Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Rong Rong Rong Rong Rong Rong Rong Rong Ting Ting Ting Ting Ting Ting Ting Ting Ting Fa Le Fa Ming Ming Jiu Ming Ming Fa Ming Fa Ming Fa Le Fa Ming Ming Jiu Ming Ming Fa Ming Fa vAdhyAya kalA : 4 (zAntasudhArasa, zAnasAra, jJAnasAra-padyAnuvAda) * AzIrvAda che. adhyAtmayogI pUjya AcAryazrI vijayakalApUrNasUrIzvarajI ma.sA. * preraNA pU.A.zrI vijayakalAprabhasUrIzvarajI ma.sA. pU.paM.zrI kalpataruvijayajI ma.sA. - saMpAdana : paM. muktiyadravijaya 5. muniya dravijaya * prakAzana che zAnti jina ArAdhaka maMDala c/o. bhogIlAla gAMdhI zAnti niketana, Po. manapharA, jI. kaccha, tA. bhacAu, pIna : 370 14che. phona : (02837) 286638 dravya sahAyaka navajIvana zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha jJAnakhAtuM lemiMgTana roDa, muMbaI - 400 008. $ $ $ $$$ Nu Ting Ting Nu Le Le Chang Le Fen Le Qi Le Nu Le Le Chang Le Fen Le Yu Ting Nu Le # Li Jing Ting Ting Ting Ting Ting Ting Ting Ting Ting Ting Ting Ting 5 pustaka : svAdhyAya kalA : 4 (zAntasudhArasa, zAnasAra, jJAnasAra-padyAnuvAda) * preraNA : pU.A.zrIvijayalAprabhasUrIzvarajI ma.sA. pU.paM.zrI kalpataruvijayajI ma.sA. * saMpAdana : paM. muktiyadravijaya 5. munindravijaya saMparka : * zakti jina ArAdhaka maMDala C/o. rAmajI rAyazI sAvalA Ara. je. koTeja, pahele mALe, jahAMgIra dAjI krosa lena, sleTara roDa, muMbaI - 400 007. * caMpaka bI. deDhiyA 20, paMkaja "e", ploTa naMbara 171, ela. bI. esa. mArga, ghATakopara (vesTa), muMbaI - 86. phona : (022) 25101990 mudraka : Tejas Printers 403, VimalVihar Apartment, 22, Saraswati Society, Nr. Jain Merchant Society, Paldi, AHMEDABAD - 7.* Ph.: (079) 6601045 Dan Dan Fa Ming Ming Dui Ming Ming Ming Ming Ming Ming Ming Ming Ming Jing $
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUribhaTTArakAH evaM kathayanti sma... jainazAsanazRGgArAH saccidAnandamayAH adhyAtmayoginaH pUjyapAdAH guruvaryAH AcArya pravarAH zrImad vijayakalApUrNasUrIzvarA: vAMkI tIrtha cAturmAsye (vi.saM. 2055, A. ba. 7-8-9) prarUpitavantaH pUrvAcAryANAM saMrakSaNa-viniyogAdiguNatvAt paramparAgataM kiJcit zrutajJAnam asmAbhiH labdham / iyaM zrutasamRddhiH asmAbhiH api asmadanugAmibhyaH deyA / na dadyAma cet aparAdhinaH vayaM bhAviprajAdRSTyA ito'pi idaM zAsanaM sArdhASTAdazasahastravarSANi yAvad iha sthAsyati tacca zrutajJAnAdhAreNaiva / 2 svAdhyAyaH kila sAdhUnAM jIvanam / svAdhyAyasamaye tu svAdhyAyaH karaNIyaH eva kintu antarA'pi yadA yadApi samayo labhyeta tadA tadA'pi svAdhyAyaH karaNIyaH / pratyekA'vasareSu yathA vaNig lAbhaM pazyet tathaiva sAdhurapi pratyekA'vasareSu svAdhyAyalAbhaM pazyet / saMvara: nirjarA ca mukti-mArgaH / svAdhyAyAt saMvara- nirjare bhavataH / svAdhyAyAt navaH navaH saMvegaH utpadyate / svAdhyAyaM vidadhAnaH ullasitAntakaraNaH sAdhuH cintayati bhagavatkathitAni tattvAni kIdRzAni adbhutAni ? ayaM khalu saMvegaH / 3 svAdhyAyAt bhagavanmArge nizcalatA utpadyate / svAdhyAyaH kila mahat tapaH / tapasA ca nirjarA jAyate / * dAnaM kartuM kaH prabhavet ? dhanavAneva / upadezaM kartuM kaH prabhavet ? jJAnavAneva / vAcanAdipaJcavidhaM svAdhyAyaM vidadhAne sAdhau upadezazaktiH svayameva prAdurbhavati / svAdhyAyasya saptamaM phalaM kila paropadeza- zaktiH / svAdhyAyasya sapta mahAnti phalAni / tAni cemAni - (1) AtmahitajJAnam / (2) pAramArthikaH bhAvasaMvaraH / (3) nUtanajJAnAt apUrvasaMvegavRddhiH / (4) niSkampatvam / (5) utkRSTaM tapaH / (6) karma - nirjarA / (7) paropadeza zaktiH / kiJcidapi jJAnaM viniyogArthameva bhavati, na svapArzve saJcayanArthameva / anyebhyaH adIyamAnaM jJAnaM vinaSTaM bhaviSyati / dhanamadadAnaH kRpaNaH cet jJAnamadadAnaH kathaM na kRpaNa: ? anyebhyo dAnAdeva asmajjJAnaM vRddhi yAyAt / 4
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ muniH paThitumAgataM nA'vagaNayet, api tu vAtsalyapUrvakaM pAThayet / evaMkaraNAt avyavacchittiH syAt / (paJcavastuka 565-566) ahaM cet ziSyAn pAThayiSyAmi, te'pi tacchiSyapraziSyAdIn pAThayiSyanti / itthaM samyak paramparA caliSyati / ataH eva siddhayanantaraM viniyogaH darzito'sti / praNidhAna-pravRtti-vighnajaya-siddhi-prAptyanantaramapi viniyogaH cet na prAptaH, jJAnaM sAnubandhaM na bhavet bhavAntarA'nuyAyi na bhavet / na dRzyeta cet ko'pi adhyayanArthI , svayameva kamapi AhUya pAThayantu / puSpaM vikAsA'nantaraM saurabhaM prasArayati tathA bhavAnapi adhyayanAnantaraM jJAna-saurabhaM prasArayatu / tacca viniyogAdeva sambhavati / itthameva tIrthaparamparA caliSyati / jinazAsanasya calantyAM akhaNDa-paramparAyAM vayaM manAgapi nimittatvaM prApnuyAma, IdRzaM bhAgyaM kutaH ? bIjaM sthAyi bhavet / bIjaM syAt cet vRkSaprAptiH svayameva bhaviSyati / zrutajJAnaM kila bIjam / atra alpavayasaH bahavaH sAdhavaH sAdhvyazca santi / idaM zrutvA adhyayanA'dhyApane agragAminaH bhavantaH bhaviSyanti uta santoSiNaH eva ? atra santoSaH khalu aparAdhaH / kintu tat jJAnam ahaGkAraM na janayet ityatrApi pratijAgaraNIyam / etadarthaM bhAgavatI bhaktiH upAdIyatAm / 'jima jima arihA sevIe re, tima tima pragaTe jJAna' yathA yathA arhan sevyeta, tathA tathA jJAna prAdurbhavet / dhanArjanA'nantaraM tatsaMrakSaNaM kiyat kaSTapUrNametat cet bhavantaH na jAnanti pRcchantu kaJcit anubhavinam / bho dinezamahAbhAgAH ! ("dineza ravajI mahetA, bhuvaDa-kaccha, samprati madrAsa" iti parivAradvArA tadAnIM upadhAnA'nuSThAnaM calad AsIt vAMkI tIrthe ) satyamidaM khalu ? manAg anavadhAnatAyAmeva dhanaM vinazyati / jJAne'pi evameva / jJAnArjanA'nantaramapi tatsaMrakSaNaM kila kaSTapUrNam / jJAna - saMrakSaNamicchanti cet bhavantaH anyAn pAThayantu / anyAn pAThayiSyanti bhavantaH cet bhavanta eva punaH paThiSyanti / bhavatAM jJAnaM surakSitaM bhaviSyati / ahamapi vAcanAdiSu yat kathayAmi tadeva jJAnaM tiSThati, avaziSTaM vinazyati / iha vayaM 110 sAdhu-sAdhvyaH smaH / 15-20 vRddhAn vihAya anye tu adhyayanA'dhyApanakSamAH santi eva / ittham adhyayanA'dhyApanakaraNAt kiM prApnoti muniH tat jAnanti bhavantaH ? tIrthakaranAmakarmA'pi sa badhnIyAt iti haribhadrasUrayaH kathayanti / (kahe kalApUrNasUri-1, pR. 407 taH 421)
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSatritayAt pUrva vAMkItIrthe pUjyAcAryAH IdRzIM divyAM vANI varSayanti sma / vayaM tat vANI-vAri avatArayAmaH sma / (tadAnI vayaM na jJAtavantaH yat itthaM likhitamidaM 'kahe kalApUrNasUri' nAmaka pustakaM bhaviSyati ArAdhakAnAM ca kRte tat amUlyaH alaGkAraH bhvissyti| vayaM tu yathAvat sahajarUpeNa likhAmaH sma / prArambhe ekasyAH prate: 50-100 vA pratikRtayaH (jherokSa) kAritAH, kintu tAsu niSThitAsu 500 pratayaH mudritA: kAraNIyAH, iti cintitam kintu 500 pustakebhyaH 1000 pustaka mudraNe na mahAryAni bhaviSyanti iti kenacit tajjJena kathitaM zrutvA 1000 pustakAni mudraNIyAni iti nizcitam kintu manasi bhayamAsIt yat sUribhaTTAkAnAm IdRzI tatvagambhIravANI kaH paThiSyati? kintu adya vayaM pazyAmaH dvayoH AvRttyoH jAtayorapi adyApi lokA: tat kaamynte| idAnI (varSAmeDI, vai. zu. 13) 'kumArapAla vI. zAha' ityataiH mahAnubhAvai: kathitam - 'kahe kalApUrNasUri' pustakaprakAzanena bhavadbhiH atyuttamaM kArya kRtam / ahaM lekhanImAdAya adhorekhAM (anDaralAina) kartumudyata:, kintu kutra adhorekhAM kuryAm ? sarvameva pustakam adhorekhA-yogyam / ) idAnIM vayaM vAMkItIrthasya tasmin eva trizalAbhavane upaviSTAH smaH, yasmin sUripAdaiH vANI-bhAgIrathI pravAhitA AsIt (bhayaGkarabhUkampena paritaH bhadrezvara - vaDAlA - guMdAlA - luNI - goarasamA - mundrAdi grAma - nagara - jinAlayeSu dhvasteSu api vAMkItIrthasya vizAla: jinAlayaH akhaNDa asti|) zrIcaraNAnAM vidyamAnatAyAm iha darzanArthinAM mahAn sammardaH aasiit| adhunA nIravA zAntirasti tathApi saridevAnAM sAdhanA-paramANavaH asminneva kSetre bhrAmyantaH santi, ye adyApi sAdhaka-sAdhanAyAM vegamApUrayanti IdRzaH anubhavaH vAMkItIrthA''gamanA'nantaraM jAyate eva sahadaya-sAdhakAnAm / AcAryapAdAnAM smaraNArtha prakAzyamAnasya 'svAdhyAya kalA' ityasya pustakasya prastAvanA'pi pUjyAcAryANAM sAdhanA-sthalIrUpe vAMkI-tIrthe pUjyAcAryANAmeva gurumaMdirasya zilAnyAsa-prasaGge likhyate, ityapi ekA AnandapradA ghaTanA'sti / vidyArthiSu vijJaptiH asmin pustake pratyekaprakaraNa-prArambhe pratyekagAthAnAmAdyAkSarANi nyastAni / tAni kaNThasthIkRtyaiva yadi tattatprakaraNAdikaM prArabhyeta cet vidyArthibhiH anekalAbhAH prApsyante iti vayaM vizvasimaH / / asmAkaM zlokAdikaNThasthakartRNAmayamanubhavaH yat gAthAstu vayaM smarAmaH kintu gAthA-krama-smaraNe skhalanAmanubhavAmaH / AdyAkSara-kaNThasthIkaraNAt iyaM samasyA nirastA bhaviSyati /
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ imAM paddhatimavalambya bhavadbhiH gAthAH kaNThasthIkRtAH cet varSANi yAvat bhavantaH tA: gAthA: na vismariSyanti / antarA kutracit ekA'pi gAthA ardavitardA na bhaviSyati / kiJca, 25 tamI 47 tamI vA gAthA kA? iti zodhanamapi saralaM bhaviSyati / yataH paJcAnAM paJcAnAmeva gAthAnAm AdyAkSarANi saMgRhya tAni nyastAni santi / parAvartanArUpasvAdhyAye ekA gAthA'pi na luptA bhaviSyati / kadAcit sA luptA syAt cet jhaTiti bhavanta: jJAsyanti asmin sthAne iyaM gAthA sastA vismRtA vA / mA manyantAM bhavantaH yat iyaM navInA paddhatirasti iti / iyaM tu prAcInA eva paddhatiH pUrvAcArya: AcI ca / caityavandana-bhASyagranthAdiSu sampadA'vismaraNArtha paddhatimimAM prayuktavantaH eva tatkartAraH zrIdevendrasUrayaH / yathA-dvAdazA'dhikArAH kathaM smaraNIyAH ? namu je a arihaM loga savva pukkha tama siddha jo devA; ujji cattA veA-vaccaga ahigAra paDhama payA / (caityavandanabhASyam 42) (atra dvitrANi akSarANi gRhItAni etAvAneva vizeSaH / yataH asmAbhiH akAraM vihAya ekamevAkSaraM gRhItam / ) 'namu' ta: 'namutthuNaM' 'je a' ta: 'je a aIA' 'arihaM' taH 'arihaMta-ceiANaM' 'loga' taH 'logassa ujjoagare' ityAdikam / imAmeva paddhatimatra vayam dazitavantaH / prArambhasamaye vicitrarUpeNa dRzyamAnAnAnAm eSAM padAnAM kaNThasthIkaraNe prayAsaH sambhavet tathApi sa prayAsaH naiva vyarthatAM gamiSyati apitu tattatprakaraNAdikasya adhikadRDhIkaraNe atyantaM sahAyakaM bhaviSyati / sakRt prayoge kRte bhavantaH jJAsyanti / anayA paddhatyA stavana-svAdhyAya (sajjhAya)-caityavandanAdIni kaNThasthIkRtAni bhaviSyanti cet varSANi yAvat bhavantaH tAni na vismariSyanti / adhika samayA'bhAve eSAm AdyAkSarapadAnAM punarAvartanamAtreNa tattatprakaraNapunarAvartanatulyaH lAbha: bhaviSyati / asmAbhistu ekasmin laghu'noTabuke' catu:prakaraNAdInAm AdyAkSarANi kevalaM likhitAni taddvArA ca kArya nirvahAmaH / anayA paddhatyA nutanAH vidyArthinastu lAbhAnvitAH bhaviSyanti eva, kintu purANA: vidyArthina: api kevalaM AdyAkSarANi kaNThasthAni kariSyanti ced vismRtasUtrANi punaH smRtAni kartuM prabhaviSyanti / atra manAgeva prayAsaH AvazyakaH / asmAbhiH ayaM prayoga: vihitaH / nUtanavidyArthina: api asmin prayoge asmAbhiH niyojitAH santi / asmin bahavaH lAbhAH asmAbhiH dRSTAH / anye'pi etAn 10
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ * manumati . lAbhAn prApnuvantu iti bhAvanayA asmin svAdhyAya-pustake eva prakaraNAdInAM prArambhe AdyAkSarANi nyastAni / sUcanA : 'a'taH ArabhamANAnAM gAthAnAM dve akSare gRhIte / yathA - 'abbhaya turI usaM' asyAH gAthAyAH 'abbha' iti gRhItam / eSAM sUtrANAM svAdhyAyadvArA sarve svAdhyAyArthina: manaHzuddhim AtmazuddhiM ca prApya svajIvitaM prasannatApUrNa vidadhatu iti AzAsyate / 1. zrI zAnta sudhArasa 2. zrI jJAnasAra prakaraNam 3. jJAnasAra - gujarAtI padyAnuvAda - paM. mukticandravijayaH - gaNi: municandravijayazca vAMkI tIrtham, trizalA bhavanam tA. mundrA, jI. kaccha pina : 370425. vi. saM. 2058, vai. ba. 6 di.1-6-2002, zanivAsaraH, pU. kalApUrNasUri-gurumaMdira zilAnyAsa-dinam / 12
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahopAdhyAyazrIvinayavijayaviracitaH * zrI zAnta sudhArasa: - anitya bhAvanA * AghAkSaroH nIsphayasuA (pa), ya'ani'kabaAmA (11), mUlyasu (5), vai: 'asa'ni (9). (zArdUlavikrIDitaM vRttam) nIrandhe bhavakAnane parigalata-paccAzravAodhare, nAnA-karmalatA-vitAnagahane, mohAndhakArondhure / bhrAntAnAmiha dehinAM hitakRte, kAruNya-puNyAtmabhistIrthezeH prathitAsudhA2sakiro, ramyA giraH pAntu vaH || 1 || (dhrutavilambiteM vRttatrayam) sphurati caitasi bhAvanayA vinA, na viduSAmapi zAnta-sudhArasaH | na ca sukhaM kRzamayamunA vinA, jagati moha-viSAda-viSAkule hiMda bhavabhrama-kheda-parAmurkha, yadi ca cittamanantasukhonmukham, bhRNuta tasudhiyaH zubhabhAvanADamRtarasuM mama zAntasudhArasabh sumanaso manasi zrutapAvanA, nidadhatAM vyadhikA daza bhAvanAH / 13 || 2 || || 3 || diha rohita motirohitAdbhutagativiMditA samatAlatA (rathoddhatAvRttam) || 4 || AtaMraudrapariNAmapAvaka-pluTa-bhAvuka-viveka-sauSThave / mAnase viSayalolupAtmanAM, kva prarohatitamAM zamA kuraH || 5 || (vasantatilakAvRttam) yasyAzayuM zrutakRtAtizaya vivekapIyUSa-varSa-ramaNIya-tamaM zrayante / sadbhAvanA-suralatA nahi tasya dUre, lokottara-prazama-saukhya-phala-prasUtiH (anuvRttayam) anityatyA-DazaraNate, bhavamekatvamanyatAm | azaucamAzravaM cAtman !, saMvaraM paribhAvaya karmaNo nirjarAM dharma-sUtatAM lokapatim / bodhi-durlabhatAmetAM, bhAvayan mucyase bhavAtA (puSpitAgrAvRttam) bapuri vapurida vidambhalIlAparicitamatibhaMgura narANAm / tadatibhidura-yauvanAvinItaM, bhavati kathaM viduSAM mahodayAya || 6 || || 7 || || 8 || || 9 || (zArdUlavikrIDitavRttadvayam) AyurvAyutarattarajJataralaM, lagnApadaH sammadaH; sarve'pIndriyagocarAzca catulAH, sandhyAbhrarAgAdivat / 14
