Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ "aho zrutajJAnama" graMtha jIrNodhdhAra 40 kAvya graMtha tilakamagnarI bhAga-3 : dravya sahAyaka: pUjya zAsanasamrATu zrImad vijayanemisUrIzvarajI ma.nA samudAyanA paramavidUSI pUjya sAdhvIzrI cAritrazrIjI mahArAjanA ziSyA pUjya zrI hemalatAzrIjI mahArAjanA ziSyA pUjya zrI suviditAzrIjI mahArAjanI preraNAthI zrImatI su. cI. jaina pauSadhazALA (ciMtAmaNI sosAyaTI)nI sAbaramatI, amadAvAdanAM baheno jJAnakhAtAmAMthI saMyojaka zAha bAbulAla saremala beDAvALA zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAna bhaMDAra zA. vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, sAbaramatI, amadAvAda-380005 (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 (rahe.) 27505720 saMvata 2066 I.sa. 2010 "Aho Shrutgyanam
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2065 (I. 2009) seTa naM.-1 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustake www.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| pustakanuM nAma kramAMka pRSTha kartA-TIkAkAra-saMpAdaka pU. vikramasUrijI ma.sA. pU. jinadAsagaNi cUrNIkAra pU. meghavijayajI gaNi ma. sA. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra saMyojaka - zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 - ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda - 05. 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 zrI naMdIsUtra avacUrI zrI uttarAdhyayana sUtra cUrNI zrI arhadgItA bhagavadgItA zrI arhaccUDAmaNi sArasaTIkaH zrI yUkti prakAzasUtraM zrI mAnatuGgazAstram aparAjitapRcchA zilpa smRti vAstu vidyAyAm zilparatnam bhAga - 1 zilparatnam bhAga - 2 prAsAdatilaka kAzyazilpam prAsAdamaJjarI rAjavallabha yAne zilpazAstra zilpadIpaka vAstusAra dIpArNava uttarArdha jinaprAsAda mArtaNDa jaina graMthAvalI hIrakalaza jaina jyotiSa | nyAyapravezaH bhAga-1 dIpArNava pUrvArdha | anekAnta jayapatAkAkhyaM bhAga - 1 | anekAnta jayapatAkAkhyaM bhAga-2 prAkRta vyAkaraNa bhASAMtara saha tattpopaplavasiMhaH zaktivAdAdarzaH kSIrArNava vedhavAstu prabhAkara pU. bhadrabAhusvAmI ma.sA. pU. padmasAgarajI gaNi ma.sA. pU. mAnatuMgavijayajI ma.sA. zrI bI. bhaTTAcArya | zrI naMdalAla cunilAla somapurA zrIkumAra ke. sabhAtsava zAstrI zrIkumAra ke. sabhAtsava zAstrI zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI zrI vinAyaka gaNeza ApaTe zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI zrI nArAyaNa bhAratI goMsAI zrI gaMgAdharajI praNIta zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI zrI naMdalAla cunIlAla somapurA zrI jaina zvetAmbara konphransa zrI himmatarAma mahAzaMkara jAnI zrI AnaMdazaMkara bI. dhruva zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI pU. municaMdrasUrijI ma. sA. zrI eca. Ara. kApaDIA zrI becaradAsa jIvarAja dozI zrI jayarAzI bhaTTa, bI. bhaTTAcArya zrI sudarzanAcArya zAstrI zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI 238 286 84 18 48 54 810 850 322 280 162 302 156 352 120 88 110 498 502 454 226 640 452 500 454 188 214 414 192
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 zilparatnAkara prAsAda maMDana zrI siddhahema bRhadvRtti bRhannyAsa adhyAya-1 | zrI siddhahema bRhadvRtti bRhannyAsa adhyAya-2 zrI siddhahema bRhadvRtti bRhannyAsa adhyAya-3 (?) zrI siddhahema bRhadvRtti bRhannyAsa adhyAya - 3 (2) (3) zrI siddhahema bRhadvRtti bRhannyAsa adhyAya -5 vAstunighaMTu tilakamannarI bhAga-1 tilakamannarI bhAga-2 tilakamannarI bhAga-3 saptasandhAna mahAkAvyama saptabhaGImimAMsA nyAyAvatAra vyutpattivAda guDhArthatattvAloka sAmAnyaniryukti guDhArthatattvAloka saptabhaGInayapradIpa bAlabodhinIvivRttiH vyutpattivAda zAstrArthakalA TIkA nayopadeza bhAga-1 taraGiNItaraNI nayopadeza bhAga-2 taraGiNItaraNI nyAyasamuccaya syAdyArthaprakAzaH dina zuddhi prakaraNa bRhad dhAraNA yaMtra jyotirmahodaya zrI narmadAzaMkara zAstrI paM. bhagavAnadAsa jaina pU. lAvaNyasUrijI ma.sA. pU. lAvaNyasUrijI ma.sA. pU. lAvaNyasUrijI ma.sA. pU. lAvaNyasUrijI ma.sA. pU. lAvaNyasUrijI ma.sA. prabhAzaMkara oghaDabhAI somapurA pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. vijayaamRtasUrizvarajI pU. paM. zivAnandavijayajI satiSacaMdra vidyAbhUSaNa zrI dharmadattasUri (bacchA jhA) zrI dharmadattasUri (bacchA jhA) pU. lAvaNyasUrijI zrIveNImAdhava zAstrI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. darzanavijayajI pU. darzanavijayajI saM. pU. akSayavijayajI 824 288 520 578 278 252 324 302 196 190 202 480 228 60 218 190 138 296 210 274 286 216 532 113 112
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAna bhaMDAra bhASA | 218. | 164 saMyojaka - bAbulAla saremala zAha zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIzana sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, mahAvAha-04. (mo.) 8427585804 (yo) 2213 2543 (5-mela) ahoshrut.bs@gmail.com maho zrutajJAnamajtha ddhiAra - saMvata 2075 (5. 2010)- seTa naM-2 prAyaH jIrNa aprApya pustakone skena karAvIne DI.vI.DI. banAvI tenI yAdI. yA pustasI www.ahoshrut.org vebasAITa 52thI ugl stGirls sii zAze. krama pustakanuM nAma tA-TI8152-saMpaES pRSTha 055 | zrI siddhahema bRhavRtti bRhadanyAsa adhyAya-6 | pU. lAvaNyasUrijI ma.sA. 296 056 | vividha tIrtha kalpa pa. jinavijayajI ma.sA. 160 057 lAratIya Tana bhe| saMskRti sanomana pU. pUNyavijayajI ma.sA. 058 | siddhAntalakSaNagUDhArtha tattvalokaH zrI dharmadattasUri 202 059 | vyApti paJcaka vivRtti TIkA zrI dharmadattasUri jaina saMgIta rAgamALA zrI mAMgaroLa jaina saMgIta maMDaLI | 306 061 | caturviMzatIprabandha (prabaMdha koza) | zrI rasikalAla eca. kApaDIA 062 | vyutpattivAda Adarza vyAkhyayA saMpUrNa 6 adhyAya |saM zrI sudarzanAcArya 668 063 | candraprabhA hemakaumudI saM pU. meghavijayajI gaNi 516 064| viveka vilAsa saM/. | zrI dAmodara goviMdAcArya 268 065 | paJcazatI prabodha prabaMdha | pU. mRgendravijayajI ma.sA. 456 066 | sanmatitattvasopAnam | saM pU. labdhisUrijI ma.sA. 420 06764zamAtA vahI guzanuvAha gu4. pU. hemasAgarasUrijI ma.sA. 638 068 | moharAjAparAjayam saM pU. caturavijayajI ma.sA. 192 069 | kriyAkoza saM/hiM zrI mohanalAla bAMThiyA 428 070 | kAlikAcAryakathAsaMgraha saM/. | zrI aMbAlAla premacaMda 406 071 | sAmAnyanirukti caMdrakalA kalAvilAsa TIkA | saM. zrI vAmAcaraNa bhaTTAcArya 308 072 | janmasamudrajAtaka saM/hiM zrI bhagavAnadAsa jaina 128 meghamahodaya varSaprabodha saM/hiM zrI bhagavAnadAsa jaina 532 on jaina sAmudrikanAM pAMca graMtho 14. zrI himmatarAma mahAzaMkara jAnI 376 060 322 073
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ '075 374 238 194 192 254 260 | jaina citra kalpadruma bhAga-1 16 | jaina citra kalpadruma bhAga-2 77) saMgIta nATya rUpAvalI 13 bhAratanAM jaina tIrtho ane tenuM zilpa sthApatya 79 | zilpa cintAmaNi bhAga-1 080 | bRhad zilpa zAstra bhAga-1 081 bRhad zilpa zAstra bhAga-2 | bRhad zilpa zAstra bhAga-3 083. AyurvedanA anubhUta prayogo bhAga-1 kalyANa kAraka 085 | vinorana zora kathA ratna koza bhAga-1 kathA ratna koza bhAga-2 088 | hastasagnIvanama 238 260 guja. | | zrI sArAbhAI navAba guja. | zrI saYTmAruM navAva guja. | zrI vidyA saramA navIna guja. | zrI sArAmAruM navIna guja. | zrI manasubAna muvAmana guja. | zrI nannAtha maMvArama guja. | zrI nannAtha maMvArama guja. | zrI gagannAtha maMvArama guja. | . vantisAgaranI guja. | zrI vardhamAna parvanAtha zatrI saM./hiM zrI naMdalAla zarmA guja. | zrI levalAsa gIvarAna kozI guja. | zrI levalAsa navarIna lozI sa. pU. meniyanI saM. pU.vinayanI, pU. puNyavijayajI AcArya zrI vijayadarzanasUrijI 114 '084. 910 436 336 087 230 322 (089/ 114 endracaturvizatikA sammati tarka mahArNavAvatArikA 560
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra krama 272 240 saM. 254 282 466 342 362 134 70 316 224 612 307 saMyojaka-zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 - ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-05. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2067 (I. 2011) seTa naM.-3 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustake www.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| | pustaka nAma kartA TIkAkAra bhASA saMpAdaka/prakAzaka 91 | syAdvAda ratnAkara bhAga-1 vAdidevasUrijI saM. motIlAla lAghAjI punA 92 | | syAdvAda ratnAkara bhAga-2 vAdidevasUrijI | motIlAla lAghAjI punA 93 | syAdvAda ratnAkara bhAga-3 bAdidevasUrijI | motIlAla lAghAjI punA 94 | | syAdvAda ratnAkara bhAga-4 bAdidevasUrijI motIlAla lAghAjI punA | syAdvAda ratnAkara bhAga-5 vAdidevasUrijI | motIlAla lAghAjI punA 96 | pavitra kalpasUtra puNyavijayajI sArAbhAI navAba 97 | samarAGgaNa sUtradhAra bhAga-1 bhojadeva | TI. gaNapati zAstrI 98 | samarAGgaNa sUtradhAra bhAga-2 bhojadeva | TI. gaNapati zAstrI 99 | bhuvanadIpaka padmaprabhasUrijI | veMkaTeza presa 100 | gAthAsahastrI samayasuMdarajI saM. | sukhalAlajI 101 | bhAratIya prAcIna lipImAlA | gaurIzaMkara ojhA hindI | munzIrAma manohararAma 102 | zabdaratnAkara sAdhusundarajI saM. haragovindadAsa becaradAsa 103 | sabodhavANI prakAza nyAyavijayajI |sN./g / hemacaMdrAcArya jaina sabhA 104 | laghu prabaMdha saMgraha jayaMta pI. ThAkara saM. orIenTa insTITyuTa baroDA 105 | jaina stotra saMcaya-1-2-3 mANikyasAgarasUrijI saM, AgamoddhAraka sabhA 106 | sanmati tarka prakaraNa bhAga-1,2,3 siddhasena divAkara sukhalAla saMghavI 107 | sanmati tarka prakaraNa bhAga-4.5 siddhasena divAkara sukhalAla saMghavI 108 | nyAyasAra - nyAyatAtparyadIpikA satiSacaMdra vidyAbhUSaNa esiyATIka sosAyaTI 109 | jaina lekha saMgraha bhAga-1 puraNacaMdra nAhara | puraNacaMdra nAhara 110 | jaina lekha saMgraha bhAga-2 puraNacaMdra nAhara saM./hi puraNacaMdra nAhara 111 | jaina lekha saMgraha bhAga-3 puraNacaMdra nAhara saM./hi / puraNacaMdra nAhara 112 | | jaina dhAtu pratimA lekha bhAga-1 kAMtivijayajI saM./hi | jinadattasUri jJAnabhaMDAra 113 | jaina pratimA lekha saMgraha daulatasiMha loDhA saM./hi | aravinda dhAmaNiyA 114 | rAdhanapura pratimA lekha saMdoha vizAlavijayajI saM./gu | yazovijayajI graMthamALA 115 | prAcina lekha saMgraha-1 vijayadharmasUrijI saM./gu | yazovijayajI graMthamALA 116 | bIkAnera jaina lekha saMgraha agaracaMda nAhaTA saM./hi nAhaTA bradharsa 117 | prAcIna jaina lekha saMgraha bhAga-1 jinavijayajI saM./hi | jaina AtmAnaMda sabhA 118 | prAcina jaina lekha saMgraha bhAga-2 jinavijayajI saM./hi | jaina AtmAnaMda sabhA 119 | gujarAtanA aitihAsika lekho-1 girajAzaMkara zAstrI saM./gu | phArvasa gujarAtI sabhA 120 | gujarAtanA aitihAsika lekho-2 girajAzaMkara zAstrI saM./gu | phArbasa gujarAtI sabhA 121 | gujarAtanA aitihAsika lekho-3 girajAzaMkara zAstrI phArbasa gujarAtI sabhA 122 | oNparezana ina sarca oNpha saMskRta menyu. ina muMbaI sarkala-1 | pI. pITarasana raoNyala eziyATIka jarnala 123|| | oNparezana ina sarca oNpha saMskRta menyu. ina muMbaI sarkala-4 pI. pITarasana raoNyala eziyATIka jarnala 124 | oNparezana ina sarca oNpha saMskRta menyu. ina muMbaI sarkala-5 pI. pITarasana raoNyala eziyATIka jarnala 125 | kalekzana oNpha prAkRta enDa saMskRta inskrIpzansa pI. pITarasana | bhAvanagara ArcIoNlaoNjIkala DipA. 126 | vijayadeva mAhAtmyam | jinavijayajI saM. jaina satya saMzodhaka 514 454 354 saM./hi 337 354 372 142 336 364 218 656 122 764 404 404 540 274 saM./gu 414 400
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra 754 194 3101 276 69 100 136 266 244 saMyojaka-zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 - ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-05. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2068 (I. 2012) seTa naM.-4 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustake www.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| krama | pustaka nAma kartA / saMpAdaka bhASA | prakAzaka 127 | mahAprabhAvika navasmaraNa sArAbhAI navAba guja. sArAbhAI navAba 128 | jaina citra kalpalatA sArAbhAI navAba guja. sArAbhAI navAba 129 | jaina dharmano prAcIna itihAsa bhAga-2 hIrAlAla haMsarAja guja. hIrAlAla haMsarAja 130 | oparezana ina sarca opha saM. menyu. bhAga-6 pI. pITarasana aMgrejI | eziyATIka sosAyaTI 131 | jaina gaNita vicAra kuMvarajI ANaMdajI guja. jaina dharma prasAraka sabhA 132 | daivajJa kAmadhenu (prAcina jyotiSa graMtha) zIla khaMDa saM. | braja. bI. dAsa banArasa 133 || | karaNa prakAzaH brahmadeva saM./aM. | sudhAkara dvivedi 134 | nyAyavizArada maho. yazovijayajI svahastalikhita kRti saMgraha | yazodevasUrijI guja. | yazobhAratI prakAzana 135 | bhaugolika koza-1 DAhyAbhAI pItAMbaradAsa guja. | gujarAta barnAkyulara sosAyaTI 136 | bhaugolika koza-2 DAhyAbhAI pItAMbaradAsa guja. | gujarAta varnAkyulara sosAyaTI 137 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-1 aMka-1,2 jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 138 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-1 aMka-3, 4 jinavijayajI hindI / jaina sAhitya saMzodhaka punA 139 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-2 aMka-1, 2 jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 140 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-2 aMka-3, 4 jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 141 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-3 aMka-1,2 / / jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 142 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-3 aMka-3, 4 jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 143 | navapadonI AnupUrvI bhAga-1 somavijayajI guja. zAha bAbulAla savacaMda 144 | navapadonI AnupUrvI bhAga-2 somavijayajI | zAha bAbulAla savacaMda 145 | navapadonI AnupUrvI bhAga-3 somavijayajI guja. zAha bAbulAla savacaMda 146 | bhASavati zatAnaMda mArachatA saM./hi | eca.bI. guptA enDa sansa banArasa 147 | jaina siddhAMta kaumudI (ardhamAgadhI vyAkaraNa) ratnacaMdra svAmI prA./saM. | bhairodAna seThIyA 148 | maMtrarAja guNakalpa mahodadhi jayadayAla zarmA hindI | jayadayAla zarmA 149 | phakkIkA ratnamaMjUSA-1, 2 kanakalAla ThAkUra saM. harikRSNa nibaMdha 150 | anubhUta siddha vizAyaMtra (cha kalpa saMgraha) meghavijayajI saM./guja | mahAvIra graMthamALA 151 | sArAvali kalyANa vardhana saM. pAMDuraMga jIvAjI 152 | jyotiSa siddhAMta saMgraha vizvezvaraprasAda dvivedI saM. bIjabhUSaNadAsa banArasa 153| jJAna pradIpikA tathA sAmudrika zAstram rAmavyAsa pAnDeya saM. | jaina siddhAMta bhavana nUtana saMkalana | A. caMdrasAgarasUrijI jJAnabhaMDAra - ujjaina hastaprata sUcIpatra hindI | zrI AzApuraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra 2 | zrI gujarAtI zve.mU. jaina saMgha-hastaprata bhaMDAra - kalakattA | hastaprata sUcIpatra hindI | zrI AzApuraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra 274 168 282 182 guja. 384 376 387 174 320 286 272 142 260 232 160
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra | pRSTha 304 122 208 70 310 462 512 saMyojaka-zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 - ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-05. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2069 (I. 2013) seTa naM.-5 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustake www.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| | krama | pustaka nAma kartA/saMpAdaka viSaya | bhASA saMpAdaka/prakAzaka 154 | uNAdi sUtro opha hemacaMdrAcArya | pU. hemacaMdrAcArya | vyAkaraNa | saMskRta johana kriSTe 155 | uNAdi gaNa vivRtti | pU. hemacaMdrAcArya vyAkaraNa saMskRta pU. manoharavijayajI 156 | prAkRta prakAza-saTIka bhAmAha vyAkaraNa prAkRta jaya kRSNadAsa guptA 157 | dravya parikSA aura dhAtu utpatti | Thakkara pherU dhAtu saMskRta /hindI | bhaMvaralAla nAhaTA 158 | Arambhasidhdhi - saTIka pU. udayaprabhadevasUrijI jyotISa saMskRta | pU. jitendravijayajI 159 | khaMDaharo kA vaibhava | pU. kAntIsAgarajI zIlpa | hindI | bhAratIya jJAnapITha 160 | bAlabhArata pU. amaracaMdrasUrijI | kAvya saMskRta paM. zIvadatta 161 | giranAra mAhAtmya daulatacaMda paraSottamadAsa tIrtha saMskRta /gujarAtI | jaina patra 162 | giranAra galpa pU. lalitavijayajI | tIrtha saMskRta/gujarAtI | haMsakavijaya phrI lAyabrerI 163 | praznottara sArdha zataka pU. kSamAkalyANavijayajI | prakaraNa hindI | sAdhvIjI vicakSaNAzrIjI 164 | bhAratiya saMpAdana zAstra | mUlarAja jaina sAhitya hindI jaina vidyAbhavana, lAhora 165 | vibhaktyartha nirNaya giridhara jhA saMskRta caukhambA prakAzana 166 | vyoma batI-1 zivAcArya nyAya saMskRta saMpUrNAnaMda saMskRta yunivarsiTI 167 | vyoma vatI-2 zivAcArya nyAya saMpUrNAnaMda saMskRta vidyAlaya | 168 | jaina nyAyakhaMDa khAdyam | upA. yazovijayajI nyAya saMskRta /hindI | badrInAtha zukla 169 | haritakAvyAdi nighaMTU | bhAva mitha Ayurveda saMskRta /hindI | zIva zarmA 170 | yoga ciMtAmaNi-saTIka pU. harSakIrtisUrijI | saMskRta/hindI | lakSmI veMkaTeza presa 171 | vasaMtarAja zakunam pU. bhAnucandra gaNi TIkA | jyotiSa khemarAja kRSNadAsa 172 | mahAvidyA viDaMbanA pU. bhuvanasundarasUri TIkA | jyotiSa | saMskRta senTrala lAyabrerI 173 | jyotirnibandha / zivarAja | jyotiSa | saMskRta AnaMda Azrama 174 | meghamAlA vicAra pU. vijayaprabhasUrijI jyotiSa saMskRta/gujarAtI | meghajI hIrajI 175 | muhUrta ciMtAmaNi-saTIka rAmakRta pramitAkSaya TIkA | jyotiSa | saMskRta anUpa mizra 176 | mAnasollAsa saTIka-1 bhulAkamalla somezvara jyotiSa orienTa insTITyUTa 177 | mAnasollAsa saTIka-2 bhulAkamalla somezvara | jyotiSa saMskRta orienTa insTITyUTa 178 | jyotiSa sAra prAkRta bhagavAnadAsa jaina jyotiSa prAkRta/hindI | bhagavAnadAsa jaina 179 | muhUrta saMgraha aMbAlAla zarmA jyotiSa | gujarAtI | zAstrI jagannAtha parazurAma dvivedI 180 | hindu esTrolojI pitAmbaradAsa trIbhovanadAsa | jyotiSa gujarAtI pitAmbaradAsa TI. mahetA 264 144 256 75 488 | 226 365 nyAya saMskRta 190 480 352 596 250 391 114 238 166 saMskRta 368 88 356 168
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra saMyojaka-zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543. E-mail : ahoshrut.bs@gmail.com zAha vimaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-380005. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2071 (I. 2015) seTa naM.-6 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI DijiTAijhezana dvArA DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustakewww.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| krama viSaya | bhASA pRSTha pustaka nAma kAvyaprakAza bhAga-1 | saMpAdaka / prakAzaka pUjya jinavijayajI 181 | saMskRta 364 182 kAvyaprakAza bhAga-2 222 183 kAvyaprakAza ullAsa-2 ane 3 330 184 | nRtyaratna koza bhAga-1 156 185 | nRtyaratra koza bhAga-2 ___ kartA / TikAkAra pUjya mammaTAcArya kRta pUjya mammaTAcArya kRta upA. yazovijayajI zrI kumbhakarNa nRpati zrI kumbhakarNa nRpati zrI azokamalajI | zrI sAraMgadeva zrI sAraMgadeva zrI sAraMgadeva zrI sAraMgadeva 248 504 saMskRta pUjya jinavijayajI saMskRta yazobhArati jaina prakAzana samiti saMskRta zrI rasIkalAla choTAlAla saMskRta zrI rasIkalAla choTAlAla saMskRta /hindI | zrI vAcaspati gairobhA saMskRta/aMgrejI | zrI subramaNyama zAstrI saMskRta/aMgrejI | zrI subramaNyama zAstrI saMskRta/aMgrejI | zrI subramaNyama zAstrI saMskRta/aMgrejI | zrI subramaNyama zAstrI saMskRta zrI maMgeza rAmakRSNa telaMga gujarAtI mukti-kamala-jaina mohana graMthamAlA 448 188 444 616 190 632 | nArada 84 | 244 zrI caMdrazekhara zAstrI 220 186 | nRtyAdhyAya 187 | saMgIratnAkara bhAga-1 saTIka | saMgIratnAkara bhAga-2 saTIka 189 | saMgIratnAkara bhAga-3 saTIka saMgIranAkara bhAga-4 saTIka 191 saMgIta makaranda saMgIta nRtya ane nATya saMbaMdhI 192 jaina graMtho 193 | nyAyabiMdu saTIka 194 | zIghrabodha bhAga-1 thI 5 195 | zIghrabodha bhAga-6 thI 10 196| zIghrabodha bhAga-11 thI 15 197 | zIghrabodha bhAga-16 thI 20 198 | zIghrabodha bhAga-21 thI 25 199 | adhyAtmasAra saTIka 200 | chandonuzAsana 201 | maggAnusAriyA saMskRta hindI sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA 422 hindI sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA 304 zrI hIrAlAla kApaDIyA pUjya dharmotarAcArya pUjya jJAnasundarajI pUjya jJAnasundarajI pUjya jJAnasundarajI pUjya jJAnasundarajI pUjya jJAnasundarajI pUjya gaMbhIravijayajI eca. DI. belanakara 446 |414 hindI sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA hindI sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA hindI sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA saMskRta/gujarAtI | narottamadAsa bhAnajI 409 476 siMghI jaina zAstra zikSApITha 444 saMskRta saMskRta/gujarAtI zrI DI. esa zAha | jJAtaputra bhagavAna mahAvIra TrasTa 146
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra saMyojaka-zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543. E-mail : ahoshrut.bs@gmail.com zAha vimaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-380005. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2072 (I. 2016) seTa naM.-7 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI DijiTAijhezana dvArA DIvIDI banAI usakI suucii| pRSTha 285 280 315 307 361 301 263 395 krama pustaka nAma 202 | AcArAMga sUtra bhAga-1 niyukti+TIkA 203 | AcArAMga sUtra bhAga-2 niyukti+TIkA 204 | AcArAMga sUtra bhAga-3 niyukti+TIkA 205 | AcArAMga sUtra bhAga-4 niyukti+TIkA 206 | AcArAMga sUtra bhAga-5 niyukti+TIkA 207 | suyagaDAMga sUtra bhAga-1 saTIka 208 | suyagaDAMga sUtra bhAga-2 saTIka 209 | suyagaDAMga sUtra bhAga-3 saTIka 210 | suyagaDAMga sUtra bhAga-4 saTIka 211 | suyagaDAMga sUtra bhAga-5 saTIka 212 | rAyapaseNiya sUtra 213 | prAcIna tIrthamALA bhAga-1 214 | dhAtu pArAyaNam 215 | siddhahema zabdAnuzAsana laghuvRtti bhAga-1 216 | siddhahema zabdAnuzAsana laghuvRtti bhAga-2 217 | siddhahema zabdAnuzAsana laghuvRtti bhAga-3 218 | tArkika rakSA sAra saMgraha bAdArtha saMgraha bhAga-1 (sphoTa tattva nirUpaNa, sphoTa candrikA, 219 pratipAdika saMjJAvAda, vAkyavAda, vAkyadIpikA) vAdArtha saMgraha bhAga-2 (SaTkAraka vivecana, kAraka vAdArtha, 220 | samAsavAdArtha, vakAravAdArtha) | bAdArtha saMgraha bhAga-3 (vAdasudhAkara, laghuvibhaktyartha nirNaya, 221 __ zAbdabodhaprakAzikA) 222 | vAdArtha saMgraha bhAga-4 (AkhyAta zaktivAda chaH TIkA) kartA / TikAkAra bhASA saMpAdaka/prakAzaka | zrI zIlaMkAcArya | gujarAtI | zrI mANeka muni zrI zIlaMkAcArya | gujarAtI zrI mANeka muni zrI zIlaMkAcArya | gujarAtI zrI mANeka muni zrI zIlaMkAcArya | gujarAtI zrI mANeka muni zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI mANeka muni zrI zIlaMkAcArya | gujarAtI | zrI mANeka muni zrI zIlaMkAcArya | | gujarAtI | zrI mANeka muni zrI zIlaMkAcArya | gujarAtI | zrI mANeka muni zrI zIlaMkAcArya | gujarAtI | zrI mANeka muni zrI zIlaMkAcArya | gujarAtI zrI mANeka muni zrI malayagiri | gujarAtI zrI becaradAsa dozI A.zrI dharmasUri | saM./gujarAtI | zrI yazovijayajI graMthamALA zrI hemacaMdrAcArya | saMskRta A. zrI municaMdrasUri zrI hemacaMdrAcArya | saM./gujarAtI | zrI becaradAsa dozI zrI hemacaMdrAcArya | saM./gujarAtI | zrI becaradAsa dozI zrI hemacaMdrAcArya | saM./gujarAtI zrI becaradAsa dozI A. zrI varadarAja saMskRta rAjakIya saMskRta pustakAlaya vividha kartA saMskRta mahAdeva zarmA 386 351 260 272 530 648 510 560 427 88 vividha kartA / saMskRta | mahAdeva zarmA 78 mahAdeva zarmA 112 vividha kartA saMskRta raghunAtha ziromaNi | saMskRta mahAdeva zarmA 228
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 zrIvijayanemisUrIzvara granthamAlAratnam - 52 5 dhArAdhIzAsAditasarasvatIbirudena vipravargAgragena kamanIyakavitAlatAlavAlakalpena paramArhatena dhanapAlaviduSA viracitA * tilakamaJjarI [ tRtIyo vibhAgaH ] phra tadupari -- pUrNatallagacchIya-vibudhaziromaNi - zrIzAntyAcAryaviracitaM Tippanakam / tathA zAsasamrAT - sarvatantra svatantra - tapogacchAdhipati zrImadvijayane misUrIzvarapaTTAlaGkAreNa 'vyAkaraNavAcaspati zAstravizArada - kaviratna' itipadAlaGkRtena zrImadvijayalAvaNya sUrIzvareNa viracitA parAganAmA vivRtiH / wwwwww.w wwwwwwwwwwww.mmmmmm wwwwwwwwwww Wan Wan prakAzakam - zrIvijayalAvaNya sUrIzvarajJAnamandiram boTAda saurASTra. nemisaM0 9 vIrasaM0 2484 ] sampAdaka:--- panyAsa pravarazrIdakSa vijayagaNIndraH Wan Wan "Aho Shrutgyanam" Wan [vikramasaM0 2014
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakaHzrIvijayalAvaNyasUrIzvarajJAnamandiranA kAryavAhakazAha-IzvaradAsa mUlacaMda [boTAda-saurASTra rwwwwwwwwwwan sahAyaka sadUgRhastha zeTha kezavalAla abhecaMda tathA zeTha maNIlAla maganalAla muMbaIvALA taraphathI A graMtha prakAzita karavAmAM udAra sahAyatA maLelI che. wrurururummurumun AMMV [2] prAptisthAna[1] zrIvijayalAvaNyasUrIzvarajJAnamandira, boTAda, saurASTra. sarasvatIpustakabhaMDAra, The. ratanapola, hAthIkhAnA, amadAvAda (gujarAta). mudrakalakSmIbAI nArAyaNa caudharI, nirNayasAgara presa, 26 / 28 kolabhATa sTrITa, muMbaI naM. 2 "Aho Shrutgyanam"
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ // ahaM // AzaizavazIlazAline zrI nemIzvarAya namaH / zrI jinendrazAsanaikarasika - dhArAdhIzAsAditasarasvatI biruda - kavIndraviprAgraNI - paramArhata-zrIdhanapAlasudhIzena viracitA tilakamaJjarI / [ tRtIyo vibhAgaH ] tadupari www. vibudhaziromaNi zrIzAntyAcAryavaryaviracitaM Tippanakam / zrImattapogacchAdhipati-sarvatantra svatatra - zAsanasamrAD-jagadguruzrIvijayanemisUrIzvarapaTTAlaGkAreNa vyAkaraNavAcaspati-zAstravizArada - kaviratneti padAlaGkRtena vijayalAvaNyasUriNA praNItA parAgavivRtizca / narendratanayastu vIkSitena sarvAtizAyinA tasya cArutvena zrutena cAsyAH kutUhalavidhAyinA vidagdhAlA pena janitaprItirgRhItvA tamAdareNa 'bhadre ! kimatra likhitam' ityabhidadhAnaH saMnidhAne samAsInAyAzcAmaragrAhiNyAH smupninye| salIlavalitabhrUlatAlakSitAjJayA ca tayA tatkSaNameva vistArite purastAt tatra nihitadRSTiratyutkRSTarUpAM rUpiNImiva bhagavato manmathasya jayaghoSaNAmudAraveSasavizeSacArugAtrI maciraprAptayauvanAM kanyakArUpadhAriNImekAM citraputrikAM dadarza, vimamarza cAdRSTapUrvAkRtivizeSadarzana dUra vikasattArayA dRzA tribhuvanAtizAyinImasyAH narendratanayastu yuvarAjastu, harivAhanastvityarthaH / vIkSitena avalokitena, tasya citrapaTasya, sarvAtizAyinA sarvottamena cArutvena saundaryeNa ca punaH zrutena zravaNagocarIkRtena, kutUhala vidhAyinA autsukyajanakena, asyAH pratIhAryAH, vidagdhAlApena naipuNyapUrNena AbhASaNena, janitaprItiH utpAditasnehaH, taM citrapaTam, AdareNa AdarapUrvakaM, gRhItvA tvA, bhadre ! kalyANini / atra asmin paTe, kiM likhitam aGkitam iti ittham, abhidadhAnaH bruvANaH, sannidhAne samIpe samAsInAyAH samupavizantyAH, cAmaragrAhiNyAH bAlavyajanadhAriNyAH striyAH samupaninye smrpitvaan| ca punaH, salIlavalita bhrUlatAlakSitAjJayA salIlaM - lIlAsahitaM yathA syAt tathA, valitayA - vakratAmApAditayA, bhrUlatayA-netroparitana romarAjilatayA, lakSitA-pratItA, AjJA- tadvistAraNAdezo yayA tAdRzyA, tayA cAmaragrAhiNyA, tatkSaNameva tatkAla eva purastAt agre, vistArite prastArite, tatra citrapaTe, nihitadRSTiH nivezitadRSTiH san atyutkRSTarUpAm atyantotkRSTa saundaryAm, rUpiNIM rUpavatIM, bhagavataH prabhutvazAlinaH manmathasya kAmadevasya, jayaghoSaNAmiva jayadhvanimivetyutprekSA, udAraveSasa vizeSacArugAtrIm udAraveSeNa - utkRSTaveSeNa, savizeSacAru-niratizayasundaraM, gAtraM-zarIraM yasyAstAdRzIm aciraprAptayauvanAM prAptAbhinavatAruNyAM, kanyakArUpadhAriNIM kumArikAkAravatIm, ekAM, citraputrikAM citritaputrI, dadarza dRSTavAn / ca punaH adRSTapUrvAkRti vizeSadarzana dUra vikasattArayA adRSTapUrvasya-pUrvamanavalokitasya, AkRtivizeSasya, darzanena, dUraM vikasantI - prasarantI, tArakA- kanInikA yasyAM tAdRzyA, dazA "Aho Shrutgyanam"
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| zarIrAvayavasamudAyacArutAmaticiram / anuparatakautukazca muhuH kezapAze, muhurmukhazazini, muhuradharapatre, muhurakSipAtrayoH, muhuH kaNThakandale, muhuH stanamaNDale, muhurmadhyabhAge, muhurnAbhicakrAbhoge, muhurjaghanabhAre, muhurUrustambhayoH, muhuzvaraNavAriruhayoH, kRtArohAvarohayA dRSTayA tAM vyabhAvayat [a] / anurAgabhAvitamanAzca parivRtya kiJcit tadAkAradarzanotsukacetasaH samaraketoH kamalaguptapramukhAnAM ca pradhAnarAjaputrANAmadarzayat / apRcchacca tAM prasAdaprahitadRSTibharapAlikAM-'vajrArgale ! kutaH samAsAditamidamasaMbhAvyadarzanamanyatra divyalokAccitram' iti| abravIca sA--'kumAra! vijJApayAmi, zrUyatAM , yataH prAptamidam / idAnImeva dvAradezamazUnyaM vidhAya kautukAkRSTA draSTumudyAnalakSmImito gatAsmi, savismayaprahitacakSuSA ca tata itaH prasarpanyA mayA sarittaTAsannataruNatarukhaNDamadhyavartinyatimuktakalatAmaNDape tatkSaNAnItasalilArdranalinIpalAzakalpitaM talpamadhizayAno manasizaya ivAtizayatIvrAmIzAnanayanAgnidAhavedanAM vinodayitumAyAta eko darzanIyAkRtiH paJcadazavarSadezIyo vaidezikaH pathikadArako dRSTaH [A] | pRSTA ca tenAhamantikoddezamAgatA netreNa, tribhuvanAtizAyinI lokatrayotkRSTAm , asyAH citraputrikAyAH, zarIrAvayavasamudAyacArutAM zarIrAGgAsamUhasaundaryam , aticiram atidIrghakAlaM, vimamarza samAlocayAJcakAra / ca punaH, anuparatakautukaH anivRttautsukyaH san , kezapAze kezavinyAsavizeSe, muhuH anekavAram , punaH mukhazazini mukhacandre, muhuH, punaH adharapatre oSThapallave, muhuH, punaH akSipAtrayoH netrapuTayoH, muhuH, punaH kaNThakandale kaNThanAle, muhuH, punaH stanamaNDale vartulastane, muhaH punaH madhyabhAge katipradeza, muhaH, punaH nAbhicakrAbhoge nAbhimaNDalavistAre, muDaH, punaH jaghanabhAre kaTipurovartimaNDale, muhuH, punaH UrustambhayoH jAnUparibhAgarUpastambhayoH, muhuH, punaH caraNavAriruhayoH caraNakamalayoH, muhuH, kRtArohAvarohayA kRtaH, ArohaH-utkSepaNam , avarohaH-apakSepaNaM ca yasyAstAdRzyA, dRSTyA netreNa, tAM citraputrikAM, vyabhAvayat vimRSTavAn [a]| ca punaH, anurAgabhAvitamanAH prItyAkRSTahRdayaH, kiJcit ISat , parivRtya parAvRtya, tadAkAradarzanotsukacetasaH tasyAH-putrikAyAH, AkAradarzane, utsukam-utkaNThitaM, cetaH-hRdayaM yasya tAdRzasya, samaraketoH tadAkhyanRpakumArasya, ca punaH, kamalaguptapramukhAnAM kamalaguptAdInAM, pradhAnarAjaputrANAM mukhyanRpakumArANAm , adarzayat dRSTigocaratAM prApitavAn / ca punaH, prasAdaprahitadRSTiH prItipreritadRSTiH, tAM prakRtAM, dvArapAlikAM pratIhArIm , apRcchata pRSTavAn , kimityAha-vajrArgale! ttsNjnyike| divyalokAta svargalokAt, anyatra anyasmin loke, asambhAvyadarzanam asambhAvya-sambhAvayitumapyazakyaM, darzanaM yasya tAdRzam , idaM citraM, kutaH kasmAt , samAsAditaM samprAptam / ca punaH, sA dvArapAlikA, abravIt uktavatI, kimityAha-kumAra! yuvarAja!, vijJApayAmi avabodhayAmi, zrUyatAM zravaNagocarIkriyatAm , yataH yasmAt , idaM citraM, prAptaM labdham / idAnImeva adhunaiva, dvAradeza dvArasthAnam , azanyaM svapratinidhisanAthaM, vidhAya kRtvA, kautukAkRSTA autsukyavazIkRtA satI, itaH asmAt sthAnAt , udyAnalakSmI krIDAkAnanarAmaNIyaka, draSTuM dRSTigocarIkartu, gatA asmi; ca punaH, savismayaprahitacakSuSA sAzcaryapreritadRSTyA, tata itaH atra tatra, prasarpantyA bhrAmyantyA, mayA sarittaTAsannataruNatarukhaNDamadhyavartini sarittaTasya-nadItaTasya, AsannaH-nikaTo yaH, taruNatarukhaNDa:-pariNatavRkSasamUhaH, tanmadhyavartini, atimuktakalatAmaNDape muktAm atikrAntaHzuklatvenetyatimuktaH, tadAkhyAyA latAyAH-mAdhavIlatAyAH, maNDape-tatpihitodaragRhavizeSe, tatkSaNAnItasalilArdranalinIpalAzakalpitaM tatkAlAnItajalaklinnakamalinIdalaracitaM, talpaM zayyAm , adhizayAnaH vapan, atizayatIvrAma atidussahAm, IzAnanayanAgnidAhavedanAm IzAnasya-zivasya, nayanAgninA-tRtIyanetrarUpAgninA, yo dAhaH, tadvedanAMtaduHkhaM, vinodayituM zamayitum , AyAtaH AgataH, manasizaya iva kAmadeva ivetyutprekSA, ekaH, darzanIyAkRtiH manoharAkAraH, paJcadazavarSadezIyaH paJcAdhikadazavarSavayaskakalpaH, vaidezikaH videzotpannaH, pathikadArakaH pathikabAlakaH, "Aho Shrutgyanam"
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI samupavizya dvAri darzitAdareNa--'sundari! ka eSaH ? kasyAtmajaH ? kimabhidhAnazca rAjaputraH ? yasya vidhRtAtiruciraveSo'yamitastataH saMcarati bAhyo'pyanucaravargaH' iti| nizamya cedaM nUnamadyaivAyamanyadezAdAgato'nyathA naivaM yadRcchayA pRcchatIti cintayantyA mayA prAJjalamevoditam-- 'bhrAtaH ! zRNu, nivedayAmi, eSa niHzeSabhAratavarSavikhyAtaguNasaMpadakhilabhUpAlavRndavanditapAdAravindayugalaH sakalavipakSarAjarAjayakSmA rAjalakSmInivAsajaGgamakamalakhaNDastyAgatRptAptacAraNaparamparApravRttijanitatIvramanmathonmadAbhirakhila diGmukhakhyAtarUpasaubhAgyasaMpadbhipAntaramahArAjakanyakAbhiranudivasamapahAryamANacitraphalakAropita viddharUpo rUpatulitanalakUbarazcaturamburAzivelAvanAvacchinnabhUmaNDalapateraikSvAkakSoNipAlakulatilakasya trailokyanAthena bhagavatA pAkazAsanenApyanekazastridazasaMsadi zlAghitamahimno mahArAjameghavAhanasya nijazirazchedasAhasaprasAditarAjalakSmIvarapradAnalabdha ekasUnurnRtyagItacitrAdikalAzAstrapAradRzvA harivAhano nAma kumAraH krIDArthamidamudyAnamAgataH Tippanakam-dhanadaputraH- nalakubaraH [i] / dRSTaH [A] / ca punaH, antikoddezam nikaTordhvadezam , AgatA aham , dvAri tanmaNDapadvAradeze, samupavizya samyagupavizya, darzitAdareNa prakaTitAdareNa, tena bAlakena, ahaM pRSTA anupadavakSyamANajijJAsAM jJApitA, kimityAhasundari! mnohre|, eSaH ayaM, kaH? kasya AtmajaH, ca punaH kimabhidhAnaH? kinnAmA ?, rAjaputraH nRpakumAraH, yasya yatsambandhI, vidhRtAtiruciraveSaH gRhItaparamojvalaveSaH, ayaM bAhyo'pi kimutAbhyantarikaH, anucaravargaH kiGkaragaNaH, itastataH atra tatra, saJcarati vicarati, iti / ca punaH, idaM tadvAkyametat , nizamya zrutvA, adyaiva asminneva dine, ayaM bAlakaH, nUnam avazyam , anyadezAt videzAt , AgataH, anyathA etaddezIyatve, yadRcchayA yatheccham , evaM na pRcchati pRcchet , iti itthaM, cintayantyA vimRzantyA, mayA, prAJjalameva saralameva, spaSTameveti yAvat , uditam uktam / kimityAha-bhrAtaH ! zRNu khapraznottaraM zravaNagocarIkuru, nivedayAmi vijJApayAmi, eSaH ayaM, niHzeSabhAratavarSavikhyAtaguNasampadakhilabhUpAlavRndavanditapAdAravindayugalaH niHzeSe-samaste, bhAratavarSe, vikhyAtA-prasiddhA, guNasamRddhiryeSAM tAdRzAnAm , akhilabhUpAlAnAM-samastanRpANAM, vRndena-gaNena, vanditam-abhivAditaM stutaM vA, pAdAravindayugalaMcaraNakamalayugalaM yasya tAdRzaH; punaH sakalavipakSarAjarAjayakSmA sakalAnA-sarveSAM, vipakSANAM-zatrubhUtAnAM, rAjJA, kSaye rAjayakSmA-tadAkhyarogarAjaH; punaH lakSmInivAsajaGgamakamalakhaNDaH lakSmyAH , nivAsaH-nivAsAspadabhUtaH, jaGgamaH-gamanazIlaH, kamalakhaNDaH-kamalakAnanarUpaH, punaH dvIpAntaramahArAjakanyakAbhiH anyadvIpavAsimahAnRpakumArikAbhiH, anadivasaM pratidinam , apahAryamANacitraphalakAropitaviddharUpaH apahAryamANaM-kriyamANApaharaNaM, citraphalakAropitaMcitrapaTTikAnihitaM, viddhaM citritaM, rUpam-AkRtiryasya tAdRzaH, kIdRzIbhiH ? tyAgatRptAptacAraNaparamparApravRttijanitatIvamanmathonmadAbhiH tyAgena-dAnena, tRptAnAM-tuSTAnAm , AptacAraNaparamparANAM-vizvastabandigaNAnAM, pravRttyA-vArtayA, janitaH, tIvraH-utkaTaH, manmathonmAdaH-kAmavikAro yAsAM tAbhiH, puna: akhiladinakhakhyAtarUpasaubhAgyasampadbhiH azeSadigantavizrutarUpalAvaNyasampattikAbhiH; punaH rUpatulitanalakUbaraH rUpeNa kAntyA, tulitaH-upamitaH, nalakUbaraHkuberAtmajo yena tAdRzaH; punaH caturamburAzivelAvanAvacchinnabhUmaNDalapateH caturNAm amburAzInA-samudrANAM, yA velAH-taTAH, tadvartivanaiH, avacchinnasya-paricchinnasya, bhUmaNDalasya, patyuH, punaH aikSvAkakSoNipAlakulatilakasya ikSvAkukulotpannabhUpatigaNazreSTasya, trailokyanAthena tribhuvanasvAminA, bhagavatA aizvaryazAlinA, pAkazAsanenApi indreNApi, anekazaH bahuzaH, tridazasaMsadi devasabhAyAM, zlAghitamahimnaH prazaMsitamahattAkasya, mahArAjameghavAhanasya meghavAhanAkhyamahAnRpateH, nijazirazchedasAhasaprasAditarAjalakSmIvarapradAnalabdhaH svamastakakartanasAhasaprINita. rAjalakSmIkartRkavarapradAna prAptaH, ekasUnuH ekamAtraputraH; punaH nRtyagItacitrAdikalAzAstrapAradRzvA nRtyAdikalAnAM yAni zAstrANi-AgamAH, teSAM pAradRzvA- pAraM gataH, harivAhano nAma harivAhanAkhyaH, kumAraH yuvarAjaH, krIDArtha krIDAnimi "Aho Shrutgyanam"
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| savidha evAsya mArgataruzAkhAntarAlena viralopalakSyamANaraktAMzukapatAkasya kusumAyudhavezmanaH kalpitamanalpena parigataM cUtakhaNDena jalamaNDapamadhyAste [i] / prastutavicitrakathAvinodaM cainamAgatyAgatya nagaranivAsino vaidezikAzca lokAH kalAsu zAstreSu zilpeSu ca prakAzayitumAtmano vicakSaNatAmanukSaNaM pazyanti / yadi ca kautukaM prayojanaM ca darzanena tatastvamapi sajjo bhava, anubhava bhUyasaH kAlAdavikalaM janmaphalam ahameva gatvA darzayAmi draSTavyalokadarzanAdhikAraniyuktA mahAbhAgam / ' ityukte mayA prItivikasitekSaNaH sa kSaNaM dhyAtvA gaditavAn-'vAgmini! kimapyAnandito'hamamunA tvadAlApena, yadi yathAveditastathaivAsau kumAraH, tat pravartasva zIghram , asti me mahat prayojanamasya darzanena, yathA ca mama tathA'syApi maddarzanena, kevalamidaM kuru-gRhANa citrapaTamenam , atra saprayatnena bhUtvA likhitamekaM mayA divyakumArikArUpamanurUpaparivAraparikaram , tadasya kuru kalAzAstrakuzalasya kauzalikam , ahamapi tvAmanuprApta eva / ' ityabhidadhAnaH saMnidhAnasthApitAyAH prakRSTacInakarpaTaprasevikAyAH sayatnamAkRSya citrapaTamenamupanItavAn [ii]|' Tippanakam-prasevikAyAH kotthalikAyAH [ii]| ttama , idam etat , udyAnaM krIDAkAnanam , AgataH, mArgataruzAkhAntarAlena mArgavartivRkSazAkhAmadhyena, viralopalakSyamANaraktAMzukapatAkasya viralam-anirantaram , asamagramityarthaH, upalakSyamANAH-dRzyamAnAH, raktAMzukapatAkAH-raktazlakSNavastrapatAkA yasmistAdRzasya, asya purovartinaH, kusumAyudhavezmanaH kAmadevagRhasya, savidha eva nikaTa eva, kalpitaM racitam , analpena pracureNa sAndreNeti yAvat , catakhaNDena AmravaNena, parigataM vyAptaM, jalamaNDapaM jalamayaM gRham , adhyAste adhitiSThati [i]| ca punaH, nagaranivAsinaH nAgarikAH, ca punaH, vaidezikAH videzAdAgatAH, lokAH janAH, prastutavicitrakathAvinodaM prastutaH-pravartitaH, vicitrakathAbhiH-apUrvakathAbhiH, vinodaH-prItiyana tAdRzam , enam imaM harivAhanamiti yAvat , Agatya Agatya asakRdAgatya, kalAsu nATyAdiSu, zAstreSu AgameSu, ca punaH, zilpeSu citraNAdiSu, AtmanaH khasya, vicakSaNatAm abhijJatA, prakAzayitum udbhAvayitum , anukSaNaM pratikSaNaM, pazyanti dRssttigocriikurvnti| yadi kautukaM taddarzanautsukyam , ca punaH, darzanena tatsAkSAtkaraNena, prayojanam , astIti zeSaH, tarhi tvamapi, sajjaH sannaddhaH, bhava, bhUyasaH atibahoH, kAlAt , avikala sakalaM, janmaphalaM janmaprayojanam , anubhava praapnuhi| draSTavyalokadarzanAdhikAraniyuktA darzanIyajanadarzanAdhikAraniyukkA, ahameva, gatvA, mahAbhAgaM mahAnubhAvaM, harivAhanamityarthaH, darzayAmi dRSTigocaratAM nayAmi' mayA iti ukta kathite sati, prItivikasitekSaNaHharSotphullalocanaH,sa bAlakaH, kSaNaM dhyAtvA vicintya, gaditavAn uktavAn , kimityAha-vAgmini! prazastavAdini!, anunA tena, tvadAlApena tvadAbhASaNena, ahaM, kimapi atyantam , AnanditaH prasAditaH, yadi yathA yena prakAreNa, AveditaH varNitaH, tathaiva tatprakAra eva, asau kumAraH yuvarAjaH, vartata iti zeSaH, tat tarhi, zIghraM satvaraM, pravartasva taddarzanAya pravRttiM kuru, asya buddhayA sannikRSTasya harivAhanasya, darzanena, me mama, mahat utkRSTaM, prayojanam , asti, ca punaH, yathA yAdRzaM, mama taddarzanena prayojanamiti zeSaH, tathA tAdRza, maddarzanena, asyApi harivAhanasyApi / kevalam , idaM mama buddhisthaM kArya, kuru, kimityAhaenam ibha, citrapaTaM citrAdhiSThitavastraM, gRhANa dhAraya, atra asmin citrapaTe, saprayatnena prayatnavatA, bhUtvA, mayA, anurUpaparivAraparikaram anurUpaH-anuguNaH, parivAraparikaraH-paricchadasamUho yasya tAdRzam , ekaM divyakumArikArUpaM kamanIyakanyakA kRtiH, likhitaM citritam , tat tasmAt, kalAzAstrakuzalasya zilpavidyAvicakSaNasya, asya prastutayuvarAjasya, kauzalikaM mAGgalikaM, citritakumArikodvAhamityarthaH, kuru sampAdaya, ahamapi, tvAm , anuprApta eva anugata eva, asmIti zeSaH / iti ittham , abhidadhAnaH bruvANaH, sannidhAnasthApitAyAH nikaTadhRtAyAH, prakRSTacInakarpaTaprasevikAyAH utkRSTa cInadezIyavastrakhaNDamaJjaSAyAH sakAzAt , sayatnaM yatnasahitam , AkRSya niSkAsya, enam ima, citrapaTaM citrAdhiSThitavastram , upanItavAn dattavA "Aho Shrutgyanam"
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI iti nivedayantyAmeva tasyAM sa pathikadArakaH pArthivasutasya drshnpthmaayyau| AjagAma cAbhimukhamaskhalitayA gatyA svabhAvapATalaM caraNayugalamaGgalatAsaGgavellitAbhirmArgavallibhirnijapallavakAntilopAzaGkayeva kusumarajasA dhUsarIkRtamudvahan , gUDhajAnuparvaNA vRttAnupUrveNa preGkhatA pAdakSepeSu savilAsamUrudaNDayugalena calitabAla. rambhAstambhamiva tamudyAnadezamAdarzayan , jvaladanekapadmarAgazakalayA tAnavaprakarSAdatikaSTadRzyamudaradezamAviSkartu mupasaMgRhItapracuradIpayeva tapanIyapaTTikayA gADhAvanaddhazukaha ritapaTTAMzukanivasanaH, zuSkacandanAGgarAgasaMdehadAyinA hAracchavipaTalena churitoraHkapATaH, skhaladvizRGkhalaprakoSThahATakavalayavAcAlasya pANiyugalasya vilasantIbhirubhayataH saliladhArAdhavalAbhinakhamayUkhasaMtatibhirApUrayannAsannatarulatAlavAlAni [u], nIlapItapATalairullasadbhiraGgulIyakaratnarAgairanurAgavRddhaye rAjasUnoraparamiva citrakarmanarmanirmANamambare kurvANaH, sUkSmavimalena pATalAkusumapATalakAntinA zaratkAladivasa iva bAlAtapena dUramAhitacchAyAvRddhidhRtanetrakUrpAsakena, zravaNapAzapraNayino Tippanakam-AlavAlaM-sthAnakam [u] / iti itthaM, tasyAM dvArapAlyAM, nivedayantyAM vijJApayantyAmeva satyAM, sa pathikadArakaH pathikabAlakaH, pArthivasutasya yuvarAjasya, darzanapathaM dRSTimArgam , Ayayau AgatavAn / ca punaH aGgalatAsaGgavellitAbhiH aGgalatAsanenaaGgarUpalatAsamparkeNa, vellitAbhiH-udbhUtAbhiH, mArgavallibhiH-mArgavartilatAbhiH, nijapallavakAntilopAzaGkayeva nijAyAHkhakIyAyAH, pallavakAnteH- pallavatulyadyuteH, lopasya-vidhvaMsanasya, AzaGkayeva-sandeheneva, kusumarajasA puSpaparAgeNa, kRta kizcitpItazvatIkRta, caraNayugala pAdadvayam , udvahan dhArayan , askhalitayA apratihatayA, gatyA, abhimukhaM samakSam , AjagAma AgataH; kIdRzaH ? gUDhajAnuparvaNA AvRtajAnUrusandhisthAnena, punaH vRttAnupUrveNa vRtta-vartulam , anupUrvam - uttarottaraM yasmiMstAdRzena, punaH pAdakSepeSu caraNotkSepaNeSu satsu, savilAsaM savibhramaM, prekSatA pracalatA, UrudaNDayugalena jAnUparibhAgarUpastambhadvayena, calitabAlarambhAstambhamiva calitAH-calitumArabdhAH, bAlarambhA. stambhAH-bAlakadalIdaNDA yasmiMstAdRzamiva, udyAnadeza krIDAkAnanapradezam , Adarzayan pratyAyayan ; punaH jvaladanekapadmarAgazakalayA dIpyamAnAnekaraktamaNikhaNDaviziSTayA, ata eva tAnavaprakarSAt kAryAtizayAt , atikaSTadRzyam atiklezena draSTuM zakyam , udaradezam udarabhAgam , AviSkartuM prakAzayitum , upasaMgRhItapracuradIpayeva upasaMgRhItAH-rAzIkRtAH, pracurA:-adhikAH, dIpA yasyAM tAdRzyevetyuprekSA, tapanIyapaTTikayA suvarNapaTTikayA, gADhAvanaddhazukaharitapaTTAMzukanivasanaH gADhaM-sAndram , avanaddhaM-niyatritaM, zukaharita-zukajAtIyapakSivat haritavarNa, paTTAMzukaM-kauzeyazlakSNavastrameva, nivasanam-AcchAdanaM yasya tAdRzaH; punaH zuSkacandanAGgarAgasandehadAyinA zuSkasya candanarUpasya, aGgarAgasya-agalepanadravasya, saMzayotpAdinA, hAracchavipaTalena mAlAdyutisandohena, charitorAkapATa: churitaH-vyAptaH, uraH-vakSaHsthalarUpaH, kapATo yasya tAdRzaH; punaH skhaladvizaGkalaprakoSThahATakavalayavAcAlasya skhalajhyAM-nipata yAM vizRGkhalAbhyAM- vighaTitAbhyo, prakoSThahATakavalayAbhyAM-maNibandhavartisuvarNakaGkaNAbhyAM, vAcAlasya -zabdAyamAnasa lasya hastadvayasya, ubhayataH bhAgadvaye, vilasantIbhiH sphurantIbhiH, saliladhArAdhavalAbhiH jaladhArAzubhrAbhiH, nakhamayUkhasantatibhiH nakhakiraNagaNaiH, AsannatarulatAlavAlAni nikaTavRkSalatAdhastanajaladhAradezAn , ApUrayana paripUrayan [u ] punaH rAjasUnoH prakRtayuvarAjasya, anurAgavRddhaye prItivardhanAya, nIlapItapATalaiH nIlapItazvetaraktavarNaiH, ullasadbhiH udbhAsamAnaiH, aGgulIyakaratnarAgaiH aGgulyalaGkaraNaratnadyutibhiH, ambare AkAze, aparam anyat , citrakarmanarmanirmANamiva citraNAtmakakIDAnirmANamiva, kurvANaH vidadhAnaH; punaH sUkSmavimalena sUkSmakhacchena, pATalAkusumapATalakAntinA pATalAyAH tadAkhyalatAvizeSasya, yat kusumaM-puSpaM, tasyeva pATalA-zvetaraktA kAntiryasya tAdRzena, dhRtanetrakUsakena gRhItanetrAvaraNena, zaratkAladivase zaradRtudine, bAlAtapeneva apariNatAtapeneva. daraM dUraparyantam, AhitacchAyAvRddhiH AhitA-jAnatA, chAyAya "Aho Shrutgyanam"
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tippanaka - parAgavivRtisaMvalitA / rindranIlakarNAbharaNayoradhomukhapAtibhirmayUkhaprarohaiH pakSmalita paryantatayA samupajAtazmazrulekhodbhedamiva vadanamudvahan, lalATapaTTacchalAdupari saMniviSTASTamI candrazakalasya mukhasarojasya glAnizaGkayA bAladinakareNetra saMyojitamAtmamaNDalaikakhaNDa makhaNDatAmbUlo payogabaddhabahalarAgamadharapallavaM dadhAnaH, dhIradRSTivikSepakSobhitAbhimukhatejasvirAjahaMsamaNDalaH, zazibimbadarzane'pi mukulitAnyupahasannivApAGganirgatena kSIrazucinA cakSupaH prabhApaTalena mArgavA pikApuNDarIkavanAni, paTTAMzukoSNISiNA sadRzavarNatayA kUjitAnumita parimalAlInaSaTpadakulena vicakilamAlabhAriNA kezabhAreNa bhrAjamAnaH [U ], yauvanopacitasarvAvayavena prAMzunA vizadanepathyena sAvaSTambhapadanikSepa pizunitAntaH pauruSAvalepena pralaghuvetrakara NDikAkroDa nihitakatipayatAmbUlabITakasanAthAM dakSiNetarAMsasraMsinImajasrabhujadaNDadolana calAcalAmutkRSTakarpaTaprasevikA manatilambAM bibhratA khaDga 6 Tippanakam - dhIravikSepakSobhitAbhimukhatejasvirAjahaMsamaNDalaH ekatra sthiranetra preraNAtrAsitasammukhasatejonRpapradhAnasaMghAtaH, anyatra kSobhitAdityacandrabimbaH / uSNISaH- ziroveSTanam [U] / punaH zravaNapAzapraNayinoH zobhanakarNasnehinoH, indranIlakaraNAbharaNayoH nIlamaNimayakarNAlaGkaraNayoH, adhomukhapAtibhiH adhomukhaprasarpibhiH, mayUkhaprarohaiH kiraNAGkuraiH, pakSmalita paryantatayA vyAptaprAntatayA, samupajAtazmazrulekhodbhedamiva samupajAtaH - samutpannaH, zmazrulekhAyAH- dADhikAkhyaromarAjyAH, udbhedaH - udgamo yasmiMstAdRzamiva, vadanaM mukham, udvahan dhArayan; punaH lalATapaTTacchalAt paTTikAkAralalATavyAjAt, upari UrdhvabhAge, sanniviSTASTamIcandrazakalasya sanniviSTaH - saMsthitaH, aSTamIcandrasya, zakala :- khaNDo yasya tAdRzasya, mukhasarojasya mukhAravindasya, glAnizaGkayA saMkoca saMzayena, bAladinakareNa bAlasUryeNa, saMyojitaM sannivezitam, AtmamaNDalaikakhaNDamiva AtmamaNDalasya-svabimbasya, ekakhaNDamiva - ekakalAmiva, akhaNDatAmbUlopayogabaddhabahalarAgam akhaNDasya - samagrasya, tAmbUlasya-sopakaraNanAgavallIdalasya, upayogena- bhakSaNena, baddhaH - utpAditaH, bahalaH - pracuraH, rAgaH- raktatA yasmiMstAdRzam, adharapallavam oSTharUpaM pallavaM dadhAnaH dhArayan; punaH dhIradRSTivikSepakSobhitAbhimukhatejakhirAjahaMsamaNDalaH dhIradRSTivikSepeNa-sthiralocanapreraNayA, kSobhitaM - trAsamApAditam, abhimukhatejakhinAm-abhimukhaM tejaH - prabhAvaH parAkramaH kAntiryeSAM tAdRzAnAM, rAjahaMsAnAM - pradhAnanRpANAM maNDalaM- samUho yena tAdRzaH, pakSe dhIradRSTivikSepeNa kSobhitam abhimukhAgataM tejasvinoH-prakAzazAlinoH, rAjahaMsayoH - candrasUryayoH, maNDalaM-vartulaM vimAnaM yena tAdRzaH / punaH zazibimbadarzane'pi candrabimbadarzane'pi, mukulitAni saMkucitAni mArgavApikApuNDarIkavanAni mArgavartidIrghikAsthakamalavanAni, apAGganirgatena netraprAntaniHsRtena, kSIrazucinA dugdhadhavalena, cakSuSaH netrakamalasya, prabhApaTalena kAntipuJjena, upahasanniva parihasanniva punaH paTTAMzukoSNISiNA paTTAMzukaM - kauzeya sUkSmavastrameva, uSNISaM - ziroveSTanaM yasmiMstAdRzena, sadRzavarNatayA samAnavarNatayA, kUjitAnumita parimalAlInaSaTpadakulena kUjitena - guJjitena, anumitam - anumAnaviSayIkRtaM, parimalAlInaM-parimalena - utkRSTasaurabheNa, AlInam - antarhitaM, SaTpadakulaM-bhramaragaNo yasmiMstAdRzena, vica kilamAlabhAriNA vicakilAnAm - azokakusumAnAM, yA mAlA taddhAriNA, kezabhAreNa kezapuJjena, bhrAjamAnaH zobhamAnaH [U ]; punaH yauvanopacitasarvAvayavena yauvanena tAruNyena, upacitAH -pUrNAH, sarve, avayavAni aGgAni yasya tAdRzena, prAMzunA unnatena, vizadanepathyena ujjvalaveSeNa, sAvaSTambhapadanikSepapizu nirantataH pauruSAvalepena sAvaSTambhenaauddhatyapUrNena, padanikSepeNa - pAdanyAsena, pizunitaH - sUcitaH, antaH pauruSasya - AntarikaparAkramasya, avalepaH- garvo yena tAdRzena, pralaghu vetrakaraNDikAkroDa nihita katipaya tAmbUlabITakasanAthAM pralaghoH - atilaghoH, vetrakara daNDikAyAH - vetramayapAtravizeSasya, kroDe - madhye, nihitaiH - sthApitaiH, katipayatAmbUlabITakaiH - katipayatAmbUlapuTaiH, sanAthAM - samanvitAM, dakSiNetarAMsasraMsinIM vAmaskandhalambinIm, ajasrabhujadaNDadolana calAcalAm anavaratadaNDAkArabAhudolanenodvelantIm - anatilambAm anatidIrghAm, utkRSTakarpaTaprasevikAm uttamapaTakhaNDamayamaJjUSAM, bibhratA dhArayatA, khaDgadhenukA "Aho Shrutgyanam"
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI dhenukAmAtrazatraparigraheNa puruSeNAnugamyamAnaH, kRtopasarpaNazca dvArabhUmAvutthAya satvaramAkAritaH pratIhAryA pravizya sarabhasamabhimukhaprahitasaprasAdadRSTeH kumArasya prakaTitAdaraH praNAmamakarot / AkArasaundaryAtizayadarzanopArUDhaprItezca tasya kiJciduccoccAritAkSaramehIti kRtasaMbhASaNasya samIpamupasasarpa [] / nirdiSTasamucitAsanopaviSTazca dRSTvA rAjasUnoradhaHkRtasakalasurasiddhavidyAdhararUpamAdhuryamaGgasaundaryamupajAtavismayaH paramamantaHparitoSamuvahat / abhimukhaprahitasaspRhekSaNena ca stimitamavalokitastena kRtapuNyamAtmAnamamanyata [R]| sthitvA ca kaJcit kAlamuparatavacAzcitrapaTanihitanizcalanayanamavanipAlatanayaM vinayavAmanazirAH zanaiH papraccha--'kumAra! asti kiJcid darzanayogyamatra citrapaTe rUpam ?, udbhUtarUpaH ko'pi doSo vA nAtimAtraM pratibhAti ?, adyApyanupajAtapariNatizcitravidyAyAM zikSaNIyo'hamakhilakalAzAstrapArageNa mahAbhAgena' iti / harivAhanastu taM pratyuvAca-'bAlaka! kiM zikSyate tava, sraSTA tvamasyA jagati vidyAyAH, sujanateva svabhAvamadhurA janmAntarazatAbhyAsAdupAgatA tavaiSA citragatiH, vinItatAyAmivAsyAmalpameva te yadhupadeSTA gurujanaH, mAtrazastraparigraheNa khagadhenukA-asiputrikA, churiketyarthaH, tanmAtraM yat zastraM-praharaNaM, tadeva parigrahaH-upakaraNaM yasya tAdRzena, puruSeNa, anugamyamAnaH anusriyamANaH; ca punaH, dvArabhUmau dvAradeze, kRtopasarpaNaH kRtAgamanaH; punaH utthAya, pratIhAryA dvArapAlikayA, satvaraM zIghram , AkAritaH AhUtaH, punaH sarabhasaM satvaraM, pravizya, prakaTitAdaraH prakAzitAdaraH san , abhimukhaprahitasaprasAdadRSTaH abhimukhaM-sammukhe, prahitA-preritA, saprasAdA-prasannA, dRSTiyana tAdRzasya, kumArasya harivAhanasya, praNAmaM namaskAram , akarot kRtavAn / ca punaH, AkArasaundaryAtizayadarzanopArUDhaprIteH AkArasaundaryAtizayasya-tatsvarUpazobhAtizayasya, darzanena, upArUDhA-utpannA, prItiH-sneho yasya tAdRzasya, punaH kizciduccoccAritAkSaraM kiJciduccaM-kiJcit tIvram , uccAritam-abhivyajitam , akSaraM yasmiMstAdRzaM yathA syAt tathA, ehi Agaccha, iti kRtasambhASaNasya kRtAlApasya, tasya kumArasya, samIpaM nikaTam , upasasarpa upajagAma [k]| ca punaH, nirdiSTasamucitAsanopaviSTaH darzitayogyAsanopaviSTaH san , adhakRtasakalasurasiddhavidyAdhararUpam adhaHkRta-tiraskRta, sakalAnAM-samastAnAM, surANAM-devAnAM, siddhAnAm-aNimAdyaizvayezAlinAM, vidyAdharANAM-mantrAdidhArakANAM ca, rUpaM saundarya yena tAdRzaM,rAjasUnoH prakRtakumArasya, aGgasaundarya deha jAcArutAM, dRSTA dRSTigocarIkRtya, upajAtavismayaH utpannAzcaryaH, paramamanaHparitoSam atyantamantaHsantoSam , udavahat prAptavAn / ca punaH, abhimukhaprahitasaspRhekSaNena abhimukhaM-sammukhe, prahitaM-preritaM, saspRha-sAnurAgam , IkSaNaM-nayanaM yena tAdRzena, tena prakRtakumAreNa, stimitaM sthiraM yathA syAt tathA, avalokitaH dRSTaH san , AtmAnaM khaM, kRtapuNyaM puNyazAlinam , amanyata pratItavAn [R]| ca punaH, kazcit kAlaM kiyantaM kAlaM, sthitvA vartitvA, uparatavacAH nivRttavacanaH, citrapaTanihitanizcalanayanaM citrapaTanivezitasthiradRSTim , avanipAlatanayaM nRpakumAra, harivAhanamiti yAvat , vinayavAmana zirAH vinayAvanatamastakaH san , zanaiH mandaM, papraccha pRSTavAn , kimityAha - 'kumAra! atra asmin , citrapaTe, darzanayogya darzanIyaM, kiJcit kimapi, rUpam , asti vartate, vA athavA, udbhatarUpaH prakaTarUpaH, ko'pi. doSaH citraNatruTiH, atimAtram atyantaM, na pratibhAti pratItipathamavatarati, adyApi adhunApi, citravidyAyAM citraNakalAyAm , anupajAtapariNatiH aprarUDhaparipAkaH, anipuNa iti yAvat , aham , akhilakalAzAstrapArageNa samagrazilpazAstrapAraMgatena, mahAbhAgena mahAnubhAvena, bhavatetyarthaH, zikSaNIyaH zikSayituM yogyaH, asmIti zeSa iti / harivAhanastu taM prakRtaM bAlaka, pratyuvAca pratyuktavAn , kimityAha-bAlaka ! tava kiM zikSyate zikSayiSyate, yataH jagati loke, asyAH vidyAyAH zilpavidyAyAH sraSTA sRSTikartA, asIti zeSaH, sujanateva saujanyamiva, svabhAvamadhurA prakRtimanoharA, janmAntarazatAbhyAsAt prAgbhavIyatIvAbhyAsAt, upAgatA prAptA, tava eSA citragatiH citrakalAbhijJatA / vinItatAyAmiva namratAyAmiva, "Aho Shrutgyanam"
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tippanaka - parAgavivRtisaMvalitA / 8 yata idamaneka campakAzokatilakatAlItamAlamA litakUlamuttAlakana kAmbhojazobhibhirambhojinIvanairdivya miti bAlizairapi vyajyamAnamucitena krameNa pariNAhini kSoNidhara zikharapRSThe pratiSThApitamapAraparisaraM saraH / imAnyatisundarANi lavalIlatA sadanAni pUgagahanAni nAgavallIpatra maNDapakatalakuTTimAni ca tIradeze'sya darzitAni [ lR ] | asAvatra niryatnacAruNi ratnavAlukA saikate saJcarantI pAdacAreNa sahacarIvRndaparivRtA rAjanItiriva yathocita - mavasthApitavarNasamudAyA dinakaraprabheva prakAzitavyaktanimnonnatavibhAgA rathAGgamUrtiriva rucirAvartanAbhiH samyagabhilikhitA zikhA maNirakhilasyApi ramaNIcakrasya cakravartikanyakA [ lR ] | etAni cAsyAH parivAralokena pracalatA purastaralitAni trAsAd vihAyasyuDDIyamAnAnyuDDInAni ca sAkSAt sacetanAnIva prakAzitAni pakSimRgamithunAni / sevAcATucaturazca nipuNamavasthApito'yamasyAH sthAnasthAneSu nikaTavartI pravRtto nijanijavyApAreSu ruciraveSo vArayoSijjanaH, tathAhi - asAvupari dhRtasitAtapatrA gagana madhyArUDhahimakareva paurNamAsI Tippanakam - rAjanItirivAvasthApita varNasamudAyA ekatra vyavasthApita brAhmaNAdisaMghAtaH, anyatra ropita nIlAdivarNasamudAyA, dinakaraprabheva prakAzitavyaktanimnonnatavibhAgA prakaTitaspaSTanIcoccapradezA, samAnaM vizeSaNam [lR ] | asyAM citrakalAyAM, yadi te tava, upadeSTA tacchikSakaH, gurujanaH syAditi zeSaH, tarhi sa alpameva kiJcideva, tatsAdhanamiti zeSaH, yataH yasmAt, aneka campakAzoka-tAlI - tamAlamAlitam anekeSAm-bahUnAM campakAditamAlAntapuSpadrumANAM mAlA-paGktiH saMjAtA yasmiMstAdRzam ; punaH uttAlakanakAmbhojazobhibhiH unnatasuvarNakamalazobhibhiH, ambhojinIvanaiH kamalinIvanaiH, divyaM manoharam, iti itthaM, bAlizairapi mUrkherapi vyajyamAnaM sphuTaM pratIyamAnam, punaH ucitena yogyena, krameNa paripAThyA, pariNAhini vistAriNi, kSoNidhara zikharapRSThe parvatazikharopari, pratiSThA - pitaM sannivezitam, apAraparisaram anantaprAntapradezam, idaM saraH kAsAraH / punaH atisundarANi atimanoharANi, imAni pratyakSANi, lavalIlatAsadanAni lavalIlatAgRhAH, punaH pUgagahanAni kramukavanAni ca punaH, nAgavallIpatramaNDapakatala kuTTimAni nAgavallIpatrANAM tAmbUlapatrANAM, ye maNDapakA :- havA maNDapAH - gRhavizeSAH, teSAM talakuTTi mAni-adhastanabaddhabhUmayaH asya sarasaH, tIradeze taTapradeze, darzitAni citritAni [ lR ] / punaH niryattacAruNi svabhAvasundare, atra asmin citre, ratnavAlukA saikate ratnasikatAmayapradeze, pAdacAreNa pAdagalyA, saJcarantI vicarantI, punaH, sahacarIvRndaparivRtA sakhI samUhapariveSTitA, punaH rAjanItirica rAjJaH, nItiH - prajAsaMgrahapaddhatiH, seva yathocitaM yathAyogyam, avasthApitavarNa samudAyA sannivezita nIlapItAdirUpasamUhA, pakSe sannivezitabrAhmaNakSatriyAdivarNasamUhA, punaH dinakaraprabheva sUryaprabhava, prakAzitavyaktanimnonnatavibhAgA prakAzitau- prakaTitau, vyaktau- sphuTayai, ninonnatavibhAgau - nIcoccAvayavau yasyAH, pakSe nIcoccapradezau yayA tAdRzI, punaH rathAGgamUrtiriva cakrAkRtiriva, rucirAvartanAbhiH rucirA - manoharA, AvartarUpA jalabhramAkArA, nAbhiH - prANyaGgavizeSaH, pakSe cakrAvayavavizeSazca yasyAstAdRzI, akhilasyApi samastasyApi ramaNI cakrasya sundarIgaNasya, zikhAmaNiH ziromaNibhUtA, asau cakravartikanyakA akhaNDa bhUmaNDalezvarakumArikA, samyak suSThu abhilikhitA citritA [ ] / ca punaH, pracalatA pragacchatA, asyAH kanyakAyAH, parivAralokena parivArajanena, puraH agre, taralitAni caJcalitAni, trAsAt bhayAt, vihAyasi AkAze, uDDIyamAnAni utpatanti, ca punaH, uDDInAni katicidutpatitAni, etAni, pakSimRgamithunAni pakSihariNadampatayaH, sAkSAt pratyakSa, sacetanAnIva caitanyavantIva, prakAzitAni darzitAni / ca punaH asyAH kanyakAyAH, sevAcAducaturaH sevAyai yaccATu-priyoktiH, taccaturaH - tannipuNaH, punaH nikaTavartI samIpasthaH, nijanijavyApAreSu khakhakAryeSu, pravRttaH saMlamaH, ruciraveSaH ujjvalaveSaH, ayaM pratyakSabhUtaH, vArayoSijanaH vezyAjanaH, sthAnasthAneSu tattatsthAneSu, nipuNaM sphuTam avasthApitaH sannivezitaH; tathAhi etadevAha, yadvA hi yataH, tathA tadanusAram upari tatkanyako pari, 3 "Aho Shrutgyanam"
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI rajaniH pRSThalagnA pratipadamimAmanusarati, eSA savibhramollAsitakanakadaNDA prAvRDiva sataDidguNA nUpuradhvanizravaNadhAvitAnutsArayati gatimArgarodhino rAjahaMsAn , iyamurikSaptapANDupatrabITakA samupasRtya satvarA prasArite tiryagupanayati karatale tAmbUlamasyAH [e]| kiM bahunA ? yadyadavalokyate tat tat sarvamapi rUpamasya citrapaTasya cArutAprakarSahetuH / eka eva doSo yadatra puruSarUpamekamapi na prakAzitam , anena ca manAgasamagrazobho'yam , tadadhunA'pyasya zobhAtizayamAdhAtuM prekSakajanasya ca kautukAtirekamutpAdayitumAtmanazca sarvavastuviSayaM citrakarmakauzalamAviSkartuM yujyante katicidasyA narendraduhituH prakRtisundarANi puruSarUpANi parivAratAM netum / aviruddho hi kanyakAvasthAyAmaGganAnAM mnussysnnidhiH|' iti vyAharati harivAhane sa prativyAjahArakumAra! yuktamAdiSTam , yujyate tasya sarvametad yaH sAmAnyakanyakAyAzcaritamAlikhati, mayA tu nedaM tathA, kintu kasyAzcit puruSavidveSiNyA yathAdRSTaM rUpaM vilAsaceSTitaM ca prakaTitam , idaM cetthameva prakAzyamAnamupapannaM bhavati nAnyathA / tenAparijJAnamanavadhAnamanucitajJatAmanabhyAsaM cAtra viSaye na me saMbhAvayitumarhati mAnanAhaH, yadi punaH kutUhalaM kumArasya puruSarUpanirmANaviSayamapi naipuNyaM draSTuM tatastAnyapi darzayiSyAmi, dhRtasitAtapatrA gRhItazvetacchatrA, asau vezyA, pRSThalagnA pRSThabhAgaM gatA, gaganamadhyArUDhahimakarA gaganamadhyeAkAzamadhye, ArUDhaH-kRtArohaNaH, himakaraH-candro yasyAM tAdRzI, paurNamAsIrajaniriva pUrNimArAtririva imAM kanyakAM, pratipadaM pratisthAnaM, yadvA pratipAdavikSepam , anusarati anugacchati, punaH savibhramollAsitakanakadaNDA savilA. sotthApitasuvarNadaNDA, ata eva sataDihaNA taDidguNena-vidyuddAnnA, sahitA, prAvRDiva varSAkAla ivetyutprekSA, eSA iyaM vezyA, nUpuradhvanizravaNadhAvitAn napuradhvanizravaNena-pAdAbharaNajhaNatkArazravaNena, dhAvitAn-haMsakUjitazaGkayA satvaramAgatAn , gatimArgarodhinaH gamanamArgAvarodhakAn , rAjahaMsAna hasavizeSAn , utsArayati apanayati / utkSipta. pANDupatrabITakA utkSiptam-uddhRtaM, pANDUnA-pItazvetavarNAnAM, pariNatAnAmityarthaH, patrANAM-tAmbUladalAnA, bITakasampuTo yayA tAdRzI, iyaM vezyA, satvarA tvarAsahitA, samupasRtya samyagupagatya, prasArite vistArite, asyAH kanyakAyAH, karatale, tiryak kuTilaM yathA syAt tathA, tAmbUlam , upanayati samarpayati [e]| kiMbahunA? kimadhikena ?, yad yad avalokyate dRzyate, tat tat sarvamapi samastamapi, rUpam AkRtiH saundarya vA, asya pratyakSasya, citrapaTasya, cArutAprakarSahetuH saundaryotkarSakAraNam , astIti zeSaH / eka eva advitIya eva, doSaH vaiguNyaM, yat , atra asmin citrapaTe, ekamapi puruSarUpaM puruSAkRtiH, na prakAzitaM citritam / anena ca puruSavarUpAprakAzanena ca, ayaM citrapaTaH, manAka kiJcit , asamanazobhaH asampUrNazobhAkaH, astIti shessH| tat tasmAt , adhunApi, asya citrapaTasya, zobhAtizayaM zobhAdhikyam , AdhAtuM janayitum , ca punaH, prekSakajanasya darzakajanasya, kautukAtirekam autsukyAtizayam , utpAdayitum , ca punaH, AtmanaH khasya, citrakarmakauzalaM citraNAtmakakAryanaipuNyam , AviSkartuM prakaTayitum , asyAH citritAyAH, narendraduhituH cakravartikanyakAyAH, parivAratAM parigrahatAM, netum ApAdayituM, katicit katipayAni, prakRtisundarANi khabhAvato manoharANi, puruSarUpANi puruSAkRtayaH, yujyante citrayitumucitA vrtnte| hi yataH, kanyakAvasthAyAM kaumArAvasthAyAm , aGganAnAM strINAM, manuSyasannidhiH puruSasannidhiH, aviruddhaH anaucityarahitaH, pratyuta ucita evetyarthaH / iti itthaM, harivAhane vyAharati kathayati sati, sa bAlakaH, prativyAjahAra pratyuktavAn , kimityAha-kumAra! yuvarAja! yuktam ucitam, AdiSTam AjJaptam / etat anupadoktaM, sarve, tasya yujyate citrayitumucitam , yaH sAmAnyakanyakAyAH sAdhAraNakumArikAyAH, caritaM caritram , Alikhati citrayati, mayA tu idaM pratyakSabhUtaM, tathA tadvat, na Alikhitamiti zeSaH, kintu puruSavidveSiNyAH puruSaspardhinyAH kasyAzcit, yathAdRSTaM dRSTAnativarti, rUpam AkRtiH, ca punaH, vilAsaceSTitaM vilAsaceSTA, prakaTitaM citritam , idaM ca etat tu, itthameva anenaiva prakAreNa, prakAzyamAnam AlikhyamAnam , upapannaM yuktaM bhavati, anyathA anyaprakAreNa na, tena tasmAt kAraNAt , mAnanAhaH pUjArhaH, bhavAniti yAvat , atra asmin , viSaye, me mama, 2 tilaka. "Aho Shrutgyanam"
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tippanaka - parAgavivRtisaMvalitA / satvaro'hamatra karmaNi nijenaiva prayojanena yadivA kimanyaiH puruSarUpaiH kumArasyaiva tAvanmukhyaM mayA rUpamabhilakhanIyam, kevalamanabhinavalekhane saMprati kAraNaM kiJcidasti tacca varNayAmi saMkSiptaireva varNaiH AkarNayatu kalyANarAzi: [ ai]| asti vaitADhye zaile sakalabhAratavarSalakSmIvilAsatalpamanalpakalpatarukhaNDamaNDitAneka sArvartuko pavanaramaNIyamanaNumaNigRhaprabhA prabhAvadurvibhAvadinavibhAvarIvibhAgaM caturaGgadyUtamiva sunirUpitatrikacatuSkaracanaM rathanUpuracakravAlaM nAma vidyAdharanagaram / tatra bharatasagarAdirAjasadRzo vizvatritayavikhyAta kIrtirnItizAstranityavihitAsaktirvyaktazaktitrayaH zatruSaDvarganigrahaparaH parAbhibhUtabhUpatizatazaraNyo dharmAraNyaparisara iva satatamatyaktasaMnidhiH saMyamaikacanairmunibhirapratihatavidyAbalo mahAbalairapyarAtibhiradhipatiH samagrAyA api dakSiNa 10 Tippanakam -- caturaGgadyUtamiva sunirUpita trikacatuSkaracanam ekatra sthApitatrikacatuSkaracanam, anyatra suracitatrikacatuSkapradezavizeSaracanam / zaktitrayaM manrotsAhaprabhulakSaNam zatruSaGghargaH - kAmakrodhalobhamAnaharSamadAH, parAbhibhUtAH - zatrutiraskRtAH [o ] / aparijJAnam anabhijJatAm, anavadhAnaM pramAdam, anucitajJatAm ucitajJatAbhAvam ca punaH, anabhyAsam abhyAsAbhAvaM, na sambhAvayitum arhati yogyo'sti / yadi puruSarUpanirmANaviSayamapi puruSAkRticitraNaviSayaka mi naipuNyaM kauzalaM, draSTuM parIkSituM, kumArasya yuvarAjasya bhavata iti yAvat punaH kutUhalam autsukyam, astIti zeSaH, tataH tarhi, tAnyapi puruSarUpANyapi, darzayiSyAmi citrayiSyAmi / nijenaiva svakIyenaiva, prayojanena, atra asmin karmaNi kArye, satvaraH tvarAnvitaH asmIti zeSaH / yadivA athavA, anyaiH puruSarUpaiH puruSAkRtibhiH, kiM na kimapi prayojanamityarthaH, tAvaditi vAkyAlaGkAre, kumArasyaiva bhavata eva, mukhyaM vAstavikaM rUpam AkRtiH, mayA abhilekhanIyaM citraNIyam, kevalaM kintu anabhinavalekhane navInacitrAkaraNe, yat kiJcit kimapi kAraNaM hetuH, asti, tacca tat kAraNaM ca samprati adhunA, saMkSiptaireva parimitaireva, varNaiH akSaraiH, varNayAmi vijJApayAmi, kalyANarAziH kalyANapuJjaH, bhavAniti zeSaH, AkarNayatu zRNotu [ ai ] / vaitADhye tannAmake, zaile parvate, rathanUpuracakravAlaM nAma tatsaMjJakaM, vidyAdharanagaram, asti, kIdRzam ? sakalabhAratavarSa lakSmIvilAsatalpam akhilabhAratavarSalakSmyA vilAsasthAnam; punaH analpakalpatarukhaNDamaNDitAnekasArvartukopavanaramaNIyam analpakalpatarukhaNDamaNDitaiH - pracura kalpavRkSavanazobhitaiH, anekaiH - bahubhiH, sArvartukaiH sarvairtubhavaiH, upavanaiH-krIDAkAnanaiH, ramaNIyaM- manoharaM punaH anaNumaNigRhaprabhA prabhAvadurvibhAva dina vibhAvarI vibhAgam anaNUnAM-mahatAM, maNigRhANAM-maNimayaprAsAdAnAM prabhAprabhAveNa dyutiprabhAveNa, durvibhAvaH - durlakSaH, dinavibhAvarIvibhAgaH -dinarAtribhedo yasmiMstAdRzam ; punaH caturaGgadyUtamiva catvAri - raktaharitapItazyAmalarUpANi, aGgAni - krIDAsAdhanAnyasya tAdRzaM dyUtamiva, sunirUpitatrikacatuSkaracanaM sunirUpitA-susthApitA, trikacatuSkANAM - koSThavizeSANAM racanA yatra, pakSe sunirUpitA- suracitA, trikacatuSkANAM mArgatrayamilanamArgacatuSTaya milanasthAnavizeSANAM racanA yatra tAdRzam / tatra tasmin nagare, cakraseno nAma cakrasenasaMjJakaH, cakravartI akhaNDa bhUmaNDalezvaraH, astIti zeSaH; kIdRzaH ? bharata sagarAdirAjasadRzaH bharata-sagarAdinRpatulyaH, punaH vizvatritaya vikhyAtakIrtiH bhuvanatrayaprasiddha kIrtiH, punaH nItizAstranityavihitAsaktiH nirantaraM nItividyAvyAsaGgI, punaH vyaktazaktitrayaH vyaktaM - sphuTaM, zaktitrayaM - prabhAvotsAhamantrarUpazaktitrayaM yasya tAdRzaH; punaH zatruSaDvarganigrahaparaH zatrUNAM SaNNAM kAma-krodha-lobha- mAna-harSa-madAnAM, nigrahe-damane, paraH - pravINaH; punaH parAbhibhUtabhUpatizatazaraNyaH paraiH -- zatrubhiH, abhibhUtasya - jitasya, bhUpatizatasya- nRpazatasya, zaraNyaH zaraNe sAdhuH, rakSaka ityarthaH; punaH dharmAraNyaparisara iva tapovanaprAntapradeza iva, saMyamaikadhanaiH saMyama eva vratameva, eka mukhyaM dhanaM yeSAM tAdRzaiH, munibhiH tapasvibhiH, atyaktasannidhiH atyaktaH-avarjitaH, sannidhiH- sAmIpyaM yasya tAdRzaH; punaH mahAbalairapi prabalairapi, arAtibhiH zatrubhiH, apratihatavidyAbalaH apratihatam - avyarthitaM vidyAbalaM - nItividyArUpaM balaM, yadvA-vidyA "Aho Shrutgyanam"
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 11 zreNyA mahAbhujaparAkramazcakravartI cakraseno nAma [o ] / tasya zaizavAbhyastaniravadyazastrazAstravidyasya yauvanArambharabhasaprasAdhitapUrvAparapayodhimaryAdamedinI maNDalasya nityamabhinavAnAkhaNDalasyeva nandanopavanapAdapAnAsevamAnasya paJcaprakArAnapi viSayAnatikrAnte kiyatyapi kAle rUpatulitasakalasura siddhakhecarAGganama ne kairdevatopayAcitazatairatizubha svapna sUcitAvatAramudAravidyAdharavaMzasaMbhavAyAmaGgalAvaNyalakSmIlaghUkRta ratirUpasaMpattau patralekhAbhidhAnAyAM mahAdevyAmekamakhilatrailokya tilakastilakamaJjarInAmadheyaM kanyakAratnamutpannam [au ] / yasya rUpalava eSa lAvaNyanidhinA citrapaTasaMkrAntaH kRtArthIkRto dRSTipAtaprasAdena / sA ceyaM devI janmadinamahotsavazrIvizrANitobhaya zreNicarakheca ragaNAnandA, pAJcAlikA kanduka duhitRkA vivAhagocarAbhiH zizukrIDAbhirativAhita sarvalokaspRhaNIyabAlabhAvA, bahuletarapakSazazilekheva pratyahamaparAparAsu kalAsu paricayaM Tippanakam-nandanopavanapAdapAn mandArAn [ au ] / paJcAlikA - TiulaDI / kalA - SoDazo bhAgo vijJAnaM ca [aM] / balaM-sainyaM ca yasya tAdRzaH punaH samagrAyA api sampUrNAyA api, dakSiNazreNyAH vaitADhyaparvatasya dakSiNabhAgavata - mAnAyA nagarIpaGkaH, adhipatiH nAyakaH; punaH mahAbhujaparAkramaH mahAn - utkRSTaH, bhujaparAkramaH - bAhubalaM yasya tAdRzaH [ a ] | zaizavAbhyasta niravadyazastrazAstra vidyasya zaizave - bAlye, abhyastA - parizIlitA, zastrazAstrayorvidyA - vidvattA yena tAdRzasya; punaH yauvanArambharabha saprasAdhita pUrvAparapayodhimaryAdamedinImaNDalasya yauvanArambhe-yuvatvAvasthArambhe, rabhasena - vegena, prasAdhitaM khazAsanena pariSkRtaM pUrvAparapayodhimaryAdaM pUrvapazcima samudrAvadhikaM, medinI maNDalaM - bhUmaNDalaM yena tAdRzasya, punaH nandanopavanapAdapAn nandanopavanavRkSAn, AkhaNDalasyeva indrasyeva nityaM satatam, abhinavAn nUtanAn paJcaprakArAnapi prazasta rUparasAdipaJcavidhAnapi pakSe kalpa- pArijAta mandAra- haricandana-saMtAnarUpAnapi, viSayA bhogyapadArthAn, AsevamAnasya upabhuJjAnasya, tasya cakrasenasyaH kiyatyapi katipaye'pi, kAle, atikrAnte vyatIte sati, patralekhAbhidhAnAyAM patralekhAnAmyAM mahAdevyAM mahArAjyAM, tilakamaJjarInAmadheyaM tannAmakam, eka kanyakAratnaM kanyakArUpaM ratnam, utpannam ; kIdRzam ? rUpatulitasakalasurasiddha khecarAGganaM rUpeNa - AkRtyA saundaryeNa vA, tulitAH - upamitAH, sakalAH, sakalAnAM vA, surANAM devAnAM, siddhAnAM - siddhizAlinAM khecarANAM gaganagAminAM vidyAdharANAm, aGganAH-striyo yena tAdRzam ; punaH anekaiH, devatopayAcitazataiH devatAbhyarthanAzataiH, atizubhasvapnasUcitAvatAram atizubhakhanena - atyanta zubhAvahena nidrAvasthAyAM nirIkSitena vastunA, sUcitaH, avatAraH - utpattiryasya tAdRzam, punaH akhilatrailokyatilakaH samastatribhuvana zreSTham, kIdRzyAM mahAdevyAm ? udAravidyAdhara vaMzasambhavAyAM mahanIya vidyAdharavaMzotpannAyAm ; punaH aGgalAvaNyalakSmIlaghUkRtaratirUpasampattau aGgalAvaNyalakSmyA - khazarI ra saundaryasampattyA, laghUkRtA-tiraskRtA, rateH-kAmadevastriyAH, rUpasampattiH - saundaryasampattiryayA tAdRzyAm [ au ] / yasya kanyakAratnasya, citrapaTasaMkrAntaH citritaH; eSaH ayaM rUpalavaH saundaryalezaH, lAvaNyanidhinA saundaryanidhinA, bhavatetyarthaH, dRSTipAtaprasAdena dRSTinivezanAnugraheNa kRtArthIkRtaH saphalIkRtaH, sA anupadamupavarNitA, iyaM citrasthA, devI vidyAdharakanyakA, janmadinamahotsava zrI vizrANitobhaya zreNicarakheca ragaNAnandA janmadinamahotsava - zriyA - janmadinotkRSTotsavazobhayA, vizrANitobhaya zreNicarakhecaragaNAnandA- vizrANitaH - dattaH, janita ityarthaH, ubhayazreNicarasyadakSiNottarazreNivAsinaH, khecaragaNasya - vidyAdharasamUhasya Anando yayA tAdRzI; punaH pAJcAlikAkanduka duhitRkA vivAhagocarAbhiH pAJcAlikA nAma - pAzcAladezodbhavA vastramayaputrikA, kanduko nAma - gendukaH, duhitRkA vivAhaH - vastramayaputtalikApANigrahaNasaMskAraH, tadgocarAbhiH - tadviSayAbhiH zizukrIDAbhiH kanyakAkrIDAbhiH, ativAhita sarvalokaspRhaNIyabAlabhAvA ativAhitaH - vyatItaH, sarvalokaspRhaNIyaH - sarvajanamanoharaH, bAlabhAvaH - zaizavAvasthA yayA tAdRzI; punaH bahuletarapakSazazilekheva bahuletaraH- zuklaH, yaH pakSaH, tatra gatA zazilekheva candralekheva pratyahaM pratidinam, aparAparAsu anyAnyAsu, "Aho Shrutgyanam"
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / kurvANA, krameNa kusumabANakelikAnanaM yauvanamanuprAptA, saMprati ca dRSTavinayadAkSiNyazIlatrapAdisTeNaguNagagadviguNitApatyaprItinA janakena yogyA iti bhAjanIkRtA samagrAyA api nijavibhUteH [aM], anumoditA ca khecchAvihArAya dhRtavidagdhaveSavidyAdharIvRndaparivRtA puraH pradhAvatA prAntacalitAnekarUpacihnakApadbhutatapanamaNDa. lena mAyUrAtapatravanena kulizatrAsasaMkucitasurazailazikharAkAraM kanakamayaM vimAnamArUDhA gatvA satvaraM gaganamArgeNa kadAcid dakSiNArNavataraGgatADitataruNatADItaruSu saMbhogalAlasabhujaGgalalanAsatatasaMkulatamAlalavalIlatAgulmeSu malayataTavaneSu vicarani, kadAcidAsaktakanakAmbujarajorAjipiJjarapalAyamAnakalahaMsakuleSu mAnasasara:salileSu kUlAsInasakutUhalakuberakulakumArAvalokitA majanakelimanubhavati, kadAciditastataH pravRttapratanusuranimnagAsrotaHsUtrasImantitazikhareSu nIhAragirizikhareSu vanavihArakhinnA sukhaniSaNNAnAM kinnarakulAnAM kAkalIgItamAkarNayati [a], kadAcidacchidrapunnAgapAdapacchannavipulavAlukApulineSvavicchinnasaMtatizrUyamANAneka Tippanakam-sImantitaM-dvidhAkRtam [a] / kalAsu zilpeSu vijJAneSu vA, pakSe SoDazAMzeSu, paricayaM naipuNyaM, pakSe vRddhiM, kurvANA sampAdayantI, krameNa zanaiH, kusumabANakelikAnanaM kAmadevakrIDAkAnanabhUtaM, yauvanaM yuvatvAvasthAm , anuprAptA praaptvtii| ca punaH, samprati idAnIM, dRSTavinayadAkSiNyazIlatrapAdistraiNaguNagaNadviguNitApatyaprItinA dRSTena-anubhUtena, vinayaH-namrabhAvaH, dAkSiNyaMcAturya, zIlaM-sundarakhabhAvaH sadAcAro vA, trapA-lajjA, tatprabhRtinA, straiNaguNagaNena-strIsambandhiguNagaNena, dviguNitAdviguNIkRnA, apatyaprItiH-santAnocitavAtsalyaM yena tAdRzena, janakena pitrA, yogyA aizvaryarakSaNakuzalA, iti asmAddhetoH, samanAyA api sampUrNAyA api, nijavibhUteH khakIyaizvaryasya, bhAjanIkRtA pAtrIkRtA [aM]; ca punaH, svecchAvihArAya yathecchaparibhramaNAya, anumoditA anujJAtA satI, dhRtavidagdhaveSavidyAdharIvRndaparivRtA dhRtavidagdhaveSAbhiHgRhItamanoharaveSAbhiH, vidyAdharI vRndaiH-vidyAdharajAtIyastrIsamUhaiH, parivRtA-pariveSTitA, puraH agre, pradhAvatA atitvarita. mudbalatA, prAntacalitAnekarUpacihnakApahnatatapanamaNDalena prAnte-paryante, calitaiH-dolitaiH, anekarUpaiH-nAnAvarNakaiH, cihnakaiH-hasvacihnaH, apahRtam-apalapitam , tapanamaNDala-sUryabimbo yena tAdRzena, mAyarAtapatravanena mayUrapicchamayacchatragaNena, kulizatrAsasaMkucitasurazailazikharAkAraM kulizatrAsena-vajrabhayena, saMkucitasya, surazailasya-sumeruparvatasya, yacchikharaM-zRGga, tadAkAraM tatsadRzAkAra, kanakamayaM suvarNamayaM; vimAnam - AkAzayAnam , ArUDhA kRtArohaNA satI, gaganamArgeNa AkAzamArgega, satvaraM zIghraM, gatvA, kadAcit kasmiMzcit kAle, dakSiNArNavataraGgatADitataruNatADItaruSu dakSiNArNavasya-dakSiNasAgarasya, taraGgaiH,tADitAH-AhatAH, tarugAH-pariNatAH, tADItaravaH-tAlavRkSA yeSu tAdRzeSu, punaH sambhogalAlasabhujaGgalalanAsatatasaGkalatamAlalavalIlatAgulmeSu saMbhogalAlasAbhiH-sambhogaviSayakAtyantAbhilASavatIbhiH, bhujaGgalalanAbhiH-sarpastrIbhiH, satatasaMkulAH-anavaratavyAptAH, tamAlalavalIlatAH-tadAkhyalatAH, gulmAHskandharahitavRkSAzca yeSu tAdRzeSu, malayataTavaneSu malayaparvataparyantavartivaneSu, vicarati viharati / punaH kadAcit kasmiMzcita kAle, AsaktakanakAmbujarajorAjipiJjarapalAyamAnakalahaMsakuleSu AsaktAbhiH-AzliSTAbhiH, kanakAmbujarajorAjibhiH-kanakakamalaparAgapujaiH, piara-pItaM, palAyamAnaM-tatrAsAduDDIyamAnaM, kalahaMsAnA-kAdambAnAM, kulaM-samUho yeSu tAdazeSu, mAnasasaraHsalileSu mAnasAkhyasarovarajaleSu, kUlAsInasakutUhalakuberakulakumArAvalokitA kUle-taTe, AsInaiH-vartamAnaiH, sakutUhale:-kautukAnvitaiH, kuberakulakumAraiH-kuberavaMzajabAlakaiH, avalokitA-dRSTA satI, majanakeliM snAnakrIDAm , anubhavati kroti| punaH kadAcit kasmiMzcit samaye, itastataH atra tatra, pravRttapratanusuranimnagAsrotaHsUtrasImantitazikhareSu pravRttaiH-syanditaiH, pratanubhiH-hasvaiH,-suranimnagAsrotaHsUtraH-gaGgApravAhasUtraiH, sImantitaMdvidhAkRtaM,-zikharaM-cUDA uparibhAga iti yAvat yeSu tAdRzeSu, nIhAragirizikhareSu himAlayamastakeSu, vanavihArakhinnA vanabhramaNazrAntA satI, kinnarakulAnAM devavizeSajAtIyagaNAnAM, kAkalIgItaM sUkSmamadhurasvareNa gAnam , AkarNayati "Aho Shrutgyanam"
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI zakunigaNaramaNIyaruteSu sAgarakUlakaccheSvAtmanA samAnavibhavaparicchadAbhiH parivRtA vidyAdharendrakulakumArikAbhiruttarakurubhyaH samAnItena kalpataruphalarasAsavena pAnotsavaM pravartayati, svabhavanagatA ca sarvadA sarvakalAzAstrakuzalena sarvadezabhASAvidA sarvapaurANikAkhyAnakapravIgena strIjanena citrAbhiH kathAbhirvinodyamAnA dinAnyativAhayati, na tu svapna'pi puruSasaMnidhimabhilaSati [k]| pravartyamAnApi ca gurubhiH, prabodhyamAnApi dharmazAstravidbhiH, pralobhyamAnApyanekadhA vidyAdharendrakulakumAraiH, prasAdyamAnApi priyasakhIbhiH, vikriyamANApi prakaTitAlIkakopAbhirbAndhavavRddhAbhiH, na jJAyate kimAtmano'nurUpaM varamanIkSamANA kiM puruSaparatatratayA yahacchAvihArasukhavicchedamAzaGkamAnA kimAdya eva vidyAgrahaNasamaye svabuddhisaMkalpitasya puruSasaMprayogaparihAravratasya samAptikAlaM pratipAlayantI kimanyajanmajAtasaMbandhapuruSavizeSaprarUDhagADhapremavAsanAvazena puruSAntareSu cakSuSprItimatrajantI nAbhilaSati pANigrahaNamaGgalam [kh]| dRSTvA ca tasyAstathAvidhAM cittaceSTAmadRSTapratividhAnA paraM viSAdamupagatA devI patralekhA, vidhAnajapta Tippanakam-vikriyamANA [ka] / zRNoti [a] / punaH kadAcit kasmiMzcit kAle, acchidrapunnAgapAdapacchannavipulavAlukApulineSu acchidraH-sAndaiH, punnAgapAdapaiH-punnAgAkhyavRkSavizeSaiH, channam-AvRtaM, vipulavAlukApulinaM--pracurasikatAmayasthalaM yeSu tAhazeSu, punaH avicchinnasantatizrUyamANAnekazakunigaNaramaNIyaruteSu avicchinnasantatyA-nirvicchedadhArayA, zrUyamANam, aneka zakunigaNAnA-nAnApakSigaNAnAM, ramaNIyaM-manoharaM, rutaM-kUjitaM yeSu tAdRzeSu, sAgarakUlakaccheSu samudrataTavartijalaprAyapradezeSu, AtmanA khena, samAnavibhavaparicchadAbhiH samAnaH-tulyaH, vibhavaH-dhanaM, paricchadaH-parivArazca yAsAM tAdRzIbhiH, vidyAdharendrakulakumArikAbhiH vidyAdharAdhipatikanyakAbhiH, parittA pariveSTitA, uttarakurubhyaH uttarakurukSetrAt, samAnItena upAhRtena, kalpataruphalarasAsavena kalpavRkSaphalasambandhimadyena, pAnotsavaM surApAnotsavaM, pravartayati prArabhate / ca punaH, svabhavanagatA svagRhaM gatA satI, sarvadA sarvasmin kAle, sarvakalAzAstrakuzalena nikhilazilpazAstranipuNena, sarvadezabhASAvidA sakaladezabhASA'bhijJena, sarvapaurANikAkhyAnakapravINena sakalapaurANikakathAkuzalena, strIjanena, citrAbhiH apUrvAbhiH, kathAbhiH upAkhyAnaiH, vinodyamAnA pramodyamAnA, svapne'pi khapnAvasthAyAmapi, kimuta jAgaraNAvasthAyAM, puruSasannidhiM puruSasamparka, na tu naiva, abhilaSati icchati [ka] | ca punaH, gurubhiH pitrAdibhiH, pravartyamAnApi preryamANApi, punaH dharmazAstravidbhiH dharmazAstrajJaiH, prabodhyamAnApi nivedyamAnApi, punaH vidyAdharendrakulakumAraiH vidyAdharAdhipativaMzajayuvarAjaiH, anekadhA anekaprakAraiH, pralobhyamAnApi atilobhyamAnApi, punaH priyasakhIbhiH priyavayasyAbhiH, prasAdyamAnApi anukUlyamAnApi, punaH prakaTitAlIkakopAbhiH AviSkRtakRtrimakrodhAbhiH, bAndhavavRddhAbhiH bandhubhUtavRddhastrIbhiH, vikriyamANApi cittavikAramApAdyamAnApi, na jJAyate-kim AtmanaH khasya, anurUpaM yogya, varaM patim , anIkSamANA apazyantI, kim uta, puruSaparatantratayA patiparAdhInatayA, yadRcchAvihArasukhavicchedaM yathecchabhramaNAnandavyAghAtam, AzaGkamAnA sandihatI, kim Ahosvit , Adya eva prathama eva, vidyAgrahaNasamaye adhyayanakAle, svabuddhisaMkalpitasya khavicArapratijJAtasya, puruSasamprayogaparihAravatasya puruSasaMyogavarjanarUpaniyamasya, samAptikAlaM nistArasamayaM, prati pAlayantI pratIkSamANA, kiM kiM vA, anyajanmajAtasambandha puruSavizeSaprarUDhagADhapremavAsanAvazena anya janmani-prAgbhave jAtaH, sambandhaH-dAmpatyarUpo yena tAdRze puruSavizeSa-puruSazreSThe, prarUDhasya-jAtasya, gADhasya-sAndrasya, premNaH-snehasya, yA vAsanA-saMskAraH, tadazena, puruSAntareSu tadanyapuruSeSu, cakSuSNIti netratRptim , avajantI aprA. muvatI, pANigrahaNamaGgalaM vivAhotsavaM, na abhilaSati vAJchati [kh]| tasyAH tilakamaJjaryAH, tathAvidhAM tAdRzIM, cittaceSTAM manovRttiM, dRSTA anubhUya, adRSTapratividhAnA adRSTapratikArA satI, patralekhA tannAmnI, devI mahArAjJI, "Aho Shrutgyanam"
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tippanaka - parAgavivRtisaMvalitA / matrayA ca tayA bhartRdArikAyA varamuddizya vijJApitA nizi prajJaptividyA, niveditaM ca bhagavatyA svapnAntare'vatse ! mA vraja viSAdam mA ca vidyAdharakumAra kAnveSaNe ca kuru yatnam akhilanRpacakracUDAratnamasyAH patiH kSitigocaranarendradArako bhaviSyati / eSA ca himagirizikharasadmanaH padmamahAhRdasya padmavane kRtAzrayAyAH zriyaH kimapi mAnyA janmAntarasakhI sukRtAnubhAvAt tava sutAbhAvena saMjAteti paribhAvya sAdaraM draSTavyA [ga] / ' iti naSTanidrayA ca tayA rUpadarzanena vinA duhituranurAgotpAdanaM rUpadarzanaM ca sAkSAdazeSabhAratavarSabhUpatikumArANAmatimAtra duSkaramavadhArayantyA tasminneva kSaNe samAhUya sarvAntaHpurapratibaddha sairandhrIgaNapraSThA preSThA prakRtyaiva jananI me bhartRdArikAyA dhAtrI citralekhA nAma sAdaraM samAdiSTA - 'sakhi ! citralekhe ! tvaM hi citrakarmaNi paraM pravINA, citradarzanAnurAgiNI ca vatsA tilakamaJjarI, ato'syAH sakalanijaparivAravArAGganAcitrakauzaladarzanavyAjena darzaya nisargasundarAkRtInAmavanigocaranarendradArakANAM yathAsvamaGki wwwwwwww. 14 Tippanakam-sairandhrI - gandhavartikA ( ? ) [ gandharvikA, gandharvanartikA vA ] maNDanayitrI vA / praSThA pradhAnA, preSThA priyatamA / atisundara bhAvasAraM viddharUpam [gha] ] | param atyantaM viSAdaM duHkham upagatA prAptA / ca punaH, vidhAnajaptamantrayA savidhijaptamantrayA, tayA devyA, bhartRdArikAyAH rAjakanyakAyAH, varaM patim, uddizya abhilakSya, nizi rAtrau prajJaptividyA vidyAvizeSAdhiSThAtrI devatA, vijJApitA AveditA, ca punaH, bhagavatyA mahimazAlinyA, tayA vidyAdevyA svapnAntare svapnamadhye, niveditaM sUcitam kimityAha - vatse ! putri !, viSAdaM duHkhaM, mA vraja prApnuhi ca punaH, vidyAdharakumAra kAnveSaNe vidyAdharayuvarAjAnveSaNe, yatnam AyAsaM, mA kuru na kuru / akhilanRpacakracUDAranaM samastanRpamaNDalaziroratnabhUtaH, kSitigocaranarendradArakaH bhUmivAsinarendrakumAraH asyAH tilakamaJjaryAH patiH varaH, bhaviSyati sampatsyate / himagirizikharasadmanaH himAlaya zikharavartinaH padmamahAhRdasya kamalasaMkula padmanAmakA gAca jalAzayasya padmavane kamalavane, kRtAzrayAyAH kRtanivAsAyAH zriyaH lakSmyAH, kimapi anirvacanIyaM yathA syAt tathA, mAnyA mAnanIyA, janmAntarasakhI prAgbhavIyasakhI, eSA iyaM tilakamaJjarI, sukRtAnubhAvAt puNyaprabhAvAt tava sutAbhAvena putrikArUpeNa, saMjAtA avatIrNA, iti itthaM, paribhAvya vicArya, sAdaram AdarasahitaM draSTavyA draSTumucitA' iti [ga ] | ca punaH, naSTanidrayA bhanidrayA tayA devyA rUpadarzanena viziSya khapnotakumArAkAradarzanena, vinA, duhituH kanyakAyAH, anurAgotpAdanaM patiprItijananam ca punaH azeSabhAratavarSabhUpatikumArANAm akhilabhAratavarSa sambandhinRpabAlakAnAM, sAkSAdrUpadarzanam, atimAtra duSkaram atyantaduHkhena karttuM zakyam, avadhArayantyA nizcinvatyA, sarvAntaHpurapratibaddha sairandhrIgaNapraSThA sarvAsAM sakalAnAm, antaHpura pratibaddhAnAm antaHpurAvaruddhAnAM sairandhrINAM paragRhavAsinInAM svavazAnAM zilpinInAM, gaNe-samUhe, praSThA-mukhyA, punaH prakRtyaiva khabhAvenaiva, preSThA atizayena priyA me mama, jananI mAtA, citralekhA nAma tannAmnI, bhartRdArikAyAH rAjakanyakAyAH, tilakamaJjaryA iti yAvat, dhAtrI upamAtA, tasminneva kSaNe nidrAnAzottarakSaNe, samAhUya samyagAhUya, sAdaram AdarapurassaraM samAdiSTA AjJaptA; kimityAhasakhi ! citralekhe !, hi yataH, tvaM, citrakarmaNi citrakArye, param atyantaM, pravINA kuzalA, asIti zeSaH, ca punaH vatsA priyasutA, tilakamaJjarI, citradarzanAnurAgiNI citrAvalokanaprItimatI, astIti zeSaH, ataH asmAddhetoH, sakala nijaparivAravArAGganAcitra kauzala darzanavyAjena sakalAnAM sarvAsAM nijaparivArabhUtAnAM vArAGganAnAM vezyAnAM, carAGganeti pAThe tu zreSTha nArINAM citrakauzaladarzanavyAjena citraNacAturyadarzanacchalena, nisargasundarAkRtInAM khabhAvataH sundarAkArANAm, avanigocaranarendradArakANAM bhUtalavartinRpatikumArANAM yathAsvaM yathAyathaM, nAmabhiH saMjJAbhiH, aGkitAni cihnitAni yathAvasthitAni yathAvat sthitAni, viddharUpANi citritA atisundara bhAvasArA AkRtIH, asyAH "Aho Shrutgyanam"
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI tAni nAmabhiryathAvasthitAni viddharUpANi varNaya ca teSAmAhitotkarSayA girA tyAgasaubhAgyavibhavavaicakSaNyalAvaNyAdiguNagaNam, acintyA hi daivazaktiH, evamapi kRte kadAcit kApi vizrAmyati cakSurasyAH [gha] / ' ' tathA ' iti pratipadya tacchAsanamAvedya ca savistaraM tatraiva kSaNe visarjitAH sarvadikSu dakSAzcitrakarmaNi samastA api svapratibaddhAH zuddhAntasairandhrIdAsyaH / ahamapi tatra samaye samAsannavartI sAdaramabhihitaH -- " vatsa ! gandharvaka ! tavApyayamevAdhikAraH kevalaM suvelagirivAsino nijapiturvicitravIryadevas pArzve tvamadya kAryavazena devyA patralekhayA prasthApito'si, ato na zakyase vaktamanyat kimapi, kintu kRtarAjakAryeNa tasmAt samAgacchatA tvayA vijJApanIyamidamasmadvaco nabhazcarendrasya [Ga] - 'yA sA sakaladAkSiNAtyasAmantamaulivizrAntacaraNanakha marIceH kAJcI nagarInAyakasya rAjJaH kusumazekharasya sarvAntaHpurapramukhA mahAdevI gandharvadantteti nAmasAmyAdupajAtasaMdehena ratnakUTAdribandhAvudadhijalaparikSiptapIThe svayaMbhuvi tatra divyAyatanamaNDale vihitayAtreNa rAtrau sAdaraM tathAzrutA devena pUrvamAsIt, saiva sA devasyAtmajA gandharvadattA, yato mayA devAdezamantareNApi gatvA svayaM dRSTA, samAzvAsitA ca sarvasya jJAtivargasya kuzala 15 tilakamaJjaryAH, darzaya dRSTigocarIkAraya; ca punaH teSAM nRpakumArANAM tyAga saubhAgyavibhavavaicakSaNyalAvaNyAdiguNagaNaM tyAgasaubhAgyaM-dAnazAlitvaM, yadvA tyAga:-dAnaM, saubhAgyaM - sarvajanapriyatvaM, vibhavaH - dhanasampatiH, vaicakSaNyaM - kalAkauzalaM, lAvaNyaM-saundaryaM, tatprabhRtiguNapuJjam, AhitotkarSayA gRhItaprakarSayA girA vANyA, varNaya prakaTaya; hi yataH, daivazaktiH bhAgyamahimA, acintyA avarNanIyA, astIti zeSaH, evamapi anenApi prakAreNa kRte anuSThite sati, kadAcit kasmiMzcit kAle, asyAH tilakamaJjaryAH, cakSuH dRSTiH, kApi kasmiMzcinnRpakumAre, vizrAmyati vizrAnti prApnuyAt, tRpyedityarthaH' [ gha ] / 'tathA' tena prakAreNa karomi, iti tacchAsanaM tadAdezaM, pratipadya svIkRtya ca punaH savistaraM saprapaJcam, Avedya vijJApya tacchAsanamityarthaH, tatraiva tasminneva kSaNe, citrakarmaNi citrakArye, dakSAH kuzalAH, svapratibaddhAH svasya - AtmanaH, pratibaddhAH - niyantritAH, adhikRtA ityarthaH, samastA api sakalA api, zuddhAntasairandhrIdAsyaH zuddhAntasairandhrINAm-antaH purasthAnAM paragRhavAstavya svacchandazilpistrINAM dAsyaH - dUtyaH, sarvadikSu sakaladizAsu, visarjitAH preSitAH / tatra tasmin samaye avasare, samAsannavartI atinikaTavartI, ahamapi, sAdaraM sasammAnam, abhihitaH uktaH, kimityAha - vatsa ! gandharvaka ! putra ! gandharvaka !, tavApi, ayameva anupadamukta eva, adhikAraH niyogaH, asti, kevalaM kintu, tvam, adya asmin dine, devyA rAjyA, patralekhayA, kAryavazena prayojanavazena, nijapituH svajanakasya, vicitravIryadevasya tadAkhyanRpasya pArzve nikaTe, prasthApito'si preSito'si, ataH asmAt, anyat viruddhaM, kimapi vaktuM pratikathituM na zakyase zakyo'si, kintu kRtarAjakAryeNa sampAditarAjakIyakAryeNa, tasmAt tatpArzvAt, samAgacchatA parAvartamAnena tvayA, nabhazcarendrasya vidyAdharendrasya vicitravIryasyetyarthaH, idam adhunaivocyamAnam, asmadvacaH asmAkaM vacanaM, vijJApanIyaM vaktavyam [ Ga ] / kiM tadityAha - sakaladAkSiNAtyasAmantamaulivizrAntacaraNanakhamarIceH sakalAnAM samastAnAM, dAkSiNAtyAnAM - dakSiNadigbhavAnAM, sAmantAnAMkSudranRpANAM mauliSu - zirassu, vizrAntAH - niviSTAH, caraNanakhamarIcayaH - pAdasambandhinakhakiraNA yasya tAdRzasya, kAJcInagarI nAyakasya tadAkhyanagarI khAminaH kusumazekharasya tadAkhyannRpasya sarvAntaHpurapramukhA samastAntaHpurapradhAnA, yA mahAdevI mahArAjJI, sA gandharvadatteti nAmasAmyAt tatsaMjJAsAdRzyAddhetoH, upajAtasandehena utpanna khasutAtvasaMzayena, devena vicitravIryeNa rAjJA, bhavatetyarthaH, ratnakUTAdribandhau ratnakUTAkhya parvatAzrite, udadhijalaparikSiptapIThe udadhijalaiH-samudrajalaiH, parikSiptaM pariveSTitaM, pIThaM sthalaM yasya tAdRze, svayambhuvi khayamudbhUte, tatra tasmin kRtapUrvavarNane, divyAyatanamaNDale divyabhavanamaNDale, vihitayAtreNa kRtaprayANena satA rAtrau pUrva, sAdaraM premapUrvakaM, tathA khasutAtvena, zrutA zravaNagocarIkRtA AsIt, saiva kusumazekhara mahiSyeva sA prasiddhA gandharvadattA, devasya vicitravIryasya rAjJaH AtmajA sutA vartata iti zeSaH / yataH yasmAt kAraNAt, devAdezamantareNApi devasya nRpasya bhavataH, AdezaM vinApi, "Aho Shrutgyanam"
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / vRttAntAvedanena, pRSTayA ca vijane vaijayantInagaraviplavAt prabhRti sarvastayA nivedito nijapravAsavRttAnta ityavadhArya kAryo na devena tAM prati saMdehaH' iti, ativAhya ca tasya nagare rAtrimekAmudgate samantAduddayotitAzeSadizi dazazatamarIcau mocayitvAtmAnamAgatya kAJcImupAsya kazcit kAlaM bhartRdArikAM gandharvadattAM kSipramevAgantavyam / eSa cAdhunaiva sAdhitabahurUpiNIvidyazcitramAyo nAma vidyAdharaH prasthitasya te pathi sahAyo bhaviSyati" iti [c]| tadetadavazyakaraNIyaM rAjakAryamavadhArya dhImatA gantumevAhamAdeSTavyo na manuSyarUpANi citrakarmaNA nirmAtuM yasmAdidAnImatyantagamanotsuko'ham , utsukamanobhizca kartumArabdhamatisthUlamapi karma nopajAyate susUtram , kiM punazcittaikAgratAtizayanirvartanIyaM citram / tadadhunA tatra trikUTAcalakUTacUDAmaNau vicitravIryanagare kAzcayAM ca tAvanmayA gantavyam , antarA ca yadi kazcidantarAyo na bhaviSyati, tatastato nivRttena niyamAdihAgatya punarapi draSTavyamiSTaphaladAyakaM sakalArthikalpadrumasya te vidrumAruNatalaM caraNapravAlayugalam , upadarzitabahuvikalpacitrazilpena ca sthitvA divasamekamekAgramanasA tathAbhilekhitavyaM yathAvasthitaM mahAbhAgasya rUpaM yathA citrapaTavartinA tena purato dRSTamAtreNa siddhagAruDamantreNeva bhartRdArikAyAH prazamamupayA mayA khayaM gatvA, dRSTA dRSTigocarIkRtA, ca punaH, sarvasya samastasya, jJAtivargasya bandhugaNasya, kuzalavRttAntAvedanena kuzalavArtAvijJApanena, samAzvAsitA samyak toSitA / ca punaH, vijane rahasi, pRSTayA jijJAsAM jJApitayA, tayA gandharvadattayA, vaijayantInagaraviplavAt prabhRti tadAkhyanagaradurghaTanAmArabhya, sarvaH samastaH, nijapravAsavRttAntaH svavidezavAsavArtA, niveditaH bodhitaH, ityavadhArya iti nizcitya, devena nRpeNa bhavatA, tAM gandharvadattA prati, sandehaH svasutAtva. zaGkA, na kAryaH kartavya iti / ca punaH, tasya vicitravIryasya, nagare, ekAM rAtrim , ativAhya vyatItya, udyotitAzeSadizi udbhAsitasarvadike, dazazatamarIcau sahasrakiraNe sUrya iti yAvat , samantAt sarvataH, udgate udite sati, AtmAnaM khaM, mocayitvA tato vizlaSya, kAJcIM tadAkhyanagarIm , Agatya, kazcit kAlaM katipayakAlaM, bhartRdArikAM rAjasutAm , upAsya niSevya, kSiprameva zIghrameva, AgantavyaM parAvartitavyam / ca punaH, adhunaiva idAnImeva, sAdhita. bahurUpiNIvidyaH sAdhitA-siddhimApAditA, bahurUpiNI-nAnArUpaprayojikA, vidyA yena tAdRzaH, citramAyo nAma tatsaMjJakaH, eSa vidyAdharaH, prasthitasya prayAtasya, te tava, sahAyaH saha gantA, bhaviSyati sampatsyate' iti [c]| tat tasmAddhetoH, etat anupadoktaM, rAjakAryam , avazyakaraNIyam avazyakartavyam , avadhArya nizcitya, dhImatA kAryAkAryavivekazAlinA, bhavateti zeSaH, ahaM gantumeva tadartha prayAtumeva, AdeSTavyaH AjJApayitumucitaH, na tu citrakarmaNA citraNakriyayA, manuSyarUpANi puruSAkRtIH, nirmAtaM racayitum , yasmAta yena hetunA, idA aham , atyantagamanotsukaH gantumutkaNThitaH, asmIti shessH| utsukamanobhizca kAryAntarotkaNThitahRdayaistu, kartu sAdhayitum , Arabdhamapi upakrAntamapi, atisthUlamapi atisaralamapi, karma kAryam , susUtraM susaGghaTitaM, na upajAyate sampadyate, kiM punaH kimuta, cittaikAgratAtizayanirvartanIyaM citraM manaHsamAdhAnAtizayasampAdanIyaM citraNakAryam / tat tasmAddhetoH, adhunA samprati, trikUTAcalakUTacaDAmaNau trikUTaparvatazikharaziromukuTarUpe, tatra tasmin, vicitravIryanagare tatsaMjJakanagare, ca punaH, kAzyAM tadAkhyanagaryA f, mayA tAvat prathama, gantavyaM gamanaM prAptakAlam / ca punaH, antarA madhye, yadi kazcit ko'pi, antarAyaH vighnaH, na bhaviSyati ApatiSyati, tataH tarhi, tataH tannagarAt , nivRttena parAvRttena, mayeti zeSaH, niyamAt avazyam , iha atra, Agatya upasthAya, sakalArthikalpadramasya samastayAcakakalpavRkSabhUtasya, te tava, iSTaphaladAyakam abhilaSitaphalasAdhakaM, vidramAruNatalaM pravAlaraktAdhaHpradezam , caraNapravAlayugalaM pAdapallavadvayam , punarapi draSTavyaM dRSTigocarIkaraNIyam / ca punaH, upadarzitabahuvikalpacitrazilpena upadarzitaH-prakaTitaH, bahuvikalpaH-nAnAvidhaH, citrazilpA-citraNakalA yena tAdRzena, mayeti zeSaH, eka divasaM dinaM, sthitvA vartitvA, ekAgramanasA samAhitahRdayena satA, yathA'vasthitaM yathAvRttaM, mahAbhAgasya mahAnubhAvasya, rUpam AkRtiH, tathA tena prakAreNa, abhilekhitavyaM citraNIyam , yathA yena prakAreNa, purataH agre, "Aho Shrutgyanam"
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI syati samastabAndhavavargadattaduHsahodvegaH puruSadveSaviSavegaH' [ch]| ityudIrya jigamiSuH punaruvAca-'kumAra! dUre mayA gantavyam , anumodasva mAm , Adiza ca kimapi prayojanaM nijamuddizya yanmayA vidheyam , prahiNu kuzalodantamAdezaM lekhaM vA kasyApi yo'syAM dizi mayA gantumiSTAyAmiSTastavAste, vastu ca vyaktIkuru vacanavRttyA yadAnetavyametaddezadurlabhaM tataH' iti bruvANaM ca tamAsannasamupanatatadvirahacintAsaMtaptamAnasaH suciramavalokya snehagarbhayA dRSTayA spRSTvA ca pANinA praNatazirasamaMsadeze harivAhanaH prativyAharat-'gandharvaka ! kimahamatra bravImi [ja], sarvAtmanA hRdi niviSTairvinayavaidagdhyamadhuravAditAdibhistava guNairguNairiva gADhamasvatantratAmupanItayA buddhyA pravartayitumapAryamANA na me vANI jihvAgramavatarati / kathaM gaccheti bhadramanujAnAmi, kiM karomi ? prakRtireSA-prAkRtasyApi janasya jAtaparicayasya viprayogaM na sahate maccittavRttiH, kiM punastvAdazasya yena ca saMnidhAnavartinA pravartate subhASitagoSThI, pravartante vicitrAH kathAlApAH, jAyate gItanRttacitrAdiSu kalAsu vyutpattiH, AsvAdyate narmavAdazravaNena zrutisukham , ativAhyate sarvadA nirAtaGka Tippanakam-apAryamANA azakyamAnA / [jha] / dRSTamAtreNa avalokitamAtreNa, citrapaTavartinA citrAdhArapaTasthena, tena rUpeNa, siddhagAruDamantreNeva siddhagAruDasambandhimantreNeva, samastabAndhavavargadattaduHsahodvegaH samaste-samagre, bAndhavavarge-bandhugaNe, dattaH-sampAditaH, duHsahaH-duHkhena sahanIyaH, udvegaH-manovyagratA yena tAdRzaH, bhartRdArikAyAH rAjakumAryAH, tilakamaJjaryAH, puruSadveSaviSavegaH puruSAprItirUpaviSajvAlA, prazamaM prazAntim , upayAsyati prApsyati [cha] / ityudIrya ityuktvA, jigamiSuH prayAtumicchuH, sa bAlaka iti zeSaH, punaH uvAca uktavAn, kimityAhe-kumAra! yuvarAja! mayA dUre dUradeze, gantavyaM prasthAtavyaM, mAma , anumodayasva prayAtumanumanyava / ca punaH, kimapi, nijaM vakIyaM, prayojanam , Adiza ajJApaya, yaduddizya yalakSyIkRtya, mayA vidheyaM ceSTanIyam / kuzalodantaM kuzalavArtAm , Adezama AjJAM, lekhaM patraM vA, kasyApi kasyacit pArzve, prahiNu mAM dvArIkRtya preSaya, yaH, mayA gantuM prasthAtum , iSTAyAm abhipretAyAm , asyAM dakSiNasyAM, dizi, tava iSTaH apekSitaH, Aste vartate / ca punaH, vacanavRttyA vacanadvArA, vyaktIkuru prakaTIkuru, etaddezadurlabhaM bhavadIyadeze duSprApaM, yat vastu, tataH, Anetavyam AnetuM yogyaM, syAditi zeSaH / iti bruvANaM kathayantaM, taM bAlakam , AsannasamupanatatadvirahacintAsantaptamAnasaH Asanna-nikaTaM yathA syAt tathA, samupanatasya-samupasthAsyamAnasya, yadvA samupanatayA-samupasthAsyamAnayeti cintAvizeSaNam , tadvirahasya -tadvizleSasya, cintayA santapta-vyathitaM, mAnasaM-hRdayaM yasya tAdRzaH, harivAhanaH, snehagarbhayA prItipUrNayA, dRSTyA cakSuSA, sucirama atidIrghakAlam , avalokya dRSTvA, ca punaH, praNatazirasam avanatamastakaM, taM pANinA hastena, aMsadeze skandhadeze, spRSTA saMzliSya, prativyAharat pratyuktavAn / kimityAha-aham, atra asmin viSaye, kiM bravImi kathayAmi [jI, sarvAtmanA sarvAMzena, hRdi manasi, niviSTaiH praviSTaH, vinayavaidagdhyamadhuravAditAdibhiH namratva naipuNya-priyaMvadatvAdibhiH, tava guNaiH, guNairiva rajjubhiriva, gADham atyantam , asvatantratAM paratantratAm , adhInatAmityarthaH, upanItayA ApAditayA, buddhayA, pravartayituM prerayitum , apAryamANA azakyamAnA, me mama, vANI, jihvAgraM jihvAntabhAgaM, na avatarati Arohati / bhadraM kalyANavantaM, bhavantamityarthaH, gaccheti itaH prayAhIti, kathaM kena prakAreNa, anujAnAmi anumanye / kiM karomi, eSA iyaM, prakRtiH mama svabhAvaH, maccittavRttiH madIyamanovRttiH, jAtaparicayasya paricitasya, prAkRtasyApi tucchasyApi, janasya, viprayogaM vizleSaduHkhaM, na sahate soDhuM na zaknoti, kiM punaH kimuta, tvAdazasya bhavAdRzasya, yena sannidhAnavartinA nikaTavartinA satA, subhASitagoSThI sUktisabhA, pravartate jAyate; punaH vicitrAH H, kathAlApAH prabandhAlApAH, pravatante bhavanti; punaH gItanRttacitrAdiSu gAna nartana citraNAdiSu, kalAsu zilpeSu, vyutpattiH kauzalaM, jAyate, punaH narmavAdazravaNena parIhAsoktizravaNena, zravaNasukhaM karNayorAhAdaH, 3 tilaka "Aho Shrutgyanam"
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| cittaiH kaalH| satpuNyayogAdayatnalabdhaM puruSaratnaM kimabAlizaH ko'pi zithilayati [ jh]| tathApi kiM kriyate, parAdhInavRttistvaM na zakyase divasamapi dhArayitumAtmasaMnidhau, uttiSTha, pratiSThasva rAjakAryasiddhaye, matkAryaM tu bhUyo bhavadarzanamapahAya nAstyagastyaparigRhItAyAM kakubhi kizcit , yacca yadA svata evAbhyupagataM bhadreNa tadA nirarthakastadviSayo mama prArthanAdaraH / tato dezAdasmadezadurlabhamidaM tvayA samAnetavyamityatrApi na bhavAna vyApAraNIyaH, yataH kimekenAsmaddezena, tribhuvane'pi yad durlabhaM vastu tadupanItaM tvayedamapanItarambhorvazIpuraHsarasurAGganArUpagarvamasyAH sarvata evAnavadyamupanayatA vidyAdhararAjaduhiturbimbam , amunaiva kRtakRtyo'ham , viratakautukazca vastvantaradarzane saMvRttaH / tato nivRttena mayA kartavyametaditi yadapi kiJcidabhyupagataM tadapi sarvadAnekakAryavyagracetasi bhavati nAvazyatayA saMbhAvayAmi, etat tu sAbhyarthanaM bravImi, savidhavartinA dUrasthena saMpatsaMpannena vipadamApannena vA tvayA naiSa vismartavyaH sahAsmAbhiH kSaNamAtramupajAto vacanaparicayaH' [a] ityudIrya divyAbharaNavastuvatratAmbUladAnena tasmai prasAdamupAdarzayat / upAnayacca samaraketunA wwwmwwmom Tippanakam-tadavadhArya tad-lekhasvarUpam , avadhArya-manasi kRtvA [8] / AkhAdyate anubhUyate / kiM bahunA, nirAtaGkacittaiH pramuditahRdayaiH, sarvadA kAlaH, ativAhyate vyatIyate / ko'pi abAlizaH buddhimAn , satpuNyayogAt satpuNyodayAt , ayatnalabdham anAyAsaprAptaM, puruSaratnaM puruSazreSTham , kiM zithilayati upekSate, naivetyarthaH [ jha] / tathApi tavAlyAjyatve'pi, kiM kriyate kartuM pAryate / parAdhInavRttiH paratantrasthitikaH, tvaM, divasamapi ekadinamapi, Atmasannidhau khapArce, dhArayituM sthApayituM, na zakyase zaktiviSayo'si / uttiSTha prasthAtuM pravartakha / rAjakAryasiddhaye prakRtavidyAdharendrakAryaniSpattaye, pratiSThasva prayAhi, bhUyaH punarapi, bhavaddarzanama , apahAya varjayitvA, tadanyadityarthaH, kizcit kimapi, matkArya tu madarthakarttavyaM tu, agastyaparigRhItAyAm agastyAzritAyAM, kakubhi dizi, dakSiNa dizItyarthaH, nAsti / ca punaH, bhadreNa kalyANabhAjA, bhavatetyarthaH, yadA yadi, yat kArya, svata eva svayameva, abhyupetaM kartumaGgIkRtaM, tadA tarhi, tadviSayaH tatkAryaviSayaH, mama prArthanAdaraH prArthanApravRttiH, nirarthakaH niSphalaH / tataH tasmAt jigamiSitAt , dezAt , asmadezadurlabham asmaddezaduravApam , idaM vastu, tvayA, samAnetavyam upAharaNIyam , ityatrApi asmin viSaye'pi, bhavAn na vyApAraNIyaH pravartanIyaH / yataH yasmAt kAraNAt , kiM kimuta, ekena asmaddezena, tribhuvane'pi lokatraye'pi, durlabhaM yad vastu tat tvayA, upanItaM prApitam , kIdRzena tvayA? asyAH citragatAyAH, vidyAdhararAjahitaH vidyAdharendrakanyakAyAH, idaM prayakSavarti, bimba citram, upanayatA prApayatA, kIdRzam ? apanItarambhorvazIpurassarasurAGganAgarvam apanItaH-apasAritaH, rambho. rvazI purassarANAM-tatpramukhAnAM, surAGganAnAM-devastrINAM, rUpagarvaH-saundaryAbhimAno yena tAdRzam , punaH sarvata eva samantAdeva, anavadhaM sundaram , amunaiva tenaiva kAryeNa, ahaM kRtakRtyaH kRtArthaH, ca punaH, vastvantaradarzane anyavastvavalokane, viratakautukaH nivRttautsukyaH, saMvRttaH sampannaH, asmIti zeSaH / tataH tasmAd dezAt , nivRttena parAvRttena, etat kArya, kartavyaM vidheyam, iti itthaM, yadapi kizcit mayA svayamanucyamAnAtmakaM kAryam , tvayA abhyupagataM kartuM pratijJAtam , tadapi kArya sarvadA sarvakAlam , anekakAryavyagracetasi vividhakartavyavyAkulahRdaye, bhavati tvayi, na avazyatayA avazyakariSyamANatayA, sambhAvayAmi AzAse, tu kintu, etat idaM sAbhyarthanaM saprArthanaM, bravImi kathayAmi, yatsavidhavartinA samIpasthena, vA athavA, dUrasthena dUravartinA, sampatsampannena sukhamApannena; vA athavA, vipadaM duHkham , Apannena prAptena, tvayA, asmAbhiH saha, kSaNamAtram, ekamAtrakSaNam , upajAtaH sampannaH, vacanaparicayaH AlApaprayuktaprItiH, naiva vismartavyaH vismaraNIyaH [a] / ityudIrya ityuktvA, tasmai bAlakAya, divyAbharaNavastuvastratAmbUladAnena divyAnAM-manoharANAm , AbharaNavastUnAm-alaGkaraNarUpANAM vastUnAM, vastrANAM tAmbUlAnAM ca, dAnena-samarpaNena, prasAda prasannatAm , upAdarzayat prakaTitavAn , ca punaH, samaraketunA tatsaMjJakena tatpriyanRpakumAreNa, abhilikhya likhitvA, "Aho Shrutgyanam"
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ mmmmm tilakamaJjarI svaprayojanasaMbandhamabhilikhya tatkSaNameva samupanItaM lekham / abravIcca tamapavArya--'gandharvaka ! yA'sau tvayA gandharvadattAbhidhAnA kusumazekharanarendramahiSI suvelAcalAnivRttena kAJcayAM draSTumadhyavasitA tadIyaduhiturmalaya. sundaryA rahasyupetya sAdaramayaM samarpayitavyaH' iti [tt]| atha 'tathA' iti so'bhyupagamya dUrAnatazirAH praNamya harivAhanamAbhASya ca lalATacumbinA pANisaMpuTena tatsamAsannavartinaH samaraketupuraHsarAn rAjaputrAnanucarAptiprasAdaprAptavasubhUSaNAdivastukalApo jalamaNDapAnirjagAma / vismayonmukhadvArasthalokAvalokitazca vihagapatipota iva pavanavellitottarIyapallavaprAntapakSatirantarikSamudapatat / prasthite ca tasminnagastyAzramAlaMkRtAM kakubhamArabdhatadguNasaMkathaH sthitvA kSaNaM kSoNIpatitanayaH svAvAsamagamat / kRtAhnikavidhizca vinivizya vijane tameva sarvato'navadyamavalokayan vidyAdhararAjaputryA rUpAtizayamanayad divasam [8] / avasite ca vAsarAloke saMgalattimiratayA mandAyamAnarUpadarzanasAmayA~ kathaJcit tato vinivartya dRSTimutthAya ca yathAkriyamANamAvazyakaM sAndhyamanvatiSThat / upasthite ca pradoSe pratISya kRtasaparyANAM dvijanmanAmAziSamAruhya ca saparyANAM yAmakariNIM kareNughaNTAravazravaNagatvareNa tatkSaNameva tatkAlameva, samupahRtaM samarpitaM, svaprayojanasambaddhaM khoddezyasambaddhaM, lekhaM patram , upAnayat samarpitavAn ; ca punaH, taM lekham , apavArya AcchAdya, abravIt uktavAn / kimityAha-gandharvaka ! suvelAcalAt suvelaparvatAt , nivRttena nirgatena, tvayA, asau prasiddhA, gandharvadattAbhidhAnA gandharvadattAkhyA, yA kusumazekharanarendramahiSI tadAkhyanRpapaTTarAjJI, kAbhyAM tadAkhyanagaryA, draSTuM sAkSAtkartum , adhyavasitA nizcitA, tadIyaduhituH tatsutAyAH, malayasundaryAH, rahasi ekAnte, upetya samIpaM gatvA, ayaM lekhaH, sAdaram AdarapUrvakaM, samarpayitavyaH prApayitavyaH [tt]| atha anantaraM, saH bAlakaH, tathA tena prakAreNa, abhyupagamya kartumaGgIkRtya, dUrAnatazirAH dUraparyantAvanatamastakaH san , harivAhanaM tadAkhyaprakRtayuvarAja, praNamya abhivAdya, ca punaH, lalATacumbinA lalATasparzinA, pANisampuTena saMzliSTakaradvayena, aJjalineti yAvat , tatsamAsannavartinaH tatpArthopaviSTAn , samaraketupurassarAn samaraketupramukhAn , rAjaputrAn nRpakumArAn , AbhASya Alapya, anucarArpitaprasAdaprAptavasubhUSaNAdivastukalApaH anucareNa kiGkaradvArA, arpitaH-upahRtaH, prasAdena-prItyA, prAptaH-gRhItaH, vasubhUSaNAdiH-dhanAbhUSaNaprabhRtiH, vastukalApaH-vastusamUho yena tAdRzaH san , jalamaNDapAt jalAdhiSThitagRhavizeSAt , nirjagAma niSkrAntaH / ca punaH, vismayonmukhadvArasthalokAvalokitaH vismayena-AzcaryeNa, unmukhaiH-UrdhvamukhaiH, dvArasthalokaiH-dvArasthajanaiH, avalokitaH-dRSTaH san , vihagapatipota iva garuDazizuriva, pavanavellitottarIyapallavaprAntapakSatiH pavanena-vAyunA, vellitA-uddhRtA, uttarIyapallavaprAntarUpA- pallavasadRzazlakSNottarIyavastrAJcalarUpA, pakSatiH-pakSamUlaM yasya tAdRzaH, antarikSaM gaganam , udapatat ujjagAma / tasmin gandharvake, agastyAzramAlaGkatAm agastyasya-tadAkhyamaharSeH, AzrameNa-AvAsena, alaGkRtAM-vibhUSitAM, kakubhaM diza, dakSiNadizamityarthaH, prasthite prayAte sati, kSoNIpatitanayaH prakRtanRpAtmajaH, ArabdhatahaNasaMkathaH pravartitatadIyaguNagAnaH san , kSaNaM kSaNamAtraM, sthitvA vartitvA, svAvAsaM svagRham , agamat gatavAn / ca punaH, kRtAhikavidhiH sampAditadainikakriyaH san , vijane rahasi, vinivizya upavizya, vidyAdhararAjaputryAH vidyAdhararAjakumAryAH, tilakamaJjaryA ityarthaH, sarvataH samantAt , anavadyaM prazaMsanIyaM, tameva dRSTapUrvameva, rUpAtizayaM saundaryotkarSam , avalokayan pazyan , divasaM dinam , anayat vyatItavAn [3] ca punaH, vAsarAloke dinaprakAze, avasite samApte, kSINe satItyarthaH, saMgalattimiratayA sampatadandhakAratayA, mandAyamAnarUpadarzanasAmarthyAM zithilAyamAnatadAkArAvalokanazaktikA, dRSTiM cakSuH, kathaJcit kathamapi, klezenetyarthaH, tataH taddarzanakAryAt , nivArya vimocya, ca punaH, utthAya yathAkriyamANaM yathAvidhIyamAnaM, svasAdhyaM svakAryam , anvatiSThat kRtavAn / ca punaH, pradoSe rajanImukhe, upasthite samAgate, kRtasaparyANAM sampAditasAyantanA_NAM, dvijanmanAM viprANAm , AziSam AzIrvAda, pratISya pratIkSya gRhItvetyarthaH, ca punaH, pRSThAropitaratnapIThAlaGkatA, yAmakariNIM praharahastinIm , Aruhya, kareNughaNTAravazravaNagatvareNa kareNoH-hastinyAH, "Aho Shrutgyanam"
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / satvaraM pradhAvatA nijagRhebhyo gRhItAsikuntakArmukeNa padAtisArthena sanAthIkRtapurobhAgaH pavanavilulitapulakAkArasthUlacUlAnAmazeSataH prajvalantInAM dIpikAnAM kanakareNukapilena prasarpatA nirantaramAlokena samupajAtabAlAtapasamAgamamiva rAjamArgatimiramupadarzayannAjagAma rAjakulam [dd]| avatIrya ca dvAri saMbhrAntadauvArikakRtapraNAmaH pravizya parivRtaH praNayinA rAjaputralokena vilokya pradoSAsthAnamaNDapAvasthitaM pitaramupAsya savinayamAsyanihitanibhRtekSaNo muhUrtamutthAya gatvAbhyantaraM praNamya dUrAnatena zirasA pratidinameva darzanAbhilASiNI jananImAgatya nijamandiraM dvArAdeva visarjitAnuyAyisevakajanastatkAlaviralaparijanapracAramapramattAptazastripuruSazataparikSiptamAhatairarakSibhirnirIkSya samyakpravezyamAnatatkAlasevopayuktakathakagAthakaprAyalokamastokacandanacchaTopasiktamasRNamaNikuTTimamaviralaprakIrNavikacakumudendIvaradalopahAraM samArabdhaziziropacAraizcaturaparicArakaiH satvaramapasAritAntarbalatpradIpanivahamanilasaMpAte'pi sthairyeNa zikhAyapAti ghaNTAravazravaNena-ghaNTAnAdazravaNena, gatvareNa-gamanapravRttena, satvaraM sasambhrama, nijagRhebhyaH pradhAvatA prakarSaNa dhAvatA, punaH gRhItAsikuntakArmukeNa dhRtakhagaprAsadhanuSkeNa, padAtisArthena pAdagAmivargaNa, sanAthIkRtapurobhAgaH sarakSakIkRtAgrabhAgaH, rAjakulaM rAjamandiram , AjagAma AgataH, kiM kurvan ? pavanavilulitapulakAkArasthUlacUlAnAM vAyuvyAdhUtaromAJcAkArasthUlazikhAnAm , azeSataH sAkalyena, prajvalantInAM dIpyamAnAnAM, dIpikAnAM, tatsambandhinA kanakareNukapilena suvarNadhUlipItavarNena, nirantaraM nirviccheI, prasarpatA prasaratA, Alokena prakAzena, rAjamArgatimiraM rAjamArgasthamandhakAra, samupajAtabAlAtapasamAgamamiva samupajAtaH-samutpannaH, bAlAtapasya-apariNatadinakarAlokasya, samAgamaH-samparko yasmiMstAdRzamiva, darzayan dRSTigocaratAmApAdayan [dd]| ca punaH, dvAri dvAradeze, avatIrya Agatya, sambhrAntadovArikakRtapraNAmaH sambhrAntaiH-satvaraiH, dauvArikaiH-dvArapAlaiH, kRtapraNAmaH-kRtAbhivAdanaH, pravizya pravezaM kRtvA, punaH praNayinA snehAspadena, rAjaputralokena yuvarAjajanena, parivRtaH pariveSTitaH san , pitaraM janakaM, meghavAhanamiti yAvat , pradoSAsthAnamaNDapAvasthitaM pradoSakAlikasabhAbhavanAvasthitaM, vilokya dRSTvA, savinayaM sanamrabhAvam , upAsya ArAdhya, muhUrta kSaNam , AsyanihitanibhRtekSaNaH Asye-mukhe, na tvanyaviSaya ityarthaH, nihitaM-nivezitaM, nibhRtaM-nizcalam , IkSaNaM-netraM yena tAdRzaH san , utthAya, abhyantaram antaHpuraM, gatvA, dUrAnatena dUraparyantanamrIkRtena, zirasA mastakena, pratidinameva pratidivasameva, darzanAbhilASiNI svadarzanotkaNThitAM, jananIM mAtaraM, praNamya abhivAdya, nijamandiraM khavAsabhavanam , Agatya upasthAya, dvArAdeva dvAradezAdeva, visarjitAnuyAyisevakajanaH tyaktAnugAmiparicArakalokaH, vAsabhavanaM svavAsagRhAbhyantaraM, viveza praviSTavAn / kIdRzam ? tatkAlaviralaparijanapracAraM tatkAlaM tatkSaNaM, virala:parimitaH, parijanasya-parivArasya, pracAraH-gamanA-''gamane yatra tAdRzam ; punaH apramattAptazastripuruSazataparikSiptam apramattena-avahitena, Aptena-vizvastena, zastriNA-gRhItazastreNa, puruSazatena-zatasaMkhyakapuruSaiH, parikSiptaM-pariveSTitam ; punaH AvRtaiH sammAnitaiH, dvArarakSibhiH dvArapAlakaiH, nirIkSya vilokya, samyaka sAdaraM, yadvA samyagiti nirIkSyatikriyAvizeSaNam , pravezyamAnatatkAlasevopayuktakathakagAthakaprAyalokaM pravezyamAnAH-antaH prasthApyamAnAH, tatkAlasevopayuktAH-uktAvasarocitasevAdhikRtAH, kathakagAthakaprAyAH-kathAkhyAyakagAyakapracurAH, lokAH-janA yasmiMstAdRzam ; punaH astokacandanacchaTopasiktamasRNamaNikuTTimam astokAnAm-adhikAnAM, yadvA astokAbhiriti chaTAvizeSaNaM, candanAnAcandanadravANAM, chaTAbhiH-dhArAbhiH, upasikta-kSAlitaM, masRNaM-cikaNaM, maNikuTTimaM-maNibaddhabhUmiyasmiMstAdRzam ; punaH aviralaprakIrNa vikacakumudendIvaradalopahAram aviralaM nibiDaM, prakIrNAH-parikSiptAH, vikacAnAM-vikasitAnA, kumudendIvarANAMkumudarUpANAM rAtrivikAsijAtIyAnAm , indIvarANAM-kamalavizeSANAM, dalAni- patrANyeva, upahArAH-upAyanAni yasmiMstAdRzam ; punaH samArabdhaziziropacAraiH pravartitazItopacAraiH, caturaparicArakaiH nipuNasevakaiH, satvaraM zIghram , apasAritAntajvalatpradIpanivaham apasAritaH-dUrIkRtaH, antaH-madhye, jvalan-dIpyamAnaH, pradIpanivahaH-pradIpagaNo yasmAt tAdRzam ; punaH mANikyadIpaiH ratnarUpadIpaiH, samantAt sarvataH, utsAritatamovitAnam utsAritaH-apanItaH, tamovitAnaH-- andhakArarAziyasmAt tAdRzam , kIdRzaiH? janitamugdhavanitAvismayaiH janitaH-udbhAvitaH, mugdhAnAM-ratnadIpamahimAnabhijJAnAM, "Aho Shrutgyanam"
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI nAmapi pataGgakulAnAmaploSaNena janitamugdhavanitAvismayairakajjalai ladbhirmANikyadIpaiH samantAdutsAritatamovitAnaM vitAnakAvalambibhiraviralairmallikAmukuladAmabhistuhinakaramayUkhairiva zaityamAdAtumantaHpraviSTairjaTAlI. kRtasakalakSaNamabhIkSNamApatatA parimalAkRSTaSaTpadakulena paryantodyAnamArutena vistAritagavAkSavinyastamaNibhAjanavilepanAmodaM vAsabhavanaM viveza [6] / tasya caikadeze nivezitamAyata vizAlaM haMsavizadapracchadapaTAcchAditamacchajalalavasrAviNA sudhAdhavalena jAhnavIpulinamiva phenapuJjena janitasAMnidhyaM nidrAkalazena zayanamadhyAsInaH zayanasaMnihitAsanAsInAbhinuvelamAINa candanadraveNa sAndrIkRtakarapallavasparzazaityA bhirivanitAbhiH saMvAhyamAnacaraNapallavastatkAlamavyAkulena cetasA saMsmRtya gandharvakAlApamupajAtavismayazcintitavAn-'aho kApyadbhutA tasyAzcakrasenaduhituH zarIrAvayavazobhAsaMpattiryasmAt tribhuvanAtizAyirUpApi tatpratikRtiriyaM citrapaTagatA rUpalava iti niveditA tena vidyAdharadArakeNa [nn]| yadi ca satyameva tasyAstrastamRgadRzastAdRzaM rUpaM tato jitaM jagati vidyAdharajAtyA, vanitAnAM-vadhUnAM, vismayaH-Azcarya yaistAdRzaiH, kena hetunA ? anilasampAte'pi pavanasaJcAre'pi, sthairyeNa nizcalatvena, punaH zikhAyapAtinAmapi zikhoparisaJcAriNAmapi, pataGgakulAnAM zalabhagaNAnAm , aploSaNena adAhena; punaH vitAnakAvalambibhiH ullocAdho'vanamadbhiH, aviralaiH sAndraH, mallikAmukuladAmabhiH mallikAkhyakusumakorakamAlyaiH, jaTAlIkRtasakalakSaNaM jaTAlIkRtAH-vyAptAH, sakalAH-samastAH, kSaNAH-avasarA madhyabhAgA vA yasmiMstAdRzam , kairiva ? zaityaM vilakSaNazItalatAm , AdAtuM grahItum , antaH abhyantare, praviSTaiH kRtapravezaiH, tuhinakaramayUkhairiva tuhinAHzItAH; karAH-kiraNA yasya sa tuhinakaraH-candraH, tasya mayUkhaH-kiraNairivetyutprekSA; punaH paryantodyAnamArutena prAntavartikrIDAkAnanapavanena, vistAritagavAkSavinyastamaNibhAjanavilepanAmodaM vistAritaH-itastataH prasArito vardhito vA gavAkSavinyastAnAM-vAtAyananivezitAnAM, maNibhAjanAnAM-maNimayapAtrANAM, vilepanAmodaH-vilepanotkaTaparimalo yasmiMstAdRzam , kIzena ? abhIkSNam anavaratam , ApatatA AgacchatA, punaH parimalAkRSTaSaTpadakulena parimalAkRSTaM-parimalena-saurabheNa, AkRSTa-haThAdAnItaM, SaTpadakulaM-bhramararAziyasmin yena vA tAdRzena [ddh]| ca punaH, tasya vAsabhavanasya, ekadeze ekabhAge, nivezitaM sthApitam , punaH AyatavizAlaM dIrghabRhadAkAram , punaH, haMsavizadapracchadapaTAcchAditaM haMsavizadena-haMsasadRzazubhrega, pracchadapaTena-AstaraNavastreNa, AcchAditam-AstIrNam , punaH acchajalalavasrAviNA vimalajalabindusyandinA, sudhAdhavalena cUrNadravazubhreNa, yadvA amRtasadRzasvacchena, nidrAkalazena nidropayogighaTena, phenapuJjana phenarAzinA, jAhnavIpulinamiva gaGgAsambandhijalodgatasthalamiva, kRtasAnnidhyaM pratyAsannaM, zayanaM zayyAm , adhyAsInaH adhitiSThan ; punaH vAravanitAbhiH vezyAbhiH, saMvAhyamAnacaraNapallava: saMvAhyamAnau-sevyamAnau, caraNapallavau-pallavopamapAdau yasya tAdRzaH, kIdRzIbhiH ? zayanasannihitAsanAsInAbhiH zayyAsamAsannAsanopaviSTAbhiH, punaH anuvelaM pratikSaNam , AINa sarasena, candanadraveNa candanapaGkena, sAndrIkRtakarapallavasparzazaityAbhiH sAndrIkRtaM-vistAritaM, karapallavasparzajanyaM zaityaM yAbhistAdRzIbhiH, tatkAlaM tatkSaNaM, gandharvakAlApaM gandharvakAkhyaprakRtabAlakAbhASaNam , avyAkulena zAntena, cetasA hRdayena, saMsmRtya samyaka dhyAtvA, upajAtavismayaH udbhUtAzcaryaH san , cintitavAn AlocitavAn , kimityAha-aho Azcarya, tasyAH prakRtAyAH, cakrasenaduhituH cakrasenAkhyavidyAdharendrakumArikAyAH, tilakamaJjaryA iti yAvat, kApi adRSTigocarA, zarIrAvayavazobhAsampattiH zarIrAvayavasaundaryasamRddhiH, adbhUtA vismayAvahA, vartata iti zeSaH, yasmAt yaddhetoH, tribhuvanAtizAyirUpApi bhuvanatrayotkRSTasaundaryApi, citrapaTagatA citrapaTasthitA, iyaM tatpratikRtiH tatpratibimba, tena prakRtena, vidyAdharadArakeNa vidyAdharabAlaphena, gandharvakeNetyarthaH, rUpalava iti saundaryaleza iti, niveditA bodhitA [Na] / yadi ca yadi tu, trastamRgadRzaH trastaH-bhIto yo mRgaH, tasyeva dRk-dRSTiH-caJcalalocanaM yasyAstAdRzyAH, tasyAH tilakamaJjaryAH, tAdRzam uktaprakArakaM, rUpaM saundarya, satyameva yathAzrutameva, astIti zeSaH, tataH tarhi, jagati loke, vidyAdharajAtyA vidyAdharavargeNa, jitaM sarvotkarSaH "Aho Shrutgyanam"
