.) ફૂલા જેનાં બાણ છે, એ કામદેવ; Cupid, the God of love whose arrows are made up of flowers. પુસ્તક, (ન.) ચાપડી, ગ્રંથ; a book, a volumeઃ પુસ્તકાલય, (ન.) a library. પુસ્તિકા, (સ્રી.) નાની ચેાપડી, ચાપાનિયું; a booklet, a pamphlet. પુસ્તી, (સ્રી.) ટેકારૂપી ચણતરકામ; a supporting construction work: પુસ્તો, (પુ.) પાણી સામેના રક્ષણ માટેની પાળ, ડક, બંધ, a pier, a dam. પુકેસર, (ન.) ફૂલને નર-બીજવાળે રેસ;
the masculine filament of a flower, a stamen. [betel-nut. પુગીફલ, પુગીફળ, (ન.) સેાપારી; a પુજ, (પુ.) ઢગલેા; a heap, a pile. પુ‘ડિરેક, (ન.) ધેાળુ' કમળ; a white lotus. પુલિંગ, પુલિંગ, (ન.) (વ્યા.) નરતિ; (grammar) the masculine gender. પગથુ, (સ, ક્રિ.) જુએ પહેાંચવુ ગીફલ, પગીફળ, (ન.) જુએ પુંગીલ. પછ, (ન.)પશુપક્ષીને પૂંઠ પાસેના દોરડા જેવા હું પીછાંના બનેલે ભાગ, પુ; a tail.
ગા, ૭પ૨૭, પુછપા૭, (સ્રી.) માહિતી, વગેરે મેળવવા સવાલ પૂછવા તે; inquiries, questionings for information, etc.
પૂછડી, (સ્રી.) પછઠ્ઠું, (ન.) પુચ્છ; a tail. પછવુ', (સ. ક્રિ.) માહિતી, વગેરે માટે સવાલ કરવા; to question for information, to inquire: (૨) તપાસ કરવી; to examine: (૩) સલાહસૂચન લેવાં; to seek advice: (૪) ધ્યાન પર કે લેખામાં લેવુ; to mind, to heed, to take into consideration: -ગાહવુ, (સ.ક્રિ.) પૂછપરછ કરવી; to inquire. ૧૬|ગુજરાતી-ગુજરાતી-અંગ્રેજી
૪૮૧
પૂડલા
પૂછેવાળ, (વિ.) જુએ પૂઠવાળ પૂજવુ, (સ. ક્રિ.) પૂજા કરવી, ભજવું; to worship, to adore: (૨) માન આપવું; to revere: પૂજક, (વિ.) (પુ'.) a worshipper: પૂજન, (ન.) પૂજા, સત્કાર; worship, reverence.
પૂજા, (સ્રી.) ઉપાસના, આરાધના, worship, reverence, homage: (૨) ઉપાસના, વગેરેનાં સાધનસામગ્રી; articles or things for worship: (૩) માર, તાડન; a beating: પુજાપા, (પુ.) પૂજનનાં સાધનસામગ્રી: articles or things for worship: પારણું, પૂજારિણી, (સ્ત્રી.) સ્ત્રી પૂજક; a female worshipper: પૂજારી, (પુ.) પુરુષ પૂજક; a male worshipper.
પૂજ્ય, (વિ.) પૂજવા યાગ્ય, માનનીય; worth worshipping, venerable. પૂઢ, (સ્રી.) પીઠ, પીઠનેા નીચેના ભાગ; the back, the lower part of the back: (૨) થાપા; one of the buttocks: (૩) પીછે, કૈડે; a pursuit: -ળ, (અ.) પાછળ; behind, at the back or rear of.
પૂડિયુ, (ન.) પૈડાના ઘેરને ભાગ; the felloe of a wheel: (૨) પાછંાટિયુ; the rear plank of a cart: (૩)થાપા; one of the buttocks.
પૂ, (ન.) અનાજના દાણા પરનું છે।ડુ'; a husk: (૨) પુસ્તકનુ વેટન; a book's cover: (૩) થાપે; one of the buttocks: (૪) શરીર વગેરેનું કાઠું; the frame of body.
પૂડે, (.) પાછળ, પછાડે; behind,
at the back.
ફૂલો, ફૂડો, (પુ.) તેલ કે ધી મૂકીને કરેલી શટલી જેવી વાની, પેળી; a breadlike preparation with oil or ghee applied over it while cooking: (૨) મધપૂડા; a honeycomb.

Page #487

પૂણી
૪૮૧
પૂર્વ પક્ષ
પૂણી, (સ્ત્રી) કાંતવા માટેના રૂનો ભૂંગળી
al 24417; a cylindrical roll of cotton for spinning. પત, (પુ.) પુત્ર; a son. પૂત, (વિ.) શુદ્ધ, પવિત્ર; pure, holy. પૂતળી, (સ્ત્રી) આંખની કીકી; the pupil of the eye (૨) સ્ત્રીના આકારનું પૂતળું, daril; a doll. પૂતળું, (ન.) પ્રતિમા, બાવલું, મૂર્તિ છે
statue, an image, an idoi. પૂનમ, (સ્ત્રી) જુઓ પૂર્ણિમા. પૂમ, (સ્ત્રી.) ૩, કાપડ, વગેરેની રજ કે રુવાંટી;
Auff of cotton, cloth, etc.: s', (ન) ૩, વગેરેના નાનો પિંડ; a lump of cotton, etc.: (૨) એક પ્રકારની રૂની 412; a kind of cotton wick: પૂમડી, (સ્ત્રી) નાનું પૂમડું. પર, (વિ.) સંપૂર્ણ ભરપૂર; complete, full:(૨)(ન.) નદી ઇ.નો પ્રચંડ પ્રવાહ, નદીનું ઉભરાવું તે; a flood, a river food. પૂરક, (વિ.) તંગી, અછન, વગેરે પૂરાં કરનાર; supplementary: (૨) જઓ પૂરણ, (પુ.) પૂરક રકમ, સંખ્યા, વગેરે; a supplementary sum, number, etc. પુરણ, (વિ.) ખૂટતું પૂર્ણ કરનાર; com
plementary: (૨) એવી વસ્તુ, સંખ્યા, રકમ, વગેરે; a complenient -Vાળી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની મિષ્ટ પિળી; a kind of sweet bread. (filling up. પુરણી, (ચી.) ખૂટતું પૂરવું કે ભરવું, પરતુ, (વિ.) જરૂરિયાત પષાય એટલું;
sufficient, enough. પૂરપાટ, (અ.) શક્ય હેય એટલા વેગથી;
at full or highest speach. પૂરવું, (સ. કે.) ખૂટતું ભરવું, પિલાણું, વ. ભિરી કાટવું; to fill up wanting
things cr paris, to fill up a hollow, etc. (૨) કરવું, પુરું પાડવું, to add, to surply: (3) 623; 10 bury: (૪) ગધવું. કેદ કરવું to lock
up, to imprison: (૫) અટકાયતમાં
બ: to dt.in, to block up. પરી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની નાની રોટલી
જેવી તળેલી વાની; a ctk . પૂર, (વિ.) જુઓ પૂર્ણ. પૂરેપૂરુ, (વિ.) સંપૂર્ણ, નખશિખ, આઠ ગ;
complete, outright, absolute. પૂર્ણ, (વિ.) ખામી કે ટિરહિત, આખું;
complete, perfect, whole:(2181221; entine: (૩) સમાપ્ત; completed, cncluded: (૪) (૧) શન્ય, મીઠું, cipher, night, zero: -વિરામ, (ન) વાક્યના અંત દર્શાવવા માટેનું વિરામચિહ્ન, a full-stop: પૂર્ણાહુતિ, (સ્ત્રી) યજ્ઞના અંતમાં અપાતી છેલ્લી આહુતિ; the last offering at the end of a sacrifice: (?) 3441124; completion, the end, finish. રૂણુક, (૫) પૂરા (અપૂર્ણાકથી ઊલટો) 24s; an integer. (full moon day: પૂર્ણિમા, (સ્ત્રી) પૂર્ણ ચંદ્રની તિથિ; the પૂર્તિ, પૂર્તિ(સ્ત્રી) પૂરણ, ઉમેરણ; a
complement, in appendix. પૂર્વ, (વિ) પહેલું, આગળનું; first, former, previous, preceding: (?) ઉગમણું; eastern (૩) પ્રાચીન; ancient (૪) (સ્ત્રી.) ઉગમણી દિશા; the east પૂવંગ, (વિ) આગળના ભાગમાં આવતું કે આવેલું; preceding: (૨) (કું.) શબ્દના પૂર્વ ભાગમાં આવતા ઉપાસ; a prefix, પૂર્વગ્રહ, (૫) અગાઉથી બંધાયેલ,
સ્વકેંદ્રિત, અતાર્કિક અભિપ્રાય; a prejudice, a bias. પૂર્વજ, (વિ) અગાઉ જન્મેલું; born previously, senar in birth: (?) (કું.) પિતૃ, વડો; an ancestor. પૂર્વજન્મ, (કું.) વર્તમાન જન્મ પહેલાનો
a previous birth. [est. પૂર્વ દિશા, (સ્ત્રી) ઉગમણી દિશ; the પૂર્વપક્ષ, (૫) ચર્ચા, વગેરે માટેનાં પ્રાથભિક પ્રશ્ન કે દરખાસ્ત; an initial asser
જ-મ:

Page #488

પૂર્વાપર
૪૮૩
પિચ
tion or proposal for discussion, etc.: (૨) અદાલતમાં વાદીની કેફિયત; a plaintils complaint before a '''''rt. પૂર્વાપર, (વિ.) સંદર્ભનું, આગળપાછળના સંબંધનું; contextual: (અ)સંદર્ભ સાથે;
contextually, with context. પધ, (ન.) પ્રથમ અડધો ભાગ; the first-half.
[formerly. પર્વ, (અ.) અગાઉ, પહેલાં; previously, રૂષા, (૫) સૂર્ય; the sun. ફળિયું, (ન.) પળી, (સ્ત્રી.) ના પૂળે;
a small shraf પળે, (.) ઘાસ, વગેરેને કૃ;િ a sheat, a bundle of grass, etc.
ખ, (સ્ત્રી) ભાજ, બાજુના ભાગ; a site, à siding part: (?) 11! છેડાના, બહાર પડતા ભાગોમાંનો કોઈ એક one of the extreme parts or slopes of a roof -S, (ન.) મે; તરંગ; a wave: (૨) ફણગો; a sprout: -લ, (ન.) બાણને પાછળ પીછાવાળે QUI?1; the rear, feathered part of
an arrow yખવું, (સ. કિ.) એ પંખવું. (૨) વાવણી માટે બીજ વેરવાં; to scatter
seeds for sowing. પૂછ, પંછડું, (ન.) , પૂછડું; a tail. પૂંછડિયું, (વિ.) પૂછડાવાળું; tailed: (૨) ઉત્તરાવસ્થાનું કે અંતિમ બાગનું; of a later stage or of the extreme. પૂછડી, (સ્ત્રી.) જુએ પૂછડી {part. પંજણી, સ્ત્રી.) શણ કે સૂતરની સાવરણી, ä broom made of jute or cotton yarn. પૂજવું, (સ. ક્રિ) વાળીને એકઠું કરવું; to gather by sweeping (૨) ઢગલે sz@t; to pile, to heap.
છે, (સ્ત્રી) દોલત, સંપત્તિ, મિલકત, wealth, property: (૨) મૂડી, ભંડોળ; capital, asset.
yજે, (૫) વાળીને ભેગે કરેલે કચર;
sweepings, dirt, refuse. jઠ, (સ્ત્રી) -ળ, (અ.) વગેરે જુઓ પૂ8. +વાળા, (વિ.) માબાપની ઉત્તરાવસ્થામાં
watt; (a child) born at an advanced age of the parents: (૨)
અંતિમ તબક્કાનું; of the final stage. પુછા, (સ્ત્રી.) જુએ પૂછગાઇ, પૂછપરછ. પથક, (અ.) (વિ.) અલગ, અલગ રીતે, સંબંધરહિતપણે; separate, separately unrelated. પૃથકકરણ, (ન.) વિશ્લેષણ; analysis. પથિવી, (સ્ત્રી.) આ પથ્વી. ફથ, પૃથલ, વિ.) પહોળું; broadઃ (૨)
મેટું, વિશાળ, lai ge, extensive. પથ્વી, (સ્ત્રી) એ નામનો ગ્રહ; the earth:
(૨) ધરતી, જમીન; grearti, Hind. પષ્ટ, (ન.) વાં , પીઠ; the Eack: (૨) 412 41; rear, the hinder p:irt; (૩) પુસ્તકનું પાનું the page of a book: (૪) સંપટી, surface: (૫) (વિ.) પાછળનું; hinder: ", અ.)
આ ૫. પેક, (વિ.) ભરીને સજ્જડ બંધ કરેલું, filled and tightly packed: (?) ૫ર્ક, પહેચેલું; shrewd, practical
and clever. પખવું, (સ. ક્રિ) જેવું, નિરીક્ષણ કરવું;
to see, to observe. પેગંબર, પુ.) જેઓ પયગંબર. પેગામ, (પુ.) આ પયગામ. પેચ, (પુ.) વળ, આં; a twist, a turns (૨) ગડી; a fold: (૩) આંટાવાળી ખીલી; a screw: (૪) હરીફને પતંગ કાપવા માટે કુનેહભર્યો પ્રયાસ; a skilful effort to cut off a rival's kite: (૫) પ્રપંચ, યુક્તિ, જાળ, ફસ્રાવવાની 411221; a wile, a clever trick, a snare, a bair: (૬) કટેકટી, કપરી
szell; a crisis, a severe trouble or difficulty –દાર, (વિ.) સ્ટ્ર જેવું;

Page #489

પેજ
૪૮૪
screw-like: પેચી, પેચીલુ,(વિ.)પ્રપંચી, મુસદ્દી,યુક્તિબાજ; wily, shrewd skillful. પેજ, (સ્ત્રી) ચોખાની કાંજી; rice-gruel. પેટ, (ન.) જઠર; the stomach (૨) પાચનતંત્રના અવયવોવાળો ભાગ; the belly, the abdomen (૩) ગર્ભાશય; the womb: (૪) આજીવિકા, ગુજરાન; subsistence, maintenance: (૫) મન, હૃદય: the mind, the heart: (૧) સંતાનો, વ શવેલ; r rogeny, decendants: (0) zuiafa's Hil; an internal part --અr,, (વિ.) અસંતુષ્ટ, દુઃખી, oulad; dissatisfied, miserable, aflicted: (૨) ઈર્ષાળુ; jealous –ભરુ, (વિ) આપમતલબી, પાનાનું પેટ ભરવાની જ કે ઈચ્છા સંતોષવાની વૃત્તિ; selfcentred, individualistic. પેટવવુ, (સ. ક્રિ) એ પેટાવવું. પેટવું, (અ. ક્રિો સળગવું; to burn. પિટાવવું, (સ. કેિ.) સળગાવવું; to light,
to ignite, to kindle. પેટાળ, (ન) અંદરનો ગુપ્ત ભાગ; inter
nal hidden part. પેટિયુ, (ન) આજીવિકાનું આછું પાતળું સાધન: bare means of maintenance. (૨) દૈનિક જરૂરી ખરાક, ભજનનું 7431"; daily necessary food, expenses for food. (૩) ખેરાક કે ભજન પૂરતાં દરમા, ભથ્થુ, વગેરે; remuneration or allowance for food: (*) દૈનિક મહેનતાણું; daily wages, salary: (૨) (વિ.) કેવળ આજીવિકા માટે સેવા કે નોકરી કરતું; serving for bare main
tenance. પેટી, (સ્ત્રી) ચીજવસ્તુ સાચવવા માટેનું બંધ કરી શકાય એવું લેખંડ કે લાકડા, ઇ.નું સાધન, પટારી; a box, a trunk, a chest. પે, () પેટાવિભાગ; a sub-division: (૨) અંદરને ગૌણ ભાગ; internal sub
ordinate parઃ (૩) કઈ પણ વસ્તુને વચ્ચેને પેલો અને બહાર પડતો ભાગ;
a hollow, bulging part in the middle of a thing. પેડુ, (વિ.) એ પેટભરુ. પટે, (અ) ને બદલે, ની જગ્યાએ, બદલામાં; in lieu of, for, in the place of,
in consideration of. પેઠ, પેઠે, (અ.)ની જેમ કે માફક, રીતે; like or in the manner of: (A)
સરખી કે એ જ રીતે; similarly. પેડ, (ન.) પેટના નાભિની નીચેનો ભાગ the inner part of the abdomen
helow the nav.I. પેઢી, (સ્ત્રી) શરાફી કે વ્યાપારી સંસ્થા; a banking or business house: (?) વંશને તબક્કો; a generation. પે, (ન) જુઓ પેડ. પદુ, () દાંતનું પીઢિયું, અવાળુ; the
gum of a tooth. પણી, (સ્ત્રી) તવી; a frying pan. પણ, (૫) મોટી તવી, ત; a big
frying pan. પેદળ, (ન.) પાયદળ, infantry: (૨) (અ)
((a.) 41414; afoot, pedestrian. પદા, (વિ.) નિપજેલું, જન્મેલું, ઉત્પન્ન created, born, produced: (૨) મેળવેલું, કમાયેલું; gained, earned: -, (સ્ત્રી) ઉત્પત્તિ, ઊપજ; creation, b rth, production: (૧) આવક, લામ, નફે; income, gain, profit. પધવ, (અ. કિ.) ટેવ કે આદત પડવાં; to be habituated: (૨) કુનેહથી સફળ થવું; to succeed skilfully: (૩) માથાભારે થવું; to become high-handed: પશુ, (વિ.) (ન.) ધૂસેલું માથાભારે. પેય, વિ.) પી શકાય એવું, પીવા યોગ્ય drinkable: (૨) (ન.) પ્રવાહી ખોરાક liquid food: (2) ye; a driok, a beverage. પેર, (સ્ત્રી) રીત, પ્રકાર, a method, a ways, a mode: (૨) માહિતી ખબર

Page #490

૪૮૫
જે ડા
informationઃ () યુક્તિ, યોજના; a contrivance, a plan (૪) હદ, મર્યાદા; પિર, (ન) જુએ . [limit. પેરવી, (સ્ત્રી) અગાઉથી કરેલાં ગોઠવણું કે ardlor; pre-arrangement, preparation: (૨) યુક્તિ; a contrivance: (૩) કુનેહભર્યો પ્રયાસ; a skilful effort: (૪) દરજજો; an office, status. પિરાઈ, પેરી, પેર, (સ્ત્રી) (શેરડી, વગેરેના)
સાંઠાની બે ગાંઠે વચ્ચેનો ભાગ; the part of a stalk (of sugar-cane, etc.) between two joints. [guava. પેરુ, (ન.) જામફળ; a kind of fruit, પેરે, (અ.) રીતે, પ્રકારે, પેઠે as like,
similarly, in like manner. પેરે, (૫) જુએ પહેરે. gિraph. પેરે, પેર, (૫) ફકરે, કંડિકા; a paraપેલ, (સ્ત્રી) પજેલા રૂની ગડી કે થેપલી;
a fold or lump of carded cotton. પેલુ, (વિ) (સ) તે, આંગળીથી ચીંધેલું; that, it. (૨) અગાઉનું, પહેલાનું; former: (૩) ભૂત કે ભવિષ્યકાળને પરમ, ત્રીજો (દિવસ); (the day) before
yesterday or after tomorrow. પેશ, (અ) આગળ, ઉચ્ચ અધિકારી તરફ forward, to a higher authority or officer: (૨) ઠેઠ સુધી, અંતિમ તબક્ક; to the extreme at or to the last stage: -કદમી, (સ્ત્રી) સામે લેવા જનાર; a fore-runner, one who goes to receive someone: (૨) આગેકૂચ; a for ward march: (૩) આક્રમણ ચડા; an attack, an invasion: -(1,(al.) અગાઉથી ભરેલાં લવાજમ કે રકમ; an. advance payment, earnesi money. પેશવા, (પુ) જુઓ પેશ્વા. પેશાબ, (પં) મૂતર; urine -ખાનું,
(ન.) મુતરડી; a urinal. પેશી, (સ્ત્રી) માંસનો પિંડ, સ્નાયુ: a lump of flesh, a tissue, a muscle: (?)
અમુક ફળને ગરવાળે વિભાગ; a divisional part of certain fruits. પેશી, (સ્ત્રી) અદાલતમાં મુકદ્દમાની સુનાવણી;
the hearing of a suit in a court. પશો, (૫) વ્યવસાય, ધંધે; profession,
vocation. પેશ્વા, (૫) મરાઠા સામ્રાજ્યનો વંશપરંપરાગત, બ્રાહ્મણ મુખ્યપ્રધાન; the h.reditary chief minister of the Maratha empire: (૨) મુખ્ય પ્રધાન; a chief minister: (3) a; a leader: -ઈ, પેશવાઈ, (સ્ત્રી)પેશ્વાનાં પદ, અધિકાર, 932; the office, authority, etc., of a Peshwa: (૨) એમનાં સામ્રાજ્ય કે અમલને સમય; the empire or the duration of the reign of a Peshwa. પેસનીકળ, (સ્ત્રી.) વારંવાર પેસવું અને નીકળવું તે અર્થાત ઘુસપુસ, ગુપ્ત પ્રપંચ; repeated entering and coming out, i.e. secret intrigue: (?) all પ્રવૃત્તિ; mysterious activity. પેસવું, (અ. ક્રિ) પ્રવેશ કરવો, દાખલ થવું;
to enter: (3) 4219; to intrude પસાર, પસાર, (પુ.) પ્રવેશ; entry (૨) ધૂસવું તે; intrusion (૩) ગાઢ મૈત્રી કે સંબંધ; intimate friendship
or relation. પેળ, (૫) વૃષણ, one of the testicles. પે, ૫, (અ) ની સરખામણીમાં, ને મુકાબલે, ની કરતાં; compared to, than: (૨) 642; on, over. Vગડુ, (ન) ઘોડેસવારના પગ રાખવામાં
કડાંમાંનું એક; a stirrup. પેઠ, (સ્ત્રી) દેવાયેલી હૂંડી પેટે લખી આપેલી બીજી હૂંડી; a duplicate copy
of a lost cheque. પિડો, (૫) રકાબી જેવા આકારનાં પિંડ કે
alet; a disc-like ball or lump: (૨) એવા આકારની માવાની મિડાઈ, a disc-shaped sweetmeat of solid milk cream.

Page #491

પતરા
પેંતરા, (પુ.) કુસ્તીકારના શરીરને અમુક પ્રકારના ઢંગ; a peculiar attitude of e contesting_wrestl`r: (૨,ગૃહ, દાવપેચ; a stratager; (૩) પ્ર૫ચ; પેંધવુ',(અ. ક્રિ.)જુએ પેશ્વવુ. intrigue. પૈકી, (અ.) (સમુદાય કે જૂથ) માં, માંથી; (one) of or from (a collection or group.)
પેડ, (ન.) ખેાટી પંચાત, માથાજીક; sess tedious discussion or undertaking. પેડુ, (ન) ચક્ર, ચાક; a whel: (૨) ચક્રાકાર વસ્તુ; a whc-like thing.
પૈતુ, (ન.) કાતળી, ફળ, વગેરેના પાળે
કકšt; a thin siice hi fuit, etc.
પૈતૃક, (વિ.) પૂર્વને કે પિતા પાસેથી વારસામાં મળેલું; ancestral, hereditary; (૨) પિતૃપક્ષનુ’: paternal. પૈશાચ, પેશાચિક, પૈશાચી,(વિ.)રાક્ષસી, ભૂતપ્રેતનુ; monstrous, demonic. પેશન, પેશુન્ય, (ન.) કઠેરા, શઠતા; harshness, rogaery, wickedness: (૨) ચાડી, નિદા; s[inder, bckbiting. [wealthy. પૈસાદાર, (વિ.) શ્રીમત, ધનવાન; rich, પૈસો, (પુ.) આનાના ચોથા ભાગની કિંમતનો ભારતના જૂના તાંબાના સિક્કો; an old Indian copper coin worth th of an arna: (૨) ધન, દેઋત; money, riches, wealth: ટકા,(પુ.) ધન, દોલત, પેા, (સ્રી.) (ન.) પાસાની રમતમાં એકના
દાણેા કે દાવ; the ace of dice: ૨) એક પ્રકારની પાસાની રમત; a kind of game of dice: (૩) સફળતા, વિજય; success, victory. પેા, (પુ.) (સ્રી.) જુએ પેાહ.
પાક, (શ્રી.) મેટા સાદે વિલાપ કરવા કે રડવું તે; a loud cry of weiling, lamentation or sorrow:-રાષ્ટ્ર,(ન.) (સ્ત્રી.) એને અવાજ; loud noise or sound of lamentation, etc.
૪૮૬
પોઢવુ
પેાકળ, (વિ.) પેાલુ; hollw: (૨)બનાવટી, ખાટુ; spu ious, jale, wrong: (૩) ખાલી; empty.
પેાકાર, (સ્રી.) ભ્રમ; a kid cry: (૨) મેટા અવાજે કરેલી ફરિયાદ; a d complaint. પેાખરાજ, (પુ.) એક પ્રકારનું પીળું રત, a kid of ye'l w dimond, પોખવુ, (સ, ક્રિ.) જુ। પોષવુ' [p. 7, પોગળ, ન.) પાલ, ઢાંગ, બનાવટ; hwness, pretence, cheating. પૌચણુ, (વ.) પાચુ, કામળ; soft, tender: (૨) પાક, બીક; timid: (૩) નબળું, બાયલું; wek, ccminate પોચકુ, (ન.) છાના લેાંદે; “ lump of dung. ble: (૨) જુઆ પોણ પોચ', (વિ.) નરમ, લવચીક, soft, flexiપોટકી, (સ્રી. નાની ગાંસડી; a smc l bundle: પોટલું, (ન.) ગાંસડી; a bundle. પોટલી, (સ્રી.) જુઆ પોટકી. પોટલું, (ન.) જુએ પોટલું પોટલો, (પુ.) માટુ પાટક; a big bundle. પટીસ, (શ્રી.) ગૂમડાં, જ ખમ, વગેરે પર મૂ માટેનો ઘઉંનો લોટ, દૂધ, ઇ.ની લૂગદી; a પોટ્ટી, (ચ.) બકરી; a giri. |pcult ce. પોટ્ટો, (પુ.) છેક; a boy. પોડ, (સ્ત્રી.) ભારવાહક પશુ પર લાદવાની એ ખાનાં કે વિભાગવાળી ઘેલી કે ગુણ: à double bag to be loaded on a beast of borden: (૨) વણજાર; a caravan: (૩) જઆ પોઠિયો. પોડિયો, (પુ.) ભારવાડુક બળદ: a pack
bulluck (૨) ભગવાન શંકરનું વાહન-નદી. પોડુ, (ન.) માટી, છાણ, ઇ. ન્હ લીંપગ્ના કકડા, a crust of a covering of clay, dung, etc.: (૨) મધપૂડા; a aon.com). પોઢણ, (ન.) રાયન; the act of sheeping: (૨) શયન માટેનાં પથારી, પતંગ, વગેરે; a bed or a cot for sleepingપોઢવુ', (અ. ક્રિ.) સુખચેનથી નિદ્રા લેવી કે

Page #492

પણ
ધવુ; to sleep happily and confortably.
પોણ, પાણ, (ન.) પણ, પ્રતિજ્ઞા; a vow, a resolution: (૨) વચન; a promise. પોણા, પોણા, (પુ. બ. વ.) પેાણાના આંક; tables of multiplication by three quirters.
પોયુિ, (વિ.) પાણા ભાગનું equal to three quarters, three-fourth: (ન.) જુઆ પોણિયો,
પોણિયો, (વિ.) (પુ.) નપુસક, બાયલા; in: otent, sexless (person). પોણીસો, (વિ.) ‘૧૦૦’માં ૦૫ આવ્યું’, ૯૯; a diarter les; to hundred, ninetynine and three quarters.
three
પોણું, (વિ.) ત્રણચતુર્થાંશ, સમગ્રમાં એકચતુર્થાં આવ્યું; equal to quarteis. [seventy-five, 70+-5. પોણોસો, (વિ.) પચાર, ૭+ ૫; પોત, (ન.) બચ્ચું, ખાળ; a young on', a baby: (૨) બારીક કાપડ; fine clot!: (૩) વણાટ; texku;e.
પોત, (ત.) વ્યક્તિનાં મૂળ સ્વભાવ કે સ્વરૂપ; a person's real temperament or form. loin-cloth. પોતડી, (શ્રી.) નાનુ ધેાતિયું; a small પોતદાર, (પુ.) ખાનચી; a treasures. પોતાપણ', (ન.) વ્ય;િ individua!ity: (૨) અહંભાવ; ego: (૩) વ્યક્તિનાં આવડત કે શક્તિ; a crso's skill or capacities. પોતિયાદાસ, (પુ.) ધોતિયું પહેરનાર અર્થાત ઢી, ખીણ માણસ; a person wearing a Dhoti, i.e. a softhearted, timid person.
પોતિયું, (ન.) જુએ ધોતિયું પોતીકું, (વિ.) સ્વરીય, પેાતાની માલિકીનુ; one's own, self-possessed. પોતુ, (ન.) કાપડના પલાળેàા કકડો; a wet or drenched piece of cloth:
૪૮૭
પોરિયુ
(૨) ધોળ કરવાના ભીને કૂચડા; a wet brush for white-washing. પોતે, (સ.) નતે; self, personally. પોથી, (સ્રી.) બાંધ્યા વિનાનું પુસ્તક; a loose book. [lump f fresh dung. પોદળા, (પુ.) તાજા છાણના લેાંદો; a પોપચ', (ન.) આંખનુ ઢાંક્ક્ષ; the eye-lid. પોપટ, (પુ.) એક પ્રકારનું સુંદર પક્ષી; a parrot. પોપટિયુ’, (વિ.) લીલાપીળા રંગનુ; green and yellowish:(૨)પોપટની જેમ સમજ્યા વિના કઇંઠસ્થ કરેલું'; crammed; me norised without understanding. પોપટો, (પુ.)ચણાની શિંગ; a pod of gram પોપડી, (સ્રી.) નાનેા પાપડે!, જુઓ પોપડો પોપડો, (પુ.) પડે કે થર, બારી પડ; a crus', a thin crust. [vain efforts. પોપલાં, (ન. બ. વ.) મિથ્યા પ્રયાસ, ફાંફાં; પોપલુ', (વે.) જુએ પોચકણ: (૨) વધારે પડતું લાડકું; over-fondled: (૩) ફાંકાં મારતું; trying or struggling in vain.
પોપૈયુ’, (ન.) પોપૈયો, (પુ'.) જએ પપૈયુ પોખર, (પું. બ. વ.) ત્રણ પાસાની રમતમાં, બે પાસામાં છ દાણાના અને એક પાસામા એક દાણાને એ રીતે તેર દાણાના સફળ દાવ; a successful throw in the game of three dice. made up of six, six and one: (૨) વિજય, ફતેહ; victory, success. પોયણ, પોયણી, (સ્રી.) સફેદ કમળને છેડ; a white-lotus plant: પોયણુ, (ન.) સફેદ કમળ; a white lotus. પોર, (અ.) ગયે કે આવતે વર્ષે; in the last or the next year. પોરસ, પારસ, (પુ.) આનદના આવેગ; a wave or excitement of joy: (૨) શૉય, ખમીર; heroi、m, mcttle. પોરિયુ, (ન.) બાળક, હેાકર્ડ; a child: પોરિયો, (પુ.) નાની વયના ારા; a

Page #493

પોરો
little boy: પોરી, (સ્રી.) નાની વયની છેકરી; a little girl.
પોરો, (પુ.) પાણીમાં થતું ખારીક જીવડું; a very small aquatic insect. પોરો, (પુ.) જુએ પોરસ.
પોરો, (પુ') જમાના, સમય, યુગ; an age, time, an era. પોરો, (પુ.) શ્રમ અથવા પ્રવાસ વચ્ચેન અલ્પ સમય માટેના આરામ; a short interval of rest after hard work or during a journey. પોલ, (શ્રી.) (ન.) પેાલાણ, અવકારા, ખાલી જગ્યા; hollowness, a cavity, vacuum, emptiness: (૨) ભ્રામક કે ખાટા દેખાવ, તરકટ, જૂઠાણું'; false show, fraud, falsehood: (૩) અવ્યવસ્થા, અંધાધૂ ધી; disorder, mismanagement. પોલ, (પુ.) પીલુ' ૩; carded cotton: (૨) (ન.) પીજેલા રૂની સુંવાળી ગાદી કે ગેé§'; a soft bed or quilt of carded_cotton: (૩) પીંજેલા રૂની થેલી; lump of carded cotton. પોલ, (ન.) સ્ત્રીએ માટેનું ખુદન; waist
coat for women.
૪૮૮
પોલથુ, પોલવુ, (ન.) પીંજેલા રૂની થેપલી; lump of carded cotton. પોલ પોલ, (ન.) તદ્દન પેાલુ અર્થાત્ તરકટી હેલું તે; the state of utter hollow nes, i.e. falsehood or fraud. પોલાણ, (ન.) જુઆ પોલ, (સી.) (ન.):
(૨) પેાલેા ભાગ; a hollow part. પોલાદ, (ન.) ગજવેલ; steel: પોલાદી,
(ત્રિ.) ગજવેલનુ; made of steel: (૨) અતિશય મજબૂત; very strong. પોલુ', (વિ.) પાલાણવાળુ; hollow: (૨) ખાલી; empty: (૩) ભ્રામક; illusionary: (૪) ખાટું, ખનાવટી, તરકટી; false, spurious, fraudulent. પોવું, પોષવુ, (સ. ક્રિ.) જુએ પરોવવું. પોશ, (પુ.) (સ્ત્રી.) જુએ ખાઓઃ (વિ.) ખાબા જેટલુ .
પોખણુ
પોશાક, (પુ.) લેખાસ, પહેરવેશ; dress, apparel: (૨) કપડાં; clothes, garments: પોશાકી, (સ્રી.) કપડાંનાં ખર્ચ કે ભથ્થુ; expenses or allowance
for dress.
પોષ, (પુ'.) વિક્રમ સંવતના ત્રીતે માસ; the third month of the Vikrama year. પોષક, (વિ.) પાષણ કરનાર; supporting, feeding, maintaining: (૨) પૌષ્ટિક, પાષક તત્ત્વાવાળું'; nutritive, nutritious: પોષણ, (ન.) પાષવું તે; nourishmänt, nutrition: (૨) નિભાવવું તે, ટેક, મદ; maintenance, support, help. પોષાવુ, (અ. ક્ર.) જુએ પાલવવુ'; (૨) ને માટે માગ હાર; to be in demand. પોષી, (વિ.) પાષ માસનુ કે એને લગતું; of or pertaining to the third month of the Vikrama year. યોસ, (પુ.) શુભ પ્રસંગ કે તહેવારે નાકરવર્ગ ને અપાતી અક્ષિસ; a gift or present given to servants on an auspicious occasion or a festival.
પોસ, (પુ.) પાષ માસ, જુઆ પોષ. પોસાણ, (ન.) પરવડવુ' તે:(ર)ખપત, વપરાશ, માગણી; consumption, demand. પોહ, (પુ.) પરોઢિયું; the dawn. પોળ, (શ્રી.) દરઞાનવાળી શેરી; a street with a gate: પોળિયો, (પુ.) શેરીને રખેવાળ, દરવાન; a street-guard, a gate-keeper.
પોળી, (સ્રી.) એક પ્રકારની પાતળી, પેચી રેાટલી; a kind of thia, soft bread: (૨) જુએ પૂરણપોળી.
પોક, પોખ, (પુ.) ધઉં, વગેરે અમુક અનાજના શેકેલા લીલા દાણા; roasted green grains of certain corns such as wheat, etc. [પોખવુ. પો’કણું, (ન.) પોકવું, (સ. ક્રિ.) જુએ પોંખણું, (ન.) વર અથવા કન્યાને વિધિસર વધાવવાની ક્રિયા; the act of receiv

Page #494

પાત્ર
૪૮૯
પ્રકૃતિ
ing tbe bridegroom or the bride ceremoniously. (૨) એ ક્રિયામાં વપRid 214211; material or articles used in that ceremony: પાંખ, (મુ. કિ.) વર અથવા કન્યાને વિધિસર વધાવવાં; to receive the bridegroom or the bride ceremoniously. પૌત્ર, (૫) પુત્રને પુત્ર; a grandson. પૌર, (પુ.) શહેરી નાગરિક; a citizen. પીરત્ય, (વિ.) પૂર્વનું; eastern. પૌરાણિક (વિ.) પુરાણોને લગતું; mythological: (૨) (૫) જેઓ પુરાણી. પૌરુષ, (વિ.) પુરુષનું કે એને લગતું; masculine, manly. (૨) (ન.) પુરુષત્વ; manliness, masculine power: (૨) પુરુષાતન; bravery, the spirit of adventure, valour. પૂર્ણિમા. પણ માસી, પૌર્ણિમા, (સ્ત્રી) જુઓ પિષ, (૫) જુએ પોષ. પૌષ્ટિક, (વિ) શક્તિવર્ધક, પુષ્ટ કરનાર, tonic, nutritious.
આ પૌવા, (પં. બ. વ) શેકીને ચપટા કરેલા ચોખા; roasted, flattened rice. યાજ, (૫) () ડુંગળી; an onion. સ્વાદુ, (૧) શેતરંજની રમતમાં સૌથી નીચા દરજજાનું-પાયદળ સિપાઈનું મહેણું; a pawn in the game of chess: (?) પાયદળ સિપાઈ; an infantry-man. ગાર, (૫) પ્રેમ; affection, love (૨) male 94; conjugal or sexual love: પ્યારી, (સ્ત્રી.) વહાલી સ્ત્રી, a sweetheart, a beloved woman: પ્યારું, (વિ.) વહાલું; dear, beloved: યારો, (કું.) વહાલો પુરુષ; a beloved man. ચાલી, (સ્ત્રી.) નાનો વાટકે કે પવાલુ: a small cup or bowl: ચાલો, (પુ.) મોટો વાટકો કે પવાલું. પ્યાસ, (સ્ત્રી.) તૃષા, તરસ; thirst: (૨) ઉમ ઇચ્છા; an intense desire, પાસું, (વિ) તરસ્યું, ઉગ્ર ઇચ્છાવાળું; thirsty, intensely desirous.
પ્રક્ટ, (વિ.) ખુલ્લું; open, bare: (૨) જાહેર, સાર્વજનિક; public: (૩) પ્રત્યક્ષ, Euld; visible, perceptible, evident: (૪) સ્પષ્ટ; clear: (૫) પ્રકાશિત (પુસ્તક, 4.); published (a book, etc.): પ્રકટીકરણ, (ન.) પ્રકટ કરવું તે; the act of disclosing, publishing. etc. પ્રકરણ, (ન.) વિષય, પ્રસંગ; a subject, an event or occasion: (૨) પુસ્તકનો વિભાગ; a chapter or division of a book: (૩) બાબત, મામલે; a matter, an affair. પ્રકાર, (૫) જાત; sort, kindઃ (૨) ભેદ; difference: (3)«; method, mode. પ્રકાશ, (૫) તેજ, અજવાળું; lustre, lighc (૨) પ્રતિષ્ઠા, પ્રસિદ્ધિ; fame, glory, renown: (3) 414224; disclosure, publishing, display, manifestation (૩) અજવાળતું, ખુલ્લું કે પ્રસિદ્ધ કરતું; enlightening, disclosing or publishing: –ન, (ન) ઉપરોક્ત ક્રિયાઓમાંની કોઈ એકર (૨) પ્રસિદ્ધ કરેલું પુસ્તક; a published book. પ્રકાશવું, (અ. દિ.) ચળકવું, ઝગમગવું; to shine, to glow (૨) પ્રક્ટ થવું; to be disclosed, to come to light, to be published. પ્રકીર્ણ, (વિ.) વેરાયેલું; scattered: (૨) વીખરાયેલું, પાંખું; dispersed, sparce (૩) પરચૂરણ; miscellaneous. પ્રકૃત, (વિ.) જુઓ પ્રસ્તુતઃ (૨) શુદ્ધ, Castzaren; pure, unmixed: (3) Hilas; original, fundamental. પ્રકૃતિ, (સ્ત્રી) નિસર્ગ, કુદરત; nature (૨) મુળ ભાવ; temperament, diposition (૩) શારીરિક બંધારણ અને ગુણે; physical constitution and qualities (૪) પ્રધાનમંડળ; a ministry, a body of ministers= (૫) રેત, Hond; subjects, people, a nation:
pili leelajari

Page #495

પ્રાપ્ત
(૬) (તત્વજ્ઞાન) સૃષ્ટિની ઉત્પત્તિનુ પુરુષથી ભિન્ન એવું મૂળ કારણ; (philosophy) the original cause of the creation apart from the Purush Tattwa: (૭) (ગ્યા.) મૂળ શબ્દ; a basic word: (૮) મુખ્ય કે પ્રધાન ગુણ કે ધર્મ; the chief or the fundamental quality or attribute: (૯) મૂળ સ્વરૂપ; the fundamental form.
પ્રકાપ, (પુ'.) ગુસ્સ; anger, wath: (૨ મૂળ કરતાં વધારે પડતાં આવેગ કે ઉશ્કેરાટ, પ્રતા; more than normal force or excitement, intensity. પ્રક્રિયા, (સ્રો.) પદ્ધતિ, રીત; method, mode, way; (૨) કાપ ત. nmode of action, process: (૩) ધાર્મિ ક વિધિ, ; performance of a rligious rite or ceremony, etc.
૪૯૦
પ્રક્ષાલન, (ન.) ધેનુ તે; washing, cleaning by water.
પ્રક્ષેપ, (પુ.) ફે કવું તે; a throw: પાછળથી કરેલા અનધિકૃત ઉમેરે। (સાહિત્ય વ. માં); an interpolation (in literature, etc.) પ્રખર, (વિ.) ઉગ્ર; intense: (૨) તીક્ષ્ણ; sharp, pointed.
પ્રખ્યાત, (વિ.) નામાંકેત, પ્રતિ; renowned, reputed, famous. (૨) પ્રરાસ્ત; praised, besi: (૩) લેાકપ્રિય, નણીă; popular, well-known. પ્રગટ, (વિ.) જુ પ્રટ પ્રગટવું, (અ. ક્રિ.) અસ્તિત્વમાં આવવું, જન્મવું, નિર્માણ થવુ; to come to existence, to be born, to take shape, to be produced: (૨) સળગવું; to be ignited or lighted: (સ, ક્રિ.) સમાવવું'; to ignite or light. પ્રગટાવવું, (સ. ક્ર.) નહેર કરવ્રુ; to proclaim, to disclose: (૨) ઉત્પન્ન કરવું; to produce: (૩) પ્રગટ કરવુ'; to publish, to bring into existence.
Yout
પ્રગતિ, (સ્રી.) ઉન્નતિ, વિકાસ; progress, advancement, development. પ્રગલ્સ, (વિ.) ભવ્ય; grand: (૨) ગભીર; earnest: (૩) પુખ્ત; matured. (૪) વિકાસની પરાકાષ્ટાએ પહેાંચેલું; fully developed, perfected: (૫) નીડર; dauntless (૬) ઉગ્ર, તીક્ષ્ણ; intense. sharp: (૭) નિન્જ, સાહસિ; audacious: (૮) અભિમાની, અનુમાવી; proud, egoti、tic: (૯) ઉહત; rude પ્રગાઢ, (વ.) અત્યંત ગઢ; extremely dense, close or intimate. પ્રચલિત, (વિ.) અમલી, ચાલુ, ચાલતુ આવેલું; current, prevalent, in practice or vogue.
પ્રચ’ડ, (વિ.) ભયંકર; terrible: (૨) કદાવર; huge: (૩) અત્યંત; excessive: (૪) ખેડુ‰; limitless.
પ્રચાર, (પુ.) ફેલાવા, પ્રસરણ; spread: (૨) કોઈ મત, વાદ, વ. ને ફેલાવે; propaganda: (૩) અમલ, વહીવટ પ્રચલિત રહેવું તે; administration, prevalence: (૪) પ્રણાલિકા, રૂઢિ; custom, tradition. પ્રચુર, (વ.) અતિશય; excessive: (૨) વિપુલ; abundant.
પ્રચ્છન્ન, (વિ.) ઢાંકેલું; covered: (૨) 'd; secret. hidden.
પ્રજનન, (ન.) જન્મ આપવા તે, ઉત્પત્તિ; generating, production. [burn. પ્રજળવુ, (સ. ક્રિ.) ખળવુ, સળગવુ; to પ્રજા, (સ્રી.) જનતા, લેાકેા; people: (૨) રૈયત; subjects: (૩) એક રાષ્ટ્રની જનતા; a nation: (૪) સંતતિ; progeny: (૫) ત; a race: --પતિ, (પુ.) સર્જનહાર
બ્રહ્મા: Lord Brahm-the creator: (૨) રાન્ત, સમ્રાટ; a king, an emperor: (૩) કુંભાર; a potter: (૪) યુરેનસ ગ્રહ; the planet Uranus: -સત્તા, વિ.) (ન.) પ્રાનાં સત્તા અને વહીવટવાળું રાજ્ય; a republic, a democracy.

Page #496

પ્રશ્નનળવ
પ્રજાળવું, (સ. ક્રિ.) સળગાવવું; to ignite. પ્રજ્ઞ, (વિ.) અત્યંત ડાહ્યું; very wise: (૨) જ્ઞાની, વિદ્નાન; learned: (૩) અત્યંત બુદ્ધિશાળી: highly intelligent. પ્રજ્ઞા, (સ્રી.) બુદ્ધિ, ડહાપણ; intelligence, wisdom: -ચક્ષુ, (વિ.) આંધળું; blind. to bow to, to salute. પ્રસવુ', (સ. ક્રિ. ) નમસ્કાર કરવા, નમવુ; પ્રણય, (પુ.) ખતીય પ્રે; congugal cr sexual lyve: પ્રયિની, (સ્ત્રી.) a beloved woman: (૨) પત્ની; a wife: પ્રણયી, (વિ.) (પુ.) a beloved man: (૨) પતિ: a husband.
૪૯૧
પ્રણવ, (પુ.) ૩ કાર; the symbol પ્રણામ, (પુ.) નમસ્કાર; a bow, salutation. [a custory, a tradition. પ્રણાલિકા, પ્રણાલી, (સ્ત્રી.) રૂઢિ, રિવાજ; પ્રણિપત, (સ્રી.) આજીજી; an entreaty. પ્રણિધાન, (ન.) ધ્યાન, સમાધિ; meditation, trance: (૨) ઉપાસના; worship: (૩) ભક્તિ; devotion. પ્રણિપાત, (પુ.) સાષ્ટાંગ નમસ્કાર; a p'ostrate bow.
પ્રણતા, (પુ'.) કર્તા, રચના; an author, a maker,an expounder, an originator. પ્રત, (સ્રી.) પુકની નક્લ; a copy of
bock: (૨) મૂળ લખાણ; manuscript. પ્રતાપ, (પુ.) પ્રભાત્ર; awe, dignity, glory: (૨) ભવ્યતા; majesty, grandcur; (૩) સત્તા; power, authority: (૪, પ્રતિષ્ઠા; renown: (૫) કાંતિ, તેજ; lustre: વાન, પ્રતાપી, (વિ.) ઉપરેરક્ત ગુણાવાળુ; majestic, etc. પ્રતારણા, (સ્રી.) ગાયા, છેતરિપંડી; fraud, cheating, deceit. પ્રતિ, (અ.) તરફ; at, towards: પ્રતિઉત્તર, (પુ.) જુએ પ્રત્યુત્તર. પ્રતિકાર, (પુ.) . સામનેા; resistance: (૨) વિરેશ્વ; opposition: (૩) ઇલાજ, ઉપાય; a remedy, a cure.
પ્રતિબધ
પ્રતિકાવ્ય, (ન.) વિડ`ખત પ્રતિકાવ્ય; a parody.
પ્રતિકૂલ, કૂળ, (વિ.) માફ્ક કે અનુકૂળ ન હોય એવું; adverse, unsuitable, in convenient: (૨) વિરુદ્ધ; opposite: (૩) વિસંવાદી, ઊલટુ'; discordant, contrary.
પ્રતિક્રિયા, (સ્રી.) ઇલાજ, ઉપાય; a cure, a remedy: (૨) પ્રત્યાધાત; reaction. પ્રતિગામી,(વિ.) પ્રત્યાધાતા; reactionary. પ્રતિઘોષ, (પુ.) પડàા; an echo. પ્રતિજ્ઞા, (સ્રી.) વચન, પણ; a promise, a vow, a resolution. પ્રતિદેિન, (અ.) હુમેરાં, વારંવાર; every day, frequently. પ્રતિધ્વનિ, પું) પડધા; an echo. પ્રતિનિધિ, (પુ.) કંઈ વ્યક્તિ કે સંસ્થાને બદલે કામ કરવા અઘિકૃત વ્યક્તિ; a rep;resentative: ત્ત્વ, (ન.) પ્રતિનિધિ૫; the orice or status of a representative:(૨) પ્રતિનિધિ મેાલવાન કે ચૂંટવાના અધિકાર; the right of representation. પ્રતિપક્ષ, (પુ'.) વિરેધી પક્ષ; an oppor site side or pary: (૨) વિધી, રાત્રુ; an opponent, an enemy, an adversary: (૩) પ્રતિવાદી; a defendant. પ્રતિપદ, પ્રતિપદા, (સ્રી.) પ્રથમા તિથિ, એકમ; the first day of a lunar fortnight. પ્રતિપાદન, (ન.) પ્રમાણેથી સાબિત કરતુ તે; to prcve or expound with accepted facts or valid arguments. પ્રતિપાલક, (પુ.) ભરણપાષણ કરનાર, પાલક, વાલી: a supporter, a guarપ્રતિપાલન, (ન.) ભરણપોષણ. [dian, પ્રતિપાળ, (પુ.) જુઆ પ્રતિપાલક, પ્રતિપાલન.
પ્રતિબંધ, (પુ.) અડચણ, વિશ્ર્વ; an obstacle, hindrance: (૨) મનાઈ, prohibitin, restrictionઃ પ્રતિષિખ,

Page #497

પ્રતિભા
૪૯૨
(ન.) પ્રતિચ્છાયા; a reflected image: (૨) પડછાયા; a shadow. પ્રતિભા, (સ્રી.) તેજ, કાંતિ; lustre, splend ur: (૨) વ્યક્તિના પ્રભાત્ર; awe, grace: (૩) નૈસગિક અસાધારણ બુદ્ધિશક્તિ; natural or extraordinary faculty: શાળી, (‹.) awe-inspiring, etc. પ્રતિમા,(સ્રી.) મૂતિ; a statue, an idol. પ્રતિરોધ, (પુ.) અવરોધ, રોકાણ, અટકાવ; obstruction, hindrance: (૨) સામનેા; resistance.
પ્રતિવાદ, (પુ.) ખંડન, વિરોધ; refutation, opposition: પ્રતિવાદી, (વિ.) (પુ') બચાવપક્ષની વ્યક્તિ; a defendant, a respondent. પ્રતિષ્ઠા, (સ્રી.) કીતિ, નામના, આબરૂ: fame, reputation, rerown: (૨) સ્થાપના; installation: (૩) મૂર્તિ . ની વિધિપૂર્વક સ્થાપના; ceremonious installation of an idol, etc: (૩) મજબૂતી, સ્થિરતા: firmness, stab lity: ના, (ન.) પાયા; foundation: (૨) પાયાનું સ્થાન, સ્થળ; a site, a situation, a place: પ્રતિષ્ઠિત, (વિ.) આબરૂદાર; reputed (૨) સ્થિર, મજબૂત; stable, firm. પ્રતિસ્પી, (પુ.) હરીફ; a rival. પ્રતિહાર, (પુ.) કરવાન; a gate-keeper. પ્રતીક, (ન.) પ્રતિમા; an idol, a statue: (૨)સ કેચિહ્ન; a symbol. પ્રતીક્ષા, (સ્ત્રી. રાહુ કે વાટ જોવી તે; a waiting for.
પ્રતીતિ, (સ્રી.) વિશ્વાસ, ભરેસેı; trust, faith: (૧) ખાતરી; assurance: (૩) સમજણ, પ્રત્યક્ષ જ્ઞાન; conviction, perception.
પ્રગ્યમ્ (ગ) (વિ.) પાછુ' કરેલું; reverted, returned: (૨) અંતર્મુખ; introvert: (૩) અદનુ, આંતર; internal: (૪)પશ્ચિમ;
western.
પ્રદશક
પ્રત્યક્ષ, (વિ.) દૃશ્ય; visible: (૨) ખુલ્લું, સ્પષ્ટ; open, bare, clear: (ક) ઇ'દ્રિયગ્રાહ્ય; perceptible: (ન.) ઇંદ્રિયા દ્વારા થતુ જ્ઞાન; perception. પ્રત્યય, (પુ'.) જુએ પ્રતિતી: (૨) કારણ, હેતુ; cause, purpose: (૩) (વ્યા.) રૂપા, ૧. બનાવવા માટે શબ્દને અંતે લગાડાતા ઉપસગ, વ., (grammar) an affix. પ્રત્યેવાય, (પુ.) અડચણ, નડતર, વિન્ન; an obstacle, an impediment: (૨) રજ, સ’કાચ, વાંધા; scruple, objection: (૩) પાપ, દેષ; a sin, an offence પ્રત્યંચા, (સ્રી.) ધનુષની દેરી, પણછ; the string of a bow. પ્રત્યાગમન, (ન.) પાછું' આવવુ કે ફરતુ તે; a return, a reversion.
પ્રત્યાઘાત, (પુ'.) સામે આધાત; reaction: (૨) પડધેı; reaction. પ્રત્યાહાર, (પુ.) સંપૂણ ઇન્દ્રિય નિગ્રહ; complete control over the senses, self-denial.
પ્રત્યુત્તર, (પુ.) સામેા જવાબ; a rejoinder: (૨) જવામ; a reply. પ્રત્યે, (અ.) તરફ; at, towards. પત્યેક, (વિ.) દરેક each. cvery onc. પ્રથમ, (વિ.) પહેલું; first: (ર) પાયાનું, મૂળ, પ્રારંભનું'; fundamental, original, initial: (૩) (અ.) પ્રારંભમાં; initially: (૪) પહેલેથી, અગાકુથી; at first, formerl, previously: પ્રથમા,(વિ.) (સ્ત્રી.) પહેલી વિક્તિ; the nomina
tive case.
પ્રથા, (સ્રી.) રિવાજ, રૂઢિ, ધારે; custom, practice, rule: (૨) રીત; mode. પ્રદક્ષણા, પ્રદક્ષિણા, (સ્રી.) વ્યક્તિ કે વસ્તુને જમણી બાજુ રાખી એની આસપાસ વર્તુળાકારે ફરવુ' તે; moving left to right in circular motion round a person or thing. પ્રદર્શક, (વિ.) (પુ'.) બતાવનાર; pointer,

Page #498

પ્રદાન
exhibition.
exhibitor: પ્રદન, (ન.) ખતાવવું તે, નિરૂપણ; display: (૨) વિશિષ્ટ વસ્તુ વગેરે નહેરમાં જોવા મૂકવી તે; an [bestowing. પ્રદાન, (ન.) આપવું તે; a giving or પ્રદીપ, (પુ.) દીવેા; a lamp: (૨) ઉત્તળનાર વ્યક્તિ કે વસ્તુ; a gloryfying person or thing.
પ્રદેશ, (પુ.) સ્થળ, ભૂમિ; a place, a spot, a site: (૨) મુલક; a territory, a region: (૩) દેશનો વિભાગ, પ્રાંત; a region, a province. [nightfall. પ્રદોષ, (પુ.) સધ્યાકાળ; dusk, the પ્રધાન, (વિ.) મુખ્ય; chief ખારીને વડા, વજીર; an head, a minister.
(પુ'.) કારા
executive
પ્રપંચ, (પુ.) સંસાર; the world: (૨) સંસારની ઉપાધિ; the troubles of the world: (૩) વિસ્તાર; extenı: (૪) છળકપટ; fraud, intrigue, deceit: પ્રપંચી, (વિ.) દગલબાજ, કપટી, fraudu
lent.
પ્રપાત, (પુ.) પડવું તે, પતન; a fall: (૨) જળધેાધ; a water-fall: (૩) ભૂસકા; a dive. [grandfather. પ્રપિતામહ, (પુ.) ખાપના દાદો; a great પ્રફુલ્લ, પ્રફુલ્લિત, (વિ.) વિકસેલુ', ખીલેલું; blossomed, bloomed: (૩) આન ંદિત; cheerful, gay.
પ્રબલ, પ્રબળ, (વિ.) શક્તિશાળી, અતિ બળવાન; powerful, very strong: (૨) હગ્ર, અતિરા; intense, excessive. પ્રબંધ, (પુ.) દંતકથા અને ઇતિહાસના મિશ્રણવાળી સાહિત્યકૃતિ; a historical cum legendary literary work: (૨) નિબ ંધ, સોાધનાત્મક લેખ; an essay, a thesis, a treatise: (૩) ગીત, કાવ્ય; a song, a poem: (૪) યાજના; a plot, a schemeઃ (૫) વ્યવસ્થા, જોગવાઈ, દેખસ્ત; arrangement provision.
૪૯૩
प्रभु
પ્રબુદ્ધુ, (વિ.) જાગૃત થયેલું; awakened: (૨) વિદ્વાન, જ્ઞાની; learned, prudent. પ્રોધ, (પુ.) જાતિ, સાવચેતી; awakening, vigilance: (૨) જ્ઞાન; knowledge: (૩) ઉપદેશ; instructi n, admonishment: (૪) પ્રકાશ જ્ઞાન મળવાં તે; enlighienment: ક, (વિ.) જ્ઞાન કે પ્રકાશ આપનારું, વ.; enlightening, etc.: -વુ, (સ. ક્રિ.) જાગૃત કરવું, જ્ઞાન કે પ્રકાશ આપવાં; to awaken, to enlighten.
પ્રભવ, (પુ.) જન્મ, ઉત્પત્તિ; birth, production: -વુ, (અ. ક્રિ.) જન્મવુ, અસ્તિત્વમાં આવવું; to be b rn, to
come to existence.
પ્રભા, (સ્રી.) તેજ, કાંતિ; lustre, br ghtness, glory: (૨) ભપકા, દમામ; pomp, grandeur.
પ્રભાત, (ન.) સવાર, પરેઢ: morning, dawnઃ પ્રભાતિયુ', (ન.) પરોઢિયે ગાવાનાં ૫૬ કે ભજન; a morning hymn or devotional song. પ્રભાવ, (પુ.) રાક્તિ, બળ; power, strength: (૨) તેજ, પ્રતાપ; lustre, glory: (૩) પ્રતિભા, છટા; awe, grace: (૪) ભવ્યતા; grandeur: (૫) અસરકારકતા; effectiveness: (૬) ચમત્કારિક શક્તિ; extraordinary or miraculous. power: શાળી, (વિ.) પ્રતિભાશાળી,. વ.; awe-inspiring [awe-struck. પ્રભાવિત, (વિ.) પ્રભાવથી અસર પામેલ્; પ્રભુ, (પુ.) પરમેશ્વર; God: (૨) શેઠ,. સ્વામી, માલિક; a boss, a lrd, a master, an owner: તા, (સ્રી.) માલિકી; ownership: (૨) મહત્તા, સર્વોપરિતા; greatness, supremacy: (૩) દેવત્વ; divinity: (૪) ગૌરવ; constructive pride, glory: l, (ન.) માલિકી; ownership: (૨) વસ્ત્ર; supremacy: (૩) કાબૂ, આધિપત્ય; mastery.

Page #499

પ્રતિ
૪૯૪
પ્રશતક
(અ.) વગેરે, ઇત્યાદિ; et cetera. પ્રમા , (વિ.) આવેશમય, ઉન્મત્ત; frenzied. excited: (૨) કફથી ઉન્મત્ત; intox ccted: (૩) ઝનૂની; fierce: (૪).
બેદરકાર, ગાફેલ; careless, neglectful. પ્રમદ, (૫) આનંદ, હર્ષ; jy gaiety, pleasure: પ્રમદા, (સ્ત્રી. યુવાન. સુંદર H164 Pal; a young beautiful and enchanting woman. પ્રમાણ, (ન.) સાચું કે યથાર્થ જ્ઞાન; true knowledge (૨) જ્ઞાનપ્રાપ્તિનું સાધન an instrument or means for attaining kn: wledge: (૩) સાબિતી, પુરાવે; proof, evidence: (૪) ધારણ; norm, standard: (૫) માપ, માપદંડ: a measure, a measure stick: (C) 241612; assurance, conviction: (19) (ગણિત) ગુણોત્તરનું સરખાપણું (maths) proportion (અ.) ચક્કસ, નક્કી; certainly, unfailingly: (વિ.) આધારભૂત, અધિક્તા reliable, authoritative: (૨) સાચું; true –ભૂત, (વિ.) માન્ય, આધારભૂત, વિશ્વાસપાત્ર; acceptable, reliabies -વું, (સ. ક્રિ) મનથી ગ્રહણ કરવું, જાણવું: to perceive, to know: (૨) માન્ય કે કબૂલ રાખવું; to accept, to admit: (૩) પ્રમાણભૂત માનવું; to take as authoritative. પ્રમાણિક, (વિ) સાચું, વિશ્વાસપાત્ર, પ્રામાણિક, ઈમાનદાર; true, trustworthy, honest: –તા, (સ્ત્રી) –પણ, (ન.) honesty. પ્રમાદ, (કું.) આળસ, બેદરકારી, laziness, neglect, carelessness પ્રમાદી, (વિ.) જુએ પ્રમા. પ્રમુખ, (વિ.) મુખ્ય; chief. main (૨) (પુ.) અધ્યક્ષ, વડ, આગેવાન; a president, a head, a leader પ્રમેય, (ન.) પ્રમાણ દ્વારા સાબિત કરવાની 0414; a matter to be proved
with facts by evidence: (૨) ગણિતનો સાબિત કરવાનો સિદ્ધાંત: a theorem. પ્રમોદ, (કું.) આનંદ, મન, મનોરંજન,
joy, plea ure, entertainment. પ્રયત્ન, (પુ.) પ્રયાસ, દાશિશ; an effort. પ્રયાણ, (ન.) જવું તે, વિદાય; a going
away, a departure. પ્રયાસ, (!) કેશ; an effort. પ્રયુત, (૨) દસ લાખ; a million. પ્રયોગ, (પુ) ઉપયોગ, વાપર: ts, consumption: () 24148RI; an experiment. a trial. (૩) નિયમ: a rule: (૪) પ્રદર્શન, રજુઆત; exh:bition, presentation: (૫) તાંત્રિક ક્રિયા કે વિધિ; an nccult performance or cerc.
mony: (૬) વ્યાકરણના ભેદ; a voic: in grammar: - શાલા, શાળા, સ્ત્રી) વજ્ઞાનિક પ્રયોગ કરવાનું સ્થળ; a labor - tory. પ્રયોજક, (પુ.) સંધના કરનાર, પરક; one who organizes, inspres, encourages, etc.: (ર) લેખક; a writer, an author: પ્રયોજન, (ન.) હેતું, કારણ; a purpose, a cause: (૨) જરૂર, ઉપયોગ; need, necessity. પ્રલય, (૬) મહાવિનાશ; great destruction, devastation. (૨) જલપ્રલયથી
i Calei; destruction of the creation by a deluge. પ્રલા૫, (પુ.) વિલાપ; laimentation, wailing: (૨) ઉમર વ્યક્તિનો અર્થહીન બકવા; meaningless prattle of a frenzied person. પ્રલોભન, (ન.) લાલચ, છa ter
tation, a bait, an enticement. પ્રવચન, (ન) વિવરણ, સ્પષ્ટીકરણ: exposition: (૨) વ્યાખ્યાન; a lect:::, an address. પ્રવર્તક, (વિ) ઉત્તેજક, પ્રરક; encur 1ing, promoting, advancing: (2) (૬) સંસ્થાપક; a founder,

Page #500

પ્રવર્તન
૪૯૫
પ્રસંગો
પ્રવર્તન, (ન.) સ્થાપના; founding, establishing: (૨) પ્રચાર, પ્રસાર; propagation, spread: પ્રવતવું, (અ.કિ.) અમલી કે ચાલુ હોવું; to be prevalent or curient: () 1419; to be spread: (૩) પ્રમાણિત હોવું; to be authoritative, proved or accepted. પ્રવર્નાક, પ્રવર્તાન, જુઓ પ્રવર્તક,
પ્રવર્તન. પ્રવાલ, પ્રવાળ, (ન.) પરવાળું; a coral. પ્રવાહ, (૫) વહેણ; a flow, a current:
પ્રવાહી, (વિ.) (ન.) liquid, aid. પ્રવીણ, (વિ.) કુશળ, ચતુર, દક્ષ; skilled, expert, accomplished. પ્રવૃત્ત, (વિ) વર્તમાન, ચાલુ; present. current: (૨) ક્રિયાશીલ, કામગીરીમાં રકાયેલું active. cngrged in some activity. પ્રવૃત્તિ, (સ્ત્રી) અવસાય, ઉદ્યોગ; occupation, profession, activity: () સાંસારિક કામગીરીઆ, worldly activities: (૩) ચાલુ છે અમલી હેલુ તે; prevalence: (૪) કામગીરી, હિલચાલ; activities, movement. પ્રવેશ, (૫) દાખલ થવું તે; the act of entering, entrance: (૨) પેસવું તે; penetration: (૩) નાટકના અંકને વિભાગ; a scene of a drama: -ક, (વિ.) પ્રાસ્તાવિક; introductory: (૨) (૫) પ્રસ્તાવના: introduction (૩) નાટકનું મંગલાચરણ, નારી; a prologue પ્રવેશિકા, (સ્ત્રી) પ્રાથમિક જ્ઞાન કે જાણકારી
માટેનું પુસ્તક; an introductory book. પ્રવજ્યા, (સ્ત્રી) સંન્યાસ; renunciation, સંન્યાસાશ્રમ; the fourth or final order of life according to Hinduism. પ્રશમન, (ન) શાંત કે શયન કરવું તે;
pacifying, healing, curing. પ્રશસ્ત, (વિ.) વખણાયેલ praised,
commended: (?) Hisa; renowned: (૩) ઉત્તમ, best: (૪) સાચું, યોગ્ય;
true, proper, પ્રશસ્તિ , (સ્ત્રી) પ્રશંસા તિ; nrajs, culogy: (૨) સ્તુતિકાવ્ય કે લેખ; a fiterary eulogy. [ing, admiring. પ્રશંસક, (વિ.) પ્રશંસા કરનાર; rraisપ્રશંસવું, (સ. કિ.) વખાણવું; to praise,
to eulogise. પ્રશંસા, (સ્ત્રી) વખાણું, સ્તુતિ; praise, commendation, eulogy: (૨) નામના renown, glory. પ્રશાંત, (વિ.) અત્યંત શાંત અથવા સ્થિર;
extremely c.ılm, serene or stable. પ્રશ્ન, (મું) સવાલ; a question, an interrogation (૨) ચર્ચા, વિચાર માટેનો yel; a point at issue, a problem: -પત્ર, (પુ.) (ન.) a question paper: પ્રશ્નાર્થ, (વિ) (પુ.) પૃચ્છાસૂચક વાક્ય palal; an interrogative (sentence). પ્રસક્ત, (વિ.) સંલગ્ન, વળગેલું; joined or related to: () *M1315t; attached or fascinated by, devoted to. પ્રસન્ન, (વિ.) આનંદી, ખુશ, gay, blishe,
pleased: (૨) સંતુષ્ટ; contented, satiated: (૩) સરલ, સહેલું; easy (૪) પારદર્શક, શુદ્ધ; transparent, pure
Th1, (ill.) gaiety, pleasure. પ્રસરવું, (અ. ક્રિ) ફેલાવું, વિસ્તરવું; to spread, to extend: (૨) થાપવું'; to pervade. પ્રસવ, (૫) જન્મ કે ઉત્પત્તિની તિયા; the act of giving or taking birili, the act of producing or being produced. (૨) જન્મ, ઉત્પત્તિ; birth, production -૬, (અ. ક્રિ) જન્મવું; to be born (સ. કિ.) જન્મ આપવા, જણવું; to give birth, to deliver | (a child). પ્રસંગ, (મું) અવસર, બનાવ; an occa

Page #501

પ્રસાદ
૪૯૬
પ્રાકૃત
sion, an event: (૨) ઘટના, વિષય; an incident, a subject, a topic. પ્રસાદ, (૫) પ્રસન્નતા; gaiety, pleasure: (૨) કૃપા, મહેરબાની favour, grace: (૩) નિર્મળતા; purity. (૪) વરસાદ rains, rainfall: (૫) પ્રસાદી: પ્રસાદી, (સ્ત્રી) દેવને અર્પણ કરેલી વસ્તુ કે ખાદ્યપદાર્થ a thing or eatable offered to a deity: (૬) દેવ, ગુરુ, વગેરેની ભેટ; a gift from a deity, preceptor, etc: (૭) (લૌ.) માર; (colloq.) a beating. પ્રસાધન, (ન.) જરૂરી કે ઉપયોગી વસ્તુ કે ઉપકરણ; necessary or useful thing, equipment. પ્રસાર, (પુ.) ફેલાવો, વિસ્તરવું તે; spread, extension -૬, (સ. કિ.) ફેલાવવું, વિસ્તારવું; to spread, to cause to extend. પ્રસિદ્ધ, (વિ.) નામાંક્તિ, પ્રખ્યાત; renowned, famous: (૨) જાહેર, ખુલ્લું; public. opens (3) પ્રકાશિત (પુસ્તક, વ); published (a book, etc.): પ્રસિદ્ધિ, (સ્ત્રી.) નામના; renown, reputation: (૨) પ્રકાશન; publication (૩) જાહેરાત; declaration, publication. પ્રસૂતા, (સ્ત્રી) સુવાવડી સ્ત્રી; a woman confined to bed after delivering a child. પ્રસૂતિ, (સ્ત્રી) જુઓ પ્રસવઃ (૨) સુવાવડ; a woman's confinement to bed after delivery: (3) nala; progeny: -ગૃહ, (ન.) a maternity home. પ્રસ્તાવ, (!) શરૂઆત, પ્રારંભ; a beginning, an inauguration: (૨) બાબત, પ્રસંગ; a topic, a subject, an incident, an event. (૩) ઠરાવ, દરખાસ્ત; a proposal: ના, (સ્ત્રી)
2418424; an introduction, a preface. પ્રસ્તુત, (વિ.) સંદર્ભમાં રહેલું, ચર્ચાતું;
referred to, under discussion, on hand: (૨) (ન) એવાં વિષય કે બાબત; a subject or thing referred to
or under discussion. પ્રસ્થાન, (ન.) પ્રયાણ, વિદાય; a setting
or going out, a departure, a start (૨) માર્ગ, રીત; a way, a mode: (૩) પસ્તાનું, પ્રવાસ સમયે ખરાબ મુહૂર્ત ટાળવા, શુભ મુહૂર્ત બીજાને ત્યાં વાસ કરવો કે સામાન મૂકવો તે; the act of going to stay or placing necessary travel articles at other's place before starting for a journey with a view to avoid inauspicious date or time. પ્રસ્થાપિત, (વિ.)સ્થાપેલું; established:
(ર) સાબિત કરેલું; proved. [ration. પ્રસ્વેદ, (પુ.) પરસેવો; sweat, perspપ્રહર, (પુ.) ત્રણ કલાકનો ગાળે, દિવસને 241571 G!; a period of three hours, one-eighth part of a day:
પ્રહરી, (પુ) ચોકીદાર; a guard. પ્રહસન, (ન.) હાસ્યરસ પ્રધાન, કટાક્ષયુક્ત
74124; a comical satirical play. પ્રહાર, (૫) ધા; a blow, a striking. પ્રાક, (અ) અગાઉ, પહેલા; formerly, before, ago. પ્રાકટચ, (4) જુઓ પ્રાગટય પ્રાકૃત, (વિ.) મામૂલી, સામાન્ય પ્રકારનું; ordinary: (૨) હંમેશનું; usual. (૩) સામાન્ય લેકેને લગતું; pertaining to the masses. (૪) સંસ્કારહીન, અશિષ્ટ, બરછટ; uncultured, unrefined, rough: (૫) નજીવું; trifling: જુઓ પ્રાકૃતિક, (સ્ત્રી.)(ન.) સંસ્કૃત પર આધાસ્તિ એક પ્રકારની પ્રાચીન ઊતરતી કક્ષાની ભાષા; an ancient inferior language derived from Sanskrit: (૨) સંસ્કૃતની અપભ્રંશરૂપ સ્થાનિક કે તળપદી ભાષા; a vernacular language derived from Sanskrit.

Page #502

પ્રાકૃતિક
૪૯૭
પ્રાવીણ્ય
પ્રાકૃતિક, (વિ.) નિસર્ગનું કે એને લગતું; of or pertaining to nature: (2)
il cas; material: (3) allt; mundane, worldly: (૪) સ્વાભાવિક; પ્રાગ, (અ) જુએ પ્રા. [natural. પ્રાગટય (ન.) પ્રગટવું તે, જન્મવું કે
અસ્તિત્વમાં આવવું તે, અવતાર; manifestation, birth, coming into existence, production, incarnation. પ્રાચી, (સ્ત્રી.) પૂર્વ દિશા; the east. પ્રાચીન, (વિ) પુરાણું, અસલી, ધણા જૂના
સમયનું; ancient, antiquarian. પ્રાણ, (પુ.) શ્વાસ, શ્વાસની હવા; breath, breathing air: (?) 4141; soul: (૩) જીવન, જીવનશક્તિ ; life, animate power, vitality: (૪) શક્તિ, બળ; power, strength: -ધાતક, (વિ) મૃત્યુકારક; fatal: –જીવન, (વિ.) જીવનના ટેકારૂપ; life-supporting (૨) (૫) પતિ, પ્રીતમ; a husband, a beloved man: --નાથ, (પુ) -વલભ, (૫). જુઓ પ્રાણજીવન: -વાયુ, (પુ.) જીવનને Hid 246919114 914; oxygen. પ્રાણાયમ, (પુ.) ઊંડા શ્વાસ લેવાની યોગની કિયા; a kind of spiritual practice involving deep breathing (વિ.) સેન્દ્રિય, જીવસૃષ્ટિનું; organic. પ્રાણી, (ન.) જીવ; an animal, an
animate being. પ્રાણીવિદ્યા, (સ્ત્રી.) zoology. પ્રાતઃ (પુ.) પરોઢિયું, સવાર; dawn,
daybreak: કાળ, (કું.) સવાર, પરેઢિયું. પ્રાથમિક, (વિ.) શરૂઆતનું, શરૂઆતના તબક્કાનું, primary, inaugural, of
the primary stage. પ્રાદુર્ભાવ, (૫) જુએ પ્રાગટય. પ્રાદેશિક, વિ) અમુક પ્રદેશનું કે એને લગતું; regional, territorial: (૨) સ્થાનિક, તળપદું; local.
પ્રાધાન્ય, (ન.) મુખ્યત્વ, પ્રધાનપણું preeminence, supremacy: (૨) અગ્ર::
priority. પ્રાધ્યાપક, (મું) વિદ્યાપીઠ કક્ષાનો શિક્ષક,
244145; a professor. પ્રાપ્ત, (વિ) મેળવેલું કે મળેલું; obtained, gained, got: (૨) ઉપસ્થિત; present, ready, available: પ્રાપ્ત(સ્ત્રી.) લાભ, સિદ્ધિ; gain, profit, achieve
ment. [force, intensity. પ્રાબલ્ય, (ન.) ર, વેગ, ઉગ્રતા; strength, પ્રામાણિક, (વિ.) આધારભૂત, પ્રમાણભૂત; authentic, proved by facts: (૨) વિશ્વાસપાત્ર; reliable: (૩) સાચું, નેક, 3141(15; honest, morally sound: -તા, (સ્ત્રી) નેકી, વગેરે. પ્રાય, વિ.) (અ.) (સમાસમાં) જેવું, સરખું, લગભગ, મહદંશે; like, similar, almost (અ) જુઓ પ્રાય:. પ્રાયશ્ચિત્ત, (ન.) પસ્તાવે; repentance: (૨)પાપનિવારણ માટેની તપશ્વર્યા; penance with a view to undoing sins. માય, (અ.) લગભગ, મહદ છે, બહુધા
nearly, almost, generally. પ્રાયોગિક, (વિ.) અજમાયશી, અખતરારૂપ, પ્રયોગ કે અનુભવ પર આધારિત; experimental: (?) 49613; practical. પ્રારબ્ધ, (વિ.) શરૂ કરેલું, અગાઉ શરૂ 424; begun, already begun: (1.) ભાગ્ય, નસીબ; fate, destiny. -વાદ, (પુ.) જીવન કેવળ ભાગ્ય પર જ આધારિત છે એવી માન્યતા; fatalism: વાદી, (વિ.) (y!) a fatalist. [commencement. મારંભ, (પુ.) શરૂઆત; a beginning, પ્રાથના, સ્ત્રી.) વિનતિ, આઇજી, અભ્યર્થના; a request, an entreaty: (૨)ઈશ્વરસ્તુતિ; a prayer: પ્રાર્થ૬, (સ. ક્રિ.) પ્રાર્થના spell; to request, to pray. પ્રાવીણ્ય, (ન.) કૌશલ્ય, દક્ષતા; skilfulness, proficiency, dexterity.

Page #503

પ્રાવેશિક
૪૮
પ્રોઢ
પ્રાવેશિક, (વિ.) પ્રવેશ માટે સાધનરૂપ;
instrumental to entrance. પ્રાશ, (પુ.) પ્રાશન, (ન.) ખાવું તે, અરાન;
the act of eating or absorbing. પ્રાસ, (પુ.) કાવ્યની તૂકના અંતે આવતા શબ્દોની તાલબદ્ધતાrhythm. પ્રાસંગિક, (વિ.) પ્રસંગને અનુકુળ, પ્રરતૃત; opportune, proper or suitable to the occasion: (૨) હંમેશનું નહિ પરંતુ અનિયમિત અને કોઈ કોઈ વાર બનતું આકસ્મિક; unusual incidental, casual. પ્રાસાદ, (પુ.) મહેલ; a palace. પ્રાસ્તાવિક, (વિ.) પ્રસ્તાવનારૂપ, પ્રાવેશિક;
introductory, prefatory. પ્રહણ, (પુ.) મહેમાન; a guest. પ્રાંગણ, (ન.) આંગણું, ફળિયું: a houseyard, a court-yard. પ્રાંત, (પુ.) છેડો, કિનારી; an extreme, an edge. a skirt. (૨) દેશના વિભાગોને સૌથી મોટો એકમ; a province: પ્રાંતિક, પ્રાંતીય, (વિ.) provincial: પ્રતીયતા, (સ્ત્રી) પોતાના પ્રાંત માટે જ વધારે લાગણી હોવાની સંકુચિત મને દશા;
provincialism. પ્રિય, (વિ.) વહાલું; dear, beloved: (૨) ગમતું, રોચક; liked, preferred, agreeable: (૩) (પુ.) પિયુ; a beloved man, a lover: (૪) પતિ; a husband: (૫) (ન.) કલ્યાણ, હિત; welfare, interest, gain, benefits -કર, (વિ.) સુંદર, રોચક; lovely, pleasant, amiable: (?) Regatta; benefitia): -જન, (ન) સગું, સંબંધી, મિત્ર; a relative, a friend (૨) પ્રેમપાત્ર વ્યક્તિ; a dear or buloved person: -14, (વિ.) સૌથી વધારે વહાલું: dearest, most beloved: (4) a husband, a beloved man: તમા, પ્રિયા, (સ્ત્રી) a wife, a beloved woman. પ્રીછ, (સ્ત્રી) જાણકારી; recognition,
knowledge: (૨) ઓળખ; acquaintance -૬, (સ. ક્રિ.) જાણવું, સમજવું, PHON949'; to know, to learn, to recognize. પ્રીત, (સ્ત્રી) પ્રમ, લાગણી; love, Tection, feeling:-મ, (૫) એપ્રિયતમઃ (૨) પ્રભુ; Lord, God. પ્રીતિ, (સ્ત્રી) જુઓ પ્રીત. પ્રક્ષક, (કું.) જેનારે; a spectator: ૨) તટસ્થ, નિષ્ક્રિય જેનારે; an onlocker, a member of an audience. પ્રત, (ન.) શબ; a corpse: (૨) ભૂતપિશાચ, વગેરે; a ghost, an evil spirit. પ્રમ, (પુ) જેઓ પ્રીત: (૨) શોખ, 31419 ; fondness, kinune si પ્રમાળ, (વિ.) લાગણીવાળુ, હેતાળ; loving, affectionate, kind, warmhearted: પ્રેમી, (વિ.) પ્રેમાળ. પ્રેરક, (વિ.) પ્રેરણા કે ઉત્તેજન આપનારું; inspiring, encouraging: (૨) (વ્યા.) એવા પ્રકારનું (૩૫); (Gram) causal (form). પ્રેરણા, (સ્ત્રી) પ્રેરવું તે; an inspiring or encouraging (૨)સહજ રફુરણ, ઊર્મિ inspiration, impulse: (૩) આગ્રહ,
આદેશ; an urging, a command. પ્રેરવું, (સ. ક્રિ) મલવું; to send, to dispatch: (૨) પ્રોત્સાહન આપવું; to inspire (૩) ઉત્તેજન આપવું: to encourage: (૪) આગ્રહ કરવો, ઉશ્કેરવું; to urge, to excite. પ્રોત્સાહન, (ન) ઉત્તજન, પ્રેરવું તે; encouragement, a stimulus, the act of inspiring: (2) ; inspiration. પ્રાવું, (સ. ક્રિ.) જુઓ પરોવવું. પ્રૌઢ, (વિ.) સંપૂર્ણ રીતે વિકસિત, પુખ્ત, પરિપકવ; fully-developed, mature, ripe: (૨) ભચે, વિશાળ; grand, spacious: (૩) શાંત, ગંભીર; cool, tran

Page #504

પ્લવંગ
quil, earnest: (૪) ગૌરવયુક્ત, માનનીય; dignified, glorious, venerable: પ્રૌઢિ, (સ્રી.) પ્રૌઢપણું; maturity, glory, digni!y, etc. t[nonkey. વગ, વગમ, (પુ.) વાંદરા; તે પ્લીહા, (સ્રી.) બાળ; the spleen. પ્લુત, (વિ.) દીર્ઘ સ્વરથી પણ લાંબા ઉચ્ચારવાળુ: having a protracted pronunciation than even a long vowel: (૨) ડૂબેલું; drowned, immersed: (૩) ભીનું, તખેાળ; wet, drenched, socked: વ્રુત્તિ, સ્ત્રી.) કૂદક; a jump: (૨) પૂર; a flood: (૩) ઘેાડાની એક પ્રકારની ચાલ; a mode of a horse's gai: (૪) સ્વરને ઉચ્ચાર ત્રણ માત્રા સુધી લંબાવવેા તે; the pro
traction of a vowel to three matras
ૐ, (પુ.) ગુજરાતી મૂળાક્ષરના બાવીસમા વ્યંજન; the twenty-second consor nant of the Gujarati alphabet. ઈ, ફઈ, (સ્ત્રી.) જુઓ ફોઈ. ફક્ત, (અ.) જુઆ ફક્ત. [a passage. કરા, (પુ.) કડિકા; a paragraph, ફ્કીર, (પુ.) મુસલમાન વૈરાગી કે સાથુ; a Muslim mendicant or ascetic: કર, (ન ) માગણુ, સાધુ, વ.; a beggar, a mendicant, etc. ફકીરી, (શ્રી.) ફકીર જેવું જીવન, ફકીરપણું, ભિક્ષાવૃત્તિ, સન્યાસ; mendicancy, renunciation, abandonment. ફ્કડ, (ત્રિ.) સાંસારિક જવાબદારી વિનાનું, કુટુંબકબીલા વિનાનું; without worldly responsibilities, without a household: (૨) સ્વચ્છંદી; self-willed, wanton: (૩) વરણાગિયું; foppish: (૪)
ve
ફટક્યું.
સુંદર; beautiful: (૫) ઉડાઉ; extravagant: (૬) (પુ'.) ભવાઈના ર્ગલા; a clown in a folk-drama. ફ્ક’ફ્કા, (પું. બ. વ.) અતિશય ઉડાઉપણું; extreme extravagance: (૨) પેrકળતા, ખાલીપણું; hollowness, emptiness. ફક્ત, (અ ) કેવળ, માત્ર; only, merely. ફગવુ, (અ. ક્રિ.) છકવું, ખાટે માગે ચડવુ, વઠી જવું; to go astray, to take a wrong path, to become selfwilled: (૨) મેલીને કરી જવું; to swerve from, to disown a promise or statement.
ફગાવવુ', (સ. ક્રિ.) ઉદ્ધતાઈથી ફેંકવું; to throw rudely. [morning. ફર, (સ્રા.) પરેઢિă, સવાર; dawn, ફજેત, (વિ.) ઝ ંખવાણું કે ભેઠું' પડેલું; crestfallen, abashed: (૨) બદનામ થયેલુ'; disgraced, disre;uted: ફજેતી, (સ્ત્રી.) ભવાડા, બદનામી, ઝંખવાણાપણુ; fiase, disgrace, abashment:ફજેતો, (પુ.) ખેતી: (૨) કેરીના ગેટલા, વ. ની કઢી; a liquid articl、 of food containing mango-stones, etc. ફૅટ, (અ.) તિરસ્કારના ઉદ્ગાર; fie upon you, ‘shame, shame’: (૨)એવા ફાટવા, વગેરેના અવાજ; such sound as of a tearing breaking, etc.
ફટક, (અ.) ફફડવાનેા અવાજ; sound created by fear or of throbbings of the heart: (૨) (સ્રી.) ધ્રાસ્કા, ફફડાટ; a panicky feeling, shivering caused by fright. ફટકડી, (સ્રી.) એક પ્રકારનેા ક્ષાર; alum. ફૅટકવું, (સ. ક્રિ.) સ્થાનભ્રષ્ટ થવું, ચસક્લુ' (મગજ, બુદ્ધિ, વ.); to be dislocated, to be displaced (brain, senses, etc.): (૨) ધેલું–દીવાનું થવું; to become insane, to go mad: (૩) વંઠી જવું; to go astray.

Page #505

ફટકારવું
૫૦૦
ફડનવીસ
ફિટકારવું, (સ. ક્રિ) મારવું, પ્રહાર કરવો;
to beat, to give a blow, to strike: (૨) સેટી, ચાબુક, વ.થી મારવું; to whip, to cane.
કારે, (૫) ફટકો; a blow with a whip or a cane: (૨) ફટકાને અવાજ; its sound. ફટકાવવુ, (સ. ક્રિ) જુઓ ફટકારવું. ફટકિયું, (વિ.) સહેલાઈથી ફૂટી કે તૂટી જાય
એવું; easily breakable: (૨) તકલાદી: frail: (૩) જવાબદારીમાંથી છટકવાની arrang; apt 10 escape from responsibility. (૪) બેલીને ફરી જાય એવું; apt to dishonour one's word or promise: (૫) ઘાંઘાટિયું; noisy: (૬) (ન) એક જ બારણાવાળો પ્રવેશમાર્ગ કે દરવાજે; a single-door entrance or gate. કટકે, (૫) જુએ ફટકારે: (૨)નુક્સાન, બેટ, હાનિ; loss, injury: (૩) સાન ઠેકાણે લાવે એવાં દુર્ભાગ્ય કે હાનિ; a
chastening misfortune or loss. ફિટ, (૫) ટુવાલ, વ. તરીકે વપરાતો કાપડને ટુકડા; a piece of cloth used as a towel, etc. ફટફટ, (અ) જુઓ ફટ (૧) (૨) ફટાકડા ફટે એ અવાજ; the sound caused by fire crackers: (૩) ઘણી ઝડપથી
એક પછી એક; one by one in quick succession. ફિટવવું, (સ. કિ. જુઓ ફટાવવુ. ફટાકડો, ફટાોિ , રાકે, (પુ.) એક
પ્રકારનું દારૂખાનું, ટેટેગ; a fire-cracker. ફટાણુ, (ન) બીભત્સ ગીત કે બેલ; an
obscene or abusive song or ફટાફ્ટ, (અ) જુએ ફટફટ. [speech. ફટાબાર, (વિ.) તદ્દન ઉઘાડું કે ખુલ્લું;
quite or totally open. ટાવવું, (સ. કિ.) વધારે પડતાં લાડ
451491; to fondle excessively. કોટ, (અ) જુએ ફટફટ.
ફટ, (ન.) દારૂ બનાવવાનું કારખાનું કે ભઠ્ઠી; a wine-distillery: (૨) બજાર; a marker: (૩) પોલીસનું થાણું a policestation (૪) નટો, ગાયક, નૃત્યકાર, વગેરેનું ટેળું; a group of actors, singers, dancers, etc. (૫) બે પક્ષનાં bilantai 245 48; one of the two singing groups. ફડ, (અ.) ઝટ, ઉતાવળથી; swiftly. (૨)
એક જ પ્રહારથી; with a single blow, કડક, (સ્ત્રી) જુઓ ફટકઃ (૨) કપડાને
Edt 331; a flap of a garment: -૩, (સ. ક્રિ.) કાપડના ટુકડાથી ઝાટકવું;
to winnow with a piece of cloth. કકાર, (સ. કિ.) જુએ ફટકાર, કડકિયુ, (ન.) જઓ ફડકર (૨) અનાજ ઊપણવા માટે કાપડને ટુકડો; a piece of cloth for chaffing graip. કડકિયુ, (ન) દરવાજા, વ.નાં બે બારણાંમાંનું કેઈ એક; one of the two doors of a gate, etc.: (૨) જેડીમાંનું કોઈ એક; one of a pair. ફડકે, (૫) ધ્રાસકે; sudden terror, dismay: (૨) પાંખ વગેરેને અવાજ; a flapping sound as of wings: (3) એક પ્રકારનું વાવણીનું સાધન: a kind of sowing instruments () જુઓ ફડક. ફિડચ, (સ્ત્રી) ચીરી; slice of fruit, etc. ફડચો, (૫) નિકાલ; settlement, disposal: (૨) દેવાની પતાવટ; liquidation of debts: (૩) અંતિમ નિર્ણય કે સમા
Ell4; final decision or compromise. ફિડદુ, (ન) ફાચર; a wedge: (૨) આઠ--
ખીલી; an obstruction (૩) વાધો, વિરોધ; objection. ફડનવીસ, ફડનીસ,(પુ.) સરકારી દફનો વડે અધિકારી; the chief officer in charge of government records: (૨) સરકારી હિસાબીખાતાને અમલદાર; officer of accounts department.

Page #506

૫૦૧
ફરજિયાત
ફડફડ, (અ) ધબકવાને કે ઊડવાને અવાજ
થાય એ રીતે; like a sound caused 'by throbbing or flying: (૨) જુઓ ફિટોફટ, (સ્ત્રી) ઉતાવળે ફાંફાં મારવાં તે; vain hurried struggles: (૩) હૃદયને ધબકાર; a throb: (૪) ધમાલ; commotion: (૫) આવેશમય ઉતાવળ; frenzied hurry: -, (અ. ક્રિ) ફડફડ 24917 yal; to occur a flapping or throbbing sound: (૨) ધ્રાસ્કો પડવાથી કંપવું; to shiver in dismay: (૩) કાલથી બકવાટ કરઃ to prattle angrily: ફડફડાટ, (પુ) ધ્રાસકો; sudden fright, terror, dismay. ડિશ, (સ્ત્રી) ફરશિયું, (ન) ફડચ, ચીરી;
a slice of fruit, etc. ફિડાશ્યિ(વિ.) અફવા ફેલાવનારું, ગપ્પીદાસ; rumour-mongering: (૨) બડાઈ ખેર; boastful, vain-glorious. ફડાકી, (સ્ત્રી) અફવા, ગપ, a rumours (૨) બડાઈ boast –દાસ, (પુ.) ગપ્પી
flat: a rumour-monger. ફિડાકે, (કું.) ફડાકઃ (૨) ફટાકડ; a fire
cracker: (૩) જુઓ ફડકે. [stop. ફડાફડ, (અ) સતત, ઉપરાઉપરી; nonફડિયો (પુ.) અનાજને વેપારી; a grain merchant: (૨) શરાબ ગાળનારા; a
wine-distiller. ફણગ, (૫) અંકુર; a shoot (of a
plant, etc.): (૨) ઉપશાખા; a subbranch.
[of fruit. ફણસ, (ન) એક પ્રકારનું ફળ; a kind ફણસી, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારની શાક તરીકે વપરાતી સિંગ; a kind of vegetable pod.
[hood. કણ, (સ્ત્રી) સાપની ફેણ; a serpent's કણી, (પું) ફણાવાળો સાપ; a hooded. serpent -ધર, (૫) એ મેટો સાપ;
a large hooded serpent. કણી, (સ્ત્રી) દાંતિયે, કાંસક; a comb:
(૨) કાંસકા જેવું, વણકરનું ઓજાર; a
comb-like weaver's instrument. ફત, (પુ.) ઇસ્લામના ધર્મશાસ્ત્રને આદેશ;
a command of Islam's scriptures: (૨) આદેશ; a command (૩) ઢગ, દંભ; pretence, hypocrisy. ફતમારી, ફતેહમારી, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું નાનું, હળવું વહાણ; a kind of small
light ship. ફતેહ, (સ્ત્રી.) વિજય, છત, સફળતા;
victory, success: –મંદ, (વિ.) વિજયી, સળ; victorious, successful:-મંદી, (સ્ત્રી.) ફતેહ. ફદફદ, (બ) જુઓ ખદખદ, અને ખદબદઃ -૬, (અ. કિ.) જુઓ ખદખદવું, અને ખદબદવુ, ફદિયુ, (૧) પ (પૈસાનો સિક્કો); a pice. ફના, (વિ) પાયમાલ, નાશ પામેલું; ruined, destroyed: -ફાતિયા, (પુ. બ. વ.) Het 4!2t; annihilation. ફફડવુ, (અ. ક્રિ) જુઓ ફડફડવું. ફફડાટ, (પુ) જુઓ ફડફડાટ. કફળતું, (વિ) ઊકળતું; boiling: (૨)
vieY 318H4; very hot. ફરક, (પુ) તફાવત, ફેર; difference. ફરકડી, (સ્ત્રી) કાંતવાની ફીરકી; a kind of hand-spinning instrument: (૨) ત્રાકની ચકરડી; the disc of a spindle: (૩) ફરતી ચકરડીવાળા પ્રવેશદ્વાર કે ખાડીબારું; a turnstile. ફરકવું, (અ. ક્રિ) (પાંખ, વ.) સહેજ હાલવું s slove'; (wings, etc.) to move or tremble a little, to flutter: (?) દેખાવું; to appear: (૩) અલ્પ સમય માટે હાજર હેવું કે મુલાકાત લેવીe to be present or visit for a short ફરજ, (સ્ત્રી) કર્તવ્ય; duty. [time. ફરજદ, ન) સંતાન; an offspring,
one's own child. ફરજિયાત, (વિ.) અનિવાર્યપણે જરૂરી,

Page #507

ફરતારામ
૫૦૨
વિકલ૫રહિત, ફરજરૂ૫; coimpulsory. કરતારામ, (કું.) અસ્થિર જીવન જીવતા
ભટકતો માણસ; a wandering person leading an unstable lift. ફરતુ, (વિ.) બધી બાજુએ આવેલું surrounding. (૨) ગતિમાન, ચાલતું;
moving (૩) વર્તુલાકારે ગતિમાન; moving or turning round, revolving: (૪) બદલાતું; char ging (૫) સતત પ્રવાસ કરતું કે ભટકતું; constantly travelling or wardering. ફરદ, (ન.) ડીમાનું એક; one of a pair. ફરફર, (સ્ત્રી) વરસાદની છાંટ; sprinkle of rain: (અ.) હવામાં લટકતું કે ઊડતું fu 317; as if suspended or fly
ing in air. ફરફરિયું, (ન) ચે.પાનિયું; a pamphlet:
(૨) (વિ.) ફરકતું, જુઓ ફરકવું. ફરમાન, (ન.) આદેશ, હુકમ; a com
mand, an order: ૨) સનદ, પરવાનો; a licence, a mandate. કરમાશ,ફરમાસ, (સ્ત્રી.) ઉપરીનાં આદેશ કે
2011; a higher officer's order or instruction: (?) H41491; recommendation, direction: ફરમાસી, કરમાસુ, વિ.) આદેશ કે સૂચના પ્રમાણે કરેલું: done according to an order or instruction (૨) ઉત્તમ, આદર્શ best, ideal. ફરવું, (અ. કિ.) ગતિમાન હેવું કે થવું; to move: (૨) વર્તુલાકારે ગતિ કરવી; to turn round, to revolve: (3) બદલાવું; to change: (૪) સહેલ કરવી; to hike, to tour. ફરશી, (સ્ત્રી.) સુતારનું ઢાંકણું a chisel: (ર) કુહાડી જેવું શસ્ત્ર; a battle-axe. ફરસ, (સ્ત્રી) લાદી તખતી; a flag, a flooring stone: અંધી, (સ્ત્રી) લાદી જડેલાં સ્થળ કે તળ; flagged place or ground.
ફરસાણ, (ન.) ફરસી વાની; fi ied, tasty
article of food made of pulses, ફરસી, (સ્ત્રી) જુઓ ફરશી. [spice s, etc. ફરસું, (વિ) તીખું તમતમતું અને સ્વાદિષ્ટ
bitter, astringent and tasty. ફરાક, (ન) છોકરીઓ માટેનું વસ્ત્ર atrock. ફરાસ, (પુ.) સાફસૂફી અને દીવાબત્તી, વ. માટેના નોકર કે પટાવાળ; a servant or peon for cleaning work, lighting lamps, etc. ફરાળ, (ન.) ઉપવાસ દરમિયાન લેવાતો ફળો, દૂધ. વગેરે હળવો ખોરાક; light focd such as fruits, milk, etc., to be then during a fast ફરાળી, (14.) (focd) worth taking during a fast. ફરિયાદ, (સ્ત્રી.) અરજી; in application (૨) અન્યાય, દમન, વ.થી બચવા માટેનાં Gaala 24209; a complaint agains injustice, etc.: (૩) દોષારોપણ, accusation: (૪) દાવો; a vil: ફરિયાદી, (પુ.) ફરિયાદ કે દાવો કરનાર;
a con plainii, a plaintiff. ફરી, ફરીથી, ફરીને, (અ.) બીજી વાર, પાછું, પુન; again, once more: ફરીફરી, કરી કરીને, (અ.) વારંવાર; repeated,
time and again, often. ફરેબ, (પુ.) (સ્ત્રી) દગલબાજી, છેતરપિંડી,
Biwe; froud, deceit, hetrayal. ફરેબી, (વિ.) ft audulent, deceitful. ફરેલ, ફલુ, વિ.) બદલાયેલું; changed (૨) અનુભવી; experienced:(૩) અવિચારી,
દી, impulsive, self-willed: (૪) માથાભારે, તેરી; high-handed, headકશે, (સ્ત્રી) જુઓ ફરસ. [strong. ફલ, (ન.) જુએ ફળ: (૨) ફાયદ, લાભ;
benefit, gain: (૩) પરિણામ, નિષ્પત્તિ result, consequence, achiewement: (૪) બદલે; reward: (૫) ઓજાર, વનું પાનું; a blade of a tool, etc.

Page #508

ફલક
૫૦૩
ફલક (ન.)આકાશ; sky: ૨)સર્ગ; heaven: ફલક, (ન.) સપાટ પાટિયું; a flat board, a planki (૨) તકતી, છાટ; a tablet, a slabs (5) બાણનું ફળું; the head
of an arrow. ફિલદ, ફલદાયક, ફલદાયી, (વિ.) ફળ
આપનારું; frn ful: (૨) ફાયદાકારક beneficia', advantageous. કલન, (ન) ફળવું તે; fruitifying, fertilization (૨) પાક; crop: (૩) નિષ્પત્તિ, પરિણામ; consequence, result. લપ્રદ, (વિ.) જુએ ફલદ, ફલદાયક. લગ, (સ્ત્રી) કાળ, લાબું ડગલું; a long
step: (?) gatt; a leap, a jump. ફલાણું, (વિ.) અમુક, કોઈ એક; certain, some one: –ઢીકણું, (વિ.) આ અને
a; this and that. ફલાહાર, (૫) ફળને ખોરાક fruit
diet. (૨) જુઓ ફરાળ. કલિત, (વિ.) ફળેલું, ઉત્પન્ન થયેલું; fruited, produced: (૨) સૂચિત; implied: (૩) નીપજેલું; resulted: (૪) (ન.) ફળ, પરિણામ; fruit, result, consequence: ફલિતાર્થ, (૫) સૂચિતાર્થ, નીપજતે અર્થે; implied or resulling meaning. (૨) પરિણામ. ફક (પુ.) વસંતઋતુ; the spring
season. ફસ, (સ્ત્રી) નસ, નાડી; a vein. કસકવું, ફસાવું, (અ. કિં) “ફક એવા
અવાજથી ફાટવું કે ભાંગી પડવું; to barst or break down with the sound of a tearing: (૨) છટકી જવું; to escape or slip away: (૩) નિરાશ કે નાહિંમત થવું; to be disappointed or frustrated: (૫) બેલીને ફરી જવું; to disown a promise or state incat. ફસકી, (સ્ત્રી) પરા ય; defeat: (૨) ભંગાણ; break-down (૩) હતાશા, disappointment, frustration).
ફસડાવું, (અ. ક્રિ) જેઓ કસકવુ, કસ
કાવું: (૧). ફસલ, (સ્ત્રી) મોસમ; season: (૨) પાક; harvest, crop: ફેસલી, (વિ) મોસમી; seasonal. ફસામણ, ફસામણી, (સ્ત્રી.) ફસાવાની
(#41; the act of teing trapped or baited. (to entrap, to bait. ફસાવવું, (સ. કિ.) લાલચથી સપડાવવું; ફસાવું, (અ. કિ.) લલચાઈને સપડાવું; to
be entrapped or baited. ફળ, (ન.) બાગાયત વનસ્પતિ પરનો ખાદ્ય 4E121°; a fruit: -515, (1.) a fruit. tree: -દાયક, –દાયી, (વિ.) જુઓ ફલદાયક -૫, -૫, (વિ.) પુષ્કળ પાક કે નીપજ આવે એવું fertile: - કુપતા, દ્વપતા, (સ્ત્રી) fertility: –વું, (અ. કિ.) ફળ આવવાં; to bear fruits: (૨) લાભ થ; to be benefited: (૩) સિદ્ધ થવું; to be fulfilled or achieved. ફળાઉ, (વિ.) ફળ આપતું (દરેક અર્થમાં);
bearing fruits, beneficial, ets. કળિયું, (ન.) મહેલ્લો; a street, a
locality: (2) 24i=1; a courtyard. ફળી, (સ્ત્રી.) નાનું ફળિયું, જુઓ ફળિયુ.
[, (ન.) ફલ, પાનું, જુઓ ફલ. રંગોળવું, (સ. કિ.) ફેંકવું; to thrs : (૨) ઘુમાવવું; to turn or wave about, to wield. ફંટાવું, (અ. કિ.) ફાંટા પડવા; to branch (૨) દિશા બદલવી; te change direetion: (3) Caguiar $23; to digress.
ડ, (ન.) મંડળ, નિધિ, ફાળે; fund. ફર, (૫) પ્રપંચ, કાવતરું; an intrigue, a plot: (૨) ટર્ક, કાંદે; a bait, an entirement, a trup: (૩) જાળ; a snare: (૪) ટેગ; pretence, hypocrisy: (*)$ou zin; addiction: lg, (2.) deceitful, addicted, etc.

Page #509

ફેફસવું
ફારગતી
ફંફોસવુ, કેળવુ, (સ્ત્રી.) ખાંખળાં કરવાં; to search minutely with an evil intention. ફાકડો, (પુ.) ભૂકો, વ. માંમાં નાખવાં તે; the act of placing a mouthful of a powdery thing. ફાકવું, (સ. કિ.) ભૂકા જેવી વસ્તુ મેંમાં નાખવી; to have a mouthful of a
powdery thing. કાકા, (પું. બ. વ) હાડમારી, તંગી; scarcity, extreme want: (૨) ફરજિયાત 2404414; forced fastiog. કાકી, (સ્ત્રી) ઔષધનું ચૂર્ણ powdered ફકે, (પુ) જુઓ ફાકડો. medicine. ફાગ, (૫) વસંતઋતુ; the spring season: (૨) હળીના તહેવારમાં ગવાતાં
ગારી કે બીભત્સ ગીત, વગેરે; romantic or vulgar songs sung during the Holi festival. ફાગણ, (૫) વિક્રમ સંવતનો પાંચમો
મહિને; the fifth month of the Vikram era. કાચર,(સ્ત્રી) શંકુ આકારની લાકડાની ચીરી;
a cone-shaped chip of wood: (૨) બે વસ્તુ વચ્ચે જગ્યા કરવા માટેની
એવી ચીરી, ફાંસ; a wedge ફાચરે, (૫) મોટી ફાચર. ફાજલ, વિ.) વધારાનું, વધેલું; surplus:
(૨) શેષ, ફાલતુ; residual, superfluous. ફાટ, (સ્ત્રી) ફાટવું કે તૂટવું તે; a breaking: (૨) ભંગાણ; a break, a spliting: (૩) તરડ; a cleft: (૪) કુસંપ, Cazu ale; disunity, discord: (M) કળતર; pain caused by slight fever: (૬) ફૂટ; disruption: (૭) મદ, ગવ;
vain, pride. ફટક, (૫) (સ્ત્રી) પહોળ દરવાજે, ઝાંપે a broad gate: (૨) રસ્તો, ૧. ઓળંગવાનું 7409; a crossing. ફાટફૂટ, (સ્ત્રી) કુસંપ, ભેદ; disunity, discord, disruption.
ફાટવું, (અ. 4િ) તટવું, ભાંગી પડવું, ફાટ પડવી; to be broken, torn, to break, to burst: (?) all vg'; to go astray. (૩) અંગ દુખવું; to ache. ફાટું, (વિ.) ફાટેલું; torn, rent (૨) 242424; im modest, rude: -29, (ra.) tattered: (2) ge; worn out: ફાટયું, (વિ.) ફાટું ફાટયુટું, (વિ.) ફાટુંકૂ ટું. ફાડ, (સ્ત્રી) ફાટવું કે ચિરાવું તે; a tearing or splitting. (૨) ચીરો, તરડ; a split, a crack: (3) 212); a slice of fruit, etc.. -, (ન.) ચીરી -લું, (સ. કિ.) ચીરવું, તોડવું; to tear, to rend, to split, to break: $123, () ચીરી. ફાતડો, (૫) પાવૈ, હીજડા; a eunuch. ફાતિયા (પુ.બ. વ.) જુઓ ફનાફાતિયા. ફાનસ, (ન.) બત્તી, દી; a lamp, a lantern.
able, transie it. ફની, (વિ.) નાશવંત, ક્ષણભંગુર, perishફાફડા, (૫) એક પ્રકારનું ફરસાણ, જુઓ ફરસાણ (૨) એક પ્રકારની પહોળી શિંગ; a kind of broad pod. ફામ, (સ્ત્રી.) યાદ, સ્મરણ; remembrance,
recollection. ફાયદાકારક, ફાયદાકારી, ફાયદેમંદ, (વિ) લાભકારક; beneficial, advan
tageous, profitable. ફાયદો, (૫) લાભ; benefit, advantage: (૨) નફ; profit. (૩) ચનાત્મક ગુણ કે અસર; constructive quality
or effect. ફારક, ફારગ, (વિ) મુક્ત, છૂટું કે અલગ થયેલું; freed or separated: (૨) નિવૃત્ત, નવરું: retired, unemployed, disengaged. કારગત, (વિ.) ફારગ, (સ્ત્રી) ફારગતી. ફારગતી,(સ્ત્રી.) મુક્તિ, છુટકારેa release, an acquittance, freedom: (?) 821

Page #510

૫૦૫
ફારસ
ડા; a divorce: (૩) નિવૃત્તિ; retirement: (૪) આરામ; leisure, respite. ફારસ, (ન.) પ્રહસન, હાસ્યાસ્પદ ઘટના; a farce, a comedy. ફારસ, (પુ.) ઇરાન; Persia: ફારસી, (વિ.) ઈરાતનું; Persian: (શ્રી.) ફારસી ભાષા; the Persian language. ફાલ, (પુ'.) પાક, સલ; crop, harvest: (૨) વિપુલતા; abundance. ફાલતુ, (વિ.) વધારાનુ, બિનજરૂરી; surplus, unnecessary: (૨) પરચૂરણ, મામૂલી; miscellaneous, superfluous ફાલતુ, (અ. ક્રિ.) ખીલવું; to bloom, to develop: (૨) પુષ્ટ થવુ, પાષાવું; to be invigorated, to be plumped, to be nourished. ફાલસી, (સી.) એક પ્રકારનું ફળઝાડ; a kind of fruit tree: ફાલસુ, (ન.) its fruit, [of fox. કાલ, (ન.) એક પ્રકારનું શિયાળ; a kind ફાલુદો, (પુ.) એક પ્રકારની ખાદ્ય ધાસની મીઠી વાની; a kind of sweet dish made up of edible grass. ફાલ્ગુન, (પુ.) જુઓ ફાગણ. ફાવટ, ફાવ, (સ્ર!.) ક્ાવવુ કે અનુકૂળ આવવું તે, ક્ષમતા; adaptability, the quality of being suitable or agreeable.
ફાવવુ, (સ, ક્રિ.) અનુકૂળ આવવુ', ગેાઠવુ'; to suit, to be adaptable or agreeable: (૨) સફળ થવુ'; to succeed. ફ્રાસફૂસ, (શ્રી.) રદ્દી માલસામાન; scrap, rubbish: ફ્રાસરૂંસિયું, (વે.) નકામું, તકલાદી; worthless, frail. ફાળ, (સ્રી.) જુએ લગ, જુએ ફટક, ક. [piece of cloth. ફાળ, (સ્રી.) કપડાનેા લાંબા ટકા; a long ફાળકા, (પુ.) દારા વીંટવાનું સાધન; a reel of thread: ફાળકી, (સી.) નાને ફાળકા.
ફાંસિયા
ફાળવણી, (સ્રી.) ચેાગ્ય કે ભાગે પડતી વહેંચણી; proper distribution,
allotment,
ફાળવવુ, (સ. ક્રિ.) યેાગ્ય રીતે કે હિસ્સા મુજબ વહેંચતું; to distribute properly, to allot.
ફાળિયું, (ન.) ટકા, અગૂછે, પ'ચિયું; a scarf, a piece of cloth used as a Dhoti: (૨) ફેંટા તરીકે વપરાતા ફટકા; a small piece of cloth used as a head-dress. ફાળો, (પુ.) ભાગ, હિસ્સા; share, an allotted share: (૨) વહે ચણી; distribution: (૩) ઉપરાણું; donation, subscription.
ફાંકડું, (વિ.) સરસ, સુંદર, વરણાગિયું; nice, beautiful, foppish: (૨) આકબેંક, પ્રશંસાપાત્ર; attractive, praiseworthy: (૩) રસિક; romantic. ફાંકા, (પુ.) મિથ્યાભિમાન, અહંભાવ; vain pride, egotism. [decoction. ફાંટ, (પુ.) ઓષધના ઉકાળેı; medicinal કાંટો, (પુ.) ક્ટાતા ભાગ; a diverging part: (૨) ક્ટાવાની ક્રિયા; divergence: (૩) શાખા; a branch: (૪) વેર, કીને; revenge, grudge: (૫)તરંગ; a whim, a fancy.
ફાંદ, (સ્રી.) માટું, ઋતુ પેટ; a pof-belly. કાંદો, (પુ.) જુએ ફાંદ: (૨) પ્રપંચ; intrigue: (૩) નળ, છટકુ; a snare, a trap, a bait.
ફાંકાં, (ન. બ. વ.) મિથ્યા પ્રયાસે; vain efforts, groping.
ફ્રાંસ, (સ્રી.) લાકડાની અણીવાળી કરચ; a splinter: (૨) ફાચર; a wedge: (૩) અવરોધ, અડચણ; obstruction, hinફ્રાંસલો, (પુ.) જુએ ફાંદો [drance. ફ્રાંસવું, (સ. ક્રિ.) ફાંસા નાંખવા, ગાળા ધાલવે; to noose' (૨) ભાંગવુ', તાડવુ'; to break. ફ્રાંસિયો, (પુ.) જુએ ફાંસીગર.

Page #511

કુ
ફાંસી
૫૦૬ ફાંસી, (સ્ત્રી) ફાંસાથી મારી નાખવું તે, ફિસિયારી, (સ્ત્રી) જુઓ ફિશિયારી.
ફા; gallows, strangulation, a ફીકાશ, (સ્ત્રી) ફીકુ, (વિ.) એ nose.
ફિકકાસ, ફિકકુ. ફાંસીગરે, () ફાંસી દેનાર, જીલ્લા ફીટવવું, (સ. ક્રિ.) ટાળવું; to avoid. an executioner, a hangman.
to remove, to get rid of: (૨) ફાંસો, (પુ.) જુઓ ફાંદો (૨) દોરડાનો ગાળે; મટાડવું; to cure: (૩) પતાવવું; to a noose. ($16; care, concern.
clear out, to settle. કિકર, (સ્ત્રી.) ચિંતા; anxiety: (૨) દરકાર, ફિટવું, (અ. ક્રિ) ટળવું; to be avoided, ફિકાશ, (સ્ત્રી.) ફિક્કા પણું; paleness, to be removed: (?) 123'; to be dullness, faintness.
cured: (૩) પતવું; to be cleared ફિક, (વિ.) વિકૃતિથી સફેદ દેખાતું,
or settled. નિસ્તેજ, આછું; pale, faint (૨) નીરસ, ફીણ, (ન.) આથે આવતાં કે સાબુ, વ.નું લિજતહીન,મેળું; tasteless, Zestless, મિશ્રણ થતાં પ્રવાહી પર થતા પરપોટા sireless -ફચ. -ફસ, (વિ) તદ્દન opal MELY'; lather, froth, foam. ats; extremely pale.
ફીણવું, (સ. ક્રિ) પ્રવાહીન ધૂમરડી, કોણ ફિટકાર, (પુ.) ધિકાર; hatred, scorn આવે એ રીતે એકરસ કરવું; to froth: (૨) અવજ્ઞા; disregard: -૬, (સ. કિં.) (૨) યુક્તિથી લાભ કાઢવો; to profit by ધિકારવું, અવજ્ઞા કર પી; to hate, t) skill or trick. [lace or ribbon. disregard.
ફીત, (સ્ત્રી) ગૂંથેલી કોર, a knitted ફિતર, (1) ઢે; preteneઃ (૨) છેતરપિંડી
ફી, (ન.) ફતરું, ખાલી શિંગ, વોરે; decei (૩) દશે; fraud. (૪) બળ; a
a husk, an empty pod, etc. revolt: (૫) અશાંતિ તોફાન; disturb ince ફીરડી, (સ્ત્રી) જ ફાળકે, (ર) ચકરડી; ફિતૂરી, (વિ.) ઢોંગી, બળવાર, વગેરે.
ફીંડલું, (ન.) પિલ્લું; a skein. [a disk. ફિદવી, (૫) નિષ્ઠાવાન નેકર, a devoted,
ફીંદવુ, (સ. ક્રિ.) આ દવું. _faithful servant.
ફુઈ, (સ્ત્રી) જુઆ ફોઈ. ફિદા, (વિ) અત્યંત ખુશ; highly plea
કુકકે, (પુ.) મૂત્રાશય; the bladder: sed or delighted.
(૨) પરપોટો; a bubble: (૩) ફૂલો ; a ફિરડે, (પુ.) જાતિ, કોમ; a race, a balloon. (M571 selial; inflation. community: (2) Hod; people: (3)
ફુગાવો, (પુ.) કાગળના ચલણનો વધારે કોઈ રાષ્ટ્રની પ્રજા; a nation (૪) પંથ,
ફુજૂલ, (વિ.) નકામું; useless. સંપ્રદાય; a sect, a cult: (૫) વગ;
ફટકલ, ફુટકળ, (વિ.) પરચૂરણ, ફાલતું; a class. [42151048; a prophet.
miscellaneous, unnecessary: (૨) ફિરસ્તો, (પુ) દેવદૂત; an angel (૨)
નકામુ; useless. ફિલસૂફ, (૫) દાર્શનિક, તત્વજ્ઞાની; a કુકર, (પુ.) જઓ ફૂફાડો.
philosopher: ફિલસૂફી, (સ્ત્રી) philo- કુત્કારવું, (અ. કિ.) ફંફાડા માર; to sophy. [મિથ્યાભિમાન; vain pride. hiss, to frown. ફિશિયારી, (સ્ત્રી) બડાઈ, boasting: (૨) કુદીને, (!) એક પ્રકારની સુગંધી વનસ્પતિ; ફિસાદ, (સ્ત્રી.) ટેટા, કજિ; a quarrel: mint, a kind of aromatic plant. (૨) તોફાન; disturbance: (૩) હુલડ; કુકવાટો, કુવાડો, (૫) જુઓ કૂફાડો. riot: (૪) બળવો; revolt: હિસાદી, કુરચો, (પુ.) ટુકડા; a piece, a broken (વિ.) કજિયાખોર, વગેરે.
separated part.

Page #512

કુરન્તે
ફુરત્તે, (પુ.) બંદર પરનું જકાતમથક; a custc:-house at a port: (૨) ડો, ધક્કે; a warf.
ફુરસદ, (સ્ક્રી.) નવરારા; leisure: (૨) અપ સમય માટેના આરામ, વિસામા; respite. ફુલારા, (પુ.)બડાઈ, મિથ્યાભિમાન, પતરાઇ; boasting, vanity: ફુલાવવું, (સ. ક્રિ.) ફૂલે એમ કરવું, જુઆ ફૂલઘુ, ફુલાશ, સ્ત્રી.) ફુલારે। [prccession. ફુલકુ', (ન.) વધાડા; ફુલેલ, (ન.) અત્તર; scent: (૨) સુગંધી તેલ; perfomcd 、 il.
a marriage
ફુલેવર, (સ્ક્રી.) ગંજીપાનાં ફુલ્લીના પાનાંને સેટ કે એવુ પાનું; the club suit or
a card of that suit in a set of playing cards: (૨) એક પ્રકારનુ` શાક, લાખી; cauliflower. કુલ્લી, (શ્રી.) જુઆ કુલવર. ફુવારા, (પુ.) સંખ્યાબંધ શેઢા દ્વારા પાણી ઊંચે ચડીને નીચે પડે એવી રચના: a fountain: (૨) ઝરણુ; a stream. ફુ’ગરાવવું, (સ. ક્રિ.) ભભૈરવુ, બહેકાવવું; to instigate. [and displeased.
ડુંગરાળુ, (અ. ક્રિ રિસાવુ; to be vexed ફૂગ, (સ્રી.) લેખ: mould: રંગવું, (અ.ક્રિ.) ઊખ વળવી; to bcome mot:ldy: (૨) ફૂલવુ'; to swell.
ફૂટ, (સ્રી.) ફૂટવું તે; a bursting or break: (૨) ભંગાણ, કુમેળ; a breakdown, discord (૩) તડ, ફાટ; a crack. ફૂટ, (ન.) એક પ્રકારનુ` સક્કરટેટી જેવું ફળ; a kind of swet gourd. ફૂટડું, (વિ.) આકર્ષીક અને સુ ંદર વ્યક્તિત્વવાળું; having attractive and handsome personality.
ફૂટવુ, (અ. કિ.) મેટા અવાજ સાથે તૂટવું ૐ ભાંગી જવું; to break with a loud sound:(૨) આર્ચિતાં તૂટવુ` કે ભાંગી જવું; to break suddenly: (૩) જોરથી ફાટવું; to burst loudly; (૪) તડ પડવી; to
૫૦૭
ફૂલફટાક
crack: (પ) પાંગરવુ, ખીલવુ', ઊગવું; to blossom, to shoot, to bloom, to grow: (૬) ખુલ્લું કે ઉધાડું થવું; to come to light, to be disclosed: (૬) રહસ્યસ્ફાટ થવે!; (of a sccreı) to be disclosed or div!lged: (૭) વિશ્વાસઘાત કરવા, દા દે; to betray. ફૂદડી, (સ્ત્રી.) વર્તુલાકાર ગતિ; circular
motion or movement, a revol
ving: (૨) તારા, ફૂલ વગેરેનાં ચિહન કે તતી; a car or flwer like sm bol or disk.
ફૂદું', (ન.) પતંગિયું; a butterly: (૨) ઊડતું જીવડું; a flying insect. ફૂમતું, (ન.) કલગી, છે]', a tuft, a tassel. કૃતિ', (સ્રી.) જુઆ સ્મૃતિ. ફૂલ, (ન.) પુષ્પ; a focr: (૨) પુષ્પ જેવી કાઇ પણ વસ્તુ; anything like a flower: (૩) આંખન' ફૂલું; a disease of the eye marked-with a white spot (૪) એક પ્રકારનું આભૂષણ; a kind of ornament: (૫) કાઈ પણ કામળ વસ્તુ કે વ્યક્તિ; any terider thing or person: (૬; એક પ્રકારનુ’ શાક, ફૂલગોબી; cauliflowcr: (૭)પાસેા, પાસાદાર વસ્તુ; a cıystal: (૮) મિથ્યાભિમાન, પતરાષ્ટ્ર, vanity, boastfulness: -કણી, -કરણી, (સ્રી.) એક પ્રકારનું દારૂખાનું; a kind of firework: -કુ, (ન.) નાની, પાતળી, ફુલાવેલી લી; a small, thin swk lled bread: ~કા, (પુ.) ફૂલવુ' તે; ૧ swelling, a bulge: (૨)ફૂલકા; a balloon –કી,−કાબીજ (સ્રા.)cau liflower: –ગુજરા, (પુ.) ફૂલની કલગી; a bouquet of flowers:-ઝાડ, (ન.) a flower-plant. ફૂલણજી, ફૂલણશી, (વિ.)પ્રશંસાથી મિથ્યાભિમાની બનેલું; vain and boastful because of praise. ફૂલફટાક, ફૂલફટાચુિં, (વિ.) વરણાગિયું; foppish: (૨) કામળ; tender.

Page #513

કલબાગ
૫૦૮
ફૂલબાગ, (૫) કૂલવાડી, (સ્ત્રી) ફૂલ-
ઝાડોને બગીચે; a flower-garden. ફૂલવડી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની તળેલી વાની;
a kind of fried article of food. ફૂલવવું, (સ. ક્રિ) ફૂલે એમ કરવું; to
calise to swell. ફૂલવું, (અ. ક્રિ) ઊપસવું; to swell (૨) ઊપસીને બહાર આવવું; to bulge our (૩) ખીલવું; to blossom, to grow: (૪) આનંદિત કે ખુશ થવું; to be pleased: (૫) મિથ્યાભિમાન થવું, 04659; to be vainly or puffed up: (૬) બડાઈ હાંકવી; to boast. ફુલું, (ન.) એક પ્રકારનો આંખને રાગ; a kind of disease of the eye marked with a white spot. કૂવડ, (વિ.) આળસુ, આવડત વિનાનું અને
sig; slovenly. કૂક, (સ્ત્રી) ફૂંકવું તે; a puff: ણી, (સ્ત્રી) ફૂંકવાની ભૂંગળી; a blow-pipe. કવું, (સ. ક્રિ) મોં વાટે હવા કાઢવી; to blow, to puff: (૨) એ રીતે વગાડવું; to sound or play by blowing (flute, etc.). કૂકારવું, (સ. કિ.) જુએ ફૂકવું (૨)ફૂંફાડો Hipal; to hiss, to snort, 10 frown: (૩) માં વડે પાણી છાંટવું; to sprinkle
water through the mouth. મૂકવાટો, ફેંફવાડો, ફોટો, ફૂફાડો, (૫) વેગીલી ડરામણું ફૂક a hiss, hissing or snorting (૨) ગુસ્સાની 513; an enraged roar, a frown. કેજ, (કું.) રકાસ, નિષ્ફળતા; flasco, failure (૨) દુર્ભાગ્ય, પડતી; misfortune, fall: (3) (21211; punishment. ફેડવું, (સ. ક્રિ.) ટાળવું, દૂર કરવું; to
remove, to avoid, to get rid of: (૨) પતાવવું, નિકાલ કરવો; to settle, to ફેણ, (સ્ત્રી) જુઓ ફણ. [clear off. ફેણ, ફેન, (ન.) જુઓ ફીણ
કેર, (સ્ત્રી) થથર; swelling or pale
ness of the face. ફિકરાવું, (અ. કિ.) ફેફર આવવી; (of a
face) to become swollen or pale. ફેફરું, (ન) ફેફરી, (સ્ત્રી) અપસ્માર,
915; epilepsy. ફેફસ, (ન.) છાતીની અંદરનાં શ્વાસ લેવામાં
અવયવોમાંનું કોઈ એક; a lung. ફર, (૫) તફાવત, ફરક; difference: (૨)
ચકર, તમ્મર; giddiness, vertigo: (૩) પેચ; a screw: (૪) પરિમિતિ, ઘેરાવો: perimeter, circumference: (૫) ફેરફાર -ફાર, (૫) સુધારાવધાર;
a change, an alteration:(?) a$19ct. ફિરવવું, (સ. ક્રિ.) ફરે એમ કરવું, જુઓ
કરવું. aિ hawker, a pedlar, ફેરિયો, (૫) માલ વેચવા ફેરી કરનાર; ફેરી, (સ્ત્રી) આંટ, ચક્કર; a turn, a
trip, a round: (૨) વાર, વખત; a _turn, a shift: (૩) માલ વેચવા ફરવું ફરે, (પુ) જુઓ કેરી. તિ; hawking. કેલ, (૫) ઢેગ, છેતરપિંડી; pretence, imposture, deceit: (૨) વરણાગી, સ્વ
Zig E; foppishness, self-williogness. ફલાવવું, (સ. ક્રિ) પ્રસરાવવું, વિસ્તારવું, વૃદ્ધિ કરવી; to spread, to circulate, to expand, to increase. ફેલાવું, (અ. ક્રિ.) પ્રસરવું, વિસ્તરવું, વૃદ્ધિ eil; to spread, to b: circulated. expanded or increased. ફેલાવો, ફેલાવ, (૫) પ્રસાર, વિસ્તાર, વૃદ્ધિ; spread, circulation, extension, increase, growth. ફલુ, (ન) ગૂંચવણ, મૂંઝવણ, an entanglement, a puzzle: (૧) અડચણ; an obstruction: (૩) દોરાનાં ગોળ ગડી
all; a round skein of thread. ફેસલો, (૫) જુઓ ફેસલો. ફેંકવું, (સ. ક્રિ) જોરથી વછોડવું કે નાખવું; to throw, to fling, to hur).

Page #514

ફૅટ
ફ્રેંટ, (સી.) કમર ફરતા ટુકડ; a loin-cloth.
બાંધેલે કાપડના
ફેટ, (સ્રી.) જોરદાર પ્રહાર કે થપ્પડ; a violent blow or slap. ફેંટો, (પુ.) માથા પર પહેરવાના કાપડના લાખા ટુકડા; a long piece of cloth used as a head-dress.
૫૦૯
ફેંદવુ, (સ. ક્રિ.) રોાધવા માટે અસ્તવ્યસ્ત કરવું કે વિખેરવું; to intersperse with a view to searching. ફેંસલો, (પુ’.)પતાવટ, નિકાલ; settlement, disposal: (૧) ચુકાદે; award. ફોઇ, (સ્ત્રી) પિતાની બહેન; father's sister, aunt: આ, (સ્રી.) ફેઈ: ન્યાત, (વિ.) ફાઈનુ કે એને લગતુ; of or pertaining to father's sis‘er. ફોક, (વિ.) નિર ́ક, મિથ્યા, ફાગ; meaningless, void, useless. (૨) રદબાતલ; null and void, cancelled: --, (વિ.) (અ.) મિથ્યા, નરથ ક, ખાસ હેતુ વિના; vain, in vain, uselessly, aimlessly: (૨) મફત, મફ્તમાં; gratis, free of charge or payment: -ચુ, (વિ.) મફતિયું-ખીજાને ભારરૂપ; burdensome to others: (૨) નકામું; useless. ફોગટ, ફોગયુિ”, જુઓ ફોક, કોટ. કાજ, (સ્રી.) લશ્કર, સેના; army, a fighting force: –દાર, (પુ.) પેાલીસથાણાના વડા અધિકારી; the chief officr of a police station: -દ્વારી, (વિ.) શિક્ષાપાત્ર ગુનાઓને લગતુ'; criminal: (૨) (શ્રી.) ફેાજદારનાં પદ અને ફરજો, ફાજદારી અદાલત; a criminal court. ફાડ, (પુ.) (સ્રી.) ફૂટવું' કે ફાડવુ' તે; a bursting, breaking or exploding: (૨) ખુલાસા; clarification: (૩) વિગત; a detail: (૪) 'સલેા; settlement, disposal: (૫) વહેંચણી; distribution. ફોડલી, (સ્રી.) નાને ફોડલો; ફોડલો, (પુ.) દાહ, વિકાર વગેરેથી ચામડી ઊપસી
ફાસલામણ
આવવી તે, ઊપસી આવેલું' ગૂમડું'; a skinboil, a big pimple or pustule. ફાડવું, (સ. ક્રિ.) ધડાકા સાથે તૂટે, ભાંગે
કે ફ્રૂટે એમ કરવું; to break tear, burst, crack or split violently or with an explosive sound: (૨) ફડચા કે નિકાલ લાવવાં; to settle, decide or dispose of finally: (૩) સ્ફાટ કરવેા; to explode, to reveal: (ન.) શાકના કકડા; a piece of vegetable: (૨) જુએ ફાદો. ફોતરી, (સ્ત્રી.) કાતરું, (ન.) છેતરુ';
husk or chaff.
ફેબ્રુ, (વિ.) નરમ અને ફૂલેલું; soft and swollen: (ન) નાના ફેદો. ફેાદો, (પુ.) દહીં, વ.નુ ખડખું; a lump of curds, etc ફાફળ, (ન.) સેાપારી; betel-nut. [pod. ફાકુ, (ન.) શિંગનું ફાત†; husk of a ફારન, (અ.) તાબડતાખ, જલદી, તરતજ; at once, quickly. [smell or odour. ફેરમ, (સ્રી.) સુવાસ, સુગંધ, sweet ફેરવું, (અ. ક્ર.) સુગંધ ફેલાવવી; to spread sweet smell or odour.
ફારું, (વિ.) ચાલાક; skilful, clever: (૨) સાલસ, મળતાત્રડું, ભલું; frank, amiable: (૩) ઉદાત્ત; liberal, broadminded: (૪) (પેશાક) ખૂલતું, ઢીલું, અડચણ રહિત; (dress) loose, unrestricted: (૫) ઓછા વજનવાળું, હલકું; ફેરુ, (ન.) છાંટા, ટીપું; a drop. [light. ફાલ, (પુ.) કાઈ પણ ફોલેલી વસ્તુ; anything husked or peeled.
ફોલવુ, (સ. ક્રિ.) છેતરાં, ફેતરાં, વ. દૂર કરવા; to husk, to peel, ફોલ્લી, (સી.) ફોલ્લો,(પુ.)જુએ‘ફાડલી’ ફોસલામણ, ફોસલામણી, (શ્રી.)પટાવવુ તે; coaxing, cajoling, sweet persuasion: (૨) છેતરિપંડી, ફસામણી; deceit, baiting, entrapping.

Page #515

ફેસલામણું
૫૧૦
બગલ
ફાસલામણ, વિ.) પટાવે કે ફસાવે એવું;
coaxing, baiting, deceitful. ફોસલાવવું, (સ. કિ.) પટાવવું; to coax,
to cajole, to persuade endearingly: (૨) ફસાવવું; to bair, to entrap.
બ, (પુ) ગુજરાતી મૂળાક્ષરોના વીસમી CULOYH; the twenty third consonant of the Gujarati alphabet. અકે, (કું.) બગલું, એક પ્રકારનું પક્ષી: a
crane, a kind of bird. બકડિયું, (ન) એક પ્રકારનું ડેલ જેવું
વાસણ; a bucket. અનળી, (સ્ત્રી.) પાણી કે પ્રવાહીનું સ્થળાંતર
કરવા માટેની લાળેલી નળી; a siphon. બક, (સ્ત્રી) બબાટ, (પુ.) લવારે;
prattle, mcaningless uiterance. બકરી, (ત્રી) બકરાની માદા; a she-goat, બકર', (ન.) એક ચોપગું પાલતુ પ્રાણી;
a goat: બકર, (૫) a le-goat. બવાટ, બવાદ, (પુ.) જુએ બકબક. બકવું, (સ. ક્રિ) લવારે કરવો to prattle, to chatter: (?) 15 લગાવવી; to bet. બકાત, (વિ.) વધારાનું અને નિરપમી; surplus and useless: (૨) શેષ, બાકીનું residual. બકારી, (સ્ત્રી) ઊલટી થાય એવી લાગણી, ઊબકે; vomiting sensation. બકારો, (કું.) જુએ બકબક. બકાલ, (પુ.) કાછિયે; a vegetable dealer: (૨) મામૂલી દુકાનદાર, વાણિયે; છે petty shop-keeper, a Bania: બકાલું, (ન) શાકભાજી; edible vegetables. બકુલ, (ન.) એક પ્રકારનું ફૂલ અથવા એને
313; a kind of flower or its plałt. અકેર, (૫) કોલાહલ, ઘોંધાટ; rowdyism, noise.
બક્ષવું, (સ. ક્રિ) ભેટ આપવી, એનાયત
કરવું; to gift, to bestow, to confer. બક્ષિશ, બક્ષિસ, (સ્ત્રી) ભેટ; a gift,
a present. બક્ષી, (૫) લશ્કરને પગાર કરનાર અધિકારી;
a pay-master of the military. બખતર, (ન) કવચ, ધાતુનું રક્ષણાત્મક ઢાંકણ; an armour, a metallic protective cover. બખતરિયો,(વિ.) (૫) વચધારી સૈનિક);
(an) armoured (soldier). બખાળો, બખારે, () ગુસ્સાભર્યા બૂમ
Hill; an enraged cry or noise. બખિયો, (૫) આટી મારેલો મજબૂત ટાંકે;
a strung, knotted stitch. બખેડો, (પુ.) ઝપાઝપી, મારામારી; a violent quarrel, dispute or altercation. (cave-like hollow. બખોલ, સ્ત્રી) ગુફા જેવું પલાણ; a અખંડ, (વિ.) ઘટ, જાડું (પ્રવાહી); vis
cous, thick (liquid). બગ, (પુ.) બગલે, જુઓ બક. બગડવું, (અ. ક્રિ.) ખરાબ થવું; to be spoiled: (૨) અશુદ્ધ કે અપવિત્ર થવું; to be polluted: (૩) અધ:પતન થવું; to be degenerated: (૪) કુસંપ થવો; to be disunited or disrupted. બગડો, (.) ની સંખ્યાનું ચિહ્ન; the
figure or symbol '2', 'two'. બગદો, (પુ.) કચરાપૂછે; refuse. બગભગત, (૫) બગલા જેવો ઢેગી ભગત, 491; a hypocrite posing as a pious man. બગરી, (સ્ત્રી) બગ૨, (ન.) ધી તાવતાં સપાટી પર જામતાં મેલ કે કચરો; dirty substance deposited on the surface when bulter is boiled for making ghee. (૨) ઘટ્ટ પ્રવાહીનો કચર, કૌટું; sediment. [armpit. અમલ, (સ્ત્રી.) ખભા નીચેનો ખાડો; the

Page #516

બગલું
૫૧૧
બજાણિયે
અગલ, (ન.) બગલો, (૫) જુઓ અક. અગાઈ, (સ્ત્રી.) દેરના શરીર પર થતી એક
પ્રકારની માખી; a kind of fly or mosquito found on the bodies of catile. બગાડ, (કું.) વેડફી નાખવું તે; spoil,
waste, wastage: (૨) સડો, વિકાર; corruption, putrefaction, defor
mily: (૩) અધ:પતન; degeneration: (૪) કુસંપ, અણબનાવ; discord: (૫) ભંગાણ; disruption(૬) અશુદ્ધિ, Heal; impurity, pollution: (0) નુકસાન; harm. બગાડવું, (સ. ક્રિ) બગાડ કરવી; to waste, to spoil, to corrupt, to degenerate, to pollute, to disrupt, to disunite, to harm. અગાહો, (.) જુએ બગાડ. અગાસુ, (ન.) તંદ્રા કે આળસથી મેં વાટે
શ્વાસ લેવા-મૂકવો તે; a yawn. બગી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની હળવી ઘોડાગાડી;
a buggy, a gig. (a plantation. બગીચો, (પુ.) બાગ, ઉદ્યાન; a garden, અચકારે, (પુ.) ઉતાવળે ચાવતાં થતો
અવાજ; sound caused by hurried. chewing. (a small bundle. બચકી, (સ્ત્રી) બચકું, (ન) નાનું પોટલું; બચકું, (ન.) કરડવું તે, ડંખ; a bite, a sting: (૨) કરડીને તેડેલે ટુકડો; a piece got by a bite. બચકે, (પુ) પિટલું; a bundle. બચત, (વિ.) વધેલું, શેષ; surplus, residualઃ (શ્નો.) બચાવેલી રકમ, વસ્તુઓ, વગેરે; savings. બચપણ, (ન.) જુઓ બાળપણ. બચબચ, (અ) ધાવતાં કે ચૂસતાં થાય
એવા અવાજથી; with the sound caused while sucking. અચરવાળ, (વિ.) નાની ઉંમરનાં વધારે પડતાં બાળકો ધરાવતું; having many growing children.
બચવ, (અ. ક્રિ.) મુક્ત થવું, ઊગરવું; to be freed, to be saved, to escape: (૨) વધવું; to be left: (૩) કાજલ
451; to remain surplus or unspent. બચાવ, (પુ.) સંરક્ષણ, protection, defence: (૨) મુક્તિ, છુટકારે; deliverance, escape, rescue:(૩) આ બચત. બચોળિયું, (ન.) જુઓ બચું. બચ્ચાંક , (ન. બ. વ.) બાળકે; child
ren, young ones. બી , બચી, (સ્ત્રી) દીકરી, છોકરી
daughter, a girl. બચ્ચી , બચી, સ્ત્રી.) ચુંબન; a kiss. બચ્ચ, (ન) બાળક; a child, an infant. બચ્ચો , (૫) છોકરે; a boy: (૨) દીકરે;
a son: (૩) આદમી, માણસ; a fellow. બજર, (સ્ત્રી) છીંકણી, snuff. અજરબ૯, બાજરબ૯, (ન) કમળનું ફળ; a lotus-fruit: (૨) એક પ્રકારનો કાળ મણ, જે ખરાબ નજર કે મેલી અસરથી બચાવવા બાળકને ગળે બંધાય છે; a kind of black bead hung round a chila's neck to save it from evil sight or effect. બજરંગ, બજરંગી, (પુ.) એક દેવ, હનુમાનજી; a kind of God, Hanumanji.
(a snuff-box. બજરિ, (ન) છીંકણ રાખવાની દાબડી; બજવણી, (સ્ત્રી) અમલ કરવો કે થવો તે; execution (૨) કામગીરી અથવા એની રીત; performance or its mode. બજવું, (અ. ક્રિ) અમલ કે કામગીરી થવાં;
to be executed or performed: (૨) વાદ્ય, વગેરે વાગવું, ટકોરો પડવો. to sound an organ, etc., to be rung. બજયો, (કું.) વાદ્યસંગીતને નિષ્ણાત;
an expert in instrumental music. બજાજ, (૫) કાપડિય; a cloth-mer
chant. બજાણિયો, (કું.) વ્યાયામના ખેલ કરનાર

Page #517

૫૧૨
બજાર
બડાશ
કે દોરડા પર નાચનાર નટ; an acrobat, a rope-dancer:(2) Ziell; a drummer. બજાર, (સ્ત્રી) (1) (પુ.) હાટ, ચૌટું; a market, a market place: (2) અમુક દિવસે જ ભરાતું બજાર, ગુજરી; a periodical market: (૩) ચાલુ ભાવ; current rate or price: (૪) માગ, ખરીદ; demand, purchases: અજા, (વિ) બજારનું કે એને લગતું; of or pertaining to market: (૨) સામાન્ય પ્રકારનું; ordinary: (૩) હલકા પ્રકારનું; of low quality. (૪) બિનસત્તાવાર, કપોલકલિત; unofficial, imaginary. અજવણી, (સ્ત્રી) જુઓ બજવણી. બઝાડવું, (સ. ક્રિ.) કેઈને ગળે વળગાડવું; to palm off or thrust upon skilfully.
[fragile. બટક, બટકણ, બટકણું, (વિ.) બરડ; બટકબોલું, (વિ) સ્પષ્ટવક્તા, તોછડાઈથી સાચી વાત કહેનાર; outspoken (૨) વિનેદી, ટીખળી; witty, jocular. અટકવું, (અ. ક્રિ.) ભાંગી જવું; to be
broken:(3) $531 491; to be broken અટક (ન) જુએ બચકું. [into pieces. બટકું, (વિ.) ઠીંગણું; dwarfish. બટમોગરે, (પુ.) એક પ્રકારનું અતિશય સુગંધવાળું ફૂલ અથવા એને છોડ;a kind of highly fragrant flower or its plant. બટવો, (પુ.) પૈસા રાખવાની થેલી, પાકિટ; a purse, a money-bag: () 21421 nurizmu alizi; a small water-pot
with a flat bottom. બટાઉ, (વિ.) વરણાગિયું, સ્વચ્છેદી; foppish, wanton, self-willed: (2) ઉડાઉ; extravagant. બટાકે, બટાટો, (૫) શાક તરીકે વપરાતું
એક પ્રકારનું કંદ; a potato. અટાવું, (અ. ક્રિ) (ખાદ્ય પદાર્થ, વ) વાસી હોવાથી દુર્ગંધ મારવી; (eatables,etc) to emit bad smell because of putrefaction.
બટુ, (૬) નાની ઉમરને છોકરો; an
immature young boy. બટુક, (પુ.) જુઓ બટુક (૨) યજ્ઞોપવિત ધારણ ન કર્યું હોય એ છોકરેa young boy wbose sacred thread-ceremony is not performed:(3)&T1 H16421; a dwarf. બટે, (ન.) કોડિયું; an earthen lamp
pot: (?) 1417; a begging bowl. બકો, (૫) કલંક, લાંછન; a stigme, a slur, a stain: (૨) તહેનત, આરોપ; an accusation, a charge. બડ, (વિ.) મહાન, મોટું; great. [dwarf. અડઘો, (પુ) જાડે, ઠીંગણે માણસ; a fat બડબડ, (સ્ત્રી) સવારે; prattle -૩ (અ. ક્રિ) લવારો કરવો; to prattle:(૨) કચવાટ કરો; to grumble: બડબડાટ, (કું.) બડબડ, લવારે બડબડિયું, (વિ.) prattling, grumbling. બડભાગી, (વિ.) અત્યંત ભાગ્યશાળી;
extremely fortunate. જડમૂછિયો, બડમૂછો, (૫) (વિ.) મૂળ ન રાખવાની ટેવવાળા (માણસ); (a) cleanshaven (man). બડવું, (ન.) મિજાગરું; a hinge. બડવો, (વિ) (૫) બોડા માથાવાળે; having a clean-shaven head: (?) (૫) બેડોળ; ugly: () જેને યજ્ઞોપવિત સંસ્કાર થતું હોય એવો છોકરો; a boy whose sacred-thread ceremony is being performed: (૩) શેરડી, વની Siaul; a piece of a sugarcane stalk, etc. બડાઈ, (સ્ત્રી) મહત્તા, મોટાઈ, greatness, renown (૨) શેખી, મિથ્યાભિમાન; boast, vain pride. બડાબૂટ, (વિ.) (અ.) ઢંગધડા વિનાનું અને વેરણછેરણ; disorderly and scattered. બડાશ, (સ્ત્રી) જુઓ બડાઈ, (૨).

Page #518

બડી ર
અડી રંજર, (સી.) પ; the dawn. ખડુ, (વિ.) મહાન, મેઢું; great: (૨) પ્રતિષ્ઠિત; renowned: (૩) કદાવર; huge. બહૂકા, (પુ.) સોપારી, વ. ચાવતાં થતા અવાજ; sound produced while chewing betel-nut, etc. અતી, (સ્રી.) સમૃદ્ધિ; prosperity: (૨) ચડતી, વિકાસ, ઉન્નતિ; rise, development, progress: (૩) ઉચ્ચપદ કે હ્રાદ્દાની પ્રાપ્તિ; attainment of a higher stage or post: (૪) પગારવધારે; an increment (of wages). અવુ, (અ. ક્રિ.) બઢતી થવી, પ્રગતિ કરવી; to prosper, to progress, etc. અણુગુ, (ન.) રણશિંગુ; a trumpet: (૨) ધમાલ, હુલ્લડ; commotion, riot: (૩) આત્મપ્રશંસા; self-praise: (૪)બડાઈ; boasting: (૫) ગપ, અક્વા; a gossip,
a rumour.
અણુઅણુ, અણખણાટ, (ન.) માખી, વગેરેના અવાજ; a buzzing or humming sound,
અણુઅણુવુ', (અ. ક્રિ.) એવે અવાજ થવા કૅ કરવા; to buzz, to hum, અતર્ક, (ન.) (શ્રી.) એક પ્રકારનું પક્ષી; a duck.
તાવવુ, બતાડવું, (સ. ક્રિ.) દેખાડવુ, પ્રદર્શન કરવુ'; to show, to exhibit: (૨) માદન કરવું; to guide. બત્તી, (સ્રૌ.) દીવા; a lamp, a light: (૨) દીવાની વાટ; a wick: (૩) ઉત્તેજન; encouragement: (૪) ઉશ્કેરણી; instigation.
અત્તો, (પુ.) ખાંડવાના દસ્તા; a pestle. ખત્રીશ, ખત્રીસ, (વિ.) ૩૨; ‘32’, thirtyto: બત્રીશી, ખત્રીસી, (સ્ત્રી.) માણસના દાંતને! સમૂહ; the set of human teeth: (૨) બત્રીસના સમૂહ; a set of thirty-two: ખત્રીસું, (ન.) સુવાવડી સ્ત્રી ૧૭|ગુજરાતી-ગુજરાતી પ ંગ્રેજી
૫૧૩
બદલ
માટેનું ખત્રીસ વસાણાનું ચૂ; a mixture of thirty-two drugs for a woman confined to bed.
અથાવવું, (સ. ક્રિ.) થકવવુ'; to fatigue: (ર) પચાવી પાડવું; to usurp અદ, (સ્રી.) સાથળના મૂળમાં થતી ઉપદેશની ગાંઠ; a venereal tumour at the root of the thigh.
અદ, (વિ.) (સમાસમાં) ખરાબ, ટીકાપાત્ર વ. અથમાં વપરાય છે; (in compounds) is used in the sense of bad, wicked, undesirable, etc. [slander. અદગોઈ, (સ્ક્રી.) કૂથલી, નિંદા; calumny, અદન, (ન.) શરીર; the body: (૨) બંડી, પહેરણ; a waist-coat, a shirt. બદનક્ષી, (સી.) નિંદા; બદનામી કરવી તે; slander, the act of harming one's credit.
અદનામ, (વિ.) કુખ્યાત, નામેાશીને વરેલુ"; notorious, ill-famed: બદનામી, (સ્ત્રી,) કલ’ક, નામેાશી, કુખ્યાતિ; a stigma, ill-fame, etc.
અદફેલ, (વિ.) દુરાચારી, દુગુ ણી; vicious: અદફેલી, (સ્રી.) દુરાચરણ; viciousness. ખદખદવુ, (અ. ક્રિ.) જુએ ખદખદવું. vevil, (l) gu''; stink, bad smell: (૨) બદનામી; ill-fame, ignominy. બદમાશ, અમાસ, (વિ.) દુરાચારી, શઠ, દુ; vicious, wicked, roguish. બદમાશી, બદમાસી, (સ્રી.) દુરાચાર, અદર, (ન.) જુમ્મા ઔર. [દુષ્ટતા, વ. ખાર, ખદિરકા, બદરી,(સ્ત્રી.)જુએ ઓરડી. અદલ, (અ.) અદલાબદલીમાં, સાટે; in exchange for: (૨) અવેજમાં; in the place of, instead of: -3', (સ. ક્રિ.) ફેરફાર કરવેા; to change, to alter: (ર) સાટુ કરવું; to exchange for, barter: બદલી, (સ્ત્રી) ફેરફાર, change: (૨) પદ, નાકરી, વગેરેનાં સ્થાન
to

Page #519

ખલે
૫૧૪
બર
ઈ.ને ફેરફાર; a transfer (of an office, post, etc.). બદલે, (અ) બદલ, બદલો, (૫) સાટું, an exchange, a batter: (૨) ફેરફાર; a change: (૩) કર્મફળ; reward, requital: (૪) પ્રતિકાર, વેર; retaliation, revenge. (obedient. બદલુ, (સ. કિ.) આજ્ઞાંકિત થવું; to be બદશિકલ, (વિ.) બેડોળ, કદરૂપુ; deformed, ugly. બદસૂરત, (વિ.) જુઓ બદશિલ. બદહજમી, (સ્ત્રી.) મંદાગ્નિ, અપચે; in
digestion. બદામ, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારને સૂકો મેવો: an almond: (૨) ચલણ વ. ઓછામાં ઓછું; the minimum unit of money, etc.: બદામી, (વિ.) લાલ ભૂખરું; grey. ખદી, (સ્ત્રી) દુરાચાર, ભ્રષ્ટાચાર; viciousness, immorality, corruption: (૨) વ્યસન, કુટેવ; an addiction, a bad habitઃ (૩) કૂથલી, નિંદા; slander, અધિર, (વિ.) બહેરું; deaf. [calumny. અ ઉં, (વિ.) સકળ, સધળું, તમામ; all, whole, entire, total. બધે, (અ) સર્વત્ર; everywhere. ખનવું, (અ. ક્રિ.) થવું, આકાર લેવા, અસ્તિત્વમાં આવવું; to occur, to happen, to take shape, to come into ex' since: (૧) રચાવું, ઉત્પન્ન થવું; to be constructed, to be produced: (૩) વેશ કે રૂપ ધારણ કરવાં; to assume guise or form: (*) સુમેળ સારો સંબંધ હો; to accord, to have cordial relations: (4) ભકો કે ઠાઠ કરવાં; to become pompish, to be adorned lavishly:(૬) મૂર્ખ બનવું, ફજેત થવું; to be befooled: (૭) કેફથી મસ્ત થવું; to be carefree and gay because of intoxication.
બનાત, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું ઊની કાપડ;
a kind of woollen cloth. બનાવ, (૫) પ્રસંગ; an event, an incident (૨) સુમેળ, સ્નેહસંબંધ; accord, cordial relations. બનાવટ, (સ્ત્રી) બનાવવાની રીત: mode of construction (૨) રચના, નિર્માણ; composition, coostruction, structure, production: (૩) છેતરપિંડી, ધૂતતા, ટેગ; deceit, fraud, pretence: (8) 3431; intrigue: (*) ફજેતે; fiasco. બનાવટી (વ.) નકલી, કૃત્રિમ; imita
ted, spurious, artificial. અનુસ, બનૂસ, (પુ.) જાડો ઊની ધાબળે;
a thick woollen blanket. બનેવી, (૫) બહેનનો પતિ; a sister's
husband, a brother-in-law. બને, (વિ.) બેઉ; both. બપયો, (૫) ચાતક; a kind of sweet
voiced singing bird [midday. બપોર, (૫) (સ્ત્રી) મધ્યાહ્ન noon, બફારે, (૫) બાફ, ઘામ; sultry weather: બફાવું, (અ. .) ઘામથી પરેશાન થવું; to be oppressed by sultry weather. બબડ, (સ્ત્રી) બબડવું, (અ. કિ.) બબડાટ, (૫) જુઓ બડબડ. બબરચી, (૫) મોગલાઈ કે યુરોપીઅન ખાણાનો રસ ; a cook for Moglai or European food. [foolish. બચક, (વિ.) અલહીન, મૂર્ખ; stupid, બમણવું, (અ.કિ.) બમણાટ, (પુ.) જુઓ
બણબણ” માં બણબણવું”, “બણબણ.
(twofold. બમણ, (વિ.) બેગણું, બેવડું; double, બયાન, (ન.) વર્ણન, હેવાલ; descrip
tion, narration, account, report. બર, (૫) પહોળાઈ, પને; breadth, width: (૨) વ્યાપારી માલ; merchan

Page #520

બરકત
૫૧૫
બરોળ
dise: (૩) જાત, પ્રકાર; type, sort, kind: (અ) ની પ્રમાણે; in accordance with, in the manner of: (વિ.) સિદ્ધ, ફળીભૂત, સફળ; achieved, fulfilled, successful: (૨) પૂરતું; suficient (3) જરૂર પૂરતું, યોગ્ય needful, proper. અરકત, (સ્ત્રી.) વિપુલતા, ત; abundance: (૨) લાભ, ફાયદ; profit, advantage: (૩) સમૃદ્ધિ, prosperity. (૪) સિદ્ધિ, સફળતા; fulfilment, success. બરકવું, (સ. કિ.) મોટા સાદે બોલાવવું;
to call loudly. (gunner. અરકંદાજ, (૫) બંદૂકધારી સૈનિકa બરખાસ્ત, (વિ.) સમાપ્ત, ખલાસ; con
cluded: (2) Cazcovia; dissolved. બરછટ, (વિ.) ખરબચડું; rough: (૨) (અનાજ, વ) હલકું; (grain, etc.) coarse. બરછી, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું ભાલા જેવું
(44117; a spear-like weapon. બરછો, (૬) ભાલે; a spear. અરજરી, (સ્ત્રી) જબરદસ્તી; high-handcdness, enforcement. બરડ, (વિ.) સહેલાઈથી ભાંગી શકાય એવું,
જટ ભાંગી જાય એવું, તકલાદી; fragile, બરડવું, (ન.) જુએ બડવું. [brittle. બરડો, (કું.) વાસે, પીઠ, the back. બરણી, સ્ત્રી.) ઘી, તેલ, વ. રાખવાનું નળાકાર પાત્ર; a jar. બરતરફ, (વિ.) (નૌકરી વ. માંથી) રુખસદ 34 dismissed(from service,etc.) બરતરફી, (સ્ત્રી) રુખસદ; dismissal અરદાશ, બરદાસ, બરદાસ્ત, (સ્ત્રી) સભાળ, ચાકરી, તજવીજ; care, attendance, servic', provision. (snow. બરફ, (કું.) પાણીનું ઘન સ્વરૂપ: ice, બરફી, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારની મીઠાઈ, a
kind of sweet-meat. અરબાદ, (વિ.) અધ:પતિત; degenerated: (૨) પાયમાલ; ruined. (૩) રદબાતલ,
void, cancelled: (૪) વેડફી નાખેલું; wasted: (૫) નકામું; useless, vain: બરબાદી, (સ્ત્રી) પાયમાલી, અધઃપતન, વ; ruin, degeneration, etc. બરાક, (સ્ત્રી.) સૈનિકોને રહેવાનું અકેક ઓરડીઓવાળું લાંબું મકાન; a barrack: (૨) હવા પ્રકાર વિનાની નાની ઓરડી; a small unventilated room. બરાડ, (સ્ત્રી) બૂમ, રાડ; a shoute -૩, (બ. ક્રિ) બૂમ પાડવી; to shout બરાડો, (પુ.) બરાડ. બરાત, (સ્ત્રી.) લગ્નની જાન; a marriage party: () 478.31; a marriageprocession. બરાબર, (વિ.) સમાન, સરખું; equal, similar: (૨) ખરું, યોગ્ય; right. proper: (૩) દોષરહિત; faultless: (૪) (અ.) સમાન કે સરખી રીતે; equally, similarly. (૫) રીતે, દોષરહિતપગે; properly, cxactly: બરાબરિયું, (વિ.) સાવડિયું, મળતું, સરખું; equal, similar, moatching: 4ply put, () સમેવડિયે; a match: (૨) હરી, પ્રતિસ્પધી; a rival, an adversary. બરાસ, (ન) કપૂરમાંથી બનતો એક પ્રકારને સુગંધી પદાર્થ; a fragrant substance made from camphor. બરાસ, (ન.) સે ધનફૂટનાં માપ કે એકમ; a measure or unit of a hundred square feet. બરી, (સ્ત્રી) જુઓ ખરેટું. બર, (૬) (ન.) એક પ્રકારનું નેતર જેવું HTTL; a kind of cane-like grass. અરે, (૫) ઉગ્ર તાવ પછી હોઠના ખૂણા 42 ud $leil; a pimple on the corner of lips caused after in
tense fever. બબર, (વિ.) (અ.) અને પેટા શબ્દો
માટે જુએ બરાબર. [the spleen. બરોળ, (સ્ત્રી.) પેટની અંદરની પ્લિહા;

Page #521

બર્બર
૫૧૬
બહિષ્કાર
બર્બર(ન)(૫)જંગલી, સંસ્કારહીન માણસ; અલ, (ન.) જુએ બળ, [a barbarian, બલકે, (અ) એટલું જ નહિ પણ; not
only that, notwithstanding બલદાયી, બલપ્રદ, (વિ.) શક્તિવર્ધક;
tonic, invigoratiog. બલવંત, બળવાન, (વિ.) શક્તિશાળી;
powerful, strong. બલા, (સ્ત્રી) વળગેલું, પીડાકારી ભૂત; a troublesome ghost pervaded in a human-being(૨) લપ, ત્રાસદાયક
વ્યક્તિ; a pest, a plague: (૩) વ્યથા, મુશ્કેલી; affliction, trouble. અલાસ્કાર, (પુ.) જુએ બળાત્કાર, બલાબોલ, (ન.) શક્તિ અને નબળાઈનાં માપ કે પ્રમાણ; comparative or relative strength and weakness. બલિ, () દેવને અર્પણ કરવાનો ભોગ an offering to a deity –દાન, (ન.) દેવને ભોગ આપવાની ક્રિયા; the act of offering to a deity: (૨) ત્યાગ; a sacrifice. બલિષ્ટ, (વિ.) સૌથી શક્તિશાળી; stronબલિહારી, (સ્ત્રી.) રહસ્ય, ખાસ ગુણ, ખૂબી; the secret, a peculiar quality or talent: (૨) પ્રશંસા, વાહવાહ; praise, loud applause. બલૂન, (ન.) આકાશમાં ઊડી શકે એવી હવા
ભરેલી રબર, વ.ની કથળી; a balloon. બલયું, બલોયું, (ન.) ચૂડી, ક કણ; a બલકે, (અ) જુએ બલકે. [bracelet, બસ, (અ.) પૂરતું; enough, sufficient. બસ, (વિ) જુઓ બેસ. [hundred. બસ, બસો, (વિ.) “૨૦૦'; “200', two બસ્તિ , (સ્ત્રી) પે; the part of the belly below the navel: (૨) મૂત્રાશય; the bladder: (૩) “એનિમો’ અથવા એને માટેની પિચકારી; c.ema or enema syringe. બહલાવવું, (સ. કિ.) વધારવું, ખીલવવું;
to increase, to develop: (૨)મજબૂત કરવું; to strengthen (૩) વિસ્તારવું, $41149; to extend, to spread: (*) આનંદ પમાડો; to gladden. બહાદુર, (વિ) નીડર; fearless, braves (૨) હિંમતવાન, શૂરવીર; courageous, heroic: બહાદુરી, (સ્ત્રી) શૌર્ય, નીડરતા; heroism, fearlessness, boldness. બહાનું, (ન.) ખેટું કારણ, મિષ; a pretext, an excuse. (out, outside. બહાર, (અ.) અંદરથી વિરોધી બાજુએ; બહારવટિયો, (૫) રાજા કે રાજ્યની સામે બંડ પોકારી હિંસાત્મક ગુનાઓ કરનાર વ્યક્તિ; an outlaw: બહારવટું, (ન.) બહારવટિયાની કામગીરી; outlawry. બહાર, (સ્ત્રી) શોભા; decoration, ornamentation: (૧) ભપક, ભવ્યતા; pomp, grandeur (૩) આનંદ, મસ્તી, joy, gaiety: (૪) વિકસવું–ખીલવું તે; bloom: (૫) વસંતઋતુ; the spring (season): (૬) વસંતનું આહ્લાદક વાતાવરણ; romantic atmosphere of the spring. બહારવું, (સ. કિ.) ઝાડું કાઢવું; to sweep. બહાલ, (વિ.) સ્વીકૃત, મજૂર; accepted, confirmed: (2) 41241; permanent: બહાલી, (સ્ત્રી.) મંજૂરી; acceptance, confirmation. બહિર, (અ) (સમાસમાં) બહાર; (in compounds) out, outside. બહિરંગ, વિ.) બહારનું, બાહ્ય, ઓતપ્રોત નહિ, અલગ; extenal, separate, tinintegrated: (ન.) પ્રારંભને વિધિ; an inaugural Ceremony: (3) ILHA
742 external part or form. બહિત, (ન.) જનત, સ્વર્ગ teaven. બહિષ્કાર, (પુ.) અરવિકાર, non-acc3ptance, ejection: (૨) જ્ઞાતિ મંડળ, સમાજ, વ. માંથી કાઢી મૂકવું તે; excommunication, boycott.
(gest

Page #522

બહિસ્ત
૫૧૭
બળવો
sed by : હર્ધા, અ
બહિસ્ત, (ન) જુઓ બહિત. બહુ, (વિ.) સખ્યા કે થ્થામાં ઘણું વધારે; many, much: કેણ, (વિ.) અનેક કેણવાળું; polygondli (પુ.) એવી આકૃતિ; a polygon. બહુચર, બહુચરા, બહુચરી, બહુચરાજી, (સ્ત્રી.) ભારતની એક દેવીનું નામ; name
of an Indian goddess. બહુધા, (અ.) ઘણી કે અનેક રીતે; in
many or numerous ways. (૨) મોટે ભાગે, ધણું કરીને; generally. અહમતિ (સ્ત્રી)મોટાભાગને મતya majority
opinion (૨) મતની અધિકતા; majority. બહુમાન, (ન) ઉચ્ચ આદર કે સન્માન;
high esteen or respect. બહરૂપી, (વિ.) વિવિધ વેશ કે રૂપ ધારણ sig; assuming various guises or forms: (પુ.) એવી વ્યક્તિ; a person assuming various guises or forms. [(2) Cayel; abundant. બહુલ, (વિ.) ઘણું વધારે; excessive: બહુવચન, (ન) (વ્યાકરણ) એક અથવા બેથી વધારે નામ, વગેરે માટેનું વચન; (grammar) the plural number. બહુવીહિ, (પુ.) એક પ્રકારનો વ્યાકરણને 2174121; a kind of grammatical compound. બહેક, (સ્ત્રી.) સુગંધ; fragrance, perfume: -૬, (અ. કિ.) મધમધવું, સુગંધ ફેલાવવી; to emit fragrance: (૨) સ્વછંદી બનવું, વંઠી જવું; to become self-willed, to go astray. બહેડ, (ન) ઔષધ તરીકે વપરાતું એક
પ્રકારનું ફળ; a kind of herbal fruit. બહેતર, (વિ.) વધારે સારું; better. બહેન, (સ્ત્રી) પુરુષ સંતાનના સંબંધમાં
સ્ત્રી સંતાન, ભગિની; a sister: --પણ, (સી.) સ્ત્રી-મિત્ર, સખી; a woman's
female friend. બહેર, સ્ત્રી) બહેરાશ; deafness. (૨)
અંગે, વ.નું જડત્વ; dullness or numbness of limbs. બહેરાટ, બહેરાશ, (સ્ત્રી) બહેરાપણું, deafness: બહેરુ, (વિ.) શ્રવણશક્તિના અભાવવાળું કે મંદ શ્રવણશક્તિવાળું; dear: (૨) બેદ: dull in sound (૩) ચેતનારહિત, જડ; dull,benumbed,paralysed. બહોરવું, (સ. કિ.) જુએ બહારવું. બહોળું, (વિ.) મોટું, વિશાળ; large, vast. બળ, (ન) શક્તિ, તાકાત, જેરpower, strength: (૨) લશ્કર; an army, fighting forces: -કટ, (વિ.) શક્તિશાળી; powerful, strong. બળખો, પુ) ગળફે; a lump of phlegm.
બિરજોરી. બળજબરી, બળજરી, (સ્ત્રી) જુઓ બળતણ, (ન.) જલાઉ લાકડા; fuel. બળતરા, (સ્ત્રી) દાહની પીડા; pain caused by burning, burning sensation: (૨) ઈર્ષા, અસતેષ, વ.થી થતું H18:24; mental pain caused by envy, discontent, etc. બળતું, (વિ) સળગતું; burning (1)
બળતી વસ્તુ; a burning thing (૨) જુઓ બળતરા (૩) તાપણું; fire for protection against cold. બળદ, (કું.) ગાયનો નર, એક ચોપગું પ્રાણી; an ox, a bullock: (૨ગમાર oulsed; an idiot. અળદાયી, બળપ્રદ, (વિ.) જુએ બલદાયી. બળદિયી, (પુ) જુઓ બળદ. બળવંત, (વિ.) જુએ બળવાન. બળવાખોર, (વિ.) બંડખેર, ક્રાંતિકારી;
rebellious, revolutionary. (strong. બળવાન, (વિ.) શક્તિશાળી; powerful, બળવું, (અ. ક્રિ) સળગવું; to burn (૨) ઈર્ષા, વ.થી મનદુઃખ થવું; to be afflicted because of ervy, etc.: (૩) દાઝવું; to be scorched. બળવો, (પુ.) બંડ, ક્રાંતિ; a rebellion, a revolution.
s ed by

Page #523

બળાત્કાર
૫૧૮
બંધબેસવુ
બળાત્કાર. (૫) જબરદસ્તી: high- handedness, enforcement: (?) જાતીય સુખ માટે સ્ત્રી પર અત્યાચાર; બળાપો, () જુએ બળતરા. [a rape. બળાબળ, (ન) જુઓ બલાબલ. બળિ, (૫) જુઓ બલિ. બળિયા, બળિયાકાકા, (પું. બ. વ.) એક પ્રકારનો વ્યાધિ, શીતળા; small-pox. (૨) એ વ્યાધિને દેવ; the small-pox deity. બળિયું, (વિ.) જુએ બળવાન. બળિયેલ, (વિ.) ઈર્ષાથી બળતું; afflicted because of envy. બળ, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારની ખરેટાની વાની; an eatable prepared from the milk of a cow, etc. who has just delivered a calf. બળેવ, (સ્ત્રી) શ્રાવણી કે નાળિયેરી પૂર્ણિમા the full-moon day of the month of Shravan, the coconut day. આજુજવું, (વિ.) અદેખું; jealous: (૨) અસંતુષ્ટ; discontented (૩) દેધિત; enraged, angry. અંકુ, (વિ.) વાંકે; crooked, curved: (૨) ગૂંચવણભર્યું, જટિલ; complex
બંકે, (૫) (વિ.) વરણાગિયે; a dandy. અંગ, (સ્ત્રી) ક્લાઈ; tia: (૨) ઔષધ તરીકે
કલાઈની ભસ્મ; ash of tin as a બંગડી,(સ્ત્રી)કંકણ; a bangle. [medicine. બંગલી, (સ્ત્રી) ના બંગલો: બંગલો, (પુ.) મહાલય; a palace. બંટી, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું હલકું અનાજ;
a kind of coarse grain. બંડ, (ન) જુઓ બળવો ખોર, (વિ.) જુઓ બળવાખોર. બંડી, (સ્ત્રી) બદન; a waistcoat. અંદગી, (સ્ત્રી.) પ્રાર્થના; prayer: (૨) પૂજા; worship. બંદર, (ન.) જળમાર્ગે વેપાર થઈ શકે એવું
સ્થળ, ગામ કે શહેર; a port, a harbour. નંદિ, નંદી, (૫) અટકાયતમાં રાખેલી
વ્યક્તિ, કેદી; a captive, a prisoner: (સ્ત્રી.) પ્રતિબંધ, મનાઈ; prohibition, restriction: () B91451; a slave maid-servant. (minstrel. બંદી, (૫) ચારણ, ભાટ; a bard, a બંદીખાનું, (ન) કેદખાનું; a prison
house, a jail. બંદીજન, (૫) ચારણ, જુઓ બંદી. બંદૂક, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું ગોળી મારવાનું
ફેક હથિયાર; a gun બંદો, (૫) વિનમ્ર સેવક, દાસ; an humble servant: (2) Hamma; one's own self. બંદોબસ્ત, (!) સંપૂર્ણ તજવીજ, વ્યવ2.41; complete provision, arrangements: (૨) તકેદારી, જાપતો; alertness, watchfulness. બંધ, (વિ.) વસેલું, ખુલ્લું નહિ એવું; shut up, closed. (૨) નિષ્ક્રિય, અટકી પડેલું; inactive, non-functioning, stopped up: (3) 740ia; at standstill. બંધ, (પુ.) બાંધવાની ક્રિયા; the act of binding or tying: (૨) બાધવાનું 201404; means of birding or tying: (૩) પકડ, ગાંઠ; a grip, a knot: (૪) જુઓ બંધન, બંધક (વિ.) જુએ બંધનકારક. બંધકેશ, અંધકેષ, (૫) સખત કબજિયાત; dyspepsia. બંધણી,ી.)બંધનકારક બાબતya binding
matter: (૨) કરાર; an agreement. બંધન, (ન) મનાઈ, પ્રતિબંધ; a restricion, prohibition (૨) અટકાયત, કેદ; captivity,imprisonment:(૩)પકડ, ગાંડ, શંખલા, વગેરેઃ a grip, a knot, a chain, fetters, etc. –કારક, -કારી, (વિ.) બંધન કરનાર; binding, restricing અંધબેસત, (વિ.) સુમેળવાળું; accordant (૨) સંપૂર્ણ રીતે માફક કે અનુકૂળ; completely fitting or suitable. બંધબેસવું, (અ. ક્રિ) સુમેળવાળું કે અનુ

Page #524

અધવ
ફળ હાવું; to accord, to be fitting or suitable.
અધવ, અધવો, (પુ.) જુએ બાંધવ. અધાણુ, (ન.) જુએ અધ: (૨) વ્યસન; addiction: અધાણી, (વિ.) વ્યસની; addicted.
અધારણ, (ન.) બાંધવાની રીત; mode of binding: (૨) રચના, કૃતિ; construction, composition: (૩) લેપ, ઔષધ, ઇ, ચાપડીને બાંધવાની ક્રિયા; the act of applying a poultice: (૪) રાજ્યનું નિયંત્રણ કરવા માટેનાં ધારાધારણ; a political constitution. અધારણીય, (વિ.) બંધારણ પ્રમાણેનુ,
પાહ
કાયદેસર; constitutional, legal. અંધારા, (પુ.) રંગરેજ; a dyer: (૨) રેશમી કપડાં માટેને ધાબી; a washerman for silk-clothes: (૩) પડીકાં બાંધનાર; a binder of packages. અધિયાર, (વિ.) હવાઉજાસ વિનાનું; unventilated: (૨) પ્રવાહી, પાણી, વ., સ્થિર, વહેતુ ન હોય એવું: stagnant, not flowing: (૩) ગેાંધાયેલું; confined, shut up, captivated: “ખાનું, (ન.) બંધિયાર આરડી કે કેદખાનુ; an un ventilated room or prison-house. અધી, (સ્ત્રી.) પ્રતિબંધ, મનાઈ; prohibition, restriction: (૨) કરાર; an agreement, a treaty: (૩) જુએ પરેજી, પાણી અને દામણી, અધુ, (પુ.) જુએ બાંધવઃ –જન, (પુ.) સîl; a relative: (૨) સહકાર્યકર; a co-worker, an associate: -તા, (સ્ત્રી.) -ત્ત્વ, (ન.) ભાઈચાર; brotherhood: (૨) મિત્રાચારી; friendship. અણૂક, (સ્રી.) જુએ બંદૂક. અને, (વિ) જુઆ બન્ને. [vast, huge. અંબ, (વિ.) મેટું, વિશાળ, કદાવર; large, અંબાખાનુ', (ન.) આગરક્ષક દળ અને સાધના માટેનુ સ્થળ; a fire-brigade
station.
ખાખડુ
અંબાવાળા, (પુ.) ખંબાથી આગ એલનનાર માણસ; a fireman. અો, (પુ.) પાણી કાઢવાનું યંત્ર; a water pump: (૨) આગ ઓલવવા માટેનુ પાણી ફેંકતુ ં યત્ર; a fire engine: (૩) એક પ્રકારનું પાણી ગરમ કરવાનું નળાકાર પાત્ર; a cylindrical vessel for heating water. અસરી, (સી.) વાંસળી, મેારલી; a flute. બંસી, (સ્ત્રી.) જુએ ખસરી, ખા, (સ્ત્રી.) માતા, મા, જનની; mother. ખાઈ, (સ્રી.) સ્ત્રી; a woman (૨)(પત્નીની) સાસુ; (a wife's) mother-in-law; (૩) દાસી, નાકરડી; a maid-servant: ડી, (સ્રી.) નારી, સ્ત્રી: (૨) પત્ની; wife: માણસ, (ન.) સ્રી.
આ, (પુ.) (બાળભાષા) લાડુ; (children's langu‰ge) a sweet-ball: (૨) હાઉ; an imaginary spirit or ghost for frightening children. આઉલુ, (ન.) દૂધાળાં ઢારના આંચળવાળા થેલી જેવે। ભાગ; milch cattle's baglike part of the body holding udders.
આકળા, (પુ’. બ. વ.) એક પ્રકારની બાફેલા કઢાળની વાની; an article of food made of boiled pulses. આકાત, (વિ.) જુએ મકાત. આફી, (વિ.) કમી, ખૂટતુ'; wanting: (૨) વધારાનું; surplusઃ (ક) શેષ; residual: (સ્રી.) સિલક, શેષ; balance; remainder, residue: (૨) પતાવટ ન થઈ હોય એવાં હિંસાખ, રકમ, વગેરે; unsettled or uncleared account, amount,
cumstances.
etc.: (અ.) નહિ તા, એ સોગામાં; else, otherwise, under the cir[(૨) દર; a burrow. આડું, આકારુ, (ન.) કાણું; a hole: આખડવુ, (અ. ક્રિ.) કજિયા કે મારામારી કરવાં; to quarrel, to fight. આખડુ, (વિ.) દૂધ આપતું બંધ થવાનું

Page #525

બાબુ
૫૨૦
બાતલ
હોય એવું (દૂધાળું ઢાર); (a milch cattle) about to cease yielding બાબુ, (4) જુઓ બાહું. [milk. બાગ, (૫) વાડી, બગીચે a garden
–વાન, (પુ.) માળી; a gardener. બાગાયત, (વિ.) બગીચામાં થતું; produced in a garden: (૨) બગીચાનું અથવા એને લાયક; of or fit for a garden: (3) (2421164414d; irrigated: (સ્ત્રી) બાગાયત ખેતી; gardening બાગાયતી, (વિ.) બાગાયત. ખાઘડ, બાઘડું, (વિ) અક્કલહન, મૂઢ; idiotic: (૨) બિહામણું terrible, frightful: બાઘડો, (૫) કદરૂપો બિહામણો માણસ; an ugly, frightful man. આઈ, (વિ.) બાઘડું, મૂઢ; idiotic. ખાચકે, (પં) મૂઠીમાં સમાય એટલો જથ્થ; a handful. (૨) આંગળાનાં નખથી મારેલી ઝાપટ; a snap with finger nails. આજ, (૫) શકર, શિકારી પક્ષી;a hawk. બાજ, (સ્ત્રી) પતરાવળી; a plate made
of broad leaves. [fout-stool. બાજઠ, (૫) ચાર પાયાવાળું આસન; a બાજરી, (સ્ત્રી) બાજરે, (૫) બરછટ
અનાજ; millet. બાજી, (સ્ત્રી) રમતગમત માટેનાં પટ કે 218; a frame or board for a game: (૨) શતરંજ, પાનાં, વ.ની રમત; a game of chess, cards, etc.:(3) પાનાંની રમતને હાથ; a suit in the game of cards: (૪) દરેક રમનારને વહેંચાયેલાં પાનાં; cards distributed to each player: (૫) પ્રપંચ, યુક્તિ; an intrigue, a trick: -ગર, (૫) જાદુગર, મદારી; a magician, a juggler: (૨) કુશળ મુત્સદ્દી; an expert diplomat or shrewd man. ખાજુ, બાજ,(સ્ત્રી)પાસું, પડખું; aside, a flank: (૨) દિશા; direction (૩) છેડા, અંત; an endઃ (૪) ધાર, કિનારે; an edge, a margin: (૫) મદદ, ટેકે;
help, support: (૬) તરફેણ, પક્ષ; favour, the act of taking a side: -અધ, (પુ.) a bracelet or armlet. બાઝવું, (સ. કિ.) જોરથી વળગવું કે આલિંગવું; to stick or embrace tightly: (અ. કિ.) કજિયો કરો. વડવું; to quarrel, to fight. બાઝબાઝા, બાઝબાઝી, બાઝાબાઝ, બાઝાબાઝી, (સ્ત્રી) કજિયે, ટટા, લડાઈ, a quarrel, a fight. બાટ, (૫) કંસાર, લાપસી; a sweet dish of boiled wheat-flakes, ghee and sugar. (of units of weight. બાટ, (ન.) તોળવાનાં કાટલાને સટ; a set બાટલી, (સ્ત્રી) શીશી; a bottle (૨) શરાબ, શરાબનું વ્યસન; Wine, add ction to wine: બાટલો,(કું.) મોટી શીશી, બાટી, (સ્ત્રી) અંગારા પર પકાવેલી જાડી 041421; a thick bread baked on live coals. આડું, (વિ.) ત્રાંસી નજરવાળું, squint. બાદમ, (અ.) અલબત્ત, ભલે, ઠીક; of course, certainly, well: 164, (ન) શુન્ય, મીંડું; zero, nothing. બાણ, (ન.) તીર; an arrow (૨) શિવલિંગ; an egg-shaped stone as the emblem of Lord Shiva' (૩) નદીમુખની ખાડી; an estuary. (૪) હર કે HlHadis 4847; a border-stone. બાણાવળી, (મું) કુશળ ધનુર્ધારી; an.
expert archer. બાણી, (સ્ત્રી) ઠરાવેલાં સમય કે મુત; fixed time or period: (૨) શરત; a term or condition: (૩) સ્વીકાર, કબૂલાત, acceptance, agreement. બાણુ, બાણ, (વિ.) ૯૨'; “92', ninety
two. બાતલ, (વિ.) રદ; cancelled, annaUled: (૨) નકામું; useless: (૩) બાકાત, કમ; excluded(૪) રુખસદ અપાયેલું; dismissed: (૫) અસ્વીકૃત; rejected.