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ || 5 || | 6 || mitrastrIsvajanAdisAmasukha, svapendrajAlopame; tatukiMvastu bhave bhavediha mudA-mAlambanaM yatsatAmU| 10 prAtabrutarihAvadAtacayo, ye cetanAcetanA; dekhA vizvamana:pramodavidurA, bhAvAH svataH sundarAH | tastamaiva dine vipAka-virasAnuM, hA nazyataH pazyatazretaH pretahata jahAti na bhava-premAnubadhuM mama || 11 || (prathama bhAvanAgeyASTakamu-rAmagiri-rAga) mUDha mulyasi mudhA mUDha mulyasi mudhA, vibhavamanucinya hRdi saparivAram, / kuzazirasi nIramiva galanila-kamita, vinaya jAnIhi jIvitamasAramuM | 1 || pazya bhaguramidaM viSayasukha-sauhRdaM, pazyatAmeva nazyati sahAsam | etadanuharati saMsArarUpa rayAjvalajajaladebAlikA-rucivilAsam | 2 || hatta hatayauvana, pucchamiva zauvana, kuTilamati tadapi laghu desTanaSTa; tena bata paravazAH paravazA-hatadhiyaH, kamiha kiM na kalayanti kaSTam | 3 | yadapi piNyAkatAmamidamupagata, bhuvanadurjayajarApItasAram | tadapi gatalakjhamujhati mano nAginAM, vitathamati kuthitamanmathavikAram 4 || sukhamanuttarasurAvadhi yadatinedura, kAlatastadapi kalayati virAmamT kataraditattadA vastu sAMsArika, sthiratara bhavati cintaya nikAmam vaiH samaM krIDitA ye ca bhrazamIDitA, vaiH sahAkuSmati prItivAdamu . tAnuM janAnuM vIphTa bata bhasmabhUyatAnuM, nirvizakAH sma iti dhi pramAdama asamRdunmiSya nimiSatti sikyUrsivacetanAcetanAH sarvabhAvAH | indrajAlopamAMH svajanadhanasamAMteSu rajUyanti mUDhasvabhAvAH kavalayannavirata jaLamAjama, jagadaho naiva tRNyati kRtAntaH | mukhagatAnuM khAdatastasya karatalagartana kathamupalabhyateDasmAbhirantaH nityamekaM cidAnandamayamAtmano, rUpamabhirUpya sukhamanubhaveyam | prazamarasa-navasudhA-pAnavinayotsavo, bhavatu satata satAmiha bhavethayuM || 8 || // 9 // 15 16
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ azaraNa bhAvanA * AdyAkSaro che cetApra (3), svatumaviva (5), suuza (8). (zArdUlavikrIDitayuM) ye pakhaMDamahImahInatarasA, nirjitya babrAjire, ye ca svargabhuja bhujoDarjitamadA, medurmadA medurAH | teDapi phUrakRtAntavatraradanai-rniIlyamAnA haThIdatrANAH zaraNAya hA dazadizaH, OMkSatta dInAnanAH / 1 / (svAgatAvRtta...) tAradeva madavibhramamAlI, tAradeva guNagauravazAlI; yAvadakSama-kRtAnta-kaTA-naikSito vizaraNo narakITa ll 2 || (zikhariNIvRttamu) pratApevyapanna galitamatha tejobhirudirtirgata dharyodyogaH zlathitamatha puSTana vapuSA | pravRtti tadravyagrahaNaviSaye bAndhavajanaijene kInAzana prasabhamupanIe nijavazam / 3 / (dvitIyabhAvanAgeyASTakam mArUNI-rAga) svajanajano bahudhA hitakAma, prItirasairabhirAma... ! maraNadazAvazamupagatavanta, rakSati koDapi na santamu . vinaya ! vidhIvatAM re, zrIjinadharma: zaraNamu; anusanthIyatAM re, zucitaracaraNasmaraNam turagarathabhanarAvRtikalita, dadhata balamammalitam harati yamo narapatimapi dIna, mainika Iva laghumInam II 2 // praviNati vajamaye yadi sadane, tRNamatha ghaTayati vadane | tadapi na mukhyati hatasamavartI,nirdaya pauruSanartI | 3 //. vidyAmagnamahauSadhisevA,sujatu vazIkRdevAmAM rasatu rasAyanamupacayakaraNe, tadapina mugrati maraNamll4 || vapuSi cira niruNaddhi samIraM, patati jaladhiparatIramAM zirasigireradhirohati tarasA, tadapisa jIyaMti jarasAll5 | sujatImasitaziroruhalalita, manujaziraH sitAlitamu. ko vidadhAnAM bhUghanamarasa, prabhavati rodhuM jarasam II 6 // udyata ugrarujA janakAyaH kaH cAttatra sahAyaH | ekoDanubhavati vidhuparAga, vibhajati koDapi na bhAgam | 7 || zaraNamekamanusara caturaa, parihara mamatAsakam | vinaya!racaya zivasaukhyanidhAna, zAntasudhArasapAnamll 8l. saMsAra bhAvanA * AdhAkSaro igasavi'ana' (5), karavA jAva (5), yadasa (8). (zikhariNI vRttatraya) ito lobhaH kSobhaM, janayati duranto dava ivolasaMllAbhAmamobhiH, kathamapi na zakyaH zamayitumT itastRSNADakSANAM, tudati mRgatRSNava viphalA, kathaM svacaiH sthaya, vividhabhayabhIme bhavavane / 1 //. 17 18
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ galatyekA cintA, bhavati punarakhyA tadadhikA, manovAkAryo hA ! vikRtiratiroSAttarajasaH | vipakjharlAvarte, jhaTiti patayAloH pratipada na jantoH saMsAre, bhavati kathamaNyativiratiH || 2 | sahivA sattApA-nazucijananIkukSikuhare, tato janma prANa, pracuratarakaSTakramahataH | sukhAbhAsairyAvatuM, smRti kathamaNyativirati, jarA tAvatuM kArya, kavalayati mRtyoH sahacarI || 3 || (indravajuvRttama) vibhrAntacitto bata bamramIti, pakSIva ruddhastanapajareDanI I nutro niyatyA nanu kemaMtanusadAnitaH sannihitAntakautuH | 4 || (anuSTrabuvRttam) anantAnuM pudgalAvata-nanattAnattarUpamRt | anantazo bhramatyeva, jIvoDanAdibhavArNave || 5 || | (tRtIyabhAvanAgeyASTakamu, kedAra-rAga) kalaya saMsAramatidAruNe, janmamaraNAdibhayabhIta re ! moharipuNeha sagalagraha, pratipade vipadamunIta re / 1 / svajanatanayAdiparicayagurNa-riha mudhA badhyase mUDha re . pratipada navanavairanubhavaiH, paribhavairasakRdupagUDha re // 2 / ghaTayasi kavacana madamunnatera, kavacidaho hInatAdIna re ! pratibhAva rUpamaparApara, vasi bata karmaNAdhIna re || 3 | jAtu zaizavadazAparavazo, jAtu tAruNyamadamatta re ! jAtu durjayajarAjarjaro, jAtu pitRpatikarAyatta re || 4 || vrajati tanayoDapi nanu janakatAM, tanayatAM vrajati punareSa re, bhAvayanvikRtimiti bhavagate-jyajatamAM nRbhavazubhazeSa re // 5TI. yatra duHkhAtiMgadadavalavai-ranudina dahyae jIva re hatta tasaiva rayasi cira, mohamadirAmadakSIba re || 6 || darzayanuM kimapi sukhavaibhava, saMharaMtadaLa sahasaiva re ! vipralamammati zizumiva jana, kAlabaTukoDayamaava re || 7 | sakalasaMsArabhayabhedake, jinavaco manasi bidhAna re ! vinayapariNamayaniHzreyasa,vihitazamarasasudhApAnaroTA iti tRtIyaH prakAzaH ekatva bhAvanA * AdhAkSaro * e 'abu'ku"adhu'e (5), vieyasvapa (5), ejJAru (8). (svAgatAvRttama) eka eva bhagavAnayamAtmA, jJAnadarzanatara saraH samajadupakalpitametad, vyAkulIkaraNameva mamatvam / 1 // | (prabodhatAvRttatraya) abudhaH parabhAvalAlasA-lasajJAnadezAvazAtmabhiH | paravastupu hA svakIyatA, viSayAvezavazA vikadhyate |2 19 2o
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ rucirasamatAmRtarasa kSaNa-muditamAsvAdaya mudA | vinaya ! viSayAtItasukharasa-ratirudacatu te sadA | 8 | iti caturthaH prakAzaH kRtinAM dayiteti cintana, paradAreSu yathA vipattaye | vividhArtibhayAvahaM tathA, parabhAveSu mamatvabhAvanam / 3 // adhunA parabhAvasaMvRti, hara cetaH paritoDavaguNDitAm kSaNamAtmavicAracandana-drumavAtomirasAH myuzanumA4i || (anuSTabuvRttayuM) ekatAM samatopetA-manAmAtmanuM vibhAvayaT labhasva paramAnanda-sampadaM namirAjavat // 5 // | (caturtha bhAvanAgeyASTakama parajIyA-rAga) vinaya cintaya vastutattva, jagati nimita kasya kimI bhavati matiriti yasya hRdaye, duritamudayati tasyaki | 1 || eka utpadyate tanumA-neka eva vipadyate | eka eva hi karma cinute, saikakaH phalamajhute | 2 // yasya yAvAnuM paraparigraho, vividhamamatAvavadhaH | jaladhivinihitapotayukRtyA, patati tAvadasAvadhaH | 3 | svasvabhAva madhamudito, bhuvi vilupta viceSTatA dezyatAM parabhAvaghaTanAtuM, patati viluThati jUnmate // 4 || pazya kAccanamitarapudgala-militamagnati kAM dazAmU | kevalabhya tu tasya rUpa, viditameva bhavAdezAm || 5 || evamAtmani karmavazato, bhavati rU5manekadhAmAM karmamalarahite tu bhagavati, bhAsate kAccanavidhA || 6 || jJAnadarzanacaraNaparyava-parivRtaH paramezvaraH eka evAnubhavasadane, sa ramatAmavinazvaraH || 7 | anyatva bhAvanA * AdyAkSaro che pakhiyahujJA (pa), viyejayapa (5), pratyabha (8). (upajAtivRttamu) para: praviSTaH kurute vinAza,. lokoktireSA na mRti maLe che nirvizya karmANubhirasya kiM kiM, jJAnAtmano no samapAdi kaSTam | 1 || (svAgatAvRtta...) khighase nanu kimanyathArta , sarvadaiva mamatAparatatraH | cintayasyanupamAnuM kathamAtmanuM, nAtmano guNamaNInna kadApi | || 2 // (zArdUlavikrIDitavRttadvayam) yasma yase bibheSi ca yato, yatrAniza modase, yadyacchocasi yadyadicchasi hRdA, yatrApya peprIyase | snigdho yeSu nijasvabhAvamamAM, nilaya lAlaNase, tatsarva para kAyameva bhagava7- nAtmazna kizcittava || 3 || 22
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyaja saMyoga niyataviyoge, kuru nirmalamavadhAnam | nahi vidadhAnaH kemipitRNasi, mRgatRSNAghanarasapAnam | 7 || bhaja jinapatimasahAyasahAya, zivagatisugamopAyam pibagadazamanaM parihaMtavamAM, zAntasudhArasamanapAyamll 8II. iti paccamaH prakAzaH duSTAH kaSTakamarthanAH kati na tAH, soDhAsvayA saMsUtI, tiryanArakayoniSu pratikatachinno vibhinna muhuH | sarva tatu parakIyarvilasita, vismaya teava hA, rajUyanuM mulyasi mUDha !tAnupacaranuM, -nAtmakUkiMlajjA 4ll | (anuSTabuvRttayuM) jJAnadarzanacAritra-ketanAM cetanAM vinA sarvama dvinizcitya, yatasva svahitANaye | 5 || (pazcamabhAvanAgeyASTakam zrI-rAga) vinaya ! nibhAlaya nija bhavana vinaya ! nibhAlaya nija bhavanam | tanudhanasutasadana-svajanAdiSa kiM nijamita kugataravanam vi. / 1 yena sahAzrayaseDativimohA-didamahamiyavibhedam | tadapi zarIraM niyatama dhIraM, tyajati bhavanta dhRtapedam | 2 // janmani janmani vividhaparigraha-mupacinuSe ca kuTumbam | teSa bhavantaparabhavagamane, nAnusarati kuzamapizumbamll /. tyaja mamatAparitApanidAna, paraparicayapariNAmamAM bhaja nisaratayA vizadIkRta-anubhavasukharasamabhirAmam | 4 || pathi pathi vividha parthaH pathikaiH saha, kurute kaH pratibandham | nijanijakarmavazeH svajanaiH saha,kiMkuruSe mamatAbandhI pI praNayavihIne dadhadabhiSaa, sahate bahusattApam | tvayini:praNaye pugalanicaye, vahasimudhA mamatAtApa || 6 || azuci bhAvanI * AdhAkSaro * sasnAkayai (5), bhAdaMbha 'asuddhA (pa), 'azi'kaiye (8). | (zArdUlavikrIDitaM vRtta) sacchidro madirAghaTaH parigalatu-talezasAzuciH, zucyAmRdya mRdA bahi: sa bahuzo dhautoDapi gaDodarkaH | nAdhatte zucitAM yathA tanuzrutAM, kAyo nikAyo mahAbIbhatsAsthipurISa mUtrarajamAM, nAya tathA zudhdhati / 1 // (madAkrAntA vRttama) snAye snAyaM punarapi punaH, snAnti zuddhAbhirazmivaraM vAraM, bata malatAM candarnararcayantI mUDhAtmAno, vayamapamalAH, prItimiyAzrayanta, no zuSyanta, kathamavakarA, zakyate zodhumevam || 2 // (zArdUlavikrIDitaM vRttamu) karparAdibhiracitoDapi lazuno, no gAhate saurabhaM, nAjanmopakRtoDapi hanta pizunaH saujanyamAlambate | 24
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 4 || || 5 || deho-DakheSa tathA jahAti na khUNAM svAbhAvika vignatAM, nAbhyatoDapi vibhUSitoDapi bahudhA, puSToDapi vizvasyate / 3 / (upendravajuvRtta). yadIyasaMsargamavANa sagho, bhavecchucInAmazucivamuccaH | amedhyayonevapuSoDaya zauca-sarkalpamohoDayamo mahIyAnuM // 4 II (svAgatAvRtta). ityavetya zucivAdamatathya, pathyameva jagadekapavitram | zodhana sakaladoSamalAnAM, dharmameva hRdaye nidadhIthAH | 5 |. (SaSThabhAvanAgeyASTakamu-AzAvarI-rAga) bhAvaya re vapuridamatimalina, vinaya vibodhaya mAnasanalinam | pAvanamanucintaya vibhumeke, paramamahodayamuditavivekam dampatirekorudhiravivarte, kiM zubhamiha malakamalagarleT bhrazamapi pihita sravati virU5. ko bahu manute-Davaskara kUpam bhajati sacandra zucitAbUlaM, katuM mukhamArutamanukUlam tiSThati surabhi kiyanta kAluM, mukhamasugandhi juguNitalAlam | 3 || asurabhigandhavaho-DattaracArI, AvarituM zakyo na vikArI ! vapuspajidrasi vAraMvAra, hasati budhastava zaucAcAram dvAdaza nava rabrANi nikAma, galadazucIni na yAnti virAmam | yatra vapuSi tat kalayasi pUta, maLe tava nUtanamAkRtam azitamupaskarasaMskRtamanna, jagati jugupsAM janayati hannam puMsavana dhanavamapi lIa, bhavati vigahiMtamati janamIDham kevalamalamayapudgalanicaye, azucItazucibhojanasicaya | vapuSi vicintaya paramiha sAruM, zivasAdhanasAmarthyamudAram yena virAjitamidamatipuNya, tazcintaya cetana ! naipuNyam | vizadAgamamadhigamya nipAna, viracaya zAntasudhArasapAnam | || 7 || | 8 || 26
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrava bhAvanA AdhAkSaro che yayAmiII (5), pak"avikau (5), mazumo (8). (bhujaggaprayAtaM vRtta) yathA sarvato nijharerApatirbhiH , prapUrveta sadyaH payobhistaTAkaH | tathaivAzrarveH karmabhiH samRtoDagI, bhaved vyAkulazcagyalaH pakilazca (zArdUlavikrIDita vRttama) yAvadvitryidivAnubhUya tarasA, karneha nirjIyate, tAvaccazravazatravoDanusamaya, siccanti bhUyoDapi tat | hA kaSTa kathAzravapratibhAH zaphayA nirodhuM mayA; saMsArAdatibhISaNAtmama hahA, muktiH kartha bhAvinI | 2 //. (praharSiNI vRtta...) mithyAtvAviratikaSAyayogasaMjJAzravAraH sukRtibhirAzravAH pradiSTAH | karmANi pratisamaya phurTaramIbhi"dhvanto bhramavazato bhamatti jIvAH | 3 || (rathoddhatAvRtta...) indriyAvratakaSAyayogajA, pacca pacca caturavitAsUyaH paccaviMzatirasankriyA iti, netravedaparisagayADapyamIll4 / (indravajrAvRttayuM) ityAzravANAmadhigamya tattva, nizcitya sarva zrutisannidhAnAt | eSAM nirodhe vigaladvirodha, sarvAtmanA drAv yatitavyamAtmanuM | (saptamabhAvanAgeyASTakam dhanAzrI-rAga) pariharaNIyA re, sukRtibhirAzravA, Ida samatAmavadhAyA prabhavanTetere, bhuzamukhalA,vibhuguNavibhavavadhAyal 1 | kuguruniyuktA re, kumatiparipletAH, zivapurapathamapahAya | prayatatteDamI re, kriyayA duSTayA, pratyuta zivavirahAya | 2 | aviratacittA re, viSayavazIkRtA, viSahaste vitatAni iha paraloke re, karmavipAkajA- viraladuHkhazatAni | 3 karijhaSamadhupA re, zalabhamRgAdayo, viSayavinodarasenI hatta labhajo re, vividha vedanA, bata pariNativirasena ||4| uditakaSAyA re, viSayavazIkRtA, yAnti mahAnarakepu. parivartanta re, niyatamanajozo, janmajarAmaraNeSu || 5 || manasA vAcA re, vapuSA cangalA, durjayadurita bhareNa | upalipyajo re, tata Azravajaye, yatatAM kRtamAreNa // 6 / zuddhA yogA re, yadapi yatAtmanAM, sUvanta zubhakarmANi | kAggananigaDAM-stA pijAnIyAtu, hatanivRtizarmANill7 || modasvayaM re, sAzravapAmanAM, rodhe dhiyamAdhAya | zAntasudhArasa-pAnamanAratamu. vinaya vidhAya vidhAya | 8 || iti saptamaH prakAzaH ka . 28
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMvara bhAvanA * AdhAkSaro che yesaMkogue (5), zuviEAsa (5), brasaMva (8). (svAgatAvRttadvayam) yena kena ya ihAzravarodhaH, sambhavetriyatamapayikenA ADhiyasvavinayodhatacetA-stattadAntaradezAparibhAvyo/ 1|| saMyamena viSayAviratatva, darzanena vitavAbhinivezam | dhyAnamArtamatha raudramajarsa, cetasaH sthiratayA ca nirudhdhAH // 2 // (zAlinIvRttamu) kolaMkSAnyA mArdavenAbhimAna, hatyA mAyA-mArjanojjavalena lobha vArAMrAziraudra nirudhdhAH, santoSeNa prAMzunA setuneva // 3 / (svAgatAvRttayuM) guNibhistisRbhireDamajaththAnuM, trInuM vijitya tarasAdhamayogAnuM sAdhusaMvarapathe prayatethA, lassese hitamanIhitamiddhamAM 4 / (mandAkrAntAvRtta...) evaM ruddha-pnamalahadarya-rAzradhvAtavAkyazraddhAcagya-sitapaTapaTuH, supratiSThAnazAlI ! zudvega-rjavanapavanaiH, prerito jIvapotaH, srotastItva, bhavajalanidha-yaMti nirvANapuryAm | 5 (aSTamabhAvanAgeyASTakam naTa-rAga) zugu zivasukhasAdhanasadupAyam, zuSNu zivasukhasAdhanasadupAya; jJAnAdikapAvanaratnatraya-paramArAdhanamanapAyama || 1 || viSayavikAramapAkuru dUra, krodha mAna saha mAyam | lobhariyuM cavijitya saheluM, bhaja saMyamaguNamakaSAyamU|| 2 | upazamarasamanuzIlaya manasA, roSadahanajaladaprAyam | kalaya virAga dhRtaparabhAga, hadi vinaya nAya nAyam | 3 || Ata raudra dhyAna mArjaya, deha vikalparacanADanAyam | yadiyamaruddhA mAnasavIthI, tattvavida: panthI nAyam | 4 || saMyamayogeravahitamAnasa-zudhdha caritArtha kAyam. nAnAmatarucigahane bhuvane, nizcinu zuddhArtha nAyam | 5 | brahmavratamaNIkuru vimala, bibhrANuM guNasamavAyam udita guruvadanAdupadeza, sagRhANa zucimiva rAyam 6 / saMyamavAmayakusumarasairati-surabhaya nijamadhyavasAyamAM cetanamupalakSaya kutalakSaNa-jJAnacaraNaguNaparyAyam || 7 || vadanamalakuru pAvanarasana, jinacarita gAya gAyam | savinaya zAntasudhArasamena, ci nanda pAye pAyam II & II iti aSTamaH prakAzaH nirjarA bhAvanA * AdhAkSaro * yakAniniNibA (7), viyAvAM*anaprA (5), zasaMke (8). (indravajravRttama) yannirjarA dvAdazadhA niruktA, ta dvAdazAnAM tapasAM vibhedAtu hetuprabhedAdiha kAryabhedaH, svAtatyatatvekavidheva sA cAtu // 1 // 29 30