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| dUramapasArito niHsAratApravAdo nijaH saMsAreNa, prAptamavadhimavalArUpakalpanAzilpavaidagdhyaM vidheH, stambhito rambhAdisuravilAsinIvargasya saubhAgyagarvaH, nivRttA lAvaNyaguNagaNagaNanA rateH, pravRttaH saptalokIlokalocanAnAmacintito mahotsavaH, prakaTitaH pralayakAlaviplavaH kSubhitena sarvato rAgajalarAzinA zRGgArijanasya, bhrAntA caturdazasvapi bhavaneSu bhagavato makaraketanasyAjJA [t]| na jAne-kasya sukRtakarmaNaH satvarapalAyamAnatimiramArgapradhAvitazaziprabhApravAhadhavalA patiSyati vapuSi taralAyatA tasyAH kaTAkSadRSTiH ?, kasya saJcitAkuNThatapasaH kaNThakANDe kariSyati patiSyantyAstadbhujalatAyAHprathamasUtrapAtamamlAnamAlatIkusumakomalA svayaMvarasraka ?, kaH sujanmA janmaphalabhUtAni prasthitaH saha tayA rAjapathavartinaH sarAgaM purajanasya zroSyati zrutisukhAni prazaMsAvacanAni ?, kastribhuvanazlAghyacaritastadadhyAsitamadhiSThito gajaskandhapIThamAkaNThamuttAnitataralatAraiH pIyamAnavadanalAvaNyo nagaranArIlocanairavatariSyati vivAhamaNDape vedibandham ?, kasya kandarpabAndhavasya tatkSaNAbaddhakampasvinnasaralAGgulau tadIyakarapallave lagiSyati zlAghyazatapatrazaGkhAtapatralakSaNo dakSiNapANiH [th]| puNyakArI tatparijano yaH sarvadA savidhavartI svAsthAnabhavanasthitAM vimAnanivahena gaganaM prAptaH; punaH saMsAreNa jagatA, nijaH khakIyaH, nissAratApravAdaH asAratAprasiddhiH, dUram , apasAritaH tyaktaH; punaH vidheH vidhAtuH, abalArUpakalpanAzilpavaidagdhyaM strIrUpasRSTikalAkauzalam , avadhiM sImAnaM prAptam ; punaH rambhAdisuravilAsinIvargasya rambhAprabhRtidevAGganAgaNasya, saubhAgyagarvaH saundaryAbhimAna; stambhitaH pratihataH; punaH rateH kAmadevapriyAyAH, lAvaNyaguNagaNagaNanA saundaryAtmakaguNarAzisaMkhyAnaM, nivRttA viratA; punaH saptalokIlokalocanAnAM saptorzvabhuvanavartijananetrANAM, mahotsavaH tadavalokanaparamotsavaH, pravRttaH prAdurbhUtaH; punaH sarvataH samantataH, kSubhitena saMsyanditena, zRGgArijanasya zRGgArarasikajanasya, rAgajalarAzinA zRGgArarasasindhunA, pralayakAlaviplavaH kalpAntakAlikopadravaH, unmaryAdasyandanamityarthaH, prakaTitaH pradarzitaH; punaH caturdazasvapi caturdazasaMkhyakeSvapi, bhuvaneSu lokeSu, bhagavataH paramaizvaryazAlinaH, makaraketanasya kAmadevasya, AjJA vilAsAdezaH, bhrAntA prasRtA [t]| na jAne na nirNetuM pArayAmi, tasyAH tilakamaJjaryAH, taralAyatA caJcalA dIrghA ca, punaH satvarapalAyamAnatimiramArgapradhAvitazaziprabhApravAhadhavalA satvaraM-zIghraM, palAyamAnAnAm-apasaratAM, timirANAm-andhakArANAM mArge, pradhAvitaH-zIghra gamitaH, zaziprabhApravAha iva candrakAntidhAreva, dhavalA-nirmalA, kaTAkSadRSTiH kaTAkSapUrNadRSTiH, sukRtakarmaNaH puNyakarmaNaH, kasya, vapuSi zarIre, pati- / Syati saJcariSyati; punaH amlAnamAlatIkusumakomalA abhinavamAlayAkhyapuSpakomalA, svayaMvaratraka svayaMpativaraNArthamAlA, kasya, sazcitAkuNThatapasaH saMgRhItasaphalatapasyAkasya, nRpakumArasya, kaNThakANDe kaNDanAle, patiSyantyAH lambiSyamANAyAH, taddhajalatAyAH tilakamaJjarIbAhulatAyAH, prathamasUtrapAtaM prathamapravRtti, kariSyati janayiSyati; punaH kaH sujanmA saphalajanmA, tayA tilakamAryA palyA saha, prasthitaH prayAtaH san , janmaphalabhUtAni janmaphalarUpANi, zratisukhAvahAni karNAnandajanakAni, rAjapathavartinaH rAjamArgavartinaH, purajanasya puravAsijanasya, prazaMsAvacanAni taddAmpatyAbhinandanavAkyAni, sarAgaM sasneha,zroSyati zravaNagocarIkariSyati; punaH kaH tribhuvanazlAghyacaritaH bhuvanatrayAbhinandanIyacaritaH, tadadhyAsitaM tayA-tilakamaJjaryA, adhiSThitaM, gajaskandhapITha hastiskandharUpamAsanam , AkaNThaM kaNThamabhivyApya, adhiSThitaH adhyAsitaH san , uttAnitataralatAraiH unnamitacapalakanInikaiH, nagaranArIlocanaiH nagarasthavadhUnayanaiH, pIyamAnavadanalAvaNyaH sasnehAvalokyamAnamukhasaundaryaH, vivAhamaNDape vivAhAlaye, vedibandhaM vedyAkhyabaddhabhUmim , avatariSyati adhastAdAgamiSyati; kasya kandarpabAndhavasya kAmadevasamasundarasya, zlAghyazatapatrazaGkhAtapatralakSaNaH zlAghyAni-prazaMsanIyAni, zatapatraM-kamalaM, zaGkha:-prasiddhaH, AtapatraM-chatraM, tadrUpANi lakSaNAni-bhAgyacihnAni yasmiMstAdRzaH, dakSiNapANiH dakSiNahastaH, tatkSaNAbaddhakampakhinnasaralAGgulau tatkSaNAbaddhena-tatkAlaprAptena kampena-sAttvikakAmavikArabhUtena, khinnAH-khedAAH , saralAH-RjavaH, aGgulayo yasmiMstAdRze, tadIyakarapallave tilakamaJjarIpallavakomalakare, lagiSyati saMgasyate [th]| tatparijana: tilakamaJjarIparivAraH, puNyakArI puNyakarmA, astIti zeSaH, yaH sarvadA sarvakAle, savidha "Aho Shrutgyanam"
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI gAhamAnAmudadhirodhovaneSu svecchayA saMcarantI zravaNAgatasya preyaso vidyAdhararAjakanyAjanasya sarahasyamakhilaM kalAkalApamupadizantI tAmanvahaM pazyati / adhanyaH khecaragaNo yaH prakAmamanurakto'pi dUravartI tadRSTipAtAmRtarasasya rUpamAtradarzanataralito vRthaiva manmathavyathAmahamivodvahati [da ] / aho me mUDhatA, yadasAvAyatekSaNA bhUmigocaranRpAdhipAtmajapraNayinI bhaviSyatIti vArtayApi zrutayA harSamudvahAmi / satsvapi rUpalAvaNyayauvanazAliSvapareSu bhUpAladArakeSu kAlAntarabhuvastadanurAgasyAtmAnameva lakSyIkaromi; kA'haM ka sA ?, ka bhUmigocarasya niketanaM sAketanagaraM ka divyasaGgasamucitAcalaprasthasaMsthaM rathanUpuracakravAlam ? / apica vivekinA vicAraNIyaM vastutattvam , nojjhitavyo nijAvaSTambhaH, stambhanIyaM manaH prasaradapathe, na deyamagraNItvamindriyagaNasyetyapi na gaNayAmi [dha] / asau punaraparA viDambanA-yadayamAtmA madanadAhopazamAya prazamamArgamavatArito'pyadhogati rAgiNastadaniyugalasyAlocayati na prANijAtasya, kadalIstambhatulyatAM tadUru Tippanakam-adhogatim adhastAt sthiti narakagamanaM ca / kadalI-rambhA / hRdayavAsibhiH hRdayaM-cittaM vakSazca, alabdhavivaraM nizchidram / madhyasthAM madhyasthAM madhyasthaM rUpaM c| mukhe vaktre prArambhe c| kSIrasAgarasama dhavalaM caJcalamaticaJcalaM vA [n]| vartI tannikaTavartI san , tAM tilakamaJjarIm , anvahaM pratidinaM, pazyati sAkSAt karoti, kIdRzIm ? svAsthAnabhavanasthitAM khasabhAmaNDapaniSaNNAm punaH vimAnanivahena AkAzayAnasamUhena, gaganam AkAzaM, gAhamAnAm ArohantIm , punaH udadhirodhovaneSu samudrataTavartivaneSu, svecchayA yathecchaM, saJcarantIM viharantIm , punaH zravaNAgatasya zrotumupasthitasya, preyasaH priyatamasya, vidyAdhararAjakanyakAjanasya vidyAdharendrakumArikAjanasya, sarahasyaM rahasyena-gUDhatattvena sahitam , akhilaM samagraM, kalAkalApaM zilpasamUham ; upadizantIM shikssyntiim| khecaragaNaH AkAzagAmijanavizeSagaNaH, adhanyaH azlAghyaH, astIti zeSaH, yaH, ahamiva, prakAmam atyantam , anurakto'pi tadanurAgavAnapi, tallolupo'pItyarthaH, tadRSTi tarasasya tadIyadRSTisaJcArarUpAmRtasyandasya, daravartI dUre sthitaH, rUpamAtradarzanataralitaH rUpamAtrasya-AkAramAtrasya, pakSe pratikRtimAtrasya, darzanena, taralitaH-vyAkulitaH san , vRthaiva vyarthameva, manmathavyathAM kAmadevavedanAm , udvahati anubhavati [d]| me mama, mUDhatA mUrkhatA, aho khedAvahA, yat yataH, asau prakRtA, AyatekSaNA dIrdhanayanA, bhUmigocaranRpAdhipAtmajapraNayinI bhUmivAsinRpendrakumArapatnI, bhaviSyati sampatsyate, iti anayA, vArtayA vRttAntena zrutayApi zravaNagocarIkRtayApi, harSam Anandam , udvahAmi praamomi| punaH rUpalAvaNyayauvanazAliSu AkArasaundaryayuvatvazobhiSu, apareSu anyeSu, bhUpAladArakeSu nRpakumAreSu, satsvapi vidyamAneSvapi, AtmAnameva khameva, kAlAntarabhuvaH uttarakAlabhAvinaH, tadanurAgasya tasnehasya, lakSyIkaromi lakSyatvena prtyemi| ahaM ka kutra, sA tilakamaJjarI, va kutra, AkyormahadantaramityarthaH / bhUmigocarasya bhUmivAsinaH, niketanaM nivAsasthAnaM, sAketanagaram ayodhyAkhyanagara, kva kutra, punaH divyasaGgasamucitAcalaprasthasaMsthaM divyasaGgasya-divi-svarge bhavA divyA devAH, tatsaGgasya, samucitaH-yogyo yaH, acala:-parvataH, tasya prasthe-samabhUmibhAge, saMsthA-avasthitiryasya tAdRzaM, rathanapuracakravAlaM tadAkhyanagara, va kutra, tayostannivAsAspadayorapi mahattAratamyamityarthaH / apica kiJca, vivekinA tattvAtattvavivecanazAlinA, vastutattvaM vastuno yAthArthya, vicAraNIyam AlocanIyam , punaH nijAvaSTambhaH svakIyamaryAdA, na, ujjhitavyaH atikramaNIyaH, yadvA svamAnaM na tyajanIyamityarthaH, punaH apathe unmArge, prasarat pravartamAnaM, manaH, stambhanIyaM nirodhanIyam , punaH indriyagaNasya indriyavargasya, agraNItvaM mukhyatvaM, na, deyaM vidheyam , ityapi etadapi, na, gaNayAmi Adriye [dh]| punaH asau vakSyamANA, viDambanA vaiguNyam , kaSTamityarthaH, aparA anyA, vartata iti zeSaH, yat yasmAt , ayaM madIyaH, AtmA, madanadAhopazamAya kAmAgnidAhazAntaye, prazamamArga tannivRttimArgam , avatArito'pi Aropito'pi, rAgiNaH raktasya, tadaGkiyugalasya tilakamaJjarIcaraNadvayasya, adhogatim adhastAd gamanam , nidhuvanakelau adhaHsthitimiti yAvat , Alocayati "Aho Shrutgyanam"
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tippanaka - parAgavivRtisaMvalitA / pariNAhasya vimRzati na dehaniHsAratAyAH, hRdayavAsibhiH saGgo duHkhaheturityalabdhavivaraM tatpayodharadvandvamavadhArayati na kalatraputrAdivargam ; madhyasthAM tannAbhimudrAmabhinandati na bhAvanAma, madhuraM mukhe tadadharapravAlaM dhyAyati na bhogasaukhyam, yugAntavilulitakSIrasAgarasamaM tada kSivistAramutprekSate na saMsAram, AropitAnaGgacApabhaGguraM tadbhUlatAlalitamadhyeti na vidhervilasitam [ na ] | anyA api prakRSTarUpalAvaNyavatyaH prAptayauvanA dRSTAH kSitipakanyAH, anyAsAmapi zrutastattvavedibhiranekadhA nivedyamAno vilAsakramaH, na tu kayApi kvApyapahRtaM ceto yathA'nayA / kathamidAnImAsitavyam, kiM pratipattavyam, kena vidhinA vinodanIyeyamanudinaM pravardhamAnA taddarzanotkaThA, kasyAvedanIyamidamAtmIyaM duHkham, kena sArdhamAlocanIyaM kartavyam, kasya krami - Syate tadezagamanopAyeSu buddhiH kasya sAhAyakena setsyati tayA saha samAgamaprAptiH [ pa ] | api na daivamanugaNaM syAdeSyati sa vidyAdharadArakaH, na vismariSyati paricayam, kariSyati pakSapAtam, drakSyati 24 vicArayati, kintu rAgiNaH zRGgAriNaH, prANijAtasya prANivargasya, adhogatiM narakagamanaM, na, Alocayati; punaH tadgurupariNAhasya tasyAH-tilakamaJjaryAH, UrupariNAhasya - jAnUparitanabhAgavistArasya, kadalIstambhatulyatAM vRttAkAratayA kadalIkANDopamAM, vimRzati vicArayati, kintu dehanissAratAyAH zarIrAsAratAyAH, tadanityatAyA iti yAvat, tattulyatAM kadalIstambhAsAratAsAdRzyaM na vimRzati; punaH hRdayavAsibhiH vakSaHsthalavartibhiH stanAdibhiH, pakSe manovartibhiH, kalatrAdibhiH saGgaH sambandhaH, pakSe prItiH, duHkhahetuH bhAreNa duHkhahetuH, pakSe viyogajanyaklezahetu:, iti ittham, alabdhavivaraM nizchidraM parasparaM militamiti yAvat, tatpayodharadvandvaM tasyAH- tilakamaJjaryAH, kucadvayam avadhArayati nizcinoti, kintu kalatraputrAdivarga bhAryAputrAdigaNaM, tathAtvena na nizcinoti; punaH madhyasthAM zarIramadhyavartinIM, tannAbhimudrAM tasyAH -- tilakamaJjaryAH, nAbhimaNDalam abhinandayati prazaMsati, kintu madhyasthAM hRdayasthAM, bhAvanAM kAminIsaGgavarjanavAsanAM yadvA rAgadveSaparihArarUpamAdhyasthyayuktavicAraNAm, na abhinandayati; punaH taddharapravAlaM tasyAH - tilakama aryAH, oSTha vidrumaM, vidrumavadaruNa moSTamityarthaH, mukhe mukhamadhye, madhuraM madhuratvena, dhyAyati Alocayati, kintu bhogasaukhyaM kAminIvilAsasukhaM; mukhe Arambha eva, na tu pariNatAvityarthaH, madhuraM priyaM, yadvA prAnte virasatayA duHkhahetutayA ca madhuramiva- viSamiva na dhyAyatiH punaH tadakSivistAraM tasyAH - tilakamaJjaryAH, netravistAraM yugAntavilulitakSIrasAgarasamaM yugAnte - pralayakAle, vilulitaH - paritastaraGgitaH, yaH kSIrasAgaraH, tatsamaM-taraGgAyamANadhavalimA kUlatayA vistAreNa ca kSIrasamudrasadRzam, utprekSate sambhAvayatiH, kintu saMsAraM jagat, , tatsamaM - tAdRzasAgaravadalpakAlikatvena dRSTaparyantatvenAticaJcalatvena, na utprekSate; punaH tadbrUlatAlalitaM tasyAH - tilakamaJjaryAH, bhrUlatAvilasitaM-latAkAranetroparitanaromalekhAvilasitam AropitAnaGgacApabhaGguram AropitaH - maurvI madhiropitaH, AkRSTa iti yAvat yaH, anaGgacApaH kAmadevadhanuH, tadvat bhaGguram-asthiram, adhyeti dhyAyati, kintu vidheH daivasya, vilasitaM ceSTitaM, tAdRzatvena vakratvenetyarthaH, na adhyetiH atra sarvatra kriyAsu kartRtvenAtmA'nveti [ na ] | prakRSTarUpalAvaNyavatyaH utkRSTAkRti saundaryaktyaH, prAptayauvanAH tAruNyApannAH, anyA api tilakamaJjarIvyatiriktA api, kSitikanyAH nRpakumArikAH, dRSTAH dRSTigocarIkRtAH; anyAsAmapi tadbhinnAnAmapi, kanyakAnAM vilAsakramaH vilAsarItiH, tattvavedibhiH yathArthajJaiH, nivedyamAnaH vijJApyamAnaH san, varNyamAnaH sanniti yAvat, anekadhA anekavAraM zrutaH zravaNagocarIkRtaH; tu kintu, yathA yena prakAreNa, anayA manogatayA tilakamaJjaryA, cetaH manaH, apahRtam AkRSTaM, tathA tena prakAreNa, kayApi rAjakumArikayA, kvApi kutrApi sthAne, na apahRtam / idAnIm adhunA, kathaM kena prakAreNa, Asitavyam upaveSTavyam; kiM kAryaM, pratipattavyaM kartavyAkartavyatayA nirUpayitavyam; anudinaM pratidinaM, pravardhamAnA prasarantI, iyaM vartamAnA, taddarzanotkaNThA tilakamaJjarIdarzanalAlasA, kena vidhinA prakAreNa, vinodanIyA nivartanIyA; idam anubhUyamAnam, AtmIyaM svakIyaM duHkhaM, kasya ke prati, AvedanIyaM prakaTanIyam; kartavyaM kartumucitaM karma, kena sArdhaM saha, AlocanIyaM vivecanIyaM; taddezagamanopAyeSu tasyAH - tilakamaJjaryAH, dezaH- sthAnaM, tatra gamanasAdhaneSu tadAlocaneSvityarthaH kasya buddhiH prajJA, kramiSyate prasariSyati tayA tilakamaJjaryA, saha, samAgamaprAptiH saGgamasaubhAgyalAbhaH kasya sAhAyakena sAhAyyena, setsyati sampatsyate [p]| nAmeti vAkyAlaGkAre, api yadi, daivaM vidhiH, anuguNam anukUlaM syAt tarhi saH "Aho Shrutgyanam"
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI mAmiha sthitam , nirvakSyati vacanavRttyA svayaM pratipannamartham, neSyati tadIkSaNagocaraprApaNena matpratikRti kRtArthatAm , kathayiSyatyatizayena mAM guNavantam / sApi zazimukhI tatheti pratipatsyate tadvacanam , bhaviSyati madIyadarzanAbhilASiNI, preSayiSyati tamAtmAnurAgaprakaTanAya matpArzvam' ityanekasaMkalpaparyAkulacetasaH prabandhavardhamAnArateranavaratamuktAyatoSNaniHzvAsasya muhurmuhuH paryaGkaparivartanaistaraGgitottaracchadapaTasya prabhAtAgamanaparyutsukatayA pradoSe'pi naSTanidrasya nizIthe'pi devatArcanAya paricArakAnudyamayataH zatayAmeva kathamapi kSapA virAmamabhajata [ph| prabhAtAyAM ca zarvaryAmutthAya nirvartitaprAhetanAvazyakavidhiH pratipadya savizeSasaMpAditazobhamabhinavaM sarvAGgINamAkalpamalpapadAtibalaparivRtastadevodyAnamagamat / tatra cAtibahalapAdapacchAye haMsapadapaGkilAJchitasvacchasukumArasaikate saMtatApatatkamalareNukaSAyazItalamaruti makaradhvajAyatanadIrghikAtIraparisare niSaNNaH Tippanakam-AkalpaH-veSaH / kaSAyaH-surabhiH [b]| zazimukhI nAbhilASaNa, preSayiSyA cetaH hRdayaM yasa AgatapUrvaH, vidyAdharadArakaH vidyAdharAtmajaH eSyati punarAgamiSyati paricayaM mayA sAkamAlApajanyasambandhaM, na vismariSyati smRtipathAt pracyAvayiSyati; pakSapAtaM paricayajanyaM matpakSagrahaNa, kariSyati; iha asmin sthAne, sthitaM, mAM drakSyati dRSTigocarIkariSyatiH vacanavRttyA vAkyaprayogena, svayaM khena. pratipannama svIkRtama. artha viSayaM. kariSyati tadIkSaNagocaraprApaNena tasyAH-tilakamaJjaryAH, dRSTipathAropaNena, matpratikRti madIyacitraM, kRtArthatAM saphalatAM, neSyati prApayiSyati; mAm , atizayena atyanta, guNavantaM rUpalAvaNyAdiguNazAlina, kathayiSyati tAM vakSyati / zazimukhI candravadanA, sA'pi tilakamaJjayapi, tadvacanaM tadIyaM madguNavarNanavAkyaM, tathA satyam, iti, pratipatsyate vizvasiSyati; madIyadarzanAbhilASiNI maddarzanAkAGgiNI. bhaviSyati sampatsyate; AtmAnurAgaprakaTanAya svaprItiprakAzanAya, matpArzva mannikaTa, taM gandharvakaM, preSayiSyati prsthaapyissyti| ityanekasaMkalpaparyAkulacetasaH iti-IdRzaiH, anekaiH-bahubhiH, saMkalpaiH-manovyApAraH, paryAkulaM-vyAptaM, cetaH-hRdayaM yasya tAdRzasya; punaH prabandhavardhamAnArateH prabandhena-dRr3habandhana, prakRSTAdhinA vA, vardhamAnA-vRddhiM gacchantI, aratiH-cittodvego yasya tAdRzasya punaH anavaratamuktAyatoSNaniHzvAsasya anavarataM-nirantaraM, muktaH-nirgamitaH, AyataH-dIrghaH, uSNazca, nizvAsaH-nAsikApavano yena tAdRzasyaH punaH muharmahaH anekavAraM, paryaGkaparivartanaiH paryake-viziSTakhaTTopari, pArzvaparivartanaiH, taraGgitottaracchadapaTasya taraGgitaH-vilolitaH, uttaracchadapaTa:paryakoparitanAstaraNavastraM yasya tAdRzasya; punaH prabhAtAgamanaparyutsukatayA prAtaHkAlopasthitinitAntotkaNThayA, pradoSe'pi nizArambhe'pi, naSTanidrasya kSINanidrAkasya; nizIthe'pi madhyarAtre'pi, devatArcanAya devArAdhanAya, paricArakAn sevakAn, udyamayataH pravartayataH, harivAhanasyeti zeSaH, zatayAmeva zataM - yAmA:-praharA yasyAM tAdRzIva, drAdhIyasIvetyarthaH, kSapA triyAmApi rAtriH, kathamapi kenApi prakAreNa, virAmam avasAnam , abhajata prAptavatI [pha] __ ca punaH, zarvaryA rAtrau, prabhAtAyAM prabhAtAvasthAmApannAyAm , utthAya zayyAmutsRjya, nirvartitaprAletanAvazyakavidhiH nirvartitaH-sampAditaH, prADhetanaH-pUrvAhnasambandhI, AvazyakaH-avazyakartavyaH, vidhiH-kriyA yena tAdRzaH san , savizeSasampAditazobhaM savizeSam-atyantaM, sampAditA, zobhA-saundarya yasya tAdRzam , abhinavaM navInaM, sarvAGgINaM sarvAGgavyApakam , AkalpaM veSaracanAM alaGkaraNaM vA, pratipadya svIkRtya, alpapadAtibalaparivRtaH alpena-katipayena, padAtinApAdagAminA, balena-sainyena, pariveSTitaH san , tadeva adhiSThitapUrvameva, udyAnaM krIDAkAnanam , agamat gatavAn / ca punaH, tatra tasminnudyAne, atibahalapAdapacchAye atibalam-atyadhikaM, pAdapacchAyaM-pAdapAnAM-vRkSANAM chAyA yasmiMstAdRze, punaH haMsapadapatilAJchitasvacchasukumArasaikate haMsapadapatibhiH-haMsapAdAkAraparamparAbhiH, lAJchitaM-cihnitaM, khaccham-atizubhram , sukumAra-komalaM ca, saikataM-sikatAmayaM sthalaM yasmiMstAdRze, punaH santatApatatkamalareNukaSAyazItalamaruti santatam-anavaratam , Apatan-saJcaran , kamalareNubhiH-kamalaparAgaiH, kaSAyaH-surabhiH, zItalazca, marut-pavano yasmiMstAdRze, makaradhvajAyatanadIrghikAparisare kAmadevamandiravApikAprAnte, niSaNNaH upaviSTaH, sannidhAnavartibhiH nikaTavartibhiH, 4 tilaka. "Aho Shrutgyanam"
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / saMnidhAnavartibhizcitravidyopAdhyAyairanyaizca janaparamparAjanitakutUhalaizcitramavalokayitumAgatairAlekhyazAstravidbhinagaralokaiH saha vicArayannavicAryacArutvatattvaM tasyAzcitrapaTaputrikAyA rUpamapasAritAparavinodaH pUrvAhnamanayata [ba] / upasthite ca madhyAhnasamaye yathAvidhi visarjitAyAtamAnyalokaH sakhedamutthAya ciranirodhamantharaizcaraNavinyAsairitastato bbhraam| gatvA ca sughaTitasopAnasugamAvatAre sarasavAnIravIrudhi samAsannanIre puraHsarairAgatya kiGkaraiH samantato vistAritaruciraparivastrAMzuke zucini sArave rodhasi, purodhasA saMnidhApitaprAjyapUjopakaraNaH samAhitenAntaHkaraNena kRtvA devatArcanam , utthAya gatvA viviktataramuddezaM, samanantarameva satvaramAgatairmAhAnasikapuruSairupanItamatihRdyavarNagandharasamutkRSTamUlyasaMpadbhiH sUpakArazAstropalabdhairyathAvasaramupakalpitairanalpabahubhirnavairdravyavizeSairupaskRtAnekabhakSyalehyapeyaprakAramAsvAdayAJcakAra parivRto rAjaputrairupavane tatraivAhAram [bha] / upaspRzya cAghrAtadhUpadhUmavartirudvartitavadanakaratalaH kuraGgamadakarpUrAmodinA candanadraveNa Tippanakam-parivastrA-yavanikA [bha] / upaspRzya Acamya [ ma] / citravidyopAdhyAyaiH citrazAstrazikSakaiH, ca punaH, janaparamparAjanitakutUhalaiH janaparamparodbhAvitacitradidRkSotkaSaiH, citram , AlokayituM draSTum , AgataiH upasthitaiH, AlekhyazAstravidbhiH citrazAstrAbhijJaiH, anyaiH citravidyopAdhyAyavyatiriktaiH, nagaralokaiH nagaravAsijanaiH, saha avicAryacArutvatattvam avicArya-vispaSTatvAd vicArayituM-vivektum , ayogya, cArutvasya-saundayesya, tattvaM yAthAyeya smiMstAdRzaM, tasyAH, citrapaTapatrikAyA: citrAdhArapaTagataputtalikAyAH, rUpama AkRti, vicArayan viziSya nirUpayan , apasAritAparavinodaH nivAritAnyavinodaH, pUrvAlam ahaH-dinasya pUrvabhAgam , anayat vyatItavAn [va] / ca punaH, madhyAhnasamaye dinamadhyasamaye, upasthite prApte sati, yathAvidhi vidhAnapurassaraM, satkArapUrvakamityarthaH, visarjitAyAtamAnyalokaH visarjitAH-tyaktAH, AyAtAH-AgatAH, mAnyAH-mAnArhAH, lokAHjanA yena tAdRzaH, sakhedaM saklezam , utthAya AsanaM tyaktvA, ciranirodhamantharaiH ciranirodhena-dIghekAlaM gamanAvarodhena mantharaiH-mandabhUtaiH, caraNavinyAsaiH pAdavikSepaiH, itastataH atra tatra, babhrAma viccaar| ca punaH, sughaTitasopAna sugamAvatAre sughaTitena-samyagnivezitena, sopAnena-avataraNikayA, sugamaH-sukaraH, avatAraH-adhastAdgamanaM yasmAt tAdRze, punaH sarasavAnIravIrudhi sarasAH-antaHstharasAH, azuSkA ityarthaH, vAnIravIrudhaH-vaJjalalatA yasmiMstAdRze, punaH samA- . sannanIre samAsanna-sannikaTa, nIraM-jalaM yasya tAdRze, punaH purassaraiH agresaraiH, kiGkaraiH bhRtyaiH, Agatya, vistAritaruciraparivastrAMzuke vistArita-prasAritaM, ruciraM-manojJaM, parivastrAMzukaM javanikArUpalakSaNasUkSmavatraM yasmiMstAdRze, punaH zucini pavitre khacche vA, sArave sarayUnadIsambandhini, rodhasi taTe, gatvA; purodhasA purohitena, sannidhApitaprAjyaprajopakaraNaH sannidhApitAni-upasthApitAni, prAjyAni-pracurANi, pUjopakaraNAni-pUjAsAmagrI yasya tAdRzaH, samAhitena ekAgrIkRtena, antaHkaraNena manasA, devatArcanaM devArAdhanaM, kRtvA; utthAya pUjA''sanaM tyaktvA, viviktataram atinirjanam, uddezaM pradeza, gatvA; samanantarameva avyavahitottarakAlameva, satvaraM sasaMbhramam , AgataiH, mAhAnasikapuruSaiH pAkAlayIyapuruSaiH, upanItam upasthApitam , punaH atihRdyavarNagandharasasamutkRSTamUlyasampadbhiH atihRdyena, varNenarUpeNa, gandhena-elAkezarAdisaurabhaNa, rasena-madhurAmlalavaNAdirasaSaTkena, samutkRSTA-atyantotkRSTA, mUlyasampat-AdAnAya deyA dhanasampattiryeSAM tAdRzaiH, sUpakArazAstropalabdhaiH pAkazAstrAvagataiH, yathAvasaraM yathAkAlama, upakalpitaiH sa analpabahubhiH atyantAdhikaH, navaiH navInaiH, dravyavizeSaiH saMskArakadravyaiH, upaskRtAnekalehyapeyaprakAram upaskRtAHsaMskRtAH, aneke-bahavaH, lehyAH-AsvAdArhAH, peyAH-pAnAzci, prakArAH-bhedA yasmiMstAdRzam , AhAraM bhakSya, tatraiva tasminneva, upavane krIDAvane, rAjaputraiH nRpakumAraiH, parivRtaH pariveSTitaH san , AsvAdayAJcakAra bhuktavAn [bha] / ca punaH, upaspRzya jalasparza kRtvA, mukhahastaM prakSAlyetyarthaH, AghrAtadhapadhamavartiH AghrAtA-ghrANendriyagRhItA. dhUpadhUmA sambandhidhUmazikhA yena tAdRzaH, punaH kuraGgamadakarpUrAmodinA kastUrikAkarpUraparimalaviziSTena, candanadraveNa candanarasena, "Aho Shrutgyanam"
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 tilakamaJjarI sparzasaMvedanAnandamandIkRtabhujaparispandAbhiraviratasyandamAnahastAravindasaMpAditAntaHprItibhiH prasAdhikAbhiradhigAtramaticireNa nirvartitakuGkAmodvartanakramaH zirasi ghaTitapATalAkusumasArasmeramallikAmukulamuNDamAlo yathAsannamupanItatAmbUlakusumamAlAnulepanaiH praNayilokaiH sahArabdhavividhasaMkathastasthau kAJcidapi velAm / gate ca viralatAM vilInatApe tapanatejasi taralitastilakamaJjarIsaMgamAbhilASeNa tatkAla samupasthitAvadhergandharvakasyAgamanamArgamavalokayitumabhyagravartinaH zikhApracumbitAmbarakoDamAkrIDazailasya zikharamAruroha [m]| ___ tatra cordhvasthitaH purastAdavasthitasya preyaso'nyatamabhRtyasya pratyaMsamarpitAGgabhAro nivAritAtapaH tryasrIkRtAtapatreNa chatradhAreNa tatkAlalabdhAvasarairavAritaiH pratIhAralokena pravizya pArzvataH sthitaiH praNayavAcAlairudyAnapAlairAvedyamAnarAmaNIyakeSu latAmaNDapeSu tarukhaNDeSu sAraNisrotassu kRtrimanadIsetubandheSu kelivApIkUlajalayAtreSu cAbhinavakRtasaMskAreSvantarAntarAnikSiptacakSurIkSamANo dakSiNAzAM tAvadAsta yAvadastazikhara www udvartitavadanakaratalaH udvartitaM-vilepanena sugandhIkRtaM, vadana-mukhaM karatalaM ca yena tAdRzaH, punaH prasAdhikAbhiH aGgAlaGkArikAbhiH strIbhiH, adhigAtraM zarIre, aticireNa atidIrghakAlena, nirvartitakuGkumodvartanakramaH nirvartitaH-sampAditaH, kuGkumena-kuGkumadraveNa, uddhartanakramaH-vilepanavidhiryasya tAdRzaH, kIdRzIbhiH? sparzasaMvedanAnandamandIkRtabhujaparispandAbhiH sparzasaMvedanAnandena-darIrasparzAnubhavajanyAnandena, mandIkRtaH-zithilIkRtaH, bhujaparispandaH-bAhusaJcAro yAbhistAdRzIbhiH, punaH aviratasyandamAnahastAravindasaMpAditAntaHprItibhiH avirataM-santataM, syandamAnena-khedamAnena, hastAravindena-karakamalena, janitA-utpAditA, antaHprItiH-tatsyandanasUcitamadanodgamenAntaHprasAdo yAbhistAdRzIbhiH, punaH kIdRzaH ? zirasi mastake, ghaTitapATalAkusumasArasmeramallikAmukulamuNDamAlaH ghaTitA-tAbhinivezitA, pATalAkusumaiH pATalAsaMjJakalatApuSpaiH, sArANA-zabalavarNAnAM, smeramallikAmukulAnAM-kicidvikasitamallIkuDmalAnAM, muNDamAlA-ziromAlA yasya tAdRzaH, punaH yathA''sannaM yathAnikaTam , upanItatAmbUlakusumamAlyAnulepanaiH upanItAni-upasthApitAni, tAmbUlAni-sopakaraNAni nAgavallIdalAni, kusumamAlAH-puSpamAlAH, anulepanAni-candanAdivilepanAni yaistAdRzaiH, praNayilokaiH suhRjanaiH saha, ArabdhavividhasaMkathaH pravartitanAnAprakArakAlApaH, kAzcidapi katipayAmapi, velAM kAlaM, tasthau sthitvaan|c punaH, vilInatApe nivRttatApe, tapanatejasi sUryaprabhAyAM, viralatAm alpatA, gate prApte sati, tilakamaJjarIsaGgamAbhilASaNa tatsammelanakutUhalena, taralitaH capalitaH, tatkAlaM tatkSaNam , samupasthitAvadheH prAptAgamanAvadheH, gandharvakasya tatsaMjJakasya prakRtavidyAdharakumArasya, AgamanamArgam , avalokayituM draSTum , abhyagravartinaH abhimukham agraM yasya tadabhyagraM-samIpaM, tatra sthitasya, AkrIDazailasya udyAnagireH, zikhAgracumbitAmbarakoDaM zikhAgreNa-cUDANa, cumbitaM-spRSTam , ambarakoDaM-gaganamadhyaM yena tAdRzaM, zikharam uparibhAgam , Aruroha ArUr3havAn [ma] | ca punaH, tatra tasmin zikhare, UrdhvasthitaH uparisthitaH san , purastAt agre, avasthitasya vartamAnasya, preyasaH atipriyasya, anyatamabhRtyasya bahUnAM madhye ekasya kiGkarasya, pratyaMsaM pratiskandhapradezam , arpitAGgabhAraH AropitasvazarIrabhAraH, puna: vyastrIkRtAtapatreNa vyasrIkRtaM-trikoNIkRtam , AtapatraM-chatraM yena tAdRzena, chatradhAreNa chatragrAhiNA, nivAritAtapaH nivAritaH-nivartitaH, AtapaH- sUryatejo yasmAt tAdRzaH, punaH tatkAlalabdhAvasaraiH tasmin kAle prAptAvasaraiH, punaH pratIhAralokena dvArapAlajanena, avAritaiH anavaruddhaiH, punaH pravizya tatsavidhe pravezaM kRtvA, pArzvataH pArzva, sthitaiH, punaH praNayavAcAlaiH praNayena-prItyA, vAcAlaiH-kutsitAdhikavaktRbhiH, udyAnapAlaiH udyAnarakSAdhikRtapuruSaiH, AvedyamAnarAmaNIyakeSu varNyamAnacArutAkeSu, punaH abhinavakRtasaMskAreSu acirasaMskRteSu, punaH latAmaNDapeSu latApihitodaragRheSu, punaH tarukhaNDeSu vRkSapaGktiSu, punaH sAraNisrotassu kSudnadIpravAheSu, punaH kRtrimanadIsetubandheSu kriyayA khananAtmikayA, nirvRttAH kRtrimAH, tAdRzInAM nadInAM, setubandheSu-setusaGghaTaneSu, ca punaH kelivApIkUlajalayantreSu krIDArthavApItaTavartijaloddhATanayantreSu, antarA antarA madhye madhye, nikSiptacakSuH preritadRSTiH, dakSiNAzAM dakSiNadizaM, tasyA dizo gandharvakAgamanamArgamityarthaH, IkSamANaH avalokamAnaH, tAvat tAvatkAlaparyantam , Asta upaviSTavAn , yAvat yAvatkAlam , aziziragabhastiH azizirAH-uSNAH, gabhastayaH-kiraNA yasya sa sUryaH, "Aho Shrutgyanam"
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| magAdaziziragabhastiH [ya] / stokAvazeSe ca divasakaradhAmani zyAmAyamAneSu digbhAgeSvanAgamanena gandharvakasya kiJcinmlAnamukhakamalazobho divasa iva nabhasaH krameNa krIDAcalAdavatatAra, jagAma ca svAvAsam / AsInazca zayane cintayan muhUrtamAtreNa cetasA tasya vilambakaraNAni kRcchrAptanidro nizAmanayat / aparedhurapi tenaiva krameNodyAnamagamat , tenaiva vidhinA tatra sarvAH kriyAzcakAra, tathaiva tasyAgamanamIkSamANo divasamanayat [r]| akRtAgatau ca tatra kramAdatikrAmatsu divaseSu zithilIbhUtatilakamaJjarIsamAgamAzAbandhasya prabandhavistAritodagrasaMtApasaMpad yathottaraprathitadivasAyAmadustaro nirantarapravartitoSNabASpasaMtatirapara iva nidAghasamayo jajambhe janitanirbharavyathastasya davathuH / avirataM sasmAra sasmareNa cetasA citrapaTaputrikAnusAraparikalpitasya cakrasenatanayAtanulatAlAvaNyasya / satatamanvacintayaccArutAmanudinopacIyamAnasya tasyAH Tippanakam-vistAritodagratApasampat tApaH-saMtApa uSNaM ca, uSNabAppaH-netrajalamuSNoSmA ca, davathuHupatApaH [ l]| astazikharam astAcalazikharam , agAt gatavAn , astamagAdityarthaH [y]| ca punaH, divasakaradhAmani sUryakiraNe, stokAvazeSe kiJcidavaziSTe sati, punaH digbhAgeSu dizAmazeSu, zyAmAyamAneSu zyAmatAmApAdyamAneSu, gandharvakasya, anAgamanena AgamanAbhAvena, kiJcinmalAnamukhakamalazobhaH kiJcinmlAnA-ISanmalinA, mukharUpakamala sya zobhA-kAntiryasya tAdRzaH, harivAhana iti zeSaH, nabhasaH AkAzAt , divasa iva dinamiva, krIDAcalAt krIDAparvatAta, krameNa zanaiH, avatatAra adhastAdAjagAma / ca punaH, svavAsaM svavAsabhavana, jagAma gatavAn / ca punaH, zayane zayyAyAm , AsIna: upavizana , Artena vyathitena, cetasA hRdayena, tasya gandharvakasya, vilambakAraNAni AgamanavilambahetUn , muharta kSaNaM, cintayan Alocayan , kRcchrAptanidraH kRcchreNa- AyAsena, AptA-labdhA, nidrA yena tAdRzaH san , nizAM rAtrim , anayat vyatItavAn / aparedhurapi uttaradine'pi, tenaiva anupadoktenaiva, krameNa vidhinA, udyAnaM krIDAkAnanam , agamat gatavAn , tatra tasminnudyAne, tenaiva anupadavarNitenaiva, vidhinA krameNa, sarvAH samastAH, kriyAH karmANi, cakAra kRtavAn / tathaiva anupadoktaprakAreNaiva, tasya gandharvakasya, Agamanam AgamanamArgam , IkSamANaH pazyan , divasaM dinam , anayat vyatItavAn [r]| tatra tasmin gandharvake, akRtAgatau akRtAgamane sati, kramAt paryAyeNa, divaseSu dineSu, atikAmatsu vyatigacchatsu, zithilIbhUtatilakamaJjarIsamAgamAzAbandhasya zithilIbhUtaH-zaithilyamApannaH, tilakamaJjarIsamAgamasya-tatsaGgamasya, yA AzA-sambhAvanA, tadrUpaH, bandhaH-prANabandhanaM yasya tAdRzasya, tasya harivAhanasya, janitanirbharavyathaH utpAditAtiduHkhaH, davathuH saMtApaH gAtrAdidAho vA, aparaH anyaH, nidAghasamayaH grISmakAla iva, jaz2amme prAdurbabhUva, kIdRzaH prabandhavistAritodagrasantApasampat prabandhena-sAndrabhAvena prakRSTAdhinA vA, vistAritA-vardhitA, udagrANAm-utpannAnAM, santApAnAM-madanodgamajanyAntavarANAM, pakSe bAhyoSmaNAM, sampat-samRddhiryana tAdRzaH, punaH yathottaraprathitadivasAyAmadustaraH yathottaram-uttarottaraM, prathitena-vistRtena, divasAyAmena-dinadairyeNa prAtibhAsikena, pakSe prAstavikena, dustaraH-duratikramaH, punaHnirantarapravartitoSNabASpasantatiH nirantaram -avirataM, pravartitA-prAdurbhAvitA, uSNabASpasantatiHuSNAzrujalapravAhaH, pakSe uSNatApaparamparA yena tAdRzaH, punaH sasmareNa smaraH-kAmaH, tatsahitena, tadAviSTenetyarthaH, cetasA hRdayena, citrapaTaputrikAnusAraparikalpitasya citrapaTacitritakanyakApratikRtyanuguNamutprekSitasya, cakrasenatanayAtanulatAlAvaNyasya cakrasenAkhyanRpakumArikAzarIralatAsaundaryasya, avirataM nirantaraM, sasmAra smRtavAn / punaH anudinopacIyamAnasya anudina-pratidinam , upacIyamAnasya-vardhamAnasya, tasyAH tilakamaJjaryAH, prathamayauvanasya navatAruNyasya, cArutAM manoharatAm , anvacintayat AlocitavAn / punaH anavedanocchedanAyeva kAmadevavedanotkartanArthamiva, yauvanopacaya parimaNDalastanaM yauvanopacayena-yauvanAvasthAvRddhayA, parimaNDalo vartulAkArau, stanau yasya tAdRzaM, tadrUpaM tasyAH-tilakamaJjaryAH, rUpam-AkAraM, sarvadA sarvakAlaM, hRdayagataM hRdayasthitaM yathA syAt tathA, adhatta dhRtavAn / punaH AviSkRtAnekabhAva "Aho Shrutgyanam"
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 29 prathamayauvanasya / yauvanopacayaparimaNDalastanamanaGgavedanocchedanAyeva sarvadA hRdayagatamadhatta tadrUpam / AvipkRtAnekabhAvavibhramANi likhitAnIva kenApi nipuNacitrakareNa digbhittiSu divAnizaM dadarza tasyAH pratibimbAni [l]| dRSTvA ca tamakANDavairiNA manmathena dharmartunA ca yugapadupatApyamAnamutpannAnukampo nirvApayitumiva cakre jagatyAmavatAramakhilavizvopakArI vAridAgamaH / pravartitaprabaladhArApatayo bhaGgumiva tasya dhArAgRhaspRhAM kSipramevAntarikSamAcchAdayAJcakruH abjinIpalAzaprakaranIlAH payomucaH / satatayAminIjAgaraNajaDatArakA prasAdayitumiva tadRSTimaviralodbhinnamarakatazyAmazAdvalA babhUva bhuutdhaatrii| prathamajaladharAsArazizirAstadaGgatApamiva nirvApayituM nirvAtumArabhanta saMtatAmodamakarandamAMsalAH kadambamarutaH / mAnasasmaraNasaJjAtaraNaraNakAstadanurAgamAkhyAtumiva khecarendraduhituruttarAM dizamabhipratasthire rAjahaMsAH [va] / tadvirahadAha vicchedAkSameNa patrakhaNDADambareNa vihitApatrapANIva varSAsalilapUritAsu vilAsasarasISu nimamajurambhojinIvanAni / ghanadhArAbhivRSTamUrtayastadArtidarzanaduHkhitA iva dUravinataiH pallavekSaNairambukaNikAzruvisaramajasramasRjannupavanadrumAH / vibhramANi AviSkRtAH-prakaTitAH, aneke-bahavaH, bhAvAH-abhiprAyA yastAdRzAH, vibhramAH-apAGgabhaGgyAdayo vilAsA yeSu tAdRzAni, punaH dibhittiSu dikujyeSu, kenApi avijJAtanAnnA, nipuNacitrakaraNa kuzalacitrakAreNa, likhitAnIva citritAnIvetyutprekSA, tasyAH tilakamaJjaryAH, pratibimbAni pratikRtIH, divAnizaM rAtrindivaM, dadarza dRSTigocarIcakAra [l]| akANDavairiNA anavasarazatruNA, manmathena kAmadevena, ca punaH, gharmatunA grISmartunA, taM harivAhanaM, yugapat ekakAlam , upatApyamAnaM pIDyamAnaM, dRSTvA, utpannAnukampaH uditadayaH, vizvopakArI sarvopakArI, vAridAgamaH varSatuH, nirvApayitumiva tadubhayopatApopazamanArthamiva, jagatyAM loke, avatAram AgamanaM, cakre kRtavAn / punaH tasya harivAhanasya, dhArAgRhaspRhAM jaladhArotsyandanayantrAdhiSThitagRhAkAGkSA, bhaktamiva nivartayitumiva, pravartitaprabaladhArApatayaH pravartitAHprakSiptAH, prabalAH-prakRSTAH, dhArApatayaH-jaladhArAzreNayo yaistAdRzAH, abjinIpalAzaprakaranIlAH kamalinIdalaughavannIlavarNaH, payomacaH meghAH, kSiprameva avilambameva, antarikSaM gaganamaNDalam, AcchAdayAJcaH AcchAditavantaH / punaH satatayAminIjAgaraNajaDatArakAM satataM-nirantaraM, yAminyAM-rAtrau, jAgaraNena-nidrAnirodhena, jaDA-niSparispandA,tArakA-kanInikA yasyAM tAdRzIM, tadRSTiM tasya-harivAhanasya, dRSTiM-cakSuH, prasAdayitumiva prINayitumiva, bhUtadhAtrI pRthvI, aviralodbhinnamarakatazyAmazAlA sAndrodgatendranIlamaNisadRzazyAmavarNanavatRNasaMkulA, babhUva sampede / punaH prathamajaladharA''sArazizirAH prathamajaladharA''sAraiH-navajaladharadhArAsampAtaiH, zizirAH-zItalAH, punaH santatA''modamakarandamAMsalA: santataH-sarvato vistAritaH, AmodaH-utkaTasaurabha yaistAdRzaiH, makarandaiH-puSparasaiH, mAMsalAH sthUlAH, sampRktA ityarthaH, kadambamarutaH kadambAzliSTapavanAH, tadaGgatApaM tasya-harivAhanasya, zarIratApaM, nirvApayitumiva prazamayitumiva, nirvAtuM saccaritum , Arabhanta prvRttaaH| punaH mAnasasmaraNasaMjAtaraNaraNakAH mAnasasmaraNena-svAbhimatavAridAgamanena vAzrayaNIyamAnasAkhyasarovarasmRtyA, saMjAtam-udbhUtaM, raNaraNakaM-tadgamanautsukyaM yeSAM tAdRzAH, rAjahaMsAH raktacaJcucaraNA haMsAvazeSAH,khecarendraduhituH vidyAdharendrakumArikAmapi, tadanurAgaM tasya-harivAhanasya, anurAga-prItim, AkhyAtumiva kathayitumiva, uttarAM dizaM mAnasasarovaragamanamArgamityarthaH, abhipratasthire tadabhimukha prayAtAH [v]| punaH tadvirahadAhavicchedAkSamaNa tasya-harivAhanasya, yaH, virahadAhaH-tilakamajarIvirahajvaraH, tadvicchedAkSameNa-tanivartanAsamarthana, patrakhaNDADambareNa patrapujarUpaDambareNa, vihitApatrapANi vihitA-utpAditA, apatrapA-lajA yeSAM tAdRzAni, ivetyutprekSA, ambhojinIvanAni kamalinIkAnanAni, varSAsalilapUritAsu varSAsambandhijalapUrNAsu, vilAsasarasISu kelikAsAreSu, nimamajjuH nimagnAH / punaH dhanadhArAbhivRSTamUrtayaH ghanasya-meghasya, yadvA ghanAbhiH sAndrAbhiH, dhArAbhiH-jalasantatibhiH, abhivRSTA-abhiSiktA, zAH. upavanadamAH kelikAnanavRkSAH. tadArtidarzanadAkhitA iva tasya-harivAhanasya, yA ArtiHkAmavyathA, taddarzanena, duHkhitA iva-vyathitA iva, dUravinataiH dUraparyantamavanataiH, pallavekSaNaiH navadalalocanaiH, ambukaNikAzru "Aho Shrutgyanam"
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / prakRtikarkazAstadaGgasaMsparzayogyAniva kartumAtmanaH karAnantaHsalileSu jalamucAM kukSiSu nicikSepa caNDabhAnuH / tasminnasakRdutsRSTabANavisaraM nivArayitumiva makaraketumAbaddhakusumAJjalipuTAnyajAyanta ketakIkAnanAni / vinodayitumiva tasyAratimanAratodIritamadhurakekAgItibhiH samArambhi tANDavamuddaNDabarhamaNDalairgRha zikhaNDibhiH [sh]| evaM ca vikasitAkuNThakalakaNThacAtakakalakale kaThoradardurAraTitadAritazravasi vizrutApAravAhinIpUraghUtkAre ghoraghanagarjitArAvajarjaritarodasi dyotamAnavidyuddAmadAruNe vitatavAridhArAdhoraNidhvastadhIrakAmukamanasi sAndrakuTajadrumAmodamUchitAgacchaducchannakalpAdhvagakalApe samantAdvijRmbhite'mbudharadurdine vidhurIbhUtamanasaH kozalAdhipasutasya [pa], / paGkapaTalAvileSu sAketapuraparisareSvaramyatalakuTTimeSu lIlAlatAmaNDapeSu tRNaniruddhAdhvasaMcAreSu kRtrimAcalazikhareSu pUrAnItakaNTakakiliJjakakazmaleSu nagaranimnagAkUleSu khaNDita Tippanakam-dyAvAbhUmI-rodaH, durdinaM-meghatimiram [pa] / visaraM jalakaNAtmakAthurAzim , ajasraM nirantaram , asRjan amuJcan / punaH caNDabhAnuH caNDA:-tIvAH, bhAnavaH- kiraNA yasya saH, sUrya ityarthaH, prakRtikarkazAn svabhAvataH kaThorAn, AtmanaH svasya, karAn kiraNAn , tadaGgasparzayogyAn tasya-harivAhanasya, aGgAzleSArhAna , kartumiva sampAdayitumiva, antaHsalileSu antaHsthitajaleSu, payomucAM meghAnAM, kukSiSu udareSu, nicikSepa niveshitvaan| punaH ketakIkAnanAni ketakyAkhyakusumalatikAvanAni, tasmin harivAhane utsRSTabANavisaraM muktabANagaNaM, makaraketuM kAmadevaM, nivArayitumiva bANamocanAnnivartayitumiva, AbaddhakusumAalipuTAni racitapuSpapUrNAJjalirUpavRntAtmakakarapuTAni, ajAyanta samapadyanta / punaH uddaNDavahamaNDalaiH uddaNDam-unnataM, barhamaNDalaM-zikhAmaNDalaM yeSAM tAdRzaiH, zikhaNDibhiH mayUraiH, tasya harivAhanasya, aratiM kAmavedanAM, vinodayitumiva apanetumiva, anAratodIritamadhurakekAgItibhiH anArata-satatam , udIritA-uccAritA, meghAgamapramodapravartiteti yAvat , madhurA-zrutipriyA, kekA-mayUravANIrUpA, gItiH-gAnaM yaistAdRzaiH sadbhiH, tANDavaM nRtyaM, samArambhi prArambhi [za] / evaM ca itthaM ca, vikasitAkuNThakalakaNThacAtakakalakale vikasitAH-AvirbhUtAH, AkuNThAH-apratihatAH, kalakaNThAnAMkokilAdInAM, cAtakAnAM-svanAmaprasiddhapakSivizeSANAM ca, kalakalAH- kolAhalA yasmiMstAdRze, punaH kaThoradardurAraTitadArita zravasi kaThoraiH-zrutikaTubhiH, dardurANAM-maNDUkAnAm , AraTitaiH-duninAdaiH, dArita-pATitaM, zravaH-karNo yasmiMstAdRze, vizrutApAravAhinIpUraghUtkAre vizrutAH-vizeSeNa zrutAH, yadvA prasiddhAH, apArANAM-pArarahitAnAM, vAhinInAM-nadInAM, pUraghUtkArAHjalapravAhadhvanibhedA yasmiMstAdRze, punaH ghoraghanagarjitArAvajarjaritarodasi ghoraiH-bhayAnakaiH, ghanagarjitArAvaiH-meghagarjanAtmakatIvranAdaiH, jarjarite-vidArite, rodasI-dyAvA-pRthivyau yasmiMstAdRze, punaH dyotamAnavidyuddAmadAruNe dyotamAnayA-udbhAsamAnayA, vidyuddAmnA-taDinmAlayA, dAruNe-bhISaNe, punaH vitatavAridhArAdhoraNidhvastadhIrakAmukamanasi vitatAbhiHvistRtAbhiH, vAridhArAdhoraNIbhiH-jaladhArAvalIbhiH, dhvastaM-naSTadhairya, dhIrakAmukAnAM-dhairyazAlikAminAM, mano yasmiMstAdRze, sAndrakuTajadrumAmodamUchitAgacchaducchannakalpAdhvagakalApesAndraH-nibiDaiH, kuTajadrumANAM-girimahikAvRkSANAm ,AmodaiHgandhaiH, mRcchitAnAM mUrchA prAptAnAm , AgacchatAm-AgamanaM kurvatAm , ucchannakalpAnAM-naSTaprAyANAm , azvagAnAM-pathikAnAM, kalApaH-gaNo yasmiMstAdRze, ambudharadurdine meghAcchannadine, samantAt sarvataH, vijRmbhite prAdurbhUte sati, vidhurIbhUtamanasaH vipralambhavedanAvyAkulIbhUtahRdayasya, kozalAdhipasutasya kozalasya-tadAkhyadezasya, adhipaH-nRpaH, meghavAhanaH, tatsutasyatatkumArasya, harivAhanasya, varSAsamArambhaH varSAgamaH, grISmakAlAt uSNasamayAt , adhikadussahaH atikRcchreNa soDhavyaH, babhUva abhUt [Sa] / kIdRzasya ? paGkapaTalAvileSu kardamakalApakaluSiteSu, sAketapuraparisareSu ayodhyAnagaraprAnteSu; punaH aramyatalakuTTimeSu aramyam-amanojJaM, tala-svarUpaM yasya tAdRzaM, kuTTimaM-baddhabhUmiryeSu tAdRzeSu, lIlAlatAmaNDapeSu kelikujeSuH punaH tRNaniruddhAdhvasaJcAreSu tRNaiH-tRNarAzibhiH, niruddhaH-nivAritaH, adhvasaJcAraH-mArgasaJcAro yeSu tAdRzeSu, kRtrimAcalazikhareSu kRtrimaparvatazRGgeSu; punaH pUrAnItakaNTakakiliJjakakazmaleSu puuraiH-prvaahaiH| "Aho Shrutgyanam"
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI yadRcchAvihArakautukasya, kAlavazAcca vizrAnteSu yatradhArAgRhapravezeSu mudriteSvacireNa candanacarcAvidhiSu akriyamANeSu kamalakumudakuvalayazayaneSvadhAryamANeSu hArakeyUramekhalAdiSu mRNAlAbharaNeSvanAropyamANAsu hRdi jalArdrAsvasaMcAryamANeSu sasalilatAlavRntakadalIpatravAteSvadIyamAneSu karacaraNayorindumaNidarpaNeSvanudghATyamAneSu bhavanavalabhIgavAkSeSu dviguNadIpyamAnavirahadAhajvaroSmaNaH [sa], svabhAvadhIratvAdanavadhIritayathArabdhakAryasya, lajjayA nipuNanigUhiteGgitAkArasya, dveSyamapi veNuvINAvinodamAdareNa vidadhataH, prastutAmapi vidyAdharavilAsavArtAmanAvartayataH, preSThamapi nAma gandharvakasyAgRhNato, rahasyapi tadarpitaM citrapaTamaprekSamANasya, rUkSAmapi kuberadizi dRSTimakSipataH, samaraketorapi nijAvasthAmaprathayataH, zrame'pyAyatoSNAn punaH punaH zvAsapavanAnamuJcataH, paramacintAyAsajanmanA pracIyamAnenAnudinamapratividheyena dehakrazimnA kadaryamAnasya grISmakAlAdadhikaduHsaho babhUva varSAsamArambhaH [ha] / Tippanakam tadarpitaM gandharvakArpitam [s]| AnItaiH-upasthApitaiH, kaNTakaiH, kiliJjakaiH-hasvairvaMzavikAraiH, kazmaleSu-dUSiteSu, nagaranimnagAkUleSu nagarAsannanadItIreSu; khaNDitayadRcchAvihArakautukasya nivRttayathecchabhramaNautsukyasya / ca punaH, kAlavazAt prakRtakAlAgamanakAraNAt, yantradhArAgRhapravezeSu yantranissArijaladhArAlayapravezeSu, vizrAnteSu prayojanAbhAvAnivRtteSu punaH candanacarcAvidhiSu candanalepanakarmasu, acireNa zIghraM, mudriteSu niruddheSuH punaH kamala-kumuda-kuvalayazayaneSu kamalAni, kumudAni-candravikasvarakamalavizeSAH, kuvalayAni-nIlakamalAni, tadadhikaraNakeSu, zayaneSu-zayana kriyAsu, akriyamANeSu asampAdyamAneSuH punaH hArakeyaramekhalAdiSu hAraH-kaNThAlaGkAraH, keyUraH-bAhubhUSaNam , mekhalA-kaTiveSTanaM, tatprabhRtiSu, mRNAlAbharaNeSu kamalakANDamayAlaGkaraNeSu, adhAryamANeSu vyarthadhiyA tattadaGgeSu anivezyamAneSuH punaH jalArdAsu jalAplutavastreSu, hRdi vakSasi, anArogyamANAsu asaMsthApyamAnAsuH punaH sasalilatAlavRntakadalIpatravAteSu sasalilAnAM-jalAplutAnA, tAlavRntAnAM-tAlavyajanAnAM, kadalIpatrANAM ca, vAteSu-pavaneSu, asaJcAryamANeSu avAhyamAneSu; punaH indumaNidarpaNeSu candrakAntamaNirUpadarpaNeSu, kara-caraNayoH hastapAdayoH, adIyamAneSu asthApyamAneSuH punaH bhavanavalabhIgavAkSeSu prAsAdordhvagRhavAtAyaneSu, anuddhATyamAneSu amucyamAnAvaraNeSu, dviguNadIpyamAnavirahadAhajvaroSmaNaH dviguNaH, dIpyamAnenajvalatA, virahadAhajvareNa-virahAgnikartRkadAharUpajvareNa, USmA-tApo yasya, yadvA dviguNaM yathA syAt tathA, dIpyamAno virahadAharUpajvaratApo yasmin tAdRzasya [s]| punaH svabhAvadhIratvAt svAbhAvikadhairyazAlitvAt, anavadhIritayathArabdha. kAryasya anavadhIritAni-anupekSitAni, yathArabdhakAryANi-yathApravartitakarmANi yena tAdRzasya / punaH lajjayA, nipuNanigRhitegitAkArasya nipuNaM-samyak , nigUhitaM-saMvRttam, iGgitaM-khAbhiprAyAnusAriceSTA yasya tAdRzaH, AkAraH-AkRtiryasya tAdRzasya; dveSyamapi apriyamapi, veNuvINAvinodaM vaMzI-vINAkhyavAdyavizeSavAdanAnandam , AdareNa prItyA, vidadhataH kurvataH punaH prastutAmapi pravartitAmapi, vidyAdharavilAsavArtA tadvilAsakathAm , anAvartayataH apunarudIrayataH; punaH preSThamapi atipriyamapi, gandharvakasya tadAkhyasya prakRtasya vidyAdharakumArasya, nAma saMjJAm , agRhNataH anuccArayataH; punaH tadarpitaM tena-gandharvakena, upahRtaM, citrapaTaM citrAdhiSThitavastra, rahasyapi ekAnte'pi, aprekSamANasya apazyataH; punaH kuberadizi uttaradizi, rukSAmapi prItizUnyAmapi, dRSTima. akSipataH aprerayataH: punaH samaraketorapi tadAkhyaM svaparamapi pratyapi, nijAvasthAM svakIyadurAvasthAm , aprathayataH aprakaTayataH, punaH zrame'pi zrame satyapi, AyatoSNAn AyatAndIrghAn , uSNAMzca, zvAsapavanAn nAsAmArutAn , punaH punaH vAraM vAram , amuJcataH anissArayataH; paramacintAyAsajanmanA atyantacintAprayatnajanyena, anudinaM pratidinaM, pracIyamAnena pravardhamAnena, apratividheyena apratikAryeNa, dehakAMzamnA zarIrakAzyena, kadathyamAnasya abhibhUyamAnasya [ha] / "Aho Shrutgyanam"
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| atha proSite jaladasamaye tadviyogAdanudivasamAvirbhavatprabalAtapAyAmabhinavapatipravAsaduHkhitasya virahiNIjanasya sadRzAvasthamAtmAnamiva darzayitumAgatAyAM zaradi harivAhanaH sarvathA gandharvakAgamananiSpratyAzastilakamaJjarIsaMtatasmaraNajanmanA viklavIkRto gADhamatidAruNAvegenodvegena kathaJcanApyazaknuvan gRhe'vasthAtum , ekadA khamaNDalAvalokanaviSayamAtmanaH kutUhalamuddizya pradhAnamatrimukhena pitaraM vyajijJapat / anujJAtagamanazca tena prazaste'hani samastanijasainyaparivRto vividhayAnavAhanAdhirUDherujjvalavidagdhaveSadhAribhiH samaraketupuraHsaraiH suhRdbhiranugamyamAnastatkAlazUnyeSu nAgarikAjanamanassu rakSaNamiva nivezya nizcalaM raNaraNakamatibhUyasA vibhavavicchardena sAketanagarAnniragacchat , avahacca vartmani pratidinamavicchinnaiH prayANaiH [1] / prayAntaM ca taM yadRcchayA teSu teSu janapadeSvAsannayAyI tatratyarAjalokastatkAlocitairAlApairakRtanirvedo vinodayAmAsa, tathAhi-eSa niHzaGkavicaradaraNyagajayUthavyAptakandaro dUradRzyamAnodayazikharazreNinA Tippanakam-vicchardaH-vistAraH [kSa] / atha anantaraM, jaladasamaye meghakAle, tadrUpanAyaka iti yAvat , proSite pravAsamApanne, samApte satItyarthaH, tadviyogAt tadvirahAt , anudivasaM pratidinam, AvirbhavatprabalAtapAyAm Avirbhavan-prakaTIbhavan , prabalaH-tIvraH, AtapaH-sUryaprabhA yasyAM tAdRzyAm , zaradi zaradRtau, ataH abhinavapatipravAsaduHkhitasya acirotpannabhartRparadezavAsavyathitasya, virahiNIjanasya viyoginIjanasya, sadRzAvasthaM tulyaduravastham , AtmAnaM khaM, darzayitumiva dRSTigocaratAmApAdayitu miva, AgatAyAM upasthitAyAM, harivAhanaH, sarvathA sarvaprakAraiH, gandharvakAgamananiSpratyAzaH gandharvakAgamanapratyAzAzUnyaH, tilakamaJjarIsantatasmaraNajanmanA tannirantaracintanajanyena, atidAruNAvegena atidAruNaHatibhISaNaH, sudussaha ityarthaH, AvegaH-tIvratA yasya tAdRzena, udvegena uccATanena, viklavIkRtaH-vihvalIkRtaH, gRhe, kathaJcanApi kathaJcidapi, avasthAtuM vartitam , azaktavan akSamamANaH, ekadA ekasmin samaye, svamaNDalAvalokanaviSayam kharASTranirIkSaNaviSayakam , AtmanaH khasya, kutUhalam abhilASam , uddizya adhikRtya, pradhAnamantrimukhena pradhAnamantridvArA, pitaraM meghavAhanaM, vyajijJapat vijJApitavAn / tena pitrA, anujJAtagamanaH anumataprayANaH san , prazaste zubhAvahe, ahani dine, samastanijasainyaparivRtaH azeSakhasainikapariveSTitaH san , vividhayAnavAhanAdhirUr3haH vividhAninAnAprakArakANi, yAnAni-rathAn, vAhanAni-hastyazvAdIni, adhirUDhaiH-ArUDhaH, punaH ujvalavidagdhaveSadhAribhiH vimalayogyaveSazAlibhiH, samaraketupurassaraiH tatpramukhaiH, suhRdbhiH mitraiH, anugamyamAnaH anusriyamANaH san , tatkAlazUnyeSu tatkAlaM svavirahiteSu, nAgarikAjanamanassu nagaranivAsinIjanahRdayeSu, rakSaNa miva rakSArUpamiva, nizcalaM sthiraM, raNaraNakaM cintAM, nivezya sthApitvA, AtibhUyasA atyadhikena, vibhavavicchadena dhanavistAreNa, sAketanagarAta ayodhyAnagarAt, niragacchat nirgataH / ca punaH, pratidinaM pratyeka dinam , avicchinnaiH vicchedarahitaH, avirAmairiti yAvat , prayANaiH yAtrAbhiH, avahat vyatItavAn [kSa] / yadRcchayA yathecchaM, teSu teSu mArgamadhyApatiteSu, janapadeSu dezeSu, prayAntaM gacchantaM, taM harivAhanam , AsannayAyI pArzvagAmI, tatratyarAjalokaH tattaddezasthanRpajanaH, tatkAlocitAlApaiH prayANakAlayogyAbhASaNaiH, akRtanirvedaH anutpAditAvajJaH, vinodayAmAsa pramoditavAn / vinodaprakArameva darzayati-tathAhIti, eSaH ayaM, mandarakAkhyaH mandarakanAmA, durgagiriH duHkhena gamyaH parvataH, astIti zeSaH, kIdRzaH ? niHzaGkavicaradaraNyagajayUthavyAptakandaraH niHzaGka-nirbhayaM yathA syAt tathA, vicaratA-paribhramatA, araNyagajayUthena-vanahastigaNena, vyAptA-pUrNA, kandarA-guhA yasya tAdRzaH,punaH dUradRzyamAnodagrazikharazreNinA dUrAt , dRzyamAnA, udagrANAmunnatAnA, zikharANAm-UrzvabhAgAnAM, zreNiH-patiryasya tAdRzena, sthavIyasA atisthUlena, prAkAravalayena prAkAramaNDalena, "Aho Shrutgyanam"
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 33 parigatoparisthanagaraH sthavIyasA prAkAravalayena bandIkRtAnAmarinarendrANAmekamandiraM mandarakAkhyo durgagiriH, asAvanekanikaTagrAmaparisaravisArisAraNijalA zarAvatI nAma kimapi sevyakUlA sarit, etadunmadacakravAkavakrAGgakurarakAraNDavAkulamuddaNDakamalinIkhaNDamaNDitatIramaMzAvatAra iva kSIrajaladheH purA digvijayAgatena devena khAnitaM saraH, eSa dazasIrasahasrasaMmitasImA sUryagrahaNaparvaNi pUrvamapavarjito madirAvatIdevyA sarvamaNDalagrAmANAmagrimo devAgrahAraH, idamatisnigdhasAndrasakaladrumagahanamunmukhairmunibhiranudinamudIkSyamANamArgApatadatithivargamanAdaraprApyasundarasvAduphalamUlakandaM matriNA surAnandena nirmApitaM dharmAraNyam [jJa], iha karAlakarikumbhAsthikUTasthapuTitatalAyAmacalaparisaraprAntasImani samArabdhasamarakarmaNA prApitaH pretanagaramuttaradigantadaNDanAyakena nItivarmaNA hUNapatiH, imAmavicchinnakuGkumakacchalAJchitatIradezAM taraGgiNImuttIrya Tippanakam-apavarjitaH dattaH [3] / parigatoparisthanagaraH parigatAni, vyAptAni, uparisthAni-UrcalokasambandhIni nagarANi yairatAdRzaH, punaH bandIkRtAnAM nigRhItAnAm , arinarendrANAM zatrubhUtanarendrANAm , ekamandiraM pradhAnakArAgAram / punaH anekanikaTagrAmaparisaravisArisAraNijalA anekeSAM-bahUnAM, nikaTagrAmANAM-pratyAsannagrAmANAM, parisareSu-prAnteSu, visAriNyaH-niHSyandinyaH, sAraNayaH-kulyA yeSAM tAdRzAni jalAni yasyAM tAdRzI, asau kiJcidUrasthA, zarAvatI nAma tannAnI, sarit pUrvapazcimadezavibhAjikA nadI, astIti zeSaH / punaH unmadacakravAka-vakrAGga-kurara-kAraNDavAkulam unmadaiH-madAnvitaiH, cakravAkaiHnizi priyAvizliSTapakSibhedaiH, vakrAGgaiH-kuTilAGgaH, bakairiti yAvat, kuraraiH-utkrozajAtIyapakSibhiH, kAraNDavaiH-haMsavizeSaH, AkulaM-saMkIrNam , punaH uhaNDakamalinIkhaNDamaNDitatIram uddaNDaiH-unnataiH, kamalinIkhaNDai:-kamalinIkAnanaiH, maNDitamalaGkataM, tIraM yasya tAdRzam , punaH kSIrajaladheH kSIrasamudrasya, aMzAvatAra iva aMzAtmanA avatIrNa ivetyutprekSA, purA pUrva, digvijayAgatena digvijayoddezenAgatena, devena rAjJA, meghavAhanenetyarthaH, khAnitaM khAnanayodgamitam , etat pratyakSaM, saraH kAsAraH, astIti zeSaH / punaH dazasIrasahasrasammitasImA dazasIrasahasraiH-dazasahasrasaMkhyakahaladaNDaiH, sammitA-paricchinnA, sImA yasya tAdRzaH, sarvamaNDalagrAmANAM sampUrNarASTragrAmANAm , agrimaH agresaraH, zreSTha iti yAvat , pUrva, sUryagrahaNaparvaNi sUryagrahaNotsave, madirAvatIdevyA tadAkhyapaTTarAjyA, apavarjitaH dAnakarmIkRtaH, eSaH ayaM, devAgrahAraH devasevArtha dattaH kSetrAdipradezaH, astIti zeSaH, punaH mantriNA meghavAhananRpasacivena, surAnandena tadAkhyadhArmikapuruSeNa, nirmApitam , idaM pratyakSaM, dharmAraNyaM tapovanam , astIti zeSaH, kIdRzam ? atisnigdhasAndrasakaladrumagahanam atisnigdhaiH-atyantamanoharaiH, sAndaiH-nibiDaiH, sakalai:-azeSaiH, drumaiH-vRkSaiH, gahanaM-vyAptam , punaH unmukhaiH UrdhvamukhaiH, unnamitanetrairiti yAvat, munibhiH tapakhibhiH, anudinaM pratidinam , udIkSyamANamArgApatadatithivargam udIkSyamANaH-UrdhvamavalokyamAnaH, mArgApatatAM-mArgAgacchatAm , atithInA, varga:-samUho yasmiMstAdRzam , punaH anAdaraprApyasundarasvAduphalamUlakandam anAdaraprApyANi-anAyAsalabhyAni, sundarANi-dRSTipriyANi, svAdUni-rasanApriyANi ca, phalAni-kandalyAdIni, mUlAni-ziphAH, kandAni-zUraNAdIni yasmiMstAdRzam [3] / karAlakarikumbhAsthikUTasthapuTitatalAyAM karAlaiH-bhISaNaiH, karikumbhAsthikUTaiH-hastimastakAsthirAzibhiH, sthapuTitaM-viSamonnatapradezIkRtaM, talam-adhaHsthalaM yasyAstAdRzyAm , iha asyAm , acalaparisaraprAntasImani acalasya-parvatasya, yaH parisaraH-sImApradezaH, tatprAntasImani-tanikaTasImani, samArabdhasamarakarmaNA pravartitasaMgrAmarUpakAryeNa, uttaradigantadaNDanAyakena uttarasyA dizo yaH, antaH-avasAnaM, tatra daNDanAyakena-senApatinA, nItivarmaNA tannAmnA kSatriyeNa, haNapatiH mlecchajAtivizeSAdhipatiH, pretanagaraM yamapurI, prApitaH preSitaH, vyApAdita iti yAvat / avicchinnakuGkamakacchalAJchitatIradezAm avicchinnA:-nirantarAH, kuzmAH-kAzmIrajauSadhivizeSA yeSu tAdRzaiH, kacchai;-jalapAyapradezaH, lAJchitAH 5tilaka. "Aho Shrutgyanam"
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| yuvarAjasamaraketo ktiritaH pradezAdArabhya pazcimena samagro'pi grAmanagarapAmo vilambhake senAnyaH kamalaguptasya, ityevaM ca sarvato nivedyamAnamaNDalavibhAgaH savibhrama itastato bhramannutpAkakalamakedArakapilAyamAnasakalagrAmasImAntamAtapaklAntakAntAramahiSayUthAdhyuSitapalvalopAntakRSNAgurutarutalamaviralodbhinnakuMsumagucchasaptacchadaviTapibhirbaddhavikaTATTahAsamudvikAsakamalAkarAmodavAsitAzAmukhabhramanmadamukharAlimAlamuttAlazAlivanagopikAkaratalatAlataralitapalAyamAnakIrakulakilakilArAvayantritapathikayAtramucchritapatrakhaNDapuNr3ekSuvATaparamparAbhirAmaM kAmarUpanAmnA labdhavyapadezaM dezamAsasAda [k]| tatra ca pratidivasamadhikAdhikopadarzitabhaktinA prAgjyotiSAdhipena pratibaddhagamanaH skandhAvAramamuJcat / AbaddhanizcalAva sthitiM ca taM cArapuruSebhya upalabhya sarve'pi satvaramuttarApathanivAsino darzanArthinaH Tippanakam-prAgjyotiSaH-kAmarUpaH / sauhitya-tRptiH, lauhityaH- hRdaH / kSapaNaM-vinAzaH, vidheyaH-AyattaH [kh]| cihnitAH, tIradezAH-taTapradezA yasyAstAdRzIm , imAM, taraGgiNI nadIm , uttIrya atikramya, yuvarAjasamaraketoH samaraketunAmno nRpakumArasya, bhuktiH bhojanArtha bhogArtha vA pradattA bhUmiH, astIti zeSaH / itaH asmAt, pradezAt , Arabhya, pazci. mena pazcimAyAM dizi adUre bhavaH, samagro'pi azeSo'pi, grAmanagaragrAmaH grAmanagaragaNaH, senAnyaH senAnAyakasya, kamalaguptasya tannAmnaH, vilambhake vipuladAne, jIvikArpaNa ityarthaH, astIti zeSaH / ityevam itthaM, sarvataH paritaH, nivedyamAnamaNDalavibhAgaH tattatsvarUpadarzanadvArA vijJApyamAnarASTravibhAgaH san , savibhramamiva savilAsamiva, itastataH atra tatra, bhraman viharana , kAmarUpanAmnA tatsaMjJayA, labdhavyapadezaM prAptaprasiddhiM, dezaM brahmavagamadhyavartidezam , AsAmapradezamityarthaH, AsasAda gatavAn / kIdRzam ? utpAkakalamakedArakapilAyamAnasakalagrAmasImAntam utpAkAH-paripakkAH, kalamAH-zAlayo yeSu tAdRzaiH, kedAraiH-kSetraiH, kapilAyamAnaH-pizaGgAyamAnaH, grAmasImAntaH-tatsImAcaramAvayavo yasmistAdRzam ; punaH AtapaklAntakAntAramahiSayUthAdhyuSitapalvalopAntakRSNAgurutarutalam AtapaklAntaiH-sUryakiraNatApavyAkulIbhUtaiH, kAntAramahiSayUthaiH-vanamahiSagaNaiH, adhyuSitAni-adhiSThitAni, palvalopAntavartinAm-alpajalAzayataTavartinAM, kRSNAgustarUNAM-kAlAguruvRkSANAM, talAni-adhaHsthalAni yasmiMstAdRzam ; punaH aviralodbhinnakusumagucchasaptacchadaviTapibhiH aviralaM-samagraM yathA syAt tathA, udbhinnAH-udgatAH, kusumagucchAH -puSpastabakA yeSu tAdRzaiH, saptacchadaviTapibhiH-saptasapta- . patrapuTitastabakaviziSTavRkSavizeSaiH, baddhavikaTAhAsaMbaddhaH-nirantaraM pravartitaH, vikaTa:-prakaTaH, aTTahAsaH-mahAhAso yasmistAhazam ; punaH udvikAsakamalAkarAmodavAsitAzAmukhabhramanmadamukharAlimAlam udvikAsAnAm-UrdhvamukhavikasitAnA, kamalAnAm , Akarasya-vanasya, Amodena-utkaTasaurabheNa, vAsitAnA-surabhIkRtAnAm , AzAnA-dizAM, mukhe-ante, bhramantIvicarantI, madamukharANAM-madena guJjatAm , alInAM-bhramarANAM, mAlA-zreNI yasmitAdRzam ; punaH uttAlazAlivanagopikAkaratalatAlataralitapalAyamAnakIrakulakilakilArAvayantritapathikayAtram uttAlAni-unnatAni, yAni zAlivanAni-dhAnyavizeSavanAni, tadgopikAnAM-tadrakSikANAM strINAM, karatalatAlai:-hastatalavanibhiH, taralitAnAM-capalitAnAm , ata eva palAyamAnAnA-tvaritamapasaratAM, kIrakulAnA-zukagaNAnAM, kilakilArAvaiH-kilakilAtmakakUjanaiH, yantritA-nivAritA, pathikAnAMmArgagAminA, yAtrA-prayANaM yasmiMstAdRzam ; punaH ucchritapatrakhaNDapuNDrekSuvATaparamparAbhirAmam ucchritAH-unnatAH, patrakhaNDAH-pallavapradezayuktAH, puNDekSavaH-ikSuvizeSA yasyAM tAdRzyA, vATaparamparayA-vATikAparamparayA, abhirAmam-manoharam [ka] / .. ca punaH, tatra tasmin kAmarUpadeza ityarthaH, pratidivasaM pratyaham , adhikAdhikopadarzitabhaktinA adhikAdapi adhikaM yathA syAt tathA, upadarzitA-prakaTitA, bhaktiH-prItiryena tAdRzena, prAgjyotiSAdhipena prAk-prathama, jyotiHprakAzo yatrAsau prAgjyotiSaH-pUrvadezaH, tadadhipena, kAmarUpadezAdhIzenetyarthaH, prativaddhagamanaH avaruddhaprasthAnaH san , skandhAvAra zibiram , amuJcat sannivezitavAn / cArapuruSebhyaH gUDhajanebhyaH, guptacaradvAretyarthaH, AvaddhanizcalAvasthiAMta kRtaH sthirasthiti harivAhanam , upalabhya jJAtvA, sa samastA api, uttarApathanivAsinaH uttaradezavAstavyAH, pArthivAH "Aho Shrutgyanam"
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI pArthivAH samAjagmuH, upaninyuzca nijanijadezajAtAni jAtaprItayaH pradhAnAni tasmai prAbhRtAni / prArabdhanavanavopacArasaMbhRtapraNayaizca taiH pratyahamanugamyamAnaH snigdhapatralatAgulmagahaneSvanekataruphalarasAsvAdajanita. nAnAzakunikulasauhityeSu lauhityopakaNThakAnaneSu vicacAra / viharamANazca yadRcchayA teSu teSu sthAneSu kRtAvasthAnAneNakAnaraNyamahiSAn mRgapatIn varAhAna dvIpinazcamarAna dvipAnanyAMzca nAnArUpadhAriNaH zvApadavizeSAn sahasrazo dadarza / jAtakautukaizca mRgayAvyasanibhiH kSitipatikumAraiH kSapaNAya teSAmanukSaNaM vyApAryata, na ca prakRtisAnukrozatayA zastragocaragatAnapi tAn jaghAna / kevalaM kutUhalotpAdanAya pradhAnanRpatInAmanavaratatazrItADanAbhyAsalaghutarAGgulivyApAreNa savyetarapANinA sphuTatarAsphAlitaratnavINastaddhanizravaNanizcala. nimIlitekSaNAnarbhakAnapi vidheyAMzcakAra [kha] / dRSTvA ca tAMstathAvidhAnupajAtadhRtayo vidhRtya te kSitibhRto nibhRtameva tAn kAMzcidaGgadattasthUlakuGkumasthAsakAna , kAMzcicchirasi viracitocakusumazekharAn , kAMzcit karNalambitavicitravarNacAmarAna , nRpAH, darzanArthinaH darzanAbhilASiNaH santaH, satvaraM zIghraM, samAjagmuH / ca punaH, jAtaprItayaH utpannasnehAH santaH, nijanijadezajAtAni svasvadezodbhavAni, pradhAnAni zreSThAni, prAbhUtAni upahArAn , upaninyuH upasthApitavantaH / ca punaH, prArabdhanavanavopacArasambhRtapraNayaiH prArabdhaiH-pravartitaiH, navanavopacAraiH-navInanavInasatkAraiH, sambhRtaH-pravardhitaH, praNayaH-prItiyastAdRzaiH, taiH pArthivaiH, anugamyamAnaH anutriyamANaH san , pratyahaM pratidinaM, lauhityopakaNThakAnaneSu lauhityasya-tadAkhyanadasya, upakaNThe-samIpe, yAni kAnanAni-vanAni, teSu, vicacAra vihAramakArSIt ; kIdRzeSu ? snigdhapatralatAgulmagahaneSu snigdhAni-sarasAni, patrANi yeSAM tAdRzaiH, latAgulmaiH-latAbhiH-prasiddhAbhiH, gulmaiH-skandharahitavRkSazca, gahaneSu-vyApteSu; punaH anekataruphalarasAsvAdajanitanAnAzakunikulasauhityeSu anekeSAM tarUNAM-vRkSANAM, yAni, phalAni tadrasAsvAdena, janita-kRtaM, nAnAzakunikulAnA-nAnApakSigaNAnAM, sauhitya-tRptiryeSu tAdRzeSu; punaH yadRcchayA yathecchaM, viharamANaH vicarana , teSu teSu svakhociteSu, sthAneSu, kRtAvasthAnAn avasthitAn , eNakAn hariNAn , punaH araNya mahiSAn vanyamahiSAna , punaH mRgapatIn siMhAn , punaH varAhAn zukarAn , punaH dvIpinaH vyAghrAn, punaH camarAna mRgavizeSAn , punaH dvipAn gajAna , ca punaH, anyAn tadvyatiriktAna , nAnArUpadhAriNaH nAnA''kArAn , sahasrazaH sahasrasaMkhyakAn , zvApadavizeSAn vanyahiMsravizeSAn , pazUn , dadarza dRSTavAn / jAtakautukaiH utpannalAlasaiH, mRgayAvyasanibhiH AkheTakavyAsaGgibhiH, kSitipatikumAraiH nRpakumAraiH, teSAM zvApadAnAM, kSapaNAya vinAzAya, vyApAryata harivAhanaH prerita ityarthaH / ca kintu, zastragocaragatAnapi zastraviSayIbhUtAnapi, zastrasannikRSTAnapItyarthaH, tAn zvApadAna, prakRtisAnukrozatayA svabhAvato dayAlatayA, na jaghAna hatavAn / kevalaM pradhAnanRpatInAM pramukhanRpANAM, kutUhalotpAdanAya vinodotpAdanAya, anavaratatantrItADanAbhyAsalaghutarAGgulivyApAreNa anavarataM-satataM, tatrItADanasya-vINAguNasphAlanasya, abhyAsena-paunaHpunyena, laghutaraH-atikSipratAzAlI, aGgulivyApAraH-aGgulisaMcAro yasya tAdRzena, savyetarapANinA vAmakaraNa, sphuTatarAsphAlitaratnavINaH sphuTataram-atisphuTaM yathA syAt tathA, AsphAlitA-tADitA, ratnavINA-ratnakhacitA vINA yena tAdRzaH san , taddhanizravaNanizcalanimIlitekSaNAn taddhanizravaNena-tatvaNanAkarNena, nizcalAni-niHspandAni, nimIlitAni-mudritAni ca, IkSaNAni-netrANi yaistAdRzAn , arbhakAn bAlyAvasthAnapi, tAnityadhyAhAraH, vidheyAn khavazyAn , cakAra sampAditavAn [kh]| ca punaH, te mRgayAvyasaninaH, kSitibhRtaH nRpatayaH, tAn zvApadazizun , tathAvidhAna vidheyatApannAn , dRSTavA, upajAtadhRtayaH utpannatuSTayaH santaH, vidhRtya nigRhya, nibhRtameva nizcalameva, tAn tadarbhakAn, kAMzcit katipayAn , aGgadattasthUlakuGkamasthAsakAn aGgeSu dattaH-arpitaH, sthUlaH-mahAn , kuGkumasthAsakaH-kuGkumadraveNa hastabimbaM yeSAM tAdRzAn ; punaH kAMzcit katicit , zirasi mastake, viracitoccakusumazekharAn viracitaH-nirmitaH, uccaH-unnataH, yadvA uccAnAM-zreSThAnA, kusumAnAM-puSpANAM, zekharaH-ziromAlyaM yeSAM tAdRzAn ; punaH kAMzcita katipayAn, karNalambitavicitra "Aho Shrutgyanam"
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tippanaka - parAgavivRtisaMbalitA / kAMzcicchRGgakoTibaddhotkRSTapaTTAMzukapatAkAn, kAMzcit kaNThaghaTitavAcATakanakaghaNTikAbharaNAn, kAMzcit pucchanAladolAyamAnavipulapallavapUlAn, udIritottAlakalakalapadAtibalatumulatAlakha taralitAneka helayaivodasrAkSuH / taizca trAsavazavilolatArairvikRtarUpa darzanAdanyo'nyamasaMgacchamAnaistucchajanavistAritATTahAsarasamasamaJjasaM diGmukheSu prapalAyamAnaiH kSaNamAtra mAhitotkaNThAbharavirAmo rAjaputraH pratidivasamakrIDat [ ga ] | ekadA ca prAtareva taM mRgAraNyamupagatamavizrAntamadakalajalaraGkuvirutau mArutAnItajalatuSArAsArazItale zilAtalani zailanimnagAtIratarutale niviSTamantikopaviSTeSTrasevakalokamadhikasuliSTasaMyojita kalAyA nUtanaguNAropasavizeSalabdhasaumyasaMpadaH savilAsamaGkadezopavezitAyA priyavanitAyA iva vipacayAzcaTula 36 Tippanakam - adhikasuliSTasaMyojitakalAyAH ekatra vijJAnaM kalA, anyatrAdhArakASTam, nUtanaguNAropasa vizeSalabdha saumyasampadaH ekatra nUtanaguNAH kAntisaumyAdayaH, anyatra nUtanatantrI / manmanaH - avyaktadhvaniH / medura:- pInaH [gha] | varNacAmarAn karNayoH - zrotrayoH, lambitAni - niyojitAni, vicitravarNAni - nAnAvarNakAni cAmarANi - mahiSAkRtimRgavizeSapucchanirmitavyajanAni yeSAM tAdRzAn ; punaH kAMzcit kAnapi zRGgakoTibaddhotkRSTapaTTAMzukapatAkAn zRGgakoTau-zRGgA, baddhA, utkRSTaM paTTAMzukaM-kauzeyavastraM yasyAM tAdRzI, patAkA yeSAM tAdRzAn ; punaH kAMzcit kAnapi kaNThaghaTitavAcATakanakaghaNTikAbharaNAn kaNTheSu-grIvAsu, ghaTitAni - nivezitAni, vAcATAni - mukharANi, kanakaghaNTikAbharaNAni - suvarNakiGkiNIrUpAlaGkaraNAni yeSAM tAdRzAn ; punaH kAMzcit kAnapi pucchanAla dolAyamAnavipulapallavapulAn pucchanAleSu - lAGgUlakANDeSu, dolAyamAnaM, vipulaM - pracuraM, pahavapUlaM - palavarA ziryeSAM tAdRzAn punaH udIritottAlakalakalapadAtivalatumulatAlaravataralitAn udIritaH - udgamitaH, uttAlaH -- uccaH, kalakalaH - kolAhalo yaistAdRzAnAM padAtibalAnAM - pAdagAmisainikAnAM, tumulaiHgambhIraiH, tAlaravaiH-karatala dhvanibhiH, taralitAn-caJcalitAn, sambhrAtAnityarthaH, eka helayaiva yugapadeva, udasrAkSuH tyaktavantaH / ca punaH, trAsavazavilolatAraiH trAsavazena-bhayavazena, vilolA- caJcalA, tArA- netrakanInikA yeSAM tAdRzaiH, caJcalAkSairityarthaH, punaH vikRtarUpadarzanAt vilakSaNarUpadarzanAddhetoH, anyo'nyaM parasparam, asaGgacchamAnaiH asaMghaTamAnaiH; punaH tucchajana vistAritATTahAsarasaM tucchajanaiH - pAmarajanaiH vistAritaH, aTTahAsarasaH - mahAhAsakautukaM yasmiMstAdRzaM yathA syAt tathA, asamaJjasaM pratikUlaM ca yathA syAt tathA, diGmukheSu diganteSu, prapalAyamAnaiH pradhAvamAnaiH taiH zvApadaiH kSaNamAtra muhUrtamAtram, AhitotkaNThAbharavirAmaH janitakrIDanautsukyAtizayanivRttiH san, rAjaputraH nRpakumAraH, harivAhana ityarthaH, pratidivasa pratidinam, akrIDat krIDitavAn [ga] ! ekadA ekasmin dine, prAtareva prabhAta eva, mRgAraNyaM mRgavanam, upagataM gatavantam ; punaH zailanimnagAtIratarutale parvatIyanadItaTavRkSAdhaHsthale niviSTam upaviSTam kIdRze ? avizrAntamadakalajalaraGkuvirutau avizrAntAaviratA, madakalAnAM-madotkaTAnAM, jalaraGkaNAM-jalIyamRgANAM virutiH - zabdo yasmiMstAdRze punaH mArutAnItajalatuSArAsArazItale mAstAnItaiH - pavanopasthApitaiH, jalatuSArAsAraiH - jalakaNadhArAsampAtaiH, zItale - zaityamApanne, punaH zilAtalani prastaramaye; punaH antikopaviSTeSTrasevakalokam antike- pArzve, upaviSTAH, iSTAH - priyAH, sevakalokAH - sevakajanA yas tAdRzam ; punaH viSayAH vINAyAH, dhvanivizeSAn nAdabhedAn, avadhArayantaM nirUpayantam kIdRzyAH ? adhikasuzliSTasaMyojita kalAyAH adhikasuzliSTaM - parasparamatyantasaGgataM yathA syAt tathA, saMyojitAH - sannivezitAH, kalAH- avayavAH yasyAM tAdRzyAH, pakSe catuSSaSTiprakArA vAyAdikalAH punaH nUtanaguNAropasa vizeSalabdha saumyasampadaH nUtanAnAmabhinavAnAM, guNAnAM-tantrINAm, Aropena- saMghaTanena, savizeSam - atimAtraM labdhA - prAptA, saumyasampat-manoharatAsamRddhiryayA tAdRzyAH, pakSe nUtanaguNAropeNa navanavaguNasthApanena, savizeSaM labdhA saumyasampad yayA tAdRzyAH, punaH priyavanitAyA iva priyavilAsinyA iva, savilAsaM vilAsena - lIlayA sahitaM yathA syAt tathA, aGkadezopavezitAyAH kroDa talopavezitAyAH, kIdRzAn dhvanivizeSAn ? caTulanakhakoTighaTTanAvAptajanmanaH caTulAbhiH - tIvrAbhiH, nakhakoTibhiH nakhAyaiH, ghaTTanayA "Aho Shrutgyanam"
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI nakhakoTighaTTanAvAptajanmanaH svabhAvamanmanAnaviratamavatarataH karNakoTarAdhvani dhvanivizeSAnavadhArayantam , 'iyamRkSasaMkulA vRkSasaMhatiH, eSa vanamahiSayUthAdhiSThito nApakaNThaH, idamudaradezAsInameduravarAhamadrigahvaram , asAvantaranibhRtabhrAntazarabhaH zarastambanikurambaH' [gha] / ityupetyopetya sarabhasamAvedayantamavadhAnadAnena vidadhAnamanucaragaNaM kRtakRtyamupasRtya satvarakRtapraNAmaH puSkaro nAma karisAdhanAdhyakSaH sphuTAkSaramavAdIt-'kumAra ! viramatu vinodaikaphalA tAvadeSA gItagoSThI, gariSThamanyat pratividheyaM rAjakAryam , adya yAminyAzcaramayAme vairiyamadaNDAbhidhAnaH pradhAnadantI digantaravyApinA ghrANapathamupagatena prabodhito madagandhena savidhacAriNamaraNyavAraNaM raNAyAnubadhnannavabudhyamAno nipuNamandhakArasaMparkAdadhvanyataya'mANagatireva kaThinakarkaravyatikarakaSTasaMcAramatimahat kAntAraM praviSTaH, dRSTazca dinakarodaye pRSThataH padAnusArapradhAvitaistatpratibaddhairAdhoraNagaNaiH, Arabdhazca zibiramAnetum , na tu kRtAnekayatnairapi pArito nivartayitum / tadeSa yAvannAtidUraM yAti, durgamaM vA vanapradezaM na vizati, vyAlabahule vA vanyadviradayUthe na sthiti banAti, tAvadAdizyatAM tantrIgharSaNena, avAptaM-prApta, janma-utpattiyastAdRzAn , punaH svabhAvamanmanAn khabhAvato manoharAn , punaH karNakoTarAdhvani karNavivaramArge, avirataM nirantaram , avatarataH ApatataH / punaH RkSasaMkulA bhaTUkajAtIyaprANigaNasahitA, iyaM, vRkSasaMhatiH vRkSasamUhaH / punaH ghanamahiSayathAdhiSThitaH vanamahiSagaNavyAptaH, eSaH ayaM, nadyupakaNThaH nadInikaTapradezaH; udaradezAsInameduravarAham udaradeze-madhyadeze, AsInAH-upaviSTAH, medurAH-pInAH, varAhAH-zUkarA yasmiMstAdRzam , idaM sannikRSTaM adrigahvaraM parvataguhA / antaranibhRtabhrAntazarabhaH antare-madhye, nibhRtaM-nizcalaM yathA syAt tathA, bhrAntAH-kRtabhramaNAH, zarabhAH-mRgabhedA yasmiMstAdRzaH, zarastambanikurambaH zarANAM-tRNabhedAnAM, ye stambAH-kANDAH, teSAM nikurambaH-rAziH, sarvatra astIti zeSaH[gha] / iti ittham, upetya upetya nikaTaM gatvA gatvA, sarabhasaM savegam, anucaragaNaM bhRtyagaNam, AvedayantaM vijJApayantam , avadhAnadAnena manasaH sAvadhAnatAsampAdanena, kRtakRtyaM kRtakArya, saphalamityarthaH, vidadhAnaM kurvantam , taM harivAhanam , upasRtya samIpamAgatya, satvarakRtapraNAmaH sasaMbhramavihitAbhivAdanaH, puSkaro nAma tatsaMjJakaH, karisAdhanAdhyakSaH karisAdhanasya-hastisainyasya, adhyakSaH-adhikArI, sphuTAkSaraM vyaktAkSaraM yathA syAt tathA, avAdIt uktavAn / kimityAha-tAvaditi vAkyAlaGkAre, vinodaikaphalA kevalakutUhalaphalA, iyaM, gItagoSThI gAnasabhA, viramatu nivartatAm , gariSThaM gurutamam , anyat atiriktaM, rAjakArya rAjJaH kartavyaM, pratividheyaM pratikartumucitaM, yadvA pratikartu prAptakAlam , astIti zeSaH / tat kimityAha-adya asmin dine, ahorAtramadhya ityarthaH, yAminyAH rAtreH, caramayAme antimaprahare, vairiyamadaNDAbhidhAnaH vairiNA-zatrUNAM kRte, yamadaNDa:-yamarAjadaNDasadRza ityanvarthako vairiyamadaNDanAmakaH, pradhAnadantI sarvapramukhahastI, digantaravyApinA diGmadhyavyApakena, yadvA anyadigvyApakena, punaH ghrANapathaM ghrANendriyagocaratAm , upAgatena prAptena, madagandhena dAnavArigandhena, prabodhitaH unmaditaH san , raNAya saMgrAmAya, savidhacAriNaM nikaTacAriNam , araNyavAraNaM vanagajam , anubadhnan Akraman , anudhAvannityarthaH, andhakArasaMparkAt andhakArasattvAt , nipuNaM samyak, anavabudhyamAnaH avijJAyamAnaH, adRzyamAna iti yAvat , adhvani mArge, ataLamANagatireva ataya'mANA-anAlocyamAnA, gatiH-gamanaM yasya tAdRza eva, kaThinakarkaravyatikarakaSTasaJcAraM kaThinAnAM-kaThorANAM; karkarANAM-pASANakhaNDAnAM, vyatikareNa-samparkeNa, kaSTa:-kaSTAvahaH, saJcAraH-gamanaM yasmiMstAdRzam , atimahat ativistRtaM, kAntAraM mahAvanaM, praviSTaH pravezamakArSIt / ca punaH, pRSThataH pazcAt , padAnusArapradhAvitaiH padAnusAra-tatpAdavikSepAnuguNaM, pradhAvitaiH-atitvarayA gantuM pravRttaH, tatpratibaddhaH tadadhikRtaiH, AdhoraNagaNaiH hastipakasamUhaiH, dinakarodaye sUryodaye sati, dRSTaH avalokitaH / ca punaH, zibiraM sainikAvAsam , AnetuM pratyAgamayitum , ArabdhaH pravartitaH, tu kintu, kRtAnekayatnairapi kRtAdhikapratikArairapi, nivartayituM parAvartayituM, na pAritaH zaktaH, tat tasmAddhetoH, eSaH buddhayA sannikRSTo hastI, yAvat yAvantaM kAlam , atidUram atimAtraduraM, na yAti gacchati, vA athavA, durgamaM duHkhena gantuM yogya, vanaM na vizati "Aho Shrutgyanam"
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / ko'pi tadhaNAya sAdhanikaH' iti bruvANe tatra harivAhanaH kSaNamiva dhyAtvA 'bhadra ! na kiJcidAdiSTenAnyena, vayameva taM vyAvartayiSyAmaH' ityuktvA satvarastarutalAduttasthau [3] / zibiranikSiptakamalaguptazca tatkSaNAdiSTaparivardhakabaddhaparyANamadhiruhya pradhAnavAjinamadhiSThitAparavaravAjipRSThena vAraMvAramabhimukhacalaJcakSuSA siMhalezvarasutena sArdhamArabdhatatkAlasamucitasaMkatho yathAsannavinivartitAnuyAyimAnyarAjalokaH stokapadAtibalaparivRto muhurnizAvRttaM gajagamanavRttAntamAvedayatA, muhurmArgabhUmeH samaviSamasthAnAni kathayatA, muhuzcihnIkRtairacalasAnubhirnirantarAlatarugahananidbhutaM yAtavyadezamupadarzayatA, saha prasthAyinA mahAmAtravargeNa sUcyamAnamArgo'bhijavenATavImagacchat [ca] / tatra cAviralapatrataruNatarugaNe nirjhariNi vipulaviSamopalapaTaladuHsaMcare zailaparisare kRtAvasthAnam , Tippanakam-parivardhakaH-azvAkarSakaH [c]| pravizati, vA athavA, vyAlabahule "vyAlo duSTagaje sarpa zaThe zvApadahiMsrayoH" iti vacanAd duSTagajAdisaMkule, vanyadviradayUthe vanasambandhihastisaGke, sthitiM na badhnAti drar3hayati, tAvat tAvantaM kAlaM, ko'pi kazcit, sAdhanikaH sainikaH, tahaNAya tanniyantraNAya, AdizyatAm AjJApyatAm, iti itthaM, bruvANe kathayati, tatra tasmin puSkare, harivAhanaH, kSaNaM kiJcit kAlaM, dhyAtvA iva vicinya iva, satvaraH sasambhramaH, tarutalAt vRkSAdhaHsthalAt , uttasthau utthitavAn , kiM kRtvA ? 'bhadra ! kalyANin !, anyena khabhinnena, AdiSTena AjJaptena, na kizcit kimapi, prayojanamiti zeSaH, kintu vayameva ahameva, taM hastinaM, vyAvartayiSyAmaH pratyAvartayiSyAmaH' ityuktvA itthaM kathayitvA [6] / ca punaH, zibiranikSiptakamalaguptaH sainikAvAsasthApitakamalaguptAkhyasenAnAyakaH san , tatkSaNAdiSTaparivardhakabaddhaparyANaM tatkSaNaM-tatkAlam , AdiSTena-AjJaptena, parivardhakena-azvaprasAdhakena, azvAkarSakena vA, barddha-nivezitaM, paryANapRSThastharatnapIThaM yasmin tAdRzaM, pradhAnavAjinaM mukhyAzvam , Aruhya tadupari sthitvA, adhiSThitAparavaravAjipRSThena adhiSThitam-adhyAsitam, aparasya-anyasya, varavAjinaH-zreSThAzvasya, pRSThaM yena tAdRzena, punaH vAraMvAram anekavAram , abhimukhacalacakSuSA abhimukha-sammukhaM, calantI-unmiSantI, cakSuSI-locane yasya tena, siMhalezvarasutena siMhalezvarasyasiMhaladvipAdhipasya candraketoH, sutena-putreNa, samaraketunetyarthaH, sAdhaMsaha,ArabdhatatkAlasamucitasaMkathaH pravartitatatkAlayogyAlApaH; punaH yathA''sannavinivartitAnuyAyimAnyarAjalokaH yathA''sannaM-yathAnikaTaM, nivartitAH-khena saha gamanAnnivAritAH, anuyAyinaH-anugAminaH, mAnyAH-mAnArhAH, rAjalokAH-nRpajanA yena tAdRzaH; punaH stokapadAtibalaparivRtaH stokena-alpena, padAtibalena-pAdagAmisainyena, parivRtaH-pariveSTitaH, nizAvRttaM rAtrI sajAtaM, gajagamanavRttAntaM hastipalAyanavArtA, muhuH vAraMvAram , AvedayatA vijJApayatA, mArgabhUmeH mArgarUpabhuvaH, samaviSamasthAnAni nimnonnatasthalAni, kathayatA varNayatA, punaH nirantarAlatarugahananihataM nirantarAlAnAM-nirantarANAM, paramasAndrANAmityarthaH, tarUNAMvRkSANAM, gahanena-vanena, nidbhutam-AvRtaM, yAtavyadezaM hastipratyAvartanAyai gantavyasthAnam , cihnIkRtaiH cihna saMketitaiH, acalasAnubhiH parvatIyasamabhUmimArgaH, upadarzayatA nirdizatA, punaH saha prasthAyinA saha prayAyinA, mahAmAtravargeNa mahAhastipakavargeNa, sUcyamAnamArgaH vijJApyamAnamArgaH san , abhijavena ativegena, aTavIm araNyam , agacchat gatavAn [c]| ca punaH, tatra tasmin vane, imaM prakRtahastinam , adrAkSIt avalokitavAn , ityagreNAnveti / kIdRzaM ? zailaparisare parvataprAntapradeze, kRtAvasthAnam avasthitam, kIdRze 1 aviralapatrataruNatarugaNe aviralAni-sAndrANi, patrANi yeSu tAdRzAH, taruNAH- prauDhAH, tarugaNAH-vRkSarAzayo yasmistAdRze, punaH nirjhariNi jalapravAhavati, punaH vipulaviSamopalapaTaladussazcare vipulAnA-vizAlAnAM pracurANa vA, viSamopalAnAM-nimnonnatazilAnAM, paTalena-samUhena, duHsaJcare-duHkhena zakyagamane; "Aho Shrutgyanam"
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 39 avirataprasRtamadajalAsArasUtritAkAlajaladAgamam , adhaHkRtapralayajaladharastanitena vistAriNA kaNTharasitena vitrAsitasakalavanacaravRndam , AsaktavanadantidAnaparimale purovartini mahati parvatapAdapASANe saroSanihitobhayaviSANam, vAraMvAramatidUrollAsitena sarasasallakIviTapadhAriNA karadaNDena damayitumakANDa evodyatAH zamayitavyA mayaite duSTalezikA na me doSa iti zAkhoddhAramiva kurvANam [cha ], kaizcidanavaratakRtaniSThuranirbharsanaiH, kaizcinmadhuravacanaghaTitacitracATubhiH, kaizciditastato visRSTaloSTavisaraiH, kaizcidagrataH kSiptakomalalatApallavakavalaiH, kaizcidAroDhumadhyAsitapRSThapIThoparisthapAdapazAkhaiH, kaizcidvaddhumadhaH pAtitapAdapAzaiH, Azritadurgadezairapi trAsataralekSaNairAdhoraNagaNaiH sarvato niruddhaM, krodhamiva mUrtam , antakamivopajAtagajavivartam , ArabdhAndhakArAvisamaragajAsurabhAsurAkAramAtmazarIrasaMrakSaNavihastairitastato hastipAlakaiH sazaGkamupasRtyopasRtya DhaukitAbhiH parigatamapi vazAbhiravazamibhamadrAkSIt [ja] / Tippanakam-lezikA-paDikArAH [cha] / punaH kIdRzam ? avirataprasRtamadajalAsArasUtritAkAlajaladAgamam avirataprasUtAnAM-nirantaravistRtAnA, madajalAnAMdAnajalAnAm , AsAraiH-dhArAsampAtaiH, sUtritaH-baddhaH, akAle-asamaye, jaladAgamaH-meghAgamaH, varSAkAla ivetyarthaH, yena tAhazam ; punaH kaNTharasitena kaNThazvaninA, vitrAsitasakalavanacaravRndaM vitrAsitaM-bhItimanubhAvitaM, sakalaM-samagraM, vanacaravRnda-vanyajIvagaNo yena tAdRzam , kIdRzena ? adhaHkRtapralayajaladharastanitena adhaHkRtaM-tiraskRtaM, pralayajaladharasya-pralaya. kAlikameghasya, stanitaM-garjitaM yena tAdRzena, punaH vistAriNA vistRtena, punaH kIdRzam ? parvatapAdapASANe parvatamUlavartizilAyo, saroSanihitobhayaviSANaM saroSa-sakrodhaM yathA syAt tathA, nihitaM-sthApitam , ubhayaviSANa-zRGgadvayaM yena tAdRzam , kIdRze ? AsaktavanadantidAnaparimale AsaktaH-saMlagnaH, vanadantinAM-vanyagajAnA, dAnaparimala:-madajalotkaTagandho yasmistAdRze, punaH purovartini agravartini, punaH mahati vizAle; punaH kIdRzam ? vAraMvAram anekavAram , atidUrollAsitena atyantadUronnamitena, punaH sarasasallakIviTapadhAriNA AgajabhakSAkhyalatAsambandhizAkhAdhAriNA, karadaNDena zuNDAdaNDena, zAkhoddhAraM zAkhonnayanaM, kurvANamiva sampAdayantamivetyutprekSA, kimartham ? akANDa eva anavasara eva, udyatAH utthitAH, ete ime, duSTalezikAH duSTAH-upadrAviNaH, lezikA:-jantuvizeSAH, mayA, zamayitavyA damayitumucitAH, me mama, doSaHtaddamane'naucityaM, na, vartata iti zeSaH, iti hetoH, damayituM tAnupazamayitum , utsArayitumityarthaH [cha], punaH kIdRzam ? AdhoraNagaNaiH hastipakavRndaiH, sarvataH paritaH, niruddham AvRtam , kIdRzaiH ? kaizcit kairapi, anavaratakRtaniSThurabhartsanaiH anavarataM-nirantaraM, kRtaM prayuktaM, niSThuraM-rUkSatApUrNa, bhartsanam-apriyavAkyaM yastAdRzaiH, punaH kaizcit kairapi, itastata asmAt tasmAt sthAnAt , visRSTaloSTavisaraiH visRSTaH-vikSiptaH, loSTAnAM-pASANakhaNDAnA, visaraH-samUho yaistAdRzaiH, punaH kaizcit kairapi, agrataH ane, kSiptakomalalatApallavakavalaiH kSiptAH-preritAH, komalAnAM latAnAM pallavAH-nUtanadalarUpAH, kavalAH-prAsA yastAdRzaiH, punaH kaizcit kairapi, AroDhuM prakRtagajArohaNAya, adhyAsitapRSThapIThoparisthapAdapazAkhaiH adhyAsitA-adhiSThitA, pRSTapIThoparisthA-pRSThasthAsanoparisthitA, pAdapazAkhA-vRkSazAkhA yaistAdRzaiH, punaH kaizcit , baddhaM prakRtagajabandhanAya, adhaH prakRtagajAdhodeza, pravizya, pAtitapAdapAzaiH pAtitaH-prakSiptaH, pAdapAza:-pAdabandhanavizeSo yaistAdRzaiH, punaH Azritadurgadezairapi adhiSThitadurgamasthAnairapi, trAsataralekSaNaiH bhayasambhrAntalocanaiH; punaH kIdRzam ? martama AkRtimantam , krodhamiva; punaH upajAtagajavivarttam upajAtaH-sampannaH, gajavivartaH-gajAtmanA anyathAbhAvo yasya tAhazam , antakamiva yamarAjamiva; punaH ArabdhAndhakArAtisamaragajAsurabhAsurAkAram ArabdhaH-pravartitaH, andhakArAtinA-zivena saha, samaraH-saMgrAmo yena tAdRzasya, gajAsurasya-gajAkArarAkSasasyeva, bhAsuraH-dIptaH, AkAro yasya tAdRzam / punaH AtmazarIrasaMrakSaNavihastaiH svazarIrarakSaNavyapraiH, hastipAlakaiH, itastataH atra tatra, sazavaM zaGkAsahitaM yathA syAt tathA, upasRtya upasRtya asakRnnikaTaM gatvA, DhaukitAbhiH prApitAbhiH, vazAbhiH kariNIbhiH, parigatamapi pariveSTitamapi, avazam avazIbhUtam [j]| "Aho Shrutgyanam"
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| ... dRSTvA ca tamadRSTapUrvaceSTamutsRSTavinayapakSamakAlakSepavismRtasamastacirakAlAbhyasta zikSamatizayapravRddhamadamuddAmakopamakANDa eva vyAlarUpatAmApannamutpannavismayo vikalpayan manasA tattadaticiraM tasthau, avatatAra ca nivAritasainyakolAhalaH kutUhalena taM grahItumazvAt / punaHpunarAdiSTaparicArakaciropanItavINazca vepamAnatanubhiH sasAdhvasaM dRzyamAno nRpakumAraiH 'kumAra! dAruNo vAraNaH, svalpe prayojane na kiJcidAtmanA saMzayamAropitena phalam , anyathaiva vyAvartayitavyo'yam' iti nivAryamANo'pi vAraMvAramantikasthena samaraketunA dantinaM prati zanaiH zanairudacalat / gatvA ca vaJcitadRSTipAtastarulatAgulmagahanAntareNa tatsamIpamAsphAlayAmAsa manasi visphAritAbhimatagrAmarAgavAsanaH kalitakAntaratnakoNayA vAmapANipallavapradezinyA sthAnasthAnasaMspRSTatAratatrIguNAM dakSiNakareNa vINAm [jha] / uccacAra ca tAratamamasyAstatkSaNakSobhitasakalavanadevatAvRndamAnandamukulita dRSTibhirgalitanijagItasmayaiH savismayamAkarNyamAnamabhyarNavartiSu tarunikuJjaSu baddhagoSThImaNDalaiH ca punaH, adRSTapUrvaceSTam adRSTapUrvA-pUrvamadRSTA, ceSTA-zArIrikakriyA yasya tAdRzam , punaH utsRSTavinayapakSam utsRSTaH-tyaktaH, vinayasya-namrabhAvasya, pakSaH-mArgoM yena tAdRzam , punaH akAlakSepavismRtasamastacirakAlAbhyastazikSama akAlakSepaM-kAlAtikramaNaM vinaiva, vismRtAH; samastAH-sakalAH, cirakAlAbhyastAH-dIrghakAlAnuzIlitAH, zikSA:anuzAsanAni yena tAdRzam , punaH atizayapravRddhamadam atizayena pravRddhaH, madaH-dAnaM garvo vA yasya tAdRzam , punaH uddAmakopam uddAmA-unmaryAdaH, kopaH-krodho yasya tAdRzam , punaH akANDa eva anavasara eva, vyAlarUpatAM duSTagajatAm , ApannaM prAptaM, taM prakRtaM hastinaM, dRSTA dRSTigocarIkRtya, utpannavismayaH utpannAzcaryaH, manasA, tattat nAnAprakAra, vikalpayan vitarkayan , aticiram atidIrghakAlaM, tasthau sthitavAn / ca punaH, nivAritasainyakolAhalaH nivAritaH-nivartitaH, sainyAnA-sainikAnA, kolAhalaH-tadadbhutAvalokanajanyakalakalo yena tAdRzaH san , taM hastinaM, kutUhalena autsukyena, grahItuM nigrahAya, azvAt , avatatAra adhastAdAjagAma / ca punaH, punaHpunarAdiSTaparicArakaciropanItavINaH punaH punaH-anekavAram ,. AdiSTaiH-AjJaptaH, paricArakaiH-bhRtyaiH, cireNa-vilambena, upanItA-AnItA, vINA yasya tAdRzaH, punaH veSamAnatanubhiH kampamAnazarIraiH, nRpakumAraiH nRpAtmajaiH, sasAdhvasaM sabhayaM, dRzyamAnaH, punaH antikasthena pArzvavartinA, samaraketunA 'kumAra ! vAraNaH ayaM hastI, dAruNaH ugraH, astIti zeSaH, ataH svalpe atyalpe, prayojane phale sambhavati, saMzarya jIvanasandeham, Aropitena prApitena, tatsaMzayAspadIkRtenetyarthaH, AtmanA khena, kiJcita kimapi, na phalam , ayaM hastI, anyathaiva anyaprakAreNaiva, vyAvartayitavyaH nigrahItavyaH', iti itthaM, vAraMvAram anekavAram , nivAryamANo'pi tannigrahAnnivarttamAno'pi, dantinaM prati prakRtagajAbhimukhaM, zanaiH zanaiH mandaM mandam , udacalat uccalitavAn , prasthita ityarthaH / ca punaH, tarulatAgulmagahanAntareNa tarUNAM-vRkSANAM, latAnAM, gulmAnAM-niHskandhavRkSANAM, yad gahanaM-vanaM, tadrUpeNa, antareNa-vyavadhAnena, vazcitadRSTipAtaH vaJcitaH-niruddhaH, dRSTipAtaH-dRSTikSepo yasmin tAdRzaH san , tatsamIpaM, gatvA upasthAya, manasi khahRdaye, visphAritAbhimatagrAmarAgavAsanaH visphAritA-udbodhitA, abhimatAnAmabhipretAnAM, grAmANAM-kharasaGghAtabhedAnAM, rAgANAm-avAntarasvarANAM ca, vAsanA-saMskAro yena tAdRzaH san , dakSiNakareNa vAmetarahastena, vINAm , AsphAlayAmAsa tADayAmAsa, kIdRzIm ? kalitakAntaratnakoNayA kalitaM-dhRtaM, kAntaMmanoharaM, ratnaM yatra tAdRzaH koNo yasyAstAdRzyA, yadvA dhRtaH kAnto ratnakoNaH-ratnamayavINAvAdanasAdhanavizeSo yayA tAdRzyA, vAmapANipallavapradezinyA pallavavat komalavAmakaratarjanyA, sthAnasthAnasaMspRSTatAratantrIguNAM sthAne sthAne-upayuktasthAne, saMspRSTAH-saMghRSTAH, tAratantrIrUpAH-atyucadhananazIlatantrIrUpAH, guNAH-tantavo yasyAstAdRzIm [jha] / ca punaH, asyAH vINAyAH, raNitaM dhvaniH, uccacAra uccaritam , kIdRzam ? tAratamam atyuccataram / punaH tatkSaNakSobhitasakalavanadevatAvRndaM tatkSaNe-sadyaH, kSobhitaM-sambhramitaM, sakalaM-samastaM, vanadevatAvRndaM-vanAdhiSThAtRdevagaNo yena tAdRzam ; punaH kinnarakulaiH kinnarajAtIyagAyakadevagaNaiH, savismayaM sAzcaryam , AkarNyamAnaM zrUyamANam , kIdRzaiH ? AnandamukulitahaSTibhiH tadAkarNanAnandanimIlitalocanaiH, punaH galitanijagItasmayaiH nivRttanijagAnAbhimAnaiH, punaH abhyarNavartiSu nikaTavartiSu, tarunikuoSu vRkSapihitodaragRheSu, baddhagoSThImaNDalaiH baddha-dRDharacita, goSThIrUpaM-sabhArUpaM, "Aho Shrutgyanam"
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI kiMnarakulairmandarAloDitajalarAzijalamiva spaSTamUrcchanAgamakaracitaM prabhAtakAlagrahacakramiva darzitaprakAzasarvasvaravizeSaM marusthalamitra kalamavikalagrAmatAnamatizayitasuratapragalbhakeralI kaNThamaNitaM raNitam [Ja ] / AgataM ca tacchravaNagocaramAkarNayanne kAgreNa cetasA svalpamapyakRtavAraNa: karNatAlaiH kapolamadaparimalAkRSTAnAmalagaNAnAM sa vAraNa: zrAnta iva supta iva kIlita iva galita caitanya iva kSaNamAtramabhavat / niHspandasakalAvayavaM ca taM kSitita lanyasta saralazlathakaramapAstakavalamAbaddhAcchadhavalasthUlabindubhiH sravadbhiranavaratamAnandabASpaiH pAritoSikapradAnAya kumbhamauktikaprakaramiva sRjantamaticiramavalokya saMjAtasaMmadastatkSaNameva' 41 Tippanakam--smayaH-darpaH, mandarAloDitajalarA zijalamiva spaSTamUrcchanAgamakaracitam ekatra vyaktamUrcchabhujaGgamakaravyAptam, anyatra vyaktamUrcchanArAgAntarapravezaracitam, prabhAtakAlagrahacakramiva darzitaprakAzasarvasvaravizeSam ekatra prakaTitadIptisarvasvAdityazeSam, anyatra prakaTitavyaktisakalaSaDjAdisvarabhedam, marusthalamiva kalamavikalana(matAnam ekatra kalamazAlirahitagrAmavistAram, anyatra kalaM - madhuram, paripUrNarAgatrayaikaviMzatitAnam [a] / maNDalaM-gaNo yaistAdRzaiH; punaH mandarAloDitajalarAzijalamiva mandareNa - tadAkhyaparvatena, AloDitaM -mathitaM, jalarAzeHsasudrasya, jalamitra, spaSTamUrcchanAgamakaracitaM spaSTaM-sphuTaM yathA syAt tathA, mUrcchanAyAH - svarArohaNAvarohaNakramasya, gamakamabhivyaJjakaM, racitaM-racanA yasya tAdRzam, "svaraH saMmUcchito yatra rAgatAM pratipadyate / mUrcchanAmiti tAM prAhuH kavayo grAmasambhavAm // " iti mUrcchanAlakSaNam, pakSe spaSTA mUrcchA - naSTacaitanyatA yeSAM tAdRzaiH, nAgaiH sarvaiH sAmudrikairgajairvA, makaraiHjalacarajAtivizeSaizca, citaM vyAptam ; punaH prabhAtakAla grahacakramiva prAtaH kAlikagrahamaNDalamiva, darzitaprakAza sarvasvaravizeSaM darzitaprakAzAH - darzitAbhivyaktikAH, sarve- samastAH, svaravizeSA - niSAdAdisvarabhedA yena yatra vA tAdRzam, pakSe darzitaMdRSTigocaratAmApAditaM, prakAzasarvasvaM - prakAzAtmakasakalasampattiryena tAdRzo raviH - sUryaH, zeSaH - avazeSo yatra tAdRzam ; punaH marusthalamiva marUpradeza iva, kalamavikalagrAmatAnaM kalam - avyaktamadhuraM, punaH grAmaH - " yathA kuTumbinaH sarve'pyekIbhUtA bhavanti hi| tathA svarANAM sandoho grAma ityabhidhIyate // " ityuktalakSaNaH svarasaMdohavistAraH, tAnaH- "vistAryante prayogAya mUrcchanA zeSasaMzrayA / tAlAste'pyUnapaJcAzat saptasvarasamudbhavAH // " ityukto gAnAGgasvaravizeSaH, tau avikalau - paripUrNau yatra tAdRzam, pakSe kalamaiH-zAlibhiH, vikalaH - zUnyaH, grAmatAnaH - grAmagaNo yatra tAdRzam ; punaH atizayitasuratapragalbhakeralIkaNThamaNitam atizayitaM - tiraskRtaM, suratapragalbhAnAM ratiprauDhAnAM keralInAM - keraladezavilAsinInAM kaNThamaNitaM - kaNThotthitaM ratikUjitaM yena tAdRzam [ a ] / zravaNagocaraM zrutipatham AgataM ArUDhaM, tat anupadavarNitaM vINAkaNitam, ekAgreNa samAhitena, cetasA manasA, AkarNayan zRNvan, karNatAlaiH karNAtmakatAlavyajanAndolanaiH, kapolamadaparimalAkRSTAnAM gaNDasthalasyandidAnajalotkaTagandhakRtAkarSaNAnAm, aligaNAnAM bhramaragaNAnAM svalpamapi kiJcidapi, akRtavAraNaH vINAkaNAnAkarNanAvadhAnavazena akRtApasAraNaH, saH prakRtaH, vAraNaH hastI, zrAnta iva zramAkulita iva punaH supta iva zayita iva, punaH kIlita iva zRGkhalita iva, punaH galitacaitanya iva dhvastacaitanya iveti sarvatrotprekSA, mUcchita ivetyarthaH, kSaNamAtraM kiJcit kAlaM, abhavat samapadyata / ca punaH, niHspandasakalAvayavaM nizreSTanikhilAGga, punaH kSititalanyastasaralazlathakaraM kSititale - bhUtale, nyastaH - nikSiptaH, saralaH - avakraH, zlathaH zithilazva, karaH- zuNDAdaNDo yena tAdRzam, punaH apAstakavalaM tyaktagrAsam, punaH AbaddhAcchadhavalasthUlavindubhiH AbaddhAH- vidhRtAH, acchAH-nirmalAH, dhavalAHzubhravarNAH, sthUlabindavaH-sthUlajalakaNA yaistAdRzaiH, anavarataM nirantaraM, stravadbhiH syandamAnaiH, AnandabASpaiH pramodAzrubhiH pAritoSika pradAnAya pAritoSArthadravyopaharaNAya, kumbhamauktikaprakaraM mastakasthamuktAphalasamUhaM, sRjantaM vitarantam, i.-. tyutprekSA, taM hastinam, aticiraM atidIrghakAlam, avalokya dRSTvA, saJjAtasaMmadaH utpannaharSaH, tatkSaNameva 6 tilaka0 "Aho Shrutgyanam"
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| baddhA parikaraM ca kSipratarapAtibhiH padakSepairupAsarpat / dUravitatastambhanizcalaM ca krameNa nijamiva prAsAdamatituGgamapyudapravikaTena dantasaMkrameNAdhyArohat [8] / ArUDhamAtra eva ca tatra sa dvipaH sapadi tAM vimucya vallakIravazravaNajanitAmAnandanidrAmunmudritalocanazcacAla tasmAcchailaparisarAt / aGkuzo'Gkaza iti zrutvA ca satvaraM kumAravyAhAramatirabhasapradhAvitaiH saMbhramaskhalitagatibhiranavaratakRtatarjanaiH prAjanapANibhiH parikaravRndaiH pRSThataH kRtAnugamano gamanavegoDDInasaMdhyArAganimakumbhasindUrapUro dUrocchalitazRGkhalAguNadviguNatAraTakAreNa ghaNTAdvayena ghaTitAbhyarNavartijanakarNarogaH, 'eSa gacchati' 'eSa gacchati' 'ito gataH' 'ito gataH' iti parasparamudastadakSiNakareNa darzayatA sazokena rAjalokenAvalokyamAno jhagityadarzanamagAt [3] / athAkarNitakumAraharaNavRttAntabhayasaMbhrAntAni calata calateti satvarAdiSTayathAdRSTasanikRSTAzvavArANi Tippanakam-dUravitatastambhanizcalam ekatra stambhaH-stambhanam , anyatra bhAlAnam [8] / tatkAlameva, parikaraM dRr3hagAtrabandha, baddhA kRtvA, kSipratarapAtibhiH atizIghratAzAlibhiH, padakSepaiH pAdanyAsaiH, upAsarpat samIpamagacchat / ca punaH, nijaM khakIya, prAsAdamiva rAjabhavanamiva, dUravitatastambhanizcalaM dUravitatena-dUraparyantavistRtena, atyantenetyarthaH, stambhana-stambhanena, atyantajaDIbhAvena, pakSe dUravitataiH-atidIrghaH, stambhaiH-gRhAvaSTambhakasthANubhiH, nizcalaM-sthiram , punaH atituGgaM atyunnatam , api, tamiti zeSaH, udayavikaTena unnatavizAlena, dantasaMkrameNa dantarUpa. mArgeNa, pakSe dantamayasopAnamArgeNa, krameNa kramikagatyA, pAdena vA, adhyArohat ArUr3havAn [Ta ca punaH, tatra tasmin , kumAra ityarthaH, ArUDhamAtre kRtArohaNamAtre, ArohaNAnantaramevetyarthaH, sa prakRtaH, dvipaH hastI, sapadi tatkSaNe, vallakIravazravaNajanitAM vINAkvaNanazravaNajanitAM, tAm anubhUtAm , AnandanidrAM AnandayuktanidrA, vimucya tyaktvA, mudritalocana: udghATitanayanaH san , tasmAt adhiSThitAt, zailaparisarAt parvataprAntAt, cacAla calituM pravRttaH / ca punaH, 'aGkazaH, aGkuzaH' iti, satvaraM sasambhrama, kumAravyAhAraM harivAhanasya vacanaM zrutvA zravaNagocarIkRtya, atirabhasapradhAvitaiH atirabhasena-atitvarayA, pradhAvitaiH-kRtapradhAvanaiH, punaH sambhramaskhalitagatibhiH sambhrameNa-atitvarAvazena, skhalitA-mArgabhraSTA, gatiH-gamanaM yeSAM tAdRzaiH, punaH anavaratakRtatarjanaH nirantaroddhoSitagajabhartsanAtmakavAkyaiH, punaH prAjanapANibhiH aGkuzahastaiH, parikaravRndaiH parivAragaNaiH, pRSThataH pazcAt , kRtAnugamanaH anusRtaH, punaH gamanavegoDDInasandhyArAganibhakumbhasindUrapUraH gamanavegena-atikSipragamanavazena, uDDInaH-utkSiptaH, sandhyArAganibhaH-saMdhyAkAlikAraNadhutitulyaH, kumbhasindUrapUraH-mastakasthasindUrarAziryasya tAdRzaH, punaH dUrocchalitazRGkhalAguNadviguNatAraTaGkAreNa dUram, ucchalitaiH-uddhRtaiH, zRGkhalAguNaiH-nigaDarajjubhiH, dviguNatAraH-dviguNoccaH, TaGkAraH-tIvadhvanivizeSo yasya tAdRzena, ghaNTAdayena skandhobhayabhAgAvalambighaNTAyugalena, ghaTitAbhyarNavartijanakarNarogaH ghaTitaH-udbhAvitaH, abhyarNavartijanAnA-nikaTasthitalokAnAM, karNaroga:-karNavyathA yena tAdRzaH, punaH eSaH ayam, etatsthAnastha ityarthaH, gacchati palAyate, punaH eSaH ayam, etatsthAnasthaH, gacchati, itaH asmin sthAne, gataH palAyitaH, punaH itaH asmin sthAne, gataH, iti ittham , udastadakSiNakareNa utkSiptadakSiNahastadvArA, darzayatA dRSTipathamAnayatA, sazokena zokAkulena, rAjalokena avalokyamAnaH nirIkSyamANaH sa gaja iti zeSaH, jhagiti zIghram , adarzanam adRzyatAm , dRSTipathAd bahirityarthaH, agAt prAptavAn [] / ..atha anantaram , anIkanAyakavRndAni senApatigaNAH, vegAt sambhramavazAt, sarvataH paritaH, adhAvanta upsRtvnti| kIdRzAni? AkarNitakumAraharaNavRttAntamayasambhrAntAni AkarNitena-zrutena, kumAraharaNavRttAntenaprakRtagajakRtaharivAhanApahAravArtayA, yad bhayaM tena sambhrAntAni-saMkSubhitAni; punaH calata calata apasarata apasarata, iti itthaM, satvarAdiSTayathAdRSTasannikRSTAzvavArANi satvaraM-sasaMbhramam , AdiSTAH-AjJaptAH, yathAdRSTaM - darzanAnusAraM, sannikRSTAH "Aho Shrutgyanam"
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI gamanavegazramazvAsasannapadAtisainyazUnyIkRtapurobhAgAni dUravicchinnacchatradhArapatisvazaktikRtAnusaraNAni kezahastairapi javAnilArdhaprasAritakusumamAlairdviradasaMyamanAya sajjIkRtavaratrairiva nayanapakSmabhirapi pratipannavartmabhi ronmukhairvanavibhAgAvalokanaparairiva caraNairapyubhayatazcalitapAdakaTakairazvapArzveSu nirargalaM valgadbhirdhAvamAnairiva prakaTitAkUtAni satvarAdhyAsitAzugatvaravaraturaGgANi vegAdadhAvanta sarvataH parvatopakaNThAvAsitAnyanIkanAyakavRndAni [3] | samaraketurapi tatkAlasaMnihitarAjaputraparivRtaH prajavinAM vAjinAM balena kavalayanniva saparvatasarittaTAvaTAmaTavImitastato dattataraladRSTiH 'idamagrato dhAvati taddAnagandhAvakRSTamalipaTalam , itaH zrUyateviprakarSAdanatipaTu ghaNTAraNitam , itaH pUrNazazibimbamAlAviDambIni vananimnagAvatArakardame ghaTitaparipATIni jalabhRtAni padamudrAmaNDalAni, etanmArgataruzAkhA zikhAne vilagnamabhinavamRNAlatantukalApakomalamanilAhataM Tippanakam-pratipannavartmabhiH ekatra varma-mArgaH, anyatra pakSmodgamasthAnam / [pakSmodgamasthAnaM ca-netrAvaraka. romarAjyAdhArabhUtanetrAvarakacarmapuTamayasthAnaM ca] [Da] / sabhihitAH, azvavArAH-azvavAhakA yaistAdRzAni; punaH gamanavegazramazvAsasannapadAtisainyazUnyIkRtapurobhAgAni gamanavegazrameNa-dhAvanajanyakhedena, yaH zvAsaH-nAsikotthitavAyuH, tena sannaiH-klAntaiH, padAtibhiH-pAdagAmisainikaiH zUnyIkRtaHriktIkRtaH, purobhAgaH-agrabhAgo yeSAM tAdRzAni; punaH dUravicchinnacchatradhArapaGkisvazaktikRtAnusaraNAni dUravicchi nayA-dUravighaTitayA, chatradhArapatayA-chatradhArizreNyA, khazaktyA-khasAmarthena, kRtam , anusaraNam-anugamanaM yeSAM tAdRzAni; punaH prakaTitAkUtAni sphuTIkRteGgitAni, kaiH ? kezahastairapi kezakalApairapi, kIdRzaiH ? javAnilArdhaprasAritakusumamAlai javAnilena-vegajanyavAyunA, ardha-ardhabhAge, prasAritA-vistAritA, kusumamAlA-puSpamAlA yeSu tAdRzaiH, ata eva dviradasaMyamanAya prakRtagajaniyantraNAya, sanjIkRtavaratrairiva sajjIkRtA-pariSkRtA, varatrA-gajabandhanarajuyastAdRzairivetyutprekSA; punaH kairapi ? nayanapazmabhirapi netrAvArakaromarAjibhirapi, kIdRzaiH ? pratipannavartmabhiH pratipannam -AdhAratayA AroDhuM vA svIkRtam, varma-netrAcchAdakacarmapuTaM yaistAdRzaiH, pakSe pratipannaM-anveSaNAya svIkRtaM, varma-mArgo yaistAdRzaiH, dUramadtaM mukham-agraM yeSAM tAdRzaiH, ata eva vanavibhAgAvalokanapariva vanasambandhitattatpradezadarzanodyatairivetyutprekSA; punaH kairapi caraNairapi pAdairapi, kIdRzaiH ubhayataH bhAgadvaye, calitapAdakaTakaiH calitau-calituM pravRttI, pAdakaTako-pAdavalayo, nUpurAvityarthaH, yeSu tAdRzaiH, pakSe pAdakaTakaiH-padagAmisainyaiH, punaH azvapArveSu azvanikaTeSu, azvAnAmubhayataH pIThAdhobhAgeSu vA, nirargalaM apratihataM, valgadbhiH gacchadbhiH, ata eva dhAvamAnairiva zIghragamanapravRttairivetyutprekSA; punaH kIdRzAni ? satvarAdhyAsitAzugatvaravaraturaGgANi satvaraM-kSipram , adhyAsitA:-adhyArUDhAH, AzugatvarAH-kSipragamanazIlAH, varAH-zreSThAH, turaGgAH-azvA yaistAdRzAni; turaGgasthAne 'kuraGga' iti pAThe tu "kuraGga ISattAmraH syAddhariNAkRtiko mahAn" ityuktA mRgavizeSAH kuraGgAH; punaH parvatopakaNThAvAsitAni parvatAntikanivAsitAni []| samaraketarapi tadAkhyaharivAhanasuhRdapi, tatkAlasannihitarAjaputraparivRtaH tatkAlasannihitaiH-tatkSaNAntikasthaiH, rAjaputraiH-nRpakumAraiH, parivRtaHpariveSTitaH san , prajavinAM atikSipratAzAlinA, vAjinAM azvAnAM, balena zaktyA senayA vA, saparvatasarittaTAvaTAM parvataiH, sarittaTaiH-nadItIraiH, avaTai:-gartapradezaizca, sahitAm , aTavIM araNyam, kavalayaciva prasanniva, itastataH atra tatra, dattataraladRSTiH kSiptacaJcalalocanaH, "tahAnagandhAvakRSTa tasya-prakRtagajasya, dAnagandhena madaparimalena, avakRSThabhUbhAkRSTham , idam , alipaTalaM bhramararAziH, agrataH agre, dhAvati uDDIyate; punaH itaH asmin sthAne, viprakarSAt dUratvAddheto, anatipaTu anatyantatItraM, ghaNTAraNitaM ghaNTAdhvaniH, zrUyate; punaH itaH asmin pradeze, pUrNazazibimbamAlAviDambIni pUrNacandramaNDalasamUhAnukArINi, vananimnagAvatArakardame vananadIpravezasthAnasthapaGke, ghaTitaparipATIni baddhapatikAni, punaH jalabhRtAni jalAplutAni, padamudrAmaNDalAni caraNacihnagaNAH, santIti zeSaH; punaH etat pratyakSabhUtaM, karNacAmaraM prakRtagajakarNAvalambimugavizeSabAlavyajanaM, ghUrNati zramati, kIdRzam ? mArgataruzAkhAzikhAgre maargvrti| "Aho Shrutgyanam"
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / ghUrNati karNacAmaram , idamubhayataH prakIrNamagrakarapuSkareNa kSarati paryantavallipallavebhyastuhinalavanikarahAri zIkarabindujAlakam' iti samAsannagajagamanazaMsibhiH puroyAyinAM sainikAnAmAlApaiH kiyantamapi mArgamarpitAzvAsaH saMkalamapi dinamaTavyAmavahat [Dha] / astAcalataTAbhilASiNi ca tigmadI dhitau dhRtAdhvadhUpitAzvatatraiH pravartito nivAsagrahaNAya rAjaputrairekatra sulabhatRNakASThasalile zailasindhurodhasi sthitimakalpayat / atimAtramalpIbhUtabhUpAtmajapunadarzanAzazca preryamANo'pi vAraMvAramavanipatibhirAgraheNa nAhAramagrahIt / gRhItagADhacintAmaunazca dRDhasamAdhistha iva lakSyamANaH pratikSaNakSiptataptAyatazvAsapizunitAsamAdhidevatAsmaraNavandhyAM sandhyAmatyavAhayat / tarutalaprasArite ca turagapRSThAstaraNacarmaNi niSaNNo viSaNNenAntarAtmanA cintayan kumAramuddizya tAni tAnyaniSTAni kathaJcidapi tAmanekakalpAyataikaikayAmAM triyAmAmanayat / udgate ca dinapatau purastAt pratiSThAsuH preSThena senAvaNThavargeNa nAsti gatirapratasturaGgiNAmiti nirvartito gamanAt tatraiva Tippanakam-[anekakalpAyataikaikayAmAM] caturyuga-kalpaH, yuga dvAdazasAhasyam [nn]| . vRkSazAkhorzvabhAgAne, vilagnaM avalambitam , punaH abhinavamRNAlatantukalApakomalaM abhinavaH-navIno yo mRNAlatantUnAM-bisatantUnAM, kalApaH-samUhaH, tadvat komalam, punaH anilAhataM anilena-vAyunA, AhataM-udvelitam ; agrakarapu puSkareNa agre yaH karaH-hastaH, zuNDeti yAvat, tatpuSkareNa-tadagrabhAgena, ubhayataH bhAgadvaye, prakIrNa prakSiptam , punaH tuhinalavanikarahAri himakaNagaNavanmanoharam , idaM pratyakSavarti, zIkarabindujAlakaM jalakaNarAziH, paryantavallipallavebhyaH prAntavartilatApallavebhyaH, kSarati sravati" iti itthaM, samAsannagajagamanazaMsibhiH samAsannaM-atinikaTabhUtapUrva, yad gajasya-prakRtahastinaH, gamanaM, tacchaMsibhiH-tatsUcakaiH, puroyAyinAM agragAminA-sainikAnAm , AlApaiH AbhASaNaiH, kiyantamapi katipayamapi, mArgam , arpitAzvAsaH arpitaH-prApitaH, AzvAsaH-sAntvanA yasya tAdRzaH, sakalamapi sampUrNamapi, dinam , aTavyAM vane, avahat vyatItavAn [Dha]ca punaH, tigmadIdhito sUrye, astAcalataTAbhilASiNi astAcalaikadezAbhilASiNi sati, astAcalArohaNonmukhe satItyarthaH, dhRtAdhvadhUpitAzvatantraiH dhRtAH-avasthitAH, gamanAnnivRttA ityarthaH, avadhUpitAH-mArgasaMtaptAH, azvatantrAH-pradhAnAzvA yeSAM tAdRzaiH, rAjaputraiH nRpakumAraiH, nivAsagrahaNAya vizrAntaye, pravartitaHpreritaH san , sulabhatRNakASThasalile sulabhAni-anAyAsalabhyAni, tRNAni-kASThAni, salilAni-jalAni ca yasmistAdRze, ekatra ekasmin , yadvA ekatra ekasminneva sthAne iti pUrvavizeSaNaghaTakasaulabhye'nveti, zailasindhurodhasi parvatIyanadItIre, sthiti nivAsam , akalpayat akarot / ca punaH, atimAtra atyantam , alpIbhUtabhUpAtmajapunadarzanAzaH alpIbhUtA-alpatAmApannA, bhUpAtmajasya-harivAhanasya, punadarzanAzA punardezanasambhAvanA yasya tAdRzaH san, vAraMvAraM anekavAram , avanipatibhiH nRpaiH, AgraheNa AgrahapUrvakaM, preryamANo'pi pravardhvamAno'pi, AhAraM bhojanaM, na agrahIt akArSIt / ca punaH, gRhItagADhacintAmaunaH gRhItam-avalambitaM, gAr3hacintayA-atyantacintAjanyaM, maunaM-mUkatvaM yena tAdRzaH, dRDhasamAdhistha iva dRr3haH-azakyavyutthAno yaH, samAdhiH-dhyAnavizeSarUpo yogaH, tallama iva, lakSyamANaH pratIyamAnaH, api, pratikSaNakSiptataptAyatazvAsapizunitAsamAdhiH pratikSaNaM-kSaNaM kSaNaM, kSiptena-pravartitena, taptena-uSNena, AyatenadIrgheNa ca, zvAsena, pizunitA-sUcitA, asamAdhiH-samAdhyabhAvo yasya tAdRza iti virodhaH, asamaH-asAdhAraNaH, AdhiHantarvyathA yasya ityarthena tu parihAraH, tasmAdatra virodhAbhAso vyaGgyaH, devatAsmaraNavandhyAM devatopAsanazUnyAM, sandhyAM yaM samayam, avahat vyatItavAn / ca punaH, tarutalaprasArite vRkSAdhastalavistArite, turagapRSThAstaraNacarmaNi azvapRSThAvaraNabhUtacarmaNi, niSaNNaH sthitaH san , viSaNNena vyathitena, antarAtmanA manasA, kumAraM harivAhanam , uddizya adhikRtya, tAni tAni anekavidhAni, aniSTAni amaGgalAni, cintayan Alocayan , anekakalpAyataikaikayAmAM anekakalpavat-daivayugasahasradvayavat , AyataH-dIrghaH, ekaikaH-pratyekaM, yAmaH-praharo yasyAstAdRzI, tAM triyAmAM rAtriM, kathazcidapi kenApi prakAreNa, anayat vyatItavAn , sarvatra samaketuriti zeSaH / ca punaH, dinapatau sUrye, udgate udite sati, purastAt agre, pratiSThAsuH prayAtumicchuH, agrataH agre, turaGgiNAM azvagAminA, gatiH mArgo nAsti, iti itthaM, "Aho Shrutgyanam"
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 45 kSaNe gamanadakSamakhilAsu dikSu sarvamAtmapadAtibalamavanipAlasUnoranveSTAramA diSTavAn [Na ] | AtmanApi mArgatarumUlavartI parihRtasnAnabhojanAdikartavyo nivRtta sakalA paravyApAreNa kSutpipAsAparikSINavapuSA parivRtaH pradhAnapuruSavRndena pRcchannAdareNa suhRdudantaM pratyekamadhvagAnAdinAntamatiSThat / astaparyastamaNDale ca kamalabandhau baddhanirvedaH kathaJcidAgatya vasatisthAnamadhikamasvasthacetAzcintAmayImiva prabaladattadAhavedanA vegaduHsahAM sahAsannavanadIrghikAcakravAkamithunairnizIthinImanayat / ISadvikasitAloka eva ca vAsavakakubhi vAsare viniHsRtya vasateH punastadeva pAdapamUlamagamat, anvapAlayacca kSitipAlasUnorvyA vartanArthamanu mArgapradhAvitAnApatiSyato hastipakapuruSAn [ ta ] | atha muhUrtAvazeSe'hni dUrAdeva vidrANavadanAn, itastato nihitazithilAlasapadAn, asaktacaGkamaNakheditena muktAni jIvitena, zvetAyatAbhirantarAntarAparisravatsAndrarudhirAbhiH khadirataruzAkhA zikhollekha rekhAbhi Tippanakam - udantaH - vArtA [ta ] | preSTena atizayapriyeNa senAvaNThavargeNa senAyAM samavetA ye vaNThAH - " vaNThaH kuntAyudhe kharve bhRtyAkRtavivAhayoH" ityuktA anucaravizeSAH tatsamUhena, gamanAt puraH prayANAt, nivartitaH san tatraiva tasminneva, kSaNe, akhilAsu samastAsu, dikSu, gamanadakSaM prayANakSamam, punaH avanipAlasUnoH kumArasya, harivAhanasyeti yAvat, anveSTAraM anveSakaM sarvaM samastam, AdiSTavAn AjJaptavAn [Na ] | AtmanApi svayamapi mArgatarumUlavartI mArgavRkSAdhaH stalasthaH san, parihRtasnAnabhojanAdikartavyaH parihRtaM tyaktaM, snAnabhojanAdikaM kartavyaM kAryaM yena tAdRzaH, punaH nivRtta sakalA paravyApAreNa nivRttaH, sakalaH - samastaH, aparaH - prakRtakumArApaharaNAlocanAtiriktaH, vyApAraH - kriyA yena tAdRzena, punaH kSutpipAsAparikSINavapuSA kSutpipAsAbhyAM bubhukSApipAsAbhyAM, parikSINam-atikRzaM vapuH zarIraM yasya tAdRzena, pradhAnapuruSa - vRndena mukhyamukhyajanatayA, parivRtaH pariveSThitaH, pratyekaM ekaikam, adhvagAn pathikAn, suhRdudantaM suhRdaH - harivAha - nasya, udantaM - vArtAm, AdareNa prItyA, pRcchan jijJAsAM jJApayan, AdinAntaM sAyaMkAlaparyantam, atiSThat sthitavAn / ca punaH, kamalabandhau sUrye, astaparyastamaNDale astaM - pUrvamaMzato'staM gataM, pazcAt paryastaM sarvato'staM gataM ca yadvA asteastAcale, paryastaM patitaM maNDalaM- bimbaM yasya tAdRze sati, baddhanirvedaH ApannaglAniH san vasatisthAnaM nijanivAsasthAnaM, kathaJcit kenApi prakAreNa, Agatya upasthAya, adhikaM atyantam, asvasthacetAH vikSiptahRdayaH, AsannavanadIrghikAcakravAka mithunaiH nikaTavartivanavApIsthacakravAkajAtIyapakSidvandvaiH saha cintAmayImiva cintApUrNAmiva, prabaladattadAhavedanAvegadussahAM prabalam - atimAtraM yathA syAt tathA, dattAyAH - utpAditAyAH, dAhavedanAyAH - antastApaduHkhasya, vegena - autkaTyena, duHsahAM-duHkhena sahyAM, nizIthinIM rAtrim, anayat vyatItavAn / ca punaH, vAsavakakubhi vAsavasya- indrasya, kakubhi - dizi, pUrvadizItyarthaH, ISadvikasitAloka eva ISat kiJcit, vikasitaH - prasRtaH, AlokaH - prakAzo yasmiMstAdRza evaM vAsare dine, prAtarevetyarthaH, vasateH vAsasthAnAt, viniHsRtya vinirgatya, punaH tadeva pUrvedyuradhiSThitameva, pAdapamUlaM vRkSAdhaHsthalam, agamat gtvaan| ca punaH, kSitipAlasUnoH nRpakumArasya, harivAhanasyetyarthaH, vyAvartanArtha parAvartanArtham, anu mArgapradhAvitAn pratimArgaM kRtazIghragatikAn, hastipakapuruSAn mahAmAtrajanAn, anvapAlayat pratIkSitavAn [ta ] | atha anantaraM, muhUrtAvazeSe muhUrtamAtrAvaziSTe, ahni dine, dUrAdeva tAn hastipakajanAn apazyat dRSTavAn, ityazreNAnveti; kIdRzAn ? vidrANavadanAn mlAnamukhAn; punaH itastataH atra tatra, nihita zithilAlasa padAn nihitenivezite, zithile, alase - zrAnte ca pade-caraNau yaistAdRzAn ; punaH asaktacaGkramaNakheditena asaktam - avyavasthitaM yata caGkramaNaM-bambhramaNaM, tena kheditena vyathitena jIvitena prANaiH, muktAn tyaktAn ivetyutprekSA; punaH zvetAyatAbhiH zvetAbhiH-zubhravarNAbhiH, AyatAbhiH - dIrghAbhizca antarA'ntarA madhye madhye, parisravatsAndrarudhirAbhiH parisravanti-: niHSyandamAnAni, sAndrANi - nibiDAni, rudhirANi - zoNitAni yAbhyastAdRzIbhiH khadirataruzAkhA zikhollekha rekhAbhiH "Aho Shrutgyanam"
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / nirantaragavA kSitena prakAmarUkSatvacA kAyena durgATavIparyaTanamanakSaraM vyAcakSANAn , sarvadA vyAyAmena takSitAni tadA tu tena vyAyAmena kSudhA ca kSAmatA parAmAnItAni kSINajIvanopAyAnIva prakaTavaMzapRSThamAzritAni bibhrato jaTharANi, satvaracaraNapAtaparamparotthApitenAraNyapathareNunA pANDurIkRtaziraHzmazrukezAn , apakrAntayauvanAvalepalabdhAntarayA jarayevAgatya kavalitAn , aprasAdhitArabdhakAryacintAzrAntapauruSAna, abhimukhaM mukhanikhAtadRSTimArgopaviSTamiSTasvAmikuzalavArtAzravaNaparyutsukaM rAjakamavalokyAvalokya lajjayA parasparasya pRSThe nilIyamAnAMstAnapazyat [tha] / dRSTvA ca dUnacetAH samIpAgatAnakRtapraNAmAneva papraccha-'bhadrAH ! kimAkulA yUyam , AyAta vizrabdham , avadadbhireva yuSmAbhiranena dUrAvanatapakSmaNA brIDAjaDavilokanena prayatnarakSitagaladvASpAmbhasA locanadvayenaivAveditamadarzanaM dvipasya, tathApyalIkAzayA khalIkRtaH pRcchAmi kiJcit , dRSTaH kacidaraNyoddeze gacchata khadirAkhyavRkSazAkhAgrabhAgoddharSaNajanyarekhAbhiH, nirantaragavAkSitena nirantaracchidritena, prakAmarUkSatvacA prakAma-atyanta, rUkSA-acikkaNA, tvak-carma yasya tAdRzena, kAyena zarIreNa, anakSaraM akSaroccAraNaM vinaiva, durgATavIparyaTanaM durgAduHkhena gamyA, yA aTavI-vanaM, tasyA paryaTanaM-paribhramaNaM, vyAcakSANAn vyAharataH, sUcayata ityarthaH punaH sarvadA sarvasmina kAle, pUrvakAle'pItyarthaH, vyAyAmena zarIravisphAraNena, takSitAni tanUkRtAni, tadA tu tasmin kAle tu, tena vyAyAmena, capunaH, kSudhA bubhukSayA, parAM atyantAM, kSAmatAM kRzatAm , AnItAni ApAditAni, ata eva kSINajIvanopAyAnIva kSINAH-apagatAH, jIvanasya-prANadhAraNasya, upAyAH-bhojanapAnAdayaH pratIkArA yeSAM tAdRzAnIvetyutprekSA, prakaTavaMzaSTa prakaTaH-tvakkSayeNa prakaTIbhUto yo vaMzaH-pRSThabhAgA sthipaJjaraH, tasyApi pRSThaM-pazcAdbhAgam , AzritAni antargatAni, jaTharANi udarANi, bibhrataH dhArayataH / punaH satvaracaraNapAtaparamparotthApitena satvarANAM-tvarApUrvakANAM, caraNapAtAnApAdavikSepANAM, paramparayA-dhArayA, utthApitena-utkSiptena, araNyapathareNanA vanamArgadhUlyA. pANDarIkRtaziraHzmazrakezAn pANDurIkRtAH-pItasambalitazuklatAmApAditAH, zirasaH-mastakasya, imazraNaH-dADhikAsambandhinazca, kezA yeSAM tAdRzAn / punaH apakrAntayauvanAvalepalabdhAntarayA apakrAntena-apagatena, nivRttenetyarthaH, yauvanAvalepena-tAruNyamadena, tadapagamenetyarthaH, labdhaM-prAptam , antaraM-avakAzo yayA tAdRzyA, jarayA vArdhakyAvasthayA, Agatya upasthAya, kavalitAniva prastAnivetyutprekSA; punaH aprasAdhitArabdhakAryacintAzrAntapauruSAn aprasAdhitam-aniSpAditam , ArabdhaM-upakAntaM . ca, yat kArya-majAphahataharivAhanAnveSaNaM, taccintayA, zrAntaM-nivRttakArya, pauruSaM-zaktiryeSAM tAdRzAn ; punaH lajayA lajjAvazena, parasparasya anyo'nyasya, pRSThe pazcAdbhAge, nilIyamAnAn tirobhavataH, kiM kRtvA? rAjakaM rAjasamUham , avalokya bhavalokya dRSTvA dRSTvA, kIdRzam ? abhimukhaM sammukhasthaM, punaH mukhanikhAtadRSTimArgopaviSThaM mukhe-mukhamaNDalamadhye, nikhAtAyAH-nivezitAyAH, dRSTeH, mArge-gocare, upaviSTa-sthitam , punaH iSTasvAmikuzalavArtAzravaNaparyutsukam , iSTasyazrotumAkAsitasya, khAmikuzalasya-harivAhanazubhasya, yA vArtA-vRttAntaH, tacchravaNe, paryutsukam-atyantotkaNThitam [th]| ca punaH, dRSTvA tAnavalokya, dUnacetAH paritaptahRdayaH, samaraketuriti zeSaH, samIpAgatAna nikaTamAyAtAn , akRtapraNAmAneva praNAmAt prAgeva, prapaccha pRSTavAn , tAniti zeSaH / kimityAha-bhadrAH! kalyANinaH ! yUyaM bhavantaH, kiM kasmAddhetoH, AkulAH-vyagrAH, vizrabdhaM savizvAsam , AyAta Agacchata; avadadbhireva akathayadbhireva, SmAbhiH bhavadbhiH, dAvanatapakSmaNA dUram , avanatam-namrIbhUta, pakSma-nayanoparistharomarAjiyasya tAdRzena, punaH brIDAjaDavilokanena vIDayA-lajjayA, jaDa-zithilatAmApannaM, vilokana-darzanavyApAro yasya tAdRzena, punaH prayatnarakSitagaladvASpAmbhasA prayalena-prayAsena, rakSitam-adhaHkSaraNAnivAritaM, galat-antaHsyandamAnaM, bASpAmbha:-azrujalaM yasya tAdRzena, anena pratyakSavartinA, locanadvayenaiva nayanayugalenaiva, dvipasya prakRtahastinaH, adarzanaM darzanAbhAvaH, AveditaM sUcitam / tathA'pi tadAvedane'pi, alIkAzayA mithyA''zayA,-khalIkRtaH tucchatAmApAditaH san , kiJcit kimapi, pRcchAmi jijJAsAm bhAvedayAmi, kacit kasmiMzcit , araNyoddeze vanapradeze, gacchataH, ucchannamUrteH adRzyAkRteH, tasya prakRtasya, mRgAdhamasya "Aho Shrutgyanam"