Page #526

બાથ
૫૨૧
બાફ
આથ, (સ્ત્રી) બે હાથે કરેલાં પકડ; a clas-
ping or grip with two hands: (૨) આલિંગન, an embrace (૩) સાહસકર્મ cn enterprisc. બાઝંબાઝા. બાથબાથા, બાથંબથી, (સ્ત્રી) જુઓ બાથોડિયું, (ન, જુઓ બાથ: (૨) પ્રયાસ
an effort: 13) 444; vain effort. બાદ, (વિ.) બાકાત, કમ; excluded, rejected: (અ) ત્યાર પછી, પછી; afterwards, then –આકી, (સ્ત્રી) બાદ કરવાની ક્રિયા કે રીત; subtraction: (૨) શેષ રકમ; remainder. બાદલું, (વિ.) બનાવટી, નસ્લી; artificial, spurious: (2) 2414245194; polished: (૩) તકલાદી; frail. બાદલ. (ન) કસબના તારને ગંચળ. a coil of gold or silver thread: (૨) કસબી સાડી; a saree embroidcred with golden or silver threads. બાદશાહ, (પુ.) સમ્રાટ, પાદશાહ; an emperor: બાદશાહી, (વિ.) બાદશાહનું કે એને લગતું; of, or pertaining to, an emperor: (૨) ભવ્ય, ઠાઠમાઠવાળું; grand, majestic, pompish: (3) આપખુદ, absolute: (સ્ત્રી) જુઓ બાદશાહ: (૨) અત્યંત સુખ અને સમૃદ્ધિ, great happiness and prosperity: -ત, (સ્ત્રી) બાદશાહનાં પદ, સામ્રાજ્ય, વગેરે; the title, dignity and empire, etc, of an emperor. બાદી, (સ્ત્રી) અપચો, કબજિયાત, indi
gestion, dyspepsia. બાધ, (પુ) અવધ, અડચણ; a hindrance, an obstacle= (૨) પ્રતિબંધ restriction, prohibition (૩) વિરોધ; opposition: (૪) દેવ, પાપ; a fault, a sin; (૫) વ્યથા, પીડા; afliction, pain: –ક, (વિ.) બાધ કરનારું; obstructing, restricting, etc. બાધા, (સ્ત્રી) પણ; a vow or pledge: (૨) આખડી, માનતા; a religious vow
or resolutionઃ (૩) વ્યથા, પીડા; affliction, p. in: (૪) અડચણ, વિશ્વ an obstacle, bindrance. બાધિત, (વિ.) પ્રતિબંધિત; restricted, forbidden (૨) વ્યથિત, પીડિત; aflicted, troubledઃ (૩) અસ્વીકૃત, રદ થયેલું; rejected, annulled. {tire, whole. બાપુ, (વિ.) સઘળું, સળંગ, આખું; enબાન, (વિ.) બાંયધરી કે જામીન તરીકેનું; as a security, bail or deposit: (1.) 24 બાનું: (૨) જામીન; a surety, a bail, બાનાખત, (ન.) બાનામાં આપેલી રકમનાં પહોંચ કે ખત; a receipt or deed for earnest-money. બાની, (સ્ત્રી.) બોલવાની કે લખવાની ઢબ;
mode of speech or writing (૨) queil; speech. આન, બાન, (સ્ત્રી) સન્નારી; a madam. બાનું, (ન.) કરારપાલન, વે. માટે અગાસેથી
ભરેલી રકમ; an earnest-money. બાપ, (પુ) પિતા; father(૨) વડીલ પુરુષ માટે સમાનસૂચક શબ્દ; a term of respect for an elderly man. બાપડું, (વિ) ગરીબ, લાચાર, દીન, કંગાલ;
poor, helpless, humble, wretched. બાપદાદા, (પું. બ. વ.) પૂર્વજો; ances
tors, forefathers. બાપા, (૫) જુઓ બાપ. બાપીકુ, (વિ.) પિતા કે પિતૃપક્ષનું; paternal. (૨) વારસાગત; inherited, hereditary: બાપુ, (પુ.) જુઓ આ૫. બાપૂ ડું, (વિ) જુઓ બાપીકુ બાફ, (૫) બફાર, ધામ; sultry weather: (?) uzat; sweat, perspiration: (3) 42107; steam, vapour: -૭, (ન) બાફીને પકવવું કે રાંધવું તે; cooking by boiling (૨) એ રીતે રાંધેલી વસ્તુ; a thing cooked in that way. (૩) ખરાબ રીતે રાંધેલું કે 21741€ 241714; badly cooked or

Page #527

બાબત
પર
બારોટ
tasteless food. (૪) કાચી કેરીનું શાક a dish of unripe mangoes: () ગોટાળે, મોટી ભૂલ, બાફી મારવું તે, a foolish performance, a blunder: -, (.શિ) ઉકાળીને રાંધવું; to cook by boiling: ૨) ગોટાળો કે મોટી ભૂલ કરવાં to commit a blunder. બાબત, (સ્ત્રી.) વિષય, મુદ્દો, a subject, an issue: (૨) કામ, પ્રસંગ; an affairs (૩) વિગત; detail: (અ) ના સંદર્ભમાં, વિષે; with reference to, about, in the matter of. બાબરાં (ન. બ. ૧) એાળ્યા વિનાના, અસ્તવ્યસ્ત માથાના વાળ; uncombed, disorderly hair. આબાગાડી, (સ્ત્રી) નાનાં બાળકોને બહાર લઈ જવા માટેની, માણસથી ચલાવાતી ગાડી; a go-cart, a hand-driven vehicle for babies. [1514; inferior, useless. બાબાશાહી, (વિ.) ઉતરતા દર જાનું, હલકું, બાબો, (કું) (બાળભાષા) રેટ; (children's language) bread: (૨) બાળક; a male child. [a bubo. બમલાઈ, આમલી, (સ્ત્રી) બગલની ગાંઠ બાયડ, (વિ) જ્ઞાતિ, સમાજ, વોમાંથી
બહિષ્કત; excommunicated. પિટામાં. બાયડી, (સ્ત્રી) જુઓ બાઈડી, “બાઈના બાયલ, (વિ.) કાયર; cowardly: (૨) ડરપક; timid: (૩) પત્નીથી દબાયેલું; henpecked આયુ, (ન) તબલાંની જેડમાંનું નાનું તબલું; the smaller one of a pair of tabalas. બાર, (૫) બંદૂક ફોડવી તે અથવા એને 24417; the charge or report of a gun. બાર, (ન) દ્વાર, બારણું; an entrance,
a door: (21 2415 ; a court-yard બાર, (વિ) ૧૨'; '12', twelve. આરકસ, (ન.) માલવાહક જહાજ; a freigh-ship: (૨) મોદી, ભારે પરંતુ નકામી 978; a big, heavy but useless
બારણું, (ન) દ્વાર, દરવાજો; a door,
a gate. બારદાન, (ન.) માલ ભરવાનું સાધન;
means of packaging. (૨) એનું વજન; its weight. બારમું, (વિ.) ક્રમમાં ૧રની સંખ્યાનું સૂચ; twelfth: () માનવીના મૃત્યુ પછી બારમે દિવસે થતાં ધાર્મિક ક્રિયા, સમૂહભેજન, વ.; religious rites, mass dinner, etc. performed on the twelfth day after a person's death. બારશ, બારસ, (સ્ત્રી) ચાંદ્રમાસની બને પક્ષની બારમી તિથિ; the twelfth day of either of the fortnights of a lunar month. [frame of a door. બારસાખ, (સ્ત્રી.) બારણાનું ચોકઠું; the બારાક્ષરી, બારાખડી (સ્ત્રી) વ્યંજન સાથે દરેક સ્વરની સંધિથી થતા બાર અક્ષરોને સમૂહ; a series of twelve letters formed by joining each of the twelve vowels with a consonant. બારી (સ્ત્રી.) હવાઉજાસ માટેનું નાનું બારણું a window. (૨) છટકવાનું સાધન, મિલ,
old; means of escape, a pretext. બારીક, વિ.) સૂક્ષ્મ; minute, subtle: (૨) ઝીણું; fine: (૩) પાતળું; thine () અત્યંતનાના કદનું;fine in size: (૫)મહત્વનું $21522ye; urgent, important, criticalઃ બારીકી, બારીકાઈ, (સ્ત્રી) 04127543'; fineness, subtlety, etc. બારુ, (ન.) બારણું; an entrance. a door (૨) બંદર પ્રવેશમાર્ગ; an entrance to a port or harbour (૩) છટકબારી; means of escape, a pretext, બારેયો, (૫) એ નામની એક પછાત mrcial 434; a man of a backward caste so-named. બારેટ, (૫) એ નામની એક જાતિ અથવા 24 marcelo let; a caste so-named or a person belonging to that caste.
thing.

Page #528

બારાબાર
આરોખાર, (મ.) સીધેસીધા, વચ્ચે કાઈ સ્થળે અટકયા વિના; directly, without halting anywhere: (૨) પરભારું: at other's cost, free of charge: (૩) બીજાનાં હુકમ અને સૂચનાની અવજ્ઞા કરીને; disregarding other's orders or suggestions. આરેાખારિયું, (વિ.) પાતાની ઇચ્છા મુજબ કરેલું; done according to one's આલ, (પુ.) વાળ; hair. [own will. આલ, (વિ.) બાળžાનું કે અમને લગતું; of or pżrtaining to children: (૨) બાલ્યાવસ્થાનું; growing, infantile: (પુ.) (ન.) બાળક: –ક, (પુ) નાની હુંમરના છેક; a growing boy, a male child: (ન.) બકરુ; a child: માલકબુદ્ધિ, જુઓ બાળકબુદ્ધિ આલટી, ખાલદી, (સ્રી.) ડેલ; a bucket. ખાલા, ખાલિકા, (સ્રી.) જુએ માળા. માલિશ, (વિ.) નાદાન, ભેળું; childish, simple-hearted. [પણ; childhood, ખાલ્ય, (ન.) બાલ્યાવસ્થા, (સ્ત્રી.) બચઆવટો, (પુ.) એક પ્રકારનું હલકુ અનાજ;
a kind of coarse grain. આવડુ, (ન.) હાથના ઉપરના કાની અને
ખભા વચ્ચેના ભાગ; the upper-arm. આવન, (વિ.) ‘પુર'; ‘52', fifty-two. આવડું, (વિ.) ગભરાયેલ, બેબાકળું; confused, confounded. [a doll. આવલુ, (ન.) પૂતળું; a statue: (૨)ઢીગલુ ; આવલુ, (ન.) જુએ માઉલુ બાવળ, (પુ.) એક પ્રકારનું કાંટાળું ઝાડ;
a kind of thorny tree. ખાવી, (સ્રી.) સાધુડી; a female mendicant, a nun: (૨) એ નામની જ્ઞાતિની સ્ત્રી: (૩)બાવાની પની; wife of a mendicant. આવીશ, ખવીસ, (વિ.) ‘૨૨'; 22', twenty-two.
આવુ, (ન.) કરેાળિયાનું નળુ'; a cobweb. આવો, (પુ'.) સાધુ, ભિક્ષુક; a mendicant: (૨) એ નામની જ્ઞાતિના પુરુષ.
૫૨૩
ખી
આષ્પ, (ન.) વરાળ; steam, vapour: (૨) ધુમ્મસ; fog, mist (૩) આંસુ; a tear. આષ્પીકર, બાષ્પીભવન, (ન) વરાળ કરવી કે થવી તે; evaporation. આસર્ડ, (વિ.) ‘ફર'; '62', sixty-two. ખાસમતી, (પું. બ. વ.) એક પ્રકારના ઊંચી જાતના ચાખા; a kind of high quality rice. ખાસુદી, ખાદી, (સ્ત્રી) દૂધ અને ખાંડની એક ધટ્ટ વાની; a kind of viscous article of food made of milk and sugar.
આસ્તો, (પુ.) એક પ્રકારનુ ખારીક સુતરા કાપડ; a kind of fine cotton cloth. માહિર, આહીર, (અ.) જુઆ મહાર. મહુ, (પુ.) બાવડું; the upper-arm: (ર) હાથ; ore of the hands: (૩) (ગણિત):આકૃતિની બાજુ, ભુજ (meths.) a side or arm of a figure. બહુક, (પુ.) વાનર; a monkey: (૨) કદરૂપા, બિહામણેા માણસ; an ugly, frightful man. (૩) મૂઢ; an idiot. બાહુબળ, (ન.) શારીરિક તાકાત; physical strength. (૨) પુરુષાર્થ; hard striving or efforts.
બાહુલ્ય, (ન.) અતિરેક, અધિક્તા; an excess: (૨) વિપુલતા; abundance. આહોશ, (વિ.) ચાલાક, દક્ષ; skilful, exnert: માહોશી, (સ્ક્રી.) ચાલાકી, વ.;
skilfulness, etc.
માળ, (વિ.) (પુ.) (ન.) જુઆ આલ: -૩, (પુ.) (ન.) જુએ ખાલક: બાળકબુદ્ધિ, .(વિ.) (સ્રી.) નાદાન, છેકરમત. ડહાપણને અભાવ; childish, childishness, absence of wisdom: ~ડી, (સી.) સ્ત્રી બાળક, નાની છે.કરી; a female child, a young girl: -ગોપાળ. (ન. બ. વ.) એક કુટુંબનાં બાળક; children of a family: -પણ, -૫, (ન.) બચપણ; childhood, infancy:

Page #529

બાળવું
૫૨૪
બાંધવુ
-પોથી, (સ્ત્રી) બાળકો માટેનું પ્રાથમિક પુસ્તક; a pririer:-બચ્ચાં , (ન. બ. વ.) જુર બાલગોપાળ: –ોધ, (વિ.) બાળ- કેને સહેલાઈથી સમજાય એવું; easily understood by children: (pall.) દેવનાગરી લિપિ, the Devnagari script: -ભાષા, (સ્ત્રી) બાળકોની ભાષા; children's language: –મંદિર, (ન.) બાળક માટેની શાળા; an infant school, a nursery: લગ્ન, (ન.) બચપણમાં થયેલું લગ્ન; a child-marriage: –વિધવા, (સ્ત્રી) a child-widow. બળવું, (સ. ક્રિ.) બળે એમ કરવું, સળ
31179; to burn, to kindle. બાળા, (સ્ત્રી.) ઉછરતી છોકરી; a growing girl: (૨) કુમારિકા, યુવતી; a young virgin or girl. બાળભાઈ, (વિ.) નાદાન અને ભેળું;
childish and simple hearted. બાળતિય, (ન.) ઝાડાપેશાબના ગંદવાડથી રક્ષણ માટે ધાવણા બાળક નીચે રખાનું કપડું; a piece of cloih kept under a suckling us a protection against the dirtiness of excrement. બાંકડો, બાક, ) બેસવા માટેની, પાયાવાળી લાંબી પાટલી; a bench. બાંડું, (વિ વરણાગિયું; foppish (૨) સુંદર, કાકડું; handsome, grateful: (૩) તરંગી; whimsical. (૪) સાહસિક; daring: ૫) (કામ, વ.) નાજુક (work, etc.) delicato: બાંગ, (સ્ત્રી.) મુસલમાન માટે નમાજનો સમય સચવવા માટેનો પોકાર; a shouting cal: to Muslims, suggesting the time for prayer: (૨) લાંબી, મોટી બૂમ; a prolonged loud shout. બગડ, (વે.) લુચ્ચું, પ્રપંચી; cunning, artful; (2) Ail; whimsical: (3) Hists; daring. બાંટ, (પુ)(ન.) જુઓ બાટ.
બાંટ, (ન) એક પ્રકારનું સ્ત્રીઓ માટેનું રેશમી વસ્ત્ર; a kind of silk gar
ment for women. [dwarfish. બાંઠ, (વિ) જાડું અને ઠીંગણું: fat and બાંડિય, (વિ.) જુઓ બાંડ: (ન.) અડધી ving' ope; a short-sleeved shirt. બાંડું, (વિ.) (પશુ, વ) પૂછડી વિનાનું: (beasts, etc.) tailless: (૨) અવયવની ખામીથી બેડોળ; ugly because of less of a limb: (૩)(શસ્ત્ર) ખુલ્લું, મ્યાન વિનાનું; (weapon) open, unsheathed. બાંદી,(સ્ત્રી) દાસી,નોકરડીya female atten
dant: (31 144451; female slave. બાંધ, (પુ.) બંધ, પાળ; a dam, an embankment: -કામ, (ન.) રચના, ચણતર કામ; construction, building work: -છોડ, (સ્ત્રી) બંને પક્ષે છૂટછાટ મૂકીને કરેલું સમાધાન; a compromise effected by concessions by both the sides: –ણ, (ન) બાંધવું તે; ૧ binding or fastening: (૨) બાંધવાનું Huld; means of tying or binding: (૩) બંધન; a bondage. (૪) પકડ, ગાંડ; a grip, a knot: -ણી, (સ્ત્રી) રચવાની કે બાંધવાની રીત; the mode of constructing, building, etc.: (?) 221-41; construction: (3) વિવિધ રંગનાં ટપકાંથી સાડલા, વ, રંગવાની રીત; the mode of dyeing saris with dots of various colours: (૪) એવો સાડલો, વ: such sari, etc બાંધવ, (પુ.) જુઓ બધુ. બાંધવું, (સ. ક્રિ) દેરી, કાપડ, વ.ના બંધ વડે લપેટવું કે એકત્રિત કરવું; to tie, fo fasten, to bind, to package, to wrap: (૨) રચવું, બાંધકામ કરવું; to construct, to build: (૩) નિયંત્રણ કરવું, મર્યાદા કે બંધનમાં મૂકવું કે રાખવું; to restrict, to control, to limit, to bind: (૪) બનાવવું, નિર્માણ કરવું,

Page #530

બાંધી દડીનું
૫૨૫
બિલાડી
અસ્તિત્વમાં લાવવું, ઊભું કરવું; to make, to create, to erect (૫) મને વ્યાપાર કરવો; to undertake mental activities: (૬) ઠરાવવું, નક્કી કરવું; to decide, to fix. બાંધી દડીનું, (વિ.) ઠીંગણું અને મજબૂત
બાંધાનું; dwarfish and strongly built. આંધીમડી, (સ્ત્રી.) સચવાઈ રહેલાં મોભે કે પ્રતિષ્ટા; preserved status, credit or reputation. બાંધો, (પુ.) શારીરિક બંધારણ, કાઠું; physical constitution or frame: (૨) રચના અથવા રચનાનો પ્રકાર; construction, composition or their mode: (૩) બંધન; a fastening, a bond, a bondage: (૪) ભારે, જૂડી; a bundle of things fastened together. આંય, (સ્ત્રી) પોશાકને હાથને ઢાંકતો ભાગ; a sleeve: () 614; one of the hands: (3) 2!1, HER; support, help: -ધરી, (સ્ત્રી) જામીનગીરી; security, બિગાડ, (૫) જૂઓ બગાડ. [surety. બિચારું, (વિ.) દુ:ખી; miserable: (૨)
દાચાર, helpless. બિછાનું, (ન.) પથારી, પાથરણું a bed,
a mattress, a carpet, etc. બીછાવવું, (સ. કિ.) પાથરવું; to spread,
to lay open. [kind of sour fruit. બિરુ, (ન.) એક પ્રકારનું ખાટું ફળ; a બિન, (અ) વિના, થી રહિતwithout,
bereft of. [inexperienced. બિનઅનુભવી (વિ) અનુભવ વિનાનું બિનજરૂરી, (વિ.) જરૂર વિનાનું: un
necessary: (2) 4314; useless. બિનજગાર, બિનજગારી, (વિ)
બેકાર; unemployed: બિનજગાર, (1) બિનજગારી, (સ્ત્રી.) બેકારી;
unemployment. બિનશરતી, (વિ.) કોઈ પણ શરત કે બંધન વિનાનું; unconditionale બિનશરતે, (24.) unconditionally.
બિના, (સ્ત્રી.) જુઓ બીના. બિયાબાન(ન) ઉજજડ પ્રદેશ: a barren
region: (?) ; a desert. બિયાબારુ, (ન.) વૈમનસ્ય; કુમેળ, અણ
04114: enmity, discord. [for sowing બિયારુ, (ન.) વાવણી માટેનાં બી; seeds બિયું, (ન.) બીજ, બી; a seed. બિરદ, (ન.) ટેક, પ્રતિજ્ઞા; a solemn pledge, a vow: (૨) નામના, યા; renown, glory: (૩) સ્તુતિકથા કે કાવ્ય; a eulogistic story or song બિરદાઈ, (સ્ત્રી) પ્રતિજ્ઞાપાલન માટેની મક્કHali; firmness of sticking to one's promise or vow: (૨) (૫) ચારણ,
ભાટ; a bard. a minstrel. બિરદાવલિ, બિરદાવલી, બિરદાવળિ,
બિરદાવળી, (સ્ત્રી) જુઓ બિરદ. બિરયાની,(સ્ત્રી) એક પ્રકારની મુસલમાનની વાની; a kind of article of food of the Muslims. બિરંજ, (૫) ભાતની મીઠી વાની; sweet
dish of rice. બિરાજવું, (અ ક્રિ) ગૌરવપૂર્વક ભવું
કે બેસવું; to shine or sit gloriously. બિરાદર, (૫) ભાઈ, a brother: (૨)
મિત્ર; a friend: (૩) સાથી; a comSpanionઃ બિરાદરી, (સ્ત્રી) ભાઈચારે brotherhood (૨) સમાજ, જમાત; a community. (a nickname. બિરુદ, (ન.) જુઓ બિરદ: (ર) ઉપનામ; બિલકુલ, (અ) (નકારાત્મક વિધાનમાં) લેશ
3194; (in a negative statement) in the least, at all: (૨) સર્વથા, તદ્દન;
wholly, utterly, quite, downright. બિલાડી, (મી.) મીંદડી; a she cat: (૨)
જળાશયમાં પડી ગયેલ વાસણ, વ. કાઢવાનું લંગર જેવું સાધન; an anchor-like instrument for dragging out a vessel, etc. fallen into a waterforum: બિલાડું, (ન.) મીંદડું; a cat

Page #531

બિલોર
૫૨૬
બીબી
બિલા, (૫) મીંદડે; a male-cat:
(૨) મોટું માંદડું; a big cat. બિલોર, (પુ.) પાસાદાર કાચ, crystal
glass: બિલોરી, (વિ.) એવા કાચનું બનેલું. બિલ્લી, (સ્ત્રી) જુઓ બિલાડી. બિલ્લ, (ન.) ઓરડા વ.ના વિભાગ પાડવા
Hiden 1419; a partition-wall. બિલો, (પુ.) હોદ્દો, . સૂચક ચાંદ કે
ચિ; a badge: (૨) ઇનામ, વ. માટે ચંદ્રક; a medal. બિવડાવવું, બિવરાવવું, (સ. ક્રિ) ભય
471391; to frighten. બિસમાર, (વિ.) ઉપેક્ષિત; disregarded
(૨) વિસ્મૃત; forgotten. બિરસાત, (સ્ત્રી) જુઓ વિસાત. બિહામણું, (વિ.) ભયંકર; frightful, terrible.
[પેટામાં. બિહારી, વિ.) જુઓ વિહારી, વિહારના બિંદી, (સ્ત્રી) ટપકા જેવા નાને ચાંદલે;
an ornamental dot on the forehead. (૨) અનુસ્વારનું બિંદુ: the dot
suggesting a nasal sound. બિંદુ, (ન) ટીપું; a drop: (૨) ટપકું;
a dot (3) શૂન્ય, મીઠું; cipher, zero. બિંબ, (ન.) પ્રતિબિંબિત વસ્તુ; a thing reflected (૨) સૂર્ય અથવા ચંદ્રનું કુંડાળું; the disk of the sun or the moon: (૩) પ્રતિમા, પ્રતિબિંબ; an image, a reflection: () Ou; a shadow. વી, (ન) બીજ, બિયું; a seed: (૨) મૂળ; a source, root or origin. બીક, (સ્ત્રી) ભય, ડર; fear, fright, dread: –ણ, (વિ.) ડરપેક; timid. અચ, (અ.) વચ્ચે; amidst, between. બીચા, (વિ) જુઓ બિચારું. બીજ,(સ્ત્રી) ચંદ્રમાસની બંને પક્ષની બીજી face the second day of either of the fortnights of a lunar morth: (૧) સુદ બીજને ચંદ્ર; the cresent of the new moon. બીજ,(ન) બિયું; a seedઃ (૨) પ્રજનનના
સાધન તરીકે શુકનું બિંદુ; a drop of semen as a generating agent: (૩) સંતતિ, ઓલાદ; progeny: (૪) વર્ણમાળાને અક્ષર; a letter of an alphabet (૫) સાહિતકૃતિનું મૂળ, the source of a literary piece: -5, (ન.) ભરતિયું; an invoice: -કેશ, -કોષ, (૫) બીજની કોથળી: a cell of seeds or generating germs: --ગણિત, (ન.અક્ષરગણિત; algebra. બીજવર, (કું.) બીજે લગ્ન કરનાર પુરુષ; a man marrying for the second time. બીજુ, (વિ.) ક્રમમાં “૨ની સંખ્યાનું સૂચક
second: (2) 421719; additional: (૩) ભિન્ન; differentઃ (અ) તદુપરાંત, વળી; moreover: (૨) વધારામાં; additionally. (pasture, a meadow. બીડ, (ન.) ચરાણુ, ઘાસવાળે ભૂભાગ; a બીડ, (ન) કાચું લેતું; pig-iron. બીડવું, (સ. ક્રિ.) બંધ કરવું; to shut up, to close: (૨) પરબીડિયા વ.માં મૂકવું કે બંધ કરવું; to envelop, to pack: (3) aleg'; to wrap. બીડી, (સ્ત્રી.) નાગરવેલના પાનને નાનો વી; a roll of betel-leaf : (૨) તમાકુ, 4.-1 list; an indigenous cigar: બીડુ, (ન.) પાનને મેટ વીટો: (૨) આવાન; a challenge. બીન, (ન.) (સ્ત્રી) તંતુવાદ્ય; stringed musical instrument. બનવું, (અ. ક્રિ) જુએ બહુ બીના, (સી.) હકીકત; a fact, a true account. (૨) સાયાં બાતમી કે ખબર; true information or news: (3) 34213l; an event: (x) Cara; a detail: (૫) સંજોગ; a circumstance. બીબી, (સ્ત્રી) (મુસ્લિમ) સ્ત્રી, નારી; (Muslim) a woman (૨) પત્ની; a wife: (3) 57914 ball; a woman of a noble family.

Page #532

ખેખ
બુ, (ન.) ઢાળકામ માટેનુ ચેાકડું; a die or mould: (૨) ચિત્ર, વ. છાપવા માટેનુ એવું ચોકઠું; a printing block: (૩) એવા સીસામાં કાતરેા અક્ષર; a type: (૪) છાપ, નકલ, નમૂનેı; an impression, a copy• ીભત્સ, (વિ.) જુગુપ્સાપ્રેરક; disgusting, repulsivc: (૨) ધેાર, ભયંકર; hideous, frightful. [(સ્રી.) માંદગી; sickness. માર, (વિ.) માંદું; sick: ખીમારી,
લી, (સ્રી.) એક પ્રકારનું પવિત્ર ઝાડ; a kind of sacred tree: -પત્ર, (ન.) અનું પાન: લુ, (ન.) એનું ફળ. વુ, (અ. ક્રિ.) ભય લાગવા, ડરવું; to fear, to dread.
૫૨૭
બુકાટવુ, (સ. ક્રિ.) ફાકવું, મેટા કોળિયે ખાવુ; to eat with big mouthfuls: (૨) ઉતાવળે ખાવુ; to eat hastily. અકાની, (સ્ત્રી.) દાઢી અને ગાલને ઢાંકતુ, ચહેરા ફરતું બાંધેલુ કપડુ'; a piece of cloth tied round the face, covering the chin and cheeks. અકા, (પુ.) સૂકા ખારાક, ઔષધ, વ.ને
ફાકે કે કાળિયા; a mouthful of dry food, medicine, etc અખાર, (પુ.) તાવ, વર; fever. ગુઝારું, (ન.) પાણીના ગેાળા, વ. માટેનું ધાતુનું ઢાંકણ; a metallic lid for a water-pot.
બુઝાવવુ, (સ. ક્રિ.) જુએ જીવવુ. અર્જીંગ, (વિ.) વયેાk; very aged, old: (૨) અનુભવી, માનનીય અને વૃદ્ધ; experienced, venerable and old: અઝગી, (શ્રી.) વૃદ્ધાવસ્થા; oldage. અટાદાર, (વિ.) ભરતની વિવિધ આકૃતિઓવાળુ';embroidercd in various designs. અટ્ટી, (સ્ત્રી.) નાના બુટ્ટો, જુએ મુદ્દો. મુઠ્ઠી, (સ્રી.) અસાધારણ ગુણવાળી વનસ્પતિ; a miraculous herb: (૨)ામબાણ ઇલાજ; an unfailing cure: (૩) મુત્સદ્દી, મીઢુ
બુદ્ધિ
માણસ;a shrewd person whose ideas or sentiments are inscrutable.
અટ્ટી, (સ્રી.) જુ છૂટ અને અટિયુ ભુટ્ટો, (પુ.) ભરતકામની આકૃતિ; an embroidered design or figure: (૨) ધૂન, તરંગ; a whim, a fancy. અર્ડવું, (વિ.) ધાર કે અણી વિનાનું; blunt, blunted at the edge or at the end: (૨) જાડી બુધ્ધિનું, લાગણીહીન; blunt (witted), cold-blooded. અડથલ,(વિ.) મૂઢ, બેવકૂફ્; idiotic, stupid: (૨) શંચુ; rustic, uncivilized. અડાડવુ, અડાવવુ, (સ. ક્રિ.) પ્રવાહીની સપાટી નીચે લઈ જવુ', ખૂડે એમ કરવુ'; to sink, to drown: (૨) (હુક, વ.) પચાવી પાડવું; to usurp (a right, etc.): (૩) દેવું, વ. ભરપાઈ કરવામાં નિષ્ફળ જવું'; to fail to pay a debt, etc. બુઢાપો, (પુ.) વૃદ્ધાવસ્થા; oldage. અઠ્ઠું, (વિ.) જુ છું. [image. બુત, (ન.) મૂર્તિ, પ્રતિમા; an idol, an તાનું, (ન.) અતાનો, (પુ.) પાઘડી બનાવવા માટેનુ ચી'થ ુ; a rag used in making a turban. દખુદ, (પુ.) પરપાર્ટ; a bubble. યુદ્ધ, (વિ.) જ્ઞાનનેા પ્રકાશ પામેલું'; enlightened: (૨) નગૃતિ પામેલુ'; awakened: (૩) વિવેકી, ડાહ્યું; discreet, wise (પુ.) ભગવાન બુદ્ધ; Lord Buddha. અદ્, (સ્રી.) જુએ બુદ્િ
બુદ્ધિ, (સ્રી.) જાણવુ', સમજવુ, વ. માટેની માનસિક શક્તિ; the faculty for knowing or understanding, perception::(૨) જ્ઞાન, સમજ; knowl“dge, understanding: (૩) અક્કલ; sense, intellect: (૪) ડહાપણ, વિવેક; wisdom, discretion: (૫) વિચાર, ખ્યાલ; thou× ght, idea, conception:-ગસ્ય, ચાલ, (વિ.) બુદ્ધિથી સમજી શકાય એવું, ઇન્દ્રિયગોચર; intelligible, percepti

Page #533

ખુત્બુદ
ble: (૨) સ્પષ્ટ, તર્ક પર આધારિત, વાજબી, વજૂદવાળું; clar, reasonable logical:-પૂર્વક, (અ.) વિચારપૂર્વક, યોગ્ય સમજણથી; thoughtfully, with proper understanding: (૨) હેતુપૂર્ણાંક, નણીબૂજીને; intentionally, wilfully: -અલ, બળ, (શ્રી.) સમજશક્તિ, ગ્રહણશક્તિ; the power of faculty or perception: (૨) શેતરંજની રમત; the game of chess: -ભ્રમ, (પુ.) બુદ્ધિની વિકૃતિ; deformity of the mind or intellect: -મત્તા, (સ્રી.) –મત્ત્વ, (ન.) ઉચ્ચ પ્રકારની સમજશક્તિ હોવાપણું; higher faculty or intellect:-માન, -શાળી, (વિ) બુદ્ધિમત્તાત્રાળુ'; highly intelligent: -હીન, (વિ.) મૂઢ, ભૂખ, idiotic, foolish. અદદ, (પુ.) જુએ ખુદ, બુધ, (વિ.) અત્યંત બુદ્ધિશાળી; highly intelligent: (૨) જ્ઞાની, વિદ્વાન; enlight ned, learned: (૩) વિવેકી, ડાહ્યું; discreet, wise: (પુ.) એ નામને ગ્રહ; the planet mercury: (૨) વિદ્વાન, જ્ઞાની કે વિવેકી માણસ; a learned, enlightened or wise man:-વાર,(પુ.)Wednesday. અનિયાદ, (સ્રી.) પાયે, મૂળ; a foundation, an origin, a root: બુનિયાદી, (વિ.) પાયાનુ’, મૂળભૂત; basic, fundanental, original.
પ્રભુક્ષા, (સ્ત્રી) ભૂખ; hunger: (૨) તીવ્ર ઇચ્છા; an ardent desire: (૩) ભેગેચ્છા; yearning for sensual enjoyment. બુમરાણ, (1.) ભ્રમબરાડા કે સામુદાયિક ફરિયાદ; rowdyis, loud shouts or a mass complain. પુરાત, (શ્રી.) (ન.) ભ્રમ; a shout: (૨) પાકાર, મેટા અવાજે કરેલી ફરિયા; a ud complai: અમાટો, (પુ'.) બુમાટ બુરખો, (પુ.) ચડેરા ઢાંકવાનુ કે છુપાવવા સાધન, મુખઢે; a mask:
પર
બૂર
(૨) પડદે પાળતી સ્ત્રીઓ માટેનું શરીરનું ઢાંકણુ; a complete veil for women observing 'Purdah'. બુરજ, (પુ.) તેપમાા કરવા માટેનુ કિલ્લાના મથાળા પરનું ચણતરકામ; structure at the top of a fortress from where cannons are discharged: (૨) પુસ્તા, બંધ, ડક્કો; a dam, a protective wall against a water-form. ખુલબુલ, (ન.) એક પ્રકારનુ મધુર અવાજવાળું નાનુ પક્ષી; a nightingale. ખુલંદ, (વિ.) ભવ્ય; grand: (૨) ઉચ્ચ ગુણ કે કક્ષાનું; of high quality or order: (૩) (અવાજ) મેાટે અને ઘેર; (of sound) loud and deep. અસટિયો, (પુ.) જુએ સત. ખુદ, (ન.) ટીપું; a drop. ખુદ, (પુ.) જેમાંથી કાફી બને છે એ બિયું; a (coffee) bean.
*, (સ્રી.) ગંધ, વાસ; odour, smell. એકડો, અક, (પુ.) જુએ બુકા. અકવું, (સ. ક્રિ.) જુએ મુકાટવુ. અથ, (પુ.)(ન.) ડાંટાşa cork, a stopper: (૨) એક પ્રકારનું ઝાડ જેમાંથી ખાટલી, વ. ના ડાટા અને છે; a kind of tree from which bottle corks, etc. are made. ખેંચી, (સ્રી.) છે।કરી; a girl. ખેંચું, મચિયું, (વિ.) ચીત્રુ, ચપટ નાકવાળું'; snub, flat-nosed:(૨)(અવયવ, વ.) અડવુ'; (limb, etc.) unornamented. ખેંચો, (પુ.) છે।કરા; a boy.
અજ, (સી.) મૂલ્યાંકન, કર્; reckoning, valuation, appreciation: 3, (સ. ક્રિ.) મૂલ્યાંનકે કદર કરવાં; to evaluate, to appreciate. અઝવવ, (સ. ક્રિ.) અગ્નિ ઠારવા, એલવવું; to extinguish.
ખૂટ, (સ્રી.) કાનના નીચેના ભાગની લબડતી ચામડી; lobe of the ear: ખટિયું, (ન.) એને માટેનુ ધરેણુ'.

Page #534

૫૨૯
બેગરજ
બકુ, (વિ) જુઓ બ55.
, અઢિયું, (વિ.) વાવૃદ્ધ; old in age. બંધ, (સ્ત્રી) જુઓ બુદ્ધિ, thickstaff. મધુ, (ન) દંડૂકો, ડફણું; a club, a short એસ. સી.) ખરા ધાટે A shor, a loud cry: () 24591; a rumour: (3) PIER; a collective complain. મવું, (ન.) એક પ્રકારની માછલી; a kind of fish. બરવું, (સ. ક્રિ) પોલાણ, વ. ભરી દેવાં કે પૂરવાં; to fill up a hollyw, etc. ખરાઈ, બરાશ, (સ્ત્રી) દુષ્ટતા; wickedness (૨) વૈમનસ્ય, અણબનાવ, enmity, discord: (3) Ścisa; misfortune. બરુ, (ન.) દળેલી, શુદ્ધ ખાંડ; ground, pure sugar. {inauspicious, wicked.
, (વિ.) ખરાબ, અશુભ દુષ્ટ; bid, બસ, બસ, (સ્ત્રી) સીમંતને એક વિધિ જેમાં દિયર સીમંતિની ગાલ પર હળ તમાચો મારે છે; a rite performed cuing the celebration of the first pregnancy in which the husband's younger brother gives a lignt slap to his pregrant siste:-in-law: બુટિયો, (પુ) (ઉપરોક્ત વિધિ પરથી) દિયર. nિ dance. બુહો, (૫) મૂઢ કે મુખ; an idiot, બુગિયો, (પુ) આકસ્મિક કટોકટીના સમયે લોકાને શૂરાતન ચડાવવા માટે વગાડવામાં 241421 Bella; the beating of a drum with a view to stimulating pa ple's heroism during an accidental crisis. બહત, (વિ) મેટું, વિશાળ; big, great, etcnsive: (૨) સાંસ્કૃતિક સીમાઓને આવરી લેતું (પ્રદેશ, દેશ, વ.); (region, Country, etc.) grtaler, covering or extending upto cultural frontiers. બૃહસ્પતિ, (પુ.)દેવોના ગુરુ; the preceptor
of Gods: (2) 4 11 Hal 28; the planet Jupiter: -417, (9.) Thursday. બે, (વિ.) “ર'; “2”, two, બે, (બ) સમાસમાં વિનાનું,' “હિત” એ
અર્થ સૂચવ પૂર્વગ; a prefix suggesting 'bsence' or 'lack,' or 'wani' in compounds. બેઅકકલ, (વિ.) મૂઢ, મૂખ; idiotic,
foolish. (rude, impolite. બેઅદબ (વિ.) ઉદ્ધત, અવિવેકી, અસભ્ય; બેઆબરૂ, બેઈજ્જતી, (સ્ત્રી) અપકીર્તિ,
citgrd; disgrace, disrepute, stigma. બેઈમાન, (વિ.) વિશ્વાસઘાતી; faithless: (૨) અપ્રામાણિક; dishonest (3) નાસ્તિક; atheistic (૪) નિમકહરામ, કૃતઘ; ungratefu: બેઈમાની, (સ્ત્રી) વિશ્વાસઘાત, વ.; faithlessness, etc. બેઉ, (વિ.) બને, both. બેકદર, (વિ.) કદર ન કરવાની વૃત્તિ કે શક્તિ; incapable of appreciating, unappreciative. [G2in; innocent. એકસર, (વિ.) દોષરહિત; fulless: (૨) બેકાર, વિ.) કામધંધારહિત, unemployed: (૨) નિષ્ક્રિય, નવરું; inactive, idle: (૩) નકામું, બિનઅસરકારક; useless ineffective બેકારી, (સ્ત્રી) કામધંધાને અભાવ; unemployment for ced inactivity. બેકી, (વિ.) (સ્ત્રી) બેથી ભાગી શકાય એવી (સંખ્યા); (an) even (number): (સ્ત્રી) જેડ, જેડી, a pair. બેખબર, (વિ) અજાણ, બિનવાકેફ: uninformed, ignorant. બેગમ, (સ્ત્રી) (મુસ્લિમ) રાણી; (Muslim) a queen(૨) ઉચ્ચ દરજ્જાની સ્ત્રી; a woman of high rank. બેગરજ, બેગરજાઉ, બેગરજુ, (વિ.) ગરજ fille, 612714; not needy, unselfish, disinterested: (2) 41424 વિનાનું; uncovetous.

Page #535

ખેંગાર
ખેંગાર, (પુ.) (સ્ત્રી.) વેઠ; drudgery, forced, unremunerative labour: અગારી, (પુ.) વેઠિયા, મજૂર; a forced labourer, a labourer.
એગુના, એગુનાહ, (વિ.) નિર્દોષ; innocent, guiltless.
એચન, (વિ.) જ પરહિત, અસ્વસ્થ; rest less, indisposed: (૨) ખિન્ન; dejected. એજાર, (વિ.) કંટાળેલું; weary, tired: (૧) મૂંઝાયેલું; puzzled. એટ, (પુ.) દ્વીપ; an island. એટી, (સ્રી.) દીકરી; a daughter. એટો, (પુ.) દીકરા; a son. એઠક, (સ્રી.) બેસવું તે (૨) આસન; a seat: (૩) દીવાનખાનું; a drawing room: (૪) સભ્યા, વ.ની સભા; a meeting: (૫) અધિવેશન; a session: (૬) જુઓ એસણી. બેઠાડુ, એટાગરુડ, (વિ.) નિષ્ક્રિય, inactive: (૨) બેકાર; unemployed. ખેડાએટ, (સ્રી.) નિષ્ક્રિયતા, બેકારી; inactivity, unemployment: (૨) નફાનુકસાન ન હેાય એવી સ્થિતિ; the state of being at par: (અ.) નિષ્ક્રિય કે એકાર સ્થિતિમાં; in an inactive or unemployed state. એડાબેટી, (સ્રી.) બેઠાબેઠ.
ખેડી, (સ્રી.) માર્મિક કે ક્રૂર મશ્કરી; a subtle or cruel joke.
એઠું', (વિ.) બેઠેલુ'; seated: (૨) નિષ્ક્રિય; inactive: (૩) શાંત; peaceful, tranquil: (૪) નીચા કદનુ, ઠીંગણું; short in stature, dwarfish: (૫) શાંતિપૂર્વક, ધમાલ કે ધાંધલ વિના કરેલું; done or pe: formed peaceful!y: (૬) કામ કર્યા વિના મળતું (પગાર--આવક, વ.); received without rendering any service (remuneratin, income, etc.)
ખેડલી, (સ્રી.) હેાડી, મછવે!; a boat,
૫૩૦
ખેતાળાં
ખેડશી, બેડસી, (સ્રી.) મિથ્યાભિમાન; vain pride: (૨) હુંvt; egotism. એડિયુ, (ત.) આંખા પરથી કેરીએ પાડવાની નળીદાર મેળી; a gauzy bag for collecting mangoes from the tree મેડિયું, (ન.) બે બળદનું ગાડું; a twobullock-cart: (૧) એવા ગાડામાં સમાય એટલા અર્થાત્ આરારે ખત્રીસ મણનુ વજનનું માપ.
ખેડી, સ્રી.) જંજીર, હાથકડી; chains, fetters, shackles: (૨) બધન; bondage, captivity: (૩) ઉપાધિ; trouble: (૪) મના, પ્રતિબંધ, અડચણ; restriction, hindrance: (૫) પગનું રૂપાનુ ધરેણું'; silver anklet. એવુ, (ન.) ઘડા અને હાંડાની જોડ, ઉતરડ; a pair of water-pots. એડો, (પુ) વહાણ; a ship (૨) નૌકાકાલે!; an armada.
ખેડોળ, (વિ.) કઢંગા આકારનું, કદરૂપુ; misshaped, ugly. ખેત'ગુ', એલર્જીંગ, (વિ.) અવ્યવસ્થિત, ઢંગધડા વિનાનું; disorderly, misshaped: (૨) વિસંવાદી, વિસંગત, discordant, inconsistent.
ખેત, (પુ.) લાગ, મેાખ; suitable time or opportunity: (૨) યુક્તિ, દાવપેચ; a trick, a stratagcm, a plot: (૨) હેતુ, મનસા; intentiou, aim. ખેત, (પુ.) નેતર, નેતરની સોટી; cane, a cane-stick. [couplet. ખેત, (સ્રી.) ફારસી દુઢ઼ા; a Persian એતકસીર, (વિ.) નિર્દોષ; innocent. અંતમા, (વિ.) બેદરકાર; careless: (૨) એફિકર, મસ્ત, ઉપેક્ષાવૃત્તિવાળુ; unworried, disregardful, self-satisfied. ખેતાલ, ખેતાલુ, (વિ.) વિસંવાદી, તાલરહિત; discordant, unrythmical, એતાળાં, (ન. ખ. વ.) આશરે ખેતાળીસ

Page #536

ખેતાળીસ
વની ઉંમરે વાચન, વ. માટેની આંખની આંખપ; shot-s:ghtedness, dimness of the eyes at about the age of forty-two: (૨) એને માટેનાં ચશ્માં; spectacles for that defect. ખેતાળીસ, (વિ.) ‘૪૨'; ‘42’, forty-tw . બેદરકાર, (વિ.) કાળજી વિનાનું; careless: બેદરકારી, (સ્ક્રી.) carelessness, ખેદ, (ત્રિ.) લાગણુંીહીન, પાષાણુહૃદય, નિષ્ઠુર; un{eling, hard-hearted, pitiless. [ness. એકદ્દી, સ્ત્રી.) નિષ્ઠુરતા; had-heartedબેદિલ, (વિ.) ભિન્ન, નાખુ; dejected, displeased. અણબનવ; diz0r]. બેદિલી, (સી.) dejction (૨) કુમેળ, એન્ડ્રુ, (ન.) ઈંડુ; en egy. એધડક, (અ.) નીડરતાથી, સાહસવૃત્તિથી, અચકાયા વના; dauntlessly, daringiy, mahesitatingly: (૨) પડકાર કે આહ્વાન કરીને; challengingly. એધારું', (વિ.) એ બાજુ ધારવાળું; doubleedged: (૨) દ્વિષથી, અનિશ્રિત; having double meaning, cquivocal, un
certain.
અધ્યાન, (વિ.) બેટરકાર, બરાબર ધ્યાન ન આપ૩, ગાફેલ; careless, inattentive, inadvertent.
lleled, best.
એનમન, (વિ.) અજોડ, ઉત્તમ; unpara[biped. એપગુ, (વિ.) એ પગવાળુ'; tw-footed, એપરવા, (વે.) જુઆ ખેતમા. એફાક, એરાગ, એકાટ,(વિ.) (અ.)નિલ જ્જ નિર્લજ્જપણે; shameless, shamelessly: (ર) છડેચા; open, openly, challengingly: (૩) અમર્યાă; limitlessly: (૪) અત્યંત વેગથી; very swiftly. એકામ, (વિ) જુઆ મેધ્યાન. એફિકર, (વિ.) જુએ ખેતમા. ખેબાકળુ, (વિ.) ગભરાયેલું, ખાવ ું; puzzled, agitated and perplexed.
૫૧
અવસા
એસાન, (વે.) બેશુદ્ધ; unconscious. એરખ, (ન.) નગારું; a drurnઃ (અ.) વારંવાર, હુંમેશાં; often, always. એરખી, (સ્રી.) સ્ત્રીએ માટેનુ' હાથનુ ધરેણું; armlet for women. એરખો, (પુ.) રુદ્રાક્ષની જપમાળા; a rosary having the seeds of a sacred plant as its beads.
મેરજા, (પુ.) પહાડી વૃક્ષને ગુંદર; the
gum of mountainous tree. એરીજ, (સ્ક્રી.) સરવાળે; total, addition: (૨) સરવાળાની સંખ્યા કે રકમ; total number or amount: (૩) હિસાબના અહેવાલ; a statement of accounts. મેરોજગાર, વિ.) એરાજગારી, (સ્રી.) જુએ એકાર, અંકારી. ખેલ,(પુ.)બળદzan xx,a bullock:-ગાડી, (શ્રી.) a bullock-cart or vehicle. બેલગામ, (વિ.) નિર’કુશ; uncontrolled,
unrestricted.
un
એલડી, (સ્ત્રી) બે વ્યક્તિની જોડ; a pair of two persons, a couple. એલતેલ, (ન.) લાકડા, વ.ને એપ ચડાવવા માટેનુ એક પ્રકારનુ તેલ; a kind of oil used for varnishing wood, etc. ખેલાશક, (અ.) સકેચરહિતપણે; unscrupulously: (૨) અચકાયા વિના; hesitatingly: (૩) નિઃશંકપણે, અલખત્ત; undoubtedly, of course. એલી, (પુ.) ઉપકારક વ્યક્તિ; an obliging person: (૨) તારણહાર; a saviour: (૩) માલિક, ધણી; a master, a lord. એવર, એવર, (વિ.) વર વિનાનું, (જુએ વર) બિનઅસરકારક, અનિયમિત, તકલાદી; ineffective, irregular, frail: (૨) લાયકાતરહિત; unqualified: (૩) બિનઆધારભૂત; unreliable. બેવકૂફ, (વિ.) મૂઢ, મૂખ; idiotic,foolish: બેવકૂફી,(સ્રી.)stupidity,foolishness.

Page #537

પર
એવડ
એવડ, (વિ.) એવડેલુ’; folded, doubled: વુ, (સ. ક્રિ.) એવઠ્ઠું કે ખમણું કરવું; to fold, to double: એવડાવું, (અ. (૩.) એવડુ કે ખમણુ' તુ'. એડિયું, (વિ.) એ પડવાળું; having two
or
layers, two-bidedઃ (૨) એવડા બાંધાનું; double structure having co ccnstitution: એવડું, (વિ.) એ પડવાળુ: (૨) બમણું, twc-fold, double. એવકા, (વિ.) જુએ બેઈમાન. એશક, (અ.) નિઃશ ંકપણે, ચા+સ; undoubtedly, positively. એશરમ, (વે.) નિલ">; shameless, immodest: બેશરમી, (સ્રી.) નિલજ્જપશુ'; 'sha, elessness, immodesty. એશુદ્ધ, (વિ.) ભાન કે શુદ્ધિ વિનાનું; unconscious, insensible: (૧) મૂચ્છિત; swooned: બેશુદ્ધિ, (સ્ક્રી.) બેમાન અવસ્થા; unconsciousness, i'scsibility: (૨) મૂર્છા; a swon. એશુમાર, બેસુમાર, (વિ.) અદાજ ન કાઢી શકાય એવું, ખેડુż, incstimable, incalculable, liiless: (૨) અતિશય; excessive, tremendous
એસઊઠે, (સ્ક્રી.) વારવાર બેસવુ અને ઊડવુ તે અથવા એવી કામગીરી; frequent sitting and standing or such work: (૨) હળવા મળવાના સંબંધ, ધરાખા, મિત્રાચારી: relation of frequent meetings, homely :elations,
friendship. બેસણી, (સી.) પાયાને, તળિયાનો કે
બેસવાને સપાટ લાગ; the flat part of the base, bottom or for sitting: (૨) આસન; a seat. એસણુ, (ન.) જુએ બેસણી: (ર) આસન; a seat: (૩) બેસવાનો ઢંગ; the mode of sitting: (૪) ઉઠમણું'; a visit of relatives and friends for condoling someone's death.
એસવુ`
એસતી, (સ્ક્રી.) જુ એસઊઠે. એસતુ, (વિ.) અનુકૂળ, યોગ્ય; suitable, fitting proper: (૨) નવેસરથી રારૂ થતું; beginning anew, commencing, setting in.
બેસવુ, (અ. ક્ર.) પગવાળીને આરામ મળે એવી સ્થિર સ્થિતિમાં આવવું, આસન પર સ્થાન લેવું; to sit: (૨) પ્રાર ંભ થવા, નવેસરથી રારૂ થવુ'; to commence, to begin a new, to set in: (૩) ઊતરવુ, નીચે આવવું; to decend, to come down: (૪) ધટવું; to decrease, to be reducecl: (૫) કિંમત કે ભાવ લાગવાં; to cost; (૬) ફાલવું; to blossom, to shoot out: (૭) ચૂંટવુ, અસર થવી, લાગવું, ઢંકાવું; to be stuk, to be affected or covered by: (૮) પેસવું, ધો'ચાલુ'; to pierce, to be thrust: (૯) આલન થવુ, ગ્રહણ કરવુ, સમન્નવુ'; to be perceived, to grasp, to be understood: (૧૦) સ્થિર થવું; to settle: (૧૧) મંદ પડવુ'; to be slackened, to be slowed down: (૧૨) મહાવરા પડવા, ટેનાવુ; to be accustorncil or habituated: (૧૩) પડતી થવી, અધ:પતન થવુ'; to decline, to degenerate: (૧૪) તામે થવુ, નિવૃત્ત થવુ'; to yield, to give way, to retire: (૧૫) નિષ્ચિ કે સઁકાર હાવું કે રહેવું; to be or remain inactive, idle or unemployed: (૧૬) રાહુ જેવી; to wait for: (૧૭) આધારહીન કે અનાથ થવું; to become supportless, to be orphaned: (૧૮) વ્યાપવું; to pervade: (૧૯) અશ્ર્વમાં આવવું; to be in force or practice: (૨૦) અનુમૂળ કે બંધબેસતુ' થવું; to be suitable or fitting: (૨૧) આરામ કરવેશ; to rest: (૨૨) ફુરસદ હેાવી; to have leisure: (૨૩) સભા, મડળી, વ.માં જવું કે ખાલાવવાં; to attend or call a

Page #538

બેસાડવું
૫૩૩
બોચલો
meeting: (૨૪) બુરું થવું; to be (૩) વિચિત્ર અને હલકટ; odd and vulblunted (૨૫) વચન કે પ્રતિજ્ઞાપાલનમાં gar or mean: (૪) તર્ક વિરુદ્ધ, અ ગ્ય, Closun ove'; to fail to honour a 017110vofl; irrational, unreasonable. promise or vow: (૨૬) દશે કે છે બેહસ્ત, (ન) સ્વર્ગ paradise, heaven: 241; to betray, to become faith- -નશીન, વિ.) સ્વર્ગવાસી, મૃત; dead. less: (૨૭) સત્વ કે પ્રભાવ ગુમાવવાં; to બેહોશ, (વિ) જુએ બેશુદ્ધ. lose the pith, force or influence: બ, (અ.) બકરા કે ઘેટાના અવાજની જેમ; ike (૨૮) પડી ભાંગવું; to break down, the sound of a goat or a sheep. to collapse: (૨૯) પિચું કે નરમ થવું; - બેંગી, (સ્ત્રી) કાપડ, વ.ની થેલી; a bag to be softened: (૨૦) કદ ઘટવું; to. of cloth, etc. be di ninished in size.
બૅજિક, (વિ.) બીજ કે મૂળનું કે એને બેસાડવું, (અ કિ.) જુએ બેસારવું. લગતું; of or pertaining to a seed, બેસારવું, (અ ક્રિ) બેસે એમ કરવું; to origin or root (૨) ઉત્પત્તિ કે પ્રજનનનું seat, to cause to sit (૨) જડવું; કે એને લગતું; of or pertaining to to set, to fix into (૩) લાદવું, generation: (૩) મૂળભૂત; fundamenનાખવું; to impose: (૪) પરાજિત કરવું; ta!, bagic: (1.) H49 51721; a fundato defeat. (૫) પૂરી દેવું, બંધનમાં બયર, (સ્ત્રી) જુઓ બૈરી. [mental cause. 441449; to confine, to captivate: બેરી, (સ્ત્રી) નારી, સ્ત્રી, a woman (૬) મહાવરે કે ટેવ પાડવાં; to pract- (૨) પની; a wife: બૈરુ, (ન) બેરી. ise: (૭) અર્થ કરવો; to interpret: બો, (સ્ત્રી) વાસ, ગંધ; smell, odour (૮) અનુકૂળ કે બંધબેસતું કરવું; to (૨) મિથ્યાભિમાન; vain pride: (૩) make suitable or fitting (૯) અહંભાવ; egotism. સ્થાપવું, સ્થાપના કરવી; to establish. બો, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારની પાતળી દેરી, બેસુમાર, (વિ) જુઓ બેશુમાર.
Haul; a thin jute string, a twine. એસ, (વિ.) વિસંવાદી સૂરવાળું, તાલ- બોકડી, (સ્ત્રી.) બીકડું, (ન) ઓકડો, માત્રાના મેળ વિનાનું; discordant, (પું) જુઓ બકરી, બકરું અને બકરો. unrhythmical.
બોકી, (સ્ત્રી) ચૂમી, બચ્ચી; a kiss. બેસ્વાદ, (વિ.) સ્વાદરહિત, ખરાબ સ્વાદ- બોખ, (સ્ત્રી.) મોટાં પોલાણ કે ખાડ; a
914; tasteless, having bad taste. big cavity or pi (૨) ચામડાની બેડક, બેહકક, (વિ.) (અ.) હક વિના, 314; a leather bucket.
513514€; n:rightfully, illegally. બોખું, બોખલું, (વિ) દાંત પડી ગયા બેહદ (વિ.) જો બેશુમાર.
હેય એવું; toothless. બેહાલ, (વિ.) ખુવાર, પાયમાલ; ruined: બોગદુ, (ન) જુઓ બોખ: ભૂગર્ભમાગ બહાલી, (સ્ત્રી.) પાયમાલી, દુર્દશા, દુર્ભાગ્ય; (રેલવે, વનો); a tunnel (of a railruin, misfortune.
way, etc.) a subterranean path. બેહૂદી, (સ્ત્રી) (જુઓ બેહૂદુ) બેહૂદાપણું; બોઘરણું, (ન.) પહોળા નું ઘડા જેવું પાત્ર; shamelessness, immodesty, vul- a broad-mouthed metallic pot. garity, irrationality.
બોઘલ, બોધું, (વિ.) મૂઢ, મૂર્ખ, ગતાગમ બેહદુ, (વિ.) નિર્લજ્જ, shameless:(૨) વિનાનું, ભેળું; idiotic, guileless. અણછાજતું; unbecoming, immodest: બોચલો, (કું.) એક પ્રકારની બાળકો માટેની
.

Page #539

બોચિયું
બોરસલ્લી
ટપી; a kind of cap for children (૨) બનાવટી વાળની ટોપી; a wig (૩) 2402131; a ball of plaited hair. બોચિયુ, નિ.) વાંસની ટપલી; a basket of bamboo chips. ઓચી, (સ્ત્રી) ગરદન; the neck. બોજ, (કું.) વજન, ભાર; weight, burden: (૨) પ્રતિષ્ઠા, મોભે; reputation, credit, respect: બોજા, (૫) વજન, ભાર, જવાબદારી; responsibility: (3) X 24H; risk. ટણી, (સ્ત્રી.) સ્તનની ડીંટી; a nipple: (૨) ડીંટી જેવી ધાવણી; a nipple-like toy for a suckling. બોટવું, (સ. ક્રિ) ચાખીને કે અડીને અભ3199; to pollute by tasting or touching (૨) કબજામાં લેવું; to take possession of. બોટિયુ, (ન.) જુઓ અબોટિય.
ડ, (સ્ત્રી) પિલાણ, બખેલ; a hollow, a cavity: (2) vuel 49101 $l; a den. બોડકી, (સ્ત્રી) જુઓ બોડી બોહવુ,(સક્રિ)માથાના બધા વાળ કાપી નાખવા,
239°; to shave the head entirely. બોડિયું, (વિ.) જુઓ બોદુ. બોડી, (સ્ત્રી) મૂડેલી સ્ત્રી; a woman with entirely shaven head: (૨)(તિરસ્કારમાં) Caldai; (contemptuously) a widow.
ડુ, (વિ.) મૂડેલું, માથાના વાળ કપાવી નાખ્યા હોય એવું; having an entirely shaven head (૨)ખુલ્લું; open (૩)આભૂષણરહિત; unornamented (૪) ખુલ્લા 49191919 : bare or open at the top. બોણી, (સ્ત્રી) દિવસને પ્રથમ વકરે; the first cash-sale of the day: () નવા વર્ષની ભેટ; a handsel:(૩) (લૌકિક) ગાળ, ઠપકે; an abuse, a rebuke.
ત, (૫) મૂઢ, મૂર્ખan idiot, a dunce. બીતડું, (ન) ઊંટનું બચ્ચું; a young one of a camel.
બોતાન, બોતાન, (4) જુએ બતાન. બોથડ, (વિ.) બધું; idiotic, guiltless (૨) જડ, સુસ્ત; dull, sluggish. બોથ, (ન) ફાટી તૂટી પાઘડી; a torn and worn out turban (૨) (તિરસ્કારમાં) પાઘડી; (contemptuously) a turban બોદલું, (વિ) જુએ બોદુ. બોદાવું, (અ. ક્રિ) તરબોળ થવું; to be soaked or saturated: (૨) તરબોળ થવાથી સડી જવું; to rot because of soaking. બોદુ, (વિ.) બેદાયેલું; soaked, rotten because of soaking: (૨) ખરું, મંદ રણકારવાળું; hoarse, dull-sounding: (૩) નિર્માણની ખામીવાળું; of defective make: (ન) નિર્માણની ખામીવાળું બેઠું માટીનું વાસણ; an earthen pot sounding dull because of deftctive make. બોધ, (પુ.) ઉપદેશ; sermon, preaching: (૨) શિખામણ; advice, admonition (૩) જ્ઞાન, જ્ઞાનપ્રાપ્તિ; knowledge, enlightenment: -ક, (વિ.) ઉપદેશ કે જ્ઞાન આપનારું; preaching, moralising, enlightening: -દાયક, –દાયી, (વ) બોધક -પાઠ, (પુ.) પ્રતીક તરીકે પાઠ; a model lesson: (૨) શિખામણ આપતો પાઠ; a moral losson. (perfect spiritual knowledge. બોધિ, (સ્ત્રી) સંપૂર્ણ આધ્યાત્મિક જ્ઞાન; બોબડી, (સ્ત્રી) ભ; the tongue. બોબડું, (વિ.) તોતડું; stammering. બોયુ, (ન.) છુપા ખડક, વને જોખમની
ચેતવણી આપવા માટે સમુદ્રમાં તરતો મૂકેલો ગેળ; a buoy. બોર, (ન.) ઠળિયાવાળું નાનું ફળ; smali, stoned fruit –ડી, (સ્ત્રી.) બોરનું ઝાડ. બોરસલ્લી, બોરસળી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું ફૂલઝાડ અથવા એનું ફૂલ; a kind of flower-plant or its flower.

Page #540

બોરિયું
૫૩૫
બ્રહ્મ
બરિયુ, (ન.) બુતાન,બટન; a button (૨).
એક પ્રકારનું આંડાવાળું ઘરેણું; a brooch. બોરી, (સ્ત્રી) થેલે, ગૂણ, કોથળ; a sack,
a bag: (a) diasl; a bale. બોરો, (૫) મોટી બેરી; a big sack or
bale:(૨)બનૂસ,ધાબળેa rug,a blanket બોલ, (૫) શબ્દ, વાક્ય, વાણી, કથન, Caulla; a word, a sentence, speech, a statement: (૨) હુકમ, આદેશ; an order, a command: (3) HS; a taunt: () 45, $sl; a stanza, a couplet:-કણું, (વિ.)વાડિયું, વાચાળ; talkative, loquacious -ચાલ,(સ્ત્રી) વાતચીત; conversation: (૨) બોલવાચાલવાને સંબંધ, મિત્રાચારી; friendship: (3) 4R10L; homely relations: -છા, (સ્ત્રી.) mode of speaking તી, (સ્ત્રી) ભ; the tongue: -પટ, (ન) a talkie (film): અંધ, (૫) મૌખિક કરાર; a verbal contract or agreement: આલા, (સ્ત્રી) સદ્ભાગ્ય, સમૃદ્ધિ; good fortune, prosperity: ()2415સ્મિક સફળતાની પરંપરા; a series of accidental successes. બોલવું, (સ. કિ.) વાચાથી વ્યક્ત કરવું, ઉચ્ચારવું; to utter, to speaki (૨) કહેવું; to tell: (૩) વાત કરવી; to converse, to talk: (x) 241 241491; rebuke. બોલાચાલી,(સ્ત્રી)કજિયો તકરાર;a quarrel. (૨) જુએ બોલચાલ, (૨) અને (૩). બોલી, (સ્ત્રી) તળપદી ભાષા, કેવળ બોલવા પૂરતી સ્થાનિક ભાષા કે ઉપભાષા; a dialect, a vernacular: (?) Hill;a tauot:(3) મૌખિક કબૂલાત કે કરાર; a verbal agreement-ચાલી, (સ્ત્રી) બાલવાચાલવાના ઢંગ; modes of speech and living. બોવું, (સ. કિ.) વાવવું; to sow (૨) વેડફી નાખવું; to waste. બોસ, (૫) બાકી, બચ્ચી; a kiss. [gum. બળ, (૫) એક પ્રકારને ગુંદર; a kind of
બોળ, (વિ.) મીઠાના પાણીમાં આથેલું
preserved in salt-water. બોળવું, (સ. કિ) પ્રવાહીમાં મૂક્યું કે ભીંજવવું; to dip; to soak: (૨) બટ્ટો લગાડ; to stain (૩) ભ્રષ્ટ કરવું; to pollute. (૪) વેડફી નાખવું; to waste: (૫) પાયમાલ કરવું; to ruin. બોળાવાડો, (પુ.) ભ્રષ્ટ કરવું કે અભડાવવું
a; pollution: (?) 18413; dirtiness. બૌદ, (વિ.) ભગવાન બુદ્ધનું કે એમને લગતું;
of or pertaining to Lord Buddha: (૨) એમનું અનુયાયી. બૌદિક (વિ.) બુદ્ધિને લગતું; pertaining to intellect or reason (૨) માનસિક; ખ્યાન, (4) જુએ અયાન. [mental. ખ્યાશી, પ્યાસી, (વિ.) ૮૨'; “82', eighty-two. પ્રહા, (ન) સચ્ચિદાનંદ સ્વરૂપ પરમાત્મા; the Supreme Being as the emblem of Truth, Knowledge and Eternal Bliss: (૨) વેદ; the Veda (પુ.) બ્રહ્મા; Lord Bhrahma, the creator: (૨) બ્રાહ્મણ; a Brahmans –ચર્ય, (ન ઇંદ્રિયનિગ્રહ; control of the senses, celebacy: -ચારી, (પુ.) બ્રહ્મચર્ય પાળનાર; a celibate: (૨) વિદ્યાર્થી a student: -જ્ઞાન, (ન.) divine or spiritual knowledge: loyiha (ન) બ્રાહ્મણને જમાડવા તે; a dinnerparty to Brahmans: રાક્ષસ, (૫) ભૂત થયેલો બ્રાહ્મણ; the ghost of a Brahman -હત્યા, (સ્ત્રી) બ્રાહ્મણની હત્યા; murder of a Brahman. બ્રહ્મક્ષત્રિય, પ્રહાભટ્ટ, (કું.) (વિ.) એ નામની જ્ઞાતિનું (માણસ); (a person) of the so-named caste. બ્રહ્મા, (પુ.) ત્રણ મુખ્ય દેવોમાંના એક, સૃષ્ટિના સર્જનહાર; Lord Brahma, the creator of the universe બ્રહ્માણી, (all.) the wife of Lord Brahma: (૨) દેવી દુર્ગા; the goddess Durga

Page #541

બ્રહ્માત્ર
૫૩૬
ભગાડવું
બ્રહ્માસ્ત્ર, (ન) બ્રહ્માનું અસ્ર: (૨) અમેઘ 24Bet; an unfailing missile: (3) 94169 2114; a Brahman's curse. બ્રહ્માંડ, (ન) વિશ્વ, રષ્ટિ, the universe,
the creation. બ્રાહણ, (વિ.) (૫) હિંદુઓના ઉચ્ચતમ વર્ણનો (માણસ) અથવા એ નામની જ્ઞાતિને (માણસ); a Brahman, (a person). belonging to the highest caste of the Hindus, or (a person) belong. ing to the so-named caste: () વિદોને એક ભાગ કે શાખા; a division or branch of the Vedas: -7, (પુ.) હિંદુ કે વેદધર્મ: the Hindu or the Vedic religion બ્રાહ્મણી, (સ્ત્રી) the wife of a Brahman: () 2160 pall; a Brahman woman. બ્રાહ્મી, (સ્ત્રી) માનસિક રોગો પર ઉપયોગી qazura; a herb, useful for brain diseases: (૧) વિદ્યાની દેવી સરસ્વતી; Sarasvati, the goddess of learniing: (3) 41917; speech, eloquence: (વિ.) એમનું કે એને લગતુ; of or pertaining to Brahna. (જુએ બ્રહ્મ).
H12; the way or mode of obtain. ing salvation through loving, taith and worship, i. e. devotion ભક્ષ, (પુ.) ખેરાક; food. (૨) શિકાર; a prey -ક, (વિ.) ભક્ષ કરનારું; eating, devouring –ણ (ન) ખોરાક, ખાવું તે; food, the act of eating. ભક્ષ્ય, (વિ) ખાદ્ય, ખાવા ગ્ય; catable
edible: (ન.) જુએ ભક્ષ. ભગ, (ન.) ભાગ્ય; fortune: (૨) સદ્ભાગ્ય; good fortune: (૩) ભૌતિક તથા આધ્યાત્મિક સમૃદ્ધિ, material as well as spiritual prosperity: (૪) સર્વ પ્રકારની સમૃદ્ધિ; all-sided prosperity: (૫) ઉચ્ચતમ સદુર્ભાગ્ય; highest good luck: (*) 224; th: Sun. ભગત, (વિ.) (પુ) જુઓ ભક્ત. ભગતાણી, (સ્ત્રી.) જુઓ ભક્તાણી. ભગદા, (ન) મોટાં પોલાણ કે બાકોરું; a big hollow or cavity. ભગ૨, (વિ.) દાણાદાર, છૂટું, વરી શકાય કે વેરાઈ જાય એવું; granular, detached from one another, capable of being scattered: (૨) ચીકાશરહિત; non-sticky, non-greasy: (૩) બરડ; fragile: (૪) ઝાંખા પડી ગયેલા રંગનું; discoloured. ભગવતી, (વિ.) દેવી; divine: (૨) ભેળું 24SAR; simple and large-hearted: (૩) સર્વ પ્રકારે ભાગ્યશાળી; sarely fortunate: (૪) જુઓ ભક્તઃ (સ્ત્રી) દેવી; a goddess. ભગવંત, (વિ) જુઓ ભગવતી (કું) પર માત્માઈશ્વર;the Supreme Being,GJ1 ભગવાન, (પુ.) જુઓ ભગવત. gિrey. ભગવું, (વિ) લાલભૂખરા રંગનું, reddish ભગંદર,(ન.)ગુદાના બન્ને એક વ્યાધિstula ભગાડવું, (સ. કિ.) નસાડવું; to cuse to run away: (૨) બળજબરી કે પ્રપંચથી કેઈને ઉઠાવી જવું; to kidnap: (૩) પ્રેમિકા સાથે નાસી જવું; to elope.
ભ, (૫) ગુજરાતી મૂળાક્ષરને ચોવીસ વ્યંજન; the twenty-fourth consonant of the Gujarati alphabet. ભક્ત, (વિ) ભાવિક પ્રેમપૂર્વક ઉપાસના કરનારું; devout, lovingly worshipping: () એ બે વ્યક્તિ; a worshipper, a votary, a devotee: ભક્તાણી, (સ્ત્રી) એવી સ્ત્રી; a female vytary or devotee. ભક્તિ, સ્ત્રી.) પ્રેમ અને નિષ્ઠાપૂર્વકનાં ઉપાસના, કે આદર; devotion, loving adoration or reverenca: -14,(y) devoutness, feeling of worship and reverence: -ભાગ, (!) ભક્તિથી મોક્ષ મેળવવાનો

Page #542

ભગિની
૫૭
ભગિની, (સ્ત્રી) બહેન: a sister: (સ્ત્રી), નારી; a woman. ભગીરથ, (વિ) અતિશય મુશ્કેલ; extremely difficult, Herculian. ભગ્ન, (વિ.) તૂટેલું, ભાંગેલું; broken (૨) નાશ પામેલું; distroyed, ruined: (૩) હતા; disappointed. ભચકાવવું, (સ. ક્રિ.) પિચી કે નરમ જગ્યા કે વસ્તુમાં જેરથી ભેંકી દેવું; to pierce or thrust forcefully into a sofi place or thing. ભચડવું, (સ. કિ.) દાબવું; to press: (૨) દાબીને રસ કે સર્વ કાઢવાં, નિચાવવું; to squeeze: (૩) કચડવું, છુંદવું; to crush: (૪) જાડું દળવું, ભરડવું; to grind thickly: (૫) ઉતાવળે, જોરથી ચાવવું; to chew quickly and forcefully. ભચરડવું, (સ. ક્રિ) જુઓ ભચડવુ, ભચભચ, ભચોચ્ચિ , (અ.) એવા અવાજથી અને ઉપરાઉપરી; repeatedly and with such sound. ભજન, (ન.) જુએ ભક્તિઃ (૨) ભક્તિભાવયુક્ત ગીત કે પ્રાર્થના; a devotional song nr praye : ભજનિયાં (ન.બ.વ.) ભજને; (૨) ઝાંઝ, કરતાલ; cynibals. ભજવવું, (સ. કિ.) રંગભૂમિ પર રજુઆત 521l; to perform or represent on a stage: (૨) નાટક, વાના પાત્ર તરીકે કામગીરી બજાવ; to play a character of a drama, show, etc. ભજવું, (સ. ક્રિ.) પ્રેમપૂર્વક ઉપાસના કરવી; to worship lvingly: (૨) આદર અને પ્રેમપૂર્વક સેવા કરવી, to serve lovingly and reverentially: (૩) જપવું, પાઠ કરવો; (0 recite a hyitn, etc. (૪)
ધારણ કરવું, પહેરવું; to put on, to don. ભજવું, (અ. ક્રિ.) શૈભવું; to be
adorned, t.) look beautiful. ભજિય, (ન.) એક પ્રકારની ચણાના લેટની mua tial; a fried article of food made of gram flour.
ભટ, (પુ.) યોદ્ધો; a warrior. ભટ, (૫) પંડિત કે વિદ્વાન બ્રાહ્મણ : a learned man o; Brahman: (૨) 24182 Chas; a Brahman menjican (૩) રસોઈયે; a cook, ભટકણ, ભટકણું, (વિ.) રખડતું, ૨૬ જીવન ગાળતું; wandering, roaming, nomadic.
[to roam. ભટકવું, (અ. ક્રિ.) રખડવું; to wancer, ભટકવું, (અ. ક્રિ) અથડાવું; ટકરાવું; to collide: (૨) અડચણ કરવી, આડે 24194; to obstruct, to come in the way of: (3) H254; to wander: (4) અકસ્માત મળવું; to meet accidentally. (૫) તકરાર કે લડાઈ થવાં, to quarrel, to fight
(pur. ભરિયું, ભટોળિયુ, (ન.) ગલૂડિયું; a ભટ્ટ, (પુ) જુઓ ભટ: (૨) એ નામની બ્રાહ્મણની એક અટક. venerable. ભટ્ટારક, (વિ.) માનનીય; revered, ભદિની, (સ્ત્રી.) રાણ: a queen (૨) રાજકુંવરી; a princess: (૩) શેઠાણી; a mistress. (૪) ભરની પત્ની. ભક, (અ.) જુએ ભë. ભડિયારખાનું, (નરડું, ખાદ્ય પદાર્થો બનાવવાનાં સ્થળ કે કેન્દ્ર; a kitchen, a bakery. ભઠિયારણ, ભઠિયારી, (સ્ત્રી) ચાણ; a female chok or baker. ભઠિયારુ, (4) જુએ ભઠિયારખાનું (૨ રાઈનાં વ્યવસ્થા કે વ્યવસાય; cooking oi baking profession. ભઠિયારે, (૫) રસેઇ; a cook- ૨) અમુક પ્રકારનાં ખાદ્ય પદાર્થો બનાવનાર કે 2210119; a baker. (in the earth. ભઠોરુ, (ન.) ધરતીનાં ફાટ કે ચીરે; a cleft ભટ્ટ, ભઠ, (અ) ધિધિક; fie upon you'. ભઠ્ઠી, (સ્ત્રી) દીને કરેલ ચેલે; an over, akiln (૨) ધાતુ, વ. ગાળવાનો માટે ચૂલા કે સગડી: a furnace: (૩) ચુને, ઈંટ, વ. પકવવા માટેની ચૂલા જેવી રચના a kiln:

Page #543

ભડ
૧૩૮
(૪) દારૂ ગાળવા માટેની એવી રચના; a distillery, a brewery:(૫) ઔષધનિર્માણુ માટેના ચૂલા કે સગડી; a furnace for preparing medicines: (૬) એને માટેનું પાત્ર કે એ રીતે તૈયાર થતું ઔષધ; a pot for preparing medicine or medicine being so prepared. ભડ, (વિ.) સાહસિક, નીડર અને બળવાન; daring, dauntless and strong:(૨) માતખર, શ્રીમંત, સાધનસ પત્ન; opulent, wealthy: (પુ.) વીરપુરુષ, યેદ્દો; a hero, a warrior: (૨) માતબર માસ; an opulent or wealthy person. ભડ, (ન.) કૂવાના મથાળા પરનાં, પાણી ખે`ચવા માટેનાં ચણતર કે ચેાકટું; masonry work or frame at the top of a well for drawing water. ભડક, (સ્ત્રી.) ભયની આકસ્મિક લાગણી; sudden fright or terror:-હ્યુ,", (વિ.) અકારણ બીકણ; unaccountably timid or frightful: -વું, (અ. ક્ર.) અકારણ ભય પામવા; to fear or be dismayed unaccountably. ભડકી, (સ્રી.) ભટકું, (ન) એક પ્રકારની જાડા લેાટની પ્રવાહી, ઘટ વાની; a kind of viscous article of food made of granular flour. ભડકા, (પુ.) ભડકું, (ન.) માટી અગ્નિશિખા; a big flame, a blaze: (૨) બળતરા, લાય; burning or scorching sensation.
ભડથાવુ, (અ. ક્રિ.) ભડસાળમાં શેકાવું કે ર્ધાતુ'; to be baked or cooked on hot ashes or live-coals.
ભડથુ', ભડથિયું', (ન.) ભડસાળમાં પકવેલી વાની; an article of food baked on hot ashes or live-coals.
ભડ૬, (ન.) પાકેલી પરંતુ ખાટી કેરી; a ripe but sour mango. ભડભડ, (અ.) ભડકે બળતુ હોય એવા અવાજ
ભડાકા
થી; with the sound of a blaze: (૨) ઝટ, જોરથી; at once, quickly, violently: −3*, (અ. ક્રિ.) ભડકે બળવું; to blaze: (૨) મૂર્ખાઈથી ગુપ્ત વાત જાહેર કરવી; to reveal a secret foolishly: (૩)વગર વિચાયુ" ખેલવું; to speak thoughtlessly: (૪) ખાવાની તીવ્ર ઇચ્છા થવી; to have an intense desire to eat.
ભડભડાટ, (પુ) ભડભડવાની ક્રિયા; (૨) ભડકાના અવાજ; the sound of a blaze: અ.) with a blazing sound: (૨) જોરથી; violently: (૩) અટ; at once, quickly: ભડડિયુ, (વિ.) પેટમાં વાત ન રાખી શકે એવુ, વગરવિચાયું બેાલનારું; incapable of guarding a secret, apt to speak thoughtlessly. ભડભાદર, (વિ.) માતબર, સમૃદ્ધ; opulent, prosperous: (૨) મહાન; great: (૩) પ્રતિભાશાળી, પ્રતિષ્ઠિત; awe-inspiring, reputed. [daring,dauntless warrior. ભડવીર, (પુ.) સાહસિક, નીડર યુદ્ધો; a ભડવો, (પુ.) પત્નીની અનૈતિક કમાણી પર ગુજારા કરનાર; a man living on immoral sexual activities of his wife: (૨) વેશ્યાના લાલ; a procurer, a pander: (૩) પત્નીવશ પતિ; a henpecked husband.
ભડસાળ, (સ્રી.) ચૂલા કે સગડીનાં ગરમ રાખ કે અંગારા રહે એ ભાગ; the part of a hearth or furnace containing ht ashes or live-coals. ભડાક, (અ.) એચિંતુ અને ધડાકા સાથે; suddenly and with an explosive sound: (૨) ઝપાટાબંધ, તરત જ; swiftly, promptly.
ભડાકા, (પુ.) ધડાકા; an explosive or crashing sound: (૨) તાપ કે
દૂકને અવાજ; the report of a cannon or gun: (૩) ઓચિંતી આશ્ચય་જનક ક્રિયા કે નહેરાત; a sudden,

Page #544

ભડભડ
૫૨૯
સભર
surprising act or declaration: (૪) અફવા, ગ૫; a rumour. ભડાભડ, (અ) ઉપરાઉપરી અને ઝપાટાબંધ 23151 2412; repeatedly, promptly and with an explosive sound: ભડાભડી, (સ્ત્રી) ધડાકા જેવો અવાજ: (૨) ધમાલ, ધાંધલ; commotion, brisk noisy movements. ભડાબટ, (સ્ત્રી) (ન) ધમાલ, ધાંધલ, commotion, rowdyism: (24.) ((a.) અવ્યવસ્થિત, વેરણછેરણ; disorderly. ભ૭,(ન.) મકાનની આગલી દીવાલ; the front wall of a building (૨) પડદારૂપી
1914; a partition or curtain-wall. ભડભડ, (અ) (સ્ત્રી) જુઓ ભડાભડ. ભણકાર, ભણકારો, ભણકે, (પુ.)
ભાવિસૂચક અવાજ કે પડ; a sound or echo suggesting some future event. ભણતર, (ન)શિક્ષણ, કેળવણી, જ્ઞાન; learn
ing, study, education, knowledge. ભણવું, (સ. ક્રિ.) શીખવું, અભ્યાસ કરવો; to learn, to study: (૨) કહેવું, બોલવું, 6231179 ; to tell, to speak, to utter: (3) 74416 spal; to recite. ભણાવવુ, (સ. દિ.) શીખવવું, વ.; to
teach, etc. તિરફ; towards, at. ભણી, (અ.) અમુક દિશામાં કે બાજુએ, ભ, નિ.) પ્રવાસી, વ. માટેનાં ખોરાક, ભાતું; a traveller's lunch: (૨) એ પેટેની રકમ; money or amount for that: (3) પ્રવાસ, વ.ની કામગીરી પેટે મળતી એવી રકમ; an employee's allowance for food, etc. during a travel, etc. ભત્રીજી, (સ્ત્રી) ભાઈની અથવા પતિ કે પત્નીના ભાઈની પુત્રી; a niece ભત્રીજે, (પુ.) a nephew. ભથવારુ(વિ.)(ન.)ખેતરે કામ કરતા માણસો માટે ભોજન લઈ જનાર; a person carrying food to a farm for workers. ભથવારી, (સ્ત્રી) એવી સ્ત્રી. ભથવારે, (૫) એવો પુરુષ.
ભથ્થુ, (ન.) જુઓ ભ ભદ૬, (ન) ઢોચકું, દોણું; a kind of earthen pot. ભદ્ર, ભદ્ર, (ન.) મોટા કિલ્લાની અંદરને નાને કિલ્લ; a smaller fortress within a big one: (૨) બોડું માથું; completely shaven head. ભદ્ર, (વિ.) શુકનવંતુ, માંગલિક; auspicious: (૨) કલ્યાણકારી; leading to welfare and prosperity: (૩) ભાગ્યશાળી; fortunate () કલ્યાણ, સંપૂર્ણ આબાદી; square prosperity -કાલી, -કાળી, (જી.) કાલિકાદેવી; the goddess Kalika.
(Durga. ભદ્રા, (સ્ત્રી) દેવી દુર્ગા the goddess ભપકાદાર ભપકાબંધ, વિ) ઠાઠમાઠવાળું, 241504245021; pompous, showy. ભપકાવવું, (સ. ક્રિ)ોટા પ્રમાણમાં કે જોરથી રેડવું; to pour in big quantity or forcefully. ભપક, (પુ.) ભવ્ય દેખાવ, ઠાઠમાઠ; grand appearance, pomp, grandeur: (૨) શણગાર; adornment, ornamentation: (3) 2415042; show. ભભક, (સ્ત્રી) ચળકાટ, તેજ, ભપકો; lustre, brilliance, splendour (૨) છટા, શભા; grace: (૩) સૌંદર્ય, લાલિય; beauty, elegance: -૬, (અ. કિ.) ચળકાટ મારવો, શોભવું, વ. to shine, to be adorned or ornamented. ભભકાદાર, (વિ.) જુએ ભપકાદાર. ભભકાબંધ, (વિ.) જુઓ ભપકાદાર. ભભકે, (પુ) જુઓ ભપકો. ભભડવું, (અ. ક્રિ.) ખાવાની ઉગ્ર ઇચ્છા થવી
to have an intense desire for eating, ભભડાટ, (પુ.) ખાવાની ઉગ્ર ઇચ્છા, ભડ4312; an intense desire for eating. ભભરાવવુ, (સ. કિ.) ભૂકો છાંટવો; to
sprinkle powder ભભરું, (વિ.) જુઓ ભગ: (૧) અને (૨),

Page #545

ભવુ
ભભકવુ', (અ. ક્રિ.) આચિંતા ભડકા થવા; to blaze suddenly: (ર) પ્રકાશત્રુ; to shine: (ક) રોભવું; to be adorned: (૪)એચિંતું થવું' કે બનવુ; to occur or happen suddenly. ભભકે, (પુ) ભડકા, જ્વાળા; a blaze: (૨) પ્રકાશ; lustre, brightness: (૩) શાભ; splendour. [ભસ્મ; sacred ashes. ભભતી, ભભૂત, (સ્ત્રી.) રાખ; ashes: (૨) ભ્રમર, (પુ.) જુએ ભ્રમર. [brow. ભ્રમર, (સ્રી.) આંખનુ ભવું; the eyeભમર, (સ્ક્રી.) વમળ; an eddy, a whirlpool: (અ.) ગેાળગેાળ ગતિમાં; in rotation: ડી, (સ્ત્રી.) નાને ભમરડેઃ (૨) ગેળાકાર ગતિ, ચૂંદડી; rotation: (૩) ફરકડી; a rotating disk: ડો, (પુ.) એક પ્રકારનુ ગાળ ફરતું રમકડુ, ગિરયા; a top, a kind of toy.
ભમરાળુ', (વિ.) ભયંકર, ભીષણ; terrible: (ર) કમનસીબ; unf.rtunate. ભરિયું, (વિ.) વર્તુલાકાર ગતિવાળું; rotating: (ન.) ચકરીનેા વ્યાધિ; vertigo. ભમરી, (સ્ત્રી.) ભ્રમરની માદા; a female . w.asp (૨)મક્રમા કી; a bee. [gid liness. ભમરી, (સ્ત્રી.) તમ્મર, ચકરી; vertigo, ભમરે, (પુ.) વમ; a whirl-pol: (૨) ગુચ્છાદાર કાળ; curly hair. ભમરા, (પુ.) જુમા ભ્રમર. ભ્રમવુ, (અ. ક્ર.) - વર્તુલાકારે ફરવું; to rotate: (૨) રખડવું; t) wander: (૩) તમ્મર આવવાં; to feel giddy. ભમાવવું, ભમાડવુ, (સ, ક્રિ.) ‘મનુ” નું પ્રેરક: ૨) ભ્રમિત કરવું, થાપ આપવી, ખોટા ખ્યાલ આપ; to delide, to mislead, to beguile. ભમ્મર,(સ્ત્રી. આંખનું મવૂ; the eyebrow. ભય, (પુ.) ડર, બી; fright, alarm, t&rror: (૨) લેખમ, ખત; danger, hazard: ~ભીત, (વિ.) ftghtened. ભયકર, ભયાનક,(વિ.)મય પમાડે એવું, ખતરનાર્ક; frightful, terrible, dangerous.
૫૪૦
ભરત
ભયો, (અ.) તેાષ કે કૃતાર્થતાના ભાવ સૂચવતા ઉદ્ગાર; signifies the sl!be of contentment or fulfilment: ભયોલયો, (અ.) સંપૂણ સતાષથી, ભર, (વિ.) સ’પૂર્ણ રીતે વિકસિત, પરાકાષ્ટાએ પહોંચેલું; fully developed.
ભરખવુ', (સ. ક્રિ.) શિકાર કરીને કે મારી નાખીને ખાવુ; to eat after killing: (૨) જીવતું ગળી જવુ; to swallow alive. ભચટ, (વિ.) જરૂર કરતાં વધારે; more than necessary: (૨)વિપુલ; abundant: (૩) ગીચ, ખીચાખીચ; dense, clse. ભરડકી,(સ્ત્રી.) ભરડકું, (ન.) જુઆ ભડકી. ભરડવુ, (સ. ક્રિ.) અનાજને ન ુ' દળવુ', કઢાળને એ ફાડ પડે એમ દળવું; to grind corn coarsely, to grind pulses in two parts: (૨) મૂર્ખાઈભર્યાં બકવાટ કરવે; to prattle foolishly. ભરડિયુ, (ન) જુએ ભટકી, ભડકું, ભરડો, (પુ.) ભરડેલી વસ્તુ; ૧
thing coarsely ground: (૨) કોઈ પ્રાણી કે માણસને જેરથી ભીંસમાં લેવુ તે; the sct of encircling an animal or man tightly, a firm encircling gai. ભરણ, (ન.) ગુજરાન; mntenance: (૨) પેાલાણ ભરવાની કોઈ પણ વસ્તુ; anything for filling a cavity: (૩) દુખતી આંખમાં એક પ્રકારનું ઔષધ ભરવું તે; the act of filling a sore eye with a peculiar medicine: -પોષણ, (ન.) ગુજરાત.
ભરણી, (સ્ત્રી.) સત્તાવીસ નક્ષત્રોમાંનું બીજું; the second of the twenty-seven constellations.
ભરણી, (સ્ત્રી.) ભરવાનાં ક્રિયા કે રીત; the act or mode of filling: (૨) પુરવણી, ઉમેરે; a supplement, re-eniorcements: (૩) નાણુ ની ચૂકવણી; payment, an amount paid.
ભરત, (ન.) માપ; measure: (૨) પ્રમાણ;

Page #546

ભરતખંડ
૫૪૧
ભરૂસાપાત્ર
proportion: (૧) ભરતગૂંથણ, enabri- dery: (૪) ધાતુઓ ઢાળવાનું કામ; castlig or moulding: (૫) મસાલાયુક્ત લાટ ભરીને કરેલું શાક;vegetables stuffed with Spiced flour: -કામ, (ન.) એ ભરતભરતખંડ,(૫)હિંદુસ્તાન; Indi: થિણ, ભરતગુથણ, (ન. કપડાં પર દોરા, જરી, વિ.થી
આકૃતિઓ પાડવાનું કામ; embroidery. ભરતાર, (પુ) જુએ ભર્તા. ભરતિયું, (ન) ખરીદ વેચાણના આંકડા; an invoice: (૨) મા૫; measure: (૩) પાત્ર,
બારદાન, વાસણ; receptacle, a vessel. ભરતી, (સ્ત્રી) જ ભરણી: (૨) જવાળ, ૌભરે; tide, swelling: (૩) વિપુલતા; ભરથાર,(પુ.) જુઓ ભર્તા. [abundance. ભરનીંગળ, (ન.) ભરાવું અને ખાલી થવું 2: filling and enptying (2) 54% પ્રકારનું ત્રાસદાયક ગુમડું; a pernicious :kin-sore, fistul:. ભરપ, (બ) જરૂર કરતાં વધારે, સંતોષ થાય , એટલું, વિપુલ પ્રમાણમાં; more than sufficient,enough to satisfy abundantly. ભરપાઈ (સ્ત્રી) આખરી કે સંપૂર્ણ પતાવટ (ગુણ, હડી, વ.); final or complete settlement or clear inco (debts, bill, etc.) ભરપૂર, (વિ.) તદન ભરેલું; completely full: (૨) વિપુલ; abundant: (અ.) સંપૂર્ણ રીતે; completely ભરભરું, (વિ.) કોરું અને દાણાદાર, dry and
granular: (૨) ભરડેલું coarsely ground. ભરભાંખળ, (ન.) પરોઢિયું, પરોઢિયાનો ઝાંખે
કાશ;the dawn,the twilight at dawn. ભરમ, (પુ.) ભામક ખ્યાલ, ભ્રાંતિ; ilusion; false conception: (૨) રહસ્ય, ભેદ; secret, mystery:(૩) શંકા, વહેમ; doubt. ભરમાવ,(અ.કિ.)ભ્રાંતિથી ;to be eluded: (૨) બેટા ખ્યાલથી છેતરાવું; to be decei- ved because of a false conception. ભરવવું, (સ. કિ.) લટકાવવું; to hang:
(૨) ની અંદર નાખવું, જોડવું; to insert, to ou: (૩) ભંભેરવું; to incite. ભરવાડ, (પુ.) રઉછેરનો ધંધો કરનાર, એ નામની જ્ઞાતિને માણસ; a sheerd: - , –ણી, (સ્ત્રી) 1 sinner!ess. ભરવું, (સ. કિ.)-માં મૂકવું કે રેડવું; to fill: (૨) પૂરવું; to fill up: (૩) પૂરું પાડવું; to slpply: (૪) ઉમેરવું, ઉમેરીને 4313; to add; to supplement: (૫) સંગ્રહ કરવે; o stock, to hard: (૬) ભરપાઈ કરવું (નુકસાન, વ.); to make good (loss, etc.): (૭) ચૂકવવું, જમા કરાવવું; to pay, to clear: (૮) બદલા તરીકે મળવું, લણવું; to have as a reward, to reap: (૯) ફાળા, વ.માં 241919; to contribute, to subscribe: (૧૦) માપવું; to measuite: (૧૧) (સભા, વ) બલાવવું; to call, to convene (a meeting, etc): (૧૨) સમૂહમાં લાવવું
$79; to call or cause to meet collectively: (૧૩) ભરતગૂંથણ કરવું; to enbroider: (૧૪) સમૃદ્ધ કે વિપુલ કરવું; to make prosperous or abundant: (૧૫) જે મૂકો, લાદવું; to burden: (૧૬) નિમણુક કરવી; to appint. ભરસાડ, (સ્ત્રી) જુઓ ભડસાળ. ભરાઉ, (વિ.) પુષ્ટ, માંસલ; plump, fleshy. ભરાડી, (વ.) બાહોશ, પા; astute. (૨) ધૂર્ત, ચોરટું, ઉઠાઉગીર; deciful, thevish: (૩) પ્રપંચી, યુક્તિબાજ; wify. ભરાવ, (!) ભરાયેલી સ્થિતિ; filled up condition, fulness (૨) ગીચતા; closeness: (૩) જમાવ, જ; a congi'cgation, a gathering, a cllection -દાર, (વિ) જુએ ભરાઉ. ભરવવુ. ભરાવવું, (સ. (ક્ર.)‘ભરવુ નું પ્રેરક (૨) જુએ ભરાળ, (અ. ક્રિ.) “ભરવુંનું કમણિ. ભરાવો, (પુ) જુએ ભરાવ. ભરૂસાપાત્ર, ભરૂંસાપાત્ર, ભરૂસાદાર, ભરૂસાદાર, (વિ.) જુઓ ભરોસાપાત્ર.

Page #547

ભરૂસો
૫૪૨
ભલુ, (વિ.) નિષ્પાપ, સારું; good. (૨) દિયાળુ, માયાળુ; kind: (૩) પ્રામાણિક;
honest: (૪) વિવેકી, સભ્ય; courteous. ભલે, (અ) સારું, ઠીક, બરાબર; well, all right. ભલે, (વિ.) વધારે સારું કે આવકારપાત્ર; better or more welcome: () yang
ભરૂસો, ભરૂસો, (પુ) જુએ ભરેલો. ભરોસાપાત્ર, (વિ.) વિશ્વાસ રાખવા લાયક, ( 24134; trustworthy, faithful: (?) આધારભૂત, ખાતરીપૂર્વકનું; reliable. ભરેસી, ભરે સો, (કું.) વિશ્વાસ, પતી જ, trust, faith: (૨) ખાતરી, વિશ્વાસપાત્રતા; assurance, reliability. ભગ, (ન.) પ્રભા, તેજ;lustre, brightness. ભર્તા, ભર્તા, (૬) પતિ; the husband: (૨) સ્વામી, શેઠ; a lord, a master: (૩) પાલક; a nourisher, a supporter. ભત્રી, (સ્ત્રી.) માતા: a mother: (૨) પાલક
સ્ત્રી; a female supporter. [perous. ભચુભાદ, (વિ.) આબાદ, સમૃદ્ધ, pros- ભલત, (વિ.) ગમે તે પ્રકારનું; of any sort or kind:(૨)અનિશ્ચિત, અસ્પષ્ટ;indefinite, obscure: (3) $140; surplus and unrecessary: (૪) સંબંધરહિત; inrelated. ભલભલ, (વિ.) શક્તિશાળી અને સમૃદ્ધ powerful or capable and pro- sperous.
(૨) અને (૩). ભલમનસાઈ, (સ્ત્રી) જુઓ ભલાઈ (૧), ભલાઈ, (સ્ત્રી) માયાપણું, વિનમ્રતા; kindness, gentleness: (?) 2184; goodness: (૩) નેકી, પ્રામાણિકતા; integrity, honesty: (૪) કલ્યાણ, સુખ; welfare, happiness: (૫) સમૃદ્ધિ, આબાદી; prosperity: (૭) સૌજન્ય, વ.ની પ્રતિષ્ઠા; reputation for integrity, etc. ભલાભલી,(સ્ત્રી.)સારે સંબંધ; good relation: (૨) સુમેળ, સં૫; concord, unity. ભલામણ, (સ્ત્રી) સિફાર; recommendation (૨) શાખ કે ઓળખાણનો પત્ર; a letter of credit or introduction: (૨) ભરોસા પૂર્વકની રોપણી; a trust. ભલાશ,(.) ભલાઈ (૧),(૨)અને(૩). ભલીવાર, (પુ.) સરવ, કસ, પાણી, ખમીર; essence, spiri, mettle= (૨) ફાયદો; benefit: (૩) સાર; goodness; (૪) મૂલ્ય, લાયકાત; worth.
ભલુક, ભલૂક, (૫) રીંછ; a bear. ભવ, (પુ.) જન્મ, જન્મારે; birth, life: (૨) સંસાર; the world, worldly life: (૩) ભગવાન શંકર; Lord Shiva. ભવન, (ન) ઘર, રહેઠાણ, મોટું મકાન; a house, an abode, big building. ભવાઈ, (સ્ત્રી) લોકનાટક, આમજનતા માટેનું ઉતરતા દરજજાનું નાટક; a folk-drama: (૨) ફજેતો; fiasco, disgrace. [event ભવાડા, () જેતfiasco, disgraceful ભવાની,(સ્ત્રી) દેવી પાર્વતી; the goddess
Parvati. ભવાયો (પુ.) ભવાઈને નટ; actor of a folk-drama: (૨) નિર્લજ, પ્રતિષ્ઠાહીન HIKLA; a shameless, creditless man. ભવિતવ્ય, (વિ.)(ન.)ભાવિ, ભવિષ્ય;future:
ના, (સ્ત્રી.) પ્રારબ્ધ, નસીબ, fate,destiny. ભવિષ્ય, (વિ.) ભાવિ, આવતા સમયનું; future: (1.) Miguel; fate, destiny: (?) al?2t; legacy: (3) 241911sl; a prediction: (1419091512; the future tense: -કાળ-કાલ, (પુ.) the future tense: (૨) આવતો સમય; the future (time): -વેરા,(પુ.)ભાવિ જાણનાર,ભાવિની આગાહી કરનાર; a prophet, an astrologer. ભવું, (ન.) આખની ભમ્મર; the eyebrow. ભવોભવ, (અ) દરેક જન્મમાં; in each birth (૨) જીવનપર્યત, કાયમ માટે; lifelong, permanently. ભવ્ય, (વિ) ગૌરવશાળી; grand, maginanimous: (૨) પ્રતિભાશાળી, aweinspiring(૩) આકર્ષક, સુંદર; attrac

Page #548

ભશકો
૫૪૩
ભંડોળ
tive, handsome: (૪) ભાવિ; future;
ના, (સ્ત્રી.) પ્રતિભા; grandeur, awe. ભશકે, ભસકે,(કું.) ઉગ્ર ઈચ્છા કે આતુરતા;
an intense desire or eagerness. ભસવું, (અ. ક્રિ.(કૂતરાએ) બોલવું; to
bark: (?) 044912 $pai; to prattle. ભસ્મ, (સ્ત્રી.) રાખ; ashes. (૨) પવિત્ર રાખ; sacred ashes: (૩) ઔષધ તરીકે Eldall 2124; metallic oxide as medicine: –ક, (વિ) બાળીને ભસ્મ કરી દે એવું, સંપૂર્ણ નાશકારક; burning to ashes, totally destructive: (પુ.) એક પ્રકારને વ્યાધિ જેમાં વિપુલ પ્રમાણમાં ખેરાક બળી જાય છે પરંતુ લોહી થતું નથી; a kind of disease in which plentiful food is burnt away but blood is not formed, ભળકડું, (1) પરેટિયું; the dawn. ભળતુ, (વિ.) સુમેળવાળું, બંધબેસતું,
સરખું; harmonious, fitting, similar: (૨) જુએ ભલતું. ભળભાંખળું, (ન.) જુઓ ભરભાંખળું. ભળવું, (અ. કિ.)ભેગું મળી જવું, એકરૂપ થવું; to mix with, to diffuse: (૨) સમાન કે
સરખું હોવું;to be similar,to resemble. ભળામણ, (સ્ત્રી) જુઓ ભલામણ ભળાવવું, (સ.ક્રિ) વિશ્વાસપૂર્વક સેંપવું; to entrust. (૨) ભલામણ કરવી; to recommend. ભંગ, (૫) ભાંગી કે તૂટી પડવું તે; a break-down : (૨) ભાંગવું કે તોડવું તે; a breaking: (૩) અડચણ, વિન; obstruction, hindrance: (૪) વિનાશ; destruction: (૫) નિષ્ફળતા; failure: (૬) વળાંક; a bend, a curve. ભંગ, (સ્ત્રી) જુઓ ભાગ-, (વિ.) ભાંગનું
વ્યસની; addicted to hemp. ભંગાણ, (ન.) ભંગ; a break, a breakdown, a breach: (૧) કુસંપ, અણ– 044119; discord.
(scrap. ભંગાર, (૫) નકામી ભાંગીતૂટી વસ્તુઓ;
ભંગિયો, ભંગી, (૫) જાહેર ગંદવાડ સાફ
કરનાર; a scavenger. ભંગુર, (વિ.) ભાંગી કે તૂટી જાય એવું; breakable: (૨) નાશવંત, અલ્પથ્વી; perishable, transitory. ભંજક, (વિ.) તોડનારું, ભાંગનારું, નાશ કરનારું; breaking, destroying: (૨) ટાળનાર, દૂર કરનાર: (ન.) નાશ કરનાર, નાશ; destroyer, destruction. ભંજવું, (સ. ક્રિ) ભાંગવું; to break. ભડક, (ન.) ભેચરું; a cellar, an underground store-room: ભડડ્યુિં , (ન.) નાનું ભંયરું. ભંડાર, (પુ.) સંગ્રહ કરેલી વસ્તુઓ રાખવાની જગા, ઠાર, વ.; a store-house, a granary: (?) Wortail; a treasure: (3) સંગ્રહ; hoarded things or wealth (૪) દુકાન; a shop, a store -૬, (સ. ક્રિ.) સં યહ કરવો; to store, to hoard. ભંડારિયું, (ન.) બંધ થઈ શકે એવો ગોખલો; a secure recess in a wall, etc.: (?) ગડા, વ. નીચેની પેટી; a box in the lower part of a cart or vehicle: (૩) ઘરના પાછળના ભાગમાં આવેલ કોઠાર
al dial UP31; a small storeroom in the hind part of a house. ભંડારી, (પુ.) ભંડારને રખેવાળ કે દેખરેખ રાખનાર અધિકારી; a store-keeper (૨) ખજાનચી; a treasurer: (૩) દારૂ-તાડી ગાળવાનો ધંધો કરનાર; a person who distils wine or extracts toddy and deals in them. ભંડારે, (૫) ગામ કે જ્ઞાતિના બધા માણસેને જમાડવાં તે; a collective dinner for all the persons of a village, town or caste: (૧) સાધુઓને જમાડવાં a; a dinner for medicants. ભંડોળ, (ન) ચેકસ હેતુ માટે એકત્ર કરેલી મૂડી; fund; stock, capital.

Page #549

૫૪૪
ભાજી
લંપોલ, (વિ.) અંદરથી પિલું; hollow ભાગવું, (સ. કિ.) નાસી જવું; to run
foi within: () 199; vain. aw. : (૨) ગુને કરીને નાસતા ફરવું; લંબલી, (સ્ત્રી) સાંકડા મેઢાનું, નાનું, to abscond (૩) જ ભાંગવું:
માટીનું જળ ; . smail, narrow: (સ. ક્રિ.) એ ભાંગ. mouthed earthen water-pot. ભાગાકાર, (પુ.) (ગણિત) ભાગવું તે; ભંભરણી, (સ્ત્રી) કાનમાં ઝેર રેડવું તે, (maths.) division (૨) ભાગવાથી
બેટી ઉશ્કેરણી; incitement; instigation. આવતી રકમ; a quotient. ભંભરવું, (સ. કિ.) કાનમાં ઝેર કડવું, to ભાગિયણ, (સ્ત્રી) સ્ત્રી ભાગીદાર; a female inc.le, to instigate.
partner.
[ભાગીદાર. ભા, ત્રી.) તિ, તેજ; lustry brightness.
ભાગિયુ, (વિ.) ભાગઃ (પુ.) જુઓ
ભાગીદાર, (વિ.) (૫) ભાગ કે હિસ્સો ભા, (પુ.) વડીલે માટે માનાર્થે વપરાતો શબ્દ;
42148'; sharing, having a partneran honourable term for eiders: (3)
shir: (પુ.) હિસ્સેદાર; a partner or દાદા, પિતા, મેટાભાઈ વ.; a grandf ther,
share-holder: (૨) સાથી; a co-worker, father, an elder brother, et:.
a companion. [પણું; partnership ભાઈ. (.) સહેદર; a brothers (૨) કાકા,
ભાગીદારી, (સ્ત્રી) પંતિયાળું, હિસ્સેદારમાના, વ.નો પુત્ર; a paternal or mater- ભાગીરથી,(સ્ત્રી.)ગંગા નદી; the Ganges. 3] cousins (૩) ભાઈચારો ધરાવતી કોઈ
ભાગુ, અ.)ને અંગે કે કારણે; because of પાક વ્યક્તિ; any person having
ભાગેડ, (વિ.) (પુ.) નાસી જનાર કે નાસતીbrothetly relations: (૪) મિત્ર; ૧
ફરતી વ્યક્તિ; a person who runs friend: -ચારે, (પુ.) ભાઈ એ જેવો
away, an absconder. સંબંધ; brotherhood: અંધ, (૫). મિત્ર; a friend: -અધી. (સ્ત્રી) ભાગોળ, (સ્ત્રી.) શહેરના કિલ્લાનો દરવાજો: 1 cndship -ભાંડ, (ન. બ. વ.)
a gate of a city-fort: (૨)ગામનું પાદર: children of the same parents.
an outskirt of a villages (3) ચઢે,
ofte; a square, a market pl1cc. ભાખર, ભાખરી, (સ્ત્રી.) જાડી કઠણ રોટલી; : thick, hard bread or loaf:
ભાગ્ય, (ન.) પ્રારબ્ધ, નસીબ, fate ભાખરે, (પુ) ભાખર.
deshiny: –વંત, –વાન, શાળા, (વિ) ભાખવું.(સક્રિ)ઉચ્ચારવું, બેલિવું; to utter,
નસીબદાર, સમૃદ્ધ: for tunate, pro
sperous: -હીન, (વિ) કમનસીબ; 1. i te k: (૨) આગાહી કરવી; top: edict.
fori unate: (?) givefl; miserabia. ભાગ (પં) હિસ્સ; share, partઃ (૨)
ભાગ્યતૂટયું, (વિ.) ભાંગેલું અને કહ્યું, SHIP; pari, division, section: (3)
broken and worn out. (૨) તૂટક, ભાગા ;િa dividing, a division અટાઈ, (સ્ત્રી.) ખેતીપજનો અમુક ભાગ મહેસૂલ તરીકે
34415; bruken), insignificant. 14at a; handing over a portion
ભાગ્યે, (અ.) કુવચિત; rarely, seldom o farm produce as revenue: -, (૨) કદાચ; perhaps. [divisor. (વિ.) ભાંગેલું;:broken -લો, (!) તૂટેલે - ભાજક, (વિ.) (કું.) ભાગનાર સંખ્યા; a ભાગ, કકડ; a broken part, a piecc. ભાજન, (ન.) વાસણ, પાત્ર; a vessel, ભાગવત, (વિ) દેવી; divine: (૨) એક a receptacle. મહત્ત્વનું પુરાણ; an important or ભાજી, (સ્ત્રી.) ખાદ્ય વનસ્પતિ કે એનું શાક major Furana.
raw or cooked edibie vegetables:

Page #550

ભાન્ય
૫૪૫
ભાભ
-ખાઉ, (વિ.) શાકાહારી; vegetarian: (૨) નબળું; weak: -મૂળ, પિં. બ. વ.) ભાજી: (૧) તુચ્છ વસ્તુ કે વ્યક્તિ; an
insignificant thing or person. ભાજ્ય, (વિ.) ભાગાકાર થઈ શકે એવું, divi
sible: (૨) ભાગવાની રકમ; a dividend. ભાટ, (પુ.) ચારણ; a bard, a minstel: (૨) ખુશામતિ; a flatterer: ભાટાઈ (સ્ત્રી.) ચારણનું કાર્ય; the function of a bard: (૨) વધારે પડતી ખુશામત; excessive flattery. ભાટિયો, (પુ.) એ નામની જ્ઞાતિને માણસ; a man of the so-named caste: (૨) દૂધને વેપારી; a milk vendor: (૩) કાછિયે; a vegetable merchant. ભા, (ન.) ધારું; નારું; a deep skin-sore. ભાડું, (ન.) નદીકાંઠાને રેતાળ પ્રદેશ, sandy region around a riverbank:(૨) છીછરા પાણીને પ્રદેશ; a shoal: (૩) જુએ ભાઠ. ભાડ, (સ્ત્રી) ભૂજવાની ભઠ્ઠી; a hearth for parching grain (૨) ભૂજવાનો stat; a pan for parching grain: -ભજે, (પુ.) અનાજ ભેજવાને ધંધે કરનાર; a grain-parcher. ભાડવા, (પુ) જુએ ભાડૂત. ભાડિયો, (પુ.) ભૂજવાનાં પાત્ર કે હાંડલું; a parching-pot. ભાડું, (ન.) વરતુ,રથળ, મકાન, ઈ. ના ઉપયોગ માટેની રકમ; rent, hire, fare, freight. ભાત, (૫) ભાડે રાખનાર; a hirer, a tenant: ભાડૂતી, (વિ.) ભાડે રાખેલું કે આપેલું; hired: (૨) કેવળ આવક માટે
સેવાચાકરી કરતું; mercenary. ભાણ, (પું) સૂર્ય; the sun. ભાણ, (૫) એક પ્રકારનું એકપાત્રી નાટક;
a kind of single-character drama. ભાણવહેવાર,(પુ.) સાથે જમવાનો સંબંધ;
relation permitting joint dinners. ૧૮|ગુજરાતી-ગુજરાતી અંગ્રેજી
ભાણિયો, (૫) જુએ ભાણેજ. ભાણી, (સ્ત્રી) જુઓ ભાણેજી. ભાણુ, (ન.) પીરસેલી થાળી; a served dish
or plate:(૨)ખોરાક,ભેજન;food,dinner. ભાણેજ, (૫) બહેનને પુત્ર; a sister's
son, a maternal nephew: Gilgan, (ન. બ. વ.) બહેનનાં સંતાને; a sister's children; ભાણેજી, (સ્ત્રી) બહેનની yal; a sister's daughter. ભાણે, (પુ) જુએ ભાણજ. ભાત, (સ્ત્રી.) રીત, પ્રકાર, જાત; a mode, a method, a sort: (૨) છાપેલી કે ભરતગૂંથણની આકૃતિ; a printed or embroidered figure or design. ભાત, (કું) રાંધેલા ચોખા; cooked rice (૨) ભાતું; tiffin: (પુ.) (ન.) ડાંગર; paddy. [Cacauzail; multi-coloured. ભાતભાતનું, (વિ.) વિવિધ; variedઃ (૨) ભાતીગર, ભાતીગળ, ભાતીલું, (વિ) જુઓ ભાતભાતનું. ભાતુ, (ભાથુ), (ન.) પ્રવાસી, કામદાર,
વ.એ સાથે રાખેલ ખેરાક; tiffin. ભાથું, (ન.) ભાથો, (પુ.) બાણાવળીની પીઠ પર રહેતી બાણ રાખવાની કોથળી; a quiver. ભાદરવો, (ભાદ્રપદ), (પુ) વિક્રમ સંવતને
અગિયારમે માસ; the eleventh month of the Vikram year. ભાન, (ન) શુદ્ધિ; consciousness, wakeful normal condition of the
mind; (૨) યાદ, સ્મરણ; remembrance, recollection (3) અકલ, સમજ; sense, understanding(૪) ચિત્તની ગ્રહણશક્તિ; the power of perception: (4) $100, સાવચેતી, તકેદારી; care, alertness:-ભલું, (વિ.) ભૂલકણા સ્વભાવનું, શૂન્યમનસ્ક; forgetful, absent-minded. ભાનું, (પુ.) સૂર્ય; the sun. [wife. ભાભી, (સ્ત્રી.) ભાઈની પત્ની; a brother's ભાભ, (સ્ત્રી.) પિતાની મા; father's

Page #551

ભાભો
૫૪૬
ભાલોડું
mother: (૨) મોટા કાકાની પત્ની; wife ભારવટિયો, (પુ.) ટેકારૂપ મેટું લાકડું, of an elderly uncle (3) જુએ ભાભી. પાડે, મેમ; a big wooden-prop, ભાભો, (૫) ખેડૂત; a farmer: (૨) રે, a beam.
4321; a rustic, a stupid man: (3) ભારવું, (સ. કિ.) રાખની અંદર અંગારા વડીલને માટે વપરાતો માનવાચક શબ્દ. 21141941; to preserve live coals ભામ, (ન.) ઢેરનું ચામડું; hide.
under ashes (૨) મેહ પમાડે, વશીકરણ ભામટી, (પુ) હલકા પ્રકાર બ્રાહ્મણું; a કરવું; to fascinate, to bewitch. lowly Brahman: (૨) ભટકત ચેર; - ભારી, (વિ.) જુઓ ભારે: સ્ત્રી.) નાને a wandering thief.
ભારેa small bundle of wood, etc. ભામા, (સ્ત્રી) સ્ત્રી, નારી; a wonian. ભારે, (વિ.) વજનદાર; heavy, weighty: ભામિની, (રત્રી.) રૂપાળી યુવતી; a beauti- (૨) કપરું, મુશ્કેલ; tough, hard, diliful young woman. husban:. cuits (3) મૂલ્યવાન; precious: (૪) ભાયડો, (પુ) પુરુષ; a man (૨) પતિ; મંદ; dull: (૫) ભયંકર; terrible: (૬) ભાયાત, (૫) પિત્રાઈ; a cousin (૨) મહાન, મહત્વનું; great, important રાજાને પિત્રાઈ; a ruler's cousins (૭) ગહન; deep, profound: (અ) ભાયાતી, (વિ.) ભાયાતનું કે એને લગતું. અતિશય, ખૂબ; greatly, exceedingly, ભાર, (પુ.) વજન; weight: (૨) દબાણ;
very much -ખમ, (વિ.) અતિશય pressure: (3) Rio; a burden, a
વજનદાર; very heavy: (૨) ધીરગંભીર; loa]: (૪) મહુવ, વજૂદ, વજન; impor
grave, sedate= (૩) પ્રતિષ્ઠિત, વક્રરવાળું; tance, reality, emphasis:(૫)અપચા;
reputed, dignified: (૪) મોટાઈનો દંભ indigestion: () met; strength,
*20'; pretending greatness. Ignant power, mettle, capability: (૭)સમૂહ
ભાવગી, ભારેવાઈ (વિ.) સગર્ભા; preજ; collection (૮) જવાબદારી;
ભારે, (૫) લાકડાં, ઘાસ, વને બાંધે responsibility: (૯) પાડ, આભાર, સમૂહ, ઝૂડા; a bundle of wood, gratitude, obligation: 7ખાનું, (ન.) grass, etc. (૨) ભારે બોજ કે વજન; ભારવાહક વાહન કે રેલવેને ડબ્બ; a a heavy load or weight. freight cart or vehicle, a railway ભાટિય, (ન.) ભારેટિયો, (પુ.) જુઓ wagon: () 2416"sl; a goods train. ભાર્યા, (સ્ત્રી) પની; wife. [ભારવટિયો. ભારજા, (સ્ત્રી) પત્ની; wife. [ભારવટિયો. ભાલ, (ન.) કપાળ; the forehead. ભારટિયું, (ન.) ભારટિયો, (પુ) જુએ ભાલ, (ન.) ભાઠા જેવાં પ્રદેશ કે જમીન; a ભારણ, (ન.) વજન, બજે, દબાણ; weight, shoal, a sandy region: (4.) (.) burden, pressure: (૨) રાખમાં અગ્નિ ખંભાત અને વલ્લભીપુર વચ્ચેનો પ્રદેશ, ભારંવા તે; preservation of live coals the region between Khambhat by covering them with ashes: (3) and Vallabhipur.
ન, વશીકરણ; sorcery. bewitchment. ભાલ, (ન.) રી; a bear: (૨) એક ભારત, (પુ.) (ન.) આપણો દેશ-હિંદ; our પ્રકારનું શિયાળ; a kind of fox. country-India:(૨) મહાકાવ્ય મહાભારત, ભાલ, (ન.) ભાલો, (૫) એક પ્રકારનું Mahabharata, the greatest epic: લાંબું, અણીદાર શસ્ત્ર; a spear, alance. વર્ષ, (મું) (1) ભારત, હિંદ.
ભાલીડુ, (ન.) બાણ અથવા એનું ફલક; an ભારતીય, વિ)હિંદનું કે એને લગતું; Indian. arrow or its extreme blade.

Page #552

ભાળ
ભાવ
૫૪૭
ભાવ, (પુ.) મૂલ્ય, કિંમત, દર; value, price, rate. ભાવ, (પુ) વાસ્તવિક્તા, અસ્તિત્વ; reali1y, existence: (૨) સ્વભાવ, પ્રકૃતિ, disposition, nature: (૩) હેતુ, ઇરાદે; intention, aim: (8) H104; an opinion: (૫) અર્થ, મતલબ, તાત્પર્ય;
meaning, substance: (૬) શારીરિક હાવભાવ, અભિનય; physical expresin, gesture, acting: (૭) પ્રીતિ, શેખ ગમે; love, affection, fondress, affinity, liking (૮) શ્રદ્ધા; faith, trust: (s) 4 (a; state, contition: (૧૦) આકાર, સ્વરૂપ; shape, form: (૧૧) લાગણી, વૃત્તિ; feeling, sentiment, inclination -ગીત, (ન.) ઉર્મિકાવ્ય, લાગણીપ્રધાન ગીત કે કાવ્ય; a lyric. (anxiety, trouble. ભાવટ, ભાવ, (સ્ત્રી.) ચિંતા, ઉપાધિ; ભાવન, (ન) રુચિ, ગ; affinity, liking: (૧) ધ્યાન, ચિતન; meditation,
bsorption (વિ.) રોચક, અનુકૂળ pleasing, agreeable. ભાવના, (ત્રી) ઈરછા, અભિલાષા; desire: (૨) ઊમિ, લાગણી; seniment, enotion, feelings (3) કલ્પના, અનુમાન; imsgidation, infrence: (૪) શ્રદ્ધા; faith, trust: (૫) ચિંતન, ધ્યાન; deep thinking, meditation (૬) ઔષધનિર્માણ માટે પુર; the process of calcining for preparing medicines: -પ્રધાન, -શી, (વિ.) મિલ, લાગણીપ્રધાન; sentimental, emotional, ભાવવ. (સ. ક્રિ) ગમવું: to like: (૨) રુચિ હોવી, અનુકૂળ હોવું; to have affinity for, to be agrecable to: (૩) વૃત્તિ હેવી; to be inclined to. ભાવાત્મક, (વિ) વાસ્તવિક, સાચું, હકીક્તજન્ય; real, true, factual. (૨) હયાત, su partea 47140'; existing. [slation. ભાવાનુવાદ, (પુ) મુક્ત અનુવાદ;free tran-
ભાવાર્થ, (પુ.) તાત્પર્ય, સાર, મતલબ implied meaning, substance,
tenor, purport. ભાવિ, (વિ.) ભવિષ્યનું; future: (ન.) ભવિષ્ય; future: (૨) પ્રારબ્ધ; fate, destiny. ભાવિક, (વિ) ઊર્મિલ; emotional:(૨) પ્રેમાળ; affectionate: (૩) શ્રદ્ધાવાળું, CAS24114914 ; trusting, devoui: (3) ચતુર, મર્મજ્ઞ; clever, sagacious.
) (ન.) એ ભાવિ. ભાવુક, (વિ) જુઓ ભાવિક. ભાષણ, (ન.) વાચા, ઉચ્ચારણ; speech, utteranc : (?) ou wind; a lecture, a discourse. ભાષા, (સ્ત્રી) વાચા; speech: (૨) બેલી, વાણી; language, dialect.(૩) વ્રજભાષા; the Brij dialect: -શાસ્ત્ર, (ન.) philology: ભાષાંતર, (ન.) તરજુમો, અનુ નાદ; translation: ભાષાંતરકાર, (પુ) અનુવાદક; a translator. ભાષી, (વિ.) (સમાસમાં) (અમુક ભાષા) બેલનાર; (in compounds) speaking (a particular language). ભાષ્ય, (ન.) વિગતવાર ટીકા કે વિવરણ;
detailed commentary or explanation: -કાર, (પુ.) વિવેચક, ટીકાકાર; a com nentator or explanatory critic. ભાસ, (૫) દેખાવ; appearance: (૨)
માલ, છાપ; a notion, an impression: (૩) સામ્ય; resemblance, similarity: (૪) ભ્રમ, ભ્રાંતિ; an illusion (૫) આછો પ્રકાશ; dim light: -માન, (4) દેખાતું; seeming, apparent. ભાસવું, (અ. ક્રિ.) દેખાવું to seem, to appear: (૨) દેખીતું સામ્ય હોવું; to seem to resemble: (૩) લાગવું, મનથી ગ્રહણ કરવું; to feel, to perceive: (૪) પ્રકાશવું; to shine. ભાકર, (પુ.). he sun. ભાળ,(સ્ત્રી.) ખબર, પત્તે; information,

Page #553

ભાંગ
૫૯
ભિખારી
whereabouts:(૨) સંભાળ, કાળજી; care, promise: (૬) પાયમાલ કરવું; to ruin. attention –વણ-વણી, (સ્ત્રી.)સાચવવા ભાંડ, (કું.) હલકા પ્રકારનો મશ્કરે; a mean
પવું તે; an entrusting (૨) ભલામણ; jester: (૧) બીભત્સ ચેનચાળા કરનાર, recommendation Pવવું, (સ. ફિ.) મશ્કરે; a jester indulging in obsસાચવવા ઑપવું; to entrust:(૨) ભલામણ cene language and gestures: ((a.) કરવી; to recગnmend:-(સ.કિ.)જેવું,
બીભત્સ, નિર્લજ, ધૃણાત્મક; obscene, 2492115 $29; to see, to observe. shameless, repulsive. (receptacle. ભાંગ, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારની માદક વનસ્પતિ ભાંડ, (ન.) વાસણ, પાત્ર: a vessel, a hemp: (૨) એનું પીણું; a drink ભાંડણ, (ન) ગાળાગાળી; reviling (વિ.) containing hemp.
બીભત્સ, ભાંડણવાળું; obscene, abusive. ભાંગતોડ, ભાંગફોડ, (સ્ત્રી.) ભાંગવું અને ભાંડરડાં, ભાંડરાં, (ન. બ, વ) ભાંડુઓ, તૂટવું કે તોડવું તે; breakage, break- brothers and sisters. ing and destroying.
ભાંડવું, (રા. કિ.) ગાળ દેવી; to revile: ભાગર, () ઔષધ તરીકે વપરાતી એક
(૨) ર્નિંદા કરવી; to slander પ્રકારની વનસ્પતિ; a kind of herb.
ભાડ, (નો ભાઈ કે બહેન, એક જ માબાપનું ભાંગવું, (સ. કિ.) તેડવું, ટુકડા કરવા; to
સંતાન; a brother or a sister, a
child of the same parents. break, to break into pieces: (?) (ગામ, વ) લૂંટીને નાશ કરવો કે પાયમાલ
ભાંડો, પુ.) પહેળા મોઢાનું ઘડા જેવું પાત્ર; કરવું; (a village, etc.) to destroy |
a broad-mouthed pot or vessel. or ruin by plundering:(અ. ક્રિ) ટુકડા
ભાંભરવું, (સ. ક્રિ.) (ગાયનું) ભાંભરવું; 491; to be broken into pieces.
to bellow. ભાંજગડ, ભાંજઘડ, (સ્ત્રી) કજિયે,
ભાંભર, ભાંભળ, વિ) જરા ખારું કે તકરાર; quarrel, strife. (૨) માથાઝીક,
સ્વાદરહિત (પાણી); slightly saltish y'aud; useless tedious discussion:
or tasteless water). (૩) વાટાઘાટ; negotiations.
ભિક્ષા, (સ્ત્રી) ભીખ, ચાચના; begging ભાંજગડિશું, (વિ.) ગૂંચવણભર્યું; intr
(૨) શિક્ષાથી મળેલી વસ્તુ; things got icate, puzzling: (૨) કજિયાખોર, વ.;
by begging: (3) Eld; alms, charity: quarrelsome, etc.
-પાત્ર, (ન.) a begging bowl-વૃત્તિ, ભાજણી,(સ્ત્રી)વિભાગ કરવા તે; dividing
(સ્ત્રી)ભિશાપર નભવું તે; maintenance
by begging. into parts or sections : (૨) વહેંચણી;
ભિક્ષ, ભિક્ષક, (પુ.) યાયક, માગણ; a distribution (૩) હિરસા, ભાગ; share, part: (8) HIPRS18; dividing, division:
mendicant, a beggar: (૨) બૌદ્ધ સાધુ; (ગણિત) નાનાને મેટા કે મોટાને નાના
a Buddhist mendicant or monk. HIDHI $249°2;(maths.) reduction. ભિખારણ, (સ્ત્રી) સ્ત્રી યાચક કે માગણ ભાંજવુ, (સ. ક્રિ) ભાંગવું, તોડવું; to
a female beggar. break (૨) ભાંગીને નાશ કરવો, જમીનદોસ્ત
ભિખારવું, (વિ.) (ન) જુએ ભિખારી. કરવું; to break and destroy; to
) ભીખ માગવાની demolish: (૩) ખલેલ કરવી; to disturbe gat; the begging tendency. (૪) નાખુશ કરવું; to displease: (૫) તેડ ભિખારી, (પુ.) માગણ, યાચક; a beggar, કાઢવે, સમાધાન કરવું; to settle, to com- a mendicant: (વિ.) ભીખ માગવાની

Page #554

ભિખારું..
વ્રુત્તિત્રાળુ'; beggarly: (૨) ગરીબ, કંગાલ, દુ:ખી; poor, wretched, miserable: ઘેડા, જુઓ ભિખારવેડા, ભિખારું, (વે.) (ન.) જુઓ ભિખારી, ભિજાવવુ, (સ. ક્રિ.) ભિજાવું, (અ. ક્રિ.) જુએ ભીંજાવવુ, અને ભીંજાવુ. ભિડાવવુ,(સ.ક્રિ.) બાંધવું, કસવું; to bind, to fasten: (૨) બંધ કરવુ'; to shut up: (૩) ભેટવું, દબાવવું; to embrace, to clasp, to press: (૪) થાપ આપવી, મૂંઝવવું; to outwit, to nonplus, to perplex: (૫) ધમકાત્રg'; to rebuke severely, to threaten: (૬) ભંભેરવ to incite: (૭) વૈમનસ્ય કરાવવું; to create bitterness or enmity: (૮) ફસાવીને પડમાં લેવું; to grip by fascinating.
૫૪૯
F
ભિડાવું, (અ. ક્રિ.) પકડ કે ભીડમાં આવવું; to be gripped or pressed closely: () સાકુ'; to be fascinated or entangled: (૩) મૂંઝવણમાં મૂકવું; to be perplexed or puzzled. ભિન્ન, (વિ.) જુદા પ્રકારનુ, અલગ; different, separate: (૨) નિરાળું, distinct: (૩)ભાંગેલુ',અલગ થયેલુ'; broken, separated: તા, (સ્ત્રી.) તફાવત, જુદાપણું; difference, dissimilarity: (૨) કુસ ંપ, કુમેળ; disunity, discord. ભિલ્લુ, (પુ`.) રમતગમતના સાથીદારઃ a playmate; a companion in games. ભિષક, ભિષગ, ભિષત્ર, (પુ.) વૈદ્ય; a physician or doctor. ભિસ્તી, (પુ.) પખાલી; a man who fetches water in a leather bag. લિંગ ુ, (ન.) જુ લીંગડું.... ભિડમાળ, ભિડિયાળ, (સ્ત્રી.) ગાણ, a sling (for shooting stones). ભીખ, (સ્ત્રી.) જુએ ભિક્ષા: -વુ, (સ. ક્રિ.) ચાચના કરવી, દીનભાવે માગવું; to beg, to entreat for alms: (અ. ક્રિ.) ભિખારી
ભીંગડું
થવું, ગરીબ કે કંગાળ બનવું; to become beggarly, to be reduced to poverty. ભીજવવું, (સ. ક્રિ.) જુએ ભીંજવવુ. ભીજવુ, (અ. ક્રિ.) જુએ ભીંજવુ. ભીડ, (સ્ત્રી.) ગરદી; crowdedness, a close crowd, a throng: (?) તંગી, ખેંચ; scarcity: (૩) દુ:ખ, ઉપાધિ; misery, trouble. ભીડવુ, (સ. ક્રિ.) ખાંધવું, કસવું; to bind, to fasten: (૨) બંધ કરવુ'; to shut up: (૩) ભેટવુ”, દેખાવવુ'; to embrace, to press: (૪) સંપકમાં લાવવું; to bring in contact: (૫) થાપ આપવી, મૂંઝાવવું; to outwit, to nonplus, to perplex: (અ. ક્ર.) ઝૂઝવું; to wrangle, to strive against. ભીડો, (પુ.) એક પ્રકારનું સુતારનું ખર; a kind of a carpenter's tool. ભીતર, (ન.) અંદરના ભાગ કે ખાજુ; an internal part or side: (૧) દ્વંય; the heart (અ.) અંદર; in, within. eilla, (zal.) eu, ; fear, fright, dread, terror. [ture. ભીનાશ, (સ્ત્રી.) ભેજ; wetness, moisભીનું, (વિ.) ભેજવાળું, ભીજાયેલું; wet, moist, soaked:(૨)જરા:કાળા વાનનુ'; slightly dark-skinned or complexioned. ભીમ, (વિ.) વિકરાળ, ભયંકર, horrible, terrible: (૨) દુ ચ; formidable (પુ'.) પાંચ પાંડવામાંને બીજો. [timidity ભીરુ,(વિ.)ડરપાક, બીકણ; timid:તા,(સ્ત્રી.) ભીરુ, (પુ.)જુએ ભિલ્લુ. ભીલ, (પુ.) એ નામની જંગલી જાતિને માણસ;
a man of a so-named Barbarian tribe: –ડી.(સ્ત્રી.) એ જાતિની સ્ત્રી, [fierce. ભીષણ, (વિ.) ભયંકર; terrible:(૨) ઝનૂની; ભીષ્મ, (વિ.) ભયંકર; terrible: (પુ.) પાંડવા તથા કૌરવાના પિતામહ. ભીંગડું, (ન.) કઠણ, જાડી, જડ ચામડી, hard, thick, dead skin,a scale: (૨) છેRs'; a husk.

Page #555

ભીંજવવુ
ભીંજવવુ, (સ. ક્રિ.) પલાળવું, હરખાળ કરવું; to wet, to drench, to soak. ભીંજવુ, (અ. ક્રિ.) પલળવુ', તરખેાળ થવું; to be drenched or soaked.
ભીંજાવવું, (સ. ક્રિ.) જુએ ભીંજવવુ. ભીંતવુ (અ. ક્રિ.) જુએ ભીંજવું. ભીંડી, (સ્ત્રી.) રાષ્ટ્રના વર્ગના એક પ્રકારના છેડ; a kind of jute-like plant: (૨) એનાં રેસા; its fibres. ભીંડો, (પુ.) એક પ્રકારનું શાક કે એને છેડ; a kind of edible vegetable, a lady's finger or its plant. ભીંડો, (પુ.) ફાચર, અડચણ, હરક્ત; a wedge, an obstacle, a hindiance: (૨) ગપ; a rumour, a false report. ભીંત, (સ્ત્રી.) દીવાલ; a wall. ભીંસ, (સ્ત્રી.) ગીચતા, ચગદાવુ કે ભીંસાવું તે; denseness, closeness, a squeeze, a crushing: (૨) ભારે દબાણ; heavy pressure: (૩) કટોકટી; a crisis: 3, (સ. ક્રિ.) જોરથી દબાવવુ, કે ચગદવુ'; to press or crush forcefully: (૨) ભેટવુ'; to embrace: (૩) મુશ્કેલીમાં મૂકવુ'; to put into trouble. ભૂખાળવુ, (વિ.) ખાઉધરુ'; gluttoncus, ભુજ, (પુ.) હાથ; the hand: (૨) હાથના ઉપરના અ ભાગ; the upper arm: (3) (ગણિત) આકૃતિની ખાજુ; (maths.) a [serpent. side of a figure. ભુજંગ, ભુજંગમ, (પુ.) સાપ; a ઊજા, (સ્ત્રી.) જુઆ ભુજ. [of maize. ભુટ્ટો, ભુટ્ટો, (પુ.) મકાઈના દેડ; an ear ભુલછું, (વિ.) મંદ
ચાદદાસ્તવાળુ ; absent-minded, having little or no power of remembrance.
ભુલભુલામણી, (સ્ત્રી.) છેતરામણી, જાડેલ
રચના; a labyrinth, a maze. ભુલવણ, ભુલવણી, (સ્ટી.) ભ્રમ; illusion, fascination: (-) ભ્રમિત કરવું કે થવું તે; the act of fascinating or being fascinated.
૫૫૦
ભૂચર
ભલામણ, (.િ) જુએ ભુલકણુ:(૨)ભ્રામક illusionary: (૩) છેતરામણ્; deceitful. ભુલાવો, (પુ.) જુએ ભુલવણુ. ભવન, (ન.) જગત; the world: (૨) લેાક; a region or sphere of the universe. ભુસાડવું, (સ. ક્રિ.) જુએ ભૂસાડવુ. ભુર્સ્કા, (પુ.) ઉપરથી નીચે આવવા માટેના કૂદકા; a jump downwards. ભુંગળ, (ન.) જુએ ભૂગળ. ભુંડ, (ન) જુએ ભૂંડ. [uage) water. ભ, (ન.) (માળભાષા) પાણી; (child's langભ, (સ્ત્રી.) ધરતી, પૃથ્વી; the earth. ભંકરી, (સ્ત્રી.):લકા,(પુ.)ભૂકા;powder. ભૂપ, (પુ.) ધરતીક પ; an earthquake. ભંકી, (સ્ત્રી.) ખારીક ભૂકો; fine powder. લંકેલકા, (પુ, બ. ૧) સમૂળા નાથ; total destruction or ruin: (૨) ધેાર પરાજય; shameful, complete defeat. ભૂખ, (સ્ત્રી.) ક્ષુધા; hunger, appetite: (૨) ઉગ્ર ઇચ્છા; an intense desire or longing: (૩) તંગી, ખાટ; want, deficiency: (૪) જરૂર, ગરજ; need: -મા, (પુ.) ખારાકને અભાવ કે ઉગ્ર તંગી; starvation: (૨) ભૂખની પીડા; suffering resulting from hunger. ભખર, (વિ.) વેરાન, ઉજ્જડ; barren, unproductive.
ભખરુ, (વે.) બદામી રંગનું, રાખોડિયું; brown, grey: (૨) ફીકુ; pale. ભૂખ્યુ, (વિ.) ખારાકની જરૂરઞાળુ; hungry: (૨) જરૂર કે ગરજવાળું'; needy: (૩) લેાલુપ, લાલચુ; covetous: (૪) લેબી; greedy, miserly.
ભગોળ, (પુ.) પૃથ્વીનેા ગાળેı; the terrestrial globe, the earth: (સ્ત્રી.) ભૂંગાળ—વજ્ઞાન; geography, the scicnce of the study of the earth. લચર, (વિ.) ભૂમિવાસી; terrestrial, living on land: (ન.) ભૂમિવાસી પ્રાણી;
a terrestrial animal.

Page #556

ભૂત
3
ભત, (વિ.) અગાઉ થયેલું' કે બનેલુ, વીતેલુ’; past, elapsed, gone by: (ન ) પાંચમહાભૂતામાંનુ કોઈ એક; any one of the five fundamental el·inents: (૨)પ્રાણી; an animate being, an animal: (૩) (ધરાચ, પ્રેત; a ghost, an apparition: (૪) ધૂન, વહેમ; a whim, a fancy, a superstition:-કાલ, -કાળ, (પુ.) વીતેલા કે મગાઉના સમય; the past: (c) the past tense: -કૃદંત, (ન.) a past participle. -યા, (સ્ત્રી.) પ્રાણીમાત્ર પ્રત્યે દયાભાવ; compassion tor all animals, universal kindress: -પલિત, (ન.) પિશાચ, પ્રેત; a gost: --વિદ્યા, (સ્ત્રી.) spiritualism. ભતલ, ભૂતળ, (ન.) પૃથ્વીની સપાટી; the surface of the earth -વિદ્યા, (સ્ત્રી.) physical geography. ભતાવળ, ભૂતાવળી, (સ્ત્રી.) 2ળુ; a group of ghosts. ભૂતિ, (સ્ત્રી.) ભસ્મ; ashes, sacred ashes: (૨) અસ્તિત્ર; existence:(૩)જન્મ, ઉત્પત્તિ; birth, production: (૪) સમૃદ્ધિ; prosperity: (૫) ભવ્યતા, પ્રતિભા; grandeur, magnanimity: (૬) કલ્યાણ; welfare. દેવ, (પુ.) પાર્થિવ દેવ; an earthly God: (૨) બ્રાહ્મણ; a Brahman. ભૂધર, (પુ.) રાજ, મહારાન્ત; a king, an emperor: (૨) પતિ; a mountain: (૩) નાગ, મેટા કૈં મુખ્ય સાપ; a large or chief snake: (૪) ભગવાન કૃષ્ણ; Lord Krishna: (૫) ભગવાન રાકર; Lord Sh:ker. [મહારાજ; an emperor. ભૂપ, ભૂપતિ, (પુ.) રાન્ત; a king: (૨) ભૂપૃષ્ટ, (ન.) જુએ ભતલ. ભૂમધ્યરેખા, ભમધ્યરેષા, (શ્રી.) વિષુવ
પ્રતાનુ
વૃત્ત; the eqtiator. ભૂમધ્યસમુદ્ર, (પુ.) યુરોપ અને આફ્રિકા
વચ્ચેના સમુદ્ર the Mediterranean sea. ભૂમિ, (સ્ત્રી.) પૃથ્વી; the earth: (૨)
પા
ભૂલ
જમીન; land: (૩) દેશ, પ્રદેશ; a country, a region: -કા, (સ્વી.) પૃથ્વી; (૨) સ્થળ; a place: (૩) પાયા; base, foundation: (૪) કક્ષા, પાચરી, તમમ્રો; a degree, a stage: (૫) નાટકનું પાત્ર; a character of a drama: (૬) ઊગમ; મૂળ; an origin, a root: (૭) પ્રસ્તાવના; an introduction. [geometry. ભૂમિતિ, (સ્ત્રી.) રેખાગણિત, આકૃતિગણિત, ભૂમિદાહ, (પુ.) દન; burial. ભમી, (સ્ત્રી.) જુએ ભૂમિ. [cunning. ભર, (વિ.) મૂખ'; foolish: (૨) લુચ્ચું; ભર, (વિ.) જુ રિ. ભરફી, (સ્ક્રી.) મંત્રેલી ભસ્મ; ashes for enchantment: (૨) વશીકરણ, જંતરમંતર, ઇ.; a spell, an enchantment. ભરાટ, ભરાશ, (સ્ત્રી.) આધુ` ભૂરાપણું; light blueness. [plentiful. ભરિ, (વે.) અત્યત, વિપુલ; excessive, ભરિચું, (વિ.) ભૂરા રંગનુ; bluish: (૨) ઊજળા વાનનુ; white-skinned. ભરુ, (વિ.) આસમાની રંગનું; blue. ભૂલોક, (પુ.) જુએ લોક. ભૂલ, (સ્ત્રી.) ચૂક; a mistake, an error: (૨) ગલત, ખામી; a fault, a shortcoming: (૩) ગેરસમજ; a misunderstanding: (૪) થાપ ખાવી તે; the act of being deceived or victimised: (૫) વિસ્મૃતિ; forgetfulness: (૬) સ ંદભ દેષ; a discrepancy: ચૂક, (સ્ત્રી.) ભૂલ: -થાપ, (સ્રી.) જુએ ભલ. ભૂલવવુ, (સ. ક્રિ.) ફસાવવુ; to beguile, to entrap: (૨) ભૂલ કરે એમ કરવું, અવળે માગે લઈ જવુ; to cause to commit a mistake, to lead astray.
*
ભલવુ, (અ. ક્રિ.) ભૂલ કરવી (જુએ ભલ), to err, to commit a mistake:(૨) to forget: (૩) to be beguiled or entrapped: (૪) to be led astray. ભલુ, (વિ.) ભૂલેલ, ભૂલને ભેાગ બનેલું;

Page #557

લક
૫૫૨
ભેજાબ
mistaken, victimised: (૨) અવળે માર્ગે ગયેલું કે દેરવાયેલું; led astray (૩) ભુલકણું; forgetful, absent-minded. લોક, (પુ.) પૃથ્વીલોક, મૃત્યુલેક; the earthly or the mundane world. ભવો, (કું) પાણીના પ્રવાહ કે ધોધથી પડેલ ઊંડે ખાડો; a deep pit formed by flowing or falling water. ભવો. (૫) મેલીવિદ્યાનો ઉસ્તાદ, ભૂતપ્રેત કાઢનાર; an expert in black arts, a remover of ghosts, etc., (of insect ભવો, (૫) એક પ્રકારનું જીવડું; a kind શિર,(સ્ત્રી) સમુદ્રમાં ધસી ગયેલી જમીનની aiul misst vel; a cape, a headland. ભષણ, (ન) ઘરેણું; an ornament (૨)
TH; decoration. ભૂષા, (સ્ત્રી.) જુએ ભૂષણ ભૂસકે, (પુ) જુઓ લે . ભૂસવું, (સ. ફિ.) જુએ ભૂસવુ. ભૂસુ, (ન.) ચાળણ, થૂલું; residualhusks of sifted four, coarsely ground corn (૨) મિશ્ર ચવાણું; a mixture of fried pulses, etc. ભૂસ્તરવિદ્યા, (સ્ત્રી.) ભૂસ્તારશાસ્ત્ર, (ન)
પૃથ્વીના પોપડાના અભ્યાસનું શાસ્ત્ર; geology, ભૂવું, (અ. કિ.) ગધેડા, વિ. એ ભાંભરવું; લૂગળ, (સ્ત્રી) જુઓ ભગળ. [to bray. ભૂંગળ, ન.) લાંબી નળી જેવું એક વાજિંત્ર; alongtube-like trumpet: ભંગળિયો (૫) a trumpeter. જંગળી, (સ્ત્રી.) પિલી નળી; a pipe or tube: (૨) ફુકણી; a blowpiper (3) દરદીને તપાસવાની નળી; a stethoscope, ભગળ, (ન.) મોટી ભૂંગળી; a big pipe for tube: (૨) લાંબે વી ટે; a long roll: (૩) ભેગળા જેવું ધુમાડિયું; a cylindrical chi pney. બ્રજર,(સ્ત્રી)મૂડણ અને એનાં ઘણાં બચ્ચાંનું qu'; a group of a sow and her many cubs= (૨) પિતાનાં ઘણાં બાળકોનું ટાળું; a group of one's own many
children: વાડ, (સ્ત્રી) વાહ, () જુઓ ભેજરઃ (૨) ગંદવાડ, ફૂવડપણું; filthiness, slovenliness. (parch.
જવું, (સ. કિ.) શેવું; to roast, to ડ, નિ.) ડુક્કર; a pig, a hog –ણ, (સ્ત્રી) ડકરની માદા; a sow (૨) ફૂવડ pall; a slovenly woman. mડાઈ, ભડાશ, (સ્ત્રી) દુષ્ટતા, બદમાશી;
wickedness. (૨) દુર્ભાગ્ય, પાયમાલી; misfortune, ruin:(3) 374;discord.
ડું, (વિ) દુ9; wicked. (૨) ખરાબ, 24f12aela; bad, undesirable: (3) અણછાજતું; unbecoming (૪) હલકટ; mean: () vleted; obscene. Hસવું, (સ ક્રિ) (લખાણ, ઇ) ઘસીને કાઢી નાખવું કે દૂર કરવું (writing, etc.) to crase, to rub out, to remove by rubbing.
[eyebrow. કુટિ, કુટી, (સ્ત્રી.) ભમ્મર, ભવું; the
, (પુ.) નોકર a servant. , (સ્ત્રી) ભય, ડર; fear, dread: (૨) જોખમ, ખતરો danger -કાર, (વિ.) નીરજ અને ભયંકર; tranquil and terrible. લખ, (પુ.) પહેરવેશ, વેરા; dress, guise: (૨)સંન્યાસીનાં કપડાં, સંચસ્તan ascetic's dress, asceticism, renunciation. લેખ, ખડ, સ્ત્રી.)
ઢેa clod (૨) પથ્થર, 4.41 Gai; a heap of stones, etc.:(3) _કરાડ; a hanging rock, a precipice. ભેખધારી, (વિ) વેશધારી; disguised (પુ.) સંન્યાસી; an ascetic, a hermit. ભગ, (પં) મિશ્રણ admixture: (૨)
ભેળસેળ; adulteration. ભેગુ, (વિ.) મિશ્ર; mixed. (૨) એકઠું; collected, gathered: (અ.) સાથે, એકઠું; with, together. ભેજ,(પુ) ભીનાશ; wetness. moisture. ભેજવું, (સ. કિ.) મોકલવું; to send. ભેજાગેબ,(વિ.) અક્કલહીન, મૂખsenseless idiotics(૨) ભુલકણું; absent-minded.

Page #558

ભેજું
૫૫૩
ભેળ
જુ, (4) મસ્તકની અંદરનું ચિંતનશક્તિનું કેન્દ્ર, મગજ; the brain (૨૦ માનસિક શક્તિ , બુદ્ધિ, faculty, intellect. ભટ, (સ્ત્રી.) મેળાપ, મુલાકાત; a meeting, a visit () બક્ષિસ; a gift (3) કમ્મરે કરીને બાંધેલું કપડું; a tightly worn loin-cloth -વ, (સ. ક્રિ) મળવું, મેળાપ Pal; to meet: (?) yuusia dal; to visit: (૩) આલિંગન આપવું; to embrace. ભેટો, (૫) મેળા"; a meeting ભેડ, (ન.) ઘેટું; a sheep. ભેડિયો, (૫) વરુ; a wolf. ભેણું ન.)એક પ્રકારનું રાંધવાનું માટીનું વાસણ; a kind of earthen cooking vessel. ભદ, (પુ.) તફાવત; difference. (ર) અલગતા; separation (૩) અસમાનતા, જુદાપણુંdiversity, dissimilarity: (૪) (CHPl; a division, a section: (W) વિભાગ પાડવા કે અલગ કરવું તે; a dividing, separating or breaking: (૬) વર્ગ, જાત; a class, a species, a variety, a sort: (9) 74 § 214 કરાવવાં તે; creation of discord or disunity: (૮) રહસ્ય, ગુપ્ત વાત; a secrete
૯) છળ, પ્રપ ચ; decei, intrigue: (૧૦) ચીર, કાણું બાકું; a cleft, a hole -$, (a.) Enig; dividing, breaking, dissenting: (?) 404 3211; intensely purgative-ન,(ન.) ભેદવું તે; a dividing, breaking, dissenting, etc: -ભાવ, (૬) વિસંવાદિતા, અલગતાની લાગણી; discord; the feeling of separation: (2) 6009542; intrigue. ભેદg, (સ. ક્રિ) તોડવું, ભાંગવું; to break. (૨) ભાંગીતેડીને અલગ કરવું; to separate by breaking, to divide: (૩) ઘાંચવું; to thrust, to pierce. દી, (વિ.) ગહન, રહસવમય; mysteriouse
complex, tough, intricate ભેદ, (પુ.) રહસ્ય જાણનાર; one who
knows a secret or a mystery: (?) જાસૂસ; a spy: (૩) કુસંપ કરાવનાર; one who creates discord. ભેદ્ય, (વિ) ભેદી શકાય એવું; pregnable ભેર, (સ્ત્રી) મદદ; help: (૨) વહાર, વ્યક્તિ કે પક્ષ તરફની સહાનુભૂતિ; support, the act of supporting a person or a ભેર, (સ્ત્રી) જુઓ ભેરી. gિroup. ભર, (અ) (સમાસમાં) સાથે, સહિત; (in compounds) with(૨)કેવળ અમુક વસ્તુ સાથે; only with a particular thing. ભેરવ, (વિ.) ભયંકર; terrible: (પુ.) શિવનું
એક સ્વરૂપ; a form of Lord Shiva. ભરવવું, (સ. ક્રિ) જુએ ભરવવું.
રિ, ભેરી,(સ્ત્રી)નગારું; adrum:(૨)બત; ceremonious beating of drums at the dawn and the dusk in temples,
etc. [14h; a playmate. ભિરુ, ૫) સાથી; a companion(૨) ભલાડ, પુ) કોઈના ઊભા પાકને ચેરીછુપીથી ઢાર ચરતાં મૂકી બગાડ કે નાશ કરવો a; spojling or ruin of some one's standing crops by stealthily sending cattle to graze: -૪, (સ. ક્રિ.) એવી રીતે પાકનો બગાડ કે નાશ કરે; to spoil or ruin crops in that way. ભળ, (રી.) મિશ્રણ; a mixture: (૨) બગાડ નુકસાન: spoil, harm: (૩) જ
લાહ: (૪) ભંગાણ, તe; a breaking, a dissention (૫) મિશ્ર ચવાણું; a mixture of fried pulses, etc.:-49, (ન) –વણી, (સ્ત્રી) મિશ્રણ; mixture: (૨)મિશ્રણ કરવું તે; mixing: (૩) ભેળસેળ; adulteration:–વ૬,(સ.કિ.મિશ્રણ કરવું; to mix: (૨) ભેળસેળ કરવી; to adulierate: (૩) સામેલ કરવું; to include () સંપક કે સંબંધ કરાવ; to associates -, (સ. ક્રિ) ભેળવવું (૨) બગાડ કે નાશ કરો; to spoilor destroy-સેળ,(વિ.) મિશ્રિત; mixed: (સ્ત્રી) નફાખેરી, વ. માટે

Page #559

ભેળાડ
૫૫૪
ભેપાળું
હલકા પ્રકારનું મિશ્રણ કરવું તે; the act affliction, misfortune: of mixing inferior stuif with a a woeful condition -જાગ, (અ.) view to profiteering, adulteration: ભાગ્યવશાત, અકસ્માત; by chance, -સેળિયું, (વિ.) mixed, adulterated: accidentally: (૨) કદાચ; perhaps. (2) $2509; miscelianeous. . ભોગવટો, (પુ.) ઉપગ; use: (૨) કબજો, ભેળાડ, ભેળાડવું, જુઓ ભલાડ. Hilan; possession, ownership.. ભેળું, (વિ.) (અ) જેલું, મિત્ર, સાથે, ભોગવવું, (સ. કિં.) માણવું; to enjoy: 2001; joined, accompanying,mixed,
(૨) ઉપયોગ કરવો; to use: (૨) સહન with, together, jointiy.
કરવું; to suffer, to undergo. ભં, (અ)(ન) રુદનને અવાજ; the sound ભોગવિલાસ, (૫)માજશોખ, એશઆરામ; of weeping or wailing: -51, (4) luxury, excessive enjoyment and મોટેથી રડવું તે; loud wailing: (૨) comforts. [€ 31;a detached door-bar. એનો અવાજ: -વુ, (અ. ક્રિ)મેટેથી રડવું; ભોગળ, (સ્ત્રી.)જંગળ, બારણું બંધ રાખવાને to weep or wail loudly:-કાર, (૫). ભોગી, વિ.) ભેગવનારું; enjoying, suffબેંકડો (૨) નીરવ, ભયંકર શાંતિ; terrible
ering or undergoing (પુ) ભેગવનાર tranquility: (વિ) જુઓ બેકાર.
ulfa; one who enjoys or suffers: ભેંશ, ભેંસ, (સ્ત્રી) કાળા રંગનું દૂધાળું
(૨) પ્રીતમ; આક; a lover: (૩) ભમરે; ir; a she-buffalo.
a wasp: (8) 2014; a snake. ભયો, (પુ.) ભાઈ; a brother: (૨) ઉત્તર- ૧ ભોગ્ય, (વિ) માણવા લાયક; worth enપ્રદેશનો વતની; a native of the Uttar
joying: (1.)?iad; wealth, property. Pradesh.
ભોજક, (પુ.) ભેગી; one who enjoys. ભેરવ, (વિ) (પુ) જુઓ ભેરવ (૨)
ભોજન, (૫) જમણ; ખેરાક a dinner, શાસ્ત્રીય સંગીતના એક રાગ; a mode of food -ગૃહ, (ન)-શાલા, શાળા, (સ્ત્રી) classical music.
ભોજનાલય, (ન) વીશી: a boarding ભેરવી, (વિ) ભેરવ, (સ્ત્રી) જુઓ ભૈરવ:
house, a hotel, an inn. (૨) દેવી દુર્ગા the goddess Durga. ભોજાઈ, (સ્ત્રી.) ભામી (બહેન પવે); a ભોઈ (પુ.) પાલખી કે ડોળી ઊંચકવાને brother's wife (to a sister). વ્યવસાયી; a professional palanquin- ભોજ્ય, (વિ.) (ન.) ખાવા કે ભોગવવાની વસ્તુ, bearer: (૨) એ નામની જ્ઞાતિને સભ્ય;
an eatable, an object of enjoya member of the so-named caste.
ment.
[idiot. ભોક, ભોવું, જુઓ ભોંક, ભોંકવું. ભોટ, (વિ.) (પુ.) મૂ૮; idiotic, a? ભોકતા, (પુ.) ભોગવનાર; one who ભોટવો, (૫) માટીને કે an earthen enjoys or relishes: (૨) one who ભોટીલુ, (ન) ગલૂડિયું; a pup. [jug. suffers or undergoes.
ભોડુ, (ન.) માથું; the head. ભગ, (કું.) ભોગવવું તે; an enjoyment ભોથ, (ન.) ઘાસ, વ.નાં મૂળને ઝૂડ; a or suffering: () 24141 € XE; enjoy. bundle of the roots of grass, etc. ment,pleasure:(૩)આનંદપ્રમોદનાં પદાર્થ, ભોદો, (પુ.) (તિરસ્કારમાં) પેટ; the belly ઈ.: objects of enjoyment: (૪) દેવને (contemptuously). અર્પણ કરવાને પ્રસાદ; an offering to a ભોપાળું, (ન.) પિકળતા, તક્લાદીપણું Godઃ (૫) બલિદાન; ritual sacrifice: hollowness, frailness: (૨) બનાવટ, (૬) યાતના, વ્યથા, દુર્ભાગ્ય; sufering, ઢેગ; deceit, pretence,

Page #560

ભે
૫૫૫
ભ્રષ્ટ
ભૂપે, (વિ.) (૫) જુઓ ભેટ. ભામ, (પુ) જુઓ ભૌમ. ભોમ, (સ્ત્રી.) ભૂમિ; the earth, land:
-કા, (સ્ત્રી) ભૂમિ ભામવાર, (૫) મંગળવાર; Tuesday. ભાગિયું, (વિ.) જાણકાર; in the know of, familiar with. ભામિ, (પુ.) જાણકાર માણસ; a man in the know of or familiar with: (૨) માર્ગદર્શકa guide. ભોર,(૫) સ્ત્રી.)પરોઢિયું અથવા એનો આ છે
પ્રકાશ; the dawn or its twilight. ભોર, (૫) ઘાસથી સંપૂર્ણ રીતે ભરેલું ગાડું a cart fully loaded with grass: (૨) ગાડું સંપૂર્ણ રીતે ભરાય એટલે જથ્થો; a quantity equal to that of a fully loaded cart. [serpent. ભોરિંગ, (૫) મેટો સાપ, નાગ; a big ભોલ, (વિ) પિલું અને ફૂલેલું; hollow and swelled up. ભોલુ, (પુ) વાંદરે; a monkey. ભોળપ, (સ્ત્રી) ભોળપણ, (ન.) ભેળાપણું, નિખાલસતા; simple-heartedness, frankness. ભોળવવું, (સ. ક્રિ) ભરમાવવું, ભ્રમમાં નાખીને છેતરવું; to elude and cheat; to lead astray, to beguile. ભોળાઈ (સી.) જુએ ભોળપ. ભોળાનાથ, પુ.) ભગવાન શંકર; Lord ભોળિયું, (વિ.) જુઓ ભોળુ. Shiva. ભોળું, (વિ.) નિષ્કપટ, નિખાલસ, સરલgezil; guileless, frank, simplehearted: –ભટ, (વિ.) તદ્દન ભોળું. ભોં, (સ્ત્રી) જુઓ ભોંય. ભોંક, (સ્ત્રી) ભેંકવું તે; a thrusting or piercing(૨) કાણું, ;િ a hole: (૩) aisalm 24348; the effect of a thrusting? -, (સ. ક્રિ) ઘાંચવું; to thrust, to pierce: (૨) કાણું પાડવું; to bore. ભોંઠપ, ભો૫, (સ્ત્રી.) પ્રતિષ્ઠાહાનિ કે નિષ્ફળતાથી થતો રંજ, શરમ; શરમિંદાપણું;
the feeling of coyness caused by disgrace or failure, coyness, the state of being crestfallen. ભોડું, ભોઉં, (વિ.) પ્રતિષ્ટાહાનિ કે નિષ્ફળ - તાથી શરમિડું; crestfallen, ashamed because of disgrace or failure. ભોંય, (સ્ત્રી.) જમીન; land, ground: (૨) તળિયું; a bottom: (૩) સપાટ; a surface: (૪) રૂઝ આવ્યા પછીની નવી 241451; new skin formed after healing-તળિયું, (ન.) ઇમારતને પાયાને તદ્દન નીચેનો ભાગ; a ground-floor ભોંયરુ, (ન) ભગભ ઓરડો કે ઓરડા જેવી રચના; a cellar (૨) ભૂગર્ભ માર્ગ; an
underground way, a tunnel. ભોંયરિંગ, ભોંયશીંગ, ભોંયસિંગ,
ભોંયસીંગ, (સ્ત્રી.) મગફળી; groundnut. ભૌગોલિક, (વિ.) ભૂગોળને લગતું; geographical. ભૌતિક, વિ.) પંચમહાભૂતનું કે એનું બનેલું: elemental: (૨) પાર્થિવ, જડ; mundane, inanimate, material,physical:- 1, (સ્ત્રી)-શાસ્ત્ર(ન.)પદાર્થ વિજ્ઞાન; physics. ભૌમ, (વિ.) પૃથ્વી અથવા મંગળ ગ્રહનું કે
એને લગતું; of or pertaining to the earth or Mars: (પુ.) મંગળગ્રહ;
Mans: (૨) મંગળવાર; Tuesday: વાર, (૫) મંગળવાર ભ્રમ, (૫) ભ્રાંતિ, ખેટ ખ્યાલ; illusion, a wrong notion: (૨) શંકા, સ દેહ; doubt, suspicion (૩) વર્તુલાકાર ગતિ; rotation –ણ, (ન.) ગતિ, ભટકવું તે; motion, wandering: (2) agli ગતિ; rotation: –ણુ, (સ્ત્રી) જુઓ ભ્રમ, (૧) અને (૨). ભ્રમર, (૫) મોટા કદની નરમાખી; a wasp. ભ્રમિત, (વિ.) ભ્રમમાં પડેલું; deluded: (૨)
ભટકતું, અરિથર; wandering, unstable. ભ્રષ્ટ,(વિ.)અપવિત્ર થયેલું, અભડાયેલું, polluted:(૨)અધઃપતિતfallen down, degenerated:(3)&, 4141; wicked, sinful.

Page #561

ભ્રષ્ટાચાર
મગતરું
ભ્રષ્ટાચાર, (૫) દુરાચાર, દુષ્ટતા; immorality, wickedness. (૨) અપવિત્રતા,
અશુદ્ધિ; pollution. ભ્રંશ, ભેંસ, (૫) અધ:પતન; de
generation, a falling down. ભાત, ભ્રાતા, (મું) ભાઈ, a brother. ભ્રાતૃત્વ, (ન.) ભ્રાતા,(સ્ત્રી) ભાતૃભાવ, () ભાઈચારે; brotherhood. ભ્રામક (વિ.) ભ્રમિત કરે એવું, છેતરામણું;
deluding, deceptive. ભ્રાંત, (વિ) જુઓ મિત. ભ્રાંતિ, (મી.) ભ્રમ; illusion (૨) ટે
ખ્યાલ; a wrong notion (૩) શંકા, સંદેહ, doubt, suspicion -કારક, (વિ.) જુઓ ભ્રામક. શ્રેણ, (પુ.) અવિકસિત ગર્ભ; an undeveloned embryo:-હત્યા. (સ્ત્રી.) ગર્ભ. હત્યાનું મહાપાપ; the great sin of destroying an undeveloped embryo.
ભગ, (૫) ભવો ચડાવવો તે; the raising of the eye-brows, a frown.
મબરે, (૫) નામાંક્તિ કે ધાર્મિક મુસલમાનની ભવ્ય કબર; a grand tomb of a renowned or religious Muslim, મકર, (પુ) જુએ મગર અને મગરમચ્છર (૨)જુઓ મકરરાશિ. [the God of love. મકરકેતુ, મકરધ્વજ, પું) કામદેવ; Cupid, મકરરાશિ, (સ્ત્રી) ખગોળ અને જતિઃશાસ્ત્રની દશમી રાશિ; the tenth sign of the Zodiac; the Capricorn. મકરસંક્રાંતિ, (સ્ત્રી) સૂર્ય મકરરાશિમાં wall; the sun's transit into the Capricorn? (૨) એ દિવસ અને એને Sc419; that day and its festival: (3) SHR1L; the winter solstice. મકરંદ, (૫) ફૂલનું મધ; honey of a flower:(૨)જુએ ભ્રમર:(૩)જુઓ કેફિલ. મકસદ, (સ્ત્રી) હેતુ, ધ્યેય; purpose; aim (૨) અર્થે; meaning of corn, maize. મકાઈ, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું અનાજ; a kind મકાન, (ન) ઘર, રહેઠાણ, ઈમારત;a house મકેડી, મકેડ, જુઓ મેકેડી. મકકમ, વિ.) સ્થિર, &; stable, firm; fixed: તા, (સ્ત્રી)ઢતા. [મધમાખો; a bee. મક્ષિકા, મક્ષીકા, (સ્ત્રી.) માખી; a fly: (૨) મખ, (૬) યજ્ઞ; a ritual sacrifice. મખમલ, (ન.) એક પ્રકારનું કીમતી રેશમી
$143; velvet. (an excuse. મખાંતર, (ન) મિષ, બહાનું; a pretext, મખીચૂસ, (વિ.) અતિશય કંજૂસ; extre
mely miserly. [of pulse. મગ, (૫) એક પ્રકારનું કાળ; a kind મગ, (પુ.) માર્ગ; a way, a passages (સ્ત્રી) બાજુ; a side: (અ) તરફ
Mly; at, towards. મગજ, (૫) ફળ વ.નાં ગર્ભ, મા કે બીજ;
pulp, marrow, kernel: (ન.)જુઓ ભેજુ. મગજ, (પુ.) એક પ્રકારની ચણાના લોટની
71818; a kind of sweetmeat made of મગજ, (સ્ત્રી) જુઓ મુગઇ. [gram-four. મગતરું, (ન.) મચ્છર; a mosquito (૨) તુચ્છ માણસ; an insignificant person.
જ
મ, (૫) ગુજરાતી મૂળાક્ષરોને પચીસમો વ્યંજન; the twenty-fifth consonant of the Gujarati alphabet: (?) શાસ્ત્રીય સંગીતને ચોથો સૂર; the fourth tune or note of classical music. મક (વિ.) નહિ, ના, મા, no, not. મઉ, (વિ.) ભૂખે મરતું; starving. (૨) કંગાલ; wretched: (૩) કંજૂસ; miserly (૪) પોયું; soft, tender: (પુ) ભૂખે મરતા અને દુ:ખી લેકે; starving and miserable people. મકદૂર, (સ્ત્રી) જુઓ મગદૂર. મકનું, (વિ.) ઉન્મત્ત; highly excited, intoxicated: (2) 471; gay and selfsatisfied: (3) H el; self-willed.

Page #562

મગતું
મગતુ, (વિ.) પહેાળુ'; broad: (૨) મોકળાશવાળું; spacious. મગદળ, (પુ) એક પ્રકારની મગના લેટની મીઠાઈ; a kind of sweet meat made of Moong-flour. મગદળ, (ન.) મગળિયો, (પુ.) એક પ્રકારનું દડૂકા જેવું વ્યાયામ માટેનું સાધન; a dumb-bell.
મગદૂર, (સ્રી.) શક્તિ, તાકાત; power, might: (૨) સાદ્ધસવૃત્તિ, હિંમત; the spirit of adventure-daring. [delighted. સગન, (વિ.) ખુશ, રાજી: pleased, મગફળી, (સ્રી.) જુએ ભૌશિંગ. મગર, (અ.) પરંતુ, છતાંપણ; but, still,
however.
women.
મગર, (પુ'.) જળચર પ્રાણી; an alligator: -મચ્છ, (પુ'.) એક પ્રકારનું રાક્ષસી કદનું માછલૢ; a kind of monstrous fish: -મસ્ત, (વિ.) શક્તિશાળી; powerful, strong: (૨) પ્રચંડ; huge, enormous. મગરૂમ, મગરૂર, (વિ.)અભિમાની; vainly proud: મગરૂી, મગરૂરી, (સ્રી.) અભિમાન; vain pride. [જુએ મગાવવુ. મગાવવું, (સ. ક્રિ.) ‘માગવુ’’નુ' પ્રેરક: (૨) મગિયું, (વિ.) મગના દાણા જેવ ુ': (ન.) એક પ્રકારનુ લીલા રંગનુ' સ્ત્રીનું કપડુ'; a kind of green garment for [of stone. મગિયો, (પુ.) એક પ્રકારનેા પથ્થર; a kind મજ્જ, (વિ.) તલ્લીન; absorbed or engrossed in: (૨) ખુશ, રાજી; delighted. અધમઘવુ, (અ. ક્ર.) જુએ મહેવુ;, સઘમઘાટ, (પુ) જુએ મહેક. [મહેક. મઘા, (ત.) રાશિચક્રનું' દસમું નક્ષત્ર; the tenth costellation of the Zodiac. મચક, (શ્રી.) નમતુ' આપવું' કે પીછેહઠ કરવી તે; a giving in, a retreating: (૨) ઢીલાપણ; looseness. મચકારવુ',(સ.ક્રિ.)સૂચન માટે આંખ બંધ કરવી અને ઉઘાડવી; to twinkle suggestively.
૧૫૭
મજબૂરી
મચકારે, (પુ.) મચકારવુ' તે; a sugges
tive twinkle. મચકો, (પુ.) લહેકા, લટકો; an attractive, coquettish expression or gait. મચકોડ, (પુ.) હડસેલેı; a push (૨) ધણા, અણુગમે; repulsion: (સ્રી.) મરડ, આમળા, a twist: -વુ, (સ. ક્રિ.) મરડવુ, આમળવું; to twist. [twist. સચડવુ, (સ. ક્રિ.) મરડવું, આમળવું; to મચવુ, (અ. ક્રિ.) તલ્લીન થવું; to be absorbed in: (૨) સમાત્રુ; to be contained:(૩) ખંતથી પ્રયાસ ચાલુ રાખવા; to persevere, to strive zealously: (૪) ઉગ્ર થવું, પરાકાષ્ટાએ પહાંચવું; to be intensified, to climax. મચોડવું, (સ. ક્રિ.) જુએ મચડવુ', સરજી, (પુ.) (ન.) માલું; a fishઃ (૨) મેઘધનુષ; a rainbow.
મચ્છર, (પુ.) ડાંસ; a mosquito: (૨) મિથ્યાભિમાન; vain pride: -દાની, (સ્રી.) મચ્છરથી રક્ષણ માટેનાં જાળીદાર કાપડ કે ઢાંકણ; a mosquito-curtain. [જુઓ માછી. મચ્છી, (સ્રી.) માલ; a fishઃ–માર, (પુ.) મછવો, (પુ.) નાની àાડી; a small bat. મજપૂર, (વિ.) પૂર્વોક્ત, અગાઉ જણાવેલું; aforesaid, referred to before: (પુ'.) સંદર્ભ'; a context or reference: (૨) હેવાલ; an account, a report: (૩) હકીકતજન્ય વિધાન; a statement of મજદૂર, (પુ.) જુએ મજૂર. [facts. મજનૂ, (વિ.) પ્રેમધેલું; lovelorn. મજબૂત, (વિ.) રાક્તિશાળી, બળવાન; powerful, strong: (૨) સ'ગીન, નર; compact, solid: (૩) દુ×ચ; formidable: (૪) ઢે, સ્થિર; firm, stable: (૫) સજ્જડ; strongly fixed. મજણૢતી, (સ્રી.) મજબૂતપણું'; strength, stability, solidity, etc. મજબૂર, (વિ.) લાચાર; helpless. મજબૂરી, (સ્રી.) લાચારી; helplessness.

Page #563

મજમુ
પપ૮
મઠો
મજમ, મજન્મ, (વિ.) મજિયારું; part- nered, shared: -દાર, (૫) જિલ્લાનો હિસાબી અધિકારી; a district accountant or auditor: (૨)ભાગીદાર; a partnerમજરે, (અ) સપ્ટે, પેટે, ને બદલે; on
account of, in lieu of, instead of. મજરે, (પુ) જુઓ મુજારે. મજલ, (સ્ત્રી) પગપાળા પ્રવાસ; a travel by foot (ર) એક દિવસના પગપાળા પ્રવાસ જેટલું અંતર; a distance covered by foot in a day: (૩) પ્રવાસીને મુકામ, મંજિલ; destination. મજલિસ, (સ્ત્રી) જુઓ મિજલસ. મજલો, (૫) મેડ, માળ; a storey. મજહબ, (પુ.) ધર્મ religion, faith (૨) સંપ્રદાય, પંથ; a cult or creed: મજહી , (વિ) ધર્મ કે પંથને લગતું. મજા, (સ્ત્રી) આનંદ, ઉપભેગ; pleasure, 1
delight,enjoyment:() (asya; zest, મજાક, (સ્ત્રી) મશ્કરી; a jest. [relish. મજાગરું, (ન.) જુઓ મિજાગરું. મજાનું, (વિ.) આનંદપ્રદ; pleasant (૨)
આકર્ષક રોચક, સુંદર; attractive, palaમજાલ, (સ્ત્રી) જુઓ મગદૂર [table, fine. મજિયા, (વિ) સંયુક્ત માલિકીનું, સહિયારે; jointly owned, partnered: (ન.) ભાગીદારી; partnership:
મજિયારે, (પુ.) ભાગીદારી. મજીઠ, (સ્ત્રી) ઔષધ તરીકે ઉપયોગી એક
પ્રકારની વનસ્પતિ; a kind of herb. અજર, (૫) શ્રમજીવી; a labourer:ણું, (સ્ત્રી) a female labourer: મજૂરી, (સ્ત્રી) શ્રમ, વેઠ; labour, crudgery (૨) શ્રમનું મહેનતાણું: remuneration or wages for labour. મજૂસ, (સ્ત્રી) લાકડાની મોટી પેટી; a big wooden box or chest. મજેદાર, મજનું, (વિ) જુઓ મજાનુ. મજ્જન, (ન.) ડૂબકી; an immersion, a dip: (?) Mid; a bath.
મજજા, (સ્ત્રી) હાડકાની અંદરનાં સર્વ કે
મા; the marrow of a bone: (૨) વનસ્પતિ કે ફળનું સરવ; the path of a plant or fruit. મઝધાર, (સ્ત્રી) પ્રવાહને મધ્યભાગ, the middle of a flow or stream. મઝલું, (વિ.) મધ્યભાગનું, વચલું; middle. મઝા, મઝાનું, જુઓ મજા, મજાનું. મદાર, મન, જુઓ મજેદાર, મજેનું. મટક, (સ્ત્રી) જુઓ મટકો. મટકાવવુ, (સ. કિ.) જુઓ ટમટાવવું. મટ, (ન) આંખને પલકારે; a wink, a twinkle. [earthen pot or pail. મટકું, (ન.) મટકી, (સ્ત્રી.) માટલું; an મટકે, (૫) જુએ મચકે. મટમટાવવું, (સ. ક્રિ) આંખના પલકારા 741741; to wink, to twinkle. મટવું, (અ. કિ.) દૂર થવું, થી મુક્ત થવું; to be removed, to be relieved from: (૨) રોગ કે દોષમુક્ત થવું, to be મટકી, (સ્ત્રી.) જૂઓ મટક, મટકી. [cured. મટોડી, (સ્ત્રી) માટી; earth, clay: મરોડ, (ન) માટી: (૨) ચરે; dust, rubbish.
(of pulse. મક, (૫) એક પ્રકારનું કઠોળ; a kind મઠ, (પુ.) સંતને આશ્રમ; a monastery: (૨) વિદ્યાધામ; a centre of learning. મઠારવું, (સ. કિ.) મરામત કરીને સુંદર 341512 2H1401; to repair and shape well: (2) Leg; to knead: (3) સમતલ કરવું; to level: (૪) ટી પવું; to strike, to beat: (૫) રંદાથી સુંવાળું કરવું; to smooth with a lather (૬) લિજજતથી ખાવું; to eat jest fully. મઠિયો, (૫) એક પ્રકારનું 3: a kind of મરવું,(સ. કિ.)એ મંડારવું. [cotton. મઠો, (પુ.) એક પ્રકારની ઘાટા દહીંની મસાલાયુક્ત લિજજતદાર વાની a kind of spiced and zestful article of food made of thick curds.