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ (anubuvRttadvayam) kASThopalAdirUpANAM, nidAnAnAM vibhedataH | vatiyazaikarUpoDapi, pRthagrUpo vivasyate | 2 | nirjarApi dvAdazadhA, tapobheEstayoditA | karmanirjaraNAtmA tu, saikarUpaiva vastutaH (upendravajuvRttamu) nikAcitAnAmapi karmaNAM yaduM, garIyasAM bhUdharadurdharANAm | vibhedane vajamivAtitIvra, namoDastu taai tapaseDaddabhutAyI 4 ll kimucyate sattapasaH prabhAvaH, kaThorakamarjitakilbiSoDapi / diDhaprahArIvahitya pApaM, yato-Dupavarga labhateDaciraNa / 5L (upajAtivRttama) yathA suvarNasya zucisvarUpa, dIptaH kRzAnuH prakaTIkaroti | tathAtmanaH karmarajo nihatya, jyotirUparUDhizadIkaroti | 6 ||. (sadharAvRttama) bAhyanAbhyantareNa, prathitabahubhidA, jIyate yena zatruzreNI bAhyAntaraDA, bharatanRpativad bhAvalabdhadraDhipnA yasmAt prAdurbhayuH, prakaTitavibhavA, labdhayaH siddhayazca, vanda svargApavaga-rpaNapaTu satata, tattapo vizvavandam // 7I (navamabhAvanAgeyASTakamu-sAraMga-rAga) vibhAvayavinaya tapomahimAna,vibhAvayavinayatapomahimAnam bahubhavaccitaduSkRtamamunA, labhate laghu ladhimAnam | 1II yAti ghanADapi ghanAghanapaTalI, kharAvanena virAmam bhajati tathA tapasA duritAlI, kSaNabhaMgurapariNAmamAM 2 || vAcchitamAkarSati dUrAdapi, ripumapi vrajati vayasyam tapa IdamAzraya nirmalabhAvA-dAgamaparAmarahasyam || 3 || anazanamUnodaratAM vRtti-hAsa rasaparihAram' bhaja sAMlI kAyaleze, tapa iti bAhyamudAram | 4 || prAyazcitta vaiyAvRttva, svAdhyAya vinaya ca | kAyotsarga zubhadhyAna-, mAbhyantara-midamagna || 5 | zamayati tApa gamati pApaM,ramayati mAnasIMsam | harati vimohaM dUrAroha, tapa iti vigatAzanam || 6 || saMyamakamalAkArpaNamujavala-zivasukhasatyakAram | cittitacintAmaNimArAdhaya, tapa iha vAraMvAram || 7 || karmagadauSadhamidamidamasya ca, jinapatimatamatupAnam | vinaya samAcara saunidhAna, zAntasudhArasapAnam || 8 || iti navamaH prakAzaH dharma svAkhyAta bhAvanA * AdhAkSaro che. dAsayauMmatasaikA (7), pAsinidAkSa (5), baMdraIsa (9). (upajAti vRtta) dAnaM ca zIlaM ca tapazca bhAvo, dharmazcaturdhA jinabAdhavenA nirUpito yo jagatAM hitAya, sa mAnase me ramatAmajasram 31
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ (indravajIvRttAtrayam) satyakSamAmArdavazaucasatyAgADaDarjavabrahmavimuktiyuktaH | yaH saMyama: kiM ca toDavagUDhazcAritradharmo dazadhADayamuktaH | 2 || yasya prabhAvAdiha puSpadanto, vizvopakArAya sadodayete | grISmokhabhIkhAmuditastaDivAnuM, kAle samAzvAsayati kSiti ca ullolakallolakalAvilArsanaplAvayatyabunidhiH kSiti thatuM ! na inanti yadu vyAghamaruddavAdhA, dharmasya sarvoDaNanubhAva eSaH | 4 || (zArdUlavikrIDita vRttama) kasmicaiva pitA hitAya yatate, bhrAtA ca mAtA sutaH, sainya dainyamupaiti cApacapala, yatrADaphalaM dorbalam tasminuM kaSTadazAvipAkasamaye, dharmastu saMvarmitaH, sajjaH sajjana eSa sarvajagata-strANAya baddhodhamaH || 5 | maiilokya sacarAcare vijayate, yasya prasAdAdide, yoDatrA-Damutra hitAvahastanuzrutAM, sarvArthasiddhiprada: | yenAnarthakadarthanA nijamaha:sAmarthya to vyarthitA, tasma kAruNikAya dharmavibhave, bhaktipraNAmoDastu me || 6 | (madAkrAntA vRttama) prAjya rAjya subhagadayitA nandanA nandanAnAM, ramya rUpa sarasakavitA-cAturI susvaratvam nIrogatva guNaparicayaH, sajjanataM subuddhi, kiMtu bUmaH phalapariNati, dharmakalpadrumasya (dazamabhAvanAneyASTakam vasanta-rAga) pAlaya pAlaya re pAlaya mAM jinadharma, malakamalAkeliniketana, karuNAketana dhIra; zivasukhasAdhana, bhavabhayabAdhana, jagadAdhAra gaMbhIra / 1 / siggati payasA jaladharapaTalI, bhUtalamamRtamayenI sUryAcandramasAnudayete, tava mahimAtizayena || 2 // nirAlambamiyamasadAdhArA, tiSThati vasudhA yenI te vizvasthitimUlastabbe, tyAM seve vinayana / 3 / dAnazIlazubhabhAvatapomukha-caritArkIkRtalAkaH | zaraNasmaraNakRtAmiha bhavinA, dUrIkRtabhayazokaH || 4 || kSamAsatyasantoSadayAdika-subhaga sakalaparivAraH | devAsuranarapUjitazAsana-kRtabahubhavaparihAraH || | badhurabadhujanasya divAniza-masahAyasya sahAyaT brAmyati bhIme bhavagahaneDaDI, tyAM bAdhavamapahAya || 6 | drAti gahana jalati kRzAnu, sthalati jaladhiraciraNa ! tava kRpayAkhilakAmitasiddhi-"hunA ki nu paNa ? II 7 / 34
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ iha yacchasi sukhamuditadazAzaM, pretyendrAdipadAni. kramato jJAnAdIni ca vitarasi, niHzreyasasukhadAni | 8 ||. sarvatannanavanIta sanAtana, siddhisadanasopAna | jaya jaya vinayavamAM pratilasmita-zAntasudhArasapAna / 9 / iti dazamaH prakAzaH loka svarUpa bhAvanA - AdyAkSaro . satiloyosoraMe (7), vilasae (pa), phavabaI (8). | (zAlinIvRttama) saptAdhoDadho vistRtA yAH pRthivyachatrAkArAH santi ratnaprabhAdyAH | tAbhiH pUrNA yo-Dacadholoka etI, pAdau yasya vyAyatI satarajja tiryazloko vistRto rajuekAM, pUrNA dvIpairarNavAntarasaMkhyaH | yasya jyotizcakakAgrIkalApa, maNe kAzya zrIvicitra kaTitrama lokoDathorve brahmaloke ghuloke, yasya vyAsau kUparI paccarajU/. lokasyAnto vistRto rajuekAM, siddhajyoticitrako yasya mauliH || 3 || yo vaizAkhasthAnakasthAdhipAda, zroNIdeze castahastadvayazca | kAleDanAda azvadurvedamavAd, bibhrANokapi zrAntamudrAmakhinnaH | 4 || soDayuM zeyaH pUruSo lokanAmAM, padravyAtmADakRtrimoDanAdhanantaH | dharmAdharmAkAzakIlAtmaaMzedravyeH pUrNaH sarvataH pudgalaizca || 5 || rajJasthAnuM pugalAnAM nAnAM, nAnArUpainRtyatAmAtmanAM cI kAlodyogasvasvabhAvAdibhAvai, karmAtodyarnIrtitAnAM niyatyA || 6 || evaM loko bhAvyamAno viviThyA, vijJAnAM syAnuM mAnasacaeNryahetuH | dhairya prApta mAnase cAtmanInA, suprApaivAdhyAtmasaukhyaprasUtiH | 7 || (ekAdazabhAvanAgeyASTakam kAphI-rAga) vinaya vibhAvaya zAzvata, hadi lokAkAzam' sakalacarAcaradhAraNe, pariNamadevakAzamU. vinayI || 1 || lasadalokapariveSTita, gaNanAtigamAnam pagnabhirapi dharmAdibhiH sughaTitasImAna. vinaya || 2 | 36 35.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ samavaghAtasamaye jinaiH, paripUritadehamu, asumadaNukavividhakriyA-guNagauravagehamu. vinayao | 3 | ekarUpamapi pugarlaH, kRtavividhavivartamAM kAgvanazailazikharota, kavacidavanatagartamu. vinayaoll4 II kavacana taviSamaNimadire-ruditoditarUpam | ghoratimiranarakAdibhiH, kavacanAtivirUpam. vinayall pI. kavacidutsavamayamujvalaM, jayamalgalanAdamAM kavacidamandahAhAravuM, pRthuzokaviSAda, vinayao || 6 || bahuparicitamanajozo, nikhilerapi sarveH | janmamaraNaparivartibhiH, kRtamuktamamavaiH. vinayao | 7 | iha paryaTanaparAmukhAH, praNamata bhagavantam | zAntasudhArasapAnato, dhRtavinayamavatta.... vinayao | 8 || iti ekAdazaH prakAzaH || 3 || (bhujagaprayAtavRttatrayama) anAdau nigodAmpakUpe sthitAnAmajasaM anumRtyuduHkhAditAnAm | parINAmazuddhiH kutastAdezI syAd thayA hatta tasmAddhiniyaMtti jIvAH tato nirNatAnAmapi sthAvaravuM, trasavaM punardurlabhaM dehabhAjA | trasa-Dapi paccAkSaparyAptasaMgnisthirAyuSyavadurlabhaM mAnuSatvam tadetanmanuSyatvamApyApi mUDho, mahAmohamithyAtvamAyopagUDhaH bhramanu dUramagno bhavAgAdhagarte, punaH kuva prapardhata tabodhiratnam (zikhariNI vRttama) vibhinnAH patthAnaH, pratipadamanalpAzca matinaH, kuyuktivyAsarga-rnijanijamatollAsarasikAH | na devAH sAMnidhya, vidadhati navA koDaAtizayastadevaM kAleDasminuM, ya iha deDhadharmA sa sukRtI (zArdUlavikrIDita vRttam) yAvahamida gadainaM mRdita, no vA jarAjarjara, thAvattvakSakadambakaM svaviSaya-jJAnAvarAhakSamam || 4 || bodhi durlabha bhAvanA * AghAkSaro ya"anA'tataviyAvi (7), bulaAvi (5), dhae (8). (madAkrAntA vRtta) yasmAddhismA-payitasumanaH-svargasampaDhilAsAH prAptollAsA, punarapi janiH, satkale bhUribhoge | brahmAdvaita-praguNapadavI-prApaka niHsapatna; tad duSpApaM, "zamurudhiyaH, sevyatAM bodhiratnam | 1 || || 5 // 37 38
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ evamatidurlabhAtu prApya durlabhatama, bodhiratna sakalaguNanidhAnam | kuru guwAjyavinayaprasAdodita, zAntarasasarasapIyUSapAnam II & II iti dvAdazaH prakAzaH vAvAyurabhagura nijahite, tAvabudheyaMtyatAM; kAsAre sphaTite jale pracalite pAliH kartha badhyate || 6 | (anubuvRttam) vividhopadravaM deha-mAyudhdha kSaNabhaMguram | kAmAkhya dhRti mUDha: svazreyasi vilabhyate | 7 | (dvAdazabhAvanAgeyASTakam dhanazrI-rAga) budhyatAM budhyatAM bodhiratidurlabhA, jaladhijalapatitasuraratnaputyA samyagArAdhyatAM svahitamiha sAdhyatAM, bAdhyatAmadharagatirAtmazatyA | 1 | cakribhojyAdirivanarabhavo durlabho, bhrAmatAM ghorasaMsAraka.. bahunigodAdikAyasthitivyAyate, mohamithyAtvamukhacorala || 2 || labdha iha narabhavoDanAryadezeSa yaH, sa bhavati pratyutAnarthakArI jIvahiMsAdipApAzravavyasaninAM, mAghavatyAdimArgAnusArI LL 3 || AryadezasmazAmapi sukula janmanAM, durlabhAvividiSA dharmatattva rataparigrahabhayAhArasaMjJAtibhi-Inta magna jagaduHsthitatve | 4 || vividiSAyAmapi zravaNamatidurlabhaM, dharmazAstrasya gurusannidhAne vitavikathAditAdrasAvezato, vividhavikSepamalineDavadhAne 5 || dharmamAkarNa sambaLa tatrodyama, kurvato vairivargIDantaraH | rAgadveSaznamAlasyanidrAdiko, bAdhate nihatasukataprasaH // 6l caturazItAvaho yonilakSeNviyaM, kuva tvayAkarNitA dharmavArtA prAyazo jagati janatA mitho vivadate, RddhirasasAtagurugauravArtA: // 7 II 39 maitrI bhAvanA * AdhAkSaro * samaimaisasa (pa), sayA (8), visaya 'anu "za (pa), sakripa (8). (anuSTabuvRttadvayamu) saddharmadhyAnasaMdhyAna-hetavaH zrIjinezvaraiH | maitrIprabhRtayaH proktA-zcatanno bhAvanAH parAH || 1 //. tathAhuH - maitrIpramodakAruNya-mAdhyasthAni niyojayet | dharmadhyAnamupaskatuM, taddhi tasya rasAyanam / 2 //. | (upajAti vRttAni) maitrI pareSAM hitacintanuM yad bhavet pramodo guNapakSapAtaH kAruNyamAtavirujAM jihIrSetyupekSaNe dudhiyAmupekSA | 3 || sarvatra maitrImupakalpayAtman !, cinyo jagatyatra na koDapi zatru: | kiyadinasthAyini jIviteDasminuM, kiM khighate vairidhiyA parasminuM || 4 || 40
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarve'SyamI bandhutayAnubhUtA, sahasrazo'smin bhavatA bhavAndhau / jIvAstato bandhava eva sarve, na koDapi te zatruriti pratIhi sarve pitRbhrAtRpitRvyamAtRputrAijAstrIbhaginInuSAtvam / jIvAH prapannA bahuzastadetat, kuTumbameveti paro na kazcit || 5 || 41 || 6 || (indravrajAvRttadvayam) ekendriyAghA api hanta jIvAH, paDyendriyatvAghadhigamya samyak / bodhi samArAdhdha kadA labhante, bhUyo bhavabhrAntibhiyA virAmam yA rAgaroSAdiruo janAnAM, zAmyantu vAkAyamanovruhastAH / sarve'pyudAsInarasaM 2santu, sarvatra sarve sukhino bhavantu (trayodazabhAvanAgeyASTakam dezAkha-rAga) vinaya vicintaya mitratAM, trijagatI-janatAsu | karmavicitratayA gati, vividhAM gamitAsu. vi sarve te priyabAndhavA, na hi ripuriha ko'pi / mA kuru kalikaluSaM mano, nijasukRtavilopi. vi0 | 2 || || 1 || || 7 || || 8 || yadi korpa kurute paro, nija-karmavazena / api bhavatA kiM bhUyate, hRda roSavazena. vi anucitamiha kalahuM satAM, tyaja samarasamIna / bhaja vivekakalahaMsatAM, guNaparicayapIna. vi zatrujanAH sukhinaH same, matsaramapahAya / sattu gantumanaso-pTamI, zivasaukhyagRhAya. vio || 5 || samRdipa ciMda samatAlavuM, hradayana lihanti / viditasAstata iha rati, svata eva vahanti. vio || 6 || kibhuta kumatamadamUrchitA, duriteSa patanti / jinavacanAni kathaM hahA, na rasAdupayanti. vija paramAtmani vimalAtmanAM, pariNamya vasantu I vinaya samAmRtapAnato, janatA vilasattu. vi iti trayodazaH prakAzaH || 3 || || 4 || 42 || OM || || 8 || * * pramoda bhAvanA * AdyAkSaro. tenidAmi (5), jitra (7), vidiye aha'ada' (pa), yAtAI (8). (saghdharAvRttacatuSTayam) dhanyAste vItarAgA, kSapakapathagati-kSINakarmoparAgAtrailokye gandhanAgA, sahajasamuditajJAnajAgratirAgAH /
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAruhyAtmazuddhayA, sakalazazikalAnirmaladhyAnadhArAmArA--ktaH prapannAH, kRtasukRta-zata-pArjitAIjyalakSmImAM 1 | teSAM karmakSayovai-ratanu-guNagarNa-rnirmalAtmasvabhAveiyaM gAyaM punama:, stavanapariNatai-raSTavarNAspadAni ! dhanyAM maLe rasajJAM, jagati bhagavataH, stotravANIrasajJAmazAM maLe tadanyAM, vitathajanakathA-kAryamaukharyamagnAm || 2 || nircandhAstaMDapi dhanyA, girigahanaguhA-gavarAntarniviSTA, dharmadhyAnAvadhAnA, samarasasuhitAH, pakSamAsopavAsAH | veDaceDapi jJAnavattA, zratavidhiyo dattadharmopadezAH, zAntA dattA jitAkSA, jagati jinapateH, zAsanuM bhAsayatti | 3 | dAna zIlaM to ye vidadhati gRhiNo, bhAvanAM bhAvayatti, dharma dhanyAzcaturdhA, zrutasamucita-zraddhayArAdhayanti ! sAdhya: zrAdvayazca dhanyAH zrutavizadadhiyA, zIla muddabhAvayanutyastAnuM sarvAnuM muktagartA:, pratidinamasakuM, bhAgyabhAjaH stuvatti || 4 || (upajAti vRtta) mithyAdezAmaNupakArasAra, saMtoSasatyAdiguNaprasAramAM vadAnyatA-vainayikaprakAra, mArgAnusArItyanumodayAma: // paII. (gdharAvRttama) jihave pravIbhava tva, sukRtisucarito-cAraNe suprasannA, bhUyAstAmacakIrti-zrutirasikatayA, meDadya karNo sukarNo | vikmAnyaprauDhalakSmI, kutamupacinuta, locane rocanatva, saMsAreDasminnasAre, phalamiti bhavatAM, janmano mukhyameva | 6 | (upajAti vRtam) pramodamAsAdya gurNaH pareSAM, yeSAM matirmajjati sAmyasindhI; dedIpyate teSa mana:prasAdo, guNAstathate vizadIbhavantiA (caturdazabhAvanAgeyASTakam ToDI-rAga) vinayavibhAvaya guNaparitoSavinayavibhAvaya guNaparitoSam nijasukRtADhavazeSa pareSa, parihara dUra matsaradoSa / 1 / diThyAyaM vitarati bahu dAna, varamayamita labhate bahumAnam kimiti na vimazasi paraparabhAga, dvibhajasi tasUktavibhAgam | 2 || yeSAM mana iha vigatavikAra, ye vidadhati muvi jagadupakAranuM teSAM vayamucitAcaritAnAM, nAma japAmo vAraMvAram | 3 | ahaha titikSAguNamasamAna, pazyata bhagavati muktinidAna" yena ruSA saha lasadabhimAna, jhaTiti vighaTate karmavitAnam | 4 ||. adadhuH kecana zIla mudAra, gRhiNolapi parihaMtaparadAram | yaza iha sammatyapi zuci teSAM, vilasati phalitAphalasahakAramu // 5 / yA vanitA api yazasA sArka, kulayugalaM vidadhati supatAkam tAsAM sucaritasaccitarAka, darzanamapi kRtasukRtavipAkam | 6 || tAtvikasAtvikasujanavataMsAH, kecana yuktivivecanahaMsAH | alamakRSata kila bhuvanAbhoge, smaraNamamISAM katazubhayogamu 7 / iti paraguNaparibhAvanasAra, saphalaya satataM nijamavatAram | kuru suvihitaguNanidhiguNagAna, viracaya zAntasudhArasapAnam || 8 || iti caturdazaH prakAzaH 43 44
