Book Title: Sringar Nav Chndrika
Author(s): Vijayvarni, V M Kulkarni
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020752/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir MANIKACHANDRA D. JAINA GRANTHAMALA: NO. 50 SRNGARARNAVACANDRIKA (Alankarasamgraha) of VIJAYAVARNI Edited by Dr. V. M. Kulkarni, M. A., Ph. D. 1 Published by BHARATIYA JNANAPITHA For Private and Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Manikachandra D, Jaina Granthamala General Editors : Dr. H. L. Jain and Dr. A. N. Upadhye Published by Bharatiya Joanapitha Head office 9, Alipur Park Place, Calcutta-27 Publication office Durgakunda Road, Varanasi-5 Sales office 3620127 Netaji Subhas Marg, Delhi-6 First Edition V. N. S. 2495 V. S. 2026 A. D. 1969 Price Rs. 3 For Private and Personal Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra General Editorial Introduction www.kobatirth.org CONTENTS Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1. Critical Apparatus 2. The Personal History of Vijayavarni 3. Date of King Kamiraja 4. Vijayavarni's Poetry 5. The Title of the Present Work 6. A Brief Summary of the Contents of Srngararnavacandrika 7. Sources of Srigararnavacandrika 8. Acknowledgement Detailed Table of Contents Text Appendix - A akArAdyanukrameNa padyasUcI Appendix-B-C List of passages in the textderived from earlier Alamkara Works Appendix-D Srngararnavacandrika and Alamkara-samgraha. Appendix - E vizeSapadAni Appendix-F References For Private and Personal Use Only ... ... ... 9.0 vii 1-22 1122 3 6 8 10 21 23-66 1-97 121 141 156 160 172 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir General Editorial It gives us great pleasure to present to Indologists an edition of the Srngararnava-candrika, a hither-to unpublished work on Sanskrit poetics. Vijayavari, a disciple of Munindra Vijayakirti, composed this work at the request of King Kamiraja of Bangavadi.(in Karnataka) who flourished, it is believed, towards the close of the 13th century. A. D. The work deals with various aspects of poetics. It commemorates the glory of King Kamiraja by means of the examples with which the author illustrates the different points of poetics. In this respect the work is akin to the Rasagangadhara of Jagannatha, Ekavali of Vidyadhara and Prataparudra-yaso-bhusana of Vidyanatha in which all the examples are composed by the authors themselves and contain panegyrics of their patrons. The present edition of the Sungararnava-candrika is based on a single Ms. which fell into the hands of Dr. A. N. Upadhye who entrusted it to Dr. V. M. Kulkarni for authentically editing it. No other Ms. is reported from any other source. Dr. Kulkarni, who is a very keen student of Sanskrit poetics, has spared no pains in presenting the text as faithfully as was possible in the circumstances. He has added a learned and critical Introduction to the text wherein he has discussed various relevant topics, such as the personal history of the For Private and Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra viii www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir author, his age, his poetry, the title of the work, a summary of its contents and its sources. He has also added at the end various useful Appendices. All this material, so carefully presented, it is hoped, will be of great use to readers in appreciating the contents of this new work on Sanskrit poetics. Jabalpur Kolhapur This Granthamala has done signal service to the cause of Jaina literature by bringing to light many unpublished works in Sanskrit and Prakrit. We are grateful to Shriman Shanti Prasadaji and to his enlightened wife Smt. Ramaji for so generously shouldering the responsibility of this Granthamala. It is both an opportunity and a challenge to all earnest workers in the field of Jaina literature. Many small and big works in Sanskrit, Prakrit, Apabhramsa etc. still lie neglected in old Bhandaras; and we earnestly appeal to our scholars to edit them and present them in a neat form, so that the cultural heritage of our land is properly appreciated. Our thanks are due to Dr. V. M. Kulkarni for his kindly editing this work for our Granthamala. H.L. Jain A. N. Upadhye For Private and Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pradhAna sampAdakIya zRGgArArNava-candrikA ke isa sampAdana ko bhAratIya vidyA ke premiyoM ke samakSa prastuta karate hue hameM bar3I prasannatA ho rahI hai| yaha racanA saMskRta kAvyazAstra viSayaka hai jo abhI taka aprakAzita thii| isake kartA munIndra vijayakoti ke ziSya vijayavarNI the aura unhoMne ise karnATaka pradezIya vaMgavADi ke kAmirAja nAmaka nareza kI prArthanA se banAyA thaa| ye nareza 13vIM zatI ke anta meM hue mAne jAte haiN| grantha meM kAvyazAstra viSayaka aneka bAtoM kA samAveza hai jinake udAharaNoM meM rAjA kAmirAja ke yaza kA varNana kiyA gayA hai| isa sambandha meM yaha racanA jagannAthakRta rasagaMgAdhara, vidyAdharakRta ekAvalI tathA vidyAnAthakRta pratAparudrayazobhUSaNa se samAnatA rakhatI hai kyoMki unameM bhI samasta udAharaNa unake kartAoM dvArA svayaM racita haiM aura unameM unake saMrakSakoM kA yazogAna bhI pAyA jAtA hai.| .. zRGgArArNava-candrikA kA prastuta saMskaraNa kevala eka mAtra prAcIna pratipara AdhArita hai jo DaoN0 A0 ne0 upAdhye ko hastagata huI thI aura jise unhoMne prAmANika rIti se sampAdana hetu DaoN0 vhI0 ema0 kulakarNI ke. supurda kI thii| isakI anya kisI prAcIna prati kA kahIM se abhI taka patA nahIM cala sakA hai| DaoN0 kulakarNI saMskRta kAvyazAstra ke bar3e laganazIla adhyetA hai aura unhoMne vartamAna paristhitiyoM meM jahAM taka sambhava thA vahA~ taka grantha ko usake yathArtha svarUpa meM prastuta karane meM koI korakasara nahIM rkhii| unhoMne grantha kI vidvattApUrNa AlocanAtmaka prastAvanA bhI likhI hai, jisameM unhoMne granthakartA kA itihAsa, racanAkAla, kAvyasvarUpa, granthanAma tathA saMkSipta viSaya-varNana evaM usake srotoM Adi aneka For Private and Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upayogI viSayoM kA vivecana kiyA hai| unhoMne grantha ke anta meM aneka upayogI pariziSTa bhI jor3e haiM / yaha saba sAmagrI bar3I sAvadhAnI se prastuta kI gayI hai aura AzA kI jAtI hai ki vaha isa kAvyazAstra viSayaka racanA ke viSayoM ko samajhane meM pAThakoM ko bahuta upayogI siddha hogii| - prastuta granthamAlAne saMskRta aura prAkRta bhASAoMke aneka aprakAzita granthoM ko prakAza meM lAkara jaina sAhitya kI smaraNIya sevA kI hai| hama zrImAn zAntiprasAda jI aura unakI viduSI patnI zrImatI ramAjI ke bahuta kRtajJa haiM ki unhoMne isa granthamAlA ke bhAra ko bar3I udAratApUrvaka apane kandhoMpara vahana kiyA hai / unakA yaha kArya jaina sAhitya ke kSetra meM utsAhapUrNa kAryakartAoM ke lie eka suavasara aura cunautI bhI hai| saMskRta, prAkRta, apabhraMza Adi bhASAoM meM likhita aneka choTI bar3I racanAeM abhI bhI prAcIna bhaNDAroM meM upekSita par3I huI haiM / hamArA apane vidvAn bandhuoM se AgrahapUrvaka nivedana hai ki ve ina racanAoM ko svaccha rUpa meM sampAdita kara prastuta kareM jisase hamAre deza kA sAMskRtika dAya yathocita rIti se samajhA va sammAnita kiyA jA ske| hamArI granthamAlA hetu kRpApUrvaka isa granthako sampAdita karane ke lie hama DaoN0 kulakarNI ke bahuta kRtajJa haiN| -hIrAlAla jaina ___ -A0 ne0 upAdhye For Private and Personal Use Only For Private and Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mUlagranthasya viSayAnukramaNikA 1. varNagaNaphalanirNayaH / 2. kAvyagatazabdArthanizcayaH / 3. rasabhAvanizcayaH / 4. naaykbhednishcyH| 5. dazaguNanizcayaH / 6. rItinizcayaH / 7. vRttinizcayaH / 8. shyyaapaaknishcyH| 9. alngkaarnirnnyH| 10. doSaguNanirNayaH / For Private and Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir INTRODUCTION 1. CRITICAL APPARATUS Srngararnavaca ndrika (SC) of Vijayavarni is being published for the first time from the only available MS. Dr. A. N. Upadhye to whose efforts I owe this MS. could not get any other MS. of Vijayavarni's workperhaps it does not exist. This MS. on which the text is based, is in the saina Siddhanta Bhavana, Arrah, (Bihar). In Prasastisangraha* Pt. K, Bhujabali Sastri describes it : Manuscript No. 231 Srngararnavacandrika Kha Author ; Vijayavarni Subject : Alankara (poetics) Language : Sanskrit Length : 8.5" (21.6 cm); Breadth 7" ( 17.8 cm ) Condition : Good; Manuscript : Paper manuscript; No. of lines per folio about 11; No. of letters per line : 20 to 22. The MS, opens thus : zRGgArArNavacandrike alaMkAra * Pages 73-76; published by Nirmal Kumar Jaina, Secretary, Jaina Siddhanta Bhavana, Arrah. 1942. For Private and Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 2 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA zrI anantanAthAya namaH || nirvighnamastu || jayati saMsiddhakAvyAlApapadmAkareyaM and ends with .....zravaNa velu gulakSetra nivAsi bi vijayacandreNa jainakSatriyeNa idaM graMthaM samAptaM lekhIti. maMgalamahA // zrI // Generally speaking, the condition of the MS. is good but, occasionally, we are faced with lacunae in it. Wherever possible I have filled up these gaps. I have corrected scribal errors; and the readings, about which I felt doubtful, I have noted in the footnotes. In some cases I have corrected the readings by referring to the passages in the books used by the author. I have spared no pains in presenting the text of SC as faithfully as was possible in the circumstances. 2. THE PERSONAL HISTORY OF VIJAYAVARNI Nothing is known about the personal history of Vijayavarni beyond what he has himself told us in the prasasti and the puspika to his work1: he was a disciple of Munindra Vijayakirti, a devout adherent of the doctrine of Syadvada, propounded by the great Jinas. 2 In the course of a literary discourse he was once asked 1. iti parama jinendravadanacandira vinirgatasyAdvAdacandrikA cakoravijayakIrtimunIndracaraNAbjacaJcarIka vijayava Niviracite narendrazaradindusaMnibhakIrtiprakAzake zrIvIranarasiMhakAmirAjavaGga 2. sa rAjA kAvyagoSThISu sabhAjanavibhUSitaH / apRcchadvitIyaM nAmnA kavitAzaktibhAsuram // I. 19 It appears, Vijayavarni was also known as Dvitiya. ****** For Private and Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir INTRODUCTION by King Kamiraja of Bangavadi to explain the various aspects of poetics. At the King's request he composed Alamkarasamgraha called Srigararnavacandrika (SC). 3 This work, while elucidating the different topics in poetics, sings the glory of King Kamiraja through the examples with which he illustrates the different points. 4 In the introduction to his work he particularly refers to the poetry of Karnata poets like Gunavarrnan. This reference would lead us to believe that he had himself studied thier poetry. A perusal of this SC would reveal that he had studied the standard works on poetics namely, those of Dandi, Bhoja, Dhananjaya, Mammata and the like. Vijayavarni was in personal association with King Kamiraja. Naturally, his date depends on that of King Kamiraja. 3. DATE OF KING KAMIRAJA In his Prasasti the author gives the geneology of his patron; and according to Pt. Bhujabali Sastri and Dr. Nemnicandra Sastri, our author's information does not conflict with historical facts. Viranarasimha ruled at Bangavadi (1157 A. D.). He had a brother called 3. Vide footnote No. 1, supra. 4. gtauffe afzmalat afe : gronfang auf 19ccifu | 1.7. For Private and Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA Pandyaraja. Cindrasekhara, the son of Viranarasimha, ruled at Bangavadi (1157 A.D.), He had a brother called Pandyaraja. Candrasekhara, the son of Viranarasinha, came to the throne in A. D. 1208, and his younger brother Pandyappa, in A. D. 1224. Vitthaladevi, their sister, was appointed regent in A. D. 1239. Then her son, called Kamiraja, came to the throne in A. D. 12646. Our author wrote his $C at the request of this King Kamiraja (name is spelt as Kamaraya, Kamiraya and Kamiraya in the MS). Vijayavarni must have, therefore, composed his SC in the last quarter of the thirteenth century (A. D). A comparative study of the nearly coinmon or corresponding passages between SC and PratapaTudrayasobhusana(PRY),and $C and Alamkarasamgraha, however, raises doubts regarding the date of composition of Vijayavarni's work. Dr. Kane assigns PRY to the first quarter of the fourteenth century. Pandit Bal. krishnamurti assigns Amstanandayogin to the thirteenth 5. Vide infra, Sources of Sc. 6. Vide Prasasti-samgraha (pp. 76-78) edited by Pt. K. Bhujbali Sastri, Arrah, 1942 and 3FERT gpurit qrografirat" by Dr. Nemicandra Sastri in JainaSiddhanta Bhaskara, Part XXIII, Kirana I, Dec. 1963. For Private and Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir INTRODUCTION century, whereas C. Kuhnan Raja assigns him to the beginning of the second half of the fourteenth century. The date of Amotanandayogin remains thus uncertain. A comparative study instituted by me leads me to believe that Vijayavarni has much common with PRY and Alankarasamgraha for the treatinent of a few topics. In the present state of our knowledge the question of Vijayavarni's date evades definite determinat on, and it is but right to keep it open till definite and conclusive evidence comes forth. 4 VIJAYAVARNI's POETRY In the introduction to his SC Vijayavarni refers to himself as Kavisaktibhasura'? and as 'Kavisvara'8 and to his own work in glowing terms. For his Karikas he is deeply indebted to authoritative works on poetics and he expressly states, on a few occasions, that he has followed "Purva-sastra'. The illustrations and introductory stanzas are, however, his own. A few of these illustrations would appear to have been modelled on those found in his authorities. Considering his verses it, is difficult to admit his claim to high poetic power or to the title 'Kuvisvara'. His poetry is rather 7. 1. 19 8. 1. 26 9. I. 23-28 For Private and Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA pedestrian and highly conventional. There is hardly anything which enlivens his SC. His slokas are easy to understand. At handling elaborate metres he is not so adept. He is guilty at a number of places of the metrical desect called yatibhanga. He profusely uses expletives. Occasionally, we come across similies which are striking10; but the work, as a whole, has value rather for its subject-matter than for its literary merit. 5. THE TITLE OF THE PRESENT WORK In the course of his introduction 11 to the present work the author tells us that at the request of King Kamiraja he composed Alankara-samgraha called SC The colophon 12 refers to the title as "Srgararnavacandrika-namni alamkara-sangrahe....". From these references it is crystal clear that the author gives Alanikara-sangraha' as the general name to the work and SC as the distinguishing appelation. The name Alaskara-sangraha' consists of two words: (1) alankara and (2) sangraha. The word alari kara stands here 10. IIJ. I, IX. 62 11. gcur gifera HITETTHIE: 1 faud af UT TEHT IFTTT FEAT | I. 22 12. Vide colophon at the end of Chapters I, II. IX and X: vijayavarNiviracite zRGgArArNa vacandrikAnAmni alaGkArasaMgrahe... For Private and Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir INTRODUCTION obviously not in its restricted sense of figures of speech but in its wider sense denoting all such factors as word and sense that should find place in poetry, rasa, bhava, zuna, vrtti, riti, sayya, paka alinikaras and dosas 1 which poet should avoid in his composition ), in short, Sinskrit poetics. Samgraha primarily means a collection bit here it signifies a compendium 13 or a brief exposition. Alamkara-samgraha therefore means : 'A compendium or a brief exposition of Sanskrit poetics 14', and metaphorically, the work dealing with it. According to some, sarpgraha comprises three parts, nainely, uddesa. ( simple enumeration ), laksana ( definition ) and pariksa ( examination or exposition ). The present work contains all the three. The title SC is made up of three words : 1 Sragara, 2 arnava and 3 candrika. The word srngara denotes one of the, eight or nine rasas bearing that name; arnava means an ocean; and candrika moonlight. The whole title, therefore, means : "Moonlight to the ocean of Srngara15. The word candrika 16 at the end 13. : FT et Fi#r: #77af32f: 1 peat atqut F48519 94771 14. S ITTUI HIE: Fequr Fa9727fACTE: 1 15. Fitsofa at det of 4 4261f97atte: 1 16. The words wget and = 5convey this sense when they stand at the end of comp unds. Compare the titles : 7 kaumudo,vaiyAkaraNasiddhAntakaumudo,sAMkhyatattvakaumudI etc.and rasacandrikA, 415776531, atafsi, 3777517:41, 7 19fig i, etc. For Private and Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA of compounds means elucidation or throwing light on the subject treated. The author compares his work with candrika-moonlight, which is so very lovely and delightful, and thereby suggests that it is a delight t read and study his work which is (implicitly claimed to be) so lucid in its method of composition and style. The title may also be explained as: "The work imparting special knowledge about poetics cove ing srigara-rasa and allied topics." "'17 The work does not prominently treat of srngara nor the author has anything new to say regarding srigara as Bhoja had in his Srigaraprakasa. The reason why srigara finds a place in the title is probably this Srigara rasa is regarded as the prince ( queen ? ) among sentiments (rasaraja ). When this very essential and vital topic of poetics is mentioned in the title, it automatically follows that other, comparatively less important, topics of poetics are implied by it or covered under it. 6. A BRIEF SUMMARY OF THE CONTENTS OF SC The work opens with a homage to Lord Jina, and goes on to describe some of the predecessors of King 17. zRGgAro'rNava eva tasya candriketra ( ucchranayatI - vardhayantI ) candrikA | zRGgArarasAdi sAhityazAstraviSayaka viziSTaM jJAnaM bodhayantItyarthaH / For Private and Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir INTRODUCTION 9 Kamiraja, the patron. The first chapter 18 mainly deals with consequences ascribed to initial letters of any composition and to the metrical feet employed in it. The second chapter19 enumerates seven groups of poets and deals with fourfold sense and fourfold power of word. The third chapter 20 deals with Rasa, Bhava and their varieties with illustrations of each and every type. The fourth chapter21 is a study of the types of hero and heroine and their friends and messengers and their rivals The fifth chapter2 2 treats of ten Gunas. The sixth chapter 23 makes a study of Riti and its kinds. The seventh chapter 24 deals with Vrtti and its varieties. The eighth chapter 25, which is the shortest of all, deals with the concepts sayya of and paka. 18. Chapter I ( vv 1-63): Varnaganaphala-nirnaya. 19. Chapter II (vv 1-42): Kavyagata-gabdartha-niscaya 20. Chapter III (vv 1-130): Rasabhavaniscaya 21. Chapter IV (vv 1-163): Nayakabhedaniscaya 22, Chapter V (vv 1-31): Dasagunaniscaya 23. Chapter VI (vv 1-17): Rytiniscaya 24. Chapter VII (vv 1-16): Vrttiniscaya 25. Chapter VIII (vv 1-10): Sayya-paka-niscaya For Private and Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10 zRGgArArNavacandrikA The ninth chapter 26, which is the longest of all deals with Arthalankaras. Lastly, the tenth chapter 27 treats of Dosas in a poetic composition and also of circumstances when they cease to be so. 7. SOURCES OF THE SC A striking feature of this work is that all the examples given as illustrations of the different points, are composed by Vijayavarni himself and go to glorify King Kamiraja. In this respect it resembles Vidyadhara's Ekavali (1285-1325 A.D.) Vidyanatha's PRY (13001325 A.D.). As the work is composed in the decadent period of Sanskrit literature and as it deals with a scientific subject, poetics, on which authoritative treatises of masterminds were already in existence, it would not be fair on one's part to expect any originality or contribution to pot tics from Vijayavarni. Occasionally, he clearly states that his descriptions are in accordance with earlier authorities 28. A perusal of his work reveals 26. Chapter IX (vv 1-310) : Alaukaraniscaya 27. Chapter X (vv 1-197) : Dosaguna-niscaya 28. 3a: 317 FITUTETISFATHER THE TRUTH gargitargardu Hafazan III, 2 atoguNAH prakIrtyante puurvshaastraanusaartH| STARTE FETET127 sai vaaran V. 3 anye vikalpA draSTavyA AkSepANAM vicakSaNaiH / A garrot ferati #efta | 1X 174 For Private and Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir INTRODUCTION 11 that he had carefully studied the authorities on poetics. 1 he matter relating to the predictive character of the initial letters and metrical feet, which the author treats of in Chapter 1, is generally described in works on metrics. Some early works on metrics are irretrievably lost but a few passages from such works are preserved in the works of later writers where they are quoted, perhaps directly from the original sources but inostly they appear at second hand, quoted from some writer who quotes them. Thus some slokas are quoted by Narayanabhatta in his commentary on Vrttaratna kara with the lintroductory remark : taduktam Bhamahena 29. These blokas inform us of Varna.phala and Guna-phala. It is very doubtful if this Bhamaha is the same man who wrote Kavyalankara'. Narayanabhatta also quotes some passages describing the deities of Ganas and auspicious or inauspicious character of the initial Ganas with the introductory remark : ... anyaistu devatAphalasvarUpANyeSAmuktAni- . It is the authors of Alankarsangraha and $C who have introduced this topic in works on poetics. In Chapter II the author gives a sevenfold classification of poets ba ed on their taste or aptitude for a particular type of literary composition. This classification is 29. Vide appendix-C. For Private and Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA somewhat different from the eightfold classification of poets given for the first time by Rajasekhara in his Kavyamimamsa30. Whereas Rajasekhara names the groups of poets and adds stanzas to illustrate the type of literary composition of each one of them, Vijayavarni gives a definition of each one of the groups of poets but does not illustrate the types of their literary composition-SC and Alankarasangraha, however, agree in their classification and definition of groups of poets leading to the conclusion that one of them must have borrowed from the other31. 12 In the same chapter the author treats of the fourfold sense of words: 1 Mukhyartha with its four kinds ((i) Jati (ii) Kriya (iii) Guna and (iv) Dravya) 2 Laksyartha 3 Gaunartha and 4 Vyangyartha, and the fourfold power of words: 1 Abhidha 2 Laksana (with its three kinds : (i) Jahati (ii) Ajahati and (iii) Jahatyajahati) 3 Gauni and 4 Vyanjana. It is the Mimamsakas who look upon Gauni as a separate power of words 32.. This whole discussion is, generally speaking, based on Kayyaprakasa (Ullasas II and III). 30, Vide Appendix-C 31. Vide Appendix-D 32. gauNovRttirla kSaNAto bhinneti prabhAkarAH / Ratnapana (p. 44 ). fa (pp. Vidyanatha, however, emphatically says: rapi lakSaNAbheda eva / Prataprudrayassobhusana 44-45) For Private and Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir INTRODUCTION In Chapter III the au hor deals with Rasa and Bhava and their divisions, He treats of nine Sthayibhavas, nine Rasas, Vibhavas (Alambana and Uddipana), Anubhavas, eight Sattvika-bhavas and thirty three Vya bhicari (Sancari) bhavas, and such details about Rasas as the primary and the derivative Rasas, ( their inter relations), their harmonies and conflicts, their colours (Varna) and their presiding deities (Adhidevata). He clearly acknowledges his indebtedness to ancient or earlier authorities on the subject33. A study of his definitions of technical terms relating to Rasa-Bhava and the like corroborates his statement. Two points, however, deserve special mention: his description of the different factors relating to Santa-Rasa is typically Jaina 34 and is original; another remarkable point is that the author mentions Para-Brahma as the presiding deity of Srigira. In his celebrated commentary35 on Natyasastra Abhinavagupta writes: vIro mahendradevaH syAt buddhaH zAnto'bjajo'dbhUtaH / iti zAntavAdinaH kecit paThanti / ddho jinaH paropakAraikaparaH prabuddho vA / From this statement it is clear that the author had not Abhinava-bharati before him but some other text where 33. ataH kAraNato'smAbhirucyate rasalakSaNam / pUrva zAstrAnusAreNa bhAvabheda vizeSitam // 34. III 109-112. 35. Abhinavabharati Vol I. -SC. III-3. p. 299. For Private and Personal Use Only 13 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA Para-Brahman has been mentioned as its presiding deity. No early work on Alamkarasastra which would be regarded as standard and well-known makes any reference to Para-Brahman as its presiding deity. Dr. Raghavan states that "the Alankarasarvasva of Harsopa. dhyaya (?), written for one Gopaladeva, makes the supreme spirit, Para-Brahman,as the Devata of Santa 36. We, however, do not know the exact date of this work which would have enabled us to determine the interrelation between these two works. Alamkarasangraha of Amrtanandayogin speaks of Para-Brahman as the presiding deity of Santa-rasa. There is a close agreement between SC of Vijayavarni and Alamkarasamgraha of Amrtanandayogin in their treatment of some common topics from poetics 37. The dates of these two works as proposed by scholars 38 do not, however, permit us 14 36. The Number of Rasas (p. 50). The Adyar Library, Adyar, 1940. 37. See Appendix-D. 38. For the date of Vijayavarni vide pages 2 and 3 supra. For the date of Amrtanandayogin, vide Introduction to Alamkara-sangraha (pp iv to vi) edited by Pandita Balakrishnamurti, Sri Venkatesvara Oriental Institute, Tirupati (1950) and Introduction to Alamkarasangraha (pp.XXXVIIIXLIII) edited by V. Krishnamacharya and K. Ramachandra Sarma (The Adyar-Library SeriesNo. 70, 1949). For Private and Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir INTRODUCTION 15 to state categorically that Vijayavarni has drawn upon Amotanandayogin's work. In Chapter IV the author deals with characters : the hero, the heroine and their types, the enemies of the hero and tho Dutis. A comparative study of this chapter and the second Prakasa of Dasarupaka reveals that Vijayavarni is heavily indebted to Dhananjaya in his treatment of the characters 39. He differs with Dhananjaya on three points : 1. Dhanamjaya speaks of three friends (Sahayas) of the hero40: 1. Pithamarda (pata ka nayaka), 2. Vita, and 3. Vidusaka : Vijayavarni adds the fourth Nagarika41 to the list. 2. Dhananjaya mentions three types of heroines42: 1. Sviya ( = Svastri or Svakiya ), 2. Anya ( = Anyastri or Parakiya) and 3. Sadharanastri (Sadharana). Vijayavarni makes them four 4 3 by adding one more type, viz. Anudha. He, however, siys that according to one view, Anudha is parakiya only and hence there are three types of heroines only. 39. Vide Appendix-C. 40. Dagarupaka II, vv 8-9 (ab). 41. SC IV. vv 29-32. 42. Dasarupaka II, v15 (ab) and vv20 (cd)-22 (ab). 43. SC IV, Vy 43-59. For Private and Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 16 zRGgArArNavacandrikA 3. In Dhanamjaya's view if absence is due to death the love sentiment cannot be present44. Vijayavarni advocates the view that Karunatiaka-vipralambha can be present if one of the two, ( the lover and hisbeloved ) passes away and the other laments his or her death 45. Now, Vidyanatha #6 also speaks of four Sahayas of the hero but his list has Seta and no Nagarika. Rudrata 4 7 and Dhanamjaya 4 8 speak of two types of Parakiya or Anyasiri : Kanyaka and Anyodha. Vijayavarni mentions Parakiya and Anudha (= Kanyaka) separately and makes four types of heroines. Of course, he is fully aware of the views of Rudrata and Dhananjaya that Anudha ( = Kanyaka), too, is regarded as not one's own (Parakiya) Finally, in setting forth the four kinds of Vipralambhasrngara he has followed Rudrata 49. 44. Dasarupaka IV, vv 50-51 (ab) and vv 57-68. 45. SC IV, v 103 and v 110. 46. Prataparudrayasobhusana, Kavyaprakarana, v 40. 47. 48121 Day Fat an afa a fe waar - Kavyalamkara XII-30 (ab) 48. 