Page #564

ભદાલ
૫૫૯
મથોટી
મડદાલ, વિ.) જુઓ મુડદાલ. મડદુ, (ન.) જુઓ મુડદુ. મડાગાંઠ, (સ્ત્રી.) છૂટે નહિ એવી ગૂંચવણભરી ગાંઠ; an intricate knot incapable of being resolved: (૨) સમાધાન ન થઈ શકે એવી પરિસ્થિતિ; a deadlock. મહુ, (4) જુઓ મુડદુ. મઢવું, (સ. ક્રિ) કોતરીને આલેખન કરવું; to depict by carving: (૨) બધી બાજુએથી જડી દેવું; to cover over on all sides, to frame. મઢી, મહૂડી, મહૂલી, (સ્ત્રી) સુંદર ઝૂંપડી,
slea; a fine hut or cottage. મણું, (પુ.) વજનનું ચાળીસ શેરનું માપ; a measure of weight equal to forty sheers. મણકે,(કું.)માળા વગેરેનો પરવવાને દાણા: abead:(૨) જુઓ અંકેડો.[deficiency. મણ, (સ્ત્રી.) ખામી, ઊણપ; want, defect, મણિ, (૫) રત્ન; a gem, a precious stone:-ધર,(પુ) ફેણ પર મણિવાળો સાપ; a serpent with a gem on its hood. મણિયાર, (પુ.) બંગડીઓ બનાવવાનો ધંધો કરનાર; a professional banglemaker: મણિયારું, (ન.) મણિયાર ધંધ.
a maund. મણિયુ, (વિ.) મણ વજનનું; weighing મણિયો, મણકે,(૫) મણીપુ (ન) મણું વજનનું માપ કે કાટલું; a measure or unit of weight equal to a maund. મત, (સ્ત્રી) જુઓ મતિ. મત, (અ.) નહિ, મા; no, not. મત, (૫) મંતવ્ય, અભિપ્રાય; an opinion, a view-point: (?) (92117; a thought: (૩) સંમતિ; accord, consent. (૪) સંપ્રદાય; a cult or creed: (૫) મમત, હઠ; insistence, obstinacy: (૬) સિદ્ધાંત; a doctrine: (૭) ચૂંટણી માટેની પસંદગી દર્શાવતો અભિપ્રાય; a vote:-હાર, (4.) a person entitled to vote,
a voter: -પત્ર, (પુ) (ન) a voting paper: -ભેદ, (૫) અભિપ્રાયની ભિન્નતા; difference of opinion -મતાંતર, (પુ.) (ન) મતભેદ (૨) જુદાં જુદાં મંત; different opinions. મતલબ,(સ્ત્રી)આશય, હેત; purpose, motive, design, object: (૨) અર્થ, તાત્પર્ય; meaning, purport, substance. મતલબિયુ,મતલબી,(વિ.)સ્વાથી;selfish. મતવાલ, (વિ.) આનંદી, ઉત્સાહી; gay, spirited: (૨) રોચક, આકર્ષક: pleasant, attractive: (૩) મદમસ્ત, ચકચૂર excited and gay, intoxicated. મતા, (સ્ત્રી) દોલત, મિરાત; wealth,
property: (2) 444; value, worth. મતાધિકાર, (૫) મત આપવાનો અધિકાર; the right to vote, franchise. મતિ, (સ્ત્રી) બુદ્ધિ; sense, intellect (૨) છા, વૃત્તિ: desire, inclination (3) dd; object, motive મતિયું, મતીલુ, (વિ.) હઠાગ્રહી, જક્કી;
obstinate, dogmatic. મતુ, (ન.) અધિકૃત સહી; an authen
tic signature. જુઓ મદમસ્ત. મત્ત, (વિ) ચકચૂર; intoxicated. (૨) મત્સર, (૫) મિથ્યાભિમાન; vain pride | (૨) ઈર્ષા, અદેખાઈ, envy, jealousy. મસ્ય, (ન) માછલું; a fish. મથક, (ન) કેંદ્ર, મુખ્ય સ્થળ; the centre, મથન,(ન.)જુઓ મંથન. [headquarters, મથવું, (સ. કિ.) વલોવવું; to churn (૨) ચર્ચા કરવી; to discuss (અ. ક્રિ.) પરિશ્રમ spal; to work or labour hard. મથામણ, (સ્ત્રી.) જુએ મંથનઃ (૨) પરિશ્રમ: hard work: (૩) સતત પ્રયાસ $291 2; non-stop striving. મથાળું, (ન.) ટોચ; a top, a summit (૨) લખાણ, વ.નું શીર્ષક; a heading. મોટી, (સ્ત્રી) પશુના શિંગડાનું મૂળ અથવા એ ભાગ; the root of a beast's horn

Page #565

૫૬૦
મનન
or that part: (૨) જુએ માથાવટી, મધુર, (વિ) મીઠું, ગળ્યું; sweet: (૨) મદ, (પુ) કેફ, નશે; intoxication (૨) રોચક, પ્રિય;pleasant, dear: (૩) (સંગીત) નશાની ખુમારી; arrogance resulting સુરીલું, રેચક (music) melodious, from intoxication (૩) તાર, ખુમારી; pleasant: (૪) મનોરંજક, આનંદપ્રદ; arrogance. (૪) ગર્વ, મિથ્યાભિમાન; entertaining, delightful: (૫) શાંત, vain pride: (૫) વાસના, કામાતુરતા; સૌમ્ય; tranquil, subtle: તા, (સ્ત્રી) passion, rut: (૬) કામાતુર હાથીના મીઠાશ, વગેરે મધુરું, (વિ.) મધુર. ગંડસ્થળમાંથી ઝરત રસ; liquid emitt- મધુસૂદન, (૫) મધુ નામના રાક્ષસને મારing from the temples of a rutted નાર શ્રી કૃષ્ણ; Lord Krishna the
elephant: -1, (y.)« ; elephant. killer of the demon Madhu. મદદ, (સ્ત્રી) સહાય, વહાર; help, aid, | મધ્ય, (વિ.) વચ્ચેનું; middle, cent al. assistance: (?) R16a; relief: -17, (ન.) વચ્ચેનાં ભાગ કે બિંદુ; the middle, -નીશ, (વિ.) મદદ કરતું; helping, assist- the centre. --બિંદુ, (ન.) કેન્દ્ર, the ing, assistant.
[of love. centre: –મ, (વિ.) મધ્ય, વચ્ચેનું: (૨) મદન, (૫) કામદેવ; Cupid, the God મધ્યમસરનું; moderate: (પુ.) શાસ્ત્રીય મદનિયુ, (ન.) હાથીનું બચ્ચું; a young સંગીતનો એ સ્વર: the fourth tune one of an elephant.
or note of classical music: (4.) મદરેસા, (સ્ત્રી) મુસલમાની નિશાળ; a (ગણિત) મધ્યમ કે સરેરાશનું પદ; (maths)
Muslim school, [trust. the mean term or expression: મદાર, (પં) આધાર, ભરે; reliance, -મસર, (અ.) moderately: -જા,(સ્ત્રી) મદારી, પું) હાથચાલાકીના કે પાળેલા
વચલી આંગળી; the middle finger: જનાવરોના ખેલ કરનાર; a conjurer, a
-રાત્રિ, રાત્ર, (સ્ત્રી) જુઓ મધરાત: મદિરા, (સ્ત્રી) શરાબ; wine. [juggler.
-રેખા, રેષા, (સ્ત્રી) વિષુવવૃત્ત; the મઘ, (ન.) શરાબ; wine: મઘા, (૫)
equator: -વતી, રસ્થ, (વિ.) વચ્ચેનું: 21710421 245°; alcohol.
(2) 427-4; impartial, disinterested,
neutral: (પુ.) સમાધાન કરનાર, તટસ્થ મધ, (ન) મધમાખીઓએ એકઠો કરેલો મીઠ,
ન્યાયાધીશ; a mediator or arbitrator, ધાટે રસ; honey: -ડો, (પુ.) a
an impartial judge. (midday. honey-comb: –માખી, (સ્ત્રી.) a bee.
મધ્યાન, મધ્યાહ્ન, (પુ) બપોર; noun, મધરાત, (સ્ત્રી.) રાત્રિના મધ્યભાગ; midnight.
[fascination.
મળે, (બ) વચ્ચે; in the middle, મધલાળ, (સ્ત્રી) લાલચ; covetousness,
between: (2124&; inside, within. મધુ, (વિ.) મીઠું, ગળ્યું; sweet: (ન.) મધ;
મન, (ન.) ચિંતનશક્તિનું કેંદ્ર અથવા માટેની
064; the mind: (?) yle; intellect, honey: (પુ) શરાબ; wine: (૨) વસંત
faculty: (૩) ઈ ; desire. (૪) હૃદય, g; the spring (season): (૩) ચૈત્ર માસ; the chaitra month: -કર, (૫)
24 4:5209; the heart, the conscience. 44740; a wasp: (2) 46710l; a bee:
મનખાદેહ, (૫) (સ્ત્રી) માનવશરીર; the -કરી,(સ્ત્રી) મરી; a female wasp (૨)
human body: (૨) માનવજીવન; human મધમાખીઃ (૩) જુઓ માધુકરી: -પ્રમેહ, life.
(life. (!) પેશાબમાં સાકર જાય એ વ્યાધિ;
મનખો, (૫) માનવજીવન; the human diabetes -માસ, (૫) જુએ મધુ, (૫). મનન, (ન.) ચિંતન; deep-thinking
ETIAM H

Page #566

મનમોજી
(૨) ધ્યાન; meditation: મનનીય, (વિ.) મનન કે અભ્યાસ કરવા યેાગ્ય; worth thinking deep or studying: (ર) વિચારાના પ્રાધાન્યવાળુ, ભાવજન્ય; thought-provoking, abstract. મનમોજી, (વિ.) જુઓ મનસ્વી. અનવવુ, (અ. ક્ર.) આશ્વાસન લેવુ'; to be consoled: (સ, ક્રિ.) જુઆ મનાવવું, મનવાર, (સ્રી.) યુદ્ધજહાજ; a warship. મનસો, (પુ.) હેતુ, ધ્યેય; motive, aim: (૨) વિચાર; a thought: (૩) ઇચ્છા; a desire. [willed woman. સતસ્વિની, (સ્રી.) મનસ્વી સ્ત્રી; a selfમનસ્વી, (વિ.) સ્વેચ્છાચારી; self-willed: (૨) તર'ગી; whimsical. મનહર, (વિ.) જુએ મનોહર. મન:શિલ, (પુ.) એક પ્રકારનેા ખનિજ પદાર્થ; a kind of mineral.
૫૧
મના, મનાઈ, (સ્રી.) નિષેધ, પ્રતિબ ંધ, બધી; prohibition, restriction, forbidding. મનામણું, મનાવણુ,(ન.) સમાવટ, મનાવવુ તે; persuasion, reconciliation. મનાવવુ, (સ. ક્રિ.) સમાવવું, શાંત પાડવુ; to persuade, to pacify: (૨) કબૂલ કરાવવુ'; to cause to confess: (૩) માને એમ કરવું; to cause to believe, agree or accept.
મનીષા, (સ્રી.) ઇચ્છા; a desire: (૨) ખુદ્ધિ; intellect: (૩) વિદ્વત્તા, જ્ઞાન; learning, knowledge: મનીષી, (વિ.) (પુ') ચતુર અને વિદ્વાન માણસ; a sagacious and learned man.
મનુજ, (પુ.) માનવ; a human being. મનુષ્ય, (પુ.) (ન.) માનવ, માણસ; a humau being, a man: -જાતિ, (શ્રી.) માનવજાતિ; the human race. મને, (સ.) ‘હુ’નું ખીજી અને ચાથી વિભક્તિનું રૂપ; the objective and dative form of l'.
મફત
મનોજ, (વિ.)મનમાં જન્મેલુ કે ઉત્પન્ન થયેલું; born or produced in the mind: (૨) ભાવજન્ય, નિરાકાર, દેહરહિત; abstract, unembodied: (પુ.)કામદે; Cupid. મનોનિગ્રહ, (પુ.) મનને અંકુશ; control over the mind. [power. મનોબળ, (ન.) માનસિક શક્તિ; mental મનોયત્ન, (પુ.)(ન.) માનસિક શ્રમ; mental work or labour: (૨) અભ્યાસપાઠ; an exercise. [motive, aim. મનોરથ, (પુ.) ઇચ્છા, હેતુ; desire, મનોરમ, (વિ.) જુ મનોરજક. મનારમા, (સ્રી.) સુંદર અને અતિ આ ક સ્ત્રી; a beautiful and very attractive woman. મનોરજ, (વિ.) આનંદપ્રદ, રાયક; pleasant, delightful, palatable. મનોર’જન, (ન.) આન ંદ, આનંદપ્રદ બાબત કે ક્રિયા; pleasure, delight, entertainમનોવાંછિત,(વિ.)ઇચ્છેલ';desired. [ment. મનોવિકાર,(પુ.)વાસના,કામના; apassion: (૨) ઊર્મિ; an emotion, a sentiment. અનોવિજ્ઞાન, (પુ.) માનસિક વ્યાપારના અભ્યાસનું શાસ્ત્ર: psychology. મનોહર, (વિ.) મેહક, આકર્ણાંક, સુંદર;
fascinating, attractive, beautiful. મનોહર, (ન.) માથાનેા પહેરવેશ; a head. મનોહારી, (વિ.) જુએ મનોહર. [dress. મન્મથ, (પુ.) કામદેવ; Cupid. મન્યુ,(પુ.)ગુસ્સા; anger:(૨) ધૃણા; repuls ion: (૩) દુ:ખ, વિષાદ; misery, sorr W મન્વ’તર, (પુ.) એક મનુના જીવનકાળ જેટલે સમય, ૩૦,૬૭,૨૦,૦૦૦ વર્ષ; a perisd equal to tú Manu's life-time, 30,67,20,000 years. મપારા, (પુ.) અનાજ માપવાના કે તેખવાના ધંધા કરનાર; a professional grain measurer or weigher. મફત, (અ.) વિના મૂલ્યે, ખચ વિના;

Page #567

૫૬૨
મબલક
મરણ
free of charge, gratis, without incurring any expenses: Hlay', (વિ) મત મેળવવાની વૃત્તિવાળું, ગટિયું; ioclined to have something gratis: (૨) વળતર વિનાનું; unremunerative: (૩) ભારરૂ૫; burdensome. મબલક મબલખ, (વિ.) વિપુલ, અતિશય
abundant, excessive. મમત, (૫) (-) દુરાગ્રહ, જક્કીપણું, હઠ;
insistence, obstinacy. મમતા, (સ્ત્રી) પ્રેમ, હેત, માયાળુપણું; love, affection, kindness: (?) 241 Halel fels; subjective viewpoint: -ળું, (વિ.) માયાળુ. મમતી, મમતીલુ, (વિ) દુરાગ્રહી, હઠીલું;
insistent, obstinate. મમત્વ, (ન.) અહંભાવ, હુંપદ, egotism:
(૨) જુએ મમત અને મમતા. મમરે, (પું) ચેખાને શેકેલ દાણે a
parched grain of rice: (૨) બળેલી દિવેટના મથાળાને દાણા જેવો ભાગ;granular part at the top of a burnt wick: (૩) ભંભેરણી; incitement, instigation. મમળાવવું, (સ. ક્રિ.) જુએ ચગળવું.' મય, (પુ.) શરાબ, wine: -ખાનું, (ન)
a wine-house. (the moon. મયંક, (પુ.) હરણ; a deer: (૨) ચંદ્ર; મયા, (સ્ત્રી) દયા; compassion: (૨)
સ્નેહ, માયા; affection, kindness. મચર, (૫) માર; a peacock. મરી, (સ્ત્રી.) ઢેલ; a peahen. મર, મરને (અ)ભલે હશે,વા નહિ; never mind, it doesn't matter,don't mind. મરકલડુ, મરકલ, (ન) સ્મિત; a smile. મરવું, (અ.ક્રિ) મંદ મંદ હસવું; to smile. મરડી, (સ્ત્રી.) મહામારી, મોટી સંખ્યામાં મૃત્યુ થાય અને વ્યાપક પ્રાણઘાતક રોગ, કોગળિયું, 4.; an epidemic, a widespread fatal disease, cholera, etc. મરધી, (સ્ત્રી) કુકડી; a hen: મરઘું,
(1.) *$; a cock or a hen: Heal, (4.) +31; a cock. (sickness મરજ, (૫) રેગ, માંદગી: a disease, મરજાદ, (સ્ત્રી.) લજજા, સભ્યતા; modesty, decency: (૧) પૂજ્યભાવ, અદબ; sense of reverence: (૩) જુએ મરજાદી. મરજાદી, (વિ.) (સ્ત્રી.) ધાર્મિક દૃષ્ટિએ
સ્પર્શાસ્પર્શથી દૂર રહેનાર; observing strict untouchability from the religious point of view. મરજિયાત, (વિ) સ્વેચ્છા પર આધારિત
voluntary: (૨) વૈકલ્પિક; optional. મરજી, (સ્ત્રી) ઈછા; desire. (૨) વૃત્તિ,
421 $il; inclination, choice. મરજીવો, (૫) સમુદ્રના તળિયેથી તબકી મારીને ખેતી કાઢનાર, a man diving into the sea for bringing out pearls from the bottom(૨) મરણિયે માણસ; a desperate man. મરડ, (કું.) (સ્ત્રી) જુઓ મરડિયો. મરડ, (૬) (સ્ત્રી) જુએ મરડાટ: -, (સ. ક્રિ) આમળવું; to twist: મરડાટ, (૬) મરડાવું તે; a twisting: (૨) વક્તા; crookedness: (૩) રીસ; anger, illhumour (૪)મહેણું; a taunt. (૫) લહેકે, 72451; a coquettish gait of gesture. મરડાવું, (સ. ક્રિ) વાંકું થવું, વળ ચડવો, 244019; to be bent or twisted: (?) Gug: to be ill-humoured: (3) લહેકે કે લટકો કરેto make a coquettish gesture or expression. મરડિયો, (૬) એક પ્રકારને ચૂનાયુક્ત
4848; a kind of lime-stone. મરડો, (કું.) એક પ્રકારને ઉદરવ્યાધિ જેમાં ઝાડો ચીકણો અને લેહીયુક્ત હોય છે; dysenter મરણ, (ન) મૃત્યુ, મેત; death: (૨)
અંત, નાશ, લેપ; the end, destruction, extinction (૩) વ્યથા affliction (૪) હાનિ, ખુવારી; loss,
gripes,

Page #568

મરણિયું
૫૬૩
મમ
detriment -તોલ, (વિ.) મરણ પામવાની મરસિયો, (૫) મૃત્યુના પ્રસંગનું શેકગીત, તૈયારીમાં હોય એટલું અશક્ત કે જડ; રાજિ; a mourning song at the as much weak or paralysed as event of death. is on the point of death: (?) મરહમ, (વિ.) મૃત્યુ પામેલું, સ્વર્ગસ્થ; લગભગ પ્રાણધાતક; almost fatal.
dead, deceased, late. મરણિયું, (વિ.) મૃત્યુના ભય વિનાનું, મરામત, (સ્ત્રી) સમારકામ, જીર્ણોદ્ધાર; જીવ પર આવેલું; desperate.
repair, mending, renovation. મરણ ન મરણ; path (૨) મૃત્યુને પ્રસંગ મરાલ, (પુ.) હંસ; a swan (વિ.)સુંવાળું, an incident or event of death.
$1401; soft, tender. મરતબો, (૫) ગૌરવ; dignity: (૨) મે ,
મરી, મરિયું, (ન.) એક પ્રકારને કાળે કે સફેદ Psson, 4a; reputation, credit, rank.
E 1999.12 mail; black or white pepper મરદ, (પુ.) પુરુષ; a man, a male: (૨)
મરીચિ, (સ્ત્રી.) કિરણ; a ray:-કા, (સ્ત્રી) 912434; a hero, a brave inan: (a.)
મૃગજળ; mirage. બહાદુર, નીડર, brave, fearless: મરદાઈ,
મરીચી, (૫) સૂર્ય; the sun મરદાનગી, (સ્ત્રી) પુરુષાતન; mauli
મરીમસાલો, (૫) તેજાને અથવા એને ness, masculine spirit or power:
ભૂકો, ગરમ મસાલે; spices (૨) (૨) શૌર્ય, વીરત્વ, chivalry, heroism,
24 [Librt; exaggeration. [a Cod. મરદાના, મરદાની, (વિ) પુરુષનું કે એને મરુત, (૫) દેવ તરીકે પવન; wind as લગતું, પુરુષને છાજતું. નરજાતિન. o. + મરુદેશ, (પું. મભૂમિ, (સ્ત્રી) રણ; a pertaining to or befitting a man
desert: (૨) મધ્યભારતનું રણ જે એક or male, masculine.
પ્રદેશ, મારવાડ; a desert-like region મરમ્મત, (સ્ત્રી) જુઓ મરામત.
of central India, Marvad. મરવું, (અ. કિ.) જીવનને અંત આવ;
મરે, (૫) મૃત્યુ death (૨) ઉગ્ર to die. (૨) નાશ થવો, અંત આવો ; યાતના; intense suffering: () શેષણ; to perish, to end: (૩) પાયમાલ થવું;
exploitation. to be ruined: (૪) અસ્તિત્વને અંત મરેડ, (પુ.) મરડાટ, વળાંક; a twist, આવ; to cease to exist: (૫) દૂર a curve: (૨) અક્ષરનો સુંદર આકાર; થવું; to be removed: (૬) ચીમળાવું; fine shape or curve of a written t) wither: (૭) વાસી થવું; to become letter: –દાર, (વિ.) સુંદર આકારવાળો stale: (૮) સર્વ કે કસ ગુમાવવાં; to (અક્ષર); well shaped (letter): -૩, I use the essence or piih: ()
(સ. ક્રિ) જુએ મરડવું. ખંતથી ઝૂઝવું; to strive patiently: મક, (પુ.) વાનર; a monkey. (૧૦) શેષાઈને એકરૂપ થવું; to be મત્ય, (વિ.) નાશવંત, જેનું મરણ નિશ્ચિત છે absorbed and diffused: (૧૧) એવું; transitory, mortal: (પુ.) માનવી;
સ્થાનભ્રષ્ટ થવું; to be removed from મદ, (૫) જુઓ સરદ. [a human being a place or post: (૧૨) (ધાતુનું) મદન, (ન) ળવું કે દાબવું તે; rubbing, બળીને રાખ કે ભસ્મ થવાં, (of met is) kneading, a massage (૨) દમન, મૃત્યુ, to be turned into ashes.
નાશ;pe: secution,death, destruction મરવો, (૫) નાની કાચી કેરી; a small મર્દાઈ, મર્દાનગી, જુએ મરદ. uaripe mango.
મર્મ, (૫) ગુપ્ત વાત, ભેદ; a secret,

Page #569

મર્યાદ
૫૬૪
મકરી
mystery: (૨) ગુઢાર્થ, તાત્પર્ય; deep meaning, substances (૩) મર્મસ્થાન; a vital part or organ -જ્ઞ, (વિ.) બુદ્ધિશાળી,વિદ્વાન; intelligent, learned: -ભદી, (વિ.) subtle, penetrating –વચન, (ન) મહેણું; a taunt: વેધક, -વેધી, (વિ.) મર્મભેદી:-થાન, સ્થળ, (ન.) શરીરનું મહત્વનું કોમળ અંગ; a vital tercer organ of the body. મર્યાદ, મર્યાદા, સ્ત્રી.) હદ, સીમા; limit, border, boundary: (૨) પ્રતિબંધ, 24321; restraint, limitation: (3) વિવેક, આર; modesty, reverence. મર્યાદિત, (વિ.) સીમિ; limited. મલ, (૫) જુએ મળ. [smilingly. મલક મલક, (અ) સ્મિત કરતું હોય એમ મલવું, (અ. ક્રિ) જુએ મલકાવું. મલકાટ, (૫) જુએ મરકલડુ (૨)
આનંદ; delight. [smile. તે મલકાવું, (અ. ક્રિ) સ્મિત કરવું; to મલખમ, મલખંભ, (પુ.) વ્યાયામ માટે લીસે, ખેડેલે થાંભલ; a smooth pillar for physical exercise. મલપતું, (વિ.) આનંદથી મંદ ગતિએ ચાલતું walking delightfully and slowly. મલમ, (કું.) ચામડીના દર્દી પર ચોપડવાનું
2414d; a medical ointment. મલમલ, (ન.) કીમતી બારીક કાપડpre
cious fine cloth, nuslic. મલવું, (સ. ક્રિ) મસળવું; to knead. મલાઈ, (સ્ત્રી) દૂધની તર; milk cream (૨) તાવ, સાર; cream, pith: (૩) (લૌકિક) નફ; (colloq) profit. મલા, (પુ.) જુએ મરજાદ: (૨) લજજો કે મર્યાદા માટે પડદે પાળવાને રિવાજ; the custom of observing Purdah' system. [(સી.) રાણી; a queen. મલિક, (૫) રાજા; a king: મલિકા, મલિન, (વિ.) મેલું, અપવિત્ર; dirty, rolluted: (૨) અનિચ્છનીય, દુષ્ટ; undesirable, wicked.
મલીદો, (પુ.) મલાઈ કે માવાવાળી મીઠાઈ, ચૂરમું; sweetmeat containing cream a sweet-ball: (૨) શક્તિપ્રદ બરાક; tonic food: (૩) (લૌકિક) સખત માર; (colloq.) severe beati:g. મલોખુ, (ન) રાડું, ઘાસની સળી; a reed: (૧) રેટિયાની ત્રાકને સજજડ બેસાડવા માટેની સળીઓમાંની કઈ એક; a reed set in the spingle of a spinning--wheel to keep it firm. ભલ, (વિ.) શરીર) મજબૂત બાંધાનું: (the body) well-built, stout: (.) પહેલવાન, વ્યાયામવીર; a wrestler, an athlete:-યુદ્ધ, (1.) કુસ્તી; wrestling. મલ્લિકા, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું ફૂલઝાડ કે એનું ફૂલ; a kind of flower plant or its flower. સિમાવવું; to contain. મવડાવવું, ગવરાવવું, મવાડવું,(સ.ક્રિ) મવાલ, (વિ.) મધ્યમસર વિચારસરણીને વરેલું (અંતિમવાદી કે જહાલથી ઊલટુ);
moderate (opposite of extremist). મવાલી,(પુ.)બદમારા, ગં; a congre: (૨) કંગાલ કે મુફલિસ માણસ; a wretch, મવાળ, (વિ) જુઓ મવાલ. [a pauper. મશ, (ન.) જુઓ મિષ. [fetching water. મશક, સ્ત્રી.) પખાલ; a leather bag for મશાલ, (વિ) જુએ મગ્ન. મશરૂ, (૫) રેશમ અને સૂતરની ગૂંથણવાળું $145; a kind of cloth knittid with silk and cotton yarn. [ed, popular, મશહૂર, (વિ.) નામાંકિત, લોકપ્રિય; renownમશાલ, (સ્ત્રી) છડીના મથાળે મોટો દીવો કરવાને પાત્ર જે આકાર; a torch: -ચી, મશાલી, (૫) a torch-bearer. મશી, (સ્ત્રી) જુઓ મેશ. મશી, (સ્ત્રી) ઊભા પાકને નાશ કરતું માખી જેવું જીવડું; a kind of cropdestroying fiv or insect. મકરી, (સ્ત્રી) ઠો, મજાક; a jok, a jest: મકરે, (પુ.) રંગલે, વિદુષક; a clown, a jester, a buffoon.

Page #570

મસ
મસ, (વિ.) વિપુલ; abundant, much. મસ, (પુ.) જુએ મસો.
મસકા, (પુ.) માખણ; butter: (ર) પાણી વિનાનું દહીં; waterless curds: (૩) (લૌકિક) ખુશામત; (colloq.) flattery. અસલત, (સ્રી.) ચર્ચા, વાટાઘાટ, સલાહસૂચન; discussion, negotiations, consultation.
૫૫
મસવાડુ, (ન.) ઘરની પાળને ખુધ્ધા ભાગ; the rear, open part of a house: મસવાડી, (પુ'.) પાદર, ભાગાળ; an outskirt of a village or town. મસળવું, (સ. ક્રિ.) ગૂદવુ, વારવાર દબાવવુ; to knead, to press repeatedly: (ર) માલિસ કરતુ; to massage. મસાણ, (ન) સ્મશાન, બરસ્તાન; a cometery, a buril-place. મસાણિયો, (પુ'.) ડાહ્યુ, a mourner accompanying a funeral procession: (૨! મસાણને ભંગી; a scavanger of cemetery: મસાણિયું, (વિ.) મસાનું કે એને લગતું; of or pertaining to cemetery: (૨) સ્મશાનયાત્રામાં સામેલ થયેલ ; taking part in a funeral pccession: (૩) શાપરૂપ, અપશુકનિયાળ; voeful, inauspicious. મસાલો, (પુ.) રસાઈ સ્વાદ્રિષ્ટ બનાવવા માટેની વસ્તુ, તેાને, વ.; spices, etc.: (૨) કયે: ingredients. મસી, સિ, (સી.) જુએ. મશી. મસીદ, (સ્ત્રી.) જુઆ મસ્જિદ, મસુર, મસૂર, (સ્રો.) એક પ્રકારનું કઢાળ; a kind of pulse. all round pillow. મસૂરિયું, (ન.) નાતુ ગાળ એશીકું; a smસસો, (પુ.) ચામડી પર થતી ગાળ, કઠણુ ગાંઠ; a wart: (૨) હરસ; a ple. મસોતું,(ન.) ચીંધતું; a rag: (૨) રસેડામાં વાપરવાના કાપડને ટુકડા; a kiichen-rag. મસ્જિદ, (સ્રી.) મુસલમાનેાનું બંદગી કરવા માટેનું જાહેર મકાન; a mosque.
:
મહ
મસ્ત, (વિ.) નિશ્ચત અને આનદી; carefree and gay: (ર) જુએ ઉન્મત્ત. મસ્તક, (ન.) માથુ; the head. અસ્તાન, મસ્તાનું, (વિ.) જુએ મસ્ત, મસ્તિક, મસ્તિષ્ક, (ન.) માથુ; the head: (૨) ભેજું, મગજ; brain. મસ્તી, (સ્રી.) મસ્ત સ્થિતિ; gay and care-free condition: (૨) તાાન; mischief: -ખોર, (વિ.) તાકાની, મહત્ (વિ.) માટુ’, મહાન; great, glorious: (૨) મહત્ત્વનું, ઉમદા; important, noble. મહતી, (વિ.) (સ્રી.) મહત્તા, મહિમા, ગૌરવ; greatness, glory, dignity; importance: (૨) પ્રતિભા; dignity, awe: મહત્ત્વ, (ન.) મહુતી. મહત્ત્વાકાંક્ષા, (સ્રી.) મહાન થવાની કે અસાધારણ આકાંક્ષા; ambition, lofty desire or aim. [glorious sage. મહર્ષિ, (પુ.) મહાન ઋષિ; agat or મહ'ત, (પુ.) મઠાધિપતિ; the head of a monastery: (૨) મહાન સાધ્યુ કે સંત; a great hermit or sage. મહા, (પુ.) માઘ માસ; the Mgh or the MĀha month (of the Hindus). મહા, (વિ.) (સમાસમાં) ‘મહાન’ મહત્ત્વનુ’, ‘ગૌરવશાળી’ વગેરે અથ દર્શાવતુ પૂર્વ પદ; (in compounds) a prefix meaning ‘great', 'important' or ‘glorious': “કાય, (વિ.) કદાવર, પ્રચ’ડ; huge: -કાલ, (પુ.) ભગવાન શંકર; -કાલી, (સ્ત્રી.) ભયાનક સ્વરૂપવાળી દેવી દુર્ગા; the goddess Durga in her frightful form: “કાવ્ય, (ન.) an epic: જન, (ન.) મહત્ત્વના કે પ્રતિષ્ઠિત માણસ: an important or reputed man: (૨) મંડળ, સ ́ધ; an association: ~જનિયુ, (વિ.) સાÖજનિક; public, belonging to all: (૨) ધણીધારી વિનાનું, ભટક્ત; ownerless, roaming: મા, (વિ.) (પુ.) મહાન કે

Page #571

મહાર
મહીમાટલું
૫૬૬
H
lizquiet 434; a great or glorious man –દેવ, (૫) ભગવાન શંકર મહાન, (વિ.) જુએ મહતઃ -નુભાવ, (વિ.). (૫) મેટા મનવાળ, ગૌરવશાળી પુરુષ; a large-hearted, glorious man: -પા, (ન.) સે અબજની સંખ્યા: -પાતક, (ન) ઘેર પા૫; a terrible sin -પ્રલય, (૫) સૃષ્ટિને સંપૂર્ણ નાશ; total destruction of the creation: -પ્રાણ, (વિ) (કું.) જેને ઉચ્ચાર કરતાં શ્વાસ લંબાવવો પડે એ (વ્યંજન); aspirated (consonant): –મારી, (સ્ત્રી.) વ્યાપક, પ્રાણઘાતક રોગચાળો; an epidemic. મહાર, (૫) ભંગી; a scavenger: (૨)
એ નામની હલકી જ્ઞાતિને માણસ. મહારથી, (૫) અતિ શક્તિશાળી યોદ્ધો an extremely powerful warrior. મહારાજ,(કું.)જુઓ મહારાજા: (૨) મહાન માણસના સંબંધન તરીકે વપરાય છે. (૩) ગર, પુરોહિત; a priest: (૪) બ્રાહ્મણ Real; a Brahman cook. [emperor. મહારાજા, (પુ.) શહેનશાહ, સમ્રાટ; an મહારાજાધિરાજ, (૫) મોટું સામ્રાજ્ય ઘરાવતો અથવા સર્વોપરી સમ્રાટ; an emperor having a big empire. મહારાણી,(સ્ત્રી) સમ્રાટની પત્ની; an emperor's wife: (2) 21915il: an er press. મહાલક્ષ્મી, (સ્ત્રી) સંપત્તિની દેવી લક્ષ્મી; Lakshmi ihe goddess of wealth: (૨) વિપુલ સંપત્તિ; abundant wealth. મહાલય, (પુ.)મહેલja palace (૨) મંદિર, પવિત્ર ધામ; a temple, a sacted place: (૩) શ્રાદ્ધનું પખવાડિયું, ભાદ્રપદ માસને ઉત્તરાધ, the fortnight during which offerings are made to ancestors, the second half of the Bhadrapada month. મહાલવું, (સ. કિ.) આનંદથી ઉપભેગ કરવો,
to enjoy or use delightfully. મહાવત, (૫) હાથી પર સવાર થઈને
અંકુશ રાખનાર; a mounted controller of an elephant. મહાવરો, (પુ.) ટેવ, અભ્યાસ; habit, practice (૨) પ્રથા, રૂઢિ, રિવાજ; a tradition, a custom. મહાવિદ્યાલય, (ન) ઉચ્ચ અભ્યાસ માટેની
21141; a college. મહાવીર, (૫) મહાન પરાક્રમી પુરુષ; an extraordinary enterprising man: (૧) જેનોના ચોવીસમા તીર્થંકર (૩)હનુમાનજી મહાશય, (વિ) (પુ) જુએ મહાનુભાવ. મહાશંકુ, (નદસ મહાપ જેટલી સંખ્યા; જુઓ મહાપવા. મહાસભા, (સ્ત્રી) વિશાળ સભા, બધા સભ્યોની સભા; a vast meeting, a meeting of all members: (?) all નામની ભારતની રાષ્ટ્રીય સંસ્થા; the Indian National Congress. મહાસમિતિ, (સ્ત્રી) મહત્વના સભ્યોની Hala; a meeting of important members.
fan ocean. મહાસાગર, (પુ) અતિશય મેટે સમુદ્ર; મહિ, (સ્ત્રી) પૃથ્વી; the earth. મહિનો, (૫) માસ, આશરે ત્રીસ દિવસને સમય; a month (૨) વર્ષના બાર ભાગમાં એક, પંચાંગને માસ; a calendar month (૩) માસિક પગાર; monthly salary or wages. મહિમા, (પુ.) ગૌરવ, યશ, પ્રતાપ; dignity, મહિયર,(ન.)જુઓ પિયર. gિlory,majesty મહિયારી, (સ્ત્રી.) ગોવાલણ, ભરવાડણ; a milk-maid, a shepherdess: મહિલા, (સ્ત્રી) નારી, સ્ત્રી; a woman: (૨) રાણી; a queen. મહિષ, (૫) પાડો; a male buffalo. મહિષી, (સ્ત્રી) ભેંસ; a female buffalo. (૨) પટરાણી; the first or chequee: મહી, (સ્ત્રી) જુઓ મહિ. મહી, (ન) દહીં; curds: -S, (ન.) દહીં. મહીમાટલું, (ન) જુએ માહ્યા માટલું.

Page #572

મહીં
૫૬૭
મહાલાત
મહીં, (અ) અંદર, માં; in, within: -મહીં, (અ.) વચ્ચે વચ્ચે, કોઈ કોઈ વાર; during the course of, sometimes. મહુડી, (સ્ત્રી.) મહુડો, (પુ.) એક પ્રકારનું ઝાડે જેના ફળમાંથી શરાબ બને છે; a kind of tree, the fruits of which are used in manufacturing wine: (૨) શરાબ; wine: મહુડું, ન.) મહુડાનું ફળ. મહુરત, (ન.) જુએ મુહર્તા મહુવર, (સ્ત્રી) મદારીની વાંસળી; asnake
charmer's flute. મહેક, (સ્ત્રી) સુગંધ, ગંધ, fragrance, perfume, smell: –વું, (અ. ક્રિ) ગંધ ફેલાવવી, ફરવું; to smell, to emit fragrance: મહેકાટ, (પુ.) મહેક. મહેચ્છા, (સ્ત્રી) ઉન્નત કે મોટી ઈચ્છ, H67714iH; a lofty great desire, an ambition. [મહેણાં, જુઓ મહેણું. મહેણાંકૂણાં, મહેણુટોણું, (ન. બ. વ.) મહેણુ, (ન.) કટાયુક્ત વેધક શબ્દ કે વિધાન, મર્મવચન; a taunt, a satire. મહેતર, (૫) ભંગી; a scavenger, a street-sweeper: -ણ, મહેતરાણી, (સ્ત્રી.) ભંગીની પત્ની કે સ્ત્રી-ભંગી. મહેતલ, (સ્ત્રી) મુદત, સમય; a time limit,
a fixed date or time, a period. મહેતાગીરી, (સ્ત્રી) મહેતાનાં પદ, ફરજ કે કામગીરી; the office and duties or
functions of a clerk or a teacher. મહેતાબ, (૫) ચંદ્ર; the moon. મહેતી, (સ્ત્રી) મહેતાની પત્ની; the wife of a clerk or a teacher: (?) Caleft; a school-mistress. મહેતો, (પુ.) કારકુન; a clerk: (૨).
74174131234; an accountant: (3) શિક્ષક; a teacher. મહેનત, (સ્ત્રી.) રચનાત્મક પ્રવૃત્તિ; constructive activity or work: (2) 4444; labour, mental or manual work: મહેનતાણું (ન.) શ્રમનું વળતર, પગાર;
remuneration for labour; wages, salary: મહેનતુ, (વિ) ઉદ્યમી; industrinus, diligent. [Seren; a feast. મહેફિલ, (સ્ત્રી) જુઓ મિજલસ: (૨) મહેબબ, (વિ) વહાલું, પ્રિયdear,beloved. મહેમાન, (૫)પરણે, અતિથિ; a guest, a casual visitor:-ગીરી -દારી-ગતિ (સ્ત્રી) પરણાગતિ, આતિથ્ય સત્કાર; hospitality. મહેર, (સ્ત્રી.) કૃપા; favour, grace. (૨) અનુકંપા દયા; compassion, pity: આન, (વિ.) કૃપાળુ, દયાળુ; gracious, merciful, kind. –આની, (સ્ત્રી) મહેર. મહેરામણ, (૫) મહાસાગર, સમુદ્ર; an મહેરે, (૫) જુઓ ભોઈ. [ocean,a sea. મહેલ, (૫) મહેલાત, (સ્ત્રી.) પ્રસાદ, રહેઠાણ
માટેની ભવ્ય ઈમારતya palace,a mansion મહેલો, (પું) જુઓ મહોલ્લો , મહેસલ, (સ્ત્રી.) ખેડાણ જમીન પર કર;
tax on farm-land; revenue: (?) દાણ, જકાત; excise: (૩) કરવેરા દ્વારા થતી આવક; taxation or revenue income: (૪) રાજ્યની કુલ આવક; total income of a state: મહેસૂલી, (વિ.)
મહેસૂલનું કે એને લગતું; revenue. મહોદય,(પુ.) જુઓ મહાનુભાવ, મહામાં. મહોબત (સ્ત્રી)પ્રેમ, ચાર; love, affection: (૨) ગાઢ મૈત્રી; intimate friendship. મહોર, (સ્ત્રી.) ગીની, એક પ્રકારને સેનાને સિક્કો; a guinea, a kind of gold coins (૨) સિક્કો; a cin: (૩) અધિકૃત છાપ; a seal: -દાર, (સ્ત્રી) બેગમ; a Muslim queen: (?) Yell; a wife. મહોરુ, (૧) શેતરંજની રમતનું સોગઠું; anyone of the pieces in the game of chess, a chessman. મહોરો, (૫) સાપના તાળવાની અંદરનો 24°31517 4E14"; an egg-shaped substance found in a serpent's palate: (?) 27149a; polishing. મહોલાત, (સ્ત્રી) જુઓ મહેલ, મહેલાત.

Page #573

મહેાઢ્યા
મહોલ્લો, (પુ.) શેરી; a s reet or lane: (૨) લત્તો; a locality. મળ, (પુ.) મેલ, કચરા, ગ ંદવાડ; dirt, filth: (૨) વિષ્ટા; excretion. મળતર, (ન.) મહેનતાણું; remuneration: (ર) લાભ, નફા, આવક; gain, profit, income. [affable. મળતાવડું, (વિ.) મિલનસાર; social, મળતિયું, (વિ.) સાથી, સહુકા કરી; associating, co-working. મળવુ, (અ. ક્રિ.) મુલાકાત કે સ ંગમ થયાં; to meet: (૨) જોડાવુ', ભળવુ'; to join, to mix or mingle with: (૩) ભેગું કે એકઠું' થવુ'; to come together, to assemble: (૪) સંપ થક્વેt; to be united: (૫) સરખુ કે સમાન હેવુ'; to be similar or equal: (૬) એકરાગ કૅ મેળ હાવાં; to be harmonised or accorded: (૭) લાભ કે પ્રાપ્તિ થવાં; to gain, to come into possession: (૮) જડવું; to find: (૯) સંમત થવું; to agree with: (૧૦) ષ્ટિગેાચર થવું; મળી આવવુ'; to be seen, to come to view, to be found. સળસૐ, (ન.) પરાžિ'; the dawy. મળી, (સ્ક્રી.) ઊજેલા તેલ કે ચીકણા પદાર્થીને મેલ; dirt cf lubricants such as oil, etc. [મણકા; vertebrae. મકાડા, (પુ. બ. વ.) કરોડના અકોડા કે સકાડો, (પુ.) કીડી જેવું એક કાળું જંતુ;
a kind of black ant. મગરા, (પુ.) મેટી ટેકરી, ડુંગા; a big hill, a small mountain. સરંગલ, (વિ.) શુકનવ ંતુ, કલ્યાણકારક, શુભ; auspicious, propitious: (પુ.) મંગલ ગ્રહ: the planet Mars: (૨) મંગળવાર; Tuesday: (૩) કલ્યાણ, આબાદી, શુભ વસ્તુ કે ખાખત; propitious– ness, prosperity, an auspicious thing or affair: (૪) શુભ કે કલ્યાણકારક
પ
મચ
ગીત; an auspicious or propitious song: (૫) સાહિત્યકૃતિના આરંભની સ્તુતિ; an inaugural prayer or hymn of a literary work: -કારી, “કારક, (વિ.) જુઆ મગલ. મગલાચરણ, (ન.) શુભ પ્રારંભ; an auspicious beginning: (૨) શુભ પ્રસંગ કે સાહિત્યકૃતિના આરંભનાં સ્તુતિ કે ક્રિયા; prayer, hymn or rites performed at the inaugural of an auspicious event or a literary work. મગળ, મગળકારક, મ’ગળકારી, (વિ.) (પુ.) જુએ. મગલ. મંગળફેરા, (પું. ખ, વ.) લગ્નવિધિના અંતમાં વરકન્યા ચેરી ફરતાં ચાર ફેરા ફરે છે તે; the bride and bridegroom's moving round the marriage platform at the end of the marriage ceremony મગળમય, (વિ.) જુએ મ’ગલકારી. મગળમતિ, મગલમૂત્તિ, (સ્રી.) કલ્યાણકારક દેવ કે દેવીની મૂર્તિ; an idol of a propitious god or goddess: (૨) ભગવાન ગણેશ; Lord Ganesh. મગળવાર,(પુ.) એ નામને વાર; Tuesday, મગળસૂત્ર, (ન.) વર તરફથી કન્યાને અપાતું સૌભાગ્યસૂચક ઘરેણું; a necklac-like ornament usually presented by the bridegroom to the bride as a symbol of a happy married life: (૨) એક પ્રકારનુ સ્ત્રીઓ માટેનું ગળાનુ ધણું; a necklace-like ornament for women. [Durga. માઁગળા, (સ્ત્રી.) દેવી દુર્ગા; the goddess મગળાચરણ, (ત.) શુભ કામના આરભમાં દેવનું આહ્વાન કરવુ' તે: invocation of a divine being at the beginning of an auspicious work. માઁગાવવુ', (સ. ક્રિ.) લાવવા કે પહેાંચતું કરવા વરદ્દી આપવી, to ask, request or order to supply. સચ, મંચક, (પુ.) પલંગ; a big grand

Page #574

મંા
૫૬૯
bedstead: (૨) વ્યાસપીઠ, માંચડે; a platform, a pulpit: (૩) ખેતરમાં બાંધેલા ચોકીદાર માટે માંચડા; an elevated seat or platform for a farm watchman. મંછા, (સ્ત્રી.) કલ્પના; imagination: (૨) વિચાર; an idea or thought (૩) ઈચ્છા; a desire. મંજન, (ન.) સાફ કરવું કે માંજવું તે; a cleaning or washing(૨) માંજવા માટે પદાર્થ, દંતમંજન, ઈ.; a cleaning substance, tooth-powder, etc. મંજરી, (સ્ત્રી) અકુર, ગ; a sprout,
a shoot:(?) suid HW; a cluster અંજાર, (૫) જુએ માંજાર. [of buds. મંજીરા, (૫. બ. વ.) કરતાલ, કાંસીજોડ;
a pair of cymbals. મંજુ, મંજુલ, (વિ.) રોચક, મધુર, pleasant, sweet (૨) સુંદર, આકર્ષક
charming: (3) $149; tender. મંજૂર, (વિ.) સ્વીકૃત, માન્ય; accepted, recognised: (૨) કબૂલ, સંમત; confe
ssed, agreed: (3) Biel; confirmed. મંજૂરી, (સ્ત્રી) સંમતિ, બહાલી; consent;
approval: (2) 4u&all; acceptance. મંજૂષી, (સ્ત્રી.) પટાર, પેટી; a box. મંડન, (ન) શણગાર; decoration: (૨) શણઝારવું તે; ornamentations (3)
સમર્થન,સ્થાપન;proof establishment. મંડપ,(પુ.)શણગારેલો માંડવો, a decorated square or temperory structure: (૨) વ્યાસપીઠ; a platform. અંડલ, (ન.) વર્તુલ, કુંડાળું; a circle: (૨) પરિધ; circumference: (૩) સમાજ, 21'e; association, a company, an organised group: (૪) પ્રદેશ; aregion
૫) પ્રાદેશિક વિભાગ, પ્રોત: a territorial division, a province: () Rior at સમૂહ; a union of states: (૭) વેદના દસ ખંડમાં કોઈ એક; any one of the ten divisions of the Rigveda.
મંડલિક, (૫) ખંડિયે રાજા, સામંત; a vassal, a feudal chief.
છે જુઓ મંડલ (૩). મંડલુ (અ. ક્રિ.) આરંભ કરો; to begin, to start (૨) ખંતથી ચાલુ કે જારી રાખવું; to persevere. [‘મંડલમાં. મંડળ, (ન) મંડળી, (સ્ત્રી) જુઓ મંડાણ, (૧) પાયે, પાયાનું કામ કે ચણતર; fouodation, basic work or construction: () xiz'et; beginning: (3) કૂવાના મથાળાનું ચાકર્ડ; the frame at the top of a well. મંડૂક, (૫) દેડકે; a frog. મછર, (ન.) લોઢાનો કાટ; iron-rust: (૨).
ઔષધ તરીકે એની ભસ્મ; its ashes as મંતર, (પુ) જુઓ મંત્ર. [a medicine. મંતરવું, (સ. કિ.) મંત્રમુગ્ધ કરવું, મંત્રની
અસર નીચે લાવવું; to bind by a spell, to affect by a spell: (૨) ભ્રમિત કરવું; to illusion: (૩) (લૌકિક) ચોરી કરવી:
(colloq.) to steal. મંતવ્ય, (વિ) વિચારવા કે મનન કરવા ગ્ય; worth thinking or considering: (૨) માન્યતા, મત; belief, opinion. મંત્ર, (૫) જાદુઈ શક્તિ ધરાવતો શબ્દ કે
21082176; a word or formula having Toiraculous power, a spell; a charm: (૨) મંત્રણ; secret consultations –ણુ, (સ્ત્રી.) ગુપ્ત મસલત; secret consultation (૨) નીતિ, મુત્સદ્દી31l; policy, shrewdness. મંત્રી, (પુ.) પ્રધાન; a ministers (૨) સલાહકાર; a counsellor: (૩) કારોબારી મદદનીશ કે વ્યવસ્થાપક; a secretary, મંથન, (ન.) વાવવું તે; churning: (૨) ધમાલ, ઊથલપાથલ; commotion, a basic change. [idle; dull. મંથર, (વિ.) નિષ્ક્રિય; inactive: (૧) સુસ્ત, મંદ, (વિ.) ધીમું, સુસ્ત; slow, dull: (૨) HHISHI 3118°; proportionately less:
idle Hu

Page #575

મંદવાડ
પ૭૦
માધેલું
તા (સ્ત્રી) ધીમી ગતિ, સુસ્તી; slowness, dullness: (૨) નિષ્ક્રિયતા; inactivity: -બુદ્ધિ, -મતિ, (વિ.) (સ્ત્રી.) મૂઢ, મૂઢતા, stupid, stupidity. મંદવાડ, (પુ.) વ્યાધિ, બીમારી; a disease,
sickness, indisposition. મંદાકિની, (સ્ત્રી) ગંગા નદી; the river Ganges: (01) 24151431 Xt; the Milky way of the sky. મંદાક્રાન્તા, (પુ.) એક મંદ, મધુર છંદ, a
slow, melodious metre. મંદાગ્નિ, (પુ.) અપચે, પાચનશક્તિની ailerai; indigestion; weakness of digestive power. મંદિર, (ન.) ઘર, રહેઠાણ; a house, an abode: (2) 47414; a temnle, a place of worship (૩) કેળવણી કે વિદ્યાનું કેન્દ્ર, a centre of education or learning. મંદી, (સ્ત્રી) અછત, કમી; scarcity, want, shortage: (૨) વ્યાપારી ચીજવસ્તુઓની માગને અભાવ કે ઘટાડો; trade અંદુ, (વિ.) જુઓ મંદ. [depression. મં, (વિ.) (સૂર) ધીમો અને ગંભીર; (tune) slow and serious (પુ.) સંગીતના મુખ્ય સૂરોમાને એક; one of the main tunes મા, (અ.) નહિ, ના; not. [in music. મા, (સ્ત્રી) જનની, માતા; mother: (૨) દાદી; grandmother: માઈ, સ્ત્રી.) મા. માઈકાંગલુ, (વિ) નબળા બાંધાનું, નબળું, બાયલું; physically weak. weak, cowardly: (૨) જુઓ માવડિયું. માઈલ, (૫) ૧૭૬૦ વારના અંતરનું એક Freel H14; a British unit of distance of 1760 yards. માકડ (પુ.) માનવ હી ચૂસતું, બહુધા પથારી વગેરેમાં રહેતું એક પ્રકારનું જીવડું; a bug માકડિયું, (વિ.) માડવાળું buggy, infested with bugs: (ન.) માકડને પકડવાનું કાણુવાળું લાકડું; a log of wood with holes to trap bugs:
માકણ, (૫) માકડ; માકણિયું, (વિ.) માકડિયું. [ઉડતું જીવડું; a fly. માખ, માખી, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું ઉપદ્રવી માખણ, (૧) દહીંનું સરવ, સાર, નવનીત,
butter, cream (૨) (લૌકિક) ખુશામત; (colloq) flattery: માખણિયુ, (વિ.) માખણ જેવું; buttery, butter-like (૨) ખુશામતિયું; flattering માગ, (પુ.) રસ્ત; a road, a way. (૨)
સ્થળ, જગા; a place: (૩) બેઠક, આસન; a seat: (૪) અવકાશ, મોકળાશ; space, room: (4) 34R; distance, gap. માગ, (સ્ત્રી)માગણી માંગ, ખપત; demand, want: (2) 443121; consumptioni, using up: (3) surig; demanding a debt –ણું(૫) ભિખારી; a beggar. -ણિયાત, (વિ.) ભિખારી; beggarly, means –ણી, (સ્ત્રી) માગવાને પ્રસ્તાવ, માગવું તે; a proposal for demand, a demanding (૨) જુએ માગ: –ણુ, (ન) જુઓ માગણીઃ (૨) લેણું, હક; a
debt due from, a claim. માગધ, (પુ.) જુઓ વહીવંચો. માગધી, (વિ.) મગધ દેશનું; of or pertaining to Magadha: (all.) મગધની પ્રાચીન પ્રાકૃત ભાષા; the ancient Prakrut language of Magadha. માગવું, (સ. ક્રિ) આપવા માટે કહેવું કે
241870 spell; to ask for, to request to give: (૧) ઉઘરાણી કરવી; to ask to return a borrowed thing, money, માગશર, (પુ.) જુઆ માગશીષ. [etc. માગુ, (ન) માગણી, વેવિશાળ માટેનો 47014; a demanding, a proposal for betrothal. માઇ, (૫) માહ માસ, વિક્રમ સંવતને ચોથે 4124; the Magh, the fourth month of the Vikram Samvat year. માધેલ, (વિ) મા-માતાનું અતિશય ચાહક; too much loving or attached to mother.

Page #576

માછણ
પછી
માણેકથંભ
માછણ, (સ્ત્રી) માછીમાર સ્ત્રી; a fisher-
woman. માછલી, (સ્ત્રી) માછલુ, (ન.) એક પ્રકારનું
ખાદ્ય જળચર પ્રાણી; a fish. માછી, (પુ.) માછલાં પકડવાનો વ્યવસાયી;
a fisher-man: –માર, (૫) માછી. માજ , (વિ.) સહેદર; born of the
same mother. [અંકુશ; control. માજન, (ન) મર્યાદા, હદ; limit: (૨) માજી, (વિ.) ભૂતકાળનું અગાઉનું; former, past, late, ex: (૨) સ્વર્ગવાસી, મરહુમ;
disceased, non-existing. માજી, (સ્ત્રી) દાદીમા; a grandmothers (૨) દેવી; a goddess (૩) દ્ધ સ્ત્રી માટે આદરયુક્ત સંબોધન; a respectful term for an old woman. માઝમ, (વિ) મધ્યમ; middle: (૨)
અંધકારમય; dark. માઝા, (સ્ત્રી) મર્યાદા, હદ; limit,decency, માટ, (અ.) માટે; for respect. માટ, (ન) માટલું; an earthen pote
લી, (ત્રી.) નાનું માટલું: --S, (ન.). હાંડા જેવું માટીનું વાસણ, જુઓ માટ. માટી, (સ્ત્રી) મટોડી; earth, clay: (૨) Hiz; flesh, meat. માટી, (વિ.) શક્તિશાળી, મરણિય; able, powerful, desperate: (પુ.) પતિ, ધણી; a husband: (2) 434; a man: -31, (પુ.) માટી. reason, so: (૩) વાસ્ત; for. માટે, (અ.) એ કારણથી, તેથી; for that માઠું (વિ.) બેટું, ખરાબ; wrong, bad: () પ્રતિકૂળ, વિરુદ્ધ; adverse () ભૂરું; evil: (૪) અશુભ; inauspicious. માડ, (ન) કોઈ પણ જાતની કાચા બાંધકામની 72471; any sort of temporary building constructions (૨) કેળ વગેરેના મંડપનું દેવદેવીનું સ્થાન; a platform covered with banana leaves used for invoking a god or goddess (૩) માહણ, (ન) જુએ માંડણ. જુઓ માહ.
માડી, (સ્ત્રી) મા, માતા; mother: ()
Zal; a goddess. માઢ, (૫) ઘણાં માળવાળું ભવ્ય મકાન, a grand many storeyed building: (૨) મહેલ; a palace: (૩) પ્રવેશદ્વાર પર Hill; a storey on a gate or ent. rance: (૪) શેરી, મહેલે; a lane, a
street, a locality. માણ, (સ્ત્રી.) ગાગર; a kind of big
metallic pot: (૨) કથાકારની વાદ્ય તરીકે વપરાતી ગાગર; such a pot used as a musical instrument by a religious narrator: (૩) જુએ ઉતરહ. માણ, () તૃપ્તિ, સંતોષ; satiation, satisfaction:(૨) પાણી, ખમીર, mettle: (3) જુએ મેણ. માણ, માણુમાણ, માણુમાણ, (અ) મહામહેનતે; with heavy efforts: (૨) અનિચ્છાએ, પરાણે; unwillingly, compulsorily: (૩) કોઈ પણ રીતે કે પ્રકારે; by book or by crook: (8) ધીમે, મંદ ગતિથી; slowly. માણવું, (સ. ક્રિ) સુખ, માજશેખ વગેરે
અનુભવવાં કે ભેગવવાં; to enjoy. માણસ, (કું.)(ન.) માનવી, મનુષ્ય, વ્યક્તિ;
a human being, a man, a person. માણસાઈ, (સ્ત્રી) માણસને છાજે એવાં ગુણ
કે વર્તન; humility, politeness. માણારાજ, (પુ.) મહાન કે પ્રિય માણસ,
a great or dear man. માણિક્ય, (ન) જુઓ માણેક. માણિ, (૫) ઘડે, ગાડ; an earthen.
or metallic pot. માણેક, (ન) રાતું રસ્ત; a ruby, a red
diamond or precious stone. માણેકઠારી, માણેકઠારી પૂનમ, (સ્ત્રી) 2136 VDL HI; the full-moon day of the Ashvin month. માણથંભ, (૫) વિજયસ્તંભ: a victory 'pillar or monument: (૨) લગ્નમંડપને

Page #577

માત
સ્તંભ; the auspicious wooden pillar set in the marriage square. માત, (વિ.) પરાજિત; defeated: (૨) નિખળ બનેલું; weakened.
માત, (સ્રી.) જનની, મા; mother: -પિતા,
(ન. અ. વ.) માખાપ; parents. માતબર, (વિ.) મહાન, શક્તિશાળી; great, powerful:(૨)સમૃદ્ધ,તવ ંગર;prosperous, wealthy. [a God. માતરિક્ષા, (પુ.) વાયુદેવ; the wind as સાતવું, (અ.ક્રિ.) સમૃદ્ધ થવું; to prosperઃ (૨) ખીલવુ, ફાલતુ; to develop, to blossom: (૩) હૃષ્ટપુષ્ટ થવું; to become strong and plump. માતંગ, (પુ.) હાથી; elephant. માત’ગી, (સ્ત્રી.) હાથણી; a she-elephant: (૨) હાથીના વાહનવાળી દેવી; a goddess having an elephant as her vehicle. માતા, (શ્રી.) જનની, મ; mother: (૨) દેવી; a godłess: (૩) શીતળામાતા; smallpox: માતાપિતા જુએ માતપિતા:મહ, (પુ.) માના પિતા: mother's father: -મહી,(સ્ત્રી.)માની મા; moher's mother. માતુ, (સ્રી.) જનની, મા; mother: -લ, (પુ.) મામે; a maternal uncle. માતુ, માહુતાતુ, (વિ.) જુએ! માતેલુ માતુ, (સ્રી.) જુએ માતુ: ક, (વિ.) મેાસાળપક્ષનુ'; maternal: -કા, (સ્રી.) જનની, મા, દાઈ, a mid-wife, a wetnurse: {૩) વણ માળા; an al‰habet: (૪) દેવી; a godes、: –ત્વ, (ન.) માતાનાં ધર્મી કે ફત્તે, જનનીપણુ; the duties of a mother, motherhood -દ્દેશ, (પુ.) –ભૂમિ, (સ્રી.) જન્મભૂ મ; motherland –પક્ષ, (પુ.) મેાસાળપક્ષ; fhe maternal side of relation: -ભાષા,(સ્ત્રી.) જન્મથી ખેાલાતી ભાષા; mother-tongue. માત્ર,(અ.)કેવળ,ફક્ત,અમુક પ્રમાણમાં જ;only, merely, to a certain extent only. માત્રા, (શ્રી.) બારાક્ષરીમાં એ, અ, આ
૫૭૨
માથે
અને ઓ’ માટે વ્યંજનને માથે મૂકાતું ચિહ્ન; (૨) સૂરનું પ્રમાણ સૂચવવા માટેના એકમ; a unit suggesting the proportion of a tune: (૩) પ્રમાણુ; measure: (૪) રસાયન ઔષધ, ધાતુની ભસ્મ વગેરે; a powerful mineral or metallic drug or medicine.
માત્સર્યાં, (ન.) ઈર્ષા, બીજાના સુખની બળતરા; envy: (૧) મિથ્યાભિમાન; undue pride: (૩) ઉદ્ધતાઈ; arrogance.
માથાકૂ ટ, (સ્રી.) પંચાત; લાભહીન પ્રવૃત્તિ; unnecessary discussion, a profitless undertaking: (૨) ઉપાધિ; trouble માથાકૂઢિચુ’, (વિ.) પંચાતિયુ'; trouble
some, vexatious.
માથાઝીક, (સ્રી.) જુએ માથાકૂટ. માથાફરેલ, (વિ.) તરંગી, ક્રોધી; whimsical, hot-tempered માથાફોડ, (સ્રી.) જુએ માથાકૂંડ માથાભારે, (વિ.) પડકાર કરે એવુ', અંકુરામાં ન રાખી શકાય એવું; challenging, uncontrollable.
માથાવટી, (સ્રી.) સાડી, સાડલા, વગેરેને માથા પરને ભાગ તેલવાળા ન થાય એટલા માટે એ ભાગ પર સીવેલુ' અસ્તર; a piece of cloth sewn on the part of a sari covering the head as a protection against hair oil, etc.: (૨) સાડી વગેરેના એ ભાગ પર પડેલા તેલના ડાધા;blots of oil on that partof a sari, etc. (૩) (લૌકિક) પ્રતિષ્ઠા, આમ; fame, credit. માથાવેરા, (પુ.) વ્યક્તિગત કે માથાદીઠ કરવેશ; a tax on an individual, a tax per head or person. માથુ, (ન ) શરીરને ઉચ્ચતમ ચહેરાની ઉપરના કે ચહેરા સાથેને ભાગ; the head: (૨) ટોચ કે મથાળું; a top, peak or summit: (૩) બુદ્ધિશક્તિ, મગજ; faculty, intelligence, brains. માથે, (અ.) ઉપર, મથાળે; over, abva.

Page #578

માડું
૫૭૩
માનિની
માથાડુ, () ભાષાસાહિત શરીર ડૂબે એટલું @59; depth equal to the measure of an adult's physical frame. માદ, (પુ) જશો, કેફ intoxication: (૨) મિથ્યાભિમાન, મદ; misplaced p:ide, arrogance -ક, (વિ) કેફી, માદક; intoxicating, narcotic. ભાદર, (સ્ત્રી.) જનની, મા; mother. માદરપાટ, (પુ.) એક પ્રકારનું જાડું સુતરાઉ
$145; a kind of course, cotton cloth માદરેવતન (ન.) માતૃભૂમિ; mother-land. માદળિયું, (ન.) લખેલા જંતરમંતર રાખવાનું
ધાતુનું ખેળી જેવું સાધન; an amulet. માદા, (સ્ત્રી) પશુપક્ષીની નારીજાત; a female of beasts or birds: (૨) કઈ પણ યુગ્મની નારીજાત; the female of any pair or couple. માધવ, (પુ) ભગવાન વિષ્ણુ, શ્રીકૃષ્ણ; Lord Vishnu or Shri Krishna: () 981124 માસ: માધવી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું ફૂલઝાડ; a kind of flower plant (વિ.) વૈશાખ માસ કે વસંતઋતુનું કે એને લગતું. માધુકરી, (સ્ત્રી) ઘેરઘેર ફરી ભિક્ષા માગવી a; collectiog alms from door to door (૨)એ રીતે મેળવેલી ભિક્ષા; alms so collected. માધુરી, (સ્ત્રી) જુઓ માધુર્ય. માધુર્ય, (ન) મીઠાશ, મધુરતા sweetness (૨) સુગંધ; fragrance: (૩) ભલાઈ,
191949; goodness, kindness. માધ્યમ, (વિ.) મધ્યમ, વચલું; central,
middle (ન) કામગીરી, કેળવણી, વિનિમય વગેરેનું સાધન; medium: માધ્યમિક, (વિ.) વચલું; middle, central. (૨) પ્રાથમિક પછીનું; secondary. માન, (ન.) પ્રતિષ્ઠા, આબરૂ; fame, credit: (૨) આદર, શુભેચ્છા;respect, goodwill: (૩) મિથ્યાભિમાન, ઉદ્ધતાઈ undue pride, arrogance. (૪) મહાવ; importance: (૧) વજન, માપ, અદાજ,મૂલ્યાંકન; weight, measure, estimate, valuation.
1
માનતા, (સ્ત્રી.) પણ, બાધા, આખડી; a
pledge, a religious vow, માનદ, (વિ.) માન કે આદર આપતું; respecting, reverential: (૨) સેવાભાવે વગર વેતને કામ કરતું; honorary. માનનીય,(વિ) માનપાત્ર, આદરણીય; respectable, honourable: (૨) માન્ય, pails"; acceptable, admissible. માનપત્ર, (ન) જાહેરમાં લેખ દ્વારા માન કે
સ્તુતિ કરવાં તે; a public address respecting a person. માનપાન, (ન.) આદર, માન; respect,
reverence: (?) [rel; fame. માનભંગ, (વિ.) અપમાનિત; insulted:
(પુ.) અપમાન; an insult. માનવ, (વિ.) મનુનું કે એને લગતું; of or pertaining to Manu (પુ) જુઓ મનુષ્યઃ ના, (સ્ત્રી) જુઓ માણસાઈ માનવી, (વિ.) માણસનું કે એને લગતું: (પુ) જુઓ મનુષ્ય. માનવું, (સ. કિ.) માન્યતા હોવી, વિશ્વાસ કે ભારે હોવાં; to believe, to trust: (૨) સ્વીકારવું, કબૂલ કરવું; to admit, to accept, to confess: (૩) માન કે આદર આપવાં to respect (૪) લેખવું, ગણવું; to regard, to consider: (૫) માનતા કે બાધા રાખવી; to take a vow. માનસ, (વિ.) મનનું કે એને લગતું; mental (1) મન; the mind: શાસ્ત્ર(ન.). માનસિક પ્રક્રિયા વગેરેના અભ્યાસનું શાસ્ત્ર psychology –શાસ્ત્રી, (૫) એ શાસ્ત્રને 2440121l $ lsręt; a psychologist. માનસિક, (વિ.) મનનું કે એને લગતું; mental: (?) sfua; i naginary. માનસી, (વિ) (સ્ત્રી) મન દ્વારા ઉત્પન્ન થયેલી (E-2);created by the mind (goddess): (૨) કલ્પિતimaginary. માનિની, સ્ત્રી.) (વિ.) વધારે પડતી સ્વમાની $ 245 euel al; an excessively selfrespecting or arrogant woman,

Page #579

૫૭૪
માની
માની, (વિ.) અહંભાવી, મિથ્યાભિમાની; egoistic, unduly proud: (૨) પ્રતિભા કે ગૌરવશાળી; glorious: (૩) અત્યંત સ્વમાની; highly self-respecting. માનીતું, (વિ.) અત્યંત ગમતુ; favourite: (૨) પસંદગી પામેલું, પ્રિય; preferred, માનુની, (સ્રી.) જુએ માનિની. [loved, માનુષ,(વિ.)(પુ.) જુએ માનવી. [woman. માનુષી, (વિ.) જુએ માનવી: (સ્ત્રી.) સ્ત્રી; a માન્ય, (વિ.) માનનીય; respectable, honourable: (૨) સંસ્કારી; cultured: (૩) સ્વીકૃત કે સ્વીકાર્ય'; accepted or acceptable: તા, (સ્રી.) શ્રદ્ધાપૂર્વકનાં સ્વીકૃતિ કે મતચ; belief, opinion. માપ, ન.) વજન, આકાર વગેરેનું પ્રમાણ કે એવી ક્રિયા; measure, measurement: (૨) આબરૂ, પ્રતિષ્ઠા, માન; fame, credit, respect: (૩) ભાર; weight, emphasis: (૪ મર્યાદા, ગજું; limit, capability. ણી, (સ્ત્રી.) માપવાની ક્રિયા; measuring; measurement, survey: બ્લુ, (ન.) માપવાનુ પાત્ર; a measuring vessel: –વું, (સ. ક્રિ.) વજન, આકાર વગેરેનું પ્રમાણ નક્કી કરવું; to measure. માયુિં, માપુ, (ન.) જુએ માપલું, સાફ્, (વિ.) દરગુજર કરેલું, ક્ષમા કરેલું; forgiven,pardoned: (૨) જતું કરેલુ,દેખ કે પાપમુક્ત કરેલું; waived, redeemed. સાક, (વિ.) રેચક, અનુકૂળ; palatable; agreeable, suitableઃ (૨) સુમેળવાળું, સવાદી; according: (૩) મધ્યમસરનું; moderate: (અ.) રીતે, પ્રમાણે, પેઠે; in the manner of, according to, as. માફી, (સ્રી.) દરગુજર કરવું તે, ક્ષમા; forgiveness, pardon: (૨) જતું કરવું તે, દોષ કે પાપમુક્તિ; relinquishment, redemption: (૩) રાહત માટેની છૂટછાટ; exemption.
માફી, (પુ.) છત્ર અને પડદાવાળાં રથ કે ગાડી; 4 chariot or a carriage with a canopy and curtains.
માયા
માબાપ, (ન. બ. વ.) માતા અને પિતા; parents: (૨) રક્ષકા, વાલીએ કે પાલકા; protectors,guardians: (૩)મૂળ;origin. સામ, (શ્રી.) મમતા; attachment, affection: (૨) અજાયબી; a wonder: (૩) મક્કમતા, ધૈય'; firmness, perseverance: (૪)આગ્રહ, મમત; insistence, obstinacy. મામલત, (સ્રી.) મિલકત, પૂજી; property, wealth: (૨) સામર્થ્ય, વિસાત, મહત્ત્વ; might, calibre, importance: (૨) સરકારી કારોબારી અને મહેસૂલી કામ; gv
ernment executive and revenue work: ~દાર, (પુ.) સરકારી કારે બારી અને મહેસુલી અધિકારી; a government executive and revenue officer.
મામલા, (પુ.) પ્રસંગ, ખાખત; an affair, a matter: (૨) પરિસ્થિતિ; condition, environments: (૩) કટાકટl; a critical સામા, (પુ. બ. વ.) જુએ માઞા. (affair મામી, (સ્રી.) મામાની પત્ની; wife of maternal uncle: “જી, (સ્રી.) પતિ કે પત્નીની મામી. [a tradition, મામલ, (ન.) રિવાજ, ધારા; a custom, મામૂલી, (વિ.) સામાન્ય પ્રકારનું, નજીવું; ordinary, insignificant.
મામેરૂ, (ન.) જુએ મેાસાળુ મામા, (પુ'.) માતાના ભાઈ; a maternal uncle: -જી, મામાજી, -જી સસરા, (પુ'.) પતિ કે પત્નીના મામા. માયા કલુ, માયકાંગલું, (વિ.) તદ્ન નખળા બાંધાનું; having a very weak physical constitution: (૨) તદ્દન નબળુ` કે નમાલું; very weak or incapable: (૩) નામ, બાયલુ'; cowardly. માયના, (પુ.) અર્થ, મતલબ; meaning: (૨) ઇરાદેા, હેતુ; intention, air. માયા, (સ્રો.) બ્રહ્માંડ રચનાની કારણભૂત આદિશક્તિ; the fundamental power, the cause of the creation: (૨) અવિદ્યા, ભ્રમ; illusion: (૩) પ્રપંચ'

Page #580

માચિક
૫૭૫
મારવું
છળ; fraud, jugglery: (૪) સ્નેહ, મમતા; affection, fondness. (૫) દોલત, મિલક્ત; wealth, property: (૬) ભૌતિક પદાર્થ; a mundane thing (૭) દયા; compassion (૮) ભાંગ; hemp, Bhang -મમતા, (સ્ત્રી) જુઓ માયા, (૪) અને (૭): –મય, –વી, (વિ) જુઓ માચિકા –ળ, (વિ.) પ્રેમાળ, દયાળુ; loving, compassionate. માયિક, (વિ.) મિથ્યા, ભ્રામક; unreal, illusory, deceptive: (૨) પ્રપંચી; fraudulent, artful. માર, (પુ.) તાડન, મારવું તે; a beating or striking: (૨)દબાણ, ભાર; pressure, weight: (૩) મૃત્યુ; death: (૪) વ્યથા, 5:21; affliction, trouble: (4) Rayadi; abundance: (૧)(બૌદ્ધ) આસુરી સંપત્તિ એનું પ્રતીક (Buddhism)the emblem of evil forces: -ક, (વિ.) વિનાશક, શિક્ષા કરનારું; destructive punishing (૨) ત્રાસદાયક; troublesome: (૩) પ્રતિ- કારક, અસરને નાબૂદ કરનારું; counteracting, neutralising-કણુનું, (વિ.) હિસક, મારે કે ત્રાસ આપે એવું; violent, beating or troublesome: (૨) મોહક, 24154's; fascinating, attractive: -કૂટ, (સ્ત્રી) જુઓ મારપીટ. મારકે, (૫) ચિહ્ન, નિશાન; a sign, a marks (૨) ઔદ્યોગિક કે વ્યાપારી માલ માટેનું પ્રમાણભૂત નિશાન; a trade-mark. મારખાઉ, (વિ) માર ખાવાની ટેવવાળું; babituated to take beatings: () નુકસાન કે ખોટ સહન કરનારું; a suffeમારગ, (૫) જુઓ માગ. [rer, loser. મારઝૂડ, (સ્ત્રી.) જુઓ મારપીટ. મારણ, (ન.) મારવું કે હત્યા કરવી તે; a beating or killing. (૨) ખરાબ અસર નાબૂદ કરવી તે; removal or neutralisation of bad effect: (3)
જ તરસ તર અજમાવવા ત; the implementation of black arts.
મારપીટ, (સ્ત્રી) વારંવાર કે સખત મારવું
તે; repeated or severe beating. મારફત, (અ.) ના સાધન વડે, દ્વારા; with, by, through; (સ્ત્રી.) વચ્ચે પડવું તે; intervention: (૨) આડત કે દલાલીનું કામ અથવા એનું મહેનતાણું; the work or remuneration of an agent or middleman: મારફતિય, (વિ) આડતિયા કે દલાલે કરેલું; done by an agent or middleman: મારફતિયા, (૫) આડતિયે, દલાલ; a middleman, an agent. મારફાડ, (સ્ત્રી) જુઓ મારપીટ. મારમાર, (ન.) વારંવાર મારવું તે; repeated beating (અ.) પૂરઝડપે; at full speed:(2)24.4.Opel; very forcefully: (૩) મુશ્કેલીથી; with great difficulty. મારવાડ, (૫) (સ્ત્રી.) મધ્ય ભારતને એક
સૂકે પ્રદેશ; a dry region of central India-૭ (સ્ત્રી)મારવાડની સ્ત્રી મારવાડી, (વિ) મારવાડનું કે એને લગતું : (પુ.) pative of Marvad (Raj.); *12*12 વતની, (પુ) મારવાડની ભાષા. (સ્ત્રી). મારવું, (સ. ક્રિ.) પ્રહાર કરy to strike, to beat: (૨) હત્યા કરવી; to kill: (૩) હરાવવું, પાછું હઠાવવું, અંકુશમાં લેવું; to defeat, to vanquisb, to cause to retard or retreat, to overcome, to take under control: (૪) બિનઅસરકારક કે બહેરું કરવું; to blunt, to neutralise, to deafen? (૫) વર્ચસ્વ
સ્થાપવું; to master: (૧) લૂંટવું, લૂંટફાટ કરવી; to rob, to plunder: (૭) આક્રમણ કરવું; to attack: (૮) ઝડપથી કે જોરથી કરવું; to do speedily or forcefully: (૯) અવરોધવું, ખાળવું, અંકુશમાં રાખવું to restrict, to control: (૧૦) તફડાવવું; to pilfer: (૧૧) જોરથી ફેંકવું કે નાખવું; to throw or insert violently: (૧૨) પ્રપંચથી આપવું કે વળ91139; to palm off fraudulently.

Page #581

માલા
મારા
૫૭૬
મારા, (૫. બ. વ) ભાડૂતી ખૂનીઓ; hired killers. મારામાર, મારામારી, (સ્ત્રી) હિંસક અથડામણ, ઝપાઝપી; a violent clash,a fight, a scuffle: (૨) અછત, તંગી; scarcity. મારીતારી, (સ્ત્રી.) ભાંડણ, ગાળાગાળી; an
abusing: () Gal; censure. માર, (વિ.) (સમાસમાં) ઘાતક; killing, fail: (૨) મેહક; fascinating, bewitching (3) 621, des intense, sharp. મારુ, મારુજી, (૫) પ્રિય પુરુષ, પતિ; a beloved man, a husband. મારુત, (મું) પવન; windઃ મારુતિ, (૫)
શ્રી હનુમાનજી. વચનનું રૂ૫; my, mine. મારુ(વિ.) “હુંનું છઠ્ઠી વિભક્તિનું એકમારે, (૫) ખૂની; જલ્લાદ; a killer, an executioner: (૨) સતત પ્રહારો; non-stop blows: (૩) વિપુલતા, રમઝટ; abundazce, incessant performance. માગ, (૬) રસ્તા; a road, a way (૨) રીત; a mode or manner: (૩) રૂઢિ; a custom: (૪) મત; belief, opinion (૫) સંપ્રદાય; a cult, a creed: -દશક, (વિ.) દોરનાર, સમજાવનારું; guiding-દર્શન, (ન.) દેરવણી, સમજણ પાડવી તે, guidance. માગશિર માર્ગશીર્ષ, પું) વિક્રમ સંવતને wilon H12; the second month of the Vikramo year. Aikat; a m:le-stone. માર્ગ સ્તંભ, પુ) માર્ગદર્શક વસ્તુ કે માન, (ન) છેવું કે સાફ કરવું તે; a
wasing or cleaning માજની,(સ્ત્રી)
241970s?; a broom or brush. માર, (પુ.) બિલાડ; a male car. માજારી, (સ્ત્રી.) બિલાડી; a female cat. માર્તડ, (૫) સૂર્ય; the sun. માર્દવ, (ન) કોમળતા, મૃદુતા; tenderness, mildness. મામિક (વિ.) જુઓ મમત્તઃ (૨) ગૂઢ અર્થ સમજાવનારું, સર્વલક્ષી, વિગતવાર;
bringing forih the hidden meaning, exhaustive. detailed: (3) 2301:1; piercing the vital organis or paris: (૪) ઉગ્ર, તીશું; intenses subtle: તા, (સ્ત્રી) વેધક ગુણ, ગુઢાર્થ સમજાવવાની શક્તિ. માયુ, (વિ.) દુઃખી, ઘવાયેલું, વ્યથિત;
miserable, wounded, afflicted. માલ, (પું) સામાન; goods, wares (૨) પૂંછ, મિલકત; wealth, property: (૩) વિસાત, શક્તિ; calibre: (૪) પાણી, ખમાર, H7q; mettle, spirit, extract, cream: (૫) મૂલ્ય; worth, value (૬) કસવાળો FIRI); wholesome or tonic food: (૭) (લૌકિક) ગાં; (colloq) hempમાલકી, (સ્ત્રી) જુઓ માલિકી. માલખ, (ન) જુઓ માળખ. માલગુજારી, (સ્ત્રી) જમીન મહેસૂલ; landમાલણ,(સ્ત્રી) જુએ માળણ. [revenue માલતિ, માલતી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની
Sada; a kind of flower plant. માલદાર, (વિ.) શ્રીમંત, તવંગર; rich, wealthy: (2) 58914; wholesome, full of essence, etc. માલપાણી, (ન.બ.વ.) કસવાળાં કે ભારે ખેરાક કે ભેજન; wholesome or heavy food or dinner. માલપુએ, માલપૂડો, (૫) એક પ્રકારનું
CHEIN; a kind of sweet eatable. માલમ, (૫) વહાણ પરનો હિસાબનીશ; an accountant on a ship: (2) વહાણનો સુકાની; a helmsman cr pilot of a ship. માલમતા (સ્ત્રી.) મિલકત, પંજી; property,
wealth: (૨) સ્થાવર, જંગમ મિલક્ત; movable and immovable property. માલમસાલો, (પુ.) જુઓ માલપાણ: (૨) જરૂરી વસ્તુઓ કે સાધન; essential things or justruments. માલમિલકત, (સ્ત્રી) જુએ માલમતા. માલા, (સ્ત્રી) જુઓ માળા,

Page #582

માલિક
માહિતી
માલિક, (૫) ધણી, સ્વામી, શેઠ; an owner, a master, a boss: (?) પરમેશ્વર: the Almighty God. માલિકા, (સ્ત્રી) જુઓ માળા. માલિકી, (સ્ત્રી.) ધણી કે સ્વામીપણું; ownership: હક, (પુ) માલિક તરીકને હ; ownership right. માલિની, (સ્ત્રી) એક પ્રકારને છંદ; a
kind of metres (૨) જુએ માળણુ. માલિત્ય, (ન) મેલ, મલિનતા dir, dirtiness, impurity. માલિશ, માલિસ, (સ્ત્રી.) ચોળવું, રગડવું
$84199 a; kneading or massaging. માલી, (પુ.) જુએ માળી. માલુમ, (વિ.) જણાવેલું કે જાણેલું, ખબર
434; informed or known. માલેક, (પુ) જુએ માલિક. માલેતુજાર, (વિ.) અતિશય ધનવાન; extremely rich: (૨) મેટે કે મુખ્ય વેપારી; a big or chief merchant. માવજત, (સ્ત્રી) સંભાળ, સાચવણી; care, preservation: (2) 47617c1; service, attendance: (3) 242917; (medical) treatment or care. [ble rainfall. માવવું, (ન)કમોસમને વરસાદ; unseasonaમાવડિયું, (વિ.) માતાના સાનિધ્યમાં જ રહેવાની વૃત્તિવાળું; inclined to remain in the vicinity of mother: (3) માતાનું અત્યંત આજ્ઞાંક્તિ; too much obedient to mothers (૩) બાયલું, spils; cowardly, timid. માવડી, (સ્ત્રી) જુએ માતા, (૧) અને (૨). માવતર, માવીતર, (ન. બ. વ.) માબાપ; parents.
(or held. મા,(અ.કિ.) સમાવું; to be contained. માવો, (૫) દૂધની ઘટ્ટ મલાઈ, solid cream of milk. (૨) કસ, સવ; pith, essence: (3) 40%, alfal 012; kernal
of fruits, etc. ૧૯| ગુજરાતી-ગુજરાતી-અંગ્રેજી
માશી, (સ્ત્રી.) માતાની બહેન; mother's sister, a maternal aunt: - , -સાસુ, (સ્ત્રી) પતિ કે પત્નીની માશી. માક, (સ્ત્રી.) પ્રિયા; a sweet-heart,
a beloved woman or mistress. માષ, (પુ.) અડદ; a kind of pulse. માસ, (પં) મહિ; a month. માસિક (વિ.) મહિનાનું કે એને લગતું monthly: (૧) માસિક સામયિક; a monthly magazine. (૨) સ્ત્રીઓનું por pdel 49a; women's menses:(24.) દર મહિને; monthly, every month. માસિયો, (૫) વ્યક્તિના મૃત્યુ બાદ એક વર્ષ સુધી કરવામાં આવતું માસિક શ્રાદ્ધ; a monthly ceremony of offerings to the dead for one year after death. માસી, માસીજી, જુઆ માશી. માસી, (પુ) વજનનું, તોલાના બારમા ભાગ જેટલું માપ; a measure of weight equal to one-twelfth part of a tola. માસ, (પુ) માશીને પતિ; husband of mother's sister: -જી, સસરા, (કું.) પતિ કે પત્નીને માસે. માસ્તર, (૫) શિક્ષક, પંતુજી; a teacher, a school-master: (૨) અમલદાર; an officer: (3) 218; a master or boss. માહ, (૫) જુઓ માઘ. માહ, પુ) મહિને a month. સાહારશ્ય, (ન.) મહ; importance (૨) મન કે હૃદયની વિશાળતા; largemindedness, large-heartedness: (૩) ગૌરવ; ભવ્યતા; dignity, majesty : (છ મહિમા; glory, virtue or beneficial aspects. . માહિત, (વિ.) જાણેલું કે જણાવેલું, વાકેફ informed or known, intimated: -ગાર, (વિ.) જાણકાર, વાકેફ, પરિચિત knowing; informed, acquainted. માહિતી, (સ્ત્રી) જાણકારી; knowledge,

Page #583

મારું
માંજર
intimation, acquaintance: (૨) ખબર,
HHIRUR; information, news. માહ્યરું (ન.) લગ્નમંડપ, ચેરી; the altar
or square for marriage ceremony. માહ્યાંમાલ, (ન) કન્યાને વળાવતાં અપાતું મીઠાઈ, વગેરેથી ભરેલું માટલું, a pot filled with sweets given to the bride when she leaves for her husband's house after marriage. માળ, (પુ.) મજેલો, મેડ; a storey. માળ, (પુ) ઉજજડ બીડ-પ્રદેશ; a barren
grassland. માળ, (સ્ત્રી) જુઓ માળા: (૨) રેંટિયાનાં બંને ચક્રો પરનાં કેરી કે પટ્ટો; a string or strap on both the wheels of a spinning machine. માળખ, (૧) પત્રો,વગેરે રાખવાનો સળિયો, qk; a rod, etc. for preserviog
papers, etc.: (?) 21; a frame. માળણ, (સ્ત્રી.) ફૂલને વ્યવસાય કરતી સ્ત્રી; a flower-woman, a female gard. ener: (૨) માળીની પત્ની; a gardener's wife: (૩) નસકોરામાં થતી ફોલ્લી; a boil in the nostrils. [tile a roof. માળ, (સ. ક્રિ) છાપરું છાજવું; to માળ, (સ્ત્રી) હાર, હારડે; a garland, a string holding certain things: (૨) જપમાળા; a rosary: (૩) સંકલન, ક્રમિક રચના; a line or series. માળિયુ, (ન) માળ, મેડ; a storey: (૨) જને સામાન રાખવા માટેને છાપરા નીચે નાને માળ; an enclosure under a
roof for storing useless goods, etc. માળી, (૫) ફૂલઝાડ ઉછેરનાર કે ફલોનો
વ્યવસાય કરનારે; a gardener. માળ, (વિ) વડાલ દર્શાવવા કે નિરર્થક રીતે નામની સ થે વપરાતો શબ્દ; a term used either ende iringly cr mean. inglessly with pouns. માળ, (પુ.) પક્ષનું નિવાસસ્થાન; a bird's
nest: (૨) ઘણાં ભાડૂત રહી શકે એવું માળવાળું મોટું મકાન; a big storeyed building occupied by many tenants (૩) ખેતરને માચડા; a platform in માંકડ, (પુ.) જુએ માકડ. [a field. માંકડી, (સ્ત્રી.) ઘંટીના પડને લાકડાનો ખીલે; a wooden nail of a grinding mill: (૨) રવૈયાનો ગેળીમાં બેસાડવાનો ભાગ; the part of a churning stick which keeps its set to the pot: (૨) ઢોરને બાંધવાને દોરડાનો ગાળો; the noose of the rope for tying cattle: () all ખીલા જેવો ભાગ; the nail-like part of a plough: (૫) ભરી ભેંસ; a grey buffalo (૬) એક પ્રકારને ચામડીને રંગ; a kind of skin disease: (૭) ઘોડાનો
એક પ્રકાર; a kind or class of horse: (૮) માંકડાની માદા જુએ માંકડું:-કૂકડી, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું તીડ જેવું જીવડું; a kind of grasshopper માંકડું, (ન.) લાલ મેઢાવાળું વાંદરું; a kind of red-faced monkey માંકડો, (૫)
એવું મોટું વાંદરું કે એને નર. માંકણ, (૫) જુઓ માકહ. માખ, (સ્ત્રી) જુઓ માખી. [cious. માંગલિક (વિ.) શુભ, કલ્યાણકારક; auspiમાંગવું, (સ. કિ) જ માગવું. માંગલિક, (વિ.) જુઓ માંગલિક. માંચડો, (પુ.) માં, ઝાડ, વગેરે પરની
બેઠક; a raised seat or platforms (૨) ગાડાની ધરીને પાટલે; the plink of a cart's axis. માંચી, સ્ત્રીનાને માંચડે; જુઓ માંચડોઃ (૨) નાની ઊયી બેઠક, ખાટલી; a small
raised seat, a small cot. a cot. માંચો, (પુ.) જુઓ માંચડો (૨) ખાટલો: માંજર, (સ્ત્રી.) ફૂલઝાડ, વગેરેની કળીઓ કે બિયાંવાળી ડાળખી; a tender stalk with
buds or seeds, a spike: (૨) જેડાની H vit; a broad strap of leather to be kept in a shoe.

Page #584

માંજ
માંજરું, (વિ.) ભૂરી આંખેાત્રાળું; grey
eyed.
માંજવુ, (સ. ક્રિ.) વાસણ, વગેરે સાફ કરવું; to cleanse a pot, etc. માર, (પુ.) બિલાડ; a male-cat. માંા,(પુ.) પતંગ ચડાવવા માટેના કાચ પાયેલા મજબૂત દેર; strong string for flying kites seasoned with glass powder. માંડ, (પુ.) શુંભા માટે ગાઠવેલી ઉતરડા;
well arranged series of pots placed one upon the other. માંડણ, (ન.) ટપકાં, તારા, વ.નાં ચાંદલા કે પિયળ; an auspicious mark on or ornamentation of the forehead with shining round small discs. માંડણી, (સ્રી.) ગેાઠવણી; arrangement: (૨) મકાન કે માળની ઊ ંચાઈ; altitude of a building or a storey: (૩) મડાણ; an establishing or establishment. સાંડ, માંડ માંડ, (અ.) મહામહેનતે કે મુશ્કે લીથી; with great trouble or difficulty: (૨) ગમે તે રીતે, જેમ તેમ; by hook or by crook. માંડલિક, (વિ.) મંડળનુ, સામતશાહીનુ; of or pertaining to a group, feudal: (૨) ખડિયુ; (of a ruler, etc.)subordinate, feudalઃ (પુ.) ખાંડિયા રાત્ન કે જમીનદાર; a feudal king or landlord. માંડવ, (સ્રી.) જુએ માંડવી, (૩). માંડવાળ, સ્રી.) જતું કરવું કે માંડી વાળવું તે; a letting off; a writing of; (૨) છૂટછાટ મૂકી કરેલું સમાધાન; a concessional compromise. માંડવી, (સ્રી.) ઘરના બારણા પાસેની ઊંચી બેઠક, a raised seat near a house's dor: (૨) નાના ઝરૂખેız a small balcony: (૩) નવરાત્રિમાં માતાજીના સ્થાનકને મંડપ, platform where goddess's idol is kept during the Navratri festival: (૪) જંકાતનાકુ` કે થાણું'; a custom post
૫૭૯
માંહી
or house: (૫) ખાર, ચૌટુ; a market, a market square.
માંડવું, (સ. ક્રિ.) શરૂ કરવુ, નવેસરથી ચાલ કરવુ; to begin, to start or set moving anew: (૨) નેાંધવુ, લખવું; to note, to wiite down: (૩) ઉધાર નોંધ કરવી; to make a debit entry: (૪) સ્થાપવુ, સ્થાપના કરવી; to set up, to establish: (૫) મૂકવું, રાપવું, ગોઠવવું; to put, to plant, to arrange: (૬) યાજવું; to join, to connect, to plan. માંડવો, (પુ.) જુ મંડપ: (૧) (લોકિક) દીકરી, કન્યા; (colloq.) a daughter. માંદગી, (સી.) બીમારી, રાગ, sickness, disease.
માંદલુ, (વિ.) હંમેશાં બીમાર કે રાગગ્રસ્ત; always sick or indisposed: (2) નખળું'; weak.
સાંદું, (વિ.) ખીમાર, રાંગમસ્ત; sick, indisposed: (૨) મ; dull, slow -સાજુ, (વિ.) (ન.) વારંવાર બીમાર પડતું (માણસ); frequently sick (person). માંધાતા, (પુ.) મહાન, પ્રતાપી રાન્ત કે
માણુસ; a great illustrious king
or man.
માંસ, (ન.) શરીરના સાત પદાર્થોમાંના એક; flesh: (૨) ખારાક તરીકે એ પદાર્થ; meat, mutton: પેશી, (સ્રી.) માંસના સ્નાયુ જેવા ચા; tissue: ~લ, (વિ.) પૂરતા માંસવાળું; fleshy: (૨) ભરાવદાર, ન્ત:'; plump, fat. માંસાહાર, (પુ'.) માંસના ખારાક; ment or mutton food or dietઃ માંસાહારી, (વિ.) માંસ ખાનારું; meat or mutton eating, carniverous. માંહી, માંહું, (અ.) અંદર, અંદરની બાજુએ in, insideઃ માંહેલુ,(વિ.)અંદરનુ’, અંદરની બાજુનુ, આંતરિક; internal, inside: માંહોમાંહે, (અ.) અંદરઅંદર, અરસપરસ;

Page #585

મિચકારવું
પ૮૦
મિલાવટ
internally, mutually માંહ, (અ.) (વિ.) સમતોલ રાક લેનારું; temperate મહી: માંહ્યલું, (વિ) માંહેલું.
in food. મિચકારવું, (ક્રિમિચકારો કરવા, આંખથી મિતિ, (સ્ત્રી) તારીખ, તિથિ, a date, a ઇશારે કરવો; to wink, to suggest calendar day: () H14; measure.
by winking: (૨) જુઓ મીચવું. મિત્ર, (૫) ગાઢ અને પ્રિમાળ સંબંધવાળી મિચકારે,(૫) આંખ મીંચવી તે; a wink: વ્યક્તિ, ભાઈબંધ; a friendઃ (૨) સૂર્ય (૨) આંખને ઇશારે; a suggestion the sunતા , (સ્ત્રી) ભાઈબંધી; friendby wiaking.
ship: મિત્રાચારી, (સ્ત્રી.) મિત્રતા. મિચામણ, (ન. બ. વ) વારંવાર આંખ મિથુન, (ન.) યુગલ, યુગ્મ, જે, જેડ; a
મીંચવી અને ઉઘાડવી તે; winks= (૨) couple, a pair, twins: (?) aloy આંખના ઈશારા; suggestions by
RR1; the Gemini, the third sign winkings: (૩) હેતુપૂર્વકનું દુર્લક્ષ;
of the Zodiac. deliberate overlooking.
મિથ્યા, (વિ) બટું; wrong, false (૨) મિજબાન, મિજમાન, (૫) આતિથ્ય સત્કાર
ભ્રામક, અવાસ્તવિક; illusory, unreal કરનાર, પોણાચાકર;a host:મિજબાની,
(૩) વ્યર્થ, ફોગટ; fruitless, vain: (સ્ત્રી.) ઉજાણી; a feast, a dinner
–ભિમાન. (ન.) undue pride:
ભિમાની, (વિ.) vain, conceited. party (૨) પરોણાગત; hospital
મિનાર, મિનારે,(પુ.) થાંભલા જેવું ઘણું મિજલસ, (સ્ત્રી) મેળાવડા; an assembly
ઊંચું બાંધકામ; a tower. for sports, entertainment, etc., a
મિનિટ, (સ્ત્રી) સમયનું માપ, કલાકનો સામે meeting for enjoyment: (૧) સભા; a meeting or assembly.
GPl; a measure of time, a minute. મિજાગરું, (ન) બરડવું; a hinge.
મિયાણ,() એ નામની જાતિને માણસ; a મિજાજ, (૫) પ્રકૃતિ, તાસીર, તબિયત
person of a tribe or caste so named. temperament, natural traits: (*)
મિયાન, (ન.) જુ મ્યાન. ગુસ્સ; anger: (૩)મિથ્યાભિમાન, અહંભાવ; મિયાં, પુ.) મુસ્લિમ સંગ્રહસ્થ; a Muslim undue pride; vanity. [ered, etc.
gentleman (૨) એને માટેનું સાધન. મિજાજી, (વિ) ક્રોધી, વગેરે; hot-temp મિરાત, (સ્ત્રી) મિલક્ત, દેલત property, મિટાવવુ, (સ. ક્રિ) “મીટવુંનું પ્રેરક. wealth: (૨) વારસાગત જાગીર કે મિલક્ત; મિટ્ટી, (સ્ત્રી) માટી; clay, earth: (૨) hereditary estate or property. Hid; flesh.
મિલકત(સ્ત્રી) પૂછ, માલમતા; property, મિણવું, (અ. ક્રિ) કેફ કે નશો ચડવાં; to wealth. be intoxicated: (૨) દૂધાળાં ઢેરે પાનો મિલન, (ન.) મેળાપ, યુતિ; meeting, ખેંચી લે અર્થાત દૂધનો પ્રવાહ ખેંચી union (૨) સંપર્ક; contact: (૩) aal; (of a milch animal) to with- સ્પર્ધાત્મક સામ; an encounter draw flow of milk.
-સાર,(વિ) મળતાવડું; affable, socialમિત, (વિ) મર્યાદિત, પ્રમાણસર; limited, રિલા૫, (૫) જુએ મિલન (૧).
proportionate: મિતાક્ષર, મિતાક્ષરી, મિલાવટ(સ્ત્રી) મેળવણી; a mixing (વિ.) ટૂંકું, સંક્ષિપ્ત; short, concise.
up: (૨) ભેળસેળ; કdulteration: મિતાહાર, (૫) પ્રમાણસર સમતોલ રાક મિલાવવું, (સ. ક્રિ) મેળવવું મિશ્રણ કરવું; temperance in food: મિતાહારી, to mix:(૨)ભેસેળ કરવી; to adulterate.

Page #586

મિત્ર
મિશ્ર, (વિ.) મેળવણી કરેલું; mixed: (૨) ભેળસેળિયું; adulterated:(૩) વિવિધ અને મિશ્રિત; assorted: --A, (ન.) મેળવણી; mixing, blending, mixture: (૨) ભેળસેળ; adulterationઃ -ધાતુ, (સ્રી.) બે અથવા વધારે ધાતુઓના મિશ્રણથી બનેલી ધાતુ; an alloy: મિશ્રિત, (વિ.) મિત્ર. ત્રિષ, (ન.) બહાનું; a pretext; an excuse. સિષ્ટ, (વિ.) મીઠું, મધુર; sweet, sapid: મિષ્ટાન્ન, (ન.) મીઠી, પૌષ્ટિક વાની; sweet or dainty eatable. મિસરી, (સ્રી.) સાકર; sugar-candy. મિસલ, (સ્રી.) રીત, તરેહ; method, mode. મિસાલ, (સ્રી.) છાંત, ઉદાહરણ; an example: (અ.) ની પેઠે કે જેમ; like, in the manner of. [craftsman. મિસ્ત્રી, (પુ.) કરાળ કારીગર; a skilled મિહિર, (પુ.) સૂર્ય†; the sun. સીચવુ, (સ. ક્રિ.) જુએ મીંચવુ'. સીજ, (સ્રી.) જુએ સીંજ
ભીજાન, (ન.) અંદાજ, અનુમાન; an estimate, a guess: (૨) માપ; a measure: સર, (અ.) માપસર; ધેારણસર; in proper measure, moderately. સીટ, (સ્રી.) સ્થિર દૃષ્ટિ; a fixed look. મીટવું, (અ. ક્રિ.) ભૂંસાઈ જવું; to be effaced or erased: (૨) નાશ પામવુ, નાબૂદ થવું; to be destroyed, to cease to exist: (૩) અંત આવે; to end, to terminate: (૪) મવું, સાન્ત થવુ'; to be cured or healed. મીઠડાં, (ન. ખ. વ.) જુઓ ઓવારણાં (૨)વહાલભર્યા આલિંગન;sweetembraces: મીઠ ું, (વિ.) મીઠું; sweet: (૨) વહાલું; dear; beloved: (૩) મીઠું ખાલનારું; sweet-tongued: (ન.) જુઆ મીઠડાં. સીઢપ, (સી.) મીઠાશ, મધુરતા; sweetness: (૨) સારા સ ંબંધ, સુમેળ; good relation, harmony.
પા
મીનાં
મીઠાઈ, (સી.) મીઠી, પૌષ્ટિક વાની; a
r
sweet, wholesome dish eatable: (૨) મીઠાશ; sweetness. મીઠાશ, (સ્રી.) જુઆ મીઠપ. મીઠી, (સ્રી.) ચુંબન; a kiss: (૨) આલિંગન; an embrace: (૩) નિદ્રા; sleep. મીઠું', (વિ.)મધુર, ગળ્યું; sweet: (ન.)નિમક, લવણ; salt. [string of plaited hair. સીડલી, (સ્રી.) વાળની ગૂંથેલી લટ; a મીડું, (ન.) જુ મીંડુ. મીઢળ, (ન.) જુએ મીંઢળ. સીઢી, મીઢીઆવળ, (સ્રી.) જુએ મીંઢી. મીણુ, (અ.) જુએ મીનાં. મીથુ, (ન.) મધપૂડાની અંદરના ચીકણા પદાર્થ; wax: બત્તી, (સ્રી.) મીણમાં વાઢ પરોવીને બનાવેલી બત્તી; a waxcandle. મીયુિ, (વિ.) મીણવાળુ' waxy: (ન.) મી ચડાવેલું કાપડ; wax-cloth, waterproof cloth, etc. મીણો, (પુ.) કૈફ, ના; intoxication: (૨) અમુક ફળા, વગેરેમાં હાતા કૈફી, રી પદાર્થ; a kind of intoxicating poisonous substance found in certain fruits, etc. મીન, (ન.) માછ્યું; a fish: (.) એ નામની બારમી રાશિ; Pisces, the twelfth sign of the Zodiac. સીનડી, (સ્રી.) ખિલાડી; a she-cat મીનહુ', (ન.) બિલાડું; a cat. મીનમેખ, મીનમેષ, (સી.) વિરાધ, વાંધા, હરકત, ખામી; an objection; deficiency: (૨) ફેરફાર; a change, an alteration; (અ.) અપ્રમાણસર રીતે; disproportionately, unevenly. મીનાકારી, (વિ.) કાતરેલી કે પાડેલી ભાતવાળું'; engraved or enamelled: (સી.) કીમતી ધાતુ પરતું કોતરકામ; engraving on precious metals. મીનાં, (અ.) પરાજયના સ્વીકાર કરવા માટેના શબ્દ; a term spoken to signify acceptance of defeat.
a

Page #587

મીની
મુખત્યાર
મીની, (સ્ત્રી) જુઓ મીની મીનો, (૫) જુઓ મીનાકારી. મીમાંસા, (સ્ત્રી) વિગતવાર, ઊંડા વિવેચન કે તપાસ; detailed, deep criticism, survey or examination: (૨) પૂર્વ કે ઉત્તર મીમાંસા; one of the two treatises on Vedant philosophy. મીમાંસક, (પુ.) કુશળ વિવેચક; an expert critic: (2) 479anl; a philosopher. મીર,(પુ.)અમીર; a lord, a nobleman. મીરાસ, (૫) વારસ: legacy, heritage મીલન, (ન.) બીડવું, બંધ કરવું તે; a
shutting or closing up. મીચવું, (સ. ક્રિ.) બીડવું, બંધ કરવું; to shut or close.
ચામણાં,(ન. બ, વ, જુઓ મિચામણું. મીજ, (સ્ત્રી) (ન) બિયને ગર; kernal. મીંડલી, મીંડળી, (સ્ત્રી) કપાળ પર રાખેલી
સ્ત્રીના વાળની લટ; a braid of a woman's hair spread on the forehead. મહુ, (ન) બિંદુ, ટ૫કું; a dot, a pointed mark, a cypher: (2) 2472; nought, nothing, a zero. (of fruit. મીંઢળ, (ન) એક પ્રકારનું ફળ, a kind મઢી, મીંઢી આવળ, (સ્ત્રી) ઔષધ તરીકે વપરાતી એક વનસ્પતિ, સેનામુખી; a kind
of herb, senna. મીંઠુ, (વિ.) ખંધુ ઓછાબોલું અને મુત્સદી;
conceited, reserved and shrewd. મીંદડી, (સ્ત્રી) જુઓ મીનડી સંકટો, (૫) એક પ્રકારનું રેશમી વસ્ત્ર;
a kind of silken garment મુકદ્દમ, (પુ.) જુએ મુકાદમ. મુકદમો, (!) અદાલતી દા; a law or
court-suit, a case મુકમ્મલ, (વિ) સંપૂર્ણ, નિર્બળ; com
plete, upm xed. મુકરદમ, (કું.) જુએ અકાદમ. મુકરર, (વિ) નક્કી કરેલું, નિશ્ચિત; fixed, settled, determined.
મુકાદમ, (૫) કોઈ પણ કામગીરી કે ખાતાને વડો કે દેખરેખ રાખનાર; a head or supervisor of a department or undertaking મુકાદમી,(સ્ત્રી) મુકાદમની ફરજો અને કામગીરી. મુકાબલો, (૫) સરખામણી, ઉપમા; a comparison, a simile: (૨) પ્રતિ
સ્પધીઓ, ઈ. નું મિલન; an encounter. મુકામ, (કું) રહેઠાણ; an abode, a dwelling place: (૨) ઉતારે, પડાવ; a sojourn, a camping, a camp, a traveller's halt. મુકુટ, (પુ) જુએ મુગટ. મુકુર, (પુ.) અરીસ, દર્પણ; a mirror,
a looking glass. [bud. મુકુલ, (ન) ખીલતી કળી; a blossorning સુદ,(૫)ભગવાન વિષ્ણુ; Lord Vishnu મુકકર, (વિ.) જુએ મુકરર: (અ.) અલબત્ત, ચેકસ, જરૂર; of course, certainly. મકકાટવુ, (. ક્રિ.) ખૂબ મુક્કા મારવા to
fist severely. મુકકી, (સ્ત્રી) મુકકો, (૫) મુઠ્ઠીથી કરેલો
પ્રહાર, ગડદે a fist-blow. મુક્ત, (વિ.) સ્વતંત્ર, છૂટું, અંકુશ કે બંધન
Prosa; free, unbound, uncontrolled: (૨) મુક્તિ કે મોક્ષ પામેલું; rescued, freed, having attained salvation –ક, (ન.) અર્થગંભીર સ્વતંત્ર શ્લોક; a meaningful independent stanza or verse. મુક્તા, મુક્તાફલ, મુક્તાફળ, (ન.) મેતી; a pearl –વલિ, વલી, વળિ,-વળી, (સ્ત્રી) -હાર, (૫) a pearl necklace. મુક્તિ, (સ્ત્રી)સ્વાતંત્ર્ય, છુટકારે; freedom,
deliverance: (2) 2121; salvation. મુખ, (ન) મોટું, મોthe mouth મુખત્યાર, (વિ.) સંપૂર્ણ સત્તા ધરાવતું; having absolute power: (?) સ્વતંત્ર અને નિરંકુશ; absolutely free and uncontrolled: (પુ.) સર્વસત્તાધીશ પ્રતિનિધિ કે એલચી: an agent, repre

Page #588

મુખપત્ર
૫૮૩
મુડદાલ
sentative or ambassador with full powers: –નામું, (૧) પ્રતિનિધિ, વકીલ, વગેરેને સંપૂર્ણ સત્તા કે અધિકાર આપવા Hilal aut; a power of attorney. મુખપત્ર, (ન) મંડળ, પક્ષ, વગેરેની હિમાયત માટેનાં અખબાર કે સામયિક; a news paper or magazine as a mouthpiece of a body, party, etc. મુખપાઠ, (૫) મોટેથી વાંચીને યાદ રાખવું
a; committiog to memory by reading loudly: (૨) કંઠસ્થ કાવ્ય,
ઇ.નું ઉચ્ચારણ; recitation. મુખમુદ્રા, (સ્ત્રી.) ચહેરે, ચહેરાનાં આકૃતિ
કે દેખાવthe face, physiognomy. મુખર, મુખરિત, (વિ.) મેટેથી ઉચ્ચારણ કે અવાજ કરતું; speaking loudly or noisy: (2) 4124141; loquacious. મુખવાસ, (પુ.) ભજન પછી મેને સ્વચ્છ
અને શ્વાસને સુવાસિત કરવા માટે લેવાતા પદાર્થ; things taken after dinner with a view to cleaning the mouth and sweete ving breath. મુખિયો, (૫) મંદિર, ઈ.ને મુખ્ય પૂજારી;
the chief priest of a temple, etc. મુખી, (૫) મુખ્ય માણસ, અસર; the chief person, the headman, a leader: (૧) ગામને પટેલ કે વડો; the headman of a village, the chief executive officer of a village, સખ્ય, (વિ.) પ્રથમ, પહેલું, પ્રધાન; first, Forenst, chief-ન, -,-વે કરીન, (અ.)ખાસ કરીને, મહદશે; chiefly,mainly,
mostly: પ્રધાન, (પુ) પ્રાંત કે રાજ્યનો 431 Mellat; the chief minister. મુગ, (સ્ત્રી) વસ્ત્રને લગાડવાની રંગીન કર,
a coloured strip of cloth attached ti garment. મુગટ, (પું) સત્તા અથવા પ્રતિભાસૂચક, માથાને કીમતી સુંદર પહેરવેશ, તાજ; a crown, a headcrest.
મુગટો, (૫) જુએ મુકો. મુગ્ધ, (વિ.) મેહિત,મેહથી ફસાયેલું;fascinated infatuated.(૨)ભેળું,નિખાલસ, અણસમજુ; simple hearted, frank, senseless: (૩) નિષ્કપટ, નિષ્પાપ, નિર્દોષ guileless, sinless, innocent: (x) આકર્ષક, મેહક, સુંદર; fascinating, beautiful: મુગ્ધા , (સ્ત્રી.) યુવાન, સુંદર fyll; a young, beautiful virgin. મુચરકે, (પુ) આરોપી કે ગુનેગારનું જામીન
ખત; a culprit's recognizance or security bond. મુછાળો, (૫) પુખ્ત ઉંમરનો પુરુષ, મરદ; an adult man, a brave man: (a.) શક્તિશાળી અને બહાદુર, powerful and brave: (૨) પુખ્ત ઉમરને; grown up, મુજ, (સ. ક્રિ.) મારું; my, mine. [adult. મુજબ, (અ) પેઠે, પ્રમાણે, ની જેમ;
according to, like, as. મજરે (પુ.) સલામી, સલામ, મજરે; salutation, showing respects or reverence: (૨) સંગીત, નૃત્ય, વગેરેની રજૂઆત;
performance of music, dance, etc. મુજાવર, (૫) સંત, ઓલિયા, વગેરેની કબરને રખેવાળ કે પૂજારી; a keeper or priest of a saint's tomb. મુઝવણ, (સ્ત્રી) જુઓ ઝવણ. મઝારી (સ્ત્રી) અઝારે, (૫) બેચેની,
અકળામણ giddiness: (૨) હૃદયરોગ; palpitation, heart-disease, heartમુઝાવું, (અ ક્રિ.) જુઓ મઝાવું. [ache. મુઠ્ઠી, સ્ત્રી) હથેળી પર આંગળાં વાળવાથી થત આકાર; the fist –ભર, (વિ.)મુઠ્ઠીમાં સમાય એટલું; handful: (૨) થોડું; a little: મુકો, (કું.) મોટી મુઠ્ઠી. મુડદાલ, (વિ) નિવહેય એવું; almost lifeless: (૨), મુડદા જેવું; like a corpse: (૩) દુબળું, ન મળું, ઉત્સાહ કે જુસ્સારહિત; lean, weak, spiritless: (૪) મુડદાનું(માંસ); of a corpse (flesh).

Page #589

હું
સુદું, (ન.) મૃતદેહ, શખ; a corpse, a dead body.
સુતરડી, (સ્રી.) પેશાબ કરવાની (સાવજનિક) જગ્યા; a (public) urinal. સુતરાવવુ, (સ. ક્રિ.) ‘મૂતરવું’તું પ્રેરકઃ (૨) ભયભીત કરવું; to frighten. મુત્સદ્દી, (વિ.) (પુ.) હિસાબી કારકુન કે મહેતા; an account clerk: (૨) રાજ કારણમાં નિપુણ પુરુષ; a diplomat: (૩) ખધું માણસ; a shrewd person -ગીરી, (સ્ત્રી.) રાજકારણમાં નિપુણતા, ખંધાઈ; dipl macy, shrewdness. સુદ, (શ્રી.) આનંદ; joy, delight. મુદ્દત, (સ્રી.) નક્કી કરેલા સમય કે સમયને ગાળા; a fixed time or period: સુતિયુ, મુતી, (વિ.) નક્કી કરેલા
સમયનુ; of a fixed time or period: (૨) સમયના ચાક્કસ ગાળાનુ; periodical, સુદા, (શ્રી.) જુએ સુદ સુર, (પુ.) મગદળ; a dumbbell: (૨) હથેા; a hammer.
મુદ્દત, (સ્રી.) જુઆ મુદ્દત.
સુલ, (ન.) મૂળ મૂડી, થાપણ કે રાણ; the principal sum or amount, capital or original investment: (અ.) તન, સાવ, બિલકુલ; quite, entirely downright.
૫૮૪
મુદ્દાસ, (અ.) મુખ્યત્વે, મહદંશે; chiefly, mostly: (૨) ખચીત, ચેાસ, નિ:સદેહ; surely, positively, undoubtedly. મુદ્દામાલ, (પુ.) મહત્ત્વના માલ; important things or goods: (૨) ચારાયેલા પરંતુ પા મેળવેલા ગુનાના પુરાવા તરીકેના માલ; stolen but regained (serving as evidence of crime)thingsor goods. મુદ્દો, (પુ.) સાબિતી, પુરાવે; proof, evidence: (૨) માગ દશ ક વસ્તુ કે ખાખત; guiding thing or effair: (૩) મહત્વની વસ્તુ કે ખાબત; important thing or affairs (૪) પાયા, મૂળ; the base or
મુનિ
foundation, root or origin: (૫) ભાવાથ, સાર, તાપ; gist, substance, import.
મુદ્રક, (પુ'.) છાપનાર; a printer: મુદ્રણુ, (ન.) છાપવું તે, પ્રકાશન; printing, publishing: મુદ્રણાલય, (ન.) છાપખાનું; a printing press. મુદ્રા, (સ્રી.) મહેાર, છાપ; a stamp, an impression, a print, a seal: (૨) નાણાંના સિક્કો; a money-cin (૩) શરીર પર ડામ દઈને કરેલી છાપ; an impression on the body made by pressing a heated thing: (૪) મુખમુદ્રા; the design of the face, physiognomy: (૫) હાવભાવ, દેખાવ; expression, air: (૬) ક્લાત્મક અંગમરાડ; an artistic attitude of the body: (૭) ભીખુ; a type: લેખ, (પુ.) આદશ નિર્દેશક વિધાન કે વાક્ય; a motto: મુદ્રિકા (સ્ત્રી.) વીંટી; an ornamental ring: મુદ્રિત, (વિ) છાપેલું, મહેાર મારેલું; printed, stamped, sealed. સુનકા, (સ્રી.) એક પ્રકારની સૂકી દ્રાક્ષ; a kind of dry grape, a raisin. સુનશી, (પુ.) સાહિત્યકાર, લેખક; a literary author or writer: (૨) લહિયા; a scribe: (૩) ઇસ્લામી ભાષાઓને શિક્ષક; a teacher of Islamic languages. સુનસરે, (પુ.) મદદનીશ દીવાની ન્યાયાધીશ; a subordinate civil judgeઃ મુનસફી, (સ્ત્રી.) મુનસફનાં પદ, ફરો, વગેરે: (૨) સત્તા, અધિકાર; power, authority: (૩) વ્યક્તિની સ્વતંત્ર ઇચ્છા; a person's free will: (૪) વિવેકમ્બુદ્ધિ; discernment. સુનાસમ, સનાસિખ, (વિ.) યેાગ્ય; proper, fit: (૨) સાચુ, વાજબી; right, just. સુતિ, (પુ.) ઋષી, મહાત્મા, તપસ્વી; a sage, a saint, an ascetic: (૨) સાધુ; a recluse: -૧ર, (પુ.) મહાન તપસ્વી; -વત્ત, (ન.) મૌન પાળવાનું વ્રત; the vow of remaining silent.

Page #590

મુનીમ
૫૮૫
મુસદો
tions.
મનીમ,(૫) મુખ્ય હિસાબી કે વહીવટી કારકુન; a chief accountant or executive clerk: (૨) વ્યવસ્થાપક; a manager. મુફલિસ, (વિ) કંગાળ, અતિશય ગરીબ, 2465211; wretched, extremely poor, penniless. મુબારક, (વિ.) ભાગ્યશાળી, કલ્યાણકારી, શુભ; fortunate, auspiciouse (૨) આબાદ, 249c9; prosperous, successful: બાદી, (સ્ત્રી) અભિનંદન; congratula
[possible. મુમકિન,(વિ.) સંભવિત, શક્ય; probable, મુમુક્ષા, (સ્ત્રી) મોક્ષની ઇચ્છા; desire for spiritual salvation: મુસલું, (વિ.) મોક્ષની ઇચ્છાવાળું. {to die. અમર્ષા, (સ્ત્રી) મૃત્યુ પામવાની ઇચ્છા desire અરધી, (સ્ત્રી) મરધી; a hen: મુરઘો,
(4.) 2721; a cock (of drum. સુરજ, (પુ.) એક પ્રકારને ઢેલ; a kind સુરત, (ન.) જુએ મુહૂર્ત. મુરતિયો, (૫) ભાવિ જમાઈ કે વરરાજા; a would-be son-in-law or bridegroom: (૨) હળને એક ખીલા જેવો ભાગ; a nail-like part of a plough. મુરખી , (વિ.) વડીલ; elderly (!) 241948ldi, serélt; an elder, a patron. મુર , (૫) લાંબા સમય સુધી બગડે નહિ
એ વિવિધ ફળને ચાસણીયુક્ત પાક; a kind of conserve of fruits mixed સુરલી, (સ્ત્રી) જુઓ મોરલી. [with sugar મુરશિદ, (૫) ધર્મોપદેશક, ગુરુ; a religious preacher, a preceptor. મુરાદ, (સ્ત્રી) ઇચ્છા, હેતુ, ધ્યેય; desire, intention, aim.
Vishnu. મુરારિ, (૫) ભગવાન વિષ્ણુ Lord મુરીદ, (૫) શિષ્ય; a disciple. મુદ્દરસિંગ, (૫) સીસામાંથી બનતે એક પ્રકારને સફેદ; a kind of pigment or paint made from lead. ગુલક, (૫) પ્રદેશ, દેશ; a territory,
a region, a country: મુલ, (વિ.) મુલકનું કે એને લગતું, વહીવટી, દીવાની; territorial, administrative, civil. મુલતવી, (વિ) મેફ વિલંબમાં પડેલું;
postponed. delayed. મુલવણી, (સ્ત્રી.) મૂલવવું તે; valuation,
estimation, appreciation. મુલાકાત, (સ્ત્રી) મેળાપ, મળવા જવું કે
24199a; a meeting, a visit, an interview: મુલાકાતી, (વિ.) (૫) મુલાકાત લેનાર; a visitor. મુલા, (૫) અદબ, મર્યાદા; regard,
reverence, modesty. મુલાયમ, (વિ) સુંવાળું, નરમ, નાજુક
soft, smootb, tender. મુલ્લા, મુલ્લાં, (પુ.) ઇસ્લામી પુરેડિત કે શિક્ષક; an Islamic priest or teacher. [village, a hamlet. મુવાડું, (ન.) નાનું ગામડું; a small સુવાળી, (પુ.) વાળ, મોવાળે; hair. મુશળ, (ન.) સાંબેલું; a long, thick wooden pestle -ધાર, (વિ.)જેથી મોટી ધારે પડતો (વરસાદ); torrential(rain). શાયર, (૫) કવિઓનું સંમેલન જેમાં દરેક કવિ પિતાનું નવું કાવ્ય વાંચી સંભળાવે B; a meeting of poets where each poet recites his new poem. sીકલ, () જઆ છે મુશ્કેટ, (વિ.) હાથને મજબૂત રીતે વસા પાછળ બાંધી રાખ્યા હોય એવું; having the hands tightly tied behind the back. મુકેલ, (વિ.) અધરું, કપરું, કઠણ; diffcult, tough, hard: (૨) અસંભવિત; improbableઃ મુશ્કેલી, (સ્ત્રી) તક્લીફ, મુસીબત; trouble, difficulty. મુષક, (પુ.) ઉંદરa mouse. સુષ્ટિ, (સ્ત્રી.) જુએ મુઠી. મુસદી, (વિ.) (૫) જુ મુત્સદી.
સદો, (૫) કાચું લખાણ, ખડે; a rough sketch, a draft.

Page #591

મુસલ
૫૮૬
મુસલ, (ન.) જુઓ મુશળ. મુસલમાન, (પુ) ઇસ્લામને અનુયાયી; a follower of Islam, a Mahomedan: મુસલમાની, (વિ.) ઇસ્લામને લગતું; Islamic: (સી) મુસલમાન સ્ત્રી. મુસલો, (૫) નમાજ પઢતી વખતે પાથરવાની ચટાઈ; a carpet on which Mahomedans offer their prayers: (૨) (ચ્છકારમાં મુસલમાન; (contemptuously) a Mahoredan. મુસળ, મુસવું, (1) જુઓ મુશળ. મુસાફર, (પુ.) વટેમાર્ગ, પ્રવાસી; a wayfarer; a traveller --ખાનું, (1) પથિકાશ્રમ ધર્મશાળા; a traveller's rest-house, an ina. journey. મુસાફરી, (સ્ત્રી) પ્રવાસ: a travel, a મુસીબત, (સ્ત્રી.) ઉપાધિ, તકલીફ, મુશ્કેલી trouble, difficulty.
2. મુસ્તાક, (વિ) આતુર; eager: (૨) ,
64$; determined, frm. મુસ્લિમ, (વિ) ઇસ્લામી; slamic: (પુ.) જુઓ મુસલમાન. મહd, (ન.) બે ઘડી. આરારે ૪૮ મિનિટ-ના સમયનું મા૫; a measure of time of about 48 minutes: (૨) શુભ કાર્યો કરવા માટેનો સમય; time for doing auspicious works. (of grass. મુજ, (ન) એક પ્રકારનું ઘાસ; a kind મુડ, (ન) માથું; the head: (૫) સાધુ; & recluses -ક, (૫) મુંડન કરાવેલો સાધુ; a tonsured recluse: ના, (ન). માથું મુંડાવવું તે; tonsure: -સાળા, (સ્ત્રી.) ખોપરીઓની માળા; a garland of skulls: મુડી, (વિ) મુંડન કરાવેલું; tonsured. (૫) હજામ; a barber: (૨) સાધુ, સંન્યાસી; a recluse. મુંબઈમુંબઈ, (સ્ત્રી) માનવ ચરબીમાંથી બનતી, મલમ તરીકે વપરાતી એક ઓષધી; a medicine made frora human fat and used as an oin.ment.
મૂઉં, (વિ.) મરેલું; dead. (૨) નફરત કે 98143245 flue; a term implying disgust or affection: જૂએ, (વિ.) ભરેલું મૂઓ, (વિ) (૫) ઈ (વિ) (સ્ત્રી) જુઓ મૂઉં.. સૂક, (વિ.) મૂગું, શાંત; dumb, silent. મૂકવું, (સ. ક્રિ) કોઈ સ્થળે રાખવું; to put, to place. (૨) નીમવું, સ્થાપવું; to appoint, to establish: (8) છોડવું, મુક્ત કરવું; to release, to free (૪) પહેરવું; to put on (૫) સાચવવા આપવું, સેપવું; to entrust, to hand over: (૬) મેલવું; to send: (૭) વચ્ચેથી અમુક ભાગ છોડી દેવો કે બાકી રાખ; to omit: (૮) મુલતવી રાખવું;
to postpone. (speechless, silent. સુગ, (વિ) વાચારહિત, શાંત; dumb, મૂછ, (સ્ત્રી) પુરુષ કે નાના ઉપરના હોઠ
પરના વાળ; the moustache. સૂજી, (વિ.) જુએ સૂજી. સૂઠ, (સ્ત્રી) જુઓ મુહુઃ (૨) તલવાર, ખંજર, 4.391 $121; the hilt of a sword, etc.: (૩) કોઈને હેરાન કરવાનું કે મારી નાખવાને મેલી વિદ્યાનો પ્રયોગ; a process of black art for harming or killing someone: સૂઠિયું, (ન.) મુઠ્ઠી જેવા આકારની એક વાનીસૂડી, (સ્ત્રી.) મુઠ્ઠી: મઠો, (પુ) મેટી મૂઠી. સૂડકારે, (૫) વ્યક્તિ કે માથાદીઠ કર faal; a tax per person or head. અડકું, (ન.) માથું; the head. head. મૂડી, (સ્ત્રી) ચહેરો, માથું; the face, the સડી, (સ્ત્રી) પંછ, wealth (૨) થાપણ, વેપાર, વગેરેમાં રેકેલી રકમ; capital, an investment –દાર, (વિ.) (૫) klaa oulfat; a wealthy person: -વાદ, (૫) શ્રીમતનાં વર્ચસ્વ કે સત્તા; capitalism: વાદી, (વિ) (૫) મૂડીalig hudl; capitalist. સૂડો, (૫) સે મણ વજનનું માપ; a

Page #592

૫૮૭
measure of weight equal to one hundred maunds. સડો, (૫) એક પ્રકારની ગાળ બેડક્વાળી નેતરની ખુરશી; a kind of cane chair with a round seat. મૃત, (વિ.) () મુખ; stupid, foolish: (૨) હેઠ, કમઅક્કલ; dunce: (૩) વિસ્મય પામેલું, સ્તબ્ધ; stunned, bewildered: (૪) અસંસ્કારી; uncivilized. (૫) મેહથી ફસાયેલું; infatuated: તા, (સ્ત્રી) મૂર્ખાઈ, વગેરે. –મતિ, (વિ.) મૂઢ. તર, (ન) પેશાબ; urine-૩, (અ. ક્રિ)
4 Pal; to urinate. મૂત્ર, (ન) મૂતર, પેશાબ; urine –પિંડ. (૫) પેશાબ અને લોહીને અલગ પાડનાર
અવયવ; the kidney. સૂત્રાશય, (પુ.) (ન.) પેશાબનો સંચય થાય
છે એ અવય; the bladder. મૃમતી, (સ્ત્રી) જૈન મુનિઓ માં પર બાંધી રાખે છે એ કાપડને ટુકડે; a piece of cloth used by Jain ascetics for covering the mouth. મૂરખ,(વિ.) પુ) જુએ મૂખ. [wither. સૂરઝાવું, (આ કિ.) કરમાવું, ચીમળાવું; to સૂરત, (સ્ત્રી.) મૂતિ; an idol, a statue. સુખ, (વિ) (પુ.) જુઓ મૂઢ (૧) અને (૨) -તા, સૂર્નાઈ, (સ્ત્રી.) મૂઢતા; foolistness, stupidity. અચ્છના, સૂઈના,(સ્ત્રી.)મૂર્ચ્છ a swoon, a faint: (૨) સંગીતના સ્વરોને આરોહ249866; the ascending and descend
ing pitches of the musical tunes. મચ્છ, સૂછ, (સ્ત્રી) બેશુદ્ધિ: a swoon,
a faint મૂછિતસૂતિ (વિ.) બેશુદ્ધ. સૂત, (વિ.) સાકાર, મૂર્તિમાન; embodied,
incarnate, corporeal. મતિ, મૃત્તિ, (સ્ત્રી) પ્રતિમા; an idol, a statue: (?) bull; en individual: -પૂજક, (વિ.) સાકાર દેવની મૂર્તિની પૂજા કરનારું;ાdolatrous:પૂજાસ્ત્રો) સાકારની
મૂર્તિની પૂજ; idolatry: –મંત, –માન, (વિ.)સાકાર,મૂર્ત embodied, incarnate. ચૂધન્ય, (વિ.) માથાનું કે એને લગતું; cerebral: (૨) જીભ અને તાળવાના સંપર્કથી ઉચ્ચારાતું (ઉચ્ચાર, વ્યંજન, ઇ.); palatal (sound, consonant, etc.). (૫) મૂધસ્થાની વર્ણ કે વ્યંજન; a palatal letter or consonant: .
સ્થાન, માથું; the head: (૨) તાળવું; the palate: સૂધસ્થાની, (વિ) જુઓ મૂર્ધા, (સ્ત્રી) જુઓ સુધસ્થાન. મૂધન્ય. સૂલ, (ન.) જ મૂલ્ય. સૂલ, (ન.) વૃક્ષ, વેલ, વગેરેની જડ; the root of a tree, plant etc : (૨) પાય; a foundation, a base: (૩) ઉત્પત્તિસ્થાન; an origin, a root: (૪) પાયાને કે સૌ પ્રથમ પ્રારંભ, the fundamental commencement: (૫) એ નામનું ૧૯મું H&14; the nineteenti constellation so-named: -ક, (વિ.) (સમાસમાં) માં રહેલું, માંથી ઉદ્ભવતું; (in compounds) rooted in, originating from: -કારણ, (ન.) પાયાનું, મુખ્ય કારણ; the fundamental causes -તત્વ, (ન.) પંચમહાતોમાંનું એક; one of the five main elements: (૧) મુખ્ય ધટકsa; the fundamental ingredient: (ન. બ. વ.) કોઈ પણ (શાસ્ત્ર, કલા, વગેરે) વિદ્યાના, પ્રાથમિક સિદ્ધાંત,the elements of any learning (science, art, etc.) -ભત,(વિ)પાયાનું મૂળનુંfundamental સૂલવવું, (સ. ક્રિ.) મિત આક્વી; to ascertain the price or wortb, to assay: (૨) ખરીદવું; to buy: (૩) કદર કરવી, ગુણવત્તા નક્કી કરવાં, એકવું; to appreciate, io reckon, to assay. સૂલ્ય, (ન)કિંમત, યેગ્યતા, લાયકાત; price,
worth –વાન, (વિ.) કીમતી; precious. મૂષક, મુષિક, (૫) ઉંદર; a mouse. સૂસ, (સ્ત્રી.) ધાતુ ગાળવા ની કુલડી; a crucible(૨) ઢાળવાનું બીબું; a mould.

Page #593

મસળી
મૃત
સૂસળી, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું શક્તિવર્ધક
મૂળિયું; a kind of tonic root. સૂસળી, (સ્ત્રી) દસ્ત; a pestle. મૂળ, (વિ) સૌ પ્રથમ પ્રારંભનું, મૌલિક, 162 ata; original, fundamental: (11.) જુઓ લ: (૨) –કારણ, વગેરે પેટાશબ્દ માટે જુઆ મૂલમાં. (૩)-ગુ, (વિ.)(અ.) સર્વથા. મૂળથી, સધળી રીતે; entirely, originally, totally મૂળાક્ષર, જૂલાક્ષર, (૫) વર્ણમાળાના પાયાના અક્ષરે; an alphabet: મૂળાધાર, જૂલાધાર, (પુ.) પાયાને આધાર; the basis or original support or prop: (?) શરીરનાં ગુહ્યાંગ વચ્ચેનું ચક; the disc between the private organs of the body: સૂળિયુ, (4) જડ, મૂળ,
a root (of a tree, etc.). જૂળો, (૫) શાક તરીકે વપરાતું એક પ્રકારનું મૂળિયું; a radish
ગુ, (વિ) વાચારહિત, બલવાની શક્તિ વિનાનું; dumb (૨) શાંત; silent.
, (વિ.) પણ, કંજૂસ; miserly: (૨) જડ, અક્કલહીન; dull, senseless સૂઝવણ, મંઝવણી, (સ્ત્રી) અકળામણ, ગભરાટ, વ્યગ્રતા; giddiness uneasiness,
mental confusion, perplexity: (૨) ચિંતા, ઉપાધિ; anxiety, botheration, trouble સૂઝવવુ, (સ. કિ.) અકળાવવું,
વ્યથિત કરવું; to perplex, to afflict. સૂઝારી,(સ્ત્રી) ઝારો,(કું)જુઓ મુઝારી. સૂઝાવ, (અ. ક્રિ) અકળાવું, વ્યથિત થવું;
to be perplexed, to be afflicted. સૂડકારે, (પુ) જુઓ અડકાવેરે. મૂડકી, (સ્ત્રી) બાડી સ્ત્રી; a tonsured
woman (૨) હિંદુ વિધવા; a Hindu અંડકું, (ન.) માથું; the head. [widow. મૂડણ, (ન) મુંડન; tonsure. સૂડવું, (સ. કિ) માથા પરના બધા વાળ દૂર કરવા, બેડવું; to tonsure, to shave the head entirely: (૨)
વિધિપૂર્વક શિષ્ય બનાવ, દીક્ષા આપવી; to accept as a disciple ceremoniously. (૩) ધૂતવું, પ્રપંચથી શેષણ કરવું; to deceive, to exploit cunningly. સૂડામણ (ન.) મૂંડવાનું મહેનતાણું; the re nuneration for tonsuring or shaving the head. સૂડાવવુ, (અ. ક્રિ) “ડવું'નું પ્રેરક (૨)
છેતરાવું, લાભરહિત ધંધે કરવે; to be deceived, to undertake a profitless vocation or trade. સૂડિયો, (૫) સંન્યાસી, મુંડી; arecluse. અંડી, (સ્ત્રી) જુઓ મડકી.
ડી, (સ્ત્રી) માથું; the head (૨) વ્યક્તિ an individual. સંડું, (વિ.) બોડાવેલું, મુંડન કરાવેલું; tonsured. clean-shaven head: સંડો, (૫) બેડું માથું; a tonsured head: (૨) બેડા માથાવાળે માણસ; a man with a tonsured head.
ગ, (પુ) હરણ; a deer, an antelope: (ન) જુઓ જગશીર્ષ: -જલ, જળ, (ન) ઝાંઝવાં; mirage: નાભિ, (સ્ત્રી.) કસ્તુરી; musk: ચા, (સ્ત્રી) આનંદપ્રદ 241917 1918; hunting as a sport: -લી, (સ્ત્રી) હરણી; a doe, a female deer: -શીર્ષ, શિર, (ન) એ નામનું પાંચમું નક્ષત્ર; the fifth constellation so-namedઃ મૃગાંક, (૫) ચંદ્ર; moon. મૃણાલ, (મું) (ન.) કમળને તંતુ; the fibre or thread of the lotus: સણાલિની, સણાલી, (સ્ત્રી) કમળને છોડ; the lotus plant. મૃત, (વિ.) મૃત્યુ પામેલું; dead, expired: (૨) બિનઅમલી; out of vogue or force: (૩) નાશ પામેલું; destroyed, non-existent: (.) key; death: -5, (વિ) મરેલાનું કે એમને લગતું; of or pertaining to the dead: (M) મૃતદેહ, શબ; a corpse: (૨) શબને

Page #594

મૃત્તિકા
૫૮૯
અગ્નિસંસ્કાર, વગેરે; funeral rites (3) મરણનું સૂતક; short-term pollution affecting the relatives of a dead person: -પ્રાય, (વિ) લગભગ મરેલું: almost dead, on the point of death: સંજીવની, (વિ.) (સ્ત્રી.) મરેલાને જીવતાં કરવાની વિદ્યા; ૧he art of reviving the dead. કૃત્તિકા, (સ્ત્રી) માટી; earth, clay. મૃત્યુ, (ન) જીવનને અંત, મરણ; death -દંડ, (૫) મોતની સજા; capital or death sentence -લોક, (૫) પાર્થિવ જગત; પૃથ્વી; the mundane world, the earth -વેરે, (૫) વારસાવેરા; the tax on legacy. સદગ, (ન.) બંને બાજુ વગાડી શકાય એવું તબલું; a kind of drum which can be played at both the ends. ૬, (વિ) સુંવાળું, કોમળ; soft, cosy, tender: (૧) મધુરં; sweet:-તા, (સ્ત્રી.) * કોમળતા, વગેરે; tenderness, etc. -લ, મેખ, (સ્ત્રી) જુઓ મેષ (૨). [(વિ.) મૃદુ, મેખલા, મેખળા, (સ્ત્રી) કંદોરો; an ornimental girdle or waist-band: (૨) ગાળ રેખા; a circular line: મેખળ, (ન) મેખલા. [kind of war-weapon. મેખળ, નિ.) એક પ્રકારનું યુદ્ધહથિયાર; a મેગળ, (મું) હાથી; an elephant. મેઘ, (૫) વરસાદ rain. (૨) વાદળ; a cloud: ગર્જના, (સ્ત્રી) વાળાને ગડગડાટ; thunder -ધન-ધનુષ,-ધનુષ્ય, (ન.) ઈદ્રધનુષ્ય: a rainbow -,-લી, (વિ.) વાદળવાળી, અ ધારી; cloudy, dark મેઘાડંબર, (ન.) (પુ) વાદળાંની વિસ્તૃત જમાવટ; widespread gathering of clouds: (2) 4310'll; thunder: (3) છત્રવાળી અંબાડી; a seat on elephant covered with umbrella. મેજ, (ન.) (સ્ત્રી) લખવું, ભોજન કરવું, વગેરે માટેની ઊંચા બાજઠ જેવી વસ્તુ; a
table: આન, પું) -આની, (સ્ત્રી.)
જુઓ મિજબાન, મિજબાની. 385, (.) Es}t; a frog. મેડી, (સ્ત્રી) મેડો, (૫) (મકાનનો) ઉપલા
Hil; an upper storey. મેહ, (પુ.) એક પ્રકારનું લાકડામાં પડતું જંતુ;
a kind of insect found in wood. મેતે, (અ.) પોતાની જાતે કે મેળે; per_sonally, by one's own self. મેથી, (સ્ત્રી) મસાલા તરીકે વપરાતું એક પ્રકારનું બી અથવા શાક તરીકે એનાં પાન; a kind of seed used for seasoning or its leaves as a vegetable -પાક, (૫) એક મેથીયુક્ત મીઠાઈ a sweetmeat mixed with such seeds (૨) (લૌકિક)સખત માર; (colloq) severe beating: મેથિયું, (ન) એક પ્રકારનું મેથીયુક્ત અથાણું; a kind of condiment seasoned with such seeds: (વિ) મેથીયુક્ત; mixed or seasoned with such seeds. મેદ, (પુ) ચરબી; fat. મેદની, (સ્ત્રી) જુઓ મેદિની: (૨) ભીડ, ગીચ સમૂહ; a dense multitude or
congregation. મેદાન, (ન.) વિશાળ ખુલ્લાં સપાટ જમીન કે પ્રદેશ; a plain, level region મેદાની, (વિ.) ધરની બહાર મેદાનમાં રમવાની (રમત); outdoor (game). isfolut; the world. મેદિની, (સ્ત્રી.) પૃથ્વી; the earth: (૨) મેધ, (૫) યજ્ઞ; a sacrifice: (૨) ચત્તને બલિ, ભેગ; a sacrificial offering.
yote; intellect, faculty: (૨) યાદશક્તિ; retentive memory. મેન, સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું મધુર અવાજવાળું
mail; a kind of song-bird. મેનો, (૫) જુઓ ખ્યાનો. મેર, (૫) જપમાળાને શરૂઆતને મોટો Heft; the initial bigger bead of a rosary: (૨) મુખ્ય કે શ્રેષ્ઠ વ્યક્તિ,

Page #595

૨
૫૯૦
મેળવણી
Ripotle; the chief or best person: (૩) નેતા, નાયક; a leader, a headman. (૪) તાજ; a crown (૫) હુક્કાની ચલમ રાખવાનો ડો; the hollow point of a hubble-bubble on which the tobacco pot is kept: (૬) મેરુ પર્વત; જુઓ મેરુ (૧). મેર, (સ્ત્રી.)બાજુ, દિશા; a side, direction. મેર, (અ.) ધિક્કાર છે તને ! તારું કાળું કર!
એવા અર્થને ઉગાર; fie upon you ! go away! મેરમેરાયુ, મેરમેરે,, (ન) જુઓ મેરાયુ. મેરાઈ, (૫) દરy; a tailor મેરાયુ, મેરિ ચું, (ન.) શેરડીના સાંઠામાં કપરાને વાટકો બેસાડીને કરેલ દીવો જે લઈને દિવાળીના તહેવારોમાં છોકરાઓ ઘેર ઘેર ફરે છે; a lamp made by fixing a coconut cup on a sugarcane stalk carrying which children move from house to house on the Dipavali festivals. મેરુ, (૫) પુરાણમાં વર્ણવેલ એક સેનાને Mac: a mythological mountain of gold (૨) સેબતી, મિત્ર; a companion, a friend: (૩) એક પ્રકારનું તાબાનું મોટું વાસણ; a large copper vessel or pot: (૪) જપમાળાને મેર, જુઓ મેર, (કું.) (૧) (૫) હુક્કાને મેર, જુઓ મેર, (૫) (૫). . મેરૈયુ, () જુઓ મેરાયું. [union. મેલ, (૫) મેળાપ, મિલન; meeting, મેલ, (૫) ગંદવાડ, કચર; filth, dirt,
dirtiness, dregs: (૨) મળમૂત્ર, વગેરે; bodily excretions: -ખાઉ, (વિ.) મેલને છુપાવે એવું (કાપડ, વગેરે); concealing dirt (cloth, etc). મેલડી, (સ્ત્રી.) એક ત્રાસદાયક ભૂતડી; a troublesome female ghost: (૨) એક પ્રકારની મેલી વિદ્યાની દેવી; a kind of goddess ruling the black art. મેલવું, (સ. ક્રિ.) મૂકવું; to put: (૨)
જતું કરવું, છોડવું, છુટકારો કરવ; to let go, to release. મેલાણ, (ન.) મેળાપ, મિલન; meeting,
union. (૨) છુટકારે; release. મેલી, (સ્ત્રી.) ગર્ભ પરનું પાતળું પડ, જરાય, એર; placenta --વિદ્યા, (સ્ત્રી) મંતરજંતર, ભૂતપ્રેત, વગેરેને લગતી વિદ્યા; witchcraft, the black art: (?) કુટિલતા, પ્રપંચ; intrigue. મેલું, (વિ.) ગ૬; dirty, filthy: (૨) કુટિલ, પ્રપંચી; intriguing, vile: (ન.) મળમૂત્ર, વગેરે; bodily excretions: (૪)
ભૂત, ડાકણ, ઇ.; ghosts, witches, etc. મેવલિયો, મેવલો, (૫) વરસાદ rain. મેવાત, મેવાસ, (પુ) ગુજરાતમાં મહી નદીના કાંઠા પર એક પ્રદેશ; a region on the bank of the Mahi in Gujarat મેવાતી, મેવાસી, (વિ.) એ પ્રદેશનું. એવો. (પુ.) લીલાં કે સૂકાં ફળ; green or એ મસ (સ્ત્રી.)કાજળ: soot. [dry fruits. મેષ, (કું.) ઘેટ; a male-sheep, a ram: (૨) એ નામની પ્રથમ રાશિ; the first sign of the Zodiac, the Aries.
lof sweetmeat. મેસર, (૫) એક પ્રકારની મીઠાઈ, a kind મેહ,મેહુલો,મેહુલો, (૫) વરસાદ rain. મેળ, (૫) રોજમેળ, દરરોજનો હિસાબ; day to day accounts: (૨) એને 2143t; an account-book for that: (૩) સામ્ય, સંવાદિતા; similarity, harmony, concord: (૪) મેળાપ, મિલન; meeting, union (૫) અનુકૂળતા, સગવડ; suitability, convenience: (૬) જોગવાઈ; provision (૭) યુક્તિ
yrset; schemes. મેળવણું, (ન.) મિશ્રણ; a mixture: (૨) અખરામણ; a fermenting or curdling substance. મેળવણી, (સ્ત્રી.) મિશ્રણ; a mixture (૨) મેળવવું કે ઉમેરવું તે; a mixing or adding: (૩) ઉમેરણ; an addition.

Page #596

મેળવવું
૫૯૧
માખશે
મેળવવુ, (સ. ક્રિ) મેળવવું, મિશ્રિત કરવું; to mix: (૨) જોડવું; to joine (૩) પ્રાપ્ત કરવું; to get, to acquire: (૪) રળવું, કમાવું; to earn (૫) સરખાવવું, ભૂલચૂક તપાસવી; to compare, to tally: (૧) આખરવું; to ferment, to curdle: (૭) વાદ્યના સૂર મેળવવા; to harmonise a musical instrument મેળા૫, () મિલન, સમાગમ; a meeting, a union (૨) સુમેળ, સંવાદિતા; concord, harmopy. મેળાવડો,(પુ.) જાહેર સમારંભ, મિજલસ, મનરંજન, વગેરે માટેની સભા; a public function; a public meeting for entertainment, etc. મેળાવો, (પુ) જુઓ મેળાવડો (૨) મુલાકાત,
2014; an interview, a meeting. મળે, (અ) જુએ મેતે (૨) સ્વેચ્છાપૂર્વક _willingly. મેળો, (૫) મિલન, મેળાપ; meeting, unionઃ (૨) તહેવાર, મહાપુરુષની ચાદગીરી, વગેરે નિમિત્તે અમુક સ્થળે કે તીર્થધામમાં થતા મેળાવડા; a fair. મેં, (સ. ક્રિ) હુંનું ત્રીજી વિભક્તિનું મેડક (૫) દેડકા; a frog. એિક્વચન. મેંઢી (જી) મેંદુ, (ન.) મેઢો, (૫) જુઓ અનુક્રમે ઘટી, અને ઘેટો.
દી, મેંદી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારને છોડ જેનાં પાંદડાં હાથપગ રંગવા સ્ત્રીઓ વાપર et; a kind of plant the leaves of which are used by women for colouring their hands and feet. મેંદો, મેદો, (૫) ઘને અતિશય બારીક
xtremely fine wheat flour. મૈત્રી, (સ્ત્રી.)મિત્રાચારી, દેખી; friendship મથુન, (ન.) જાતીય સંભોગ; sexual
intercourse, copulation. મૈયત, (સ્ત્રી) મૃત્યુ; death: (૨) દહન કે દફનવિધિ; funeral (વિ.) મૃત્યુ પામેલું; મૈયા, (સ્ત્રી.) મા, માતા; mother. [dead. મોઈ,(વિ)(સ્ત્રી)જુએ મૂઈ મૂ'ના પેટામાં.
મોઈ (સ્ત્રી) મેઈટંડાની રમતમાં દંડાથી ફેંકાતો આશરે છ ઈંચ લાંબો લાકડાનો ટુકડો દંડા, (પં. બ. વ.) એક પ્રકારની મોઈ અને દંડાથી રમાતી મેદાની રમત; a kind of outdoor game played with a long stick and a short piece of wood મોકલવું, (સ. કિ.) રવાના કરવું; to send: (૨) પહોંચાડવું; to despatch મોકળાણ, મોકળાશ, (સ્ત્રી.) છૂટથી હરીફરી કે રહી શકાય એવું ખુલ્લાપણું; spaciousness, roominess: (૨) વિશાળતા; vastness: (૩) મુક્તપાશું; freedom (૪) શાંતિ, સગવડ; eas, comfort: (૫) ખુલ્લાપણું openness. મોકળું, (વિ)મોકળાશવાળું, ખુલ્લું, વિશાળ; spacious, open, vast: (૨) મુક્ત, પ્રતિબ ધરહિત; free, unrestricted: (૩) અલ મ; separate: (૪) સ્પષ્ટ; distincle (૫) નિખાલસ; franke (૬) ઉદાર; liberal. મોકાણું, (સ્ત્રી) કોઈના મરણના સમાચાર, news about someone's death: (?) કોઈના મરણ બાદ શેક દર્શાવવા જવું તે; a visit.of condolence after someone's death: (૩) પાયમાલી, ઉપાધિ, 2405c; ruin, trouble. મોકૂફ, (વિ.) મુલતવી; postponed. મોકો, (પુ.) અનુકૂળ અવસર કે તક, લાગ; favourable occasion or opportunity. મોક્ષ, (૫) છુટકાર, મુક્તિ; liberation:
(૨) આધ્યાત્મિક મુક્તિ; salvation. મોખ, પુ) જુઓ મોકે: (૨) અનુકૂળતા, જોગવાઈ,સગવડ; suitability, provision, convenience: (૩) બાંધકામ, વગેરે માટેનું
સારું કે સુંદર સ્થળ; a good or fine site. મોખરે, (પુ.) સૌથી આગળ પડતું કે ઉચ્ચ 72111; the foremost or highest position: (૧) આગળ પડતો ભાગ; the foremost or front part: (3) SEP પડતા ભાગ; a protruding part.

Page #597

મોગર
૫૯૨
મોડ
મોગર, (વિ.) છોડાં કાઢી નાખેલું (કઠોળ, 2312); husked (pulses, etc.). મોગરી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું શાક; a kind
of vegetable, a kind of radish. મોગરી, (સ્ત્રી) લાકડાની હથેડી; a mallet:
મોગરો, (૫) મોટી મોગરી. મોગરો, (પુ) એક પ્રકારનું ફૂલઝાડ કે એનું ફૂલ; the jasmine plant or flowers (૨) નાને ઘૂમટ; a small dome: (૩). યંત્રોની ચાવી, વગેરેનો દટ્ટો; a knob: (૪) એક પ્રકારનું આભૂષણ; a kind of ornament: (૫) દીવાની વાટનો મથાળાનો બળી ગયેલો ભાગ; the burnt part on the top of a lamp-wick. મોગલા, કુમલાઈ, (સ્ત્રી.) મેગલાનાં રાજ્ય $ 2474&; the Mogul empire or rule: (3) , $18718; pomp, grandeur (૩) આપણી; despotism: (૪) જુલમ, અરાજકતા; tyranny, anarchy. મોધમ, (વિ) દ્વિઅથી; equivocal (૨)
અનિશ્ચિત,અસ્પષ્ટ; indefinite, vague (3) નકામું, વ્યર્થ: useless: (૪) નિષ્ફળfutile. મોઘવારી, મોઘાઈ, મોઘારત, (સ્ત્રી)
જુઓ મોંઘવારી, મોંઘાઈ, મોંઘારત. મોઘુ, (વિ) જુએ મધું. મોચક, (વિ) છોડાવનાર, મુક્ત કરનાર;
liberating, freeing. મોચન, (ન) છોડાવવું કે મુક્ત કરવું તે;
a freeing or liberating, liberation: (વિ.) જુએ મોચક. મચણ, (સ્ત્રી.) મચી જ્ઞાતિની સ્ત્રી; a female of the cobbler caste: (૨) મોચીની પની; a cobbler's wife. મોચી, (પુ) જેડા, પગરખાં, વગેરે બનાવવાને વ્યવસાયી; a cobbler (૨) એ નામની જ્ઞાતિને પુરુષ. મોજ, (સ્ત્રી) આનંદ, મનોરંજન; joy, delight, entertainment (૨) ઇચ્છા, 34709; choice, will. મોજડી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું હળવું, કસબ
જડેલું પગરખું; a kind of light, embroidered shoe. મોજણ, (સ્ત્રી) જમીનની માપણી; a survey of land: –દાર, (૫) એવી માપણી કરનાર; a surveyor, મોજમજા, (સ્ત્રી) જુઓ મોજ(૨) એશા
આરામ. સુખચેન; luxury, comfort. મોજશોખ, (૫) એશઆરામ; luxury. મોજી, મોજીલુ, (વિ.) આનંદી; gly, mirthful: (?) Hapell; self willed: (3) faatiail; voluptuous. (of water, etc. મોજુ(ન.) પાણી, વગેરેને તરંગ; a wave મોજુ (ન.) સૂવર, ઊન, વગેરેનું બનેલું હાથ કે
yung i9; a glove, a stocking. મોજદ, (વિ.) અસ્તિત્વ ધરાવતું; existing
(?) slova; present: (3) 412; ready. મોજ, (અ) અમુક સ્થાને કે મુકામે; at. મોજે, (૫) પ્રચંડ તરંગ; a huge wave. મોઝાર, (અ.) મધ્ય; amidst (૨) અંદર, માં; in.
la package. મોટ, (સ્ત્રી) ગાંસડી, પોટલું; a bundle, મોટ૫, મોટમ, (સ્ત્રી) જુઓ મોટાઈ. મોટપણ, (ન.) જુઓ મોટાઈ (૨) સર
ખામણીમાં મોટી ઉંમ્મર;seniority in age. મોટાઈ, (સ્ત્રી) સરખામણીમાં મોટું કદ, વગેરે હોવું તે; bigness, largeness: (૨) HIER'; generosity, large-beartedDess: (3) xlnøt; fame, reputation: (૪) મહત્વ; importance: (૫) મહત્તા; મોટાશ, (સ્ત્રી.) જુએ મોટાઈ. gિreatness. મોટું, (વિ) સરખામણીમાં મેટા કદનું; large, big: (?) kaled; reputed: (૩) મહત્વનું; important (૪) મુખ્ય; chief, main: (1) SEP; generous: (૬) સરખામણીમાં મોટી ઉંમરનું; elder: (૭) પુખ્ત; mature, adult: મોટેથી, (અ) મોટા અવાજે loudly: મોટેર, (વિ.) વડીલ; elder: (૨) મોટું. મોહ, (પુ.) એક પ્રકારની સુશોભિત પટ્ટા જેવી વસ્તુ જે સ્ત્રીઓ શુભ પ્રસંગે માથે

Page #598

માડ
ભ૯૩
મેરવણ
બાંધે છે; a kind of chaplet worn by women on an auspicious occasion: (૨) જવાબદારી; responsibility: (૩) બેજો, ભાર; burden (૪) ચશcredit. મોડ, (૫) વળાંક; a curve, a turns (૨) મિથ્યાભિમાન; undue pride: (૩) નખરાં; coquetry: (ક) જક્કીપણું, દ; obstinacy: (૫) રાત, ઢબ, manner, way, made. [ભાંગવું, તોડવું; to break. મોડવું, (સ. કિ.) મરડવું; to twist: (૨). યોડું, (વિ.) (અ) નિશ્ચિત સમય પછીનું; late,delayed: (ન, વિલંબ,ઢીલdelay. મોઢામોઢ, (અ) રૂબરૂ, ની હાજરીમાં; face
to face, in the presence of. મોઢિયું, (ન.) મથાળાનો ભાગ; the top
most parts (૨) યંત્રો, વગેરેને મોઢા જેવો ભાગ; a mouth-like part of machines, etc. (૩) પશુના પર બાંધવાની જાળી; a muzzle. મો, (ન.) મુખ, મ; the mouth. મોણ, (ન) મોવા માટે ચીકણે પદાર્થ ઘી, તેલ, વગેરે; lubricant mixed with flour, ghee, oil, etc. મોત, નિ) મૃત્યું, મરણ; death. મોતિયો, (પુ.) એક પ્રકારનો આંખને રોગ જેમાં કીકી પર પડ થાય છે; cataract, a kind of disease of the eye. મોતી, (ન) અમુક માછલીના કાટલામાંથી
મળી આવતી એક મૂલ્યવાન વસ્તુ; a pearl. મોતીચર, (!) એક પ્રકારને દાણાદાર લાડુ
a kind of granular sweet-ball. મોતીજરે, મોતીરે, (૫) એક પ્રકારને
241451911 1?; a kind of skin disease. મોદ, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની જાડી ચાદર: a
kind of coarse bedover. મોદ, (પુ.) આનંદ Jy, delight ને, (ન) મદ: - , (અ. કિ.) આનંદ થવો, 2213; to be pleased or delighted. મોદક, (મું) લડુ; :: e-ball.
મોદિયુ, (ન.) જુએ મોદ, (સ્ત્રી). મોદી, (૫) ખાનપાન માટે જરૂરી વસ્તુઓને વેપારી; a grocer:-ખાનું, (ન) મોદીની $$l; a grocery, a provision-store: (૨) કોઠાર; a granary. મોબેદ, (૫) પારસીઓનો પુરોહિત; a
priest of the Parsee community. મોભ, (૫) છાપરાના ટેકા માટેની વળી;
a beam supporting a roof. મોભાદાર,(વિ) આબરૂદાર, ઉચ્ચ દરજ્જાનું, 2ME2417; respected, having high status, respectable. મોબારિયું, (ન) છાપરાના મોભ ઉપરના મધ્યભાગને ઢાંકવાનાં મોટાં નળિયામાંનું એક one of the big tiles covering the central part of a roof. મોભારે, (૫)મોલિયુ, નિ.) જુઓ મોભ. મોયરુ, (4) જુઓ માહ્યર. મોર, (મું) મયૂર; a peacock. મોર, (૫) ફળઝાડની મંજરી; a streak
of tender shoots or flowers. મોરચંગ, (૫) a kind of drum. મોરચો, (પુ) લશ્કરનો મોખરાનો ભાગ; the front line of an army: (?) બૂરજ પર તેપ રાખવાનો ભાગ; the part on the top of a fortress whäre cannons are kept. મોરથયુ, (ન) તાંબા અને ગંધકનો ઝેરી ક્ષાર જે ઓષધ તરીકે પણ વપરાય છે; blue vitriol, copper sulphate. મોર , (૫) જુઓ મુર . મોરમોર, (વિ.) (અ) માં મૂક્તાં જ નરમ અને છૂટું થઈ જાય એવું; becoming soft and easily mixed with saliva immediately after putting into the mouth. મોરલી, (સ્ત્રી) વાંસળી; a flute. મોરવણ, (ન.) અખરામણ; a substance us d for fermenting or curdling,

Page #599

મેરવવું
૫૯૪
હિની
મોરવવુ, (સ. ક્રિ) આખરવું; to ferment, to curdle. મોરવું, (અ. કિ.) ઝાડને મંજરી કે મોર
241791; to flower, to blossom. મોરસ, (સ્ત્રી.) દાણાદાર ખાંડ; granular મોરારિ, (૫) જુઓ મુરારિ. [sugar. મોરિયો, (૫) એક પ્રકારનું ખડધાન; a kind
of wild corn. (earthen pitcher. મોરિયો, (પુ.) કે જે, ચંબુ; a jug, an મોરી, (સ્ત્રી.) ખાળ, ગંદા પાણીના નિકાલ માટેની નીક; a drain, a gutter, મોરુ, (૧) શેતરંજનું મહોરું; a matc in the game of chess. મો , (સ) મારું; my, mine. મોલ, (૫) ખેતરનો ઊભા પાક; standing મોલવી, (પુ) જુએ મૌલવી. cિrops. મોવડી, (વિ.) સૌથી આગળનું; fontmost, of the front part: (4.) નેતા, આગેવાન; a leader, મોવણ, (ન.) જુઓ મોણ. મોવાળો, (૫) જુઓ મવાળે. મો, (સ. કિ.) કરાવવું; to lubricate
flour with ghee, oil, etc. મોસમ, (સ્ત્રી) ઋતુ; season. મોસમી, (નિ.) ઋતુનું; seasonal. મોસંબી,(સ્ત્રી.)(ન) લીંબુ ના ૧નું એક ફળ:
a kind of fruit of tie citrus class. મોસાળ, (ન) માતૃપક્ષનાં સગાંવહાલાં, H13 (442; th: maternal side of relation; the house of mother's parents: મોસાળિયુ, (ન) મોસાળ48132131; a maternal relative: મોસાળું, (ન.) સીમંતિનીને માબાપ તરફથી મળતી ભેટે; gifts given by parents to their daughter at the occasion of her first pregnancy: (૨) ભાણેજને લગ્ન. વગેરે પ્રસંગોએ મોસાળપક્ષ તરફથી મળતી ભેટ, વગેરે; gifts given to daughter's sons or daughters by their maternal
grand parents on the occasion of their marriage, etc. (૩) એ પ્રસંગે 3141g sila; a song sung during that occasion: (૫) એ પ્રસંગે જતાં સગાંવહાલાંનું સરધસ; a procession of relatives going to attend such an occasion. મોહ, (૫) મુગ્ધ થવું તે, આસક્તિ; fascination, bewitchment: (૨) ભ્રમ, 24511d; delusion, ignorance: (5) બેશુદ્ધિ, મૂછ; unconsciousness, swoon (૪) મમતા, પાર; affection (૫) ઊંધ; sleep: -તા, (સ્ત્રી) મોહ પમાડવાને કે ભ્રમિત કરવાનો ગુણ the quality to fascinate or delude: -om, (સ્ત્રી.) મેહની જાળ; the snare of fascination or delusion: , (9.) મોહક, (ન.) મોહ પામવો તે; the act of being fascinated or deluded: (૨) કામણ, વશીકરણ: a charm, enchantmen, bewitchment: (4.) 4401217 lyde; Lord Shri Krishna. મોહનઠાર, મોહનથાળ,(પુ.) એક પ્રકારની
181€; a kind of sweetmeai. મોહની, સ્ત્રી.) મેહ; fascination, afection: (૨) કામણ, વશીકરણ; enchantment, bewitch ment, charm. મોહરમ, (૫) હિજરી સનને પ્રથમ મહિને; the first month of the Hijri era: (૨) એ મહિનાની બારમી તારીખે પળા શહાદતનો તહેવાર; the festival of martyrdom observed on the twelfth day of that month. મોહ, (અ. ક્રિ) માહિત થવું; to be fascinated or deluded: (. ) માહિત કરવું; to escinate, to deluce મોહિત, (વિ.) મુગ્ધ, મોહ પામેલું, ભ્રમિત; fascinated, deluded. મોહિની, (સ્ત્રી) જુઓ મોહની: (૨) મોહક mail; a fascinating woman.

Page #600

માળ
૫
પ્લે
મેળ, (સ્ત્રી) વાતપ્રકોપથી માં ફીકાશની લાગણી થાય છે તે; a kind of nausea resulting from gas trouble. મોળ૫, (સ્ત્રી) (વાનીનું) મોળાપણું; tastelessness of an eatable resulting from insufficient salt, chillies, etc. (૨) ખામી, અશક્તિ; a shortcoming, a weakness. મોલવું, (સ. ક્રિ) શાક સમારવું; to cut
kitchen vegetables. [materaal. ભોળાઈ, મેળા, (વિ.) મોસાળ પક્ષનું મોળાશ, (સ્ત્રી) મોળપ. મોળિયું, (ન.) વસ્ત્રની બાંય પર લગાડવાની કસબી પટ્ટી; a brocaded lace to be applied on a sleeve of a garment: (૨) કસબી સાa long brocaded man's head-dress. મોળિયું, (ન) શોક પાળવા માટે પહેરાતો કાળ કે સફેદ સાજો; a black or white sari worn during the period of mourning: (૨) મીઠા વિનાને રોટલ; a saldless loat. મોળ, (વિ.) (વાની) મીઠું કે મરચું અપૂરતું હેવાથી અરોચક કે સ્વાદરહિત; (of an catable) unpalatable or tasteless because of insufficient salt or chill es: (૨) કસ વિનાનું, ખામીવાળું, que; stuffless, defective, weak: -મચ, (વિ.) તદ્દન મેળું. મા, (ન.) મુખ, મોઢું; the mouth: (૨) પ્રતિષ્ઠા, આબરૂ; repute, credit: (૩) લજm; modesty. મેંઘવારી, (સ્ત્રી) જુઓ મેંઘાઈ. (૨)
instey; dearness allowance. સંઘાઈ, માંધારત, (સ્ત્રી) ચીજવસ્તુની અછતથી વધારે મૂલ્ય ચૂકવવું પડે તે; Cearness, high prices. મોંધ, (વિ.) અછત હોવાથી વધારે કીમતી; dear, high-priced because of scarcity: (2) Material ad14; extremely
dear: (3) 6044194; rare, scarce: (x) સ્વમાની; self-respecting (૫) માનનીય respectable: () 246 Fuel; egoistic. મોં બદલો, મોબદલો, (પુ.) વિશિષ્ટ કામ– ગીરીનાં વળતર કે મહેનતાણું; remuneration: (૨) જમીનના સોદાની સરકારી દફતરે નોંધ કરાવવી તે; official registration of a land transaction. મોંમાર, (વિ.) નીડર અને આખાબોલું;
fearless and outspoken. મોસઝણ, (ન.) મળસ્ક, પઢ; the
dawa), day-break. મૌક્તિક, (ન) મેતી; a pearl. મન, (ન) ઉચ્ચારણ ન કરવું તે; abstinence from speech, self-imposed dumbness: (૨) જુઓ મૌનવતઃ (વિ.) અવા, ચૂપ;abstaining from speech, silent -ધારી, મૌની (વિ.) મૌનવ્રત પાળનારું-વત, (ન) મૌન પાળવાનું વ્રત; the vow of abstaining from speech or observing silence. [bow. મોવી, (સ્ત્રી) પણ; the string of a મૌલવી, (૫) મુસ્લિમ વિદ્વાન; a learred
Muslim (૨) ઇસ્લામી કાયદાનો તજજ્ઞ; an expert in Islamic laws. મોલા, (૫) માલિક, ધણી; an owner,
a master, a lord. મૌલી, (ન.) માથું; the head: (૨) મથાળું, ટોચ; the top: (૩) કલગી; a crest, a tuft. મોલિક, (વિ.) સૌ પ્રથમનું અનુકરણરહિત, 49, original: -1, (fl.) originality. મ્યાન, (ન) તલવાર, ખંજર, વગેરે રાખવાનું ઘરું કે બેખું; a scabbard. ખ્યાન, (૫) આરામપ્રદ પાલખી; comfortable palanquin.
પ્લાન, (વિ.) કરમાયેલું; witheredઃ (૨) ખિન્ન, ઉદાસ; dejected, sad (3) Glzdov; feeble, dull. લેચ્છ, (કું.) આર્યોની દષ્ટિએ જંગલી

Page #601

યવન
the
H10124; a barbarian from Aryan point of view.
ય, (૫) ગુજરાતી મૂળાક્ષરનો છવીસમો
વ્યંજન; the twenty-sixth consonant of the Gujarati alphabet: (૨) ચાર અર્ધસ્વરોમાંનો એક; one of
the four semi-vowels. (confidence. યકીન, (પુ.) ભરોસે, વિશ્વાસ; trust, યકૃત, (ન) કલેજુ, કાળજું; the liver, યક્ષ, (૫) એક પ્રકારનો દેવ-ધનપતિ કુબેરને નોકર; a kind of god-a servant
of Kuber-the god of wealth. યક્ષ્મ, , (.) ક્ષયરોગ; tuber
culosis, consumption. યજન, (ન.) પૂજન; the act of wor- કે shipping: (૨) યજ્ઞ કરવો તે; the
performance of a sacrifice. યજમાન, (૫) યજ્ઞ કરનાર; a performer of a sacrifice: (૨) પુરોહિત, વગેરે પાસે ધાર્મિક વિધિઓ કરાવનાર, પરિણાગત કરનાર; a host: (૩) ઉત્તેજક, આશ્રયદાતા; a patron, યજવું, (સ. ક્રિ.) પૂજા કરવી; to worship
(૨) ચણ કરે; to perform a sacrifice. યજુર, યજુર્વેદ, (૫) ચાર વેદેમાંનો એક
one of the four Vedas. યજ્ઞ, (!) કલ્યાણ માટેની એક વિધિયુક્ત ક્રિયા; a ceremonial performance of a sacrifices (૨) લોકકલ્યાણ માટેનો આત્મભેગ; self-sacrifice for public welfare: (3) 4314517; benevolence. યજ્ઞોપવીત, (ન) જનોઈ; the sacred
thread worn by Brahmins and high caste Hindus. યતિ, યતી, (૫) સંન્યાસી, તપસ્વી; an ascetic. (૨) આત્મસંચમી પુરુષ; a
self-controlled man: (za?.) w'} 015401 Carih; a pause of a (poetic) metre or sentence. યતીમ, (ન.) અનાથ બાળક; an orphan child: -ખાનું, (ન.) અનાથાશ્રમ; an orphanage. યત્ન,(૫)પ્રયાસ; an effort, an attempt
(૨) શ્રમ, મહેનત; exertion, labour. યત્ર, (અ.) જ્યાં, whers તત્ર, (અ)
દરેક ઠેકાણે, જ્યાં ત્યાં; everywhere, યથા, (અ.) જે પ્રમાણે, જેવી રીતે; just
as, as, in a particular manner or mode: -થર, (વિ) વાસ્તવિક, સાચું, 249; real, true, right, correct: (અ) ખરી રીતે, વાસ્તવિક રીતે; really, correctly, truly:-થતા, સ્ત્રી.) વારતવિક્તા, સાચાપણું, ખરાપણું; reality, truth, correctness: -શક્તિ (અ.) શક્ય હોય ત્યાં સુધી પોતાની શક્તિ અનુસાર, so far as possibly, to the extent of one's power or capacity. યદા, (અ) જ્યારે; when. યદિ, (અ) જે; if યદ્યપિ, (અ) અગર જે, જો કે although,
even if, notwithstanding યમ, (૫) નિગ્રહ, આત્મસંયમ: restraint
of the senses, self-contr 1: (?) મૃત્યુન દેવ; the god of death. યમક, (૫) એક પ્રકારનો શબ્દાલંકાર; a kind of figure of speech: () 4174, 931-11 242;rhythm of a poem, etc. યમદૂત, (૫) ચમનો અનુચર: a ser
vant of the god of death. યમલ, નિ.) જોડકું; a couple, a pair. ચમી, (વિ) (૫) આત્મસંયમી; a self
controlled man. યવ, (૫) જવ; barley: (૨) શરીર પલ્લું જવના દાણા જેવું ચિહ્ન, a barley grainlike sign or mark on the body. યવન, (પુ.) (જૂનો અર્થ ગ્રીસનો રહેવાસી; a Greek: (૨) જુએ લેચ્છ.

Page #602

યુક્ત
યવની
૫૭
યવની, (સ્ત્રી.) a Greek woman,
a barbarian woman. (curtain. યવનિ, (સ્ત્રી) જવનિકા, પડદે a યશ, (પુ.) કીર્તિ; fame, credit (૨) સિદ્ધિ, સફળતા; achievement, succ- ess: (૩) સદ્ભાગ્ય; good luck: -સ્ત્રી, (વિ.) ભાગ્યશાળી, સફળ, કીર્તિમાન; Jucky, successful, renowned. (staff. યષ્ટિ, યષ્ટી, (સ્ત્રી.) લાકડી: a stick, a યંત્ર, (ન) સં; a machine (૨) કોઈ પણ સંચા જેવાં રચના કે સાધન; any mechanical device or apparatus: (૩) જંતરમંતર, માદળિયું, વગેરે;acharm, an amulet, etc.: –વત, (અ) યંત્રની જેમ એકસાઈથી, ફેરફાર વિના; mechanically, exactly, unchangingly:-@all, (સ્ત્રી) સંચાકામની વિદ્યા; the science of machines, mechanics. યંત્રિત, (વિ) અંકુશિત, સુવ્યવસ્થિત, સુCost; controlled, organised, wellplanned.
fruby. યાકૃત, (ન.) એક પ્રકારનું રત્ન, માણેક; a યાહૂતી, (સ્ત્રી) ભાંગ, ધી, કીમતી વસાણાં, વગેરે યુક્ત જાતીય શક્તિ માટેનું ઔષધ: a sexual tonic made of hemp,
ghee, precious spices, etc. યાગ (પુ) જુઓ યજ્ઞ (૧). યાચક, (પુ.) ભિખારી, માગણ; a beggar, a mendicant: યાચના, (સ્ત્રી.) આજીજી, Carill: an entreaty, a request: (૨) ભીખ; begging. યાજ્ઞિક (વિ.) યજ્ઞનું કે એને લગતું; of or pertaining to a ceremonial sacrifice: (૧) ચપ્સનાં યજમાન કે પુરોહિત; a
performer or a priest of a sacrifice યાતના, (સ્ત્રી) પીડા, ઉપાધિ, કષ્ટ, દુઃખ;
pain, suffering, troublz. m યાતાયાત, (સ્ત્રી.) હેરફેર, અવરજવરનો વ્યવહાર; transport (૨) જન્મમરણનું ચક; the cycle of birth and death.
યાત્રા, (સ્ત્રી.) આત્મકલ્યાણ માટે તીર્થોના પ્રવાસે જવું તે, જાત્રા; a pilgrimage -ળ, (૫) જાત્રા કરનાર; a pilgrim યાત્રી, (વિ) (પુ.) યાત્રાળુ. યાદ, (સ્ત્રી) સ્મૃતિ, સ્મરણ; remembrance, memory: (૨) નોંધ, યાદી: a note, a noting down -ગાર, (વિ) PHPCE SRiang: reminding, bringing to memory: (૨) સમરણમાં રહે એવું, ભૂલી ન શકાય એવું;memorable:-દોસ્ત, દાસ્તી, (સ્ત્રી) સ્મરણશક્તિ; memory. યાદી, (સ્ત્રી) નેધ, ટાંચણ; a note, a noting down: (૨) નોંધપોથી; a note-book, a list, a catalogue: (3) જુએ યાદ (૧). યાદશ, (અ) જેવું; as, like. યાન, (ન.) વાહન; a vehicle: (૨) ગમન, પ્રવાસ; a going, a travels (૩) આક્રમણુ; an attack. યાને, (અ.) અથવા બીજા શબ્દોમાં વર્ણવતાં
or, in other words. યામ, (પુ.) ત્રણ કલાકનો સમયગાળ, પ્રહર;
a period of three hours. યામિની, (સ્ત્રી.) રાત્રિ; night. Isouth. યાય, (વિ.) દક્ષિણ દિશાનું; of the યાર, (પુ.) મિત્ર; a friend: (૨) આશક; a paramour: યારી, (સ્ત્રી) મિત્રાચારી; friendship: (2) 47; affection, love: (૩) અયોગ્ય જાતીય સંબંધ; illicit sexual relation: (૪) કૃપા, અનુકૂળતા favour: (1)25), HEE; support, help. ચાલ, વાળ, (સ્ત્રી.) કેશવાળી; mane. યાવત, (અ) જ્યાં સુધી; till. ચાહોમ, (અ) મરણિયા યોદ્ધાઓનો પોકાર;
a cry of desperate warriors, યાંત્રિક, (વિ) યંત્રનું કે એને લગતું; of or pertaining to machine: (૨) યંત્ર
જેવું; machine-like. યુક્ત, (વિ) જોડેલું કે જોડાયેલું; joined,

Page #603

યુક્તિ
૫૯૮
યોજન
connected, united (૨) યોગ્ય, જરૂરી, ઘટતું; proper, needful. યુક્તિ , (સ્ત્રી.) કરામત, તદબીર; skill, tact, contrivances (૨) લુચ્ચાઈ, પ્રપંચ; cunning, intrigue: (3) 21380l; a scheme, a plan, a device: -પ્રયુક્તિ , (સ્ત્રી.) યુક્તાયુક્ત પ્રયાસ કરવા તે; good or bad efforts: -આજ, (વિ.) ચાલાક, કરામતી, શોધક બુદ્ધિવાળું; clever, shrewd, skilful, inventive. યુગ, (૫) પુરાણોમાં વર્ણવેલા કાળના ચાર લાંબા વિભાગોમાંનો એક; one of the four long divisions of time described in the mythological literary works: (૨) જમાનો; an age, an era, the times: (3) 404; a pair, a couple -પ્રવર્તક, (વિ.) (૫) નો યુગ સ્થાપનાર; the founder of a new age –લ, (ન.) યુગ્મ, જેવું;
a pair, couple. (couple. યુમ, યુગ્મક (ન.) જે ડું; a pair, a ચુત, (વિ.) યુક્ત, જોડાયેલું; joined: (૨) યોગ્ય, લાયક; proper, worthy. યુતિ, (સ્ત્રી) મેળાપ, યોગ; union, con
junction: (a) ***; confluence. યુદ્ધ, (ન) સંગ્રામ, લડાઈ, a war, a
battle: (૧) મારામારી, ઝપાઝપી; a fight: (૩) ઝઘડે; ; a conflict. યુનાની, (વિ) પ્રાચીન ગ્રીસનું કે એને લગતું; of or pertaining to ancient Greece: (૨) મુસ્લિમ પદ્ધતિનું (વૈદકEll?a); of the Muslim system (the science of medicines). યુવક, (પુ) જુવાન પુરુષ; a youth, a young man.
iwoman. ચવતી, (સ્ત્રી) જુવાન સ્ત્રી; a young યુવરાજ, (૫) પાટવી કુંવર; a crown
prince. [wife of a crown prince. યુવરાણી, (સ્ત્રી) પાટવી કુંવરની પત્ની; the ચુંવા, (પુ.) યુવક, જુવાન; a youth: ન,
(વિ.) જુવાન; young (૫) યુવક; a youth –વસ્થા, (સ્ત્રી.) જુવાની: youth. ચૂકા, (સ્ત્રી) જુ; a louse. ચૂથ, (ન.) ટેળું; a flock, a crowd. યોગ, (૫) યુતિ, મિલન, મેળાપ; conjunction, union: (+) 2014; confluence: (૩) ઈલાજ, ઉપાય; a cure, an expedient, a way, meaos: (?) આત્મા અને પરમાત્માના મિલનનું અર્થાત્ આધ્યાત્મિક સાધનાનું સાધન; means of uniting the soul with the Supreme Being, i.e. means of spiritual practices (૫) મનોવ્યાપારનો અભાવ; absence of ineptal activities: () જુઓ યોગદર્શન: (૭) પ્રસંગ, અવસર, અનુકૂળ તક; an event, an occasion, a favourable opportunity: (!
curt; derivation, etymology: 4 -ક્ષેમ, (કું.)(ન.) કલ્યાણ, આબાદી, સલા
Hill; welfare, prosperity, safety: -દર્શન, (ન.) પતંજલિનું યોગશાસ્ત્ર; Patanjali's treatise on philosophy: -માયા, (સ્ત્રી) યોગની અસાધારણ શક્તિ; the extraordinary power of Yoga: (૨) પરમાત્માની સર્જનશક્તિ; the Supreme Being's creative power: (3) al દુર્ગા શાસ્ત્ર, (ન.) the Yoga philosophy -સુત્ર, (ન.) જુએ યોગદશન. યોગાનુયોગે, (અ.) સંજોગવશાત; by
chance, accidently. (a cetic. યોગિની, (સ્ત્રી) તાપસી; a female યોગી, (૫) તપસ્વી; an ascetic. યેગ્ય, (વિ) લાયક, જરૂરી, ઘટતું, છાજતું;
proper, needful, becoming: -TII, (સ્ત્રી) લાયકાત, વગેરે; propriety, worth, merit, qualification. યોજક, (વિ.) (મું) યોજના કરનાર; an
organiser, a planner, a contriver. યોજન, (પુ.) આશરે આઠ માઈલ જેટલું
અંતરનું માપ; a measure of distance of about eight miles.

Page #604

જના
૫૯
રખરખ
યોજના,(શ્રી.)વ્યવસ્થા, ગોઠવણ; manage- nment, organisation, arrange- ment: (૨) કોઈ પણ બાબતની અગાઉથી
વ્યવસ્થિત રીતે તૈયારી કરવી તે; a plan. યોજવું, (સ. ક્રિ) જોડવું, લગાડવું; to join, to attach: (૨) મેળાપ કરાવ; to unite: (3) Plovde spall; to arrange, to organise, to plan (૪) નીમવું;
to appuni. (warrior, a soldier. યોદ્ધો, યોધ, (પુ.) લડવૈયે, સૈનિક; a યોનિ, યોની, (સ્ત્રી) સ્ત્રીની જનનેંદ્રિય; a fem le's generative organ: (?) Sc4f712211; sn origin, a source: (૩) જીવાત્માને મળતાં જુદાં જુદાં શરીર- દેવ, માનવ, પશુ, પક્ષી વગેરેનો પ્રકારa યૌવન, () જુવાની youth. species.
૨, (૫) ગુજરાતી મૂળાક્ષરને સત્તાવીસમો
ord; the twenty-seventh consonant of the Gujarati alphabet: (૨) ચાર અર્ધસ્વરોમાંનો એક; ane of
the four semi-vowels. રકમ, (સ્ત્રી) વસ્તુ, ચીજ; a thing, a com:dity: (૨) મોટા પ્રમાણમાં નાણું; ૮n mount: (૩) સંખ્યા ; a number: (૪) ગણિતના કોયડાનું વિધાન; the statement of a mathematical problem. રાબી, કેબી, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું ગેળા
કાર છીછરું પાત્ર; a plate, a saucer. રક્ત, (વિ) લાલ, રાતું: redઃ (૨) આસક્તિવાળું: attached to, fond of: (ન.) લોહી; blood -કણ,(પુ.)લોહીને અણુ; a red corpuscle of blood:-પાત,(પુ.) લોહી વહેવાડવું તે, હિંસા, ઘાત; bloodshedding, violence, killing: -funt, (ન) કોઢ; leprosy -વાહિની, (સ્ત્રી) રક્તાભિસરણ માટેની નસ; a blood
vessel:- સ્ત્રાવ, (૫) કોઈ પણ રોગથી લોહી પડવું તે; flow of blood because of a disease. રક્ષક, (વિ.) (પુ) રક્ષણ કરતું કે કરનાર; protecting, giarding, a protector, a guardian: () 279m; a guard. ૨ક્ષણ, (ન.) બચાવ, આશ્રય, પાલન; de
fence, protection, shelter:(?) Hert; nourishing: (3) 2291'll; guarding, watchmanship, guardianship. રક્ષવું, (સ. ક્રિ.) રક્ષણ કરવું; to protect,
to defend, to guard, to preserve. રક્ષા, (સ્ત્રી.)જુઓ રક્ષણ ૨) રાખડી; an auspicious thread tied on the wrist as a protection against danger, evil, etc.: (3) 2104; ashes:
અંધન, (ન.) બળેવને દિવસે બહેન ભાઈના હાથે રાખડી બાંધે છે તે: a ceremony in which a sister ties an auspicious
thread round her brother's wrist. રક્ષિત, (વિ) રક્ષાયેલું; protected, defended, guarded: (૨) કોઈ હેતુ
માટે અલાયદું રખાયેલું; reserved. રખડપટ્ટી, (સ્ત્રી) ભટકવું તે; wandering, roaming: (૨) નકામા આંટાફેરા;
futile errands. રખડવું, (અ. ક્રિ) ભટકવું, રઝળવું; to wander, to ronm: (૨) રોજગારી, વગેરે માટે ભટકવું; to wander in search of employment (3) ધાર્યું કામ ન થવું;
to fail in a desired undertaking. રખડાઉ, (વિ.) જુઓ રખડું. રખડું, રખડેલ, (વિ.) ભટકતું, રઝળતું; roaming, wandering (૨) હરાયું
ઢેર, વગેરે); ownerless (cattle, etc.). રખપત, (સ્ત્રી) આબરૂ કે શાખની રક્ષા;
protection of reputation or credit: (૨) જતાં સંબંધ કે વ્યવહાર; fitting
relations or dealings. રખરખ,(ન) તલસાટ, તલપવું તે hanker

Page #605

રખવાળ
ing: (૨) માંદગીથી થતી બેચેની; uneasi- noss caused by sickness: - (અ.કિ.) તલસવું, તલપવું; t) hunker: (૨) માંદગીથી બેચેન થવું; to become uneasy because of sickness. રખવાળ, (પુ) જુઓ રખવાળ. રખાત, (સ્ત્રી.) પરણ્યા વિના પત્ની તરીકે
per mail; a mistress, an illicit wife. રખાપત. (સ્ત્રી.) જુએ રખપત. ૨ખ, રખન, (અ) કદાચ, સંજોગવશાત; perhaps, by chance: (૨) અમુક ભયથી 312180; for fear that, lest. રખેવાળ, (૫) રક્ષક; a protector: (૨) વાલી, પાલકa guardian: (૩) ચેકીદારya guard,a watchman ૨ખવાળી, (સ્ત્રી) રખેવાળુ, (ન) રક્ષણ, પાલન; protection, guarding: (?) 141; guard. ing, watchmanship: (૩) ચેકીદાર, વગેરેનું મહેનતાણું: remuneration of
a watchman, etc. રખો, રખો, રખોપિયો, (૫) ગામ કે
ખેતરનો ચેકીદાર; a watchman of a village or farm. રખ્યા, (સ્ત્રી) રાખ; ashes. રંગ, (સ્ત્રી) નસ; a vein: (૧) ગુપ્ત હેત;
a secret intention: (૩) માનસિક વલણ: inclination. રગડ, (સ્ત્રી) પૂંટવું કે રડવું તે; a pun
ding of 3 viscous substance, rubbing: (૨) માલિસ; massage –દગડ, (અ.) ઢંગધડા વિના, જેમ તેમ; in a disorderly way:પટ્ટી, (સ્ત્રી) હેરાન કરવું કે ખૂબ શ્રમ કરાવવો તે; to trouble, to cause to work hard. રગડવું, (સ. કિ) ઘૂંટવું; to pound a viscous substances (૨) ચોળવું, માલિસ કરવું; to rub; to massage (૩) હેરાન કરવું; to trouble: (૪) ખૂબ
314 $ritat; to cause to work hard. રગડો, પુ) ઘટ્ટ પ્રવાહી પદાર્થ; a vis
cous substance. (૨) પ્રવાહીને તળિયે ordt zel; dregs, sediment: (3) ગીચ ટોળું; a dense crowdઃ (1) ઝઘડા, પ્રપંચ; a quarrel, intrigue. રગતપીતિય, (વિ.) રક્તપિત્તનું રોગી;
suffering from leprosy. રગદોળવું, (સ. ક્રિઝ કાદવ કે ધૂળમાં રગડવું; to roll in mud or dust: (૨) કાદવ કે ધૂળથી ખરડવું; to smear with mud
or dust (૩) જુએ રગડવું:(૩) અને (૪). રગરગ, (સ્ત્રી.) આજીજી, કાલાવાલા; entreaty -૬, (અ કિ.) કાલાવાલા કરવા; to entreat: (૨) વારંવાર ખાટાં વચન આપી નિરાશ કરવું; to disappoint repeatedly by giving false promises: (૩) જુઓ રગડવુ (૩) અને (૪) રગશિયુ, (વિ.) ધીમું અને કંટાળાજનક | slow and tedious: () Had; dull. રગિયુ, રંગીલું, (વિ) જક્કી; obstinate
(૨) સ્વેચ્છાચારી; self-willed. રઘવાટ, (પુ.) બાવરાપણું, ઓચિંતો ગભરાટ sudden coníusion of the miod, sudden bewilderment, panics રઘવાટિયુ, વિ) રહ્યવાયું, (વિ.) બાવરું; panicky, suddenly bewildered. રચના, (સ્ત્રી) નિર્માણ, સર્જન; cons
truction, composition, making (૨) વ્યવસ્થા, ગોઠવણ; arrangement
મક (વિ.) નવી, પ્રગતિકારક રચનાનું કે એને લગતું; constructive. રચયિતા, (૫) નિર્માણ કરનાર, સર્જક; a
maker, a constructor, a composer. રચવું, (સ. ક્રિ.) બનાવવું, નિર્માણ કરવું; to
make, to construct, to compose. રસુપયુ, (વિ.) તલ્લીન, રત; absorted
or engrossed in. રજ, સ્ત્રી) અણુ; a molecule: (૨) સૂક્ષ્મ sei; a particle: (3) 62612; a particle of dust, etc. (૪) સ્ત્રીએ રજસ્વલા થવું તે; tenses (વિ.) જરાક, ડું; a little.