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ karuNA bhAvanA * AdhAkSaro * prauusvapraznapa (7), sukSayaku'ani' (pa), pasa(r) (8). (mAlinI vRtta) prathamamazanapAnaprAptivAcchAvihastAtadanu vasamavezamAlakRtivyagracittAH | pariNayanamapatyAvAtimirjhendriyArthInuM, satatamabhilaSattaH svasthatAM kuvADanuvIranuM || 1 || (zikhariNI vRttayuM) upAyAnAM laH, kamipi samAsAda vibhava, bhavAbhyAsAttatra, dhruvamiti nibajJAti hRdayam | athAkasmAdasmi, vikirati raja: krUra hRdayo, ripurvA rogo vA bhayamukta jarA mRtyuthavA // 2 // | (gnagdharAvRtta) spardhane keDapi keciddhati hadi mitho, matsara krodhadagdhA, yuSyane keDapyaruddhA dhanayuvatipazu-kSetrapadrAdihetoH | kecillobhAllabhatte, vipadamanupada, dUradezAnaTantaH, kiM kurma: kiM vadAmo, bhrazamaratizatai-vyaMkula vizvametatu I all (upajAtivRttatrayam) svayaM khanantaH svakareNa gata, madhye svayaM tatra tathA patatti yathA tato niSkramaNaM tu dUreDa-dhoDadhaHprapAtAddhiramatti naiva ||4 prakalpayannAstikatAdivAda-mevaM pramAde parizIlayantaH | magnA nigodAdiSa doSadadhA, durantaHkhAni hahA sahajo || 5 | zravRtti ke naiva hitopadeza, na dharmaleza manasA spRzakti ! ruja: kathakkAramathApaneyA-teSAmupAyasvayameka evI 6 // (anuSTrabuvRttama) paraduHkhapratIkAra-evaM dhyAyanti ye hRdi ! labhatte nirvikAruM te, sukhamAyatisundaram || 7 || (paccadazabhAvanAgeyASTakam rAmakuli-rAga) sujanA bhajata mudA bhagavanta, sujanA bhajata mudA bhagavattam zaraNAgatajanamita niSkAraNa-karuNAvajomavanta re || 1 || kSaNamupadhAya manaHsthiratAyAM, pibata jinAgamasAram | kApathaghaTanAvikRtavicAra, tyajata kRtAntamasA re || 2 || pariharaNIyo gururavivekI, bhramayati yo matimandam | suguruvacaH sukuMdapi paripId, prathati paramAnanda re // 3 /. kumatatamobharamIlitanayana, kimu pRcchata patthAnam | dadhibudhdhA nara jalamanvanyAM, kimunidadhata maLyAnare // 4o. aniruddha mana eva janAnAM, janayati vividhAtakam | sapadi sukhAni tadeva vidha, AtmArAmamazaE re // 5 ||. pariharatAzrava vikathAgaurava-madanamanAdivayasyam | kriyatAM sAMvarasAptapadIna, dhruvamidameva rahasya re || 6 || sahyata iha kiM bhavakAntAre, gadanikurabbamapAram | anusaratADaDahitajagadupakAra,jinapatimagadakAra re / 7ll 45 46
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ zNudkaM vinayoditavacanaM, niyatAyatihitaracanam / racayata kRtasukhazatasanmAna, zAntasudhArasapAna re // 8 // iti pazcadazaH prakAzaH * mAdhyasthya bhAvanA * AghAkSaro 7 zrAlomi'ahata (5), 'anu'payosUpa (5), 2'anupa (8). (pagyApi zAlinIvRttAni) zrAntA yasminu vizramaM saMzrayante, rugNAH prIti yatnamAsAda saghaH / labhya rAgadveSavidreSirodhAdaudAsInya sarvadA tatu priyaM naH loke lokA bhinnabhinnasvarUpAH, bhinnabhinna karmabhirmamiidbhaH / ramyAraEzreSTitaiH kasya kasya, tadvidradbhiH sUyate ruSyate vA mithyA zaMsanlR vIratIrthezvareNa rodhuM zeke na svaziSyo jamAliH / anyaH ko vA rotsyate kena pApAtu, tasdaudAsInyamevAtmanInam arhanto'pi prAjyazaktispRzaH kiM, dharmodyogaM kArayeyuH prasahya / 47 * || 1 || || 2 || || OM || daghuH zuddha kintu dharmopadeza, yatkarvANA dustara nistaranti tasmAdaudAsInyapIyUSasAruM, vAraM vAraM hanta santo lihantu | AnandAnAmuttara'ttaraOM - jIvadbiryad bhujyate muktisaukhyam (SoDazabhAvanAgeyASTakam-prabhAti-rAga) anubhava vinaya ! sadA sukhamanubhava, audAsInyamudAra re / kuzalasamAgamamAgamasAruM, kAmitaphalamandAra re || 1 || parihara paracintAparivAraM, cintaya nijamavikAra re / tava kiM ko'pi cinoti karIraM, cinute'nyaH sahakAra re // 2 // yo'pi na sahate hitamupadezaM, taduri mA kuru kopaM re / niSphalayA kiM parajanatakhyA, kuruSe nijasukhalopaM re // 3 // sUtramapAsya jaDA bhASante, kecana matamutsUtraM re / kiM kurmaste parihatapayaso, yadi pibanti mUtra re pazyasi kiM na manaHpariNAma, nijanijagatyanusAra re / yena janena yathA bhavitavya, tad bhavatA durvAra re || 5 || ramaya hRdA hRdayadgamasamatAM, saMvRNu mAyAjAlaM re / vRthA vahiMsa pudgalaparavazatA-mAyuH parimitakAlaM re // 6 // anupamatImidaM smara cetana-mantaHsthitamabhirAmaM re / viratibhAvavizadapariNAma, labhase sukhavirAmaM re / / 7 / / // 4 // 48 || 4 || || 144 ||
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ parabrahmapariNAmanidAna, sphaTakevalavijJAna re. viracaya vinaya ! vicitajJAna, zAnta sudhArasapAna re II 8. iti SoDazaH prakAzaH (upAti vRttam) yathA vidhuH SoDazabhiH kalAbhiH, sapUrNatAmetya jagatu punIte granthastathA SoDazabhiH prakAza-rayaM samagreHzivamAtanotu |6 (indravajAvRttam) yAvajjagatyeSa sahasrabhAnu, pIyUSabhAnuzca sadodamete | tAvasatAmetadapi pramoda, jyotiHspharavrAmyamAtanotu . iti zrIzAntasudhArasanAmAM bhAvanAprabaMdhaH samAtaH | prazastiH | * AdhAkSaroH ehuzrIzrIziyayA (7). (sagdharAvRttadvayam) evaM sadbhAvanAbhiH surabhitahRdayAH saMzayAtItagItozItalphIkAtmatattA-svaritamapasaranu-mohanidrAmamavAH | gavA sattA mamatvA-tizayamanupamAM, cakrizadAdhikAnAM; saukhyAnAM makSa lakSmI, paricitavinayAH skArakIrti zrayanta / 1 / durgAnaBtapIDA, prabhavati na manAka, kAcidaddhattvasaukhyaphAtiHprANAticitta, prasaratiparitaH, saukhyasauhityasindhaH | kSIyanta rAgaroSaprabhUtiripubhaTA:, siddhisAmrAjyalamIH, cAvaNyA yanmahimnAvinayazucidhiyo, bhAvanAstAH zradhvam / 2 // (padhyAvRtta) zrIhIravijayasUrIzvaraziSya, sodarAvabhUtAM Dhau I zrI somavijayavAcaka-vAcakavarakIrtivijayAgau || 3 || (gItidvayam) zrI kIrtivijayavAcaka-ziSyopAdhyAya vinayavijayenI zAntasudhArasanAmA, saMdeblo bhAvanAprabandhoDayam II 4 || zikhinayanasindhazazimita,-varSe harSeNa gandhapuranagare | zrIvijayaprabhasUri-prasAdano yatna eSa saphaloDabhUtu / 5 | mahopAdhyAyazrIyazovijayaviracitam * zrI jJAnasAra prakaraNam * * aSTakonA AghAkSaro : pUmasthimajJA (pa), zaryAdita (10), nirni:mauvivi (15), mAnitasa (20), bhalozApa (25), anuyonibhAyA-tasa (32) (1) pUrNatASTakam * AdhAkSaro : aipU'avA*jApU (5), 'apUpakuM () aizrIsukhamajhena, lIlAlagnamivAkhilamAM. saccidAnandapUrvena, pUrNa jagadavekyate || 1 || pUrNatA yA paropAdhe:, sA yAcitaka-marDanamunA yA tu svAbhAvikI seva, jAtyaratnavibhAnibhA / 2 //. avAstavI vikalpaH cAtuM, pUrNatAbaeNrivormibhiH | pUrNAnandastu bhagavAnuM, stimitodadhisabhiH || 8 || jAgarti jJAnadRSTikSetu, tRSNAkRSNAhijAgulI | pUrNAnandasya tatu kiM cA, dainya-vRzcika-vedanA? | 4 | 49 50
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ || 5 || pUryanta yena kupaNA-stadupeva pUrNatA | pUNanandasudhAsnigdhA, daiSTireSA manISiNAmuM apUrNaH pUrNatAmeti, pUryamANatu hIyate | pUrNAnandasvabhAvoyuM, jagadabhutadAyakaH parasvatvakRtonmothA, "nAthA nyUnatekSiNaH | svasvatvasukhapUrNasya, nyUnatA na harerapi kRSNa pakSe parikSINe, zukule ca samudaccati | dhotajo sakalAdhyakSAH pUrNAnandavidhIH kalAH jJAnamagnasya vaccharma, ta vakta nava zakyatA nopameya priyAarSa-napi vaccadanadraH zamazaityapuSo yasya, vipuSaDapi mahAkathAnuM kiM stumo jJAnapIyUSe, tatra sarvAgnamagnatAm? | 7 || yasya dRSTiH kRpAvRSTi-rgiraH zamasudhAkiraH | tamai namaH zubhajJAna-dhyAnamagnAya yogine | 8 || || 6 // || 8 || (2) magnatASTakam * AdhAkSaro che prayasvapate (5), jJAzaya (8) pratyAhRtyendribhRha, samAdhAya mano nijamunA dadhazcinmAtravizrAnti, magna ityabhidhIyate || 1 | yasya jJAnasudhAsindhau, parabrahmaNi magnatA T. viSayAntarasaMcAra-stasya hAlAhalopamaH || | svabhAvasukhamagnasya, jagattajvAvalokinaH || kartutva nAnyabhAvAnAM, sAtvi -mavaziSyate || 3 || parabrahmaNi magnasya, zlathA paugalikI kathA | kuvAmI cAmIkaronmAdA, sphArA dArAdarAH va ca || 4 || tejolezyAvivRdviryA, sAdhoH paryAyavRddhitaH | bhASitA bhagavatyAda, selthabhUtasya yujyate || 5 || (3) sthiratASTakam * AdhAkSaro * vajJa"asthi"attarasthi (pa), haiuMcA (8) vatsa ! ki caccalasvAnto, brAnDrA brAnDrA viSIdasi | nidhi svasannidhAveva, sthiratA darzayiSyati || 1 || jJAnadugdha vinazyata, lobhavikSobhakUcakaiH | asladrAvyAdivAstharyA-diti matvA sthiro bhava || 2 ||. asthire hRdaye citrA, vAknatrAkAragopanA | puzcalyA iva kalyANa-kAriNI na prakIrtitA | 3 || antargata mahAzalya-masvairya yadi nodhRtam' kriyauSadhasya ko doSa-stadA guNamayacchataH || 8 || sthiratA vAlmanaHkArya-caeNSAmaDAnitAM gatA! yoginaH samazIlAte, grAmeDararthe divA nizi || 5 || svairyaratnapradIpazcad-dIpraH sakalyadIpajai: | tadrikalcarala dhUmai-ralaMdhUmaistathAzraH para
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ yazcidrpaNavinyasta-samastAcAracAdhIH || kuva nAma sa paradravya-kanupayogini mughati || 8 || udIrayiSyasi svAntA-dadhairya pavanuM yadi ! samAdhadharmameghasya, ghaTAM vighaTayiSyati cAritra sthiratArUpa-mataH siddheDUpISyate | yatattAM yatayoDavazya-masyA eva prasiddhaye || 8 || (4) mohatyAgASTakam * AdhAkSaro che ahaM suyopavi (5), ni'anAya (8) ahaM ameti matroDayuM, mohasya jagadAdhyakRt | ayameva hi napUrvaH, pratimatroDapi mohajitu || 1 || zuddhAtmadravyamevANaM, zuddhajJAna guNo mama | nAnyoDahaM na mamAnya ce, tyado mohAstramulbaNam / 2 //. yo na mughati lagnapu, bhAveDUaudayikAdiSA AkAzamiva pakena, nAsau pApana likhate pazyanneva paradravya-nATakaM pratipATakamAM bhavacakrapuropi, nAmUDhaH parikhite | 4 || vikalpacaSakaeNrAtmA, pItamohAsavo hyayam bhavoccatAla-muttAla-apacca-masthitiSThati // 5 / nirmala sphaTikaNyeva, sahaja rUpamAtmanaH | aLastopAdhisaMbandho, jaDastatra vimukSyati anAropasukha moha-tyAgAdanubhavannapi. AropapriyalokeSu, vaktamAzcaryavAnu bhavet | 7 | (5) jJAnASTakam * AdhAkSaro che manisvavAsva (pa), 'asti'mipI (8). majjayazaH kilAzAne, viSTAyAmiva zUkaraH | jJAnI nimajjati jJAne, marAla iva mAnase || 1 || nirvANapadamaNUke, bhAvyate yammuhurmahuH | tadeva jJAnamutkRSTa, nirbandho nAsti bhUyasA || 2 ||. svabhAvalAbhasaMskAra-kAraNe jJAnamiyate | dhyAdhyamAtramatatva tuM, tathA cokta mahAtmanA / 3 // vAdAMzca prativAdAMa, vadattoDanizcitostathA | tattvAjo naiva gacchatti, tilapIlakavad gata | 4 || svadravyaguNaparyAya-caryA varyA parAjyathA | iti dattAtmasaMtuSTi-muSTijJAnasthitirmuneH || 5 || asti cUd grasthibhijJAna, kiM citrastannayatraNeH ? | pradIpAH kuvopayujayanta, tamonI daSTireva cetu? || 6 || mithyAtvazailapakSacchi, jJAnadalmolizobhitaH | nirbhaya: zakravadhogI, nandayAnandanandane pIyUSasamudrottha, rasAyanamanauSadham | ananyApekSamaizcarya, jJAnamAhurmanISiNaH || 8 || 53 54
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ (6) zamASTakam * AdhAkSaro che vi'ani'AdhyAjJA (pa), svazaga (8). vikalpaviSayottIrNaH svabhAvAlambanaH sadA | jJAnasya paripAko yaH, sa zamaH parikIrtitaH || 1 || anicchanuM karmavaiSamya, brahmAMzena sama jagat AtmAbhedena yaH pakSe-dasau mokSa gamI zamI | 2 // Arurusumuniryoga, zrad bAghakriyAmapi | yogArUDha: zamAdeva, zukyatyantargatakriyaH || 8 || dhyAnavRSTadyAnadhADa, zamapUre prasarpati | vikAratIravRkSANAM, mUlAdunyUlanuM bhavet || 4 | jJAnadhyAnatapa:zIla-samyaktvasahitoDaNaho !! te nAmoti guNe sAdhu-rya prAproti zAnvitaH || 5 | svayambharamaNaspa-ivadhiSNusamatArasaH | muniryonopamIyeta, koDapi nAsau carAcare zamasUktasudhAsikta, yeSAM naktadina manaH | kadApi te na duhyanta, rAgoragaviSormibhiH || 8 || garjajUjJAnagajogga-ragaththAnatramAH | jayanti munirAjasya, zamasAmrAjyasaMpadaH || 8 || bibheSi yadi saMsArAnu-mokSaprApti ca kAkSasi | tadendriyajaya katuM, sphoraya phAra-pauruSamu vRddhAstRSNAlApUrNI-rAlavAleH milendriH | mUcchamatuccha kacchatti, vikAraviSapAdarAH || 8 || sarisahasradupUra-samudrodavasodaraH tRptimAgnendriyagrAmo, bhava tRtoDattarAtmanA || 3 || AtmAnaM viSa: pArza-rbhavavAsa-parAmukhI indriyANi nibaddhatti, moharAjasya kikrAH || 8 || girimRtnAM dhana pazyanuM, dhAvatIndriyamohitaH | anAdinidhana jJAna, dhanaM pArve na pazyati puraH puraH spharatutRSNA-mRgatRSNAnukAriSa. indriyArthISa dhAvatti, tyatvA jJAnAmRta jaDAH || 6 || patabhUmInebha-sArA yAtti durdazAmu ekekendriyadoSAcce, duSTataiH kiM na paccabhiH || 7 | vivekadvipaharyakSaH, samAdhidhanataskaraiH | indriyairyo na jitADasau, dhIrANAM dhuri gaNyate | 8 || (7) indriyajayASTakam * AdhAkSaro che bivRsaAgi (pa), pupavi (8). (8) tyAgASTakam * AdhAkSaro saMyukAdhagu (5), jJAyova (8). saMyatAtmA zraye zuddho-payoga pitara nijam | dhRtimakhkhAM ca pitarI, tanmAM visUjata dhruvam | 1 / 55 56
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ yuSmAkaM sagamoDanAdi-baMdhavoDaniyatAtmanAm / vaikarUpAn zIlAdi-bandhenityadhunA zraye kAntA me samalaivaikA, jJAtayo me samakriyAH / bAhyavargamiti tyA, dharmasaMnyAsavAn bhavet dharmAsyAjayAH susajJotthAH, kSAyopazamikA api / prApya candranagandhAtma, dharmasaMnyAsamuttamam gurutva svasya nordati, zikSAsAtmyana yAvatA / AtmatattvaprakAzana, tAvat sevyo gurUttamaH jJAnAcArAdayo'pISTAH, zuddhasvasvapadAvadhi / nirvikalpe punastyAge, na vikalpo na vA kriyA yogasaMnyAsatasyAgI, yogAnakhilAMsyajet / ityevaM nirguNa brahma, paroktamupapadyate vastutastu gurNaH pUrNa-mananaiAMsate svataH / rUpaM tyaktAtmanaH sAdho-rnirabhrasya vidhoriva * (9) kriyASTakam * AghAkSaro * || 2 || / // 3 // // 4 // | | || || 6 || || 7 || || 8 || zAkrisvAbAgu (5), lAguva (8). jJAnI kriyAparaH zAnto, bhAvitAtmA jitendriyaH svayaM tIrtho bhavAmbhodheH, parAMstArayituM kSamaH kriyAvirahita hanta, jJAnamAtramanarthakam / gati vinA pathajJo'pi, nApnoti puramIpsitam // 2 // 57 || 1 || svAnukUlAM kriyAM kAle, jJAnapUrNADapyapekSate / pradIpaH svaprakAzo'pi, tailapUrvAdika yathA bAhyabhAva puraskRtya, ye kriyAM vyavahArataH / vadane kavalakSepa, vinA te tRptikAkSiNaH guNavabahumAnAde-rnityasmRtyA ca sankriyA / jAtaM na pAtayed bhAva-majAta janayedipa kSAyopazamike bhAve, yA kriyA kriyate tayA / patitasyApi tadbhAva-pravRddhirjAyate punaH guNavRddhacai tataH kuryAt, kriyAmaskhalanAya vA / eka tu saMyamasthAnaM, jinAnAmavatiSThate vacoDanuSThAnato'saGga-kriyAsa itamati / seyaM jJAnakriyA'bheda-bhUmirAnandapicchalA (10) tRSyaSTakam * AdyAkSaro * pIsvayAsaMpu (pa), visu (8). pItvA jJAnAmRta bhutvA, kriyAsuralatAphalam | sAmyatAmbalamAsvAdya, tRpti yAti parAM muniH svaguNaireva tRptizce-dAkAlamavinazvarI / jJAnino viSayaH kiM te-vaibhavet tRptiritvarI yA zAntrakarasAsvAdAd, bhavet tRptiratIndriyA / sA na jilvendriyadvArA, SaDrasAsvAdanAdapi 58 || OM || // 4 // || | || || 6 || || 7 || || 8 || || 1 || || 2 || || 3 ||