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 47 stasyocchannamUrtermRgAdhamasya gatimArgaH / ' ta evamanuyuktAH samaraketunA niHzvasya dIrdhamAghrAtamanaso manyunA praNamya zanakaiH sagadgadaM jagaduH -- 'yuvarAja ! na kevalaM gamanamArgaH, so'pi duSTAtmA pApakarmabhirdRSTo'smAbhiH / kevalaM yadvyAvartanAzayA tasya pRSThe pradhAvitAH, yaM cAnveSayadbhiranubhUto dinatrayamasAvasadyaH kSutpipAsAkRtaH pariklezaH, yaM cAnIya yuvarAjena yojayitAsma iti purA cintitamasmAbhiH, sa nAsti sakalamedinIcakracandramAH kumAraH' ityabhidhAya bASpajalalavAnadhomukhAH sasRjuH [da] / yuvarAjastu tadakANDakulizapAzapAtaprakhyamAkarNya teSAM vacanamakramopacitena pUritaH paramazokena - 'bhadrAH ! kimadyApi kathayiSyatha, zrutaM zrotavyam, upasaMharata vArtAm, ataH paramazaktaH zrotumasmi' ityudIryAvacchAdya ca tvaritamuttarIyavAsasA sottamAGga 'hA sarvaguNanidhe ! hA budhajanaikavallabha ! hA prajAbandho ! hA samastakalAkuzala ! kosalendrakulacandra ! harivAhana ! kadA draSTavyo'si' iti vilapanneva mIlitekSaNaH kSaNenaiva nikaTopaviSTasya khaDga prAhiNo jagAma paryasta - vigrahastiryagutsaGgam / atrAntare nirantaroditaruditaravasaMbhedameduro dArayanniva dayAluhRdayAni rodhorandhra Tippanakam - anuyuktAH pRSTAH / manyunA dainyena [da] | adhamagajasya, gatimArgaH gamanamArgaH, dRSTaH dRSTigocarIkRtaH / samaraketunA evaM anena prakAreNa, anuyuktAH pRSTAH, te hastipakajanAH, dIrgha vistRtaM niHzvasya nAsikApavanaM muktvA manyunA zokena, AghrAtamanasaH vyAptahRdayAH santaH, praNamya namaskRtya, zanakaiH mandaM, sagadgadaM avyaktAkSarasahitam, jagaduH uktavantaH / kimityAha-yuvarAja ! kevalaM gamanamArgaH gamanamArga eva na, kintu duSTAtmA duSTakhabhAvaH so'pi gajo'pi pApakarmabhiH duSTakarmavazavartibhiH asmAbhiH, dRSTaH sAkSAtkRtaH, kevalaM kintu, yaDyAvartanAzayA yasya- kumArasya, parAvartanAkAGkSayA, tasya gajasya, pRSThe pazcAddeze, pradhAvitAH satvaraM gatAH, vayamiti zeSaH / ca punaH, yaM kumAram, anveSayadbhiH gaveSayadbhiH asmAbhirityadhyAhAraH, dinatrayam, asahyaH soDhumazakyaH, kSutpipAsAkRtaH bubhukSApipAsAprayuktaH, asau pariklezaH atikaSTam, anubhUtaM bhuktam, ca punaH, yaM kumAram, AnIya upasthApya, yuvarAjena kumAreNa bhavatA saha, yojayitAsmaH sammelayitAsmaH, iti ittham, asmAbhiH purA pUrvaM cintitaM AlocitaM, sakalamedinIcakracandramAH samastabhUmaNDalacandrakharUpaH, saH prakRtaH kumAraH, harivAhana ityarthaH, nAsti na vartate iti ittham, abhidhAya uktvA, adhomukhAH avanatavadanAH santaH, bASpajalalavAn anujalabindUn, sasRjuH muktavantaH [da] | yuvarAjastu samaraketustu, akANDakulizapAzapAtaprakhyam, akANDe - anavasare, kulizapAzasya - nindyavajrastha, asahyavajrasyetyarthaH, yaH pAtaH - patanaM tatprakhyaM tattulyaM, teSAM hastipakajanAnAM tat anupadoktaM vacanam, AkarNya zrutvA, akramopacitena yugapatpravRddhena, paramazokena atyantazokena, pUritaH vyAptaH san, 'bhadrAH ! kalyANavantaH 1 adyApi adhunApi, kiM kathayiSyatha vakSyatha, zrotavyaM zrotuM yogyaM zrutaM vRttaM vArtAM prakRtavRttAntam, upasaMharata samAdbhuta, ataH asmAt paraM anantaraM zrotuM tadvArtA zravaNagocarIkartum, azaktaH asamarthaH, asmi' iti ittham, udIrya uktvA, ca punaH, sottamAGgaM uttamAGgena- mastakena sahitam, aGgaM zarIrAvayavam, uttarIyavAsasA uttarIyavastreNa, avacchAya AcchAya, hA sarvaguNanidhe ! nikhilaguNAkara !, hA budhajanaikavallabha ! vidvajjanaparamapriya 1 hA samastakalA kuzala ! azeSakalAkovida ! kosalendrakulacandra ! kosalezvarakumudakAnana vikAsakacandra !, harivAhana ! tadAkhyayuvarAja !, kadA kasmin kAle, draSTavyo'si draSTuM zakyo'si, iti itthaM, vilapanneva krandanneva, mIlitekSaNaH mudritanetraH, kSaNenaiva kSaNamAtreNa, nikaTopaviSTasya samIpopaviSTasya, khaDgagrAhiNaH khaGgaghAriNaH, utsaGgaM koDaM, paryastavigrahaH vikSiptagAtraH san, tiryak kuTilaM, jagAma gatavAn / atrAntare asminnavasare, nirantaroditaruditaravasammedameduraH nirantaraM -aviratam, uditAnAM - utthitAnAm, ruditaravANAM - rodanazabdAnAm, sambhedena-mizraNena, meduraH sAndraH, ata eva dayAluhRdayAni sadayahRdayAni, dArayanniva bhindanniva, dAruNaH bhISaNaH, rAjavRndasya rAjasamUhasya, AkrandaH vilApaH, rodhorandhra vaTavitraram, "Aho Shrutgyanam"
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tippanaka - parAgavivRtisaMvalitA / mAcaskandaM dAruNo rAjavRndasyAkrandaH / tena ca prakAmamArtena bAndhavajaneneva satvareNopasRtya zravaNamUlamavabodhitaH sa dhIramutthAya zithilitavilApazcacAla siMhalAdhipasutaH zibiram / anucarAvalambitabAhuyugalazca vigaladbhiraviralairathupaTalairanavalokitapathaH kathaJcidAsasAda zayanIyasadanam [dha ] | www pravizya ca kSititalAvasthApitakuthAstaraNaparyastadeho nivAritAzeSaparijanAsattiraviratapravRttibhiH zvAsapavanairivAhatena prsrt|nupdmaaspdiikRto dAhadahanena satatavASpasalilasaGgAdAmUlamaGkuritamiva niHsaMkhyatAM gataM duHkhabhAramudvahan mAnasena kSaNaM niSaNNaH kSaNamAsInaH kSaNaM parAvartamAno manuja lokAvAsavidveSeNa dvaidhamatrajantIM mahImapatadupari brahmANDamadalat sahasradhA hRdayamakSIyamANamekakSaNenAyuH punaH punaH sAdhikSepamAkrozan 'bhrAtaH, vighaTitaH sa te zubhagrahadRSTipAtaH, gatA vRthAtvamadhikRtya tathAvidhA naimittikAdezAH, kSINazcakravartilakSaNAnAmanubhAvaH, visaMvaditamuditaM rAjyalakSmyA vigatalakSaNasya me bhAgyadoSeNa, yena bhuvana 48 Tippanakam - kuthaH - [ citra ]varNakambalaH [na] 'rodorandham' iti pAThe tu dyAvAbhUmimadhyam, Acaskanda AkrAntavAn / ca punaH prakAmaM atyantam, Artena vyathisena, bAndhavajaneneva bandhuvargeNeva satvareNa tvarAsahitena tena rAjavRndAkandena, zravaNamUlaM karNamUlam, upasRtya upagatya, avabodhitaH vijJApitaH san, saH prakRtaH, siMhalAdhipasutaH siMhaladvIpAdhipatikumAraH, samaraketurityarthaH, zithilitavilApaH mandIkRtAkrandaH, dhIraM zanaiH, utthAya zibiraM sainyAvAsaM cacAla gantuM pravRttaH / ca punaH, anucarAvalambitabAhuyugalaH kiGkaragRhItobhayabhujaH, vigaladbhiH nipatadbhiH, aviralaiH sAndraiH, azrupaTalaiH azrurAzibhiH, anavalokitapathaH adRSTamArgaH, zayanIyasadanaM zayanagRhaM kathaJcit kenApi prakAreNa, AsasAda gatavAn [ dha ] | ca punaH pravizya zayanagRhe pravezaM kRtvA, kSititalAvasthApitakuthAstaraNaparyastadehaH kSititale-bhUmitale, avasthApiteAstIrNe, kuthAstaraNe - 'jhula' iti khyAte gajapRSThasthApyacitravarNakambalamaye zayanasAdhane darbhamaye vA zayanasAdhane, "kuthaH syAdAstaraNadarbhayoH" ityanekArthasaMgrahaH, paryastadehaH - vikSiptazarIraH; punaH nivAritA zeSaparijanAsaptiH nivAritA-niSiddhA, azeSANAM samastAnAm, parijanAnAM parivArANAm, AsattiH - sAnnidhyaM yena tAdRzaH, punaH aviratapravRttibhiH nirantaranirgatibhiH, zvAsapavanaiH zvAsavAyubhiH, Ahateneva prajvAliteneva, anupadaM pratisthAnaM, prasaratA vyApnuvatA, dAhadahanena antasvApAgninA, AspadIkRtaH AzrayIkRtaH, punaH satatabASpasalilasaGgAt anavaratamazrujalasamparkAt, AmUlaM mUlaparya ntam, aGkuritamiva saJjAtAGkuramiva, niHsaMkhyatAM asaMkhyatAM gataM prAptaM, duHkhabhAraM duHkhasamUhaM, mAnasena antaHkaraNena, udvahan gRhNan, kSaNaM kSaNamAtram, -niSaNNaH sthitaH punaH kSaNaM kSaNaparyantam, AsInaH upavizan; punaH kSaNaM kSaNamAtraM, parAvartamAnaH pArzvaparivartanaM kurvan, manujalokAvAsavidveSeNa manujalokAnAM kSaNikasaMyogazIlAnAM manuSyajanAnAm, yadvA manujalokasya - martyabhuvanasya, AvAsena - nivAsasthAnena, yo vidveSaH- aprItiH, tena dvaidhaM dvidhAbhAvaM, khaNDadvayamityarthaH, avrajantIM aprApnuvata, mahIM pRthvIm upari UrdhvabhAge, apatat tadvidhAkaraNArthamasraMsamAnaM, brahmANDaM uparitanabhuvanarAzim, punaH sahasradhA sahasrabhAgaiH, adalat avadIryamANaM, hRdayaM svahRdayadezam punaH ekakSaNena kSaNamAtreNa, akSIyamANaM avinazyat, AyuH svajIvanakAlam, punaH punaH anekavAraM sAdhikSepaM sadhikkAram, Akrozan bhartsayan, 'bhrAtaH ! sakhe !, te tava, sa sarvajanaprasiddhaH, zubhagrahadRSTipAtaH zubhagrahANAM - kendra gatabRhaspatiprabhRtInAm, dRSTipAtaH - sammukha vartitvaM, vighaTitaH nivRttaH, kathamanyathedRzI dazA syAdityarthaH ; punaH tvAM bhavantaM, harivAhanamityarthaH, adhikRtya Azritya ye naimittikAdezAH naimittikAnAM-zubhazakunAcedakAnAM daivavidAmityarthaH, AdezAH - zubhAzaMsanAni, te vRthAtvaM niSphalatvaM, viruddhaphalakatvamiti yAvat, gatAH prAptAH; punaH cakravartilakSaNAnAM akhaNDamahImaNDalAdhipatyacihnAnAm, anubhAvaH prabhAvaH, kSINaH dhvastaH; vigatalakSaNasya naSTazubhalakSaNasya me mama, bhAgyadoSeNa daivavaiguNyena, rAjyalakSmyA rAjakulAdhiSThAtryA lakSmIdevyAH, visaMvaditaM visaMvAda :- pratikUloktiH, uditaM sarvatrotthitam, tadyogyayuvarAjApahArAditi bhAvaH / yena yasmAt kAraNAt, bhuvana "Aho Shrutgyanam"
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI trayakhyAtavikramastasmAdapi karaTikITAdApadaM prApto'si' ityAdi vilapan vilInanidro vidrANadehAtirvismRtanijajJAtipakSaH sa kathamapi kSapAmanayat / AcakAGkSa ca tatkAlameva kAlaM kartum [n]| atha samantataH pradIpitakASThamavagatAzayeneva prabhAtAnehasA prakAzitamudaJcadarcizcakravAlaM citAcakramiva caNDAMzumaNDalamavalokya saMkalitazokaH sakalazarvarIjAgaraNakhinnAnudvASpacakSuSaH kSoNipAlAnAjuhAva / nikaTopaviSTAMzca tAnavanatamukhAn saduHkhAnavalokya kazcit kAlamAvaddhAJjaliruvAca - 'bho bho bhUmipatayaH ! kimevamudvignamAnasAstiSThatha, kiM na kurutha prastutAni kAryANi, kRtaM bhavadbhiH kumArasya puruSakArocitaM yat kartavyam , pRSThataH pratiSThamAnairanusRto dinamazeSam , anveSitaH preSitapadAtitatraistatra tatrATavIgahaneSu, pratIkSitaH kSutpipAsAparikSINakAyaireSyatItyAzayA mArgadezopaviSTairahorAtratritayam / adhunA tu kiM kurutha, nidhanaM prApito vaH pauruSAvalepo balaghatA devena, dUraM gato'sau, tadalametaccintayA, kuruta sAMpratakAlocitaM kRtyam [pa] / adyaiva kamalaguptaM puraskRtya yAta sAketam , arpayatAdhikAriNAmatra yatkiJcidarjitaM kumAreNa trayakhyAtavikramaH tribhuvanaprasiddhaparAkramaH, tvamiti zeSaH, tasmAt karaTikITAt hastirUpakSudrajantoH, api, ApadaM vipatti, prApto'si anubhUtavAnasi / ityAdi evamAdi, vilapan paridevayan , vilInanidraH vilInA-nivRttA, nidrA yasya tAdRzaH, punaH vidrANadehadyutiH vidrANA-mlAnA, dehadyutiH-zarIrakAntiryasya tAdRzaH, punaH vismRtanijajJAtipakSaH vismRtaHupekSitaH, nijajJAtipakSaH-svabandhuvargo yena tAdRzaH, saH samaraketuH, kathamapi kenApi prakAreNa, kSapAM rAtrim , anayat vyatItavAn / ca punaH, tatkAlameva tatkSaNameva, kAlaM khamRtyuM, katuM niSpAdayitum , AcakAGkSa abhilaSitavAn [n]| atha anantaraM, samantataH sarvataH, pradIpitakASThaM pradIpitA-ujvalitAH, kASTAH-dizo yena tAdRzaM, pakSe pradIpitAniprajvAlitAni, kASThAni-indhanAni yatra tAdRzam , punaH avagatAzayeneva avagataH- jJAtaH, AzayaH-tasya maraNAbhiprAyo yena tAdRzenevetyutprekSA, prabhAtAnehasA prAtaHkAlena, prakAzitaM prakalpitam , punaH udazcadarcizcakravAlaM udaJcat- udgacchat , arciSAM-kiraNAnAM, pakSe jvAlAyAH, cakravAlaM-maNDalaM yatra tAdRzaM, caNDAMzumaNDalaM caNDAMzoH-sUryasya, maNDalaM-bimbaM, citAcakramiva citAmaNDalamivetyutprekSA, avalokya dRSTA, saMkalitazokaH upasaMhRtakumArApahArazokaH san , sakalazarvarIjAgaraNakhinnAn samagrarajanInidrAkSayazrAntAn , udbASpacakSuSaH udgatAzrulocanAn , kSoNipAlAn nRpAn , AjuhAva AhUtavAn , samaraketuriti shessH| ca punaH, nikaTopaviSTAn pArthopaviSTAn , avanatamukhAn adhomukhAn , sadu:khAn duHkhAnvitAn , tAn prakRtanRpatIn , avalokya nirIkSya, kazcit kiyantaM, kAlam , AbaddhAJjaliH racitAJjaliH san , uvAca uktavAn , kimityAha-bho bho bhUmipatayaH! nRpatayaH, evam anena prakAreNa, udvignamAnasAH udghAntahRdayAH, kiM kutaH, tiSThatha vartadhve, prastutAni upakrAntAni, kAryANi svakhakarmANi, kiM kimarthaM, na kurutha sampAdayatha, puruSakArocitaM svapauruSAnuguNaM, kumArasya prakRtayuvarAjasya, taM pratItyarthaH, yat kartavyaM kartumucitaM, tad bhavadbhiH yuSmAbhiH, kRtaM anuSThitam , pRSThataH pazcAt , pratiSThamAnaiH prayANaM kurvadbhiH, bhavadbhirityadhyAhAraH, azeSaM samastaM, dinam , anusRtaH punaH anudhAvitaH, sa kumAra iti zeSaH, punaH tatra tatra teSu teSu, aTavIgahaneSu vanadurgeSu, preSitapadAtitantraiH preSitapradhAnapAdagAmibhiH, bhavadbhiriti zeSaH, anveSitaH gaveSitaH, punaH kSutpipAsAparikSINakAyairapi bubhukSApipAsAlAntazarIrairapi, eSyati AgamiSyati, ityAzayA anayA sambhAvanayA, mArgadezopaviSTaiH tadAgamanamArgarUpasthAnopaviSTaiH, bhavadbhiriti zeSaH / ahorAtratritayaM dinarAtritrayaM, pratIkSitaH kRtapratyAgamanapratIkSaH, sarvatra, sa kumAra iti zeSaH, adhunA tU tattatpratikriyAnantaraM tu, kiM kurutha pratikurutha, vaH yuSmAkam , pauruSAvalepaH parAkramAbhimAnaH, balavatA pratikUlabalena, daivena durbhAgyena, nidhanaM vinAza, viphalatvamityarthaH, prApitaH, tat tasmAddhetoH, etaccintayA etadanutApena, alaM na kimapi phalam ; sAMpratakAlocitaM prAtaHsandhyocitaM, kRtyaM kArya, kuruta sampAdayata [pa] / punaH adyaiva asminneva dine, kamalaguptaM tadAkhyasenApati, puraskRtya agrataH kRtvA, sAketaM ayodhyApurI, yAta gacchata; atra asmin sthAne, kumAreNa prakRta 7 tilaka. "Aho Shrutgyanam"
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| dravyajAtam , ArAdhayata muktvA chadma pAdapadmadvayaM kozalendrasya / muzcata ca sarvAtmanA mayyapekSAm , ahaM hi prathamadarzana eva devena bhRtyatAM kumArasya nItaH, na tadvirahitena mayA kSaNamapIha sthAtavyam , na ca pravartitena pradezAditaH padamapi pratIpaM gantavyam , tadanujAnIta mAM jIvitaparityAgAya yAvadadyApi na zRNomi kumArasya caramavArtAm , yAvaccaiSa ciradarzanotkaNThito na me mArgamavalokayati tAvat tvarita eva lokAntaragataM tamanugacchAmi' ityudIrya cintitacitApravezazcaraNotkSepasamakAlamutthitena vyomavivaravyApinA zibiralokAkrandakalakalena sUcitagatikramaH zailanimnagApulinamuddizyodacalat [pha] / - atrAntare puruSeNAnugamyamAnaH pravizya dauvAriko harSo nAma harSagadgadamavAdIt-'kumAra! kuru dRSTidAnenAnugraham , eSa paritoSanAmA kamalaguptasenApateratyantamApto lekhahArakaH kumAraharivAhanasya kuzalavArtAmAvedayati / zrutvA cedamAkasmikamatarkitAmRtavRSTikalpaM vaco jhaTiti vighaTitAzeSazokAndhakAraM, pAtAlapaGkAdivonmagnam , pralayaghanadurdinAdiva niHsRtam , kRtAntamukhakuharAdivAkRSTam , mahAkAlakarakapAlodarAdivocchalitam , takSakAzIviSaviSavegavedanayevonmuktam , abhivyaktopalakSitAkAzakAladigvibhAgamava yuvarAjena, harivAhaneneti yAvat, yatkiJcit yat kimapi, dravyajAtaM vittarAziH, arjitaM labdhaM, tat, adhikAriNAM tatratyadhanAdhyakSANAm , arpayata adhInIkuruta; chadma vyAja, muktvA apahAya, kozalendrasya kozalAdhipateH, meghavAhanasyetyarthaH, pAdapadmadvayaM caraNAravindayugalam , ArAdhayata sevadhvam / ca punaH, sarvAtmanA sarvathA, mayi, apekSAM prIti, muJcata tyajata; hi yataH, ahaM prathamadarzana eva prathamAvalokanakAla eva, kumArasya harivAhanasya, bhRtyatAM paricArakatA, daivena bhAgyena, nItaH prApitaH, tadvirahitena bhRtyocitakAryarahitena, mayA, iha iha loke, kSaNamapi muhUrtamapi, na sthAtavyaM sthAtumucitaM, na jIvitavyamityarthaH / ca punaH, pravartitena prayAtuM preritenApi, mayeti zeSaH, itaH asmAt pradezAt , padamapi padamAtramapi, pratIpaM pratikUlaM, na gantavyaM gantuM zakyam, tat tasmAt , adyApi adhunApi, kumArasya harivAhanasya, caramavArtAm antimavRttAntam , yAvat na zRNomi zravaNagocarIkaromi, tAvaditi zeSaH, jIvitaparityAgAya prANavimocanAya, mAm , anujAnIta anumanyadhvam / ca punaH, eSaH manasA sannikRSTaH, harivAhanaH, ciradarzanotkaNThitaH dIrghakAlaM madarzanotsukaH san , me mama, mArga na avalokayati pazyati, mAM na pratIkSata ityarthaH, tAvat tvarita eva, lokAntaragataM paralokaprasthitaM, taM harivAhanam , anugacchAmi anusarAmi, iti ittham , udIrya uktvA, cintitacitApravezaH AlocitacitApravezaH, citApravezapravRtta ityarthaH, caraNotkSepasamakAlaM tatpravezAya pAdodvelanasamakAlam , utthitena udgatena, vyomavivaravyApinA gaganarandhravyApakena, zibiralokAkrandakalakalena sainyAvAsavartijanakRtAkrandakolAhalena, sUcitagatikramaH pratyAyitagamanaprakAraH, zailanimnagApulinaM parvatIyanadIjalAntarAlasthalam , uddizya lakSyIkRtya, udacalat prasthitaH [pha] / atrAntare asminnavasare, puruSeNa vakSyamANalekhahArakajanena, anugamyamAnaH anusriyamANaH, harSo nAma harSasaMjJakaH, dauvArikaH dvArapAlakaH, pravizya tatpArzve pravezaM kRtvA, harSagadgadaM harSaprayuktAvyaktAkSaraM yathA syAt tathA, avAdIt uktavAn / kimityAha-kumAra! yuvarAja!, dRSTidAnena dRSTikSepeNa, anugrahaM kRpA, kuru, kamalaguptasenApateH tadAkhyasenAnAyakasya, atyantam , AptaH vizvAsAspadaM, paritoSanAmA tatsaMjJakaH, ayaM lekhahArakaH patravAhakaH, kumAraharivAhanasya yuvarAjaharivAhanasya, kuzalavAtA kuzala vRttAntam , Avedayati vijnyaapyti| AkasmikaM asambhAvitapUrvam, atarki kalpaM AkasmikAmRtavRSTitulyam , idam anupadoktam , vacaH dauvArikavAkyaM, zrutvA zravaNagocarIkRtya, vighaTitAzeSazokAndhakAraM vighaTitaH-nivRttaH, azeSaH-samagraH, zokAndhakAraH-zokAtmakAndhakAro yasya tAdRzam , ata eva pAtAlapaGkAt pAtAlakardamAta , unmannamiva udgatamiva; punaH pralayaghanadurdinAt pralayakAli kameghAcchannadinAt , niHsRtamiva nirgatamiva; punaH kRtAntamukhakuharAt yamarAjamukhavivarAt, AkRSTamiva uddhRtamiva; punaH mahAkAlakarakapAlodarAt mahAkAlasya - mahArudrasya, karakapAlodarAtU-hasta sthitakapAlAbhyantarAt, ucchalitamiva utpatitamiva; punaH takSakAzIviSaviSavedanayA "Aho Shrutgyanam"
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ mmmmmwroom tilakamaJjarI gatAtmIyaparakIyaparijanamavalokitAsannavartisuhRdvandhuvargamekahelottIrNasarvAGgasaMjvaramudvahannAtmAnamAdaraprahitanayanayugalo gurumiva svAminamivArAdhyamiva jIvitapradamiveSTadaivatamiva suciramavalokya taM puruSamAhUya saMbhAvya cAsanadAnavacanena 'bhadramukha ! bhadramasadRzasauhArdazAlizIlAmRtamahodadheH paramasuhRdaH kamalaguptasya' ityavocat [v]| atha sa tena saMbhramavatA tasya saMbhASaNena kRtakRyamAtmAnaM manyamAno bhRtyavat samupasRtya satvarakRtapraNAmaH 'adya bhadraM maccakSuSA mahAbhAgadehArogyadarzanena' ityudIryottarIyapaTapallavaprAntasaMyataM sayatnamAdAya dakSiNakareNApato lekhamakSipat [bha] / siMhalezvaratanayo'pi taM gRhItvA nirIkSya ca kSaNaM tUSNImeva dRSTvA kimapi hRSTacetAH satarSamarpitazravaNasya zRNvataH sakalasyApi rAjakasya spaSTavarNoccArayA vAcA svayamavAcayat [m]| Tippanakam-sambhAvya saMmAnya [va] / takSakajAtIyasya, AzIviSasya-sarparAjasya, yad viSaM-garalaM, tadvedanayA-tatpIDayA, unmuktamiva tyaktamiveti sarvatrotprekSA, punaH abhivyaktopalakSitAkAzakAladigvibhAgaM abhivyaktaM-parisphuTaM yathA syAt tathA, u lakSitaH-pratItaH, AkAzasya kAlasya dizazca, vibhAgaH-avAntarabhedo yena tAdRzam / punaH avagatAtmIyaparakIyaparijanam avagatAH-paricitAH, AtmIyAHsvakIyAH, parakIyAH-anyadIyAzca, parijanAH-parivArA yena tAdRzam ; punaH avalokitAsannavartisuhRdvandhuvarga avalokitaHdRSTaH, AsannavI-pArzvavartI, suhRdAM-mitrANAM, bandhUnAM ca, vargaH-gaNo yena tAdRzam ; punaH ekahelottIrNasarvAGgasaMjvaram ekahelayA-yugapat , uttIrNaH-vimuktaH, sarvAGgasaMjvaraH-samastAGgasambandhisantApo yena tAdRzam ; AtmAnaM kham , udvahan dhArayan, Adaraprahitanayanayugala: prItyA vyApAritalocanadvayaH san , gurumiva AcAryamiva, punaH svAminamiva, khAdhipatimiva, punaH ArAdhyamiva svasevyamiva, punaH jIvitapradamiva prANAdhAyakamiva, punaH iSTadevatamiva khopAsyadevamiva, taM lekhahArakaM, puruSaM janaM, suciraM atidIrghakAlam , avalokya nirIkSya, AhUya skhanikaTamAgamayya, ca punaH, AsanadAnavacanena AsanArpaNAdezavAkyena, saMbhAvya satkRtya, bhadramukha! bhavyavadana !, asadRzasauhArdazAlizIlAmRtamahodadheH asazam -asAdhAraNa, yat sauhArda-suhRdbhAvaH, tacchAli zIlaM -svabhAva evAmRta, tanmahodadheH-tatsamudrasya, kamalaguptasya tadAkhyatvatvAminaH, bhadraM kuzalam , astIti zeSaH, iti itthaM, avocat kuzalaM pRSTavAn [va] __ atha anantaraM, saH lekhahArakaH, saMbhramavatA autsukyapUrNena, tasya samaraketoH, tena anupadoktena, saMbhASaNena AlApena, AtmAnaM khaM, kRtakRtyaM kRtArtha, manyamAnaH, bhRtyavat paricAraka iva, samupasRtya samyagupagatya, satvarakRtapraNAmaH zIghrakRtAbhivAdanaH, 'adya asmin dine, maccakSuSA madIyanetreNa, mahAbhAgadehArogyadarzanena mahAbhAgasyamahAnubhAvasya bhavataH, dehArogyadarzanena-zArIrikasvAsthyanirIkSaNena, bhadraM kuzalam , astIti zeSaH, iti ittham , udIrya uktvA, uttarIyapaTapallavaprAntasaMyataM uttarIyapaTapallavasya-uttarIyavastrarUpapallavasya, prAnte-aJcalapradeze, saMyata-baddhaM, lekhaM patram , dakSiNakareNa dakSiNahastena, sayatnaM yatnapUrvakam , AdAya gRhItvA, agrataH samaraketorane, akSipat prakSiptavAn [bha] / siMhalezvaratanayo'pi siMhalezvarasya-siMhaladvIpAdhipatezcandraketoH, tanayo'pi-suto'pi, samaraketurapItyarthaH, taM lekha, gRhItvA hastenAdAya, ca punaH, nirIkSya avaThokya, kSaNaM kSaNaparyantaM, tUSNImeva nirvacanameva, kimapi kiJcit , dRSTvA, dRSTacetAH prasannahRdayaH san , satarSa sAbhilASam , arpitazravaNasya dattakarNasya, zaNvataH tallekhavRttAntamAkarNayataH, sakalasyApi samastasyApi, rAjakasya nRpasamUhasya, vAcanavidhau tamanAhatyetyarthaH, svayaM khenaiva, spaSTavarNoccArayA spaSTaH-sphuTaH, varNAnAM-akSarANAm , uccAraH-uccAraNaM yasyAM tAdRzyA, vAcA vANyA, avAcayat paThitavAn [m]| "Aho Shrutgyanam"
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| pAThAvasAne ca taM purolikhitarucirarekhasvastikamAvAsagRhamiva muhurnirIkSya saspRhaM pAMzukaNikAdhUsaritavarNaM gurucaraNayugamivAvasthApya zirasi prakRSTapuNyodayAsAditaM pradhAnaratnAlaGkAramiva veSTayitvA yatnena nikaTavartinaH zayyApAlakasya haste cakAra / vyAjahAra ca praharSapulakitakapolodaraH--'paritoSa ! kadA kamalaguptenaiSa lekhaH prAptaH, kuto vA prAptaH' iti [ya] / so'bravIt- 'eSa vijJApayAmi, zrUyatAm-ito vAsarAdatIte'hanyaparAhnasamaye nAsti kumAra iti viralaviralaM pravRttAyAmaniSTavArtAyAmAkulAkuleSu vizeSopalambhArthamitastato dhAvatsu sainikeSu zirojaTharaniSThurAbhighAtadhvanighaneSu prabalIbhavatsu prativelamabalAjanasyAkrandeSu savidhacAricAraNakaruNagItotthApitaprekSakavRndaparamanirvedeSu martumuJcaliteSu velAvittakeSu hAkaSTazabdoccAramukharAsu varNayantISu virasatAM saMsArasthiteH sthAnasthAnapiNDitAsu paNDitamaNDalISvaprahatatUryeSvanArabdhamaGgalagItiSu vanAya prasthitena sthavirasAmantalokena zokAzrumitraiH palbalavAribhiH prArabhyamANeSu putrarAjyAbhiSekeSu Tippanakam-purolikhitarucirarekhasvastikamAvAsagRhamiva ekatra agradeze likhitadIpralekhaH svastikabandho yasya sa tathoktastam, anyatra agre likhitA rucirarekhAH svastikA yatra tat tathoktam [ya] / ca punaH, pAThAvasAne pAThasamAptau, AvAsagRhamiva nRpanivAsAlayamiva, purolikhitarucirarekhasvastikaM puraH-agre, likhitA, rucirarekhA-manohararekhA yasya tAdRzaM, svasti-svastIti padaM yasmiMstA darza, pakSe puraH-dvAradeze, likhitAracitA, rucirA-manoharA, rekhA yatra tAdRzaM, svastikaM-"svastikaM prAGmukhaM yat syAdalindAnugataM bhavet / tatpArdhAnugatau cAnyau tatparyantagato'paraH" ityuktaM rAjagRhavizeSaM, taM lekha, saspRhaM sAnurAgaM, muhuH anekavAram , nirIkSya dRSvA, punaH gurucaraNayugamiva gurupAdadvayamiva, pAMzukaNikAdhUsaritavarNa pAMzukaNikAbhiH-dhUlikaNaiH, dhUsaritaH-kiJcitpItazvetIkRtaH varNo yasya tAdRzaM, tamiti zeSaH, zirasi mastake, avasthApya dhRtvA, punaH prakRSTapuNyodayAsAditaM prakRSTapuNyodayena-utkRSTapuNyavipAkena, AsAditaM-prApta, pradhAnaratnAlaGkAramiva prazastaratnamayAlaGkaraNamiva, yatnena prayAsena, veSTayitvA AcchAdya, nikaTavartinaH pArzvasthasya, zayyApAlakasya zayyAdhikRtapuruSasya, haste, cakAra nikSiptavAn / ca punaH, praharSapulakitakapolodaraH praharSeNa-utkRSTaharSeNa, pulakitaM-udbhinnaromAJcaM, kapolodaraM-kapolamadhyaM yasya tAdRzaH, vyAjahAra uktavAn / kimityAha-'paritoSa! tannAmaka !, kamalaguptena tatsaMjJakena tvatsvAminA, eSaH ayaM, lekhaH, kadA kasmin samaye, prAptaH vA athavA, kutaH kasmAt , prAptaH labdhaH' iti [ya] / saH paritoSaH, abravIt pratyuktavAn , kimityAha-eSaH ayamahaM, vijJApayAmi bodhayAmi, zrUyatAM mayocyamAnaM zravaNagocarIkriyatAm / itaH asmAt, vartamAnAdityarthaH, vAsarAt divasAt, atIte atikrAnte, ahaMni dine, pUrvedyurityarthaH, aparAhnasamaye pazcArdhakAle, kumAraH harivAhanaH, na, asti jIvati, iti asyAm , aniSTavArtAyAM anabhimatajanazrutau, viralaviralaM mandaM manda, pravRttAyAM utthitAyAm , uccAritAyAmiti yAvat ; punaH vizeSopalambhArtha vizeSAvadhAraNArtham , AkulAkuleSu vyagravyagreSu, sainikeSu sainyeSu, itastataH atra tatra, dhAvatsu satvaraM gacchatsuH punaH zirojaTharaniSThurAbhighAtadhvanighaneSu zirasaH- mastakasya, jaTharasya-udarasya ca, niSThurAbhighAtena-nirdayatADanena, yo dhvaniH, tena, ghaneSu-nibiDeSu, abalAjanasya strIjanasya, AkrandeSu vilApeSu, prativelaM pratikSaNaM, prabalIbhavatsu pravardhamAneSu satsuH punaH savidhacAricAraNakaruNagItotthApitaprekSakavRndaparamanirvedeSu savidhacAriNAM-pArzvagAminAM, cAraNAnAM-bandinA, karuNagItaiH-zokapUrNagAnaiH, utthApitaH-udbhAvitaH, prekSakavRndasya-darzakagaNasya, paramaH-atyantaH, nirvedaH-glAniyastAdRzeSu, velAvittakeSu vittA-vicAritA, velA-prayANamuhUtaM yena tAdRzeSu, mauhUrtikajaneSvityarthaH, martu maraNAya, uccaliteSu prasthiteSuH punaH hAkaSTazabdoccAramukharAsu 'hA kaSTam' iti zabdoccAraNavAcAlAsu, sthAnasthAnapiNDitAsu sthAne sthAne puJjitAsu, paNDitamaNDalISu paNDitagaNeSu, saMsArasthiteH saMsArasvarUpasya, virasatAM niHsAratAM, varNayantISu vAcA vistArayantISu satISu; punaH aprahatatUryeSu tUryAkhyavAdyavizeSAbhighAtazUnyeSu, punaH anArabdhamaGgalagItiSu apravartitamaGgalagAneSu, gAnarahiteSu ityarthaH, putrarAjyAbhiSekeSu svasvakumArAya rAjyasamarpaNetikartavyatAbhUtasnapaneSu, vanAya, prasthitena prayAtena, sthavirasAmantalokena vRddhakSudranRpajanena, zokAzrumitraiH zokodgatanayana "Aho Shrutgyanam"
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI saMbhrAntavaNThahaThanirudhyamAnanija deha dAraNodyatada (sadArake citAbhimukhacalitaceTI parityaktabAlApatyakaTuvilApadalitadayAluhRdayamarmaNi prANanirapekSAGgarakSavikSipyamANadraviNadhAvaddramaka kulakRtodAmasaMmarde duHkhamaya ivo - dvegamaya iva viSAdamaya iva vartamAne nivRttagItanRtyAdisakalaprAktanavyavahAre skandhAvAre senAdhipatirAtmasadanA jiropaviSTaH pArzvavartinA prayatnavinivartitAtmazokena pravayasA pradhAnalokena rAjasUnoH sAdhayitumanapAyamastitvamanekadhopanyastAbhirupapattibhirmandIkriyamANajIvitaparityAgabuddhiradhomukho dharaNitalanihitanizcalodvApadRSTirakasmAdimaM lekhamagrato dRSTavAn [ra] | kasyAyamiti cintayaMzca kSaNamAtramavalokya pRSThe'sya labdhapratiSThAni kumAranAmAkSarANi jAtasaMkSobho gRhItvainamudveSTyAvadhArya ca pratyabhijJAtarAjaputralipinivRttA paraprayuktisaMzaya: zirasi kRtvainaM zRNvataH sakalasyApi narapativRndasya praharSagadgadavacAH svayamavAcayat -- svasti, aTavyA mahArAjaputra harivAhanaH kuzalI jalasaMsRSTaiH, palvalavAribhiH kSudrajalAzayajalaiH, prArabhyamANeSu pravartyamAneSu satsuH punaH saMbhrAntavaNThahaThanirudhyamAnanijadehadAraNodyatadAsadArake saMbhrAntaiH - uddhAntaiHH, vaNThaiH - " vaNThaH kuntAyudhe kharve bhRtyAkRtavivAhayoH" ityukteranucaravizeSaiH, haThena- balAt, nirudhyamAnAH - nivAryamANAH, nijadehadAraNodyatAH - khazarIrazAtanapravRttAH, dAsadArakAH - karma kara zizavo yasmiMstAdRze, punaH citAbhimukha calitaceTI parityaktavAlApatyakaTuvilApadalitadayAlu hRdayamarmaNi citAbhimukhaMcitAsammukhaM, calitAbhiH- prasthitAbhiH, ceTIbhiH - dAsIbhiH parityaktAnAM bAlApatyAnAM zaizavAvasthasantatInAM, kaTuvilApaiHkaruNakrandanaiH, dalitaM- vidIrNaM, dayAlUnAM dayAvatAM, hRdayamarma - hRdayasambandhi marmasthAnaM yatra tAdRze, punaH prANanirapekSAGgarakSavikSipyamANadraviNadhAvadramakakulakRtoddAmasammarde prANanirapekSaiH - prANApekSAzUnyaiH, martumudyatairityarthaH, aGgarakSaiHnRpAGgarakSakajanaiH, vikSipyamANebhyaH - vikIryamANebhyaH, draviNebhyaH - dhanebhyaH, dhAvadbhiH satvaramupanamadbhiH, dramakakulaiH daridragaNaiH, kRtaH, uddAmA-utkaTaH, saMmarda :- saGgharSo yatra tAdRze, punaH duHkhamaya iva kevaladuHkhapracura iva, punaH udvegamaya iva virahajanyaduHkhAvirbhAvapUrNa iva, punaH viSAdamaya iva svakAryAkSamatAvyApta iva, vartamAne, skandhAvAre sainyAvAse, nivRttagItanRtyAdisakalaprAktanavyavahAre nivRttaH - niruddhaH, gItanRtyAdirUpaH - gAnanartanAdirUpaH sakalaH - samastaH, prAktanaH - purAtanaH, vyavahAro yasmiMstAdRze sati, senApatiH senAnAyakaH, kamalagupta ityarthaH, AtmasadanAjiropaviSTaH svabhavanaprAGgaNopaviSTaH, pArzvavartinA pArzvasthitena, prayatnavinivartitAtmazokena prayatnena dhairyAdhAnaprayAsena, vinivartitaH- nivAritaH, AtmanaHsvasya, zoko yena tAdRzena, pravayasA sthavireNa, pradhAnalokena mukhyajanena, rAjasUnoH prakRtayuvarAjasya, anapAyaM zAzvati* kam, astitvaM acalakIrtimityarthaH sAdhayituM sampAdayitum, anekadhA anekaprakAraiH, upanyastAbhiH prastutAbhiH, upapattibhiH yuktikalApena, mandIkriyamANajIvitaparityAgabuddhiH mandI kriyamANA - zithilI kriyamANA, jIvitaparityAgabuddhiH - prANaparityAgasaGkalpo yena tAdRzaH san adhomukhaH avanatavadanaH, dharaNitalanihita nizcalodvASpadRSTiH dharaNitale- pRthvIpRSThe, nihitA- nivezitA, nizcalA - niSparispandA; udvASpA - udgatAzruzca dRSTiryena tAdRzaH, akasmAt atarkitameSa, imaM pratyakSaM, lekhaM patram, agrataH agre, dRSTavAn dRSTigocarIkRtavAn [r]| ca punaH, ayaM, lekhaH patraM, kasya kiMsambandhI, iti itthaM, cintayan Alocayan, asya lekhasya, pRSThe pazcAdbhAge, labdhapratiSThAni prAptAvasthitikAni, likhitAnIti yAvat, kumAranAmAkSarANi kumArasya - prakRtayuvarAjasya, yannAma harivAhaneti tatsambandhIni, akSarANi, kSaNamAtraM kSaNamekam, avalokya dRSTvA, jAtasaMkSobhaH utpannasambhramaH, enaM lekhaM; gRhItvA AdAya, uddezya uddhATya, ca punaH, avadhArya prakRtakumAra sambandhitvena nirNIya, pratyabhijJAtarAjaputralipi - nivRttAparaprayuktisaMzayaH pratyabhijJAtAbhiH - tadIyatvena pratyakSIkRtAbhiH, lipibhiH - akSaraiH, nivRttaH, aparaprayuktisaMzayaHanyadIyalipisaMzayo yasya tAdRzaH san, enaM lekhaM zirasi mastake, dhRtvA Arogya, zRNvataH tatpatrasthavRttAntaM zravaNagocarIkurvataH sakalasyApi samastasyApi narapativRndasya nRpagaNasya, tadanAdRtya vAcanakriyAyAmityarthaH, praharSagadgadavacAH pramodAvyaktavacanaH, svayaM Atmanaiva, avAcayat paThitavAn kathamityAha - svasti kSemam, aTavyAH vanAt asya " 53 "Aho Shrutgyanam"
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / lauhityakUlAvAsite vijayini nijaskandhAvAre yuvarAjasamaraketukamalaguptapuraHsarAMzca rAjaputrAn saprasAdamAdizati-atraiva katicidinAni sthAtavyam , tAtAmbayozca yathA madapahAravArtA zrutipathaM nAyAti tathA prayatitavyam' iti [l]| saMvartitalekhazca sarvataH samavalokya 'bhadrAH ! kenAyamAnItaH kumArasatko lekhaH' iti pratyekaM lekhahArakAnapRcchat / yadA ca teSu 'mayAyamAnItaH' iti kazcinnAcacakSe tadA samudbhUtavismayaH samAsannasacivaiH sahAlocya kartavyamakRtakAlakSepaH kSitipAlasUnoH pratilekhaM svayamevAlikhat / mahArhamaNipIThapratiSThApitaM ca taM nivezya pratyagragomayopalepanazucau surabhikusumaprakarabhAji prAGgaNavitardikotsaGge, gatvA ca savidhamUrdhvasthita eva baddhA zirasi karasaMpuTamatisphuToccArayA girA sAdaramavAdIt - 'bho bho manuSyalokavihAriNo divyAH ! vidhAyAnugrahaM zRNuta saparigrahasya me vijJApanAM, yena kenacid bharatakulapakSapAtinA devena vA daityena vA vidyAdhareNa vAnyena thA divyalokanivAsinA devatAvaraprabhAvalabdhasya mahAnarendrasUnoH sakalavizvopakAriNaH kumAraharivAhanasyAntikAdatarkitamevAnIya lekhamimamanukampito'yametAvAn nRpatilokaH, sa bhUyo'pi bhUtvA sakaruNaH sAkSAt prakaTitasvAkAro vA nabhasyantarhito vA 'Adizati' iti vakSyamANakriyAyAmanvayaH, mahArAjaputraharivAhanaH mahArAjasya-meghavAhanasya, putraH-yuvarAjaH, harivAhanaH, kuzalI kuzalAnvitaH, vijayini vijayazAlini, punaH lauhityakalAvAsite lauhityAkhyanadataTe nivAsaM prApite, nija skandhAvAre khazibire, sthitAniti zeSaH, yuvarAjasamaraketukamalaguptapurassarAn tatprabhRtIn , rAjaputrAn , saprasAda sasneham , Adizati vijJApayati, atraiva asminneva sthAne, katicit katipayAni, dinAni, sthAtavyaM nivasanIyaM, mayeti zeSaH, atra hRdayavartitayA pratyakSe, nijaskandhAbAre katicid dinAni, sthAtavyaM tvayA sthitiH kAryA, madapahAravArtA madapaharaNavRttAntaH, tAtAmbayoH manmAtApitroH, zrutipathaM zravaNamArga, yathA yena prakAreNa, na AyAti Agacchet , tathA tena prakAreNa, prayatitavyaM prayatnaH kartavyaH, iti [l]| ca punaH, saMvartitalekhaH samAptalekhavAcanaH, sarvataH paritaH, samavalokya samyanirIkSya, bhadrAH! kalyANinaH!, kumArasatkaH prakRtayuvarAjasambandhI, ayaM lekhaH, kena AnItaH tatsakAzAdAhataH / iti pratyeka ekaikaM, lekhahArakAn patravAhakAn, apRcchat / yadA ca yadA tu, teSu lekhahArakeSu madhye, kazcit ko'pi, ayaM lekhaH, mayA, AnIta iti na, AcacakSe uvAca, tadA samudbhUtavismayaH samutpannAzcaryaH, samAsannasacivaiH samIpavartimatribhiH saha, kartavyaM kartumucitam , Alocya vicArya, akRtakAlakSepaH avihitakAlAtikramaH, kSitipAlasUnoH harivAhanasya, pratilekha pratipatraM, khayameva, alikhat likhitavAn / ca punaH, mahArhamaNipIThapratiThApita atiprazastamaNimayAsanAropitaM, ta lekha, pratyagragomayopalepanazucI abhinavagomayAMvalA kusumaprakarabhAji sugandhipuSparAzisahite, prAGgaNavitardikotsaGge prAGgaNavartivedikAmadhye, nivezya avasthApya, ca punaH, savidhaM nikaTaM, gatvA, Urdhvasthita eva utthita eva, zirasi svamUrdhani, karasampuTaM analiM, baddhA viracayya, atisphuToccArayA ativyaktoccAraNayA, girA vAcA, sAdaraM Adarapurassaram , avAdIt uktavAn / kimityAha-bho bho he he, manuSyalokavihAriNaH martya bhuvanavihAriNaH!, divyA devAH !, anugrahaM anukampA, vidhAya saparivArasya, me mama, vijJApanAM nivedanAM prArthanAmityarthaH, zaNutazravaNagocarIkuruta, kIdRzImityAha-bharatakulapakSapAtinA bharatavaMzapraNayinA, devena vA sureNa vA, daityena vA rAkSasena vA, vidyAdhareNa vidyAdharajanena vA, anyena tadvyatiriktena bA. yena kenacit , divyalokanivAsinA devabhuvananivAsinA, devatAvaraprabhAvalabdhasya devatAvaraH-lakSmIdevyA svIkRtaM putrapradAnaM, tatprabhAveNa-tanmahimnA, prAptasya, mahAnarendrasUnoH mahArAjakumArasya, sakalavizvopakAriNaH samastalokopakAriNaH, kumAraharivAhanasya harivAhanAkhyayuvarAjasya, antikAt sakAzAt , atarkitameva akasmAdeva, imaM pratyakSIbhUtaM, lekhaM patram , AnIya upasthApya, patAvAn etatsaMkhyakaH, ayaM pratyakSabI, nRpatilokaH nRpajanaH, anukampitaH anugRhItaH, sa bhUyo'pi punarapi, sakaruNaH sadayaH, bhUtvA sampadya, sAkSAt prakaTitasvAkAro vA sAkSAd darzitasvarUpo vA, "Aho Shrutgyanam"
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 55 zraddheyavAkyajanavacanasaMcAritAkSaro vA nivedayatvetat-kasmin pradeze lekhanirdiSTA sA aTavI ?, ke vibhAgamasyAH kumAro'dhitiSThati ?, kena varmanA tatra yAtrA saMpadyate ?, imaM ca maNipIThAvasthApitaM prApayatu tatpAdamUlamasmatpratilekham' iti vAradvitayamuccAritavAn [v]| __ tRtIyavelAyAM ca krizciduccaritavacasi tasminnakasmAdanatidUravartino nibiDapallavotpIDapihitaniHzeSazAkhAsaMcayasya cUtazAkhinaH zikharadezAdavatatAra zukazakuntireko'tirekaramaNIyAkRtiH, Agatya cAtivegena saMmukhamavAGmukhasya pazyata eva tasya taM lekhamAdAya dUravyAttavikaTakoTinA ca caJcapuTena jhaTityevAntarikSamudapatat [za] / sainyapatirapi upajAtavismayaH sahAntikasthena pArthivasamAjena 'ko'yaM zukaH ?, kimarthamabhyarthanAnantarameva taruzikharAditaH kSitAvavatIrNaH ?, kiMnimittaM ca lekho'yamamunA gRhItaH ?, kiM vA'vilambitagatirudIcImeva dizamAzritya prasthitaH ?, kiM paramArthataH zuka evAyamuta zukavyAjena kazcid divyaH ?' iti kRtAnekavikalpaH sthitvAlpameva kAlaM tatkAlamanatidUrasthamehItyantike samAhUya sAdaraM mAmavadat Tippanakam-vyAttA-prasAritA [za] / nabhasi AkAze, antarhitaH nilIno vA, zraddheyavAkyajanavacanasaMcAritAkSaro vA zraddheyam-AdaraNIyaM, vAkyaM yeSAM tAdRzAnAM janAnAM-vacanaiH, saJcAritam-uccAritam , akSaraM-varNo yasya tAdRzo vA, etat idaM, nivedayatu vijJApayatu, kimityAhalekhanirdiSTA patrollikhitA, aTavI araNya, kasmin pradeze, astIti zeSaH, kumAraH prakRtayuvarAjaH, asyAH aTavyAH, kaM vibhAgaM khaNDam , adhitiSThati Azrayati, kena pathA mArgeNa, tatra aTavIvibhAge, yAtrA prayANaM, saMpadyate sidhyati, ca punaH, maNipIThAvasthApitaM ratnamayAsanAdhiropitam , imaM pratyakSavartinam , asmatpratilekhaM asmAkaM pratipatraM, tatpAdamUlaM tadIyacaraNAdhaHpradeza, prApayatu upasthApayatu, iti ittha, vAradvitayaM vAradvayam , uccAritavAn udIritavAn [va] / ca punaH, tRtIyavelAyAM tRtIyavAre, tasmin kamalagupte, kiJciduccaritavacasi ISaducaritavacane sati, akasmAt atarkitameva, anatidUravartinaH kiJcidUravartinaH, niviDapallavotpIDapihitaniHzeSazAkhAsaJcayasya nibiDAnAsAndrANAM, pallavAnAM-nUtanadalAnAm , utpIDena-samUhena, pihitaH-AvRtaH, niHzeSaH-samastaH, zAkhAsaJcayaH-zAkhAsamUho yasya tAdRzasya, cUtazAkhinaH AmravRkSasya, zikharadezAta UrdhvabhAgAt , atirekaramaNIyAkRtiH atyantamanoharAkAraH, ekaH, zukazakuniH zukAkhyapakSI, avatatAra adhastAdAjagAma / ca punaH, ativegena atitvarayA, saMmukhaM abhimukham , Agatya utpatya, avAGmukhasya adhomukhasya, tasya kamalaguptasya, pazyataH avalokamAnasyaiva, pazyantamapi tamanAhatye maNimayapIThAdhiSThita, lekha, daravyAttavikaTakoTinA dUraM vyAttA-vistAritA, vikaTA-bRhatI, koTi:-agrabhAgo yasya tAdRzena, caJcapuTena puTakAkAracaJcavA, AdAya gRhItvA, jhaTityeva zIghrameva, antarikSaM gaganam, udapatat uDInavAn [za] / sainyapatirapi kamalagupto'pi, upajAtavismayaH utpannAzcaryaH san , antikasthena nikaTa sthitena, pArthivasamAjena nRpasamUhena saha, 'ayaM pratyakSIbhUtaH, zukaH, kaH kIdRzaH?, abhyarthanAnantarameva prakRtaprArthanA'vyavahitottarakSaNameva, itaH asmAt , taruzikharAt vRkSorzvabhAgAt , kSitau pRthivyAM, kimartha kiMnimittam , avatIrNaH ApatitaH, ca punaH, ayaM lekhaH pratipatraM, kiMnimittaM kimartham , amunA parokSatAmApannena zukena, gRhItaH prAptaH, vA athavA, avilambitagatiH kSipragatiH san , udIcI uttarAM eva, dizam , Azritya prApya, kiM kimartha, prasthitaH prayAtaH, paramArthataH vastutaH, ayaM kiJcideva prAk pratyakSaH, kiM zuka eva, uta Ahovit, zukavyAjena zukacchalena, kazcit ko'pi, divyaH daivaH, iti itthaM, kRtAnekavikalpaH vihitavividhavitarkaH, kamalagupta iti zeSaH, alpameva kiyantameva, kAlaM, sthitvA vilambya, tatkAlaM tatkSaNam , anatidUrasthaM kiJcidUrasthitaM, mAm , ehi Agaccha, iti, antike samIpe, samyagAhUya samAhUya, sAdaraM saprIti, avadat uktavAn / kimityAha bhadra ! paritoSa !, tvam, idAnImeva asminneva kSaNe, avilambitagatiH "Aho Shrutgyanam"
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| bhadra! paritoSa ! gaccha tvamavilambitagatiridAnImeva tamaraNyoddezaM yatra yuvarAjasamaraketuradya gRhItavAnAvAsam , agaNitAyAsazca gatvA satvaraM samarpayAntarvisarpaduddAmazokasya tasya zokadAhavedanAvicchedakAriNamamuM kumArakuzalapravRttilekham , AcakSva cAkhilakSoNipAlalokasamakSamAzvAsanAya yathAdRSTametamapyAditaH prabhRti sarvajanavismayakaraM zukavyatikaram , atibhaktimAnasAvanupalabdhakumArakuzalavRttAnto na jAne kiM vyavasyati' ityabhidhAya svahastena lekhaM me samupanItavAn / ahaM tu tatkSaNameva dRSTvA samutthitaH samupasthitAnuguNazakunadviguNitodyamazcandramaNDalaprabhAprakaTitAvaTasthANutRNagulmavalmIkadAvolmukena pUrvAvalokiteneva varmanA vilavayATavImavinena bhaktinighnajanasukhArAdhyamavandhyaprasAdasya te pAdapaGkajamUlamanuprAptaH' ityuktvA virarAma [Sa] / samaraketurapyupajAtaparamAnandaH prItiniHspandena cakSuSA suciramavalokya dattvA ca sakSaumayugalaM sakalamaGgaspRSTamAtmIyabhUSaNagaNaM 'paritoSa ! gaccha svAvAsam , AyAsito'si saMtatenAmunA vAsateyIprayANena' iti vyAhRtya taM lekhahArakaM visasarja / nirvartitasnAnadevatApUjazca punaruktatarjitena gatvA gatvA pratIhAra ttippnkm-vaasteyii-raatriH| kArmAH-karmakarAH [s]| kSipragatiH san , tam , araNyoddezaM vanyapradeza, gaccha prayAhi, yatra yasmin pradeze, adya adhunA, yuvarAjasamaraketuH samaraketukumAraH, AvAsaM nivAsaM, gRhItavAn kRtavAn / ca punaH, agaNitAyAsaH gamanazramamagaNayitvA, satvaraM zIghraM, gatvA, antarvisarpaduddAmazokasya antaH-antaHkaraNe, visarpan-vardhamAnaH, uddAmaH-utkaTaH, zokaH-iSTaviyogajadu khAphulAcittavRttiryasya tAdRzasya, tasya samaraketoH, zokadAhavedanAvicchedakAriNaM zokAgnidAhaduHkhazamanakartAram , amuM taM, kumArakuzalapravRttilekhaM yuvarAjaharivAhanakuzalavArtApatraM, samarpaya prApaya / ca punaH, akhilakSoNipAlalokasamakSaM azeSanRpasamUhasamakSaM, yathAdRSTaM yathA'valokitam , AditaH ArambhataH, prabhRti Arabhya, sarvajanavismayakaraM sakalajanAzcaryakAriNam , etaM kiJcidbhutapUrva, zukavyatikaraM zukasamAgamam , AzvAsanAya upasAntvanArtham , AcakSva AkhyAhi, atibhaktimAn atyantaprakRtakumAraprItimAn , asau samaraketuH, anupalabdhakumArakuzalavRttAntaH aprAptaprakRtayuvarAjakuzalavArtaH san , kiM vyavasyati udyukte, na jAne nizcinomi / iti ittham , abhidhAya uktvA, svahastena nijakaraNa, lekhaM patraM, me mama, samupanItavAn samarpitavAn / ahaM tu, tatkSaNameva tatkAlameva, dRSTvA avalokya, samutthitaH prasthAtuM pravRttaH, samupasthitAnuguNazakuna dviguNitodyamaH samupasthitaiH-samyagupanataiH, anuguNazakunaiH-anukUlazubhAvedakavastubhiH, dviguNitodyamaH-dviguNIkRtotsAhaH san ,candramaNDalaprabhAprakaTitAvaTasthANu-tRNa-gulma-valmIka-dAvolmukena candramaNDalaprabhAprakaTitaH-candrabimbadyutiprakAzitaH, avaTa:-gartaH, sthANuH-kSINazAkho vRkSaH, tRNAni, gulmAH-niHskandhalatAH, valmIkaH-pipIlikAdyupacitamRttikArAziH, dAvolmukAni-dAvAgnidagdhArdhakASThAni yasmiMstAdRzena, ata eva pUrvAvalokiteneva dRSTapUrveNeva, vartmanA mArgeNa, aTavIM araNya, nirvighna vighnAbhAvena, vilavaya atikramya, avandhyaprasAdasya saphalaprasannatAkasya, te tava, bhaktinighnajanasukhArAdhyaM bhaktininaiH-prItivazyaiH, janaiH, sukhena-anAyAsena, ArAdhyaM prasAdyaM, pAdapaGkajamUlaM caraNAravindAdhodezam , anuprAptaH upAgataH, iti ittham , uktvA kathayitvA, virarAma nivRttaH [Sa] / samaraketurapi tadAkhyakumAro'pi, upajAtaparamAnandaH utpannaniratizayAnandaH, prItiniHspandena snehanizcalena, cakSuSA netreNa, suciraM atidIrghakAlam , avalokya dRSTvA, ca punaH, sakSaumayugalaM kauzeyavasanadvayasahitam , aGgaspRSTaM kRtAGgasparza, sakalaM samastama, AtmIyabhUSaNagaNaM svakIyAlaGkAranikara, dattvA vitIrya, 'paritoSa!, svAvAsaM nijanivAsAlayaM, gaccha yAhi, santatena nirantareNa, amunA tena, vAsateyIprayANena rAtrikRtamArgagamanena, AyAsitaH zramitaH, asi vartase' iti vyAhRtya uktavA, taM prakRtaM, lekhahArakaM patravAhaka, visasarja tyaktavAn / ca punaH, nirvartitastrAnadevatApUjaH nirvartitaM-saMpAditaM, snAnaM devatApUjA ca yena tAdRzaH san, punarukkatarjitena punaruktena-muhuH kathanena, "Aho Shrutgyanam"
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI lokena satvaramupahUtairanubhUtaduHsahaprabhuviyogaduHkhakSAmatanubhiravanIpatibhiranyaizca praNayibhiH pradhAnapuruSaiH sArdhamAhAravidhimanvatiSThat / upasparzanAdikRtyAvasAne sarvadA svakarmAvahitakArmanirmitatArNamandirodarAstIrNamadhyAsya zayanIyamapanIya ca kSaNamAtramupalabdhanidro drAdhIyasA rajanIjAgaraNena janitamaGgajADyamISadvalitanayanaH zayananikaTe samupaviSTaM zayyApAlakaM taM pUrvamupasannidhIkRtaM kumArasatkaM lekhamayAcata [sa] / DhaukitaM cotthAya satvareNa tena gRhItvA gRhItArthamapi pUrvamapUrvamiva sayatnamudveSTaya vistArya ca purastAt prItivistAritena cakSuSA pibannivopagRhannivAntaH pravezayanniva punaH punaravAcayat , akarocca cetasi kumArasya lekho'yaM svahastalikhita iti lipipratyabhijJAnAt tAvadavagataM, yathA cAyamadyApyanadhigatagADhapANDimni nUtane tADIpatrazakale nihitasAndradhAtudravAkSaro yathA cAvacUrNitaH kSodIyasA svarNareNukaNanikareNa dRzyate, tathA kApi divyajanasaMcArocite vanoddeze kRtasthitinA kumAreNa likhitaH [ha] / kimarthaM punariha sthAnamAtmIyamavizeSeNa nirdiSTam , nUnamiSTo'haM samaraketoH, sa nAmataH prakaTiteSu nikaTavartiSu grAmanagarAdiSu cihneSu vigatasaMzayo dUradezasthamapi tarjitena-bhasitena, pratIhArajanena dvArapAlajanena, gatvA gatvA tat tat sthAnaM gatvA, satvaraM kSipram , upahUtaiH AhUtaiH, anubhUtaduHsahaprabhuviyogaduHkhakSAmatanubhiH anubhUtaiH-upabhuktaiH, prabhuviyogaduHkhaiH-prakRtayuvarAjavirahavedanAbhiH, kSAmA-kRzA, tanu:-zarIraM yeSAM tAdRzaiH, avanIpatibhiH pRthvIpatibhiH, anyaiH taditaraiH, praNayibhiH snehibhiH, pradhAnapuruSaiH pradhAnajanaizca, sAdhaM saha, AhAravidhiM bhojanakAryam , anvatiSThat sampAditavAn / upasparzanAdikRtyAvasAne bhojanottarajalasparzanAdikAryasamAptau, sarvadA sadA, svakarmAvahitakArmanirmitatArNamandirodarAstIrNa svakarmAvahitaiH-nijakAryasamAhitahRdayaiH, kAmaiH-karmazIlaiH, gRhanirmANakuzalairityarthaH, nirmitasya-racitasya, tArNamandirasya-tRNamayabhavanasya, AstIrNa-vistIrNa, zayanIyaM-zayyAm , adhyAsya adhiSThAya, ca punaH, kSaNamAtraM kSaNaparyantam , upalabdhanidraH prAptanidrAkaH, drAdhIyasA dIrghatamena, rajanIjAgaraNena rAtrinidrAkSayeNa, janitaM utpAditam, aGgajADyaM zarIrazaithilyam , apanIya dUrIkRtya, ISadvalitanayanaH kiJcinnimIlitanetraH san, zayananikaTe zayyAsamIpe, samupaviSTaM samyagAsitaM, zayyApAlakaM zayyArakSaka, pUrva zayanAt prAk , upasannidhIkRtaM tannikaTasthApitaM, taM, kumArasatkaM kumArasambandhinaM, lekhaM patram , ayAcata yAcitavAn [s]| ca punaH, utthAya UrvIbhUya, satvareNa zIghraNa, tena zayyApAlakena, DhaukitaM AnItaM, taM lekhamiti zeSaH, gRhItvA AdAya, pUrva gRhItArthamapi viditArthakamapi, apUrvamiva apaThitapUrvamiva, sayatnaM sAdaram , udveSTaya udghATya, ca punaH, purastAta agre, vistArya prasArya, prItivistAritena snehavisphAritena, cakSuSA netreNa, pibanniva rasamAkhAdayanniva, punaH upagRhanniva AliGganniva, punaH antaH antaHkaraNe, pravezayanniva nivezayaniveti sarvatrotprekSA, punaH punaH anekavAram , avAcayat paThitavAn / ca punaH, kumArasya yuvarAjaharivAhanasya, svahastalikhitaH nijahastavinyastAkSaraH, ayaM, lekhaH patram, iti itthaM, cetasi manasi, akarot nizcitavAn / tAvaditi vAkyAlaGkAre, lipipratyabhijJAnAt tadIyatvenAkSarapratyakSAt , avagataM viditam , adyApi adhunApi, anadhigatagADhapANDimni aprAptasAndrapANDutAke, ata eva navIne nUtane, tADIpatrazakale tAlapatrakhaNDe, yathA yena prakAreNa, ayaM lekhaH, nihitasAndradhAtudravAkSaraH nihitAni-nivezitAni, sAndradhAtudravANAM-nibiDadhAtupaGkamayAni, akSarANi-lipayo yatra tAdRzaH, ca punaH, kSodIyasA atisUkSmeNa, svarNareNukaNanikareNa suvarNacUrNakaNarAzinA, yathA avacarNitaH upaliptaH, dRzyate dRSTipathamavatarati, tathA tadvat , divyajanasaJcArocite devajanasaMcArayogye, kvApi kutrApi, vanoddaze vanapradeze, kRtasthitinA kRtanivAsena kumAreNa prakRtayuvarAjena, likhitaH [h]| punaH iha patre, AtmIyaM khakIya, sthAnaM nivAsapadaM, kimartha kiMnimittam , avizeSeNa sAmAnyena, aTavItvenetyarthaH, nirdiSTa likhitam / nUnaM avazyam , ahaM, samaraketoH, iSTaH prItibhAjanam , asmIti zeSaH, nAmataH nAmnA, vizeSata ityarthaH, prakaTiteSu nirdiSTeSu, nikaTavartiSu nirdiSTATavIsamIpastheSu, grAmanagarAdiSu tatprabhRtiSu, cihneSu nivAsasaMketeSu, saH samaraketuH, vigatasaMzayaH nirastamadastitvasandehaH san , 8 tilaka0 "Aho Shrutgyanam"
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / mAmanusariSyati, ApataMzca prakRtidurvilaGghaye dIrghakAlamadhvani klezamatimahAntamAsAdayiSyatIti zaGkitavAn / aho mUDhatAsya, jAnAti snehanirbharAM madantaHkaraNavRttim, na cedamavagacchati, yaduta - matparokSe kathaJcidapyeSa na gRhe sthAsyati, aviditAzrayaJca maddarzanAzayA samudraparyantAM paryaTannaTavImatimAtramAyAsapAtraM bhaviSyati / kiM vA mamaitena cintitena ? na tAvanmayA samAdiSTenApi zibirasaMrakSaNAya vanabhUmAviha sthAtavyam, nApi kumAreNa saha nirgatya sAMpratamekAkinA pravizya sAketamAtmaja pravAsavArtA zravaNaviklavasya vilapato devasya meghavAhanasya mukhaM darzayitavyam, AzvAsanaM vA kartavyam, tat kiM vRthaivAtra sthitena ? [ kSa ] | vrajAi vaitADhyam, anusarannamumeva gajagamanamArgam, anveSayAmi tadupAntavartiSu grAmeSu nagareSvAzramapadeSu kAnanedhvapareSu ca saMbhAvyamAnatadavasthitiSu ramyasthAneSu kumAram, anujjhitAbhiyogasya satatamanviSyato bhaviSyatyavazyaM mama kvApi tadvRttAntopalabdhiH, labdhanirgamA nisargavimalAbhyaH kalAbhyaH prabheva mRgalAJchanaM channami tamAviSkariSyati vijRmbhamANA digmukheSu sadguNakhyAtiH / kathaM punaH prayAtavyam, na tAvadanavadhRtayAtavyadeze 58 Tippanakam-iha lekhe [kSa ] | nisargavimalAbhyaH kalAbhyaH kalA - SoDazo bhAgo vijJAnaM ca / upadhiHmAyA / tat kartuM tat-gamanaM, tat tasmAt [ jJa ] / dUradezasthamapi dUradezavartinamapi, mAmU, anusariSyati anugamiSyati ca punaH, Apatan Agacchan, prakRtidurvila prakRtyA-svabhAvataH, durvilaGghaye- duratikramye, adhvani mArge, dIrghakAlaM cirakAlam, atimahAntaM atyantadussahaM, klezaM kaSTam AsAdayiSyati anubhaviSyati, iti zaGkitavAn sandigdhavAn / aho Azcaryam, asya buddhyA sannikRSTasya harivAhanasya, mUDhatA avivekitA, snehanirbharAM prItimayIM, madantaHkaraNavRttiM madIyamanovRtti, jAnAti, ca punaH, idaM, na avagacchati vetti, yat, utteti vitarke, matparokSe madIyavirahe, eSaH samaraketuH, kathaJcidapi kenApi prakAreNa gRhe svAvAse, na sthAsyati vartiSyate ca kintu, pratyutetyarthaH, aviditAzrayaH ajJAtamadIyasthAnaH, maddarzanAzayA madIyadarzanasambhAvanayA, samudraparyantAM samudrAvadhikAm, aTavIM araNyaM, paryaTana paribhraman, atimAtraM atyantam, AyAsapAtraM zramabhAjanaM bhaviSyati sampatsyate, vA athavA, mama, etena etAdRzena, cintitena Alocanena kiM na kimapi prayojanamityarthaH, tAvaditi vAkyAlaGkAre, samAdiSTenApi samyagAjJaptenApi, mayA, zibira saMrakSaNAya sainyAvAsasaMrakSaNArtham, iha asyAM vanabhUmau vanasthalyAM, na sthAtavyaM sthAtumucitam nApi kumAreNa yuvarAjaharivAhanena saha, nirgatya ayodhyAto nissRtya, sAmpratam adhunA, ekAkinA tadrahitena, sAketam ayodhyApurIM pravizya, AtmajapravAsa vArtAzravaNaviklavasya svakIyatanayavizleSavRttAntazravaNavyathitasya, vilapataH AkrandataH, devasya mahArAjasya, meghavAhanasya, mukhaM svavadanaM darzayitavyaM darzayitumucitam vA athavA, AzvAsanaM upasAntvanaM, kartavyaM kartumucitam, nApItyatrAdhyAhAraH / tat tasmAddhetoH, atra asmin sthAne, vRthaiva vyarthameva, sthitena, mayeti zeSaH, kiM na kimapItyarthaH [ kSa ] / amumeva tameva, gajagamanamArga hastidhAvanapatham anusaran anugacchan, vaitADhyaM tadAkhyaparvataM vrajAmi gacchAmi / tadupAntavartiSu tatparvatanikaTavartiSu, grAmeSu gRhasamUheSu, punaH nagareSu gRhamahAsamUheSu, punaH AzramapadeSu tApasanivAsAspadeSu, punaH kAnaneSu vaneSu ca punaH, apareSu tattadanyeSu, sambhAvyamAnatadavasthitiSu AzAsyamAna harivAhanAstitvakeSu, ramyasthAneSu manoramasthAneSu, kumAraM yuvarAjaharivAhanam, anveSayAmi gaveSayAmi / satataM nirantaram, anujjhitAbhiyogasya atyaktodyogasya, anavaratatatparasyetyarthaH, anviSyataH kumAraM gaveSayataH, mama, kvApi kutrApi sthAne, tadvRttAntopalabdhiH tadvArtAvagatiH, avazyaM nizcitaM, bhaviSyati / mRgalAJchanaM candraM, prabhA dIptiriva, channamapi tirohitamapi taM harivAhanaM, sadguNakhyAtiH sadguNaprasiddhiH, AviSkariSyati prakaTayiSyati, kIdRzI ? nisargavimalAbhyaH svabhAvojvalAbhyaH, kalAbhyaH zilpavidyAbhyaH, pakSe SoDazAMzebhyaH, labdhanirgamA prAptAvirbhAvA, punaH diGmukheSu diganteSu, vijRmbhamANA udbhAsamAnA / punaH kintu, kathaM kena prakAreNa prayAtavyaM prasthAtavyam, yataH, tAvaditi vAkyAlaGkAre, "Aho Shrutgyanam"
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI durAroha zikhariNi duHkhottArasalilAsaMkhyanimnagADhye vaitADhyavartmani sapRtanAparikarasya yujyate gamanam , nApi nirupadhisvAmibhaktau kumAramanugantumutsuke sarvata eva rAjaloke katipayAptapuruSakRtasAhAyakena zakyate tat kartuM, tada [tra] saMsthApya parijanamanApRcchaya bandhuvargamekAkinA nizIthe prasthAtavyamityarthAdupAgatamiti vihitasaMkalpastalpamamuzcat , akarocca tatraiva divase yAtrAbuddhim [jJa] / __ athAvabuddhatadabhiprAyaH prayANazuddhimiva praSTumupasasarpa pariNatajyotiSamatuSAradIdhitimasta[sa]mayarAgaH, prasthAnavandanamAlAkizalayAnIva grahItumavanItalAdagrazikhareSu zAkhinAmAruruhurAtapacchedAH, zubhetarAlApasaMvaraNapareva vistAritA nibaddhakolAhalAni zakunikulAni tarukUlAyakoTareSvasUSupadupavanarAjiH, lagnazuddhayarthamanekazodRSTasalilAkRSTisAmarthyamaparAmbhodhijalakaTAhe tapanamaNDalaghaTItAmrabhAjanaM nicikSepa kSapArambhaH, sandhyArAgaraktAMzukadhAriNyo vilAsinya iva gaganamarakatasthAlasaMcAritasatArakatamisradadhilavonmizra . Tippanakam-pariNatajyotiSa jyotiH-dIptiH, jyotiHzAstraM ca [a] / anavadhRtayAtavyadeze anizcitagantavyapradeze, punaH durArohazikhariNi durArohaH-duHkhena AroDhuM zakyaH, zikharI-parvato yasmiMstAdRze, punaH, duHkhottArasalilAsaMkhyanimnagADhye duHkhottArasalilAbhiH-duHkhenottaraNIyajalAbhiH, asaMkhyanimnagAbhiH-saMkhyAtItanadIbhiH, ADhye-pUNe, vaitATyavama'ni tatsaMjJakaparvatamArge, sapRtanAparikarasya senAtmakaparivArasahitasya, gamanaM prayANaM, na yujyate yogyaM vrtte| nirupadhisvAmibhaktau nirupadhiH-nirvyAjA, svAmibhaktiH-prakRtayuvarAjAtmakasvAmiprItiryasya tAdRze, rAjaloke nRpajane, kumAraM prakRtayuvarAjam , anugantum anusatuM, sarvata eva samantata eva, utsuke udyukte sati, katipayAptapuruSakRtasAhAyakena katicidvizvastajanakariSyamANasAhAyyakena, mayeti zeSa;, tat gamanam , kartuM na zakyate / tat tasmAddhetoH, atra asminneva pradeze, parijanaM khaparivAra, saMsthApya avasthApya, parityajyetyarthaH, bandhRvarga svabandhugaNam , anApRcchaya tadanumatimanAdAya, ekAkinA advitIyena, niHsainyenetyarthaH, mayeti zeSaH, nizIthe madhyarAtre, prasthAtavyaM prayAtumucitam , iti, arthAt parizeSAt , upAgataM siddham , iti itthaM, vihitasaGkalpaH kRtavicAraH, talpaM zayyAm , amuJcat tyaktavAn , ca punaH, tatraiva tasminneva, divase, yAtrAbuddhiM prayANanizcayam , akarot kRtavAn [jJa] / atha anantaram ,avabuddhatadabhiprAyaH avagatatadIyaprayANAzayaH, asta[samayarAgaH astaMgamanakAlikaraktakAntiH, liGgasAmyAt tadrUpaH zubhecchupuruSaH, prayANazuddhiM prasthAnasya nirdoSatAM, praSTamiva jijJAsAjJApanArthamiva, pariNatajyotiSa pariNatAni-prauDhaprakAzAni, jyotIMSi-nakSatrANi yasmin tAdRzam, yadvA pariNatam-avasthAntaraM gatam , jyotiH-prakAzo yasya tAdRzam , pakSe paripakvajyotirvidyam , atuSAradIdhitim uSNarazmim , sUryamityarthaH, liGgasAmyAt tadrUpaM muhUrtajJamiti yAvat , upasasarpa upajagAma; punaH AtapacchedAH AtapakhaNDAH, liGgasAmyAt tadrUpA bhRtyajanA ityarthaH, prasthAnavandanamAlAkisalayAni prayANakAlikatoraNamAlArthanUtanadalAni, grahItumiva troTayitumiva, avanItalAt bhUtalAt , zAkhinAM vRkSANAm , agrazikhareSu caramolabhAgeSu, AruruhuH adhirUr3havantaH; punaH upavanarAjiH krIDAkAnanapatiH, liGgasAmyAt tadrUpA mAGgalikastrItyarthaH, zubhetarAlApasaMvaraNapareva azubhAbhASaNanivAraNodyateva, vistAritAnibaddhakolAhalAni vistAritAH, anibaddhAH-aniyantritAH, kolAhalA:-kalakalA yaistAdazAni, zakunikulAni pakSigaNAn , tarukulAyakoTareSu tarUNAM-vRkSANAM, kulAyarUpeSu-nIDarUpeSu, koTareSu randhravizeSeSu, asUSupat khApayAmAsa; punaH kSapArambhaH rAtryArambharUpalagnazodhakaH, lagnazuddhayartha lagnazodhanoddezena, anekazodRSTasalilAkRSTisAmarthyam , anekazaH-bahuzaH, dRSTaM-parIkSitaM, salilAkRSTisAmarthya-jalAharaNazaktiryasya tAdRzaM, tapanamaNDalaghaTItAmrabhAjanaM tapanamaNDalarUpA-sUryabimbarUpA, yA ghaTI-kalasI, tadrUpaM tAmrabhAjanaM-tAmramayapAtram , aparAmbhodhijalakaTAhe pazcimasamudrarUpajalapUrNapAtravizeSe, nicikSepa sthApitavAn ; punaH saMdhyArAgaraktAMzukadhAriNyaH sandhyAkAlikAruNakAntirUparaktavarNasUkSmazATIparidhAyinyaH, ata eva vilAsinya iva vilAsavatya ivetyutprekSA, punaH gaganamarakatamayasthAlasaJcAritasatArakatamisradadhilavonmizradUrvApallavAH gagana "Aho Shrutgyanam"
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 Tippanaka- parAgavivRtisaMvalitA / dUrvApallavAH parasparaM saMjagmire kakubhaH, uttarAsaGgazobhi svastyayanamiva kartumujjagAma vyomni saptarSimaNDalam [ a ] / krameNa cAtikrAnte pradoSasamaye, samullAsitapaurastyanabhasi mandamandamudbhidyamAne saudhAMzave mahasi, zazikara prabhAsaMvalitatimirAsu tatkAla vikasita sakairavendIvaravanAbhiraraNyasarasIbhiH spardhamAnAsu dikSu, vighaTitAntarAlatimirasaMdhAneSu vicchinnatayA pratIyamAneSu taruSu, tarutalAstIrNaparNazayane zayAne nirbharaM rAjaputrAnveSaNaklAntavapuSi pRtanApadAtiloke, nibhRtasakalasattve sarvataH zAntasainikapracArasukha saMcAravizikhe vijana iva saMlakSyamANe sainyasaMniveze [ A ]; samaraketurvisarjita nizAvasarasevAyAtarAjalokaH prasthApya tatkAlasaMnihitamAptaparicArakajanaM nizcitya nijayaiva prajJayA prasthAnasamucitaM zucimuhUrtamutthAya nivasita - pratyagrasitadukUlayugalo vikacamAlatIdAmaracitazekharaH karpUrasaMbhedasaMbhRtAmodena saMpAdya sadyaH snapitArcitakuladevatAca carcA va ziSTena candanadraveNASTamIcandralekhAlAvaNyAlopini skhalalATaphalake tilakamullAsita Tippanakam - saudhavAMze cAndre / saMvalitaM - mizritam / vizikhA - rathyA [ A ] | arcA-pratimA [i] | rUpe - AkAzamaNDalarUpe, marakatamayasthAle - nIlamaNimayabhAjana vizeSe, saJcAritAH - niHkSiptAH, tArakatamisrarUpAH - tArakAmizritAndhakArarUpAH, dadhilavonmizrAH - dadhikhaNDasammizritAH, dUrvApallavAH- dUrvAkhyasattRNasambandhinUtanadalAni yAbhistAdRzyaH, kakubhaH dizaH, parasparam anyo'nyaM, saMjagmire saMsRSTAH, punaH vyomni AkAze, uttarAsaGgazobhi gaganamaNDalarUpottarIya vastrodbhAsi saptarSimaNDalaM marIcyAdisaptarSirUpatArAgaNa, svastyayanaM khastivAcanaM, kartumiva, ujjagAma uditam [ a ] / ca punaH pradoSasamaye nizArambhikaghaTikAntraye, krameNa zanaiH, atikrAnte vyatIte sati, samullAsitapaurastyanabhasi samullAsitaM - samyagudbhAsitaM, paurastyaM prAcyaM, nabhaH- gaganaM yena tAdRze, saudhAMzave sudhAMzoH - candrasyedaM saudhAMzavaM tAdRze, candrasambandhinItyarthaH, mahasi tejasi, mandamandaM zanaiH zanaiH, udbhidyamAne udyati sati, punaH zazikaraprabhAsaMvalitatimirAsu candrakiraNadyutimizritAndhakArAsu, dikSu, tatkAlavikasitasa kairavendIvaravanAbhiH tatkAle - rAtrisamaye, vikasitAni - utphullAni, sakairavANAM - kairavaiH- zvetakumudaiH sahitAnAm, indIvarANAM - nIlakumudAnAM vanAni yAsu tAdRzIbhiH, araNyasarasIbhiH vanAntaragatamahAsarobhiH, spardhamAnAsu zvetanIlakAntibhyAM parAjetumicchantISu satISuH punaH vighaTitAntarAlatimirasandhAneSu vighaTitAni-vizliSTAni, antarAlatimirANi - madhyavartyandhakArarUpANi, sandhAnAni - sammelanAni yeSAM tAdRzeSu, taruSu vRkSeSu, vicchinnatayA vibhaktatayA, pratIyamAneSu lakSyamANeSu satsuH punaH nirbharaM atyantaM rAjaputrAnveSaNaklAntavapuSi prakRtayuvarAjagaveSaNazrAntazarIre, pRtanApadAtiloke senAsamavetapAdagAmijane, tarutalA stIrNaparNazayane vRkSAdhaH sthalavistAritapatramayazayyAyAM zayAne svapiti sati; punaH nibhRtasakalasattve nibhRtAni niSkriyANi, sakalAni - samastAni, sattvAni - jIvA yasmiMstAdRze, punaH sarvataH sarvathA, zAntasainikapracArasukhasaJcAravizikhe zAntaiH-nirRttaiH, sainikapracAraiH - sainyasaJcAraiH, sukhasaMcArA - nirbAdhasaJcArA, vizikhA - rathyA yasmiMstAdRze sainyasanniveze sainikAvAse, vijana iva nirjana iva, saMlakSyamANe pratIyamAne sati [ A ] | samaraketuH, visarjitanizAvasarasevAyAtarAjalokaH visarjitAHparAvartitAH, nizAvasare-rAtrisamaye, sevAyAtAH - sevArthamAgatAH, rAjalokAH- nRpajanA yena tAdRzaH san tatkAlasannihitaM tatkAlasamIpastham, AptaparicArakajanaM vizvastasevakajanaM, prasthApya svasvasthAnaM prayApya; punaH nijayaiva svakIyayaiva, prajJayA buddhayA, prasthAnasamucitaM prayANayogyaM zucimuhUrta zuddhamuhUrta, nizcitya nirUpya utthAya zayyAM tyaktvA, nivasitapratyagrasita dukUlayugalaH nivasitaM parihitaM pratyagram - abhinavaM sitaM - zubhraM, dukUlayugalaM - kauzeyottarIyAdharIyavastradvayaM yena tAdRzaH; punaH vikaca mAlatIdAmaracitazekharaH vikacAnAM vikasitAnAM, mAlatInAM tadAkhyakusumavizeSANAM, dAnA-paGkayA, racitaH-nirmitaH, zekharaH- ziromAlyaM yena tAdRzaH; punaH karpUrasambhedasambhRtAmodena karpUrasambhedena karpUrasaMmizraNena, sambhRtaHsaMvardhitaH, AmodaH- utkaTagandho yasya tAdRzena, sadyaH strapitArcitadevatArcAcarcA'vaziSTena sadyaH- tatkSaNe, snapitAMpUrvamabhiSiktAM, arcitAH - pazcAt pUjitAH, yA devatAcaH - devamUrtayaH, tAsAM carcAyAH - vilepanAt, avaziSTena pariziSTena, candanadraveNa candanapaGkena, aSTamIcandralekhAlAvaNyAlopini aSTamyAM tithau yA candrasambandhinI lekhA-rekhA "Aho Shrutgyanam"
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI komalanIlakiraNanivahamavahitAbhiH prasthAnamaGgalavidhAvAyudhAgAradevatAbhirabhinavadalai kindalairivAvakIrNamAdAya vipadApagAsaMtaraNasetumArga khaDgamatigurukhaDgabhArakhediteneva spandamAnena tatkSaNaM dakSiNena bhujadaNDena vya JjitArabdhakAryasiddhirAvijayArdhaparvatAdadhyavasitakumArAnveSaNo vaizravaNavallabhAM dizaM pratyudacalat [i] / caraNapallavotkSepasamakAlamutthitena ca sthagayatA digantarANi tAramadhureNaikato yAmazaGkharasitenAnyato jayaturaGgaheSitena janitaharSaH sudhApaGkapANDuraM pUrNakumbhamiva jambhArikakubhA purastAdupadarzitaM vandamAnastuhinakarabimbamavilambitagatirvAsabhavanAnniragacchat / anusRtadivasadRSTavA ca tatkSaNaprasRtena pRSThato dakSiNapavanena purato vAmanAsikApuTazvasanena saumyagatinApi satvaraM pravaryamAnaH pratipannadakSiNavAmamArgaparaiH paraM Tippanakam-jambhAri:-indraH / pratipannadakSiNavAmamArgaparaiH paraM zivaM zaMsadbhirabhipretasAdhakaiH zaivairiva pradhAnazakunaiH ekatra zaivaiH kIdRzaiH ? pratipannadakSiNavAmamArgaparaiH-abhyupagato'nukUlo vAmamArgo yastena pRNanti-tarpayanti ye te tathoktAstaiH, tathA paraM-prakRSTaM, ziva-zaGkaram , zaMsadbhiH-stuvadbhirvA, abhipretasAdhakaiH-abhi-samantAt samIpe pretaMcetAla sAdhayanti ye te tathoktAstaiH, anyatra zakunaiH AzritadakSiNamArgasavyapathaniSThaH, tathA kalyANaM paramaM kathayandriH, abhISTArthakArakaiH [ii| tallAvaNyAlopini-tadIyasaundaryApahAriNi. lalATaphalake bhAlapaTTe, tilakaM binduM, sampAdya viracayya, punaH ullAsitakomalanIlakiraNanivaham, ullAsitaH-udbhAsitaH, komala:-atIvaH, nIlakiraNanivahaH-nIladyutisandoho yena tAdRzam , ata eva prasthAnamaGgalavidhau prayANakAlikamaGgalakArye, avahitAbhiH sAvadhAnAbhiH, AyudhAgAradevatAbhiH bANagRhAdhiTAtRdevaiH, abhinavadalaiH nUtanadalazAlibhiH, dUrvAkandalaiH dUrvA mUlaiH, avakIrNamiva vyAptamivetyutprekSA, vipadApagAsantaraNasetumArga vipattisariduttaraNAya setumArgarUpam , khagaM kRpANam , AdAya gRhItvA, atigurukhaGgabhArakhediteneva atiguruNA-atyantadurvahena, khagabhAreNa, kheditena-vyathitena, ivetyutprekSA, tatkSaNaM prasthAnakSaNaM, spandamAnena sphuratA, dakSiNena vAmetareNa, bhujadaNDena bAhudaNDena, vyaJjitArabdhakAryasiddhiH sUcitaprArabdhakAryasAphalyaH, AvijayArdhaparvatAt vijayArdhaparvatAdArabhya, adhyavasitakumArAnveSaNaH khakartavyatayA nizcitaharivAhanagaveSaNaH, vaizravaNavallabhAM kuberakhAmikA, dizam udIcImityarthaH, prati abhimukham , udacalat prasthitavAn [i]| ca punaH, caraNapallavotkSepasamakAlaM pallavopamapAdotthApanatulyakAlam , utthitena uccaritena, punaH digantarANi diGmadhyAni, sthagayatA vyApnuvatA, punaH tAramadhureNa tAreNa-uccana, madhureNa-zravaNAvAdyena ca, ekataH ekasthAnAt, yAmazaGkarasitena prahare pahare nAdyamAnazaGkhadhvaninA, anyataH anyasthAnAt , jayaturaGgaheSitena jayaturaGgANAM-jayArthAzvAnAM, heSitena-zabdena, janitaharSaH utpAditapramodaH punaH sudhApaGkapANDuraM sudhApakrena-amRtakardamena, pANDuvarNa, pUrNakumbhamiva pUrNakalazamiva, jambhArikakubhA jambhAreH-indrasya, yA kakup-dika, prAcItyarthaH, tayA, purastAt agre, upadarzitaM pradarzitam , tuhinakarabimbaM candramaNDalaM, vandamAnaH abhivAdayamAnaH, avilambitagatiH kSipragatiH san, vAsabhavanAt khavAsagRhAt , niragacchat nisskraantH| ca punaH, anusRtadivasadRSTavatrmA anusRtam-anugataM, divasadRSTaM-dine'valokitaM, vartma-mArgo yena tAdRzaH, tatkSaNaprasRtena tatkAlavistRtena, saumyagatinApi mandagatinA'pi, dakSiNapavanena dAkSiNAtyavAyunA, pRSThataH pazcAdbhAge, punaH vAmanAsikApuTazvasanena vAmanAsAvivaravAyunA, purataH agre, pravartyamAnaH preryamANaH san , punaH pradhAnazakunaiH zubhasUcakaprazastanimittaiH, pade pade sthAne sthAne, dattanivRtiH janitAnandaH, zarvarI rAtrim, agamayat vyatItavAn , kairiva ? zaivairiva zaGkarabhaktairiva, pakSe zRgAlasambandhibhiH, kIdRzairubhayaiH ? pratipannadakSiNavAmamArgAgamaiH pratipannaH- svIkRtaH, dakSiNataH-svadakSiNadigbhAgataH, vAmamArge-svavAmadigbhAge, AgamaHAgamanaM yatra tAdRzaiH, "dakSiNAd vAmagamanaM prazastaM zvazRgAlayoH" iti zakunazAstram, pakSe pratipannaH-khIkRtaH, dakSiNa:khAnukUlaH, vAmamArgasya-tantroktAgamyAgamanamadyapAnAdyAcArasya, AgamaH-pratipAdakaM zAstraM yetAdRzaiH, punaH param utkRSTaM, "Aho Shrutgyanam"
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / zivaM zaMsadbhirabhipretasAdhakaiH zaivairiva pradhAnazakunaiH pade pade dattanirvRtiH zarvarImanayat [I ] / udgate ca spaSTitASTadiGmukhe dazazatamayUkhe pRSThato'nveSTumApatantamAtmano'bhilaSitasya pratyUhabhUtamabhyUhamAno bhUpatisamUhamapahAya tamanekapathikalokaprahatamutpAMzulaM mArgam , apareNa patitazIrNataruparNanikarAvakIrNena kAntAravarmanA prayatnanihitapadapaddhatiH pratasthe / lajitAnekasamaviSamabhUdharadharAvibhAgalabdhazramazca tirazcInalulitaravibimbazekhareNa vizrAmArthamabhyarthita iva natena kiJcinmadhyAhnasamayenaikatra patralalatAgulmagupile vipulasAndracchAyazAkhini sAnumatprasthe sthitimakarot [3] / ativAhitaklamazca kaJcit kAlamutthAya gatvA girinadIsrotasi snAtvA kRtvA ca devatArcanAdikaM kriyAkalApamalpaprayatnAsAditAni svAdusurabhINi pAdapaphalAnyabhyavajahAra / pItanIhAraziziranirjharodakazca nItvA parAhnasamayamupasthite sAyAhni kRtasaMdhyAvazyakaH pravizya parvataguhAM suSvApa [U] / kSapAvasAne ca kSapitanidraH zvApadArAvairutthAya zayanAd gRhItazastrastameva mArgamatidurgamanusaran rasA zivaM kalyANaM, pakSe zaGkaraM, zaMsadbhiH sUcayadbhiH, pakSe stuvadbhiH, punaH abhipretasAdhakaiH vAJchitArthasampAdakaiH, pakSe abhisamantAt sAmIpye, pretaM-vetAlaM, sAdhayanti ye te abhimatapretasAdhakAstaiH [ii]| ca punaH, spaSTitASTadiGmukhe spaSTitAni sitAnIti yAvat , aSTAnAM dizAM mukhAni-agrabhAgA yena tAdRze, dazazatamayakhe sahasrakiraNe, sUrye iti yAvat , udgate udite sati, pRSThataH pazcAdbhAge, anveSTum anveSaNArtham , ApatantaM AgacchantaM, bhUpatisamUha nRpagaNam , AtmanaH khasya, abhilaSitasya abhipretasya, pratyUhabhUtaM vighnarUpam , abhyUhamAnaH vitarkayan , anekapathikalokaprahatam anekaiH bahubhiH pathikalokaiH-mArgagAmijanaiH, prahataM-pAdairabhihatam , ata eva upAMzulaM uddhRtadhUlimayaM, taM nRpagaNAnusriyamANaM, mArga panthAnaM, apahAya tyaktvA, apareNa anyena, kAntAravarmanA vanyamArgeNa, pratasthe prayAtavAn / kIdRzaH ? patitazIrNataruparNanikarAvakIrNena patitaiH-galitaiH, zIrNAnAM-jIrNAnAM, tarUNAM-vRkSANAM, parNanikaraiH-patragaNaiH, avakIrNena vyAptena, AvRteneti yAvat, prayatnanihitapadapaddhatiH prayatnena-AyAsena, nihitA-sthApitA, padapaddhatiH-pAdapatiryena taadRshH| ca punaH, lajitAnekasamaviSamabhUdharadharAvibhAgalabdhazramaHlacitaiH-atikrAntaH, ane samasthalarUpaiH, viSamaiH-nimnonnataizca, bhUdharANAM-parvatAnAM, dharAvibhAga:-bhUmipradezaiH, labdhazramaH-anubhUtaklezaH, tirazcInalalitaravibimbazekhareNa tirazcInaM-kuTilaM yathA syAt tathA, lulitaM-lambitaM, ravibimbameva-sUryamaNDalameva, zekharaH-ziro'laGkaraNaM, mukuTamityarthaH, yasya tAdRzena, ata eva kizcit ISat, natena namrIbhUtena, madhyAhnasamayena liGgasAmyAt tatsamayarUpadayAlujanena, vizrAmArtha tadIyazramApanayanArtham , abhyarthita iva prArthita ivetyutprekSA, ekatra ekasmin pradeze, patralalatAgulmagupile patralAbhiH-patrAvyAbhiH, latAbhiH, gulmaiH-niHskandhatarubhizca, gupile-saMkule, punaH vipulasAndracchAyazAkhini vipulAH-pracurAH, sAndracchAyAH- nibiDAnAtapAH, zAkhinaH-vRkSA yasmiMstAdRze, sAnumatprasthe parvatIyasamabhUmibhAge, sthiti vizrAmam , akarot kRtavAn [u]| ca punaH, kazcit kiyantaM, kAlam , ativAhitaklamaH nivartitazramaH san , utthAya gatvA, girinadIsrotasi parvatIyanadIpravAhe, snAtvA zarIrazuddhiM vidhAya, ca punaH, devatArcanAdikaM devapUjanAdikaM, kriyAkalApaM kAryajAtaM, kRtvA sampAdya, aprayatnAsAditAni anAyAsalabdhAni, svAdusurabhINi madhurasugandhIni, pAdapaphalAni vRkSaphalAni, abhyajahAra bhuktavAn / ca punaH, pItanIhAraziziranirjharodakaH pItaM-pAnakarmIkRtaM, nIhAreNa - himena, ziziraM-zItalaM, nirjharodakaM pravAhajalaM yena tAdRzaH, aparAhmasamayaM dinapazcimArdhakAlaM, nItvA vyatItya, sAyAhni sandhyAsamaye, upasthite prApte sati, kRtasandhyAvazyakaH anuSThitasAyaMkAlikAvazyakakRtyaH, parvataguhAM parvatakandarAM, pravizya, suSvApa azayiSTa [ uu]| ca punaH, kSapAvasAne rAtryante, zvApadArAvaiH hiMsravanyapazuzabdaiH, kSapitanidraH tyaktanidraH san , zayanAt zayyAtaH, utthAya, gRhItazastraH gRhItakhaDgaH san , atidurga atiduHkhena gantuM zakyaM, tameva ArUDhameva, mArgam , anu "Aho Shrutgyanam"
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 63 talagambhIrabhImagahvarayA, samarabhUmyeva sAhasarahitajanaduSpravezayA, zithilamUladurbalajaTAjAlakaiH parasparAvakAzamiva dAtumaprasAritazAkhA maNDalaistArakAnikurumbamiva kusumastabakatAM netumambarAgralamaiH saralasarjArjunakaraJjazAkazallakIprAyaiH pAdapairapAstadinakarodayAstamayadarzanayA, duravatAtuGgataTAbhirutko TipASANapaTalaskhalana bahumukhapravRttamukhara zrotojalA bhiranatini biDanirguNDIlatAgulma gupilI kRtopalavAlukA bahulavicchinnAntarAlapulinAbhirucchalatkUlanalava nanilIna nAhalanivahkAhalakolAhalAbhiH zailanimnagAbhirnimnIkRtAntarAlayA [ R ], vanAntarAlasarpibhistAra tumulairmarudbhiriva diGmukheSu mukharitAdrikuharakuJjaH kAhalAkUjitaiH sUcitApatatsucirasaMga litajanasaMghAtayA, yuvajanAdatirekanirvivekasthavirAbhirniSAdalokAdadhikanirdayadvijAtibhirdi Tippanakam -- kAhalaH - avyaktaH [ R ] / saran Azrayan, 'aTavIbhuvA vanyabhUmyA, gamanAya, prAvartata pravRttaH' ityapreNAnveti kIdRzyA ? rasAtalagambhIrabhImagahvarayA rasAtalaM - pAtAlaM, tadvad gambhIraH - nimnaH, bhImaH - bhayaMkaraH, gahvaraH- guhA yasyAM tAdRzyA; punaH samarabhUmyA iva saMgrAmabhUmyA iva sAhasarahitajana duSpravezayA sAhasarahitaiH - asAhasikaiH, janaiH, duSpravezayA - duHkhena praveSTuM zakyayAH punaH pAdapaiH vRkSaiH, apAstadinakarodayAstamayadarzanayA apAstaM nivAritaM, dinakarasya - sUryasya, udayAstamayayoH - udgamanAstaMgamanayoH, darzanaM yasyAM tAdRzyA, kIdRzaiH ? zithilamUladurbalajaTAjAlakaiH zithilaM vizIrNa, mUlaM yeSAM tAdRzaiH, ata eva durbalaM-kSINaM, vighaTitamiti yAvat, jaTAjAlaM - ziphAsaMghAto yeSAM tAdRzaiH, punaH parasparAvakAzaM parasparasya - anyo'nyasya, avakAzaM-avasthitisampAdakaM dezaM dAtuM sampAdayitum, iva aprasAritazAkhAmaNDalaiH avistAritazAkhA samUhaiH, punaH tArakAnikurambaM nakSatramaNDalaM, kusumastabakatAM vapuSpaguccharUpatAM netuM sampAdayitumitra, ambarAgralagnaiH gaganAprasaMsRSTaiH, punaH saralasarjArjunazAkazallakIprAyaiH tattajjAtIyavRkSapracuraiH; punaH kIdRzyA ? zailanimnagAbhiH parvatIyanadIbhiH, nimnIkRtAntarAlayA nimnIkRtaM - nIcaistvamApAditam, antarAlam - abhyantaraM, madhyamiti yAvat, yasyAstAdRzyA, kIdRzIbhiH ? duravatAra tuGgataTAbhiH duravatAraH - duSkaraH, avatAraH - adhastAdgamanaM yebhyastAdRzAH, tuGgAH- unnatAH, taTA yAsAM tAdRzIbhiH punaH utkoTipASANapaTalaskhalana bahumukha pravRttamukharathrotojalAbhiH ut-unnatA, koTi :- agrabhAgo yasya tAdRze, pASANapaTale - prastararAzau, skhalanena - vinipAtena, bahumukhapravRttAni - abhitaH syanditumupakrAntAni, mukharANi - zabdAyamAnAni, srotAMsipravAhA yeSAM tAdRzAni jalAni yAsu tAdRzIbhiH, punaH anatiniviDa nirguNDIlatAgulma gupilI kRtopalavAlukA bahulavicchinnAntarAlapulinAbhiH anatinibiDAbhiH - kiJcitsAndrAbhiH, nirguNDInAmnIbhirlatAbhiH, gulmaiH - skandarahitatarubhizca, gupilIkRtAni - samRddhIkRtAni, vyAptAnIti yAvat upalAnAM prastarANAM vAlukAnAM - sikatAnAM ca yadvA prastarasambandhisikatAnAM bahulena - rAzinA, vicchinna / ni-AvRtAni, vyAptAnIti yAvat, antarAlapulinAni - madhyavartyaciranirgatajalasthalAniyAsAM tAdRzIbhiH, yadvA pilI kRtAni - AvRtAni, upalavAlukA bahulAni - prastarasikatApracurANi vicchinnAntarAlAni saMlagnAni ca pulinAni yAsAM tAdRzIbhiH, punaH ucchalatkUlanalavananilInanAhalanivahakAhalakolAhalAbhiH ucchalantaH - udgacchantaH, kUlanalavananilInasya-kUleSu--taTeSu, yAni nalAnAM tRNavizeSANAM vanAni teSu nilInasya - pracchannasya, nAhalanivahasya - mlecchajAtivizeSasamUhasya, kAhalakolAhalAH - kAhalAH - avyaktAH, kolAhalAH --dhvanivizeSA yAsAM tAdRzIbhiH ; [ R ] / punaH kIdRzyA ? kAhalAkUjitaiH vAdyavizeSadhvanibhiH sUcitApatatsucirasaMgalitajanasaMghAtayA sUcitaH - pratyAyitaH, ApatanAgacchan, sucirasaMgalitaH - atidIrghakAlavighaTitaH, janasaMghAto yasyAM tAdRzyA, kIdRzaiH ? vanAntarAlasarpibhiH vanamadhyavyApibhiH, punaH tAra tumulaiH atyucca gambhIraiH, punaH marudbhiriva pavanairiva, diGmukheSu diganteSu, mukharitAdri kuharakuH mukharitAni - zabdAyamAnAni, advikuharANi - parvataguhAH, kuJjAH - latA pihitodaragRhAca yadvA parvataguhAstha kujA yaistAdRzaiH; punaH kIdRzyA ? zabarapallIbhiH zabarANAM mlecchajAtivizeSANAM, pallIbhiH kSudrataragRhaughaiH, adhyAsitaviSamaparvatoddezayA adhyAsitAH-adhiSThitAH, viSamAH - nimnonnatAH, parvatoddezAH - parvatapradezA yasyAM tAdRzyA, kIdRzIbhiH ? yuvajanAt taruNalokApekSayApi, atirekanirvivekastha virAbhiH atirekanirvivekAH - atyantavivekazUnyAH, sthavirAH - vRddhajanA yAsu tAdRzIbhiH punaH niSAdalokAt cANDAlajAtivizeSajanAdapi, adhikanirdaya dvijAtibhiH adhikanirdayAH - atyantadayAzUnyAH, dvijAtayaH "Aho Shrutgyanam"
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| vAnizamavizrAntaninAdairApAnakamardalairdUrAdeva sUcyamAnasaMnivezAmiH praticulli pacyamAnazUlIkRtAnekazvApadapizitAbhiH pratinikuJjamAkarNyamAnabandIjanAkrandAbhiH prativasati vibhajyamAnataskarAhRtavApateyAbhiH pratiDimbhamupadizyamAnamRgamohakArikaruNagItAbhiH pratijalAzayamAsInAnAyaba DizahastakaivartAbhiH pratidivasamanviSyamANacaNDikopahArapuruSAbhidhRtAdhijyadhanuSA nibhRtamuccAritacaNDikAstotradaNDakena sarvataH prahitabhayataraladRSTinA trayIbhaktaneva gADhAJcitahiraNyagarbhakezavezena dezikajanena laghutarollaGghayamAnaparisarA bhiH [R], 'eta eta zIghram , ita ito nirundhvamadhvAnam , asya haste prabhUtamRktham , ayamutpathena palAyitukAmaH' ityanavaratamuccArayatA paJjarazukasamUhena mukharitAGgaNavRkSazAkhAbhiradharmanagarIbhiriva kRtayugabhayAd gRhItavana . Tippanakam - upahAraH-baliH / trayIbhakteneva gADhAJcitahiraNyagarbhakezavezena ekatra atyarthapUjitabrahmaviSNuzaGkareNa, anyatra nibiDAbaddhasuvarNamadhyakacasthAnena [R]| brAhmaNAH "brAhmaNaH kSatriyo vaizyastrayo varNA dvijAtayaH" iti vacanAt brAhmaNa-kSatriya-vaizyA vA yAsu tAdRzIbhiH, punaH divAnizaM rAtriMdivam , avizrAntaninAdaiH aviratadhvanibhiH, ApAnakamardalaiH madirApAnagoSTIsthavAdyavizeSaiH, darAdeva dUradezAdeva, sUcyamAnasannivezAbhiH sUcyamAnaH-pratyAyyamAnaH sannivezaH-saMsthAnaM yAsAM tAdRzIbhiH, punaHpratilli pratyekacullikAyAM. pacyamAnazalIkRtAnekazvApadapizitAbhiH pacyamAnAni-pAkena saMskriyamANAni, zUlIkRtAnAM-zastravizeSahatAnAm, anekeSAM-bahUnAM, zvApadAnAM-hiMsrapazUnAM, pizitAni-mAMsAni yAsu tAdRzIbhiH, punaH pratinikuJja pratyekalatApihitodaragRhe, AkarNyamAnabandIjanAkrandAbhiH AkarNyamAnaH-zrUyamANaH, bandIjanAnAM nigaDabaddhalokAnAm , AkrandaH-rodanakolAhalo yAsu tAdRzIbhiH, punaH prativasati pratigRha, vibhajyamAnataskarApahRtasvApateyAbhiH vibhajyamAnAni-vaNTyamAnAni, taskaraiH-cauraiH, apahRtAni coritAni, khApateyAni-dhanAni yAsu tAdRzIbhiH, punaH pratiDimbhaM pratibAlakam , upadizyamAna mRgamohakArikaruNagItAbhiH upadizyamAnAni-zikSyamANAni, mRgamohakArINi-hariNahRdayAkarSakANi, karuNagItAni-karuNarasAplutagItAni yAsu tAdRzIbhiH, punaH prAMtajalAzayaM pratyekajalAzayeSu, AsInAnAyabaDizahastakaivatobhiH AsInAH upaviSTAH, AnAyabaDizahastAH-AnAyA:-matsyagrahaNArtha sUtranirmitajAlAni, baDizAni-matsyavedhakalohakaNTakamayAH padArthAH, haste yeSAM tAdRzAH, kaivartAH-dhIvarA yAsu tAdRzAbhiH, punaH pratidivasaM pratidinam , anviSyamANacaNDikopahArapuruSAbhiH anviSyamANaH-gaveSyamANaH, caNDikAyA:-narabalipriyAyA devyAH, upahAraH-balibhUtaH, puruSo yAsu tAdRzIbhiH, punaH dezika- .. janena yAtrikalokena, laghatarolajanyamAnaparisarAbhiH laghutaraM--zabarAkramaNabhayena kSiprataram , ullaGghayamAnaH-atikramyamANaH, parisaraH-paryantabhUmiryAsAM tAdRzIbhiH, kIdRzena ? dhRtAdhijyadhanuSA dhRtaM-tadAkramaNabhayena gRhItam , adhijyaM-jyAM-maurvIm , adhiropitam , AkRSTamityarthaH, dhanuryana tAdRzena, punaH nibhRtaM nizcalaM adharaspandanarahitamityarthaH, vaikharIdhvanivarjitamiti yAvat, yathA syAt tathA, uccAritacaNDikAstotradaNDakena uccArita-upAMzupaThitaM, caNDikAyAH-devyAH, stotraM-"dasyubhirvA vRtaH zUnye gRhIto vApi zatrubhiH / siMhavyAghrAnuyAto vA vane vA vnhstibhiH|| smaranmamaitaccaritaM naro mucyeta saMkaTAt" ityetAdRzamAhAtmyakaM mArkaNDeyapurANAntargatastotrameva, daNDaka-saptazatIzlokAtmakatayA daNDAkArakaM yena tAdRzena, punaH sarvataH caturdikSu, prahitabhayataraladRSTinA prahite-vyApArite, bhayatarale-zabarakartRkAkramaNabhayacaJcale, dRSTI-locane yena tAdRzena, punaH trayIbhakteneva Rga-yajuS-sAmAkhyavedatrayopAsakeneva, gADhAzcitahiraNyagarbhakezavezena gADhaM-atyantam , aJcitaH - AkuJcitaH, Abaddha ityarthaH, hiraNyagarbhaH-antargatasuvarNaH, kezavezaH-kezavinyAsaH, kabarIbandha ityarthaH, yena tAdRzena, pakSe gAr3ham-atyantam , aJcitaH-pUjitaH, hiraNyagarbhaH-brahmA, kezavaH-viSNuH,IzaH-zivazca yena tAdRzena. [R punaH kIdRzIbhiH? sIdhaM satvarama eta eta Agacchata Agacchata, dvivacanamatra sambhramArthe bodhyam , ita itaH atra atra, adhvAnaM mArgam , nirandhvam AvRNudhvam , asya purovartijanasya, haste, prabhUtaM pracuram , RkthaM dhanam , ayaM pratyakSabhUto janaH, utpathena viparItamArgeNa, palAyitukAmaH dhAvitumicchuH, astIti zeSaH, iti ittham , anavarataM nirantaram , uccArayatA yathAzrutAbhyAsaM paThatA, paJjarazakasamUhena paJjaro nAma-pakSiniyantraNayantraH, tatra niyantritazukagaNena, mukharitAGgaNavRkSazAkhAbhiH mukharitAH "Aho Shrutgyanam"
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI vAsAbhiH zabarapallIbhiradhyAsitaviSamaparvatoddezayA, kvacid dAvadahanAzliSTavaMzIvanazrUyamANazravaNaniSTharaSTAtkArayA, kacidakuNThakaNThIravArAvacakitasAraGgalocanAMzuzArayA, kacit tarutalAsInazabarIviracyamAnakarikumbhamuktAzabalaguJjAphalaprAlambayA, kvacidadhaHsuptahaptAjagaraniHzvAsanartitamahAtarustambayA, kacidudazrukaNikazvAgaNikazocyamAnakoladalitaniHsandasArameyavRndayA, kacit pracAranirgatavanecarAnviSyamANaphalamUlakandayA [la], kvacicchekazAkhAmRgAcchinnapAtheyapathikaniSphalaloSTavRSTihAsitATavikavargayA, kaciccarmalubdhalubdhakAnubadhyamAnamArgaNaprahatamarmadvIpimArgayA,sAparAdhavadhveva priyAlapanasaphalIbhUtapAdapAtaniSThayA, vIrapuruSatUNyeva gaurakharAcchabhallazarabharocitayA, jaTharajIrNAnekadivyauSadhisamUhayApi vyAdhInAM gaNairAkrAntayA, gantumaTa Tippanakam-kaNThIravaH-siMhaH [l]| sAparAdhavadhveva priyAlapanasaphalIbhUtapAdapAtaniSTayA ekatra priyAlApena saphalIbhUtaM caraNapatanakaSTaM yasyAH sA tathoktA tayA, anyatra priyAla-panasa-priyaGgu-bibhItakavRkSAtaniSTayA, dhIrapuruSa gaurakharAcchabhallazarabharocitayA ekatra gaurakhara-acchabhalla-zarabhazobhitayA, anyatra ujvalatIkSNasvaccha kunta vAcAlitAH, aGgaNasthitavRkSANAM zAkhA yAsA tAdRzIbhiH, punaH adharmanagarIbhiriva pApapurIbhiriva, kRtayugabhayAt satyayugabhayAt, gRhItavanavAsAbhiH gRhItaH-khIkRtaH, vanavAsaH-dharmAcaraNArtha vane vAso yAbhistAdRzIbhiH; punaH kIdRzyA? kvacit kutrApi pradeze, dAvadahanAzliSTavaMzIvanazrUyamANazravaNaniSThuraSTAtkArayA dAvadahanena-banAminA, AzliSTeAkrAnte, vaMzIvane-kSudraveNuvane, zrUyamANaH-zravaNagocarIkriyamANaH, zravaNaniSThuraH-zravaNakaThoraH, STAtkAraH-dhvanivizeSo yasyAM tAdRzyA; punaH kvacit kutracit sthAne, akuNThakaNThIravArAvacakitasAraGgalocanAMzuzArayA akuNThaiH-avirataiH, kaNThIravANAM-siMhAnAm , ArAvaiH-ninAdaiH, cakitAnAM-sambhrAntAnAM, sAraGgalocanAnAM-hariNanetrANAm , aMzubhiH-razmibhiH, zArayA-zabalayA; punaH kvacit kasmiMzcit pradeze, tarutalAsInazabarIviracyamAnakarikumbhamuktAzabalaguJjAphalaprAlambayA tarutalAsInAbhiH-vRkSAdhaHsthalopavizantIbhiH, zabarIbhiH-zabarajAtIyastrIbhiH, viracyamAnaM-prathyamAnaM, karikumbhamuktAzabalaM-hastimastakAhRtamuktAmaNicitraM, guJjAphalaprAlambaM-guJjAphalasambandhi Rju kaNThalambi mAlyaM yasyAM tAdRzyA; punaH kvacita kutrApi pradeze, adhaHsuptadRptAjagaraniHzvAsanartitamahAtarustambayA adhaH-mUlasthale, suptAnAM-zayitAnAM, dRptAnAM daryAnvitAnAm , ajagarANAM-tajjAtIyamahAsANAM, niHzvAsaiH-nAsikodgatapavanaiH, nartitAH-utkSiptAH, mahAtarustambA-mahAvRkSakANDA yasyAM tAdRzyA; punaH kvacit kutrApi sthAne, udazrukaNikazyAgaNikazocyamAnakoladalitaniHspandasArameyavandayA udgatAH, azrakaNikAH-netrAmbukaNA yeSAM tAdRzaiH, zvAgaNikaiH-zvagaNena-kukkaragaNena, carantIti zvAgaNikAstaiH, zocyamAnaM, kolaiH-zUkaraiH, dalitaM-khaNDitam , ata eva niHspanda-nizceSTaM, sArameyavRnda-kukurakalApo yasyAM tAdRzyA; punaH kvacit kvApi sthAne, pracAranirgatavanecarAnviSyamANaphalamUlakandayA pracAranirgataiH-nivRttayAtraiH, mArganirgatairvA, vanecaraiH-zabarAdibhiH, anviSyamANAni-gaveSyamANAni, phalAni, mUlAni kandAH-zUraNAzca yasyAM tAdRzyA [l]| punaH kvacita kasmiMzcit pradeze, chekazAkhAmRgAcchinnapAtheyapathikaniSphalaloSTavRSTihAsitATavikavargayA chekaiH-gRhAsaktapakSibhiH, caturairvA, zAkhAmRgaiH-markaTaizca, AcchinnaM-balAdgRhItaM, pAtheyaM-pathi-mArge bhojyaM vastu yeSAM tAdRzaiH, pathikaiHmArgagAmibhiH, niSphalaloSTavRSTyA-vyarthamRtkhaNDaprahAraiH, hAsitaH-hAsamApAditaH, ATavikavarga:-vanyajanatA yasyAM tAdRzyA; punaH kvacita kutrApi sthale, carmalabdhalabdhakAnubadhyamAnamArgaNaprahatamarmadvIpimArgayA carmalubdhaiH-carmAbhilASibhiH lubdhakaiH-vyAdhaiH, anubadhyamAnaH-nirudhyamAnaH, mArgaNaiH-bANaiH, prahataM-vraNitaM, marma-hRdayAdisthAnaM yeSAM tAdRzAnA, dvIpinAMvyAghrANAM, mArgo yasyAM tAdRzyA; mArgasthAne vargeti pAThe anubadhyamAnaH-gADhabandhanamApAdyamAnaH, tAdRzo vargaH samUho yatra tAdRzyA; punaH sAparAdhavadhveva kRtAparAdhanAryeva, priyAlapanasaphalIbhUtapAdapAtaniSThayA priyAlaiH-tadAkhyavRkSavizeSaiH, panasaiH-svanAmnA lokaprasiddhavRkSaH, phalIbhiH-priyaGgavRkSaiH, bhUtapAdapaiH-"bhUtavRkSastu zAkhoTe syonAkakalivRkSayoH" ityuktairvakSavizeSaiH, ataniTyA-samRddhayA, pakSe priyAlapanena-priyakartRkAlApena, saphalIbhUtA-paphalA, pAdapAtasya-priyapAdayoH patanasya, niSTA-klezo yasyAstAdRzyA, punaH vIrapuruSatUNyeva vIrapuruSANAM-bhaTajanAnA, tUNyA-bANAdhArapAtreNa, iva, gaurakharAccha 9 tilaka "Aho Shrutgyanam"
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / vIbhuvA prAvartata [] / vilacitAlaghupathazca vrajannaparAhnasamaye vanavihAravinirgatena mArgavartinA prAgjyotiSezvarAnujena mitradharanAmnA samadRzyata / parivAravirahAca 'ko'yam' iti muhUrtamAnaM kRtavimarzena pratyabhijJAya vihitapraNAmena 'yuvarAja! kiMnimittamevamekAkinA samAgatya nityamasadAcAravanacarapracArakaluSA vigatakalmaSA kRteyamasmadbhUmiH, api kuzalI kumAraH' iti sasAdhvasena pRSTaH samaraketurupavizya viviktadeze harivAhanasya hastinApaharaNamAtmanazca vaitADhyabhUdharagamanamAditaH prabhRti saprapaJcamAcacakSe / zrutAkasmikasvAmidurjAtajAtavyathena ca sthitvA muhUrtamavanatAnanena tenotthApya nIto nijanivAsamAdareNa gRhAnItaharivAhanaprAyogyapUjAnirvizeSAM saparyAmanvabhUt [e]| prabhAte ca taM kRtagatipratibandhamupapattibhiranekadhA saMbodhya vinivartya ca sudUraM kRtAnuvrajanamanapekSita bANasaMghAtayogyayA ? jaTharajIrNAnekadivyauSadhisamUhayApi vyAdhInAM gaNairAkAntayA yA kila udarapariNatanAnAdivyauSadhisaMghAtA sA kathaM rogaiAptA, anyatra madhyazIrNAnekadivyauSadhisamUhayA, lubdhakabhAryAsamUhaiAptA [l.]| Tippanakam-durjAta-duHkham [e] / bhallazarabharocitayA gaurakharaiH-gilaharIti prasiddhavanyajantubhiH, acchabhallaiH-bhallukaiH, zarabhaiH-mRgavizeSaizca, rocitayA-dIptayA, pakSe gaurI-ujjvalau zvetau, kharau-tIkSNau, acchau -nirmalau ca yau bhalla-zarau-kunta-bANau, tayorbharaH-pUrNatA, yadvA-dhAraNam , ucitaHyogyaH, yadvA abhyasataH, yadvA tAbhyAM bharaH utkarSoM yasyAstAdRzyA; punaH jaTharajIrNAnekadivyauSadhisamUhayApi jaThareudare, jIrNaH- pakkaH, anekAsAM, divyAnAm-uttamAnAm , auSadhInAM-harItakyAdInA, samUho yasyAstAdRzyApi, vyAdhInAM rogANAM, gaNaiH samUhaiH, AkrAntayA vyAptayeti virodhaH, auSadhasya oSadhivikAratayA jIrNoSadhasya vyAdhigaNAkramaNasya viruddhatvAt , tatparihArastu jaThare-madhye, jIrNAH-phalapAkena zuSkAH, oSadhInAM-phalapAkena paryavasAnazIlAnAM, vrIhiyavAdivRkSANAM samUho yasyAstAdRzyA, vyAdhInAM-vyAdhastrINAM, gaNaiH, AkrAntayetyarthena bodhyaH [l]| ca punaH, vilacitAlaghupathaH vilacitaH-atikrAntaH, alaghuH-gurubhUtaH, panthAH-vanyamArgoM yena tAdRzaH, samaraketuriti zeSaH, vrajan gacchan , aparAlasamaye dinapazcAdbhAgasamaye, vanavihAravinirgatena vanavihArAt pratyAgatena, mArgavartinA mAgesthena, prAgjyotiSezvarAnujena prAgjyotiSezvarasya-AsAmapradezAdhipasya, anujena-kaniSThabhrAtrA, mitradharanA kena, samadRzyata samyag dRSTaH / ca punaH, parivAravirahAt dRSTapUrvAdasIyaparijanAbhAvAt , 'ayaM kaH' iti mahatamAtraM kSaNamAtraM, kRtavimarzana vihitabhAvanena, pratyabhijJAya dRSTapUrvaH samaraketurayamiti pratItya, vihitapraNAmena kRtanamaskAreNa, mitradhareNeti zeSaH, yuvarAja! kumAra !, evaM anena prakAreNa, ekAkinA advitIyena, bhavateti zeSaH, samAgatya atropasthAya, nityaM anavaratam , asadAcAravanacarapracArakaluSA asadAcArANAM-durAcArANAM, vanacarANAM-zabaraniSAdAdInAM, pracAraiH-gamanAgamanaiH, kaluSA-dUSitA, iyaM pratyakSabhUtA, asmabhUmiH asmAkaM bhUmiH, kiMnimittaM kimartha, vigatakalmaSA svapAdAropaNena niSpApA pAparahitA pavitreti yAvat , kRtA sampAditA / api kimu, kumAraH harivAhanaH, kuzalI kuzalavAna , astIti zeSaH, iti itthaM, sasAdhvasena tadIyAkuzalabhayasahitena, pRSTaH jijJAsAM jJApitaH, samaraketuH, viviktadeze vijane sthAne, upavizya, harivAhanasya, hastinA vairiyamadaNDAbhidhAnena prakRtapradhAnagajena, tatkartRkamityarthaH, apaharaNaM apahAravArtAm , ca punaH, AtmanaH khasya, vaitAThyabhUdharagamanaM tadAkhyaparvatagamanavArtAm , AditaH prabhRti Arabhya, saprapaJcaM savistaram , AcacakSe uktavAn / zrutAkasmikasvAmidurjAtajAtavyathena zrutena-zravaNagocarIkRtena, Akasmikena-atarkitopanatena, vAminaH-harivAhanasya, durjAtena-durghaTanayA, jAtA-utpannA, vyathA-duHkhaM yasya tAdRzena, ata eva avanatAnanena namrIkRtamukhena, tena mitradhareNa, mahata kSaNaM, sthitvA maunamAsthAya, utthApya unnIya, AdareNa prItyA, nijanivAsaMkhabhavana, nItaH prApitaH, gRhAnItaha rivAhanaprAyogyapUjAnirvizeSAm , gRhAnItasya-svagRhamupasthApitasya, harivAhanasya-prAyogyAprayoktumucitA, yA pUjA tanirvizeSAM-tattulyA, saparyA pUjAm , anvabhUt prAptavAn [e] ca punaH, prabhAte prAtaH samaye "Aho Shrutgyanam"
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI tadupanItasahAyaH punaracalat / anena ca krameNa pratidivasamakhaNDitaprayANasya karikalabhakasyeva dUrapAtibhiH padairadhvani sarpato, yAvakarasasyeva vAraM vAraM laGghitamahelAdharasya, mAruteriva krameNottIrNaduravatArasindhoH, kadAcidagnyAhitAgneriva zuSkapAdapAraNyAzrayiNaH, kadAciduttamaprakRteriva mahAjanapadAnusAriNaH, kadAcinmahAmuneriva phalamUlakandaiH kalpitAbhyavahArasya, kadAcidamarasyeva saMkalpamAtropanatadivyAhArasya, kadAcidaneriva zItalaiH prasravaNavAribhiH svayaMdhautapAdasya, kadAcidiSTadaivatasyeva darzanAnuraktajanena snapanavasanAGga Tippanakam-yAvakasarasyeva vAraM vAraM laccitamahelAdharasya ekatra AkrAntayoSidadharauSThasya, anyatra atiphrAntaguruparvatasya / mAruteriva krameNottIrNaduravatArasindhoH ekatra paripATyA uttIrNaduHkhAvatArasamudrasya, anyatra uttIrNaduHkhAvatArasaritaH, mArutiH-hanUmAn / agnyAhitAgneriva zuSkapAdapAraNyAzrayiNaH ekatra zuSkavRkSAraNikASTAzritasya, anyatra zuSkavRkSakAntArasevinaH / uttamaprakRteriva mahAjanapadAnusAriNaH ekatra pUjyajanasthAnAnusRtasya anyatra bRhaddezAnugAminaH / mahAmuneriva phalamUlakandaiH kalpitAbhyavahArasya ubhayatrApi samAnam / amarasyeva saMkalpamAtropanatadivyAhArasya ekatra cintanamAtropagatAmRtAhArasya, anyatra cintanamAtrAgatacArubhojanasya / adreriva vAribhiH dhautapAdasya ekatra prakSAlitaparyantaparvatasya, anyatra dhautacaraNasya / iSTadaivatasyeva darzanAnuraktajanenApAdyamAnacittaprasAdasya ekatra darzanaM -matam , anyatra avalokanam , zeSaM samAnam / pretasAdhakasyeva kRtagatipratibandhaM kRtaprayANapratibandhaM, taM mitradharam , upapattibhiH svaprayANasamarthakayuktibhiH, saMbodhya samyaga bodhayitvA, pratibandhAd vArayitvetyarthaH, ca punaH, sudaram atidUraM, kRtAnuvrajanaM kRtAnugamanaM, taM mitradhara, vinivartya parAvartya, anapekSitatadupanItasahAyaH anapekSitaH-upekSitaH, tadupanItaH-tena-mitradhareNa, upanItaH-samarpitaH, sahAyaH-sArthagAmI yena tAdRzaH san , punaH acalat prayAtaH / anena anupadavarNitena, krameNa vidhinA, pratidivasaM pratidinam , akhaNDitaprayANasya avicchinnayAtrasya, samaraketoriti zeSaH,kameNa paryAyeNa, SaDmAsAH, atijagmuH atikrAntA ityagreNAnveti / kIdRzasya ? karikalabhakasyeva hastizAvakasyeva, dUrapAtibhiH dUraparyantotkSepaNazAlibhiH, padaiH caraNaiH, adhvani mArge, sarpataH gacchataH, punaH yAvakarasasyeva alaktarasasyeva, laGghitamahelAdharasya lacitaH-atikrAntaH, mahAn-vizAlaH, ilApRthvI dharatIti ilAdharaH-parvato yena, pakSe mahasya-utsavasya, ilA-sthAnamiti mahelA-nArI, tasyAH, adharaH-oSThaH, laGghitaHAkrAntaH, vyApta iti yAvat , yena tAdRzasya, punaH mAruteriva hanUmata iva, krameNa zanaiH, uttIrNaduravatArasindhoH uttIrNA-ullacitA, duravatArA - duSpravezA, sindhuH-nadI, pakSe sAgaro yena tAdRzasya; punaH kadAcit kasmiMzcit kAle, agnyAhitAgneriva agnyAhitasya-vidhinA sthApitAgneH, agnihotriNa ityarthaH, agneriva, zuSkapAdapAraNyAzrayiNaH zuSkAH-nIrasAH, pAdapAH-vRkSA yasmiMstAdRzaM yat araNya-vanaM tadAzrayiNa:-tatsevinaH, pakSe zuSkapAdapasambandhI yaH, araNiH-nirmanthyakASThaM, yadvA pAdapaH-vRkSasambandhikASThaM, tathA araNiH-nirmanthakASThaM, tadAzrayiNaH; punaH kadAcit kasmiMzcit samaye, uttamaprakRteriva sacchIlasyeva, mahAjanapadAnusAriNaH mahAn-vizAlo yo janapadaH-prAgjyotiSAdidezaH, pakSe mahAjanasya-pUjyajanasya, yat padaM-sthAna caraNaM vA, tadanusAriNaH-tadAzrayiNaH, punaH kadAcit kasmiMzcidavasare, mahAmuneriva maharSeriva, phalamUlakandaiH kalpitAbhyavahArasya phalena-kadalIphalAdinA, mUlena-vRkSaziphayA, kandena-zUraNena ca, kalpitaH-sampAditaH, abhyavahAraH-bhojanaM yena tAdRzasya; punaH kadAcit kasmiMzcit kAle, amarasyeva devasyeva, saMkalpamAtropanatadivyAhArasya saMkalpamAtreNa-cintanamAtreNa, upanataH-upasthitaH, divyaH-uttamaH, AhAraH-bhojyavastu, pakSe divyAhAraH-amRtaM yasya tAdRzasya; punaH kadAcit kasmi. zcidavasare, adreriva parvatasyeva, zItalaiH zaityazAlibhiH,prasravaNavAribhiHpravAhajalaiH,svayaMdhautapAdasya svayaM-khenaiva, dhautIprakSAlito, pAdau, pakSe pAdAH-mahAparvataprAntasthakSudraparvatA yasya tAdRzasya; punaH kadAcit kasmiMzcit kAle, iSTadai zita kAle daNva tasyeva iSTadevasyeva, darzanAnuraktajanena tadavalokanakutUhalinA lokena, pakSe tanmatAnurAgayuktajanena, snapanavasanAGgarAgakusumAdibhiH snapana-nAnIyajalAharaNaM, basanaM-paridhAnIyArpaNam , aGgarAgaH- vilepanadravyopaharaNaM, kusumaM-puSpamAlyArpaNaM, tadAdibhiH-tatprabhRtibhirupacAraiH, ApAdyamAnacittaprasAdasya ApAdyamAnaH-sampAdyamAnaH, cittaprasAdaH-hRdayaprItiyesya tAdRzasya; punaH kadAcit "Aho Shrutgyanam"
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / rAgakusumAdibhirApAdyamAnacittaprasAdasya, kadAcit pretasAdhakasyeva naktaJcarAdhyAsitAsu bhUmiSu kuzasaMstarAnanucitAnalaGkaNisya, kadAcid vipakSabhItabhillapateriva prAkRtajanadurArohAnupalapalyaGkAnadhizayAnasya [ai], suhRdvArtApalabdhaye ca mArgavartiSu grAmeSu vRddhAryalokAnupasarpato, bRhatsu nagareSu tricaturANyahAni yAtrAbhaGgamAcarataH, zabarapallISu raNaparAjayapratipannadAsyAna dasyusenApatInitastataH preSayataH, tApasAzramapadeSu pRSTanimittakulapatipreritasya puraH puro gacchataH, zIghrataralaGghitAnekasundarAryajanapadasya, zrutipariciteSu ca prAntapradezeSu vikRtabhASAveSasavizeSajanitakautukAn kacidekacaraNAn kvacidazvAnanAn kacit karabhakandharodagragrIvAn kacillomaluptasakalAvayavadarzanAn mAnuSasamUhAnIkSamANasya [o], bAlacandanavRkSakhaNDa naktaJcarAdhyAsitAsu bhUmiSu kuzasaMstarAnanucitAnalaM kurvANasya ekatra naktaJcarAH-rAkSasAH, anyatra siMhAdayaH, bhUmiSu-zmazAneSu, dharAsu, ekatra saMstarAn kurvANasya-vidhAnasya, katham ? anucitAnalaM-citAgniM lakSyIkRtya, anyatra saMstarAn anucitAn-ayogyAn , alaGkurvANasya-bhUSayataH, vipakSabhItabhillapateriva prAkRtajanadurArohAn pallayaGkAnadhizayAnasya ekatra sAmAnyapuruSaduHkhArohAn pallyA utsaGgAn , anyatra nIcajanadurArohAn mahArhaspasyA()[zayyAH] adhizayAnasya-ArohataH [ai]| kvacidavasare, pretasAdhakasyeva pizAcAdisAdhanAtatparajanasyeva, naktaJcarAdhyAsitAsu rAkSasAdhiSThitAsu, pakSe siMhAdyAzritAsu, bhUmiSu zmazAnabhUmiSu, pakSe pRthvItaleSu, anucitAn rAjaputrAyogyAn , kuzasaMstarAn kuzamayakaTAn , alaGkurvANasya zobhayataH, pakSe anucitAnalaM citAgniM lakSyIkRtya, kurvANasya-vidadhAnasya; punaH kadAcit kasmiMzcit kAle, vipakSabhItabhillupateriva zatrutrastavanecarAdhipateriva, prAkRtajanadarArohAn prAkRtajanaiH-sAmAnyajanaiH, duHkhena AroDhuM zakyAn , upalapalyaGkAn prastaraparyaGkAn, 'prAkRtajanadurArohAn pallayaGkAn' iti pAThe ekatra sAmAnyajanaduHkhArohAn , anyatra nIcajanadurArohAn ; ekatra mahArhazayyAH, anyatra pallyA utsaGgAn ; adhizayAnasya skhapataH [ai]; ca punaH, suhRdvArtApalabdhaye suhRdaH-mitrasya, harivAhanasyetyarthaH, vArtAyAH-samAcArasya, upalabdhaye-jJAnAya, mArgavartiSu mArgastheSu, grAmeSu gRhaugheSu, vRddhAryalokAn vRddhAn AryAn-zreSThAMzca, lokAn-janAn , upasarpataH upagacchataH; punaH bRhatsu vizAleSu, nagareSu, tricaturANi trINi vA catvAri vA, ahAni dinAni, yAtrAbhaGgaM prayANadhArAvicchedam , AcarataH / kurvataH; zabarapallISu zabarajAtIyakSudragrAmeSu, raNaparAjayapratipannadAsyAn raNeSu-yuddheSu, parAjayena pratipannaM-svIkRtaM, gRhItamiti yAvat , dAsya-dAsatvaM yaistAdRzAn , dasyusenApatIn ripusenAnAyakAn , itastataH atra tatra, preSayataH vyApArayataH; punaH tApasAzramapadeSu tApasAnAM-tapasvinAm , AzramasthAneSu, pRSTanimittakulapatipreritasya pRSTaM-jijJAsitaM, nimittaM-bhramaNaheturyena tAdRzena, kulapatinA-dazasahasramunInAmannapAnAdibhiH poSaNapUrvakamadhyApakena preritasya-puraH prayAtuM vyApAritasya, taduktam-'munInAM dazasAhasraM yo'nnapAnAdipoSaNAt / adhyApayati viprarSirasau kulapatiH smRtaH // ; ata eva puraH puraH agre agre, gacchataH, zIghrataralavitAnekasundarAryajanapadasya zIghrataram-atisatvaraM, lavitAH-atikrAntAH, aneke sundaraAryAH-zreSThAzca, yadvA sundarANAm , AryAH-zreSThAH, janapadA dezA yena tAdRzasya; ca punaH, zrutiparicite -zravaNA mAtreNa, pariciteSu-zrutapUrveSvityarthaH, prAntapradezeSu vananikaTavartipradezeSu, vikRtabhASAveSasavizeSaja kAn vikRtAbhiH-bIbhatsAbhiH, bhASAbhiH, veSaiH-kRtrimAGgamaNDanaizca, savizeSam-atyantaM, janitaM kautukaM didRkSAraso yaistAdRzAn , punaH kvacita kutracit pradeze, ekacaraNAn advitIyapAdAna , punaH kvacita kutrApi pradeze, azvAnanAn azvasa kvacit kasmiMzcit pradeze, karabhakandharodayagrIvAn karabhaH-uSTraH, tasya kandharA-grIvA, tadvat udagrA-unnatA grIvA yeSAM tAdRzAn , punaH kvacita kvApi pradeze, lomalaptasakalAvayavadarzanAn lomabhiH-romasamUhai:, lupta-nivArita, sakalAvayavadarzanaM-sarvAGgavilokanaM yeSAM tAdRzAn , mAnuSasamUhAn manuSyagaNAn , IkSamANasya avalokamAnasya [o]; punaH bAlacandanavRkSakhaNDasyeva abhinavacandanavanasyeva, adhvagamitamArgasahasyazizirasurabheH adhvani-mArge, gamitAH "Aho Shrutgyanam"
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI syevAvagamitamArgasahasyazizirasurabheH, dakSiNAyanAntavinakRta iva pravardhamAnena tejasA prativiSasamuttara kakubhamAkrAmataH krameNa mAsAH SaDatijagmuH [au]| __ athAsti pazcimenASTApadazailamanatidUravartI vaitADhyaparvatasya, zikharocchrAyakharvitAntarikSo, nitAntavitatAvakAzaH zirasi snigdhaharitAbhiH sarvata evAndhakArito vanalekhAbhiH, anumekhalaM siddhAyatanamaNDaleSu siddhamithunaiH satatArabdhamaGgalagItiH, agAdhasalilena sitavizAlavAlukApulinazAlinA samAdhisukhasAdhanAya saMnidhAnAzramanivAsibhistApasaiH sthAnasthAnaracitacArumaNizilAvedikena tridazasindhusrotasA parigataH, prAnteSvavizrAntanirjharaninAdo, nityamuditanRtyanmayUrarutamukharitAsaMkhyakandaro, latAmandiracchannasundarAneka. sAnurekazRGgo nAma zikharI [aN]| tasya sarvadA kusumaphalasamRddhazAkhini zikharapRSThe prasthitaH samaraketurekadA nidAghasamaye mahAbhoga Tippanakam-bAlacandanavRkSaSaNDasyevAdhvagamitamArgasahasyazizirasurabheH ekatra pathikakSunnamArgasamarthasya, tathA zItalasugandheH, anyatra mArganItamRgasiraH pauSa-mAgha-phAlguna-caitra-vaizAkhasya [au]| vyatItAH, mArgasahasyazizirasurabhayaH-mArgaH- mArgazIrSamAsaH, sahasyaH-pauSamAsaH, tadubhayAtmako hemanta ityarthaH, ziziraH-mAgha sarabhiH-caitra-vaizAkhAtmako vasantaRtazca yena tAdRzasya, pakSe adhvani-pathi, gamitAH-prayApitAH, mArgasahAH-zaityasaurabhasAhAyyena mArgasahanakartAraH, pathikA yena tAdRzasya, punaH zizirasurabheH zItasugandheH; punaH dakSiNAyanAntadinakRta iva dakSiNaM yat ayanaM-gatiH, makarasaMkramaNamAsAdArabhya mInasaMkramaNamAsaparyantaM mAsaSaTkam , tasyAnte yo dinakRt-sUryaH, tasyaiva, pravardhamAnena atidIpyamAnena, tejasA marIcinA, pakSe utsAhena, pratidivasaM pratidinam , uttarI kakubhaM dizam , AkrAmataH vyAmuvataH, pakSe gacchataH [ au] / atha anantaram , aSTApadazailaM tannAmakaM suvarNaparvataM, pazcimena adUrapazcimadigvI; punaH vaitAThyaparvatasya tannAmakarUpyaparvatasya, anatidUvartI kiJcidUrasthaH, ekazRGgo nAma tatsaMjJakaH, zikharI parvataH, asti vartate / kIdRzaH ? zikharocchrAyakharvitAntarikSaH zikharasya-zRGgasya, ucchAyeNa-aunnatyena, kharvitaM-hrakhatAmApAditam , antarikSaM-gaganaM yena tAdRzaH; punaH nitAntavitatAvakAzaH atyantavistRtacatvaraH; punaH snigdhaharitAbhiH snigdhAbhiH-sarasAbhiH, ata eva haritAbhiH-haritavarNAbhiH, vanalekhAbhiH vanapaGkibhiH, sarvata eva parita eva, andhakAritaH AvRtaH punaH anumekhalaM pratinitambapradeza, siddhAyatanamaNDaleSu siddhAnAM-devavizeSANAM yAni AyatanAni-bhavanAni, tanmaNDaleSu-tatsamUheSu, siddhamithunaiH siddhadampatibhiH, satatArabdhamaGgalagItiH satatam-aviratam , ArabdhA-pravartitA, maGgalagItiH-mAGgalikagAnaM yasmiMstAdRzaH; punaH tridazasindhusrotasA tridazasindhoH-suranadyAH, gaGgAyA ityarthaH, srotasA-pravAheNa, prAnteSu-sImAsthAneSu, parigataH vyAptaH, kIdRzena ? agAdhasalilena nimnasImarahitajalena, atigambhIrajalenetyarthaH, punaH sitavizAlavAlakApulinazAlinA sitA-zubhrA, vizAlA-vipulA, vAlukA-sikatA, tasyAH pulinaiH-jalAdacirotthitasthalaiH, zAlate-zobhate yastAdRzena, punaH samAdhisukhasAdhanAya samAdhisauvidhyasampAdanAya, sannidhAnAzramanivAsibhiH samIpasthAzramasthaiH, tApasaiH tapakhibhiH, sthAnasthAnaracitacArumaNizilAvedikena sthAne sthAne-pratisthAnaM, racitA-kalpitA, cArumaNizilAvedikA-prazastamaNirUpaprastaramayacaturasrabhUmiyasmiMstAdRzena; punaH kIdRzaH ? avizrAntanirjharaninAdaH avizrAntAHavicchinnAH, nirjharANAM-vAripravAhANAM, ninAdAH-dhvanayo yasmiMstAdRzaH; punaH nityamuditanRtyanmayUrarutamukharitAsaMkhyakandaraH nityaM-satataM, muditAnAM-meghAgamahRSTAnAM, mayUrANAM, rutaiH-kUjitaiH, mukharitAH-vAcAlitAH, asaMkhyAH-bahavaH, kandarAH-guhA yasmiMstAdRzaH; punaH latAmandiracchannasundarAnekasAnuH latAmandiraiH-latApihitodaragRhaiH, channAHAvRtAH, sundarAH-manoharAH, aneke sAnavaH-samabhUbhAgA yasmiMstAdRzaH [aN]| sarvadA sarvasmin kAle, kusumaphalasamRddhazAkhini kusumaiH-puSpaiH, phalaizca samRddhAH-zAkhino-vRkSA yasmiMstAdRze, tasya prakRtaparvatasya, zikharapRSThe zikharo_bhAge, prasthitaH prayAtaH, samaraketuH, ekadA ekasmin samaye, nidAghasamaye "Aho Shrutgyanam"
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| parisaram , aviratAsphAlitataraGgatatinA taralitabAlapuSkareNa prabalasIkarAsArasiktakakubhA vanyadviradayUtheneva sadyo jalAduttIrNena marutA dUrata eva sUcyamAnaM [a], nirantarAbhistaruNakuntalIkuntalakalApakAntibhi rdhvAntamAlAbhiriva rasAtalollAsitAbhirullasanmayUrakekAravamukharAbhiH zikharadezavizrAntamattasArasAbhiribhakalabhakarAvakRSTivighaTamAnaviTapAbhizcaTulavAnaravAhyamAnalatAdolAbhirambhaHpAnAnandanidrAyamANazvApadasaMkulAbhirambugarbhanirbharanibhRtAbhramaNDalIvibhramAbhirvanarAjibhirandhakAritayA bhujaGgarAjamUryeva mathanAyAsamaNDalIbhUtayA'bhraMlihazikharopazalyayA pAlyA paritaH parikSiptam [ka], arNaHpUrNamAlavAlamiva trilokIlatAyAH, kAntisaMtatitirohitAntarAlaM nAbhimaNDalamiva bhUtadhAtryAH, vilAsaraupyadarpaNamiva dizAM, pratibimbamivA Tippanakam-aviratAsphAlitataraGgatatinA taralitabAlapuSkareNa prabalasIkarAsArasiktakakubhA vanadviradayUtheneva sadyo jalAduttIrNena marutA sUcyamAnaM samAni vizeSAni, kevalamekatra taralitabAlapuSkareNa caJcalIkRtapucchazuNDAgreNa, anyatra taralitabAlapajhena [a] / upazalyaM-samIpam [ka] / grISmasamaye, adRSTapArAbhidhAnaM na dRSTaH pAraH-agrimo'vadhiryasya tAdRzaM, saraH kAsAra, dRSTavAn nayanagocarIkRtavAn , ityapreNAnveti; kIdRzam ? mahAbhogaparisaraM mahAn bhogaH-vistAro yasya tAdRzaH parisaraH-prAntabhUmiryasya tAdRzam ; punaH marutA pavanena, dUrata eva sUcyamAnaM pratyAyyamAnam , kIdRzena ? aviratAsphAlitataraGgatatinA avirataM-nirantaram , AsphAlitA-saMghaTTitA, taraGgatatiH-taraGgazreNiryena tAdRzena, punaH taralitabAlapuSkareNa taralitAni-vyAdhUtAni, bAlapuSkarANi bAlakamalAni yena tAdRzena, punaH prabalasIkarAsArasiktakakubhA prabalAnAM sthUlAnAM, sIkarANAM-jalakaNAnAm , yadvA prabalaiH-avyAhataiH, zIkarANAm , AsAraiH-dhArApAtaiH, siktAH-kSAlitAH, kakubhaH-dizo yena tAdRzena, pakSe caJcalIkRtapucchazuNDAgrabhAgena, punaH vanyadviradayUtheneva vanyAnAM-vane bhavAnAM, dviradAnAM-hastinAM, yUtheneva-vRndeneva, sadyaH tatkSaNe, jalAt, uttIrNena UrvamAgatena; punaH kIdRzam ? pAlyA durgasthAnIyarakSakaprAntabhAgena, parikSiptaM pariveSTitam , kIdRzyA ? vanarAjibhiH vanazreNibhiH, andhakAritayA AvRtayA, kIdRzIbhiH ? nirantarAbhiH avicchinnAbhiH, punaH taruNakuntalIkuntalakalApakAntibhiH taruNyAH-yuvatyAH, kuntalyAH-kuntalAkhyajanapadastriyAH, kuntalakalApasyeva-kezapAzasyeva, kAntiH-zobhA yAsAM tAdRzIbhiH, punaH rasAtalollAsitAbhiH pAtAlonnItAbhiH, dhvAntamAlAbhiriva andhakArapaGkibhi- - -rivetyutprekSA, punaH ullasanmayUrakekAravamukharAbhiH ullasatAM-pramodamAptAnAM, nRtyatAmityarthaH, mayUrANAM, kekAravaiH-kekAzabdaiH, mukharAbhiH-vAcAlAbhiH, punaH zikharadezavizrAntamattasArasAbhiH zikharadeze-Urdhvapradeze, vizrAntAH-zramApanayanAya sthitAH, sArasAH-pakSibhedA yAsu tAdRzIbhiH, punaH ibhakalabhakarAvakRSTivighaTamAnaviTapAbhiH ibhakalabhAnAM-hastizAvakAnAM, karAvakRSTibhiH-zuNDAdaNDAkarSaNaiH, vighaTamAnA-vizliSyantaH, viTapAH-zAkhA yAsAM tAdRzIbhiH, punaH caTulavAnaravAhyamAnalatAdolAbhiH caTulai:-cApalyazIlaiH, vAnaraiH-markaTaiH, vAhyamAnA-AndolyamAnA, latArUpA dolA yAsu tAdRzIbhiH, punaH ambhaHpAnAnandanidrAyamANazvApadasaMkulAbhiH ambhaHpAnAnandena-jalapAnajanitatRyA, nidrAyamANaiH-nidrAmanubhavadbhiH, zvApadaiH-hiMsrapazubhiH, saMkulAbhiH-vyAptAbhiH, punaH ambugarbhanirbharanibhRtAbhramaNDalIvibhramAbhiH ambugarbhANAMjalapUrNodarANAM, nirbharanibhRtAnAm-atyantaniHzabdAnAm, abhramaNDalInAmiva-meghamAlAnAmiva, vibhramaH-vilAsaH zobhetyarthaH, yAsAM tAdRzIbhiH, punaH kIdRzyA ? mathanAyAsamaNDalIbhUtayA mathanAyAsena-samudramanthanazrameNa, maNDalIbhUtayA-puJjIbhUtayA, bhujaGgarAjamUtyaiva sarparAjamUryevetyutprekSA, punaH abhraMlihazikharopazalyayA abhraMlihasya-gaganacumbinaH, zikharasyazRGgasya, upazalyayA-samIpavartinyA; [ka] / punaH kIdRzam ? arNaHpUrNa arNasA-jalena, pUritodaram , kimiva ? trilokIlatAyAH trayANAM lokAnAM samAhAraH-trilokI tribhuvanaM, tadrUpAyA latAyAH, AlavAlamiva mUlasthajalAdhAramiva; punaH bhUtadhAcyA bhUtAnA-prANinAM, dhAtryAH-jananyA upamAturvA pRthivyAH, kAntisantatitirohitAntarAlaM kAntisantatyA-kAntikalApena, tirohitam-AvRtam , antarAlaM-madhyaM yasya tAdRzaM, nAbhimaNDalamiva maNDalAkAranAbhipradezasadRzam ; "Aho Shrutgyanam"
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI mbaratalasya lIlAdukUlavitAnamiva phaNIndrasya, aTTahAsamiva pAtAlatryambakasya, niHsaraNavarmeva balikIrtikalApasya, rasAtalapravezadvAramiva mandAkinIpravAhasya [kha], zeSAhiphaNAcakravAladyutijAlamivocchalitaM, vidhuntudagrAsabhayAdinducandrikApaTalamiva galitaM, pralayadivasakaroSmaNAkAzamiva srutam , adabhrAbhradahanasaMparkeNa zaradabhravRndamiva drutaM, mainAkaviyogaduHkharuditahimAcalAzrujalamiva saMgalitam [ga], abhramaNDalasthalamiva jalIbhUtam , avadAtatayA svacchatayA ca saindhavIkapolacchavibhiriva keralIdazanakiraNairiva lATIkaTAkSacchaTAbhiriva nirmitaM, sarvatazca sopAnakramaracitA bhirAbhogavijitaiH payodhibhirupAyanaprahitAbhiriva taraGgamAlAbhirindranIlazilAzreNibhiravanaddhasya rodhaso visAriNA prabhAvitAnena haritAyamAna lazaivalamiva sapadminIdalamiva tIravAri bibhrANam , adabhravistAratiraskRtena sevAvidhitsayeva samagragrahacakraparivRtena viyatA pratimAvyapadezena sarvAtmanA kRtAnupravezaM, pratyagrapalazakalapATalairupAntatarupallavapratibimbairvipralabhyamAnamugdhamInam [gha ], ambhaHpratiphalanacchalena ca kvacitpavanataralitataraGgasaGgabhaGguraiH pUgatarubhistaranmahA punaH dizAM liGgasAmyAd digaGganAnAM, vilAsaraupyadarpaNamiva vilAsopakaraNabhUtaM rajatamayadarpaNamiva; punaH ambaratalasya gaganatalasya, pratibimbamiva; punaH phaNIndrasya saperAjasya, lIlAdukUlavitAnamiva lIlAye-vilAsAya, dukUlasyapaTTavastrasya, vitAnam-ullo camiva; punaH pAtAlatryambakasya pAtAlavAstavyazivasya, aTTahAsamiva zauklayAd mahAhAsyamiva; punaH balikIrtikalApasya bale:-pAtAlAdhiSThAturdaityasya, yaH kIrtikalApaH-kIrtirAziH, tasya niHsaraNavamava nirgamanamArgamiva; punaH mandAkinIpravAhasya gaGgApravAhasya, rasAtalapravezadvAramiva pAtAlapravezadvAramiva [kha]; punaH ucchalitam utpatitaM, zeSAhiphaNAcakravAladyutijAlamiva zeSAhe:-zeSanAgasya, yat phaNAcakravAlaM-phaNAmaNDalaM, tadIyaM dyutijAlaM-kAntikalApamiva; punaH vidhuntudagrAsabhayAt vidhuntudena-rAhuNA yaH, grAsaH-bhakSaNaM, tadbhayAt, galitaM patitam , inducandrikApaTalamiva indoH-candrasya, yA candrikA-jyotsnA, tasyAH paTalaM-samUhamiva; punaH pralayadivasakaroSmaNA pralayakAlikasUryatApena, nRtaM syanditam, AkAzamiva gaganamaNDalamiva; punaH adabhrAbhradahanasamparkeNa adabhrasya-pracurasya, abhradahanasya-irammadAkhyasya meghasyAgneH, samparkeNa-saMyogena, drataM galitaM, zaradabhravRndamiva svacchatayA zaratkAlikameghamaNDalamiva; punaH saMgalitaM sampatitaM, mainAkaviyogaduHkharuditahimAcalAzrujalamiva mainAkasyatadAkhyasvaprasUtaparvatasya, viyogena-vizleSeNa, yaduHkhaM tena ruditasya-vimuktAzrukasya, himAcalasya-himAlayaparvatasya, azrujalamiva [ga]; ca punaH, jalIbhUtaM jalIbhAvamApannam , abhramaNDalasthalamiva meghamaNDalasthalamivaH punaH avadAtatayA dhavalatayA, ca punaH, svacchatayA nirmalatayA, saindhavIkapolacchavibhiriva saindhavInAM-sindhudezastrINAM, kapolayoHgaNDasthalayoH, chavibhiH-kAntigiriva; punaH keralIdazanakiraNairiva keralInAM-keraladezastrINAM, dazana kiraNaiH-dantarazmibhiriva, punaH lATIkaTAkSacchaTAbhiriva lATInAM-lATadezastrINAM, kaTAkSacchaTAbhiH-apAGgadarzanazobhAbhiriva, nirmitaM utpAditam ; ca punaH, sopAnakramaracitAbhiH sopAnakrameNa-avataraNikA''kAreNa, racitAmiH-kalpitAbhiH, punaH AbhogavijitaiH svavistAraparAjitaiH, payodhibhiH samudraiH, upAyanaprahitAbhiH prAbhRtarUpeNa preSitAbhiH, taraGgamAlAbhiriva taraGgapati bhirivetyutprekSA, indranIlazilAzreNibhiH tadAkhyaviziSTazilApaGgibhiH, avanaddhasya Abaddhasya, rodhasaH taTasya, visAriNA vistAriNA, prabhAvitAnena kAntikalApena, haritAyamAnaM haritamivAvabhAsamAnam , ata eva sazaivalamiva tadAkhyajalatRNasaMvalitamiva; punaH sapadminIdalamiva kamalinIpatrAvRtamivetyutprekSA, tIravAri taTasthajalaM, bibhrANaM dadhAnam ; punaH adabhravistAratiraskRtena adabhreNa-bhUyasA, vistAreNa, tiraskRtena-nirjitena, ata eva sevAvidhitsayeva sevAcikIrSayeva, samagragrahacakraparivRtena akhilagrahamaNDalapariveSTitena, viyatA AkAzena, pratimAvyapadezena pratibimbavyAjena, sarvAtmanA sarvAkAreNa, kRtAnupravezaM kRtaH, anupravezaH-pazcAt pravezo yasmistAdRzam / punaH pratyagrapalazakalapATalaiH abhinavamAMsadraktavaNaH, upAntatarupallavapratibimbaiH samIpasthavRkSanUtanapatrapratibimbaH, vipralabhyamAnamugdhamInaM vipralabhyamAnAH-pratAryamANAH, mugdhAH-asaMjAtavivekAH, mInAH-matsyA yasmiMstAdRzam [gha] punaH ambhaHpratiphalanacchalena "Aho Shrutgyanam"
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tippanaka- parAgavivRti saMvalitA / bhujaGgamiva, kacidatyAyataistAlaviTapibhiH kutUhalAnmRgya mANagAmbhIryamAnamiva, samadajalakarininAdabhISaNAbhiranekarAjahaMsasaMcaraNaramaNIyAbhizcaturdizamazeSajaladhivijigISayA prasthitAbhirvarUthinIbhiriva vIcibhirvAcAlitabhuvanam [Ga ], abhyarNavartivaitADhyaparvatAvatIrNAnAmanekazaH prArabdhajalakelivibhramANAmubhayazreNividyAdharendrasundarINAmanaNumekhalAdAmaramaNIyaiH phaNirAjanaddhamadhyamambhodhimathanajAtamadamupahasitumiva mandaramunnatizAlibhirnitambamaNDalairatisphAlamAsphAlita muttAnanalinI palAzaparyaGkopa viSTahaMsairamandamadhu binducandrakitavAribhirapAraparimalAmantritAbhiH sarabhasamApatantIbhiralimAlAbhirmukharitaiH samantAdu nnidra hemAravindavanairvirAjitaM [ca], pratyUSAyamANaM padmarAgaraktotpalakhaNDaiH, saMdhyAyamAnamunmudravidrumalatopavanaiH, pradoSAyamANamindranIlendIvaragahanaiH candrodayAyamAnamindukAntakumudAkaraira muktATTahAsamiva pANDuphenapiNDaiH, 72 ambhasi-jale, pratiphalanasya- pratibimbasya, chalena, kvacit kasmiMzcit pradeze, pavanataralitataraGgasaGgabhaGkuraiH pavanena - vAyunA, taralitAnAM - vyAdhUtAnAM taraGgANAM saGgena- samparkeNa bhaGguraiH - nipatitaiH, pUgatarubhiH kramukavRkSaiH karaNaiH, taranmahAbhujaGgamiva tarantaH- plavamAnAH, mahAbhujaGgAH - mahAsarpA yasmiMstAdRzamiva ; punaH kvacit kasmiMzcid bhAge, atyAyataiH atidIghaiH, tAlaviTapibhiH tAlavRkSaiH, kutUhalAt autsukyavazAt, mRgyamANagAmbhIryamAnamiva mRgyamANam - anviSyamArNa parIkSyamANamiti yAvat, gAmbhIryasya - nimnatAyAH, mAnaM - paricchedo yasya tAdRzamiveti sarvatrotprekSA ; punaH vIcibhiH taraGgaiH, vAcAlitabhuvanaM vAcAlitAni - mukharIkRtAni, bhuvanAni - lokA yena tAdRzam kIdRzIbhiH ? samadajalakarininAdabhISaNAbhiH samadajalAnAM madajalasyandinAM, kariNAM - hastinAM, ninAdaiH- cItkAraiH, bhISaNAbhiH - bhayAnakAbhiH, punaH anekarAja - haMsa saJcaraNaramaNIyAbhiH anekeSAM rAjahaMsAnAM - haMsavizeSANAM saJcaraNaiH - pracAraiH, ramaNIyAbhiH - manoharAbhiH, punaH azeSajaladhivijigISayA azeSANAM caturdigvartinAM caturNA, jaladhInAM - samudrANAM vijigISayA vijetumicchayA, caturdizaM catasRSu dikSu prasthitAbhiH prayAtAbhiH varUthinIbhiriva senAbhirivetyutprekSA; [Ga ] punaH kIdRzam ? abhyarNavartivaitADhya parvatAvatIrNAnAM abhyarNavartini nikaTavartini vaitADhyaparvate, avatIrNAnAM AgatAnAm punaH anekazaH anekaprakAraiH, prArabdhajalakelivibhramANAM prArabdhAH - pravartitAH, jalakelivibhramAH - jalakrIDAvilAsA yAbhistAdRzInAm, ubhayazreNividyAdharendra sundarINAM dakSiNottara zreNisthavidyAdhararAjaramaNInAm, nitambamaNDalaiH kaTipazcAdbhAgamaNDalaiH, atisphAlaM atimAtram, AsphAlitam - Ahatam kIdRzaiH ? anaNumekhalAdAmaramaNIyaiH bRhatkAJcIsUtramanoharaiH; punaH phaNirAjanaddhamadhyaM phaNirAjena - sarparAjena naddhaM mabhyaM - madhyAvayavo yasya tAdRzam, punaH ambhodhimathanajAtamadaM ambhodhimathanena-samudramanthanasAhAyyena jAtaH, madaH - abhimAno yasya tAdRzam, mandaraM mandarAcalam, upahasitumiva tiraskartumiva, unnatizAlibhiH unnatizobhibhiH; punaH samantAt sarvataH, unnidra hemAravindavanaiH unnidrANAM vikasi tAnAM, hemAravindAnAM-suvarNakamalAnAM vanaiH, virAjitaM - zobhitam kIdRzaiH ? uttAnanalinIpalAzaparyaGkopaviSTahaMsaiH uttAne, nalinIpalAzaparyaGke-kamalinIpatrarUpaparyaGke, upaviSTo haMso yeSu tAdRzaiH, punaH amandamadhubinducandra kitavAribhiH amandaiH-pracuraiH, madhubindubhiH, candra kitAni - candrakArAGkitAni vArINi - jalAni yeSu tAdRzaiH, punaH apAraparimalAmantritAbhiH apAraiH - aparicchinnaiH, parimalaiH - vimardotthitasaurabhaiH, AmantritAbhiH - rasAsvAdanArthamAhUtAbhiH punaH sarabhasaM savegam, ApatantIbhiH AgacchantIbhiH, alimAlAbhiH bhramarapatibhiH, mukharitaiH vAcAlitaiH [ ca ]; punaH kIdRzam ? padmarAga raktotpalakhaNDaiH padmarAgo nAma - raktamaNiH, tadvadraktavarNAnAm, utpalAnAM - kamalAnAM, khaNDaiH- vanaiH, pratyUSAyamANaM prabhAtavadavabhAsamAnam ; punaH unmudra vidrumalatopavanaiH unmudrANAm ut-uddhRtA, mudrA-saMkoco yeSAM tAdRzAnAM, vikasitAnAmityarthaH, vidrumANAM pravAlAnAM, upavanaiH, sandhyAyamAnaM sandhyAvadavabhAsanam ; punaH indranIlendIvaragahanaiH indranIlamaNivannIlavarNakamalavanaiH, pradoSAyamANaM nizArambhasamayavadavabhAsamAnam; punaH indukAntakumudAkaraiH induH-candraH, kAntaHpriyo yeSAM tAdRzAnAM, yadvA indoH kAntAnAM kumudAnAM - caMndravikAsikamalavizeSANAm, AkaraiH- vanaiH, candrodayAyamAnaM candrodayavadavabhAsamAnam; punaH pANDukenapiNDaiH pANDUnAm, ISatpItazvetavarNAnA, phenAnAM - jalavikAravizeSANAm, piNDaiH "Aho Shrutgyanam"