Page #606

૨જક
૬૦૧
રડવું
stics
રજક, (૫) બેબી; a washerman. રજકણ, (સ્ત્રી) (૫) કસ્તર, ધૂળને સૂક્ષ્મ
se; a particle of dust. of grass. રજકે, (૫) એક પ્રકારનું ઘાસ; a kind રજત, (વિ.) રૂપાનું; of silver: (૨) રૂપેરી; silvery, wnite: (1.) 24; silver: --મહોત્સવ, પુ.) શુભ પ્રસંગ કે બાબતનાં પચીસ વર્ષ પૂરાં થતાં ઊજવાતો ઉત્સવ; a
silver jubilee. રજનિ, રજની, (સ્ત્રી) રાત્રિ; night. -- રજપૂત, (કું.) રજપૂતાનાના રાજવંશી વર્ગનો
42*; a man of the royal class of Rajputana. રજપૂતાઈ, (સ્ત્રી) રજપૂતના ગુણ, વગેરે; the qualities of a Rajput: (૨) બહાદુરી, શૌર્ય, વગેરે; bravery, chivalry, etc. રજપૂતાણી, (સ્ત્રી) રજપૂત Pil; a Rajput woman. રજવાડી, (વિ.) રાજ કે દેશી રાજ્યને લગતું; royal, pertaining to a native state રજવાડ, (ન.) નાનું દેશી રાજ્ય; a small native state; રજવાડો, (પુ.) દેશી રાજ્ય; a native state: (૨) રાજાને
મહેલ; a king's palace. જ. રજસ, (પુ.) જુએ રજોગુણ (૨) જુઓ રજસ્વલા, રજસ્વલા, (સ્ત્રી) માસિક અટકા
વમાં આવેલી સ્ત્રી; a woman in menses. ૨, (સ્ત્રી) પરવાનગી, છૂટ; permission, leave: (૨) સંમતિ; consent. (૩) ટી; holiday: (૪) બરતરફી; dismissal. રજાઈ,(સ્ત્રી)ઓઢવાની હલકી ગોદડી; a quilt. રજાકા, (સ્ત્રી.) બીમારી; sickness (૨) આકસ્મિક ઉપાધિ કે આફત; an un
expected trouble: (3) *; death. રજાચિઠી, (સ્ત્રી) લેખિત પરવાનગી; a
permit, a written permission. રજી, (સ્ત્રી.) રેતી; sand. રજ, (વિ.) (કોઈની) સમક્ષ મૂકેલું કે હાજર કરતું; placed or presented before (someone): _આત, (સ્ત્રી.) એવી ક્યિા; presentation, submitting.
રજોગણ, (૫) પાર્થિવ પ્રવૃત્તિઓના કારણરૂપ, પ્રકૃતિને ત્રણ મૂળ ગુણેમાંનો બી; the second of the three fundamental qualities of Nature which is the cause of worldly activities: (૨) ધ, અભિમાન, અહંભાવ, લોભ, પરિગ્રહ, વાસના, વગેરે; anger, egoism, greed, covetousness, hoarding, passion, etc: રજોગુણી, (વિ.) રજોગુણવાળું, પાર્થિવ પ્રવૃત્તિઓમાં રચ્યુંપચ્યું, કીધી લોભી વગેરે; engrossed in worldly activities, hot tem. pered, greedy, covetous, etc. રાટી, (સ્ત્રી) ઝીણું ધૂળ; fine dust. રજણ, રજોયણે, (પુ.) જૈન સાધુઓ રાખે છે તે ઊનના દેરાની પૂંજણી; a woollen brush or broom kept by Jain ascetics. રજોદર્શન, (ન) સ્ત્રીનું પ્રથમ વાર રજસ્વલા
ug* a; a woman's first menses. રજજુ, (સ્ત્રી.) દેરડું; a rope: (૨) દેરી; a string.
પ . રઝળપટ્ટી, રઝળપાટ,(સ્ત્રી) જુઓ રખડરઝળવું, (અ. કિ.) જુઓ રખડવું. રટણ, (ન.) રટણ, (સ્ત્રી) રટન, (ન)
૨૮ના, (સ્ત્રી.) રટવું તે, જુઓ ૨૯. રહેવું, (સ. ક્રિ) એકની એક બાબત વારંવાર ચાદે કરવી કે બોલવી; to remember or speak about the same thing repeatedly. (weep frequently. રડકણું, રડકણું, (વિ.) રતલ; apt to રડબડવું, (અ. ક્રિ) જુઓ રખડવું. રડવડ, (સ્ત્રી.) જુઓ રખડપટ્ટી -૬,
(અ ક્રિ.) જુએ રખડવું. રડવું, (અ. ક્રિ.) રેવું, રુદન કરવું; to
weep: (૨) કોઈના મૃત્યુ માટે શોક વ્યક્ત કરો; to mourn someone's death: (૩) શોક થો; to grieve: (સ. ક્રિ) રેતાં રોતાં આપવીતી કહેવી; to narrate one's own tragic tale with tears

Page #607

રડાફટ
રતાંજલી
in the eyes: રડવું, (અ. )િ ગબડી
ovg'; to tumble down. ૨ડાકૂટ, (સ્ત્રી.) રડાકુટો, (૫) રડવું, કૂટવું a; weeping or beating the breast: (૨) શેક, વિલાપ; mourning, lamentation, wailing: (૩) નિષ્ફળ પરિશ્રમ, કે પ્રયત્નો; futile labour or efforts. ૨ડાળ, (સ્ત્રી) રુદન, વિલાપ, શોક; weep
hug, lamentation, mourning. ૨૭૬ખડસુ,(વિ) ભાગ્યે કોઈ એક hardly any one: (૨) સાથીઓથી વિખૂટું પડેલું; separated from companions: (3)
ભૂલું પડેલું; strayed. રઢ, (સ્ત્રી) તાન, તાલાવેલી, લગની; an intense whim or attachment, an addiction. (૨) દુરાગ્રહ, હઠ; persistence, obstinacy. રઢિયાળુ, (વિ.) મેહક સુંદર; fascinat
ing, beautiful. રણ, (ન) વેરાન, રેતાળ પ્રદેશ; a desert. રણ, (ન.) લડાઈ, યુદ્ધ; a battle= (૨) યુદ્ધમેદાન; a battle-field.
મ. ક્રિ.) રણકાર વો કે કરો ; to tinkle, to occur or create a pleasant metallic sound: (?) (ારનું) ભાંભરવું; to bellow. રણકાર, રણકારે, રણકે, (પુ.) ધાતુ
અથડાવાથી કે ધાતુ પર પ્રહાર કરવાથી થતા (મધુર) અવાજ; a tinkle, a (plea
sant) metallic sound. રણક્ષેત્ર, (ન.) યુદ્ધભૂમિ; a battle-field. રણગાડી, (સ્ત્રી) આધુનિક યુદ્ધમાં વપરાતી,
મજબૂત, મોટા કદની, વિનાશક યાંત્રિક Ouist; a (battle) tank. રણગીત, (ન.) યુદ્ધનું ગીત; a war-song રણછોડ, (પુ) ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ Lord
Shri Krishna. [in a battle. રણુજિત, (વિ.) યુદ્ધ જીતનાર; victorious રણઝણવું, (અ. ક્રિ) સતત રણકારા થવા, ઝણઝણવું; to tinkle repeatedly.
રણધીર, રણધીરુ, (વિ.)યુદ્ધભૂમિ પરસ્વસ્થ
અને અડગ; cool, collected and unmoved on a battle-field. રણબં, (વિ.) (પુ.) યુદ્ધભૂમિ પર
બહાદુરીથી લડનાર; a brave warrior. રણભૂમિ, રણભૂમી, (સ્ત્રી)જુઓ રણક્ષેત્ર રણવાટ, (સ્ત્રી) યુદ્ધભૂમિનો રસ્ત; a way or road to a battle-field: (?)
બહારવટું; outlawry. રણવાસ, (પુ) અંતઃપુર; a harem. રણશિંગ, (ન) યુદ્ધ સમયે વગાડવાનું ભૂંગળ
જેવું વાદ્ય; a bugle, a war-trumpet. રણુશર, રણશર, (વિ.) યુદ્ધભૂમિ પર
બહાદુરીથી લડનારું, શૌર્યવાન; brave on a batile-field, chivalrous. રણસંગ્રામ, (૫) મોટું, ભયંકર યુદ્ધ; a great tremendous battle: (?) જુઓ રણક્ષેત્ર. રણહાક, (સ્ત્રી) યુદ્ધમાં જોડાવાની હાકલ,
દ્ધાઓને ઉત્તેજિત કરવાની હાકલ; a warરણુગણ, (ન.) જુઓ રણક્ષત્ર. [cry. રણિયું, રણી, (વિ.) *ણી, દેવાદાર; burdened with an obligation or debt, indebted. રત, (વિ.) તેલ્લીન, આસક્ત; absorbed
or engrossed in, captivated by. રતન, (ન.) જુઓ રત્ન: (૨) આંખની
$141; the pupil of the eye. રતનજત, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની ઔષધ તરીકે
વપરાતી વનસ્પતિ; a kind of herb. રતલ, (પુ.) આશરે ઓગણચાળીસ તેલાનું વજનનું માપ: a measure of weight equal to about thirty-nine tolas, a pound: રતલી, (વિ.) અમુક રતલ વજનનું; weighing certain pounds. રતવા, (૫) એક પ્રકારનો ચામડીનો રોગ;
a kind of skin disease રતાશ, (સ્ત્રી.) લાલાશ; redness. રતાળુ, (ન.) એક પ્રકારને ખાદ્ય કંદ; yam. રતાંજલી, રતાંદલી, રતાં જળી, રતાંદળી, (સ્ત્રી) લાલ સુખડ red sandal-wood.
રણક

Page #608

રતાં ધળ
રતાંધળું, (વિ.) રાત્રે આંધળું; night-blind. રતિ, (સ્ત્રી.) હેત, અનુરાગ; affection: (૨) આસક્તિ; strong affinity, fondness: (૩) આનંÛ; pleasure, joy: (૪) જાતીય સુખ, જાતીય સÀાગ; sexual pleasure, sexual intercourse: (૫) કામદેવની પત્ની; wife of Cupid. રતી, (સ્ત્રી.) ચેાખાના છ દાણા જેટલુ વજન; a measure of weight equal to six grains of rice: -પૂર, -ભાર, (વિ.) એટલા વજનનું: (૨) જરાક, a little. રતુંબડું, રતૂમડું, (વિ.) જરાક રાતું; slightly reddish.
૬૦૩
રત્ન, (ન ) અત્યંત કીમતી પથ્થર a highly precious stone, a gem: (૨) કાઈ વની ઉત્તમ વસ્તુ; the best thing of a class: (૩) અસાધારણ વસ્તુ કે વ્યક્તિ; an extraordinary thing or person. રત્નમાલા, રત્નમાળા, (સ્ક્રી.) રત્નાનાં હાર
કે માળા; a jewel-necklace. રત્નાકર, (પુ) રત્નાની ખાણુ તરીકે સમુદ્ર;
the sea as the mine of jewels. રથ, (પુ.) એક પ્રકારનુ ઘેાડાથી ખેંચાતુ સુંદર છત્રવાળું વાહન; a chariot: (૨) યુદ્ધભૂમિ પર વપરાતું એવુ વાહન; a war-chariot. ચ્યા, (સ્ત્રી.) રસ્તા, શેરી; a road, a street: (ર) મુખ્ય રસ્તા; a main-road. ર૬, (વિ.) નામજૂર, અમાન્ય, બાતલ કરેલું'; unaccepted, unrecognised, cancelled, annulld: (૨) બિનઅમલી; out of vogue: (૩) નકામુ; useless. રદન, (પુ.) દાંત; a tooth. રદિયો, (પુ.) વિરાધીનાં વિધાન કે દલીલનું ખંડન કરતા વળતા જવાખ; a rejcinder, a refutation.
રદ્દી, (વિ.) નકામુ ; uselessઃ (સ્ત્રી.) નકામા કાગળ, વગેરે; scrap papers, etc., useless remains
રન્નાદે, (સ્ત્રી.) સૂર્યની પત્ની; the sun's wife: (૨) લગ્ન, વગેરે પ્રસંગે દેવીનુ જવારા વાવીને સ્થાપન કરે છે તે; the goddess
રમકડું
symbolised by corn-grass during auspicious events such as marriages, etc. રપાટી, (સ્ત્રી.) પાટો, (પુ.) આંટા, ફેશ;
an errand, a walk or run for specific work: (ર) કંટાળાજનક મજલ; a tedious journey on foot: (૩) નકામી રખડપટ્ટી; useless wandering: (૪) ખૂબ શ્રમ કરાવી હેરાન કરવું તે; the act of troubling by excessive hard work.
પેટવુ, (સ. ક્ર.) જુએ તગડવુ. પેટી, (સ્ત્રી.) રપાટો, (પુ.) જુ પાટી, રફતે રફતે, (અ.) ધીમે ધીમે, થાડે થાડે;
slowly, by degrees.
રડું, (વિ.) નાસી છૂટેલુ, પલાયન થયેલું; absconded, secretly escaped or run away: -ચકર, (વિ.) ૨કું. રક્રૂ, (પુ.) તુણવાની ક્રિયા; darning: –ગર, (પુ.) એનો કારીગર; a darner. રફેદફે, (અ.) (વિ.) ઢગધડા વિના; in a disorde ly wayઃ (૨) પાયમાલ થાય એ રીતે; ruinously, destructively. રમ, (પુ.) પરમાત્મા, ઈશ્વર; the Almighty God.
રખડી, (સ્ત્રી.) બાસૂદી; a preparation of boiled thick milk-cream and sugar. રબર, (ન )એક પ્રકારના વૃક્ષના રસમાંથી બનતા, અનેક રીતે ઉપયેગી લવચીક પદાર્થ; rubber. રમામ, (ન.) એક પ્રકારનુ તતુાદ્ય; a kind of stringed musical instrument. આરી, (પુ.) ભરવાડ; a shepherd. રખી, (પુ.) જુએ રવી. રમ્બર, (ન.) જુએ રર. રમઝમક, (સ્ત્રી.) નૂપુરનો તાલબદ્ધ અવાજ થાય એવી રીતે ચાલવું કે નાચવું; walking or dancing with the rhythmic sounds of the small balls of anklets: (અ.) એવા અવાજ સાથે; with such sound.
રમકડુ, (ન.) બાળકનુ' મનોરંજન કરે એવી

Page #609

૬૪
મખાણ
રમવાની વસ્તુ; a toy, a plaything: (૨) વિનોટ્ટી માણસ; a jolly person. રમખાણુ, (ન.) આફત, હેનારત; trouble, destruction: (૨) હિંસક કજિયા; a violent strife: (૩) હિંસક તેાફાન; a riot. રમચી, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારની લાલ માટી, સેનાગેરુ; a kind of red clay. રમજાન, (પુ.) હીજરી સનનો નવમે અને પવિત્ર માસ; the ninth and the holy month of the Hijri era. રમઝટ, (સ્ત્રી.) (નૃત્ય, વગેરે) પરાકાષ્ટા અને અતિશય ઝડપીંગ તે; (dancing, etc.) climax and highest tempo. રમઝમ, (સ્ત્રી.) નૂપુર, વગેરેનો તાલબદ્ધ અવાજ; rhythmic sound of the small balls of ankletsઃ (અ.) એવા અવાજથી. રમણ, યુ.) પ્રિય પુરુષ, પ્રેમી કાંત, a lover: (૨) પતિ; husband: (ન.) મનોરજત, આનżપ્રમેાદ; merry-making, entertainment, sport: (૩) સંવનન, ભાગવિલાસ; wooing, sexual pleasure. રમણઝારું, (ન.) માટીનુ જાડું બુઝારું;
a thick earthen lid or cover of a water-pot. રમણભમણ, (અ) ઢ ગધડા વિનાનું; disorderly: (૨) વેરણછેરણ; scattercd in a disorderly way. રમણા, રમણી, (સ્ત્રી ) સુંદર, આકર્ષીક સ્ત્રી; a beautiful and attractive woman: (૨) નારી, સ્ત્રી; a woman. રમણીક, રમણીય, (વિ.) સુ ંદર; આન ંદપ્રદ; beauniful, pleasing, delightful: (૨) આકર્ષક, મનોહર; fascinating, charm'ng: રમણીયતા, (સ્ત્રી.) સૌંદય, વગેરે; beauty, charrningness, etc. રમત, (સ્ત્રી.) ક્રીડા, ખેલ, મનોરજક પ્રવૃત્તિ; game, sport, entertaining activity or performance: (૨) આનંદપ્રમાદ, વિનોă; amusement: (૩) યુક્તિ, પેચ, વ્યૂહ; a trick, a stratagem: -ગમત, (સી.) ખેલ, ક્રીડા, વગેરે મનોરંજક પ્રવૃત્તિઓ;
i
રમેશ
games and sports, amusement: થાત, (સ્ત્રી.) સહેલ પ્રવૃત્તિ કે કામગીરી; an easy activity or undertaking: રમતારામ, (પુ.) રખડુ જીવન જીવનાર; a homeless wanderer.
રમતિયાળ, રમતીલું, (વિ.) આનંદી, વિનોદી; gay, joyful, playful, clownishઃ રમતુ, (વિ.) રમવુ’'નું વ.કૃ.: (૨) મુક્ત, બંધનરહિત; free, unrestricted, bondless: (૨) ઢીલું; loose: (૩) ખુલ્લુ', 'મેાકળ', તંગ કે ચપેચપ ન હોય એવુ'; loose, not tight. રમરમવુ, (અ. ક્રિ.) રણકારા થવા કે કરવા; to jingle, to tinkle: (૨) જીભ પર ચચરાઇ થવા કે કરા; to occur or produce a biting sensation on the tongue. [beat heavily. રસરમાવવુ, (સ. ક્રિ.) ખૂબ મારવું; to રમલ, (પુ.) પાસાના અંકોની ગણતરીથી ભવિષ્ય ભાખવાની વિદ્યા; the art of predicting by calculating the figures of dice.
રમવુ, (અ. ક્રિ.) ખેલવુ'; to play, ty sport: (૨) ઉપભેગ કરવા, માણવું; enjoy (૩) વિલાસ માણવે, ીડા કરવી; to enjoy sexual happiness: (૪) નાટક, વગેરેમાં ભૂમિકા ભજવવી; to play a role in a drama, etc.: (૫) લાડ કરવાં to fondle, to caress: (૬) ભટકવુ, લટાર મારવી; to wander, to stroll. રમા, (સ્ત્રી.) સુંદર સ્ત્રી; a beautiful woman: (૨) પત્ની; wife: (૩) લક્ષ્મીદેવી; Laxmi, he goddess of wealth: -કાંત,-નાથ,-પતિ,(પુ')ભગવાન શ્રી વિષ્ણુ. રમૂજ, (સ્ત્રી.) હસાવે એવાં ગમ્મત કે ખાખત; a humorous sport or affair: (૨) વિનોદ; humour, fun: (૩) મશ્કરી,jest: રમૂજી, (વિ.) વિનોદી, મશ્કરૢ; humorous, witty, clownish. રમેશ, (પુ.) જુ રમાકાંત

Page #610

૨મ્ય
૨૩મય
રચુ, (વિ.) જુએ રમણીક, રમણીય. રયણ, રયણ, રયની, (સ્ત્રી.) રાત્રિ; night. રવ, (પુ.) અવાજ; sound, voice, noise. રવઈ, (સ્ત્રી) વલણને દડે કે વાંસ; a
churning stick. રવડવું, (અ. ક્રિ) જુઓ રખડવું. રવરવવુ, (અ. ક્રિ) છમ પર ચચરાટ થવો
sal; to occur or produce a biting sensation on the tongue: (2) 434 પાડવી; to shout: (૩) ઘોઘાટ કરે; to make noise: રવરવાર, (૫) ચચરાટ, ઈ. રવાનગી, (સ્ત્રી.) પ્રચાણ, પ્રસ્થાન; a going away, a departure: (૨) વિદાય311-2; a sending-off, a good-bye: (૩) નિકામ; export, despatch. રવાના, (વિ.) મોકલેલું, નિકાસ કરેલું, વિદાય
કરેલું; despatched,exported,sent off. રવાલ, (સ્ત્રી.) ઘોડાની તાલબદ્ધ ચાલ; rhy
thmic gait of a horse. રવિ, (૫) સૂર્ય; the sun (૨) રવિવાર;
Sunday: વાર, (૫) Sunday. cropરવી, (વિ.) (૫) શિયાળુ પાક; a winterરવેશ, (૫) ઝરૂખે; a balcony: (૨) રૂઢિ, રિવાજ; a tradition, a custom: રવેશી, (સ્ત્રી) ઝરૂખાની નીચેનો ભાગ; the part below a balcony. રવૈયું, (ન) કુમળું રીંગણું; tender brinjal, રયો, (૫) મેટી રવઈ; જુઓ રવઈ. રયો, (૫) રિવાજ, શિરસ્તો, રૂઢિ, a
custom,a rule, a usage, a tradition. રવો, () ઘઉં, વગેરે દાણાદાર લેટ;
granular flour of wheat, etc.: () ગાળેલી ધાતુને દાણો; a grain of
melted metal: (૩) ગેળના જથ્થાની ગોળાકાર ગાંઠ; a circular big lump
r heap of jaggery. રમિ , (પુ.) (ન) કિરણ; a beam, a r.ly: (૨) લગામ; a rein (૩) રાશ, લાખું દોરડુંt a long rope. રસ, (પુ.) ખાદ્યપદાર્થના મધુર, ખારે, વગેરે
છે ગુણેમાંને એ; one of the six qualities (tastes) such as sweet, saline, etc. of eatables: (૧) સ્વાદ; taste: (3) Hlyn'; sweetness: (8) શરીરની સાત ધાતુઓમાંની પ્રથમ; the first of the seven chief substances of the bodyઃ (૫) કાવ્યના નવ ભાવમાં કોઈ એક; one of the nine poetic sentiments: (૧) આનંદ, પ્રેમ, લાગણી; delight, affection, sentimet: (1) આસક્તિ; fondness: (૮) કોઈ પણ મધુર કે રોચક પ્રવાહી; juice: (૯) ફળ કે વન
સ્પતિનું પ્રવાહી સવ; liquid extract of fruits, etc., fruit juice: (20) સર્વ, સાર; extract, cream: (૧૧) નફે, લાભ; profit, gainઃ (૧૨) પ્રવાહી 243471 ud; metal in liquid state: (૧૩) પારે; mercury: (૧૪) પારાના મિશ્રણવાળું ઔષધ; a medicine containing mercury: (૧૫) મમત, જક; insistence obstinacy: (૧૬) વિકૃત પ્રવાહીથી થતે સાજો; a swelling of the body caused by defcrmed liquid: (૧૭) સ્વાર્થ, મતલબ; selfinterest: -કસ, (કું.) સવ, સાગ, કસ; esserce, extract, real stuff. (R) ફળદ્રુપતા; fertility: -ગુલું, (ન.)
એક પ્રકારની બંગાળી મીઠાઈ; a Hind of Bengali sweetmeat: -1, (ra.) (પુ.) રસ માણનાર કે એનું યોગ્ય મૂલ્યાંકન $pd/19; appreciative, appreciator, a eiticઃ (૨) કીયિાગર કે રસશાસ્ત્રના નિષ્ણાત au; an alchemist, a physician well. versed in medicines containing mercury -ભેર, (અ.) ઉમંગથી;
enthusiastically,with keen interest. રસને દિય, (સ્ત્રી.) અભ; the tongue. રસમ, (સ્ત્રી.) ૨, રિવાજ, રઢિ; a
custom, a tradition, a rule રસમય, (વિ.) રસથી ભરપૂર; full of juice: (૨) અત્યંત રોચક કે મનોરંજક;

Page #611

રસવું
१०५
રસ્સી
highly interesting or entertaining. રસાળ, રસાળું, (વિ.) રસકસવાળું, રસથી રસવું, (સ. ક્રિ.) એપ ચડાવ; to 4174?; pithy, full of essence, polish, to gilde (૨) સુશાભિત કરવું; cream, etc., juicy, succulent: to decorate, to ornament.
(૨) ફળદ્રુપ; fertile. રસળવું, (અ. ક્રિ) વિલંબમાં નાખવા રખડવું રસિક, (વિ.) જુએ રસાળ: (૨) રસિયું; કે સમય બગાડવો; to wander or spoil romantic, appreciating, fond of
time with a view to delaying. arts, etc , jolly, gay: (9.) sau રસાકસી, રસાકસી, (સ્ત્રી.) બંને પક્ષે માણસ; a romantic or appreciating, ખેંચાખેંચી કરવી તે; a tag of war:
gay man: રસિક (વિ.) (સ્ત્રી) એવી (૨) ઉગ્ર સ્પર્ધા; an intense contest.
સ્ત્રી: રસિયણ, (વિ.) (સ્ત્રી) રસિકા.
રસિયુ, (વિ.) કલા, વગેરેનું જાણકાર અને રસાતળ, રસાતલ, (ન.) (પુરાણુ) પાતાળપ્રદેશને પાંચમે વિભાગ; (mythology)
એની રસ માણનારું; romantic, appre
ciating and enjoying arts, etc.: the fifth part or division of the
(૨) લાગણીપ્રધાન, તરંગી, ચડસીલું; sentunderground region.
mental, whimsical, obstinate. રસાત્મક, (વિ.) જુએ રસમય.
રસી, (ન) દૂષિત લેહી, પરુ; puss: (૨) રસાદાર, (વિ) જુઓ રસમય (૧) (૨)
કાણાવાળી સેય દ્વારા સીધી લોહીમાં આપવાની ઘટ્ટ રસના મિશ્રણવાળું; mixed with
રેગપ્રતિબંધક દવા; a vaccine. thick juice.
રસી, (સ્ત્રી.) દેરડું, જાડી દેરી; a rope, રસાયણ, રસાયન, (ન.) પારાના મિશ્રણ- a thick string. વાળ ઔષધ; a medicine contain- રસીદ, (સ્ત્રી) પાવતી, પહેાંચ; a receipt. ing mercury: (૨) કાયાકલ્પ કરી આપે રસીલું. (વિ) જુઓ રસાળ અને રસિક. એવું ઔષધ; a highly tonic or in
રલ. () પયગંબર; a prophet. vigorating drug or medicine:
રસેંદ્રિય,(સ્ત્રી)રસનેંદ્રિય; જીભthe tongue. (૩) રસાયનશાસ્ત્ર, કીમિયાગીરી, રસશાસ્ત્ર;
રસો, (૫) રાંધેલાં શાક, અથાણાં, વગેરેને chemistry, alchemy, the science of
ઘટ્ટ રસ; thick juice of cooked preparing medicines containing
vegetables, condiments, etc. mercury: રસાયણી, રસાયની, (વિ.)
રસો, (કું.) જાડું દોરડું; a thick rope. રસાયણનું કે એને લગતું; chemical: (પુ.)
રસોઇયો, (૫) રઈને વ્યવસાય કરનાર; રસાયણશાસ્ત્રી, નમિયાગર; a chemist,
a cook: રસોઈયણ, (સ્ત્રી)female cook. an alchemist.
રસ , (સ્ત્રી) ભેજન પકવવું તે, રાંધણું; રસાલ, (૫) આં; a mango-tree.
cooking: (૨) રાંધેલો ખોરાક, ભોજન; રસાલદાર, (૫) ઘોડેસવાર ટુકડીને વડે;
cooked food, dinner. {a kitchen. the head of a cavalry unit.
રસોડ, (ન.) રસોઈ કરવાનાં સ્થળ કે ઓરડે; રસાલો, (૫) ઘોડેસવાર લશ્કર; cavalry: રસોળી, (સ્ત્રી) શરીર પર નીકળની કોથળી (૨) રાજા, વગેરેનાં કરચાકર, અંગત માણસ, જેવી ગાંઠ; a bag-like tumour. વગેરેનો સમૂહ; a retinue.
રસ્તો, (૫) મા, રાહ; a road, a way: રસાસ્વાદ, (૫) આનંદમાદ; કલાત્મક ખેલ, (૨) ઇલાજ, ઉપાય; a cure, means.
બાબત, વગેરેને આનંદ માણો તે; enjoy- રસ્સી, (સ્ત્રી) દેરડું, જાડી દેરી: a rope ment, enjoyment of artistic sport, a thick string: ૨સો , (કું) રસે, performance, etc.
જાડું દેરડું; a thick rope.

Page #612

૬૦૭
રંગ
રહસ્ય, (ન) ક્ષે ભેદ, ગુપ્ત બાબત; a secret, a mystery: (૨) ગુઢાર્થ, મમં;
s cret or hidden meaning. રહિત, (વિ.) વિનાનું, વગરનું; void of,
destitute of, being without. રહીમ, (વે.) દયાળુ; merciful: (૫) દયાળુ પરમેશ્વર; the merciful Almighty God.
habiting. રહીશ, (વિ) રહેવાસી; dwelling, inરહેઠાણ, (ન) નિવાસસ્થાન, ધર, વગેરે; a
dwelling-place, a house, an abode. રહેણી, (સ્ત્રી) જીવનપ્રણાલી; mode or
manner of life:-કરણી, (સ્ત્રી.) રીતભાત, વર્તન; manners, behaviour. રહેમ, રહેમત, (સ્ત્રી) દયા, કૃપા; mercy, રહેમાન, (પુ.) જુએ રહીમ. [favour. રહેવા, (અ. જિ) ટકી શક; to endure:
ન થવું; to be able to suffer. રહેવાસ, (પુ.) વસવું કે રહેવું તે; the act of settling or dwelling (2) જુઓ રહેઠાણુ dwelling, inhabiting. રહેવાસી, (વિ.) રહેતું, વસનું, રહેનારું, રહેવું, (અ. જિ.) નિવાસ કરવો, વસવું; to
reside, to dwell, 10 live: (?) és1 289; to stay, to remain, to continue: (3) 411 gig; to remain: (8) અટકવું, ભવું; to stop, to wait, to halt:(૫) જીવવું, અસ્તિત્વ જાળવી રાખવું; to live, to continue to exist: (૧) શાંત પડવું; to be pacified: (૭) પદ, નેકરી, વગેરે સ્વીકારવાં; to accept a post, to be employedઃ (૮)ગુજરાન ચલાવવું, to maintain oneself: (૯) ગર્ભ રહેવ; to conceive, to become pregnant. રહેદ, પું) કૂવામાંથી પાણી ખેંચવા માટે ઢોચક બેસાડેલું ફરતું ચક્ર; a waterwheel for drawing water from
a well. રહેવું, (સ. ઉ.) ચીરી નાખવું; to cut
or tear asunder: (૨) તલ કરવું; to massacre, to slaughter.
રહ્યું, (અ.) કોઈ ધાર્યું કામ ન થાય અથવા કોઈ સહકાર ન આપે ત્યારે કાંઈ વાંધો નહિ,
કાશી પરવા નહિ” એવા અર્થનો ઉદ્દગાર; an utterance iinflying "does not matter","don't mind when expectation is not fulfilled or some one refuses to co-operate. ૨ળતર, (ન) કમાણી, આવક, લાભ, નફે;
earning, income, gain, profit ૨ળવું, (સ, ક્રિ.) કમાવું, લાભ મેળવ, નફે
$pat; to earn, to gain, to profit. રાઉ, (વિ.) કમાતું, લાભ મેળવતું; carring,
gaining: (?) 1815275; profitable. રળિયાત,(વિ.)આનંદપ્રદ,આનંદમય, પ્રસન;
pleasant, gay, jolly, pleased. રળિયામણું, (વિ.) સુંદર, આનંદપ્રદ, મોહક,
beautiful, pleasant, charming. રંક, (વિ.) ગરીબ, કંગાલ; poor, wretched: (૨) દીન; humble: (૩) લાચાર; helpless. રંગ, (પુ.) સાત પ્રકારના વર્ષોમાંનો કોઈ
અક; colou, huet (૨) એનાં ઘટ્ટ કે પ્રવાહી સ્વરૂ૫; a paint, a dye, a pigment: (૩) અસર, પાસું, વિશિષ્ટ મન4419; effect, aspeċi, peculiar men. tal state: (x) 211, 5; intoxication: (૫) ઉમંગ; enthusiasm (૬) તેજ brilliance: (1) Richl; splendour: (૮) સ્નેહ, આસક્તિ, શેખ; affection, attachment, fondness: (૯) દેખાવ, $11419; appearance, expression: (૧૦) મોજમજા, આનંદ, મનરંજન, વિલાસ; luxury, joy, entertainarent, roman: tic or sexual enjoyment: (?!) પ્રતિભા, ગોરવ; dignity: (૧૨) આબરૂ, ટેક; credit,reputation, a vow, a pledge : (૧૩) ધૂન, તાન, તરંગ; whim, frenzy. (૧૪) રણભૂમિ; a battle-field: (૧૫) ગof a theatre, a dramatic stage: -દંગ, (૫. બ. વ)રીતભાત, બાહ્યદેખાવ, વ્યક્તિત્વ; manners, appearance,

Page #613

રંગરૂટ
રજવું
expression, personality -ન, (વિ.) રંગવું, (સ. કિ.) ઇમારત, રાચરચીલું, વગેરે વિવિધરંગી અને સુશોભિત, many-colou- પર રગ લગાડ; to colour (૨) કપડાં, red and splendid: (સ્ત્રી.) ઉશ્કેરાટભર્યો વગેરે પર રંગ ચડાવ; to dye. આનંદપ્રમોદ; frenzied joy or enjoy- રંગાઈ, (સ્ત્રી) રંગવાની ક્રિયા અથવા કળા; ment: (?) zum Ruine; the splen the act or art of colouris g or dour of colourse -ભેદ, - શ્રેષ, (પુ.) dye ng: (૨) રંગવાનું મહેનતાણુ; remuચામડીને વર્ણ હલકા પ્રકારનો છે એવી neration for colouring or dyeing. માન્યતાના આધારે અમુક લોકો પ્રત્યેનાં રંગાટ, (પુ.) જુઓ રંગાઈ (૧). ભેદભાવ કે દ્વેષ; colou-bar, segre- રંગાટી, (સ્ત્રી) જુઓ રંગાઈ (૧) (૨) gation because of colour-bar:
રંગરેજ; a dyer: (૩) કપડાં, વગેરે રંગ-આજી, (સ્ત્રી) આગમય આનંદપ્રમોદ; વાનાં દુકાન કે કારખાનું; a dyeing-shop frenzied enjoyniept or joy: (2)
er factory. શરાબ અને જાતીય આનંદપ્રમોદની મહેફિલ; રંગી, (વિ.) જુઓ રંગરસિયું. (૨) frenzied enjoyment of wine and
(સમાસમાં) અમુક રંગ કે ગુણવાળું haysex: -એરંગી, (વિ.) વિવિધ રંગ ધરાવતું, ing a certaia colvur or quality. 248 yield; many coloured and રંગીન, (વિ.) રંગેલું; coloured (૨) splendid: (2. alabucety"; variegated: a19224914; variegated. -ભમિ-ભમી, (સ્ત્રી)-મંચ, (મું) નાટકને રંગભંગી, (વિ.) વ્યસની; addicted to
was; a dramatic stage: (?) 1125. narcotics or intoxicants. શાળા; a dramatic theatre -ભેર, કે રંગીલું, (વિ.) જુઓ રંગરસિય. (અ.) ઉમંગથી; enthusiasticallyઃ રંગોળી, (સ્ત્રી) વિવિધ રંગોની ભૂકીથી -મંડપ, () શુભ પ્રસંગ કે ઉત્સવ માટે
જમીન પર સુશોભિત આકૃતિ બો પાડવાનું સુશોભિત મંડપ; a decorated plat- સાધન કે એવી આકૃતિ; an apparatus form for celebrating a festival,
for making beautifol desigus on etc.: (૨) જુઓ રંગભૂભિઃ -રસ, (પુ)
fluor with variegated colour જુઓ રંગબજી -રસિયુ, (વિ.) મેજ
p.wders or a design so made. શેખ, વિલાસ, વગેરેમાં રચ્યુંપચ્યું: atta
રંચ, (વિ.) જરા, અલ્પ; a little ched to luxury, sexual enjoyment,
રંજ, (સ્ત્રી) વસવસો, અંટસ; grudge: etc. રાગ, (પુ.) જુએ રંગબાજી:
(૨) ખિન્નતા, વ્યથા; affliction (3) -રાતુ, (વિ.) જુએ રંગરસિયું.
ખેદ; sorrow, anguish. રંગરૂટ, (૫) લશ્કરમાં જોડાયેલ ન
રજક, (વિ.) (સમાસમાં) આનંદપ્રદ, મનેઉમેદવાર; a recruit રંગરૂપ, (ન.) આકાર,આકૃતિ, ઘાટ; shape,
રંજક; (in compounds) pleasant,
entertaining. design, physical features: (૨) જુઓ રંગઢંગ
[a dyer.
રંજન, (૧) પ્રસન્ન કે ખુશ કરવું તે; act રંગરેજ, (૫) કપડાં રંગવાનો વ્યવસાયી; of pleasing, delighting or enterરંગરે ગાન, (ન) મકાન, રાચરચીલું, વગેરેને taining:(૨) મનોરંજન entertainment: રંગવાં કે રોગાન લગાડવી તે, (buildings, (૩) રંગવું તે; act of dyeing. furniture, etc.) colouring and રંજવું, (સ. કે.) સતાવવું, હેરાન કરવું,
varaisburg. i jester, a baffoon. ug; to afflict. to cyrannize, to રંગલી, (૫) વિદૂષક, મશ્કરે; a clown, trcuble.

Page #614

રાડ
રાખડી
Rાહ, (સ્ત્રી) હાનિ, નુકસાન; harm, injury, loss: (૨) કનડગત, ત્રાસદાયક dislat; teasing, troubling, troublesome mischief: (૩) ખિન્નતા, સંતાપ; affliction, intense anxiety: - (સ, ક્રિ) જુઓ રંજનું. રંડા, (સ્ત્રી) (તિરસ્કારમાં) વિધવા અથવા 234; a widow or a prostitute -41, (કું.) વૈધવ્ય; widowood: –વવું, (મ. ક્રિ.) રાંડવું'નું પ્રેરક (૨) વિશ્વાસઘાત કરી નિરાશ કરડ્યું; to disappoint by betrayal -૭, (અ. ક્રિ.) “રાંડવું'નું કર્મણિક (૨) કોઈના વિશ્વાસઘાત કે વચનસંગથી નિરાશ થવું; to be disappointed because of someone's betrayal
or break of promie. રંડી, (સ્ત્રી) ધંધાદારી ગાયિકા કે નર્તકી,
a professional songstress or dancer: (૨) વેશ્યા; a prostitute -આજ, (વિ.) વેશ્યાઓને શોખીન; fond of prostitutes: (૨) લંપટ, વ્યભિચારી; lewd, licentious: આછે, (સ્ત્રી) રંડીબાજપાગું; lewdness. રંદો, (૫) લાકડાની સપાટીને ધીમે ધીમે છોલીને સમતલ કે લીસું કરવાનું સુતારી એજાર; a carpenter's tool for smoothing wooden surfaces. રંધવારી, (સ્ત્રી) જુઓ રસોઇયણ.
ધો, (પુ) જુઓ રદો. ૨, (ન.) કાણું, છિદ્ર; a hole, an aperture, a small opening: (?)
ખામી, દેવ; a defect, a shortcoming, રંભા, (સ્ત્રી) એ નામની એક અસ;
a celestial damsel so-named: (૨) સુંદર સ્ત્રી; a beautiful woman: (૩) કેળ; a plantain trees –ફળ,
(1.) sy; a plantain. રાઈ, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનો છોડ જેનાં બી
મસાલા કે ઔષધ તરીકે વપરાય છે; a ૨૦ ગુજરાતી-ગુજરાતી અંગ્રેજી
mustard plant: (૨) એનું બી; musરાઈ (સ્ત્રી) જુઓ રાવતી. [tard (seed). રાઉત, (૫) બહાદુર કે વીરપુરુષ; a
brave or chivalrous man. રાક્ષસ, (!) દેત્ય, દાનવ, અસુર; a monster, a demon, a devil: (2) આસુરી પ્રકૃતિને માણસ; a devilish or monstrous man: રાક્ષસી, વિ) 241342, devilish, monstrous: (?) પ્રચંડ; huge, monstrous: (૩) દૂર, બિહામણું; cruel, terrible: (૪) રાક્ષસનું કે એને લગતું; of or pertaining to a monster: (સ્ત્રી) સ્ત્રી રાક્ષસ; a female
monster: (૧) કૂતરિયો દાંત; a canine રાખ, (સ્ત્રી) ભસ્મ, રાખોડી; ashes. {tooth. રાખડી, (સ્ત્રી) દુર્ભાગ્યથી બચવા કે કલ્યાણ
માટે કડબાંધવામાં આવતા દો: a thread to be tied round the arm with a view to protection agaist misfortune or for prosperity. રાખવું, (સ. ક્રિ) જે કે માલિકી હેવાં
2191971; to keep, to possess: (*) સાચવવું, રક્ષા કરવી, બચાવવું, પાળવું; to preserve, to guard, to save, to nourish, to maintain: (3) 2167 કરવું, બતાવવું, ધારણ કરે; to express, to sbow, to have, to possess: (*) ખરીદવું; to buy: (૫) સંગ્રહ કરવો, ભવિષ્યમાં ઉપયોગમાં લેવા સાચવી રાખવું; to hoard, to stock: (૬) રહેવા દેવું; to let remain: (૭) કામે લગાડવું, કર્મચારી તરીકે નીમવું; to employ, to engage, to appoint: (૮) સ્ત્રી કે પુરુષને વ્યભિચાર માટે રવાં કે નિભાવવાં; to keep or maintain a woman or man with a view to adultery: (૯) મૂકવું; to put. રાખોડિયુ, (વિ.) ભૂખરું, રાખ જેવા રંગનું
grey, having ashes-like colour. રાખોડી, (સ્ત્રી) ભસ્મ, ashes.

Page #615

રામ
રાગ, (૬) મમતા, આસક્તિ, મોહ; att-
achment, fondness, cupidity: () વાસના; passion: (૩) સુમેળ, સંવાદિતા; accord, harmony: (૪) ગુસ્સે, ઉશ્કેરાટ; anger, excitement: (૫) રોચક અવાજ, સુર; pleasant sound, tune: (૧) શાસ્ત્રીય સંગીતના મુખ્ય છ રાગમાં કોઈ એક; one of the six chief modes of scientific music. (૭) લાલ રંગ, eleku; red colour, redness: -8, (૫) લાંબે, મોટે અવાજ; sustained loud noise or sound: રાગિણી, રાગણી, (સ્ત્રી.) શાસ્ત્રીય સંગીતને ગૌણ રાગ, જુઓ રાગ: રાગી, (વિ) રાગવાળું, પ્રેમાળ, આસક્ત, ધી, વગેરે; affection
ate, attached, hot-tempered, etc. રાચ, (ન) સાધન, ઓજાર; an instru
ment, a tool: (૨) પરગથ્થુ સરસામાન; household articles, furniture, etc.: (૩) વાસણ; a vessel: (પુ.) ભરતકામ માટેનું ચોકઠું; a frame for doing embroidery works (૨) સાળને ગૂંથેલે ભાગ જેનાથી તાણનું નિયમન થાય છે; the embroidered part of a loom by which warps are regulated:-qilg', નિ.) ઘરગથ્થુ સરસામાન; household articles, furniture, etc. રાચવું, (અ. કિ.) ખુશ કે રાજી થવું; to.
be pleased or delighted: (૨) સુંદર દેખાવું, શોભવું; to appear charm
ing or graceful." રાજ, પુ.) રાજા; a king (ન.) રાજ્ય; a state, kingdom: -કન્યા, -કુમારી, -કુવરી, (સ્ત્રી.) રાજની દીકરી; a princess: -ર્તા, (પુ.) શાસન ચલાવનાર વડો, જ; the head of a state, a king –કાજ,(૫) રાજ્યનું વહીવટી કામ517V; a state's administrative work: (૨) રાજનીતિ; politics, diplomacy
કારણ (1) જુઓ રાજનીતિઃ-કારણી, (વિ) જુએ રાજનૈતિક કારભાર, (૬)
જુઓ રાજકાજ (1): -કીય, (વિ.) રાજકાજ કે રાજનીતિને લગતું; administrative, political -કુમાર, (૫) નાનો દીકર, a prince: -કુલ, કુળ, (1) રાજાનું કુટુંબ; a royal family: –કેરી, રાજકીય કેદી, (૫) a political prisoner: -કાંતિ, સ્ત્રી ) a political revolution: --116, (Paul) a throne: -&'%, (.) a sceptre: (?) royal punishment: -દૂત, (૬) રાજ્યનો એલચી; state's envoy or ambassador: o, (4) treason: - હી, (વિ.) (કું) a traitor:-હારી, (વિ) જુઓ રાજકીય: -ધાની, (સ્ત્રી) 412491?; a state's capital, a meiropoise -ન, (પુ.) જા; a king: -નગર, (ન.) જુઓ રાજધાની-નીતિ, (સી) politics, diplomacy -નૈતિક, (ca.) political, diplomatic: -412, (ન) રાજગાદી; a royal throne... (૨) શાનું રાજ્ય; a kingdom:-પુરુષ (પુ.) a royal or government employee or officer: (?) a politician, a diplomat: –અધારણ, (ન) a political constitutions -ભક્ત, (વિ) (૫) સ્વદેશાભિમાની માણસ; a patriot: -ભતિ,(શ્રી. સ્વદેશાભિમાન;patriotism: -ભાગ, j) જમીનમહેસૂલ; land revenue: –મહેલ, (કું.) રાજાને મહેલ; a royal palace:-H6,(pl.) diplomacy: -રોગ, (૫) ક્ષય; consumption, tukerculosis: -el, (y:) pind; a king: (વિ) royal:-શાસન, (ન.) રાજ્યવહીવટ; government administration: (3) રાજશાહી; a monarchy: _શાહી, (વિ.) (સ્ત્રી.) a monarchy –સત્તા, (સ્ત્રી.) political power:-સત્તાક, (વિ.) રાજશાહી; monarchic: (૨) દ્વિખંડી ધાન્યસભાવાળા પ્રજાસત્તાક તંત્રનું ઉપલું ધારાગ્રહ; the upper house of a bicameral legislature of a republic, council

Page #616

રાજગર
રાની
of state, senate etc. રાજગર, (૫) એક પ્રકારનું ફરાળી અનાજ
a kind of corn which can be taken even during a fast. રાજ, (અ. જિ) ઝળહળવું; પ્રકાશવું; to dazzle, to shine: (૨) શેમવું, સુંદર
Tuisito appear charming. [ Dzini. રાજસ,(વિ.) જુઓ રજોગુણી, “
રગણું રાજસ્થાન, (ન.) દેશી રાજ્ય; a native
state: (૨) મધ્યભારતનો એ નામને પ્રદેશ, રજપૂતાના રાજસ્થાની, (વિ.) રાજસ્થાનનું
કે એને લગતું (સ્ત્રી) રાજસ્થાનની ભાષા. રાજા, (પુ.) કોઈ રાજ્યનો માલિક અને સર્વસત્તાધારી શાસક; a king, a sovereign ruler: (૨) મુખ્ય કે વડો માણસ; a head, a chief: (૩) અતિશય ઉદાર અને નિખાલસ માણસ; a very large hearied and frank man: () ગંજીફાનું રાજાના ચિનું પતું; a kings card in a suit of playing cards: -ધિરાજ, (પુ.) સમ્રાટ; an emperor. રાજિયો, (કું.) રાજા; a king (૨) મા
સિ; a mourning song. રાજી, (વિ) અનુળ વૃત્તિ કે ઈચ્છાવાળું, સંમત; suitably inclined, willing (૨) ખુશ; pleased: (૩) સંતુ; satisfied, contented:-ખુશી, (સ્ત્રી) સંમતિ, p2; agreement, pleasure, freewill: (૨) સલામતી, સુખ; safety happiness: –નામું, (ન) resignation. રાજ્ય, (ન.) સ્વતંત્ર અને સ્થિર વહીવટ
ધરાતે દેશ; a free sovereign country, a state. (૨) રાજશાહી; a kingdom, a monarchy. (૩) સ્વતંત્ર દેશને પ્રાંત; a province, a state (૪) સ્વતંત્ર દેશને પ્રદેશ; a dominion: -કર્તા, ર્તા, (પુ.) વગેરે પેટા શબ્દો
માટે જુઓ “રાજના પેટામાં. રાજ્યાભિષેક, (૬) રાજ્યારોહણ, (ન) વિધિપૂર્વક રાજગાદી પર બેસાડવું કે બેસવું તે; enthronement, coronationઃ
રાડ, (સ્ત્રી) બૂમ, ચીસ; a shout, a loud cry: (૨) કંટે, ઝઘડા; a quarrel: (૩) પોકાર: a complaint: (૪) ધમકીયુક્ત વર્ચસ્વ; a threatening sway. રાહુ, (ન) બાજરી, વગેરેને સાઠ; a stalk of millet, etc. (૨) બરુ; a
reed: (3) N?; an arrow. રાણી, (સ્ત્રી) કોઈ રાજ્યની સર્વસત્તાધારી
211315 pal; a sovereign queen: (?) Bimal yol; a king's wife, a queen: (૩) ગંજીફાનું રાણીના ચિહ્નનું પતું; a queen's card in a suit of playing cards: –વાસ, (પુ.) અંત:પુર; a harem. રાણું, (વિ.) (દીવો ઓલવાયેલું; extin
guished. રાણો, (કું.) રજપૂત રાજા; a Rajput
king (૨) રાજાને હલકા દરજજાને નેકર, Sal; a king's menial-attendant રાત, (સ્ત્રી) રાત્રિ; night. [or servant. રાત, (૫) વાળં; હમ; a barber, રાતડિયો, (કું.) લાલ જુવાર; red jowar. રાતદહાડો, રાતદિવસ, (અ.) સતત, નિરંતર incessantly, constantly, always. રાતપાળી, (સી.) a night-shift. રાતબ, (સ્ત્રી) દૈનિક અપાતું કે લેવાતું સીધું;
daily food allowance or rations. રાતવાસો,(કું.) રાત પૂરતાં મુકામ કે રોકાણ
a halt or sojourn for a night. રાતુ, (વિ) લાલ વર્ણનું; red: (૨) રત, આસક્ત; absorbed or engrossed in love, etc., captivated by: (3) of Hu; lively, energetic: () આનંદી; gay: (૫) મસ્ત; carefree,
intoxicated: (+) 8452180; excited. રાતોરાત, (અ.) એ જ રાત્રે અને વિના
Cant; by that very night and imame liately. [422101 244; night. રાત્રિ, રાત્રી, (સ્ત્રી) સૂર્યાસ્ત અને સૂર્યોદય રાન, (ન.) જંગલ, ઉજજડ પ્રદેશ; a forest,
wilderness, a waste-land: -તી, વી. રાની (વિ) જંગલી, પછાત, અસભ્ય; wild,

Page #617

રાફ
રાવી
savage, uncivilised: રાનીપરજ, (વિ) (સ્ત્રી) આદિવાસી (કવિ); aboriginal. રાફડો, (મું) કીડી, વગેરેનું પિચી માટીના, ઢગલા જેવું દર; an ant-hill: (૨) સાપનું
દર; a serpent's burrow. રાબ, રાબડી, (સ્ત્રી) અમુક અનાજના લેટની ઘટ્ટ વાની, ઘેંસ, કાળ; a viscous eatable made of certain kinds of corn flour, gruel. રાબેતો, (૫) શિસ્ત, રિવાજ; a
custom, a tradition; a practice. રા, (વિ) ગમાર, અણુધડ, ગામડિયું;
stupid, rustic. રામ, પું) વિષ્ણુના સાતમા અવતાર ભગવાન
714216; Lord Ramchandra, the seventh incarnation of Vishnu: (૨) જીવાત્મા, દમ; the soul, animation: (૩) કિંમત, મૂલ્ય; worth, value: (૪)
ખમીર, પાણી, જુસ્સો; mettle, spirit. રામજણી, રામજની,(સ્ત્રી) ધંધાદારી નર્તકી,
a professional female dancer: (૨) વેશ્યા; a prostitute.
prostitute રામઢોલ, (પુ.) એક પ્રકારનું મોટું નગારું;
a kind of big drum. imisfortune. રામણ. (સ્ત્રી.) ઉપાધિ, દુર્ભાગ્ય: trouble, રામદવારે (કું.) શ્રી રામનું મંદિર; a temple of Shri Ram: (૨) ધર્મશાળા,
a public rest-house, an inn. રામપાતર, રામપાત્ર, (ન.) ભિક્ષાપાત્ર,
21513'; a begging-bowl. (of fruit. રામફળ, (ન) એક પ્રકારનું ફળ; a kind રામબાણ (ન) રામનાં બાણની જેમ અફર વસ્તુ કે બાબત; any unfailing thing or affair like Ram's arrow: ((a.)
અફર, સચોટ; sure, infallible. રામભરોસો, (પુ.) કેવળ ઈશ્વરમાં જ શ્રદ્ધા
ખીને જીવવું તે; the way of life depending only on faith in God. રામરસ, (પુ.) રામભક્તિનાં રસ કે આનંદ;
lure resulting from devotion to Ram: (૨) મીઠું; sal.
રામરાજ, રામરાજ્ય, (ન.) શ્રી રામચંદ્રજીનું
અથવા એના જેવું આદર્શ રાજ્ય; Lord Ram's or such an ideal state. રામરોટી, (સ્ત્રી.) ભિક્ષામાં અપાયેલું અન્ન; cooked food given as alms: (?) H14431; a kind of sweet cake. રામલીલા, (સ્ત્રી.) રામની કથાનું લોકનાટક a folk drama dwelling on Ram's
biography. રામા, (સ્ત્રી.) નારી, સ્ત્રી; a women:
(૨) સુંદર સ્ત્રી; a beautiful woman. રામાયણ, (ન) રામને જીવનવૃત્તાંત; Ram's
biography: (૧) એના પર આધારિત મહાકાવ્ય; an epic based on that subject(૩) કરુણ વીતકકથા; a tragic tale, a tale of misfortune: (૪) બિનજરૂરી રીતે લંબાવેલી વાત, મા-ઝીક; an unduly lengthened story, useless discussion (સ્ત્રી) વિકટ કાર્ય
a very tough or difficult work. રામી, (કું.) માળી; a gardener. રામેટુ, () જુએ રામપાત્ર. રામો, (મું) ઘરકામ કરનાર નેકર: a
domestic servant. રામોશી, રામોસી, (પુ) ચેકીદાર રખેવાળ
a watchman: (2) 42191ūt; a peon. રાય, (સ્ત્રી.) મંતવ્ય, અભિપ્રાય, માન્યતા
an opinion, a belief. રાય, (૫) રાજા: a king: (૨) શ્રીમંત
માણસ; a richman. રાયણ (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું ઝાડ અથવા
એનું બોર જેવું પીળું ફળ; a kind of tree or its sweet, yellow berry: રાયણ, (ન.) રાયણનું ફળ. રાયતુ, (ન) જુએ રાઈ, રાઈ ના પટામાં. રાવ, (સ્ત્રી) ફરિયાદ, પોકાર; a complaints (૨) રાહત કે મદદ માટેની આજીજી કે અરજી; an application or entreaty for relief or help: (૩) નિંદા, ચાડી;
slander, back-biting. રાવટી, રાવઠી, (સ્ત્રી.) ના તબં; a

Page #618

રાવણુહથ્થા
small tent: (૨)અગાશી; a terrace. રાવણ થ્થો, (પુ.) એકતારા; a one stringed musical instrument. રાવણિયો, (પુ.) ગામડાના ચાકીદાર; a
village-watchman.
રાષ્ટ્ર, (ન.) રજપૂત જમીનદારી કે સામતેાની સલા; a meeting or assembly of Rajput land-lords or feudal chiefs: (૨) ગામની સામાન્ય સભા; a common meeting of villagers: (૩) એવી સભાને આનંદપ્રમે; entertainment or merry-making at such a meeting: (૪) ગામના પંચની ૐ કઈ જ્ઞાતિની સભા; a meeting of leading villagers or a village caste meeting: (૫) સૈનિક કે સિપાઈઆને રહેવાનાં ધરા કે કાટડીએ; military cr police quarters. રાવત,(પુ.)ઘેાડેસવાર સૈનિક;a cavalier:(૨)
૧૧૩
ઘેાડાની સભાળ રાખનાર;a groom,ā syce.' રાવતી, (સી.) ધરણાના સાંધા માટે રણ
તરી વપરાતાં તાંબુ, રૂપુ', વગેરે; copper, silver, etc. used for cementing ornaments.
રાવલ, (પુ.) રજપૂત જમીનદાર; a Rajput land-lord: (ર) એ નામની એક પછાત જ્ઞાતિના માણસ; a person of a back
ward caste so named.
રાવળ, (પુ.) વંશાવલીની યાદી રાખવાને ચત્રસાયી; a professional keeper of a family line record: (૧) એ નામની બ્રાહ્મણેાની એક અટક રાવળિયો, (પુ.) એ નામની એક પછાત જ્ઞાતિના માણસ; a person of a back
ward caste so named.
રાવળ', (ન.) જુએ. રાવણુ અને રાજદરબાર, (૨) અ’ત:પુર; a harem. રાશ, (સ્રી.) વ્યાજ સાથેની મૂળ રકમ; capital or amount with interest: (૨) ભાગીદારી; partnership: (૩) સરેરાશ; an average: (૪) સુમેળ, સંવાદિતા; har
સાય
mony, accord: (પુ.) ઢગ; a heap. રા, (સ્રી.) સેાળ હાથ લાંબુ' દારડું; a sixteen feet long rope: (૨) ગામ, માài; a rein, an ornamental chain: –વા, (વિ.) સેાળ હાથ લાંબું; sixteen feet long. રાશિ, (પુ.) ઢગલા; a heap: (૨) (ગણિત) રકમ ૩ આંકડ; (maths.) an amount or quantity: (શ્રી.) જ્યાતિ શાસ્ત્ર અને ખગેાળશાસ્ત્રના નક્ષત્રમડળના ખાર વિભાગન માંને કાઈ એક; a sign of the Zodiac. રાશી, (વિ.) ખરાખ, ઉતરતી કક્ષાનુ'; bad, inferior: (૨) નપાત્રઢ, નઠારું; wicked. રાષ્ટ્ર,(ન.)સ્વતંત્ર દેશ, પ્રજા કે રાજ્ય; a free country or state, a nation: -પતિ, (પુ') રાષ્ટ્રના પ્રમુખ; a president of a state: -ભાષા,(સ્ત્રી ) સમગ્ર દેશમાં પ્રચલિત મુખ્ય ભાષા; a national language. રાષ્ટ્રીય, રાષ્ટ્રિય, (વિ.) રાષ્ટ્રનું કે એને લગતું;national:રાષ્ટ્રીયકરણ, રાષ્ટ્રિયફરજી,(ન.)ખાનગી માલિકી નાબૂદ કરી રાષ્ટ્રની માલિકી સ્થાપી તે; nationalisation. રાસ, (શ્રી.) જુએ રાશ (૧) અને (૨). રાસ, (પુ.) સમૂહમાં ગાળાકાર નૃત્ય અથવા એ નૃત્ય સાથે ગવાતું ગીત; a collective circular dance or a song accom
panying it: -ડે, (પુ.) સમૂહમાં ગવાતુ વર્ણનાત્મક ગીત; a kind of choric narrative song.
રાસભ, (પુ.) ગધેડેı; a donkey. રાસલીલા, (સ્ત્રી ) શ્રીકૃષ્ણે વૃન્દાવનમાં કરેલી ગેાપીઓ સાથેની રાસની લીલા; Shri Krishna's dancing and singing sports with the Gopis at Vrindavan. [chemical.
રાસાયણિક, રાસાયનિક, (વિ.) રસાયણી; રાસો, (પુ.) એક પ્રકારનું વીરરસના પ્રાધાન્યવાળું ગીત કે કાવ્ય; a kind of heroic song or poem. રાહ, (પુ.) રસ્તા, મા; a road, a way: (સ્રી.) રીત, પ્રકાર; manner, moce: (૨) પ્રતીક્ષા, વાટ, નિલમ; waiting, delay.

Page #619

૬૪
હત, (સ્ત્રી) આરામ,વિસામો; rest: (૨) સાંતિ, સુખ; ease,comfort, happiness
) દિવસજી, દુઃખ, વગેરેમાંથી છુટકાર; consolation, relief: () HEE; help. રાહદારી, (૫) ટેમારું; a way-arer. a traveller on foot: (૨) માલની યાતાયાત; transit of goods: 8માલની યાતાયાત પરને કર; a tax on transit of goods: (૪) એને માટેની રજાચિહી; a permit or passport for that: (૫) જુએ રાહબરી, રાહબરના પેટામાં. રાહબર, (૫) ભૂમિ, માર્ગદર્શક; a guide: રાહબરી, (સ્ત્રી) ભેમિયાનાં કામગીરી કે વ્યવસાય: the functions or profession of a guide. રાહુ, (૫) ગ્રહમંડળને, કેવળ મસ્તક
ધરાવતા એક કૂર ગ્રહ, a cruel trunkless planet, the dragon's head or the ascending node: (૨) પુરાણુકથિત રાક્ષસી ગ્રહ જે સૂર્ય અથવા ચંદ્રને ગળી જઈ ગ્રહણનું નિર્માણ કરે છે; a mythological monstrous planet causing eclipses by swallowing the sun or the moon: (૩) (લૌકિક) ત્રાસદાયક કે çe Hepat da; (colloq.) a troublesome or wicked person. રાળ, રાલ, (સ્ત્રી) એક પ્રકારને સુંદર
જ્યો, જેથી સગ્ગી ઊઠે એવો પદાર્થ; a kind of resinous, highly inflam
mable substance. રાંક, રાંકડું, રાંકુ, (વિ.) કંગાલ, ગરીબ;
wretched, poor: (?) (amica; stuff- les: (૩) ભિખારી; beggarly: (૪) દીન:
humble: (4) 41242; belpless. રોગ, (સ્ત્રી) કેટની દીવાલની બાજુ અથવા
એને ફરતો માર્ગ; the side of or a way round a rampart: (૨) સવારી; a ride or mount. રાં , રાંઝણી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનો પગને Ren; a kind of disease of the legs.
રહે, (સ્ત્રી.) વળાંક, મરોડ, વહતા; a curvey a twist, crookedness: (૨) વૃતિ, વલણ inclination, attitude: (૩) કુમેળ,કુસં૫, મતભેદ; discord, disagreement: (૪). વૈમનસ્ય, વિરોધ; enmity, apposition: રાંટુ, (વિ.) વળેલું, વક્ર, વિરોધી, વગેરે. રાંડ, (સ્ત્રી) (તિરસ્કારમાં) વિધવા; (contemptuously) a widow: (૨) વેશ્યા; a prostitute:-૩, (અ. કિ.) વૈધવ્ય પામવું, રંડાવું; to be widowed: (વિ.) નામર્દ, બાયલું; cowardly:-વો, (૫) 11H€; a coward. રાંડરાંડ, (સ્ત્રી) લાચાર વિધવા; a helpless widows રાંડેલી,(સ્ત્રી.)(વિ.)વિધવા
a widow. thick, stroog rope. રાંઢવુ, () જાડું, મજબૂત દેર; a રાંધણ, (સ્ત્રી) રાંધવાની ક્રિયા કે ક્લા;
cooking or the art of cooking: રાંધણિયું, (ન) રસોડું; a kitchen: રાંધણી, (સ્ત્રી) રસોડું (૨) રાંધવાની ક્રિયા કે ક્લાઃ જુઓ રાંધણ રાંધવું, (ન) જુએ રાંધણ (૨) રાંધેલાં ખેરાક કે 41012; cooked food or articles: (૩) રાંધવાની રીત; mode of ooking. રાંધવું, (સ. ક્રિ) રસોઈ કરવી, ખોરાક પકવવો; to cook: (૨) સિદ્ધિ મેળવવી,
સાધવું; to achieve, to fulfil. રપ, (૫) રાંપડી, (સ્ત્રી) મેલ આસપાસનું નકામું ઘાસ દૂર કરવાનું ખેતીનું ઓજાર; a hoe રાપવું, (સ. ક્રિ.) રાંપડીથી ઘાસ દૂર કરવું; to hoe. રાપી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું મોચીનું ઓર;
a kind of shoe-maker's tool. રિક્ત, (વિ.) ખાલી; empty, vacant. રિક્ષા, (સ્ત્રી) બે કે ત્રણ પડાવાળી નાની
ગાડી (પાસ કરીને માણસથી ખેંચાતી); a two or three wheeled small ychicle (especially drawn by a man) રિઝટ, રિવણ (સી.) રીઝવવાનાં
આવડત કે ક્લા; the knack or art of persuasion.

Page #620

રિઝામણું
રીત
રિઝામણું ન.) રીઝવવું તે; persu- asi nઃ (૨) રીઝવવા માટે આપેલી ભેટ;
a gift for persuading. રિઝાવવું, (૪ કિ.) જુએ રીઝવવું. રિઝાવુ (અ. ક્રિ) જુઓ રીઝવુ. રિલિ, (સ્ત્રી) સમૃદ્ધિ, આબાદી; prospe
rity: (૨) દોલત; wealth, riches --સિદ્ધિ, (સ્ત્રી) સમૃદ્ધિ અને સફળતા
prosperity and achievement. રિપુ, (૫) દુશ્મન; an enemy. રિબામણ, રિખામણી, (સ્ત્રી) જુલમ;
persecution, tyranny. રિઆવવી, (સ. ક્રિ) ખૂબ ત્રાસ આપ,જુલમ
ગુજારવો; to persecute, to tyrannize. રિબાવું, (અ. કિ.) ખૂબ ત્રાસ ભોગવવો,
જુલમ સહન કરવો; to be persecuted. રિયાસત, (સ્ત્રી) રાજ્ય; a state, a
kingdom: (૨) શાસનની સ; the power to rule: (૩) દેશી રાજ્ય; a native state. રિયાસત (4) of
or pertaining to a state, etc. રિવાજ, (પુછે શિરસ્તે, રૂઢિ; a custom,
a rule or practice, a tradition, રિસ્તેદાર, (વિ) સગું, સંબંધી; relative,
acquainted: રિતેદારી, (સ્ત્રી) સગપણ; relation. રિવત (સ્ત્રી) લાંચ; bribery, gratification: –માર, (વિ) લાંચિયું; inclined
or habituated to accept bribes. રિસામણી,(સ્ત્રી) રિસાવું તે, જુઓ રસાવું;
the act of being offended,obstinate and adamant: રિસામણ, (વિ.)નછવા કણુથી રિસાઈ નય એવું; apt to be offended and adamant or obstinate
over tries () જુએ રિસામણી. રિસાવું, (અ. ક્રિ) નજીવા કારણથી નારાજ થઈ અતડું કે જકી થવું; to be displeased and adam ant or obs!inate over trifles. રિસાળ, (વિ) જુઓ રિસામણુ.
રઝ, (સી.) પ્રસન્નતા, આનંદ, ખુશી; origit
or lively mood,delight,gay temper રીઝવવું, (સ. ) પ્રસન્ન કે ખુશ કરવું મને રંજન કરવું; to please, to enrapture, to entertain. રીઝવું, (અ. કિ.) પ્રસન્ન કે ખુશ થવું, મનોરંજન થવું; to be pleased or
enraptured, to be entertained. રીડ, (સ્ત્રી) ચીસ, બૂમ; a loud cry,
a shout: (?) 1417; a complaint. રી, (વિ) કસારા, દુઃખ, વગેરે સામે ટકી શકે એવું; seasoned: (૨) ઉગ પ્રતિકારશક્તિવાળું; tenacious (૩) ખૂબ વપરાયું હોવા છતાં મજબૂત; strong even though much used: (v) aiot સમયથી દુષ્કૃત્યોને વરેલું અને સુધરે નહિ એવું; wedded to wickedness for long time and incorrigible: (1) aici
સમય સુધી મુશ્કેલીઓ, દુઃખ, વગેરેને સામને ' કરી સહનશીલ બનેલું; having greater
power of endurance despite prolodged difficulties and misery. રીત, (સ્ત્રી) પ્રકાર, મmanner, mode way: () flor; a custom, a rule, a tradition: (3) Huisagiel; lite rary style: (x) erat; system: () લગ્નપ્રસંગે બંને પક્ષે શું શું આપવું અને લેવું એ બાબતની સમજતી, કરિયાવર, પહેરામણી, વગેર; agreement about what and how much to give and take by either party op a marriage occasion -ભાત, (સ્ત્રી) વર્તન, વર્તણક manners, behaviour (૨) જુએ રીત: (નં.૫); (કરિયાવર વગેરે -રિવાજ, (પં. બ. વ) રીત અને રૂઢિ; manners and customs: – મિ ) રિવાજ કે રૂટિ પ્રમાણે according to customs and traditions: (?) સભ્યતાથી; politely. (૩) યોગ્ય રીઃ properly, adequately.

Page #621

રીતિ
રીતિ, (સ્ત્રી) જુઓ રીત. જુઓ રિદ્ધિસિદ્ધિ રીધ, (સ્ત્રી) જુઓ રિદ્ધિ-સીધ, (સ્ત્રી) રીબવું, (સ. ક્રિ) ત્રાસ આપ, પીડવું,
જુલમ ગુજારો; to persecute, to રર, (સ્ત્રી) જુઓ રીડ. {tyrannize. રીસ, (સ્ત્રી) જુઓ રિસામણી. રીંગણ, રીંગણુ (ન.)રીંગણીનું ફળa brinjalરીંગણી,(સ્ત્રી)એક પ્રકારને છોડ જેનું ફળ
શાક તરીકે વપરાય છે; a brinjal plant. રીંછ, (ન.) શરીરે ખૂબ વાળવાળું એક
પ્રકારનું જંગલી ચોપગું પ્રાણી; a bear. રુઆબ, (પુ.) દબદબે, ભપકે; pomp,
grandeur: (૨) પ્રભાવ, તેજ: dignity, awe, glory, dusre (3) ધમકી, દાબ, threat, control: –દાર, (વિ.)ભપકાદાર, પ્રભાવશાળી, વગેરે grand, glorious, threatening, etc. રુકાવટ, (સ્ત્રી) અટકાયત, રોકાણ, અવરોધવું
તે: the act of restricing, thwar. ting, obstructing, detaining, or stopping. [short message or note. રુકકે, (૫) ટૂંકાં સંદેશો કે ચિઠ્ઠી; a રુક્ષ, (વિ.) સૂર્ક, શુષ્ક, ભેજરહિત, ચીકાશRea; dry, moistureless, arid, nonsticky: (?) ?zslat; juiceless: (3) કઠાર; harsh: તા, (સ્ત્રી.) શુષ્કતા, વગેરે;
dryness, etc. રૂખ, (પુ.) ગાલ; the cheek: (૨) ચહેરે; the face, countenance: (૩) પક્ષપાત; partiality. (૪) વૃત્તિ, વલણ; ir clination, trend: (૫) અનુમાન; a guess, a conjecture (૬) બજારોની ચાલ, વગેરે માટેનાં ધારણ કે આગાહી; guess or prediction about market trends. રૂખસત, રુખસદ, (સ્ત્રી.) બરતરફી;
dismissal, discharge. રુણ, (વિ) બીમાર, રેગી; sick, diseased: ૩ણ્યાલય, (ન) દવાખાનું, ઇસ્પિતાલ; a
dispensary, a hospital. રુચવું, (અ, જિ.) ગમવું, અનુકૂળ હોવું; to like, to be suitable or agreeable.
રુચિ, (સ્ત્રી) ગમે, અનુકૂળતા; liking, suitability, agreement (૨) ઈચ્છા; a wish or desires (૩) શોખ; fontness: (x) 424; hunger, appetile: (૫) સ્વાદ, લિજજત; taste, relish -કર, -૨, (વિ.) સ્વાદિષ્ટ, લિજ્જતદાર; tasteful, relishing (૨) ગમે એવું, અનુકૂળ; likable, suitable: (૩) આનંદપ્રદ; pleasant: (૪) મનહર, સુંદર; charming, beautiful. (4231; pain.
જ, ૨જા, (સ્ત્રી) રોગ: a disease: (૨) ઉંઝા, (અ. 4િ) જુએ રૂઝ, રૂઝવું. ૨દન, (ન) રડવું તે; weeping, crying:
(૨) વિલાપ; wailing, lamentation. રુદય, રુદિયુ, (ન) હૃદય, અંતઃકરણ; the
heart, conscience. ૩, (વિ.) ભયાનક, ભયંકર; terrible,horri
ble: (1.) 1914 U1°52; Lord Shịva: (૨) એ નામનો એક દેવ; a god so named. રુદ્રાક્ષ, (૫) એક પ્રકારનું વૃક્ષ અથવા એનું
બી જે માળાના મણકા તરીકે વપરાય છે; a kind of tree or its seed which is
used as a bead of a rosary. રુદ્રી, (સ્ત્રી) ભગવાન શંકરનું સ્તોત્ર અથવા
એને પાઠ, a hymn for Lord Shiva or its ceremonial recitation. રુધિર,(ન) રક્ત, લોહીblood –વાહિની,
(સ્ત્રી.) લોહીના વહન માટેની નસ;an artery રુવાંટી, (સી.) રૂંવાં જુઓ રૂ૫ રુવાંટુ,
(ન) જુઓ રૂકું. [with cotton, ૩યેલ, ૨ , (વિ) રૂથી ભરેલું; stuffed
શનાઈ, (સ્ત્રી) (લખવાની) શાહ, ink. રુશવત, (સ્ત્રી) રુશવતખોર, (વિ.) જુઓ રિશ્વત, રિશ્વતખોર. ફુડ, (ન.) માથું, ધડ સિવાયને શરીરને 4419; the head, the bead without the trunke (વિ.) જખમથી અપંગ બનેલું; crippled because of wounds: (3) Rus'; with a completely shaven head: –માળ, (સ્ત્રી) માનવ-પરીઓને SIR; a garland of human skulls.

Page #622

હાની
૩, () બી રહિત કપાસ; cotton. રૂએ, (અ) ને અંગે કે આધારે, પ્રમાણે,
because of, on the basis of, રૂક્ષ, (વિ.) જુઓ રુક્ષaccording to, રૂખ, (સ્ત્રી) જુઓ રુખ. રૂઝ, (સ્ત્રી) જખમ, ગૂમડું, વગેરે સારાં થવાં કે મટવાં તે; healing -૬, (અ. ક્રિ) 33 241141; to be healed. રૂઠ, (અ. કિ.) નારાજીથી કેપવું; to be enraged because of displea
sure or offence. રૂપ, (સ્ત્રી.) સૌજન્યશીલ ભાવ કે વ્યક્તિત્વ,
gerai; gracefulness, beauty: () સાપ, ભલમનસાઈ, goodness, kindness: (૩) સંસ્કારિતા; culture. રૂડું, (વિ.) સૌજન્યશીલ, સુંદર; graceful, handsome: (૨) સારું, અનુકૂળ; fine, good, suitable: (3) #154; proper: (૪) સગુણી, સંસ્કારી; virtuous, cutured (૫ સ્વીકાર્ય, આવકારપાત્ર; acceptable, welcome: રૂડે રે, (વિ.) રૂડું. રૂઢ, (વિ.) પ્રણાલિકાથી અમલી કે સ્થિર 428'; traditionally established: (?) લોકપ્રિય, પ્રચલિતઃ popular, current. હિ, (સ્ત્રી) રૂઢ થયેલાં રિવાજ કે રીત; a tradition, a custom, an established practice: –પ્રોગ, (૬) રૂઢિથી વિશિષ્ટ અર્થ થતો હોય એવો શબ્દપ્રયોગ: an idiom. રૂપ, (ન) દેખાવ, આકાર, ચહેરાના ભાવ કે દેખાવ; appearance, form, shape, countenance: (2) 4184"; beauty: (૩) વેશ: guise, attire: (૪) થાકરણના નિયમાનુસાર પ્રત્યય, વગેરે લગાડી વાપરેલા
શબ્દ, પદ, વગેરે; derivation of a word. રૂપક, (ન) એક પ્રકારનું નાટક a kind of drama: () ઉપમેય ઉપમાન જ છે એવું
સચવતો એક અર્થાલંકાર; a metaphor. રૂપરેખા, (સ્ત્રી) કેવળ આકાસૂચક રખા કે રેખા ;line or lines suggesting mere shape or appearance: (૨) કંકુ વર્ણન; a short description, an outline.
રૂપવતી, (વિ) (સ્ત્રી.) સુંદર સ્ત્રી; a
beautiful woman. રૂપાખ્યાન, (ન.) (વ્યાકરણ) ધાતુનાં રૂપ cyantai a; (grammar) inflection or derivation of verbs, (charming. રૂપાળું, (વિ.) સુંદર, મેહક; beautiful, રૂપાંતર,(ન)રૂપક આકાર ફેરવવાં અથવા બીજા રૂપ કે આકાર આપવાં તે; transformation, રૂપિયાભાર, (વિ.) એક તોલા જેટલા qoydd; having the weight equal to that of a rupee coin. રૂપિયો, (૫) સે પૈસાની કિંમતને ભારતનો
va ; India's standard coin worth one hundred paisa. રૂપુ, (ન.) એક કીમતી ધાતુ, રજત; silver: રૂપેરી, (વિ) રૂપા જેવું, રૂપાનું બનેલું, રૂપાથી મઢેલું; silvery, made of silver, plated or polished with silver: (૨) ધવલ, સફેદ; white. રૂબરૂ, (અ.) 'ની હાજરીમાં, 'ની સમક્ષ;
in the presence of, face to face. રૂમઝૂમ, (અ) ઝાંઝર અવાજથી; with
the sound of jingling anklets. રૂમલાલુ, (અ. કિ) (ઢેરનું) ગાંડપણથી
ભટકવું; to roam out of madness. રૂમવું, (અ. શિ.) યુદ્ધભૂમિ પર ઝનૂનથી
449; to move fiercely cr violently on a battlefield: (૧) રખડવું.
ભટકવું; to roam, to wander. રૂમાલ, (૫) હાથ, વગેરે લુછવા માટે
કાપડનો ટુકડ; a handkerchief. રૂવું, (ન) શરીર પરનો ટૂંકો પાતળે વાળ; a short, thin hair on the body: રૂવાં, (ન. બ. વ.) અમુક પ્રાણીઓના
શરીર પર થતા એવા સુંવાળા વાળ, fur. રૂસણુ, (ન.) રિસાવું તે; the act or state
of being offended and adamant. પુસવું, (અ. જિ.) જુને રિસાવુ. રૂહ, (૫) (ન.) જીવ, આમા; soul. રૂહાની, (વિ.) આધ્યાત્મિક; spiritual.

Page #623

૧૧૮
સ્લાવું
રૂછું, રૂંછડું, (1) જુઓ : (૨) તંતુ,
ained a fibre. રૂધ, (સ્ત્રી.) રૂંધણ, રૂંધન, (4) જુઓ
રુકાવટઃ (૨) ગંગળામણ, મૂંઝવણ suff cation, perplexity: (૩) ગૂંચ,
zuid; a complex knot or problem." સંધ, (સ. કિ.) રુકાવટ કરવી; to res
trict, to thwart, to obstruct, to stop: (૨) ગૂંગળાવવું, મૂંઝવવું; to suffocate, to perplex. રૂંધામણ, (સ્ત્રી) જુઓ રૂપ, રૂપણ. રંવાડું, રૂપુ, (ન.) જુઓ રૂકું. રેખ, (સ્ત્રી) લીટી; a line. (૨) ખીલી;
a small nail: (૩) દાંતે જડેલી સેનાની ટીપકી; a thin sheet of gold set cn a toth: (અ) જરા પણ; the
least, at the minimum. રેખા, (સ્ત્રી) લીટી; a line –ચિત્ર, (ન.), રેખાઓથી દેરેલું ચિત્ર; a drawing, a linear sketch: (૨) ટૂંકું જીવનચરિત્ર;
a short biography. રેખાંશ, (પુ.) પૃથીના ગોળા પરની, ઉત્તર
અને દક્ષિણ ધ્રુવમાંથી પસાર થતી કાલ્પનિક રેખાઓમાંની કોઈ એક; a longitude. રેગિસ્તાન, (પુ.) (ન.) રણ; a desert. રેચ, (કું.) જુલાબ; a purgative: –ક,
(વિ.) જુલાબથી શુદ્ધ કરનારુpurgative રેજગી, (સ્ત્રી) (મોટા સિક્કાનું) છૂટું પર
ચૂરણ; small coins (exchanged for a big one) change. રેડ, (સ્ત્રી.) ધાડ, છાપ; a raid, a sudden attack by robbers, a sudden visit of police forc, etc. for search. રેડ, (વિ.) પ્રવાહી અને ઘટ, ઘાટું viscous. રેડવવુ, (સ. ક્રિ) જુઓ રેડવવું. [pour. રેડવું, (સ. ૧) પ્રવાહીની ધાર કરવી; to પઢિયાર, રેતિયાળ, (વિ) ધણી વિનાનું અને રઝળતું; stray, ownerless and wandering. (૨) નકામુ; useless, worthless. (૩) કુમાર્ગે ચડેલું, વંઠેલું;
distracted from the right path, morally spoiled. રે, (વિ) કોઈની સંભાળ કે ખરેખ વિનાનું; uncared for by any one, unguard
ed: (?) Round; stray, roaming. રણ, (સ્ત્રી) શત્રિ; night. રે, (સ્ત્રી) જુઓ રજ, રેણુ (ન.) ધાતુઓ સાંધાનું ઝારણ; a
substance for soldering metals: - (સ. ડિ) to solder. રેણું, (સ્ત્રી) રજ; a particle (૨) મૂળ; રત, (ન.) વીર્ય semen dust. રેત, (સ્ત્રી) વાલુકા, પપ્પાને બારીક ભૂલો; sand, gravel: રેતાળ, રેતિયું, (વિ) રેતીવાળું; sandy: રેતી, (સ્ત્રી) રેત રેન, (સ્ત્રી) ત્રિ; night. રેક, (૫) વ્યંજનની પહેલાં “ર' જેડાત હોય ત્યારે એ વ્યંજન પર કરાતું “ર માટેનું 2464 2151317 fils, a crescent-like sign denoting '?', made over a consonant when '?is joined before it. રેબઝેબ, (વિ.) (અ.) (પરસેવાથી) પલળેલું કે નીતરતું; wet or dripping (with perspiration). રેલ, (સ્ત્રી) (નદી, વગેરેનું) પૂર; a flood
(2) ayadi: abundance, plenty. રેલમછેલ, રેલમછેલ, (સ્ત્રી) છલકાઈ જવું તે; an overflow: (૨) અતિશય વિપુલતા; over-abundance, exuberance. રેલવું, (અ. ) નાના પ્રવાહરૂપે વહે;
to flow in the form of a stream: (૨) પૂર આવવું છલકાવું; to food, to overflow: (૩) જવું, વિદાય લેવી; to go, to depart: (સ. દિ.) જોરથી રેડવું; to pour forcefully: (૨) ઢળવું; રેલાલ, (સ્ત્રી) જુઓ રેલછે. [to spill. રેલાવું, (અ. ક્રિ) (પ્રવાહીનું) નાના પ્રવાહ31 4329°; (of liquids) to spread like a stream: (?) Timig; to be spil () જુઓ રેલવું (૧).

Page #624

રેલો
રેલો, (૫) લીટી જે કે ના પાતળો
4918; a line-like or a small thin flow or stream. રેવડી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની, સાકરની ચાસણી
અને તલની ખાદ્ય વસ્તુ; an eatable made of syrup and sesame seeds. રેવત, રેવત, (પુ.) ઘેડે; a horse. રેવતી,(સ્ત્રી) સત્તાવીસમું છેલ્લું નક્ષત્ર; the
twenty-seveath-last constellation. રેવંચી, (સ્ત્રી) ઔષધ તેમજ રંગ તરીકે વપરાતો એક પ્રકારને ગુંદર; a kind of
gum used as a drug and a colour. રેશમ, (ન.) એક પ્રકારના કીડાની લાળમાં રેસા
અથવા એમાંથી બનતું હું ધળું કાપડ silk, silk-cloth: રેશમી, વિ) રેશમનું અથવા
એના જેવું સુંવાળુંsilken or soft as silk. રેષા, (સ્ત્રી) લાટી, રેખા; a line. રેસાદાર, (વિ.) રેસાવાળું; fibrous. રેસો, (૫) તંતુ; fibre, filament. રેંકડી, (સ્ત્રી) સેંકડો, (૫) બળદગાડી; a 3
bullock-cart (૨) માણસથી ખેંચાતી બે પિકાંવાળી ભારવાહક ગાડી; a two wheeled
transport vehicle pulled by man. રેકg, (અ. નિ.) (ગાય, ભેંસ, વગેરેનું)
miezg.(of cow, buffalo) to bellow. રેંજીપજી, (વિ.) નિર્માલ્ય, તુચ્છ; stuffless, insignificanc. (૨) મંદ, ઉત્સાહRrega; dull, cold, spiritless. રેટ, (૫) જુઓ રહે રેંટિયો, (૫) એક પ્રકારનું હાથે કાંતવાનું
21144; a spinnicg wheel. રેસવું, (સ. )િ જુએ રહેવુ. રેયત, (સ્ત્રી) પ્રજા, લોકો; subjects, people. રેક, (વિ.) રેકર્ડ; cash. રોકળ, (સ્ત્રી.) રોકકળાટ, (કું.) રોતાં રતાં વિલાપ કરવો કે કકળવું તે; weep
ing and wailing. રોકટોક, (સ્ત્રી.) રોકવું, અવરોધવું કે ટીકા કરવાં તે; restraining, obstructing or criticizing (૨) વધે, વિરોધ objection, opposition.
શગિયું રોકડ, (વિ) રોડ, cash: (સ્ત્રી. રોકડું he; cash or ready money: રોકડિયું, (વિ.) રોકડ વ્યવહાર કરનારું; dealing in cash (૨) હાજરજવાબી; ready-witted, able to give prompt replies: રોકડી, (સ્ત્રી) કામના નિયત સમય કરતાં વધારે સમય કામ કરવું તે અથવા એ માટે મળતું રેકડું મહેનતાણું; overtime work or cash payment for such works રોકડું, (વિ.) તરત જ ચૂકવેલું (નાણું); cash (payment) (ન.) નગર, હાથવગું નાણું; cash or ready mney: (૨) (લૌકિક) બેધડક કરેલું વિધાન કે આપેલ જવાબ; (colloq.) a bold and frank statement or reply. રોકવું, (સ. કિ.) અટકાવવું, આગળ વધવા ન દેવું; to stop, to thwar (૨) અટકાયત કરવી; to detain (3) અવરોધવું; to hinder, to obstruct: (૪) વિકાસ થવા ન દેવો, સ્થિર રાખવુ to keep standstill: (૫) કર્મચારી તરી નમવું, કામધંધે લગાડવું; to employ: (૧) નફાકારક પ્રવૃત્તિ માટે નાણાને ઉપયોગ કરવો to invest: (9) H418 5241; to prolidit. રોકાણુ, (ન) વિલંબ; delay. (૨) અટકાયત
detention: (3) 249714; obstruction: (૪) રોકવું કે રોકાવું તે; employment, investment, prohibition, etc. રોકૂટ, (સ્ત્રી.) રેતાં રોતાં અને છાતી કૂટતાં 198114 siala; wailing by weeping and beating the breast. રોગ, (૫) સાથ્ય બગડવું તે, વ્યાધિ,
બીમારી; indisposition, disease, sickness: ચાળી, (૫) રગને વ્યાપક ફેલાવો; an epidemic, a pestilence. રોગાન, (કું.) અમુક પ્રકારનું તેલ, લાખ, વગેરેનું લાકડાં વગેરે પર લગાડવાનું રંગ
જેવું મિશ્રણ; varnish. રોગિયું, રોગિષ્ટ, રોગી, વિ) સ્વાસ્થની વિકૃતિથી પીડાતું, બીમાર; diseased, indisposed, sick.

Page #625

વાચક
૧૨૦
રિવું
રોચક, (વિ.) રુચિકર, palatable, suitable, tasty, appetizing: (૨) આનંદપ્રદ; pleasant, delightful (3) ગમતું, ગમે એવું; likable. રોજ, (પુ.) દિવસ, a day. (૨) તારીખ, તિથિ; a date: (૩) એક દિવસના કામનું મહેનતાણું remuneration for a day's work, wages for a day: (24.) હંમેશાં; always, every day: ગાર, (૫) વ્યવસાય, નોકરીધંધે; occupation, profession, vocation, employment: –ગારી, (સ્ત્રી) રાજગાર: નીશી, (સ્ત્રી) દૈનિક પ્રવૃત્તિની ન થી ; a diary -બરોજ, (અ.) હંમેશાં; always: -ળ, (૫) દૈનિક હિસાબ અથા એને માટે
21431; daily account or a l’dger. રોજિંદુ, (વિ)રોજનું; daily:રોજી, સ્ત્રી.) જુઓ રોજ (૩) (૨) જુઓ રોજગાર (૩) ગુજરાન; maintenance. રો, (પુ.) મુસ્લિમ મહાપુરુષ કે સંતની soy?; a tomb of a Muslim great manor asaint: (૨)મુસ્લિમોનો ઉપવાસનો દિવસ; a fast-day for Muslims. રોઝ,(ન.એક પ્રકારનું ગાય જેવું જંગલી પ્રાણી;
a kint of cow-like wild animal. રોટલી, (સ્ત્રી.) ઘઉંના લોટની, પાતળા પડ જેવી ગોળાકાર વાની; a thin, soft, circular bread of wheat flour: રોટલો, (૫) મોટી કડક રોટલી; a hard bread, a loaf (૨) (લૌકિક) ગુજાન, આજીવિકા;
(colloq.) maintenance, livelihood. રોટી, (સ્ત્રી) જુઓ રોટલીઃ (૨) પાઉ રેટી;
bread, double bread. રોઠ, (વિ) પાક્યા પહેલાં ચીમળાઈ ગયેલું wa 072718; withered before ripening and disfasteful. (ન) એવું સોપારી; such a betel nu ગમાર, જડસે (colloq) a stupid or dull person. રીડવવુ, (સ. ) અગવડ ભોગવી લેવી,
નિભાવી લેવું: to suffer or be reconciled with inconveniences, to tolerate unsuitable circumstances: (૨) જેમ તેમ ચલાવી લેવું, ગબડાવવું; to
manage with difficulties. રહું, (ન.) દેશું; a clod of earth (૨)
દેટનો ટુકડે; a brickbat. [entation. રોણ,(ન) રુદન, વિલાપ; weeping, lamરોતડ, રાત, રોતલ, (વિ) વાતવાતમાં રાઈ
43 319; apt to weep over trifles: (૨) ડરપેક, બાયેલું: timid, cowardly. રોદડું, રોદણું, (ન.) જુએ રોણું (૨)
વીતકકથા; a tale of misfortune. રોદન, (ન.) જુઓ રોણું રોધ, (પુ) જુએ રુકાવટ –ક, (વિ) રૂધન કે રુકાવટ કરનારું; restricting, thwarving, obstructing, stopping, detaining -ન, (ન.) જુઓ રુકાવટઃ -, (સ, ક્રિ.) જુઓ રૂંધવું (૧). રોન, (સ્ત્રી) ચોકીદારે રાત્રે ફરવું તે; a watchman's rounds during the night. (splendour, pomp, lustre. રોનક, (સ્ત્રી) શેભા, ભપકા, તેજ; beauty, રોપ, (!) કુમળે કે ઉગતા છોડ; a tender or growing plant –ણુ (ન.)-ણી, (સ્ત્રી) રોપવું તે; planting, sowing, erecting રોપવું, (સ. કિ.) વાવવું; to plant, to sow: (૨) ખેડીને ઊભું કરવું; to erec: (૩) પાયો નાખ; to found.
રોપ, (૫) જુઓ રોપ. રોક, રોબ, () જુઓ રુઆબ [stupid. રબડ, (વિ.) મૂર્ખ, જડ, ગમાર; foolish, રોમ, (૫) (ન) જુઓ રૂવું. રોમાંચ, (૫) લાગણી અને આશ્ચર્યથી રૂંવાં ઊભાં થવાં તે; a thrills -ક, (વિ.) એવી
2437 13; thrilling. રોનું, (અ. ક્રિ) રુદન કરવું, રડવું; to
weep (સ. ક્રિ) કોઈ બાબતને અફસોસ કરવો, નું દુખ વ્યક્ત કરવું; to grieve: (1) જુઓ રોણુ.

Page #626

રોશન
૬૨૧
લક્ષણ
રોશન, (વિ) ચમતું, ચળકતું; bright, shining: (૨) જાહેર, જાણેલું કે જણાવેલું,
yet'; public, known, open. રોશનાઈ (સ્ત્રી) ઝગમગાટ; illumination, intense light: (૨) જુએ રુશનાઈ રોશની,(સ્ત્રી) ઝગમગાટ, illumination. રોષ, (૫) ગુસે, ખફા, નારા; anger,
wrath, displeasure. [constellation. રોહિણી, (સ્ત્રી) શૈથું નક્ષત્ર; the fourth રોહિત, (વિ.) રાતું, લાલ; red. રોળ, (પુ.) રોગચાળ; a pestilence, an epidemics(૨)મરકcholera (૩)હોનારત, પાયમાલી, સર્વનાશ; a widespread cala mity, ruin, annihilation (૪) ઓથાર, ગજબ દાટ; nightmare, havoc. રોળ, (સ. ક્રિ) મસળવું, ગુંદવું; to knead: (૨) કચરવું; to cruch: (૩) રગદોળવું: to soil: (૪) કચરીને મારી નાખવું; to crush to death. રોં, (વિ.) રોચો, (પુ) ગામડિયો, જંગલી કે અસંસ્કારી માણસ; a rustic, an uncivilized man. રોં, (ન.) બપોર અને સાંજ વચ્ચેનો સમય; afternoon રોંઢો, (પુ.) એ સમયનાં ભજન કે નાસ્ત; an afternoon dinner or lunch. રૌદ્ધ, (વિ.) ભયંકર; terrible, horrible: (૨) ઉગ્ર,ઝનૂની:intense, fierce, violent: (૫) ભયાનક્તા, વગેરે; horror, etc. રીંગ, (વિ.) રૂપાનું કે રૂપ જેવું; of or
like silver.
લકડિયું, (વિ) (ન) જુઓ લાકડિયુ,
લકકડના પેટામાં). [પક્ષાઘાત; paralysis લક્વો, (૫) એક પ્રકારને વાતવ્યાધિ, લકીર, (સ્ત્રી) રેખા, લીટી; a line. લકુંભો, લભો , (પુ.) (કટાક્ષમાં) ફાયદા કે લાભના અર્થમાં કેળિયો કે લા; (icnically) a mouthful or a sweet-ball in the sense of gain or profit. લકકડ, (ન.) (મહદંશે સમાસમાં) લાકડું; (mostly in compounds) wood: -કામ, (ન) લાકડાનું કે સુતારી કામ; wood-work; carpentry:-કેટ,(પુ.) લાકડાનાં કોટ, આડશ કે દીવાલ; a wooden barricade or wall. (૨) બદર કે નદીકિનારાનો લાકડાં ચડાવવા કે ઊતારવાને 5*; a wharf for loading or unloading wood ધકક, (અ.) તરંગીપણે; whimsically. (૨) ઝડપથી; 1 speedily, quickly: -પીઠ, (સ્ત્રી) લાટી; a wood or timber market: -5181, (૫) લાકડાં ફાડનાર, કઠિયારે; a woodcutter: -શી, (વિ) લાકડા જેવું કઠણ as hard as wood: (પુ.) લક્કડશી-એક પ્રકારને કઠણ લાડુ; a kind of hard sweet-bal -સી, (વિ.) (૫) લક્ક શો: લાકડિયું, (વિ.) લાકડાનું; wooden (૨) લાકડા જેવું કઠણ; as hard as wood: (૩) અતિશય ઉગ્ર હિમ); extremely intense (frost): (ન) મસાલા, વગેરે રાખવાની લાકડાની પેટી; a wooden
box for keeping spices, etc. લક્ષ, (૧) હેતુ, ઉદેશ; purpose, aim (૨) ધ્યાન; heed, attention (૩) બાણું, વગેરેનું નિશાન; a targe: (૫) લાખની સંખ્યા; the number one lac or a hundred thousand. લક્ષણ (ન) નિશાની, ચિક; a sign, a
mark, a symptom: (૨) ગુણ, ખાસિયત, વિશિષ્ટ ગુણ; quality, peculiar property or attribute: (૩) (વિશિષ્ટ ગુણ,
લ, (૫) ગુજરાતી મૂળાક્ષરને અઠ્ઠાવીસ ou ord; the twenty-eighth consonant of the Gujarati alphabet: (૨) ચાર અર્ધસ્વરોમાને એક; one of
the four semi-vowels. લઉ, (૫) રાજા કે રાજદરબારને મશ્કરે; a royal or court jester.

Page #627

દક્ષણા
વગેરેની) વ્યાખ્યા; a definition (of peculiar property, etc.): (૪) વત'ણુક, ઢંગ; behaviour, conduct, mode, manner: -વ' ુ', (વિ.) લાયક, સુલક્ષણું; worthy, having gcod qualities, qualified: (૨) નાલાયક, કુલક્ષણ'; unworthy, having bad qualities. લક્ષણા, (સ્રી.) અધ્યાહાર શબ્દ કે શબ્દો; an ellipsis, an understood word or words: (વિ.) સમાસના અંતમાં,’થી યુક્ત, અમુક ગુણવાળુ; (in the end of a compound) associated with, having the qualities of. લક્ષધા, (અ.) અનેક રીતે; in thousands
or innumerable ways. લક્ષવુ, (સ. ક્રિ.) હેતુ કે ઉદ્દેશ હાવાં; to aim, to in end: (૨) તાકવુ'; to aim at a target: (૩) અનુમાન કરવું; to guess, to suppose: (૪) શેાધી કાઢવું; to find out: (૫) ભેદ કે તફાવત જોવાં કે નવાં; to discern: (૬) અપેક્ષા રાખવી; to expect, to look for. [લખપતિ. લક્ષાધિપતિ, લક્ષાધીશ, (પુ.) જુ લક્ષી, (વિ.) (મહદંશે સમાસના અંતમાં) અમુક ધ્યેયવાળું; (mostly at the end of a compound) having a specific ain or object.
લક્ષ્મી, (સી.) ભગવાન વિષ્ણુની પત્ની અને
અનની અધિષ્ઠાત્રિ દેવી; the wife of Lord Vishnu and the goddess of wealth: (૩) ધન, દેલત, આબાદી; wealth, riches, prosperity. લક્ષ્ય, (વિ.) ધ્યાનમાં લેવા જેવુ'; નેષપાત્ર; worth heeding, minding or noting: (૨) ધ્યેય તરીકે સ્વીકારવા કે નિશાન બનાવવા લાયક; worth aiming at: (૩) જાણી કે જોઈ શકાય એવું; perceptible, discernible: (ન.) જુઓ લક્ષ (૧), (૨) અને (૩): (૨) સૂચિતાર્થ; implied meaning: (૩) જેનાં વ્યાખ્યા આપવામાં આવી હાય એ વસ્તુ કે રાબ્ત; a thing
૧
લખવુ
or word defined: ખિ‘હું, (ન.) ધ્યેય, નિશાન; an aim, a target: લક્ષ્યા, (પુ') સૂચિતાથ’: implied meaning લખ, (વિ.) જોઇ કે જાણી શકાય એવુ, લક્ષ્ય; perceptible, discernible. લખણુ, (ન.) લક્ષણ, ચિત્તૂ; a sign, a mark, a quality, a property: (૨) 'ણૂક; behaviour. લખણી, (સી.) યાદી, ટીપ; a list. લખણું, (ન.) લખણી: (૨) કલમ; a pen: (વિ.) જુઓ લક્ષજીવતુ.
લખત, (ન.) કરાર; an agreement, a written contract: (૨) ભાગ્યના લેખ; destiny: લખત પત્તર, (ન.) સામાન્ય પ્રકારના કરાર; an ordinary agrećment: (૧) મુસદ્દો; a draft. લખપતિ, (પુ.) અતિશય શ્રીમંત માણસ; a very wealthy person, a millionaire. લખલખ, (વિ.) ચમકતું; bright: (૨) સ્પષ્ટ, ૧૭; clear, clean: (૩) શક્તિશાળી, મજબૂત; powerful, strong: (અ.) ચળકાટથી, સ્પષ્ટ રીતે; brilliantly, clearly: ભું, (સ. ક્રિ.) પીડા, વ્યથા કે ગ્લાનિ થવાં; to be pained or afflicted: (૨) ચમકવું; to shine: (૩) લવાશ કરવેı; to prate, to chatter. લખલખવુ, (અ. હિં.) અતિશય ભૂખ લાગવી; to be intensely hungry: (૨) તલસવુ, s'ખs'; to hanker, to crave. લખલખાટ, (પુ.) અગમગાટ; illumination, shining light: (૨) બકવાટ, લવારા; prattle: (૩) તીવ્ર પીડા; sharp pain: (૪) ધ્રાસ્ક; fright, terror. લખલખાટ, (પુ’.)તીત્ર ભુખ; intense hunger:(૨) તીવ્ર ઉત્ક્ર’ઠા,ઝંખના કે તલસાટ;intense desire, craving or hankering. લખલૂટ, (વિ.) (અ.) વિપુલ, બેહદ; abundant, unlimited. too much. લખશુ, (સ. ક્રિ.) કાગળ, વગેરે પર અંકિત કરવુ', નેાંધવુ'; to write, to note down.

Page #628

લખવું
લગ્ન
લખવું, (સ. કિ) જેવું, અવલોકન કરવું; વગ; partiality, influence: (૨) શરમ;
to see, to view, to observe. shame: લગg, (વિ.) લગત. લખાઈ (સ્ત્રી) લખવાનું મહેનતાણું; લગન, (4) જુઓ લગ્નઃ -ગાળો, (૫) remuneration for writing.
લગ્નને માટે સારા મુહુર્તાને સમય, લગ્નની લખાણ, (બ) લેખન, લેખિત બાબત; માસમ; marriage season -સરા, writing, transcribing, composing,
(સ્ત્રી) લગનગાળો. Written matter: (૧) કરાર, દસ્તાવેજ; લગની, (સ્ત્રી) તીવ્ર આકર્ષણ કે પ્રેમ; an agreement, a document.
strong attraction or love: (૨) ઉમા લખારો, (પુ.) અકવાટ, લવારે; prattle.
શેખ, આદત, ટેવ, intense fondness •લખાવટ,(સ્ત્રી)લખાણ; writing, transcr- or attachment, addiction, habu:
ibing:'(?) awal 71; mode of writ. (૩) ઉત્કંઠ; intense desire. લખિતગ, (વિ.) જુઓ લિખિતંગ. [ing. લગભગ, (અ) પાસે, અડોઅડ; near, લખેશરી, (પુ) જુઓ લખપતિ (વિ.)
adjacently. (૨) અંદાજે, આશરે. અતિશય શ્રીમંતe very rich.
approximately, about. લખોદવું, (સ. દિ.) લાખ ચડાવવી, લાખથી લગાડવું, (સ. ક્રિ.) જુઓ લગાવવું. ઓપવું; to cover or glaze with
લગાતાર, (અ.) એકધારું, સતત; nonsealing-wax.
stop, incessantly.
લગામ, (જી.) ઘોડાના મેમાં ૨ખાતું લેવાનું લખોટી, (સ્ત્રી) કાચ પરની નાની નાની
2158; the bit of a bridla: () By ગોળી; a small marble લખોટો, (૫)
1 ચોકઠાને જોડેલાં, અંકુશ માટેનાં પટ્ટા કે મેટી લખોટી; a marble: (૨) અગત્યના
Sol; reins: (3) ; contiol. દસ્તાવેજ, તમારે, ૫ગેરેને સીલબંધ બીડા;
લગાર, લગારેક, (વિ.)(એ) જ લગીર a sealed croll of d:cuments, etc.
લગાવવું, (સ. ક્રિ) સ્પર્શ કરવા, અડકાવવું; લખણ, (4) જુઓ લખણ.
to touch, to contact: (૨) પર લગઢ, (વિ.) (અ.) એકધારું, સતત; non
થાય એવી રીતે ફેલાવવું to apply: (૩) stop, incessant, incessantly.
21439; to apply, to smear with: લગડી, (સ્ત્રી.) સેના કે ચાંદીની પાટ; a
(૪) જોડવું, લાગુ કરવું, વળગાડવું; Io bar of gold or silver.
join, to fix, to fasten. લગ૭, (ન) ભારવાહક જનાવાનું છાલ લગી, (અ) સુધી; till, upto. a wooden frame on the back
લગીર, લગીરેક, (વિ.) બહુ થોડું; least: of a beast of burden (૨) ભાર, (અ) અલ્પ સમય માટે, જરાક; for a allon; burden.
wbile, for a short time, slightly. લગણ, (અ) સુધી; till, upto.
લગોલગ, (અ.) તદ્દન નજીક, લગભગ સરખે લગત, વિ.) સંબંધી; related, per- અંતરે કે હોળમાં; very near, neck taining: () 41121 458'; applicable: to neck: (?) 2434121; adjoiningly: (૩) પાસેનું, જોડેનું; near, adjoining (૩) મહો ; almost. (સ્ત્રી) ઓળખાણું, સંબંધ; acquain- લગ્ન, (વિ) જોડાયેલું, વળગેલું; joined, tance, relation (૨ ગાઢ સંબંધ; adhered: (૨) આસક્ત, લીન; attached, ધરોબે; intimacy: (અ) અડોઅડ પાસે, engrossed. (1.) જન્મ સમયે પૂર્વ 073; adjacently, near, accom- દિશામાં રહેલી રાશિ અર્થાત જન્મકુંડળીનું panied with લગતી, (સી) પક્ષપાત, 444 2414; the ascending sign cf

Page #629

લઘરવઘર
૬૨૪
લટક
the Zodiac at the time of birth ie the first house of a horoscope: (૨) શુભ મુહુર્ત; an auspicious
moment of time: (૩) પરણવાને વિધિ, વિવાહ; the marriage ceremony, marriage. Pagged. લઘરવઘર, (વિ.) ચીંથરેહલ; t.attered, લધિમાં, (સ્ત્રી.) કદનું અલ્પત્ય, લધુપણું; smallness, lessening of s ze. (૨) નાનપ: inferiority: (૩) અતિરાય નાનું સ્વરૂપ ધારણ કરવાની યોગની સિદ્ધિ; the yogic power of assuming the smallest form. લધુ, (વિ.) અલ્પ, નાન; small, little: (૨) વજનમાં હલક; light, not heavy: (૩) સરલ, સહેલું; easy, not complex (1) (સ્વર, વગેરે) દસ્વ; (vowel, etc.) short: (૫) સરખામણીમાં ઓછી વયનું; younger: કેણ, (૫) નેવું અંશથી ' BAIL 24'tial fle; an acute angle: -તમ, (વિ) સૌથી નાનું કે ઓછું; smallest, minimum: (પુ.) અમુક સંખ્યાઓમાંની દરેકને નિઃશેષ ભાગી શકે એવી સૌથી નાની રકમ; the lowest common multiple: -તમ સાધારણ ભાજ્ય, (પુ.) જુઓ લધુતમ: –મતી. (સ્ત્રી.) સરખામણીમાં ઓછા મત હોવા તે; minority: (2)2421 481; a minority party: (3) 2491 21? l; people or persons in minority: (વિ.) સરખામણીમાં અલ્પ સંખ્યા કે મત ધરાવનારું; minority: લિપિ, (સ્ત્રી.) જલદી લખી શકાય એવી દાક્ષરી લિપિ; shortland: –લેખન, (ન.)લઘુલિપિમાં લખવું તે; writing in shorthard: –શંકા, (સ્ત્રી.) પેશાબની હાજત; the feeling to urinate. લચક, (સ્ત્રી) મરડાટ, મૂળ સ્થાનેથી ખસી
જવું તે; a vist; a dislocation: (૨) લટકે; a graceful twist (૩) લટકાળી 31144; a graceful gait or movement. લચકમચક, (અ) (ખાવાની ક્રિયા) ઉતાવળે,
માટે કોળિયે અને ચાવ્યા વિના, (eating) hastily, with big mouthfuls and without chewing. લચક, (અ. ક્રિ) ભારથી નીચા નમવું; to bena down because of burdeo: (?) મમ્હાવું; to be twisted (૩) સ્થાન પરથી ખસી જવું; to be dislocated: (૪) આકર્ષક અદાથી ચાલવું; to walk gracefully. લચકે, (૫) ઘટ્ટ પદાર્થને જથ્થો, દો;
a lump of a viscous substance. લચપચ, (વિ.) પ્રવાહીથી તરબોળ અને
412451 g; viscous and doughy. લચવું, (અ. કિ.) જુએ લચકવું (1). લછો, પુ.) જુઓ માંજ. લજવવું, (સ. ક્રિ) જુઓ લજાવવું. લાડવું, (સ. કિ.) જુઓ લજાવવુ. લજામણી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનો છોડ જેનાં પાન સ્પર્શથી સંકોચાય છે; a kind of plant the leaves of which contract by touch, the sensitive plant. લજામણ, (વિ.) શરમજનક; shameful. લજાવવું, (સ. ક્રિ) શરમિં કરવું; to make
ashamed: (૨) લાજે તેમ કરવું; to લજ્જત, (સ્ત્રી) જુઓ લિજત, [disgrace. લજજા, (સ્ત્રી.) સંસ્કારપ્રેરિત સંકોચ, શરમ; modesty, cultural scruple, hashfulness: (૨) પ્રતિષ્ટાહાનિ, અપકીર્તિ disgrace, shame. લજિજત, (વિ.) શરમાયેલું; ashamed: (૨) સંકોચ અનુભવતું; pendant, bashful, modest: (૩) લાજેલું; disgraced, scrupulous because of guilt. લટ, (સ્ત્રી) વાળને પાતળી સેર; a thin string or lock of hair. (૨) સૂતર, વગેરેની આ ટી; a twisted string of yarn, etc.: (3) Ridd 72; a string of pearls: (૪) વડગઈ; a string-like branch of a banyan-tree rooted into the earth લટક, (સ્ત્રી) જુઓ લટકે: -ણુ-ણિયુ,

Page #630

લટકવું
૬૨૫
*
લણવું
લટકતું; hanging: (૧) એક પ્રકારનું કાનનું લટકતું ઘરેણું; a pendant ear-ring. લટકવું, (અક્રિ.) જૂલતું હોવું; to hang, to remain pendant (૨) અધવચ્ચે રખડી પડવું, આધાર ગુમાવવો; to be left in the lurch, to miss a path, to become supportless. લાવવું, (સ. ક્રિ.) “લટવું'નું પ્રેરક. લટકા), (વિ.) લટકા કરનારું; apt to walk or move gracefully: (૨) નખરાળું, વરણાગિયું; foppish, coquettish. લટકું, (ન.) લટકે: લટકે, (૫) કલાત્મક
હાવભાવ કે અંગમરોડ; graceful expression or physical attitude: (૨) નખરું;
foppery, a vaia artificial gesture. લટપટ, (વિ.) જોડાયેલું, ચાંટેલું, વળગેલું; joined, stuck to, entwined: (૨) આસક્ત, પ્રેમવશ; attached, fond of, strongly possessed by love: (zail.) પ્રપરા, ખટપટ; intrigue: (૨) ગાઢ સંબંધ, ઘરે; intimacy. લટપટિયુ, (ન.) વાળંદને અસ્ત્ર સજવાનો
uel; a barber's strop. લટવું, (અ. 4િ) જુએ લચકવું (૧). લટાર, (સ્ત્રી) આંટો, ફેરે, આનંદ માટે
ફરવું તે; a stroll, a leisurely walk. લટિયું, (ન.) જુઓ લટ (૧). લક, (વિ.) નબળું કે નરમ પડેલું; weaken
ed, softened or sebered: (૨) લાચારીથી પરવશ; helplessly subordinate or dependent: (૩) મન પર 24521 adla; mentally uncontrolled: (૪) સ્તબ્ધ; stunned, dismayed: (!) એક પ્રકારનું રમકડું, 44731; a kind of toy, a too. લા, લ, (વિ) જાડું અને બળવાન; fat and strong (૫) જાડે, કે ધોકો, ડોરે; a cub, a cudgel: લઠ, લઠાંગું, (વિ) લઠ: (૨) બદમાશ, લુ;
knavish, roguish, cunning: લો, (૫) લડું માણસ; a fat and strong manઃ (૨) ગાડાનાં પૈડાની ધરી; the axle of cart wheels. લડકણ, લડકણ, (વિ.) કજિયાખોર,
E310412; quarrelsome, pugnacious. લડત, (સ્ત્રી) લડાઈ, સામ; a battle, a fight, an opposition: (૨) સામુદાયિક ચળવળ; mass movement. લડવું, (વિ.) જુઓ લઠ: (ન.) લઠ્ઠ બાળક; a fat and strong child. લડબડવું, (અ. ક્રિ.) જુઓ લથડવું (૧). લડબડિયું, (ન) જુઓ લથડિયુ. લડવાડ, (સ્ત્રી) જુઓ લડાઈ (૧) અને (૨). લડવું, (અ. .) કજિયો કે ઝઘડો કરવાં; to quarrel: (૨) મારામારી કરવી; to scuffle: (૩) યુદ્ધ કરવું; to fight, to wage a war (૪) અદાલતને આશ્રય લે; to litigate: (૫) સ્પર્ધા કે હરીફાઈ કરવાં; to contend, to contest, to vie with: (૬) અણબનાવ હોવો; to have bitter relations, to be discorded. લડાઈ (સ્ત્રી) જંગ, યુદ્ધ; a battle (૨)
au8; a war: (3) sporti; a quarrel. લડક, લડાકુ, (વિ.) જુએ લડકણ. લડાયક, (વિ) યુદ્ધ માટે ઉપયેગી, યુહનું કે એને લગતું; warlike, of or pertaining to a battle or war: (?) યુદે ચડવાની વૃત્તિવાળુ; inclined to fight or to resort to war: (3) લશ્કરી; military (8) જુએ લડકણું. લડાવવું, (સ. કિ.) “લડવું”નું પ્રેરક [fondle. લડાવવુ, (સ. ક્રિ) લાડ કરાવવાં; to લકુ (૬) લાડુ a sweet-ball. લહણ, (સ્ત્રી) રીત; manner, mode (૨) પદ્ધતિ; style, system: (૩) ટેવ, લત; habit, addiction. લણવું, (સ. કિ) પાકની કાપણી કરવી; to reap, to harvest: (૨) કર્મફળ મેળવવું; to attain the fruits or reward

Page #631

સત
of actions: લલ્લુણી, (સી.) લણવુ` તે; reaping, harvesting.
લત, (સ્રી.) ઉચ્ચ શાખ, આદત, દેવ; intense fondness addiction, habit. જ્ઞતા, (શ્રી.) વેલ; a creeper: "કુંજ, (શ્રી.) –મ'ડપ, (પુ.) વેલેનાં ધઢા માંડવા; a bower.
૬૬
લતાડ, (સ્ત્રી ) લાત, પાટુ; a kick: (૨) ખેલીને ફરી જવું તે; a guinsayng, a self-contradiction: (૩) પ્રત્યાક્રાત; reaction, after-effect: (૪ ગુલાંટ, ગાયું; a stumbling. લત્તાં, (ન. બ. વ.) કપડાં, લૂગડાં; ches. લત્તો, (પુ'.) રાહેર મેં ગામના વિશિષ્ટ વિભાગ; a locality. લથડપથડ, (મ.) ખૂબ ભીંજાયેલ હાય એમ; as if or in the manner of being heavily soaked or wt: (૨) ઢંગધડા ત્રૈનાનું; disordeıly: (૩) લ મડતુ હાથ એમ; hangingly. લચડવું,(અ.ક્રિ.) ડેકર વાગવાથી ગ મડી પડવું; to stumble (૨) ખેલતાં અચકાવુ'; to stammer: (૩) કથળવું; to deteriorate. લથડિયું, (ન.) ગબડી પડવું તે, ગાથુ; a stumbling, an up-side-down turn or fall.
સમથ, (મ.) એકબીજાની ભીંસમાં આવેલું હે કે એકમાર્ગીને તૈરથી વળગેલું હોય એમ; as if or in a manner of grappling or embracing. [અને (૩) લથરપથર, (અ.) જુએ લથપથડ, (૨) લદખદ, (અ.) ખૂબ ભીંજાયેલુ' અને લેાંદા
જેવુ દાય એમ; as if or in the manner of being highly soaked and lump-like: (૨) શ્રટ્ટ પદાથથી ખરડાયેલુ હોય એમ, as if or in the manner of being smeared with a viscous substan.c: (૩) તલ્લીન થતુ હાય અમ; as if highly engrossed n. લપ, (શ્રી.) ઉપાધિ, તકલીફ, પીડા; trou
લપડાક
ble, boredom, pain: (ર) ત્રાસદાયક વ્યક્તિ, લક્કુ'; a pess, a bore, a nuisance. [dly, quickly. લપ, (અ.) ઉતાવળે, અટ, જલદી; hurrieલપલપક, (અ.) રહી રહીને દાહ કે ડ ખ થતા હેાય એવી રીતે; as if or in the manner of scorching or stinging intermitsenly: (ર) ચાનુ` હોય એવી રીતે; as if licking.
લપકવું, (અ. હિં) રશ્મી રહીને દાહ, ડંખ કે વેદના થવાં; to be scorched, sturg or pained intermittently. લપકારા, (પુ.) જીભને વારંવાર બહાર કાંઢવી તે; repeated drawing of he to gue outside the mouh: () રહરહુ ને દાહ કે 'ખજેવી વેદના થવી તે; innermitten! scorching or stin ging pain: (૩) ઉદ્ધતાઈભર્યાં બકવાદ: rude prattle. લપકા, (પુ.) જુએ લપકાશ (૨): (૨) ગદા લચક્રા; a dirty lamp (*) ડામ; a ski.j-burn.
લપ૭૫, (મો.) પ્રપંચ, બાલમેલ; in:rigue, underhand manoeuvring. લપટ, (સ્રી.)ઝાપટ, તાપ; a swoop, a pouncing upon, a snatch: (૨) છટકું, કાંઈં; a trap, a saare: (અ.) તલ્લીન હેાય એમ; as if engrossed in: -લુ', (અ. ક્રિ.) સરકવુ'; to slip, to slide. લપટાવુ, (અ. ક્રિ.) ખરડાg; to be smeared with; (૨) સાલુ, લલચાવું; to be trapped or ensnared, to benticed. [Àાભી; greedy. ક્ષપવું, (વિ.) ઢીલુ'; slack, loose: (૨) લપડંગ, (વિ.) ધણું ઊંચુ' અને એાળ; very high and ugly. લપડાક, (સી.) થપા, તાયા; a slax:: (૨) ઢંકર; astumbling: (૩) એષાઙ મળે એવુ' ભારે નુકસાન; a c/rective heavy loss or harm.

Page #632

લપચ્છા
૬૨૭,
લપરડો, (૫) જુઓ લપેડો. લ૫લ૫, (સ્ત્રી.) લવારે, બકવાટ; prattle (અ) ઉતાવળે, ઝપથી; hastily,speedily: (૨) વ્યાકુળતાથી, ભયભીત બનીને; confoundedly, frightfully. લપલપાટ, (૫) લવારા; prattle (૨)
અધીરાઈ, ઉતાવળ; impatience, haste: (૩) તલસાટ; hankering: (૪) ધમાલ; bustle, commotion: લપલપિયુ, (વિ) લપલપાટ કરનારું prattling, im
pitic., hinkering, etc. oneself). લવું, (અ. જિ.) સંતાવું; to hide લપસવું, (અ. ક્રિ) ચીકણી કે સુંવાળી સપાટી પરથી ખસી પડ્યું; to slip down, to slip away: (૨) સરકવું; to slip, to slide. લપસણ, (વિ.) લપસી પડાય એવું, ચીકણું અને સુંવાળું: slippery.sticky and soft:
જગ્યા; a slippery place. a fou G a sto hide one sel: (૨) ઢંકાવું, સોડમાં ભરાવું; to be covered under or by the side of. લપણું, (વિ) બકવાટ કરનારું, વાતોડિયું; pratling, talkative: (૨) છીછરા સ્વભાવનું, ભૂખ અને નિખાલસ, વાત છુપાવી ન શકે એવું; shallow-minded, foolishly frank, incapable of digesting a secret. લપેટવું, (સ. કિ) વીંટવું; to wrap, to
roll up: () 213119; to involve. લપેડવું, (સ. ક્રિ) જડે લેપ કરવો; to
besmear thickly. લપે, (પુ.) જાડો લેપ, a thick cove
ring, layer or anointing. લપડ(વિ.) સજજડ બેસાડેલું કે ચોટેલું;
fixed or stuck closely, લપડ, (સ્ત્રી) લપડાક; a slap. - લપન છપન, (ન.) નકાની પારકી પંચાત;
useless worry or discussion of stray things or affairs. (૨) ઘાલમેલ; secret intr gue. લફડફફડ, લફરફર, (અ.) (ખાસ કરીને પહેરેલાં કપડાં) અવ્યવસ્થિત રીતે લબડતું
અને પગે અટવાતું હોય એ રીતે; (of worn clothes) as if hanging in a disorderly way and tossivg against the feet. લફરુ, (ન) લીંટની લપક; a lump of | the nose-mucus: (ન) જુઓ લ૫. લખકલબક, (અ) જુઓ લપલપક. લબકારે, (2) જુઓ લપકારે. લબકે, (પુ) જુઓ લપકે. લખવું, (અ. ) જુઓ લટકવું. લબારું, (વિ.) ક્ષીણ નબળું પડેલું; worn
out, weakened: (૨) નરમ, પિચું: ડof લબરક, (પુ.) જુઓ લપકારે. [tender, લબલબ, (અ.) ખાવું, પીવું, વગેરે) એવા
અવાજથી અને ઉતાવળે; eating,drinking, etc.) with such sound and hasily. લબાચો, (પુ.) છ કપડાં, સરસામાન કે ઘરવખરીનો અવ્યવસ્થિત જ; a disordery collection of tattered clothes, broken things or household article . લબાડ, લબાડી, (વિ.) જુઠાબેલું; apt to tell lies: (૨) બદમાશ, દુષ્ટ; roguish, wicked. (roguery, wickedness, etc. લબાડી, (સ્ત્રી) જૂઠાણું, વગેરે; a lie, લખકલમક, (અ) ભયથી વ્યાકુળ બન્યું હોય એમ as if or in the manner of confounded by fright. લધુ, (વિ.) મેળવેલું, મળેલું; acquired,
gained, achieved: -પ્રતિષ્ઠ, (વિ.) પ્રખ્યાત, પ્રતિષ્ઠિત; famous, reputed. લમણાઝીક, લમણાઝીક, (સ્ત્રી) માથાકુર;
useless, tedious discussion. લમણ, (ન.) કપાળની બાજુને માથાને
41101; the temple. લય, (પુ) અંત, નાશ, નાબૂદી; the end, destruction, extinctior: (3) Byrne 2451211 ) desiladi; total concentiation or absorption: (૩) પ્રલય; universal annihilation: (૪) (સંગીત, વગેરેને વિરામ (music, etc.) a pau: e; (૫) સૂર કે સ્વરનો સમયમર્યાદા; the time

Page #633

ક્ષયાનન
limit of a tune: (૬) વાદ્ય, ગીત, નૃત્ય, વગેરેને સુમેળ; harmony of musical instruments, singing and dancing. લયાનત, (શ્રી.) જુઓ યાનત. લલકાર, (પુ.) લલકારવું તે; a loud, lingering, singing or utterance, an encouraging shout or utter:nce, a song in a lingering tune: (૨) ખુમાટા; a shout: (૩) પડકાર; a challenge: “વું, (સ. ક્રિ.) આલાપ સાથે અથા સૂર લખાવીને ગાલ્લુ', to sing in a lingering tone: (૨) બૂમ પાડવી; to shut (૩) માટે સાદે ખેલાવવું; to call loudly: (૪) વાણીથી ઉત્તેજિત કરવું; to encourage by specch: (૫) પડકારવું, આહ્વાન કરવું; to challenge. લલચાવવુ, (સ. ક્રિ.) ‘લલચાવું'નું પ્રેરક, સાવવું, વગેરે; to entice, to allure. લલચાવુ, (અ. .) સાનુ; to be enticed or ensnared: (૨) મેાહુ પામવા; to be allured or tempted: (3) ઉત્કંઠા થવી; to be possessed by an intense desire.
૬૮
લલના, (સ્રી.) સુદર, માહક સ્ત્રી; a beauti
ful fascinating woman. લલાટ, (ન.) કપાળ; the forehead. લલિત, (વિ.) સુંદર, માહુક; beautiful, fascinating: (૨) રેાચક, પ્રિય; palatable, dear: (૩) ક્રેમળ; tender: (૪) મનાર'જક; entertaining: (૧) કલાત્મક, artistic: (૬) ઊમિના પ્રાધાન્યવાળું; romantic: (પુ.) એ નામના એક છ૬; a poetic metre so named: -લા, -કળા, (શ્રી.) ઊમિ` અને કલ્પના પર આધારિત કલા; a fine art. લલિતા, (સ્ક્રી.) સુંદર, માહક યુ×ાન સ્ત્રી; a
beautiful and fascinating young લલુતા, (શ્રી.) જુઓ લોલુપતા. [woman. લલોપતાં, (ન. બ. વ.) લલ્લોપચ્ચો: (સ્ત્રી..ખુશામત; flattery: (૨) લાડ લડાવવાં તે; fondling
લવિ’ગિયું.
લવ, (વિ.) અલ્પ, ચેડુ'; a little, small: (પુ.) નાના સાગ, અશ: a small part, a particle: (૨) આંખના પલકારાના સમયનો છઠ્ઠો ભાગ; the sixth part of the time of a twinkling, a fraction of a second. લવ, (સ્ત્રી.) જુઓ લવારા, લવચીક, (વિ) વળે પણ ભાગે નહિ એવું; લવણ, (ન.) મીઠું; salt. [elastic, flexible. લવરી, (સ્ક્રી.) જુઓ લવારે, લવલવ, (મી.) જુઓ લવારા: (અ.) લવાર કરતુ હાય એમ; as if prattling: -3, (અ. ક્રિ.) લવારા કરèl; to prate: લવલવાટ, લવલવારી, (પુ.) જુઓલવારો લવલીન, (વિ.) એકાગ્ર, તલ્લીન; wholly
engrossed or absorbed in. લવલેશ, (વિ.) અલ્પ, બહુ થાઙ્ગ; the least, smallest: (અ) લેશમાત્ર; to the smallest or least exten: (પુ'.) અલ્પાંચ; the smallest part. લવુ, (અ. ક્રિ.) લવારા કરવા; to pr:ite, [લવિ’ગ, લવિ’ગિયુ. લવંગ, (ન.) લગિયુ, (વ.) (ન.) જુઓ
to chatter.
લવાજમ, (.) અમુક તક કે અધિકાર ભાગવા માટેનું મુદતી ભરણ'; a periodic subscription or fee લવાદ, (પુ.) જુઓ ૫'ચ. લવાદી, (વે.) પ્`ચ કે પોંચાન્હ લગg; of or pertaining to an arb trator or arbitration: (સ્ત્રી.) પરનાં ફરજ કે કામ; the duties and functins of an arbitrater, arbitration. લવાર, (પુ.) જુઓ લુહાર. લવારુ, (ન.) બકરી કે ધેટાનું બચ્ચુ; a kid or a lamb.
લવારો, (પુ.) બકવાટ; prattle,loquacity. લવિંગ, (ન.) એક પ્રકારનો તીખે! અને જંતુઘ્ન તેમ્નના; a clove. લવિ`ગિયુ, (વિ.) લર્નિંગનાં ૩૬ કે આકાર જેવુ'; as big as or shared like a

Page #634

હવૃરિયું
१२६
લહેર
clove: (૧) તીખું; accid, bitter: (૩) Bધી; hot-tempered: (ન.) એક પ્રકારનું bingue; a kind of ear-ornament. લવૂરિયુ, (ન) લવર, (પુ.) ખંજવાળવું
તે; the act of scraping the skin (૨) નખ, વગેરેને ઉઝરડે; a bruise caused by the nail, etc. લ, (૫) માંસના લોચા તરીકે ભેં;
the tongue as a slump of flesh. લશ્કર, (ન.) સૈન્ય, લડાયક ટુકડીઓ; an army, fighting troops: (૨) અણગમતું ટોળું, ધાડું; an unpleasant crowd or multitude: લશ્કરી, (વિ) લશ્કર કે યુદ્ધનું અથવા એને લગતું; of or pertaining to an army or war, military. લસણ, (ન) મસાલા તરીકે વપરાતું એક
પ્રકારનું તીખું, સાદિષ્ટ કંદ; garlic: લસણિયું, (વિ.) લસણયુક્ત; spiced with garlic (૨) લસણના વર્ગનું કે એના જેવા ગુણવાળું; of the class of or having the qualities of garlic. લસણિયો, (૫) એક પ્રકારનું લસણની કળી જેવું રત્ન; a kind of garlic-like
precious stone. લસરક લસરક, (અ) ઉતાવળે, જલદી; hastily, quickly: (૨) લસરકાથી; swiftly and slidingly. લસરકે, (૫) ઘસરકોa scraping; a scratch: (૨) ઘર્ષણ થાય એ રીતે ઝડપથી ખેંચવું તે; a swift sliding, pulling or dragging. લસલસવું, (અ. દિ) ઘી કે તેલથી તરબળ $19; to be soaked with ghee or oil: (૨) ઝળહળવું; to shine, to be lustrous: (3) 2464 246418 yat; to be over pleased or delighted. લસોટવું, (સ. ક્રિ) ઘૂંટવું, વાટવું; to
grind with a muller, to mash. લસી , (સ્ત્રી.) દહીં અથવા દૂધનું શરબત; syrup of curds or milk.
લહરવું, લહરાબુ, (અ. ક્રિ.) તરંગ કે
મોજાં થવાં; to undulate, to wave. લહરિ, લહરી, (સ્ત્રી) તરંગ, મેજું; મોજા
op di ala; a wave; wavy motion. લહાણું, (ન.) કાયદે, લાભ; benefit, profit, gain: લહાણી, (સ્ત્રી.) શુભ પ્રસંગે સગાંસંબંધીઓને અપાતી ભેટ; gifts to relatives, etc., on an auspicious occasion. લહાણ, (ન.) સારામાઠા પ્રસંગે જ્ઞાતિજને, વગેરેને અપાતી ભેટ; gifts t) castemembers, etc. on good or sad occasions. લહાવ, લહાવો, (૫) શુભ પ્રસંગ, સામાજિક સિદ્ધિ, વગેરેથી થતો આનંદ; enjoyment resulting from a good occasion, social achievement, etc.: (૨) આનંદ કે યશ માટેની ઉત્કંઠા; keen
desire for joy or reputation. ; લહિયો, (પુ.) લખાણની નકલ કરવાને
વ્યવસાયી; a scribe. લહે, (સ્ત્રી.) જુઓ લગની. લહેકવું, (અ. ક્રિ) ઝૂલવું; to swing, to oscillate (૨) મેહક અદા વ્યક્ત કરવી; to exhibit a graceful attitude: (૩) ફકવું, ફરફરવું; to flap, to flutter. લહેજત, (સ્ત્રી) જુઓ લિજ્જત. લહેર, (સ્ત્રી) લહરી, તરંગ, મેજુ; a waves (૨) મોજાં જેવી ગતિ; a wavy motion: (૩) પવનને હળવો, આનંદપ્રદ સપાટે; a pleasant breeze: (૪) નિદ્રા કે કેફની Hardl; lure of sleep or intoxication (૫) મજા, આનંદ, enjoynment, delight: () 24104LET; prcsperity: (૭) સુખસગવડ; happiness and comforts: (૮) ધૂન, તરંગ; a whim or fancy-, લહેરાલુ, (અ. કિ.) જુએ લહરવું લહેરિયુ, નિ.) એની ભાતવાળાં સાડી કે સાડ; a woman's outer garment with a wavy design: (૨) એક પ્રકારનું સ્ત્રીઓનું ગળાનું ઘરેણું; a

Page #635

લહેરી
૧૩૦
લંધાવું
kind of necklace for womer:
(3) 315; a dozing, a sleepy nod. લહેરી, (વિ) મસ્ત, આનંદી; intoxicated with joy, gay, jolly: () ધૂની; whimsical, fanciful: (૩) કામા તર, દકી; passionate, leud. (૪) ઉડાઉ; extravagantઃ (શ્નો.) લહેર; a wave, a whim, etc. લહેવું, (સ. શિ) દાનથી સાંભળવું; to listen (૨) ઓળખવું, સમજવું; to recognize, to understard: () ગણના કરવી; to consider (૪ પૂજ્ય4119} Hin rai; to esteem, to respect: (૫) નિરીક્ષણ કરવું; to observe: (૬)મેળવવું; to get, to acquire. લળવું, (અ. કિ.) ઝળહળવું, ચમકવું; to glow, to shine, to glitter: (૨) ઉમંગથી લહેવું; to walk gracefully and enthusiastically: (૩) તૃષ્ણ કે લાલચ થવાં; te desire inten
sely, to covet. લળવુ, (અ. 4િ) જુઓ લળવું. (૨) નીચા વળવું, નમવું; to bend down, to bow: (૨) ઉમળકો થ; to enthuse. લંક, (૫) (સ્ત્રીની) પાતળી કમરનો લહે;
graceful twist or movement of a (woman's) thin waist: (૨) વળાંક, મરોડ; a curve. લંગડ, (વિ) લું, પાંગળું; lime, cri
ppled: લંગડાતુ, (અ. ક્રિ) ૧લું ચાલવું; to impઃ લંગડી, લંગડી ઘોડી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની મેદની રમત; a kind of outdoor game: લંગડું, (વિ.) લંગડ. લંગડો, (મું) એ નામની એક પ્રકારની ઊંચી
જાતની કેરી; a kind of high quality mango so named. લગર, (ન.) સમુદ્રના તળિયાને જકડી રાખે
એવા અંકોડાવાળું, વહાણને સ્થિર રાખવાનું લોખંડનું સાધન; an anchor= (૨) એક પ્રકારનું ઘૂંટીએ પહેરવાનું ઘરેણું; an
anklet: (3) 24ora; a charitable place where food is given to mendicants, orphans, etc.: (૪). બાળકોને રમવાની, એક છેડે પથ્થર, વગેરે વજનદાર વસ્તુ બાંધેલી દેરી, લંગીસ; a plummet-like toy: (૫) લંગાર, લાંબી હાર; a long line or row: -ખાનું, (ન.) અન્નક્ષેત્ર; જુઓ લંગર: લંગરવું, (સ. કિ.) લગર નાખી વહાણને સ્થિર કરવું; to anchor (a ship); (૨) કડીઓ, વગેરે જેડી સાંકળ કે હાર કરવાં; to make a chain or row by joining hooks, etc. (૩) ફસાવવું, ફસામાં લેવું; to entice, to entrap, to ensnare. લગાર, (સ્ત્રી) જુઓ લંગર (૫): -૩,
(સ. ક્રિ) જુઓ લંગરવું. લંગાવું, (અ. ક્રિ) લંગડાવું; to limp. લંગીસ, (ન) જુઓ લંગર (૪): (૨)
એકબીજાનું લંગર લડાવીને કાપી નાંખવાની બાળકોની રમત; children's game of entangling one another's stich toys with a view to cutting them. લંપૂર, (ન.) પૂછડું; a tal: લંપૂર, લગારિયો, (પુ.) વાંદરો; a monkey. જંગલ, (ન) પૂછડું; a tail. લંગોટ, (પુ.) જુએ કચ્છ. લંગોટિય, (વિ.) નાની ઉંમરનું હોવાથી કેવળ લંગોટી પહેરતું; wearing only a strip of cl th round the private crgans because being very young: લંગોટિયો, (૫) બાલ્યાવસ્થાને મિત્ર; a childhood-friend (૨) સાધુ, બાવે
a mendicant, an ascetic. લંગોટી, (સ્ત્રી) જુઓ કછોટી, લગોટો, (પુ) જુઓ ક૭. લંધન, (ન) જુઓ ઉલંધનઃ (૨) જુએ લાંધણ
જિઓ લાંધવું. લંધવું, (અ. ક્રિ) જુઓ ઉલંધવ: (૨) લધાવું, (અ. ક્રિ) લંગડાવું; to limps (૨) (પાણીથી રંધાતી વાનીઓનું) વધારાનું

Page #636

લગઢ
sensuous
પાણી બળી જવું, આસમાઈ જવું; (of things cooked with water) to have surplus water burnt away, to be dried up. લ પુટ, (વિ.) વિષયાસક્ત, અભિચારી; strongly attached to pleasures, lewd, adulterous. લખ, (ત્રિ.) લાંબુ; long, tall: (૨) સપાટી પર કાટખૂણે રહેલ; perpendicular: (પુ.) સપાટી પર કાટખૂણે રહેલી રેખા; a perpendicular: (૨) જળારાયની ઊંડાઈ માપવાની એક છેડે વજનવાળી દેરી; a sound:ng line: (૩) એવી કડિયાની દેરી; a mason's plummet: “કે, (પુ.) જુ લંબ (૧); (૨) પ્રકરણ, અધ્યાય; a chapter or section: -કણુ, (વિ.) લાંબા કાનવાળું; long-eared: (પુ.) ગધેડા; a donkey:-ગોળ, (વિ.) અ‘ડાકાર; gg-haped, val: (પુ.) અંડાકાર આકૃત કે વસ્તુ; an oval, an ellipsoid: -ચોરસ, (વિ.) (પુ.) ચારેય બાજુઓ કાટખૂણે રહેલી હાય તથા પહેાળાઈ કરતાં લંબાઈ વધારે હોય એવું (આકૃતિ, વસ્તુ, વગેરે); rectargular, a rectangle. લખશ, લખસ, (વિ.) વધારે પડતુ લાંબુ કે ઊંચું અને ખેડાળ; longer and higher than usual and_ugly: (પુ'.) એવું માણસ; such person. લંબોદર, (વિ.) દુદાળું; pot-bellied: (પુ.) દુ'દાળા ગણપતિ; Lord Ganapati, the pot-bellied. લાઇલાજ, (વિ.) સુધારી ન કરી શકે એવુ', નિરૂપાય, લાચાર; without a cure or remedy, helpless.
લાડ, (ન.) લાકડુ'; wood. લાકડી, (સી.) સેાટી, પાતળા ધાકો; a stick, a thin staff. લાકડું, (ન.) વનસ્પતિનાં સૂકાં થડ, ડાળીઓ, વગેરે; wood, timber: (૨) બળતણ fuel: (૩) (લૌકિક) અવરોધ, આડખીલી; colloq.) obstruction, hindrance.
૩૧
સામત
લાક્ષણિક, (વિ.) વિશિષ્ટ; peculiar, typical, characteristic: (૨) વિશિષ્ટગુણસૂચક; suggesting an attribute or property: (૩) અલંકારિક, રૂપથી સૂચવેલ'; figurative, metaphorical: (૪) ગભિ ત અર્થ સૂચવતુ'; suggesting an implied meaning: (૫) ગૌણુ; secondary, subordinate: -તા, (શ્રી.) વિશિષ્ટતા; peculiarity, special attribute or property. લાક્ષા, લાખ, (સ્ત્રી) એક પ્રકારના ગુંદર જેત્રેા પદા, લાખ; sealing-wax. લાખ, (વિ.) (પુ.) એકસેસ હાર; one hundred thousand.
લા, (ન.) ચામડી પર જન્મથી જ પડેલું શુભ ચિહ્ન; an auspicious birth-mark
on the skin.
લાખેણું, (વિ.) પ્રામાણિક; hores : (૨) પ્રતિષ્ટિત; reputed: (૩) ગૌરવશાળી; dignified: (૪) સદ્ગુણી; virtuous: (૫) અતિશય કીમતી; highly-precious. લાખોટથુ, (સ, ક્રિ.) લાખ ચડાવવી; to cover or glaze with sealing-wax. લાગ, (પુ.) પકડ; a grip, a hold: (૨) અનુકૂળ તક કે પ્રસંગ, તાકડા; a suitable opportunity or occasion: (૩) ટેકો, આધાર; a support, a prop: (૪) મૂળ, પાયે; a source, a root, base, a foundation: (૫) યુક્તિ, પ્રપંચ; a trick, an intrigue: (૧) સુમેળ, એકરૂપતા; harmony, consisteıcy: (૭) અવકાચ; space.
લાગઢ, (અ.) લગાતાર, અઢકથા વિના, સતત; non-stop; incessantly. લાગણી, (સ્ક્રી.) ઊમિ, મનસાવ; emotion, feeling, sentiment: (૨) ઊઁચાભાવ; pity, compassion: -પ્રધાન, (વિ.) ઊમિલ, ઊમિ પ્રધાન; emotional, sentimental, romantic. લાગત, (સી.) પડતર કિંમત; cost pvices (૨) જકાત, દાણુ; octroi duty, local

Page #637

લાઠી
લાગત
taxes. (42190'; related, concerned. લાગતુ વળગતુ, (વિ.) સંબંધી, હિત લાગભાગ, પુ) સગાં કે સંબંધીને
(; rightful share of a relative. લાગલગઢ, (અ) જુઓ લાગટ. લાલુ, (બ) વિના વિલંબે, તરતજ : at
once, promptly. લાગવગ, (સ્ત્રી) સારો સંબંધ; good relation: (૨) સારા સંબંધથી મળતાં લાભ ટેક, વગેરે; support or gain resulting from good relation: (3) 2121 સંબંધની અસર; indience. લાગવું, (સ ક્રિ) સ્પર્શ કે સંપર્ક થવાં; to touch, to come into contact: (૨) સંબંધ હોવો; to be related: (૩) મનોભાવ કે લાગણી થવા to feel: () અસર થવી; to be affected: (૫) જેવું, સમજવું; to see, to understand (૬) દેખાવું; to appear: (૭) અનુભવવું; to experience (૮) ભૂખતરસ, વગેરેની olya ull; to feel hungry, thirsty, etc. (૯) સતત પ્રયાસ કરવા; to try continuously: (૧૦) માં રોકાયેલું હોવું કે રહેવું; to be engaged or devoted to: (૧૧) પ્રારંભ કરે; to begin, to start: (૧૨) અનુકૂળ કે બંધબેસતું થવું $ 1919; to be suitable or fitting: (૧૩) પ્રતિકૂળ અસર થવી (આહવા, પાણી, વગેરેની); to be adversely affected (with climate, water, etc ): (2x) લટકાવું, અથડાવું; to collideઃ (૧૫) પ્રહાર થવો, વાગવું; to be hit or struck: (૧૬) કિમત પડવી; to cost: (૧૭) વ્યભિચારી સંબંધ હો; to have adulterous relations (૧૮) વળગવું
$ 1319; to be adhered or joined to: લાગg, (અ. કિ.) સળગવું; to kindle. લાગુ, (વિ) લાગેલું, વળગેલું; joined, adhered or attached to: (૨) સંબંધિત; related (૩) અનુકૂળ, બંધબેસતું;
suitable, fitting: (૪) વ્યભિચારી સંબંધ ધરાવતું; having adulterous relation: (અ) સતત, લાગટ; incessantly, non-stop. લાગો, (૫) રૂઢિજન્ય હક, લવાજમ કે કર;
customary right, claim, fee or tax (૨) વેરે, કર; a tax or duty: (૩) સંબંધ; relation: (૪) પીછે; pursuit. લાઘવ, (ન) લઘુતા; smallness, shortness, lightness: (૨) સંક્ષેપ, સાર; brevity, summary: (૩) કૌશલ્ય, ચપળતા; skill, dexterity, nimbleness: (૪) નાનપ, હલકાપણું; inferiority: (4) yeasdt; triviality: (*) માનહાનિ, કલંક; disgrace. લાચાર, (વિ) જુઓ લાઈલાજ: (૨) દીન,
04104; humble, poor. લાચારી, (સ્ત્રી) લાચારપણું; helplessiness, absence of cure or remedy. લાજ, (સ્ત્રી) જુઓ લા : (૨) શાખ,
2410343; credit, reputation. લાજમ, (વિ) જુઓ લાજિમ. લાજવું, (અ. ક્રિ) શરમાવું; to be ashamed: (?) 1914 P4041941; to suffer from the feeling of inferio:ity. લાજા, (સ્ત્રી) શેખાની ધાણી; popped
or parched rice. (proper, fi!. લાજિમ, વિ.) છાજતું, ઘટિત; becoming, લાટ,(પુ.) મોટું મેજું, લાટે;a big wave. લાટ, (સ્ત્રી.) ઘાણીનું દસ્તા જેવું ઊભું લાકડું;
the verticle wooden pestle of an oi-mill: (૨) પૈડાં, વગેરેની ધરી; an axle of wheels, etc. લાટી, (સ્ત્રી) લાકડાના બજાર કે પીઠું; a
timber-market: લાટો, (પુ.) જુઓ લાટ (૫). લાટો, પું.) ધાતુ, સાબુ, વગેરેને લાં ચતુષ્કોણ ટુકડો; a rectangular bar of metal, soap, etc. લાઠી, (સ્ત્રી) જાડી લાડી; a thick sticks

Page #638

લાડ
૬૩૩
(૨) વ્યાયામ માટેતી લાકડી; a gym
nastic stick.
લાડ, (ન.) કોઈને રાજી રાખવા માટે ખુશામત ૐ વહાલભર્યા રાખ્યું કે વન; fondling, enhearment, caressing: (૨) વજ્રાલભર્યા પક્ષપાત; partiality or favour resulting from endearment -ક', -કવાયુ, -કુ, -હ્યુ, “લ”, વાયુ, (વે.) વહાલુ અને લાડમાં ઊછરેલું; beloved, dear, fondled: લાડીલુ', (વિ.) લાડકડું, (ત.) લાડમાં ઊછરેલું ખાળક; a fondled child: -લી, (સ્ત્રી.) લાડમાં ઊછરેલી છેાકરી; a fondled girl: (૨) નવેઢા; a newly married bride. લાડવો, (પુ'.) જુઓ લાડું. લાડી, (સ્રી.) વહાલી, નાજુક દીકરી કે કન્યા; beloved, tendcr daughter cr gitl? (૨) નવેઢા; a newly married bride. લાડુ, ન.) ધઉંને લેટ, ધી અને સાકર કે ગાળની એક દંડા વી. સ્વાદિષ્ટ વાની; a sweet-ball: (૨) પિંડે; a round lump or globular mass.
રી
લાડો, (પુ.) વહાલા ` લાડમાં ઊછરેલા દીકરા કે છેારા; a beloved or fondled con or boy: ૨) વરરાન; a bridegroom, લાણી, (સ્ત્રી) કાપણી, લણણી; reaping, harvesting.
લાત, (સ્ત્રી) પાટુ; kick: (૨) (લૌકિક) હાનિ, નુકસાન; (colloq.) him, Iss. લાદ, (સી.) ધે ડી, વગેરે અમુક ચોપગાંનાં વિષ્ટા કે છાલ; excretion or dung ot some quadrupeds such as the horse, etc.
લાદવું, (સ, ક્રિ.) (ભારાહક પ્રાણીની પીઠ પર) સામાન કે બેજો મૂકવાં; to load, to burden or to pile (on the b+ck of a beat of burden). લાદી, (સ્ત્રી ) ભોંયતળિયે બેસાડવાની પથ્થરની તી; a flooring tule: (૨) ફરસમંધી; a floor set with tiles.
'
ફારુ
લાધવુ, (સ. ક્રિ.) જડવું, મળવું, પ્રાપ્ત ૧૩; to find, to get, to obtain: (૨) (વહાતુ) ખરાબે ચક્ષુ'; (of a ship) to run aground: (૩) (લૌકિક) પરિશ્રમથી થારી જવું કે ક્ષીણ થવું; (colloq.) t he tired or worn out because of hard લાનત, (સ્ક્રી.) જુઓ યાનત. [work. લાપટ, (શ્રી.) થપાટ, તમાચા; a slap: લાપટિયો, લાપોટ, લાપોટિયો, (પુ.) જુઓ સઢિયો.
લાપરવા, (વિ.) બેદરકાર, બેપરવા; careless; (૨) સ્વતંત્ર; independent. લાપશી, લાપસી, (સ્રી.) ધઉંનાં ઈંડાંની એક મીઠી વની; a kind of sweet dish of wheat flakes.
લાપી, લાખી, (સ્રો.) જુઓ લાંપી. લાફો, (પુ ) જુઓ લાપત લાભ, (પુ.) ક્યદો, નફેt; advantage, gaia, benefi:, profit:-કારક, “કારી, -દાયી, (વ.) ફાયદાકારક; beneficia!, profitable: -વું, (સ ક્રિ.) ફાયદા થવા, પ્રાપ્ત થવું; to benefit, tă gain લાય, (શ્રી.) આગ; fire: (૨) બળતરા; burning sensaton: (૩) તીવ્ર દાં; int=nse envy.
લાયક, (તે.) અનુકૂળ, ચાગ્ય; suitable, pr 'fer: (૨) પાત્ર, યેાગ્ય ગુણા ધરાવતુ, quilitied, er hy: (૩) છાજતુ, બંધબેસતુ'; kecoming, fitting: લાયકાત, લાયકી, (સ્રી.) યેાગ્યતા, પાત્રતા; w:th, worthiness, suitability, fitncss. લાયરી, (સ્ક્રી.) વધારે પડતા ખત્રાટ; excess:ve pratle or chatter: (૨) શેખી, ફાસ; bragging, boasting. લાર, (સ્રી.) લાંબી ૫ક્તિ કે હાર; a long line or row, [orry, લારી, (સ્રી.) માલવાહક સેંકડી કે ગાં; ૧ લાર, (ન.) કાંટાળા છેડ કે એનુ ડાંખળું'; a thorny plant or its branch: (ર)લ'; a pist, a nuisance, a boe:

Page #639

લાલ
લાંગ
૬૩૪
(૩) અણગમતું ટોળું, ધાડુંan un-
pleasant crowd, a horde. લાલ, (વિ.) રાતું; red: -ધૂમ, ચટક,
-ચોળ, (વિ.) ખૂબ રાd; extremelyred. લાલ, (૫) વહાલો છોકરો કે પુત્ર; a beloved boy or son: (૨) વરણાગિયો, છેલ; a dandy, a fop. લાલચ, (સ્ત્રી) લોભ, લાલસા greed, covetousness, avarice: (૨) લલચાવેનાર વસ્તુ, વગેરે; a tempting or enticing thing, etc.: (3) 4i4; a bribe: લાલ, (વિ.) greedy, cov tous. લાલન, (ન.) લાડ લડાવવાં તે; fondling, caressing:-પાલન, (ન) લાડથી ઉછેરવું તે; bringing up by fondling. લાલસા, (સ્ત્રી) ઉત્કંઠા, તૃષ્ણ; intense desire or longing (૨) લેબ greed: (3) 917441; passion. (dandy, a fop. લાલા, લાલ, (૫) વરણાગિયે, છેલ; a , લાલાશ, (સ્ત્રી) રતાશ; redness. લાલિત્ય, (ન.) લલિતપણું; (જુઓ લલિત) beauty, grace, eleganc:, tender ness, romance. લાલિમા, લાલી,(સ્ત્રી) હાલા; redness. લાવણી, (સ્ત્રી.) ઊમિં પ્રધાન કથાકાવ્ય, 475104; a ballaj, a love-song: (?) a mode or ture of music. લાવણ્ય, (ન) સૌંદય; beauty, charm: (૨) રોચક કે આકર્ષક ગુણ કે ભાવ; a pleasant or sttractive quality or expression. of bird, a quail. લાવરી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું પંખી; a kind લાવ૨, (ન.) કૂતરાનું ભસવું કે કરડવું તે;
the barking or biting of a dog: (૨) ઉગ્ર ભાષા; bitter language. લાવલશ્કર, (ન.) સારી રીતે સજજ, મોટું લશ્કર; a well-equipped big army. (૨) કુટુંબનાં બધાં સી અને એમને અંગત સર21414: all the members of a family and their perscoal belongings.
લાવવું, (સ. ક્રિ) આણવું, લઈ આવવું; to
bring, to fetch: (?) lig; to buy. લાવા, લાવારસ (પુ.) જવાળામુખી પર્વતમાંથી નીકળતું ગરમ પ્રવાહી અથવા એ ઠરી ગયા પછી બનતો પદાર્થ; lava. લાશ, લાસ, (વિ) પાયમાલ, નાથ પામેલું, cuisi 436; ruined, destroyed, wrecked: (l.) ; a corpse. લાસર, (સ્ત્રી) વિલંબ, હેતપૂર્વક સમય PAUSAL 2; delay, intentional waste of time લાસરિયું, (વિ.) તંગધડા વિનાનું; disorderly. (૨) છીછરુ, અસ્થિર shallow, fickle, unsteady: (*) બેદરકાર; careless, indifferent: (૪) હેતુપૂર્વક વિલંબ કરનારુ; dilatory. હાસુ, (વિ.) (ખારાક) સૂર્ક, લખું, રસ છે ઘી, તેલની ચીશ વિનાનું; dry, unpalatable, juiceless or not lubricated by ghee, oil, etc.: (ન.) કઠાળ સિવાયનું 24019; any corn except pulses. લાસ્ય, (ન) સંગીત સાથેનું નૃત્ય: a dance
in harmony with music. લાહ, (સ્ત્રી)જુઓ લાય. of wheat flour. લાહી, (સ્ત્રી) ઘઉંના લોટની કાંજી; a paste લાળ, (સ્ત્રી.) મેઢાનું ચીકણું પ્રવાહી ઘૂંક; saliva, spittle: લાળિયુ, (વિ.) લાળ કાઢતું (બાળક): emitting saliva (chia): (ન.) એવા બાળકને ગળે, લાળથી રક્ષા માટે બંધાતું કપડું: a piece of cloth tied round such a child's neck for protection against saliva. લાળી, (સ્ત્રી) કાનની બૂટ, the lobe of the ear: (૨) શિયાળે બૂમ પાડવી તે: tbe crying of a fox. લાળ, (૫) અંગાર; a burning coal
or small piece of fuel, a c nder. લાંક(૫) કમરને મડ; a twist or
curve of the waist. (cf pulse. લાંગ, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું કઠોળ; a kind લાંગર, ન) –વું, (સ. )િ જુઓ લંગર.

Page #640

૧૩૫
રીખ
લાંગુલ
લાંગુલ, લાંગલ, (ન.) પૂછડુ; a tail. લાંઘ, લાંઘણ (સ્ત્રી) ઉપવાસ; a fast, fasting. (૨) હઠપૂર્વક ઉપવાસ, ત્રાગું; an insistent or obstipately undertaken fast or fusting. લાંઘણું, (ન) જુઓ લાંઘણ (૨) લાંધવું, (અ. 4િ) ઉપવાસ કરવો; to fast; (૨) હપૂર્વક ઉપવાસ કરવે; to fast insistently or obstinately: લાંઘો, (કું.) જુઓ લાંઘણ. લાંય, (સ્ત્રી) રિશ્વત, અપ્રામાણિકપણે હેતુ સાધવા છુપી રીતે અપાતા પૈસા, વસ્તુ, વગેરે; a bribe, a graft:-ખોર, લાંચિયું, (વિ.) રિશ્વતખેર; inclined to accept bribes
corrupt. (૨) જુઓ લાખુ. લાંછન, (ન.) ક્લક, ડાધ; a stigma, a blots લાંક, (વિ.) મજબૂત બાંધાનું, બળવાન; stou', strong: () 8461; rude: (3) બદમાશ, શઠ, દુષ્ટ; roguish, wicked (૪) માથાભારે, તોફાની; unmanageable. refractory, mischievous: aisles, (સ્ત્રી.) બદમાશી, લુચ્ચાઈ, વગેરે; roguishness, cunning, etc.: લાંડિયું, વિ.) લાંઠ લાંપી, લાંબી, (સ્ત્રી) કાચ, વગેરે સાંધવા માટેની લગી; a kind of paste for cenenting glass, etc. લાંબુ, (વિ.) લંબાઈ, ઊંચાઈ કે સમયમાં પ્રમાણ કરતાં વધારે; long, tal: (૨) દૂરનું, છેટું; distant, remote: (૩) પાથરેલું, Juras; spread out, stretcbed out. લાંભવુ, લાંબુ, નિ.) હિસે, ભાગ 1 share, a part: (?) [aellpl; a section: (૩) સોરટી; a lottery. લિખિત, (વિ.) લખેલું; written: (૨)
વિધિના લેખ, ભાગ્ય; destiny. લિજ્જત, (સ્ત્રી) સ્વાદને આનંદ, રસ;
relish, zest, piquancy, flavour: (૨) ઉતકટ આનદ કે ઉપભેગ; keen joy
or enjoyment. લિપિ, લિપી, (સ્ત્રી.) મૂળાક્ષર લખવાની રીત;
mode of writing alphabet, script.
લિપ્સા, (શ્રી.) ઉત્કંઠા, ઝંખના; intense
desire, longing. લિફાફો, (પુ.) પરબીડિયુ; an envelope. લિબાસ, (પુ) જુઓ લબાસ. [head. લિલવટ, (ન) નલવટ, કપાળ; the foreલિલાઉ, લિલામ, (ન) હરાજી; auction લિસોટી, (સ્ત્રી.) પાતળાં કે નાનાં લીટી કે ઉઝરડે; a thin or small line or bruisc.
(or bruise. લિસોટો, (૫) લોટી કે ઉઝરડે; a line: લિંગ, નિ.) નિશાન, ચિહ્ન, a sign, a
mark, a token: (૨) વિશિષ્ટ ગુણ કે લક્ષણ; peculiar attribute, characteristics (૩) સાધન, હેતુ; means, motive: (૪) (વ્યાકરણ) અતિ; (rammar gender: (૫) મહાદેવનાં લિંગાકાર પ્રતીક કે મૂર્તિ; the symbolic representation or the idol of Lord Shiva (૬) પુરુષનું પ્રજનન અંગ; the generative organ of the male, the penis-દેહ, (પુ.) શરીર, (ન) જીવાત્માનું મૂળ અવિનાશી સૂક્ષ્મ શરીર; the original incestructible, subile, abstract body of a soul: Casil, (વિ.) લિંગવાળું; having a sign or mark: (?) worshipping Lord
Shiva: (3) sexual. લિંબુ, (ન) એક પ્રકારનું અંધકાર, પીળું
ખાટા, પાચક રસવાળું ફળ; a lemon. લિંબણ, લિંબુડી, લિંબોઈ, (સ્ત્રી.) લિંબુનું
ઝાડ; a lemon-tree. લિંબોળી, (સ્ત્રી.) લીંબડાનું ફળ; the fruit
of a rimb tree. લિબોળી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું મોટું, પહોળા મેવાળું વાસણ; a kind of big, broad-mouthed vessel. લીક, (સ્ત્રી) રેખા, લીટી; a line (૨) સીમા, હદ, સીમાદર્શક રેખા; limit, boundary, a boundary-line. લીખ, (સ્ત્રી) માથામાં પડતી જૂનું ઈંડું;

Page #641

લીચી
લુછણિયું
an egg of alouse, a nit: લીખિયું, (ન.) લીખ દૂર કરવાની ઝીણી કાંસકી; a
fine comb for removing nits. લીચી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું ફળઝાડ કે એનું ફળ;
a kind of fruit-tree or its fruit. લીટી, (સ્ત્રી.) પહોળાઈ વિનાનું સાંકડું ચિહ્ન, રેખા; a line: (૨) હાર; a row: (૩) હા, મર્યાદા; limit: (૪) લખાણ કે કાવ્યની ultri; a line of writing or a poem. લીદ, (સ્ત્રી) જુઓ લાદ. લીધે, (અ)ને અંગે કે કારણે; because of. લીન, (વિ) તલીન, એકાગ્ર; absorbed in: (૨) ભળી જઈને એકરૂપ બનેલું, ”માં લય પામેલું; mixed up and having been one with, swallowed up ani non-existent. લીપણુ, (ન) જુઓ લીપણુ. લીપવું, (સ. %િ) જુઓ લીવું. લીમડી, (સ્ત્રી) નાને લીમડે: લીમડો, (પુ.) કડવાં, મૂળ, પાન અને ફળવાળું,
ઔષધ તરીકે ઉપયોગી એક પ્રકારનું ઝાડ; a Nimb tree: (૨) એ વર્ગનું કોઈ પણ 313; any tree of ihe Nimb-class. લીરા, (૫) કાપડને પાતળો લાંબો ટુકડો, લાંબું પાતળું ચીથરું; a thin long piece of cloth, a long, thin rag. લીલ, (સ્ત્રી) તળાવ, વગેરે બંધિયાર જળાશમાં થતી એક પ્રકારની લીલી, ચીકણી વનસ્પતિ; moss= (૨) જીભ પર જામત ચીકણો પદાર્થ, ઊલ; the sticky substance collecting on the tongue. લીલમ, (૧) લીલા રંગનું રત્ન; emerald. લીલા, (સ્ત્રી.) રમત, ખેલ; sport, pastime(૨) ખેલ તરીકે સૃષ્ટિ કે બ્રહ્માંડ; the creation as a sport: (3) 267444 pud કે ખેલ; a mysterious game or sports (૪) અવતારનાં કારકીર્દિ કે સિદ્ધિઓ; the career or achievements of an incarnation (૫) એને લગતું લોકનાટક; a folk-drama based on them.
લીલાણુ, (ન.) હરિયાળે પ્રદેશ, હરિયાળી;
a green region, greenery. લીલાલહેર, (સ્ત્રી) સંપૂર્ણ સુખ અને સગવડ; complete happiness and comforts: (2) 24141; prosperity: (૩) આનંદ, ઉપભેગ; joy, enjoyment. લીલાશ, (સ્ત્રી) લીલાપણું; greenness. લીલુ, (વિ) લીલા રંગવાળું; green (coloured): (૨) કાચું, વિકસતું, સૂકું કે ચીમળાયેલું નહિ; raw, developing, neither dry nor withered: (૩) ભીનું, ભેજવાળુ, રસાળ; wet, juicy: (૪) તાજું; fresh, new: (૫)સુખી, શ્રીમંત; happy, rics:-છમ, (વિ.) અતિશય લીલું કે guly'; very green, verdant. લીલું, (વિ.) સુંવાળું; smooth, soft (૨) સરક; slippery. લીહ, લીહી, સ્ત્રી) જુઓ લીક. (mucus. લટ, ન) નાકને કફ જેવો મળ; nasal લીંડી, સ્ત્રી.) (બકરી, વગેરેની) ગળી જેવી Qel; (of goat, etc.) cxcrement in the form of a globule. લીંપણ, લીપણગપણ (ન) છાણ, માટી, વગેરેથી જમીન લીંપવી તે; dausing with cow-dung, clay, etc. લીંપવું, લીંપવુકૂપવું, (સ. કિ) જમીન પર છાણ, માટી, વગેરેને થર કરે; to
daub with cow-dung, clay, etc. લીંબડી, (સ્ત્રી) લીંબડો, (પુ) જુઓ
લીમડી, લીમડો. લિંબણું. લીંબણ, લીંબુડી, લિંબોઈ, (સ્ત્રી) જુઓ લીંબુ, 4) જુએ લિંબુ. લીંબોળી, (સ્ત્રી) જુઓ લિંબોળી. લુચ્ચાઈ, (સ્ત્રી) શઠતા, બદમાશી; cunn
ing, roguery. લચુ, (વિ.) કપટી, શ; cunning, roguish: (૨) હેશિયાર, પહોંચેલું; cle
ver, shrewd: (૩) યુક્તિબાજ; crafty. લુછણિયુ, () લુછવાનાં કપડું, કંતાન, ટુવાલ, વગેરે; a piece of cloth, jutecloth or towel, etc. for wiping.

Page #642

લટકણિયું
લુમ
લુંટણિયું, (વિ.) લુંટ કરે એવું; apt to rob, plunderous= (૨) વધારે પડતું 4$10412; highly profiteering. લુટાઉ, (વિ.) લૂંટેલું કે તફડાવેલું; robbed or pilferred(૨) હકદાર કે માલિક Canlig; unclaimed, ownerless. ટા, લુટારે, (પુ.) લુટ કરનાર, ધાડપાડુ, a robber, a raider. ફટાવવું, (સ. ક્રિો “લૂંટવું નું પ્રેરક: (૨) સસ્તી કિંમતે વેચી દેવું, લીલામ કરવું કે ઠેકાણે પાડવું; to sell, auction or
d spose off cheaply. લુટાવું, (અ કિ.) લૂટવું'નું કર્મણિ (૨) Barig'; to be cheated. લુકવું, (અ. )િ જુઓ લકવુ. લુપ્ત, (વિ.) લય પામેલું, અદશ્ય થયેલું;
löst, disappeared or vanished: (૨) નાશ પામેલું; destroyed. લુબ્ધ, વિ) લાલચુ, લોભી; covetous,
greedy: (૨) લલચાયેલું, ફસાયેલું; fascinated, enticed. (૩) વાસનાથી ઉન્મત્ત બનેલું; infatuated. કુશલુ, લુલુસ, (અ) (રાક લેવો) અત્યંત ઉતાવળે, ચાવ્યા વિના; eating) very hastily, without chewing. લુહાર, (૫) લેઢાના કામનો વ્યવસાયી; a blacksmith (૨)એનામની જ્ઞાતિને માણસ; a man of the so named caste. લુંગી,(સ્ત્રી) કેડેથી પગ સુધીનું નળાકાર વસ્ત્ર; a cylindrical garment worn round tbe waist and covering the legs. લૂ, (સ્ત્રી) ગરમ પવનને સપાટે; a blast of hot wind (૨) લૂ લાગવાથી થતા 2131; sunstroke. લૂઓ, (૫) કણકના નાને પિડે; a small
round lump of kneaded flour. લૂક, ખ, (સ્ત્રી) જુઓ . લુખસ, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારને ચામડીના રોગ;
a kind of skin-disease. લખુ, (વિ.) (ભજન) સૂકું, ઘી, તેલ રહિત, પ્રવાહી કે રસાદાર વાની વિનાનું dry, not
lubricated by ghee, oil, etc., without a liquid or juicy dish: (૨) સ્વાદરહિત; tasteless: (૩) કસ કે 7792[ga; stuffless, pitbless: (*)
ગરીબ; poor: (૫) ખાલી; emp y. લુગડાંલતાં, (ન. બ. વ.) clothes and
similar other things. લૂગડું, (ન) વસ્ત્ર, કપડું; an article of dress, a garment: (૨) સાલે; a Sari, a woman's outer garment. લગદી, (સ્ત્રી) લેટ અથવા કોઈ વસ્તુના
041273 045121 diêt; a paste, a sticky લુછણું, (ન) જુઓ લુછાણિયું. [lump. લૂછવું, (સ. ક્રિ) કાપડ, વગેરેથી ઘસીને સાફ
કરવું; to clean by rubbing, to wipes (૨)લગાડવું, ચટાડવું; to apply, to stick લૂટ, (વી.) બળજબરીથી પડાવી લેવું તે; robbing, robbery, plunder: (૨) એવી રીતે મેળવેલ માલ; things robbed or plundered: –કાટ, (સ્ત્રી.) સ્ટ: (૨) HIR 15176l; heavy profiteering: -૬, (સ. કિ) to rob, to plgrider, લૂક, (અ. કિ.) આળોટવું, ગબડવું; to
roll on the ground. લૂણ (ન.) મીઠું, નિમક salt (૨) ઉપ
SARI MI?, burden of an obligation. લૂણી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની ભાજી; a kind
of edible, leafy vegetable. લૂણ, (૫) ભેજ અને ખારાશથી ખવાઈ જવું તે અથવા એની અસરથી થતી છારી; the act of being worn out because of moisture and salinity or a film formed by such effect. લૂમ, (સ્ત્રી) ફળનું ઝૂમખું; a bunch of fruits: , (ન.) લુમ: -ખો, (કું) મેટી લુમ ગુમ, (અ) (વિ) લમની જેમ 24.14093 12 425g; hanging gracefully like a bunch of fruits: -ઝૂમવું, (અ. કિ.) એ રીતે લટક; to hang gracefully like a bunch of fruits:

Page #643

૧૮
લેભાગુ
-૬, અ.કિ.) લટકવું, નમવું; to hang, to bend down. (૨) ખૂબ પ્રયાસ કરવા, ઝઝુમવુ; to strive or struggle hard.
લી, લલીબાઈ, (સ્ત્રી.) જીભthe tongue લલ, વિ.) લંગડું; lame: (૨) અપંગ; crippled: (3) deyes; weak: (x) ખામીવાળું; defecave: (૫) બિન બાધારભૂત, પાયાવિનાનું; unreliable,baseless. લૂટ, (સ્ત્રી) જુઓ લુટ -ણિયુ, ફાટ,
જુઓ “લૂટના પેટામાં. લૂંટણિયે, (વિ.) જુઓ લુટણિયુ. લેટાઉ, (વિ.) જુઓ લુટાઉ. લૂંટારુ, લૂટારે, (૫) જુઓ લુટારુ, લૂટાવવું, (સ કિ) જુઓ લુટાવવું. લુંટાવું, (અ. )િ જુઓ લુટારું. લેડી, (સ્ત્રી.) દાસી; a maid servant (ર) ગુલામડી; a female slave. ૧૩, (પુ.) દાસ; a servant (૨) ગુલામ; a slave.
લૂિમવું. બ, (સ્ત્રી) –વું, (અ. કિ.) જુએ લૂમ, લેખ, (૫) લખાણ, લિખિત, દસ્તાવેજ, શિલાલેખ, સાહિત્ય, વગેરે; a writing, a document, an inscription, a literary piece, an essay, an article, etc: -ક, (૫) લહિયો, સાહિત્યકાર; scribe, an author: –ણું, –ણી, (સ્ત્રી) કલમ; a pen: -ન, (ન.) લખાણ; writing, copying. (૨) સાહિત્યસર્જન, literary composition: લેખનકલા. લેખનકળા, (સ્ત્રી) લખવાની કે સાહિત્યસજનની કળા; the art of writing, the literary art: –પત્ર, (કું.) (1) દસ્તાવેજ, કરાર; a document, a written agreement or contract: લેખા, (ત્રી.) રેખા; a line લેખિકા, (સ્ત્રી) સ્ત્રી લેખ; an authoress: લેખિત, (વિ.) લખેલું, દસ્તાવેજી; written, documentary: લેખિતવાર, (વિ.) લખિત (અ) લેખી,(૧) લખાણમાં in writing. લેખવવું, લેખવું, (સ. ક્રિ) ધ્યાન કે ગણતરીમાં લેવું; to heed, to reckon,
to take into account:(૨) દરકાર રાખવી ગણકારવું; to care for, to respect લેખ, (ન) લખ્યા વિના ઉકેલી શકાય એવો સલો હિસાબ; an easy sum that can be solved orally, oral calculation (૨) હિસાબ, ગણતરી account, a sum, a reckoning (૩) મણના; consideration: (૪) શક્તિ, ગજું;
ability, power, mettle. લેખે, (અ) દરે, પ્રમાણે હિસાબેy at the rate of, at, per: (૨) અંગે, ગણનાથી;
for the sake of, out of regard for. લેમ, (સ્ત્રી) ધનુષ જેવું વ્યાયામનું સાધન;
a bow-like gymnastic inplement લેટવુ, (અ. દિ) જુએ લોટવું. લણ, (ન) વસૂલ કરવાની રકમ કે વસ્તુ dues, a debt due from: -2, (4.) લેણુવાળ, a creditor -દણ, (સ્ત્રી)
relation of financial transaction લેણાદેણી, (સ્ત્રી) અનુબંધ dues
to or from on the basis of the law of Karma: (૨) જુએ લેણદણ લેણું, (ન.) લેણઃ (૨) જુએ લેણાદેણી લે૫, (૫) ઘટ્ટ પ્રવાહીને થર; plastering, coating.besmearing(૨)એવું ઘટ્ટ પ્રવાહી; such viscus substance, a salve, a plaster, an ointment (3) પાવું તે, 24131 [bel; being plastered or stuck _to, attachment -ડી, (સ્ત્રી.) જાડો લેપ. લેપન, (ન) લેપ કરવો તે; the act of cating or plastering. (૨) પાવું #; attachment, the act of being attached. [plaster or besmear લેપવું, (સ. કિ.) લેપ કરવો; to coat, લેપાવું, (અ. કિ) લેપ થવો, ખરડાવું; t) be plastered or besmeared with:(2)
આસક્ત થવું; to be attached to.. લેબાસ, (પુ.) પથાક, પહેરવેશ; dress,
garments, costume. લેભાગુ, (વિ.) લઈને નાસી જનારું; (a)

Page #644

સરખું
લોક
runaway (person): (૨) બિનઆધારભૂત 240 441X; unreliable and roguisa. લેરખ, (ન) જુએ લૂમ, લૂમખું. લેલુ, (ન) ચૂને, વગેરે પાપરવાનું કડિયાનું એજાર; a mason's trowel: (૨) એક પ્રકારનું પક્ષી; a kind of bird. લેર, (વિ.) નિદ્રાથી ઘેરાયેલું; drowsy, sleepy. (૨) અતિશય, વિપુલ; exce
ssive, abundant. લેવડ, (સ્ત્રી.) શાખે કે ઉધાર લેવાનો વ્યવહાર; the relation of borrowing: -695, (સ્ત્રી.) શાખે કે ઉધાર આપવા લેવાને વ્યવહાર; the relation of mutual-borrowing and lending. (૨) આર્થિક સદા કે વ્યવહાર; financial transactions લેવરાવવું, લેવડાવવું, (સ. કિ.) લેવું નું પ્રેરા (૨) ઉધડે લે, ધમકાવવું; to rebuke severely, to reprimand. લેવાદેવા, ઉં.) (સ્ત્રીસંબંધ, હિત;
relatior, concern. લેવાલ, (વિ.) (ન) (વાયદા બજારમાં) ખરીદવાની વૃત્તિવાળું, ખરીદનાર; (in a forward market) inclined to buy, a _buyerદ લેવાલી, (સ્ત્રી) ખરીદી; buying. લેવાવું, (અ. કિ.) “વું’નું કમણિ (૨)નબળું કે ક્ષીણ થવું; to become weak or worn out: (૩) શરમાવું, ઝંખવાણું પડવું; to be ashamed, to be crestfallen. લવું, (સ. ક્રિ) હાથથી ગ્રહણ કરવું, કબજે કરવા ગ્રહણ કરવું; to take, to receive (૨) સ્વીકારવું; to accept (૩) પકડવું; to bold, to catch, to seize: () પ્રવેશ આપવો, દાખલ કરવું; to admit: (૫) સમાવેશ કરવો, to include: (૧)
ખાવું કે પીવું; to eat or drink: (૭) ટેકો આપ, સહાનુભૂતિ હેવી; to support, to sympathise: (૮) ખરીદવું; to buy, to purchase: (૯) કિંમત લેવી; to charge (a price): (૧૦) હંચકવું, ખસેડવું; to lift, to remove: (૧૧) આંચકવું, પડાવી લે; to snatch,
to deprive (૧૨) કાપવું, દૂર કરવું (નખ, વગેરે); to cut, to pare, to remove (nails, etc.): (૧૩) ઉચ્ચારવું, બોલવું; to utter, to speak: (૧૪) નોંધ કરવી; to note down (૧૫) માગવું (રજા, વગેરે); to ask for (permission, etc.): (૧૬) રજૂ કરવું; to present (૧૭) થી રહિત કરવું; to make beneft
of: , (ન.) જૂઓ લેણદેણ. લેશ, (વિ.) ઘેડું, જરાક a little: (પુ.) અલ્પાંશ, અણુ; a very small part or portion, a particles -માત્ર, (વિ.) (અ.) બહુ થોડું, બહુ થોડા પ્રમાણમાં; very little, to the least extent. લેસ, (સ્ત્રી) કપડાંને લગાડવાની જરી, વગેરેની _કિનાર; a lace. [to oscillate. ફેંકવું, (અ.કિ.) લોંકવું, ઝૂલવું; to swing, લંધો, (૫) ચોરણે; trousers. લોઈ (સ્ત્રી) ઊનનાં કાપડ કે કામળી;
woollen cloth or blanket. લોઈ (જી.) નાનો લો; a small lump
of kneaded four, etc. લોક (પુ.) પ્રજા, જનતા; people,
masses. (૨) વર્ગ; a class= (૩) જ્ઞાતિ, mla; a caste, a race, a tribe: (૪) કોઈ રાષ્ટ્રની પ્રજા; a nation (૫) વિવિધ સુષ્ટિએમની કેઈએક; any one of the regions of the universe: (૬) માણસ, વ્યક્તિ; a personઃ -સ્થા, (સ્ત્રી) પ્રચલિત કથા, દંતકથા; a folktale, a legend: –ગીત, (ન.) a folksong –ચર્ચા, (સ્ત્રી) popular talks -જીવન, (ન.) સામાજિક જીવન; social ife:-પ્રિય, (વિ.) લેકને પ્રિય, પ્રખ્યાત; popular, famous: -ભાષા, (સ્ત્રી) આમજનતાની કે તળપદી ભાષા; the lunguage of the masses, native language, vernacular:-ભોગ્ય (વિ.) આમજનતા સમજી કે માણી શકે એવું; capable of being understood or enjoyed by the masses: (૨) સામાન્ય

Page #645

લોકો
લોઢ
પ્રકારનું; or dinary: -મત, (કું.) public opinion: –માતા, (સ્ત્રી) જગતનું પોષણ કરનાર દેવી લક્ષમી; the goddess Laxmi who nourishes the world: (૨) નદી; a river: –માન્ય, (વિ.) લોકોએ
સ્વીકારેલું કે લકથી સન્માનિત; accepted or respected by the people: (?) લોકપ્રિય લાજ, (સ્ત્રી.) લોકમતનો ભય; the fear of public opinion: વાયકા, (સ્ત્રી.) common report -વાર્તા, (ત્રી.)જુઓ લોકકથા: –શાસન, (ન) -શાહી, (સ્ત્રી) (વિ) જનતાનું રાજ્ય; democracy, democratic: લોકસત્તા, (સ્ત્રી.) લોકશાહી: લોકસત્તાક, (વિ) લોકશાહી: સાહિત્ય, નિ.) આમજનતાને પ્રિય અને પ્રચલિત સાહિત્ય; folk-literature: -હિત, (ન) લાકેનાં હિત કે કલ્યાણ; public weal or welfare: લોકાચાર, (૬) સામાજિક જીવનપ્રણાલી; ways of social life: (૨) પ્રચલિત રિવાજ, રૂઢિ, a custom or tradition. લોકે, (પું. બ. વ.) જુઓ લોકઃ (૧) થી (૪). લોકાપવાદ, (૫) સામાજિક નામોશી; public disgrace: (૨) લેકનિંદા; public scandal. લોકેષણા, (સ્ત્રી) યશ, પ્રતિષ્ઠા કે સ્વર્ગની ઉઠા ; intense desire for reputation or heaven. લોકોક્તિ, સ્ત્રી.) કહેવત; a proverb. લોકેત્તર, (વિ.) અસાધારણ; extraordi
nary: (૨) અલૌકિક; super-human. લોખંડ, (ન.) રાસાયણિક પ્રક્રિયાથી અત્યંત મજબૂત કરાયેલું લોઢું; steel: લોખંડી, (વિ) લોખંડનું બનેલું; made of steele (૨) અત્યંત મજબૂત; very strong (3) અત્યંત ૮ કે મક્કમ, અણનમ; very
firm, unyielding. લોચ, (પુ.) (જૈન) માથાના વાળ હાથ વડે ખેંચીને દૂર કરવા તેbe act of plucking the hair on head by pulling
them with the hand: ન, (ન) હોય. (૨) આંચકી કે છીનવી લેવું તે; saatching or depriving. લોચન, લોચનિયું, (ન) આંખ; the eye. લોચના, (સ્ત્રી) ઉત્કંઠા, ઝંખના; an intense desire, craving: (૨) અફસ કે (14114 $991 a; grieving or wa'ling: (3) 24 Q1; restlessness, uneasiness. લોચવું, (અ. ક્રિ) ઉત્કંઠા કરવી, ઝંખવું; to desire intensely, to crave: (?) અફસેસ કે વિલાપ કરવાં; to grieve, to wail: (૩) અજપ થ; to become
restless or uneasy. લોચાવવું, લોચાવું, (અ. ક્રિ)ગૂંચવણમાં
439; to be entangled or confused: (૨) સંડોવાવું; to be involved (3) લોચો વળવું; to become lumpy. લોચો, (૫) લચકે, લો; a lump, a pasty mass: () LIMI; confusion, disorder: (3) 214121; entar glement: (૪) ચ; a gage (૫) તકરાર, qillt; a dispute, an objection. લોટ, (પુ.) આટો; flour (૨) બારીક
ભૂકે; fine powder. લોટકું, (ન) ના લેટે, જુઓ લોટો. લોટપોટ, (વિ.) જુઓ લોથપોથ. લોટમણું, (વિ.) begging for four. લોટવું, (અ. કિ.) આળોટવું; to wallow, to roll on ground: (૨) ગબડવું, લથડવું; to stumble: (3) 29*; to lie down: (૪) ગુલાંટ ખાવી; to turn somersault. લોટિય, (વિ.) બેડું; hainless, bald. લોટી, (સ્ત્રી.) નાનો લેટે: લોટો, (પુ.)
snit; a kind of metallic pot. લોહ, (પુ.) પાણીનું પ્રચંડ મેજું; a huge wave of water. (૨) માટી, લ૮, વગેરેને ગો; a hard mass of clay, iron, etc. (૩ તકરાર, વાધે; a dispute, a quarrel, an objection: (૪) ઉપાધિ; trouble

Page #646

લવું
લોહિયાળ
લોઢવું, (સ. ક્રિ) કપાસ પીલવે, રૂ અને કપાસિયા જુદા કરવા; to separate seeds
from cotton, to gin. લોહી, (સ્ત્રી)ઢાની તવી; an iron pan. લો, (ન) એક અતિશય ઉપયોગી કાળી ધાતુ;
iron: (?) Aloha 2107; an iron tool. લોથ, (સ્ત્રી) શબ, લાશ; a corpse, a dead body: (૨) (લૌકિક) આફત, ઉપાધિ; (colloq.)trouble: (a.) 11.; tired: -પોથ,(વિ.)ખૂબ થાકેલુંextremely tired લોથવું, (અ. કિ.) બેચેનીથી પથારીમાં
આળોટવું; to roll in a bed uneasily. લોથિય, (વિ) હલકા પ્રકારનું, નકામું; inferior, worthless, useless: (1.) કૂતરાનું બચકું: a dog-bite લોપ.(પુ.) કોઈની સાથે એકરૂપ થઈને અસ્તિત્વ ગુમાવવું તે; merger, assimilation (૨) નાશ, અસ્તિત્વ ગુમાવું તે; extinction, disappearance –ક,(વિ.) લેપ કરનારું; causing merger or extinction. લોપડચોપડ, (ન.) ખેરાકને નરમ અને સુંવાળો બનાવનાર પદાર્થ, ઘી, તેલ, વગેરે; a substance for lubricating food, ghee, oil, etc.: (૨) અતિશયોક્તિ, exaggeration: (3) 2114a; flattery: (વિ) ચિકાશવાળું, ઘી, તેલ યુક્ત; lubricated, mixed with ghee, oil, etc.: (૨) અતિશયોક્તિભર્યું; exaggerated. લોપરી, (સ્ત્રી.).લોટ, માટી, વગેરેની પોટીસ; a poultice, a round lump of
flour, clay, etc. લોપવું, (સ. કિ) અવજ્ઞા કે ઉપેક્ષા કરવા,
864'ue'; to disregard, to disobey: (અ. શિ) સંતાવું; to hide. લોફર, (વિ.)(કું.) સુસ્ત, આળસુ (માણસ); (an) idle (person): (૨) બદમાશ, 2048; a rogue, a vagabond. લોગ, (સ્ત્રી.) સ્મૃતિ, યાદ; remembrance,
recollection: (21 24, 24LEC; habit. ૨૧/ગુજરાતી-ગુજરાતી-અંગ્રેજી
લોબડી, લોખરી,(સ્ત્રી.)ઊનનાં બારીક કામળી
$4145; fine woollen blanket or cloth. લોબાન, (પુ.) ધૂપ અને ઔષધ તરીકે વપરાતે એક પ્રકારના વૃક્ષને ગુંદર; gum resin of a kind of tree used as
incense and medicine, benzoia. લોભ, (પુ) પરિગ્રહનો અતિરેક, વધારે પડતી vfucarrt; greed, avarice, covetousness(૨) તૃષ્ણા, લાલસાintense longing, passion for possession: (?)424Ha; allurement, enticement, a bait. લોભામણું, (વિ) મોહક, આકર્ષક, rascinating, charming, attractive: લોભાવવું, (સ. કિ.) મોહ પમાડો, $21199'; to fascinate, to entice: લોભાણુ, (અ.)િ મેહ પામવો, ફસાવું; to be fascinated or entioed: aldi, લોભિયું, (વિ.) ભવાળું; greedy,
miserly: (૨) મહાવાકાંક્ષી; ambitious. લોમ, (.) વાળ, રૂવું; a hair, a fine
hair on the body. લોલ, (વિ.) સક્રિય, ઝૂલતું; active, oscillating, hanging: (?)7134; sensitive: (૩) સુંદર; beautiful:(૪) આતુર; eager -ક(ન. કઈ પણ ઝૂલતી વસ્તુ, કાનનું ઘરેણું, 8.; a pendant, a perdulum, etc. લોલા, (સ્ત્રી.) છભ; the tongue. લોલુપ, (વિ) લાલસાવાળું, તૃષ્ણાર;
covetous; passionately desirous. લોહ, (ન) લાટું; iron -ચુંબક, (1)
એક પ્રકારનો લેઢાને આર્ષવાના ગુણવાળે પદાર્થ; a magnet:-સંબકત્વ, (૧)
એવો ગુણ; magnetism. લોહર, (૫) મૂખ, જડસે; A stupid
person: (૨) જુએ લોફર. લોહવું, (સ. ક્રિ) લખવું; to wipe. લહિત, (વિ.) રાતું, લાલ; red. લોહિયાળ, લોહિયાળુ, (વિ.)રક્તપાત થશે હોય એવું લેહીથી ખરડાયેલું;bloody staned with blood: (P) Ras; violent.