374 4711... -Dasarupaka II-20 (c) 49. atha vipralambhanAmA zRGgAro'yaM catuvidho bhavati / prathamAnurAgamAnapravAsakaruNAtmakatvena // -Kavyalaskara XIV-1 and, karuNaH sa vipralambho yatrAnyataro mriyet nAyakayoH / yadi vA mRtakalpaH syAttatrAnyastadgataM pralapet // -Kavyalamkara XIV-34 For Private and Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir INTRODUCTION 11 In Chapter V the author treats of Gunas. A careful and comparative study of the definitions of these ten Gunas with those given in the Kavyadarsa reveals that Vijayavarni closely followed Dandi50, and occasionally Vamana b1. Vijayavarni paraphrases Dandi's definitions52. In Chapter VI the author treats of Riti and its four kinds: 1. Vaidarbhi 2. Gaudi, 3. Pancali, and 4. Lati. 50. Vijayavarni's statement : ete dazaguNAH proktA daza prANAzca bhASitAH / -V-5(ab) Unmistakably reminds us of Dandi's iti vaidarbha mArgasya prANA daza guNAH smRtAH / -Kavyadarsa 42 (ab) 51. Cf. athavA padabandhasyojjvalatvaM kAntirucyate / -V-16 (ab) and aujjvalyaM kAntiH / 3, 1, 25 bandhasyojjvalatvaM nAma yadasau kAntiriti / -Kavyalamkara-Sutravrtti 52. I give here only two cxamples : (i) Cf. zruticetodvayAnandakAriNAM komalAtmanAm / varNAnAM racanAnyAsaH saukumAyaM nirUpyate // --V. 6 and, aniSThurAkSaraprAyaM sukumaarmihessyte| bandhazaithilyadoSo'pi darzitaH sarvakomale // sukumAratayaivaitadArohati satAM manaH / -Kavyadarga I 69-71 ( ii ) Cf. prayukto laukikArtho'pi yathA bhavati sundaraH / sA kAntiruditA sadbhiH kalAgamavizAradaiH // -V. 15 and kAntaM sarva jagatkAntaM laukikArthAnatikramAt / tacca vArtAbhidhAneSu varNa nAsvapi dRzyate // -Kavyadarsa 1. 85 For Private and Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 18 zRGgArArNavacandrikA It is Rudrata5 3 who for the first time added Lati to the three well known Ritis set forth by Vamana. Agnipurana 54 and Jayadeva's Candraloka 55 too speak of these four Ritis. In Bhoja's Sarasvatikaothabharana5 6 the Ritis number six with the addition of Avantika and Magadhi. The definition of kiti given by the author is in agreement with the one set forth by Vidyanatha in his PRY57. Vidyanatha, however, speaks of three Ritis only, omitting Lati as has been done by Mammata. 53. Rudrata II. 3-6. Vamana distinguishes Ritis on the basis of qualities (Gunas ) present whereas Rudrata distinguishes them on the basis of the use of compounds. Vijayavarni clearly says that Ritis are based on the qualities possessed by words. In his definitions of Ritis, however, he follows these two principles. 54. Chapter 340, vv.I-4. Dr. Raghavan corrects the text of the fourth stanza (vide Some Concepts of Alamkara Sastra, p. 180, f. n. 1) 55. Mayukha VI. 21-22 56. Pariccheda II, Karikas 2-3 57. Cf. vifaafa ICETTETEHT HTI-PRY. p. 63 and mAdhuryAdiguNopetapadAnAM ghttnaatmikaa| -Srngararnavacandrika VI-3. Vidyanatha's definition is, however, based on Vamana's Sutras 1, 2, 7-8. For Private and Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir INTRODUCTION 19 The definitions of the four Ritis as laid down in SC58 and Alamkarasaagraha are in close agreement. The definitions of the three Ritis are partly in agreement with those of Vamana 59. In Chapter VII the author treats of six Vittis1. Kaisiki, 2. Arabhati, 3. Bharati, 4. Sattvati, 5. Madhyama Kaisiki and 6. Madhyama Arabhati. These six Vittis are first dealt with by Bhoja in his Sarasvatikanthabharana, but as Sabdalamkaras ( Chapter II. 34-38 ) and after him by Vidyanatha in his PRY ( Kavyaprakarana, pp. 57-63 ). Vijayavarni's treatment of this topic bears remarkable resemblance to that of Vidyanatha's. 60. In chapter VIII we find an exposition of the conception of Sayya and Paka. No doubt, the conception of Paka is found in Vamana's Kavyalaskarasutra-vstti and Rajasekhara's Kavyamimamsa, but the striking thing is that the definitions of Sayya and Paka as given by Vijayavarni are in close agreement with the corresponding ones in Vidyanatha's PRY:61 *58. Chapter VI, vv. 5-7,9 11 and 13 . and Chapter V. vv. 9-12. 59. Kavyalamkarasutravstti 1-2. 11-13. 60. Vide Appendix61. If it were accepted that Vijayavarni modelled his definitions of Sayya and Paka on those of Vidyanatha For Private and Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA padAnAmAnuguNyaM vAnyonyamitratvamucyate / yat sA zayyA kalAzAstranipuNairviduSAM varaiH // -VIII. 2 Cf. yA padAnAM parAnyonyamaitrI zayyeti kathyate / ''atra padavinimayAsahiSNutvAd bandhasya padAnuguNyarUpA shyyaa| -PRY p.67 Alambya zabdamarthasya drAk pratItiryato'jani / sa drAkSApAka ityukto bahirantaHsphuradrasaH // Alambya zabdamarthasya drAkpratItiryato na hi / sa nAlikerapAkaH syAdantargaNDa ( ? gUDha ) rasodayaH // VIII. 6-7. drAkSApAkaH sa kathito bahirantaHsphuradrasaH / sa nArikelapAkaH syAdantagUDharasodayaH / / PRY pp. 67-69 In Chapter IX the author gives an exposition of 47 Arthalamkaras. Of these, he defines the first 33 Artha. lamkaras, including 33 divisions of Upama and 20 divisions of Rupaka, after Dandi's Kavyadargah2. The rest of the Arthalankaras are possibly defined by the author keeping in view Rudrata's Aryas dealing with them. we would have to reconsider the date of comoposi tion of SC. 62. Vide Appendix-C. For Private and Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir INTRODUCTION 21 In Chapter X the author treats of Kavyadosas viz; Pada-dosas, Vakya-dosas, Artha-dosas and Rasa-dosas, and also describes the circumsta nces in which the Dosas cease to be so. His treatment of Kavya-dosas clearly reveals his considerable indebtedness to Mammata 63 who treats of the Dosas in his Kavyaprakasa ( Ullasa VII ). Mammata has utilised earlier writers on this topic and added new Dosas which he himself has discovered. Vijayavarni follows Mammata's classification of Dosas in toto. 8 ACKNOWLEDGEMENT In conclusion, I acknowledge my deep indebtedness to Dr. A. N. Upadhye, M. A., D. Litt., Dean, Faculty of Arts, Shivaji University, Kolhapur, at whose suggestion this work of editing SC from a single manuscript was entrusted to me. It is he who gave me the Ms, and requested me to edit this work. He has all along been taking kindly interest in the progress of my work and its publication. I can never adequately express in' words what I owe to Pandit Balacharya Khuperkar Shastri who has taken keen interest in this work and made valuable suggestions for emending the text as 63. Vide Appendix-C. For Private and Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 22 zRGgArArNavacandrikA correctly as possible. It was, indeed, my proud privilege to spend hours together with him discussing matters, relating to Sanskrit poetics in general and the text in particular. I offer my warmest thanks to my friend Professor G. S. Bedagkar, who kindly went through the Introduction and made valuable suggestions to improve it. However, for whatever imperfections still left in the work, I am entirely responsible. The Author acknowledges his indebtedness to the Shivaji University, Kolhapur, for the grant-in-aid received by him from the University, towards the cost of Publication of this book. Rajaram College, KOLHAPUR, August 25,1966. VM KULKARNI For Private and Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DETAILED TABLE OF CONTENTS Chapter I Varna-Gana-Phala-Nirnaya [ A Study of (Initial) Letters and Metrical Feet and their Promise ] the Verses 1 Homage to Lord Jina. 2-3 Homage to Sarada and Sarasvati. 4-5 Homage to Vijayakirti, the author's Guru. 6 Victory to Good Men. 7 Tributes to Karnataka Poets like Gunavarman. 8-18 A brief description of Kadamba Kings : Viranarasimha, Pandyaraja-- his brother, Rajasekhara, the son of Viranarasimha, Kamiraja, the Maternal nephew of Pandyavanga and contemporary of the author who ruled over Vanga (Banga )-bhumi with its Capital at Vanga ( Banga )-vati. 19-21 Kamiraja requested the author when meeting in a Literary Club to explain the nature of poetry and allied topics. For Private and Personal Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA 22-28 At the King's request the author composed this work called Stngararnava-Candrika. 29-32 Kavya ( Literature ) and its kinds : Padya ( Verse ), Gadya ( Prose) and Misra ( Mixed );' these three varieties are then defined and subdiyi ded, into nine divisions on the basis of their being Uttama, Madhyama or Jaghanya. These three terms are then defined. 33 The poem shouid begin with a prayer, paying homage (r in addition invoking a blessing, or an indication of the subject matter. 34-35 The present composition begins with varna-gana-suddhi, which contributes to the good of the poet and the hero. Its absence would bring disastrous consequences to the poet as well as the hero. 36-15 Initial alphabets and what they promise. 46 - 47 A poein should not begin with any conjunct except Ksa for a suddha letter when conjoined with another letter turns asuddha and brings evil consequences. 48-62 ( Initial ) metrical feet and what they pro mise, the nature of a long and a short For Private and Personal Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DETAILED TABLE OF CONTENTS syllable, of the eight-fold metrical feet to be employed in Varnavrttas, and five metrical feet, each consisting of four matras to be employed in Matravrttas and assigning of the Devatas to each and every one of the metrical feet. fame of King 63 Conclusion: "May the Kamiraja shine bright," 25 Chapter II Kavya-gata-sabdartha-niscaya [A Study of Words and Senses that constitute Poetry ] 1-2 Alternative definitions of a poet. 3-7 Seven Types of Poets and their definitions 3 defines a Raucika poet. 4 defines a Vacika poet as well as an Artha one. 5 defines a Silpika poet as well as a Mardavanuga one. 6-7 define a Viveki poet as well as a Bhusanarthi one. 8-9 The Sense of Sentences composed by poets is fourfold : For Private and Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 26 zRGgArArNavacandrikA 1. Mukhyartha; 2. Laksyartha; 3. Gaunartha; and 4, Vyangyartha. 10-12 definition of Mukhyartha, its fourfold classification based on : 1. Jati; 2. Kriya; 3. Guna; and 4. Dravya, and illustrations. 13-21 Definition of Laksyartha, Laksana and its three varieties : 1. Jahallaksana; 2. Ajahallaksana and 3. jahatyajahati, and their illustrations. 22-23 Definition of Gaunartha and its illustrations. 24-25 Definition of Vyangyartha or Dhvani and its illustration. 26 Informs us that Sabda-sakti is fourfold : 1. Abhidha; 2. Laksana; 3. Gauni; and 4, Vyanjana. 27-31 deal with the causes (Niyamakas) of the apprehension of a particular meaning when there is no determination or decision regarding the meaning of a word. These are : 1. Sanyogah ( Conjunction ); 2. Viprayogah ( Disjunction ); 3. Virodhita (Antagonism or Hostility ); 4. Sahacaryan ( Association); 5. Kala ( Time ); 6, Arthah ( Purpose or Motive ); 7. Prakaranani (Context); For Private and Personal Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DETAILED TABLE OF CONTENTS 27 8. Lingam ( Special attribute or Characteristic ); 9. Sabdantarasannidhih ( Proximity of another word ); 10. Samarthyam ( Capability or Power ); 11. Aucityan ( Propriety or Fitness ); 12. Vyaktih (Gender ); 13, Desah (Place ); 14. Svaradayah ( Accent and others ). 32-40 ( ab ) illustrate first thirteen causes ( Niyamakas ). 40(cd)-41 Ganasvara is of no avail in poetry although it helps in determining the sense of a word in Vedas, Adi ( in-Svaradi) includes Cestadi. Its illustrations should be found by the wise. 42 Conclusion : "May the valour of Kings Viranssim haraya ever shine in all its glory." Chapter-III Rasa-bhava-niscaya [ A Study of Rasas and Bhavas ] 1 A poem though having flawless syllables and metrical feet, words and senses, is not liked if it be devoid of Rasa. 2 Hence the author undertakes in this Chapter * an exposition of Rasas and Bhavas. For Private and Personal Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 28 zRGgArArNavacandrikA 3 Definition of Sthayibhava. 4 Sthayibhava is ninefold: 1. Rati; 2. Hasa; 3. Soka; 4. Kopa; 5. Utsaha; 6. Bhaya; 7. Jugupsa; 8. Vismaya; and 9. Sama. 5 Definition of Rasa. 6-7 Rasa is nine-fold: 1. songara; 2. Hasya; 3. Karuna; 4. Raudra; 5. Vira; 6. Bhaya. naka; 7. Bibhatsa; 8. Adbhuta; & 9. Santa. 8 Definition of srngara-rasa. 9 Definition of other Rasas. 10 In the case of poetic compositions Rasa is experienced by appreciative readers or hearers only. 11 In the case of dramatic compositions it is experienced by spectators. 12 Definition (or etymological explanation ) of Bhava. 13 Bhava is four-fold; 1. Vibhava; 2. Anubha. va; 3. Sattvika; and 4. Vyabhicari. 14. Definition of Vibhava which is two-fold : Alambana and Uddipana. 15 Definition of Alambana and Uddipana Vibhavas. 16 Definition of Anubhavas, 17 Definition of Sattvika-bhavas. For Private and Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DETAILED TABLE OF CONTENTS 18 Sattvika-bhavas are eight-fold: 1. Sveda; 2. Kampana (= Vepathu) 3. Romanca; 4. Laya (= Pralaya); 5. Stambha; 6. Vivarnata Vaivarnya ); 7. Vikarasvarata (= Svarabheda; Vaisvarya) and 8, Asru. 19 Definition of Vyabhicari-bhavas. 20-22 List of thirty-three Sancari ( = Vyabhicari) bhavas: = 29 1. Sanka; 2. Glani; 3. Nirveda; 4. Jadya; 5. Harsa; 6. Dhrti; 7. Srama; 8. Dainya; 9. Augrya; 10. Trasa; 11. Cinta; 12 Irsya; 13. Amarsa; 14. Garva; 15. Mada; 16.Smrti; 17. Marana; 18. Supti; 19. Nidra; 20. Avabodha; 21. Vrida; 22. Visada ; 23. Vyadhi; 24, Apasmara; 25. Capalya; 26.Mati; 27. Moha; 28. Autsukya; 29. Avahittha; 30, Alasya; 31. Vega; 32. Tarka; and 33, Unmada. 23 In an actor Rasa is imagined to be present; but in a spectator it is really present. 24 In this world Rasikas enjoy Rasas in accor dance with their own Karman. 25 Having described the different factors, in a general way, of the different Rasas the author now proposes to describe particularly the factors relating to Srngara-rasa For Private and Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 30 zRGgArANavacandrikA 26-35 Various factors relating to srngara-rasa are set forth in detail. 36 Srngara is two-fold: 1. Sambhoga & 2. Vipralambha. 37-38 Definition of Sambhoga-Srigara and its illustration. 39 Sambhoga-Srngara is two-fold: 1. Praccha nna and 2. Prakasa; their definitions. 40 Vipralambha-Srngara is four-fold:1. Purva nuraga; 2. Mana; 3. Pravasa ; and 4. Karuna, 41 Sambhoga and Vipralambha have reference to lovers in union and lovers in separation respectively. 42-43 Ten Kamavasthas : 1. Nayana-priti ; 2. Manasah sakti; 3. Samkalpa; 4. Jagara; 5. Tanuta; 6. Visaya-dvesa; 7. Lajjavinasana; 8. Moha; 9. Murcchana; and 10. Marana. 44-45 Definition of Caksuh-priti ( =Nayana priti ) and its illustration, 46-47 Definition of "Manasah sakti" and its illustration. 48-49 Definition of Samkalpa and its illustration. 50-51 Definition of Jagara. 52-53 Definition of Tanuta and its illustration. For Private and Personal Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DETAILED TABLE OF CONTENTS 31 54-55 Definition of Visaya-dvesa and its illustra tion, 56-57 Definition of Trapanasa (=Lajjanasa ) and its illustration. 58-59 Definition of Moha and its illustration. 60-61 Definition of Murccha and its illustration. 62-63 Definition of Marana and its illustration. 64 Definition of Hasya-rasa. 65-68 Factors relating to Hasya-rasa are set forth in detail. 69-70 Hasya-rasa is three-fold: Uttama; Madhyama and Jaghanya: Smita and Hasita belong to Uttama category; Vihasita and Upahasita to Madhyama category, and Apahasita and Atihasita to Jaghanya category. 71-72 (ab) Definitions of these types of Hasya. 172 (cd)-73 Illustration of Hasya-rasa. 74-75 (ab) Definition of Karuna-rasa which is two-fold: born of Istanasa; and 2. Anistapti. 75(cd)-77 Factors relating to Karuna-rasa are set forth in detail. 78-79 Illustrations of two-fold Karuna-rasa. 80 Definition of Raudra-rasa; its two types 1. Born ot Matsarya (jealousy) and 2. Born of Dvesa ( Hatred ). For Private and Personal Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 32 zRGgArArNavacandrikA 81-83 Factors relating to Raudra-rasa are set forth in detail, 84-85 Illustrations of two-fold Raudra-rasa. 86-87 (ab) Definition of Vira-rasa and its three types : 1. Danavira; 2. Dayavira and 3. Yuddha-vira. 87(cd)-v90 Factors relating to Vira-rasi are particu larly set forth, 91-93 Illustrate the three types of Vira-rasa. 94 Definition of Bhayanaka-rasa. 95-97 Factors relating to Bhayanaka-rasa. 98 Illustration of Bhayanaka-rasa. 99 Definition of Bibhatsa-rasa and its two types, based on factors causing 1. Jugupsa. and 2. Vairagya, 100-102 Factors relating to Bibhatsa-rasa. 103-104 Illustrations of the two-fold Bibhatsa-rasa. : 105 Definition of Adbhuta-rasa. 106-107 Factors relating to Adbhuta-rasa. 108 Illustration of Adbhuta-rasa. 109 Definition of Santa-rasa. 110-112 Factors relating to Santa rasa. 113 Illustration of Santa-rasa. : 114 The author states he has finished defining and describing (and illustrating ) Rasa, its For Private and Personal Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DETAILED TABLE OF CONTENTS 3 Kinds and different factors relati ng to different Rasas. 115-116 Now, the author directs the King to listen to his exposition of "The Colours of Rasas", "The Presiding Deities of Rasas", The Cause and effect, relations between the primary and secondary Rasas, Antagonism between the Rasas and Absence of Antagonism between some Rasas. 117 Mentions the colour and deity of Sragara 33 rasa. 118 Mentions the colour and the deity of Hasya rasa. 119 Mentions the colour and the deity of Karuna-Rasa. 120 Mentions the colour and the deity of Raudra rasa. 121 Mentions the colour and the deity of Vira rasa, 122 Mentions the colour and the deity of Bhayanaka-rasa. 123 Mentions the colour and the deity of Bibhatsa-rasa. 1.24 Mentions the colour and the deity of Adbhu ta-rasa. For Private and Personal Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 34 zRGgArArNavacandrikA 125 Mentions the colour and the deity of Santa rasa. 126 States that Hasya, Karuna, Adbhuta, and Bhayanaka Rasas are produced from Srngara, Raudra-Vira and Bibhatsa respectively. 127 Santa-rasa is not produced from any other Rasa. No other Rasa is to be found in this World. 128-129 Bibhatsa-, Vira-, Adbhuta and Karuna-Rasas are opposed to Srigara-Bhayanaka-, Raudraand Hasya-Rasas, respectively. Santa-rasa is neither favourable nor opposed to any other Rasa. 130 Conclusion: "May the fame of King Nrsimha ever shine bright". Chapter IV Nayaka-bheda-niscaya [ A Study of the Types of Hero-and of Heroine ] 1-2 Since Rasas and Bhavas are impossible to be met with in this world in the absence of Netr or Nayaka ( and Nayika) the author attempts in this Chapter an exposition of the Types of Hero and of Heroine giving their definitions and characteristics. For Private and Personal Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DETAILED TABLE OF CONTENTS 3-4 Enumeration of the qualities of a Hero 5-6 A person possessed of these qualities is called a Hero. He is of four types : 1. Dhirodatta; 2. Dhira-lalita; 3. DhiraSanta; and 4. Dhiroddhata. 35 7- 8 Difinition of Dhirodatta and his illustration. 9-10 Definition of Dhira-lalita and his illustration 11-12 Definition of Dhira-Santa and his illustra tion 13-14 Definition of Dhiroddhata and his illustration 15 These four types of Hero could give rise to any of the nine Rasas in accordance with their state of mind. be again, four-fold 16-17 Every one of these four types of hero could (this classification is based on the attitude of the heroes to women in love) 1. anukula; 2. satha; 3. dhrsta; and 4. daksina 18-19 Definition of Anukula and his illustration 20-21 Definition of Satha and his illustration 22-23 Definition of Dhrsta and his illustration 24-26 Definition of Daksina and his two illustrations 27-28 These four types are applicable to each class of hero in love, there are sixteen possible kinds of hero, and further, each of these inay be a high-class, middle class or inferior For Private and Personal Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 36 zRGgArArNavacandrikA person. Thus, in all, there may be fortyeight types of hero in love. 29 enumerates four upanayakas who help these 1. Vidusaka; 2. Pitha-marda; heroes; 3. Vita and 4. Nagarika. 30 defines Vidusaka. 31 defines Pithamarda. 32 defines Vita and Nagarika, 33 defines a Pratinayaka (the enemy of the by hero). F 34-35 enumerate a set of eight special excellences springing from their character (Sattvika) which these heroes possess in their youth. They are: 1. Tejas; 2. Vilasa; 3. Madhurya, 4. Sobha; 5. Sthairya; 6. Gabhirata (= Gambhirya); 7. Audarya; and 8. Lalita. 36 defines Tejas. 37 defines Vilasa. 38 defines Madhurya. 39 defines Sobha and Sthiratva ( = Sthairya) 40 defines Gambhirya. 41 defines Audarya. 42 defines Lalita, 43 The author now proposes to define and treat of the Types of Heroine. 44 Definition of heroine and her four types For Private and Personal Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DETAILED TABLE OF CONTENTS 37 45 These ( four types of heroine ) are : 1. Svakiya; 2. Parakiya; 3. Anudha and 4. Sadharana; according to some Anulha is Parakiya only, hence there are only three types of heroine, 46 Definition of Svakiya and Anya. 47-48 Description of Sviya ( = Svakiya ) and her excellences. 49 Illustration of Sviya 50 Definition of Anudha. 51 Illustration of Anudha. 52-33 According to some Parakiya should be trea ted as Anudha for there is very little difference between the two : Anudha, who is herself fallen in love, desires the company of her hero; Parakiya approaches the hero at the behest of her Sakhi. According to some others, however, there is absolutely no difference between the two. 54-55 "Parakiya is a woman, may be married or unmarried, who is not the mistress of herself. An amour with a married woman may not form the subject of the dominant sentiment in the play but that with a maiden may occur as an element in the principal or the secondary action." For Private and Personal Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 38 zRGgArArNavacandrikA 56 Illustration of Princesses cherishing love for Rayavanga. 57 defines Sadharana Nayika. 58 She should accept the rich as lover and avoid the poor. 59 Illustration of such Nayikas, 60 The hero's wife may be 1, mugdha (inexperienced), 2. madhya (partly experienced) and 3. pragalbha (fully experienced and bold ). 61-62 define and illustrate Mugdha. 63-64 define and illustrate Madhya. 65-66 define and illustrate Pragalbha. 67 enumerates three types of Madhya Nayika. 68-69 Definition and illustration of Dhira Madhya. 70-71 Definition and illustration of Adhira Madhya. 72 The heroine who is fully experienced and bold is again of three kinds : 1. dhira; 2, adhira; and 3. dhiradhira. 73-74 Definition of Pragalbha-dhira, 75-76 Illustrations of Pragalbha-dhira. 77-78 Definition and illustration of adhira-pra galbha. 79-80 Definition and illustration of dhiradhirapragalbha, For Private and Personal Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DETAILED TABLE OF CONTENTS 39 81 Madhya who is of three types is, again, classified into Jyestha ( Senior ) and Kani stha ( Junior ); thus Madhya is of six kinds. 82 Similarly, Pragalbha too, is of six kinds. 83 Illustration of Jyestha and Kanistha. 84-86 After having defined heroines and their types the author now treats of the heroine's eight different relations to her lover: 1. Svadhinapatika; 2. Vasikasajjika (vasakasajja ); 3. Kalahantarita; 4. Vipralabdha; 5. Virahotkanthita; 6. Prositabhartrka; 7. Khandita and 8. Abhisarika. 87-88 Definition and illustration of Svadbinapatika. 89-90 Definition and illustration of Vasikasajjika (=Vasakasajja). 91-92 Definition and illustration of Kalahantarita. 93-94 Definition and illustration of Vipralabdha. 95-96 Definition and illustration of Virahotk anthita. 97-98 Definition and illustration of Prositabhartrka. 99-100 Definition and illustration of Khandita. 101-102 Definition and illustration of Abhisarika. 103-104 Vipralambha-stagara and its four kinds : 1. purvanuraga 2, mana; 3. pravasa and 4. karuna, For Private and Personal Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA 105 Definition of Purvanuraga. 106 Definition of mana and of Pravasa. 107 Definition of Karuna. 108 Mana and Pravasa ( vipralambha ) srngara have reference to Khandita and Prositapriya. 109 Purvanuraga ( vipralambha ) sungara has reference to kalahantarita vipralabdha and virahotkanthita 110 Karunatmaka ( vipralambha ) -srngara re fers to a woman mourning the death of her husband, or to any one in bereavement. 111 The heroine's ( female ) messenger may be a friend ( sakhi ), a slave ( dasi ), a nun ( lingini), a neighbour (prativesini ), a foster-sister ( dhatreyi), an artist ( silpika ) or a workwoinan (karu) or self. 112 Illustration of a messenger. 113 The heroines described above, possess twenty excellences, springing from their character, when they are in the prime of youth. 114-116 These excellences are : 1, bhava, 2. hava, 3. hela, 4. sobha, 5. kanti, 6. diptika ( = dipti ), 7. madhuratva ( = madhurya ), pragalbhya ( = pragalbhata), 9. vadanyata = ( = audarya), 10. dhairya, 11. lila, For Private and Personal Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DETAILED TABLE OF CONTENTS 41 12, vilasa, 13, vicchitti, 14. vibhrama, 15. kilakincita, 16.mottayita, 17. kuttamita, 18. bibboka, 19. lalita, and 20. vihita. 117 of these twenty, the first three are physical; the next seven are alamkstis; and the remain ing ten are svabhavika (svabhavaja). 118-120 Definition (and description) of bhava and its illustration. 121-122 Definition of hava and its illustration. 123-124 Definition of hela and its illustration, 125-126 Definition of sobha and its illustration. 127-128 Definition of kanti and its illustration. 129-130 Definition of dipti and its illustration, 131-132 Definition of madhurya and its illustration. 133-134 Definition of pragalbhata and its illustration, 135-136 Definition of audarya and its illustration, 137-138 Definition of dhairya and its illustration. 139-140 Definition of lila and its illustration. 141-142 Definition of vilasa and its illustration. 143-144 Definition of vicchitti and its illustration. 145-146 Definition of vibhrama and its illustration, 147-1 48 Definition of kilakincita and its illustration. 149-152 Alternative definitions of mottayita and its illustrations. 153-154 Definition of kuttamita and its illustration, 155-156 Definition of bibboka and its illustration. For Private and Personal Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 42 zRGgArArNavacandrikA 157-158 Definition of lalita and its illustration, 159-160 Definition of vihita and its illustration. 161 The hero's good qualities like modesty, etc. and a set of eight special excellences have been described. The author refrains from quoting cxamples but suggests that the wise should find them out for themselves. 162 The author states : excellences like bhava, hava, and so on, are described with reference to heroines; however, illustrations of these excellences may suitably be found even in clever herves. 163 Conclusion : The author pays tributes to King Virantsimha for his eminence as a noble and exalted hero. CHAPTER V Dasa-guna-niscaya [ A Study of Ten Gunas ] 1-3 A poetic composition, devoid of Gunas, is worthless. The author, therefore, following the authoritative works on poetics describes these Gunas and requests King Kamiraja to listen to his exposition, For Private and Personal Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DETAILED TABLE OF CONTENTS 43 4-5 There are ten Gunas which are proclaimed as the Ten Pranas ( of poetic styles ) : 1. Sukuinaratva ( = Saukumarya), 2. Audarya, 3. Slesa, 4. Kanti, 5. Prasannata (= Prasada), 6. Samadhi, 7. Ojas, 8. Madhurya, 9. Arthavyakti, and 10. Samyaka ( = Samata). 6-7 Definition of Saukumarya and its illustration. 8-10 Alternative definitions of Audarya and its illustration. 11-12 Definition of Slesa and its illustration, 13-14 Alternative definition of Slesa and its illus tration. 15-17 Alternative definitions of Kanti and its illustration 18-19 Definition of Prasannata (=Prasada) and its illustration. 20-22 Alternative definition of Samadhi and its illustration. 23-24 Definition of Ojas and its illustration. 25-26 Definition of Madhurya and its illustration. * 27-28 Definition of Arthavyakti and its illustration. 29-30 Definition of Samata and its illustration. 31 Conclusion : "May the King Rayavangendra, find delight in works of Mahakavis, bright with these Gunas." For Private and Personal Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 44 graafia CHAPTER VI Riti-niscaya [ A Study of Riti ] 1 Poetry devoid of Riti is not approved of by connoisseurs. 2 Hence the author defines (and describes) Riti and its kinds and urges the King to listen to them attentively. 3-5 Set forth the nature and definition of Riti, and its four kinds : 1. vaidarbhi, 2. gaudika ( = gaudi), 3. lati and 4. pancali 6-8 Definition of Vaidarbhi and its illustration. 9-10 Definition and illustration of Gaudi, 11-12 Definition and illustration of Pancali. 13-14 Definition and illustration of Lati. - 15 Sragara-, Karuna, Santa, and Hasya- these Rasas are imbued with sweetness. The remaining five Rasas are marked by Ojas vigour. 16 All the nine Rasas are possessed of the quality called "lucidity". The poet skilled as he is, should employ the remaining seven Gunas according to need, 17 Conclusion : "May the King--the royal For Private and Personal Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DETAILED TABLE OF CONTENTS 45 Swan--sport in the lake of kavya dotted by - groups of lotuses. CHAPTER VII Vrtti-niscaya Nature of Vitti--Manner or Style ] 1-2 Readers do not like poetry if it is devoid of Vrtti. Vitti is, therefore, defined and its varieties too, are explained and illustrated. 