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI ArabdhasphoTanamiva prativelAsphAlitazilAtalormidaNDaiH, kRtakaTAkSakSepamiva vivartanottAnatimigaNaiH, upakrAntatANDavamiva pavanAhatoddaNDavAnIravanaiH [cha ], itastato nabhastalAdavataratAmAnatapakSapuTakaNThanAlAnAM jalacarapatatrimaNDalAnAM helAnipAtajanmanA jarjararaveNa mukharitoddezam , ArAdhanodyatavidyAdharAvarjitahRdayatathA vaitADhyamadhivasantInAM vidyAdevatAnAmanavaratamApatadbhirvAhanairvihitAnekavRttAntam [ja] / tathAhi-- kaciddharaNamahiSIphaNIndrapItAravindavAtam , kaciccakrAyudhAgaruDakRtakrIDAjalaprapAtam, kvacinmahAmAnasIsiMhacapeTAsphAlitaghanaghaTam , kacidacyutAturagakhuranATyavAcAlitazilAtaTam , kvacinmAnasIhaMsajagdhamugdhamRNAlam , kvacidvavAGkazIkuJjarakumbhasindUraraJjitormijAlam [jha ], saumitricaritamiva vistArito Tippanakam -[phaNIndraH-] pArindraH / acyutA-acchuptA / jagdhaM-bhakSitam [jha] / pujaiH, AmuktATTahAsamiva AmuktaH-AviSkRtaH, aTTahAsaH-mahAhAso yena tAdRzamiva; punaH prativelAsphAlitazilAtalormidaNDaiH prativelaM-pratitaTam , AsphAlitAni-AhatAni, zilAtalAni-pASANatalAni yastAdRzaiH, UrmidaNDaiH-taraGgarUpairdaNDaiH, ArabdhasphoTanamiva ArabdhaM-kRtam , AsphoTana-pASANadAraNAdijanyagambhIradhvaniryena tAdRzamiva punaH vivartanottAnatimigaNaiH vivartanena-pArzvaparivartanena, ucchalaneneti yAvat , uttAnAnAM, timInA-zatayojanavistAriNAM matsyAnAM, gaNaiH, kRtakaTAkSakSepa miva kRtaH, kaTAkSasya-apAGgabhAgasya, kSepaH-visphAraNaM yena tAdRzamiva; punaH pavanAhatohaNDavAnIravanaiH pavanenavAyunA, AhatAnAm-udbhUtAnAm, ata eva uddaNDAnAM-uddhatAnA, vAnIrANAM-vetasAnAM, vanaiH, upakrAntatANDavamiva upakrAnta-pravartitaM, tANDavaM-nRtyaM yena tAdRzamiveti sarvatrotprekSA [cha punaH itastataH atra tatra, nabhastalAta gaganatalAt, avaratAM ApatatAm, punaH AnatapakSapuTakaNThanAlAnAm A-samantAt , natam-adhaHpatanAya namrIbhUtam , pakSapuTa-parasparasaMzliSTapakSaH, kaNThanAlaM-kaNThadaNDazca yeSAM tAdRzAnAM, jalacarapatantrimaNDalAnAM jalIyapakSigaNAnAM, helAnipAtajanmanA helayA-krIDayA, yo nipAtaH-jale skhalanaM, tajanmanA-tajanitena, jarjararavena pariNatadhvanivizeSeNa, mukharitodezaM mukharitaHvAcAlitaH, uddezaH-pradezo yasya tAdRzam ; punaH ArAdhanodyatavidyAdharAvarjitahRdayatayA ArAdhanAya- arcanAya prasannIkaraNAya vA, udyataiH-pravRttaiH, vidyAdharaiH-vaitAbyavAsividyAzAlijanaiH, Avarjitam-AkRSTaM, hRdayaM yAsAM tAdRzatayA, vaitADhyaM tatsaMjJakaparvatam , adhivasantInAM adhitiSThantInAM, vidyAdevatAnAM vidyAdhiSThAtrINAM, devatAnAm , anavarataM nirantaram , ApatadbhiH AgacchadbhiH, vAhanaiH yAnabhUtaijIMvaiH, vihitAnekavRttAntaM vihitA:-kRtAH, aneke vRttAntAH-pravRttayo yasmiMstAdRzam [ja] / vihitavRttAntAneva darzayati-tathAhIti / kvacit kasmiMzcid bhAge, dharaNamahiSIphaNIndrapItAravindavAtaM dharaNasya-nAgakumArAdhipateH, yA mahiSI-paTTarAjJI, tasyAH phaNIndreNa-sarparAjena, pItaH-pAnakarmIkRtaH, aravindavAtaHkamalaparimalADhyapavano yasya tAdRzam , punaH kvacit kasmiMzcit pradeze, cakrAyudhAgaruDakRtakrIDAjalaprapAtaM cakrAyudhAyAHcakrameva AyudhaH-bANo yasyAstAdRzyAH, tatsaMjJakadevatAyAH, garuDena-vAhanabhUtapakSirAjena, kRtaH krIDayA jale, prapAtaH-prapatanaM yasmiMstAdRzam ; punaH kvacit kasmiMzcit pradeze, mahAmAnasIsiMhacapeTAsphAlitaghanaghaTaM manasi bhavA mAnasI, mahatI cAsau mAnasI mahAmAnasItyanvarthasaMjJakadevatAyAH, vAhanabhUtasya siMhasya capeTAbhyAM prasRtAGgulikapANitalAbhyAm , AsphAlitAAhatA, ghanaghaTA-meghamaNDalI yasmiMstAdRzam / punaH kvacit kasmiMzcit pradeze, acyutAturagakhuranATyavAcAlitazilAtaTaM acyutAyAH-khapadAdaskhalitatayA'nvarthatatsaMjJikAyA, devatAyAH, turagasya-bAhanabhUtAzvasya, khurayoH, nATyena-nartanena, vAcAlitaM-ninAditaM, zilAtaTa-pASANamayaM-taTa-tIraM yasya tAdRzam / punaH kvacit kasmiMzcit sthAne, mAnasIhaMsajagdhamugdhamRNAlaM mAnasyAH-anupadoktAnvarthatAkatatsaMjJakadevatAyAH, vAhanabhUtena haMsena, jagdhAH-bhakSitAH, mRNAlA:-kamaladaNDA yasmiMstAdRzam ; punaH kvacit kasmiMzcit pradeze, vajrAGkuzIkuJjarakumbhasindUraraJjitormijAlaM vajrAGkuzyAH-vajramayAkuzarUpAstravattayA'nvarthatatsaMjJikAyAH, devatAyAH, vAhanabhUtasya kuJjarasya, gajasya kumbhasindUraiH-mastakasyandisindUraiH, raJjitaM-raktIkRtam, UrmijAlaM-taraGgarAziyasya tAdRzam [sa] punaHsaumitricaritamiva sumitrAyA apatyaM saumitriH-lakSmaNaH, tasya caritaM 10 tilaka0 "Aho Shrutgyanam"
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / milAsyazobham , vilAsinIgamanamiva kalahaMsakalApakRtakSobham , kulAcalatrayamiva kesarimahApadmatigiJchibhUSitaM gaganamiva makaramithunAdhyAsitam , dinakaramivAnekapatrarathacakrAkrandamukharitAmbaram , raNAGgaNamivotkaTazarAribalAkANDakabaram , madgurutarucitamapi namadgurutarucitam , bakairavabhAsitamapi navakairavabhAsitam , viSaikasadanamapyamRtamayam , zaGkhanidhAnamapi sthairyopetam , gAmbhIryeNa sattvabahulatayA prasAdavattvena Tippanakam-saumitricaritamiva vistAritormilAsyazobham ekatra vistAritalakSmaNabhAryAmukhavibhUSam , anyatra vistAritakallolanartanazobham / vilAsinIgamanamiva kalahaMsakalApakRtakSobham , ekatra madhuranUpurazabdavihitakSobham , anyatra madhurahaMsazabdakRtakSobham / kulAcalatrayamiva kesarimahApadmatigiJchibhUSitam , ekatra kezarimahApadma-tigiJchinA hRdAlaGkRtam , anyatra kezaravabRhatkamalakiJjalkazobhitam / gaganamiva makaramithunAdhyAsitam ekatra makara-mithunarAzisaGgatam , anyatra makarajalacarayugalAdhyAsitam / dinakara mivAnekapatrarathacakrAkrandamukharitAmbaram, ekatra nAnAzvasyandanarathAnacItkAramukharIkRtAkAzam , anyatra nAnApakSisaMghAtamukharitagaganam / gaganamivotkaTazarAribalAkANDakavaram ekatrodbhaTabANazatrusainyAsamayakarburam, anyatronmadA balAkApakSi-aNDakazreSTham / mahurutarucitamapi na mahurutacitam madguH-jalavAyasaH, yadi madguzabditazobhitaM kathaM na madgurutacitam , anyatra namramahAvRkSavyAptam / bakairavabhAsitamapi na bakairavabhAsitam yadi bakaughaiH zobhitaM kathaM na bakaiH zobhitam, anyatra nUtanakumudabhUSitam / viSaikasadanamapi amRtamayaM, virodhaH prakaTa eva, parihArastu jalaikasthAnam , amRtenaiva nivRttaM susvAdujalatvAt / jIvanopAkhyAnamiva, vistAritormilAsyazomaM vistAritA, urmINAM-taraGgANAM, lAsyasya-nRtyasya, zobhA yena tAdRzam , pakSe vistAritA-varNitA, UrmilAyAH-lakSmaNapatnyAH, Asyasya-mukhasya zobhA kAntiyasmiMstAdRzam ; punaH vilAsinIgamanamiva vilAsinInAM-vilAsazIlAnAM nArINAM, gamanamiva, kalahaMsakalApakRtakSobhaM kalahaMsAnAM-kAdambajAtIyapakSibhedAnAM, yadvA kalAnAMmanoharaNAM, haMsAnAm , kalApena-maNDalena, kRtaH kSobhaH-saMcAro yasmiMstAdRzam , pakSe kalena-avyaktamadhureNa haMsakayoHnU purayoH, lApena-dhvaninA, kRtaH kSobhaH-vilAsijanahRdayasambhramo yena tAdRzam ; punaH kulAcalatrayamiva vindhyazuktimanmalayeti mahAparvatatrayamiva, kesarimahApadmatigiJchibhUSitaM kesaraH-kialko'sti yeSu tAdRzAnA, mahApadmAnAMmahatAM kamalAnAM, tigiJchiH-kijalko yasmin tAdRzaM, pakSe keri-mahApadmatigiJchinAmakaiH, hRdaiH, bhUSitaM-alaGkRtam ; punaH gaganamiva AkAzamiva, makaramithunAdhyAsitaM makarANAM-tajAtIyajalacarajAtivizeSANAM, mithunaiH-dvandvaiH, pakSe makaramithunAbhyAM rAzibhyAm , adhyAsitam-adhiSThitam ; punaHdinakaramiva sUryamiva, anekapatrarathacakrAkrandamakharitAmbaraM anekeSAM-bahuvidhAnAM patrarathAnAM-patantaM trAyanta iti patrANi-pakSAH, tAnyeva rathA yeSAM tAdRzAnAM pakSiNAM, cakrasya-maNDalasya, pakSe anekAni-bahUni, saptetyarthaH, patrANi-azvarUpavAhanAni yasya tAdRzasya rathasya yaccakram-aGgavizeSaH, tasya AkrandenakolAhalena pakSe cItkAreNa, mukharitaM-vAcAlitam , ambaraM--gaganaM yena tAdRzam / punaH raNAGgaNamiva raNakSetramiva, utkaTazarAribalAkANDakabaraM utkaTaiH-utkRSTaiH, zarArINAM-pakSivizeSANAM, balAkAnAM-bakapatInAM ca, yadvA bakajAtivizeSavisakaNThikAnAM ca, aNDakaiH, pakSe utkaTAH-duHsahAH, zarA:-bANA yasya tAdRzena, aribalena-zatrusenayA, akANDe-anavasare, varaM-zreSTham , anyatra kabaraM-zabalam ; punaH maharutarucitamapi madnAM-jalavAyasAnAM, rutaiH-zabdaiH, rucitamapi-manoharamapi. namaharutarucitamiti virodhaH, taduddhArastu namadbhiH-phalasampadA lambamAnaiH, gurubhiH-vizAlaiH, yadvA phalabhArajanyagurutvaviziSTaiH, tarubhiH-vRkSaiH, citaM-vyAptam , ityarthena; punaH bakaiH pakSivizeSaiH, avabhAsitamapi suzobhitamapi, navakairavabhAsitamiti virodhaH, taduddhAre tu navaiH, kairavaiH-kumudaiH, bhAsitam / punaH viSaikasadanamapi viSANAM-garalAnAm , ekapradhAnaM, sadanaM-sthAnamapi, amRtamayaM sudhAmayamiti virodhaH, viSasudhayoH parasparaviruddhatayaikatrasahAvasthAnAyogAt, tatparihAre tu viSasya-jalasya, yadvA viSANAM-padmakesarANAM mRNAlAnAM vA, ekasadanam , tathA amRtaM-sudhA, tanmayaM-teneva nirvRttaM sukhAdu "Aho Shrutgyanam"
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI vizAlatAguNena sevyatayA ca na kevalaM vibudhAnAm , budhAnAmapi mAnasamadhaHkurvANam , atiramaNIyam , AnandakAri dRSTeH, adRSTapArAbhidhAnaM saro dRSTavAn [a] / vanyebhairbhRzamapi gAhyamAnakUle, kAluSyaM kalayati yatra jAtu nAmbhaH / jAtyaivApahRtamalaiH phalairasakta, saMsaktaM taTakatakaTThamAvalInAm [8] // tacca tribhuvanaikasArabhUtaM saraH sarabhasaprasAribhidRSTipAtairnirantarasphuTitakairavAkaramiva kurvannapUrvavismayAkulIkRtamAnasaH siMhalendrasUnurmanasi kRtavAn-aho, draSTavyatAmupetaH saMsAraH, sAratAM gato jIvalokaH, lokottaraM phalamavAptamutsAhataruNA, prakarSo labdhaH paripAkasya zubhakarmaNA, paryantabhUmiradhiSThitA kRtArthabhAvasya janmanA, koTiradhyAsitA puNyabhAgitvasya locanasRSTayA, dRSTaH samastaramaNIyAnAM sImA, vilokitaH zaGkhanidhAnamapi sthairyopetaM yadi zaGkhanidhiH kathaM sthairyopetaH, anyatra kambunidhiH sthiraM ca / vibudhAnAM budhAnAmapi mAnasamadhaHkurvANaM vibudhAnAM-devAnAM, budhAnAM-viduSAM ca, sambandhi, mAnasaM sarazcittaM ca adhaH kurvANa-tiraskurvANam [a]| jalatvAt ,punaH zaGkAnidhAnamapi calanazIlazaGkhanAmakanidhirUpamapi, sthairyopetaM sthairyeNa-nizcalatvena, upetaM-yuktamiti virodhaH, taduddhAre tu zaGkhanA-kambUnAM; nidhAnaM-sthAnam / punaH gAmbhIryeNa agAdhatayA, pakSe acApalyaguNena, sattvabahulatayA jantupUrNatayA, pakSe sattvaguNAdInAM bahulatayA, prasAdavattvena svacchatayA pakSe prasAdAkhyakAvyaguNAdimattvena, vizAlatAguNena vistAraguNena, pakSe asaGkucitavRttyA, ca punaH, sevyatayA sevituM yogyatayA, kevalaM vibudhAnAM devAnAM, mAnasaM tadAkhyasarovaraM na, api tu budhAnAmapi paNDitAnAM narANAmapi, mAnasaM hRdayaM, adha:kurvANaM adhastAdAkarSat, pakSe tiraskuvANam ; punaH atiramaNIyaM atimanoharam , punaH dRSTeH cakSuSaH, AnandakAri AnandotpAdakam [a]| tasyaiva sarovarasya jalasvacchatA varNayati padyena-vanyebhairiti / vanyebhaiH vanahastibhiH, bhRzaM atyantaM, gAhyamAnakUle'pi gAhyamAna-viloDyamAnaM, kUlaM-taTaM yasya tAdRze'pi, yatra yasmin sarovare, jAtu kadAcit , ambhaH jalaM, kartR, kAluSyaM AvilatvaM, na kalayati prApnoti, tatraiva hetumAha-jAtyaiva janmanaiva, apahRtamalaiH apahRtaM,-dUrIkRtaM malaM yaistAdRzaH, malavidveSibhirityarthaH, taTakatakamAvalInAM taTavartinirmalAparaparyAyakatakasaMjJakavRkSavanAnAM, phalaiH, asaktaM na vartate svayaM saktaM-lagnaM yatra tAdRzam , anAyAsamityarthaH, yathA syAt tathA saMsaktaM saMlagnam [tt]| ___ ca punaH, tribhuvanaikasArabhUtaM tribhuvanasya-trilokyAH, ekasArabhUtam-ekamAtratattvabhUtaM, tat anupadavarNitaM, saraH kAsAraM, sarabhasaprasAribhiH satvaravisphAribhiH, dRSTipAtaiH cakSurvikSepaiH, nirantarasphuTitakairavAkaramiva nirantaramavirataM, sphuTitaH-vikasitaH, kairavANAM-kumudAnAm , AkaraH-vanaM yAsmaMstAdRzamiva, kurvan ApAdayan , apUrva vismayAkulIkRtamAnasaH apUrveNa-ananubhUtapUrveNa, vismayena-AzcaryeNa, AkulIkRtaM-vyagrIkRtaM, mAnasaM-hRdayaM yasya tAdRzaH, siMhalendrasanaH samaraketuH, manasi hRdi, kRtavAn AlocitavAn , kimiyAha-aho Azcarya, saMsAraH, draSTavyatAM darzanIyatAm , upetaH ApannaH, punaH jIvalokaH martya bhuvanaM, sAratAM zreSThatA, gataH prAptaH, punaH utsAhataruNA utsAhAtmakavRkSeNa, lokottaraM apUrva, phalam , avAptaM prAptam , punaH zubhakarmaNA puNyakarmaNA, paripAkasya pariNAmasya, prakarSaH utkarSaH, labdhaH prAptaH, punaH janmanA udbhavena, kRtArthabhAvasya kRtArthatAyAH, labdhArthatAyA ityarthaH, paryantabhUmiH sImAsthAnam , adhiSThitA adhirUDhA, punaH puNyabhAgitvasya puNyavattAyAH, koTiH atyutkarSabhUmiH, adhyAsitA AzritA, punaH locanasRSTayA cakSurutpAdanayA, samastaramaNIyAnAM akhilamanoharavastUnAM, sImA rAmaNIyakotkarSavizrAmabhUmiH, dRSTaH sAkSAtkRtaH, punaH kautukavidhAyinAM AnandajanakAnAm , avadhiH sImA, vilokitaH nirIkSitaH, punaH "Aho Shrutgyanam"
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| kautukavidhAyinAmavadhiH, vIkSito vismayanIyAnAmantaH, sAkSAtkRtamadbhutAnAmAspadam , samAsAditaM mahinAmAyatanam , adhigatamagAdhatAnAmadhiSThAnam [] / aho, kASThAdhirUDhadhavalimno jalaprAgbhArasya prasAdAtizayacitram , yato yato dRSTirabhipatati tatastatazcandrikAmayamiva himAnImayamiva sudhAmayamiva dharAtalamAlokayati / kimeSa timiraguhAntarUSmaNA vilInena vaitATyazikhariNA vistArito rajatopalajalapravAhaH, kiM vA'hilAlAviSadUSaNabhayAdihAnIya malayAdriNA vinihito rasadravaughazcandanAnAm , AhosvidamRtamathanodyatadevAsuratrAsAdatra nikSiptaH kSIrasindhunA sAraH sudhAkozaH [Da] | kaSTaM ca kRtamidaM yadupasthite mathanopaplave pArijAtamRgalakSmalakSmIprabhRtIni ratnAnyatra na sthApitAni, yadi punaH prathamamevAsthApayiSyat tadA naikasya mandarasya mandarazatAnAmapi na gocare'bhaviSyan / idaM ca hemAravindasahasrasundaramapahAya hiraNyagarbhaga:kapaGkajAGkitodaraM dAmodaravapuH kimarthamAzritaM zriyA, kena vA kAraNena samagravaraguNopete satyasmin palitapANDukarAlazaGkhamaNDalo jaladhirjagatrayItilakabhUtayA jaDhukanyayA vRtaH patiH [6] / vyakta Tippanakam-samagravaraguNopete satyasmin palitapANDukarAlazaGkhamaNDalaH ekatra varaH-bhartA, anyatra varaH-zreSThaH, ekatra palitaM zubhramudbhaTa zaGkhamaNDalaM-zirasa ekadezavizeSau yasya sa tathoktaH, anyatra zvetakezavad gauramudbhaTaM zaGkhamaNDalaM-kambusaMghAto yatra sa tathoktaH [6] / vismayanIyAnAM vismayotpAdakavastUnAm , antaH sImA, vIkSitaH dRSTaH, punaH adbhutAnAM AzcaryANAm , AspadaM sthAnaM, sAkSAtkRtam , punaH mahinAM mahattvAnAm, AyatanaM sthAnam , samAsAditaM prAptam , punaH agAdhatAnAM atalasparzatAnAm , adhiSThAnaM Aspadam , adhigataM prAptam , atra sarvatra mayeti zeSaH [] / kASThAdhirUDhadhavalimnaH kASThAm-utkarSam, adhirUDhaH-prAptaH, dhavalimA-zukatA yasya tAdRzasya, jalaprAgbhArasya jalarAzeH, prasAdAtizayacitraM khacchatAtizayavaicitryam , aho Azcaryam , yato yataH yatra yatra sthAne, dRSTiH cakSuH, abhipatati nipatati, tatastataH tatra tatra, candrikAmayamiva jyotsnApUrNamiva, punaH himAnImayamiva himasaMghAtavyAptamiva, punaH sudhAmayamiva sudhApracuramiva, dharAtalaM bhUtalam / avalokayati darzayati / eSaH ayaM, timiraguhAntarUSmaNA timirANAm-andhakArANAM, yA guhAgirivivaram , tasyAH, andhakAramayaguhAyA ityarthaH, antaH-madhye, yA USmA-tApaH, tena, vilInena drutena, vaitAvyazikhariNA tadAkhyaparvatena, vistAritaH syanditaH, rajatopalajalapravAhaH rajatazilAjalasrotaH, kim ?; kiM vA, ahilAlAviSadaSaNabhayAt ahInA-sANAM, yA lAlA-syandinI, tatsambandhinA viSeNa yad dUSaNam-upaghAtaH, tadbhayAt , iha asmin sthAne, AnIya, malayAdriNA malayaparvatena, vinihitaH saMsthApitaH, candanAnAM rasadravaughaH rasarAziH, kim ?, Ahovita kiM vA, amRtamathanodyatadevAsuratrAsAt amRtamathanodyatebhyaH-amRtoddharaNapravRttebhyaH, devebhyaH, asurebhyaH-rAkSasebhyazca trAsAt-bhayAt , kSIrasindhunA kSIrasAgareNa, atra asmin sthAne, nikSiptaH rakSitaH, sAraH zreSThaH, sudhAkozaH amRtaughaH ? [Da] / idaM kaSTaM duHkhaM, kRtaM vihitaM, yat mathanopaplave khamathanopadrave, upasthite, pArijAtamRgalakSmalakSmIprabhRtIni pArijAtaH-devataruvizeSaH, mRgalakSmA-candraH, lakSmI ca, tatprabhRtIni-tadAdIni, ratnAni, atra asmin sarovare, na sthApitAni nikSiptAni, samudreNeti zeSaH, yadi punaH yadi tu, prathamameva pUrvameva, asthApayiSyat tAni ratnAni nyakSepsyat, samudra iti zeSaH, tadA ekasya advitIyasya, mandarasya mandarAcalasya, na kathaiva ketyarthaH, mandarazatAnAmapi mandarasahasrasyApi, gocare viSaye, mathituM zakyAnItyarthaH, na abhaviSyan bhaveyuH, tAni ratnAnIti kartRpadamadhyAharaNIyam / ca punaH hemAravindasahasrasundaraM hemAravindAnA-suvarNakamalAnAM, sahasraiH, sundaraM-manoramam , idaM saraH, apahAya, hiraNyagarbhagarbhekapaGkajAGkitodaraM hiraNyagarbhaH-brahmA, garbhe-madhye yasya tAdRzena, ekena-ekamAtreNa, paGkajena, aGkitaM-cihnitam , udarasya tAdRzaM, dAmodaravapuH viSNuzarIraM, zriyA lakSmyA, kimartha kiM nimittam , AzritaM gRhItam ; vA yadvA, samagravara "Aho Shrutgyanam"
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI midamidAnIntanam , anyathA prathamotpanne'smin kathaM nAma mAnasasaraH sarorAjazabdamAsAdayet, kathaM vA mahattvaprasiddhimudadhiH / manye cAsya mahimAnamAlokya saMjAtamatsarA vaDavAnalacchalenAntaHsaMtApamudvahanto bhuvaH prAnteSu prativasanti jaladhayaH' ityAdi cintayanneva samupajAtamajanAbhilASaH kUlAsannavartini vistIrNe taruNapallavAntaritataraNitviSi samunmiSattAmrastabake makarandapAnaparavazAlinIzAlini vizAlamuktAzilApaTTasanAthamadhye mAdhavIlatAsadmani nidhAya maNDalAyamagrabisapallavagrAsavizadakaNThAnAM jaladevatAnUpuraninAdajarjarai rAjahaMsAnAM zrotrahAribhiH kolAhalairabhyarthita ivAkArita iva kRtasvAgata iva jalAbhimukhamuccacAla [Na] / sarabhasollAsitataraGgabhujena ca sarasA caraNayorutsRjyamAnArghajala iva jaGghayorvizramyamANa iva vakSasi pariSvajyamAna iva toyadarzanopajAtautsukyayeva samakAlamavatIrNayA puraH puro gacchantyA nijazarIra guNopete samagraiH-samastaiH, varasya-patyuH, guNaiH upete-pUNe, asmin sarovare, sati vidyamAne, kena kAraNena hetunA, jagatrayItilakabhUtayA bhuvanatrayatilakarUpayA, jahukanyayA gaGgayA, palitapANDukarAlazaGkhamaNDalaH palitaiH-kardamaiH, yadvA palitavat zvetakezavat pANDu kiJcitpItazvetaM, zvetaM vA karAlaM-bhISaNaM, zaGkhamaNDalaM-kambukalApo yasmin , pakSe palitaiH-jarayA zvetakezaH, pANDu, karAlaM-tuGgaMbhISaNaM vA, zaGkhamaNDalaM-ziro'sthipaJjaraM yasya tAdRzaH, jaladhiH samudraH, patiH varaH, vRtaH sviikRtH[ddh]| idaM pratyakSabhUtaM saraH, idAnIntanaM Adhunikam, iti vyaktaM spaSTam, anyathA cirantanatve, asmin sarasi, prathamotpanne pUrvamutpanne sati, mAnasasara: mAnasAkhyaM saraH, kathaM nAma kena prakAreNa, karamAddhatorityarthaH, sarorAjazabdaM sarasAM rAjA-zreSThaH sarorAjaH, tatpadam , AsAdayet prApnuyAt, asyaiva tacchabdavyapadezyatayA aucityAt, vA yadvA, udadhiH samudraH, kathaM kena prakAreNa, mahattvaprasiddhiM mahattvena prakhyAtim , AsAdayediti zeSaH / ca punaH, manye , mahimAna mahattAm , avalokya dRSTvA, sAtamatsarA sajAtaH-utpannaH, matsaraH-etadutkayosahiSNutA yeSAM tAdRzAH, jaladhayaH samudrAH, vaDavAnalacchalena vAntargatavADavAgnivyAjena, antaHsantApam antajvaram, udvahantaH dhArayantaH, bhuvaH pRthivyAH, prAnteSu sImAsu, prativasanti nivasanti, ityAdi itthaM, cintayanneva Alocayanneva, samupajAtamajanAbhilASaH samupajAtaH-samyagutpannaH, majjanAbhilASaH-nAnecchA yasya tAdRzaH san , kalAsannavartini taTanikaTavartini, punaH vistINa dIrgha, punaH taruNapallavAntaritataraNitviSi taruNaiH-pariNataH, vistIrNai. rityarthaH, pallavaiH, antaritA-AvRtA, niruddhetyarthaH, taraNeH-sUryasya, tviT dyutiryasya, punaH samunmiSattAmrastabake samunmiSantisamudbhAsamAnAni, tAmrANi-raktAni, stabakAni-puSpagucchA yasmiMstAdRze, punaH makarandapAnaparavazAlinIzAlini makarandapAnaparavazAbhiH-puSparasAsvAdavyAsaktAbhiH, alinIbhiH-bhramarIbhiH, zAlate-zobhate yastAdRze, punaH vizAlamuktAzilApaTTasanAthamadhye vizAlaiH-vistRtaiH, muktAzilApaTTaiH-muktAkhyaprastarapIThaiH, sanAthaM-sahitam , abhyantaraM yasya tAdRze, mAdhavIlatAsadmani vAsantIlatApihitodaragRhe, maNDalAgraM kRpANaM, nidhAya sthApayitvA, agrabisapallavagrAsavizadakaNThAnAM bisAnAM mRNAlAnAM, pallavaH-nUtanadalaM kamalamityarthaH, tasya yad apraM tadrAsena-tadbhakSaNena, vizadaH-vizuddhaH, kaNTho yeSAM tAdRzAnAM, rAjahaMsAnAM haMsavizeSANAM, jaladevatAnUpuraninAdajarjaraiH jaladevatAnAM-jalAntarvartidevatAnAM, nUpuraninAdaiH-pAdavalayadhvanibhiH, jarjaraiH--pravRddhaiH, zrotrahAribhiH zravaNAkarSibhiH, kolAhalaiH, abhyArthita iva prArthita iva, punaH AkArita iva AhUta iva, punaH kRtasvAgata iva kRtam-uccAritaM, svAgatam-AgamanasauSThavopapAdakavAkyaM yasya tAdRza iva, jalAbhimUkhaM jalasammukham , uccacAla calituM prvRttH| ca punaH, sarabhasollAsitataraGgabhujena sarabhasaM-satvaram , ullAsitAH-utthApitAH, taraGgA eva bhujAH-bAhavo yena tAdRzena, sarasA prakRtasarovareNa, caraNayoH pAdayoH, utsRjyamAnArghajala iva utsRjyamAnam-utkSipyamANam , argharUpaM pAdaprakSAlanArtha jalaM yasya tAdRza iva, punaH jaGghayoH Urudvaye, vizrayamANa iva adhvagamanazramApanodanamApAdyamAna iva, punaH vakSasi uraHsthale, pariSvajyamAna iva AliGgayamAna iva, punaH toyadarzanopajAtItsukyayeva toyadarzanena-prakRtasarovarodakadarzanena, samupajAtam-utpannam , autsukyaM-tadavagAhanautkaNThayaM yasyAstAdRzyeva, samakAlameva yugapadeva, utthitayA uccalitayA, punaH puraH puraH agre agre, gacchantyA, nijazarIracchAyayA svazarIrAnAta "Aho Shrutgyanam"
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| cchAyayA nivedyamAnamArga ivAbhyantaraM viveza / tatra ca tirobhUtadarzanaiH prastutaparihAsavilAsairiva jaladevatA. samUhairadbhutAkAradarzanollasitAvadAtacchavibhiracchacandanarasacchaTAbhiriva dRSTibhirAhanyamAnaH snAnamakarota [ta] / apagatAzeSAdhvazramazca snAnalagnakamalaparimalAkRSTAbhiH sparzalAlasena sarasA saMyamanArthamindranIlazRGkhalAbhiriva prasAritAbhiralimAlAbhirAkulI kriyamANaH kareNurAja iva vilolayan kamalinIkhaNDAni, SaDabhirivAjighran sahasradalakamalAmodam , induriva mocayan kumudamukulodarasaMdAnitAnyalikadambakAni, pradoSa iva vighaTayana rathAGgamithunAni, rAjahaMsa ivollasallaharIparamparApreryamANamUrtiruttatAra [tha] / zItodgatapulakajAlakAnukAreNa sarvAGgasaGginA kanakarAjIvareNukaNanikareNAntaHpraviSTadinakarAtapakaNikAkalApeneva nipatatA virAjamAno nIlakuTilamantarjalapAnanirvApitasya saMtApavahvelardhvamullasitaM dhUmazikhAkalApamiva kezabhAraM vAmakarakamalena vimalIkurvANo vilulitakacAntaHpAtinIbhiranavaratamamalodabindusaMtatibhiH pena, nivedyamAnamArga iva nivedyamAnaH-daryamAno mArgo yasya tAdRza iva abhyantaraM sarovaramadhyaM, praviveza praviSTavAn / ca punaH, tatra tasmin sarovare, tirobhUtadarzanaiH tirobhUtaM-pracchannaM darzanaM yeSAM tAdRzaiH, punaH prastutaparihAsa vilAsairiva prastutaH-pravartitaH, parihAsavilAsaH-parihAsarUpaH-kelirUpo vilAsaH-zRGgAraceSTAvizeSo yaistAdRzairiva, jaladevatAsamUhaiH jalAntarvartidevatAgaNaiH, adbhutAkAradarzanollAsitAvadAtacchavibhiH adbhutasya-vismayajanakasya, adRSTapUrvasyetyarthaH, AkArasya darzanena, ullAsitA-AvirbhUtA, avadAtA-ujvalA, chaviH-kAntiryAsAM tAdRzIbhiH, ata eva acchacandanarasacchaTAbhiriva acchAnA-vimalAnA, candanarasAnAM-candanadravANAM, chaTAbhiH-dhArAbhiriva, dRSTibhiH locanaiH, AhanyamAnaH prahiyamANaH san , snAnaM majanam , akarot kRtavAn [t]| ca punaH, apagatAzeSAdhvazramaH apagataH-nivRttaH, azeSaH-samagraH, adhvazramaH-mArgagamanakhedo yasya tAdRzaH, snAnalagnakamalaparimalAkRSTAbhiH snAnalagnAnA-nAnasaMpRktAnAMkamalAnAM, parimalaiH-saurabhaiH, AkRSTAbhiH-vilobhitAbhiH, punaH sparzalAlasena tadIyasparzAtyantAbhilASiNA, sarasA niruktasarovareNa, saMyamanArtha tanniyantraNArtham , indranIlazRGkhalAbhiriva indranIlamaNimayanigaDairiva, prasAritAbhiH vistAritAbhiH, alimAlAbhiH bhramarazreNIbhiH, AkulIkriyamANaH vyagratAmApAdyamAnaH san , kareNurAja iva gajAdhipatiriva, kamalinIkhaNDAni kamalinIvanAni, vilolayan prakampayan , punaH SaDa riva SaD aGgrayaH-pAdA yasya sa SaDani4maraH sa iva, sahasradalakamalAmodaM sahasradalAnvitakamalotkaTasaurabham , Ajighran ghrANendriyajanyasAkSAtkAragocarIkurvan , punaH induriva candra iva, kumudamukulodarasandAnitAni kumudAnAM-candravikAsikamalAnAM, yAni mukulAni-kuGmalAni teSAm , udare-abhyantare, sandAnitAni-niyantritAni, alikadambakAni bhramaragaNAn , mocayan niSkAsayan , punaH pradoSa iva nizArambhakAla iva, rathAGgamithunAni cakravAkadvandvAni, vighaTayan vizleSayan , punaH rAjahaMsa iva haMsavizeSa iva, ullasallaharIparamparApreryama / ullasantyA-udvelayanyA, laharIparamparayA-mahAtaraGgazreNyA, preryamANAsaMcAryamANA, mUrtiH-zarIraM yasya tAdRzaH san , uttatAra prakRtasarovarasyordhvamAgatavAn [th]| zItodgatapulakajAlakAnukAreNa zItena-zItalasparzana, udgatam-utthitaM yat pulakajAlaka-romAJcasamUhaH, tadanukAreNa-tadanukAriNA, punaH sarvAGgasaGginA sarvAvayavavyApinA, punaH antaHpraviSTadinakarAtapakaNikAkalApeneva antaHpraviSTAnAm-antargatAnAM, dinakarAtapakaNikAnA-sUryakiraNakaNAnAM, kalApena-samUheneva, nipatatA vigalatA, kanakarAjIvareNukaNanikareNa kanakarAjIvAnA-suvarNakamalAnAM, ye reNavaH-parAgAH, tadIyakaNAnAM, nikareNa-samUhena, virAjamAnaH saMdIpyamAnaH, punaH nIlakuTilaM nIlaM-kRSNavarNa, kuTilaM-vakraM ca, punaH antarjalapAnanirvApitasya antaH zarIrAbhyantare, yat jalapAnaM-jalasaMkramaNaM, tena nirvApitasya-prazamitasya, santApavaDheH santApAgnisambandhinam , Urdhva zarIropari, ullasitaM utthitam , dhUmazikhAkalApamiva dhUmrajaTAsamUhamivetyutprekSA, kezabhAraM kezapAzaM, vAmakarakamalena dakSiNetarapANirUpakamalena, vimalIkurvANaH vizodhayan, punaH vilalitakacAntaHpAtinIbhiH vilulitAnAM-vikSiptAnAM, kacAnA-kezAnAm, antaH-madhyAt , patanapravRttAbhiH, "Aho Shrutgyanam"
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI pratyurasamapalapyamAnamuktAkalApaH kUla eva muhUrtamAnaM sthitvA tasya mAdhavImandirasyodarAlaMkArabhUte nabhaHpAtamUrchAniHspandamandAkinIsrotastviSi muktAzilAtale tatkSaNoddhRtairamalamauktikAvadAtajalalavAvalIlAJchitaistaraNituragakhurapuTAgrakhaNDitairAkAzazakalairiva satArakairatizramasvedakaNikAGkitakuntalIstanamaNDalAbhogaviDambibhistalpIkRtaiH puTakinIpalAzairnirantaramAcchAdite dvitIya iva sarasi zirobhAganihitapiNDIkRtottarIyAMzukaH zanakaiya'SIdat [da] / atha pallavAntarAlapAtibhirudvellitAravindinIdalakalApairullAsitAmburuhaparAgarAzibhirutsaGgitataraGgazikharazIkarAsAraiH saralIkRtasArasakreGkAravirutibhiH saurabhAhRtabhramarInikarajhAGkAramanoharaiH saMtApahAribhiH saraHsamIraiH sarabhasaparirabhyamANasarvAGgaH, prabhUtakAlaparihRtadarzanayA prastutaparihAsayeva kuto'pyAgatya nidrayA mudritanayanayugalaH, svapne rasAtalAt tatkAlamevodgatam, anekapuSpastabakasaMbAdhaviTapacchannamacchinna amalodabindusantatibhiH svacchajalakaNakalApaiH, anavarataM nirantaraM, pratyurasaM vakSaHsthale, apalapyamAnamuktA. kalApaH apalapyamAnaH-apaDhUyamAnaH, muktAkalApaH-muktAmaNimAlyaM yasya tAdRzaH, kUla eva tattaTa eva, muhUrtamAtraM kSaNamAtraM, sthitvA vizramya, muktAzilAtale muktAmaNirUpazilApaTTe, zirobhAganihitapiNDIkRtottarIyAMzukaH zirobhAge-mastakAdhastAt, upadhAnarUpeNetyarthaH, nihitaM-sthApitaM, piNDIkRtam-AkuJcitam , uttarIyam aMzukam-sUkSmazlakSNavastraM yena tAdRzaH san , zanakaiH zanaiH, nyaSIdat upaviSTavAn ityagreNAnveti, tasya prakRtasya, mAdhavImandirasya mAdhavIlatAmaNDapasya, udarAlaGkArabhUte abhyantarAbharaNarUpe, punaH nabhaHpAtamUrchAni spandamandAkinIsrotastviSi nabhaHpAtena-gaganamaNDalapatanena, yA mUrchA-naSTasaMjJatA, tayA niHspandasya-nizceSTasya, mandAkinyAH-gaGgAyAH, srotasaH-pravAhasyeva, tviT-kAntismistAdRze, punaH puTakinIpalAzaiH kamalinIpatraiH, nirantaraM samagram , AcchAdite AstIrNe, kIdRzaiH ? tatkSaNoddhataiH tatkSaNo nItaiH, punaH amalamauktikAvadAtajalalavAvalIlAJchitaiH amalamauktikavat-ujvalamuktAmaNivat , avadAtAnAM-nirmalAnAM, jalalavAnAM-jalabindUnAm , AvalIbhiH-zreNIbhiH, lAJchitaiH-cihnitaH, mizritarityarthaH, punaH taraNitaragakhurapuTAgrakhaNDitaH taraNituragANAM-sUryasambandhinAmazvAnAM, khurapuTaiH-puTitakhuraiH, khaNDitaiH-troTitaiH, satArakaiH tArakAsahitaiH, AkAzazakalairiva AkAzakhaNDairivetyutprekSA, punaH atizramakhedakaNikAGkitakuntalIstanamaNDalAbhogaviDambibhiH atizramakhedakaNikAbhiH-atyantazramajanyadharmodakabindubhiH, akSitAnAM- lAJchitAnAM, kuntalIstanamaNDalAnA-kunta, lAkhyajanapadastrIstanamaNDalAnAM, ya AbhogaH-vistAraH, tadviDambibhiH-tadanukAribhiH, punaH talpIkRtaiH svazayyArUpatAmApAditaiHpunaH kIdRze ? dvitIye prakRtasarovaravyatirikte, sarasi kAsAra iva [da] / atha anantaraM, pallavAntarAlapAtibhiH pallavAntarAlAt-pallavamadhyAt, patanazIlaiH, avataradbhirityarthaH, pallavAbhyantaravAhibhiriti yAvat, punaH udvelitAravindinIdalakalApaiH udvellitaH-uddhRtaH, aravindinIdalakalApaH-kamalinIpatrarAziyastAdRzaiH, punaH ullAsitAmburuhaparAgarAzibhiH ullAsitaH-utkSiptaH, amburuhANAM-kamalAnAM, parAgarAzi:-rajaHpujo yaistAdRzaiH, ullasiteti pAThe ullasitaH- udgataH, punaH utsaGgitataraGgazikharazIkarAsAraiH utsaGgitAH-kroDIkRtAH, taraGgazikharavartinaH-taraGgolasyandinaH, zIkarAsArAH-jalakaNadhArApAtA yaistAdRzaiH, punaH saralIkRtasArasakekAravirutibhiH saralIkRtAH-vistAritAH, sArasAnAM-pakSibizeSANAM, kekArAtmikAH, virutayaH-zabdA yaistAdRzaiH, saurabhAhatabhramarIjhAGkAramanoharaiH saurabheNa-parimalena, AhRtAnAm-AkRSTAnAM, bhramarINAM, jhAGkAraiH-kolAhalaiH, manoharaiH-sundaraiH, punaH ntApahAribhiH santApazamakaiH, sara:samIraiH prakRtasarovarapavanaiH, sarabhasaparirabhyamANasarvAGgaH sarabhasaM-savegaM parirabhyamANAni-AliGgayamAnAni, sarvANi-samastAni, aGgAni-zarIrAvayavA yasya tAdRzaH, punaH prabhUtakAlaparihatadarzanayA prabhUtakAla-pracurakAlaM, parihataM-parityaktaM, darzanaM yasyAstAdRzyA, prastutaparihAsayeva prastutaH-pravartitaH, parihAso yayA tAdRzyeva, nidrayA, kuto'pi kasmAccit sthAnAt , Agatya upasthAya, mudritanayanayugalaH mudrita-pihitaM, "Aho Shrutgyanam"
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| saMtAnamadhukarasahasropasevitamutphullavallInikaraparikaritayA kizcidAsannavartinyA parimlAnasakalAvayavayA'pi pratikAlonmIladadhikAdhikasaukumAryAmaGgalakSmImudvahantyA'bhinavakalpalatayA samIhitAzleSamISatprauDhimAyAtaM pArijAtadrumamadrAkSIt [dha] / darzanAnupadameva ca prabuddhaH pravRddhavibhavena sakhyA saha samAgamaprAptimacirabhAvinIM niracaiSIt / vizeSAvagataye ca svapnasya kRtayatnaH sahasaivoccarantamatitAram 'utkSiptagurukAryabhArasya bhavataH kimiyaM pramAdazaktiH' iti tarjayantamiva, 'dhIraprakRte ! sarodarzanamAtreNApi vismito'si' ityupahasantamiva, 'tUrNamehi, darzayAmi ramyapradezaparamparAm' ityAhvayantamiva, tatkSaNatyaktapaGkAvagAhakelibhirutkaTabhaTitakarNaiH karNapallavairullasitaromAJcabhISaNAkRtibhirunnamitaghoNairAghargharadhvanigarbhagalagahvarairvarAhayUthapatibhiH sasaMbhramamAkarNya nayanayugalaM-netradvayaM yasya tAdRzaH, svapne zayanAvasthAyAM, pArijAtadrumaM pArijAtavRkSam , adrAkSIt dRSTavAn / kIdRzam ? rasAtalAt pAtAlAt, tatkAlameva tatkSaNameva, udgataM UrvamAgatam , punaH anekapuSpastabakasaMbAdhaviTapacchannam anekaiH-bahubhiH, puSpastabakaiH-puSpagucchaiH, saMbAdhAH-saMkulAH, ye viTapAH- zAkhAH, taiH channam-AvRtam , punaH acchinnasantAnamadhukarasahasropasevitaM acchinnaH-avizrAntaH, santAnaH-paramparA yeSAM tAdRzAnAM madhukarANAM-bhramarANAM, sahasreNa, upasevitaM-saMlagnam , punaH abhinavakalpalatayA navInakalpAkhyadivyalatayA, samIhitAzleSaM samIhitaH-ceSTitaH, pravartita ityarthaH, yadvA abhimataH, AzleSaH-AliGganaM yasya tAdRzam , kIdRzyA? utphullavallInikaraparikaritayA utphulaiHkusumitaiH, vallInikaraiH-latAgaNaiH, parikaritayA-vyAptayA, punaH kizcidAsanavartinyA kiJcinnikaTasthayA, punaH parimlAnasakalAvayavayA'pi parimlAnAH-mlAnimApannAH, sakalAH-sarve avayavA yasyAstAdRzyApi, pratikAlaM pratyaGgam , unmIladadhikAdhikasau kumAryoM unmIlat-udbhAsamAnam, adhikAdapi adhikam , atyadhikamityarthaH, saukumArya-mArdavaM yasyAH tAdRzIm , aGgalakSmI avayavazobhAm , udvahantyA dhArayantyeti virodhaH, taduddhAre tu aGgalakSmI avayavasamRddhim , punaH kIdRzam ? ISat prauDhiM kiJcittAruNyam , AyAtaM prAptam [dh]| ca punaH, darzanAnupadameva prakRtapArijAtadarzanAnantarameva, prabuddhaH jAgaritaH san , acirabhAvinI zIghrabhAvinI . pravRddhavibhavena utkRSTaizvaryazAlinA, sakhyA harivAhanena saha, samAgamaprAptiM saGgamalAbha, niracaiSIt nizcitavAn / ca punaH, svapnasya anupadoktasvapnasya, vizeSAvagataye phalavizeSajJAnAya, kRtayatnaH kRtaprayAsaH san , atimahataH ativipulasya, azvavRndasya azvasamUhasya,zravaNaparuSaheSAdhvani zravaNakaThoraheSAtmakazabdam , azrauSIt zrutavAn , kIdRzam ? sahasaiva akasmAdeva, uccarantaM udgacchantam ; punaH atitAraM atyuccam ; punaH utkSiptagurukAryabhArasya utkSiptaH-udUDhaH, guruH-durvahaH, kAryabhAro yena tAdRzasya, bhavataH tava, iyaM vartamAnA, pramAdazaktiH anavadhAnaparatA, kiM kimarthA, iti itthaM, tarjayantamiva bhartsayantamiva; punaH dhIraprakRte! dhIrasvabhAva! sarodarzanamAtreNApi kevalaniruktasarovarAvalokanAdapi, vismito'si anubhUtAzcaryo'si' iti ittham , upahasantamiva upahAsamAcarantamiva, punaH tUrNa kSipram , ehi Agaccha, ramyapradezaparamparAM manoharasthAnasantati, darzayAmi dRSTigocarIkArayAmi' iti ittham , Ahvayantamiva AkArayantamiva, punaH varAhayUthapatibhiH zUkaragaNAdhipatibhiH, sasambhramaM sasatvaram , AkarNyamAnaM zrUyamANam , kIdRzaiH? tatkSaNatyakta. paGkAvagAhakelibhiH tatkSaNa-tatkAlaM, tyaktA nivAritA, paGkAvagAhakeli:-paGkamajanakrIDA yaistAdRzaiH, punaH utkaTabhaTitakarNaiH utkSiptakarNaiH, karNapallavaiH karNAbharaNarUpapallavaiH,ullasitaromAJcabhISaNAkRtibhiH ullasitaiH- udgataiH,romAJcaiH-bhISaNAbhayAnikA, AkRtiH-zarIraM yeSAM tAdRzaiH, punaH unnamitaghoNaiH ut- Urca, namitA ghoNA-nAsikA yaistAdRzaiH, punaH AghargharadhvanigarbhagalagahvaraiH AghargharadhvanigarbhaH-atyantaghargharAtmako dhvaniH, garbha-abhyantare yasya tAdRzo galagahvaraH-kaNThavivaraM yeSAM tAdRzaiH; punaH kIdRzam ? samantataH sarvataH, vijRmbhitabhImapratizabdayA vijRmbhitaH-abhivyaktaH, bhImaH-bhayAnakaH, "Aho Shrutgyanam"
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI mAnaM samantato vijambhitabhImapratizabdatayA pratyudgamyamAnamivAraNyacaturaGgahaSAsaharativistAritayA kampayantamiva plAvayantamiva tarjayantamiva kAntAramatimahato'zvavRndasya zravaNaparuSaheSAdhvanimazrauSIt [na] / 'hanta, kasmAdayamadRzyamAnamartyasaMcAre nirantaragirigrAvadurgamAdhvani mRgAdhipapramukhaprevatsattvabhISaNe mahAraNye'sminnakANDa eva diGmaNDalATTahAsAnukArI samullasito heSAravaH ?, kiM tAvadatrAbhyarNavarti kimapi nagaramAste ? kiM vA kasyacid digvijayAgatasya nRpaterAvAsitaM sainyam ? uta mleccharAjaputraH ko'pi mRgayAprasaGgenAyAtaH ? AhosvidambarAt svayamevAvatIrNaH snAtuM saptasaptiH ?, atha gandharvasuravidyAdharANAmanyatamaH katamo'pi kamanIyoddezadarzanakutUhalI viharati ?' iti muhUrtamiva dhyAtvA samupajAtajijJAsastasmAllatAgRhAd viniHsRtya satvaramadhyAsitataTaviTaGkaH samantato vilokayAmAsa [pa] / viprakRSTatayA tasya pradezasya, prAMzutayA sarorodhasaH, sAndratayA ca drumAvalInAM yadA prayatnaprahitacakSurapi na kiJcidadrAkSIt tadA'cintayat-'kimidAnIM saraHparyanteSu niHzeSato vicarAmi ?, athavA kimanena prastutakAryAntarAyakAriNA nirarthakAdhyavasAyena, satatamacalaprakRtinA hi puruSeNa bhavitavyam / saMprati ca viratasaMtApamupazAntazoSa Tippanakam-viTaGkaH-uccaiH sthAnam [pa] / pratizabdaH-pratidhvaniryasya tattayA, araNyacaturaGgaheSAsahastraiH araNyasambandhi yaccaturaGga-gajAzvarathapAdagAmI senAvizeSaH tatsambandhiheSAtmakadhvanisahaH, pratyudgamyamAnamiva pratyutthApyamAnamiva, punaH ativistAritayA atyantavistAreNa, kAntAram araNya, kampayantamiva vilolayantamiva; punaH plAvayantamiva udvelayantamiva punaH tarjayantamiva bhISayantamiva [na] / hanta iti khede, adRzyamAnamartyasaJcAre adRzyamAnaH-alakSyamANaH, mAnA-mAnavAnA, saJcAraH-pracAro yAsmiMstAdRze, nirantaragirigrAvadargamAdhvani nirantaraiH-avicchinnaiH, girigrAvabhiH-parvatazilAbhiH, durgamaH-duHkhena gantuM zakyaH, adhcA-mArgo yasmiMstAdRze, mRgAdhipapramukhapreGkatsattvabhISaNe mRgAdhipapramukhaiH-siMhaprabhRtibhiH, preDadbhiH-pracaradbhiH, sattvaiH-prANibhiH, bhISaNe-bhayAnake, asmin pratyakSe. mahAraNye mahAvane, akANDa eva anavasara eva, diGamaNDalAhAsAnukArI diGmaNDalasambandhibRhaddhAsAnukArI, ayaM zrUyamANaH, heSAravaH azvadhvaniH, kasmAt samullasitaH smudbhutH| tAvaditi vAkyAlaGkAre, atra asmin araNye, abhyarNavarti nikaTavarti, kimapi aparicitaM nagaram , Aste vartate, kim ?, kiM vA Ahokhit , digvijayAgatasya digvijayAt-dizAM vijayaM kRtvA, Agatasya-parAvRttasya, yadvA digvijayArthamAgatasya kasyacit , nRpateH rAjJaH, AvAsitaM sthApita, sainyaM senA, uta kiMvA?, mRgayAprasaGgena AkheTakaprasaGgena, AyAta AgataH, ko'pi, mleccharAjaputraH niSAdAdhipakumAraH, Ahokhit athavA, snAtuM snAnArtham , ambarAt AkAzAt , svayaM AtmanA, avatIrNaH adhastAdAgataH, saptasaptiH sUryaH, atha athavA, gandharvasuravidyAdharANAmanyatamaH gandharvaHgAyakadevajAtivizeSaH, suraH-devaH, vidyAdharaH-gaganagamanAdividyAkalito janavizeSaH, tadanyAnyaH, katamo'pi tadavAntarajAtIyaH, ko'pi, kamanIyodezadarzanakutUhalI ramaNIyapradezAvalokanAbhilASI san , viharati bhramati, iti itthaM, muhUrtamiva kSaNamiva, dhyAtvA vicintya, samupajAtajijJAsaH samutpannaheSAravanirNayecchaH, tadanveSaNecchuriti yAvat , tasmAt prakRtAt, latAgRhAt mAdhavIlatAmandirAt , viniHsRtya nirgatya, satvaraM zIghram , adhyAsitataTaviTaGkaH adhyAsitaH-adhiSThitaH, taTaviTaGkaH-taTasyoccasthAnaM yena tAdRzaH, samantataH sarvataH, vilokayAmAsa dadarza [pa] / tasya heSAravodgamAspadasya, pradezasya sthAnasya, viprakRSTatayA dUratayA, punaH sarorodhasaH niruktasarovarataTasya, prAMzutayA aunnatyena, ca punaH, drumAvalInAM vRkSapatInAM, sAndratayA nirantaratayA, yadA yasmin kAle, prayatnaprahitacakSurapi prayatnena-prayAsena, prahite-vyApArite, cakSuSI-netre yena tAdRzo'pi, kiJcit kimapi, na adrAkSIt dRSTavAn , tadA tasmin kAle, acintayat Alocayat , kimityAha-idAnIM adhunA, saraHparyanteSu sarovaraprAnteSu, niHzeSataH samagreSu, vicarAmi bhramAmi, kim ?, athavA prastutakAryAntarAyakAriNA upakrAntakAryavinakAriNA, anena cintitena, nirarthakAdhyavasAyena vyarthaprayatnena, kim ? na kimapi phalamityarthaH, hi yataH, puruSeNa lokena, satataM nirantaram , acalaprakRtinA sthirasvabhAvena, bhavitavyaM bhavitumu 11 tilaka0 "Aho Shrutgyanam"
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| muttIrNazramamullasitasavizeSotsAhamadhvakSamaM vartate vapuH, taruNadUrvApratAnasukumArasamatalAzca mArgabhUmayaH, prAvRSeNyajaladazyAmalAni ca purastAd vibhAvyante pAdapavanAni, prasannadiGmukho mandapavanazvAnandazaMsI cAdyatano vAsaraH, saraHparapAradarzanautsukyaparavazaM ca mAnasam , na cAdyApi tilakayati madhyabhAgamambarazriyo vAsaramaNiH, anArUDhaprauDhayazca nAtigADhamudvaijayanti dharmormayaH [pha] / tad gacchAmi tAvat kiyantamapyadhvAnam , pazcAt kaThoratAmupeyuSi vAsare kasmiMzcit pracchAyapAdape sarasi vA zailaprasravaNe vA girinadIsrotasi vA tApasAzramapade vA vizramya visrabdhanirvartitadevatArcanavidhirvidagdhakaviprabandhairiva paripAkamadhurairvividharasazAlibhistaruphalairApyAyitavapurdivasamavalokya stokamagrataH prasthAsye sthAsyAmi vA' [ba] / iti kRtagamananizcayaH pravizya bhUyo latAvezmani nibiDIkRtaparidhAno dRDhAvanaddhasnAnaviralakeza Tippanakam-vidagdhakaviprabandhairiva paripAkamadhurairvividharasazAlibhistaruphalairApyAyitavapuH ekatra pariNatimAdhuryayuktaiH, anyatra paripakvamadhuraiH, vividhazRGgArAdirasaMzobhibhiH, anyatra nAnAmadhurAmlAdirasayuktaiH [va] / citam / samprati adhunA, vapuH zarIram , adhvakSama mArgagamanazramasahaM, vartate asti, kIdRzam ? viratasantApaM niruktasarovaramajanena nivRttasantApam , punaH upazAntazoSaM upazAntaH-nivRttaH, zoSaH-daurbalyaM yasmistAdRzam , punaH uttIrNazramam uttIrNaH-apanItaH, zramaH-mArgollaGghanajanyakhedo yasya yena vA tAdRzam , punaH ullasitasavizeSotsAham ullasitaH-udbhutaH, savizeSaH-atyantaH, utsAho yasmiMstAdRzam |c punaH, taruNadUrvApratAnasukumArasamatalA taruNAnAM-pariNatAnA, dUrvANAMzatapatrikAkhyatRNavizeSANAM, pratAnena-vistAreNa, sukumAra-komalaM, samatalaM-nimnonnatabhAvarahitasthalaM yAsu tAdRzyaH, mAgebhamaya: mArgakSetrANi, vartanta iti zeSaH / ca punaH, purastAt agre, prAvRSeNyajaladazyAmalAni prAvRSeNyAH-prAvRSi varSAkAle bhavAH, ye jaladAH- meghAH, tadvat zyAmalAni-kRSNavarNAni, pAdapavanAni-vRkSapatayaH, vibhAvyante lakSyante / ca punaH, adyatanaH adyabhavaH, ayamityarthaH, vAsaraH divasaH, prasannadiGmukhaH prasannAni-vimalAni, diGmukhAni-digagrANi yasmistAdRzaH, punaH mandapavanaH mandaH-dhIraH, pavanaH-vAyuryasmin tAdRzaH, ca punaH, AnandazaMsI AnandasUcakaH, vartata iti zeSaH / ca punaH, mAnasaM hRdayaM, saraHparapAradarzanautsukyaparavazaM sarasaH -prakRtasarovarasya, yaH paraH-antimaH, pAra:-avadhiH, taddarzanautsukyasya-taddarzanotkaNThAyAH, paravazaM-parAdhInaM, vartata iti zeSaH / ca punaH, vAsaramaNiH sUryaH, adyApi adhunApi, ambarazriyaH AkAzalakSmyAH , madhyabhAgaM madhyapradeza, na tilakayati svabimbAtmakena tilakenodbhAsayati, nodetItyarthaH / ca punaH, anArUDhaprauDhayaH anArUDhAH-anutpannAH, praur3hayaH-utkarSAH, asahyatA ityarthaH, yAsAM tA dharmomayaH,-khedadhArAH, atigADhaM atyadhikaM, na uddhejayanti duHkhAkurvanti [pha] / tat tasmAddhetoH, tAvaditi vAkyAlaGkAre, kiyantamapi alpamapi, adhvAnaM mArga, gacchAmi laGghayAmi / pazcAt kiyatkAlAnantaraM, vAsare divase, kaThoratAM AtapatIvratAm , upeyuSi prAptavati sati, kasmiMzcit, pracchAyapAdape pracchAye-prakRSTA chAyA-anAtapo yasya tAdRze, pAdape-vRkSe, tasyAdhastAdityarthaH, vA athavA, sarasi kAsAre, vA athavA, zailaprasravaNe parvatanijhare, vA athavA, girinadIsrotasi parvatIyanadIpravAhe, vA athavA, tApasAzramapade tapakhinAmAzramasthAne, vizramya zramamapanIya, visrabdhanirvartitadevatArcanavidhiH visrabdhaM-vizvasta yathA syAt tathA, nirvartitaH-sampAditaH, devatArcanarUpaH-devapUjanarUpaH, vidhiH-kArya yena tAdRzaH san , vidagdhakaviprabandhairiva vidagdhAnAM-kuzalAnAM, kavInAM, prabandhaiH-kAvyairiva, paripAkamadhuraiH paripAke-paripakvatAyAM, madhuraiH, pakSe paripAke-rasAsvAdadazAyAM, madhuraiH-manoharaiH, vividharasazAlibhiH madhurAmlAdyanekarasazobhibhiH, pakSe zRGgArAdinAnArasAbhivyaJjakaiH, taruphalaiH vRkSaphalaiH, ApyAyitavapuH ApyAyitaM-paritoSitaM, vapuH-zarIraM yena tAdRzaH, divasaM dinazeSam , avalokya dRSTvA, agrataH agre, stokaM kiJcit , prasthAsye prayAsyAmi, vA athavA, sthAsyAmi tadavasAne prasthAnAduparasyAmi, [b]| iti itthaM, kRtagamananizcayaH kRtaprayANAvadhAraNaH san , bhUyaH punaH, latAvezmani mAdhavIlatAmandire, pravizya nilIya, nibiDIkRtaparidhAnaH nibiDIkRta-sAndrIkRtaM, dRDhIkRtamityarthaH, paridhAnam-antarIyavastraM yena tAdRzaH; punaH dRDhAvanaddhasnAna "Aho Shrutgyanam"
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 83 tilakamaJjarI kalApaH prAvRtottarIyAMzukaH kaThorapaGkeruhAnukAriNA kareNa kiraNAvalIjaTAladhAraM maNDalAgramAdAya vikaTapadapAtakampitabhUgolayA gatyA viDambayanniva sthUloccayena prasthitaM gajakalabham [bha], anavaratakarNatAlAsphAlitakapolabhittibhiH sarabhasamAhanyamAnaprasthAnamaGgalatUrya iva vanakaribhiH, anilacalitazAkhAgragalitasitakalikaiH zirasi vikSipyamANAkSatakaNa iva vanaspatibhiH, aGgasaGgasaMvellitalatAkhaNDoDDInairAbaddhamaNDalaM dhvanadbhirArabhyamANabrahmaghoSa iva madhukaraiH, mAnuSadarzananisargakAtaraistvaritapadamagrataH palAyamAnairupadizyamAnamArga iva mallikArtaH, tatkSaNanipItArNobhiruttIrNaiH sarovarAd viralatRNastambakavalanArthamanuvelamavanamitamUrdhabhiH pade pade sapradakSiNaM praNamyamAna iva prAGmukhaprasthitairvanahariNaiH [ma], pratikSaNaM ca sphuratA dakSiNena cakSuSA bhuja zikhareNa ca dviguNIkriyamANagamanotsAhaH kaNadazaGkajalaraGkusaMkulena ketakIkusumareNupaTalapAMzulena jala Tippanakam-sthUloccayena madhyamagatyA [bha] / mallikAkSAH-haMsAH / arNaH-jalam [ma] / viralakezakalApaH dRDhaM yathA syAt tathA, avanaddhaH-niyantritaH, snAnena virala:-vikIrNaH, kezakalApaH-kezapuJjo yena tAdRzaH; punaHprAvRtottarIyAMzukaH prAvRtam-AcchAditam , uttarIyam , aMzukaM-sUkSmazlakSNavastraM yena tAdRzaH; kaThorapaGkeruhAnukAriNA kaThoraM-kaThinaM, yat paGkeruha-kamalaM, tasya, anukAriNA-sadRzena, kareNa hastena, kiraNAvalIjaTAladhAraM kiraNAvalyArazmijAlena, jaTAlA-vyAptA, dhArA-agrabhAgo yasya tAdRzaM, maNDalAgraM khaDgam , AdAya gRhItvA, vikaTapadapAtakampitabhUgolayA vikaTena-bhISaNena, padapAtena-pAdavikSepeNa, kampitaM-dolitaM, bhUgolaM-bhUmaNDalaM yasyAM tAdRzyA galyA, sthUloccayena gajamadhyamagatyA gaNDazailena vA, prasthitaM prayAta, gajakalabhaM hastizAvakaM, viDambayanniva anukurvanniva [bha] punaH anavaratakarNatAlAsphAlitakapolabhittibhiH anavarataM-nirantaraM, karNatAlaiH-tAlapatrAkRtikarNaiH, AsphAlitAH-AhatAH, kapolabhittayaH-gaNDasthalarUpA bhittayo yaistAdRzaiH, vanakaribhiH vanahastibhiH, sarabhasaM savegaM yathA syAt tathA, AhanyamAnaprasthAnamaGgalatUrya iva AhanyamAnaH-tADyamAnaH, prasthAnamaGgalatUryaH-prayANakAlikamaGgalajanakavAdyavizeSo yasya tAdRza iva; punaH anilacalitazAkhAgragalitasitakalikaiH anila calitAyAH-pavanakampitAyAH, zAkhAyAH, agrAt-zikhAyAH; galitAH-patitAH, sitakalikAH-zvetakuDAlAni yeSAM tAdRzaiH, vanaspatibhiH vRkSaH, zirasi mastake, vikSipyamANAkSatakaNa iva vikSipyamANAH-vikIryamANAH, akSatakaNAH-ArdrataNDulakaNA yasya tAdRza iva; punaH aGgasaGgasaMvellitalatAkhaNDoDInaiH aGgasaGgena-zarIrAvayavAzleSeNa, saMvellitAnAM-kampitAnAM, latAnAM, khaNDAt-vanAt , uDDInaiH-utpatitaH, punaH AbaddhamaNDalaM maNDalIbhavanapUrvakaM, baddhapatikamiti yAvat , yathA syAt tathA, dhvanadbhiH guJjadbhiH, madhukaraiH bhramaraiH, ArabhyamANabrahmaghoSa iva ArabhyamANa:-pravartyamAnaH, brahmaghoSaH-brAhmaNakartRkAzIrvAkyoccAraNaM yasmai tAdRza iva; punaH nuSadarzananisargakAtaraiH mAnuSadarzanAt-manuSyAvalokanAt , nisargataH-svabhAvataH, kAtaraH-bhIrubhiH, punaH tvaritapadaM tvaritaM-kSipraM, padaM-caraNaM yasmiMstAdRzaM yathA syAt tathA, agrataH purataH, palAyamAnaH dhAvamAnaiH, mallikAH mallikAvacchuklam , akSi-netraM yeSAM tAdRzaiH, haMsavizeSaiH, upadizyamAnamArga iva upadizyamAnaH-vijJApyamAno mArgoM yasya tAdRza iva; punaH tatkSaNanipItAobhiH tatkSaNaM-tatkAlaM, nipItaM-nitarAM pAnakarmIkRtam , arNaH-jalaM yaistAdRzaiH, punaH sarovarAta i zreSThAt , adRSTapArAkhyAt , uttIrNaiH UrdhvamAgataiH, punaH viralatRNastambakavalanArtha viralAnAm-asAndrANAM, tRNastambAnAM-tRNakANDAnAM, kavalanArtha- carvaNArtham , avanamitamUrdhabhiH namrIkRtamastakaiH, prAGmukhaprasthitaiH pUrvamukhaprayAtaiH, vanahariNaiH vanyamRgaiH, pade pade sthAne sthAne, sapradakSiNaM pradakSiNakrameNa, praNamyamAna iva abhivAdyamAna iveti sarvatrotprekSA [m]| ca punaH, pratikSaNaM kSaNe kSaNe, sphuratA saJcalatA, dakSiNena cakSuSA netreNa, ca punaH bhujazikhareNa bhujordhvabhAgena, dviguNIkriyamANagamanotsAhaH dviguNIkriyamANa:-dvaiguNyamApAdyamAnaH, gamanotsAhaH-prayANotsAho yasya tAdRzaH, pUrvavat prAgiva, kauberI kuberasvAmikAm , uttarAmityarthaH, dizam , uddizya lakSyIkRtya, pratasthe prayayau ityagreNAnveti, kena pathA ? prAcA pUrveNa, sarastIreNa prakRtasarovarataTena, kIdRzena? kaNadazaGkajalaraGkuzaGkalena kaNadazakaiH-annakaNadAtRzaGkibhiH, jalaraGkubhiH-jalIyamRgavizeSaiH, saMkulena-vyAptena, ketakIkusumareNupaTalapAMzulena ketakIkusumAnAM-ketakIpuSpANAM, "Aho Shrutgyanam"
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / patatpakkataruphalaplUtkRtikANacAruNA cakravAkacaJcugalitArdhajagdhalAmaJjakajaTAlena vaJjulanikuJjapuJjayamAnamaJjakukkuTakkaNitena dUrapAtadalitatAlocchaladrasacchaTApicchilena kallolAsphAlanasphuTitazuktimuktamauktikaprakaratArakitahaSadA niSAdadhanuHkoTikRSNakandasthapuTitodezena dRzyamAnArdhacarvitakazerugranthikathitakolayUthaprasthAnena [ya], lagnamRganAbhiparimalazilAtalAnumitagandhamRgavizrAntinA lavalIlatAmandirodaraniSaNNaratikhinnakinnaramithunena vicitrapatrarathapadamudrAGkitasikatilabhUtalena calitapavanAndolitavanarAjivivarakSaradviralaravirociSA prAcA sarastIreNa pUrvavat kauberI dizamuddizya pratasthe [r]| kramAcca zRNvan purazcaraNapAtaravacakitAnAM taTazilAtalajuSAM jalamAnuSadvandvAnAmudakajhampAjhAGkatAni, vIkSamANaH samIraNollasitakallolazikharazIkarAnusaraNavyAkulAni cAtakakulAni, vilokayan zakula Tippanakam-lAmaJjakaM-mRNAlam / kukkuTaH-pakSivizeSaH / picchilena vijivilena / kaseru:-kandavizeSaH, kola:sUkaraH [y]| reNupaTalaiH-parAgapujaiH, pAMzulena-nirmalena, jalapatatpakvataruphalaplatkRtikkANacAruNA jale patatAM-galatAM, pakkAnAMpariNatAnAM, taruphalAnAM-vRkSaphalAnAM, plUtkRtirUpaiH kvANaiH-dhvanibhiH, cAruNA-manohareNa, cakravAkacaJcugalitArdhajagdhalAmaJjakajaTAlena cakravAkANAM-kokAkhyapakSivizeSANAM,cazvAH-tuNDAt ,galitaiH-patitaiH,ardhajagdhaiH-ardhabhakSitaiH, lAmaJjakaiHvIraNAkhyatRNamUlaiH, jaTAlena-vyAptena, punaH vaJjalanikuJjapuJjayamAnamaJjakukkaTakvaNitena vajalanikuJjaSu-vetasalatAvaneSu, pujyamAnaM-rAzIkriyamANaM, maJja-zravaNapriyaM, kukuTAnAM-caraNAyudhAnAM, kvaNitaM-kUjitaM yasmiMstAdRzena, yadvA tatra pujyamAnaiH, maJjubhiH-manoharaiH, kukkuTaiH, kvaNitena-zabdAyitena, punaH dUrapAtadalitatAlocchaladrasacchaTApicchilena dUrapAtAtdUraskhalanAta, dalitebhyaH-vizIrNebhyaH, tAlebhyaH-tAlavRkSaphalebhyaH, ucchalantIbhiH-prasravantIbhiH, rasacchaTAbhiH-rasadhArAbhiH, picchilena-ArdraNa, punaH kallolAsphAlanasphuTitazuktimuktamauktikaprakaratArakitahaSadA kallolaiH-mahAtaraGgaiH, AsphAlanena-AghAtena, sphuTitAyAH-vikasitAyAH, vidIrNAyA ityarthaH, zuktaH, muktaiH-nirgataiH, mauktikaprakaraiH-muktAmaNigaNaiH, tArakitA-saJjAtatArakA, dRSat-zilA yasmiMstAdRzena, punaH niSAdadhanuHkoTikRSNakandasthapuTitoddezena niSAdasyacANDAlasya, yA dhanuHkoTi:-dhanuragraM, tadvat kRSNaiH-zyAmavarNaiH, kandaiH-sasyamUlaiH, sthapuTitaH-AcchAditaH, uddezaH-pradezo yasya tAdRzena, punaH dRzyamAnArdhacarvitakazerugranthikathitakolayUthaprasthAnena dRzyamAnAbhiH- dRSTigocarIkriyamANAbhiH, kazerugranthibhiH-jalAzayanikaTaprarUDhatRNavizeSaparvabhiH, kathitaM-sUcitaM, kolayUthasya-varAharAzeH, prasthAna-prayANaM yasmiMstAdRzena [ya], punaH lagnamRganAbhiparimalazilAtalAnumitagandhamRgavizrAntinA lamaH-sampRktaH, mRganAbhiparimala:kastUrikAvimardodbhUtagandho yasmiMstAdRzena, zilAtalena-pASANapRSThena, anumitA-anumAnagocarIkRtA, gandhamRgANAM-nAbhigandhADhyamRgANAM, vidhAntiH-zramApanayanaM yasmiMstAdRzena, punaH lavalIlatAmandirodaraniSaNNaratikhinnakinnaramithunena lavalIlatAmandirodare-lavalyAkhyalatAvizeSagRhamadhye, niSaNNaM-sthitaM, vizrAntamiti yAvat , ratikhinnaM-ratizrAntaM, kinnaramithunaMdevavizeSadvandvaM yasmiMstAdRzena, punaH vicitrapatrarathapadamadAGitasikatilabhatalena vicitrA rathAnAM-patantaM trAyanta iti patraM-pakSaH, tadeva rathaH-yAnaM yeSAM tAdRzAnAM pakSiNAmityarthaH, yadvA vicitrAbhiH padamudrAbhiHpAdAkRtibhiH, aGkitaM-cihnitaM, sikatilaM-vAlukAmayaM, bhUtalaM-bhUmiyasmiMstAdRzena, punaH calitapavanAndolitavanarAjivivarakSaradviralaravirociSA calitena pavanena-vAyunA, AndolitAyAH-prakampitAyAH, vanarAjeH- vanasamUhasya, vivarAtrandhrAt , kSarat-udgacchat , ravirociH-sUryaprakAzo yasmiMstAdRzena [r| ca punaH, kamAt zanaiH, uttaraM udIcya, tIraM taTam , adhirUDhaH prAptaH san , purastAt agre, ArAmaM kRtrimakAnanam , adrAkSIt dRSTavAnityagreNAnveti; kiM kurvan ? purazcaraNapAtaravacakitAnAM puraH-agre, caraNapAtasya-pAdavikSepasya, ravena-zabdena, cakitAnA-sambhrAntAnAM, taTazilAtalajuSAM tIrasthaziloparivartinAM, jalamAnuSadvandvAnAM jalIyamanuSyadvandvA jhAGkatAni jalotpatanadhvanivizeSAn, zaNvan zravaNagocarIkurvan / punaH samIraNollasitakallola "Aho Shrutgyanam"
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI jighRkSayA'ntarikSAdavAkcacukRtajalaprapAtAni vaJjulajAtAni bahumanyamAnaH parasparavitIrNatAmarasakesarakavalAni krauJcayugalAni, zlAghayan vilAsatANDavamaNDitalatAmaNDapatalAni pracalAkimaNDalAni [la ], saJcaradvidyAdharIcaraNAlaktakaraktamuktA zilAtalamA sannAzramanivAsinI bhistApasakumArikAbhirupacitAlavAlavalayitamUlaistarubhirAhitAnuttarazobhamuttaraM tIramadhirUDhaH, [va], purastAnnediSTham, adhiSThAnamiva sAkSAdvasa ntasya, vismayAvahamatibahalatayA, zyAmalatayA ca zarannizAkarabhayAd bahulapakSakSapAndhakAramiva piNDIbhUtam, ambugarbhabhAreNa taruNAbhramaNDalamiva nabhastalAd bhraSTam, elAlavaGganAgapunnAgasaMkaTam, utkaTotkalitakakkolakaphalAmodam, udgADhaphalitamAtuliGganAraGganAlikerI jambIrasubhagama, Abhogabhugnapanasam, ApInaphala/pIDapIDitadADimIkhaNDam, uddaNDarAjakadalImandiraprabhAkanda litAndhakAram, AkAritamadhukarIvisaravisAri Tippanakam -- pracalAkI - mayUraH [ la ] | zikharazIkarAnusaraNavyAkulAni samIraNena vAyunA, ullasitAnAm - utthitAnAM kallolAnAM - bRhattaraGgANAM, zikhare - upari, ye zIkarAH-jalakaNAH, tadanusaraNavyAkulAni - tadanugamanavyagrANi, cAtakakulAni cAtakagaNAn, vIkSamANaH pazyan; punaH zakulajighRkSayA zakulAnAM - matsyavizeSANAM jighRkSayA - grahaNecchayA, antarikSAt AkAzAt, avAkcaJcakRtajalaprapAtAni avAcI - avanatA, cakSuH-tuNDaM yeSAM te avAkcaJcavaH - cakAH, taiH kRtaH jale prapAtaH - nipatanaM yeSu tAdRzAni vaJjalajAtAni vetasarAzIn vilokayan pazyan punaH parasparavitIrNatAmarasa kesarakavalAni parasparasmai- anyonyasmai, vitIrNaH-dattaH, tAmarasakesarANAM - kamalakiJjalkAnAM kavalaH -grAso yaistAdRzAni krauJcayugalAni krauJcAnAM - karAGgulanAmnA lokaprasiddha pakSivizeSANAM yugalAni - mithunAni, bahumanyamAnaH utkRSTaM manyamAnaH; punaH vilAsatANDavamaNDitalatAmaNDapatalAni vilAsena - lIlayA, yat tANDavaM nRtyaM tena maNDitAH - alaGkRtAH, latAmaNDapatalAH - latAgRhabhUmayaH yaistAdRzAni, pracalAkimaNDalAni pracalAkinAM pracalAyate yaH sa pracalAkaH- zikhA, tadvatAM mayUrANAM, maNDalAni - gaNAn, zlAghayan prazaMsan [la ]; tIraM kIdRzam ? saJcaradvidyAdharIcaraNAlaktakaraktamuktAzilAtalaM saJcarantInAM viharantInAM vidyAdharINAM vidyAdharastrINAM caraNAlaktakaiH - pAdalAkSAdravaiH, raktaM, muktAzilAtalaM muktAmaNirUpapASANo yasmiMstAdRzaM punaH AsannAzramanivAsinIbhiH sannihitAzramanivAsinIbhiH, tApasakumArikAbhiH munikanyakAbhiH upacitAlavAlavalayita - mUlaiH upacitaiH- vardhitaiH, AlavAlai:- mUlasthajalAdhAraiH, valayitaM - veSTitaM mUlaM yeSAM tAdRzaiH tarubhiH vRkSaiH, AhitAnuttarazobham ; AhitA-utpAditA, anuttarA - atyutkRSTA zobhA yasya tAdRzam [ va ]; kIdRzamArAmam ? nediSThaM atyantanikaTam ; punaH vasantasya RturAjasya, sAkSAt pratyakSam, adhiSThAnamiva AdhAramiva, punaH atibahalatayA ativistAritayA, vismayAvahaM Azcaryajanakam; ca punaH, zyAmalatayA kRSNavarNatayA, zarannizAkarabhayAt zaraccandrakartRkA paharaNabhayAt, piNDIbhUtaM puJjIbhUtaM, bahulapakSakSapAndhakAramiva kRSNapakSanizAndhakAramivaH punaH ambugarbhabhAreNa jalapUrNodara gauraveNa nabhastalAt gaganatalAd, bhraSTaM adhaH patitaM, taruNAbhramaNDalamiva pariNatameghamaNDalamiva; punaH elAlavaGganAgapunnAgasaMkaTaM elAdilatAsaMkIrNam; punaH utkaTotkalita kakkolakaphalAmodaM utkaTaH - atimAtraH, utkalitAnAM - kora kitAnAM, kakolakaphalAnAM - kakkolakAkhyavRkSavizeSaphalAnAm, AmodaH - saugandhyaM yasmiMstAdRzam ; punaH udgADhaphalitamAtuliGganAraGganAlikerI jambIrasubhagaM udgADhaphalitaiH - atyantaphalitaiH, mAtuliGgAdijambIrAntavRkSaiH subhagaM - manoharam ; punaH AbhogabhunapanasaM Abhogena vistAreNa, bhugnAH - avanatAH, panasAH - 'kaTahala 'zabdena lokaprasiddhavRkSavizeSA yasmiMstAdRzam ; punaH ApInaphalApIDapIDitadADimIkhaNDaM ApInAnAM - atisthUlAnAM phalAnAm, ApIDai: - ziromAlyaiH, pIDitaHavanamitaH, dADimIkhaNDa : - dADimIvanaM yasmiMstAdRzam punaH uddaNDarAjakadalImandiraprabhAkandalitAndhakAraM uddaNDAnAm--unnatAnAM, rAjakadalInAM - kadalIvizeSANAM yAni mandirANi - gRhAH, tatprabhAbhiH - tatkAntibhiH, kandalitAH - aGkuritAH, baddhamUlA ityarthaH, andhakArA yasmiMstAdRzam; punaH punaH AkAritamadhukarIvisaravisAripATalAmodaM AkAritaH - AhUtaH, AkRSTa iti yAvat madhukarI visaraH - bhramarIgaNo yena tAdRzaH, visArI- vistRtaH, pATalAyAH - kRSNakRntAyAH, "Aho Shrutgyanam" 85
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tippanaka - parAgavivRtisaMvalitA / pATalAmodam, apanidranIpazA khizikhara ke kAya mAnamadamukharazikhikulam, asaMkhyariGkhatkhaJjarITapakSapuTavikSiptasaptachadastabakam, udvikAsarodhakusumapAMsudhUsaritasArikAnikarapratAritataruNakapotam, amalakaladhautazalA kApaJjarapiJjarapriyaGgamaJjarIjAlakAntarnilInaca koram, Arabdha kelikalaha kokilakulAkulitakalikAJcitacUtamAlam, unmIlitamukulabakulAnokaha nikuJjakUjatkapiJjalaM [ za] kvacidAtapaspRhayAlukapipotasevyamAna raktAzokapallavavyUha, kacidAlIDhapippalIphalakalakaNThakuhara kuha kuhA yamAnadAtyUhaM kacit kRSNAgurucchAyAniSaNNaromanthAyamAnacamaramithunaM, kacidAkarNyamAnagranthiparNakagrAsikastUrikAkuraGgadazanaburburasvanaM [Sa], bahulazo gandharvabAlikAvakRSTasphuTitataruvalkalodgIrNaghanasAram, anekazo guhyakAbhisArikAsevita 86 Tippanakam - khaJjarITa:- caTakavizeSaH [za ] | AlIDhaH - AsvAditaH / dAtyUhaH - jalapakSI [ pa ] | AmodaH-utkaTagandho yasmiMstAdRzam ; punaH apanidranIpazAkhizikhara ke kAyamAnamadamukha ra zikhi kulaM apanidrANAM - apagatA nidrA-saMkoco yeSAM tAdRzAnAM, vikasitAnAmityarthaH, nIpazAkhinAM - kadambavRkSANAM zikhareSu - UrdhvabhAgeSu, kekAyamAnaMkekAkhyavANIM vyAharat madamukharaM - madena-harSeNa garveNa vA mukharaM- vAcAlaM, zikhikulaM- mayUramaNDalaM yasmiMstAdRzam ; punaH asaMkhyariGkhatkhaJjarITapakSapuTavikSipta saptacchada stabakaM asaMkhyaiH- saMkhyArahitaiH, riGkhadbhiH - gacchadbhiH, uDDIyamAnairityarthaH, khaJjarITaiH-khaJjanAkhyapakSivizeSaiH, pakSapuTAbhyAM puDhAkArapakSAbhyAM vikSiptAH paritaH pAtitAH, saptacchadastabakAH - saptacchadAkhyavRkSasambandhipuSpagucchA yasmiMstAdRzam ; punaH udvikAsarodhakusumapAMsudhUsaritasArikAnikara pratAritataruNakapotaM utUrdhvaM utkRSTo vA vikAsaH - vikasanaM yeSAM tAdRzAnAM, rodhrasambandhinAM tadAkhyavRkSavizeSasambandhinAM kusumAnAM puSpANAM, pAMsubhiHparAgaiH, dhUsaritAnAM kiJcitpItasaMvalitazvetavarNIkRtAnAM, sArikANAM pakSivizeSANAM, nikareNa - samUhena, pratAritAH - svasmina kapotItvabhrAntyutpAdanayA vaJcitAH, taruNAH -- yuvAnaH, kapotAH - pArAvatA yasmiMstAdRzam ; punaH amalakaladhautazalAkApaJjarapiJjarapriyaGkumaJjarIjAlakAntarnilIna cakoraM amalasya - ujjvalasya, kaladhautasya- suvarNasya, yAH zalAkA:-patrikAH, tadracitaM, yat paJjaraM-pakSibandhanayantraH, tadrUpasya, piJjarasya - pItavarNasya, priyamaJjarIjAlakasya - kaDumaJjarIpuJjasya, antaH abhyantare, nilInAH, cakorAH - pakSivizeSA yasmiMstAdRzam ; punaH Arabdhakelikalahako kilakulAkulitakalikAJcitacUtamAlaM ArabdhaH- pravartitaH, kelikalahaH - krIDAkalaho yaistAdRzaiH, kokilakulaiH - kokilakalApaiH, AkulatA - vyApta kalikAJcitA- kora kaviziSTA, cUtamAlA AmrapaGktiH-yasmiMstAdRzam ; punaH unmIlitamukulabakulAnokahanikuJjakUjatkapiJjalaM unmIlitaH - AvirbhUtaH, mukulaH - kizcidvikAsonmukhakalikA yeSAM tAdRzAnAM, bakulAnokahAnAM - bakulAkhyapuSpavRkSavizeSANAM, nikuJje - kAnane, kUjantaH - guJjantaH, kapiJjalAH - pakSivizeSA yasmiMstAdRzam [za ]; punaH kvacit kasmiMzcit sthaLe, AtapaspRhayAlukapipota sevyamAna raktAzokapallavavyUhaM AtapaspRhayAlubhiH - sUryAruNakiraNAkAGkSibhiH, kapipotaiH-vAnarazAvakaiH sevyamAnaH - AzrIyamANaH, raktAzokasya - raktavarNAzokasya, pahravavyUhaH- nUtana dalarAziryasmiMstAdRzam ; punaH kvacit kasmiMzcidbhAge, AlIDhapippalIphala kalakaNThakuhara kuha kuhAyamAna dAtyUhaM AlIDhaM- AskhAditaM, pippalyAH - auSadhivizeSasya, phalaM yena tAdRzasya, kalasya - avyaktamadhurasya, kaNThasya, kuhareNa - vivareNa, kuhakuhAyamAnAHkuhakuheti zabdAyamAnAH, dAtyUhAH - pakSibhedA yasmiMstAdRzam ; punaH kvacit kasmiMzcit sthAne, kRSNAgurucchAyAniSaNNaromanthAyamAnacamaramithunaM kRSNAguroH - kAlAguruvRkSasya, chAyAyAM, niSaNNAni - upaviSTAni, romanthAyamAnAni - romanthaMcarvitasyAkRSya punazcarvaNaM, vartayanti - sampAdayanti, camaramithunAni - camaro nAma- mRgavizeSaH, tasya mithunAni - dvandvAni yasmiMstAdRzam ; punaH kvacit kutracit, AkarNyamAnagranthiparNakagrAsikastUrikAkuraGgadazanaburburasvanaM AkarNyamAnAHzrUyamANAH, granthiparNakagrAsinAM - granthiparNAkhyatRNavizeSabhakSakANAM kastUrikAkuraGgANAM - gandhamRgANAM, dazanAnAM - dantAnAM, burburasvanAH-burbureti dhvanayo yasmiMstAdRzam [Sa]; punaH bahulazaH bahuSu sthaleSu, gandharva bAlikAvakRSTasphuTitataruvalkalodgIrNaghanasAraM gandharvabAlikAbhiH - gandharvAkhyadevajAtivizeSakanyakAbhiH, avakRSTaiH - AkRSTaiH, ata eva sphuTitaiH-vidIrNaiH, taruvalkalaiH-vRkSatvagbhiH, udgIrNAH- udbhAvitAH, ghanasArAH - karpUrA yasmiMstAdRzam ; punaH anekazaH anekasthaleSu, guhyakAbhi "Aho Shrutgyanam"
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI nameruvIthikAndhakAram , asakRt siddhasundarInibaddhabAlamandAradrumAlavAlaM, satatamavataMsalAlasabhujaGgabhAminIbhagnasaMtAnakAnekapravAlam , [sa] antarAntarA ca vikacakAJcanAravindavanarAjinIbhirmadanajvaravedanAvidUnavidyAdharIparibhuktaviviktodaraiH sAndraharicandanalatAmandiraiH zyAmalIkRtaparisarA bhiruparyuparighaTitasphaTikazilAzreNItaraGgitatIrAbhirnIrApasarpaNakramasthitastyAnaphenarAjibhiriva payasyamAnapayaHpUrapUritAbhiH sarasIbhirudbhAsitam [ha], ambhodhimathanamiva surabhipArijAtodgamasubhagamutsarpitagaraM ca, tryambakottamAGgamiva patatrimArgAGkitamadhyamAnIlanAgalatAvanaddhabAlapUgaM ca, kAminIkapolatalamiva patralatAlIkRtacchAyamudya-madhUka Tippanakam-ghanasAraH-karpUraH [sa] / sArikAsevitanameruvIthikAndhakAraM guhyakAbhisArikAbhiH-guhyako nAma devayonivizeSaH, tatsambandhinIbhiH, abhisArikAbhiH-jAragAminIbhiH pracchannanAyikAbhiH, sevitaH-AzritaH, namerUNAM-tadAkhyavRkSavizeSANAM, vIthikAyAH-pateH, andhakAro yasmiMstAdRzam ; punaH asakRt anekavAram , siddhasundarInibaddhabAlamandAradrumAlavAlaM siddhasundarIbhiH-siddhapuruSasundarastrIbhiH, nibaddhAH--nirmitAH, bAlamandAradrumANAM-hrasvamandArAkhyadevavRkSANAm , AlavAlA:-mUlasthajalAdhArA yasmiMstAzam ; punaH satataM nirantaram , avataMsalAlasabhujaGgabhAminIbhagnasantAnakAnekapravAlam avataMsalAlasAbhiHAbharaNAbhilASiNIbhiH, bhujaGgabhAminImiH-sarpastrIbhiH, bhagnAni-troTitAni, saMtAnakasya-tadAkhyadevavRkSasya, anekAni-bahUni, pravAlAni-pallavA yasmiMstAdRzam [sa]ca punaH, antarA antarA madhye madhye, sarasImiH vizAlasarobhiH, udbhAsitaM uddIpitam, kIdRzIbhiH ? vikacakAJcanAravindavanarAjinIbhiH vikacAnAM-vikasitAnA, kAJcanAravindAnA-suvarNakamalAnAM, vanaiH, rAjante-zobhante yAstAdRzIbhiH, punaH madanajvaravedanAvidUnavidyAdharIparibhuktaviviktodaraiH madanajvaravedanayA-kAmajvaraduHkhena, vidUnAbhiH-paritaptAbhiH, vidyAdharIbhiH -vidyAdharanArIbhiH, paribhuktaM-suratasukhAnubhavasthAnIkRtaM, viviktaM-nirjanam, udaram-abhyantaraM yeSAM tAdRzaiH, sAndraharicandanalatAmandiraiH nibiDaharicandanAkhyadivyalatAgRhaiH, zyAmalIkRtaparisarAbhiH zyAmalIkRtAH-zyAmatAmApAditAH, parisarAH-paryantabhUmayo yAsAM tAdRzIbhiH, punaH upayuparighaTitasphaTikazilAzreNItaraGgitatIrAbhiH uparyupari-samIpordhvadeze, ghaTitayA-niviSTayA, sphaTikazilAzreNyAsphaTikAkhyaprastarapaGkayA, taraGgitAni-saJjAtataraGgANi; tIrANi yAsAM tAdRzIbhiH, ata eva nIrApasarpaNakramasthitastyAnaphenarAjibhiriva nIrApasarpaNakrameNa-jalApasAraNaprakAreNa, sthitA styAnA-saMhatA, phenarAziH-phenapuJjo yAsu tAdRzIbhirivetyutprekSA, punaH payasyamAnapayaHpUrapUritAbhiH payasyamAnAnAM-payAMsIva-dugdhAnIvAcaratAM, payasAM-jalAnAM pUraiHpravAhaiH, pUritAbhiH-pUrtimApAditAbhiH [ha], punaH kIdRzam ? ambhodhimathanamiva samudramanthanamiva, surabhipArijAtodgamasubhagaM surameH-sugandheH, pArijAtasya-tadAkhyadevataroH, udgamena-praroheNa, yadvA surabhibhiH-sugandhibhiH, pArijAtodgamaiHpArijAtakusumaiH, pakSe surabheH-kAmadhenoH, pArijAtasya-tadAkhyavRkSasya, udgamena-nirgamena, subhagaM-manoharam , ca punaH, utsarpitagaram utsarpiNa:-Urdhva gacchantaH, tagarA:-tagarajAtIyA vRkSA yasmin , pakSe utsarpitaH-uddhRtaH-garaH-viSaM yasmAt tAdRzam ; punaH tryambakottamAGgamiva trINi ambakAni-netrANi yasyAsau tryambakaH zivaH, tasya uttamAGga-mastakamiva, patantrimArgADitamadhyaM patatriNAM-pakSiNA, mArgeNa, aGkitaM-cihnitaM, madhya-madhyapradezo yasya tAdRzam , pakSe patantyA trimArgayA-trayaH svarga-martyapAtAlarUpamArgA yasyAstayA, gaGgayetyarthaH, taduktaM mahAbhArate-"kSitau tArayate mAn nAgAMstArayate'pyadhaH / divi tArayate devAMstena tripathagA smRtaa||" iti, aGkitaM madhyaM yasya tAdRzama .ca punaH,AnIlanAgalatAvanaddhabA nIlayA nIlavarNayA, nAgalatayA-nAgAkhyalatAvizeSeNa, pakSe latAkAreNa nAgena-sarpaNa, avanaddhaH-AbaddhaH, bAlapUgaH-bAlakramukavRkSaH, pakSe kezakalApo yasmin pakSe yasya tAdRzam ; punaH kAminIkapolatalamiva kAminyAH-nAyikAyAH, kapolatalaMgaNDasthalam , iva, patralatAlIkRtacchAyaM patralAbhiH-patrapUrNAbhiH, tAlIbhiH-tadAkhyavRkSaH, pakSe patralatAnAM tadAkAraracanAvizeSANAm , AlyA-patayA, yadvA patralatayA-patrAkAraracanayA AlyA-sakhyA, kRtA, chAyA-anAtapaH, pakSa zobhA yasmiMstAdRzam , ca punaH, udyanmadhUkadhavalam udyadbhiH-prakaTIbhavadbhiH, madhUkaiH-'mahuDA'padena lokavizrutavRkSaphalaiH, pakSe udyanmadhUkavat "Aho Shrutgyanam"
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 Tippanaka - parAgavivRtisaMvalitA / dhavalaM ca, ApAnagoSTIbandhamiva madhukarakA moditamAmattanAnAmadhupamaNDalImukharitaM ca, kazmIramaNDalamiva vikasatkuGkumakacchakamanIyamanekakIraprAmAnugataM ca, vAtarogopahatamiva bahugulmasaMkulodaraM zyAmalatAkrAntaM ca, sara ivotpalAzamallikAkSa murutaralaha risevitaM ca [ kSa ], pAdapairapi pavanakampra zikharairvismayacalitamaulibhiriva nirvarNyamAnaM, latAbhirapi vikasitastabakAbhiH kautukottAnalocanAbhiriva vilokyamAnaM, viTapairapi vitatapallavAntaritaravikara pravezairIrSyAprasAritakarasaha sairiva triyamANam, Rtubhirapi darzitanija nijadrumakusuma Tippanakam-ambhodhimathanamiva surabhipArijAtodgamasubhagamutsarpitagaraM ca ekatra surabhigAvI - pArijAtavRkSotthAnacAru udgataviSaM ca anyatra sugandhipArijAtakusumazobhanam udgacchattagaravRkSaM ca / tryambakottamAGgamiva patatrimArgAGkitamadhyamAnIlanA galatAvanaddhabAlapUgaM ca ekatra pataGgAcihnitamadhyaM kRSNaphaNilatAbaddha kezasaMghAtaM ca, anyatra pakSipathAGkitamadhyam, AnIlanAgavallIzliSTabAlapUgavRkSaM ca / kAminIkapolatalamiva patralatAlIkRtacchAyamudyanmadhUkadhavalaM ca ekatra patra velyA sakhIvihitazobhaM vikasanmadhUkakusumagauraM ca, anyatra parNavattAlItarukRtA tapAbhAvam, udgacchanmadhUkAvadAtam / ApAnagoSThIbandhamiva madhukarakAmoditamAmattamadhupamaNDalI mukharitaM ca ekatra madyavArdhaTikAvat, ISatkSIva madyapagoSTIprApta mukharatvaM ca, anyatra bhramarAnAGgamaGga (?) [ naGga-bhaGga ] rutaM kSIvabhramarasaMghAtamukharitaM c| kazmIramaNDalamiva vikasatkuGkumakaccha kamanIyamaneka kI ragrAmAnugataM ca ekatra vikAsi kuGkumagahanapradezaramaNIyaM kIrAkhyajanasaMbandhisaMvasathayuktaM ca, anyatrApyekaM vizeSaNaM samAnArthaM, nAnAzukasaMghAtasaMyuktaM ca / vAtarogopahatamiva bahugulmasaMkulodaraM zyAmalatAkrAntaM ca ekatra latAgulmarogavyAptajaTharaM zyAmatvavyAptaM ca, anyatra anekalatA saMghAtAkIrNamadhyaM priyaGgulatAvyAptaM campakAdilatAkrAntaM ca vA / sara ivotpalAzamallikAkSamurutaralaharisevitaM ca ekatra prabalamAMsAzihaMsam vistIrNacaJcalamaNDUkasevitaM ca, vistIrNatarajalalahariyuktaM ca vA, anyatra udgatatriparNavicakilabibhItakavRkSaM mahAcaJcalavAnarasevitaM ca [kSa ] / 3 dhavalaM- gauram ; punaH ApAnagoSThIbandhamiva surApAnasamAsannivezamiva, madhukara kAmoditaM madhubhiH - madhUkaiH, karakaiH - dADimaizva pakSe madhukarakaiH - madyapAtravizeSaiH, AmoditaM - gandhADhyIkRtam, yadvA madhukarANAM bhramarANAM, kAmoditaM - svecchayA dhvaniryatra tAdRzam, ca punaH, AmantanAnAmadhupamaNDalImukharitam AmattAnAm - unmattAnAM nAnAmadhupAnAM - nAnAbhramarANAM, pakSe nAnAmadyapAyinAM maNDalyA-samUhena, mukharitaM - vAcAlitam, punaH kazmIramaNDalamiva kazmIrAkhya pradezamiva, vikasatkuGkumakacchakamanIyaM vikasanti- phullanti, kuGkumAni tadAkhyaprasiddhauSadhayo yasmiMstAdRzena, kacchena - jalaprAyapradezena, kamanIyaM ramaNIyam, ca punaH anekakIragrAmAnugatam anekeSAM-bahUnAM, kIrANAM - zukAnAM, latAnAM vA yo grAmaH samUhaH tena anugatamanubaddham, pakSe anekaiH - bahubhiH, kIrANAM - kIrAkhyajanAnAM, grAmaiH - saMvasathaiH, anugataM sahitam; punaH vAtarogopahatamiva vAtavyAdhikavalitamiva, bahugulma saMkulodaram bahubhiH, gulmaiH - aprakANDatarubhiH saMkulaM vyAptam, udaraM - madhyaM yasya, pakSe gulmena - vAtagulmAkhyena vyAdhinA, saMkulam, udaraM jaTharaM yasya tAdRzam, ca punaH, zyAmalatAkrAntaM zyAmalatAbhiH -zyAmAkhyAbhirlatAbhiH, pakSe zyAmalatayA - zyAmavarNena, AkrAntaM - vyAptam punaH sara iva kAsAramiva, utpalAzamallikAkSam ut - UrdhvaM, palAzAni - patrANi yAsAM tAdRzyaH, mallikAH - puSpavizeSalatAH, akSAH - bibhItakavRkSAH sUkSmailakA vRkSA vA yasmiMstAdRzam, yadvA utU - udgatAH, palAzAH - kiMzukavRkSAH, mallikAH - niruktalatAH, akSAH - bibhItakA yasmiMstAdRzam, pakSe utpalAni - kamalAni, aznanti - bhuJjante ye te utpalAzAH, yadvA ut- prAbalyena palAzaM -mAMsa ye aznanti tAdRzA mallikAkSA: haMsavizeSA yasmiMstAdRzam, ca punaH, urutaralaharisevitam urubhiH - bahubhiH, taralaiH - caJcalaiH, haribhiH - markaTaiH, pakSe urutarAbhiH - bahutarAbhiH, laharibhiH-mahAtaraGgaiH sevitaM - vyAptam [kSa ] / punaH pavanakamprazikharaiH pavanena - vAyunA, kampraM- kampanazIlaM, zikharaM-zirobhAgo yeSAM tAdRzaiH pAdapairapi vRkSairapi, vismayacalitamaulibhiriva vismayena - saundaryadarzanAzcaryeNa, calitaHkampitaH, mauliH - mastakaM yeSAM tAdRzairiva, nirvarNyamAnaM nirIkSyamANam ; punaH vikasitastabakAbhiH puSpitagucchAbhiH, latAbhirapi kautukottAnalocanAbhiriva kautukena - didRkSArasena, uttAne - unmIlite, locane - nayane yAsAM tAdRzIbhiriva, vilokyamAnaM dRzyamAnam ; punaH vitatapallavAntaritaravikara pravezaiH vitataiH - vistRtaiH, palavaiH - nUtanadalaiH, antaritaH "Aho Shrutgyanam"
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 89 samRddhibhiranyonyabaddhaspardherivAdhyuSyamANam, ekamandiramiva sakalavanadevatAnAM, nandanamiva nandanasya, tilakamiva trilokyAH, ratigRhamiva rate:, AyudhAgAramiva kusumAyudhasya, rAjadhAnInagaramiva madhoH samantato'rdhagavyUtimAtra pariNAhamazeSataH krakacakSatakaridantakSodapANDuratareNa kSodIyasA mauktikacUrNavAlukAprakareNa samasukumArabhUtalamatibahulasnigdhapAdapAbhirAmamArAmamadrAkSIt [ jJa ] / tasya cArAmasya ramaNIyatAnidhAnaM, nAnAvidhAbhidhAnata rusahasra saMbAdhamapyandhakAranirbharatayA tamAlamayamivopalakSyamANam, atizItalatayA ca kandaramitra himAdreH, udaramiva kSIrodasya, hRdayamiva hemantasya, zarIrAntaramiva zizirAnilasya, tuSAra girijanmabhUmibhUtamabhyantaramavatatAra [ a ] / avatIrNazca tasmiMstApamatApamAtapamanAtapaM tapanamatapanaM divasamadivasaM grISmamagrISmaM kAlamakAlaM tuSArapAtamatuSArapAtaM tribhuvanamatribhuvanaM sargakramamamaMsta [ A ] | samacintayacca -- Tippanakam-adhyupyamANam - AzrIyamANam / krakacaM - karapatram, kSodIyasA atisUkSmeNa [jJa ] // vyavahitaH, ravikarapravezaH-sUryakiraNapravezo yaistAdRzaiH, viTapairapi zAkhAbhirapi, IrSyAprasAritakarasahasrairiva IrSyayA-parasparaspardhayA, prasAritaM vistAritaM, karasahasraM - hastasahasraM yaistAdRzairiva, triyamANaM svIkriyamANam : punaH darzitanijanija drumakusumasamRddhibhiH darzitA - AviSkRtA, nijanijadrumANAM - vasvocitavRkSANAM, kusumasamRddhiH - puSpasampattiryaistAdRzaiH, Rtubhirapi RtuSaTkenApi, anyonyabaddha spardheriva parasparakRteSyairiva, adhyuSyamANam adhiSThIyamAnam; punaH sakalavanadevatAnAm azeSavanAdhiSThAtRdevAnAm, ekamandiramiva pradhAnabhavanamiva; punaH nandanasya indropavanasyApi nandanamiva abhinandakamiva, tato'pyutkRSTamityarthaH ; punaH rateH kAmadevapatnyAH, ratigRhamiva ramaNamandiramivaH punaH kusumAyudhasya puSpavANasya, kAmadevasyeti yAvat, AyudhAgAra mitra bANagRhamiva; punaH madhoH vasantasya, rAjadhAnInagaramiva rAjadhAnIrUpaM nagaramiva; punaH samantataH caturdikSu, ardhagavyUtimAtrapariNAhaM gavyUtirnAma krozayugaM tadardhaH - kozaH, tatparimANaH, pariNAhaH-vistAro yasya tAdRzam ; punaH krakacakSatakaridantakSodapANDuratareNa krakacena karaNtreNa, kSatasya - vidIrNasya, karidantasya - hastidantasya yaH kSodaH - cUrNaM, tadvat pANDuratareNa- pItasaMvalitAtizvetavarNena, kSodIyasA atisUkSmeNa, mauktikacUrNavAlukAprakareNa muktAmaNicUrNarUpasikatAsamUhena, azeSataH sarvataH, samasukumArabhUtalaM samaM - nimnonnatabhAvarahitaM, sukumAraM - mRdulaM ca bhUtalaM - pRthvItalaM yasmiMstAdRzam ; punaH atibahalasnigdhapAdapAbhirAmam atibalaiHatyadhikaiH, snigdhaiH - sarasaiH pAdapaiH- vRkSaiH, abhirAmaM - manoharam [jJa ] 1 ca punaH, tasya prakRtasya, ArAmasya upavanasya, abhyantaram madhyam, avatatAra praviSTavAn kIdRzam ? ramaNIyatAnidhAnaM ramaNIyatAyAH - saundaryasya, nidhAnaM - nidhibhUtam, punaH nAnAvidhAbhidhAnata rusahastrasaMbAdhamapi nAnAvidhAni-bahuvidhAni, abhidhAnAni - nAmAni yasya tAdRzena tarusahasreNa - vRkSasahasreNa, saMbAdhamapi saMkIrNamapi, andhakAranirbharatayA andhakArAtizayena, tamAlamayamiva tamAlAkhyavRkSaprAyamiva upalakSyamANaM pratIyamAnam ca punaH, atizItalatayA atyantazaityena, himAdreH himAcalasya, kandaramiva guhArUpamiva, kandamiva iti pAThe mUlabhUtamiva, punaH kSIrodasya kSIrasAgarasya, udaramiva madhyamiva punaH hemantasya tadAkhyazItaRtoH, hRdayamiva abhyantaramiva, punaH zizirAnilasya zizira RtusambandhivAyoH, zarIrAntaramiva rUpAntaramiva, punaH tuSAragirijanmabhUmibhUtaM tuSAragireHhimAlayasya, janmabhUmibhUtaM - janmakSetrarUpam [ a ] / ca punaH tasmin niruktopavanAbhyantare, avatIrNaH praviSTaH san tApam, atApaM tApabhinnam, punaH AtapaM sUryaprakAzam, anAtapam Atapabhinnam, punaH tapanaM sUryam; atapanaM tatrAntaritaprakAzatayA sUryabhinnam, punaH divasaM dinam, adivasa dinabhinnam, grISmam uSNam, agrISmaM grISmabhinnam kAlaM samayam, akAlam asamayam, punaH tuSArapAtaM himasyandam, atuSArapAtam tuSArapAtabhinnam tribhuvanaM svargamartyapAtAlAkhyabhuvanatrayam, atribhuvanaM tribhuvanabhinnaM, sargakramaM viparItasRSTiprakAram, amaMsta mene ca punaH, samacintayat samAlocitavAn kimityAha-manye 12 tilaka0 "Aho Shrutgyanam"
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / "manye dakSiNamArutena viditaM sevyatvamasyedRzaM, tenotsRjya vanAni candanagireruddAmazaityAnyapi / yAmyAzAvirahollasahavathunA nAthena dhAmnAM samaM, saMjAte zizirAtyaye dhanapaterAzAmukhaM sarpati // [i] vyaktaM jagatyadRSTavazAd vizAlaguNasaMpadbhirapyasulabhAH svalpaguNairapi suprApAH prasiddhayo bhavanti, yenAtra nirantarakadalIkalApAntaritadiGmukhe madamukharAsaMkhyazikhikulodbhAsinyanantalatAntakoTisaMkaTaikaikavRkSaviTape satyapi kAnane tadekarambhAkrAntamantabhrAntasaptamAtracitrazikhaNDi' katipayAbhireva sumanasAM koTibhirAkIrNamamarodyAnamAvarNyate [I] / kimidamasamIkSitakAriNo janasya jADyavilasitam , uta niraGkuzagirAM kavInAmalIkA bhinivezaH, Ahosvit tasyaiva dUradezAvasthAnasAmarthya, sarvathA svarNabhUmisaMsargasyaivAyaM prabhAvaH; prathitaguNasthAna sthitasyAsato'pi hi mAhAtmyamAvirbhavati, padminIdalotsaGgasaGgI jalabindurapi muktAphala Tippanakam-latAntaH-puSpam , ekarambhAkrAntaM rambhA-apsarAH, anyatra kadalyaH, antabhrAntasaptamAtracitrazikhaNDi ekatra citrazikhaNDinaH-saptarSayaH, anyatra nAnAmayUrAH, sumanasAM koTibhirAkIrNam ekatra sumanasAMdevAnAm , anyatra puSpANAm [I] / utprekSe, yat , dakSiNamArutena malayapavanena, asya pratyakSabhUtArAmasya, IdRzam evaMvidham , anubhUyamAnamityarthaH, sevyatvaM sevA, viditaM jJAtam , tena anubhUyamAnasevyatvena, candanagireH malayaparvatasya, uddAmazaityAnyapi uddAma-utkRSTaM, zaityaM yeSu tAdRzAnyapi, vanAni candanakAnanAni, utsRjya vihAya, yAmyAzAvirahollasaddavathunA yAmyAzAyAH-yamakhAmikadizaH, dakSiNasyA diza ityarthaH, viraheNa-vizleSeNa, ullasan-udbhavan , davathuH- upatApo yasya tAdRzena, dhAmnAM razminAM, nAthena svAminA, sUryeNetyarthaH, samaM saha, zizirAtyaye ziziraRtusamAptI, saAte niSpanne sati, dhanapateH kuberasya, AzAmakhaM digantaM, sarpati gacchati, dakSiNamAruta iti zeSaH [i]| vyaktaM sarvaprasiddha, yat jagati loke, vizAlaguNasampadbhirapi vizAlA-vipulA, guNasampat-guNasampattiryeSAM tAdRzairapi, janaiH, asulabhAH asuprApAH, prasiddhayaH prakhyAtayaH, adRSTavazAt puNyavazAt , svalpaguNairapi atyalpaguNairapi, janaiH, suprApAH sulabhAH, bhavanti smpdynte| yena yasmAddhetoH, nirantarakadalIkalApAntaritadiGmukhe nirantaraiH-avicchinnaiH, kadalIkalApaiH-kadalIpatibhiH, antaritaM-tirohitaM, diGmukhaM-diganto yena tAdRze, punaH madamukharAsaMkhyazikhikulodbhAsini madamukharANAM-madavAcAlAnAm, asaMkhyAnAM-saMkhyAzUnyAnAM, zikhinA-mayUrANAM, kulenasamUhena, udbhAsini-virAjini, punaH anantalatAntakoTisaMkaTakaikavRkSaviTape anantAbhiH-asaMkhyeyAmiH, latAntakoTibhiH-latAntAnAM-puSpANAM, koTibhiH-koTisaMkhyakaiH, yadvA latAprAntabhAgaH, saMkaTa:-saMkIrNaH, ekaikasya ekaiko vA vRkSasya viTapaH-zAkhA yasmiMstAdRze, atra asmin , kAnane bane, satyapi vidyamAne'pi, ekarambhAkrAntaM ekayA-advitIyayA, rambhayA-kadalyA, pakSe svarvezyayA, AkAntam-adhiSThitam, punaH antardhAntasaptamAtracitrazikhaNDi antaH-madhye, bhrAntAH-vicaritAH, saptamAtrA:-saptasaMkhyakA eva, citrazikhaNDinaH-nAnAmayUrAH, pakSe citraH, zikhaNDa:-cUDAvizeSo yeSAM tAdRzA marIcyAdayaH saptarSayo yasmiMstAdRzam , punaH katipayAbhireva parimitAbhireva, sumanasAM puSpANAM, pakSe devAnAM, koTibhiH koTisaMkhyAbhiH, AkIrNa vyAptaM, tat prasiddham , amarodyAnam amarANAM-devAnAm , udyAnam-upavanam , A-samantAt , varNyate prazasyate [I ] / asamIkSitakAriNaH anAlocya kriyAzIlasya, idam avarNanIyavarNanaM, jADya vilasitam avivekavilAsaH, kim ?; uta athavA, GkazagirAM niraGkuzAH-aniyantritAH, giraH-vAco yeSAM tAdRzAnAM, kavInAm, alIkAbhinivezaH mithyA''grahaH; a svita kiM vA, tasyaiva amarodyAnasyaiva, daradezAvasthAnasAmarthya dUrasthAnAvasthitimAhAtmyam ; sarvathA sarvaprakAreNa, svarNabhUmisaMsargasyaiva suvarNamayabhUmyadhiSThAnasyaiva, ayaM varNyamAnaH,prabhAvaH mahimA, "Aho Shrutgyanam"
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI dyutimAlambate, mRgAGkabimbacumbI kalaGko'pyalaGkArakaraNiM dhatte, kuraGgalocanAlocanalabdhapadamaJjanamapi maNDanAyate [u ], ityAdisaMkalpajAlasaMkulena rasAkulIbhUtasakalendriyavRttinA tatkAlamanyatAmivApannenAntarAtmanA madanamayamiva zRGgAramayamiva prItimayamivAnandamayamiva vilAsamayamiva ramyatAmayamivotsavamayamiva sakalajIvamAkalayan , anilodbhUtaiH samantataH pracalitairatiprabalatayA'kAlanIhAravRSTimiva darzayadbhiH kusumadhUlipaTalairdhavalIkRtavigraho vasanta iva vigrahavAn , itastataH SaTcaraNamAlAspardhayeva dhAvantyA kusumanirbharadrumAvakRSTayA dRSTayA kadImAnaH [U] / pratilatAdolamutpadyamAnAndolanaspRhaH, pratidIrghikamAvirbhavajjalakrIDAbhilASaH, pratitarucchAyamupajAyamAnavizrAmecchaH, pratipatramaNDapamullasadivasAtivAhanavAJchaH, svacchandanipatitAnekatarukusumaprakarameduritamedinIpRSThacAruNA caraNapAtamajhuziJjAnasukumArasikatena tasyodyAnasya madhyabhAgena katipayazarakSepamAtramadhvAnamatikrAntaH [R] / kadAcidadRSTapUrvamitarataruvilakSaNAkAra Tippanakam-asato'pi asAdhorapi / karaNiH-sAdRzyam [u] / mevAcarati jAuyAti hi yataH, prathitaguNasthAnasthitasya prathitaH-prakhyAto guNo yasya tAdRze, sthAne sthitasya, asato'pi mahattvazUnyasyApi, mAhAtmyaM mahimA, Avirbhavati prakAzate, tathAhi-padminIdalotsaGgasaGgI kamalinIpatramadhyavartI, jalabindurapi jalakaNo'pi, muktAphaladyuti muktAmaNicchavim , Alambate prApnoti; punaH mRgAGkabimbacumbI candramaNDalasaMsargI, kalaGko'pi lAJchanamapi, alaGkArakarANaM alaGkArakriyAM, dhatte puSNAti; punaH kuraGgalocanAlocanalabdhapadaM kuraGgalocanAnAM-mRgAkSINAM, locanayoH-nayanayoH, labdha-prApta, pada-sthAnaM yena tAdRzam , aJjanamapi, maNDanAyate alaGkaraNa ityAdisaMkalpajAlasaMkulena ityAdinA, saMkalpajAlena-AlocanAcayena, saMkulena-vyAptena, rasAkulIbhUtasakalendriyavRttinA rasAkulIbhUtAH-adbhutarasAplAvitAH, sakalAH-samastAH, indriyavRttayaH-indriyavyApArA yasya tAdRzena, tatkAlaM tatkSaNam , anyatAmiva anyathAtvamiva, Apannena prAptena, antarAtmanA antaHkaraNena, sakalajIvaM sarvaprANinaM madanamayamiva kAmadevaprAyamiva, punaH vilAsamayamiva zRGgAraceSTApradhAnamiva, punaH ramyatAmayamiva saundaryamayamiva, punaH utsavamayamiva utsavAkulamiva, Akalayan avagacchan ; anilodbhUtaH pavanavikSiptaiH, punaH samantataH sarvataH, pracalitaiH prasRtaiH, punaH atiprabalatayA atyantapracuratayA, akAlanIhAravRSTimiva asamayahimavarSaNamiva, darzayadbhiH pratyAyayadbhiH, kusumadhUlipaTalaiH parAgapujaiH, dhavalIkRtavigrahaH zuklIkRtakalevaraH, ata eva vigrahavAn mUrtimAn , vasanta iva tadAkhyaRturAja ivetyutprekSA; SaTcaraNamAlAspardhayeva bhramarapakispardhayeva, dhAvantyA satvaraM sarpantyA, kusumanirbharadumAvakRSTayA kusumanirbharaiH-puSpapUrNaiH, drumaiH-vRkSaiH, avakRSTayA-AkRSTayA, dRSTayA locanena, kadarthyamAnaH vyAkulIkriyamANaH[U: punaH pratilatAdolaM pratyekalatArUpadolAsu, utpadyamAnAndolanaspRhaH utpadyamAnA-jAyamAnA, AndolanaspRhA-utkUrdanAbhilASo yasya tAdRzaH; punaH pratidIrghikaM prativApikam , AvirbhavajalakrIDAbhilASaH AvirbhavanprAdurbhavan , jalakrIDAbhilASaH-jalakelispRhA yasya tAdRzaH; punaH pratitarucchAyaM pratyekavRkSacchAyAsu, upajAyamAnavizrAmecchaH upajAyamAnA-utpadyamAnA, vizrAmecchA-zramApanodanAkAGkSA yasya tAdRzaH; punaH pratipatramaNDapaM pratyekapatramayagRhe, ullasaddivasAtivAhanavAJchaH ullasantI-udbhavantI, divasAtivAhanasya-dinAtikramaNasya, vAJchA-abhilASo yasya tAdRzaH; punaH svacchandanipatitAnekatarukusumaprakarameduritamedinIpRSThacAruNA svacchandapatitAnAM-svacchanda-svatantra, niSprayAsamityarthaH, yathA syAt tathA, patitAnAM-galitAnAM, anekatarukusumAnAm-anekavRkSapuSpANAM, prakaraNa-samUhena, meduritaM-vyAptaM, yad medinIpRSThaM-bhUpRSThaM, tena cAruNA-manohareNa, punaH caraNapAtamAziAnasukumArasikatena caraNapAtena-pAdAropaNena, maJja-manoharaM yathA syAt tathA, zikSAnA-dhvanantI, sukumArA-snigdhA, sikatA-bAlukA yasmiMstAdRzena, tasya prakRtasya, udyAnasya upavanasya, madhyabhAgena antaHpradezena, katipayazarakSepamAtraM katipayabANaprakSepaparimANam, adhvAnaM mArgam , atikrAntaH kRtalaGghanaH san , kalpatarukhaNDaM kalpavRkSavanam , apazyat dRSTavAnityagreNAnveti [k]| kIdRzam ? kadAcit kadApi, adRSTapUrva pUrvamanavalokitam ; punaH itarataruvilakSaNAkAratayA itaratarubhyaH-anyavRkSebhyaH, vila "Aho Shrutgyanam"
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tippanaka- parAgavivRtisaMvalitA / tayA'tyadbhutAkAramudrazmimarakatacchadacchAyAndhakAritadigantaramanilataralalatA taraGgitairanekavarNacArubhirdivyAMzukakalApaiH pallavitamullasatkarAlakiraNastambaiH zAkhAvalambibhirAbharaNanikurambaiH stabakitamamarakAminIsaMvAhanavilAsamasRNitAbhirAyAminIbhirmaNilatAdolAbhirdanturitamantarAntarA ca tArakitatalabhUbhAgairAlI DhaphalamadhuvAravidyAdharadvandvojjhitai raktapaGkajaprakarAnukAribhiH padmarAgacaSakacakravAlairalaMkRtamitastatazca citrIkRtAcchidracchAyairadhvakhinnasiddhAdhvanyazayanIkRtaiH zAkhAntarAlanipatitAtapacchedacArubhizcAmIkaravalkalairvibhUSitamazeSatazca jaTAlIkRtaviTapatrAtaiH zikharasaJcaradvanadevatA kezapAzabhraMzibhiH prAlambAyamAnairdivyakusumadAmabhirAmoditamamandasAndhyarAgabhinnAbhinavaghanasaMghAtakalpamanalpaM kalpatarukhaNDamapazyat [ R ] / tasya ca madhyabhAge jhagiti dIpitAzeSadigbhAgam, AbhogaruddhavasundharotsaGgam, uttuGgazRGgottambhitAmbaram, atibhAsvaratvAda parisphuTavibhAvyamAnAvayavazobham, udyAnajADyapIDayA davAgnizikhAkhaNDamiva 92 kSaNaH-viziSTaH, akAraH- avayavasannivezo yasya tAdRzatayA, atyadbhutAkAraM atyAzcaryajanakAkRtim ; punaH udazmimarakatacchadacchAyAndhakAritadigantaraM ut - Urdhvam utkRSTo vA, razmiH - kAntiryasya tAdRzo yo marakataH - nIlamaNiH, tatsadRzAnAM, yadvA tadrUpANAM, chadAnAM - patrANAM, chAyAbhiH, andhakAritam - andhIkRtaM digantaraM - dimadhyaM yena tAdRzam; punaH anilataralalatAtaraGgitaiH anilena - vAyunA, taralAbhiH - caJcalAbhiH, latAbhiH, taraGgitaiH saJjAtataraGgaiH, anekavarNacArubhiH nAnAvarNamanoharaiH, divyAMzukakalApaiH manoharazlakSNasUkSmavastrakagaNaiH, pallavitaM saJjAtanUtanadalam; punaH ullasatkarAla kiraNastambaiH ullasan - udgacchan, karAla kiraNastambaH - unnatakiraNAtmakakANDo yeSAM tAdRzaiH, AbharaNanikurambaiH alaGkaraNagaNaiH, stabakitaM saJjAtaguccham ; punaH amara kAminIsaMvAhanavilAsamasRNitAbhiH amarakAminIbhiH - devAGganAbhiH yat saMvAhanaM - sammarddanaM, tadvilAsena - tatkrIDayA, masRNitAbhiH - cikkaNIkRtAbhiH, punaH AyAminIbhiH vistAriNIbhiH, maNilatAdolAbhiH maNimayalatArUpAbhirdolAbhiH, danturitaM samedhitam ; ca punaH, antarA antarA madhye madhye, tArakitatalabhUbhAgaiH tArakitaM - saJjatatArakaM, talaM svarUpaM, pRSThamiti yAvat, yasya tAdRzo bhUbhAgaH - bhUmipradezo yaistAdRzaiH, punaH AlIDhaphalamadhuvAra vidyAdharadvandvojjhitaiH AlIDhaH - AkhAditaH, phalAnAM madhUnAM madyAnAM puSparasAnAM vA, vAra:samUho yaistAdRzaiH, vidyAdharadvandvaiH - vidyAdharAkhyadampatibhiH, ujjhitaiH - tyaktaiH punaH raktapaGkajaprakarAnukAribhiH raktakamalagaNAnukAribhiH, padmarAgacaSakacakravAlaiH raktamaNimayapAnapAtramaNDalaiH, alaGkRtam ; ca punaH, itastataH atra tatra, citrIkRtAcchidracchAyaiH citrIkRtA - nAnAvarNIkRtA, acchidrA - nirantarA, chAyA - anAtapo yaistAdRzaiH, punaH adhvakhinnasiddhAdhvanyazayanIkRtaiH adhvakhinnaiH - mArgagamanazrAntaiH siddhaiH - siddhapuruSaiH, abhvanyaiH - mArgagAmibhiH, zayanIkRtaiH - svazayyAtvamApAditaiH, punaH zAkhAntarAlanipatitAtapacchedacArubhiH zAkhAntarAlanipatitaiH- zAkhAbhyantarAdavatIrNaiH, AtapacchedaiHtejaHkhaNDaiH, cArubhiH-manoharaiH, cAmIkaravalkalaiH suvarNamayatvagbhiH, vibhUSitam alaGkRtam ; ca punaH, azeSataH sarvataH divyakusumadAmabhiH divyAnAM - svargIyANAM manoharANAM vA, kusumAnAM, dAmabhiH - mAlAbhiH, AmoditaM surabhIkRtam, kIdRzaiH ? jaTAlIkRtaviTapatrAtaiH TIkRtaM - gauravAspadIkRtaM vyAptamiti yAvat, viTapatrAtaM - zAkhAsamUho yaistAdRzaiH, punaH zikharasaJcaradvanadevatAkezapAzabhraMzibhiH zikhare - UrdhvabhAge, saJcarantInAM - viharantInAM vanadevatAnAM - vanAdhiSThAtRdevatAnAM kezapAzabhraMzibhiH - kezakalApAdhaH pAtibhiH, prAlambAyamAnaiH ziromAlAyamAnaiH punaH amandasAndhyarAgabhinnAbhinavaghanasaGghAtakalpaM amandena - utkaTena, sAndhyarAgeNa - sandhyAsambandhiraktakAntyA, bhinnaH - mizritaH, yo ghanasaMghAtaHmeghamaNDalaM, tatkalpaM - tatprAyaM tatsadRzamiti yAvat; punaH analpaM vistRtam [ R ] / ca punaH, tasya kalpavRkSavanasya, madhyabhAge madhyapradeze, jhagiti zIghram, sudarzanaM nAma sudarzananAmakam, AyatanaM mandiraM dadarza dRSTavAn ityagreNAnveti kIdRzam ? dIpitAzeSadigbhAgaM dIpitAH - prakAzitAH, azeSAH samastAH, digbhAgAH-dikpradezA yena tAdRzam; punaH AbhogaruddhavasundharotsaGgam Abhogena - vistAreNa, avaruddhaH-AkrAntaH, vasundharAyAH-pRthivyAH, utsaGgaH - madhyabhAgo yena tAdRzam ; punaH uttuGgazRGgottambhitAmbaram uttuGgena- unnatena, zRGgeNazikhareNa, uttambhitam-uddhRtam, ambaram - AkAzaM yena tAdRzam ; punaH atibhAsvaratvAt atyantojjvalatvAt, apari "Aho Shrutgyanam"
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI piNDIbhUya sthitam , adabhrAbhrabhramikhedena saudAminIsaMdohamiva labdhanidram , udadhijalAtyazanaduHkhAsikayA vaDavAmukhamivAgatya vizrAntam , uddaNDavAtyAvartavazena bhogavatIzAtakumbhAmbhojavanarajorAzimivAkAzamutpatitam , amRtamathanakadarthitamandarakrodhena nirbhaya' vairocanimamarazailamiva pAtAlamUlAnnirgatam [la ], azeSatazca visarpatA kusumbharasarAgalohitenAtibahalatayA kisalayIkRtaprAntavanaspatipalAzarAzinA pravAlayaSTIkRtArkakiraNena sAndhyasamayIkRtavAsareNAlaktakatUlapaTalIkRtazikharAsannaghanamaNDalena bhaktibharasurasundarIsukhAvataraNAya sindUrakuTTimAnIva racayatA grISmavazavijRmbhitarajorodhAya kuGkumajalAsAramiva kSipatA gaganakuTTimAlaGkaraNAya japAkusumanikarAniva prakiratA dAhAvalokanasakautukopavanaprItaye mithyAdavAgnimiva prathayatA tarutalAndhakAratiraskArAya taruNAtapamiva varSatA prabhAjAlena divApi jvalitauSadhikalApamiva Tippanakam -bhogavatI-pAtAlagaGgA, vairocani balim [la] / sphuTavibhAvyamAnAvayavazobham aparisphuTam-avispaSTaM yathA syAt tathA, vibhAvyamAnA-lakSyamANA, avayavAnAMpradezAnAM, zobhA yasya tAdRzam / punaH udyAnajADyapIDayA udyAnasya niruktopavanasya, jADayena-zaityena, yA pIDA-duHkhaM tena, piNDIbhUya saMkucya, sthitaM, davAgnizikhAkhaNDamiva davAgneH-vanAgneH, zikhAkhaNDaM-jvAlAjAlamivaH punaH adabhrAbhrabhramikhedena adabhrayA-bahulayA, abhrabhramyA-AkAzabhrameNa, yaH khedaH-zramaH, tena, labdhanidraM gRhItanidra, saudAminIsandohamiva vidyudvandamiva; punaH udadhijalAtyazanaduHkhAsikayA samudrajalAdhikapAnajanyaduHkhAvegena, Agatya samudrAd bahirbhUya, vizrAntaM upanItazrama, vaDavAmukhamiva vaDavAyAH-samudrAntaragatAyAH azvAyAH, mukhamukhamaNDalamiva; punaH uddaNDavAtyAvartavazena uddaNDavAtyayA-uddhatavAyusamUhena, ya AvartaH-jalabhramaNaM, tadvazena, AkAzaM AkAze, utpatitaM ucchalitaM, bhogavatIzAtakumbhAmbhojavanarajorAzimiva bhogavatyAH-pAtalagaGgAyAH, yat zAtakumbhAmbhojavanaM-kanakakamalakAnanaM, tasya rajorAzimiva-parAgapuJjamiva; punaH amRtamathanakadarthitamandarakrodhena amRtamathanena-amRtAloDanena, kadarthitasya-avahelitasya, mandarasya-tadAkhyaparvatasya, krodhena, vairocani baliM, nirbhaya' avajJAya, pAtAlamUlAt pAtAlatalAt , nirgataM niSkrAntam , amarazailamiva sumeruparvatamiva [la]; ca punaH, prabhAjAlena dIptisandohena, divA'pi dine'pi, candramantareNApItyarthaH,jvalitauSadhikalApamiva jvalitaH-dIptaH, oSadhikalApaH oSadhirAziyasmiMstAdRzamiva, taM svAdhiSThitaM, pradezaM kurvANamityapreNAnveti, kIdRzena ? azeSataH sarvataH, visarpatA prasaratA, punaH kusumbharasarAgalohitena kusumbhasya-vahnizikhAparaparyAyaraktoSadhivizeSasya, yo rasastasya, rAgeNa-raktakAntyA, lo raktena, punaH atibahalatayA atyadhikatayA, kisalayIkRtaprAntavanaspati palAzarAzinA kisalayIkRtaH-pallavIkRtaH, rakkIkRta ityarthaH, prAntavanaspatInA-sannihitavRkSANAM, palAzarAzi:-patrapuJjo yena tAdRzena, punaH pravAlayaSTIkRtArkakiraNena pravAlayaSTIkRtaH- raktakAntisantatyA vidrumadaNDatAmApAditaH, arkasya-sUryasya, kiraNaH-razmiryena tAdRzena, punaH, sAndhyasamayIkRtavAsareNa sAndhyasamayIkRtaH-sandhyAsambandhisamayatAmApAditaH, raktIkRta iti yAvat , vAsaraH dinaM yena tAdRzena, punaH alaktakatUlapaTalIkRtazikharAsannaghanamaNDalena alaktakatUlapaTalIkRtaM-lAkSArasAlaktatUlarAzIkRtaM, zikharAsannazikharasannihitaM, dhanamaNDalaM-meghamaNDalaM yena tAdRzena, punaH bhaktibharasurasundarIsukhAvataraNAya bhaktibharANAM-bhaktipUrNAnAM, surasundarINAM-devasundarastrINAM, sukhAvataraNAya-sukhapUrvakamadhastAdAgamanAya, sindUrakuTTimAnIva sindUrabaddhabhUmIriva, racayatA sampAdayatA, punaH grISmavazavijRmbhitarajorodhAya grISmavazena-grISmahetunA, vijRmbhitAnAM-vikIrNAnAM, rajasAM-dhUlInAM, rodhAya-niyantraNAya, kuGkamajalAsAramiva kuGkumajaladhArAmiva, kSipatA varSatA, punaH gaganakuTTimAlaGkaraNAya gaganakuTTimasya-AkAzamaNDalAtmakabaddhabhUmeH, alaGkaraNAya-raktazobhotpAdanAya, japAkusumanikarAniva japAkusumAkhyaraktapuSparAzIniva, prakiratA prakSipatA, punaH dAhAvalokanasakautukopavanaprItaye dAhAvalokane-dAhadarzane, sakautukasya-satRSNasya, upavanasyaniruktodyAnasya, prItaye-prasAdAya, mithyAdavAgnimiva mithyAbhUtaM vanAgnimiva, prathayatA prakaTayatA, punaH tarutalAndhakAratiraskArAya tarutale-vRkSAdhaHsthale, ye'ndhakArAsteSAM tiraskArAya-antardhAnAya, apanayanAyetyarthaH, taruNAtapamiva "Aho Shrutgyanam"
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| pallavitaraktAzokamiva kusumitapalAzamiva vikasitabandhUkamiva taM pradezaM kurvANam [ 0], utkRSTASTApadaghaTitena taDitpATalatviSA marakatakapizIrSakaprabhAjaTAlena satimirasandhyArAgavalayeneva ravimaNDalamamaragiririva prAkAreNa na vaprAkAreNa parivRtam , antaHprAkArabhitti samantato nirmitAnAmatiramyAkRtInAM sphATikAnAmapi saMkrAntatarupatimAbhiH zyAmAyamAnakAntitayA marakatamayAnAmiva prAsAdAnAmAsAditaparabhAgaiH zikharamaNDalADambaradhAribhiH pratibimbaiH parikSiptazikharam , agrazikharasaGgino mRgAGkamaNikalazasya jyotsnApaTalapANDunA dyutimaNDalena mahattvacaritArthatApAdanArthaM dhRtena dhavalAtapatreNeva vistAritacchAyam [e] acchamaNikuTTimocchalatprabhApaTalanirmagnamUlatayA plavamAnamiva, sughaTitasphaTikopalapaTTakalpitAnalpapIThabandhAtyacchatayA'ntarikSasthitamiva vibhAvyamAnaM, kRtAvalokanamivendranIlajAlakaiH, vihitAhvAnamiva pavanacalitordhvadhvajapatAkAJcalaiH, prastutapratyutthAnamiva tuGgastambaiH, ArabdhasaMbhASaNamiva gavAkSamukhanilIna . Tippanakama-amaragiririva prAkAreNa na vaprAkAreNa yadi meruvaprAkAreNa parivRtaM kathaM na taTAkAreNa veSTitam ?, anyatra nUtanaprAkAreNa parivRtaM, kIdRzena ? merutaTAkAreNa [e]| pariNataprakAzamiva, varSatA pAtayatA; punastena taM pradeza kamiva kurvANam ? pallavitaraktAzokamiva pallavitaH-saJjAtapallavaH, raktaH, azokaH-tadAkhyavRkSavizeSo yasmiMstAdRzam ; punaH kusumitapalAzamiva kusumitAH-puSpitAH, palAzAH-tadAkhyaraktapuSpavRkSavizeSA yasmiMstAdRzam ; punaH vikasitabandhUkamiva vikasitAH-puSpitAH, bandhUkAH-raktakAparaparyAyavRkSavizeSA yasmiMstAdRzam la punaH utkRSTASTApadaghaTitena utkRSTaiH-balavattaraiH, aSTApadaiH-siMhavyAghrAdihiMsravanyapazubhiH, ghaTitenaadhiSThitena, yadvA utkRSTa-pradhAnaM, yad aSTApadaM-suvarNa tena, ghaTitena-racitena, punaH taDitpATalatviSA taDitvat-vidyudvat , pATalA-raktA, tviT-kAntiryasya tAdRzena, punaH marakatakapizIrSakaprabhAjaTAlena marakatakapizIrSakasya-nIlamaNimayamarkaTapratikRtirUpazirastrANasya, prabhAbhiH-kAntibhiH, jaTAlena-unnatena, amaragiririva prAkAreNa sumerutaTAkAreNa, parivRtaM pariveSTitam , athApi, na naiva, vaprAkAreNa taTAkAreNa, parivRtamiti virodhaH, tatparihAre navena-nUtanena, prAkAreNa parivRtamiti, kena kamiva ? satimirasandhyArAgavalayena satimireNa-andhakArasahitena, sandhyArAgavalayena-sandhyAkAlikaraktaprabhAmaNDalena, ravimaNDalamiva sUryabimbamiva; punaH antaHprAkArabhitti prAkArabhittimadhye,samantataH sarvataH,nirmitAnAM racitAnAm , atiramyAkRtInAM atyantamanoharAkArANAm , sphATikAnAmapi sphaTikAkhyamaNimayAnAmapi, saMkrAntatarupatimAbhiH zyAmAyamAnakAntitayA saMkrAntAbhiH-saMlagnAbhiH, antaHpravRSTAbhiriti yAvat , tarupratimAbhiH-vRkSapratibimbaiH, zyAmAyamAnA-zyAmIbhavantI, kAntiryeSAM tAdRzatayA, marakatamayAnAmiva nIlamaNimayAnAmiva, prAsAdAnAM mandirANAm , AsAditaparabhAgaiH prAptotkarSaH, punaH zikharamaNDalADambaradhAribhiH zikharamaNDalasya-zikharasamUhasya, ya ADambaraH-zobhAvistAraH, taddhAribhiH-tavAhibhiH, pratibimbaiH parikSiptazikharaM pariveSTitazikharam; punaH agrazikharasaGginaH caramazikharavartinaH, mRgAGkamaNikalazasya candrakAntamaNimayakalazasya, jyotsnApaTalapANDanA jyotsnApaTalena-candrikAnicayena, pANDunA-pItamizritazuklavarNana, dyutimaNDalena kAntikalApena, mahattvacaritArthatA''pAdanArtha mahattvasArthakatAsampAdanArtha, dhRtena utthApitena, dhavalAtapatreNeva zvetAtapatreNeva, vistAritacchAyaM vistAritA-prasAritA, chAyA-anAtapo yena tAdRzam [e] punaH acchamaNikuTTimocchalatprabhApaTalanirmagnamUlatayA acchamaNikuTTimAt-ujvalamaNibaddhapradezAt , ucchalati-udgacchati, prabhApaTale-dyutimaNDale, tadrUpajaladhAvityarthaH, nirmagnaM-nizcayena manam-antarbhUtaM mUlaM yasya tAdRzatayA, pavamAnamiva padbhayAM santaradiva, vibhAvyamAnamityapreNAnveti; punaH sughaTitasphaTikopalapaTTakalpitAnalpapIThabandhAtyacchatayA sughaTitAH-sannivezitAH, sphaTikopalA:-sphaTikAtmakaprastarA yasmiMstAdRze, paTTe-phalake, kalpitasya-racitasya, analpapIThabandhasya-vistRtAdhArabandhasya, atyacchatayA-atyujjvalatayA, antarikSasthitamiva gaganatalasthitamiva, vibhAvyamAnaM pratIyamAnam ; punaH indranIlajAlakaiH indranIlAkhyamaNimayagavAkSaH, kRtAvalokanamiva kRtam, avalokanaM-svasya darzanaM yena tAdRzamiva, netrAkArarandhedRSTava divetyarthaH; punaH pavanacalitorvadhvajapatAkAJcalaiH "Aho Shrutgyanam"
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 95 kalApikekAravaiH [ ai], kacit sitabhujaGgazaGkimayUroparudhyamAna bimbAgatacalaccInAMzukapatAkaM, kaciddhUtazukamucyamAnadADimabIjabuddhijagdhasUryakAntavAntAgnikaNikaM, kvacit pradIpalolazalabhalaGghayamAnocchikhapuSparAgaM, kacidAmiSAzanazyena helAkramyamANakRtrima vihaGgaM kvacinmadanaparAyattamattapA pataparikSipyamANanijapratibimbaM kvacidambudhArotkacAtakacumbyamAnamauktikalatAprAlambama [ a ], vaizampAyanazApakathAprakramamiva durvarNazukanAsa manoramaM jIvamiva citrakarmakhacitapradezaM, vidagdhakAminIkelimandiramiva maNitArAva - bhAsitodaram uttamapuruSamiva vizAlanetrahRtkapATaM, cakravartisainyamivAnekaratnazArI kRtamattavAraNaparikaraM, pavanena vAyunA, , calitaiH-uddhataiH, UrdhvadhvajapatAkAJcalaiH - uparitanadhvajasambandhipaTAgrabhAgaiH, vihitAhnAnamiva AhUtavadiva; punaH tuGgastambaiH unnatastambaiH, prastutapratyutthAnamiva prastutaM prArabdhaM pratyutthAnaM - svasyAbhyutthAnaM yena tAdRzamiva; punaH gavAkSamukhanilInakalApikekAravaiH gavAkSamukhe - vAtAyanorzvabhAge, nilInAnAM - tirobhUtAnAM, kalApinAM - mayUrANAM, kekA rakhaiH-kekAkhyazabdaiH, ArabdhasambhASamiva pravartitAlApamiva [ ai ]; punaH kvacit kasmiMzcit pradeze, sitabhujaGgazaGkimayUroparudhyamAnavimbAgatacalaccInAMzukapatAkaM sitabhujaGgazaGkibhiH zvetasarpasandehibhiH, mayUraiH, uparudhyamAnA-nivArya - mANo, bimbAgatA-praticchAyAtmanA''patitA, calantI - udvelantI, cInAMzukapatAkA-cInAkhyajanapadaracitasUkSmazlakSNavastrarUpA patAkA-dhvajAgravartipaTo yasmiMstAdRzam punaH kvacit kasmiMzcit pradeze, dhUtacaJcazukamucyamAnadADimabIjabuddhijagdhasUryakAntavAntAgnikaNikaM dhUtA- kampitA, cakSuH - tuNDaM yaistAdRzaiH zukaiH, mucyamAnAnAM vikSipyamANAnAM, dADimabIjAnAM, buddhayA-bhrAntyA jagdhAH - bhakSitAH, sUryakAntena tadAkhyamaNinA, vAntAH- udgIrNAH, abhikaNikA:- sphuliGgA yasmiMstAdRzam ; punaH kvacit kutrApi pradeze, pradIpalolazalabhalaGghayamAnocchikhapuSparAgaM pradIpalolaiH - pradIpAntaHpatanotkaNThayA taralaiH, zalabhaiH- patatraiH, laGghayamAnaH - pradIpabhrAntyA atikramyamANaH, ucchikhaH - ut- UrdhvaM, zikhA - jvAlA yasya tAdRzaH, puSpaparAgaH-padmarAgamaNiryasmiMstAdRzam ; punaH kvacit kasmiMzcit sthAne, AmiSAzanazyena helAkramyamANakRtrimavihaGga AmiSAzanaiH-mAMsAhAribhiH, zyenaiH - tadAkhyapakSivizeSaiH, helayA - kautukena, AkramyamANAH - haThena vyApyamAnAH, kRtrimavihaGgAHkRtrimAH-kriyayA nirvRttAH, racitA ityarthaH, pakSiNaH, pakSipratikRtaya iti yAvat, yasmiMstAdRzam ; punaH kvacit kasmiMzcit sthAne, madanaparAyattamattapArApataparikSipyamANanijapratibimbaM madanaparAyattaiH - kRtrima kapotIvilokana janyakAmaparavazaiH, mattapArApataiH-kAmAkulitakapotaiH, parikSipyamANaH - nikaToDDIyamAnatayA sarvataH samaryamANaH, nijaH - svakIyaH, pratibimbo yasmiMstAdRzam ; punaH kvacit kasmiMzcit pradeze, ambudhArotkacAtakacumbyamAnamauktikalatAprAlambaM ambudhArAyai- jaladhArAyai, utkaiH-unmanaskaiH, cAtakaiH -lokavizrutaiH pakSivizeSaiH, cumbyamAnaM - caJcavA spRzyamAnaM, mauktikalatAprAlamba - muktAmaNizreNIrUpaM ziromAlyaM yasmiMstAdRzam [o ]; punaH vaizampAyanazApakathAprakramamiva vaizampAyanasya - vaizampAyananAmnaH zukasya yaH zApastatsambandhinyAH kathAyAH prakramaM prasaGgamiva, durvarNazukanAsamanoramaM durvarNa-rajataM, tanmayena, zukanAsena - siMhasthAnena, manoramaM-manoharam, pakSe durvarNe- duHkhena varNanIye, zukanAsamanorame - vaizampAyana - janakatadbhArye yatra tAdRzam ; punaH jIvamiva prANinamitra, citrakarmakhacitapradezaM citrakarmabhiH - citraNakriyAbhiH khacitAH - vyAptAH, pradezAH - vibhAgA yasya tAdRzam, pakSa citrakarmabhiH- jJAnAvaraNIyAdikarmabhiH, khacitAH - vyAptAH, pradezAH - AtmapradezA yasya tAdRzam ; punaH vidagdhakAminIkelimandiramiva vidagdhAyAH - kelikuzalAyAH, kAminyAH - vilAsinyAH, kelimandiraM - krIDAbhavanamiva, maNitArAvabhAsitodaraM maNitArAbhiH - maNimayatArakAbhiH, pakSe maNitaiH - nAryA ratikAlikAvyaktazabdAtmakaiH, ArAvaiH zabdaiH, avabhAsitaM - uddIpitam, udaraM - abhyantaraM yasya tAdRzam punaH uttamapuruSamiva puruSazreSTamiva, vizAlanetrahRtkapATaM vizAlaM - vistRtaM, netrahRt-nayanahArakaM, nayanapriyamityarthaH, kapATaM - dvArapidhAyakaphalakaM yasya tAdRzam, pakSe vizAlaM dIrghaM, netraM - nayanaM yasya tAdRzam punaH hRtkapATahRt - vakSaHsthalaM, kapATamiva yasya tAdRzaM vizAlanetraM ca tat hRtkapATaM ceti khaJjakubjAdivat karmadhArayasamAsaH; yadvA vizAlaM netraM hRtkapATaM ca-kapATasadRzaM vakSaHsthalaM ca yasyeti bahuvrIhiH; punaH cakravartisainyamiva cakravartinaH - akhaNDabhUmaNDalezvarasya, sainyaM - senAmiva, anekaratnazArI kRtamattavAraNaparikaraM anekaiH, ratnaiH, zArIkRtAni - karburitAni citritAni yAni, mattavAraNAni-upavezanasthAnavizeSAH, tadAtmakaH parikaro yasya tAdRzam, pakSe anekaiH - bahuvidhaiH, ratnaiH, zArIkRtaH-citrIkRtaH, mattavAraNAnAM - mattahastinAM parikaraH- samUho yasmiMstAdRzam, yadvA anekAbhiH, ratnazArIbhiH - maNimayagajaparyANaiH kRtAH , "Aho Shrutgyanam"
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / varAGganAvapuriva zAtakumbhastambhadhRtapIvarorutulaM, vasantacUtadrumamiva cArumaJjarIkama [ au], anekamaNimAlAlakRtamapi ratnacatuSkarAjitaM dhvajAdhiSThitamapi siMhAkrAntamaGgIkRtavimAnAkAramapi sarvatobhadram [aM], agramaNibhUminipatitapratimAnibhena ca bhagnagatinA dinakareNApi sadainyamAtmarathaprasthAnapathamiva prArthyamAnaM, zikharollekhanaduHsthitena vyomnApi mantharatAmiva grAhyamANaM, kRtrimamRgendrakramaghAtabhItena jaladavRndenApyabhayamiva yAcyamAnam , asaMbhAvanIyocchrAyajanitavismayena nijapratibimbenA'pi nipatyevAlokyamAnaM, pralayArka Tippanakam-vaizampAyanazApakathAprakramamiva durvarNazukanAsamanoramam ekatra duHkhavarNanIyavaizampAyanajanakatadbhAryam , anyatra rUpamayasiMhasthAnaramaNIyam , vaizampAyanaH-zukavizeSaH / jIvamiva citrakarmakhacitapradezam ekatra nAnAjJAnAvaraNIyAdikarmavyAptapradezam , anyatra AlekhyakriyAkhacitadezam / vidagdhakAminIkelimandiramiva maNitArAvabhAsitodaram ekatra ratikUjitArAvazobhitamadhyam, anyatra ratnatArikAzobhitamadhyam / uttamapuruSa miva vizAlanetrahatkapATam ekatra vistIrNanayanahRdayakapATam , anyatra vistIrNanayanahArikapATam / cakravartisainyamivAnekaratnazArIkRtamattavAraNaparikaram ekatra aneke-nAnArUpAH, ratnazArIkRtAH-maNiTaGkacevihitAH (?) mattavAraNA:kSIbakariNaH, parikaraH-paricchado yasya tat tathoktam, anyatra anekaratnaiH zArIkRtAni mattavAraNAni-AsanasthAnavizeSAH parikaro yasya tat tathoktam / varAGganAvapuriva zAtakumbhastambhadhRtapIvarorutulam ekatra suvarNastambhayordhata pInabRhajjaGghAbhyAM sAdRzyaM yena tathoktam , anyatra suvarNastambhairdhatAH pInAH-urvyaH, tulAH-paTTA yasmin tat / vasantacUtadramamiva cArumaJjarIkam ramyamaJjarIyuktam , anyatra zobhanazikharam [au] / anekamaNimAlAlaGkRtamapi ratnacatuSka ratnarAzizobhitaM kathaM ratnacatuSTayabhUSitam ? anyatra ratnaracanAvizeSazobhitam , dhvajAdhiSThitamapi siMhAkrAntaM yadi dhvajenAdhiSThitaM kathaM siMhenAkrAntam ? patAkAdaNDAdhiSThita, siMhasthAne siMhAkrAntam / aGgIkRtavimAnAkAramapi sarvatobhadraM yadyAzritavimAnaprAsAdAkAraM kathaM sarvatobhadraprAsAdam ? anyatra sarvasmin pradeze kalyANam [aM] / paryAptAH pUrNA ye, mattavAraNAH-mattahastinaH, tadAtmakaH parikaraH-parivAro yasmin tAdRzam ; punaH varAGganAvapuriva varAGganAyAHuttamastriyAH, vapuriva-zarIramiva, zAtakumbhastambhadhRtapIvarorutulaM zAtakumbhastambhaiH-suvarNamayasthUNAbhiH dhRtA, pIvarAHpInAH, uravaH-vizAlAH, tulAH-paTTA yatra tAdRzam ; pakSe zAtakumbhastambhayoH-suvarNastambhayoH, dhRtA, pIvarA-mahatI, UrubhyAMjaGghAbhyAM, tulA-sAdRzyaM yena tAdRzam ; punaH vasantacUtadramamiva vasantatukAlikAmravRkSamiva, cArumaJjarIkaM cAru:manoharA, maJjarI-abhinavaphalasUkSmAGkurazreNI, pakSe toraNalambitamaNimayArAkArazreNI zikharaM vA yasmiMstAdRzam [au] punaH anekamaNimAlAlaGkatamapi anekeSAM-bahuvidhAnAM, maNInAM, mAlAbhiH-patibhiH, alaGkRtaM-bhUSitamapi, ratnacatuSkarAjitaM ratnacatuSkeNa-ratnacatuSTayena, rAjitaM-vibhAsitamiti virodhaH, tatparihAre tu ratnacatuSkeNa-ratnamayacaturasrasthAnaracanayA rAjitam / punaH dhvajAdhiSThitamapi dhvajena-patAkayA, adhiSThitamapi-sambaddhamapi, siMhAkrAntaM siMhavyAptamiti virodhaH, siMhasya parakIyonnatyasahiSNutvAt , parihArastu-siMhapadasya kRtrimasiMhaparatvena bodhyaH, yadvA siMhasthAne siMhAkrAntam ; punaH aGgIkRtavimAnAkAramapi aGgIkRtaH-svIkRtaH, vimAnaH-mAnarahitaH, AkAro yena tAdRzamapi, sarvatobhadraM paricchinnagRhavizeSarUpam, iti virodhaH, parihAre tu aGgIkRto vimAnasya-vyomayAnasyevAkAro yena tAdRzaM, sarvataH-sarvasmin pradeze, bhadra-kalyANa cetyarthaH [aM] ca punaH, agramaNibhUminipatitapratimAnibhena agre-sarvopari, yadvA agrA-caramA, yA maNibhUmiH-maNibaddhaH pradezaH tatra, nipatitAyAH-saMkrAntAyAH, pratimAyAH-pratibimbasya, nibhena-vyAjena, bhagnagatinA bhagnA- tadIyazikhareNa niruddhA, gatiryasya tAdRzena, dinakareNApi sUryeNApi, sadainyaM saduHkham , AtmarathaprasthAnapathaM khakIyarathaprayANamArga, prArthyamAnamiva yAcyamAnamiva; punaH zikharollekhanaduHsthitena zikhareNa yadullekhanam-uddharSaNaM, tena duHsthitena-duHkhitena, vyomnA'pi AkAzenApi, mantharatAM zithilatAM, grAhyamANaM-prApyamANamiva; punaH kRtrimamRgendrakramaghAtabhItena kRtrimasya-kriyayA nivRttasya, nirmitasyetyarthaH, mRgendrasya-siMhasya, krameNa-pAdavikSepeNa, yo ghAtaHprahAraH, tasmAd bhItena, jaladavRndenApi meghagaNenApi, abhayaM tatprahArabhayAbhAvaM, yAcyamAnamiva abhyarthyamAnamiva; punaH asambhAvanIyocchAyajanitavismayena asambhAvanIyena-sambhAvayitumapyazakyena, ucchrAyeNa-aunnatyena, janito vismayaH-Azcarya yasya tAdRzena, nijapratibimbenApi khIyapraticchAyayA'pi, nipatya nIcaiH patitvA, "Aho Shrutgyanam"
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI maNDalotpattimRtpiNDamiva prajApatikulAlasya, maulimukuTamiva martyalokabhUpAlasya, tapanIyabudhnamiva tArakAkusumanabhaHkalpadrumasya, vidrumakalazamiva zeSAhidaNDadharAmaNDaloSNavAraNasya, tatkSaNoditArkabimbabahularAgAbhiH padmarAgazilAsaMhatibhirAhitanirmANaM nirmAnuSamamAnuSalokasulabhadarzanaM sudarzananAmAyatanaM dadarza [a] / ___ tacca tathAvidhamaparatra kutracidadRSTapUrvamapUrvAkAravizeSamazeSAzcaryaparyantabhUmibhUtamakANDa evAvirbhUta mAyatanamatanuvismayasphAritapuTAbhyAmutpakSmarAjibhyAM citralikhitAbhyAmiva locanAbhyAM kimidamiti sakSobhAkSamIkSamANaH kSaNamAtramuparatAparakaraNasaMvedanazaktirekendriyatvamivApede [k]| ___ tatazcandrakAntasopAnaparamparAkrAntatalabhAgena patattaraGgitagaGgAsrotasevAmbaravivareNa varIyasA marakatamaNigopureNotsarpicUDAmaNimarIcimAMsalitamaNDapadvAravandanamAlApravAlasannivezaH pravizyAbhyantare dUrAdeva Tippanakam-varIyasA urutareNa, gopuraM-pratolIdvAram , nAgadantAH-ghoTakAH, jayantikA-paTTapAzakaH [kha] / AlokyamAnamiva dRzyamAnamiva; punaH prajApatikulAlasya vidhAtRkumbhakArasya, pralayArkamaNDalotpattimRtpiNDamiva pralayArkamaNDalasya-pralayakAlikasUryamaNDalasya, utpattaye-sRSTyartha, mRtpiDaM-mRttikArAzimiva; punaH martyalokabhUpAlasya martyalokarUpasya bhUpAlasya-nRpateH, maulimukuTamiva ziromukuTamiva; punaH tArakAkusumanabhAkalpadrumasya tArakA eva kusumAni-puSpANi yasya tAdRzasya, nabhaHkalpadrumasya-AkAzarUpakalpavRkSasya, tapanIyabudhnamiva suvarNamayamUlamiva; punaH zeSAhidaNDadharAmaNDaloSNavAraNasya zeSAhiH-zeSanAgo daNDo yasya tAdRzasya, dharAmaNDaloSNavAraNasya-bhUmaNDalAtapatrasya, vidrumakalazamiva pravAlamayakumbhamiveti sarvatrotprekSA; punaH tatkSaNoditArka bimbabahularAgAbhiH tatkSaNaM-tatkAlaM, nirmANakAla ityarthaH, uditena-uddIptena, arkamaNDalena-sUryamaNDalena, bahula:-pracuraH, rAgaH-raktavarNo yAsAM tAdRzIbhiH, padmarAgazilAsaMhatibhiH padmarAgAkhyaraktamaNizreNIbhiH, AhitanirmANaM janitanirmANam ; punaH nirmAnuSaM manuSyazUnyam / punaH amAnuSalokasulabhadarzanam amAnuSalokaiH-manuSyabhinnajanaiH, devajanairityarthaH, sulabha-sukaraM darzanaM yasya tAdRzam ; punaH sudarzananAma sutru-manoramaM, darzanaM yasya tAdRzamityanvarthakanAmakam [a]| ca punaH, aparatra anyatra, kutracit kutrApi, adRSTapUrva pUrvamadRSTam , punaH apUrvAkAravizeSam apUrvaHvijAtIyaH, AkAravizeSaH-AkRtisaundarya yasya tAdRzam , punaH azeSAzcaryaparyantabhUmibhUtam azeSANAM-samastAnAm , AzcaryANAm , paryantabhUmiH-avadhibhUmiH, tadbhUtaM tadrUpam , punaH akANDa eva anavasara eva, akasmAdevetyarthaH, AvirbhUtaM prakaTitam, tat prakRtam , AyatanaM mandiram , atanuvismayasphAritapuTAbhyAm atanunA-pracureNa, vismayena-AzcaryeNa, sphAritau-vistArito, prasAritAviti yAvat, puTau-puTAkArapakSmaNI yayostAdRzAbhyAm , utpakSmarAjibhyAm udtanayanaromapaTikAbhyAm , punaH citralikhitAbhyAmiva citrasthitAbhyAmivetyutprekSA, niHspandAbhyAmityarthaH,locanAbhyAM nayanAbhyAm, idam AyatanaM, kiM kIdRzam, iti itthaM, sakSobhAkSaM sakSobhe-sambhrAnte, akSiNI-netre yasmistAdRzaM yathA syAt tathA, IkSamANaH pazyan , kSaNamAtraM kSaNamekam , uparatAparakaraNasaMvedanazaktiH uparatA-nivRttA, apareSA-cakSuratiriktAnAM, karaNAnAm-indriyANAM, saMvedanazaktiH-jJAnazaktiryasmiMstAdRzaH san , ekendriyatvamiva ekam-advitIyam , indriyaM-cakSuyesya tattvamiva, Apede prAptavAn [k]| tataH tadanantaraM, candrakAntasopAnaparamparAkrAntatalabhAgena candrakAntasopAnAnAM-candrakAntamaNimayazreNikAnAM, paramparayA-patayA, AkrAntaH-vyAptaH, talabhAgaH-adhobhAgo yasya tAdRzena, punaH patattaraGgitagaGgAsrotasA patat syandamAnaM, taraGgitAyAH-sajAtataraGgAyAH, gaGgAyAH, srotaH-pravAho yasmiMstAdRzena, ambaravivareNeva AkAzarandhreNeva, varIyasA ativipulena, marakatamaNigopureNa indranIlamaNimayapratolIdvAreNa, utsarpicUDAmaNimarIcimAMsalitamaNDapadvAravandanamAlApravAlasannivezaH utsarpibhiH-udbhAsibhiH, cUDAmaNimarIcibhiH-mukuTamaNi kiraNaH, mAMsalitaH-vipulIkRtaH, maNDapadvAravandanamAlAyAH-prakRtagRhavizeSadvArArcanamAlAsambandhinAM, pravAlAnAM-pallavAnAM, sannivezaH-pakiryena tAdRzaH san , abhyantare prakRtAyatanamadhyaM, pravizya pravezaM kRtvA, pratimAM mUrtim , apazyat dRSTavAnityapreNAnveti; kIdRzIm ? dUrAdeva dUrasthAnAdeva 13 tilaka "Aho Shrutgyanam"
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| vibhAvyamAnanirupamarUpazobhAmabhimukhImabhitaH pratiSThitayakSadevatApratiyAtanAsanAthadvArabhAgasya nAgadantAvasaktadhavalacAmarArcitacArubhitterekapAvilambamAnasaMkocitadevAGgajavanikApaTasya jayantikAvalambijAmbUnadazRGkhalAkalitavAcAlavajraghaNTasya dahyamAnaprabalakAlAgurudhUpadhUmAndhakAramandAyamAnaratnadIpadIdhitisaMdarbhasya garbhavezmano garbhabhAgamalaGkurvANAM [kha], grahacakrAlaMkRte mRgabhAji siMhodbhAsite nabhastala ivAlaghIyasi siMhAsane nibaddhapadmAsanAm , uparyupari viracitottAnakarayugalakisalayitAGkamadhyAm , [ga] AbhaGginIbhiH kRSNAgurupaGkalikhitAbhiriva patrabhaGgalatAbhiH kezavallarIbhiradhyAsitobhayAMzapIThAm , apAGgabhAgacumbitazravaNAntena kiJcinnatapakSmaNA nirvikAratArakeNa cakSuSA vidyotitavadanendubimbAm , aMsAvalambidhavalacAmarasurendrasevitasavyApasavyapAvA, prabhApahRtabimbalakSmIlAbhAya bhAsvateva sevAgatenAtibhAsvarAkRtinA prabhA Tippanakam-gRhacakrAlaGkate mRgabhAji siMhodbhAsite nabhastala ivAlaghIyasi siMhAsane ekatra AdityAdigrahazobhite mRgaziroyukte siMharAzirAjite, anyatra navagraharAjite hariNayugmayukte siMhadvayazobhite [g]| vibhAvyamAnanirupamarUpazobhAM vibhAvyamAnA-pratIyamAnA, dRzyamAnetyarthaH, nirupamA-ananyasadRzI, rUpazobhA-AkArasaundarya yasyAstAdRzIm ; punaH abhimukhIm sammukhIm ; punaH garbhavezmanaH antarvatigRhasya, garbhabhAgam abhyantarabhAgam , alaGkarvANAM vibhUSayantIm , kIdRzasya ? abhitaHpratiSThitayakSadevatApratiyAtanAsanAthadvArabhAgasya abhitaH-sarvataH, pratiSThitAbhiH-avasthitAbhiH, yakSadevatAnA-yakSarUpadevatAnAM, pratiyAtanAbhiH-pratimAbhiH, sanAthaH-sAdhyakSaH, dvArabhAgaHdvAradezo yasya tAdRzasya, punaH nAgadantAvasaktadhavalacAmarArcitacArubhitteH nAgadanteSu-hastidantamayaghoTakeSu, avasaktaiH-avalambitaiH, dhavalacAmaraiH-zvetacAmaraiH, arcitA-zobhitA, cAruH-manoharA, bhittiH-kuDayaM yasya tAdRzasya, punaH ekapAzrvAvalambamAnasaMkocitadevAGgajavanikApaTasya ekapArzve-ekasmin kakSA'dhobhAge, avalambyamAnaH-avanaman, saMkocitadevAGgaH-saMkocitaM-tirohitaM devAnaM-devamUtyaikadezo yena tAdRzaH, javanikApaTaH-tiraskariNIvastraM yasmiMstAdRzasya, punaH jayantikAvalambijAmbUnadazaGkhalAkalitavAcAlavajraghaNTasya jayantikA-paTTapAzakaH, tadavalambinI yA jAmbUnadazRGkhalA-suvarNamayarajjuH, tatkalitA-tadavaSTabdhA, vAcAlA-vanantI, vajraghaNTA-hIrakAkhyaratnamayavAdyavizeSo yasmiMstAdRzasya, punaH dahyamAnaprabalakAlAgurudhUpadhUmAndhakAramandAyamAnaratnadIpadIdhitisandarbhasya dahyamAnasya-vahnisaMtApyamAnasya, kAlAgurudhUpasya-kAlAgurusaMjJakasugandhidravyasya, dhUmaH,mandAyamAnA-mAndyamApadyamAnA, ratnadIpasya-maNirUpadIpasya, dIdhitisandarbha:prakAzaparamparA yasmiMstAdRzasya [kha] punaH kIdRzIm ? nabhastala iva gaganatala iva, grahacakAlate grahacakreNa-sUryAdinavagrahAkRtibhiH, alate-zobhite, mRgabhAji mRgAbhyAM-hariNAkRtidvayena, pakSe mRgeNa-mRgazironakSatreNa, vicitre, punaH siMhodbhAsite siMhAbhyAM-siMhAkRtidvayena, pakSe siMharAzinA, udbhAsite-uddIpite, punaH alaghIyasi vistRte, siMhAsane mahAsane, nibaddhapadmAsanAM nibaddhaM-racitaM, padmAsanaM-AsanavizeSo yayA tAdRzIma : punaH uparyapari UrdhvamUrca, viracitottAnakarayugalakisalayitAGkamadhyAM viracitena-nirmitena, sannivezitenetyarthaH, uttAnena, karayugalena-hastadvayena, kisalayitaM-saJjAtapallavamiva, aGkamadhyaM-koDamadhyaM yasyAstAdRzIm [ga]; punaH AsaGginIbhiH saMzliSTAbhiH, kRSNAgurupaGkalikhitAbhiH kAlAgurukardamakalpitAbhiH, patramaGgalatAbhiriva patravizeSAkRtipatibhiriva, kezavallarIbhiH kezapAzaiH,adhyAsitobhayAMsapIThAm , adhyAsitam-adhiSThitam , ubhayAMsarUpaM-skandhadvayarUpaM pITham-AsanaM yasyAstAdRzIm ; punaH apAGgabhAgacumbitazravaNAntena apAGgabhAgAbhyAM nayanaprAntabhAgAbhyAM, cumbitaH-spRSTaH, zravaNAntaH-karNAnto yena tAdRzena, punaH kiJcinnatapakSmaNA kiJcinnatam-ISannanaM, pakSma-nayanaromarAjiryasya tAdRzena, punaH nirvikAratArakeNa nirvikArA-nirmalA tArakA-kanInikA yasya tAdRzena, cakSuSA netreNa, vidyotitavadanendubimbAM vidyotitaH-vibhAsitaH, vadanendubimbaH-mukhacandramaNDalaM yasyAstAdRzIm ; punaH aMsAvalambidhavalacAmarasurendrasevitasavyApasavyapA.ma.aMsAvalambI-skandhanamraH dhavalaH-zvetaH, cAmaraH-bAlavyajanaM yasya tAdRzena, surendreNa-devarAjena, sevite-adhiSThite, savyApasavye-dakSiNavAme, pArzva-kakSA'dho bhAgau yasyAstAdRzIm ; punaHprabhApahRtabimbalakSmIlAbhAya prabhayA-kAntyA, apahRtAyAH-coritAyAH, bimbalakSmyAH-svabimba "Aho Shrutgyanam"