Page #647

લાહી
이
લોહી, બ) શરીરની સાત ધાતુઓમાંની એક, રુધિર; blood: -ઉકાળો, (પુ) લેશ, સંતાપ quarrel, anxiety: -તરસ્યું, (ra.) s; blood thirsty, violent: -લુહાણ, લોહાણ, (વિ.) ખૂબ લેહી નીકળતું હોય એવું; bleeding heavily: (૨) રક્તપાત થયે હેચ એવું; bloody (૩) અત્યંત ઘવાયેલું; severely wounded. લોહીવા, (પુ.) a kind of disease લોળિયુ, (૧) સ્ત્રીઓનું કાનનું ઘરેણું
ear-ornament for women. લોળ, (પું) જીભ કે જીભનું ટેરવું; the
tongue or its tip. લાકડી, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું શિયાળ જેવું
પ્રાણી; a kind of fox-like animal. લોંઠ, (વિ) જુઓ લાંઠઃ લોંડિયું (વિ) જુઓ લાંટિયું લેવું, (વિ.) જુઓલોકકું (ન.) બાળક; a childઃ લૉકે, (૫) 24.50€ 434; a stout and sturdy man: (૨) ચાર, આશક; a paramour. લોડી, (રી) જુઓ લૂડી: લોંડો, (૫) જુઓ ફૂડો (૨) જનાનખાનાનો નેકર; a servant of a harem. (substance. લોડો, (૫) લે; a lump of sticky લૌકિક, (વિ) લોકમાં પ્રચલિત; popular (૨) તળપદી ભાષાનું; colloquial. (૩) પાર્થિવ દુન્યવી; temporal, worldly: (ન.) કાયાર, રૂઢિ, popular practice, custom, tradition (૨) ખરખરા; a visit of condolence. લોવે, (૫) રાજદરબારને મશ્કરે, વિદૂષક;
a court-jester, a clown, a buffoon, સ્થાનત, (સ્ત્રી) ધિક્કાર, તિરસ્કાર; contempt, scorn (૨) શરમ, નામોશી; shame, disgrace: (3) 2014; a curse.
nant of the Gujarati alphabet (૨) ચાર અર્ધસ્વરમાને છે; the last
of the four semi-vowels વક, (વિ.) સાર્વજનિક; public: (૨)
ધર્માદા; charitable. વકરવું, (અ. હિ) વધારે ખરાબ થવું, 419179; to deteriorate, to worsen: (૨) ખૂબ ઉશ્કેરાવું કે ગુસ્સે થવું; to be highly excited or cnraged: (3) નિરંકુશ થવું; to go out of control (૪) બહેકવું; to become unmanageable:(૫)નામકર કે નાકબૂલ થવું; to deny. વકરે, (૫) વકરી, (સ્ત્રી) વેચાણ; sales (૨) વેચાણથી મળેલાં નાણાં; cash realized by sales: (૩) વેચાયેલો માલ; goods sold. વકાલત, () નામું, (1) જુઓ વકી
લાત, વકીલાતના, વકીલમાં. વિકાસનુ (સ. ક્રિ) (માંનું) ફાડવું; (of
mouth) to open wide, to gape. વકી, (સ્ત્રી) સંભવ; possibility: (૨)
ઉમેદ, આચા; prospect, hope વકીલ, (મું) કાયદાને વિશારદ; a pleader, a lawyer: (૨) પ્રતિનિધિ; an agent, a representative: () એલચી; an ambassador, an envoy: $1. લાત, (સ્ત્રી) વકીલનાં કામ, હેદો, વગેરે the functions and office, etc., of a pleader, mission, embassy. વકીલાતના, (ન) અસીલ તરફથી મળતા વકીલાત કે પ્રતિનિધિ તરીકે કામ કરવાને
અધિકૃત લેખ; power of attorney. વડકર, પું) શાખ, મે; credit, dig
nity. (૨) વજન, મહાવ; weight, importances (૩) યોગ્યતા, લાયકાત;
propriety, fitness: (x) 44194; trend. વક્તવ્ય, (વિ.) કહેવા કે બોલવા યોગ્ય
worth saying or speaking: (1.) વિધાન, વાણી; a statement, speech. વકતા, (૫) બોલનાર; a speaker: (૨) વસ્તૃત્વશક્તિ ધરાવતે માણસ; an orator.
વ, (૬) ગુજરાતી મૂળાક્ષરને ઓગણત્રીસમે suoral; the tweoty-ninth conso

Page #648

૬૪૩
વઘરણું
વકતૃત
વકતૃત્વ, (ન) -કલા, કળા, શક્તિ, (સ્ત્રી.) છટાદાર ભાષણ કરવાનાં કળા કે
શક્તિ; eloquence, oratory. વક, (વિ) વાંકું; crooked, curved, bent: તા, (સ્ત્રી.) વાંકાપણું, વળાંક, crookedness, a curve, curvature. વકીભવન, (ન.) (કિરણનું) વાંકાં થવું તે;
(of rays) refraction, [breast. વક્ષ, વક્ષસ્થલ, (-ળ), (ન.) છાતી; chest, વખ, (ન.) વિષ, ઝેર; poison. વખત, (પુ.) સમય, કાળ; time, period (૨) તક; opportunity: (૩) ચડતી કે પડતી; prosperity or adversity (૪) દુર્ભાગ્ય, કપરો કાળ; misfortune, hard time: (M) *; season: (1) ફુરસદ, નવરાશ; leisure: (૭) ફરે, વાર; times, repetition વખતે, (અ.) કદાચ, રખેને; perhaps, lest: વખતોવખત, (અ) અનેક્વાર, વારંવાર; many times,
often, frequently. વખવખવું, (અ. .) વલખાં મારવાં; to strive in vain: (૨) ઉત્કંઠા હેવી, cau9;to desire inteníely,to crave. વખાણું, (ન) પ્રશંસા praise, com
mendations -3, (સ. ક્રિ) પ્રશંસા spal; to praise, o commend: (?) વર્ણન કરવું; to describe, to narrate. વખાર, (સ્ત્રી.) માલ ભરવાનાં સ્થળ, એારડે
કે મકાન; a warehouse, a godown. વખારિયો,(૫)વખારમાં માલ રાખનાર,વેપારી; a stockist, a merchant (૨) વખારને
quan; a keeper of a warehouse. વખ, (ન) પક્ષ a side or party. (૨)
431; influence: (3) E$1,3114; support, વખ, વિ) જુઓ વિખરું. [help. વખો, (૫) ભૂખમરાનાં સંકટ કે વ્યથા
trouble or pain of starvation: (*) ઉપાધિ, સંકટ; trouble, calamity. વખોડવું, (સ. કિ.) ચૂક કે દોષ કાઢવાં;
to find faults: (૨) ટીકા કરવી; to criticize: (3) GEL pal; to slander. વગ, (સ્ત્રી) જુઓ લાગવગ (૨) અનુકૂળતા,
સગવડ; suitability, convenience: (૩) અવકાશ, જગા; space, place. વગડાઉ, વિ.)જંગલનું કે એને લગતું જંગલી;
of or pertaining to woods, wild. વગડો, (૫) જંગલ, રાન, ઉજજડ પ્રદેશ
a forest, a barren region. વગદા, (ન. બ. વ.) અર્થહીન ક્રિયા કે પ્રવૃત્તિ; meaningless actions or activities: (2) $iti, vain efforts. વગર, (અ) વિના; without except. વગવસીલો, (૫) જુઓ લાગવગ. વગળ, (પુ.) (ન) ભેળસેળ; adulteration: (?) 194301; a mixture: (3) ભ્રષ્ટાચાર, વર્ણસંકરપણું immorality, hybridity, cross-breeding: -a'zil, (વિ.) વર્ણસંકર; hybrid, cross-bred, વગાડવું, (સ. %િ) (વાઘ, વગેરે) વાગે એમ કરવું, બજાવવું; to cause to sound or sound (a musical instrument, etc); (૨) પ્રહાર કર, ઈજા કરવી; to strike, to harm, to injure. વગુ, (અ) બાજુએ, ઢગલાના આકારમાં; on
a side, in the form of a pile or heap. વત૬,(અકિ.)આટી પડવી,ભરાવું, ગુંચવાવું
to be entangled or confused. વગેરે, (અ) ઇત્યાદે, અને એ પ્રમાણે બીનાં;
et cetera, and sirailarly others. વગો, (૫) શહેર કે ગામને ભાગ, લો;
part of a city or village, a locality. વગોણું, વગોવણું, (ન) વગોવણી, (સ્ત્રી) ફજેતી, નિંદા કેનાલી; disgrace, calumay, censure. વગોવવુ, (સ. ક્રિ) નિંદા કે ફજેતી કરવા;
to slander, to disgrace, to defame વઘરણ, (ન) અડચણ, અવરોધ; an obstacle, a hindrance: (૨) મુશ્કેલી, Mila; difficulty, trouble.

Page #649

વધરા
વાયું
વઘરે, (૫) કજિયો, તકરાર, વધે; a વચલુ, (વિ.) વચ્ચેનું, મધ્યમાં આવેલું;
quarrel, a dispute: (૨) કુસંપ, વૈમ- middle, intermediate, central. નસ્ય; discord, enmity. (૩) અડચણ, વચળવું, (સ, )િ અધ:પતિત થવું; to Cas; an obstacle, hindrance: (*) degenerate: (૨) બગડવું, ભ્રષ્ટ થવું, સડવું;
બગાડ, સડા; spoil, rot, deterioration to be spoiled, to rot: (૩) કથળવું; વધાર, (૫) ધી અથવા તેલ મિશ્રિત to deteriorate: (૪) અવરોધાવું; to be મસાલાથી દાળ, ઇ.ને છમકારવાં તે; the act obstructed or hindered: (૫) લંપટ of sizzling a liquid dish with કે વ્યભિચારી થવું; to become lewd a boiled mixture of ghee or oil or adulterous: (૧) ધૂની કે સરંગી થવું; and spices: -૭, (સ કિ.) વઘાર કરે; to be crazy or whimsical. to sizzle a liquid dish with boiled વચેટ, (વિ.) જુઓ વચલુ. ghee or oil and spices:વઘારિ, વિ) વચ્ચે, (અ.) વચમાં, મધ્યમાં; in the વઘાર દીધેલું; having been so sizzled. middle: (2) 42434101Hi, during an વઘારણ,(સી.) હિંગ; asafoetida [nce. interval: વચ્ચોવચ, (અ) બરાબર વચ, નિ.)વાણી, બોલવું તે;speech, uttera
વચમાં; exactly in the middle. વચ, (સ્ત્રી.) મધ્યમાં હેવું તે; the state
વચ્છ, વછ, (ન) વાછરડું; a calf. of being in the middle: (24.) વછિયાત, (૫) વ્યાપારી પ્રતિનિધિ, આડ4221; amidst, between.
faal; a commercial agent. વચકલું, (ન) જુઓ વચલું.
વછૂટવું, (અ. ક્રિ) માંથી અલગ કે છૂટું વચકવું, વચકાવું, (અ. ક્રિ.) દુભાવું, માઠું થવું; to be separated from: (૨)
Allg; to be offended or grieved:() ઓચિતું જોરથી દૂર થવું કે દૂર થઈને વિકરવું; to be enraged: (૩) સરકી કે ઊડવું; to be separated suddenly, નાસી જવું; to slip or run away from. and forcefully, to go or fly off વચકું, (ન.) અડચણ, વિશ્વ; an obstacle,
suddenly.
(disjoined. a hindrance.
વ૬, (વિ.) જુદું પડેલું; separated, વચક, (૫) દુભાવું કે માઠું લાગવું તે;
વછેરી, (સ્ત્રી.) ઘોડીનું માદા બમ્યું; a the state of being offended or
filly વછેર, (૧) ઘેડીનું બચ્ચું; a grievedઃ (૨) વહેમ, શંકા; doubt,
colt or filly વછેરે, (૫) ઘેડીનું નર suspicion: (૩) વાંધ, તકરાર; an
yaz; a colt.
(ration. objection, a dispute.
વછો, () વિયોગ; disunion, sepaવચગાળ(૫)વચ્ચેના ભાગ કે સમય,વિરામ; વછોડવું, (સ. ક્રિ) અલગ કે ઠું કરવું,
a middle part or time, an interval. to separate, to disconnect: (?) વચડવું, (સ. ક્રિ) ખણવું, વરવું; to બાણ, ઇ. છોડવું; to discharge an
scratch skin with nails, ctc. arrow, bullet, etc.: (૩) જોરથી દૂર વચન, (ન) વાણી, વિધાન; speech, a કરવું કે ફેકવું; to let go fly or to
statement: (૨) બાંયધરી, કેલ; a gua- throw forcefully. (૪) (બાળક, rantee, a promise: (૩) શબ્દ કે શબ્દ વાછરડું, વગેરે) ધાવણું છોડાવવું; (a a word or words. (૪) (વ્યાકરણ) child, calf, etc.) to wean. સંખ્યા; gram. number: વચની. વછોયુ,(વિ.)સબતીઓ, ઈ.થી વિખૂટું પડેલું, (વિ.) વચન પાળનારું, પ્રમાણિક; true ભૂલું પડેલું; separated or disunited to one's promise, honest.
from companions, etc. strayed.

Page #650

વટાવ
વજન
S
વજન, (ન) ભાર; weight, burden,
load: (?) ala; measure of weight: (૩) વગ; influence: (૪) દબાણ; pressure: (૫) પ્રતિભા, મેલે dignity, honour. -દાર, (વિ.) ભારે, વજનવાળું
heavy, weighty (in all senses). વજાડ, (સ. ક્રિ) જુઓ વગાહg. વફદાર, (વિ) (પુ.) જમીનદાર, જાગીરદાર;
a land or estate holder: વછરો, (૬) ભેટ તરીકે મળેલી જમીન કે જાગીર land or estate received as a gift. વછર, () વડા પ્રધાન; a prime minister: (૨) શેતરંજનું એક મહોરું; the queen in the game of chess: વજીરાત, (૨મી.) વજીરનાં પદ, ફરજો, સત્તા, વગેરે; the office, duties, powers, etc. of a prime minister, prime ministership. વજૂ, (ન.) (ઇસ્લામ) નમાઝ પઢતા પહેલાં હાથ, પગ, ઈ. ધાવાં તે; (Islam) the act of washing hands, feet, etc. before saying prayers. વજૂદ, (ન.) તથ્ય, વાસ્તવિક્તા, આધારભૂત
પણું, truth, reality, reliability. વા. (ન.) ઈંદ્રનું શસ્ત્ર; Indra's weapon, the thunderbolt: (૨) વીજળી; lightning: (૩) (વનસ્પતિશાસ્ત્ર) ફૂલની દાંડી; વટ, (૬) જુઓ વડ. [(Botany) calyx. વટ, (વિ.) મુખ્ય; main,chief (૨) સર્વદેશી,
બધાને લાગુ પડતું, બધા માટેનું general, applying to or meant for all. વટ, (સ્ત્રી) પણ, ટેક, સ્વમાન, a vow,
steadfastness, a resolve, selfrespect. (૨) માન, પ્રતિષ્ઠા, શાખ, ગૌરવ; honour, reputation, credit, dignity: (૨) ધિરાણને વ્યવસાય; the profession of lending money. (૩) નાણુબજાર; money-market: (પુ.) જુઓ રિફ. વટવું, (અ ક્રિ) ખીજાઈને કે ખોટું લાગવાથી ત્યાગ કર કે ચાલ્યા જવું; to give up or go away because of being vexedor offended: (૨) જુઓ વંકાણું.
વટલ, વટલાવ, (અ. ક્રિ) ખાનપાન, સંપક, ઇથી ભ્રષ્ટ કે અપવિત્ર થવું; to be polluted or defiled because of food, drinks contact or association (૨) ધર્માતર કરવું, હલકી જ્ઞાતિમાં ભળવું; to become a religious convert, to become a member of a lower caste: વટલાવવું, (સ. કિ.)ભ્રષ્ટ કરવું; to pollute. [brass waterpot. વટલોઈ, (સ્ત્રી) હાંડી, તાંબડી; a kind of વટવું, (સ. ક્રિ) ઓળંગવું; to cross: (અ. કિ.) (સમય) પસાર થવું; (of time) to pass, to elapse: (૨) (પાણી) એટ આવવી, સરવું; (of water) to ebb, to recede: (૩) પી રીતે નાસી જવું; to run away secretly, to speak away. વટહુકમ, (પં) મુખ્ય કે બધાને લાગુ પડતો હુકમ; a main or general order: (૨) અમુક સમય માટે અમલમાં રહે એવો, ખાસ સત્તાથી જાહેર કરેલ અસાધારણ હુકમ; an ordinance. [(૨) જુઓ વટાવ, વટતર, (વિ) ગીર મૂક્યું; mortgaged વટાણા, (પું. બ. વ.) a kind of pulse. વટાવ,(૫) બદલા કેવળતર તરીકે મુલમાંથી કપાતો અલ્પ ભાગ, ; discount or premium, deduction from an amount or capital. (૨) વિવિધ ચલણેને વિનિમય; exchange of different currencies: (૩) વેચાણ-વળતર; commission on sale: (૪) રોકડેથી કરેલી ખરીદી પરનું વળતર; cash-discount or rebate: (૫) મોટા સિક્કાના બદલામાં પરચૂરણ નાના સિક્કા પૂરા પાડવા કે સ્વીકારવા પરનું; commission on supply or receipt of small coins in exchange for a bigger ones -૬, (સ. કિ.) મેટાસિકાનું પરચૂરણ લેવું; to exchange a big coin for smaller ones: (?) હુંડી, વગેરેમાં રોકડાં નાણાં મેળવવાં; to encash a draft, note, cheque, etc.

Page #651

વઢાવવુ’
મટાવવુ, (સ. ક્રિ.)(સ્થળ, વગેરે) સહીસલામત પસાર કરવું કે ઓળંગવુ'; (a place, etc.) to pass by or cross safely: (૨) થી ચડિયાતા હૈg; to surpass, to excel. લતાળ, (પુ.) વટલાવુ કે વટલાવવું તે; (જુએ વટલયુ, વટલાવુ): ભ્રષ્ટતા; the act of polluting or being polluted, pollution, defilement: –વું, (સ. ક્રિ.) વટલાવવું, ખાનપાન, સ’પક અથવા જ્ઞાતિ કે ધમ પરિવર્તન કરાવી ભ્રષ્ટ કરવુ'; to pollute, to pollute by food, drinks, contact or change of caste .or religion: વટાળો, (પુ.) વટાળ. [a tablet. વટિકા, વટી, (સી.) ગાળી, ટીકડી; a pill, લયુિ, વટી, (વિ.) મક્કમ, ટેકીલ'; firm, determined, true to one's word or pledge: (૨) અત્યંત સ્વમાની; highly self-respecting. [farer, a traveller વટેમાર્ગુ, (પુ'.) પથિક, પ્રવાસી; a wayવઢેશરી, (સ્રી.) પ્રવાસનાં ખર્ચ કે ભથ્થુ; travelling expenses or allowance: (૨) ભાતું; a traveller's tiffin. વડ, વડલો, (પુ.) a banyan tree. વડવા, (સ્ત્રી.) ધાડી (ઘેાડાની માદા), a mare. વડવાઈ, (સી.) વડની ડાળીમાંથી ફૂટતા દારી જેવા ફણગા જે ફરી જમીનમાં પેસીને મૂળ ખને છે; a string-like shoot from the branch of a banyan tree which descends into the ground and becomes a root. વડવાગળ, વડવાગોળ, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું ચામાચીડિયા જેવું, રાત્રે ઊડતુ' પક્ષી; a kind of bat-like night bird, a flying fox. વડલો, (પુ.) પૂજ, પિતામહ, દાદા; an
ancestor, a grand-father. વડસસરા, (પુ.) સસરા કે સાસુને ખાપ; father of a father-in-law or a mother-in-law: વડસાસુ, (શ્રી.) સસરા કે સાસુની મા; mother of a fatherin-law or a mother-in-law.
વધુ
વડાઈ, (સ્રી.) માટાઈ, પ્રતિષ્ઠા; greatness, reputation: (૨) બડાઈ, મિથ્યાડંબર; boasting, vain show or pomp. વડાગરું, (વિ.) (મીઠું) સમુદ્રના પાણીમાંથી અગરમાં પકાવેલ'; (salt) made from sea-water in salt-pans. વડારણ, (શ્રી.) અંત:પુરની દાસી, ગેલી; a maid-servant of a harem, a queen's maid-servant. [mother. વડિયાઈ, (સ્ક્રી.) દાદીમા; a grandવડી, (સી.) કંઠાળની ગેાળી જેવી વાની;pilllike eatable made of pulses. વડીલ, (નિ.) કુટુંબીજનેામાં માટી ઉ ંમરનુ; elder in a family: (૧) સરખામણીમાં મેાટી ઉંમરનુ; elder, senior: (૩) માટી કુઉંમરનું હાવાથી માનનીય; respectable because elderly: (પુ.) એવી વ્યક્તિ; an elder person: (૨) પૂર્વ*r; an ancestor વડીલોપાર્જિત, (વિ.) પૂર્વજોએ મેળવેલું; acquired or earned by ancestors: (૨) વારસામાં મળેલું; inherited. વડું, (વિ.) માટું, મહાન; big, great: (૨) ડીલ; elder, senior: (૩) અન્ય; grand: (૪) મુખ્ય; chief, main. વડું, (ન.) એક પ્રકારની કઢાળની તળેલી વાની;
kind of fried eatable made of
great.
વડે, (અ.) થી, વતી; by, with. [pulses વડે, (વિ.) જુએ વડીલ: (૨) માટુ, મહાન; [ખાર; quarrelsome, વઢકણું, વઢકણુ, વઢકા, (વિ.) કજિયાવઢવાડ, (સ્રી.) તકરાર, કજિયા, વાંધા, લડાઈ; a quarrel, a dispute, a fight: વઢવાડિયું, (વિ.) જુએ વકર્યું. વવુ, (અ. ક્રિ.) કજિયા કે તકરાર કરવાં, લડવુ'; to quarrel, to fightઃ (સ. ક્રિ.) ઠપકા આપવા; to rebuke, to scold. વણ, (ન.) કપાસ, કપાસના છેડ કે એનુ ખેતર; unginned cotton, a cotton plant, a cotton-field.
(અ.) વગર, વિના; without, but

Page #652

વણકર
વણકર, (કું.) કાપડ વણનાર, a weaver. વણસાહg,(સ. કિ) વધારે ખરાબ કરવું કે વણુછો, (૫) વૃક્ષની છાયા; the shade બગાડવું; to worsen, to cause to of a tree. (૨) વૃક્ષની છાયા પડતી હોય deteriorate: (?) He szg'; to corrupt.
Cazcht?; area covered by the વણાટ, (૬) પિત, texture -કામ, shade of a tree: વણઝાઉ, (વિ.). (ન) વણવું તે, વણતર; weaving(નાના રોપા) વૃક્ષની છાયામાં વસતા; (of વણિક (પુ) જુઓ વાણિયો. small plants) growing under the તહg(સ. કિ.) નખ કે નહસ્થી ખણુડ shade of a tree.
saling; to scratch or tear open વણજ, (૫) વેપાર, ઉદ્યોગ, trade, with nails or claws. commerce, industry: (૨) વ્યાપારી વતન ન.) જન્મનાં ગામ, સ્થળ કે દેથ, HEL$ 420; a commodity.
માતૃભૂમિ;a native place, the motherવણજાર, (સી.) વણજારાનાં કાલે કે પિડ; land: (૨) સરકાર તરફથી ભેટ તરીકે a caravan of traders and their Huell onafiz; an estate gifted by oxen loaded with merchardise: government: (૩) એવી ગીરની આવક; (૨) વણજાર જેવી કોઈ પણ મેટી, લાંબી
income from such an estate: -617, Gi?; any big, long row like a (વિ) (૫) એવો જાગીરદાર; such an caravan: વણજારી, (સ્ત્રી) વણજારાની estate holderદ વતની, (વિ) (મું) ચી. વણજા, (ન) વણજારાને ધંધે મૂળ રહેવાસી; a native, વણ , (૫) બળદ પર માલ લાઠી
વતરવું, (સ. કિ.) જુઓ વતડવું. જુદાં જુદાં સ્થળે ફતે વેપારી; a trader moving from place to place with
| વિતરણ, (નકલમ; a pen. his merchandise loaded on oxen. વતીક, (અ) વગર, વિના; without, વણતર, (૧) વણાટકામ; weaving: (૨) except: (૫) જુઓ વ્યતિરેક. પિત; texture. (૩) પાતની કુમાશ; fine- વતી, (અ) વડે, થી; with, by: (ર) માટે,
ness of texture. [(2) SERR; liberal. MEZ; for, behalf of, in place of. વણલોભી, (વિ) લેભરહિત, greedless: વતીપાત. (૫) વતીપાતિયું, (વિ.) જુઓ વણલું, ( શિ) (કાપડ, વગેરે) બનાવવું,
વસ્તુ,(ન.) હજામત; shaving [વ્યતિપાત. Ghi 578; (cloth, etc.) to weave:
વતે (અ) વતી, વડ, થી; with, by, (૨)(દેરી, દેરડાં, વગેરે) વળ દઈને બનાવવું; વતેસર, (વિ.) (ન.) બિનજરૂરી લંબાણ; to intertwine and make: (3) auger unnecessary lengthening (૨) અતિરોટલી, વગેરે, બનાવવો; to rotl bread,
શક્તિ ; exaggeration (૩) બકવાટ; loaf, etc. with a rolling-pin: (8) વાં, (વિ) વધારેy more. [prattle સેવ, વડી, વગેરે પાડવાં કે બનાવવાં; to વક, (વિ) શ્રેષ્ઠ, ઉત્તમ; best, excellpress dough through a plate with ent: (અ) વતરેક, વિના; without holes and make macaroni, etc.:
વત્સ, (૫) (ન) બાળક; a child: (૨) (૫) છોડવા પરથી પાક, વગેરે ચૂંટવાં કે 41823; a calf. (or calendar year. ભેગાં કરવ; to pick cr gather crops વત્સર, પું) વર્ષ, સાલ; a year, a civil (૬) કેળવવું, તાલીમ આપવી; to train વત્સલ, (વિ) માયાળુ, પ્રેમાળ; kind, lovવણસવું, (અ. ક્રિ) વધારે બગડવું કે ખરાબ ing, affectionate: ના, (સી) જુઓ ug; to worsen, to deteriorate: વાત્સલ્ય. [વાછરડી; a female calf (૨) નાશ પામવું; to perish.
વત્સા, (સ્ત્રી) પુત્રી; a daughter (6)

Page #653

વધુ
જદ, (અ.) (વિ.) કૃષ્ણપક્ષનું કે કૃષ્ણપક્ષમાં; of or in the dark half of a lunar month: (સ્ત્રી) કૃષ્ણપક્ષ; the dark half of a lunar month. વક્રતોવ્યાઘાત, (પુ.) પેાતાનાં થન કે વિધાનાના વિરાધાભાસ, એવા તક દેષ; a self-contradiction in speech, such logical fault. [the face. મદન, (ન.) મુખ, ચહેરા; the mouth, થદવુ, (સ. ક્રિ.) ખેલવુ; to speak: (અ. ક્રિ.) સ્વીકાર થવા, મંજૂર થવુ; to be accepted, to be granted. વિદે, (અ.) (વિ.) જુએ વદ. થી, વધા, (સ્રી.)(ગણિત) સરવાળા,ગુણાકાર, વગેરેમાં એકમને આંકડા રાખતાં બાકીના સ્થાનના આંકડાની કિંમત જે આગળના સ્થાનના આંકડામાં ઉમેરાય છે તે; the value of higher digits except the unit's one that is added to the immediately higher digit in multiplications and additions. ધ, (પુ.) હત્યા, કાપીને કરેલી હત્યા; a killing, a slaughter.
વધ, (પુ.) વધારેા; surplus, increase, excess: વધઘટ, (સ્રી.) વધારા કે ઘટાડા થવા તે, નફેતાટ, increase or decrease, profit or loss. વધવુ, (સ. ક્રિ.) વૃદ્ધિ કે વધારો થવાં (દરેક અથ માં); to increase, to grow, to develop: (૨) બાકી રહેવુ, શેષ રહેવુ'; to remain, to remain as a residue: (૩) આગળ જવુ'; to go forward, to advance: (૪) ચડિયાતુ' થવુ'; to surpass: (૫) વિકાસ સાધવે, પ્રગતિ કરવી; to develp, to progress. ધાઈ, વધામણી, (સ્ત્રી.) આનંદના સમાચાર; good news: (૨) એવા સમાચાર શાત્રનારને અપાતી ભેટ; a gift given to one who brings good news. નધામણુ, (ન.) શુભ પ્રસંગે વિધિસર થતુ
૬૪૮
વ
માતાજીનુ પૂજન; a ceremonial wor• ship of the goddess on an auspicious event: (૨) જુએ વધામણી. વધારવુ, (સ. ક્રિ.) વૃદ્ધિ કરવી; to increase: (૨) ઉમેરવું; to add: (૩) ઉન્નતિ કરાવવી, ઊંચા સ્તર પર લઈ જવું; to cause to progress, to promote: (૪) વિસ્તારવું; to spread: (૫) ખચત કરવી; to keep as a saving: (૬) શેષ રાખવું; to leave as residue. વધારે, (વિ.) વિશેષ, અધિક; more, additional: (૨) જરૂર કરતાં અધિક; surplus: વધારે, (પુ.) વૃદ્ધિ, ઉમેરા; increase, increment, addition: (૨) સિલક, શેષ; balance, residue: (૩) નફા; profit: (૪) પુરવણી; a supplement. વધાવવુ, (સ. ક્રિ.) હર્ષ થી આવકારવું; to welcome gladly: (૨) પૂજ્યભાવ કે પ્રેમથી પુષ્પા, ચેાખા, વગેરે ચડાવવાં; to shower flowers, rice, etc. devotionally or lovingly. વધાવો, (પુ.) વધાવવાનાં ક્રિયા કે સામગ્રી; (જુએ વધાવવું) the act or necessary materials for a merry welcome, etc.: (૨) દાણા ફેંકી રહસ્ય શેષવાની કે ભવિષ્ય ભાખવાની ક્રિયામાં અકીસખ્યામાં દાણા નીકળવા તે; the state of grains being in an odd number in the act of finding out a secret or predicting by throwing grains: (૩) વરકન્યાને મળતી ભેટ; a gift given to a bridegroom or a brice. વધુ, (વિ.) જુએ વધારે: “પડતુ, (વિ.) જરૂર અથવા ।ગ્યતા કરતાં વધારે; more than necessary, excessive. વ, (સ્રી.) વહુ, યુવાન પત્ની, પુત્રવધૂ; a wife, a young wife, a son's wife: (૨) તાજેતરમાં પરણેલી કન્યા; a bride. વધર્યું, (વિ.) જુએ વધુપડતું,

Page #654

વધેરવું
૬૪૯
વરક
વધેરવું, (સ. કિ) બલિ તરીકે અર્પણ 579°; to offer as a sacrifice: (?) બલિની કતલ કરવી; to slaughter a sacrificial animal: (૩) નારિયેળ, વગેરે ફેડીને દેવને અર્પણ કરવું, to break
and offer to a god coconut, etc. વય (વિ) વધ કરવા યોગ્ય; worth
killing or slaughtering. વન, (ન.) જંગલ: a forest:-કૂળ, (ન.) જુઓ વકલચર, (વિ.) વનમાં રહેતું, oyhiel; living in a forest, wild: (૫) એવાં માનવી કે પ્રાણી; a wild man or animal. (૨) વાંદર; a monkey: –ભજન, (ન.) a picnic: -રાઈ -રાજિ, રાજી, (મી.) જંગલનાં વૃક્ષો અને વનસ્પતિ; wild trees and vegetation: (૨) એવાં વૃક્ષની ઘટા; a grove of wild tree. (૩) જંગલની કેડી; a forest tracks -રાજ, (કું.) Cae: a lior. વનસ્પતિ, (સ્ત્રી) વૃક્ષો, વેલા, ઘાસ, વગેર; trees, plants, grass, etc., vegetation: (૨) ઔષધિ તરીકે ઉપયોગી વૃક્ષ કે વેલે; a herbal tree or plant -શાસ્ત્ર, (ન.) botany. વના, (અ) વિના, સિવાય; without, વિના, (સ્ત્રી) જુઓ વનિતા. [except. વનિકા, (સ્ત્રી) નાનું વન, ઉપવન, a
small forest, a park. વનિતા, (સ્ત્રી) નારી, સ્ત્રી; a woman (૨) પની; a wifeઃ (૩) પ્રેયસી; a
beloved woman. વનેચર, (વિ.) (૫) જુઓ વનચર. વનેર, (વિ.) જંગલી; wild. (૨) રખડુ,
ભટકતું; wandering, nomadic. વનો, (૫) વિનય, વિવેક; politeness. વન્ય, (વિ) જંગલનું કે એને લગતું, જંગલી;
of or pertaining to words, wild. વપત, (સ્ત્રી.) જુઓ વિપત્તિ. વપન, (ન) હજામત, વાળ કપાવવા તે; shaving, hair-cutting.
વપરાશ, (સ્ત્રી) ઉપગ; use (૨) વાપર,
ખપત; consumption. વપુ (ન.) શરીર; the body. વા, (સ્ત્રી) વચન કે પ્રતિજ્ઞાનું પાલન; the act of abiding by one's promise or vow: (?) (ad12; faith, trust: (૩) નિષ્ઠા; devotion () પ્રમાણિક્તા; honesty -દાર, (વિ.) વચન કે પ્રતિજ્ઞા 4161$; true to one's promise or vow: (૨) હલાલ, વિશ્વાસુ; faithful, loyal, trustworthy: -દારી, વફાઈ (સ્ત્રી) નિષ્ઠા, હલાલી; faithfulness,
loyalty, devotion. વભૂટણ, વજૂદણ, (સ્ત્રી.) સંકટ, આક્ત; truble, calamity: (૨) પીડા, વ્યથા; pain, affliction. વો, (પુ.) જાહોજલાલી, વૈભવ, prosperity, comforts and happiness: (2) ભપકો; grandeur: (૩) અદબ, આન્યા ; regard, decorum, politeness: () ગૌરવ; dignity:(૫) વજન,પ્રભાવ; weight, influence: (૬) પ્રતિષ્ઠા; reputation, વમન, (ન.) ઊલટી; vomiting. વમવું, (સ. ક્રિ) એવું, ઊલટી કરવી; to
vomit: (24. 08.) 29'; to decrease. વમળ, નિ.) વહેતા પાણીને ભમરો; a
whirlpool, an eddy: (૨) ચિતા; anxiety. [period of life. વય, સ્ત્રી) (ન) ઉંમર: age: (૨) આયુષ; વચણ, (ન.) જુઓ વચત (૧). વયસ્ય, (૫) મિત્ર: a friendઃ વયસ્યા,
(સ્ત્રી) સ્ત્રી મિત્ર, સખી; a female friend વયોવૃદ્ધ, (વિ.) ઘરડું; olhi: (૨) વડીલ;
elderly. વર, (વિ.) શ્રેણ, ઉત્તમ, excellent, best (ઉં. વરરાજા, પતિ; a bridegr:om,
a husband: (૨) વરદાન; a boon. વરક, વરખ, (૫) સોનાચાંદીનું અતિશય પાતળું પડ; a very thin layer (leaf). of gold or silver.

Page #655

વરાડિયાં
વરવ
વરઘોડિયા, (ન, બ, વ) વરકન્યા, નવદંપતી; bride and bridegroom: (૨). વરઘોડામાં સામેલ થયેલાં બાળકે; children accompanying a marriage procession: (૧) કન્યાને ત્યાં જમવા જતા વરરાજા સાથેનાં બાળકે,children accompanying the bridegrocm while going for dinner to the bride's house. વરધોડો, (૫) પરણવા જતા વરનું સરઘસ
8 marriage procession: () $15 પણ પ્રકારનું સરઘસ; any kind of procession (૩) (લોકિક) ફજેતો; (colloq.) disgrace, fiasco. વરજવું, (સ. ક્રિ) ત્યાગ કર, તજs; to
give up, to forsake. વરડુ(ન) કોળના દાણાને ફ્યુગ; a shoot or sprout of a grain of pulse.
sa social class. વરણ (શ્રી.) જ્ઞાતિ, જાતિ; a caste, વરણાગિયું, (વિ.) છેલબટાઉ; foppish, vainly showy: વરણાગી, (સ્ત્રી) છેલબટાઉપણું, વધારે પડતી ટાપટીપ, ઈ; fuppery, over-nicety, vain pomp. વરણી,(ચી.) પસંદગી, ચૂંટણી; selection. વરલ, (૫) (સ્ત્રી) કેસનું દેરડું; the rope of a big leather bucket drawn by bullocks. પરત, (ન) જુએ ઉખાણું. વરતવું, (અ. ક્રિ) આચરણ કરવું; to behave: (૨) થવું, બનવું; to occur, to happen (સ. ક્રિ) ખણ, મૂલ્યાંકન કરવું, પારખવું, ઓળખવું; to know, to find out, to find out the worth or value of, 10 recognize: () મેળવવું, પ્રાપ્ત કરવું; to get, to gain, to acquires (૩) આગાહી કરવી; to predict, to foretel: () રૂઢિ પ્રમાણે સગાંસંબંધીઓને ભેટ આપવી; to give gifts to relatives according to customs. (prediction, a forecast. વરતાર, (પં) આગાહી, ભવિષાકથન, a
વરદ, (વિ) વરદા, (વિ) (સ્ત્રી) વરદાન આપનાર, દયાળુ; giving boons, obliging, merciful. વરદાન, (ન) દેવ, સંત, વગેર તરફથી મળેલાં
ભેટ, લાભદાયી વચન, આશીર્વાદ, ઈ; a gift, promise or blessings received from a god, a saint, etc., a boon. વરદાયક, વરદાયી, (વિ) જુએ વરદ વરસી, (સ્ત્રી) માલ પૂરો પાડવા, વગેરે માટે અગાઉથી આપેલ સુચના કે હુકમ; an instruction or order for supplying goods, etc.:(?)568, a Thi; a message: (૩) ખબર; information (૪) સુચના,
$$#; an instruction, an order. વર્ષ, (સી) લગ્નમંડપની સ્થાપના અને લગ્નવિધિ વચ્ચેના દિવસમાં દરેક each one of the days after the installation of the marriage platform and before the actual marriage ceremony: (૨) માથે પાણીનાં બેડાં લઈને સ્ત્રીઓ લગ્નમંડપમાં આવે એ વિધિ; the ceremony in which women with water-pots on their heads,
come to the marriage platform. વર,(૫) સેજે; swelling (on body).
માળ, વરમાળા, (સ્ત્રી) (પ્રાચીન ભાત) સ્વયંવરમાં કન્યા પોતે પસંદ કરેલા વરને પહેરાવે છે તે માળા; (ancient India) the garland which the bride puts round the neck of the bridegroom selected by her during the ceremony of a choice marriage: (૨) લગ્નવિધિના સમયે વરકન્યાએ પહેરેલી સૂતરની માળા; yarn garments worn by the bride and the bridegroom during the marriage ceremony. વરરાજા, (૫) જેને લગ્નવિધિ થવાને હોય
એ યુવાન કે પુરુષ; a bridegroom. વરવધ, વરવહુ (ન. બ. ૧) જુએ વર

Page #656

ઘડિયાં
ઘોડિયાં (૧) (૨) પતિપત્ની; wife and husband. વરવિજય, (૫) લગ્નને એ કરાર જેમાં કન્યાપક્ષે, ભાવિ વરને ગણનાપાત્ર રકમ, ભેટે, વગેરે આપવાનાં હોય છે; a contract of marriage in wbich the bride's side has to pay a considerable sum, gifts, etc. to the would-be bridegroom. વરવું, (સ. ક્રિ) ચૂંટવું, પસંદ કરવું; to select: (૨) ભાવિ પતિ પસંદ કરો; to select a would-be husband: (૩) પરણવું; to marry: (અ. ક્રિ.) વપરાવું, વપરાઈને ખલાસ થવું; to be used or spent up, to be used and exhausted. વરવું, (વિ.) બેડોળ, કદરૂપું; ugly, misshaped: (3) $41X5124'; inferior: (૩) દુ; wicked. વરશી વરસી. (સ્ત્રી) કોઈના મૃત્યુ પછી પ્રથમ વાર્ષિક તિથિએ થતો વિધિ; cere- . mony performed on the first anniversary of some one's death. વરસ, (ન.) વર્ષ; year –ગાંઠ, (સ્ત્રી) જન્મ
દિવસ; birthday, birth anniversary વરસવ, (અ.ક્રિ) વરસાદ થ; to rain (૨) વરસાદની જેમ કે વિપુલ પ્રમાણમાં પડવું; to shower, to shower or fall: (સ. ક્રિ) ઉદારતાથી કે વિપુલ પ્રમાણમાં 24149; to give liberally or abundantly. વરસાદ, (૫) વર્ષા, વાદળાંમાંથી પાણી પડવું તે; rain, rainfall: (૨) ઝડી; a torrent, a volley. (ance, annuity. વરદ, (સ્ત્રી) વર્ષાસન; annual allowવરંડ, વરંડી, (૫) ઓસરી; a verandah. વરાહ, (૫) (સ્ત્રી) હિસે, ભાગ; share. વરાછું, (ન) દેરડું; a rope વરાત, (સ્ત્રી.) જુએ રાત. વરાધ, (સ્ત્રી) એક પ્રકારને બાળરોગ, ખાંસી, ઉધરસ; a kind of children's dise ease, whooping cough, bronchitis.
વરા૫, (સ્ત્રી) આતુરતા, ઉત્કંઠા eagerness, intense desire. (૨) તલ૫; intense desire for some addiction: (૩) વરસાદ થયા પછી, મલાતની અનુકૂળતા માટેનું થોડા દિવસ માટેનું સૂકામણું; the state of clear sky and sunshine beneficial for the growth of crops after rainfall: (૪) આરામ,
Carila; rest, leisure, relaxation. વરાસન, (ન.) ઉત્તમ બેઠક કે પદ; the
best or highest seat, office or post વરાહ, (પુ.) ડુક્કર, ભંડ; a pig, a boat: (૨) ભગવાન વિષ્ણુને ત્રીજો અવતાર; the
third incarnation of Lord Vishnu. વરાળ, સ્ત્રી.) ઊકળતા પાણીનું વાયુરૂપે થતું રૂપાંતર; steam, vapour: (૧) ગુસ્સે, બળતરા anger, heart-burningયંત્ર, (ન.)વરાળથી ચાલતું યંત્ર; steam-engine, વરાંગ, (વિ.) સુડેલ, સપ્રમાણ અને સુંદર 2491919; well-shaped, having symmetrical and beautiful limbs: વરાંગના, વરાગી, (સ્ત્રી) એવી સ્ત્રી. વરસવું, (અ. કિ.) કોઈના પર વિશ્વાસ રાખીને થાપ ખાવી કે છેતરાવું; to commit
an error or be cheated by trusting someone: (૨) અફસેસ કરે,
476119"; to regret, to jepent. વરસો,(૫)ભરોસે, વિશ્વાસ; trust,faith, confidence: (૨) પસ્તાવો, અફસેસ; repentance, regret: (૩) વિશ્વાસઘાતની 0441; affliction caused by betrayal. વરિયાળી, (સ્ત્રી.) મુખવાસ તરીકે વપરાતું એક
પ્રકારનું સ્વાદિષ્ટ, રોચક બી; fennel seed. વરિષ્ઠ, (વિ) સર્વોત્તમ, સર્વોપરી, શ્રેષ્ઠ,
you; best, excellent, highest, supreme, chief, main. [a wolf. વરુ,લ) એક પ્રકારનું જંગલી ચોપગું પ્રાણી; વરુણ, (૫) જળને અધિષ્ઠાતા દેવ; the
presiding deity of water: (?) નામને ગ્રહ; the planet Neptune.

Page #657

વરેઠી
૬૫ર
વર્ણાશ્રમ
વરેઠી, વરેઠી, વૉઠી, (સ્ત્રી.) લગ્ન પછી વરપક્ષ તરફથી અપાતું જમણ a dinner party from the bridegroom's side after the marriage: (1) યજ્ઞોપવીત નિમિત્તે અપાતું જમણ; a dinner party given after the sacred-thread ceremony. વરેડ, (ન.) વરાડું, દેરડું; a rope. વરેણ્ય (વિ.) ઈછનીય, લાયક હોવાથી પસંદ કરવા યોગ્ય; desire, worth selecting because qualified, eligible: (?) ઉત્તમ; best: (૩) મુખ્ય; chief, main. વરે, (૫) બધાં જ્ઞાતિજનોને જમાડવાં તે; the act of arranging a dinner party for all the caste-members: (૨) જ્ઞાતિભેજન; a caste-dinners (૩) વાપર, વપરાશ; use, consumption: (૪) ખરચ expenditure, વગર, (૫વિશિષ્ટ અને સમાન ગણો કે લક્ષણે ધરાવતાં માણસે, વસ્તુઓ, ઇ.ને સમુદાય; a class: (૨) વિભાગ; a division: (૩) સમાજ, મંડળ; a society, a group, a company: () કટિ, પ્રકાર; type, sorte (૫) (ગણિત) વર્ગ (maths) square (number): - 1, -મૂળ, (ન.) (maths) square-root: -વિચહ, (૫) સમાજના વિવિધ વર્ગો વચ્ચેને વિગ્રહ; a class-war: વગીકરણ, (1) વર્ગ પ્રમાણે ગોઠવવું કે વિભાગ પાડવા તે; classification: વરીય, (વિ) વર્ગનું કે એને લગતું; of or pertaining to a class= (૨) સમાન વર્ગનું;
of the same class. વર્ચસ, (ન) કાંતિ, તેજlustre, sel:ndour,brightness: (૨) બળ, શક્તિ ; strengih, power: (3) alo; vital power, semen: (૪) શાસન; swayઃ (૫) ચડિયાતા
પણુંsuperiority= વર્ચસ્વ, (ન) વર્ચસ. વર્ચસ્વી , (વિ.) તેજરવી, પરાક્રમી, વીર્ય- વાન; brilliant, lustrous, heroic: (૨)
શાસન કરતું; ruling or governing. વજ, (૫) વજન, (ન) ત્યાગ કરવો કે
Dislegt a; a giving up, a forsaking, renouncing. વજવ, (સ. ક્રિ) ત્યાગ કરવો, છોડી દેવું; to give up, to forsake, to renounce: (૨) બાકાત રાખવું; to exclude: વજત, (વિ.) ત્યજાયેલું, બાકાત રાખવામાં આવેલું:
given up, forsaken, excluded, etc. વર્ણ, (૫) રંગ; colour: (૨) અક્ષર; a letter of alphabet: (૩) આકાર, 34; shape, form: (*) X5R2; a type or sort: (1) 417; complexion: (4.) (સ્ત્રી) (પ્રાચીન ભારત) વર્ણાશ્રમના ચાર વર્ગો માને કોઈ એક; (ancient India) any one of the four social divisions or castes: (૧) જ્ઞાતિ; a caste:-માલા, -માળા, (સ્ત્રી.) મૂળાક્ષર; alphabet:
વ્યવસ્થા, (સ્ત્રી) જુઓ વર્ણાશ્રમ: (૨) sullatai; caste-system. વર્ણન, (ન.) વર્ણવવું તે (જુઓ વર્ણવવું); description,account, narration:(૨) વખાણ, પ્રશંસા praise: વર્ણનાત્મક, (વિ.) વર્ણનરૂપ; descriptive,narrative. વર્ણવવું, (સ. ક્રિ) કોઈ બાબતને વાણી કે લખાણથી ખ્યાલ આપ; પ્રસંગકથા, વાર્તા, વગેરે કહી સંભળાવવાં; to describes to narrate: (૨) વિગતવાર અહેવાલ આપ; to give a detailed account: (3) વખાણ કે પ્રશંસા કરવાં; to praise: વર્ણg (સ. કિ.) વર્ણવવું. વર્ણસંકર, (વિ) (૫) ભિન્ન જ્ઞાતિના માબાપથી કે વ્યભિચારથી જન્મેલું (માણસ); born of parents of different castes or of adultery, such a person. વર્ણાનુકમ, (૫) મૂળાક્ષર પ્રમાણેને કમ;
alphabetical order: વ નકમણી, વર્ણાનુક્રમણિકા, (સ્ત્રી) એવું સાંકળિયું;
an alphabetical index. વર્ણાશ્રમ, (૫) પ્રાચીન ભારતની, સમાજના

Page #658

વણતર
૬૫૩
વલવલ
બ્રાહ્મણ, ક્ષત્રિય, વૈશ્ય અને શુદ્ર એવા ચાર વિભાગમાં વહેંચાયેલી સમાજવ્યવસ્થા; the soc al order in ancient India in which the society was divided into four classes or castes namely Brahman, Kshatriya,
Vaishya and Shudra. વર્ણતર, (વિ.) (ન.) (of) a different
class or caste. વણ, (વિ) (સમાસના અંતમાં અમુક વર્ણરંગ કે વાનનું; (at the end of compounds) having a particular colour or complexion. વર્તાશક, (સ્ત્રી) આચરણ, ચાલચલગત;
behaviour, conduct: (૨) રીતભાત; વર્તન, (4) જુઓ વ ણક. [manners. વર્તમાન, (વિ.) ચાલુ, સાંપ્રત સમયમાં થતું; continuous, presently being: (?) વિદ્યમાન; existing, present. (૩) આધુનિક; modern, current: (પુ.) (વ્યાકરણ) વર્તમાનકાળ; the present tense: (પું. બ. વ.) સમાચાર, ખબર; news, information: $14, (4.) (gram.) the present tense: (2) આધુનિક સમય; modern times: -પત્ર, (ન) અખબાર, છાપું; a newspaper, વર્તવું, (અ. ) જુઓ વરતવું. વર્તાવ, (પુ) જુઓ વતણૂક. વસુલ, વસ્તુળ, (ન) કુંડાળું, ગળાકાર;
a circle, a round figure: 4g'17, વર્તુળાકાર, (વિ.) ગળાકાર; circular, round: (y :) SUNSta; a round figure. વધક (વિ) (સમાસમાં વૃદ્ધિ કે વિકાસ કરનારું; (in compounds) causing increase or development: વધન, (ન.) વૃદ્ધિ, વિકાસ; an increasing,
growth, development, prosperity. વધમાન, (વિ.) વધતું, વિકસતું; incre
asing, growing, developing. વમ, (ન) બખતર, કવચ, an armour:
(૨) રક્ષણ, આશ્રય; protection, shelter. વર્ય, (વિ.)(સમાસના અંતમાં) ઉત્તમ, મુખ્ય, પસંદગી પામેલું; (at the end of a compound)best excellent,chief, chosen. વર્ષ, (ન) બાર માસને સમયગાળ, સાલ,
સંવત; an year, a calendar years (૨) (ભૂગોળ) વિશિષ્ટ પ્રદેશ, ખંડ; a peculiar region, a continent: -0. (ન.) શરૂ થતા વર્ષના બનાવની આગાહીક forecast for the events of a commencing year: (૨) જિંદગીનું વર્ષવાર ભવિષ્યકથન; year by year prediction of one's life. વર્ષ, (સ. ક્રિ) જુઓ વરસવુ. વર્ષા, (સ્ત્રી) વરસાદની ઋતુ; the rainy
season; (૨) જુએ વરસાદ. વર્ષાસન, (ન) ખાસ કરીને સરકાર તરફથી આજીવિકા માટે દર વર્ષે મળતી રકમyan annual allowance from a government. લખવું, (અ. કિ.) વલખાં મારવાં; to make vain efforts in confusion. વલખાં, (ન. બ. વ) ફાંફાં; vain efforts
made in confusion. વલણ, (ન) મનવૃત્તિ; mental inclination: (૨) રસ્તા, પ્રવાહ, વગેરેને વળાંક; a curve or change of direction of a road, stream, etc.: (3) 13; a twist:() વાયદા બજારની નફાટાની રકમની zasil; the payment and receipt of the profit or loss in a forward market: (૫) રૂપ, આકાર; form, shape: (1) blould EDLE; a change of metre in a poem or song. વલય, (ન) કંકણ, બંગડી; an armlet,
a bracelet: (?) alal; an orna. mental ring: (3) ag'e; a circle. વલવલ,(રી.) અજંપોચંચળતાનો અતિરક;
restlessness, hyper-sensitiveness: (૨) સતત પ્રવૃત્ત રહેવાની વૃત્તિ, inclin ation to remain ceaselessly active:

Page #659

વત
વળવું
(૩) સતત બકવાટ કરવો તે; the act of - વલોણ, (ન.) વવવાની ક્રિયા; churning prattling ceaselessly: -૬, (અ. ક્રિ) (૨) વેલાવવાનું વાસણ કે ગેળી; a churnaat 45412 beat; to prattle cease- ing-pot: (૩) રવૈયો; a churning rod. lessly: (૨) વગર બોલાવ્યું બોલવું; to
વલોપાત, (૫) અજપ અને ખિન્નતા; speak unaskedઃ (૩) વિલાપ કરે;
restlessness and dejection:(૨)વિલાપ, Utort 49; to lament, to be dejected: આકંદ; lamentation (૩) ખાટી ચિંતા; () રોદણાં રોવાં; to weep over one's undue anxiety: (8) Riberi; weep. woes: (4) 4 401; to become ing helplessly over misfortune. uneasy or restless: (૬) વલખાં મારવાં; વલોપાતિયું, (વિ.) વલોપાત કરવાની to make vain efforts in confusion:
afhang'; inclined to be restless વલવલાટ, (૫) વલવલવું તે; અજંપો, and deject, etc. વિલાપ, વગેરે; restlessness, lamenta- વલોવવું, (સ. ક્રિ) માખણ બનાવવા માટે tion, etc. વલવલિયું, (વિ.) વલવલાટ દહીને રવૈયા વડે ખૂબ ધૂમાડવું; to churn $2914129914 ;inclined to be restless, (૨) વિગતવાર ચર્ચા કરવી; to discuss in over-talkative, sad, dejected, etc. detail: (૩) વારંવાર હસ્તક્ષેપ કરીને બગાડવું; વલિ, વલી, (સ્ત્રી) કરચલી; a wrinkle, to spoil by repeated meddling. a shallow fold on skin.
વકલ, (ન.) વૃક્ષની છાલ અથવા એનું બનેલું વાર, (સી.) ખંજવાળ, ચળ; itching વસ્ત્ર; bark of a tree or a garment sensation, itch: _જુ, (સ. ક્રિ) જોરથી made of it. Zarqing'; to scratch vehemently: વહિસક, વલમીક, (૫)(ન) રાફડા, an (૨) ઉઝરડવું, ઉતરવું; to scrape. ant-bill, a heap-like burrow. વ@g, વધવું, વછૂકવું; વધૂધવું, વલભ, (વિ.) પ્રિય, વહાલું; dear, be(એ. ક્રિ) માં રચ્યાપચ્યા રહેવું, ખંતથી
loved:(.) 1844 434; a beloved man, મંડયા રહેવું; to be sincerely engaged
a husband: વલભા, (સ્ત્રી) પેયસી, in or devoted to, to stick to
Moll; a beloved woman, a wife. perseveringly: (૨) ટેવાવું, મહાવરે
વલરિ, વલરી, (સ્ત્રી) લતા, વેલ; a 45all; to be accustomed to or
creeping plant, a creeper. habituated with (૩) વ્યસની થવું,
વલિ, વલ્લી, (સ્ત્રી) જુઓ વલ્લરિ. આદત પડવી; to be addicted, to form a bad habits (સ. ક્રિ) ચાંટવું,
વહુ, (વિ.) વાંકા પગવાળું, રાંડું, વળાંક quang; to stick, cling or adhere to.
ad; having crooked legs, curving, લે, રડી.) સ્થિતિ, દશા, હાલ; state or
taking a turns (૨) પહેલું, વિસ્તૃત; condition, miserable or wretched
broad, wide, extended:(૩) પક્ષપાતી; conditions(૨) પાયમાલી; ruins (3)કપાય;
partial(to): () વધારે પડતું મમતાવાળું gracil; cure, remedy, reparation.
કેશોખીન,ના સાનિધ્યમાં રહેવાની વૃત્તિવાળું; વલોણાચાર, (૫) દહીં વલોવવાને નિશ્ચિત
excessively fond of, inclined to દિવસ; the day fixed for churning
be in the company of. curds: વલોણુવારે, (અ.) વારંવાર;
વટાણુ, ચવાણુ,અદ્રિ) પવનથી સુકાવું; frequently, very often.
to be dried by wind. વણી ,(સ્ત્રી)નાનું વલેણું, જુઓ વલોણું વળવું, (અ. ક્રિ) ખંજવાળ આવવી; to (૧) અને (૩).
itch: a mie, (.) itch, itching

Page #660

૬૫૫
વાત
sensation: () My We; restlessness: (૩) સળવળાટ; slight movement, વશ, (વિ.) આધીન, આજ્ઞાંકિત, પરાજિત; dependent, subordinate, subject to be controlled by, obedient, subdued: (?) peat; fascinated, lured: (3) $2419; enticed, baited: (પુ.) અંકુશ, કાબૂ; control. -વશાત, (અ) (સમાસના અંતમાં) “એ કારણથી, ને અંગે); (in componds) because of, due to, on account of. વશિવ, (ન) આધીનતા, તાબેદારી; dependence, subordination. વશિયર, (૫) માટે સાપ, નાગ; a big
serpent, a cobra. વશીકરણ, (ન.) આધીન કે વશ કરવું તે; the act of making dependent, subordinate or subdued: (2) Ystad કરીને વશ કરવું તે; subduing or controllingby fascination:(૩)વશ કરવાનાં જંતરમંતર, દેરાધાગા, વગેરે; a charm, spell, amulet, etc. for subduing
or bringing under one's control. વસતિ, વસતી, (સ્ત્રી) જુઓ વતી. વસન, (ન) કપડું, વસ્ત્ર; a garment. વસમું, (વિ) દુઃખદાયક, ત્રાસદાયક; distressing, troublesome: (૨) મુશ્કેલ; difficult, hardi (3) 543'; tough: (૪) તોફાની; mischievouse (૫) અસલ;
unbearable:(૬)ખરાબ, માઠું;badevil. વસવસો, (૫) ખેદ, ૨જ; remorse, grudge: (?) 964; doubt, suspicion: (3) BRI; scruple. વસવાટ, (૫) નિવાસ કરવો તે; residing, dwelling: (૨) રહેઠાણુ; residence, a dwelling, an abode, a house: (3) મુકામ; stay, sojourn. વસવાણુ, ન.) વસવાય, () (જુઓ નારુકા) ગામનો નીચલા થરને કારીગરવર્ગ, સુતાર, લહાર, મોચી, હનમ, ઈ. વસ (અ. ક્રિ) નિવાસ કર, કાયમ માટે
રહેવું; to dwell, to reside, to live permanently: (+) 7414 spali; to stay temporarily, to sojourn: (૩) વસ્તી હોવી; to be peopled: (૪) મન કે હૃદય પર છાપ પડવી, ખાતરી થવી;
ssed or convinced. વસંત, (સ્ત્રી) (ન.) વરપક્ષ તરફથી કન્યાને
અપાતાં ઘરેણાં, કપડાં, વગેરેની ભેટ; gift of ornaments, clothes, etc. given by
the bridegroom's side to the bride. વસંત, (સ્ત્રી)શિયાળાને અંત અને ઉનાળાના પ્રારંભનું સૂચન કરતી, ભારતની છ ઋતુઓHind alles; the third of the six seasons of India suggesting the end of winter and beginning of summer, the Spring, the vernal season. (૨) એ નામને સંગીતને એક રાગ; a mode of music so named: તિલકા, (સ્ત્રી) એ નામને કાવ્યનો ઇદ, a poetic metre so named: વસંતોતાવ, (પુ.) વસંતત્રતુને ઉત્સવ; the festival of Spring. [body). વસા, (વી.) ચરબી, મેદ; fat (of the વસાણું, (ન) મસાલા, ઓસડિયાં, વગેરે spices, herbs, herbal drugs, etc. an article of grocery. વસાત, (ત્રી) જુઓ વિસાત. વસાવવું, (સ.) વસવું અને પાસવુંનું પ્રેરક, કાયમ માટે હે કે સ્થિર વસવાટ કરે એમ કરવું; to cause to live, reside or dwell permanently: (૧) ધરવપરાશ માટે રાચરચીલું, ટકાઉ ચીજવસ્તુઓ ખરીદવા to purchase pieces of furniture, durable things. વસા,(અ.કિ.)“વાસવુંનું કમણિ વસાવું; (ન) ગામની રાતની ચોકી કે રખેવાળી; night patrolling or guarding of a village: (૨) એનું મહેનતાણું; remuneration
for that. વસાહત, (સ્ત્રી) નવા સ્થળે લાંબા સમય

Page #661

વસિયત
૬૫૬
વસ્ત્ર
માટે અથવા કાયમી વસવાટ કરવો તે; the act of settling at a new place: (?) એવું સ્થળ; settlement: (૩) સંસ્થાન; a colory: વસાહતી, (વિ) વસાહત કે સંસ્થાનનું કે એને લગતું; of or pertaining to a settlement or colony, colonial: (૫) વસાહત કે સંસ્થાની સ્થાપનારાઓમાને કોઈ એક, વસાહતમાં રહેનાર, 24*2.41291zil; a settler, a colonizer. વસિયત, (સ્ત્રી) વાર; inheritance, legacy: (૨) વસિયતનામું: –નામુ, (ન.) કેઈએ પોતાના મૃત્યુ બાદ, પિતાની મિલકતની
વ્યવસ્થા માટે કરેલ અધિકૃત લેખ; a will. વસી, (૫) વ્યવસ્થાપક; a manager: (૨) ગામને કારોબારી વડો અથવા વહીવટદાર; an executive head or administ
rator of a village. વસીલો, (પુ.) પ્રતિષ્ઠિત કે મોટા માણસે
સાથેનો સંબંધ; relation with reputed or great persons: (૧) એવા સંબંધના $12€1; benefits of such relation. વસુ, (ન.) સુવર્ણ, સેનું; gold: (પુ.) (સ્ત્રી) ધન, દેલત; money, wealth, riches: (પુ) સુર્યો; the sun; સુધા, વસુધરા, (સ્ત્રી) પૃથ્વી; the earth. વસવું, (અ. %િ) (દૂધાળાં ઢેરનું) દૂધ દેતું બંધ થવું; (of a milch animal) to
cease yielding milk. વસૂલ, (વિ.) (અ.) ચૂકતે કરેલું કે થયેલ (લેણું, વગેરે); squared up, paid up, cleared (debt, etc.): (ન) દેણ પેટે ચૂકવેલી અમુક રકમ; a part-payment against debt: (૨) મહેસૂલ; revenue (૩) આવક; income: વસુલાત, (સ્ત્રી) વસૂલ કરવું તે; the act of getting a debt squared or paid up: (?) મહેસૂલ ઉઘરાવવી તે; collection of revenue: (૩) મહેસૂલ; revenue: (૪) ઉઘરાવેલાં કે મળેલાં નાણાં; money or amounts received.
વસો,(કું.)વીઘાને વીસમો ભાગ અર્થાત સવા પાંચહાથનું જમીનનું માપ; a measure of land equal to a twentiei la part of a Bigba, i.e. five and a quarter cu nits: (૨) સે અથવા વીસના એકમનો અનુક્રમે સામે કે વીસમો ભાગ; a hundredth or a twentieth part of a unit of hundred or twenty respectively: (3)
પ્રતિષ્ઠા, શાખ; reputation, credit. વસ્તાર, (૫) જુઓ વિસ્તાર (૨) ઘણાં
છોકરાયાં હતાં તે, બહોળું કુટુંબ; the state of having many children, a very large family: વારી, (વિ.)
97812914'; having many children. વસ્તી, (સ્ત્રી) નિવાસ કરવો કે વસવું તે; the
act or state of residing or dwelling permanently. (૨) રહેઠાણ,નિવાસસ્થાન; residence, a dwelling place, an abode, a house: (૩) આબાદી, જનસંખ્યા; population: () ઘણાં છોકરાયાં હેવાં તે; the state of having many children: (4) 418a; a settlement: -ગણતરી, (સ્ત્રી.) જનસંખ્યાની ગણતરી; census: -૫ત્રક, (ન.) વસ્તીગણતરીની નોંધનું પત્રક; a census record. વસ્તુ, (સ્ત્રી) ચીજ, જણસ; a thing (૨) 4914°; a substance, any kind of matter: (૩) સાર, સવ; essence () સત્ય, વાસ્તવિકતા; truth, reality: ૫) સાહિત્યકતિને વિષય; subject-matter of a literary works નઃ (અ.) વાસ્તવિક રીતે, ખરું જોતાં, હકીકતમાં,really in fact, actually - ના, (સ્ત્રી) સત્ય, વાસ્તવિકતા truth,reality સ્થિતિ (મી.)પરિસ્થિતિ,
All; state, condition, circumstances: (૨) હકીક્ત; a fact. વસ્ત્ર, (ન.) કપડું; a garment, an article
of dress: વરસાલાકાર, (૫. બ. વ) કપડાં અને આપણે clothes and ornaments.

Page #662

૬૫૭
વહેર
વ, (પુ.)મિલન,મેળાપ; union, meet- ing: (૨) સંબંધ; relation,connection. વહન, (ન.) જુએ વાહન (૧) (૨) ઊંચકીને લઈ જવું તે; lifting, carrying. (૩) પ્રવાહી, પાણી, વિદ્યુતશક્તિ, ઇ.નું વહેવું તે; flowing, conduction. વહ; (સ. કિ.) ઊંચકીને લઈ જવું; to carry. (અ. કિ.) વહેવું; to flow: (૨) જવું; to go: (૩) (સમય, વગેરે) પસાર 49; (time, etc.) to pass. વહાણ, (ન) મેટો મળવો કે હોડી; a ship, a vessel: વટી, (૫) નાવિક, ખાર; a sailor: (૨) સમુદ્ર રસ્તે આયાત નિકાસ spai a uit; a trader importing and or exporting goods by sea-routes: (૩) વહાણને માલિક કે ટંડેલ; the owner or captain of a ship: વડું, (ન) નૌકાપ્રવૃત્તિ, સમુદ્રયાનની પ્રવૃત્તિ; navigation (૨) સમુદ્રમાર્ગો દ્વારા થતો વેપાર; overseas trade (૩) સમુદ્ર સફર; a voyage. વહાણ, (ન.) પરોઢ, વહેલી સવાર; the
dawn, early morning, daybreak. વહાર,(સ્ત્રી)મદદ,સહાયતા;help assistance. વહાલ, (૧) હેત, સ્નેહ, પ્રેમ; affection, loves -૫, (સ્ત્રી) -૫ણ, (4) વહાલ: -મ, (૫) પતિ, પ્રિયતમ; a husband, a (male)lover: -સોયુ, (વિ) લાડકવાયું; fondled: વહાલી, (સ્ત્રી) પ્રિયા, પત્ની, a beloved woman, a wife. વહાલું, (વિ.) પ્રિય; dear, beloved. વહાલો, (પુ.) જુઓ વહાલમ. વહી, (સ્ત્રી) દૈવી સંદેશો; a divine message: (૨) તરંગ, ધૂન; a whimઃ (૩) આંકડી, તાણ, મૂછ; a fit of epilepsy a swoon. વહી, (સ્ત્રી) કોરી કે લખેલી પિથી કે પડી;
a blank or written note-book: (૨) નામાને ચોપડો; an account-book: (2) વંશાવળીની નોંધપોથી; a record or book of genealogy: -Horn, (11.)
-પૂજા, (સ્ત્રી) દિવાળીને દિવસે થતું ચોપડાપૂજન; ceremonial worship of account-books on the Dipavali day. વહીવટ, (૫) વ્યવસ્થા, કારભાર; management, administration (૨) શાસન, 24314; government, governance: (૩) શિરસ્તે, પદ્ધતિ, રિવાજ; usage, practice, system: (7) 049012; social intercourse (૫) સંબંધ, લેવડદેવડનો સંબંધ; relation, relation of mutual dealing: વહીવટી,(વિ.)વહીવટનું કે એને લગતું; of or pertaining to managernent, administration, goverrance, etc., administrative -દાર, (૫) વ્યવસ્થાપક, કારભારી; a manager: (૨) મામલતદાર; the chief executive and revenue officer of a Taluka
or sub-district. વહીવંચો, (૫) યજમાનોની વંશાવળીની નોંધપોથી રાખનાર ભાટ; a bard keeping
be record of genealogical tree. વહુ, (સ્ત્રી) પત્ની; a wife: (૨) પુત્રવધુ:
a son's wife, a daughter-in-law. વહેણ, વહેન, (૧) પ્રવાહ, ઝરણું; a
flow, a stream. વહેમ, (૫) શંકા, સદેહ, શક; doubt, suspicion: (૨) અંધશ્રદ્ધા પર નિર્ભર, W H1-4d1; superstition, belief based on blind faith: વહેમાયુ, (અ. જિ) શંકા કે સંદેહ હોવાં કે થવા; to doubt, to suspect. વહેમી, વહેમીલું, (વિ.) શંકાશીલ; suspicious: (૨) બેટી માન્યતા ધરાવતું કે
એને ભોગ બનેલું; superstitious. વહેર, (૫) કરવતથી વહેતાં પડતે ભો saw-dust: (૨) ચીરે, ફાટ; a rent, split, cleft: -, (4) વહેરવાનું કામ; the act of sawing: (૨) એનું મહેનalue; remuneration or wages for

Page #663

૬૫
sawing: (૩) કરવત; a saw: (૪) વહેરનાનાં પદાથ કે વસ્તુ; thing to be sawe (wood, etc ): –નચુ', (ન.) કરવત; a saw: નણયો, (પુ.) વહેરવાનું કામ કરનાર; a sawyer: વહેરાઈ, (સ્રી.) વહેરામણ, (ન.) વહેરામણી, (સી.) વહેરવાનું મહેનતાણું; wages or remuneration for sawing. વહેરા, (પુ.) તફાવત, ભેદ, અર્, છેટુ, આંતરે; difference, distace, gulf: (૨) કુસ’પ; discoTU.
વહેલ, (સ્રી.) રથ જેવું છત્રવાળુ વાહન, ધ; a cañopid chariot-like vehicle, a chariot. વહેલ, (સ્રી.) એક જળચર પ્રાણી; a whale. વહેલુ, (અ.) (વિ.) નિયત સમય કરતાં પહેલુ', જલદી; early, quick, quickly. વહેવાર,(પુ.) જુએ વ્યવહારઃ વહેવારિયું, વહેવારુ, (વિ.) જુઆ વ્યવહારું: વહેવારિયો, (પુ.) વ્યવહારમાં ચાખ્ખા માણસ; an honest or trustworthy man in dealings and social intercourse: (૨) વ્યવહારુ માણસ; a practical man: (૩) આબરૂદ્દાર માણસ; a man of credit: (૪) વેપારી, રાહુકાર; a merchant, a banker, a shroff. વહેવુ, (સ. ક્રિ.) ઊંચકવુ', ઊ ચકીને લઈ જવુ'; to lift, to bear, to cariy: (૨) સહન કરવું, ખમવુ, વેઠવું; to suffer, to endure, to tolerate: (અ. ક્રિ.) રેલવું, રેલાવુ', પ્રવાહરૂપે ગતિ થવી; to flow, to move in the form of a stream: (૨) જતુ રહેવુ; to go away; (૩) (સમયનું) પસાર થવુ', વાતવુ; (of time) [stream. pass away.
લહેળિયુ, (ન.) નાનું ઝરણુ; a small વહેળો, (પુ.) ઝરણુ; a stream. વહેંચણી, (શ્રી.) વહેંચવુ` કે ભાગ પાડના તે; distribution, dividing into parts or shares: (૨) ભાગ, હિસ્સા; a part or share.
વળગણ
વહેચવુ', (સ. ક્રિ.) ભાગ કે હિસ્સા પાડવા અથવા એ પ્રમાણે આપવુ'; to distribute, to divide into parts or shres.
વહોણુ, (વિ.) જુએ વિહોણું વહોરત, (સ્રી.) વહેારવું તે, (જુએ વહોરવુ): purchasing, things purchased or got as alms, thoughtlessly undertaken risk or responsibility: વહોરતિયો, (પુ.) ખરીદનાર; a purchaser (૨) ભિક્ષુક, સાત્રુ; a mendicant, a monk. વહોરવું, (સ. ક્રિ.) ખરીદવું; to purchase: (૨) સ'ગ્રહ કરવેા; to slow: (૩) ભિક્ષા તરીકે મેળવવું; to get by begging: (૪) અવિચારીપણે જોખમ કે જવાબદારી લેવાં; to undertake risk or responsibility thoughtlessly: alરાવવુ’, (સ. ક્રિ.) ‘વહેરવુ'નું પ્રેરક વહોરા, (પુ.) શિયાપથી મુસલમાન; a Mohammedan follower of the
વતિ, (પુ'.) અગ્નિ; fire. [Shia sect. વળ, (પુ.) આમળેા, મરડાટ; a twist: (૨) ખીલા, વગેરેના આંટા; a thread of a screw, etc.: (૩) વગ, સંબંધ; influence, relation: (૪) કરામત, યુક્તિ; a trick, a contrivance, a scheme: (૫) અનુકૂળ તક કે સમય, લાગ; suitable opportunity: (૬) વેરભાવ, અંટસ; grudge, malice: (૭) આગ્રહ; insistence: (૮) પૂર્વ મહ; a prejudice: (૯) અંકુરા, વચરવ, સત્તા; control, sway, power: (૧૦) માપ; measurement: (૧૧) (રાગની) ગાંઠ; a tunour. વળકા, (પુ.) (રસેાઈનું) બફાઈને લગભગ રચાઈ જવું તે; (of cooking) the state of being almost cooked by boiling: (૨) પીડા, વ્યથા, વગેરેનું સાંત્વન; pacification or subsidence of pain, affliction, etc. વળગણુ, (ન.) જુએ વળગાઢઃ (૧) સબ ધ, લાગતુ નળગતુ હેવુ તે; a relation,

Page #664

વળગવું
૬૫૯
વળી
connection, concern (૩) વળગેલાં
વ્યક્તિ, કામ, બાબત, વગેરે; a person, work, or affair stuck or forced upon oneself: (૪) વ્યભિચારી સંબંધ;
adulterous relation. વળગવું, (સ. ક્રિ) લપેટાવું, ચાટવું,
Oulug'; to cling, to stick to, to embrace: (૨) ખંતથી મંડયા રહેવું કે સતત પ્રયાસ કરવા; to continue or strive incessantly and patiently: (3) ઝઘડવું, કજિયો કરે; to fight,
to quarrel, to wrangle. વળગાટ, વળગાડ, (૬) ભૂતપ્રેત; a ghost, an evil-spirit: (૨) ભૂતપ્રેત annig a; the state of being poss
essed or gripped by a ghost. વળગાડવું, (સ. કિ.) “વળગવું'તુ પ્રેરક: (૨) કોઈને માથે પરાણે નાખવું; to force upon an unwilling person: (3) છેતરીને હલકે માલ ઊંચી કિંમતે પહેરાન qal; to palm off cheap goods
at a higher price. વળણું, () જુઓ વલણ (૨) સાથળનું
મૂળ; the upper joint or the root of the thigh. વળતર, (ન) આવક, કમાણી, નફે; an
income, earning, profit, return: (૨) મહેનતાણું; remuneration: (૩) નુકસાની કે બદલા તરીકે જે કાંઈ મજર 24.4141 a; a discount or rebate, a
compensation. વળતા, વળતાં, વળતી, (અ.) પછી; then, afterwards (૨) વળી, તદુપરાંત;besides, moreover: (3) 4141 $pal; on retura. વળતુ, (વિ.) સામું opposite= (૨)
પ્રત્યાવતી, પાછું ફરતું;returning, reverting (અ.)જવાબમાં, પ્રત્યુત્તરરૂપે; in reply. વળવળ, (સ્ત્રી) ખંજવાળ, ચળ; itch, itching sensation (૨) અજપ,
ની; restlessness, giddiness:-૩,
(અ. ક્રિ) ખંજવાળ આવવી; to itch, to feel an itching sensation: (૨) બેચેન; to become restless: વળવળાટ, (કું.) વળવળ. વળવું, (અ. ક્રિ) મરડાવું, વાંકું વળવું, asis; to be twisted or bent, to turn; (૨) પાછું ફરવું; to return, to revert: (3) afat Cal; to be mentally inclined: (8) szilel 441; to be tested: (4) 9474; to improve: () અમુક આકારમાં એકત્રિત થવું; to be collected in a specific form (૭) થવું, બનવું; to occur, to happen (૮) પરિવર્તન થવું; to change (૯) લાભ કે નફે થવાં; to be benefited or profited: (20) (હેતુ) સર; (purpose) to be served or fulfilled. (૧૧) સફળ કે અસરકારક 49; to be successful or effective: (૧૨) પાછું હઠવું, વળતાં પાણી થવાં, ઘટવું; to recede. વળાવવું, (સ. ક્રિ.) “વળવું અને વાળવું'નું
પ્રેરક (૨) વિદાય આપવી, વિદાય આપવા થોડા અંતર સુધી સાથે જવું; to say good bye, to see one off, to accompany a little distance while seeing one off. વળાવિયો, (કું) પ્રવાસ દરમ્યાન રક્ષણ કરનાર; an escort, a guard during
a journey: (2) 216; a guide. વળાવું, (ન) વળાવિયા કે ભેમિયાનાં કામ
અથવા એમનું મહેનતાણું; the work or remuneration of an escort or a વળાવો, (૫) જૂઓ વળાવિયો. gિuide. વળાંક, (પુ.) વળવું કે વળાંક લે તે; a
bending, turning or curving: (?) 47312; a twist, twisting. વળિયાપળિયાં, (ન. બ. વ.) શિથિલ ગાત્રો
અને ધોળા વાળ અર્થાત વૃદ્ધાવસ્થા; weak and bent limbs and grey hair, i.e. oldage. [moreover. વળી, (અ.) તદુપરાંત, વધારામાં; besides,

Page #665

વળી
વંશ
વળી, (સ્ત્રી.) ગોળ થાંભલી જેવો ઈમારતી 4155181 $531; a round rafter, a
supporting beam of a roof, etc. વધુ, (ન.) વલ, હૂંડા; a circle, a ring: (?) yalng' 45; a layer or stratum of soil: (૩) જમીનની અંદરનું પાણીનું વહેણુ; a sub-terranean current of water: (૪) ધૂન, તરંગ; a whim, a fancy: (૫) તાણ આંચકી; a fit of epilepsy. વળદવુ,વધવું, (સક્રિ)જુઓ વલૂદવું. વળો, (પુ.) મેટી વળી, જુઓ વળી, (સ્ત્રી.. વળોક, (કું.) આર, ઘાટ; shape, form: (૨) વળાંક, મરેડ; a curve, a twist (3) વિવેક, રીતભાત; politeness, manners. વંક, (વિ) વાંકું; curved, crooked: (૫) આડોડાઈ. દુરાગ્રહ; crookedness, obstinacy, undue insistence. વાઈ, (સ્ત્રી) વાંકાપણું; the state of
being bent or curved (૨) આડોડાઈ; crookedness: (3) ER1216; undue insistence: (૪) આડું ફંટાવું તે; a deviation or digression (૫) માનસિક વિકૃતિ; perversity: વંકાવું, (અ. .) વળાંક લે; to take a turns (૨) આડોડાઈ કરવી; to behave crookedly: (૩) હઠ કરવી; to become obstinate: (૪) રિસાવું, ચિડાવું; to be offended,
to become peevish. વંગ, (સ્ત્રી.) કલાઈ, tinઃ (૨) બંગાળ દેશ;
Bengal, Bangla Desh. વંચક, (વિ.) ધુતારું, લુચ્ચું, દગાર;
deceitful, cunning, fraudulent:(9.) ખંધે માણસ, ધુતારો, ઠગ; a cunning man, a cheat: વચન, (ન.) છેતરપિંડી,ઠગાઈ; deceit, cheating: વચના, (સ્ત્રી.) વંચન: (૨) ભ્રમ: an illusion. વંઝા, (સ્ત્રી.) જુઓ વધ્યા, (વચ્ચે). વંટોળ, વંટોળિયો, (પુ.) વર્તુલાકારે
જોરથી ફૂંકાતા પવન; whirlwind.
વંઠવુ, (અ. જિ) નિરંકુશ બનીને દુર્ગુણ કે નીતિહીન થવું; to go out of control and become vicious and immoral. (૨) ચારિત્રહીન થવું; to be depraved or morally corrupt: (3) અંકુરા કે મર્યાદા બહાર જવું; to go out of control or proper limits: (8) વણુસવું; to be deteriorated. વડી, (સ્ત્રી) ખુલ્લી જમીનની હદ બાંધતી
qila; a compound wall, a wall around an open plot of land: વડો, (૫) મોટી વંડી: (૨) વંડીવાળું
સ્થળ; an open plot surrounded by walls: (૩) શેરી, પળ, લત્તો; a street, alocality: વંઠી, (સ્ત્રી) વંડી: વઢી, (પુ) વડે. -વંત, –વંતુ, (વિ) (નામને અંતે) થી વિભૂષિત', ધરાવતું', “વાળું' એવો અર્થ 14143;'endowed with', 'possessing'. વંતર, (ન.) વંતરે, (કું.) ભૂત; a ghosts વંતરી, (સ્ત્રી) ભૂતડી, ડાકણ; a female
ghost, a witch. વંતાક (ન.) રીંગણું; a brinjal. વંદન, (ન.)વંદના, (સ્ત્રી) પ્રણામ,નમસ્કાર;
a respectful bow, bowing, salutation. [જીવડું; a cockroach. વંદો, (૫)રસેડા, વગેરેમાં રહેતું એક પ્રકારનું વધ્ય, (વિ.) ફળદ્રુપતારહિત, વાંઝિયું; un
fertile, barren: ત્વ, (ન.) વાંઝિયાપણું; barrenness: વધ્યા,(સ્ત્રી) વાંઝણી
al; a barren-woman. વંશ, (પુ.) પુત્ર, પૌત્ર, પ્રપૌત્રો, વગેરેની ક્રમિક ફાંખલા; the chain or series of sons, grandsons, great-grandsons, etc., chain of male descendents: (૨) કુળ, સંતતિ, ઓલાદ, family, lineage, progeny, pedigree: જ, (વિ.) કુળમાં જન્મેલ; born in a particular family: (૫) પુત્ર, વારસદાર; a son, an heir: -પરંપરા,

Page #666

વાઘ
(સ્ત્રી) વંશને કમ; a femily-trees series of generations: (અ.) વંશના કમથી, વારસાથી; from generation to generation, by heredity -વૃક્ષ, (ન) વંશપરંપરા, a family-tree, genealogy: વંશાવળિ, વંશાવળી(સ્ત્રી.) વંશપરંપરા: વશી, (વિ.) અમુક વંશનું; belonging to a certain family
or genealogy. વશ, (પુ.) વાંસ; a bamboo: વંશી, (વિ) વાંસનું બનેલું; made of bambook (સ્ત્રી) વાંસળી, બંસી: a flute. વા, (અ.) અથવા, ચા, કે; or. વા, (પુ.) પવન, હવા, wind, air: (૨) ધૂન, તરંગ; a whim, a fancy: (૩) અમુક સમય માટે, સામુદાયિક શોખને વિષય; a current fashion (૪) એક પ્રકારના વાત
વ્યાધિ જેમાં સાંધાનો દુઃખાવો થાય છે; rheumatism, gout: (૫) સાર્વત્રિક રેગચાળ;an epidemic:(૬)વિચાર,વગેરેનું H18; a wave of thoughts, etc. વા, (અ) (નામના અંતમાં) “અમુક પ્રમાણમાં કે અમુક અંતરે'; (at the end of nouns). “in a certain proportion”, “as much as" or "at a certain distance". વાઈ (સ્ત્રી.) ફેફરું, એક પ્રકારને વાતવ્યાધિ,
મૃગી; hysteria, epilepsy. વાક, (પુ.) સવ, કસ: essence, pith, cream: (૨) લોટ, વગેરેની ચીકાશ; lubricating element of flour, etc.;
stickiness of certain powders. થાક, (સ્ત્રી.) વાણી, વાચા' speech:વાકે
ચાતુરી, (સ્ત્રી) વાચાતુર્ય, (ન.) વાકપટુતા, (સ્ત્રી) વાચા પ્રાવીણ્ય, કુશળતાપૂર્વક વાચાને ઉપયોગ કરવો તે; cleverness of speech: વાકપટુ, (વિ.) બેલવામાં પ્રવીણ; clever in speech. વાકેફ, વાકેફગાર, (વિ.)થી પરિચિત,”નું જાણકાર, જાણતું; acquainted with, knowing. (૨) નિષ્ણાત, અનુભવી; expert, experienced.
વાય, (ન) સંપૂર્ણ અર્થસૂચક શબ્દ કે શબ્દસમૂહ; a sentence: (૨) વિધાન; a statement. [મરકી; plague. વાખો, (૫) જુઓ વખો. (૨) મહામારી, વાગ, (સ્ત્રી) વાક, વાણી; speech. વાગલા, (ન. બ. વ.) ફાંફાં, વલખાં; fruit
less efforts. વાગવું, વાગળ, (1) જુઓ વડવાગોળ. વાગવુ, (અ. કિ.) જુઓ વાજવું. (૨) પ્રહાર થવો, અથડાવું; to be struck, to be collided: (૨) ઈજા કે જખમ 341; to be injured or wounded: (ઘડિયાળનું) ટકોરા થવા, ચક્કસ સમય Epilaall; (of a clock) to strike, to show specific time. [વડવાગોળ. વાગોલ, વાગોળ, (સ્ત્રી) (ન.) જુએ વાગોલવું, વાગોળવું, (સ. ક્રિ) (હેરનું) ઉતાવળે ખાધેલાં ઘાસ, વગેરે ફરી માં લાવી ધીમેધીમે ચાવવું; to ruminate, to chew the cad: (૨) મનન કરવું; to
contemplate. વાગ્દાન, (ન.) કન્યાના પિતાની કન્યાના લગ્ન બાબતનો વરપક્ષને આપેલો કેલ, વેવિશાળ; the promise of the bride's father to the bridegroom's side to give the bride in marriage, betrothal. વાઘ, (૫) એક ભયંકર જંગલી ચોપગું પ્રાણી;
a tiger: -ણ, (સ્ત્રી) વાઘની માદigress. વાઘરણ, (સ્ત્રી) વાઘરી કોમની સ્ત્રી, વાધરીની પત્ની; a woman of the Vaghari caste, wise of a Vaghari: (?) 173
; slovenly woman. વાઘરી.(પુ.)વાઘરી કોમને પુરુષ; a man of the Vaghari caste: (૨) ગદે, અસભ્ય
HILH; a dirty, mannerless man. વાધિયો, (૫) ઘોડાની લગામના બે છેડા
એમાં કોઈ એક; one of the two ends of the reins of a horse. વાઘો, (પુ.) વાધા, (પં. બ. ૧) ડગલો, પોશાક, કપડાં; a coat, dress, clothes.

Page #667

વાય
કર
થાઙમય, (ન.) સાહિત્ય; literature. [uage. થાચ, (સ્ત્રી.) વાણી, ભાષા; speech, langવાચક, (વિ.) એલતુ'; uttering, speaking: (૨) (સમાસને અ ંતે) સૂચક, એષિક, દ''; (at the end of compounds) suggestir g, expressive, signifying: (પુ.) વાંચનાર; one who reads: (૨) સૂચક શબ્દ; a siguificant word. વાચન, (ન.) વાંચવુ ́ તે,
ભ્યાસ; reading, study: (૨) વાંચવાનાં રીત કે કા; style or art of reading. વાચનાલય, (ન.)અખબાર, ઇ. વાંચવા માટેનું (સાવજનિક) સ્થળ) : (publicy reading room: (૨) પુસ્તકાલય; a liary. વાચા, (સ્ત્રી.) વાણી; specchઃ (૨) ભાષા, ખાલી; !ar,guage: -લ, -ળ, (ત્રિ.) એલકણુ; talkative, loquacious. વાશિક, (વિ.) વાચાતું કે એને લગતુ'; of or pertaining to spcech: (૨) ખિક; oral, [iteral meaning. વાચ્ચા, (વિ.) રાબ્દિક અર્થ, સ્થૂળ અર્થ; વાઈટ, વાડ, (સ્રૌ.) પવનથી છંટાતા કે ઊડતા વરસાદના છાટા; ranrop, driven on or in by wing: વાઇટિય, વાંચુ, (ર) વાછટ સામે રક્ષણ માટેનુ vy'; a pijc is fir protecoin agai:st ki.. વાડી, વાડી, (સ્ત્રી.) ગાયનું માદા બચ્ચું; a terri le calf of a cow, a heifr: વાઈડ, વાઈરડું, વાછરું, (ન.) ગાયનું બચ્ચું: ૧ Cow's calf: વાછડો, વાછરડો, (પુ.) ગાયનું નર બચ્ચું; a male calf of a cow. વાછૂટ, (શ્રી.) પેટના વાયુના મળદ્વાર વાટે નિકાલ થા તે; discharge of gas from the stomach through the anus. થાજ, (નિ.) થાકેલું, કં ટાળેલુ, હતારા; tired, disappointed: (૨) પરાજિત; defeated: (સ્ત્રી.) થાક, કંટાળા, હતાર:i; exhaustion, ted:um, disappointment: (૨) ઉપાધિ; trouble:(૩)પીડા,વ્યથા;pain, affliction.
વાટકી
વાજ, (શ્રી.) ઉપદેશ; preaching. વાજ, (પુ.) બલિદાન; a sacrifice: (૨) યુદ્ધ, લડાઈ; a war, a battle: (૩) ઝડપ; speed: (૪) ઊંચી જાતના કે યુદ્ માટેને ધાડા; a horse of high pedigree or quality, a war-horse: (ન.) ખળ, શક્તિ; strength, power: (૨) ધી; ghee: (૩) ખારાક; food: -ણુ, (સ્ત્રી.) ઊંચી જાતની ધેાડી; a filly or mare of high pedigree or quality. વાજત, (ન.) વાદ્યો અથવા એમનાં સૂરાવલિ કે અન્નાજ; musical instruments or their tunes or sound. વાજી, (વિ.) ન્યાયયુક્ત, યેાગ્ય; just, fair, proper: (૨) સાચુ, ખરું; true, right:(૩)તર્ક યુક્ત,મુદ્દિગમ્ય;reasonable. વાજવુ', (અ. ક્રિ.) (વાદ્ય, વગેરે) વાગવું, સૂર કાઢવેશ, અવાજ થવેı; (musical instrument) to sound, to emit a tune, to be played. [monium. વાળપેટી, (સ્રી.) હાર્મોનિયમ; a harયાજિત્ર, વાજિંત્ર, (ન.) વાદ્ય, વાજું; a musical instrument, an organ. વાજી, (પુ.) ઘેાડે; a horse: -કરણ, (ન.) ઘેાડા જેવી શક્તિ આપતે અર્થાત્ અત્યંત રાક્તિવ ક ઔષધપ્રયાગ; excessively invigorating medical treatment. વાજુ', (ન.) તંતુવાદ્ય કે ફૂંકીને વગાડવાનું વાઘ; a stringed musical instrument, an organ, a flute, etc.: (૨) સમાન હેતુવાળા લાકાનુ મંડળ; a company or group of persons having common aims. વાટ, (સ્ત્રી.) રસ્તા, માગ; a road, a path, a way: (૨) રાહ, પ્રતીક્ષા, waiting. વાટ, (શ્રી.) દિવેટ; a wick.
વાટ, (શ્રી.) પૈડાના બહારના ભાગ પરના લેખડને પાટે); the iron belt or cover of the outer side of a wheel. વાટકી, (શ્રી.) પહેાળા મેાંવાળું પ્યાલા જેવું

Page #668

વાટણિયો
વાટિયા
Mia 413; a broad-mouthed cup-like small vessel: વાટકે,(૫) મોટી વાટકી. વાણિયો, વાટણ, (૫) વાટવાને ગેળ
ભારે પથ્થર; a muller. વાટ૫૭, (૫) વટેમાર્ગુઓને લૂંટનાર; a.
highwayman, wayfarers. વાટવુ, (સ. કિ.) વાટણથી લટવું કે કચરવું;
to pound or crush with a muller. વાટવો, (૫) ઘણાં ખાનાંવાળી થેલી કે કોથળી; a bag with many sections or divisions. વાટસર, (વિ) (૫) પગપાળું, પગપાળે
પ્રવાસી, વટેમાર્ગwayfaring,awayfarer. વાટાઘાટ, (સ્ત્રી) ચર્ચા, સમાધાન માટેની
ચર્ચા; discussion, negotiations. વાટિકા, (સ્ત્રી) વાડી, બગીચે, a garden. વાટી, (સ્ત્રી) જુઓ વાટકીઃ (૨) નાળિયેરનું કાટલું અથવા એની વાટકી; coconut shell, a cup-like piece of coconut વાટે, (પુ) જુએ વાટસ૩. [shell. ' વાટો, (૫) લાબ નળાકાર વી ટેa long cylindrical roll: (૨) પેટનાં વલય કે કરચલી; a big, deep curvature or wrinkle on the abdomen: (3) બાંધકામ પરની ચૂનાની ગોળ પાળ કે કિનાર; round border of mortar over a construction work વાહ, (સ્ત્રી) ખુલ્લી જમીનની હદ બાંધતી કાંટા, તાર, વગેરેની આડ; a hedge, a fence, a railing (૨) (નામને અત). eril; (at the end of a name) a locality; દા. ત. કણબીવાડ. વાડકી,(સ્ત્રી) વાડકે, ૫.) જુએ વાટકી. વાડવ, (૫) બ્રાહ્મણ; a Brahmin. વાડાબંધી, (સ્ત્રી) અમુક વર્ગ, જ્ઞાતિ, વગેરેની ભેદભાવની વૃત્તિ, ભેદભાવ, જુદાઈ parrow attitude of a certain group cr class, the attitude of separation of aloofness: (વિ)
એવી વૃત્તિવાળું. વાડિયુ, (ન.) ખજુર, વગેરે ભરવાને કે
ખજૂરથી ભરેલ તાછડાંને શે; a bag of matting full of or for filling dates, etc. વાડી, (સ્ત્રી.) ફળો અથવા ફૂલોનાં વૃક્ષો કે છોડનાં ઉછેર માટેની જાગીર; an estate or farm nursing fruit or flower plants (૨) બગીચે, બાગ; a garden, an orchard (5) ફૂલની ગૂંથણને રાણુગાર; a flower-decoration: (૪) જ્ઞાતિ, વગેરેનું સાર્વજનિક મકાન; a public building belonging to a caste, etc.: (4) Eltil; a small locality-વજીફ, (૫) સ્થાવર મિલક્ત; landed property: (3) 2414l; prosperity:-વિસ્તાર,(૫)કુટુંબ,સગાંસંબંધી,
9717; a family, relatives, etc. વાડો, (પુ.) ઘરના પાછળના ભાગની વાડવાળી well ovoul; an open fenced compound behind a house: (?) Qelબકરાં રાખવાની જગા; a fold for sheep and goats: (૩) લત્તો, મહેલ્લો; a locality, a street: () voya; a latrine: (૫) પક્ષ, તડ; a party, a faction: વાડોલિયુ (ન) ઝાડના રક્ષણ Hili lil 913; a small fence for the protection of a tree. [farm. વાહ, (!) શેરડીનું ખેતર; a sugarcane વાહ, (૫) ચીરે, કાપ; a cut: (૨) જખમ; a wound: (૩) કાપવાના ઓજાRoll 2017; the edge of a cuttingtool: (૪) પેટનું શૂળ, ચૂક; gripes, sharp stomach-ache (૫) લણણી, કાપણી; reaping, harvesting: - ૫, (સ્ત્રી) રોગનિવારણ કે સંશોધન માટે શરીરને કોઈ ભાગ કાપવો કે ચીરો તે; a surgical operation; a dissection. વાહવુ, (સ. ) કાપવું, કાપીને દૂર કરવું,
પાકની કાપણી કરવી; to cut, to cut off, વાકિયુ, (ન.)-જુઓ વાડિયુ. to reap. વાઢિયો, (૫) તીવ્ર ઇચ્છા; an intense

Page #669

વાહી
desire(૨) ચસક, તલબ; craving: (૩) વાત, (પુ.) પવન; wind: (ર) શરીરના અમુકવાની કે ખેરાક માટેનો ચસકે;craving ત્રણ મુખ્ય માંને એક; one of the
for an article of food or food. three main humours of the body. વાઢી, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું ઘી પીરસવાનું વાત, (સ્ત્રી) વાર્તા, કથા, વૃત્તાંત; a story, નાળચાવાળું માટીનું વાસણ; a kind of a narrative: (૧) સંભાષણ, વાતચીત; spouted eartben vessel for serving conversation (૩) હળવે વાર્તાલાપ, ghee. (?) 91741; speech. ગપસપ; gossip, idle talk (૪) બાબત, વાણુ, (સ્ત્રી) ભાષા, બેલી; language વિષય; a matter, an affair, a subવાણ, (સ્ત્રી) એક પ્રકારની ખાટલા, વગેરે ject: (૫) પ્રસંગ, બનાવ: an event, ભરવા માટેની કાપી અથવા એના જેવી
a happening: (૧) કથન, વિધાન; a બરછટ દેરી; a kind of coarse coin statement: (૭) કહેવાનું તે; a thing or coir-like string serving as or matter to be expressed or the bed of a cot, etc.
said: (૮) અફવા; rumour: (૯) મહવાણિજ્ય, (ન.)વેપાર; trade,commerce. ત્વનાં બાબત કે સિદ્ધિ; important વાણિયણ, (સ્ત્રી) વાણિયા જ્ઞાતિની સ્ત્રી,
matter or achievement: (૧૦) રીત,
વર્તાન; manner, mode, behaviour air jual Ucoil; a woman belonging
(૧૧) વ્યવહાર; social dealings or to the Bania caste, a Bania's wife. વાણિયાગીરી, વાણિયવિદ્યા, (સ્ત્રી)
intercourse: (૧૨) સ્તુતિ, પ્રશંસા વાણિયાવેડા, (પું. બ. વ.) વાણિયાસહજ
|| eulogy, praise (૧૩) વર્ણન; descri41981f381491; practical wisdom
ption: (૧૪) ભેદ, રહસ્ય; secret; my
stery: (૧૫) સ્પર્ધા, હરીફાઈ competinaturally possessed by a Bania.
tion, rivalry: (14) elorall; a plan: વાણિયો, (પુ.) “વાણિયા જ્ઞાતિને પુરુષ;
(૧૭) સમાચાર; news: ચીત, (સ્ત્રી) a man of the Bania caste, a
સંભાષણ, ગપસપ; conversation, Bania: (?) 9412); a merchant: (3)
gossip.
(versation, etc. વ્યવહારકુશળ માણસ; a practically
વાતડી, (સ્ત્રી) વાત; a story, a conwise manઃ (૪) એક પ્રકારનું જીવડું; a
વાતાવરણ (ન) પૃથ્વીની આસપાસનું kind of insect. વાણી, (સ્ત્રી) વાચા અને જ્ઞાનની દેવી સર
વાયુનું આવરણ; atmosphere(૨) પરિસ્વતી; Sarasvati, the goddess of
સ્થિતિ, સંગે; circumstances. speech and learning: (૨) વાચા,
વાઘડિયુ, વાત, વાતોડિયુ, (વિ.)વાચાળ fzale; speech, utterance: (3)
બોલકણું; talkative, loquacious, ભાષા, બેલી; language, dialect. (૪) વાત્સલ્ય, (૧) પ્રેમ, મમતા (સંતને, ઈ. વાચાની ઈદ્રિય તરીકે જીભ, the tongue પ્રત્યે); love, affection (towards as the organ of speech: (૫) સુર, one's children, youngsters, etc.). સ્વર; a tune, a note.
વાદ, (૫) ચર્ચા; a debate, a discuવાણ, (૫) વણાટકામના આડા તાર કે ssion: (૨)વજ્ઞાન વિશેની ચર્ચા, શાસ્ત્રાર્થ દેરા; woof: ના , (પુ.) જુએ discussion on a philosophic subject, તાણાવાણ, તાણોમાં.
debate on the implication of વાણોતર, (૫) મહેત, ગુમાસ્ત; a scriptures (૩) પંચાત, માથાઝીક me
clerk of a commercial firm. aningless discussion () અનિશ્ચિત

Page #670

વાદન
નામ
કે ચર્ચાસ્પદ બાબત કે મુદ્દો a contro- વાનગી, (સ્ત્રી) નમૂને; a samples (૨) versy: (૫) સ્પર્ધા, હરીફાઈ; competi- dello 92d; a novelty. tion, rivalry: (૬) વિજ્ઞાન, કલા કે જ્ઞાનના વાનપ્રસ્થ, (વિ.) વૃદ્ધ થવાથી નિવૃત્ત થયેલું; વિષયને લગતો સિદ્ધાંત; a theory -ચસ્ત, retired because of oldage: () (વિ.) ચર્ચાસ્પદ; controversial (૨) સંસારી જીવનને ત્યાગ કરી જંગલમાં વસતું; વાંધો કે વિરોધવાળું, અનિણત; disput- leading a solitary forest-life after ed, undecided.
renouncing worldly activities: વાદન, (૧) વાદ્ય વગાડવું તે; the act of વાનપ્રસ્થાશ્રમ,(મું)વૃદ્ધાવસ્થામાં સંસારી
playing on a musical instrument: જીવનનો ત્યાગ કરી જંગલમાં એકાંતવાસ (૨) વાદ્યસંગીત; instrumental music. કરવો તે; the act of leading a soliવાદળ, (ન.) વાતાવરણમાં કરેલી વરાળને tary forest-life in oldage after સમૂહ; a cloud:(૨)(લૌકિક)આફત, ઉપાધિ; renouncing worldly activities. (colloq)trouble,calamity:વાદળિયું, વાનર (પુ.) વાંદર; a monkey, an ape (વિ.) (હવામાન) વાદળાંવાળું, વાદળાંથી વાની, (સ્ત્રી) ચીજ વસ્તુ, ભજનનાં ચીજ 694194; (weather) cloudy, covered $ 3518; a thing, an article, an with clouds: વાદળી, (વિ.) આછા ભૂરા article of food, a recipe. રંગનું, આસમાની રંગનું; light blue: વાની, (સ્ત્રી) બાળેલા શબનાં અવશેષ કે રાખ; (૨) જુઓ વાદળિયું: (સ્ત્રી) નાનું વાદળ; the remains or asbes of a corpse. a small clould: વાદળું, (ન.) વાદળ. વાનું, (ન) ચીજ, વસ્તુ; a thing, an વાદળી, (સ્ત્રી) ચામડીમાં છિદ્રોવાળું દરિયાઈ : article: (૨) બાબત; a matter. પ્રાણી કે એની ચામડીમાંથી બનતો પાણીચૂસવાને, (પુ.) એક પ્રકારને સુગંધી પદાર્થ; પદાર્થ; a sponge.
a kind of fragrant substance: (2) વાદિત્ર, વાઘ, નિ.) જુઓ વાજિ. સુગંધી લે૫; a fragrant ointment, વાદી, (વિ.) (કું.) બોલનાર, કહેનાર; a વાપર, (૫) ઉપગ, વપરાશ, ખપત; use, speaker, a tellerઃ () અમુક વાદનું consumption: વાપરવું, (સ. ક્રિ) અનુયાયી; a follower of or believer ઉપયોગ કરો, ઉપગ કરીને નાશ કરવો; to in a certain doctrine or theory: use, to consume:(?) 44219; to spend (૩) વિરોધ કે વાદ કરનાર; an objector: વાપસ, (અ) પાછું; back, in return. (૪) ફરિયાદી; a complainant, a pla- વાપિ, વાપી, (સ્ત્રી) જુઓ વાવ. intiff: (૫) સાપને વશ કરનાર મદારી; a
વામ, (કું.) (સ્ત્રી) બંને હાથ પહોળા કરતાં snake-charmer: -, (વિ.) જક્કી,
થતું, અર્થાત્ આશરે છ ફૂટનું લંબાઈનું માપ; વિરોધી, હરીફાઈ કરતું; obstinate,
a measure of length equal to objecting, opposing, rival.
the distance between the extreવાધણુ, વાધણી, (સ્ત્રી) હેડકી; hiccough.
mities of both the hands fully વાધરી, (સ્ત્રી) ચામડાની દેરી; a string extended, i.e. about six feet. of leather.
વામ, (વિ.) રૂપાળું, સુંદર, beautiful: વાધવું, (અ. કિ.) વધવું, વિકસવું; to (૨) ડાબું; left: (૩) પ્રતિકુળ, વિરોધી;
increase, to grow, to develop. unsuitable, opposite, contrary: વાન, () (શરીરનો) રંગ, વર્ણ comp- (૪) ઊલટું; reverse (૫) નીચ, હલકટ, lexion, colour.
ge; mean, low, wicked.

Page #671

વામણું
વાર
વામણું, (વિ.) વામન, ઠીંગણું; dwarfish
(૨) હલકી કેટિનું; inferior. વામન,(વિ) ઠીંગણું ટૂંકા કદનું; dwarfish,
of short size:(9.)st91H19 ;dwarf. વામમાર્ગ,(૫)શક્તિસંપ્રદાય, તંત્રસંપ્રદાય; the sect of the worship of “Shakti', the Tantric cult, the cult of the reverse path વામg, (સ. કિ.) સમુદ્રમાં તોફાન થાય ત્યારે વહાણને ડૂબતાં બચાવવા માટે એમાં ભરેલો Hier ist eat; to throw away the goods from a ship with a view to saving it from drowning during a sea-storm: (૨) ઘટાડવું, ઓછું કરવું; to decrease, to lessen (૩) રોગ કે. દેષમુક્ત કરવું, સાજું કરવું; to cure, to remedy. (૪) વિચારે વ્યક્ત કરવા, મનની aict $${l; to express thoughts, to speak out one's mind. (૫) વમના કરવું; to vomit: (૬) ત્યાગવું, છોડી દેવું; to abandon, to leave: (24. (6.) ઘટવું, ઓછું થવું, to decrease, to
diminish. [a beautiful woman. વામા, સ્ત્રી.) સ્ત્રી, સુંદર સ્ત્રી; a woman, વાય, (૫) વાયુ, પવન; wind. વાયક, (4) વાય, વિધાન; a sentence,
a statement: વાયકા, (સ્ત્રી) અફવા; વાયજ, (સ્ત્રી) ઉપદેશ; sermon. [rumour, વાયડાઈ, (સ્ત્રી.) દોઢડહાપણ, ધૂની, અસ્થિર
સ્વભાવ કે વર્તન, overwisdom, whimsical, wavering temperament
or behaviour. વાયડુ (વિ.) શરીરમાં વાતપ્રકોપ કરે એવું; causing gas in the body: (૨) દેઢડાહ્યું, તરંગી, અસ્થિર; overwise, whimsical, wavering(૩)બડાઈખેર, વિચિત્ર સ્વભાવનું; boastful, having queer tempera
ment: (૪) જક્કી; obstinate. થાયણ, (ન) સીમંતિનીને એનાં સગાંસંબંધી તરફથી અપાતું ખુશાલીનું જમણુ; a good-
will dinner given to a woman by her relatives in celebration of her first pregnancy. વાયદો, (૫) ભવિષ્યમાં કોઈ ચોક્કસ સમય, તારીખ, વગેરે મુદત; any fixed future time, date, etc.: (૨) અમુક મુદતે કરવાનું કામ; any work to be done on a future time or date: (૩) મુદતી
Hel; a forward transaction. વાય,(પુ.) વાયુ, પવન; wind: (૨) પ્રચલિત રિવાજ, પ્રચલિત રહેણીકહેણી કે શેખ; a
popular or current usage,a fashion. વાયલ, (ન) એક પ્રકારનું કીમતી, બારીક કાપડ;
voile, a kind of precious, fine cloth. વાયવ્ય, (વિ) વાયુનું કે એને લગતું; of or
pertaining to wind: (૨) ઉત્તર-પશ્ચિમ ખૂણાનું કે એને લગતું; north-western (સ્ત્રી.) ઉત્તર-પશ્ચિમ ખૂણે North-west. વાયસ, (મું) કાગડો; a crow. વાયુ, (પુ.) પવન, હવા; wind, air. (૨)
શરીરનો વાતદોષ; one of the three main humours of the body: (3) વાતપ્રકોપ, અપચે; gas-trouble, indigestions (૪) મૃગીવાયુ, ફેફરું; hysteria: -અડી , (ન.) વાતાવરણ; atmosphere -શાસ્ત્ર, (ન.) હવામાન અને આહવાન કે વાતાવરણમાં થતા ફેરફારોના અભ્યાસનું શાસ્ત્ર; metorology-શાસ્ત્રી,(ઉં.વાયુશાસ્ત્રને 24ural ayet: a meteorologist. વાયેક, (ન.) જુઓ વાયક. વાર, (પુ.) ત્રણ ફૂટ લંબાઈનું માપ: a yard. વાર, (૫) અઠવાડિયાના સાત દિવસમાં કોઈ એક દિવસ; one of the seven days of a week, a day. (૨) તિથિ, તારીખ; a date: (સ્ત્રી.) સમય, વખત; time, period: (3) R1, qua; a turn, time: (૩) વિલંબ; delay. વારણ, (પુ.) હાથી; an elephant (1)
દૂર કરવું કે રાખવું, અટકાવવું, ખાળવું કે નિવારવું તે; the act of keeping away, avoidance, restraining, removal.

Page #672

વારણું
६९७
વાવણિયો
૨)
. (૩)
age
વારણ(ન) જુઓ ઓવારણું, જુઓવારણ. વારવું, (સ કિ.)ખાળવું દૂર રખવું, અટકાવવું: to keep away for safety, to restraint (૨) બંધી કે મના કરવાં; to prohibite (૩) જુઓ ઓવારવું. વારસ, (૫) મરનારનાં મિલકત, અધિકાર, વગેરેને હકદાર; an heir, an inheritor: વારસાગત, (વિ.) વારસામાં મળેલું; hereditary: વારસાહક, વારસાહકક, (૫) વારસો મેળવવાને હક; the right of inheritance, a hereditary right: વારસો, (૫) વારસદારને મળેલાં મિલક્ત, અધિકાર, (પૂર્વજોનાં)ગુણદેવ, વગેરે; legacy, heritage, inheritance. વારંવાર, (અ.) ટૂંકા સમયગાળામાં ધણીવાર, 4124510); off and on, repeatedly, now and again. વારાણસી, (સ્ત્રી) ભારતનું પ્રખ્યાત તીર્થધામ કાશીનગરી; the city of Varanasi (Benares) the famous place of pilgrimage of India. વારાફરતી, (અ) ક્રમવાર એક પછી એક
one after another in proper turn. વારાંગના, (સ્ત્રી) વેશ્યા, a prostitute વારિ, (ન) જળ, પાણી; water -દ, (ન.) વાદળું; a cloud: નૂધ, (પુ.) સમુદ્ર, મહાસાગર; a sea, an ocean, વારી, (સ્ત્રી) કપ, વારે; a sequence, a turnઃ (૧) પાળી; a shift: (૩) વેર વાળવું, ઇ. માટેની અનુકૂળ તક; an opportunity for counter-action or retaliation: (પુ.) હાથી; an elephant: (૨) ઘડે; a horse. વાર, (વિ.) સરસ, સુંદર; fine, beautifulઃ (અ.) બરાબર, ઠીક; all right,
well: (૨) ભલે; yes. વાણી , (સ્ત્રી) શરાબ, મદિરા; wine,
liquor: (૨) પશ્ચિમ દિશા; the west. વારેઘડીએ, (અ.) જુએ વારંવાર વાર, () જુએ વારી (૧), (૨) અને (૩) : (૨) જુઓ આ જે .
વારેવારિયું, (વિ.) વાર પ્રમાણે ગણતરી કરીને કઢાતું કે નક્કી થતું (વ્યાજ); (of interest) calculated according to the number of days. વાર્તા, (સ્ત્રી) કથા, વૃત્તાંત; a story, a narratives (૨) સમાચાર, માહિતી; news, information: (૩) ઘટના,
હકીકત; a fact. વાધક, વાધરા, (ન.) વૃદ્ધાવસ્થા; oldવાર્ષિક, (વુિં.) વર્ષનું કે એને લગતું, દર વર્ષે થતું કે આવતુ; of or pertaining to an year, yearly, annual: (ન) દર વર્ષે પ્રકટ થતું સામયિક, ઇ.,
an annual jourpal or magazine. વાલ,(પુ.)તેલાના ત્રીસમા ભાગ જેટલું વજનનું Hil; a measure of weight equal to one-thirtieth part of a tola. વાલ, (પં. બ. વ.) એક પ્રકારનું કઠોળ;
a kind of pulse. {a protector. વાલી, (પુ) પાલક, રક્ષક; a guardian, વાલુકા, (સ્ત્રી.) રેતી; sand: ચંદ્ર, (ન.)
સમય જાણવાનું રેતી ભરેલું પાત્ર કે શીશી; an hour-glass, a sand-glass: (?) એક પ્રકારનું ધાતુની ભસ્મ, વગેરે બનાવવાનું માટીનું પાત્ર કે યંત્ર; a peculiar earthen pot or contrivance for prepar
ing metallic medicines. વાલોળ, (સ્ત્રી) શાક તરીકે વપરાતી વાલની elell eífol, a green pod of kind of pulse used as a yegetable. વાવ, (સ્ત્રી) અંદર ઊતરી શકાય એવાં પગfaziam Hill Bai; a big well with steps leading to its level. વાવટી (૫) ધ્વજ, ધન, ધજા જેવું નિશાન;
a flag, a bander, a standard. વાવડ, (કું.) પ, ભાળ; where
abouts: (૨) સમાચાર, માહિતી; news, information (૩) ચેપ, રોગને ફેલાવે;
infection, spread of disease. વાણિયો, (૫) વાવણી કરવાનું બિયાં

Page #673

વાવણી
વાહન
એરવાનું સાધન; an instrument for sowing. [sowing, planting. વાવણી, (સ્ત્રી) બેવું કે વાવવું તે; વાવંટોળ, (૫) જુએ વાવાઝોડુ. વાવું, (અ. ક્રિ) (પવનનું) ફૂંકાવું; (of
wind) to blow: (૨) ટાઢ કે ઠંડી allal; to feel cold (of weather): (સ.ક્રિ.)વાઘ, ઇ. વગાડવું; to blow a flute, etc., to play a musical instrument. વાવું, (સ. ક્રિ) વિયાવું; (of cattle, etc.,
to give birth to a calf વાવેતર, (ન.) વાવવું કે વાવેલું તે; sow
ing, planting, crops or plants swa: (૩) વાવેતર થયું હોય એ જમીન;
cultivated land. વાશ, (સ્ત્રી) જુઓ કાગવાશ. વાસ, (પુ.) વસવાટ; the act of dwelling or residing: (૨) રહેઠાણ, ઘર; an abode, a residence, a house: (૩) શેરી, લત્તો; a street, a localityવાસ, (સ્ત્રી) ગધ; smell. (૨) દુર્ગધ;
bad smell or odour. વાસણ (ન) ઠામ, પાત્ર; a vessel, a
utensil: -કૂસણ, (ન.) રસોડાનાં વાસણો kitchen utensils. વાસના, (સ્ત્રી.) ભૌતિક સુખ માટેની ઈચ્છા, ${Hall; desire for worldly happiness, passion: (૨) જુએ વાસ (ચી.). વાસર, (પુ.) વાર, દિવસ; one of the
seven days of a week, a day. વાસરી, (સ્ત્રી) રોજનીશી; a diary. વાસલ, (વિ.) જુઓ વાસેલ. વાસવું, (સ. ક્રિ) બંધ કરવું; to shut, to close: (૨) આગળ, તાળું, ઇ. લગાડવા
to bolt, to lock. વાસવું, (સ. કિ.) વાદ્ય વગાડવું; to play
a musical instrument. વાસંતી, (વિ) વસંતઋતુનું કે એને લગતું;
vernal: (સ્ત્રી) એ નામની એક પ્રકારની aa; a kind of creeper so named.
વાસી, (વિ.) (સમાસને અંતે) વાસ કરનારું, રહેનારું; (at the end of compounds)
residing, resident. વાસી, (વિ.) (ખોરાક, ઇ.) આગલા દિવસનું,
આગલા દિવસનું હવાથી બગડી ગયેલું; of the previous day, stale. વાસીદુ, (ન.) ધર, મકાન, વગેરેમાં દરરોજ પડતો કચરે, પૂજે; dirt, rubbish, etc., found daily in houses, buildings, etc. વાસેલ, (વિ) ફળદ્રુપતા જાળવી રાખવા
માટે પડતર રાખેલું (જમીન, ખેતર, વગેરે); (of land, farm, etc.) fallowed, left unsown with a view to preserving fertility. વાસો (.) રહેવું કે વાસ કરવો તે; dwell
ing, residing: (?) 4514; sojourn. વાસો, (પુ.) દિવસ; a day. વાસ્તવ, (ન.) હકીક્ત, સાચાપણું, ખરાપણું, Quudi; a fact, a reality; propriety: વાસ્તવિક, (વિ.) ખરું, સાચું; real, true: (૨) ન્યાયયુક્ત, યોગ્ય, just, fair,proper: વાસ્તવિકતા,(સ્ત્રી)વાસ્તવ. વાસ્તુ, (ન) ધર કે રહેઠાણ બાંધવાનું સ્થળ;
a site for a house or dwelling: (૨) ઘર, રહેઠાણ; a house, an abode: -પૂજન, (ન) નવા ઘર કે રહેઠાણને ઉપ
ગે કરતાં પહેલાં કરાતી વિધિ; a ceremony performed before occupying a new house or dwelling. વાતે, (અ) માટે, અર્થે; for, with a
view to. વાહ, (અ.) “શાબાશ !”, “કમાલ કરી!”
એવો ઉગાર;“well-done!", bravo!”. વાહક (વિ.) વહન કરનારું, ઊંચનારું,
ખેંચનારું; carrying, transporting; bearing, drawing. વાહન, (ન) વાહક વસ્તુ કે પ્રાણી; a vehicle, conveyance, a beast of burden (૨) વિચારે, વગેરે વ્યક્ત કરવાનું 211644; a medium.

Page #674

વાવા
૬૬૯
વાહવાહ, (અ) જુઓ વાહ: (સ્ત્રી) સ્તુતિ, પ્રશંસા; eulogy, praise: (૨) કીતિ; reputation. વાહg, (સ. ક્રિ.) પટાવવું; to cajole (૨) સમજાવવું; to persuade: (૩) છેતરવું; to cheat. વાહવુ, (સ. ક્રિ) (સમય) ગાળવું, વ્યતિત $pg'; (of time) to pass, to spend: (૨) વહેવડાવવું; to cause to flow. વાહિની, વિ) (સ્ત્રી) વહેતી, વહન કરતી; flowing, carrying (સ્ત્રી) નદી; a river: (2) 485?; an army: (3) નસ; a vessel, a duct, a vein. વાહિયાત, (વિ.) પિકળ, બનાવટી, અર્થgla; hollow, bogus, meaningless: (૨) નકામું; useless: (૩) હલકટ, ખરાબ: વાહી, (વિ.) જુએ વાહક. [mean, bad. વાળ, (પુ.) માથા અને શરીર પર ઉગત
કાળા રેસા જેવો પદાર્થ, કેશ; hair. વાળણ (ન) શામક, પ્રતિક્રિયા કરનાર કેઈ- પણ વસ્તુ, બાબત, વગેરે; anything or matter counter-acting and pacifying, an antidote. વાળ, (સ. ક્રિ) વાંકું કરવું; to bend, to make curved: (૨) વાળીને કે કે ગૂંદીને બનાવવું કે આકાર આપો ; to make or shape by bending, roll- ing or kneading: (૩(દેવું, ઇ.) ભરપાઈ કે ચૂકતે કરવું;to repay or square up, (a debt, etc); (૪) વળતી યોગ્ય ક્રિયા કરવી; to act properly in returns (૫) થી ઢાંકવું કે છાવરવું; to cover with (૬) કચરોપૂજે કાઢવાં; to clear dirt, to sweep (૭) પાણીને નીક દ્વારા અમુક સ્થળે વહેવડાવવું; to cause water to flow to a certain place through a channel: (૮) અમુક સારા-માઠા પ્રસંગોને અનુરૂપ ક્રિયા કે વિધિ કરવાં; to perform ceremonies befitting certain good
or bad occasions. વાળંદ, (૫) હજામ; a barber.
વાળાચી, (સ્ત્રી) ધરણાં સાફ કરવાની પીંછી;
a brush for cleaning ornaments. વાળી, (સ્ત્રી.) નાની નથ; a nose-ring(૨) વાળું, (સ્ત્રી)વાલુકા, રેતી;sand. [કડી;aring,
વા, (ન.) રાતનું ભેજન; supper. વાળું, (વિ) નામના અંતમાં “ધરાવતું, ની માલિકીનું', “નું વ્યવસાયી; possessing belonging to, related to a certain profession. વાળ, (૫) ધાતને તારકametallic wire (૨) એક પ્રકારને ભયંકર રોગ જેમાં શરીરમાંથી ઝીણા તાર જેવું જીવડું બહાર નીકળે છે; a kind of terrible disease in which a wire-like insect comes out from the body, guineaworm: (3) vill વાળે; grass with fragrant roots. વાંક,(કું.) ગુને, અપરાધ;crime, offence: (૨) દેષ, ખામી; fault, defect: (૩) વક્રતા, વળાંક; a bent, crookedness, a curve: (૪) સ્ત્રીઓ માટેનું હાથનું 24144pt; an armlet for women. વાંકડિયું, (વિ.) વાંકું અને સુંદર, ગુચ્છાદાર;
curved and beautiful, curly. વાંકડો, (૫) કન્યાપક્ષ તરફથી વરને મળતી પહેરામણી; dowry given to the
bridegroom by the bride's side. વાંકિયું, (ન) નળ, વગેરે જોડવા માટેનો ધાતુને વાળેલો ટુકડે; a curved metallic piece used for joining pipes, bars, etc. (૨) જુએ વાંક, (૪). વાંકું, (વિ) વાળેલું, વક્ર; crooked, bent,
curved: (?) siy; slanting: (3) કુટિલ, ખંધું; deceitful, cunning (૪) નિખાલસ નહિ એવું; not frank or straightforward: (૫) વિકૃત માનસવાળું; perverse (૬) ખોટું; wrong: (૭)વિરોધી, 5242192014; opposing, hostile: (+1.) વૈમનસ્ય; hostility: (૨) વાંધો, તકરાર; objection, dispute (૩) ગેરસમજ; misunderstanding:(8) a$al; crookedness: –સ, (વિ.) સર્પાકાર; zigzag.

Page #675

વાંધ
વાંઘુ, (ન.) કાતર; a hill or mountain hollow or cleft, a ravine, a valley. વાંધો, (પુ.) વ; a class: (ર) પ્રકાર, ત; a sort or kind.
વાંચન, (ન.) વાંચવું તે; reading: (૨) વાંચવાની રીત; style of reading: (૩) અભ્યાસ; study.
५७०
વાંચવું, (સ. ક્રિ.) લખાણના શબ્દો ઉચ્ચારવા કે સમજવા, લખાણના અથ કરવા; to read, to decipher: (૨) ઇચ્છવુ; to resire: (૩) આગાહી કરવી; to predict. વાંછના, (સ્ત્રી.) ઇચ્છા; a wish or desire: વાંછવ;, (સ. ક્રિ.) ઇચ્છા કરવી; to wish or desireઃ વાંછા, (સ્ત્રી.) ઇચ્છા: વાંછિત, (વિ.) ઇચ્છિત; desired. વાંઝણી, (સી.) વધ્યા; a barren or childless woman: વાંઅણુ, વાંઝિયુ, (વે.) નિઃસંતાન; barren, childless: (૨) ફળદ્રુપતા કે લાભરહિત; unfertile, profitless, વાંટ, (પુ.) ભાગ, હિસ્સે; part, share, -ઘુ', (સ.ક્રિ.) વહેંચવું; to distribute. વાંઢો, (પુ.) ફરજિયાત કુંવારા રહેલા; a bachelor on compulsion. વાંદર, (પુ.) વાનર; a monkey. વાંદરી, (શ્રી.) વાનરની માદા, a female monkey: વાંદ', (ન.) વાંદર: વાંદરા, (પુ.) નર વાનર; a male monkey: (૨) ચાંપ, ખદૂકને ધોડા, વગેરે; a switch or
similar mechanical device, a tri
ager of a gun: (૩) આગળા, (ચાંપવાળા) તાળાના આગળા જેવા ભાગ; a bolt, a latch: (૪) ભારે ખેાા ઊ'ચવાનું' ચત્ર; a વાંદો, (પુ'.) જુઆ વો, [lifting crane. વાંધો,(પુ.) વિરાધ; opposition, objection, protest: (૨) તકરાર, કજિયા; dispute, quarrel: (૩) મતભે†; dis• agreement: (૪) અવરોધ, અડચણ; obstruction, hindrance: -વચકા, (પુ.) ભૂલચૂક; mistake, error: (૨) ત્રુટિ, ખામી; defect: (૩) નાંધા; objection.
વિક્લા
વાંકુળ, (વિ.) અવિચારી; thoughtless: (૨)ધૂની, અસ્થિર; whimsical, unstable (૩) નફા કે લાભરહિત, મિથ્યા; profitless, fruitless: (૪) પાકળ, ખાલી; hollow, empty: (૫) અસભ્ય; impolite. વાંસ, (પુ.) એક પ્રકારનું સાંકડા, પાલા અને ગાળ થડવાળું, ઘાસના વર્ગનું આડ; a bamboo: (૨) એનાં થડ કે સાટે; its stem, a bamboo-pole: (૩) વલાણાનેા રવૈયા; a churning_rod: (૪) આશરે આઠ ફૂટ જેટલું માપ; a measure of about eight feet: ડો, (પુ.) જુએ વાંસ, (ર): ફોડો, (પુ.) વાંસના ટોપલા ઇ. બનાવનાર; a man making articles of bamboo such as baskets, etc. વાંસલડી, (સ્ત્રી.) વાંસળી; a flute. વાંસલો,(પુ.)સુતારનુ લાકડાં છેલવાનુ આાર; વાંસળી, (સ્ત્રી.) બંસી; a flute. [a adze. વાંસળી, (સ્ક્રી.) નાણું રાખવા માટેની સાંકડી, નળાકાર કાથળી જે કેડ કરતી બાંધવામાં આવે ; a narrow, cylindrical purse to be fastened round the waist. વાંસી, (સ્રી.) એક છેડા પર વાંકા આંકડા બેસાડેલા વાંસ; a bamboo with a hook fixed at one end. [of rice. વાંસી, (સ્રી.) એક પ્રકારના ચેાખા; a kind વાંસે, (અ.) પીઠ પાછળ, પછવાડે; behind
the back, behind. વાંસી, (પુ.) પીઠ; the back. વિકટ, (વે.) કપરુ’, મુશ્કેલ; hard, tough, difficult: (૨) ભચ’કર, ભીષણ; terrible: (૩) દુમ; difficult to approach. વિરાલ, વિકરાળ, (વિ.) ભયંકર, બહા
મચ્છુ'; terrible, horrible. વિષ્ણુ, (પુ.) (ભૂમિતિ) કોઈ આકૃતિના પાસેપાસેના ખૂણાઓ સિવાયના કાઈ પણ એ ખૂણાને જોડતી રેખા; a diagonal. વિકલા, વિકળા, (સી.) અંશના ૩૬૦૦મા ભાગ; 1/3600th part of a degree: (૨) ક્ષણના અતિશય અદ્વેષ ભાગ; a very small fraction of a moment.

Page #676

વિકલ્પ
વિકલ્પ, (પુ.) શંકા, અનિશ્ચિતતા; doubt, uncertainty:(૨) બે અથવા વધારે માર્ગો યા બાબતામાંથી કાઈ એકને પસંદ કરવાની છૂટ હેવી i; an option, an alternative: (૩) વિરાત્રી વિચાર; an opposite thought. વિસબુ, (સ.ક્રિ.) વૃદ્ધિ પામવી, ખીલવું;
to increase, to grow, to develop વિકસિત, (વિ.) ખીલેલું; developed. વિકળ, (વિ.) બાવરું, વ્યાકુળ; perplexed,
૬૭૧
unsettled and confounded. વિકાર, (પુ.) વિકૃતિ, નૈતિ બગાડ, ઇ.; spoil, moral deterioration, etc.: (૨) ગ; a diseas: (૩) કુદરતના નિયમે વિરુદ્ધની:વૃત્તિ; inclination against the laws of nature: (૪) પરિવતન, ફેરફાર; a change: વિકારી, (વિ.) પરિવર્તનશીલ; apt to change, changing: (૨) વિકૃત; spoiled, deteriorated, unnatural. વિકાસ, (પુ.) ખીલવું તે, પ્રગતિ; grow
ing, development, progress: (૨) ઉત્ક્રાંતિ;evolution:-વાદ,(પુ.)ઉત્ક્રાંતિવાદ; the theory of evolution. વિકિરણ, (ન.) વિખેરવુ' તૈ; scattering, dispersion: (૨) પ્રકાશ કે ગરમીનાં કરા ફૂંકાવાં તે; radiation. [radiated. વિકીણું, (વિ.) વીખરાયેલું'; scattered, વિકૃત, (વિ.) કુદરતના નિયમેાથી વિરુદ્ધ જંતુ કે ગયેલુ; opposed or opposing the laws of nature: (૨) ધેારણથી સ્મૃત થયેલું; dislocated from the standard:(૩)(કાઈ પણ અથ માં) બગડેલું; spoiled (in any sense): (૪) રોગિષ્ટ; diseased: (૫) બગડેલા માનસવાળું; perverse: (૬) પરિવતન પામેલ'; changed: વિકૃતિ, (સ્રી.) જુઓ વિકાર, વિક્રમ, (પુ.) જુઆ પરાક્રમઃ (૨) અભૂતપૂર્વ
સિદ્ધિzan unparalleled achievement, વિક્ષ્ય, (પુ.) વેચાણુ; a sale. [a record. વિક્રિયા, (ગ્રી.) જુએ વિકાર. વિક્ષેપ, (પુ.) અડચણુ; obstruction; (૨) મહેલ, અલ્પ સમય માટેના ભંગ; interru
વિઘ્ન
ption: (૩) અસ્થિરતા; unsteadiness: (૪) મુરડેલી, ઉપાધિ, મૂંઝવણ; difficulty, trouble, perplexity. વિક્ષોભ, (પુ.) ઉશ્કેરાટ, ખળસળાટ; excitement, disturbance, tumult. વિખ, (ન.) ઝેર; poison: -વાદ, (પુ.) કૈસપ, તકરાર; discord, dispute. વિખટુ',(વિ.)જુદુ પડેલું અને એકાકી;separated and lonely, strayed:(૨) જુદું કે અલગ થયેલું; disc nnecřed, disjined. વિખેરવુ', (સ.ક્રિ.) સમૂહમાં હોય એને અલગ
અલગ કે છૂટું કરવું;t scatter,to disperse વિખ્યાત, (વિ.) પ્રસિદ્ધ, નણીતુ; famous, well-known:વિખ્યાતિ, (સ્રી.) પ્રસિદ્ધિ; વિગન, (ન.) જુએ વિઘટન. [fame. વિગત, (વિ.) ભૂતકાળનુ, ગત; past, gne: (૨) મૃત્યુ પામેલું; dead. વિગત, સ્ત્રી.) બાબત, હકીકત; a matter, a fact: (૨) ખામતનું વિશ્લેષણ; a detail: (૩) સમજણ; understanding: વાર,(વિ.)(અ.) વિશ્લેષણપૂર્વ'ક;detailed; in detail: વિગતે, (અ.) વિગતવાર, વિગલિત, (વિ.) પીગળેલું; melted. વિગુણુ, (વિ.) ગુણ કે લક્ષણરહિત; having no quality or attribute: (૨) વિરાધી ગુણે કે લક્ષણાવાળુ; having opposite qualities or attributes: (૩) નકામુ, ખરામ; useless, bad. વિગ્રહ, (પુ.)યુદ્ધ, લડાઈ; a war, a battle: (૨) શરીર; the body: (૩) (વ્યાકરણ) સમાસનું વિશ્લેષણ; (grammar) dissolution of a compound. વિઘટન, (ન.) સમૂહમાં કે જોડાયેલ' દ્વાય અને ટું પાડવું તે; the act of separating or disconnecting: (૨) કુસંપ; discord: (૩) ભંગા; disruption. વિઘાત, (વિ.) વિનાશક, destructive: (૨) નુકસાનકારક, ઈનકારક; harmful: (૩) પ્રાણધાતક; fatal. વિઘોટી, (સ્રી.) મહેસૂલ; land-revenue. વિઘ્ન,(ન.)અડચણ, નડતર, હરકત; obstacle

Page #677

વિચક્ષણું
૧૭૨
વિટંબણું
hindrance: (૨) મુશ્કેલી; ઉપાધિ; diffi-
culty, trouble. વિચક્ષણ, (વિ.)વિશિષ્ટ પ્રકારની આવડતવાળું; having special faculty or prowess: (૨) ચાલાક, બુદ્ધિશાળી; clever, intelligent: (3) *chel; shrewd. વિચારવું, (અ. ક્રિ) જવું; to go. (૨)
લટાર મારવી; to liter: (૩) વિદાય
લેવી; to depart. વિચલિત, (વિ.) મૂળ સ્થાન પરથી ખસેલું;
dislocated: (૨) ગ્ય માર્ગ ચૂકેલું; gone astray. (૩) અસ્થિર, હાલતું;
unsteady, moving. વિચાર, (૫) ચિંતન, મનન; thinking, thought, idea, reflection: (૨) મંતવ્ય,
અભિપ્રાય; an opinion (૩) ઇરાદે, હેતુ, દયેય; motive, purpose, goal: (૪) નિર્ણય, નિશ્ચય; decision, deter
mination: (૫) સભ્યતા, વિવેક; politeness: (૧) પરિણામની દરકાર; care about an outcome: (૭) ચિતા; anxiety: -ક, (૫) મૌલિક વિચારશક્તિવાળો વિદ્વાન માણસ; alearned thinker:વિચારણું, (સ્ત્રી) ગણના, ચર્ચા, સલાહ; thinking, consideration, mutual consultation: -વંત, વાન, (વિ.) સમજુ, ડાહ્યું; considerate, wise, thoughtful: -૭, (સક્રિ) મનન કે ચિતન કરવાં; to think, to reflect: (2) 221 52all; to discuss: (૩) ધારવું; to suppose: (૪) ચકાસવું, તપાસવું; to investigate. વિચિ, (સ્ત્રી.) તરંગ, મજુ; a wave. વિચિત્ર, (વિ.) આશ્ચર્યકારક; surprising (૨) અદ્ભુત; wonderful:(૩)અસાધારણ extraordinary: (x) Cacao; variegated (૫) અપરિચિત, અજાણ્યું; strange: (૬) વિશિષ્ટ; peculiar ના, (સ્ત્રી.) અજાયબી, H.; wonder, strangeness, peculia
rity, etc. (cut off, separated. વિ૭િન, (વિ) વિચ્છેદ થયો હોય એવું;
વિચ્છેદ, (૫) કાપ; a cut: (૨) અલગતા, વિયોગ; separation:(૩) વિભાગ;section,
division: () Cartiei; destruction. વિ છોહ, (પુ.) વિયોગ; separation. વિજન, (વિ.) વેરાન, નિર્જન, એકાંત; barren,
deserted, uninbabited; desolate. વિજય, (પુ.) સફળતા, ફતેહ; success,
victory: વિજયી, (વિ.) સફળ, ફતેહમંદ;
successful, victorious. વિજયા, (સ્ત્રી.) દેવી પાર્વતી; the goddess
Parvati: (2) 44i; hemp, a drink mixed with hemp. વિજાતીય,(વિ.)ભિન્ન જાતિનુ; of diffe ent
race, caste, sex or class. (conqueror. વિજેતા,(પુ.)વિજય મેળવનાર, a victor, a વિજેગ, (પુ.) જુઓ વિયોગ: -ણ, –ણી, (સ્ત્રી.) વિયેગી સ્ત્રી; a woman suffering from the separation of her lover or husband. [request, an appeal. વિજ્ઞત, (સ્ત્રી.) વિનંતી, અભ્યર્થના; a વિજ્ઞાન, (ન.) પદ્ધતિસરનું શાસ્ત્રીય જ્ઞાન;
systematic knowledge, science: (૨) અનુભવજન્ય જ્ઞાન; knowledge based on experience: (૩) તવજ્ઞાન; spiritual knowledge, philosophy: -શાસ્ત્રી, (૫) વૈજ્ઞાનિક; scientist. વિજ્ઞાપક, (વિ.) જાહેરાત કરતું; declaring, prcclaiming, making publicly known (૨) માહિતી આપતું પુસ્તક, ઇ.); informative (book, etc.): વિજ્ઞાપન, (ન) વિજ્ઞાપના, (સ્ત્રી) જાહેરાત, જાહેર નિવેદન; an advertisement, an ann
ouncement, a public appeal. વિટ, (પુ.) વેશ્યાને ભડ; a prostitute's agent, a procurer, a pimp: (?) નાટકનાં નાયક કે નાયિકાને મશ્કરે સાથી; a clownish companion of the hero or a heroine of a play. વિટ૫, (૫) ડાળી; a branch of a tree વિટંબણા (સ્ત્રી)મકેલી ઉપાધિdifficulty,

Page #678

વિડબન
૬૭૩
વિદ્વત્તા
trouble(૨)વ્યથા, દુઃખ,શોક; affliction, misery, grief. (૩) વિકટ પરિસ્થિતિ
a tough situation or condition. વિડંબન, (ન) વિડ બના, (સ્ત્રી.) અનુકરણ, રમૂજી હાવભાવયુક્ત અનુકરણ; imitation, mimicry: (૨) મશ્કરી, ઠ; ridicule, mockery (૩) પીડા, વ્યથા; pain, affliction (૪) વિકટ પરિસ્થિતિ; a tough situation or condition: (૫) ઢેગ;
simulation: (૬) છળ, પ્રપંચ; intrigue. વિણ, (અ.) વગર, વિના; without. વિત, (ન) જુઓ વિત્ત. વિતથ, (વિ.) ખેટું, મિથ્યા; false, vain. વિતરણ, (ન.) વહેંચણી; distribution: (૨) અર્પણ કરવું તે; dedication (3).
El; a donation. વિતક,(પુ.) ગૌણ વિચાર; a subordinate thought or idea: (૨) રાંકા, સંદેહ, doubt, suspicion: (૩) ચર્ચા કે દલીલ spai a; discussion, argumentation. વિતંડા,(સ્ત્રી.)વિત ડાવાદ,(પુ.) અર્થહીન ચર્ચા,માથાઝીક;meaninglessd scussion, head-breaking: (૨) મૂર્ખાઈભર્યો હઠાગ્રહ;
foolish insistence. વિતાડવું, વિતાવવું, (સક્રિ) હેરાન કરવું,
7124RHIVâl; to harass, to persecute: (૨)(સમય) પસાર કરો; to pass (time). વિત્ત, (ન.) ધન, દ્રવ્ય; money, wealth. વિદાય, વિ.) રવાના કરેલું, વળાયેલું,વિયેગી થયેલું; sent off, departed, separated: (સ્ત્રી) છૂટા પડવું તે, કોઈની સબત છોડીને org' a; a departure, a going away
from someone's company. વિદારક, (વિ.) કાપતું, કાપીને અલગ કરતું, ચીરતું: cutting, cutting off, splitting: વિદારણ, (ન.) કાપવું કે ચીરવું
a; cutting off or splitting. વિદારવુ,(સ.ક્રિ)કાપવું, કાપીને અલગ કરવું,
21129'; to cut, to cut off, to split. ૨૨/ગુજરાતી-ગુજરાતી-અંગ્રેજી
વિદિત, (વિ.) જાણેલું કે જણાવેલું; known. વિદુષી, (સ્ત્રી.) વિદ્વાન સ્ત્રી; a learned
woman. વિદૂષક, (પુ.) નાટકને મશ્કરો; a clown of a play: (૨) રંગલે, મશ્કરે; a buffoon, a jester. વિદેશ, (પુ.) પરદેશ; a foreign coun
try: વિદેશી, વિદેશીય, (વિ.) foreign. વિદેહ, (વિ.) શરીરરહિત, unembodied,
bodiless: (૨) મૃત્યુ પામેલું; dead: (૩) વિગત; gone, departed: (૪) મોક્ષ 4179'; having attained spiritual freedom or salvation વિદેહી,
(વિ.) વિદેહ. ધવાયેલું; wounded. વિદ્ધ, (વિ.) વીંધાયેલું; pierced(૨) વિદ્યમાન, (વિ.) હયાત, જીવતું, હાજર
existing, living, present. વિદ્યા, (સ્ત્રી) ભણતર, કેળવણી; education: (૨) જ્ઞાન, વિદ્વત્તા; knowledge, learning (૩) જ્ઞાનપ્રાપ્તિ માટેના કળા કે શાસ્ત્ર; an art or science for attaining knowledge: (x) Captio; science: (૫) જુઓ વધા: વિદ્યાધિકારી, (૫) કેળવણીખાતાને વડે; the director of public instruction, the head of the education department: --પીઠ, (સ્ત્રી) (ઉચ્ચ) વિદ્યાપ્રાપ્તિનું કેન્દ્ર કે ધામ; a university –ભ્યાસ, (ન.) ભણતર, કેળવણી; study, education: –મંદિર, –લય, (ન.) શાળા; a school: –ર્થિની, (સ્ત્રી.) -થી", () અભ્યાસ કરનાર, કેળવણી લેનાર; a student. વિધત, (સ્ત્રી) વીજળી; lightning: (૨)
માનવસર્જિત વીજળી; electricity. વિકમ, (ન.) પરવાળું; a coral. (૨)
ફણગા, ટૂંપળ; a tender shoot or spout વિદ્રોહ, (૫) બળ; a mutiny. વિદ્વત્તા, (સ્ત્રી) જ્ઞાન, પંડિતાઈ, know
ledge, learning erudition.

Page #679

વિદ્વાન
૬૭૪
વિનારા
વિદ્વાન, (વિ.) (૫) જ્ઞાની, વિદ્વત્તાવાળે,
y'lsa; a learned man, a scholar. વિધ, (સ્ત્રી) વિધિ, રીત; ceremony,
performance, manner: (૨) જાત,
પ્રકાર; a sort or kind. વિધમી, (વિ.) ભિન્ન ધર્મનું; following
a different religion (૨) ભિન્મ કે Cartel 914; having different
or opposite qualities or properties. વિધવા, (સ્ત્રી.) જેના પતિનું મૃત્યુ થયું
હોય એવી સ્ત્રી; a widow -વિવાહ, (પુ.) વિધવાનું પુનર્લગ્ન; a widow's re-marriage: (૨) એવો સામાજિક
yout; such a social reform. વિધવિધ, (વિ) જુઓ વિવિધ વિધાતા. (૫) સૃષ્ટિના સર્જનહાર, 'બ્રહ્મા;
Lord Brahma, the Creator of the universe (સ્ત્રી) જુઓ વિધાત્રી. વિધાત્રી, (સ્ત્રી) ભાગ્યની દેવી; the
goddess of destiny. વિધાન, (ન.) વિધિ; a ceremony, a
rite: (?) 1a; mode, manner: (3) કથન; a statement (૪) શાસ્ત્રનો આદેશ a commandment of scriptures: (૪) સેવા; service (૫) દિયા; activity, action (૬) ઉપાય, ઈલાજ; a remedy, a cure: (૭) નિયમ, કાયદો; a rule, a law:-સભા, (સ્ત્રી.) કાયદા ઘડનારી સભા; a legislative assembly. વિધાયક,(વિ.) રચનાત્મકconstructive (૨) સંચાલક, વ્યવસ્થાપક; an organiser, manager: (૩) રચનાર, બનાવનાર; a creator, a makers (૪) વિધિને કે દેવી આદેશ કરનાર; an ordainer. વિધિ, (૬) જુઓ વિધાતા: (૨) ભાગ્ય
દેવતા; the god of destiny: (૩) એ વિધાનઃ (૫) (સ્ત્રી) સંસ્કાર, દિયા; ceremony, rite= (૨) સંસ્કાર કે ક્રિયાનાં પદ્ધતિ કે કમ; system or sequence of ceremony or rite.
વિધુ, (૫) ચંદ્ર; the moon. વિધેર, (૫) પત્નીનું મૃત્યુ થયું હોય અને
પુનર્લગ્ન ન કર્યું હોય એવો પુરુષ; a widower: (વિ.) દુઃખી, વ્યથિત; miserable, afflicted. વિધય, (વિ) કહેવાકે કરવા ગ્ય; worth stating or doing. (૨) આજ્ઞાંક્તિ, અધીન; obedient, dependent: (ન.) (વ્યાકરણ) કર્તા કે ઉદ્દેશ્ય વિષે જે કાંઈ
કહેવાયું હોય તે; (gram.) predicate. વિધ્યર્થ, (પુ.) શાસ્ત્રને આદેશ; a
commandment of scripture: (?) ઉપદેશ; moral advice, sermons (૩) પ્રેરણા; inspiration: (ક) (વ્યાકરણ) RM190144"; (gram.) the imperative mood.
(ction, ruin. વિશ્વસ, (પુ.) નાશ, પાયમાલી; destruવિન, (અ) વગર, વિના; without, except. વિનત, (વિ.) વળેલું, નમેલું; bent, bent
down: (૨) વિનમ્ર; humble. વિનતિ, (સ્ત્રી) જુઓ વિનંતી. (૨)વિનમ્રતા;
humbleness, humility. વિનય, (૫) વિનમ્રતા; humbleness,
humility: (૨) સભ્યતા, લજ્જા; politness, modesty -મંદિર,(ન) માધ્યમિક 20141; a high-school, a secondary
school. (request, an entreaty. વિનવણી, શી) વિનતિ, આજીજી: a વિનંતિ, વિનંતી, (સ્ત્રી) અરજ, અરજી,
2410W; a request, ad appeal, an application, an entreaty. વિના, (અ.) વગર, સિવાય; without, except: વિનાનું, (વિ.) રહિત;
devoid, bereft (of). વિનાશ, (પુ.) અસ્તિત્વનાં અંત કે અભાવ,
4181; extinction, destruction: -4, (વિ.) નાશ કરનારું; destructive: વિનાશિકા, (સ્ત્રી) એક પ્રકારનું મેટા કદનું, મજબૂત, આક્રમક યુદ્ધજહાજ; a destroyer:વિનાશી, (વિ) જુઓ વિનાશક (2) Riga; destructible, perishable,

Page #680

વિનિપાત
૬૭૫
વિનિપાત, (૫) પતન, પડતી; a fall,
a falling down (૨) પાયમાલી, નાથ; ruin, destructions (૩) અધ:પતન; degeneration. [exchange, barter. વિનિમય, (૫) આપલે, અદલબદલે; વિનિયોગ, (૫) ઉપયોગ; use, application, employment: (૨) નિમણુક; an appointment: (૩) અડચણ, અવ
Rou; an obstacle, an impediment. વિનીત, (વિ) વિનમ્ર; humble: (૨). સંસ્કારી, વિવેકી; cultured, polite: (૩) સૌમ્ય, નરમ; mild, moderate (૪) શિક્ષિત; educated: (૫) ઉદારમત
ted: (૫) ઉદારમત- વાદી; moderate: (૬) શાળાંત પરીક્ષામાં
સફળ થયેલું; matriculated. વિનોદ, (પુ.) આનંદપ્રમોદ, મોજમજા; joy merriment, festivity: (૨) મશ્કરી; jest, jesting, joking (૩) મનોરંજન; entertainment: વિવેદી, (વિ.) આનંદી,
4243'; gay, jolly, jocular. વિન્યાસ,(૫) ગોઠવણી; arrangement:
(૨) થાપણ તરીકે મૂકવું તે; a deposite (૩) મૂકવું તે; a placing. વિપક્ષ, (વિ.) (૫) વિરોધી, સામા પક્ષનું, દુશ્મન; an opponent, an enemy. વિપત, વિપત્તિ, (સ્ત્રી) આફત, દુઃખ; a calamity, misery, trouble: (?) Hisu; misfortune: (3) 6441; afflicrion: () y bell; difficulty. વિપથ, (૫) ખેટ માર્ગ, કુમાર્ગ, a
wrong or evil path. વિપદ, વિપદા, (સ્ત્રી) જુઓ વિપત. વિપરીત, (વિ.) વિરોધી, ઊલટું; opposite, in erse, contradictory: (૨) વિધી , દુશ્મનાવટભર્યું; hostile, adverses (૩) પ્રતિકૂળ; unsuitable: (૪) ટું, દેષયુન; wrong, faulty. વિપર્યય, વિપર્યાસ, (૫) ઊલટું કે
આડુંઅવળું થઈ જવું તે; the state of being inverse, topsyturvy or
derangedઃ (૨) વિરેધ, વૈમનસ્ય; opposition, hostility: (૩) અવ્યવસ્થા, Fizidi; disorder, confusion: (7) વિનાશ; destruction (૫) અસ્તિત્વને અભાવ, ગેરહાજરી; non-existence, absence: (૧) વિકૃત અર્થ કરવો તે; distortion of meaning (૭) પોકળ કેવિકૃત
slid;hollow or distorted knowledge. વિપલ, વિપળ, (સ્ત્રી.) પળનો ૧૦મો ભાગ sixtieth part of a “પળ'; about
two-fifth part of a second. વિપાક, (૫) પરિપકવતા; ripeness= (૨)
ફળ, પરિણામ; an outcome, result. વિપુલ (વિ.) પુષ્કળ; abundant, plenti
ful(૨) વિશાળ; vast, spaciouse (૩) ગાઢ; dense, deep: -તા, (સ્ત્રી) abundance, plenty. વિપ્ર, (૫) બ્રાહ્મણ; a Brahmin. વિપ્રયાગ, (પુ) વિયેગ; separation
from dear ones. વિપ્લવ, (૫) ક્રાંતિ, બળ; a revo
lution, a revolt, an uprising: (?) અંધાધૂંધી; anarchy, administrative disorder, lawlessness. (૩) આફત; a calamity: (x) Cadili; distruction, ruin (૫) ડૂબવાથી મૃત્યુ પામવું તે; death by drowning -વાદી, (વિ.)
xirasl; revolutionist. વિફલ, વિફળ, (વિ.) નિષ્ફળ, લાભરહિત, fruitless, profitless= (૨) અસફળ, બિનઅસરકારક; unsuccessful, inefec
tive: (3) 114; useless. વિભક્ત, (વિ.) વિભાજન પામેલું, વિભાગમાં વહેંચાયેલું; divided, partitionedઃ (૨)
અલગ પડેલું કે પાડેલું; separated. વિભક્તિ, (સ્ત્રી.) (વ્યાકરણ) સંજ્ઞા કે નામને ક્રિયાપદ સાથે સંબંધ દર્શાવવાનાં સાધન
માંનું કોઈ એક; (gram) a case. વિભા, (સ્ત્રી) તેજ, પ્રકાશ, lustre, light (૨) સોંદર્ય, શોભા; beauty, splendour; -52, (9') ; the sun:

Page #681

વિભાગ
વરી, (સ્ત્રી.) રાત્રિ; a right. વિભાગ, (પુ.) ખડ, ભાગ; a secticn, a division, a partઃ (૧) હિસ્સા; a share: વિભાગી, વિભાગીય, (વિ.) વિભાગનુ કે એને લગતુ; sectional, ct or pertaining to a division or part. વિભાજક, (વિ.) ભાગલા પાડનાર, અલગ કે જુદું પાડનાર; dividing, separating, partitioning: વિભાજન, (ન.) ભાગલા કે વિભાગ પાડવા તે; division, partition: વિભાજ્ય, (વે.) વિભાગ કે ભાગલા પાડી શકાય એવુ ; capable of being dvided or partitioned:(૨)(ગ ણત)ભાગકાર થઈ રાકે એવુ; (maths.) divisible. વિભિન્ન,(વિ.)જુદું,અલગ,ભિન્ન; different,
separate, variousઃ(૨)ભાંગેલુ';broken. વિભુ, (વિ.) સર્વવ્યાપી, અનંત, અવિનાશી; omnipresent, eternal: (૬) સ્થિર, અચલ; stable, immovable: (૩) સત્રસત્તાધીશ; supreme: (૪) સ ́શક્તિશાળી; almighty: (૫) ઉત્તમ; excellent: (૬) સૌથી મહાન; greatest: (પુ.) સ་શક્તિમાન પરમેશ્વર; the almighy God. વિભૂતિ, (સ્રી.) આબાદી, સપત્તિ; presperity, wealth: (૨) મેટાઈ, સાહેબી, અક્ષય ; lordship, square happiness: (૩) અલૌકિક કે દૈવી શક્તિ; superhuman or divine power: (૪) અલૌકિક પુરુષ; a superrian: (૫) ભસ્મ;
sacred ashes.
વિભષા, (સ્રી.) આયૅાજિત રાગાર, સૌદર્યાં; well-planned decoration, beauty. વિસનસ્ક, (વિ.) ખિન્ન, ઉદાસ, વ્યથિત; dejected, sad, aflicted: (૨) શૂન્યમનસ્ક; absent-minded. (૩) અસ્થિર; unstable, wavering. વિ, વિષ, (પુ.) વિચારવિનિમય, ચર્ચાવિચારણા; exchange of views or opinions, mutual deliberation: (૨) આલેચના; critical survey:
૬૭૬
વિયેાગ
(૩) અસ’તેષ; discontent: (૪) નારાજી; displeasure: (૫) શંકા, વહેમ; doubt, suspicion.
વિલ, વિમળે, (વિ.) નિર્માંળ, સ્વચ્છ; pure, unmixed, clean. [mother. વિમાતા, (શ્રી.) ઓરમાન મા; a stepવિમાન, (ન.) હવામાં ઊડી શકે એવુ' યાંત્રિક વાહન; an aeroplane, an aircraft: (૨) પુરાણામાં કલ્પે. એવુ બિનચાંત્રિક વાહન; a mythological flying vehicle: -ઘર, -મથક, વિમાનીમથક, (ન.) an aerodrome. વિમાની, (વિ.) વિમાનનું કે એને લગતું; of or pertaining to an aeroplane: (પુ.) વિમાન ચલાવનાર; a pilot વિમાગ, (પુ.) જુએ વિષથ વિમાસવુ, (અ. ક્રિ.) પશ્ચાત્તાપ કરા; to repent: (ર) ખિન્ન કે વ્યથિત થવું; to be dejected or afflicted; (૩) ઘેરી ચિંતા કરવી; to worry gravely: (૪) વિચારમગ્ન થવું; to be engrossed in thoughts: વિમાસણ, (સ્ત્રી.) પશ્ચાત્તાપ; repentance, remorse: (૨) ખિન્નતા, વ્યથા, dejection, affliction: (૩) ઘેરી ચિંતા; grave anxiety. વિમુક્ત, (વિ.) મુક્ત, સ્ત્રતંત્ર; liberated, free, independent: (૨) ત્યાયેલું'; forsakenઃ વિમુક્તિ, (સ્રી.) મુક્તિ, છુટકારે; liberation, emancipation. વિમુખ, (વિ.) અણગમેા ધરાવતુ, પરાર્ભુખ; averse, repulsive: (ર) નિવૃત્ત; retired: (૩) પ્રતિકૂળ; adverse, unfavourable. વિસઢ, (વિ.) મૂખ, ઠાઠ; stupid, idioticઃ (૨) આશ્ચય ચકિત અને ભયભીત; dismayed, stunned, bewildered. વિયત, (ન.) આકાશ; the sky. વિચાલુ', (અ. ક્રિ.) (પશુનું) પ્રસવ થયેા; (of beasts)to give birth to young one.
વિયોગ, (પુ.) જુએ વિરહ: વિયોગિની, (સ્ત્રી.) જુઓ વિરહિણી: વિયોગી, (વિ.) (પુ.) જુએ વિરહી.

Page #682

વિયોજક
૬૭૭
વિરામ
પિટામાં.
વિયોજક, (વિ.) છૂટું કે જુદું પાડનાર;
disjoining, separating. વિયોજન, (ન) છુટું પાડવું તે; separa
ting (૨) (ગણિત) બાદબાકી; (maths) subtraction, deduction. વિરક્ત, (વિ.) ભૌતિક બાબતો, સુખ, ઈ. પ્રત્યે ઉદાસીન; having no desire for any worldly thing, happiness, etc., wedded to the spirit of abandonment, non-attached to worldly things or happiness: વિરતિ , (સ્ત્રી) ભૌતિક સુખ, ઈ. પ્રત્યે ઉદાસીનતા; non-attachment to worldly things, happiness, etc.: (૨) સંન્યાસ; renun
ciation. વિરચિત, (વિ.) (સાહિત્યકૃતિ, વગેરે) સર્જન કરેલું, રચેલું; (literary work) written,
composed: (૨) બનાવેલું, રચેલું, made, વિરજ, (વિ.) જુઓ વિમલ. [constructed. વિરણ, વિરણવાળો, (૫) એક પ્રકારની વનસ્પતિનું, ઘાસ જેવું સુગંધી મૂળ; a
grass-like fragrant root. વિરત, (વિ) જુઓ વિરતઃ (૨) જેની ગતિ કે પ્રવૃત્તિ બંધ પડી હોય એવું; come to a stand-still from motion or activity: (૧) આરામ કે વિરામ પામેલું, retired, paused: (3) Gart; retired: વિરતિ, (સ્ત્રી.)જુઓ વિરક્તિઃ (૨) આરામ,
Cazin; rest, pause. વિરમવું,(અ.શિ) પ્રવૃત્તિ બંધ થવી, અટવું;
to become inactive, to come to a stand-still, to stop, to cease: (૨) થોભવું, વચ્ચે અટકવું; to pause. વિરલ, વિરલ, (વિ.) જવલ્લે મળે કે મેળવી
શકાય એવું, જૂજ; difficult to get or obtain, rare, scarce: (૨) કીમતી અને જૂજ; precious and rare: (૩) અસાધારણ; extraordinary. (૪) બહુ થવું, અલ્પ; a little= (૫) નિર્જન, એકાકી; desolate, solitary.
વિરસ, (વિ.) સ્વાદરહિત; tasteless: (૨) રસરહિત; juiceless: (૩) કંટાળાજનક; dull, tedious (૪) ખિન્ન, વ્યથિત, ઉદાસ; dejected, afflicted, sad: (પુ.) કંટાળો, મનોરંજનને અભાવ, નિરાશા tedium, absence of entertainment, disappointment. વિરહ, (૫)સ્નેહીનો વિયોગ; separation from dear ones: વિરહાગ્નિ, (પુ) Call 0441; the suffering resulting from separation: વિરહિણી, (વિ) (સ્ત્રી) પતિ કે પ્રેમીના વિયેગથી વ્યથિત; afflicted because of separation from husband or lover: વિરહી, (વિ.) (૫) પત્ની કે પ્રેયસીના વિયોગથી વ્યથિત; afflicted because of separation from wife or beloved. વિરંચી, (પં) સૃષ્ટિના સર્જનહાર, બ્રહ્મા;
Lord Brahma, the Creator of
the universe. વિરાગ, (પુ.) જુઓ વિરતિ, વિરક્તના વિરાગી, (વિ.) જુઓ વિરક્ત: (૫)
Zvulizil; an ascetic, a hermit. વિરાજવું, (અ. કિ) શેમવું, પ્રકાશવું; to seem splendid, to shine: (?) માનદ આસને બેસવું; to occupy an honourable seat: (૩) માનસહિત
Q1Y2 219; to be present honourably. વિરાટ, (વિ.) સર્વવ્યાપક; omnipresent (૨) પ્રચંડ, અતિશય વિચાળ; huge, extremely vast: (3) 6o4; magnificent: (૪) પ્રતિભાશાળી; awe-inspiring: (પુ.) ઈશ્વરનું વિશ્વવ્યાપી સ્વરૂપ; The Almighty God as an Universal Being, God omnipresent (૨) બ્રહ્માંડ, વિશ્વ; universe -પુરુષ, !િ) વિરાટ. વિરામ, (પુ.)વિરમવું તે; cessation from
work or motion:(૨) આરામ, વિસામે; rest, pause: (૩) મૃત્યુ, અંત, સમાપ્તિ; death, the end -ચિહન, (ન) અર્થની

Page #683

વિકોમ
સ્પષ્ટતા માટે જરાવાર અટકવાનું દર્શાવતાં લેખન વગેરેનાં ચિહને માંનું કોઈ એક; a pun- ctuation mark: -૬, (અ. 4િ) જુએ વિરમવું (૨) આરામ લે; to rest: (૩) મૃત્યુ પામવું; to die(૪) અંત
241991; to come to an end. વિરુદ્ધ, (વિ) વિરાવી, ઊલટું; opposite, inverted, reverse: (૨) પ્રતિકૂળ; unfavourable, hostile, adverse: (3)
અવરોધાયેલું; obstructed. વિરેચન,(ન.મળશુદ્ધિ, જુલાબ; cleaning
of the bowels,purging, a purgative. વિરેધ, (૫) વાધ, તકરાર, કજિયે, an
objection, a dispute, a quarrel: (૨) વિરુદ્ધતા; opposition (૩) વૈમનસ્ય; hostility, enmity: (૪) પ્રતિકૂળતા; unfavourઃ વિરોધાભાસ, (પં) કેવળ futai A tul; mere apparent contradiction (૨) વિધી શબ્દો વડે સાચું, વિધાન કર્યું હોય એ અર્થાલંકાર; a para
dox વિરોધી, (વિ.)(૫)જુઓ વિપક્ષ. વિલક્ષણ, (વિ) વિશિષ્ટ ગુણે કે લક્ષણેdig'; having peculiar properties, qualities or traits: (૨) વિશિષ્ટ; peculiar: (૩) અદૂભુત; wonderful, miraculous: () Caf174; strange: (૫) અસાધારણ; extraordinary વિલપન, (ન.) વિલાપ; wailing, lamentation: વિલ૫૭, (અ. ક્રિ) વિલાપ
spal; to wail, to lament, to mourn. વિલય, (૫) પીગળીને અસ્તિત્વ ગુમાવવું
તે, નાશ, લય; melting away,
dissolution, destruction. વિલસવું, (અ. ક્રિ) પ્રકાશવું, ઝળહળવું; to shine, to glitter: (૨) આનંદ માણો, મનરંજન થવું; to be amused,
to make merry, to be entertained. વિલંબ, (૫) વાર, ઢીલ; delay, procrastination વિલંબિત, (વિ.) ઢીલમાં કેમે પડેલું; delayed: (૨) લટતું;hang- ing, pendants (૩) મંદ, ધીમું; slow.
વિલાપ, (૫) વિષાદથી શેક વ્યક્ત કરે
તે, આકંદ; wailing, lamentation વિલાયત, (૫) જન્મભૂમિ, વતન; a native place or country: (?) aflat મૂળ દેશ; the native or the original country of the Turks (3) ગોરાઓનો દેશ; the country of the whites (૪) ઇંગ્લેન્ડ, England: વિલાયતી, (વિ) ઇંગ્લેન્ડનું કે એને લગતું અથવા ત્યાં બનેલું; of ori pertaining to England, made in England: (૨) પરદેશી; foreign (૩) (લૌકિક વિચિત્ર, અસાધારણ; (colloq)
strange,wonderful, extraordinary. વિલાવું, (અ. ક્રિ) કરમાવું; to withere (૨) ખિન્નતા કે થથાને ભાવ દર્શાવે to express the sentiment of dejection or affliction (૩) નાશ પામવું;
to be destroyed. વિલાસ, (૫) રમતગમત, આનંદપ્રદ; pastime, sport, merriment, enjoyment. (૨) મોજમજા, રંગરાગ; luxuries, amorous or sensual enjoyment: (૩) મેહક અદા કે હાવભાવ; fasci
nating expressions or gestures. વિલાસિની,(સ્ત્રી)વિલાસી સ્ત્રી aroman
tic or amorous woman (૨) વેશ્યા; a prostitute: (3) mall; a woman. વિલાસી, (વિ.) વિલાસને વરેલું; wedded to sport and enjoyment (૨) વિષયી, 3174; sensual, passionate: 14.) વિષયી કે કામી પુરષ a sensual or passionate mane (૨) વિલાસને વરે 434; romantic or amorous man. વિલીન, (વિ.) પીગળીને કે એકરૂપ થઈને
લય પામેલું; merged, dissolved (in): (૨) તલ્લીન; engrossed in વિલોક, (સ. ક્રિ.) જોવું, નિરીક્ષણ કરવું;
to see, to observe: (2) aung; to inspect, to examine વિલોમ, (વિ.) વિરાધી, ઉલટું; opposite,

Page #684

વિવા
fot
reverse. [burrow: (૧) ગુřા; a cave. વિયર, (ન.) છિદ્ર, ; a hole, a વિવરણ, (ન.) વિવેચન, ટીકા, સમજૂતી;criticism, interpretation, commentary. વિષત, (પુ.) ખોટા ખ્યાલ, ભ્રમ; a false notion, an illusion: (૧) રૂપાંતર, પસ્વિન, ફેરફાર; transformation, change: (૩) વતુ વાકાર ગતિ; circular motion, whirling.
વિવશ, (વિ.) ગભરાયેલ', વ્યાકુળ; confounded, puzzled, excited and unstable: (૧) લાચાર, પરાધીન; helpless, dependent. વિવસ્વાન, (પુ.) સૂચ; the sun. વિવાદ, (પુ.) ચર્ચા, discussion, deliberations (૨) ચર્ચાસ્પદ્મ ખાખત; a controversy: (૩) તકરાર, કજિયા; a dispute, a quarrels “ગ્રસ્ત, (વિ.) તકરારી, વાંધામાં પડેă; disputed: વિવાદાસ્પદ, (વિ.) ચર્ચાસ્પદ, અનિશ્ચિત; controversial. uncertain, undeci[(૨) લગ્ન; marriage. વિવાહ, (પુ.) વેવિશાળ; betrothal: વિવિધ, (વિ.) ઘણાં પ્રકારનુ, ભિન્નભિન્ન પ્રકાનુ; various, diverse, assorted: તા, (સ્રી.) વૈવિધ્ય; variety, diversity. વિવૃત, (વિ.) ખુલ્લ”, ઉધાડું; open, uncovered, bear: (૨) વિસ્તૃત; extensive: (૩) સ્પષ્ટ; clear.
ded.
વિવેક, (પુ.) સારાસારની સમજણ; discrimination, discretion: (૧)સભ્યતા, સંસ્કારિતા; politeness, culture: (૩) વાજશરમ, લા; modesty: (૪) શિષ્ટાચાર; etiquette: -બુદ્ધિ (સી.) જુ વિવેક, (૫): વિવેકી, (વિ ) સમજુ, સભ્ય, '.; discreet, polite, modest, etc. વિવેચક, (વિ.) (પુ.) વિવેચન કરનાર; a critic, a commentator, an expounder: વિવેચન, (ન.) ટીકા, સ્પષ્ટીકરણ, વિગતવાર સમજૂતી; criticism, commentary, expounding, detailed
વિશ્રામ
interpretation વિવેચના,(.)વિવેચન વિશદ, (વિ.) શુદ્ધ, નિમ'ળ; clean, unmixed, pure: (૧) સ્પષ્ટ, સહેલ; distinct, clear, easy:-તા, (સી.) નિમ ળતા, સ્પષ્ટતા; purity, clarity. વિશાખા, (ન.) સેાળમુ નક્ષત્ર; the six
teenth constellation.
વિશારદ,(વિ.)(પુ.)તજ્જ્ઞ,નિષ્ણાત; a wellversed or expert mans (૨) વિદ્વાન, પંડિત; a learned man, a scholar. વિશાલ, વિશાળ, (વિ.) કદાવર, બહુ માટુ, વિસ્તાર પામેલું; huge, very large, extensive, vast. વિશિષ્ટ, (વિ.) અસાધારણ ગુણા કે લક્ષણેાવાળુ'; peculiar, remarkable: (૨) ધ્યાન ખેંચે એવું; conspicuous: (૩) અસાધારણ, અદ્ભુત; extraordinary, wonderful:-તા, (સ્રી.) અસાધારણપણું, ખાસિયત; peculiarity, speciality. વિશુદ્ધ, (વિ.) નિર્મળ, પવિત્ર; clean, unmixed, pure, sacred: તા, વિશુદ્ધિ, (સી.) નમ ળતા, પવિત્રતા; purity, વિશે, (અ.) જુએ વિષે. [sacredness. વિશેષ, (વિ.) વધારાનું; additional: (૨) ખાસ, વિશિષ્ટ; special, peculiar: (૩) અસાધારણ; extraordinary. વિશેષ, (ન.) (વ્યાકરણ) નામનાં ગુણ કે સંખ્યાસૂચક શબ્દ;(gram.)an adjective. વિશેષત:, (અ) ખાસ કરીને, મુખ્યત્વે; especially, particularly, chiefly. વિશેષતા, (સી.) જુએ વિશિષ્ટતાઃ (૨) તફાવત; difference: (૩) ઉત્કૃષ્ટતા; excellence.
વિશ્ર’ભ, (પુ.) ભરેસા, વિશ્વાસ; trust, confidence: (૨) ખાનગી વાત, રહસ્ય; a secret, a mystery. વિશ્વાસ, (પુ.) આરામ, વિસામે; rest, repose, a pause: (૧) આરામગૃહ; a rest-house, a resting place:વિશ્રાંતિ, (સી.) જુઓ વિશ્ચાસ (!).

Page #685

વિશ્લેષ
વિશ્લેષ, વિશ્લેષણ, (ન.) અલગ કે છૂટુ પડવુ કે પાડવું તે; a disjoining, a separation: (૨) પૃથક્કરણ, મૂળ કે ઘટક દ્રવ્યાને છૂટાં પાડવાં તે; analysis. વિશ્વ, (ન.) બ્રહ્માંડ, સષ્ટિ, દુનિયા; the universe, the creation, the world: (વિ.) સમગ્ર; whole, entire: (૨) જુએ વિરાટ: -કર્મા, (પુ.) દેવેાના શિલ્પશાસ્ત્રી; the divine architect: (૨) પરમેશ્વર, God: (૩) સુતાર; a carpenter: -વિદ્યાલય, (ન.) વિદ્યાપીઠ; a university. વિશ્વ‘ભર, (વિ.) પ્રાણીમાત્રનુ પાષણ કરનાર; nourishing or feeding all living beings: (૨) સર્વવ્યાપી; omnipresent: (પુ.) ભગવાન વિષ્ણુ; Lord Vishnu. વિશ્વભરા, (વ.) (સ્રી.) (પ્રાણીમાત્રનુ પેાષણ કરનારી) પૃથ્વી; the earth (nourishing all living beings). વિશ્વાસ, (પુ.) ભરેસેા, વિશ્ર્વંભ; trust, confidence, faithઃ (૨) ખાતરી, પ્રતીતિ; assurance, reliance: “ધાત, (પુ.) દગાબાજી, ભરાસે રહેલાને દગો દેવા તે; fraud, breach of trust, betrayal, faithlessness: -ધાતી, (વિ.) (પુ.) વિશ્વાસઘાત કરનાર; a betrayer, a treacherous personઃ વિશ્વાસુ, -પાત્ર, (વિ.) ભાસે રાખવા લાયક, ખાતરીવાળું, આધાર રાખી શકાય એવું; trustworthy, reliable, faithful. વિષ, (ન.) ઝેર; poison, venom વિષણુ, (વિ.) વ્યધિત, ખિન્ન, ઉદાસ; afflicted, dejected, sad: (૨) નિસ્તેજ, ફીક્; lustreless, pale. [a cobra. વિષધર, (પુ.) સાપ, નાગ; a serpent, વિષમ, (વિ.) (કદ, વગેરે) અસમાન; (of size) unequal: (૨) અસમતલ, સપાટ નહિ એવું; not level, not flat: (૩) મુશ્કેલ, કપરું; difficult, tough, hard: (૪) પ્રતિકૂળ; adverse, unfavourable: (૫) અસહ્વ; unbearable: (૬)પ્રાણધાતક,
૬૮૦
વિસર્જન
fatal, deadly; (૭) ભયંકર; terrible: (૮) (સંખ્યા) એકી; (of number)odd. વિષય, (પુ.) બુદ્ધિગમ્ય પદાર્થ; a perceivable object: (૨) ભાગ્ય પદાર્થ; an object of enjoyment: (૩) વિલાસ, જાતીય સુખ; sexual enjoyment: (૪) અભ્યાસ, ચર્ચા, વગેરેનાં ખાખત કે વસ્તુ; a subject: (૫) સાહિત્યકૃતિનું વસ્તુ; subject-matter of a literary piece: (૬) મુદ્દો; a point: (૭) હેતુ, ધ્યેય; aim, object: (૮) પ્રદેશ, દેશ; a region, a country: -ભોગ, (પુ.) જાતીય સુખ; sexual pleasure or enjoyment: -વાસના, (સ્ક્રી.) જાતીય સુખ માટેની કામના; passion for sexual enjoyment: સુખ, (ન.) વિષયભાગ: વિષયી, (વિ.) કામાતુર; passionate, sensual વિષયાંતર, (ન.) અસંબદ્ધ વિષય પર ઊતરી જવું તે; digression.
વિષાદ, (પુ.) ખિન્નતા, દિલગીરી, ખે; dejection, grief, sadness:(૨)નિરાશા; disappointment, despair.
the matter of.
વિષુવરેખા, (સ્રી.) વિષુવવૃત્ત, (ન.) જુઓ મધ્યરેખા, મધ્યટના પેઢામાં વિષે, (અ.) ના સંબંધમાં; about, in [dung. વિષ્ટા, (સ્રી.) મળ, છાણુ; excrement, વિષ્ટિ, (શ્રી.) વાટાઘાટે; negotiations. વિષ્ણુ, (પુ.) પ્રાણીમાત્રનુ પાષણ કરનાર ઈશ્વરનું સ્વરૂપ; Lord Vishnu who nourishes all living beings: (૨) ત્રણ મુખ્ય દેવામાંના એક; one of the three chief gods: (વિ.) જુએ વિભુ. વિસગ, (પુ.) (સંસ્કૃત ભાષામાં) ‘હકાર’ જેવા ઉચ્ચાર માટેનુ, એ ઊસા બિંદુવાળું (:)ચિહ્ન; the sign (:) (in Sanskrit language) denoting an aspirant pronunciation: (ર) ત્યાગ, વૈરાગ્ય, abandonment, renunciation. વિસર્જન, (ન.) દૂર કરવું કે છેડી દેવુ' તે;

Page #686

વિસંગત
વીમા
a discharging, a removal, a leaving or letting off. (૨) વિદાય aal $ 241472 a; a departure, a parting away: (૩) અલગ કરવું, જુદું પાડવું કે વિખેરવું તે; a separating, disjoining, dissolution or dispersion () ત્યાગ, વૈરાગ્ય; abandonment, renunciation (૫) સમાપ્તિ,
અંત; conclusion, the end. વિસંગત, (વિ.) પ્રતિકૂળ, મેળરહિત, અસં
ગત, વિસંવાદી; unsuitable, inconsistent, discordant: વિસંગતિ, (સ્ત્રી) 24231a, 6.; inconsistency, discordance. વિસંવાદ, (૫) જુએ વિસંગતિ. વિસંવાદી, (વિ.) જુઓ વિસંગત. વિસાત, (સ્ત્રી.) મિલક્ત, પૂંજી; property,
wealth: (૨) મૂલ્ય, કિંમત; worth, value: (3) 4674; importance: (*) શક્તિ, તાકાત, ગજું, વીરતા; power, strength, capacity, prowess: (U)
194722; consideration, reckoning. વિસામો, (૫) વચ્ચે અલ્પ સમય માટે
આરામ કરવો તે વિશ્રાંતિ; a halt or pause for resting: (૧) આરામગૃહ; a rest
house, a resting place. [to forget. વિસારવું, (સ. કિ.) વીસરી કે ભૂલી જવું; વિસ્મલન, (ન) ભૂલ, નૈતિક દેષ; an
error or mistake, a moral fault. વિસ્તરવું, (અકિ.) ફેલાવું, વિરતાર પામ;
to spread out, to be extended. વિસ્તાર, (૫) ફેલાવે; spread, ex
tension: (?) farlimat; vastness: (૩) વૃદ્ધિ; expansion, increase: (૪) બહેળું કુટુંબ; a large family -પૂર્વક, (અ) લંબાણથી, વિગતવાર; at length, in details: -; (2. 13.) ફેલાવવું, વધારવું, લંબાવવું; to spread
out, to extend, to expand. વિસ્તીણ વિ.)વિશાળ vast, extended.
વિસ્તૃત, (વિ) જુઓ વિસ્તીર્ણ (૨)
લંબાણવાળું વિગતવાર;lengthy,detailed. વિસ્ફોટક (વિ.) જોરથી કે ધડાકા સાથે ફૂટે અથવા ફેડે એવું; explosive= (૫) એક પ્રકારને ચામડીને ભયંકર ચેપી રોગ, ઉપદંશ, ચાંદી, syphilis. વિસ્મય, (પુ.) અજાયબી, આશ્ચર્ય, અચંબે;
a wonder, a surprise, an astonishment (૨) આઘાતજન્ય આશ્ચર્ય; dismay: -કારક,-કારી, (વિ.) આશ્ચર્યકારક; surprising. wonderful. વિસ્મરણ, (ન) વિસ્કૃતિ, (સ્ત્રી) ભલી
જવું તે, યાદ ન રહેવું તે; forgetting,
forgetfulness, oblivion. વિભ, (૫) જુઓ વિઠંભ, વિહગ, (ન) વિહંગ, પક્ષી; a bird. વિહરવ', (અ. કિ) લટાર મારવી, આનંદ HiE fig'; to stroll, to walk for
pleasure: (૨) આનંદપ્રમોદ માણવાં, કીડા ' કરવી; to enjoy, to enjoy sports
or amorous pastimes. વિહંગ, વિહંગમ, (ન) પક્ષી; a bird. વિહાર, (૫) લટાર મારવી કે આનંદ માટે
7992; a stroll, a leisurely walk: (૨) આનંદપ્રમોદ, ક્રીડા; merriment, amorous sports: (3) 4429; a tour, a journey for pleasure: (*) બદ્ધ કે જૈન મઠ; a Buddhist or Jain monastery: વિહારી, (વિ.) ક્રીડા કરનાર, 8.; enjoying amorous sports, etc. વિહીન, વિહાણું, (વિ.) રહિત, વિનાનું
devoid or bereft (of). વિહવલ, વિહવળ, (વિ) વ્યાકુળ, બાવરું
confounded or puzzled and upset: (૨) વ્યથિત; afflicted: (૩) બેચેન; અશાંત; uneasy: (૪) આતુર; eager:-તા, (સ્ત્રી) વ્યાકુળતા, વગેરે; the state of being puzzled and upset, uneasiness, etc. વીખરવુ, વીખરાવું, (અ. ક્રિ) સમૂહમાંથી છૂટું પડવું, વેરાવું; to be dispersed, separated or scattered.