3 Defines Vrtti and enumerates its varieties : : 1. kaisiki, 2. arabhati, 3. bharati and 4. sattavati 4 defines kaisiki. 5 defines arabhati. 6 defines bharati. 7 defines sattvati, 8-9 Nature of Rasas. 10 illustrates kaisiki. 11. illustrates arabhati. I 12 illustrates bharati. 13 illustrates sattvati. 14 Madhyama Kaisiki is suited to all Rasas, 15 Madhyama arabhati is suited to all Rasas. The author then brings out the difference between Vaidarbhi and other Ritis on the For Private and Personal Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir $6 - zRGgArArNavacandrikA one hand and Kaigiki and others on the other hand, and defines four kinds of Sandarbha. 16 Conclusion : "May the fame of King Nadanjanatha endure for long. CHAPTER VI sayya-paka-niscaya [ Nature of Sayya and Paka ] 1-3 Sayya Vi Sayya is essential to any literary work. V2 defines sayya as "Mutual Suitability of Words" or "The maitri of Words." V3 Illustrates Sayya. 4-9 Paka 4 A poetic composition devoid of paka is not liked by any one. i defines Paka as "profundity of fourfold nieaning-sense, and speaks of two kinds of paka : 1. Draksa and 2. Nalikera. 6 defines Draksa-paka. 7 defines Nalikera.paka. 8 illustrates Draksa paka. 9 illustrates Nalikera-paka.. A 10 Conclusion: ... For Private and Personal Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DETAILED TABLE OF CONTENTS 47 * CHAPTER IX Alamkara-nirnaya [ The Nature of Almkaras ] 1 A poem devoid of Alankaras does not look graceful 2-5 Alamkaras are the source of poetic charm; are of two kinds depending on sabda and artha ( Sound and Sense, Word and Sense ) Sabdalamkaras are fourfold: Yamaka, 2. Citra, 3. Vakrokti, 4. Anuprasa; Arthalamkaras are, however, manifold such as Svabhavokti. . 6 request to King Srirayavanga to listen to alamkaras 7 Leaves aside sabda lalamkars and defines arthalamkaras. 8-13 enumerate 47 arthalamkaras. 14-22 Svabhavokti or jati with its varieties and illustrations, 14 Svabhavokti. 15 jati ( Sakriya or Niskriya Vastu ) 16-17 Sakriya 18 Niskriya For Private and Personal Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 48 Tytrzas FT 19-22 fourfold Jati based on jati, Kriya, Guna and Dravya. 23-64 Upama 23 Upama 21 Dharmopama 25 Vastupama 26 Viparyasopama 27 Anyonyopama 28 Niyamopama 29 Anvyamopama 30 Sainuccayopama 31 Atisayopama 32 Utpre ksopaina 33 Adbhutopama 34 Mohopama 35 Samsayopama 36 Nirnayopama 37 Slesopama 38 Samta nopaina 39 Nindopama . 40 Prasamsopama 41 Acikhyasopama 42 Virodhopama 43 Pratisedhopama 44 Catupama 45 Tatyakhyanopama For Private and Personal Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DETAILED TABLE OF CONTENTS 49 46 Asadharanopama 47 Abhutopama 48 Asambhavitopama 49 Bahupama 50 Vikriyopama 51 Malopama 52 Ekevasalda Vakyarthc pama 53 Anekevasabda Vakyarthopama 34 Prativastupama 55 Tulyayogopama 58 Hetupama 57-61(ab) Upamadosas 61(cd)-62 declare that Upama occurs when there is intention on the part of the Speaker to refer to Dharma only. 63-64 enumerate or list words which are expressive or suggestive of Upama. 65-86 Rupaka 65 Definition of Rupaka 66 Samastarupaka, 67 Vyasta-rupaka 68 Samasta-Vyasta-rupaka 69 Sakala-rupaka 70 Avayava-rupaka 71 Avayavi-lupaka For Private and Personal Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 50 zRGgArArNavacandrikA 72 Ekovayava-rupaka (Dvyavayava-rupaka, tryavayava-rupaka ) 73 Yukta-rupaka 74 Ayukta-rupaka 75 Visama-rupaka 76 Savisesana-rupaka 77 Viruddha-rupaka 78 Hetu-rupaka 79 Upama-rupaka 80 Vyatireka-rupaka 81 Aksepa-rupaka 82 Samadhana-rupaka 83 Rupaka-rupaka 84 Tattvapahnuti-rupaka 85-86 The author states that 33 divisions of Upa ma and 20 divisions of Rupaka have been described. The divisions of these two Alamkaras are infinite. Only a few of them are illustrated here. 87-90 Avrtti 87 Avrtti and its three varieties 88 Arthavstti 89 Padavrtti 90 Ubhayavitti 91-97 Hetu 91 Definition of Hetu For Private and Personal Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DETAILED TABLE OF CONTENTS 92 Hetu-alamkara is manifold being based on the statement of Karana or Jnapaka-hetu 93 Nirvartyakarakavisaya-hetu 94 Abhavarupa-nirvartyavisaya-hetu 95 Vikarya-visaya-karaka-hetu 96 Prapyavisaya-karaka-hetu 97 Jnapaka-hetu 98-118 Dipaka 98 Definition of Dipaka 99 Adivarti-jatipada-dipaka 100 Adivarti-Kriyapada-dipaka 101 Adivarti-gunapada-dipaka 102 Adivarti-dravyapada-dipaka 103 Adivarti-Samjnapada-dipaka 104 Madhyavarti-jatipada-dipaka 105 Madhyavarti-Kriyapada-dipaka 106 Madhyavarti-gunapada-dipaka 107 Madhyavarti-dravyapada dipaka 108 Madhyavarti-Samjnapada-dipaka 109 Antyavarti-jatipada-dipaka 110 Antyavarti-Kriyapada-dipaka 111 Antyavarti-gunapada-dipaka 112 Antyavarti-dravyapada-dipaka 113 Antyavarti-Samjnapada-dipaka 114 Maladipaka 115 Viruddhartha-dipaka 51 For Private and Personal Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 52 zRGgArArNavacandrikA 116 Slistartha-dipaka 117 Ekartha-dipaka 118 Antyakriya-dipaka. The author states that this variety is illustra:ed here, once more, on account of "Bhava-Camatkara" 119-126 Utpreksa 119 Definition of Utpreksa 120 Words expressive of Utpreksa 121 Vacya-and Pratiyamana-Utpreksa; Vacya Utpreksa-defined 122 Pratiyamana-Utpreksa-defined 123 alludes to 56 and 46 divisions of Vacyot preksa and Pratiyamanotpreksa respectively. 124 1 heir illustrations should be known from other works. Here only the two primary and main divisions are described. 125 illustrates Vacyo: preksa 126 gives another illustration of Vacyotpreksa; the author states that following his predecessors he too does not give any illustration of Praiiyamanotpreksi. 127-137 Arthantaranyasa. 127 Definition of Arthantaranyasa. 128 Visvavyapi-arthantaranyasa. 129 also an example of Visvavyapi-arthantara nyasa. For Private and Personal Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DETAILED TABLE OF CONTENTS 53 130 Visesastha-arthantaranyasa. 131 Slista-arthantaranyasa. 132 Viruddha-arthantaranyasa, 133 Ayukta-arthantaranyasa. 134 Yukta-arthantaranyasa. 135 Yuktayukta-arthantaranyasa 136 Viparyaya-arthantaranyasa. 137 States that there are other divisions also of this Arthantaranyasa; their examples should be known from other works, 138-146 Vyatireka. 138 Definition of Vyatireka. 139 Eka-vyatireka. 140 Ubhaya-vyatireka. 141 Saksepa-vyatireka. 142 Sahetu-vyatireka, 143 Adhikyopeta-bheda-laksana-vyatireka, 144 Sadrsa-vyatireka. 145 Another illustration of Sadrsa-vyatireka, 146 Sajati-vyatireka. 147-149 Vibhavana. 147 Definition of Vibhavana 148 Karanantarakalpana-vibhavana. 149 Svabhava-vibhavana. 150-174 Aksepa. 150 Definition of Aksepa (Three Divisions). For Private and Personal Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA 151 Atitaksepa. 152 Vartamanaksepa. 153 Anagataksepa. 154 Dharmaksepa. 155 Dharmyaksepa. 156 Karanaksepa. 157 Karyaksepa. 158 Anujnaksepa. 159 Prabhutvaksep?. 160 Anadaraksepa. 161 Asirvacanaksepa. 162 Sacivyaksepa. 163 Yatnaksepa. 164 Paravasaksepa. 165 Upayaksepa. 166 Rosaksepa. 167 Anukrosaksepa, 168 Anusayaksepa. 169 Slistaksepa. 170 Samsayaksepa. 171 Arthantaraksepa. 172 Hetvaksepa. 173 Dharmaksepa is again illustrated on account of "Bhava-Camatkara". 174 Other divisions of Aksepa should be known. (from other works) by the wise. For Private and Personal Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DETAILED TABLE OF CONTENTS 53 175-179 Atisayokti. 175 Definition of Atisayokti. 176 illustrates Atisayokti. 177 Samsayatisayokti, 178 Niscayatisayokti. 179 Adbhutatisayokti or Virodhatisayokti. 180-181 Suksma. 180 Definition of Suksma. 181 illustrates Suksma. 182-185 Samasokti 182 Definition of Samasokti. 183 Sama navisesana-bhinna-visesya-samasokti. 184 Bhinna bhinna-visesana-samasokti, 185 Apurva-samasokti. This Alamkara should be described by another name, viz, Anya padesa. 186-188 Lava (Lesa or Ninda stuti). 186 Definition of Lava. 187 Vacogopana-lesa. 188 Cestaprakasana-lesa. 189-191 Krama. 189 Definition of Krama, 190 Illustrates Krama. 191 Another example of Krama. 192-194 Udatta. 192 Definition of Udatta. For Private and Personal Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 56 zRGgArArNavacandrikA 193 Illustrates Buddhi mahattva-Udatta. 194 Illustrates Aisvaryamahattva. 195-200 Apahnava (= Apahnuti) 195 Definition of Apahnava. 196 Svarupapahnava. 197 Another example of Svarupa pahnava. 198 Still another example of Svarupapahnava. 199 Visayapahnava. 200 States that upamapahnava has already been described under Upama; and that the wise should detect from among stanzas other divisions. 201-202 Preyas. 201 Definition of Preyas. 202 illustrates Preyas. 203 207 Virodha. 203 Definition of Virodha. 204-206 illustrate Sabdakrtavirodha. 207 illustrates Arthakrta-virodha. 208-220 Rasavat. 208 Definition of Rasavat. 209 Srugarakhya. 210 Yuddhavira-rasakhya. 211 Danavira-rasakhya, 212 Dharmavira-rasakhya. 213 Karunakhya. For Private and Personal Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DETAILED TABLE OF CONTENTS 57 214 Bibhatsakhya. 215 Hasyakhya, 216 Adbhutakhya. 217 Bhayanakakhya. 218 Raudrakhy.. 219 Santarasakhya. 220 Speech attains to the state of Rasa on account of these nine Rasas, according to others, however, eight Rasas excluding Santa. 221-222 Urjasvi. 221 Definition of Urjasvi. 222 illustrates Urjasvi, 223-225 Aprastuta-prasamsa. 223 Definition of Aprastuta-prasanisa. 2 24-225 illustrate Aprastuta-prasamsa. 226-232 Visesokti, 226 Definition of Visesokti. 227 Gunavaikalya-visesokti. 228 jativaikalya-visesokti. 229 Kriyavaikalya-visesokti. 230 Dravyavaikalya-visesokti. 231 Hetu-visesokti. 232 States that there are other divisions of Visesokti. The wise should conceive of them. For Private and Personal Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA 233-237 Tulyayogita. 233 Definition of Tulyayogita. 234 Two divisions of Tulyayogita based on Stuti and Ninda. 235 Stutipara-tulyayogita. 236 One more illustration of Stutipara tulyayogita 237 Nindapara-tulyayogita 238-239 Parya yokta 238 Definition of Paryayokta 239 illustrates Paryayokta. 240-244 Sahokti 240 Definition of Sahokti 241 Gunasahabhavakathana-Sahokti 242 Kriyasahabhavakathana-Sahokti 243 gives an alternative definition of Sahokti 244 illustrates Sahokti as defined in v243 and designates it Karyakarana-sahajanma-Katha na-Sahokti. 245-247 Parivstti ( two divisions ) 245 Definition of Parivstti 246 Sadrsartha-parivstti 247 Visadrsartha-parivitti 248-249 Sanahita (= Samadhi ) 248 Definition of Samahita 249 illustrates Samahita. For Private and Personal Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DETAILED TABLE OF CONTENTS 59 250-260 Slista ( = Slesa ) 251 Abhinnapada-Slista ( = Slesa) 252 Bhinnapada-Slista (=Slesa) 253 States that Slesa accompanying Vyatireka and other Alankaras has already been shown. A few other Slesas are described hereafter. 254 Kriyaika-abhinna-slesa ( =Abhinnakriya. slesa ) 255 Aviruddha Kriyaslesa 256 Viruddhakriyaslesa 257 Saniyama slesa 258 Niyamanisedhaslesa 259 Aviruddha slesa 260 Upama-slesa 261-263 Nidarsana ( = Nidarsana) 261 defines Nidarsana ( two kinds ) 262 Prasasta-nidarsana 263 Aprasasta-nidarsana 264-267 Vyajastuti 264 defines Vyajastuti 265 illustrates Vyajasluti 266 Slista Vya jastuti 267 States that Vyajastuti has infinite varieties. 268-270 Asih 268 defines Asih For Private and Personal Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 60 269-270 illustrate Asih 271-273 Samuccaya 271 defines Samuccaya. 272 Atyutkrsta samuccaya 273 Atyapakrsta Samuccaya 274-275 Vakrokti zRGgArArNavacandrikA 274 defines Vakrokti. 275 illustrates Vakrokti. 276-279 Anumana (three divisions) 276 defines Anumana 277 Vartamana-Sadhya-gocara 278 Atita-sadhya-gocara 279 Bhavi-sadhya-gocara 280-281 Visama 280 defines Visama. 281 illustrates Visama. 282-283 Avasara 282 defines Avasara. 283 illustrates Avasara. 284-285 Prativastupama 284 defines Prativastupama. 285 illustrates Prativastupama. The author adds a remark "according to some this Alamkara is included in Upama" 286-287 Sara 286 defines Sara. For Private and Personal Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DETAILED TABLE OF CONTENTS 61 287 illustrates Sara. 288-289 Bhrantiman 288 defines Bhrantiman 289 illustrates Bhrantiman. The author remarks that this Alamkara is, according to some, the same as Mohopama. 290-293 Samsaya 290 defines Samsaya. 291-292 illustrate Samsaya, 293 Defines Niscayanta Samsaya. The author remarks that, according to some, Sambaya and Niscayanta-Samsaya are the same as Samsayopama and Nirnayopama respectively. 294-295 Ekavali 294 defines Ekavali 295 illustrates Ekavali, 296-297 Parikara. 296 Defines Parikara. 297 illustrates Parikara. 298-300 Parisankhya. 298 defines Parisamkhya. 299-300 illustrate Parisamkhya. The author remarks that it is, according to some, the same as Saniyama-slesa. 301-304 Prasnottara (three kinds) 301 defines Prasnottara. For Private and Personal Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 62 zRGgArArNavacandrikA 302 Vyakta-Prasnottara. 303 Vyaktaprasna-Gudhottara 304 Vyaktagudhottara-Prasnottara. 305-308 Samkara, 305 defines Samkara 306-307 illustrate Samkara. 308 states that Samkara is two-fold: 1. When there exists the relation of "the principal and the subordinate" and 2. When there is "the state of equal prominence" between the Alamkaras constituting Samkara. 309-310 Conclusion. 309 The author states how he has completed this compendium of Alamkaras although their scope is vast. 310 The author expresses his benediction that the fame of King Nrsimha (Kamiraja) should continue to live through his Kavya. CHAPTER X Nature of Dosas and the Circumstances in which they turn out to be Gunas 1 A poem free from Dosas leads to fame. 2-4 enumerate 15 Pada-dosas. For Private and Personal Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DETAILED TABLE OF CONTENTS 63 5-33 define and illustrate these Padadosas. 5-6 Asamartha. 7 Srutikatu. 8-9 Nirarthaka. 10-11 Avacaka. 12 Cyutasamskrti. 13-14 Aprayukta, 15-16 Gramya. 17-20 Aslila (three kinds). 21-22 Neyartha. 23 Klista. 24-25 Sandigdha. 26-27 Anucitartha. 28-29 Avimrsta-vidheyamia. 30-31 Viruddhamatikst. 32-33 Apratita, 34 points out how these Dosas pertain also to parts of a word. 35-39 illustrate a few of these Dosas pertaining to parts of a word. 40-43 enumerate 22 Vakya-dosas. 44-45 Upahatalupta-visarga 46-50 Hatavitta 51-52 Garbhita 53-54 Samkirna 55-56 Nyunapada For Private and Personal Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA 57-58 Kathitapada 59-60 Prasiddhi-hata 61-63 Akrama 64-68 Visandhi 69-70 Pratikula-varna 71-72 Asthanastha-pada 73-74 Asthanastha-samasa 75-76 Adhika pada 77-78 Rasa- cyuta 79-80 Samapta-punaratta 81-82 Anabhihita-vacya 83-84 Aprastutartha 85-86 Amata-perartha 87-88 Ardhantaraika-vacaka 89-91 Bhagna-prakrama 92-94 Abhavanmata-yoga 95-96 Patatprakarsa 97-100 enumerate 21. Artha-dosas. 101-142 define and illustrate these Artha-dosas 101-102 Apusta 103-104 Kasta 105-107 (ab) Sandigdha 107(cd)-108 Vyahata 109-110 Gramya 111-112 Duskrama 113-114 Vyarthiksta For Private and Personal Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DETAILED TABLE OF CONTENTS 65 115-116 Ahetu 117-118 Punarukta 119-120 Aslila 121-122 Sakanksa 123-124 Prasiddhi-Viruddha 125-126 Vidya-viruddha 127-128 Ukta-viruddha 129. 130 Saniyama 131-132 Aniyama 133-134 Visesa-parivitta 135-136 Avisesa-parivstta 137-138 Vidhyanuvada-vivitta 139-140 Tyakta-punahsviksia 141-142 Sahacarabhinna 143-166 illustrate and explain how, in certain circumstances Pada-dosas, Vakya-dosas and Artha-dosas turn out to be Gunas. The circumstances in which Srutikatu, Asamartha, Klista, Neyartha," Nirarthaka, Aslila, Sandigdha Apratita, Nyunapada, Adhika. pada Punarukta, Nirhetu ( Ahetu ) these Dosas cease to be so and, in fact, turn out to be Gunas, 167-176 Under the word Prasiddhi (occurring in the Prasiddhi-viruddha dosa) are included other things also which are not found in For Private and Personal Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 66 zRGgArArNavacandrikA nature but are Prasiddha according to Kavi-samaya (poetic conventions) 177-180 enumerate Rasa-dosas. 181-186 Rasabhasa and Bhavabhasa. 187-190 illustrate Svasabdagrahana. 191 illustrates Kasta-Kalpana. 192 illustrates Pratikulavibhavadi-grahana. 193 The author here directs that the reader should refer to the poetic compositions for Rasa-Dosas ( those illustrated here and others mentioned in vv178-179 (viz, Punah punah diptih, Akasa ( = Akanna) prathana Akasa ( = Akanda) Cheda Argasya ativistrtih, Angino ananusandhanam Praksti viparyayah Anangasyabhidhanari. 194-197 In conclusion, the author addresses King Kamiraja in glowing terms and wishes him well. For Private and Personal Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIanantanAthAya nmH| nirvighnamastu / varNagaNaphalanirNayo nAma prathamaH paricchedaH jayati saMsiddhakAvyAlApapadmAkare'yaM varaguNayutajIvanmuktipuMsa ( : priyo yaH / sumadhumadhu ) ravANIsAranikvANaramyo ___jinapatikalahaMsazcArusaMnIti pakSmA // 1 // amandAnandasaMdohapIyUSarasadAyinIm / stavImi zAradAM di(vyAM) jJAnaikaphalazAlinIm // 2 // samantabhadrAdimahAkavIzvaraiH kRtprbndhojjvlstsrovre| lasadrasAlaMkRtinIrapaGkaje sarasvatI krIDati bhAvabandhure // 3 // zrImadvijaya kIrtIndoH suuktisNdohkaumudii| "madIyacittasaMtApaM hRtvAnandaM dadyAtparam / / 4 / / zrImadvijayakIyAkhyagururAjapadAmbujam / madIyacittakAsAre stheyAt saMzuddhadhIjale / / 5 / / malayAnilasaMkAzo guNasaurabhavardhakaH / - saMtApahRjjanAnandaH sujanoM jIvatAcciram // 6 // 1. vakSya, 2. jJAnaphala, 3. kIrtIndroH , 4. madIya ca sma, 5. dadAt, 6. devtaa| For Private and Personal Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2 zRGgArArNavacandrikA 1 guNavarmAdikarnATakavInAM sUktisaMcayaH / vANIvilAsaM deyAtte rasikAnandadAyinam // 7 // rAjanItimahAzAstranirUpitaphalapradAm / nAnAtaTAkakAsAranadIvanavibhUSitAm // 8 // saMde ( va ) purasaMkAzanAnAnagarabhAsurAm / jinarAja mahAdharma zrAvakottamarAjitAm // 9 // aSTAdazamahAzreNIbhUSitAM zrImatItarAm / pazcimArNavaparyantAM dazAM sarvasukhapradAm // 10 // zrImadbharatarAjendranAmacakradharopamaH / zrIvIranarasiMhAkhya baGgabhU (mI) zvaro mahAn // 11 // pAlayatyamalAM 'baGgavATIpurasamanvitAm / kAdambavaMzajanitAnekabhUmIzapAlitAm / / 12 / / tasyAnujo guNAdhIzaH pANDyabaGganarezvaraH / satyena rAmacandro'bhUddharmeNa bharatezvaraH // 13 // ratnatrayamahAdharmarakSako rAjazekharaH / mahAkavijana 'stUyamAnasatkIrti (nA) yakaH // 14 // so'pi zrIpANDyabaGgo'yaM nipAdAbjaSaTpadaH / anukramAgatAM bhUmiM pUrvoktAM rakSati sma vai / / 15 / / tasya zrI pANDya baGgasya bhAgineyo guNArNavaH / viTThalAmbA mahAdevIputro rAjendrapUjitaH // 16 // "zrIkAmirAjabaGgo'bhUnnAmnA nRpatikuJjaraH / vairisaMdohagandhebhaghaTA (ka ) NThIravopamaH // 17 // [ 1.7 1 deyAMte, 2. vaGgavADI: I have sanskritised as vaGgavATI, 3. guNAdI pANDya, 4. stUyamAnasatkIrti yaka:, 5. kAmirAya: I have sanskritised as kAmirAja throughout the text. 6. ghaTA Tharavo / For Private and Personal Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir I. 28 ] 1. varNagaNaphalanirNayaH kramAgatAmimAM bhUmi pazcimAmbodhibhUSitAm / 'zrIkAmirAjabaGa gendraH pAlayatyamalazriyam // 18 // *sa rAjA kAvyagoSThISu sabhAjanavibhUSitaH / apRcchadvitayaM nAmnA kavitAzaktibhAsuram // 19 / / kAvyasya lakSaNaM kiM vA varNazuddhizca (kii)dshii| rasabhAvau kathaMbhUtau netRbhedAzca kIdRzAH // 20 / / kIdRzyalaMkRtI rItiH kodagvRttizca kiidRshii| kIdagdoSo guNaH kIdRk pRcchati smeti mAM nRpaH // 21 // itthaM nRpaprArthitena mayAlaMkArasaMgrahaH / kriyate sUriNA nAmnA zRGgArArNavacandrikA / / 22 / / adoSaH saguNo rItivRttizayyArasAnvitaH / sAlaMkAraH sapAkazca zabdArtharacanottamaH / / 23 / smudrngriishailsudhaakrdivaakr-| (SaDa)rtujalakelInAM varNanAbhiralaMkRtaH // 24 // "saMbhogavipralambhAbhyAM madhupAnaiH kumArakaiH ( ? ratotsavaiH) / vivAhaimantradUtAbhyAM prayatnena vibhUSitaH // 25 // saMgrAmanAyakaizvaryavarNanAbhivibhUSitaH / manojJabhAvasaMdarbhaH kavIzvaranirUpitaH // 26 / / dharmArthakAmamokSAkhyasatphalAnAM prakAzakaH / mahAnu.............." ................... // 27 // 'vidhuprabandhasaMjJo'yaM budhaiH kAvyaM prakIrtitam / rasabhAvajJalokAnAM pramodAya prakalpate // 28 // 1. zrIkAmIkAya, 2. sa rAjA kA goSThISu / 3. te tribhedAzca, 4. kiMdRgdoSo guNA kiMdRkpRcchati, 5. Could the line be : saMbhoga-vipralambhAbhyAM kumArodayavarNanaiH ? 6. vidhuprabandho yN| For Private and Personal Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA [ I. 29 - tat kAvyaM trividhaM proktaM padyaM gadyaM ca mizritam / uktAdicchandasA baddhaM padyakAvyaM nirUpitam // 29 // gadyakAvyaM tu vAkyAnAM mUlAlaMkRtamIritam (? samuccaya itIritam) | gadyapadyobhayaM proktaM mizrakAvyaM budhottamaiH // 30 // uttamaM madhyamaM proktaM jaghanyaM trividhaM punaH / pratyekamiti tat kAvyaM navadhA saMpravartate // 31 // uttamaM dhvanibhirvyaktamavyaktaM madhyamaM matam / dhvanyarthazUnyaM kAvyaM tu jaghanyaM parikIrtitam // 32 // AzIralaMkRtaM vastunirdezaparibhUSitam / namaskRtisametaM vA tat kAvyamukhamucyate // 33 // etatkAvyamukhe varNagaNazuddhiH prakIrtyate / tayA kavernAyakasya jAghaTIti mahAzubham // 34 // tadabhAve'niSTaphalaM kavinAyakayorbhavet / tasmAdvarNagaNAnAM tu zuddhiruktA budhairyathA / / 35 / akArAdikSakArAntA varNAsteSu zubhAvahAH / kecit kecidaniSTAkhyaM vitaranti phalaM nRNAm / / 36 / / dadAtyavarNaH saMprItimivarNo mudamudvahet / kuryAduvarNo draviNaM tataH svaracatuSTayam / / 37 / / apakhyAtiphalaM 'dadyAdecaH sukhaphalAvahAH / GavinduvisargAstu padAdau saMbhavanti no // 38 // kakhagaghAzca lakSmI te vitaranti phalottamAm / datte cakAro'pakhyAti chakAraH prItisaukhyadaH / / 39 / / mitralAbhaM jakAro'yaM vidhatte bhIbhRtidvayam / jhaH karoti TaThau khedaduHkhe dve kurutaH kramAt // 40 // 1. dyAdeva, 2 vidatte bhimRtta / For Private and Personal Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - I. 51 ] 1. varNagaNaphalanirNayaH zobhAkaro DakAro'yamazobhAphalaMdastu DhaH / NakAro bhramaNaM datte takAraH sukhadAyakaH // 41 // "tho yuddhado dadhau saukhyaphalau nastu pratApadaH / po bhayaM phastu saMtoSaM ( ? phastvasaMtoSaM ) bo mRtyuM klezanaM tu bhaH / / 42 / / dAhaM kramAnmakAro vidhatte zrIkarastu yaH / dAha varNastu leva vyasanadAyakau // 43 // zastanoti sukhaM Sastu khedaM sastu sukhaM kramAt / dAdo hastu karNo dadAti vyasanaM phalam // 44 // kSastu sarvasamRddhIDyaphaladAnakriyAnvitaH / sama ( ? sarva ) varNaphalaM proktamevaM pratyekataH kramAt / / 45 / / mukhe kAvyasya varNAnAM saMyogastyajyatAM budhaiH / zuddhavarNo'nyavarNena yukto duHphalado bhavet // 46 // viSatAmeti karpUraM tailayuktaM yathA bhuvi / kSArastu prayoktavyaH 'kAvyAdau satphalAvahaH // 47 // varNAnAM zuddhirityuktA gaNazuddhiH prakIrtyate / dIrghosnusvArayukto vA visargAntaH svarastathA // 48 // dvitvAkSarasameto vA parato gururucyate / itaro laghurukto'yaM svaraH chandovizAradaiH / / 49 / / svaro laghurapi prokto vikalpena gururbudhaiH / pAdAnte yadi varteta padyAnAM dvividhAtmanAm // 50 // guruNA laghunA tAbhyAM vyAptA vA gaditA gaNAH / aSTa vA paJca vA teSAM pratyekaM lakSaNaM yathA // 51 // 5 1. choyuddado dadI, 2. atau vyasanadAyakAH, 3. zastu hRti, 4. bhedaM, 5. yuktaH duHphalAdo, 6. kAmyadau / For Private and Personal Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA [ I. 52 - trigururbhagaNaH proktastrilaghurnagaNo mataH / yagaNo laghumAnAdau tagaNo'ntyaladhurmataH // 52 // ragaNo laghumAnmadhye jagaNo madhyasadguruH / sagaNo'ntyaguruH prokto bhagaNo gururAditaH // 53 // aSTAvete gaNAH proktAH pratyekaM tritrivarNakAH / varNavRtte prayoktavyAH kavitAnipuNairbudhaiH // 54 // caturmAtrAgaNAH paJca pratyeka gaditA budhaiH| mAtrAvRtte tu te jJeyAsteSAM lakSaNamucyate // 55 // dvigururbhagaNaH prokto nagaNazca caturlaghuH / bhagaNo jagaNo yazca sagaNo varNavRttavat // 56 // yaratAstu na santyatra paJcamAtrAtmakatvataH / kvacit santi vizeSokteH saMbhavAditi budhyatAm // 57 // yagaNo jalarUpo'yaM dhanakRdragaNo'nalaH / bhayadAhakarastastu gaganaM zrIkaro mataH // 58 / / bhagaNaH sukhakRtsaumyo jo bhAnU rogadAyakaH / vAyavyaH sagaNo datte kSayarUpaM phalaM sadA // 59 / / zubhado magaNo bhUmirnagaNo gaurdhanapradaH / evaM gaNaphalaM proktaM zubhAzubhavibhedataH // 60 / / devatAvAcizabdAnAM bhadrAdyarthaprakAzinAm / zabdAnAM niravadyatvaM kAvyAdau gaNavarNataH // 61 / / gaNavarNaphalaM proktaM samAnaM kavibhiH kRte / kAvye sarvatra boddhavyaM gadyapadyobhayAtmake // 62 // 1. tu vadjJeyA, 2. sukhakRtsAmyo, 3. bhaano| For Private and Personal Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - I. 63 ] 1. varNagaNaphalanirNayaH evaM ramyakavIzvaraiH kRtimukhe nirdiSTanirdoSakai varNaizcArugaNotkarairvilasite kAvye srojaakre| zrImadvIrasiMharAyanapate kIrtistvadIyAmalA satyatyAgaguNodbhavA vijayatAM sA rAjahaMsIsamA // 63 // iti paramajinendravadanacandiravinirgatasyAdvAdacandrikAcakoravijayakItimunondracaraNAbjacaJcarIkavijayavaNiviracite zrIvIranarasiMhakAmirAjabaGganarendrazaradindusaMnibhakIrtiprakAzake zRGgArArNavacandrikAnAmni alaGkArasaMgrahe varNagaNaphalanirNayo nAma prathamaH paricchedaH / zrI: // zrI jinAya namaH / / iti varNagaNaphalanirNayo nAma prathamaH paricchedaH / For Private and Personal Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ II. 1 kAvyagatazabdArthanizcayo nAma ditIyaH paricchedaH pratibhAzaktisaMpanno vyutpattyabhyAsabhUSitaH / aSTAdazasthalArthAnAM varNanAnipuNaH kaviH / / 1 / / athavA zaktinaipuNyakavizikSAtrayAnvitaH / rasabhAvaparijJAnaguNADhyaH kavirucyate // 2 // tyajyate gRhyate zabdo'rtho vA tAvatpunaH punaH / yena yAvadruciH svasya raucikaH sa kavirbhavet / / 3 / / zabdaDambaramAtrArthI vAcikaH kavirucyate / arthavaicitryamAtrArthI so'yamArthaH kavirbhavet // 4 // zabdArthadvayacitrArthI zilpikaH kavirucyate / zabdArthamRdutAkArI mArdavAnuganAdabhAk // 5 / / vAcyavAcakasaMbandhiguNadoSavidAM varaH / mahAkavInAM mArgajJo nAnAzAstrArthakovidaH // 6 // vivekIti kaviH prokto divyaalNkaaryojne| tatparo bhUSaNArthIti nAmnA kavirudAhRtaH / / 7 / / iti saptavidhAH proktAH kavayaH kavipuGgavaiH / kaviprayuktavAkyAnAM caturdhArthaH pravartate // 8 // mukhyo'rtho lakSyanAmApi gauNAkhyo vyaGgayanAmakaH / mahAkavIndraH satkAvye prayukto'rthazcaturvidhaH // 9 // 1. yena yAvadruciH strasya sa kavI rauciko bhavet / 2. mUrddhavAnuganAdubhAk / For Private and Personal Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - II. 21 ] 2. kAvyagata zabdArtha nizcayaH sAkSAt saMketaviSayo mukhyo'rthaH praNigadyate / jAtiH kriyA guNo dravyamiti so'pi caturvidhaH // 10 // azva-go-gaja-vRkSAdi-zabdA jAtiprakAzakAH / kriyAbhidhAyikA yAti gacchatItyAdayo matAH / / 11 / / zuklakRSNa haridrakta kirmIrAdirguNo bhavet / daNDikuNDali caitrAdi-dravyamityabhidhIyate ||12|| mukhyArthe bAdhite mukhyasaMbandhyartho'pi lakSyate / 'anyArthatvena yaH so'yaM lakSaNetyabhidhIyate || 13 || lakSyavAcakazabdasya lakSaNAzaktayastridhA / jahatyajahatI svArthaM jahatyajahatIti ca // 14 // yatra svArthaM parityajya zabdo'nyatra pravartate / tatsaMbandhayute proktA sA jahallakSaNA budhaiH // 15 // "kaumudaM vardhayatyatra rAjA nItividAM varaH / ghoSo vasati gaGgAyAmityudAharaNaM matam ||16|| aparityajya mukhyArthaM zabdo'nyatra pravartate / tatsaMbandhayate yatra sA jahallakSaNeta rA // 17 // pravizanti mahAdurgaM kuntAzcApAni zaktayaH / kheTakhaDgAzca rakSArthamityudAharaNaM smRtam ||18| zabdo jahAti mukhyArthaM na jahAtyapi yatra sA / jahatyajahatI proktA lakSaNA kavikuJjaraiH ||19|| vrajanti zibikA mArge vrajanti cchatriNo'pi ca / vrajantyAndolikAH proktamityudAharaNaM budhaiH ||20|| "zibikA - dolikA-cchatrazabdaH svArthaprakAzakaiH / anyeSAM zibikAndolacchatritvamiha lakSyate // 21 // 1. kimAru0, 2. mukhyArthatvena 3 kAmudaM, 4. zApAni 5. zibikAM, dolikAM chatrIn / For Private and Personal Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA [II. 22 - mukhyabAdhe nimitte ca phale cAropyate budhaiH / yo'rtho'bhedena bhedena sa gauNo viduSAM mataH / / 22 / / siMho napatirityatra gauNo'bhedena saMmataH / rAjA siMha iva prokto bhedo gauNo budhottamaiH // 23 // mukhyAllikSyato gauNAdbhinno yo'rthaH pratIyate / sa vyaGgyo dhvanirityuktaH kalAzAstravizAradaiH // 24 // kaumudaM vardhayatyatra rAjetyukte prtiiyte| prajopakAritA rAjJaH sA vyaGgya iti budhyatAm // 25 / / abhidhA lakSaNA gauNI vyaJjanA ca caturvidhA / zabdAnAM zaktirityuktA purAtanakavIzvaraiH / / 26 / / abhidhAzaktimAzritya nAnArthAn vyaJjayanti ye / zabdAste niyatArtheSu niyamyanti niyAmakaiH / / 27 // niyamAkaraNe kAvye'niSTArthAnAM pratItitaH / asadarthaprasaMgAkhyadoSaduSTA kRtirbhavet / / 28 / / te ke niyAmakA dhvamiti prazne niyAmakAH / saMyogAdaya ityuktA guNazAlikavIzvaraiH / / 29 / / saMyogaviprayogau virodhitAsAhacaryakAlAzca / arthaH prakaraNaM liGga zabdAntarasaMnidhizca sAmarthyam // 30 // aucityavyaktidezAzca gaditAstu svarAdayaH / kaviprayuktazabdAnAmarthabhedaprakAzakAH // 31 // sacakro harirityatra cakrayogAt pratIyate / acakro harirityatra tadviyogAcca mAdhavaH / / 32 / / rAjA kamalavirodhItyukte candro virodhato jJAtaH / arkaH kumudavirodhItyukte tata eva kAraNAd bhAnuH // 33 // jiSNubhImAviti prokte sAhacaryAt parasparam / pArthapAAgrajau jJAtau kavitAnipuNairbudhaiH // 34 / / For Private and Personal Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - 11.42 ] 2. kAvyagatazabdArthanizcayaH bhAtIndIvaramityukte kAlo'rthasya prakAzakaH / divase yadi nIrajaM rAtrau cedutpalaM smRtam // 35 / / saptAGgabhAsuro rAjetyartho nRpatibodhakaH / arjunaH samare pArthajJAnaM prakaraNAdabhUt // 36 / / naraH kapidhvaja iti liGgAt pArtho'vagamyate / indraH zacIza ityanyazabdAdvAsavanizcayaH // 37 / / nIlakaNTho narInati zaktivarSartubodhikA / 'atrAste nRpativratamaucityAt siMhaviSTaram // 38 // abjo'bjaM rAjatItyukte candro'mbhoja pratIyate / punapuMsakaliGgAkhyavyaktibhyAM kavikuJjaraiH / / 39 // gagane rAjate rAjA dezAccandro vinizcitaH / gAnasvarAdirarthasya gamako'pi na kAvyayuk // 40 // Adizabdena ceSTAdirgRhyate'rthaprakAzakaH / udAharaNametasya jJAtavyaM buddhizAlibhiH // 41 / / evaM zabdagatArthanizcayayutai (matkavIndraH kRte kAvyavyomni tiraskRtAriguNatArAliprabhe nirmle| bho bho vIranRsiMharAyanRpate te satpratApo raviH kurvanvairinikAyakairavagaNamlAni sadA vartatAm / / 42 // 2ti paramajinendravadanacandiravinirgatasyAdvAdacandrikAcakoravijayakIrtimunIndracaraNAbjacaJcarIkavijayavaNiviracite zrIvIranarasiMhakAmirAjavaGganarendrazaradindusaMnibhakIrtiprakAzake zRGgArArNavacandrikAnAmni alaMkArasaMgrahe kAvyagata zabdArthanizcayo nAma dvitIyaH paricchedaH / kAvyagatazabdArthanizcayo nAma dvitIyaH paricchedaH / 1. atrAse nRpatijJAta, 2. dhIvAn / For Private and Personal Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ III. 1 - rasamAvanizcayo nAma tRtIyaH paricchedaH niravadyavarNagaNayutamapi kAvyaM nirmalArthazabdayutam / nirlavaNazAkamiva tanna rocate nIrasaM satAM manase / / 1 // ataH kAraNato'smAbhirucyate rasalakSaNam / pUrvazAstrAnusAreNa bhAvabhedavizeSitam // 2 // cittasya vRttibhedo yaH pariNAmAparAkhyakaH / sthiratvaM prAptavAn so'yaM sthAyibhAvo nigadyate / / 3 // . ratihAsazokakopotsAhabhayAkhyastathA jugupsAkhyaH / vismayazamAbhidhaH saH sthAyibhAvo hi navabhedaH // 4 // vibhAvairanubhAvaizca sAttvikairvyabhicAribhiH / budhyamAnaistu suvyaktaH sthAyibhAvo raso bhavet // 5 // evaM lakSaNayukto'yaM raso navavidhaH smRtaH / / zRGgAro hAsyanAmA ca karuNAkhyo'pi raudrakaH // 6 // vIro bhayAnako yazca bIbhatso'dbha ta ityapi / zAntanAmA ca te sarve rasabhedA nirUpitAH // 7 // bhAvaizcatubhiH pUrvoktairvyajyamAnA rtirydaa| tadA kavIndraiH zRGgArarasa ityabhidhIyate / / 8 / / evamanye sthAyibhAvA bhAvairvyaktA rasAH smRtAH / svarNaM vahniyutaM yAti rasabhAvaM yathA bhuvi / / 9 // kAvyeSu te vibhAvAdyAH zrUyamANA rasaM nRNAm / zrotRNAM poSayantyatra rasabhAvArthavedinAm // 10 // For Private and Personal Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - III. 22 ] 3. rasabhAvanizcayaH dRzyamAnA nATakeSu te bhAvA janayantyalam / prekSakANAM rasaM sarva nATyazAstrArthavedinAm // 11 / bhujyamAnAzca bhoktRNAM te rasaM poSayantyalam / bhAvayanti rasaM ye ca te bhAvA gaditA budhaiH // 12 // bhAvAzcaturvidhAH proktAH kavitAguNazAlibhiH / vibhAvA anubhAvAzca sAttvikA vyabhicAriNaH // 13 // bhAvayanti vizeSeNa ye rasaM te vibhAvakAH / AlamboddIpanatvena te vibhAvA dvidhA matAH // 14 // Alambya yaM rasotpattiH so'yamAlambano mataH / uddIpyate raso yena sa coddIpanasaMjJakaH // 15 // bhAvakA rasamutpannaM 'cittasthaM bhAvayanti yaiH / bhAvaiste gaditAssadbhiranubhAvAzzarIrajAH // 16 // rasikAnAM manovRttiH sattvamityabhidhIyate / sattvasaMjanitA bhAvAH sAttvikAH parikIrtitAH // 17 // svedakampanaromAJcalayastambhavivarNatAH / vikArasvaratA cAzru praNItaM sAttvikASTakam // 18 // sthAyibhAvArNave bhAvA saMcarantyUmisaMnibhAH / ye teSvaniyatA bhAvA vyabhicAryabhidhAnakAH // 19 // sazaGkau glAninirvedau jADyaharSI dhRtishrmau| dainyaugyatrAsacintAmarSagarvamadAH smRtiH // 20 // maraNaM suptinidrAvabodhavrIDAviSAdakAH / vyAdhyapasmAracApalyamatimohautsukyAstathA // 21 // avahitthAlasyavegau tarkonmAdau kavIzvaraiH / ete saMcAribhAvA hi trayastrizatprakIrtitAH // 22 // 1. citasya sA bhavaMti yaH / For Private and Personal Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA [ III. 23 - dRzyatvAd rasabhAvAnAM naTe kAlpaniko rasaH / sAmAjike tAttvikastu raso nijarasasmateH / / 23 / / bhuvane rasikA lokA rasAn svAbhAvikAnalam / bhuJjate nijakarmAnusAreNa bahudhA sadA // 24 // rasAnAmiti sarveSAM sAmagrI gaditA mayA / zRGgArarasasAmagrI vizeSeNa nirUpyate // 25 // AlambanavibhAvo'tra zRGgArAkhyarase smRtH| kAntAyAH kAmuko loke kAmukasya tu kAminI // 26 // vasantodyAnakAsArazukadhvanipikasvarAH / zikhitANDavajImUtadhvanihaMsavikUjanam / / 27 / / cakravAkaratikrIDAcaJcarIkAliguJjanam / malayAnilasaMcArazcandratApavilAsanam // 27 / / indragopasya patanaM candanAdivilepanam / uddIpanavibhAvo'tra zRGgAre jJAyatAM budhaiH // 29 // anubhAvAstu zRGgAre kAmukasyAGgasaMbhavAH / kAmukIkAyajAtA vA vikArAH parikIrtitAH // 30 // 'apAGgalokanaM prItikarasUktivilAsanam / bhrUlatAkSepaNaM karNapUrotpalavivAhanam // 31 // razanAbandhanaM vAmacaraNAghAtanaM smitam / nIvIvisasanaM nAbhijaghanoruvimarzanam // 32 // AliGganaM kucdvndvvimrdnrtikriye| ete'nubhAvAH kathyante zRGgAre kavikuJjaraiH // 33 // kAntAkAmukayoratra darzane sprshne'thvaa| sAttvikAH svedaromAJcavaivarNyastambhanAdayaH // 34 // 1. asAMgalokanaM, 2. maJjaraiH / / For Private and Personal Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - III. 44 ] 3. rasabhAvanizcayaH yojyAH saMcAribhAvAzca zRGgAre'tra vizAradaH / glAninirvedanidrAva bodhazaGkAmadAdayaH ||35|| sAmagrImavalambyemAM jAtaH zRGgAranAmakaH / saMbhogo vipralambhazca dvividho rasa ucyate ||36|| kAntAkAmukayoH sUktivilAsa sparzanAdibhiH / mithaH saMbandharUpo'tra saMbhogaH kathyate budhaiH // 37 // asyodAharaNam jAtIkanduka tADanaM sarasahu kArasvarollAsanaM kAJcIbhUSaNabandhanaM kRtakakopAviddhakezagrahaH / bhrUvikSepaNavarjanaM kapaTaramyAkrozanaM zAsanaM 15 zrIrAyakSitipasya mohanakaraM kAntAkRtaM ceSTitam // 38 // pracchanno vA prakAzo vA saMbhogo dvividho mataH / prakAzo gaNikAstrINAmanyastrINAM paro bhavet // 39 // pUrvAnurAgo mAnAtmA pravAsaH karuNAbhidhaH / caturdhA vipralambhaH syAd vakSyate tannidarzanam // 40 // saMbhogavipralambhau tau kAntAkAmukayoriha / saMyuktAyuktayorvAcyo yathAsaMkhyaM budhottamaiH // 41 // kAntAyAH kAmukasyApi ratyutkarSeNa bhAvitAH / avasthA daza vartante tAsAmuddezalakSaNe / / 42 / / nayanaprItiH saktiH manasaH saMkalpajAgarI tanutA / viSayadveSo lajjAvinAzanaM mohamUrcchane maraNam // 43 // ramaNI ramaNo yatra ramaNI ramaNaM bhRzam / draSTumicchati sA proktA cakSuH prItirdazA budhaiH // 44 // kAdambanAtha ramaNI ratinAthavazyA saudhAgravartimaNinirmitaviSTarasthA / For Private and Personal Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA [ III. 45 - bAhyAlibhUmigatajAtituraGgamAgrA rUDhaM bhavantamaticAru vilokate sma / / 45 // . ramaNyA ramaNasyApi yatra cintA punaH punaH / pratikRtyAdinA tena sA manaHsaktirucyate // 46 / / kAdambakSitinAtha kAmavazagArAmaM gatA kAminI dRSTvA pallavamaJjarI sarasijaM nIlotpalaM mallikAm / bhRGgoM komalacArukIravacanaM satkokilAnAM svaraM tvAMpuSpAstrasamaM muhurmuhuralaM saMcintya lInAbhavat / / 47 // manorathayutasvAnte kAntAyAH kAmukasya vaa| prAptisaMkalpanaM yatra sa saMkalpo mataH satAm / / 48 / / kAdambanAthamadanaM nijacittagehe ___kRtvA manojadharaNIzvararAjyalakSmIH / AliGganaM madhuracumbanamajrighAtaM saMkalpya bhAvaratimeti viyuktakAntA // 49 / / yatra kAntasya kAntAyA alAbhe tasya cintanam / tasyA vA cintanaM nityaM sa jAgara iti smRtaH / / 50 // kAdambakSitinAyakasya virahe taccintayA nAyikA . ___ saMyuktA daranidrayApi rahitA candrAtapaiH piidditaa| kIroktyA kalakaNThamohanaravairbhuGgIkadambasvanai rudyAnaiH zikhinAM vilAsaghaTanairjAti momuhyate // 51 // patyurvA nAyikAyA vA praaptybhaavaatkRshiikRtaa| yatra jvareNa kAmasya tanuH syAttanutA matA // 52 / / Ayallake nRpatikuJjararAyabaGga - kAmajvareNa kRzatAM mRgalocanAgAt / 1. bttnaiH| For Private and Personal Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - III. 61 ] 3. rasabhAvanizcayaH cAndrI kaleva ramaNI tava sA vibhAti nIrejanAlagatatanturivAthavAlam / / 53 / / yatra na kSamate strI vA patirvA kAmavardhanam / bhAvaM na rocate tAbhyAM viSayadveSakaH sa hi / / 54 // kAmAgniprazamArthaM mAlinikarairAnIyamAnaM satI cUtAzokalasatpravAlanicayaM dRSTvA bhayaM gacchati / buddhayA manmathabANajAlamiti sA cAndrI marIci manobhrAntyAkAyajamallikAzara iti zrIrAyapuSpAyudha / / 55 / / adRSTvA gauravaM yatra mAnaM tyajati nAyikA / nAyako vA pAnAzaH kathito rasikaiH sa ca // 56 // mandAnilena makarandarasena matta bhRGgIsvareNa zukakokila niHsvanena / candrAtapena zikhitANDavaDambareNa tvAM yAtumicchati satI vimadA nRpendra / / 57 // yatra patyuH striyA vA vA cittonmAdo bhramAdasau / moha ityucyate sadbhiH kalAzAstravizAradaiH / / 58 / / candrApaM pibati cumbati pallavAli candrodaye nijapadena nijAkRti sA / saMtADayatyuruguNaM sahakArabhUjaM zliSyatyaho tava satI bhramato narendra / / 59 // yatra kAmasya saMtApAt kAminI ramaNo'thavA / na jAnAti kamapyarthaM sA mUrcchA gaditA budhaiH // 60 // puSpAstrabANapatanaM kSamate na sor3ha yA sA satI tava viyogavazAt prayAntI / mUrcchA paTe likhitamanmathakAminIva bhAtyadya tAM madanarAja nRpendra rakSa // 61 // 17. For Private and Personal Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA [ III. 62 - mriyate yatra ramaNI ramaNo vApyalAbhataH / dvayoranyatarasyAtra maraNaM tat prakIrtitam / / 62 // kAdambanAtha tava puNyaphalaM kimatra tasyAH purAtanasukarmaphalaM kimatra / kAmasya bANanivaho dazamImavasthAM tAM nAyikA nayati no khalu rakSa rakSa / / 63 // jJAtabhAvacatuSkeNa nIyate vyaktarUpatAm / / hAsAkhyasthAyibhAvo yo hAsyanAmA raso mataH / / 64 // AlambanavibhAvo'tra rase hAsye mato budhaiH / vidUSakajano nindyapadArthanivaho'thavA / / 65 / / vidUSakasya bhASA vA tadAkArasya vikriyaa| uddIpanavibhAvo'tra nindyadoSagaNo'thavA // 66 / / cakSurvikAzo dehasya calanAdI 'rasAcca ye| rasabhoktRnare proktA anubhAvA vizAradaiH / / 67 // visvaratvAzruvaivarNyasvedAdiH sAttviko mataH / autsukyagarhacApalyazramAH saMcAriNo matAH // 68 // uttamo madhyamo loke jaghanyastrividho mataH / hAsyanAmarasastatra smitaM hasitamuttame // 69 // tato vihasitaM madhye tathopahasitaM matam / 'antye'vahasitaM cAtra rase'tihasitaM matam / / 70 // vikasitagaNDaM tvISallakSyadantaM mRdusvanam / ziraHkampaM sAzrukampaM vikSiptAzeSadehakam / / 71 / / eteSAM lakSaNaM proktaM yathAsaMkhyamitaH param / udAharaNametasya rasasya procyate mayA / / 72 / / 1. rasAdaye / 2. antyena hasitaM / . For Private and Personal Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - III. 81] 3. rasabhAvanizcayaH zrIrAyakSitinAyakasya samare tAM vaijayantI pare dRSTvA bhItivazAt patanti katiciddhAvanti mUrcchanti c| tAM dRSTvA smayate hasanti vihasantyanye pare cetare keciccopahasanti cAvahasanaM kurvanti hAsaM param / / 73 / / zokAkhyasthAyibhAvo yo vyakto bhAvacatuSkataH / karuNAkhyarasaH so'tra procyate kavipuMgavaiH // 74 // iSTAniSTavinAzAptijAtatvAt karuNo dvidhaa| naSTaM vAniSTayuktaM vA vastvAlambanamucyate // 75 / / svajanAkrandanaM bandhudarzanAdi nirUpyate / uddIpano'nubhAvastu niHzvAsaruditAdikaH // 76 / / visvaratvAzrupAtAdiH sAttviko vyabhicAriNaH / viSAdabAdhyadInatvamRticintAdayaH smRtAH / / 77 / / kAdambakSitipena bhIkaramahAsaMgrAmabhUmau hataM zrutvA vairigaNaM tadIyavanitAH zokAbdhipAraM gatAH / hArAlambimanojJamauktikagaNaM nIrejarAgavajaM rAyakSmApatikIrtivikramasamaM muJcanti diGmaNDale // 7 // rAyakSmApatinA bhayaMkaramahAyuddhe vipakSatra jitvAnIya sazRGkhalaM jaDamimaM kArAgRhe bandhitam / zrutvA tadvanitAH parAM zucamitAH kezAvaliM zyAmalAM zrIrAyasya kRpANavallisadRzIM muJcanti mUrcchanti ca // 79 // krodhAkhyasthAyibhAvo'yaM vyakto bhAvacatuSTayAt / raudraH so'pi raso dvedhA mAtsaryadveSajanmataH // 80 // AlambanavibhAvo'sya mAtsaryadveSagocaraH / uddIpanastu tadbhASA tacceSTAdika ucyate // 81 / / 1. hatAdiH / For Private and Personal Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA anubhAvastu vikSepoM bhruvAM locanaraktatA / UruhastoSThacalanapramukhaH parikIrtitaH // 82 // sAttvikaH svedaromAJcavisvaratvAdiko mataH / saMcArI dveSagarvograbhAvAdiH praNigadyate // 83 // zrIrAyakSmApazakti paTatarasamare bharidordaNDacAva 20 [ III. 82 - jJAtvA vairikSitIzA api nijahRdayopAttamAtsaryadoSAH / asmAkaM sAmyabhAjo nahi nahi bhuvane karNapArthAdayo vA mUle tiSThantu ke vA samaradhurasahA garvamenaM vadanti // 84 // ghora zrIyuddharaGga samaradurasahaM vairibhUpAlavargaM dRSTvA kAdambanAtho dizi dizi vikiran kopavahnisphuliGgam / kalpAntazrAddhadevaH prakaTitamahimA zatrubhUmIzvarANAM saMhAraM sAdhu kRtvA vilasati bhuvane yuddharaGgatrinetraH / / 85 / / utsAhasthAyibhAvo'tra vyakto vIraraso mataH / bhAvaizcaturbhiH sarasaH trividhaH punarucyate // 86 // dAnavIradayAvIrayuddhavIraprakArabhAk / satpAtraM dInapuruSo vairiloko yathAkramam / / 87 / / AlambanavibhAvastuddIpanaH kramato mataH / dAnastavanadInoktiyuddhabherisvarAdikaH / / 88 / / anubhAvaH kramAccittaprasattiH zastrasaMgrahaH / sAttvika romaharSAdiH saMcArI procyate'dhunA // 89 // garva harSa mahAkovadatyAdirbahubhedabhAk / budhyatAM kavitAprauDhiguNabhAgbhiH kavIzvaraiH / / 90 / / yaddAnAddhanadA bhavanti katicit kecicca karNAH pare jAyante suranAyakAstribhuvanaM vyApnoti kIrtiH parA / kalpAnokahakarNa rAmanRpatIn hitvA yazaskAminI yaM bhUpaM zrayate sa rAyanRpatiH zrIdAnavIro bhuvi / / 91 / / For Private and Personal Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - III. 100 ] 3. rasabhAvanizcayaH dInAnAthajanAn vilokya hRdaye duHkhAgnidagdhAn bahUn kAruNyAmRtabhAsuraH parilasaddAnena mInena vai / rakSa rakSamatIva yAMti na hi yastRpti parAM cetasi zrIrAyakSitinAyakaH sa bhavane kAruNyavIro bhavet // 92 // yaM dRSTvA pralayAntabhairavamimaM dordaNDacaNDaM nRpaM 21 vairikSmApagaNA bhayajvaramitA dhAvanti macrcchanti ca / nIraM yAnti taru zrayanti tRNakaM cumbanti valmIkaka cArohanti sa rAyavaGganRpatiH saMgrAmavIro bhuvi / / 93 / / bhayAkhyasthAyibhAvo'tra vyakto bhAvacatuSTayAt / bhayAnakarasastasyAlambabhAvaH prarUpitaH // 94 // nirghAtavyAghrasarpAribhallakebhaharivrajaH / uddIpano ghanastasya garjanAdiH prakIrtitaH // 95 // anubhAvo'tra vaivarNyasvedakampAdiko mataH / sa eva sAttviko bhAvaH saMcArI ta prakIrtyate // 96 // saMbhramatrAsamohorudInabhAvAdibhedabhAk / ete catuvidhA bhAvA yojyAH kAvyavizAradaiH // 97 // yuddhe rAyanarendra hastakalitaM khaGgorukAloraMga dRSTvA bhItivazAdvipakSadharaNInAthAH prakampaM gatAH / dhAvanto girigarAsthitamahAghorAndhakAraM zritAstAMstatrApi bhayaM nayanti vanitA divyAGgasatkAntayaH / / 98 / / jugupsAsthAyibhAvo'yaM vyakto bIbhatsanAmakaH / raso jugupsyavairAgyahetujanmA dvidhA mataH // 99 // AlambanavibhAvo'tra jugupsyo'rtho manaH priyaH / uddIpanastu durgandhaduSTadoSAdiko mataH // 100 // 1. uddopanaH hana / For Private and Personal Use Only ' Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA ||l. 101 - anubhAvo'sya vaktrasya nAsikAyAzca kUNanam / vegaprabhRtikaM coktaM pulakAdistu sAttvikaH / / 101 // nirvegodvegakopAdiH saMcArI parikIrtyate / iti bhAvacatuSkaM tu yojyaM satkavikuJjaraiH / / 102 / / zrIrAyakSitipena ghorasamare jitvA viniHkAsitAH dezAd vairinRpA nijeSTaramaNIyuktAzcaranto'nizam / sarvAGgavaNapUyajarjaritakASTAGgA jugupsyA janA vartante' gatikA daridramanujA bhikSATane ttpraaH||103|| zrIrAyabaMgabhUpatinirjitazAtravagaNasya kaSTaM vai| dRSTavate loke'sau janAya kiM rocate saMpat // 104 / / vismayasthAyibhAvastu bhAvairvyakto'dbhuto mataH / janacetazcamatkAri vastvAlambanamucyate // 105 // ahovacanamityAdirbhAvastUddIpano mataH / anubhAvastu dRSTayAsyakapolasphuraNAdikaH // 106 // romAJcasvedabhAvAdiH sAttvikaH parikIrtitaH / harSasaMbhramabhAvAdiH saMcArI tu nigadyate // 107 // zrIrAyakSitipasya rAjasadanaM tatrAdbhutAM satsabhAM tatra sthApitaviSTaraM rucikaraM tatra sthitaM bhUpatim / taddehaM tadanUnabhUSaNagaNaM tatkAntijAlaM paraM tadvyApti janatA vilokya paramAM citrIyate sNttm||108|| zamAkhyasthAyibhAvo'yaM vibhAvAdicatuSTayAt / vyaktaH zAntarasaH prokto guNazAlikavIzvaraiH // 109 // AlambanavibhAvastu paJcAnAM parameSThinAm / svarUpaM nijarUpaM vA nizcayavyavahArataH // 110 // uddIpanAstu syAdvAdavedisaMbhASaNAdayaH / sarvatra samabhAvAdiranubhAvaH prakIrtitaH // 111 // For Private and Personal Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - III. 123 ] 3. rasabhAvanizcayaH pulakastambhabhAvAdiH sAttvikaH parikIrtitaH / saMcAribhAvo nivedadhRtimatyAdiko mataH // 112 // zrIrAyakSitinAthapAlitamahAdeze kavIndrastute __yogIndrA jinatattvabodhamahitAH samyaktvaratnAkarAH / rAgadveSavimuktazAntamanasazcAritrapUjyAGgakA dhyAyantaH paramAtmatattvamamalaM zrAmyanti saukhyaaspdm||113|| rasalakSaNamatroktaM rasabhedo'pi nishcitH| sthAyibhAvAdisAmagrI rasAnAM kathitA mayA // 114 // itaH paraM rasAnAM tu vrnnstddhidevtaa| kAryakAraNabhAvazca virodho'pyavirodhitA // 115 // nirUpyate jagatkhyAta kAdambAmbudhicandira / zRNu rAya mahInAtha kAvyagoSThivizArada // 116 // syAdindIvaravarNastu rasazRGgAranAyakaH / tasyAdhidevatA loke vAsudevaH prakIrtyate // 117 // sudhAdhavalavarNaH syAdraso hAsyAbhidhAnakaH / loke'dhidevatA tasya vighnarAjo nirUpitaH / / 11 / / kaSAyavarNatAM yAti karuNAkhyo raso bhuvi / tasyAdhidevatA proktA zrAddhadevaH kavIzvaraiH // 119 / / japAkusumavad raktavarNo raudro raso mataH / tasyAdhidevatA loke rudranAmA nirUpyate // 120 // gauravarNena bAbhAti loke vIraraso'nizam / tasyAdhidevatA loke zatamanyuH prarUpyate // 121 // bhayAnakaraso'pyatra dhUmravarNaH prakathyate / tasyAdhidevatA loke mahAkAlo'numanyate // 122 // raso bIbhatsanAmA ca nIlajImUtasaMnibhaH / tasyAdhidevatA loke nandinAmA nibudhyatAm / / 123 // For Private and Personal Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 24 zRGgArArNavacandrikA adbhutAkhyaraso loke hemavarNena raajte| tasyAdhidevatA loke vidhAtA praNigadyate // 124 // zAntanAmaraso loke zuddhasphaTikavarNabhAk / tasyAdhidevatA loke parabrahma prakAzyate // 125 // zRGgArAjjanma hAsyasya karuNo raudrajanmabhAk / adbhuta jAyate vIrAd bIbhatsAcca bhayAnakaH // 126 // itarasmAdrasAjjanma nAsti zAntasya zAntatA / itaro vA raso loke jAyate na kadAcana // 127 // zRGgArasya virodhI hi bIbhatsaH kathyate budhaiH / bhayAnaka virodhI tu loke 'vIraraso bhavet // 128 // adbhuto raudravairI tu karuNo hAsyabAdhakaH / zAntasya kenacinnAsti mitratvaM vA virodhitA // 129 // nAnAbhAvamanojJabhAvavilasattArAvalI rAjite nAnAramyarasaudhacArutarasajjyotsnAvalIbhAsite / satkAvye gagane nRsiMhanRpate kAdambavaMzAmbudhe bho bho dhIra bhavAn manoja 'vilasatkIrtizca te vardhatAt // 130 // iti rasabhAvanizca panAmA tRtIyaH paricchedaH 1. vivaraso / 2. vilasatkIrtI ca rudrAyatAM / [ III. 12J - For Private and Personal Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - IV. 9 ] nAyakabhedanizcayo nAma caturthaH paricchedaH guNyabhAve guNo nAsti yadvanneturasaMbhave / rasabhAvA jagatyatra saMbhavanti kadApi na // 1 // yatastato nAyakasya nAyikAyAzca lakSaNam / tadbhedAzca nirUpyante tannizcayaphalArthinAm // 2 // janAnurAgaH priyavAdibhAvo vAgmitvazauce vinayaH smatizca / kulInatAsthairyadRDhatvamAnA mAdhuryazaurye navayauvanaM ca // 3 // utsAho dakSatA buddhistyAgastejaH kalA matiH / dharmazAstrArthakAritvaM prajJA netRguNA ime // 4 // etadguNaviziSTo'yaM nAyakaH kathyate budhaiH| sa nAyakaH punaH proktazcAturvidhyayuto bhavet // 5 // dhIrodAttastathA dhIralAlito dhIrazAntakaH / dhIroddhata iti khyAtAzcatvAro nAyakA bhuvi // 6 // kSamAsAmarthyagAmbhIryadayAguNavirAjitaH / AtmazlAghAmAnazUnyo dhIrodAtto mataH satAm // 7 // rAjasarvajJakalpo'yaM raaybnggmhiiptiH| mahAsamudradezIyo bhUmidezyo virAjate // 8 // bhoge kalAyAM lolo yazcintAtItasukhodayaH / mantryapitAtmasiddhizca syAddhIralalito maduH // 9 // zrIrAyabaGgaramaNo nijakAminInA mAlokanaM dRDhataraM parirambhaNaM ca / For Private and Personal Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA [ IV. 10 - vANIvilAsamadharAmRtacArupAnaM kurvan mahArucirasaudhatale sadAste // 10 // vivekshaucsaubhaagysuprsnntvbhuussitH| vilAsarasiko dhIrazAnta ityucyate budhaiH // 11 // kAdambanAtha paripAlitaramyarAjye kecid vilAsarasikAssubhagAH prasannAH / nityaM vivekaguNabhAsuramUrtayaste sveSTAGganAsu kamanIyatarA ramante // 12 // mAyAmAtsaryacaNDatvacalacittasamanvitaH / Atmastutiparo mAnI dhIroddhata itIritaH // 13 // saptAmbhonidhipAnakaM kulagirivrAtasya saMcAlanaM digdantivrajakampanaM gaganatArAnIkanisphAlanam / eSAmAtmavilAsanaM prakaTitaM te'mI vayaM durdamA ityevaM vadato ripUJjayati tAn zrIrAyabhUmIzvaraH / / 14 // catvAro nAyakA ete raseSu navasu kramAt / avasthAbhedataH sarve vartante guNazAlinaH // 15 // eSAM caturNA netRNAM dhIrodAttAdibhedinAm / zRGgArAkhyArase proktA pratyeka caturAtmatA // 16 // anukUlaH zaTho dhRSTo dakSiNo nAyakA matAH / zRGgArAkhyarase sadbhizcatvAro guNarAjitAH // 17 // ekasyAM nAyikAyAM yaH saktacitto na budhyate / anyastrIsaMgamaM so'trAnukUlo nAyako mataH // 18 // vicakilakusumAnAM saurabhe magnabhRGgaH parakusumaMparAgaM yAti naivAtra tadvat / 1. tAstrIrAya, 2. mttuuliiN| For Private and Personal Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - IV. 25 ] 4. nAyakabhedanizcayaH suratamadhurakelyAM nAyikAyAH prasakto na hi paravanitAnAM saMgamaM yAti rAyaH // 19 // ekasyAM rAgazUnyo'pi sarAga iva bhAsate / saMlApAdivizeSeNa yaH so'pi zaTha ucyate // 20 // kAdambanAtha vacanaM sudayAsamaM te jyotsnAsamAnamavalokanaceSTitaM ca / tanmallikAdivaradAnamidaM ca 'cittaM kAryaM na dRSTamiti vakti vadhUH zaThaM tvAm // 21 // dRSTvAnyakAminIsaGgacihno'pi vitathaM vadet / vaiyAtyena sa dhRSTaH syAnnAyakaH kathito budhaiH // 22 // namanavacanadambho mAstu mAstu tvadIyaH kapaTamidamanekaM dRSTamatyantadRSTam / tava sakalazarIre'nyAGganAsaMgacihnaM sara sara varakAntA rAyabaGgaM bravIti // 23 // ekAGganAlolacittaH samabhAvena vartate / anyAGganAsu sa prokto dakSiNo nAyako budhaiH // 24 // truTitaM durbodhaM ca padyasyAsya caraNadvayaM yathA pAdaTippaNyAM likhitam karpUrANi vitIrya cAruramaNIvRndAya dUtIjanA zrIrAyo nRpakuJjaraH prahitavAn sAhitya ratnAkaraH // 25 // idamapi dakSiNanAyaka nidarzanam - nIrejaM varamallikAM kisalayaM cUtasya nIlotpalaM kaGkelisthita pallavaM nijamahAmAhAtmyasaMsUcakam / 27 1. nitra, 2 raurAgAparamAdivarNavilasannAmAni samudarya kAntAmamahAkastUrirAgAkSara / For Private and Personal Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA [ IV. 26 - datvAlIjanapaJcakasya hi kare kAntAjanebhyo mudA zrIrAyo varadakSiNaH prahitavAn zRGgAradugdhAmbudhiH ||26|| dhIrodAttAdinetRRNAM zRGgAre SoDazAtmanAm / uttamAdivibhedena pratyekaM trividhAtmatA // 27 // zRGgArAkhyarase netRbhedA loke nirUpitAH / aSTasaMkhyottarAzcatvAriMzatsaMkhyAH kavIzvaraiH // 28 // eteSAM nAyakAnAM tu sahAyA upanAyakAH / vidUSakaH pIThamardo viTo nAgariko matAH // 29 // nAyakasya' prasaMge ca nAnAhAsakaro mataH / vidUSakaH satAM 'lokavyavahArAdivicca yaH // 30 // nAyakokteSu kAryeSu paTurnAyakasadguNAt / kiMcinnyUnaguNaH proktaH pIThamardo budhottamaiH // 31 // nAyakAnAM citravRtterAnukUlyaparo viTaH / nAnAkalAprauDhiyukto mato nAgariko budhaiH // 32 // ulubdhAdhIroddhatA ye ca stabdhAH pApaparAyaNAH / te punarnAyakAbhAsAH puruSAH pratinAyakAH / / 33 / / pUrvoktAnAM nAyakAnAM yauvane tu guNASTakam / sattvasaMjAtamityuktamadhunA tannirUpyate // 34 // tejo vilAso mAdhurya zobhA sthairyaM gabhIratA / audArya lalitaM ceti guNASTakamiti smRtam // 35 // prANAbhAve'pi puruSo dhikkArAdiparAbhavam / kSamate jAtu no yattattejaH proktaM vizAradaiH / / 36 / / 3. lubdhAdiroddhatA 28 1. prasaGgeha, ai ca stabdhAH, 4. teSu narnAyakAbhAsAH / 2. vyavahArAdividhaH, For Private and Personal Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 29 - IV. 48 ] 4. nAyakabhedanizcayaH sadhairya gamanaM dRSTiH sadhairyA smitabhASaNam / vilAsAkhyaguNa proktaM gaNodbhAsikavIzvaraiH / / 37 // mahatyapi ca saMkSobhe sUkSmAM carcA karoti yat / tanmAdhurya guNaH puMsAM budhyatAM budhasattamaiH / / 37 / / zobhAyAM dakSatA zaurya spardhA nIcairguNAdhikaiH / udyogAccalanAbhAvaH sthiratvaM vighnakoTibhiH / / 39 / / yatprabhAvavazAt puMsi vikRtirna kadAcana / tadgAmbhIryaM satAmiSTaM jagattrayamanoharam // 40 // yatprANAnapi tadvApi priyoktyA sajjanAnalam / satkaroti tadaudAryaM lokottaraguNo matam // 41 // zRGgArAkRticeSTA tu sahajA komalA budhaiH| . lalitAkhyaguNo loke kathyate guNazAlibhiH // 42 // lakSaNaM nAyakAnAM hi pratipAdyAdhunA punaH / nAyikAlakSaNaM tAsAM bhedo'pi ca nirUpyate // 43 / / sAmAnyanAyakaproktavinayAdigaNAnvitA / nArI tu nAyikA proktA sApi nArI caturvidhA / / 44 // svakIyA parakIyApyanUDhA sAdhAraNA smRtaa| anUDhA parakIyaiva ityekeSAM mate vidhA / / 45 // dharmArthakAmayuktAnAM svakIyA nAyikA nRNAm / anyAstu nAyikA loke matA kevalakAminAm // 46 / / 'trivarNanAyakeneyaM devtaagurusaakssikaa| upAttA nAyikA svIyA sadAcArakSamAyutA // 47 / / zIlArjavadhairyazauryalajjAyuktA pativratA / trivargasAdhikA loke svakIyA llnottmaa|| 48 / / 1. trivati / 2. zIlArjavAtitarAM shaury| For Private and Personal Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArANavacandrikA [ IV. 49 - kAdambezvararAyazcitto( ? )rupadmAkare haMsI vIranRsiMharAyakRtasaddharmAmbudhaH kaumudii| rAjJI paTTakRtAbhiSekamahitA kandarpakAntopamA __ kAntA zIlavatI satI'madhuravAk zyAmAsamA rAjate / / 49 / / anurAgavatA kenacit puMsA svIkRtA tu yaa| svayamapyanuraktA ca sAnUDhA nAyikA matA // 50 // yathA duSyantanRpaternAyikA tu shkuntlaa| tathA lokAnusAreNa sAnUDhA parikIrtitA / / 51 // parakIyApyanUDheva jJAtavyA vidyate tayoH / ISadbhedaH svayaM raktAnUDhA nAyakamicchati / / 52 / / parakIyA 'sakhIvAcA yAti nAyakasaMnidhim / iti kecidvadantyeke na hi bhedastayoriti / / 53 / / tadyathA pareNa pariNItA ca parakIyA matA punaH / anUDhA kanyakA cApi parakIyA prakIrtitA // 54 / / pareNa pariNItA tu nAsti mukhyarase kvacit / anUDhA kanyakA proktA gauNamukhyarase yathA // 55 // parapariNItA nAyikA mukhyarase udAhartumayogyA / anUDhA kanyakA tu gauNamukhye ca rase udAha yogyetyarthaH / manasijanRparUpaM rAyabaGgaM sudhAbdhi tadamalaguNarAzyAkarNanAd rAjakanyAH / madanakadanabANaiH pIDitAH kAmayante nutaratisamarUpA divyalAvaNyabhAjaH // 56 // 1. kAyasamA rAjate / 2. sNnivaacaa| For Private and Personal Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ~ 1V. 65 ] 4. nAyakabhedanizcayaH kalAprauDhiyatA dhairyarAjitA dambhapaNDitA / vezyA sAdhAraNA proktA nAyikA viduSAM varaiH // 57 // dAtaiva nAyakastasyA na hi kazcit paro bhuvi / rakteva sadane puMsi nirdhanaM varjayennaram // 58 // kAdambanAthanRpa cArumahAsamRddha vezyAjanA ratisamAnamanojJarUpAH / kAmaindrajAlikakRtAdbhutamohavidyA- kalpA vibhAnti kusumAstrazaroghadezyAH // 59 // svakIyA nAyikA mugdhA madhyA loke tathA mtaa| pragalbheti tridhA sadbhistAsAM lakSaNamucyate // 60 // navInayauvanA nArI nvmnmthvikriyaa| vakrA suratalIlAyAM mugdhA kiMcid ruSA yutA // 61 // AsyaM nApi dadAti cumbanavidhau svAGgaM nijAliGgane no dhatte navamanmathagrahayutA lajjAbharAt kupyati / kSetrArambhasamAnayauvanayutA kanyA navoDhA satI rAyakSmApatinAyakasya janayatyullAsanaM cetasi // 62 // utpannayauvanodbhUtakAmA madhyA ca naayikaa| ratikriyAparavazA na jAnAti kimapyasau // 63 // cumbantaM parirambhaNaM dRDhataraM kurvantamaGgodbhavaM zrIrAyaM nijanAyakaM paramasaMtoSaM nayantI stii| zRGgArAmbudhikaumudI. ratisukhAmbhodhau nimagnA paraM no jAnAti sukhAtirekavazagA keli parAM kAmapi // 64 // atyantayauvanAtyantakAmA nAyakavakSasi / lIneva suratArambhe pragalbhA pAratantryabhAk // 65 // 1. mahAsavezyAjanArati / 2. zavAgha / 3. kezi / For Private and Personal Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 32 zRGgArArNavacandrikA [ IV. 66 - zliSyantaM smararAyanAyakavaraM spRSTvA pragalbhA satI mohodrekavazAt paraM paravazA kelIvidhau rAjate / lakSmIrvakSasi vA smarezalikhitaM tajjIva ( ? sajjIva) citraM rate: zRGgArAmbudhijAtanizcalatarA zrIkalpavallIva sA // 66 // dhIrAtvadhIrA loke hi dhIrAdhIreti sA matA / trividhA nAyikA madhyA guNazAlikavIzvaraiH // 67 // upahAsa yutA yA ca vakravAcA svanAyakam / khedayetsAparAdhaM sA madhyA dhIrA prarUpyate // 68 // zrIrAya te nabhasi vakSasi kaumudIyaM bhAle vare makarikA varavajramasti / tatpuNyamatra mahadasti tathA phalaM ca tatraiva tiSTha na tu mAM spRza yAhi yAhi // 69 // sAparAdhaM nijezaM yA vacasA karkazena hi / rudatI bhedayet sA tvadhIrA madhyA matA yathA // 70 // zrIrAyaM nijagehamAgatamimaM dRSTvA satItyabravI nnAthAtrAgamanaM navInamidamAzcaryaM ca puNyaM mama / * "mauktikaM vicakilasaggandhavatraM tvayA dhanyAhaM sukRtI tvameva bhuvane netrAvArAnvitA // 71 // pragalbhA nAyikA tredhA dhIrAdhIre punastathA / dhIrAdhIreti kathitA netRnizcayakovidaiH // 72 // kRtAparAdhaM surate nAyakaM duHkhayed ruSA / yA ca yA vAdareNAste sAvahitthA sakopanA // 73 // tAdRzaM prati bhartAraM sAvazA vA prarUpyate / pragalbhadhIrA bhuvane kAmasiddhAntavedibhiH // 74 // 1. jA / For Private and Personal Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 3. - IV. 82 ] 4. nAyakabhedanizcayaH kopAliGgitalolakena vacasA marmaspRzA mAlatI___ mAlAghAtanalIlayA nijapati bhIti nayantI satI / zrIrAyaM nijakAminI tamamalaM hAraM gRhe nAgase (? gRhe'nAgataM) kopaM bhAvajapUjyarAjyasadanaM(?) citte'karotkovidA / / 