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsAre svapravanuM mithyA, tRptiH syAdAbhimAnikI | taththA tu bhrAntizUnyasya, sAtmavIryavipAkakRt || 4 || pudgalaH pudgalAstRpti, yAjyAtmA punarAtmanAmAM paratRptisamAropo, jJAninastanna yujyate || 5 || madhurAjyamahAzAkA-grAhya bAhya ca gorasAt | parabrahmaNi tRptiryA, janAstAM jAnateDapi na viSayormiviSAgAraH, svAdatRtasya pugarlaH | jJAnatRtasya tu dhyAna-sudhodgAraparaMparA / 7 II sukhino viSayAtRmAM, nendropendrAdayograho ! bhikSurekaH sukhI loke, jJAnatRpto nirajanaH || 8 | tapa:zrutAdinA mattaH, kriyAvAnaSi liyate | bhAvanAjJAnasampanno, niSkriyoDapi na liyate || 5 ||. alipto nizcayenAtmA, liptazra vyavahArataH | zuddhacacalitayA jJAnI, kriyAvAnuM lisayA dezA || 6 || jJAnakriyAsamAvezaH, sahaivonsIlane kayoH | bhUmikAbhedatattvatra, bhavadekamukhyatA sajJAna yadanuSThAna, na lipta doSapakataH | zuddhabuddhasvabhAvAya, taai bhagavate namaH | 8 ||. (11) nirlepASTakam * AghAkSaro * sanAlilita (pa), 'ali' jJAsa (8). saMsAre nivasanuM svArtha-sajja: kajjalavemani ! liyate nikhilo loko, jJAnasiddho na liyate / 1 // nAhaM pudgalabhAvAnAM, kartA kArayitApi ca | nAnumattApi cetyAtma-jJAnavAnuM liyate katham | 2 || liyate pudgalaskandho, na liye pudgaleraham | citravyomAjaneneva, dhyAyanniti na liyate || 3 || liptatAjJAnasammAta-pratighAtAya kevalam | nirlepajJAnamagnasya, kriyA sarvopayujyate || 4 || (12) niHspRhASTakam * AghAkSaro * asaMchiniSNu (5), gaubhUpa (8). svabhAvalAbhAr kimapi, prAptavya nAvaziSTatA ityAtmazvaryasampanno, niHspRho jAyate muniH || 1 ||. saMyojita kare che ke, prArthyanta na spRhAvahaiH ? | amAtrajJAnapAtrasya, niHspRhasya tRNuM jagat / 2 // chindanti jJAnadAtreNa, spRhAviSalatAM budhAH | mukhazoSa ca mUcha ca, dainaM yaskRti yaskulam // 3 // niSkAsanIyA viduSA, spRhA cittagRhAt bahiH | anAtmaraticADAlI-samIkaroti yA | | 4 || spRhAvatto vilokyatte, laghavastRNatUlavatuM ! mahAzcarya tathAAte, majjanti bhavavAridhI || 5 || pa9 60
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaurava pauravandhatvAt, prakRSTatve pratiSThayA / khyAti jAtiguNAtsvastha, prAduSkRryAnna niHspRhaH // 6 // bhUH zayyA bhaikSamazanaM, jIrUM vAso vanaM gRham / tathApi niHspRhasyAho, cakriNo'vyadhika sukham | 7 || paraspRhA mahAdu:khaM, niHspRhatva mahAsukham / etadukta samAsena, lakSaNaM sukhaduHkhayoH || 8 || .. (13) maunASTakam * AghAkSaro * maAcAyata (5), yasujyo (8). manyate yo jagattattva, sa muniH parikIrttitaH / samyaktvameva tanmauna, maunuM samyaktvameva vA AtmAtmatyeva yacchuddha, jAnAtyAtmAnamAtmanA / seyaM ratnatraye jJapti-rucyAcArekatA muneH cAritramAtmacaraNA, jJAnaM vA darzanaM muneH / zuddhajJAnanaye sAdhyuM, kriyAlAbhAnkriyAnaye yataH pravRttirna maNau, labhyate vA na tatphalam / atAttvikI maNijJapti-maNizraddhA ca sA yathA tathA yato na zuddhAtma-svabhAvAcaraNuM bhavet / phalaM doSanivRttirvA, na tajJAnaM na darzanam yathA zosya puSTao, yathA vA vaSyamaRsnam / tathA jAnan bhavonmAda-mAtmatRpto munirbhavet 61 || 1 || // 2 // || 3 || || 4 || || 5 || || 6 || sulabha vAganuccAra, maunamekendriyapi / pudgalepravRttistu, yogAnAM maunamuttamam || 7 || jyotirmayIva dIpasya, kriyA sarvApi cinmayI / yasyAnanyasvabhAvasya, tasya maunamanuttaram || || (14) vidyASTakam * AdyAkSaro * niyatazuyaH (pa), Ami'avi' (9). nityazucyAtmatAkhyAti-ranityAzucyanAtmasu / avidyA tattvadhIrvighA, yogAcAryeH prakIrtitA yaH pazyannityamAtmAna-manityaM parasAmam | chalaM lakhyuM na zaknoti, tasya mohamalimbucaH taraoNtaralAM lakSmI-mAyurvAyuvadasthiram / adabhradhIranudhyAya-dabhravad bhaglRraM vapuH zucInyapyazucIkaryuM, samartheDazucisaMbhave / dehe jalAdinA zauca-bhramo mUDhasya dAruNaH yaH snAtvA samatAkuNDa, hitvA kazmalajuM malam / punarna yAti mAliyaM, soDantarAtmA paraH zuciH | 5 || Atmabodho navaH pAzo, dehagehadhanAdipu / yaH kSipto'pyAtmanA teSu, svasya bandhAya jAyate mithoyuktapadArthonA-masaMkramacamaSkriyA / cinmAtrapariNAmena, vidujaivAnubhUyate // 4 // 62 || 1 || || 2 || || 3 || || 6 || || ||
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ avidyAtimiradhvase, dezA vidyAjanaspRzA | pazyatti paramAtmAna-mAtmaceva hi yoginaH || 8 || (15) vivekASTakam * AdhAkSaro che. kazuyaI (pa), IAsa (8). karma jIvaM ca saMzliSTa, sarvadA kSIranIravatu ! vibhinnIkurute thoDasau, munihaMso vivekavAnuM || 1 || dehAtmAdyavivekAyuM, sarvadA sulabho bhave ! bhavoTyApi tabheda-vivekasvatidurlabhaH | 2 // zuddhaDapi vyoni timirA, rekhAbhirmizratA yathA | vikAsaimizratA bhAti, tathAtma vivekataH || 8 || yathA yaudhaH kataM yuddha, svAminyavopacaryata | zuddhAtma vivekena, karmaskandhojita tathA | 4 || iSTakAdhapi hi svarNa, pItonmatto yathekSate | AtmAbhedabhramastadva6, dehAdAvavivekinaH || | icchanuM na paramAnuM bhAvAnuM, vivekAdraH patatyadhaH | paramaM bhAvamanvicchanuM, nAviveke nimati | 6 || AtmacevAtmanaH kuryA, yaH SakArakasaMgatim | kuvAvivekavarasyAsya, vaiSamya jaDamajjanAtu? || 7 | saMyamAa vivekena, zANenottejitaM muneH | dhRtidhArobaNe karma-zatrucchedakSama bhavet || 8 || (16) mAdhyacyASTakam * AdhAkSaro , cImanasvama (pa), visvAma (8). sthIyatAmanupAlabhaM,madhyasthaLAntarAtmanA / kutarkakarkarakSepe-cajyatAM bAlacApalam manovallo yuktigavI, madhyasthasyAnuvAvati | tAmAkarSati pucchana, tucchAgrahamanaHkapiH / 2 //. nayeSu svArthasatyeSu, mogheNu paracAlane samazIlaM mano yasya, sa madhyastho mahAmuniH || 3 || svasvakarmakRtAzA, svasvakarmabhujo narAH | na rAga nApi ca dveSa, madhyasthasteSa gacchati | 4 || manaH svAduM vyAkRta yAvatuM, paradoSaguNagrahe kArya vyagraM vara tAvanu-madhyasthanAtmabhAvane vibhinnA api patthAnaH, samudra saritAmiva | madhyasthAnAM para brahma, prAmRvatyekamakSayam svAgama rAgamAtraNa, SamAtrA parAgamam na zrayAmasyajAmo vA, kintu madhyasthaya dezA || 7 || madhyasthaya dezA sarve-dhvapunarbandhakAdiSaT cArisaMjIvanIcAra-nyAyAdAzAsmate hitam || 8 || (17) nirbhayASTakam * AdhAkSaro * yabhanaema (5), kutUci (8). 64
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ yasya nAsti parApekSA, svabhAvAatagAminaH | tasya kiM na bhayabhrAnti-kalAntisaMtAnatAnavam || 1 || bhavasaukhena kiM bhUri-bhayajvalanabhasmanA ? | sadA bhayojhita jJAna-sukhameva viziSyate || 2 || na goyuM kavApi nAroyuM, heya deyaM ca na kavacit | kava bhayena muneH sthaya, zeyaM jJAnena pazyataH ? || 3 || eke brahmAstramAdAya, nidananmohacam muniH | bibheti naiva saMgrAma-zIrSastha iva nAgarA || 4 || mayUrI jJAnadaiSTikSetu, prasarpati manovane ! veSTane bhayapaNAM, na tadAnandacandane || 5 | kRtamohAstravaiphalya, jJAnavarma bibharti yaH | kuva bhIstasya kava vA bhaH, karmasAra keliSa ? || 6 || tUlavallaghavo mUDhA, bhramajyabhe bhayAnileH | naikaM romApi taijJana-gariSThAnAM tu kampate citte pariNata yasya, cAritramakatobhayam akhaMDajJAnarAjyasya, tasya sAdhoH kuto bhayam || 8 || zreyodramasya mUlAni, svotkarSAbha:pravAhataH || puNyAni prakaTIkarvanuM, phala kiM samavAsyasi || 2 | AlambikA hitAya syu, paraiH svaguNaramayaH | aho svayaM gRhItAstu, pAtayanti bhavaudadhI / 3 . uccatvadRSTidoSottha-svotkarSavarazAntikam | pUrvapuruSasiMhebhyo, "zuM nIcavabhAvanam | || 4 || zarIrarUpalAvaNya-grAmArAmadhanAdibhiH | utkarSa paraparyAya-zcidAnandaghanasya kaH ? / 5 // zuddhAH pratyAtmasAmyana, paryAyAH paribhAvitAH | azuddhAzcApakRSTatAna-notkarSAya mahAmuneH || 6 || kSobhaM gacchanuM samudroDapi, svotkarSapavaneritaH | guNaughAnuM buddabudI kRtya, vinAzayasi kiM mudhA? || 7 |. nirapekSAnavacchinnA-DanantacinmAtramUrtayaH | yogino galitotkarSA-DapakarSAnalpakalpanAH | 8 || (18) AtmaprazaMsAtyAgASTakam * AghAkSaro che. guzeAuza (pa), zusoni (8). gurairyadi na pUrNodasi, kRtamAtmaprazaMsayA gukhairevAsi pUrNakSetu, kRtamAtmaprazaMsayA (19) tattvadeTyaSTakam AdhAkSaro che. rUmgAbAlA (5), gabhara (8). rUpe rUpavatI dRSTi-dRSTavA rUpe vimughati . majjayAtmani nIrUpe, tattvadeSTisvarUpiNI || 1 || bhramavATI baridRSTi-bhramacchAyA tadIkSaNam | abrAntastatvadRSTistu, nAsyAM zete sukhAzayA || 2 // || 1 | 65
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ grAmArAmAdi mohAya, yaduM deruM bAhyayA dezA | tattvadeTya tadevAnta-snata vairAgyasaMpade || 3 bAhyadaSTa: sudhAsAra-ghaTitA bhAti sundarI | tattvadeTenuM sA sAkSAdu, vimUtrapiThodarI | 4 | lAvaNyalaharIpuNya, vapuH pazyati bAhyadegu tattvadRSTi: zvakAkAnAM, bhakSya kRmimulAkulam || 5 || gajAnthabhUpabhavana, vismayAya bahirdazaH | tatrAdhebhavanAt koDapi bhedastattvadezastu na || 6 | bhasmanA kezalocana, vapurghatamalena vA | mahAtta bAhyadevaeNtti, citsAmrAjyana tattvavit // 7 II na vikArAya vizvasyo-pakArAmaiva nirmitAH | phuratkAruNyapIyUSa-vRSTayastatvadeyaH || 8 || navabrahmasudhAkuNDa-niSThAdhiSThAyako muniHT nAgalokezavad bhAti, kSamAM rakSanuM prayatnataH || 4 || muniradhyAtmakailAza, vivekavRSabhasthitaH | zobhate viratijJapti-gaLAgaurIyutaH zivaH | 5 || jJAnadarzanacandrArka-netrasya narakacchidaH | sukhasAgaramagnasya, kiM nyUnaM yogino hareH? | 6 || yA sRSTibhraMhmaNo bAhyA, bAhyApekSAvalambinI ! muneH parAnapekSADanA-guNasuSTistatoDadhikA || 7 || ratnastribhiH pavitrA yA, srotobhiriva jAhnavI | siddhayogastha sAyaI-padavI na devAyasI || 8 || (20) sarvasamRyaSTakam * AghAkSaro * bAsavinamu (5), zAyAra (8). bAhyadRSTipracAreSa, mudriteSa mahAtmanaH | antare vAvabhAsatte, sphaTAH savaH samRddhayaH || 1 // samAdhirnandana dheya, damamoliH samatA zacI | jJAna mahAvimAna ca, vAsavazrIriyaM muneH || 8 || vistAritakriyAjJAna-carmacchatro nivAranuM mohamlecchamahAvRSTi, cakravartI na ki muniH? / 3 // (21) karmavipAkacittanASTakam * AdhAkSaro che duHyejAviA (5), "avA'asAsA (8). duHkha prApya na dInaH cAtu, sukha prApya ca vismitaH | muniH karmavipAkasya, jAnanuM paravazaM jagatu || 1 || yeSAM bhUbha mAtraNa, bhajyatte parvatA api. tairaho karmavaiSamya, bhUpaibhikSApi nAkhyate |2 // jAticAturyahInoDapi, karmaNyamyudayAvahe ! kSaNAdrakopi rAjA sthA-cchatracchannadigantaraH || 8 || viSamA karmaNaH sRSTi-daMSTA karabhapRSThavatuM jAtyAdibhUtivaiSamyAtuM, kA ratistatra yoginaH? | 4 || 68
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 5 |. ArUDhAH prazamazreNi, zrutakevalinokapi caT. bhrAmyajoDanattasaMsAra-maho duSTanA karmaNA arvAka savapi sAmagrI, zrAsteva paritiSThati. vipAkaH karmaNaH kArya-paryantamanudhAvati asAvacaramAvarte, dharma harati pazyataH | caramAvartisAdhostu-cchalamaviSya hRSyati sAmya bibhUti yaH karma-vipArka hadi cintayanuM sa eva svAccidAnanda-makarandamadhuvrataH tailapAtradharo yava, rAdhAvedhodhato yathA kriyAsvananyacittaH syAd, bhavabhItastathA muniH || 6 || viSe viSasya vaknazca, vadvireva yathauSadham | tatsatya bhava-bhItAnA-mupasargoDapi yajJa bhIH || 7 . svairya bhavabhayAdeva, vyavahAre munirvajetA svAtmArAmasamAdhI tu, tadaSyantarnimajjati || 8 || || 8 || (22) bhavogASTakam * AdyAkSaro * yapAmmadurA (5), taivihai (8). yasya gammIramadhyasyA-jJAnavajamayaM talam ruddhA vyasanazailaudma:, patthAno yatra durgamAH || 1 || pAtAlakalazA yatra, mRtAstRSNAmahAnilaiH | kaSAyazcittasaMkalpa-velAvRddhi vitatvane | 2 | smaraugnijvalatyanta-yaMtra snehadhanaH sadA | yo ghorarogazokAdi-masyakacchapasaMkulaH | | 3 | dubuddhimatsaradrohai-rvidhudurvAtagarjitaH | yatra sAMyAtrikA lokAH, patatyutpAtasaMkaTa || 4 || jJAnI tasmAd bhavAsmope-rniyodvignotidAruNAtu! tasya saMtaraNopAya, sarvayanena kAkSati | 5 || (23) lokasaMjJAtyAgASTakam - AdyAkSaro , pAyaloloro (5), loAlo (8). prAtaH SaSTha guNasthAna, bhavadugadrighanam | lokasaMjJArato na syAnuM, munilakottarasthitiH || 1 //. yathA cintAmaNi datte, bakaro badarIphaleH | hahA ! jahAti saddharma, tathaiva janarajanaiH || 2 || lokasaMjJAmahAnA-manusrotoDanugA na ke ? | pratisrotoDanugarUMko, rAjahaMso mahAmuniH || 3 || lokamAlakhya kartavya, kRta bahubhizeva cet tadA mithyAdezAM dharmo, na tyAjyaH cAtuM kadAcana || 4 || zreyoDarthino hi bhUyAMso, loke lokottare ca nI stokA hi ratnavaNija:, stokAzca svAtmasAdhakAH || 5 || lokasaMjJAhatA hatta !, nIcergamanadarzanaiH | zaMsayanti svasatyAga-marmaghAtamahAvyathA... || 6 || 69 70
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 7 . zAstroktAcArakartA ca, zAstrajJaH zAstradezakaH | zAsaeNkadalmahAyogI, prAmoti parama padam || 8 || AtmasAkSika saddharma-siddhI kiM lokamAtrayA ! tatra prasannacandratha, bharatazca nidarzanam lokasaMjJojhitaH sAdhu, parabrahmasamAdhimAnuM ! sukhamAste gatadroha-mamatAmatsarajvaraH | || 8 III || 2 / (24) zAstradezyaSTakam * AdhAkSaro che capuzAzA "ade" (5) zu"arajJAzA (8). carmacakSumRtaH sarve, devAzcAvadhicakSuSaH | sarvatazcakSuSaH siddhAH sAdhavaH zAstracakSuSaH puraHsthitAnivAdhvadhasu-tiryazlokavivartinaH | sarvAnuM bhAvAnavekSatta, jJAninaH zAstracakSuSA zAsanAt trANazakleizva, budhaH zAstra nirucyate | vacana vItarAgasTa, tanu nAnyasya kasyacit zAse puraskRta tasmA, vItarAgaH puraskRtaH | puraskRta punastasminu, niyamAtu sarvasiddhayaH aSTAyeMDanuyAvantaH, zAstradIpa vinA jaDA prApuvatti para kheda, prakhkhalantaH pade pade zuddhacchAdyapi zAstrAzA-nirapekSasya no hitam | bhautahajuryathA tasya, padasparzanivAraNam ajJAnAhimahAmatraM, svAcchandavaralaghanam | dharmArAmasudhAkulyAM, zAstramAhurmaharSayaH (25) parigrahASTakam * AdhAkSaro che. napayacitya (5), tyacim (8). na parAvartate rAze-rvakratAM jAtu nojhati | parigrahagrahaH koDayuM, viDasmitajagatrayaH ? / 1 //. parigrahagrahAzA, durbhASitaraja:kirAmu . zyanne vikRtAH kiM na, pralApA liginAmapi ? | 2 || yasyatvA tRNavat bAhya-mAntaraM ca parigraham udAsta tatpadAjhmojaM, paryApArUM jagatrayI / 3 // cittaDanvarjhandagahana, bahirnigranthatA vRthA ! tyAgAtu kamyukamAtrasya, bhujago nahi nirviSaH || 8 || tyakti parigraha sAdho, prayAti sakala raja: | pAlityAga kSaNAdeva, sarasaH salila yathA || 5 || tyaktaputrakalatrasya, mUcchamuktasya yoginaH | cinmAtrapratibaddhasya, kA pugalaniyatraNA ? || 6 || cinmAtradIpako gaccha, nivRtasthAnasannirbhaH | niSparigrahatAdhairya, dharmopakaraNairapi mUcchacchannadhiyAM sarva, jagadeva parigrahaH | mUrchAyA rahitAnAM tu, jagadevAparigrahaH | 8 || // 3 // || 4 | 5 |