Page #687

વીગત
વીગત, (સ્ત્રી)-વાર, (અ) જુઓ વિગત. વીઇ, નો એક પ્રકારનું જમીનનું માપ;
આશરે ૨ એકર; a measure of land, about žth of an acre. [a wave. વીચિ, વીચી, (પુ.) (ત્રી.) તરંગ, મોજું; વીછળવુ, (સ. ક્રિ) (વાસણ, વગેરે) પાણીથી
સાફ કરવું; (utensils, etc.) to cleanse, વીછી, વીછુ,(પુ.)જુઓ વછી. [to rinse. વીછુવા, (પુ. બ. વ.) એક પ્રકારનું સ્ત્રીઓનું પગના અંગુઠે પહેરવાનું ઘણું a kind of women's ornament worn on
the major toe. [electricity. વીજ, (સ્ત્રી) વીજળી, વિદ્યુત; lightning, વીજણ, (પુ.) જુઓ વીંજણો. વીજળી, (સ્ત્રી) વાદળના સંઘર્ષથી ઉત્પન્ન
થતી એક પ્રકારની ભયંકર ભોતિક શક્તિ; lightning: (૨) વિદ્યુત; electricity. વીજાણું (પુ) વિદ્યુતને અણુ; an electronવીણવ, (સ. ક્રિ) ઉપાડી લેવું, ચૂંટવું; to pick, to pluck: (૨) ઉપાડીને કે ચૂંટીને ભેગું કરવું; to gather: (૩) પસંદ કરવું; to select: () અનાજ, ઈ.માંથી કચરે, કાંકરા, વગેરે દૂર કરવા; to remove dirt or small pieces of stone from corn, etc, to clean by picking up dirt, etc. વીણા, (સ્ત્રી) તંતુવાદ્ય; a lute. વીત, (વિ.) ભૂતકાળનું, જતું રહેલું; past, passed away, gone away: (૧) મુક્ત કરેલું, ત્યાગેલું: liberated, let loose, abandoned, given up: -s, (.) (સ્ત્રી) વીતેલું કે અનુભવેલું તે; what is past or experienced:(૨) સહન કરેલાં સંકટ; calamities suffered: -રાગ, -રાગી, વિ.) જુઓ વિરક્ત:-૬ (અ. કિ.) પસાર થવું, ગુજરવું; to pass away, to elapse:(૨) બનવું, થવું; to happen, to take places (૩) કડવો અનુભવ થો, દુ:ખ સહન કરવું; to have a bitter experience, to suffer misery.
વીથિ, વીથી,(સ્ત્રી)માર્ગ,રસ્તway, path,
road. [કરવાં; to request, to entreat. વીનવવું, (સ. ક્રિ) વિનંતિ કે આજીજી વીફરવું, (અ. ક્રિો ગુસ્સાથી નિરંકુશ બનવું to become uncontrolled because of anger: (૨) ઝનૂની બનવું; to be come fierce (3) મરણિયું બનવું; to become desperate= (૪) ગુસ્સાથી 62!Rig; to be enraged and excited. વીમો, (૫) વહાણ દ્વારા મોકલાતો માલ, આગ, અકાળ અવસાન ઈ. જોખમે સામે અમુક રકમ ભરીને મેળવાતું રક્ષણ; an insurance. (૨) એને માટે કરાર; an insurance policy: (૩) એ માટે ભરવાનાં રકમ કે એને હપતિ; premium to be paid for an insurance: (૪) સાહસ, રેખમ; enterprize,
adventure, risk. વીર, (વિ.) બહાદુર, નીડર, પરાક્રમી: brave, fearless, daring, heroic: (4.) znal પુરુષ; a brave man, a hero: (૨) ભાઈ વીરે; a brothers (૩) એક પ્રકારનું ભૂત; a kind of ghost: (1) ભગવાન મહાવીર; Lord Mahavir: ના, (સ્ત્રી) -ત્વ, (ન) શૌર્ય, પરાક્રમ; bravery,
chivalry, heroism. વીરડો, (૫) સુકા નદીપટમાં પાણી માટે
ahl W31; a pit made in a dry river-bed for getting water. વરણ, વીરણવાળ,(પુ) જુઓ વિરણ. વીરપસલી, (સ્ત્રી) બળેવના પર્વ નિમિતિ, બહેન ભાઈને રાખડી બાંધે છે ત્યારે ભાઈ તરફથી મળતી ભેટ; a present received by a sister from her brother when she ties an auspicious thread round his arm on the coconut day. વીરાંગના, (સ્ત્રી) શુરવીર સ્ત્રી; a brave
or heroic woman. વીરે૫.) ભાઈ, a brother. વી, (ન.) શુક, ધાતુ; semen (૨) શોર્ય,

Page #688

લીલાં
શી
બળ, શક્તિ; bravery, heroism, chi- વીટો, (૫) કોઈ પણ ગોળાકાર લપેટલાં valry, streogth, vitality: (3) 4344; 978 ] 341312; a roll, a wrapped virility -વત, વાન, (વિ.) શુરવીર, round bundle. પરાક્રમી, પુરુષત્વવાળું; brave, heroic, વીકારવું, (સ. ક્રિ) જુએ વેઢારવું. virile: -હીન, (વિ.) બાયલું, અશક્ત; વીધ, (ન) કાણુ, વેહ, ઓજાર, વગેરે) cowardly, impotent, weak.
312 413'; a hole, a bore, a hole વીલા, (ન. બ. વ.) સમૂહમાં રહેતાં પક્ષીઓ; or an eye of a tool, etc.: -1, birds living in flocks.
(સ્ત્રી) –ણું, (4) વીંધ પાડવાનું એનાર; વીશું, (વિ.) ધણીધેરી વિનાનું; ownerless: a tool for boring or making holes.
(૨) ભટક્ત, રઝળતું; wandering, stray. વીધવું, (સ. ક્રિ.) કાણું પાડવું; to bore: વીલુ, (વિ.) હું પહેલું અને ફી, crest- (૨) એકવું; to pierce, to prick.
fallen, abashed and pale. વૃકવું, (સ. ક્રિ) વરસવું; to rain. વીશ, વસ, (વિ.) ૨૦'; “20', twenty. વૃક, (ન) વરુ a wolf. વીશી, વીસી, (સ્ત્રી) વીશને સમૂહ; a વૃક્ષ, (ન.) ઝાડ; a tree. collection of twenty.
9, (ન.) આચરણ, વર્તન; behaviour, વીશી, (સ્ત્રી) ધંધાદારી ભોજનાલય કે પથિકા- conduct: (૨) એક પ્રકારનો છંદ; a
44H; an eating house,a hotel,an inn. kind of metre: (3) ag'n; a circle: વીસર, (સ. ) ભૂલી જવું; to forget. () સમાચાર, માહિતી, અહેવાલ; news, વીખવું, (સ. 4િ) જુએ પીખવુ.
information, a report, an account: વીંછી, વીછું, (પુ) પૂછડીના આંકડાથી ! (૫) બનાવ, પ્રસંગ; an event, an ડિંખ મારતું એક પ્રકારનું ઝેરી જંતુ; a incident –ખંડ, (૫) વર્તુળને શામ; scorpion: (૨) વૃશ્ચિક રાશિ; scorpio, a segment (of a circle). the eighth sign of the Zodiacર વૃત્તાંત, ૫) સમાચાર, માહિતી; news, વીંછીડો, વીંછુડો, (૫) વીંછી.
information: (?) 2413714t; a report, વીછુવા, (પં. બ. વજુઓ વીછુવા. an account: (3) abri; a descriવીજણ,વીંઝણન.) એક પ્રકારનું સુતારનું ption, a narration.
Rima; a kind of carpenter's tool. વૃત્તિ (સ્ત્રી) માનસિક વલણ કે ઝાડ; inવીજણ, (પુ.) પંખા, મેટ અને પહોળો clination of the mind, tendency:
Yüll; a fan, a big and broad fan. (૨) સવભાવ; temperament, nature વીઝવુ, (સ. ક્રિ) હવામાં જોરથી ફેરવવું કે (૩) આચરણ વર્તાન; behaviour, con
4194; to turn or wave in air duct. (૪) વિવેચન, ટીકા; criticism, forcefully, to brandish.
commentary, interpretation: (1) વીંટલી, (સ્ત્રી) વીટલો, (૫) એક પ્રકારનું વ્યવસાય; profession (૬) નિહ,
સ્ત્રીઓનું નાનું ઘરેણું; a kind of 2410fast; maintenance, livelihood:
women's ornament worn on the (૭) સાહિત્યશૈલી; literary style= (૮) વિટલો, (૫) જુઓ વીટો [nose. અથનું સૂચન કરવાની શબ્દની શક્તિ; the વટવુ, (સ. ક્રિ) લપેટવું; to wrap force or power of a word for
(૨) ગોળાકાર લપેટવું; to wrap round. suggesting meaning. વીટાળવુ, (સ. કિ) જુઓ વીંટવું. વૃથા, (અ) નિષ્ફળતાપૂર્વક, ફેગટ; fruitવીંટી, (સ્ત્રી) આંગળી પર પહેરવાનું કડી lessly, in vain, og ute; an ornamental ring. વૃા, (વિ.) ધરવું; old (in age): (૨)

Page #689

વૃદ્ધિ
૬૮૪
aણ
વડીલ elderly-, (ન)વૃદ્ધાવસ્થા, વેચાણોગ્ય, જેની માગ હોય એવું; sale(સ્ત્રી.) ઘડપણ; oldage: વૃદ્ધા, (વિ) able, marketable. (સ્ત્રી.) ઘરડી સ્ત્રી; an old woman. વેજા, (સ્ત્રી) ધ્વજ, ધજા, ધજા જેવું નિશાન; વૃદ્ધિ, (સ્ત્રી) વિકાસ, વધારશે; growth, a flag, a standard: (૨) ઉપાધિ;
increase: (2) 410414?; prosperity. trouble: (3) mala; progeny. વૃશ્ચિક, (પુ.) જુઓ વીછી, વીંછુ. વેઠ, (સ્ત્રી) અતનિક, સખત મજુરી; unવૃષ, (પુ.) સાંઢ, આખલે; a bull.
paid forced labour: (૨) કંટાળાવૃષણ, (પુ.) (ન) નરદેહના બે અંડમાને જનક, લાભરહિત પરિશ્રમ, વૈતરું; drudએક; a testicle.
gery: (૩) ભાર, બાજે; burden: (૪) વૃષભ, () સાંઢ, બળદ, આખલો; an ox, ઉપાધિ, ચિંતા, પંચાત, trouble, a bull: (૨) વૃષભ રાશિ; Taurus, the anxiety, botheration.
second sign of the Zodiac. વેઠવું, (સ. ક્રિ) સહન કરવું, ખમવું; to વૃષલ, (૫) શુદ્ર; a Shudra, a mem- suffer, to endures (૨) સહિષ્ણુતા 'ber of the lowest caste. (૨) અધમ, €124961; to tolerate, to bear wisely.
પાપી માણસ; mean and sinful person વેઠિયો, (૫) વેઠ કરનારે; an unpaid વૃષ્ટિ , (સ્ત્રી) વરસાદ rain, shower. forced worker or labourer. વૃદ, (ન.) સમૂહ, ટેળું; a multitude,
વેડફવું. (સ. કિ.) દુર્વચ કે બગાડ કર; a group. [sacred plant, the basil. _to waste. (૨) બગાડવું; to spoil. વૃદા, (સ્ત્રી) તુલસીને છોડ; a kind of 1 વેડમી, (સ્ત્રી) પૂરણપોળી; sweet bread. વકળા, (૫) નાનું ઝરણું; a small stream. વેણુ, (સ. કિ.) વેડીથી ફળ, ઇ. ઉતારવાં
ખવું, (સ. ક્રિ) જેવું, નિરીક્ષણ કરવું; કે તોડવાં; to pluck fruits, etc. with to see, to observe.
the help of a bamboo-stick fitted વેગ, (૫) ગતિનું પ્રમાણ, ઝડ૫; speed, with a bag. velocity: (૨) જોસ, જુ ; vigour, વેડાંગ, (૫) ઘોડે, અશ્વ; a horse. forces (૩) ડંખીલી પીડા; biting or વેડી, (સ્ત્રી) ઝાડ પરથી નીચે ન પડે એ stinging pain () જુલમ, ત્રાસ; રીતે ફળ તોડવા માટેનાં એક છેડે ઝાળીવાળાં
tyrrany, oppression, harassment. વાંસ કે લાંબી લાકડી; a bamboo or વેગળું, (વિ.) દૂર રહેલું કે આવેલું; lying long stick fitted with a bag at at a distance, distant: (૨) અલગ, one end for plucking fruits withજુદું, ભિન્ન; separate, different
out letting them fall from trees: વેગી, વેગીલું, (વિ.) ઝડપી, વેગવાળું;
વેડો, (૫) a person collecting or fast, speedy.
plucking fruits in that way. વેચવાલ, (વિ) વેચવાની વૃત્તિવાળું; in- વેઢ, ()જુઓ વેઢો (૨) ત્રણ કે એથી વધારે clined to sell: (૨)(વાયદા બજાર) મંદી આંટાવાળી તારની વટી; an ornamental થશે - ભાવ ઘટશે- એમ માનનાર;(forward. ring of wire having three or more market) bearishly inclined. વેઢમી, (સ્ત્રી) જ વેડમી. [turns. વેચવું, (સ. કિ.) to sell, to vend. વેદો, (૫) હાથનાં આંગળાનાં સાંધા પર વેચાણ, (ન.) વેચવું કે વેચાવું તે; sales 5191; one of the cuts on a finger
-ખત, (ન.) વેચવાને કરાર; a sale-deed. joint or kouckle. વેચાણિયું, (વિ.) ખરીદેલું; purchased: વેણ, (સ્ત્રી) કપાસને છોડ; a cotton-plant

Page #690

વેપાર
વેણ, (સ્ત્રી.) પ્રસૂતિની વેદના; pain of deli- વેણ, (ન.) જુઓ વચન. [vering child. વેણિ, વેણી, (સ્ત્રી) અંબોડે, એટલ; a braid of bairs (૨) અંબોડામાં રાખવાને ફૂલને ગેટે; a bunch of flowers worn or kept on a braid of hair. વેણુ વેણુકા,(સ્ત્રી. બંસરી, વાંસળી; a flute વેત, (૫) જુએ વત. [remuneration. વેતન, (ન.) પગાર, મહેનતાણું; salary, વેતર, (-) (ર) એક વારનાં જણતરનાં 042211; (of cattle) young-ones born of a single delivery. વેતરણ (સ્ત્રી.) વેતરવાની ક્રિયા; the act of cutting cloth for tailoring: (૨) યોગ્ય વ્યવસ્થા, જોગવાઈ, તજવીજ proper arrangements, provision. વેતરવું, (સ. ક્રિ) સીવવા માટે કાપડને માપ પ્રમાણે કાપવું; to cut cloth for tailoring: (૨) યોગ્ય વ્યવસ્થા કે ગોઠવણ કરવાં; to make proper arrange- | ments:(3) 201418 52ll; to provide: (૪) મૂર્ખાઈ ભર્યું વર્તન કરવું, બાકી મારવું; to act or behave foolishly. તસ, (૫) (ન) નેતર; a cane. વેતા, પં. બ. વ.) વ્યાવહારિક ડહાપણ, સમજણશક્તિ, બુદ્ધિ, practical wisdom, power to understand, intellect: (૨) આવડત, ચાલાકી; skill, cleverness. તાલ, વેતાળ, (મું) ભૂત કે પિશાચ, ghost or evil spirit () શબમાં વાસ કરતું ભૂત; a ghost occupying a corpse: (3) at Rim; the king
of ghosts: (8) 88914; a door-keeper: વેત્તા, (૫) અમુક વિષયને નિષ્ણાત કે જાણકાર; an expert or knower of certain suhject. (mace, stick, staff. વેગ, (ન) જુઓ વેતસ: (૧) છડી, લાકડી; વેદ, (૫) જ્ઞાન, આધ્યાત્મિક જ્ઞાન; knowledge, spiritual knowledge: (?) વ્યવસ્થિત જ્ઞાન; systematic knowledge,
વેદના, (સ્ત્રી.) પીડા, વ્યથા; pain, affiction વેદવું, (સ. )િ જાણવું, જ્ઞાન મેળવવું;
to know, to attain knowledge. વેદાંગ, (ન) વેદની છ શાખાઓમાંની કોઈ 245; any one of the six branches of the Vedas. વેદાંત, (ન) વેદમાંથી ફલિત થતું તત્વજ્ઞાન; the Vedic philosophy: (૨) વેદેને અંતિમ ભાગ, ઉપનિષદો; the concluding part of Vedas, Upanishads. વેદિ, વેદિક, (સ્ત્રી) હવન કરવા માટે તૈયાર
2133 212211; an sacrificial) altar. વેદિયું, (વિ) વેદોનું અભ્યાસી કે જાણકાર; having studied or well-versed in the Vedas:(૨)ભણેલું કે વિદ્વાન પરંતુ મુખે
foolish even though educated or વેદી, (સ્ત્રી.) જુઓ વેદિ. [learned. વેધ, (૫) કાણું, છિદ્ર, વેહ; a hole, a
bore: (૨) ઘોંચવું કે વીંધવું તે; thrusting or piercing(૩) આકાશી પદાર્થોનું નિરીક્ષણ; observation of heavenly bodies (૪) ઘડતર, સુતારકામ કે ચણતરને તાવિક દોષtechnical fault in construction, carpentry or building construction: (૫) દોષ, ખામી; fault, defect: (૧) જખમ; a wound: (09) 40143; inconvenience: (૮) ઈર્ષા, દ્વેષ; envy, malice, grudge: (૯) તિરસ્કાર,ધિકાર; contempt, hatred: (૧૦) ધૂન, લગની; whim, craze. વેધક, (વિ.) વધતું, ઘાંચાતું; piercing, thrusting. (૨) તીર્ણ, ઉગ્ર; sharp
subtle, intense. વેધ, (સ. કિ.) કાણું કે વેહ પાડવાં; to bore: (?) alug'; to pierce: (3) 04
અસર કરવી; to affect intensely. વેધશાલા, વેધશાળા, (સ્ત્રી) an ob
servatory. વેન, (ન) બળદગાડી; a bullock-cart. વેપાર, (૫) trade, commerce, busi

Page #691

વળ
ness: વેપારી, (૫) a trader, a
businessman, a shop-keeper. વેર, (ન) વૈમનસ્ય, દુશમનાવટ; hostility,
enmity. (૨) કિન્ન, અંટસ; grudge, _revenge: -ભાવ, (કું.) વેર. [upto. વેર, (અ.) અમુક મર્યાદા સુધી, લગી; till, રણુ, (વિ.) (સ્ત્રી)વેરી(સ્ત્રી); (a) hostile, revengeful or inimical (woman). વરણ, (ન) વેરવું કે વેરાવું તે; scattering or being scattered: -ખેરણ, -છેરણ, (અ) scattered irregularly,
disorderly: –વિખેર, (અ.) વેરણછેરણ. વેરવું, (સ. ક્રિ) છુટું છૂટું કે ફેલાવો થાય એમ મૂકવું કે ફેંકવું; to scatter:(૨) ફેલાવવું, પાથરવુંto spread (૩)(લૌકિક) છુટા હાથે 91429'; (colloq.) to spend freely. વેરાગ, (૫) જુઓ વિરક્તિ: -ણ, (સ્ત્રી) સંન્યાસી સ્ત્રી; a female ascetic: વેરાગી, (પુ.) સંન્યાસી; an ascetic. વેરાન, (વિ) ઉજ્જડ, નિજન; desolate,
uninhabited. વેરાવુ,(અ.કિ.) વેરવું’નું કર્મણિ, વીખરાવું,
અલગ અલગ ફેંકાવું; to be scattered. વેરી, (વિ.) વેરભાવ રાખતું; inimical,
hostile: (4.) SpH0l; an enemy. વેરે, (વિ.) (લગ્ન કે વેવિશાળ) સાથે, છેડે (marriage or betrothal) with, to: (૨) જેમ, પેઠે; like. foctroi duty. વેર, (૫) કર, જકાત; a tax, a toil, an વેલ, વેલી, (સ્ત્રી) હતા; a creeper વેલણ (ન) arolling-pin, an instrum
ent for rolling bread, cakes, etc. વેલબુટી, (સ્ત્રી) વેલબુટ્ટો, (૬) a design of a flower plant, creeper,
etc. for embroidery, etc. વેલા, વેળા, (સ્ત્રી) સમચ, સમયગાળે;
time, period: () [ael; delay: (3) #d; a season: (x) aisll; speech: ૫) સમુદ્રકિનારે; a seashore (૬) મર્યાદા; limit (૭) અવસર, ખાસ પ્રસંગ; a special event or occasion: (*)
અગવડ; inconvenience (૯) મુશ્કેલી વેલુ, વેળુ, (સ્ત્રી) રેતી; sand. [difficulty. વેલો, (૫) મોટી વેલ, જુઓ વેલા: (૨) પેઢીઓને કમ, વંશપરંપરા; sequence of generations, the family line. વેલ્લો, (પુ.) સ્ત્રીઓ માટેનું કાનનું આમ
Hel; ear-ornament for women. વેવલાઈ, (સ્ત્રી.) દેઢડહાપણ; over-wisdom: (૨) ચંચળતા અને મૂર્ખાઈ; sentimentalism and folly: (૩) મૂર્ખાઈભરી વાચાળતા; foolish loquacity. વેવલાં (ન. બ. વ.) જુઓ વલખાં. વેવલું(વિ) દેઢડાહ્યું; overwise (૨) ચંચળ અને મુખ. sentimental and foolish (૩) મૂખ અને વાચાળ; foolishly loquacious. વેવાઈ, (૫) (સ્ત્રી. વેવાણ, પુત્ર કે yalat alal; the father-in-law of one's son or daughter. વેવિશાળ, (ન.) સગાઈ; betrothal. વેશ, વેષ, (પુ.) પિશાક, પહેરવેશ; dress, costume, attire: (૨) પિતાની જાતને છુપાવવા માટે કૃત્રિમ પહેરવેશ; disguises -ધારી, (વિ.) (પુ.) disguised, cheat. વેશ્યા, (સ્ત્રી) ગણિકા; a prostitute. વેષ્ટન, (ન) વીંટાળવું કે ઢાંકવું તે; the act of wrapping or covering: (૨) ઢાંકણુ; a wrapper, a cover, વેસર, વેસરી, (સ્ત્રી) નાની વાળી, નથ;
an ornamental nose-ring. વેહ, (ન.)જુઓ વીધ (૨) દર; a burrow. વેળ, (સ્ત્રી.) આંકડી, તાણ; convulsion: (૨) ગૂમડું, ઇની પીડાથી સાથળના મૂળમાં થતી ગાંઠ; a tumour at the upper joint of the thigh caused by the pain of a skin boil, etc.: (૩) ધૂન, તરંગ; a whim. વેળ, સ્ત્રી, જુઓ વેળા, વેલા (૨) જુવાળ, વેળા, (સ્ત્રી) જુઓ વેલા. ભરતી; a tide.

Page #692

વેંગણ
વેંગણુ, વેંગણુ, (ન.) રીંગણું, વંતાક; brinjal: વેંગણી, (સ્રી.) a brinjal plant. વેંઢારવું, (સ. ક્રિ.) અનિચ્છાએ, અગવડ વેઠીને જવાબદારી સ્વીકારવી, સાચવવું કે સાથે રાખવુ'; to accept responsibility, to take care of or keep with oneself unwillingly or with inconvenience.
વંત, વેત, (પુ.) યાગ્ય વ્યવસ્થા, જોગવાઈ, તજવીજ; proper arrangement, provision: (૨) લાગ, અનુકૂળ તક કે સમય; proper opportunity. વૈત, (સ્રી.) the span: કેંતિયુ, (વિ.) અતિશય ઠીંગણુ; extremely dwarfish. વૈકલ્પિક, (વિ.) વિકલ્પવાળુ, અનિશ્ચિત;
optional, uncertain.
વૈકુંઠ, (ન.) ભગવાન વિષ્ણુનું નિવાસસ્થાન;
heavenly abode of Lord Vishnu: નાથ, પતિ, (પુ.) Lord Vishnu. વૈખરી, (શ્રી.) વાણીના ચાર પ્રકારોમાંની ગાથા, છેલ્લા પ્રકારની વાણી; the fourth or the last of the four types of speech (૨) સ્પષ્ટ, અસ્ખલિત વાણી; distinct and fluent speech. વૈચિત્ર્ય, (ન.) વિચિત્રતા, વિશિષ્ટતા; stra
ngeness, queerness, peculiarity. વૈયતિ, (સી.) માળા; a garland: (૨) ધ્વજ, ધન, a flag or banner: (૩) કાળા તુલસીના છેડ; the sacred black basil.
વૈજ્ઞાનિક, (વિ.) શાસ્ત્રીય, પદ્ધતિસરનુ; scientific, systematics (પુ.) વિજ્ઞાનચાસી; a scientist. જૈ, (પુ.) અતિશય ઠંડી વગેરેથી પડતા હાથપગની ચામડી પરના વાઢે; a cut on the palm or sole caused by excessive cold.
રંતુ, (ન.) કઢાળના હુગા, ફૂટેલા દાણા, ens'; a sprouted grain of pulse. વૈતપુ, (ન) જુએ લેક: (૨) મહેનતાણું;
wages, remuneration.
૬૮૭
1
વૈષ્ણવ
medical
વેતરા, (પુ.) . વેઠ કરનાર; a drudget (૨) મજૂર; a labourer. વૈતાલ, વેતાળ, (પુ.) જુએ વેતાલ. વૈદ, વેદ્ય, (પુ.) રોગનિવારણ શાસ્ત્રને તજ્જ્ઞ; a physician, a doctor: -કૅ, (ન.) રાગનિવારણ શાસ્ત્ર; the science: વૈદકીય, (વિ.) medical. વૈધસ્ય, (ન.) અસમાનતા; dissimilarity: (૨) નાસ્તિકતા; atheism. વૈધવ્ય, (ન.) રડાપા; widowhood. વૈપલ્ય, (ન.) વિપુલતા: abundance. વૈમનસ્ય, (ન.) જુઆ ઘેર, વેરભાવ: (૨) ખિન્નતા, ગમગીની; dejection, sadness. વૈયક્તિક, (વિ.) વ્યક્તિગત, અંગત; indi
vidual, personal. વૈયાકરણ, વૈયાકરણી, (વિ.) વ્યાકરણનુ કે એને લગતું; grammatical: (પુ'.) વ્યાકરણશાસ્ત્રી; a grammarian. ઘેર, (ન.) વેરભાવ, (પુ.) જુએ વેર. વૈરાગ, (પુ.) જુએ વિરક્તિઃ વૈરાગી, (વિ.) (પુ.) જુઓ વેરાગી: વેરાગ્ય, (પુ.) (ન.) વેરી, (વિ.) (પુ.) જુએ વેરી. વિરાગ. વૈવસ્વત,(પુ'.)જુએ મનુઃ (૨) ચમ; Yama. વૈવાહિક, (વિ.) વેવિશાળ કે લગ્નનું; matrimonial. [diversity. વૈવિધ્ય, (ન.) વિવિધતા; variety, વૈશાખ, (પુ.) the seventh month
of the Vikram Year. વૈશ્ય, (પુ.) પ્રાચીન ભારતના ચાર સામાજિક વર્ગામાંને ત્રીજો; the tird of the four social classes of ancient India: (૨) ખેતી, પશુપાલન અને વેપાર કરતા વ; the agricultural and the commercial class.
વૈશ્વાનર, (પુ.) અગ્નિ, અગ્નિદેવ; fire, fire as a god: (૨) જઠરાગ્નિ; the digestive fire: (૩) પરમેશ્વર; God. વૈષમ્ય, (ન.) ભેદ, તફાવત, વિષમતા, અસમાનતા; difference, dissimilarity. ષ્ણવ, (વિ.) ભગવાન વિષ્ણુનું કે એમને

Page #693

કળે
૬૮૮
વ્યવહાર
લગતું; of or pertaining to Lord Vishnu (વિ.) (૫) વિષ્ણુનું અનુયાયી; a follower of Lord Vishnu: (3) એ નામને હિંદુધર્મને સંપ્રદાય કે એને અનુયાયી; a cult of Hinduism so named, or a follower of that cult. વોકળા, (પુ) નાનું ઝરણું, વેકળે; a
small stream. વોળાવવું, (સ. કિ.) જુઓ વળાવવું. વોળાવિયો, (!) જુએ વળાવિયો. વોંકળે, (પુ.) જુઓ વોકળે. વ્યકત, (વિ.) જણાવેલું, પ્રદશિત; stated, exhibited, displayed: (૨) ખુલ્લું,
સ્પષ્ટ, દેખીતું; open, clear, evident, manifest: (3) H1512; embodied. વ્યક્તિ (સ્ત્રી.) આસામી, માણસ; an individual, a person: (૨) પ્રદર્શન, પ્રગટીકરણ; expression, exhibition manifestation –ગત, (વિ. વૈયક્તિક, 24°old; individual, personal: -pel, (ન.) વ્યક્તિગત પ્રતિભા; individuality. વ્યય, (વિ.) બાવરું અને વ્યાકુળ; agitated and confounded:(૨)મુંઝાયેલું; puzzled: (૩) ખિન્ન, વ્યથિત; dejected, afflicted: (૪) અસ્થિર; unsteady (૫) બેચેન; uneasy: તા, (સ્ત્રી) વ્યાકુળતા, ઇ.; dejection, mental confusion, uneasiness, etc. વ્યતિક્રમ, (પુ.) ઉલ્લંઘન, ભગ; violation, transgression, infringement: (?) અડચણ નડતર, વિઘ; obstacle, impediment, hindrance: (૩) જુઓ વિપર્યાસ, વ્યતિરેક, (૫) ગેરહાજરી, અમાવ; absence, non-existence: (૨)અલગતા, ભેદ, ભિન્નતા; separation, difference: (૩) ઉત્કૃષ્ટતા; excellence:(૪)ભાષાલંકાર; figure of speech. વ્યતીત, (વિ.) (સમય, વગેરે) ગયેલું, પસાર થયેલું; (time, etc.) gone, elapsed. વ્યતીપાત, (૫) જ્યોતિષશાસ્ત્રને અશુભ
યોગ; an inauspicious aspect of astrology: (૨) દુર્ભાગ્ય, આક્ત, વ્યથા; misfortune, calamity, affliction:
વ્યતિપાતિય, (વિ.) અશુભ, અપશુકનિયાળ; inauspicious: (૨) આતિકારક; calamitous: (૩)તોફાની; mischievous વ્યથા, (સ્ત્રી) માનસિક ત્રાસ; affliction: (૨) ગમગીની, શેક; sadness, grief: (૩) પીડા, દુઃખ; pain, misery. વ્યભિચાર, (૫) વિકૃત આચરણ, કાય કે 22[et; perverse behaviour, act or activity: (૨) અનૈતિક જાતીય સંબંધ immoral sexual relation, adultery: (૩) નીતિહીનતા; immorality: (૪) શારીરિક, માનસિક કે આધ્યાત્મિક વિકાસને અવરોધે એવું કોઈ પણ કૃત્ય; any act thwarting physical, mental or spiritual progress (૫) આત્માના અવાજની ઉપેક્ષા; disregard of the inner voice: વ્યભિચારિણી,(વિ.)(સ્ત્રી) 21127 shot mall; an immoral woman:
વ્યભિચાર, (વિ) (પુ.) ચારિત્રહીન પુરુષ; an immoral or adulterous man. વ્યય, (પુ.) વપરાશ, વાપર, ખરચ; use, consumption, expense.. વ્યર્થ, (વિ.) નકામું, નિષ્ફળ; useless, vain, futile (અ.) મિથ્યા, ફેગટ; uselessly, in vain, fruitlessly. વ્યવસાય, (પુ) પ્રવૃત્તિ, ધ, ઉદ્યોગ, activity, profession, occupation: (૨)નિશ્ચય;determination:વ્યવસાયી, (વિ.) professional, etc. વ્યવસ્થા, (સ્ત્રી.) યોગ્ય ગોઠવણ, સંચાલન; proper arrangement, management, organisation પક, (પુ.) H211015; a manager, an organiser:
વ્યવસ્થિત, (વિ.) પદ્ધતિસરનું, વ્યવસ્થા914; systematic, well-managed. વ્યવહાર, (૫) અરસપરસની સામાજિક પ્રવૃત્તિ; mutual social activities or

Page #694

dealings: (૨) આપવા લેવાને સામાજિક સંબંધ; social relation of give and take: (૩) સામાજિક સંબંધ; social relation (૪) વેપાર, ધંધે business, commerce: (૫) વર્તણૂક, 2417781; behaviour, conduct: (6) રૂઢિ, રિવાજ; tradition, custom: (૭) ધીરધારને કે શરાફી ધંધ; moneylending or banking business: કુશળ, દક્ષ, (વિ.) વ્યવહારિક બાબતોમાં ડાહ્યું કે ચાલાક; practical, wise or clever in social dealings or affairs: વ્યવહાર, વ્યવહાય, (વિ.) વ્યવહારોગ્ય, વ્યવહારમાં મૂકી શકાય એવું; practicable, feasible, fit for social or worldly activities. વ્યષ્ટિ, (સ્ત્રી) વ્યક્તિ; individual. વ્યસન, (ન) ટેવ, આદત; a habit, a bad habit: (૨) માદક પદાર્થો, ઇ.નું સેવન કર ની લત; addiction to narcotics, etc.: (૩) ઉપાધિ, આક્ત, દુઃખ; trouble, calamity, misery: (૪) વિનાશ, પાયમાલી; destruction, ruin (૫) વ્યાપક હાનિ કે ખુવારી; widespread loss or calamity: વ્યસની, (વિ.) addicted. વ્યસ્ત, (વિ.) વિખેરાયેલું, વેરાયેલું; dispersed, scattered: (2) 2469 oys પડેલું; separated, disjoined: (૩) વહેચે; distributed: (૪) (ગણિત) ઊલટા ક્રમનું; (maths.) inverse. વ્યંગ, (વિ.) અપંગ; crippled: (૨) કટાક્ષયુક્ત, ગર્ભિત અર્થવાળું, આડકતરી રીતે સૂચિત; satirical, ironical, suggested indirectly, implied: (1.) કટાક્ષયુક્ત વિધાન, વાક્તિ; a satires
વ્યંગાથે, (૫) આડકતરી રીતે સૂચિત કે કટાક્ષયુક્ત અર્થ, indirectly suggested or satirical meaning. વ્યંગ્ય, (વિ.) જુઓ વ્યંગ (૨) (ન.) જુએ
વ્યંગઃ વ્યંગ્યાથ,(૫) જુઓ વ્યંગાથ. વ્યંજન, (પુ.) જેનો સ્વતંત્ર રીતે અર્થાત
સ્વરની મદદ વિના ઉચ્ચાર ન થઈ શકે એવો મૂળાક્ષર; a consonant: (ન.) ચિહ્ન, નિશાન; a mark, a sign (૨) ગુહ્યાંગ; a private part or organ of the body: (3) Pale; a disguise. વ્યંજન, (૫) પં; a fan. વ્યંજના, (સ્ત્રી.) શબ્દની વ્યંગાથ સૂચવવાની 2. [Set; a word's power or force for suggesting a satire or implied meaning. (eunuch,an impotent man. ચંડલ, ચંડળ, (૫) હીજડે,નપુંસકa વ્યાકરણ (ન.) ભાષાશુદ્ધિશાસ્ત્ર;grammar: -કાર, (૫) વૈયાકરણ; a grammarian. વ્યાકલ, વ્યાકુળ, (વિ.) જુએ વ્યચક -તા, (સ્ત્રી) જુઓ વ્યગ્રતા. વ્યાખ્યા, (સ્ત્રા) શબ્દ, વસ્તુ, બાબત કે ભાવને અર્થ સંપૂર્ણ રીતે સમજાય એવું વર્ણન; definition, elucidation (૨) વિગતવાર કે સંપૂર્ણ અર્થ, ટીકા; detailed or complete explanation or elucidativn, criticism, commentary:
ના, (પુ.) ભાષણ કરનાર, વક્તા; a lecturer, a speaker: –ન, નિ.) ભાષણ, સંબોધન; a lecture, an address, a speech: (?) Razda xavier; detailed exposition or proof. વ્યાધાત (પુ.) અડચણ, હરકત, વિદ્ય; obstacle, impediment, hindrance: (૨) પ્રતિકાર, પ્રતિક્રિયા; resistance, reaction: (3) Rid; opposition. વ્યાઘ, (પુ.) વાધ; a tiger. વ્યાજ, (ન.) interest: (૨) છેતરપિંડી, દગો; deceit, fraud. (૩) ખોટું કારણ, બહાનુ; an excuse, a pretext -ખાઉં, (વિ.)ધીરધારનું વ્યવસાયીકdoing moneylending business: (૨) જુઓ વ્યાજખોરઃ –૬, –ધ, સ્ત્રી.) નાણાંને ઉપયોગ ન થતાં નુકસાન થાય તે; loss of interest

Page #695

વ્યાજ
because of money remaining unused: -ખેર, (વિ.) આકરા વ્યાજે ધીરધાર કરનારું; resorting to usury: -ખોરી, (સ્ત્રી.) આકરા વ્યાજે ધીરધાર કરવી તે; usury -સુદલ, (ન.) વ્યાજ સાથેની મૂળ થાપણ; capital and interest: –વદંતર, (ન) ધીરધારને તેમજ શરાફી વટાવ વગેરેનાં ધંધા કે આવક; the business or income of money lending or banking in commission basis. વ્યાજ, વ્યાકુ, (વિ.) વ્યાજના ધોરણનું of the standard or basis of interest. વ્યાધ, પુ.) શિકારી, પારધી; a hunter. વ્યાધિ, (પુ) રેગ; a disease: (૨) બીમારી; a sickness. વ્યા૫, (૫) ફેલાવો, પ્રસાર; spread, pervasion: (2) [azdia; extent: -, (વિ.) બહોળા વિસ્તારમાં પ્રસરેલું કે ફેલાયેલું; widespread: (3) 27124; entire: (8) સર્વગ્રાહી; comprehensive -કતા,(સ્ત્રી) બહોળા વિસ્તારમાં ફેલાયેલું હોવું તે; ex- tensive pervasion, omnipresence, comprehensiveness: –વું, (સ. કિ). બહોળા વિસ્તારમાં ફેલાવું કે પ્રસરવું; to pervade extensively or everywhere, to occupy extensively: (24. 18.) વિસ્તરવું; to extend. વ્યાપાર, (૫) ક્રિયાશીલતા, પ્રવૃત્તિ, activity, movement: (૨) વેપાર, ધંધો, વ્યવસાય; trade, business, profession, occupation (૩) ઉદ્યોગ; industry: વ્યાપારી, (પુ.) વેપારી; a businessman, a merchant. ખ્યાપી, (વિ.) (બહુધા સમાસને અંતે) oyaul 4145; (mostly at the end of compounds). વ્યાખ, (વિ.) પ્રસરેલું, ફેલાયેલું; spread, pervaded: વ્યાસ, (સ્ત્રી) વ્યાપવું તે; spread, pervasion. વ્યામોહ, (પુ.) ભ્રમ, ભ્રાંતિ; illusion:
(૨) મૂંઝવણ, ગભરાટ; perplexity ) અજ્ઞાન; ignorance. () આશ્ચર્ય અને ભય; dismay: (૫) મોહ; infatuation. વ્યાયામ, (પુ.) કસરત; physical exercise, gymnastics: PILONI, (all.) કસરતશાળા; a gymnasium. ચાલ, વ્યાળ, (૫) સાપ; a serpent (૨) વાધ, ચિત્તો; a tiger, a leopard. વ્યાવહારિક, (વિ.) વ્યવહારને લગતું, વહેવારુ of or pertaining to social intercourse or dealings, practical. વ્યાસ, (૫) જાડાઈ કે પહેળાઈ; thickness or breadth: () Cazclie; extent: (૩) (ગણિત) વર્તુળના કેન્દ્રમાંથી પસાર થતી અને એના પરિઘને બે બાજુએ સ્પર્શતી રેખા; a diameter: -પીઠ, (સ્ત્રી.) (ન.) ભાષણ કરનાર ઉપદેશક, કથાકાર, ઈ.ને બેસવાને ઊંચો મંડપ; a platform or high seat for lecturer, preacher, etc. વ્યાસંગ, (૫) મહાવરે, practice: (૨) અભ્યાસ; study: (૩) ઉગ્ર સાધના; intense pursuit: () 24171 [Sti; attachment: (૫) ભક્તિભાવ; devotionઃ વ્યાસંગી, (વિ.) વ્યાસંગવાળું; habituated, devoted, studious, attached, etc. યુકમ, (૫) લટે કે વિરોધી કમ; inverse or opposite order: (?) ઉલ્લ ધન; transgression (૩) ગોટાળે, 246319741; confusion, disorder. વ્યુત્પત્તિ, (સ્ત્રી) (વ્યાકરણ) શબ્દની મૂળ Oculti; etymology, derivation: (૨) દક્ષતા, પ્રાવીણ્ય; expertness, proficiency (૩) વિદ્વત્તા; learning. બ્રહ, (૫) લશ્કરની કુનેહયુક્ત ગોઠવણ skilful arrangement of the army. વ્યોમ, (ન.) આકાશ; the sky. વજ, (ન.) શ્રીકૃષ્ણની જન્મભૂમિ ગોકુળ, વૃંદાવન, ઈ.; the birth place of Shri Krishna-Gokul, Vrundavan, etc.: (૨) શેવાળાનું ગામ; a village

Page #696

હતિ
inhabited by cowherds: (૫) સમૂહ
a collection, a group, a multitude. વજવું, (અ. )િ જવું; to go. વણ, (૫)(ન.) જખમ; wound:(૨) ઘારું,
Hiz'; an ulcer, a skinboil, a fistula. વિત, (ન.) a moral or religious vow: -ચર્યા, (સ્ત્રી) વ્રતનું પાલન; implementat on or observance of such a vow. વીડા, (સ્ત્રી) લજજા, શરમ; modesty,
bashfulness, shame. બ્રિીહિ, (પુ) ચેખાને દાણa grain of
rice: (2) 2141; rice.
શ, () ગુજરાતી મૂળાક્ષરને ત્રીસમો વ્યંજન, ચાર ઉષ્માક્ષરમાં પ્રથમ; the thirtieth consonant of the Gujarati alphabet, the first of the ' four sibilants.
[cion. શક, (કું.) શંકા, વહેમ; doubt, suspi- શક, (પુ.) યુગ, સંવત; an era, an epoch: ઝવતક, નૈવતી), (વિ.) નવાં યુગ કે સંવત શરૂ કરનારું, યાદગાર; establishiog a new era or epoch, epoch-making, memorable. શકટ, (ન.) ગાડું; bullock-cart, cart. શકતુ, (ન) અનાજને પોલો દાણો; a hollow grain of corn? (૨) કેળનું થડિયું કે ઠંડું; a stump of a plantain tree: (૩) કૂચો, થુ; loose
fibres of a brush, rope, etc. શકદાર, (વિ) સંશયાત્મક (માણસ); sus
pected (person). શકમંદ, (વિ.) શંકાયુક્ત, અ ક્સ, અનિreld; doubtful, suspicious, uncertain, undecidedઃ (૨) ભેદી, ગૂઢ; mysterious.
[‘શકકરમાં. શકરટેટી, (સ્ત્રી) જુઓ શકકરટેટી,
શક૨૫ારે, (૫) જુએ શકાશ,
શકકર માં. શરિયુ,ન) જુઓ શકકરિયુ, “શરુકરમાં. શક, (પુ.) બાજ;a hawk, a falcon. શકવું, (અ. ક્રિ) શક્તિમાન થવું; to be able: (૨) સંભવિત હેવું; to be possible. શકાર, (૫) આબાદી; prosperity: (૨) ગુણ, લાયકાત; merit, worth: (૩)
સ્વાદ, લિજજત; taste, zest: (૪) શ્વાસ, દમ; breath.
[a bird. શ્રેન, (ન.) જુઓ શુકનઃ (૨) પક્ષી; શકુનિ, (ન.) પક્ષી; a bird: (૨) ગીધ a vulture.
[a peacock. શકુત, (ન.) પક્ષી; a bird (૨) મેર; શકે, () માટીનું પાત્ર; an earthen pot: (૨) ભિક્ષાપાત્ર; a begging bowl. શકકર, (સ્ત્રી) સાકર, ખાંડ, crystal sugar, sugar: ટેટી, (સ્ત્રી) મેટા કદનું મીઠું ફળ; a musk-melon -પારે, (૫) તળેલી મીઠાઈ; fried sweet.
[edible root. શકકરિયુ, (ન.) મીઠું, ખાદ્ય કંદ; sweet, શકલ, (સ્ત્રી) ચહેરો, ચહેરાને ભાવ,
સ્વરૂપ, વ્યક્તિત્વ; face, expression of the face, countenance. શકકાદાર, સકકાદાર, (વિ) સુડોળ, સુંદર 21811419; having a well-shaped and charming faces (૨) આકર્ષક, મેહક, ભપકાદાર; fascinating, grand, pompous. શકે, (૫) ચહેરે, સુડોળ, સુંદર ચહેરો;
face, well-shaped, charming face: (૨) શણગારને ભપક; ornamental (pomp or grandeur: (૩) અધિકાર,
વર્ચસ્વ;.authority, sway. શક્તિ , (સ્ત્રી) તાકાત, બળ; strength: (૨) સામર્થ્ય, સુર; ability, power, forge: (૩) આદ્ય માતા, મુખ્ય દેવી; the Divine Mother, the chief goddess: () 24791; a kind of missile -પૂજક, (વિ.) (૫) દેવીને

Page #697

રાજ્ય
૬૯૨
શમ
ઉપાસક; a worshipper of the શણગો, સણુગો, (પુ.) ફણગો, અંકુર, a Divine Mother or the chief sprout, a tender shoot. [linen. goddesse -જા, (સ્ત્રી) દેવીપૂજક શણિયું, (ન.)શણનું કાપડjute,fax cloth, worship of the chief goddess: શત, (વિ.) (પુ.) “૧૦૦” એક સે; 100', -માન, (વિ.)સમર્થ, સામર્થ્યવાન; strong, one hundred: –ક, (ન) સેને સમૂહ; powerful, able.
a collection of one hundred: શક્ય, (વિ.) સંભવિત, સંભાવ્ય; possi- (૨) સેકે, સદી; a century.
ble, probable: ના, (સ્ત્રી) સંભવ; શતાબ્દી , (સ્ત્રી.) સક, સદી; a century possibility, probability.
(૨) સે વર્ષને ઉત્સવ; a centenary. શકે, (૫) (સ્ત્રી. શાણી), દેને રાજા શતાંશ, (૫) સેમો ભાગ, 19; hund
ઈ દ્ર; Lord Indra, king of gods. redth part, ido. શખસ, (પુ.) વ્યક્તિ, માણસ; an indi- શત્રુ, (પુ.) દુશ્મન, વેરો; an enemy, a vidual, a person, a man.
foe: –તા, વટ, (સ્ત્રી) -ત્વ, (ન) શગ, (સ્ત્રી.) દીવાની જ્યોત; the fame દુશ્મનાવટ; enmity. of a lamp (૨) શંકુ જેવો આકાર કે એવા
શનિ, (૫) એ નામને ગ્રહ; the planet 24131771 60141; a conical shape or a Saturn. (૨) શનિવારઃ (૩) નીલમ; a conical heap: (૪) માદા પશુને આંચળ;
sapphire -વાર, (૫) aturday: udder or dug of female beast
–ચર, શનૈશ્વર, (૫) શનિ ગ્રહ. શગડી, (સ્ત્રી) માટી કે લોઢાના ગોળાકાર | શનૈઃ, (અ.) મંદ ગતિથી, વીમે ધીમે; slowly. જાળીવાળો ચૂલો; a pan-like earthen
શપથ, (પુ.) કસમ, સેગંદ; oath, vow. or iron fire-place or apparatus
શબ, (ન)મૃતદેહ,મડદું; a corpse [mull. for cooking.
શબનમ, (ન.) ઝાકળ; dew: (૨) મલમલ; શગરામ, (કું.) (ન.) જુએ શિગરામ. શઠ, (વિ.) (પુ.) લુચ્ચું, ધુતારું માણસ;
શબ્દ, (૫) અવાજ; soundઃ (૨) અર્થ
બેધક અક્ષરસમૂહ, a word (૩) વિધાન, a cunning, deceitful person: (?)
કથન, વચન; a statement, a sentence, 046421; a rogue, a scoundrel: 01,
an utterance: (૪) શિખામણ, ઠપકે; (સ્ત્રી) ત્વ, (ન.) ધૂર્તતા, લુચ્ચાઈ, વગેરે;
advice, rebuke: -કેશ, કેષ, (૫) deceit, cunning, roguery, etc.
કોઈ ભાષાના શબ્દોને સંગ્રહગ્રંથ; a શણુ, (ન) a plant of jute, fax dictionary: -ચિત્ર, (૧) વર્ણનથી or linen (૨) એનાં રેસા, સૂતળી; its આપેલે ખ્યાલ, વર્ણન; a word-picture, fibres or string. (man's veil. description: ચોગી, (વિ) (વ્યાકરણ) શણગટ, સણગટ, (પુ.) ધૂંધટ; wo- નામયોગી (અવ્યયે); prepositional શણગાર, (૫) સૌંદર્ય પ્રસાધન, વસ્ત્રો, (adverb): શબ્દાતીત, (વિ) અવર્ણનીય, આભૂષણે, ઈ.; beauty-aids, clothes, indescribable: શબ્દાર્થ, (૫) સ્થળ ornaments, etc. () શારીરિક શોભા અર્થ, શાબ્દિક અર્થે; literal meaning વધારવાની ક્રિયા; ornamental make-up: | શબ્દાલુ, (વિ.) નકામા, જડબાતોડ શો–વું, (સ. ક્રિ) અલંકૃત કરવું; to decorate. વાળું; verbose, wordy. શણગાવું, સણગાવું, (અ. કિ.) ફણગો શમ, (!) શાંતિ, માનસિક શાંતિ; peace, ફુટવો, ઉગવાની શરૂઆત થવી; to sprout, tranquillity, mental peace: (?) to shoot out, to begin to grow. ક્ષમાવૃત્તિ; forgiveness. (૩) વાસનાનો

Page #698

રામશમવુ
અભાવ, ઇંદ્રિયનિગ્રહ; absence of pas sions, control over the senses: તા,(સ્રી.) રામ: (૨) ધૈય', ખંત,patience, perseverances -ન, (ન.) શાંત થવું કે પાડવું તે; પીડા, ઉગ્રતા, ઇ. શમાવવું તે; pacification, tranquillising, allaying: (૨) નાશ, અંત; destruction, end: -વું, (અ. ક્રિ.) શાંત પડવું, પીડા, કે ઉગ્રતા ઓછાં થવાં; to be pacified, to be tranquillised, to be relieved of pain, etc.: (૨) નાશ થશ્ત્રા, અંત આવવે; to be destroyed, to end. શમશમવુ, (અ. ક્રિ.) શમવું, શાંત પડવું: to become calm, to be pacified: (૨) નિશ્ચેષ્ટ થવું; to become motionશમશેર, (સી.) તલવાર; a sword. [less. શમળી, શમડી, સમળી, સમડી,
(સી.) a kite. [બત્તી, દીવા; alamp. શમા, (સ્ત્રી) મીણબત્તી; a candle: (૨) શમિયાનો, (પુ.) તંબુ; a tent. શમી, (સ્ત્રી) ખીજડા; a kind of tree. શયતાન, (પુ.) ઈશ્વર સામે ખંડ કરનાર એક દેવદૂત; Satanઃ(૨)બદમાશ, લુચ્ચા, ધુતારા, a rascal, a rogue: શયતાનિયત, (સ્રી.) ખદમાશી, ઇ.; roguery, rascality. શયદા, (વિ.) તર’ગી, વૅલુ', ગાંડું';whimsical, mad: (૨) પ્રેમધેલું; mad with love. શયન, (ન.) નિદ્રા લેવી તે; sleeping: (૨) પથારી; a bed: -ખંડ, (પુ.) –ગૃહ, (ન.) સૂવાના ઓરડા; a bed-room. શય્યા, (શ્રી.) પથારી; a bed. શર, (ન.) ખાણુ; an arrow. શરણ, (ન.) રક્ષણ; protection (3) આશ્રય; shelter, refuge: શરણાગત, (વિ.) વસ્ત્ર કે તાબેદારી સ્વીકાર્યા હાય એવુ'; yielded, surrendered: શરણાગતિ, (સ્રી.) આજ્ઞાંકિતપણુ, શરણે આવવું તે; submission, surrender: શરણાથી, (વિ.) (પુ.) a refugee. શરણાઈ, (સ્રી.) મેાટા પાવા જેવું વાદ્ય;
૬૩
!
ચરાયિાં
musical instrument similar to a
શરણું', (ન.) જુએ શરણું. [big flute. શરત, (સ્રી.) સ્પર્ધા; a race, a competition: (૨) હાડ; a bet, a wager: (૩) કરાર; an agreement: (૪) કરાર, ઇ. ની જોગવાઈ, ખેાલી; a term, a conditionઃ શરતી,(વિ.) conditional. શરદ, (સ્રી.) ચેામાસાના અંત અને શિયાળાની શરૂઆતની ઋતુ; the season marking the end of the monsoon and the beginning of winter: (૨) વ; an year. શરદી, (સ્રી.) (હવામાન) ઠંડી, ભેજ; (weather) cold, moisture, damness: (૨) રોગ તરીકે 'ડી; cold as a disease. {sweet drink, syrup. શરબત, (પુ.) (ન.) ઠંડું, મધુર પીણું; cold, શરખતી, (વિ.) આછા રંગનું; of light colour: (ર) મેહક, આકષક (આંખા); charming, fascinating(eyes): (શ્રી.) ખારીક કાપડ; fine cloth. શરમ, (શ્રી.) લાજ, મર્યાદા; modesty: (ર) સાચ; bashfulness: (૩) જે ઠપ; shame: (૪) પ્રતિષ્ઠા, આબરૂ; fame, prestige: (૫) નામેાશી; disgrace (૬) કલંક; blot, stigma: શરમાવવુ, (સ. ક્રિ.) “શરમાવું”નું પ્રેરક: (૨) શરમાવીને સમજાવવું કે લાભ ઉઠાવવા; to persuade or profit by making ashamedઃ શરમાવું, (અ. ક્રિ.) લજ્જિત થવું; to blushઃ (૨) ભેાંઠું· પડવું; to be crestfallen: (૩) સકાચ અનુભવવા; to be out of countenanceઃ શરમાળ, (વિ.) સ કાચશીલ; bashful, shy: શરમિંદું, (વિ.) લજ્જિત, તાર ઉતરેલ; ashamed, crestfallen. શરવુ', (વે.) જુએ સરવુ, (૧) અને (૨). શરસડો, (પુ.) જુઓ શિરીષ, શરાઢિયાં, શરાધિયાં, (ન. બ. વ.) મૃત પિતૃને તપ ણુ કરવાના, ભાદરવા માસના

Page #699

હવા સેળ દિવસ; the last sixteen days of the Bhadrapada when offerings are made to the dead forefathers, હારાજ, (૫) નાણાવટી, ધીરધારને વ્યવસાચી; a banker, a professional money-lender: -ત, (સ્ત્રી.) વ્યવહારુ પ્રામાણિક્તા; honesty in social dea- lines: (૨) સૌજન્ય, સભ્યતા; culture, politeness: (૩) લાયકાત; fitness: શરાફી, (વિ.) શરાફનું; of a banker: (૨) વિશ્વાસપાત્ર, આધારભૂત, ચોકસાઈવાળું, 2142;trustworthy, reliable,precise, certain (સ્ત્રી) નાણાવટું; banking, શરાબ, (પુ.) મઘ, દારૂ; wine, liquor -ખોરી -આજી, (સ્ત્રી.) છાકટાપણું; drunkenness: શરાબી, (વિ.) (પું) દારૂડિય; a drunkard. શરાવ, શરાવલ, (ન.) જુઓ શરુ. શારાસન,(ન.) બાણ; a (shooting)bow. શરિયત, (સ્ત્રી) કુરાન કથિત ધાર્મિક અને Willy's laual; religious and social rules laid down by holy Kuran. શરીક, (વિ.) ભાગીદારીના ઘેરણનું, ભાગીsilang; based on partnership, having partnership: (પુ) ભાગીદાર, હિસ્સેદાર; a partner, a sharer. શરીફ, (વિ.) ખાનદાન, કુળવાન; belonging to a noble family: (૨) માનનીચ, પ્રતિષ્ઠિત; respectable, reputed: (પુ.) નગરશેઠ; a sheriff. શરીર, (ન) કાયા, દેહ; the body, the physical frame -ધારી, (વિ.) શરીરી; embodied: - Rall, (zall.) anatomy:
સપત્તિ (સ્ત્રી.)સ્વાથ્ય, તંદુરસ્તીehealth (૨) શારીરિક બળ કે શક્તિ; physical strength or powerદ –સંબંધ, (૫) લગ્નસંબંધ, જાતીયસંબંધ; marriage relation, sexual relation શરીરી, (R.) embodied, corporeal: (4.) Odlhu; embodied soul.
શરૂઆત, (સ્ત્રી) આરંભ; a beginning, a commencement: (૨) પહેલ; the courage or power to start a શકરા, (સ્ત્રી) જુઓ શકકર. [new thing, શવ, (૫) ભગવાન શંકર; Lord Shiva. શવરી, (સ્ત્રી.) રાત્રિ; night. શલભ, (ન) તીડ; a locust. શલાકા, (સ્ત્રી.) સળી; a thin stick or rod: (૨) દાક્તરની જખમ, ઇ. તપાસવાની સળી; a doctor's probe: (૩) ચિત્રકામ, ઈ. માટેની) પછી; a (painter's) ચલાવવું, (ન.) જુઓ શકેરું[brush. શલ્ય, (ન.) તીર; an arrow: (૨) કટા;
a thorn (૩) પીડા, વ્યથા; pain, શલ્યા, (સ્ત્રી) જુઓ શિલા. [affliction. શશ, શશક, (પુ.) (ન.) સસલું; a hare, a rabbit.
(moon. શશધર, શશાંક, શશી, (પુ.) ચંદ્ર; the શસ્ત્ર, (ન.) હથિયાર, a weapon -કિયા, (સ્ત્રી.) વૈદકીય વાઢ ૫; surgery, surgical operation: શરત્રાત્ર, (ન.બ.વ.) weapons and missiles. શસ્ય, (ન.) અનાજ, corn, grain. શહીદ, (વિ)(૫)હુતાત્મા; martyrશહાદત, શહીદી, (સ્ત્રી) કુરબાની; martyrdom. શહૂર, (ન.) ઉમંગ, હેશ; enthusiasm (૨) ઝંખના; ardent desire or longing: (૩) જ્ઞાન, જાણકારી, આવડત knowledge, skill. શહેનશાહ, (૫) સમ્રાટ; an emperor: -ત, (સ્ત્રી.) સામ્રાજ્ય; an empire: શહેનશાહી, (વિ) બાદશાહી; imperials (૨) અતિશય ભવ્ય; extremely grand: (સ્ત્રી) શહેનશાહત. શહેર, (ન.) નગર; a city. શહેરી, (વિ)
શહેરનું; urbanઃ (૫) શહેરનિવાસી; an inhabitant of a city: (૨) નાગરિક; શળ, (પુ) જુઓ સળ. [a citizen. શળી, (સ્ત્રી) જુઓ સળી. [Shiva. શંકર, (પં) ભગવાન શિવ, મહાદેવ; Lord

Page #700

શંકા
શાબિ.
ક, (સી.) સંદેહ, શક; suspicion,
એ દહ, શક; suspicion, doubt: (2) 4641 Hr4al; superstition (૩) કુદરતી હાજત; a nature's call (for urinating, etc.): -૩, (અ. કિ.) શક કે સંદેહ હેવાં; to be suspicious, to doubt: (૨) શરમાવું; to - asham: or bashful:શીલ, (વિ.) વડમી; doubtig, suspicious: -રપદ, (વિ.) અનિશ્ચિત; doubtful, uncertain: શકિત, (વિ) શંકાશીલ, 24921134suspicious, distrustful: (૨) ભયભીત; afraid, frightened. શંકુ,(ન.)cone:(૨)દસ અબજ; ten billion. શંખ, (૫) a conch (૨) આંગળીને ટેરવા પરનું એવું નિશાન; such a sign on a fingertip: (૩) (લૌકિક) જડ, 424;'colloq.)an idiot, block-head. શ ખજી, (ન) સફેદ પથ્થર કે એનો સુંવાળે
0431; a soapstone or its soft powder. શંખણી, (સ્ત્રો.) વઢકણું અને નિર્લજજ સ્ત્રી,
કર્કશા; quarrelsome and shameless woman, :shrew. (જુઓ શખ.
ખલી, (સ્ત્રી) શખલો.(પં)નાનો શંખ, શખિની, (સ્ત્રી) જુઓ શંખણી. સંહ, (૬) જુઓ વ્યંડળ. શભ, (પુ) જુએ શંકર. શભમેળો, (પુ.) જુદી જુદી જાતનાં લોકે, વસ્તુઓ, ઇ.ને ઢંગધડા વિનાને સમૂહ; a disorderly collection or crowd of various people or things. શાક, (ન) ખાદ્ય લીલતરી, કંદ, વગેરે (મહદંશે રાંધવાનાં); edible vegetable, kitchen herb. શાકણ, શાકણી, (સ્ત્રી) જુઓ શાકિની શાકાહાર, (૫) કેવળ વનસ્પતિ કે અન્નનો આહાર, અહિંસક આહાર; vegetarian diet, vegetarianism, non-violent diet: શાકાહારી, (વિ.) vegetarian. શાકિની, (સ્ત્રી.) ડાકણ; witch. શાખ, (સ્ત્રી) આબરૂ, પ્રતિષ્ઠા; credit,
reputation: (૨) ભાસે, વિશ્વાસ trust, faith: (૩) પ્રમાણું, સાબિતી; testimony, proof:(8) 2425; surname. શાખા, (સ્ત્રી) ડાળી; a branch (of a tree) (૨) વ્યાપારી પેઢી, ઇ.ને પેટા વિભાગ, વિભાગ; a branch, a divi ion: -સગ, (૫) વાદરે; & nonkey.. શાગરિત, સાગરિદ, શાગિર્દ, (૫) શિષ્ય, ચેલે; a pupil, a disciples (૨) મદદગાર; a helper, assistant (૩) ગુના વગેરેમાં મદદગાર; a partisanશાક્ય, (4) જુએ શઠતા. શાણ, (૫) કરીને પથ્થર: a touchશાકું, નિ.) જુએ શકો૬. stoneશાણપ, (સ્ત્રી) શાણપણ, (ન.) વિવેકબુદ્ધિ,
ડહાપણ, ચતુરાઈ; discreetness,wisdom. શાણું, (વિ.) ડાહ્યુ, વિવેકબુદ્ધિવાળું; wise,
discreet: (૨) વ્યવહારકુશળ; practi.al. શાતા, (સ્ત્રી.) શાંતિ, નિરાંત; peace, repose, quietude: (2) 213444; pacification: (3) grace; satiation. શાદી, (સ્ત્રી) લગ્ન; marriage. શાન, (સ્ત્રી) દેખાવ, પ્રતિભા, છટા; appearance, glory, gracefulness: () રીતભાત; manners, fashion: (૩)ભપકે; pomp, grandeur: -દાર, (વિ.) ભપકાદાર, દેખાવડું, આકર્ષક કે રીતભાતવાળું; pompous, grand, good-looking, fashionable: (૨) સુડોળ, સુંદર; wellshaped, beautiful: (૩) પ્રતિભાશાળી; gloriou'.
[(વિ) cursed. શા૫, (૫) બદદુવા; a curse: શાપિત, શાબાશ, સાબાશ, (અ.) આનંદ સાથે પ્રશંસાને ઉગાર, વાહ! ધન્ય! કમાલ કરી; an exclamation of joy and praise: bravo ! well-done ! શાબાશી (સ્ત્રી) પ્રશસા,ધન્યવાદ,praise,congratulation. શાબ્દિક, (વિ.) શબ્દનું કે એને લગતું; of or pertaining to a word: (૨) (અર્થનું) સ્થળ; (of meaning) literal: (૩) મૌખિકoral, verbal.

Page #701

શામક
શાહુડી
શામક, (વિ.) શમન કરનારું; pacifying,
tranquillising, allaying. શામળું, (વિ.) કાળું; black: (૨) કાળા વાનનું; of dark complexion. શામિયાન, (પુ.) તંબુ; a tent. શામિલ, (વિ.) સંબદ્ધ, સંબંધિત; joined, attached, related: (૨) સંડોવાયેલુ: involved: (3) 31(@e; included. શાયર, (પુ.) કવિ; a pect: (૨) વિદ્વાન; a learned man: શાયરી, (સ્ત્રી) $15250021; poetic art શાર, (૫) કાણું, છિદ્ર, હ; hole, bore: -ડી, (સ્ત્રી) --ડો, (૫) gimler: (૨) કૂવા, ઈ.માં શારકામ કરવું તે; boring. શારદા, (સ્ત્રી) જ્ઞાનની અધિષ્ઠાત્રી દેવી સરસ્વતી;
Sarasvati, goddess of learning. શારવું, (સ. ક્રિ) છિદ્ર કે વેહ પાડવાં; to
make a hole, to bore: (૨) (લૌકિક) HER H179; to taunt. (corporeal. શારીરિક, (વિ) શરીરનું, પાર્થિવ; bodily, શાર્દૂલ, (પુ) વાઘ a tiger. શાલ, (૫) સાગનું ઝાડ; the teak tree. શાલ, (સ્ત્રી.) ઊનની સુંવાળી, કીમતી કામળી;
soft, precious woollen blanket. શાલા, શાળા, (સ્ત્રી.) ઘર, મકાન, a house, a building: (૨) નિશાળ, કેળવણી કેંદ્ર; a school, an educational institution.
rice. શાલિ, (સ્ત્રી) ડાંગર; paddy, unhusked શાલિગ્રામ, (૫) ભગવાન વિષ્ણુની મૂર્તિ તરીકે પૂજાત નાને, ગોળ પથ્થર; small. round stone worshipped as the idol of Lord Vishnu. શાલિહોત્ર, (૫) ઘેડે; a horse: (૨) જાનવરોનું વૈદકશાસ્ત્ર; the veterinary science: શાલિહોત્રી, (મું) a veteri
nary (esp. of horses) doctor. શામલિ, (૫) (ન) શીમળે; tree
which gives silk like soft cotton. શાલ, શાવક, (પું) (ન.) કોઈ પ્રાણી કે
જાનવરનું બચ્ચું; a young one of an animal. [ever-lasting, permanent. શાશ્વત, (વિ.) અનંત, નિત્ય; eternal, શાસક, (૫) શિક્ષા કરનાર; a punisher, a chastiser: (૨) શાસન કરનાર; સૂછે; a ruler, a governor. શાસન, (ન) શિક્ષા, સુધારણા; punishmeni, correction, reform: (?) અમલ, વર્ચસ્વ, રાજ્ય; rule, sway, government. (૩) આજ્ઞા, આદેશ; order, commandઃ (૪) શિખામણ, ઉપદેશ; advice, admonitionતંત્ર, (ન) રાજ્યતંત્ર; government, શાસ્ત્ર, (ન.) તાવિક કે ધાર્મિક ગ્રંથ; a scriptures (૨) વિજ્ઞાન, વ્યવસ્થિત જ્ઞાન; science, systematic knowledge: -કાર, (૫) શાસ્ત્ર રચનાર; an author of a scripture: -ન, (વિ) (પુ.) શાસ્ત્રો Melale; (a person) well-versed in scriptures or philosophy: શાસ્ત્રાર્થ, (પુ.) શાસ્ત્રો વિષેની ચર્ચા, શાસ્ત્રના અર્થની 2141; discussion about scriptures or their meanings: શાસ્ત્રી, (૫) જુઓ શાસ્ત્રજ્ઞ. શાસ્ત્રીય, (વિ.) શાસ્ત્રોનું કે એને લગતું; of or pertaining to scriptures: (૨). વ્યવસ્થિત,વૈજ્ઞાનિક;systematic,scientific શાહ (૫) શહેનશાહ; an emperore (૨) જુઓ શરાફ (૩) સજ્જન a
gentleman, an honest man. શહગ, (ન) an ostrich. શાહી, (વિ.) રજવાડી, શહેનશાહી; royal, imperials -વાદ, (૬) સામ્રાજ્યવાદ; imperialism. [blotting paper. શાહી, (સ્ત્રી) inks -સૂસ, (૫) a શાહુકાર, (૫) જુઓ શરાફી (૨) જુઓ શાહ શાહુકારી, (સ્ત્રી) શાહુકારપણું, સૌજન્ય,ઈ.; banking, moneylending business, honesty, culture, etc. શાહુડી, સાહુડી, (સ્ત્રી) a porcupine.

Page #702

શાહેદ
શિયાવિય
શાહેદ, (૫) સાક્ષી પૂરનાર, પુરાવો રજૂ કરનાર, a witness, one who gives proof or evidence. શાહેદ, (સ્ત્રી.) શાહેદ (૨) સાબિતી, પુરા, well; proof, evidence, testimony. શાળ, શાળી, (સ્ત્રી) જુઓ શાલિ. શાળા, (સ્ત્રી) જુઓ શાલા. શાંત, (વિ.) ઉશ્કેરાટ કે ગભરાટ વિનાનું, સ્થિર, શમન પામેલું; quiet, unmoved, peaceful, cool and collected, pacified શાંતિ, (સ્ત્રી.) ઉશ્કેરાટકે ગભરાટને અભાવ, સ્થિરતા, શમન, તૃપ્તિ; mental coolness, stabilily, pacification, satiations (૨) ધૈર્ય, ખંત, ધીરજ;. perseverance, patience: (૩) આરામ; rest: શાંતિમય (વિ.) શાંત; peaceful.. શાંગ, (૫) (ન) ધનુષ્ય; a (shooting) bow: (૨) ભગવાન વિષ્ણુનું ધનુષ્ય; Lord Vishnu's bow. (countenance શિકલ, (સ્ત્રી.) ચહેરા, ચહેરાને ભાવ; face, શિકસ્ત, (સ્ત્રી.) હાર, પરાજય; defeat. શિકાયત, (સ્ત્રી.) ફરિયાદ; a complaints
(૨) ભૂલ કે દોષ કાઢવાં તે; fault-finding. શિકાર, (પુ.) મૃગયા; hunting, sports
(૨) પારધ; game, prey (૩) (લોકિક) ભેગ; (colloq) a prey, a victim. શિકારવું, (સ ક્રિ) (હુંડી, ઇ.) સ્વીકારવું; to
accept or honour(cheque,draft,etc.) શિકારી, શિકારુ, (વિ.) શિકારનું કે એને
Ang; of or pertaining to hunt. ing: (૨) શિકાર પર નભતું: subsisting
on hunting: () પારધી; a hunter. શિકકલ, (સ્ત્રી) જુઓ શિકલ. શિકકે, (અ.) સાથે, સહિત, સુધા; with,
along with, inclusively. શિક્ષક, (પુ.) શિક્ષિકા, (સ્ત્રી) શિક્ષણ
આપનાર; શિક્ષણ આપવાનો વ્યવસાચી;
a teacher, a professional teacher. શિક્ષણ, (ન.) કેળવણી, ભણતર; educa-
tion, teaching, learning: (૨) ઉપદેશ,
2141; admonishment, instruction. શિક્ષા, (સ્ત્રી.)ઉપદેશ,બાધ,શિખામણ;admonishment, instruction, advice: (2) slid; knowledge: (3) 110: education, teaching: (૪) સજા; punishment શિક્ષિત, (વિ.) ભણેલું, કેળવણી લીધી હોય
g; literate, educated. શિખર, (ન.) પર્વતની ટોચ; a pess
(૨) ટેચ, મથાળું; a top, a summit. શિખરિણી, (પુ) છંદ metro. શિખવણી, (સ્ત્રી) ખાટી ઉશ્કેરણી, ભંભેરણી;
instigation. [(૨)ભંભેરવું;to instigate. શિખવાડવું, (સ. કિ.) શીખવવું; to teach: શિખંડ, (પુ.) ઘટ્ટ દહીં અને ખાંડની
2011 abril; a tasteful dish of
thick curds and sugar. શિખા, (સ્ત્રી) ચોટલી; a tuft, a pigtail: (૨) કલગી, છોગું; a crest, a plume: (૩) ન્યાત; a flame of a lamp. શિખાઉ, વિ.) શીખતું; learning: (૨)
અજમાયશી; probationary: (૩) બિન
અનુભવી; inexperienced. શિખામણ, (૨ી.) ઉપદેશ, બોધ, સલાહ;
admonition, instruction, counsel. શિગરામ, (ન) બે બળથી ખેંચાતું,
છત્રવાળું આરામપ્રદ વાહન; a comfortable, covered vehicle drawn by two bullocks. શિથિલ, (વિ) ઢીલું પડેલું, નરમ; loose, slackened: (૨) નબળું, અશક્ત; weak: (૩) ધીમું, મંદ; slow: (૪) થાકેલું; tired: તા, (સ્ત્રી) શિથિલપણું, ઢાલાશ; શિકારસ,(સ્ત્રી)જુઓસિફારસ.[looseness. શિબિકા, (સ્ત્રી.) પાલખી; a litter, a palanquin.
(a camp. શિબિર, (સ્ત્રી.) તંબૂ; a tent= (૨) છાવણી; શિયળ, (ન) સ્ત્રીનું પતિત્રત્ય, પતિ પ્રત્યે
ભક્તિભાવ; a woman's chastity, devotion to husband. શિયાવિયા, (વિ.) ઝંખવાણું કે ભટું પડેલું;

Page #703

શિયાળ
શિશ
abashed or crestfallen (૨) બાવડું;
Ha del disconcerted, puzzled. dismayed, bewildered. શિયાળ, (૫) (સ્ત્રી) –વું, શિયાળિયું,
(11.) a fox, a jackal. શિયાળ, (વિ.) (પાક, .) શિયાળામાં થતું
$ 415g; (crups, etc.) grown or produced in winter= (૨) (પવન, હવામાન) અતિશય ઠંડું; (wind, wea
ther) very cold, wintry. શિયાળ, (૫) ઠંડીની ઋતુ: winter. શિર, (ન) માથું; the head (૨) મથાળું, ટોચ; a summit, a top: (૩) આગળ ભાગ; the front: -9ત્ર, -છત્ર, (ન) માથાનાં ઢાંકણ કે રક્ષણ; a covering or protection for the head: (2) વાલી, વડીલ, પાલક; a guardian, a protector: -છદ, (પુ.) beheading: -ર, (વિ.) માથાભારે, દાદાગીરી કરતું; head-strong, bullying: –જેરી, (સ્ત્રી.) માથાભારેપણું, દાદાગીરી; the state of being head-strong, bullying, imperiouness: તાજ, (પુ.) મુગટ; a crown: (?) qiel; a guardian: (3) ઉપરી; a superior (officer): શિરસાવંઘ, (વિ) માનનીય; respectables શિબિંદુ, (ન) highest point (૨) ટચ, મથાળું; the top or summit -ભાગ, (પં) ઉચ્ચતમ કે મથાળાને ભાગ, 2124; the uppermost part, the summit: -અણિ, (૫) સર્વશ્રેષ; the best of its kind. (૨) નેતા, નાયક; a leader: -માન્ય, (વિ) (આજ્ઞા, ઇ.) પાલન કરવા કે સ્વીકારવા યોગ્ય; (order, etc.) worth obeying or honour
ing, acceptable. શિરસ્તેદાર, (૫) મુખ્ય કારકુન; a head-clerk: (૨) અધિકારીને મદદનીશ;
an assistant to an officer. શિરસ્તો, (૫) રૂઢિ, રિવાજ, પ્રથા; custom, rule or usage.
શિરા, (સ્ત્રી) નસ, રક્તવાહિની; a vein,
a blood-vessel. શિરાઈ, (સ્ત્રી) માટીનું પાણી રાખવાનું, au Hid aan; earthen water
pot with a vertical mouth. શિરામણ, (ન.) શિરામણી, (સ્ત્રી.)નાસ્ત;
breakfast: શિરાવવું, (સ. ક્રિ.) નાસ્તો Gal; to breakfast. શિરેઈ, (સ્ત્રી) જુઓ શિરાઈ. શિલા, (સ્ત્રી) પથ્થરની છાટ; a slab of
stone: (૨) મેટે પથ્થર; a big stones -જિત, (ન) bitumen: શિલારેપણું, (ન) બાંધકામનો પાયો નાખવાને વિધિ; the ceremony of laying the foundation-stone -લેખ, (પુ) a
stone inscription. શિલ્પ, (ન.) કળા, કારીગરી; art, craft,
handicraft: (૨) બાંધકામની કળા; architecture: -કાર, શાસ્ત્રી , (મું) કારીગર, શિલ્પી; a craftsman, an artisan, a sculptor: -શાસ્ત્ર, (ન) the science of architecture: શિલ્પી , (વિ.) architectural. (મું)
જુઓ શિલ્પકાર. શિવ, (વિ.) કલ્યાણકારી, શુભ, leading
to welfare, or prosperity, beneficial, auspicious (પુ.) ભગવાન શંકર, મહાદેવ; Lord Shiva: (ન) કલ્યાણું, 24.0418; welfare, prosperity: -RI,
રાત્રિ, રાત્રી, (સ્ત્રી) માઘ વદ ચૌદશની રાત- શિવના ઉત્સવની રાત; the night of the fourteenth day of the dark half of the Magh month, the night of Lord Shiva's festival:-Ra,(4.) ભગવાન શિવનું લિંગરૂપી પ્રતીક; the phallus as the symbol of Lord Shiva. શિશિર, (સ્ત્રી.) શિયાળાને ઉત્તરાર્ધ; the
latter half of winter. શિશુ, (૫)ન.) બાળક, બચ્યું; a child,
a young one, an infant.

Page #704

શિક્ષી
શિટ્ટડી, (સી.) નાના શિશ્ન: શિષ્ટો, (પુ.) સિસેાટી; a whistle. શિશ્ન, (ન.) નરની જનનેટ્રિય; the penis. શિષ્ય, (વિ.) શેષ, બાકી રહેલુ'; residual, remaining: (૨) સસ્કારી, સભ્ય, cultured, polite: (૩) વિજ્ઞાન; learned: (૪) માનનીય; respectable: (૫) પ્રતિષ્ઠિત; reputed, distinguished: તા, (શ્રી.) શિષ્ટાચાર, (પુ.) સભ્ય વ્યવહાર કે આચાર;civility, politeness, etiquette: (૨) ઔપચારિક આચાર; formality. શિષ્ય, (પુ.) શિષ્યા, (સ્રી.) વિદ્યાથી', ચેલેı; a student, a pupil, a disciple: -વૃત્તિ, (સ્ત્રી.) scholarship. શિસ્ત, (વિ.) યાગ્ય, અનુકૂળ; proper,suita
ble (સ્ત્રી.)વ્યવસ્થિત આચરણ. discipline. શિંગ, (સ્રી.) કંઠાળ, ઇ. નાં બિયાં કે દાણાવાળું ખેાખું, પાપડી; a pod, a capsule of a leguminous plant.
શિંગ, (ન.) જુએ શિંગડું શિંગડાટવું, (સ. ક્રિ.) શિ’ગડું કે શિંગડાં મારવાં; to strike with horn or horns. શિંગડી, (સ્ત્રી.) નાનું શિંગડું: (૨) બંદૂકની દારૂ ભરવાની નાળી; a gun's tube for keeping gunpowder શિંગડુ, (ન.) a horn: (૨) રણશિંગું, a trumpet, a bugle: શિગાળ, શિંગાળું, (વિ.) શિંગડાંવાળું; horned. શિંગી, (વિ.) શિંગાળ, (સ્ત્રી.) રણશિંગું. શિંગોડી, (સ્ત્રી.) water-plant: શિંગોડુ, (ન.) એનું પોષ્ટિક ફળ; its tonic fruit. શીકર, (પુ.) (ન.) જુએ સીકર. શીલી, શીફી, (સ્ત્રી.) મોરડી; a muzzle (tied round a bullock's mouth). શીકુ, (ન.) a hanging bag or pot for keeping food. શીકે, (અ.) જુઓ શકે.
શીખ, (સ્ત્રી.) શિખામણ, બેધ, ઉપદેશ; advice, instruction, admonition: (૨) વિદ્યાચ; departure, parting:
૧૯૯
શીકી’
(૩) વિદાયના સમયે અપાતી ભેટ; a gift given at the time of parting. શીખ, (સ્ત્રી.) ગુણમાંથી નમૂના લેખે અનાજ વગેરે કાઢવાના અણીદાર, અધ વતુ લાકાર, પાલા સળિયા; a pointed, semicircular, hollow bar for taking out grain, etc. as a sample from a bag. શીખ, (પુ.) એ નામના,ભારતના એક રક પ્રદાયને અનુયાયી; follower of Sikhisu, Sikh. શીખવવું, (સ. ક્ર.) ભણાવુ, તાલીમ આપવી; to teach, to rain: (૨) લભૈરવુ; to instigate. શીખવું, (સ. ક્રિ.) ભણવુ, અભ્યાસ કરવેા; તાલીમ લેવી; to learn, to study, to શીખે, (અ.) જુએ શિકે. [be trained. શીઘ્ર, (વિ.) ઝડપી, ઉતાવળું, સત્વર; speedy, quick, swift, rapid: (અ.) ઝડપથી, સત્વર; quickly, swiftly: તા,. (સ્ત્રી.) ઝડપ, ઉતાવળ; speed, quickness. શીડવુ, (સ. ક્રિ.) જુએ સીડવુ’. શીત, (વિ.) ઠંડું, ટાઢું; cold, cool: (૨) અતિશય ઠંડું; chill, frigid (સ્ત્રી.) વ્યાધિ તરીકે રારદી; cold as a disease, physical chill. શીતલ, (વિ.) જુએ શીતઃ (૧) ઠંડું અને રાચક કે શામક; cold and soothing or pleasant: -તા, (સ્રી ) ઠંડક, રેચક ઠંડક; coolness; soothing coolness: (૨) અતિશય ઠંડી; chill. શીતલા, શીતળા, (સ્રી.) સૈયડ, બળિયા; smallpox: (૨) શીતલા માતા: –મા, -માતા, (સ્રી.) અળિયાની દેવી; the goddess of smallpox. શીતળ, (વિ.) -તા, (સ્ત્રી.) જુઆ શીતલ. શીતાંશુ, (પુ.) ચંદ્ર; the moon. શીતોષ્ણુ, (વિ.) નવશેકુ', કોકરવરણ'; lukewarm: (૨) (આખાહવા) મધ્યમસરનું; (climate) moderate, temperate. શીદ, શીદને, (અ.) શા માટે ? શા કારણે ?; શીઢી, (પુ.) હમસી; a negro. [why ?

Page #705

શી
શી, (ન.) જુઆ સીધુ. શીમળ, શીમળો, (પુ.) જુએ શાલિ. શીરીન, (વિ.) મીઠું, મધુર, આનદંદ; sweet, pleasant: (૨) સુંદર; beautiful: (૩) પ્રેમાળ; loving, affectionate. શીરુ, (ન.) ધટ્ટ પ્રવાહી, રગડા; a viscous substance, a thick semi-liquid. શીરા, (પુ.) ઘઉંના લેાટ, ધી અને સાકરની એક મીઠી વાની; a sweet article of food made of wheat flour, ghee and sugar: (૨) જુએ શીરુ. શીણું, (વિ.) છિન્નભિન્ન થયેલું, ભાંગેલુંતૂટેલુ'; disrupted, broken to pieces: (૨) '; worn out: (૩) ફીકુ, નિસ્તેજ; pale, emaciated. શી, (ન.) મસ્તક, માથુ; the head: (૨) ખાપરી, the skull: (૩) ટાચ, મથાળું; the top or summit: (૪) શરટાપ; helmet: -કૅ, (ન.) લેખનું મથાળું; a heading or title of an article. શીર્ષાસન, (ન.) માથા પર ઊભા રહેવાનુ
a
७००
યોગીક આસન; a yogic posture of balancing the body on the head. શીલ, શીળ, (ન.) પ્રકૃતિ, સ્વભાવ; disposition, temperament, nature: (૨) આચરણ; behaviour: (૩) નીતિમત્તા, ચારિત્ર્ય; morality, character: (૪) જુ શિયળ: (વિ.) (સમાસને અ ંતે) 'ની વૃત્તિ કે ટેવવાળુ', એવા સ્વભાવનુ ; (at the end of compounds)so inclined, so disposcd: ~વત, સ્થાન, (વિ.) ચારિત્રવાન, ઇ. morally sound, chaste. શીશ, (ન.) મસ્તક, માથું; the head. શીશમ, (ન.) જુએ સીસસ. zilzil, (zal.) ual; a (glass) bottle: શીશો, (પુ ) મેાટી શીશી; a big bottle. શીળ,(ન)શીળવત,શીળવાન,જુએ શીલ. શીળવા, (પુ.) શીળશ, (ન.) શીતપિત્ત, ચામડીના રાગ; skin disease. શીળી, (સ્ત્રી.) જુઓ શીતલા.
જીલ
શીલું, (વિ.) (બહુધા ખેારાકનું) ઠંડું', વાસી; (mostly of food) cold, stale, not fresh: (૨) શાંત, નરમ; quiet, calm, mild: (૩) મદ, સુસ્ત; idle, dull. શીળો, (પુ.) છાંયડા, છાંયા; shade. શીંલી, (સ્ત્રી.) જુઆ શીકલી. શીંકી, (સ્ત્રી.) જુએ શીકલી: (૨) પતરાળાં કે પડિયાનાં ખાંધા કે ચાકડી; a bundle of plates or bowls made of broad leaves.
શીકુ, (ન.) જુએ શીકું [જુએ શિગ શીંગ, (ન.) શીંગડી, (સ્ત્રી.) વગેરે માટે શીંગોડી, (સ્રી.) શીગોડું, (ન.) જુએ શુક, (પુ.) પાપટ; a parrot. [શિગોડી. શુકન, (પુ.) (ન.) ભાવિસૂચક ચિહ્ન; an omen, a portent, a prognostic: (૨) એવું ઝુમ ચિહ્ન; a good omen: (૩) પક્ષી; a bird: શુકનિયાળ, (વિ.) સારા શુકનવાળું; good omened. શુર, (પુ.) આભાર, ઉપકાર; thanks, gratitude:(૨) સદ્ભાગ્ય, આબાદી; goodluck, prosperity: (૩) વિજય, સફળતા: victory, success. શુકરાના, (પુ’. બ. વ.) ઇશ્વરના આભાર માનવે તે; thanks-giving: (૨) વિજયનાં અભિન ંદન; congratulations on victory: (૩) વિજય, સફળતા; victory, success. શુરવાર, (પુ.) જુએ શુક્રવારઃ (૨) ખરત, લાભની શક્યતા; prosperity, abundance, profit. good prospects. શુક્તિ, (સ્ત્રી.) (મેાતીની)છીપ; (pearl)shell. શુક્ર, (પુ.) એ નામના ગ્રહ; Venus, the plnet: (૨) શુક્રવારઃ (૩) ધાતુ, વી; semenઃ “વાર, (પુ.) Friday. શુકાના, (પુ'. બ. વ.) જુએ શુકરાતા. શુક્લ, (વિ.) સફેદ, ધેાળું, ધાળુ અને તેજસ્વી; white, white and bright: (પુ.) બ્રાહ્મણાના ગાર કે પુરાહિત; a priest of Brahmins: -પક્ષ, (પુ.) (ત) અજવાળિયું, સુદૃ પક્ષ; the bright fortnight of a lunar month.

Page #706

શચિ
૭૦૧
શૂન્ય
શુચિ (વિ.)સ્વચ્છ,નિર્ભેળ, શુદ્ધ, પવિત્ર clean, unmixedpure, sacred (સ્ત્રી) સ્વચ્છતા, 8., cleanliness, purity, sacredness: -તા,(સ્ત્રી.)-ત્ત્વ, (ન) શુચિ, purity, etc. શુદ્ધ, (વિ.) સ્વચ્છ, નિર્ભેળ; clean, un
mixed (૨)પવિત્ર; sacred (૩) દોષરહિત, defectless, faultless: (૪) ચારિત્રવાન; morally sound, chaste: (4) sesarea; blotless, stainless: (al.) Ult; consciousness: () Hid; awareness. શુદ્ધિ, (સ્ત્રી) વિશુદ્ધીકરણ; purification: (૨) સ્વચ્છતા, પવિત્રતા; cleanliness, purity, sacredness (૩) ભાન, જાગૃતિ; consciousness, awareness, awakening: – કરણ, (ન) શુદ્ધિ. શુની, (સ્ત્રી) કૂતરી; a bitch. શુભ, (વિ.) કલ્યાણકારક, મંગલકારક; aus- picious, good, leading to prosperity or progress (ન) કલ્યાણ, welfare, prosperity –ચિતક, શુભ- +
છક, (વિ.) હિતેચ્છું; well-wishing (૨) સહાનુભૂતિવાળું; sympathetic: શુભેચ્છા, (સ્ત્રી.) “કલ્યાણ થાઓ' એવી ઈચ્છા; a well-wishing: (૨) સહાનુભૂતિ; sympathy.
[bright. શુભ, (વિ.) સફેદ; white: (૨) ઉજજવળ; શુમાર, (૫)અંદાજ અડસટ્ટો; a rough estimate, approximation (૨) ગણતરી, 1624104; a reckoning, a calculation. શુમારે, (અ) અંદાજે, આશરે; approxi
mately, roughly. શુક, (સ્ત્રી) કિંમત, મૂલ્ય: price: (૨)
ભાડું; rent: (૩) જકાત, કર; a toll, a custom duty, a tax: (૪) લવાજમ; subscription: (1) ERA; dowry: (૬) કન્યાનું વરપક્ષે ચૂકવવાનું મૂલ્ય; the price of a bride to be paid by the bridegroom's side. શુશ્રષા, (સ્ત્રી) તહેનાત, સેવાચાકરી; attendance, services (૨) આજ્ઞાંક્તિ
પણું, તાબેદારી; obedience:(૩) પૂજ્યભાવે કરેલી સેવા; services rendered with a sense of worship: (૪) પરોણાગત; hospitality. [wind-instrument. સુષિર, (ન.) ફૂંકીને વગાડવાનું વાવ; a શુષ્ક, (વિ.) સૂકું; dry: (૨) ચીમળાયેલું;
withered: (૩) ફીક; palc: (૪) લૂખું, રૂક્ષ, paleple; void of juice, cream, pith or lubrication (4) Gra;dull,tedious:
ના, (સ્ત્રી.) dryness, dullness, etc. શુ, સ, શ, (સ.) વિ) (પ્રશ્નાર્થ) કર્યું, કયા પ્રકારનું ; (interrogative) which,
of what type ? શુડ, (૫) શુડા, (સ્ત્રી) જુઓ સૂઢ. સુય, (વિ.) (અનિશ્ચિતાર્થ) શું; what (indefinite). (સ્ત્રી) ભંડણ; sow. શુકર, (૫) ભૂંડ; a pig or hog કરી,
સઢ, (વિ.) જુએ સૂનમૂન. શૂદ્ર, (૫) સૌથી નીચા વર્ણને માણસ; person of lowest social class: () હલકી જ્ઞાતિનો કે સેવકવર્ગનો માણસ; a member of a low caste or of the servant class. શુધ, (સ્ત્રી) શુદ્ધિ, ભાન, જાગૃતિ; consciousness, awareness, awakening: -અધ, (સ્ત્રી) સમજ; understanding. ન, (સ્ત્રી) મીંડું, સંપૂર્ણ અભાવ; zero, cipher, non-existence, nothingness: -કાર, (પુ.) સંપૂર્ણ નીરવતા; complete stillness or silence: (?) નિજનતા, ઉજ્જડતા; desolation:-મૂન,
(16.) P046; stunned, stupefied. શૂન્ય, (વિ.) ભાવ કે અસ્તિત્વરહિત, non
existent: (?) miell; empty, vacant: (૩) બેશુદ્ધ, unconscious: (૪) (સમાસને અંતે)–થી રહિત, વિનાનું; (at the end of compounds) devoid of, not having or possessing: (ન) મીંડું; zero, cipher: (2) 246419; non-existence:(૩)અવકાશ, ખાલીપણું; vacuum,

Page #707

૭૦૨
શેર
emptiness: (8) 8512; complete stillness, desolation -અનક, (વિ.) absent-minded. શર, (વિ.) પરાક્રમી, બહાદુર, brave, heroic, valiant: (૨) નીડર; fearless, updaunted: (1.) aliu"; bravery, valour: (મું) શૂરવીર: –વીર, (વિ.) (૫) પરાક્રમી, નીડર પુરુષ, વીરપુરુષ; a
valiant, fearless man, a hero. શૂરાતન, (ન.) શરઃ શરુ, (વિ.) શર. ફૂપ, (ન) સૂપડું, winnowing basket ફૂલ, (ન) ભાલા જેવું શસ્ત્ર; spear-like weapon (૨) જુએ મૂળી: (૩) ત્રિશૂળ; the trident, the weapon of Lord Shivaઃ (કાંટે; a thorn: (૫) શુળના જખમ જેવી પીડા; colic pain, gripes. જૂળ, (ન) જુએ લ: (સ્ત્રી) મેટે, સૂકે.
sizi; big, dry thorn. શગાલ,(ન)જુએશિયાળ. [જંજીર;fetters:
ખલા, (સ્ત્રી.) સાંકળ; chain (૨) બેડી, ગ, (ન.) શિખર; a peak (૨) ટેચ; top or summit: (3) Rios'; horn.
ગાર, (પુ) શણગાર; decoration, ornamentationઃ (૨) જાતીય પ્રેમ, રતિક્રીડા વિલાસ;sexual love,love-affair: (૩) કામુક્તા, વિષયવાસના passion (૪) 21418221; sentiment of love in finer arts: શૃંગારી, (વિ.) વિલાસી, કામી; romantic, amorous, passionate.
ગી, (વિ) શિંગડાવાળું; horned: (વિ.) (પુ.) શિખરવાળું પર્વત; a mountain. શેક, (૫) શેકવું કે શરીરને ગરમી આપવી a; baking, heating, warming, fomentation શેકવું, (સ. ક્રિ.) to bake, to roast: (૨) શરીરને ગરમ વરાળ, પાણી, ઈ. થી ગરમી આપવી; to warm or foment (the body): (3) (લૌકિક) ત્રાસ આપ, રીબવું; (colloq) to harass, to persecute, to torment. શેખચલ્લી, શેખસલી, (૬) વધારે
પડતે આશાવાદી, મુખ તરંગી માણસ, હવામાં જિલ્લા બાંધનાર; an over-optimistic, foolish, whimsical man,
one who builds castles in air. શેખર, (૫) મુગટ; a crown (૨) માથે બાંધવાનો હાર; a diadem: (૩) શિખર, TR4; a peak, the top or summit: (૪) (નામને અંતે) “માં શ્રેષ્ઠ”; (at the end of nouns) the best (among). શેખાઈ (સ્ત્રી) જુઓ શેખી. શેખી, (સ્ત્રી) બડાઈ, બણગાં ફૂંકવા તે; boasting, bragging -ખાર, (વિ.) 04315 31.12; boastful, vain. શેઠ, (૫) કર્મચારીને માલિક, ધણી; a master, an employer, boss: (?) પ્રતિષ્ઠિત વેપારી; a reputed merchant (૩) શરાફ, શાહુકાર; a banker: શેઠાઈ, (Fall.) mastership, bossing: (?) ઉપરીપણું; superiority: (૩) સત્તા,
અધિકાર; power, authority: શેઠાણી, (સ્ત્રી) સ્ત્રી શેઠ; a mistress (૨) શેઠની
Yeallian employer's or master's wife. શેડ, (સ્ત્રી) ધાર, ધારા; a jet or streak of falling or emitting water or liquid: (૧) ધારા જેવી કોઈ પણ વસ્તુ, દીવાની જ્યોત, ઇ.; anything like a jet, the flame of a lamp, etc.: -કહું, (વિ.) તરતનું દેહેલું દૂધ); just milked (milk). (mucus of nose. શેડા, (પું. બ. વ.) (નાકનું) ઊંટ; the શેઢો, (પુ) ખેતર, ગામ, ઇ.ની હદ; outskirts
or boundary of field, village, etc. શેતરંજ, (૫) the game of chess. શેતરંજી, (સ્ત્રી) પાથરણું; a carpet. શેતાન, (૫) શતાનિયત, (સ્ત્રી) જુઓ શયતાનઃ શેતાની, (વિ.) તોફાની;
mischievous (સ્ત્રી) જુઓ શયતાનિયત. શેતૂર, (ન) જેનાં પાન રેશમના કીડાને
ખેરાક છે તે ઝાડ; a mulberry trees (૨) એનું ફળ; its fruit.

Page #708

૭૦
શૈવ
શેર, (૫) સિંહ, વાઘ, ચિત્તો; a lion,
a tiger, a leopard. શેર, (સ્ત્રી) કવિતા કે એની કડી; a poem
or its stanza, a couplet. શેરડી, (સ્ત્રી) sugar-cane: (૨) કેડી,
4.74112; a narrow track, a fooipath. શેરડો, (૫) કેડી, સાંકડા રસ્તે, પગવાટ; a narrów track, a footpath: (?) શરમથી ગાલ પર લાલાશ આવવી તે; the faint reddening of the cheek3 becau-e of basufulness: (3) LIEL પર પડેલા સૂકાયેલા આંસુના ડાઘ; the thin line or traces of dried tears on the cheeks: (૪) હેબત, પ્રા; sudden fright or shock: (૧) ઠંડું પીણું પીતાં મેથી પેટ સુધી થતી આનંદપ્રદ અને તૃપ્તિની અસર; the pleasant and satiating effect from the mouth to the stomach while taking cold drink.
[long coat. શેરવાણી, શેરવાની, શ્રી લાખ શેરવું (અ. ક્રિ) એચિતાં પાતળે ઝાડો થ;
to pass liquid stools suddenly. શેરામણ, (ન.) શેરવું તે; the act of
passing liquid stools suddenly. શેરિયું, (ન) a measure containing a Seer in weight: શેરિયો, (પુ.) a unit of weight equal to one Seer. શેરી, (સ્ત્રી) ગલી, પાળ; a lane; a street (૨) લો, ફળિયું; a locality. શેર, (૫)તુમાર, અરજી, ઇ. પરનાં ટિપ્પણ કે ટીકા; a remark or endorsement made on official letters, applicaશેલડી, (સ્ત્રી) જુએ શેરડી. [tions, etc. શેલ, નિ.) કસબી ખેસ; embroidered scarf: (?)$20 a 211321;embroid- ered Sari(women's outer garment). શેલો, (૫) દેહતી વખતે ગાયના પાછળના પગ બાંધવાનું દેરડું; a rope for binding the hind legs of a cow at the time of milking.
શેવ, (મી.) ઘઉંના લોટની સળી જેવી મીઠી ail; thread-like sweet article of food made of wheat flour: () ચણાના લોટની એવી ફરસી વાની; a crisp and astringent article of food made of gram flour. શેવાલ, શેવાળ, (સ્ત્રી) લીલ; moss. શેવાલ, શેવાળ,(સ્ત્રી.) વરાળ; vapour (૨)
બાફ, પરસેવો; sultriness, perspiration, શેષ, (વિ.) બાકી, વધેલું; remaining, residu : (પું. શેષભાગ; remainder, residue: (સ્ત્રી) પ્રસાદ; the residual part of offerings made to gods, to be distributed among the devotees: (૨) ભાગાકાર કરતાં બાકી રહેતી રકમ; the remainder of a division. શેહ, (સ્ત્રી.) પરાજય, પરાજય આપ; defeat, the act of defeating or overpowering (૨) અંકુ, દાબ; control, restraint, pressure: (3) ક્ષોભ; awe: (૪) શેતરંજની રમતમાં વિરોધીના રાજાને સ્થાન છોડવું પડે એવો
40; a check in the game of chess: (૫) પતંગ લડાવતાં દેરી ટથી જવા EN a; the act of letting the siring loose during a tussle of paper-kites. છે, (અ) શા માટે ?; why, what for?:
(૨) કઈ રીતે ?; how? શિલ્ય, (સ્ત્રી.) જુએ શરદી: (૨) કામવાસના
પ્રત્યે ઉદાસીનતા; sexual frigidity. શૈથિલ્ય, (ન.) શિથિલતા, ઢીલાશ; looseness, laxity. (૨) મંદતા, સુસ્તી; dullness, sluggishness. શેલ, (પુ.) પર્વત; a mountain:રાજ, શૈલી, () પર્વતના રાજા તરીકે હિમાલય; Himalaya as king of mountains. શેલી, (સ્ત્રી.) રીત, ઢબ, manner, mode: (૨) લેખક કે કલાકારની રીત; the style of an author or an artist. શૈવ, (વિ.) શિવનું કે એમને લગતું; of or pertaining to Lord Shiva: (4.)

Page #709

શિવ
૭૦૪
શૈવ સંપ્રદાયનું અનુયાયી; a follower of - (ન.) ના, (સ્ત્રી) જુઓ શોધ (): (૨) the Shaiva cult. [hood, infancy. પરીક્ષા, બારીક તપાસ; examination, શૈશવ, (ન.) બાલ્યવસ્થા બચપણ: child- scrutiny: –વું, (સ. કિ.) શોધ કરવી શેક, (પુ.) જુએ શોખ.
(બધા અર્થમાં, જુઓ શોધ); to search,
to inquire, to examine, to explore, શેક (સ્ત્રી) સપત્ની; a co-wife. શાક, (૫) વ્યથા, આકંદ, વિષાદઃ affli- to discove", to invent, to purify:
રોધિત, (વિ.) ખેાળેલું, શોધેલું searction, melancholy: (૨) દિલગીરી, ગમગીની, ખેદ; grief, sorrow, sad
ched: (?) quat; examined: (3) ness, dejection:-જનક, (વિ.) આનંદ
શુદ્ધ કરેલું; purified. કારી, વિષાદકારક; sad, lamentable.
શોભવું, (અ. કિ.) સુંદર કે આકર્ષક દેખાવું, શકાતર, શાકાત, (વિ.) શેથી વ્યથિત;
શણગારેલું લેવું; to look beautiful or
attractive, to be decorated or ornaafflicted with grief sad and dejected.
mented (૨) લાયકાત હેવી, છાજવું; to be શેશ્યિ, શાગિયું, (વિ.) જુઓ સોગિયુ.
worthy or suitable, to become.
શાભા, (સ્ત્રી.) સૌંદર્ય, મેહક કે આકર્ષક શોકીન, (વિ.) જુઓ શોખીન, શેખમાં.
દેખાવ; beauty, charm, charming શાખ, (મું) ઉગ્ર ઈચ્છા; intense desire
appearance: (૨) પ્રતિષ્ઠા, ગૌરવ; (૨) કોઈ વસ્તુ કે બાબતને ગમે, વિશિષ્ટ
reputation, dignity: (૩) શણગાર; રુચિ; liking for a peculiar thing or
decoration, ornamentation: (*) affair, fondness: (૩) મેજમજા, સુખચેન;
લાયકાત, યોગ્યતા; becomingness:-સ્પદ, merry-making, comforts, luxury:
(વિ.) છાજતું, પ્રતિષ્ઠા વધારે એવું; (૪) કામુક્તા; passion: શોખી, શોખીન,
becoming, apt to multiply repu(વિ.) શેખ ધરાવતું; fond of pleasure,
tation or credit. શાગ, (૫) જુઓ શાક. [hunting. શાર, શોરબકોર, (૫) ઘોઘાટ, કોલાહલ; શાચ, (૫) જુઓ શાકઃ (૨) પસ્તાવો;
noise, uproars (૩) ધાંધલ, ધમાલ; repentance, regret. (૩) ચિંતા, ફિકર;
bustle, commotion. anxiety, worry: –ના, (સ્ત્રી.) શોચ:
શોષ, (પુ.) સુકાવું તે, શુષ્કતા, સૂકાપણું; શોચનીય, (વિ.) શોચ કરવા જેવું,
drying up, absorbing, dryness, દુઃખદ, ખેદજનક; lamentable, pain
absorption: () 64 Wla; intense ful, deplorable: -વું, (અ. ક્રિ) શેક
thirst: (૩) ઉગ્ર ઈચ્છા, ઝંખના; an કરો, વ્યથિત થવું; to lament, to be intense desire, hankering, craving: afflicted: (2) 478119; to repent: (3) -ક, (વિ.) શેષણ કરનારું (બધા અર્થમાં,
921179; to ponder over, to think. absorbent, exploiting: -181, (1.) શાણિત, (ન.) લેહી; blood.
શેકી લેવું તે (જુઓ શાષવું); absorpશોધ, (સ્ત્રી) તપાસ; quest, search tion, exploitation વું, (સ. કિ.) (૨) એને માટેની પૂછપરછ, inquiry. (૩) ચૂસી લેવું, ચૂસીને સૂકું કરવું; to suck up, પ્રકાશમાં લાવેલી ગુપ્ત વસ્તુ કે બાબત; to absorb, to suck up and render discovery, invention (૩) શુદ્ધિ કે dry: (૨) અધિકાર, સત્તા, ઇ.થી શેષણ શુદ્ધીકરણ; purifications -,(વિ.) (કું.) કરવું; to exploit: શેષાવું, (અ. ક્રિ) શોધ કરનાર; a discoverer, an in- (શિષવુંનું કર્મણિ); to be sucked ventor: -ખોળ, (સ્ત્રી) શોધ: -ન, up or absorbed, to be exploited.

Page #710

શૌચ
૭૦૫
શચ, () શારીરિક સ્વચ્છતા, સ્વચ્છતા, શુદ્ધિ, પવિત્રતા; physical cleanliness, cleanliness, purity: (૨) મળવિસર્જન, discharge of excreta. શૈર્ય, (ન.) જુસ્સો, પરાક્રમ, બહાદુરી, નીડરતા; valour, heroism, bravery, fearlessness. શહર, (૫) પતિ; husband. શમશાન, (ન) શબને અગ્નિસંસ્કાર કરવાનું, દફનાવવાનું સ્થળ, કબ્રસ્તાન; a cemetery, a burial-place. સ્મશ્ર, (સ્ત્રી) હડપચી પરનાં વાળ, દાઢી, મૂછ; hair on chin, beard, moustache. શ્યામ, (વિ.) જુઓ શામળ:(૫) કાળો રંગ કે વાન; black colour or complexion: (૨) શ્રીકૃષ્ણ-લ, (વિ.) લીલું green (૨) જુઓ શામળું: શ્યામા, (સ્ત્રી.) સુંદર yadl; a beautiful young woman. શ્યાલ, શ્યાલક, (૫) સાળ; wife's brother, a brother-in-law. ચેન, (૫) જુઓ શકરે. શ્રદ્ધા, (સ્ત્રી) ભરે, વિશ્વાસ, આસ્થા, trust, confidence, faith, belief: -, -, (વિ.) શ્રદ્ધા રાખનારું, આસ્તિક; trusting, confiding, having faith in (૨) ભક્તિભાવવાળું; devotional. શ્રમ, (૫) મહેનત, ભારે પ્રયાસ, તકલીફ labour, heavy efforts, trouble: (૨). થાક; fatigue, exhaustion-જીવી,(વિ.) શારીરિક શ્રમથી આજીવિકા મેળવનાર; earning livelihood by physical labour. શ્રમણ, (પુ) શ્રમણી, (સ્ત્રી) બૌદ્ધ કે જેને My; a Buddhist or Jain ascetic. શ્રમિત, (વિ.) થાકેલું; tired, exhausted. શ્રવણ, (ન) સાંભળવાની ક્રિયા; the act of hearing or listening to, audition શ્રવણેન્દ્રિય, (સ્ત્રી) કાન, the ears: શ્રવવું, (સ. ક્રિી સાંભળવું; to hear, to listen. ૨૩ ગુજરાતી-ગુજરાતી-અંગ્રેજી
શ્રવણ, (ન) બાવીસમું નક્ષત્ર;the twentysecond constellation. શ્રાદ્ધ, (ન.) મૃત પિતૃઓ કે સગાંવહાલાં માટેની તર્પણક્રિયા; the act of making ceremonial offerings to the dead ancestors or relatives. શ્રાપ, (પુ) જુએ શાપ શ્રાવક, (વિ.) (ભક્તિભાવથી) સાંભળનાર; hearing or listening (devotionally) (૫) જન કે બૌદ્ધ ધર્મના અનુયાયી; a follower of Jainism or Buddhism. શ્રાવણ () વિક્રમ સંવતને દસમે માસ; the tenth month of a Vikram year: શ્રાવણી, (સ્ત્રી) જુએ બળેવ. શ્રાવ્ય (વિ) (ધ્યાનપૂર્વક કે શ્રદ્ધાથી) સાંભળવા 2104; worth hearing or listening to (attentively or devotionally). થાત, (વિ) થાકેલું; tired, exhausted શ્રાંતિ, (સ્ત્રી.)થાક; fatigue,exhaustion, શી (૫) લખાણની શરૂઆતમાં વપરાત કલ્યાણકારક શબ્દ, an auspicious word used in the beginning of a writing (૨) ઈશ્વર, સંત, મહાન માણસ, કલ્યાણકારક ગ્રંથ, ઇ.ની પહેલાં વપરાતે માનદર્શક શબ્દ; an honorific placed before the name of God, saints, great men, constructive books, etc.: (સ્ત્રી.) દેવી લક્ષ્મી; Laxmi, the goddess of wealth: (૨) સૌંદર્ય, શોભા; beauty, grace, glory: (૩) સંપત્તિ, આબાદી; wealth, prosperity: (8) 52219C: welfare: (૫) પવિત્રતા; purity: -ખંડ, (કું.) જુઓ મોરઃ જુઓ શિખંડ: (ન) ચંદન; sandalwood: -જી, (પુ.) પરમેશ્વર, shGoeb; God, Lod Vishnu: (?) સહજાનંદ સ્વામી; Sahajanand Swami -ફળ, (ન.) જુએ નાળિયેર: મત, (વિ) જુઓ શ્રીમાન: –મતી, (વિ.) શ્રી

Page #711

વપચ, પાક, (૫) જુઓ ચંડાળ. શ્વર, (૫) (સ્ત્રી. શ્વસૂ) સસ; a father-in-law. શ્વસન (ન) જુઓ શ્વાસ: (૨) હવા; air. શ્વાન, (૫) કૂતર; a dog. શ્વાસ, (૫) નાથી હવા લેવી-કાઢવી તે; breathing, respiration, breath: (૨) હાંફણ, દમ; panting, asthma
નળી, (સ્ત્રી) the wind-pipe, the tracheaઃ શ્વાસોચ્છવાસ, શ્વાસોશ્વાસ, (૫) શ્વાસ લેવા-મૂકવો તે; breathing, respiration.
ત, (વિ) સફેદ; white: શ્વેતાંબર, (ન) સફેદ વસ્ત્ર, a white garment (વિ.) (૫) સફેદ વસ્ત્રોવાળે; (a man) wearing white garments: (?) નામને જૈનધર્મને સંપ્રદાય યા એને અનુચાથી; a cult of Jainism so named or a follower of that cult.
(૨ાજ,
અ
A
or
Ajine,
માનનું સ્ત્રીલિંગ: સંત, (વિ.) તવંગર; wealthy, rich -સંતાઈ, (સ્ત્રી) શ્રીમંતપણું; wealthiness: (૨) વિપુલતા; abundance(૩) મહત્તા, ખાનદાની; greatness, nobilityઃ -માન, (વિ.) તવ ગર; wealthy: (૨) પ્રતિભાશાળી,શેભાયુક્ત;glorious:(૩) સુખી, આબાદ; happy, prosperous: -યુત, (વિ.) શ્રીમાન. ત,(વિ.) સાંભળેલું; heard, listened to: લેખન,(ન.)સાંભળીને લખવું તે;dictation. કૃતિ, (સ્ત્રી) જુઓ શ્રવણ અને શ્રવણદ્રિયઃ (2)24841; a rumour:(5)2€; the Vedas: (૪) અવાજ. સર: sund, a melodious or musical sound or note. શ્રેણિ, શ્રેણી, (સ્ત્રી.) પંક્તિ, હાર; a line, a row: (૨) ક્રમ; series. શ્રેય, (ન.) હિત, કલ્યાણ; welfare, bliss: (૨) પુણ્ય; moral or religious asset or good: (3) 14; salvation: -257, (વિ.) શુભ, કલ્યાણકારક; auspicious, propitious: (૨) મેક્ષિકારક; leading to salvation. (-1, (pal.) excellence. શ્રેષ્ઠ, (વિ.) સનમ; best, excellent શ્રેષ્ઠી, (પુ.) મોટો વેપારી; a great merchant: (૨) વેપારીમંડળનો વડો કે પ્રમુખ; the head or president of a merchants' association.
ણિ શ્રોણી, (સ્ત્રી) નિતંબ, થાપ; the buttocks, one of the hips. શ્રોતા, (વિ(પુ.) સાંભળનાર; a hearer, a listener: –જન, વર્ગ, શ્રોgવગર, (૫) (કથા, ભાષણ, ઇ.) સાંભળનારાઓ; audience, listeners. શ્રોત્ર, (પુ.) (ન) કાન; the ear. શ્લાઘા, (સ્ત્રી) વખાણ praise, commendations (૨) સ્તુતિ; પ્રશંસા eulogy: (૩) ખુશામત; flattery. શ્લેષ, (૫) દ્વિઅર્થી શબ્દોથી થતો અલંકાર; a pun: (2) 4 Sid; an embrace. પ્લેક્સ,(ન) કફ; mucus, cough. train.
ક(પુ.)ચાર પંક્તિનું પદ; stanza, qua-
૫, (મું) ગુજરાતી મૂળાક્ષરને એકત્રીસ
વ્યંજન અને ચાર ઉષ્માક્ષરોમાં બીજે; the thirty-first consonant of the Gujarati alphabet and the
second of the four sibilants ષટ, (વિ.) છે, “૬'; six, ‘6' :-કમી, (ન.
બ. વ.) બ્રાહ્મણોન છે, શાસ્ત્રકથિત કર્મો the six duties of Brahmins laid down by the scriptures: (૨) છે, તાંત્રિક કર્મો; the six ceremonies or rituals practised by the followers of the retrograde, ie. the Trantra cult: (૩) યોગનાં છ કર્મો the six yogic practices: -કણું, (વિ.) (પુ.) છે ખૂણાવાળી (આકૃતિ); hexagonal, a hexagon -પદ, (વિ.) છ પગવાળું; six-footed: (૫) ભમ; a bee.

Page #712

થતુ
૭૦૭.
સખતળી
વ તુ, (સ્ત્રી, બ. વ) (ભારતની) છ ઋતુઓ;
the six seasons (of India). પહજ,(પુ.) સંગીતના સાત આરોમાંને પહેલે;
first of seven notes of music. ષદર્શન, (ન. બ. વ.) વૈદિક તવજ્ઞાનનાં છે. દર્શને; the six different systems
of Vedic philosophy. જયંત્ર, (ન.) પ્રપંચ, કાવતરું: an intri
gue, a conspiracy, a plot. જરસ, (પુ. બ. વ.) મધુર, ખાટો, ઇ. છ 791€; che six tastes sweet,sour, etc.
(પુ. બ. વ.) કામ, ધ, ઇ. જીવાત્માના
DE 4 21731l; the six enemies of the soul in the form of vices such as passion, anger, etc. ષષ્ટિ , (વિ.)(સ્ત્રી) ‘૬૦”, સાડ; ‘60', sixty. ૧૭૭, (વિ.) છઠ્ઠ; sixth: ષષ્ઠાશ, (કું.) છઠ્ઠો ભાગ; one-sixth part: ષષ્ઠી, (Pall.) 66; the sixth day of either the bright half or the dark half of a lunar month: (૨) છઠ્ઠી વિભક્તિ; the genitive or the possessive case: (૩) બાળકના જન્મને છઠ્ઠો દિવસ કે એ દિવસે થતી વિધિ; the sixth day after a child's birth or the ceremony performed on that day. વંદ, (૫) જુએ ચંડળ. પડશ, (વિ.) “૧૬', સેળ, 16, sixteen.
સકરકંદ, (ન.) જુઓ શકકરિયુ. સકરટેટી, (સ્ત્રી.) જુઓ શકકરટેટી. સકકરપારે, (પુ) જુએ શકકરપારો. સકર્મક, (વિ.) જેને કર્મ હોય કે હોઈ શકે
એવું (ક્રિયાપદ); transitive (verb). સકમી, (વિ.) ભાગ્યશાળી; fortunates (૨) સભ્ય, સદ્ગણી; polite, virtuous. સકલ, સકળ, (વિ.) બધું, સર્વ, તમામ all, whole, entire. સકંચો, સજા, ) જુઓ હેડ (૧); જોરથી પકડવાનું યંત્ર; a gripping machine: (૨) પકડ, કબજો, કાબૂ; a grip, a hold, a control. કામક(વિ.)ઈચ્છા કે કામનાવાળું:desirous, lustful. (૨) ફળ કે બદલાની ઇચ્છાવાળું expecting reward: (3) 77182";selfish. સકાર, (પુ.) આવડત, ઢંગ; skill, mode, manner: (?) 2474; essence, pith: (૩) લિજજત, સ્વાદ; zest, taste. (૪) Eco2al; excellence. સકકર, (સ્ત્રી) જુઓ શકકર ટેટી, (સ્ત્રી) જુઓ શકકરટેટી: -પારે, (પુ.) જુઓ શકકરપારે. સકકસ, (વિ.) ખૂબ ખેંચેલું; pulled or drawn tightly: (૨) મજબૂત, સખત, strong, tight, hard. સકકાદાર, (વિ) જુઓ શકકાદાર. સકકે, (કું.) ચહેરે, ચહેરાને ભાવ; the છેace, countenance: (૨) રેફ, ભપકે pomp, grandeur:(૩) આબરૂ, પ્રતિષ્ઠા; credit, reputation. સક્રિય, (વિ.) પ્રવૃત્ત, ક્રિયાશીલ; active, busy: (૨) અમલી; operative. સખણ, (વિ.) નિરુપદ્રવી; harmless: (૨) શાંત; quiet, tranquil: (૩) તોફાની કે ઉશ્કેરાયેલું નહિ; neither mischievous nor excited. જિઓ સખ. સખત, (વિ.) સખતાઈ, સખતી, (સ્ત્રી) સખતળી, સગતળી, (સ્ત્રી) જોડાની અંદર મૂકાતું નરમ ચામડાનું ટું પડ; loose soft piece of leather kept in shoe.
સ
સ, (પુ.) ગુજરાતી મૂળાક્ષરને બત્રીસ વ્યંજન અને ચાર મૂળાક્ષરમાને ત્રીજે; the thirty-second consonant of the Gujarati alphabet and the third of the four cibilants. સ, “સારુ” એવા અર્થને પૂર્વગ; prefix meaning "good". સઈ(પુ.)દરજી; tailor. [to bind tightly. સહવું, (સ. કિ.) તંગ કે કસીને બાધવું;

Page #713

સખળડખળ
સખળડખળ, (વિ) ઢીલું પડેલું; જરા
સ્થાનભ્રષ્ટ થયેલું; loose, slightly સખા, (૫) મિત્ર; friend. [dislocated. સખાવત, (સ્ત્રી.) દાન, ખેરાત; bounty, munificence, charity, donation: (૨) ઉદારતા; liberalityઃ સખાવતી, (વિ.) સખાવતનું કે એને લગતું; of or pertaining to charity or donations. (૨) ઉદાર, દાની; liberal, generous, munificent. (munificent. સખી, (વિ) ઉદાર, દાની; liberal, સખી, (સ્ત્રી.) સાહેલી; a female friend. સખન, (૫) જુએ સુખન. સખેદ, (વિ.) (અ.) દિલગીરીયુક્ત, દિલગીરી
H12; sad, sadly. સખ્ત, (વિ.) કઠણ; hard, tough: (૨) મક્કમ, &; firm: (૩) મજબૂત; strong (૪) આકરું, ઉગ્ર, શ્રમકારક; severe, intense, fatiguing, rigorous: (W) બેહદ; excessive: (૬) કપરું; tough, difficult: (19) 24130 HY; insistent: સખ્તાઈ, સખી, (સ્ત્રી) સખતપણું (બધા અર્થમાં); hardness, firmness, severity, rigour: (?) 964; oppression (૩) મનાઈ, પ્રતિબંધ; prohibition, સખ્ય, (ન.) મિત્રાચારી, પ્રેમ; friendship, સગ, (સ્ત્રી) જુઓ શગ. [affection, love, સગડ, (પુ.) (સ્ત્રી.) પત્તો મેળવવા માટેનાં ચિદ્ધ પગલાંની છાપ, ઈ ; signs for finding out whereabouts, foot-prints, etc.: (૨) પત્તો, બાતમી; whereabouts, infor- સગડી,(સ્ત્રી.)જુઓશગડી. [mation,clue સગપણ, (ન.) લોહીને સંબંધ, કૌટુંબિક 24°04'; blo. d relation, family ties relation: () acumu; betrotbal. સગર્ભા, (વિ) ગર્ભવતી; pregnant સગવડ, (સ્ત્રી) વ્યવસ્થા, જોગવાઈ,arrange-
ment, provision(૨) અનુકૂળતા, રાહત; conventence, comfor: સગવડિયું, (વિ.)અનુકૂળ convenient,comfortable (૨) સિદ્ધાતવિહેણું unprincipled
સગાઈ, (સ્ત્રી) જુઓ સગપણ. સગીર, (વિ.)(કાયદા અનુસાર) કાચી વયનું;
(according to law) minor. સગુણ, (વિ.) ગુણ કે લક્ષણવાળું; having attributes, properties or qualities: (૨) સાકાર; having form or shape. સંગ, (વિ) લેહી કે લગ્નના સંબંધવાળું related by blood or marriage: (ન.) એવી વ્યક્તિ; a relative –વહાલું, -સંબંધી, (ન.) સમું કે મિત્ર; a relative or a friend: (ન. બ. વ) સગાં, મિત્રો,
.; relatives, friends, etc. સગોત્ર, સગોત્રી, (વિ.) એક જ ગોત્રનું; of the same family, having a common ancestor. સઘન, (વિ.) ગાઢ; dense, thickdeep (૨) નક્કર; solid. સઘળ', (વિ.) સકળ; entire, whole. સચરાચર, (વિ) સધળું, સ્થાવર અને જંગમ, everything, movable and immovable: (24.) 298; everywh:re. સચિત્ર, (વિ.) ચિત્રો અને આકૃતિઓથી
સમજાવેલું; illustrated. સચિવ, (૫) પ્રધાન; a minister. સચોટ, (વિ.) અચૂક; unfailing (૨)
અચૂક રીતે; unfilingly. સચરિત, સચ્ચરિત્ર(વિ) સદાચારી;
morally sound, well-behaved: (ન) સદાચાર; good conduct truth. સચ્ચાઈ, (સ્ત્રી) સાચાપણું; honesty, સચ્ચિદાનંદ, (૫) સત, ચિત અને આનંદરૂપ બ્રહ્મ, મુક્તાત્મા, પરમાત્મા; Brahma as the symbol of trutb, knowledge and eternal joy, the Supreme સજ, (વિ) જુઓ સજજ. [Being. સજડ, (વિ) જુઓ સજજ.. સજની, (સ્ત્રી) સાહેલી; a female friend
(૨) પ્રેયસી: a sweetheart, a beloved. સજલ, સજળ,(વિ.) પાણીવાળું; watery: (૨) આંસુથી ભરેલ; fud of tears.

Page #714

સજવું
૭૦૯
સડક
સજવું, (સ. ક્રિ.) કપડાં, આભૂષણે, ઇ.
Mifzai; to put on clothes, orna- ments, etc.: (?) 1947179; to decorate, to ornament (૩) (હથિયારે, ઈ.થી) સજ્જ કરવું; to equip (with weapons, etc.). (ment, sentence. સજા, (સ્ત્રી) શિક્ષા, નસિયત; punishસજાત, (વિ) ખાનદાન, કુળવાન; high
born, belonging to a noble family. સજાતીય,(વિ.)એક જ વર્ગ, જાતિ કે લિંગનું of the same class, tribe or sex:
સંબધ,(ન.)homo-sexual relation, સજાવટ, (સ્ત્રી) સફાઈદાર કરવું કે શણગારવું તે; decoration, ornamentation (૨) સજ્જ કરવું તે; equipment. [animate. સજીવ, (વિ) જીવતું, ચેતનાવાળું; living, સજીવન, વિ) જીવતું; living. [nification સજીવારોપણ,(ન)ચેતનધર્મારાપણperso- સજા, (અ) પતિ અને પત્ની બંને સાથે; husband and wife together, i.e. in company. સજ, (વિ.) હથિયાર, ઈ. સજીને તૈયાર;
equipped with weapons and ready. સજડ, (વિ) જુઓ સખ્ત, (૧) થી (૪): (૨) મજબૂત રીતે બેસાડેલું, હલનચલનરહિત; set or stuck fast or tightly,
firmly fixed, immovable. સજ્જન, (૫) સણી માણસ; a gentleman, a virtuous person: (?) ખાનદાન માણસ; a high-born person -તા, સ્ત્રી સજનપણુંgentlemanliness (૨) સભ્યતા; politeness, goodness. સજજ, (સ્ત્રી) પથારી, શયા; a bed. સટ, સટક, (અ) તાબડતોબ, ઝડપથી; at once, promptly, quickly. સટકવું, (આ ક્રિ) યુક્તિપ્રયુક્તિથી નાસી કે 1251 org; to escape or run away skilfully. (૨) સરી કે ખસી જવું; to slip: ટયુિં , (વિ.) સટકી જાય એવું; apt to slip:(૨)સરકણી ગાંઠ; aslip-knot.
સદરપટર, (અ)(ખાવાનું) ઉતાવળે, ચાવ્યા Cadi; (eating) hastily, without chewing: (?) 6318231 Carl; irregularly, in a disorderly way: (a.) ઢંગધડા વિનાનું, અવ્યવરિત; disorderly, irregular: (૨) જેમ તેમ વેરાયેલું; scattered irregularly: (3) 427 pel; miscellaneous. [(૨) કેશવાળી; mane. સટા, (સ્ત્રી) જટા; long matted hair સરાક, (અ) કેરડાને અવાજ થાય એમ; with the sound like that of a whip (૨) તાબડતોબ, ઝડપથી; at once, swiftly, promptly: Helst, (4.) ચાબુક, કરડે; a whip: (૨) ચાબુકને અવાજ; the sound of a whip. સટીક, (વિ) ટીકા સહિત, અર્થવિસ્તારવાળું (પુસ્તક); (a book) with commentaries, elucidated, having explanatory notes. સટોડિયો, સટોરિચો, સટ્ટોડિયો, (પુ.)
સટ્ટો કરનારે(જુઓ સટ્ટ); a speculator, સટોસટ, (અ) ફરીફરીને, ઉપરાઉપરી;
repeatedly, in quick succession. સટ્ટાખોર, સટ્ટાબાજ, (વિ.) ખેટે લાભ ઉઠાવવા વાયદા બજારમાં ભારે કૃત્રિમ લે-વેચ કરનાર; making artificial heavy sales and purchases in forward markets with a view to making undue profits: (૨) સટ્ટાની લતવાળું; addicted to speculation:સટ્ટાખોરી, સટ્ટાબાજી, (સ્ત્રી.) સટ્ટાની લત; addiction to speculations (૨) જુઓ સટ્ટો. સટ્ટો, (૫) વાયદાને જોખમી સે; a risky transaction in a forward market, speculation. સડક, (વિ.) આશ્ચર્યચકિત, દિમૂઢ; wonderstruck, bewildered and motionless, stunned. [road. સડક, (સ્ત્રી) પાકો રસ્ત; a well-built સડકે, (૫) જુઓ સબડકે: (૨) જોરથી

Page #715

સડવું
સતેજ
છીંકણી સુંધતાં કે હવા લેતાં નાકમાં થતો
249198; the sound of a sniff. સડવું, (અ. જિ.) કેહવાવું; to rot, to
putrefy: (૨) તદન બગડવું; નીતિહીન થવું; to spoil entirely, to corrupt. સડસઠ, (વિ) “૬૭”; “67', sixty-seven. સડસડવું, (અ. ક્રિ.) “સડસડ' અવાજથી પાણીમાં રંધાવું કે બળવું; to be cooked in water or burn with a sim
mering sound. સડસડાટ, (૫) “સડસડ અવાજ; a simmering or hissing sound: (24.) ઝડપી પ્રવાહની જેમ (વેગથી).(speedily) like a swift stream: (૩) અટક્યા વિના, અડચણ કે વિદ્ધ વિના; non-stop, without obstruction or hindrance. સડાક, (અ) ઝડપથી, તાબડતોબ; swiftly, at once. સડા, (પુ.) જુઓ સટાકે: (૨) જુઓ સ દ (૩) બીડી, ચલમ, ઇ.નો દમ ūnal a; a forceful whiff from a cigar or a tobacco-pipe, etc. સહિયો, (પુ.) જુએ અળવી. સડેડાટ, (અ) જુઓ સડસડાટ. સડો, (૫) કોહવાટ; rot, putrefaction: (૨) નૈતિક અધઃપતન, દુરાચાર; moral degeneration, wicked ways of life, corruption: (૩) લાંચરુશવત; bribery. સ૮, (૫) વહાણને પવનથી ગતિ મળે તે માટે એના થાંભલા સાથે બંધાતું કપડું;
a ship's sail. સણકે, (૫) કાંટે ભોંકાતો હોય એવી પીડા; shooting pain: (૨) (લૌકિ) ધૂન, મનને તરંગ; (colloq) a whim, a fancy. સમુગટ, (પુ.) જુઓ શણગટ. સણગાવું, (અ. ક્રિ) જુઓ શણગાવુ. સણુગો, (૫) જુઓ શણગો. સણસણ, (અ. ક્રિ) પાણી ખૂબ ઊકળતું કે બળતું હોય એવો અવાજ થવો; to occur simmering or hissing sound
like that of boiling water: સણસણાટ, (૫)એવો અવાજ such sound. સત, (વિ) (સમાસની શરૂઆતમાં) સાચું; true. (૨) રચનાત્મક, સારું; constructive, good. (૩) અસ્તિત્વ ધરાવતું; existing: (%) 91741as; real: (1.) અસ્તિત્વ; existence: (૨) સત્યતા; truth, honesty, integrity: (૩) સત્ત્વ, સાર; essence: (%) 912c1addl; reality: (૫) સતીત્વની શક્તિ; power of chaste: -જુગ, (પુ) જુઓ સત્યયુગ, “સત્ય'માં. સતત, (વિ.)(અ) અવિરત, નિરંતર, હંમેશાં; incessant, continual, incessantly, constantly, always. સતપત, (સ્ત્રી.) તાટ, (પુ.) અજંપ, અતિશય ચંચળતા; restlessness, fidget: સતપતિયું, (વિ.) જંપરહિત, ચંચળ;
restless, fidgety. કે સતયુગ, (પુ) જુઓ સત્યયુગ, “સત્યમાં.
સતામણી, સતાવણી, (સ્ત્રી.) પજવવું તે; harassment, tcasing, vexation. સતાર, (સ્ત્રી.) જુએ સિતાર. સતારે, (પુ.) જુઓ સિતારે. સતાવવું, (સ. ક્રિ) પજવવું, ત્રાસ આપવો;
to harass, to tease, to vex. સતાં, (અ) છતાં, તેમ છતાં; although, nevertheless, however. (virtuous. સતિયું, (વિ.) પ્રામાણિક, સદ્ગણી; honest, સતી, (સ્ત્રી) જુઓ પતિવૃતા: (૨) woman who sacrifices her life by burning with her husband's corpse: (૩) દેવી પાર્વતી; the goddess Parvati -ત્વ, -પણું,નિ.) પતિવ્રતાપણું; chastity and devotion to husband. સતુ, (વિ.) સત્ય; true: (૨) પ્રામાણિક, Hegel; honest, virtuous: (3)24 oreca ધરાવતું; existent: (૪) વાસ્તવિક; real. સતેજ, (વિ.) ઝળહળતું; shining brightly: (૨) ચેતનવંતુ: lively, energetic: (૩) જાગૃત, તકેદારીવાળું; awake, alert (8) 994. class; intense, sharp.

Page #716

સમ
સત્કમ, (ન.) સારુ, રચનાત્મક કામ; a good, constructive work: (૧) પાપકાર કે દયાનું કામ; a benevolent or merciful deed.
સત્કાર, (પુ.) આવકાર; welcome: (૨) સ્વાગત; reception: -થુ, (સ. ક્રિ.) આવકારવું; સ્વાગત કરવુ'; to welcome. સત્કા, (ન.) જુએ સત્ય', સત્તર, (વિ.) ૧૭’; 17', seventeen. સત્તા, (સી.) માલિકી, સ્વામિત્વ; ownership, mastership (૨) હુક, અધિકાર; right, power, authority: (૩) શાસન, અમલ; rule, sway: :(૪) શક્તિ, ખળ; power, strengthઃ (૫) અસ્તિત્વ, વાસ્તવિકતા; existence, reality: -ધારી, લાન, (વિ.) સત્તા ધરાવતું; having power, right or authority, ruling: -ધીશ, (વિ.) સત્તાવાન, (પુ.) સત્તાધારી અધિકારી, રૂપરી; superior officer:-વાર, (વિ.) અધિકૃત; au hentic. [seven. સત્તાણુ, સત્તાણુ,(વિ.)‘૯૭’;‘97’, ninetyસત્તાવન, (વે.)‘૫૭'; ‘57' ‘fifty-seven. સત્તાવીસ, (વિ.) ‘૨૭’; ‘27', twentyસત્તુ, (પુ.) જુએ સાથવો. [seven. સત્ત્વ, (ત.) અસ્તિત્વ; existence: (૨) સાર, કસ; essence, pith: (૩) વીય, ખળ, શક્તિ; semen, strength, power: (૪) સદ્ગુણ; virtue: (૫) પ્રાણી; animal: (૬) ચૈતન્ય, જુસ્સા; life, animation, spirit: (૭) અંત:કરણ, હૃદય; conscience, heart, mind: (૮) જીવાત્મા; the embodied soul: (૯) ઉત્કૃષ્ટતા; excellence: -ગુણુ, (પુ.) પ્રકૃતિના ત્રણ ગુણમાંને પ્રથમ અને ઉત્કૃષ્ટ ગુણ; the
first and the best of the three qualities or properties of Prakrati or Nature: (૨) સદ્ગુણા અને રચનાત્મક પ્રવૃત્તિઓને પ્રેરક ગુણ; the quality inspiring virtues and constructive activities: –ગુણી, (વિ.) સત્ત્વગુણવાળુ,
સત્યાગ્રહ
સદ્ગુણી, સંસ્કારી, ઇ.; endowed with virtues, culture, etc.: ~ીન, (વિ.) સાર કે કસ વિનાનું, નિીચ', નમાલ, નકામુ; pithless, impotent, powerless, weak, worthless, useless. સપથ, (પુ.) સત્યના, રચનાત્મક માર્ગ; the path of truth or righteousness, the constructive path. સત્પુરુષ, (પુ.) સજ્જન, સદ્ગુણી માણસ; a gentleman, a virtuous man. સત્ય, (વિ.) સાચુ, ખરુ, વાસ્તવિક; true, genuine, actual, real: (૨) અસ્તિત્વ ધરાવતુ'; existent: (ન.) સચ્ચાઈ, વાસ્તવિક્તા, ખરાપણું, વાસ્તવિક વાત કે ખાખત; truth, reality, actuality, a fact: (૨) અસ્તિત્વ; existence: તા, (સી.) સત્ય: (૨) પ્રામાણિકતા; honesty: નારાચણ, (પુ.) સત્યરૂપી પરમેશ્વર; God as the symbol of truth: -નિષ્ઠ, (વિ.) સત્યનું ઉપાસક, પ્રામાણિક, સદ્ગુણી; devoted to truth, honest, virtuous: નિષ્ઠા, (સ્રી.) સત્યની ઉપાસના, સત્યમાં શ્રદ્ધા, પ્રામાણિકતા; devotion to and faith in truth, honesty: પરાયણ, (વિ.) સત્યનિષ્ઠઃ -યુગ, (પુ.) ચાર યુગેામાંના પ્રથમ અને સૌથી લાંખા યુગ, સત્ય, નીતિ, ધર્મ, સુખ, આખાદી, ઇ.ના આદશ યુગ; the first of the four and the longest Yuga or age, the ideal, golden age of truth, morality, religion, bliss and prosperity: થતા, –વાદી, (વિ.) (પુ`.) સત્ય ખેાલનાર (વ્યક્તિ); truthful,veracious (person), સત્યાગ્રહ, (પુ.) સત્ય માર્ટને આગ્રહ; insistence on truth or righteousness: (૨) એને માટેની અહિંસક લડત; non-violent struggle for that: સત્યાગ્રહી, (વિ.) (પુ.) સત્યાગ્રહ કરનાર; (a person) insisting on truth and fighting peacefully for that.

Page #717

સત્યાના
૭૧૨
સદિત
સત્યાનાશ, (ન.) સમૂળો નાશ, પાયમાલી;
annihilation, ruin. [eighty-seven. સત્યાશી, સત્યાસી, (વિ.) ૧૮૭; “87', સત્ર, (ન) યજ્ઞની અવવિ, (આશરે બેથી ચૌદ અઠવાડિયાને સમય); the time limit or the session of a sacrifice (about two to fourteen weeks): (૨) યજ્ઞ: a sacrifices (૩) શાળા, કેલેજ, ઈને લાંબી રજાઓ વચ્ચેને અભ્યાસને સમય; a school or college term: () જુઓ સદાવ્રતઃ સત્રાંત, (વિ.) સત્રને અંતે આવતું કે થતું; coming or occurring at end of term, terminal: (પુ) સત્રને અંત; end of term. સત્વર, (વિ.) ઝડપી, ઉતાવળુ; swift, speedy, hasty: (અ) ઝડપથી, ઉતાવળે; swiftly, quickly, hastily. સત્સમાગમ, (પુ) જુઓ સત્સંગ. સત્સંગ, (૫) સત્સંગતિ, (સ્ત્રી) સંતો કે સજાને સહવાસ; association with saints or gentlemen (૨) સારી બત; good company: સત્સંગી, (વિ.)(૫) zial oulbri; (a person) associating with saints or gentlemen (૨) સ્વામિનારાયણ સંપ્રદાયને અનુયાયી; a follower of the Swaminarayan cult. સથરપથર, સથરવથર, (અ) ઢંગધડા વિનાનું, જ્યાં ત્યાં વેરાયેલું; disorderly, scattered here and there. સથવારે, (૫) સાથ; company. (૨) વણજાર, કાફલ; a caravan. સદડું, (વિ.) ઘટ્ટ અને પ્રવાહી; viscous. સદન,(ન.) ઘર, રહેઠાણ;house, an abode. સદર, (વિ.) મુખ્ય, સર્વોપરી, ઉચ્ચતમ; chief, main, supreme, highest: (૨) અબાધિત, કુલ (સત્તા, ઈ.); abso- lute, unrestricted, full (power, etc.): (૩) જુઓ સદરહુ: (ન.) પ્રાંત કે જિલ્લાનું સચિવાલય; the government headquarters of a province or
district: (4.) wyw; a president: -અદાલત, (સ્ત્રી) a supreme court, a high court બજાર, (પં) (સ્ત્રી) (1.) a main market. [aforesaid. સદરહું, (વિ.) પૂર્વોક્ત, અગાઉ જણાવેલું; સદરો, (પુ.) ટૂંકી બાંયનું ખૂલતું પહેરણું;
a loose shirt with short sleeves. સદવું, (અ. ક્રિ) (આ હવા, ખેરાક, ઈ.) માફક આવવું, અનુકૂળ હોવું; (of climate, food, etc.) to suit, to be agreeable or suitable. સદસ્ય, (કું.) સભાસદ; a member. સદળ, (વિ.) દળવાળું, જાડું; pulpy, thick: સદઈ, (વિ) સદળ: (૨) વજનદાર, ભારે; weighty, heavy. સદંતર,(અ.) હંમેશા, કાયમ માટે;always, for good. (૨) સર્વથા, સંપૂર્ણ રીતે; entirely, outright, completely. સદા, સદાકાળ, (અ) હંમેશાં, કાયમ
HI; always, forever. સદાચરણ, (ન) સારું, નીતિમય આચરણ;
good, morally sound conduct. સદાચાર, (પુ) જુઓ સદાચરણ. સદાવત, (ન.) અન્નક્ષેત્ર; a place where food is charitably given to the needy, orphans, beggars, etc. સદાશિવ, (વિ.) સદાકાળ શુભ કે કલ્યાણ512); always auspicious or beneficial: (Y:) **1914 21'58; Lord Shiva. સદી, (સ્ત્રી) શૈકે; a century. સદશ, (વિ.) સમાન, બરાબર, ’ની જેવું;
similar, resembling, like. સદેહ, સદેહે, (અ) (જીવાત્માનું) શરીર સાથે; with the body, in the embodied state (of the soul, સદેવ, (અ.) જુએ સદા, સદાકાળ, સદોદિત, (વિ.) સદૈવ પ્રકાશતું; always shining or bright: (૨) અનંત; eternal: (3) Hietzioa; indestructible: (અ) જુઓ સદા, સદાકાળ.

Page #718

સદાય
૭૩
સપનું
સદોષ, (વિ) દેષવાળું, ખામીવાળું; defe
ctive, faulty: (૨) ગુનેગાર; guilty. સદ્ગત, (વિ.) સ્વર્ગે ગયેલું; gone to heaven: (૨) સારી સ્થિતિ પામેલ having attained a better state: (૩) મૃત; dead: સતિ , (સ્ત્રી.) મુક્તિ ; salvation: (2) 4*; death. સદગુણ, (પુ.) (માનવ સ્વભાવનો) રચનાત્મક કે સારા ગુણ; a virtue, a good
quality: સગુણી, (વિ.) virtuous. સગૃહસ્થ,(૫) સજ્જન; a gentleman. સદ્ધર્મ, (૫) સાચે કે ઉત્તમ ધર્મ true or best religion or faith: (?) સાચી ફરજ; true duty. સદબુદ્ધિ, (સ્ત્રી) સારી, રચનાત્મક બુદ્ધિ કે સમજણ; good or constructive sense or understanding. સદ્ભાગી, (વિ.) નસીબદાર; fortunate, સદ્ભાગ્ય,(ન)સારું નસીબ; good fortune. સભાવ, (૫) અસ્તિત્વ; existence (૨) વાસ્તવિક્તા; reality: (૩) રચનાત્મક ભાવ; good or constructive sentiment or disposition (૪) ભલાઈgoodness: (૫) પ્રેમની કે ઉષ્માભરી લાગણી; affectionate or warm feeling. સ, (ન) ઘર, રહેઠાણું; a house, an abode.
[promptly. સધ, (અ) તાબડતોબ તરતજ; at once, સવતન, (4) જુએ સદાચરણ. સવૃત્તિ, (સ્ત્રી.) સારી કે રચનાત્મક વૃત્તિ;
good or constructive inclination or tendency: (૨) જુઓ સદાચરણ. સધમી, (વિ.) જુઓ સહધમી. સધવા, (વિ) (સ્ત્રી) સૌભાગ્યવતી સ્ત્રી;
a woman whose husband is alive. સધર, (વિ.) શક્તિશાળી; powerful, able: (૨) શ્રીમત; wealthy. સન, (સ્ત્રી) સંવત, શક an year, an era. સનક, સનંદ, (સ્ત્રી) સરકારી પરવાનગી, 4891alt; a licence, an authorised
permit, a charter or commission: સનદી, સનંદી, (વિ.) સનદ ધરાવતું having a licence, charter or commission.
[beloved. સનમ, સ્ત્રી.) માશ; a sweetheart, a સનસનાટી, (સ્ત્રી) આશ્ચર્ય અને ભયની વ્યાપક લાગણી; widespread feeling of dismay: (૨) રોમાંચ; a thrill.. સનાતન, (વિ.) અનંત, શાશ્વત; endless, eternal: (૨) પ્રાચીન સમયથી અમલી; in force or vogue from ancient times: - **, (.) the Vedic religion or faithઃ સનાતની, (વિ) () વૈદિક ધર્મને અનુયાયી; a follower of the Vedic religion (૨) રૂઢિચુસ્ત (માણસ); an orthodox (person). સનાન, (ન) કોઈ સગાના મૃત્યુથી સ્નાન કરવું તે; bathing after death of relative. સનેપાત, નિપાત, (પું) ત્રિદેષ જવર delicious fever. (૨) અંતકાળનાં બેશુદ્ધિ,
બકવાટ, ઈ.; delirium. સન્માન, (ન.) સ્વાગત, સત્કાર; welcome, reception: (૨) માન, ગૌરવ, પ્રતિષ્ઠા; honour, dignity. સન્માગ,()સારો અને સાચો માર્ગ;good and right path: (૨) નીતિને, રચનાત્મક Har*; moral, constructive path. સન્મિત્ર, (પુ.) સારો, સગુણ મિત્ર: a
good, virtuous friend. સપક્ષ (વિ.) પાંખોવાળું; winged. (૨) કોઈ પક્ષને વરેલું કે એના સાથવાળું; having or belonging to a party or side: (૩) એક જ કે સમાન પક્ષનું; belonging to the same party or side: () WHid; similar. સપટાવવું, સપડાવવું, (સ. ક્રિ) ફસાવવું; to ensnare: (?) 0739; to entrap: (૩) સકંજામાં લેવું; to hold tightly, સપત્ની, (સ્ત્રી.)જુઓશોક સ્ત્રી). [to grip. Hus, (1.) Zahl; a dream.

Page #719

સપરમુ
સપરમું, (વિ.) શુભ, માંગલિક; auspicious: (૨) શુભ પ્રસંગ કે તહેવારનુ; festive. સપાટ, (વિ.) સમતલ, ખાડાટેકરા વિનાનું; flat, level, plain: (વિ.) તમામ, સઘળું; all, entire: (અ.) સંપૂણરીતે; entirely. સપાટ, (શ્રી.) સમતલ તળિયાવાળા જોડા;
flat shoes, slippers. સપાટાબંધ, (મ.) તાબડતાબ, તરતજ, ઝડપથી; at once, promptly, swiftly. સપાટી, (સ્રી.) મથાળાને ભાગ; surface. સપાટો, (પુ.) ઝડપ; swiftness: (૨) ચપળતા; smartness: (૩) ઝડપી, જુસ્સાદાર ક્રિયા; a swift, forceful action; (૪) તમાચા; a slap: (૧) ચાબુકના પ્રહાર; the stroke of a whip: (૬) અફવા, ગપાટે; rumour, gossip. સપાડુ, (ન.) ઉપકારવશ àાવું તે, પાડ; the state of being obliged, gratitude: (૨) ભલામણ, વગ; recommendation, influence.
tr
સર્પિડ, (વિ.) (પુ'.) એક જ ગાત્રનું, લાહીની સગાઈવાળુ' (માણસ); a person)belonging to the same family or familytree, having blood relation. સચું, (વિ.) સમૂ ળું, સમગ્ર; entire, total whole: (અ.) સમગ્ર રીતે, સવથા; outright, downright. સપૂત, (પુ'.) કુટુંબને આશીર્વાદરૂપ સદ્ગુણી
પુત્ર; a virtuous son who is a blessing to the family. સપ્ટેમ્બર, (પુ.) નવમેા માસ; September,
ninth month of Christian year. સપ્ત, (વિ.) ‘૭’; ‘7', sevenઃ-કૅ, (ન.) સાતને સમૂહ; a collection or group of seven: -કાણુ, (વિ.) (પુ.) સાત ખૂણાવાળી (આકૃતિ); heptagonal, a heptagonઃ સપ્તમી, (વિ.) (સ્રી.) સાતમી; seventhઃ (૨) સાતમી વિભક્તિ; the locative case: (૩) સાતમ; the seventh day of either the bright
સફેદ
or the dark half of a lunar month: સપ્તર્ષિ, (પું. ખ. વ.) સાત મહાન ઋષિઓના પ્રતીકરૂપી સાત તારાઓનુ જૂથ; the Great Bear: સપ્તસર, સપ્તસ્થર, (પુ'. બ. વ.) સંગીતના સાત સર; the seven notes of music. સપ્તાહ, (ન.) અઠવાડિયું; a week: (સ્રી.) એક અઠવાડિયાનાં પારાચણ કે કથા; a religious discourse or reading of sacred book lasting for a week. સપ્રમાણ, (ત્રિ.) પુરાવા કે સાબિતીવાળું, અધિકૃત; having proof or evidence, authentic: (૨) માપસર; proportionate: (અ.) પુરાવા સાથે; with evidence. સપ્રેસ, (અ.) પ્રેમપૂર્ણાંક; lovingly. સફર, (સ્રી.) મુસાફરી, પ્રવાસ; a journey, a travel: (૨) જળપ્રવાસ; a voyage: સફૅરી, (વિ.) પ્રવાસ માટેનું (વહાણ, ઇ.) (માલવાહુક નહિ); meant for passengers, travels or voyages (not for cargo), sea-faring: (પુ.) ખલાસી; સફરજન, (ન.) an apple. [a sailor. સલ, સફળ, (વિ.) ફળદાયક; fruitful: (ર) સાથે, સિદ્ધ; successful, fulfilled, achieved: તા, (સ્ક્રી.) સિદ્ધિ; success. સફા, (વિ.) ચાખ્ખુ, સ્વચ્છ; clean: (૨) વપરાઈ ગયેલ', ખલાસ; used up, out of stock, exhausted. સફાઇ, (સ્ત્રી.) સ્વચ્છતા, ચેાખ્ખાઈ; cleanliness, neatness: (૨) ચળકાટ, આપ; polish, gloss: (૩) નિખાલસતા; frankness: (૪) ટાપટીપ; spruceness: (૫) (લૌકિક)બડાઈ,બણગાં;(clloq.) boasting. સફાચટ, (અ.) સર્વથા ખલાસ; totally used up or exhausted. સફાળુ, (વિ.) દિગ્મૂઢ થયેલું'; stunned, dismayed, bewildered: (૨) આચિંતુ’; sudden
સફેદ, (વિ.) શ્વેત, ધેાળુ'; whiteઃ સફેદી, (સ્રી.) ધેાળા ભૂકા‚ white powder: (૨) ધાળવું તે; white-washing: (૩) ઇંડાને

Page #720

૧૫
સમજવું
ધળો ભાગ; the white portion of an egg.
(0417; a side. સફો, (૫) પૃષ્ઠ, પાનું; a page: (૨) સબક, (મું) બોધપાઠ, ધડa moral. (૨) શિખામણ, બોધ; advice, admonition. સબજી, (સ્ત્રી.) ભાંગ; hemp (૨) ખાદ્ય લીલોતરી, શાકભાજી; edible vegetables -મંડી, (સ્ત્રી.) vegetable market. સબડકે, (પુ.) પ્રવાહી વાની હાથથી ખાતાં કે ચૂસતાં થતો અવાજ; the sound made when eating a liquid food with hand or when sucking a smack. સબડવું, (સ. ક્રિ.) (રાકનું) વાસી થવું; (of food) to become stale: (૨) સડવું; to rot, to be putrefied: (3) ciou સમય સુધી નિરુપયોગી રહેવું; to remain unused for long (૪) લાચારીથી યાતનાઓ ભોગવવી; to suffer miseries helplessly: (૫) ઉપેક્ષિત રહેવું; to remain disregarded or uncared for. [strong, well-built. સબવું, (વિ.) બળવાન, મજબૂત બાંધાનું; સબબ, (૫) હેતુ, કારણ; motive, cause, reason (અ.) એટલે, કારણ કે, so,
therefore, because. સબર, (સ્ત્રી.) (અ.) જુએ સબૂર. સબરસ, (ન.) મીઠું, નિમક; salt. સબલ, સબળ, સબળું, (વિ. બળવાન,
મજબૂત, શક્તિશાળી; strong, powerful. સબૂર, સ્ત્રી.) ધીરજ, સહનશક્તિ; patience, endurance, forbearance:(અ.)“ઊભા રહે, આગળ ન વધે એવો અર્થ સૂચવે છે; “halt, don't proceed”: સબરી, (સ્ત્રી) સબૂર. [cane repeatedly. સખોડવું, (સ. કિ.) to strike with a સબોસબ, (અ) ઝડપથી, ઉપરાઉપરી;
quickly, repeatedly. [the brim. સભર વિ.)વિપુલ, ભરપૂર, plently, full to સભા, (સ્ત્રી) સંમેલન, મેળાવડો, પરિષદ,
અધિવેશન; a meeting, an assembly, a conference (૨) મંડળ, સમાજ; an
association, a society, an institution:-પતિ, (પુ.) પ્રમુખ; a president
સદ, (૫) સભ્ય; a member, સલ્સર, (વિ) જુઓ સભર, સંધર. સભ્ય, (વિ.) સંસ્કારી, વિવેકી; cultured, polite: (y:) HGURUE; a member:
ના, (સ્ત્રી) સંસ્કારીપણું, વિવેક, સંસ્કૃતિ; politeness, culture, civilisation: સભ્યો, (સ્ત્રી) a female member. સમ, (પું. બ. વ.) સેગન; an oath. સમ, (વિ) સરખું, સમાન; similar, equal. (૨) સમતલ; level: (૩) (સંખ્યા ) બેકી; (number) event -કોણ, (વિ.) (પુ.) equal angle. સમક્ષ, (અ.) રૂબરૂ, નજર સામે, પ્રત્યક્ષ
in the presence of. (all. સમચ, (વિ.) સકળ, બધું; entire, whole, સમચતુભુજ, (૫) ચાર સમાન બાજુ9111 aula; a rhombus. સમચરી, સમછરી,(સ્ત્રી)જુઓ સંવત્સરી. સમચોરસ, (૫) સમભુજ ચતુષાણ; a
square. (a common denominator. સમચ્છેદ,(પુ.) ઘણાં અપૂર્ણાકનો સમાન છેદ સમજ, સમજણ, (સ્ત્રી) સૂઝ, ગમ, સમજશક્તિ; the understanding(૨)ડહાપણ, વ્યવહારિક ડહાપણ; wisdom, practical wisdom: (3) 24134142(Sri; comprehension (૪) સંમતિ, કરાર; agreement: -ણ, –દાર, સમજુ, (વિ.) ડાહ્યું, શાણું, સમજણવાળુ; wise, prudent: (૨)વિવેકબુદ્ધિવાળું;discreet, judicious. સમજવું, (સ. ક્રિ.) આકલન કરવું, યોગ્ય
અર્થ કરવો, જાણવું; to comprehend, to understand, to know: (૨) સારા
સારનો નિર્ણય કરવો; to discriminate: (અ. ક્રિ.) મનનું સમાધાન થવું કે કરવું, માની જવું, સાંત્વન થવું; to be compromised, to compromise, to come to an understanding, to be pacified or persuaded.

Page #721

સમજાવવુ
૭
સમજાવવુ, (સ. ક્રિ.) અ`વિસ્તાર કરવા, અનું આક્લન કરાવવું; to explain, to elucidate, to cause to comprehand or understand: (૨) મનાવવું, સમાધાન કરાવવું; to persuade, to cause to compromise or to come to understanding: (૩) સાંત્વન કરવુ', શાંત પાડવું; to pacify, to conciliate: (૪) ફાસલાત્રવું; to cajole: (૫) છેતરવું; to deceive. સમજૂત, સમજૂતી, (સ્ક્રી.) સમજણુ, સમજવુ` કે માની લેવુ' તે; understanding, the act of taking for granted: (૨) સમાધાન, સાંત્વન, મતભેદ દૂર કરવા તે;
compromise, pacification, removal of disagreement: (૩) ખુલાસા, સ્પષ્ટીકરણ; explanation, elucidation: (૪) સલાહ, શિખામણ; counsel, advice: (૫) વિવેચન, ટીકા; commentary, exposition, expounding. સમડી, (સ્રી.) જુએ શમળી. સમડી,(સ્ત્રી.) સમડો, (પુ.) જુએ શામલિ, શીમળો.
સમણી, (સ્રી.) જુએ સમાણી. સમણું, (ન.) સ્વપ્ન; a dream. સમતલ, (વિ.) એકસરખી સપાટીવાળુ; level, evenઃ (ન.) એકસરખી સપાટી; an even surface.
સમતા, (સ્રી.) સમાનતા; equality: (૨) સરખાપણું, એકરૂપતા: similarity, likeness: (૩) જુએ શમતા, શમ’માં. સમતુલા, (સ્ત્રી.) સમતાલપણું; equil:brium, balance.
સમતોલ, (વિ.) સરખા વજનનું; of qual weight: (૨) સમાન, સરખું; equal, similar; (૩) શાંત અને ગંભીર, ઉશ્કેરાટરહિત, cool and collected, unruffled: (ન.) સરખું વજન; equal weight. સમત્વ, (ન.) જુઆ સમતા (૧) અને (૨). સમદશી', (વિ.) પૂર્વ ગ્રહરહિત, નિષ્પક્ષપાત, unprejudiced, impartial: સમદશિતા, (સ્રી.) impartiality.
સમય
the
સમદ્રષ્ટિ, (વિ.) સમઃશી'; impartial: (૨) સમદર્શિતા, નિષ્પક્ષપાત, impartiality. સમધારણ, (વિ.) સામાન્ય, સાધારણ; common, ordinary:(૨) મધ્યમ, પ્રકારનુ; modcrate. સમન્વય, (પુ'.) નિયમિત, વ્યવસ્થિત ક્રમ; regular, systematic sequence or order: (૨) સંબંધિત ક્રમ; related or connected sequence:(૩) સારાંશ, ભાવાથ; summary, gist. સમભાવ, (પુ.) સમષ્ટિ, સમદ શતા; impartiality:(૨) મૈત્રીભાવ; spirit of friendship. સમય, (પુ.) કાળ, વખત; time: (૨) કાળની અવધિ; a period: (૩) યુગ; an age, an era: (૪) સાંપ્રત સમય, ચાલુ જમાના; the modern times: (૫) યુગપ્રભાવ, જમાનેા; the spirit or impact of the age: (૬) પ્રસંગ; an occasion: (૭) મેસમ; season: (૮) પ્રતિજ્ઞા, વ્રત; a vow: (૯) સિદ્ધાંત; a principle: (૧૦) સંકેત; an appointment: -સૂચક,(વિ.) સમયાનુરૂપ તાત્કાલિક કામ કરવાની બુદ્ધિશક્તિવાળું; readywitted, sharp-minded: -સૂચકતા, (સ્ત્રી.) એવા ગુણ; ready-wittedness, presence of the mind. સમર, (પુ.) (ન.) લડાઈ, યુદ્ધ; a battle, a war: -ભૂમિ, –ભમી, (સ્રી.) યુદ્ધનુ
મેદાન; a battlefield. સમરવું, (સ. ક્ર.) (ભક્તિભાવથી) ચાક કરવુ'; to remember (devotionallf): સમરાવવુ, (સ. ક્રિ.) ‘સમારવુ'નુ' પ્રેરક, દુરસ્ત કરાવવુ; to get repaired. સમરૂપ, (વિ.) સરખું, મળતું; similar. સમરેખ, (વિ.) (ગણિત) એક જ રેખા પર આવેલું; (maths.) collinear. સમથ, (વિ.) શક્તિશાળી, બળવાન; able, powerful, strong: (૨) આવડતવાળું', æક્ષ; competent: -૩, (વિ.) (પુ.)

Page #722

સમર્પણ
૭૧૭
સમાણું
સમર્થન કરનાર, supporting, establishing, a supporter: -ન, (ન.) દાખલા-દલીલથી વાજબી ઠરાવવું તે; justification: (૨) સાબિતી, ટેકે; proof, evidence, support. રામર્પણ, (ન.) અર્પણ કરવું તે, ભેગ; an offering, a surrendering, dedication, sacrifice: સમર્પવું, (સ. ક્રિ) ભક્તિભાવથી આપવું, અર્પણ કરવું; to offer, to surrender, to dedicate. સમવયસક, (વિ.) સરખી ઉંમરનું, of
the same age. સમવાય, (પુ.) સમૂહ, મંડળ; a collection, an association, a group: (?) કાયમી અને અતૂટ સંબંધ; permanent aud unbreakable relation or connection: (3) Hold; cohesion:
તંત્ર, (ન.) a federal state, a federation: સમવાયી, (વિ.) સમવાય સંબંધ ધરાવતું; permanently and inseparably related: (૨) સમવાયતત્રને લગતું; federal, of or pertaining to a federation. સમશાન, (ન.) જુઓ શ્મશાનઃ સમ
શાનિયું, (વિ.) શોકગ્રસ્ત, ઉદાસ અને $214919815; sad, sad and boring: (૨) ભયાનક અને નિજન; fightful and desolate: (3) 24944; in uspiciouse (૪) સ્મશ્નાનયાત્રામાં જોડાયેલું; attending a funeral procession. સમશીતોષ્ણુ, (વિ.) (આહવાનું) મધ્યમસર ગરમી અને ઠંડીવાળું; (of climate) temperate. સમશેર, (સ્ત્રી.) તલવાર; a sword. સમષ્ટિ, (સ્ત્રી) સર્વાગીપણું, સમગ્રતા; universalily, entirety, the allembracing quality: (૨) સાધારણુતા, 218194; generality, aggregate. સમસમવું, (બ. ક્રિ) સમસમ અવાજ થવો; to occur a simmering or
hissing sound: (૨) બેલ્યા વિના વ્યથિત થવું, મનમાં બળવું; to be afflicted without giving vent to feelings, to fret or chafe. સમસ્ત, (વિ.) (ન.) સમગ્ર, સઘળું, બધું (સમુદાય); entire, all, whole (group or collection). સમસ્યા, સ્ત્રી.) કૂટપ્રશ્ન, કોય; a complex problem, a riddle, a puzzle: (૨) ઈશારે, સંકેત; a hint, a secret suggestion: (?) svIQ; a riddle. સમળી, (સ્ત્રી) જુઓ શામળી. (શાહમલિ. સમળી, (સ્ત્રી) સમળો, (૫) જુઓ સમંજસ, (વિ.) ગ્ય, ઉચિત; proper, fit: (૨) સ્પષ્ટ, સહેલાઈથી સમજાય એવું; clear, lucid. સમાગમ, (મું) મિલન, મેળાપ, સંયોગ;
the act of meeting, union, confuence: (૨) સબત, સંગત; association, company. સમાચાર, (. બ. વ) ખબર, માહિતી; news, information -પત્ર, (ન)
અખબાર, વર્તમાનપત્ર; a newspaper, સમાજ, (૫) સમુદાય: an assemblages (૨) સભા, મંડળી; a meeting (3) મંડળ; an association (૪) સંપ્રદાય, પંથ; a cult, a sect: (૫) સંસ્કારી વ્યવસ્થિત જનસમુદાય; a society: –વાદ, (૫) socialism: વાદી, (વિ.) સમાજવાદના ધોરણનું; socialistics (વિ.) (કું.) સમાજ ાદને સમર્થક કે અનુયાયી; a socialist: –શાત્ર, (ન) sociology: -શાત્રી , (૫) a sociologist સમાજ, (વિ.) સામાજિક; social (૨) કાઈ મંડળમાં જોડાયેલું; belonging to an association, cult, etc. સમાણી, (સ્ત્રી) સેનીનું નાની સાણસી જેવું
; a goldsmith's small piacers. સમાણું, (વિ.) સરખું, સમાન; similar, equal: (અ) સ હત, સાથોસાથ; with

Page #723

સમાધ
૭૮
સમીચીન
(૨) અમુક હદ કે માપ સુધી; upto a
certain limit or measure. સમાધ, (સ્ત્રી) જુઓ સમાધિ. સમાધાન, (ન.) સમજૂતી, તડ, પતાવટ; a compromise, settlement: (?) 2151 દૂર કરવી તે; removal of doubt: (૩) ઉકેલ: solution: (૪) સંતોષ, તૃતિ; satisfactior, contentment: (4) સમાધિ, ધ્યાન; deep meditation: સમાધાની, (સ્ત્રી) સમાધાનઃ (૨) નિરાત, H14 [24'Ruila; ease, mental peace: (૩) સારો સંબંધ, સં૫, શાંતિ; good relation, unity, peaceઃ (પુ) મંદિરનો
4439145; a manager of a temple. સમાધિ, (સ્ત્રી.) ઊંડું, એકાગ્ર ધ્યાન; deep concentrated meditation:(૨) સભાન ધ્યાન; trance: (૩) સંન્યાસીનું મૃત્યુ; death of an ascetic, a shrine, etc. constructed over the spot where an ascetic's corpse is buried. સમાન, (વિ.) એકરૂપ, સરખું: similar, equal: -તા, (સ્ત્રી.) સરખાપણું; equa- lity, similarily. સમાપન, (ન.) સમાપના, (સ્ત્રી) સમાપ્ત કરવું તે, સમાપ્તિ, અંત; the act of completing, completion, an end. સમાપ્ત,(વિ.) પૂર્ણ કરેલું કે થયેલું, પૂર્ણ; completed, finished: સમાપ્ત, (સ્ત્રી) પૂર્ણ, પરિપૂર્ણતા; completion, an end. સમાર, (૫) દુરસ્તી, સમારવું તે; repairing, renovations -કામ, (ન.) સમાર. સમારવું, (સ. કિ.) દુરસ્ત કરવું, બગડેલું સુધારવું; to repair, to renovate: (૨) (શાકભાજી) કાપવું; (of vegetables) to cut? (૩) વાળ ઓળીને વ્યવસ્થિત કરવા to dress (hair). સમારંભ, (૫) ભવ્ય આરંભ કે શરૂઆત; a grand or pompous beginning or commencement: (૨) ભવ્ય કે રોનકદાર ઉત્સવ કે પ્રસંગ; a grand or pompous celebration or occasion.
સમારે૫, (પુ.) સમારેપણ, (ન)
આરોપવું તે, (જુઓ આ પવું); a depositing, attribution, establishing, planting, application. સમાલવું, (સ. ક્રિ.) સંભાળવું, રક્ષણ કરવું;
to look after, to protect. સમાલોચક, (૫) વિવેચક, ટીકાકાર; a reviewer, a critics સમાલોચન, (ન.) સમાલોચના, (સ્ત્રી.) વિવેચન, ટીકા; review, criticism. સમાવ, (પુ.) સમાવું કે સમાવવું તે; the act of containing or being contained: (2) 31419 ; inclusion: (3) સમાવવાની શક્તિ; containing capacity. સમાવવું, (સ. ક્રિ) “સમાવુ'નું પ્રેરક; to contain, to accommodate, to make room for, to include: સમાવું, (અ. ક્રિ) માવું, અંદર રહેવું,
ગ્ય સ્થાન પામવું; to be contained, accommodated or included, to find a proper or suitable plac:. સમાવેશ, (પુ.) સમાવું તે; accommo
dation, inclusion. સમાસ, પુ.) સમાવું તે; જુઓ સમાવેશ: (૨) (વ્યાકરણ) બે કે વધારે શબ્દોના જોડાથી
AL 210€; (grammar)a compound. સમાહાર, (૫) સમુદાય, સમૂહ, an assemblage, an aggregation: (૧) સંગ્રહ; collection: (3) 124; abridgement. સમાંતર, (વિ.) સમાન અંતરે આવેલું કે રહેલું; parallel:-ચતુભુજ, -ચતુષ્કોણ, () parallelogram. [a committee. સમિતિ, (સ્ત્રી.) મંડળી, નિયુક્ત મંડળ; સમિધ, (સ્ત્રી.) યજ્ઞનું બળતણ; fuel for a
sacrifice. (tion:(?)(maths.):quation. સમીકરણ, (ન.) સપાનાધિકરણ; equalizaસમીક્ષા, (સ્ત્રી.) બારીક તપાસ કે નિરીક્ષણ minute examination or observationઃ (૨) જુઓ સમાલોચના. સમીચીન, (વિ.) ખરું, સાચું; right, true: () Al3u; proper, appropriate.

Page #724

સમી૫
સરકાર
સમીપ, (વિ.) નજીક કે નિકટ આવેલું; near, close: તા, (સ્ત્રી) નિકટતા; nearness, proximity. સમીર, સમીરણ, (૫) પવન; wind. સમીસંધ્યા, સમીસાંજ, (સ્ત્રી) સંધ્યાકાળ, સૂર્યાસ્તને સમય; the dusk, the time of sunset.
[becomingસમુચિત, (વિ.) યોગ્ય, છાજતું; proper, સમુચ્ચય, (૫) સમૂહ; an assemb
lage: (2) 3426; a collection. સમુદાય, (૫) જુએ સમુચ્ચય: (૨) જશે, ટોળું; a multitude, a group, a flock.
[an ocean. સમદ્ર, (૫) દરિયો, મહાસાગર; a sea, સમ, (વિ.) સળંગ, આખું, અતુટ; entire,
whole, unbroken (૨) સારી સ્થિતિમાં, દુરસ્ત; in good or sound condition: (૩) શાંત, નિરુપદ્રવી; quiet, harmless: (x) 22021; proper: (1) ખરું, સાચું; right, true. (૬) તંદુરસ્ત; healthy નમું, (વિ) સમું. સસૂલ, (વિ.) (અ) જુઓ સમૂળ, સમૂળ. સમૂહ, (૫) જુઓ સમુદાય તંત્ર, (ન.)
જુઓ સમવાયતંત્ર, “સમવાય”માં. સમૂળ, સમૂળગું, સમૂળુ, (અ) (વિ.) પૂરેપૂરું, મૂળસહિત, સંપૂર્ણ રીતે; entire,
complete, entirely, completely. સદ, (વિ.) આબાદ, ઐશ્વર્યયુક્ત; pros
perous, abundant, wealthy-સમૃદ્ધિ, (સ્ત્રી) આબાદી, અશ્ચર્ય; prosperity, wealth, abundance. સમેટવું, (સ. ક્રિ) આટોપવું; to wind ups (૨) એકઠું કરવું; to gather, to coll•ct. સમેત, (વિ.)ની સોબતમાં, સાથે રહેલું, સંયુક્ત; accompanied by, joined, united: (અ) સાથે, સહિત; with, along with. સમૈયો, (૫) જુઓ સામૈયું (૨) સાંપ્રદાયિક ઉત્સવ; a sectarian festival. સમો, (૫) વખત, કાળ; time: (૨) પ્રસંગ; an occasion:(3) A12H; a season:()
સાંપ્રત સમયmodern times:(૫)યુગપ્રભાવ the spirit or impact of an age. સમોસુ, (વિ.) બધું સાથે ગણુતાં એક સાથે બધું; taken together or as a whole, all at a time. સમોવડ, સમોવડુ, સમોવડિયુ, (વિ) સમાન; equal (૨) સરખી ઉંમરનું; of the same age: (3) 6; rival. સમોવવું, (સ. ક્રિ) to make extremely hot bathing water bearable or suitable by mixing cold water with it: સમોવણ, (ન.) એવી ક્રિયા; such act. (૨) એને માટેનું ઠંડું પાણી;
cold water for that. સમ્યક, (વિ.) યોગ્ય, ખરું; proper, appropriate, right: (અ) યોગ્ય રીતે, ખરી રીતે, સારી રીતે, બરાબર; properly, rightly, well. સમ્રાજ્ઞી, (સ્ત્રી) શાસક મહારાણan empr
ess:(2) 219112-il coil;emperor's wife. સમ્રાટ, (પુ) શહેનશાહ, an emperor, સર, (ન.) સરોવર; lake. [mental chain. સર, (સ્ત્રી) સાંકળી, હાર; necklace, ornaસર, પું) (૫. બ. વ.) પત્તાની રમતમાં ‘હુકમ' (નું પાનું કે પાના); trump (card or cards in the game of cards). સર, (વિ.) જિતાયેલું, શરણે કે તાબે થયેલું conquered, surrendered. સર, (અ.) “એ પ્રમાણે'; according to: (૨) માટે, અમુક હેતુથી; for, with a
view' to, with the aim. સરકણું, (વિ.) સરકી કે લપસી જવાય એવું; slippery: (ન.) સરકણી જગા, a slippery place. સરકવું, (અ. ક્રિ) સરકી જવું, લપસવું; To slip, to slide. (૨) યુક્તિપ્રયુકિતથી
છટકી જવું કે નાસી જવું; to escape or run away skilfully, to sneak away. સરકાર, (સ્ત્રી) (કું.) શાસક્સતા, શાસકda; the government: 2250zł,

Page #725

સરકિયું
૭૨૦
સરમદાર
(વિ.) સરકારનું કે એને લગતું; govern- mental, government (૨) સાર્વજનિક; public (૩) સત્તાત્મક, અધિકૃત; authoનંeed official.
સિટકવું. સરકિયુ. (વિ.) (ન.) જુઓ આ સરક, (પુ) અમુક ફળનો દ્રાક્ષ, ઈ.નો
24121 2431921 124; vinegar. સરખામણી, (સ્ત્રી) તુલના; comparison (૨) સમાનતા, સરખાપણું equality, similarity. સરખાવવું, (સ. ક્રિ) તુલના કરવી; to compare, to contrast: (૨) તપાસી કે મેળવી જવું; to check, to tally. સરખું, (વિ.) મળતું, સમાન; equal, similar, like: (2) 214041; level, flat: (૩) પદ્ધતિસરનું, વ્યવસ્થિત; systematic, orderly: (૪) , છાજતું; becoming, suitable: (14) 3452113; uniform. સરગવો, (૫) a tree on its stick like fruit used as vegetable. સરઘસ, (ન) વરઘેડે; a procession. સરજન, (ન.) સરજનહાર,(પુ.) સરજવું, (સ. ક્રિ.) જુએ સર્જન, સર્જનહાર, સજવું. સરજોરી, (સ્ત્રી) જુઓ શિરોરી. સરડકે, (૫) “સરડ” એવો અવાજ; the sound caused by sniffing: (૨) જુઓ સબડકે. સરડો, (મું) કાચિંડા; a chameleon. સરણિ, સરણી, (સ્ત્રી.) ગોઠવણી, રીત, પદ્ધતિ; arrangement, method, systemઃ (૨) પગથી, પગરસ્તો; a path, a footpath. સરત, (સ્ત્રી.) દયાન, લક્ષ; attention: (૨) નજર; watch, Vigilance: (૩) સ્મૃતિ; remembrance: –રહેવી, ખ્યાલ રહેવું; to have a watch: -રાખવી, ધ્યાન રાખવું; to keep an eye on: સરત2015.moraals;oversight, inadvertance સરતપાસ, (સ્ત્રી) (અદાલતમાં) મુખ્ય કે 4674ril aula; examination-in-chief.
સરદાર, (૫) નાયક, આગેવાન; leader, chieftain, commander, general: (૨) ઉમરાવ, અમીર; lord, noble: (૩) શીખ નામ આગળ વપરાતો માનવાચક શબ્દ; the word used as honorific before Sikh names: સરદારી, (સ્ત્રી) આગેવાની; command, leadership, chieftainship (વિ.) સરદારનું, સરદારને લગતું; concerning the office or duties of a sardar. સરદેશમુખી, (સ્ત્રી) મરાઠાઓને એક મહે
el auli; a kind of levy collected by the Marathas. સરનશીન, (પુ.) પ્રમુખ, સભાપતિ; chairman, president. સરનામું, (ન) address. સરપણુ, (ન) બળતણ માટેનાં લાકડાં;
wood used as fuel, firewood. સરપરસ્ત, (વિ.) રક્ષક, પાલક; protector, guardian (૨) તરફેણ કરનાર one who shows a favour: સરપરસ્તી , (સ્ત્રી) રક્ષણ; protection (૨) તરફદારી; favour. સરપંચ, (૫) પંચને પ્રમુખ કે વડે; the chairman or head of jury or a body of arbitrators= (૨)ગ્રામપંચાયતના પ્રમુખ; the president of a village Panchayat. સરપાવ, (૫) ઇનામ; gift, present (૨) (પ્રાચીન કાળમાં) શાબાશી બદલ આપવામાં આવતા પગથી માથા સુધીને પિશાક, a full dress bestowed upon a person (in olden times) as a mark of appreciation or honour: (૩) બદલે; reward. સરપેચ, (૫) જુએ શિરપેચ. સરફરેશી, (સ્ત્રી) આત્મબલિદાન; selfsacrifice(૨) માથું આપવું તે; the act of offering one's head. સરબસર, (વિ.) સમગ્ર; complete, thorough: (24.) yai; completely.

Page #726

સરબંદી
૨૧
સરસિજ
સરઅંદી, (સી) રાજમહેલના રક્ષણ માટે મહેલના કિલ્લા ઉપર ગોઠવાયેલી ખાસ પલટણ; an armed battalion situat- ed in a palace for the protection of the royal family. સરભર, (વિ) ઓછુ વસ્તુ નહિ, સરખેસરખું; neither more nor less, equal: (?) watdiet farlig'; without profit or loss, at par. સરભરા, (સ્ત્રી) આદરસત્કાર; hospitality: (૨) સેવાચાકરી; attendance and service. સરમુખત્યાર, (વિ.) અબાધિત હક કે સત્તા ધરાવતું; plenipotentiary having absolute rights or power: (9.) સર્વસત્તાધીશ શાસકdictator: સરમુખત્યારી, (સ્ત્રી.) dictatorship: સરમુખત્યારશાહી, (ચી.) dictatorship. સરયુ-૧), (સ્ત્રી.) the name of a river in North India. The famous city Ayodhya was located on the bank of this river. સરલ, સરળ, (વિ.) સીધું; straight: (૨) સહેલાઈથી થઈ શકે એવું, આસાનઃ easy (૩) સાદું; simple: (૪) નિખાલસ, ભેળું; frank, simple-hearted. સરલકેણ, (પુ) straight angle (of 180°): સરલતા,(સ્ત્રી.)સાદાઈsimplicity: (૨) નિખાલસતા; frankness, stra ghtforwardness, open-mindedness. સરવ, (૬) (જુઓ સ૩) cypress tree. સરવડો, (પુ) સરવહુ, સરવરિયું, (ન) રહી રહીને પડતું વરસાદનું ઝાપટું; frequent showers of rain. સરવણી, (સ્ત્રી) તેરમાને દિવસે કરાતી શ્રાદ્ધક્રિયા; the ceremony performed on the thirteenth day after a person's death. સરવર,(ન.)(જુઓસરેવર)lake, pond. સરવરિયું, (ન.) નાનું સરોવર; small lake or pond.
સરવાણી,(સ્ત્રી)ઝરણું; spring of water સરવાણું, (4) જુએ સરવેશું. સરવાળે, (અ) અંતે; in the end: (૨) પરિણામે; consequently. (૩) એકંદર; on the whole. સરવાળો, (૫) addition: (૨) total. સરવું, (વિ.) તીવ્ર શ્રવણશક્તિવાળું; having a keen sense of hearing (૨) મોટા અવાજે બોલાયેલું; spoken loudly, shrill: (૩) અમુક જાતના સ્વાદ અને ફરમવાળું; having a particular taste and fragrance: (x) 349; smart, nimble: () 2016, HR4; easy, simple: (૬) સુંદર elegant. સરવું, (અ. ક્રિ.) સરકવું; move, slip, slide away: (૨) હેતુ કે અર્થ) સિંહ થવું, પાર પડવું; to be served, fulfilled, satisfied, accomplished. સરવૈયું, (ન) નફાનુકસાનનું વાર્ષિક તારણ;
a balance-sheet. સરવો, (૫) wooden ladle used in religious ceremonies (yajnas) for offering ghee to fire: (૨) ઉદાર પુરુષ; a generous person (૩)શરુ earthen dish. (oil, mustard oil. સરશિયું, (ન) સરસવનું તેલ; rapeseed સરસ, (૫) (જુએ સરેશ) glue સરસ, વિ.) સરસ, રસ સહિતનું, રસપૂર્ણ
juicy: (?) 23; good, fine: (3) ઉત્ત; excellent: (1) સુંદર; fine, handsome, beautiful. સરસમાચાર, (પું. બ. વ.) ખબરઅંતર; news, information, સરસવ,(૫)rapeseed,mustard seed. સરસાઈ, (સ્ત્રી) ચડિયાતાપણું: superiorily: (૨) ચડસાચડસી, સ્પર્ધા; rivalry, competition. સરસામાન, (પુ.) ઘરગથ્થુ સામાન, રાચર
ચીલું:householdthings orfurniture, સરસિજ, (ન) કમળ; lotus.