75 / / zrIrAye gRhamAgate harilasatpIThaM pradAya svayaM tAmbUlaM haricandanaM vicakilaM karpUrasAroccayam / sA kAntA caturaGgacArukalayA kelIvidhi kurvatI nAnAlIjanasaMnidhau gataratiH kopaM kRtArthaM vyadhAt / / 76 // nijezaM tarjanaM kRtvA saMtADayati yA vadhUH / adhIrA sA pragalbhA ca nAyikA prikiirtitaa|| 77 // kIpAnnAyikayA nijezanRpatiH zrIrAyabaGa go gRhI mAlatyA kRtamAlayA zrutigataiH zrIkarNapUrairapi / vAmenAjritalena rodhanayujA saMtADyamAno hasan zAntastoSaparaH kRtI sukRtinAmagresaro jAyate // 78 / / vakravAcaM sopahAsAM yA brUte ramaNI krudhaa| dhIrAdhIrA pragalbhA sA nAyikA kathitA budhaiH / / 79 / / zrIrAya bho nagasi pazyasi dainyavAcaM brUSe manojJataravastutatImudAsI ( ? ) / satyaM tathaiva bhuvane na ca ko'pi doSo dRSTastathApi yamapATijanasya kopaH (?) / / 80 / / tribhedasaMyutA madhyA pratyekaM dvividhA punaH / / jyeSThA ceti kaniSThA ca SaDvidhAbhUt satAM mate / / 81 / / evaM pragalbhA kathitA SaDvidhA kavipuGgavaH / jyeSThAkaniSThayoratra dRSTAntaH pratipAdyate / / 82 // 1. mama paartti| For Private and Personal Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 34 zRGgArArNavacandrikA kAsAraM jalalIlayA parigate duSTo ramaNyA nRpaH zrIrAyo jalasecanaM parilasadyantreNa kRtvA satIm / majjantIM sarasIjale bhayavazAtkRtvA parAM kAminIM [ IV. 83 - cumbitvAdharapAna' saMjJajaladhau tantanyate majjanam // 83 // cumbyamAnA nArI jyeSThA / itarA kaniSThA / nAyikAlakSaNaM tAsAM bhedaM coktvAdhunA puna: / tAsAmaSTAvavasthAstAH prarUpyante bhRzaM mayA // 84 // svAdhInapatikA nArI kAcidvAsakasajjikA / kalahAntaritA kAcidvipralabdhA parA matA / / 85 / / virahotkaNThitA kAcit kAcit proSitabhartRkA / khaNDatA ramaNI kAcit kAcidantyAbhisArikA // 86 // yasyAH sAmIpyamAzritya yadadhInaH patiH sadA / svAdhInapatikA nArI sA proktA rasakovidaiH // 87 // kAJcInArIM nRpatitilako rAyabaGgaH sadAlaM svAruhyAGkaM pibati madhuraM cAdharaM prekSate'Ggam / : tatsaMlApaM nizamayati vai saurabhaM jighratIdaM spRSTvA spRSTvA varakucayugaM modate kAmatantraH // 88 // priyasyAgamanaM zrutvA mudA bhUSaNabhUSitA / yA nArI sA stutA loke satAM vAsakasajjikA // 89 // zrIrAyAgamanotsukA ratisamA nArI manohAriNI sAlaMkArarasoruvRttiguNasadrItiprabhAvAnvitA / nAnAvarNanayA kavIndrakRtayA yuktA sazayyA sadA sAtha sUktivilAsinI gatamalA cAru prabandhAyate // 90 // AgataM nAyaka kopAttiraskRtya tadarthanI / yA duHkhapIDitA sAtra kalahAntaritA yathA // 91 // 1. "saGkhaya N / 2. sazayyAssadA / For Private and Personal Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - IV. 99 ] 4. nAyakabhedanizcayaH bho bho niSTharabhASiNi priyatame zrIrAyabaGgaH pati nirdhato ratinAthavyAhatakaro'pyajJAnadoSAttvayA / duHkhaM tvaM vidadhAsi cet punarasau nAyAti puNyAmbudhiH __ zeSastrIsarasIjacArunikare zrIrAjahaMsAyate // 92 // nAgate nAyake gehaM saMketaviSayaM yadA / tadAvamAnitA nAro vipralabdhA matA yathA // 93 // sarasamadhuravANIbhASitA nAyakena . tadamalavacane'haM pratyayaM sAdhu kurve / urutarasamayAlIprApitA tena dUti / nahi nahi mama nAthaH pratyayo nApi kutra // 94 // asatyarahite nAthe vilambanayute sati / utkaNThAM kurute yA sA virahotkaNThitA matA // 95 // zrIrAye nijanAyake ratipatau kAlaM ciraM nAgate nArI candramasaM na pazyati manojAteSTacApehayA / nArIvRndavacaH zRNoti na kalakaNThAnAM svarANAM dhiyA draSTuM necchati kaumudI vicakilA (? vicakitA) sArorubANa bhramAt / / 96 // dezAntaraM gate nAthe yA nArI mAnasI vyathAm / karoti sA matA loke budhaiH proSitabhartRkA // 97 // rAye digvijayAya sainyakalite yAte svakIyA satI snAnaM muJcati bhUSaNaM ca malinaM gRhNAti cInAmbaram / mAlAM candanalepanaM parilasatkastUrikAcitrakaM tyaktvA gAyati vINayA nijapateH saubhAgyamAlAM praam||98|| jJAtamanmathacihna yA nArIA vidadhAti saa| khaNDitA ramaNI proktA nAyake rasikottame // 99 // For Private and Personal Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.orgAcharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 36 zRGgArArNavacandrikA' manasija tava kAryaM manmatho vetti sarva mahamapi tava kAye gopite vedmi kiMcit / 'anikaTanivAsI vAmapAdo'pito'syA [ IV. 100 - vilasadaruNavarNo dazyate rAya sAkSAt // 100 // nAthaM sarati yA nArI dUtIM vA sArayatyasau / proktAbhisArikA loke nAyikAbhedavedibhiH // 101 // vaJcitvAtmIyalokaM yA patiM gacchati sAgasam / sA rAyabaGgabhUmIzazAsanAdbhItimRcchati // 102 // rasaprakaraNe proktazcaturdhA vipralambhakaH / pUrvAnurAgo mAnazca pravAsaH karuNAtmakaH // 103 // viyuktanAyakasyAsau viyuktAyAH striyo'pi ca / zRGgAro vipralambhAkhyo vaktavyo vadatAM varaiH // 104 // navInAlokanAjJAtarAgayoravitRptayoH / pUrvAnurAgo dampatyoravasthA parikIrtyate // 105 // anyastrIsaMgamAdIrSyA vikAro mAna ucyate / paradezaM gate nAthe pravAso virahAtmakaH // 106 // anuraktasya nAthasya nAyikAyAzca tAdRzaH / ekasya maraNe jAtaH zRGgAraH karuNAtmakaH // 107 // khaNDitAyAM nAyikAyAM zRGgAro mAna ucyate / proSitapriyanArISu pravAsaH parikIrtitaH // 108 // kalahAntaritA yA vA vipralabdhA ca yA satI / virahotkaNThitA yA ca tAsu pUrvAnurAgakaH / / 109 / / paralokaM gate nAthe kAminyAM vA prarUpyatAm / avaziSTajane sadbhiH zRGgAraH karuNAtmakaH // 110 // 1. anikataunivAsI vAmapAdApito'syA / For Private and Personal Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 37 - IV. 120 ] 4. nAyakabhedanirNayaH AsAM strINAM sakhI dAsI liGginI prtiveshinii| dhAtreyI zilpikA kArUrdUtyaH proktAH svayaM tathA // 111 // bho bho rAya manojapAtakamaho krUreNa saMpIDyate nArI muJcati vAgvilAsasaraNIM dhatte tanutvaM tanoH / AhAro'pi na rocate bhramavazA tvadbhAvacitraM dRzA dRSTvA'liGgati cumbati tvaritamAgatyeha tAM rksstaat||112|| pUrvoktanAyikAnAM tu yauvane sattvasaMbhavAH / alaGkArAH prarUpyante viMzatiH kavikuJjaraiH // 113 // bhAvahAvau tathA helA zobhA kAntizca diiptikaa| madhuratvaM tathA coktaM prAgalbhyaM ca vadAnyatA // 114 // dhairya lIlA vilAsazca vicchittivibhrmstthaa| kilakiJcitamapyuktaM tathA moTTAyitaM tathA // 115 // atha kuTTamitaM coktaM bibboko lalitaM tataH / vihRtaM parikIrtyante lakSaNAni pRthaka pRthak // 116 // eSAmAdyAstrayo dehasaMbhavAH kathitAstataH / saptAlaGkRtayo gItAstataH svAbhAvikA daza / / 117 // cittavRttivizeSo'yaM kandarpavikRticyutaH / sattvaM tasyAdyavikRti vo manmathayoginI // 118 // bhAvihAvAdyalaGkArasAdhanIbhUta ucyate / bhAvo'yaM sarvazRGgArarasahetuzca kovidaH // 119 / / jAtyazvArUDharAyaM purasaraNigataM rAjakanyA vilokya bhrUvikSepAkSilaulyaM kusumazarazarAghAtasaMpIDyamAnAH / mandaM mandaM svaceto vizadapi navapuSpAyudhAzcArurUpA raMramyante manojJaprakaTitanijalAvaNyabhAjo gRhAgre // 120 // 1. tvaritAgatya prANa rakSatAt / For Private and Personal Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArANavacandrikA [IV. 121 - cittazRGgArabhUto'yaM bhralocanavikArakRt / bhAva eva budhairloke hAvAlaGkAra ucyate // 121 // AsyendunirgatamanoharacandrikAbhaiH - puSpeSubANasadRzaistaralaiH kaTAkSaiH / zRGgArabhAvagamakairnuparAyabaGga nArI bhavantamavalokya sukhAbdhigAbhUt // 122 // zRGgAragamako hAvo yaH suspaSTaH pravartate / sa eva helA vibudhaiH kathyate guNarAjitaiH // 123 // cakorIsadRzIdRSTikaTAkSAyatajihvayA / ramaNyA tava rAyeza rUpaM pepIyate'mRtam // 124 / / rUpopabhogatAruNyaiH zarIrAlaMkRtiH kRtA / yA saiva zobhA gaditA mahAkavimatAnugaiH // 125 // taruNyA rUpasaundarya smaracetoharaM varam / dRSTvA citrIyate rAyo bhUSaNApekSayA vinA // 126 // manorAgeNa nibiDA saiva zobhA nigadyate / kAntiH strINAM manojAjJAzAlinInAM budhottamaiH // 127 // ArAmakuJjagatamugdhasatI bibheti dhvAnte gate nijakaTAkSamayUkhajAlaiH / pAdAbjacArunakhadIdhitibhizca rAya baGgAnvitA suratakelividaH sakAzAt // 128 // vistAraM yAti yA kAntiH saiva dIptirmatA satAm / puSpAyudhamahAsenAdezyastrISu pravartate // 129 // zrIrAyabaGgasahitA gurutuGgasaudha mAruhya mArataruNInibhakomalAGgI / siMhAsane sthitavatI nijadehadIptyA kAzaM prakAzayati cArutaDillateva // 130 // " For Private and Personal Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - IV. 138 ] 4. nAyakabhedanizcayaH avarNanIyavastUnAM saMbandhe'pi pravartate / yadravyatvaM tadevAtra mAdhuryaM pratipAditam // 131 // nRpatitilakarAye kopite komalAGgI ___ malinavasanayuktA ramyatAM no jahAti / ghanakRtavaraNeyaM kaumudI satkalA vA zititanumadano vA ramyatAM no jahAti // 132 // manovacanakAyebhyaH samutpannabhayasya yA / pragalbhatA nivRttiH sA jJAtavyA budhakuJjaraiH // 133 // manovacanakAyajanitabhItirahitaM kalAzAstraprayogacAturyaM prAgalbhyamiti bhaavH| yadgAnaM paramAmRtaM zrutiharaM zrutvA mudA kokilo 'rauti prAptasukhaM zuko'pi vacanaM zrutvA yadIyaM priyam / brUte sUktimimAM yadIyanaTanaM dRSTvA zikhI nRtyati svAtmAnandasamanvitA jayati sA zrIrAyakAntA satI // 134 // AyAse sati kAminyA bahAvapi guNottamaH / , vinayotkarSa audAryamucyate kavinAyakaiH // 135 // navakelivinodena zrAntA paaniiyliilyaa| tanvI vimuktanidrApi rAyazayyAM na muJcati // 136 // cApalyarahitA cittavRttiH sthiratarAthavA / taruNIjanasaMbaddhA yA sA dhairya nirUpyate // 137 // rAyanAthasya rAge yA yAdRzI ramaNI tu sA / ' kope'pi tAdRzI jAtA mahAdevIpade sthitA // 138 // 1. lauti zrAtasukhaM sukhopi / For Private and Personal Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Yo www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNava candrikA kriyAvizeSairadhikairmanoharataraMrapi / nAyakAbhinayo lIlA nAyikAvihito yathA // 139 // hasati vasati cAste lokate yAti datte gadati nadati zete yAcate rAjate'lam / likhati pibati bhuGkte roditi' modate ca [ IV. 139 - nRpatitilakarAyo yAdRzastAdRzI sA // 140 // duSTe nijeze kAminyA dehasaMjanito bhRzam / kriyAdyatizayaH prokto vilAso rasikairyathA // 141 // rAyezaM smarasaMnibhaM smarasakhaM kSIrAbdhicandraM mudA dRSTvA svidyati kampate sRtikaraM dhairyaM ca muJcatyaho / utkaNThAM manute na nauti sarasAlokaM zaraccandrikA - saMkAzaM ramaNImanojanazaTho kandarpasiddhAntavit // 142 // taruNI kAyadeze svIkRtA svalpApyalaMkriyA / karoti janatAnandaM yA sA vicchittirucyate // 143 // kisalayayutakarNA mallikAkuDmalaughaH kRtarucikarahArA mAlatIsUgvibhUSA / malinavasanayuktA mAdhavI kandukena viharati ramaNI yA sAkarodrAyasaukhyam // 144 // AyAtaM nAyakaM zrutvA saMbhrameNa mudA satI / asthAne bhUSaNaM dhatte yattadvibhrama ucyate // 145 // AgacchantaM nijezaM ratipatisadRzaM rAyabaGgaM nizamya prodbhinnAnandamUrtiH paravazagamanAdaJjanailiptakaNThA / pInottuGgastanAgre mRgamadatilakAlaMkRtA bhAlabhAge hArAlaMkArayuktA ratisamaramaNI cArutA mUrti rAste // 146 // 1. rodate, 2. marutena noti, 3. nUrticitte / For Private and Personal Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -- IV. 155 ] 4. nAyakabhedanizcayaH kRtAzrUNAM zaGkAdInAM sAMkarya rmnniijne| kilakiJcitamityuktaM zRGgArarasakovidaiH // 147 // kAdambanAthamadanena sudhAdhare'laM saMpIDite madhuracumbanapAnapUrvam / tanvI tanoti mudamazru ca tarjanaM ca sItkAratADanavinodapadaprahArAt // 148 // nAthasya citre vastre ca pratimAbharaNAdiSu / nAthabhAvena yA buddhiH sA moTTAyitamucyate // 149 // smRtvA nijezaM svAGgasya bhaGgo jRmbhaNapUrvakaH / pRSThAdinamanAdirvA moTTAyitamudgIritam // 150 // rAyarUpapaTIM dRSTvA tanvI mohena cumbati / AliGgati ca rAyendra iti matvA pramodinI // 151 // AlIjanena nRpakuJjararAyabaGge saMvaNike manasi tatsmaraNaM vidhAya / gAtraM vivartayati bAhuyugaM ca tanvI - 'vakraM karoti madanagrahapIDitA sA // 152 // AliGgane cumbanAdau kRte vA jIvitezinA / antaraGge sukhaM bAhye roSaH kuTTamitaM yathA // 153 // AliGgaya cumbati nRpe sati rAyabaGge nArI manojasukhavAdhigatApi citte / hastena kampanayutena nivArayantI roSaM karoti pulakAlivirAjamAnA // 154 // garvagauravamAlambya taruNyAnAdaraH kRtaH / jIviteze sa bibbokaH kathyate rasikairjanaiH // 155 // 1. ckr| For Private and Personal Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA [ IV. 156 - Agatya rAyanRpatau nijapAdayugme natvAparAdhamakhilaM ramaNi kSamasva / ityuktimAttavinayAM vadati pravINAM marmajJayA vanitayA na kRtaH kaTAkSaH // 156 // zarIrAvayavanyAsaH snigdhakomalatAyutaH / taruNIjanasaMbandhI lalitaM pratipAdyate // 157 // bhrUvikSepaM kisalayamadaM vAgvilAsaM sumAbhaM netrAlokaM kuvalayanibhaM pAdapakejayAnam / candraupamyaM madhurahasanaM kaumudIsAmyayuktaM kRtvA kAntA janayati mudaM rAyabhUmIzvarasya // 158 // vaktuM yogyamapi svAntassthitaM nArI nijezinA / na brUte lajjayA yattadvihRtaM paribhASitam // 159 // udyAne prItiyuktA vimalasalilasatkrIDanecchApi kAntA prAsAdAroharaktA mdhurtrlstkndukkriiddnecchaa| dolAlIlAmanISA sukavikRtamahAkAvyagoSThIprasaktA na brUte vIDayA yA mudamanayadimAM tanmanojJo nijezaH // 160 // vinayAdiguNAH proktA netRsAdhAraNA harAH / 'guNASTakaM ca dRSTAntAsteSAmUhyA viveki bhiH // 161 / / yathocitaM nAyakoktabhAvahAvAdayo guNAH / teSAmudAhRtirjeyA nAyake'pi vizArade // 162 // bho bho vIranRsiMharAya nRpate lokatraye santi ye netAro bahavazca te'pi sulabhA zcetoharA no satAm / nAnAvAgmikavIzvarastutipadAnekorukIrtiprathaH dhIrodAttatayA prasiddhapuruSo loke bhavAneva vai // 163 // iti nAyakabhedanizcayo nAma caturthaH paricchedaH / 1. gANASTakaM, 2. zcetoharau / For Private and Personal Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -V. 10 ] dazaguNanizcayo nAma paJcamaH paricchedaH guNarItivRttizayyApAkAnAM lakSaNaM mayA / tallakSaNArthinAM nRNAM bodhAya pratipAdyate // 1 // nirguNA ramaNI loke yathA sadbhirna pUjyate / nirguNaH kAvyabandho'pi tA nAryaH kavIzvaraiH // 2 // ato guNAH prakIrtyante pUrvazAstrAnusArataH / kAmirAya narAdhIza zrUyatAM bhavatAdhunA // 3 // sukumAratvamaudArya zleSaH kAntiH prasannatA / samAdhirojo mAdhuryamarthavyaktistu sAmyakam // 4 // ete dazaguNAH proktA daza prANAzca bhASitAH / yathAsaMkhyaM mayA teSAM lakSaNaM pratipAdyate // 5 // zruticetodvayAnandakAriNAM komalAtmanAm / varNAnAM racanAnyAsaH saukumAryaM nirUpyate // 6 // zrIrAyavaGgakSitinAyakasya kIrtivizAlA varacandrikaiva / na cet trilokIjanacittajAtaM saMtApajAlaM kva nirAkaroti // 7 // arthacArutvagamakaM padAntaravirAjitam / padAnAM yadupAdAnaM tadaudArya mataM yathA // 8 // zabdAnAmabhidheyAnAM guNotkarSA yadAthavA / tadaudArya mataM loke tadudAharaNaM yathA // 9 // kAdambanAthasya madAndhazUrakSoNIdharottuGgamahAgajendraH / digdantinairAvatanAmakena spardhA vidhatte jagadadbhato'sau // 10 // 1. jAtA, 2. guNotkarSAya yo'thavA, 3. digaMtinairAvata / .. For Private and Personal Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA [V. 11 - parasparaM prayuktAni syUtAnIva padAni vai / nibiDAni pravartante yatra sa zleSa ucyate // 11 // yasyottuGgavizAlakIrtivisaraM dRSTvA jaganmodate kSIrAbdhidigibho mahAdhavalimA vyomApagAbandhurA / nAnAkAravicitrazAradamahAmeghAvalIprollasa___ kailAsAcalaMbhUtisAramiti tAM matvA jagajjRmbhitam // 12 // alpaprANAkSarANyeva nibiDAni padAni vai / yatra sa zleSa iti vA kecillakSaNamUcire // 13 // tadudAharaNamidam ullasantI tvadIyeyaM kiirtishriirmuurtiraajinii| jagatikavIndrANAM sUktijAle prakAzate // 14 // prayukto laukikArtho'pi yathA bhavati sundaraH / sA kAntiruditA sadbhiH kalAgamavizAradaiH // 15 // athavA padabandhasyojjvalatvaM kAntirucyate / udAharaNametasyA gIyate zRNu bhUpate // 16 upavanajalakelIsaktakAntAjanAnAM karakRtajalasekaH saudhadhArAniSekaH / vigalitakacabandhAnmAlatImAlikAyA vigalanamatitoSaM rAyabaGge vyadatta // 17 // prayuktasya padasyArtho yataH zIghraM pratIyate / padena vA prasanno'rtho yatra sA vA prasannatA // 18 // bho rAyabaGga kIrtiste shrdbhrvilaasinii| vyomagaGgApravAhAbhA bambhramIti jagattraye // 19 // 1. bhUrisAramiti kA matvA / For Private and Personal Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - V. 28 ] 5. dazaguNanizcayaH anyavastuguNAropo'nyatra yo'yaM prakIrtitaH / sa samAdhiriti jJeyaH kavitAguNakovidaH // 20 // AropAdanyadharmasya prakRtArthasya gauravam / samAdhirucyate sadbhiriti vA lakSaNaM matam // 21 // zrIrAyasya yazo'mitaM kusumitaM tyAgAmbhasA tejasA nalpaM tatphalitaM vivekaguNato dhvastazca kalpadrumaH / khago'yaM nairakAlarAhuramalastadvikramastuGgataH sUktiH sArasudhA pratApatapano lokatraye dyotate // 22 // padye samAsabAhulyaM gadye vA hRdymucyte| ojo guNaH kalAzAstravizAradakavIzvaraiH // 23 // raGgattugataraGgasaMgavilasadgambhIra zaGkhadhvanada ___mbhorAzisamAnabhokaramahAsenAsamUhAdbhataH / bandivAtavinUyamAnaguNasandohaprabhAvojjvala: saMgrAmAGgaNarAjamAnaturago jejIyate rAjarAT // 24 // saraso yatra zabdazca saraso'rtho'pi jAyate / tanmAdhuryamiti proktaM karNAnandavidhAyakam // 25 / / sarasavacanalolA cArulIlA kaTAkSA madhurahasanacaJcadvaktranIrejazobhA / madagajagatirAjapAdapaGkejayugmA ratisamavarakAntA rAyatoSaM tanoti // 26 / / arthAneyatvamityukte sukhagamyatvamucyate / kaSTakalpanayA zUnyamarthavyaktistadeva hi // 27 // zrIrAyakIrtijAlena vyAptaM jagadidaM sdaa| zaraccandrikayA vyAptamivAbhAti manoharam // 28 // 1. dharmaprakRtArthasya, 2. vara, 3. zubhaddaniddAMmbho / For Private and Personal Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 46. zRGgArArNavacandrikA [v. 29 - mRdusphuTobhayAkAravarNavinyAsazAlinaH / bandhasya sAmyaM samatA kathyate kavikuJjaraiH // 29 // zrIrAyabaGgakAntAyA vadanaM candirAyate / hAso jyotsnAyate netrayugmaM nIlotpalAyate // 30 // etairguNairbhAsurakAvyabandhaM mahAkavInAM mRdu vAgvilAsam / zrutvA guNaughaM paribhAvya citte zrIrAyabaGgendra mudaM prayAhi // 31 // iti dazaguNanizcayo nAma paJcamaH paricchedaH / 1. mRdusphuttaabhyaakaar| For Private and Personal Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - VI. 9 ] rItinizcayo nAma SaSThaH paricchedaH rItizUnyA yathA kanyA na mAnyA dharaNItale / tathA kAvyaM rItizUnyaM na mAnyaM rasikarjanaiH // 1 // rItInAM lakSaNaM tasmAd varNyate bhedasaMgatam / zRNu rAyanarAdhIza kAvyasAravizArada // 2 // mAdhuryAdiguNopetapadAnAM ghttnaatmikaa| rItirityucyate sA ca caturbhedA satAM matA // 3 // vaidarbhI-gauDikA-lATI-pAJcAlIti caturvidhA / iyaM rItizca kAvyasya svarUpamiti budhyatAm // 4 // shbdaashritprsaadaadigunnvaishissttysNbhvaat| rIteH kAvyasvarUpatvaM nizcitaM kavipuGgavaiH / / 5 / / prasAdAdiguNopetA samAsarahitAthavA / samastadvitrapadakA svalpaghoSAkSarAvalI // 6 // vargadvitIyabahulA vaidarbhI rItiriSyate / udAharaNametasyAH kathyate zRNu dhIdhana // 7 // chatraM sitaM daNDayutaM dhRtaM te sanIlaratnaM kRparAya bhAti / sacaJcarIkaM kharadaNDamabjaM sitaM yathA rAjyapadasya cihnam // 8 // ojaHkAntiguNopetA mhaapraannaakssraanvitaa| atyadbhuta (?atyudbhaTa)samAsA ca gauDI rItiritISyate // 9 // kalpAntAnilavegaNitacalattuGgorubhRGgAvalI rAjadbhIkarazIkarAnvitamahADiNDIrapiNDAkaraH / / For Private and Personal Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 48 zRGgArArNavacandrikA [VI. 10 - zrImadbharimahAsamudrasamasenAnIkasaMbhUtadhU lijAlasthagitAMzumAlikiraNo jejIyate rAyarAT // 10 // sukumaartvmaadhurykaantyojogunnsNyutaa| paJcaSaTpadasaMkSiptA pAJcAlI rItirucyate // 11 // nAnAratnavirAjamAnamukuTo hArAvalIbhUSito / rAjadrAjakadambapUjitapado gAmbhIryavIryAnvitaH / tyAgopAttavizAlakIrtivisaraH siMhAsanAdhIzvaro jIyAd vIranRsiMharAyanRpatiH saMsArasArodayaH // 12 // uktarItitrayayutA bhuuridvittvaakssraacyutaa| alpaghoSAkSarA lATI vRttiH komalatAyutA // 13 // gaGgAtuGgataraGgazAradaghanakSIrAbdhicandrAtapaH zrIrAjadvarakIrtibhAsuraguNo gambhIracittasmaraH / nAnAvAgmikavIzvarastutaguNaH sarvajJakalpo mahAn zrIvIro narasiMhabaGganRpatirjIyAddharitrItale // 14 // zRGgAraH karuNaH zAnto hAsyo madhuratAguNaH / ojoguNayutAH zeSA rasAH paJca nirUpitAH // 15 // prasAdaguNasaMyuktA rasAH sarve nava smRtAH / zeSAH saptaguNA yojyA yathAyogaM vizAradaH // 16 // rItinIrejaSaNDeddhamahAkAvyasarovare / kuru kelIvidhi rAjahaMsadezIyarAyarAT // 17 // iti rotinizcayo nAma SaSThaH paricchedaH / 1. kumAyauM sukumAratvaM For Private and Personal Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - VII. 9 ] vRttinizcayo nAma saptamaH paricchedaH vRttizUnyo na sUtrArtho nRNAM cetasi bhaaste| vRttiriktaM tathA kAvyaM rasikAya na rocate // 1 // vRttInAM lakSaNaM 'tAsAM bhedo'pi prnnigdyte| zRNu kAdambadugdhAbdhijAtakaustubha rAyarAT // 2 // sarasArthoghasaMdarbhalakSaNA vRttiriSyate / kaizikyArabhaTI bhAratI matA sAtvatI budhaiH // 3 // atyantakomalArthAnAM zRGgArarasayoginAm / karuNAkhyarase vAcAM saMdarbho vAtha kaizikI // 4 // atyantakarkazArthAnA raudrabobhatsayoginAm / saMdarbharUpArabhaTI vRttiruktA kavIzvaraiH // 5 // hAsyazAntAdbhutarasopetArthAnAM pRthak pRthak / ISanmRdUnAM saMdarbho bhAratIvRttirucyate // 6 // ISatkaThinavAcyAnAM saMdarbhaH saatvtiissyte| bhayAnakena vIreNa rasena saha yoginAm // 7 // zRGgArakaruNau loke'tyantakomalatAM gtau| atyantakaThinau raudrabIbhatsau rasanAmakau // 8 // hAsyaH zAnto'dbhutazceti svalpakomalatAM gatAH / ISatkAThinyasaMpRktau matau vIrabhayAnakau // 9 // catasRNAM vRttInAM krameNa nidarzanAni nirUpyante / 1. tasyA, 2. karuNAkhyarasedAnAM / For Private and Personal Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 50 zRGgArArNavacandrikA [ VII. 10:-- kaizikI yathA - zRGgArasArataruNIjanakomalAGga sarvasvacAruvanavRndavasantakalpaH / nArIkaTAkSazarajAlavitADyamAnaH zrIrAyanAyakavaraH sukRtIti bhAti // 10 // ArabhaTI yathA - ghaNTATaGkArabhIkRdraNapaTutaragandhebhavibhrAjamAnaH kopAjApena rAjatpralayagatamahAvahnikIlAbhakena / dhikkurvan vairivagaM guruvipinasamaM zAkinIDhAkinIbhyo dattvA raktAsthimajjAbahupalalabali bhAti rAyo rnnaagre||11|| bhAratI yathAkIrtiste'pyatilavate jagadidaM gambhIrimA vAridhiM hastaH kalpataru parAkramaguNaH kaNThIravaM dhiirtaa| svarNAdiM nayajAlamugrabharataM satyaM ca bhImAgraja rUpaM manmathabhUbhujaM mRduvacaHpIyUSapiNDaM nRpa // 12 // sAtvatI yathAsaMgrAmAGgaNabhUtale pralayakAlAgnisphuliGgAkRti krodhADambararaktalocanayugaM zrIrAyacakrezvaram / dRSTvA vairinRpA bhayajvaravazAnmUrcchanti kecit pare / dAnanti pratapanti yAnti zaraNaM vlmiikviiraadhikm(?)||13|| atyntkomlaarthaarthe'lpprauddhsNdrbhlkssnnaa| madhyamA kaizikI sarvarasasAdhAraNA matA // 14 // - - - - 1. nayajAlamudaghabharataM / For Private and Personal Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - VII. 16 ] 7. vRttinizcayaH ISanmRdusaMdarbhApyatiprauDhArthagocarA / madhyamArabhaTI sarvarasasAdhAraNA smRtA // 15 // zabdagataprasAdamAdhuryAdidazaguNAzritAnAmarthavizeSanirapekSANAM vaidabhAdirItInAmarthavizeSApekSaviziSTakaizikyAdivRttibhyo bhedo draSTavyaH / asNyuktmRduvrnnbndho'timRdusNdrbhH| saMyuktakomalavarNabandha iissnmRdusNdrbhH| avikaTaparuSavarNabandha iisstprauddhsNdrbhH| prAguktasaMdarbhacatuSTayasya lakSaNacatuSTayaM jJAtavyam / sadvRttibAlavilasadbhagaNaprabhAve satkAvyabandhagagane tava kIrticandraH / lokasya tApaharaNe caturo manojJaH / 'kAdambanAtha cirakAlamayaM vibhAtu // 16 // iti vRttinizcayo nAma saptamaH paricchedaH / 1. nAdaJjanAtha / For Private and Personal Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir E VIII. 1 - zayyApAkanizcayo nAma ____aSTamaH paricchedaH azayyA kAmakelI vA kRtirloke na zobhate / yatastato budhairvAcyaM zayyAlakSaNamuttamam // 1 // padAnAmAnuguNyaM vaanyonymitrtvmucyte| yat sA zayyA kalAzAstranipuNaviduSAM baraiH // 2 // kAdambezvararAyabaGa ganRpateH satkIrtijAlaM maha llokAbhogavirAjitaM kavijanaiH kssiiraabdhirityucyte| kalpAnokahapuSpamambaranadInIhArajAlaM hara stat sarvaM sadRzaM na tena tadidaM tasyopamA gacchatu // 3 // apUrva bhojyamapyatra niHpAkaM naiva rocte| apAkakAvyabandho'pi tataH pAko nirUpyate // 4 // caturvidhAnAmarthAnAM gAmbhIryaM pAka ucyate / drAkSApAko nAlikerapAko'yaM dvividho mataH // 5 // Alambya zabdamarthasya drAk pratItiryato'jani / sa drAkSApAka ityukto bahirantaHsphuradrasaH // 6 // Alambya zabdamarthasya drAkpratItiryato na hi / sa nAlikerapAkaH syAdantazRMDharasodayaH // 7 // drAkSApAko yathA rAyanAthamanojJAge lAvaNyamamRtopamam / Ala kanena taruNI pItvA potvA pramodate // 8 // 1. nAlikerapAkazca / For Private and Personal Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - VIII. 10 ] 8. zayyApAkanizcayaH nAlikerapAko yathAcandraM dRSTvA sarojaM vikasati madhuraM nolanIrejayugmaM saMkocaM yAti kokadvayamamitasukhaM yAti rAhuzca yAti / bhRGa gIsaMkAzamandaM timiramabhimukhaM yAti bAlAtapazca __ zrIrAyaH kAmatantrI manasijanRpatantrasya jAnAti tattvam // 9 // zayyAvirejasaMyukte pAkapAnIyabhAsure / kAvyapadmAkare rAyakIrtihaMso virAjatAm // 10 // iti zayyApAkanizcayo nAma aSTamaH paricchedaH / For Private and Personal Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [IX. 1 - alaMkAranirNayo nAma navamaH paricchedaH strIrUpaM niralaMkAraM na vibhAti yathA bhuvi / tathA kAvyaM tato brUhi nAnAlaMkArasaMgraham // 1 // kAvyAGgabhUtau zabdArthoM zritAzcitropamAdayaH / alaMkArAH prakIrtyante kAvyacArutvahetavaH // 2 // kAvyazobhAkaraH kAvyadharmo'laMkAra ucyate / kAvyaprayuktazabdArthAnsamAlambya pravRttimAn // 3 // zabdArthayoralaMkArau dvividhau parikIrtitau / yamakaM citravakroktiranuprAsazcaturvidhaH // 4 // zabdAlaMkRtayaH proktA arthAlaMkRtayaH punaH / svabhAvoktyAdibhedena bahudhA pratipAditAH // 5 // gambhIrAmalasUktiratnavilasatsatkIrtiphenAmbudhe vairidhvAntavighAtadakSasakalopAyAmbujazrIkara / bhAno bhAsurarUpacArulalanAratyutsavAnandakRt__ kandarpAdbha tabhUSaNAni zRNu bho zrIrAyabaGgaprabho // 6 // vihAya zabdAlaMkAramarthAlaMkAra ucyate / arthamAzritya kAvyasya cArutvaM janayatyasau // 7 // svabhAvoktyupame rUpakAvRttI hetudIpake / utprekSArthAntaranyAsau vyatirekavibhAvane // 8 // AkSepAtizayau sUkSmasamAsau ca lavakramau / udAttApaha nutI preyovirodhau rasavattathA // 9 // For Private and Personal Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -IX.. 17 ] 9. alaMkAra nirNayaH Urjasvayaprastutastotre vizeSastulyayogitA / paryAyoktaM sahoktizca parivRttiH samAhitam // 10 // zliSTaM nidarzanaM vyAjastutirAzIssamuccayaH / vakroktiranumAnaM ca viSamAvasarau tathA // 11 // prativastUpamA sAraM bhrAntimatsaMzayau tathA / ekAvalI parikaraH parisaMkhyA tataH param // 12 // praznottaraM saMkarazca samuddezaH kRtaH kramAt / eteSAM lakSaNaM lakSyaM procyate ca yathAkramam // 13 // yena rUpeNa yadvastu vartate tasya vastunaH / tena rUpeNa kathanaM svabhAvoktiH prakIrtyate // 14 // sakriyaM niSkriyaM vastu yathA jagati vartate / tathA tadrUpakathanaM jAtirityucyate'thavA // 15 // sakriyavastujAtyudAharaNaM yathA kAruNyopetacittaH sakalajanatateH pAlako dhairyazAlI rAjadrAjAdhirAjotkaramaNimukuTaprollasatpAdapadmaH / 1. dura0 / * rAjyazrIbhAradhArI sakalaguNagaNodbhAsipaJcAGgamantraH siddhIzo rAya baGgakSitipatiradhunA bhAti zaktitrayADhyaH || 16 || harinIlacchavibhAsurA vanagajodIrNorumuktAvalI - kRtadivyAbharaNA varAlinibhadhammillAstA mRgIlocanAH / varajhiNTIkRtamAlikA nijakarAzliSTAtmajAtotkarA 'vara yAvanipaM kirAtavanitAH pazyanti dUrAdimAH // 17 // hIneSu trasteSu bAlAdiSu ca vizeSato ramyA jAtiriti dvitIyanidarzanam / niSkriyodAharaNaM yathA For Private and Personal Use Only 55 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 56 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA [ Ix. 18 - ayaM zrIrAyabhUmIzastrivargakalito mahAn / zUro dhIro mahAtyAgI rAjanItivizAradaH / 18 // ArAme rAyabaGgasya kokilAH zyAmavigrahAH / madhurasvarasaMpRktA vasante cittahAriNaH // 19 // kalakaNThajAtisvabhAvavarNanam / cumbati spRzati prANanAyikAM jighrati kSaNam / pibati prekSate gADhamAliGgati ca rAyarAT // 20 // kriyAsvabhAvavarNanam / ratau rAyamahInAthe sukhamantAtigaM mahat / kAmasiddhAntavijJAnaM kAminIcittaraJjakam / / 21 / / kalAjJAnakAmasukhaguNasvabhAvavarNanam / koTIrarAjito hAradivyakuNDalabhUSitaH / siMhAsanasamArUDho rAyabaGgI virAjate ||22|| kirITahArAdi viziSTadravyasvabhAvavarNanam / jAtikriyAguNadravyasvabhAvApekSayA jAtyalaMkArazcaturvidhaH / pakSAntaramidam / yenopamIyate yatra yatkicidyena kenacit / prakAreNopamA sA tasyA bhedo'yaM pratanyate // 23 // kAdambanAtha sA kIrtirdhavalA kaumudIva te / pratApamaNDalaM raktaM bhAti bAlArkabimbavat // 24 // dhAvalyaraktatvadharmAbhyAmupameti dharmopamA / zrIrAyabhUpa kIrtiste zAradI kaumudIva sA / tejomaNDalamudyAti bAlabhAskarabimbavat / / 25 / / atra dharmanirUpaNaM na kRtamiti upamAnopameyavastumAtrakathanAd vastUpamA / 1. dravyaviziSTa' / For Private and Personal Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - IX, 33 ] 9. alaMkAranirNayaH mahAbhAgasya rAyasya kAmaM dogdhi mahAnkaraH / kAmadhenurivAzeSajagadAnandadAyinaH // 26 // kAmadhenau kAmadohakatvaprasiddhiH / viparyAsena haste nirUpyata iti viparyAsopamA / kAdambanAtha kIrtiste zAradI kaumudIva sA / zAradI kaumudI bhAti tvatkIrtiriva viSTape / / 27 / / parasparotkarSazaMsinI cAnyonyopamA / zrI rAya kIrtijAlaM te tulyaM kSIrAbdhinaiva tat / anyena kenacit sAmyaM na prayAti jagattraye // 28 // paravastusAdRzya vyAvRtte niyamopamA / kAdambezvara kIrtiste candrAtapasamAbhakt / asti cet sadRzaM vastu tatsamApi virAjatAm / / 29 / / anyasAdRzyasaMbhavakathanAdaniyamopamA / indumanveti kIrtiste kAntyA cAhlAdanena ca / bhAnumanveti tejaste mahimA rAgato'pi ca // 30 // AhlAdanakAntimahattvAruNatvadharmasamuccayAt samuccayopamA / zrIrAya bhavataH kIrtirvizAlA bhavadAzrayA / 1: sudhAkarAyA jyotsnA bhidaiveyaM na cetarA // 31 // bhedAntaranirAsena atizayopamA / tvatkIrtAveva dhAvalyaM na kaumudyAM tadasti cet / zAradAbhrAbhragaGgAdAvapi zrIrAya vidyate // 32 // sAdhAraNadhAvalyasya anyathAkalpanAdutprekSopamA / zAradI kaumudI saptavAdhiM yadi vilaGghate / vartate yadi nityaM sAdhattAM kIrtestavopamAm // 33 // 1. nirmiteniyamopamA / For Private and Personal Use Only 57 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 58 zRGgArArNavacandrikA [IX. 34 - saptavAdhilaGghananityavartanasya asaMbhavinaH kthnaaddbhtopmaa| cakoranikaro