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI maNDalenodbhAsitAm , indumaNDalasitAtapatratrayIprakAzitatribhuvanaizvaryAm , azeSatazca vividhavimAnavAhanAdhirUdvairatyudArAkRtibhirapsarovirAjitapArvaira nimeSalocanatayA rUpAlokanaparairiva kaizcidAsphAlitadivyatUryaiH kaizcidutsRSTakusumavRSTibhiH kaizcillalATaghaTitAJjalipuTairambaratalavartibhiH kRtrimasurasamUhaiH parikaritAm [gha], ArdragozIrSacandanAGgarAgavAhinIm , AmoditamandirodarAbhirmakarandalobhalagnairatinispandatayA prasuptairiva mUrchitairiva prathitairiva madhukaraiH zArIkRtAbhiH pArijAtakusumasrambhirabhyarcitAm , agAdhabhavajaladhisetubandhasya bandhanirmuktAtmano muktisukhaikakAraNasya niSkAraNabandhoH paramakAruNikasya zaraNArthijantusArthasAdhvasamuSo nirnimeSeNa kevalajJAnacakSuSA sAkSAtkRtasakalabhAvasya bhuvanatrayaguroryugAdipArthivasya prathamajinapateRSabhasya nirbhUSaNAmapyanantaguNabhUSaNAm , apahastitagabhastimAlitejasA vigrahavateva kevalAlokena sarvAlebhyo vigalatA prabhApUreNa paritaH parItAM, mahApramANAM, cintAmaNimayIM, pratimAmapazyat [6] / zobhAyAH, lAbhAya-pratyAgamanAya, sevAgatena ArAdhanArthamupasthitena, bhAsvateva sUryeNeva, atisvarAkRtinA atidIprAkAreNa, prabhAmaNDalena viDambitadinakarabimbalakSmIke maulipRSThe vartamAnena prakRSTena kAntimaNDalena, uddhAsitAm uddIpitAm / punaH indumaNDalasitAtapatratrayIprakAzitatribhuvanaizvaryAm indumaNDalasadRzyA-candrabimbasadRzyA, sitAtapatratrayyAdhavalacchanatrayena, prakAzitaM-pratyAyitaM, tribhuvanaizvarya-bhuvanatrayAdhipatyaM yayA tAdRzIm / punaH vividhavimAnavAhanAdhirUDhaiH vividhaM-nAnAprakArakaM, vimAnaM vyomayAnaM, vAhanaM-rathAdiyAnam , adhirUDhaH-ArUDhaiH, atyadArAkRtibhiH atipradhAnAkAraiH, apsarovirAjitapArvaiH svarvezyAdhiSThitapArzvabhAgaiH, punaH animeSalocanatayA niHspandanayanatayA, rUpAlokanaparairiva rUpadarzanAsaktairivetyutprekSA, kaizcit katipayaiH, AsphAlitadivyatUryaiH AsphAlitaM-tADitaM, divyaM-khargIyam uttamaM vA, tUrya-vAdyavizeSo yaistAdRzaiH, punaH kaizcita kairapi, utsaSTakasamavRdhibhiH utsRSTA-vikSiptA, kusumavRSTiH-puSpadhArA yastAdRzaiH, punaH kaizcit katipayaiH, lalATaghaTitAalipuTaiH lalATe ghaTitaH-nivezitaH, aJjalipuTaH-puTAkArasaMzliSTapANiyugalaM yastAdRzaiH, ambaratalavartibhiH gaganatalasthitaiH, kRtrimasurasamUhaiH nirmitadevagaNaiH, tatpratimAbhirityarthaH, parikaritAM pariveSTitAm [gha ]; punaH ArdragozIrSacandanAGgarAgavAhinIm Ardra-sarasaM yad gozIrSacandanaM-haricandanaM, tadrUpAGgarAgavAhinIM-tadrUpAGgalepadhAriNIm / punaH AmoditamandirodarAbhiH Amoditam-atisurabhIkRtaM, mandirodaraM-prakRtAyatanA bhyantaraM yAbhistAdRzIbhiH, punaH madhukaraiH bhramaraiH, zArIkRtAbhiH citritAbhiH, kIdRzaiH ? makarandalobhalagnaH puSparasalobhAsaktaiH, punaH atiniHspandatayA atyantanizcalatayA, prasuptairiva atinidritairiva, punaH mUchitairiva saMjJAzUnyairiva, punaH grathitairiva niyantritairiveti sarvatrotprekSA, pArijAtakusumasragbhiH pArijAtAkhyadevakusumamAlAbhiH, abhyarcitAM prapUjitAm , atitarpitAmityarthaH, kIdRzasya kasya pratimAm ? agAdhabhavajaladhisetubandhasya agAdhasya-atalasparzasya, atigabhIrasyetyarthaH, bhavajaladheH-saMsArasAgarasya, taduttaraNopayoginaH, setubandhasya-setubandhakharUpasya, punaH bandhanirmuktAtmanaH kAmAdivandhanavimuktAntaHkaraNasya, punaH muktisukhaikakAraNasya mokSAkhyasukhaikahetoH, punaH niSkAraNabandhoH niHkhArthahitaiSiNaH, paramakAruNikasya atyantadayAloH, punaH zaraNArthijantusArthasAdhvasamuSaH zaraNArthinaH-rakSakAbhilASiNaH, jantusArthasya--prANigaNasya, yat sAdhvasaM-bhayaM, tanmuSaH-tadapahAriNaH, punaH nirnimeSeNa nizcalena, sthAyine yarthaH, kevalajJAnacakSuSA indriyAnapekSAparicchinnajJAnarUpadRSTayA, sAkSAtkRtasakalabhAvasya hastAmalAkavadazeSavizeSapuraskAreNAparokSIkRtAzeSapadArthasya, punaH bhuvanatrayaguroH kharga-martya-pAtAlAkhyalokatrayasamyagjJAnapradasya, yugAdipArthivasya yugArambhikapRthivyadhipateH, prathamajinapateH Adijinendrasya, RSabhasya RSabhadevasya sambandhinIm ; punaH nirbhUSaNAmapi bhUSaNarahitAmapi, bhUSaNAbhAvadazAyAmapItyarthaH, anantaguNabhUSaNAma apAraguNAlaGkatAm ; punaH paritaH sarvataH, prabhApUreNa dyutimaNDalena, parItAM vyAptAm , kIdRzena? apahastitagabhastimAlitejasA apahastitam-apahRtaM, gabhastimAlina -marIcimAlina;, sUryasyetyarthaH, tejo yena tAdRzena, vigrahavatA mUrtimatA, kevalAlokeneva kevalajJAnaprakAzeneva, sarvAGgebhyaH samastAvayavebhyaH, vigalatA mahApramANAm adhikapramANAm , cintAmaNimayIM cintAmaNi ma sarvottamamaNistanmayIm [ch| "Aho Shrutgyanam"
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / ____ anantaraM ca nirantarodaJcaduccaromAGkarakadambakena kadambakesaropahAramiva kiratA vigraheNodagrapakSmAgralagnojvalAzrujalavigruSA mahArghamuktAphalArghamivorikSapatA cakSurdvayenopalakSyamANahRdayAnandathunA mantharamupasRtya zirasi viracitAJjalimukulakarAlabhAlapaTTastaTaghaTitaikazuktisaMpuTa iva jalarAziratulayA bhaktyA praNamya [ca] praNatasuramukuTakoTicumbitacaraNaparAgamaparAgaM tRNavadujjhitAnantarAyamanantarAyaM tribhuvanabhavanadIpamabhavanadIpaM saMsArajIrNaraNyaikapArijAtamapArijAtaM sakalabhavyalokanayanAbhinandanaM nAbhinandanam [cha] / AnandagadgadayA navodabhArAlasarasatpayodanAdamedurayA prAsAdabhittipratinAdacchalena sakalamapi guNakalApa Tippanakam-vigraheNa zarIreNa, cakSurddhayena copalakSyamANahRdayAnanda iti cakAro draSTavyaH [ca] / yadi cumbitacaraNaparAgaM katham aparAgam avidyamAnaparAgam ?, anyatra apagatarAgam / yadi ujjhitAntarAyaM katham anantarAyam anantadravyam ? anyatra avidyamAnAntarAyakarmANam / yadi tribhuvanabhavanadIpaM jagatrayagRhapradIpaM, tat katham abhavanadIpaM na gRhadIpam ? anyatra avidyamAnasaMsArasamudram / yadi saMsArajIrNAraNyaikapArijAtaM tat katham apArijAtaM na pArijAtam ? anyatra apagatabAhyAbhyantarazatrusamUham / yadi sakalabhavyalokanayanAbhinandanaM tat kathaM nAbhinandanaM na abhinandanam ? anyatra nAbhikUlakaraputram ca punaH, anantaraM prakRtapratimAdarzanAvyavahitottaram , nirantarodazcaduccaromAkurakadambakena nirantaram-anavaratam , udaJcat-udgacchat , uccAnAm-unnatAnAM, romAGkarANAM-pulakAGkarANAM, kadamba-samUho yasmiMstAdRzena. ata eva kadamba kesaropahAraM kadambAkhyakusumakijalkarUpamupahAra, kirateva vikSipatevetyutprekSA, vigraheNa zarIreNa, punaH udagrapakSmAgralagnojvalAzrujalavipuSA udagrayoH-unnatayoH, pakSmaNoH-nayanaromarAjyoH, ane, lagnAH-saGgatAH, ujjvalAH-bhAsvarAH, azrujalavinuSaH-nayanasyandijalabindavo yasmiMstAdRzena, ata eva mahArghamuktAphalA prazastamuktAmaNirUpamagham , utkSipateva utsRjatevetyutprekSA, cakSuddhayena netrayugalena, ca, upalakSyamANahRdayAnandathunA pratIyamAnahRdayAnandena, mantharaM mandam , upasRtya samIpaM gatvA, 'upalakSyamANahRdayAnandaH' iti pAThe tu niruktena zarIreNa cakSuyena ca pratIyamAno hRdayAnando yasya tAdRzaH samaraketurityartho jJeyaH,zirasi mastake, viracitAJjalimukulakarAlabhAlapaTTaH viracitena-nirmitena, aJjalimukulena-aJjali rUpakuGmalena, kArAla:-bhISaNaH, tuGgo vA, bhAlapaTTaH-lalATaphalakaM yasya tAdRzaH san , ata eva taTaghaTitaikazuktisampuTaH taTetIre, ghaTitaH-militaH, ekaH zuktisampuTaH-saMzliSTazuktiryasya tAdRzaH, jalarAziriva samudra ivetyutprekSA, nAbhinandanaM nAbhisutam , RSabhadevamityarthaH, atulayA anupamayA, bhaktyA prItyA, praNamya namaskRtya [ca], kIdRzam ? praNatasuramukuTakoTicumbitacaraNaparAgaM praNatAnAM-namaskRtavatAM, surANAM-devAnAM, mukuTakoTibhiH-koTimastakAlaGkaraNaiH, cumbitaH-spRSTaH, caraNayoH-padakamalayoH, parAgaH-dhUliyasya tAdRzamapi, aparAgaM parAgarahitamiti virodhaH, taduddhAre tu apa-apagato rAgaH-viSayAdyabhilASo yasya tAdRzam , punaH tRNavadujjhitAnantarAyaM tRNavat-tRNamiva, ujjhitaH-tyaktaH, anantaH-apramitaH, rA:-dhanaM yena tAdRzaM, tathApi anantarAyam anantadhanakamiti virodhaH, taduddhAre tu avidyamAnaH, antarAyaH-vighno vighnajanakamantarAyakarma vA yasya tAdRzam , punaH tribhuvanabhavanadIpaM tribhuvanarUpasya-lokatrayAtmakasya, bhavanasya-gRhasya, dIpaM - jJAnAlokajanakaM, yadvA bhuvanatrayasya bhavanadIpaM-gRhadIpaM, tathApi abhavanadIpaM bhavanadIpabhinnamiti virodhaH, tatparihAre tu abhavanasya-bhavo nAmotpattiH, tadviruddhasya mokSasukhasya, nadIpaM-sAgaram , yadvA na vidyate bhavAtmakaH sAgaro yasya tAdRzam , punaH saMsArajIAraNyaikapArijAtaM saMsArarUpasya, jIrNasya-prAcInasya, araNyasya-vanasya, ekam-advitIyaM, pArijAtaM-devavRkSa, tathApi apArijAtaM pArijAtabhinnamiti virodhaH, tatparihAre tu apa-apagatam , arijAtaM-bAhyAbhyantarazatruvargo yasya tAdRzam , punaH sakalabhavyalokanayanAbhinandanaM sakalAnAM-sarveSAM, bhavyalokAnA-mokSagamanAhajanAnAM, nayanAbhinandanaM nayanaprasAdakam , tathApi nAbhinandanaM abhinandanabhinnamiti virodhaH, tatparihAre-nAbheH-nAbhinAmakakulakasya, nandana-putram , RSabhadevamityarthaH [cha] / AnandagadgadayA AnandarUpahetunA avyaktarUpayA, punaH navodabhArAlasarasatpayodanAdamedurayA navodabhAreNa-navInajalagauraveNa, alasAnAM-mantharANAM, rasatAM-dhvanatAM ca, payodAnAM-meghAnAM, nAdavat-vanivat , medurayA-sAndrayA, punaH sakala "Aho Shrutgyanam"
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 101 mekarUpeNAbhidhAtumazakyamAkalayya kRtAnantarUpayevAtigambhIrayA bhAratyA smarayanniva samavasaraNadundubhidhvaneriti kartuM stutiM prastutavAn "zuSkazikhariNi kalpazAkhIva, nidhiradhanagrAma iva, kamalakhaNDa iva mArave'dhvani bhavabhImAraNya iha, vIkSito'si muninAtha, kathamapi // 1 // dRSTe bhavati nayanasRSTayA samamadya janma jina ! saphalamabhUnmama / akRtapuNyamapi sukRtijanaM prati, laghumAtmAnamavaimi na saMprati // 2 // [ja" ityAdibhiraparAbhirapyanekaprakArAbhirudArapadavRttazAlinIbhiranvarthaguNaprathanahRdayaGgamAbhiH saMvegavistAraNapaTIyasIbhiH stutibhirAvarjitaprAjyapuNyabhAraH [jha] parikSINaghanakalmaSasaMghAtalaghumapi saMbhAvitagauravamavAptaniHzeSatIrthAbhiSekamiva samagragrahakRtAnugraha miva karAgralamasaptalokarAjyasaMpadamiva pAdatalAkrAntaduHkhaparamparAkUpArapAramiva pAvanaM ca sukhinaM ca sukRtinaM ca kRtakRtyaM cAtmAnaM manyamAnaH [a], cirAvasthAna mapi samagramapi, guNakalApaM guNarAzim , ekarUpeNa ekAkAreNa, abhidhAtuM varNayitum , azakyaM zaktyasAdhyam , Akalayya avagatya, prAsAdabhittipratinAdacchalena prakRtAyatanakuDyapratidhvanivyAjena, kRtAnantarUpayeva dhRtAnantAkArayevetyutprekSA, atigambhIrayA paramoccayA, bhAratyA vAcA, samavasaraNadundabhidhvaneH tIrthaGkarasambandhisabhotsavabherInAdasya, smarayanniva smRtipathamavatArayanniva, iti anupadavakSyamANaprakAreNa, stutiM prakRtajinendrAbhinandanaM, kartuM prastutavAn prArabdhavAn / muninAtha ! munizreSTha ! zuSkazikhariNi zuSkaparvate, kalpazAkhIva kalpavRkSa iva, punaH adhanagrAme nirdhanagrAme, nidhiriva dhanakoSa iva, punaH mArave marudezasambandhini, adhvani mArge, kamalakhaNDa iva kamalavanamiva, iha asmin bhavabhImAraNye saMsArAtmakabhISaNavane, vIkSito'si dRSTo'si // jina ! he RSabhajina !, kathamapi kenApi prakAreNa, AnuSaGgikatayApItyarthaH, bhavati tvayi, dRSTe dRSTipathAvatIrNe sati, mama, nayanasRSTayA nayanaracanayA, samaM saha, janma, adya asmin dine, saphalaM sArthakam , abhUt saMpannam , akRtapuNyamapi puNyarahitamapi, AtmAnaM svam , sukRtijanaM prati puNyazAlijanApekSayA, laghu nyUnam , avaimi jAnAmi, jAnannAsamityarthaH, parantu samprati adhunA, tvaddarzanasaubhAgyavelAyAmityarthaH, na na jAnAmItyarthaH // [ja] ____ ityAdibhiH etAdRzIbhiH, aparAbhirapi anyAbhirapi, anekaprakArAbhiH bahuvidhAbhiH, udArapadavRttazAlinIbhiH udAraiH-prazaMsanIyaiH, bRhadbhirvA, padaiH-syAdyantatyAdyantaiH, vRttaH-chandobhizca, zAlante-zora anvarthaguNagrathanahRdayaGgamAbhiH anvartha-pratyartha, guNagrathanena-guNAnubandhena hRdayaGgamAbhiH-manoharAbhiH, punaH saMvegavistAraNapaTIyasIbhiH saMvega:--vairAgyaM mokSAbhilASo vA, tasya vistAraNe-vardhane paTIyasIbhiH-dhurINAbhiH, stutibhiH guNagAthAbhiH, AvarjitaprAjyapuNyasambhAraH AvarjitaH-upArjitaH, prAjyasya-pracurasya puNyasya, sambhAraH-samUho yena tAdRzaH san [jha parikSINaghanakalmaSasaMghAtalaghamapi parikSINena-vidhvastena, ghanena-nibiDena, kalmaSasaMghAtena-duritarAzinA, laghumapi gurutvarahitamapi, sambhAvitagauravaM sambhAvitaM sambhAvanAviSayIkRtaM, gaurava-prAzastyaM yena tAdRzam , AtmAnaM khaM, manyamAnaH jAnannityapreNAnveti, punaH avAptAniHzeSatIrthAbhiSekamiva avAptaH-labdhaH, niHzeSeSu-samastaSu, tIrtheSu-puNyakSetreSu, abhiSekaH-snAnasaMskAro yena tAdRzamiva, punaH samagragrahakRtAnugrahamiva samapraiH-sakalaiH, grahai:-rAhuketvAdibhiH, kRtaH, anugrahaH-kRpA yasmiMstAdRzamiva, punaH karAyalagnasaptalokarAjyasampadamiva karAgre hastAgre, lagnA-AzliSTA, saptalokAnAM-saptabhuvanAnA, rAjyasampat-Adhipatyasampattiryasya tAdRzamiva, punaH pAdatalAkrAntaduHkhaparamparA'kRpArapAramiva-pAdatalena-pAdAdhastanabhAgena, AkrAntaH-adhiSThitaH, duHkhaparamparA'kUpArasya-duHkhasantAnasAgarasya, pAraH-sImA yena tAdRzamiva, ca punaH, pAvanaM pavitraM, sukhinaM sAnanda, ca punaH, sukRtinaM puNyavantam ; ca punaH, kRtakRtyaM kRtakAryam , . AtmAnaM manyamAnaH [a] cirAvasthAnavismRtagatikamAmiva cirAvasthAnena-dIrghakAlikaniHsyandatayA, vismRtaH "Aho Shrutgyanam"
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / vismRtagatikramAmiva kapolalAvaNyapaGkalagnAmiva dIrghakAlaviratanimeSasvedaniHsahAmiva labdhalokottarAspadaparityAgakAtarAmiva munIndramukhacandrAt kathazcidanurAganizcalAM dRSTimAkRSya [2] 'pATalacaJcapuTasUcyamAnazukapeTakAvasthitiratiprabhAdayo'yamindranIlamattAlambazcandrikAzakicakoralijhamAnavadanendukAntiratisundarIyamindumaNizAlabhaJjikA bhinnavarNaratnopalapaTTasaMghaTanazabalAkhaNDalacApakhaNDanirmiteveyamAbhAti stambhapatiravalambitojvalamuktAvalIkalApamadhomukhamayUkhakandalamindumaNDalamivedamAnandayati sitadukUlavitAnam [3] iti prazastAnekavastudarzanarasAkSiptadRSTirasiyaSTikarAlakaratalairamalamANikyastambhapAtibhiH svapratimAzatairanugamyamAnamUrtitayA sapattiparivAra iva [Da] suciramitastataH prAsAdakukSiSu vihRtya dakSiNabhittiprAgbhAgabhAji baddhaguJjaprabhaJjanAvatAracArau cAraNAbhilikhitasubhASitavibhUSitadvArazirasi dyUtarasikasurakumArakotkIrNavividhaphalakAGkitatale bhujaGgakAminIjaghanapulinasparzalAlitotsaGge viniryadasitAgurudhUmavartibhrAnti gatikramaH-syandanaprakAro yayA tAdRzImiva, punaH kapolalAvaNyapaGkalagnAmiva kapolatalayoH-gaNDasthalayoH, yallAvaNyaMsaundarya, tadrUpe paGke, lagnAM-saMzliSTAmiva, punaH dIrghakAlaviratanimeSakhedaniHsahAmiva dIrghakAlaviratasya-cira nimeSakhedasya-spandaduHkhasya, niHsahAm-asahiSNumiva, punaH labdhalokottarAspadaparityAgakAtarAmiva labdhasya-adhyA. sitasya, lokottarasya-sarvotkRSTasya, Aspadasya-sthAnasya, parityAgena kAtarAm-adhIrAmiva, anurAganizcalA snehasthirAM, dRSTiM cakSuH, kathaJcit kathamapi, munIndramukhacandrAt munIndrasya-prakRtajinendrasya, mukharUpAt candrAt , AkRSya balAnnivartya; [TapATalacaJcapuTasUcyamAnazukapeTakAvasthitiHpATalAbhyAM-raktavarNAbhyAM. caJcapuTAbhyAMpratyAyyamAnA, zukapeTakasya-zukasamUhasya, avasthitiyasmiMstAdRzaH, atiprabhADhyaH atyantadyutipUrNaH, ayaM pratyakSaH, indranIlamattAlambaH indranIlamaNinirmitaH, mattAlambaH-mattavAraNaH, upavezanasthAnavizeSa ityarthaH, astIti zeSaH, punaH candrikAzakicakoralihyamAnavadanendukAntiH candrikAzaGkibhiH-jyotsnAbhrAntimadbhiH, cakoraiH-candrapriyapakSivizeSaiH, lihyamAnApIyamAnA, vadanendukAntiH-mukhacandracchaviryasyAH tAdRzI, atisundarI paramamanohAriNI, iyam , indumaNizAlabhaJjikA candrakAntamaNimayaputtalikA, astIti zeSaH, punaH bhinnavarNaratnopalapaTTasaMghaTanazabalA bhinnavarNAnA-nAnAvarNAnAM, ratnopalapaTTAnAM-ratnamayAnAM stambhoparisthitAnAM tirazcAM stambhavizeSANAM, saMghaTanena-sannivezena, zabalA-citravarNA, iyaM sannikRSTA, stambhapaGkiH stambhazreNI, AkhaNDalacApakhaNDanirmiteva AkhaNDalasya-indrasya, yazcApaH-dhanuH, tasya khaNDena, nirmitevaraciteva, AbhAti zobhate, punaH avalambitoUvalamuktAkalApam avalambitaH-adhodhRtaH, ujvalaH-muktAkalApaH-muktAmaNigaNo yena tAdRzam , ata indumaNDalamiva candrabimbamiva, adhomukhamayUkhakandalam adhomukhAni-adhaHpAtIni, mayUkhakandalAni-kiraNAkurA yasya tAdRzam , idaM purovarti, sitadukralavitAnaM zubhrakauzeyavastramayollocaH, indumaNDalamiva candrabimbamiva, Anandayati prasAdayati [Tha] / iti itthaM, prazastAnekavastudarzanarasAkSiptadRSTiH prazastAnAM-manoharANAm , anekeSAM-bahUnAM, vastUnAM, darzanarasena-darzanakautukena, AkSiptA-AkRSTA, dRSTiH-cakSuryasya tAdRzaH; asiyaSTikarAlakaratalaiH asiyaSTyA-khaDgayaSTikayA, karAlaM-bhISaNaM, karatalaM-hastatalaM yeSAM tAdRzaiH, punaH amalamANikyastambhapAtibhiH ujjavalaratnamayastambhasaMkrAmibhiH, svapratimAzataiH svapratibimbazataiH, anugamyamAnamUrtitayA anugamyamAnApariveSTyamAnA, mUrtiH-zarIraM yasya tAdRzatayA, sapattiparivAra iva pattibhiH-pAdagAmibhiH, parivAraiH-pariveSTakajanaiH sahita iva pariveSTita ivetyutprekSA [Da] / itastataH atra tatra, prAsAdakukSiSu prakRtamandiramadhyeSu, suciraM dIrghakAlaM, vihRtya paribhramya, dakSiNabhittiprAgbhAgabhAji dakSiNakuDyapUrvabhAgavartini, punaH baddhaguJjaprabhaJjanAvatAracArau baddhaH-vihitaH, gujaH-dhvaniyena tAdRzasya, prabhaJjanasya-pavanasya, avatAreNa-Agamanena, cArau-manohare, punaH cAraNAbhilikhitasubhASitavibhUSitadvArazirasi cAraNaiH-kIrtisaMcArakajanavizeSaiH, abhilikhitAni-abhito likhitAni, yAni subhASitAni-yazogAnAni, taiH, bhUSitam-alaGkRtaM, dvAraziraH-dvArovabhAgo yasya tAdRze, punaH dyUtarasikasurakumArakotkIrNavividhaphalakAGkitatale dyUtarasikaiH-dyUtakrIDAkautukibhiH, surakumArakaiH-devabAlakaiH, utkIrNaiH-utkhAtaiH, phalakaiH-dyUtapaTTakaiH, aGkitaM-cihnitaM, talam-adhodezo yasya tAdRze, punaH bhujaGgakAminIjaghanapulinasparzalAlitotsaGge bhujaGgakAminInAM-sarpastrINAM, jaghana "Aho Shrutgyanam"
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI dAyinA marIcicakravAlena dhUmrIkRtAhimAMzumahasi mahIyasi mahAnIlavAtAyane sasaMbhramotpatitadurlakSapArApatamithunapakSaravacakitacakSuH kRtasmitamupAvizat [ Dha ] | mattavAraNotsaGgasamarpitAGgabhArazca tasya vAtAyanasya pAzcAtyabhittigarbhavinyaste styAnacandrikApaTalatviSi sphATikazilApaTTe nikuTTitAmatispaSTavarNatayA taddinotkIrNAmiva marakatadrutipUritanikhila rekhArandhramAMsalAbhiratyacchatayAzrayasya nirAlambAbhirivAmbaratalotkIrNAbhiriva samatayA prAJjalatayA ca yatrAkRSTAbhiriva sarasvatIkaNThamaNikaNThikAnukAriNIbhirvarNapaGktibhirudbhAsitAM prazastimaikSata [ Na ] / tatkSaNamAtramarpitekSaNazca tasyAmAnandanirbhareNa cetasA cintAM viveza - ' kiM tadasti nAma ramaNIyamadbhutaM vA jagati yanna darzayatIndrajAlika iva mAyApragalbhaH zubhakarmaNAmAsAditodayaH pariNAmo, yena yAni vArtAsvapyanAkarNanIyAni svapne'pyanupalabhyAni manasApyasaMkalpanIyAni varSazatairapyananubhavanIyAni janmAntarairapyanavalokanIyAni martyaloke tAnye 103 Tippanakam - styAnA - ghanA [Na ] / pulinasya- jalAdacirodgatasthAlAyamAna kaTipurobhAgasya, sparzena - zItalasparzasaukhyena, lAlitaH-ullAsitaH, utsaGgaH- madhyabhAgo yasya tAdRze, punaH viniryadasitAgurudhUmavartibhrAntidAyinA viniryatI - udgacchantI, yA asitAguroH - kAlAgurusambandhinI, dhUmavartiH-dhUmadhArA, tadbhAntidAyinA-tamakAriNA, marIcicakravAlena - kiraNamaNDalena, dhUmrIkRtA himAMzumahasi dhUmrIkRtaM - kRSNasamvalitaraktavarNIkRtam, ahimAMzoH - ahimaH - uSNaH, aMzuH - kiraNo yasya tasya, sUryasyetyarthaH, mahaH - tejo yena tAdRze, mahIyasi vizAlatame, mahAnIlavAtAyane indranIlamaNimayagavAkSe, sasambhramotpatitadurlakSapArAvatamithuna pakSaravacakitacakSuH kRtasmitaM sasambhramaM - saMvegaM yathA syAt tathA, utpatitasya - uDDInasya, durlabhasya - duHkhena lakSituM zakyasya, pArAvatamithunasya- kapotadvandvasya, pakSaraveNa pakSotkSepeNa dhvaninA, cakitaM vismitaM cakSuH netraM yasya tAdRzaH san kRtasmitaM kRtaM smitaM-mandahAso yasmiMstAdRzaM yathA syAt tathA, upAvizat upaviSTavAn [ 8 ] | ca punaH mattavAraNotsaGgasamarpitAGgabhAraH mattavAraNasya-mattaM pramattaM vArayatIti mattavAraNaM, varaNDikAkhyaM sthAnaM tasya, utsaGge-madhyabhAge, samarpitaH - nihitaH, aGgabhAraH - svazarIrabhAro yena tAdRzaH, tasya - prakRtasya, vAtAyanasya gavAkSasya, pAzcAtyabhittigarbha vinyaste pazcimakuSyamadhya nihite, punaH styAnacandrikApaTalatviSi styAnasya - saMhatasya, candrikApaTalasya-jyotsnAgaNasyeva, tviT - kAntiryasya tAdRze, sphaTikazilApaTTe sphaTikamaNimayaphalake, nikuTTitAm uTTaGkitAM, prazasti prazaMsAtmaka padAvalIm, aikSata dRSTavAnityagreNAnveti kIdRzIm ? atispaSTavarNatayA atyantojjvalavarNatayA, taddinotkIrNAmiva taddine-tasmin dine, utkIrNA - utkhAtAmiva, vinyastAmivetyarthaH ityutprekSA, punaH marakatadrutipUritanikhilarekhArandhramAMsalAM marakadrutibhiH - nIlamaNipaGkaiH, pUritaiH -pUrNaiH, nikhilarekhArantraiH- samastarekhAcchidraiH, mA~salAbhiH-sthUlAbhiH, punaH Azrayasya- AdhAraphalakasya, atyacchatayA atyujvalatayA, nirAlambAbhiriva nirAdhArAbhiriva punaH ambaratalotkIrNAbhiriva gaganatale utkhAtAbhiriva, tatrollikhitAbhirivetyarthaH punaH samatayA nimnonnatabhAvazUnyatayA, ca punaH prAJjalatayA RjutA, yantrAkRSTAbhiriva mudraNayantramudritAbhirivetyutprekSA sarasvatIkaNThamaNikaNThikAnukAriNIbhiH sarasvatyAH vAgadhiSThAtRdevyAH, kaNThe - prIvAyAM, yA maNikaNThikA - maNimayakaNThAbharaNam, tadanukAriNIbhiH - tadanukartrIbhiH, varNapaGgibhiH akSarazreNIbhiH, udbhAsitAm uddIpitAm [Na ] / ca punaH, tasyAM prakRtaprazastau kSaNamAtraM kSaNamekam, arpitekSaNaH nihitadRSTiH san, AnandanirbhareNa pramodapUrNena cetasA manasA, cintAm AlocanAM viveza praviSTavAn kartuM pravRtta ityarthaH / tathAhi-jagati loke, ramaNIyaM manoharam, vA athavA, adbhutam Azcarya, tat kim asti, nAmeti vAkyAlaGkAre, yat indrajAlika iva indrajAlavidyAbhijJa iva, mAyApragalbhaH mAyAyAM sapadi vividhAdbhutadRzyopasthApane, pragalbhaH-paTIyAn, AsAditodayaH prAptAvasaraH, zubhakarmaNAM puNyakarmaNAM, pariNAmaH paripAkaH, na darzayati mupasthApayati, yena yasmAddhetoH, martyaloke martyabhavane, yAni vastUni vArtAsvapi goSThIkathAsvapi, anAkarNanIyAni AkarNayituM zrotumazakyAni, punaH svapne'pi svapnAvasthAyAmapi, anupalabhyAni upalabdhum - anubhavitumazakyAni, punaH manasApi, "Aho Shrutgyanam"
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / kasminnahani muhUrtAbhyantare sahasaivAdya me dRSTipathamupAgatAni [ta] / prathamaM tAvat paryaTadanantasattvasaMghAtaghore saMsAra ivAtidUrapAre'smin mahAkAntAre sArabhUtaM dharmatattvamivAnekabhaGgagambhIraM saro dRSTam / atha tadavagAhanakarmanirmalIbhUtAtmanA triviSTapamiva tridazopabhogayogyamunnidrakalpadrumamAlAmanoharamudyAnamidaM krameNa cApavargasthAnamiva varNanApathottIrNamAhAtmyasvarUpametanjinAyatanam / ataH paraM kimanyadavalokanIyam [tha] / saMprati hi dIyate darzanIyakathAnAM mudrA, kriyate tejasvivArtAnAM nivRttiH, vitIryate AzcaryadarzanasyodakAJjaliH, vidhIyate locanayorubhayathApi paTTabandhaH, kathaM nu nAmAsya prANina iva kAryena karmapariNativizeSA jJAyante, jJAyamAnA api kena prakAreNa varNyante, varNyamAnA api kayA yuktyA parasya Tippanakam-paryaTadanantasattvasaMghAtaghore saMsAra ivAtidUrapAre'smin mahAkAntAre sArabhUtaM dharmatattvamivAnekabhaGgagambhIraM saro dRSTam ekatra paribhramadanekasiMhAdijIvasaMghAtaraudre, atidUraparyante ca, anyatra saMsaradanekajIvasamUhayore, adRSTaparyante ca, sArabhUtaM-pradhAnabhUtam , anekabhaGgagambhIraM ca-nAnAbhaGgakagambhIraM tattvaM, sarazca sarvataDAgapradhAnaM, nAnAkallolAlabdhamadhyaM ca [th]| ubhayathApi paTTabandhaH ubhAbhyAM prakArAbhyAm , paTTasya-vastrakhaNDasya bandhanaM, tathA suvarNAdipaTTabandhanam / kathaM nu nAmAsya prANina iva kArUyena karmapariNativizeSA vijJAyante asya-Ayatanasya, kriyApariNAmabhedAH kathaM jJAyante, nu-vitarkenApi, nAma-vyaktaM, na kathamapi, anyatra jJAnAvaraNIyAdikarmapariNAmabhedAH [d]| asaMkalpanIyAni saMkalpitum-Alocayitum , azakyAni, punaH varSazatairapi anekazatasaMkhyakavarairapi, ananubhava anubhavitumazakyAni, punaH janmAntarairapi anyAnyajanmabhirapi, anavalokanIyAni avalokituM-draSTum , azakyAni, santIti zeSaH, tAni vastUni, adya ekasmin , ahani dine, muhUrtAbhyantare muhUrtamadhye, sahasaiva zIghrameva, me mama, dRSTipathaM dRSTimArgam , upagatAni upasthitAni [t]| tAvaditi vAkyAlaMkAre, prathamaM pUrva, saMsAra iva, paryaTadanantasattvasaMghAtaghore paryaTadbhiH-paribhramadbhiH, pakSe saMsaraddhiH, anantAnAm-gaNanAtItAnAM, pakSe anantasaMkhyAkAnAM, sattvAnAMsiMhavyAghrAdInA, pakSe sAmAnyato jIvAnAM, saMghAtaiH-samUhaiH, ghore-bhISaNe, punaH atidUrapAre atidUraH-paramadUraH, atyantaduSprApa ityarthaH, pAraH-caramAvadhiryasya tAdRze, pakSe adRSTaparyante, asmin , mahAkAntAre mahAvane, dharmatattvamiva dharmasvarUpamivasArabhUtaM sarvasarovarapradhAnaM, pakSe pradhAnabhUtaM, punaH anekabhaGgagambhIram anekaiH-bahubhiH, bhaGgaiH-taraGgaiH, gambhIra-nimnam , agAdhamityarthaH; pakSe anekaiH, bhaGgaiH-nirUpaNAprakAraiH, vicchittibhirvA, gambhIra-paripUrNam , saraH prakRtasarovaraH, dRSTam avaloki, tam / atha taddarzanAnantaram , tadavagAhanakarmanirmalIbhUtAtmanA tadavagAhanakarmaNA-tanmajanakarmaNA, nirmalIkRtaH-vizo, dhitaH, AtmA-deho yena tAdRzena, mayeti zeSaH, triviSTapamiva svargamiva, tridazopabhogayogyaM tridazAnAM-devAnAm , upabhogayogyaM-sukhAnubhavayogyam , punaH unnidrakalpadramamAlAmanoharam unnidrakalpAnAM-vikasitaprAyANAm , dumANAM-vRkSANAM, yadvA vikasitAnAM kalpavRkSANAM, mAlAbhiH-paGkibhiH, manoharam , idam pratyakSam , udyAnaM, dRSTamiti zeSaH, ca punaH, krameNa tadanantaram , apavargasthAnamiva mokSasthAnamiva, varNanApathottIrNamAhAtmyasvarUpaM varNanApathottIrNa-varNanamArgAtikAntam , avarNanIyamityarthaH, mAhAtmyaM-mahimA yasya tAdRzasvarUpakam , etat sannikRSTataraM, jinAyatanaM jinendramandira, dRSTamiti zeSaH, ataH asmAt, param utkRSTam , anyat atirikta, kiM vastu, avalokanIyaM draSTavyam [thaa| hi yataH, samprati idAnIM, darzanIyakathAnAM draSTavyavastuvArtAnAM, mudrA avarodhaH, dIyate kriyate, punaH tejasvivArtAnAM dIptimadvastvanusandhAnAnAM, nivRttiH tyAgaH, kriyate, punaH Azcaryadarzanasya adbhutavastvavalokanasya, udakAJjaliH jalAJjaliH, vitIryate dIyate, tatsambandhavicchedaH kriyata iti bhAvaH / punaH locanayoH nayanayoH, ubhayathApi ubhayaprakAreNApi, paTTabandhaH paTTasya-vastrakhaNDasya suvarNAdipaTTasya ca, bandhaH-bandhanaM, vidhIyate kriyate / nAmeti vAkyAlaGkAre prakaTArthe vA, prANina iva jIvasyeva, asya prakRtAyatanasya, karmapariNativizeSAH pakSe vividhabhavaprayojakazilpapariNAmavizeSA:: pakSe jJAnAvaraNIyAdikarmaphalavizeSAH, kAryena sAkalyena, na vitarke, kathaM kena prakAreNa, jJAyante nirNIyante? puna "Aho Shrutgyanam"
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 105 pratItiviSayamAropyante [da] / vaJcitAH khalu divokaso'pi ye parityaktasuralokavasatayaH satatamiha na vasanti / kimanyajanmAntare kRtamavadAtamebhiH pArApataprabhRtibhiH patrarathaiH karma yena tiryaktve'pyupanato'yamAyatanacchadmanA vimAnavAsaH / na jAne kena sukRtakarmaNA nirmApitamidam , kena vA nirmitam , kuto vA ratnazilArAziretAvAneSa labdhaH / na tAvadatisamRddho'pi martyadharmA kazcanApi kArayitumidamIzvaraH, na vizvakarmANamantareNa karmanaipuNamitthaMbhUtamaparasya zilpinaH saMbhAvyate, na ca ratnasAnugireranyatra ratnaSadAmIdRzInAmutpattiH zrUyate / sarvathA devanirmitenAmunA bhavitavyam , manye ca yenaitadAyatanamutpAditaM saro'pyadastenaiva khAnitamArAmo'pyeSastasyaiva, kIrtiryA cAsya vRttAntasyAbhivyakteH kAraNam , tasyAmapIha prazastAvaSTAdazalipivyaktivyatiriktaH ko'pyaparo lipivinyAsaH, sa eSa vyaktAkSaro'pi na zakyate Uhitum , kevalamAlokitapUrva iva cetasi camatkAramAtanoti [dha] / na cAtra saMcaran vanacaro'pi tathAvidhaH kazcidAlokyate yamApRcchaya samyagvRttAntamenamavagacchAmi / yadvA kimanena pRSTena jJAtena vA prayAsamAtraphalena prayojanam , jJAtvApi kasya pratipAdya nirvRto bhaviSyAmi vinA kalpakoTijIvinA kumAraharivAhanena / zAyamAnA api niNarNIyamAnA api, kena prakAreNa varNyante stUyante, punaH varNyamAnA api stUyamAnA api, kayA yuktyA rItyA, parasya anyasya, prItiviSayaM prItipatham , Aropyante avatAryante [da ] / khalu nizcayena, divokaso. 'pi devA api, vaJcitAH bhAgyena pratAritAH, ye parityaktasuralokavasatayaH parityaktaH-varjitaH, suraloke-devaloke, vasatiH-nivAso yaistAdRzAH santaH, iha asmin mandire, satataM nityaM, na vasanti / ebhiH pratyakSabhUtaiH, pArApataprabhRtibhiH kapotapramukhaiH, patrarathaiH pakSibhiH, anyajanmAntare anyAnyajanmani, anyajanmamadhye vA, avadAtaM vizuddhaM, kiM karma kRtama AcaritaM, yena karmaNA, tiryaktve'pi pakSitve'pi, AyatanacchadmanA prakRtamandiravyAjena, vimAnavAsaH vyomayAnavAsaH, upanataH ApannaH / na jAne nizcinomi, sukRtikarmaNA sukRtaM-puNyajanakaM karma yasya tAdRzena, kena, idam AyatanaM, nirmApitaM vidhApitam, vA athavA, kena nirmitaM racitam, vA athavA, etAvAn etatparimANakaH, eSaH ayaM, ratnazilArAziH ratnAtmakaprastararAziH, kutaH kasmAt sthAnAt , labdhaH prAptaH / tAvaditi vAkyAlaGkAre, atisamRddho'pi atyantavaibhavasampanno'pi, kazcanApi ko'pi, manuSyadharmA mAnavajAtIyaH, idaM pratyakSabhUtamAyatanaM, kArayituM racayi IzvaraH prabhuH, na astIti zeSaH / vizvakarmANaM zilpakalAkuzaladevajAtIyavyaktivizeSam , antareNa vinA, aparasya tadanyasya, zilpinaH kalAvataH, itthaMbhUtam etAdRzaM, karmanaipuNyaM karmakauzalaM, na saMbhAvyate AzAsyate / ca punaH, ratnasAnugireH sumeruparvatAt , anyatra anyasmin sthAne, IdRzInAma evaMvidhAnAM, ratnadRSadAM ratnazilAnAm , utpattiH, na zrUyate zravaNapathamavatarati / sarvathA sarvaprakAreNa, devanirmitena devaracitena, amunA prakRtena Ayatanena, bhavitavyaM bhavituM yogyam / ca punaH, manye, yena janena, etat idam , AyatanaM mandiram , utpAditaM racitam , adaH prakRtaM, saro'pi sarovaro'pi, tenaiva Ayatanaracayitraiva, khAnitaM khananakarmatAmApAditam / eSaH ayam , ArAmo'pi upavanamapi, tasyaiva vyaktivizeSasya, iti zeSaH / ca punaH, asya vRttAntasya vArtAyAH, abhivyaktaH prakAzanasya, yA kIrtiH, kAraNaM hetuH, asyA, prazastau. aSTAdazalipivyaktivyatiriktaH aSTAdazajAtIyAkSaravinyAsavilakSaNaH, ko'pi anirvacanIyaH, lipivinyAsaH akSarasannivezaH, astIti zeSaH, sa eSa so'yaM sannivezaH, vyaktAkSaro'pi sphuTAkSaro'pi, UhituM tarkayituM, na zakyate pAryate, kevalaM kintu, AlokitapUrva iva dRSTapUrva iva, cetasi manasi, camatkAram ullAsam , Atanoti vistArayati [dha] / atra udyAne, saJcaran pracaran , tathAvidhaH tAdRzaH, kazcit , vanacaro'pi vanyajanozApa, na Alokyate dRzyate, yam ApRcchaya samyak pRSTvA, enam anupadoktaM, vRttAntaM vArtA, samyaka vispaSTama, avagacchAmi jAnAmi / yadvA athavA, anena vRttAntena, pRSTena praznakarmIkRtena, jJAtena jJAnakarmIkRtena vA, prayAsamAtraphalena AyAsamAtraphalakena, kiM prayojanaM phalaM, na kimapItyarthaH / jJAtvApi jJAnaviSayIkRtyApi, kalpakoTijIvinA ciratarajIvinA, kumAraharivAhanena vinA, tadvayatiriktasya, kasya pratipAdya kaM nivedya, nirvRtaH sukhI, bhaviSyAmi / na jAne 14 tilaka. "Aho Shrutgyanam"
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| na jAne vayasyaH kedAnIM vartate, ityAdicintAvyAkSiptacetasa evAsya surAsuravRndanirdayAkarSaNabhramanmandarataTAcchoTanasamucchaladamRtazIkarAsArazizirastarpayannivAdayanniva hRdayamatizayapezalo dhvaniratarkitavyaktireva zravaNakandare mandamandamavizat [n]| upajAtasaMbhrAntinA ca mAnasena tasya zabdasya dattakarNaH stambhita ivotkIrNa iva likhita iva nizcalasarvAGgaH kSaNamAtraM siMhalarAjaputraH sthitavAn / atha sahasaivodbhidyamAnapulakAzcitakapolabhittinA vilolalocanotpalena mukhazazinA prakAzyamAnAdhikasaMbhramaH samacintayat - 'hanta, kimidamakANDa evAparamAzcaryamupanataM yataH kacidatra kenApi kalakaNThakomalagirA zloka iva paThyate, tatra ca harivAhanazabda ivoccAryamANaH zrUyate, ka eSa harivAhanaH / kiM vayasyaH ? Ahosvid vayasyanAmadheyAbhidheyaH ko'pyaparaH ? kuto'tra yayasyasya saMbhavaH, prAyaH kenApi karuNAparAdhInavRttinA divyena mamedamAzvAsanaM kriyate, kRtamalIkavikalpakalpanAbhirmanasA kheditena, pazyAmi tAvat kaH punareSa paThati [pa], iti kRtvA mati nizcinomi, vayasyaH sakhA harivAhanaH, idAnIm adhunA, kva kasmin sthAne, vartate tiSThati / ityAdicintAvyAkSiptacetasa eva ityAdibhiH-IdRzIbhiH, cintAbhiH-AlocanAbhiH, vyAkSipta-vyAkulIkRtaM, cetaH-cittaM yasya tAdRzasyaiva, asya samaraketoH, zravaNakandare karNavivare, surAsuravRndanirdayAkarSaNabhramanmandarataTAcchoTanasamucchaladamRtazIkarAsAraziziraH surAsuravRndena-devadaityagaNena, yat nirdayaM-niSThuram , AkarSaNam-utkSepaNam , tena bhramataH-ghUrNamAnasya, mandarasyatadAkhyaparvatasya, taTena-ekadezena, yat AcchoTanam-AsphAlanam , AloDanamityarthaH, tena samucchaladbhiH-samutpatadbhiH, amRtazIkarAsAraiH-amRtabindudhArAbhiH, ziziraH-zItalaH, ataH hRdayaM tarpayanniva prINayanniva, punaH Ardrayanniva siJcannivetyuprekSA, atizayapezala: atyantamanoharaH, dhvaniH nAdaH, atarkitavyaktireva atarkitA-AkasmikI, vyaktiHAvirbhAvo yasya tAdRza eva, mandamandaM mandaprakAram , avizat praviSTaH [na] / ca punaH, upajAtasambhrAntinA upajAtA-utpannA, sambhrAntiH-saMkSobho yasya tAdRzena, mAnasena, tasya prakRtasya zabdasya dhvaneH tamanusaMdhAtumityarthaH, dattakarNaH dattau-pravartito kareM yena tAdRzaH san , stambhita iva pratibaddha iva, punaH utkIrNa iva utkhAnena nirmita iva, punaH likhita iva citrita iva, nizcalasarvAGgaH nizcalAni-sthirANi, sarvANiaGgAni-hastapAdAdIni yasya tAdRzaH san , siMhalarAjaputraH samaraketuH, kSaNamAtram ekamAtrakSaNaM, sthitavAn uparata, kriyo'bhUt / atha anantaraM, sahasaiva zIghrameva, udbhidyamAnapulakAzcitakapolabhittinA udbhidyamAnaiH-udgacchadbhiH, pulakaiH-romAJcaiH; aJcitA-viziSTA, kapolabhittiH-gaNDarUpA bhittiryasya tAdRzena, punaH vilolalocanotpalena vilolaM-caJcalaM locanotpalaM-nayanakamalaM yasya tAdRzena, mukhazazinA mukhacandreNa, prakAzyamAnAdhikasambhramaH prakAzyamAnaH-pratyAyyamAnaH, adhikaH-pracuraH, sambhramaH-udvego yasya tAdRzaH, samacintayat AlocitavAn , kimityAha-hanta khedaH, idaM kim , paramAzcaryam atyantamAzcaryam , akANDa eva anavasara eva, upanatam upasthitam , yataH yasmAddhetoH, atra asminnudyAne, kvacit kasmiMzcit sthAne, kalakaNThakomalagirA kalakaNThasya-kokilasyeva, komalA-madhurA, gIH-vANI yasya tAdRzena, kenApi kenacijanena, zloka iva padyamiva, paThyate uccAyate, ca punaH, tatra tasmin zloke, harivAhanazabda iva harivAhanetyAkArakaH zabda iva, uccAryamANaH paThyamAnaH, zrUyate zravaNapathamayatarati / eSaH ayaM, harivAhanaH kaH? kiM vayasyaH? madIyaH sakhA ?, Ahosvit uta, vayasyanAmadheyAbhidheyaH vayasyanAmadheyena-vayasyavAcakena harivAhanazabdena, abhidheyaHvAcyaH, aparaH-anyaH, ko'pi, astIti zeSaH, atra asminnArAme, vayasyasya mitraharivAhanasya, kutaH kasmAt, saMbhavaH AzA, karuNAparAdhInavRttinA karuNAparAdhInA-kRpA''yattA, vRttiH-manovRttiyasya tAdRzena, kenApi, divyena daivena, mama, idam , AzvAsanaM sAntvanaM-dhairyAdhAnamityarthaH, prAyaH kriyate vidhIyate, alIkavikalpakalpanAbhiH mithyAtmakavividhavitakaH, kheditena-klezitena, parizramiteneti yAvat , manasA hRdayena, manaHkhedenetyarthaH, kRtaM vyartham , tAvat prathamam , kaH, eSaH ayaM, punaH khalu, paThati padyamivoccArayatIti pazyAmi gaveSayAmi [pa], iti IdRzIM, matiM buddhiM, kRtvA, unmukta "Aho Shrutgyanam"
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 107 munmuktavAtAyanastvaritataramAyatanAnnirgatya taM pAThazabdamanusarannA modiharicanda nodakacchaTAsiktena mauktikacatuSkaviracanAcAruNA kuGkumAruNAbhiraGganAcaraNapadmamudrA bhirdviguNitakanakapaGkajopahAreNa jhaGkArAnumIyamAnaparimalAndhanilIna madhulihA mahAnIlamaNikuTTimena vyomneva yAminIpatiryAmyadiGmukhAbhimukhaH padazatamAtra mantaraM jagatImadhya eva jagAma [ pha ] / gatvA ca saMpiNDitasuracApaparamANunivahamanoharAkAramanekavarNatayA, kvacid vadhUlocanayugamiva kRSNatArocitam, kacid vindhyAcalamiva dhavalatAkrAntam, kvacit sugrIvamiva kapizatAnvitam, kvacid dazAsyamiva nIlalohitaprabhAvAptazriyam, vijayArdhazailamiva mAlikAtrayamanoharam, paurNamAsIdinAvasAnamiva sakalazazikharAMzubhUSitam, vipinamiva kapotapAlIkalitamullasitakomalArkarociSaM Tippanakam - vadhUlocanayugamiva kRSNatArocitam ekatra kAlatArikAyogyam, anyatra zyAmatvazobhitam / vindhyAcalamiva dhavalatAkrAntam, ekatra dhavatarUcampakA dilatAvyAptam, anyatra zubhratAvyAptam / sugrIvamiva kavizatAnvitam, vAnarazatayuktam, anyatra pItatvayuktam / dazAsyamiva nIlalohitaprabhAvAptazriyam, ekatra zaGkaraprabhAvaprAptalakSmIkam, anyatra kRSNaraktatejaH prAptazobham / vijayArdhazailamiva mAlikAtrayamanoharam ubhaya bhUmikAtrayamanoharam, vijayArdhaH - vaitADhyaH / paurNamAsIdinAvasAnamiva sakalazazikharAMzubhUSitam, ekatra candrasUryazobhitam, anyatra kalazasahitamaJjarIkiraNarAjitam / vipinamiva kapotapAlIkalitam, ekatra kapotapakSipaGktiyuktam, vAtAyanaH tyaktagavAkSaH san, AyatanAt prakRtamandirAt tvaritataraM zIghrataraM nirgatya bahirbhUya taM prakRtaM pAThazabdaM paThyamAnazabdam, anusaran anugacchan, AmodiharicandanodakacchaTA siktena AmodinIbhiH-utkaTagandhADhyAbhiH, haricandanodakacchaTAbhiH - candanavizeSa mizrita jaladhArAbhiH siktena - AplAvitena, punaH mauktikacatuSkaviracanAcAruNA mauktikacatuSkasya muktAmaNivedikAyAH, viracanayA - nirmANena, cAruNA - manohareNa, punaH kuGkumAruNAbhiH kuGkumadravaraktAbhiH, aGganAcaraNapadmamudrAbhiH nArIpadapaGkajAkRtibhiH, dviguNitakanakapaGkajopahAreNa dviguNita:dvaiguNyamApAditaH, kanakapaGkajopahAraH - suvarNakamalarUpopahAro yasmiMstAdRzena, punaH jhaGkArAnumIyamAnaparimalAndhanilInamadhulihA jhaGkAreNa dhvanivizeSeNa hetunA, anumIyamAnAH - AnumityAtmakajJAnaviSayIkriyamANAH, parimalAndhAH - saurabhAkRSTAH, nilInAH - saMzliSTAH, madhulihAH - bhramarA yasmiMstAdRzena, mahAnIlamaNikuTTimena indranIlamaNibaddhapradezena, vyomnA AkAzena, yAminIpatiH nizApatiH, candra ityarthaH, iva, yAmya diGmukhAbhimukhaH dakSiNadiksaMmukhaH san jagatImadhya eva bhUtalamadhya eva, vapramadhya eva vA, padazatamAtraM zatasaMkhyakapadapramANam, antaraM dUraM jagAma gatavAn [pha ] / ca punaH, gatvA, ma chAtrAyAzramam aikSiSTa dRSTavAn ityagreNAnveti; kIdRzam ? sampiNDitasuracApaparamANunivahamanoharAkAraM sampiNDitAnAM-sampuJjitAnAM, suracApaparamANUnAm - indradhanuH - paramANUnAM nivaha iva- samUha iva, manoharaH - sundaraH, AkAraH - avayavasannivezo yasya tAdRzam punaH anekavarNatayA bahuvarNaviziSTatayA, kvacit kasmiMzcidaMze, vadhUlocanayugalamiva nArInayanadvayamiva; kRSNatA rocitam kRSNatayA - kRSNavarNena - rocitam, pakSe kRSNayA - kRSNavarNayA, tArayA - kanInikayA, ucitam - paricitaM, nityamadhiSThitamityarthaH yadvA kRSNatArAyA ucitaM - yogyam; punaH kvacit kasmiMzcit pradeze, vindhyAcalamiva vindhyaparvatamiva dhavalatAkrAntaM dhavalatayA - zubhratayA, pakSe dhavalatAbhiH - dhavAkhyatarucampakAdilatAbhiH, AkrAntaM - vyAptam ; punaH kvacit kasmiMzcid bhAge, sugrIvamiva tatsaMjJakakapipravaramiva; kapizatAnvitaM kapizatayA - kRSNazabalitapItavarNena, pakSe kapizatena - zatasaMkhyaka kapibhiH, anvitaM - saMvalitam ; punaH kvacit kasmiMzcit pradeze, dazAsyamiva rAvaNamiva, nIlalohitaprabhAvAptazriyaM nIlalohitAbhyAM kRSNaraktAbhyAM prabhAbhyAM - chavibhyAm, avAptA prAptA, zrI: - zobhA yena, pakSe kaNThanIlaH, kezeSu lohitaH-rakta iti nIlalohitaH zivaH, rAvaNopAsyadevaH, tatprabhAveNa - tadaizvaryeNa, avAptA prAptA, zrI:- rAjyalakSmIryena tAdRzam ; punaH vijayArdhazailamiva cakravartijeyo bhUbhAgo vijayaH, tasya ardhe - ardhabhAge, yaH zailaH - parvataH sa vijayArdhazailaH, vaitAnyaparvata ityarthaH, tamiva mAlikAtrayamanoharaM mAlikAntrayeNa - bhUmikAtraNa, mUla-nitamba zikharodbhAsinA bhUmikAtrayeNetyarthaH, pakSe ubhayapArzvayorbhUkhaNDatrayeNa vA manoharaM - sundaram ; puna: paurNamAsIdinAvasAnamiva pUrNo mAso'syAM sA paurNamAsI, pUrNacandrollAsirajanI, cAndramAsAntimatithiH, taddinAntamiva, sakalazazikharAMzubhUSitaM sakalazasya - kalazaviziSTasya, zikharasya "Aho Shrutgyanam"
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 Tippanaka - parAgavivRtisaMvalitA / ziziramuddAma kusumaprakarazobhanaM surabhimAsannanabhasaM zucimazeSamaNizilAvizeSakRtanirmANamudaGmukhadvAra maGgabhArabhaGguritakamaTharAja pRSThamalaghiSThamabhinavaM maThamaikSiSTa [ba] / praviSTamAtra evAtra purato dattadRSTirutkRSTavasanadhAriNamudAradivyAbharaNabhUSitAGgamaGgarAgaparima lAmoditadigantaramavatIrya maNizilAsopAnamAlayA zikharazAlAyAstatkSaNameva dvArAbhimukhaparivartitAnanamavataraNakampAdISadava srastakusumasrajaH zirasijakalApasya tiryagunnamitena vAmapANinA zanaiH zanairArabdhasaMvaraNamAnandanirbharatayA hRdayasya tAmbUlagarbhatayA ca gaNDadvayasya kiJcidavizadoccAritapadaM pratyaGgamarpitena cakSuSA prasAdalabdhAmivAvalokya vAraMvAramanupamAmAtmano veSalakSmImupajAtavismayamimAM dvipadikAM paThantamatisagarvaM gandharvakamapazyat [bha] | anyatra viTaGkasahitam / ullasitakomalArkarociSaM ziziram, visphurita sukumArAdityakiraNaM ziziramAsamiva, anyatra prasRtamanojJasphaTikarazmikam / uddAma kusumaprakarazobhanaM surabhi vasantamiva udbhaTapuSpaprakaramanojJam, ubhayatra tulyam / AsannanabhasaM zucim, ASADhamiva, kIdRzam ? sannihitazrAvaNam, anyatra sannihitAkAzam [ba] | zikharazAlAzirogRham [bha] | UrdhvabhAgasya, maJjarIrUpasya aMzubhiH - prabhAbhiH; pakSe sakalena - sampUrNena, zazinA - candreNa, kharAMzunA -sUryeNa ca, bhUSitam- alaGkRtam ; punaH vipinamiva vanamiva, kapotapAlIkalitaM kapotapAlyA - gRhaikadezasthapakSisthAnavizeSeNa, pakSe kapotAnA - pArAvatazreSThAnAm, AlyA-paGkhyA, kalitam - adhiSThitam punaH ullasitakomalArkarociSam ullasitaM komalasya- manoharasya, arkasya - sphaTikasya rociH-razmiryatra tAdRzam, ata eva ziziraM zItalaM pakSe ullasitam - udvAsitam, komalam - atIkSNam, arkasya - sUryasya, rociH-prakAzo yasmiMstAdRzam, ziziraM ziziramAsamiva, pakSe punaH uddAmakusumaprakarazobhanaM uddAnAm utkRSTaM dAmamAlA yeSAM tAdRzAnAM yadvA utkaTAnAM kusumAnAM prakaraiH - samUhaiH, zobhanaM -manoharaM, ata eva surabhiM gandhADhyam pakSe surabhiM - vasantamiva; punaH Asannanabhasam AsannaM - sannihitaM nabhaH- AkAzaM yasya tAdRzam gaganaspRzamityarthaH, ata eva zuciM zubhram, pakSe Asanno nabhAH-zrAvaNamAso yasya tAdRzam, zucim - ASADhamiva punaH azeSamaNizilAvizeSakRtanirmANam azeSaiHsamastaiH, maNizilAvizeSaiH - viziSTamaNiprastaraiH, kRtaM, nirmANaM - racanA, yasya tAdRzam ; punaH udaGmukhadvAraM udaGmukham - uttarAbhimukhaM, dvAraM-pravezanirgamasthAnaM yasya tAdRzam ; punaH aGgabhArabhaGguritakamaTharAjapRSTham aGgabhAreNa - svakIyAvayavasaMsthAnaM, bhAreNa, bhaGguritaM--bhagnaM, kamaTharAjasya - kUrmarAjasya, pRSThaM yena tAdRzam ; punaH alaghiSThaM vizAlatamam ; punaH abhinavaM nUtanam [ba] / atra asmin maThe, praviSTamAtre kRtapravezamAtre sati, purataH agre, dattadRSTiH vikSiptalocanaH, gandharvakaM varNitapUrvaM tadAkhyacitrapaTopahArakavidyAdharabAlakam apazyat dRSTavAnityagreNAnveti kIdRzam ? utkRSTavasanadhAriNam uttamavastradhAriNam ; punaH udAradivyAbharaNabhUSitAGgam udAraiH - prazastaiH, divyAbharaNaiH --manoharAlaGkaraNaiH, bhUSitAni aGgAni yasya tAdRzam ; punaH aGgarAgaparimalAmoditadigantaram aGgarAgaparimalena - aGgavilepanadravyasaurabheNa, AmoditaM - surabhIkRtaM, digantaraMdiGmadhyaM yena tAdRzam ; punaH zikharazAlAyAH UrdhvabhAgavartigRhAt, maNizilAsopAnamAlayA maNirUpapASANamayanizreNikapatidvArA, avatIrya adhastAdAgatya, tatkSaNameva tatkAlameva; dvArAbhimukhaparivartitAnanaM dvArAbhimukhaM tadvAradezAbhimukhaM parivartitaM - pratyavasthApitam, AnanaM mukhaM yena tAdRzam punaH avataraNakampAt adhastAdAgamana janyakampakAraNAt, ISat kiJcit, avastrastakusumasrajaH avasrastA- adhaH skhalitA, kusumasrak puSpamAlA yasmAt tAdRzasya, zirasijakalApasya kezarAzeH; tiryagunnamitena kuTilaM yathA syAt tathA utkSiptena vAmapANinA vAmahastena, zanaiH zanaiH mandaM mandaM, ArabdhasaMvaraNam ArabdhaM - pravartitaM saMvaraNaM - saMyamanaM yena tAdRzam ; punaH hRdayasya cittasya, AnandanirbharatayA AnandapUrNatayA, ca punaH, gaNDadvayasya kapolayugalasya, tAmbUlagarbhatayA tAmbUlapUrNAbhyantaratayA, kiJcit ISat avizadoccAritapadam avizadam - asphuTam, uccAritam, kaNThatAlvAdyabhighAtenAbhivyaktaM padaM yena tAdRzam ; punaH pratyaGgaM pratyavayavam, arpitena prakSiptena, cakSuSA netreNa, prasAdalabdhAmiva prasannatayA prAptAmiva, anupamAm upamAzUnyAm, AtmanaH svasya, veSalakSmIM kRtrimAGgazobhAM vAraM vAraM anekavAram, avalokya dRSTvA, upajAtavismayam utpannAzcaryam, imAm anupadameva vakSyamANAm, dvipadikAM chandovizeSaNam, uccArayantam ; atisagarvam atyantamadAnvitam [bha] / "Aho Shrutgyanam"
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 109 "AkalpAntamarthikalpadruma ! candramarIcisamaruci-pracurayazozubharitavizvaMbhara ! bharatAnvayaziromaNe! / janavandyAnavadyavidyAdhara ! vidyAdharamanasvinI-mAnasaha riNaharaNa! harivAhana ! vaha dhIrocitAM dhuram / / " [ma] / dRSTamAtra eva ca tatra saMjAtaparamocchAsaH prathamapAthodAbhivRSTa iva marusthalAbhogaH pArvaNenducandrikApariplAvita iva grISmakumudAkaraH parAM nirvRtimavApa [ya] / manyamAnazca tatra kSaNe sAkSAdeva saMpannamAtmanaH suhRdA saha samAgamamAnandajalapariplutekSaNo vikSipan viralaviralAni padAni tadabhimukho babhUva / so'pi taM tathopasarpantamudvIkSya sahasopasaMhRtapAThanibhRtaH kRtAvasthitizca tatraiva deze samaraketurayamiti dRDhopajAtapratyayo'pi tAvatyAM bhUmau tathAvidhasya tasyAsaMbhAvayannAgamanamupajAtasaMbhramaH stambhita ivAkRtocitapratipattirmuhUrtamatiSThat / kRtAbhibhASaNazca smitAdRSTinA siMhalendratanayena satvaramupetya zirasi racitAJjaliH praNAmamakarot / prasAritobhayabhujapAzakRtahaDhAzleSaM ca taM kIdRzIM dvipadikAm ? AkalpAntaM pralayaparyantam ,arthikalpadruma ! yAcakakalpataro!, candramarIcisamarucipracurayazo'zubharitavizvambhara! candramarIcisamarucipracurANi-candrakiraNatulyakAntipUrNAni yAni yazAMsi, tadaMzubhiH-tatprakAraiH, bharitA-pUritA, vizvambharA-bhUmaNDalaM yena tAdRza! bhAratAnvayaziromaNe! bhAratavaMzazreSTha !, janavandyAnavadyavidyAdhara! janabanyAyAH-lokazlAghyAyAH, anavadyAyAH-anindyAyAH, vidyAyAH dhara! dhAraka ! vidyAdharamanasvinImAnasahariNaharaNa! vidyAdharavaMzyAnAM mAnavatInAM strINAM, mAnasAni-cittAnyeva, hariNAH-mRgAH, caJcalatvAt , teSAM haraNa!-AkarSaka !, harivAhana!, dhIrocitAM dhairyazAlijanayogyAM, dhuraM bhAraM, vaha prApnuhi / chandonu'zAsane dvipadIlakSaNamittham-"pazcugau dvitIyaSaSThau jolI dvipadI" iti; tadvRttizceyam-"ekaH SaNmAtraH paJca caturmAtrA guruzca / tathA dvitIyaSaSThau cagaNau jolI; dvipadI" iti [ma] / tatra tasmin gandharvake, dRSTamAtra eva dRSTigocarIbhRtamAtra eva, saJjAtaparamocchAsaH utpannAtyaztAntasAntvanaH san , prathamapAthodAbhivRSTaH prathamena-sarvataH, pUrvaNa, pAthodena-meghena, abhivRSTa:-abhiSiktaH, marusthalAbhoga iva marubhUmimaNDalamiva, punaH pArvaNenducandrikApariplAvitaH pArvaNendoH-pUrNimAcandra sya, candrikayA-jyotsnayA, pariplAvitaH-abhiSiktaH, grISmakumudAkara iva grISmakAlikakumudavanamiva, parAm atyantAM, nivRtiM sukham , avApa anubabhUva [y]| . ca punaH, tatra tasmin , kSaNe muhUrte, AtmanaH svasya, suhRdA harivAhanena saha, sAkSAdeva, sampannaM siddhaM, samAgama sammelanaM, manyamAnaH avagacchan , AnandajalapariplutekSaNaH AnandajalaiH-AnandasyandamAnAzrubhiH, pariplutam-atyAdIbhUtam, IkSaNaM-netraM yasya tAdRzaH, viralaviralAni ativiralAni, kiJcidvicchinnagatidhArANItyarthaH, padAni, vikSipan saJcAlayan , tadabhimukhaH gandharvakAbhimukhaH, babhUva abhUt / so'pi gandharvako'pi, tathA viralapAdavikSepaprakAreNa, upasarpantam AgacchantaM, taM samaraketum , udvIkSya dRSTvA, sahasA satvaram , upasaMhRtapAThanibhRtaH upasaMhRtena-nivartitena, pAThena-prakRtadvipadikoccAraNena, tatraiva deze tasminneva bhAge, kRtAvasthitiH avasthitaH san , 'ayaM samaraketuH' iti dRDhopajAtapratyayo'pi dRDhaM yathA syAt tathA, upajAtaH-utpannaH, pratyayaH pratItiryadvA vizvAso yasya tAdRzo'pi, tathAvidhasya ekAkinaH, tasya samaraketoH, tAvatyAM tatparimANAyAm , saMkIrNAyAmityarthaH, bhUmau, Agamanam , asambhAvayan sambhAvayitumapyapArayan , upajAtabhramaH utpannatadanyatvabhramaH, sambhrameti pAThe utpannasaMvegaH, stambhita iva niyantrita iva, akRtocitapratipattiH akRtA-avihitA, ucitA-yogyA, pratipattiH-satkiyA, sampratipattIti pAThe samIcInasatkAro yena tAdRzaH san , mahata kSaNam, atiSThata avasthitaH / ca punaH, smitAdRSTinA smitA-kiJcidvikasitA, ArdI-AnandAzruklinnA, dRSTiyasya tAdRzena, siMhalendratanayena siMhalendrasya-siMhaladvIpAdhipateH, candraketoH, tanayena-putreNa, samaraketunA, kRtAbhibhASaNaH vihitAlApaH san, tadAlApasaJjAtaparicayaH sanniti yAvat, satvaraM zIghram , upetya nikaTaM gatvA, zirasi mastake, racitAJjali: sampuTitahastaH, praNAmam abhivAdanam , akarot kRtavAn / ca punaH, prasAritobhayabhujapAzakRtadRDhAzleSaM prasAritAbhyAM-vistAritAbhyAm , ubhayabhujapAzAbhyAM-bAhudvayarUpAbhyAM pAzAbhyAM-mRgAdipazubandhana "Aho Shrutgyanam"
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / namaskRtya bhUyaH pramRSTarajasi nijavastrAJcalena nikaTavartinyekatra paTTazAlAmattavAraNakamaNipaTTe nyavezayat [2] / prastutAbhisaMvAhanazca 'gandharvaka ! sarvadAbhivAJchitaprAptinA kathaJcidanukUladaivasaMpAditena darzanenaiva te vigataH zramo'smAkam' iti nivArito vAraMvAramapasRtya nAtisaMnidhau tasyaiva mattavAraNasyaikapArzve niSasAda / kRtAsanaparigrahaM ca taM praharSapulakitAsyamAnandajalavarSiNA viratapakSmaspandena cakSuSA nirIkSya suciramISatkRtasmitaH samaraketuruvAca--'sakhe ! gandharvaka ! gADhaM dRDhasmRtirbhavAn , dRSTamAtrA api pratyabhijJAtA vayam , vismaraNazIlaH sa kAmamityetAvato divasAnasmAkaM tvayi buddhirAsIt , yena tadAnImayodhyAyAmupavanAdhyAsinaH kumAraharivAhanasyAgrataH prAtarevAhamAgamiSyAmi' [la ] ityabhidhAya prasthitena tat suvelaprasthagocaraM khecaranagaramaticireNApi na kRtA pratinivRttiH, na ca svakuzaladAnamAtreNApi janitA nazcittanirvRttiH, kevalamagAdhazokajalanidhau nikSiptAH / kiM tasya vRttam , kiM vyasanamApatitaM yena nAyAtaH, iti bhavantamuddizya tattadanabhizaGkanIyamAzaGkamAnAnAmanudivasamasmAkamatigatAzcatvAro'pi te varSakalpA vArSikAH rajubhyAM, kRtaH, dRDhaH-atyantaH, AzleSaH-AliGganaM yasya tAdRzaM, taM gandharvakaM, bhUyaH punaH, namaskRtya namaskriyayA satkRtya, nijavastrAJcalena khakIyavastraprAntabhAgena, pramRSTarajasi vizodhitadhUlike, nikaTavartini sannihite, paTTazAlAmattavAraNakamaNipaTTe paTTazAlA-phalakagRhaM pIThoparisthaM gRhaM paTakuTIpradhAnazAlA vA, tasyA mattavAraNe-sthAnavizeSe, tatra sthApite ityarthaH, maNipaTTe-maNinirmitapIThe, nyavezayat upavezitavAn [r]| ca punaH, pra vAhanaH prastutaM-pravartitam , adbhisaMvAhanaM-pAdasammardanaM yena tAdRzaH, gandharvaka iti zeSaH, gandharvaka !, sarvadA santatam , abhivAnchitaprAptinA abhivAJchitA-abhilaSitA, prAptiryasya tAdRzena, punaH kathaJcit kenApi prakAreNa, anukUladaivasampAditena anukUlena-iSTakAriNA, devena-bhAgyena, sampAditena-kRtena, te tava, darzanenaiva, asmAkaM, zramaH mArgAtikramaNaklezaH, vigataH vastaH, iti itthaM, vAraM vAraM anekavAram , nivAritaH pAdasammardanAnnivartitaH, samaraketuneti zeSaH, apasRtya dUrIbhUya, nAtisannidhau kizcinnikaTe, tasyaiva tadadhyAsitasyaiva, mattavAraNasya-sthAnavizeSasya, ekapAce ekabhAge, niSasAda upaviveza / ca punaH, kRtAsanaparigrahaM kRtaH Asanasya parigrahaH-svIkAro yena tAdRzam , punaH praharSapulakitAsyaM praharSeNa-atiharSeNa, pulakitaMromAJcitam , AsyaM-mukhaM yasya tAdRzaM, taM gandharvakam , AnandajalavarSiNA AnandajanyAzrusyandinA, punaH viratapakSma- . spandena virataH-nivRttaH, pakSmaspandaH-nayanaromarAjikiJciccalanaM yasya tAdRzena, cakSuSA netreNa, suciram atidIrghakAlaM, nirIkSya nitarAM dRSTvA, ISatkRtasmitaH kiJcidvihitamandahAsaH, samaraketuH, uvAca uktavAn , kimityAha-sakhe! mitra gandharvaka !, bhavAn , gADham atyantaM, dRDhasmRtiH prabalasmaraNazaktiH, astIti zeSaH, dRSTamAtrA api kevaladRSTA api, vayaM, pratyabhijJAtAH so'yamiti pratItAH, saH gandharvakaH, kAmam atyantaM, vismaraNazIlaH vismaraNaprakRtikaH, iti IdRzI, tvayi tvadviSaye, asmAkaM buddhiH, etAvataH iyataH, divasAn dinAni AsIt , yena yasmAddhetoH, tadAnIM tasmin kAle, ayodhyopavanAt prayANakAla ityarthaH, ayodhyAyAM sAketanagaryAm , upavanAdhyAsinaH udyAnavartinaH, kumAraharivAhanasya yuvarAjaharivAhanasya, agrataH agre, prAtareva prabhAtakAla eva, aham , AgamiSyAmi pratyAvartiSye[la], iti abhidhAya uktvA, pratijJAyetyarthaH, suvelaprasthagocaraM suvelAkhyaparvatasAnusthitaM, tat prakRtaM, khecaranagaraM vidyAdharanagaraM, prasthitena prayAtena, tvayeti zeSaH, aticireNApi ativilambenApi, pratinivRttiH parAvartanaM, na kRtA vihitA, ca punaH, svakuzaladAnamAtreNApi kevalakhakIyakuzalapreSaNenApi, naH asmAkaM, cittanirvRtiH cittaprasAdaH, na janitA utpAditA, kintu agAdhazokajaladhau atalasparzacintAsAgare, nikSiptAH nipAtitAH, vayamiti zeSaH, tasya gandharvakasya, kiM kIdRzaM, vRttaM samAcAraH, kiM kIdRzaM, vyasanaM kaSTam , Apatitam upasthitam , yena na AyAtaH AgataH, iti ittham , bhavantaM tvAm , uddizya adhikRtya, anabhizaGkanIyam AzaGkitumayogyamapi, tat tat aniSTam , ahardinaM pratidinam , AzaGkamAnAnAM saMzayAnAnAm , asmAkam , catvAro'pi catuHsaMkhyakA api, vArSikAH varSAsambadhinaH, varSakalpAH varSatulyAH "Aho Shrutgyanam"
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 111 mAsAH / kathaya kiM tadA kAraNamanAgamanasya / kiM satyameva vismRtA vayam , uta avazyakaraNIyena vA kenApi mahatA kAryAntareNAntaraivopasthitam , athAdhvazramAdidoSotthApitena prakRtisukumArAyAstanorapATavena kRtaH pratibandhaH [va] / kiM cAsmadantikAduJcalitena bhavatA tasminneva divase samAsAditaH suvelAdriH, Aveditastatrabhavato vicitravIryasya citralekhAsaMdezaH, upAsitA draviDarAjamahiSI gandharvadattA, prApitaH sa taduhiturasmatpreSito lekhaH, kRtAva sthitiH kAyAM kaJcit kAlamAsAditaH ko'pi tatrAnyatra vA rAjaputryAstilakamaJjaryAH pANigrahaNasamucito rAjaputraH, kAste sa te sahAyazcitramAyaH [za] / tathA ca kiMnAmadheyo'yamamaragiriNApyanapahAryarAmaNIyakazrIrahAryaH, kena khAnitamidaM mAnasenApyakhaNDitakhyAtimadamasaMkhyajalacaravihaGgavAcAlitopakaNThakacchamacchasvAduvipulodakaM padmasaraH, kasya sukRtinaH kIrtireSa suravimAnakalpaH kalpapAdapaprAyataruNA parigataH sarvata eva sArvartukena divyArAmeNa padmarAgazilAmayaH prAsAdaH, kazcAsya tridazasaMcaraNasamucitapRSThadezasya kASThAdhirUDhazobhAsaMpadaH zikharabhUmikAmadhitiSThati maThasya, yena Tippanakam-tatra bhavataH pUjyasya [za] / anapahAryarAmaNIyakazrIrahAryaH aparAbhavanIyaramaNIyatvazobhaH, ahAryaH giriH / kASThA-prakarSaH [ss]| mAsAH, atigatA vyatItAH / kathaya brUhi, tadA pratijJAtasamaye, anAgamanasya AgamanAbhAvasya, kiM kAraNaM hetuH / kiM satyameva nizcitameva, vayaM vismRtAH smaraNapathAt pracyAvitAH, uta athavA, avazyakaraNIyena avazyasampAdanIyena, kenApi kenacit , mahatA gurutareNa, kAryAntareNa anyakAryeNa, antaraiva madhya eva, upasthitam upasthAnaM kRtam , atha athavA, adhvazramAdidoSotthApitena mArgagamanakhedAdidoSotpAditena, prakRtisukumArAyAH svabhAvakomalAyAH, tanoH zarIrasya, apATavena Alasyena, pratibandhaH pratyAgamanapratirodhaH kRtaH [va] ca punaH, asmadantikAt asmatsamIpAt, uccAlitena prayAtena,bhavatA tvayA, tasminneva prayANasambandhinyeva, divase dine, suvelAdriH suvelaparvataH, samAsAditaH, samprAptaH kim ? punaH tatrabhavataH zreSThasya, vicitravIryasya tannAmnaH patralekhApituH, citralekhAsandezaH citralekhoktasamAcAraH, AveditaH; punaH draviDarAjamahiSI draviDa dezAdhipasya kusumazekharasya paTTarAjJI gandharvadattA, upAsitA ArAdhitA, punaH asmatpreSitaH asmAbhiH sandiSTaH, saH prakRtaH, lekhaH patraM, taduhituH tatkanyakAyAH, malayasundayo ityarthaH, pratipAdita upasthApitaH; punaH kAzyAM tannAmakanagaryAm , kazcit katipayaM, kAlaM, kRtAvasthitiH kRtanivAsaH, rAjaputryAH cakrasenAkhyanRpakanyakAyAH, tilakamaJjaryAH, pANigrahaNasamucitaH vivAhayogyaH, ko'pi avijJAtanAmA, rAjaputraH, tatra kAzcayAM, vA athavA, anyatra sthAnAntare, AsAditaH upalabdhaH; punaH te tava, sahAyaH sahagAmI, saH prakRtaH, citramAyaH tadAkhyo vidyAdharaH, va kasmin sthAne, Aste tiSThati [za]ca punaH, tathA tena prakAreNa, amaragiriNApi sumeruparvatenApi, anapahAryarAmaNIyakazrI: anapahAryA-atiraskAryA, rAmaNIyakazrIH-saundaryasampattiryasya tAdRzaH, ayaM sannikRSTaH, ahAryaH parvataH, kiMnAmadheyaH kiMsaMjJakaH |maansenaapi mAnasasarovareNApi, akhaNDitakhyAtimadam akhaNDitaHavyAhataH, khyAtimadaH-prasiddhigaryo yasya tAdRzam , punaH asaMkhyajalacaravihaGgavAcAlitopakaNThakaccham asaMkhyaiHsaMkhyAtItaiH, jalacaraiH-matsyamakarAdijalajIvijantubhiH, vihaGgaiH-pakSibhiH, vAcAlitaH-nAditaH, upakaNThakacchaH-nikaTajalaprAyastaTapradezo yasya tAdRzam , punaH acchasvAduvipulodakam acchAni-nirmalAni, svAdUni-miSTAni, vipulAni-pracurANi, udakAnijalAni yasya tAdRzam , idaM pratyakSa, padmasaraH kamalamayakAsAraH, kena khAnitaM khananakarmIkAritam / punaH suravimAnakalpaH surANAM-devAnAM, yo vimAnaH-vyomayAnaM, tatkalpaH-tatsadRzaH, punaH kalpapAdapaprAyataruNA kalpapAdapaprAyAH-kalpavRkSakalpAH, taravo yasmiMstAdRzena. sArvartakena Sar3atubhAvinA, sarvadaiva puSpaphalasamRddhizAlinetyarthaH / divyArAmeNa manoharodyAnena, sarvata eva sarveSveva bhAgeSu, parigataH vyAptaH, punaH padmarAgazilAmayaH raktamaNimayaH, eSaH nikaTataravartI, prAsAdaH devabhavanaM, kasya sukRtinaH puNyazAlinaH, kIrtiH-smAraka yazaH, punaH tridazasaJcaraNasamucitapRSThadezasya tridazAnA-devAnAM, "Aho Shrutgyanam"
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / sArdhamadhunaiva kRtvA saMlApamutphullalocanaH kimapi harSeNAvatIrNo bhavAn' [pa] ityAdipRSTaH savistaraM siMhalendrasUnunA gandharvakaH sthitvA muhUrtamavacanaH satrapa iva zanairavocat-'Arya ! kiM bravImi, buddhirapi me na pazyati vaktavyam , vivakSApi na pravartayati vAcam , vAgapi na saMsRjyate jihvAgreNa / pranaSTaniHzeSakaSTarUpaH prAktanAvasthaH svasthacetAstathAvidhAkAra evAdya dRSTaH, kimuttaraM prayacchAmi, vitathabhASI ca vidhinA kRtaH, kiM tadAnImanAgamanakAraNamAtmanaH kathayAmi, anupajAtapratijJAtArthanirvAheNa yuktiyuktamapyucyamAnaM kIdRzaM, kiM punarasaMbhAvyamAnatayA zizujanasyApi hAsyarasavRddhiheturIdRzaM, yaJca vizadapratibhAsamatidIrghakAlamanubhUtamAtmanApi zakyate na zraddhAtum , tad vicAracaturabuddheH kathyamAnaM mahAbhAgasya kathamiva pratItipathamavatariSyati [sa] / tathAhi- divyairapyazakyapratIkAraM vyasanamApanno'smIti pratyakSaviruddham , tvatkAryasAdhanaparAdhInataiva vighnaheturityaprAtItikam , jIvanneva paJcatvamApanna ityunmattapralApaH, zarIramapi tannaitaditi pratyabhijJAnAnupapattiH, evaM ca sarvato niravakAzavAkpravRttiH, kimanAgamanakAraNaM kathayAmi, sarvathA tiSThatveSA saJcaraNasamucitaH-saJcArayogyaH, pRSThadezaH-Urdhvadezo yasya tAdRzasya, ca punaH, kASThAdhirUDhazobhAsampadaH kASThAdhirUr3hAutkarSApannA, zobhAsampat-saundaryasamRddhiryasya tAdRzasya, asya pratyakSasya, maThasya chAtraRSyAdinivAsAzramasya, zikharabhUmikAm UrzvabhUmim , kaH, adhitiSThati adhyAste, yena sArdha saha, adhunaiva sampratyeva, saMlApaM sambhASaNaM, kRtvA, utphullalocanaH vikasitanayanaH san , kimapi anirvacanIyena, harSeNa pramodena, bhavAn , avatIrNaH adhastAdAgataH [ss]| ityAdi anena prakAreNa, siMhalendrasUnunA siMhalendrasya-siMhadvIpAdhipateH, candraketorityarthaH, sUnunA-putreNa, samaraketunA, savistaraM saprapaJcaM, pRSTaH svajijJAsAM jJApitaH, gandharvakaH, muhUrta kSaNam , avacanaH mUkaH san , sthitvA, satrapa iva lajjita iva, zanaiH mandam , avocat uktavAn, kimityAha-Arya zreSTha !, kiM bravImi kathayAmi, me mama, buddhiH antaHkaraNam , api, vaktavyaM prativaktumucitaM vAkyaM, na pazyati, kiJca, vivakSApi vaktumicchApi, vAcaM vANI, na pravartayati prerayati, api ca vAgapi vANyapi, jihvAgreNa jihvAntyabhAgena, na saMsRjyate sambadhyate, pranaSTaniHzeSakaSTarUpaH pranaSTam-atyantavilInaM, niHzeSaMsamagraM, kaSTarUpaM-klezarUpaM yasmiMstAdRzaH, ata eva prAktanAvasthaH prAcInAvasthApannaH, punaH svasthacetAH prakRtisthahRdayaH, punaH tathAvidhAkAra eva tathAvidhaH-pUrvaprakAraka AkAro yasya tAdRza eva, adya dRSTaH dRSTipathAvatIrNaH, ahamiti zeSaH, kim , uttaraM prativAkyaM, prayacchAmi bravImi / vidhinA devena, vitathabhASI mithyAvAdI kRtaH, ahamiti zeSaH, AtmanaH svasya, tadA pratijJAtakAle, anAgamanakAraNam AgamanabhAvahetuM, kiM kathayAmi bravImi / anupajAtapratijJAtArthanirvAheNa anupajAtaH-anutpannaH, pratijJAtasya-kartavyatvenAdhyavasitasya, arthasya-vastunaH, nirvAhaH-sampAdanaM yasya tAdRzena, janena, yuktiyuktamapi saGgatamapi, satyamapItyarthaH, ucyamAna-kathyamAnaM, kIdRzaM kiMtulyam , mithyAkalpamityarthaH, syAditi zeSaH, punaH asambhAvyamAnatayA sambhAvanA'viSayatayA, zizujanasyApi bAlajanasyApi, hAsyarasavRddhihetuH hAsyAtmakarasavistArakam , IdRzam anupadamucyamAnaprakArakaM, kiM kIdRzaM bhavet , ca punaH, yat durghaTanaM, vizadapratibhAsaM sphuTAvabhAsam, aparokSAvabhAsamityarthaH, yathA syAt tathA, dIrghakAlam adhikakAlam , anubhUtam anubhavagocarIkRtam, sAkSAtkRtamapItyarthaH, AtmanApi khenApi, zraddhAtuM vizvasituM, na zakyate, tat, vicAracaturabuddheH vivekanipuNabuddhaH, mahAbhAgasya mahodayasya, taveti zeSaH, kathyamAnaM nivedyamAnaM, kathamiva iveti vitarke, kena prakAreNeva, pratItipathaM vizvAsamArga, tadviSayatAmityarthaH, avatariSyati AgamiSyati [s]| tadeva darzayati-tathAhIti / divyairapi devairapi, azakyapratIkAram azakyaH zaktyAsAdhyaH, pratIkAraH-nivartanaM yasya tAdRzaM, vyasanaM kaSTam , ApannaH prAptaH, anubhUtavAn ityarthaH, asmi, iti pratyakSaviruddhaM tAtkAlikapratyakSapratikUlam / tvatkAryasAdhanaparAdhInatA bhavadIyakAryasampAdanavyagratA eva, vighnahetuH prakRtavyasanakAraNam , iti aprAtItikaM pratItyagocaram , avizvasanIyamiti yAvat / jIvanneva prANAn dhArayanneva, paJcatvaM mRtyum, ApannaH prAptavAn , iti unmattapralApaH unmattAnAM-unmAdagrastAnAM, pralApaH-vyarthavacanam / etat pratyakSabhUta, zarIramapi, tanna na pUrvazarIrabhinnam ; iti pratyabhijJAnupapattiH tadevedamiti pratyakSavuddhivizeSA saGgatiH, tadviruddhamityarthaH / evaM ca anena prakAreNa, sarvataH sarvAMzataH, niravakAzavAkapravRttiH avaruddhavacanavyApAraH, anAgamanakAraNam Aga "Aho Shrutgyanam"
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI kathA, uttiSTha tAvad, bhava praSTho me, pratiSThasva katicit padAni [ha] / pazyAdyaiva saMsiddhasakalavidyamacirAnubhUtabhuvanatrayAdbhutamahArAjyAbhiSekamaGgalamAsAditamahArhavidyAdharacakravartipadamunmayUkhamANikyakhaNDakhacitakAJcanakirITabhAsvara zirobhiH khecarezvaraiH praNamyamAnapAdapaGkajaM sahasrAkSamiva sAkSAdavanimavatIrNa bhrAtaramAtmIyam / anubhavAbhimAnasalilasekasaMvardhitasya duHsahAnekamArgaduHkhopanipAtadurvAta vidravairapyaninditaprasarasya niratyayapradarzitayazaH kusumasaMpado nijavyavasAyakalpapAdapasya svAduphalam, aticirakAlamanubhUtakaSTAM kuru kRtArthaM nayanasRSTim, apratarkitAmRtavRSTikalpena koTimadhirohatu parAmasyApi bhavadAsyakamalAvalokanena paramAbhyudayalAbhasaMbhavaH pramodaH, pazcAdakhila lokotpAditAzcaryamasmadvRttAnta maparamapyayodhyA nirgamAt prabhRti yat pRSTaM tadapi sarvaM krameNa jJAtA'si / devo'pi harivAhanazcaNDagaharanAmni vaitADhya - zikhare khecarairvihitamanubhUya rAjyAbhiSekamAyAto nAtibahuparicchadaH sAMpratamasyaiva divyakAnanasyAnekaphala I 113 manAbhAvahetuM kiM kathayAmi nivedayAmi / sarvathA sarvaprakAreNa, eSA prakRtiviSayiNI, kathA vArtA, tiSThatu nivartatAm / tAvaditi vAkyAlaGkAre; uttiSTha sajjo bhava, sajjIbhUya ca, me mama, praSThaH agragaH, bhava, tvamiti zeSaH, katicit katipayAni, padAni pAdAropaNasthAnAni, pratiSThasva prayAhi [ha] | adyaiva asminneva dine, AtmIyaM svakIyaM bhrAtaraM sodarakalpaM, suhRdaM harivAhanamityarthaH, paya avalokasva, kIdRzam ? saMsiddhasakala vidyaM saMsiddhA - samyaGkiSpannA, sakalA-samastA, vidyA yasya tAdRzam ; punaH acirAnubhUtabhuvanatrayAdbhutamahArAjyAbhiSekamaGgalam aciraM - kiJcitpUrvam, anubhUtaM - sAkSAtkRtaM, bhuvanatrayAdbhutasya-lokatrayavilakSaNasya, mahArAjyasya - mahAdhipatyasambandhi, abhiSekamaGgalam - abhiSekotsavo yena tAdRzam ; punaH AsAditamahArhavidyAdharacakravartipadaM AsAditaM prAptaM, mahArhaM mahatAM yogyaM, vidyAdharacakravartipadaM vidyAdharasamrAT - padaM yena tAdRzam ; punaH unmayUkhamANikyakhaNDakhacitakAJcanakirITabhAsvarazirobhiH unmayUkhaiH -- ut UrdhvAH, mayUkhAH- kiraNA yasya tAdRzena, mANikyakhaNDakhacitena - mANikyakhaNDaiH - ratnakhaNDaiH khacitena vyAptena kAJcanakirITena- suvarNamukuTena, bhAkharaM-dIvraM, ziraH- mastakaM yeSAM tAdRzaiH, khecarezvaraiH vidyAdharAdhipaiH, praNamyamAnapAdapaGkajaM praNamyamAnam, abhivAdyamAnaM, pAdapaGkajaM-caraNakamalaM yasya tAdRzam ; punaH sAkSAt svayam; avaniM bhUmim, avatIrNam AgataM, sahasrAkSamiva indramiva, punaH nijavyavasAya kalpapAdapasya svakIyodyogAtmaka kalpavRkSasya, svAduphalaM madhuraphalam, anubhava sAkSAkuru, kIdRzasya ? abhimAnasalila sekasaMvardhitasya abhimAnarUpeNa - salilena, jalena, yaH sekaH- secanaM, tena saMvardhitasyasamyagunnamitasya, punaH duHsahAnekamArga duHkhopanipAtadurvAta vidravairapi duHsahAnAM - duHkhena soDhuM zakyAnAm, anekamArgaduHkhAnAM-bahuvidhamArgalaGghanaklezAnAm, upanipAtarUpaH - upAgamanarUpaH, yaH, durvAtaH - viSamapavanaH tadvidravairapi tadupadravairapi, aninditaprasarasya aninditaH - avyAhataH, prasaraH - vistAro yasya tAdRzasya, punaH niratyayapradarzitayazaH kusumasampadaH niratyayaM-nirbAdhaM yathA syAt tathA, pradarzitA - AviSkRtA, yazaH kusumasampat - yazorUpapuSpasamRddhiryena tAdRzasya / punaH aticirakAlam atidIrghakAlam, anubhUtakaSTAM bhuktaduHkhAM, nayanasRSTiM svanayanaracanAm, kRtArthI saphala, kuru sampAdaya, harivAhanAvalokaneneti zeSaH / asyApi harivAhanasyApi paramAbhyudayalAbhasambhavaH atyantaizvaryaprAptiprayuktaH, pramoda : harSaH, apratarkitAmRtavRSTikalpena AkasmikAmRtavarSaNasadRzena, bhavadAsyakamalAvalokanena bhavanmukhakamaladarzanena, parAM niratizayAM, koTim utkarSam, adhirohatu prApnotu / pazcAt taddarzanAdanantaram, akhilalokotpAditAzcaryam, akhilAnAM sarveSAM, lokAnAm, utpAditam - anubhAvitam AzcaryaM yena tAdRzam / asmadvRttAntam asmAkaM samAcAraM, punaH ayodhyA nirgamAt ayodhyAto niSkramaNAt prabhRti Arabhya, aparamapi anyadapi, yat vRttaM pRSTaM bhavatA jijJAsitaM, tadapi, sarva samagra, krameNa paryAyeNa, jJAtA'si jJAsyasi / harivAhanaH tadAkhyaH, devo'pi vidyAdharacakravartyapi, caNDagahvaranAmni tatsaMjJake, vaitADhya zikhare vaitADhyaparvatazirodeze, khecaraiH vidyAdharaiH vihitaM kRtaM, rAjyAbhiSekaM rAjyanimittakaM vaidhasnapanam anubhUya gRhItvA, AyAtaH AgataH san nAtibahuparicchadaH anatyadhikaparigrahaH, parimita parigraha ityarthaH, sAmpratam adhunA, asyaiva sannikRSTasyaiva, divyakAnanasya manoharopavanasya, anekaphalakusumasamRddhipAda 15 tilaka0 "Aho Shrutgyanam"
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| kusumasamRddhapAdapottaramuttaraM bhUbhAgamadhyAste [kSa ] / ' ityAve dite samaraketurekahelayottIrNanikhiladuHkhabhAraH prazAntaniHzeSahRdayAtaGkatayA kSIrasAgarodara iva kSiptamamRtanirjharairiva plAvitaM haraziraHzazAGkenevAGkamAropitamudvahannAnandanirbharamAtmAnamatidUravikasitekSaNo mattavAraNakAdudatiSThat [jJa] / nirgatya ca maThAt pratyaakhaM pracalitaH krameNa teSAM prAgupavarNitAnAmA didevAyatanaparyantavartinAM sphATikaprAsAdAnAmantaHpratiSThitAH kAzcit puSparAganirmitAH samantataH prasRtabahaloddayotabaddhapariveSamaNDalatayA samavasatisAlamadhyavartinIriva virAjamAnAH, kAzcit padmarAgamayImahAnIlasiMhAsanollasitakAntisaMtatisaMgatyA parita linakAlameghapaTalAntaritavigrahaM grahagrAmaNyamiva nigRhNatIH, kAzciJcandrakAntanirvRtAH sarvapathInadIptipaTalAplAvitabhadrapIThatayA kSIrodasalilakSAlyamAnamerupRSThAM janmAbhiSekalIlAmiva darzayantIH, kAzcinmarakataprabhavAH prabhApravAhaharitAyamAnakAntinirbharatayA zevAlitalAvaNyajalAnIvAGgAni dadhatI:, Tippanakam-grahagrAmaNyaM candram [a]| pottaram anekaiH-bahubhiH, phalakusumasamRddhaiH-phalapuSpapUrNaiH, pAdapaiH-vRkSaiH, uttaram-utkRSTam , uttaram udIcyam , bhUbhAga. bhUmipradezam , adhyAste adhitiSThati [kss]| iti ittham , Avedite vijJApite sati, samaraketuH, ekahelayA yugapat , uttIrNanikhiladuHkhabhAraH uttIrNaH-tyaktaH, nikhilAnAM-samastAnAM, duHkhAnAMbhAro yena tAdRzaH, prazAntaniHzeSahRdayAtaGkatayA prazAntaH-nivRttaH, niHzeSaH-samastaH, hRdayAtaGkaH-hRdayatApo yasya tAdRzatayA, kSIrasAgarodare kSIrasamudramadhye, kSiptamiva nihitamiva, punaH amRtanijharaiH amRtapravAhaiH, plAvitamiva pravAhitamiva, punaH haraziraHzazAGkena zivamastakavarticandreNa, aGka svakroDam, Aropitamiva adhyAsitamiva, Anandanirbharam AnandapUrNam , AtmAnaM svam, udvahan dhArayan , atidUravikasitekSaNaH atyantadUraparyantavistRtadRSTiH san , mattavAraNakAt sthAnavizeSAt , udatiSThat utthitavAn [jJa]| ca punaH, maThAt niruktanivAsAt , nirgatya niHsRtya, pratyaGmukhaM pazcimamukhaM yathA syAt tathA, pracalitaH prayAtaH, krameNa paryAyeNa, teSAM prakRtAnAM, prAgupavarNitAnAM varNitapUrvANAm , AdidevAyatanaparyantavartinAm AdidevasyanAbhinandanasya, yat AyatanaM- mandiraM, tatparyantavartinAM-tatprAntavartinAm , sphATikaprAsAdAnAM sphATikAkhyamaNimayamahAgRhANAm , antaH madhye, pratiSThitAH adhiSThitAH, kAzcit katipayAH, puSparAganirmitA padmarAgAkhyaraktamaNimayIH, ata eva samantataHprasRtabahalodyotabaddhapariveSamaNDalatayA samantataH-sarvataH, prasRtaiH-vistRtaiH, bahalaiH-pracuraiH, udyotaiHprakAzaiH, baddha-racitaM, pariveSamaNDalaM-paridhivistAro yAbhistattayA, samavasatisAlamadhyavartinIriva samavasaraNaprakArAntarvartinIriva, virAjamAnAH shobhmaanaaH| punaH kAzcit katipayAH, padmarAgamayIH raktamaNinirmitA api, svayaM raktakAntIrapItyarthaH, mahAnIlasiMhAsanollasitakAntisantatisaGgatyA mahAnIla:-indranIlamaNiH, tanmayaM yat siMhAsanaM-mahA''sanaM, tasya yA ullasitA ujvalitA, kAntisantatiH-dyutidhArA, tatsaGgatyA- tanmizraNena, paritalinakAlameghapaTalAntaritavigrahaM paritalinaM-sarvataH khacchaM viralaM vA, yat kAlaM-zyAmalaM, meghapaTalaM-meghamaNDalaM, tadantaritavigraha-tattirohitamUrti, grahagrAmaNyaM grahapati, sUryamityarthaH, nigRhNAtIriva tiraskurvantIriva / punaH kAzcit kA api, candrakAntanivRtA candrakAntamaNimayIH, sarvapathInadIptipaTalAplAvitabhadrapIThatayA sarvapathInAnAM-sakalamArgavyApinInAM, sarvatomukhInAmityarthaH, dIptInAM-kAntInAM, paTalena-pujena, AplAvitaM-vyAptaM, bhadrapIThaM-sihAsanaM yAsAM tAdRzatayA, kSIrodasalilakSAlyamAnamerupRSThAM kSIrodasalilaiHkSIrasAgarajalaiH, kSAlyamAnaM-sicyamAnaM, merupRSTha-sumerusAnuryasyAM tAdRzI,janmAbhiSekalIlAM janmakAlikAbhiSekotsavaM, darzayantIriva prakaTayantIriva / punaH kAzcit kA api, marakataprabhavAH haritamaNimayIH, prabhApravAharitAyamAnakAntinirbharatayA prabhApravAheNa-dIptidhArayA, haritAyamAnA-haritarUpatayA'vabhAsamAnA yA kAntiH, tannirbharatayA-tatpUrNatayA, zevalitalAvaNyajalAnIva saJjAtaH, zevala:-jalatRNavizeSo yasmiMstAdRzaM, lAvaNyajalaM-saundaryarUpaM jalaM yeSu tAdRzAnIva, aGgAni "Aho Shrutgyanam"
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI kAzcidindranIlaprakRtIrupAntajvalanmaNipradIpapratibimbakarambitAvayavatayA nizcalolkAkalApadanturamutpAtAntarikSamivAkSipantIH [a], rUpAntaranirIkSaNapravardhamAnAkSepatayA mandIbhUtaharivAhanadidRkSArasaH kSaradamandAnandabASpavRSTilalATaghaTitAJjalipuTaH gauravAkRSTeneva sudUramavanamatA muhurmuhuruttamAGgena vandamAno jinAnAmajitAdInAmapratimazobhAH pratimAH pradakSiNIkRtamUlAyatanastatkAlam 'ita ito gamyatAm' ityabhidhAya puraH sthitena skandhadezAropitakRpANayaSTinA gandharvakeNopadizyamAnasaraNiruttaraprAkArapratolikayA nirjagAma [A ] / __ gatvA ca kizcidantaramuttaradigvibhAgenodyAnasya dUrAdeva radanavighaTTanajanmanA'timukhareNa kharakhalInakhaNakhaNAraveNA'numIyamAnamAnanasrastapANDuraphenapiNDastabakatArakitabhUtalamAlolakarNacAmarazikhAhativiSamavikUNitekSaNaM paryANavardhaparyantodgatadarArddhazyAvaphenarAjivyajyamAnadUrAgamanakhedamitastataH zabdAnusArasaMbhrama Tippanakam-khalInaM-kavikam [i] / avayavAn , dadhatIHdhArayantIH,punaH kAzcit kA api, indranIlaprakRtIH indranIla:-nIlamaNiH, prakRtiryAsAMtAdRzIH, tanmayIrityarthaH, upAntajvalanmaNipradIpapratibimbakarambitAvayavatayA upAnte-sannidhau,jvalatA-dIpyamAnAnAM, maNipradIpAnAM, pratibimbaiH, karambitAH-vyAptAH, avayavAH-yAsAM tAdRzatayA, nizcalolkAkalApadanturaM nizcalolkAkalApaiH-tejovikArapujaiH, danturaM-pUrNam , utpAtAntarikSaM pralayakAlikagaganam , AkSipantIriva tiraskurvantIriveti sarvatrotprekSA ajitAdInAM ajitanAthaprabhRtInAM, jinAnAm , apratimazobhAH anupamazobhAmayIH, pratimAH mUrtIH, rUpAntaranirIkSaNapravardhamAnApekSatayA rUpAntaranirIkSaNe-anyAnyarUpadarzane, pravardhamAnA-atyantaM vardhamAnA, apekSA-AkAGkSA yasya tAdRzatayA, mandIbhUtaharivAhanadidRkSArasaH mandIbhUtaH-mAndyamApannaH, harivAhanadidRkSArasaH-harivAhanadarzanautsukyaM yasya tAdRzaH, kSaradamandAnandabASpavRSTiH kSarantI-syandamAnA, amandAnandena-atyantAnandena, bASpavRSTiH-azrudhArA yasmiMstAdRzaH, punaH lalATaghaTitAJjalipuTaH lalATe-bhAlatale, ghaTitaH-nivezitaH, aJjalipuTaH-sampuTitapANiyugalaM yena tAdRzaH san , gauravAkRSTeneva aJjalibhArAkRSTeneva, muhurmuhuH punaH punaH, sudUram atidUram , avanamatA adhogacchatA, uttamAGgena zirasA, vandyamAnaH vandanaM kurvANaH, pradakSiNIkRtamUlAyatanaH pradakSiNIkRtaM-pradakSiNakrameNa paryaTitaM, mUlaM-pradhAnam , AyatanaM-mandiraM yena tAdRzaH, ita itaH atra atra, gamyatAM mArga AruhyatAm , iti ittham , abhidhAya kathayitvA, tatkAlaM tasminneva kSaNe, puraH agre, sthitena kRtasthitinA, skandhadezAropitakRpANayaSTinA skandhadeze-skandhatale, AropitA-sthApitA, kRpANayaSTiHkhagadaNDo yena tAdRzena, gandharvakeNa tadAkhyaprakRtavidyAdharabAlakena, upadizyamAnasaraNiH upadizyamAnA-pradaryamAnA, saraNiH-mArgoM yasya tAdRzaH, samaraketuriti zeSaH, uttaraprAkArapratolikayA uttaraprAkArasya - uttaradigvartiprAkArabhAgasya pratolikayA-dvAramArgeNa, nirjagAma bahirba A / ca punaH, udyAnasya prakRtArAmasya, uttaradigbhAgena uttaradigvartinA mArgeNetyarthaH, kiJcit ISat , antaraM dUra, gatvA, azvavRndam azvayUtham , adrAkSIt dRSTavAnityagreNAnveti; kIdRzam ? dAdeva dUradezAdeva, kharakhalInakhaNakhaNAraveNa kharasya-kaThorasya, khalInasya- khurasya yaH, khaNakhaNAraveNa-khaNakhaNAtmakaH, ravaH-dhvanistena, anumIyamAnam anumitigocarIkriyamANam , kIdRzena ? radanavighaTTanajanmanA dantavizleSaNajanyena; punaH AnanasrastapANDuraphenapiNDastabakatArakitabhUtalam AnanasrastAnAM-mukhaskhalitAnAM, pANDuraphenAnAM-zvetalAlAnAM, piNDastabakena-piNDapujena, tArakitaM-saJjAtatAraka, bhUtalaM-pRthvIpRSThaM yena tAdRzam ; punaH AlolakarNacAmarazikhAhativiSamavikUpitekSaNam AlolayoH-aticaJcalayoH, karNacAmarayoH-karNarUpayozcAmarayoH, zikhAbhyAm-UrzvabhAgAbhyAm , AhatyA-AghAtena, viSama-vilakSaNaM yathA syAt tathA, vikUNite-nimIlite, IkSaNe-nayane yena tAdRzam ; punaH paryANavardhaparyantodgatadarArddhazyAvaphenarAjivyajyamAnadarAgamanakhedaM paryANavardhaparyante-pRSThAstaraNacarmaprAnte, udgatAbhiH-utpatitAbhiH, darArddhazyAvAbhiH-kiJcitkRSNapItavarNAbhiH, phenarAjibhiH-mukhasyandilAlApatibhiH, vyajyamAnaH-lakSyamANaH, dUrAgamanakhedaH-dUrAgamanazramo yasya tAdRzam / punaH itastataH zabdAnusArasambhramavalamAnastabdhakarNaza yugalam itastataH-atra tatra, zabdAnusAreNa-zabdazravaNajanyena, sambhrameNa "Aho Shrutgyanam"
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / valamAnastabdhakarNazuktiyugalamanavaratacaraNAgravalganAyAsitavalgAvalagnapreSyapuruSaparuSahuGkArapunaruktonnamanimAMsamukhanAlamApUritavanAntarAlatarutalamatulamazvavRndamadrAkSIt [i]| ___dRSTvA ca vismitamanasaH 'sarastIrAtimuktakalatAmandirodaraprasuptena nidrAvirAme mayA zruto yaH zrutipathonmAthI heSAdhvaniH sa nUnamamunA sarobhyarNacAriNA prathamamidamudyAnamavataratA turaGgavyUhena kRtaH' iti vitarkayata evAsya makaraketusainyAsphAlitacApasahasrani?SamAMsalo gRhAgataharivAhanapraharSapranRttAyA rasanAkalAparava ivodyAnazriyo dazanArdhagRhItadarbhagarbhasthalIsthitaprothapuTAnyutkoTiviSANacchalena sthUlazUlaprotAnIvAtinizcalAni mukhAnyuhamAnairAmIlita dRSTibhiH kRSNasAraiH zrUyamANa itastatastArakitabhUtalamAnandAzrubinduvisaramiva kusumaprakaramanavaratamutsRjadbhiH virahakaviTapaiH sUcyamAnapaJcamasvarapravRttirAmandrAsphAlitamRdaGganAdotkaNThitAnAM ca zitikaNThavayasAmudaJcitakaNThakandalIdIrpaNa kriyamANaSaDjasvarAnuvAda iva kUjitena wwwww Tippanakam-prothaM-tuNDam , udaJcitA-dIrghAkRtA [I ] / tvarayA, valamAna-kampamAnaM, stabdhaM-nizcalaM, karNarUpaM,zuktiyugalaM-zuktidvayaM yasya tAdRzam ; punaH anavaratacaraNAgravalganAyAsitavalgAvalagnapreSyapuruSaparuSahuGkArapunaruktonnamanniauMsamukhanAlam anavarataM-nirantaraM, caraNAgravalganena-khurAprotkSepaNena, AyAsitasya-zramitasya, valgAvalagnasya-azvamukharajudhArakasya, preSyapuruSasya-bhRtyajanasya, paruSaiH-kaThoraiH, huGkAraiHpunaruktaH-punarmukharitaH, unnaman , nirmAsaH-mAMsazUnyaH, mukhanAlaH-mukhakANDo yasya tAdRzam ; punaH ApUritavanAntarAlatarutalam ApUritaM-vyApta, vanAntarAlatarutalaM-banamadhyavartivRkSAdhaHsthalaM yena tAdRzam [3] __ca punaH, dRSTvA azvavRndaM dRSTigocarIkRtya, vismitamanasaH AzcaryApannahRdayasya, sarastIrAtimuktakalatAmandira uptena sarasaH-niruktasarovarasya, tIre yat atimuktakalatAmandiraM-mAdhavIlatAmaNDapaH, tadudare-tanmadhye, prasaptenanidrANena. mayA nidrAvirAme nidrAkSaye sati, zrutipathonmAthI zravaNamArgavyathakaH, heSAdhvaniH azvazabdaH, zrutaH zravaNagocarIkRtaH, saH, saro'bhyarNacAriNA prakRtasarovarAntike bhramaNakAriNA, amunA dUrapurovartinA, turaGgavyUhena azvavRndena, idaM pratyakSabhUtam , udyAnaM prakRtopavanam , prathamam , avataratA pravizatA, nUnaM nizcayena, kRtaH, iti vitarkayata eva, asya samaraketoH, gItajhAtkAraH gAnadhvaniH, karNamUlaM karNavivaram , avizat praviSTavAn ; kIdRzaH ? makaraketusainyA- . sphAlitacApasahastrani?SamAMsala: makaraketoH-kAmadevasya, sainyaiH-sainikaiH, AsphAlitasya-AkRSTasya, cApasahasrasyadhanuHsahasrasya, nirghoSaiH-TaGkAraiH, mAMsalaH-sAndraH; punaH gRhAgataharivAhanapraharSapravRttAyAH gRhAgatena harivAhanena yaH praharSaH-atyantaharSaH, tena pranRttAyAH-atinRtyapravRttAyAH, udyAnazriyaH prakRtopavanalakSmyAH , rasanAkalAparava iva kAJcInicayajhaNatkAra iva; punaH kRSNasAraiH mRgavizeSaH, zrUyamANaH, kIdRzaiH? dazanArdhagRhItadarbhagarbhasthalIsthitaprothapuTAni dazanArdhana-dantArdhena, gRhItAH, darbhAH-kuzAH, garbhe-madhye, yasyAstAdRzyAM, sthalyAm-akRtrimabhUmo, sthitaH prothapuTaH- nAsApuTo mukhapuTo vA yeSAM tAdRzAni, punaH utkoTiviSANacchalena ut-utkRSTA tIkSNA, koTi:-agrabhAgo yeSAM tAdRzAnAM viSANAnAM-dantAnAM, chalena-vyAjena, sthUlazUlaprotAni iva sthUlaiH, zUlaiH-bANaiH, protAni-vyAptAni iva, atinizcalAni atisthirANi mukhAni, udvahamAnaiH dhArayadbhiH, punaH AmIlitadRSTibhiH AmIlitA-mudritA, dRSTi:-netraM yaistAdRzaiH; punaH kIdRzaH itastatastArakitabhatalama itastataH-atra tatra, tArakitaM-sajAtatAraka, bhUtalaM yena tAdRzam , punaH AnandAthabinduvisaramiva AnandajanyanetrAmbukaNagaNamiva, kusumaprakaraM puSpapuJjam , anavarataM nirantaram , utsRjaddhiH utkSipadbhiH, virahakaviTapaiH virahavRkSaiH, sUcyamAnapaJcamasvarapravRttiH sUcyamAnA-pratyAyyamAnA, paJcamakharasya-paJcamAkhyasvaravizeSasya, pravRttiH-saMcAro yasmiMstAdRzaH; ca punaH, AmandrAsphAlitamRdaGganAdotkaNThitAnAm Amandram-atigambhIraM yathA syAt tathA, yadvA AmandraH-atigambhIraiH, AsphAlitasya-tADitasya, mRdaGgasya-tadAkhyavAdyavizeSasya, nAdaiHdhvanibhiH, utkaNThitAnAM-ghanagarjanabhrAntyA tejitAnAM, zitikaNThavayasAM nIlakaNThapakSiNAM mayUrANAmiti yAvat , udazcita "Aho Shrutgyanam"
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 117 ratirasataraGgiNIpUrAyamANastarugahanAntaritamUrtergAthakajanasya prabalaveNuvINAvilAsasaMvalanatAro gItajhAtkAraH karNamUlamavizat [I] / tena ca manuSyalokaduHzraveNa zravaNendriyAhlAdinA suhRdavasthAnalIlApizunena zravaNaviSayamupaseduSA divyagItazabdenotsArya gAmbhIrya mudgatAzrubindukkinnalocanodareNa kaThorapulakapakSmalitakapolabhittinA smitajyotsnAvizadena vadanazazinA vyaktIkRtaM harSavaikRtaM niyantumitastato dRSTipAtaiH kRtAlIkacittavyAkSiptiH, abhyarNeSTasamAgamaprItirasavisaMsthUlairakhilAGgaiH paravAniva, anekasahasrasaMkhyAnAmekanIlavarNamiva vizvaM darzayitumutthitAnAM pRthakpRthagvIthIkramanirmitAnAmapi parasparasaMparkiNAtimAMsalena hasitanIlIrasanIlinnA prabhAplavena nirvibhAgAnAmiva vibhAvyamAnAnAM bhuvanavijayapravRttamakaradhvajagajAnIkakadalikAsaMdohasaMdehadAyinAM kadalIgRhANAmantareNa stokAntaramatikramya aGghripacchAyAkalApamiva pallavitamazvakAntiharitaM haridazvarathapatAkAnikurambamiva pratibimbitamambaramandAkinIjambAlakUTamiva vIcivighaTTanabhraSTamabhrasamayadhvAnta kaNThakandalIdIrgheNa dIrghIkRtakaNThanAlagambhIreNa, kUjitena avyaktazabdena, kriyamANaSaDjasvarAnuvAda iva kriyamANaH, SaDjasvarasya-tadAkhyakharasya, anuvAdaH - pratidhvananaM yasmiMstAdRza ivaH punaH ratirasataraGgiNIpUrAyamANaH prItirasanadIpravAhAyamANaH; punaH pravalaveNuvINAvilAsasaMvalanatAraH prabalaiH - pracuraiH, veNUnAM - vaMzavAdyavizeSANAM, vINAnAM ca, vilAsaiH-dhvanisauSThavaiH, saMvalanena - samparkeNa, tAraH - atyantatItraH kasya gItajhAtkAraH ? tarugahanAntaritamUrteH vRkSavRndAcchannazarIrasya, gAthakajanasya gAnakuzalajanasya [I] ca punaH, manuSyalokaduHzraveNa manuSyalokaiH - manuSyajanaiH, duHkhena zrotuM zakyena, zravaNendriyAhlAdinA zravaNendriyaprasAdakena, suhRdavasthAnalIlApizunena suhRdaH - mitrasya, harivAhanasyetyarthaH, avasthAnaM - tatra sthitiH, tallIlA pizunenatadvilAsasUcakena, zravaNaviSayaM zravaNagocaratAm, upaseduSA prAptavatA, tena adhunaivopavarNitena, divyagItazabdena manoharagAnazabdena, gAmbhIryaM harSavikAra saMvaraNakauzalam utsArya parityajya, udgatAzruvinduklinnalocanodareNa udgataiHutthitaiH, azrubindubhiH-azrukaNaiH, klinnam - ArdrIkRtaM, locanodaraM - nayanamadhyaM yasmiMstAdRzena, punaH kaThorapulakapakSmalitakapola bhittinA kaThoraiH, pulakaiH - romAJcaiH, pakSmalitA - pUritA, kapolabhittiH - gaNDasthalI yasmiMstAdRzena, punaH smitajyotsnAvizadena mandahAsamarIcidhavalena, vadanazazinA mukhacandreNa vyaktIkRtaM prakaTIkRtaM, harSavaikRtaM harSodgAraM, niyantuM saMvarItum, itastataH atra tatra dRSTipAtaiH dRSTivikSepaiH kRtAlIkacittavyAkSiptiH kRtA-vihitA, alIkA - kRtrimA, cittavyAkSiptiH-cittavyagratA yena tAdRzaH, abhyarNeSTa samAgamaprItirasavisaMsthUlaiH abhyarNena-nikTena, iSTasamAgamenaharivAhanAkhyapriyajanasaGgamena yaH prItirasaH - prasAdAtmako rasaH, tena visaMsthUlaiH -zithilaiH, akhilAGgaiH sarvAvayavaiH, paravAniva parAdhIna iva, niyantrita ivetyarthaH, samaraketurityarthaH, anekasahasrasaMkhyAnAM bahusahasrasaMkhyAvatAm, punaH vizvaM jaganmaNDalam, ekanIlavarNa nIlarUpaikavarNa, darzayitumiva, utthitAnAm udgatAnAm, punaH pRthakpRthagvIthIkramanirmitAnAmapi bhinnabhinnapaGkikramanivezitAnAmapi parasparasaMparkiNA parasparasaMkIrNena, atimAMsalena atyantasAndreNa punaH hasitanIlI sanI limnA hasitaH - tiraskRtaH, nIlyAH - nIlavarNauSadhivizeSasya, yo rasaH - dravaH, tatsambandhI nIlimA- nIlakAntiryena tAdRzena, prabhAvena kAntikalApena, nirvibhAgAnAmiva saMzliSTAnAmiva vibhAvyamAnAnAM lakSyamANAnAM punaH bhuvanavijayapravRttamakaradhvajagajAnIkakadalikA sandohasandehadAyinAM bhuvanavijaye - jagadvazIkaraNe, pravRttasya, makaradhvajasyakAmadevasya, ye gajAnIkAH - gajasainyAH, tatsambandhika dalikAnAM - tatsambandhipatAkAnAM, saMdohasya- vicArasya, sandehadAyinAM - sandehakAriNAM kadalIgRhANAM rambhAstambhamayagRhANAm, antareNa madhyena, stokAntaraM kiJciddUram, atikramya laGghitvA, gatvetyarthaH, 'ekaM rambhAgRhaM kadalIgRham apazyat dRSTavAn' ityapreNAnveti kIdRzam ? pallavitaM pravRddham, aGghripacchAyAkalApamiva vRkSacchAyAsamUhamiva; punaH azvakAntiharitam azvakAntibhiH - azvakSutibhiH, azvakAntivad vA haritaM - haritavarNam ; punaH pratibimbitaM pratibimbAtmanA''patitaM, haridazvarathapatAkA nikurambamiva haridazvasya - sUryasya, yA rathapatAkA "Aho Shrutgyanam"
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / saMghAtamiva nabhasaH zarvarI viraha vinodanAgatam [u] anilasaGgataralA bhiruSNasamayamavajityAvarjitAbhirvaijayantIvitatibhiriva prAntapAtitapanapAdacchedanavAJchayA vyApAritAbhiH parazvadhaparamparAbhiriva patrarAjibhiravyajyamAnavivarAbhirvirAjitam [U] aviratArabdhavAricchaTAsekakiGkarapuruSamadhyapatitena zatapatrakozarajaHkaSAyamudakazIkaranikaramAdAya punaruktamApatatA paryantasarasIsamIraNena kautukAdiva caturdizamupasicyamAnam , uparacitasindUrakuTTimakamanIyAbhyantaram [R] antaHprarUDhasya kiJcidArUDhaprauDherugADhasaukumAryAvalIDhasudRDhamUlasya mUlabhAgakalpitenAnalpIyasA kArtasvarazilApIThabandhena mahArhasiMhAsaneneva yathArthIkRtasakalavanaspatyAdhipatyasya pravAlabhaGgamugdhasnigdhapallavAlaGkRtasya marakataharitahAripatranivahanivAritadinezadIdhitipravezavizadacchAyasya visArisaurabhAhRtAbhirapahAyopavanapAdapAnupasarpantIbhirmadAndhamadhupadhoraNIbhirahamahamikayeva vilupyamAnamaJjarIjAlakasya munijanamanaHskhalitamArgaNaprasarAmarSitena kusumadhanuSAsakRtsAyakIkRtakusumasya dakSiNa rathAdhiSThitadhvajaH, tannikuramba-tatsamUhamivaH punaH vIcivighaTTanabhraSTaM vIcibhiH-taraGgaiH, vighaTanena-AghAtena, bhraSTa-patitam , baramandAkinIjambAlakaTamiva AkAzagaGgAzaivAlapuJjamiva; punaH namasaH AkAzAt , zarvarIvirahavinodanAgataM zarvaryAH-rAtryAH , yaH, virahaH-vizleSaH, tadvinodanAya-tannivAraNAya, 3.varIsampAdanAyetyarthaH, Agatam-Apatitam , abhrasamayadhvAntasaMghAtamiva meghakAlikAndhakArarAzimivetyutprekSA [3] / punaH patrarAjibhiH dalAvalibhiH, virAjitaM vizobhitam , kIdRzIbhiH ? anilasaGgataralAbhiH pavanAghAtacaJcalAbhiH, ata eva uSNasamayaM grISmakAlam , avajitya parAjitya, AvarjitAbhiH varSAkAlenAvanamitAbhiH, vaijayantIvitatibhiriva vijayapatAkAparamparAbhiriva, punaH prAntapAtitapanapAdacchedanavAJchayA prAntapAtinaH-svanikaTAkrAmiNaH, tapanasya-sUryasya, pAdacchedanavAJchayA-kiraNakartanAkAGkayA, vyApAritAbhiH-vikSiptAbhiH parazvadhaparamparAbhiriva kuThArapatibhiriva, punaH avyajyamAnavivarAbhiH alakSyamANAntarAbhiH, sAndrAbhirityarthaH / punaH kIdRzam ? paryantasarasIsamIraNena prAntasyandimahAsaraHpavanena, kautukAdiva khotkaTasnehAdiva, caturdizaM paritaH, upasicyamAnam-ArdratAmApAdyamAnam , kIdRzena ? aviratArabdhavAricchaTAsekakiGkarapuruSamadhyapatitena avirataM-nirantaram , ArabdhaH-pravartitaH, vAricchaTAbhiH-jaladhArAbhiH, sekaH-kSaraNaM yaistAdRzAnAM, kiGkarapuruSANAM-bhRtyajanAnAM, secanakarmaniyuktajanAnAmityarthaH, madhyapatitena-nipatyopasthitena, zatapatrakozaraja:kaSAyaM zatapatrANAM-kamalAnAM, kozeSu-vuGgaleSu, yAni rajAMsi-puSpareNavaH, taiH kaSAyaM-kiJcidraktam , udakazIkaranikaraM jalakaNagaNam , AdAya gRhItvA, punaruktaM punaH punaH, ApatatA AgacchatA, vahatetyarthaH / punaH kIdRzam ? uparacita / sindUrakuTTimakamanIyAbhyantaram uparacitena-nirmitena, sindUrakuTTimena-raktamaNibaddhabhUmyA, kamanIyaM-manoharam , abhyantara-madhyaM yasya tAdRzam [R] / punaH kIdRzam ? pArijAtakataroH pArijAtakAkhyadivyavRkSasya, zAkhAtatibhiH zAkhAsamUhaiH, samantataH sarvataH, sthagitam AvRtam , kIdRzasya? antaHprarUDhasya abhyantAGkuritasya, punaH kiJcidArUr3haprauDheH kiJcidArUDhA--kiJcidavAptA, prauDhiH-prAgalbhya, tAruNya mityarthaH yena tAdRzasya, punaH uddADhasaukumAryAvalIDhadRDhamUlasya udgADhena-atyantena, saukumAryeNa-mArdavena, avalIDham-AkrAntaM, dRDhaM mUlaM yasya tAdRzasya, punaH mahArhasiMhAsaneneva prazastanRpAsaneneva, mUlabhAgakalpitena adhobhAgaracitena, analpIyasA atyantabRhadAkAreNa, kArtasvarazilApIThabandhena suvarNamayazilAphalakabandhena, yathArthIkRtasakalavanaspatyAdhipatyasya yathArthIkRtaM-sArthakIkRtaM, sakalavanaspatInAM samastavRkSANAm , Adhipatyam-adhipatitvaM yasya tAdRzasya, punaH pravAlabhaGgamugdhasnigdhapallavAlakRtasya pravAlabhaGgavat-vidrumakhaNDavat , mugdhaiH-sundaraiH, raktarityarthaH, snigdhaiH-sarasaiH, pallavaiH-abhinavadalaiH, alaGkRtasya-vibhUSitasya, punaH marakataharitahAripatranivahanivAritadinezadIdhitipravezavizadacchAyasya marakatasya-tadAkhyaharitamaNeH, yaH haritaH-haritakAntiH, taddhAriNA-tadapahAriNA, patranivahena-patragaNena, nivAritaH-niruddhaH, dinezadIdhitInAM-sUryakiraNAnAM, pravezo yasyAM tAdRzI, vizadAsvacchA, chAyA yasya tAdRzasya, punaH visArisaurabhAhRtAbhiH visAribhiH-vistAribhiH, saurabhaiH-sugandhaiH, AhRtAbhiHAkRSTAbhiH, upavanapAdapAn udyAnavRkSAn , apahAya tyaktvA, upasarpantIbhiH ApatantIbhiH, ahamahamikayeva paraspardhayeva, vilupyamAnamaJjarIjAlakasya vilupyamAnaM-vicchidyamAnaM, maJjarIjAlaM-maJjarIpuJjo yasya tAdRzasya, punaH "Aho Shrutgyanam"
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI zravasi gRhItasavizeSabhUSaNayA smarapraNayinyA zatazo'vataMsitA kisalayasya diGmukhavisarpaNakSINaparimalena malayamarutA satatamApItaparimalasya parimaNDalatayAtimanoharasya nAtimahataH pArijAtakatarornirantarAbhiraviralastabakabhArakharvitazikhAbhiH zAkhAtatibhiH samantataH sthagitam [ RRR ] ubhayataH kRtordhvAvasthAnaiH pRthutarorustambhazobhibhiH zarannabhaH sannibhAsitapatraprabhAzyAmAyamAnazarIrakAntibhiH kadalIdrumairivAparairuparacitapaGktibhiH puruSaiH purodarzitadIrgharadhyAmukham [ lR ] ajirakuTTimopaviSTanibhRtabhUpAlalokam, ekadezArabdhamadhuragAnagAthakapeTakopajuSTam, uddhuSTajayazabda bandivRndAdhyAsitasavidhabhUbhAgamAgRhIta kanakadaNDapratIhAramaNDalAdhiSThitadvAradezam, abhirAmadarzanam, ArAmalakSmyAH sAkSAdiva catuHzAlam, ativizAlam, akaThora hArItaharitaprabhaM rambhAgRhamapazyat [ lR ] / tasya ca madhyabhAge kRtAvasthAnam, amalAMzukacchAdite kiMzukacchavini caraNAravinda rucisaMtAna iva ekam, 119 munijanamanaH skhalitamArgaNaprasarAmarSitena munijanAnAM - munivyaktInAM manobhyaH - hRdayarUpalakSyebhyaH, skhalitenacyutena vyarthIbhUtenetyarthaH, mArgaNaprasareNa-bANagaNena, amarSitena kruddhena, kusumadhanuSA kAmadevena, asakRt muhurmuhuH, sAyakIkRtakusumasya sAyakIkRtaM - bANarUpatAmApAditaM, kusumaM - puSpaM yasya tAdRzasya, punaH dakSiNazravasi dakSiNakarNe, gRhItasavizeSabhUSaNayA gRhItaM dhRtaM savizeSaM prazastaM bhUSaNam - alaGkaraNaM yayA tAdRzyA, smarapraNayinyA ratisaMjJikayA kAmadevapriyayA, zatazaH zatadhA, avataMsitAH alaGkaraNIkRtAH, agra kisalayAH pallavAgrabhAgA yasya tAdRzasya, punaH diGmukhavisarpaNakSINaparimalena diGmukhavisarpaNena-digantaparyantavahanena, kSINaH- dhvastaH, parimala:- zrIkhaNDa saurabhaM yasya tAdRzena, malayamarutA malayAcalapavanena satataM nirantaram, ApItaparimalasya ApItaH - apahRtaH, parimalo yasya tAdRzasya, punaH parimaNDalatayA vartulAkAratayA, atimanoharasya atisundarasya punaH nAtimahataH anatidIrghasthUlasya / kIdRzIbhiH zAkhAtatibhiH ? nirantarAbhiH atisAndrAbhiH punaH aviralastabakabhArakharvitazikhAbhiH aviralAnAMnirantarANAM, stabakAnAM-puSpagucchAnAM bhAreNa, kharvitAH - hasvIkRtAH, adhonamitA ityarthaH, zikhAH - agrabhAgA yAsAM tAdRzIbhiH [R]| punaH kIdRzaM rambhAgRham ? kadalIdrumairiva kadalI vRkSairiva, ubhayataH pArzvadvaye, kRtordhvAvasthAnaiH kRtam, Urdhvamupari, avasthAnaM-sthitiryaistAdRzaiH punaH pRthutarorustambhazobhibhiH pRthutaraH- ativizAlo ya UruH - jAnUparibhAgaH, tadrUpastambhazobhi, punaH zarannabhaHsannibhAsitapatraprabhAzyAmAyamAnazarIrakAntibhiH zarannabhasA - zaratkAlikA kAzena, tatkAntyetyarthaH, sannibhA sitA - samyagupamitA, patraprabhAzyAmAyamAnA - patraprabhAbhiH - patradyutibhiH, zyAmAyamAnA - zyAmatAmApAdyamAnA, zarIrakAntiH - zarIrazobhA yeSAM tAdRzaiH, yadvA zarannabhaH sannibhA - zaratkAlikagaganatulyA, asitapatrANAM - zyAmakadalIdalAnAM, yA kAntistayA zyAmAyamAnA zarIrakAntiryeSAM tAdRzaiH, punaH uparacitapaGgibhiH vaddhazreNIkaiH, aparaiH anyaiH puruSaiH purodarzitadIrgharathyaM puraH - agre, darzitA - dRSTigocarakAritA, dIrghA - vistRtA, rathyA- kadalIgRhamadhyavartimArgoM yasya tAdRzam [l]| punaH ajirakuTTimopaviSTanibhRtabhUpAlalokam ajirakuTTime prANavartimaNibaddhabhUmau upaviSTAH, nibhRtAH-sthirAH, bhUpAlalokAH- nRpajanA yasya tAdRzam / punaH ekadezArabdhamadhuragAnagAthakapeTakopajuSTam ekadeze - ekabhAge, ArabdhaM - pravartitaM madhuraM - zravaNapriyaM, gAnaM yaistAdRzAnAM, gAyakAnAM - gAthakAnAM, peTakaiH - bAhyamaJjUSAbhiH samUhairvA, upajuSTamadhiSThitam / punaH uddhuSTajayazabda bandivRndAdhyAsitasavidhabhUbhAgam udghuSTaH - uccAritaH, jayazabdo bandivRndena - stutipAThakajanagaNena, adhyAsitaH - adhiSTitaH, savidhabhUbhAgaH - nikaTa bhUmipradezo yasya tAdRzam / punaH AgRhIta kanakadaNDapratIhAramaNDalAdhiSThitadvAradezam AgRhItaH - utthApitaH, kanakadaNDaH - suvarNamayadaNDo yena tAdRzena, pratIhAra maNDalena-dvArapAlagaNena, adhiSThitaH - AkrAntaH, dvAradezaH - antaH pravezanirgamadezo yasya tAdRzam / punaH abhirAmadarzanam abhirAmaM - manoharaM, darzanaM yasya tAdRzam / punaH ArAmalakSmyA : udyAnazriyaH, sAkSAt, catuHzAlamiva anyonyAbhimukhazAlacatuSTayAtmakagRhavizeSamiva / punaH ativizAlam ativistRtam / punaH ekam advitIyam / punaH akaThorahArItaharitaprabham akaThorA - atItrA, hArItasyeva - pakSivizeSasyeva, haritaprabhA - haritakAntiryasya tAdRzam [ ] | tasya niruktakadalIgRhasya, madhyabhAge abhyantarapradeze, kRtAvasthAnam avasthitaM, harivAhanam adrAkSIt dRSTavAn, "Aho Shrutgyanam"
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 Tippanaka- parAgavivRtisaMvalitA / styAnatAM gate pRthuni kuruvindamaNizilAtale niSaNNam, acchazizireNa zailendramiva himadraveNa candrAtaparucA divyacandanenApAdamanuliptam, ativimalaghanasUtreNa saMkhyAnazAstreNeva navadazAlaGkRtena zvetacInavastradvayena saMvItam [ e ] akhiladehAbharaNamaNisaMkrAntAbhirAsannacAmaragrAhiNI pratimAbhirvidyAdevatAbhiriva sadyaH sAdhitAbhiH sarvato'dhiSThitazarIram, AnAbhilambamabhinavaM mauktikaprAlambamadyApyazuSkamabhiSekavArikaNakalA vi hemAcalazilAvizAlena vakSasA dhArayantam [ ai] nisarganirmalA lokAbhyAmabhinavaM nayamArgamupadeSTumamaragurubhArgavAbhyAmivopagatAbhyAmindumaNikuNDalAbhyAmAzritobhayazravaNam, alikataTasaGginA vitatabhAsvareNa kanakapaTTabandhena valayitamuttamaM maNimukuTamarikulavinAzArthamudgataM tapanamaNDalamiva sapariveSamuttamAGgasthamudrahantam, itastataH prahitataralatArakA bhirdigbhiriva sevAgatAbhizcatasRbhirvAravanitAbhiruddhUyamAnacAmaram [o] TippaNakam -- kuruvindaH- padmarAgamaNiH / saMkhyAnazAstreNeva navadazAlaGkRtena zvetacI navastradvayena saMvItam saMveSTitam, ekanna navadazAGkakazobhitena, anyatra nUtana dazikArAjitena, saMkhyAnazAstraM - gaNitazAstram [ e ] / alikaM-lalATam [o ] | ityagreNAnveti / kIdRzam ? kuruvindamaNizilAtale padmarAgamaNimayazilopari, niSaNNam upaviSTam kIdRze ? amalAMzukAcchAdite nirmalasUkSma zlakSNavastrAstIrNe, punaH kiMzukacchavini palAzakusumasadRzarakta kAntizAlini, ata eva styAnatAM saMhatAvasthAM gate prApte, caraNAravindarucisantAna iva caraNakamalakAntikalA pazcetyutprekSA, punaH pRthuni vizAle / punaH kIdRzam ? himadraveNa prAleyapaGkena, zailendramiva himAlayamiva, acchazizireNa dhavalazItalena, candrAtaparucA candrakiraNakAntizAlinA, divyacandanena svargIyacandanena, candanottamenetyarthaH, ApAdaM caraNaparyantam, anuliptam kRtAnulepanam / punaH ativimalaghanasUtreNa ativimaladhanAni - atyantasvacchasAndrANi, sUtrANi - tantavo yasmiMstAdRzena, punaH saMkhyAnazAstreNeva gaNitazAstreNeva, navadazAlaGkRtena navInadazikAzobhitena, pakSe nava-dazAGkakazobhitena, zvetacI navastradvayena cInadezodbhavadhavalasUkSmazlakSNavastrayugalena, saMvItam AvRtAm [ e ] / punaH akhiladehAbharaNamaNisaMkrAntAbhiH zarIrAlaGkaraNabhUtAzeSamaNipraviSTAbhiH AsannacAmaragrAhiNIpratimAbhiH sannihitacAmaradhAriNIjanapratibimbaiH sadyaHsAdhitAbhiH tatkAlopAsanApramoditAbhiH, devatAbhiriva vidyAdhiSThAtRdevatAbhiriva sarvataH sarvAvayavAvacchedena, adhi.. SThitazarIraM vyAptadeham / punaH AnAbhilambaM nAbhiparyantaM lambamAnaM punaH abhinavaM navInaM, mauktikaprAlambaM muktAmaNimayaM kaNThAdhastAdRglambi mAlyam, adyApi adhunApi, azuSkaM zuSkatAmanApannam, abhiSekavArikaNAkalApamiva vidyAdharacakravartipadAdhirohaNakAlikAbhiSekajalabindusandohamiva, hemA calazilAvizAlena sumeruzilA tulyavistAreNa, vakSasA uraHsthalena, dhArayantaM paridadhAnam [ ai ] / punaH nisarganirmalA lokAbhyAM nisargeNa - prakRtyA, nirmala:- svaccha:, AlokaH-prakAzo yayostAdRzAbhyAm, abhinavaM nUtanaM, nayamArgaM nItipatham upadeSTuM zikSayitum, upagatAbhyAM karNAntikamAgatAbhyAm, amaraguru bhArgavAbhyAmiva bRhaspati zukrAbhyAmiva, indumaNikuNDalAbhyAM candrakAntamaNimayakuNDalAbhyAm, AzritobhayazravaNam Azritam - adhiSThitaM vibhUSitamiti yAvat, ubhayaM dakSiNaM vAmaM ca, zravaNaM karNo yasya tAdRzam / punaH alikataTasaGginA lalATaprAntalambinA, vitatabhAsvareNa vistRtadyutizAlinA, kanakapaTTabandhena suvarNamayapaTTabandhena, valayitaM veSTitam uttamam utkRSTam, maNimukuTaM maNimaya kirITam, arikulavinAzArthaM vairivargavidhvaMmanArtham, udgatam uditam, punaH sapariveSaM pariveSeNa - utpAtAtmakasUryatejomaNDalena, sahitam, uttamAGgasthaM mastakavarti, tapanamaNDalamiva sUryabimbamiva udvahantam upari dhArayantam / punaH itastataH atra tatra, prahitataralatArakAbhiH prahitAH - prakSiptAH, taralA - caJcalAH, tArakAH-tArA yAbhistAdRzIbhiH digbhiriva prAcyAdicaturdigbhiriva, sevAgatAbhiH niSevaNArthamupasthitAbhiH, catasRbhiH catuH saMkhyikAbhiH, vAravanitAbhiH vezyAbhiH udbhUyamAnacAmaram uddhUyamAnamudvelyamAnaM, cAmaraM yasmiMstAdRzam [ a ] / punaH kIdRzam ? narendrakanyayA vidyAdhararAjakanyayA tilakamaJjaryA, sanAthI "Aho Shrutgyanam" *
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI udAranepathyasahacarIvRndaparivRtayA vidhUyamAnena kAntyA vilAsinIsaMhatyA ca virala viralamujvalahemadaNDena bAlavyajanaka vrajena vIjyamAnayA sakhIjanotsaGganihitaniH sahArdhadeha yoddhRtaikaikamaNivalayamAtrAlaGkArayA tAmbUlavirahotkalitamadhuravimbAdhararAgayA zaraddiveva candanAGgarAgapANDurapayodharayA rAjahaMsikayeva sarasamRNAlikAhArabhUSitazarIrayA [ au ] tatkAlameva salilAduddhRtaiH kamalakumudakuvalayamRNAlaiH kalpitopadhAnamabjinIpatrasaMstaramadhizayAnayA jagatryAtizAyirUpalAvaNyayA navInavayasA narendrakanyayA sanAthIkRtapArzvam [ aM ] aGghripairapi kRtordhvAvasthAnairanujIvibhiriva parivRtaM, kadalIbhirapyaniladolAyitadalA bhizcAmaragrAhiNIbhiriva vIjyamAnaM, dharaNyApyuparighRtasaralakANDasurapAdapayA gRhItAtapatra yevotsaGgitam, ahnApi taruzAkhAntarapravezitaprAMzuravikareNa pratipannakanakavetreNeva prakaTitAnubhAvaM harivAhanamadrAkSIt [ a ] / wwwwwm 121 Tippanakam - vidhUyamAnena kAntyA vilAsinI saMhatyA ca ekatra vidhUyamAnena candrAyamANena kAntyA, anyatra preryamANena vilAsinI saMghAtena / zaradiveva candanAGgarAga pANDurapayodharayA candanAGgarAgavad dhavalameghayA, anyatra candanAGgarAgeNa dhavalastanayA / rAjahaMsikayeva sarasamRNAlikAhArabhUSitazarIrayA ekatra bhArdvamRNAlabhojana puSTadehayA, anyatra sarasamRNAlahArazobhitadehayA [ au ] / kRta pArzva sanAthIkRtaM - sahitam, adhiSThitamityarthaH, pArzva - vAmabhAgo yasya tAdRzam kIdRzyA tayA ? udAranepathyasahacarIvRndaparivRtayA udAram - ujjvalam, nepathyaM - kRtrimaveSo yasya tAdRzena, sahacarIvRndena - sakhIsamUhena, parivRtayA - pariveSTitayA; punaH kAntyA dIyA, vidhUyamAnena candrAyamANena / ca punaH, vilAsinIsaMhatyA vilAsazIlAGganAgaNena vidhUyamAnena preryamANena, viralaviralaM mandaM mandaM yathA syAt tathA, ujvalahemadaNDena ujjavala suvarNadaNDAvalambitena, bAlavyajanaka - vrajena cAmaragaNena, vIjyamAnayA pavanasparzamANayAH punaH sakhIjanotsaGga nihita niH sahArdhadehayA sakhIjanotsaGgesakhIjanakoDamadhye, nihitaH - sthApitaH, niHsahaH - durbalaH, ardhadehaH - dehArdhabhAgo yayA tAdRzyA; puna; uddhRtaikaikamaNivalayamAtrAlaGkArayA virahakSINabalatayA uddhRtaH - karamUle parihitaH, ekaikaH, maNivalayamAla - kevalaratnakaGkaNAtmakaH, alaGkAraHbhUSaNaM yayA tAdRzyAH punaH tAmbUlavirahotkalitamadhura bimbAdhararAgayA tAmbUlaviraheNa - tAmbUlarasasamparkabhAvena, utkalitaH-uddIptaH, madhuraH - dRSTipriyaH, svAbhAvika mAdhurya rasasambhRtasya vA, bimbAdharasya - bimbaphala tulyaraktoSThadrayasya, rAgaH- raktatA yasyAstAdRzyA; punaH zaraddiveva zaradRtusambandhidinazriyeva, candanAGgarAgapANDurapayodharayA candanAGgarAgeNa - candanadravaH rUpAGgopalepanadravyeNa, pANDurau - kiJcitpItazvetavarNI, payodharau - stanau yasyAstAdRzyA, pakSe candanAGgarAgavat, pANDuraH- dhavalaH, payodharaH-megho yasyAM tAdRzyA; punaH rAjahaMsikayeva raktacaraNacaJcukahaMsyeva, sarasamRNAlikAhArabhUSitazarIrayA virahAnizAntaye sarasAnAm ArdrANAM mRNAlikAnAM - bisalatAnAM, hAreNa-mAlyena, pakSe AhAreNa-bhakSaNena, bhUSitaM zobhitaM, pakSe puSTaM zarIraM yasyAstAdRzyA; [ au ] tatkAlameva tatkSaNameva, salilAt jalAt, uddhRtaiH UrdhvamAnItaiH, kamala-kumudakuvalayamRNAlaiH kamalasya - sAdhAraNapadmasya, kumudasya - zvetapadmasya, kutralayasya- nIlapadmasya, mRNAlaiH - bisatantubhiH, kalpitopadhAnaM kalpitaM - racitam upadhAnaM zayana kAlikazirobhAgAropaNasthAnaM yatra tAdRzam, ajinIpatra saMstaraM kamalinIpatrazayyAm, adhizayAnayA svapatyA; jagatrayAtizAyirUpalAvaNyayA jagatrayAtizAyi-bhuvanatrayotkRSTaM, rUpalAvaNyaMsvarUpasaundaryaM yasyAstAdRzyAH punaH navInavayasA yauvanAvasthayA [ a ] / punaH kIdRzam ? anujIvibhiriva bhRtyairiva, kRtordhvAvasthAnaiH UrdhvamavasthitaiH, aGgipairapi vRkSairapi parivRtaM pariveSTitam / punaH aniladolAyitadalAbhiH, anilena - vAyunA, dolAyitAni - utkSiptAni, dalAni - patrANi yAsAM tAdRzIbhiH kadalIbhirapi punaH cAmaragrAhiNIbhirivetyutprekSA, vIjyamAnaM pavanena samparcyamAnam / punaH uparidhRtasaralakANDasurapAdapayA uparidhRtaH, saralakANDaH - saralaH - RjuH, kANDaH - skandho yasya tAdRzaH, surapAdapaH- devavRkSaH pArijAta ityarthaH, yayA tAdRzyA, dharaNyApi pRthivyApi, gRhItAtapatrayeva dhRtacchAyeva, utsaGgitaM svakoDe sthApitam / punaH taruzAkhAntarapravezita prAMzuravikareNa taruzAkhAntare - vRkSazAkhAmadhye, pravezitaH, prAMzuH - unnataH, ravikaraH- sUryakiraNo yena tAdRzena, ahnApi dinenApi, pratipannakanakavetreNeva gRhItasuvarNadaNDeneva, prakaTitAnubhAvaM prakaTitaH - pradarzitaH, anubhAvaH- prabhAvo yasya tAdRzam [ a ] / 16 tilaka0 "Aho Shrutgyanam"
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| athopasRtya purataH satvareNa skhalatpadaprasarayA girA gatyA ca sUcitahRdayaharSaprakarSeNa 'deva ! diSTyA vardhase, parAgato yuvarAjaH samaraketuH' ityAvedite gandharvakeNa saMbhrAntacetAH sahasaiva harivAhanaH parityajya tayA rAjakanyayA saha pravRttAM kathAM 'kathaya kathaya, ka vartate ka vartate' iti sagadgadaM gadannAsanAduttasthau [k]| dvAradezAvasthApitekSaNazca dRSTavAnISadavanatadRSTim , ApatantamabhimukhaM, duHkhavidhRtakaNThadezAgatodgADhavASpavegam , akRtrimAnurAgeNa suhRdA prathamameva praNayinIkRtAyA vidyAdharaviSayabhUmermahAdevIpadAbhiSekamiva kartuM tuSAraniHSyanda zizirairAnandAzruvAribhirAkarNamAyate nayanapAtre pUrayantam , aviralakarAmulIgalannakhamayUkhajAlajaladhAreNa romAJcajAlakamucA mandaM mandaM dolAyamAnena prAMzunA bhujAdaNDadvayena sadya eva pratIrNAyAH priyasuhRddarzanapratijJApagAyAH pAramAzrayantamiva lakSyamANam [kha], atizayakarkazena vAtAtapasparzanAtimAtrakarzitamapi jalanidhimivAparityaktasahajalAvaNyam , abhinavalatApratAnanaddhavikaTordhvajUTam , adhijaghana atha anantaram , satvareNa avilambitena, skhalatpadaprasarayA skhalantaH-bhraMzamAnAH, padAnAM-syAdyanta-tyAdyantAnAM, pakSe padayoH-caraNayoH, prasarAH-vistarAH, pakSe vikSepA yasyAM tAdRzyA, girA vANyA, ca punaH, gatyA gamanena, sUcitahRdayaharSaprakarSeNa sUcitaH-pratItaH, hRdayaharSasya-hArdikAnandasya, prakarSaH utkarSo yasya tAdRzena, gandharvakeNa tadAkhyaprakRtavidyAdharabAlakena, purataH agre, upasRtya gatvA, 'deva ! rAjan !, diSTyA bhAgyena, vardhase, yuvarAjaH candraketunRpAtmajaH, samaraketuH, parAgataH pratyAgatavAn' iti ittham , Avedite vijJApite sati, sambhrAntacetAH tvarAkAntahRdayaH, harivAhanaH, tayA prakRtayA, rAjakanyayA vidyAdhararAjaputryA, saha pravRttAM prastutAM, kathAM, parityajya visRjya, 'kathaya kathaya brUhi brUhi, va vartate kva vartate kutra tiSThati kutra tiSThati' samaraketuriti zeSaH, iti itthaM, sagadgadena harSajanyena avyaktakhareNa sahitaM yathA syAt tathA, gadan bruvANaH, AsanAt upavezanasthAnAt , uttasthau utthitavAn [k]| ca punaH, dezAvasthApitekSaNaH dvAradeze-kadalIgRhapravezanirgamadeze, avasthApite-nihite, IkSaNe-nayane yena tAdRzaH san, dRSTavAn dRSTigocarIkRtavAn , 'samaraketum' ityagreNAnveti / kIdRzam ? ISadavanatadRSTiM kiJcidadhomukhanayanam / punaH abhimukhaM sammukham , ApatantaM AgacchantaM / punaH duHkhavidhRtakaNThadezAgatodgADhavASpavegaM duHkhena-klezena, vidhRtaH-gRhItaH, niruddha ityarthaH, kaNThadezAgatasya-kaNThaparyantamAgatasya, bASpasya-USmavAyoH, vego yena tAdRzam / punaH akRtrimAnurAgeNa khAbhAvikaprItimatA, suhRdA samaraketunA, prathamameva prAgeva,praNayinIkRtAyAH prItiviSayIkRtAyAH, vidyAdharaviSaya vidyAdharajanapadabhUmeH, mahAdevIpadAbhiSekaM mahAdevyAH-harivAhanapANigrahaNena mahArAjJIbhUtAyAstilakamaJjaryAH, yat pada-sthAnaM, tasya, abhiSeka-vaidhasnapanaM, kartumiva, tuSAraniHSyandaziziraiH himaprasravaNasadRzazItalaiH, AnandAzruvAribhiH AnandajanitanayanajalaiH, AkarNa karNaparyantam , Ayate dIrgha, nayanapAtre netrarUpaM pAtradvayaM, pUrayantaM pUrtimApAdayantam / punaH aviralakarAGgulIgalannakhamayUkhajAlajaladhAreNa aviralaM-nirantaraM, karAGgulIbhyaH- karasambandhyaGgulIbhyaH, galantIpatantI. nakhamayUkhajAlarUpA- nakhakiraNakalAparUpA, jaladhArA-jalapravAho yasya tAdRzena, punaH romAJcajAlakamucA romAJcagaNodgAminA, punaH mandaM mandaM zanaiH zanaiH, dolAyamAnena udvelatA, prAMzunA unnatena, bhujadaNDadvayena bAhurUpadaNDadvayena, sadya eva tatkSaNameva, pratIrNAyAH uttIrNAyAH, priyasuhRddarzanapratijJApagAyAH priyasuhRdaH-priyamitrasya harivAhanasya, yad darzanaM tatpratijJArUpAyAH-tatsaMkalparUpAyAH, ApagAyAH- nadyAH, pAram uttaratIram , Azrayantamiva Agacchantamiva, lakSyamANaM pratIyamAnam [kha] / punaH, atizayakarkazena atyantatIvraNa, atiduHsahenetyarthaH, vAtAtapasparzena vAtAnAMvAyUnAm , AtapAnAM-sUryatejasAM ca, sparzana, atimAtrakarzitamapi atyantatanUkRtamapi, jalanidhimiva samudramiva, aparityaktasahajalAvaNyaM lAvaNyaM-saundarya pakSe kSAratvaM yena tAdRzam / punaH abhinavalatApratAnanaddhavikaTordhvajUTam abhinavalatApratAnaiH-nUtanalatAvistAraiH, naddhaH-grathitaH, vikaTa:-vizAlaH, UrdhvajUTaH-unnatasaMyatakezapAzo yasya tAdRzam / punaH adhijaghanaM jaGghopari, AsaktasUkSmavalkalam salagnaM sUkSma vRkSatvagaMzukam , punaH anilavilulitena pavanodbhUtena, "Aho Shrutgyanam"
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI mAsaktasUkSmavalkalam, anilavilulitena vanatarupuSpareNunA dhUsarita sakalAvayavam, anekaduHkhanidhAnamAnuSyakadveSeNa vRkSatAmiva labdhumArabdhodyamamAdhAramiva dhairyasya, hRdayamiva sauhRdasya, svatattvamiva sattvasya, paripAkamiva pauruSasya, jayastambhamivAvaSTambhasya, dRSTAntamitra kaSTuMsahAnAm, sudustaravyasanasAgaravilaGghanaikasetuM samaraketum [g]| AlokitamAtra eva tatra galitaniH zeSahRdayAtaGkabhAraH sahasaivAdhyAsitasvadezamiva dRSTasakalasvajJAtilokamivAneka sahAyazataparivRtamiva pratyAgata samasta pUrvAnubhUtanirbharakrIDA sukha samUhamivAtmAnamudvahannadhiSThitobhayakapolena siMhalezvarasUnumabhi sarabhasapradhAvitasya cakSuSaH prasaramapavArayantamAnandAzrujalapaTalamiva parimArjjumanavaratamuttiSThatA pulakajAlakena pizunitAntaH praharSodayaH kisalayAgrahastaparyastadazamudvikAzakusumaprakaTitasmitAbhiH pUrNapAtra saMbhAvanayeva vAraM vAramavalambyamAnamAsannavartinIbhirvanalatAbhirAkarSan karAgreNa satvaramuttarIyasicayAJcalaM kadalIgRhAbhyantara eva dvitrANi padAnyabhimukhamagacchat [gha] upasRtaM ca 123 vanatarupuSpareNunA vanasambandhivRkSapuSpadhUlyA, dhUsaritasakalAvayavaM dhUsaritAH - kiJcitpItazvetIkRtAH, sakalAHsamastAH, avayavAH-aGgAni yasya tAdRzam / ata eva anekaduHkhanidhAnamAnuSyakadveSeNa anekaduHkhanidhAnasyavividhaduHkhAspadasya, mAnuSyakasya- manuSyatvasya, dveSeNa-aprItyA, vRkSatAM vRkSarUpatAM labdhumiva prAptumiva, ArabdhodyamaM pravartitodyogam / punaH dhairyasya sahiSNutAyAH, AdhAramiva Azrayamiva, punaH sauhRdasya sakhyasya, hRdayamiva pradhAnAGgamitra / punaH sattvasya balasya, svatattvamiva svakIyasArabhAgamiva satattvamiti pAThe vAstavikarUpamiva / punaH pauruSasya parAkramasya paripAkamiva pariNatarUpamiva / punaH avaSTambhasya dRSTasiddhipratibandhasya, jayastambhamiva jayadhvajamiva / punaH kaSesahAnAM duHkhasahanazIlAnAM dRSTAntamiva udAharaNamiva / punaH sudustaravyasanasAgaravilaGghanaika setuM sudustarasya-atiduHkhena tarItuM zakyasya, vyasanasAgarasya - kaSTasamudrasya, vilaGghane - saMtaraNe, ekasetuM pradhAnasetubhUtam [ga] | ca punaH, tatra tasmin samaraketAviti yAvat, AlokitamAtra eva dRSTamAtre satyeva, galita niHzeSahRdayAtaGkabhAraH galitaH - patitaH, nivRtta ityarthaH, niHzeSaH- samastaH, hRdayasya - cittasya, AtaGkabhAra :- zaGkAbhAro yasya tAdRzaH; punaH sahasaiva zIghrameva, adhyAsita svadezamiva adhyAsitaH - adhiSThitaH, svasya dezaH - ayodhyA yena tAdRzamiva, ata eva dRSTasakalasvajJAtilokamiva dRSTAH - punaH sAkSAtkRtAH sakalAH samastAH, jJAtilokAH - bandhujanA yena tAdRzamiva punaH anekasahAyazataparivRtamiva anekaiH - bahubhiH sahAyAnAM sArthagAminAM zataiH parivRtamiva-pariveSTitamiva, punaH pratyAgatasamasta pUrvAnubhUtanirbharakrIDAsukha samUhamiva pratyAgataH - parAvRttaH, samastaH - samagraH, pUrvAnubhUtaH, nirbharakrIDAsukhasamUhaH-atimAtrakrIDAjanyAnandasandoho yasya tAdRzamiva, AtmAnaM kham, udvahan dhArayan; punaH pulakajAlakena romAJcagaNena, pizunitAntaH praharSodayaH pizunitaH - sUcitaH, antaH praharSasya - antaH pramodasya, udayaH - udgamo yasya tAdRzaH, kIdRzena ? adhiSThitobhayakapolena adhiSThitaH - AzritaH, ubhayakapolaH - gaNDamaNDaladvayaM yena tAdRzena; punaH siMhalezvarasUnuM siMhalezvarasya-siMhaladvIpAdhipateH, candraketoriti yAvat, sUnuM putraM samaraketum, abhi lakSyIkRtya, sarabhasapradhAvitasya satvaraM prasthitasya, cakSuSaH, prasaraM vyApAram, apavArayantaM nirundhantam, AnandAzrujalapaTalam AnandajanyAzrujalarAzi, parimASTumiva vizodhayitumiva, anavarataM nirantaram, uttiSThatA udgacchatA, punaH kIdRzam ? kisalayAgrahasta paryastadarza karapallavAgreNa, paryastA-vyAptA dhRteti yAvat, dazA - antyAvayavo yasya tAdRzam, punaH udvikAzakusumaprakaTitasmitAbhiH udvikAzaiH-ut-utkRSTaH, vikAzo yeSAM tAdRzaiH kusumaiH prakaTitAni - prakAzitAni smitAni - mandahAsA yAbhistAdRzIbhiH, AsannavartinIbhiH nikaTasthAbhiH, vanalatAbhiH pUrNapAtra sambhAvanayeva pUrNapAtrasya - "utsaveSusuhRdbhiryad balAdAkRSya gRhyate vastramAlyAdi tat pUrNapAtraM" ityuktasya, sambhAvaneva - kalpanayeva, vAraM vAraM muhurmuhuH, avalambyamAnam AzrIyamANam, uttarIyasicayAJcalam uttarIyavastrAmaM, satvaraM sasambhramam, karAgreNa hastAgreNa, AkarSan latAbhyo vizleSayan, kadalIgRhAbhyantara eva kadalIgRhamadhya eva, dvitrANi dve vA trINi vA padAni, abhimukhaM sammukham agacchat gatavAn [gha ] | "Aho Shrutgyanam"