Page #727

૦૨૨
સરસિયું
સરસિયુ”, (ન.) જુએ સરશિયુ સરસી, (ત.) જુએ સીધુ. સરસ, (અ.) નજીક; near, close, adjacent: (વિ.) સરસ; good, fine. સરસો, (પુ.) પ્રાંતને વરિષ્ઠ કારોબારી અધિકારી,હાકેમ;governor of province. સરસ્વતી, (સ્ક્રી.) વિદ્યાની દેવી, શારદા Saraswati-the goddess of knowledge and learning, Sharada. સરસ્વતી, (સ્રી.) name of a river in North Gujarat: (૨) the supposedly hidden river joining the Ganges and the Yamuna at Prayag in North India. સરસ્વતીપૂજન, (ન.) festivøl of the worship of Saraswati celebrated either on the Vasant Panchami day or in the month of Ashwin: (ર) જુએ શારદાપૂજન. [dary, Forder. સરહદ, (શ્રી.) સીમાં; frontier, bounસરહિસાબનીશ, (પુ.) Accountant સરળ, (વિ.) જુએ સરલ. [General. સરળતા, (સ્રી.) જુએ સરલતા. સર'જામ, (પુ.) જોઈતી સામગ્રી; necessary equipment, paraphernalia: (૨) લશ્કરની સામગ્રી; war-materials and defence equipment: સર’જામી, (વિ.) pertaining to સરામ: (૨) શિલેકારી પતિનુ'; feudal: સર જામી પદ્ધતિ, (સી.) feudal system.
સરા, (સ્ત્રી, ) ધમ શાળા, મુસાફરખાનું; caravanserai, lodging place for travelers: (૨) શેરી, પેાળ; street, lane: (૩) ધારા, પ્રવાહ; flow, stream, currert: (૪) માસમ· season (e. g. લગનસરા): સરાઈ, (સ્રી.) સરા, ધર્મશાળા, મુસાફરખાનું; a caravansary, resthous: for travellers. સરાક, (પુ.) શૂળ; thorn: (૨) અણીદાર
સરાત્રણ
સળી, ફ્રાંસ; blade of wood or grass having a sharp point. સરાયડો–સાખડો, (પુ.) ચૂનાવાળી માટી; soil composed of a large proportion of lime.
સરાગ, (વિ.) રાગયુક્ત; full of loveaffection or attachment: (૧) ૨'ગવાળું; colourful,
સરાત, (પુ.) સરવાં વાસ કે સ્વાદ (ખાસ કરીને જમીન કે માટીનાં); fine fragrarice or taste (esp. of earth or soil). સરાડે, (અ.) યાગ્ય કે સીધે માગે; on
the right or straight path. સરાણુ, (સ્રી.) whe⟨stone, grindstone. સરાણિયી, (પુ.) one who sharpens edged tools on a grindstone professionally; સરાણે ચડાવવુ,ધાર કાઢવી; to sharpen an cdged tool: (૨) આરભ કરી આપવા; to provide an initiative to: (૩) ઉશ્કેરવું; to inc te, to provoke, to instigate. સરાફ, (પુ.) સરાફી, (શ્રી.) જુએ ‘શરા સરાર, (અ.) એક ડેથી બીજા છેડા સુધી; from one end to the other: ૨) અંત સુધી; upto the end: (૩) લગાતાર;
continuous.
સરામણું, (ન.) સરામણી, (સ્રી.) સરાવવાની--શ્રાદ્ધક્રિયા કરાધવાની દક્ષિણા; present given to a Brahmin for performing the specific rites on the death anniversary of a relative. સરામણું, (ન.) સરાવણુ, શ્રાદ્ધ કરવું તે; the act of performing ceremonial rites on the death anniversary of a relative. [dish. સરાવ, સરાવલ, (ન.) શકાઢું; arthen સરાવવુ, (સ. ક્રિ.) શ્રાધ્ધ કરવું'; to make ceremonial offerings death anniversary of a relative. સરાવણું, (ન.) જુઆ સરામકુ
the

Page #728

સરાસર
સપ
૭૨૩
સરાસર, સરાસરી, (અ) જુઓ સરેરાશ. સરહ, સરાહના, (સ્ત્રી) પ્રશંસા, વખાણ;
praise, eulogy, commendation. સરાહનીય, (વિ.) સરાહનાને પાત્ર, સ્તુત્ય; praiseworthy, commendable. સરાહ,(સ.ક્રિ) પ્રશંસા કરવી; to praise, to cul gize: (?) 74(6541984121; to enhance greatness or importance of. સાંઠી, (સ્ત્રી) જુઓ સાંઠી. સરિત, સરિતા, (સ્ત્રી) નદી; a river. સરિસ્પતિ, (૫) સમુદ્ર; sea, ocean, સરિયામ, (વિ.) ધરી, મુખ્ય (રસ્તે); main, chief (road): (૨) જાહેર, સાર્વજનિક public, open to all: (૩) સીધું, સળંગ; direct, straight: (૪) આખું; while, urbroken: (૫). સંપૂર્ણ complete, total. સરીખ, સરીસું, (વિ.) જુએ સરખુ. સરીસુ, (અ) જુઓ સરસ. સ, (ન) શરુ; cypress tree. સરૂપ, (વિ.) સરખું, સમાન; similar: (૨) સુંદર, રૂપાળું; beautiful, handsome, good-looking. સરેડે, (અ) જુઆ સરાડે. સરેરાશ, (સ્ત્રી) સરાસરી; average સરેરાશ, (અ) સરાસરી; on an average (૨) શુમારે; approximately. સરેશ, રેસ, (૫) મરેલા જાનવરોનાં હાડકાં–ચામડાંમાંથી મળતો એક પ્રકારનો ચીકણો પદાર્થ glue, gelatine. સરૈયો, (૫) અત્તર, ઈ. સુગંધી પદાર્થોને Quiel; perfumery-dealer, perfumer. સરેખડો, (પુ) જુઓ સરાકડો. સરોગત, (અ.) સાધારણ રીતે; usually, normally. સરોજ, (ન) કમળ; loius (fwer):
સરોજા, (સ્ત્રી) સરોવરમાંથી જન્મતી–નદી; river: સરોજિની, (સ્ત્રી) કમળની વેલ; lotus plant.
સરોટો, (પુ) સાપને લિસેટે; the mark left by a moving serpent. સરોતો- સરોદો,(૫)સૂડી: nut-cracker. સરોદ, સરોદો, (૫) સારંગી: Sarangi,
a kind of stringed-musical instruસરોવર.ન મોટું તળાવઃ | સરોવર,(ન)મેટું તળાવ; lake. [ment. સરોષ, (વિ.) રોષ (કેપ) સહિત; with
anger: (?) kifua; angered, angry. સગ, (૫) સૃષ્ટિ; the universe (૨) Grufet; creation, origin, source: (3)41°; abandonment, relinquishment, renunciation (૪) કાવ્યને અધ્યાય, કાંડ; canto, section or division of an epic -મીમાંસા, (સ્ત્રી) સૃષ્ટિની ઉત્પત્તિને ક્રમ ચર્ચતું શાસ્ત્ર; cosmogony, theory of the creation of the universe:-શક્તિ , (સ્ત્રી) Zor 12 [Br;creative power. (creator. સર્જક, (વિ.) સર્જના; creative: (પુ.) સર્જન, (ન.) સર્જવું તે; the act of creating: (2) moral zla: the thing created, creation: (3) zle; the universe (૪) surgeon: -હાર, (મું) Hoy's; one who produces or creates: (૨) સૃષ્ટિનો સર્જક ઈશ્વર; the Creator, the God:-જનું, (વિ.) આદિ, સૃષ્ટિની શરૂઆતથી ચાલતું આવેલું; as old as the creation, primordial: --શક્તિ , (સ્ત્રી.) creative power: સર્જનાત્મક, (વિ.) સર્જન વિશેનું; perGaining to the act of creation or the thing created or the creat:0;.: () 247 $; creative. creating સર્જના, (વી.) સજવું તે; the act of સર્જવું, (સ. ક્રિ) ઉત્પન્ન કે પેદા કરવું, 7249 ; to create, to produce, to compose, to construc!. સર્જિત, વિ.) સજેલું; created: (૨)નસીબમાં લખેલું; destined, pre-ordained. સર્પ, (પુ.) સાપ; snake, serpent:

Page #729

સપવું
૨૪
સવ
-ગંધા, (સ્ત્રી) name of a plant –ણી, (સ્ત્રી) (alsoસપિણી ); a female serpent -દંશ, (૫) સાપને દંશ; snake-bite: સર્પાકાર, (વિ.) સર્પ જેવા 241317414'; resembling the form of a serpent, serpentine, zigzag: સપસન, (ન.) ભુજંગાસન; one of the Yogic Asanas. સપનુ (અ. .) ધસી જવું, દોડી જવું;
to rush towards. સર્પિણી, (સ્ત્રી) જુઓ સપશિ. સવ, (વિ.) સમગ્ર, અખિલ, બધું; entre, whole, all:-કાલીન, (વિ) નિત્ય, અનંત, 21%d;ever-lasting, endless, eternal: –ગત, (વિ.) –ગામી, (વિ.) સર્વત્ર રહેલું, સર્વવ્યાપ; omnipresents -ગામિત્ર, ન) સર્વગામીપણું; omnipresence: -ગુણસંપન્ન, (વિ) endowed with all the virtues: -ચાહી, (વિ.) બધું સમાવી લેતું; comprehensive, including everything. (૨) બધું સમજતું comprehending everything:-2018, (વિ.) બધાથી ગ્રહણ થાય-સમજાય એવું; comprehensible to all and sundry: -જનીન, (વિ.) સાર્વજનિક; public: -ત્ત, (વિ) બધું જાણનાર; all-knowing, omniscient -જ્ઞતા, (સ્ત્રી) -જ્ઞત્વ, (ન.) omniscience:-જ્ઞાત, (વિ) સર્વર વિદિત; known to all: ત, (વિ) બધી બાજુએથી; from all sides: (૨). સર્વ પ્રકારે; in all ways: -તોભક, (વિ) દરેક રીતે સુંદર કે સારું; beutiful or good in all respects: -નોમુખ,(વિ.)-તોમુખી, (વિ) having faces on all sides: (૨) દરેક પ્રકારનું of every kind (૩) સર્વાગી, સંપૂર્ણ covering all aspects, perfect: -, (અ.) બધાં સ્થળે; everywhere -થા, (અ.) બધી રીતે, સર્વ પ્રકારે; in all ways, in every respect:-દશી, (વિ.)
બધું જેનાર કે જાણનાર; all-seeing, all knowing, omniscient: –દા, (અ.) હંમેશાં, નિરંતર; always, cons antly -શી, (વિ.) સવદેશીય, (વિ.) બધા દેશ, અંગ કે વિભાગને લગતું; pertaining to all the countries, cosmopolitan: (૨) pertaining to all the aspects of a thing, subject or topic: દ્રાવક, (વિ.) સર્વને ઓગાળે એવું (જેમ કે, પાણી); Universal solvent -ધર્મસમભાવ, (૫) બધા ધર્મો પ્રત્યે સમાનતાને ભાવ; sense of equality towards all religions: નામ, (ન.) (વ્યા.) નામને બદલે વપરાતો શબ્દ; (gram) pronoun –નાશ,(૫) બધાને નાશ, સંપૂર્ણ નાશ; total destruction, utter ruin-પક્ષી-પક્ષીય, (વિ) બધા પક્ષને લગતું; of or pertaining to all sides or parties:
ભક્ષી, (વિ.) બધા પદાર્થોનું ભક્ષણ કરનારું; omnivorous: -ભૌમ, (વિ.) જુઓ સાર્વભૌમત-મતે, (અ.)સર્વાનુમતે unanimously:- મય,(વિ.) સર્વવ્યાપી, સર્વગત; all-pervading,omnipresent,ubiquitous-માન્ય,(વિ.)બધાને માન્ય કે સ્વીકાર્ય accepted or admitted by all, universally acknowledged: -વિધ, (વિ.) સર્વ પ્રકારનું; of all kinds:–વેત્તા, (વિ. બધું જાણનાર; all knowing -વ્યાપક, -વ્યાપી, (વિ) દરેક સ્થળે 41941;all-pervading,omnipre:ent, ubiquitous -વ્યાપકતા, (સ્ત્રી) allpervasiveness, omnipresence, ubi. quity: -શક્તિમાન, (વિ.) બધું કરવાની શક્તિ ધરાવનાર, અજોડ સામર્થ્ય ધરાવનાર; all-powerful, almighty, omnipotent -શ્રેષ્ઠ, (વિ) બધામાં ઉત્તમ; best of all:-સત્તાધીશ, (વિ.) સંપૂર્ણ સત્તા 47190; having absolute powers: (૫) સરમુખત્યાર; dictator: સંગ્રહ, (પુ.) સર્વ પ્રકારની માહિતી આપતો ગ્રંથ;

Page #730

સર્વાનુમત
સલાવડું
encyclopaedia, gazetteer:-11185, (વિ.) all-inclusive: -સાધારણ -સામાન્ય, (વિ.) સૌને લાગુ પડતું; applicable or common to all: -સુલભ, (વિ) સર્વને સુલભ હેય એવું available to all: –સ્વ, (ન) પિતાની માલિકીનું બધું જallones/ one's all-in all: સ્વીકૃત, (વિ) સૌએ
સ્વીકારેલું; acknowledged by all: –હિતકર, હિતકારી, (વિ.) સર્વનું હિત કરે એવું; beneficial to all: સર્વાતીત, (વિ.) સર્વથી પર; transcending all. સર્વાનુમત, (વિ.) બધાને સ્વીકાર્યું કે કબૂલ; unanimous: (પુ.) બધાનો
24414 Ha; unanimity.. સર્વાનુમતિ, (સ્ત્રી) સર્વાનુમત, unanimity. સર્વોગસપણ, (વિ.) સર્વ અંગે અથવા દરેક રીતે સંપૂર્ણ perfect or excellent in all aspects: સર્વાંગસુંદર, (વિ.) 2442 243 Er; thoroughly beautiful: સર્વાગાસન, (ન.) one of the Yogic Asanas. સર્વાગી સર્વાગીણ (વિ.) બધાં અંગે કે વિભાગને લગતું; pertaining to all the limbs or aspects, all-embracing, all-round. સ શે, (અ.) સર્વ અંશે; in every
respect, total, completes, perfect: સર્વે, (સ.) સધળું, બધું; all, entire. સ ચ, (વિ.) ઉચ્ચતમ, સૌથી ઊંચું સ્થાન
212190"; bigbest, greatest: 2747224
અદાલત, (સ્ત્રી) Supreme Court. સવોત્કૃષ્ટ, સવોત્તમ, (વિ.) શ્રેષ્ઠ, ઉત્તમ; best of all, excellentઃ સર્વોદય, (વિ) સામુદાયિક ઉન્નતિ કે કલ્યાણ; collective or universal progress or welfare. સર્વોદયવાદ, (૫) the doctrine of
સર્વોદય. [in doctrine of સર્વોદય. સવોદયવાદી, (વિ.) one who believes સવોપયોગી, (વિ.) બધાને ઉપગી; use-
ful to all: સવપરી, (વિ) સૌથી ચડિયાતું, સર્વોચ્ચ; superior to all, highest, supreme... સવોપરીતા, (સ્ત્રી) સર્વોપરીત્વ, સવ
પરીપણુ, ()શ્રેષતા શ્રેષ્ઠત્વ supremacy. સલક્ષણ, સલખણુક(વિ.)જુઓ સુલક્ષણ. સલજ્જ, (વિ) લજજાયુક્ત; bashful, shy, coy: (અ) લાપૂર્વક; shyly. સલવવુ, (સ. ક્રિ) જુઓ સાલવવું. સલવાસણ, (સ્ત્રી) સલવાવું તે; confusion, bewilderment: (૨) સાલવવાનું મહેનતાણું; wages for fitting joints in their sockets. સલવાસુ, (અ. ક્રિ) ઉકેલ ન સૂઝવાથી મૂંઝાવું, ગુંચાવું; to be puzzled, confused or bewildered, to be in a fix. સલાટ, (પુ) પથ્થરકામ કરનાર, પથ્થર U3011?;a stone-cutter,a stone-mason. સલાટી–ડી), (સ્ત્રી.) ધાર કાઢવાને પથ્થર a rectangular piece of stone with a smooth surface used for sharpeping edged tools, cobbler's whetstone.
[masonry. સલાડુ (ન) સલાટનું કામકાજ કે ધંધ સલા, (ન.) સલાટી; cobbler's whet
stone: (?) Hare[l; instigation. સલામ, (સ્ત્રી.) નમસ્કાર, અભિવાદન; salutation, bow: સલામી, (સ્ત્રી) માનસૂચક સલામવિધિ; salute (of guns, etc.) as a mark of honour. સલામત, (વિ.) ભય કે જોખમથી મુક્ત, સુરક્ષિત; free from fear or danger, safe, secure, well-protected: (૨) હયાત; alive. (૩) તંદુરસ; healthy: સલામતી, (સ્ત્રી.) સુરક્ષિતતા; safety, security: (૨) હયાતી, જિંદગી; life, existence: (૩) તંદુરસ્તી; health. સલાવવું, (ન.) શોરું; earthen dish
or bowl: (૨) માટીનું ભિક્ષાપાત્ર; earthen begging-bowl.

Page #731

સવાણું
સલાડ
૨૬
સલાહ, (સ્ત્રી) બેધ, શિખામણ; admoni- tion, advice, counsel: (૨) મંતવ્ય, અભિપ્રાય; opinion (૩) શાંતિ, સુલેહ, 241919; peace, amity, reconciliation-કાર,(વિ.)(૫) શિખામણ આપનાર, માર્ગદર્શક; advisor, guide: (૨) શાંતિ
સ્થાપક,સમાધાન કરાવનાર; peace-maker: સલાહકાર-સમિતિ, advisory board. or committee. સલિલ, (ન.) પાણી; water, સલૂક, (સ્ત્રી) વર્તણૂક, રીતભાત; behaviour, conduct manners: (૨) સદુભાવ, સુમેળ; goodwill, concord: (૩)ભલાઈ, ઉપકાર; goodness, obligation - કાઈ, (સ્ત્રી)સ તા ; civility, modesty: (૨) સદુભાવ, સુમેળ; goodwill, concord સલ, (વિ) આકર્ષક, મેહકસુંદર,
attractive, fascinating, beautiful. સપાટ, (પુ) રેલના પાટા નીચે ગોઠવાતો
441231; sleeper (of a railway line). સલી, (પુ) જમીન પર છાણ અને માટીનું પાતળું લપણythin coating on a floor
of mixture of soil and cow-dung. સલ્તનત, (સ્ત્રી) પાદશાહત, સામ્રાજ્ય;
kingdom, empire. સલી, (સ્ત્રી.) અન્નાને ધાર કાઢવાને સપાટ
4242; a barber's flat whetstone. સલ્લો, (૫) સાગોળ; fine powder of
lime-stone. સવી , (વિ.) (સ્ત્રી) જુઓ સત્સ. સવડ, () (સ્ત્રી) જુઓ સગવડ. વલ્સ-સંવત્સા -સવસી, (વિ.)(સ્ત્રી) વાછડાવાળી; accompanied by a calf. સવર્ણ, (વિ.) એક જ વર્ણ, જ્ઞાતિ કે વર્ગનું; of the same class or caste: (?) આર્યોની વર્ણવ્યવસ્થામાંના કેઈ પણ એક વર્ણનું; (a member) belonging to any of the four 'Varnas' or classes of the Aryas. [facility. સવલત, (સ્ત્રી) સગવડ; convinience,
સવળવું, (અ. ઝિ) જુઓ સળવળવું. સવળું, (વિ)સૂલટું(opposite of અવળું); having the right or proper side exposed, not inverted or up-sidedown:(?) right, proper: (3) clockwise: સવળા પાસા પડવા, ધાર્યું કામ પાર પડવું, ફતેહ થવી; to accomplish as desired, to succeed: સવળ પડવું, સફળ થવું; to succeed: (૨) અનુકુળ (પરિણામ) આવવું; to get desired or favourable result. સવા, (૫) અનુકૂળ વા.પવન; favourable breeze: (૨) અનુકુળ; favourable, conducive, propitious. સવા, (પું. બ. વ.) જુએ સુવા. સવા, (વિ.) ૧; one and a quarter
-14: (?) when prefixed to perfect numbers, such as 100, 1000, etc, means one and one fourth times that number, e. g. 29121= one hundred and twenty five (3)wben prefixed to a number other than perfect numbers (such as 100, 1000, etc.), it means one furth more than the number, e. g. 291 છ; means 6: -આઠ, મન માને એવું, સારું satisfactory, good: -વીસ, સાચું, યોગ્ય; true, correct, authoritative -શેર, ઘાણું, ખૂબ; very much. (e, g. સવા શેર લોહી ચડવું; to be extremely pleased): (૨) ચડિયાતું; superior: સવાઈ, (વિ.) સવાયું; one and a quarter times the quantity: (૨) (સ્ત્રી) ચડિયાતાપણું; superiority. સવાકવા, (પુ.) અનુકૂળ કે પ્રતિકૂળ પવન; favourable or adverse wind: (?)
અકસ્માત: accident. સવાકે,(કું.) પૈસે, દેઢિયું; pice, paisa. સવાણ, (સ્ત્રી.) સેબતને આનંદ કે હંફ;

Page #732

સવાયુ
pleasure or warmth derived from company: (૧) આરામ; ease, comfort: (૩) (ન.) પશુ માદાના ગર્ભાધાનને કાળ; period of heat in animals. સવાદિયું, (વિ.)સ્વાદિષ્ટ, લિજ્જતદાર; tasty, delicious: (ર) સ્વાદિષ્ટ વાનગીએ ખાવાનુ શાખીન; fond of delicious eatables, gourmand. સવાયા, (પુ. બ. વ.) સવાયાં, (ન. ખ. વ.) સવાના આંકને કાઠ; multiplication
table in which the numbers one to hundred are multiplied by one and a quarter.
સવાયુ”, (વિ.) સવાગણું; one and a quarter times (in quantity): (૨) ચડિયાતુ; superior. સવાયો, (પુ.) જુએ. સવાકા. સવાર, (સ્રો.) morning, dawn. સવાર, (વિ.) (મુસાફરી માટે) વાહનમાં કે પશુ પર બેઠેલું; seated on the back of a beast or in a vehicle: (પુ.) અસવાર; person riding on an animal or travelling in a vehicle: (૨) ધેાડેસવાર; horseman: -થવુ, ધાડે બેસવું; to ride a horse: (૨) (કેાઈના પર) ચઢી બેસવુ'; to be over-bearing. સવારી, (સ્રી.) સવાર થવું તે; the act of riding: (૨) ઉતારુ; passenger:(૩) વરઘેાડામાં ફરવું તે; the act of moving in a procession: (૪) ઠાઠમાઠત્રાળુ સરધસ; pompous procession: (૫) અમલવારીને આ અંગે મુસાફરી; official tour by an officer on duty: (૬) કુચ, કાયત; march: (૭) ચડાઈ, હુમલેા, આક્રમણ; invasion. સવાલ, (પુ.) પ્રશ્ન; question: (૨) પૂછપરછ; inquiry: (૩) અરજ, વિનતિ, વિનમ્ર માગણી; request, humble demand: (૩) કથન, ખેાલ; statement, utterance: -જવાબ, (પુ. ખ, વ.) પ્રશ્નોત્તર; questions and answers: (૨) પૂછપરછ;
સવે કરવુ
inquiry: (૩) તકરાર, ખેાલાચાલી; altercation, wrangling. સવાલપત્ર–સવાલપત્રક,(ન.)જુઓપ્રશ્નપત્ર. સવાલી, (પુ.) સવાલ કરનાર, questioner: (૨) માગનાર, અરજદાર; one who makes a request, applicant. સવાસણ, (સ્ત્રી.) જુએ સવાસણ, સવાસલુ, (ન.) ખુશામત; flattery: (૨) આજીજી,કાલાવાલા;entreaty,solicitation. વિકલ્પ, વિપક, (વિ.) વિકલ્પવાળુ’; optional: (૨) સદેહયુક્ત; doubtful: (૩) સમાધિના એક પ્રકાર, જેમાં જ્ઞાતા અને જ્ઞેયની અલગતા જળવાય છે; kınd of trance or Samadhi in which the distinction between the knower and the known remains.
૧૭
સવિતા, (પુ.) સૂર્ય'; the sun: (૨) સર્જનહાર,પરમાત્મા;God, the Creator. સવિનય, (વિ.) વિનચી; courteous, modest: (અ.) વિનયપૂર્વ ક; mod stly. સવિશેષ, (વિ.) વિશિષ્ટ; peculiar, having some special quality: (૨) અસાધારણ; extraordinary: (૩) મુખ્ય, chief, main: (અ.) વિશેષ, વિશિષ્ટ રીતે, ખાસ કરીને; especially, particularly (૨) ખૂબ જ અતિરેકથી; extremely. સવિસ્તર, (વિ.) વિગતવાર, વિસ્તારયુક્ત, detailed, extensive: (૨) વિગતથી, વિસ્તારપૂર્વક; in detail, extensively. સવિસ્મય, (વિ.) with surprise. સર્વ, (અ.) યાગ્ય સ્થળે કે માગે'; at the proper place, on the proper path: (૨)ચત્રસ્થિત; orderly,well-arranged. સર્વ, (વિ.) સરસ, સારું', આવકારપાત્ર; fine, good, welcome. સર્વ પડવુ, અનુકૂળ થવું; to be suitable or favourable to: (૨) ખરાખર ગેઠવાવુ; to be settled. સવે કરવું, ઠેકાણે કરવું: to put in proper place: (૨) મારી નાખવુ'; to kill.

Page #733

સવેલી
૦૨૮
સજ.
સવેલી, (વિ) (સ્ત્રી) છોકરાં સાથે નાતરે 241aell; woman with encumbrance married to a second husband: (૨) સગાઈ થઈ હોય છતાં બારેબાર બીજે પરણાવી દીધેલી; betrothed girl given away elsewhere in marriage without informing her fisst fiance. સવેળા, (અ.) સમયસર; at the proper time: (૨) અગાઉથા; in advance, before the right time. (of metre. સયો , (પુ.) એક પ્રકારનો છંદ, a kind સવ્ય (વિ.) ડા; left; (૨) ડાબા ખભા પર રહેલું (જનેઈ); (of sacred thread) lying on the left shoulder. સવ્યસાચી, ૫) ડાબે હાથે પણ બાણ છેડી શકનાર, અર્જુન; capable to dis- charge arrows with left hand also, Arjuna. સવ્યાપસવ્ય, (વિ.) ડાબું અને જમણું, left and rights (૨) ખરું-ખેટું; true and falses -કરવું, સંતાડવું; to conceal: (2) 424141 415g; to misappropriate (other's property). [werful. સશક્ત, (વિ.) શક્તિશાળી; strong, poસશસ્ત્ર, (વિ.) શસ્ત્રોથી સજ્જ; armed, equipped with weapons (૨) હિંસક; violent. સસડવું, (અ. ક્રિ) સડસડ અવાજ સાથે
ઊકળવું; to boil with a simmering sound. સસડાવવું, (સ. 4િ) (સડવુંનું પ્રેરક) સડસડ અવાજ થાય એટલું ઊકાળવું; to cause to boil with a simmering sound. સસણવું, (અ. )િ જુઓ સણસણg. સસણી, (સ્ત્રી)સણસણ અવાજ; a simm- ering sound: (૨) બાળકોને થતી એક પ્રકારની ઉધરસ; whooping cough. સસરે, (કું.) પતિ કે પત્નીને પિતા; father-in-law.
સસલી, (જી.) માદા સસલું; female rabbit: H49', (1.) hare, rabbit: સસલો,(પુ) નર સસલું; male rabbit. સસલું, (અ. ક્રિ) ફૂલેલી વસ્તુનું બેસી જવું; getting compressed (of a swollen or puffed up object). સાનસાની, (વિ.) સ્તનવાળું; hav
ing mammae, mammal. સસ્તુ, (વિ.) સેધું; cheap, low-priced: (૨) ભાર કે વજૂદ વિનાનું; not having weight or substance. સસ્તાઈ (સી.) સાંધારત; cheapness. સનેહ, (વિ.) સ્નેહસહિત; with love. સચ, (ન) અનાજ; corn, grain. સરસ્સો, (૫) સસલે; male rabbit. સહ, (અ) સાથે, ની સેબતમાં; with, in the company of: -અસ્તિત્વ, (1) સાથે હેવું તે; co-existence:-કાર,(પુ) સંયુક્ત રીતે, એકબીજાને મદદ કરીને કામ કરવું તે; co-operation: (૨) આંબે; mango-trees -કારી, (વિ.) સહકારથી થતું કે બનતુંs co-operative: (મું) સહકાર કરનાર; co-operator. સહગમન, (ન.) સાથે જવું તે; going together: (૨) સતી થવું તે; woman's self-immolation with her husband's corpse. સહચર,(વિ) (પુ.)સોબતી; companion:
સહચરી, (સ્ત્રી) (વિ) સખી, સાહેલી; female companion: (૨) પત્ની; wife. સહચાર, (૫) સબત, સંગ; company, accompaniment: (૨) સંબંધ, સુમેળ; relation, harmony, concord: 46ચારી, (વિ) () જુઓ સહચર: સહ
ચારિણી, (વિ.) (સ્ત્રી) જુઓ સહચરી. સહજ, (વિ.) સાથે જન્મેલું; born together with: (૨) સ્વાભાવિક, કુદરતી; innate, inherent, natural: (3) 218,
જરા; a little= (૧) આસાન, સહેલું; easy. સહજ, (અ) ખાસ કારણ વિના; with

Page #734

૭૨૯
સાડાસા
જનત
out any specific reason, casually: (૨) સ્વાભાવિક રીતે; naturally: (૩) સહેલાઈથી; easily-પ્રાપ્ત, (વિ.) સહેલાઈથી મળેલું; easily obtained -બુદ્ધિ, (સ્ત્રી.) કુદરતી પ્રેરણ; instinct -રપુરણ, રણા, –સ્કૃતિ, (સ્ત્રી.) સહજબુદ્ધિ; instinct, intuition સહજત, (વિ) સાથે જન્મેલું; born to
gether with: (?) sy'; twins. સહજાનંદ, (!) સહજ સ્વાભાવિક આનંદ, 2416464€; beatitude or bliss natural to the soul. સહજીવન, (ન) પતીનું લગ્નજીવન, married life of a couple: (?) 12 gjort and sad; life lived together. સહતંત્રી, (૫) assistant editor. સહદેવ, (૫) પાંચ પાંડવોમાને એક
one of the five Pandavas. સહધર્મચાર,(પુ.) ગૃહસ્થાશ્રમ, પતિપત્નોએ સહકારથી સાંસારિક ફરજો બજાવવી તે; married life, the fulfilment of worldly duties by husband and wife: સહધર્મચારિણી, (સ્ત્રી) wife સહધર્મચારી, (પુ.) પતિ; husband: સહધર્મિણી સહભાગિની, (સ્ત્રી) wife. સહધમી, (વિ.) સમાન ગણે કેલક્ષણવાળું having similar properties or qualities: (૨) એક જ ધાર્મિક પંથના અનુયાયી; followers of the same religion or sect. સહન, (ન.) ખમવું કે સહેવું તે; suffering, endurance: શક્તિ , (સ્ત્રી.) દુઃખે, ઇ. ખમવા કે સહેવાની શક્તિ; the power of endurance: શીલ, (વિ.) H uel; tolerant, forbearing: enduing: (૨) ધીર; patient –શીલતા, (સ્ત્રી) સહિષ્ણુતા; patience, tolerance. સહપાઠી, (મું) (વિ.) સહાધ્યાયી, સાથે
ભણનાર; co-student. સહપ્રતિવાદી, (૫) સાથેની પ્રતિ
"Il; co-respondent, co-defendent. સહભાગી, (વિ.) ભાગીદાર; partner. સહભાવ,(૫)સહઅસ્તિત્વ; co-existence. સહભોજન, (ન.) સમૂહભોજન; dining together of persons belonging to different families of one caste or to different castes. સહમત, (વિ.) સમાન મતવાળું, એકમત; concurring with, bolding same opinion, agreeing with. સહમતિ, (સ્ત્રી) એકમતી, સંમતતા; concurrence, agreement. સહમંત્રી, (૫) jint secretary. સહયાત્રા, (સ્ત્રી.) સાથે કરાતી ચાત્રા;
group pilgrimage. સહયાત્રી, (૫) સાથે યાત્રા કરનાર; pilgria companion or companion in pilgrimage. સહયોગ, (૫) જુઓ સહકાર, સહયોગી, (વિ.) (પુ) જુઓ સહકારી. સહર્ષ, (વિ) હર્ષયુક્ત, આનંદી; joyous,
joyful, glad: (24.) 64@; joyfully. સહવર્તમાન, સહવતી, (વિ.) સાથે હોય કે રહેતું હોય તેવું; concurrent. સહવાસ, (૫) સાથે વસવું તે; living or dwelling together: (૨) સબત, સંબંધ; company, companionship relation, contact: (૩) મહાવરે, 240412; familiarity, habit, practice: સહવાસી, (વિ.) સાથે રહેતું; living together: (૨) અભ્યાસી, ટેવાયેલું; habituated, used ts (૩) પરિચિત; familiar, સહશિક્ષણ, (ન.) છોકરા-છોકરીઓને સાથે શિક્ષણ આપવું તે; co-education (of
boys and girls). સહસા, (અ) ઓચિંતું; suddenly: (૨) ઉતાવળે; hastily: (૩) વગરવિચાર્યું; thoughtlessly, rashly.

Page #735

સમ
and or thousands.
સહસ્ર, (વિ.) (પુ.) હાર; thousand: -૧, (પુ.) સૂચ'; the sun: -શ્વા, (અ.) હાર પ્રકારે, અનેક પ્રકારે; in a thousand ways, in innumerable ways: -રશ્મિ, (પુ.) સૂ`; the sunઃ સહસ્રાવધિ, (વિ.) હાર કે હજારાની સંખ્યામાં હેતુ'; of the quantity of a thous[student. સહાધ્યાયી, (વિ.) (પુ.) સહપાઠી; fellowસહાનુભાવ, (પુ.) સહાનુભૂતિ, (સ્રી.) દિલસેાદ, દયાભાવ; sympathy, compassion. [helper. સહાય, (પુ'.) મિત્ર, મદદગાર; fiiend, સહાય, (શ્રી.) મદ; સહાયતા; help, assistance:-૩, (વિ.) મદદગાર; helper, assistant: -કારક, --કારી, (વિ.) સહાયક; helping, assistant: (વ્યા.) મૂળ ક્રિયાપદ સાથે વપરાતું સહાયક ક્રિયાપદ; (grammar) auxiliary (verb): -, (સ્ત્રી.) જુએ સહાય. સહાયભૂત, (વિ.) ઉપયાગી; helpful. સહારા, (પુ.)આશ્રય, હું કૈ, સહાય; shelter, refuge, help, encouragement. સહિત, (અ.) સાથે, સેાખતમાં, with, together with, along with. સહિયર, સહી, (સ્રી.) સખી, સાહેલી; female friend.
સહિયારું', (વિ.) સયુક્ત માલિકીનું, ભાગીદારીનું; jointly, owned, held in partnership: (૨) અવિભક્ત, સંયુક્ત; undivided, joint: (ન.) ભાગીદારી, પતિયાળું'; partnership. સહિષ્ણુ, (વિ.) સહનશીલ; tolerant, .forbearing: -તા, (શ્રી.) સહનશીલતા; tolerance, endurance, patience. સહી, (સ્રી.) signature: (વિ.) ખરું, સાચુ; right, trueઃ (અ.) નક્કી, ચાક્કસ, મજૂર; certainly, admittedly. સહીસલામત, (વિ.) જુએ સલામત. સહીસલામતી, (સ્રી.) જુએ સલામતી.
1930
સુણ
સહીસાટુ, (ન.) સહી આપીને નક્કી કરેલ સાઢુ કે કરાર; signed agreement. સહુ, (વિ.) બધાં, સ`; all, everyone. સહેલિયત, (સ્રી.) સહેલાઈ, અનુકૂળતા, સુગમતા; ease, suitability. સહૃદય, (વિ.) સામાની લાગણી સમજી શકે એવુ', દયાળું; sympathetic, compassionate, kindઃ (અ.) હૃદયના ભાવપુત્ર; sincerely: -તા,(શ્રી.)sympathy compassion: (૨) sincerity. સહેજ, (વિ.) અલ્પ, ચાડું; a little: (૨) નજીવુ'; slight, inconsiderable: (અ.) જુએ સહેજ: સાજ, (વિ.)(અ.) નજીવું,અલ્પ પ્રમાણમાં; slight, slightly: સહેજે, (અ.) સહેલાઈથી, સ્વાભાવિક રીતે; easily, naturally. સહેતુક, (વિ) હેતુસહિત, સપ્રયેાજન; intentional, purposeful. સહેલ, (વિ.) સહેલ'; easy. સહેલ, (સ્રી.) આનંદપ†ટન; excursion; pleasure-trip: (૨) લહેર, મેાજમા; merriment: -ગાહ, (સ્રી.) સહેલ; pleasure-trip, excursion: (૨) આનંદપટન માટેનુ સ્થળ; place for excur sion or merriment: સપાટા, (પુ. અ. વ.) મેાજમા; merriment: સહે. લાઈ, (સ્રી.) સરળતા; ease, rasiness. સહેલાણી, (વિ.) લહેરી; gay, easygoing, joyous:(પુ.)joyous person. સહેલુ, (વિ.) સરળ; easy, not difficult: સઢ, (વિ.) તદ્ન સહેલ'; quite [suffer, to endure. સહેવુ', (સ. ક્રિ.) સહન કરવુ, ખમવું; to સહોદર, (વિ.) એક જ માતાના પેટે જન્મેલું; born of the same mother: (પુ.) ભાઈ; brother. [sister. સહોદરા, સહોદરી, (વિ.) (સ્ત્રી.) બહેન; સહ્ય, (વિ.) સહન થઈ શકે એવું; endurable, bearable, tolerable: ભેદ, (પુ.) (વ્યા.) ક`ણિપ્રયાગ; (grammar) passive voice.
easy.

Page #736

સંકર
સળ
સળ, (૫) fold, mark left by folding or pressure: (?) 2n; weal, ridge raised on flesh by stroke of whip or rod: (૩) સૂઝ, સમજ; deeper understanding, penetrating comprehension. સળક, (સ્ત્રી) જુએ સણકે સળકડી, (સ્ત્રી) નાની સળી, સળેકડી: small needle-like piece of wood, reed, etc.: (?) Spell; instigation: સળકડું, (ન) સળકડી. સળક, (અ. જિ.) જુઓ સળવળવું. (૨) શળ જેવી પીડા થવી; to suffer from
piercing pain. સળકે,(૫) સણકો; shooting pain: (૨) dla 4281; intense desire, longing સળગ, (સ્ત્રી) સળગવું તે; ignition: -(વિ.) ઝટ સળગી ઊઠે તેવું; inflammable: -બિંદુ, (ન.) જે ગરમીએ, પદાર્થ સળગી ઊઠે તેને આંક-૩ષ્મામાન; ignition-point. સળગવું, (અ. કિ.) બળવું; to burn. સળગાવવું, (સ. ક્રિ) બાળવું; to cause
to burn. સળવળવું, (અ. ક્રિ.) જરા જરા ખસવું; to move slowly: (૨) શરીર પર કોઈ જીવડાનું હલનચલન થતું હોય એવી સંવેદના અનુભવવી; to feel a creeping sensation: (૩) કોઈ કામ કરવા તૈયાર 49°; to get ready to do something. સળવળાટ, (પુ.) સળવળવું તે; slight movement: (?) creeping sensation (૩) eagerness to do something. સળવું, (આ ક્રિ) જુઓ સડવું. સળંગ, વિ.) અતૂટ, આખું; unbroken, whole, entire: (૨) સાંધારહિત; having no joints: (3) Bad; continuouse (અ.) સતત; continuously, in- cessantly: (3) Buat ytil; upto the
end: all, (zail.) continuity: (?) entirety: સત્ર, (વિ) ક્રમબદ્ધ સંકળાયેલું; arranged in well-knit and unbroken order: (૨) સળંગ, અતૂટ; entire, whole -સૂત્રતા, (સ્ત્રી.) logical continuity (of a subject). #renul, (y.) rod or bar (of metal). સળી, (સ્ત્રી.) thin, long, round stick (of metal, wood, etc.): સંચો, (4.) 3424; intrigue, trick, contriyance: (?) 8P!Re[l; instigation. સળેકડી, (સ્ત્રી.) સળે, ()સળેખડી, (સ્ત્રી) સળેખડુ() જુઓ સળકડી. સળેખમ, (ન.) શરદી; catarrh, cold. સળો, (૫) જુઓ સડો. સંકટ, નિ) દુઃખ; misery, distress (૨) આફત, મુશ્કેલી; trouble, difficulty, adversity, calamity. (૩) ભય, જોખમ; danger:-ચતુથી,-ચોથ, (સ્ત્રી) ગણેશ ચતુર્થી આરી, (સ્ત્રી) સંકટમાં નાસી
છૂટવાની બારી; emergency exit-door. સંકડામણ, સંકડામણી, (સ્ત્રી)સંકડાશ, જગાની તંગી; shortage of space (૨)ભીડ, ગીચતા; crowdedness, denseness: (3) 723&l; difficulty, trouble: (8) d'all; shortage. સંકડાવું, (અ. ક્રિ) જગાની તંગી ભોગવવી;
to suffer from shortage of space: (૨) દબાવું, ભીડથી દબાવું; to be pressed. or crushed due to overcrowdedness: (3) yerell hi 4519; to get into irouble or difficuliy. સંકડાશ, (સ્ત્રી) જુઓ સંકડામણ સંકર, (૫) મિશ્રણ (ખાસ કરીને વિજાતીય વસ્તુઓનું); mixture of elements or objects having distinctively separate qualities or origins: - (1.) ભિન્ન જાતિઓના મિશ્રણ દ્વારા નવી જાતિનું સર્જન કરવું તે; cross-breeding

Page #737

સંકલન
૨
સારવું
સંકરિત, (વિ) સંકરણ દ્વાર પેદા થયેલું;
cross-breeded, hybrid. સંકલન, (ન) સંકલન, (સ્ત્રી.) ભેગું કરવું
a, 96; collection, compilation: (૨)(ગણિત)સરવાળે;(maths.)addition. સકલન નિયમ, (૫) (maths) law of
assi ciation. (collected, compiled. સંકલિત, (વિ.) એકત્ર કરેલું કે કરાયેલું સંકલ્પ, (પુ.) મક્કમ નિશ્ચય, નિર્ધાર; decision, determination, resolve: (૨) ઈચ્છા, હેતુ, ઇરાદે; volition, desire, wish, will, intention, motive: (3) (ધાર્મિક) પ્રતિજ્ઞા; a (religious) vow: (૪) અનુમાન, કલ્પના, ધારણા, guess, imagination, supposition, conjecture અળ, (ન)–શક્તિ , (સ્ત્રી) મનેબળ, ઈચ્છાશક્તિ; will-power—વિકલ્પ, (પુ. બ. વ) તર્કવિતર્ક; long chain of indecisive imagination સંકરિપત, (વિ.) નિર્ધારિત; resolved, determined: (૨) ઈચ્છિત; desired (૩) કલ્પિત; imagined, guessed. સકળાવ, (અ. દિ)‘સાંકળવુંનું કર્મણિ)
જોડાયેલા હોવું, સંબ ધ હે; to be joined to, to be associated with, to be linked with: () 3131919; to be involved. સંકણું, (વિ.) મિશ્રિત; mixed together: (૨) વેરાયેલું, ફેલાયેલું; scattered, spread abu (૩) ભરચક; full: (૪) સંકુચિત,narrow:(૫)અસ્પષ્ટ,indistinct. સંકીર્તન સંકીર્તન, (ન) ઈશ્વરસ્તુતિ; singing of devotional songs eulogising the God. સંકુચિત, (વિ.)સંકોચાયેલું; contracted, narrow: (૨) સાંકડા મનનું: narrowminded: (3) 043149; closed. સંકુલ, (વિ.) વ્યાપ્ત, પરિપૂર્ણ fully
spread out, completely full: (3) ગીચ; crowded, over-stuffed: (૩)
અવ્યવસ્થિત, ગંચાયેલું disorderly, confused, ill-arranged: () 242'ord; inconsistent. (aggregate. સંકુલ, (ન) સંગ્રહ, સમૂહ; collection, સંકુલતા, (સ્ત્રી) પરિપૂર્ણતા fullness.(૨) Byou alradi; disorderliness, confusion, complexity: (૩) અસંગતતા; inconsistency. સંકેત, (પુ.) ગુપ્ત સુચન કે હાવભાવ; secret
suggestion, hint, gesture: (3) 24245 નિશાની; suggestive sign (૩) શરત; condition (૪) સમજૂતી, કરાર; agreement: (૫) છૂપી ગોઠવણુ કે વ્યવસ્થા; sec et arrangement (૬) સંકેત અનુસાર નક્કી થયેલ મિલનસ્થળ; a meeting place fixed by secret arrangement: -નાણુ, (ન.) token money: નલિપિ,
(ત્રી.) લઘુલિપિ; shorthand script ! –શબ્દ,(૫) સાંકેતિક-ગુપ્ત શબ્દ; pass
word, code-word: સ્થાન, (ન.) જુઓ સકેત (૬) સંકેલવું, (સ. કિ.) એકઠું કરવું; to collect, to gather: (૨) આ પવું, સમેટવું; to wind up. સાચ, (પુ.) કદનું ઘટવું કે સંકોચાવું તે; contraction: (૨) અછત, તંગી; want, scarcity, shortage: (૩)સંકડામણ,ભીડ; shortage of space, overcrowdedness: (૪) દ્વિધા, અચકાવું તે; hesitation: (૫) શરમ, લજજા, લોભshyness: (૬) બંધ થવું કે બિડાવું તે; closing, shutting up સંકોચન, (ન.)
contraction. સંકોચવું, (સ. ક્રિ) સંકોચ કર; to contract, to shut up સકેચાલુ, (અ. કિ.) to be contracted. સહજુ સકિ ફેલાયેલું એકઠું કરવું સોકડું કરવું, સંકોચવું; to gather together,
to narrow down, to contract. સકારવું, (સ. ક્રિ.) (અગ્નિ પ્રજ્વલિત કરવા

Page #738

સમ
3
સંગીત
માટે) બળતણને અંદર ઠેલવું; to stir up fuel (for getting more heat): (૨) પ્રજવલિત કરવું; to ignite. (૩) ઉશ્કેરવું; to instigate: (૪)જુએસકેલવું. સકમ, (૫) સંક્રમણ, (ન) સંચાર, ગમન; transition (૨) ઓળંગવું તે; crossing over: (૩) પ્રવેશ; entrance: (૪) (સુર્યનું) એક રાશિમાંથી બીજી રાશિમાં org' a; (of the sun) passing from one zodiacal sign to another. સંક્રાંત, (વિ) સંચાર પામેલું; having
undergone transition, transferred. સંક્રાંતિ, (સ્ત્રી) સંક્રમણ; transition: (૨) passing over of the sun or any planet from one zodiacal sign to another: (૩) મકરસંક્રાંતિ. સંક્રાંતિકાલ, સંક્રાંતિકાળ,(પુ.)સંક્રાંતિને, પરિવર્તનનો સમય; period of transition, the interim period of change. સંક્ષિપ્ત, (વિ.) ટૂંકાવેલું; abridged, abbreviated: (?) &*; short, curt: -A1, (pall.) abridgement, abbrevi.
ation, curtness. સ ધ, (વિ.) ભિત; excited: (૨).
ashamed and embarrassed. સં૫, (૫) સાર, ટૂંકાણુ; summary,
abridgement, abbreviation. સખાનું, (અ. ક્રિ) કુદરતી હાજત થવી; to feel need to answer nature's call: (૨) કમકમાટી થવી; to feel a shudder: સંખાવો, (૫) કુદરતી હાજત; nature's call:(૧)કમકમાટી; a shudder: (૩) શરમ, સંકોચ; shame, bashfulness: (x) $206; disgust. સંખ્યા , (સ્ત્રી) number, figure: (૨)
ગણતરી; enumeration, counting: -તીત, (વિ.) અસંખ્ય; innumerable -અધ, (વિ) પુષ્કળ; too many, numerouss –વાચક, (વિ.) (વ્યાકરણ) સંખ્યા દર્શાવતું; (grammar) showing numbers, numeral.
સંગ, (પુ.) સેબત, સહવાસ; company, association:(૨) સંબંધ, સંપક, relation, contact: (3) 2412415re; attachment (૪) જાતીય સંભેગ; copulation: (૫) સંગ; union. સંગ, (પુ.) પથ્થર; stones -દિલ, (વિ.)
$#i geud'; hard-hearted, cruel. સંગઠક, (વિ.) સંગઠન કરતું; organizing:
(૨) સંગઠનકાર; organizer. સંગઠન, (ન) વિવિધ લેકે; એકમો, બળ, ઇ.ને વ્યવસ્થિત રીતે એકત્રિત કરવાં તે; organization: –કાર, (૫) સંગઠન કરનાર; organizer: સંગઠિત, (વિ.) 2251541919'; organized સંગત, (વિ) સંબંધિત; related: (૨)
સુસંગત; consistent: (૩) (ગણિત) અનુ૩૫; (maths) symmetrical. સંગતિ, (સ્ત્રી) સંગ; company. (૨) 1919; union: (3) Yam; concord, harmony:(૪) સહવાસ; companionship (૫) પૂર્વાપર સંબંધ; context. (૬) (ગણિત)અનુરૂપતા (maths.)symmetry. સંગ(ત)દોષ, (૫) સેબતની ખરાબ અસર;
evil effect of bad company. સંગમ, (પુ.) સમાગમ, મેળાપ, સગ;
meeting, union: (૨) નદીઓનું મિલન; confluence of rivers (૩) નદીઓના મિલનનું સ્થળ; place of confluence of rivers. સંગમથળ, સંગમસ્થાન,(ન.) મિલન
સ્થળ; juncion: (૨) નદીઓના સંગમનું 240; place of confluence of rivers. સંગાથ, (૬) (પ્રવાસમાં) સાથ, સબત; company or companionship (in a travel): સંગાથી,(૫)(વિ.)પ્રવાસમાં સાથી; travel-companion. સગી, (વિ.) સાથે રહેનાર; accompanying, attached. સગી, (૫) સોબતી; companion. સંગીત, (ન) music: -કાર, (૫)musi

Page #739

સંગીતિ
૭૩૪
સ ચ
cian: –કાવ્ય, (ન) lyrics -૪, (). સંગીત જાણનાર; person learned in the art of music: -લેખન, (ન.) સંગીતના તાલ, સ્વર, વગેરે સાંકેતિક ચિહ્નો &171 avai a; notation of music: -શાસ્ત્ર, (ન) સંગીતની વિદ્યા; sysicmatized knowledge of music, musicology: શાસ્ત્રી, () સંગીત21177Hİ 41?'ala; musicalogist. સંગીતિ (સ્ત્રી.) સ્વરોની સંવાદિતા; har
mony. સંગીન,(વિ.) પથ્થરનું; made of stones (૨) મજબૂત; solid, hard, strong: (૩) ટકા; durable, lasting (સ્ત્રી) બંદુકના છેડા પર રખાતું ભાલા જેવું પાનું; bayonet: -તા, (સ્ત્રી) મજબૂતાઈ, soundncss: (2) 241543; durability: સંગેમરમર, (૫) આરસપહાણ; marble. સંગોપન, (ન) ઉછેર, પાલનપોષણ; rear-
ing, brirging up, breeding. સંગોપવું, (સ. ક્રિ) ઉછેરવું; to bring
up, to rear, to breed. સંગ્રહ, (૫) collection, accumulation, store,hoard: –કતો,-ક ,(પુ.) 226 2017; accumulator, hoarder: --ખોર, (વિ.) (પું) ભાવવધારવાના આશચથી વસ્તુની કૃત્રિમ અછત ઊભી કરવા તેને સંગ્રહ કરનાર; one who hoards goods to create pseudu scarcity so as to maximise his profit, hoarder:
ખોરી. (સ્ત્રી.) act or practice of hoarding to create pseudo scar- city so as to maximise profit; hoarding. ઝાડાને રોગ; dy sentery. સંગ્રહણી, (સ્ત્રી) સંધરણી, એક પ્રકારને સંગ્રહ, (સ. કિ.) સંગ્રહ કરવો; to
collect, to accumulate. સંગ્રહસ્થાન, સંગ્રહાલય,(ન.)museum. સંગ્રામ. (મું) યુદ્ધ; battle, war, સંચાહક, (પુ) જુઓ સંગ્રહકર્તા.
સંધ, (પુ) સમુદાય, ટોળું; multitude, crowd (૨) યાત્રાળુઓનો સમુદાય; group of pilgrims: (૩) સંગઠિત સમુદાય; organized body, association, union (e.g. કામદાર સંધ): -બળ, (ન)
સંધનું બળ; strength of union. સપ્ટક, (વિ.) (પુ.) જુએ સંગઠક. સંધટન, (ન) જુઓ સંગઠન. સંધરણી, (સ્ત્રી) જુઓ સંગ્રહણી. સંધરવું, (સ. ક્રિ.)એકઠું કરવું; to collect, to gather, to accumulate: (?) સાચવી રાખવું; to preserve, tb hoard: (૩) સમાવેશ કરવો: to include. સંઘરાખોર, (વિ.) (૫) સંગ્રહખોર. સંઘરાખોરી,(સ્ત્રી.) જુએ સંગ્રહખોરી. સંઘરે, (પુ) જુઓ સંગ્રહ (1). સંઘર્ષ, (પુ.) સંઘર્ષણ, (ન) અથડામણ collision, friccion,clash, choflc: (૨) સ્પર્ધા; rivalry, competition: (૩) ઝઘડે; quarrel. સંધવી, (પુ) સંધ કાઢનાર; one who
organizes a body of pilgrims. સંધાડિયો, (૫) સંધાડાથી વિવિધ વસ્તુઓ
04414417; worker or lathe-turner. સંધાડ, (૫) લાકડું, હાથીદાંત, ઇ.ના
ધાટ ઉતારવાનું યંત્ર; lathe. સંઘાત, (૫) સાથ; company: (૨) જમાવ, જ ; multitude, mass: (૩) Ella; mishap (carrying the fości. biliły of untiinely dea:h): () Hliga; killing, murder. સંધાત, (અ.) સાથે જોડે; with, along
with, in company of સંઘાતક, (વિ.) ઘાત કરનારું; causing a
mishape (૨) નાશ કરનારું; causin8 death or destruction. સંધાતી, (વિ.) (પુ) જુએ સંગાથી. સંધાધિપ !) સંઘને અધિપતિ; leader સંઘેડો, (૫)જુએ સંઘાડો. [of union. સૂચ, (૫)ગુપ્ત યુક્તિ કે કરામત; a secret

Page #740

સંચય
૫
સંતર્પવું
scheme or contrivance:(૨)ભીંત, ઈમાં રાખેલું ગુપ્ત ખાનું; a secret box,
drawer or pocket in a wall, etc. સંચય, (પુ.) જુઓ સંગ્રહ. સંચરવું, (અ. ક્રિ.) જવું, વિદાય લેવી; to go, to depart: (?) U149; to pervade, 10 spread over: (3) દાખલ થવું; to enter, to get into સંચરાઈ (સ્ત્રી) સંચરામણ, (ન.)
સંચરામણી, (સ્ત્રી) નળિયાં સંચારવાની Hal; wages of setting or re
setting tiles on a roof. સંચલન, (ન.) હલનચલન; movement: (૨) કંપ, બુરી; tremor (૩) અદેલન;
oscillation. સંચલિત, (વિ) ચાલતું; moving, oscillating (૨) ચલાવેલું; caused to roove, caused to oscillate. સંચળ, (૫) એક પ્રકારનું મીઠું; salt. સંચાર, (૫) પ્રસાર, ફેલાવો; spread, pervasion: (૨) –માં થઈને પસાર થવું a; transmission, a passing through: (૩) પ્રરવું તે; thડ act of inspiring or encouraging: (૨) સૂર્યનું RiRia*71; sun's trausifrom one sign of the zodiac to another. સંચારવું, (સ. ક્રિ.) છાપરું વાળવુ; to
set or re-set tiles on a roof. સંચાલક, (૫) વ્યવસ્થાપક; manager, director: સંચાલન,(ન.) વહીવટ,દિશાસૂચન;management,direction: સંચાલિત, (વિ.) managed, conducted. સંચિત, (વિ) એકઠું થયેલું કે કરેલું;collected, amassed, accumulated, hoarded: (૨) પૂર્વજન્મનાં કર્મaccumulated karma of past lives. સંચ. સંચો, (૫) યંત્ર; machine: (૨) જુએ સંજીવન, (ન.) મરેલાંને વતું કરવું તે; revival, reviving, resuscitation.
સંજીવની, (સ્ત્રી) સંજીવન કરાવે એવી વિદ્યા કે ઔષધિ; specific learning or drug by which dead can be revived. સંજોગ, (પુ.) મિલન; meeting: (૨) દૈવયોગ; co-incidence: (૩) પરિસ્થિતિ; circumstance: -વશાતુ, (અ) દૈવયોગે; 241818112 na; accidentally. સંજ્ઞા, (સ્ત્રી.) ચેતના, શુદ્ધિ, ભાન; consciousness: (૨) સમજ, જ્ઞાન; understanding, knowledge: (૩) નિશાની, સંકેત; sign, hunt: (૪) નામ; name: -વાચક, (વિ.) (વ્યાકરણ) સંજ્ઞા સૂચક (નામ); (grammar) proper (noun). સંડાસ, (૫) (ન.) જાજરૂ, latrine. સંડોવવુ, (સ. કિ.) સામેલ કરવું; to involve: (૧) સપડાવવું, ફસાવવું; to
entrap, to entangle, to implicate. સંત, વિ.) સાધુ, પવિત્ર; good, holy. સંત, (પુ.) સાધુ પુરુષ; saint: તા, (સ્ત્રી)
સાધુતા, સતપણું; saintliness:-વાણી, (સ્ત્રી)સંતોની વાણteachings of saints -સમાગમ, (મું) સત્સંગ; company
of holy beings. [incessantly. સંતત, (વિ.) સતત; incessant: (અ) સંતતિ, (સ્ત્રી) સંતાન; offspring, progeny, descendants: (?) 197711?;extent, expanse: (3) 47421; lineage, continuity: –નિયમન, (ન.) –નિરોધ, (૫) જન્મપ્રમાણુ નિયંત્રિત કરવું તે; birthcontrol: શાસ્ત્ર, (ન.) સુપ્રજનનવિદ્યા; eugenics. સંતપ્ત, (વિ.) તખ્ત; extremely heated: (૨) અતિ ક્રોધિત; highly enraged, indignant: (૩) દુઃખી, પીડિત; troubled, unhappy, afflicted, iniserable. સંતરું, (ન)an orange. [satisfactory. સંતર્પક, (વિ.) તૃપ્ત કરતું; satisfying, સંતર્પણ, (ન.) તૃપ્ત કરવું તે; the act of
satisfying (૨) તૃપ્તિ ; satisfaction. સંતર્પવું, (સ. ક્રિ.) તૃપ્ત કરવું; to satisfy.

Page #741

સંતપિત
૭૩૬
સદેય
સંતપિત, (વિ) તૃપ્ત કરાયેલું; satisfied, -કારક, (વિ.) satisfactory: -૬, contented.
(સ. ક્રિ) સંતોષ આપ; to satisfy, સંતલસ, (સ્ત્રી) ખાનગી મસલત; secret to gratify: (?) to please. consultation, collusion.
સંતોષી, (વિ) સંતોષપૂર્ણ મનોવૃત્તિવાળું; સંતાકૂકડી, (સ્ત્રી) the game of hide having contented and happy disand seek.
[to conceal. position, contented. સંતાડવું, (સ. કિ.) છુપાવવું; to hide,
સગી, (૫) પહેરેગીર; sentry, guard.
સંથાગાર, (૫) જાહેર સંમેલન માટે સંતાન, (4) જુઓ સંતતિ (૧).
વિશાળ ખંડ કે મકાન; town-hall. સંતા૫, (૫) દુઃખ; affliction, misery, distress, sorrow: (૨) ઉદ્વેગ, વિષાદ,
સંથારે,() (મરણ નજીક આવતાં) જગત a fiat; anxiety, sadness,anguish:
પ્રત્યેની આસક્તિ છોડી સ્વસ્થ ચિત્તે મરણ(૩) પશ્ચાત્તાપ; repentene: --જનક,
પથારી પર સૂવું તે; lying on one's
death-bed with detached mind -દાયક, -દાયી, (વિ.) સંતાપ આપતું, 5:4512; causing pain, distress,
(in the hour of death): (?) (ova)
માહ-મમતા છોડી, ખાવા-પીવાનો ત્યાગ sorrow, anxiety or repentance,
કરી મૃત્યુની રાહ જોવી તે; the giving troublesome, exasperating. સંતાપ, (સ. ક્રિ) પીડવું; to afflict,
up of eating, drinking and all to torment, to persecute.
worldly attachments in the
anticipation of death, સંતાપિત, (વિ.) સંતાપ પામેલું; afflicted, !
સરથાણું, (અ. કિ.) ગ્રંથાવું; to be knitted tormented, pained, worried.
or interwoven: (?) 1919'; to be enસંતાતુ, (અ. કિ.) છુપાવું, ગુખ રહેવું;
gaged: (3) Caale yal; be betrothed. to hide (oneself), to be concealed.
સંદર્ભ, (૫) વ્યવસ્થિત ગોઠવવું તે; the સંતુલન, (ન.) સમતુલા; balance.
act of arranging in proper order: સંતૃપ્ત, (વિ) તૃપ્ત, સંતુsatisfied,
(૨) એકઠું કરવું તે; collecting, asssatiated, contented: સંતિ , (સ્ત્રી)
embling (૩) આગળપાછળના અર્થનો સંતેષ, તૃપ્તિ ; satisfaction, content
સંબંધ; context, reference: (૪) ment, gratification.
રચના, કૃતિ; composition, a piece સંતુષ્ટ, (વિ.) સંતોષ પામેલું; satisfied,
of writing,etc -ચંય, (૫) abook contented: (?) pleased.
of reference (c.g. dictionaries, સંતક-ખ), (૫) જુઓ સંતોષ.
encyclopaedias, etc.). સંતોક-ખ),(સ. કિ.) જુઓ સંતોષવું. સંદિગ્ધ (વિ) સંદેહયુક્ત; doubtful: સંતોલ, (૫) બારદાન સહિત કુલ વજન (૨) અસ્પષ્ટ; vague, indefinite. (3) weight of a commodity together Galler"; ambiguous.
with its container, gross weight. સંદીપ્ત, (વિ.) ઉદ્દીપ્ત; enkindled, સંતોષ, (૫) તૃપ્તિ; satisfaction, cont- excited, stimulated. entment:(૨) સુખhappiness -ધરવો, સક, (સ્ત્રી) પટી; box, chest: (૨) માનવો, રાખવો, વાળવી, હોય તેટલાથી from:?; safe, treasury. રાજી રહેવું; to be contented with સંદેશ, (૫) કહેણુ, ખબર, સમાચાર; the given objects or circumstances message, news, information: -

Page #742

અરણ
૭૭
સંનિપાત
(વિ.) નિદેશક; showing, pointing out: –વાહક, (વિ.) સંદેશ લઈ જનાર, દૂત; messenger, courier. સદેશો, (૬) જુઓ સંદેશ. [picion. સદેહ, (૫) શંકા, વહેમ, doubt, susસોહન, (ન) સાર; essence, short and characteristic representation: (૨) સારરૂપ સામગ્રી એકઠી કરવી તે; the act of collecting selected extracts (from the writings of an author) સધાડવું, (સ. ક્રિ, જુઓ સાંધવું. સંધાણ, સધાન,(ન.) જોડાણ a joint,
connection, conjunction: (૨) અનુ કૂળ તક, લાગ; opportunity, conjun- cture: (3) Gelid; target: (4) bu; aim; goal: (૫) બાણથી નિશાન તાકવું a; the act of taking ainu by an arrow. (coppersmith, solderer. સવારે, () વાસણ સાંધનારે, કંસારે; સંધિ, (સ્ત્રી) સ; a joint (૨) જોડાણ connection, conjunction: (3) મેળાપ, સંયોગ; meeting together, juncture: (૪) સમાધાન, સુલેહ; treaty, compromise, peace: (૫) અણીને qwa; critical period, nick of time: (૯) સંક્રાંતિકાળ; period of transition, interim period of change: (6) નાટકને ખંડ કે વિભાગ; division of a drama(૮) ચેરે ભીંતમાં પાડેલ els; hole made by a thief in a wall (૯) (વ્યાકરણ) બે વણેનું જોડાણ. (grammar) euphonic coalition of letters: –કા, (સ્ત્રી.) ક્ષિતિજ; horizon: (૨) દિવસ અને રાતના અધિકાળનો સમય; the twilight-time of morning and evening -કાળ,() સંક્રાંતિકાળ; period of tra sition, interim
riod of change: -ના , ૫ , ૨૪ ગુજરાતી-ગુજરાતી-અંગ્રેજી
(ન) સંધિને ખત કે કરારનામું; agreement of compromise between two parties, treaty: al, (4;) શરીરના સાંધાને વા (વાતરોગ); rheumatism in the joints: વિરહ, (૫) સંધિ અને વિગ્રહ; war and peace:
સ્વર, (પુ) (યાકરણ) બે સ્વરોની સંધિથી બનેલ સ્વ; (grammar) vowel emerging fr m the conjunction of two vawels (e. g. (24 = 24+24). [entire, whole. સંધુ, (વિ.) બધું, સઘળું, સમગ્ર; all, સધ, (અ.) બધે, સર્વત્ર; everywhere. સયુકે, (પુ.) મેટા અને કઢંગા કદવાળું; anything of huge and awkward proportions. સા , (સ્ત્રી) સાંજ; evening: (૨) બે સમયને જેડના વચગાળાને કે વખત; the short interval joining two distinctive periods of time: (3) સંધ્યાકાળે બ્રાહ્મણેએ કરવાનો ધાર્મિક વિધિ, evening prayers offered by Bra. hmins. (૪) સવાર કે સાંજ - કોઈ પણ સમયે કરાતી બ્રાહ્મણની એક ધાર્મિક વિધિ; prayers offered by Brahmins in the morning or evening: -10, (y) સાંજ; evening:-૫, સંધ્યોપાસના (સ્ત્રી) –વંદન, (૧) સવારે કે સાંજે કરાતા ધાર્મિક વિધિ; prayers offered (by Brahmins) in the morning or evening. સંનિધ, (અ) પાસે, નજીક; near,close. સંનિધિ, (સ્ત્રી) સમીપતા, સાન્નિધ્ય, vici
nity, proximity,closeness,nearness સંનિધિ, (અ) જુએ સંનિધ. સંનિપાત, (૫) સનેપાત; delirium, delirious fever caused by the malfunctioning of th: three humours of the body: (2) 4421; heap, pile:

Page #743

સંપાદિત
નિવેરા
૭૮
(૩) સાથે મળવું તે; meeting together, collection: (૧) સંબંધ; relation. સંનિવેશ, (૫) (સંગીત) તલ્લીનતા; (music) absorption, engrossment: (?) સમુદાય;multitude,assemblage,crowd: (૩) ગોઠવણી; arrangement, array, order, systematization:(8) Horebu; proximity, closeness, Dearness, vicinity: (૫) નગર પાસેનું લોકોને એકઠા મળવાનું ખુલ્લું સ્થળ; an open place near a towo where people assemble: (1) 4512; camp. સનિશી , (વિ.) પડેશનું; near-by, neighbouring, close at hand: (૨) 431eil; neighbours સંનિષ્ઠ,(વિ.)નિષ્ઠાવાળું;possessing faith,
devotion, loyalty, etc. loyalty. સંનિષ્ઠા, (વિ.) નિષ્ઠા; faith, devotion, સંનિહિત, (વિ.) પાસેનું; close by, neighbouring: (૨) તૈયાર; ready: (૩) હાજર; present: (૪) સમાવિષ્ટ; inclu
ded, inserted, accommodated. સન્યસ્ત, (વિ.) ત્યક્ત, તજાયેલું; abandoned, given up, renounced, relinquished.
[asceticism, સંન્યસ્ત, (ન.) સંન્યાસ; renunciation, સંન્યસ્તાશ્રમ, (૫) the fourth ash
rama or stage of life in which a person renounces the world for the pursuit of God. (The Aryas had divided humnau life-span in four ashramas or stages of which
470113474 is the last). સંન્યાસ, (પુ.) જુએ સંન્યસ્ત. સંન્યાસાશ્રમ, (પુ.) જુએ સંન્યસ્તાશ્રમ, સંન્યાસી, (૫) (સ્ત્રી. સંન્યાસિની)
hermit, recluse, sanyasin. સં૫, (પુ.) એકતા, અય; unity, union: (૨) સુમેળ; harmony, concord.
સંપત, (સ્ત્રી) સંપત્તિ; wealth, riches,
property: (2) 24104IÉl; prosperity: (૩) શક્તિ; capacity: (૪) સાધનબળ; resources. સંપત્તિ,(સ્ત્રી)ધન-દોલત,wealth, riches: (૨) માલમિલક્ત; property: (૩) આબાદી; prosperity: (x) rayadi; abundance: -વરે, (મું)wealth-tax:-શાસ્ત્ર (ન.) 244 Suizat; the science of wealth, economics. સંપદ-સંપદા, (સ્ત્રી) જુઓ સંપત. સંપન્ન, (વિ) યુક્ત, સહિત; possessed of, possessing, endowed with (e.g. સાધનસંપન્ન; possessing abundant resources): (?) Ma'a; weaIthy, rich, affluent, prosperous. સં૫રાય, (પુ) અંત, મૃત્યુ; end, death (૨) મરણોત્તર જીવન, અનંત જીવન; life after death, life everlasting: (3) યુદ્ધ; war, battle. [ation, સંપક, (૫) સંબંધ; contact, associસં૫. (અ. ક્રિ) સં૫ કરો; to uniteસંપાત, (૫) એકી સાથે પડવું તે; faling together, collision: (૨) સમાગમ; meeting together: (૩) સંગમ; union:(૪) પ્રહાર; blow, stroke::(૫) વરસના જે ભાગમાં રાત અને દિવસની લંબાઈ
એકસરખી હોય છે તે સમય; equinox. સંપાદક, (૫) editor. સંપાદકીય, (વિ.) સંપાદકનું કે તેને અંગેનું;
of or pertaining to an editor: (૨) સંપાદનને લગતું; editorial. સંપાદકીય, (ન) સંપાદનું લખાણ editorial columu in a newspaper
or magazine. સંપાદન, (ન.) મેળવવું તે; acquiring, acquisition: (૨) કોઈ પુસ્તક, વૃત્તપત્ર કે સામાયિક માટે લખાણ સંપાદિત કરવું a; editing (a newspaper, journal or rook).
(edited. સંપાદિત, (વિ.) મેળવેલું; acquired:(૨)

Page #744

સંપી
૭૯
સીસ પીલુ, (વિ) સંપવાળું; united,
living in concord. સદ, (.) બે શકેરાં કે એવી પિલી વસ્તુઓનાં મેં એકમેક પર મૂકવાથી થતો ઘાટ; shape formed by putting together front or upper sides of two concave objects: (૨) હાથના પંને એ પ્રમાણે જેડવા તે; forming a સંપુટ by joining of the palons. સપૂર્ણ, (વિ.) સમગ્ર; complete,whole, entire, all: (2) 472 44t; completed, fioisbed, perfect: -1, (all.) entirety, completion, perfection. સંપેતર, (ન.) કોઈને પહોંચાડવા માટે millell 97g; article or packet entrusted to a person for delivering it to someone: (૨) ભેટ, present, gift. સંપ્રજ્ઞાત, (વિ.) સંપૂર્ણપણે જાણેલું; thoroughly known or comprehended: (૨) સમાધિને એક પ્રકાર જેમાં તર્કવિતર્કનું અસ્તિત્વ રહેતું હોય; a kind of samadhi or trance in which thought and reasoning persist. સંપ્રજ્ઞાન, (ન.) પૂર્ણ જ્ઞાન; perfect
koowledge. (now-a-days. સંપ્રતિ, (અ.) હમણાં; now: (૨) હાલમાં; સંપ્રદાન, (ન) આપવું તે; the act of
giving or entrusting (૨) (વ્યાકરણ) ચેથી વિભક્તિને અર્થ; sense of the dative case. સંપ્રદાય, (પુ) રૂઢિ, રિવાજ; custom, tradition, usage: (૧) ધર્મને ફાંટે,
%; religious sector cult: (3) ગુરુપરંપરાગત ઉપદેશ; traditional teachings of a hierarchy of spiritual teachers: સંપ્રદાયી (વિ.) સંપ્રદાયનું
અનુયાયી; follower of religious sect. સંબદ્ધ, (વિ) જોડાયેલું; joined: (૨) સંબંધિત; related: (૩) યુક્ત; associated with.
સબલ સંવલ, (ન) ભાd, પાથેય; via
ticum,victuals taken on a journey સંબંધ, (૫) relation, relationship: (૨) સંપર્ક, જોડાણ; connection, contact: (3) Gardt; friendship: (8) 424u; acquaintance, relation: (4) સગાઈ, betrothal. (૬) (વ્યાકરણ) છઠ્ઠી Caet Sta! 244°; sense of the possessive case:-5,(a.) on Su3; joining, connecting:(૨)સંબંધ કરનારું;relating, concerning, showing relation: (3) જુઓ સંબંધવાચક સંબંધક સવનામ, (ન.) relative pronoun સંબંધ. વાચક, (વિ.) (વ્યા.) છઠ્ઠી વિભક્તિનો અર્થ બતાવતું; showing the sense of possessive case: સંબધિત, (વિ.) સંબંધવાળું; related: સંબંધી, (વિ.) સંબંધવાળું; related, connected (૨) સગું; relatives (બ.) વિશે, ના સંબંધમાં; pertaining to, about. [lightened. સંબુદ, (વિ.) બુદ્ધ; awakened, enસંબોધ, (પુ.) જ્ઞાન; knowledge, true
comprehension or perception: -ન, (ન.) જગાડવું તે; awakening: (૨). જણાવવું તે; telling (૩) સમજાવવું તે; explaining (૪) બેલાવવું કે ઉદ્દેશવું a; calling, addressing: (4) R1411441 કે ઉદેશવા માટે વપરાતા શબ્દ address, word or term used for addressing a person. સંબોધવું, (સ. ક્રિ) ઉદ્દેશીને કહેવું; to address, to speak to: (૨) સમજાવવું; to explain. સંબોધિ, (સ્ત્રી) બધિ, પૂર્ણ જ્ઞાન; en
lightenment, perfect knowledge. સંબોધિત,(વિ.)સંબોધાયેલું;addressed. સંભવ, (મું) શકતા; likelihood, possibility, probability: (૨) મૂળ,ઉત્પત્તિ origin, source: (3) Yrit; birth:

Page #745

સંભવવું
OYO
સંશાંત
-સવો, જન્મ થ; to be born-હોવો, ubudt Stoll; be probable, be possible: –નીય, (વિ.) શક્ય probable, possible, likely. સંભવવુ, (અ. ક્રિ) જન્મવું; to be born: () School 49'; to be produced or created: (૧) સંભવ છે;
to be probable. સંભવિત, (વિ.) જુએ સંભવનીય. સંભળાવવુ, (સ. ક્રિ) “સાંભળવું નું પ્રેરક; make to hear: (?) 169; to tell, to inform: (૩) ઉદ્દત કે અપમાનજનક વેણ કહેવાં; to speak in a rude, abusing or insulting manner. સંભાર, (મું) ઈતી સામગ્રી; necessary
materials or means: (૨) શાક, અથાણાં, ઈ. બનાવવામાં વપરાતો મસાલા; spices used in cooking vege
tables or preparing pickles, etc. સંભારણું, (ન) યાદગીરી; remembrance. (૨) યાદગીરીની વસ્તુ કે નિશાની; momento, token of remembrance, memorial. સંભાર,(સ. કિ.) યાદ કરવું; to remem
ber, to recall, to recollect. સંસારિ, (વિ.) સંભારવાળું; spiced: (ન.) સંભારયુક્ત શાક; vegetables cooked with spices. સંભાવના,(સ્ત્રી) સંભાવ, શકતા; probability, possibility, likelihood: (૨) કલ્પના, તર્ક imagination, fancy: (૩) આદરસત્કાર; respectful reception or hospitality: (૪) પ્રતિષ્ઠા, ઈજત; reputation, respect. સંભાવિત, (વિ.) પ્રતિષ્ઠિત, માનનીય;
honourable, respectable, reputed. સંભાવિતા,(સ્ત્રી) શક્યતા; probability,
possibility. [ble, possible, likely. સજાવી, (વિ.) સંભાવ્ય, અથ; proba-
સંભાળ્યું, (વિ) જુએ સંભાવી. (૨)
આદરણીય, માનનીય; respectable, honourable: (૩) કલ્પી શકાય તેવું;
imaginable. સંભાષણ, (૧) વાતચીત, સંવાલ;
conversation, dialogue: (?) azul;
discussion. સંભાળ, (ટી.) કાળજી, દરકાર, દેખરેખ
attention, care, looking after:(?) Raણ જતનprotection,preservation, સંભાળવું, (સ. ક્રિ.) સંભાળ રાખવી; to look after, to take care of, to protect, to preserve: MRI ઉપાડવી, સંચાલન કરવું; to undertake to conduct, to manage: (24. 6.) સાવચેત રહેવું; to beware, to be
cautious or alert. સં ત, (વિ.) એકઠું કરેલું; collected, accumulated: (૨) પૂણ, ભરચક;
complete, full. સંભોગ, (પં) ઉપભેગ; use, utilina
tion, enjoyment: (૨) મૈથુન; sexual intercourse: સંભોગિની, (સી)
સંભોગી, (૫) સંગ કરનાર; apartner in sexual intercourse: ((a.) કામી, વિષયાસક્ત; lustful, sensual. સંયમ, (પુ) ગોળગોળ ફરવું તે; moving round and round: (૨) ધમાલ; bustle, commotion:() capi; haste, hurry: (૪) ગભરાટ, વ્યાકુળતા; embarrassment, uneasiness, aoxiety:() ઉત્કંઠા, તીવ્ર ઈચ્છા; longing, eagerness, intense desires (૬) ભ્રાંતિ, ભ્રમઃ illusisn, delusion, fallacy, misbelief, misconception (૭) ક્ષતિ, ભલ; shortcoming, mistake, error: (-)
ભય; fear, dread, horror. સંભાત, (વિ.) ગોળગોળ ફેરવેલું; whiled about: (૨) ગભરાયેલું, વ્યાકુળ; bewildered, anxious, embarrassed, un

Page #746

ત
૪૧
સાજન
sy: (૩) ભ્રમમાં પડેલું; deluded, fallacious, mistaken. સમ, (વિ.) સહમત, એકમત; agreed, approved, consented to: (૨) માન્ય; admitted, accepted. સમિતિ, (સ્ત્રી.)સ્વીકાર, અનુમતિ; consent, sanction, approval, acceptance, agreement: -દશક, (વિ.) - સુચક, (વિ.) સંમતિ દર્શાવતું કે સૂચવતું; showing agreement or consent. સમાન,(ન.)સન્માન; respect, honour: (૨) પ્રતિષ્ઠા; prestige, reputation: (૩) ગૌરવ; dignity: સંમાનનીય,(વિ.) #Hidal 417; respectable, honourable સંમાનિત, (વિ.) જુઓ સંમત: (૨) સંમાન પામેલું; respected, honouredઃ સંમાન્ય, (વિ)જુઓ સંમાનનીય. સંમાજીક, (વિ) ઝાડુ કાઢનાર sweepers સમાજન, (ન.) વાળઝૂડ, સાફસૂફ; sweeping, cleansing: સમાજની, (સી.) સાવરણી; broom. સમિલન,(ન.) મિશ્રણ,ભેગું મળવું તે; mi
xture:સંમિલિત,(વિ.) મિશ્રિતemixed સંમિશ્રણ, (4) જુએ મિશ્રણ. [up સમિશ્રિત, (વિ.) મિશ્રિત; mixed up, mixed together.
સુખ,(વિ.) સામે મુખ હોય તેવું facing, face to face: (૨) –ની પ્રત્યે લાગણી
ધરાવતું; having a feeling for. રમુખ, (અ.) રૂબરૂ; in the presence
of: (૨) સામે; in front of સએલન, (ન) મેળાવડે; gathering,
meeting, conference, get together. સંસી, (મું) મોહ; infatuation, attachment: (?) Hel; swoon, unconsciousness: (3) sila; illusion, delusion: () 24$lld; ignorance: (4) કૃત્રિમ મૂછ; hypnosis: ન, (4) જુઓ સહક સહિત, (વિ.) મતિ; fainted, unconscious, hypnotized:
(૨) જાંતિવાળું, અજ્ઞાન; deluded, ignorant: (3) Hilda; infatuated, deeply attached to. સયત, (વિ) દાબમાં રાખેલું; restrained: (૨) બાંધેલું, જકડેલું; tied up (8) સંચમવાળું; having controlled mind and passions: સતિ , ૫) ચતિ; ascetic, stoic: () 22 434; one who has controlled his mind and passions. સચમ, (પુ.)નિગ્રહ, restraint, control: (૨) ઇન્દ્રિયનિગ્રહ; control over the senses: -ન, (ન) નિયંત્રણ, નિગ્રહ; restraining, checking, controlling: સચમી, (વિ) જુઓ સચત (૩): પું) જુઓ સચતિ (૨) સંયુક્ત, (વિ) યુક્ત, જોડાયેલું; joined, , united: (૨) અવિભક્ત; joint. સંયોગ, (કું.) મિલન; union, meeting: (2) 31841; joining together: (૩) સમાગમ, સંપર્કcontact, meeting together: (૪) મિશ્રણ મેળવણી; mixing together, mixture (૫) સં ગ પરિસ્થિતિ; circumstances: –વરા; (24.) as per the circumstances: સંયોગી, (વિ.) જોડનારું; joining, conjunctive: ) ilaly'; possessed of: સચોગ, સયોગીભૂમિ, (સ્ત્રી) છે મેટા વિસ્તારને જોડતી જમીનની સાંકડી Vel; isthmus. સંયોજક (વિ.) જેડનાર; joining together or uniting (પુ.) વ્યવસ્થાપક organizer. Huilera, (2.) mig' a; the act of joining or uniting. (૨) ખેડાણું, 20H; joining, uniting, union: () આયોજન, વ્યવસ્થા; planning, management, organization:(X)(R2119eg શાસ્ત્રી પદાર્થો ભેગા મળવાથી થતી અસાથણિક ક્રિયાને લીધે નવો પદાર્થ બનો તે (Chemistry) compound.

Page #747

સમાજનું
૭૨
સવેલ
સ
સ
વું, (સ. કિં) જોડવું; to join, to unite: (2) 41 oral 529'; to plan, to organize, to manage: (૩) લગા- segi; to apply.
યોજિત, (વિ) જોડે; joined, united: (2) 241&lora, planned. અરેસ્ક, (વિ.) રક્ષણ કરનાર; protectives (પં) રક્ષક; protector: (૨) રખેવાળ,
144412; care-taker, guardian.. સરક્ષા(ન.) રક્ષણ; protection, pre-
servation, guarding. gિuard. સરક્ષg, (સ. ક્રિ) to protect, to સરક્ષિત, (વિ.) રક્ષિત; protected,safe. સંલગ્ન, (વિ) જોડાયેલું; joined: (૨)
વળગેલું, ચાંટેલું; attached, stuck. સંવત, (મું) વિકમ સંવત; the Vikrama era that had begun in 56 B. C: (૨) તેનું કોઈ પણ વર્ષ; any year of the Vikrama era. સંવત્સર, (પુ) વર્ષ; year. [niversary. સંવત્સરી, (સ્ત્રી.) મરણતિથિ; death-anસંવનન, (ન.) વશીકરણ; the act of
subduing (as by magic): (?) $182 પ્રેમવશ કરવા પ્રયત્ન કરવો તે; wooing, courting: (3) 97221; courtship. સંવર, (૫) (જૈન) બાહ્ય પ્રવૃત્તિથી વિમુખ થઈ આત્માભિમુખ થવું તે; withdrawing from external activities to calm one's mind for spiritual purposes.
[protection. સંવરણ, (ન.) આવરણ; cover: (૨) રક્ષણ;
વરવું, (સ. ક્રિ) આવરી લેવું; to cover up: (૨) સમેટવું; to wind up: (૩) રિવું, નિગ્રહ કર to restrain. સંવર્ધન, (૧) વૃદ્ધિ, growing up, growth, advancement: (૨) ઉછેરવું તે; bringing up: સંવર્ધક, (વિ.) સંવર્ધન કરનારું; helping or pronoting to grow or advance.
માન, (વિ.) વૃદ્ધિ પામતું; growing, advanciog, progressing. સંવર્ધિત, (વિ.) ઊછરેલું; brought ups (૨) વૃદ્ધિ પામેલું; grown, advanced, progressed, increased. સંવાદ, (૫) વાતચીત; conversation, dialogue: (?) 241; discussion: (3) સંવાદિતા, સુમેળ; harmony, concord, agreement. [અશ્વ, સં૫; unity. સંવાદિતા, (મી.) સુમેળ; harmony:(૨) સંવાદી, (વિ.) સંવાદિતાવાળું; harmonious: (2) 264d; agreeing: (3)
અનુકૂળ; favourable. સવાર, (સ. ક્રિ) સજવું; to make
up (૨) શણગારવું; to decorate. સંવાહક (વિ) લઈ જતું; carrying (from one place to another): (?) ચંપી કરનારું; massaging: (૫)હમાલ; porter: (૨) ચંપી કરનાર; massagist, masseur. સંવાહન, (ન.) વહન કરવું તે; the act of carıying (from one place to another); (૨) ચંપી કરવી તે; the act of massaging. સંવિદ, (સ્ત્રી.) ચૈતન્ય; consciousness: (૨) જ્ઞાન;knowledge: (૩) સમજશક્તિ; understanding: (8) 521?; agreement: (4) aura; coosent: (f) સંજ્ઞા, સંકેત; sign, hint. સંવિધાન, (ન.) વ્યવસ્થા; arrangement, organization: (૨) આયોજન; planning (૩) નાટકના વાર્તાવસ્તુની સંક્લનાગોઠવણી: proper arrangement of incidents in a drama. સવૃત, (વિ.) ઢાંકેલું, છુપાયેલું: covered, hidden (૨) સાંકડું; narrow: સંવૃતિ, (સ્ત્રી.) ઢાંકણ, આચ્છાદન; cover. સવૃદ્ધિ, (સ્ત્રી) જુઓ વૃદ્ધિ. સવેદન, (ન.) સંવેદના, (સ્ત્રી) ભાન

Page #748

સંશય
૭૪
અંજલિ
પ્રતીતિ; sensation, sensibility: (૨) લાગણી, મિ; feeling, emotion. સંશય, (૫) શક; suspicion, doubt (૨) દહેશત; apprehension: (૩) ભય; fear: -ચસ્ત, (વિ.) સંશયમાં પહેલું; overcome with suspicion: -916, (કું.) scepticism: વાદી, (પુ) sceptic -વાન, (પુ.) સંશાયી: suspicious, doubtful: સંરયાતીત, (વિ.) સંશયથી પર; beyond doubt: સંશયાત્મક(વિ.). સંશયવાળું; doubtful, doubting: (૨) શ્રદ્ધાહીન; faithless: (પુ.) one who is doubting or faithless: સંશયાત્મ, (વિ.) (પુ.) સંશયગ્રસ્ત મનવાળું; one who has a doubting nature: સંશયી,(વિ)શંકાશીલ,વહેમીdoubting. સંશોધક, (વિ.) (૫) શોધ કરનાર; one
who researches, invents or discovers: (૨) શુદ્ધ કરનારું; that which purifies. (
NUM; research. સંશોધન, (ન) શુદ્ધિા purification (૨) સંશોધિત, (વિ) શુદ્ધ કરે; purified: (૨)ધેલું;searched out: (૩)પુસ્તકની)
સુધારેલી આવૃત્તિ; revised edition. સંસદ, (સ્ત્રી) સભા; assembly: (૨)મંડળ;
association: (૩) ધારાગૃહ;parliament. સંસર્ગ, (૫) સંપર્ક; contact: (૨) Hreya; association, company: (3) સંબંધ; relations (૪) આસક્તિ; attachment: –દોષ, (૫) evil effect of bad company. સંસાર, (૫) સૃષ્ટિ; the universe: (૨) જગત; the world. (૩) દુન્યવી જીવન અને પ્રવૃત્તિઓ; worldly life and its activities. (૪) જન્મ-મરણની ઘટમાળ; unceasing cycle of birth and death: (૫) ગૃહસંસાર; household life: ચાત્રા, (સ્ત્રી) સંસારી જીવન; worldly life: સંસારી, (વિ.) દુન્યવી; secular, worldly: (૨) ગૃહસ્થાશ્રમી; leading a household-worldly life.
સરકરણ ન.) શહી ; purification (૨) દુર કરવું કે સમારાવવું તે; the 1 of repairing; repair-work: (3) સુધારવું-વધારવું તે; correcting and revising (a book, etc.):() (ગ્રંથની 2419 fet; edition (of a book). સરકાર, (મું) શુદ્ધીકરણ; purification: (૨) સુધારવું તે; improving.(૩)શણગક decoration, decorating, embellish ment (૪) વાસનાઓ, કર્મો, વગેરેની મત પર પડતી સૂમ છાપ; subtle impression left on the mind of one's longings, actions, etc.: (9) Camere ઉપદેશ, સબત, ઈ. ની મન ૫ર થતી અસર; subtle influence of education, teachings, company, etc. on one's mind; (૬) પૂર્વજન્મનાં કર્મોનું fu; effect of the deeds of past life or lives: (૭) મરણોત્તર વિધિ funeral rites, obsequies: () 'sએને ગર્ભાધાનથી મરણ સુધી કરવા પડતા હ વિધિમાં દરેક (ગર્ભાધાન, નામકરણ, ગાયત્રિ-ઉપદેશ, વગેરે) any of the sixteen rites performed by Hindus in a life-time: (૯) શિક્ષણ, education: –ક, (વિ.) શુદ્ધ કરનારું purifying: -હીન, (ન.) હીવું, (વિ.) 2422522l; uncultured, uncivilized, ill-mannered: સંકારિતા, (ત્રી) સભ્યતા, સંસ્કારીપણું; culture, civility: સરકારી, (વિ.) શુદ્ધ થયેલું કે કરાયેલું; purified, refined, polished:(2) Hem; cultured: (3) Caasl; polite: (V) સારા સંસ્કારવાળું; of good orientation or education. સંસ્કૃત, (વિ) જુએ સરકારી (૨)
શણગારેલું; decorated; embellished. સરકૃત, (મી.) the Sanskrit language
, (વિ) સંસ્કૃત નમુનાર; proficient in Sanskrit language. સંસ્કૃતિ, (સ્ત્રી) સભ્યતા; civilization,

Page #749

રા
સાભાર
ulture= (૨) સામાજિક વિકાસ, social progress. સરસ્થા, (સી.) રચના; establishment (૨) સ્થાપિત કે પરંપરાગત વ્યવસ્થા; institution (e. g. the institution of marriage); (૩) મંડળ, તત્ર; association, institute. સરથાન, (ન) નાનું રાજ્ય; small kingdom or state= (૨) વિશ્વમાં સ્થપાયેલી કોઈ દેશની વસાહત; colony or settlement in a foreign country:–વાસી, (વિ.) (પુ) colonist.
સ્થાપક, (વિ) (પુ.) સ્થાપકfounder, સરસ્થા૫ન, (ન) સસ્થાપના, હરરી) 741441; founding, establishing, setting up, foundation. સરસ્થાપિત, (વિ.) સ્થાપિત; founded,
established, set-up, erected. ર સરણ, (૧) સ્મૃતિ, મરણ, ચાદ; re-
membrance, recollection, recall, reminiscence (૨) વારંવાર યાદ આવવું કે કરવું તે; remembering again સંસ્કૃતિ (સ્ત્રી)જુઓસ્કૃતિ.[and again. સહર, (સ. ક્રિ) આપી લેવું; to
wind up: (૨) એકઠું કરી લેવું; to collect together: (૩) પાછું ખેંચી ago; to withdraw, to draw back: ()સંહાર કરવા to destroy, to break down, to ruin, to kill. [destroyer
હતસંહિત્ત, (૫) સંહાર કરનાર સહાર, (૫) નાશ; destruction (૨) be 241M; carnage: (3) gaide; extirpation () એકઠું કરવું તે; collecting together, gathering together:
) પાછું ખેંચી લેવું તે; withdrawale (૬) સંકોચન; contraction -ક,(વિ) destructive, ruinous: (3.) destfoyer: , (a. C.) to destroy, to ruin, to extirpate.
સંહિતા, (મી.) સંયોગ; combination, union: (૨) સમુચ્ચય, સંગ્રહ; collection, compilation, accumulation: (૩) પદ કે લખાણને વ્યવસ્થિત સંગ્રહ systematic compendium of thoughts, laws, writings, etc. (e. g. આચારસંહિતા, મનુસંહિતા, etc.): (૪) દેવેની સ્તુતિવાળે વેદેને મંત્રવિભાગ; the section of the Vedas containing hymos in praise of gods: () (વ્યાકરણ) જુઓ સધિ. સાકટમ, સાકેટમ (વિ) જુઓ સાગમટુ સાકટી, સાકડી, (સ્ત્રી) -સાકટું, (1)
સાકડી, (પુ.) સાગની લાંબી અને જાડી qul; long and thick rafter of teak-wood. સાકર, (રવી.) sugar: -સૂદડી, (સ્ત્રી) સગપણ સમયે કન્યાને અપાતી ચૂંદડી; a sari (usually lavishly embroidered) presented to the bride at the time of betrothal: સાકરિયું, (વિ.) સાકર ચડાવેલું; sugar-coated: (૨) સ્વાદ કે આકારમાં સાકર જેવું; look
ing. like or as sweet as sugar. સાકાર, (વિ.) મૂર્ત, આકારવાળું; having
a shape or form; incarnate. સાકી, (૫) શરાબ પાનાર; (boy or girl) serving wine: (૨) પ્રેયસી માટેનું સંબોધન; term for addressing a beloved સાક્ષર, (વિ) (પુ) અક્ષરજ્ઞાન ધરાવતું literate (૨) શિક્ષિત, વિદ્વાન; learned person, scholars (૩) સાહિત્યકાર; literator, author, writer:-11, (all.) અક્ષરજ્ઞાન literacy: (૨) વિદ્વતા; scholasticism: રત્ન, વય, (વિ) ઉત્તમ HIH?; the best of literary luminaries: સાસરી, (વિ.) સાક્ષર સંબંધી; of or about a literator:(?)aureless literary (3)ષારગામ સખેવાળું લખાણ bombastic or verbose (writing).

Page #750

સાક્ષાત્
ક્ષાણાત્, (અ.) નજરની સામે; before one's eyes: (૨) સ’મુખ; in the presence of: (૩) મૂર્તરૂપે; in physical form; incarnate. સાક્ષાત્કાર, (પુ.) પ્રત્યક્ષ દર્શન; clear vision or perception: (૨) ઈશ્વર કે પરમ તત્ત્વને સાક્ષાત્ અનુભવ; realization of the God or the all-pervading divinity. [evidence. સાક્ષી, (સ્રી.)સાખ,શાહેદી; testimony, સાક્ષી, (પુ.) નજરાનજર જોનાર; eyewitness: (૨) શાહેt; witness: (૩) આત્મા, દૃષ્ટા; the soul (as seer); --ત, (વિ.) સાક્ષીરૂપ; serving as
witness.
સાખ, (શ્રી.)જુએ સાક્ષી: (૨) ઝાડ ઉપર જ પાલ ફળ (ખાસ કરીને કરી); fruit ripened on the tree-not artificially ripened (esp. mango): (૩) બારણાના ચાકડાની ઊભી ખાજુ; any of the two vertical sides of a door
frame: (૪) (લૌકિક) ખાસ; (colloq) door: (૧) આંગણું'; cmpound of a house.
૧
સાખી, (સી.) બે પંક્તિના દેહ; poem consisting of two lines. સાગ, (પુ.) સાગનું ઝાડ; teak-tree: (૨) તેનું લાકડું'; teak-wood,
સાગમટ્ટુ, (વિ.) કુટુંબ (નાત ુ);(invitation) for the whole family. સાગર, (પુ.) સમુદ્ર; sea. સાગરીત સાગરી, (પુ.) સાથી માટે ભાગે પૂરા કામમાં); accomplice. સાગુચોખા, સાબુદાણા -સાબુચોખા, સાબુદાણા, (પુ'. બ. વ.) “સાગ્’” વૃક્ષના થાના ગરમાંથી બનાવેલા સફે કહ્યું; sago. સાગોળ, (પુ.) ચૂનાના બારીક ભૂકા; fine
powder of lime-stone. સાથ, (વિ.) સમગ્ર; entire, complete, total: -તા, (સી.) સમગ્રતા; entirety,
ન
completeness, totality: (૨) વેલક સ્પષ્ટતા; pointedness, penetrating clarity.
સાચ, (ન.) સત્ય; truth: કલ્લુ', (વિ.) સાચુ'; truthful, veracious: (૨) નિખાલસ, પ્રામાણિક, નિષ્કપટી; frank, honest, straightforward, guileless, ingenuousઃ દિલી,(સી.)સચ્ચાઈ, truthfulness, sincerity, veracity: -માર્ચ, (વિ.) ખરેખરું'; very true: (અ.) ખરેખર; truly, really, indeed. સાચવણુ, (ન.) સાચવણી, (સી.) જતન, સંભાળ; care, preservation. સાચવવું, (સ. ક્ર.) સંભાળવું, જતન કરવુ'; to take care of, to preserve. સાચાદિલી, (સી.) જુએ સાદેલી. સાચાખોલુ', (વિ.)સત્યવક્તા; veracious. સાચુ, (વિ.) ખરું; true, right: (૧) । અસલ–ખનાવટી નહિ એવું (દા. ત. સાચુ મેતી); real, actual, genuine (3) સત્યવક્તા; veracious, veridical, sincere: (૪) એકવચની; true to one's word.
સાથે, (અ.) ખરેખર; truly, rightly, indeed:(૨) ચેાસ; certainlyઃ—સાચુ, (વિ.) ખરેખરું, તદ્દન સાચુ; quite true, perfectly true.
સાજ, (પુ.) જરૂરી સરસામાન; necessary equipment, paraphernalia: (૧) વસ્ત્રાભૂષણ; clothes, ornaments,etc, accoutrements: (૩) ધેડાનું પલાણ; saddle and trappings of a horse: (૪) તંતુવાદ્ય; stringed · musical instrument.
સાજન,સાજનમહાજન,(ન.)-સાનિયા, (પું. બ. વ.) વરના વરઘેાડામાં સામેલ લેાકા; persons in a marriage procession on its way to the bride's place. સાજન, (પુ.) સજ્જન; gentleman: (૨) પતિ; husband: (૩) પ્રેમી; lover.

Page #751

એજની
સાત
સાજની, (મી) સન્નારી; respectable woman (૨) પત્ની; wife: (૩) પ્રેયસી; beloved. સાજનું, (ન) નાતનું પંચ; jury of a
caste, body of elders of a caste. સાજનુ, (સ. ક્રિ) માંજવું; to cleanse (utensils): (૨) સજવું, સજજ કરવું; to equip with: (અ. હિ) બેસતું આવવું, છાજવું; to be fit with, to be suitable to: (૨) સાજ સજવા; to put on good clothes and ornaments: (૩) પરવારવું; to complete or finish the work in hand. સાજસરંજામ, સાજસામાન, (૫) સાધનસામગ્રી; necessary equipment, paraphernalia. સાજિદો, (૫) ગાનાર કે નાચનારને વાવથી det 2414417; one who provides music (especially on Sarangi or Tabla) in the programme of a singer ur dancer. સાજીખાર, (પુ) એક પ્રકારને ક્ષાર;
carbonate of soda. સાજુ, (વિ) નરવું; healthy. (૨) આખું; whole, unbroken, entire: muor', (વિ.) hale and hearty: સયુ, (વિ) તંદુરસ્ત, નીરગી; healthy: (૨) આખેઆખું, સાવ સાદું, અક્ષત, quite the whole and upbroken. સાટ, (સ્ત્રી) ચામડાની પટ્ટી; strap of leather:(?) 5213; spine, backbone: –કો, (૫) સાટ બાંધેલો કેરડો કે ચાબુક; lash with a strap of leather tied to it. (૨) જુઓ સાટ. સાટમારી સાઠમારી, (સ્ત્રી) પ્રાણીઓને
કરીને લડાવવાનો તમારો: sport of provoking animals to fight, bull
fight: (?) 92 asis; intense fight. સાટું, (1) bargains (૨) બાલી,
HRIR; contract, agreement: (3) 467 નક્કી કરવું તે; the act of evaluating: (૪) બાનાની રકમ; earnest money (૫) વસ્તુવિનિમય; barter: (૧) બદલે,
અવેજ; substitute. સાટે, (અ) બદલે, અવેજમાં; in exchaસાઠ, (વિ.) 60, sixty. Inge of. સાડી, (સ્ત્રી) સાઠ વર્ષની ઉંમર; age of sixty years: (૨) વૃદ્ધત્વ, વૃદ્ધાવસ્થા; old age: (૩) સાઠ વર્ષના ગાળે; a period of sixty years: (a.) aud દિવસે પાકતી(જુવાર, ડાંગર, બાજરી, વગેરે); kind of jowar or millet that yields crop in sixty days. સાડત્રીશ -સાહરસ, (વિ.) 31, thirtyસાડલ, (૫) સાડી; sari. [seven. સાડી, (વી.) sari. સાડાસાતી, (સ્ત્રી) શનિની સાડા સાત golf yaish; malicious influence of Saturn over a period of seven and a half years. સાહુ, સાધુ, સાપુભાઈ, સાહુભાઈ()
husband of wife's sister. સાણ, (નર) મોટું સારું; large eartheir dish: (૩) ભિક્ષાપાત્ર; beggar's bowl. સાણશી સાણસી, (સ્ત્રી) pair of pin
ers: સાણસો, (૫) મોટી સાણસીઃ (૨) મજબૂત પકડ; strong hold, grip or clutch: (3) Mesell; difficulty, trouble: (૪) હેરાનગતિ; plight. સાત, (વિ.) 1, seven: -ખોટનું, ધણી ખોટ પછી મળેલી; obtained after many losses (e. 3. સાત બેટન દીકરો = છ દીકરી પછી થયેલ દીકરો). –ગળણે ગાળવુ, બીજી બધી બાજુએથી
સર્વાશે વિચારવું; to think of all the aspects of a matter: -via થવી, ભારે ગભરામણ થવો; to feel extremely anxious: -yiz alcal,

Page #752

સાતત્ય
મુશ્કેલી આવી પડવી; to face a horri. ble crisis: -તાળી, (સ્ર.) a kind of outdoor game played by children. સાતત્ય, (ન.) સતતપણુ; continuity. સાતપડો, (પુ.) પગની પાનીએ કે હથેળીમાં થતું ગૂમડું; abscess either on the palm or the heel. સાતમ, (સ્રી.) પખવાડિયાની સાતમી તિથિ; seventh day of a lunar fortnight. સાતમી, (સ્રી.) (વ્યાકરણ) સાતમી વિભક્તિ; the locative case: (વિ.) seventh. સાતમ્, (વિ.) seventh. સાતવો, સાથવો, (પુ.) શેકેલા અનાજના લેટ, સત્તુ; flour of parched corns. સાત્ત્વિક, (વિ.) સત્ત્વગુણયુક્ત (જુએ સત્ત્વગુણુ): (૨) શાંત; calm, tranquil: (૩) સત્યનિષ્ઠ; truthful, veracious: (૪) પ્રામાણિક; honest: (૫) સદ્ગુણી; virtuus: (૬) સત્ત્વશીલ, બલિષ્ટ; mighty, strong, vigorous,
સાથ, (પુ’.) સંગ; company, association: (૧) સહકાર; co-operation: (૩) સમૂહ; grup, multitude. સાથ, (મ.) સાથે, જોર્ડ; with, along with,incompany of,together with. સાથા, (પુ.) ધાસનું બિછાનું કે શમ્યા; mattress or bed of grass: (૨) મસ્તા માનવીને સુવાડવા માટે લી'પીને તૈયાર કરેલી જમીન; ground prepared by coating of mud, cow-dung, etc. for laying a dying person on it. સાધવો, (પુ.) જુએ સાતવો. સાથળ, (સ્રી.) thigh. સાથિયો, (પુ.) સ્વસ્તિક, એક માંગલિક આકૃતિ- auspicious figure of Swas tik-* -પૂરવા, ધરને બારણેરગાળા કરવી; to draw colourful designs on the floor near main door of a house.
સાથી, (પુ.) સેાખતી, જોડીદાર; compa
G
સાત
nion, colleague, comrade: (૨) મદદગાર; assistant: (૩) ખેડકામ માટે રાખેલા નેાકર, હારી; farm-servant. સાથીદાર, (પુ.) જુમ સાથી સાથે, (અ.) જુએ સાથ
સાદ, (પુ.) અવાજ; voice, sound: (૨) ખૂમ; shut, cry: કરવો, બૂમ પાડી બાલાવવુ; to call somebody with a shu: -દેવો, જવાબ આપવા; reply to a call: _પાડવો, દાંડી પીઢવી, શેરીમાં મેાટેથી મેલીને લેાકાને જાહેર કરવુ; to make known to people in streets (usually with a beat of drum); -એસવો, અવાજ ખાખરા થઈ જવા; (of voice) to be hoarse. [sterity. સાદગી, (સ્રી.) સાદાઈ; simplicity auસાદડી, (સ્રી.) શેતર છ; matઃ (૨) પાથરણું; mattress: (૩) ધાસ, ઝાડના રેસા, ઉં. । ગૂંથીને બનાવેલી ચટાઈ; mat prepared by interwoving grass, hemp, etc. સાદર, (વિ.) જાહેર, જાણીતું; known to all: (૨) આવી પહેાંચેલું'; arrived: (૩) આદરપૂ; respectful: –કરવું, જાહેર કે રજૂ કરવુ'; to make known to public. સાદર, (અ.) આદરપૂર્વક; respectfully. સાદર, (સ્રી.) દેહદ; desire or caprice of a pregnant woman: (૨) લહાવે; delight, pleasure. સાદાઈ, (શ્રી.) સાદગી; simplicity, austerity.
સાદું, (વિ.) ભપકા કે આડ ંબર વિનાનું; simple, plain, austere: (ર) સરળ; easy: (૩) નિખાલસ, ભેાળું; straightforwar, frank, guileless: (૪) સખત નહિ એવી-સાદી (કે); (of imprisonment) simple–not rigorous. સાદૃશ્ય, (ન.) સરખાપણું; similitude, likeness, resemblancż, similarity. સાધત,(વિ.)આરભથી અંત સુધીનું,સંપૂર્ણ'; from beginning to end, complete.

Page #753

રાયક
સાધુ
સ્થાપક, (વિ.) સિદ્ધિ માટે ઉપયોગી હોય
એવું; helpful in the process of achievement or attainment, instrumental, conducive કરવા કે મેળવવા પ્રયત્ન કરનારું; trying to achieve something (૩) ભૂત, દેવ, ઇ.ને સાધનારું; winning over gods, evil spirits, etc. સાધક, (પુ.) સાધનાર; one who accomplishes (૨) આધ્યાત્મિક ઉપાસક, મોક્ષની સાધના કરનાર; one who pursues spiritual discipline to attain the highest Realization: (૩) (કાઈ પણ ક્ષેત્રે) સિદ્ધિ કે સફળતા મેળવવા પ્રયાસ કરનાર; person trying hard to achieve his goal (in any field of human activity): –તા (સ્ત્રી.) સાધક પણું; dedication and perseverance of a સાધકઃ (૨) સિદ્ધિ મેળવવાની શક્તિ, કાર્યક્ષમતા; efficiency. સાધન, (ન) સિદ્ધ કરવું તે; accomplishing, achieving, attaining: (?) ઉપકરણ, એનર; tool, instrument, means, materials, implement, resources: (3) S414; remedy: () યોજના, યુક્તિ; scheme, contrivance: (૫) ઈશ્વરપ્રાપ્તિ માટે જરૂરી ઉપાસના; discipline necessary for the attainment of the God or self-realization: -ત, (વિ.) સાધનરૂપ બનેલ; serving as an instrument:- 'Yard, (વિ.) સાધન ધરાવનાર; possessing sufficient resources(૧) સમૃદ્ધ rich, wealthy, affluent -સામગ્રી, (ચી.) સાધનાની સામગ્રી; resources. સાધના, (સ્ત્રી) સિદ્ધ કરવું કે મેળવવું તે; accomplishing, acquiriog, achieving, attaining (૨) સિદ્ધિ માટે જરૂરી wucht & Biel; efforts or activities Decessary to realize one's goal:
(૩) આધ્યાત્મિક ઉપાસના; self-discipline and arduous efforts for the attainment of God or self-realization. સાધની, (સ્ત્રી) સપાટી તપાસવાનું કડિયાyaradjo Zillota; 'level used by carpenters and masons. સાધભ્ય, (ન.) સમાન ગુણધર્મો હાવા તે;
similarity of properties or qualities. સાધવું, (સ. ક્રિ.) સિદ્ધ કરવું કે મેળવવું; to achieve, to fulfil, to accomplish, to attain (૨) આધ્યાત્મિક સાધના spall; to undergo self-discipline for spiritual purposes: (3) Hullora કરવું; to prove: (૪) વશ કરવું, છતી ag; to win over, 10 bring under control, to subdue. (૫) તકને લાભ 861191; to take advantage of an opportunity: (૬) (વ્યાકરણ) શબ્દની વ્યુત્પત્તિ દર્શાવવી; to show the derivation of a word. સાધારણ, (વિ.) સામાન્ય, વિશિષ્ટ નહિ as; ordinary, common place: (?) 4644; of the middle order: (3) સોને લાગુ પડે એવું; common to all, general. સાધિત, (વિ.) સાધેલું, સિદ્ધ કરવું; achieved, attained, accomplished: (૨)(grammar) derivative, derived. સાધુ, (વિ.) સારું; good. (૨) ઉત્તમ best, excellent: (૩) ધાર્મિક, ઈશ્વરનિષ્ઠ, સદાચરણી; religious, holy, saintly, virtuous: (૪) શિષ્ટ, શુદ્ધ (ભાષા); (of language) refined and chaste: (W) (સમાસને અંતે) સાધના (at the end of a compound word) accomplishing, taking advantage of (e, g. સ્વાર્થસાધુ). સાધુ, (પં) સંત; saint: (૨) સંસારનો
413 SPAR aRa y34; ascetic, hermit. સાધુ, (અ) શાબાશ; well done,

Page #754

સાવતી
bravo, etc. (expressions of hearty appreciation). સાણ (વિ) સિદ્ધ થઈ શકે એવું; attainibleઃ (૨) સાધનાનું ય; object or
goal of સાધના. સાધ્વી, (સ્ત્રી) ચારિત્ર્યવાન, પતિભક્ત શ્રી, chaste woman, faithful to her husband (૨) સંસારનો ત્યાગ કરનાર aribi; female ascetic or hermit. સાન, (સ્ત્રી) સંક્ત,ઇશારે; sign, signal, hint, winke (૨) સમજશક્તિ; understanding, sense, sensibility: (૩). સ્વમાન; self-respect. (૪) ગીશ મૂકવું a; mortgaging, mortgage: - મક, ગીરો મૂકવું; to mortgage: -~ાં સમજાવવું, ઇશારાથી સમજાવવું; to explain by a sign or hint. સાની, (સ્ત્રી) મીઠાઈ, ઈ. તળતાં પેણીમાં au aat 461; dregs remaining in a pan after fryiog sweets, etc.: (૨) તલને અધકચરે ખોળ; oilcake of half-pressed sesamum seeds: (3) R11; asb. (rable:(?)$4?t=fl; helpful. સાનુકૂલ, સાનુકૂળ, (વિ) અનુકુળfavouસાત,(વિ.) અન્તવાળું;finite(૨)મર્યાદિત, alfa; limited: (3) 219a; perishable.
સિNિણ સાપ, (પુ) જુઓ સર્ષ –, (સ્ત્રી) જુઓ સાપેક્ષ, (વિ) અપેક્ષાવાળું; expectant (૨) સ્વતંત્ર અસ્તિત્વ ન ધરાવતું, કશાક
પર આધાર રાખનારું; relative. સાપોલિયું, (બ) નાને સાપ; small (usually harmless) serpent: (૨)
સાપનું બચ્ચું; young serpent. સાપ્તાહિક, (વિ) સપ્તાહનું; weekly: (૨) અઠવાડિયે પ્રસિદ્ધ થતું સામયિક weekly journal, magazine. સાફ (વિ) સ્વચ્છ clean (૨) નિર્ભેળ, Uk; pure, unadulierated, unmixed:
(૩)નિષ્કપટ, નિખાલસfrank, straightforward, guileless: (%) *4R; level, flat: (1) pye; clear. સાર, (અ) સ્પષ્ટ શબ્દોમાં, ભારપૂર્વક; in
clear words, emphatically. સાચ, (ન.) સફળતા; success, fruit
jon, fulfilment. [clean or clear. સાફસા,(વિ.) તદ્દન સ્વચ્છ કે સ્પષ્ટ; quite સાફસાફ, (અ) જુએ સારા (૨) અચકાયા વિના કે કથા સંકેચ વિના; without any hesitation. સાફસૂફ, (વિ.) સ્વચ્છ clean (સ્ત્રી.) સફાઈ, ainos; cleaning or sweeping: (2) સુઘડ કાર્યપદ્ધતિ; neat and orderly way of working. સાફસુફી, (સ્ત્રી) જુઓ સાફસૂફ, (સી.).
5 સાણી, (સ્ત્રી) ચલમ પીવા માટે કાપડને $431; piece of cloth wrapped round a smoking pipe (૨)પતરાજી, 1
043135; boasting, bragging. સાણી, (વિ) વળતર વગરનું, without સાફો, (!) જુએ ફેટો. [discount. સાબર, (વિ.) સઘળું, તમામ; all, entire, whole: () 2194; alert: (3) 291, તૈયાર; ready, equipped: (૪)તંદુરસ્ત સાબર, (ન.) stag [healthy. સાબાશ, (અ) જુએ શાબાશ, સાબાશી,(સ્ત્રી) જુઓ શાબાશી. સાબિત, (વિ.) પુરવાર થયેલું, સિહ proved, establisbed. સાબિતી,(સ્ત્રી)પુ proof, evidence. સાબુ, સાધૂ, (પુ) soapસાબુચોખા, સાબુદાણા, (પું. બ. વ.)
જુઓ સાગુચોખા, સામુદાણા. સાબૂત, (વિ.) સાજું સમું; intact, whole and entire, hale and hearty: 2) મજબૂત, નક્કર; strong, sound, solid. સાખતી, (સ્ત્રી) મજબૂતી; strength: (૨) નક્કરતા; solidity, soundness. (૩) 2017dl; safety, security.

Page #755

સાભાર
સાભાર, (વિ.) આભાર સહિત; thankful,
grateful: (અ) આભારપૂર્વક; thankfully, gratefully. સામ, (૫) સામવેદ ચાર વેદમાંને ત્રીજો વેદ; the Samaveda: (૨) મીઠી વાતેથી સમાવીને કામ કઢાવી લેવું તે-રાજનીતિનાં ચાર સાધને (સામ, દામ, દંડ અને ભેદ) માંનું એક; getting one's work done by suave and convincing explanation-one of the four diplomatic
means, viz સામ, દામ, દંડ and ભેદ. સામગ્રી, (સ્ત્રી.) જરૂરી વસ્તુઓ કે સાધને;
necessary materials or means. સામગ્રી, (ન.) સમગ્રતા; entirety. સામ, (વિ.) ભેગું, એકઠું; collected,
gathered,accumulated,assembled. સામટુ, (અ.) એકી સાથે; in one lot,
simultaneously, altogether. સામનો, (પુ.) વિરોધ; opposition (૨) સામા થવું તે; confrontation, defiance, resistance: (3) este; fight. સામયિક (વિ.) સમય અંગેનું; pertaining to time: (2) 4341ua; seasonable: (3) Gudbiles; periodical. સામયિક, (ન) નિયત સમયે પ્રગટ થતું (છાપું, મેંગેઝિન, ઇ.); a periodical. સામર્થ્ય, (ન) સમર્થતા, શક્તિ, તાકાત, capability, competence, strength, power, might. સામવેદ, (પુ.) જુઓ સામ (૧). સામષ્ટિક(વિ.)સમષ્ટિ અંગેનું;universal. સામસામ, (વિ.) સંમુખ face to face: (૨) વિરુદ્ધ; confronting. (૩) સ્પર્ધા કરતું; competing, rivalling. સામસામુ, સામસામે, (અ) એકમેકની સામે; in front of one another: (૨) હરીફાઈમાં; in competition. સામંજસ્ય, (ન) ઔચિત્ય, યોગ્યતા; propriety, fitness, correctness.
સામત, (૫) બહાદુર યુદ્ધો; brave soldier or warrior: (૨) ખંડિયે જ feudatory or tributary king: (3) રાજાને આધીન જાગીરદાર કે સરદાર_feudal lord or landlord: -fiel, (alt.) feudalism. સામાજિક, (વિ.) સમાજનું; social. સામાન, (ન) luggage: (૨) ઘરગથ્થુ
allorazgall; household things or articles. સામાન્ય, (વિ.) જુઓ સાધારણ –ાન, (1) general knowledge: –નામ,
(11.) (grammar) common noun. સામાન્યતઃ, (અ) સામાન્ય રીતે; nor
mally, usually. સામાયિક (ન.) (જન) ધ્યાનમાં બેસવાને એક ધાર્મિક વિધિ (Jain) a religious practice of sitting for meditation. સામાવાળિયુ, સામાવાળ,(વિ.)વિરાધી; opponent: (૨) સામા પક્ષનું; belonging to the opposite party. સામાવાળિયો, (૬) સામા પક્ષને માણસ; opponent, person belonging to opposite party: (2) [ap4all ;rival. સામાસામી, (અ) જુઓ સામસામુ. સામિયાનો, (૫) જુઓ શામિયાનો. સામી, (ન.) સમીપતા; nearness, closeness, proximity, vicinity: (?) મુક્તિના ચાર પ્રકારમાંનો એક; one of the four types of emancipation. સામુદાયિક, (વિ.) સમુદાયનું કે તેને લગતું, સામૂહિક; relating to a multitude, collective:(૨)સમુદાય દ્વારા થતું; done or worked out collectively. સામુદ્ર, (વિ.) સમુદ્રનું કે તેને લગતું; of or pertaining to sea, marine: -પુની, (સ્ત્રી) બે સમુદ્રોને જોડતી ખાડી; strait. સામુદ્રિક, (વિ) સમુદ્ર સંબંધી; marine (ન.) શારીરિક ચિહ્નો પરથી ભવિષ્ય ભાખ911 U12; chiromancy, palmistry:

Page #756

સારમાણસાઈ
૪) એ શાસ્ત્ર જાણનાર; chiromancer. સાસુ, (વિ.) સામે આવેલું; opposite, lying in front: (?) (agte; against, opposed: -આવવું કે જવું, તેડવા, લેવા કે સ્વાગત કરવા સામે જવું; to go forward to receive - જોવું, સંભાળ લેવી; to look after, to take care of:–થવુ, ઉદ્ધતાઈથી સામે જવાબ આપ; to retort rudely: (૨) સામને કરવે; to confront. સામૂહિક, (વિ) જુઓ સામુદાયિક. સામે, (અ) સંમુખ; in front of, in the presence of, before: (3) Cazut Mga in the opposite direction: (૩) વિરુદ્ધમાં; in opposition, against સામેલ, (વિ.) જુઓ શામિલ, સામયું, (ન.) procession going to receive a distinguished guest or dignitary. સામો, (j) વાવ્યા વિના ઊગતું એક
પ્રકારનું ધાન; name of a wild grain. સામ્ય, (ન) સમાનતા, સરખાપણું; simili
tude, similarity resemblance, equality: 416, (4) communism: -વાદી, (વિ.) () communist. સામાન્ય, (ન.) વિશાળ રાજ્ય; empire, vast kingdom: (૨) સામ્રાજ્યની હકુમત; domination of an empire, imperial sway: વાદ, (પુ.) imperialism: વાદી, (પુ) imperialist (a.) imperialistic. સાયક, (ન.) બાણ; arrow: (૨) તલવાર;
sword: (૩) હથિયાર; weapon. સાયર, (૫) સાગર; seaઃ () કેફી પદાર્થો Guerilor std; excise duty on intoxicating drinks or substances (like wine, opium, etc.): -કઠો, (૫) fit; custom's duty. સાયંકાલ, સાયંકાળ, (પુ.)જુઓ સંધ્યા
કાળ (સધ્યામાં). [evening prayer. સાયપ્રાર્થના, (સ્ત્રી) સાંજની પ્રાર્થના;
સાય સંધ્યા, (સ્ત્રી) સૂર્યાસ્ત સમયને medicala; the religious rite called mbull performed by Brahmins in the evening. સાયુજ્ય, (ન) એકમેકમાં મળી જવું તે;
merging together: (૨) સંપૂર્ણ તાંદામ્યતા; complete absorption or unification: સુક્તિ , (રમી.) –મોક્ષ, (પુ) જેમાં ઈશ્વર સાથે તાદાભ્યતા સધાય એવી મુક્તિ; kind of enancipation in which the individual soul dissolves completely in the Universal or Supreme Soul. સાર, (વિ.) સારું, ઉત્તમ, good, best,
excellent. સાર, (૫) સત્વ, કસ; essence, substance (૨) સારાંશ, તાત્પર્ય; gist, substance, moral: (૩) મલાઈ માખણ;
cream, extract:(*) 724; epitome, | summary: (૫) ફાયદે, લાભ; profit,
advantage, gaine (૬) સાર૫, સારાપણું; goodness: –ચાહી, (વિ.) સાર 21009584113; grasping the essence or substance: –ચાહતા,(સ્ત્રી.) the tendency or ability to grasp the essence and put off the chaff: -ત, (વિ.) સારરૂપ; essential: (૨) Haitta; best, excellent. સારક, (વિ.) રેચક; laxative. સારણ, (૫) જુઓ સારણિ (ન) જુઓ
સારણગાંઠ. જિાતની ગાંઠ; hernia. સારણગાંઠ, (સ્ત્રી.) આંતરડામાં થતી એક સારણિસારણી, (સ્ત્રી) પાણીની નીક, નહેર; a narrow watercourse, channel, canal:(૨)કોઠે, કાષ્ટક; table. સારથિ, (૫) રથ હાંકનાર; charioteer, સાર૫, (સ્ત્રી.) સારાપણું goodness: (૨) Horraai; virtuousness. સારમાણસાઈ, (સ્ત્રી) સજજનતા; courtesy, gentlemanliness, goodness (of nature).

Page #757

છપર
સારવવું, (સ. ) સાર કાઢ; to set apart or grasp the gist or moral of, to epitomize, to summarize. સારવાર, (સ્ત્રી.) સેવાચાકરી, માવજત
nursing, attendance. સારવું, (સ. ક્રિ) શ્રાદ્ધ કરવું; to perform the Shraddha ceremony for a departed relative: (?) 1999; to thread (a needle), to string beads, etc.: (૩) પાડવું; to let fall, to drop: (૪) આંજવું; to apply colly- rium to eyes: (૫) કામ પાર પાડવું; to fnish a work successfully: (૬) શણગારવું; to decorate (૭) 2424149; to cause to slip or move: (૮) લઈ જવું; to carry away. સારસ, (૫) (સ્ત્રી. સારસી), બગલા; સારસ, (ન) કમળ; lotus. [crane. સારસ્વત, (વિ.) સરસ્વતીનું કે તેને લગતું; of or pertaining to Saraswati, the goddess of learning:(?)211724 પ્રાંતનું; of Saraswat region. સારસ્વત પુ.)દિલ્હીથી વાયવ્યનો સરસ્વતી નદીને તટપ્રદેશ જ્યાં આર્યો વૈદિક કાળથી 2741 gall; the furtile plains of river Saraswati in the North-West of Delhi, where Aryas lived since Vedic times: (૨) એ પ્રદેશન નિવાસી બ્રાહ્મણ; Brahmin resident of Saraswat region (૩) બ્રાહ્મણની એક જ્ઞાતિ; name of a caste of Brahmins. સારસ્વત, (ન) સાહિત્ય; literature. સારંગ, (૫) એક રાગ; a poetic metres (૨) હરણ deer: (૩) હાથી; elephants (૪) કોક્તિ ; male cuckoo:(૫) ભમરો; black beeઃ (૧) વાદળ; cloud (૭) એક વાઘ; name of a musical instrument: (૮) ધનુષ્ય; a bow: (૯) વિષ્યનું ધનુષ્ય;bow of Lord Vishnu -ધર, ધારી, પાણિ, (પં) ભગવાન ranger; God Vishnu.
સારંગ, (૫) વહાણના કપ્તાનને મદદનીશ;
assistant captain of a ship. સારંગી, (સ્ત્રી) એક તંતુવાદ્ય; stringed
musical instrument (૨) હરણી; female deer. સારાઈ (સી.) સારાપણું; goodness. સારાશ, (સ્ત્રી) જુઓ સારાઈ. સારાસાર,(કું.) સાર અને અસાર ઉપયોગી અને બિન-ઉપયોગી) વસ્તુઓ કે બાબતે; essential and non-essential things or matters. સારાસારી, (મી.) સુમેળ, સંપ, સાર સંબંધ; cordial or amicable relations, concord. સારાંશ, (મું) તાત્પર્ય, ભાવાર્થ import, substance, essence, gist: (?) oliw; moral:(3) ; epitome, summary. સારિકા, (સ્ત્રી) જુઓ મેના. સારીગમ, (સ્ત્રી) સંગીતના સાત સ્વર; the seven notes of music (viz: સા, રે, ગ, મ, ૫, ધ, નિ): (૨) સ્વરલિપિ; notation of music () કોઈ પણ 218141 242; the notes of any mode (Raga) of music. સારી પેઠ, સારી પેઠે, (અ) પૂર્ણપણે, સારી na; sully, sufficiently, abundantly, completely, thoroughly, properly. સા, (અ) –ને માટે, વાસ્ત; for, for the sake of. સારું, (વિ.) શુભ, auspicious (ર)સુંદર, fine, decent, good-looking: () સરસ good (૪) આખું; whole, all, entire,completeસારા દહાડા હોવા, (a woman's) being pregnant. સા, (અ.) ઠીક, ભલે; well, all right. સારે, (૫) બેસતા વર્ષને દિવસે કરાતી આગામી વર્ષના બનાવની આગાહી; predictions about the coming year's events made on the newyear day. સાથ, (વિ) અર્થ કે સમજૂતી સહિત;

Page #758

સાથ
ગ
શ્વકા
accompanied with meanings or explanations. સાથ, (૫) વણઝાર, કાલે, caravan: -વાહ, (કું.) વણજારે; a travelling merchant carrying goods to different places on camels or bullocks: (૨) વણજારને આગેવાન; leader or chief of a caravan. સાર્થક, (વિ) સફળ; successful: (૨) કૃતાર્થ, ધન્ય; one whose aim is achieved or fulfilled. સાર્થકતા, (સ્ત્રી) સફળતા; success (૨). સિદ્ધિ; accomplishment, attainment, fulfilment, achievement. સાથw, (ન.) જુઓ સાર્થકતા. સાર્વજનિક, સાર્વજનીન, (વિ) જાહેર; available, belonging to, useful to all, public. સાર્વત્રિક, (વિ) સર્વવ્યાપી, સર્વત્ર રહેલું છે થતું; ubiguitous, universal, present or happening everywhere. સાર્વનામિક, (વિ.) સર્વનામનું કે તેને And; of or relatiog to a pronoun. સાર્વભૌમ, (વિ.) (સત્તાની બાબતમાં) malu2l; (of political power) sovereign, supreme (૨) આખી પૃથ્વીનું કે તેને લગતું; of or pertaining to the wbole world. સાર્વભૌમ, (૫)ચકવતી રાજા emperor,
monarch: –તા, (સ્ત્રી.) ત્વ, (ન) sovereignty, supremacy (of political power). સાર્વભૌમિક (વિ.) જુઓ સાવભીમ સાલ, (૫) a kind of tree સાલ, (ન) વીંધમાં બેસે એવો (લાકડા, ઇ.ને) છેડે; tenon (૨) સાંધે; joint: (૩) નડતર,અડચણ, આડખીલી; obstacle, hindrance, impediment, obstrucjon, hurdle.
સાલ, (સ્ત્રી) વર્ષyear:(૨) પાકની ખેસક harvest-season:(3)quiar; annuity, yearly allowance -મુબારક, (મું the phrase used to express greetiogs on new year day, (meaning "you may have a happy and prosperous new year'):–ભર, અને વર્ષભર, આખું વર્ષ throughout the year –વાર,(અ.) વર્ષવાર; in chron
logical order of years. સાલપોલ, સાલપોલિયું,(વિ.)સાંધામાંથી
ઢીલું પડી ગયેલું; loosened in the joints (૨) સાંધે બરાબર બેઠો ન હોય
એવું; dislocated from or rendered loose at a joint: (3) 24'; loose. REH,(4.)tuberous root so namec -પાક, (પુ.) a tonic preparation
made of સાલમ (૨) માર; beating. સાલવલુ, (સ. ક્રિ) સાલ બેસાડ; to fit a tenon into a mortise: (૨) પંચાતમાં પડવું, ઉપાધિ હરી લેવા; to create complications or difficul ties for oneself. સાલવી, (૫) સુતાર; carpenter, સાલવું, (અ. કિ.) ખટકવું, ડંખવું; to feel a pricking or pinching pair: (૨) દુ:ખ થવું; to feel sorrow: () MALITY yal; to repent, to rankle in heart,to feel acute mental pain. સાલસ, (વિ.) સરળ, નિખાલસ; straightforward, guleless, simple-hearted: (૨) ભલું; good. (૩) માયાળુ; kind: (૪) નરમ સ્વભાવનું; mild, gentle (૫)
ત્રાહિત, તટસ્થ; neutral. સાલસાઈ (સ્ત્રી.) સરળતા, નિખાલસતા; straightforwardness, simplicity: (?) 13111; gentleness, politeness: (૩)દયાવૃત્તિ; kindness, goodne (8) 4224mi;neutrality,disinterestedness

Page #759

સાલિયાણું
૭૪
સાહજિક
સાલિયાણું, (ન) વર્ષાસન, annuity. સાવું, (વિ.) જુઓ સાલું. સાલો, સાળો, (કું.) wife's brothers (૨) એક ગાળ; an abuse. [nary. સાલોત્રી, (૫) રને દાક્તર; vateriસાલો સાલ, (અ) પ્રત્યેક વર્ષે; every
year, from year to year. સાલી, () જુઓ સાડલી. સાવ, (અ.) તદ્દન; quite. (૨) સંપૂર્ણપણે;
completely, wholly, thoroughly. સાવકુ, (વિ) જુઓ ઓરમાન. [leisure. સાવકોશ, (વિ.) ફુરસદવાળું; having સાવકાશ, (અ.) અનુકૂળતાએ; at one's
convinience: (૨) ફુરસદે; leisurely. સાવચેત, (વિ.) સાવધ; cautious,
vigilant, alert, atientive. સાવચેતી, (સ્ત્રી) સાવધાની; caution,
vigilance, alertness, attention. સાવજ, (૫) વાઘ; musical instrument: (?) Fris; lion. સાવધ, સાવધાન, (વિ.) જુઓ સાવચેત. સાવધાનતા, સાવધાની, (સ્ત્રી) જુઓ
સાવચેતી. [having limbs or parts. સાવયવ, (વિ.) (સ+અવયવ) અંગવાળું; સાવરણી, (સ્ત્રી.) broom. [broom. સાવરણ, ૫) મોટી સાવરણી; large સાવરિયું, (ન.) જુઓ સાસરું. સાવિત્રી, (૨ી.) સૂર્યકિરણ; ray of sun (૨) ગાયત્રી; Gayatri, a vedic hymn (૩) સત્યવાનની પત્ની; wife of the legendary king Satyavan. સારક, (વિ.) શંકાશીલ; doubtful, apprebansive,suspicious,doubting. સારક, (અ.) શંકાપૂર્વક; doubtfully, apprehensively, suspiciously. સાશ્ચય,(વિ.)આશ્ચર્યવાળું, નવાઈ ભરેલું; wonderful, wondrous, marvellous, surprising. [wonder or surprise. સાચ્ચયન, (અ) આશ્ચર્યપૂર્વક; with
સાષ્ટાંગ, (વિ.) આઠેય અંગ સહિત; done
with all the eight limbs:-પ્રણામ, (પુ. બ. વ.) salutation made by prostrating all the eight limbs (i. e. by lying full-stretched on the ground). સાસ, (પુ.) શ્વાસ, શ્વસન; breath, breathing: (?) *; panting from breaths, asthmas (૩) પ્રાણ, છવ; life, animation. સાસરવાસ, (૫) (સ્ત્રીએ) સાસરામાં વસવું a; (a woman's) staying at her husband's home: -ણ, –ણી, (વિ.) (સ્ત્રી.) સાસરે વસતી સ્ત્રી; woman residing at her husband's home: (?) Hollal; a married woman. સાસરવાસો, (૫) કન્યાને સાસરે મોકલતી વખતે તેનાં માતા-પિતા તરફથી અપાતી વસ્ત્રાભૂષણ, ઘરવખરી, ઈ.ની ભેટ; gifts of clothes, ornaments, household articles, etc. given to a woman by her parents while sending her
to her husband's house. સાસરવેલ, (સ્ત્રી) સસરાના કુટુંબીઓ; members of father-in-law's family. સાસરિયાં, (ન. બ. વ.) જુઓ સાસરવેલ. સાસરિયુ, (ન) સસરાનું સગું;a relative
of father-in-law: (૨) જુઓ સાસરું. સાસરી, (સ્ત્રી) સાસરુક (ન.) સસરાનું ઘર કે કુટુંબ; home or family of father-in-law. સાસુ, (સ્ત્રી) mother-in-law. સાહચર્ય, (ન.) સહચાર; living or
moving together: (૨) સાથ, સંગ; association,company.companionship (૩) હંમેશને સહવાસ; constant company or association. સાહજિક, (વિ) સહજ, સ્વાભાવિક, કુદરતી; natural, inherent, spontaneous, instinctive, intuitive.

Page #760

સાહવું
૭૫
સાંકળવું
આહવ,(સ. ક્રિ)પકડવું, ઝાલવું; to siege, to holdઃ (૨) આધાર આપ; to assist, to support. સાહસ, (ન) જોખમી કે બહાદુરીભર્યું કામ; adventure, enterprise, daring action: (2) 2492131 grud; rash or thoughtless action: –વૃત્તિ, (સ્ત્રી)
સાહસિક વૃત્તિ; the spirit of adventure, સાહસિક, સાહસી, (વિ.) સાહસપ્રિય, શર, છાતીવાળું; adventurous, brave, daring: (૨) ઉતાવળિયું, અવિચારી; rash, thoughtless. સાહાચ્ય, (સ્ત્રી) સહાય; help, assistance –કારક, -કારી, સહાય કરનારું; assisting, helpful, auxiliary. સાહિત્ય, (ન.) literature: (૨) સાધનસામગ્રી; means and materials: --કાર, (૫) સાહિત્ય રચનાર; literator, literary person: -કૃતિ, (સ્ત્રી) સાહિત્યની kla; literary work cr composition. સાહિત્યિક, (વિ.) સાહિત્યને લગતું; literary.
[“શાહી”. સાહી, (સ્ત્રી) સાહસૂસ, (પુ.) જુઓ સાહુકાર, (કું.) સાહુકારી, (સ્ત્રી) જુઓ સાહુડી, (સ્ત્રી) જુઓ શાહુડી.શાહુકાર'. સાહેબ, (૫) માલિક; master, owner, lord: (૨) પ્રતિષ્ઠિત માણસ; reputed or respectable man (૩) ગોરો (યુરેપિયન); white (as distinct from coloured) man, European (૪)ઈશ્વર; God: -જાદી, (સ્ત્રી) (પું. -જાદો). daughter of a king or noble સાહેબા, (સ્ત્રી) શેઠાણી; mistress of the house: (2) HH10014 mall; respectable woman. સાહેબી, (સ્ત્રી) વૈભવ, જાહોજલાલી; prosperity,splendour, pomp, affluence: (૨) શેઠાઈ; ordship સાહેબો, (૫) સાહબે, પતિ; husband.
સાહેલી, (સ્ત્રી) જુઓ સખી. [tance. સાહ, (સ્ત્રી) સહાય, મદદ; help, assisસાળ, (સ્ત્રી) કાપડ વણવાનું યંત્ર; weaving loom -ખાતુ, (ન.) મિલમાં સાળનો વિભાગ: department of weaving looms in a cloth-mill: -efl, (y) વણકર; weaver, સાળાવેલી, (સ્ત્રી) સાળાની પત્ની; wife
of wife's brother. (in-law. સાળી , (સ્ત્રી) wife's sister, sisterસાઈ, (૫) kind of sari. સાળ, (વિ.) વક્તવ્યને વધારે અસરકારક બનાવવા વપરાતો શબ્દ (દા. ત. વાંદરાની સાળી જાત જ એવી) (ક્યારેક વહાલ દર્શાવવા માટે કે નિરર્થક રીતે પણ વપરાય છે); word used to make one's statement direct and penetrating. Sometimes it expresses endear ment. Some people use it in conversation by sheir force of babit-without any specific meaning assigned to it. સાળી, (પુ.) જુઓ સાલો. સાંઈ સાંઈમૌલા, (પુ.) ખુદા, ઈશ્વર;
Godઃ (૨) મુસ્લિમ સાધુ કે ફકીર; ascetic or hermit (esp. muslim). સાંકડ, (સ્ત્રી) જુઓ સંકળામણ સાંકડુ, (વિ.) પહોળાઈમાં ઓછું; narrow (૨) ગીચ; crowdedઃ (૩) મુશ્કેલ; difficulie () સંકુચિત મનવાળું; narrowminded. સાંકળ, (સ્ત્રી) chaina (૨) બારીબારણાં બંધ કરવાનું સાધન; piece of chain for fastening doors, etc.: -blade હરકત ઊભી કરવી; to obstruct, to put an obstacle in someone's smooth functioning. સાંકળવું, (સ. ક્રિ) જોડવું; to link or join together: (૨) ક્રમબદ્ધ કે તર્કબદ્ધ

Page #761

સાંકળિય
રીતે ગેાઠવવુ'; to arrange in a chronological or logical order. સાંકળિયુ, (ન.) (પુસ્તક, સામયિક, ઇ.ની) અનુક્રમણિકા; index cr table of contents of a book, magazine, etc. સાંકળી, (સ્રી.) નાની અને પાતળી સાંકળ; small thin chain: (૨) ગળે પહેરવાની 'ડી; secklace. [anklet. સાંકળુ, (ન.) પગે પહેરવાનું એક ઘરેણું; સાંકૃતિક, (વિ.) સંકેતયુક્ત; symbolic, symbolical, indicatory, suggestiveઃ (૨)*સકેતા અથવા ચિહ્નોનું બનેલું (લિપિ, ઇ.); made or consisting of signs: (૩) પારિભાષિક; technical. સાંખવુ, (સ. ક્રિ.) સહન કરવું; to bear, to forebear, to endure, to tolerate, to suffer: (૧) માફ કરવુ'; to forgive: (૩) માપવુ'; to measures (૪) સરખાવવુ”; to compare. સાંખ્ય, સાંખ્યદર્શન, (ન.) છે વૈદ્રિક
નેામાંનુ એક; one of the six systems of Vedic philosophy. સાંખ્યયોગ, (પુ.) સાંખ્યદન પર આધારિત યોગ (ઈશ્વરપ્રાપ્તિના માર્ગ'); the Yoga (or spiritual system) based on સાંખ્યદર્શીન: (૨) ગીતાને બીજો અધ્યાય; second chapter of the BhagwadGita.
સાંગોપાંગ, (વિ.) (સ+અગ+ઉપાંગ) બધાં અંગેા અને ઉપાંગા કે ગૌણ અંગા સહિત; with all the major and subsidiary limbs or parts≠ (૨) સંપૂર્ણ'; complete, whole, entire. સાંચરવુ, (અ. ક્રિ.) જુએ સંચરવુ. સાંચવું, (સ. ક્રિ.) સ’ચય કરવે; to store, to amass, to collect, to accumulate. [ઢાળ, ખીબુ; nould, matrix. સાંચો, (પુ.) સ ંચા, ચત્ર; machine:(૨) સાંજ, સાંઝ, (સ્રા.) evening. [ing સાંજરે, સાંજે, સાંછે,(અ.)in the even
out
સાંધ
સાંઠી, (સ્રી.) જુએના કરાંઠી, સરાંડી. સાંઠો, (પુ.) શેરડી, જુવાર, ઇ.ના ગાંઠાવાળા tid; stalk of sugar-cane, jowar, etc. with tubers on it. સાંડસી, સાંડશી, (સ્રી.) સાંડસો, (પુ.) જુએ સાણસી, સાણસો.
સાંઢ, સાંઢિયો, (પુ.) આખલા; bull; (૨) નર ઊંટ; male camel: (૩) મદમસ્ત અને નિર’કુશ કે બેપરવા માણસ; arrogant and unwieldy person.
સાંઢ, સાંઢણી, (સ્રી.) ઊંટડી; female camel: (૨) સવારીની ઊંડી; dromedary.
સાંત્વન, (ન.) સાંત્વના, (સ્રી.) આશ્વાસન આપવુ' તે; consolating: (૨) આશ્વાસન; consolation: (૩) શાંત પાડવું તે; pacification.
સાંથ, (સ્રી.) ખેડા આપેલી જમીનનું વળતર કે ભાડુ, ગણાત; rent of land given for cultivation: −વું, (સ. ક્રિ.) જમીન ગણાતે આપવી; to rent out
land for cultivation.
સાંથી, સાંથિયો, સાંથીડો, (પુ.) ગણાતિયા, જમીન ગણાતે લેનાર; one who cultivates someone else's land on rental basis.
સાંધ, (સ્રી.) જુએ સાંધોઃ (૨) કાંતણ કે વણાટમાં તાર સાંધવા તે; joining threads while weaving or spinning. સાંધણ, (ન.) સાંધવુ' તે; the act of joining: (૨) સાંધા; joint, patch, seam, point of juncture:(૩)પુરવણી, ઉમેર્; supplement, addition, appendix: (૪)અનુસંધાન;continuation. સાંધવુ, (સ. ક્રિ.) સીત્રg; to sew: (૨) જોડવું; to join: (૩) રણુ કરવું; to solder.
સાંધો, (પુ.) જુએ સાંધણુ (૨)ઃ –ખાવો, મેળ બેસવા, સફળતા મળવી; to sut or fit with, to succeed.

Page #762

સાંખ્ય
૭
સિત
માંગ, (વિ) સંધ્યાકાળનું કે તે વિશેનું;
of or about evening. સાંનિધ્ય, (ન) સમીપતા; nearness,
closeness, vicinity, proximity. સાંપડવું, (અ. કિ.) મળવું; to get, to obtain, to find, to meet with, to come across: (૨) જન્મવું; to be born.
financial. જાપત્તિક, (વિ) સંપત્તિ સંબંધી, આર્થિક; સાપરાય, (કું.) પરલેક; the other, unknown world which a soul enters after the death of the physical body: (૨) મરણોત્તર જીવન; life after death. સાંપ્રત, (વિ.) યોગ્ય; proper, fit, suitable, appropriate: (૨) વર્તમાન સમયનું, હાલનું; present, current, contemporary. [now, presently. સાંપ્રત (અ.) હમણાં જ; just now, right સાંપ્રદાયિક, (વિ.) સંપ્રદાયનું કે સંપ્રદાય સંબંધી; of or pertaining to a religious sect, sectarian: -01, (all.) sectarianism. સાબ, (પુ) શિવ; Lord Shiva. સાબ, (સ્ત્રી.) સાંબેલાને નીચેના ભાગમાં લગાડેલી લોખંડની ખેાળી; iron ring. fixed at the lower end of a wooden pestle. સાંબેલુ, ન.)wooden pestle: સાંબેલી,
(Pall.) small wooden pestle. સાંભરણ, (ન) સ્મરણ; recollection,
remembrance, recall. સાંભરવું, (સ. ) એકઠું કરવું; to
collect, to amass, to accumulate, to gathere (અ. ક્રિ) યાદ આવવું; to come to memory, to remember, to recollect, to recall. સાંભળવું, (સ. ક્રિ) to hear, to listen to: (૧) ધ્યાન ઉપર લેવું; to pay attention to, to take into consideration,
સાંવલ, (વિ.) (શરીર) કાળુ, ભીને વાન; of dark brown skin. સાંવલિયો (પુ.)શ્રીકૃષ્ણ Lord Krishna. સાંવત્સરિક, (વિ.) વાર્ષિક annual. સાંવત્સરિક (પુ)ભવિષ્યવેત્તા;astrologer. સાસણી, (સ્ત્રી) પી ઉશ્કેરણી કે ભંભેરણી;
secret instigation. સાંસા, (ઉં. બ. વ.) તંગી, અછત; want, scarcity, unavailability= (૨) મુક્લી ; difficulty:-પડવા, અછત વરતાવી to be scarce, to feel acute scarcity (of). સાંસારિક, (વિ.) દુન્યવી; mundane. સાંસ્કારિક, (વિ) સંસ્કારિતાને લગતું;per
taining to culture or refinement. સાંસ્કૃતિક, (વિ) સંસ્કૃતિને લગતું; per
taining to culture or civilization. સાંસ્થાનિક, (વિ.) સંસ્થાનનું કે તેને લગતું;
colonial: 242107,dominion status. સિકલ સિકકલ,(સ્ત્રી) ચહેરા; face. (૨)
ચહેરાને ભાવ; countenance. સિકંદર,(મું) Alexander the Great (૨)ઉન્નતિને સિતારે; star of advancement or prosperity: (૩) વિજયી; victorious, triumphant. સિકકાદાર, (વિ.) છાપવાળું; stamped or impressed: (૨) સફાઈદાર, સુંદર; neat,
fine, elegant. સિકકાબંધ, (વિ.) મહેર કે છાપવાળું; stamped or impressed:(૨)અનામત,
બીડેલું; sealed, unopened, intact. સિકકાશાસ્ત્ર, (ન.) પ્રાચીન સિક્કાઓ પરથી
પુરાતત્વ-સંશોધન કરવાનું શાસ્ત્રnumismatics. (gether with, also. સિક, (અ) સુધ્ધાં, સહિત; with, toસિકકે, () મહેર, છાપ; seal, stamp, impression: (૧) ધાતુનું ચલણી નાણું; coin.
[wet, moistened. સિક્ત,(વિ)છાંટેલું; sprinkled (૨)જીનું સિગરામ, (કું.) જુઓ શિગરામ. સિત, (વિ.) સફેદ; white.

Page #763

સિત
સિફાજ
251; white colour. સિતમ, (પુ) જુલમ; oppression, tyranny –ગર, –ગાર, (વિ) (પુ) જુલમ
FUR; oppressing, oppressor, tyrant. સિતાર,(પુ.) તંતુવાદ્ય; Sitar-a stringed
musical instrument. સિતારે, (પુ.) તારે; star: (૨) ગ્રહ;
planet. (૩) દશા, ભાગ્ય; destiny, fortune,fate: –ચડતી હોવો, જાહેરજલાલી હેવી; to be prosperous: -પાંશ હોવ, ભાગ્ય અનુકૂળ હોવું; to be lucky,
to have favourable or good luck. રિસોર, (વિ) 70, seventy. સિત્તોતેર, સિત્યોતેર, (વિ.)77, seventyseven.
(seven. સિત્યાસી, સિત્યાસી, (વિ)87, eightyસિદાવું, (અ. ક્રિ) રિબાવું; to be tor
mented, to be tortured: (૨) દુઃખી થવું; to be unhappy or miserable,
to be afflicted. સિદ્ધ, (વિ.) સફળ; successful:(૨)ફળી
ભૂત, પ્રાપ્ત; fulfilled, achieved, realized, gained, obtained, accomplished: (૩) તૈયાર; ready. (૪) પૂર્ણ થયેલું, સમાપ્તfinished, completed: (૫) સાબિત થયેલું; proved, established: () foglia; expert, proficiente (૭) આધ્યાત્મિક સિદ્ધિ પ્રાપ્ત કરી $14 ag'; endowed with extrasensory spiritual powers:(-) ys; emancipated. સિદ, (૫) આધ્યાત્મિક સિદ્ધિઓ મેળવનાર યોગી; the yogi who has attained supernatural spiritual powers: (૨) મુક્ત પુરુષ; emanipated person:
th, (all.) Podive; the state of emancipation, accomplishment of supernatural powers= (૨) સમાપ્તિ; completion: (3) aurai; success: ()ળીભૂત થવું તે;fulfilment, achieve-
ment: (4) au(odl; proof, evidence: (6) Haleidi; proficiency, expertness: -હસ્ત, (વિ.) હથેટીવાળું; possessing extraordinary skill or dexterity in doing something (૨) નિષ્ણાત, પ્રવીણ; thoroughly proficient or expert (in). [asanas or postures. સિદ્ધાસન, (ન.) one of the yogic સિદ્ધાંત, (૫)સાબિત થયેલ નિશ્ચિત નિર્ણય
કે મત; principle, doctrine, theorem: (૨) સિદ્ધાંતોનાં શાસ્ત્રીય પ્રમાણે 241401 214; treatise propounding a doctrine or a set of principles with their logical or evidential explanations: -વાદી, (વિ.) સ્વીકૃત સિદ્ધાંત પ્રમાણે જ વર્તનાર, faithful to
the principles adopted, principled. સિદ્ધિ, (સ્ત્રી.) યોગથી મળતી આઠ આધ્યાત્મિક શક્તિઓમાંની દરેક; any of the eight supernatural powers attained by practising yoga: (૨) સફળતા; success: (3) Hect; fulfilment, accomplishment, attainment: (*) અંતિમ મુક્તિ; final emancipation: (૫) સાબિતી; proof, evidence. સિધારવું, સિધાવવું, (અ. ) વિદાય
49; to depart, to take leave. સિપાઈ (૫) સૈનિક; soldier: (૨) પટાવાળ, ચપરાસી; peon (૩) પોલીસ, policeman, constable-ગ,-ગીરી, (શ્રી.) સિપાઈનું કામ કે નોકરી; duty
or occupation of a Puis. સિપાહી, (૫) જુઓ સિપાઈ -ગીરી,
(સ્ત્રી) જુએ સિપાઈગીરી. સિફત, (સ્ત્રી.) ચાલાકી, હેશિયારી; skill,
tact, cleverness, ingenuity: (R) ખાસિયત, વિશિષ્ટ ગુણ; special quality peculiarity: (૩) પ્રશંસા; praise,
commendation. [dation. સિફારસ, (સ્ત્રી) ભલામણ; recommen

Page #764

સિર
Ol:
સિર, (ન.) માધુ’; head: -ારી, (સ્રી.) જુઓ શિરારી:-તાજ, (પુ.) જુએ શિરતાજ:નામું, (ન.) જુએ સરનામુ: પાથ, (પુ.) જુએ સરપાવ: --પેચ, (પુ.) જુએ શિરપેચ. સિરસ્તેદાર, (પુ.) જુએ શિરસ્તેદાર. સિરસ્તો, (પુ.) જુએ શિરસ્તો સિરાઈ, (સ્રી.) જુએ શિરાઈ, શિરાઈ. સિલક, (સ્ક્રી.) ખર્ચ ખાદ્ય કરતાં વધેલી રકમ; amount remaining after expenditure: (૨) હાથવગી કમ; balance in hand: (૩) બાકી રહેલું; remaining, residual. સિલસિલાબધ, (વિ.) ક્રમબદ્ધ ગેાઠવેલું; arranged in proper order or in a series: (૨) ચાલ, સળંગ; continuous, unbroken. [derly, sequence. સિલસિલાબધ, (અ.) ક્રમવાર; in orસિલસિલો, (પુ.) સાંકળ; chain: (૨) ક્રમ; series, sequence: (૩) પ્રથા, પરંપરા; tradition, custom: (૪) વશાનુક્રમ, વરાવેલા; lineage, family line: (૫) કુલપર’પરા,family tradition. સિલાઈ, (સી.) સીવણુ; sewing, tailoring: (૨) સીવવાની રીત; mode of sewing: (૩) જુએ સિવડામણુ. [lier. સિલેદાર, (પુ.) ધોડેસવાર સિપાઇ; cavaસિથડામણ, (ન.) સિવડામણી, (શ્રી.) સિલાઈનુ’ મહેનતાણું; wages for sewing. સિવડાવવુ, (સ. ક્રિ.) to get sewn. સિવાય, (અ.) -ને બાદ કરતાં; except, excluding: (૨) વગર, વિના; without. સિસકારવું, (સ. ક્ર.) સિસકારા કરવેા; to make a hissing sound: (૨) ઉશ્કેરવું'; to instigate, to incite સિસકારા, (પુ.) દાંતમાંથી પવન પસાર થાં થતા અવાજ; hissing sound. સિસૃક્ષા, (સ્રી.) સર્જન કરવાની ઇચ્છા; the urge to create, creative impulse or inspiration. [so named. સિસોટી, (સી.) સીટી; whistle:(૨)tree
સિડ
સિગ, (સી.) જુઓ શિગ. સિ'ચન, (ન.) છાંટવુ` કે રેડવુ' તે; sprinkling or pouring: (૨) છેાડવા, વૃક્ષા, ઇ.ને પાણી પાવું તે; the act of watering plants or trees: (૩) એ રીતે પાણી મેળવવું તે; (of trees)being watered: (૪) કૂવા, વગેરેમાંથી પાણી ખેંચવુ' તે; the act of drawing water from wells, etc.: (૫) ઉપરાઉપરી ગાઠવવું તે; the act of arranging one upon another, piling up: (૬) લાદવુ' તે; loading. સિ`ચવુ, (સ. ક્રિ.) છાંટવું; to sprinkle (૨) રેડવુ; to pour: (૩) (વૃક્ષેા, ઇ. ને) પાણી પાવુ; to water (plants, etc.): (૪) ઉપરાઉપરી ગે।ઠવવુ'; to arrange or pile one thing upon another: (૫) કૂવા, વગેરેમાંથી પાણી ખેંચવુ', to draw water from wells, etc.: (૬) લાદવું; to load. સિંદૂર, (ન.) vermilion, red lead. સિંદૂરિયું, (વિ.) સિંદૂરના રંગનુ’; of the colour of vermilion, red. સિંદૂરી, (સ્રી.) વિધવાઓએ પહેરવાના સિદરિયા રંગના સાલેા; red sari worn by widows. સિવ, (પુ.) ખનિજ મીઠું'; rock-salt. સિથી, (વિ.) સિંધનું કે તેને લગતું; belonging to or pertaining to Sindh (a province in Pakistan):(૨) સિંધને રહેવાસી; inhabitant of Sindhઃ (૩) સિંધી ભાષા; the Sindhi language. સિંધુ, (પું.) સમુદ્ર; sea: (૨) the river
Sindhu or Indus.
સિંહ, (પુ'.) lion: (૨) એ નામની (પાંચમી) રાશિ; leothe fifth sign of the zodiac: ણુ, (સ્રી.) lioness: -દ્વાર, (ન.) મુખ્ય દરવાજો; main entrance or gate: નાદ, (પુ.) સિંહની ગર્જના કે તેના જેવા અવાજ; roar of a lion or any sound similar to it.

Page #765

સીરી
સિંહલ
સિંહલ, સિંહલદીપ, (૫) Ceylon, સીધવુ, (અ. હિ) સિદ્ધ થવું, પાર પડવું;
Srilanka. (Ceylonese language. to be fulfilled or achieve ), to સિંહલી, (વિ.) Ceylonese: (૨) the be accomplished. સિંહાલા સિંહાલી,જુએસિંહલ,સિંહલી સીધુ, (વિ) straight-not curved or સિંહાવલોકન, (ન.) સમાલોચન; general crooked. (૨) સરળ; simple – not
review or broad outline of the complicated: (૩) પ્રામાણિક, નિષ્કપટી,
entire situation or subject. નિખાલસ; honest, guileless, straightસિહાસન, (ન.) throne.
forward: (x) 4143; direct: *le સીક, (સ્ત્રી) શીખ (થેલામાંથી અનાજ રીતે, આડાઈ કર્યા વિના; by straightકાઢવા માટે) લોખંડને અણીદાર પેલો forward or honest dealing: ama; hollow iron rod with a કરવું, માર મારીને પાંશરું કરવું; to taperiog point (used to extract bring to senses by beating -દોર, samples from grain-bags.)
-સટ, વિ.)quite straight or direct. સીકર, (મું) છાંટ; spray, sprinkle સીધુ, (ન) જુએ શીધુ: -પાણી, ન. સીખ, (સ્ત્રી) જુઓ સીક.
બ. વ.) સામગ્રી, (સ્ત્રી) સામાન, સીઝવવુ, (સ. ક્રિ.) ધીમે તાપે રાંધવું; to ન બ વ) સીધાંપાણી. નો જ cook by moderate or slow heat: ily?. (away, quite straight. (૨) સિદ્ધ કરવું; to fulfil, to achieve, સીધસીપુ, (વિ.) તદ્દન સીધું; straightto attain:(૩) શાંત પાડવું; to pacify: ' સીનો,(૫) છાતી; chest, bosom. () દુઃખી કરવું; to afflict
સીપ, (સ્ત્રી.) જુએ છી૫. સીઝ. (અ. હિ) ધીમે તાપે રંધાવું; to સીમ. (સી.) ખેતર કે ગામની હદ; border be cooked by slow heat: (?) Force
of a field of village. (૨) એ ભાગને થવું, to be fulfilled, to be acco
વિસ્તાર; land on the border of a mplished: (3) dia 439; to be calm
village or field. or quiet:(x)5:41149; to be paioed
સીમળો, (પુ) જુઓ સાલમલિ. or afflicted, to be miserable.
સીમંત, (ન) સ્ત્રીને સેં; line where સીટી, (સ્ત્રી.) સિસોટી; whistle.
a woman's combed hair is parસીડવું, (સ. ક્રિ) પોલાણ, છિદ્ર, ઈ. પૂરવાં;
ted on the head: (2) 244713[l; the to fill up holes or hollow space:
ritual of the parting of hair (૨) ચૂકતે કે ભરપાઈ કરવું; to pay up. સીડી,(સ્ત્રી.)નિસરણી; ladder, staircase.
performed at the time of the
first pregnancy of a woman. સીતા, (સ્ત્રી) daughter of Janaka and wife of Sri Rama: -ula,
રસીમંતિની, (સ્ત્રી.) સૌભાગ્યવતી સ્ત્રી; wo(૫) Sri Rama -કલ, ફળ, (ન)
man whose husband is alive: (?) custard apple.
a woman in her first pregnancy. સીત્કાર,(પં) સીત્કારી,(સ્ત્રી.)સીત્યારે, સીમા, (ત્રી.) હદ; border, boundary, () ઠંડીમાં કાંપવાથી કે નિસાસો નાખતી limit: ચિહ્ન (ન.) સીમા દર્શાવતી વખતે નીકળતો અવાજ; sound made નિશાની; landmarks –ડો, (કું.) જુએ in sighing or shivering with cold. સીમિત, (વિ.) મર્યાદિત; limited. [સીમ. સીડી, સીધી,(!)(સ્ત્રી. સદણ) હબસી; સીરી, (વિ.) મીઠું, મધુર sweet (૨) negro man.
સ્વાદિષ્ટ, લિજતદાર tasteful, relish

Page #766

૭૬
સુખી
ing. (૨) એવી સુવાસ; relishing fragrance. સીલ, (સ્ત્રી) seal-અંધ, (વિ) અકબંધ,
unopened, intact, unbroken. સીવણ, (ન) સીવવું તે; sewing: (૨) સીવવાની ઢબ; the style or mode of sewing: (૩) સીવેલો ભાગ; seam: () સીવવાની કળા; the art of sewing: -કામ, (૧) સીવવાનું કામ કે કારીગરી; the work or art of sewing. સીવણી, (સ્ત્રી) સીવવું તે; the act of sewing: (૨) સીવવાની ઢબ; style or mode of sewing. સીવવું, (સ. ક્રિto see, to stitch. સસપેન, સીસાપેન, (સ્ત્રી) pencil. સીસમ, (સ્ત્રી.) black tree providing
timber: (૧) સીસમનું લાકડું; wood of રજીસી, (મી.) જુએ શીશી. [that tree. સીસો, (પુ.) જુઓ શીશો. સીસુ, (ન) lead. સીંગ, (સ્ત્રી) જુઓ શિંગ. સચિણિયું, (ન) કુવામાંથી પાણી સીંચવાનું પાત્ર કે દેરડું; vessel or rope for drawing water from a well. સચિવું; (સ. ક્રિ.) જુઓ સિંચવુ. સીંચાઈ(સ્ત્રી)જુઓ સિંચાઈ યોજના, (સ્ત્રી) નહેર અને બંધ બાંધીને સિંચાઈ માટે કરાતી લેજના; irrigation project or scheme. સીદરી, (સ્ત્રી.) કાથીની દેરી; coir-string. સુકર, (વિ.) સહેલું; easy. (૨) પ્રવીણ
dexterous. (emaciated, weak. સુકલકડી, (વિ.) પાતળે અને દુર્બળ; સુકવણ, (ન) સુકવણી, (સ્ત્રી) સૂકવેલી 47g; dried or dehydrated (vegetables, fish, etc.): (૨) વરસાદને અભાવે પાક સુકાઈ જવું તે; drying up of crop due to absence of rain. સુકવણું, (ન.) જુઓ સુકવણું. $,(1.) helm, rudder of a ship.
સુકાની, (૫) સુકાન સંભાળનાર,helos
man. [નું પ્રેરક; to cause to dry. સુકાવવું, (સ. શિ) સકવું અને સુકાવું" સુકાવું; (અ. કિ.) શુષ્ક થવું; to dry, to become dry: (2) geysen 49'; to become weak: (3) 43; to get emaciated or become leon. સુકાળ, (૫) (દુકાળથી ઊલટું); year of abundance and prosperity: (?) 88Ct; abundance. સુકુમાર, (વિ.) નાજુક, કોમળ; delicate, tender-તા,(શ્રી.) કોમળતા; delicacy, સુકૃત, સુકૃત્ય, (ન.) સુકૃતિ, (સ્ત્રી) સારું કામ, સત્કાર્યા; good, virtuous or meritorious deed. સુકેશી, (વિ) (સ્ત્રી) સારા વાળવાળી સ્ત્રી; woman having beautiful hair, કેમલ, કમળ, (વિ.) અત્યંત કોમળ, નાજુક કે મુલાયમ; exceedingly tender,
soft or smooth. સુખ, (ન.) આનંદ; happiness, pleasure, delight, joy(૨) આરામ, ચેત; comfor: (૩) સંતોષ, તૃપ્તિ ; satisfaction, gratification (૪) સુખાકારી; welfare, well-being –કર –કારક, -કારી, -દ, –દાયક-દાયી, (વિ.) સુખ 2414413; giving joy or happiness, pleasant, comfortable, pleasing, agreeable: -ચેન, સુખશાંતિ; happiness and peace
(wood. સુખડ, (સ્ત્રી.) ચંદનનું લાકડું; sandalસુખડિયો, (પુ.) દેઈ, મીઠાઈ બનાવનાર
કે વેચનાર; confectioner. સુખડી, (સ્ત્રી) મીઠાઈ, sweetmeat (૨) name of a sweetmeat: (૩) બક્ષિસ; gift, present, bonus: –જમાડવી, H2 Hipal; to give a beating:
અંધાવવી, (મુસાફરીએ જનારને) ભાતું 24149; to give provisions to (someone going on a journey).

Page #767

સુખન
૭૬૨
सुखद
સુખન, (૫) બેલ, વેણુ; utterance, સુગમ, સુગમ્ય, (વિ) (૫હોંચવા, પામવા statement: બે સુખના કહેવા ભલામણ કે સમજવામાં) સહેલું; easy (to reach, કરવી; to recommend (૨) સલાહ attain or understand). આપવી; to give advice: (૩) ઠપકો સુગરી, સુઘરી, (સ્ત્રી) (સુંદર માળે બના2014@l; to rebuke, to reprimand. વતું) એક પક્ષી; a weaver-bird, સુખપરિણામક, (વિ.) સુખદ અંતવાળું
bottle - bird. {pleasant smell. (નાટક, ઇ.) (drama, etc.) ending
સુગંધ, (૫) (સ્ત્રી.) સુવાસ: fragrance, with a happy note.
સુગધી, (સ્ત્રી) જુઓ સુગંધ: (૨) જુઓ સુખપૂર્વક, (અ.) સુખથી, આરામથી સુગંધીદાર: –દાર, (વિ.) fragrant,
happily, comfort ably. [happiness. having good pleasing smell. સુખમય, (વિ.) સુખથી ભરેલું; full of સૂગાવું, (અ. કિ.) સૂગ ચડવી; to have સુખરૂપ,(વિ.)સુખ-સલામતીવાળું; happy, repulsion or loathing for, to be comfortable, safe: (૨) સાસનું
nauseated. (hig; cheap. unburt, safe.
સુગાળ, (વિ.) પુષ્કળ: abundants (૨) સુખરૂપ, (અ.) સુખથી; happily, com- સુગાળ, સગાળુંસુગાળવું, (વિ.) ૨૦
fortably: (૨) સહીસલામત રીતે;safely. સૂગાય એવું; feeling repulsion or સુખશાતા, સુખશાંતિ, (સ્ત્રી) સુખ અને nausea quickly. [ged, well-knit.
શાંતિ;comfort and peace,happiness. જુગાથા, (વિ)સુવ્યવસ્થિત; well-arranસુખસગવડ, (ન. બ. વ.) આરામ અને તે સુગ્રાહ્ય, (વિ.) સહેલાઈથી પકડાય, ગ્રહણ
અનુકૂળતા;comfort and convenience. કરાય કે સમજાય એવું; easily caught, સુખાકારી, (સ્ત્રી.) સુખી હોવું તે; well- grasped or comprehended.
being: () a'gezel; good health. સુઘટિ ત, (વિ.) સુવ્યવસ્થિત; well-arranસુખાવહ, (વિ.) જુઓ સુખકર.
ged:(2)2154; proper, appropriate. સુખાસન, (ન.) સુખરૂપ આસન; com- સુધડ, (વિ.) સ્વચ; tidy, neat, cleans fortable sent. [પરિણમક. (૨) વિવેકી, સમજદાર; judicious, disસુખાંતિકા, (વિ.) (સ્ત્રી) જુઓ સુખ- creet, wise: (૩) ચતુર, હોશિયાર; સુખિયા, સુખિયું, (વિ.) જુઓ સુખી. clever, tactful. સુખી, (વિ) happy: (૨) સારી સ્થિતિ- સુચરિત, સુચરિત્ર,(વિ.જુઓ સચ્ચરિત.
qiy; well-to-do. [tably. સુજન, (૫) સજજન; gentleman, man સ, (અ) સુખથી; happily, comfor- of good character. સુખેચ્છા, (સ્ત્રી) સુખની ઇચ્છા; desire સુજાણ, (વિ.) જ્ઞાની,વિદ્વાન; knowledgefor pleasure, comfort, happiness, able, well-informed, well-versed, etc.: સુખે છુ, (વિ.) સુખની ઈચ્છાવાળું learned: (2) 447; judicious, disdesiring pleasure, comfort, etc. creet, wise: (3) BIRIUR; clever, સુખોપભોગ, (પુ.) સુખને ઉપગ, સુખ સુજ્ઞ, (વિ.) જુઓ સુજાણુ. [intelligent. માણવું તે; enjoyment of comfort, સુડતાળીસ, (વિ.) 47, forty-seven. happiness, etc.
સડોલ, સુડોળ, (વિ) રૂપાળું, ઘાટીલું, સગતિ, (સ્ત્રી.) સદુગતિ; happy state H'ER; beautiful, handsome, charmof being (after death): (૨) મેક્ષ; ત, (મું) પુત્ર; son. [ing, shapely. salvation, emancipation.
સુતક (વિ.) સુંદર અને નાજુક શરીરવાળો

Page #768

સુતા
having a delicate and beautiful body.
(cotton yarn. સુતરાઉ, (વિ) સુતરનું બનેલું; made of સુતરેલ, (વિ) જુઓ સુતરાઉ. સુતા, (સ્ત્રી) પુત્રી; daughter. સુતાર, સુથાર, () (સ્ત્રી. –ણ) car
penter: -51%, (1.) carpentry. સુતારી, સુથારી,(વિ.)સુતારકામને લગતું;
of or pertaining to carpentry. સુતારીસુથારી, (સ્ત્રી) સુતારકામ; carpentry.
(a lunar month. સુદ, (સ્ત્રી) શુકલપક્ષ; bright half of સુદ, (અ) શુકલપક્ષનું; of the bright
half of a lunar month. સદન, (વિ.) સુંદર દેખાવવાળું; goodlooking, handsome, beautiful: -ચક; ભગવાન વિષ્ણુનું કે શ્રીકૃષ્ણનું સંહારક ચક; the destructive circular weapon of Lord Vishnu or સુદિ, (અ) જુઓ સુદ. [Shri Krishna, સુદૂર, (વિ) ઘણું દૂર; very distant or remote.
[or firm સુદ,(વિ.) ખૂબ મજબૂતvery strong સુધરવું, (અ. કિ.) સારું થવું; to improve, to move 10 a better condition. સુધરાઈ (સ્ત્રી.) સુધાર; improvement (૨) સુધરેલી સ્થિતિ; improved condition: (૩) નગરપાલિકા; municipality. સુધા, (સ્ત્રી) અમૃત; nector: (૨) ચૂને; lime: –કર, (પુ.) ચંદ્ર; the moon: -રસ, (૫) અમૃત; nector, સુધાર, (પુ) સુધારો; improvement, reform: -ક (વિ.) સુધારનારું; improving, reforming (પુ.) સુધારો કરનાર; reformers - ણ, (સ્ત્રી) જુઓ સુધારે સુધારવું, (સ. ક્રિ) સારું કરવું; to im- prove, to make better to reform:
(૨) સમારવું; to repair, to mende (૩) (શાક, ઇ.) કાપવું; to cut or peel (vegetables, etc): () ભલને નિર્દેશ કરી ખરું કહેવું કે લખવું; to correct, to સુધારસ, (પુ.)જુએ “સુધા'. [rectify. સુધારે, (૫) સુધરવું તે; improvement: () yazell Gura; improved state(૩) સામાજિક રીતરિવાજોમાં સમાચિત ફેરફાર કરવા તે; reform, reformation (૪) સંસ્કૃતિ, સભ્યતા; civilization, culture: (૫) ખરડાને 741741 41221 6x19; amendment: -વધારે, (મું) corrections and additions. સુધાંશુ, (૫) ચંદ્ર; the moon. સધી, (અ) till, until, upto, uptill. સુંદધાં, સુધ્ધાંત, (અ) પણ also (૨)સાથે; with, together with. સુનાવણી, (સ્ત્રી) અદાલતમાં મુકદ્રમાની Roy2410; hearing of a case in a court of law. સુન્નત, (સ્ત્રી) એક ઇસ્લામી સંસ્કાર જેમાં બાળકના લિંગના છેડા પરની ચામડી કાપી નાખવામાં આવે છે; circumcision (૨) ધર્માતર કરીને મુસલમાન થવું કે બનાવવું a; conversion to Islam. સુની, (પુ.) એ નામને મુસ્લિમ સંપ્રદાય;
the name of an Islamic sect. સુની, (વિ.) સુની સંપ્રદાયનું; belong
ing to Sunni sect (ripened. સુપવ, વિ.) સારી રીતે પાકેલું; wellસુપરત, (સ્ત્રી) સેપવું તે; સૅપણી; the
act of handing over or eatrust. ing –કરવું, સાપવું; to entrust. સુપરત, (વિ.) સેપેલુ, handed over,
consigned, entrusted. (worthy, fit. સુપાત્ર, (વિ.) લાયક, લેગ્ય; deserving, સુપારી, સ્ત્રી) જુઓ સોપારી. સુપુત્ર, (૫) જુઓ સ૫ત.

Page #769

સુપ્ત
સુરતી
સુખ, વિ) સુષુપ્ત, ધતું; sleeping: (૨) ગુપ્ત, અપ્રગટ; hidden, latest -માનસશાસ્ત્ર,(ન)psycho-analysis. સુપ્તિ, (સ્ત્રી) ગાઢ નિદ્રા sound or deep sleep (૨) ઘેન; drowsiness.
પ્રકાશિત, (વિ.) સારી રીતે પ્રકાશિત; well-lighted. સુપ્રતિષ્ઠિત, (વિ.) આબરૂદાર; reputed: (૨) સારી રીતે સ્થિત થયેલું; wellestablished.
[pleased. સુપ્રસન, (વિ.) અત્યંત પ્રસન; highly સુપ્રસિદ્ધ, (વિ.) ખૂબ જાણીતું; renowned, well-known, famous. સુફિયાણું, (વિ.) માત્ર બહારથી સુંદર કે સફાઈદાર દેખાતું good-looking or tidy in outer appearance only: (?) Baring; soecious, plausible, delusive, misleading. સબદ્ધ, (વિ.) સારી રીતે બાંધેલું કે બંધાયેલું; well-bound, well-knitted:(૨) youaf4d; well-arranged. સુબુદ્ધિ, (સ્ત્રી) સદબુદ્ધિ; right or
proper understanding. સુબોધ, (૫) સારું જ્ઞાન; good or (helpful knowledge (૨) સારી શિખાHel; good or benevolent counsel: (વિ.) સુગમ; easy to understand or comprehend. સુભગ, (વિ.) સુંદર; good-looking, handsome, beautiful:(૨)ભાગ્યશાળી; fortunate, lucky. [warrior. સુભટ, (૫) શુરવીર યોદ્ધો; a brave
લાગી, (વિ.) ભાગ્યવાન; fortunate, luckyઃ સુભાગ્ય, (ન.) સદ્ભાગ્ય good luck. સુભાષિત, (વિ.) સારી રીતે કહેલું; wellspokens (1) સુવાક્ય; a witty or wise saying, a maxim, an epigram, an apborism.
સુમતિ, (સ્ત્રી) સદબુદ્ધિ; right under
standing or reasoning. [sweet. સુમધુર, (વિ.) અત્યંત મધુર; very સુમન, (નફૂલ; fwer. સુમાર, (પુ) અંદાજ, અડસટ્ટો; estimate,
approximation. સુમારે, (અ.) આશરે, અંદાજે; approximately, on a rough estimate. સુમેળ, (૫) સાર સંબંધ, સં૫; cor
dial relations, concord (૨) સારી, યોગ્ય મેળવણી; good, proper mixture, સુયાણી, (સ્ત્રી.) દાયણ; a midwife. સુયોગ, (૫) સારે, યોગ્ય કે શુભ અવસર; good, appropriate or auspicious occassion; (૨) સુંદર તક કે અનુકૂળતા; golden opportunity. સુર, (૫) દેવ; a deity, a God. સુરક્ષિત, (વિ.) સારી રીતે રક્ષાયેલું, સલામત; well-protected, safe. સુરખ, (વિ) લાલ; red: સુરખી, (સ્ત્રી.) લાલાશreddishness (૨) સારા આરોગ્યને લીધે આવતી લાલી; flush of reddishness due to good health: (3) o cai #t; brick-powder: (x) 24H7; effect.
way. સુરગંગા, (સ્ત્રી.) આકાશગંગા; the milky સુરત, (ન) જુએ કલ્પકુમ. સુરત, (સ્ત્રી) લગની; absorption, total application or dedication of mind: (૨) ધ્યાન, એકાગ્રતા; concentration: (૩)સ્મૃતિ, યાદ; recall, remembrance (૪) દેવત્વ; divinity, godliness. સુરતિ, (સ્ત્રી) અતિશય આનંદ (ખાસ કરીને ઇંદ્રિયોને); intense pleasure or delight (especially sensual): (?)
il 241albat; deep attachment. સુરતી, (વિ.) સુરત શહેરનું કે તેને લગતું; of or about Surat city: (?) સુરતની આજુબાજુના વિસ્તારનું; pertain

Page #770

સુહાસ
સુવડાવવું
ing to the region surrounding Surat city: (પુ.) સુરતને કે તેની આસપાસના વતની; a resident of Surat city or its surroundings: (સી.) સુરતી બોલી; the Surati dialect. સુરદાસ, (૫) એક પ્રસિદ્ધ અંધ ભક્તકવિ; the famous blind poet-saint: (2) અંધ પુરુષ; a blind person. સુરધામ, (ન) દેવલોક, સ્વર્ગ; imaginary
place where gods reside. સુરધનુ, (સ્ત્રી) જુઓ કામધેનુ [nity. સરપ, (ન) દેવત્વ; godliness, diviસર૫ર્તિ, (૫) દેવોને રાજા ઈ; Indra
-the king of gods. સુરભિ, સુરભી, (વિ.) સુગંધી, સુવાસિત fragrant, having good or pleasant smell: (2) 0114; a cow: (3) જુએ કામધેનુ સુરમો, (પુ.) એ નામનું ખનિજ; antimonyઃ (૨) તેમાંથી બનતું આખનું અંજન; collyrium of antimony. સુરમ્ય, (વિ) અત્યંત રમ્ય કે રમણીય;
extremely charming or beautiful. સુરલોક, (૫) જુઓ સુરધામ, સુરવાલ(ળ), (સ્ત્રી) પાયજામો;trousers. સુરંગ, (સ્ત્રી) ભૂગર્ભ માર્ગ કે મેયરું; upderground passage, a cellar, a vault: (૨) ખડકે, ઈ. તોડવા માટે કે દુમનનો નાશ કરવા માટે વપરાતું એક
સ્ફોટક બેખું; an explosive case used for breaking rocks or destroying enemies, a dynamite: (૫) સુંદર રંગ; beautiful colour: (વિ) સુંદર રંગનું; of a beautiful clour (૨) સુંદર; fine, good-looking, beautiful: સુરગી,(વિ.)સુશોભિત રંગનું; of beautiful colour, nicely coloured: (૨) લહેરી સ્વભાવનું; jolly. સુરા, સ્ત્રી) શરાબ, દારૂ; wine, liquor. રાજ્ય, (ન.) સારી રીતે ચાલતું રાજ્ય a well-governed state.
સુરાવટ, (સ્ત્રી) (કોઈ રાગ કે તાલ પ્રમાણે)
સૂર મેળવવા તે; harmonious arrangement of tupes in a particular mode of music (૨) સુરીલે ઇવનિ; melodious sound. સુરીલુ, (વિ.) સૂરોની યોગ્ય મિલાવટવાળું,
મધુર; well-tuned, melodious. સુચિ, (સ્ત્રી) સારી કે સંસ્કારી રુચિ
good or refined taste. સુરૂપ, (વિ.) રૂપાળું, સુંદર, handsome, charming, beautiful. સરેખ, (વિ.) સપ્રમાણ; proportionates (૨) ઘાટીલું, સુંદર; shapely, beautifulઃ સુરેખા, (સ્ત્રી.) a straight line. સુરેલ, (વિ.) જુએ સુરીલુ. સરેશ, સુરેદ્ર, () જુઓ સુરપતિ. સુલક્ષણ(-), (વિ.) સારાં લક્ષણોવાળું; having good qualities (૨) સદાચારી; virtuous. સુલટાવવું, (સ. ક્રિ) સૂલટું કરવું; to turn to the right side or stite, to set right. સુલતાન, (પુ.) બાદશાહ; a Muslim |king or emperor: સુલતાના, (સ્ત્રી) a begum: સુલતાની, (વિ.) સુલતાનનું કે તેને લગતું; of or pertaining to a Sultan: (સ્ત્રી.) સુલતાનને અમલ; the rule or regime of a Sultan: (૨) સુલતાનની આપખુદી; a Sultan's. tyranny or high-handedness. સુલભ, (વિ.) સહેલાઈથી મળતું; easily available or obtainable. સુલેખન, (ન.) સુંદર લેખન; good handwritings, calligraphy. સુલેહ, (સ્ત્રી) શાંતિ; peace: (૨) સંધિ, 3918114; a treaty, a compromise: -નામું, (ન.) સંધિનું કરારનામું; deed of agreement or a compromise. સુવડા(રા)વવું સ. ક્રિ) વાહ, “સૂ નું પ્રેર; to cause to sleep

Page #771

સુવર્ણ
સુષમાણા
સુવર્ણ, (વિ.) સુંદર રંગવાળું; having nice or beautiful colour: (1) Hid; gold: -512, (.) Qual; gold- smith –ચંદ્રક, (પુ.)-પદક, (ન.)gold
medale -જયંતી, (સ્ત્રી) –મહોત્સવ, (પુ) golden jubilee: -તક, (સ્ત્રી) સુંદર તક; golden opportunity: -સુગ, (પુ.) આબાદી અને વિકાસનો યુગ; the age of prosperity and historic development, the golden age: સુવણ, (વિ.) સુંદર વર્ણવાળું of fipe and charming colour. સુવા, (૫) એ નામની વનસ્પતિ; dill plant: () ani ull; its seeds. સુવાક્ય, (ન.) સુભાષિત; a maxim, an
aphorism, an epigram. સુવાડવું, (સ. કિ.) જુએ સુવડાવવું. સુવાણ, (સ્ત્રી) સોબતને આનંદ કે હંફ; joy or warmih derived from someone's company: (૨) ચેન, 241214; ease, comfort, happiness, rest, repose: (૩) પશુમાદાના ગર્ભાધાનનો કાળ; period of heat in animals. [with a moral. સુવાર્તા, (સ્ત્રી) બોધપ્રદ વાર્તા; a story સુવાવડ, (સ્ત્રી) પ્રસૂતિ; delivery, child
birth: (૨) પ્રસૂતિ પછી સ્ત્રીએ પથારીવશ રહેવું પડે તે સમય; the time of confinement of a woman to bed after delivery –ખાનું, (ન.) પ્રસૂતિગૃહ; a maternity home સુવાવડી, (વિ.) (સ્ત્રી.) જેને સુવાવડ આવી હોય કે આવવાની હોય એવી સ્ત્રી; a woman who has delivered a child or is confixed to child-bed. સુવાસ, (સ્ત્રી.) સુગંધ; fragrance, good or pleasant smell: સુવાસિત, (વિ.) yairaa; fragrant. સુવાસણ–ણી),સુવાસિણી(ની),(સ્ત્રી) જુઓ સૌભાગ્યવતી.
સુવાહક (વિ.) (ઉષ્ણતા, વીજળી, ઇ.) સારી રીતે વહન કરનારું; good conductor (of heat, electricity, etc.). સુવાંગ, (વિ.) આખું, સંપૂર્ણ complete, whole: (?) GPUH; absolute, independent. સુવિખ્યાત (વિ.) સુપ્રસિદ્ધ; well-known, widely known, famous. સુવિદિત, (વિ.) સારી રીતે જાણેલું; well-known.
(venience. સુવિધા, (સ્ત્રી) સગવડ, અનુકૂળતા; conસુવ્યવસ્થા, (સ્ત્રી) સારી ગોઠવણ; good arrangement: (2) 2122 0319746;good management or organization: સુવ્યવસ્થિત, (વિ.) well-arrangeaઃ (૨) well-managed. સુશિક્ષિત, (વિ.) સારી કે ઉચ્ચ કેળવણી પામેલું; well-educated, highly educated: (૨) વિદ્વાન; learned. સુશીલ, (વિ.) સારા ચારિત્ર્યવાળું; of a good character: (૨) સારી રીતભાતવાળું; well-behaved. (૩) સભ્ય, વિવેકી; polite, courteous (8) સરળ, નિખાલસ; simple, straightforward. સુશોભન, (ન.) સુશોભિત કરવું તે; the
act of decoratiog or adorning. સુશોભિત, (વિ.) સારી શોભાવાળું; welldecorated, well-adorned: (?) ER; good-looking, lovely. સુશ્રત, (વિ.) વિદ્વાન, વિશાળ જ્ઞાન ધરાવનાર; highly learned, erudite, well-read, scholarly. [(૨) સુંદર; beautiful. સુષમ, (વિ.) સપ્રમાણ; proportionate: સુષમા, (સ્ત્રી) સોંદર્ય; beauty. સુષુપ્ત, (વિ) જુએ સુપ્તઃ સુષુપ્તિ, (સ્ત્રી) જુઓ સુપ્તિ . સુષુમ(-)ણ (સ્ત્રી. હઠયોગમાં ઉલ્લેખાયેલી ત્રણ નાડીઓમાંની વચલી નાડી; the middle one of the three arteries mentioned in Hatha yoga.