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 1 || mokSaNa yojanAdyogaH, sarvoDapyAcAra iSyate | viziSTa sthAnavarNArthI-lambanaikAgruyagocara: karmayogadvayaM tatra, jJAnayogatraya viduH | virateSyava niyamAd, bIjamAtra pareDUpi kRpAnirvedasaMvega,-prazamotpattikAriNaH | bhedAH pratyekamenTecchA-pravRttisthirasiddhayaH icchA tadvankathAprIti , pravRttiH pAlana param | dhairya bAdhakabhIhAnika, siddhiranyArthasAdhanam arthAlambanayozcaya-vandanAdau vibhAvanam zreyase yoginaH sthAna-varNayoryatna eva ca Alambanahi zeya, dvividha rUtharUpi caT arUpiguNasAyujya-yogoDanAlambanaH paraH prItibhaktinacoDasargaH, sthAnAdyapi caturvidhar tasmAdayogayogANe-rmokSayogaH kramAM bhavet sthAnAdyayoginastIrtho-skedAdyAlambanAdapi 1 sUtradAne mahAdoSa, ItyAcAryAH pracakSate (26) anubhavASTakam * AdhAkSaro che. vyA"atI'jJAke (pa), pana'adhi' (8). saLeva dinarAtribhyAM, kevalabhRtayoH pRthakI budheranubhavo dRSTa:, kevalArvAruNodayaH vyApAraH sarvazAstrANAM, dipradarzanameva hi | pAraM tu prApayatyeko,Danubhavo bhavavAridhaH | 2 ||. atIndriya paraM brahma, vizudvAnubhava vinA | zAstrayuktizatenApi, na gamya yadu budhA jaguH || 8 || zAyeranuM hetuvAdana, padArtho yadyatIndriyAH | kAlanenaitAvatA prAgaiH, kRtaH sthANu nizcayaH || 4 || keSAM na kalpanAdarvI, zAstrakSIrAnnagAhinI ! viralAstadrasAsvAda-vidoDanubhavajivayA | 5 | pazyatu brahma nirkanda, nirbandAnubhava vinA | kartha lipimayI dRSTi-vRdmayI vA manomayI || 6 || na suSuptiramohatvA, nApi ca svApajAgarI | kalpanAzilpavizrAnta-stuyaeNvAnubhavo dazA | 7 |. adhigatyAkhila zabda-brahma zAstradezA muniH svasaMvedya paraM brahmA-nubhavenAdhigacchati | 8 || || 4 || || 5 | | 6 | || 7 || || 8 || (27) yogASTakam * AdhAkSaro * mokakaI"a" (pa), AkhIssA (8). (28) niyAgASTakam * AdhAkSaro tha:pAbhi (pa), ibra (8). yaH karma hutavAnuM dIse, brahmAgnI dhyAnadhAayA | sa nizcitana yAgana, niyAgapratipattimAnuM || 1 ||. 33 74
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ || 4 || pApadhvasini niSkAme, jJAnayajJa rato bhava / sAvadhaiH karmayazaiH kiM, bhUtikAmanayAvilaiH ? || 2 || vedoktatvAn manaHzuddhayA, karmayajJo'pi yoginaH / brahmayajJa ItIcchantaH, zvenayAga tyajanti kim ? || 3 || brahmayajJaH paraM karma, gRhasthasyAdhikAriNaH / pUjAdi vItarAgasya, jJAnameva tu yoginaH bhinnoddezena vihita, karma karmakSayAkSamam / dhRSabhinnAdhikAraM ca, putreaAdivadiSyatAm brahmArpaNamapi brahma-yajJAntarbhAvasAdhanam / brahmAnI karmaNo yukta, svakRtatvasmaye hute brahmaNyapitasarvasvo, brahmadez brahmasAdhanaH / brahmaNA juhmadabrahma, brahmaNi brahmaguptimAn brahmAdhyayananiSThAvAnuM, parabrahmasamAhitaH / brAhmaNo likhate nADau-rniyAga-pratipattimAna || 5 || || 6 || (29) bhAvapUjASTakam * AdyAkSaro : dabhasamaprA (pa), sphuudra (8). dayAmbhasA kRtasnAnaH, saMtoSazubhavasrabhRt / vivekatilakabhAjI, bhAvanApAvanAzayaH bhaktizraddhAnaghusRNon-mizrapATIrajadravaiH / navabrahmAgato deva, zuddhamAtmAnamarcaya 75 || 7 || || 8 || || 1 || || 2 || kSamApuSpasarje dharma-yugmakSaumayaM tathA / dhyAnAbharaNasAruM ca, tadage vinivezaya madasthAnabhidAtyAgai-likhAvre cASTamaGgalIm / jJAnAno zubhasaMkalpa-kAkatuNDa ca dhUpaya prAgdharmalavaNottAra, dharmasaMnyAsavatinA / kurvanuM pUraya sAmarthya-rAjannIrAjanAvidhim sphuran magaladIpa ca, sthApayAnubhavaM puraH / yoganRtyaparastaurya-trikasaMyamavAn bhava ullasan manasaH satya-ghaTAM vAdayatastava / bhAvapUjAratasyee, karakoDe mahodayaH dravyapUjocitA bhedo-pAsanA gRhamedhinAm / bhAvapUjA tu sAdhunA-mabhedopAsanAtmikA ... (30) dhyAnASTakam * AghAkSaro che dhyAdhyAmaAI (5), jisA (8). dhyAtA dhyeyaM tathA dhyAnaM, trayaM yaaikatAM gatam | munerananyacittasya, tasya duHkha na vidyate dhyAtAntarAtmA dhyeyantu, paramAtmA prakIrtitaH / dhyAnuM aikAryasaMvitti, samApattistadekatA maNAviva praticchAyA, samApattiH parAtmanaH / kSINavRttau bhavet dhyAnA-dattarAtmani nirmale || 3 || // 4 // || 5 || || 6 || || 7 || || 8 || || 1 || || 2 || // 3 //
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Apattizca tataH puNya-tIrthakRtkarmabandhataH / tadbhAvAbhimukhatvena, saMpattizca kramAd bhavet ityaM dhyAnaphalAghukta,viMzatisthAnakAdyapi / kaSTamAtra tvabhavyAnA-mapi no durlabhaM bhave jitendriyasya dhIrasya, prazAntasya sthirAtmanaH | sukhAsanasya nAsAgra-nyastanetrasya yoginaH ruddhabAhyamanovRtte-rdhAraNAdhArayA rayAt / prasannasyA'pramattasya, cidAnandasudhAlihaH sAmrAjyamapratidvandra-mantareva vitattvataH / dhyAnino nopamA loke, sadevamanuje'pi hi ..... (31) tapo'STakam * AdyAkSaro 0 jJAAdhasaI (pa), yatamU (8). jJAnameva budhAH prAhu:,karmaNAM tApanAttapaH / tadAbhyantarameveSTa, bAhya tadupabRhakam AnusrotasikI vRtti-rbAlAnAM sukhazIlatA / prAtisrotasikI vRtti-jJAninAM paramaM tapaH dhanArthinAM yathA nAsti, zItatApAdi duHsaham | tathA bhavaviraktAnAM, tattvajJAnArthinAmapi sadgupAyapravRttAnA-mupeyamadhuratvataH / jJAninAM nityamAnanda-vRddhireva tapasvinAm 77 || 4 || || | || || 6 || || 6 || || 8 || || 1 || || 2 || || c || | 4 || ithaM ca duHkharUpatvAt, tapo vyarthamitIcchatAm / bauddhAnAM nihatA buddhi-bauddhAnandA'parikSayAt yatra brahma jinArcA ca, kaSAyANAM tathA hitaH / sAnubandhA jinAjJA ca, tattapaH zuddhamiSyate tadeva hi tapaH kA, durdhyAnuM yaMtra no bhavet / yena yogA na hIyante, kSIyante nendriyANi ca mUlottaraguNazreNi-prAjyasAmrAjyasiddhaye / bAhyamAbhyantara cettha, tapaH kuryAnmahAmuniH * ... (32) sarvanayASTakam * AdyAkSaro cha dhAdhunAloko (5), niamU' (8). dhAvantoDapi nayAH sarve, syurbhAve kRtavizramAH / cAritraguNalInaH syA-diti sarvanayAzritaH pRthaphnayA mithaH pakSa-pratipakSakadarzitAH / samavRttisukhAsvAdI, jJAnI sarvanayAzritaH nApramANe pramANe vA, sarvamapyavizeSitam / vizeSita pramANe syA-diti sarvanayajJatA loke sarvanayajJAnAM, tATasthya vASyanugrahaH syAt pRthanayamUDhAnAM, smayArtirvAtivigrahaH zreyaH sarvanayajJAnAM, vipula dharmavAdataH / zuddhavAdAddhivAdAcca, pareSAM tu viparyayaH 78 || 5 || || 6 || || 7 || || 8 || || 1 || || 2 || || 3 || || 4 || || 5 ||
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ || 6 ||. prakAzita jinAnAM vai-maMta sarvanayAzritama | citte pariNata 28, yeSAM tebhyo namo namaH nizcaye vyavahAre ca, tyakatvA jJAne ca karmaNi eka-pAkSikavizleSa-mArUDhAH zuddhabhUmikAmU amUDhalakSyAH sarvatra, pakSapAtavivarjitAH | jayanti paramAnanda-mayAH sarvanayAzrayAH | 7 | | 8 || cittamArkIkRta jJAna-sArasArasvatomibhiH | nApnoti tIvramohAgni-ploSazoSakadarthanAmuM || 9 || acijyA kApi sAdhUnAM, jJAnasAragariSThatAnuM gatirthayordhvameva cA-dadhaHpAtaH kadApi na || 8 || kulezalayo himaNUka-cUrNatulya kriyAkRtaH | dagdhatacUrNasadezo, jJAnasArakRtaH punaH jJAnapUtAM pareDapyAhu, kriyA hemaghaTopamAm | yukta tadapi tabhAva, na yadbhagnApi sojhati // 10 | kriyAzUnya 2 yajJAna, jJAnazUnyA ca yA kriyA | anayorantara zeya, bhAnukhadyotayoriva || 11 // cAritra viratiH pUrNA, jJAnasyotkarSa eva hi | jJAnAdvaitanaye dRSTi, daiyA togasiddhaye / 12 // upasaMhAra * AghAkSaro * pUvidhyAzurU (pa), nici aci'phalejJAAi (12) pUrNA magnaH sthiroDamoho, jJAnI zAnto jitendriyaH | tyAgI kriyAparastRpto, nirlepo niHspRho muniH || 1 || vidyAvikasaMpanno, madhyastho bhayavarjitaH anAtmazaMsakastattva-dRSTiH sarvasamRddhimAnuM || 2 // dhyAtA karmavipAkAnA-mudrizno bhava-vAriH | lokasaMjJAvinirmuktaH, zAstradegu niSparigrahaH || zuddhAnubhavavAnuM yogI, niyAgapratipattimAnuM ! bhAvAryAdhyAnatapamAM, bhUmiH sarvanayAzritaH || 8 || spaSTa niSTakita tattva-maSTakaiH pratipannavAnuM ! munirmahodaya jJAna-sAraM samadhigacchati | 5 | nirvikAre nirAbAdha, jJAnasAramupayuSAm vinivRttaparAzAnAM, moloDanaiva mahAtmanAma | 6 granthatrazastiH * AdhAkSaro * sikajabhAga (5). siddhi siddhapure purandarapuraspardhAvaNe labdhavAMzciddIpoDayamudArasAramahaMsA dIpotsava parvaNi / etabhAvanabhAvapAvanamanazcaccazcamatkAriNAM, taiaurdIpazartaH sunizcayamartarniyoDastu dIpotsavaH || 1 / keSAgnidviSayavarAturamaho citta pareSAM viSA-, vegodarkakutarkamUcchitamathALeSAM kuvairAgyataH | 20
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ lagnAlarkamabodhakupapatitaM cAse pareSAmapi. stokAnAM tu vikArabhArarahita, tajjJAnasArAzritam / 2 // jAtodrakavivetoraNatatI dhAvalyamAtatvati, hRgehe samayocitaH prasarati phItazca gItadhvaniH | pUNanandaghanasya ki sahajayA taddabhAgyabhagyAbhava,maitagranthamiSAtukarAgrahamahazcitra caritrazciyaH? || 3 | bhAvastomapavitragomayarasailiMkaiva bhUH sarvataH, saMsiktA samatodakairatha pathi nyastA vivekasraja: | adhyAtmAmRtapUrNakAmakalazazcajheDutra zAstra puraH, pUrNAnandaghane pura praviti svIya kRtaM malam || 4 || gaccha zrIvijayAdidevasuguroH svaccha guNAnAM gaNeH, prauDhi prauDhimadhAgni jItavijayaprAjJAH parAmaiyaru: || tatsAtIAbhUtAM nayAdivijayaprAjJottamAnAM zizoH, zrImadyAvizAradasya kRtinASA kRtiH prItaye || 5 // pUrNatA pudgalodvArA, UchInA bhUSaNo samI; sahaja pUrNatA ratna-kAMti jevI mane gamI. || 2 || vikalpa pUrNatA khoTI, taraMge jaryuM samudramAM; pUrNAnaMda prabhu zobhe, prazAnta dariA samAM. || 3 || tRSNA-sApanI jAMgulI, jo jJAna-dRSTi jAgatI; vedanA dainya-vIMchInI, pUrNAtmAne zuM lAgatI ? | 4 || lobhI bharAya jenAthI, upekSA tenI pUrNatA; pUrNAnaMda sudhA snigdha, A che tattvajJa-mAnyatA. | 5 || apUrNa pUrNatA pAme, pUrAto khAlI thAya che; svabhAva pUrNa AtmAno, joI Azcarya thAya che. || 6 || paramAM svatvathI vyagra, hInatAdarza bhUpati; sva-sukhe pUrNa AtmAne, indrathI nyUnatA nathI. || 7 || pUro thAya jyAre ahIM kRSNapakSa, zarU thAya jyAre vaLI zukla-pakSa; kalA pUrNa-AnaMdanA candra kerI, khIle sarvapratyakSa tyAre anerI. [bhujaMgaprayAtam) || 8 ||. * jJAnasAra - gujarAtI samazlokI padhAnuvAda * (racayitA : 5. mukticandravijaya, 5. municandravijaya) pUrNatA-1 AdhAkSaroH pUvita lo - apUpapU (8). aindrazrImAM DUbbo indra, dekhe vizva sukhI yathA; saccidAnaMdI pUrNAtmA, dekhe pUrNa jagatuM tathA. || 1 || * mULa loka sAthe A gujarAtI padyAnuvAda, pratikramaNamAM sakAya tarIke keTalAke mahAtmA bole che. parama gItArtha pU. jayaghoSasUrijIe aucityapUrvaka bolavAnI maMjurI ApI che. magnatA-2 * AdhAkSaroH jajumate - supray () jaDathI indriyo vALI, mana rAkhI samAdhimAM; cinmaya cetanA dhArI, kahyo A magna zAstramAM. | 1 ||. jeo jJAna sudhAbdhi zA, parabrahma mahAlatA; teone jhera lAge che, bIjA ko viSaye jatAM || 2 //
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ jue jagatanA tattvo, svabhAva sukhamAM mace; rahe na anyakartutva, mAtra sAkSita tyAM bace. | 3 || magnatA thaI parabrahma, gaI pugalanI kathA; kyAM hoya dhanano garva, hoya kyAM strI-vyathA tathA? || 4 || tejolezyAnI Rddhi je, paryAya vadhatAM vadhe; kahI bhagavatI-zAstra, te AvA munine ghaTe. || 5 || sukha je jJAnayogInuM, zabdo te nA kahI zake; caMdana ke priyA-zleSa, upamA tenI nA Take. prazama zaitya poSI je, biMdunIye kathA mahA; jJAnAmRte pUrA DUbe, tene zuM stavIe ahA ? || 7 || kRpA vRSTi che dRSTi jenI majenI, vaLI vANI zAnti sudhAyukta jenI; zubha jJAna dhyAne DubI moha mAre, namuM yogI te nitya UThI savAre. | 8 || asthiratA-mahAzalya, paDyuM jo AtamAmahIM; kriyA-auSadhikero zo, doSa jo lAbha de nahIM? || 4 || mana-vacana-kAyAmAM, sthiratA vyApta jo thaI; yogI samAna dI rAte, nagare ke vane rahI. || 5 || dhairya-ratna-dIvo jo che, saryuM saMkalpa-dIvaDe; vikalpa-AzravonA je, dhUmADe kAlImAM kare. | 6 || adhairya vAyu utpanna, karIza jo mana-Abhale; dharmamegha-samAdhine, vikherI daIza te pale. svabhAvastha cAritra che svairyarUpe, ghaTe siddhamAMye maharSi prarUpe; karo yatna te pAmavAne jhapATe, munirAja ! enI ahIM siddhimATe. [bhujaMga] || 8 || sthiratA-3 * AdyAkSaroH tholoasthiasthima - caeNasthasva (2) thAke zuM doDIne vatsa ! citta ! caMcaLatA-vaze; khajAno tArI pAse che, sthiratA e batAvaze. || 1 || lokSa-vikSobhathI jJAna-dUdha A bagaDI jatuM, asthiratA-khaTAze A, samajI dhairya pAma tuM. | 2 || asthira-cittamAM vANI-netra-AkRti DhAMkavI; kulaTA-nArInI jema, kalyANakArI nA savi. || 3 || mohatyAga-4 * AdhAkSaro : moghuauSavi - samokSu (8) mohano maMtra "huM mAruM', jagane AMdhaLuM kare; nakArane lagADo jo, moha to dhrujato phare. || 1 || zuddhAtmadravya huM mArA, zuddha jJAnAdi che guNo; nAnya huM na bIjA mArA, A zastra mohane haNo. / 2 // audayikAdi bhAvomAM, kadI mUMjhAya je nahIM; kAdave jema AkAza, pApe lepAya te nahIM. || 3 || pudgala nATako joto, poLe poLe paLe paLe; saMsAra nagara re'to, amUDha kheda nA dhare. || 4 || 26
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikalpa-pAtramAM pIne, mohanA ghora dArUne; tALI pADI uMcA hAthe, nAce AtmA kSaNe kSaNe. | 5 | sahaja rUpa AtmAnuM, sphaTika jevuM zuddha che; upAdhi-saMga tyAM mUkI, mUDha muMjhAI jAya che. || 6 | mohatyAga karI yogI, sahaja sukha vedatA; khoTA sukhe DUbelAne, ke'tAM AzcaryavAnuM thatA. || 7 || zrutajJAnanA darpaNe A badhAya, sadAcAra sthApI banI zuddha buddhi, nakAmA paradravyamAM te zuM kyAMya, dhare moha ? jenI thaI Atma-zuddhi. [bhujaMga.] || 8 | pranthibhedaka jo jJAna, to zuM zAstrIya-baMdhane? haNe jo AMkha aMdhAruM, dIvo zuM kAmano tane ? // 6 | mithyAtvazala vicchedI, jJAnanuM vaja laI bhame; nirbhaya indrazA yogI, AnaMdanaMdane rame. || 7 || supIyUSa che e payodhi vinAnuM, mahAvyAdhinAzI davAo vinAnuM, bIjAnI apekSA vinAnuM prabhutva, kahyuM jJAnIoe zubha jJAna-tatta. [bhujaMga.] || 8 || zama-6 * AdhAkSaro : peyodhyAje - svasaaho (8) pelI pAra vikalponI, svabhAva Azraye rahe; jJAnano je paripAka, tene 'zama" muni kahe. brahmatulya jue vizva, karmavaiSamya nA icche; potAneya gaNe sAthe, zamI te mokSagAmI che. yoga caDe muni tyAre, kare bAhya kriyA paNa; yogArUDha zame zuddha, thAya bAhya kriyA viNa. dhyAna varSe dayA kerI, nadInA zamapUrathI; vikArarUpI vRkSo sau, UkhaDe dharamULathI. je lAbha sAdhu pAme che, rAkhIne samatA dile; na pAme te tapazcaryA, jJAna, dhyAna kare bhale. svayaMbhUramaNAjhmodhi, sAthe spardhA kare aho ! samatA-rasa jeno te, muni samAna zuM kaho ? jJAna-5 * AdhAkSaro : ramozvAsva - amisa () rahe ajJAnI ajJAna, bhUMDa UkaraDe paDe; rahe sujJAnI sujJAna, haMsa mAna sarovare. mokSa ja eTaluM mAtra, vAraMvAra raTo dile; te ja che jJAna utkRSTa, vadhAre na bhaNo bhale. || 2 | zuddhAtma-bhAvanA keruM kAraNa jJAna sAra che; tethI bIjuM mati kerI, aMdhatA mAtra bhAra che. | 3 // vAdo ane prativAdo, anizcita kahe ghaNA; tattva-nirNaya nA pAme, ghUme kyuM bela ghANInA. || 4 || svadravya guNa paryAye, ramavuM eja zreSTha che; muni de AtmasaMtoSa, jANI A bIjuM veTha che. || 5 | / 3 // || 4 || || 5 || | 6 ||