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / kSiticumbinA zirasA kRtapraNAmamukSipya sarabhasaprasAritabAhuyugalaH pravezayanniva hRdayamekatAM nayanniva zarIreNa nirdayAzleSaniSpiSTavakSaHsthalapulakajAlamAliliGga / zithilitapariSvaGgaM ca bhUyaH praNamya bhUmAvupavizantamAkRSya nijaviSTaraikadeze nyavezayat , pariSvajya ca punaH punaH prItacetAH papraccha kuzalam / sthitvA ca tanmukhAsaktadRSTiranatidIrghakAlamISadvalitavadanaH smitodbhedavizadamakSipat tasyAM kSitipaduhitari cakSuH [3] / avadacca-'devi, so'yamakhilasiMhaladvIpabharturmahArAjacandraketorAtmajanmA svayaMvRto varastvadIyAyAH svasurmalayasundaryAH sakalavIravargAgresaro yuvarAjaH samaraketuryasnehamohitena mayA manorathAnAmapyapathabhUtamaprArthitAbhimukhena bhagavatA devena kathamapi karuNayA saMpAditamekapada eva parihRtaM tvadIyamukhapaGkajAvalokanasukhamaGgIkRtaH kAlamiyantametAvAnayaM klezaH' ityuktavati harivAhane tAM kRtasmitAmutthAya samaraketuH sAdaraM praNanAma / praNatopaviSTaM ca tamasau prakaTitasaMbhramArambhasuvikasitapuTena nizcalapakSmaNA nistaraGgatArakeNa cakSuSA pibantIvAlapantIvAhvayantIva savidhe samupavezayantIva sapremabahumAnamapazyat [ca] / atrAntare kanakavetrahastA pravizya Tippanakam-varaH bhartA [c]| ca punaH, upasRtam upagatam , taM samaraketum , AliliGga AliGgitavAn , kIdRzam ? kSiticumbinA bhUmisparzinA, zirasA mastakena, kRtapraNAmaM kRtaH, praNAmaH-namaskAro yasya tAdRzam , kIdRzaH ? utkSipya utthApya, sarabhasaprasAritabAhRyugalaH sarabhasaM-satvaraM, prasAritaM-vistAritaM, bAhayugalaM-bhujadvayaM yena tAdRzaH. punaH hadayaM mAnasaM. pravezayanniva nivezayanniva, punaH zarIreNa, ekatAm ananyatAM, nayanniva prApayanniva, nirdayAzleSaniSpiSTavakSaHsthalapulakajAlaM nirdayAzleSaNa-sudRDhAliGganena, niSpiSTaM-saJcUrNitaM, vakSaHsthalasambandhi pulakajAlaM-romAJcagaNo yasya tAdRzaM, tamiti zeSaH / ca punaH, zithilitaparipvaGgaM zithilitaH-mandIkRtaH, pariSvaGgaH-AliGganaM yasya tAdRzam , bhUyaH punaH, praNamya namaskRtya, bhUmau, upavizantam upavezane pravartamAnaM, tamiti zeSaH, AkRSya AnIya, nijaviSTaraikadeze svakIyAsanaikabhAge, nyavezayat upavezitavAn / ca punaH, pariSvajya AliGgaya, prItacetAH prasannamAnasaH, kuzala, papraccha pRSTavAn / ca punaH, sthitvA sthirIbhUya, anatidIrghakAlaM kiJciddIrghakAlaM, tanmukhAsaktadRSTiH tanmukhasaMlagnalocanaH, ISadvalitavadanaH ISadvalitaM-kiJcit spanditaM, vadanaM-mukhaM yasya tAdRzaH san , smitodbhedavizadaM mandahAsodgamazubhraM, cakSuH netraM, tasyAM prakRtAyAM, kSitipaduhitari rAjakanyAyAm , tilakamaJjaryAmiti zeSaH, akSipat prerayat [6] / ca punaH, avadat uktavAn-devi ! rAjJi !, . akhilasiMhaladvIpabhartuH samastasiMhaladvIpAdhipateH, mahArAjacandraketoH, AtmajanmA putraH, punaH sakalavIravargAgresaraH azeSavIragaNAgraNIH, punaH yuvarAjaH acirabhAvirAjyAbhiSekaH, ayaM purovartI, saH samaraketuH, tvadIyAyAH tvatsambandhinyAH svasuH bhaginyAH, malayasundAH tadAkhyanRpakumAryAH, svayaMvRtaH svayamaGgIkRtaH, varaH patiH, yatsnehamohitena yatprItivazIkRtena, mayA, manorathAnAmapi abhilASANAmapi, apathabhUtam amArgabhUtam , aviSayabhUtamityarthaH, punaH aprArthitAbhimukhena aprArthitenApi abhimukhena-anukUlena, bhagavatA iSTAniSTaprabhuNA, devena bhAgyena, karuNayA kRpayA, kathamapi ekapade sahasA, kenApi prakAreNa, sampAditaM sAdhitaM, tvadIyamukhapaGkajAvalokanasukhaM tvadIyamukhakamaladarzanAnandaH, parihRtaM parityaktam , iyantam etAvantaM kAlam , etAvAn , ayam anupadamanubhUtaH,klezaH duHkham , aGgIkRtaH svIkRtaH, iti ittham , harivAhane uktavati sati, samaraketuH, utthAya, kRtasmitAM kRtamandahAsA, tAM tilakamaJjarIm , sAdaram AdarapUrvakaM, praNanAma praNatavAn / praNatopaviSTaM pUrva praNataM pazcAdupaviSTa, taM samaraketuM, asau tilakamaJjarI, sapremabahamAnaM premNA-snehena, bahumAnena-pracurAdareNa ca, sahitaM yathA syAt tathA, apazyatu dRSTavatI, kIdRzena kena kiM kurvatIva ? prakaTitasambhramArambhasuvikasitapuTena prakaTitaH-prakAzitaH, sambhramArambhaH-tvarodayo yena tAdRzaM suvikasitaM-suSThu vistRtaM, puTaM-puTAkAro yasya tAdRzena, punaH nizcalapakSmaNA nizcalaM-niHspandaM, pakSma-romarAjiryasya tAdRzena, punaH nistaraGgatArakeNa sthirakanInikena, cakSuSA, pibantIva saundaryAmRtarasamAsvAdamAneva, punaH AlapantIva priya vadantIva, punaH savidhe samIpe, samupavezayantIva samyagupavezayantIva [c]| "Aho Shrutgyanam"
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 125 pratIhArI saprazrayamavanipatikanyakAM tAM vyajijJapat--- 'bhartRdArike ! devyA patralekhayA tvajjIvitaparityAgavyavasAyavArtAmAkaNya lokAdadhikamutpannahRdayotkampayA visRSTaH kaJcakI dvAri tiSThati' iti, mukhanihitanizcalalocanA ca sA vilambya kSaNamalabdhottarA satvarameva nizcakrAma [cha ] / nirgatAyAM ca tasyAmatikrAnte kiyatyapi kAlakSaNe gItavidhivicakSaNaH ko'pi madhyaMdinAvasarapAThAvasAne samAsannadIrghikAtIravartI vAraM vAramAvartitapadAmAryAmimAmuccairagAyat--- __ "tava rAjahaMsa ! haMsIdarzanamuditasya vismRto nUnam / sarasijavanapravezaH samaye'pi vilambase tena // " [ja] zrutvA ca sucirametAmavagatArtho vihasya harivAhanastAM mahArAjakanyAmavAdIt-'devi ! daivajJAveditasya vidyAdhararAjadhAnIpurapravezalagnasya samayAtilaGghanazaktibhiH zAkyabuddhipuraHsaraiH pravartito buddhisacivaiH virAdhanAmA narendranarmasaciva eSa haMsamiSeNa mAmito gamanAya tvarayati, tadAdiza, gacchAmyaham , tvamapi Tippanakam -'tava rAjahaMsa!' ityAdi[byAjo]ktiH, yato rAjahaMsavyAjena nRpapradhAno harivAhana uktaH, haMsIvyAjena tilakamaJjarI uktA, sarasijavanapravezavyAjena ca vidyAdhararAjadhAnIpravezaH sUcita iti [j| atra asmin , antare avasare, kanakavetrahastA suvarNadaNDahastA, pratIhArI dvArapAlikA, pravizya kadalIgRhAbhyantaramupasthAya, saprazrayaM sAdaram , tAm , avanipatikanyakAM rAjaputrIM, tilakamaJjarImiti yAvat , vyajijJapat AveditavatI, bhartRdArike ! rAjasute !, devyA rAjyA, patralekhayA, lokAd janAt , tvajjIvitaparityAgavyavasAyavArtA tvadIyaprANatyAgodyogavRttAntam , AkarNya zrutvA, adhikam atyantaM yathA syAt tathA, utpannahRdayotkampayA utpannaHsaJjAtaH, hRdayasya, utkampaH-prakampo yasyAstAdRzyA satyA, visRSTaH muktaH, preSita iti yAvat , kaJcakI antaHpuradvArapAlaH, dvAri dvAradeze, tiSThati, iti, ca punaH, mukhanihitanizcalalocanA mukhanivezitaniHspandanayanA, sA pratIhArI, kSaNaM kiJcitkAla mAtraM, vilambya sthitvA, alabdhottarA aprAptaprativacanA satI, satvarameva zIghrameva, nizcakrAma tato niSkrAntA [cha / tasyAM pratIhAryA, nirgatAyAM niSkAntAyAM satyAM, kiyatyapi katipaye'pi, kAlakSaNe kAlasambandhikSaNAtmakAMze, atikrAnte vyatIte sati, madhyaMdinAvasarapAThAvasAne madhyAkAlikapAThottarakAle, ko'pi aparicitaH, gItavidhivicakSaNaH gAnakarmakuzalaH, samAsannadIrghikAtIravartI atinikaTavApikAtaTasthaH san , vAraM vAram anekavAram , AvartitapadAm AvartitAni-punaH paThitAni, padAni yasyAstAdRzIm , imAm anupadamucyamAnAm , AryAM tadAkhyavRttavizeSam , uccaiH dIrghasvareNa, agAyat gItavAn- tava rAjahaMsetyAdi, vyAjoktiriya, tathA ca he rAjahaMsa! rAjJAM madhye haMsasadRza !, haMsIdarzanamuditasya haMsyAH-strINAM madhye gamanavibhramAdinA haMsasadRzyAstilakamaJjaryAH, darzanena, muditasya-hRSTasya, tava, sarasijavanapravezaH sarasijavane-kamalakAnanasadRze vidyAdhararAjarAjadhAnIpure, pravezaH, nUnaM nizcayena, vismRtaH smRtipathAt pracyAvitaH, tena vismaraNena, samaye'pi pravezAvasare'pyasmin , vilambase kAlamatikAmasi [j]| ca punaH, etAm imAmA, zrutvA zravaNagocarIkRya, avagatArthaH jJAtatadarthaH san , vihasya atyantaM hasitvA, harivAhanaH, tAM prakRtAM, mahArAjakanyAM vidyAdharacakravartisutAM, tilakamaJjarImiti yAvat , avAdIt uktavAn-'devi rAjJi !, daivajJAzAveditasya muhUrtajJabodhitasya, vidyAdhararAjarAjadhAnIpurapravezalagnasya vidyAdharAdhipate rAjadhAnIrUpe nagare pravezasya yallagnaM-rAzyudayaH, tasya samayAtilaGghanazaktibhiH kAlAtikramaNazaktibhiH, zAkyabuddhipurassaraiH zAkyabuddhipramukhaiH, buddhisacivaiH matinidhAnamantribhiH, pravartitaH preritaH, eSaH, virAdhanAmA, narendranarmasacivaH vidyAdharendrakrIDAmantrI, haMsamiSeNa haMsavyAjena, haMsoddezyakAnyoktyA, itaH asmAt sthAnAt, gamanAya tatra prasthAnAya, tvarayati capalayati, tat tasmAddhetoH, mAm, Adiza anumanyakha, ahaM gacchAmi vidyAdhararAjarAjadhAnI prayAmi / tvamapi gatvA, "Aho Shrutgyanam"
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 Tippanaka - parAgavivRtisaMvalitA / gatvA devImavalokaya' ityabhidadhAnaH sahaiva mAgadhajayadhvanikalakalenodatiSThat [ jha ] / dvArasaMgalitasatvarAGgarakSakakaratalapracaladutkhAtakhaDga maNDalI parigatazca vikacanIlotpalavanamadhyacArI rAjahaMsa iva gatvA savibhramaM sasaMbhramAdhoraNaDhaukitAM kumbhapIThapAtitAGkuzakoTighaTTanopaviSTAmanavarataniSThurAkrozakarzitotthAnayatnAM yAnagajabazAmagrato'dhirUDhena samaraketunA samarpitapANiradhyarohat [ a ] | athoSNISa paTTakRtaziroveSTanA dRDhAkRSTakaz2ukakazAdhikakRzodarazriyaH skandhavinyasta valgAviha stAgravAmahastAsta ditarakarAvalambamAnalambAjinayaSTayaH pAdakaTakapraviSTaikAGkSipallavAvaSTambhena parivardhakairaparakaTakA krAntinizcalIkRtaparyANairupasthApitAn puraH pArthivA yathAsvamazvAnAruruhu: [ 8 ] | taizca taralAyamAnatArahAracchaTAcchoTitavakSaHsthalairAndolitazravaNotpalagalatparAgapAMzulakapolapAlibhisahelavrajadvAjivighaTamAnasaMghaTTamAnacchatra dhArairAgatyAgatya pari rAlolamaulizekharaskhalanakhalIkRtAlijAlaiH Tippanakam - saMgalitAH - militAH [ a ] / devIM svamAtaramityarthaH, avalokaya pazya, iti ittham, abhidadhAnaH bruvANaH, mAgadhajayadhvanikalakalena mAgadhAnAMmaGgalapAThakAnAM, jayadhvanikalakalena - jayAkArakolAhalena, sahaiva, udatiSThat utthitaH, harivAhana iti zeSaH [jha ] / ca punaH, dvArasaMgalitasatvarAGgarakSakakara talapracaladutkhAtakhaDga maNDalIparigataH dvArasaMgalitAnAM dvAradeze sampatitAnAM sammilitAnAmiti yAvat aGgarakSakANAM zarIrarakSaNAdhikRta sainikAnAM karataleSu, pracalantyA - prakampamAnayA, utkhAtayAutthApitayA, khaDgamaNDalyA - kRpANazreNyA, parigataH pariveSTitaH san vikacanIlotpalavanamadhyacArI vikasitanIlakamala - kAnanamadhyavihArI, rAjahaMsa iva haMsavizeSa iva savibhramaM savilAsaM gatvA, yAnagajavazAM yAnarUpAM - vAhanarUpAM, gajavazAM- hastinIm, adhyarohat ArUr3havAnityagreNAnveti kIdRzIm ? sasambhramAdhoraNaDhaukitAM sasambhramaiH satvaraiH, AdhoraNaiH-hastipakaiH, DhaukitAm - AnItAm punaH kumbhapIThapAtitAGkuzakoTighaTTanopaviSTAM kumbhapIThe - mastaka pradeze, pAtitasya, aGkuzasya, koTyA - agrabhAgena, yad ghaTTanam - AghAtaH, tena upaviSTAm, punaH anavarataniSThurAkrozakarzitotthAnayatnAm anavarataM - nirantaraM, niSThuraiH - kaThoraiH, AkrozaiH - bhartsanaiH, karzitaH- zithilitaH, utthAnayatnaH - utthAnodyamo yasyAstAdRzIm / kIdRzaH ? agrataH prathamam adhirUDhena kRtArohaNena, samaraketunA, samarpitapANiH avalambanArthaM dattahastaH [ a ] / atha anantaraM, pArthivAH tadanugAmino'nye'pi nRpAH, yathAsvaM svamanatikramya, svakIyaM svakIyAnityarthaH, azvAn, AruruhuH ArUDhavantaH ityagreNAnveti / kIdRzAH ? uSNISapaTTakRta ziroveSTanAH uSNISapaTTena mastakAvaraNapaTabandhena, kRtaM ziroveSTanaM-mastakAcchAdanaM yaistAdRzAH; punaH dRDhAkRSTakaJcakakazAdhikakRzodarazriyaH dRDhaM - nitAntaM yathA syAt tathA, AkRSTAbhyAM - nigRhItAbhyAM kachukakazAbhyAM colakA kRti sannAhAzvatADanIbhyAm, adhikakRzA- atyantakSINA, udarazrIH- udarazobhA yeSAM tAdRzAH; punaH skandhavinyastavalgA vihastAgravAmahastAH skandhavinyastayA - skandhadezAropitayA, valgayA - mukharajvA, tadrahaNenetyarthaH, vihastaH - vyAkulaH, agravAmahastaH - vAmahastAgrabhAgo yeSAM tAdRzAH; punaH taditarakarAvalambamAna lambAjinayaSTayaH taditarakarAt tadanyahastAt, dakSiNahastAdityarthaH, avalambamAnA - avanamantI, lambA-dIrghA, ajinayaSTiHcarmadaNDo yeSAM tAdRzAH; kIdRzAnazvAn ? pAdakaTakapraviSThaikAGkSipallavAvaSTambhena pAdakaTake -pAdavalaye, praviSTena ekena, aGghripallavena-caraNapallavena, yaH, avaSTambhaH - avarodhaH, tena aparakaTakAkrAntinizcalIkRtaparyANaiH aparakaTa kAkrAntyA - anyapAdavalayAkramaNena, nizcalIkRtaM - susthirIkRtaM, paryANaM - pRSThAropitopavezanaM yaistAdRzaiH, parivardhakaiH azvavAhakaiH puraH agre, upasthApitAn AnItAn [ Ta ] / ca punaH, taralAyamAnatArahAracchaTAcchoTitavakSaHsthalaiH taralAyamAnayA capalAyamAnayA, tArahAracchaTayAvizuddhamauktikamAlyazreNyA, AcchoTitam - AvRtaM, vakSaHsthalam - uraH pradezo yeSAM tAdRzaiH; punaH AndolitazravaNotpalagalatparAgapAMzulakapolapAlibhiH AndolitevidhUte, zravaNotpale karNakamale, tAbhyAM galata - pravahat parAgapAMzulaM-parAgastastena yuktAH, kapolapAlayaH-mastakataTapradezAH ye taiH / punaH AlolamaulizekharaskhalanakhalIkRtAlijAlaiH AlolAt "Aho Shrutgyanam"
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 127 vAryamANaH [3], paryANapRSThAdhirUDhaprauDhapuruSottambhitayA jRmbhottAnakumbhikAkusumasamabhAsA zvetAtapatrikayA nivAryamANAtapaH [Da ], tApanirvApaNaprakIrNazIkaranikarakorakitakaraTaiH sATopasarpaNottAlatANDavitaketubhiH katipayaireva darpazauNDaiveMgadaNDaprAyairanekapairazUnyapRSThaH [6], pratipipAdayiSitaprathamasevAsavizeSadarzitAdareNa parasparAGgasaGgaprasaGgAdhigatagatibAdhenApi baddhamadhyavegamanvak pratiSThamAnena pRSThApatatpraSThaturagakhuragatigatAvadhAnadhAvamAnAzvakarSakeNa helocchalacchAtrikeNa proDDIyamAnamAyUrAtapatrikeNa rayApatatpatagRhagrAhiNAMsasraMsitAsirekharitkhaDgadhAreNa zikhipicchagucchAcchAditaikadezadAruyaSTizliSTabAhuzikharavahadvArikarakavAhakena anugamyamAnaH parijanena nirgatya tasmAjinAyatanakAnanAdanusasAra kauberadikpatham [Na] / athAtarkitatArakA aticaJcalAt, maulizekharAt-mastakamAlyAt, skhalanena-nipatanena, khalIkRtaM-kadarthitam , alijAlaM-bhramaragaNo yaistAdRzaiH; punaH sahelavrajadvAjivighaTamAnasaMghaTTamAnacchatradhAraiH sahelaM-salIlaM, vrajadbhiH-gacchadbhiH, vAjibhiH-azvaiH, vighaTamAnAH-vizliSyamANAH, saMghaTTamAnAH-saGgacchamAnAH, chatradhArAH-chatradhAriNo yeSAM tAdRzaH, taiH pArthivaiH, Agatya Agatya upasthAyopasthAya, parivAryamANaH pariveSTayamAnaH [3]; punaH paryANapRSThAdhirUDhaprauDhapuruSottambhitayA paryANapRSThegajapRSThAsanopari, adhirUDhena-ArUDhena, prauDhena-pragalbhena, puruSeNa, uttambhitayA-uddhRtayA, punaH jara kusumabhAsA jRmbhayA-vikAsena, uttAnabhUtasya-Urdhvamukhasya, kumbhikAyAH-vAripAH , jalatRNavizeSasyetyarthaH, kusumasyevapuSpasyeva, bhAH-chaviryasyAstAdRzyA, zvetAtapatrikayA dhavalacchatreNa, nivAryamANAtapaH nivAryamANaH-nirudhyamAnaH, AtapaHsUryakiraNo yasmiMstAdRzaH [Da]; punaH tApanirvApaNaprakIrNazIkaranikarakorakitakaraTaiH tApanirvApaNAya-tApazamanAya, prakIrNaiH-prakSiptaiH, zIkaranikaraiH-jalakaNagaNaiH, korakitaH-saGkucitaH, karaTaH-gaNDasthalaM yeSAM tAdRzaiH, punaH sATopasarpaNottAlatANDavitaketubhiH sATopasarpaNena-auddhatyapUrNagamanena, uttAlatANDavitAH-uttAlam-utkaTaM yathA syAt tathA, tANDavitAH-nartitAH, ketavaH-patAkA yastAdRzaiH, punaH katipayaireva parigaNitaireva, darpazauNDaiH garvAtyaiH, vegadaNDaprAyaH daNDAkAravegakalpaiH, anekapaiH hastibhiH, azUnyapRSThaH azUnyaM-vyAptaM, pRSTha-pazcAdbhAgo yasya tAdRzaH [Dha]; punaH parijanena parivAravRndena, anugamyamAnaH anusriyamANaH, kIdRzena ? pratipipAdayiSitaprathamasevAsavizeSadarzitAdareNa pratipipAdayiSitAyAM-bubodhayiSitAyAm, aprathamasevAyAM-punaH punaH sevAyAM, savizeSa-sAtizayaM yathA syAt tathA, darzitaH, AdaraH-abhiruciryena tAdRzena, punaH parasparAGgasaGgaprasaGgAdhigatagatibAdhenApi parasparAGgasaGgaprasaGgena-parasparAGgasaGgharSaNaprasaGgena, adhigataH-prAptaH, gatibAdhaH-gamanapratibandho yena tAdRzenApi, baddhamadhyavegaM baddhaH-gRhItaH, madhyaH-nAtyanto nApi mandazca, vego yasmiMstAdRzaM yathA syAt tathA, anvaka pazcAt , pratiSThamAnena pracalatA, punaH pRSThApatatpraSThaturagakhuragatigatAvadhAnadhAvamAnAzvakarSakeNa pRSThe-pazcAddeze, ApatatAm-AgacchatAM, praSTaturagANAmazvendrANAM, khuragatibhiH-khuravikSepaiH, gataM-naSTam , avadhAnaM-manaHsthairya yeSAM tAdRzAH, sambhrAntA ityarthaH, ata eva dhAvamAnAHpalAyamAnAH, azvakarSakAH-azvaniyantAro yasmiMstAdRzena, punaH helocchalacchAtrikeNa helayA-lIlayA, ucchalantaHutpatantaH, chAtrikA:-chatradhAriNo yasmiMstAdRzena, punaH proDIyamAnamAyUrAtapatrikeNa proDDIyamAnA-atyantamutpatantI, mAyUrAtapatrikA-mayUrapatranirmitachatraM yasmiMstAdRzena, punaH rayApatatpatagrAhiNA rayeNa-vegena, Apatan-Agacchan , patagRhagrAhI-patantaM-niSTIvyamAnaM tAmbUlarasAdikaM, gRhNAtIti-dhArayatIti, patagrahaH-niSThIvanapAtraM, tadvAhI-taddhArI yasmiMstAdRzena, punaH aMsasraMsitAsirekhariGkhatkhaGgadhAreNa aMsAt-skandhapradezAt , saMsitA-pAtitA, lambitetyarthaH, asirekhAkRpANadhArA yaistAdRzAH, rivantaH-gacchantaH, khaDgadhArAH-khaDgadhAriNo yasmiMstAdRzena, punaH zikhipicchagucchAcchAditaikadezadAruyaSTisaMzliSTabAhuzikharavahadvArikarakavAhakena zikhinaH-mayUrasya, picchagucchena-zikhaNDamaNDalena, AcchAditaH; ekadezaH-ekabhAgo yasyAstAdRzyAM dAruyaSTau-kASThadaNDe, saMzliSTa-saMlagnaM, yad bAhuzikharaM-bhujorcabhAgaH, tadvahantaH-taddhArayantaH, vArikarakavAhakAH-jalabhANDavAhakA yasmiMstAdRzena, tasmAt prakRtAt , jinAyatanakAnanAt jinamandiraprAGgaNabhUtodyAnAt, nirgatya niHsRtya, kauberadipathaM kubero devatA yasyAH sA kauberI, yadvA kuberasyeyaM kauberI, kuberasvAmiketyarthaH, yA dikuttarA digityarthaH, tatpathaM tanmArgam , anusasAra anujagAma, harivAhana iti zeSaH [Na] / "Aho Shrutgyanam"
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / pathaprasthAnalIlotthApitavismayena samaraketunA savismayamavalokitA pralayajaladhipaGkaparyaGkaluThitavaikuNThakolakAyakAlI kupitakAlayavanakAlakAlitAM kelimiva kAlIyasya, tatkAlakarkazArkamarIcisaMparkamUchitAM mUrchAmiva mahIgolasya, zakalIkRtya kAzyapIgolakamutkalitAM kaNThekAlakUTakAlikAmiva kAlAgnikaNThekAlasya viSamaviSadharaviSAnalodvegavegodgatAM paddhatimiva pAtAlapaGkasya, bahuzaivalacchaTAvacchAditAmapasaraNasaraNimiva pralayAntazAntottarAzAjalarAzeH, avanipIThaparyastapIvarapravAhAM madavArivAhinImiva sArvabhaumasya, bhUmau pratimAgatAM ratharekhAmivAnUrusArathirathAvartAmakharvaparvatazikharazekharitAntarAm [ta], antarAntarA vahadvimalajalavAhivAhinIpravAhAbhirutpatatpAMzumuSTispaSTitatarustambadhRtavanastamberamastomAbhiH paryastajarjarabhUrjavalkalabhArasukhasaMcArAbhirujihAnamaJjiSThAkurajAlajAlakitajalAzayopazalyAbhirnipatitatirazcInaprAcInAmalakatilakitakSititalAbhi atha anantaram , 'ekazRGgavaitADhyaparvatAntarAlATavIm ekaM zRGga-zikharaM yasya tAdRzasya vaitALyaparvatasya, antarAlAM-madhyavartinIm , aTavIM-vanaM, vIkSamANaH pazyan , kSaNenaiva kSaNamAtreNaiva, gaganavallabhanagaram gaganavallabhanAmaka nagaram , AsasAda gatavAn' ityagreNAnveti / kIdRzImaTavIm ? atarkitatArakApathaprasthAnalIlotthApitavismayena atarkitaM-pUrvamanAlocita, yat tArakApathaprasthAnam-AkAzaprayANaM, tallIlayA, utthApitaH-udbhAvitaH, vismayaH-Azcarya yasya tAdRzena, samaraketunA, savismayaM sAzcaryam , avalokitAM dRSTAm ; punaH pralayajaladhipaGkaparyaGkaluThitavaikuNThakolakAyakAlIM pralayakAliko yo jaladhiH-samudraH, tadIyapaGkarUpe paryake, laThitasya-zayitasya, vaikuNThakolasya-nArAyaNAvatArabhUtazUkarasya, kAyavat-zarIravat , kAlIM-kRSNavarNAm ; punaH kAlIyasya harivadhyasya nAgarAjasya, kupitakAlayavanakAlAkAlitA kupitaH krodhayuktaH, kAla:-zyAmazca,yo yavanakAla:-yavanAriH, harityarthaH, tena kAlitAM-zyAmIkRtAM, kelimiva punaH tatkAlakarkazArkamarIcisamparkamUrcchitAM tatkAle-tatsamaye, karkazasya-tIvasya, arkasya-sUryasya, marIcibhiH-kiraNaiH, samparkeNa, mUcchitAM-prasRtAM, mahIgolasya pRthvImaNDalasya, mUrchAmiva naSTacaitanyAvasthAmiva; punaH kAzyapIgolakaM bhUmaNDalaM, zakalIkRtya vidArya, utkalitAm ucchalitAM, kAlAgnikaNThekAlasya kAlAgneH-pralayakAlikAgnirUpasya, kaNThekAlasya-rudrasya, kaNThekAlakUTakAlikAmiva kaNThekAlakUTasya-kaNThavartihAlAhalapuJjasya, kAlikAM-kRSNakAntim, iva; punaH viSamaviSadharaviSAnalodvegavegodgatAM viSamANAM-bhayaMkarANAM, viSadharANAM--sarpANAM, viSAnalena-viSarUpAgninA, ya udvegaH-udgamaH, tasya vegena, udgatAm-utthitAm , pAtAlapaGkasya rasAtalakardamasya, paddhatimiva mArgabhUmimiva; punaH . pralayAntazAntottarAzAjalarAzeH pralayAnte-pralayAvasAne, zAntasya-nivRttavegasya, uttarAzAjalarAzeH-uttara digvAhinaH samudrasya, bahuzaivalacchaTAvacchAditAM bahuzaivalacchaTayA-pracurajalatRNazreNyA, avacchAditAm-AvRtAm , apasaraNasaraNimiva nirgamanamArgamiva punaH sArvabhaumasya samagrottarabhUmaNDalezvarasya, avanipIThaparyastapIvarapravAhAma avanipRSThebhUmipRSThe, paryastaH-prakSiptaH, pIvaraH-sthUlaH, pravAho yasyAstAdRzIm , madavArivAhinImiva prabhutvAbhimAnajalanadImiva; punaH akharvaparvatazikharazekharitAntarAm akharvasya-unnatasya, parvatasya, zikharaiH-UrzvabhAgaiH, zekharitaM-zobhitam , antaraMmadhyabhAgo yasyAstAdRzIm , ata eva anUrusArathirathAvartI na vidyate UrU jaGgha yasya so'nUruH-aruNaH, sa sArathiHrathaniyantA yasya tasya-anUrusAratheH-sUryasya, yo rathaH, tasya AvartAH-cakrAkArA yatra tAdRzIm , bhUmau pRthivyAM, pratimAgatAM pratibimbAtmanA ApatitAM, ratharekhAmiva nemipatimiva [ta] / punaH antarAntarA madhye madhye, vanasthalIbhiH vanabhUmibhiH, udbhasitAm uddIpitAm ; kIdRzIbhiH? vahadvimalajalavAhivAhinIpravAhAbhiH vahantaH-syandamAnAH, vimalajalavAhinInA-svacchajalasyandinInAM, vAhinInA-nadInA, pravAhA yAsu tAdRzIbhiH; punaH utpatatpAMzumuSTispaSTitatarustambadhRtavanastamberamastomAbhiH utpatantI-ucchalantI, yA pAMzumuSTiH-muSTipramANA dhUlI, tayA spaSTitaH-spaSTaM sUcitaH, tarustambadhRtaH-vRkSakANDaniyantritaH, vanastamberamastomaH-vanahastiyUtho yAsu tAdRzIbhiH; punaH paryasta lkalabhArasukhasaJcArAbhiH paryastaiH-vikIrNaiH, jarjarabhUrjavalkalabhAraiH-jIrNabhojapatrAkhyalokaprasiddhavRkSasambandhikomalatvapujaiH, sukhasaJcArAbhiH-aklezavihArayogyAbhiH; punaH ujihAnamaJjiSThAkurajAlajAlakitajalAzayopazalyAbhiH ujjihAnaiH-udgacchadbhiH "Aho Shrutgyanam"
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 129 darIgRhaprastaragalitaguJjAphalakAJcIsUcitavanecarIcitraratavimardAbhirgavayakhurakhaNDitamanaHzilAzilAtalatalinitodezAbhiH kSuNNaharitAlapiJjarajaTAlajaradRkSaprekSaNIyAbhiraraNyamahiSaviSANazikharotkhAtanIlagirikUTATTahAsinIbhiH kavalitapRdAkudarduradAraNodyataniSAdanAditAnUpAbhirvanasthalIbhirudbhAsitAm , urvInirvyAjabhUSaNaizcAnekarUpairjAtarUpajanmahetubhizca, durvarNajananavarNanIyavIryaizca, zulvAtmalAbhadAyibhizca, rItyupAdAnakAraNaizca, vaGgaprasavibhizca, nAgaprabhavaizca, kaGkAdilohollAsakalpaizca, naSTazalyAkRSTikRSTibhizcAzmasArabhUmidRSTasAraizca, sparzavedhibhizca, padmarAgAdiratnaparIkSAkSamaizca, kSudropalairalaGkRtam , anekasiddhizraddhAlusiddhAnviSyamANAbhizca, vicitrapatrapuSpaphalamUlopalakSyAbhirakSuNNanAmabhiravagrahagrahAdinigrahopayoginIbhizca, sakaladuSTadRSTimohadRSTa maJjiSThAyAH-tadAkhyauSadhivizeSasya, aGkurajAlaiH-aGkurakalApaiH, jAlakitaH-saMjAtajAlakAkAraH, jalAzayopazalyaH-jalAzayasamIpadezo yAsu tAdRzIbhiH; punaH nipatitatirazcInaprAcInAmalakatilakitakSititalAbhiH nipatitaiH-adhogalitaiH, tirazcInaiH-kuTilaiH, prAcInAmalakaiH-kAlAmalakaiH, tilakitaM-saJjAtatilakAkAra, kSititalaM-bhUtalaM, yAsu tAdRzIbhiH; punaH darIgRhaprastaragalitaguAphalakAJcIsUcitavanecarIcitraratavimardAbhiH darIgRhaprastareSu-guhAgRhapASANeSu, gali. tAbhiH-patitAbhiH, guJjAphalakAJcIbhiH-guJjAphalaracitamekhalAbhiH, sUcitaH-pratItaH, vanecarINAM-zabarastrINAM, citraratavimardaHvilakSaNakAmakeliyuddhaM yAsu tAdRzIbhiH; punaH gavayakhurakhaNDitamanaHzilAzilAtalatalinitoddezAbhiH gavayAnAMvanyagavAkArapazUnAM, khuraiH, khaNDitAnAM-vidAritAnAM, manaHzilAkhyAnAM zilAnA-prastarANAM, talaiH-svarUpaiH, talinitaH-svacchIkRtaH, uddezaH-pradezo yAsA tAdRzIbhiH; punaH kSuNNaharitAlapiJjarajaTAlajaradRkSaprekSaNIyAbhiH kSuNNaharitAlavat-cUrNitaharitAlAkhyadravyavizeSavat, pijarA-pItA, jaTA yeSAM tAdRzaiH, jaradbhiH-jIrNAvasthaiH, RkSaH-bhallUkaihetubhiH, prekSaNIyAbhiH-darzanIyAbhiH; punaH araNyamahiSaviSANazikharotkhAtanIlagirikaTAvahAsinIbhiH araNyamahiSasya-vanyamahiSasya. viSANazikhareNa-zazo_bhAgena, utkhAtasya-utpATitasya, nIlagirikUTasya-nIlaparvatazRGgasya, aTTahAsinIbhiH-mahAhAsyakaraNazIlAbhiH, atyantanIlAbhirityarthaH; punaH kavalitapRdAkudarduradAraNodyataniSAdanAditAnUpAbhiH kavalitaH-bhakSitaH, pRdAkuH-sarpo yaistAdRzAnAM, dardurANAM-maNDUkAnAM, dAraNe bhedane, udyataiH-udyuktaiH, niSAdaiH-caNDAlaiH, nAditAH-dhvanitAH, anUpAH-jalAzayA yAsu tAdRzIbhiH [tha] / punaH kIdRzImaTavIm ? kSudropalaiH sUkSmaprastaraiH, alaGkatAM vibhUSitAm , kIdRzaiH ? urvInirvyAjabhUSaNaiH urvyAH-pRthivyAH, nirvyAjabhUSaNaiH- vAstavikAbharaNarUpaiH, punaH anekarUpaiH vividharUpaiH, punaH jAtarUpajanmahetubhiH jAtarUpasya-jAtaM prazastaM rUpaM varNo yasya tAdRzasya, suvarNasya, janmahetubhiH-utpattikAraNaiH, ca punaH, durvarNajananavarNanIyavIryaH durvarNasya-duSTaH-suvarNApekSayA nindhaH, varNo yasya tAdRzasya, rajatasya, jananena-utpAdanena, varNanIyaM-kIrtanIyaM, vIya-sAmarthya yeSAM tAdRzaiH, ca punaH,zulvAtmalAbhahetubhiH zulvasya-tAmrasya, ya AtmalAbhaH-tAmratvapariNAmastasya hetubhiH-sampAdakaiH; ca punaH, rItyupAdAnakAraNaiH rIteH-pItalohasya, upAdAnakaraNaiH-samavAyikAraNaiH; ca punaH, vaGgaprasavibhiH trapujanakaiH; ca punaH, nAgaprabhavaiH nAgaM-sIsakaM, prabhavaH-utpattisthAnaM yeSAM tAdRzaiH; ca punaH, kaGkAdilohollAsakalpaiH ISadUnakaGkAdilohavizeSAviSkArAtmakaiH; ca punaH, naSTazalyASTikRSTibhiH naSTAnAM-gADhaM nimagnatayA dRSTipathAtItAnAM, zalyAnAM-kaNTakAnAm , AkRSTau-uddharaNe, kRSTibhiH-kuzalaiH; ca punaH, azmasArabhramidRSTasAraiH azmasArasya-lohasya, yA bhramiH-itastato gamanaM, bhramaNasampAdanamityarthaH, tatra dRSTaH sAraH-balaM yeSAM tAdRzaiH; ca punaH, sparzavedhibhiH sparzAkhyamaNivizeSamitraiH; ca punaH, padmarAgAdiratnaparIkSAkSamaiH padmarAgAdInAM-padmarAgAkhyamaNiprabhRtInAM ratnAnAM, parIkSAyAM-samyaktvAsamyaktvavivecane, kSamaiHkuzalaiH [d]| punaH kIdRzIm ? oSadhIbhiH phalapAkazoSivRkSaiH, avandhyAM saphalA, sahitAmityarthaH, kIdRzIbhiH ? anekasiddhizraddhAlusiddhAnviSyamANAbhiH anekAsu-bahvISu, siddhiSu-aNimAdiSu, zraddhAlubhiH-prItimadbhiH, siddhaH vidyAsiddhAdijanaiH, anviSyamANAbhiH itastato gaveSyamANAbhiH, punaH vicitrapuSpaphalamUlopalakSyAbhiH vicitraiHvilakSaNaiH, puSpaiH, phalaiH, mUlaizca, upalakSyAbhiH-pariceyAbhiH; punaH akSuNNanAmabhiH anabhyastasaMjJakAbhiH; ca punaH, anavagrahAvagrahagrahAdinigrahopayoginIbhiH anavagrahaH-ucchRGkhalo yaH, avagrahaH-vRSTipratibandhaH, grahaH-sUryAdiH, tadAdeH nigrahe-vAraNe, upakAriNIbhiH, ca punaH, sakaladuSTadRSTimohadRSTazaktibhiH sakalAnAM-sarveSAM, duSTadRSTInA-duSTadRSTimatAM, mohe 17 tilaka. "Aho Shrutgyanam"
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| zaktibhizca, rasasamUhamAraNamahitamAhAtmyAbhizca, stambhastobhodvAsanavidveSaNAdiprayogayogyAbhizca, zatadhArasyApi dhArAstambhanapragalbhAbhiH kAlakUTasyApi rasapATavApanodinIbhistakSakasyApi viSatIkSNatAtiraskAriNIbhibhuvanatrayasyApi subhagakaraNIbhiraJjanamAtradarzitAdRzyadUrAntaritabhAvAbhirabhilepamAtrapravartitAnilavama'gamanAbhistilaka kriyAmAtrakRtasakalatanutirobhAvAbhirabhyavahAramAtrajitajarArogamRtyubhayAbhirmahAprabhAvAbhiroSadhIbhiravandhyAm [dha], kacidupalarUpatApariNataikadezena tRNapalAzAdinArdhamagnena gamyamAnazIlaiH zilodakairazUnyAM kvacit pAnthataNDulaprasthampacaiH pratigartamAvartinA kvathanena kathyamAnaprakRtibhirdahanodakairupetAM, kacidupAntamUrchitapatatrisUcitasAmathryaiH sattvarakSArthamATavikaracitakANTikapariveSairviSodakairvidUSitAM, sthAnasthAneSu maNimayordhvasaMsthAnAbhirmahApramANatvAduddIvapuruSaprayatnadRzyamukhamaNDalAkRtibhirantarikSacAriNA khecaragaNena mUrchApAdane, dRSTA-parIkSitA, zaktiH sAmarthya yAsAM tAdRzIbhiH; ca punaH, rasasamUhamAraNamahitamAhAtmyAbhiH rasasamUhamAraNena pAradAdirasarAzibhasmIkaraNena, mahitaM pUjitaM, prazaMsitamityarthaH, mAhAtmyaM sAmarthya yAsAM tAdRzIbhiH, ca punaH, stambhastobhodvAsanavidveSaNAdiprayogyAbhiH stambhaH-jaDIbhAvaH, stobhaH-pravRttakAryapratibandhaH, udvAsanam-uccATanam , vidveSaNamaprItiH, tadAdiprayogeSu-tatprabhRtisampAdaneSu, prayogyAbhiH-samarthAbhiH; punaH zatadhArasyApi vajrasyApi, dhArAstambhanapragalbhAbhiH nizitAgrabhAgarUpadhArAvyApAranirodhanakuzalAbhiH; punaH kAlakUTasyApi viSarAzerapi, rasapATavApanodinIbhiH rasatIvratopazamanakAriNIbhiH; punaH takSakasyApi tadAkhyasarparAjasyApi, viSatIkSNatAtiraskAriNIbhiH viSatIvratopahAsinIbhiH; punaH bhuvanatrayasya varga-martya-pAtAla-lokAnAmapi, subhagakaraNIbhiH saubhAgyApAdanasAdhanabhUtAbhiH; punaH aJjanamAtradarzitAdRzyadarAntaritabhAvAbhiH aJjanamAtreNa nayanopalepanamAtreNa, darzitAH-dRSTigocarIkAritAH, adRzyA:-atIndriyAH, dUrAH-dUradezasthAH, antaritAH-vyavahitAzca, bhAvAH-padArthA yAbhistAdRzIbhiH; punaH anilepamAtrapravartitAnilavama'gamanAbhiH aGgayoH pAdayoH, lepamAtreNa-lepanenaiva, pravartitaM-prArabdham , anilavarmani-vAyumArge, gaganamArga ityarthaH, gamanaM yAbhistAdRzIbhiH; punaH tilakakriyAmAtrakRtasakalatanutirobhAvAbhiH tilakakriyAmAtreNa-tilakaracanAmAtreNa, kRtaH, sakalAnAM-sarveSAM, tanutirobhAvaH-zarIrAntardhAnaM yAbhistAdRzIbhiH; punaH abhyavahAramAtrajitajarArogamRtyubhayAbhiH abhyavahAramAtreNa-bhakSaNamAtreNa, jitam-abhibhUtaM, jarAyAH-vArdhakyAt , rogAt , mRtyoH-maraNAca bhayaM yAbhistAdRzIbhiH; punaH mahAprabhAvAbhiH samadhikazaktizAlinIbhiH [dh]| punaH kIdRzIm ? kvacit kasmiMzcit pradeze, upalarUpatApariNataikadezena upalarUpatayA-prastararUpatayA, pariNataH-militaH, ekadezaH-ekabhAgo yasya tAdRzena, punaH ardhamagnena jalAntaHsthitArdhabhAgakena, tRNapalAzAdinA tRNapatrAdinA, gamyamAnazIlaiH gamyamAna-prApyamANaM, zIlaM-zaityAdisvabhAvo yeSAM tAdRzaiH, zilodakaiH prastaroparispandijalaiH, azUnyAM pUrNAm , punaH kvacit kasmiMzcit sthale, pAnthataNDulaprasthampacaiH pAnthAnAMmArgagAmijanAnAM, taNDulaprasthampacaiH-prasthaparimitataNDulapAcakaiH, pratigarta pratijalAzayam , AvartinA bhramivatA, kvathanena prajvalatpravAheNa, kathyamAnaprakRtibhiH kathyamAnA-abhivyajyamAnA, prakRtiH-uSNabhAvo yeSAM tAdRzaiH, dahanodakaiH agnigabhiMtajalaiH, upetAM shitaam| punaH kvacit kasmiMzcit sthale, upAntamUrchitapatantrisUcitasAmathryaiH upAnte-nikaTapradeze, mUrchitaiH-naSTasaMjJaiH, patatribhiH- pakSibhiH, sUcitaM-pratyAyitaM, sAmarthya-hiMsanazaktiryeSAM tAdRzaiH, punaH sattvarakSArtha jIvarakSArtham , ATavikaracitakANTikapariveSaiH ATavikaiH-vanyajanaiH, racitaH-nirmitaH, kANTikaH-kaNTakamayaH, pariveSaH-pariveSTanaM yeSAM tAdRzaiH, viSodakaiH viSapUrNajalaiH, vidUSitAm upahatAm / punaH sthAnasthAneSu tattatsthAneSu, prasiddhasiddhapratimAbhiH prasiddhAnAM-vizrutAnAM, siddhAnAM-deva vizeSANAM, pratimAbhiH-pratikRtibhiH, prasAdhitAm alaGkatAm , kIdRzIbhiH ? maNi nAbhiH maNimayAni-ratnamayAni, UrdhvAni,-uccAni, saMsthAnAni-AkRtayo yAsAM tAdRzIbhiH; punaH mahApramANatvAd atidIrghapramANatvAddhetoH, uhIvapuruSaprayatnadRzyamukhamaNDalAkRtibhiH udIvaiH-unnatakaNThaiH, puruSaiH, prayatnena, dRzyA-draSTuM zakyA, mukhamaNDalAkRtiH-maNDalAkAramukhaM yAsAM tAdRzIbhiH; punaH antarikSacAriNA AkAzagAminA, "Aho Shrutgyanam"
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI zirasi pAtyamAnapuSpavRSTibhiranaidaMyugInamanuSyakalpitAbhiH kalpAntarasthAyinIbhiH prasiddhasiddhapratimAbhiH prasAdhitAm [na], itazcetazca nAkimithunamanmathakrIDocitaizcittahAritayA nandanavanohezairiva divazyutairIAsamaravicchinnakinnaramithunapicchalAJchitalatAsadmabhiranyo'nyayudhyamAnapotriprakANDaprahAratuNDocchalitamuktAphaladhavalitairazaGkamRgakulakalitatApasAzramatamAlavanakhaNDairAhiNDadbhUribhAruNDamaNDalairAraNyakoccoTitavalkalapaTTakasthapuTitAgnizaucazilAtalairanokahaskandhAvatIrNasarasaprarohAbhyUhyamAnadharaNIgatanidhAnaiH svarNacUrNAvakIrNabhasmapuJjakavyajyamAnanarendradhAtuvAda kriyairvarArthinirazananaroparuddhagirizikharacAmuNDAyatanamaNDapaitikakuTTAkaTaGkazakalitAkRtrimazivaliGgairekaikadhArmikAdhyuSitanirjharaprapAtAsannAzUnyasiddhAyatanairvivikSusiddhavikSiptabali zabalitAsuravivaradvArairbhItabhItAdhvanyadRzyamAnarasAtalasahodarapatanakandaryadRcchApravRttavidyAdharapurandhri khecaragaNena gaganagAmijananikaraNa, zirasi mastake, pAtyamAnapuSpavRSTibhiH pAtyamAnA-upakSipyamANA, puSpavRSTiHpuSpadhArA yAsAM tAdRzIbhiH; punaH anaidaMyugInamanuSyakalpitAbhiH vartamAnayugajAtamAnavairanirmitAbhiH, pUrvayugajamAnavaracitAbhirityarthaH, punaH kalpAntarasthAyinIbhiH anyklppryntvrtiniibhiH[n]| punaH kIdRzIm ? itazcetazca atra tatra ca, pradezaiH sthalavizeSaiH, upazobhitAM vibhUSitAm , kIdRzaiH ? nAkimithunamanmathakrIDocitaiH nAkimithunAnAM-devadampatInAM, manmathakrIDAyA:-kAmakelyAH, ucitaiH- yogyaiH; punaH cittahAritayA manoharatayA, divaH svargAt , cyutaiH skhalitaiH, nandanavanoddezaiH nandanAkhyendrodyAnapradezairivetyutprekSA; punaH IrSyAsamaravicchinnakinnaramithunapicchalAJchitalatAsadmabhiH IrSyAsamaravicchinnaiH-IrSyAtmakasaMgrAmakhaNDiteH, kinnaramithunapicchaiH-devavizeSadampatizikhAbhiH, lAJchitaM-cihnitaM, latAsama-latAgRhaM yeSu tAdRzaiH; punaH anyo'nyayudhyamAnapotriprakANDaprahAratuNDocchalitamuktAphaladhavalitaH anyo'nyayudhyamAnAnAM-parasparaM saMgrAmayamANAnAM, potriprakANDAnA-sUkarapravarANAM, prahAratuNDebhyaH-astrabhUtamukhebhyaH, ucchalitaiHutpatitaiH, muktAphalaiH-muktAmaNibhiH, dhavalitaiH-zubhrIkRtaiH; punaH azaGkamRgakulakalitatApasAzramatamAlavanakhaNDaiH azaGkena-mAraNazaGkAzUnyena, mRgakulena-hariNagaNena, kalitaH-adhiSThitaH, tApasAzramaH-tapasvinAmAzramabhUtaH, tamAlavanakhaNDa:tamAlAkhyavRkSasambandhivanarAjiryeSu tAdRzaiH; punaH AhiNDadbhUribhAruNDamaNDalaiH AhiNDanti-saJcaranti, bhUribhAruNDamaNDalAni -bahusaMkhyakabhAruNDAkhyapakSivizeSagaNA yeSu tAdRzaiH; punaH AraNyakocoTitavalkalapaTTakasthapuTitAgnizaucazilAtalaiH AraNyakaiH-vanyagajaiH, uccoTitaiH-ucchinnaiH, valkalapaTTakaiH-vRkSatvakphalakaiH, sthapuTitAni-viSamonnatIkRtAni, agnizaucAniagnizuddhAni, zilAtalAni-yeSu tAdRzaiH; punaH anokahaskandhAvatIrNasarasaprarohAbhyUhyamAnadharaNIgatanidhAnaH anokahaskandhAvatIrNaiH-vRkSaskandhAyAtaiH, sarasaiH-snigdhaiH, prarohaiH-ratnaprabhAkuraiH, abhyUhyamAnAni-vitarvyamANAni, dharaNIgatAnibhUgarbhasthitAni, nidhAnAni-ratnAnAM nidhayo yeSu tAdRzaiH; punaH svarNacUrNAvakIrNabhasmapuJjakavyajyamAnanarendradhAtuvAdakriyaiH svarNacUrNAnA-suvarNakaNAnAm , avakIrNana-itastato vikSiptena, yadvA svarNacUrNavyAptena bhasmapuJjakena-bhasmasamUhena, vyajyamAnA-lakSyamANA, narendrANAM-viSavaidyAnAM viSavidyAtakamantravidyAbhAjAmityarthaH,dhAtuvAda kriyA yeSu tAdRzaiH; punaHvarAthinirazana naroparuddhagirizikharacAmuNDAyatanamaNDapaiH varArthibhiH-varAbhilASibhiH, nirazanaiH-upavAsakartabhiH, naraiH-manuSyaiH. uparuddhaH-vyAptaH, girizikhare-parvatoparisthaH, cAmuNDAyatanamaNDapaH-cAmuNDAyAH-durgAdevyAH, AyatanamaNDapaH-mandiramaNDapo yeSu tAdRzaiH,punaH vAtikakuTTAkaTaGkazakalitAkRtrimazivaliGgaiH vAtikaiH-dhAtuvAdikaiH,vAtikAnAM-dhAtuvAdikAnAM viSavaidyAnAM, kuTTAkaiH-chedanazIlaiH, TakaiH-tadAkhyAstravizeSaiH, zakalitAni-khaNDitAni, akRtrimANi-svAbhAvikAni, zivaliGgAni-zivaliGgAkArapASANA yeSu tAdRzaiH, punaH ekaikadhArmikAdhyuSitanirjharaprapAtAsannAzUnyasiddhAyatanaiH ekaikadhArmikaiH-pratyekadharmAcaraNazIlaiH, adhyuSitAni-AzrayIkRtAni, nirjharaprapAtAsannAni-girinadIjalapravAhapAtasthAnanikaTAni, azUnyAni-janasaMkulAni, siddhAyatanAni-siddhAzramasthAnAni yeSu tAdRzaiH; punaH vivikSusiddhavikSiptabalizabalitAsuviravaradvAraiH vivikSubhiHpraveSTumicchubhiH, siddhaiH-siddhiyuktajanaiH, vikSiptaH, balibhiH-asurApaNIyabhojyavastubhiH, zabalitAni-citrANi-asuravivaradvArANiasuraguhApravezasthAnAni yeSu tAdRzaiH; punaH bhItabhItAdhvanyadRzyamAnarasAtalasahodarapatanakandaraiH bhItabhItAH "Aho Shrutgyanam"
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| sAnnidhyakSubhitarasakUpikaiH smarAndhakhecarAnItabhUgocaravadhUvilApavAcAlairardhajarjaradviradazayyAsahasrasUcitAtikrAntacakravartisainyasaMnivezaiH pradezairupazobhitAM [pa], sarvatazca sarvavidyAdharanagaranirgataiH sarvavarNAntaHpAtibhiH sarvArambhavirataiH sarvaviSayapratiSedhalabdhAzayazuddhibhiH siddhinimittamaGgIkRtAraNyavAsaizcirAgataizcAcirapraviSTaizca sarittaTanivAsibhizca giriguhAdhyAsibhizca gahvaropagahvaravihAribhizca nirjharAnusAribhizca sadanIkRtalatAjAlaizca pratipannaparNazAlaizca parityaktAbhyavahAraizca phalamUlapAyAhAraizca paJcatapaHsAdhanavidhAnasaMlagnaizcAkaNThamudakamagnaizca prArabdhadhUmapAnAdhomukhaizca branavimbanirIkSaNodvIkSaNaizca jaJjapUkaizca vAcaMyamaizca kaizcidukandamUloddhAribhiravagADhavAtAtapopahatavAribhirvidhRtAjinajaTAkalApaistApasakalpaM kalayadbhiH kaizciduddaNDakodaNDapANibhiH prANivizasanoparatairantikasthapreyasIbhiH saMbhogasukhaparAmakhaiH patrazabaraparibarha vaha dbhirAptopadezaprati atyantaM bhayagrastA ye, adhvanyAH-pathikAH, taidRzyamAnAH, rasAtalasodarAH-pAtAlatulyAkArAH, patanakandarAH-patanasthAnAtmakaguhA yeSu tAdRzaiH; punaH yadRcchApravRttavidyAdharapurandhrisAnnidhyakSubhitarasakUpikaiH yadRcchayA-yathecchaM, pravRttAnAM-kSobhaNaprasaktAnAM, vidyAdharapurandhrINAM-vidyAdharapatnInAM sAnnidhyena -sAmIpyena, kSubhitAH-saJcalitAH, rasakUpikAH-suvarNAdijanakarasabhRtAH, kUpikAH-bhAjanavizeSA gartA vA yeSu tAdRzaiH; punaH smarAndhakhecarAnItabhUgocaravadhUvilApavAcAlaiH smarAndhaiHkAmAndhaiH, khecaraiH-gaganagAmijanaiH, AnItAnAm-balAdapahRtAnAM, bhUgocaravadhUnAM-bhUmivAstavyastrINAM, vilApaiH-krandanaiH, vAcAlaiH-vAvadUkaiH; punaH ardhajarjaradviradazayyAsUcitAtikrAntacakravartisainyasannivezaiH ardhajarjarAbhiH-ardhajIrNAbhiH, dviradazayyAbhiH-hastizayyAbhiH, sUcitaH-pratyAyitaH, atikrAntacakravartinaH--bhUtapUrvAkhaNDamaNDalezvarasya, sainyasannivezaHsainyAvAso yeSu tAdRzaiH [pa] / punaH kIdRzIm ? sarvataH sarvapradezeSu, nAnAvidhavidyAdharaiH anekavidhavidyAdharajAtIyaiH, adhyAsitAm , adhiSThitAm / kIdRzaH? sarvavidyAdharanagaranirgataiH sarvebhyaH vidyAdharanagarebhyaH, sarvavarNAntaHpAtibhiH sakalavarNasaGkIrNaiH; punaH sarvArambhavirataiH sarvavyApAranivRttaH; punaH sarvaviSayapratiSedhalabdhAzayazuddhibhiH sarvaviSayapratiSedhena-rUparasAdyazeSaviSayavizeSabhogatyAgena, labdhA-prAptA, AzayazuddhiH-antaHkaraNazuddhi punaH siddhinimittaM siddhisampatyartham , aGgIkRtAraNyavAsaiH aGgIkRtaH-svIkRtaH, araNyavAsaH-vanavAso yai stAdRzaiH; punaH cirAgataiH atipUrvapraviSTaH:ca punaH. acirapraviSTaH tatkAlakRtapravezaiH ca punaH, sarittaTanivAsibhiH nadItaTanivAsibhi ca punaH, giriguhAdhyAsibhiH parvatakandarAvAsibhiH;ca punaH, gahvaropagahvaravihAribhiH gahvarasya-nikurajasya, upagahareekAnte, viharaNazIlaiH,ca punaH, nirjharAnusAribhiH girinadIpravAhAnugAmibhiH; ca punaH, sadanIkRtalatAjAlaiH sadanIkRtaM gRhIkRtaM, latAjAlaM-latArAziyaistAdRzaiH; ca punaH, pratipannaparNazAlaiH pratipannA-nivAsasthAnatvena svIkRtA, parNazAlA patramayakuTI yaistAdRzaiH. ca punaH, parityaktAbhyavahAraiH parityaktaH-varjitaH, abhyavahAraH-bhojanaM yaistAdRzaiH, upavAsaparerityarthaH, ca punaH, phalamUlaprAyAhAraiH phalamUlapradhAnakaH, AhAraH-bhojanaM yeSAM tAdRzaiH, ca punaH, paJcatapaHsAdhanavidhAnasaMlagnaiH paJcAnAM tapasAM sUryapaJcamAnisAdhyatapasAM, sAdhana vidhAne-sAdhanAnuSThAne, saMlagnaiH-prasaktaiH; ca punaH, AkaNThaM kaNThaparyanta udakamagnaiH jalamagnaH, ca punaH, prArabdhadhUmapAnAdhomukhaiH prArabdhAya-pravartitAya, dhUmapAnAya, adhomukhaiH-avanatavadanaiH; ca punaH, branavimbanirIkSaNodvIkSaNaiH banabimbasya-sUryamaNDalasya, nirIkSaNAya-darzanAya, udvIkSaNaiH-ut-unnate, vIkSaNenayane yeSAM tAdRzaiH; ca punaH, jaapUkaiH japAsaktaiH; ca punaH, vAcaMyamaiH maunavratibhiH; punaH kaizcit kairapi, akandamUloddhAribhiH kandamUloddharaNavirataiH; punaH avagADhavAtAtapopahatavAribhiH avagADhaM-kRtAvagAhaM, vAtAtapAbhyAMpavana-sUryarazmibhyAm , upahataM-dUSitaM, vAri-jalaM yaistAdRzaiH, punaH vidhRtAjinajaTAkalApaiH vidhRtena, ajinena-vyAghracarmottarIyeNa, jaTAkalApena ca-jaTApujena ca, tApasAkalpaM tapasviveSaM, kalayadbhiH dhArayadbhiH; punaH kaizcit kairapi, uddaNDakodaNDapANibhiH uddaNDaH-unnatadaNDaH, kodaNDa:-dhanuH, pANau-haste yeSAM tAdRzaiH; punaH prANivizasanoparataiH prANinAMjIvAnAM, vizasanAt - hiMsanAt , uparataiH-nivRttaiH; punaH antikasthapreyasIbhiH nikaTasthapriyatamAbhiH saha, sambhogasukhaparAGmukhaiH kAmakelisukhanivRttaiH, punaH patrazabaraparibarha patracitrazikhAM, vahadbhiH dhArayadbhiH; punaH Aptopadezaprati "Aho Shrutgyanam"
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI pannanAnAvidhavratairArAdhayadbhiH sAdhayadbhizca nAnAvidhavidyAdharairadhyAsitAM [pha ], sphaTikarAjapaTTaprAyopalAM saikataprAyabhUtalAM nIvAraprAyatRNolapAM kastUrikA mRgaprAyazvApadAM zikhaNDiparabhRtaprAyANDajAM kiMpuruSaprAyavanacarAM candrakAntaniHSyandaprAyanirjharAM galvarkodgIrNapAvakaprAyadAvAnalaM vanadevatA niHzvasitapavanaprAyamArutAmekazRGgavaitADhyaparvatAntarAlATavIM vIkSamANaH kSaNenaiva dakSiNetara zreNitilakabhUtamabhibhUtapuruhUtanagarIrUpavibhramamudagramaNizilAzAla zikharollikhitagaganodaraM gaganavallabhanagaramAsAda [ba] | pratisadanamuttambhitavividhavastradhvajena gandhajalasiktanijanijapratolinA sarvato viprakIrNapuSpaprakareNa 'niryatnasAdhitA khilapradhAnavidyaH parigataH samAgatasakalatantraiH khecarAdhipatibhiradyaivopajAtasamAgamena preyasA sadRzarUpayauvanena suhRdA svadezAgatena sArdhamacirAnubhUtarAjyAbhiSekasaMpadabhinavaH prabhurasmAkamAgacchati' 133 pannanAnAvidhavrataiH Aptopadezena - Aptasya - pratyayitajanasya, dharmAcAryasyetyarthaH, upadezena - anuzAsanena, pratipannAni - svIkRtAni, nAnAvidhAni vratAni yaistAdRzaiH; ArAdhayadbhiH tadArAdhanAM kurvadbhiH ca punaH, nAnAvidhAH anekaprakArAH, yA vidyA tAH, sAdhayadbhiH tatsiddhiM kurvadbhiH [pha ] / punaH kIdRzIm ? sphaTikarAjapaTTaprAyopalAm sphaTikarA japaTTaprAyAH-sphaTikazreSThaphalakapracurA upalAH-prastarA yasyAM tAdRzIm, punaH saikataprAyabhUtalAM saikataprAyaM - vAlukA bahulaM, bhUtalaM yasyAM tAdRzIm, punaH nIvAraprAya tRNolapAM nIvAraprAyAH - nIvArAH - tRNadhAnyavizeSA vanatrIhayaH, tatprAyAH- tatpracurAH, tRNolapAH - tRNAni, ulapAH- sUkSmatRNavizeSAzca yasyAM tAdRzIm, punaH kastUrikAmRgaprAyazvApadAM kastUrikAmRgaprAyAH - kastUrikAbhRtANDazAlimRgapracurAH, zvApadAHvanyapazavo yasyAM tAdRzIm, punaH zikhaNDiparabhRtaprAya NDajAM zikhaNDiparabhRtaprAyAH - mayUrakokilabahulAH, aNDajAH pakSiNo yasyAM tAdRzIm, punaH kiMpuruSaprAyavanacarAM kiMpuruSaprAyAH - kinnarapracurAH kinnarakalpAM vA, vanacarAH - kirAtAdivanyajanA yasyAM tAdRzIm, punaH candrakAntaniHSyandaprAya nirjharAM candrakAntamaNisyandamAna jalapracurapravAhAm / punaH galvakadIrNapAvakaprAyadAvAnalAM galvarkeNa- agnipASANena, udgIrNaH - udbhAvitaH yaH pAvakaH - agniH, tatprAyaH- tatkalpaH, dAvAnalaH - vanAgniryasyAM tAdRzIm / punaH vanadevatAniHzvasitapavanaprAyamArutAM vanadevatAnAM - vanAdhiSThAtRdevAnAM niHzvasitapavanaprAyAH-nAsikAvAyupracurAH, mArutAH - vAyavo yasyAM tAdRzIm / kIdRzaM gaganavallabhanagaram ? dakSiNetarazreNitilakabhUtaM dakSiNetarazreNyAH-vaitADhyaparvatasyoparisthitAyA uttaradigavasthitanagara zreNistasyAH, tilakabhUtaM - tilakarUpam / punaH abhibhUtapuruhUtanagarIrUpabibhramam abhibhUtaH - parAjitaH, tiraskRta ityarthaH, puruhUtanagaryAH - indrapuryAH, rUpavibhramaH - rUpazobhA yena tAdRzam / punaH udagramaNizilAzAla zikharollikhitagaganodaram udaprANAm-unnatAnAM, maNizilAzAlAnAM - maNirUpazilAmayaprAkArANAM, zikharaiH-zRGgaiH, ullikhitaM saMspRSTaM, gaganodaram - AkAzamadhyaM yasmiMstAdRzam, gaganavallabhanagaraM nabhaH pradeze vallabhaprAyaHbhUtaM nagaram, AsasAda prAptavAn [ba] | jagAma, pauranaranArIjanena nagaravAsinaranArInikareNa, dRzyamAnaH - alokyamAno harivAhanaH mandiraM rAjabhavanaM, vavrAja kIdRzena pauranArIjanena ? pratisadanaM pratigRham, uttambhitavividhavastradhvajena uttambhitAH - ucchritAH, vividhAH anekaprakArAH vastradhvajAH - vastrapatAkA yena tAdRzena, punaH gandhajalasiktanijanijapratolinA gandhajalaiH - sugandhijalaiH, siktA ArdrIkRtA, nijanijapratolI - svasvarathyA yena tAdRzena, punaH sarvatoviprakIrNapuSpaprakareNa sarvataH - sarvabhAgeSu, viprakIrNaH-vikSiptaH, puSpaprakaraH - puSparAziryena tAdRzena, punaH AkarNya AkarNya zrutvA zrutvA samupajAta kutUhalena utpannadidRkSArasena; kimAkaryaityAha-niryatnasAdhitAkhilapradhAnavidyaH niryatnam - anAyAsaM yathA syAt tathA, sAdhitAHadhigatAH, akhilAH-sarvAH pradhAnavidyA yena tAdRzaH, punaH samAgatasakalatantraiH samAgatAH - samanuprAptAH, sakalAHsamastAH, tantrAH, adhInajanA yAn tAdRzaiH, khecarAdhipatibhiH vidyAdharendraiH parigataH pariveSTitaH, punaH adyaiva adhunaiva, upajAtasamAgamena saJjAtasammelanena, preyasA priyatamena sadRzarUpayauvanena sadRzaM tulyaM, rUpaM - zarIrazobhA, yauvanaM - tAruNyaM ca yasya tAdRzena, svadezAgatena svakIyadezAdupasthitena, suhRdA mitreNa, samaraketunetyarthaH, sArdhaM saha, acirAnubhUtarAjyAbhiSekasampat aciraM- zIghram anubhUtA prAptA, rAjyAbhiSekasampat-vidyAdhara cakravartitvAbhiSekasampattiryena tAdRzaH, asmAkam abhinavaH navInaH prabhuH svAmI harivAhanaH, Agacchati, iti ittham, punaH kIdRzena "Aho Shrutgyanam"
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / ityAkAkarNya samupajAtakutUhalena sahelamAruhya hAgrazikharANi saspRhamahaMprathamikopamarditaparaspareNa dRzyamAnaH pauranaranArIjanena vavrAja rAjamandiram [bha] / tatra ca pravartitotsavena prahatapaTupaTahajhallarImRdaGgamaGgalatUryavardhitadviguNarabhasena savizeSasundaraveSadhAriNA saMnidhApitasitakusumadUrvAcandanena pradhAnavidyAdharavadhUjanena nirvartitAvatAraNakamaGgalaH pratikalopanItavividhavastravilepanAlaMkAraM vividhamupadarzitAdaraH prasthApya darzanAgataM pradhAnanagaralokamanugamyamAnaH parijanena bhojanabhavanamagacchat [ma] / ___ gatvA ca khecarIvRndasaMpAditamajanena nivasitAnavAsasA pratipannasarvAGgINadivyAGgarAgeNa mahArharatnAlaMkAradhAriNA vidhRtamallikAmAlyazekhareNa nijAsanAntikopaviSTena samaraketunAnyaizca yathAnibaddhasthAnaviniviSTairvidyAdharakumAraiH parivRto nivartayAMcakArAhArakarma [y]| kramAtivAhitadinazcotthAya bhuktyAsthAnamaNDapAccakre yathAkriyamANamAvazyakavidhiM sAndhyam / pauranaranArIjanena ? sahelaM salIlaM yathA syAt tathA, hAgrazikharANi prAsAdazikharorzvabhAgAn , Aruhya, saspRhaM sakautukaM yathA syAt tathA, ahaMprathamikopamarditaparaspareNa ahaM prathamaH-pUrva draSTA'syAmiti yasyAM sA ahaMprathamikA, ahaMpUrvikA buddhiH, yadvA ahaM prathama ityahaMprathamikA svArthe kaH, tayA upamarditam-saMghRSTaM; parasparaM yena tAdRzena [bh]| tatra tasmin rAjamandire, pravartitotsavena pravartitaH-prArabdhaH, utsavo yena tAdRzena; punaH prahatapaTupaTahajhallarImRdaGgamaGgalatUryavardhitadviguNarabhasena prahatena-tADitena, paTunA-tIvadhvanikena, paTahAdinA, maGgalatUryeNa-mAGgalikavAdyenavardhitaH-vRddhiM nItaH, dviguNaH-dviguNitaH, rabhasaH-harSo yasya tAdRzena; punaH savizeSasundaraveSadhAriNA atyantamanoharaveSabhUSAzAlinA; punaH sannidhApitasitakusumadUrvAcandanena sannidhApitaM-samIpe sthApita, sita-zubhraM, kusumaM-puSpaM, durvAtRNavizeSaH, candanaM ca yena tAdRzena; pradhAnavidyAdharavadhujanena mukhyabhUtavidyAdharastrIjanena, nirvartitAvatAraNakamaGgalaH nirvartitaM-sampAditam , avatAraNakamaGgalaM-svAgatotsavo yasya tAdRzaH; punaH pratikalopanItavividhavastravilepanAlaGkAraM pratikalaM-pratikSaNam , upanItaM-samarpita, vividhaM-nAnAprakArakaM, vastraM, vilepanaM-candanam , alaGkAraH-AbharaNaM ca yena tAdRzaM, vividham anekavidham , darzanAgataM darzanArthamupasthitaM, pradhAnanagaralokaM mukhyaM nagaravAsijanam , upadarzitAdaraH prakaTitAdaraH san , prasthApya parAvartya, parijanena parivArajanena, anugamyamAnaH anusriyamANaH, bhojanabhavanaM bhojanAlayam , agacchat gatavAn [m]| gatvA bhojanabhavanam upasthAya, khecarIvRndasampAditamajanena khecarIvRndena-vidyAdharIgaNena, sampAditaM, majanasnAnaM yasya tAdRzena, punaH nivasitAnarghavAsasA nivasitaM-parihitam , anargham-amUlyaM, vAsaH-vastraM yena tAdRzena, punaH pratipannasarvAGgINadivyAGgarAgeNa pratipannaH-gRhItaH, sarvAGgINaH-sarvAGgavyApakaH, divyaH-uttamaH, aGgarAgaH-aGgavilepanadravyaM yena tAdRzena, mahAratnAlaMkAradhAriNA mahArham-atiprazasta, yad ratnaM tanmayAlaGkAradhAriNA, punaH vidhRtamallikAmAlyazekhareNa vidhRtaH-dhAritaH, mallikAmAlyaM-mallikAkhyapuSpavizeSasambandhimAlAtmakaH, zekharaH-ziro'laGkaraNaM yena tAdRzena, nijAsanAntikopaviSTena nijasya-AtmanaH, yad Asanam-upavezanAdhikaraNapIThAdi, tasya antike-nikaTabhAge, upaviSTenakRtopavezanena, samaraketunA tadAkhyakhasuhRdA, ca punaH, yathAnibaddhasthAnaviniviSTaiH yathAnibaddhasthAnaM viniviSTaiH-upaviSTaiH, anyaiH samaraketuvyatiriktaiH, vidyAdharakumAraH vidyAdharanRpAtmajaiH, parivRtaH pariveSitaH san , AhArakarma bhojanakriyAM, nirvartayAJcakAra sampAdayAmAsa [y]| ca punaH, kramAtivAhitadinaH krameNa-bhojanA-'mbupAna-mukhahastaprakSAlana-tAmbUlacarvaNarUpakramikakriyAbhiH, ativAhitaM-vyatItaM, dinaM yena tAdRzaH, bhuktyAsthAnamaNDapAt bhojanagoSThIbhavanAt, utthAya, yathAkriyamANaM kriyamANamanatikramya, sAndhyaM-saMndhyAsamaye karaNIyam, Avazyakavidhi avazyakaraNIyadharmAnuSThAnaM, cake kRtavAn / ca punaH, "Aho Shrutgyanam"
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 135 adhyAsitaprAsAdazikharazca mukhyaiH khecarAdhipatibhiH saha sthitvA vicitrakathAvinodena suciramucite zayanasamaye samIpasthaparijanopadiSTamArgaH zayanacitrazAlAmagacchat / adhizayitaparyazca vAraMvAramavalokya nikaTanihitApararatnaparyaGkaniviSTamanekadurgadezAntarAgamanadurbalaM mlAnavapuSaM samaraketumadhikamantaHsaMtApamavahat / apRcchacca khinnavarNoccArayA vAcA yathAvRttamAditaH prabhRti mArgAgamanavRttAntam / ayamapyasmai sarvamAtmavRttAntaM nyavedayat / anantaramISadupajAtanidrazca nItvA rajanIzeSamArohati mRdUkRtAndhakAragarve pUrvazikhariNamaruNasArathau saudhavAtAyanasavidhacAriNA cAraNena bahiruccAryamANaM vRttakulakametadoSIt [2] "nirdAtyUhapatadgiro ratigRhAH sAkrandacakrA nadA, vidrAti dyutirauDavI nibiDatAM dhatte pradIpacchaviH / dyaurmandasphuritAruNA timiriNI sarvasahA sarvathA, sImA cittamuSAmuSaHkSaNadayoH saMdhikSaNo vartate // 1 // jAtA dADimabIjapAkasuhRdaH sandhyodaye tArakA, yAnti pluSTajaratpalAlatulanAM tAntAstamastantavaH / jyotsnApAyavipANDu maNDalamapi pratyaGnabhobhittibhAkpUrNendorjarapUrNanAbhanilayaprAgalbhyamabhyasyati // 2 // adhyAsitaprAsAdazikharaH adhyAsitam-adhiSThitaM, prAsAdazikharaM-rAjamandirorzvabhAgo yena tAdRzaH, mukhyaiH pradhAnaiH, khecarAdhipatibhiH vidyAdharendraiH, saha, vicitrakathAvinodena adbhutopAkhyAnAnandena, suciram atidIrghakAlaM, sthitvA, ucite yogye, zayanasamaye zayanakAle, samIpasthaparijanopadiSTamArgaH samIpasthena-pannihitena, parijanena-parivAralokena, upadiSTaH-upadarzitaH mArgo yasya tAdRzaH, zayanacitrazAlAM zayanasambandhicitrapUrNagRham , agacchat , ca punaH, adhizayitaparyaGkaH adhizayitaH-zayanena vyAptaH, paryaGkaH-khaTvAvizeSo yena tAdRzaH san , nikaTanihitApararatnaparyaGkaniviSTaM nikaTanihite-samIpasthApite, aparasmin-anyasmin , ratnaparyake-ratnamayaparyaGke, niviSTam-upaviSTam , punaH anekadurgadezAntarAgamanadurbalam anekebhyaH-bahubhyaH, durgebhyaH-duHkhena gamyebhyaH, dezAntarebhyaH-anyadezebhyaH, Agamanena, durbalaM-kSINabalam , punaH mlAnavapuSa malinazarIraM, samaraketuM tadAkhyasuhRdam , vAraMvAram anekavAram , avalokya dRSTvA, adhikaM pracuram , antaHsantApam antarvedanAm, avahata prAptavAn , ca punaH, khinnavarNoccArayA khinnaH-zaithilyamApannaH, varNoccAraHakSaroccAraNaM yasyAM tAdRzyA, vAcA girA, AditaH prabhRti Adita Arabhya, yathAvRttaM yathAniSpannaM, mArgAgamanavRttAntaM mArgAgamanaghaTanAm, apRccham pRSTavAn / ayamapi samaraketurapi, asmai hirivAhanAya, sarva samagram , AtmavRttAntaM khavArtA, nyavedayat vijJApitavAn / anantaraM tadavyavahitottaram , ISadupajAtanidraH ISadupajAtA-kiJcidutpannA, nidrA yasya tAdRzaH, rajanIzeSaM rAtrizeSaM, nItvA vyatItya, mRdakRtAndhakAragarve mRdUkRtaH-mAndyamApAditaH, andhakAragarva andhakArAbhimAno yena tAdRze, aruNasArathau aruNaH-tannAmA, sArathiryasya tAdRze sUrye, pUrvazikhariNaM pUrvaparvatam , udayAcalamiti yAvat , Arohati Agacchati sati, saudhavAtAyanasavidhacAriNA prAsAdagavAkSanikaTacAriNA, cAraNena bandivizeSeNa, bahiH bAhyadeze, uccAryamANaM paThyamAnaM, vRttakulakam ekAryAnvitacaturadhikazlokAn , azrauSIt zrutavAn [r]| ratigRhAH kAmakeligRhAH, nityUhapatadgiraH nirgatAH-nivRttAH, dAtyUhasya-kAlakaNThasya, patataH-pakSiNaH, giraHkUjanAni yebhyastAdRzAH punaH nadA: akRtrimA jalapravAhAstu, sAkrandacakrAH sAkrandAH-Akrandanena-dampativizleSajanyarodanAtizayena, sahitAH, cakrA:-cakravAkAkhyapakSivizeSA yeSu tAdRzAH, ratigRhaviparItA ityarthaH, ubhayatra santIti zeSaH, punaH auDavI uDUnAM-tArANAM sambandhinI, dyutiH chaviH, vidrAti kSIyate; punaH pradIpacchaviH pradIpadIptistu tadviparItabhAvena, nibiDatAM sAndratAm , dhatte dhArayati, punaH dyauH AkAzam , sUryasArathiryasyA, mandasphuritAruNA mandaM-kiJcit , sphuritaH-uditaH, aruNaH tAdRzI; punaH sarvesahA pRthvI tu, sarvathA sarvaprakaraNa, timiriNI andhakAriNI; uSaHkSaNadayoH prabhAta-rAtryoH, sandhikSaNaH mIlanasamayaH, cittamuSAM manohAriNAM, sImA utkarSAvadhiH, vartate / atra yugapadvirUpaghaTanAsattvAd viSamAlaGkAraH // 1 // "Aho Shrutgyanam"
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| udyajADya iva pragetanamarutsaMsargatazcandramAH, pAdAneSa digantatalpatalataH saGkocayatyAyatAn / antarvisphuritorutArakatimistomaM nabhaHpalvalAddhAntAnAyamayaM ca dhIvara ivAnUruH karaiH karSati // 3 // sadyaHsaMhRtaghoraghUtkRti manAgandhIbhavadRSTayo, jIrNAnokahakoTarANi zanakairmArgantyamI kauzikAH / kiJcAskandati zailakandarabhuvo bhinnaM karairAruNairetadarpakarAlakolakapilazyAmaM triyAmAtamaH // 4 // tAmbUladravarAgarAjirucirairmadhye bahiSUsaraiH, kiJcinnUtanakAJcanArasumanaHpatraM hasantyo'dharaiH / etAH paNyapurandhrayo nidhuvanakrIDAjaDairaGgakairnirgatya priyasadmanaH svavasatervIthIralaMkurvate // 5 // jAtAH sarvadizo dinAndhavayasAmandhAstaveva dviSAM, prApyante ghaTanA rathAGgamithunaistvadvAJchitAthairiva / ArohatyudayaM pratApa iva te tApaH pataGgatviSAM, draSTuM nAtha ! bhavanmukhazriyamivonmIlanti pdmaakraaH||6||"[l]| sandhyodaye prabhAtodaye, tArakAH tArAH, dADimabIjapAkasuhRdaH pakkadADimabIjasadRzaraktakAntayaH, jAtAH; punaH tAntAH glAnAH kSINA iti yAvat, tamastantavaH tamAMsi tantava iveti tamastantavaH, sUtrasadRzakRzAkArA andhakArA ityarthaH, plaSTajaratpalAlatulanAM pluSTAH-dagdhA ye, jarantaH-jIrNAH, palAlAH-dhAnyarahitatadIyakANDAH, tattulanAM-tatsAdRzyaM, yAnti prApnuvanti; punaH jyotsnApAyavipANDa jyotsnAyAH-candrikAyAH, apAyena-vinAzena, vipANDu-vizeSeNa pANDavarNa, zvetapItavarNamityarthaH, punaH pratyaGnabhobhittibhAk pazcimAkAzarUpabhittisthitaM, pUrNendoH pUrNacandrasya, maNDalaM bimba, jaradUrNanAbhanilayaprAgalbhyaM jarataH-jIrNasya, UrNanAbhanilayasya-lUtAtantumayagRhasya, prAgalbhyaM-pratibhA, kSINatayA tadvat pratibhAsamAnatAmityarthaH, abhyasyati dRDhaM dhatte / atropamAlaGkAraH // 2 // .... eSaH ayaM, candramAH, pragetanamarutsaMsargataH prAtaHkAlikapavanasaMsargAt, udyajADya iva udyat-udbhavat, jADyaM zailyaM yasmiMstAdRza iva, digantatalpatalataH digagrabhAgAtmakazayyAtalAta , AyatAn vistAritAn , pAdAn kiraNacaraNAn, saGkocayati upasaMharati; ca punaH, ayaM pratyakSavartI, anUruH sUryasArithiH, dhIvara iva kaivarta iva, nabhaHpalvalAt AkArUpAdakhAtasarasaH, antarvispharitorutArakatimistomama antaH-madhye, visphuritAni-saJcAritAni, urutArakANyevabahutaranakSatrANyeva, timistomaH-matsyavizeSasamUho yasya tAdRzaM, dhvAntAnAyam andhakArarUpaM jAlaM, karaiH kiraNahastaiH, karSati uddharati / atra pUrvArdhe utprekSA, uttarArdhe rUpakopame // 3 // ___ sadyaHsaMhRtaghoraghUtkRti sadyaH-tatkSaNe, saMhRtAH-saGkocitAH, ghorAH-bhayAnakAH, ghUtkRtayaH-khakIyadhvanivizeSA yasmistAdRzaM yathA syAt tathA, maunAvalambanapUrvakamityarthaH, manAka kiJcit , andhIbhavaddaSTayaH andhIbhavantya andhatvamApadyamAnAH, dRSTayo-locanAni yeSAM tAdRzAH, amI viprakRSTabhUtAH, kauzikAH ulUkAkhyayA prasiddhapakSivizeSAH, zanakaiH mandaM mandaM, jIrNAnokahakoTarANi jIrNAnAM-purANAnAM, anokahAnAM-vRkSANAM, koTarANi-randhrANi, mArganti dinAndhatayA nivAsArtham anviSyanti; kiJca, darpakarAlakolakapilazyAmaM darpaNa-garveNa, karAlaH, yaH kola:-zUkaraH, tadvat kapilaMkapilavaNa, zyAma-kRSNavarNaM ca, etat pratyakSabhUtaM, triyAmAtamaH rAtrisambandhyandhakAraH, AruNaiH sUryasambandhibhiH, karaiH kiraNaiH, bhinnaM vighaTitaM sat, zailakandarabhuvaH parvataguhAsthalIH, Askandati AkrAmati / atra pUrvArdhe khabhAvoktiH, uttarArdhe tUtprekSopame // 4 // madhye abhyantare, tAmbUladravarAgarAjiruciraiH tAmbUladravasya-tAmbUlarasasya, rAgarAjyA-raktakAntikalApena, ruciraiH-sundaraiH, punaH bahiH bAhyabhAge, dhUsaraiH suratazrameNa kiJcitpItazvetavarNaiH, adharaiH oSThaiH, kiJcinnUtanakAJcanArasumanaHpatraM kiJcinnUtanam- ISannavInaM, kAzcanArasumanasaH-kAJcanArAkhyapuSpavizeSavRkSasya, patraM, hasantyaH tiraskurvantyaH, etAH imAH, paNyapurandhrayaH ketavyastrIvizeSAH, nidhuvanakrIDAjaDaiH suratakrIDAzithilaiH, aGgakaiH anukampanIyairavayavaiH, upalakSitAH, priyasadmanaH khapriyajanagRhAt , nirgatya niHsRtya, svavasateH svavAsabhavanasya, vIthIH mArgAn , yadvA patIH, alaGkurvate vibhUSayanti, atra vyatirekAlaGkAraH // 5 // .. he nAtha! tava dviSAM zatruNAm , iva, dinAndhavayasAM dine andhAnA--darzanazaktizUnyAnAM, vayasAM-pakSiNAm , ulUkAnAmityarthaH, sarvadizaH samastA api dizaH, andhAH dRSTayagocarAH, jAtAH saMvRttAH; punaH tvadvAJchitAthai riva "Aho Shrutgyanam"
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 137 zrutvA cedamunmiSitalocanaH salIlamutthAya zayanAt sasainiko nagarabAhyAyAM jagAma / paribhramya ca svabhAvaramaNIyaparisareSvArAmeSu sarassu devatAyatanamaNDaleSvAvAsamAjagAma / madhyAhnasamaye ca dUrAdeva dRzyamAnazubhrAdabhravistAramadRSTapAratarusaritsarovarADhyaM vaitADhyabhUdharamadhyArohat [va] / kRtAvasthitizca zikharadeze karatalasthamiva nAkalokama jhimUle nilInamiva madhyamaM bhuvanamadhyAsitAnIva dRSTimadhyamAzAmukhAni manyamAnaH samantAt prahitadRSTiruSNISapaTTamiva jambUdvIpasya, mAnasUtramiva bhAratavarSasya, setubandhamiva gaganasindhoH, sImantamiva bhuvaH, hAramiva vaizravaNaharitaH [za], tANDavaprasRtakhaNDaparazubhujadaNDabhasmeva rekhAkAreNa patitaM, pralayaviplutakSIrasindhuphenamiva nimnAnusAreNa sthitaM, tridivadarzanoskaNThayA mandAkinIpravAhamiva helayotpatitaM, samagramedinIbhAradhAraNakSamaM rUpAntaramiva zeSasya, visphuradratnakaTakAkrAntaM bAhumiva kSIrodasya, pAtAlAvadhipraviSTamUlanizcalabandhamiva bhUgolasya, vizAlakaTakAvaSTabdhabhUtalaM Tippanakam-khaNDaparazuH-haraH / visphuradratnakaTakAkrAntaM bAhumiva ekatra kaTakaH-prasthaH, anyatra kaGkaNam / vizAlakaTakAvaSTabdhabhUtalam ekatra kaTakaM-sainyam , anyatra prsthH| paulastyaH-rAvaNaH [Sa] / bhavadabhilaSitavastubhiriva, rathAGgamithunaiH cakravAkadvandvaiH, ghaTanAH sammelanAni, prApyante; punaH te tava, pratApaH kozadaNDateja iva, patatviSAM sUryatejasA tApaH, udayam udayAcalaM, pakSe unnatim , Arohati prApnoti; punaH padmAkarA: kamalavanAni, bhavanmukhazriyaM svotkRSTAM bhavanmukhazobhAM, draSTuM vilokayitum , iva, unmIlanti vikasanti / atra pAdatraye upamA, caturthapAde tUtprekSA // 6 // [l]| ca punaH, idam anupadoktavRttakulakaM, zrutvA zravaNendriyeNa pratyakSIkRtya, unmiSitalocanaH unmIlitanayanaH, san , salIlaM saharSa, zayanAt zayyAyAH, utthAya, sasainikaH sainikasametaH, nagarabAhyAyAM nagarabahirvartibhUmau, jagAma gatavAn , harivAhana iti sarvatra zeSaH / ca punaH, svabhAvaramaNIyeSu prakRtyA manohareSu, parisareSu nagaraprAntapradezeSu, punaH, ArAmeSu upavaneSu, sarassu kAsAreSu, punaH devatAyatanamaNDaleSu devamandiragaNeSu, paribhramya vihAraM vidhAya, AvAsaM khanivAsasthAnam, AjagAma pratyAgatavAn / ca punaH, madhyAhnasamaye dinamadhyakAle, vaitADhyabhUdharaM vaitADhyasaMjJakaparvatama, adhyarohat ArUDhavAn , kIdRzam ? darAdeva dUradezAdeva, dRzyamAnazubhrAdabhravistAraM dRzyamAnaH, zubhraH-zukaH, adabhravistAraH-atyantabRhadAkAro yasya tAdRzam , punaH adRSTapAratarusaritsarovarAvyam adRSTapAraiH-adRSTaH pAraH-anto yeSAM tAdRzaiH, tarubhiH-vRkSaH, saridbhiH, sarovaraiH-kAsArazreSThazca, ADhya-pUrNam [v]| ca punaH, zikharadeze tadUrdhvadeze, kRtAvasthitiH avasthitaH san , nAkalokaM svargalokaM, karatalasthamiva hastatalavartinamiva, punaH madhyama vargapAtAlamadhyasthaM, bhuvanaM martyalokam , avimUle pAdamUle, nilInamiva antarbhUtamiva, punaH AzAmukhAni digantabhAgAn , dRSTimadhyaM nayanAbhyantaram , adhyAsitAni adhiSThitAni, iva, manyamAnaH utprekSamANaH, samantAt sarvabhAgeSu, prahitadRSTiH vyApAritalocanaH, 'taM vaitAvyaparvatam , avalokitavAn dRSTavAn' ityagreNAnveti / kIdRzam ? jambadvIpasya bhAratavarSAdigarbhitasya yojanazatasahasrapramANajambUvRkSaghaTitasyAsmAkamAdhArabhUtasya dvIpasya, uSNISapadramiva ziroveSTanapaTamiva; punaH bhAratavarSasya bhAratadezasya, mAnasUtramiva paricchedakasUtramiva; punaH gaganasindhoH AkAzarUpasAgarasya, setubandhamiva setusvarUpamivaH punaH vaizramaNaharitaH kuberadizaH, hAramiva muktAmAlyamiva; [sh]| punaH rekhAkAreNa rekhArUpeNa, patitaM skhalitaM, tANDavaprasRtakhaNDaparazubhuja daNDabhasmeva tANDave-nRtye, prasRtayoH-vistRtayoH, khaNDaparazoH-zivasya, bhujadaNDadaNDAkArabAhusaMlagnaM bhasma iva; punaH nimnAnusAreNa nIcadezAnusAreNa, sthitaM,pralayaviplutakSIrasindhuphenamiva pralayaviplutasya-pralayakAlocchalitasya,kSIrasindho:-kSIrasAgarasya, phenamiva-kSIravikAramiva punaH tridivadarzanotkaNThayA svargalokAvalokanotkaNThayA; helayA-krIDayA, utpatitam ucchalitam , mandAkinIpravAhamiva gaGgApravAhamiva; punaH samagramedinIbhAradhAraNakSamaM samastapRthvIbhAragrahaNasamartha, zeSasya tadAkhyasarparAjasya, rUpAntaramiva anyarUpamiva; punaH visphuradranakaTakAkrAntaM visphuratA-ujvalatA, ratnakaTakena-maNimayaprasthena, anyatra 18 tilaka. "Aho Shrutgyanam"
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| pratipakSamiva himavataH, pUrvAparodadhivelAvalagnamudakapAnatRSNayA jIrNasaMvartakAmbudasaMghAtamiva yugAntasamayamudIkSyamANam , indudyutimuSA dehaprabhollAsena paulastyahastollAsitaM kailAsamiva hasantaM, prakaTitabahusrotasA nirjharanivahena tuhinazailaspardhayA jAhnavIsahasrANIva sRjantaM [pa], digantaravyApibhirdarImukhasamIraiH sumerumahimAbhyasUyayA niHzvAsAniva vimuJcantam , azrAntasantatibhiH zakunikolAhalaiH kezavabhujAyantramandIritaM, mandaramivAdhikSipantaM, kulizakRttapakSavraNanibhAsu gambhIragairikakhaniSu lambamAnanizcalanirAyatAGgairajagarakulai1STaraktApakarSaNArthamAyojitairjalaukairiva durAlokapArzvabhAgam [sa], kaizcidudbhinnavaiDUryaratnAGkarakalApairadhaHkarAlakandarAdarzanajAtaromAJcairivAtItatArApathaiH pRthuparAkramANi krIDAkirAtavaMzyAni zabaravRndAni, kaizciditastatazcalitatanusaridveNikaiH skhalanaparyastasUryarathapatAkairiva patanabhItavidyAdharasaGghaparihRtalaGghanAni siddhAyata Tippanakam-bhujAyantrameva mandIra-zRGkhalaM saMjAtamasya sa tathoktaH [s]| krIDAkirAtaH-zaGkaraH / layanaMgRham [ h]| maNimayakaGkaNena, AkrAntam-adhiSThitam , kSIrodasya kSIrasAgarasya, vAhumiva; punaH bhUgolasya bhUmaNDalasya, pAtAlAvadhipraviSTamUlanizcalabandhamiva pAtAlAvadhipraviSTena-pAtAlaparyantamagnena, mUlena, nizcala:-sthiro yo bandhaH bandhanaM, tamiva punaH vizAlakaTakAvaSTabdhabhUtalaM vizAlena-vistRtena, kaTakena-nitambena, pakSe senayA, avaSTabdham-AkrAntam . bhUtalaM yena tAdRzaM, himavataH himAcalasya, pratipakSaM ripumiva; punaH udakapAnatRSNayA jalapipAsayA, pUrvAparodadhivelAvalagnaM pUrvapazcimasamudrataTasaMsaktaM, yugAntasamayaM pralayAvasaram , udIkSamANaM pratIkSamANaM, jIrNasaMvartakAmbudasaMghAtamiva purANapralayakAlikamegharAzimiva; punaH indudyutimuSA candracchavihAriNA, dehaprabhollAsena zarIradIpyunnamanena, paulastyahastollAsitaM paulastyasya-rAvaNasya, hastena-ullA sitam-uddhRtaM, kailAsaM tadAkhyaM rajataparvataM, hasantamiva tiraskurvantamiva; punaH prakaTitabahusrotasA prakaTitAni-prAdurbhAvitAni, bahUni, srotAMsi-pravAhamArgA yena tAdRzena, nirjharanivahena pravAhasamUhena, tuhinazailaspardhayA himAcalAbhibhavecchayA, jAhnavIsahasrANi gaGgAsahasrANi, sRjantamiva AviSkurvantamiva [ss]| punaH digantaravyApibhiH diGmadhyavyApakaiH, yadvA anyAnyadigvyApakaiH, darImukhasamIraiH kandarAgrabhAgodgatapavanaiH, sumerumahimAbhyasUyayA sumeruparvatamahattvajanitakhadena, niHzvAsAn nAsikApavanAn , vimuJcantamiva nissArayantamiva punaH azrAntasantatibhiH avicchinnaparamparaiH, zakunikolAhalaiH pakSikUjitaiH, kezavabhujAyantramandIritaM kezavasya-viSNoH, yo bhujAyantraH-bAhurUpasaMyamanasAdhanaM, sa eva mandIraM-zRGkhalaM saMjAtamasya tAdRzaM, mandaraM tadAkhyasamudramanthAcalam , adhikSipantamiva tiraskurvantamiva; punaH kulizakRttapakSavaNanibhAsu vajracchinnapakSakSatasadRzISu, gambhIragairikakhaniSu nimnagairikAkhyadhAtusambandhyAkareSu, lambamAnanizcala nirAyatAGgaiH lambamAnAni-avanamanti, nizcalAni-sthirANi, nirAyatAni-atyantadIrghANi, aGgAni-avayavA yeSAM tAdRzaiH, aja kulaiH ajagarajAtIyasarpagaNaiH, duSTaraktApakarSaNArtha vikRtazoNitanissAraNArtham , AyojitaiH saMzleSitaiH, jalaukairiva rudhirAkarSakajalajantuvizeSairivetyutprekSA, durAlokapArzva durAlokaM-durdarza, pArzva-prAntaM yasya tAdRzam [sa]; punaH udbhinnavaiDUryaratnAkurakalApaiH uddhinnaH-udbhidyoddhataH vaiDyaratnAkarANAM-vidUrAta prabhavatIti vaiDUryam , tadrUpANAM ratnAnAm, aGkarakalApaH-aGkarasamUho yeSu tAdRzaiH, ata eva adhaHkarAlakandarAdarzanajAtaromAJcairiva adhaH-nIcaiH, karAlakandarAyAH-bhayAnakaguhAyAH, darzanena, jAtaHudbhUtaH, romAJco yeSAM tAdRzairiva, atItatArApathaiH atikrAntagaganaiH, gaganAdapyunnatairityarthaH, kaizcit kairapi, zikharairityagreNAnveti, pRthuparAkramANi vistRtavIryANi, krIDAkirAtavaMzyAni krIDAkirAtaH-zaGkaraH, tadvaMzyAni-tadvaMzajAni, zabaravRndAni bhillavizeSagaNAn , 'dhArayantam' ityagreNAnveti, punaH itastatazcalitatanusaridveNikaiH itastataHatra tatra, calitA-vilulitA, tanvI-kRzA, yA sarit nadI, tadIyA veNikApravAho yeSu tAdRzaiH, ata eva skhalanaparyastasUryarathapatAkairiva skhalanena-AsphAlanena, paryastA-patitA, sUryarathapatAkA-sUryarathasambandhinI patAkA yeSu tAdRzairivetyutprekSA, kaizcit kairapi, zikharaiH, patanabhItavidyAdharasaGghaparihRtalaGghanAni patanabhItaiH-adhaHskhalanabhayAnvitaiH, vidyAdharasaGghaH "Aho Shrutgyanam"
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 139 nAni, kaizcidandhakAragahvarapravezitasaralanirjharasaliladhArairasurakanyAdhirohaNArthamavalambitarajujAlairiva satatasaptarSiyAtrApavitritAni divyAzramapadAni, kaizciduttuGgatAlataruvanaitriviSTapamupaspraSTumUrvIkRtabhujairiva nirAtaGkanAkimithunAbhyasyamAnamanmathakrIDAbhaNitAni maNizilAlayanAni zikharairdhArayantaM [ha], niviSTAnantavanadevatAnagaramiva latAgRhAtaiH, AviSkRtAnekapAtAlamiva sAndhakArakandaraiH, prasUtaniHsaMkhyApatyamiva diGnAgayUthaiH, utthApitaprabalabahulapradoSamiva tamAlatarumaNDalaiH, AvAsitApAravAsaramiva svarNasAnuprabhAprAmbhAraiH, prakaTitAnekarAmAyaNamiva kilikilAyamAnavAnarAnIkanikAyaiH, darzitApUrvaprajAsargamiva kiMpuruSavagaiH [kSa], kacid baddhamaNDalagaruDagotrapakSivyAvarNyamAnadvIpAntarapracAravArta, kvacid vipakSavAraNavirodhapariNatagajonmUlitagalagaNDazailaM, kacinmRgArAtikarakulizadAritajaladagarbhodgIrNamuktAphalAkIrNaM, kacinnRttapravRtta Tippanakam-bahula:-kRSNapakSaH / kiMpuruSaH-kinnaraH [kSa] / mRgArAtiH-siMhaH / nIlakaNThaH-mayUraH [jJa] / vidyAdharagaNaiH, parihRtam-atyunnatatvAt parivarjitaM, laGghanaM yeSAM tAdRzAni, siddhAyatanAni siddhajanamandirANi, dhArayantam , punaH andhakAragahvarapravezitasaralanirjharasaliladhAraiH andhakAragahvare-andhakArapUrNadevakhAtabile, pravezitA,saralA-avakrAkArA, nirjharasaliladhArA-pravAhajaladhArA yaistAdRzaiH, ata eva asurakanyAdhirohaNArtham asurakanyAyAH-daityasutAyA, adhirohaNArthama-ArohaNArthama. avalambitarajajAlairiva avalambitama-AnamitaM. rajajAlaM-rajapajo yaistAdRzairivetyatprekSA. kaizcita katipayaiH zikharaiH, satatasaptarSiyAtrApA vitritAni nirantaramarIcyAdisaptarSiprayANapUtAni, divyAzramapadAni uttamAzramasthAnAni, dhArayantam , punaH uttuGgatAlataruvanaiH uttuGgam-unnataM, tAlatarUNAM-tAlavRkSANAM, vanaM yeSu tAdRzaiH, ata eva triviSTapaM vargam , upaspraSTum upasparzanArtham , UrvIkRtabhujairiva UvIkRtAH-unnamitAH, bhujAH-bAhavo yaistAdRzairiva, kaizcit kairapi, zikharaiH, nirAtaGkanAkimithunAbhyasyamAnamanmathakrIDAbhaNitAni nirAtakaiH-niHzaGkaH, nAkimithunaiHdevadvandvaiH, abhyasyamAnaM-paunaHpunyena kriyamANaM, manmathakrIDAbhaNitaM-kAmakelikUjitaM yeSu tAdRzAni, maNizilAlayAni maNirUpazilAmayamandirANi, dhArayantam [ ha] punaH kIdRzam ? latAgRhavAtaiH latAgRhasamUhaH, niviSThAnantavanadevatAnagaramiva niviSTam-antarbhUtam , anantam-apAram , vanadevatAnAM-vanasthadevAnAM, nagaraM yasmiMstAdRzamiva; punaH sAndhakArakandaraiH andhakArapUrNaguhAbhiH, AviSkRtAnekapAtAlamiva AviSkRtAni-prakaTitAni, anekAni-bahUni, pAtAlAni yena tAdRzamiva; punaH diGnAgayUthaiH diggajagaNairhetubhiH, prasUtanissaMkhyApatyamiva prasUtAni-utpAditAni, nissaMkhyAni-saMkhyArahitAni, apatyAni-putrA yena tAdRzamiva, tadvat pratIyamAnamityarthaH; punaH tamAlatarumaNDalaiH tamAlajAtIyavRkSagaNaiH, utthApitapravalabahulapradoSamiva utthApitaM-janitaH,prabala:-sAndraH, bahulasya-kRSNapakSasya, pradoSaH-rajanImukhaM yena tAdRzamiva; punaH svarNasAnuprabhAprAgUbhAraiH svarNasAnoH-suvarNamayaparvatakAyasamabhUmikAyAH, prabhAprArabhAraiH-dyutisandohaiH, AvAsitApAravAsaramiva AvAsitAH-nivAsitAH, apArA:-anavadhikAH, vAsarA:-divasA yena tAdRzamiva; punaH kilakilAyamAnavAnarAnIkanikAyaiH kilakilAyamAnAnAM kilakilAtmakazabdaM kurvatAM, vAnarANAM markaTAnAM, yat , anIkaM-sainyaM yadvA saMgrAmaH, tasya nikAyaiH-nivAsasthAnaH, yadvA samUhaiH, prakaTitAnekarAmAyaNamiva prakaTitAni-AviSkRtAni, anekAni-bahUni, rAmAyaNAni-rAmacaritAni yena tAdRzamiva; punaH kiMpuruSavagaiH kinnaragaNaiH,darzitApUrvaprajAsagamiva darzitaH-prakaTitaH, apUrvaprajAsargaH-vilakSaNasantatisRSTiryena tAdRzamiveti sarvatrotprekSA; [kSa] / punaH kvacit kasmiMzcit sthAne, baddhamaNDalagaruDagotrapakSivyAvarNyamAnadvIpAntarapracAravAta baddhamaNDalaiH-baddhapatikaiH, garuDagotrapakSibhiH-garuDavaMzajapakSibhiH, vyAvarNyamAnA-upAkhyAyamAnA upadvIpAntarapracAravArtA-anyAnyadvIpasaJcAra vRttAnto yasmitAdRzam / punaH kvacit kasmiMzcid vAraNavirodhapariNatagajonmUlitagalagaNDazailaM vipakSavAraNavirodhena -zatrubhUtagajavirodhena, pariNataiHdantaprahAraprasaktaH, gajaiH, unmUlitaH-utpATitaH, ata eva galan-patan , gaNDazailaH-cyutasthUlapASANo yasya tAdRzam , punaH kvacit kasmiMzcit sthale, mRgArAtikarakulizadAritajaladagarbhodgIrNamuktAphalAkIrNa mRgArAtInA--mRgaripUNAM, "Aho Shrutgyanam"
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / nIlakaNThanivahadarzitAkAlazAvalaM, kacinmugdhavanamahiSapuraskRtapalAyamAnAzvamukhasamUha, trivikramamiva pAdAnanirgatatripathagAsindhupravAham , rathamiva cakravartibalacUrNitAsannabhUtalam , merukalpapAdapAlIparigatamapi namerukalpapAdapAlIparigatam , vanagajAlIsaMkulamapi navanagajAlIsaMkulaM tamavalokitavAna [k]| ___ upajAtavismayaM ca taM tasya zikhariNaH svabhAvaramaNIyAsu zikharazreNiSu punaH punaH prahitadRzamuddizya nagnAcArya ekaH samuccArya jayazabdamabdadhvAnajayinA khareNa prakramAgatamimaM zlokamapaThat "dRzyaM bhUmibhRto'sya deva! kimiha skandhasthavidyAdharazreNIyasya vahanti yasya samatAmanye'pi gotrAcalAH / draSTavyastvamananyatulyamahimA madhye dharitrIbhRtAM yenAdhaHkRtakhecarendratatinA baddhA'sya mUrdhni sthitiH // " [kha] / Tippanakam-trivikramamiva pAdAgranirgatatripathagAsindhupravAham ekatra caraNAgraprAdurbhUtagaGgAnadIsrotasam , anyatra pratyantagirizikharainiHsRtagaGgAsindhunadIdvayapravAham / rathamiva cakravartibalacUrNitAsannabhUtalam ekatra rathAGgAgradhArAcUrNIkRtanikaTabhUpRSTham , anyatra cakravartirAjasainyacUrNitAsannabhUtalam / merukalpapAdapAlIparigatamapi na merukalpapAdapAlIparigataM yadi merutulyapratyantagiripatiyuktaM kathaM na merukalpAdim , anyatra nameruvRkSavizeSakalpatarurAjisaMgatam / vanagajAlIsaMkulamapi navanagajAlIsaMkulam araNyakarisaMkulaM yadi kathaM na saMkulam, anyatra nUtanavRkSagahanavyAptam [k]| siMhAnAmityarthaH, karakulizaiH-hastavajraH, dAritasya-khaNDitasya, jaladasya-meghasya, garbhAta-udarAta , udgIrNaiH-nirgataiH, muktAphalaiHmuktAmaNibhiH, AkIrNa-vyAptam ; punaH kvacit kasmiMzcit sthale, nRttapravRttanIlakaNThanivahadarzitAkAlazADvalaM nRttapravRttena-nRtyaprasaktena, nIlakaNThanivahena-mayUragaNena, darzitaM pratyAyitaM, zADvalaM-haritatRNamayasthalaM yasmitAdRzam / punaH kvacit kasmiMzcit pradeze, mugdhavanamahiSapuraskRtapalAyamAnAzvamukhasamUham avivekAvasthavanasambandhimahiSaiH, puraskRtaHazvadhiyA agrataH kRtaH, ata eva palAyamAnaH-dhAvitaH, azvamukhAnAm-azvamukhasadRzamukhavatAM vanyapazuvizeSANAM, kinnarANAM vA, samUho yasmiMstAdRzam [jJa]; punaH trivikramamiva viSNumiva, pAdAgranirgatatripathagAsindhupravAhaM pAdAgrAtpratyantaparvatAt, pakSe caraNAgrAt , nirgatAH-niHspanditAH, tripathagAyAH-svarga-martya-pAtAlarUpamArgatrayagAminyAH; sindhoH-nadyAH, gaGgAyA ityarthaH, pakSe tripathagAyAH-gaGgAnadyAH, sindhoH-sindhunadyAzca, pravAhA yasmiMstAdRzam ; punaH rathamiva cakravartibalacarNitAsannabhUtalaM cakravartibalena-akhaNDamaNDalezvarasainyena, pakSe rathAGgabhUtaM cakraM tatsambandhinA vartibalena-agradhArA zaktyA, cUrNitaM-piSTam , AsannabhUtalaM-nikaTabhUmipRSThaM yasya tAdRzam ; punaH merukalpapAdapAlIparigatamapi merukalpAnAM-merusadRzAnAM pAdAnA-pratyantagirINAM, pAlyA-paGkayA, parigatamapi-vyAptamapi, na merukalpapAdapAlIparigatamiti virodhaH, tatparihAre tu namerUNAM-tadAkhyAnAM, kalpAnAM-tadAkhyAnAM ca, pAdapAnAM-vRkSANAm , AlyA-patayA, parigataM-vyAptam ; punaH vanagajAlIsaMkulamapi vanyahastiyUthapUrNamapi, na vanagajAlIsaMkulamiti virodhaH, tatparihAre tu navAnAM-navInAnAM, nagAnAM-vRkSANAM, jAlyA-samUhena, saMkulaM-vyAptam [k]| upajAtavismayaM vaitADyaparvatAvalokanotpannAzcaryam , punaH tasya prakRtasya, zikhariNaH parvatasya, svabhAvaramaNIyAsu khabhAvena manoharAsu, zikharazreNISu zikharapatiSa, punaH punaH anekavAram , prahitadRzaM vyApAritanetraM, taM harivAhanam , uddizya lakSyIkRtya, ekaH, nagnAcAryaH maGgalapAThakaH, jayazabdaM jayakAraM samuccArya, abdadhvAnajayinA meghanAdAdadhikagambhIreNa, khareNa, prakramAgataM prakaraNaprAptam , imaM vakSyamANaM, zlokaM padyam , apaThat uccAritavAn , bho deva bho rAjan ! skandhasthavidyAdharazreNIya[ka]sya skandhasthA-zikharavartinI, vidyAdharazreNI-vidyAdharapatiryasya tAdRzasya; asya pratyakSasya, bhUmibhRtaH parvatasya, iha asmin zikharapradeze, kiM dRzyam ? apUrvadarzanayogya vastu sambhavati, yasya parvatasya, samatAM tulyatAm , anye'pi gotrAcalAH kulaparvatAH, vahanti prApnuvanti, dharitrIbhRtAM pRthvIpatInAM pakSe parvatAnAM madhye, "Aho Shrutgyanam"
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 141 AkarNya cainamudbhinnapulakaH saharSamabravIt samaraketuH-'kumAra ! sAdhvanena maGgalapAThakena paThitam , kiM dRzyate ? kiM ca varNyate ? sakalakuladharAdharasAdhAraNaguNagrAmagarimA girireSaH / darzanIyo varNanIyazca tvameko jagati yena niHsAmAnyanijacaritakharvIkRtasarvAnyabhUbhRtA nijabhujAdaNDamAtrasahAyena nirgatya zibirAt parimitairahobhirAvarjitaM vidyAdharacakravartitvam , anucarIkRtAH khecarAdhipatayaH, vidheyIkRtaM vidyAdevatAcakram , tadAstAM tAvadasya zikhariNo darzanavyAvarNanAni / tamevAvedaya yathAvRttamAditaH prabhRti sarvamAtmIyavRttAntam / duSTakaraTI sa tAvat lauhityataTaparvatATavyAM bhavantamapahRtya va gataH ? ka sthitaH ? tvayApi tato'vatIrya kiM kRtam ? kiM dRSTam ? kimanubhUtam ? ka pradeze kRtasthitinA preSitaH sa lekhaH ? kena vA sa zIghrameva prApitaH ziviram ? kuta IdRzInAmAkAzagamanAdikAryajanitajagadvismayAnAmakhilAnAmapi mahAprabhAvANAM vidyAnAmadhigatiH ? kathamiyamatarkitaiva vidyAdharacakravartipadaprAptiH ? kena vA prasaGgena tatra caitrarathavanaviDambini jinAyatanakAnane kRtamAgamanam ? kA ca sA trilokItilakabhUtA rUpagarvamapa ananyatulyamahimA ananyasAdhAraNamahattvazAlI, tvaM bhagavAn harivAhana eva, draSTavyaH darzanArhaH, adhaHkRtakhecarendratatratinA adhaHkRtA-nyUnIkRtA, khecarendratatiH-vidyAdharendragaNo yena tAdRzena, yena asya pratyakSavartivaitADhyaparvatasya, mUrbhi mastake, UrcabhUmikAyAmityarthaH, sthitiH, baddhA dRDhIkRtA, ca punaH, enam imaM zlokam , AkarNya zrutvA, udbhinnapulakA udgataromAJcaH san , samaraketuH, saharSa sapramodam , abravIt uktavAn , anena pratyakSavartinA, maGgalapAThakena maGgalAtmakazlokapAThinA, sAdhu samyak, paThitaM vyaktamuktam , sakalakuladharAdharasAdhAraNaguNagrAmagarimA sakalakuladharAdharasAdhAraNaH. nikhilakulaparvatasAdhAraNaH, guNagrAmagarimA-guNagaNagauravaM yasya tAdRzaH, eSaH samIpataravatI, giriH vaitAvyaparvataH, kiM dRzyate dRSTigocarIkriyate, ca punaH, kiM varNyate stUyate, na kimapi dRzyaM stutyaM vA'tretyarthaH / kintu jagati loke, ekA ekamAtraM, tvaM bhavAn , darzanIyaH darzanArhaH, ca punaH, varNanIyaH varNanAhaH, asIti zeSaH, niHsAmAnya nijacaritakharvIkRtasarvAnyabhUbhRtA niHsAmAnyacaritaiH-asAdhAraNasvacaritaiH, kharvIkRtAH-laghUkRtAH, sarve-samastAH, anye, bhUbhRtaH-rAjAno yena naH nijabhajAdaNDamAtrasahAyena nijabhujAdaNDamAtraM-khabAhurUpadaNDa eva, sahAyaM-sahakAri yasya tAdRzena, yena, zibirAt sainyAvAsAt , nirgatya niHsRtya, parimitaiH parigaNitaiH, ahobhiH dinaiH, vidyAdharacakravartitvaM vidyAdharasamrATtvam , AvarjitaM prAptam , punaH khecarAdhipatayaH vidyAdharAdhipatayaH, anucarIkRtAH bhRtyatAmApAditAH, punaH vidyAdevatAcakraM vidyAdhiSThAtRdevagaNaH, vidheyIkRtaM vazyatAmApAditaM, tat tasmAddhetoH, asya zikhariNaH parvatasya, darzanavyAvarNanAni darzanAni varNanAni, AstAma AsantAmityarthakamavyayam , tiSThantu nivartantAmityarthaH / AditaH prabhRti Arabhya, sarva samastam , AtmIyavRttAntam AtmIyaM-svakIyaM, vRttAntameva-samAcArameva, Avedaya, tAvaditi vAkyAlaGkAre / sa prakRtaH, tAvaditi vAkyAlaMkAre, duSTakaraTI duSTahastI, lauhityataTaparvatATavyAM lohitasya-brahmaputranadasya, apatyabhUtA nadI-lauhityA, tattaTavartiparvatasambandhinyAm , aTavyAM-vane, bhavantaM tvAm , apahRtya apahArakarmatAmApAdya, kva kasmin sthAne, gataH yAtaH, kva kasmin , sthAne, sthitaH sthirIbhUtaH, tataH hastinaH, avatIrya adhastAdAgatya, tvayApi, kiM kRtaM kiM vihitaM, punaH kiM dRSTaM dRSTigocarIkRtaM, punaH kim anubhUtam anubhavagocarIkRtaM, punaH kva kasmin , pradeze sthAne, kRtasthitinA sthitena, tvayetyanuvartate, saH matprAptaH, lekhaH patraM, zibiraM sainyAvAsaM, zIghrameva prApitaH upasthApitaH, punaH AkAzagamanAdikAryajanitajagadvismayAnAm AkAzagamanAdikAyaiH-AkAzavihArAdirUpAbhiH-phalabhUtakriyAbhiH, janitaH-utpAditaH, jagataH-lokasya, vismayaH-Azcarya yAbhistAdRzInAm , punaH mahAprabhAvANAma adhikazaktizAlinInAm, IdRzInAm anubhUyamAnaprakArANAm , akhilAnAmapi sarvAsAmapi, vidyAnAM siddhInA, kutaH kasmAta, adhigatiH prAptiH, vidyAdharacakravartipadaprAptiH vidyAdharasamrATpadaprAptiH, kathaM kena prakAreNa, abhUditi zeSaH, vA punaH, kena prasaGgena uddezena, caitrarathavanaviDambini kuberodyAnAnukAriNi, tatra tasmin , jinAyatanakAnane jinamandiraprAGgaNabhUtArAme, AgamanaM, kRtaM vihitaM, tvayeti sarvatrAnuSajyate, ca punaH, trilokItilakabhUtA tribhuvanazirodhAryA, punaH "Aho Shrutgyanam"
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 Tippanaka- parAgavivRtisaMvalitA / hartumiva pArvatI-kamalayorutpAditA kamalayoninA devena lAvaNyaikavasatiH sakalasyApi bhavaJcaraNakamalAnuvartino rAjalokasya mAnyA mahArAjakanyA ? yA tatra kadalIgRhe gRhItavirahiNIjanAkalpA jJApitA kumAreNa matsvarUpam [g]|' iti sakautukena pRSTaH samaraketunA vihasya harivAhanaH saharSamuvAca - 'yuvarAja ! kathayAmi yadi te kautukam avahito bhava, prabhUtamidamAkhyeyam, athavA vRthA mamAbhyarthaneyam ayameva bhUnA nirantarAzcaryasaraso madIyavRttAntaH kariSyatyavadhAnavantaM bhavantam / tadA pratyakSameva bhavatastathA madAndhaH sa gandhavAraNaH skandhadRDhabaddhAsanaM zAsanAnantarameva sAdhvasAdAdhoraNairakRta satvaropasarpaNairanarpitAGkuzamavazamudvahan mAmadrigahvarAt tato nirgatya tenaiva giritaTena yathottaraprakaTitajavaH pRSThato vahadbhiranavaratatarjitajAtyavAhairvAhinIpatibhiranyaizcAbaddhaparikaraiH parikArameNThavaNThaprAyaiH prajavibhiH sainyayodhairanubaddhyamAnaH kiyantamapi mArgamagamat [gha] / antariteSu ca nirantarairvanatarustambairvilambiteSu sarveSvanupadiSu lokeSvekena mArgavartinA Tippanakam - caitrarathaM (thavanaM ) - dhanadodyAnam / AkalpaH - nepathyam [ga] / anubadhyamAnaH sAtatyenAnugamyamAnaH [gha] ] / pArvatI- kamalayoH gaurI-lakSmyoH, rUpagarva saundaryAbhimAnam, apahartumiva dUrIkartumiva, lAvaNyaikavasatiH lAvaNyaMrUpaM, tadeva, ekavasatiH - ekamadvitIyaM nivAsasthAnaM yasyAH sA, kamalayoninA kamalodbhavena, devena brahmaNA, utpAditA sRSTA, punaH bhavaccaraNakamalAnuvartinaH tvadIyapAdapaGkajAnusAriNaH, sakalasyApi sarvasyApi, rAjalokasya nRpajanasya, mAnyA AdaraNIyA, sA dRSTigocarIbhUtA; mahArAjakanyA rAjaputrikA yA tatra tasmin kadalIgRhe kadalImaNDape, gRhItavirahiNIjanA kalpA dhRtaviyoginIjanaveSA, kumAreNa bhavatA, matsvarUpaM madIyaM svarUpaM, vijJApitA AveditA, mAM paricAyitetyarthaH [ga] / iti itthaM, sakautukena autsukyapUrNena, samaraketunA, pRSTaH jijJAsAM jJApitaH sanna, harivAhanaH, vihasya smitavadano bhUtvA, saharSa harSapUrvakam uvAca uktavAn yuvarAja ! kumAra ! yadi te tava, kautukam autsukyaM, tarhi kathayAmi vijJApayAmi, avahitaH zrotuM sAvadhAno bhava, idam anupadamucyamAnam, Akhyeyam AkhyAyikArUpeNa vaktavyam, pracuram adhikam / athavA iyaM tatkAlakriyamANA, mama, abhyarthanA avadhAnaprArthanA, vRthA vyarthA, yataH bhUnA bAhulyena, nirantarAzcaryasarasaH anavaratamAzcaryarasASThataH, ayaM vakSyamANaprakAraH, madIyavRttAnta eva madIya samAcAra eva, bhavantaM tvAm avadhAnavantaM sAvadhAnaM, kariSyati sampAdayiSyati / tadA tasmin kAle, bhavataH tava, pratyakSameva samakSameva, tathA tena prakAreNa, madAndhaH madamUDhaH, sa gandhavAraNaH gandhADhyagajaH, skandhadRDhabaddhAsanaM skandhe - grIvApradeze, baddhaM - kalpitaM, dRDhaM - sthiram Asanam - upavezanaM yena tAdRzaM, zAsanAnantarameva damanAvyavahitottarakSaNameva, sAdhvasAt bhayAt, akRtasatvaropasarpaNaiH zIghramanupagataiH, AdhoraNaiH hastipakaiH, anarpitAGkuzam samarpitAGkuzam, mAM harivAhanam, avazam anadhInaM yathA syAt tathA, svacchandamityarthaH, udvahan UrdhvabhAge dhArayan, tataH tasmAt, adrigahvarAt parvatanikuJjat, nirgatya niHsRtya, tenaiva, giritaTena parvataikadezena yathottaraprakaTitajavaH yathottaram - uttarottaraM, prakaTitaHpradarzitaH, javaH- vego yena tAdRzaH pRSThataH pazcAd bhAgataH, vahadbhiH gacchadbhiH, anavarata tarjitajAtyavAhaiH anavarataMnirantaraM, tarjitAH-bhatsitAH, jAtyAH - prazastAH, vAhAH - azvA yaistAdRzaiH, vAhinIpatibhiH senAnAyakaiH ca punaH, AbaddhaparikaraiH kRtagAtrabandhaiH, parikArame NThavaNThaprAyaiH kRtagAtrabandhaH, yadvA, parikArAH AyudhavizeSadhAriNaH, 'parighakara' iti pAThe tu parighAyudhAH, ye meNThAH- hastipakAH, vaNThAH, kuntAyughAH, tatprAyaiH - pracuraiH, punaH prajavibhiH vegotkarSazAlibhiH, anyaiH tadvayatiriktaiH, sainyayodhaiH senAsamavetabhaTaiH, anubadhyamAnaH sAtatyenAnugamyamAnaH kiyantamapi katipayamapi, mArgam, agamat laGghitavAn [gha] / ca punaH nirantaraiH sAndraiH, vanatarustambaiH vanavRkSagulmaiH antariteSu antarhiteSu sarveSu samasteSu, anupadiSu pazcAd gAmiSu lokeSu janeSu, vilambiteSu kRtavilambeSu satsu, mArgavartinA mArgasthena, punaH viSamapASANa "Aho Shrutgyanam"
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 143 viSamapASANapaTalasthapuTitAvatAreNa vanataraGgiNIzrotasA bhagnagamanatvarastarasAntarikSamudapatat / utpatya cAtidUramUrIkRtakuberadiGmukhAbhimukhayAtro gAtranirvApaNAya paritaH prakIrNena vistAriNA karAgrazIkarajalAsAreNa nirbharAndhakAritagaganagartaH puSkarAvartajalada iva saMvartakAlamarutAhato vegamatimahAntamatanot [3] / tena cAsya vegAtizayena saMjAtaguruvismayo'haM muhurmuhuH kautukAdadhomukhakSiptadRSTirasphuTopalakSyamANagrAmanagarAM kITaprAyajanapadAM dUrvApratAnopamAnavitatavelAvanakhaNDAM gaNDazailaprakhyavindhya-sahyapramukhabhUdharAmuragakanyakAnirmokasadRzamandAkinIpuraHsaramahAsaritpravAhAM naDvalAkAramAnasaprabhRtidivyasarovarAM sarvata eva cakSuSA paricchidyamAnavistArAmatidavIyastayA rasAtala iva praviSTAmandhakUpa iva nipatitAM jAtAnutApena madhuriporAcchidya balinevAtmasaMnidhAvAnItAmabdhiparyantAmavanimIkSamANaH [ca], kacit samAsannatayA tapanamaNDalasyAtiduHsahena tApoSmaNA dahyamAnakAyaH, kacidayatnAtapatratAM gatairambhodapaTalairuparivistAryamANamAMsala Tippanakam-saMvartakAla:-kSayakAlaH [Ga] / navalam-akhAtasaraH [ca] / paTalasthapuTitAvatAreNa viSameNa nimnonnatena, pASANapaTalena-prastararAzinA, sthapuTita--AvRtaH, avatAraH-pravezamArgo yasya tAdRzena, vanataraGgiNIsrotasA vananadIpravAheNa, bhagnagamanatvaraH vicchinnagamanavegaH san , tarasA vegena, antarikSaM gaganam , udapatat ucchalitavAn , ca punaH, atidUrabh atyantadUram , utpatya uDDIya, UrIkRtakuberadiGmukhAbhimukhayAtra: urIkRtA-svIkRtA, kuberadiGmukhAbhimukhI-uttaradigantAbhimukhI, yAtrA-prayANaM yena tAdRzaH, gAtranirvApaNAya zarIrazodhanAya, paritaH sarvataH, prakINana prakSiptena, vistAriNA dIrghaNa, karAyazIkarajalAsAreNa zuNDAdaNDAgrasambandhijalakaNadhArAsampAtena, nirbharAdhakAritagaganagartaH nirbharam-atyantam , andhakAritaH-andhakArasamayIkRtaH, gaganagartaH-AkAzabilaM yena tAdRzaH, saMvartakAlamarutA pralayakAlikapavanena, AhataH uddhRtaH, puSkarAvartajalada iva puSkarAvartasaMjJakameghavizeSa iva, atimahAntama atyadhikam , vegam , Atanota vistAritavAn | Gaca punaH, asya buddhisannikRSTasya gandhagajasya, tena anupadavarNitena, vegAtizayena vegAdhikyena, saMjAtaguruvismayaH utpannAtyantAzcaryaH, aham , muhurmuhuH vAraM vAram , kautukAt autsukyAta , adhomukhakSiptadRSTiH adhomukham-adhodezAbhimukhaM, kSiptA-preritA, dRSTiyena tAdRzaH san , asphuTopalakSyamANagrAmanagarAm asphuTam-avyaktAkAraM yathA syAt tathA, upalakSyamANAH-dRzyamAnAH, grAmAH-gRhasamUhAH, nagarANi ca yasyAM tAdRzIm , punaH kITaprAyajanapadAM kITaprAyAH-kITavadaNupramANAH, janapadAH-dezA yasyAM tAdRzIm , punaH dUrvApratAnopamAnavitatavelAvanakhaNDAM dUrvApratAnopamAnAH-dUrvAkhyatRNapuJjatulyAH, vitatAH-vistRtAH, velAvanakhaNDAH-taTavartivanagaNA yasyAM tAdRzIm , punaH gaNDazailaprakhyavindhyasApramukhabhUdharAM gaNDazailaprakhyAH-parvatacyutasthUlazilAtulyAH, vindhyasahyapramukhAH-vindhyasahyaprabhRtayaH, bhUdharAH- parvatA yasyAM tAdRzIm , punaH uragakanyakAnirmokasadRzamandAkinIpurassaramahAsaritpravAhAm uragakanyAkAnirmokasadRzAH-sarpakanyAzarIracyutatvatulyAH, mandAkinIpurassarANAM-gaGgApramukhAnAM, mahAsaritAmahAnadInAM, pravAhA yasyAM tAdRzIm , punaH naGgalAkAramAnasaprabhRtidivyasarovarA naDulam-akhAtaM saraH, tadAkArAH, mAnasaprabhRtayaH-mAnasAdayaH, divyAH-uttamAH, sarovarA:-kAsArazreSThA yasyAM tAdRzIm ,sarvata eva na tvekadezataH, cakSuSA netreNa, paricchidyamAnavistArA paricchidyamAnaH-mIyamAnaH, vistAraH-dairghya yasyAstAdRzIm , punaH atidavIyastayA atyadhikadUrayA, rasAtale pAtAle, praviSTAmiva kRtapravezAmiva, punaH andhakUpe andhe-andhakArapUrNe kUpe, nipatitamiva adhogatAmiva, punaH jAtAnutApena utpannapazcAttApena, balinA tadAkhyadAnavendreNa, madhuripoH viSNoH, Acchidya balAd gRhItvA, Atmasannidhau svanikaTe, AnItAmiva upasthApitAmiva, abdhiparyantAM samudraparyantAm , avaniM pRthvIm , IkSamANaH avalokamAnaH [c| kvacita kasmiMzcit pradeze, tapanamaNDalasya sUryamaNDalasya, samAsannatayA sannihitatayA, atidussahena atiduHkhasahena, tapoSmaNA tadIyakiraNoSNatayA, dahyamAnakAyaH santapyamAnazarIraH, punaH kvacit kasmiMzcit sthale, ayatnAtapatratAM akRtrimacchatrarUpatA, gataiH ApannaiH, ambhodapaTalaiH meghagaNaiH, uparivistAryamANamAMsalacchAyaH "Aho Shrutgyanam"
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| cchAyaH, kvacidabhravartmanAbhimukhamApatadbhiH siddhAdhvanyamithunaiH karibhayAd dUrata eva vihitApasaraNaH, kvacita taralitottarIyapaTapallavena tuGgagirizikharanirjharavAyunA svayamudbhUtatAlavRntenevApanItazramasvedajalakaNaH kSaNenaivAsya parvatapaterekazRGgAkhyasya zikharApravartinamAkAzapradezamAsAdayam [cha ] / dRSTvA ca nikaTavartinaM puro vaitADhyamISadgalitadALa iti manasyakaravam - 'eSa kuJjaraH kenApyasureNa rAkSasena vA pUrvajanmani mayA kRtaM smRtvA kamapyapakAramutpannakopenAnupravizya nIyate vazyama , na hi pazUnAM svarUpeNAkAzagamane kadAcidasti zaktiH, na cAtivegAdavagamyate kiyantamadhvAnamahamanenAnIta iti, tadayamadyApi yAvadatidUraM na yAti kSitigocarairalaGghayazikharocchrAyamacalaM vA nainamullaGghayati, payodhimadhye dvIpAntare vA na mAM prApayati, tAvadenaM vyAvartayAmi' iti saMpradhArya tiryagunnamitakUrparaH pANinA dakSiNena jaghanAvanaddhAM khaDgadhenukAmaspRzam [ja] / dRSTvA ca tAM samutkhanyamAnAmakhaNDitollasadasitalolAMzumAlAkarAlitadigantAmutpAtavidyutamivAmbare visphurantI sa vAraNaH sahasaiva muktArtabhISaNaninAdaH sapakSazaila iva kulizotrAsitastathaiva skandhabaddhAsanaM upari-zirodeze, vistAryamANA-prasAryamANA, mAMsalA-sAndrA, chAyA-anAtapo yasya tAdRzaH, punaH kvacit kasmiMzcit sthAne, abhravartmanA AkAzamArgeNa, abhimukhaM sammukham , ApatadbhiH-AgacchadbhiH, siddhAdhvanyamithunaH siddhAH-siddhiyuktAH, ye adhvanyaH-pathikAH, tanmithunaiH-tad dvandvaiH, karibhayAt hastibhayAt , darata eva dUrAdeva, vihitApasaraNaH kRtatyAgaH; punaH kvacit kasmiMzcit sthAne; taralitottarIyapaTapallavena taralitaH-caJcalitaH, uttarIyapaTapallavaH-pallavakomalottarIyavastraM yena tAdRzena; tuGgagirizikharanirjharavAyunA unnataparvatazikharasambandhijalapravAhazItalavAyunA, svayamudbhUtatAlavRnteneva svayaMparapreraNamantareNaiva, udbhUtena-utkampitena, tAlavRnteneva-tAlavyajanenevetyutprekSA, apanItazramasvedajalakaNaH apanItAH-dUrIkRtAH, zoSitA ityarthaH,zramasvedajalakaNAH-zramajanitasvedajalabindavo yasya tAdRzaH san , kSaNenaiva kSaNamAtreNa, ekazaGkAsyasya ekazRGgasaMjJakasya, asya buddhisannihitasya, parvatapateH parvatarAjasya, zikharAgravartinaM zikharorvasthitam , AkAzapradezam AkAzamArgam , AsAdayaM prAptavAn [cha / ca punaH, puraH agre, nikaTavartinaM samIpasthaM, vaitADhyaM tadAkhyaparvataM, dRSTvA avalokya, ISadgalitadAyaH kiJcinnaSTAntarbalaH san , iti ittham , manasi hRdi, akaravaM vicAritavAn / kenApi anavagatanAmnA, asureNa sAmAnyadaityena, rAkSasena vA kravyAdena vA, pUrvajanmani prAgbhave, mayA kRtaM kamapi, apakAram apriyakArya, smRtvA smaraNagocarIkRtya, utpannakopena jAtakrodhena, anupravizya antarbhUya, eSaH ayaM, kuJjaraH hastI, vazyaM khavazyatAM, nIyate prApyate, hi yataH, pazUnAM pazujAtIyAnAM, svarUpeNa svayam , AkAzagamane AkAzavicaraNe, zaktiH sAmarthya, kadAcit kadApi, na, asti vartate, ca punaH, ativegAt vegAtizayAddhetoH, aham , anena hastinA, kiyantaM kiM pramANakam , adhvAnaM panthAnam , AnItaH laGgitaH, iti na, avagamyate jJAyate, tat tasmAddhetoH, ayaM hastI, adyApi adhunApi, yAvat , atidUram adhikadUradezaM, na, yAti gacchati, vA punaH, kSitigocaraiH bhUmivAsibhiH, matyairityarthaH, alavayazikharocchAyam alaGghayaH-lacitumazakyaH, zikharocchAyaH- unnatazikharo yasya tAdRzam , enam ibham , acalaM parvataM, na, ullaGghayati atikrAmati, punaH payodhimadhye samudramadhye, dvIpAntare vA anyasmin dvIpe vA, mAM na, prerayati gamayati, tAvat enam imaM, hastinaM, vyAvartayAmi agragamanAnnivArayAmi, iti itthaM, sampradhArya nizcitya, tiryagunnamitakUparaH tiryak-vakaM yathA syAt tathA, unnamitaH-utkSiptaH, kUrparaH-karAdhaHpradezo yena tAdRzaH san , dakSiNena, pANinA hastena, jaghanAvanaddhAM nitambapurobhAganibaddhAM, khaDgadhenukAm asiputrikAm , churikAmityarthaH, aspRzam spRSTavAn [j]| __ ca punaH, samutkhanyamAnAM samudbhiyamANAM, punaH ambare gagane, utpAtavidyutamiva upadravajanakataDidiva, akhaNDitollasadasitalolAMzumAlAkarAlitadigantAm akhaNDitam-avicchinnaM yathA syAt tathA, ullasantyA-uccha gumAlayA-zyAmalacapalakiraNazreNyA, karAlitaH-vyAptaH, diganto yayA tAdRzI, vispharantIm udbhAsamAnAM, tAM churikAM, dRSTvA, saH prakRtaH, vAraNaH gajaH, kulizotrAsitaH vajrodvejitaH, sapakSazaila iva pakSAnvitaparvata iva, sahasaiva zIghrameva, muktArtabhISaNaninAdaH muktaH-kRtaH, ArtaH-duHkhapUrNaH, bhISaNaH-bhayaMkaraH, ninAdaH-cItkAraH pakSe zabdo yena "Aho Shrutgyanam"
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 145 samudvahan mAmudadhigambhIre sarasi tasminnadRSTapArAkhye satvaropasaMhRtapurogamanamAtmAnamamuJcat / patanasamanantarameva ca tirobhAvamupagate tatra niravalambano'haM patanavegA nnimajjya dUramaticirAdunmagno'pyajAtasaMkSobhaH paryAyeNa vihitAyatotkSepa - vikSepAbhyAM bhujAbhyAmanavaratamabhimukhAkRSTasalilastUrNameva tIrtvA sara urodannanIraM tIradezamasyAsAdayam [jha ] | tatra cArohaNasamayalagnena gAtroddhUlanareNunA gaganagamanavegazramavikIrNena ca tasya kariNa: karA - zIkarajalena kaluSIkRtaM prakSAlya suciramaGgamuttIrya madhya / dudvApya niSpIDite nibiDamavagalita paryuSitAGgarAgavimale dukUlavAsasI kRtvA''camanajalapAnAdikarma nivizyaikasya kUlAsannavartino latAgulmasya mUle muhUrta - mativAhitazramaH svasthacetAstathA zilAtalopaviSTame kA kinamanivAritA patatparuSamadhyaMdinAnilalupyamAnavapuSamanavaratajAyamAnakaNThAsyazoSamAtmAnamavalokya saMjAtavismayazcintitavAn [ a ] 'aho virasatA saMsArasthiteH, aho vicitratA karmapariNatInAm, aho yadRcchAkAritAyAmabhinivezo vidheH, aho bhaGgurasvabhAvatA Tippanakam - urodanaM vakSaHsthalordhvapramANam [jha ] / tAdRzaH san tathaiva pUrvavadeva, skandhavaddhAsanaM skandhapradezopaviSTaM, mAmU, samudrahan dhArayan, udadhigambhIre samudravannine, adRSTapArAkhye adRSTapAretyanvarthanAni, tasmin prakRte, sarasi kAsAre, satvaropasaMhRtapurogamanam satvaraM - zIghram, upasaMhRtaM niruddham agragamanaM yena tAdRzam, AtmAnaM svam, amuJcat pAtitavAn / ca punaH patanasamanantarameva patanAvyavahitottara kAlameva, tatra tasmin, gaje, tirobhAvam antardhAnam, upagate prApte, ahaM patanavegAt patanajanita. vegavazAt, nimajjya nimagno bhUtvA, aticirAt atidIrghakAlAt, dUram, unmagno'pi udgato'pi, ajAtasaMkSobhaH anutpanna - sambhramaH paryAyeNa krameNa vihitAyatotkSepavikSepAbhyAM vihitau kRtau Ayatau dIrghau, utkSepa-vikSepau-uttAnavitAnau yayostAdRzAbhyAM bhujAbhyAM bAhubhyAm, anavaratam nirantaram, abhimukhAkRSTasalilaH abhimukhAkRSTAnisammukhamAnItAni, salilAni - jalAni yena tAdRzaH, tUrNameva satvarametra, saraH prakRtakAsAraM, tIrtvA laGghitvA, urodananIram urodanam - vakSaH pramitaM, nIraM jalaM yasmiMstAdRzam, asya sarovarasya, taTapradezam AsAdayaM prAptavAn [jha ] / tilakamaJjarI ca punaH, tatra tasmin tIradeze, ArohaNasamayalagnena hastipRSThoparigamanakAlasaMsaktena, gAtroddhUlanareNunA gAtreNa-zarIreNa, yad udbhUlanaM - dhUlImardanaM, tatsambandhinyA reNvA-dhUlyA, ca punaH, gaganagamanavegazramavikIrNena AkAzagamanAyAsavikSiptena, tasya prakRtasya, kariNaH hastinaH, karAgrazIkara jalena zuNDAdaNDAgravarttijalakaNena, kaluSIkRtaM malinIkRtam, aGgam zarIrAvayavaM suciram atidIrghakAlaM, prakSAlya vizodhya punaH madhyAt tattIrAbhyantarAt, uttIrya UrdhvamAgatya, punaH, niSpIDite saMmardite, niviDaM atyantaM punaH avagalitaparyuSitAGgarAga vimale avagalitaiH - niSpatitaiH, paryuSitaiH-pUrva lagnaiH, aGgarAgaiH - aGgavilepanadravyaiH, vimale - malazUnye, dukUlavAsasI dukUle- kSaume adharIyottarIyavastre, udvApya niSkAsya, punaH AcamanajalapAnAdikarma AcamanaM mukhAdiprakSAlanaM, jalapAnaM pAnIyapAnaM, tadAdikaM karma kriyAM, kRtvA sampAya, punaH ekasya, kUlAsannavartinaH taTanikaTavarttinaH, latAgulmasya latApuJjasya, mUle adhodeze, nivizya upavizya, muhUrta kSaNam, ativAhitazramaH upazamitakhedaH, ata eva svasthacetAH prazAntahRdayaH, tathA tena prakAreNa, zilAtalo - paviSTaM zilApRSTopaviSTaM, punaH ekAkinam asahAyam, anivAritApatatparuSamadhyandinAnilalupyamAnavapuSam anivAritena anavaruddhena, paruSeNa - tIvreNa, madhyandinAnilena - madhyAhnakA likavAyunA, lupyamAnaM zoSyamANaM, vapuH zarIraM yasya tAdRzam, punaH anavarata jAyamAnakaNThAsyazoSam anavarataM - nirantaraM jAyamAnaH- utpadyamAnaH kaNThAsyazoSaH kaNThamukhazoSaNaM yasya tAdRzam, AtmAnaM kham, avalokya anubhUya, saMjAtavismayaH utpannAzcaryaH san cintitavAn AlocitavAn [ a ] | saMsArasthiteH sAMsArikAvasthAyAH, virasatA atAttvikatA, aho Azcaryam, punaH karma pariNatInAM karmavipAkAnAM vicitratA vilakSaNatA, aho Azcaryam, punaH vibhavAnAM dhanasaMpadA, bhaGgurasvabhAvatA nazvarasvabhAvatA; aho 19 tilaka0 "Aho Shrutgyanam"
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| vibhavAnAm / adyaiva tAdRzi tRNIkRtatridazapativimAnasaundaryasaMpadi nije sadmani suhRtsameto vINAvAdanAdivinodajanitamAnandamanubhavannavasthito'hamadyaiva durgagirikAntAramadhyavartI parivRto vanazvApadazatairanyavaidezikapathikasAmAnyamavasthAvizeSam [Ta] / evamasvasthamAnaso mAnayAmi na tad rAjyam , na te rAjAnaH, na sa madAndhagajaghaTAsahasrasaMkulaH skandhAvAraH, na te chatracAmarAdayo narendrAlaMkArAH, na tAni zravaNahArINi cAraNastutivacanAni, sarvameva svapnavijJAnopamaM saMpannam / AstAM ca tAvadanyadapratyAsannam , Arogya yena skandhamAtmIyamahametAM bhUmimAnItaH, yazca sAdhaM mayaivAsminnagAdhasalile sarasi magnaH, so'pi nAsti prANabhUto me paTTavAraNaH / na jJAyate varAkasya kiM tasya vRttam , kimativegapatanAd gurutvAJca kAyasya gatvA dUramasya saraso mUlapaGke vilagno gADham , utAntarAla eva gacchan helayA samakAlameva pradhAvitaiH zakalIkRtya kavalito mahAkAyairjalacaraiH, utAparamavasthAntaraM kimapi saMprAptaH [8] / kiM caikamiha zocyate, sarva evAyamevaMprakAraH saMsAraH / idaM tu citraM yadIdRzamapyenamavagacchatAmIdRzImapi bhAvAnAmaniyatAM vibhAvayatAmIdRzAnapi dazAvizeSAnanubhavatAM na jAtucijantUnAM virajyate cittam, na vizIryate viSayAbhilASaH, na bhaGgurIbhavati Azcaryam / adyaiva asminneva dine, tRNIkRtatridazapativimAnasaundaryasampadi tRNIkRtA-tucchatAmApAditA, tridazapativimAnasya-indravyomayAnasya, saundaryasampat-manoharatyasampattiryena tAdRze, nije svakIye, tAdRzi tatprakArake, sadmani gRhe, suhRtsametaH suhRdA-samaraketusaMjJakamitreNa, sametaH-sahitaH, vINAvAdanAdivinodajanitaM vINAkvANanAdikrIDAjanitam , Anandam , anubhavan AkhAdayan , aham , adyaiva asminneva dine, durgagirikAntAramadhyavartI durgasya-duHkhena gantuM, zakyasya, gireH-parvatasambandhinaH, kAntArasya-vanasya, madhyavartI-madhyasthaH san , vanazvApadazataiH vanasambandhihiMsrapazuzataiH, parivRtaH pariveSTitaH, anyavaidezikapathikasAmAnyam itaravidezavAsipathikasAmAnyam , avasthAvizeSaM duravasthAm , avasthitaH prAptaH [2] / evam anena prakAreNa, asvasthamAnasaH vyAkulahRdayaH, mAnayAmi manye, tat anubhUtapUrvarAjyaM na, astIti, zeSaH, te parokSabhUtAH, yadvA paricitAH, rAjAnaH, na santIti yogaH, madAndhagajaghaTAsahasrasaMkulaH mandAndhAnAM-madamUDhAnAM, gajaghaTAnAM-gajayUthAnAM, sahasraNa, saMkula:- pUrNaH, saH anubhUtapUrvaH, skandhAvAraH zibiraM rAjadhAnI, vA na, astIti zeSaH / chatracAmarAdayaH, te anubhUtapUrvAH, narendrAlaGkArAH nRpabhUSaNAni, na santIti zeSaH, punaH zravaNahArINi zrotrapriyANi, tAni zrutapUrvANi, cAraNastutivacanAni bandijanastutivAkyAni, na, santIti zeSaH / sarvameva anupadoktaM samastameva vastu, svapnavijJAnopamaM vanakAlikavijJAnatulyaM, mithyeti yAvat , sampannaM sajAtam , apratyAsannam asannikRSTam , anyat anupadavakSyamANAd vyatiriktaM vastu, tAvat , AstAM tiSThatu / yena AtmIyaM svakIyaM, skandhaM pRSThopari, Aropya adhiSThApya, etAm imAm , bhUmim , aham , AnItaH prApitaH; ca punaH, yo mayaiva, sAdhaM saha; agAdhasalile atalasparzajale, asmin adRSTapArAkhye, sarasi kAsAre, magnaH antarlInaH, yo mama prANabhUtaH prANarUpaH, so'pi paTTavAraNaH pradhAnahastI nAsti, na jJAyate nirNIyate, varAkasya dayanIyasya, tasya paTTavAraNasya, kiM kIdRzaM, vRttaM samAcAraH, jAtaM vA, tathAhi ativegapatanAda vegAtizayena patanAddhetoH, ca punaH, kAyasya zarIrasya, gurutvAddhetoH, dUraM gatvA, asya prakRtasya, sarasaH kAsArasya, mUlapaGke adhastanakardame, gADham atyantaM, vilagnaH niSaktaH, kim ? uta vitaLate, helayA krIDayA, gacchan samakAlameva ekakAlameva, pradhAvitaiH prakarSeNa kRtadhAvanaiH, mahAkAyaiH vizAlazarIraiH, jalacaraiH makarAdibhiH, zakalIkRtya khaNDazaH kRtvA, madhya eva, kavalitaH bhakSitaH, uta vitaLate, aparam uktAvasthAdvayabhitra, kimapi anizcitavizeSam , avasthAntaram avasthAbhedaM, samprAptaH samyaganubhUtavAn , sarvatra sa paTTavAraNa ityanuvartate [3] | ca punaH, iha saMsAre, ekaM prakRtahastimAtraM, kiM zocyate zokalakSyIkriyate, sarva eva samasta eva, ayaM saMsAraH, evaMprakAraH etAdRzaH, zocya ityarthaH / idaM tu citram Azcaryam , yat yasmAd , enaM saMsAram , IdRzaM zocyam - avagacchatAmapi jAnatAmapi, punaH bhAvAnAM vastUnAm , IdRzIm evaMprakArAm , anityatAM vinazvaratA, vibhAva, yatAmapi vicArayatAmapi, punaH IdRzAn anupadoktaprakArAn , dazAvizeSAn avasthAvizeSAn , anubhavatAmapi "Aho Shrutgyanam"
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 147 bhogavAJchA, nAbhidhAvati niHsaGgatAM buddhiH, nAGgIkaroti nirvyAbAdhanityasukhamapavargasthAnamAtmA / 'sarvathAtigahano balIyAneSa saMsAramohaH' iti paribhAvya manasA muhUrtamutthAya tasmAt pradezAt svadezadarzanaM prati nirAzo nikaTavartinaM grAmaM nagaramAzramaM vAnveSayitukAmo nimittIkRtya dizamekAM zanaiH zanairudacalam [dd]| pracalitazca stokamantaramekatrAtisUkSmasukumArasikate nirantarodbhinnakusumagucchalatAgulmopagUDhaparyante galitahaMsagalaromastomapazmalakSmAtale muktAzuktisaMpuTazreNizAritodare viratazarvarIvirahazokakokamithunAnubhUyamAnasAndranidre drAdhIyasi sarastIrasaikate vibhAvyamAnavyaktataravinyAsA dUravicchinnAntaratayA kSititalAdhikanimagnacaraNatalatayA ca prakaTitagatitvarAtirekAH sarvadiGmukhAbhimukhIranekA mAnuSapadazreNIrapazyama [ Dha] / dRSTvA ca kizciducchrasitahRdayo nirIkSya nipuNamalpapramANatayA lalitasakalAvayavatayA ca strIjana Tippanakam-zAritaM kadhurIkRtam [6] / bhuJjAnAmapi, jantUnAM jIvAnAM, cittaM mAnasaM, jAtucit kadAcit , na virajyate vairAgyamApnoti, punaH viSayAbhilASaH cAruzabdaH rUparasagandhAkAGkSA, na vizIryate nivartate, punaH bhogavAJchA viSayabhogecchA, na bhaGgurIbhavati vinazyati, punaH buddhiH, niHsaGgatAm anAsaktim , abhidhAvati sattvaramabhigacchati, prApnotItyarthaH; punaH AtmA, niAbAdhanityasukhaM niyAbAdhaM-duHkhAsambhinnaM, nityam-avinazvaraM yat sukhaM tadrUpam , apavargasthAnaM mokSasthAnaM, na aGgIkaroti svIkaroti, abhipraitItyarthaH, sarvathA sarvaprakAreNa, atigahanaH atinibiDaH, atyantaduHkhamayo vA, punaH balIyAn balavattaraH, eSaH anubhUyamAnaH, saMsAramohaH saMsArAnurAgaH, iti itthaM, manasA hRdayena, paribhAvya vicArya, punaH tasmAt , pradezAt latAgulmarUpAt sthAnAt , utthAya, svadezadarzanaM prati vAbhijanadarzanaviSaye, nirAzaH AzAzUnyaH san , nikaTavartinaM samIpasthaM, grAma nagaraM, vA athavA, Azramam RSisthAnam, anveSayitukAmaH anveSayitumicchuH, ekA dizaM nimittIkRtya lakSyIkRtya, zanaiH zanaiH mandaM mandam, udacalaM pracalitavAn [dd]| ca punaH, stokaM kiJcit , antaraM dUraM, pracalitaH prayAtaH, ekatra ekasmin , sarastIrasaikate kAsArataTavartisikatAmayapradeze, mAnuSapadazreNI: manuSyapadapatI 'apazyaM dRSTavAnaham' ityapreNAnveti, kIdRze ? atisUkSmasukumArasikate atisUkSmAH-atyaNupramANA;, punaH sukumArAH komalAH, sikatAH-vAlukA yasmiMstAdRze; nirantarodbhinnakusumagucchalatAgulmopagUDhaparyante punaH nirantarodbhinnaiH-avirataprarUDhaiH, kusumagucchaiH-puSpastabakaiH, latAgulmaiH-latAbhiH, gulmaiH-skandharahitatarubhizca, yadvA latAstambaiH, upagUDhaH-AvRtaH, paryantaH-prAntabhUmiryasya tAdRze; punaH, galitahaMsagalaromastomapakSmalakSmAtale galitena-patitena, haMsagalaromastomena-haMsagaNDasthalasambandhiromAvalyA, pakSmalaM-saMkulaM, mAtalaM pRthvItalaM yasmiMstAdRze; punaH muktAzaktisampuTazreNizAritodare muktAzuktInAM ye sampuTAH-saMzliSTasvarUpANi, tadIyazreNyA-tadIyapakyA, zAritaM-citritam , udaraM-madhyaM yasya tAdRze; punaH viratazarvarIvirahazokakokamithunAnubhUyamAnasAndranidre virataH-nivRtaH, zarvarI virahazokaH-rAtrikAlikavizleSaduHkhaM yeSAM tAdRzaiH, kokamithunaiH-cakravAkadampatibhiH, anubhUyamAnA-prApyamANA, sAndrA-nibiDA, nidrA yasmiMstAdRze; punaH drAdhIyasi atidIrghe, kIdRzIrmAnuSapadazreNI: ? vibhAvyamAnavyaktataravinyAsAH vibhAvyamAnaHpratIyamAnaH, vyaktataraH-sphuTataraH, vinyAsaH-vikSepo yAsAM tAdRzIH, punaH dUravicchinnAntaratayA dUre vicchinnaM- manam , antaramavakAzo yAsAM tAdRzatayA, punaH, kSititalAdhikanimagnacaraNatalatayA kSititale-bhUtale, adhikam-atyantaM, nimagnamantalInaM, caraNatalaM-pAdatalaM yAsAM tAdRzatayA, prakaTitagatitvarAtirekAH prakaTitaH-pratyAyitaH, gatitvarAtirekaH-gamanavegAtizayo yAsAM tAdRzIH, punaH sarvadiGmukhAbhimukhIH nikhiladigantAbhimukhagatvarIH, punaH anekAH adhikAH, [ ddh]| ca punaH, dRSTvA taddarzanAnantaraM, kiJciducchasitahRdayaH ISadujjIvitahRdayaH, nipuNaM samyak, nirIkSya avalokya, alpapramANatayA alpAkAratayA, ca punaH, lalitasakalAvayavatayA manoharasarvAvayavatayA, etAH padapaGkayaH, strIjanasya strIvyaktInAmeva, sambhavanti, na tu puruSANAM puMvyaktInAm , iti itthaM, vikalpya vivicya, tAsu pAdapatighu madhye, atizaya "Aho Shrutgyanam"
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| syaitA na puruSANAmiti vikalpya tAsvekAmatizayaramyadarzanAmAgamoktapramANapratipannasakalasukumArAvayavAmabjacakracAmaracchatrAnukArAbhiranalpabahubhiravicchinnanimnAbhiH prazastalekhAbhirlAJchitAmanusaran padAnAM patimadhikatarAbhirAmadarzanamutpattisadanamiva saundaryalakSmyAH zlakSNasitasukumArasikatAkIrNabhUtalamanyo'nyalagnAbhiraviralodbhinnabAladazabalanIlacchadakalApAcchAditAbhirdivApi saMbaddhasAndrasaMdhyArAgazeSaM pradoSadhvAntamiva tanvatIbhiruttAnakusumastabakatArakitatanubhistaruNavanalatAbhirnirantarapinaddhanibiDaniHzeSa bhittibhAgaM raGgamiva jagatrayArAmavratatigaNikAnAM pAnagoSThIgRhamivAkhilamadhuvratavrAtAnAmAkaramiva samastodArapuSpamakarandasya svecchAvihAramandiramiva makaraketorekamelAlatAgRhamadrAkSam [nn]| Agatya cAsya dvAradeze kRtAva sthitirUvasthita evAbhyantare jhagiti puJjIbhUtamuddyotamiva dAvahutabhujo jAtataddAhakazaktibhaGga pizaGgIbhUtasarvAGgaiH sphuradbhirantaHsphuliGgairiva latAbhRGganikurambaiH karambitAbhogamazani ramyadarzanAm atyantamanoharadarzanAM, punaH AgamoktapramANapratipannasakalasukumArAvayavAm AgamoktazAstroktena, pramANena, pratipannAH-pramitAH, sukumArAH-komalAH, sakalAH-samastAH, avayavA yasyAstAdRzI, punaH abjacakracAmaracchatrAnukArAbhiH kamala-cakra-cAmara-chatrasadRzIbhiH, kvacid abjasthAne 'aGkuza' iti pAThaH, analpabahubhiH atimAtrabahubhiH, avicchinnanimnAbhiH nirantaragambhIrAbhiH, prazastalekhAbhiH zubhasUcakarekhAbhiH, lAJchitAm upalakSitAm , ekAM, padAnAM paGkSipathazreNIm , anusaran anugacchan , ekama advitIyam, elAlatAgRhama elAlatAyAH 'elAyA lokaprasiddhalatAsambandhigRham , 'adrAkSaM dRSTavAnaham' ityagreNAnveti, kIdRzam ? saundaryalakSmyAH saundaryasampadaH, abhirAmadarzanaM manoharadarzanam , utpattisadanamiva utpattigRhamiva, punaH zlakSNasitasukumArasikatAkIrNabhUtalaM lakSNAbhiHcikkaNAbhiH, sitAbhiH-zubhrAbhiH, sukumArAbhiH-komalAbhiH, sikatAbhiH-vAlukAbhiH, AkIrNa-vyAptaM bhUtalaM yasya tAdRzaM, punaH taruNavanalatAbhiH prauDhavanasambandhilatAbhiH, nirantarapinaddhanibiDaniHzeSabhittibhAga nirantaram aviratam , pinaddhAH-saMbaddhAH, niHzeSAH-samastAH, bhittibhAgAH- prAntabhAgA yasya tAdRzam , kIdRzIbhiH ? anyo'nyalagnAbhiH parasparazliSTAbhiH, punaH aviralodbhinnabAladazabalanIlacchadakalApAcchAditAbhiH aviralodbhinnaiH-nirantaraprarUDaiH, bAladazabalanIlaiH-bAla:-bAlyAvastho yo dazabala:-"dAnaM zIlaM kSamA'caurya dhyAnaprajJAbalAni ca / upAyaH praNidhiniM daza buddhabalAni vai // " ityanyatroktAni dAnAdIni daza balAni yasyAsau dazabala:-buddhaH, tadvannIlavaNaH, chadakalApaiH-patragaNaiH, AcchAditAbhiH-tirohitAbhiH, punaH divApi dine'pi, sambaddhasAndrasandhyArAgazeSa sambaddhaH-saMzliSTaH, sAndrasya-nibiDasya, sandhyArAgasya-sandhyAkAlikaraktakAnteH, zeSo yena tAdRzaM, pradoSadhvAntaM rAtryArambhakAlikamandhakAra, tanvatIbhiriva vistArayantIbhirivetyutprekSA, punaH uttAnakusumastabakatArakitatanubhiH uttAnAnAM-vikasitAnAM, kusumAnAM-puSpANAM, stabakaiHgucchaiH, tArakitA-saJjAtatArakA, tanuH-mUrtiryAsAM tAdRzIbhiH, punaH, kIdRzam ? jagatrayArAmavratatigaNikAnAM bhuvanatrayodyAnasambandhilatArUpavezyAnAM, raGgamiva nRtyabhavanamiva, punaH akhilamadhuvratavAtAnAm azeSabhramaragaNAnAM, pAnagoSTIgRhamiva puSparasapAnArthasamitibhavana miva, punaH samastodArapuSpamakarandasya nikhiladivyapuSparasaratnasya, Akaramiva utpattisthAnamiva, punaH makaraketoH kAmadevasya, svecchAvihAramandiramiva yathecchabhramaNasthAnamiva [nn]| __ ca punaH, Agatya nikaTamupasthAya, asya latAgRhasya, dvAradeze pravezanirgamasthAne, kRtAvasthitiH kRtagatinivRttiH, Urdhvasthita eva utthita eva, na tUpaviSTaH, jhagiti zIghram , abhyantare tanmadhye, 'AlokaM prakAzam , IkSitavAn dRSTavAn' ityapreNAnveti, kIdRzam ? dAvahutabhujaH vanAgneH, pucIbhUtaM rAzIbhUtaM, jAtataddAhakazaktibhaGgaM dhvastatadIyadAhakazaktikam , uddayotamiva prakAzamiva punaH pizaGgIbhUtasarvAtaH pizaGgIbhUtaM-kapilIbhUta, sarva-samastam , aGgaM yeSAM tAdRzaiH, punaH antaH madhye, sphuradbhiH saJcaradbhiH, latAbhRGganikuramvaiH latAsaktabhramaragaNaiH, sphuliGgairiva agnikaNairivetyutprekSA, karambitAbhogaM karambitaH-saMkIrNaH, AbhogaH-maNDalaM yasya tAdRzam , punaH azanipAtAhativilInasurazailazikhara "Aho Shrutgyanam"