dRSTvA tvatkItiriti kaumudIm / upekSya bhavataH kIrti yAti jyotsneti vibhramAt // 34 // mohopmaa| sakalaGkaH sudhAMzuH kiM kiM sAkAzaM yazastava / kampate janatAcittamiti zrIrAyabhUpate // 35 // sNshyopmaa| indunA jIyate puNDarIkaM tvatkItireva tat / ___ sakalaGkandujayinI puNDarIkaM ytsttH|| 36 // nirnnyopmaa| dhavalA zrImatI srvjnsNtaaphaarinnii| kAdambarAya kIrtiste rAjate kaumudI yathA // 37 / / shlessopmaa| sAmbararAja vibhAti (ca) kaumudyatyantavapino bhAti [?] / rAyanRpa kaumudI vA kIrtiste sarvadA bhuvne|| 38 // upamAnopameyayoH sadazarUpazabdavAcyatvAt saMtAnopamA / kSIrAbdhinA samAnApi kIrtiste shiitbhaanunaa| kSIrAbdhiH pIDito devaiH sakalaGkaH sudhAkaraH // 39 // nindopamA / kSIrAbdhiramRtasthAna candraH saMtApahRt sadA / kSIrAbdhicandrau tvatkIrtyA sadRzau rAya dhIdhana // 40 // prshNsopmaa| 8. In Kavyadars'a this variety of Upama is known as Samanopara ( v.1. sandAnopamA, sarUpomA) For Private and Personal Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -IX. 49 ] 9. alaMkAra nirNayaH kSIravArAzinA tulyA tvatkIrtiriti me manaH / AcikhyAsati doSo vA guNo vA bhavatu prabho // 41 // AcikhyAsopamA / puNDarIkaM candrabimbaM tvadyazastritayaM prabho / parasparaviruddhaM bho bhAti kAdambarAyarAT ||42|| virodhopamA / bhuvanavyApinIM kIrtiM bhavadIyAM sadAtanIm / puNDarIkaM na zaknoti jetuM tAdRk kramojjhitam ||43|| pratiSedhopamA / tvatkIrtiH svAGgasaMjAtA kSIrAbdhijanito vidhu: / tathApi sama evendurnAdhiko rAyabhUpate // 44 // caTUpamA / kaumudI kIrtistena bhAnusteja eva hi / na rAhuH khaDga evAyaM pracaNDataravikrama ||45 / / suvyaktasAdRzyasaMbhavAttattvAkhyAnopamA / kSIrAbdhizAradAbhrAdivastUnAmupamAM sadA / vilaGghya bhUrikIrtiste dhatte svenaiva tulyatAm ||46 || asAdhAraNopamA / kSIrAbdhizaradindvAdizvetavastuprabhAvati / ekatramiliteveyaM kIrtiste rAya rAjate ||47|| vRttiriyaM kadApi nAbhUditi abhUtopamA / amAvAsyAtithau rAtrau zAradI candrikA yathA / hot kAle tathA bhAti kIrtiste rAyamanmatha // 48 || asaMbhAvitopamA / zaraccandranabhogaGgAzAradAbhrapayorNavAn / anveti hAranIhArau kIrtiste rAyakAyaja ||49|| For Private and Personal Use Only 59 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA [ IX. 50 - bhuupmaa| zaradindorivotpannA janiteva payombudheH / zaradabhrAdivodbhUtA kIrtiste bhAti rAyarAT // 50 // vikriyopmaa| indau jyotsneva dugdhAbdhau candro vA dugdhavAridhiH / dharAyAmiva kIrtiste bhAti zrIrAyabhUpate // 51 // maalopmaa| zritvA rAyanRpaM bhAti kItirlokatraye bhRzam / zritvA sudhAkaraM vyomni kaumudIva sunirmale // 52 // vAkyArthena kazcidvAkyArtho yadhupamIyate sA vaakyaarthopmaa| sA purdvividhA ekevazabdA anekevazabdA itIyamekevazabdA vAkyArthopamA / indoriva nRsiMhasya kIrti jyotsnAmivAmalAm / cakorIva vilokyAsau janatA yAti saMmadam // 53 // iyamanekevazabdA vaakyaarthopmaa|| nRsiMharAya kIrtiste jagatyekaiva raajte| eka eva nabhomArge nanu bhAti sudhAkaraH / / 54 / / ivAdizabdaprayogAbhAve'pi sAmyapratItirastIti prativastUpamA / AhlAdanAya devAnAM jyotsnA vasati candire / nRlokavartijIvAnAM kIrtiH kAdambabhUpatau // 55 // ekakriyAvidhau adhikena hInaM sadRzIkRtya kathanaM tulyyogopmaa| rUpeNAGgajavatkalAyutatayA zItAMzuvattejasA tIkSNenArkavadadbhatonnatatayA devAdrivat sNpdaa| devAdhIzavaduddhatavikramatayA paJcAsyavadrAjate gAmbhIryeNa samudravajjayati saH zrIrAyabaGgo bhuvi // 56 / / For Private and Personal Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - IX. 66 ] 9. alaMkAranirNayaH hetuupmaa| udvego viduSAM yatra nAsti tatropamA mtaa| liGgasya vacanasyApi bhede hIne'dhike'pi ca // 57 / / zAradAbhramivApUrvA kIrtiste candrikA iva / bhavAniva mahAmerustvaM surendra ivAsi bho / / 58 / / caturNAmekaH zlokaH / udvego.yadi varteta bhinnaliGgAdike sati / tatropamA na vaktavyA kalAgamavizAradaiH / / 59 / / balAkeva zaraccandro vezanta iva vAridhiH / grAmasvAmIva devendraH pradIpo bhAnubimbavat // 60 / / etAdRzI sabhAsadbhirna vaktavyA kadAcana / dharmamAtravivakSAyAmupamA kIrtyate budhaiH // 61 // zRgAlavatpurAloko munirAjo virAjate / akRtAvAsako loke phaNIva munisattamaH / / 62 / / yathevavAdyavyayAni klpaadiprtyyaastthaa| abjAsyAdisamAsazca nibhAdisamavAcakAH // 63 / / upamAlaMkRtAvete zabdA vAcyAH kavIzvaraiH / spardhate hasatItyAdi zabdA vAcyAzca kovidaiH // 64 // yatropacaryate'bheda upamAnopameyayoH / tadrUpakamalaMkArastasya bhedaH pratanyate // 65 / / kAntA tATaGkacakraM viracitakabarIbandhakAntAradurgaM .. lAvaNyAmbhassudurga dhanakucagiridurga nakhodArakhaGgaH / cakSurlIlAvalokAmitanutazarajAlaM lasadRSTiketuH kandarpAlApamantro vilasati caturo rAyakandarparAjye // 66 // For Private and Personal Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 62 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA samastarUpakam / zrIrAyo jaladhiH sudhAMzuramRtaM meruH surAnokaho bhAnuH siddharaso manojanRpatizcintAmaNirdevarAT / bhogIndraH suradhenurambaramidaM kAle kalau sarvadA bhUtvA tIrthaMkaro'pi sarvajanatAnandAya saMvartatAm // 67 // [ JX. 67 - vyastarUpakam / kAminyAH padapaGkajeddhamadhupo vaktrAbjasaMvardhitAmbodhistvaM varanAbhicArusarasi zrIrAjahaMsaH sadA / aGkAlAnanibaddhabhAvajagajastuGgastanAdristhita 'vyAdho'pAGganirIkSaNeSuvilasallakSyo'si baGgaprabho / / 68 / / samastavyastarUpakam / zrI rAyasya mukhenduste (? zca) smitajyotsnAvirAjitaH / kastUrItilakAddho bhAti sUktisudhArasaH // 69 // smitAdiSu jyotsnAditvaM mukhe ca candratvamAropya tadyogyasthAnavinyAsAdetat sakalarUpakam / smitajyotsnAM mukhaM dhatte kastUrItilakAGkanam / sUktipIyUSasAraM te kAdambezvara rAyarAT // 70 // mukhasyAvayavAnAM smitAdInAM jyotsnAdiSvAropAda avayavino mukhasyAnAropAd avayavarUpakam / mukhenduste janAnandaM karoti bhrUvirAjitaH / vizAlanetro niTilaM dharana zrIrAyabhUpate / / 71 / / atra bhUnetraniTilAnAmavayavAnAmanAropaH avayavino mukhasya candratvAropAd avayavirUpakam / 1. vyAdopAMga, 2. mukhadatte / For Private and Personal Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - IX. 79 ] 9. alaMkAranirNayaH . mukhaM vizAlanetraM te kapolAdarzabhAsuram / dRSTvA rajyati loko'yaM rAyakAdambanAyaka // 72 // atra mukhasyAvayavino'nAropAd ekasyAvayavasya kapolasya darpaNatvamAropya netrasyAnAropAd ekAvayavarUpakam / evaM dvayavayavarUpakaM tryavayavarUpakamityAdi yojym| smitajyotsnAvilAsaM te cArunetracakorakam / / dRSTvA mukhaM mudaM yAti nArIvRndaM nRsiMha bho||73|| atra jyotsnAcakorANAM saMge sati yuktarUpakamidam / nArIjano mukhaM dRSTvA netrendIvarabhAsuram / smitacandrikayA yuktaM modate tava rAyarAT // 74 / atra candrikendIvarayorayogAd ayuktarUpakamidam / mukhendunA kpolaakssibhruuyugaadhrshaalinaa| tvaM rUpaketurnArINAM karoSi ratisaMmadam / / 75 / / avayavino rUpaNAdavayavAnAM rUpaNArUpaNAd viSamaM rUpakam / : kAdambanAtha loke'tra bhavAneva virAjate / jaganmohakarApUrvarUpabhAsuramanmathaH // 76 // vizeSaNaviziSTamanmathAropaNAtsavizeSaNarUpakam / rAyapratApabhAnuste na mIlayati kairavam / asmatpativibhUtyabjaSaNDaM saMkocayatyaho / 77 / / bhAnukAryasya akaraNadarzanAditarakAryasya karaNadarzanAcca viruddhruupkm| tuGgatvena mahAmerurmanmatho rUpasaMpadA / vibhUtyA surarAjo'si rAyakAdambanAyaka / / 78 // tuGgatvAdihetunA kanakAcalAdirAropyata iti heturUpakam / atiraktaM bAlabhAnu viDambayati garvataH / tejobhAnurayaM rakto bhavato rAyabhUpate // 79 // tejobhAnubAlabhAnvorgauNamukhyayoH sAdharmyadarzanAdupamArUpakam / For Private and Personal Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 64 zRGgArArNavacandrikA aruNaH padminI tejobhAnurvIra zriyaM tava / Anandayati rakto'sau kadAcitsarvadApyayam // 80 // anayorbhAnvorvaidharmya darzanAd vyatirekarUpakam | tejobhAnussamo bhAnuryadi tApavidhAnataH / tato'nyo'pi tatastasya na saMvAdI tavAdhipa / 81 / / bhAnusAmyapratiSedhAdA kSeparUpakam / kaTAkSacandrikApIyaM parasaMtApahAriNI / saMtApayati mAM deva matpApaM tava rAyarAT // 82 // AkSepasya samAdhAnakaraNAt samAdhAnarUpakam / www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - satkIrticandrikAhAraM dhRtvA dikkAminIratiH / zrIrAyacandrakandarpaM zrutvA gAyati gAyati || 83 || rUpakarUpakam / nAyaM rAyaH 'sudhAsUtirneyaM kIrtizca kaumudI / nedaM tilakamaGko'yaM nAdharo vaTapallavam // 84 // rAyanRpatvAdikaM nivartya candrAditvena rUpaNAt prakaTIkRtaguNAtizayaM tattvApaha nutirUpakam / trayastriMzat samAkhyAtA upamAlaMkRtebhidAH / viMzatI rUpakasyApi bhedAH proktA mayA punaH // 85 // anto nAsti vikalpAnAmupamArUpakadvaye / diGmAtraM kathitaM zeSo vicAryo buddhizAlibhiH || 86 // uktasya punaruktiH syAdbahudhAvRttirIritA / arthAvRttiH padAvRttirubhayIti tridhA matA // 87 // arthAvRttiryathA ruvanti kokilA: kIrA vadanti madhupA vane / vadanti rAjahaMsAzca raNanti zrIdharezituH ||88|| 1. zrIdharezinaH / [ Ix. 80 - For Private and Personal Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - IX. 96 ] 9. alaMkAranirNayaH padAvRttiryathA - zrIrAyakSitinAthakIrtivanitA bhAti tvadIyA bhRzaM __ saptAmbodhiSu bhAti sarvagagane sarvatra digmaNDale / bhAti kSamAsu ca bhAti bhAti sakale svarge'pyadhoviSTape bhAtIyaM kavirAjacAruvacane bhAtIyamatyadbhatA // 8 // ubhayAvRttiryathA - krIDayatyaGganAloko bhavAn nRpagRhe sdaa| guhAsu krIDayatyadya nArIvarga ripuvrajaH / / 20 / / etadAvRttyalaMkAratrayaM dIpakAlaMkArasthAna eva saMmatam / hinoti kArya vyApnoti jJApyaM vA heturucyte| utpattisAdhanatvena jJaptisAdhanato'pi vA / / 91 // kArakajJApakau hetU utpattijJaptiyogyako / yatrocyate sa hetvAkhyo'laMkAro'nekadhA mataH / / 92 / / haricandanahAreNa mallikAmAlayA yutaH / prIti karoti nArINAM zRGgArArNavacandramAH / / 93 // nivrtykaarkvissyhetvlNkaarH| AraktamAlatImAlAtilakAbharaNojjvalaH / AliGgya nAyikAM nAthazcintAbhAvAya kalpate // 9 // abhAvarUpanirvayaMviSayahetvalaMkAraH / pUrvo bhAvaviSayaH / rUpAtizayasaMpanno nutadakSiNanAyakaH / rAyabaGgo vyavAt strINAM manaHkautUhalAnvitam // 95 // vikaaryvissykaarkhetvlNkaarH| ikSucApasamAkAraH kAmasiddhAntavedyasau / rAyabaGgo'vanInAtho nArIrUpaM prapazyati // 9 // For Private and Personal Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA [IX. 97 - prApyaviSayakArakahetvalaMkAraH / tava pallavavajreNa 'muktenArdhasudhAMzunA / manaH subodhamityevaM nAyikA vakti nAyakam / / 97 / / jJApakahetvalaMkAraH / jAtikriyAguNadravyasaMjJAbhedAbhidhAyinA AdimadhyAntavRttena pdevaiktrvrtinaa| vAkyArthanirNayo yatra bhavettaddIpakaM mataM bahudhA vartamAnasya tasya lakSyaM pratanyate / / 98 / / kokilA raNanaM kRtvA nRsiMhaM modayantyalam / khedayanti ca kAntAyAH khaNDitAyA manaH param // 99|| aadivrtijaatipddiipkaalNkaarH| caranti madanodyAne nRsiMharamaNIjanAH / tvadvairivanitAlokA vipineSu guhAsu ca // 100 / AdivatikriyApadadIpakAlaMkAraH / raktaM kAdambanAthe'smin kAminInAM mano bhRzam / prajAnAM mitralokAnAM cittaM ca viduSAmapi // 101 // AdivartiguNapadadIpakAlaMkAraH / hAreNa rAyabaGgasya kaNThasthena mano hRtam / nArIjanasya zItAMzomayUkho'pi tiraskRtaH / / 102 // AdivartidravyapadadIpakAlaMkAraH / caitreNa sevakenAsau rAyabaGgo vinamyate / pazcAdrAjAdhilokasya vArtA samyagnirUpyate // 103 / / 1. mukta For Private and Personal Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - IX. 111 ] 9. alaMkAranirNayaH AdivatisaMjJApadadIpakAlaMkAraH / ArAme rAyabaGgasya nRtyaM kurvanti kekinaH / prekSakANAM janAnAM ca janayanti manomudam / / 104 // madhyavartijAtipadadIpakAlaMkAraH / rAyabaGgamanojAtaM nArIloko vilokate / didRkSAvazato gatvA devanArIjano'pi ca / / 10 / / madhyavartikriyApadadIpakAlaMkAraH / satkIrtyA rAyabaGgasya nRloko dhavalIkRtaH / pAtAlalokasarvasvamUrdhvaloko'pi bhAsuraH // 106 / / madhyavartiguNapadadIpakAlaMkAraH / kAdambanAyako hArabhUSito nRparAya rAT / Aste siMhAsane divye pUjyate ca narezvaraiH // 107 // madhyavartidravyapadadIpakAlaMkAraH / kAdambezena rAyeNa Dittho'yaM paripAlitaH / ata eva nijAvAse sthitvA dorgha pramodate // 108 // madhyavartisaMjJApadadIpakAlaMkAraH / kAdambarAyasadanAdbahirudyAnavAsinaH / vadanti madhurAlApaM phalaM cumbanti te zukAH / / 109 / / antyavatijAtipadadIpakAlaMkAraH / kAdambarAyabhUnAthaM kusumAyudhasaMnibham / dRSTvA mudaM svakIyo'pi parakIyo'pi Dhaukate // 110 // antyavatikriyApadadIpakAlaMkAraH / kAdambarAyanAthasya satkIrtyA vimlaatmnaa| jAyate mAnavAnAM ca svargiNAmapi satsukham // 111 // For Private and Personal Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 68 zRGgArArNavacandrikA antyavartiguNapadadIpakAlaMkAraH / siMhAsane mahAratnakIlite pratibhAsate / krIDatyArAmasaMdohe hArAlaMkRtarAyarAT // 112 // antyavartidravyapadadIpakAlaMkAraH / [ Ix. 112. kAdambanAthaM rAyendraM lokate praNamatyapi / nAnAdezagatAM vArtA' brUte ramyAM kapidhvajaH / / 113 / / antyavartisaMjJApadadIpakAlaMkAraH / zAstraM dharmasya saMvRddhayaM sa ca puNyasya tacchriyaH / sA zrI rAyamahInAthe sukhasya khalu jAyate / / 114 / / iti dIpakatve'pi pUrvapUrvApekSayA vAkyamAlA prayukteti mAlAdIpakam / zriyaM vipakSavargasya vardhayanti calAni vai / hrAsayanti nRsiMhasya mantrAH paJca sunizcitAH / / 115 / / kriyAyAH parasparavirodhAd viruddhArthadIpakam / manovegayutAH sattvA divyalakSaNabhUSitAH / divi bhAnti pataGgAzvA bhuvi rAyaturaMgamAH / / 116 // manovegAdidharmeNa' ubhayeSAM samAnAnAM bhAnukriyAsaMbandhAt zliSTArthadIpakam / kAntAsyaM varamIkSate ghanakucadvandvaM spRzatyunnataM zliSyatyaGga manaGgatantravidiyaM zrIrAyabaGgI daram / cumbatyaGgati bhAvayatyamati saMstrINAti saMmodate jAnIte vinayatyudeti kurute saMbhASate bhAsate / / 117 // 1. ubhasvAnAM 2. gamanaM / For Private and Personal Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 69 - 1X. 125 ] 9. alaMkAranirNayaH nAnAkriyANAmekakartRkArakeNa saMbandhAdekArthadIpakam / abja kUrmamanaGgarAjazaradhi kAmebhasadbandhanA lAnaM siMhamapUrvasArasarasI nAgaM giri vallarim / zaGkha zItakaraM tilasya kusumaM vajraM pravAlaM jhaSaM ___ cApaM bhRGgati mayUramasamaM dRSTvA sadA modate // 118 // zrIrAyabaGga iti adhyAhAraH kartA / etadantyakriyAdIpakaM prAka pradarzitamapi bhAvacamatkArasaMbhavAtpunaH pradarzitam / anayA dizA vicakSaNairdIpakAntarANyabhyUhyAni / yatrArthasya svarUpeNa vidyamAnasya klpnaa| anyathA tamalaMkAramutprekSAkhyaM pracakSate // 119 / / nUnaM prAyo dhruvaM zaGka manye satyamivAdibhiH / zabdaiH prakAzyate seyamutprekSA kavipuGgavaiH / / 120 / / vAcyA pratIyamAneti sA cotprekSA dvidhA mtaa| manye zaGke dhruvAdInAM prayoge prathamA matA // 121 / / manye zaGke dhruvAdInAM zabdAnAmaprayogataH / pratIyamAnotprekSA tu dvitIyA vibudhairmatA // 122 / / vAcyotprekSA punaH proktA SaTpaJcAzadvidhA budhaiH / pratIyamAnotprekSASTacatvAriMzadvidhA matA // 123 / / tadudAhRtiranyatra boddhavyA buddhizAlibhiH / mUlabhedau nirUpyete dvAvimau saMgrahatvataH // 124 / / zazadharasuragaGgA kSIravArAzimukhyAn dhavalaguNaviziSTAn kecidAhuH svato'mUn / tava vizadayazoM'zasparzanAdarjunAste sukavivinutavaGgakSmApa manye sadAham / / 125 // 1. rUpakam For Private and Personal Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 70 zRGgArArNavacandrikA [ Ix. 126 - svabhAvena dhavalAnAM candrAdInAM kIrtyazasparzanAd dhAvalyamanyathA kalpitam / iyaM vAcyotprekSA / tava tejoguNaM labdhuM bAlabhAnurayaM punaH / punaH pUrvAdrimAruhya vasatIva tapasyalam / / 126 / / kriyAyoginA ivazabdena vyaJjitotprekSA iyamapi vAcyotprekSA / pratIyamAnotprekSAyAstu (? gurutvA) tizayAbhAvAdudAharaNaM pUrvazAstre na kRtamiti nAsmAbhirapi kRtam / prastutIkRtya yatkicidvastutassiddhaye punaH / anyasyArthasya yogyo 'yo'rthAntaranyAsa eva saH // 127 // kIrtipratApa rAyeNa bhuvanatrayavartinI / labdhI puNyavatA kena kiM kiM puMsA na labhyate // 128|| vizvavyApinAmArthAntaranyAsaH / vakSoraGganivAsinIM zriyamimAM kRtvA mukhAbjasthitAM vAgdevI jayakAminI vilasitAM dordaNDasadmasthitAm / kAdamba kSati sthite varayazaskAntA gRhAnnirgatA loke strI sahate vivardhanagatAM kA vA sapatnI zriyam // 129 // ayamapi vizvavyApI / zrIkAmirAyabaGgo'yaM kalau kAle satAM mudam / utpAdayati zItAMzuH kalAvapi mude na kim / / 130 / / vizeSasthArthAntaranyAsaH / kAntAsyacumbane sakto rAyendro yAti saMmadam / padminyAH paGkajAsakto bhramaraH kiM na tuSyati / / 131 // 1. so For Private and Personal Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -1X. 139 ] 9. alaMkAranirNayaH zliSTArthAntaranyAsaH / bhramaraH madhukaraH kAmuka iti dhvaniH / madhudro bhramarazceti dvAvimau kAmuke'pi ca / nRsiMho'pyabhayaM datte zrIrAyo jagatAM sadA / loke vicitrazaktInAM vastUnAM zaktirIdazI // 132 // viruddhArthAntaranyAsaH / nItiyukto'pi rAyasya vikramo vairiNAM manaH / saMtApayati zatrUNAM pUrvapApaM hi tAdRzam // 133 / / ayuktaarthaantrnyaasH| tilakAGkitarAyAsyaM modayatyaGganAjanam / sAGkacandrasamaM toSavardhanaM yujyate nanu // 134 / / yuktaarthaantrnyaasH| rAyapratApabhAnustAn saMtApayatu vairiNaH / korticandro dhunotImAn kiM kiM yuktaM sadoSiNaH // 135 / / yuktaayuktaarthaantrnyaasH| kIrtijyotsnApi tApAya na ki tejo vanAnalaH / dhunoti candrapakSazcedvahnipakSo dahenna kim // 136 // vipryyaarthaantrnyaasH| jagatyarthAntaranyAsabhedA anye'pi santi hi / teSAM nidarzanaM jJeyaM yathAzAstraM vicakSaNaH // 137 / / zabdasya vA pratItervA sAdRzye viSaye sati / vastunorbhedakathanaM vyatirekastayoH punaH // 138 / / jaganmohanarUpeNa kusumAstrasya saMnibhaH / rAyabaGgastatastasya bhedo dRzyatvadharmataH // 139 / / 1. nAdRzye For Private and Personal Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 72 zRGgArArNavacandrikA [ IX. 140 - rAyabaGgavartinA dRzyatvadharmaNa bhedakathanAdubhayagatabhedasya pratItisiddhatvAdekavyatirekAlaMkAraH / yazaHpratApau bhavato jagadvyAptau kavistutau / yazaHzAradacandrAbhaM bAlabhAnusamaH paraH / / 140 / / yazaHpratApobhayabhedasAdhakadhAvalyaraktatvadharmadvayasya pRthakkathanAdubhayavyatirekAlaMkAraH / unnatasthAnavRtto'pi tejasvyapi mahAnapi / rAya tvatsamatAM yAti na bhAnU rAhupIDitaH / / 141 / / saakssepvytirekaalNkaarH| dharannapi mahAbhAgyajanitAM pUrNasaMpadam / ekadikpAlanAdindrastvatto rAya nikRSyate // 142 / / shetuvytirekaalNkaarH| uktavyatirekAlaMkArapaJcakaM shbdopaattsaadRshym|baalaatpH pratApazca dharato bhedamIdRzam / bAlAtapo bhAnuvartI pratApastvayi vrtte| raktatvadharmeNa prtiiymaansaadRshyyorbaalaatpprtaapyorbhedkthnaatprtiiymaansaadRshybhedmaatrvytirekaalNkaarH|| sakalaGko nirAdhAraH kalAhInazca candramAH / zrIrAyabaGgabhUmIza tvatsamaH kathamucyate / / 143 // jagadAnandajanakatvajagatsaMtApahAritvAdivarmeNa pratIyamAnasAdRzyayozcandrarAyabaGgayormadhye rAyabaGgasyAdhikyopetabhedakathanAdAdhikyopetabhedalakSaNavyatirekAlaMkAraH / / kAdambarAyo mArazca rUpavantau manoharau / rAyaH siMhadhvajo mAro mInaketurvirAjate // 144 / / 2. aakssepaalngkaarH| For Private and Personal Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - IX. 150 ] 9. alaMkAranirNayaH zabdopAttasAdRzyayoH zrIrAyamArayoH sadazadhvajadvayasya bhedgmktvaatsdRshvytirekaalNkaarH| rAyaH kAdambanAtho'yaM nArIloladgIkSitaH / kusumAstradharo bhAti ratidevIdRgaMkitaH // 145 / / pratIyamAnasAdRzyayormArarAyayoH sadazaratilocananArIlocanAnAM bhedagamakatvAdaparaH sadRzavyatirekAlaMkAraH / surarAjazriyo ramyaM bhogIndrasukhalAlitam / rAyasya rAjyaM kramate prajApAlanaMbhAsuram // 146 / / rAyarAjyaM prajApAlanabhAsuratvena rAjyajAtestulyaM surendravibhUtibhogIndrasukhalAlitatvena bhinnamiti sajAtivyatirekAlaMkAraH / prakRtaM kAraNaM tyaktvA yatra hetvantaraM matam / vibhAvyate svabhAvo vA yatra sA hi vibhAvanA / / 147 / / 'acandrA candrikA kIrtiH pratApo bhAnunA vinaa| bAlAtapo mukhaM candro kSIrAbdheste nRsiMha bho // 148 / / candrAdikAraNaM parityajya kIrticandrikAdeH shriiraaynaamkaarnnaantrklpnaatkaarnnaantrklpnaavibhaavnaa| akAraNamahAbandhurakAraNasahRdbhavAn / akAraNadayAluzca janAnAM rAyabhUpate / / 149 // akAraNapadena hetuM nirAkRtya svabhAvena bndhutvaadikthnaatsvbhaavvibhaavnaa| pratiSedhasya kathanaM pratItirvA prajAyate / sa yatrAkSepa ityuktastridhA kAlatrayAzrayAt // 150 // 1. bhAskaram 2. aacndraa| For Private and Personal Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 74 zRGgArArNavacandrikA [ IX. 151 - rAyo raNAGgaNe'rINAM jalaM pravizatAM tRNam / dazatAM kRtavalmIkArohaNAnna vyadhAdvadham // 151 // atItAkSepAlaMkAraH / kuto lalATe tilakaM karoti nRparAyarAT / sAGkamindaM svakIyasya samamicchati kiM kRtI // 152 / / vrtmaanaakssepaalNkaarH| sAparAdho nRpo rAyaH kAntADambarakopataH / bhItvA ratigRhaM ramyaM sotkaNTho'pi na yAsyati / / 153 / / anaagtaakssepaalNkaarH| kIrticandrAtape zaityaM na satyaM tava rAyarAT / yadi satyaM vipakSANAM saMtApayati kiM punaH // 154 / / zaityavirodhinA saMtApakarmaNA kenacitpuMsA zaityadharmasya aakssipttvaaddhmaakssepaalNkaarH| rAyabaGgasya kIrtirvA neti ko budhyate bhidAm / dRzyate zuddhadhAvalyaprabhA jagati nAzrayaH // 155 / / dhAvalyaprabhAlakSaNaM dharmamAzritya kIrtirUpo dhAkSipta iti dhaakssepaalNkaarH| rAyaM kalpAntakaM yuddhe dRSTvApi 'ripavo'vazAH / . bhayaM na yAnti valmIkatRNapAnIyasaMzritAH // 156 / / bhIteH kAraNaM vadho valmIkAdyAzritairvairibhiniSiddha iti kaarnnaakssepaalNkaarH| rAyasyAyallake jyotsnaahimaambumlyaanil-| karpUrasaMgame'pyasyAH zItabhAvo na jAyate // 157 / / 1. ripdovdaaH| For Private and Personal Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 75 - IX. 163 ] 9. alaMkAranirNayaH candrAtapAdivastusaMgame kAraNe saMnihite'pi zaityakArya na jAtamiti kaaryaakssepaalNkaarH| raNe gRhIto rAyeNa ripuvargo vadatyalam / vadhAbhilASo yadi te hantavyo raNabhairavaH // 158 / / hantavya ityaGgIkAramukhenaiva kAkvA svavadho niSidhyata itynujnyaakssepaalNkaarH| kalau kAle mahAduSTaoNlluNTAkAdikadurjanAn / nirAkaroti zrIrAyaH prabhutvenaiva rAjate // 159 // Adipadenaiva durjananiSedhAt prabhutvAkSepAlaMkAraH / sthitirvA te gatirvA te ramaNAstu mamAkRtiH / draSTuM na zakyate pazcAttadetat suvicAryatAm / / 160 / / iti vadantyA nAyikayA sAdaraM vacanaM prayuktamiti sAmarthyAdanAdaro niSiddha iti anaadraakssepaalNkaarH|| pazya pazyasi cedanyAmastu taddarzanaM zubham / yAvadAgamanaM tAvattaccintAstu mama priya // 161 / / iti vadantyA kAntayAzIrvacanamukhena kAkvA kAntagamanaM niSidhyata ityAzIrvacanAkSepAlaMkAraH / dAsyAmi hAraM gantavyaM tvayA tubhyaM namo namaH / anyathA vAmapAdo me tava buddhiM vadiSyati // 162 / / iti bruvANayAtiraktayA kAntayA gamanasahAyatAkaraNavyAjena priyaprayANaM niSiddhamiti sAcivyAkSepAlaMkAraH / yAhi yAhi nijeza tvaM mama yatnastathaiva bho| tava prayANe pAtheyaM prAgeva vihitaM mayA // 163 / / For Private and Personal Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 76 zRGgArArNavacandrikA [ IX. 164 priyagamanakArye yatnakaraNavyAjena priyayA nijezagamanaM niSiddhamiti yatnAkSepAlaMkAraH / kSaNAliGganavighnAya romaharSAya kupyatA / premNA niSiddhaM gamanaM taveza na mayA punaH // 164 // premAdhInatayA kAntayA nijezagamanaM niSiddhamiti paravazAkSepAlaMkAraH / punarujjIvanopAyaM saMjIvanamahApadam / dattvA yAhi nijeza tvaM kandarpo mAM haniSyati // 165 // jIvanopAya durghaTatva nivedanavyAjena nijezagamanaM niSiddhamityupAyAkSepAlaMkAraH / yAmIti vacanaM nAtha te mukhAnnirgataM varam / yAhi vA vasa yattvatto mama kiMcit phalaM na hi // 166 // atyadhikasnehayA sakopayA sukAntayA kAntagamanaM niSiddhamiti roSAkSepAlaMkAraH / spRSTaM mayA na tAmbUlaM na dRSTaM svaditaM na vA / zUnyaM tavAstu naSTaM vA mArjAro vAttu matpriya // 167 // prAganAgatya punarAgatena jIvitezena sahaivamuktvA kAntayA tAmbUlasya sAnukrozaM doSodbhAvanaM kRtamityanukrozAkSepAlaMkAraH / kalau kAle prajA dharmaM nAcaranti na cAsate / nyAyamArge aho kaSTa manuzocati hi rAyarAT // / 168 / / dharmapAlacUDAmaNinA rAyadharaNIzena kalau prajAnAM dharmAcAkhyAvRttyAdikaM dRSTvA pazcAttApaH kRta ityanuzayAkSepAlaMkAraH / 1. mattvato 2. sakopayAsi kAntayA 3. zUnyAstatrAstu 4. manu zeSate / For Private and Personal Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - IX. 175 ] 9. alaMkAranirNayaH . 77 vipakSatamasAM zatrau suhRtpadmaprakAzake / rAyapratApamArtaNDe sati kiM bhAnunA bhuvi / / 169 / / sAmyaM darzayitvA mukhyabhAnuniSiddha iti zliSTAkSepAlaMkAraH / kimiyaM candrikAhosvit kIrtiH kiM rAyabhUbhujaH / rAtrAvahni ca dRzyatvAt kItireva na candrikA / / 170 / / sadAdRzyatvadharmeNa candrikA niSidhyate iti saMzayAkSepAlaMkAraH / kRtvApi dAnaM jagato na tRpyati hi rAyarAT / iSTaM dattvApi bhuvane na tRpyati suradrumaH // 171 / / arthaantraakssepaalNkaarH| kAdambarAya kIrtiste kavirAjana varNyate / vAcAmagocaratvAttAM dRSTvA nandanti mAnase // 172 / / hetvAkSepAlaMkAraH / kAdambakSitipasya tIrthamamale gaurIzagauraM hRdi zrInAthAmaranAtha karNa nRpate puSpAyudha kSmApate / bhogIndrArjuna dharmarAjanRpate bhAno sudhAMzo guro vArdhe merugirIndra candanataro bhUmau nabho mA kuru // 173 / / garvarUpadharmaniSedhAd dhrmaakssepaalNkaarH| bhAvacamatkArasaMbhavAt punarapyuktaH / anye vikalpA draSTavyA AkSepANAM vicakSaNaH / mayA zAstrAnusAreNa digmAtraM saMpradarzitam / / 174 / / 'manovad vakturiSTasyotkarSaM vaktuM nirUpyate / yatrAsaMbhava sA sadbhirucyate'tizayAbhidhA // 175 / / 1. mano vktumisstt| For Private and Personal Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 78 zRGgArArNavacandrikA [IX. 176 - tava kIrtimahAlatA jagatsurabhUjAgragatA stutAdikaiH / avalambapadaM vilokate yavanastutyanRsiMhabhUpate // 176 / / kIrterutkarSakathanArthamasaMbhavilokAgragamanaM lokamatikramya gamanecchayA vilokanaM ca kathitamityatizayoktiH / kimAsyaM zAradaM candrabimbaM ki hasanaM tava / kiM kiM jyotsneti rAyasya saMdeho jAyate nRNAm // 177 // AsyahasanayorutkarSakathanAya vadanacandrayohasanacandrikayorbhettuM zakyatve'pi saMzayapUrvako vivecanAbhAvo saMbhavI kathita iti saMzayAtizayoktiH / raNabherIravaM zrutvA rAyasya jayazaMsinam / jayaM nizcitya dikkanyA gAyanti jayakAminIm / / 178 // nizcayAtizayoktiH / mahAkavInAM vistIrNa hRdayaM jagadadbhutam / lokAtivatisatkItivikramAdaratAM gatam // 179 // adbhutAtizayoktivirodhAtizayoktirvA / AkAreNeGgitenApi sUkSmatvAllakSyate yadA / tadArtho yatra saMproktaH sUkSma ityAkhyayA budhaiH // 180 // suratasadananAryA rAyabaGgo'nuyuktaH kva gata iti tadAsau bhItimAn pRSThato'gAt / nijapatihRdayaM sAkArabhedena buddhvA vasa vasa vasa tatraiveti vAcaM bravIti // 181 // priyayA priyeNa kRto nAyikAntarasaMgamaH priyasya pRSThagamanAkAraNa sabhayena sUkSma jJAta iti sUkSmAlaMkAraH / 1. rItyA For Private and Personal Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - 1X. 186 ] 9. alaMkAranirNayaH yatra prarUpitaM vastu svasamAnasya vastunaH / vidadhAti pratIti sA samAsoktiH satAM matA // 182 // bho bho kalpataro tvamatra bhavane puSNAsi sarvAn janA nAkalpaM tava kIrtivastu viduSAM stutyaM paraM tiSThatu / kAkolUkapareNa nimbataruNAnenAlamanye ca ye| vRkSAH santi bahutvadharmasahitAste santu mA santu vA // 183 // atra kathitaH kalpataruH svasadRzaM rAyabaGga jJApayati, nimbataruH svasamAnaM nItizUnyanRpaM, pare ca taravaH svasadRzabhUpabAhulyaM sUcayanti tattadvizeSaNamuktAnuktayoH samamiti samAnavizeSaNabhinnavizeSyasamAsoktiH / saMtApahArI candro'yaM klaamRtviraajitH| akalaGkaH sadodbhAsI mayA puNyena labhyate // 184 // atra kathitazcandraH svasamaM rAyabaGgaM gamayati, saMtApaharaNaM kalAmRtavirAjanaM candra rAye ca samam, akalakatvaM sadAbhAsanaM rAyanRpe na candra iti bhinnAbhinnavizeSaNasamAsoktiH / sanimeSaH surAdhIzo niSkalaGkaH sudhAkaraH / vadankalpatarulabdhaH kenacibahupuNyataH // 185 // atra rAyanRpasamAnAnAmindrAdInAM nirnimeSatvAdidharma nirAkRtya sanimeSatvAdyapUrvadharmaM nirUpya rAyabaGgapratItisamarthanAdapUrvasamAsoktiH / asyAlaMkArasya anyApadeza iti nAmAntaraM vaktavyam / arthasya gopanaM vAcA ceSTayA vA prakAzanam / lezato lava ityuktaH sadbhinindAstutiH paraiH // 186 // pUrvAdi gatabAlabhAnumadhunA tejasvinaM vIkSya taM . paJcAsyAsanayAtabaGganRpatau kopaM prayAte sati / For Private and Personal Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 80 zRGgArArNavacandrikA [ IX, 187 - zailAgre sthitavAnahaM tava guNaM tejo'bhidhAnaM tapo labdhaM vai vidadhAmi cAruvacasA'prAsAdayattaM nRpam // 18 // vacogopanalezAlaMkAraH / nindAstutirvA / sevArthamAgatamahAdharaNIzvarANA mAlokanena karuNAsmitabhAjanena / siMhAsane sthitavatA nRpakuJjareNa cetaHprasattiramalA prakaTokRtAbhUt // 188 // cessttaaprkaashnleshaalNkaarH| uktAnAM yatra vAcyAnAM yogo vAcyAntaraiH sh| krameNa kathitaH so'tra kramAlaMkAra ucyate // 189 // rUpaM vaco'dhararasaM stanakumbhayugmaM niHzvAsagandhaviSayaM taruNItanustham / AlokanazravaNapAnasamAgamoru ghrANakriyAbhiranubhUya sukhI nRpo'bhUt // 190 // krmaalNkaarH| bhralocanakaTAkSAn vai rAyasyAlokya kaaminii| cApabhRGgazarAnmatvA jAyate bhayavihvalA // 191 // ayamapi kramaH / buddhamahattvaM bhUtervA tanyate yatra kovidaH / udAttaM tamalaMkAraM vadanti kavipuGgavAH // 192 // kAle kalau svahitamaGgalacArubuddhayA pAti prajAH karuNayA na bibheti zatroH / zItAMzubhAnusamanItiparAkramAbhyAM jejIyate'rinRpatIbhaghaTAmRgezaH // 193 // 1. pracchannavAMstAM kRdN| For Private and Personal Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - IX. 200] 9. alaMkAranirNayaH buddhimhttvodaattaalNkaarH| AsthAnamaNDapagate surazailatuGge siMhAsane madanarUpanRsiMhabaGgaH / Aste satAM phaNipatirvarasArvabhaumo gIrvANarAja iti vAkhilamanyamAnaH // 194 // aizvaryamahattvodAttAlaMkAraH / satyarUpamapaha nutya yatrAnyArtho nirUpyate / apaha navamalaMkAraM tamAhuH kAvyakovidAH // 195 // ayaM zrIrAyabaGgo na kSIravArAzireva vai| anyathA varagAmbhIryaguNazAlI kathaM bhavet // 196 // rAyabaGgatvalakSaNaM svarUpamapaha nutya kSIrAmbudhitvasya pararUpasya nirUpaNAt svarUpApaha nvaalNkaarH| ayaM zrIrAyabaGgo na samudranavanItakaH / kAdambakSIravAzeirutpattirghaTate katham // 197 // ayamapi pUrva eva / ayaM zrIrAyabaGgo na