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ samatA-amRte sicyuM, che mana jenuM rAta dI; rAga-nAga taNA jhere, te muni nA baLe kadI. aho gAjatA jJAna hAthI anerA, vaLI nAcatA dhyAna ghoDA uMcerA; munirAjanI zAnti-sAmrAjya kerI, sadA saMpadA zobhatI A bhalerI. [bhujaMga.] || 7 || || 8 || indriya jaya-7 AdyAkSaro saMpAMatRbhaI - sRvi (8) saMsArathI Dare jo tuM, Icche jo muktiratnane; indriyo jItavAne to, phorava khUba yatnane. pAMce indriya kyArAmAM, tRSNApANI vaDe vadhyA; vikAra-viSa vRkSo A, mUrchA atIva daI rahyA. // 2 // atRpta je nadIothI, te samudrazI indriyo; || 1 || tRpta thaze nahi; thA tuM, AtmAthI tRpta jIva o. // 3 // bhavathI bhAgato joI, jIva viSaya-pAzathI; moharAjataNI dAsI, indriyo AvI bAMdhatI. indriya-mUDha doDe che, mATImAM dhana joIne; pAse paDeluM nA dekhe, amara jJAna-dravyane. mRgatRSNA samA A che, indriyonA sukho mudhA; mUrkha te pAmavA doDe, choDIne jJAnanI sudhA. pataMga, zRMga mastyAdi, eka indriya doSathI; durdazA pAmatA viSe, to zuM na thAya pAMcathI ? 87 || 4 || || 5 || || 6 || || 7 || viveka-nAza je sarje, samAdhi-dhana je hare; te indriye jItAyo nA, dhIramAM te ja mokhare. || 8 || tyAga-8 : || 1 || AdyAkSaro zuasthisazi - svakaane (8) zuddhopayoga bApujI, svIkAruM dhRti mAvaDI; saMyamArthe pitA-mAtA ! rajA mAMguM page paDI. asthira che tamAro A, saMga badheya baMdhuo ! svIkAruM sthira re'nArA, kSamA-zIlAdi baMdhuo. / / 2 / / samatA che priyA mArI, jJAti che sahu sAdhuo; bAhyavarga tajI Ama, dharma-saMnyAsavAna thA. caMdana gaMdha jevo A, dharmasaMnyAsa meLavI; kSayopazamanA bhAvo, paNa tyAjya bane savi. || 4 || zikSA laI guru pAse, AtmajJAna na jyAM sudhI; svayaMgurutva nA pAmyA, sevo sadguru tyAM sudhI. // 5 // svasvasthAna sudhI mAnya, jJAnAcArAdi che ahIM; nirvikalpa avasthAmAM, vikalpa ke kriyA nahIM. karI yogotaNo rodha, yogoya saghaLA taje; bIje kahyuM ghaTe Ama, nirguNa brahmarUpa je. anaMtaguNathI pUrNa, rUpa tyAgI jinendranuM; zobhe; meghaghaTA jAtAM, rUpa jyuM pUrNacandranuM. || 6 || kriyA-9 AdyAkSaro : jJAkriarpekTika - kSaguva (8) 88 || 3 || || 7 || || 8 ||
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnI kriyAruci zAnta, bhAvitAtmA jitendriya; svayaM tare bIjAneya, tAre muni jagatriya. || 1 || kriyAhIna kahyuM jJAna, anarthakArI zAstramAM; cAlyA vinA pahoce nA, mArgano jANa gAmamAM. || 2 || apekSA yogya kriyAnI, kevaLIneya hoya che; svaprakAzI dIvAneya, telAdinI jarUra che. || 3 || 'kriyAkAMDa nakAmo che, bAhya bhAva gaNAya che;' kahe teo vinA khAdhe, tRptine pAmavA Icche. || 4 || kriyAthI guNi-sanmAna, niyama-smRti thaI zake; pedA thAya navA bhAvo, vaLI bhAvo junA Take. || 5 / kSayopazamanA bhAve, je kriyA karatA raho; tethI paDela bhAvonI, paNa vRddhi thatI aho. || 6 || guNo vadhAravA nitya, na paDavA kriyA karo; eka ja saMyamasthAne, rahetA zrI jinezvaro. vacananA anuSThAne, kriyA asaMga AvatI; te A jJAnakriyAkerI, abheda bhUmi zobhatI. || 8 || zAnta rasa vaDe tRpti, indriyAtIta je dile, jIbhathI nahi thAtI te, SaDrasa bhojano bhale. // 3 // svapnavat khoTI saMsAre, tRpti kare gumAnane; AtmavIrya vadhAre che, sAcI tRpti abhrAntane. || 4 | AtmA AtmAvaDe tRpta, pudgalo pudgalo vaDe; pudgalomAM nijAtmAno, Aropa jJAnI nA kare. || 5 || agrAhya je phaLo, zAka, ghI, dahIM, dUdha AdithI; te tRpti che parabrahma, loko A jANatA nathI. || 6 || pudgalothI atRptone, jheranA oDakAra che; jJAnathI tRptane dhyAna-sudhAnA oDakAra che. || 7 ||. atRpta viSayo dvArA, indrAdi paNa nA sukhI; nirlepa jJAnathI tRpta, vizvamAM sAdhu che sukhI. || 8 || - tRti-10 * AdhAkSaro : pIsvazAsva - agApuag (8). pIne jJAna-sudhA; khAI, kriyA kalpalatA phaLo; sAmya tAMbUla AsvAdI, tRpti pAme munIzvaro. || 1 | svaguNe karI tRpti jo, thatI nitya anazvarI; jJAnIne viSayonI zA kAmanI tRpti nazvarI. || 2 // nirlepa-11 * AdhAkSaro : kAhuleAkra - alibear (8) kAjaLa-ghara jevA A, saMsAre snehI svArthanA; lepAya saghaLA loko, jJAna-siddha jarAya nA. | 1 / huM A pugalabhAvono, ke kAraka kyAMya nA; na anumodanAro huM,' AtmajJa lipta thAya nA. || 2 || 'lepAya pudgala skaMdho, huM na lepAuM pudgale; nabha jayuM aMjane? AvuM, jANI lepAya nA dile. || 3 //. AvatuM liptatAjJAna rokavAne, pratikSaNe; nirlepa jJAnayogIne, upayogI kriyA bane. || 4 || 89 90
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 5 | || 6 || kriyAkAMDIya lepAya, zrutAdinA mada bharyo; kriyA vinA ya nirlepa, bhAvanA jJAnane varyo. alipta che AtamarAja nizcaye, che lipta e to vyavahAra Azraye; jJAnI ane zuddha alipta dRSTithI, bane kriyAvAnuM vaLI lisadRSTithI. [vaMzastha.] beu dRSTi thatAM sAthe, jJAna-kriyAnI ekatA; bhUmikA-bhedathI koI ekanI hoya mukhyatA. anuSThAna jenuM aho ! jJAnayukta, badhA doSanA kAdavothI alipta; mahAzuddha ne buddha jeno svabhAva, are jIva ! tene tuM mAthuM namAva. [bhujaMga.] tRNa-tUla samA dIse, spRhAvaMta laghu khare; kamAla che ! chatAM teo, DUbatA bhava-sAgare. || 5 || 'mane name ghaNA loko, kIrti mArI sthaLe sthaLe; uccakuLe huM jamyo chuM.' garva niHspRha nA kare. || 6 || bhUmimAM sUvuM mAMgIne, khAvuM rahevuM jaMgale; toya niHspRhane cakrI-thI adhika sukho maLe. || 7 //. mahAduHkha jANo tame A parecchA, mahAsukha mAno tame A anicchA; sukhonA duHkhonA ahIM sArarUpe, kahyA lakSaNo je maharSi prarUpe. [bhujaMga.] || 8 || || 7 | || 8 | niHspRha-12 * AghAkSaroH svahAjemag - mabhUma (8) svabhAvalAbhathI bIjuM, joIe nA kazuM mane;' Atma-aizvaryathI Ama, niHspRha zrImuni bane. || 1 || hAtha joDI nahIM kone, yAce bhogArthI zvAnavatuM ? asImajJAnI niSkAmI, samaje vizva tRNavatuM. || 2 | jenA phaLo mukhe zoSa, mUccha ne vaLI dainya de; spRhA-viSalatA kApo, jJAna-dAtaraDA vaDe. || 3 || mananA gharathI kADho, vidvAno ! A spRhA haNI; jaDaratirUpI bhaMgI, kero saMga kare ghaNI. || 4 || mauna-13 AdhAkSaroH jaAjJAtete - sovAdI (8) jagata tattvane jANe, te muni suvidita che; samakita ja che mauna, mauna te samakita che. / 1 // AtmA AtmAmahIM AtmA-ne jANe AtamAvaDe; jJAnadarzana cAritra-nuM aikya munine maLe. | || 2 //. jJAna-darzana-cAritra, Atma caraNathI maLe; zuddhajJAnanaye jANo, kriyAnaye kriyAvaDe. te ratnataNA jJAna-zraddhA zuM kAmanA kaho ? jethI pravRtti ratnomAM, na thAya, na phaLe aho ! || 4 || te rIte jethI zuddhAtma-tattvanuM nahi sparzana; na aTakAva doSono, te na jJAna na darzana. / 5 // || ||
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ || 6 | || 7 | sojAthI puSTatA jema, maDaduM jema bhUSaNe; tema saMsAra jANI A, AtmatRpta muni bane. vANI na bolavA rUpe, ekendriya mauna che; jaDamAM apravRtti je, yogonI; zreSTha mauna che. dIvAnI badhI che kriyA jyotipUrNa, kriyA tema jenI badhI jJAnapUrNa; rame zuddha caitanya bhAve sadA je, mahA mauna tevA muninuM virAje. [bhujaMga.] jIva-deha bhaLelA che, tenA bhedanI jhaMkRti; pariNamela citmAtra, jJAnayogIndrane thatI. | || 9 || suvighAMjanA sparzathI AMkha jyAre, avidhAnuM aMdhAruM bhAre vidAre jue te kSaNe yogIo dhyAna-teje, nijAtmA viSe zrI parAtmA saheje. [bhujaMga.] || 8 || II & II. vidhA-14 * AdhAkSaroH jajelapanA - vajIruM (8). jaDa-anitya-gaMdAmAM, sva-nitya-zucitA-mati; avidhA kahI yogIndra, vidyA che tattvanI mati. || 1 ||. je jue nitya AtmAne, anitya para-saMgane; kare na mohano cora, temanA dhyAna-bhaMgane. || 2 || lakSmI Urmivat jANo, vAyuvatuM AyunI kSaNo; kAyA vAdaLa jevI A, vicAro he vicakSaNo. | 3 |. pavitra paNa gaMduM je, kare azucithI banI; te dehe zucitA-brAnti, thaI dAruNa mUDhanI. || 4 | nAhIne samatA-kuMDe, pApanA mela dhoIne; te pavitra mahAtmA che, pAme pharI na melane. || 5 || ghara, zarIra, paisAmAM, svabuddhi pAza che navo; nAkhyo bIje chatAM pote, baMdhAI jAya che jIvo. || 6 | - viveka-15 * AdhAkSaroH jIdeTesaiI - anijeaho (8). jIva karma maLelA che, dUdhamAM pANInI samA; kare judA munihaMsa, vivekI kSaNavAramAM. || 1 ||. dehAtma-ekatA bhAna, sadA saMsAramAM maLe; dehAtma-bheda vijJAna, doDo janma ya nA jaDe. || 2 || dekhAya zuddha AkAza, dhUMdhaLo netra rogIne; AtmA vikArI dekhAya, avivekathI bhogIne. | 3 || sainikoe karyuM yuddha, rAjAkeruM gaNAya che; aviveke karyuM karme, AtmAmAM khatavAya che. || 4 || iTaneya jue sonuM, jevI rIte dhaturIo; dehAdimAM jue tema, AtmAne avivekIo. || 5 || anicchato paraMbhAvo, viveka zelathI paDe; icchato jo paraMbhAvo, aviveke nahIM paDe. || 6 | je AtmAmahIM AtmAne, joDe che kArako vaDe; kyAM aviveka tene che, je pudgale nahIM paDe. || 7 || 94 93
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ ame cAri saMjIvanI cAra nyAye, ghaNuM icchIe nitya kalyANa saumAM. [bhujaMga.] || 8 | aho zastra cAritranuM dhyAna-TANe, ghaTyuM che munie viveke sarANe; banyuM che ghaNuM tIkSNa saMtoSadhAre, mahAzaktimAnuM karmazatru-mahAre. [bhujaMga] | 8 || * * * * * mAdhyathya-16 * AdhAkSaro : ramasvarUpa - jumAva (8) raho madhyastha bhAve sau, jagamAM ThapakA vinA; kutarka kAMkarA pheMkI, choDI do chokarApaNA. || 1 | madhyasthano manovatsa, yukti-gAya anusare; manaHkapi haThIlAno, kheMce te pUMchaDAvaDe. || 2 || svamAM sAcA bIje khoTA, AvA nayo viSe rahe; samabhAve mahAtmA te, "madhyastha" jJAnIo kahe. || 3 || svasvakarma kare loko, bhogave te svayaM ahIM, tyAM munirAja madhyastha, rAga-dveSa dhare nahIM. || 4 || paranA guNa doSomAM, jyAM sudhI mana rakta che; madhyastha tyAM sudhI Atma-bhAve rahevuM prazasta che. | 5 | judA-judA nadI-mArgo, maLe eka ja abdhine; madhyasthanA judA mArgo, maLe eka ja muktine. || 6 | mAtra rAge svanA zAstro, paranA dveSa mAtrathI; bhajIe ke tajIe nA, kintu madhyastha netrathI. || 7 vaLI maMda mithyAtvI Adi jIvomAM; are ! mAtra madhyastha AMkhe sadAye, nirbhaya-17 * AdhAkSaro : pabhaThThalama - jyAMbhasa (8) para-icchA nathI jene, svabhAve je kare gati; bhayanI bhrAMtithI kulAMti, tenI alpa zuM nA thatI ? || 1 ||. bhaya-agninI rAkhoDI, jevA A sukhathI saryuM, bhaya-vihoNuM suzreSTha, jJAnamAM sukha che bharyuM. || 2 || chupAvavuM nathI jene, levuM-devuM kazuM nathI; te munIndra Dare zAnA? je jue joya jJAnathI. / 3 //. laIne eka brahmAstra, haNatA moha-sainyane; yuddhamAM hAthIzA sAdhu, na pAme bhaya-dainyane. | 4 || mayUrI jJAna daiSTinI, phare jo mananA vane; bhaya bhorIMga Ave nA, to AtmAnaMda caMdane. | 5 jyAM mohAstra mudhA tevuM, jJAna-kavaca je dhare; karmanA yuddhamAM zAnA, te hAre athavA Dare ? || 6 || bhaya-vAyuthI mUDhAtmA, tUlavatuM jAya Abhale; jJAna-gariSTha sAdhunuM, rUMvADuM paNa nA cale. | 7 || sadA citta jene pariNAma pAmyuM, bhayothI vihoNuM sucAritra jAmyuM; tape jJAna-sAmrAjya jenuM akhaMDa, Dare te muni kyAMthI ? teje pracaMDa. [bhujaMga.] | 8 || 95
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ In :TI. anAtma-prazaMsA-18 AdhAkSaroH nasloguuMza - savoapa (8) nathI jo guNothI pUrNa, svaprazaMsAvaDe sayuM; guNothI pUrNa jo tuM che, svaprazaMsAvaDe saryuM. || 1 || svotkarSa-pUrathI puNya-mULIA zreya-vRkSanA; pragaTa karato pAmIza, phaLa zuM? kara ciMtanA. | 2 //. guNonA doraDA tArA, pakaDIne bIjA tare; aho ! svayaM grahyA jo teM, pADaze bhava-sAgare. || 3 | uccatva daiSTinA doSe, svotkarSa-jvara jo caDe; saMbhALI pUrva AcAryo, UtAro namratAvaDe. | || 4 || zarIra-rUpa-paisA-strI para paryAyathI are ! zuM cidAnaMda AtmAne, gumAna karatAM maLe ? || 5 || sarva AtmA viSe zuddha-paryAyo sarakhA ahI; azuddha tuccha hovAthI, garva-hetu bane nahIM. || 6 svotkarSa pavane preryo, sa-mudra che chatAM muni ! guNonA karI parUpoTA, kare naSTa zuM nirguNI ? || 7 || apekSA nathI ke nathI kSetra-kALa, taNI koI sImA mahAjJAnamUrti; gayo uccatA-nIcatAno vicAra, rame yogIo saccidAnaMda skUti. bhuijaMga.] || 8 || tattvadaiSTi-19 * AdhAkSaroH rUmabAsulA - hAbhajha (8). rUpamAM rUpanI dRSTi, rUpane joI mohatI; arUpI tattvanI dRSTi, arUpImAMhi DUbatI. // 1 // bhramavADI bahirdaSTi, bramanI chAMya jovuM e; abrAnta tattvadraSTA tyAM, sukha-icchAthI nA sue. | 2 | bAhya-dRSTithI joyelA, prAmAdi mohane kare; tattvanetre mahIM jotAM, te ja vairAgyane kare. / 3 / sudhA bharI bahirdaSTA, dekhe rUpALI suMdarI; tattvadeSTA jue sAkSAt, mUtra-viSTAnI kothaLI. || 4 || lAvaNyapUrNa kAyA A, bahirdaSTA jue narA; tattvadeNa jue Ama, khAze A kAgakUtarA. | 5 || hAthI-ghoDe bharyA mahelo, vismaya-hetu ajJane; hAthInA vanathI jUduM, kaMI na dekhAya vijJane. bhabhUti vALanA loca, malina vastravAnathI; moTA saMta gaNe mUDha, tattvajJa zuddha jJAnathI. / 7 //. jhare jyAMthI kAruNya-pIyUSa-vRSTi, tare prANI te joIne tattvadRSTi; nathI yogiloko kusaMskAra mATe, lIdho janma che vizva-uddhAra mATe. || 8 || sarvasamRddhi-20 * AdyAkSaroH praIkinaadhyA - jJAbatra (8) pracAra bAhyadRSTino, yogIne baMdha thaI jatAM; AtmAmAM spaSTa dekhAya, sarva samRddhi bhavyatA. || 1 || indrANI samatA; vaja, dhairya; bAga samAdhi che; jJAna vimAna moTuM - A, muninI indraRddhi che. // 2 // 98