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI .... 149 pAtAhativilInasurazailazikharapravRttakAJcanarasapravAhabahalamAlokamIkSitavAn [ta] / utpannavanyauSadhiprakAzAzaGkazca kSaNamiva dhyAtvA dikSu nikSiptadRSTirvAraMvAraM bAlaraktAzokamUle kRtorvAvasthAnAm , amalakAntijalataraGgiSu sarvAGgabhAgeSu samakAlasaMkrAntairAsannavallIpuSpaphalapallavailateti saMlakSyamANAm , alpadivasAdhirUDhanavayauvanAm [tha], atinigUDhadRDhaparvAbhiradhikatanutAratAmranakhaparamparAparigatAmAbhiH kusumasAyakazarazalAkAbhiriva virahijanahRdayazoNitAIzalyAbhiH saralasukumArAbhiraGgulIbhirupetena sAdhulokeneva snigdhatvacA'ruNAlokasubhagena caraNAbjayugenAcirakAlapItaM lAkSArAgarasamiva saphenodgamaM dhArAbhirudrintIm [da], udbhinnasundarazoNabindorvarakarikalabhazuNDAladaNDasya khaNDayitumiva guNAdhikyadarpamutsarpiNA nUpurapadmarAgakarakalApena spRzyamAnapInaparimaNDaloruyugalAm , ekataH kAntijalabhRtA nAbhimaNDalIkanakabhANDenAnyato'pi vRttAnupUrveNa pariNAhinorutUNIradvayenAzUnyapArzva nizAnamaNizilAphalakamiva kusumAstrapatriNAmativizAla Tippanakam-sAdhulokeneva snigdhatvacAruNA lokasubhagena ekatra snigdhatvamanojJena janasaubhAgyavatA, anyatra snehavaJcarmaNA raktatejasA [d]| zuNDAraH-hasvA zuNDA, 'zuNDAlaH-prazastazuNDA' [dh]| pravRttakAJcanarasapravAhabahalam azanipAtAhatyA-vajrapAtAghAtena, vilInasya-drutasya, surazailasya-sumeruparvatasya, zikharAta, pravRttena-Apatitena, kAJcanarasapravAheNa-suvarNarasapravAheNa, bahalaM-pUrNam [t]| ca punaH, utpannavanyauSadhiprakAzAzaGkaiva utpannavanyauSadheH-vanabhavauSadheH, prakAzasya, AzaGkA-saMzayo yasmiMstAdRza iva, kSaNaM kiJcit kAlaM, dhyAtvA vicintya, dikSu, nikSiptadRSTiH-vyApAritalocanaH, "ekAM bAlikA kanyakAm , apazyaM dRSTavAnaham' ityagreNAnveti, kIdRzIm ? bAlaraktAzokamUle bAlasya-laghoH, raktAzokasya-raktavarNAzokataroH, mUle-adhodeze, kRtorvAvasthAnAm utthitAm , na tUpaviSTAmityarthaH; punaH amalakAntijalataraGgiSu amalakAntijalAnAm-ujvaladyutirUpajalAnAM, taraGgo yeSu tAdRzeSu, sarvAGgabhAgeSu sarvAvayavapradezeSu, samakAlasaMkrAntaiH yugapatasaMlagnaiH, AsannavallIpuSpaphalapallavaiH AsannAnAM-sannihitAnAM, vallInAM-latAnAM, puSpaiH phalaiH pallavaizca, lateti saMlakSyamANAM pratIyamAnAm ; punaH alpadivasAdhirUDhanavayauvanAm acirotpannatAruNyAm [tha]; punaH atinigUDhadRDhaparvAbhiH atinigUDhAniatitirohitAni, dRDhAni-balavanti, parvANi-granthayo yAsAM tAdRzIbhiH, punaH adhikatanutAratAmranakhaparamparAparigatAgrAbhiH adhikatanvIbhiH-atikRzIbhiH, tArAbhiH-svacchAbhiH, tAmrAbhiH-raktAbhiH, nakhaparamparAbhiH-nakhapatibhiH, parigataMvyAptam , agram-anyabhAgo yAsAM tAdRzIbhiH, punaH virahijanahRdayazoNitAzalyAbhiH virahijanAnAM-viyogajanitakAmAvasthAvizeSasahitAnAM janAnAM, yad hRdayasya zoNitaM-rudhiraM, tena Adra-klinnaM, zalya-zalyatulyAgrabhAgo yAsAM tAdRzIbhiH, kusumasAyakazarazalAkAbhiriva kusumasAyakasya-kAmadevasya, zarazalAkAbhiriva-bANalekhAbhiriva, saralasukumArAbhiH saralAbhiH-RjvIbhiH, sukumArAbhiH-komalAbhizca, aGgulIbhiH, upetena sahitena, punaH sAdhulokeneva sajjaneneva, snigdha tvacA cikkaNacarmaNA, aruNAlokasubhagena raktaprakAzajanapriyeNa, pakSe snigdhatvacAruNA snigdhatvena vAtsalyena, cAruNAmanohareNa, lokasubhagena janapriyeNa, caraNAlayugena caraNakamaladvayena, acirakAlapItaM kiJcitpUrvakAlapItaM, saphenodgamaM vikRtarasodgamasahitaM, lAkSArAgarasaM lAkSAsambandhivilepanaraktadravyaM, dhArAbhiH pravAhaiH, udgirantImiva udvamantImiva [da] punaH udbhinnasundarazoNabindoH udbhinnaH-udgataH, sundaraH, zoNabinduH-raktabinduryasmiMstAdRzasya; tAruNye hi hastino dehe raktabindavo bhavanti, varakarikalabhazuNDAladaNDasya prazastatriMzadabdakahastizizusaMbandhiprazastazuNDArUpadaNDasya, guNAdhikyadarpa guNotkarSAbhimAnaM, khaNDayitumiva nirAkartumiva, utsarpiNA udbhAsinA, nUpurapadmarAgakarakalApena pAdakaTakavatiraktamaNikiraNanikaraNa, spRzyamAnapInaparimaNDaloruyugalAM spRzyamAna-sampRcyamAnaM, pInaM-sthUlaM, parimaNDalaM-vartulam , UlyugalaM-jaGghAdvayaM yasyAstAdRzIm ; punaH ekataH ekabhAge, kAntijalabhRtA kAntirUpajalapUrNena, nAbhimaNDalIkanakabhANDena nAbhicakrarUpeNa suvarNapAtreNa, punaH anyato'pi anyabhAge'pi, vRttAnupUrveNa vRttaM-vartulam , "Aho Shrutgyanam"
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tippanaka - parAgavivRtisaMvalitA / masRNamAMsalAbhogaM jaghanabhAgamudvahantIm [dha ], aviralavibhAvyamAnamarakatendranIla kuruvindazakalayA labdhumantamiva samantataH paryanteSu bhrAntayA velayevAtidUrapravRddhasya zRGgArajaladheH samadasArasa krauna kalavilApayA kAJcitayA valayitavizAla zroNipulinAm [ na ], agAdhanAbhivivaravAritaprasarAmabhinavAgatenAkSapaTalamAsthAya kAyasthena taruNimnA tatkSaNAdhigatarAjyasya ratipaterasitAkSara zreNimiva darzitAmatizayazlakSNasukumArarekhA romarAjimudareNodvahantIm [pa], UrdhvarekhAkAraromAvalI samavibhaktobhayavibhAgasya madhye'dhikatanorativizAlasAriphalakasyodaroddezasya zirasi jAtAnyo'nyaghaTTanena svarNazAradvayeneva suvRttakaThinapInapRSThena stanapIThobhayena sphuTAveditamanobhavavijayAm [pha ], upariparyastakarNAbharaNaprabhAkiraNasaMbhAreNa tadbharAdivAbhitaH srastAMzabhAgena bhinnaharitAlarociSA bhujalatAdvayena dviguNita pralambacampakaprAlambavaikakSyakAm [ba], 150 Tippanakam - abhinavAgatenAkSapaTalamAsthAya kAyasthena taruNimnA'sitAkSarazreNimiva ekatra kAyasthenaakSarajIvinA, akSapaTalaM-karaNasthAnam adhyAsya, anyatra tAruNyena zarIravartinA, abhinavAyAtena, akSapaTalam - indriyasaMghAtamadhyAruhya [ pa ] | rekhA - rAji:, ubhayatrApi, zAradvayena zAriyugmena [ pha ] / vaikakSyakaM-skandhalambisUtram [ba] / anupUrva - pUrvapUrvabhAgo yasya tAdRzena, pariNAhinA dIrgheNa, UrutUNIradvayena jaGghArUpaniSaGgadvayena, azUnyapArzvam azUnyaMsamanvitaM pArzva - samIpaM yasya tAdRzaM punaH kusumAtrapatriNAM kusumAstrasya kAmadevasya, patriNAM zarANAM nizAnamaNizilAphalakamiva nizAnArtha - tIkSNIkaraNArthaM, yat maNizilAphalakaM-maNirUpa zilApaTTa tadrUpamiva, punaH ativizAlamasRNamAMsalAbhogam ativizAlaH - atyantavistRtaH, masRNaH - cikkaNaH, mAMsala :- sthUlazca, AbhogaH - maNDalaM yasya tAdRzaM, jaghanabhAgaM kaTipurobhAgam, udvahantIM dhArayantIm [dha ]; punaH kAJcilatayA latAkAramekhalayA, valayitavizAlazroNipulinAM valayitaM veSTitaM, vizAlaM, zroNipulinaM- kaTirUpamacira jalotthitaM sthalaM yasyAstAdRzIM kIdRzyA ? aviralavibhAvyamAnamarakatendranIla kuruvindazakalayA aviralaM- nirantaraM vibhAvyamAnaM dRzyamAnaM, marakatasya - harita maNeH, indranIlasya - nIlamaNeH, kuruvindasya-raktavarNamaNivizeSasya, zakalaM-khaNDaM yasyAM tAdRzyA, punaH antaM pAraM, labdhumiva prAptumiva, samantataH sarva'taH, paryanteSu nitambaprAnteSu bhrAntayA vicaritayA punaH atidUrapravRddhasya atyantadUramucchalitasya zRGgArajaladheH zRGgArarasasAgarasya, velayeva laharyevetyutprekSA, punaH samadasArasa krauJcakalavilApayA samadasArasa krauJcavat-mattatattadAkhyapakSivizeSavat., kalavilApayA- madhuraninAdayA [n]| punaH kIdRzIm ? udareNa udaradvArA, romarAjiM romAvalIm, udvahantIM dhArayantIm, kIdRzIm ? agAdhanAbhivivaravAritaprasarAm agAdhena atalasparzena, nAbhivivareNa-nAbhirandhreNa, vAritaH-avaruddhaH, prasaraH - vistAro yasyAstAdRzIm, punaH akSapaTalam indriyasamudAyam, AsthAya adhyAsya, pakSe karaNasthAnamadhyAhya, abhinavAgatena acirAgatena, kAyasthena zarIrasthena, pakSe kAyasthAkhyalekhakuzalajAtivizeSeNa, taruNinA tAruNyena, tatkSaNAdhigatarAjyasya tatkSaNaprAptAdhipatyasya, ratipatteH kAmadevasya darzitAM dRSTipathamupasthApitAm, asitAkSarazreNimiva tadrAjyapramApakakRSNavarNAkSara paGktimivetyutprekSA, punaH atizayazlakSNasukumArarekhAm atizayena zlakSNAcikkaNA, sukumArA - komalA ca rekhA yasyAstAdRzIm ; [pa]; punaH kIdRzIm ? stana pIThobhayena stanAtmaka pradezadvayena sphuTAveditamanobhavavijayAM sphuTaM spaSTaM yathA syAt tathA, AveditaH vijJApitaH, manobhavasya - kAmadevasya, vijayaHutkarSo yathA tAdRzIm kIdRzena ? UrdhvarekhAkAraromAvalI samavibhaktobhayavibhAgasya UrdhvarekhAkArayA - UrdhvagAmirekhArUpayA, romAvalyA - romapaGkayA, samaM tulyaM yathA syAt tathA, vibhaktaH - pRthakRtaH, ubhayavibhAgaH - dakSiNavAmavibhAgo yasya tAdRzasya, punaH madhye madhyabhAge, adhikatanoH atyantakRzasya, ativizAla sAriphalakasya atidIrgha- krIDanapAzakapaTTarUpasya, udaroddezasya udarapradezasya, zirasi UrvabhAge, jAtAnyo'nyaghaTTanena utpannaparasparasaMgharSeNa, svarNazAradvayeneva suvarNamayakrIDanapAzakadvayenevetyutprekSA, suvRttakaThina pIna pRSThena suvRttaM suvartulaM, kaThinaM kaThoraM, pInaM-sthUlaM ca pRSTaM yasya tAdRzena [pha ]; punaH kIdRzIm ? bhujalatAdvayena latAkArabAhudvayena, dviguNitapralambacampakaprAlambavaikakSyAM dviguNitaM dviguNIkRtaM, pralambaM-- prakarSeNa lambamAnaM, campakasya - campakAkhyapuSpataroH prAlambaM- kaNThAdubhayato vakSasi lambamAnaM puSyadAma, "Aho Shrutgyanam"
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 151 adhika bahana vistAriNA marakatormikArAgapaTalena ghaTitavinIlabAhyapatra paripATi dvidhA vipATya lakSmInivAsatAmarasamiva nirmiteneva saralakomalAruNAGgulIdalabhRtA pANiyugalena bhrAjamAnAm [bha], tatkAlamarjitabalena nirjityArpitaM kandarpeNa hAsamiva hAraM hAramurasA svadhAmadhavalitastana kalazakailAza bhUdharaM dhArayantIm, adRSTapUrvapArvaNacandradarzana kautukena yugapadupAgatAbhyAmudayAstasaMdhyAtapastabakAbhyAmiva vibuddhabandhUkapuSpapuTapATalAbhyAmadharoSThabimbAbhyAmadhiSThitamukhIm [ma], udbhAvita ratiprItidarpaNa bhrameNa svacchakAntinA kapolayugalena snigdhanIlAlakalatA iva chAyAgatAH kuraGgamadapatrAGgulIrudvahantIm [ya], atirekataralatAramAyatasphAradhavalodarazobhizapharadvandvamiva bhuvanatrayajayAya vihitayAtrasya makaraketoH zakunasaMpAdanA Tippanakam - UrmikA- mudrikA, ghaTitavinIlabAhyapatraparipATi iti nirmitaM kriyAvizeSaNam [bha] | tatkAlamarjitabalena nirjityArpitaM kandarpeNa hAsamitra hAraM hAramurasA / svadhAmadhavalitastana kalaza kailAzabhUdharam hAraM - muktAkalApaM kIdRzamiva ? hAsamiva, kimbhUtaM hAsaM ? hAraM zaGkarasatkam, kimbhUtam ? arpitam kena ? kandarpeNa-kAmena, kiM kRtvA ? nirjitya - abhibhUya, kathaM ? tatkAlaM tasmin kAle, kIdRzaM hAraM hAsaM ca ? svadhAmnA - svatejasA, dhavalitaH, stanakalazAveva stanakalazavad vA kailAzabhUdharo yena sa tathoktastam [ma] | vaikakSyakAm-yajJopavItanyAyena urasi tiryakkSaptamAlyaM ca yasyAstAdRzIm kIdRzena tena ? upariparyastakarNAbharaNaprabhAkiraNasambhAreNa upari paryastaH - UrdhvavikIrNaH, karNAbharaNaprabhArUpANAM karNAlaGkArakAntirUpANAM, kiraNAnAM, sambhAraH - rAzi - ryasya tAdRzena, punaH tadbharAdiva karNAbharaNaprabhAbhArAdiva, abhitaH sarvataH srastAMzabhAgena srastaH- patitaH, aMzabhAgaHskandhabhAgo yasmiMstAdRzena, punaH bhinnaharitAlarociSA bhinnasya - cUrNitasya, haritAlasyeva tadAkhyauSadheriva, rociH- pItakAntiryasya tAdRzena [ba]; punaH kIdRzIm ? pANiyugalena hastadvayena bhrAjamAnAM zobhamAnAm kIdRzena ? adhikabahalena atipracureNa, vistAriNA paritaH prasAriNA, marakatormikArAgapaTalena marakatamaNimayAGgulIyakakAntikalApena, punaH lakSmInivAsatAmarasaM zrIdevInivAsabhUtakamalaM, dvidhA dvAbhyAM prakArAbhyAM vipATya vidArya, ghaTitavinIlabAhyapatra paripATi ghaTitA sampRktA, vinIlA - atinIlavarNA, bAhyA - bahiH sthitA, patraparipATI - patrAkAraracanApatiryasmiMstAdRzaM yathA syAt tathA, nirmiteneva racitenevetyutprekSA, saralakomalAruNAGgulIdalabhRtA saralAni - RjUni, komalAni, aruNAni-raktAni ca yAni aGgulIrUpANi dalAni patrANi, tadbhRtA taddhArayitrA [bha]; punaH kIdRzIm ? urasA vakSasA, hAraM muktAmAlyaM dhArayantIm, kIdRzam ? arjitabalena atizayayuktasAmarthyeNa, kandarpeNa kAmadevena, nirjitya vijitya tatkAlaM tasmin kSaNe, arpitaM samarpitaM, hAraM zaGkarasatkaM hAsamivetyutprekSA, kIdRzaM hAre hAsaM ca ? svadhAmadhavalitastana kalazakailAzabhUdharaM svadhAmnA - svakAntyA, dhavalitaH - zubhrIkRtaH, stanakalazarUpaH - kalazAkArastanarUpaH kalazAkArastanavad vA, kailAzabhUdharaH-kailAzaparvato yena tAdRzam ; punaH kIdRzIm ? adharoSTha bimvAbhyAM nimnodhvaSTharUpavimbaphalAbhyAm, adhiSThitamukhIm AzritavadanAm, kIdRzAbhyAm ? adRSTapUrvapArvaNacandradarzana kautukena adRSTapUrvasya - pUrvamadRSTasya, pArvaNacandrasya tanmukharUpapUrNimAcandrasya, darzana kautukena darzanautsukyena yugapadupAgatAbhyAm ekakAlopasthitAbhyAm, udayAstasandhyAtapastabakAbhyAmiva udayAstasambandhisandhyAkAli karaktAtapapujAbhyAmivetyutprekSA; punaH vibuddhabandhUkapuSpapuTapATalAbhyAM vibuddhasya - vikasitasya, bandhUkapuSpasya - tadAkhyaraktapuSpasya yat puTaM - saMzliSTasvarUpaM, tadvat pATalAbhyAM raktAbhyAm [ma]; punaH kIdRzIm ? udbhAvita ratiprItidarpaNabhrameNa udbhAvitaH - svasminnutpAditaH, rateH prIteH - ratinAnyAH prItinAmyAzca kAmadevapanayAH, darpaNayoH-AdarzayoH, bhramo yena tAdRzena, svacchakAntinA vimaladyutinA, kapolayugalena gaNDadvayena, kuraGgamadapatrAGgulIH kuraGgamadasya- mRgamadasya, kastUrikAyA ityarthaH, yAH patrAGgulyaH- patrAkAraracanAH, tAH, udvahantIM dhArayantIm, kIdRzIH ? kA iva ? chAyAgatAH pratibimbarUpeNApatitAH, snigdhanIlAlakalatA iva sarasanIlavarNacUrNakuntalalatA ivetyutprekSA [ ya ]; punaH kIdRzIm ? abhimukhaM sammukhaM, nayanotpaladvandvaM nayanakamaladvayaM darzayantIM dRSTipathamavatArayantIm, kIdRzam ? atirekataralatAram atirekeNa - atizayena, taralA-caJcalA, tArA - kanInikA yasmiMstAdRzaM punaH bhuvanatraya "Aho Shrutgyanam"
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / rthamutpAditaM daivena nayanotpaladvandvamabhimukhaM darzayantIm [ra], acchamaNivAlukApulinazaGkayA nizi lalATamadhyamadhizayitasya himakarakuraGgasya zRGgakoTibhyAmiva tiryagubhayataH paryastAbhyAmasitakuTilAyatAbhyAM bhrUvallarIbhyAmudbhAsitAm , adhikataracArutAropaNAya saMcArayitumataniSThamoSTharucakarAgamiva locanAntayoranavaratakRtagatAgatenAtyantasurabhiNA zvAsapavanena nibiDapuSpApIDaparimalahRtAni dUrAdeva madhukarakulAni stambhayantIm [la], adhigatasamastAmbhojaguNasaMpadApi nakhamaNimayUkhodbhAsitena dakSiNetarapANinA gRhItacArupuTakinIpatrapuTAmAsannavalliviTapeSu puSpAvacayamAcarantIm , ekAkinImekAM bAlikAmapazyam [va]| . tasyAzca digvyApinA tena dIptipaTalena rUpalAvaNyayauvanapurogaizca mitrabhAvamekatrAgatairaGgalatAguNainitAntamAnItavismayo'haM manasyakaravam "grahakavalanAd bhraSTA lakSmIH kimRkSapateriyaM, mdnckitaapkraantaa'bdherutaamRtdevtaa| ___ girizanayanodacirdagdhAnmanobhavapAdapAd, viditamathavA jAtA subhUriyaM navakandalI // 1 // Tippanakam-rucako-maNiH [ la] / jayAya tribhuvanajayoddezena, vihitayAtrasya prayAtasya, makaraketoH kAmadevasya, zakunasampAdanArtha zubhasUcakanimittasiddhyartha, daivena bhAgyena, utpAditam , AyatasphAradhavalodarazobhizapharadvandvamiva Ayatena-dIrgheNa, sphAradhavalenaatizubhreNa, udareNa zobhanazIla, zapharadvandvaM-matsyavizeSayugalamivetyutprekSA [ra] punaH kIdRzIm ? asitakuTilAyatAbhyAm asitAbhyAM- kRSNavarNAbhyAM, kuTilAbhyAM- vakrAbhyAm , AyatAbhyAM- dIrghAbhyAM ca, bhrUvallarIbhyAM netroparitanaromarAjilatAbhyAm , udbhAsitAm uddIpitAm , kIdRzIbhyAm ? nizi rAtrau, acchamaNivAlukApulinazaGkayA ujvalamaNirUpavAlukApulinazaGkayA-ujvalamaNirUpavAlukAsambandhyacirajalanirgatasthalazaGkayA, lalATamadhyaM bhAlamabhyam , adhizayitasya prasuptasya, himakarakuraGgasya candramRgasya. ubhayataH bhAgadvaye, tiryaka kuTilaM yathA syAt tathA, paryastAbhyAM prakIrNAbhyAM, zRGgakoTibhyAmiva zRGgAgrabhAgAbhyAmivetyutprekSAH punaH kIdRzIm ? adhikataracArutAropaNAya atyadhikasaundaryasampAdanAya, ataniSTham atisAndram ; oSTharucakarAgam rucakAkhyaraktamaNisadRzauSTaraktakAnti, locanAntayoH apAGgapradezayoH, saJcArayituM saMkramayitum anavaratakRtagatAgatena nirantarakRtagamanAgamanena, punaH atyantasurabhiNA atyantasundaragandhazAlinA, zvAsapavanena nAsikAmArutena, nibiDapuSpApIDaparimalahRtAni nibiDena-sAndreNa, puSpApIDena puSpamayaziromAlyena, hRtAni-AkRSTAni, madhukarakulAni bhramaragaNAn , stambhayantI nivArayantIm ; [la] punaH dakSiNetarapANinA vAmahastena, gRhItacArupuTakinIpatrapuTAM gRhItaM-dhRtaM, cAru-manoharaM, puTakinyAH-kamalinyAH, patrapuTa-puTAkAraM patraM yayA tAdRzIm , kIdRzena ? adhigatasamastAmbhojaguNasampadApi adhigatA-gRhItA, samastA-samamA, ambhojasyakamalasya, guNasampat-guNasamRddhiryena tAdRzenApi, nakhamaNi drAsitena na sUryakiraNavikAsitena iti virodhaH, tatparihArastu-nakharUpANAM maNInAM mayUkhaiH-kiraNaiH, udbhAsitena-ujjvalitena; punaH kIdRzIm ? AsannavalliviTapeSu sannihitalatAvRkSeSu, puSpAvacayaM puSpatroTanam , AcarantIM kurvatI, punaH ekAkinIm asahAyAm [v]| ca punaH, tasyAH prakRtabAlikAyAH, digvyApinA digvistAriNA, tena anupadamanubhUtena, dIptipaTalena kAnti kalApena, ca punaH, rUpalAvaNyayauvanapurogaiH rUpasaundaryatAruNyapramukhaiH, ekatra tadIyazarIrarUpe ekasmin sthAne, mitrabhAvaM mitratAm , AgataiH ApannaiH, aGgalatAguNaiH latAkArAGgaguNeH, nitAntam atyantam , AnItavismayaH anubhAvitAzcaryaH, ahaM harivAhanaH, manasi vahRdi, akaravam Alocayam / iyaM purovartinI taruNI, grahakavalanAda rAhugrahakartRkAd grAsAd, bhraSTA adhazcyutA, RkSapateH tArAdhipateH, candrasyetyarthaH, lakSmIH-zobhA, kim ? uta athavA, madanacakitA manmathasambhrAntA, ata eva, abdheH samudrAt , apakrAntA nirgatA, amRtadevatA pIyUSAdhiSThAtrI devatA, viditaM jJAtaM, yata , iyaM purovartinI, subhrUH suSThu dhruvau netroparitanaromarAjI "Aho Shrutgyanam"
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 153 jAnItha zrutazAlinau khalu yuvAmAvAM prakRtyarjunI, trailokye vapurIganyayuvataH saMbhAvyate kiM kvacit / etat praSTumapAstanIlanalinazreNIvikAsazriNI, zaGke'syAH samupAgate mRgadRzaH karNAntikaM locane // 2 // " [za] / nirvarNya cAticirakAlamAlapitukAmastadabhimukho'hamabhavam / sApi mAM tathAgatya dvAradeze kRtAvasthAnamekAkinamAbaddhanizcalalakSyeNa cakSuSA pratyekamavayavAnavalokayantamavalokya samupajAtasAdhvasA sahasaiva prabala. mArutAhatA bAlakadalIkandalIva kampitumArabdhA / dRSTvA ca tAM tathAvidhAmupajAtakaruNo'haM vidhAyAkAra saMvaraNamarpitanirvikArastimitadRSTistanmukhAravinde sthAnasthita eva tAM zanairavadam-- 'bAlike! kA tvam , kimarthamekAkinI praviSTA zUnye latAjAlake'sminnakasmAdevamuddhAntacittA bhIteva dilu kSipasi vikasitendIvaradaladAmadIrghAn dRSTipAtAn [pa] / kiM ca mAM dRSTA'niSTazakinIvAtmano vAraMvAramapavAritatanustanIyasA Tippana kam-udarciH-agniH 'jAnItha' ityAdizlokaH, zrutazAlinau zrutaM-zAstraM zravaNaM ca / prakRtyarjunI svabhAvena sarale dhvle| karNAntikaM zravaNasamIpam [za] / yasyAstAdRzI, girizanayanodarcirdagdhAda girizasya-zivasya, nayanarUpeNa, udarciSA-udgatam arciH-jvAlA yasmAt tena, agninetyarthaH, dagdhAd bhasmIkRtAd, manobhavapAdapAt kAmadevarUpavRkSAd , jAtA utpannA, navakandalI navyAGkuraH, astIti zeSaH atra sdenhaalngkaarH|| jAnItha zrutazAlinau khalu yuvAmAvAM prakRtyarjunI / trailokye vapurIganyayuvateH sambhAvyate kiM kvacit // etatpraSTa napAstanIlanalinazreNIvikAsazriNI / zaGke'syAH samupAgate mRgadRzaH karNAntikaM locane // 2 // AvAM nayane, prakRtyA svabhAvena, RjunI saralAkAre, UhApohApaTutayA saralabuddhike ca, yuvA karNau tu, khalu nizcayena, zrutazAlinau zrutena-zAstreNa, zravaNagocarIkRtena yuvatijanavRttAntena ca zAlete-zobhete yau tAdRzo, jAnItha vettha, yat trailokye tribhuvane, kvacit kutrApi, anyayuvateH etadatiriktataruNyAH, IdRk etAdRzam , vapuH zarIraM, sambhAvyate sambhavati kim ?, zaGke utprekSe, etat anupadoktaM, praSTuM jijJAsitum , asyAH purovartinyAH, mRgadRzaH mRgalocanAyAH, apAstanIlanalinazreNIvikAsazriNI apAstA-tiraskRtA, nIlanalinazreNyAH-nIlakamalapar3heMH, vikAsazrIH-vikAsazobhA yAbhyAM tAdRze, locane nayane, karNAntikaM karNasamIpaM, samupAgate samyagAyAte, karNasaMsRSTe ityarthaH / atrotprekSAlaGkAraH [sh]| ca punaH, aticirakAlam atidIrghakAlaM, nirvarNya dRSTvA, AlapitukAmaH AbhASitumicchuH, tadabhimukhaH tatsammukhaH, abhavaM sNvRtto'hm| sApi prakRtabAlikApi, tathA tena prakAreNa, Agatya, dvAradeze elAgRhapraveza nirgamasthAne, kRtAvasthAnam avasthitam , punaH ekAkinam asahAyam , punaH AbaddhanizcalalakSyeNa AbaddhaM-khAbhimukhamAropitaM, nizcalaM-sthiraM, lakSya-prakRtayuvatirUpadRzyaM yena tAdRzena, cakSuSA, pratyekam ekaikama , avayavAn aGgAni, avalokayantaM pazyantaM, mAm , avalokya dRSTvA, samupajAtasAdhvasA samutpannabhayA, prabalamArutAhatA prabalapavanAndolitA, bAlakadalIkandalIva navakadalIlatikeva, sahasaiva zIghrameva, kampitum , ArabdhA prvRttaa| ca punaH, tAM prakRtabAlikA, tathAvidhAM kampamAnAM, dRSTvA, upajAtakaruNaH utpannadayaH, aham , AkArasaMvaraNaM vikRtAkAragopanaM, vidhAya kRtvA, tanmukhAravinde tadIyamukhakamale, arpitanirvikArastimitadRSTiH arpitA-AropitA, nirvikArA-kAmavikArazUnyA, stimitA-nizcalA, dRSTiH-locanaM yena tAdRzaH sana , sthAnasthita eva atyaktasvasthAna eva, tAM bAlikA, zanaiH mandam , avadam uktavAn / bAlike ! tvaM kA kiMjAtIyA, kasya sutA vA, ekAkinI asahAyA satI, zUnye nirjane, asmin pratyakSavartini, latAjAlake latApuJja, praviSTA pravezaM kRtavatI, akasmAta vinaiva kAraNam , evam anena prakAreNa, uddhAntacittA udvignahRdayA, bhIteva bhayAku.leva, vikasitendIvaradaladAmadIrghAn vikasitAnAm , indIvaradalAnAM-nIlakamalapatrANAM, yad dAma-mAlyaM, tadvaddIrghAn , dRSTipAtAn , dikSu, kimarthaM kimuddizya, kSipasi prerayasi [Sa] | ca punaH, mAM, dRSTvA, AtmanaH svasya, aniSTazaGkinIva pratikUlasandehinIva, tanIyasA atisUkSmeNa, stanAMzakena stanAvaraNavastreNa, vAraMvAram 20 tilaka. "Aho Shrutgyanam"
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / stanAMzukena saMkucasi raktAzokaviTapakasyAsya mUle, kRtaM subhra! saMbhrameNa, mA sma bhaiSIH svalpamapyasmAt , jAnanihAvasthitAmunmathyamAno manmathena na tvAM nimittIkRtyAhamAyAtaH, na ca tvadapahAre kRtaprayatnaH krUrAtmA kazcidasuro vA guhyako vA gandharvo vA khecaro vA bhavAmi, bhUmigocaro'hamakhiladiGmukhakhyAtakIrterakhaNDitaprasaravAhinIvAhakhurapuTakSuNNadakSiNAparapUrvajaladhivelAvanasya sarvAvanipAlamaulimukuTaghRSTAGginakhamaNerikSvAkuvaMzAlaMkArasya rAjJo meghavAhanasyAtmajanmA harivAhano nAma kumAraH kAntArabhUmau kathaJcidvINayA vazIkRtya vidhRtamAtmIyameva senAvAraNaM pradhAnamadhirUDho niraGkuzaH kenApyavijJAtatattvena vyomacAriNA vairiNeva tamanupravizya bhUmimetAmAnItaH [sa] / samutkhAtazastrikAdarzanopajAtasaMtrAsena ca sahaiva dUranirjhariNAJjaninAdena muktvA nirAlambamambaratalAdavAGmukhamAtmadehamiha mahAsamudragambhIrodare sarasi nikSiptaH / samuttIrya ca tato yathAkathaMcit prasthitena dRSTA mayA dRSTihAriNI hariNAkSi ! ramaNIyavRkSagulme'smin pradeze sUkSmasikatAyAM pulinabhUmAvabhivyaktazubhalakSaNA caraNapadapatiH / tAM ca kautukAdanusaran sara anekavAram , apavAritatanuH AcchAditazarIrA satI, kiM kimartham , asya purovartinaH, raktAzokaviTapakasya raktAzokavRkSasya, mUle adhastanapradeze, saGkucasi saGkucya tiSThasi / subhra! sundarabhrazAlini !, sambhrameNa bhayena, kRtaM vyartham , asmAt mattaH, janAt , svalpamapi atISadapi, mA sma bhaiSIH bhayaM na kuru, manmathena kAmadevena, unmathyamAnaH utpIDyamAnaH, aham, iha asmin sthAne, avasthitAM jAnan tvAM. nimittIkRtya lakSyIkRtya, na AyAtaH aagtH| ca punaH, tvadapahAre balAt tvadhaNe, kRtaprayatnaH kRtodyogaH, ata eva, krUrAtmA niSThurAtmA, kazcit ko'pi, asuro vA rAkSaso vA, guhyako vA tadAkhyadevayonivizeSo vA, gandharvo vA tadAkhyadevayonivizeSo vA, khecaro vA vidyAdharo vA, na bhavAmi asmi, kintu bhUmigocaraH bhUmivAstavyaH, martya iyarthaH, aham, akhiladiGmukhakhyAtakIrteH samastadigantaprasiddhayazasaH, punaH akhaNDitaprasaravAhinIvAhakhurapuTakSuNNadakSiNAparapUrvajaladhivelAvanasya akhaNDitaHavyAhataH, prasaraH-prasAro yeSAM tAdRzAnAM vAhinIvAhAnAM-senAsamavetAzvAnAM, khurapuTaiH-sampuTitakhuraiH, kSuSNAni-piSTAni, dakSiNAparapUrvajaladhivelAvAnAne-dakSiNasya, apara sya-pazcimasya, pUrvasya, ca jaladheH-samudrasya, velAyAM-taTe yAni vanAni tAni tAdRzasya; punaH sarvAvanipAlamaulimukuTaghRSTADinakhamaNeH sarveSAm , avanipAlAnAM-pRthvIpatInAM maulimukuTaiHmastakakirITaiH, ghRSTAH-gharSaNenojvalitAH, abhinakhamaNayaH-pAdanakharUpA maNayo yasya tAdRzasya, punaH ikSvAkuvaMzAlaGkArasya ikSvAkusaMjJakanRpavaMzabhUSaNasya, rAjJaH nRpateH, meghavAhanasya, AtmajanmA aurasaputraH, harivAhano nAma tatsaMjJakaH, kumAra yuvarAjaH, kAntArabhUmau vanasthalyAM, vINayA vINAkvANanena, kathaJcit kenApi prakAreNa, vazIkRtya khavazama vidhRtaM nigRhItam , AtmIyameva khakIyameva, pradhAna mukhyaM, senAvAraNaM senAsamavetahastinam , adhirUDhaH ArUDhaH san , niraGkuzaH taddamanasAdhanAstrazUnyaH, avijJAtatattvena aparicitayAthArthyakena, kenApi vyomacAriNA AkAzagAminA, vairiNeva zatruNeva, taM prakRtahastinam , anupravizya, etAm imAm , bhUmim , AnItaH prApitaH [s]| ca punaH, samutkhAtazastrikAdarzanopajAtasaMtrAsena samutkhAtAyAH-samyaguddhRtAyAH, zastrikAyAH-churikAyAH, darzanena, upajAtena-utpannena, saMtrAsena-atyantabhayena hetunA, dUranirjhariNA dUravyApinA, ArtaninAdena duHkhadyotakacItkAreNa, sahaiva samakAlameva, nirAlambam Alambanarahitam , avAGmukham adhomukham , AtmadehaM svazarIram , ambaratalAt gaganatalAt , muktvA viyojya, mahAsamudragambhIrodare mahAsAgarasadRzanimnAbhyantare, iha asmin , sarasi kAsAre, nikSiptaH khena sAkaM nipAtitaH, ahamiti zeSaH; he hariNAkSi! mRganayane! ca punaH, samuttIrya tattaTamAgatya, tataH tasmAt varAt , yathAkathaJcita kathaGkathamapi, prasthitena pracalitena mayA, punaH ramaNIyavRkSagulme manoharavRkSapuje, asmina pradeze tattaTasthale, sUkSmasikatAyAM sUkSmA sikatA-vAlukA yasyAM tAdRzyAM, pulinabhUmau acirajalotthitasthalyAm , abhivyaktazubhalakSaNA prakaTitazubhasUcakacihnA, punaH dRSTihAriNI nayanAkarSiNI, caraNapatiH pAdapratikRtipatiH, dRSTA, ca punaH, tAM pAdapaDriM, kauta na autsukyAt, anusaran anugacchan , sarastIramaNDanaM prakRtasarovarataTAlaGkAra "Aho Shrutgyanam"
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI stIramaNDanamimaM latAmaNDapamanuprAptaH / dRSTA ca bhavatI, anubhUtaM cirAdanekajanmAntarasahasrasaMcitasya sukRtarAzerekakAlamavAptaparamaparipAkaM phalam , avadhAritamavadhibhAvenAGganArUpanirmANakauzalaM vidhAtuH, kavalito'. gastyaculukaspardhayevaikahelayA dUrakRtavistAreNa cakSuSA samastadiGmukhollacI lAvaNyajaladhiH niSphalApi saphalIbhUteyaM videzayAtrA, sAMprataM yAtumicchAmi, pRcchAmi ca tvAma , kathaya-'ko'yaM janapadaH, kimAkhyo'yamacalaH, kena puNyAtmanA khAnitamidaM saraH, kaH prazAsti bhuvametAM bhUmipatiH' ityAdi pRSTA mayA sA kanyakA prasattimagamat [h]| ___ avanatamukhI ca sthitvA muhUrtamadattottaraiva tasmAdazokatarutalAdacalat / AbharaNamaNiraNitavAcAlitalatAmaNDapodarA ca kiJcid vAmataH kurvatI mAmabhimukhamAgamat / sthitvA ca sthirA dvAranikaTe muhUrtamISadvalitakandharA trapAtaralitasitetaratArakAmamaranimnagAtaraGgataralAyatApAGganirgacchadacchaprabhAvacchAditadigantarAM sudhArasacchaTAmiva sakAlakUTAmakSipanme cakSuSi muhurmuhurmohAhlAdakAriNI kaTAkSadRSTim / tato lakSitAbhiprAyeNa nirgantumAkAGkSatIyamiti vicintya stokamapasRtena mayA dvAri dattAvakAzA prayatnakRtavivarta bhUtam , imaM pratyakSavartinaM, latAmaNDapaM latAgRham , anuprAptaH AgataH / ca punaH, bhavatI tvam , dRSTA dRSTigocarIkRtA / punaH cirAt dIrghakAlAt , anekajanmAntarasahasrasazcitasya anekeSu-bahuSu, janmAntarasahasreSu-pUrvapUrvabhavasahasreSu, saJcitasya-saMgRhItasya, sukRtarAzeH-puNyasamUhasya, ekakAlam , avAptaparamaparipAkaM prAptotkRSTapariNAma, phalam , anubhUtam AkhAditam / punaH avadhibhAvena sImAtvena, vidhAtuH brahmaNaH, aGganArUpanirmANakauzalaM strIrUparacanAnaipuNyam , avadhAritaM nirNItam / punaH agastyaculakaspardhayeva agastyasya-tatsaMjJakasya muneH, yaccaluka-samudrapAnArtha mukulitakarapuTaM, tatspardhayeva-tajjigISayeva, ekahelayA jhaTiti, dUrakRtavistAreNa dUravistAritena, cakSuSA, samastadiGmukhollacI khiladigantAtikAmI, lAvaNyajaladhiH saundayesindhuH, kavalitaH pItaH, sasnehaM dRSTa ityarthaH / punaH niSphalApi ApAtato vyarthApi, iyaM vartamAnA, videzayAtrA dUrayAtrA, saphalIbhUtA vastutaH phalavatI jAtA, sAmpratam adhunA, yAtuM parAvartitum , icchAmi, ca punaH, tvAM pRcchAmi vakSyamANajijJAsAM vijJApayAmi, kathaya bodhaya, ayaM dRzyamAnaH, kaH janapada: kimAkhyo dezaH, ayam acalaH parvataH, kimAkhyaH kinnAmA, punaH idaM pratyakSabhUtaM, saraH kAsAraH, kena puNyAtmanA dhArmikeNa, khAnitaM bhUmyavadAraNena nirmApitam , punaH etAM pratyakSAM, bhuvaM pRthvIM, kaH, bhUmipatiH rAjA, prazAsti adhikurute / mayA, ityAdi evam , anyadapi pRSTA jijJAsAM vijJApitA, sA prakRtA, kanyakA bAlikA, prasattiM pramodam , agamat anvabhUt [h]| ca punaH, muhUrta kSaNam , avanatamukhI adhomukhI satI sthitvA, adattottaraiva akRtoktapraznottaraiva, tasmAt prakRtAt azokatarutalAt azokavRkSamUlAt, acalat calituM pravRttA / ca punaH, AbharaNamaNiraNitavAcAlitalatAmaNDapodarA AbharaNamaNiraNitena alaGkaraNAtmakamaNiraNatkAreNa, vAcAlitaM-zabdAyitaM, latAmaNDapodare-latAgRhamadhyaM yayA tAdRzI, kizcit ISat , vAmataH dakSiNetarabhAge, mAM kurvatI vidadhatI, abhimukhaM sammukham , Agamat aagtvtii| ca punaH, dvAranikaTe dvArasya-pravezanirgamapradezasya, nikaTe, muhUrta kSaNaM, sthitvA, sthirA sthairyamApannA prastutakanyakA, ISadvalitakandharA kiJcidvakrIkRtagrIvA satI, muhurmuhuH anekavAram , me mama, cakSuSi dRSTipathe, kaTAkSadRSTiM kuTilAkAradRSTim , akSipat vyApAritavatI, kIdRzIm ? trapAtaralitasitetaratArakAM trapayA-lajjayA, taralitA-capalitA, sitetarA-kRSNavarNA, tArakAkanInikA yasyAM tAdRzIm, punaH amaranimnagAtaraGgataralAyatApAGganirgacchadacchaprabhAvacchAditadigantarAm amaranimnagAyAH-gaGgAyAH, taraGgavat taralAbhyAM-caJcalAbhyAm , AyatAbhyA-dIrghAbhyAm , apAGgAbhyAM- netraprAntapradezAbhyAM, nirgacchantIbhiH-niHsarantIbhiH, acchAbhiH-nirmalAbhiH, prabhAbhiH-kAntibhiH, avacchAditam-AvRtaM, digantaraM-diGA yaM yayA tAdRzIm , ata eva sakAlakUTAM viSavizeSamizritAM, sudhArasacchaTAmiva amRtarasadhArAmivetyutprekSA, punaH mohAlAdakAriNI mohasya-cetanAzaktidhvaMsasya, AhAdasya-Anandasya ca, pryojikaam| tataH tadanantaraM, lakSitAbhiprAyeNa pratItatadAzayena, punaH iyam abhimukhavartinI bAlikA, nirgantuM tato nissartum , AkAGkSati icchati, iti vicintya Alocya, stokaM kiJcit , apasRtena dUrIbhUtena, mayA, dvAri dvAradeze, dattAvakAzA dattanirgamamArgA, prayatnakRtavivartanApi "Aho Shrutgyanam"
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 Tippanaka - parAgavivRtisaMvalitA / nApi kiJcinnijairaGgAvayavaiH spRzantI sparzalobheneva samakAlollasitasAndrapulakajAlakaM madIyAGgavAmabhAgamamandamukhavAsAmoda bahalitena svabhAvasurabhiNA zvAsaparimalena pavanalulitena ca divyAGgarAgasaurabheNa samantato vAsayantI taM vanoddezaM nirgatA tasmAllatAmaNDApad gatA ca skhalitapada saMcArayA gatyA prAvRNvatI vAraMvAramuttarIyAJcalena svedaniviDAsaktasUkSmasukumArAmbaraM nitambam [kSa ] / ahamapi tarustambAntareNa tAM vrajantIM viratapakSmAspandena cakSuSA sarAgamIkSamANastatraiva deze iSTaM zaMsan kSaNamatiSTham / ISadudvignazceti cetasya karavam-- 'aho lokavyavahArAnabhijJatvamasyAH kanyakAyAH, yena dvAradezakRtopasarpaNasya punaH punaH prayuktapriyAlApasya dUradezAgamana khinna vapuSaH svayamAkhyAtanijavRttAntasya dravyAdAvadarzitArthibhAvasya vacanamAtreNApi me na kRtA pratipattiH / tat kimanayA ? anyato gacchAmi' iti cintayitvA tataH sthAnAt svadezadiGmukhAbhimukhastasyaiva sarasaH sarasaziziracchAyataruNA tIradezena zanaiH zanairudacalam [jJa ] | prasthitasya ca me cetasyabhavat - 'aho ! yat tadAnImupavanasthena mayA tatra vetradhArinivedite divya prayatnena mahatA yatnena kRtaM vivartanam - aGgasaMkocanaM yayA tAdRzyapi, sparzalobheneva tadaGgasaGgamaspRhayeva, samakAlollasitasAndrapulakajAlakaM samakAlam - ekakAlam ; ullasitam - udgatam, sAndraM - nibiDaM, pulakajAlaM - romAJcarAziryasmiMstAdRzaM, madIyAGgavAmabhAgaM madIyazarIravAmapArzva, nijaiH svakIyaiH, aGgAvayavaiH zarIrAvayavaiH kiJcit ISat spRzantI saGgamayantI, punaH amanda mukhavAsAmoda bahalitena amandena - utkaTena, mukhavAsasya, mukhasaurabhApAdakatAmbUlAdeH, Amodena - saugandhyena, bahalitena - pracurIkRtena svabhAvasurabhiNA akRtrima saugandhyayutena, zvAsaparimalena nAsikApavanasaurabheNa ca punaH pavanalulitena vAyukSiptena, divyAGgarAgasaurabheNa divyAnAm uttamAnAm, aGgarAgANAM - zarIravilepanadravyANAM, saurabheNa-saugandhyena taM prakRtaM, vanoddezaM vanapradezaM, vAsayantI surabhayantI, tasmAt prakRtAt, latAmaNDapAt latAgRhAt nirgatA niSkrAntA ca punaH svedanibiDAsaktasUkSma sukumArAmbaraM khedaiH - zarIrasyandijalaiH, nibiDa - sAndraM yathA syAt tathA, AsaktaH - AplAvitaH sUkSmaH - sukumAraH, zlakSNatha, ambaraH- vastraM yasmiMstAdRzaM nitambaM kaTipazcimabhAgam, uttarIyAJcalena uttarIyavastraprAntena, prAvRNvatI samAcchAdayantI satI, skhalita padasaMcArayA skhalitaH - yathAsthAnamapravRttaH, padasaJcAraH - pAdavikSepo yasyAM tAdRzyA, gatyA, gatA prasthitA [kSa ] / ahamapi tarustambAntareNa vRkSagucchamadhyena, vrajantIM gacchantIM tAM kumArikAM, viratapakSmaspandena virataH - nivRttaH, pakSmaNaH - nayanaromarAjeH, spandaH - kiJciccalanaM yasmiMstAdRzena, cakSuSA, sarAgaM sasneham, IkSamANaH pazyan iSTam abhilaSitaM zaMsan sambhAvayan, tatraiva tasminneva deze, atiSTham sthitavAn / ca punaH, udvignaH vyAkulaH san, cetasi hRdaye, iti anupadavakSyamANaprakAram, akaravam AlocitavAn, kimityAha - asyAH pratyakSIbhUtAyAH, kanyakAyAH kumArikAyAH, lokavyavahArAnabhijJatvaM ziSTajanAcArAvijJatvam, aho Azcaryam, yena tadanabhijJatvena, vacanamAtreNApi kevalavacanenApi me mama pratipattiH satkriyA, na kRtA, kIdRzasya ? dvAradezakRtopasarpaNasya dvArapradezamupAgatasya punaH punaH punaH prayuktapriyAlApasya anekavAroccAritapriyavAkyasya, punaH dUradezAgamanakhinnavapuSaH dUradezAgamanazrAntazarIrasya punaH svayamAkhyAtanijavRttAntasya svayaM-khenaiva, AkhyAtaH-kathitaH, nijaH - svakIyaH, vRttAntaH - vArtA yena tAdRzasya, punaH dravyAdau dravyAdiviSaye, adarzitArthibhAvasya adarzitaH - prakaTitaH, arthibhAvaH - prayojanaM yena tAdRzasya / tat tasmAddhetoH, anayA pratyakSIbhUtayA, kumAryA, kim na kimapi prayojanam ityarthaH / anyataH anyatra gacchAmi, iti cintayitvA vicArya, tataH tasmAt sthAnAt, svadeza diGmukhAbhimukhaH svadezadizaH - dakSiNadizaH, yanmukham - antaH, tadabhimukhaH- tatsammukhaH san, sarasa ziziracchAyataruNA sarasA:- sArdrAH, ziziracchAyAH - zItalacchAyAzca, taravaH - vRkSA yasmiMstAdRzena tasyaiva prakRtasyaiva, sarasaH adRSTapArAkhyakAsArasya, tIradezena taTamArgeNa, zanaiH zanaiH mandaM mandaM, udacalaM prasthitavAn [jJa ] / ca punaH, prasthitasya prayAtasya, me mama, cetasi hRdaye, abhavat pratyabhijJA'bhUt, aho Azcaryam, yat tadAnIM tasmin kAle, upavanasthena ayodhyAyA mattako kilAbhidhodyAnavartinA, tatra tasmin pUrvamanubhUta ityarthaH, vetradhArinivedite "Aho Shrutgyanam"
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 157 citrapaTe prakAzitamadRSTapArAkhyaM saro dRSTamAsIt tadevaitat tarkayAmi, yatastatra ye yathA darzitAste tathaivAtra tilakatAlItamAlabakulAzokalakucalavaGgacandanAdayaH pAdapA dRzyante, yAni ca yadAkArANi yadvarNAni yatkramANi tasya paryanteSu vinivezitAni latAsadanAni saikatAni devatArcanavedikAvalayAni tAnyapi tathaivAtra parisphuTAni pratibhAnti / tat kiM punaH krIDAnimittamiha samAyAtA sApi kanyA na sA maddhRdayakumudAkarazazAGkalekhA tilakamaJjarI / dRzyate hi tena citrapaTaputrikArUpeNa sArdhamakhilasyApyetadIyAkArasya saMvAdaH, tathAhi-tAdRzI vikacarAjacampakacchadAvadAtA dehacchaviH, tAhagunnidrakanakAravindasundaraM vadanazatapatram , tAdRzastulitaketakodaradaladrAdhimA nayanayorAyAmaH, tAdRkSA ca sakalAnAmapi nitambanA bhimaNDalodarastanAdharaprabhRtInAmavayavAnAmabhirAmatA, sarvataH sphuradanargharatnAbharaNaramaNIyAyA veSalakSmyA api tathAbhUtamevaudAryam [ka] / kiM bahunA, vihAya calanaspandanAdyabhAvamAGgika pramANamaGganAparivArasaMpadaM ca sarvamanyat saMvadati, kathaM punaranekavidyAdharIvRndasahasraparigatAyAstathA vane'vasthAnamekAkitvaM ca tasyAH saMvRttam / athavA pratIhAropahRte, divyacitrapaTe manoharacitrAdhiSThitavastre, prakAzitaM citritam , adRSTapArAkhyaM tatsaMjJakaM, yat saraH sarovaraH, mayA harivAhanena, dRSTaM dRSTipathamAnItam, AsIt , tadeva tadAtmakameva, etat pratyakSabhUtaM saraH, tarkayAmi ityevamanuminomi, yataH yasmAddhetoH, tatra tasmin paTacitre sarasi, ye tilaka-tAlI-tamAla-bakulA-'zoka-lakucalavaGga-candanAdayaH tattatsaMjJakAdayaH, pAdapAH vRkSAH, yathA yena prakAreNa, pratIhAreNa, darzitAH dRSTipathamavatAritAH, te tathaiva tenaiva prakAreNa, atra asmin sarovare, dRzyante dRSTigocarIkriyante ca punaH, yadAkArANi yAhagavayavasannivezakAni, punaH yadvarNAni yAdRgrUpavanti, punaH yatkramANi yAdRzapaurvAparyANi, yAni latAsadanAni latAmaNDapAH; punaH saikatAni vAlukAmayAni, devatArcanavedikAvalayAni devatApUjanArthakalpitacaturasrapariSkRtabhUmimaNDalAni, tasya sarovarasya, paryanteSu prAnteSu, vinivezitAni citraNena saMsthApitAni, tAnyapi tathaiva tenaiva prakAreNa, atra asmin sarasi, parisphuTAni vispaSTAni, pratibhAnti pratItipathamavataranti / tat tasmAddhetoH, kiM punaH kiM vA, iha asmin sarovare, krIDAnimittaM krIDAtha, samAyAtA samAgatA, yA kanyA kumArikA sApi, sA citrapaTe dRSTapUrvA, maddhRdayakumudAkarazazAGkalekhA madIyahRdayAtmakakumudakAnanacandralekhA sadRzI, tilakamaJjarI tilakamaJjarInAmaMkavidyAdharakumArikaiva, na? arthAt sevAbhAti, etadevAha-hi nizcayena, tena dRSTapUrveNa, citrapaTaputrikArUpeNa citrapaTe-citrAdhArapaTe, yA putrikA-kanyakApratikRtiH, tadrUpeNa-tadAkAreNa, sArdha saha, akhilasyApi samagrasyApi, etadIyAkArasya anupadapratyakSIbhUtakanyakAkArasya, saMvAdaH sAmya, dRzyate dRSTyA pratIyate tatsaMvAdameva vizadayati-tathAhIti, vikacarAjacampakachadAvadAtA vikacasya-vikatvarasya, rAjacampakasya-campakapravarasya, chadavat , avadAtA-gaurI, tAdRzI citritaputrikAdehacchavisadRzI, dehacchaviH zarIrakAntiH, punaH unnidrakanakAravindasundaram unnidram-unmIlitaM, yat kanakAravindaM-suvarNakamalaM, tadvat sundaraM, tAhaka citritakanyakAmukhAravindatulyaM, vadanazatapatraM mukhakamalam ; punaH tulitaketakodaradaladrAghimA tulitaH-upamitaH, ketakodaradalasyaketakAkhyapuSpavRkSasambandhigarbhapatrasya, drAghimA-dIrghatA yena tAdRzaH; tAdRzaH citritakanyakAnayanavistArasadRzaH, nayanayoH netrayoH, AyAmaH-vistAraH; ca punaH, nitambanAbhimaNDalodarastanAdharaprabhRtInAM tAvadavayavavizeSAdInA, sakalAnAmapi samagrANAmapi, avayavAnAm aGgAnA, tAdRkSA citritakumArikAvayavasaundaryasadRzI, abhirAmatA saundaryam ; sarvataH sphuradanargharatnAbharaNaramaNIyAyAH sarvataH-sarvAvayaveSu, sphuradbhiH-prakAzamAnaiH, anargharatnAbharaNaiH-amUlyaratnA laGkaraNaiH, ramaNIyAyAH-manoharAyAH, veSalakSmyA api veSabhUSAyA api, tathAbhUtameva tAdRzameva, audArya vaiziSTyam [k]| bahunA adhikasAmyopavarNanena, kim na kimapi prayojanamityarthaH, calanaspandanAdyabhAvaM citrakalpitatayA pAdavikSepAGgasphuraNazUnyatvam, punaH Anikam aGgasambandhi, pramANaM citrasthatayA havaparimANaM, ca punaH, aGganAparivArasampadaM citritavidyAdharakumArikAtmakasahacarIsamUha, vihAya varjayitvA, anyat tadvayatiriktaM, sarva samagraM tadvaiziSTyaM, saMvadati ubhayasAmyena pratyAyayati / anekavidyAdharIvRndasahasraparigatAyAH anekaiH bahubhiH, vidyAdharIvRndasahasraiH "Aho Shrutgyanam"
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tippanaka- parAgavivRtisaMvalitA / naitadAlocanIyam, adRSTapAre saMsAre bhaGgurasvabhAveSu vibhavAdiSu sarvabhAveSu karmaparatantrANAM prANinAM sarvamapi saMbhavati, yathA mama svasainyamadhya vihitAvasthiterakasmAdutplutya kRtaviyadvartmagamanena dantinA kRtApaharaNasya saMvRttam, evaM tasyA api kathaJcid bhaviSyati / yadvA yuvatiparivAro'pi tasyAH prakaTito'numAnena yasmAt 'sarastIrasaikate tatra parisarpatA pUrvamavalokitAstadIyapadapaGktiparyanteSvanekazatasaMkhyAzcaraNavinyAsA mayA strIjanasya' iti vicintya kRtanizcayastaddarzanAzayA punarapi pratIpamagamam [kha] / anirUpitaviSamasamabhUmibhAgazca gatvA satvarastaM pradezaM sarvato dikSu nikSiptataralacakSustasya sarasaH samAsannavartiSu latAmaNDapeSu tarukhaNDeSu nalavaneSu vAlukApulineSu jalajambUnikuJjeSu zilAlayaneSu zailakandareSu vananadI nirjharaNeSvanyeSu ca manorameSu sthAneSu tAmanveSitavAn / anupalabdhatadudantazca kiJcitsAvazeSe'hani hRtastadanurAgeNa punarapi tameva pUrvadRSTamiSTajJAtigRhamiva nivAsahetorelAlatAmaNDapamupAgamam [ga] / dRSTvA ca taM naSTasakalapUrvazobhaM nizAmukhamivAstamita zazilekham, udadhijalamivoddhRtasudham, saudha 158 vidyAdharajAtIyakanyakAgaNasahasraiH parigatAyAH parivRtAyAH, tasyAH tilakamaJjaryAH, vane avasthAnam ca punaH, ekAkitvam asahAyatvam kathaM punaH kathaM tarhi, saMvRttaM saJjAtam / athavA etat tasyA vane'vasthAnAdikaM, na AlocanIyaM cintanIyam, adRSTapAre adRSTaH - anavalokitaH, pAraH - anto yasya tAdRze, saMsAre jagati, vibhavAdiSu dhanAdiSu, sarvabhAveSu sarvapadArtheSu, bhaGgurakhabhAveSu vinazvarasvabhAveSu satsu, karmaparatantrANAM karmAdhInasukhaduHkhabhoktRNAM prANinAM jIvAnAM, sarvamapi karmavipAkakAlabhedena sukhaM duHkhamubhayamapi, sambhavati sambhAvanAmarhati yathA yena prakAreNa, svasainyamadhyavihitAvasthiteH nijasainyamadhye'vasthitasya punaH akasmAt atarkitameva, utplutya utpatya, kRtaviyadvartmagamanena kRtaM viyadvartmanA - AkAzamArgeNa, gamanaM yena tAdRzena, dantinA hastinA, kRtApaharaNasya apahRtasya, mama, saMvRttaM vane'vasthAnamekAkitvaM ca saJjAtam, evam anena prakAreNa tasyA api tilakamaJjaryA api kathaJcit kayA'pi durghaTanayA, bhaviSyati bhavitumarhati / yadvA athavA, tasyAH tilakamaJjaryAH, yuvati parivAro'pi yuvatijanasAhacaryamapi, anumAnena pAdapaGkidarzanajanyAnumityA prakaTitaH - pratyAyitaH yasmAt tatra tasmin, sarastIrasaikate prakRtasara staTavartisikatAmayasthale, parisarpatA paribhramatA, mayA, tadIyapadapaGkiparyanteSu tatsambandhicaraNapaGktiprAnteSu, anekazatasaMkhyAH bahuzatasaMkhyAkAH, strIjanasya, caraNavinyAsAH pAdavikSepacihnAni, pUrvam, avalokitAH dRSTAH, iti itthaM vicintya vitarksa, kRtanizcayaH kRtatilakamaJjarInirNayaH, taddarzanAzayA taddarzanAkAGkSayA, punarapi pratIpaM tatpratikUlaM yathA syAt tathA, agamaM gatavAn [kha] / ca punaH satvaraH tvarAnvitaH, ata eva anirUpitaviSamasamabhUmibhAgaH anirUpitaH - anirNItaH, viSamaH- nimnonnataH, samazca nIcoccatvazUnyazra, bhUmibhAgaH - bhUmipradezo yena tAdRzaH san taM tadadhiSThitaM, pradezaM sthalaM, gatvA, sarvataH sarvAsu dikSu, nikSiptataralacakSuH vyApAritacaJcalalocanaH san tasya prakRtasya, sarasaH sarovarasya, samAsannavartiSu sannikaTavartiSu latAmaNDapeSu latAgRheSu, punaH tarukhaNDeSu vRkSasamUheSu, vaneSviti yAvat, punaH nalavaneSu nalAkhyatRNakANDaguccheSu, punaH vAlukApulineSu sikatAmayAcira jalodgatasthaleSu, punaH jalajambUnikuJjeSu jalaprarohi jambUlatA pihitodarapradezeSu, punaH zilAlayaneSu pASANamayagRheSu punaH zailakandareSu parvataguhAsu punaH vananadI nirjharaNeSu vananadIpravAhapradezeSu, ca punaH, anyeSu tadvayatirikteSu, manorameSu manohareSu sthAneSu, tAM tilakamaJjarIm, anveSitavAn gaveSitavAn / ca punaH, anupalabdhatadudantaH aprAptatadvArtAkaH kiJcitsAvazeSe kiJcidavaziSTe, ahani dine, tadanurAgeNa tilakamaJjarI prItyA, hRtaH AkRSTaH san punarapi nivAsa hetoH nivAsArthaM, dRSTapUrva pUrvamavalokitaM, tameva prakRtameva, elAlatAmaNDapam elAlatAgRham iSTajJAtigRhamiva iSTabandhugRhamiva, upAgamam upAgatavAn [ga] | ca punaH naSTasakalapUrvazobhaM kSINatilakamaJjarIsthiti kAlikA zeSa saundaryam, ata eva astamitazazilekham astamitA-tirobhUtA, zazinaH - candrasya, lekhA - kalA yasmiMstAdRzaM nizAmukhamiva pradoSasamayamiva, punaH uddhRtasudham "Aho Shrutgyanam"
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 159 zikharamivApanItapatAkam , kamalakhaNDamiboDInahaMsamAlam , induvadanayA tayA virahitamupArUDhaguruviSAdaH sthito dvAradeze tathaiva tAM puro'vasthitAM pratyakSamivekSamANazcetasA suciram / utthAya gatvA sarasi ciraparibhramaNakhedAyAsitatalaM prakSAlya caraNayugalaM kRtvA ca kizcidevatAsmaraNamabhinavoddhRtAnAsvAdya katicidapanItapaGkopalepanirmalAn mRNAlinIkandAnApIya ca karAGgulIvivaravigaladindudIdhitidhavaladhAraM sudhArasasvAdu svecchayA salilamAttakomalatamAlakisalayastasya priyAGgalatApariSvaGgasubhagasya divyAGgarAgaparimalastokavAhino raktAzokaviTapakasya nikaTe zayanamaracayam [gha]! tatra ca prathamadarzane'pi seyaM cakrasenatanayeti yanna nirNItA, brIDayA sAdhvasena vA neyamuttaraM prayacchatIti manyamAnena yanna vAraMvAramAbhASitA, vihAya raktAzokaviTapakaM nikaTadeze kRtasthirAvasthAnA yanna karatalenAvalambitA, muhurmuhurmukhAvalokanena yAcamAnA nirgamanavama' yadvAradezAdISadapasRte nAnuvartitA, sparzazaGkAvivartitAGgalatA viniryatI bahiryatprasAritobhayabhujena gADhaM na parirabdhA, labdhasurabhizvAsaparimalena savidha unmathitAmRtam , udadhijalamiva samudra jalamiva, punaH apanItapatAkam apasAritadhvajaM, saudhazikharamiva prAsAdordhvapradezamiva, punaH uDInahaMsamAlam uDDInA-gaganamArgeNotpatitA, haMsamAlA-haMsazreNI yasmAt tAdRzaM, kamalakhaNDamiva kamalavanamiveti sarvatrotprekSA, induvadanayA candramukhyA, tayA tilakamaJjaryA, virahitaM viyuktaM, taM latAmaNDapaM, dRSTA avalokya, upArUDhaguruviSAdaH utpannAtyantaduHkhaH, tathaiva pUrvaprakAreNaiva, puro'vasthitAm agrataH sthitAM, tAM tilakamaJjarI, pratyakSamiva sAkSAdiva, cetasA hRdayena, bhAvanayetyarthaH, IkSamANaH pazyan , dvAradeze latAmaNDapapravezanirgamapradeze, suciram atidIrghakAlaM, sthitaH / utthAya, gatvA sarastaTamupasthAya, ciraparibhramaNakhedAyAsitatalaM ciraparibhramaNakhedenadIrghakAlavicaraNazrameNa, AyAsitaM-zramitaM, talaM-svarUpam adhaHpradezo vA yasya tAdRzaM, caraNayugalaM pAdadvayaM, sarasi prakRtasarovare, prakSAlya vizodhya, ca punaH, kizcit ISat , devatAsmaraNaM devatAdhyAnaM, kRtvA, punaH abhinavoddhRtAn cironnItAn , punaH apanItapaGkopalepanirmalAn apanItena-apasaritena, paGkopalepena-paGkasamparkeNa, nirmalAn-svacchAn , katicit katipayAn, mRNAlinIkandAn kamalAGkurAn , AsvAdya bhuktvA, ca punaH, karAGgulIvivaravigaladindudIdhitidhavaladhAraM karAGgulInAM-hastAGgulInAM, vivarebhyaH-avakAzebhyaH, vigalantI-sravantI, indudIdhitidhavalA-candramarIcizubhrA, dhArA-pravAho yasya tAdRzaM, punaH sudhArasasvAdu amRtarasamadhuraM, salilaM jalaM, svecchayA svatRpyanusAram , ApIya nitarAM pItvA, AttakomalatamAlakisalayaH AttAni-gRhItAni, komalAni, tamAlakisalayAni-tamAlapallavA yena tAdRzaH san , tasya raktAzokaviTapakasya raktAzokahrasvavRkSasya, nikaTe samIpe, zayanaM zayyAm , aracayam racitavAn , kIdRzasya ? priyAGgalatApariSvaGgasubhagasya priyAyAH-prItimatyAH, tilakamaJjaryA ityarthaH, agalatayA-zarIrAtmakalatayA, pariSvaGgeNaAliGganena, subhagasya-sundarasya, punaH divyAGgarAgaparimalastokavAhinaH divyasya-manoharasya, aGgarAgasya-anopalepanadravyasya, yaH parimalaH-saurabhaM, stokam-alpaM yathA syAt tathA, tadvAhinaH-tatsamparkiNaH [gh]| ca punaH, tatra tasyAmazokavRkSanikaTaracitazayyAyAM, rajanI rAtriH, kSayaM samAptim , agamat prAptavatItyapreNAnveti, kIdRzI ? mama darzanAt , udIrNadussahodvegeva udIrNa:-udbhUtaH, dussahaH-duHkhena soDhuM zakyaH, udvegaH-udbhamo yasyAstAdRzI, kIdRzasya ? prathamadarzane'pi AdyasAkSAtkAre'pi, cakrasenatanayA cakrasenasaMjJakavidyAdharendrasutA tilakamaJjarIti yAvat , yA citrapaTe dRSTA''sIdityarthaH, iti yat na nirNItA pratyabhijJAtA, punaH vIDayA lajjayA, vA punaH, sAdhvasena bhayena, iyam , uttaraM prativAkyaM, na prayacchati dadAtIti manyamAnena jAnatA, mayeti zeSaH, vAraM vAram anekavAraM, yad na AbhASitA AlapitA, punaH raktAzokaviTapakaM raktAzokahrasvavRkSaM, vihAya saktvA, nikaTadeze samIpadeze, kRtasthirAvasthAnA sthiramavasthitA, karatalena hastatalena, yanna avalambitA nigRhItA, punaH muhurmuhuH vAraM vAraM, mukhAvalokanena madIyamukhadarzanena, nirgamanavama nissaraNArthamavakAza, yAcamAnA prApnumicchantI, dvAradezAt , ISat kiJcit , apasRtena pRthagbhUtena, mayeti zeSaH, yat na anuvartitA anugatA, punaH sparzazaGkAvivartitAGgalatA sparzazaGkayA-matsparzasandehena, nivartitA-vakrIkRtA, agalatA yayA tAdRzI, sA bahiH bAhyasthAnaM, viniyaMtI vinirgacchantI, prasAritobhayabhujena vistA "Aho Shrutgyanam"
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / mAgate'pi vadanasya pariNatabimbapATale'dharamaNau yanna paricumbitA, gatvA kizcidantaraM vivartitamukhI muhurmuhulatAjAlakAntareNa sthitvA sthitvA tiryagavalokayantI nirbharAnurAgApi bhIteti yat saMbhAvitA mugdhatA, nirAkRtocitakriyApravRttizca niranurodheti jAtAvajJena yad vrajantI pRSThato nAnusRtA [ng]| tenAnekajanmAntarasahasranirvartitena mahApAtakasamUhenevAtyantamantaranutapyamAnasya, saMtApavedanAvinodAya vihitairvAraMvAramasamaJjasairgAtraparivartanairvyastazayanIyasya, nidAghamadhyaMdinAnilaspardhibhiranArataM vahadbhirAyatoSNaiH zvAsamArutairmarmarIkRtalatApallavasya, labdhatadIyagAtrasaGgaM vAmamaGgamanaGgajanitasvedasalilena doSNA dakSiNenArdhamukulitekSaNasya zambhorivArdhanArIzvarasya pratikSaNaM pariSvajamAnasya, ghrANamupasarpatA tarpitaprANena raktAzokasaGginastadaGgarAgasya parimalazeSeNa rakSitotkrAmajjIvitasya, azrutatadIyajalpaM zravaNayugamasatkalpaM kalayataH; nimIlitekSaNasya tAM sarvato dikSu pazyataH, cakravAkasyevaikAkinaH sarastIre niSaNNasya, kumudakhaNDasyeva kaNadbhiralikulairAkulIkRtasya indunA zamitanidrasya mama darzanAdudIrNaduHsahodvegeva dUrAnatavipANDuzazimaNDalAnanA kSayamagAd rajanI [c]| ritabAhudvayena, gADhaM nirbharaM, yat na parirabdhA AliGgitA, punaH labdhasurabhizvAsaparimalena labdhaH-gRhItaH, ghrAta ityarthaH, surabheH-sugandheH, zvAsasya-nAsikApavanasya, parimala:-saurabhaM yena tAdRzena, mayeti zeSaH, vadanasya mukhasya, savidhaM samIpam , Agate'pi prApte'pi, pariNatabimbapATale paripakvabimbaphalavad rakte, adharamaNI adharoSTarUpe maNau, yat na paricumbitA svakIyauSThAbhyAM saMspRSTA, punaH kizcidanantarama ISadara, gatvA, vivartitamukhI vakrIkRtavadanA, sthitvA sthitvA gamanAnnivRtya gamanAnivRtya, latAjAlakAntareNa latAgulmamadhyena, muhurmuhuH-anekavAraM, tiryagavalokayantI kaTAkSayantI, / rAgA sAndrasnehApi, bhItA bhayaM prAptA, iti asmAddhatoH, mugdhatA aprarUDhAnurAgatA, yat sambhAvitA zaGkitA, ca punaH, nirAkRtocitakriyApravRttiH nirAkRtA-parityaktA, ucitakriyAyAMvAcanikamatsakriyAyAM pravRttiryayA tAdRzI, ata eva niranarodhA niHspRhA, iti asmAt kAraNAt , jAtAvazena utpannAnAdareNa, mayeti zeSaH, vajantI gacchantI, sA pRSThataH pazcAd bhAgena, yat na anusRtA anugatA [Ga], anekajanmAntarasahasranirvartitena anekapUrvajanmasahasrasampAditena, mahApAtakasamUheneva mahApApapuJjanevetyutprekSA, tena tadAbhASaNAdyabhAvena, atyantam , antaH-antaHkaraNe, anutapyamAnasya pazcAttApamanubhavataH / punaH kIdRzasya ? santApavedanAvinodAya prakRtAnutApaduHkhApanayanAya, vAraMvAra, vihitaiH kRtaiH, asamaJjasaiH ayogyaiH, gA parighaTTanaiH, vyastazayanIyasya vighaTitazayyasya; punaH nidAghamadhyandinAnilaspardhibhiH grISmadinamadhyacArivAyuparAjayecchubhiH, anArataM nirantaraM, vahadbhiH nirgacchadbhiH, AyatoSNaiH AyataiH dIrghaH, uSNaizca, zvAsamArutaiH zvAsavAyubhiH, marmarIkRtalatApallavasya marmarIkRtAH-rukSIkRtAH, latAsambandhinaH, pallavAH-nUtanapatrANi yena tAdRzasya; punaH labdhatadIyagAtrasaGgaM prAptatilakamaJjarIzarIrasparza, vAmam , aGgam , ardhamukulitekSaNasya nimIlitArdhalocanasya, ardhanArIzvarasya ardhe-zarIravAmabhAge nArIsvarUpasya-pArvatIrUpakasya, Izvarasya, zambhoriva zivasyeva, anaGgajanitakhedasalilena anaGgenakAmadevena, janitam-udbhAvitaM, khedasalilaM-dharmajalaM yasmiMstAdRzena, dakSiNena, doSaNA bAhunA, pratikSaNaM kSaNaM kSaNaM, pariSvajamAnasya saMzliSyataH; punaH ghrANamupasarpatA ghrANagocarIbhavatA, punaH tarpitaprANena tarpitaH-tRptimanubhAvitaH prANaHzarIrAntaH saJcArivAyuvizeSo yena tAdRzena, raktAzokasaGginaH raktAzokasaMsRSTasya, tadaGgarAgasya tadaGgavilepanadravyasya, parimalazeSeNa avaziSTasaurabhaNa, rakSitotkrAmajIvitasya rakSitaM-sthApitam, ukrAmat-Urva nirgacchat , jIvitaM-prANo yasya tAdRzasya; punaH azrutatadIyajalpam azrutaH-na zrutaH, tadIyajalpaH-tadvacanaM yena tAdRzaM zravaNayugalaM-zrotradvayam , asatkalpam avidyamAnatulyaM, kalayataH manyamAnasya punaH nimIlitekSaNasya mudritanetrasya sataH, sarvataH sarvAsu, dikSu, tAM tilakamaJjarI, pazyataH bhAvanayA sAkSAt kurvataH; punaH cakravAkasyeva tadAkhyapakSivizeSasyeva, ekAkinaH priyAvirahitasya, sarastIre prakRtasarovarataTe, niSaNNasya sthitasya punaH kumudakhaNDasyeva candravikAsikamalakAnanasyeva, kaNaddhiH gujadbhiH, alikulaiH bhramaragaNaiH, AkulIkRtasya kAmoddIpakatayA vyathitasya, pakSe vyAptasya; punaH indunA candreNa, zamitanidrasya kAmoddIpanadvArA kSapitanidrasya, pakSe nivartitasaMkocasya, vikAsitasyetyarthaH [c]| "Aho Shrutgyanam"
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 161 athAruNakaraparAmRSTeSu prakaTayitumiva me viSAdAndhasya bhuvanAbhogamujjhatsu digdvArANi zArvaratimireSu, jalatuSArAsAravAhiSu vihantumiva madvirahadAhahavyavAhavyathAM vahatsu mantharaprabhAtapavaneSu, zvAsazeSAvazeSajIvitajIvitamAzvAsayitumiva mAmitastataH pracalayantISu pallavatAlavRntAni prAntavanalatAsu, saMdhyAtapAnuraJjitapatreSu sarvarAtrajAgaraNajijhAruNAkSamanukartumiva mAmISannimiSatsu nIlotpalavaneSu, avanitalaniSaNNaniHsahAvasthiterutthApanAya hastAvalambanamiva me dAtumantalatAbhavanamantarAlairavataratsu bhAskarakareSu, nirAkRtamadIyadhairyotkarSitena makaraketunA samuttambhitAsu jayapatAkAsviva viyati vitatAyamAnAsu saraHzAyisArasakrauJcakalahaMsamAlAsu, jAte spaSTabhAsi prabhAtasamaye, bhUyo'pi tAmapragalbhamRgazAvalocanAmanveSTumanusRtatadIyapadapatirudacalam [cha / tAM gatvA praguNamadhvanaikena punarapi pratinivRttAmupari patitena pAdapaprasavareNunA parAmRSTapUrvadRSTasakalAvayavazobhAM kacit satvarAM kacit savilambAM kApyapathagAM kacinmArgalagnAM saralAM saikateSu kuJcitAM kuza atha rAtrikSayAnantaram , aruNakaraparAmRSTeSu aruNasya-sUryasAratheH, sUryasya vA, karaiH-kiraNaiH, parAmRSTeSu-AkrAnteSu, zArvaratimireSu rAtrisambandhyandhakAreSu, viSAdAndhasya prakRtapriyAviyogajanyakhedAndhIbhUtasya, me mama, bhuvanAbhogaM bhuvanavistAra, prakaTayitumiva prakAzayitumiva, digdvArANi diksambadhIni dvArANi, ujjhatsu tyajatsuH punaH jalatuSArAsAravAhiSu jalasambandhizItaladhArAvarSiSu, mantharaprabhAtapavaneSu prAtaHkAlikamandavAyuSu, madvirahadAhahavyavAhavyathAM madIyavirahatApAgnivyathAM, vihantumiva zamayitumiva, vahatsu calatsu; punaH mAm , zvAsazeSAvazeSajIvitajIvitaM zvAsazeSarUpeNa avazeSajIvitena-avaziSTaprANena, jIvitaM-prANavantam , AzvAsayitumiva vizvAsayitumiva, prAntavanalatAsu nikaTavartivanasambandhilatAsu, pallavatAlavRntAni pallavavyajanAni, itastataH atra tatra, pracalayantISu utkSipantISuH punaH sandhyAtapAnuraJjitapatreSu sandhyAtapena-dinArambhakAlikaraktAlokena, anuraJjitAni-raktIkRtAni, patrANi yeSAM tAdRzeSu, nIlotpalavaneSu nIlakamalakAnaneSu, sarvarAtrajAgaraNajijhAruNAkSaM sarvarAtrajAgaraNena-samagrarAtrijAg2araNena jihmakuTilam , aruNa-raktaM ca, akSi-netraM yasya tAdRzaM, mAm , anukartumiva upamAtumiva, ISat kiJcit , nimiSatsu vikasatsu; punaH avanitalaniSaNNanissahAvasthiteH avanitalaniSaNNasya-bhUtalopaviSTasya, nissahAvasthiteH-durbalAvasthasya, me mama, utthApanAya UrdhvAvasthApanAya, hastAvalambanaM karAvalambaM, dAtumiva, bhAskarakareSu sUryakiraNeSu, antalatAbhavanaM latAgRhAbhyantaram , antarAlaiH madhyavartyavakAzaiH, avataratsu ApatatsuH punaH, nirAkRtamadIyadhairyotkarSitena nirAkRtenaapasAritena, madIyadhairyeNa-madIyena duHkhasahitatvena, utkarSitena-utkarSa-vijayamApAditena,makaraketunA kAmadevena, samuttambhitAsu samunnamitAsu, jayapatAkAkhiva jayadhvajeSviva, sara zAyisArasakrauJcakalahaMsamAlAsu saraHzAyinAM-nirukta nazIlAnAM, sArasakrauJcakalahaMsAnAM-tattajjAtIyapakSivizeSANAM, mAlAsu-zreNISu, viyati AkAze, vitatAyamAnAsu vistRtAyamAnAsu; punaH prabhAtasamaye prAtaHkAle, spaSTabhAsi sphuTaprakAze, jAte saMvRtte sati, apragalbhamRgalocanAm aprauDhamRgazizusadRzanayanAM, tAM tilakamaJjarI, bhUyo'pi punarapi, anveSTam gaveSayitum , anusRtatadIyapadapaGktiH anugatatatsambandhipAdacihnapaktiH, udacalaM prayAtavAnaham [ch]| tAM padapatim , ekena, adhvanA mArgeNa, praguNaM saralaM yathA syAt tathA, gatvA, punarapi pratinivRttAM parAvRttAm ; punaH upari patitena skhalitena, pAdapaprasavareNunA vRkSasambandhipuSparajasA, parAmRSTapUrvadRSTasakalAvayavazobhAM parAmRSTA-tirohitA, pUrvadRSTA, sakalA-samagrA, avayavazobhA-aGgulyAdicihnazobhA yasyAM tAdRzI; punaH kvacit kasmiMzcit sthAne, satvarAM savegAM; punaH kvacit kutrApi, savilambAM vilambena sahitAM; punaH kvApi kutracit , apathagAM mArgabhraSTA, punaH kvacit mArgalagnAM mArgasaMbaddhAH punaH saikateSu sikatAmayasthaleSu, saralAm RjurUpAM; punaH kuzastambeSu 21 tilaka. "Aho Shrutgyanam"
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 Tippanaka - parAgavivRtisaMvalitA / beSu khaNDitAM gaNDazaileSu valitAM vRkSamUleSu kuTilAM paGkapaTaleSu viralAM bAlavananadIveNikottAreSu spaSTAmUSareSu naSTAM zilAphalakeSu nizcalayA dRzA nipuNamIkSamANaH padazreNimelAlatAsadanasya tasya prAntavartiSu vananikuJjeSvaticiraM vyacaram / upalabdhaparyantazca paryAyeNa tasyAH kSaNenaiva zithilIbhUtasarvAGgasaMdhiH savidhavartinastarorekasya mUle niravalambamAtmAnamamuJcam [ja] / kramAtivAhitavitatamUrcchAndhakArazca 'kiM karomi, kaM pRcchAmi, kAM dizamanusarAmi, kenopAyena tAM punarapi drakSyAmi zUnye'sminnaraNye' iti vicintya vAraM vAramutthAya ca tato vRthAzayA taralitAzayastuGgamAruhya taTamekamunmukhaH sakalAnyapi samantato diG - khAnyavAlokayam / apazyaM ca tasya sarasa uttare tIre dUrataH zrUyamANamukharapakSAravameka helayotpatitamantarikSe diGmukhAnyAzrayantaM jalapatatriNAM samUham / upajAtakutUhalazca tena tasyAkasmikakSobheNa gatvA dRSTvA ca sarvato dattanipuNadRSTistaM pradezamakaravaM manasi [jha ]- 'hanta ! yathedamatidUrasIma ntitasAndrazaivalapratAnamabhinavopalakSyamANakomalamRNAlikA bhaGgamasakalaprazAntapaGkakalaGkadhUsa rasarastIrasalilam, yathA sarasakarNikA 3 kuzapuJjeSu, kuJcitAM kuTilAM punaH gaNDazaileSu parvatacyutasthUlapASANeSu, khaNDitAM vicchinnAM; punaH vRkSamUleSu vRkSAdhaHsthaleSu, valitAM vatrIkRtAM; valayitAmiti pAThe maNDalIbhUtAM punaH paGkapaTaleSu paGkarAzipu, kuTilAM vakrAM; punaH bAlavananadIveNikottAreSu navIna vanodgata nadIpravAhAvatAreSu viralAM sAntarAM, punaH UpareSu kSAramRttikAsu, spaSTAM sphuTAM; punaH zilAphalakeSu prastaraphalakeSu, naSTAM tirohitAM, padazreNiM pAdAkRtipaGkti, nizcalayA sthirayA, dRzA, nipuNaM sphuTam, IkSamANaH pazyan, tasya niruktasya, elAlatAsadanasya elAlatAgRhasya, prAntavartiSu pArzvavartiSu, vana nikuJjeSu latApihitodareSu ca, aticiram atidIrghakAlaM vyacaraM bhrAntavAn / paryAyeNa krameNa, tasyAH pAdazreNyAH, upalabdhaparyantaH prAptAntAvadhiH, kSaNenaiva kSaNamAtreNa, zithilIbhUtasarvAGgasandhiH zithilIbhUtAH - daurbalyamApannAH, sarvAGgasandhayaHsamagrAGgagranthayo yasya tAdRzaH san savidhavartinaH nikaTavartinaH ekasya, taroH vRkSasya, mUle adhaHsthaLe, niravalambaM caitanyazUnyaM, mUcchatamityarthaH, AtmAnaM kham, amuJcaM tyaktavAn [ ja ] / ca punaH kramAtivAhitavitatamUrcchAndhakAraH krameNa - zanaiH zanaiH, ativAhitaH - atikrAntaH, vitataH - vistRtaH, mUrcchArUpaH - acaitanyarUpaH, andhakAro yena tAdRzaH san kiM karomi pratikaromi, punaH kaM tadabhijJajanaM, pRcchAmi tadvArtAmityarthaH, punaH kAM dizaM yasyAmasI miledityarthaH, anusarAmi anuvrajAmi, punaH zUnye nirjane, asmin, araNye vane, kena upAyena pratIkAreNa, punarapi tAM tilakamaJjarI, drakSyAmi dRSTigocarIkariSyAmi, iti vicintya vitarksa, ca punaH, tataH vRkSamUlAt vAraM vAram anekavAram utthAya, vRthAzayA niSphalAzayA, taralitAzayaH caJcalIkRtacetAH, tuGgam uccam ekaM taTaM tIrabhAgam, Aruhya unmukhaH UrdhvamukhaH san, sakalAnyapi samagrANyapi, diGmukhAni digantAn, avAlokayam avalokitavAnaham / ca punaH, tasya prakRtasya, sarasaH sarovarasya, uttare tIre, dUrataH dUrasthAnAt zrUyamANamukharapakSArakhaM zrUyamANAH, mukharANAM - vAcAlAnAM, pakSANAm, AravAHdhvanayo yasya tAdRzam, punaH ekahelayA ekkrIDayA, yugapadityarthaH, antarikSe AkAze, utpatitam uDDInaM, diGmukhAni digantAn, AzrayantaM prApnuvantaM, jalapatatriNAM jalapakSiNAM, samUhaM gaNam, apazyaM dRSTavAnaham / ca punaH, tasya jalapakSigaNasya, tena zrutena, AkasmikakSobheNa atarkitotpatanena, upajAtakutUhala : utpannautsukyaH, gatvA ca punaH, sarvataH sarvabhAgeSu dattanipuNadRSTiH vyApAritatIvralocanaH taM tadutpatanAvadhikaM, pradezaM sthAnaM, dRSTvA, manasi hRdaye, akaravam AlocitavAnaham [jha ] / hanta khedaH, atidUrasImantitasAndrazaivalapratAnam atidUre - adhikadUre, sImantitaH - vinyastakezapAzavadAbaddhaH, sAndrazaivalapratAnaH - niviDajalatRNavizeSarAziryasmiMstAdRzam, punaH abhinavopalakSyamANakomalamRNAlikAbhaGgam abhinavAH- navInAH, upalakSyamANAH - navItvena pratIyamAnAH, komalAH, mRNAlikAbhaGgAH - bisakhaNDA yasmiMstAdRzam, idaM purovarti, asakalaprazAntapaGkakalaGkadhUsara sarastIrasalilam asakalaprazAntena - asamagranivRttena, paGkarUpeNa kalaGkena, dhUsaraM-kiJcitpANDuvarNaM, sarastIrasa lilaM niruktasarovarataTa vartijalaM, yathA yAdRzaM 'dRzyate' ityagreNAnveti; punaH "Aho Shrutgyanam"
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 163 valayairavivarNakezarakalApairvikAzadUrottAnapatrapaGkibhitruTitanAlairapi saroruhairalaMkRteyaM pulinabhUmiH, yathA ca toyAdrapadapaGkimudritareNureSa mArge dRzyate, tathA tarkayAmi - sAMpratameva kRtaprAtaH snAno dattadinakarArghAJjaliH puruSeSu nArISu vA gataH sthAnAditaH ko'pi nijamAvAsam, iti saMpradhAryodaGmukhastenaiva dRSTenAdhvanA stokamavrajam / apazyaM ca taM digantaravyApinA dIptinivahena dUrata eva sindUritanabhobhAgaM padmarAgazilAmayaM prAsAdam, yadIyaparyantopavanamadhyavartI gandharvakopadiSTavartmanA maThAdetya dRSTastvayAham / pravizya ca tatra kRtadevatAnamaskAro nAtinedIyasi zilAmaNDapadvArasya maNizilAdArumattavAraNe samupAvizam [Ja ] / apazyaM ca tatrASTAdazavarSadezIyAm, acirasnApitasya vikAsitottAnapatraprAntavigaladama lodabindubhistatkSaNapratibuddhAnAmudyAnadIrghikAjaladevatAnAmIkSaNapravRttajRmbhikAzrukaNikairmukha pratibimbairiva sadyo jalAduddhRtaiH kanakAravindairuparacitapUjasya tatkSaNotkSiptadhUpavarteryugAdijinabimbasya purato nAtinikaTe samupaviSTAmabhi sarasakarNikAvalayaiH sarasam - Ardra, karNikAvalayaM - bIjakoSamaNDalaM yeSAM tAdRzaiH, punaH avivarNakezara kalApaiH avivarNaHamalinaH, kezarakalApaH-kiJjalkapuJjo yeSAM tAdRzaiH, punaH vikAzadUrottAnapatrapaGkibhiH vikAzena dUram uttAnA- aunmukhena prasRtA, patrapaGkGkiH-patrazreNI yeSAM tAdRzaiH, truTitanAlairapi khaNDitAdhAradaNDairapi, saroruhaiH kamalaiH, alaGkRtA vibhUSitA, iyaM pratyakSabhUtA, pulinabhUmiH acirajalodgatasthalI, yathA yAdRzI dRzyate ca punaH, eSaH ayaM, mArgaH, yathA yAdRzaH, toyArdrapadapaGkimudritareNuH toyArdrayA- jalArdrayA, padapaGkhyA - pAdAkRtipaGkyA, mudritAH - stabdhAH, reNavo yasmiMstathAbhUtaH, dRzyate dRSTipathamavatarati; tathA tena prakAreNa, tarkayAmi sambhAvayAmi, yat sAmpratameva adhunaiva, kRtaprAtaH snAnaH vihitaprAbhAtikasnAnakriyaH, punaH dattadinakarArghAJjaliH dattasUryArghaH, puruSeSu nareSu, nArISu strISu vA, madhye, ko'pi kazcijjanaH, itaH asmAt, sthAnAt prakRtasarasta pradezAt, nijaM svakIyam, AvAsaM nivAsasthAnaM, gataH, iti itthaM, sampradhArya nizcitya, udaGmukhaH uttarAbhimukhaH, dRSTena pUrvamavalokitena, tenaiva pUrvaM gatenaiva, adhvanA mArgeNa, stokaM kiJcit, avrajaM gatavAn / ca punaH, digantavyApinA digantavistAriNA, dIptinivahena prabhAjAlena, dUrata eva dUrAdeva, sindUritanabhobhAgaM sindUritaH-raktIkRtaH, nabhobhAgaH- AkAzapradezo yena tAdRzaM, padmarAgazilAmayaM padmarAgAkhyaraktamaNimayaM taM prAsAdaM devatAmandiram apazyaM dRSTavAnaham, yadIyaparyantopavanamadhyavartI yatprAntavaryupavanamadhyasthaH, aham, gandharvakopadiSTavartmanA gandharvakAkhyavidyAdhara bAlakadarzitamArgeNa, maThAt, etya Agatya tvayA, ahaM dRSTaH sAkSAt kRtaH / ca punaH, tatra tasmin, prAsAde, pravizya abhyantaraM gatvA, kRtadevatAnamaskAraH, nAtinedIyasi kiJcinnikaTavartini zilAmaNDapadvArasya niruktazilAmayamandiradvArasambandhini, maNizilAdArumattavAraNe maNimaye dArau bhavye, mattavAraNe - pramAdijanavArake sthAnavizeSe, samupAvizaM samyagupaviSTavAnaham [ jha ] / ca punaH, tatra tasmin mandire, 'ekAm asahAyAM, tApasakanyakAM tapakhinIM kumArikAm' ityagreNAnveti, apazyam avalokitavAn kIdRzIm ? aSTAdazavarSadezIyAM kiJcidUnASTAdazavarSavayaskAm; punaH kIdRzIm ? yugAdijinabimbasya yugasya AdiH-sarvaprathamAvatIrNaH, yo jinaH, AdinAtha ityarthaH, tadvimbasya - tatpratimAyAH, purataH agre, nAtinikaTe kiJcit samIpe samupaviSTAM samyagupaviSTAm kIdRzasya tadvimbasya ? acirasnApitasya kiJcit pUrvaM sampAditasnAnasya, punaH kanakAravindaiH suvarNakamalaiH, uparacitapUjasya vihitArcanasya, kIdRzaiH ? vikAsitottAnapatra prAntavigaladamaloda bindubhiH vikAsitAnAm--uttAnAnAm, unnatAnAM patrANAM prAntebhyaH - sImApradezebhyaH, vigalantaH - sravantaH, amalAH- svacchAH, udabindavaHjalakaNA yeSAM tAdRzaiH, punaH tatkSaNapratibuddhAnAM tatkAlajAgaritAnAm, udyAnadIrghikAjaladevatAnAm upavanavarti vApi kA jalAdhiSThAtRdevatAnAm, IkSaNa pravRttajRmbhikA''zrukaNikaiH IkSaNapravRttAH - nayanagalitAH, jRmbhikAmbukaNikAHzarIrAntarvartivAyukRtavadanavyAdAnodgata netrajalabindavo yeSu tAdRzaiH, mukhapratibimbairiva mukhapratichAyAtmakairiva, sadyaH tatkSaNaM, jalAt vApIsthajalamadhyAt, uddhRtaiH UrdhvamAnItaiH punaH kIdRzasya ! tatkSaNotkSiptadhUpavarteH tatkSaNaM-tatkAlam, utkSiptA "Aho Shrutgyanam"
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 Tippanaka - parAgavivRtisaMvalitA / mukhIm [8], AbaddhapadmAsanAm, atisthiratayA kAyasya likhitAmivotkIrNAmiva nikhAtAmiva stambhitAmiva vibhAvyamAnAm, AyatanabhittisaMrodhasaMbhRtasya nijadehaprabhA pravAhasya madhye mugdhazazikalA miva dugdhAbdhipayasaH kRcchreNopalakSyamANAvayavAm, acchalalATalAvaNyalInamatIva mahAbhogamapi bhagavato yugAdijinasya bimbamalpAzrayAvasthApanena tanimAnamAnIya bhaktayatizayAdivottamAGgenodvahantIm [Tha ], pRSThapIThAvalambinA viralaviralasnAnajalabindudantureNa zApadAnAzaGkineva mandamandamAyAminA kezabhAreNa spRzyamAnapRthunitambabhArAm, anavaratamantroccAravighaTitoSThapuTaniSThyUtairamalakAntibhirdantakiraNairdhyAnamukulitAyatApAGgeSu saMgalitamutsArayantImato garbhagRhagocaraM dhvAntajAlam, AmalakIphalasthUlamuktAphalagrathitamadhomukhamayUkhena cakSuSA lakSyIkRtamakSasUtramaGguSThalatayA mantrapAThaparisamAptau dakSiNAgrakaraparigRhItamAvartayantIM, divyataruvalkaladukUlanivasanAm, ekAmakhilalokatrayAtizAyirUpAM tApasakanyakAm [ Da ] | upari saJcAritA, dhUpavartiH- gandhadravyotthadhUma zikhA yasya tAdRzasya [ Ta ]; punaH kIdRzIm ? abhimukhIm Adijina sammukhIm ; punaH AbaddhapadmAsanAM racitapadmAkArAsanAm; punaH kAyasya zarIrasya, atisthiratayA atinizcalatayA, likhitAmiva citritAmiva punaH utkIrNAmiva mRdAdipuJjavadutkSiptAmiva punaH nikhAtAmiva stambhAdivadantarvaddhamUlAmiva punaH stambhitAmiva jaDIkRtAmiva vibhAvyamAnAM pratIyamAnAm; punaH AyatanabhittisaMrodhasambhRtasya AyatanabhittyAmandirakuDyena, yaH saMrodhaH - avarodhaH, tena, yadvA tadbhittirUpeNa, saMrodhena-taTena, sambhRtasya- vardhitasya, nijadehaprabhApravAhasya svazarIrakAntitaraGgasya, madhye kRcchreNa AyAsena, upalakSyamANAvayavAm upalakSyamANAH - prabhAtaH pArthakyena pratIyamAnAH, avayavAH-aGgAni yasyAstAdRzIm, kasya madhye kAmiva ? dugdhAbdhipayasaH kSIrasamudrajalasya, madhye, mugdhazazikalAmiva mugdhA - mUDhA manoharA vA yA zazikalA - candakalA tAmiva punaH acchalalATalAvaNyalInam acche-nirmale, lalATalAvaNye - lalATasaundarye, lInaM tirohitam, atIva mahAbhogamapi atyadhika vizAlamapi, bhagavataH paramaizvaryazAlinaH, yugAdijinasya yugArambhAvatIrNajinasya, AdinAthasyetyarthaH, vimbaM mUrtim, alpAzrayAvasthApanena saGkIrNalalATapradezAvasthApanena, tanimAnaM kRzatAm, AnIya prApayya, bhaktyatizayAdiva prItyutkarSAdiva, uttamAGgena zirasA, udvahantIM .. dhArayantIm [ Tha ]; punaH pRSThapIThAvalambinA pRSThapradezAvalambinA, virala viralasnAnajala bindudantureNa viralaviralaiHalpAlpapramANaiH, snAnajalabindubhiH - snAnajalakaNaiH, dantureNa - vyAptena, punaH zApadAnAzaGkineva azubhAzaMsanasandehineva, mandamandaM zanaiH zanaiH, AyAminA adhaHprasAriNA, kezabhAreNa kezarAzinA, spRzyamAna pRthunitambabhArAM spRzyamAnaHsaMpRcyamAnaH, pRthunitambabhAraH-sthUlanitambamaNDalaM yasyAstAdRzIm ; punaH anavaratamantroccAravighaTitoSThapuTaniSThayUtaiH anavarataM-nirantaraM, mantroccAreNa mantrapAThena, vighaTitAd - vizliSTAt, oSThapuTAt, niSThayUtaiH-nirgalitaiH, amalakAntibhiH ujvalacchavibhiH, dantakiraNaiH dantarazmidvArA, dhyAnamukulitAyatApAGgeSu dhyAnamukuliteSu-dhyAnanimIliteSu, AyateSuvistRteSu, apAGgeSu-netraprAntapradezeSu, saMgalitam Apatitam, garbhagRhagocaram abhyantaragRhasthaM, dhvAntajAlam andhakArasamUham, agrataH agre, utsArayantIm apanayantIm ; punaH AmalakIphalasthUlamuktAphalagrathitam AmalakIphalasthUlaiH-AmalakIphalavat-dhAtrIphalavat, sthUlaiH, muktAphalaiH - muktAmaNibhiH, grathitam, punaH adhomukhamayUkhena adhomukhakiraNena, cakSuSA netreNa, lakSyIkRtaM gocarIkRtaM, dakSiNAgrakaraparigRhItaM dakSiNakarAgradhRtam, akSasUtraM japamAlAM, mantrapAThaparisamAptau mantrapAThAvasAne aGguSThalatayA latAkArAGguSThena, AvartayantIM punaH punaH saJcAlayantIm ; punaH divyataruvalkala dukUlavasanAm uttamavRkSatvagrUpapaTTavastraM paridadhAnAm punaH akhilalokatrayAtizAyirUpAM samagratribhuvanotkRSTarUpAm [Da ] | "Aho Shrutgyanam"
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 165 tasyAzca cakSurAhlAdakAriNA darzanena dUrollasitacetAH punaracintayamdatte patraM kuvalayataterAyataM cakSurasyAH, kumbhAvaibhau kucaparikaraH pUrvapakSIkaroti / dantacchedacchavimanuvadatyacchatA gaNDabhitte-, zcAndraM bimbaM dyutivilasitairdUSayatyAsyalakSmIH / / 1 / / asyA netrayugena nIrajadalasragdAmadairghyadruhA, caJcatpArvaNacandramaNDalarucA vaktrAravindena c| svAmAlokya dRzaM rucaM ca vijitAM tulyaM trapAbAdhitairbaddhA nirjanasaMcareSu kamalairmanye vaneSu sthitiH // 2 // [6] / athAsau munikanyakA samAptamantrajapavidhirutthAya kRtadevatApraNAmA gRhItapuSpapaTalikayA pRSThataH paricArikayAnugamyamAnA hasitamadamattahaMsagatirnirgaya mantharaiH padanyAsairAyatanaparyantavartiSu prAsAdakeSu pratiSThitA jinapratimAH krameNApUjayat / kRtapradakSiNA mUlAyatanasya samupetya purato me babhUva / dRSTvA ca Tippanakam-"datte patram" ityAdi zlokaH, kuvalayatateH nIlotpalarAjeH, cakSuH netram, asyA datte patram , kimuktam ? tadanukAri nayanam , kumbhAvaibhau kucaparikaraH pUrvapakSIkaroti kucaparikaraH-stanavistaraH, kumbhau [aibhau ] gajasatkau, pUrvapakSIkaroti-anukarotItyarthaH, anuvadati anukaroti, dUSayati anukaroti, vAdipatravyavasthayA kAvyakaraNamidaM, kevalaM sarvatra sAdRzyaM pratipAdyam // "asyAH0" ityAdi zlokaH, kamalaiH hariNaiH padmazca, vaneSu araNyeSu jaleSu ca [6] / ca punaH, cakSurAhlAdakAriNA nayanAnandajanakena, tasyAH kanyakAyAH, darzanena, dUrollasitacetAH dUronnatahRdayaH san , punaH acintayaM vakSyamANaprakAreNotprekSitavAnaham / asyAH pratyakSIbhUtakanyAyAH, AyataM dIrgha, cakSuH netraM, kuvalayatateH nIlotpalarAzeH, patraM karmatApanaM dalaM, datte samarpayati, nIlotpaladalasadRzaM locana miti bhAvaH, punaH kacaparikaraH stanavistAraH, aibhau ibhasya-hastina imo, hastisambandhinAvityarthaH, kumbhau mastakabhAgau, pUrvapakSIkaroti pUrvapakSatAmApAdayati, tAdRzakumbhagatasAdRzyAdhikyena tiraskarotItyarthaH, gaNDabhitteH kapolarUpabhitteH, acchatA ujjvalatA, dantacchedacchaviM dantasya-hastidantasya, chede-chedane kRte sati, chinnabhAge yA chaviH-pANDuvarNA kAntistAm, anuvadati anukaroti, upaminotItyarthaH, AsyalakSmIH mukhamaNDalazobhA, dyutivilasitaiH kAntitaraGgaH, cAndraM candrasatkaM, vimbaM maNDalaM, dUSayati sakalaGkatayA AkSipati // 1 // manye utprekSe, asyAH pratyakSavartinyAH kanyakAyAH, nIrajadalasragdAmadairghyadruhA kamaladalamAlAmayarajjudIrghatAtiraskAriNA, netrayugena nayanadvayena, ca punaH, cazcatpArvaNacandramaNDalarucA caJcatpArvaNacandramaNDalasyeva-udyatpUrNimAcandrabimbasyeva, ruka-kAntiryasya tAdRzena, vaktrAravindena mukhakamalena, vijitAM tiraskRtAM, svAm AtmIyAM, dRzaM netraM, ca punaH, rucaM chavim , Alokya dRSTvA, trapAbAdhitaiH lajAvyathitaiH, kamalaiH mRgaiH padmazca, nirjanasaJcareSu janasaMcArazUnyeSu, vaneSu araNyeSu jaleSu ca, tulyaM sadRzaM yathA syAt tathA, sthitiH nivAsaH, baddhA sarvadA kRtA, etadIyanayanazriyA tiraskRtAM khazobhAmavekSya lajitairmagairaraNyeSu padmazca jaleSu nivAsaH svIkRta ityutprekSArthaH // 2 // atha anantaraM, samAptamantrajapavidhiH samAptIkRtamantrajapAtmakakAryA satI, utthAya UrvIbhUya, kRtadevatApraNAmA kRtamantrAdhiSThAtRpurovartidevatAnamaskArA, gRhItapuSpapaTalikayA dhRtapuSpapuJjayA, paricArikayA mRtyayA, pRSThataH pazcAdbhAge, anugamyamAnA anutriyamANA, hasitamadamattahaMsagatiH tiraskRtamadamattahaMsagamanA, mantharaiH mandaH, padanyAsaiH pAdavikSepaiH, nirgatya niHsRtya, AyatanaparyantavartiSu niruktapradhAnamandiraprAntavartiSu, prasAdakeSu laghumandireSu, pratiSThitAH sanniviSTAH, jinapratimAH jinamUrtIH, kameNa, apUjayat pUjitavatI / punaH mUlAyatanasya pradhAnamandirasya, kRtapradakSiNA vihitapradakSiNabhramaNA, samupetya nikaTaM samAgatya, me mama, purataH agre, babhUva sthitaa| ca punaH, uparatanimeSAvezam uparataM-nivRttaM, nimeSasya-pakSmaspandasya, Avezam-AsaGgam , ca punaH, AkRtivizeSaM vilakSaNamAkAraM, suciraM dIrghakAlaM "Aho Shrutgyanam"
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / suciramuparatanimeSAvezamAkRtivizeSaM ca racitakarasaMpuTA svAgatazabdapUrvamabhyadhita--'mahAbhAga! bhAgyairmAdRzAmihAnIto'si, uttiSTha, sarvadA sukhocitAmapi dehi katicit padAni gamanakhedasya tanum , anugRhANa darzanena vanavAsino'sya janasya vasatim [Na] / ityabhihito'haM tayA sasaMbhramamavatIrya mattavAraNAt praNamya baddhAJjaliH 'yathAdizasi' ityudIrya tanmArgamanusaran yatrAgatena tvayA gandharvako dRSTastameva tribhUmikaM maThamAgaccham / prathamamArUDhe ca mayi sA tApasakanyakA samAruhya nAgadantAvalambitaniviDavalkalAstaraNAyAM bhittimUlaghaTitottAnagaNDopadhAnapaTTAyAmacirapramRSTakuTTimazucau zayanazAlAyAmavasthApitAkSamAlA nirgatya dhautakaracaraNayugalA kamaNDalujalena sakalAmapi mamArghAdikAmatithipUjAmakarot / svahastopanItarucirapaTTAsanayA ca tayA puraH savinayamupaviSTayA vilambya kSaNaM pRSTaH sakalamapi saMkSipya nijavRttAntamAvedayam [ta] / dviguNamupajAtapakSapAtA ca sA tadAkarNanena tatkAlamAgatya dvAradeze dattadarzanAmadhvareNudhUsaracaraNayugalAM kandaphalamUlapUrNamabhinavaM palAzapatrapuTakamudvahantIM banAntarAdAgatAM paricArikAmavalokya mAmavocat yAvata , dRSTvA avalokya, racitakarasampuTA nirmitAJjaliH, svAgatazabdapUrva svAgatazabdoccAraNapurassaram , abhyadhita uktavatI, 'mahAbhAga! mahAnubhAva!, mAdRzAM matprabhRtInAM, bhAgyaiH kartRbhiH, iha asmin vanoddeze, AnItaH upasthApitaH, asi vrtse| uttiSTha utthAnaM kuru,sarvadA sarvakAle, sukhocitAmapi sukhayogyAmapi, yadvA abhyastasukhAmapi, tanuM khazarIraM, katicit katipayAni, padAni pAdavikSepasthAnAni, gamanakhedasya gamanazramArtha, dehi arpaya, vanavAsinaH vanavAsazIlasya, asya madabhinnasya, janasya lokasya, vasatiM vAsasthAnaM, darzanela dRSTipAtena, anugRhANa anukampaya [Na], tayA kanyakayA, iti ittham , abhihitaH uktaH, aham , mattavAraNAt tanmandirasthocapradezavizeSAt , sasambhramaM satvaram , avatIrya adhastAdAgatya, praNamya namaskRtya, baddhAJjaliH racitAJjaliH san , 'yathA Adizasi AjJApayasi' iti udIrya uktvA, tanmArga tannivAsasthAnamArgam , anusaran anugacchan , yatra yasmin maThe, Agatena tvayA gandharvakaH tadAkhyavidyAdharabAlakaH, dRSTaH, tameva tribhUmikaM bhUmikAtrayaviziSTaM, maThaM tapomandiram , Agaccham AgatavAn , ca punaH, prathamaM pUrva, mayi harivAhane, ArUDhe tanmaThabhUmikAyAM kRtArohaNe sati, sA tApasakanyakA brahmacAriNI, samAruhya samyagAruhya, nAgadantAvalambitanibiDavalkalAstaraNAyAM nAgadante-bhittinikhAtahastidante, avalambitam-avasthApitaM, nibiDaMsAndra, valkalAstaraNaM-vRkSatvagAtmakAvaraNaM yasyAM tAdRzyAM, punaH bhittimUlaghaTitottAnagaNDopadhAnapaTTAyAM bhittimUleniruktamaThakuDyAdhaHsthale, ghaTitaM-sthApitam , uttAnam-animnaM, gaNDopadhAnapaTTe-kapolopadhAnaphalakaM yasyAM tAdRzyAM, punaH acirapramRSTakuTTimazucau acirapramRSTena-kiJcit pUrva vizodhitena, kuTTimena-maNibaddhasthalena, zucau-zubhrAyAM, zayanazAlAyAM zayanagRhe, avasthApitAkSamAlA muktajapamAlA satI, nirgatya tato niHsRtya, dhautakaracaraNayugalA dhautaM-prakSAlitaM, karacaraNayugalaM-hastapAdadvayaM yayA tAdRzI, kamaNDalujalena kamaNDaladdhRtajalena, arghAdikAM pAdaprakSAlanAdikA, sakalAmapi samagrAmapi, mama, atithipUjAm atithisakriyAm , akarot kRtavatI / ca punaH, svahastopanItarucirapaTTAsanayA khahastena, upanItaM-dattaM, ruciraM-manoharaM paTTAsanaM-mahA''sanaM zilAphalakarUpaM vA AsanaM yayA tAdRzyA, tayA kanyayA, puraH agre, savinayaM sAdaram , upaviSTayA niSaNNayA satyA, kSaNaM kSaNamAtraM, vilambya, pRSTaH jijJAsAM jJApitaH san , sakalamapi samastamapi, nijavRttAntaM svasamAcAraM, saMkSipya, AvedayaM vijJApitavAnaham [ta] ca punaH, tadAkarNanena tadAveditavRttAntazravaNena, dviguNaM pUrvato dviguNamadhikamadhikaM yathA syAt tathA, upajAtapakSapAtA utpannanahA, sA kanyakA, tatkAlaM tatkSaNam , Agatya upasthAya, dvAradeze prakRtamaThapravezanirgamasthAne, dattadarzanAM dRSTipathamAgatAM, punaH adhvareNudhUsaracaraNayugalAm adhvareNubhiH-mArgadhUlibhiH, dhUsaram-ISatpANDuvarNa, caraNayugalaM-pAdadvayaM yasyAstAdRzIm , punaH kandaphalamUlapUrNa tadyAptam , abhinavaM nUtanaM, palAzapatrapuTakaM palAzasambandhipAtrAkArasaMzliSTapatram, udvahantIM dhArayantIm , punaH vanAntarAd vanamadhyAt , AgatAM, paricArikAM sevikAm , avalokya dRSTvA, mAm , avocat uktavatI / "Aho Shrutgyanam"
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 'rAjaputra ! nirantaralatAgulmagahanAntaritadarzanasya vananivAsinastapasvilokasya kRtAkRtamiva jJAtumambarazikharamArUDho'yamakhilajagataH karmasAkSI bhagavAnuSNarazmiH, gantavyamadhunA mayA madhyAhnakAla kriyAkaraNAya vanamadhyam , tvamapyuttiSTha sahito mayaiva, anutiSTha madhyandinakRtyam , AsannavartI bhojanasamayaH' ityabhidhAya calitA [tha] / gatA ca krameNa ramaNIyaparisarAmekAmaraNyasarasIm / tasyAzca pRthulamaNizilAsopAnanaddhe tIrtharodhasi kRtAvasthAnA sthApayitvA kamaNDalumAdAya kusumAnyAsannajAtAbhyo vanalatAbhyo nikSipya salilakSAlite'nyatamasopAne kRtasnAnA dattadinakarArghAJjalirjapantI pavitrANi gAyatrIpadAni tAvadAsta, yAvanme devatArcanakarma nirmANamagamat [da] / avasite ca tasminnutthAya sA prathamameva prakSAlya pulinabhUmAvudvApitaM paridhAya haMsadhavalaM divyataruvalkalAMzukamantikaM me samAgacchat / upanItapatrapAtrA ca purato nivizya sAdaraM svahastenApavarjitaiH sudhArasasvAdubhiH suralokapAdapaphalairvidhAya mAmapagatAhAravAJchamacchazizireNa surasAmbhasA kAritopasparzanA madupanItazeSaM kandamUlaphalamAsvAditavatI, bhuktAvasAne ca vihitetikartavyA samAgatya nAtinikaTe mamopAvizat [dh]| rAjaputra! yuvarAja!, nirantaralatAgulmagahanAntaritadarzanasya nirantareNa-niviDena, latAnAM gulmAnAM-niHskandhatarUNAM ca, gahanena-vanena, antaritaM-tirohitaM, darzanaM yasya tAdRzasya, vananivAsinaH, tapasvilokasya tapasvijanasya, kRtAkRtaM kRtaM-sampAditam , akRtam-asampAditaM ca, jJAtumiva parIkSitumiva, akhilajagataH samastajagataH, karmasAkSI karmasAkSAdRSTA, bhagavAn aizvaryazAlI, ayam , uSNarazmiH sUryaH, ambarazikharam AkAzamadhyam , adhirUDhaH ArUDhavAn , madhyAhnakAlakriyAkaraNAya dinamadhyakAlikakRtyasampAdanAya, adhunA idAnI, vanamadhyaM mayA gantavyaM vanamadhyagamanaM prAptAvasaram , tvamapi mayaiva sahitaH saha, uttiSTha gantuM pravartakha, punaH madhyandinakRtyaM madhyAhnakAlikakAryam , anutiSTha sampAdaya,bhojanasamayaH bhojanakAlaH, AsannavartI, iti ittham , abhidhAya uktvA, calitA prasthitA [tha] / ca punaH, krameNa pUrvapUrvapradezAtikamakrameNa, ramaNIyaparisarAM manoharaprAntapradezAm , araNyasarasIM vanyamahAsaraH, gatA upasthitA / ca punaH, pRthulamaNizilAsopAnanaddhe sthUlamaNirUpaprastaramayAdhirohaNIbaddhe, tasyAH sarasyAH, tIrtharodhasi jalAvatArataTe, kRtAvasthAnA avasthitA, kamaNDalaM jalapAtravizeSa, sthApayitvA, punaH AsannajAtAbhyaH acirodbhinnAbhyaH, vanalatAbhyaH vanasambandhilatAsakAzAt , kusumAni puSpANi, AdAya avacitya, punaHsalilakSAlite jaladhaute, anyatamasopAne anyatame-bahUnAM madhye kasmiMzcidekasmin , sopAne-niHzreNikAyAm , nikSipya rakSitvA, kRtasnAnA nAtA satI, dattadinakarArdhAJjaliH samarpitasUryoddezyakArghAJjaliH, pavitrANi vizuddhAni, gAyatrIpadAni gAyatrImantrAn, japantI upAMzucArayantI, tAvat tAvantaM kAlam , Asta upAvizat , yAvat yAvantaM kAlaM, me mama, devatArcanakarma devArAdhanakAryam , nirmANaM niSpattim , agamat prAptam [da]ca punaH, tasmin gAyatrIjape, avasite samApte sati sA tApasakanyakA, prathamameva snAnAt pUrvameva, prakSAlya jalAplAvanena vizodhya, pulinabhUmau acirajalotthitasthalyAm , udvApitaM zoSitaM, haMsadhavalaM haMsasadRzazubhravarNa, divyataruvalkalAMzukam, uttamavRkSatvagrUpasUkSmazlakSNavastraM, paridhAya zarIreNa dhRtvA, me mama, antika samIpaM, samAgacchat smaagtaa| ca punaH, upanItapatrapAtrA AnItapalAzapatrapuTakA, purataH agre, nivizya upavizya, sAdaram AdarasahitaM yathA syAt tathA, khahastena apavarjitaiH samarpitaiH, sudhArasasvAdubhiH amRtarasamadhuraiH, suralokapAdapaphalaiH khargasambandhivRkSaphalaiH, mAm , apagatAhAravAJcham apagatA-nivRttA, AhAravAJchA-bubhukSA yasya tAdRzaM, vidhAya kRtvA, acchazizireNa acchena-nirmalena, zizireNa-zItalena, surasAmbhasA madhurajalena, sAraseti pAThe prakRtasarovarajalena, kAritopasparzanA kAritahastamukhagrakSAlanA, madupanItazeSaM matsamarpitAvaziSTaM, kandamUlaphalam , AsvAditavatI bhuktvtii| ca punaH, bhuktAvasAne bhojanasamAptau satyAM, vihitetikartavyA vihitaM-sampAditam, itikartavyaM bhojanAGgabhUtaM jalopasparzanAdyAtmakaM kAya yayA tAdRzI satI, samAgatya samupasthAya, mama, nAtinikaTe kiJcitsamIpe, upAvizat upaviSTA [dha] / "Aho Shrutgyanam"
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| sthitvA ca kaJcit kAlamavacanA pUrvadRSTamiva saha saMvRddhamiva dRDhamArUDhapraNayamiva cirasamAgatamabhISTabandhumiva sasnehamavalokayantI punaH punarmAM tameva pUrvamAveditaM vistareNa dvipApahAravRttAntamapRcchat [na] / dRSTvA ca tAM tathAvidhAmatirekamantaHprakaTitaprItimutpannadRDhatarasauhRdo'haM sodvegamavadam-'mahAbhAge! naisargikAntaHsvacchatApizunena praNayihRdayAhlAdakAriNA sarvathaivopalakSitapakSapAtena tavAmunA zIlena taralatAM nIto na zaknomi nibhRtaH sthAtum , yena 'Atmano mahimAnamicchatA puruSeNa pUrve vayasyapUrvA sarvApi parayoSit prAyazo na bahu bhASaNIyA, vizeSataH prathamayauvanA vratasthA yatAtmanAmapi mohavikAraheturekAkinI rUpalAvaNyAdiguNagaNAvAsasvAdazI' iti vidvAnapi bhavatyAH pravRtto'haM prshnkrmnni[p]| kathaya-kA tvam ? kasminnakhiladoSamukte mukteva devAraNyavaMze vaMze samutpannAsi ? kAni te hRdayadAhajvaraharANi divyamantrapadAnIva nAmAkSarANi kSaranti karNayoramRtam ? kenAtra tava vapuSi devAGganivasanA garhaNAnapekSeNa vinikSiptAnyamUni vRkSANAM valkalAni ? kiM phalamatizayasvAdurasamabhilaSya virasAnyanudivasamaznAsi vanyadrumaphalAni ? kena Tippanakam-mukteva devAraNyavaMze muktAphalamiva suravanaveNI, anyatra devAraNyasambandhini kule [pha] / ca punaH sthitvA upavizya, kazcita kiyantaM. kAlama. avacanA maunamavalambamAnA, parvaSyamiva prAgavalokitamiva, punaH saha saMvRddha miva saha-khena sAkaM. saMvRddha-tAruNyApannamiva, punaH dRDham atyantam , ArUDhapraNayamiva saJjAtasakhyamiva, punaH cirasamAgataM cireNa-dIrghakAlena, samAgataM samupasthitam , abhISTabandhumiva abhimatabandhumiva, sasnehaM saprIti, avalokayantI pazyantI, pUrvam , AveditaM jJApitaM tameva dvipApahAravRttAntaM gajakartRkApaharaNavArtA, punaH punaH anekavAraM, mAM, vistareNa savistaram , apRcchat pRSTavatI [na] / ca punaH. tathAvidhAM sasnehAvalokanaparAma, punaH atirekama atyantama, antaHprakaTitaprItima antaHantaHkaraNe, prakaTitA-AviSkRtA, prItiryayA tAdRzIm , tAM tApasakanyakAM, dRSTvA sAkSAtkRtya, utpannadRDhatarasauhRdaH udbhUtasAndrasakhyaH, aham , sodvegaM sasambhramam , avadam uktavAn , mahAbhAge! mahAnubhAve ! naisargikAnta svacchatApizunena svAbhAvikAntaHkaraNanirmalatAsUcakena, punaH praNayihadayAhlAdakAriNA priyajanamAnasAnandajanakena, punaH sarvathaiva sarvAtmanA, upalakSitapakSapAtena pratItAnurAgeNa, amunA anubhUtena, tava, zIlena svabhAvena, taralatAM capalatA, vAcAlatAmityarthaH, nItaH prApitaH, aham , nibhRtaH niHzabdaH, sthAtuM na zaknomi prabhavAmi, yena yasmAt kAraNAt , 'AtmanaH khasya, mahimAnaM mahattAm , icchatA kAmayamAnena, puruSeNa puMjanena, pUrve, vayasi avasthAyAM, yauvanAvasthApannenetyarthaH, apUrvA aparicitA, sarvApi sakalApi,parayoSit parastrI,prAyazaH bAhulyena, bahu adhikaM, na bhASaNIyA, AlapanIyA, vizeSataH kimuta, prathamayauvanA navayauvanA, punaH vratasthA brahmacarye sthitA, punaH yatAtmanAmapi munInAmapi, mohavikArahetuH mohasya-vaicittyasya, vikArasya-khedaromAjyAdikAmavikArasya, hetuH-prayojikA, punaH ekAkinI asahAyA, punaH rUpalAvaNyAdiguNagaNAvAsaH svarUpasaundaryAdiguNasamUhAspadabhUtA, tvAdRzI tvatsadRzI, bhASaNIyetyarthaH' iti itthaM, vidvAnapi jAnannapi, ahaM, bhavatyAH tava, tvAM prati ityarthaH, praznakarmaNi anupadavakSyamANaprakArakapraznakArye, pravRttaH prasaktaH [pa] / kathaya brUhi, tvaM kA kinnAmadheyA; akhiladoSamukte samastadoSarahite, devAraNyavaMze devavanaveNI, anyatra devAraNyabandhini, mukteva muktAmaNiriva, akhiladoSamukte, kasmin , vaMze kule, samutpannA saJjAtA, asi vartase; punaH divyamantrapadAnIva uttamamantrAkSarANIva, hRdayadAhajvaraharANi antastApAtmakajvarazamakAni, te tava, kAni nAmAkSarANi nAmasambandhivarNAH, karNayoH zrotrayoH, amRtaM sudhAM, kSaranti spandayanti; punaH devAGganivasanA devocittAGgAvaraNAhe, atra asmin , tava, vapuSi zarIre, garhaNAnapekSeNa ayogyayojanajanyanindAnapekSiNA, kena, amUni tAni, vRkSANAM balkalAni tvacaH, vinikSiptAni nivezitAni punaH atizayasvAdurasam atyantamadhurarasaM, kiM phalam , abhilaSya uddizya, virasAni asvAdurasAni, vanyadrumaphalAni vanasambandhivRkSaphalAni, anudivasaM pratidinam , anAsi mujhe "Aho Shrutgyanam"
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 169 hetunA vihAya vikhyAtAni vaikhAnasAzramapadAni nirjanAraNyavAsinI zUnyametajjinAyatanamadhivasasi ? kiM caiSa viSamasAyakaikAdhivAse nave vayasi viSayopabhogavidveSaH ? kiM cAnuvelaspanditAdharapuTA praSTukAmeva vArtAmiSTajanasya kasyacit prItivizadairdRSTivikSepaiH sarabhasamavekSase dakSiNAM kakubham ? kaccidAste kazcidiha gotrajaH suhRd vA hRdayabhUtaH ? [ pha], iti vadatyeva mayi sahasaiva tasyAH prakampitapayodharo vidhutagalasaraNiratiparisphuTasphuritanAsApuTaH prayatnaruddho'pi viSavegavad vyApadaGgamatikrAntavaibhavasmaraNayonimanyuH, abjavanamiva pradoSahimajalena mukulIbhUtamIkSaNayugamapUryata visAriNA bASpanIreNa tatkSaNanibaddharAgAyAzca locanApAGgasarita: pUrvaharita iva taruNAruNajyotirAhatAyAstArakAsamUhaH papAtAjasramazrukaNavisaraH [ba] / tAM ca dRSTvA tathAvidhAmantarupajAtaguruviSAdo manasyakaravamaham- 'aho pUrvajanmAntarasaMcitairazubhakarmabhirAyojitAH sunipuNamapi nirUpitopAyairmanISibhiranISatkarAH parihartumupatApAH, yeneyamapahAya paramasaMklezahetuM sakalasaGgamekAkinI vigatamartyasaMcAre guruNi girikAntAre kRtasthitirane kayojanazata vyavahitamekadezenaiva saMyojya Tippanakam -- manyuH- dainyam [ va ] | anISatkarAH astokakriyA [bha] | punaH kena hetunA prayojanena vikhyAtAni prasiddhAni, vaikhAnasAzramapadAni tApasAzramasthAnAni vihAya tyaktvA, nirjanAraNyavAsinI nirjanavanavAsinI satI, zUnyaM janarahitam, etat idaM jinAyatanaM jinamandiram adhivasasi nivasasi ?; ca punaH, viSamasAyakaikAdhivAse viSamAH - viSamasaMkhyAH, paJcasaMkhyA ityarthaH sAyakAH- bANA yasya sa viSamasAyakaH kAmadevaH, tasya ekAdhivAse - pradhAnasthAne, nave yauvane, vayasi avasthAyAM viSayopabhogavidveSaH rUparasAdyupabhogaviSayakA prItiH, kiM kimarthaH ?; ca punaH kasyacit kasyApi iSTajanasya abhimatavyakteH, vArtA vRttAntaM, praSTukAmeva praSTumicchuriva, anuvelaspanditAdharapuTA satatasaJcAlitoSThapuTA, prItivizadai: snehadhavalaiH, dRSTivikSepaiH netra vyApAraiH, dakSiNAM kakubhaM dizaM kiM kimartham ? sarabhasaM savegam, avekSase pazyasi gotrajaH tvadvaMzajaH, vA athavA, suhRt mitraM, hRdayabhUtaH tvadIyahRdayarUpaH kazcit ko'pi, ih asmin sthAne, Aste vartate, kaJcit kimu ? [pha ], iti itthaM mayi vadatyeva praznAvalIvAkyaM kathayatyeva, sahasaiva zIghrameva prakampitapayodharaH prakampitau - udvelitau, payodharau - stanau yena tAdRzaH, punaH vidhutagalasaraNiH utkampitakaNThamArgaH, atiparisphuTasphuritanAsApuTaH atiparisphuTam-ativispaSTaM yathA syAt tathA sphuritaH - spanditaH, nAsApuTo yena tAdRzaH, atikrAntavaibhavasmaraNayonimanyuH parityaktapaitRkaghanasampattismaraNajanyazokaH, prayatnaruddho'pi prayAsavArito'pi viSavegavat viSajvAlAvat aGgaM zarIraM, vyApat vyAptavAn punaH pradoSahimajalena rAtryArambha kAlikahimavAriNA abjavanamiva kamalavanamiva, mukulIbhUtaM IkSaNayugaM netradvayaM, visAriNA vistAriNA, vASpanIreNa azrujalena, apUryata pUritam / ca punaH taruNAruNajyotirAhatAyAH taruNena - prauDhena, aruNajyotiSA-sUryasArathitejasA, AhatAyAH - AkrAntAyAH, pUrvaharitaH pUrvadizaH sakAzAt, tArakAsamUha iva tArAgaNa iva, tatkSaNanibaddharAgAyAH tatkAladhRtaraktakAntikAyAH, locanApAGgasaritaH nayanaprAntabhAgAtmakanadyAH, azrukaNavisaraH nayanajalakaNagaNaH, ajasram anavarataM, papAta patitaH [ba] ca punaH, tAM tApasakanyakAM, tathAvidhAM duHkhitAM dRSTrA avalokya, antarupajAtaguruviSAdaH antaH - antaHkaraNe, upajAtaH - utpannaH, guruHadhikaH, viSAdaH-duHkhaM yasya tAdRzaH, ahaM manasi svahRdaye, akaravaM vyacArayam / aho Azcarya, pUrvajanmAntarasaJcitaiH atikrAntAnyAnyajanmasaMgRhItaiH, azubhakarmabhiH pApakarmabhiH, AyojitAH utpAditAH, upatApAH- duHkhAni, sunipuNamapi suSTutaramapi nirUpitopAyaiH AlocitapratIkAraiH, manISibhiH paNDitaiH parihartuM nivArayitum, anISatkarAH asukarAH, yena yasmAt kAraNAt paramasaMklezahetum atyadhikaklezakAraNaM, sakalasaGkaM sarvasamparkam, apahAya tyaktvA, ekAkinI asahAyA satI, vigatamartyasaJcAre manuSyasaJcArarahite, guruNi vizAle, girikAntAre parvatavane, kRtasthitiH kRtanivAsA, aneka yojanazatavyavahitam anekaiH - bahubhiH, yojanazataiH -krozacatuSTayazataiH, vyavahitam - antaritamapi, mAmU, ekadezenaiva svAdhiSThitadezenaiva, saMyojya saGgamayya, daivena vidhinA, mahAnubhAvA mahAmAnyA, iyamiti zeSaH, IdRzasya anupadoktaprakArakasya, 22 tilaka0 "Aho Shrutgyanam"
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| mAmIhazasya mAnasaduHkhabhArasya bhAjanaM kRtA mahAnubhAvA daivena' iti sodvegavismayaH samAzvAsya tAM suciramutthAya ca karAJjalipuTAvarjitaM dIrghikAjalamupAnayam / sApi kiJcidviralazokA bASpajalapariplutArapakSma bhAlaM prakSAlya tena pramRjya cottarIyapallavaprAntena vadanamutsRSTadIrghaniHzvAsA vilambya kaJcitkAlamupacakrame vaktum [bha]-'kumAra ! nirjanAraNyavAsino jIrNavalkalanivasanasya vanyaphalabhujaH sthaNDilAtivAhitanizAsamayanidrasya duSkRtakAriNo madvidhajanasya prAgavasthopavarNanamatizayena vrIDAkaram , pRSTA ca tvayAham , ato na tUSNImAsitavyam , kintu sarvadA sukhocitasya tena kiJcidanekaduHkhaparamparAvirasena zrutenAnena phalam / atha kutUhalaM tataH zRNu, nivedayAmi, yAtvanenaiva tAvad vinodena sarvadaiva duHkhopataptAyA dinamidaM me / tvamapi bhuvanatrayaprathitamahAmahimA mahAmedinIpAlasUnuH samAnadezAvAptajanmA kathaJcid gRhamupAgataH prApnuhi janAnniSkiJcanAdapUrvaM tAvadidamevAtithyam' [ma ] ityabhidhAya bhUyaH kRtAzrupAtA zanaiH zanairArabhata kathayitum asti nijazobhAjitasamastabhuvanAntaHpurA mahAdevIva sakalabhUcakravartino martyalokasya, laGkeva lavaNasAgareNa tridazanagarIvAntarikSeNa kRtaparikarA makarakulIramInarAzisaMkulena parikhAmaNDalena, kuNDalitasAgara mAnasaduHkhabhArasya hArdikaduHkharAzeH, bhAjanaM pAtraM, sthAnamityarthaH, kRtA sampAditA' iti itthaM, sodvegavismayaH udvegavismayAbhyAM-sambhramAzcaryAbhyAM sahitaH, sucirama atidIrgha kAlam , tAM tApasakanyakAM, samAzcAsya samyaka sAntvayitvA, ca punaH, utthAya karAJjalipuTAvarjitaM hastAJjalirUpapAtragRhItaM, dIrghikAjalaM vApikAjalam , upAnayam AnItavAn / sApi tApasakanyakApi, kiJcidviralazokA kiJcinmandazokA, bASpajalapariplutArapakSma bAppajalaiH- azrujalaiH-pariplute klinne, ArapakSmaNI-prAntabhAgasthanetraromarAjI yatra tAdRzaM, bhAlaM lalATaM, tena dIrghikAjalena, prakSAlya vizodhya, ca punaH uttarIyapallavaprAntena uttarIyasya-UrdhvadehadhAryavastrasya pallavaprAntena-nUtanadalatulyakomalAgrabhAgena, vadanaM mukhaM, pramRjya vizodhya, 'bAppajalapariplatArapakSmamAlam' iti pAThe tu vadanamityasya vizeSaNametad , bASpajalena pariplutA ArapakSmamAlApakSmaprAntaromarAjI yatreti, utsRSTadIrghaniHzvAsA utsRSTaH-tyaktaH, dIrghaH-mahAn , niHzvAsaH-nAsikAvAyuryayA tAdRznI, kazcit kiyantaM, kAlaM, vilambya vizramya, vaktuM vakSyamANarItyA kathayitum , upacakrame Arebhe [bha] / kumAra yuvarAja ! nirjanAraNyavAsinaH nirjanavanavAstavyasya, punaH vanyaphalabhujaH vanasambandhiphalAhAriNaH, punaH sthaNDilAtivAhitanizAsamayanidrasya sthaNDile-catvarabhUmau, ativAhitA-vyatItA, nizAsamayanidrA-rAtrikAlikanidrA yena tAdRzasya, duSkRtakAriNaH anupadoktaduHkhAvahakAryakAriNaH, madvidhajanasya mAdRzavyakteH, prAgavasthopavarNanaM purAtanAvasthAkIrtanam , atizayena atyantaM, brIDAkaraM lajjAjanakam / ca punaH, tvayA, aham, pRSTA pUrvAvasthAjijJAsAM vijJApitA, ataH asmAt kAraNAt , tUSNIM maunAvasthayA, na Asitavyam upaveSTavyam , kintu sarvadA sarvakAlaM, sukhocitasya abhyastasukhasya, te tava, anekaduHkhaparamparAvirasena anekayA-bayA, duHkhaparamparayA-duHkhazreNyA, virasena-nIrasena, apriyeNetyarthaH, anena matpUrvavRttAntena, zrutena zravaNagocarIkRtena, kizcit kimapi, phalaM prayojanaM na, astIti zeSaH / atha yadi, kutUhalam autsukyam , tataH tarhi, zRNu zravaNagocarIkuru, nivedayAmi, vijJApayAmi, svapUrvAvasthAmiti zeSaH / sarvadaiva sarvakAlameva, duHkhopataptAyAH duHkhAkrAntAyAH, me mama, idaM vartamAnaM, dinam , anenaiva svapUrvavArtopanyAsaviSayakeNaiva, vinodena pramodena, yAtu vyatyetu, tAvaditi vAkyAlaGkAre / bhuvanatrayaprathitamahAmahimA bhuvanatraye-lokatraye, prathitaHprasiddhaH, mahAmahimA atyantamAhAtmyaM yasya tAdRzaH, punaH mahAmedinIpAlasUnuH mahAmedinIpAlasya-mahArAjasya, meghavAhanasyetyarthaH, sUnuH putraH, punaH samAnadezAvAptajanmA samAne-ekasminneva, deze-janapade, avAptaM-labdhaM, janma yena tAdRzaH, punaH kathaJcit kenApi prakAreNa, mahatA klezenetyarthaH, gRhaM madIyavasatim , upAgataH abhyAgataH, niSkiJcanAt sarvathaivAtithyasAmagrIzUnyAt , janAt mattaH, apUrva vilakSaNam , idameva matpUrvavArtAzravaNarUpameva, Atithyam atithisatkAra, tAvat prathamaM, prAmuhi gRhANa' iti ittham , abhidhAya uktavA, bhUyaH punaH, kRtAzrupAtA spanditanayanajalA, zanaiH zanaiH mandaM manda, kathayituM vapUrvavArtAmAvedayitum , Arabhata prArabdhavatI [ ma] / "Aho Shrutgyanam"
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 171 prakhyasya sarvataH preGkhataH parikhAjalaprAgbhArasya taraGgavikSiptena phenavisareNeva divasaiH sphAtimupagatena sphATikadhavalabhittinA prAkAreNa parivRtA, vidhRtataTa sAdharmya harmyAvalIdhRtobhaya vibhAgairajirapuJjitaprAjyaratnaprabhAjAlajalanirbharairanavaratavahatsamudrayAyijananivaha kalakalAkrAntadikcakaiH kSitiriva pralaya mahApagAsrotobhiH samantataH sImantitA vizAlAyatairvipaNipathaiH AvAsitazarajjaladazibireva suramandiraiH, bandIkRta samasta - bhogabhUmiriva parisarArAmaiH, ekIkRtAzeSaviSayAntareva sarvadezabhASAzrutibhiH, udghATita samagrAsuravivareva vilAsinIvAsabhavanaiH, anatidUravartinI dakSiNodadherapAradhanakanakasaJcayA kAJcI nAma nagarI [ya] / yatra nAgavallIlAlasA dhanina udyAnapAlAzca paramatajjJAH paurAH prAmANikAzca, saphalajAtayaH zrotriyA gRhA ww " Tippanakam - kulIraH - karkaTakaH / prakhyaH sadRzaH / anavaratavahatsamudrayAyItyAdi vizeSaNAni, ekatra vahan - mAno yaH samudragantRlokasaMghAtaH, anyatra vahan - gacchan, yaH samudrayAyijanasaMghAtaH, zeSaM tulyam [ya ] | kAJcI nAma kAJcInAmnI nagarI, asti vartate, kIdRzI ? nijazobhAjita samastabhuvanAntaHpurA nijayAsvakIyayA, zobhayA-prAsAdAdi saundaryeNa jitAni - adharIkRtAni, samastAni, bhuvanAntaHpurANi bhuvanAntargatAni nagarANi yayA, pakSe nijazobhayA - svakIyakAntyA diguNotkarSeNa, jitAni - adharIkRtAni, bhuvanAnAM jagatAm, antaHpurANi - rAjAGganAnivAsasthAnAni yayA tAdRzI, sakalabhUcakravartinaH akhaNDabhUmaNDalezvarasya, martyalokasya martyabhuvanasya, mahAdevIva paTTarAjJIva; punaH lavaNasAgareNa lavaNasamudreNa, laGkeva laGkAkhyarAvaNanagarIva, punaH antarikSeNa gaganamaNDalena, yadvA tadvartigrahAdilokena, tridazana garIva devanagarIva, makara-kulIra-mInarAzisaMkulena makarANAM-tajAtIyajalacaravizeSANAM, kulIrANAM - karkaTAnAM, mInAnAM - matsyAnAM ca, rAzinA - samUhena, antarikSapakSe makara - kulIra-mInAtmakaiH rAzibhiH - sapAdanakSatrayugalaiH, saMkulena - vyAptena, parikhAmaNDalena paritaH kRtagarta bhUmimaNDalena, kRtaparikarA kRtapariveSTanA; punaH prAkAreNa AveSTanena parivRtA AveSTitA, kIdRzena ? kuNDalitasAgaraprakhyasya parikhAkAreNa veSTitasamudratulyasya, sarvataH sarvabhAgeSu, preGkhataH pravahataH parikhAjalaprAgbhArasya parikhAjalarAzeH taraGgavikSitena taraGgotpAtitena, punaH divasaiH katipayadinaiH, sphAtiM vRddhim, upagatena prAptena, phenavisareNeva phenasamUhenevetyutprekSA, sphATikadhavalabhittinA sphaTikAkhyamaNimayazubhrabhittizAlinA, punaH vizAlAyataiH vizAlaiH, AyataiH- dIrghezca, vipaNipathaiH paNyavIyikA mArgaiH, pralaya mahApagAsrotobhiH kalpAntakAlika mahAnadItaraGgaiH, kSitiriva bhUmiriva, samantataH sarvataH, sImantitA vyAptA, kIdRzaiH ? vidhRtataTasAdharmyaharmyAvalIdhRtobhayavibhAgaiH vidhRtaM - gRhItaM, taTasAdharmya - taTasAmyaM yayA tAdRzyA, harmyAvalyA - dhanikagRhapaGkhyA, dhRtaH, ubhayavibhAgaH - pArzvadvayaM yeSAM tAdRzaiH, punaH ajirapuJjitaprAjyaratnaprabhAjAlajalanirbharaiH ajire- prAGgaNe, puJjitAnAM - saMgRhItAnAM, prAjyaratnAnAMpracuramaNInAM, prabhAjAlarUpaiH - dyutisamUhAtmakaiH, jalaiH, nirbharaiH- pUrNaiH, punaH anavaratavahatsamudrayAyijananivaha kalakalAkAntadikcakaiH anavarataM - nirantaraM vahatAM - nIyamAnAnAM, pakSe gacchatAM, samudrayAyijanAnAM - samudrayAtrikajanAnAM nivahasyasamUhasya, kalakalena - kolAhalena, AkrAntaM pUrNa, dikcakraM - diGmaNDalaM yaistAdRzaiH; punaH suramandiraiH devamandirairhetubhiH, AvAsitazarajjalada zibireva AvAsitaM - saMsthApitaM, zarajjaladazibiraM - zaratkAlika meghasainyAvAso yayA tAdRzIva; punaH parisarArAmaiH prAntavayupavanairhetubhiH, bandIkRta samastabhogabhUmiriva bandIkRtAH - stutipAThakIkRtAH, dAsIkRtA ityarthaH yadvA kArAgAraniyantritAH, samastAH - sakalAH, bhogabhUmayaH -- bhogasthAnAni yayA tAdRzIva; punaH sarvadezabhASAzrutibhiH akhiladezabhASAzravaNaiH, ekIkRtAzeSaviSayAntareva ekIkRtAni - aikyamApAditAni, azeSANi - samastAni, viSayAntarANi - dezAntarANi yayA tAdRzIva; punaH vilAsinIvAsabhavanaiH ninnavartisambhogavatIvAsagRhairhetubhiH, udghATitasamaprAsuravivareva udvATitaM - muktakapATaM, samagraM samastam, asuravivaraM - rAkSasabilaM, pAtAlamityarthaH, yayA tAdRzIva; punaH dakSiNodadheH dakSiNasamudrasya, anatidUravartinI kiJcid dUravartinI; punaH apAradhanakanakasaJcayA apAraH - aparimitaH dhanAnAM - suvarNAtiriktadhanAnAM, kanakAnAM - suvarNAnAM ca saJcayaH -saMgraho yasyAM tAdRzI [ya] / yatra yasyAM nagaryAM dhaninaH dhanikAH, ca punaH, udyAnapAlAH upavanarakSakAH, nAgavallIlAlasAH Aye tAmbUlAtyantAbhilASiNaH, antye nAgavat - hastivat lIlAyAM-krIDAyAm, alasAH-AlasyayuktAH / paurAH tatpuravAstavyAH, ca punaH, prAmANikAH pramANena pravartino janAH, paramatajjJAH Aye "Aho Shrutgyanam"
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / rAmAzca, haridrAsAndrarucayo rAgiNaH suvarNacampakastabakanicayAzca, praguNavizikhA gRhanivezAH subhaTabANadhayazca, bahumAlikAH prAsAdAH prakRtayazca, sakuJcitAlakAH pradhAnApaNAH pramadAlalATalekhAzca, surAbhirAmAbhirucitakAriNyaH paNyavanitAH paurayuvatayazca [2] / yatra nAraGgapanasakadalakaprAyamazanam , nAlikerIphalarasaprAyaM pAnam , muktAphalaprAyamAbharaNam , kRpAprAyaM dharmAnuSThAnam , dAnaprAyaM karma, satyazaucaprAyamAcaraNam, zAstravicAraNaprAyo vinodo nivAsilokasya[la] / yatra mugdhatA rUpeSu na surateSu, haridrArAgo deheSu na sneheSu, bahuvacanaprayogaH pUjyanAmasu na paraprayojanAGgIkaraNeSu, vibhramo rateSu na citteSu [v]| nAgavallIlAlasA dhanina udyAnapAlAzca ekatra kariNa iva vilAsamantharAH, anyatra tAmbUlIlampaTAH / paramatajjJAH paurAHprAmANikAzca ekatra anyAbhiprAyavedakAH, anyatra bauddhaadidrshnjnyaataarH| saphalajAtayaH zrotriyA gRhArAmAzca ekatra saphalabrAhmaNAH[NyAH], anyatra saphalajanmAnaH, phalayuktamAlatIvRkSA vaa| haridrAsAndrarucayo rAgiNaH suvarNacampakastavakanicayAzca ekatra haridrayA, anyatra haridrAvat , sAndrA-bahalA, ruciH-dIptiryeSAM te tthoktaaH| praguNavizikhA gRhanivezAH subhaTabANadhayazca ekatra prAJjalarathyAH, anyatra prakRSTabANAH, bANadhiH-tUNIraH / bahumAlikAH prAsAdAH prakRtayazca ekatra anekabhUmikAH, anyatra nAnAmAlAkArAH / sakuzcitAlakAH pradhAnApaNAH pramadAlalATalekhAzca ekatra kuJcikAsahitatAlakAH, anyatra kuTilakezasahitAH / surAbhirAmAbhirucitakAriNyaH paNyavanitAH paurayuvatayazca ekatra madirAbhirnUtanAbhizca svArthAyocitakaraNazIlAH, anyatra devaramaNIyapriyatamakarvyaH / mugdhatA rUpeSu manojJatA, na rateSu mUDhatA / haridrArAgaH haridrAraktatvaM, deheSu zarIreSu, na sneheSu haridrAvad raktatvamasthiratA / bahuvacanaprayogaH jasAdiprayuktiH, pUjyanAmasu gurava ityAdiSu, na paraprayojanAGgIkaraNeSu nAnAvacanoccAraNam , ekavacanenaivAGgIkurvantIti / vibhramo rateSu na citteSu vibhramaH-vilAsaH, anyatra bhrAntiH [va] / pareSAm-anyeSAm , yad mataM-mantavyam , abhiprAya iti yAvat , tajjJAH -tajjJAtAraH, antye pareSAm--anyeSAM, bauddhAdInAM, yad mataM-darzanaM, tjjnyaaH-tjjnyaataarH| zrotriyAH vedAdhyetAraH, ca punaH, grahArAmAH gRhasamIpodyAnAni, saphalajAtayaH Adye vaidikakarmAnuSThAnena sArthakajanmAnaH, antye-saphalAH-phalaviziSTAH, jAtayaH-mAlatIvRkSA yeSu tAdRzAH / rAgiNaH aGgarAgapriyAH, ca punaH, suvarNacampakastabakanicayAH suvarNatulyavarNakacampakavizeSaguccharAzayaH, haridrAsAndrarucayaH Aye haridrAbhiH-haridrArasaiH, anye haridrAvat , sAndrA-nibiDA, ruciH-kAntiryeSAM taadRshaaH| gRhanivezAH gRhapatayaH, ca punaH, subhaTabANadhayaH subhaTAnA-suyodhAnAM, bANadhayaH-bANAdhArA niSaGgAH, praguNavizikhAH Aye praguNA-saralA, vizikhArathyA yeSu, anye praguNAH-saralAH, vizikhAH-bANA yeSu taadRshaaH| prAsAdAH rAjamandirANi, ca punaH, prakRtayaH pauragaNAH, bahumAlikA Adye mAlA eva mAlikAH, bahvayo mAlikAH-bhUmikAH khaNDA ityarthaH, yeSu, antye bahavaH mAli mAlAkArA iti yAvat , yeSu tAdRzAH / pradhAnApaNA: mukhyakrayyavastuzAlAH, ca punaH, pramadAlalATalekhAH strIvizeSalalATapatayaH; sakuJcitAlakAH Adhe kumcyAM-kuJcikayA saritAH, tAlakA yeSu, antye kuzcitAH-kuTilAH, alakA:-cUrNakuntalAH kezA yAsu taadRshyH| paNyavanitAH vezyAH, ca punaH, paurayuvatayaH tatpuravAsitaruNyaH, surAbhirAmAbhirucitakAriNyaH Aye AmAbhiH-apariNatAbhiH, navInAbhirityarthaH, surAbhiH-madirAbhiH, ucitakAriNyaH ucitaM-kAmijanArha yat kArya, tatkAriNyaH-khArthArtha tatkAraNazIlAH, antye suravat-devavat , abhirAmaH-ramaNIyo yaH patiH, tasya yad abhirucitaM-priyatama, tatkAriNyaH / atra sarvatra zleSAnuprANitatulyayogitAlaGkAraH [ra] / yatra yasyAM nagaryAM, nAraGga-panasa-kadalakaprAyaM tattatsaMjJakaphalapracurakam , azanaM bhojanam , punaH nAlikerIphalarasaprAyaM nAlikerIphalasambandhirasapracurakaM, pAnam , punaH muktAphalaprAyaM muktAmaNipracurakam , AbharaNam alaGkaraNam , punaH kRpAprAyaM lokAnugrahapracurakaM, dharmAnuSThAnaM dharmAcaraNam , punaH dAnaprAyaM dAnapracurakaM, karma kriyAH, punaH satyazaucaprAyaM yathArthavyavahArAntarbahiHzuddhipracurakam , AcaraNaM cAritram , punaH nivAsilokasya tannagarIvAstavyajanasya, zAstravicAraNaprAyaH zAstrIyacarcApracurakaH, vinodaH pramodaH, atra sarvatra vyatirekAlaMkAraH [la] / yatra yasyAM nagaryAm , rUpeSu lokazarIreSu, mugdhatA saundaryam , punaH surateSu strIsaMbhogeSu, mugdhatA apATavaM n| deheSu zarIreSu haridrArAgaH haridrAdravopalepanam , punaH sneheSu prItiSu, haridrArAgaH haridrAvad "Aho Shrutgyanam"
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 173 zAstram, yatra mandiropavanAnyAvAsanagarANi, tamAlatarunikuJjAH sadnAni, lavaGgapallavasrastarAH paryaGkAH, praNayakalahAH kalayaH, nakhadazanavinyAsAH zarIrAbharaNamaNayaH, priyAvadanazatapatrANi pAnapAtrANi, kAmasUtra madhyAtmavAjIkaraNayogopayogo vyAdhibheSajam, anaGgapUjA devatArcanam, suratadUtikA guravo bhujaGgavargasya [za ] | yatra hRnmarmabhedinaH kaTAkSAH kusumeSavaH, lavaGgakakolaparimalavAhI mukhAnilo malayasamIra H, sphuTitakumudojvalaH smitAlokazcandrodayaH sacchAyatanulatAbhirAmo navayauvanAvatAro madhusamayaH, cittonmAdakAriNI vacanacATupaddhatirmadirA, kokiladhvanikalA kRtakako pahuGkRtiH paJcamodvAra:, iti kevalAsu pramadAsu parisamApyate samastApi jaitrA tantrasAmagrI kusumakArmukasya [sa] / yatra madhukaradhvanipaTuhuGkArANi samullasatsarasasahakAramaJjarItarjanikAni kRtatarjanAnIva priyakarotkSiptAsu muktAzuktiSu vilokayanti tAlaphalarasamadhUni dhvastamAnAvalepA vilAsinyaH [ ha ] / yatra sulabhanAgavallIdalArdrapUgIphalAni kvaNatkurarakula Tippanakam - vAjIkaraNayogopayogaH zukropacayacUrNabhakSaNam [ rA ] | raktatvaM bhaGguratA na / pUjyanAmasu gurujanasaMjJAzabdeSu bahuvacanaprayogaH AdarArthaM bahuvacanavibhaktiprayogaH, punaH paraprayojanAGgIkaraNeSu pareSAm-anyeSAm, yat prayojanam - uddezyam, tadaGgIkaraNeSu tatsampAdanapratijJAsu, bahuvacana prayogaH avyavasthitArthakavividhavAkyaprayogo na / rateSu saMbhogeSu, vibhramaH vilAsaH, kAminIceSTAvizeSa ityarthaH, punaH citteSu lokAnAM hRdayeSu, vibhramaH vizeSeNa bhrAntiH na / atra sarvatra zleSAnuprANita parisaMkhyAlaGkAraH [va] / yatra yasyAM nagaryAm, mandiropavanAni mandiranikaTavartyadyAnAnyeva, AvAsanagarANi nivAsopayoginagarANi, tamAlatarunikuJjaH tamAlalatApihitodaragRhA eva, sadanAni nivAsagRhAH, lavaGgapallavastrastarAH lavaGgalatAnUtana patramayakaTA eva, paryaGkAH viziSTakhadAH; praNayakalahAH premaprayukta kalahA eva, kalayaH yuddhAni; nakhadazanavinyAsAH nakhadantasaMsthAnyeva zarIrAbharaNamaNayaH zarIrAlaGkaraNaratnAni; priyAvadanazatapatrANi praNayinImukhakamalAnyeva, pAnapAtrANi rasapAnAdhArapAtrANi; kAmasUtraM vAtsyAyanapraNItasUtrAtmakakAmazAstrameva, adhyAtmazAstram AdhyAtmikavidyA; vAjIkaraNayogopayogaH sambhogakAlikazukrastambhanopAyaprayogaH eva, vyAdhibheSajaM rogauSadham ; anaGgapUjA kAmadevArAdhanameva, devatArcanaM devArAdhanam, suratadUtikAH sambhogAbhisArikA eva, guravaH abhimata mArgadarzikA: bhujaGgavargasya viTagaNasya [ rA ] / yatra yasyAM nagaryAm, hRnmabhedinaH hRdayasambandhimarmAghAtakAH, kaTAkSAH vilAsinInAmapAGgadarzanAnyeva, kusumeSavaH puSpabANAH; lavaGgakakkola parimalavAhI lavaGgakakkolAkhyalatAvizeSasambandhigandhavAhakaH, mukhAnilaH mukhamAruta eva malayasamIraH malayapavanaH; sphuTitakumudojJalaH vikasita kairavavadvizadaH smitAlokaH mandahAsaprakAza eva, candrodayaH candraprakAzaH sacchAyatanulatAbhirAmaH satI chAyA - kAntiryasyAH sA sacchAyA tAdRzyA, tanulatayA - zarIralatayA, abhirAmaH - manoharaH, navayauvanAvatAraH navIna tAruNyodgama eva, madhusamayaH vasantakAlaH; cittonmAdakAriNI hRdayonmAdajananI, vacanacATupaddhatiH priyavacanarItireva, madirA madyam; kokiladhvanikalA kokilakUjitavadavyaktamadhurA, kRtakakopahuGkRtiH kRtrimakrodhahuGkAra eva, paJcamodvAraH paJcamakharaH : iti IdRzI, kusumakArmukasya kAmadevasya, jaitrA jayanazIlA, samastApi sakalApi, tantrasAmagrI mAraNa- mohana vazIkaraNopakaraNAni, kevalAsu pramadAsu viziSTastrISu, parisamApyate paripUryate [s]| punaH yatra yasyAM nagaryo, priyakarotkSiptAsu priyahastoddhRtAsu, muktAzuktiSu muktopAdAnazuktiSu, madhukaradhvanipaTuhuGkArANi madhukaradhvanayaH - bhramaraguJjitAnyeva, paTuhuGkArAH - sphuTahuGkArA yeSu tAdRzAni punaH samullasatsarasasahakAramaJjarItarjanikAni samuhasantI - samyagudvelantI, sarasA - ArdrA, sahakAramaJjarI - atisurabhicUtamaJjaryeva, tarjanI - tarjyate bhartsya yayA sA aGguSTasamIpAGgulI yeSu tAdRzAni ata eva kRtatarjanAnIva kRtabhartsanA nIvetyutprekSA, tAlaphalarasamadhUni tAlaphalasambandhirasarUpamadyAni, dhvastamAnAvalepAH dhvastaH, mAnaH - cittodreka IrSyati yAvat, avalepaH - garvazca yAsAM tAdRzyaH, vilAsinyaH vilAsazIlAH striyaH, vilokayanti pazyanti [h]| punaH yatra yasyAM nagaryA, vanitAsakhAH svavilAsinIsametAH, sukhinaH sukhopabhoktAro janAH, vanAni ca punaH, nidhuvanAni suratAni, samaM tulyaM, niSevante nitarAM sevante, kIdRzAni ? sulabhanAgavallIdalAI pUgIphalAni sulabhAni - anAyAsalabhyAni, nAgavallIdalAni - tAmbUlapatrANi, "Aho Shrutgyanam"
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / kaladhvanivardhitAnaGgotsAhAni saMnihitacandanaziziradIrghikAtaraGgapavanAni vanAni nidhuvanAni ca niSevante samaM vanitAsakhAH sukhinaH [kSa] / yatra sAyantanastAnArdravapuSAM draviDayoSitAmasAndralagnasya haridrAdravarasasya cchAyayA piJjaritatanukiraNakandalo dalitacampakakarNapUramanukaroti kapoladarpaNAvalambI pArvaNo rajanijAniH [] / yatra tIrAsannajAtAnAM katakaviTapinAmanArataM galadbhiH phalaiH prazamitapakodayAni nirdayAsvapi kAmimithunamajjanakeliSu kAluSyaM nAnubhavanti bhavanadIrghikAjalAni [ka] / yatrailAlatAsadanAsUtritavicitramohanAbhidraviDayuvatibhiH priyeSu prayujyamAnaM bahuprakAramupagRhanopacAramupazikSitumiva kramukavRkSakAnAveSTayanti kRtavicitravalanA nAgarakhaNDapatravallayaH [kha] / yatra ca yuvajanena dayitAkapoladazanacchedavidyAmabhyasitumanudivasamAcchidyamAnAni parikarmitAnyapi na yAnti paramaparipAkamajirasahakArazAkhinAMphalAni [g]| yasyAM guNaughajuSi dUSaNamekameva, yad vAsadantavalabhISu vilAsinInAm / / udyannajasramasitAgurudAhajanmA, dhUmaH karoti malinA navacitrabhittIH // 1||[gh| ArdrapUgIphalAni-sarasakramukaphalAni yeSu tAdRzAni, pakSe sulabhAni-nAgavallIdalena ANi pUgIphalAni yeSu tAdRzAniH punaH kaNatkurarakulakaladhvanivardhitAnaGgotsAhAni kvaNataH-kUjataH, kurarakulasya-kurarajAtIyapakSigaNasya, kaladhvanibhiHmadhurakUjitaiH, vardhitaH, anaGgotsAhaH-kAmodreko yeSu tAdRzAnItyubhayatra tulyam ; punaH sannihitacandanaziziradIrghikAtaraGgapavanAni sannihitaiH-samIpasthaiH, candanaiH-candanatarubhiH, zizirAH-zItalAH, dIpikAtaraGgapavanAH vApItaraGgavAyavo yeSu tAdRzAni, pakSe sannihitAni candanAni-candanadravAH, zizirA dIrghikAtaraGgapavanAzca yatra tAdRzAni [kss]| punaH yatra yasyAM nagaryA, sAyantanasnAnArdravapuSAM sAyantanena-sandhyAkAlikena, snAnena, Ardra-klinnaM, vapuH-zarIraM yAsAM tAdRzAnA, draviDayoSitAM draviDadezavAstavyAGganAnAm , asAndralagnasya viralasaMsRSTasya, haridrAdravarasasya haridrApaGkarasasya, chAyayA pratibimbena, piJjaritatanukiraNakandalaH piJjaritaM-pItimAnamApAditaM, tanukiraNakandalaM-sUkSmakiraNanavAGkuro yasya tAdRzaH; kapoladarpaNAvalambI gaNDamaNDalAtmakadarpaNapratibimbitaH, pArvaNaH parvaNi-pUrNimAyAM bhavaH, rajanijAniH rajaniH-rAtriH, jAyA-patnI yasya saH candramAH, dalitacampakakarNapUraM dalitaM-vikasitaM yaccamparka-tadAkhyapuSpavizeSaH, tadrUpaM, karNapUraM-karNAbharaNam , anukaroti viDambayati [] / punaH yatra yasyAM nagaryAm , tIrAsannajAtAnAM taTanikaTaprarUDhAnAM, katakaviTapinAM jalamalApanodakaphalaprasavinAM katakAkhyavRkSavizeSANAm , anArataM nirantaraM, galadbhiH patadbhiH, phalaiH, praza-. mitapaGkodayAni prazamitaH-nivartita;, paGkodayaH-karmodgamo yebhyastAdRzAni, nirmalAni ityarthaH, bhavanadIrghikAjalAni gRhA. sannavApIjalAni, nirdayAsvapi atimAtrAkhapi, kAmimithunamajanakeliSu kAmukadampatimajjanakrIDAsu satISu, kAluSyaM malinatA, na anubhavanti Apadyante [ka] / punaH yatra yasyAM nagaryAm , elAlatAsadanAsUtritavicitramohanAbhiH elAlatAsadane-elAlatAgRhe, AsUtritA-AveSTitA, vicitrA-vilakSaNA, mohanA-tadAkhyakuTilalatA yAbhistAdRzI bhiH, draviDayuvatibhiH draviDAbhijanataruNIbhiH, priyeSu patiSu, prayujyamAnaM kriyamANaM, bahuprakAraM nAnAvidham , upagRhanopacAram AliGganopakaraNam , upazikSitumiva vijJAtumiva, kRtavicitravalanAH kRtaM vicitraM-vilakSaNaM, valanaM-saJcalanaM yAbhistAdRzyaH, nAgarakhaNDapatravallayaH nAgarAkhyauSadhIvanapatralatAH, mukavRkSAn pUgIphalavRkSAn , AveSTayanti sarvataH saMyuJjanti [kh]| ca punaH, yatra yasyAM nagaryAm , dayitAkapoladazanaccheda vidyAM dayitAyAH-priyAyAH, kapolayoH- gaNDasthalayoryo dazanacchedaH-dantakSataM, tadvidyA-tadvaidagdhIm , abhyasituM zikSituM, yuvajanena taruNapuruSeNa, anudivasaM pratidinam , AcchidyamAnAni saMtrodyamAnAni, ajirasahakArazAkhinAM prAGgaNavartiparamasurabhicUtavRkSANAM, phalAni, parikarmitAnyapi paripAkA) saMskRtAnyapi, paramaparipAkam AtyantikaparipAkaM, na yAnti prApnuvanti [g]| guNaughajuSi guNagaNaviziSTAyAM, yasyAM kAJcInagaryAm , ekameva ekamAtraM, dUSaNam , yat vilAsinInAM vilAsavatInAM strINAM, vAsadantavalabhISu vAsAdhikaraNabhUtAsu hastyAdidantamayISu candrazAlAsu, ajasraM santatam , udyan udgacchan , asitAgurudAhajanmA kAlAgurusaMjJakadhUpadravyAgnitApajanyaH, dhUmaH, navacitrabhittIH abhinavacitrAdhArakukhyAni, malinAH kRSNavarNAH, karoti sampAdayati / atra nindAvyAjenAnavaratasugandhidhUmodgamastutivyaJjanAd vyAjanindAlaGkAraH // 1 // [gh]| "Aho Shrutgyanam"