surabhUjo'nyathA katham / samastajanasaMkalpadAyako jAghaTItyayam // 198 // ayamapi tthaiv| yuddharaGgatrinetro'yaM rAyabaGgamahIpatiH / kalpAntasamavayaiva kilAnyatra dayAnidhiH // 199 // dayAnidhitvaM pareSvabhyupagamya sveSu ripuvargeNa tasya pralayAntakatvadarzanAdviSayApaha navAlaMkAraH / upamAlaMkRtau pUrvamupamApaha navaH smRtaH / anyApaha nutibhedAnAM vistaro lakSyatAM budhaiH // 200 // 1. kAdambakSIravArAzo utpatti / For Private and Personal Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 82 zRGgArArNavacandrikA [IX. 201 - yatra priyatarA vANI premAdhikyaprakAzinI / nirUpyate'sau vidvadbhiH preyo'laMkAra ucyate // 201 // taruNi caraNaghAto mallikApuSpasaGga stava ghanakucaghAtaH kaumudIsparzakalpaH / sarasamadhurakAJcI dAmabandhaH prabandho - vadati suratakelyAM rAyabaGgakSitIndraH // 202 // preyo'lNkaarH| uktArthAnAM viruddhatvaM yatra vAkye parasparam / / zabdArthavihitaM nAsti tattvataH sa virodhakaH // 203 // kalAdharo na zItAMzustejasvyapi na bhAskaraH / abhISTado na mandAro rAyabaGgo guNAmbudhiH // 204 // zabdakRtavirodhaH / uttuGgo'pi na merurna tApahRccandanadrumaH / zrImAnapi na govindaH kAdambAmbudhicandramAH // 205 // ayamapi zabdakRta eva / dayAlunA puNyajanena cApi devena sujJAtaguNena tena / zrIrAyabaGgaprabhuNA vipakSA jitAHsulokAHparipAlitAzca // 206 // ayamapi tathaiva / zrIrAyakSitinAtha yena samaye prasthAnabherI mahA koNena prahatA janA ripuhare bhItvAdhvanantyadbhutam / lokeSu dhvanimatsu teSu dharaNIbhRdbhittayo diggaja vrAtasya zrutayo vimAnatatayo bhinnA vitIrNA bhRzam // 207 // ayamarthakRtavirodhAlaMkAraH / zRGa gArAdirasAnAM tu navAnAM yatra kathyate / rUpotkarSa pRthakso'pyalaMkAro rasavAn bhavet // 208 // For Private and Personal Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - IX. 217 ] 9. alaMkAranirNayaH taruNyA dehalAvaNye snAtvA snAtvA pramodate / adharAmalapIyUSaM pItvA pItvAmarAyate // 209 // zRGagArAkhya rasavadalaMkAraH / raNasadmani zatrUNAM vargaM dattvA bali dharAm / sAgarAntAM vijityAyaM rAyazUro virAjate // 210 // yuddhavIrarasAkhyarasavadalaMkAraH / kRtvA tRptaM jagatsarvaM surAgaM vipinadrumam / kRtvA dAnena mahatA pAtraM nAstIti manyate // 211 // rAyabaGga iti karturadhyAhAraH / dAnavIrarasAkhya rasavadalaMkAraH / dRSTvA zAntijinaM natvA stutvA smRtvA samarcya ca / AnandakSIravArrAzau rAyabago nimajjati // 212 // dharmavIra rasAkhyarasavadalaMkAraH / AyallakAnalo dagdhvA tanvaGgIM pIDayatyaho / iti dUtIvacaH zrutvA karuNAbdhau nimajjati // 293 // rAya iti kartA / karuNAkhya rasavadalaMkAraH / makSikAjAlapUyArdravraNakoTiyutAn ripUn / bhikSArthamAgatAn dRSTvA jano vamati rAya te // 214 // bIbhatsAkhyarasavadalaMkAraH / pazcAdgatezabimbaM sAlokya cumbati darpaNe / matvA nijezaM zrIrAyaM dRSTvA hasati kautukAt // 215 // hAsyAsparasavadalaMkAraH / rAyArAmasthitAn vRkSAn svanandanagatAn bahUn / dRSTvAvacinute puSpANyamarendra vilAsatu // 216 // adbhutAkhyarasavadalaMkAraH / rAyasya dorbalaM smRtvA ripuvarge guhAsthitaH / bhIto gacchAmi kutreti bhayajvaragato mRtaH // 217 // For Private and Personal Use Only 83 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 84 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNava candrikA [ IX 218 - bhayAnakAvyarasavadalaM kAraH / kAdambarAyabhUpasya krodhAgnau vikramArciSi / dagdhavairIndhane lokaM vyApte zuSyanti vArdhayaH // 218 // raudrAkhyarasavadalaMkAraH / devasevanakAle'sya rAyabaGgasya cetasi / zIte zAntarase vyApte zItibhUtaM jagattrayam // 219 // zAntarasAkhyarasavadalaMkAraH / rasavattvaM girAM loke rasairnavabhirucyate / rasairaSTabhirityeke zAntavayaivaMdantyalam // 220 // utkarSo yatra garvasya kathyate mAnazAlinAm / tamalaMkAramUrjasvinAmAnaM manyate budhaH || 221|| pItaM vAridhisaptakaM jagadidaM hastena saMcAritaM bhogIndrasya kirITavartimaNayaH zIrNIkRtAH parvatAH / saMcUrNA vihitA mayeti kadane yo vakti garvaM nijaM taM jitvA nRpakuJjaro vijayate kAdambavaMzottamaH // 222 // UrjasvyalaMkAraH / yatrAprastuta vastUnAM varNanA kriyate janaiH / nirviNNamAnasaMstaccAprastutAzaMsanaM viduH // 223 // harita tRNa bhakSiNo'mI hariNA harServasanti pItajalAH / iti vakti rAyavaGgakSitipatizatruvrajo vane so'yam ||224|| rAyanRpatinA tiraskRtatvAnnirviNNamAnasena zatruvargeNa hariNAnAmaprastutAnAM prazaMsA kRtA yasmAttasmAdaprastutaprazaMsAlaMkAraH / 1. rityete / 2. bhakSiNomi hariNA harServasanti sItajalAH / 3. vanasoyam / For Private and Personal Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -- IX. 230 ] 9. alaMkAranirNayaH dezo'yaM svargabhUmirnRpasadanamidaM devarAjasya gehaM kAnteyaM kAmabhAryA madabharitagajo diggajaH sArvabhaumaH / azvo'yaM zakrasaptiH surataruramalo jainadharmo jinendro devo'yaM royabaGgakSitipatiradhunA divyapuNyo vibhAti / / 225 // yena kenacit kAraNena niviNNacittaH kazcit pumAnasya nRpasya vibhUtiM dhRtvA varNayati tasmAdiyamapi aprastutaprazaMsA / yatra vaikalyakathanaM guNAdInAM vidhIyate / vizeSadarzanArthaM sA vizeSoktinirUpyate // 226 / / na zIto'pi yazorAzirjagattApaM haratyasau / noSNo'pi vikramaH zatrUn rAyasya dahati dhruvam // 227 / / zaityaguNavaikalye'pi jagattApaharaNavizeSaH / uSNatAguNavikalatve'pi vairidahanavizeSo yatastato guNavaikalyavizeSoktiH / na kokilA na vINA vA na kIrA na ca kinnrii| __ kAntA tathApi rAyasya ceto harati gAnataH // 228 / / kokilAdijAtivaikalye'pi kAntA svareNa rAyacetohAriNI yatastato jaativaiklyvishessoktiH| na kupyati na badhnAti kAJcyA karNotpalena saa| na tADayati rAyendraM bhayaM nayati kAminI // 229 / / kopanAdikriyAvaikalye'pi bhayaprApaNamiti kriyaaklyvishesskthnm| sarasasuratayuddhe vikramo nAsti yasyAH paramanizitazastraM nAsti kheTAdikaM ca / madanatumulayuddhAdhIzakAdambanAthaM jayati sarasavidyA sA satI citrametat / / 230 / / zastrakheTAdidravyavaikalye'pi jayati vizeSakathanamiti drvyvaiklyvishessoktiH| For Private and Personal Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA [ IX. 231 - na sanmitraM na satsaMgo na smygdhrmdeshnaa| __ tathApi puNyavAn rAyo vasatyAnandasAgare / / 231 / / sanmitrAdisukhakAraNavaikalye'pi puNyavAniti hetubhitavizeSaNAddhetuvizeSoktiH / anye'pi bhedAH santyeva vizeSoktevidAMvaraiH / abhyUhyAH zAstramArgeNa vistaro na mayocyate / / 232 / / yatra kiMcitsamIkartuM yujyate kenacit kriyaa| ekakAlA samAso hi tulyayogAbhidho bhavet / / 233 / / stavanaM nindanaM cApi samAzritya dvibhedabhAk / alaMkArastulyayogaH kathyate viduSAM varaiH // 234 / / bharatassagarazcakrI zreNiko bnggbhuuptiH| zrotRmukhyapadaM prAptA bhavanti bhuvanatraye / / 235 // stutiparatulyayogitAlaMkAraH / cintAmaNiH kAmadhenU rAyabaGgaH suradrumaH / paropakAre niratA iti rUDhirjagattraye // 236 // ayamapi pUrva eva / rAyabaGgakSitIzasya zatrujAtazriyaH kSaNam / suracApazriyo vidyunmAlAlakSA na cAsate / / 237 / / nindaaprtulyyogitaalNkaarH| yatra prarUpyamANena vastunA tatparatvataH / iSTArtho gamyate taddhiparyAyoktaM satAM matam / / 238 // asmadvairipuraM tvayA balapate zrImadvidheyaM bhRzaM 'kAdambAmbudhicandire nigadatItyevaM blaadhiishvrH| 1. kAdambAmbuni candire For Private and Personal Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - IX. 246 ] 9. alaMkAranirNayaH nAnAvajrabhujaGagakAJcanazivAmandArarAjAmarI strIbimbArkamayaM hyadAnmadanakAntAvAsamapyadbha tam // 239 / / pryaayoktaalNkaarH| guNAnAM karmaNAM yatra sahabhAvaH prarUpyate / sahoktinAmakaM prAhustamalaMkAramuttamAH // 240 / / rAyasya kIrtyA dhavalaH zatrukAntAjanaH saha / 'vikrameNAruNaM sArdhaM tatkAntAjanalocanam // 241 / / guNasahabhAvakathanasahoktiH / zrIrAyakSitinAtha vikramaguNe nAmA sadA vardhate __ vIrazrIzaradabhrakIrtivanitA tyAgena sAkaM tava / lakSmIH puNyapadena sAkamamalajJAnena vANI samaM kozenAhavadakSadaNDanikaraH saMgrAmaroddhara / / 242 / / kriyAsahabhAvakathanasahoktiH / athavA kAryakAraNayoryatra vaktuM yugapadudbhavaH / kAryotpAdanasAmarthya tAM sahoktiM pracakSate // 243 / / puNyena sArdhamAdhatte dharma yAnena digjayam / tyAgena kIrti zauryeNa vIralakSmI ca rAyarAT / / 244 / / kAryakAraNasahajanmakathanasahoktiH / yatrAdhatte punardattvA kiMcitkicit samaM na vaa| tAmAhunipuNA loke parivRttimalaMkriyAm / / 245 // suraloke purI dattvA ripubhyaH strIvirAjitAm / naraloke purI hatvA tAdRzI bhAti rAyarAT // 246 / sdRshaarthprivRttiH| 1. vikrameNAruNaM sArddha......'janalocanam 2. rihabhyaH / For Private and Personal Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 88 zRGgArArNavacandrikA [ IX. 247 - jJAnaM svIkuru baGgarAja vinayaM dattvA gurubhyaH sadA puNyaM svIkuru deyavastunikaraM dattvA gurubhyaH sdaa| vairibhyaH suralokasaukhyapadavIM dattvA tadIyaM mahA dezaM svIkuru yuddharaGgaramaNIprANeza bhUmIza bhoH / / 247 // visdRshaarthprivRttiH| kAryamArabhamANena daivAttatsAdhanAgamaH / labhyate yatra tatprAhuralaMkAraM samAhitam / / 248 / / kopaM nivArayitumiSTanijAGa ganAyAH prArabdhavAn nRpatikuJjarabaGganAthaH / tAvat sudhAMzurudayAdrimupaiti pUrNo rorauti kokilagaNo bhagaNazcakAsti // 249 // ekavAkyamanekArthaM yatra zliSTaM taducyate / abhinnapadamuddiSTaM zliSTaM bhinnapadaM dvidhA // 250 // 'devo'yamambarodbhAsI lokAlAdaH kavistutaH / marutsahAyo rAjAgre bhAsate bhuvanottamaH // 251 / / abhinnapadazliSTam / sadaiva balasaMpanno na dIno jaDasaMgrahaH / kaviramyo rAyabaGago rAjate mandarAgataH / / 252 / / bhinnapadazliSTam / vyatirekAdyalaMkAre zleSAH prAg darzitAH pare / anye kecana dRzyante zleSAstatkathanaM yathA // 253 // AhlAdayanti rAyaM ca sAnurAgAH prajAH prjaaH| sAkUtaM rakSitA vRddhAH karamArdavalAlitAH // 254 / / 1. devo'yamambarodbhAsi lokAhlAdI kavistutaH 2. rAyasya 3. AkRtaM / For Private and Personal Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - IX. 262 ] 9. alaMkAranirNayaH prajAH janAH prajAH putrAH AhlAdayantIti kriyakA abhinnazleSaH / rAyabaGge na dRzyante zliSyante ca payodharAH / uttuGa gA ambarAdhArA muktAphalavibhUSitAH / / 255 // aviruddhakriyAzleSaH / viyogaM prApya rAyendro modate hRdaye param / nArIjanastu kliznAti payodharasahAyakaH // 256 / / biruddhkriyaashlessH| zrIrAyarAjye kAThinyaM taruNIstanamaNDale / apavAdo niroSThayeSu kAvyeSu na paratra ca // 257 / / saniyamazleSaH / mandAnilA luNTayanti divyodyAneSu saurabham / athavA caJcarIkAzca corayanti hi lolupAH // 25 // niymnissedhshlessH| rAyabaGa gaH samudrazca bhUbhRdAspadagauravaH / gambhIro bhUriratnADhayo lAvaNyADhayo virAjate // 259 // aviruddhshlessH| payodharavilolo'yaM nRsiMhazcAtakAyate / sanmAnasagato baGa go rAjahaMsAyate sadA / / 260 // upamAzleSaH / arthayoryatra samayoranvayaH kriyayAjani / tannidarzanamityuktaM sadasallakSmagocaram / / 261 / / sujanasurakujo'yaM rAyabaGgakSitIzo vitarati phalamiSTaM sarvalokAya loke / gaganatalanivAsI kaumudIkAminIzo vilasadamRtadIptiH kiM na lokAya dhtte||262|| For Private and Personal Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 90 zRGgArArNavacandrikA [ IX. 263 - prshstnidrshnaalNkaarH| anyAya iti zabdaM ca na vAdayati baGgarAT / apazabdaM svaziSyaughaM na vAdayati zAbdikaH / / 263 / / aprshstnidrshnaalNkaarH| nindAvyAjena yatrArthaM stauti kaMcicca sA mtaa| vyAjastutiguNA eva doSA iva cakAsate / / 264 / / vakSoraGge mahAzrIvaramukhakamale zAradA vIralakSmI dordaNDe rAyabaGgakSitipa tava mahAzAsanAdvartate'sau / AjJAmullaGghya loke tava vizadayazaskAminI bambhramIti rAjye seyaM tavAjJA sukavijananutAtatkathaM jaaghttiiti||265|| vyaajstutylNkaarH| devatAMghripasaMstutyA kIrtiH saMzobhate katham / sAgarAntA dharA kAntA kathaM jIvati rAya te // 266 / / shlissttvyaajstutiH| vyAjastutivizeSANAmaparyantaH prvistrH|| buddhizAlibhirabhyuhyastasmAnnAsmAbhirucyate // 267 / / 'iSTAnAM yatra vastUnAmAzaMsanamidaM matam ( ? midaMca yat) / tAmAziSamalaMkAraM vadanti kavikuJjarAH // 268 / / surendrapUjyaH paripUrNasaukhyaH sujJAnasAmrAjyamahApadasthaH / jinendracandro varadAnarudraH zrIbaGgarAjasya mude'stu devaH / / 269 / / aashiirlNkaarH| 1. aSTAnAM For Private and Personal Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - IX. 275 ] 9. alaMkAranirNayaH narendrakanyA paripUrNarUpA zRGgAradugdhAmbudhikaumudI sA / tuGgastanI maGgalahArabhUSA zrIbaGgarAjasya mude'stu kAntA // 270 / / iympyaashiiH| yatrAnekapadArthAnAmatyutkRSTetarAtmanAm / ekatra kathanaM jAtaM sa samuccaya ucyate // 271 / / 'zrIzAntinAthadevo'yaM syAdvAdo'moghalAJchano dharmazrIrAyabaGgo'tra loke ratnAni trINi vai / kAdambavAdhicandro lakSmIH kIrtyaGganA girAM devI jayakAminI ca pUjyA catvAri hi divyavastUni // 272 / / atyutkRssttsmuccyaalNkaarH| rAyabaGgakSitIzasya santi shtrupuressvmii| jambukA ghUkabhallUkAH tindukA yugptrkaaH||273|| atyapakRSTasamuccayaH / yatrako'pi jano vakti protiyuktamivApriyam / alaMkRti tAM vakroktiM prAhuH kAvyavizAradAH // 274 / / zrIbagezvara sAdhu sAdhu bhavataH zRGgArazobhA parA muktAjAlamalaMkRtaM parilasadvajaMca saMbhUSitam / zrIcandrAbharaNaM mahodayakaraM sarvaM tvayA saMvRtaM ___ vastreNeti nijAlayAgatapatiM sA vakti kAntA girA // 275 / / vakroktyalaMkAraH / 1. zrIzAntinAtha devaH syAdvAdAmoghalAJchano dharmazrI rAyavaGgabhUpo ratnAni zreNi loke'tra (?) / 2. kopAdhvajo 3. vaankti| For Private and Personal Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA [ IX. 276 - prasiddhasAdhanAdyatra kAlatritayagocaram / sAdhyaM nizcIyate prAjJairanumAnaM taducyate // 276 / / mAnasollAsanaM dRSTi zIlA sAdhavagamya sA (?) / kAntA zrIrAyabaGgasya 'zRGgArAbdhau nimajjati // 277 // brtmaansaadhygocraanumaanaalNkaarH| zrIrAyabhUpadivyAGge muktAjAlaM vilokya saa| kAntA kupyati baghnAti kAJcIdAmnA nijezvaram // 278 // atItasAdhyagocarAnumAnAlaMkAraH kAdambavAdhicandrasya vAgvilAsAdanAgatam / phalaM nizcitya sA kAntA nijeze'gAt parAM mudam / / 279 / / bhAbisAdhyagocarAnumAnAlaMkAraH / yatrAsaMbhAvyasaMbandho vastuno'nyena kenacit / anaucityena saMprokto viSamaM taM pracakSate // 280 // kAdambanAtha karuNArasadugdhavAdhiH kvAyaM tvadIyahRdaye sakalaprajAsu / rudrAvatAra dhara dhIra ripuvrajeSu kvAyaM cakAsti ca raso vararaudranAmA // 28 // utkRSTatAntaraM yatra prakRtasyopalakSaNam / kathyate'vasaraH so'yamalaMkAro vibudhyatAm // 282 / / yena jiSNurapi dhvasyaH zatrurbhImo'pi saGgare / tasya zrIrAyabaGgasya dordaNDe'bhUjjayAGganA // 283 / / avasarAlaMkAraH / yatra sAmyaM pratIyeta vastunaH prtivstunaa| ivAdInAmaprayoge prativastupamA hi sA // 284 / / 1. zRGgArA""nimajjati For Private and Personal Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - Ix. 291 ] 9. alaMkAranirNayaH kAdambavaMze vistIrNe sa eko rAyabhUpatiH / raat sakala ratnAni kaustubhAkhyAM bhajantu kim // 285 // prativastUpamA / asyA upamAyAmantarbhAva iti kecit / yatsAraM nizcitaM yatra tasmAtsAraM tato'pi tat / sAraM nizcIyate vyAptyA sA sArAlaMkRtirmatA // 286 // kAdambAbdhau susAro varaguNanilayo rAyabaGgAmRtAMzu stasmin sArA vivekAmalataravilasatkaumudI lokapUjyA / tasyAM saMtApahRttvaM sukavijananutaM sAramasmin susAraM satsaukhyApAdakatvaM varavizadayazodAyakatvaM hi tasmin // 287 // sArAlaMkAraH / anyasya vastuno'nyasmin sAmyAdvastuvinizcayaH / svakAraNavazAjjAto yatra sa bhrAntimAn bhavet // 288 // saMdhyArAgaM vanAgni giritaTagatadhAtuvrajaM bAlabhAnuM kupArAgni nabho'ntargata divi janadhIraktanIrejaSaNDam / dRSTvA ca bebhIyate'sau sakalaripugaNaistvatpratApaH sutApo matveti zrIvilAsAspadavijayaramAnartakInRtyaraGga // 289 // bhrAntimadalaMkAraH / mohopameti kecit / etadvedamidaM veti calabuddhistu saMzayaH / hetunA nizcayo yatra nizcayAnto'pi satkRtaH // 290 // zatrukSayajJApakadhUmaketuH kiM vairicandrasya vidhuMtudaH kim / tvaddhastakhaDgaM kavayo vilokya saMzerate vIra nRsiMhabhUpa // 299 // saMzayAlaMkAraH / kiM kiM karAbjanipatanmadhupAvalI bho vIrazriyaH kavinutAvara romarAjiH / 1. dRSTvA bhoyate 2. svapratApa sutApo / 93 For Private and Personal Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 94 zRGgArArNavacandrikA khaddhastakhaGgamavalokya kavIzvarANAM buddhiH sphuratyamalabodhaparAkrameza // 292 // ayamapi saMzayaH / www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cintAmaNiH kiM na jaDatvamasya kiM vA surAgo nahi puSpajAlam / vivekavAkprauDhiyutena tena ekAvalyalaMkAraH / tyAgena kAdambanRpaH prabuddhaH // 293 // nizcayAntasaMzayAlaMkAraH / saMzayaH saMzayopamA, nizcayAnto nirNayopameti kecit / pUrvapUrvI viziSTo'rtho racyate tadvizeSaNam / uttarottaratanniSTaM yatra sekAvalI matA // 294 // zrIrAya kSitipAlako varamahAlakSmIpatiH sA ramA vIrazrIsahacAriNIjayavadhUH kIrtyaGganA bhUSitA / sA kIrtirvarazAradAsahacarI sA zAradAmaJjula - zrItuNDAbjanivAsinInutamukhaM saMpUrNa sImopamam // 295 // aprayujyavizeSyaM tadvizeSaNapadAni vai / sAkUtAni prayujyante yasmin parikaraH sa hi // 296 // kuvalayakarasAraM zrIcakorIpramodaM navavararasapIyUSAzrayaM satkalezam / [ IX. 292. kavidivijasahAyaM sarvalokapriyaM kaM parikarAlaMkAraH / vadati nijasamAnaM rAyabaGgapravINaH // 297 // -p vastusAdhAraNaM yatra kiMcidekatra rUpyate / niSidhyate tadanyatra parisaMkhyA hi sA matAM // 298 // For Private and Personal Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - 1X. 306 ] 9. alaMkAranirNayaH kAdambanAthasAmrAjye kAThinyaM karapIDanam / kAntApayodharadvandve tatkelyAmeva tADanam // 299 / / prisNkhyaalNkaarH| yAcanaM cumbanAdAne bandhanaM dussttnaayke| viyogaH paJjare bhItiH kruddhakAntAvalokanAt // 300 // iyamapi parisaMkhyA / saniyamazleSa iti kecit / praznottaradvayaM yatra vyaktaM gUDhaM ca vobhayam / ucyete tamalaMkAramAhaH praznottarAhvayam // 301 // prajAnAM pAlanaM kasmAnivRttiH pIDanasya ca / rAyabaGgamahIpAlAyAmbhonidhicandirAt // 302 // vyktprshnottraalNkaarH| payonidhisamAnasya rAyabaGgamahIpateH / kramAbjabhAsurasyApyameyasya zrIH kva vartate // 303 // vyaktapraznagUDhottarAlaMkAraH / asmin zloke pAdacatuSTayasya prathamAkSaracatuSTaye gRhIte parAkrame iti bhavati tadeva gUDhottaram / tava saMbandhi niSkAma tava saMbodhanaM katham / kIdRzastvaM punaH kIdRgmAnaveza prapUjita // 304 // vyaktagUDhottarapraznottarAlaMkAraH / alaMkRtInAmuktAnAmupamAdibhidAtmanAm / madhye dvayostrayAdrInAM saMgo yatra sa saMkaraH // 305 // zrIvaGgarAja vadanaM tava pUrNacandraH pAdadvayaM kamalayugmamiva prabhAti / nAyaM bhujo'rinRpavRndasudhAMzurAhuH kIrtiH karoti sakalAmbudhilaGghanaM ca // 306 // sNkraalNkaarH| For Private and Personal Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA [ IX. 307 - sakozamapi nIre sadaNDamapi nirjitam / rAyabaGgamukhAbjena niSpuNyasya tathA bhavet // 307 // ayamapi sNkrH| alaMkRtInAM sarvAsAM gunnmukhyvyvsthyaa| samakakSatayA yasya saMkarasya dvayI gatiH // 308 // alaMkRtInAM saMgRhyAnantavistaramapyamUm / eSa mArgaH pramANena darzito'smAbhiruttamaH // 309 / / nAnAlaMkAraratne vizadatararasodArapiNDIraDiNDe nAnAbhAvoruraGgattaralatamarasaccArukallolamAle / zayyApAkoruvRttiprasarabahuguNodAttarItyabhrajAle kAvyakSIrAmburAzau jayatu tava mahAkIrticandro nRsiMha // 310 // iti paramajinendravadanacandiravinirgatasyAdvAdacandrikAcakoravijayakotimunIndracaraNAbjacaJcarIkavijayavaNiviracite zrIvIranarasiMhakAmirAyabaGganarendrazaradindusaMnibhakIrtiprakAzake zRGgArA- . rNavacandrikAnAmni alaMkArasaMgrahe alaMkAranirNayo nAma navamaH paricchedaH / alaMkAranirNayo nAma navamaH paricchedaH / 1. kAhirAya For Private and Personal Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra -X, 8] www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir doSaguNanirNayo nAma dazamaH paricchedaH nirdoSadharmaH puNyAya yathA zaktastathA bhuvi / nirdoSakAvyaM satkIrtyaM varjyadoSAnato bruve ||1|| asamarthaM zrutikaTu nirarthakamavAcakam / cyutasaMskRtyaprayuktaM grAmyamazlIlakaM param ||2|| neyArthaM kliSTasaMdigdhe tato'pyanucitArthakam / avimRSTavidheyAMzaM viruddhamatikRttathA // 3 // apratItamiti proktAH padadoSA vizAradaiH / prathamaM lakSaNaM teSAM kathyate kramato mayA // 4 // aGgIkRtArthaM yadvaktuM na zaktaM tatpadaM tadA / asamarthamiti proktaM tadudAharaNaM yathA ||5|| grAmaM bhavati caitro'sau nagaraM hanti mAdhavaH / divyanti sAdhavo mokSaM dayate'ri dharAdhipaH ||6|| atra bhavati - hanti - divyanti - padAnAM gatyartha saMbhave'pi gatyarthe sAmarthyAbhAvAt padatrayasamartham / dayate-padaM hiMsArthe sAmarthyAbhAvAdasamartham kaThinAkSarasaMdarbha padaM zrutikaTUditam / sUSTrA vinirmite vAtra rASTre bhAti puraM sadA // 7 // atra sUSTrA rASTra iti padadvayaM zrutikaTu / pAdapUraNamAtrArthaM yat padaM pratipAdyate / tannirarthakamityuktaM guNadoSavizAradaiH ||8|| For Private and Personal Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA [X.9bhAti vai nagaraM cAtra khalu zakrapuropamam / tadeva tu hi gantavyaM tvayA sukhaphalArthinA // 9 / / atra ca vai 'khalu tu hi padAni svArthAni (na) santIti nirarthakAni / svAbhipretaM na vaktyarthaM prayuktamapi yatpadam / tadavAcakamityuktaM kAvyasAravicakSaNaH // 10 // raNe jayAGganAM caitro bhaTatvAllabhate parAm / zUratvAditi hetvarthe bhaTatvaM padamIritam // 11 // atra bhaTasAmAnyavAcakaM bhaTapadaM zUravAcakaM na bhavatItyavAcaka jJeyam / zAstroktalakSaNaM nAsti yatra taccyutasaMskRti / bhAte vidhurnabhobhAge nagaraM tiSThate naraH // 12 // atra bhAte tiSThate padayorAtmanepadasya lakSaNaM nAsti / nagaramityadhikaraNe dvitIyAyA lakSaNaM nAsti / prasiddhamapi yacchAstre kavibhina prayujyate / tadaprayuktaM jJAtavyaM padaM duSTaM vizAradaiH // 13 // aNimAdiguNopeto daivatastaM nirUpayan / kavibhirdaivataH zabdaH pulliGge na prayujyate // 14 / / yatpadaM nocitaM yatra tatra tdgraamymucyte| grAmavartijanazlAghyaM nipunindyate yathA // 15 / / adharaM bhakSayitvAsau taruNyAH stanamaNDalam / hastenAvRtya taddehe zete kazcinnaro mudA // 16 / / atra adharabhakSaNaM hastena stanAvaraNaM kAntAzarIrazayanaM grAmyavacanam / 1. khalu mahI padAzI svArthA na / 2. nirUpi san / 3. kuNDalam / For Private and Personal Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - X. 26 ] 10. doSaguNanirNayaH padena yenAsabhyArthI jJApyate tatpadaM matam / azlIlaM trividhaM vrIDAmaGgalArthajugupsakam ||17|| taruNyA madanAvAsa rAjate sukhadAyakaH / madanAvAsazabdo'yaM lajjotpattividhAyakaH // 18 // kAminIvadanaM padmaM vinAzayati lIlayA / vinAzayati nIrejametatpadamamaGgalam ||19|| ratau taruNyA nAthasya kSute sati vizaGkayate / kSute sati padaM caitajjugupsAjanmakAraNam ||20|| svasaMketitamarthaM yatpadaM mUlArthasUcane / sAmarthyarahitaM vakti tanneyArthaM vidurbudhAH ||21|| anantarAnujo dharmaputrasya paripAtu vaH / rudrakAntekSuvATeSu prabhAte roravityalam ||22|| atra dharmaputrasya anantarAnujaH bhImaH / bhImo nAma mahezvaraH iti svsNketH| rudrakAntA zivA / zivA nAma jambukA iti svasaMketa: / artha vyavahitaM vakti tatpadaM kliSTamucyate / vinatAnandanArohakAntAputro jayatyalam ||23|| 99 vinatAnandano garuDaH tadArohako viSNuH tatkAntA lakSmIH tatputro manmathaH iti vyavahitArthaM dyotakam / arthaM vivakSitaM tasmAdanyArthamapi yatpadam / prakAzayati saMdigdhaM taduktaM doSavedibhiH ||24|| devo nabhasi yAtIti saMdigdhaM padamucyate / nirjaro vA ghano veti saMzayasya samudbhavAt // 25 // padasya yasyAnucito gamyate'rthastaducyate / budhairanucitArthaM hi tasyodAharaNaM yathA ||26|| For Private and Personal Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 100 zRGgArArNavacandrikA puruSo rAjate rAjasabhAyAM varadhIvaraH / prakAzayatyanucitaM kaivarta dhIvaraH padam ||27|| prAdhAnyena na varteta strArthe yatpadamIritam / avisRSTavidheyAMzaM tatpadaM praNigadyate ||28|| mArge yAti naraH kazcinmahAzUro dhanAdhipaH / dhanAdhipamahAzUrapade prAdhAnyato na hi // 29 // saGgrAmadAnaprastAve mahAzUradhanAdhipapadadvayena prAdhAnyena saMbhavAnmArge tadasaMbhavAt avimRSTavidheyAMzatvam / iSTArthAdanyaduSTArthapratItijanakakSamam / viruddhamatikRccoktaM tatpadaM viduSAM varaiH ||30|| suratarave loko'yaM gurave tubhyaM sadA namati / jananI yA bhavataH sA paropakAre sadA kramate ||31|| [ x. 27 - sArthaparAmarzasya 'suratarave' 'jananI yA bhavataH' iti padadvayaM viruddhA'rtha pratItikaram / suratarave surata - rave 'jananI yA bhavataH ' 'jananI yAbhavataH / svakIyazAstrasiddhArthaM yatpadaM vakti tatpadam / apratItamiti proktaM kathyate tadudAhRtiH ||32|| trailokyaM vartate jIvasukhaduHkhavidhAyakam / sRSTisaMhAra karaNe bahudhAnakamucyate ||33|| sAMkhyAgame trailokyamiti bahudhAnakamiti padadvayaM pradhAnatattvavAcakaM tad AgamaprasiddhatvAd apratItam / For Private and Personal Use Only uktvA padagatadoSAn padaikadezeSu pUrvakathitAstAn / doSAn vadAmi zRNu bho rAya nRpAdhIza bho yathAyogam ||34|| sarasatvAnmRdutvAcca subhagatvAcca sundarI / jaganmohaka citraM kAmenApi vilokyate || 35 // Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -X. 42 ] 10. doSaguNanirNayaH 101 atra padaikadezasya tvatpratyayasya bAhulyAt sarasatvAdipadatrayaM zruti-- kaTUcyate / AliGgya kAmukaH saukhyaM pramadAyAH payodharAn / yAtyodanaM sUpakAraH pacate'laM 'dharezine // 36 // atra payodharAn iti ekakAntAyA bahuvacanaM padaikadezarUpaM nirarthakam / pacate ityAtmanepadamapi padaikadezarUpaM nirarthakaM phalezatvAbhAvAt / mAM samAno na yAtItaH sAdharAmRtasauSThavAm / atra mAMsamRtetyetatpadAMzo'zlIlamucyate // 37 / / atra mAMseti jugupsAkaramazlIlaM mRtetyamaGgalamazlIlam / devatayA pUjyo'yaM naranAtho dhrmsaarrsshaalii| deveti tayeti tathA devatayA veti bhavati saMdehaH // 38 // atra padaikadezarUpaM saMdigdham / tyAgavAH kurvate yuddhaM gIrvANaissarvadA samam / lakSako dAnazabdasya tyAgazabdena vAcakaH // 39 / / atra tyAgavA iti padaikadezastyAgazabdaH dAnazabdagamako bhavati / na punarasurArthavAcakaH / padadoSaM nirUpyAhaM vAkyadoSaM bruve'dhunaa| zRNu rAya mahInAtha kAvyagoSThivizArada / / 4 / / upahataluptavisarga hatavRttaM gabhitaM tathAkIrNam / nyUnapadaM kathitapadaM prasiddhihatamakrama visaMdhi tathA // 41 // pratikUlavarNamapadasthitapadamasthAnagatasamAsaM ca / adhikapadaM rasarahitaM samAptapunarAttamanabhihitavAcyam / / 42 / / 1. droshine| For Private and Personal Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 102 zRGgArArNavacandrikA [X.43 - aprastutArthamamataparArthamardhAntaraikavAci tathA / bhagnaprakramamabhavanmatayogapatatprakarSayoyugalam / / 43 / / asakRdyAti visargo yatrokAraM vilopyabhAvaM vA / upahataluptavisarga tadvAkyaM duSTamiti vadanti budhAH // 44 / / naro varo hito'ryo vA gambhIro durlabho bhuvi / avarA ahitA jJAnahInA jIvA gRhe gRhe / / 45 / / asakRdvisargo pUrvArdhe ukArarUpaM yAti lopamaparArdhe / yatra cchandobhaGgo varNAnAM hInatAditattvaM vaa| gurulaghuvarNasthAne laghuguru tadvAkyameva hatavRttam // 46 / / kAntena nArIsamAnA vidagdhA vilokitApi pramadaM na yAti / smareNa kAntA hariNanayanA nipIDayate'sau 'kusumorubANaH / / 4 / / atra pUrvArdhe samAnetyatra mAkArasthAne laghunA bhavitavyam / aparArdhe hariNanayanetyatra NakArasthAne yakArasthAne ca guruNA bhavitavyam / gurulaghoLatyayAddhatavRttam / mRgAGkakarA zItA haranti tamasAM tatim / vane cUtakisalayAni vasante bhAnti sarvataH // 48 // atra pUrvArdhe prathamapAde nyUnAkSaratvaM tRtIyapAde'dhikAkSaratvaM hatavRttaM ttH| ArAmasyAmaladeze nArI sklbhuurigunnrmyaa| saMkroDya punaH krIDati sarovare vidaladakhilakamalADhye // 49 // atra prathamapAde gaNatrayamatikramya yatiH chndobhnggH| dvitIyapAde nArIti pAdamadhye yatiH chandobhaGgaH / tato hatavRttam / 1. kusumorabANaiH / 2. shitaa| For Private and Personal Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 103 -X. 58 ] 10. doSaguNanirNayaH chandaHzAstra yatiH prokto yAdRzastAdRzasya vai / yaterabhAvo vidvadbhiH chandobhaGgo nirUpyate // 50 // anyavAkyasya madhye'sti yatrAnyadvAkyamIritam / tadvAkyaM garbhitaM prAhuH kAvyAlaMkArakovidAH / / 51 / / zRMgArarasavArrAzI nimagnAGgI vilokte| ramate pramadArAme taruNI nijanAyakam / / 52 // atra ramate pramadArAme iti vAkyaM vAkyAntaramadhyagatamiti grbhitm| bahuvAkyAnAM yatra pravizanti padAni mizritAni mithaH / tat saMkIrNaM kathitaM kliSTaM punarekapadavAkyavRttiH / / 53 / / kupyati ramaNo nArI namati ruSaM ca caraNapaGkaje tyajati / parirabhya modate'sau cumbati majjati varArNave saukhye // 54 // atra nArI kupyati ramaNazcaraNapaGkaje namati / nArI ruSaM tyajati ramaNaH parirabhya cumbati varAsau modate ramaNaH saukhye'rNave majjatIti bahUnAM vAkyAnAM padAni parasparamizritAni iti saMkIrNam / ekavAkyagatapadAni mitho mizritAni cet kliSTaM vAkyaM jJeyam / padena yena yadvAkyaM vinA nyUnaM bhvedydaa| tadnyUnapadamityuktaM tasya lakSyaM prarUpyate // 55 / / ratikriyArthI ramaNI jaganmohanarUpiNIm / vilokyAliGgaya saukhyAbdhau nimajjati manohare / / 56 / / atra nAyaka iti vizeSyapadAbhAvAd nyUnapadavAkyam / padasya kathanaM yatra kathitasya punrydaa| tadA sadbhistu kathitapadaM tadvAkyamucyate // 57 / / smarakelivinodena kAntA kAntasya tADanam / karoti kelinIlAbjakarNapUreNa cAruNA // 58 // For Private and Personal Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 104 zRGgArArNavacandrikA [X. 59 - atra kelIti prAguktaM punarapi kelIti kathitaM tataH kathitapadaM vaakym| prasiddhirahitaM yatra padamuktaM taducyate / prasiddhihatametaddhi vAkyaM duSTaM vicakSaNaiH // 59 // padmAkare sarojAkSI kekA haMsA vikurvate / tAM nizamya mama svAntaM bibheti madanAturam // 60 // atra kekAzabdo mayUravANyAM prasiddho na haMsadhvanau iti prasiddhihataM vAkyam / lokazAstrakramo nAsti yatra tadvAkyamakramam / tadudAharaNaM vakSye tadvAkyapratipattaye // 61 // udyAnakairavAmbhojavRddhInAM hetavo matAH / divAkaravasantAbjA modayantu satAM manaH // 62 // atra kamalArAmakairavANAM vRddhihetutve bhAnuvasantacandrANAM vAcye vyatyayakaraNAdakramaM vAkyam / yogasaugatasAMkhyAnAM mate devAH prarUpitAH / kapilezvarabuddhAstu kSaNiketaravAdinaH // 63 // atra spaSTamudAharaNam / yatra vAkye virUpatvaM vizleSo'zlIlatA tathA / kaSTatA saMdhidoSAH syuH visaMdhi