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ kriyA-jJAna taNA carma-chatra vistArI vAratA; mohamleccho taNI vRSTi, muni cakrI zuM nA thatA ? || 3 | navabrahma sudhAkuMDa-sthiti svAmI mahAmuni; zeSanAga samA zobhe, kSamA-rakSaka saguNI. || 4 || adhyAtma ucca kailAsa, viveka naMdI ulase; jJAnagaurI kriyA gaMgA, muni zaMkarazA dIse. || 5 || jJAna-darzana-candrArka AMkha che narkanAzI che; sukhAbdhi magna yogInI, Rddhi viSNuthI khAsI che. / 6 brahmAnI bAhya-sRSTi to, parApekSAthI dakSa che; Attara-guNonI sRSTi, muninI nirapekSa che. || 7 II. traNe srotathI jema gaMgAnuM pUra, traNe ratnathI tema je che sanUra; arihaMtanuM sthAna che vizvamULa, nathI siddha yogIndrane eya dUra. bhujaMga.] | 8 || karma-sRSTi UMcI nIcI, joI lo pITha UMTanI; jAti AdinuM vaiSamya, tyAM rati kaI yogInI ? || 4 II. caDelA prazamazreNi, hoya cho zrutakevaLI; bhamADe duSTa karmo A, dIrgha saMsAramAM pharI. || 5 | najIkanI badhI cIjo, jANe thAkI UbhI rahe; karmanuM phaLa to kArya-paryanta doDatuM rahe. || 6 | karma acaramAvarte, coratuM dharma dekhatAM; caramAvartI sAdhunuM, nAcatuM chidra pekhatAM. | 9 || dhare sAmya je kamakerA vipAko, vicArI dile kADhatA doSa-DAgho; cidAnaMda puSpotaNA khUba mIThA, raso cUsatA bhRgazA te ja dIThA. [bhujaMga.] || 8 | / 1 / karmavipAka-21 * AdyAkSaroH du:jejAkaca - nakala (8). du:khamAM na bane dIna, sukhamAM nahi vismayI; muni jANe jagatu AkhuM, cAle karmaphalAzrayI. jemanA AMkha-izAre, parvatoya tUTI paDe; bhikSA paNa na pAme te, viphare karma je paLe. jAti-buddhi nathI toye, thAya jo rIjha karmanI; raMka paNa bane rAjA, mahA sAmrAjyano dhaNI. - bhavoDhega-22 * AdyAkSaroH matu kAhute - tejhedha (8). madhyabhAga UMDo jeno, ajJAnavajanI talI; saMkaTa-parvate saMdhyA, mArga durgama jyAM vaLI. | 1 // tRSNA-pavane pUryA, pAtAlakuMbha zA khare; kaSAyo citta-saMkalpa-mojAthI bharatI kare. | || 2 // kAmano vaDavA-agni, sneha-dhanathI baLe; jyAM ghora roga zokAdi, matsya magara UchaLe. || 3 //. durbuddhi vIjaLI; IrSyA, vaMToLa; droha garjanA; joI gherAya tophAne, badhA vahANanA jaNA. || 4 ||. | 2 II || 3 | 99 100
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ te dArUNa saMsAra-abdhithI jJAnI UbhagI; taravAnA upAyone, zodhe yane nahIM DagI. telapAtra taNA dhArI, ke rAdhAvedhInI samA; kriyA kare banI lIna, bhavathI DarI AtamAM. jheranuM jhera agninuM agni auSadha che khare; saMsArathI Dare toye, upasargathI nA Dare. dharI cittamAM bIka saMsAra kerI, pahelAM muni pAmatA caeNryakeDI; pachI to nijAnaMdakerI samAdhimahIM bIka DUbe, TaLe sau upAdhi. [bhujaMga.] ghavAyA lokasaMjJAthI, nIcuM joI dhImuM kahI; satyaaMge paDyo ghAta, tenI vyathA kahe ahIM. || 6 || dharma AtmAnI sAkSIe, thAya; zuM kAma lokathI ? prasannacandra ne cakI, bharata-vAta zuM nathI ? || 7 || parabrahma karI samAdhisthitinA, dhaNI zrImuni lokasaMjJA vihoNA; rahe che sukhe droha, mAtsarya, mAyA, mamatvAdi choDI mahAyogirAyA. || 8 || || 7 || || 8 || lokasaMjJAtyAga-23 * AdhAkSaro : pAbololarjI - vadhapa (8) pAmI cha guNasthAna, UtAre je bhavAdrithI; rame na lokasaMjJAmAM, lokottara sthiti yati. | 1 | boranA badale mUrkha, Ape cintAmaNi yathA; zuddha dharma taje mUDha, janaraMjanathI tathA. || 2 || lokasaMjJA nadI moTI, taNAya sau pravAhamAM; rAjahaMsa samA sAdhu, dhase sAmA pravAhamAM. | 3 || laI AlaMbana lokonuM, jo bahumati Adaro; to mithyAdeSTino dharma, choDAze zuM kadI kharo? || 4 || jaina-ajaina lokomAM, mokSArthI alpa hoya che; thoDA jhaverIo hoya, AtmArthI alpa hoya che. || 5 | zAstradRSTi-24 * AdhAkSaro : catrazAzApa - zuazAari (8) carmacakSu badhAne che, devane avadhitaNI; kaivalya cakSu siddhone, sAdhune AMkha zAstranI. | 1 || traNeya lokanA bhAvo, jANe sAme ja hoyanI; jue tema muni jJAna-magna AMkhathI zAstranI. || 2 | zAsana-trANa zaktithI, kahI niyukti zAstranI; che vItarAga vANI e, ghaTe na anya koInI. | 3 || zAstra AgaLa che jyAre, prabhu AgaLa te paLe; prabhu AgaLa che jyAre, nakkI siddhi badhI maLe. || 4 || parokSa tattvamAM doDI, vagara zAstra-dIvaDe; pAme phleza ghaNA mUrkha, Theso khAtA paLe paLe. || 5 || zuddha bhikSAdiye khoTA, zAstrAzA jAya je kSaNe; padasparza nivArIne, mUrkha kyuM gurune haNe. || 6 || 101 102
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUrchAgrasta manuSyone, vizva AkhuM parigraha; mUrchAmukta mahAtmAne, vizva che aparigraha. || 7 || || 8 | ajJAna sApano maMtra, lAMghaNa svairitA-vare; dharma-udyAnamAM nIka, zAstra AvuM kahyuM khare. arihaMtanA zAstranA jANakAra, kahenAra, pote kahyuM pALanAra; vaLI zAstramAM dRSTi che eka mAtra, mahAyogI te mokSa pAme supAtra. [bhujaMga.] || 8 || parigraha-25 * AdyAkSaroH baupagAMpa - strInim (8) badalAto na rAzithI, vakratA nahi choDato; parigraha kayo A che, graha ? jagata pIDato. || 1 || usUtra dhULa UchALI, A parigraha-jorathI; barADA veSadhArInA, zuM kAne paDatA nathI ? parigraha tajI banne, je udAsInatA dhare; te nirgastha mahAtmAne, traNe loka page paDe. | 3 | gAMTha aMdara jo hoya, vyartha sAdhunI sAdhanA; kAMcaLI mAtranA tyAge, sApa nirviSa thAya nA. || 4 || parigrahataNA tyAge, pApa-raja cAlI jatI; jAya taLAvanuM pANI, je paLe pALa tUTatI. / 5 // strI, putro tajyA jeNe, mUcchathI mukta je thayA; citmAtra magna yogIne, pugala-baMdhano kayA? || 6 || niryAta sthAna jevA A, dharmopakaraNo vaDe; aparigrahanuM dhairya, ciThThIpa munine maLe. | 7 / anubhava-26 * AdyAkSaroH kreuMatItIka - ahoamoSa (8) kevaLa-zrutathI jUdI, sadhyA jaryuM dina rAtathI; aruNa che anubhUti, pUrve kevala-sUryathI. / 1 //. udyamo sarvazAstronA, dizA-darzana jANavA; anubhava ja che zakta, saMsAra-pAra ANavA. || 2 || atIndriya paraMbrahma, anubhava vinA nahIM; seMkaDo zAstra-yuktithI, samajAya kadI ahIM. // 3 // 'atIndriya padArtho jo, jaNAya yukti-tarkathI; Aja sudhI karyo hota, prAze nirNaya to mathI.' | 4 | kalpanA-kaDachI saunI, zAstranI khIra sparzatI; viralA koka ja cAkhe, anubhavanI jIbhathI. * 5 / aho ! lipimayI dRSTi, vAlmI ke manomayI; advaita brahma zuM dekhe ? jo anubhUti nA thaI. || 6 || amohatvathI nidrA nA, nathI svapna na jAgRti; samApta kalpanA thAtAM, cothI "anubhava" sthiti. || 7 | prabhu-zAstranI AMkhathI jANI sarva, mahA zabdanA brahmane TALI garva; svasaMvedya je che parabrahmacandra, anubhUtithI jANatA te munIndra. [bhujaMga.] | 8 || 103 104
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga-27 * AdhAkSaroH jokakuIrca - AsthAbha (8) joDe mokSathI te yoga, sarva-AcAranI sthiti; sthAna, varSArtha AlaMba, ekAgratA vizeSathI. karmayoga ahIM be che, jJAnayoga traNe lahyA; nakkI virativaMtomAM, bIja mAtra bIje kahyA. || 2 | kRpA nirveda, saMvega, prazama-bhAva hetu che; bhedo darekanA IcchA-pravRtti-bhairya-siddhi che. || 3 | 'icchA' tenI kathA-prIti, 'pravRtti pALavuM ane; "svairya" vidhvathI nA bIvuM, 'siddhi' ApavuM anyane. | 4 || caitya-vaMdana AdimAM, artha-AlaMbanA vaDe; sthAna-varSe prayatnothI, yogIne dhanyatA maLe. | 5 | AlaMbanataNA jANo rUpI arUpI bheda be; arUpI siddha tAdAbhya, anAlaMbana yoga e. || 6 || sthAnAdinA prIti-bhakti, vacana ne asaMgathI; ayoga prAptithI yogI, meLave yoga mokSathI. || 7 || 'bhale sthAna Adi kazuMye na jANe, bhaNAvo chatAM tIrthanA nAza-TANe;" kahI ema je sUtra saune bhaNAve, mahAdoSa AcAryavaryo jaNAve. [bhujaMga.] || 8 || - niyoga-28 * AghAkSaroH sthApAzrIju - brabra (8) dhyAna RcAvaDe brahma-agnimAM karma homato, bhAva-yAgathI yogIndra, sAco yAga svIkArato. | 1 // pApa nAzaka niSkAma, jJAnayajJa rati karo; sukha-icchAthI melA A, sAvadha yajJa saMharo. | 2 //. A karmayAga paNa thAya ja brahma-tyAga jyAM veda sAkSI vaLI citta-azuddhi tyAga;' je ema mAnI bahu yajJa karyA kare che, te yena-yAga vaLI kema kaho taje che? [vasattatilakA] I 3. zrIvItarAga pUjAdi, adhikArI gRhasthane; brahmayajJa kaheluM che, zuddha jJAna ja yogIne. || 4 | judA dhyeye kaheluM ne, adhikArI judA vaLI; keme karmo nahI kApe, putreSTivajuo jarI. || 5 |. brahmArpaNa paNa brahma-yajJahetu bane sthaLe; jo ahaMkAra homAya, karma brahmAgnimAM paDe. || 6 || ApIne brahmamAM sarva, brahmarSi brahmadeSTimAnu; home brahmathI abrahma, brahmamAM; brahmaguptimAnuM || 7 || brahmAdhyayanamAM rakta, parabrahma samAdhimAna; pApapaMke na lepAya, brAhmaNa satyayAgavAn || 8 || bhAvapUjA-29 AdhAkSaro : dalapuA - anuSa~ka (8) dayA-jaLe karI snAna, saMtoSa vastra dhArIne; vivekanuM karI TIluM, pavitra bhAva lAvIne. bhakti kezarathI mizra, zraddhA sukhaDathI krame; navabrahmataNA aMge, zuddha AtmA pUjo tame. || 1 | || 2 || 105 106
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ || 5 || puSpamALA kSamA kerI, be zreSThavastra dharmanA; ghareNAM dhyAnanAM lAvI, karo AtmAnI arcanA. || 3 || AThe mado taNA tyAge, Alekho aSTamaMgaLo; jJAnAgnimAM susaMkalpa-agara-dhUpane dharo. dharmasaMnyAsa agnithI, UtAro dharma bhrUNane; sAmarthya-yoganI zuddha, karo Arati pUrNane ! anubhavataNo sAme, maMgaLa-dIvaDo dharo; yoganRtya karo vAgha-trika saMyama Adaro. ullAsapUrNa haiyAthI, satya ghaMTa vagADatAM; bhAvapUjA karo mokSa-sukho pAse ja AvatA. kare bhedathI sAdhanA je prabhunI, kare te gRhastho bhale dravya-pUjA; abheda kare sAdhanA je prabhunI, muni te kare zuddhithI bhAva-pUjA. [bhujaMga.] // 4 // || 6 || || 7 || || 8 || dhyAna-30 AdyAkSaro : - dhyAdhyAsatha - jidhAvi (8) dhyAtA dhyeya tathA dhyAna, traNeya eka jo thayA; ananya mananA svAmI, to muni duHkhI nA rahyA. // 1 || 'dhyAtA' che antarAtmA ne, paramAtmA ja dhyeya' che; ekAgratA-mati 'dhyAna', ne 'samApatti' aikya che. | 2 || vRtti kSINa thatAM zuddha, AtmAmAM ja prabhu dIse; samApatti kahI ene, chAyA jema maNiviSe. 107 // 3 // samApatti vaDe prApti, zrIjinanAmakarmanI; tenA sAmIpyathI thAya, kramazaH prApti RddhinI. ghaTe dhyAna-phaLe Ama, vIza sthAnaka Adiye; maLe che kaSTa rUpe to, abhavyoneya; jANIe. jitendriya ane dhIra, prazAnta, dhairya AdarI; nAsAgre nayaNAM DhALI, yogI sukhAsanI vaLI. dhAraNAtaNI dhArAthI, mananI vRtti rokatA; prasanna apramAdI ne, cidAnaMda-sudhA pItA. vipakSahIna sAmrAjya, AtmAmAM ja vadhAratA; traNeya lokamAM AvA, dhyAnInI nathI tulyatA. tapa-31 / AdyAkSaro tabATAsAduMH - jyAMka? (8) tapAve karmane tethI, jJAnane tapa che kahyuM; Abhyantara ja te iSTa, bAhya te poSavA rahyuM. bAlanI sukhavRtti che, je taNAya pravAhamAM; utkRSTa tapa jJAnInuM, cAle sAmA pravAhamAM. TADha ke taDako jema, sahe che dhana-icchuko; bhavodvigna sahe tema, je tattvajJAna-vAMchako. sArA upAyamAM masta, muktikerI mIThAzathI; jJAnI tapasvIone to, vRddhi AnaMdanI thatI. 'duHkharUpa tapazcaryA, vyartha che' - ema je lape; buddhi bogasa bauddhonI, jJAnAnaMda vadhe tape. 108 // 4 // || 5 || || 6 || || OM || || 8 || || 1 || || 2 || || 3 || // 4 // || 144 ||
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizcaye vyavahAre ne, kriyAmAM vaLI jJAnamAM; ekapakSIyatA choDI, caDelA zuddha sthAnamAM. amUDha lakSI sarvatra, pakSapAtathI vegaLA; sarvanayAzrayI sAdhu, varte AnaMdI ekalA. || 8 || jyAM brahma, jinanI pUjA, jyAM kaSAya ghasAya che; jyAM sAnubaMdha AjJA te, zuddha tapa gaNAya che. || 6 | karo te ja tapazcaryA, durthAna jyAM na UchaLe; yoga-hAni na jenAthI, indriya-baLa nA TaLe. || 7 || je mULa-uttara guNonuM vizALa rAja, te sAdhavA tapa kare bahu yogirAja; che bAhya-Attara kahyuM tapa be prakAre, te sAdhunA jIvanamAM samatA vadhAre. [vasantatilakA] II 8 / sarvanayAzraya-32 * AghAkSaro : bhAvisasa - paniamU (8). bhale doDe nayo sarve, paNa svabhAvamAM Thare; AthI cAritravAnuM sAdhu, rahe sau naya-Azare. || 1 || paraspara navo pakSa-pratipakSe ghaNA laDe; madhyastha sukhano jANa, jJAnI sau naya Adare. || 2 || vizeSahIna vAkyo sau, mAnya amAnya ke thatA; vizeSayukta che mAnya, A che sarvanayajJatA. || 3 sarva nayajJane hoya, mAthathya ke kRpAkrIDA; judA-judA nayo dvArA, mUDhane mAnanI pIDA. || 4 || sarvanayajJane zreya, maLe che dharmavAdathI; haThIlAne maLe UMdhuM, zuSkavAda-vivAdathI. prakAzyo jemaNe sarva-nayavAnuM dharma lokane; pariNamyo dile jenA, ho namaskAra temane. || 6 / upasaMhAra AdyAkSaroHyuzuaSTa (pa), nivAacilejA-kri(12) pUrNa che magna che sthira nirmohI che, jJAnI che zAnta che indriyo jItI che; tyAgI che, che kriyApremI ne tRpta che, lepathI mukta che, niHspRhI maunI che. sragviNI] || 1 || yukta che zuddha vidyAviveke sadA, sAva madhyastha ne bhItithI dUra che; svaprazaMsA kare nA kadI tattvanI, daSTivALA vaLI RddhinA pUra che. gnigviNI] || 2 || jANa che karmaverA vipAkotaNA, UbhagyA che mahAghora saMsArathI; lokasaMjJAthakI vegaLA che ghaNA, zAstradraSTA, amUcchita che vastuthI. [gviNI] | 3 || zuddha anubhUtinA svAmI che. yogavituM, satya yajJovaDe satya che yogavitu: bhAvapUjA ane dhyAna tapasyA kare, sAdhu AvA sadA sau no Adare. sigviNI] || 4 || 109 110
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTakothI sunirNata, jANIne spaSTa tattvane; muni mahodayI pAme, jJAnasAra-samatvane. || 5 || nirvikAra nirAbAdha, pAmelA jJAnasArane; parAzA muktane mukti, ahIM ja aNagArane. || 6 || vANI-pANIthI bhIMjAyuM, citta jo jJAnasAranA; bALa nahi kadIye to, bhaDakA moha-AganA. || 7 || aciMtya koI sAdhunI, jJAnasAra gariSThatA; jatA jethI sadA UMce, nIce nahIM kadI jatA. | 8 || phlezakSaya kriyAdvArA, deDakAnA cUrA samo; jJAnasAre karAyelo, baLelA te cUrA samo. jJAnapUta kriyA bIje, hemakuMbha samI kahI; sAcuM che; kadI tUTe to, teno bhAva taje nahIM. || 10 || kriyA-rahita je jJAna, jJAna rahita je kriyA; aMtara beunuM jANo, sUryane khajUA samuM. || 11 / pUrNa virati cAritra, jJAna-utkarSa jANajo; tethI te pAmavA jJAna-nayamAM dRSTi ANajo. || 12 // koInuM manaDuM aho ! viSayanA tAve pIDAyeluM che, koInuM viSazA kutarkavamaLa bhAre bharAyeluM che; durverAgyathI koIne haDakavA, ajJAnamAM koInuM, thoDAonuM ja nirvikAra mana che, te jJAnasAre banyuM. / ra II gIto citta-ghare gavAya madhura, zuddhi karAvAya che; vRddhi prApta viveka-toraNa pratidvAre lagAvAya che; pUrNAnaMdathI pUrNa AtmavaranA bhAgye ja jANe thayo, zrI cAritra vadhU-vivAha-jalaso, A grantha bahAne banyo. || 3 | bhAvonA supavitra chANathI badhI bhUmi lIpelI banI, pANI chAMTyuM badheya sAmyanuM; mUkI mALA vivekotaNI; adhyAtmAmRtapUrNakuMbha ja dharyo, A zAstramAM AcaryA, pUrNAnaMdI pravezatAM sva-nagare, A maMgaLo che karyA. 4 || zrImad devagurutaNA guNagaNe cokhA tapAgacchamAM, prajJA ucca dharI zrI jItavijaye je zobhatA dakSamAM; teonA gurubhAI zrI nayamuni, te prAjJanA ziSyanI, vizone kRti A yazovijayanI, AnaMda Apo ati |zArdUla.] || 5 || granthakAra-prazasti AdhAkSaroH teyogIbhAzrI - ke (pa-1) te zrI siddhapure mahendrapurIthI spardhA karI je rahyo, dIvALImahIM jJAnadIpaka samo A grantha pUro thayo; AnA bhAvanathI pavitra manaDuM jenuM hiloLe caDe, ho dIvALI sadaiva aSTakataNA tene ghaNA dIvaDe. || 1 | gUrjara-padyAnuvAdaka-prazasti kalApUrNa-kRpAM prApya, grAme gAgodare vare / muktIndu-municandrAbhyAM, raciteyaM kRtirmudA // (vi.saM. 2042) 111 11 ra