Page #772

સુ
સુ, (અ.) સારી કે ઉત્તમ રીતે; in a good or superb manner. સુસજ્જ, (વિ.) સારી રીતે સજ્જ; wellequipped: (૨) તૈયાર; well-prepared, ready.
સુસવાટ(ટો), (પુ.) જોરથી વાતા પવન; strongly blowing wind: (૨) તેના (કે તેને મળતા) અવાજ; sound produced by it (or similar to it). સુસ`ગત, (વિ.) ખ'ધબેસતું, ચેામ્ય; consistent, coherent, fit, harmonicus: -તા, સુસ’ગતિ, (સ્રી.) consistency, coherence, harmory. સુસ અન્, (વિ.) આગળપાછળના યાગ્ય સ'ખ'ધવાળુ'; well-knitted, wellarranged, properly related or connected: (૨) જુએ સુસંગત. સુસ્ત, (વિ.) આળસું; lazy, inert, indolent: (૨) મંદ, શ્રીમુ; slow, dull: સુસ્તી, (સ્રી.) આળસ; laziness, inertia, indolence: (૨) ઊ'ધનું ધેન; drowsiness: (૩) મંદતા; slowness, dullness. [evident.
સુસ્પષ્ટ, (વિ.) તદ્દન સ્પષ્ટ; quite clear, સુહાગ, (પુ.) જુએ સૌભાગ્ય: -હ્યુ,(વિ.) (શ્રી.) જુએ સૌભાગ્યવતી: સુહાગિયુ, સુહાગી, (વિ.) ભાગ્યશાળી; fortunate: (૨) સુખી; happy. સુહાવવુ, (સ. ક્રિ.) શેાભાવવુ'; to deco
rate, to adorn, to cause to look vice or charming.
સુહાવ, (અ. ક્ર.) રોાલવુ’, સેાહાવું; to look nice or charming. સુહાસિની, (વિ.) (શ્રી.) સ્મિતવદની; (woman) having a smiling face. સુહૃદ, (પુ.) મિત્ર; friend. સુંદર, (વિ.) fine, nice, gocd-looking, handsome, beautiful, lovely, shapely, charming: -તા, (સ્ત્રી.) સૌğ'; beauty, charm: સુંદરી,(સી.)
Ge
સૂચક
સુંદર સ્ત્રી; a beautiful woman, a belle: (૨) એક છć; name of a musical_metres (૩) બંસરી જેવું એક વાદ્ય; name of a flute-like musical instrument.
સુવાળપ, (સ્ત્રી.) સુંવાળાપણું'; softness, tenderness, smoothness:⟨૨)સ્વભાવની નરમાશ; uildness of temper. સુવાળ', (વિ.) soft, smooth, tender: (૨) નરમ સ્વભાવનું; soft-hearted, of mild temper, gentle. સક, (સ્ત્રી.) સૂકાપણુ, ભીનાશને અભાવ; dryness, absence of moisture, સૂગળુ, (ન.) સુકતાન, ખાળરાગ; rickets. સફર, (પુ.) ભૂંડ, સુવર; a pig, a hog. સૂકલ(-લુ'), (વે.) સુકાયેલુ'; dry, dried: (૨) દુબળ, દૃશ; lean, emaciated. લવુ, (સ. ક્રિ.) *સુકાવુ’નું પ્રેરક; to cause to dry: (૨) to make emaciated, lean or weak. સૂકું, (વિ.) ભેજરહિત, dry: (૨) દુબળ, ફી'; emaciated, lean, weak:-સઢ, (વિ.) સાવ સૂકુ; quite dry. સૂકા, (પુ.) જરદા, તમાકુના કે।; pow
der of tobacco.
સૂક્ત, (વિ.) (સુ+કુક્ત) સારી રીતે કહેવાયેä'; well-spoken, well-expressed: (ન.) વેદની ઋચાઓના સમૂહ; a collection of Vedic hymns: સક્તિ, (સ્ત્રી.) સુવાક્ય, સુભાષિત; an aphorism, a maxim. સૂક્ષ્મ, (વિ.) અત્યંત ખારીક કે ઝીણું; extremely small, minute, subtle: ---શ યંત્ર, (ન.) a microscope. સૂગ, (સ્ત્રી.) તીવ્ર અણગમા, ધૃણા, ચીતરી; intense repulsion or disgust,
nausea.
સૂચક, (વિ.) સૂચવતુ, દર્શાવનારું; suggestive, indicative: (૨) સાંકેતિક, પ્રતીકાત્મક; symbolic

Page #773

સૂચન
૭૮
સૂપ
સાચન, (ન.) suggestion, indication,
bint, the act of suggesting: Hartl, (સ્ત્રી) જુઓ સૂચનઃ (૨) માર્ગદર્શન; guiding, instruction (૩) જાણ, માહિતી; intimation (૪) ચેતવણી;
notice, caution. સૂચવવું, (સ. ક્રિ) સૂચના કરવી, જાણું કરવી; ધ્યાન પર લાવવું; to suggest, to give a biot, to instruct, to intimate, to bring to notice. સૂચિત-ચી), (સ્ત્રી) ચાટી; a list: (૨) સાંકળિયું; an index: (૩) સોય; a needle -પત્ર, –પત્રક, (ન) જુએ સૂચિ (૧) અને (૨). સુચિત, (વિ.) સૂચવેલું, સૂચવાયેલું; suggested, indicated. (skin, etc.). સુજ, (સ્ત્રી) સેજે; a swelling (of સજવું, (અ. ક્રિ) સેને ચડ; to swell,
to be swollen. સૂઝ, (સ્ત્રી) ઊંડી સમજ; deeper un
derstanding or comprehension, insight: -, (અ. ક્રિ) દેખાવું; to appear, to come to sight: (?) સમજાવું, ગમ પડવી; to understand clearly, to come to one's mind. સૂડ, (વિ.) સાદું અને પૂરી મુદતનું એકી સાથે લેવાતું (વ્યાજ); (of interest) simple and to be received or paid in a lump at the expiry of the time-limit: (9.) 44; a root: ન.) આગલા વાવેતરનાં મૂળ, ઠ, ઇ. દૂર કરવાં તે; the act of clearing off the roots and stalks of the previous crop. સુડો, (૫) kind of parrot. સુત, .) રથ હાંકનાર; a charioteer: (૨) ક્ષત્રિય પિતા અને બ્રાહ્મણ માતાને પુત્ર; son of a Kshatriya father and a Brahmin mother (૩) ચારણ, HIIL; a bard, a minstrel.
સતક, (ન) કોઈના જન્મ કે મરણ બાદ કુટુંબ કે સગાંસંબંધીમાં અમુક સમય સુધી પળાતી આભડછેટ; ceremonial untouchability observed in a family for some time on the event of someone's death or birth:(?)210 રોગને ફેલાતો અટકાવવા રોગીના અવરજવર ઉપર અમુક સમય માટે મુકાતે
પ્રતિબંધ; quarantine. સુતર, (ન.) રૂ કાંતીને બનાવેલો તાર; a cotton thread or yarn: ફેણી, (zall.) name of a sweetmeat:
Allu, (zal.) a variety of rice. સૂતળી, (સ્ત્રી) શણુની પાતળી દેરી: thin string of jute. જિઓ સુવાવડખાનું. સૂતિકા, (સ્ત્રી) જુએ સુવાવડી -ગૃહ, ન.) સૂત્ર, (ન) દરે; a string: (૨) તાંતણે; a thread, a fibre, a yarne (3) નિયમ; rule, regulation, principles canon:(8)044741; system, arrangement (૫) સૂક્તિ; a maxim, an aphorism: (૧) સૂક્તિઓનો સંગ્રહ કે ગ્રંથ; a book of aphorisms, precepts, etc.:() (Matbs.) a formula: (ગ)સિદ્ધાંત: a proposition:–કાર,(કું.) સૂત્ર રચનાર;the author of a book of aphorisms: -ધાર, (પુ.) નાટકમાં નાંદી, છે. રજૂ કરનાર મુખ્ય નટ; the chief actor in a Sanskrit drama who presents the prelude of the drama: (?) dir; carpenter: - (વિ.) સૂત્રો રૂપે લખાયેલું કે સંગ્રહિત થયેલું; written or compiled in the form of aphorisms –મય, (વિ.) સૂત્રોનું બનેલું; consisting of aphorisms: સૂત્રાત્મક, (વિ.) જુએ સૂત્રમય. સધ, (સ્ત્રી) શુદ્ધિ, ભાન; consciousness, awareness (૨) ધ્યાન, કાળજી, attention, care -બુધ,સાન, (સ્ત્રી.)ભાન; consciousness, awareness: (?) Guil; alertaess, smartness.

Page #774

સૂનકાર
૭૬૯
સૂલટાવું
સૂનકાર, (૫) જુએ નકાર. સનસૂન, (વિ) જુઓ નમૂન. સનું, (વિ.) નિર્જન, ઉજ્જડ; uninhabited, desolate: (2) 545141; lonely, forlorn (૩) રક્ષણ કે દેખભાળ વિનાનું unprotected, uncared for. સપડી, (સ્ત્રી) નાનું સૂપડું, a small winnowing fan or basketઃ સુપડું, (n.) a winnowing basket. સૂફી, (વિ.) બકરાના વાળનું કે ઊનનું બનેલું (વસ્ત્ર); (cloth or garment) made of goat's hair or wool: (૨) પવિત્ર, નિર્દોષ; holy, pious, innocent(૩) સૂફી મત સંબંધી; pertaining to Sufism (a mystic sect of Islam): (૫) સૂફી મતને અનુયાયી; a follower of Sufism: --મત,-વાદ, (૫) ઇસ્લામનો એક સંપ્રદાય; Sufisma mystic sect of Islam. સૂબેદાર, (૫) સૈનિકોની નાની ટુકડીને 431; head of a small company of soldiers: (૨) પ્રાંતને વહીવટી વડા: the governor or administrative chief of a province. સો, (૫) પ્રાંત; a province, a presidency: (૨) પ્રાંતને વહીવટી અધિકારી, the governor or administrative chief of a province. સુમસામ, (વિ.) તદ્દન નીરવ; utterly silent or quiet: () સૂનકાર; stunning silence. સર, (પુ) સૂર્ય; the sun; (૨) વિદ્વાન; a scholar, a highly learned man: (૩) અવાજ; sound, voice.(૪)(સંગીત) 792; (musical) tune or note: --પૂરવો, નાઈ કે વગાડીને સાથ આપ; to accompany by singing or playing on an instrument: (2) 251 241471; to support, to give support to. ૨૫/ગુજરાતી-ગુજરાતી-અંગ્રેજી
સુરજ, (પુ.) the sun - સુખી, (ન) જુએ સૂર્યમુખી (સૂય' માં). સરણ, (ન) એક કંદ; name of a tuberous edible root. સુરત, (સ્ત્રી) ચહેરે; face (૨) ચહેરાને
ભાવ; countenance. સુરા, (સ્ત્રી.) કુરાનને અધ્યાય, any chapter of Quran. સૂરિ–રી),(પુ.)વિદ્વાન, પંડિતya scholar, a savani (૨) (જૈન) આચાર્ય (Jain) religious teacher: (3) sla; a poet: (૪) જૈન મુનિઓના નામ પાછળ લગાડવામાં આવતો માનસૂચક પદ; an honorific suffixed to the names of Jain monks.
(of a salt. સૂરે ખાર, (પુ.) એક પ્રકારને ક્ષાર; name
, () the sun: ગ્રહણ, (ન.) a solar eclipse: નમસ્કાર, (૫) એક પ્રકારની કસરત; name of a physical exercise: –નારાયણ, (૫) સૂર્યદેવ; the sun-god: –મંડલ-ળ), (ન.) સૂયનું બિંબ; orb of the sun (૨) સૂર્યમાળા; the solar system –માળા, (સ્ત્રી) સૂર્ય અને તેને પરિવાર (ગ્રહો, ઉપગ્રહે, વગેરે); the solar system: --મુખી , (ન.) a sun-flower plant (૨) તેનું ફૂલ; a sun-flower: –વંશ, (કું.) ક્ષત્રિયોનો એક વંશ; name of a race of Kshatriyas: –વશી , (૫) સૂર્યવંશનું belonging to સૂર્યવંશ (૨) સવારે મોડા ઊઠનાર; getting up late in the morning - નાન, (ન.) સૂર્યના તાપમાં ખુલ્લા શરીરે બેસવું તે; a sun-bath: izat, (4.) sunset: સયોદય, (કું.) sunrise. સુલટાવું, (અ. .) સૂલટું થયું કે કરાવું; to turn or to be turned to the right side or state.

Page #775

૭૭૦
સેવવું
સૂલટું, (વિ) ચાં, સવળું, દર્શની બાજુ; front, right, obverse: (૨) અનુકૂળ, 24934; favourable, suitable. સૂવર, (ન) ડુક્કર, ભંડ; a pig, a hog. સૂવુ,(અક્રિ)to sleep(૨)to lie down. સસવવું, (અ. ક્રિ) સૂ સૂ અવાજ કરવો;
to make a hissing sound. સળ, (ન) જુઓ શુળ: સૂળી, (સ્ત્રી) જિઓ શળી. સુંધણી, (સ્ત્રી.) છીંકણી, તપખીર; snuff: | (૨) બજર; tobacco. સૂઘવું, (સ ક્રિ) વાસ લેવી; to smell: (૨) શ્વાસ સાથે નાકમાં ખેંચવું; to
inhale, to sniff. સૂઠ, (સ્ત્રી) સૂકું આદુ; dry ginger. સંડલી, (સ્ત્રી.) ટોપલી; a small basket:
સડલો, (પુ.) ટોપલે; a basket. સુડો, (૫) જુએ સૂડલો. સુંઠ, (સ્ત્રી.) an elephant's trunk. સુઢિયું, (વિ.) સુંઢવાળું; having a trunk: (૨) સૂંઢ જેવા આકારનું; of the shape of a trunk: (ન.) એક પ્રકારની gasl yale; a coarse or inferior variety of Jowar:(૨) જીન કે પલાણ નીચે મુકાતું કપડું; a piece of cloth kept under a saddle. સૃજન, (ન.) જુઓ સજન. સૃજવું, (સ. કિ.) જુઓ સજવું. સૃષ્ટિ, (સ્ત્રી) બ્રહ્માંડ; the universe: (૨) જગત; the world: (૩) સર્જન, the creation: (૪) કુદરત; nature: -કર્તા, (૫) સૃષ્ટિને સર્જક, ઈશ્વર; the creator, the God: --કમ, (પુ.) કુદરતનો ક્રમ; the course of nature. સેજ, (સ્ત્રી) પથારી; a bed. સેડ(સ્ત્રી) જુઓ શેડ. સેડકતું, (વિ) જુઓ શેડકતું. સેડવવું, (સ. ક્રિ. સડી જાય એમ કરવું; to cause to rot, putrefy, decay. સેતાન, (પુ) જુએ શેતાન.
સેતુ, (૫) પુલ; a bridge. સેતુર, (ન.) જુએ શેતૂર સેના, (સ્ત્રી.) ફોજ, લશ્કર; army -ધિપતિ,નાયક, -ની, -પતિ. (૫) લશ્કરનો વડો; commander of an army, commander-in-chief. સેર, (સ્ત્રી.) સહેલ, લટાર મારવી તે; stray walking for pleasure, a loitering: (૨) મોતી, મણકા, ઇ. પરોવેલી દેરી; a string of pearls, beads, etc.: (૩) એ રીતે બનાવેલી માળા; a necklace so prepared (૪) ઘાસની પાતળી સળી; a blade of grass= (૫) (પ્રવાહીની) ધારા; a stream, a jet: (૧) શિરા, રક્તવાહિની; a vein. સરડો, (૬) જુઓ શેરડો. સેરવવું, (સ. કિ.) સરકાવવું; to move slov ly, to cause to slide: (?) છૂપી રીતે લઈ જવું; to take away secretly or stealthily. સેરવો, (૫) માંસને ઉકાળીને તેમાંથી કાઢેલે
222; mutton-soup, broth of meat. સેલારી, (સ્ત્રી) કસબી કોરવાળી સાડી; a
sari with an embroidered border. સેલું, (ન.) જુઓ શેલું. સેલો, (પું) જુએ શેલો. સેવ, (સ્ત્રી) જુઓ શવ. સેવક, (૫) નેકર, a servant (૨) ભક્ત, ઉપાસક; devotee, votary:(૩)અનુયાયી; follower: સેવકી, (સ્ત્રી.) સેવિકા, સ્ત્રીસેવક; a female servant, devotee or follower. (of a flower-plant. સેવતી, (સ્ત્રી.) એક પ્રકારનું ફૂલઝાડ; name સેવન, (ન.) વાપરવું તે; the act of using or utilizirg, utilization:(?) સેવાચાકરી કરવી તે; serving, services (૩) ઇંડાં સેવવાં તે; the act of hatching or incubating eggs. સેવવું, સ. કિ.) સેવા કરવી; to serve, to attend upons (૨) ભક્તિ કરવી:

Page #776

સેવા
to worship: (૩) વાપરવુ’, ઉપયાગ કરવેા; to use, to utilize, to consume, to make use of: (૪) (ઈંડાંને જીવાડવા) હૂંફ આપવી; to incubate (eggs). સેવા, (સ્ત્રી ) નેકરી; service: (૨) ચાકરી; attendance, nursing: (૩) ભક્તિ; worship: (૪) નિ:સ્વાર્થ ભાવે ખીાનુ કામ કરવુ' તે; service rendered to people without any selfish aim: -ચાકરી, (સી.) સારવાર, માવજત; nursing, attendance: -પૂજા, (સ્રી.) સેવા અને પૂ; service and worship: ાવ, (પુ.) નિઃસ્વાર્થ સેવા કરવાની ભાવના; the tendency to render selfless service:-ભાવી, (વિ.) સેવાભાવવાળુ; tending to serve without selfish motive: સેવાથી, (વિ.) સેવાના ધ્યેયવાળું; dedicated to selfless service: (૨) માનદ; honorary સેવાશ્રમ, (પુ.) સેવાસદન, (ન.) સેવાકાર્ય કરવાનું કેન્દ્ર કે મથક; a centre founded with the object of public સેવાળ, (સી.) જુએ શેવાળ. [service. સેવિકા, (સ્રી.) સ્ત્રી-સેવક; a female
servant, devotee or volunteer.
સેવિત, (વિ.) સેવેલુ'; served, worshipped:(૨) સેવાયેલુ'; (of eggs) hatched. સેસ, (સ્ર.) વરકન્યા કે સીમ`તિનીના ખાબામાં અપાતાં નાળિયેર, પાન-સાપારી અને રૂપિયે; coconut, betel leaves, nuts and a rupce put into the hands of a newly married couple or a woman in her first pregnancy: (૨) લગ્ન, ઇ. શુભ પ્રસંગે અપાતી ભેઢ; a present given on an auspicious occassion like marriage. સળભળ, (સ્ક્રી.) જુએ ભેળસેળઃ સેળભેળિયુ, (વિ.) જુએ ભેળસેળિયુ સેંકડો, (પુ'.) સેાની સંખ્યા; a hundred: (૨) સદ્દી; a century: (૩) સ`ખ્યાબંધ,
૭૦૧
સેકટી
અગણિત; numerous, innumerable: સેકહે, (અ.) સેંકડાને હિંસાખે; per cent. સે’થી, (સ્રી.) એ બાજુએ વાળ એળતાં વચ્ચે પડતી લીટી; line formed by the parting of hair on two sides: સેથો, (પુ.) જુએ સે થી: (૨) સ્ત્રીઓએ માથામાં પહેરવાનુ એક ઘરેણું; an ornament put on by women on the head.
સેંદ્રિય, (વિ.)સજીવ; organic [અને (૨). સર્કુ', (ન.) સકા, (પુ.)જુએ સેંકડો (૧) સૈડકાગાંઠ, (શ્રી.) સેયુિ, (ન.) સૈડકું, (ન.) સરકતી ગાંઠ, એક છેડા ખે ંચતાં છૂટી ાય એવી ગાંઠ; a knot that can be unfastened by pulling one of the ends, a running knot, a slipસૈડકા, (પુ.) જુએ સબડકા, [knot. સેડજી, (ન.) છાપરાને ઢાંકતી વાંસની ચીપા, ઇ.; bamboo chips, etc. covering a roof: (૨) ચીપેાને બાંધતી દેરી; cord or string that fastens those chips.
સૈડવું, (સ. ક્ર.) વાંસની ચીપા બાંધીને છાપરું બનાવવું; to prepare a roof by fastening together bamboo chips: (ર) આંટી આપીને બે વસ્તુઓને ભેગી બાંધવી; to bind together two things by a noose.
સૈદ્ધાંતિક, (વિ.) સિદ્ધાંતને લગતું; pertaining to a principle, theoretical. સૈનિક, (વિ.) સત્યનુ કે તેને લગતું; of or pertaining to an army, military: (પુ')a soldier, a warrior, a miliસૈન્ય, (ન ) લશ્કર; army. [tary man. યડ(-g),(પુ`. બ. વ.)ચીતળા; smallpox. સો, (પુ.) 100, hundred: - પૂરાં થયાં; મૃત્યુ નીપજવું; to die, to expire. સોઈ, (સ્ત્રી.) સગવડ; convenience: (૨) વ્યવસ્થા; arrangement: (પુ'.) દરજી; a tailor. [ચોપટ, ચોપાટ. સોક(-ગ)ટ્ટા(-ટા)મજી, (સ્ત્રી.) જુઆ સોક(-ગ)ઢી(-ડી), (સ્ત્રી.) સોક(ગ)ટુ

Page #777

સેગ
૭૭૨
સે
(-4), (ન.) સેકટાબાજી રમવાનું મારું; one of the wooden pieces used for playing chopat. સોગ, (૫) શેક; mourning, lamentation: -પાળવો, કોઈના મૃત્યુ બાદ અમુક સમય સુધી શોક પાળવો; to observe a period of mourning on someone's death. સોગન, સોગંદ, (પું. બ. વ.) સમ, શપથ; an oath, a swearing –નામું, (ન) સચ્ચાઈના સેગન સાથે કરી આપેલું લખાણ, an affidavit.
(present. સોગાત, (સ્ત્રી) ભેટ, બક્ષિસ; a gift, a સોગાનું, (વિ.) શેક દર્શાવતું (વસ્ત્ર, ઇ); (of dress, etc.)suggesting a period of mourning. સોગિયું, (વિ.) શેકવાળું; given to mourning (ન.) શેકદર્શક વસ્ત્ર; cloth
or dress suggestive of mourning, સોજી, (સ્ત્રી) મેં; very fine four
of wheat. સોજુ, (વિ.) સારું; good. (૨) ઉત્તમ; excellent: (૩) સ્વચ્છ, સુઘડ; neat, tidy, clean. [a swelling of skin. સો, (૫) ચામડી ઊપસી આવવી ; સોટી, (સ્ત્રી.) (નેતર, ઇ.ની) પાતળી છડી; a cane, a staff: સોટો, (પુ.) જાડી 242 Hill Hill; a large and thick cane or staff, a club. સોહ, (સ્ત્રી.) પાસું, શરીરની બાજુ; a side of the body. (૨) સ્ત્રીઓ લાજ કાઢવા મોઢા પર લે છે તેવું ઝીણું કાપડ, 713991; thin cloth as used by women for drawing over their face as a veil -વણ, (ન) જુએ
સોડ (૨). સોડમ, સોરમ,(સ્ત્રી.) સુગંધ; fragrance,
sweet or pleasing odour સોડવું, (સ. ક્રિ) સૂંઘવું; to smel: (૨)
E119'; to stink, to stench.
સોડે, (અ.) પડખે; by the side of (૨) નજીક; near. સોણલ, સોનું, (ન.) સ્વ: a dream સોત૮-), (અ.) સુધ્ધાં; also, including, along with, together wiih. સોદર, (૫) જુઓ સહોદર. સોદાગર, (૫) મે વેપારી; a merchant doing large-scale trading operations સોદાગ -ગીરી, a largescale trading. સોદો, (પુ) વેપાર; trade, commerce (૨) વેપારી સાટું; a commercial bargain. (૩) વેપારી સાહસ; a commercial venture. (of a flower-plant. સોનચંપો, (૫)એ નામને ફૂલછોડ,name સોનલ, (વિ.) સેનેરી; golden. સોનાપુર,(૫)સ્મશાન; a crematorium. સોનામહોર, (સ્ત્રી) સોનાનો સિક્કો
guinea. સોનામુખી, (સ્ત્રી)જુઓ (મીંઢી આવળ. સોનાર,સોની,(પુ.) સેની; a goldsmiths
-3, (7-1.) wife of a goldsmith. સોનું, (ન.) gold સોનાનો વરસાદ વરસવો, અઢળક ધન કમાવું; to earn enormous wealth: Platoil upor ઊગવો, સુખ અને આબાદીને સમય 24191; to have a time of sheer happiness and prosperity. સોનેરી,(વિ.)સેના જેવા રંગનું;of golden colour: (૨) સેનાનું; made of gold, golden: (3) R1411 au 23,98:goldplated: () 6714; best, excellent. સોનૈયો, (૫) સોનાનો સિક્કો; gold coin. સોપાન, (ન.) સીડી, દાદર; a ladder, a staircase: (૨) પગથિયું; a step (of a ladder, etc.). સોપારા, (૫) અધ્યાય, પ્રકરણ; a cha
pter: ગણવા, નાસી જવું; to run સોપારી, (સ્ત્રી.) a betel nut. [away. સોપો, (૫) શાંતિ; calm, peace, tra

Page #778

સેબત
સેહલું
nquillity, quiet: -૫ડવો, વાતાવરણ તદ્દન શાંત થઈ જવું; to have pin-drop silence in the atmosphere. સોબત, (સ્ત્રી) સંગ, સાથ; company, association: (2) Hil; friendship: સોબતી, (પુ.) સાથી; a companion, a comrade: (2) CH2; a friend. સોભાગ, (પુ) જુએ સૌભાગ્યચિહ્ન). સોમ, (૫) રોમવેલી, એક વેલી જેનો માદક રસ બ્રાહ્મણે યજ્ઞસમયે પીતા; Soma plant, the intoxicating juice of which was drunk by Brahmins during a sacrifice ceremony: (૨) dal 224; the intoxicating juice of Soma plant: (3) Ris; the Moon: (૪) સોમવાર; Monday. -રસ, (પુ.) જ સોમ ૨): -વલી-ચેલી, (સ્ત્રી). જુઓ સોમ (1):-વાર, (૬) Monday. સોમલ, (૫) એક અત્યંત ઝેરી પદાર્થ
* સોય, (સ્ત્રી.) a needle. [arsenic. સોયણી, (સ્ત્રી) ચામડું સાફ કરવા માટેનું Hand Bilma; a shoe-maker's leather-scraper. સોયાબીન, (સ્ત્રી) soyabean. સોયો, પૃ.) a large and thick needle, સોરઠી, સ્ત્રી.) lottery.a packneedle. સોરઠ, (પુ) સૌરાષ્ટ્ર; Saurashtra-a section of Gujarat State: (૨) એક રાગ; name of a musical mode: સોરઠિયાણી, (સ્ત્રી) સેરઠી સ્ત્રી; a woman belonging to Saurashtra: સોરઠી, (વિ) સેરઠ કે સૌરાષ્ટ્રનું કે તેને લગતું; of or pertaining to Saurashtra: સોરઠ, (પુ.) એક કંદ; name of a poetic metre. સોરમ, (સ્ત્રી) જુઓ સોડમ. સોરવું, (સ. કિ.) આછું બોલીને સાફ કરવું; to cleanse by light scraping: (૨) you 1241 431941; to extort a large sum of money: (3) uisg; to
abuse, to revile, to take to task severely: (અ. કિ.) વિયાગથી ઝૂરવું; to pine or languish because of the bereavement or separation from a loved person. સોવા(હા)સણ(ણ), (સ્ત્રી) જુઓ સૌભાગ્યવતી.
[now. સોનું, (સ, ક્રિ) સૂપડાથી ઝાટકવું; to winસોસ, (૫) તીવ્ર તરસ; intense thirst (૨) અતિશય તરસને લીધે ગળું સુકાય તે; drying of the throat due to acute thirst: (3) dlagt; intense desire, longing: (8) Fidl; worry, anxiety. સોસવા, (અ. કિ) રસ કે ભીનાશનું સુકાઈ જવું; to be dried up, to be parched: (૧) ચિંતાથી શરીર સુકાવું; to be emaciated because of anxiety or worry. સોસવું, (સ. કિ) સહન કરવું; to suffer, to endure: (૨) ચૂસી લેવું, શેષવું; to
suck up,to absorb(moisture, etc.). સોહવું, (અ. કિ.) ભવું; to look
elegant, charming or beautiful. સોહાગ, () જુઓ સોભાગ –ણ, (સ્ત્રી) જુઓ સૌભાગ્યવતી: સોહાગી, (વિ.) સુશોભિત; well-adorned, charming, beautiful (૨) ભાગ્યશાળી; fortunate, lucky: (3) yul; happy. સોહામણ, (વિ) સુંદર; good-looking handsome, beautiful: (૨) સુશોભિત well-adorned, ornamented. સોહાવવું, (સ. કિ.) શોભાવવું; to cause
to look elegant or beautiful. સોહાવું, (અ. 4િ) જુઓ સોહg. સોહાસણ(ત્રણ), (સ્ત્રી) જુઓ સોવાસણણી). સોહ્યલું, (વિ.) સુંદર; lovely, beautiful: () udh; easy, simple: (3) આનંદદાયક; pleasant, delighting.

Page #779

સાળ
સોળ, (પુ.) ચાબુક, ઇ. ના પ્રહારથી શરીર પર ઊપસતા આંકા; a mark or scar left on the body by the stroke of a cane, whip, etc. સોળ, (વિ.) 16, sixteen: -આની, cent, per centઃ સોળે કળાએ,સ'પૂણ' પણે; completely, perfectly: સોળે શણગાર સજીને, ભપકાદાર રીતે; with pomp and splendourઃસોળમું,(વિ.) સોળુ, (ન.) જુએ સોળ. [sixteenth. સોગ, (પુ.) નાટકમાં ભજવેલા લાગ; a part played in a drama: (૨) ઢાંગ, બનાવટza guise, a pretence, a sham. સોઘવારી, સોધાઈ, સો'ઘારત(-થ), (સ્ત્રી.) સસ્તાઈ; cheapness: (૨) છd; abundance, easy availability. સોહ્યું, (વિ.) સસ્તું'; cheap. સોઢવું, (અ. ક્ર.) તૈયાર થવુ'; to get ready, to be prepared: (૨) જવુ;
to go.
સો પણ(–ણી), (સ્ત્રી.) સાંપવું તે; an entrusting, a consigning:(૨) સેાંપેલી વસ્તુ; a thing or article entrusted (to someone).
સો’પવું, (સ. ક્રિ.) હવાલે કરવું; to hand over: (૨) સાચવવા આપવુ'; to entrust or consign to the care of.
Ex
સોસરવુ, સો'સરું, (વિ.) આરપાર; across, through.
સૌ, (વિ.) સહુ; all: (અ.) સુદ્ધાં, પણ, વળી; also, moreover, together with. સૌજન્ય, (ન.) સજ્જનતા; gentlemanliness: (૨) સભ્યતા, સંસ્કારિતા; courtesy, politeness civility, good manners: (૩) ભલાઈ; kindness, goodness:(૪)મિત્રભાવ; friendliness. સોદામ(--મિ)ની, (સ્ત્રી.) વીજળી; lightn
ing. સૌભાગ્ય, (ન.) સારું ભાગ્ય; good
ગમન
fortune: (૨) સુખ; happiness: (૩) આનંદ; joy, delight: (૪) કલ્યાણ; welfare: (૫) સ્ત્રીની સધવા અવસ્થા; a woman's married state with her husband living: (૬) વૈભવ; affluence, prosperity, splendour, grandeur: (૭) સૌંદય'; beauty:-ચિહ્ન, (ન ) સ્ત્રીની સધવા અવસ્થા સૂચવતાં ચિહ્નો (ચાંલ્લા, ઇ.);signs that indicate that the woman bearing them has her husband living: -૧ (-ત્ર')તી, (વિ.) (સ્ત્રી.)સધવા (સ્ત્રી);(a woman) whose
husband is alive.
સૌમ્ય, (વિ.) શાંત; calm, quiet, tranquil: (ર) સુશીલ; well-behaved, gentle, polite, courteousઃ(૩)મને હર, સુંદર; lovely, beautiful. સૌર, (વિ.) સૂતું કે તેને લગતું; solar -માસ, (પુ.) સૂર્ય' એક રાશિમાં જેટલેા સમય રહે તે વખત; the period during which the sun stays in one sign of the zodiac: -,(ન.)સૂ'ની ગતિ પરથી ગણાતું વં; a solar year. સૌરભ, (ન.) સુગંધ; fragrance. સૌષ્ઠવ, (ન.) શ્રેષ્ઠતા; excellence: (૨) સુંદરતા; beauty, charm, loveliness: (૩) ચપળતા; suppleness, smartness, agility: (૪) સપ્રમાણતા; symmetry. સૌહાર્દ, (ન.) મિત્રતા; friendship. સૌદર્યાં,(ન.)સુંદરતા;beauty, loveliness. સ્કંધ, (પુ.) ખભેા; shoulder: (૨) ડાળી; a branch: (૩) થર્ડ; trunk (of a tree):(૪) (સૈન્યને) વ્યૂહ; battle-array: (૫) સમુદૃાય; a multitude: (૬) (ગ્રંથનાં) વિભાગ કૅ પ્રકરણ; a chapter or a section (of a book).
સ્ખલન, (ન.) ભૂલ; an error, a mistake, a slip: (૨) અનૈતિક કૃત્ય; an immoral act: (૩) સન્માથી ચુત થવુ' તે; a deviation from the

Page #780

સ્તન
righteous course: (૪) ટપવું કે પડવું a; a trickling, an oozing, a falling down: () $152; a stumbling: (૬)તતડાવું તે;a stammering ખલિત, (વિ.) ખલન પામેલું; that which has encountered pela (in any sense
of the word). Prid, (1.) female breast: (?) udder (of a female animal):-પાન, (ન.) ધાવવું તે; sucking of breast. તબક, (૫) ફૂલને ગુ ; a bunch or cluster of flowers: (૨) ગ્રંથન વિભાગ કે પ્રકરણ 4 section or a chapter of a book. સ્તબ્ધ, (વિ.) ચક્તિ; astonished, wonderstruck, amazed. (૨) (આશ્ચર્ય કે આધાતને લીધ) જડ કે નિગ્રેષ્ઠ બનેલ stunned, dumfounded, motionless, still (due to astonishment or shock): ના, (ત્રી.) motionless- ness or stillness (resulting from sheer astonishment or shock). સ્તર, (૫) થર, પડ; a layer. સ્તવન, (ન.) સ્તુતિ; praise, eulogy: (૨) ભક્તિકાવ્ય; a hymn of worship. સાંભ,(પુ)થાંભલ; a pillar, column (૨) ટેકે; a prop, a support: (૩) 073c11; dullness, motionlessness: (૪) અવરોધ, રુકાવટ; an obstacle, a hindrance:(૫)પ્રતિબંધ; prohibition, prevention, stoppage: (૧) નિયમન, restriction: –ન, (ન.) અવરોધવું કે 2425199 a; the act of obstructing, stopping, arresting, etc.: (૨) આધાર આપવો તે; supporting:(૩)લેડી, વીર્ય, ઇ. ના બહિર્વહનને સ્થગિત કરવું તે; the act of stopping or arresting the flow of blood, semen, etc. (૪) (મંત્રશક્તિ કે જાદુ દ્વારા) જડ કે નિચેષ્ટ બનાવવું તે; the act of
making unconscious or motionless (by a spell of magic or power of the Mantras): (૫) ટેક, આધાર; a support, a prop. સ્તુતિ, (સ્ત્રી) પ્રશંસા, ગુણગાન; praise, eulogy, laudations (૨) દેવદેવીઓ કે ઈશ્વરની સ્તુતિ નિરૂપતું ગીત, પ્રાર્થના; a hymn of praise (of gods-goddesses or the God), a prayer. સ્તુત્ય, (વિ.) પ્રશંસનીય; praiseworthy, commendable, laudable.
૫, (મું) ઘુમ્મટ જેવા આકારનું બાંધ$17; a dome:(?)612t;a pile, a heap. સ્તોત્ર, (ન.) સ્તુતિક; a hymn of praise: (૨) છંદબદ્ધ હૃતિકાવ્ય; a metrical song of eulogy ત્રિયાળ, ત્રિયાળ, (વિ.) જુઓ :
સ્ત્રીધેલું; mad after wife. સ્ત્રી, (સ્ત્રી.) નારી; a woman (૨) પત્ની a wife: (૩) કેટલાંક નામની આગળ જોડાવાથી નારીજાતિ સૂચવતો શબ્દ (દા. ત. સ્ત્રી-કવિ); indicative of feminine gender wben prefixed to some nouns: -કેસર, (ન) ફૂલને માદા બીજવાળ તંતુ; a pisti:–ઘેલું, (વિ.) પત્ની પાછળ ઘેલું; mad after wife, uxorious: –ત્વ, (ન) નારીત્વ; womanhood, femininity –દાક્ષિણ્ય,(ન.) સ્ત્રી સન્માન; chivalry: –ધન, (ન.) સ્ત્રીનું અંગત ધન; a woman's personal wealth or possessions: –ધર્મ, (૫) સ્ત્રીનું કર્તવ્ય; a woman's duties: (૨) સ્ત્રીને માસિક અટકાવ; menstruation: રત્ન, (ન.) સ્ત્રીઓમાં રત્ન સમાન-ઉત્તમ સ્ત્રી: a jewel among women, an extraordinary or matchless woman: -લિંગ, (ન) (વ્યાકરણ) નારીજાતિ(grammar) feminine gender: -41815, (વિ.) નારી જાતિ સૂચવતું; indicating feminine gender: -હઠ, (સ્ત્રી) stub

Page #781

૭૭૬
સ્થિત
સ્ત્રણ bornness of a woman (૨) જબરી હઠ; unrelieving obstinacy. રઐણ, (વિ) સ્ત્રી જેવું; womanly. (૨)
બાયેલું, વેવલું, નામર્દ; cowardly, effeminate, unmanly, impotent: (3) બીકણ, ડરપેક; timid. ઐણ, (ન) સ્ત્રીત્વ; womanhood, femininity:(૨) કાયરતા; cowardliness:(૩) 43420101 240119; impotency. સ્થિગિત, (વિ) થંભી ગયેલું કે થંભાયેલું; stopped, ceased, arrested, stilled, paralysed, frozen: (૨) રોકાયેલું; suspended, brought to a standstill: (૩) ગતિશૂન્ય; motionless. સ્થપતિ, (મું) શિલ્પી; an architect. સ્થપાવું, (અ. .) સ્થપાવવું, (સ. ક્રિ)
સ્થાપવુ”નું કર્મણિ અને પ્રેરક; to be established or founded. રસ્થલ(ળ), (ન.) સ્થાન; a place, a location, a site: (?) orifla; land, ground:-ચર, (વિ.) જમીન પર રહેનારું કે ફરનારું (પ્રાણી); (an animal) living on land: સ્થલાં -ળાંતર, (ન) બીજું સ્થળ; another place. (૨) સ્થળની ફેરmeell; a change of place. સ્થાન, (4) જુઓ સ્થળ: (૨) રહેઠાણ; residence, abode, dwelling: (3) હેદો, પદવી; post, position, status -કે, (ન) જુઓ સ્થાનઃ (૧) આસન, બેઠક; seat – ષ્ટ, વિ) સ્થાનથી ભ્રષ્ટ થયેલું; displaced, fallen from the proper place. (૨) પદભ્રષ્ટ; deposed, dismissed from office: સ્થાનાંતર, (1) જુઓ સ્થળાંતર. સ્થાનિક, (વિ.) અમુક સ્થાનનું કે તેને લગતું; local, of or pertaining to a certain place or area: સ્વરાજ્ય, (ન) સ્થાનિક લોકો દ્વારા ચલાવાતું વહીવટી તંત્ર; local self-government.
સ્થાને, (અ.) –ને બદલે કે –ની જગ્યાએ; instead of, in place of: (2) 2012 241a; at the proper place. સ્થાપક, (વિ.) (૫) સ્થાપના કરનાર; founder, one who establishes or sets up (૨) શરૂઆત કરનાર; an originator: (૩) પ્રમાણે દ્વારા (સિદ્ધાંતને) 74114a Bertie; one who substantiates or proves (a principle or a doctrine). સ્થાપત્ય, (ન) શિલ્પકામ, શિલ્પશાસ્ત્ર; sculpture, architecture: (૨) ઇમારત, બાંધકામ; building, construction. સ્થાપન, (ન) સ્થાપના, (સ્ત્રી) સ્થાપવું તે; the act of founding or establishing, foundation. સ્થાપિત, (વિ.) સ્થાપેલું કે સ્થપાયેલું; established, founded, set up: (?) સાબિત થયેલું કે કરાયેલું; proved, established: (૩) ઢ બનેલું; (of interest) vested. સ્થાયિતા,(સ્ત્રી.) સ્થાયિત્વ, (ન.) સ્થાયીપણું, સ્થિરતાઃ stability: (૨) ટકાઉપણું, durability: (3) 514Hlue; permanence. સ્થાયી, (વિ) રિથર; stable, steady (૨) કાયમી; permanent: (૩) ટકાઉ; durable, lasting -ભાવ, (૫)ચિત્તમાં સંસ્કારરૂપે સ્થિર થયેલા ભાવ; the innate inclination of the mind. સ્થાવર, (વિ.) અચલ; immovable,
fixed, stable:(9.)41a;a mountain. સ્થિત, (વિ) રહેલું; placed, located (૨) રહેતું; staying, residing, remaining: (૩) સ્થિર, અચલ; fixed, firm, stable, immobile: -3131, (a.) og મન દિવ્ય પ્રજ્ઞામાં સ્થિત થયું છે એવુંજેનું ચિત્ત આશા-નિરાશા, સુખ-દુઃખ, હર્ષ-શેક, ઇ. દ્રોથી પર છે એવું; one

Page #782

સ્થિતિ
પષ્ટ
whose mind is fixed in the knowledge of the highest truth and is consequently free from the vicissitudes of hope and despair, pleasure and suffering, etc. સ્થિતિ, (સ્ત્રી) અવસ્થા, દશા; a state,
a condition: (*) 78610; residence: (૩) હોદો; a post, a position, a status:(૪)હદ, મર્યાદા; limit: સ્થાપક, (વિ.) લવચીક; elastic -સ્થાપકતા, (સ્ત્રી) લવચીકપણું elasticity. સ્થિર, (વિ) અચલ; immovable: (૨) ollasla; motionless, still, stable, steady: (3) Ed; firm, inflexible: (૪) સ્થાયી; permanent: (૫) નિશ્ચિત, ચેકસ; certain definite:-તા, (સ્ત્રી) અચલતા; immovability:(૨)ગતિશન્યતા motionlessness, stillness: (૩) દઢતા; firmness, solidity: (૪) કાયમીપણું; permanence:(4) fasadl; certainty. સ્થલ(ળ), (વિ.) (સૂક્ષ્મથી ઊલટુ) મેટું; large, big, bulky. (૨) જાડું; fat, thick, gross(૩) વજનદાર, ભારે heavy, weighty, stout: (x) ors, Hv"; stupid, foolish, dull, senseless. (૫) ઈટિ કે સામાન્ય બુદ્ધિથી ગ્રહણ કરી શકાય તેવું; material, comprehensible by senses or common sense. ધૈર્ય, (ન.) સ્થિરતા stability, immovability, firmness, permanence. નાતક, (૫) (સ્ત્રી. સ્નાતિકા), a graduate: સ્નાતકોત્તર,(વિ.)અનુસ્નાતક, સ્નાતક કક્ષા પછીનું; post-graduate. સ્નાન, (ન) નાહવું તે; a bath, the act of bathing. (૨) કોઈના મરણ નિમિત્તે નાહવું તે; an ablution on someone's demise -6, સ્નાનાગાર, (1.) a bath-room. નાયુ, (૫) a muscles –બદ્ધ, (વિ)
મજબૂત સ્નાયુઓવાળું; muscular,
sinewy, brawny, athletic. સ્નિગ્ધ, (વિ.) લીસું; smooth, glossy,
slippery:(2) $17401; tender, delicate: (૩) ચીકણું, તૈલી; sticky, greasy, oily, lubricous, unctuous: front, (સ્ત્રી) લીલાપણું; smoothness, gloss (૨) કોમળતા; tenderness, delicacy: (૩) ચીકાશ; stickiness. નેહ, (૫) પ્રેમ, વહાલ; love, affection: (૨) ચીકણો પદાર્થ, તેલ; sticky substance, oil, fat: લગ્ન, (ન) love-marriage: સ્નેહાધીન, (વિ.) સ્નેહને વશ; subject to affection:
હાંતિ , (વિ.) સ્નેહીe loving, affectionate: સનેહી, (વિ) loving, affectionate:() પ્રિયજન, મિત્ર; beloved
person, a friend. ' સ્પર્ધા, (સ્ત્રી) હરીફાઈ; competition,
rivalry: (૨) ઈર્ષા, દ્વેષ; malice, jealousy, grudge, enmity:સ્પર્ધાળ, (વિ.) હરીફાઈ કરતું; competitive (૨)
અદેખું; jealous:(૩)લીલું; malicious. સ્પર્શ, (૫) અડકવું તે. touch, the act of touching: (૨) સંસર્ગ, સંપક; contact, association: (૩) સંસર્ગની 24317; the effect of touch, contact or association: (૪) લેશ, લવ; a whit, a jot: –જન્ય, (વિ) સ્પર્શથી થતું (રંગનું); (of disease) contagious:-૬, (સ. ક્રિ.) અડવું; to touch. સ્પર્શાસ્પર્શ, (પુ.) સ્પર્શાસ્પશી,(સ્ત્રી) આભડછેટ, અસ્પૃશ્યતા; untouchability. સ્પશેન્દ્રિય, (સ્ત્રી) સ્પર્શની ઇંદ્રિય, ચામડી the organ of touch, the skin. સ્પષ્ટ, (વિ.) ચોખ્ખું, ખુલ્લું; clear plain (૨) સરળતાથી જોઈ કે સમજી શકાય એવું; distinct, evident, apparent, obvious:-તા, (સ્ત્રી.) clarity -વક્તા ,(ડું)

Page #783

૫.
સ્મિત
સ્પષ્ટ શબ્દોમાં સંભળાવી દેનાર; blunt, outspoken સ્પષ્ટીકરણ, (ન.) ખુલાસે; clarification, explanation. સ્પંદ, (૫) સ્પંદન, (ન) કંપ, ધ્રુજારી; a quivering, a shaking, a trembling, a shivering, a quake: (?) 4351; a throb, a beat, a thrill: (૩) પલકાર; a wink, a twinkle. પૃશ્ય, (વિ.) સ્પર્શવા ગ્ય; touchable. સ્પૃહણીય, (વિ.) ઈચ્છવા જેગ; desirable સ્પૃહા, (સ્ત્રી.) ઇચ્છા; desire, wish: (૨) તૃષ્ણા longing. (૩) લાલસા, લેપતા; covetousness. (૪) દરકાર, પરવા; care, regard. (crystal, quartz. સ્ફટિક, (પું) કીમતી સફેદ પથ્થર, rockસફાટિક, (૫) જુઓ સફટિક (વિ)
સ્ફટિકનું; crystalline. ફુટ, (વિ.) વિકસિત, ઊઘડેલું; developed, opened, expanded, blown: (૨) સ્પષ્ટ; clear, evident, obvious. કુરણ, (ન.) સ્કરણ, (સ્ત્રી.) કંપવું તે; a quivering, a throbbing, a. quake: (૨) એકાએક સૂઝવું તે, પ્રેરણું, inspiration, intuition (૩) અંકુરણ; a sprouting: (૪) સ્કૂર્તિ; enthusiasm. સ્ફરવું, (અ. કિ) કંપવું, થડકવું; to quiver, to throb; (૨) એકાએક સૂઝવું, આંતરિક પ્રેરણા થવી; to get inspired, to have an intuition, to occur to the mind all of a sudden: (૩) અંકુર ફૂટ; to sprout. લિંગ, (કું.) તણખે; a spark. સ્કૃતિ(ત્તિ), (સ્ત્રી) ચેતના; liveliness, vitality:(૨) શારીરિક કે માનસિક તાજગી; physical or mental freshness: (૩) ઉત્સાહ, ઉમંગ; zeal, enthusiasm (૪)
ફુરણા, પ્રેરણા; inspiration, intuition (૫) જાગૃતિ; alertness: -દાયી, (વિ.)
સ્કૃતિ આપે એવું; invigorating, inspiring -લુ, (વિ.) સ્કૂર્તિવાળું, energetic, enthusiastic, alert.
ફોટ, (૫) જોરથી ફૂટવું તે, વિસ્ફોટ explosion, outburst, outbreak, eruption: () WELLRAU; clarification, elucidation: (3) 61931; conclusion, settlement: (8) $iPage #784

રા
સ્મૃતિ
સ્કૃતિ, (સ્ત્રી) જુઓ સ્મરણ (૨) હિંદુ ધર્મશાસ્ત્રોમાં દરેક (મનુસ્મૃતિ, ઇ.); any of the Hindu scriptures (Manu Smriti, etc.): (૩) (બૌદ્ધધર્મ) જાગૃતિ અને વિવેક; mindfulness and right discrimination –કાર, (પુ.) હિંદુ ધર્મશાસ્ત્ર (સ્મૃતિ) રચનાર; the author of a Smriti: -ચથ, (૫) હિંદુ ધર્મ ગ્રંથ; a Hindu scripture (૨) કોઈની પુણ્યસ્મૃતિમાં પ્રસિદ્ધ થયેલ ગ્રંથ: a memorial volume: -ચિત્ર, (ન) a memory drawing: _દોષ, (કું.) zurciale ElN; a slip of memory: -ભંશ, (૫) ચાદશક્તિનો નાશ; a loss of memory, amnesia. સ્વત, (વિ.) સીવેલું કે વણેલું; sewn or interwoven: (૨) જેડલું કે જોડાયેલું; joined,adjoined,united,connected. અધૂરા, (વિ.) (સ્ત્રી.) માળા ધારણ કરનારી (સ્ત્રી); (a woman) wearing a garland: (પુ.) એક કંદ; name of a poetic metre. સવર્ણ, (ન) અવવું તે: a dripping, an oozing, an exudation, a flowing. સ્ત્રવવું, (અ. ક્રિ.)કરવું, નીતરવું; to drip, to o0ze, to exude: (૨) વહેવું; to flow. સ્રષ્ટા, (૫) સૃષ્ટિના સર્જનહાર; the Creator, the God: (૨) ઉત્પન્ન કરનાર, રચનાર; a creator, a maker. સ્ત્રાવ, (પુ.) જુઓ જીવણ (૨) સ્ત્રીને માસિક અટકાવ: a menstrual discharge: (૩) ટપકતું, ઝરતું કે વહી જતું 3918l; the liquid that oozes, exudes or flows away. સ્ત્રોત, (પુ.) ઝરણું, પાણીને પ્રવાહ; a stream, a current of water, a watercourse: -સ્વતી, સ્વિની, સ્ત્રી.). નદી: a river.
સ્થિ '. ૧., (વિ.) abbreviation of અગ
સ્વ, (સ.) પિતાનું: one's own –કમ, (ન.) પોતાનું કાર્ય કે કર્તવ્ય; one's own work or duty: --કીય, (વિ.) પિતાનું; of one's own: –ગત, (વિ.) addressed to oneself. સ્વચ્છ, (વિ.) ચોખ્ખું; clean (૨) શુદ્ધ, નિર્ભેળ; pure, uomixed: (૩) સ્પષ્ટ; clear: 1, (all.) cleanliness. સ્વછંદ, (પુ.) મનસ્વી અને નિરંકુશ વર્તાન; self-willed and uncontrolled behaviour, wantonness, licentiousness: સ્વચ્છેદી, (વિ.) મનસ્વી; behaving on one's own (૨) નિરંકુશ uncontrolled, wanton: સ્વછંદતા, સ્વચ્છેદિતા, (સ્ત્રી) જુઓ સ્વછંદ. સ્વજન, (૫) સગું, સંબંધી; a relative, a kinsman (૨) આત્મીય કે પ્રિય વ્યક્તિ; a closely related person, a beloved, a friend. સ્વજાતિ, (સ્ત્રી) પોતાની જાતિ, જ્ઞાતિ કે q""; one's own sex, caste or class:
સ્વજાતીય, (વિ.) પિતાની જાતિ, જ્ઞાતિ કે વર્ગનું; belonging to one's own sex, caste or class. સ્વત, (અ.) પિતાની મેળે; of one's own accord, without outside help: -સિદ્ધ, (વિ.) આપોઆપ સાબિત થયેલું; proved automatically, selfproved, self-evident, axiomatic. સ્વતંત્ર, વિ.) મુક્ત, સ્વાધીન; free, independent: (2) 24411: separate:(3) મૌલિક; original: -તા, (સ્ત્રી) મુક્તિ, સ્વાધીનતા; freedom, independence. સ્વત્વ, (ન.) પોતાપણું; one's own individuality: (૨) પિતાની આગવી વિશિષ્ટતા; personal speciality, peculiarity: (૩) સ્વમાન; self-respect: (૪) માલિકી; ownership. સ્વદેશ, (પુ) પોતાને દેશ; one's own

Page #785

સ્વધર્મ
૨૦
સ્વરેપ
country: (૨) માતૃભૂમિ, વતન; motherland, native land: સ્વદેશાભિમાન, (ન.) પિતાના દેશ માટે અભિમાન કે ગૌરવની ભાવના; patriotism: સ્વદેશાભિમાની, (વિ.) એવી ભાવનાવાળું; patriotic: સ્વદેશી,(વિ.) પોતાના દેશનું; of one's own country. (૨) વતનનું; native: (ન.) પોતાને દેશવાસી; one's own countryman: (3) gal
સ્વ દેશાભિમાન: (૩) સ્વદેશી માલ વાપરવાની ભાવના; the tendency to use goods produced in one's own country. સ્વધર્મ, (પુ.) પોતાનો ધર્મ; one's own religion (૨) પોતાના વિશિષ્ટ ગુણધર્મો one's specific qualities or properties: (3) Hideg d'ol; one's own duty; સ્વધામી, (વિ.) પિતાના ધાર્મિક 440; belonging to one's own religious sectઃ (૨) પોતાના જેવા ગુણ કે લક્ષણવાળું; possessing qualities or properties similar to one's own. વધામ, (નપોતાનું મૂળ ધામ; one's native place: (?) 74019; heaven: -જલુ, પહોંચવું, ગુજરી જવું; to expire. સ્વનિયંત્રિત, (વિ.) આપમેળે નિયંત્રિત 414 31g; self-regulated. રવપર્યાપ્ત, (વિ) પિતા પૂરતું મર્યાદિત,
સંકુચિત; self-centred, narrowminded. સ્વન, (ન) a dream -દોષ, (૫) સ્વપ્નમાં થતા વીર્યસ્ત્રાવ; seminal discharge occurring while in a dream: -શીલ, (વિ.) સ્વપ્ના-કાલ્પનિક સૃષ્ટિમાં 2121018; one who keeps engaged in dreams or vain imaginations: -દ્રષ્ટા, (૫) સ્વપ્ન જોનાર; a dreamer: (૨) ભવિષ્યની કલ્પના કરનાર; a vision- ary: સ્વનું, (ન.) સ્વન; a dream.
સ્વભાન, ન) પિતાપણનું ભાન; selfconsciousness, self-awareness:(?) સ્વમાન; self-respect. સ્વભાવ, () nature, character, disposition: (?) serdil ve; natural on innate quality: (૩) ટેવ, આદત; habit -જન્ય, (વિ.) સ્વાભાવિક; natural, temperamental. [tongue.
ભાષા, (સ્ત્રી) માતૃભાષા; motherસ્વમાન, (ન.) આત્મગૌરવ; self-respect. સ્વયં, (અ) પોતાની મેળે; of one's own accord: () 241912414; automaticallyઃ -પાક, (પુ.) જાતે રાંધવું તે; self-cooking, cooking one's own food-ભુ, (વિ.) અન્ય કોઈ માધ્યમ વિના આપમેળે ઉત્પન્ન થયેલું; born of oneself-without any external medium: (૨) બ્રહ્મા, ઈશ્વર; Lord Brahma,the God -વર, (૫) કન્યાએ પોતાને વર જાતે પસંદ કરવો તે; the act of selecting the husband by the bride herself(૨) એ માટે યોજાતો સમારંભ a ceremony arranged for that purposes –સિદ્ધ, (વિ.) જુએ સ્વતઃસિદ્ધઃ -સેવક, (૫) a volunteers -સેવિકા, (સ્ત્રી) a female volunteers -કુરિત, (વિ.) spontaneous સ્વર, (૫) અવાજ; sound, voice: (૨) સૂર; a tune, a note: (૩) a vowel: -પેટી, (સ્ત્રી.) name of a musical instrument: (૨) સ્વર-નિપત્તિ માટેનો ગળામાં આવેલે અવયવ; sound-box, larynx: -લિપિ, (સ્ત્રી.) musical notationઃ -સંતક (ન.) સંગીતના સાત સ્વરેનો સમૂહ (સા, રે, ગ, મ, ૫, ધ, નિ); the gamut of seven musical notes:–સંધિ , (સ્ત્રી.) (વ્યાકરણ) સ્વરોની Hla; (gram.)coalition of vowels. સ્વરાજ(-જ્ય), (ન) self-government. સ્વરૂ૫, (ન.) આકાર, ઘાટ; shape, form:

Page #786

સ્વર્ગ
(૨) દેખાવ; countenance, appearance, complexion: (૩) સૌંદર્ય beauty: (૪) સ્વભાવ, વ્યક્તિત્વ; nature, personality -વતી, (વિ) (સ્ત્રી) સુંદર
સ્ત્રી; a beautiful woman: -વાત, (વિ.) સુંદર; beautiful. સ્વર્ગ, (ન) -લોક, (પું) heaven, paradise -વાસ (પું) સ્વર્ગમાં નિવાસ; residing in heaven: () 4*; death: –વાસી, -સ્થ, (વિ.) સ્વર્ગમાં વસનાર; residing in heaven: (૨) મૃત; dead, deceasedઃ સ્વગીય, (વિ.) સ્વર્ગનું; heavenly, celestial:(૨)દિવ્ય, અલૌકિક divine, unearthly. સ્વસ્થ, (વિ.) તંદુરસ્ત; healthy. (૨) શાંત; unruffled, calm, tranquil, not excited: -તા, (સ્ત્રી) તંદુરસ્તી; healthiness: (૨) મનનું સમતોલપણું કે ceila; peace or composure of mind. સ્વાગત, (ન) સત્કાર, આવકાર; a welcome, a courteous reception. સ્વાતંત્ર્ય, (ન.) સ્વતંત્રતા; freedom. સ્વાતિ-તી), (સ્ત્રી) પંદરમું નક્ષત્ર; the fifteenth lunar mansion. સ્વાદ, (પુ) taste, flavour, relish: (૨) રસ; interest: (૩) આનંદ; joy, pleasure: (૪) શેખ, અભિરુચિ; liking, fondness, taste સ્વાદિષ્ટ-4), (વિ) tasty, delicious સ્વાદિયુ, સ્વાદીલુ, (વિ.) સ્વાદિષ્ટ ખોરાકનું શેખીન; fond of tasty food, glutionous, gourmand:
સ્વાદેન્દ્રિય, (સ્ત્રી.) છભ; the tongue. સ્વાધીન, (વિ.) પિતાને વશ, આત્મસંચમી; self-controlled. (૨) સ્વતંત્ર; free, independent -તા, (સ્ત્રી) જુઓ
સ્વાતંત્ર્ય. સ્વાધ્યાય, (પુ.) વેદે; the Vedas (૨) વેદોનું અધ્યયન; study of the Vedas: (3) અભ્યાસ, અધ્યયન; study. સ્વાનુભવ (૫) સ્વાનુભૂતિ,(સ્ત્રી)પોતાને અનુભવ; personal experience.
વાભાવિક, (વિ.)સ્વભાવનું કે તેને લગતું innate, temperamental: (૨) કુદરતી natural. (૩) સહજ, સ્વયંસ્કુરિત, intuitive, instinctive. સ્વાભિમાન, (ન.) જુઓ સ્વમાન. સ્વામી, (કું.) પતિ; husband: (૨) શેઠ, Hilas; lord, master, owner: (3) રાજા; king, ruler: સ્વામિત્વ, (ન) સ્વામીપણું; lordship, ownership, mastership: (૨) પ્રભુત્વ; mastery:
સ્વામિની, (સ્ત્રી) શેઠાણી; wife of a lord or master: (૨) ધરની ધણિયાણી; mistress of a house. સ્વાયત્ત, (વિ.) જુએ સ્વાધીન. સ્વાથ, (૫) selfishness, selfinterest: સ્વાથી, (વિ.) selfish. સ્વાવલંબન, (ન.) સ્વાવલંબી, (વિ.) જુઓ સ્વાશ્રય, સ્વાશ્રયી. સ્વાશ્રય, (૫) આત્મનિર્ભરતા; self-reliance: સ્વાશ્રયી, (વિ.) આત્મનિર્ભર self-reliant. સ્વાથ્ય, (ન.) તંદુરસ્તી; healthiness (૨) માનસિક સ્વસ્થતા; mental peace and composure. સ્વાહા, (અ) અગ્નિમાં આહુતિ આપતાં Quaclue; a word uttered while making offerings to fire (in a religious ceremony). [a disguise. સ્વાંગ, (૫) બનાવટી વેચ; a guise, સ્વીકાર, (પુ.) માન્યતા; recognition: (૨) અંગીકાર; acceptance(૩)કબૂલાત admission: –વું, (સ. કિ.) લેવું કે મેળવવું; to accept, to receive (૨) માન્ય કરવું; to admit to recognize: સ્વીકાર્ય, (વિ.) acceptable, admissible: zalea, ((a.) accepted. સ્વેચ્છા, (સ્ત્રી) પિતાની ઈચ્છા; one's own wish or desires -ચાર, (મું) જુઓ સ્વછંદ -ચારી, (વિ.) જુઓ સ્વછંદી.

Page #787

સ્વેદ
સ્વેદ, (પુ.) પરસેવા; perspiration, sweat: (૨) તાપ; heat: -ગ્રંથિ,(સ્ત્રી) -પિંડ, (પુ.) સ્વેદ ઝરતી ગ્રંથિ; a sweatgland: ---, (ન.) પરસેવેı; sweat, perspiration: (૨) પરસેવેશ લાવવા તે; causing to perspire: (૩) પરસેવા લાવે એવું ઔષધ; a diaphoretic drug. સ્ક્વેર, (વિ.) મનસ્વી, સ્વચ્છંદી; selfwilled, unrestrained: --વિહાર, (પુ.) moving about at will: સ્વૈરાચાર, (પુ.) જુએ સ્વચ્છ દે.
૭૮૨
હું, (પુ.) ગુજરાતી મૂળાક્ષરને તેત્રીસમે વ્યંજન; the thirty-third consonant of the Gujarati alphabet. હ(-), (પુ.) અત્રિકાર; right: (૨) દાવે; claim: (૩)લગા; a fee, a duty, a tax: (૪) રજ; duty: (૫) સત્ય; truth: (૬) ન્યાય; justice: (વિ.) સાચુ, વાજબી; true, right, proper, justified: -દ્વાર, (વિ.) હક ધરાવતુ, entitled (to): (૨) દાવેા કરતુ'; claiming:(૩)સાચુ, વાજબી; rightful:-સાઈ, (સ્ત્રી.) જુઓ હક (૩).
હકાર, (પુ.) હા પાડવી તે, સંમતિ, સ્વીકાર; affirmation, acceptance, admission, recognition.
હકાલવુ, (સ. ક્રિ.) હાંકી કાઢવુ'; to drive away contemptuously: (૨) હાંકવુ, ચલાવવું; to drive: (૩) હાંક મારીને આવાવવું; to call out loudly. હકીકત, (સ્રી.) સત્ય; a fact: (ર) ખરા અહેવાલ; a true report: (૩) ખરા સમાચાર કે બાતમી; authentic news or information: (૪) વાસ્તવિક્તા; reality, truth.
હકીમ, (પુ.) (યુનાની) ît; a physician
હવુ
(following the Yunani system of medicine). હ‡મત, (સ્ક્રી.) શાસન; rule, government: (૨) સત્તા; power, authority. હવુ, (અ. ક્રિ.) to discharge excre
ment, to evacuate bowels.
હચમચવુ, (અ. ક્રિ.) હલવુ', ડગમગવું; to shake, to become unsteady, to quake: (૨) પાયામાંથી હલવું; to rock from the foundation. હજ, (સ્રી.) pilgrimage to Mecca by Mohammedans.
હજમ, (વિ.) પચેલુ'; digested: (૨)(લૌકિક) ઉચાપત થયેલ કે કરેલુ'; (colloq.) misappropriated.
હજરત, (પુ.) મુસલમાનામાં મેાટા માણસા માટે વપરાતા માનસૂચક શબ્દ; an honorific used by Mohammedans for persons of distir.ction; (૨) સ્વામી, માલિક; lord, master.
હજામ, (પુ.) a barber: -ત, (સ્રી.) hair-cutting, hair-dressing, tonsure, shaving: (૨) ગ્રંથ મહેનત; useless or senseless effort: (૩) કડક ટીકા; severe criticism. હજાર, (વિ.) 1000 - one thousand. હજી, હજુ, (અ.) અત્યારે પણ; yet, still, even now, upto this time. હજૂર, (સ્રી.) a term of respect meaning your honour:(ર) હાજરી; presence:(૩)તહેનાત; attendance:હજૂરિયો, (પુ.) નોકર; an attendant:(૨) અચ્છે;
a towel.
હટાણુ, (ન.) ખરીદી; shopping, marketing: (૨) ખરીદીને વેચવું તે; buying and selling operations. હર્ડ, (સ્ત્રી.) છ†; obstinacy, stubbornness:–યોગ, (પુ.) a type of Yogic
Sadhana.
હવુ, (અ. ક્રિ.) ખસી જવું; to move

Page #788

ડીવાઈ
away (3) પાછા ખસવુ'; to retreat, to move backwards, to recede: (૩) હઠ કરવી; to be stubborn. હઠીલાઈ, (સ્રી.) જિદ્દીપણું; obstinacy, stubbornness: હઠીલું, (વિ.) જિદ્દી;
૭.
obstinate, stubborn. હડકવા, (પુ'.) એક રામ; hydrophobia, rabies: (૨) હડકવા થતાં આવે એવા આવેગ; petulance: -૩, હડકાયુ, હડકાયેલુ, (વિ.) rabid, insane. હડતાલ(-ળ), (સ્રી.) a strike: હડતાલિ(-ળિ)યો, (પુ.) a striker. હડધૂત, (સ્રી.) બધાં સ્થળે અપમાનિત કે ઉપેક્ષિત થવું તે; the state of being hooted out or insulted everywhere: (વે.) એવી સ્થિતિમાં મુકાયેલું; condemned everywhere. હડપ(~t), (અ.) એકાએક અને ઝડપથી; suddenly and swiftly: - કરી જવુ,
ઝડપથી આરાગી જવુ'; to swallow up: (૨) પચાવી પાવું; to misappropriate. હડપચી, (શ્રી.) the chin. હડફ(--ફે),(સી.) સપાટા, ઝપટ; a sweep: (૨) આર્ચિત' ભટકાવું તે; a collision. હડસેલવુ,(સ. ક્રિ.) ધક્કો કે હડસેલા મારવા; to push away, to thrust. હડસેલો, (પુ'.) ધક્કો; a push, thrust. હડહડ, (સ્રી.) જુએ હડધૂતઃ (અ.) ‘દૂર હટ'એ અને તિરસ્કારસૂચક ઉગાર; a contemptuous utterance meaning “get off”: -તુ, (વિ.) ઊકળતું; boil. ing: (૨) (લૌકિક) એકદમ, ખુલ્લુ, પૂરેપુરું; (colloq.) blatant, downright, utter, absolute.
હડી, (સી.) દેટ; a fast running. હડુ(-ડેડાટ, હડ્ડી, (અ.) હડી કાઢીને, ઝડપથી; quickly, swiftly; (સ્રી.) sound of running swiftly. હણતું, (સ. ક્રિ.) મારી નાખવું; to kill, to murder, to slaughter: (૨) નારા
હમી
કરવે; to destroy, to ruin. હણુહષ્ણુ, (સી.) જુએ હજીહયુદ્ધ: ત્રુ, (અ. ક્રિ.) (of a horse) to neigh: હષ્ણુહાટ, (પુ.) હણહણાટી, (સ્રી.) હદ્ભવ તે; a neighing.
હત, (વિ.) તણાયેલુ’; killed, murdered, destroyed: (૨) ધવાયેલું; wounded, beaten up: (૩) હલકું, ઊતરતી કક્ષાનું; inferior, wretched: -ભાગી, (વિ.) દુર્ભાગી;unfortunate,unlucky:(૨)દુ:ખી; miserable, unhappy, distressed. હતાશ, (વિ.) નિરાશ; disappointed: (ર) નાસીપાસ; frustrated, dejected. હત્યા, (સ્રી.) a killing, a murder, a slaughter, a massacre: (૧) હત્યા કરવાથી થતુ પાપ; sin incurred by killing: -3', (વિ.) ખૂની; murderous: રા, (પુ.) ખૂની; an assassin. હથિયાર, (ન.) શત્રુ; a weapon: (૨) એજાર, સાધન; a tool, an instrument. હથેલી(-ળી),(સ્રી.)palm of the hand. હથોટી, (સ્રી.) હાથના કસબ; manual skill: (૨) આવડત; knack, dexterity: (૩) દેવ; habit: (૪) મહાવરા; practice. હથોડી, (સ્રી.) a hammer: હથોડી, (પુ.) a sledge.
હદ, (શ્રી.) સીમા; boundary, frontier, border: (૨) મર્યાદા; limit: (૩) અંત, છેડ; an end: –પાર, (મ.) હદની બહાર; beyond a set limit or boundary: (વિ.) દેશનિકાલ થયેલૢ'; deported. હપ(-ż)તો, (પુ.) અઠવાડિયુ; a week: (૨) રકમ કટકે કટકે ભરપાઈ કરવા માટે નિયત કરાયેલા ગાળે; a period fixed for payment in instalments: (૩) એવી દરેક મુદ્દતે ભરવાની રકમ; an instalment. હબશી(-સી), (પુ.) જુએ સીદી. [sent. હમણાં, (અ.) now, presently, at preહમદદી, (શ્રી.) સહાનુભૂતિ; sympathy, fellow-feeling.

Page #789

મામ
૮૪
હમામખાનુ) (૧) સ્નાનગૃહ; a bath-
ing place, a bath-room. હિમામદસ્તો, (૫) ખાંડણી અને દસ્ત;
1 pair of a mortar and a pestle. હમાલ, (૫) a porter. હમેશ(શા), (અ) જુઓ હંમેશ, હમેશાં. હય, (પુ.) ઘેડ a horse: –દળ, (ન.)
ડેસવાર લશ્કર; cavalry. હયાત, (વિ.)જીવતું; living: (૨) વિદ્યમાન;
existent:641dl,(al.) life, existence. હર, (મું) શિવ; Lord Shiva: (અ) દરેક; each, every. -કેઈ (વિ.) દરેક; everyone: (?) 1 d; anyone. હરત, (સી.) અડચણ, વિદ્ધ, નડતર; obstacle, hindrance, obstruction:(?) મુશ્કેલી; trouble, difficulty: (૩) વધે, Galia; objection. હરખ, (પુ.) જુઓ હર્ષદ –ઘેલું, (વિ.) જુઓ હર્ષઘેe:-, હરખાવું(અ. ક્રિ) ખુશ થવું; to be joyed or delighted. હરગિજ)(અ.) કીપણું-જરા પણ નહિ);
(not) at all, (not) ever. હરડી, (અ) પ્રત્યેક પળે; every moment: (2) 47917; frequently:
ઉ) સતત; constantly. હરડાં, (ન. બ. વ.) આયુર્વેદિક ઔષધિ ફળ; myrebalan fruits: હરડી, (મી.) its treet હરડે, (સ્ત્રી) જુઓ હરહો. હરણ, (ન.) a deer હરણિયુ, (ન) હરણિયો,(પુ.) જુઓ ગરીષહરણી, (pl.) a doe. [kidnapping. હર, (ન) અપહરણ; abduction, હરતુ ફરતું, (વિ.) હાલી ચાલી શકે એવું; able to move or walk about: (૨) સાજુ થયેલું; recovered from illness. (૩) સાજું સમું; healthy. હરદમ, (અ) જુઓ હરઘડી. હરફ, (૫) અક્ષર; a letter: (૨) શબ્દ
wordઃ (૩) બાલ, કથન; an utterance. હરફર, (સ્ત્રી) વારંવાર આવવું-જવું તે; act
of coming and going frequently. હરવું, (સ. ક્રિ) છીનવી લેવું, આંચકવું; to snatch away, to take away by force: (૨) અપહરણ કરવું; to kidnap, to abduct: -ફરવું (અ.ક્રિ) લટાર મારવી; to move about leisurely, to loiter. હરસ, (પુ.)-મસા, (પં. બ. વ) piles હરાજ,(વિ)લિલામથી વેચેલું; auctioned
હરાજી, (સ્ત્રી.) લિલામ; auction. હરામ, (વિ.) કુરાન દ્વારા નિષિ; for
bidden by the Quranઃ (૨) નિષિદ્ધ; forbidden, prohibited: (૩) અધમી; irreligious: (x) 24210u; iniquitous, improper: (4) 5124148; unlawful, illegal. (૬) અણહકનુ; not of one's right: (5) 2uiny; idle, indolent: -ખોર, (વિ.) બદમાશ, દુષ્ટ; roguish, wicked, iniquitous: (૨) નાસ્તિક; atheistic: (3) Berill; ungrateful: -ખોરી, (સ્ત્રી.) બદમાશી, દુષ્ટતા, ઇ.; rouishness, wickedness, etc.:GR17, (વિ.) જુએ હરામખોર, હરાયુ, વિ)(ઢોર, ઈ) માલિકરહિત, રખડતું;
(of cattle, etc.)ownerless, wandering, unbridled, strayed:(૨) નિરંકુશ;
uncontrolled. હરિ, (૫)ભગવાન વિષ્ણુ Lord Vishnu (૨) શ્રીકૃષ્ણ; Lord Krishna -જન (૫) ભક્ત; a devotee: (૨) અંત્યજ; Harijan. હરિણ, (૫) (ન.) હરિણી, (સ્ત્રી) જુઓ હરિત, (વિ.) લીલ; green= (૨) પીળું;
yellow. હરિયાળી, ચીહીલોતરી; greenary: (૨) તેની ભા; its beauty હરિયાળું, (વિ.) લીલું green. હરિહર, (મું) ભગવાન વિષ્ણુ અને ભગવાન શંકર Lord Vishnu and Lord Shiva.
( હિરણ.

Page #790

હરીફ
હસ
હરીફ, (૫) પ્રતિસ્પધી; a rival, a competitor: (2) Riell; an opponent: (૩) દુશમન; an enemy, an antagonist: હરીફાઈ, (સ્ત્રી.) સ્પર્ધા; competition: () 5844192; enmity. હરેક, (વિ.) દરેક; each, every one હરલ(–ળ, (સ્ત્રી)લશ્કરને પાછળના ભાગ; rear of an army: (2) ¢!?; a line, a row: (3)0421042); equality, match. હર્તા(ર્તા), (વિ.) (સમાસને અંતે) દૂર કરનાર (દા. ત. વિનહર્તા), (at the end of a compound word) removing, taking away: (પુ) ચેર, લુંટાર;
a thief. a robber. હર્ષ, (કું.) આનંદ joy, delight
-ઘેલું, (વિ.) mad with joy. હલ, (૫) ઉકેલ; solution (૨) નિર્ણય, Fal; a decision, a settlement: (ન) હળ; a plough. હલક, (સ્ત્રી) અવાજ; voice: (૨) સૂર; fune, note. (૩) ભપકા, રોનક splendour, grandeur (૪) પળ, ક્ષણ; a moment.
(vile. હલકટ, (વિ.) નીચ, હલકું; mean,base, હલકાઈ (સ્ત્રી) નીચતા; meanness. હલકાર, (કું.) મેથી પાડેલી બૂમ; a shout: (?) 3214179' a; driving with a shout: (3) giug' a; driving: -લુ, (સ. ક્રિ) બૂમ પાડવી; to shoute (૨) ડચકારવું; to drive with a shoute (3) giug; to drive. હલકારે, પુ.) ખેપિચો, દૂત; a messenger: (૨) જાસૂસ: a spy. હલકું, (વિ.) light in weight:(૨)સતું; cheap (૩) સહેલાઈથી પચે એવું; easily digestible: (૪) સહેલું; easy: (૫) (રંગનું) આછું; (of colour) light -not dark (૬) આનંદી, મો ; gay, lively: (૭) ઊતરતી કક્ષાનું; of inferior quality. (૮) નીચ, અષમ; mean, ville.
હલનચલન, (ન) motion, movement. હલભ(મ), (સ્ત્રી.) ધમાલ, ધાંધલ,
ખળભળાટ; commotion, bustleહલવાઈ, (પુ.) કંદોઈ, a confectioner. હલવું, (અ. ક્રિ.) જુએ હાલવું. હલવો, (પુ.) name of a sweet-meat. હલાકી,(સ્ત્રી) હેરાનગતિ; trouble, difficulty, calamity: (૨) તંગી; want,
scarcity:(3)foulard; stark poverty હલાલ, (વિ.) (હરામ થી ઊલટું) કુરાન GIRL H10284 Splast'; sanctioned or approved by the Quran (૨) યોગ્ય, વાજબી; proper, right? (૩) કાયદેસર; legitimate, lawful: હલાલી, (સ્ત્રી) aflat:?; fidelity, loyalty. હલાવવું, (સ. ક્રિ.) to stir, to shake, to cause to move: (૨) ઉત્તેજિત કરવું,
329'; to urge, to inspire, to incite. હલાસન, (ન.) એક યોગાસન; name of
a physical exercise. હલાહલ, હળહળ, (વિ.) અતિશય તી; extreme, intense: (ન.) એક કાતિલ
32; a deadly poison. હતું, (વિ.) ભેળું; simple-minded: (૨)અણઘડinexperienced:(૩) અવ્યવ
(13; unpractical: (8) kily; slow. હલેસુ, (ન.) an oar. હલ્લો, (૫) હમલે, આક્રમણ an assa
ult, an attack: (૨) નુકસાન, ઈ0; harm, injury: (3) 4H14; profession, business. હરણાં, (અ) જુઓ હમણાં. હવન, (ન) યજ્ઞ, હેમ; a ceremonial sacrifice: (૨) આહુતિ; an offering in the sacrificial fire. હવસ, (પુ.) કામવાસના; lust, sensuality: (૨) વાસના; passion (૩) લેલ; greed: –ખોર, હવસી, (વિ.) લંપટ, Cadzil; lewd, lascivious.

Page #791

લા
હળવું
હવા, (બી.) air= (૨) પવન; wind (૩) વાતાવરણ atmosphere: (૪) એજ; moisture: -ઈ (વિ.) હવાનું કે તેને લગતું; aerial (૨) કાલ્પનિક, તરંગી; imaginary, dreamy, fanciful: (all.) name of a firework: - જહાજ, (ન.) aeroplanes –ઈ દળ, (ન.) air force –પાણી, (ન, બ.વ.) આ હવા; climate, weather –ફર, (4.) a change of place for reasons of health: –બંધ, (વિ.) air
tight: -M64, (1.) climate, weather. હવા( વેડ, (.) ઢેરને પાણી પાવાનો
$3; a trough of water for cattle. હવાતિયું, (ન.) હવાતિયાં,(ન.બ.વ.) ફાંફાં,
qavi; vain efforts. હવાલદાર, (૫) a head constable (૨) a peon of a પટેલ, તલાટી, etc. હવાલો, (૫) કબજો, તાબે; possession, ownership, occupancy: (૨) સુપરત, ભાળવણ; charge, responsibility, custody: (૩) સત્તા, અધિકાર; authority, right: (x) left alimel; a fine sieve: (૫) સામસામે ખાતે જમા-ઉધાર કરવું તે; adjusting entries on credit
and debit sides of an account. હવાવું, (અ. ક્રિ) ભેજ લાગ; to be
come moist or damp. હવે, (અ.) now, henceforth, now onwards, hereafter:-થી, (અ) હવે
Yol; henceforward, hereafter. હવેલી, (સ્ત્રી) મોટું, ભવ્ય મકાન; a big,
majestic building (૨) વૈષ્ણવ મંદિર, a Vaishnava temple. હશે, (અ.) ખેર, વધે નહિ; does not
matter, never mind, let it be. હરસ, (અ. %િ) to smile, to laugh (૨) મજાકમાં કહેવું; to joke: (સ. ક્રિ) હાંસી કરવી; to ridicule: (ન.) 8174; jest: (?) Gial; a ridicule.
હસામણ, (વિ) હસાવે એવું; humor
ous, that which provokes laughter. હસ્ત, (૫)હાથ; handઃ (૨) તેરમું નક્ષત્ર;
the thirteenth lunar mansion: -ક,(અ.)મારફતે; through the agency of, with the help of: (૨) હવાલે, તાબે; in the possession, care or custody of: -કલા-ળા), (સ્ત્રી.) હાથકારીગરી; handicraft:-ક્ષે૫, (પુ.) દખલગીરી; meddling, undue interference:-દોષ, (મું) લખાણને દેષ; slip in handwriting: (૨) હાથે વીર્ય પાત કરવો તે; masterbation: -ધૂનન, (ન) a hand-shake: -પ્રત, (સ્ત્રી) manuscript: -મેળાપ, (મું) લગ્નવિધિમાં વરકન્યાના હાથ મેળવવા તે; the act of joining the hands of bride aod bridegroom in a marriage ceremony: હસ્તાક્ષર, (પુ.) handwriting: (૨) signature: હસ્તે, (અ) જુઓ હસ્તક હસ્તિની, (સ્ત્રી) હાથણી; a female elephant: (૨) કામશાસ્ત્રમાં દર્શાવેલી ચાર પ્રકારની સ્ત્રીઓમાંની એક; one of the four types of women as
classified in Kama Shastra. હતી, (૫) હાથી; an elephant:
(સ્ત્રી) હયાતી; existence, life, હળ, (ન) a plough. હળદ,હળદર (ચી.) turmeric [share. હળપૂણી, (સ્ત્રી) હળની કેશ; a ploughહળવું, (વિ.) હલકું; light (in weight): (૨) સહેલું; easy: (૩) ધીમું; slow: (૪) નરમ; mild, soft: (૫) ગંભીર નહિ
Ng; light, not serious. હળવુ, (અ. ક્રિ) ગેહવું, ગમી જવું; to feel at home withઃ (૨) થી ટેવાવું કે પરિચિત થવું; to be habituated or familiar with: (૩) આસક્તિ થવી; to be attached (to): (૪) વ્યભિચારી

Page #792

હળવે
૭
હાડમાર
સંબંધ હો; to have illicit sexual relation (with): (૫) ફળવું; to bear fruit -મળવું, (સ. ક્રિ) પરસ્પર સંપર્કમાં 289; to meet or mix with one another: હળીમળીને, સલાહસંપથી; peacefully, amicably. [lightly. હળવે, હળવેથી, (અ.) slowly, gently, હળાહળ, (વિ) (ન.) જુઓ હલાહલ. હંકારવું, (સ. કિ.) હાંકવું, ચલાવવું; to
drive, to sail, to pull on. હંગામ, (પુ.)અવસર; occasion, opportunity: (૨) મોસમ; season (૩) ધમાલ, હુલ્લડ, તેફાન; commotion, tumult, riot, uproar, bustle: હંગામી,(વિ.) 812481; seasonal:(?) 514214119; temporary: હંગામો, (૫)જુઓ હંગામ. હરાવવુ, (સ. ક્રિ) (“હાંફનું પ્રેરક) હાંફે તેમ કરવું; to cause to pant for breath: (2) 4549; to exhaust, હંમેશ-શાં, (અ) always. to tire. હંસ, (૫) a swan, a goose (૨) જીવ, આત્મા; a soul, spirit –ણી, હસિણી, હંસા, હંસી, (સ્ત્રી.) a female swan –લો, જુઓ હંસ (૨). હા, (અ.) oh! ah! wonderful !: (૨) સંમતિસૂચક ઉદ્ગાર; yes: (સ્ત્રી.) સંમતિ, સ્વીકાર; consent, acceptance. 816, (9.) a word used to frighten
children, a bugbear, a bugaboo. હાક, (સ્ત્રી) હાંક, બૂમ: a shout: (૨) ધાક; fear, awe, sway -લ, (સ્ત્રી.) કોઈને બેલાવવા મોટેથી પાડેલી બૂમ; a calling aloudઃ -લવું, (સ. ) હાક મારીને 0191199; to call out loudly: (2) ધમકાવવું; to threaten (૩) ઝાટકણી કાઢવી; to rebuke, to take to task severely. હાકેમ, (૫) સૂબે; governor or chief
executive officer of a province. હાજત, (સ્ત્રી) જરૂરિયાત (સામાન્ય રીતે
2017(es); need, necessity (usually physical): (?) a nature's call: (3) પોલીસ, ઈ. દ્વારા અટકાયત; a lock-up by police, etc. હાજર, (વિ.) present:જવાબ, (પુ.)
–જવાબી, (વિ.) (સ્ત્રી) quick-witted (૨) presence of mind: હાજરાહજૂર, (વિ.) સાક્ષાત, પ્રત્યક્ષ; present in person: (2) 61491; ready at hand: હાજરી, (સ્ત્રી.)presence: હાજરીપત્રક, (1.) a muster-roll. હાજિયો, (૫) હા જી હા કરનાર, ખુશાHCG?; a flatterer, a sycophant. હા જી હા. (સ્ત્રી) ખુશામત: ! હા જી હા, (સ્ત્રી) ખુશામત; flattery, adulation, sycophancy. હટ, (સ્ત્રી) a shop: (૨) a market: -ડી, (સ્ત્રી) a small shop. હાટકવું, (સ. ક્રિ.) મોટી બૂમ પાડવી; to cry or shout aloud: (૨) ધમકાવવું; to threaten, to take to task severely.
(Shiva. હાટકેશ્વર, (૫) ભગવાન શિવ; Lord હાટિયાણુ, (ન) જુઓ હટાણું. હાટિયું, (ન.) ભીંતમાં બનાવેલું દરવાજાવાળું તા; a niche or recess with doors made in a wall. હાડ, (ન) હાડક; a bone: (૧) કાઠું,
vyigit; physical build up, structure or frame: (અ.) છેક, અત્યંત; extremely utterly:-$,(1.) a bone: -જ્વર, (૫) ઝીણે હઠીલે તાવ; slow chronic fever -પિંજર, (ન) a skeleton: –વેદ(ઘ), (પુ.) a bone
setter. હાડમાર, (વિ.) તુચ્છકારાયેલું; condemned, contempted, scorned: (સ્ત્રી) મુશ્કેલી, હેરાનગતિ; difficulty, trouble, distress, harassment: હાડમારી, (સ્ત્રી.) તિરસ્કાર, ધૃણા; contempt, scorn, disdain, disregard: (૨) જુઓ હાડમાર (૨).

Page #793

હડિયે
હાર
હાડિયો, (૫) કાગડા; a crow. હાડે(ડો)હાડ, (અ) છેક હાડકાં સુધી; upto the bones: (૨) હાડકે હાડકે વ્યાપેલું; permeating or affecting every bone: (૩) ખૂબ ઊંડે સુધી very deeply. હાડો, (૫) જુઓ હાડિયો. હાણ, (સ્ત્રી.) હાનિ, નુકસાનક injury,
harm, loss; damage. હાથ, (૫) a hand: (૨) a cubite(૩) (પત્તાંની રમતમાં) જિતાયેલે દાવ; a trick (in the game of cards): (૪)હથેટી; manual skill, dexterity: (૫) મદદ, સામેલગીરી, પ્રેરણા; a hand, a help, complicity, involvement; instigation: (૬) કૃપા, મહેરબાની; favour, grace, mercy, kindness:(૭) (રંગવા, ઈ.માં) એક વખતની ક્રિયા (દા. ત. રંગને એક હાથ); (of painting, etc.) a coat, a covering (૮) લગ્નસંબંધ; a marriage-contract or alliance: (૯) સત્તા, શક્તિ; authority, power, ability: -કડી (સ્ત્રી) handcuffs, manacles: -કસબ, (પુ.) –કારીગરી, (સ્ત્રી) જુઓ હસ્તકલા: -ખરચી,(સ્ત્રી) pocket-expenes (pocket-money: -ગરણ, (ન) cash given as presents at the time of a marriage: -ગાડી, (સ્ત્રી.) a handcart:-ચાલાકી, (7al.) jugglery, legerdemain, sleight of hand: તાળી,(સ્ત્રી.)તાળી; a clap:-ul 1441, to escape by deceiving or befoolingવણાટ, (ન) hand-weaving -વત, –ન્વેતમાં, (અ.)close at hand, handy -સાળ, (સ્ત્રી) a handloom: હાથે, (અ.). with the hand: (?) by oneself. હાથિયો, (પુ.) name of the thir
teenth lunar mansion. હાથી, (પુ.) (સ્ત્રી. હાથણી), an elephant: --દાંત, (પુ) ivory, an
elephant's tusk: પS, (વિ) suffering from filariasis or elephantiasis -૫ગો, () filariasis. હાથો, (કું.) a handle: (૨) મદદ; help, assistance: (3) 48; a party, a side: (૪) હાથની છાપ; impression of an open palm and fingers: (૫)સાધન; an instrument. હાથોહાથ, (અ.) રૂબરૂ; personally (૨) એકના હાથમાંથી બીજાના હાથમાં from hand to hand: (૩)એકબીજાની HEELT; with mutual help. હા ના, (સ્ત્રી) આનાકાની; hesitation હાનિ,(સ્ત્રી.)ઈ, નુકસાન; injury, harm, loss, damage: (૨) નાશ, પાયમાલી; ruin, destruction, wreckage:-5R, -કર્તા(-), -કારક, (વિ.) નુક્સાનકારક; harmful, injurious, damaging: (2) Cadills; rujdous, destructive. હામ, (સ્ત્રી.) હિંમત; courage, daring
tilsal, to dare, to venture. હામી, (૫) જામીન; a guarantore (સ્ત્રી) બાંયધરી, જામીન; a guarantee, a security: -412, (.)a guarantor. હાય, (અ) દુ:ખ કે વ્યથાને ઉગાર; an interjection expressing distress or sorrow: (સ્ત્રી) (દુ:ખી હૃદયન) 44; a curse (from a wronged or suffering person). હાર, (પુ.) a garland (of flowers): (૨) a necklace: -તોર, (પુ.બ વ) garlands and bouquets: (૨) માન; honour. હાર, (સ્ત્રી.) પરાજય; defeat: (૨)પંક્તિ ,
ઓળ; a line, a row: અંધ, (અ) in a row. હારક (વિ.) (પુ) હરનાર; removing
or taking away, a remover. હારડો, (પુ.) મેટો હારa long and thick necklace or gapland. (2)

Page #794

ખાંડની ચક્તીઓનો હાર; a garland of small round pieces made of sugar. હારવું, (અ. ક્રિ) પરાજિત થવું; to be defeated: (૨) થાકવું; to be tired, to be exhausted: (૩) હિંમત ગુમાવવી; to lose heart, to lose courage: (૪) રમત કે હરીફાઈમાં વિજય ગુમાવ; 10 lose in a game or competition. હારે, (અ) સાથે; with, in the company of: (૨) સરખામણીમાં; in comparison. હારે, (.) છ મણ વજનનું માપ; a measure of weight equal to six maunds. હા, (ન.) હૃદય; heart. (૨) રહસ્ય, **"; secret, inner meaning, purport, gist: હાર્દિક, (વિ.) હૃદયપૂર્વકનું; hearty, sincere. હાલ, (પં. બ. વ.) સ્થિતિ, દશ; condition, state, position, circumstances: (૨) દુર્દશા; miserable condi ion, sorry plight: (અ.) હમણાં; at present, now: –માં, (અ.) જુએ હાલ
(shaky. હાલકડોલક, (અ) ડગમગતું; unsteady, હાલચાલ, સ્ત્રી.) હરફર; movement: (૨) રીતભાત; manners, conduct. હાલત, (સ્ત્રી) જુઓ હાલ (૧): (ર) ટેવ; હાલરડું, (ન.) a lullaby. [habit. હાલવ, (અ. કિ.) ખસવું; to move: (૨) ડોલવું; to swing: (૩) ડગમગવું; to shake: (૪) જવું; to go: (૫)ચાલવું; to walk. હાલહવાલ, (પુ. બ. વ.) દુર્દશા, અવદશા; sorry plight, adverse circum- stances:(?) 45c; downfall, decline: (૩) પાયમાલી; ruin: (વિ.) કમનસીબ, 4144141; unfortunate, ruined, put in a sorry plight. હાલીમવાલી, (૫) ધરબાર વગરને
મુફલિસ; a homeless peuper: (૨) બદમાશ; a rogue, a scamp. હાવ, (પુ.) (ચીની) કામેત્તેિજક ચેષ્ટા; an amorous gesture (of a woman): -ભાવ, (પં. બ. વ)નખરાં; flirtation. હાવભાવ૨(વિ) ગભરાયેલું, વ્યાકુળ;
bewildered, puzzled, perplexed. હાશ, (અ) નિરાંત કે સંતોષ સૂચવતે ઉગાર; an interjection showing a sense of ease or gratification: (સ્ત્રી) નિરાંત, શાંતિ; a sense of ease or comfort, peace, tranquillity.
smile. હાસ, (૫) હાસ્ય; a laughter a હાસ્તો, (અ) હા જ તે, અલબત્ત, જરૂર;
of course, certainly, no doubt. હાસ્ય (ન.) a smile, a laughter:
-ચિત્ર, (ન.) a caricature: --જનક, હાસ્યાસ્પદ, (વિ.) ridiculous, laughable હાસ્યરસ, (૫) સાહિત્યના નવ રસમને એક; one of nine human sentiments embodied in literature. હાહાકાર, (પુ.) ભય, શોક કે ત્રાસની લાગણી વાતાવરણમાં ફેલાઈ જવી તે; a widespread feeling of fear,
sorrow or terror. (and humour. હાહાહીહી, (સ્ત્રી.) ઠઠ્ઠામશ્કરી; laughter હાં, (અ.) ભાર, વિનંતી, અનુમતિ, હકાર કે પડકાર સૂચવતો ઉદ્ગાર; an interjection expressing emphasis, request, consent, affirmation or challenge: -ઉં, (અ) બસ; enough, no more. હાંક, (સ્ત્રી) હાક, બૂમ; a calling aloud,
a shout. હાંકવું, (સ. કિ.) to drive. (૨)(લૌકિક)
14 HipaN; (colloq.) to spread a rumour. (islame; a cartman. હાંકેતુ, (૫) a driver: (૨) ગાર્ડ હાંજા, (૫. બ. વ.) શરીરના સાંધા, the joints of the body. (૨) શક્તિ,

Page #795

siell
હિમાનું
હિંમત; strength, courage, daring:
ગગડી જવા, -છૂટી જવા, to lose heart, to lose courage.
courage. હાંડલી, (સ્ત્રી) નાનું હાંડલું: હાંડલું,.) earthen vessel with a broad
mouth. હાંડી, (સ્ત્રી) જુઓ હાંડલી. (૨) ધાતુની gisell; a metallic (cooking)vessel with a broad mouth: sisl, (.) HIZI 23:31; a big vessel, a cauldron (૨) (લૌકિક) ઢ, મૂર્ખ, (colloq) a fool, a dunce. હા, (૫) (સ્ત્રી) –ણ, (સ્ત્રી) શ્વાસ Salau 29. a; panting, breathlessness:(૨) તેથી થતી છાતીની રૂંધામણ; suffocation resulting from it: -૩, (અ. ક્રિ) હાંફ ચડવી; to pant for breathe -ળું, –fફાંફળ, (વિ.) બાવરું, વ્યાકુળ; bewildered, perplexed, confounded. [gisg. હાંલ્લી, (સ્ત્રી) હાંલુન.) જુઓ હાંડલી, હાંસડી,(સ્ત્રી)clavicle, a collar-bone (૨) ગળાનું એક આભૂષણ; an ornament worn around necks (૩)લોટા, ઇ.ને ઊંચક્યા બનાવેલ ગાળે; a ring formed by a runding knot for
carrying pots, etc. હાંસ(સિ), (વિ.) પ્રાપ્ત; gained,
obtained, acquired: (ન.) દાણું, કર; excise duty, tax: (૨) લાભ, ફાયદે; a gain, a profit (૩) પેદાશ, ઉત્પન્ન; a produce, an yield, an output, a product: (૪) પરિણામ; result, consequence, outcome. હાંસિયો, (૫) a margin. હાંસી, (સ્ત્રી) મશ્કરી; a jest, a joking, a derision: (2) for cil; fiasco, disgrace, ignominy. હિકમત, (મી.) કરામત, યુક્તિ; skill, device, trick, contrivance: (ohal,
(વિ.) યુક્તિબાજ, કુનેહવાળું, કરામતી; skilful, tactful, ingenious. હિચકારુ, (વિ.) બાયલું, કાયર; cowar
dly, timid: (૨) નીચ, અધમ; nmean, base.
[ration. હિજરત, (સ્ત્રી) પરદેશમાં વસવાટ; emigહિજરાવું, (અ. કિ.) ઝૂરવું; to pine or
languish(in somebody's memory): (૨) વિલાપ કરવો to wail. હિજરી, (વિ.) (૫) મહમદ સાહેબે મકાથી
મદીના હિજરત કરી તે દિવસથી ગણાતા સંવત; the era beginning from the day on which Mohammed the Prophet emigrated from Mecca to Madina. હિત, (ન.) શ્રેય, કલ્યાણ; welfare, good: (૨) ફાયદ, લાભ, gain, profit -કર, -કર્તા-,-કારક, -કારી, હિતાવહ, (વિ.) કલ્યાણકારી, હિત કરે એવું; beneficial, profitable:હિતચિંતક, હિતેચ્છ, હિતૈષી, (વિ.) (૫) well-wishing,
a well-wisher. હિના, (સ્ત્રી) હિન, (૫) મેંદી; myrtle. હિમ, (ન.) બરફ snow: (૨) સખત ઠાર; frost, chill: (૩) અતિશય ઠંડી; intense cold: ગિરિ, હિમાચલ(ળ), (પુ.) the Himalayas: -નદી, (સ્ત્રી) a glacier: -440, (.) an iceberg:
વર્ષા, (સ્ત્રી) snow-fallઃ હિમાચ્છાદિત, (વિ.) covered with snow. હિમાયત, (સ્ત્રી) તરફદારી, (કોઈને) પક્ષ
aai a; advocacy, taking the side (of), advocating on behalf (of): (2) 217411; justification, proving by argument, pleading in defence, support.
[layas. હિમાલય, હિમાળો, પું) the Himaહિમા, (વિ.) હિમવાળું; full of snow:
(૨) હિમ જેવું ઠંડું; cool as snow.

Page #796

હિરણ્ય
હિરણ્ય, (ન.) સેાનુ; gold: -ગલ,(પુ.) Lord Brahma: (3) Lord Vishnu: (૩) સ્થૂલ દેહથી છૂટા પડેલા સૂક્ષ્મદેહધારી છત્રાત્મા; a soul in its subtle or etherial body after having departed from the material body: -મય, (વિ.) golden, made of gold: (a) full of gold. હિલચાલ, (શ્રી.) હલનચલન; movement: (૨) પ્રવૃત્તિ; activity: (૩) ચળવળ; political activity or agitation. હિલોળવુ, (સ. ક્રિ.) જુએ હીંચોળવુ. હિલોળો, (પુ.) (મેાાને) ઉછાળે; a big toss or fling (of a wave): (ર) લાંખા ઝાલા; a long swing: (૩)આનંદના ઉછાળા; a bout of joy. હિલ્લોલ(-ળ), (પુ.) મેાજુ; a wave: (૨) મનના તરંગ; a whim, a caprice: -વું, (સ. ક્રિ) જુએ હીંચોળવુ. હિસાબ, (પુ'.) ગણતરી; calculation, reckoning: (૨) નામું'; accounts, book-keeping: (૩) (ગણિત) દાખલા; (maths.) a sum, a problem: (૪) વિસાત; value, worth: (૫) રીત, ઢંગ; method, manner: (૬) મર્યાદા;limit: (૭) નિયમ; a rule, a regulation: રક્તાખ, (પુ.) જુએ હિંસામ (૨) : (૨) books of accounts: -ચોકસી, (પુ'.) an auditor: નીશ(–સ), (પુ.) accountant:- હિસાખી, (વિ.) હિસાબને લગતુ; pertaining to accounts: (૨) હિસાબ રાખવામાં નિપુણ્; an expert in accounting: (૩) ગણતરીપૂવ કનુ'; well-calculated: (પુ'.) જુએ હિસાબનીશઃ હિસાબે, (અ.) હિસાબ પ્રમાણે; according to the accounts or calculation.
an
૧
હિસ્સો, (પુ.) ભાગ, ફાળા; a part, a
share, a division, a portion: હિસ્સેદાર, (વિ.) (પુ.) હિસ્સા ધરાવનાર; a partner, a shareholder.
હીબક
[lion.
હિંગ, (સ્રી.) asafoetida. હિંગળો(ક), (પુ.) cinnabar, vermi હિંડોલ(-ળ), હિંડોળો, (પુ.) માટા હીંચકા; a large swing. હિંદ, (પુ.) India: હિ...ઠ્ઠી, (વિ.) Indians (શ્રી,) the Hindi language: (પુ.) હિંદના વતની; an inhabitant or citizen of India: હિંદું, (વિ.) (પુ.) Hindu, a follower of Hinduism: હિંદુસ્તા(-થા)ન, (પુ.) (ન.) India: હિન્દુસ્તાની, (વિ.) (સ્ત્રી.) જુએ હિંદી. હિંદ્રોલ, (પુ'.) જુએ હિંડોલ: (૨) name of a mode of music: હિંદોળવુ, (સ...) જુએ હીંચોળવુ. હિંમત, (પુ.) છાતી; curage:(૨) જુસ્સા; નીડરતા; boldness: –માજ, -વાન,(વિ.) brave, courageous, daring. હિંસક, (વિ.) violent, resorting to killing or violence, murderous. હિંસા, (સ્રી.) killing or injuring, [હીંચકવુ. હીચકવું, હીચવુ, (અ.ક્ર.) જુએ હીંચકારું', (વિ.) જુએ હિચકારુ. હીજડો, (પુ.) પાલૈયે; eunuch. હીણુ, હીણ', (વિ.) નીચ, અમ; mean, base: (૨) હલકું, ઊતરતુ; low, inferior: (૩) ભેળસેળિયુ; adulterated, mixed, impure: (૪) વગરનું', વિનાનું; deficient in, lacking, not having: -પત(–૫૬), (સી.) લાંછન, બદનામી; stigma, disgrace, ignominy. હીન, (વિ.) (સમાસને અંતે) વગરનું (દા.ત. શક્તિહીન); (at the end of compounds) deficient in, lacking, not having, without, bereft of: (૩) જુએ હીઝુ': તા, (સ્રી.) નીચતા, અધમપણ, ઇ.; meanness, baseness, etc.: -યાન, (પુ'.) one of the two main branches of Buddhism.
violence.
હીખવુ, (અ.ક્ર.) હેબતાવુ'; to be

Page #797

હીબકું
૯૨
shocked or frightened: (૨) દૂસકાં Wal; to sob.
બકુ, (ન.) સ; a sob. હીમજ, (સ્ત્રી.) નાની હરડે; smaller
kind of myrobalan. હીર, (કું.) રશમ; silk: (૨) તેજ, ચમક; brilliance, lustre, gloss= (૩) સરવ; essence, vitality, mettle, sub:tance(૪) પ્રેમ; love. (૫) હિંમત; daring, courage. હીર, (૫) a diamond: જયંતી, (શ્રી.) –મહોત્સવ, હરિકોત્સવ, (પુ.)
diamond jubilee. હીરાકશી-સી), (સ્ત્રી.) sulphate of iron, green vitriol. (diamond.
રા, (પુ.) a jewel, a gem, a હેલો, (૫) હેલે, ધક્ક; a push, a
thrust, a jerk: (૨) નુકસાન; a loss. હચકવું, હચવું, (અ. કિ.) હીંચકા
24141; to swing (oneself). હચકે, (૫) a swing: (૨) હીંચકાને
344 3 Al; a swinging. હચાવવું, હીંચોળવું, (સ. ક્રિ) હીંચકા નાખવા, ઝુલાવવું; to swing, to cause to swing. (cart (for children). હીંડણગાડી, (સ્ત્રી.) ચાલગાડી; a goહીંડવું, (અ. 8) ચાલવું; to walk. હુકમ, (કું.) an order, a command: (૨) trump card (in a game of cards): –નામુ, (ન.) કોર્ટને લેખિત ચુકાદ; a decree of court. હકકો, (૫) a smoking pipe હત, (વિ.) હેમેલું, બલિ તરીકે આપેલું; sacrificed, offered as a sacrifice: (2) vla; on oblation, a sacrifice: - હુતાત્મા, (પુ.) શહીદ; a martyrઃ હુતાશન, (પુ.) અમિ; fire હુતાશની, (સ્ત્રી) જુએ હોળી. [game. તુતુતુ, (ન.) name of an outdoor નર, (પુ.) કસબ, કારીગરી; manual
skill, craft, craftmanship, handicraft, artifice: _ઉદ્યોગ, (પુ) હુન્નર અને ઉદ્યોગ; crafts and industries: ઉન્નરી, (વિ.) હુન્નર અંગેનું; pertaining to a crafts (૨) કસબી, કારીગર;
craftsman, artificer. હુમલો, (૫) an attack, an assault, an invasion હુમલાખોર, (વિ.) aggressive, combative, offensive. હરિયો, (પુ) pooh-poohing, hissing and hooting(૨) રકાસ, ફજેતી; fiasco, ignominy: (24.) an expression of contempt, disrespect and ridicule. ફુલરાવવું, (સ. ક્રિ.) હિલ્લોળવું; to swing, to rock: (૨) (બાળકને) ઉછાળીને રમાડવું, લાડ લડાવવાં; to rock (an infant) in arms, to fondle. હુલામણ, (ન) હુલરાવવું તે; the act
of rocking or swinging (an infant) fondly: હુલામણું, (ન.) જુઓ હુલામણુંક (વિ) લાનું (નામ); pet (name). હલાવવું; (સં. ક્રિ) જુઓ હુલરાવવું (2) 99119'; to toss, to fing: (3) ચારે બાજુ ફેરવવું; to turn in all sides: () હુલાવીને ભવું; to stab (a knife, dagger, etc.) with a strong thrust. હુલ્લડ, (ન.) તફાન, દંગે; a riot, a
tumult, a brawl: (?) 04'}; rebellion, a revolt, a mutiny. -ખોર, (ca.) alfto; riotous, mischievous: (2) SWR; rebellious, revolting. હું, (સ.) I: -પણું, -પદ(૫૬), (ન)
અહંભાવ, અભિમાન; egoism, pride. 8(24.) an interjection expressing anger, contempt or challenge: -કાર(-રી), (૫) હાંકરે; uttering g' or gi from time to time to

Page #798

હુંસાતુંસી
show that one is listening to: (૨) પડકારa challenge. હુંસાત શી(સી), (સ્ત્રી) સ્પર્ધા, ચડસા- 24sall; rivalry, competition: (2) રકઝક, ખેંચતાણbiggling,altercation. હૂકે, (૫) એ હુકકે. હુણ, (૬) a person belonging to an ancient Asiatic race of that name.
(lifelike. હૂબહૂ, (વિ.) આબેહૂબ, તાદશ vivid, હલવવુ, (સ. ક્રિ.) જુએ ફુલરાવવું. હુંડિયામણ, (ન) કંડીના વટાવને દર;
rate of exchange. હૂંડી, (સ્ત્રી) a bill of exchange, a
demand draft, a cheque. હુંફ, (સ્ત્રી) હમા, ગરમી: warmth (૨) સિહાય, આશ્રય; help, assistance,shel- ter: સમભાવ, સહાનુભૂતિ; sympathy, fellow-feeling: હુંફાળું,(વિ.) ગરમાવો આપે એવું; warm, cosy. હૃદય, (ન) heart: (૨) છાતી; chest, bosom, breast: (3) 24 (1:57L; heart, conscience: (૪) (પ્રેમ, દયા, ઇ.) કમળ elat; tender feelings or emotions (like love, kindness, etc.): (1) રહસ્ય, મર્મ secret, hidden meanin, gist, purport: -બાવક, (વિ.) હદય પિગળાવે – લાગણી જગાડે– એવું; patberic, strongly appealing to the heart –પરિવર્તન, (ન.) -પલટો, (૫) a change of_heart: –ભેદક, -ભેદી, નૈવેધક, નૈવેધી, (વિ.) heartrending - ન્ય, (વિ) લાગણીહીન, Groga; feelingless, hird-hearted, cold-blooded: - yell, (a.)deeply appealing, touching the heart: -સ્વામી, હૃદયેશ્વર, (૫) પ્રિયતમ; lover: (૨) પતિ; husband. હુધ, (વિ) પ્રિય, ગમતું; beloved, loved or liked by the heart: (?) 17 એવું; pleasant, agreeable.
pete, (.) pleased, delighted: -yheder
(a.) very healthy and stout. હે, (અ) સાધનને ઉગાર; a vocative
particle. હેઠ, હેઠે, (અ) નીચે; underneath, below, underદલાણ, (ન) નીચેને ભાગ; the lower part: –ળ,(અ) નીચે; under, below: (a) *; at the bottom: હેલું, (વિ.) નીચું; lower: (૨) હલકું, ઊતરતું; inferior: (અ) નીચે; below, under. હેડકી, (સ્ત્રી) hiccough. હત, (ન.) સ્નેહ, love, affectionહતા
(-9), (વિ.) સ્નેહાળ, માયાળુ; lovingહેતુ, (૫) આશય ઉદેશ; motive, object, intention, aim, purpose: (૨) કારણ; cause, reason હેબકત), (સ્ત્રી) ફાળ, ધાસ્તી; fright, shock: હેબકા-કા)9; હેબત(તા),
(24. (.) to be frightened or હેમ, (ન.) સેનું; gold. [shocked. હમક્ષેત્રએ)મ, (વિ) સહીસલામત. કુશળ;
safe and sound. હેમંત, (સ્ત્રી) one of the six Indian seasons (parallel, approximately, to December and January). હેરત, (સ્ત્રી) આશ્ચય, નવાઈ surprise, wonder, astonishment, amazement -મંદ, (વિ) આશ્ચર્યચક્તિ; surprised, wonder-struck, astonished. હેરફેર, (વિ.) ફેરફારવાળું, બદલેલું કે બદલાયેલું; changed. (૨) અદલાબદલી થયેલ; exchanged: (પુ.) ફેરફાર, તફાવત;
change, alteration, difference. હેરાન, (વિ.) મુશ્કેલીમાં મુકાયેલું; troubled, harassed, tormented, afflicted: (૨) કંટાળેલું; tired, bored –ગતતિ, (સ્ત્રી.) મુશ્કેલી, પજવણી, 8:24; trouble, difficulty, distress, affliction, misery, harassment.

Page #799

૭૪
હોનારત
હોર, (૫) આંટાફેરા frequent
short-distance trips or outings: (૨) a small-scale business invol
ving such trips. હેલ, (સ્ત્રી) બાજે; burden, load: (૨)
બે ઊંચકવાની મજૂરી; wages given for carrying load: (૩)બોને ઊંચકવાનું $14; the work of carrying load: () (પાણી ભરવાનાં) બેડાંની જોડ; a pair of pots (used for fetching water): કરી, (મું) હમાલ; a porter, a coolie. a thrust, a jerk. હેલકારો, (૫) હેલો, ધક્કો; a push, હેલના, (સ્ત્રી) અવહેલના, તિરસ્કાર; con
tempt, disrespect, disdain. હેલારો, (પુ) જુઓ હેલકારો. હેલી, (સ્ત્રી) વરસાદની ઝડી; continuous heavy raio:(?) a term of address for a girl-friend: (3) Bydlet; armpit: (૪) (સં.) સપ્તકને એક પ્રકાર; a mode of singing. (૫) પળ, ક્ષણ;
a moment, an instant. હેલો,-લો), () જુઓ હલકારો (૨) ઝપાટે; a strong blow: (૩) અવરોધ; obstruction, hindrance (૪) નુકસાન; harm, damage, loss. હેવાન, (વિ) પાશવી, જંગલી; brutish, beastly(૨) પશુ, ઢેર; a brute, a beast: હેવાનિયત, (સ્ત્રી) પાશવતા, જંગલીયત, કૂરતા;brutality,barbarity,
cruelty. હેવાયું, (વિ.) પરિચિત; familiar: (૨)
Taide; habituated, accustomed to. હેવાલ, (૫) અહેવાલ; an account. હેવાવું, (અ. ક્રિ) ટેવાવું, મહાવરે પડે; to be habituated, to be accustomed to, to be domesticated. હેસિયત (સ્ત્રી)શક્તિ, સામર્થ્ય; strength, ability, capacity (૨) પ્રભાવ, પ્રતિષ્ઠા; weight, influence, reputation: (*) લાયકાત, યોગ્યતા; worth, aptitude,
હેળવણી, (સ્ત્રી.) હેળવવું તે; domest
cation, making familiar to, training હેળવવું, (સ. ક્રિ) ટેવાય કે પરિચિત થાય એમ કરવું; to habituate,
to make familiar to or domes_ticated: (૨) કેળવવું; to train. 8. (24.) an interjection suggesting surprise, dismay, etc.
, હૈયું, (ન.) હૃદય; the heart હૈયાઉકલત, (સ્ત્રી.) common sense: હૈયાકૂટ, (સ્ત્રી) શોક કે વ્યથાના કારણે છાતી ફૂટવી તે; beating one's breast because of intense grief: (2)=1ella ચિંતા; great anxiety. હૈયાનું, (વિ.) મૂઢ, બેવકૂફ; foolish, idiotice (૨) Ceu; cruel, hard-hearted. હો, (અ) હાં, ભલે; yes, well. slui. (24.) an expression of bel
ching, suggesting satisfaction. હોકા, યંત્ર,(ન) mariner's compass. હોકારે, (૫) બૂમ, બરાડે; a shout:
(૨) ધમકીભરી બૂમ; a threatening હોક, (૫)જુએ હુકકે. (shout or cry. હોજ, (૫) a water reservoir. હજરી, (સ્ત્રી) stomach. હોઠ, (૫) a lip. સ્પિર્ધા; competition. હોડ, (સ્ત્રી) શરત bet, wager: (૨) હોડકુ, (૧) નાની હેડી; a small boat. હોડી, (સ્ત્રી.) a boat. હોતા, (૫) યજ્ઞ કરાવનાર પુરોહિત; priest
who performs sacrificial rites. હોદો, (૫) પદવી; an office, a post, a rank: (?) 2404158; a sedan placed on an elephant's back: 816દાર, (વિ) હોદો ધરાવનાર, અમલદાર an office-bearer, an officer. હોનહાર, (વિ) ભવિષ્યમાં થનારywould
be: (2) 24121174€; promising. હોનારત, (સ્ત્રી) મે અકસ્માત; a big

Page #800

હોબાળો
accident: (૨) ભાવિ બનાવ, ભવિષ્ય
a future happening, future. હોબાળો,(પુ.) ફજેતી; public disgrace,
ignominy, fiasco. હેમ, (પુ.) યજ્ઞ, a ceremonial sacrifice: (૨) યજ્ઞમાં આહુતિ આપવી તે; the act of offering oblations into sacrificial fire. હોરા, (સ્ત્રી) an hour (૨) રાશિને
અર્ધો ભાગ; half portion of a zodiacal sign: (૩) જન્મકુંડળી; a horoscope: (૪) જન્મકુંડળી પરથી ભવિષ્ય ભાખવાની વિદ્યા; the science of forecasting the future by
reading a horoscope. હોલવવુ, (સ. ક્રિ) જુઓ ઓલવવું. હોલિકા, (સ્ત્રી) જુઓ હોળી. [uke bird. હોલ, (૫) (સ્ત્રી. હોલી), a doveહોવું, (અ. ક્રિ) to be, to take place,
to occur, to happen, to come હોવે, (અ) હા; yes. [into existence. * હોશ, (પુ) ચેતના, શુદ્ધિ, ભાન; consciousness, awareness, sense: (2) શક્તિ, જીવ, પ્રાણ; strength, spirit, vitality, life: -કેશ, (પું. બ. વ.)જુઓ હોશ: (૨) હિંમતe courage, daring. હોશિયાર, (વિ) ચાલાક; clever, smart (૨) નિપુણ; expert, proficient, skilful. (૩) બુદ્ધિશાળી; intelligent, brilliant, sharp-witted, sensible: (૪) સાવધ; alert, vigilant, watchful: હોશિયારી, (સ્ત્રી) ચાલાકી,નિપુણતા, બુદ્ધિશક્તિ, સાવધતા; cleverness, pro
ficiency, intelligence, alertness. હહહોહો), (સ્ત્રી) ઘાંઘાટ, ધમાલ, ખળ
ભળાટ; uproar, tumult, commotion, confusionઃ (૨) લેકમાં જાહેરાત કે ચર્ચા, ફજેતી; a public knowledge or talk, ignominy: (24.) noise of હાહા-હેહે -કાર, (પુ) જુઓ હોહા (૧) (૨) (૨) ગભરાટ; widespread excitement, consternation, panic.
હોળવું, (અ. ક્રિ) જુઓ ઓળનું હોળી, હોલી, (સ્ત્રી) the Holi festival celebrated in the month of Falgun: (?) ceremonial bonfires ignited as a part of that celebration: (૩) તિરસ્કૃત વસ્તુને ઢગલો કરી તેને જાહેરમાં બાળવી તે (દા.ત. વિદેશી કાપડની હેળી); a bonfire of a heap of any article of public contempt: (૪) સખત ચિતા, માનસિક બળતરા; severe anxiety, , mental torment, restlessoess: gley, (1.) હળીમાં નાખવાનું છાણું; a cow-dung cake to be thrown into the bonfire of Holi: હોળયો, (કું.) ઘેરે a person taking active part in the Holi celebration: (૨) રકમને અંતે કરાતું પૂર્ણતાસૂચક ચિહ્ન (દા. ત. રૂ. ૧૦)); a semicircular sign indicative of an integer, placed at the end of a number. હોંકારે, (પુ) જુઓ હોકારે. હોંશ(સ), (સ્ત્રી.) ઉમંગ, ઉત્સાહ, zeal, enthusiasm, ardourદ હોંશી—સી) લું, (વિ.) ઉમંગી, ઉત્સાહી; enthusiastic, zealous, ardent. (હુશાસ્તુશી . હોંશ(જ્ઞાતોંશી(સી), (સ્ત્રી) જુએ હૃસ્વ, (વિ.) (of a vowel) short. હાસ, (પુ.)નાશ; decay, destruction, ruin, break-down : (૨) ઘટાડા; declins, decrease, deterioration.
M. (4.) the thirty-fourth and the last consonant of the Gujarati alphabet. (There is no word beginning with this letter.)
ક્ષ અને જ્ઞ (નોંધ: “ક્ષથી શરૂ થતા શબ્દો માં અને
'થી શરૂ થતા શબ્દો “જ'માં તેના મમાં જુઓ.)

Page #801

પરિશિષ્ટ ૧. ગુજરાતીમાં રૂઢ બનેલા કેટલાક અંગ્રેજી શકેદની
સાચી જોડણી આઈસક્રીમ-ice-cream
524-case આલબમ-album
કોપીરાઈટ-copy-right 24134722-assistant
કેપ્યુટર-computer ઇન્ડિયા-India
કૅમ્યુનિસ્ટ-communist ઇન્સ્ટિટ્યૂટ-institute
$12-court ઈસ્પેકટર-inspector
કોલેજ-college ઇલેકિટ્રક-electric
કેલેરા cholera ઇંગ્લિશ-English
કોંગ્રેસ-congress 4593-England
ક્રિકેટ-cricket એંજિન-engine
કેસિંગ-crossing એજિનિયર-engineer
ગોડાઉન-godown એપ્રિલ-April
ગ્રામોફેન-gramophone ઍરપ્લેન-aeroplane
storyžia-graduate ઍલ્યુમિનિયમ-aluminium
215-cheque ઍસિડ-acid
જાન્યુઆરી-January ઍસિયેશન-association
જુલાઈ–July ઍક્ટોબર-October
જૂન-June 119172-August
જેલ-jail ઍડિટર-auditor
જ્યુબિલી-jubilee ઑપરેશન-operation
ટાઈપિસ્ટ-typist ઑફિસ-office ઑર્ડર-order
ટાઈઈડ-typhoid
21Srbie-townhall 21 21-ounce
Care-ticket sfael-committee
ટિફિન-tiffin કમિશન-commission
ટેનિસ-tennis કમિશનર-commissioner
ટેલિગ્રાફ-telegraph કલેક્ટર-collector, કંપની-company
ટેલિગ્રામ-telegram કંપાઉન્ડ-compound
ટેલિફેન-telephone
ટેલિવિઝન-television કંપાઉન્ડર-compounder કાન્સિલ-council
dislok-talkies બ્લિોગ્રામ–kilogram
ટ્યૂબ-tube કિલોમિ(મી)ટર–kilometre
ટ્રાફિક-traffic કષ્ટન-captain
ટ્રિબ્યુનલ-tribunal Hold-cabin
ટ્રેન-train કેમિસ્ટ્રી–chemistry
ટ્રેનિંગ-training કેરોસીન-kerosene
(32-degree

Page #802

પરિશિષ્ટ
સાચી જોડણી
ડિપોઝિટ-deposit ડિવિઝન-division ડિવિડંડ–dividend (5712042-December 31242114-decigram ડોકટર-doctor ડ્રાઇવર-drivar (4-drill
fotol-dressing $1831-drawing 19922-theatre નવેબર-November નોટિસ-notice પાઉડર-powder પાર્લામેન્ટ-parliament 9214-petrol 7217-pension પોર્ટુગીઝ-Portuguese પોલિશ-polish પોલિસી-policy Qidla-police પ્રફ-proof પ્રફ રીડિંગ-proof reading પ્રેકિટસ-practice પ્રોટીન-protein 1441727-plaster પ્લાસ્ટિક-plastic પ્લેટફોર્મ-platform ફર્નિચર-furniture fl-fee ફૂટપાથ-footpath ફૂટબેલ-football ફેબ્રુઆરી-February $1112113-photograpb 5175724-phosphorus બન-balloon બાઈસિકલ-bicycle બાથરૂમ-bathroom બિ(–બી)લ–bill (ores -building of 4172-book-post બટ-boot
બૅટરી-battery બેંક-bank figy-bomb બેડિ ગ–boarding બ્રશ-brush બ્રિટન-Britain બ્રિટિશ-British બ્રેક-brake VEE3-blouse
બ્લેક-block મની ઐર્ડિ૨-money order મફલર-muffler મલેરિયા-malaria Hella-machine
માઈક-mike H ild-microphone 25-mark HIRL-March મૅજિસ્ટ્રેટ-magistrate. મિટિંગ-meeting મિનિટ-minute મિલ–mill FHA21H-miligram મીટર-metre મૅટ્રિક-matric મૅનેજ૨-manager 72048-member મેયર-mayor મેટર-motor મ્યુઝિયમ-museum મ્યુનિસિપાલિટી-municipality યુનિટ-unit યુનિફૅ–uniform yGara' l-university યુરોપિયન-European રજિસ્ટર-register રજિસ્ટ્રાર–registrar રશિયન-Russian રાઈલ-rifle
Riyas-reserved રિપોર્ટ-report Grasa-revision faler-revolver

Page #803

પરિશિષ્ટ
Galle-receipt રિસેસrecess
રૂમ-room રેકર્ડ-record શિડયા-radio
ફ્રિજરેટર–refrigerator રેલવે-railway
રૅશનration શનિંગ–rationing રોયલ્ટી–royalty
લાઇસન્સ-licence લાઇબ્રેરી library
લિટર litre
લિટ-lift લિમિટેડ-limited
લિસ્ટ list
લૅંખેરેટરી-laboratory
લૅટરી-lotte1y લેાન-loan
લૉન્ડ્રી-laundry વાયસર-washer
વાઇસરોય—viceroy
વાઉચર--voucher
વાયરલેસ-wireless વાયેાલિન-violin
વાનિ શ–varnish
વિટામિન-vitamin
વાર'.—warrant સપ્ટેંબર–September સબમરીન-submarine
સમન્સ-summons
સરકસ-circus
સર્જન-surgeon સર્ટિફિકેટ-certificate
સર્વિસ-service
સ ઇકલ-cycle સાઇલેસ્ટાઇલ-cyclostyle સિગારેટ-cigarette
સિગ્નલ--signal
સિનિયર_senior સિનેમાcinema
સિમેન્ટ-cement
wee
સ્ટેલ-stove
સ્ટાફ-staff
સુપરિન્ટેન્ડેન્ટ--superintendent સૂટકેસ-suitcase સેક્રેટરી–secretary
સેક્રેટરિયેટ–secretariat સેનેટારિયમ-sanatorium
સેન્ટિમિટર-centimeter
સેશન કાટ–session court સાલિસિટર–solicitor
સેવિયેટ-Soviet
સ્કાઉટ-scout
સ્કૂલ-school Ăાલરશિપ-scholarship
*-screw સ્ટલિ ગ–sterling
સ્ટીમર--steamer સ્ટુડિયા-studio
હૅન્ડ-stand
ૉન્સિલ-stencil
ટૅમ્પ-stamp સ્ટેશન—station
સ્ટેશનરી-stationary
સ્ટોક-stock
સ્ટૉલ-stall
સ્પિરિટ-spirit
સ્પતિશ–Spanish
સ્પેશિયલ-special
સ્પ્રિંગ-spring સ્લેટ-slate
હાઇડ્રોજન-hydrogen હાઇકોટ-high court
હાઇસ્કૂલ--high school હાર્મોનિયમ--harmonium
હિસ્ટીરિયા--hysteria
સાચી જોડણી
હૅટ—hat હૅન્ડલ-handle
હૈાકી-hockey
હાટ(-2)લ-hotel હેમિયોપથી-homeopathy
હાલ-hall હાલ્ડર-holder ăાસ્પિટલ-hospital

Page #804

પરિશિષ્ટ
અગત્યની કવિતા
૨. કેટલાક ઉપયોગી સાક્ષેપ અ. સો. અખંડ સૌભાગ્યવતી-An epithet used before the name of a
woman showing that her husband is living. ઈ. સ. : ઈસવી સન-A. D. (Anto Domini). ઈ. સ. ૫. : ઈસવી સન પૂર્વે-B.C. (Before Christ). ઉદા. * ઉદાહરણ તરીકે–for example. આઈ.એ.એસ. ઈન્ડિયન ઍડમિનિસ્ટ્રેટિવ સર્વિસ-Indian Administrative Service. અમ.એ.: માસ્ટર ઑફ આર્ટ્સ-Master of Arts.
(Assembly. એમ. અલ. . મેમ્બર ઓફ લેજિસ્લેટિવ એસેમ્બલી-Member of Legislative એમ. પી.: મેમ્બર ઑફ પાર્લામે—Member of Parliament.
. () : કંપની-company. ચિ.: ચિરંજીવ-one who is blessed to live a long life. જિ. : જિલ્લો-district. જે. પી. : જસ્ટીસ ઑફ પીસ-Justice of Peace. ડો. ડેટર-doctor. તા.૪ તારીખ-date; તાલુકે-taluka. તા. ક. ૪ તાજા કલમ-postscript. પી. ટી. આઈ. : પ્રેસ ટ્રસ્ટ ઑફ ઈંડિયા-Press Trust of India. ૫. : પૂજ્ય-venerable, revered. પ્રા. : પ્રાધ્યાપક-professor.
[honour. રા. રા. : રાજમાન રાજેશરી-an epithet used to show high respect or રૂ. 5 રૂપિયા-rupees. લિ. : લિખિતંગ-the undersigned.
. લેખકthe author. વિ. વિ. : વિશેષ વિનંતી-special request. શ્રી. શ્રીમાન, શ્રીમતી–an honorific prefixed to names of men and women. સ : સદ્દગત-departed, expired. સ્વ. : સ્વર્ગસ્થ–deceased, dead.
૩. અગત્યની કહેવતો અધરે ઘડો છલકાય ઘણું : જેની પાસે જ્ઞાન, ધન, ઈ. અ૯૫ હોય તે જ વધારે
અભિમાની હોય-Empty vessels make most sound. આગ લાગે ત્યારે કૂવો ખોદવા ન જવાય : મોટી આક્ત આવી પડે ત્યારે એને
Galgan loyal a 4514-It is too late to dig a well, when the house is on fire.
(we are good. આપ ભલા તો જગ ભલા : ભલા સાથે બધા ભલાઈથી વર્તો-All are good if આંધળામાં કાણું રાજા : અજ્ઞાનીઓમાં નજીવા જ્ઞાનવાળે પણ પંડિત કહેવાય-A heron
is a king among crows. ઈદ પછી રજા : સુખ પછી દુઃખ આવે છે–After Christmas comes Lent. ઉજજડ ગામમાં એરંડો પ્રધાન : બહુ સારી વસ્તુ ન મળે ત્યાં ઓછી ખરાબ વસ્તુ
4 212731914-A figure among ciphers.

Page #805

200
પશિ
અગત્યની કહેવતો
ઉધાર આપ ને નમતુ નખ : Beggars and borrowers should be no choosers. ઊઢ પહાણા, પગ પર પડ : જાણી જોઈને દુ:ખ વહેારવું-To create a calamity for oneself.
ઉતાવળે આંબા ન પાકે : ઉતાવળ કરવાથી કામ બગડે−Haste is waste.
ઊજળુ. એટલું દૂધ નહિ : બાહ્ય દેખાવ ઘણી વાર છેતરામણા હેાય છે-All that glitters is not gold. [the frying pan into the fire. ઊલમાંથી ચૂલમાં પડવુ : એક મુસીબત ટાળતાં બીજી આવી પડી−to get out of એક મરણિયો સોને ભારે ઃ મરવા તૈયાર થયેલાને જીતવા મુશ્કેલ હોય છે−It is
difficult to win over a person who has no fear of death. એક પંથ દો કાજ : એક જ સાધનથી એ કામ પાર પાડવાં-To kill two birds by [wisher gives an unsavoury advice.
one stone.
કડવુ. આસડ મા જ પાય : કડવી શિખામણ હિનૈચ્છુ જ આપે-Only a wellકરણી તેવી પાર ઊતરણી : કરે તેવું પામે-As you sow, so you reap. કાગનું બેસવું ને ડાળનું (કે તાડનું) પડવુ : આસ્મિક સંજોગાનું પરિણામ-An
accidentøl outcome; a mere coincidence.
કાંકરે કાંકરે પાળ બંધાય : થોડું ધાડુ કરતાં માટુ કામ પણ પાર પડે છે–Great objectives are achieved by piecemeal work. [another reaps. કીડી સ ંચરે ને તેતર ખાય : એકની મહેનતનું ફળ ખીજો ભેાગવે-One sows and કૂતરાનું માં ખિલાડીએ ચાઢયું : જેવાને તેવા મળ્યા-Tit for tat.
કૂવામાં હોય તો હવાડામાં આવે : અદર હેમ તેા બહાર દેખાય–One can exhibit
only that which one has.
કાં રાજા ભોજ ને કયાં ગાંગો તેલી ? : બન્નેના ગુણા કે સ્થિતિની સહેજ પણ તુલના ન થઈ શકે—It is no use comparing a pauper with a prince. ખાડો ખોદે તે પડે : કરે તેવું પામે-One who tries to harm others, harms [is old, she is soon sold. ગરજ સરી એટલે વૈદ વેરી : સ્વાથ' સધાતાં સબ`ધ તેાડી નાખવા-When a cow ગામને મોઢે ગળણુ' ન દેવાય : બધાંને ટીકા કરતાં ન અટકાવી શકાય-When all
himself.
the people criticize, it is not possible to stop or persuade them all. ઘર ફૂટચે ઘર જાય : આંતરિક કુસંપ હોય ત્યાં શત્રુ ફાવે-Where there is internal
discord, the enemy finds a footing easily.
ઘરનાં છોકરાં ઘઉંટી ચાટે ને ઉપાધ્યાયને આટો : પેાતાનાંને ભૂખે મારવાં ને પારકાંને પાષવાં–To help others at the cost of one's own family.
ઘરકી મુરગી દાળ બરાબર : ધરની વસ્તુની કદર ન થાય-Anything belonging to one's own home is usually not appreciated. [everywhere.
ઘેર ઘેર માટીના ચૂલા : કાઈ કુટુંબ કુસ’પ વગરનું ન હોય-Crows are black ચમડી તૂટે પણ દમડી ન છૂટે : દુ:ખ સહન કરે પણ ધન ન વાપરે−A mi er spends money like drops of blood.
ચોર કોટવાળને દંડે : પેતે ગુનેગાર હોય છતાં સામા પર આક્ષેપ મૂકે(one who⟩ puts the blame on someone else who points out the misdeed. ચોરનો ભાઈ ઘંટી ચોર : એક સરખા-both are equal. છાણુના દેવને કપાસિયાની આંખ : યેાગ્યતા પ્રમાણે સત્કાર કરવા-To accord
reception to a person according to his aptitude.

Page #806

૯૦૧
પરિશિષ્ટ
અગત્યની કહેવતો
સીંડે ચડશો તે ચોર : ચારી કરતાં પકડાય તે જ ચાર ગણાય–Only one who is caught in the act of stealing can be labelled a thief.
જેવી દૃષ્ટિ તેવી સૃષ્ટિ : The world appears as one is predisposed to
look at it.
ઝાઝા હાથ રળિયામણા : વધારે માણસાના સહકારથી કામ ઝડપથી અને સારુ થાય– A work is done quickly and more efficiently by the co-operation of many. [strength. નાઝી કીડીઆ સાપને તાણે : સધબળથી મહાન કાર્યા પાર પડે છે–Union is દામ કરે કામ : પૈસાથી બધું કામ પાર પડે છે-Money can get any work done. દુ:ખનુ` આસડ દહાડા : Time is the greatest healer. દુકાળમાં અધિક માસ : Misfortunes do not come singly. દૂધનો દાઝયો છાશ ફૂંકીને પીએ : એક વાર કડવા અનુભવ થયા પછી ભય ન હોય ત્યાં પણ
ભય દેખાય–One becomes over cautious after an unhappy experience. દોરડી બળે પણ વળ ન છોડે : ગમે તેવા સોંગામાં માણસને અસલ સ્વભાવ બદલાતા નથી–A man's nature does not changein any circumstances. ધીરજનાં ફળ મીઠાં છે : Patience always pays.
લોબીનો કૂતરા નહિ ઘરનો કે નહિ ઘાટનો ઃ અન્ને પક્ષોને ખુરા રાખવા મથનાર
બન્નેને અપ્રિય અને –One who tries to please each of the two opposite parties, loses the goodwill of both. [manlovable to all. નમે તે સૌને ગમે : નમ્રતાવાળા માણસ બધાંને પ્રિય બને છે–Humility makes a નવરા નખોદ વાળે : નવરી માણસ નુકસાન કરે–One who has no work to do, tends to employ himself in any mode of destructive activity.
નહિ મામા કરતાં કહેણો (કહેવા પૂરતો) મામો સારો : શું ન ાય તેના કરતાં
ઘેાડું પણ હાય તે સારુ−Something is better than nothing.
નાચવુ` નહિ ત્યારે આંગણું વાંકું : કામ ન કરવું હેાય તે બહાનાં કાઢે–One who
does not want to do a thing, passes pretexts.
નાદાનની દોસ્તી ને જાનનું જોખમ : મૂખ વ્યક્તિ સાથેની મૈત્રી નુકસાનકારક નીવડે
છે-Friendship with a fool is always dangerous.
પાડાને વાંકે પખાલીને ડામ : એકને વાંકે ખીજાને સન-One commits a crime and another gets the punishment.
others brings despair.
પારકી આશ સદા નિરાશ : બીન ઉપર આધાર રાખવા નકામે-Dependence on [to get a thing done. ઓલે તેનાં બોર વેચાય : કહ્યા વિના કોઈને જાણ ન થાય–One has to speak out સન હોય તો માળવે જવાય : ઇચ્છા હોય તેા રસ્તા નીકળે-Where there is a will, there is a way. [evident truth need not be advertised. મોરનાં ઈંડાંને ચીતરવાં ન પડે : સાચી વસ્તુને જાહેરાતની જરૂર ન પડે-A selfરાત થોડી ને વેશ ઝાઝા : સમય છે ને કામ વધારે−A lot of work to be
done in a very short period of time.
લક્ષ્મી ચાંલ્લો કરવા આવે ત્યારે મોં ધોવા જવાય ? : આવેલી તક ગુમાવવી
iron when it is hot.
જોઈએ નહિ–An opportunity should not be missed; (2) Strike the [and advantage for another. વહુની રીસ ને સાસુનો સતોષ : એકને ગુસ્સા ને તેથી ખીન્નને લાભ-Huff of one ૨૬/ગુજરાતી-ગુજરાતી-અંગ્રેજી

Page #807

પરિશિષ્ટ
૯૦૨
અગત્યના પ્રયોગો
વાવે તેવું લણેઃ કરે તેવું પામે-As you sow, so you reap. સબસે બડી સૂપ : Silence pays. સંપ ત્યાં જ૫: Union is strength.
than 1
૪. અગત્યના રૂઢપ્રયોગ અડધી રાતે: ખરી અગવડને વખતે-at the time of acute need. અંગારા ઊઠવો : કપૂત પાક-to have an unworthy descendent, આછુપાઈ કરવું: સંતાડવું–to conceal. (૨)ગેલમાલ કરવી-to misappropriate. ઉઘાડે છોગે : જાહેર રીતે-openly, in the public.
[possessions. ઉચાળા ભરવા : સરસામાન લઈ ચાલતા થવુંto depart taking away ones ઊજળા દહાડો : ચડતીને સમય-time of prosperity. ઊધડ લેવું : સખત ઠપકે આપ-to take to task severely. ઊંડા પાણીમાં ઊતરવું : સાહસ કરવું-to venture.
અકન એ ન થવું : અડગ રહેવું–not to budge from one's stand. કકકે ખરે કરવો : પોતાની વાત પરાણે કબૂલ કરાવવી–to force (someone) to
agree to one's own point of view. કાગનો વાઘ કરવો : અતિશયોક્તિ કરવી-to exaggerate. કાચું સોનું : ફળદ્રુપ જમીન-fertile land. કાસળ કાઢવું : નાશ કરવું–to destroy to ruin. શારીએ ગોળ લગાવો , (કામ કઢાવવા માટે) છેતરામણી લાલચ આપવી-to offer
a deceptive temptation (to get one's work done). ખાડામાં ઉતારવું : નુકસાન પહોંચાડવું–to put to loss. ઘડો ફૂટવો : વાત જાહેર થઈ જવી-the letting out of a secret. ઘોલાહવો થવો : અંતિમ પરિણામ આવી જવું–to get a final result. ધોળીને પી જવું: ન ગણકારવું–not to take into consideration ચૌદમ રતન : માર–a beating. છકકા છૂટી જવા : ગભરાઈ જવું-to get threatened. છઠ્ઠીનું ધાવણું કાઢવું : મરણતેલ માર મારવો-to give a very severe beating. છાપરે ચડવું : ખૂબ કુલાઈ જવું-to be puffed up. ટાઢે પાણીએ ખસ જવી : વગર મહેનતે મુશ્કેલી ટળવી-to be rid of trouble
without any special effort. ડે પાણીએ નાહી નાખવું : આશા છોડી દેવી-to give up hope. ડંકો વગાડવો : યશસ્વી કાર્ય કરી બતાવવું-to bestow reputation on by a
remarkable achievement. ડાટ વાળવો : ભારે ખુવારી કરવી–to cause great destruction. [words ચૂકેલું ગળવું : બોલેલા શબ્દ પાછા ગળી લેવા-to recant, to take back one's દમ મારવો : ધમકાવવું–to intimidate, to scold vehemently. દહાડાં ભરાઈ જવા : મેત નજીક હેવું-to be close to death. દહાડો વળવો : લાભ થ>to be benefited. . દાહીમાં હાથ ઘાલવો : ગરજપૂર્વક મદદ માગવી-to supplicate humbly. દેડકાની પાંચશેરી : અશક્ય વસ્તુ-an impossible act.
1711

Page #808

પરિશિષ્ટ
સંખ્યાદેશ' શબ્દ
કેલ પંચે દોઢસો : દીધ` વિચાર વિનાનું' કાય—a rash or thoughtless act.
ધુમાડાના બાચકા : ફાગઢ મહેનતa vain striving. નમતો દિવસ : પડતી the period of decline. તેવું સૂકવુ" : વિસારી મૂકવુ : to forget.
પારા ઊતરવો : ગુસ્સા શાંત થવા to be pacified (after a bout of anger). પાશેરામાં પહેલી પૂણી : શરૂઆત-the beginning. પૂ. મૂકવો : નાશ કરવા-to destroy.
[said.
ફાળ પડવી : ધ્રાસકા પડવા−to feel sudden terror or dread. આફી મારવું : ન કહેવાનું કહેવું−to utter something that should not be બાર વાગવા : માટી આપત્તિ આવી પડવી−to fall a prey to a grave calamity. ખેડો પાર થવો : સફ્ળતા મળવી−to succeed.
ભાવ પુછાવો : મહત્તા અંકાવી—to be treated as important.
ભીનું સ`કેલવુડ : કાઈ કામ કે તપાસ આગળ વધતાં અટકાવવાં—to stop short suddenly the procedure of a work or inquiry.
રેવડી દાણાદાણ કરવી : બદનામી કરવી-to defame.
એક-one
એ-two ત્રણ—three
ચાર-four પાંચ-ive
અ-siz
રાદણાં રડવાં : પેાતાનું દુઃખ કહી સંભળાવવું–to mention one's own miser
able condition before somebody.
[cult task.
સાત-seven
આઠ-eight
નવ-nine
લોઢાના ચણા ચાવવા ઃ ખૂબ મુશ્કેલ કામ કરવુ.-to undertake a very diffiલોહીનું પાણી કરવું : સખત મહેનત કરવી−to work extremely hard. વાળ વાંકા થવો : ઈન્દ્ર થવી−to get hurt.
શેર લોહી ચડવુ' ; ખૂબ આનદિત થવું-to be highly pleased.
સંઘ કાશીએ પહોંચી : કામ પાર પડવું—to complete the work undertaken. હથેળીમાં ચાંદ ખતાવવો : છેતરવું-to deceive.
૫. સખ્યાદેશક શા
(એક થી સો સુધી) ઓગણીસ–nineteen વીશ(–સ) twenty એકવીસ–twenty-one માવીશ(–સ)-twenty-two તેવીસ, ત્રેવીશ(સ)twenty-three ચાવીસ-twenty-four પચીશ(–સ)–twenty-five ધ્રુવીશ(s) twenty-six સત્તાવીસ-twenty-seven અઠ્ઠા(–ઢચા)વીશ(–સ)-twenty-eight
એગણત્રીશ(–સ)-twenty-nine ત્રીશ(-સ)–thirty એકતી(–ત્રી)સ–thirty-one ખત્રીશ(સ)—thirty-two તેત્રીસ-thirty-three
ચેાત્રીસ-thirty-four પાંત્રીશ(સ)-thirty-five છત્રીશ⟨–સ)—thirty-six
દશ(સ)-ten અગિયાર−eleven
૯૦૩
ખાર-twelve તૈ-thirteen ચૌદ-fourteen ૫–fifteen
સાળ(૧)--sixteen સત્તર-seventeen
અઢાર-eighteen

Page #809

પરિશિષ્ટ
૮૦૪
કમસૂચક શબ્દો
Hissl-thirty-seven આડત્રીસ–thirty-eight ઓગણચાળીસ-thirty-nine ચાળીસ-forty એક્તાળીસ-forty-one adina-forty-two તે-તે તાલી(-ળી) –forty-three
માલીસ-ચૂંવાળીસ-forty-four પિસ્તાળીસ-forty-five છે(છે)તાળીસ-forty-six સુડતાળીસ-forty-seven અત–૪)ડતાળીસ-forty-eight SALLY Y21124-forty-nine પચાસ-fifty એકાવન–fifty-one 0419d-fifty-two તે(-)પન-fifty-three 2144-fifty-four પંચાવન-fifty-five y? 40-fifty-six સત્તાવન-fifty-seven 241919-fifty-eight ઓગણસાઠ-fifty-nine સાઠ-sixty એકસઠ–sixty-one બાસઠ-sixty-two તે(તેં –ોસઠ-sixty-three ચોસઠ-sixty-four પાંસઠ-sixty-five છોસઠ-sixty-six 213243-sixty-seven
24328--sixty-eight (sixty-nine અગણેતર (અગતેર, ઓગણેતર)Pai12-seventy ઈ(એ) કેતેર-seventy-one બે -તે)૨-seventy-two
()તેર-seventy-three ચું મેતેર(ચૂવાર)-seventy-four પંચોતેર-seventy-five
તે(તે), છોતેર-seventy-six સિત્ત )તેર-seventy-seven અ(ઈ)ોતેર, અઠોતેર-seventy-eight અ ઓગણ્યાએંસી-seventy-nine એંશી(-સી)-eighty એકા-ક્યાશી(સી)-eighty-one ખ્યાશી-સી)-eighty-two ત્યાશી(સી)-eighty-three ચોરાશી-સી)-eighty-four પંચાશી –સી)-eighty-five છાશી(સી), ક્યાસી-eighty-six સત્યાશી-સી)-eighty-seven E-eight આધ્યાશી–સી) ઈક્યાશી(સી)-eighty નવ્યાસી-eighty-nine નેવા–વું)-ninety એકાણુ(GJ)-ninety-one બાણુ(હ્યુ)-ninety-two તા–ત્રાણુણું)-ninety-three ચારાણુ(શું)-ninety-four પંચાણુણું)-ninety-five Greyl )-ninety-six સત્તાણુ(ણું)-ninety-seven અઠ્ઠાણું(Gણું)-ninety-eight નવાણુ(J)-ninety-nine Hl-hundred.
પહેલું-first ofloy--second ત્રીજુ-third 219-fourth પાંચમું-fifth y8-sixth સાતમું-seventh 24167-eighth નવમું-ninth
૬. ક્રમસુચક શરદ (એક થી સો સુધી)
6217-tenth અગિયારમું –eleventh બારમું-twelfth તેરમું–thirteenth (એ રીતે “ઓગણીસમું સુધી-upto
'nineteenth' in the same
manner) વિશા–સ)મું-twentieth એકવીસમું-twenty-first

Page #810

પરિશિષ્ટ
૮૦૫
વિરુદ્ધાથી શબ્દો
બાવીશ(સ)મું-twenty-second (એ રીતે “ઓગણત્રીસમું સુધી-upto
'twenty-ninih' in the same
manner). ત્રિીશ(સ)મું-thirtieth ચાળીસમું-fontieth
પચાસમું –fiftieth 24167-sixtieth fairy-seventieth એંશી(–સી)મું-eightieth નેવી-)મું-ninetieth Sur-hundredth
૭. કેટલાક વિરુદ્ધાથી શરદ 24W's (unbroken, undivided) - Wila (broken, divided) અગમ બુદ્ધિ (foresight)
– પચ્છમબુદ્ધિ (afterthought) 213193 (inconvenience)
- સગવડ (convenience) અગ્રજ (elder)
- અનુજ (younger) અઘરું (difficult)
- Hoe (easy) (enlightened) અ3 (ignorant)
- પ્રજ્ઞ, સુજ્ઞ (knowledgeable, અત૭ (reserved, unsociable) - મળતાવડું, મિલનસાર (amiable, magre (excessive rainfall) - અનાવૃષ્ટિ (drought) [sociable) અથ (beginning)
- G-lend) (old-fashioned) અધતન (modern, up-to-date) – પુરાતન, પ્રાચીન (old, ancient, અધમ (mean, wicked)
- ઉત્તમ (the best, excellent) અધિક (more)
- ચુન (less) અધુરું (incomplete, imperfect, – પૂરું (complete, perfect, finished) unfinished)
(ascendency) અધોગતિ (downfall, degradation) - ઊર્ધ્વગતિ (upward motion, અનુકૂળ (favourable, suitable) - પ્રતિકૂળ (unfavourable, adverse) અનુગામી (follower, successor) - પુરેગામી (going before or ahead) અભિમાની (proud)
- નિરભિમાની (humble) ** (nector)
- વિષ, જીર (poison) meyllor (understatement) - અત્યક્તિ, અતિશયોક્તિ (exaggeration) અસલ (original)
-- નકલ (imitation) અt (setting).
- ઉદય (ising) અહીં (here)
- તહીં (there) અંતરંગ (internal)
- બહિરંગ (external) અંતર્ગોળ (concave)
- બહિર્ગોળ (convex) અંદર (inside)
-- બહાર (outside) અંધકાર (darkness)
- પ્રકાશ (light) આકર્ષક (attractive)
- અનાકર્ષક (unattractive) આગળ (forward)
- પાછળ (backward)

Page #811

પરિશિષ્ટ
૮૦૬
વિરુદ્ધાથી શબ્દો
આગેકૂચ (forward march) – પીછેહઠ (retreat) આદાન (taking)
- પ્રદાન (giving) આદિ(beginning of the beginning) –અંત (end) અનાદિ (that which has
no beginning, eternal) આનંદી (merry)
- ઉદાસ (sad) આબાદી (prosperity)
- બરબાદી (downfall) આયાત (import)
- નિકાસ (export) આરંભ (beginning)
- અંત (end) આરોપી (accused).
- ફરિયાદી (plaintiff) tie (ascent)
- અવરોહ (descent) આવક (income)
- જાવક (expenditure) આશા (hope)
- નિરાશા (despair) આશિષ (blessing)
-- શાપ (curse) આસક્ત (attached to)
- અનાસક્ત, નિરાસત (detached) આસ્તિક (theist)
- નાસ્તિક (atheist) આળસુ (lazy).
- ઉદ્યમી (diligent) {unwillingness) jahogl (desire, willingness) - અનિચ્છા (lack of desire; ઇષ્ટ (desirable)
- અનિષ્ટ (undesirable) ઈહલોક (this world)
- પરલોક (the other world) ઉઘાડું (open)
- Gib (closed, covered) ઊંચિત (proper)
- અનુચિત (improper) ઉત્કૃષ્ટ (best)
– અપકૃષ્ટ (worst) ઉત્થાન (rise).
- પતન (fall, decline) Gratisl (enthusiastic)
- નિરુત્સાહી (lacking enthusiasm) ઉપકાર (obligation)
- અપકાર (act of ingratitude) ઉપયોગી (useful)
- નિરુપયોગી (useless) ઉપરછલું (superficial)
– ઊંડું (deep) એકાંગી (one-sided)
- સર્વાગી (all-round) કઠણ (hard)
- પોચું (soft) કાચુ (raw)
- પાર્ક (ripe) કૃતજ્ઞ (grateful)
- કૃતન (ungrateful) (dry)
– ભીનું (wet) કાયમી (permanent)
– કામચલાઉ, હંગામી (temporary) કાળુ (Black)
– ધોળુ (white) *R (cruel)
- દયાળુ (kind) gul (grace)
- અવકૃપા (disgrace) ખરાબ (bad)
- સારુ (good) ખરીદી (purchase)
- વેચાણ (sale) ખરું (right)
- ખોટું (wrong)

Page #812

પરિશિષ્ટ
વિરુદ્ધાથી શબ્દ
ખાનગી (private) ગરમી (heat) ગરીબ (poor) SLE! (prose) SILH3l (rustic) ગુણ (merit, virtue)
013 (teacher) ગૌણ (auxiliary) ઘટિત (proper) ઘરડું (old) ચડતી (rise) alcung" (superior)
ચ -(obverse) ચિંતિત (worried) છત (abundance) છીછરુ (shallow) ors (insentient) જન્મ (birth) GYHL (credit) જય (victory) જરૂરી (necessary) જગમ (movable) જીવંત (living) જૂનું (old) જ્યેષ્ઠ (eldest) જ્ઞાન (knowledge) ડાબુ ((left) તળિયું (bottom) gles (broken) તેજી (rise in prices) થોડુ (little) દિવસ (day) દુરાણ (vice) Lorst (wicked person) દેવ (god) દેવાદાર (debtor) દશ્ય (visible) ધારદાર (sharp) નજીક (near) નફો (profit)
- જાહેર (public) - **l (coolness) – તવંગર (rich) – પદ્ય (poetry) - શહેરી (urban) - અવગુણ, દોષ (vice, shortcoming) – શિષ્ય (pupil) - પ્રધાન, મુખ્ય (principal) - અઘટિત (improper) - જુવાન (young) - પડતી (full) - ઊતરતુ (inferior) - ઊંધુ (reverse) - નિશ્ચિત (carefree) - અછત (scarcity) - ઊંડુ (deep) - ચેતન (sentient) -- મરણ (death) - ઉધાર (debit) - પરાજય (defeat) - બિનજરૂરી (unnecessary) - સ્થાવર (immovable) – કૃત (dead) – નવું (new) - કનિષ્ઠ (youngest) - અજ્ઞાન (ignorance) - જમણ (right) - ટોચ (top) - સળંગ (unbroken, continuous) – મદી (fall in prices) – ઘણું (much) – રાત (night) - સક્શણ (virtue) – સજ્જન (virtuous person) – દાનવ (devil) - લેણુદાર (creditor) - અદશ્ય (invisible) - (dull, blunt) – દૂર (at a distance) – તોટો, નુકસાન (loss)

Page #813

પરિશિષ્ટ
વિરુદ્ધાથી શબ્દ
ન (new) નિમકહલાલ (grateful, faithful) નિરક્ષર (illiterate) નિજીવ (lifeless) નિષ (innocent) નિબળ (weak) નિર્ભય (fearless)
ન્યાયી (just) vra'a (dependent) પવિત્ર (pure) પહેલુ (first) vola (broad) પાતળું (thin) પાપ (sin). પારદશક (trasparent) 41221128 (western) પૂર્ણ (perfect, complete) પવગ (prefix) wait (first half) wisu (hollow) પ્રત્યક્ષ (present, direct) પ્રશ્ન (question) પ્રસ્તુત (relevant) પ્રિય (liked) kaloruna (compulsory) ફૂલg (to swell) en zal (bondage) બાધિત (bound, limited) એડળ (ugly) બેસણું (discordant) 0741€ (tasteless) ભરતી (tide) મલિન (dirty) મંગળ (auspicious) Hilal (honour) મિલન (union) શિવ (friend) aingiz? (dearness) nig (dear) ચણ (fame)
– જૂનું (old) - નિમકહરામ (ungrateful, faithless) - સાક્ષર (literate) - સજીવ (living) - દોષિત (guilty) - સબળ (strong) - ભયભીત (frightened) - અન્યાયી (unjust) - સ્વતંત્ર (independent) - અપવિત્ર (impure) - છેલું (last) - સાંકડું (narrow) - જાઉં (thick) - પુણ્ય (meritorious deed) -- અપારદશક (opaque). - પીરસ્ય (eastern) – અપૂર્ણ (imperfect, incomplete) - અનુગ (suffix) - ઉત્તરાધ (later half) - નકકર (solid) - પ ક્ષ (absent, indirect) – ઉત્તર (answer) - અપ્રસ્તુત (irrelevant) - અપ્રિય (disliked) - મરજિયાત (voluntary, optional) - સાચાલુ (to contract) - મુક્તિ (freedom) - અબાધિત (unbound, unlimited) - સુડોળ (pretty) - સુરીલું (harmonious) - સ્વાદિષ્ટ (tasteful) - ઓટ (ebb) - નિર્મળ (clean) - અમંગળ (inauspicious) - અપમાન (insult) - વિરહ (separation) - ૨ (enemy) - સધવારી (cheaness) - સાધુ, સર (cheap - અપયશ (infamy)

Page #814

પરિશિષ
વિરુદ્ધાથી શબ્દ
યુવાન (young) ચોગ્ય (proper) રચનાત્મક (onstructive) Rist (affection) રૂપાળું (lovely) Riol (ill, diseased) લધુમતી (minority) લાભ (advantage) લાયક (worthy) લાખો (long) વતા (speaker) વધારે (addition) વફાદાર (faithful) વહેલુ (early) વાદી (plaintiff). વિભક્ત (divided) fazilat (separation) વૈયક્તિક (individual) શક્તિ (strength) શાશ્વત (eternal) શાંતિ (peace) શીત (cold) le (pure) શ્રીમંત (wealthy) સત્ય (truth) સમતા (equality) સકિય (active) સવાર (morning) સંપ (concord) સાધારણ (ordinary) H164 (attainable, curable) સાપેક્ષ (relative) સાવધ (cautious) સુખ (happiness) સુલભ (easily obtainable) સૂર્યોદય (sunrise) સ્થલ (gross) સ્વાવલંબી (self-reliant) હકાર (affirmation)
- વૃદ્ધ (old) - અયોગ્ય (improper) - ખંડનાત્મક (destructive) - શ્રેષ (hatred, malice) - કદરૂપુ (ugly) - નીરંગી (healthy) - બહુમતી (majority) - ગેરલાભ (disadvantage) - નાલાયક (unworthy) - કો (short) – શ્રોતા (listener) - ઘટાડો (reduction) - બેવફા (faithless) – મોડું (late) -- પ્રતિવાદી (defendent) - અવિભક્ત (undivided) - સંયોગ (union) - સામુદાયિક (collective) – અશક્તિ (weakness) - ક્ષણિક (momentary) - અશાંતિ (absence of peace) - ઉણ (hot) - અાદ (impure) - ગરીબ (poor) - અસત્ય (falsehood) - વિષમતા (inequality) - નિષ્ક્રિય (inactive) - સાંજ (evening) - કુસંપ (discord) - અસાધારણ (extraordinary) - અસાધ્ય (unattainable,incurable) - નિરપેક્ષ (absolute) [inadvertent) - અસાવધ, ગાફેલ (uncautious, - દુઃખ (misery) - Ca'et (difficult to obtain) - સૂર્યાસ્ત (sunset) - સૂક્ષ્મ (subtle) [someone) - પરોવલી (dependent on - નકાર (negation)

Page #815

પરિશિષ્ટ
૮૧૦
કેટલાક વ્યવસાયીઓ
*** (joy) હાજર (present) હોશિયાર (clever)
- 2015 (sorrow) – ગેરહાજર (absent) -88 (dull, witted)
બુધ-Mercury U$-Venus પૃથ્વી-Earth મંગળ-Mars 23-Jupiter
૮. સૂર્યમાળાના ગ્રહો
ala-Saturn Homura-Uranus 4351-Neptune 2421-Pluto
૯, રાશિઓ
R2-sign of zodiac મેષ-Aries 946-Taurus મિથુન-Gemini ક–-Cancer સિહ-Leo કન્યા-Virgo
gell-Libra વૃશ્ચિક-Scorpio ધન-Sagittarius મકર-Capricorn S'H-Aquarius મીન-Pisces
૧૦. કેટલાક વ્યવસાયીઓ અધ્યાપક-teacher, professor
ચિત્રકાર-painter, artist અભિનેતા–actor
2017 Guidt-film producer અભિનેત્રી-actress
ઝવેરી-jeweller આડતિ-agent
31:22-doctor 241-nurse
તંત્રી-editor ઇજનેર-engineer
870-tailor કડિય-mason
64114-broker કવિ-poet
Emil-washerman કણિયા-grocer
પ્રકાશક-publisher કારકુન-clerk
પુસ્તક-વિતા-book-seller કુંભાર-potter
ફેરિયે-hawker ખબરપત્રી-reporter
ભરવાડ-shepherd ખલાસી–sailor
a ll-guide ખાટકી–butcher
માછીમાર–fisherman ખાણિયો-miner
મુદ્રક-printer ખેડૂત–farmer
Hill-cobbler

Page #816

પરિશિષ્ટ
રસાયા–cook રંગાશ-dyer ăહાર–blacksmith
લેખક-author વકીલ-advocate
અડે।-golden chain અંગૂòt-towel
એરિ`ગ-ear-ring કડું', ખાજુબંધ-armlet કમરપટ્ટો–belt
કદાર્!-waist-band
ખમીસ-shirt
કાંડા-ઘડિયાળ--wrist-watch
ગળપઢા-muffler
ગંજીફાunderwear ધાધરે, ચણિયા–petticoat
ચડ્ડી-panties
ચ'પલ-slippers, sandals ચૂડી-bracelet
યાળી-blouse, brassiere
તંગિયા-shorts
દુપટ્ટો-scarf ધાતિયું-dhoti
નીલમ-sapphire
[shirt
ઝબ્બે-cloak, robe,long and loose
ટાપી-cap
ટાપે-hat
અખરાટ-walnut અગરબત્તી–pastil, pastille અજમે--bishopweed seed અથાણું-pickle
અફીણ-pium
2412132-arrow-root
અરીઠાં–soap-aut
અળસી−linseed
૧૧
વાયરમૅન-wireman શિક્ષક-teacher સંગીતકાર–musician
૧૧. વસ્ત્રાલ કાર
સુથારcarpenter સેની—goldsmith
(વીંટી, ઇ. માં જડવાના) પથ્થર-chalce
dony પન્નુemerald પેાખરાજ-topaz પાંચી-wristlet
ખંગડી-bangle
ખડી--waistcoat, underwear
ખળેાતિયું–diaper
ખુશ-શ-bush-shirt
માણેક—ruby માદળિયુ་--amulet
મેાન(પગનાં)–socks, stockings મેાજા (હાથનાં)-gloves મેાતી-pearl
રત્ન-jewel લૅકેટ−locket
લાલક-pendant
વાળી-nose-ring
વીંટી-ring
સાડી-sari
સ્કર્ટskirt
૧૨. અનાજ, કરિયાણું વગેરે
હř-necklace
હી।-diamond
કરિયાણુ વગેરે
અંજીર−fig અખર્-ambergris
આદું-green ginger
આલુ-plums
આમળ−hog-plum આંખલી—tamarind
એલચી--cardamom કાળ-beans

Page #817

કરિયાણું વગેરે
પરિશિes
* ૮૨
પૂર-camphor કરિયાતું-chiretta કસ્તુરી-musk Blyen-collyrium કાજુ-cashew nut $12-catechu કાળી દ્રાક્ષ-black raisins કેસર–saffron કોકમ-mangosteen કોથમરી, ધાણ-coriander leaves કોપરેલ(તેલ)-coconut oil ખજુર-date ખડી-chalk ખસખસ-poppy seeds ખારેક-dry date sol-indigo ગંધક–sulphur ગાં-help al -chirongia sapida જાયફળ-nutmeg જાવંત્રી–mace જીરું-cummin seeds જેઠીમધ-licorice 3231244i-nux vomica ટંકણખાર-borax fly-cinnamon તપખીર-snuff det-sesame તતુ)કમરિયાં-ocymum pilosum 40431-dry gourd તેજાબ-acid condi-spices 813-liquor EM-pulses દીવેલ–castor oil નવસાર-ammonia નેપાળ-tiglium પાન (મુખવાસના)-betel leaf 4143-cripp cake પારો-mercury પીપર(લીંડી)-long pepper
પીપરીમૂળ-pepper root Vzci-pistachio nut પૂરી–buns પૌંઆ-parched rice ફટકડી-alum
fall-miot બજ૨-snuff બદામ-almond બાજરી-millet ભાંગ–hemp flowers 2518-maize મગફળી-ground nut મરચું(લીલુ)-chilly મરચું(લાલ)-capsicum મરી-pepper મરીમસાલા-condiment મલાઈ-cream HIVYOL-butter મીઠાઈ-confectionary મીઠું–salt મીણ-wax milogroll-candle મેથી-fenugreek મેંદી-myrtle plant or leaves Hl44-blue vitriol 218-mustard seed રાબડી-gruel લવિંગ-cloves લસણ-garlic 1144-sealing wax 2104-benzoin 421941-peas વરિયાળી–fennel seeds વાવડિંગ-capparis trifolia 124-conch શંખજીરુ -soap-stone; streatite સરસવ-rape seed સરસિયું-rape seed oil સરસ-glue સાજીખાર,પાપડખાર-carbonate of soda સાબુદાણું (સાબુખા)-sago Pagp-red lead

Page #818

મનાં વિષ નામે
પરિશિષ્ટ
Cawa-rock salt સુઆ(વા)-anise sed સુખ-sandal wood સુરેખાર-potash nitrate સૂક-dry ginger H1412-betel nut, areca nut
હરડે-mycobalan હળદર-turmeric હિંગ, વધારણી-asafoetida હિંગળોક-vermilion Gloy-myrobalan chabulic daiba-green vitriol
૧૩. કેટલાક મહત્તવનાં વિશેષ નામ ખડે
રૂમાનિયા-Rumania
Youzal (AUL-Yugoslavia એશિયા-Asia
ઑસ્ટ્રિયા-Austria y214-Europe
35122actul-Czechoslovakia આફ્રિકા-Africa
હંગેરી-Hungary અમેરિકા-America
જર્મની-Germany ઓસ્ટ્રેલિયા-Australia
Kid-France ઍન્ટાર્કટિકા-Antarctica
સ્વિટઝર્લેન્ડ-Switzerland દેશે
સ્પેન-Spain ભારત-India
ug slet-Portugal બાંગ્લાદેશ-Bangladesh
Orarla-Belgium પાકિસ્તાન-Pakistan
Sens-Holand (Netherlands) sila si-Ceylon
ગ્રેટ બ્રિટન-Great Britain તિબેટ-Tibet
ઇંગ્લંડ-England ચીન-China
આયર્લેન્ડ-Ireland બ્રહ્મદેરા-Burma
શ્કેટલેન્ડ-scotland અફઘાનિસ્તાન-Afghanistan
dia-Norway થાયલેડ-Thailand
સ્વીડન-Sweden BO21-Cambodia
ફિનલેન્ડ-Finland વિયેટનામ-Vietnam
અમેરિકા (સંયુક્ત સંસ્થાનો)-U. S. A. કરિયા-Korea
કેનેડા-Canada ઇંડોનેશિયા-Indonesia
aft-Mexico મલેશિયા-Malaysia
બ્રાઝિલ-Brazil RR14-Russia (U. S. S. R.)
આજેન્ટિના-Argentina ઇરાક-Iraq
જાપાન-Japan ઈરાન-Iran
rysildas-New Zealand તુર્કસ્તાન-Turkey
સાગર અને મહાસાગર સીરિયા-Syria
પ્રશાંત મહાસાગર-Pacific Ocean સાઉદી અરેબિયા-Saudi Arabia
એટલાંટિક મહાસાગર-Atlantic Ocean નાઈજીરિયા-Nigeria
હિંદી મહાસાગર-Indian Ocean ઇજિપ્ત-Egypt
આર્કટિક મહાસાગર–Arctic Ocean la-Greece
24701 HYG-Arabian Sea ઈટાલી-Italy
બંગાળને ઉપસાગર-Bay of Bengal

Page #819

પરિશિષ્ટ
૮૪
મહત્વનાં વિશેષ નામો
047454 44-Mediteranean Sea રાતે સમુદ્ર-Red Sea
શહેરે-૧ (ભારત) 24H61916-Ahmedabad 2440342--Amritsar અલાહાબાદ-Allahabad આગ્રા-Agra વડાદરા-Baroda ભરૂચ-Broach R19$12-Rajkot જૂનાગઢ-Junagadh 61194918-Bhavnagar મુંબઈ–Bombay વલસાડ-Bulsar સુરત–Surat દિલહી–Delhi શ્રીનગર-Srinagar કાનપુર-Kanpur બનારસ-Banaras પટણ-Patna લખનૌ-Lucknow કલકત્તા-Calcutta જયપુર-Jaipur નાગપુર-Nagpur
12.13-Bangalore મદ્રાસ-Madras Casi4142717-Visakhapatnam ભેપાલ-Bhopal Yal-Poona હૈદ્રાબાદ-Hyderabad પણજી-Panjim #242-Vysore
- શહેરે-૨ (જગત) લંડન-London allosa-Washington
pils-New York શિકાગ-Chicago 214-Rome પેરિસ–Paris ટોકિયો–Tokyo શાંઘાઈ-Shanghai
širši-Hongkong FAOLIP-Singapore મૈ -Moscow બલિન-Berlin ઇસ્તંબૂલ-Istanbul વિયેના–Viena પ્રાગ-Prague બન-Bonn PI551H-Stockholm ડબ્લિન-Dublin
સ્લો-Oslo ઍથેન્સ-Athens melal-Geneva ઐફિસકે શહેર–Mexico City સિડની-sydney 44-Perth HAIN-Melbourne બૅન્ગકેક-Bangkok રંગૂન–Rangoon મનીલા-Manila 38121-Karachi રાવલપીંડી-Rawalpindi $141011-Colombo $21-Cairo લેનિનગ્રેડ-Leningrad સાનક્રાંસિસ્કો-San Francisco પેકિંગ-Peking 6151-Dacca ચિત્તાગાંગ-Chittagong
ભારતનાં રાજ ગુજરાત-Gujarat HORIY-Maharashtra રાજસ્થાન-Rajasthan
774 2477 $120-12-Jammu& Kashmir પંજાબ-Punjab હરિયાણા-Haryana ઉત્તર પ્રદેશ-Uttar Pradesh બિહાર-Bihar પશ્ચિમ બંગાળ-West Bengal 24171124-Assam નાગપ્રદેશ-Nagaland

Page #820

વ્યક્તિઓને પરિચય
૮૧૫
પરિશિષ્ટ
ઓરિસ્સા-Orissa
મધ્યપ્રદેશ-Madhya Pradesh મણિપુર–Manipur
આંધ્રપ્રદેશ-Andhra Pradesh ત્રિપુરા-Tripura
તામિલનાડુ–Tamilnadu હિમાચલ પ્રદેશ-Himachal Pradesh મૈસુર-Mysore મેધાલય–Meghalaya
કેરળ-Kerala
કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશે દિલ્હી-Delhi ચંદીગઢ-Chandigarh દીવ, દમણ અને ગાવા-Dis, Daman & Goa દાદરા-નગરહવેલી-Dadra-Nagar Haveli પોંડીચેરી-Pondicherry આંદામાન અને નિકોબાર-Andaman & Nikobar લક્ષદીવ છે. ટાપુઓ-Laccadive and some other islands.
૧૪. કેટલીક પૌરાણિક વ્યક્તિઓને પરિચય અગત્ય : વેદકાલીન એક મહાન ઋષિ. દેવો અને દાનવો વચ્ચેના યુદ્ધમાં દાન દરિયામાં
છુપાયા ત્યારે અગત્ય ઋષિ આખા દરિયે પી ગયા હતા. એવી એક કથા છે. અજ : શ્રીરામના પિતામહ. દશરથ રાજાના પિતા. અત્રિ: સપ્તર્ષિમાંના એક ઋષિ. તેમના નેત્રમાંથી ચંદ્ર નિર્માયો હોવાની કથા છે. અનસૂયા : અત્રિમુનિની પત્ની. દત્તાત્રેય અને દુર્વાસાની માતા. અનિરુદ્ધઃ શ્રીકૃષ્ણના પુત્ર પ્રદ્યુમ્નને પુત્ર અભિમન્ય : અર્જુન અને સુભદ્રાને પુત્ર. તેણે મહાભારત યુદ્ધના તેરમા દિવસે કરન ચક્રટ્યૂહ
* એકલે હાથે ભેદેલો. છેલ્લે કોઠે છે કૌરવોએ સાથે મળીને તેને વધ કર્યો હતો. અરુધિતી : સપ્તર્ષિમાંના વસિષ્ઠ મુનિની પત્ની. તે અખંડ દામ્પત્યના આદર્શરૂપ ગણાય છે. અજુ ન : પાંચ પાંડવોમાં ત્રીજો ભાઈ. અવસ્થામાં : કોણ ગુરુ અને કૃપીને પુત્ર. તે પાંડવોને કટ્ટો દુશ્મન હતો. અશ્વિનીકુમાર : સૂર્યને અશ્વિનીથી થયેલા જોડિયા પુત્રો. તે દેવોના વૈદ્ય તરીકે ઓળખાય છે. અહલ્યા : ગૌતમ ઋષિની પત્ની તે ઇન્દ્રના છળથી શિયળ ભંગ થતાં પોતાના પતિના શાપથી શિલા
બની ગયેલી. ભગવાન રામના પાદરથી તે ફરી શિલામાંથી સ્ત્રી બની હતી. ઇક્વાકુ : સૂર્યવંશને પ્રથમ રાજા. ઈદુમતી : અજની પત્ની અને દશરથની માતા. ઉર્વશી : નારાયણ નામના ઋષિએ પિતાના ઉરુ (સાથળ)માંથી પેદા કરેલી અતિ સ્વરૂપવાન
સ્ત્રી. તે પુરૂરવાને પરણી હતી. ઉલૂપી : પાતાળલોકના સર્પરાજ કાવ્યની પુત્રી. તે અર્જુનને પરણી હતી અને અર્જુનથી
તેને ઇરાવત નામને પુત્ર થયો હતો. ઊર્મિલા : જનક રાજાની પુત્રી અને લક્ષ્મણની પત્ની. કંસ : મથુરાને રાજા. શ્રીકૃષ્ણની માતા દેવકી કંસના કાકાની દીકરી હતી. એ રીતે કંસ
શ્રીકૃષ્ણનો મામા થતો હતો. કચ : દેવોના ગુરુ બહસ્પતિને પુત્ર. તે અપાર કષ્ટ સહન કરીને શુક્રાચાર્ય પાસેથી સંજીવની
વિદ્યા શીખ્યો હતો. કવ બષિ : શકુંતલાના પાલક પિતા. કપિલ મુનિ : સાંખ્યશાસ્ત્રના રચયિતા. કર્ણ : કુંતીને સૂર્ય મંત્રથી કુમારિકા અવસ્થામાં થયેલો પુત્ર. દુર્યોધને તેને અંગ દેશને
૨ાજા બનાવ્યા હતા. તે દાનેશ્વરી તરીકે પ્રસિદ્ધ છે.

Page #821

૮૧૬
વ્યક્તિઓને પરિચય
ભકણું : રાવણને નાનો ભાઈ. તપને અંતે બ્રહ્મા પાસેથી વરદાનમાં તેણે “પદને બદલે
નિદ્રાપદ' માગી લીધું. પરિણામે તે વર્ષના છ મહિના સુધી ઊંધમાં રહે. કુબેર : યક્ષો અને કિન્નરોને રાજ તેમ જ ધનને દેવતા. કુરજા : કંસની કદરૂપી દાસી. તેણે કંસ માટે તૈયાર કરેલું ચંદન શ્રીકૃષ્ણને ભક્તિપૂર્વક
અર્પણ કર્યું હતું. બદલામાં શ્રીકૃષ્ણ તેને સ્વરૂપવાન બનાવી હતી. ગણપતિ : શીવ અને પાર્વતીના મોટા પુત્ર. ઘટોત્કચ : હિડિંબા રાક્ષસી અને ભીમને પુત્ર. ચાર્વાક : નાસ્તિક તત્વદર્શન રજૂ કરનાર એક મુનિ જરાસંધ : મગધના રાજા અને કંસનો સસરે. તિલોત્તમા : વિશ્વામિત્ર દ્વારા સજિત એક અપ્સરા. ત્રિશંકુ : હરિશ્ચંદ્રને પિતા. પિતાને સદેહે સ્વર્ગે પહોંચાડવા માટે તેણે વિશ્વામિત્રને
વિનંતી કરેલી. વિશ્વામિત્રે તેને પિતાના તપના બળથી સ્વર્ગ સુધી ચડાવેલ. પરંતુ ઈ તેને નીચે ધકેલતાં અને વિશ્વામિત્રે ફરી ઉપર ધકેલતાં, તેને થોડો સમય અંતરિયાળ લટકવું પડયું હતું. છેવટે વિશ્વામિત્ર સાથે સમજૂતી કરીને
ત્રિશંકુને સ્કૂલ દેહ તજવી સ્વર્ગમાં દાખલ કર્યો હતો. [હાડકાં ઇદ્રને આપ્યાં હતાં. દધીચિ : એક મહાન સાષિ. તેમણે વૃત્રાસુરને નાશ કરવા માટે જ તૈયાર કરવા પોતાનાં દમયંતી : નળરાજાની પત્ની. દિલી૫ : સૂર્યવંશના એક રાન, રઘુના પિતા. દુર્યોધન : ધૃતરાષ્ટ્રને મેટે પુત્ર, કોરનો મેટો ભાઈ. દુર્વાસા : અત્રિ અને અનસૂયાના પુત્ર. અતિ ધી સ્વભાવના ઋષિ. દુષ્યલ : શકુંતલાને પતિ અને ભારતને પિતા. દેવયાની ઃ શુક્રાચાર્યની પુત્રી અને ચચાતિની પત્ની. પરશુરામ : જમદગ્નિના પુત્ર. તે વિષ્ણુના છઠ્ઠા અવતાર મનાય છે. પોતાના પિતાની
' હત્યાનું વેર લેવા તેમણે પૃથ્વીને એકવીસ વાર નક્ષત્રી કરી હતી. પુરૂરવા : સેમવંશનો સ્થાપક. તેણે સ્વર્ગની અપ્સરા ઉર્વશી સાથે લગ્ન કર્યા હતા. બલરામ (બલભદ્ર) : શ્રીકૃષ્ણના મૅટા ભાઈ. ભગીરથ : તેણે હજાર વર્ષ સુધી તપ કરીને સ્વર્ગમાંથી ગંગાને પૃથ્વી ઉપર ઉતારી હતી.
હસ્પતિઃ દેવોના ગુરુ અને કચના પિતા. લીલ્મ : શાંતનુ રાજાના પુત્ર. તે વિચિત્રવીચના (સાવકા) મોટા ભાઈ થાય. યયાતિ : નાહુલ રાજાનો પુત્ર. દેવયાની અને શર્મિષ્ઠાને પતિ. લોપામુદ્રા : અગત્ય મુનિનાં પત્ની. વશિસિ)ષ્ઠ ઃ સૂર્યવંશી રાજાઓના કુલગુરુ. વાલમીકિ : રામાયણના રચયિતા. વિચિત્રવીર્ય શાંતનુ અને મત્સ્યગંધા (સત્યવતી)નો પુત્ર. ભીષ્મને સાવકો નાનો ભાઈ. વ્યાસ : મહાભારત અને અઢાર પુરાણના રચયિતા. તે પરાશરથી મત્સ્યગંધાને કુમારિકા
અવસ્થામાં અવતર્યા હતા. શમિઠા : દત્યરાજ વૃષપર્વાની પુત્રી. તે દેવયાની સાથે યયાતિને ત્યાં દાસી તરીકે ગઈ હતી.
પરંતુ પાછળથી ચયાતિએ તેના પર હિત થઈ તેની સાથે લગ્ન કર્યા હતાં. શુક્રાચાર્ય : દેના ગુરુ. તે સંજીવની વિદ્યા જાણતા હતા. સત્યભામા : શ્રીકૃષ્ણની આઠ પટરાણીઓમાંની એક. સાંદીપનિ : શ્રીકૃષ્ણ અને સુદામાના ગુરુ હિરણ્યકશિપુ : પ્રહલાદને પિતા.

Page #822