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI api ca--pRSThapreDadvalInAM zrutizikharahasaccitramuktAphalAnAM, pUgatvagmArjitAgradvijamukulamilaJcandrikAIsmitAnAm / tiryaksImantarekhAJcitacihuracayasphAritaikekSaNAnAmindurdAsyaM vidhatte draviDavaravadhUvakrapaGkeruhANAm // 2 // [3] / kiJca-saMkrAntakAntavanitAnavakuGkamArdra pAdAravindapadamaNDalalAJchitAsu / hAgrabhUmiSu sudhAdhavalAsu yasyAM, vyarthIbhavanti vikacAmburuhopahArAH // 3 // [ca] / prAptaprAkchelakUTA iva kucataTayorodayeneva lIDhA, rAgeNoSThaprabhAyAM timirabharamiva kSepnukAmAH kabaryAm / kurvANAstArakAbhiH praNayamiva nakheSvaGgaraGge luThantaH, svargaGgAsaikatasthA iva nizi sudRzAM yatra bhAntIndupAdAH // 4 // [cha / Tippanakam-pRSThetyAdizlokaH / valiH-kezaracanAvizeSaH, zrutiH-karNaH, hasanti-dedIpyamAnAni, aJcitaH-khacitaH prazasto vA [ng]| api ca-kiJca, induH candraH, draviDavaravadhUvakrapaGkeruhANAm draviDeSu-draviDAbhijaneSu janeSu ye varA:-zreSThAH, teSAM yA vadhvaH-striyaH, tAsAM vakrapaGkeruhANAM-mukhakamalAnAM, dAsyaM dAsatAM, dhatte dhArayati, kIdRzAnAm ? pRSThapreDadvalInAM pRSThe-pazcAddhAge, prekantaH-vyAdhUyamAnAH, valayaH-cAmaradaNDA yeSAM tAdRzAnAM, yadvA preyantI-dolAyamAnA, valiH-kezaracanAvizeSaH racanAvizeSamApannAH kezA yeSAM tAdRzAnAm , punaH zrutizikharahasaccitramuktAphalAnAM zrutizikhare-karNo bhAge, hasanti-dIpyamAnAni, citrANi-nAnAvidhAni muktAphalAni muktAmaNayo yeSAM tAdRzAnAm , punaH pUgatvagmArjitAgradvijamukulamilaccandrikAIsmitAnAM pUgatvacA-saMgRhItadantadhAvanopayogivRkSatvacA, mArjitaM-vizodhitaM zubhratAmApAditama. agram-agrabhAgo yeSAM tAdRzaiH, dvijamukulaiH-dantakuDAlaiH, pakSe candrabimbena, milanti candrikArUpANi, ArdrANi-sarasAni, smitAni-mandahAsA yeSu tAdRzAnAm, punaH tiryasImantarekhAcitaciharacayasphAritaikekSaNAnAM tirazcInI-kuTilA yA sImantarekhA-kezavazarekhA, tayA azcitaH-khacitaH prazasto vA, yaH cihuracayaH-kezapAzaH, tena sphAritaM-vistAritam , ekam , IkSaNaM-nayanaM yaistAdRzAnAm / atra atizayoktiralaGkAraH // 2 // [ng]| kizca api ca-yasyAM nagaryAm , saMkrAnteti saMkrAntAni-saMlagnAni, kAntAni-manoharANi, yAni vanitAnAM-strINAM, navakuGkamArdrANi-nUtanakuGkumadravaklinnAni, pAdAravindAni-caraNakamalAni, teSAM padamaNDalena-cihnagaNena, lAJchitAsu-aGkitAsu, sudhAdhavalAsu cUrNadravopalepanazubhrAsu, hAgrabhUmiSu dhanikajanagrahorzvabhUmiSu, vikacAmburuhopahArAH vikasitakamalopahArAH, vyarthIbhavanti vyarthatAmApadyante / atra vyatirekAlaGkAro vyaGgyaH // 3 // [c]| yatra yasyAM nagaryAm , indupAdAH candrakiraNAH, svargaGgAsaikatasthA iva khargaGgAyAH-AkAzagaGgAyA yat saikataMvAlukAmayaM sthalaM, tatsthAH-tadvartina iva, bhAnti pratIyante, kIdRzAH ? sudRzAM-sundarAkSINAM strINAM, kucataTayoH stanaprAntayoH, odayena A-samantAt , udayena-udbhAsanena, prAptaprAkchelakUTA iva prAptaH-adhiSThitaH, prAkchelakUTa:-prAkchailasya-pUrvagireH, udayAcalasyetyarthaH, kUTaH-zRGgaM yastAdRzA iva, punaH rAgeNa raktinnA, oSThaprabhAyAm oSTadyutau, lIDhA iva vyAptA iva, antarhitA ivetyarthaH, punaH kavaryAM kezapAze, timirabharam andhakArarAzi, kSetrakAmA iva nirAkartumicchava iva, punaH nakheSu, tArakAbhiH, praNayaM prIti, kurvANA iva utpAdayanta iva, aGgarale zarIrarUpanRtyazAlAyAM, luThantaH ApatantaH / atrotprekSAlaGkAraH // 4 // [cha / "Aho Shrutgyanam"
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / tasyAM ca nijavibhUtijitasurendrasadanasaundaryAyAM nagaryAmanapavAryavisphUrjathupRthupratApavajrAgnijanitasakalArAtikulaparvatapramAthaH svarNAtha iva pArthivazrIparibhogavAJchayA pracchAditasahajarUpo rUpalAvaNyalaghUkRtakusumAyudho dhRtAyudhaikadakSiNabAhusAhAyakaprasAdhitAnantaprAntadezo dezAntarabhrAntazazikarAvadAtakIrtirnItizAstrazANanizitanirmalaprajJAparAmarzaparazuzAtitAzeSavijigISuvijayodyamadrumaH kalpadrumaH kramAgatalokAnAM vajrapaJjaro bhItAnAmuttambhanastambho nijavaMzavezmanaH samIro vairisundarIsImantasindUrasya krUragrahadRSTipAto duSTanigraha kriyAyAmudAttanijacaritacAraNIkRtakhecaragaNo guNagarimAtirekatRNIkRtabharatasagarAdyAdirAjo rAjA kusumazekharo nAma [ja] / yasya malayAcalasyeva pUrvAparadigantalabdhAyaterdakSiNodadhivelAvanaM vyApada khilamapi kaTakavistAraH [jha] / Tippanakam-pUrvAparadigantalabdhAyateH ekatra AyatiH-dairghyam , anyatra AjJA, kaTakavistAraH ekatra kaTakaHprasthaH, anyatra sainyam [jh]| ca punaH, nijavibhUtijitasurendrasadanasaundaryAyAM nijavibhUtyA-khakIyaizvaryeNa, jitaM-tiraskRtaM, surendrasadanasaundaryam-amarAvatIrAmaNIyakaM yayA tAdRzyAM, tasyAM prakRtAyAM nagaryA, kAJcayAmityarthaH, kusumazekharo nAma tatsaMjJakaH, rAjA.asti iti shessH| kIdRzaH? anapavAryavispharjethapathapratApavajAnijanitasakalArAtikalaparvatapramAtha: a vAryaH-vArayitumazakyaH, visphUrjathuH-viziSTasphUrtiyuktaH, pRthu:-vizAlaH, evaMvidho yaH pratApaH-kozadaNDajaM tejaH, tadrUpavajrAgninA janitaH-kRtaH, sakalArikulaparvatAnAM sarvazatrurUpakulagirINAM, pramAthaH-vinAzo yena sa tathA, pakSe-anapavArya visphUrjathu-viziSTavajranirghoSayuktaM pratApaM-prakRSTatApayuktaM ca yad vajraM tadagninA janitaH, sarvazatrubhUtaparvatAnAM pramAthaH-vinAzo yena sa tathA, pArthivazrIparibhogavAJchayA pRthivIsthasampattisaMbhogecchayA, pracchAditasahajarUpaH tirohitasvAbhAvikavarUpaH, svaNotha iva vargAdhipatiriva, surendra iveyarthaH, ityutprekSA; punaH kIdRzaH ? rUpalAvaNyalaghukRtakusumAyudhaH rUpalAvaNyena-kharUpasaundayeNa, laghUkRtaH-tiraskRtaH, kusumAyudhaH-kAmadevo yena tAdRzaH; punaH dhRtAyudhekadakSiNabAhusAhAyakaprasAdhitAnantaprAntadezaH dhRtaH- gRhItaH, AyudhaH-bANo yena tAdRzasya, ekasya-advitIyasya, dakSiNabAhoH, sAhAyakena-sAhAyyena, prasAdhitAH-AyattIkRtAH, anantAH-aparicchinnAH, prAntadezAH-nikaTajanapadA yena tAdRzaH; punaH dezAntarabhrAntazazikarAvadAtakIrtiH dezAntareSu-anyAnyadeze, bhrAntAH-prathitAH, zazikarAvadAtAH-candrakiraNavadujvalAH, kIrtayo yasya tAdRzaH; punaH nItizAstrazANanizitanirmalaprajJAparAmarzaparazuzAtitAzeSavijigISuvijayodyamadrumaH nItizAstrarUpe zANe-nikaSopale, nizitayA-tIkSNIkRtayA, nirmalayA-vizuddhayA, prajJayA-vuddhyA, yaH parAmarzaH-kartavyAkartavyavivekaH, tadrUpeNa parazunA-kuThAreNa, zAtitAH-kartitAH, azeSANAM, vijigISUNAM-vijetumicchatA, vijayodyamarUpAH-vijayotsAharUpAH, drumAH-vRkSA yena tAdRzaH; punaH kramAgatalokAnAM krameNa-nyAyyamArgeNa, yadvA krama-caraNaM caraNazaraNamityarthaH, AgatAnAm-upasthitAnAM, lokAnAM-janAnAM, kalpadrumaH-kalpavRkSaH, sarvAbhISTaprada ityarthaH; punaH bhItAnAM bhayagrastAnA, vajrapaJjaraH sudRr3hapaJjaraH, surakSaka ityarthaH; punaH nijavaMzavezmanaH khavaMzarUpasya gRhasya, uttambhanastambhaH uttambhanAya-utthApanAya stambhaH-sthUNAdaNDaH; punaH vairisundarIsImantasindUrasya vairisundarINAM-zatruramaNInAM, yat sImantasindUraM-kezavinyAsAGgabhUtaM sindUraM, tasya samIraH-utkSepakaH, tadvaidhavyApAdaka ityarthaH; punaH duSTanigrahakriyAyAM duSTajanahananavidhau, krUragrahadRSTipAtaH pApagrahAbhimukhIbhAvAtmakaH; punaH udAttanijacaritacAraNIkRtakhecaragaNaH udAttAnAm-utkRSTAnAM, nijacaritAnA-svacAritrANAM gAyakIkRtaH, khecaragaNa:-vidyAdharagaNo yena tAdRzaH; punaH guNagarimAtirekatRNIkRtabharatasagarAdhAdirAjaH guNagarimAtirekeNa-khaguNagauravAtizayena, tRNIkRtAH-tRNavattucchatvamApAditAH, bharatasagarAdayaH-bharata-sagaraprabhRtayaH, AdirAjAnaH-prAcInanRpatayo yena tAdRzaH[ja malayAcalasyeva malayaparvatasyeva, pUrvAparadigantalabdhAyateH pUrvAparadigantayoH-pUrvapazcimadigantayoH, labdhA-prAptA, AyatiH-prabhAva AjJA vA, pakSe dairdhya yena tAdRzasya, yasya kusumazekharasya, kaTakavistAraH sainyavistAraH, pakSe prasthavistAraH, akhilamapi samastamapi, dakSiNodadhivelAvanaM dakSiNasamudrataTavartivanaM, vyApat AkrAntavat [jha] / "Aho Shrutgyanam"
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI yena cAprayatnabhagnasaMtatavardhiSNubhUbhRdunnatinA bhuvanatrayAbhinanditodayena kumbhayonineva prasAdhitA pavitritA ca dakSiNA dik [a]| ___tasya tejasvivargAgresarasya sakalaguNanidherIdRzI vigatalakSaNAhamadhamAzuzukSaNeriva dhUmavartirAsannavartinAM janAnAmanupAtakAraNamekaivAtmajA jAtA, mAtA tu me sarvAntaHpurapurandhrimukhyA mahAdevI mahimnAM dhAma gandharvadattA nAma [Ta] / kiJca bhittvA saMpuTamoSThayorna hasitaM niHzaGkagoSThISvapi, bhrAntaM na tvaritaiH padairgRhanadIhaMsAnusAreSvapi / sAdhaM paJjarasArikA bhirapi no bhUyastayA jalpitaM, na vyasrAstilakadrumeSvapi ciraM vyApAritA dRSTayaH // 1 // [] / paryaGkApAt kSaNavinihitaH kAJcane pAdapIThe, raktAzokaprahRtivihitogrAparAdhaH krudheva / vAmo yasyAH praNaticaTulaiH kSoNipAlAGganAnAM, karNottaMsadrumakisalayaistADitaH pAdapadmaH // 2 // [3] / Tippanakam-aprayatnabhagnasantatavardhiSNubhUbhRttadunnatinA ekatra bhUbhRt-giriH, anyatra nRpAH, prasAdhitA maNDitA, AtmAyattIkRtA ca [a]| ca punaH, kumbhayonineva kumbhaH-ghaTaH, yoniH-utpattisthAnaM yasya tAdRzena, agastimunineva, aprayatnabhagnasantatavardhiSNubhUbhRdunnatinA aprayatnam-anAyAsaM yathA syAt tathA, bhagnA niruddhA, santatavardhiSNunAm-anavaratamunnatizIlAnAM, bhUbhRtAM-nRpANAM, pakSe parvatAnAm , unnatiryena tAdRzena, kvacid 'bhUbhRttadunnatinA' iti pAThaH, tatrAprayatnabhannA bhUbhRtastadunnatizca yena tAdRzenetyarthaH / punaH bhuvanatrayAbhinanditodayena bhuvanatrayeNa-lokatrayeNa, abhinanditaH-zlAghitaH, udayaH-samRddhiH, pakSe tArakAtmanA gaganAGgaNe prakAzo yasya tAdRzena, yena kusumazekharanRpeNa, dakSiNA dik, prasAdhitA AyattIkRtA, pakSe alaGkatA, ca punaH, pavitritA pAvitryamApAditA [a] / AzuzukSaNeH agneH, dhUmavartiriva dhUmasantatiriva, tejasvivargAgresarasya tejasvivarga-pratApivarge, pakSe dIptimadvarga, agresarasya-pradhAnasya, punaH sakalaguNanidheH samastaguNAdhArasya, tasya kusumazekharasya, vigatalakSaNA zubhalakSaNazUnyA, punaH adhamA tucchA, punaH AsannavartinAM pArzvavartinAM, janAnAM parijanAnAmityarthaH, azrupAtakAraNaM duHkhAzrupAtaprayojikA, aham , ekaiva advitIyaiva, AtmajA sutA, jAtA; me mama, mAtA tu sarvAntaHpurapurandhrimukhyA sakalAntaHpurAGganAzreSThA, mahAdevI paTTarAjJI, mahimnAM mAhAtmyAnAM, dhAma AspadabhUtA, gandharvadattA nAma tatsaMjJikA, astIti zeSaH [2] / kiJca api ca, tayA gandharvadattayA, niHzaGkagoSThISvapi visrabdhasakhIsamUhe'pi, oSThayoH sampuTaM saMzleSaM, bhittvA vidArya, oSThau vibhajyetyarthaH, na hasitam atisUkSmameva hasitamityarthaH; punaH gRhanadIhaMsAnusAreSvapi gRhapArzvasthanadIsambandhihaMsAnugamaneSvapi, tvaritaiH tvarAnvitaiH, padaiH, na bhrAntaM bhramaNaM kRtam , api tu mandaireva; punaH paJjarasArikAbhirapi paJjarAzritapakSivizeSairapi, sAdhaM saha, bhUyaH adhikataraM, na jalpitam uktam ; punaH tilakadrumeSvapi tilakAkhyavRkSavizeSeSvapi, yasrAH trikoNAH, dRSTayaH netrANi, ciraM dIrghakAlaM, na vyApAritAH pravartitAH / atra khabhAvoktiralaGkAraH // 1 // [7] / yasyAH gandharvadattAyAH, vAmaH, pAdapadmaH caraNakamalaM, paryaGkApAt paryakorvabhAgAt , kAJcane suvarNamaye, pAdapIThe pAdAsane, kSaNavinihitaH kSaNamAtramAropitaH san , raktAzokaprahRtivihitogrAparAdhaH raktAzokaprahRtyA-raktAzokatADanena, vihitaH, ugraH-utkRSTaH, aparAdho yena tAdRzaH, krudheva krodheneva, raktAzokaprahRtivihitogrAparAdhakrudheveti pAThe tu tenAparAdhena yA krut-krodhaH, tayevetyarthaH, praNaticaTalaiH praNAmArtha capalaiH, praNAmapravRttarityarthaH, kSoNipAlAGkanAnAM 23 tilaka0 "Aho Shrutgyanam"
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / yasyAM lalATe sadRzadyatitvAdaspaSTacAmIkarapaTTabandhe / anati sUkSmAlakavallarINAM mAlA'ribandIvyajanAnilena // 3 // [6] / yA ca tribhuvanakhyAtavidyAdharavaMzasaMbhavA bhavAnIva zaMbhordvitIyApi bharturekaM zarIramabhavat / jAtamAtrAyAmeva mayi samastadaivajJAgrataHsareNa sakalanimittazAstratattvavedinA sahasrazaHsaMvAditAdezatayA paraM saMmatena vasurAtanAmnA sAMvatsareNa sphuTIkRtya tAtkAlikagrahANAM dazAphalamAnandAzrujalapariplutekSaNena kSoNIpateH puraH spaSTAkSaramidamAdiSTam [Na] |-- 'eSA kanyakA nikAmaM puNyabhAginI bhAjanaM bhaviSyati bhUyasAmupabhogasaukhyAnAm , IdRze ca lagne labdhamanayA janma / yo'syAH karaM grahISyati sa hemakUTAdikulazailakaTakaniviSTavidyAdharAGganopavarNitapuNyacaritaprazastinA parAkramAkrAntasakaladikcakreNa mahAnarendracakravartinA saMkramitanikhilanijarAjyabhArazcaturudadhirazanAguNAyAH kSiterAdhipatyaM kariSyati' ityetaccAkarNya karNa Tippanakama-dvitIyApi yA dvitIyA dvayoH pUraNI sA katham ekaM zarIram ? anyatra dvitIyA bhAryA sAMvatsareNa jyotiSikaH [Na] / nRpastrINAM, karNottaMsadrumakisalayaiH karNottaMsaiH-karNAbharaNabhUtaiH, drumakisalayaiH-vRkSanUtanadalaiH, tADitaH prahRtaH / atrotprekSAlaGkAraH / padmazabdaH puMliMge'pi vartate, yad gauDaH- "padmo'strI padmake vyUhe nidhisaMkhyAntare'mbuje" iti // 2 // [Da] / sadRzadyutitvAt tulyakAntimattvAt , aspaSTacAmIkarapaTTabandhe aspaSTaH-asphuTaH, sphuTamanupalakSyamANa ityarthaH, cAmIkarapaTTabandhaH-suvarNapaTTabandho yasmiMstAdRze, yasyAH gandharvadattAyAH, lalATe bhAlapaTTe, sUkSmAlakavallarINAM cUrNakezapAzAnAM, mAlA patiH, arivandIvyajanAnilena bandIbhUtAnAM-kArAgAranigRhItAnAm , arINAM-zatrUNAM, vyajanAnilenavyajanapavanena, anarti AndolitA / atra atizayoktiralaGkAraH // 3 // [6] / ca punaH tribhavanakhyAtavidyAdharavaMzasambhavA tribhuvane-trailokyAM. khyAtaH-prasiddho yo vidyAdharavaMzaH sa eva sambhavaH-utpattyadhikaraNaM yasyAstAdRzI, yA gandharvadattA, zambhoH zivasya, bhavAnIva pArvatIva, dvitIyApi bhinnApi, bhartuH patyuH, ekaM zarIram , abhavat samapadyata, yA dvitIyA dvayoH pUraNI, khabhinneti yAvat , sA kathamekaM zarIram , ekazarIrarUpeti virodhaH, parihArastu-dvitIyA bhAryA, ekaM rUpAdinA samAnaM zarIraM ceti, mayi jAtamAtrAyAm utpannamAtrAyAM satyAM, samastadaivajJAgrataHsareNa sakaladaivajJazreSThena, sakalanimittazAstratattvavedinA samagrajyotiSazAstrasArajJena, sahasrazaHsaMvAditAdezatayA sahasrazaH-sahasrasaMkhyAkAH, bahutarA ityarthaH, saMvAditAH-darzitaphalAH, AdezAH-bhaviSyadvicArA yaistAdRzatayA, param atyantaM, sammatena AdRtena, vasurAtanAmnA tadAkhyena, sAMvatsareNa mauhUrtikena, tAtkAlikagrahANAM tatkAlopasthitagrahANAM, dazAphalam avasthAphalaM, sphuTIkRtya sphuTamabhidhAya, AnandAzrujalapariplutekSaNena AnandAzrujalaiH-harSajanitAzrurUpajalaiH, pariplutaM-vyAptam , IkSaNaM-nayanaM yasya tAdRzena satA, kSoNIpateH rAjJaH, kusumazekharasyetyarthaH, puraH agre, idam anupadamucyamAnaM, spaSTAkSaraM vyaktAkSaraM yathA syAt tathA, AdiSTaM vijJApitam [Na] 1 kimityAha-eSA iyaM, kanyakA, nikAmam atyantaM, puNyabhAginI bhAgyazAlinI, bhUyasAm atyadhikAnAm , upabhogasaukhyAnAM viSayabhogajanyAnandAnA, bhAjanaM pAtram , anubhavitrItyarthaH, bhaviSyati sampatsyate / anayA kanyakayA, IdRze evaM vidhe, lagne rAzyudaye, janma, labdhaM prAptam / asyAH kanyakAyAH, yaH karaM hastaM, grahISyati pariNeSyati, saH, hemakaTAdikulazailakaTakaniviSTavidyAdharAGganopavarNitapuNyacaritaprazastinA hemakUTAdInAM kulazailAnAM-mahAparvatAnAM, kaTakeSunitambeSu, niviSTAbhiH-avasthitAbhiH, vidyAdharAGganAbhiH-vidyAdharastrIbhiH, upavarNitA-upagItA, puNyacaritaprazastiH-pavitracaritraprazaMsA yasya tAdRzena, punaH parAkramAkrAntasakaladikcakreNa parAkrameNa-svavIryeNa, AkrAntam-AtmasAtkRtaM, sakalaMsamagraM, dikcakraM-diGamaNDalaM yena tAdRzena, mahAnarendracakravartinA mahArAjacakravartinA, saMkramitanikhila bhAraH saMkramitaH-samarpitaH, nikhilaH-samastaH, nijarAjyabhAraH-svarAjyAdhikAro yasmiMstAdRzaH san , caturudadhirazanAguNAyAH catvAra udadhayaH-samudrA eva, razanAguNAH-kAJcIsUtrANi yasyAstAdRzyAH, samudracatuSTayaparicchinnAyA ityarthaH, kSiteH "Aho Shrutgyanam"
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI paramparayA sarve'pi nagarInivAsinaH pradhAnapaurAH parAM mudamavApuH, AnandasaMbhramAkulAzca tatkAlameva pratyApaNaM pratigRhaM praticatvaraM pratyAyatanamanilanartita vicitracInAMzukavrajAn dhvajAnAbabandhuH [ta] / bandhuteva pratigRhaM gRhItavikaTaprasAdhanA dhinvantI maGgalagItibhirjagajagau janatA, niSparyAyamAhatAbhirAnandatUryasaMhatibhiruccaistaro'pi cAraNAnAmAravaH zravasi nivizamAnazcaskhAla, madavizRGkhalapadakSepakSobhitakAzcayazca saha bhujaGgajanena nanRturnRpAGgaNeSu gaNikAH [tha] / tAto'pi toraNabaddhaharitavandanamAlamuddAmagandhodakacchaTAvicchardavirajIkRtAjiramuparacitamauktikacatuSkaM pAtitapuSpaprakaramAgatya mAturme bhavanamanekarAjalokaparivRtaH putrajanmasadRzamatimahAntamutsavamakArayat , atikrAnte ca dazame'hani samAgatasamastajJAtilokaH pravartitamaGgalopacAraH svagotrAcArakarmaNyatisAdaro malayasundarIti me nAma kRtavAn [da] / athAhamanudinopacIyamAnasukumArAvayavA candramUrtiriva dUrasthitApi darzanenApyAyayantI purajanaM, pade Tippanakam-bandhuteva bandhusamUha iva, dhinvantI prINayantI, janatA janasamUhaH / niSparyAyam ekakAlam [tha] / pRthivyAH, AdhipatyaM khAmyaM, kariSyati lapsyate, ityetat anupadoktaM phalAdezavAkyam , karNaparamparayA janaparamparayA AkarNya zrutvA, sarve'pi nagarInivAsinaH kAJcIvAstavyAH, pradhAnapaurAH mukhyAH purajanAH, parAm atyantA, mudaM harSam , avApuH anvabhUvan ; ca punaH, AnandasaMbhramAkulAH AnandAvegAkulAH santaH, tatkAlameva tatkSaNameva, pratyApaNaM pratihaTTa, pratigrahaM gRhe gRhe, praticatvaraM pratyaGgaNa, pratyAyatanaM pratimandiram , anilanartitavicitracInAMzakavajAna anilena-vAyunA, nartitaH-utkSiptaH, vicitraH-vilakSaNaH, viziSTacitravarNoM vA, cInAMzukaH-cInadezaniSpannasUkSmazlakSNapaTo yeSu tAdRzAn , dhvajAna patAkAH, AbabandhuH AropitavantaH [t]| punaH bandhuteva bandhugaNa iva, gRhItavikaTaprasAdhanA dhRtojvalaveSA, janatA janagaNaH, maGgalagItibhiH maGgalagAyanaiH, jagat lokaM, dhinvantI prINayantI, pratigRhaM gRhe gRhe, jagau gAyati sma / punaH niSparyAyaM yugapadeva, AhatAbhiH tADitAbhiH, AnandatUryasaMhatibhiH AnandavAdyavizeSasamUhaiH, uccaistaro'pi atyucco'pi, cAraNAnAM bandijanAnAm , AravaH zabdaH, zravasi karNe, nivizamAnaH pravizanneva, caskhAla mAtumakSamatayA bahivyakIyeta / ca punaH, madavizaGkalapadakSepakSobhitakAJcayaH madena vizRGkhalayoH-aniyantri tayoH, vicalitayoriti yAvat , padayoH, kSepeNa-preraNayA, kSobhitAH-saJcalitAH, kAJcayaH-razanA yAsAM tAdRzyaH, gaNikAH vezyAH, bhujaGgajanena viTagaNena saha, nRpAGgaNeSu nRpANAM-rAjJAm , aGgaNeSu-catvarasthAneSu, nanRtuH nRtyaM cakruH [th]| tAto'pi matpitApi, me mama, mAtuH, bhavanaM gRham , Agatya, anekarAjalokaparivRtaH anekanRpajanapariveSTitaH, putrajanmasadRzaM putrotpAdotsavasadRzam , atimahAntam atIvotkRSTam , utsavam , akArayat samapAdayat , kIdRzaM mAturbhavanam ? toraNabaddhaharitavandanamAlaM toraNabaddhA-bahiradezAvanamitA, haritA-haritavarNaviziSTakisalamayI, vandanamAlA-maGgalamAlA yasya tAdRzam , punaH uddAmagandhodakacchaTAvicchardavirajIkRtAjiram uddAnAm-avyAhatAnAM, gandhodakacchaTAnAMsugandhijaladhArANAM, viccherdaina-parito vikSepeNa, virajIkRtaM-nidhUlIkRtam, ajiraM-prAGgaNaM yasya tAdRzam , punaH uparacitamauktikacatuSkam uparacitaM-nirmitaM, mauktikacatuSkaM-muktAmaNibaddhavedikA yasmiMstAdRzam , punaH pAtitapuSpaprakaraM pAtitaH-vikIrNaH, puSpaprakaraH-puSparAziyasmistAdRzam / ca punaH, dazame, ahani dine, atikrAnte vyatIte sati, ekAdaze'hanItyarthaH, samAgatasamastajJAtilokaH samAgataH-upasthitaH, samastaH, jJAtilokaH-bandhujano yasya tAdRzaH, punaH pravartitamaGgalopacAraH anuSThitamAGgalikakriyaH, punaH svagotrAcArakarmaNi svakulAcAraprAptakriyAyAm , atisAdaraH atIva saMlagnaH, matpiteti zeSaH, me mama, malayasundarIti nAma saMjJAM, kRtavAn [d]| atha anantaram , ahaM, zaizavaM bAlyAvasthAm , ativAhitavatI vyatItavatItyapreNAnveti, kIdRzI ? anudinopacIyamAnasukumArAvayavA anudinaM-dine dine, upacIyamAnAH-vardhamAnAH, sukumArA:-komalAH, avayavAH-aGgAni yasyAstAdRzI; punaH dUrasthitA'pi candramUrtiriva candrAkRtiriva, purajanaM prakRtapuravAsijanaM, darzanena dRSTigocarIbhavanena, "Aho Shrutgyanam"
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / pade'nugamyamAnA pRSThato, hasite hasite cumbyamAnA kapolayoH, rudite rudite vinodyamAnA vicitrakrIDanakaiH, skhalite skhalite'nubhAvyamAnA'vatAraNakamaGgalAni, gadite gadite sahAsamAropyamANA vakSasi kSitipAlalokena, rakSyamANA ca rAjyalakSmIriva satatamapramattaiH zastrapANibhirvIrapuruSaiH, zaizavamativAhitavatI [dh]| ucitasamaye ca yathAzaktyadhItarAjakanyakocitavidyA, sopaniSadi nATyavede gItavAdyAdiSu ca kalAsu kRtaparicayA, vinayaparatayA piturekApatyatayA mAturvatsalatayA jJAtipakSasya dAkSiNyaninnatayA parijanasya priyaMvadatayA pauralokasya parAM cakSuHprItimAdadhAnA, krameNa nirvApakamaviprayuktarAgimithunAnAM saMtApakaM daridrakAmihRdayAnAM prasAdhakaM kurUpANAmadhyApakamazeSavibhramakramakalAnAM sannaddhonnatapayodharaM varSAsamayamindriyasrotasAM vistAritakumudavizadasmitaM pradoSAgamamaGgalAvaNyacandrodayasya valitaraGgitamadhyasaraNiM krIDArAmaM Tippanakam-sopaniSadi sarahasye, nATyavede nartanazAstre, nighnatayA-paravazatayA, prasAdhakaM vibhUSakam , adhyApakam upAdhyAyam , indriyasrotasAm indriyanadInAm , smitaM-hAso vikAsazca, valitaraGgitamadhyasaraNiM ekatra valibhiH-valitrayeNa taraGgitA madhyasaraNiH-madhyadezo'smin sa tathoktaH, anyatra valitA-bhrAmitAraGgitA cavistIrNA ca madhye saraNiH-mArgo yasya sa tathoktastam , utkalikA-kallolaH, utkaNThA ca [na] / ApyAyayantI vardhayantI, ahrAdayantItyarthaH; punaH pRSThataH pazcAdbhAgena, pade pade pratipAdanikSepam , anugamyamAnA anustriyamANA; punaH hasite hasite pratyekaM hAsAvasare, kapolayoH gaNDasthalayoH, cumbyamAnA oSThena saMyojyamAnAH punaH rudite rudite pratyekaM rodanAvasare, vicitrakrIDanakaiH vividhakrIDopakaraNaiH, vinodyamAnA anurajyamAnA; punaH skhalite skhalite pratyekaM patanAvasare, avatAraNakamaGgalAni avatAraNakotsavAn , anubhAvyamAnA daya'mAnA; punaH gadite gadite pratyekaM bhASaNAvasare, kSitipAlalokena nRpajanena, vakSasi vakSaHsthale, sahAsaM hAsapUrvakam , AropyamANA nivezyamAnA; ca punaH, satatam anavaratam , apramattaiH avahitahRdayaiH, zastrapANibhiH gRhItazastraiH, vIrapuruSaiH parAkramazAlijanaiH, rAjyalakSmIriva rAjyasampadiva, rakSyamANA viplavAd vAryamANA [dha] / ca punaH, ucitasamaye adhyayanayogyakAle, yathAzakti svazaktyanusAram , adhItarAjakanyakocitavidyA adhItA-paThitA, rAjakanyakocitA kA'dhyayanIyA vidyA yayA tAdRzI; sopaniSadi rahasyasahite, nATyavede nATyazAstre, ca punaH, gItavAdyAdiSu gAnavAdanAdiSu, kalAsu naipuNISu, kRtaparicayA labdhazikSA satI; vinayaparatayA namratayA, pituH, punaH ekApatyatayA advitIyAtmajatayA, mAtuH, punaH vatsalatayA snehAspadatayA, jJAtipakSasya bandhuvargasya, punaH dAkSiNyanighnatayA vaidagdhyavazena, parijanasya parivArajanasya, punaH priyaMvadatayA madhurAlApitayA, pauralokasya puravAsijanasya, parAm atyantAM, cakSuHprIti nayanAnandam, AdadhAnA janayantI; krameNa zanaiH ajhaiH zarIrAvayavaiH, yauvanAvatAraM tAruNyodgamam, aGgIkRtavatI svIkRtavatItyagreNAnveti; kIdRzam ? aviprayuktarAgimithunAnAM saMyuktakAmidvandvAnAM, savilAsinIkavilAsinAmityarthaH, nirvApakaM zAntijanakaM, santoSAdhAyakamityarthaH; punaH daridrakAmihRdayAnAM kAminIvirahitakAmijanamanasAM, santApakaM santApajanakam ; punaH kurUpANAM kutsitAkRtInAM, prasAdhakaM saundaryasampAdakam / punaH azeSavibhramakramakalAnAm azeSAH-samagrAH, yA vibhramakramakalAH-vilAsakramakauzalAni, yadvA azeSANAM vibhramakramANAM yAH kalAH, tAsAm , adhyApaka zikSakam / punaH sannaddhonnatapayodharaM sannaddhau-paripUrNI, unnatau, payodharau-stanau, yasmin , pakSe sannaddhaH-varSaNapravaNaH, unnataH, payodharaH-megho yasmiMstAdRzam , indriyasrotasAma indriyanadInAM, varSAsamayaM varSatum punaH vistArita kumudavizadasmitaM vistAritaM, kumudavat-candravikAsyakamalavat , vizada-svacchaM, smitaM-mandahAsaH, pakSe kumudAnAM-candravikAsyakamalAnAM, vizadam-ujjvalaM, smitaM-vikAso yena tAdRzam , aGgalAvaNyacandrodayasya zarIrasaundarya candrodayasya, pradoSAgarma sandhyAkAlikasamayam ; punaH valitaraGgitamadhyasaraNiM valibhiH-nimnodararekhAbhiH, taraGgitA-saJjAtataraGgeva, madhyasariNiH-zarIramadhyabhAgAtmakamArga udarapradezAtmakamArgo yasya, pakSe valitA-bhramitA, raGgitA-vizAlA ca madhye saraNiHmArgoM yasya tAdRzam , viSamabANasya viSamAH-paJcatvAtmakaviSamasaMkhyakAH, bANA yasya tAdRzasya, kAmadevasyetyarthaH, krIDArAma "Aho Shrutgyanam"
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 181 viSamabANasya pulakajADyotkampAdivikArabahulaM zizirAvatAraM taruNajanahRdayatAmarasAnAM prapaJcitacaturoktimagradUtaM pragalbhatAyA udIritotkalikAsahasraM pralayakAlaM rAgajaladheraGgIkRtavatI navayauvanAvatAramaGgaiH [n]| sarvadA ca vistAritakalAzAstravinodena sadRzavayasA sadRzarUpalAvaNyena sadRzavastrabhUSaNAdiveSaparicchadena priyavAdinA vidagdhena snigdhena sadhrIcInajanenAmuktasaMnidhiraviditapraNayisArthaprArthanAbhaGgaduHkhAnyananubhUtabhogacintAjvarajAgarANi dhRtimayAnIva nirvRtimayAnIva katicidinAnyanaiSam [p]| ____ ekadA ca pradoSasamaye nijaprAsAdasya zikharazAlAyAM prasuptAhamAhatAnekapaTahajhallarImRdaGgajhAtkAramukhareNa zravaNahAriNA divyatUryaninAdena nidrAmamuJcam [pha] / unmIlitalocanA ca sahasaiva suravimAnasaMnibhasya nabhastalollekhizikharonnaterativipulAvakAzodarasya sAkSAdiva divasakaramaNDalasya tatkAlasaMnihitapannagezvarazvAsapavanai rasAtalAnmartyalokamAnItasya kimapi vismayanIyAkRtermaNizilAmayasya jinavezmanaH koNaikadeze niSaNNamAsannavartinIbhirUsthitAbhizca vAtAyananiviSTAbhizca gRhItacintAmaunAbhizca zanaiH zanaiH krIDopavanam ; punaH pulakajADyotkampAdivikArabahulaM pulakaM- romAJcaH, jADyaM-nizcaSTatvam , utkampaH-prakampanaM, tadAdibhiH-tatprabhRtibhiH, vikAraiH-zaityopadravaH, pakSe kAmavAsanopadravaiH, bahulaM-pUrNa, taruNajanahRdayatAmarasAnAM yuvajanahRdayakamalAnAM, tadvikriyA''pAdakamityarthaH, zizirAvatAraM zItAgamakAlam / punaH prapazcitacaturoktiM prapaJcitAH-prakaTitAH, caturAH-vaidagdhyapUrNAH, uktayaH-vacanAni yena tAdRzam , pragalbhatAyAH abhIrutAyAH, agradUtam sandezahArakANAmagresarama udIritotkalikAsahasram udIritaM-prakaTitam , utkalikAsahasraM-kAmakRtamautsukyasahasraM, pakSe taraGgasahasraM yena tAdRzaM, rAgajaladheH praNayasindhoH, tadudvelakamityarthaH, pralayakAlaM yugAntakAlam [na] / ca punaH, sarvadA sadA, sadhrIcInajanena sahacarIjanena, amuktasannidhiH atyaktapArdhA, katicit katipayAni, dinAni anaiSam vyatItavatI; kIdRzena ? vistAritakalAzAstravinodena vistAritaH-prapaJcitaH, kalAzAstravinodaH kalAzAstreNa mano'nuraJjanaM yena tAdRzena; punaH sadRzavayasA tulyavayaskena; punaH sadRzarUpalAvaNyena samAnAkRtisaundaryakeNa; punaH sadRzavastrabhUSaNAdiveSaparicchadena sadRzaH, vastrabhUSaNAdirUpaH, veSaparicchadaH-kRtrimamaNDanopakaraNaM yasya tAdRzena; punaH priyavAdinA madhurabhASiNA; punaH vidagdhena catureNa; punaH snigdhena snehAspadena; kIdRzAni dinAni ? aviditapraNayisArthaprArthanAbhaGgaduHkhAni aviditAni-ananubhUtAni, praNayisArthasya-snehigaNasya, yA prArthanA, tadbhaGgajanyaduHkhAni yeSu tAdRzAni, punaH ananubhUtabhogacintAjvarajAgarANi ananubhUtA bhogacintAtmakana jvaraNa jAgarA-nidrAbhaGgo yeSu tAdRzAni, punaH dhRtimayAnIva santoSapUNoMnIva, punaH nirvRtimayAnIva sukhapUrNAnIva [p]| ekadA ekasmin samaye, pradoSasamaye sAyaMsamaye, nijaprAsAdasya svamahAbhavanasya, zikharazAlAyAM zirogRhe, prasuptA zayitA, aham , AhatAnekapaTahajhallurImRdaGgajhAtkAramukhareNa AhatAnAM-tADitAnAm , anekeSAM, paTahAnAMdundubhInAM, jhallarINAM-jhAlarazabdena lokaprasiddhAnAM vAdyavizeSANAM, mRdaGgAnAM ca, jhAtkAraiH-dhvanibhiH, mukhareNa-vAcAlena, samRddhenetyarthaH, punaH zravaNahAriNA zravaNapriyeNa, divyatUryaninAdena manojJavAdyabheda vaninA, nidrAm , amuJcam atyajam [ph]| ca punaH, unmIlitalocanA udghATitanayanA satI, sahasaiva zIghrameva, AtmAnaM svam , apazyaM dRSTavatItyapreNAnveti; kIdRzam ? jinavezmanaH jinamandirasya, koNakadeze koNakabhAge, niSaNNam upaviSTam / kIdRzasya ? suravimAnasaMnibhasya devasambandhivyomayAnatulyasannivezasya punaH nabhastalolekhizikharonnateH nabhastalollekhinI-gaganatalasparzinI. zikharonnatiryasa tAdRzasya; punaH ativipulAvakAzodarasya ativipulaH-atyantavistRtaH, avakAzaH-riktasthAnaM yasya tAdRzam udaraM-madhyaM yasya tAdRzasya; punaH sAkSAd divasakaramaNDalasyeva sUryamaNDalasyevetyutprekSA; punaH tatkAlasannihitapannagezvarazvAsapavanaiH tatkAlasannihitaiH-tatkSaNasampRktaH, pannagezvarANAM-bhujaGgarAjAnAM, zvAsapavanaiH-zvAsavAyubhiH kartRbhiH, rasAtalAt pAtAlAt , martyalokaM martyabhuvanam , AnItasya utkSiptasya; punaH kimapi anirvacanIyaM yathA syAt tathA. visa kRteH AzcaryAspadAkAraviziSTasya; punaH maNizilAmayasya maNirUpA yA zilA pASANaH, tanmayasya-tatprakRtikasya punaH kIdRzamAtmAnam ? narendrakanyAbhiH rAjasutAbhiH, parivRtaM pariveSTitam , kIdRzIbhiH ? AsannavartinIbhiH pArzvavartinIbhiH; "Aho Shrutgyanam"
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / kRtamithaHsaMlApAbhizca sAdhvasaniruddhazarIraceSTAbhizca janazabdazravaNasAvadhAnAbhizca vAmahastaparyastavadanavyaJjitaviSAdAbhizca tata itaH prahitavikAzottAnanayanasUcitAntaHkautukAbhizca mahAhaveSadhAraNIbhirasAdhAraNarUpazobhAbhirnibharsitasurAGganAkArAbhirAkArasaMbhAvyamAnamahAbhijanaprasUtibhirnarendrakanyA bhiH parivRtamAtmAnamapazyam [b]| ___ dRSTvA ca samupajAtacittasaMkSobhA 'kimetat' iti cintayantI satvaramutthAya saMyatazithilakusumApIDA nibiDitaparidhAnanIviravacchAdya satvaraM savyetarakarAvarjitenottarIyavAsasAGgamaGgIkRtA yugapadutthitaiH sAdhvasapramodavismayAdibhirbhAvaiH stambhiteva likhiteva saMyatevotkIrNeva muhUrtamatiSTham / anavalokayantI cAtmano bhavanaM citrazAlikAM zayanIyamAlIjanaM parijanaM ca jAtavismayA 'kaccinmayA svapno'yamanubhUyate, vibhramo vAyamindriyANAm , indrajAlaM vA kenApyupadarzitametat' iti punaH punazcintayantI cakitacakitA dvAradezamAgamam [bha] / ekapAvilambinI ca vilambya tatra kSaNamAtramutsRjya paryAyeNa straiNasahajaM sAdhvasamAdhAya Tippanakam-abhijanaH-kulam [va] / ca punaH, UrdhvasthitAbhiH uparivartinIbhiH; ca punaH, vAtAyananiviSTAbhiH gavAkSadezopaviSTAbhiH; ca punaH, gRhItacintAmaunAbhiH gRhItaM-svIkRtaM, cintayA maunaM-vAGgirodho yAbhistAdRzIbhiH; ca punaH, zanaiH zanaiH mandaM mandaM, kRtamithaHsaMlApAbhiH kRtaparasparasambhASaNAbhiH; ca punaH, sAdhvasaniruddhazarIraceSTAbhiH sAdhvasena-bhayena, niruddhAnivAritA; zarIraceSTA-aGgasaJcAro yAbhistAdRzIbhiH; ca punaH, janazabdazravaNasAvadhAnAbhiH lokoktizravaNapravaNAbhiH; ca punaH, vAmahastaparyastavadanavyaJjitaviSAdAbhiH vAmahastaparyastena-vAmahastavikSiptena vadanena-mukhena, vyajitaH- sUcitaH. viSAdo yAbhistAdRzIbhiH; ca punaH, tata itaH sarvataH, prahitavikAzottAnanayanasUcitAntaHkautukAbhiH prahitAbhyAMvyApAritAbhyA, vikAzottAnAbhyAm-unmIlanonnatAbhyAM, nayanAbhyAM-sUcitaM-pratyAyitam , antaHkautukam-antaHkaraNotsukyaM yAbhistAdRzIbhiH punaH mahAhaveSadhAriNIbhiH manoharaveSagrAhiNIbhiH; punaH asAdhAraNarUpazobhAbhiH utkRSTa svarUpasaundaryAbhiH; punaH nirbhasitasurAGganAkArAbhiH tiraskRtadevaganAsvarUpAbhiH; punaH AkArasambhAvyamAnamahAbhijanaprasUtibhiH AkAreNa-AkRtyA, sambhAvyamAnA-pratIyamAnA, mahAbhijane-utkRSTakule, prasUtiH-utpattiryAsAM tAdRzIbhiH [b| dRSTA tAdRzamAtmAnamavalokya, samupajAtacittasaMkSobhA samutpannAntaHsambhramA, 'etat kim' iti cintayantI vitarkayantI, satvaraM zIghram, utthAya zayyAmunmucya, saMyatazithila kusumApIDA saMyataH-AbaddhaH, zithila:-zayanakAlikapArzvaparivartanena zolyamApannaH, kusumApIDaH-puSpamayaziromAlyaM yayA tAdRzI; punaH niviDitaparidhAnanIviH nibiDitA-draDhitA, paridhAnanIviH-paridhAnIyavastrakaTIbandho yayA tAdRzI satI, savyetarakarAvarjitena vAmahastagRhItena, uttarIyavAsasA uttarIyavastreNa, satvaraM zIghram , aGgaM zarIrama, avacchAdya AcchAdya, yugapat ekakAlam , utthitaiH uddhataiH, sAdhvasa-pramoda-vismayAdibhiH bhaya-harSA-''zcaryaprabhRtibhiH, bhAvaiH mAnasavikAraiH, aGgIkRtA AkrAntA satI, stambhiteva niruddhavyApAreva, punaH likhiteva citriteva, punaH saMyateva niyantriteva, punaH utkIrNeva mRdAdivat puJjiteva, muhUrta kSaNam , atiSThaM sthitavatI / ca punaH, AtmanaH khasya, bhavanaM gRham , citrazAlikAM citragRham , zayanIyaM AlIjanaM sakhIjanam , ca punaH, parijanaM parivAram , anavalokayantI apazyantI, jAtavismayA utpannAzcaryA mayA, ayaM tAdRzAtmaviSayakaH, khapnaH, anubhUyate, kaccit kimu, vA athavA, ayam , indriyANAM vibhramaH bhramaNA, vA kiM vA. kenApi kenacidaindrajAlikena, etat idam , indrajAlaM mAyAjAlam , upadarzitaM dRSTipathamAropitam , iti itthaM, punaH punaH asahakRt , cintayantI tarkayantI, cakitacakitA atyantaM cakitA, dvAradezaM tatprAsAdapravezanirgamapradezam , Agamam AgatavatI [bha] | ca punaH, ekapAcavalambinI taddhAradezaikadezavartinI, tatra dvAradeze, kSaNamAtraM muhUrtamAtraM vilambya sthitvA, paryAyeNa krameNa, straiNasahajaM strIgaNa svabhAvasiddhaM, sAdhvasaM bhayam , utsRjya tyaktvA, punaH manasi, "Aho Shrutgyanam"
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 183 manasi dhairyamagrataH pratyAviracitasya lambitavicitraratnadAmno devAGgapaTavitAnakAvaguNThitasakalakSaNasya tatkSaNAnItasamudravidrumadrumadArunirmitodAramakaratoraNasya dvAradolAyamAnanandanodyAnatarutaruNamaNipravAlavandanamAlasya gaganamandAkinIkanakAravindakRtanirantaropahArasya hasata ivAvacUlahArairnRtyata iva dhvajAMzukairgAyata iva bhRGgAGganArAvairvilokayata iva maNipradIpaizcumbata iva mukhapratibimbagrAhibhiH sphaTikadarpaNairAzliSyata iva dUraprasAritakaraizcAmIkarastambhairjanasamAja sImnaH samastaramaNIyAnAM dhAmnastribhuvanAdbhutAnAmatimahAvakAzakukSermANikyamaNDapasyaikadezamanekadivyanaranArInikurambasaMbAdhamadhyAsitavatI [ma] / sarvataH prahitatarala. locanA ca tatkAlamaGkuritena kautukenaikadezasthitAmAryarUpadhAriNImekAmatikAntabahuvayasamaGganAmupagamya savinayamapRccham -- 'Arye ! ka eSa kamanIyatAkadarthitasakalapRthvIdezaH pratyAdeza iva gIrvANabhUmeratisevyasaMnivezaH pradezaH, ka ete citraratnAbharaNaramaNIyA''kalpadhAriNaH kalpatarava iva jaGgamAH saumyAkAravapuSaH Tippanakam-straiNaM-strIsamUhaH [ma] / pratyAdeza iva nirAkaraNamiva / AkalpaH-vezaH [ya] / dhairya asambhramam , AdhAya sthApayitvA, agrataH purovartinaH, mANikyamaNDapasya ratnamaNDapasya, ekadezam , ekabhAgam , adhyAsitavatI upaviSTavatI, kIdRzasya ? pratyagraviracitasya aciranirmitasya, abhinavasyetyarthaH; punaH lambitavicitraratnadAnaH lambitam-avanamitaM, vicitrANAM-nAnAvarNAnAM, ratnAnAM, dAma-mAlyaM yasmiMstAdRzasya; punaH devAGgapaTavitAnakAvaguNThitasakalakSaNasya devAGgapaTarUpeNa-devatAGgasambandhivastrarUpeNa, vitAnakena ulTocena, avaguNThitaH-AvRttaH, sakala:-samastaH, kSaNaH-madhyabhAgo yasya tAdRzasya; punaH, tatkSaNAnItasamudravidrumadrumadArunirmitodAramakaratoraNasya tatkSaNa-tatkAlam , AnItasya, samudravidrumadrumasya -samudravartipravAlavRkSasya, dAruNA-kASThena, nirmitaH-racitaH, makaraH-makarAkRti yasmiMstAdRzaH, toraNaH-bahiradezo yasya tAdRzasya; punaH dvAradolAyamAnanandanodyAnatarutaruNamaNipravAlavandanamAlasya dvAradolAyamAnA-dvAradezotkSepyamANA, nandanodyAnasambandhI-nandananAmakadevodyAnasambandhI yaH, taru:-vRkSaH-tatsambadhinastaruNAH-pariNatA ye maNipravAlAH-maNipallavAH, tanmayI, vandanamAlA-dvArapUjopakaraNamAlA yasya tAdRzasya; punaH gaganamandAkinIkanakAravindakRtanirantaropahArasya gaganamandAkinyAH-AkAzagaGgAyAH, kanakAravindaiH-suvarNakamalaiH, kRtaHsampAditaH, nirantara:--aviralaH, upahAro yasya yasmin vA tAdRzasya; punaH a raiH zirolambimAlyaiH, hasata ivaH punaH dhvajAMzukaiH patAkApaTaiH, nRtyata iva gAtramutkSipata iva; punaH bhRGgAGganArAvaiH bhramarIguJjitaiH, gAyata iva gAnaM kurvata iva; punaH maNipradIpaiH maNirUpaiH prakRSTadIpaiH, vilokayata iva pazyata iva; punaH mukhapratibimbagrAhibhiH mukhaprativimvAspadaiH, sphaTikadarpaNaiH sphaTikajAtIyamaNirUpairdarpaNaiH, cumbata iva cumbanaM kurvata iva; punaH dUraprasAritakaraiH dUraprasAritAH-dUravistAritAH, karAH kiraNAH pakSe hastA yaistAdRzai, cAmIkarastambhaiH suvarNastambhaiH, janasamAjaM janagaNam , AzliSyata iva AliGgata iveti sarvatrotprekSA; punaH samastaramaNIyAnAM sarvasundaravastUnAM, dhAmnaH sthAnasya, atimahAvakAzakukSeH atimahAn-ativistAraH, yaH, avakAzaH-riktapradezaH, sa kukSiH-madhyaM yasya tAdRzasya; kIdRzamekadezam ? anekadivyanaranArInikurambasaMbAdham anekaiH-bahubhiH, divyanaranArInikurambaiH-divyastrIpuruSasamUhaiH, saMbAdhaM-saGkIrNam [m]| ca punaH, tatkAlaM tatkSaNam , aGkuritena prarUDhena, kautukena autsukyena, sarvataH sarvadikSu, prahitataralalocanA vyApAritacaJcalalocanA satI, ekadezasthitAM tadekabhAge'vasthitAm , punaH AryarUpadhAriNI sabhyaveSadhAriNIm , ekAm , atikrAntabahuvayasaM vyatItAdhikAvasthAm , aGganAM nArIm , upagamya samIpaM gatvA, savinayaM sAdaram , apRccham ahaM pRSTavatI-'Arya! zreSThe !, kamanIyatAkadarthitasakalapRthvIdezaH kamanIyatayA-saundaryeNa, kadarthitaH-tiraskRtaH, sakala:-samagraH, pRthvIdezo yena tAdRzaH, punaH gIrvANabhUmeH devabhUmeH, pratyAdeza iva nirAkaraNamivetyutprekSA, atisevyasannivezaH atisevyaH-atyantasevanAhaH, sannivezaH-avayavasaMsthAnaM yasya tAdRzaH, eSaH ayaM, pratyakSabhUta iti yAvat, pradezaH sthAnaM, kaH ?; punaH citraratnAbharaNaramaNIyAkalpadhAriNaH nAnAvarNamaNimayAlaGkaraNamanoharaveSadhAriNaH, punaH jaGgamAH gamanazIlAH, kalpatarava iva kalpavRkSA ivetyutprekSA, saumyAkAravapuSaH manojJAvayavakazarIrAH, ete pratyakSavartinaH, "Aho Shrutgyanam"
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 Tippanaka - parAgavivRtisaMvalitA / puruSAH, kaca kiMnAmadheyo'yameSAM madhyavartI martyaloka iva jagatAM meruriva medinIbhRtAM mahAtmA bhUmipatiH [ya] | iti pRSTA ca sA nizcalanihitadRSTiraticiramavalokya manmukhaM sakaruNamavAdIt - 'vatse ! kimanyadezAdAgatA tvam, atratyA na bhavasi yenaivamabhidadhAsi zRNu, nivedayAmi / eSa bhUSaNaM sarvadvIpAnAM paJcazailo nAma dakSiNasya salilarAzerantaradvIpaH, ime'pi sattvasAhasaikadhanAH prasAdhanArAdhanavidhividheyIkRtavividhavidya saMpAditAtyadbhutasiddhayo vaitADhyagirinagarAzrayA gaganacAriNo vidyAdharAH, asAvapyamISAmadhipatiH pratApinAmagraNIrdharma iva mUrtimAnArtajanazaraNyaH zAsitA durvRttAnAM nirvRtipuraM bhItAnAmadbhutaparAkramacakravartI vicitravIryo nAma [ra] | atha sahasaiva kanakavetralatApANirekaH pumAnudAragambhIrAkRtirupasRtya taM vidyAdharapati vyajijJapat'deva ! dIyatAmitaH kSaNaM dRSTiH, yeyamabhinavapriyaGgamaJjarIpizaGgAvadAtadehA kanakakamalacApayaSTiriva harahutA - zanaSpluSTasakalamalakalaGkA kusumakArmukasya nijatviSA tiraskarotIva maNipradIpAn iyamakhilAvanipAlatila puruSAH narAH, ke ?; punaH jagatAM bhuvanAnAM martyaloka iva martyabhuvanamiva punaH medinIbhRtAM parvatAnAM pakSe nRpANAm, meruriva sumerugiririva, eSAM puruSANAM, madhyavartI madhyasthaH, punaH mahAtmA pUjyAtmA, ayaM pratyakSavartI, bhUmipatiH nRpaH kaH ?, ca punaH, kinnAmadheyaH kinnAmakaH ? [ya] / iti itthaM, pRSTA jijJAsAM vijJApitA, sA prakRtastrI, nizcalanihitadRSTiH sthirAropitalocanA, aticiram atidIrghakAlam, manmukhaM madIyavadanam, avalokya dRSTvA, sakaruNaM sadayaM yathA syAt tathA, avAdIt uktavatI, vatse ! putri !, tvam, anyadezAdAgatA videzAdAgatA atratyA etaddezIyA, na bhavasi vartase kim ? yena yasmAddhetoH, evam uktaprakAreNa abhidadhAsi bravIpi, pRcchasItyarthaH, zRNu, nivedayAmi vijJApayAmi, sarvadvIpAnAM sakalajalamadhyavartipradezAnAM bhUSaNam alaGkaraNabhUtaH, eSaH ayam, paJcazailo nAma tatsaMjJakaH, dakSiNasya dakSiNadigavasthitasya, salilarAzeH samudrasya, antaradvIpaH madhyavartidvIpaH astIti zeSaH punaH ime'pi pratyakSavarttinaH puruSA api, sattvasAhasaikadhanAH sattvaM - parAkramaH, sAhasaM - duSkara kAryakAritA, te eka pradhAnaM dhanaM yeSAM tAdRzAH, punaH prasAdhanArAdhanavidhividheyIkRta vividhavidyAsampAditAtyadbhutasiddhayaH prasAdhanaM nAma-vidyAssrAdhanAnuguNa veSavinyAsaH, ArAdhanaM nAma-vidyAnAM samIhitasiddhisampAdanaunmukhyAdhAnaM, tAbhyAM vidhibhyAM - kriyAbhyAM vidheyIkRtAbhiH - vazIkRtAbhiH, vividha vidyAbhiH - anekavidha vidyAbhiH sampAditAH - janitAH - atyadbhutAH - atyAzcaryAvahAH, siddhayaHaNimAdayo yeSAM tAdRzAH, punaH vaitADhyagirinagarAzrayAH vaitADhyanAmakaparvatAntargatanagara nivAsinaH, punaH gaganacAriNaH AkAzavihAriNaH, vidyAdharAH santIti zeSaH; asAvapi so'pi tanmadhyavartyapItyarthaH, amISAM teSAM vidyAdharANAm, adhipatiH prabhuH, punaH pratApinAM kozadaNDaja tejasvinAm, agraNIH nAyakaH, punaH mUrtimAn zarIravAn, dharma ivetyutprekSA, ArtajanazaraNyaH vipannajanarakSakaH, durvRttAnAM duzcaritrANAM zAsitA nigrahItA, punaH bhItAnAM zatrutrastAnAM nirvRtipuraM sukhasthAnam, abhayaprada ityarthaH punaH adbhutaparAkramacakravartI adbhutaparAkrameNa - lokottaravikrameNa, cakravartI-akhaNDalabhUmaNDalezvara iva, vicitravIryo nAma tatsaMjJakaH, astIti zeSaH [ra] | atha anantaraM, kanakavetralatApANiH suvarNamayadaNDAtmakalatAmaNDitahastaH, punaH udAragambhIrAkRtiH udArApradhAnA, gambhIrA - vistRtA ca, AkRtiH - zarIraM yasya tAdRzaH, ekaH pumAn puruSaH, sahasaiva zIghrameva, upasRtya upasthAya taM vicitravIryanAmAnaM vidyAdharapatiM, vyajijJapat vijJApitavAn-deva ! prabho !, itaH asmin dRzyamAnakanyakAnde ityarthaH, kSaNaM kaJcit kAlaM yAvat, dRSTiH cakSuH, dIyatAM prakSipyatAm / abhinavapriyamaJjarI pizaGgAvadAtadehA abhinavAnUtanA, yA priyaGgumaJjarI - priyaGgunAmakalatAsambandhinI navAGkurazreNI tadvat, pizaGgaH- pItavarNaH, avadAtaH vizuddhazca deho yasyAstAdRzI punaH harahutAzanapluSTasakalamalakalaGkA harahutAzanena - zivanetrAgninA, puSTaH- dagdhaH sakalamalakalaGkaH-samagramalarUpaH kalaGko yasyAstAdRzI, kusumakArmukasya puSpadhanvanaH, kAmadevasyetyarthaH, kanakakamalacApayaSTiriva suvarNakamalarUpadhanurdaNDa ivetyutprekSA, yA, iyaM purovartinI, kanyakA, nijatviSA svakAntyA, maNipradIpAn maNirUpAn pradIpAn tira "Aho Shrutgyanam"
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 185 kasya yauvanopacayapI pAJcAlalalanAkuconnAha lAlitapRthUraH sthalasya kuzasthalapateH pratApazIlasya kusumAvalI nAma [la ] / iyaM ca mArjitamaNipradIpadIptadehA svadehacchAyayA vicchAyayantI vidyAdharIgaNamagrato niSaNNAste, eSApi yadunarendravaMzavizeSakasya mahendramalayAdrimadhyavartimedinIpAla maulisaMghaTTamasRNamANikyapAdapIThasya haThagRhItasakaladuSTArAtikozakAJcanasya kAnIpateH kusumazekharasya malayasundarI nAma [ va ] / yA ca nija saundaryanirjitApsarorUpavibhramA lakSmIriva kSIrasindhuphenapaTalasya paTTAMzukavitAnakasya talabhAge taralatArakamavalokayantI vAmato'valokyate, eSApya zeSavidvajjana svayaMgrAha vilupta sakala gRhasvA pateyasya kusumapurasatatavAsasaphalIbhUtajanmano manasvinAM dhaureyasya magadhezvarasya suraketoH zakuntalA [za ] / yApi viratanidranIlotpalazyAmAbhirAmavarNA dAnalekheva sarvataH parimalAndhaiH svairApatadbhiralikadambakairAkulIkRtA matta www.w wwwwwww www Tippanakam - unnAhaH - unnatiH [la ] | vizeSakaH - tilakaH [va] / mattavAraNam ekatra kariNam, anyatra 'sanasthAna vizeSam [Sa ] | skarotIva nindayatIvetyutprekSA, iyaM seyaM kanyakA, akhilAvanipAlatilakasya samastanRpazreSThasya punaH yauvanopacayapInapAJcAlalalanA kuconnAhalAlitapRdhUraH sthalasya yauvanopacayena - tAruNyapUrNatayA, pInayoH -sthUlayoH, pAzcAlalaladunAyAH- pAJcAladezAGganAyAH, kucayoH - stanayoH, unnAhena - aunnatyena, lAlitaM- vilAsitaM pRthu - vizAlam, uraHsthalaM - vakSaHstha yasya tasya, kuzasthalapateH kuzasthalAkhyajanapadAdhIzasya, pratApazIlasya tatsaMjJakanRpasya kusumAvalI nAma tatsaMjJikA, hitA, astIti zeSaH [la ] / ca punaH, mArjitamaNipradIpadIptadehA mArjitaH - vizodhitaH, yo maNipradIpaH - maNirUpaH prakRSTolaM dIpaH, tadvat, dIptaH - ujjvalaH, dehaH - zarIraM yasyAstAdRzI iyaM purovartinI yA kanyakA, svadehacchAyayA svazarIkAntyA, vidyAdharIgaNaM vidyAdharajAtIyastrIgaNaM, vicchAyayantI vigatA chAyA -kAntiryasya tAdRzaM kurvantI, mAlinyamApAdayantItyarthaH, agrataH agre, niSaNNA upaviSTA, Aste vartate; eSApi saiSApi kanyakA, yadunarendravaMza vizeSakasya yadurAjavaMzatilakasya punaH mahendramalayAdrimadhyavartimedinIpAla maulisaMghaTTamasRNamANikyapAdapIThasya mahendramalayAdrimadhyavartina - mahendramalayaparvatavAstavyAnAM, medinIpAlAnAM nRpatInAM, maulisaMghaTTena - kirITasaGgharSaNena, masRNaM-cikkaNaM, mANikyapAdapIThaM-maNimayapAdAsanaM yasya tAdRzasya, punaH haThagRhItasakaladuSTArAtikozakAJcanasya haThena- balAtkAreNa gRhItam - AyattIkRtaM, sakalAnAM samastAnAM, duSTAnAM doSavatAm, arAtInAM zatrUNAM, kozakAJcanaM saMgRhItavittaughavarti suvarNa yena tAdRzasya, punaH kAJcIpateH kAJcInagaryA adhiSThAtuH, kusumazekharasya kusumazekharanAmno nRpasya malayasundarI nAma malayasundarI nAma duhitA, astIti zeSaH [va] / ca punaH, nijasaundaryanirjitApsarorUpavibhramA nijasaundaryeNa - svakIya svarUpazobhayA, nirjitaH-tiraskRtaH, apsarasAM - svarvezyAnAM, rUpavibhramaH - svarUpazobhA yayA tAdRzI, yA kanyakA, kSIrasindhuphena paTalasya kSIrasAgaraphenarAzeH, talabhAge, adhobhAge, lakSmIriva, paTTAMzukavitAnakasya kauzeya sUkSma zlakSNavastrollacasya, talabhAge adhobhAge, taralatArakaM caJcalanetra kanInikaM yathA syAt tathA, avalokayantI pazyantI, vAmataH vAmabhAge, avalokyate dRzyate, eSApi saiSApi, azeSavidvajjanasvayaM grAhaviluptasakala gRha svApateyasya azeSANAM samastAnAM, vidvajjanAnAM yaH svayaMgrAhaH - svayameva grahaNaM, yathecchamAdAnamityarthaH, tena viluptaM kSINaM, sakalaM, gRhasvApateyaM gRhavittaM yasya tAdRzasya, punaH kusumapurasatatavAsa saphalIbhUtajanmanaH kusumapure - tadAkhyadivyapure, satatavAsena - nirantara nivAsena saphalIbhUtaM - sArthakatAmApannaM, janma yasya tAdRzasya, punaH manasvinAM buddhizAlinAM, dhaureyasya agresarasya, punaH magadhezvarasya magadhadezAdhipasya, suraketoH tannAmno nRpasya, zakuntalA tannAmA, duhitA, astIti zeSaH [za ] / viratanidranIlotpalazyAmAbhirAmavarNA viratAnivRttA, nidrA saMkoco yasya tAdRzaM yat nIlotpalaM- nIlavarNa kamalaM tadvat zyAmaH - nIlaH, abhirAmaH- manoharazca varNaH - kAntiryasyAstAdRzI, ata eva svairApatadbhiH svairam - apratihataM yathA syAt tathA, ApatadbhiH AgacchadbhiH, parimalAndhaiH parimalesugandhe, andhaiH-tadanyadapazyadbhiH, sugandhalampaTairityarthaH, alikadambakaiH bhramaragaNaiH, dAnalekheva gajamadajaladhAreva, AkulIkRtA vyAptA, yApi yApi kanyakA, mattavAraNaM upavezanasthAnavizeSaM pakSe mattakAriNam atilaGkaro vibhUSayati, adhyAste 24 tilaka 0 "Aho Shrutgyanam"
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ mwww mmmmmm Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / vAraNamalaMkaroti, asAvapi sainyabharadalitapAzcAtyasindhurodhasaH krIDadavarodhasundarIsvacchandopabhuktaraivatakaparisarodyAnasya saurASTramaNDalapatermahAbalasya bandhumatI [pa] / yAzcaitA vicitraveSadhAriNyaH sphATikavitardikopaviSTAH kSobhaviratavibhramaiH sasaMbhramamitastato valadbhirIkSaNairmaNDapakSaNeSu vikacendIvaradalopahAramiva pAtayanti, etA api kaliGga-baGga-aGga-kozala-kulUtAdidezasvAminAmavanipAlAnA-mindulekhA lIlAvatI-mAlatikA-madanalekhApAyAbhirAkhyAbhiradhigataprakhyAtayo dezAntareSu duhitaraH' [sa] / ityabhidhAya tUSNImAsthite tasmin sa rAjA smeratArakaH savismayamAlokya tAH samastA api pratyekaM kanyakA mAM ca kiMcidvalitakandharo nAtinikaTe samupaviSTAmutkRSTavasanAlaMkArabhUSitavigrahAmagrAmyeNa maNDanaprakAreNAkAreNa ca paraM prasAdhitAmitastato'bhivyajyamAnajarasi prauDhe vayasi vartamAnAmekAM vilAsinI saparihAsamavocat-citralekhe ! tvaM hi vatsAyAH patralekhAyAH paraM prasAdabhUmiH pradhAnasairandhrI svakarmakauzalena kRtsne'pi jagati labdhajayapatAkA jAnAsi vividhAbhirbhaGgibhiralaMkartumityanekazaH zrutamasmAbhiH [ha ], amUlamatraM kArmaNaM tava pratikarma kimapi subhagaGkaraNamaGganAnAm / tathAhi prasAdaparayA tvayA racitacaturaprasAdhanAH / pariNatavayaso'pi sadyastaruNatAM pratipadyante // 1 // ityarthaH, asAvapi sApi, bandhumatI bandhumatInAmnI, balasya tannAmno nRpasya, kanyaketi zeSaH, kIdRzasya ? sainyabharadalitapAzcAtyasindhurodhasaH sainyabhareNa-sainyasambhAreNa, dalitaM-vidAritaM, pAzcAtyasindhoH-pazcimasAgarasya, rodhaH-taTaM yena tAdRzasya; punaHkrIDadavarodhasundarIsvacchandopabhuktaraivatakaparisarodyAnasya krIDantIbhiH, avarodhasundarIbhiH-antaHpurasundarIbhiH, svacchanda-yathAkAmam , upabhuktaM-labdhavihArAdisukhaM, raivatakaparisarodyAnaM-raivatakaparvataparyantArAmo yasya tAdRzasya; punaH saurASTramaNDalapateH saurASTradezasvAminaH [Sa] / ca punaH vicitraveSadhAriNyaH vilakSaNakRtrimAGgamaNDanazAlinyaH, punaH sphATikavitardikopaviSTAH sphaTikAkhyamaNimayavedikopaviSTAH, yA etAH imAH kanyakAH, kSobhaviratavibhramaiH kSobheNasaMcalanena, virataH - nivRttaH, vibhramaH-vilAso yeSAM tAdRzaiH, sasambhramaM satvaram , itastataH sarvataH, valadbhiH vyApriyamANaiH, IkSaNaiH nayanaiH, maNDapakSaNeSu maNDapamadhyabhAgeSu, vikacendIvaradalopahAraM vikacaM-vikasitaM, yad indIvara-kamalaM, tatpatrarUpopahAraM, pAtayantIva prakSipantIvetyutprekSA, etA api imA api kanyakAH indulekhA-lIlAvatI-mAlatikA-madanalekhAprAyAbhiH tatprabhRtibhiH, AkhyAbhiH nAmabhiH, dezAntareSu anyAnyadezeSu, adhigataprakhyAtayaH prAptaprasiddhayaH, kaliGga caGga-aGga-kozala-kulUtAdidezasvAminAM tattannAmakajanapadAdhipatInAm , avanipAlAnAM nRpatInAm , duhi. taraH kanyakAH, santIti zeSaH [sa] / ityabhidhAya evamuktavA, tasmin vijJApakajane, tUSNImAsthite maunamAlambitavati, saH prakRtaH, rAjA citravIryaH, smeratArakaH vikakharanetrakanInikaH, tAH samastA api sarvA api, kanyakAH, pratyekam ekaikAm, ca punaH mAm, savismayaM sAzcayem, avalokya dRSTvA, kiJcidvalitakandharaH iSadvakritagrIvaH san , nAtinikaTe kiJcinnikaTe, samupaviSTAM samyagupaviSTAm , utkRSTavasanAlaGkArabhUSitavigrahAm utkRSTavasanAlaGkaraiHuttamavastrAbharaNaiH, bhUSitaH-alaGkRtaH, vigrahaH-zarIraM yasyAstAdRzIm , punaH agrAmyeNa sabhyajanocitena, maNDanaprakAreNa veSavinyAsena, ca punaH, AkAreNa avayavasaMsthAnena, parama atyantaM, prasAdhitAM zobhitAm , punaH itastataH viralarUpeNa, abhivyaJjamAnajarasi prakAzamAnavArdhakye, prauDhe prAgalbhyapUrNe, vayasi avasthAyAM, vartamAnAm , ekA, vilAsinI vilAsazIlAM striya, saparihAsaM parihAsapUrvakam, avocata uktavAn , kimityAha,-citralekhe!, vatsAyA: madvAtsalyAspadabhUtAyAH, patralekhAyAH, param ayantaM, prasAdabhUmiH prasAdayitrI, pradhAnasairandhrI mukhyazilpinI, punaH svakarmakauzalena nijakAryanaipuNyena, kRtsne'pi samagre'pi, jagati bhuvane, labdhajayapatAkA prAptasarvotkarSadyotakadhvajA tvaM, vividhAbhiH bahuprakArAbhiH, bhaGgibhiH camatkAraiH, alaMkartu divyarUpatAmApAdayituM, jAnAsi, iti, anekazaH asakRt , asmAbhiH, zrutaM zravaNagocarIkRtam [ha] / amUlamantraM nAsti mUlam-uccATanAdiprayojakamISadhimUlaM mantrazca yasmiMstAdRzaM, kArmaNaM divyarUpApAdakatAntrikakriyAtmakaM, tava, pratikarma prasAdhana maNDana miti yAvat , aGganAnAM strIjanAnAM kimapi vilakSaNaM, subhagaGkaraNaM saundaryApAdakam / tathAhi-tadevocyate prasAdaparayA prasIdanmAnasayA, tvayA, racita "Aho Shrutgyanam"
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 187 prAjApatyA api parAjayante'ntaHpurikAjanasya rUpam , kurUpA apyapsarAyante striyaH, vacanacAturya tu te janmAntarAbhyastamiva zarIreNaiva sArdhamAvirbhUtam , arbhakatve'pi bhujaGgajanagoSThISu parAM pratiSThAmAgatAsi, prAgalbhyena svabhAvamadhurAH sarvajanahRdayahAriNaH kSaNamAtraparicite'pi jane janitanirbharavizrambhAH kasya nAma na vismayamAvahanti kaM vA vidheyaM na kurvantyapUrvAbhirbhaGgibhirudbhAsitAH pade pade tava vinodakathAlApAH / kathayAmi vAgmini ! vivakSitam , yA imAH pavanagatinA saMpratyupadarzitAH kanyakAH, imAH khalu nikhilA api bhAratakSetradakSiNArdhamadhyamakhaNDavAsinAM maNDalapatInAmAtmajAH, kathaJcidavagatasvarUpairevaM rUpavatya evaM kalAkuzalA iti pUrvameva niveditA vidyAdharairAnItAzca saMprati kutUhalataralitairalaGkartumimaM yAtrotsavam , atra cAsya bhagavatazcarAcaragurorabhiSekamaGgalAnantarameva pravartayiSyanti saMgItakam [kSa] / atastathA prasAdhaya, prasAdaya ca yathaitAH zithilayanti strIsvabhAvasulabhaM sAdhvasam , vismarantyAkasmikabandhujanaviyogajanitamudvegam , AsAdayanti paratatratAdarzanadUrIkRtaM pramodam , gRhanti mahAjanasamAjalajjAstambhitaM lAsyalIlA caturaprasAdhanAH racitaM-sampAditaM, caturaM-manoharaM, prasAdhanaM-maNDanaM yeSAM tAdRzAH, pariNatavayaso'pi jIrNavayaskA api, sadyaH tatkSaNaM, taruNatAM yuvatAM, pratipadyante prApnuvanti; prAjApatyA api sAmAnyA api, antaHpurikAjanasya antaHpurastrIjanasya, rUpam AkRti, parAjayante, tiraskurvanti, kurUpA api kutsitarUpA api striyaH, apsarAyante apsarasaH-svarvaizyAH, tA ivAcaranti / te tava, vacanacAturya vAgvaidagdhya, vAgmitvamityarthaH, tu, janmAntarA bhyastamiva pUrvapUrvajanmAbhyastamiva, zarIreNaiva sArdhaM saha AvirbhUtaM prakaTitaM, khabhAvasiddhamityarthaH; arbhakatve'pi bAlye'pi, bhujaGgajanagoSThISu viTajanasabhAsu, prAgalbhyena dhAyeNa, parAm atyantAM, pratiSThAM sammAnam , AgatA prAptA, asi vartase / svabhAvamadhurAH akRtrimamAdhuryazAlinaH, punaH sarvajanahRdayahAriNaH sakalajanahRdayAkarSaNa zIlAH, punaH kSaNamAtraparicite'pi kSaNamAtraM-muhUrtamAtramapi yaH paricitaH-vijJAtakulazIlAdiH, tAdRze'pi jane janitanirbharavizrambhAH utpAditanizcalavizvAsAH, punaH apUrvAbhiH ananubhUtapUrvAbhiH, bhaGgibhiH camatkRtibhiH, pade pade pratyekapade, udbhAsitAH uddIpitAH, tava vinodakathAlApAH mano'nuraJjakakathAsambandhina AlApAH-AbhASaNAni, nAmeti vAkyAlaGkAre, kasya janasya, vismayam Azcarya, na Avahanti anubhAvayanti, vA athavA, ke janaM vidheyaM vavazyaM, na kurvanti smpaadynti| vAgmini! prazastavAgvaibhavazAlini !, vivakSitaM vaktumiSTaM vRttAntaM, kathayAmi vijJApayAmipavanagatinA anvarthatannAmnA vidyAdhareNa, imAH purovartinyaH, yAH kanyakA upadarzitAH AnIya dRSTipathamavatAritAH, khalu nizcayena, tAH nikhilA api samastA api, imAH kanyakAH kumAryaH, bhAratakSetradakSiNArdhamadhyamakhaNDavAsinAM bhAratakSetrasya-bhAratavarSasya, yo dakSiNArdhaH-dakSiNo'rdhabhAgaH, tasya yo madhyamaH-madhyavatI khaNDaH-bhAgaH, tadvAsinAM, maNDalapatInAM maNDalAdhipAnAm / AtmajAH sutAH, santIti zeSaH / kathazcit kenApi prakAreNa, avagatasvarUpaiH vijJAtatattatkanyakAsvarUpaiH, vidyAdharaiH, evaM rUpavatyaH IdRzasvarUpAH, evaM kalAkuzalA IdRkkalAkauzalavatyaH, tAH kanyakA iti zeSaH, iti itthaM, pUrvameva AnayanAt prAgeva, niveditAH vijJApitAH, ca punaH, kutUhalataralitaiH autsukyodvelitaH imam anupadapravartamAnaM, yAtrotsavaM bhagavadabhiSekamaGgalayAtrotsavam , alaGkartuM samprati AnItAH upasthApitAH / atra asmin sthAne, carAcaraguroH sthAvarajaGgamAdhiSThAtuH, bhagavataH jinendrasya, abhiSekamaGgalAnantarameva snapanamaGgalAvyavahitottarakAlameva, saGgItakaM prekSaNaka, pravartayiSyanti prArapsyante, imAH kanyakA iti zeSaH [kss]| ataH asmAddhetoH, tathA tena prakAreNa, prasAdhaya alaGkuru, ca punaH, prasAdaya pramodaya, ullAsayeti yAvat, yathA etAH imAH kanyakAH, strIsvabhAvasulabha strINAM prakRtisiddhaM, sAdhvasaM bhayaM, zithilayanti mAndyamApAdayanti; punaH Akasmikabandhujanaviyogajanitama Akasmikena-atarkitopanatena, bandhujana viyogena-mAtApitrAdiviraheNa, janitam-utpAditam, udvegaM tatsaGgamautsukyAtirekaM, vismaranti upekSante; punaH paratantratAdarzanadUrIkRtaM pAravazyAnubhavanirAkRtaM, pramoda prasAdam , AsAdayanti anubhavanti; punaH mahAjanasamAjalajjAstambhitaM mahAjanasamAjAt-sabhya janasamUhAt, yA lajjA tayA "Aho Shrutgyanam"
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / bhyupagamam , avatarantyanAkulAbhiraGgayaSTibhiraGgIkRtazRGgAraceSTAraGgabhUmim , abhinayanti samyagabhineyamarthajAtam , Aropayanti prekSakajanasya pramodamagrabhUmim , Avahanti ca sahRdayahRdayavartino rasasya paramaM paripoSam , eSa te prakAzayitumaticirakAlaM zikSitaM prasAdhanakarma vacanavaicakSaNyaM ca kSaNaH' / iti smitAnanenAbhihitA nabhazcarabhUmipAlena sA vilAsinI sahAsavikasitekSaNA tatkSaNamevodatiSThat , anvatiSThacca sarvaM yathAdiSTam [] / ___ atrAntare samArabhyata tribhuvanaikabharturabhiSekamaGgalavidhiH, vyadhIyanta vaiNikairitastataH prahatatatrIparIkSitakaladhvanibhirnizcalAH kalA vallakISu, vitIrNavividhamArjanAni sajAnyakriyanta nAnAvAditrANi bharataputraiH, niculakAkRSTaprakRSTaveNavo'gAyanIgaNamupAvizana , vAMzikAH, prakSAlanapavitrapANibhirupAnIyanta pAnIyena sakalatIrthAhatena pUritAH zAtakumbhakumbhAH puMbhiH, uttambhitAbhiSekakAJcanakumbhA ivAbhogazAlibhiH payodharairupalakSyamANA babhUvurAsannAH, babhramuzca sasaMbhramamitastataH kAzcit kusumapaTalakahastAH kAzcidanupalena Tippanakam-pratikarma maNDanam / prAjApatyAH sAmAnyAH / vizrambhaH-vizvAsaH / saMgItakaM prekSaNakam [1] / kSaNaH prastAvaH [jJa] / kalAH kASThAni / mArjanaM-bhojanam niculakaH-niulakaH [a]| stambhitaM-niruddhaM, lAsyalIlAbhyupagamaM nRtyakrIDAsvIkAraM, gRhNanti kurvanti; punaHanAkulAbhiH svasthAbhiH, aGgayaSTibhiH zarIrayaSTibhiH, aGgIkRtazRGgAraceSTAraGgabhUmim aGgIkRtAH-svIkRtA yA, zRGgAraceSTAnAM-kaTAkSavikSepAdizRGgAroddIpanabhAvAtmakAbhinayAnAM, raNabhUmiH-nRtyakSetrabhUmiH, tAm, avataranti Arohanti; punaH abhineyaM hastAdikaceSTayA darzanIyam , arthajAtaM vastusamUha, samyaka sphuTama, abhinayanti hastAdiceSTayA darzayanti; punaH prekSakajanasya darzakalokasya, pramodam Anandam , agrabhUmim utkarSazikharam , Aropayanti Arohayanti; ca punaH, sahRdayahRdayavartinaH sahRdayAnAM-nirantararasAkhAdasnigdhahRdayAnAM, yat hRdayaM tadvartinaH, rasasya rasAtmanA pariNAmino ratyAdisthAyibhAvasya, paramaM pari. poSam atyantapuSTiM rasAtmanA''svAdayogyatAm, Avahanti sampAdayanti / aticirakAlam atidIrghakAlaM, zikSitam abhyastam , te tava, prasAdhanakarma maNDanakarma, ca punaH, vacanavaicakSaNyaM vAgvilAsakauzalaM, prakAzayitum AviSkartum , eSaH ayaM, kSaNaH avsrH| iti itthaM, smitAnanena mandahasitamukhena, nabhazcarabhUmipAlena vidyAdharendreNa, abhihitA uktA, sA prakRtA, vilAsinI vilAsavatI citralekhA, sahAsavikasitekSaNA sahAsaM-hAsapUrvakaM, vikasite IkSaNe-nayane yasyAstAdRzI satI, tatkSaNameva tasminneva kSaNe, udatiSThat utthitavatI, ca punaH, yathAdiSTam AdiSTamanatikramya, sarvam , anvatiSThat kRtavatI [jny]| . atra asmin , antare avasare, tribhuvanaikabhartuH bhuvanatrayaikanAyakasya, jinendrasyetyarthaH, abhiSekamaGgalavidhiH abhiSekotsavakriyA, samArabhyata samyagArabdhaH, itastataH atra tatra, prahatatantrIparIkSitakaladhvanibhiH prahatAbhiHtADitAbhiH, tatrIbhiH-valakIguNaiH parIkSitAH, kaladhvanayaH-madhurAvyaktazabdA yastAdRzaiH, vaiNikaiH vINAvAdanazilpijanaiH, vallakISu vINAsu, nizcalAH sudRDhAH, kalAH aMzAH, kASThAnItyarthaH, vyadhIyanta sampAditAH / punaH bharataputraiH naTaputraiH, vitIrNavividhamArjanAni vitIrNa-datta, sampAditamityarthaH, vividham-anekaprakArakaM, mArjana--vizodhanaM yeSu, yadvA vitIrNa-datta, mArjanaM-vizodhanadravyaM yeSu tAdRzAni, nAnAvAditrANi vividhavAdyAni, sajAni nirmalAni, pariSkRtAnIti yAvat, akriyanta samapAdyanta / punaH niculakAkRSTaprakRSTaveNavaH niculakebhyaH-carmAdimayanAlikAtaH, AkRSTAH-AkRSya bahiSkRtAH, prakRSTAH-uttamAH, veNavaH- mArutapUrNarandhraNa vAdyavizeSA yaistAdRzAH, vAMzikAH vaMzIvAdanazilpinaH, agregAyanIgaNaM gAyikAgaNasyAgre, upAvizan upaviSTAH / punaH prakSAlanapavitrapANibhiH prakSAlanena-jalAplAvanena, pavitrau-vizuddhau, pANI-hastau yeSAM tAdRzaiH, pumbhiH puruSaH, sakalatIrthAhRtena nikhilakSetrAnItena, pAnIyena jalena, pUritAH pUrNAH, zAntakumbhakumbhAH suvarNamayaghaTAH, upAnIyanta upasthApitA / punaH, uttambhitAbhiSekakAJcanakumbhA iva uttambhitAH-utthApitAH, abhiSekAya, kAJcanakumbhAH-suvarNamayakalazA yAbhistAdRzya ivetyutprekSA, AbhogazAlibhiH paripUrNatAramaNIyaiH, payodharaiH stanaiH, upalakSyamANAH pratyAyyamAnAH, vArayuvatayaH taruNagaNikAH, AsannAH sannihitAH, babhUvuH "Aho Shrutgyanam"
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 189 pAtradhAriNyaH kAzcid gRhItagandhodakabhRGgArA vArayuvatayaH [a] / kSaNena ca prathamatarakalazavAripravAhapatanazaMsI samakAlacalitobhayapakSatADitanitambAvalambitagarjanmeghamurajairbhaktito dattasamahastairiva nizamyamAnaH sAdhvasAdUrdhvamutpatadbhirudadhigocarairgirivihaGgaiskhAsataralitatIrazAyimahAnakracakravAlahelApatanadUrocchalitabhUrijalanivahena sahasotthAya nipuNaM nirUpyamANa iva punarapyamRtamathanotprekSiNA makarAkareNa mukharIcakAra dikcakramakramAhatAnAM divyatUryANAmadRSTamaryAdo nAdaH [A] / krameNa ca samApte paramadevasya majjanavidhau, nirmApite savistaraM pUjAkarmaNi, pravartite savistaraM, gAyakagaNena madhumRdaGgadhvanimizre vizrANitazrAvakazrotramudi maGgalagItadhvanau, pranRttAsu paryAyeNa tAsu kSitipAlakanyakAsu, kSINabhUyiSThAyAM kSapAyAmahaM citralekhayA viracitavicitraveSA prabhAbaddhapariveSaiH pralaghubhirmaNibhUSaNaiH samantAdalaMkRtamanulbaNadhRtAGgarAgamaGgaM dadhAnA raGgamadhyamadhyAsitavatI, pravRttA ca sakhIbhiriva sAkaM prekSakamanovRttibhiH pranartitum [i]| avasite Tippanakam-girivihaGgAH-parvatAgArapakSiNaH [aa]| saMvRttAH; ca punaH kAzcit katicit vArayuvatayaH, kusumapaTalakahastAH puSpapujapUrNahastAH, punaH kazcit katicit, anulepanapAtradhAriNyaH candanapAtrahastAH, punaH kAzcit katicit, gRhItagandhodakabhRGgArAH gRhItaH - uddhRtaH, gandhodakasya-sugandhijalasya, tAdRzajalapUrNa ityarthaH, bhRGgAraH-suvarNamayajalapAtraM yAbhistAdRzyaH, vArayuvatayaH, sasambhramaM satvaram , itastataH atra tatra, babhramuH bhrAntAH [a]| ca punaH, kSaNena kSaNamAtreNa, divyatUryANAM mahottamavAdyavizeSANAm , adRzyamaryAdaH adRSTAvadhiH, nAdaH zabdaH, dikcakraM dimaNDalaM, mukharIcakAra vAcAlayAmAsa, kIdRzAnAm ? akramAhatAnAM yugapattADitAnAm / kIdRzaH? prathamatarakalazavAripravAhapatanazaMsI prathamatarasya-sarvaprathamasya, kalazasyaabhiSekArthakumbhasya, yaH, vAripravAhaH-jalanirjharaH, tatpatanazaMsI-tatpatanasUtrakaH, punaH udadhigocaraiH samudre viharaNazIlaiH girivihaGgaH parvatAgArapakSibhiH, nizamyamAnaH zrUyamAnaH, kIdRzaiH? samakAlacalitobhayapakSatADitanitambAvalambitagarjanmeghamurajaiH samakAlacalitena-yugapat kampitena, ubhayapakSena-pakSadvayena, tADitaH-AhataH, nitambAvalambitaH-kaTipazcAddezavidhRtaH, garjan megha eva murajaH-mRdaGgo yaistAdRzaiH, punaH calitaH prItyA, dattasamahastairiva samarpitasamAnavRttikahastairivetyutprekSA, punaH sAdhvasAt bhayAt , Urdhvam AkAzadezam , utpatadbhiH uDDIyamAnaiH, punaH makarAkareNa samudreNa, sahasA zIghram , utthAya prabudhya, nipuNaM sAvadhAnaM, nirUpyamANa iva khamathanadhvanitvenAvadhAryamANa ivetyutprekSA, kIdRzena ? trAsataralitatIrazAyimahAnacakravAlahelApatanadUrocchalitabhUrijalanivahena trAsataralitasyabhayasambhrAntasya, tIrazAyinaH-tIrAdhikaraNakazayanazIlasya, mahAnakacakravAlasya-bRhadAkAranakajAtIyajalajantumaNDalasya, helayAlIlayA, patanena-jale nipAtena, dUram, ucchalitaH-utkSiptaH, bhUrijalanivahaH-pracurajalarAziyesya tAdRzena, punaH, punarapi dvitIyavAre'pi, amRtamathanotprekSiNA svarakSitAmRtamanthanasambhAvinA [aa]| paramadevasya paramezvarasya, jinendrasyetyarthaH, majjanavidhau abhiSekakarmaNi, krameNa yathAkrama, samApte niSpanne sati, punaH pUjAkarmaNi tadarcAkArye, savistaraM vistarapUrvakam , nirmApite niSpAdite sati, punaH gAyakagaNena gAyakasamUhena, maGgalagItadhvanau maGgalagAnadhvanau, pravartite prArabdhe sati, kIdRze ? madhuramRdaGgadhvanimizre zravaNahArimRdaGganAdasaMkIrNe, punaH vizrANitazrAvakazrotramudi vizrANitA-dattA, sampAditetyarthaH, zrAvakANAM-zrotRNAM, zrotramut-zravaNendriyAnando yena tAdRze, punaH tAsu anupadavarNitAsu kSitipAlakanyakAsu nRpakumArikAsu, paryAyeNa krameNa, pranRttAsu kRtotkRSTa nRtyAsu satISu, kSINabhUyiSThAyAM kSINaH-vyatItaH, bhUyiSThaH-bahutarabhAgo yasyAstAdRzyAm , alpAvaziSTAyAmityarthaH, kSapAyAM rAtrau, citralekhayA tadAkhyaprasAdhikayA, viracitavicitraveSA viracitaH-nirmApitaH, vicitra:-Azcaryajanako veSo yasyAstAdRzI, prabhAbaddhaveSaiH prabhAbhiH-dyutibhiH, baddhaH-racitaH, pariveSaH-maNDalaM yaistAdRzaiH, pralaghubhiH atisUkSmaiH, maNibhUSaNaiH ratnamayAlaGkaraNaiH, samantAt sarvataH, alaGkRtam , punaH anulbaNadhRtAGgarAgam anulbaNaH-anutkaTaH, dhRtaH, aGgarAgaH-aGgavilepanaM yena tAdRzam , aGgaM zarIraM, dadhAnA dhArayantI, ahaM, raGgamadhyaM nRtyabhavanAbhyantaram , adhyAsitavatI adhyatiSTham ; ca punaH, sakhIbhiriva sahacarIbhiriva, prekSakamanovRttibhiH darzakajanacitravRttibhiH, sAkaM saha, pranartituM prakarSaNa "Aho Shrutgyanam"
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / ca nRtyakarmaNi kRtaraGgapraNAmAmadhigatAdhikollAsaiH zramazvAsodgamaiH kiJcitsAyAsakucamaNDalAmullasitaviralasvedAmbukaNakarburIkRtakapolapatrabhaGgAM citralekhAyAH samIpe nivizamAnAmAhUya darzitAvakAzaH sa vidyAdhararAjarAjo nijAsanasyaikadeze mAmupAvezayat [I] / niviSTAyAzca me zaGkAsaMkocitatanoravanitalanihitanistaraGgadRSTenartanAyAsavighaTitasaMnivezaM saMyamya hastAbhyAM kezahastamAropya visrastamISadvilAsAvataMsapallavaM zravasi kiJcidAvalitakandharo dakSiNakarAGguliyugenonnamayya cibukadeze trapAbharAvanatamAnanaM sabahumAnamabhyadhita-'vatse ! malayasundari ! dUramAvarjitAni tvayA sAmAjikamanAMsi, kathaya kutastavedRzasyAsya vidyAdharaloke'pyativiralapracArasya sakalakhecaracamatkArakAriNo nATyavedasyAdhigatiH, kathaM zikSitA svalpena kAlena lalitAnetAvataH karaNaprayogAna', kena saMkramitA kRtinAM vareNa samastaraGgarAgaheturiyamaGgahArANAM gatiH, atimahat kutUhalaM me, na hi kadAcit kSiticAriNISvabalAsu dRSTA zrutA vAsmAbhirevaMvidhA vaidagdhI nATyakarmaNi' iti stutA'haM khecarAdhipenAdhikamadhomukhIbhUya lajjayA pANinakhazikhAbhiH kSoNimalikham [u] / Tippanakam-sAmAjikAH sabhyAH [u] / nRtyaM kattuM, pravRttA vyApRtA [i]| ca punaH, nRtyakarmaNi avasite samApte sati, saH prakRtaH, vidyAdhararAjarAjaH vidyAdharacakravartI, mAm , AhUya svAntikAgamanAdezavAkyena svasamIpamAnIya, darzitAvakAzaH nirdiSTasthAnaH, nijAsanasya svakIyopavezanAdhArasya, ekadeze ekabhAge, upAvezayat upavezitavAn , kIdRzIm ? kRtaraGgapraNAmAM kRtanRtyabhavanAbhivAda. nam , punaH adhigatAdhikollAsaiH adhigataH-prAptaH, adhikaH, ullAsaH-vRddhistAdRzaiH, zramazvAsodgamaiH zramajanyamukhanAsikApavananiSkramaNaiH, kizcitsAyAsakucamaNDalAM kiJcitsAyAsam-ISacchAntaM, kucamaNDalaM-stanamaNDalaM yasyAstAdRzIm , punaH ullasitaviralasvedAmbukaNakarburIkRtakapolapatrabhaGgAm ullasitaiH-udgataiH, viralaiH-asAndraH, svedAmbukaNaiHsvedajalabindubhiH, karburIkRtaH-citritaH, kapolayoH - gaNDamaNDalayoH, patrabhaGgaH-patrAkAraracanA yasyAstAdRzIm, punaH citralekhAyAH tadAkhyaprasAdhikAyAH, samIpe nivizamAnAm upavizantIm [ii| ca punaH, niviSTAyAH upaviSTAyAH, punaH zaGkAsaMkocitatanoH zaGkayA-nRtyAnyathAtvasandehena, saGkocitA litA, tanu:-zarIraM yayA tAdRzyAH, punaH avanitalanihitanistaraGgahaSTeH avanitale-bhUtale, adhastAdityarthaH, nihiteAropite, nistaraGge-sthire, dRSTI-nayane yayA tAdRzyAH, me mama, nartanAyAsavighaTitasannivezaM nartanAyAsena-nRtyazrameNa, vighaTitaH-vizliSTaH, sannivezaH-vinyAso yasya tAdRzaM, kezahastaM kezasamUha, hastAbhyAM svakarAbhyAM, saMyamya saMghaTayya, punaH ISat kiJcit , visrastaM viskhalitaM, vilAsAvataMsapallavaM vilAsavidhau bhUSaNabhUtaM pallavaM, zravasi karNe, Arogya nivezya, kiJcidAvalitakandharaH ISada kritagrIvaH san, trapAbharAvanataM trapAbhareNa-lajjAtizayena, avanatam-adhogatam , AnanaM mukhaM, dakSiNakarAGgaliyugena dakSi gahastasambandhinA aGgulidvayena, cibukadeze oSThAdhaHpradeze, unnamayya unnatIkRtya sabahumAnaM bahumAnapUrvakam , abhyadhita uktavAn-vatse ! putri!, malayasundari !, tvayA samAjikamanAMsi darzakasamAjasamavetajanahRdayAni, daraM dUrAt , AvarjitAni AkRSTAni / kathaya brahi, IdRzasya evaMvidhasya, vidyAdharaloke'pi vidyAghaTa deze'pi, ativiralapracArasya atyalpapracArasya, punaH sakalakhecaracamatkArakAriNaH samastavidyAdharamanovinodakAriNaH, asya anupadamanubhUtasya, nATyavedasya nATyavidyAyAH, kutaH kasmAt nATyAcAryAt , tava, adhigatiH adhyayanaM, zikSetyarthaH, lalitAn , manoharAn , etAvataH etatpramANakAn, karaNaprayogAn nATyaprayogAn , svalpena atyalpena, kAlena, kathaM kena prakAreNa, zikSitA adhItavatI; samastaraGgarAgahetuH samastasya-samagrasya, raGgasya-nRtyasthAnasya, yo rAgaH-chaviH, saundaryamiti yAvat , yadvA tasmin yo rAga:-prItiH, tasya hetuH, iyam anupadamevAnubhUtA, aGgahArANAM nRtyAnAM, gatiH prakAraH, kena, kRtinAM nRtyavidyAvidAM, vareNa zreSThena, saMkramitA prajJAyAM pravezitA, vijJApitetyarthaH, me mama, atimahat atyadhikaM, kutUhalaM jijJAsitaviSayajJAnotsukyam , astIti zeSaH, hi yataH, asmAbhiH, kSiticAriNISu bhUmigocarAsu, abalAsu strISu, evaMvidhA IdRzI, nATyakarmaNi nRtyakAryaviSayiNI, vaidagdhI naipuNI, kadAcit kadApi na dRSTA cAkSuSapratyakSagocarIkRtA, vA athavA, zrutA, iti itthaM, khecarAdhipena vidyAdhararAjena, adhikam atyantaM, "Aho Shrutgyanam"
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 191 putri ! janakanirvizeSe mayi kimiyamapatrapA, svakIyaM tava sthAnamidamazaGkitA vyAhara' iti ca punaH punarucyamAnA tathaivAdhomukhI zanairavadam-- tAta ! naikaH kazcidupadeSTA nATyavidyAyAM mamAbhUd yaM vijJApayAmi, api tUpadezakAle kutUhalAviSTamAnasena matpitrA pRthivyAmapi ye kecidupalabdhAH prakRSTA nATyatatre bharataputrAste samastA apyupasaMgRhItAH, tatra ca ko'pi kutazcidavagataH prayogaH, ye punarihAtiramaNIyatayA vizeSataH pratipannAstAtena te svayaM mayA nRtyantImambAmavalokayantyA pRcchantyA ca tAmanavaratamavagatAH / vatse ! tayApi te kuto vijJAtAH, tAta ! vidyAdharaloke kvacit , vatse ! kimabhidhAnA tava janayitrI, tAta ! gandharvadattA nAma [U] / zrutvA ca madvacanamidamISadullasitacetAH samIpavartI bharturatipariNatavayA vIryamitro nAma matrI zanairvyAjahAra- deva ! kaJcinna sA devasyaiva duhitA rAjaputrI gandharvadattA, janyate hi nAmnA nATyakrameNa ca sutAsaMkrAntena mahatI matibhrAntiH; Arya ! na kevalaM nATyakramo rUpavibhramo'pi bhramayati manaH, tathAhi-tAdRzameva zaradvibuddhazatapatrAnuvAdi vadanam , tAdRzA eva candrodayakSubhitadugdhodadhitaraGgAyatAzcakSuSo vikSepAH, tAhageva grastasahakArakokilAkUjitakalpaM jalpitamamuSyAH [R / stutA varNitA, aham , lajayA, adhomukhIbhUya avanatamukhIbhUya, pANinakhazikhAbhiH hastasambandhinakhAtraiH, kSoNiM bhUtalam , alikham aGkitavatI [u] / ca punaH, putri! janakanirvizeSe pituravizeSe mayi, iyaM dRzyamAnA, apatrapA anyato lajA kim kimarthA ?, tava, idam adhiSThitaM, sthAnaM, svakIyam AtmIyam , ataH azaGkitA niHsaMzayA, vyAhara brUhi, iti ittham , punaH punaH asakRt , ucyamAnA vidyAdharAdhipena pratipAdyamAnA, tathaiva tenaiva prakAreNa, adhomukhI zanaiH mandam , avadaM pratyavocam , 'tAta !' nATyavidyAyAM nRtyazAstre, mama, upadeSTA zikSakaH, ekaH, kazcit ko'pi na abhUt yaM vijJApayAmi nivedayAmi, api tu kintu, upadezakAle zikSaNasamaye, kutUhalAviSTamAnasena autsukyA krAntahRdayena, matpitrA kusumazekhareNa, pRthivyAmapi bhUmaNDale'pi, ye kecit , prakRSTAH utkarSazAlinaH, nATyatantre nATyazAstre, bharataputrAH naTavaMzajAH, upalabdhAH prAptAH, te samastA api sarve'pi, upasaMgRhItAH smaahRtaaH| tatra ca teSu ca, ko'pi kazcit , virala ityarthaH, prayogaH prakriyA, kutazcit kasmAccit nATyAcAryAt , avagataH vijJAtaH / ye punaH ye tu prayogAH, tAtena bhavatA, iha asyAM, nRtyabhUmau, atiramaNIyatayA atyantacamatkAritayA, vizeSataH vizeSeNa, pratipannA avadhAritAH, te, nRtyantIm, nRtyamAcarantIm , ambAM svamAtaram , avalokayantyA pazyantyA, ca punaH, tAM mAtaram, anavarataM santataM, pRcchantyA, mayA, svayaM khenaiva, avagatAH vijJAtAH vatse putri!, tayApi mAtrApi, te prakRtaH prayogAH, kutaH kasmAt , vijJAtAH adhItA, tAta pitaH ! vidyAdharaloke vidyAdharapradeze, kvacit kutrApi, vatse ! tava janayitrI mAtA, kimabhidhAnA kinnAmadheyA, tAta ! gandharvadattA nAma tannAnI [U] / idam anupadoktaM, madvacanaM prativAkyaM zrutvA zravaNagocarIkRtya, ISadullasitacetAH kiJcinmuditamAnasaH, bhartuH svAminaH, vicitravIryasyetyarthaH, samIpavartI pArzvavartI, atipariNatavayAH atijIrNavayaskaH; vIryamitro nAma tatsaMjJakaH, mantrI, zanaiH mandaM, vyAjahAra uktavAn , deva rAjan !, rAjaputrI vidyAdhararAjasutA, sA gandharvadattA, devasyaiva bhavata eva, duhitA putrI, kaJcit kiM na, hi yataH, nAmnA tvadduhitustulyanAmnA, ca punaH, sutAsaMkrAntena sutAyAMputryAM, saMkrAntena-Ahitena, nATyakrameNa nRtyaprayogeNa, mahatI adhikA, matibhrAntiH buddhiviparyayaH, janyate utpaadyte| Arya ! prazAntacitta mantrin !, kevalaM nATyakramaH nATyaprayogo na, rUpavibhramo'pi svarUpazobhApi, manaH, bhramayati saMzAyayati, tathA hi-zaradvibuddhazatapatrAnuvAdi zaradi-zaradRtau, vibuddhaM-vikasitaM yat , zatapatraM-patrazatAnvite kamalaM, tadanuvAdi-tadanukAri, tAdRzameva tvaduhitustulyameva, amuSyAH tadIyamityapreNAnvayaH, vadanaM mukham ; punaH candrodayakSubhitadugdhodadhitaraGgAyatAH candrodayena, kSubhitasya-ucchalitasya, dugdhodadheH-kSIrasAgarasya, ye taraGgAH, tadvat AyatAH-dIrghAH, tAdRzA eva tvaduhitustulyA eva, amuSyAH tasyAH, cakSuSaH, vikSepAH vyApArAH, apAGgabhaGgaya ityarthaH; punaH grastasahakArakokilAkRjitakalpaM grastaH bhakSitaH, sahakAraH-atisurabhicUtatanmaJjarIti yAvata , yayA tAH kUjitaM-gujitaM, tatkalpaM-tadISadUnaM tattulyamityarthaH, tAhageva tvaduhitustulyameva, amuSyAH tasyAH, jalpitaM bhASitam / "Aho Shrutgyanam"
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| deva ! yadyevaM tataH punaranuyujyatAM vizeSAvagamArthamatrabhavatI; vatse ! api dhriyate tava savitrI; tAta ! sarvAntaHpuraparItA zuddhAntasaudhazikharAt purajanapravartitaM kaumudImahotsavamavalokayantI nirAmayazarIrA saMpratyeva muktA mayA; vatse ! kiyat pramANam , kIdRzo varNavizeSaH, kiyatI vayo'vasthA, kimanukAriNI ca zarIrAkRtirasyAH; tAta ! pramANato nAtihrasvA na cAtyAyatA, varNena vikacacampakAvadAtA, vayasApi yAdRg mayi prathamagarbhasaMbhavAyAM saMbhavati tAdRzenopetA, rUpeNa tu na kizcit tAdRzamaparamiva sadasi mAnuSamaGganAsu puruSeSu vA pazyAmi, yadi paraM devasyaiva kizcidanukaroti [R] / deva ! saMvAdakAni sarvANyapi cihnAni yadi yathA veditAni tathaiva, tato niHsaMzayaM saiva rAjaputrI gandharvadattA / vatse ! kastasyAH pitA; tAta ! tApasaH kazcit / Arya ! duritanayAduHkhadAvAgnidagdhe manasi vana iva cirAllabdhajanmA pazya kathamantarAle saMyojya tApasamapAstakaruNena vidhinA samUlamuddhRtastarukanda iva me mandabhAgyasyAnandaH; deva ! mA viSIda, na jAnAti tattvato rAjaputrI tasyAH pitaram , anyathA na kazciditi kathayet [la] / vatse ! dRSTastvayA sa tApasaH, tAta ! na kacid dRSTaH, janapravAdAdavagataH, vatse ! Tippanakam-dhriyate jIvati, savitrI mAtA [ R] / deva ! rAjan !, yadi evaM tvadduhitustaulyam , tataH tarhi, atrabhavatI AryA, vizeSAvagamArtha vizeSanirNayArtha, punaH anuyujyatAM pRcchayatAm / vatse ! putri !, tava savitrI jananI, bhiyate avatiSThate, jIvatItyarthaH, api kim ? / ! pitaH / savontaHpuraparItA saNa-samastena, antaHpureNa-antaHpurastriyA,parItA-pariveSTitA, satI, zaddhAntasaudhazikharAt antaHpuraprAsAdazikharamAruhya, purajanapravartitaM puravAsiprArabdhaM, kaumudImahotsavaM candrikAmahotsavama. avalokayantI, nirAmayazarIrA nIrogadehA, jananIti shessH| sampratyeva idAnImeva, mayA muktA tyaktA / vatse ! asyAH tvajananyAH, kiyat , pramANam unmAnam, punaH kiyatI, vayo'vasthA vayaHkramaH, ca punaH, kimanukAriNI kIdRzI, zarIrAkRtiH zarIrAvayavasaMsthAnam / tAta! pitaH1, pramANataH pramANena na atihasvA atyantahasvapramANA netyarthaH, ca punaH, atyAyatA atidIghapramANA na, kintu madhyapramANelyarthaH, varNana kAntyA, vikacacampakAvadAtA vikasitacampakavat avadAtA-svacchA, gauravarNatyarthaH / vayasApi avasthayApi, mayi prathamagarbhasambhavAyAM prathamagarbhajAtAyA, yAhaka yAvaddhamitaM vayaH sambhavati, tAdRzeva tAvadvarSamitena vayasA, upetA anvitA rUpeNa tu AkRtyA tu, kizcit kimapi, tAdRzaM tattulyaM mAnuSaM manuSyasambandhi aparamiva anyadiva, rUpaM sadasi sabhAyAm , aGganAsu strISu, puruSeSu vA na, pazyAmi dRSTigocarIkaromi, yadi pakSAntare, paraM kevalaM devasyaiva bhavata eva rUpaM kizcit ISat , anukaroti upaminoti [R]| mantrI prAha-deva! rAjan !, yadi saMvAdakAni tvahuhitRtvapramApakAni, sarvANyapi samastAnyapi, cihnAni lakSaNAni, yathA yena prakAreNa, veditAni anayA vijJApitAni, tathaiva tAdRzAnyeva santIti zeSaH, tataH tarhi, niHsaMzayaM nUnaM, saiva tanmAtaiva, rAjaputrI bhavadIyasutA, gandharvadattA tdaakhyaa| rAjAha-vatse! putri!, tasyAH gandharvadattAyAH, kaH pitA; tAta pitaH 1, kazcit ko'pi tApasaH tpsvii| rAjA mantriNamAha-Arya! zreSTha !, pazya avalokaya, jAnIhIti yAvat , vana iva durvAratanayAduHkhadAvAgnidagdhe durvAraM duHkhena klezena vArayituM zakyaM, yat tanayAduHkha-kanyAvizleSavyathA, tadrUpeNa dAvAgninA-vanavahninA, dagdhe-bhasmasAtkRte, mandabhAgyasya hatabhAgyasya, me mama, manasi hRdaye cirAt dIrghakAlAt , labdhajanmA punastanayAmilanAzayA prAptaprAdurbhAvaH, AnandaH, apAstakaruNena nidayena, vidhinA devena, antarAle madhye, tApasaM tapasvinaM, tasyAstapasvipitRkatvavArtAmityarthaH, saMyojya saMghavya tarukanda iva vRkSAGkura iva, kathaM kena prakAreNa, samUlaM mUlasahitam uddhataH utpATitaH ? / mantrI prAha-deva! rAjan ! mA viSIda na tvayA duHkhamanubhavanIyam, rAjapUtrI malayasundarI, tattvataH vastutaH, tasyAH gandharvadattAyAH, pitaraM na, jAnAti nizcinoti anyathA tannizcaye, kazciditi na kathayet brUyAt , kazcidityasyAnizcitArthaparatvAt [l]| vatse ! tvayA sa tapitRbhUtaH, tApasaH, dRSTaH sAkSAtkRtaH, tAta ! kacit kutrApi, na dRSTaH, kintu janapravAdAt janazrutidvArA, avagataH jJAtaH, vatse ! tvajananI tvanmAtA, kima . "Aho Shrutgyanam"
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 193 svajananI kimAcaSTe, tAta ! na kiJcidAcaSTe, prAktanaM nijavRttAntaM kevalaM pRSTA kathAprasaGgeSu sakhIbhiradhomukhI muktadIrghaniHzvAsA niHzabdamaviratAzrubindudarzitadurdinA roditi / Arya ! kimapratipAdane rodane ca tasyAH kAraNam , deva ! sarvalokottaranijavaMzavyasanaprakAzanalajA bandhujanAnusmaraNaduHkhaM ca / vatse ! yadi na kiJcit kathayati, tataH vidyAdharaloke nATyaprayogAstayAdhigatA iti tvayA kuto vijJAtam , tAta ! vijJApayAmi-ataH samayAdatikrAntasaMvatsare trikAladarzI munirmahAyazA nAma mahAtapobhiranekaiH parivRto maharSibhiH kAJcayAmupAyayau [la] / bAhyodyAnaviniviSTaM ca taM draSTumAviSTa iva kautukena sarvo'pi nagaranivAsI nirgato janaH, jananyapi me prayuktAntarve zikavijJApitena kRtAbhyanujJA tAtena parimitaparicchadA mAmAdAya gatA tadarzanAya, dRSTazca sa mahAtmA, pRSTazca vidhiprayuktapUjayA prastAvamupalabhya-'bhagavan ! akhilabhuvanakhyAtavidyAdharavaMzasaMbhavAhamapuNyabhAginI zizureva nagaraviplave viprayuktA bandhubhiH, bhUyAMzca kAlo vartate mamAtra tiSThantyA, na kenApi niSkaruNenAnviSTAhamadRSTadoSA, sa mama gurusneho'pi gurujano janaH saMjAtaH, tata Tippanakam-adRSTaM-daivaM karma vA [e] / AcaSTe bravIti, tAta ! kiJcit kimapi na, AcaSTe bravIti, kevalaM kathAprasaGgeSu vArtAlApAvasareSu, sakhIbhiH, prAktanaM purAtanaM, nijavRttAntaM khasamAcAraM, pRSTA vijJApayituM pravartitA satI, adhomukhI duHkhAvanatamukhI, muktadIrghaniHzvAsA muktaH-vAhitaH, dIgheH, nizvAsaH-nAsikAmAruto yayA tAdRzI, ni:zabda samaunaM yathA syAt tatheti rodanakriyAvizeSaNam , aviratAzrubindudarzitadurdinA avirataiH-nirantaraiH, azrubindubhiH-nayanajalakaNaiH, darzitaM-dRSTipathamavatAritaM, durdinaMvRSTyAcchannadinaM yayA tAdRzI, roditi azru vimuJcati / mantriNaM pRcchati-Arya zreSTha! tasyAH gandharvadattAyAH, apratipAdane rodanakAraNAnuktau, maunAvalambane ityarthaH, ca punaH, rodane azruvimocane kiM kAraNaM hetuH ? / deva rAjan !, sarvalokottaranijavaMzavyasanaprakAzanalajA sarvalokottarasya-samastabhuvanotkRSTasya, nijavaMzasya, vyasanaprakAzane-viplavaprakaTane, yA lajjA-manasaH saMkocaH sA, ca punaH, bandhujanAnusmaraNaduHkhaM bandhujanAnusmaraNena, duHkhaM-tadvizleSavyathA, tatra kAraNamiti zeSaH, maunAvalambane svavaMzaviplavopAkhyAnalajA rodane ca khabandhujanavirahaduHkhaM kAraNamiti yathAkrama kAraNopanyAsAd yathAsaMkhyamatrAlaGkAraH / vatse putri !, yadi kiMcit kimapi, svavRttaM na kathayati bravIti, tvajjananIti zeSaH, tataH tarhi, tayA gandharvadattayA, vidyAdharaloke nATyaprayogAH nRtyaprakriyAH, adhigatAH vijJAtAH, iti tvayA, kutaH kasmAt vijJAtam viditam / tAta pitaH!, vijJApayAmi nivedayAmi, ataH vartamAnAt . samayAta kAlAt , atikrAnta pUrvavarSe, trikAladarzI bhUta-bhaviSyad-vartamAnajJaH, mahAyazA nAma mahat-adhikaM, yazaH-atItAnAgatadarzanajanyaM yasyetyanvarthaH tannAmA, muniH, mahAtapobhiH utkRSTatapasyAzAlibhiH, anekaiH bahubhiH, maharSibhiH RSipravaraiH, parivRtaH pariveSTitaH, kAzyAM kAJcIpuryAm , upAyayau AgatavAn [l]| ca punaH, bAhyodyAnaviniviSTaM nagarabahirdezasthopavanAvasthitaM, taM muni, draSTuM darzanakarmatAmApAdayituM, kautukena autsukyena, AviSTa iva AkrAnta iva, sarvo'pi samasto'pi nagaranivAsI kAJcInagaravAstavyaH, janaH lokaH, nirgataH tadudyAnagamanAya nagarAnniSkrAntaH, me mama, jananyapi mAtApi, prayuktAntazikavijJApitena pravartitAntaHpurAdhikRtajananiveditena, tAtena pitrA, kRtAbhyanujJA kRtagamanAnumatiH satI, parimitaparicchadA dhRtAlpaveSA, mAm , AdAya gRhItvA, taddarzanAya gatA; ca punaH, saH prakRtaH, mahAtmA muniH, dRSTaH; ca punaH vidhiprayuktapUjayA savidhivihitAceMyA, tayeti zeSaH, prastAvam avasaram, upalabhya prApya, pRSTaH-anupadavakSyamANaviSayajJApanArthamabhyupArthitaH, bhagavan mAhAtmyazAlin !, akhilabhuvanakhyAtavidyAdharavaMzasambhavA akhileSusamasteSu, bhuvaneSu-bhuvanatraye'pItyarthaH, khyAtaH-prasiddhaH, vidyAdharavaMza eva, sambhavaH-utpattisthAnaM yasyAstAdRzI satyapi, apuNyabhAginI pApinI, mandabhAgyetyarthaH, aham , zizureva bAlyAvasthAyAmeva, nagaraviplave nagaropadrave, bandhubhiH pitrAdibhiH, viprayuktA virahitA; atra asmin sthAne, tiSThantyAH vidyamAnAyAH, mama, bhUyAn bahutaraH, kAlaH, vartate vyatyeti; adRSTadoSA na dRSTaH-lakSitaH, doSaH-kimapi vaiguNyaM yasyAM tAdRzyapi, aham, 'adRSTadoSAda' iti pAThe tu-bhAgyavaiguNyAd, 25 tilaka "Aho Shrutgyanam"
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| kimevameva sarvadA zokahutabhujA dahyamAnadehAyAH prayAsyanti divasAH, uta samAgamo bhaviSyati samaM taiH, ityabhidadhAnA zrutA mayA [e] / vatse ! tataH kimuktaM tena bhagavatA, kiM ca tavAmbayA punaH, tAta ! tenedamabhihitA'mbA - 'vatse ! mA viSIda, bhaviSyatyacireNa te sarvairjAtibhiH saha samAgamaH, ambayA'pi tacchrutvA samupajAtaparamaparitoSayA punarvijJApito'sau praNamya sAdaram-bhagavan ! uddhRtA'hamanena tava vacanAnugraheNa mahAduHkhapamanA, tatprasIda, punarAdiza-kadA bhaviSyati me samAgamo bandhubhiH [ai] / atha saJjAtapakSapAtaH kSaNaM dhyAtvA mayi savidhavartinyAM muhUrtamAropitAdRSTiH 'mahAbhAge ! yadA taveyamAyuSmatI duhitA-ityAdi kimapyavAdIt / vatse ! kathaya kimudIritam , tAta ! na mayA samyagavadhAritam , vatse ! kathamantikasthayApi nAvadhAritam , tAta ! tasmin kSaNe manAg vyagramAnasevAhamatiSTham / deva ! kiM kriyata itIhaza eva vyagratAheturasyAH sa kSaNaH saMpannaH, Arya ! jJAyate kiM tena jJAninA gaditam , deva ! kimatra jJeyam , yadA taveyamAtmajA jAmAturAsAdayiSyati karagrahaNotsavaM tadA te jJAtibhiH saha samAgama iti / vatse ! kimevam / deva ! dUrAvanatavilakSavadanayA karanakhazuktibhirnibhRtamullikhantyA aham , kenApi pitrAdInAM madhye kanacidekenApi, niSkaruNena nirdayeneva satA na anviSTA kRtAnveSaNA'bhUvam , mama gurusneho'pi atizayitasneho'pi, saH anubhUtapUrvaH, gurujanaH pitrAdijanaH, madhyamaNinyAyena adRSTadoSAdityasyottaratrApyanvayAd daivaprAtikUlyAt, janaH sAmAnya janaH, udAsIna ityarthaH, saJjAtaH saMvRttaH, tata tasmAt , evameva anenaiva prakAreNa, sarvadA nirantaraM, zokahutabhujA zokAgninA, dahyamAnadehAyAH santapyamAnazarIrAyAH, me mama, divasAH kiM prayAsyanti vyatyeSyanti, uta athavA taiH bandhujanaiH, samaM saha, samAgamaH saMyogo'pi, bhaviSyati, iti ittham , abhidadhAnA taM muni vyAharantI pRcchantItyarthaH, mAteti zeSaH, mayA, zrutA zravaNagocarIkRtA [e]| vatse putri!, tataH tadanantaraM, tena prakRtena, bhagavatA mahAtmanA, kim , uktam uttaraM kRtam, ca punaH, tava, ambayA mAtrA, punaH, kim , uktamiti zeSaH; tena muninA, ambA mAtA, idam anupadavakSyamANaM vAkyam , abhihitA uktA-vatse !, mA viSIda na duHkhamanubhava, acireNa avilambena, te tava, sarvaiH samastaiH, jJAtibhiH bandhubhiH, saha, samAgamaH sammelanaM, bhaviSyatIti zeSaH, tat anupadoktaM, zrutvA zravaNagocarIkRtya, samupajAtaparamaparitoSayA atyantasantuSTayA, ambayApi mAtrApi, sAdarama sazraddhaM, praNamya abhivAdya, asI muniH, punaH vijJApitaH niveditaH-bhagavan mahAtman !, mahAduHkhapaGkamanA asahyaklezakardamalInA, aham, anena anubhUyamAnena, tava, vacanAnugraheNa prativAkyoccAraNAnugraheNa, uddhatA niruktapaGkAdunnItA, tat tasmAddhetoH, prasIda prasanno bhava, punaH bhUyo'pi, Adiza AjJApaya me mama, bandhubhiH pitrAdibhiH, samAgamaH sammelanaM, kadA kasmin samaye, bhaviSyati [2] atha anantaraM, sAtapakSapAtaH samutpannamadanugrahAvadhAnaH, kSaNaM muhUrta, dhyAtvA samAdhi kRtvA savidhavartiyAM nikaTavartinyAM mayi muhUrtam , AropitArdradRSTiH nihitasnigdhacakSuH, mahAbhAge! mahAnubhAve ! yadA yasmin kAle iyaM purovartinI, tava AyuSmatI cirajIvinI, duhitA kanyakA, ityAdi kimapi samyaganavadhAritasamagraM vAkyam , avAdIt sa muniruktavAn , vatse putri ! kathaya samagraM brUhi, kim , udIritam uktam , tAta pitaH !, mayA, samyaka yathAyathaM na avadhAritaM vijJAtaM, sAkalyena zrutamityarthaH; vatse !, antikasthayApi nikaTavartinyApi kathaM kena hetunA, na, avadhAritaM samyagAkarNitam ; tAta !, tasmin kSaNe tacchvaNakSaNe, manAka kiJcit , vyagramAnaseva vikSiptahRdayeva aham , atiSTham Asam ; deva rAjan !, saH tacchravaNasambandhI kSaNaH, kiM kriyate kimAcaraNIyam, itIhaza eva khakartavyAlocanAtmikAyA eva, asyAH malayasundaryAH, vyagratAyAH vyAkulatAyAH hetuH, sampannaH samvRttaH / Arya !, tena prakRtena, jJAninA atItAdijJAnazAlinA muninA, kiM, gaditam uktam, iti, jJAyate pratIyate; deva rAjan ! atra asmin viSaye, kiM, jJeyaM jJAtavyam , yadA yasmin samaye, iyaM pratyakSavartinI, tava, AtmajA putrI, jAmAtuH tava duhitubhartuH, karagrahaNotsavaM vivAhotsavam , AsAdayiSyati prApsyati, anubhaviSyatIti, yAvat , tadA tasminnavasare, zAtibhiH bandhubhiH, saha, te tava, samAgamaH sammelanaM bhaviSyatIti zeSaH, iti ityarthakaM vAkyaM tenoktamityarthaH / vatse putri!, evam anenaiva prakAreNoktaM kim ? / mantrI prAha-deva rAjan !, dUrAvanatavilakSavadanayA dUra-dUraparyantam , "Aho Shrutgyanam"
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 195 maNikuTTimaM kimayamartho'nayA na prakAzito yena vAraMvAramenAM praznena khedayasi, zatazo'pi, preritA nainamarthamiyaM vacanavRttyA vyaktIkariSyati, Arya ! tathApi pRcchAmi [ o] / vatse ! kiM na kathayasi paramArtham , tAta ! kathitamevAryeNa sarvaM yathAvasthitam , vatse ! prastute vivAhotsave kenApyanAveditavRttAntAnAM kathamiha jJAtInAmAgamanamiti kasmAnna pRSTo'sau divyadRSTistvanmAtrA, tAta! sarvamapi pRSTaH / tenApIdamAdiSTaM bhagavatA-mahAbhAge ! mA tvarasva, svata eva jJAtavRttAntastvatpitA svagRhamAneSyati tvayA sahainAmanuSThAsyati ca sarvaM svayameva karaNIyamasyAH, 'ityudIritavAn' / deva ! kimutpannanizcayairapi praznAnubandhena khedyate rAjaputrI, Arya ! kimutpanno bhavatAM nizcayaH, deva ! 'ahamapuNyabhAginI zizureva nagaraviplave viprayuktA bandhubhiH' ityapi yAvadAkarNitaM tAvadapi saMdehaH, Arya ! kiM karomi, etadapi zrutvA na me nisargadurvidagdhaM zraddadhAti dagdhahRdayam [au] / deva ! yadi saMdehastadAdizyatAM pavanagatiH, adyaivAnayatu tAm , Arya ! garhitamasmadvidhAnAmakAle parakalatradarzanam , alaM ca pavanagatinA klezitena, iyameva citralekhA bAlabhAvAt prabhRti avanatam-adhogataM, vilakSa-vismayAnvitaM, vadanaM-mukhaM yasyAstAdRzyA, punaH karanakhazuktibhiH hastasthanakharUpazuktibhiH, nibhRtaM niHzabdaM, nizcalamiti yAvat, maNikuTTimaM maNibaddhabhUmim , ullikhantyA uddharSantyA, anayA malayasundA, ayaM mayA'nupadamuktaH, arthaH kiM na prakAzitaH sUcitaH, yena, vAraMvAram asakRt , enAM malayasundarI, praznena tadarthajijJAsAjJApanena, khedayasi klezayasi, zatazo'pi zatavArANyapi, preritA pravartitA, iyam , enaM maduktam , artha, vacanavRttyA kyadvArA, na vyaktIkariSyati sphuTIkariSyati, api tu vyajanayaiva vetyarthaH; Arya zreSThakulodbhava !, tathApi tvayA nivArito'pi, pRcchAmi svajijJAsAM punarudbhAvayAmi [ o] ____vatse ! paramArtha yathArtha, vAstavikamarthamiti yAvat , kiM kasmAddhetoH, na, kathayasi vacasA bodhayasi ?; tAta pitaH ! AryeNa sabhyena, vIryamitreNeti yAvat , yathA'vasthitaM vastu sat , sarva, kathitameva vacasA vyaktameva, ato'laM matkathanenetyarthaH; vatse putri!, vivAhotsave tvatpANigrahaNotsave, prastute pravRtte sati, kenApi kenacijanena, anAveditavRttAntAnAm anAveditaH-avijJApitaH, asUcita iti yAvat, vRttAntaH-tadvArtA yAn tAdRzAnAM jJAtInAM bandhujanAnAm , iha asmin sthAne kathaM kena prakAreNa, Agamanam upasthitiH, syAditi zeSaH, iti, asau saH, divyadRSTiH prajJAtmakacakSuH, tvanmAtrA tvajananyA, kasmAt kena hetunA, na, pRSTaH jijJAsAmAveditaH; tAta pitaH!, sarvamapi bAndhavAgamanaprakAramapItyarthaH, pRSTaH, tenApi, bhagavatA muninA, idam anupadamucyamAnam , adiSTam Aveditam-mahAbhAge mahAnubhAve !, mA tvarasva vyAkulIbhava, svata eva svayameva, jJAnavRttAntaH viditatadvArtaH tvatpitA, tvayA saha, enAm imA kanyakAM, khagRham , AneSyati upasthApayiSyati, ca punaH, asyA pratyakSavartinyAH, kanyakAyAH, sarva samastamapi karaNIyaM kartumucitaM, vaivAhikavidhi, svayameva, anuSThAsyati krissyti| mantrI prAha-deva rAjan !, utpannanizcayairapi gandharvadattAyAM khaduhitRtvamavadhAritavadbhirapi, bhavadbhiriti zeSaH, rAjaputrI malayasundarI, praznAnubandhena praznaparamparayA, kiM kimartha, khedyate klezyate; Arya sAdho !, bhavatAM, nizcayaH tannirNayaH, utpannaH niSpannaH, kim ?; deva rAjan !, yAvat yadA "ahamapuNyabhAginI zizureva nagaraviplave viprayuktA bandhubhiH" ityapi etadvRttamapi, AkarNitaM zrutaM, tAvadapi tadApi, sandehaH khaduhitRtvasaMzayaH, vartate iti zeSaH; Arya kulIna !, kiM karomi kartuM pArayAmItyarthaH, etadapi anupadaM bhavadanUditamapi nizcAyakaM vRttaM, zrutvA zravaNagocarIkRtya, nisargadurvidagdhaM prakRtyA durvivecakaM, me mama dagdhahRdayaM tadviyogAgnisantaptahRdayaM, na, zraddadhAti vizvasiti [ au]| - deva rAjan !, yadi, sandehaH tatsaMzayaH, tadavastha ityarthaH, tat tarhi, pavanagatiH anvarthatannAmA vidyAdharaH, AdizyatAm AjJApyatAm , adyaiva asminneva dine, tAM gandharvadattAm , Anayatu atropasthApayatu; Arya sabhya !, asmadvidhAnAm asmatsadRzAnAM, sabhyajanAnAmityarthaH, akAle anavasare, parakalatradarzanaM parastrIdarzanaM, garhitaM ninditam , anucitamityarthaH; ca punaH, klezitena AyAsitena, pavanagatinA tannAmnA vidyAdhareNa, alaM na kimapi prayojanaM, tadgamanAyAso vRthaiveti bhAvaH; bAlabhAvAt bAlyakAlAt , prabhRti Arabhya, tasyAH gandharvadattAyAH, priyasakhI snehAspadasahacarI, "Aho Shrutgyanam"
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 ttippnk-praagvivRtisNvlitaa| tasyAH priyasakhI nijapremNaiva vijJAya kathayiSyati yathAvasthitaM sarvamapi tadvRttAntam / aparaM ca yadi sA satyameva vatsA gandharvadattA tatastayA saha darzanamasmAkamacirakAlabhAvi, sa eva bhagavatA tena trilokavikhyAtayazasA kAlatrayajJena jJAnacakSuSA pratyakSIkRto'syA eva malayasundaryA vivAhasamayo mayaiva prastutaH sAdhayitA, kRtamautsukyena' iti ciraM mayA matriNA ca sArdhamArabdhasaMlApasya khecarapateH prazaMsanniva vacanamupatoraNaM rarANa prabhAtazaGkhaH [ aN]| zrutvA ca taM sa vidyAdharezvaro viratasaMgItakarasAvezo nivezitamatiH snAnadevArcanaprabhRtini prAbhAtike karmaNi samAsannopaviSTAnavalokya dRSTayA prasAdasnigdhayA sarvAneva devayAtrAdarzanAgatAn vidyAdharapatIn krameNa visasarja / nikSiptadRSTizca mayi narendrakanyakAsu ca tAsu kimapi svacetasA saMpradhArya yugapannyaJcitobhayabhru saMjJayA manojJavapuSaM puruSamAptatamamAjuhAva [a] / ... sajavamupasRtya sthitaM ca taM purastAdAsyavinyastavakhapallavavyaJjitaprazrayam 'are tapanavega ! tvaritamasyAH kAJcInRpaduhituH kiJcidasmatkRtaM darzayitvA bahumAnamadbhutavastudarzanena kuru saphalamihatyamAgamanam , etA Tippanakam-sAdhayitA sAdhayiSyati, kRtaM paryAptam , caramam iti / vacanasya vizeSaNam [aN]| nyaJcitAadhaHkhaJcitA [a]| iyaM sannihitA, citralekhaiva, nijapremNaiva svasnehenaiva, yathAvasthitaM vastusantaM, sarvamapi samastamapi, tadvRttAntaM gandharvadattAvArtA, vijJAya nirUpya, kathayiSyati vkssyti| aparaM ca kiJca, yadi satyameva nUnameva, sA prakRtA, vatsA matputrI, gandharvadattA, tataH tarhi, trilokavikhyAtayazasA bhuvanatrayaprasiddhatrikAladarzanamAhAtmyazAlinA, punaH kAlatrayajJena atItAditrikAladarzinA, tena prakRtena, bhagavatA muninA, jJAnacakSuSA niravadhijJAnalocanena, pratyakSIkRtaH sAkSAtkRtaH, mayaiva prastutaH pravartitaH, upasthApayiSyamANa ityarthaH, asyAH pratyakSabhUtAyAH malayasundaryA eva, sa eva tadupadarzita eva vivAhasamayaH vivAhAvasaraH, asmAkaM tatpitrAdInAm , acirakAlabhAvi zIghrabhAvi, tayA gandharvadattayA saha, darzanaM cakSuSA sAkSAtkAraM, sAdhayitA sampAdayiSyati, autsukyena tvarayA, kRtam alaM, na kimapi phalam / iti itthaM, ciraM dIrghakAlaM, "caramamiti vacanasya vizeSaNam" iti TippaNikAvacanena ciramityasya sthAne adhikA vA 'caramam' iti pATho'numIyata mayA ca punaH, mantriNA vIryamitreNa, sArdhaM saha, ArabdhasaMlApasya pravRttasaMbhASaNasya, khecarapateH vicitravIryAkhyavidyAdharAdhipateH, vacanaM, prazaMsanniva samarthayanniva, upatoraNaM barhiradezasamIpe, prabhAtazaH prAtaHkAlikakRtyAvedakaH zaGkhaH, rarANa nanAda [aN]| taM prabhAtazaGkha, taddhanimityarthaH, zrutvA, viratasaGgItakarasAvezaH virataH-nivRttaH, saGgItakarasasya-saGgItasambandhiprIteH, AvezaH-utkarSo yasya tAdRzaH, punaH snAnadevArcanaprabhRtIni snAna-devatArAdhanAdike, prAbhAtike prAtaHkAlike, karmaNi, nivezitamatiH pravartitahRdayaH, saH prakRtaH, vidyAdharezvaraH vidyAdhararAjarAjaH, samAsannopaviSTAn nikaTopaviSTAn , sarvAneva samastAneva, devayAtrAdarzanAgatAn prakRtAbhiSekotsavadarzanArthamupasthitAn , vidyAdharapatIn vidyAdhararAjAn, prasAdasnigdhayA prItirasAIyA, dRSTyA, avalokya nirIkSya, krameNa paryAyeNa, visasarja tyaktavAn / mayi, ca punaH, tAsu prakRtAsu, narendrakanyakAsu rAjasutAsu, nikSiptadRSTiH nivezitacakSuH, svacetasA nijamanasA, kimapi, sampradhArya nizcitya, yugapat ekakAlaM, nyazcitobhayabhra nyaJcite-adhonamite. ubhayabhravau-nayanoparitanaromarAjI yasmiMstAdRzaM yathA syAt tathA, saMjJayA saMketena, 'nyaJcitobhayabhrUsaMjJayA' iti samastapAThe tu nyaJcitayorubhayabhruvoH saMjJayeti vyAkhyeyam , manojJavapuSa manoharazarIraM, prAptatamam ativizvastaM, puruSam , AjuhAva AhUtavAn [a]| sajavaM satvaram , upasRtya nikaTamupasthAya, purastAt agre, sthitaM, punaH AsyavinyastavastrapallavavyaJjitaprazrayaM Asyavinyastena-mukhanivezitena, vastrapallavena-pallavavat komalena vastreNa, vyajitaH-pratyAyitaH, prazrayaH-vinayo yena tAdRzaM, tam AhUtapuruSam 'are tapanavega!' tatsaMjJakakarmakara !, asyAH pratyakSavartinyAH, kAJcInRpaduhituH kAJcInRpasya "Aho Shrutgyanam"
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ tilakamaJjarI 197 bhizca saha samastAbhiravanipAlatanayAbhiH prApayainAM pracchannarUpAmeva nijasadanam' iti zravasi zikSayitvA kRtvA ca devatApraNAmamAsanAduttasthau / anUtthitAsannakhecaraparivRtazca gatvAyatanamaNDapadvAramadhyAsitamahArhamaNimayavimAno vilokayantyA eva me jhagiti navanizAtanistriMzanirmalamAkAzamudapatat [k]| prasthite ca tatra trikUTAcalAbhimukhamautsukyataralekSaNastatkSaNameva puruSaH sa tAsAM kSitipakanyAnAmAdhipatye sagauravaM mAmatiSThipat , pravartayAmAsa ca punaH punaH samAsannaramyodezadarzanAya [kha] / tato'hamutsAhitA tasya vacanairutthAya tAbhirgRhItavetracchatracAmarAbhiranugamyamAnA sahacarIbhiH prathamameva pravizya paritaH preSitAnimeSadRSTidRSTamiva purA, sevitamiva bhavAntare, kAritamivAtmanA, parimalitamiva sarvakAlamavalokya prItahRdayA prAsAdam ; agrato garbhagRhagarbhe pratiSThitam , adabhradehaprabhAprasaradUrApasAritajvaladudagudIpikAlokam , ibhamRgendracakrAdhyAsite surAcala iva marIcimAlinamamalarociSi hiraNmaye mahati Tippanakam-ibhamRgendracakrAdhyAsite surAcale iva ekatra karisiMhasaMghAtAdhyArUDhe, anyatra gajasiMhadharmacakrayukte [g]| kAJcIpateH kusumazekharasya, duhituH sutAyAH, malayasundaryA ityarthaH, asmatkRtaM asmAbhiH prayuktaM, bahumAnam adhikasatkAra, kiJcit ISat , darzayitvA, adbhutavastudarzanena AzcaryavastUnAM dRSTimArgAropaNena, ihatyam atratyam , AgamanaM, saphalaM sArthakaM, kuru sampAdaya / ca punaH, etAbhiH nikaTataravartinIbhiH samastAbhiH sarvAbhiH, avanipAlatanayAbhiH nRpasutAbhiH saha, pracchannarUpAmeva anyAnabhijJAnarUpAmeva, enAM malayasundarI, nijasadanaM vagRhaM, prApaya upasthApaya, iti itthaM, zravasi karNe zikSayitvA tatkartavyamAvedya ca punaH, devatApraNAma devatAnamaskAraM, kRtvA, AsanAta khopavezanAdhArAt , uttasthau utthitaH / ca punaH, anUtthitAsannakhecaraparivRtaH anu-pazcAt , utthitaiH, anusannaiHnikaTopaviSTaiH, khecaraiH- vidyAdharaiH, parivRtaH pariveSTitaH san , AyatanamaNDapadvAraM jinendramandirapravezanirgamasthAnaM, gatvA, adhyAsitamahArhamaNimayavimAnaH prazastamaNimayavyomayAnamArUDhaH, vilokayantyA eva pazyantyA eva, me mama, pazyantamapi mAmupekSyetyarthaH, jhaTiti satvaraM, navanizAtanistriMzanirmalaM navA:-nUtanAH, nizAtAH tIkSNAzca, ye nistriMzAH-khagAH, tadvat nirmalam-ujjvalam , AkAzam , udapatat utpatitavAn [k]| ca punaH tatra tasmin vidyAdharezvare, trikaTAcalAbhimukhaM trikUTaparvatAbhimukhaM, taddizItyarthaH prasthite prayAte sati autsukyataralekSaNaH sambhrAntalocanaH, sa prakRtaH, puruSaH tapanaveganAmA rAjakIyajanaH, tAsAM prakRtAnAM, rAjakanyAnAM nRpasutAnAm , Adhipatye tattvAvadhAne, sagauravaM sAdaraM, mAm , atiSThipat sthApitavAn , ca punaH, samAsannaramyo. dezadarzanAya atisannihitaramaNIyapradezadarzanAya, punaH punaH anekavAraM, pravartayAmAsa prerayAmAsa [kh]| tataH tadanantaraM, tasya prakRtarAjapuruSasya, vacanaiH pravartakavAkyaiH, utsAhitA pravartitA, aham , utthAya, gRhItavetracchatracAmarAbhiH gRhItaM-dhRtaM, vetraM-kanakAdidaNDaH, chatram , cAmaraM-camarajAtIyamRgalomavyajanaM yAbhistAdRzIbhiH, tAbhiH rAjakanyAbhiH, sahacarIbhiH sakhIbhiH, anugamyamAnA anu-pazcAt , vyApyamAnA, prathamameva anAvRttikameva yathA syAt tathA, pravizya antargatvA, paritaH sarvabhAgeSu, preSitAnimeSadRSTiH pravartitAspandadRSTiH satI, purA pUrvamapi, dRSTamiva punaH bhavAntare janmAntare, sevitamiva ArAdhitamiva, punaH AtmanA svena, kAritamiva nirmA pitamiva; punaH sarvakAlaM satataM, parimalitamiva kuGkumAdidravairmarditamiva, prAsAdaM jinabhavanam , avalokya nirIkSya, prItahRdayA prasannahRdayA satI, agrataH agre, bimbaM mUrtim , adrAkSaM dRSTavatItyapreNAnveti; kIdRzam ? garbhagRhagarbha antagRhImadhye, pratiSThitam avasthitam ; punaH adabhradehaprabhAprasaradUrApasAritajvaladudagradIpikA''lokam adabhradehaprabhAprasareNa-bahulazarIrakAntivistAreNa, dUram , apasAritaH-apanItaH, jvalantyAH -dIpyamAnAyAH, udagradIpikAyAH-unnatadIpikAyAH, AlokaH-prakAzo yena tAdRzam / punaH ibhamRgendracakrAdhyAsite merupakSe ibhAnA-hastinAM, mRgendrANAM, siMhAnAM ca, yaccakra-maNDalaM tena, siMhAsanapakSe parikare utkIrNo ya ibhaH-gajaH, mRgendraH-siMhaH, cakra-dharmacakraM, tena, adhyAsite-adhitiSThate, surAcale devaparvate, sumeruparvate ityarthaH, marIcimAlinamiva sUryabimbamiva, amalarociSi ujavalaprakAzazAlini, "Aho Shrutgyanam"
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / siMhAsane samAsInam [ga]. acirAbhiSekaniSpannaparikarmAcaraNam , AmodinA haricandanenAGgarAgeNAnuliptam, pratikusumopaviSTaniHspandaSaTpadanipIyamAnamakarandAbhirAjAnulambinIbhirabhinavasuradrumasambhiruparacitasarvAvayavapUjam , utkSiptasAndrakAlAgurukSodadhUpam , atimahApramANavajramaNizilAmayam , atizayaprazAntadarzanam , apazcimasya bhagavato mahAvIrajinavarasya janmamaraNArNavAvartavartijantunikurambaikAvalambanaM bimbamadrAkSam [gh]| dRSTvA ca tatpitaramiva cirAtpravAsAgataM svAminamiva sarvadA kRtopakAramArUDhagADhotkaNThA smarantIva pUrvasaMsRSTasya kasyacidabhISTajanasya nirnimittodIrNamanyuvegakampitakucayugA kathamapi nirundhatI kaNThadezAgatamAkrandazabdamupasRtya saprazrayamagrataH paramayA bhaktyA prasAritasakalagAtrayaSTistADayantI kuTTime muhurmuhurlalATamAbaddhakarasaMpuTA prANasiSam / utthAya ca puro niviSTA viSTapatrayagurorAsyacandramasi nihitanistaraGgadRSTiranavarataniryadvASpamanivAryotkaNThamazakyamAvedayituM svasaMvedyamAnandazokamizraM kimapyavasthAntaramanubhavantI nizcalA hiraNmaye suvarNamaye, mahati vizAle, siMhAsane mahAsane, samAsInaM samupavizantam ; [ga] / punaH acirAbhiSekaniSpannaparikarmAcaraNam acirAbhiSekeNa-anatipUrvakAlikanapanena,niSpanna-siddhaM,parikarmAcaraNa-zarIrazobhA''dhAyakakarmAnuSThAnaM yasya tAdRzam ; punaH AmodinA utkaTasaugandhyazAlinA, haricandanena haricandanapaGkarUpeNa, aGgarAgeNa vilepanadravyeNa, anuliptaM vyAptam ; punaH pratikusumopaviSTaniHspandaSaTpadanipIyamAnamakarandAbhiH pratikusumam-ekaikapuSpopari, upaviSTaiH, niHspandaiH-nizcalaiH, sthirairiti yAvat, SaTpadaiH-bhramaraiH, nipIyamAnaH-nitarAM pIyamAnaH, AkhAdyamAna ityarthaH, makarandaH-puSparaso yAsu tAdRzIbhiH, punaH AjAnulambinIbhiH UrUparvaparyantalambamAnAbhiH, abhinavasuradrumasragbhiH navInadevavRkSakusumamAlAbhiH, uparacitasAvayavapUjam uparacitA-sampAditA, sarvAvayavapUjA-samastAvayavAvacchinnArcA yasya tAdRzam ; punaH utkSiptasAndrakAlAgurukSodadhUpam utkSiptaH-parikSiptaH, kAlAguroH-agnitApena sugandhibhUtadravyavizeSasya, kSodaH-cUrNAtmakaH dhUpo yasya tAdRzam ; punaH atimahApramANavajramaNizilAmayam atipramANA-atyadhikapramANA yA vajrajAtIyamaNizilA, tanmayaM-tadvikArabhUtam / punaH atizayaprazAntadarzanam atizayaprazAntam-atizayasaumyaM darzanaM ; kasya bimbam ? apazcimasya na vidyate pazcimo yasya tAdRzasya, caramasya caturviMzatitamasya tIrthakarasyeti yAvat bhagavataH paramezvarasya, mahAvIrajinavarasya tadAkhyajinendrasya, punaH kIdRzam ? janmamaraNArNavAvartavartijantunikurambaikAvalambanaM janmamaraNArNavasya-janmamRtyurUpasaMsArasAgarasya, ya AvartaH-jalabhramiH, tadvartinAM-tatsthAnAM, jantUnAM-jIvAnAM, nikurambasya-samUhasya, ekaM-mukhyam , avalambanaM taduttaraNasAdhanam [1] . ca punaH cirAt dIrghakAlAt , pravAsAgataM videzAdAgataM, pitaramiva svakIyajanakamiva, punaH sarvadA sarvakAle, kRtopakAram upakRtavantaM, svAminamiva khaprabhumiva, tat mahAvIrajinendrabimbaM, dRSTA cakSuSA sAkSAtkRtya, ArUDhagADhotkaNThA utpannotkaTautsukyA satI, pUrvasaMsRSTasya pUrvakAlikasaMsargataH, kasyacit kasyApi, abhISTajanasya abhimatavyakteH, smarantIva dhyAyantIva, ninimittodIrNamanyuvegakampitakucayugA nirnimittam-akAraNameva yathA syAt tathA, udIrNenauddhatena, manyuvegena-dainyAtizayena, kampitaM kucayugaM-stanadvayaM yasyAstAdRzI, kaNThadezAgataM kaNThamArgamAgatam , AkrandazabdaM rodanazabdaM, nirundhatI nivArayantI, saprazrayaM savinayaM yathA syAt tathA, paramayA atyantayA bhaktyA prItyA, agrataH agre, upasRtya upagatya, prasAritasakalagAtrayaSTiH vistAritasamastazarIradaNDA, kuTTime maNibaddhabhUmau, anekavAra, lalATa, tADayantI saMgharSantI, AbaddhakarasaMpuTA racitAJjaliH, ahamiti zeSaH, prANasiSaM prnntvtii| ca puna utthAya, puraH agre, niviSTA avasthitA, viSTapatrayaguroH tribhuvanasvAminaH, jinendradevasyetyarthaH, Asyacandramasi mukhacandre, nihitanistaraGgadRSTiH nivezitaniHsyandadRSTiH, anavarataniryadvASpaM nirantaranirgacchannayanajalam , punaH anivAyotkaNTham anirAkaraNIyautsukyam , AvedayituM vijJApayitum , azakyaM svasaMvedyaM, svamAtrAnubhavanIyam , AnandazokamizraM harSaviSAdasaMkIrNa, kimapi anirvacanIyam , avasthAntaram avasthAvizeSam , anubhavantI, nizcalAnayaSTiH hamehaH "Aho Shrutgyanam"
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 199 tilakamaJjarI nayaSTizviramatiSTham / pravartitA ca sahacarIbhirarNavaM draSTumabhyarNavartinaikena sopAnavartmanA dakSiNAM devatAgRhaprAkArabhittimadhyaroham [3] / tasyAzca saMghaTTavighaTamAnamukharavIcizikharazaGkhazreNinA vAridhijalena prativelamAsphAlitasphATikazilAtalAyAstalavibhAge niviSTadRSTirutkRSTanauyAnAdhirUDham , adhyAsitamakaramiva yAdasAM nAtham , IzAnanayanAnalAdupadrutamayugmeSumivAgatya saMzritajaladurgam , udadhisauhRdAkRSTahRdayamavatIrNamantarikSAdiva nakSatranAtham, itastato vinihitairasigadAcakracApaiH prakAzitapauruSaprakarSamarNavanivAsidAnavazAsanAya zeSazayanamutsRjya calitamiva jalazAyinaM devam , ubhayataH sthApitamRdusthUlahaMsatUlopadhAne dhautanetrapracchadAcchAdite kumudagarbhacchadAvadAtadyutini dantapaTTazayane niviSTam [ca], anupRSThamupahitasya mahato hemapIThasya zirasi vinivezitadviguNadakSiNetarabhujastambham , abhyarNopaviSTaiH kaizciduddhRtadhavalacAmaraiH kaizcidutsaGgitacaraNayugalaiH kaizcit kezabhAravivaraNavyApRtakaraiH kaizcidutkSiptatAmbUlavITakaiH kaizcit pravartitarajanIvArtAlApai sthirazarIrayaSTiH, ciraM dIrghakAlam , atiSThaM sthitavatI / ca punaH, arNavaM samudra, draSTuM dRSTigocarIkartuM, sahacarIbhiH sakhIbhiH, pravartitA preritA satI, abhyarNavartinA nikaTavartinA, ekena, sopAnavartmanA adhirohaNamArgeNa, dakSiNAM devatAgRhaprAkArabhittiM jinendramandiraprAkArakuDyam , adhyaroham ArUDhavatI, sarvatrAhamiti zeSaH [3] / ca punaH, saMghaTTavighaTamAnamukharavIcizikharazaGkhazreNinA saGghaTTena-AghAtena, vighaTamAnA-tato vizliSyamANA, apasarantItyarthaH, mukharANAM dhvanatA, vIcInAM-taraGgANAM, zikharabhUtA-UrdhvamavasthitA, zaGkhazreNI-zaGkhapatiryasmiMstAdRzena, vAridhijalena samudrajalena. prativelaM pratitaTama, AsphAlitasphaTikazilAtalAyAH AsphAlitam-AhataM, sphATikazilA talaM-sphaTikasambandhi zilAmadhyaM yasyAstAdRzyAH, tasyAH prAkArabhittaH, talavibhAge adhastanapradeze, niviSTadRSTiH nihitalocanA satI, ahamiti zeSaH, urvIpatikumAraM nRpakumAram , adrAkSaM dRSTavatItyapreNAnveti, kIdRzIm ? nauyAnAdhirUDhaM naurUpaM yat yAnaM-vAhanaM, tat , adhirUDham-ArUDham ; ata eva adhyAsitamakaraM makaramadhirUDhaM, yAdasA jalajantUnAM, nAthamiva varuNamivetyutprekSA; punaH IzAnanayanAnalAt zivanayanAgninA upadrutam , upatApitam , Agatya upasthAya, saMzritajaladurga saMzritaM-zaraNIkRtaM, jaladurga-jalAtmakaM durga-zivanetrAgninA duHkhena gantuM zakyaM sthAnaM yena tAdRzam, ayugmeSumiva paJcabANamiva, kAmadevamivetyarthaH; punaH udadhisauhRdAkRSTahRdayam udadhisauhRdena- samudrarUpapitRsnehena, AkRSTaMvazIkRtaM hRdayaM yasya tAdRzam , antarikSAt gaganamaNDalAt, avatIrNam adhastAdApatitaM, nakSatranAthamiva candramiva; punaH itastataH atra tatra, vinihitaiH sannivezitaiH, asi-gadA-cakracApaiH asi-nandakanAmA khagaH, gadA-kaumodakInAmakadaNDavizeSaH, cakraM nAma-sudarzanAkhyamastraM cApo nAma-zArGganAmakaM dhanuH, taiH, prakAzitapauruSaprakarSa prakAzitaH-prakaTitaH, pauruSaprakarSaH-svaparAkramotkarSoM yena tAdRzam , arNavanivAsidAnavazAsanAya samudrasthadaityadamanAya, zeSazayanaM zeSanAgarUpAM zayyAm , utsRjya tyaktvA, calitaM prasthitaM, jalazAyinaM jalAdhikaraNakazayanazIlaM, devamiva viSNumiveti sarvatrotprekSA; punaH kIdRzam ? dantapaTTazayane hastidantamayapaTTikAghaTitaparyaGkarUpazavyAyAM, niviSTam upaviSTam , kIdRze ? ubhayataH bhAgadvaye, sthApitamRDa satalopadhAne mRdunI-komale, sthUle ca, haMsatUlopadhAne-haMsajAtIyapakSilomamayamastakAdyupadhAne yasmiMstAdRze, dhautanetrapracchadAcchAdite dhautena-acirakSAlitena, netrapracchadena-netraM nAma aMzukaM, sUkSmazlakSNavastramityarthaH, tadrUpeNa, pracchena-AstaraNena, AcchAdite-AstIrNe, punaH kumudagarbhacchadAvadAtadyutini kumudasyacandravikAsikamalasya yo garbhacchadaH-antaHsthapatraM, tadvat , avadAtA-vizuddhA, dyutiH-chaviryasya tAdRze; [c]| punaH anupRSThaM pRSThasamIpe, upahitasya sthApitasya, mahato vizAlamya, hemapIThasya suvarNamayoccAsanasya, zirasi UrvabhAge, vinivezitadviguNadakSiNetarabhujastambhaM vinivezitaH-samAropitaH, dviguNaH-madhyAdArabhyAkuJcanena dvaiguNyamApAditaH, dakSiNetaraH-vAmo yo bhujaH-bAhuH, tadrUpaH stambho-bRhaddaNDo yena tAdRzam ; punaH abhyopaviSTaH samIpopaviSTaH taruNaparicArakaiH yauvanAvasthaparicArakajanaiH, parigataM parito vyAptam , kIdRzaiH ? kaizcit katipayaiH, uddhRtadhavalacAmaraiH ukSiptazvetacAmaraiH, punaH kaizcit kairapi, utsaGgitacaraNayugalaiH kroDAropitacaraNadvayaiH, punaH kaizcit kairapi, kezabhAravivaraNavyApRtakaraiH kezabhArasya-kezarAzeH, vivaraNe-vistAraNe, vyApRtau-pravRttau, karau yeSAM tAdRzaiH, punaH kaizcit kairapi, utkSiptatAmbUla "Aho Shrutgyanam"
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 Tippanaka-parAgavivRtisaMvalitA / stricaturaireva caturaistaruNaparicArakaiH parigatam , anAsannaniHsahaniHspandanidrAklAntakatipayakarNadhAram [cha ], udAratejasA'tulabalena dIrghabAhunA suvarNakaTakodbhAsitena prazastAyatinA prakAmakAntAlokena sukumAreNa samrAjeva vapuSA jitAzeSabhuvanaM, bhavanamiva saubhAgyasya, svarUpamiva rUpasya, layanamiva lAvaNyasya, kizcidadhikASTAdazavarSavayasamurvIpatikumAramadrAkSam [ja] // _ Tippanakam-samrAjeva vapuSA jitAzeSabhuvanam , kIdRzena dvayena ? 'udAratejasA' ityAdinA, ekatra udAratejasA udbhaTavIryeNa, anyatra udAradIptinA; atulabalena ekatra asamasainyena, anyatra atulasAmarthyena dIrghabAhunA tulyam ; suvarNakaTakodbhAsitena ekatra zobhanA ye varNAH-brAhmaNAdayaH teSAM kaTakAni-sainyAni, tairudbhAsitena-zobhitena, anyatra hemakaGkaNazobhitena; prazastAyatinA prakRSTadairyeNa, anyatra pradhAnAjJena, prakAmakAntAlokena prakRSTamanmathapriyAjanena, anyatra atyarthakamanIyaprakAzena; sukumAreNa ekatra zobhanAH kumArA yasya sa tathoktastena, anyatra mRdunA [ja] // vITakaiH uddhRtatAmbUlapuTakaiH, punaH kaizcit kairapi, pravartitarajanIvArtAlApaiH prasaJjitarAtrivRttAbhASaNaiH, punaH tricaturaireva trayo vA catvAro vA tricaturAH, taireva, punaH caturaiH paricaryAnipuNaiH; punaH anAsannaniHsahaniHspandanidrAklAntakatipayakarNadhAram anAsannAH-asannihitAH niHsahAH-dubailAH, niHspandA:-nizceSTAH, nidrAklAntAH-nidrAvyAkulAzca, katipaye-katicit , karNadhArA yasya tAdRzam [ch]| punaH samrAjeva akhilabhuvanAdhipatineva, vapuSA zarIreNa, jitAzeSabhuvanaM jitaM-tira taM, pakSe vazIkRtam , aze yena tAdRzam , kIdRzena? udAratejasA utkRSTadyutinA, pakSe mahApratApena, punaH atalabalena nirupama zaktizAlinA, pakSe asAdhAraNasainyakena, punaH dIrghabAhunA AjAnulambamAnabhujenetyubhayatra samam , punaH suvarNakaTakodbhAsitena suvarNanirmitavalayoddIpitena, pakSe suvarNAH-zobhanA brAhmaNAdayo varNAH, teSAM kaTakaiH-sainyaiH, udbhAsitena-zobhitena, punaH prazastAyatinA prazastA, AyatiH-dairghya, pakSe AjJA yasya tAdRzena, punaH prakAmakAntAlokena prakAmakAntaH-atyantamanoharaH, AlokaH-prakAzo yasya, pakSe prakRSTaH, kAmaH-kAmadevavAsanA yasya tAdRzaH, kAntAlokaH-kAminIjano yasya tAdRzena, punaH sukumAreNa komalena, pakSe sundarAH kumArAH-putrA yasya tAdRzena; punaH kIdRzam ? saubhAgyasya saundaryasya, sundarabhAgyasya vA, bhavanamiva gRhamiva, AdhAramivetyarthaH, punaH lAvaNyasya saundaryasya, layanamiva mandiramiva; punaH kizcidadhikATAdazavarSavayasam aSTAdazabhyo'dhikAnIti-adhikASTAdazAni, kiJcidadhikASTAdazAni varSANi vayo yasya tAdRzam [ja] "Aho Shrutgyanam"