tadanusmRtam // 64 // vane Aste varA nArI tadRSTI aticnycle| tadUrU adhikau bhAtastajjathe atimohane // 65 // atra prApte'pi saMdhau sakRdavihite sati, niSiddhe'pi saMdhau tathaiva asakRdvihite sati vairUpyaM doSaH, tato visaMdhi vAkyam / For Private and Personal Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -X. 72] 10. doSaguNanirNayaH Iza Agata udAttasaMpadA bhUSito ramaNi pazya pazya te| eSa jitaguNastavAdhunA kAmasaukhyamamitaM karotyalam // 66 // atra niSiddhe sandhau tathaivAsakRdvihite sati vizleSo doSaH / tato'pi visandhi vAkyam / subhagezaM nijaM nArI vilokya parirabhya cumbati pramadam / aruNAmRta amRtAbhaM (adharAmRtamamRtAbhaM) pAyaM pAyaM rasAbdhi magnAbhUt // 6 // atra subhagezamiti subhagamIzaM suSThu bhagezamiti vrIDAkaramazlIlaM saMdhikaraNaM tato'pi visaMdhi vAkyam / gurvAlokanapAtracArvamalaM pUrvapUrvasaundaryam / UrvaGgajagajanigaDaM citramidaM bhAti kAminIrUpam // 68 // atra bahukRtvaH zliSTatayA saMdherdoSaH kaSTatvamucyate / tato'pi visaMdhi vAkyam / rasAnukUlavarNAtiriktaM ydvaakymucyte| taduktaM pratikUlAdivarNaM kAvyavicakSaNaH // 69 // zaThena dRDhamAliGgya nAthena kaThinastanau / kambukaNThyA manaHkhedaM vibhidyAptaM sthiraM sukham // 70 // atra zRMgArarase kaThinAnAM ThAdivarNAnAmanukUlatA nAstIti pratikUlavarNaM vAkyam / yatrAsthAne padaM vRtta tadvAkyaM dIrghadarzibhiH / asthAnasthapadaM proktaM tasya lakSyaM nirUpyate // 71 // tanvaGgItanumAlokya sotkaNTho nAyako mudam / paramAM yAti lAvaNyavAdhicandrakalopamAm // 72 // 1. rmnnii| For Private and Personal Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA [x.73 - atra lAvaNyetyAdipadaM sotkaNTha ityAdipadebhyaH pUrvaM vAcyam / tasmAdasthAnasthapadavAkyam / yatra vAkye samAso'yamasthAne vartate ydaa| asthAnasthasamAsaM tadvAkyamuktaM tadA budhaiH // 73 // asmin loke tamo vyAptamiti krodhAdivAruNaH / bhAti pUrvAcalAgrasthatIvralohitamaGgalaH // 74 // atra raudrarasasthAne samAsabAhulyasyaujoguNasya prastutatvAtsamAsaH kartavyaH / asthAne kavivacane na kartavyaH samAsaH / Adityasya raudrarasAbhAvAd asthAnasthasamAsaM vAkyam / vinApi padena yenedaM vAkyaM saMpUrNatAM gatam / tenAdhikapadamuktaM vAkyaM duSTaM vicakSaNaH // 75 // candrAkArasamA kotirbhAnubimbasamaM param / tejo vibhAti bhUpasya pUrvapuNyavipAkataH // 76 // atra AkArapadena bimbapadena ca vinApi vAkyaM pUrNa bhavatItyadhikapadaM vaakym| yatra vAkye raso nAsti tadvAkyaM rasabicyutam / ucyate kavibhistasya dRSTAntaH kathyate'dhunA // 77 // dvihasta ekakaNTho'yaM sapAdayugalo nrH|| Ditthasya putro vastreNa yukto grAmAya gacchati // 78 // atra vAkyasya nIrasatvAjjAtirapyalaMkAro nAstIti rasacyutaM vAkyam / samAptapunarAttaM tadyasya yatsamApya punaH smRtam / vAkyamuktaM tathA tasya lakSyarUpaM nigadyate // 79 // smareSuzcandrikA tasyA lIlAlolAvalokanam / tanotu bhavataH prIti nIlanIrejamAlikA / / 8 / / For Private and Personal Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -X. 88] 10. doSaguNanirNayaH 107 atra pAdatraye vAkyaM samAptaM kRtvA nIlanIrejamAliketi punaH svIkRtamiti samAptapunarAttaM vAkyam / vaktavyameva na proktaM yatra vAkye tducyte| anuktavAcyametaddhi vAkyaM duSTaM vizAradaiH / / 8 / / lIlAvalokanAttanvi tava majjIvasaMpadA / jAyate kiM nimittaM tvaM mAM na pazyasi sevakam / / 82 / / atra tava lolAvalokanAdevetyevakArapadaM niyamena vAcyaM tatpadaM noktamityanabhihitavAcyaM vAkyam / aprastutastutiM yatra vakti tadvAkyamuttamaiH / aprastutArthamityuktaM tasya lakSyaM pradarzyate // 83 / / dIrghadeho raktavarNo vizAlAkSo dhanAdhipaH / rambhAstambhasamAnoruH kavIzo vartate bhuvi / / 8 / / atra dIrghadehAdivizeSaNaM kavIndrasya zlAghanopayogi na syAdityaprastutArtha vAkyam / prastutasya viruddhArthaH kathyate yatra tanmatam / asaMmatapadArtha tu vAkyaM tattvavidAM satAm / / 85 / / raNAdambaramAlokya bahubhIto bhaTAgraNIH / jitvA zatraM samAliGgya vIralakSmI pramodate / / 86 / / atra prastutasya bhayAnakarasasya viruddho vIrarasaH kathita ityamatapadArthavAkyam / aparArdhagataM yatra vAcakaM tvekamucyate / tadvAkyamuktamarthAntaraikavAcakamIdRzam // 87 / / smarAgnipIDite' tanvi smaraH krUro'maraM zraya / tasmAditi priyA dUtyA vANI proktA hitA mitA // 8 // 1. pIDitA / 2. krUroramaM / For Private and Personal Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 108 zRGgArArNavacandrikA [X. 89 - atra smaraH krUraH'tasmAdamaraM zraya iti pUrvArdhe heturvaktavyaH / aparArdhe kathanAdarthAntaraikavAcakaM vAkyam / prArabdharUpabhaGgo yatra syAd vAkyamucyate sadbhiH / bhagnaprakamametatprakRtipratyayavibhedato'nekam / / 89 / / kelIsadanaM yAte nAthe ramaNI ca rAgataH praaptaa| yAta iti prArabdhe prApteti prakRtirUpabhaGgaH syAt / / 90 // IkSaNaM hasanaM nArI cumbitaM kartumicchati / IkSaNaM hasanaM coktvA cumbitaM parikathyate // 91 / / atra prtyybhnggH| yatra vAkye guNIbhUtaM yogaM na labhate padam / samAse'nyaH padairmukhyaiH phalAya tadudIritam / / 12 / / abhavanmatayogaM tu vAkyaM kAvyArthakovidaH / asya vAkyasya rUpAbhivyaktaye lakSyamucyate // 13 // tanvI saro mukhaM padmaM lAvaNyaM nirmalaM jalam / akSIndIvararamye'smin yatheSTaM krIDa nAyaka / / 94 // atra akSIndIvarazabdaH samAsagataH prAdhAnyAbhAvAdgauNo yatastato'bhavanmatayogaM vAkyam / yatra pUrvaM prakRSTaM syAduttaraM hiinmucyte| patatprakarSanAmaitadvAkyamuktaM kavIzvaraiH / / 15 / / bhUpAlo'yaM mRgendro bhUgandhasindhurarAT bhuvi / atra prakRSTa paJcAsyAd hInaH sa gaja ucyate / / 16 / / vAkyadoSAn niruupyaahmrthdossaanbruvedhunaa| teSAmuddezanaM tAvat kriyate kramato yathA // 97 / / 1. tasmAd ramaM / 2. paMcAsyAdInaH sAmaja ucyate / For Private and Personal Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - x. 108 ] 10. doSaguNanirNayaH apuSTakaSTau saMdigdhavyAhatau grAmyaduSkramau / vyarthIkRto' ninimittapunaruktazca kathyate / / 98 // azlIla: sAkAGkSaH prasiddhividyAviruddhau ca / uktaviruddhasaniyamAniyamA vizeSAvizeSaparivRttAH // 99 / / vidhyanuvAdavivRttastyaktapunaHsvIkRtau tathA proktau / sahacarabhinno'rthAnAmete doSAH prakIrtyante // 100 / bhedyapoSakabhAvena yatra nAsti prayojanam / uktabhedakavRndasya so'puSTo'rtho nirUpyate // 101 / / rUpasaundaryasaMpanno raNabhUmau bhaTAgraNIH / paJcAsyavikramopeto vairivarga jayatyasau // 102 // atra rUpasaundaryasaMpanna iti vizeSaNaM vairijayaM na puSNAti / ato'puSTatvadoSaH / duHkhena jAyate yo'rthaH zabdasaMkocataH sa tu / kaSTo'rthaH kathyate sadbhistasya dRSTAnta ucyate // 103 / / abjebjabhramaNaM citraM kAladoSAt prajAyate / atra kRcchreNa gamyatvAt kaSTArtha iti kathyate // 104 / / dvidhA pratIyate yo'rtho nizcayAbhAvakAraNAt / so'rthaH saMdigdha ityuktastattvanizcayakovidaH // 105 / / payodharA nabhovRttA draSTavyAH kiM suyoSitAm / utorassthalavRttAste vidagdhA vadatottaram // 106 // atra-sasyArthI vA kAmuko vA vaktA cennizcayo bhavet / yo'rtho na zlAghyate tasya prakarSaH punarucyate / / 107 / / svabhAvamadhurA labhyA bahavazcandrikAdayaH / ramaNIcandrikA svAntacakorAha lAdanAya me // 108 / / For Private and Personal Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA [X. 109 - atra pUrva candrikAdikamanAdatya punazcandrikA zlAghyate / nirlajapuruSeNArtho zravyaH sadbhiH prarUpitaH / yaH sa grAmyo mato loke tadudAhRtirucyate // 109 / / UrumUlaM sudhAkalpaM zRMgArarasamandiram / kAntAjanAnAM cumbitvA kRtArtho'yaM bhavAmyaham // 110 // atra grAmyatvaM prasiddham / / krameNa vAcyau yAvartho tayorvyatyayakIrtanam / duSkramaH kathitaH sadbhirasyodAharaNaM yathA // 111 / / jagattamo hRtaM sarvaM kiraNena sa cAMzunA (sudhAMzunA) / divAkareNa vA svIyaraMzubhiH pATavAvahaiH // 112 // atra pakSAntarasvIkAre divAkareNeti pUrvaM vaktavyam / zlAghyasya vastujAtasya vaiyarthyapratipAdanam / vyarthIkRta iti jJeyaM (jJeyaH) tasya lakSyaM prakAzyate // 113 // jagattApaharazcandrastamohArI divAkaraH / Aha lAdinI'sudhA cAtaH kimataH kimataH phalam // 114 // atra zlAghyAnAM candrAdInAM vyarthatvAdAhlAdanaM vyarthIkRta ucyate / hetovinA kAryamuktaM yatra so'rtho'bhi'dhiiyte| ahetukaH punaH tasya dRSTAntakathanaM yathA // 115 // yo vAtadehI tenedaM himAmbuharicandanam / tyaktaM vilokya caitro'pi tAdRzaM vastu muJcati // 116 // atra haricandanAdivastutyAge vAtadehino vAtaH kAraNam / caitrasyApi tattyAge heturnaasti| 1. sudhAtaH kiM kimtH| For Private and Personal Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 111 - X. 126 ] 10. doSaguNanirNayaH ekArthaH kathyate dvizcet punarukto bhavedasau / dRSTAntakathanenAsya rUpavyaktirbhaviSyati // 117 // sati candre mahAjyotsne matsaMtApo nivartate / sudhAMzau sati lokasya pramodo'pi prajAyate // 118 // atra candre sudhAMzAvityarthasya paunaruktyam / / mukhyArthAdanya evArtho'zlIlo lajjAkaro budhaiH / kathyate tasya rUpAbhivyaktidaMSTAntadarzanAt // 119 // kAntA bhagavatI yA bhavatI sA jagaduttamA / gauNaH pratIyate kazcidartho lajjAkaro'tra hi // 120 // uktena yena bAhyArtho'pekSyate so'rtha ucyate / sAkAGkSa iti vidvadbhirasyodAharaNaM yathA // 121 // bubhukSito'haM tvaM dAtA dayAlurdhanavAnapi / madbhojanaM kAraya tvamiti bAhyArthakAGkSaNam // 122 // janairavidito yo'rthaH sa prasiddhivirodhavAn / ucyate kavibhistasya dRSTAnto'pi prakAzyate // 123 // kAntAkaTAkSavajrAstraprahAreNa manobhavaH / kAmukAcalasaMdohaM cUrNayAmAsa lIlayA // 124 // atra kAmasya vajrAyudhamaprasiddhaM laukairaviditam / AgamAdimahAzAstrabAdhito yo'rtha ucyate / vidyAviruddhaH sa proktastasya lakSyaM prakIrtyate // 125 // rAtrau gRhItvA kodaNDaM caryAM kRtvA munIzvaraH / paryaTatyatra kAntAre lIlayA vyAghrabhIkare // 126 // atra muneH kodaNDasvIkArAdikaM shaastrviruddhm| 1. daanii| For Private and Personal Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 112 zRGgArArNavacandrikA [x. 127 - uktArthayordvayoryatra pUrvAparavirodhanam / sa syAduktaviruddho'yamarthastasya nidarzanam // 127 // candro'yaM jyotsnayA lokanetrAnandaM karotyalam / andhakAro'pyayaM sarvaM vyApnoti bhuvanatrayam // 128 // atra yugapaccandrodayatimiravyAptikathanaM pUrvAparaviruddham / arthasyAnucitasyaiva niyamo yo'pi kathyate / uktaH saniyamaH so'pi kavitAguNazAlibhiH // 129 // aho ramaNa pazya tvaM tAmeva suramaJjarIm / mAM vA zaraNyarahitoM tvatsadAyattajIvikAm // 130 // atra tAmeveti suramaJjarIdarzane niyamo na yuktaH mAM veti pakSAntarasya svIkArAt / vAcyasya niyamasyAtra yastyAgaH sa ca kathyate / budhairaniyamastasya vyaktirdRSTAntato bhavet // 131 // samastalokasaMvyAptagADhAndhatamasaM param / ekena bhAnunA sarvaM nirastaM pratibandhakam // 132 // atra ekenaiveti niyamasya vaktavyasya tyAgAdaniyamaH / vaktuM yogye vizeSe'smin sAmAnyakathanaM budhaiH / vizeSaparivRtto'yaM kathyate kAvyakovidaH // 133 / / dAnena tarpitAzeSaloko'yaM puruSottamaH / samastabhuvanastutyo kalau vRkSAyate sadA // 134 // atra kalpavRkSAyate iti vRkSavizeSe vaktavye vRkSAyate iti vRkSasAmAnyakathanam / vizeSaparivRttaH vizeSavyatyaya ityarthaH / sAmAnye yatra vaktavye vizeSaH parikIrtyate / sAmAnyavyatyayaH so'yaM kathyate kavipuGgavaH // 135 // kAntAnIrejabANena pIDyate virahodaye / puSpasAmAnyato nAma smarasya na vizeSataH // 136 // For Private and Personal Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -X. 144 ] 10. doSaguNanirNayaH atra puSpavizeSato nAma madanasya nAsti / vidhyanuvAdau kathitau vyatyayarUpeNa yatra vartate / vidhyanuvAdavivRttaH sa ucyate buddhizAlivibudhajanaH // 137 // gato yaH puruSo mokSaM sa dharma carati dhruvam / atra vidhyanuvAdau tau vyatyayena nirUpitau // 138 // vaktumiSTo'rtho vidhistasya punaH kathanamanuvAdaH / tayorvyatyayakathanaM vidhyanuvAdavivRttaH / yo dharma carati sma iti vidhiH sa mokSaM gata ityanuvAda iti vyatyayaH / artho yatra tyaktastasyAdAnaM muhuH kRtaM so'pi / tyaktapunaHsvIkRta iti nigadyate buddhizAlivibudhena // 139 / / virakto yAti patnI yAM manyate yaH tRNAya saH / viSayArthasukhAmbhodhau nimajjati rasodayAt // 140 // atra virakta ityAdinA parigrahaM tyaktvA viSayasukhAmbhobdhau majjatIti vAkyena punarAdhatte / yatrotkRSThena kathanaM nikRSTasya samaM sa c| bhinnaH sahacarairuktastasya lakSyaM prakAzyate // 14 // ArAme taravo bhAnti kAkA api cakAsati / kokilA rAjakIrAzca rAjahaMsA madhuvratAH // 142 // atra utkRSTebhyastarukokilAdibhyaH kAkA bhinnA iti sahacarabhinnaH / padavAkyArthadoSAste guNIbhAvaM kvacit kvacit / .. prayAnti teSAM dRSTAntaH kathyate'smAbhirIdRzaH // 143 // ghaTate Dhaukate psAti paThati shlaaghte'ttti| . edhate dhvanati snAti bhUpatibhUSiyatyalam // 144 // 1. droti / For Private and Personal Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA [X. 145 - udAharaNakAvye vAkyametAdRzaM vidyamAnaM zrutikaTvapi na duSTamiti jJeyam / dvayarthavyarthaMkAkSaraprahelikAdvayakSarAdikAdyeSu / asamarthakliSTAdyA doSA uktA guNA matAH sadbhiH // 145 // vinA sarva mayA dRSTaM sarvajJo niyate tataH (?) / sarvajJenApi pIDayeta paramaM sukhamadbhutam // 146 // atra prahelikAyAmatyantavyavadhAnena jJAyamAno'pyarthaH / kaSTa iti doSo'pi guNo jJeyaH / kapidhvajAdapeto'yaM bhuvane patito naraH / kSitau sthito'pi dehaM svaM vihAya laghuto gataH // 147 // iyamapi prhelikaa| kapidhvajazabdo neyArtho'pi na duSyati bhuvanakSitizabdAvasamarthAvapi svArthe duSTau na bhvtH| anyadapyudAharaNamabhyUhyam / 'balyariH kalyariH pAtu gurvaGgo vai napo'pi c| . anaDvAniva zakto hi khalatIti yutastuvaH // 148 / / chAndasabhASite ca vai. zabdAdinirarthako'pi na duSyati / balyariH kalyariH gurvaGga iti saMdhidUSaNamapi n| .. caTakArohaNaM strINAM turaGgamavighaTTanam / / . .markaTAliGganaM cittamohasaMmadadAyakam // 149 // atra lajjAkaramazlIlamapi kAmazAstre (na) dUSitaM lakSaNazAstratvAt / mUtrasthAnaM bhago guhyaM purISasthAnamucyate / strINAM tatra naro jJAnI ko vidhatte manomudam // 150 // 1. In an identical context Alamkara-saigraha (VI 82. 83) reads: balyari-kratvarI etc. For Private and Personal Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -X. 158 ] 10. doSaguNanirNayaH . atra jugupsAkaramazlIlamapi vairAgyavacane na dUSaNam / savajraM kAJcanamayaM zivAgAraM sarAjakam / mandiraM nRpratadvairivargayoH samamoDitam // 151 // atra saMdigdhamapi na dUSaNaM dvayarthabandhatvAt / / zalyatrayaM ca saMjJAM ca daNDatrayamanIDitam / parityajya munIzo'yaM sanmArge rAjate bhRzam // 152 // atra zalyAdi padamapratItamapi pravacanaprasaMge na duSTam / AliGgyamAnA ramaNI nijezena mudaM gtaa| ahaM zRGgAravArAzAvityuktvA virarAma sA // 153 // atra majjAmIti padena nyUnamapi paravazatve dUSaNaM na / tattvaM jinamunIzo'yaM na jAnAti na kiM tu vai / jAnAtItyeva tathApyetanna gRha NAti na muJcati // 154 // . atra jAnAtItyadhikamapi padamanyayogavyAvRttaye guNo bhavati / vissaadaadbhtmutkrodhdainynishcygocre|| .. prasAdane dayAyAM ca dvistriruktaM na duSyati // 155 // .. pazya pazya na mAM dhUrta gaccha gaccha nijAspadam / tvayA jJAtAparAdhena phalaM kiM dhig dhigIdRzam // 156 // atra viSAdavacane punaruktatA guNaH / aho kItiraho sUktiraho mUrtiraho dyaa| aho buddhiraho siddhiH kAmirAyamahIpateH / / 157 // atra vismaye paunaruktyaM guNaH / ahopadAnAM bahUnAm / madanasya patAkeyaM smrmntraadhidevtaa| ' AliGgyAliGgya cumbitvA cumbitvA bhujyatAM tvayA // 15 // For Private and Personal Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA 116 atra harSavacane dviruktirbhUSaNam / ratikriyAyAM kopena kAminyA nijanAyakaH / vAmapAdena saMtADya saMtADyAbadhya daNDitaH // 159 // atra sakopavacane dviruktirbhaSaNameva / [ X. 159 - rakSa mAM rakSa mAM kAnte na tADaya na tADaya / muJca muJca prakopaM tvaM tvatpadaM zaraNaM mama // 160 // atra dainyavacane punaruktatA na dUSaNam / rAyabaGgena saddAnaM kriyate kriyate mudA / prajApi parivAro'pi rakSyate rakSyate sadA // 169 // atrArthanizcaye punaruktatvaM na dUSaNam / prasanno'stu prasanno'stu rAyabaGga bhavAnaho / anAthakaM prajAvRndaM rakSa rakSa dayApara / / 162 || atra prasAdane'nukampAyAM paunaruktyaM na dUSaNam / rAyabaGgamahInAthaM sAkSAdikSuzarAsanam / tasya puNyaM na sAmAnyaM dRSTvA citrIyate janaH // 163 // atra tasya puNyaM na sAmAnyamiti vAkyaM garbhitanAmadheyaM duSTamapi vismaye guNa eva / nedaM saro vahnikuNDaM pravAlazayanaM na ca / aGgArarAziradhunA bhRzaM dahati mAM dvayam / / 164 // saraso vahnikuNDatvakathanaM pallavazayyAyA aGgArarAzitvavacanaM ca pratyakSaviruddhamapi virahe na dUSaNam / candra rAhurna bAdheta jagadAnandakAraNam / rohiNyA saha tasyAstu maGgalAdapi maGgalam / / 165 / / atra zlokakathitArtha samo'nyo'rthaH / prasiddhakAraNena neyo'pyanuzaye guNo na dUSaNam / For Private and Personal Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - x. 175] 10. doSaguNanirNayaH 117 puNDarIkaM gatA candrazrI 'rAtrau na sthiraajni| dhAvalyalakSmI rAyasya kIrti zritvA sadAtanI // 166 / / puNDarIkasya divase dyotanAccandrasya rAtrau bhAsanAditi hetorakathane'pi prasiddhatvAnnirhetuvacanaM guNaH / hasanasyApi kIrtezca zubhratvaM koparAgayoH / raktatvaM candrikApAnaM cakorANAM nirUpyate // 167 / / pApApakIrtinabhasAM kRSNatvaM parikIrtyate / mandAnilendukarpUrajImUtArAmasaMtateH // 167 / / haricandanakAsAramuktAhArakalApinAm / kIrakokila mAlyAnAM bhRGgAdInAM viyogiSu // 169 / / dAhakatvaM kaTAkSasya vedhakatvaM vilocanaiH / rUpasya pAnaM nadyabdhyornIrejAdi pravartanam // 170 / / kusumAnAM manojasya zaracApatvakIrtanam / bhramarANAM dhanurdhyAtvaM manaso bANalakSyatAm // 171 / / suhRdvasantaH kIro'zvaH pratihArazca kokilaH / kAvyeSvityAdikathanamasadeva prasiddhibhAk // 172 / / ziraHzekharakarNAvataMsazravaNakuNDale / sAMnidhyAdiprakAzArthaM mastakAdinirUpaNam // 173 / / ratnayoganivRttyarthaM muktAhArapadaM matam / rUDhiprakAzanAyedaM dhanurlAbaddhamIritam // 174 / / harSamAleti surabhipuSpanirmANasiddhaye / kalabhe karizabdasya prayogo vyaktibodhakaH / / 175 / / 1. tAvAnaM sthirAjani 2. maalyaasaaN| For Private and Personal Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 118 zRGgArArNavacandrikA [x. 176 - ityAdInAM satAmeva jJeyaM kAvye samarthanam / kavitAprauDhivijJAnazAlibhiH kavikuJjaraiH / / 176 / / rasAbhAso'pi bhAvAnAmAbhAsaH prikiirtyte| svazabdagrahaNaM kaSTakalpanaM ca nirUpitam // 177 // 'avyaktiranubhAvasya vibhAvasya ca kiirtitaa| pratikUlavibhAvAdigrahaNaM dIptatA muhuH // 178 / / akANDe prathanaM cchedo'pyaGgasyApyativistRtiH / aGgino'nanusaMdhAnaM prakRtInAM viparyayaH // 179 / / anaGgasyAbhidhAnaM ca rasadoSAH prakIrtitAH / eteSAM rasadoSANAM lakSyalakSaNamucyate // 180 / / anaucityaM rasasya syAd rasAbhAso dvidhA smRtaH / anekaviSayo'pyekaviSayo'nucito'pi ca // 181 / / rUpAtizayasaMpannA kAcinnArI vilokate / caitraM surUpamapyanyaM maitraM zrIdattanAmakam // 182 / / atra rasasya nAnApuruSaviSayatvAdrasAbhAsaH / mAtA me pitaraM dRSTvA mohollAsena cumbanam / kRtvA kAmasukhAmbhodhau nimajjati kalAnvitA // 183 / / atra mAtApitRviSayasya rasasyAnucitatvAd rasAbhAsaH / / bhAvAnaucityamatrokto rasAbhAso vizAradaH / bhAvAbhAsAbhidhAno'sau rasAbhAso'numanyatAm // 184 / / iyaM ratisamA nArI trailokye'pyatidurlabhA / asyAH svIkaraNopAyaM kariSyAmi kadAcana // 185 / / svasminnicchArahitAyA itaranAryAzcintanamanaucityaninditam / 1. avyApti 2. aakaashe| For Private and Personal Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - X. 193] 10. doSaguNanirNayaH itareSAM rasAnAM ca bhAvAnAmapi gamyatAm / / AbhAsatvaM mahAkAvyarasabhAvavicakSaNaiH // 186 / / rase bhAve pratIte ca tadvAcakapadagrahaH / svazabdagrahaNaM sadbhirrasadoSaH prakIrtyate // 187 / / imAM madanamaJjUSAM ruupsaundryshobhiniim| zRGgArarasasaMpRktAM pazya pazya yuvezvara / / 188 / / rase supratIte'pi zRGgArarasapadagrahaNaM dussttm| . mugdhA salajjA sabhayA sasvedA vimukhA rateH / nijezAliGgitA kelisadanaM pravartate // 189 / / mugdhAyA yauvatArambhAnijezAliGgane lajjAdInAM svayameva saMbhavAllajjAdipadairvyabhicAribhAvAnAM grahaNaM duSTam / vAmapAdaprahAreNa kAminyA hastatADanAt / . nAyakasya ratau citte ko'pyutsAhaH pravartate / 1905 : utsAhasya sthAyibhAvasya pratItasya svazabdena grahaNaM duSTam / na rajyati vimohena mahIM likhati kAminI / rodanaM ca vidhatte'sau kiM kartavyaM mayA sakhe // 191 / / vipralambhe rase rodanAdyanubhAvAnAM kalpanA kaSTakalpanA / karuNarase'pi sNbhvaat| . . . ... . . aho tanvi vilokasva mAM tvatpAdazaraNyakam / yauvanAdiranityo'tra tato bhogyaM mahAsukham // 19 // zAntarase yauvanAderanityatvakathanama bhAvaH zRGgArarase tasyAnubhAvasya pratikUlasya grahaNaM pratikUlagrahaH kathyate / ... rasadoSaprapaJcAnAM kAvyeSveva nidarzanam / atastatrava dRSTAntA jJeyA rasavizAradaiH // 193 / / For Private and Personal Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1.20 zRGgArArNavacandrikA [x. 194 - nirdoSe saguNe kAvye sAlaMkAre rasAnvite / rAyabaGga mahInAtha tava kIrtiH pravartatAm / / 194 / / syAdvAdadharmaparamAmRtadattacittaH sarvopakArijinanAthapadAbjabhRGgaH / kAdambavaMzajalarAzisudhAmayUkhaH zrIrAyabaGganRpatirjagatIha jIyAt // 195 / / garvArUDhavipakSadakSabalasaMghAtAdbhutADambarA___ mandodgarjanaghoranIradamahAsaMdohajhaJjhAnila / prodyadbhAnumayUkhajAlavipinavAtAnalajvAlasA dRzyodbhAsuravIravikramaguNaste rAyavaGgodbhavaH / / 196 // kIrtiste vimalA sadA varaguNA vANI jayazrIparA lakSmIH sarvahitA sukhaM surasukhaM dAnaM nidhAnaM mahat / jJAnaM pInamidaM parAkramaguNastuGgo nayaH komalo rUpaM kAntataraM jayantanibha bho zrIrAyabhUmIzvara // 197 / / iti paramajinendravadanacandiravinirgatasyAdvAdacandrikAcakoravijayakIrtimunIndracaraNAbjacaJcarIkavijayavaNiviracite zrIvIranarasiMhakAmirAjabaGga narendrazaradindusaMnibhakIrtiprakAzake zRGgArANavacandrikAnAmni alaMkAra-saMgrahe doSaguNanirNayo nAma dazamaH paricchedaH / / 10 / / samAptaH // svasti zrImatsurAsuravRndavanditapAdapAthojazrImannemIzvarasamutpattipavitrIkRtagautamagotrotpattisamudbhatadvijazrImaddorbalijinadAsazAstriNAmantevAsinA zravaNabelugulakSetranivAsi-vijayacandreNa jainakSatriyeNa ayaM granthaH samApti notaH / For Private and Personal Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir m m m Appendix-A / prishissttm-1|| akArAdyanukrameNa padyasUcI akAraNamahAbandhu 9-149 adharaM bhakSayitvAsau 10-16 akArAdikSakArAntA 1-36 anaGgasyAbhidhAnaM ca 10-180 aGgIkRtArtha yad vastu 10-5 anantarAnujo dharma 10-22 acandrA candrikA koti: 9-148 anukUla: zaTho dhRSTo 4-17 aNimAdiguNopeto 10-14 / anubhAvaH kramAccitta 3-89 ataH kAraNato'smAbhiH 3-2 anubhAvastu vikSepo 3-82 atiravataM bAlabhAnu 9-79 anubhAvastu zRGgAre 3-30 ato guNA: prakotyaMnte 5-3 anubhAvo'tra vaivarNya atyantakarkazArthAnAM 7-5 anubhAvo'sya vaktrasya 3-101 atyantakomalAryAnAM 7-4 anuraktasya nAthasya 4-107 atyantakomalArthArtha 7-14 anurAgavatA kenacit 4-50 atyantayovanAtyanta 4-65 anaucityaM rasasya syAd 10-181 atha kuTTamitaM coktaM 4-116 anto nAsti vikalpAnAM 9-86 athavA padabandhasme 5-16 anyavastuguNAropo 5-20 athavA zaktinaipuNya 2-2 anyavAkyasya madhye'sti 10-51 adRSTvA gauravaM yatra 3-56 anyastrIsaGgamAdoA 4-106 adoSaH saguNo rItiH 1-23 anyasya vastuno'nyasmin 9-288 adbhutAkhyaraso loke 3-124 anyAya iti zabdaM ca 9-263 adbhuto raudravarI tu 3-129 anye'pi bhedAH santyeva 9-232 m . For Private and Personal Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 122 anye vikalpA draSTavyA apakhyAtiphalaM dadyAt aparArdhagataM yatra aparityajya mukhyArtha apuSTakaSTo saMdigdha apUrva bhojyamapyatra apratItamiti proktAH tad aprayujya vizeSyaM aprastutastuti yatra aprastutArthamamata ajaM kUrmamanaGgarAja abje'bjabhramaNaM citraM abjo'bjaM rAjatItyukte abhavanmatayogaM tu abhidhA lakSaraNA goNI abhidhAzaktimAzritya amandAnandasaMdoha amAvAsyA tithI rAtrI ayaM zrIrAyabhUmIzaH ayaM zrIrAyabaGgona ayaM zrorAyabo na ayaM zrIrAyabaGgo na aruNa: padminI tejo arthaM vivakSitaM tasmAt artha vyavahitaM vakti arthAtvagamakaM www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA 9-174 1-38 10- 87 2- 17 arthayoryatra samayoH arthastha gopanaM vAcA ardhasmAnucitasyaiva arthAneyatvamityukte 10-93 2- 26 2- 27 1-2 9-48 9-18 9 - 196 9-197 9 - 198 9-80 10-24 10-23 5-8 10- 98 8-4 10-4 9-296 10-83 alpaprANAkSarANyaMba 10 - 43 avarNanIya vastUnAM 9-118 10- 104 2- 39 artho yatra tyaktaH alaMkRtInAmuktAnAM alaMkRtInAM saMgRhyA alakRtInAM sarvAsAM rafttthAlasyavegau anyAptiranubhAvastha 3-22 10- 178 8-1 10-99 azvamogajavRnAdi 2-11 aSTAdazamahA 1-10 aSTAvete gaNAH proktAH 1-54 asakRdyAti visargo 10-44 asatyarahite nAthe 4-95 asamartha zrutikaTu 10-2 asmadvairipuraM tvayA balapate 9-239 asmin loke tamo vyAptaM 10-74 aho kIrti raho sUktiH 10- 157 aho tanvi vilokasva 10-192 aho ramaNa pazya tvaM 10-130 aho vacanamityAdira 3-106 azayyA kAmakelI bA azlIlaH sAkAGkSaH 9-261 9-186 10- 129 5-27 10- 139 9-305 9-309 9-308 5- 13 4-131 For Private and Personal Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pariziSTam-1 123 zrAkAreNeGgitenApi 9-180 Alambya zabdamarthasya 8-6 AkAze prathanaM chedo 10-179 Alagbya zabdamarthasya . 8-7 AkSepAtizayo sUkSma . 9-9 AliGganaM kucadvandva ..3-33 AgacchantaM nijezaM ratipati 4 146 AliGgane cumbanAdau . 4-153 AgataM nAyakaM kopAt 4-91 AliGgaca kAmukaH saukhyaM 10-36 Agatya rAyanapatau 4-156 AliGgaya cumbati nRpe 4-154 AgamAdimahAzAstra . 10-125 AliGgayamAnA ramaNo 10-153 Adizandena ceSTAdiH 2-41 AlIjanena nRpakujara 4-152 AyallakAnano gdadhvA 9-213 AzIglaMkRtaM bastu 1-33 Ayallake napatikUUjara . 3-53 AsAM strINAM sakho dAsI 4-111 AyAtaM nAyakaM zrutvA 4-145 sthAnamaNDapagate 9-194 AyAse sati kAminyA 4-135 AsyaM nApi dadAti 4-62 AraktamAlatImAlA 9-94 AsyAGkalokana prIti 3-31 ArAmakujagata 4-128 bAsyendunirgatamanohara 4-122 ArAmasyAmaladeze . 10-49 AhlAdanAya devAnAM . .9-55 ArAme taravo bhAti 10-142 AhlAdayanti rAyaMca 9-254 ArAme rAyabaGgasya 9-19 ikSucApasamAkAraH ArAme rAyabaGgasya 9-104 itaH paraM rasAnAM tu 3-115 AropAdanyadharmasya 5-21 itarasmAdrasAja janma 3-127 Alambana vibhAvastu 3-110 itareSAM rasAnAM ca . 10-186 AlambanavibhAvastU 3-88 iti saptavidhAH proktAH .2-8 AlambanavibhAvotra 3-26 ittha nRpaprArthitana . 1-22 AlambanavibhAvo'tra 3-65 ityAdAnAM satAmeva 10-176 AlambanavibhAvo'tra 3-100 indunA joyate puNDa AlambanavibhAvo'stha 3-81 indumanveti kIrtiste 9-30 Alambya yaM rasotpattiH 3-15 indoriva nRsiMhasya 9-53 For Private and Personal Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 124 zRGgArArNavacandrikA indo jyotsneva dugdhAbho 9-51 utsAho dakSatA buddhiH 4-4 indragopasya patanaM 3-29 uddApanAstu syAdvAda 3-111 imAM madanamaJjUSAM 10-188 udyAnakaravAmbhoja 10-62 iyaM ratisamA nArI 10-185 udyAne prItiyuktA 4-160 iSTAnAM yatra vastUnAM 9-268 udvego yadi varteta iSTAniSTavinAzApti 3-75 udvego viduSAM yatra 9-57 iSTArthAdanyaduSTArtha 10-30 unnatasthAnavRtto'pi 9-141 IkSaNaM hasanaM nArI 10-91 upamAlaMkRtAvete 9-64 Iza Agata udAttasaMpadA 10-66 upamAlaMkRto pUrva 9-200 ISatkaThinavAcyAnAM 7-7 upavanajalakelI ISanmRdusaMdarbhA upahatalupta visarga 10-41 uktarItitrayayutA upahAsayutA yA ca 4-68 uktasya punaruktiH syAt 9-87 ullasantI tvadIyeyaM 5-14 uktAnAM yatra vAcyAnAM 9-189 UrumUlaM sudhAkalpaM 10-110 uktArthayodayoryatra 10-127 Urjasvyaprastutastotre 9-10 uktArthAnAM viruddhatvaM 9-203 ekavAkyamanekArtha 9-250 uktena yena bAhyArtho 10-121 ekasyAM nAyikAyAM yaH 4-18 uktvA padagatadoSAn 10-34 ekasyAM rAgazUnyo'pi 4-20 utkarSo yatra garvasya 9-221 ekAGganAlolacittaH 4-24 utkRSTatAntaraM yatra 9-282 ekArthaH kathyate dvizcet 10-117 uttamaM dhvanibhivyaktaM 1-32 etatkAvyamukhe varNa 1-34 uttamaM madhyamaM proktaM 1-31 etadguNaviziSTo'yaM 4-5 uttamo madhyamo loke 3-69 etadvedamidaM veti 9-290 uttuGgo'pi na meruH 9-205 etAdRzyA sabhAmadbhira, 9-61 utpannayauvanodbhUta 4-63 ete dazaguNAH proktA: utsAhasthAyibhAvo'tra 3-86 eteSAM nAyakAnAM tu 4-29 For Private and Personal Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 125 pariziSTam-1 eteSAM lakSaNaM proktaM 3-72 kAdambakSitipasya tIrthamamale 9-173 etairguNairbhAsurakAvya 5-31 kAdambakSitipena bhokara 3-78 evamanye sthAyibhAvAH 3-9 kAdambanAthaM rAyendra 9-113 evaM pragalbhA kathitA 4-82 kAdambanAtha karuNArasa 9-281 evaM ramyakavAzvaraiH kRtimukhe 1-63 kAdambanAtha kI tiste 9-27 evaM lakSaNayukto'yaM 3-6 kAdambanAtha tava puNyaphalaM 3-63 evaM zabdagatArthanizcayayutaiH 2-42 kAdambanAtha nRpa 4-59 eSAM caturNA netaNAM 4-16 kAdambanAtha paripAlita 4-12 eSAmAdyAstrayo deha 4-117 kAdambanAtha madanaM 3-49 ojaHkAntiguNopetA . 6-9 kAdambanAthamadanena 4-148 aucityavyaktidoSAcca 2-31 kAdambanAtha ramaNI 3-45 kakhagaghAzca lakSmI te 1-39 / kAdambanAtha loke'tra 9-76 kaTAkSacandrikApIyaM 9-82 kAdambanAtha vacanaM 4-21 kaThinAkSarasaMdarbha 10-7 kAdambanAtha sA kIrtiH 9-24 kapidhvajAdapeto'yaM 10-147 kAdambanAtha sAmrAjye 9-299 karpUrANi vitIrya 4-25 kAdambanAyasya madAndhazUra 5-10 kalahAntaritA yA vA 4-109 kAdambanAyako hAra 9-107 kalAdharo na zotAMzuH 9-204 kAdambarAta kAtiste 9-172 kalAprIDhiyatA dhairya 4-57 kAdambarAyanAthasya 9-111 kalau kAle prajAdharma 9-168 kAdambarAyabhUnAthaM kalau kAle mahAduSTAn 9-159 kAdambarAyabhUrasya 9-218 kalyAntAnilavegaNita 6-10 kAdambarAyasadanAd 9-109 kaSAyavarNatAM yAti 3-119 kAdambarAyo mArazca 9-144 kAJconArI nRpatitilako 4-88 kAdambavaze vistIrNe 9-285 kAdambakSitinAtha 3-47 kAdambavAdhicandrasya / 9-279 kAdambakSitivAyakasya 3-51 kAdambAbdhau susAro 9-287 For Private and Personal Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 126 zRGgArArNavacandrikA kAdambhezena rAyeNa 9-108 kAvyeSu te vibhAvAdyAH 3-10 kAdambezvara kItiste 9-29 kAsAre jalalIlayA 4-83 kAdambezvararAyabaGga 8-3 kiM kiM karAbjanipatan . 9-292. kAdambezvararAyazcitto 4-49 kimAsyaM zAradaM candra 9-177 kAntAkaTAkSavajrAsya 10-124 kimiyaM candrikAhosvit 9-170 kAntAkAmukayoratra 3-34 / / kIdRzyalaMkRtI rItiH 1-21 kAntAkAmukayoH mukti 3-37 kIrticandrAtape zaityaM 9-154 kAntAtATaGkacakraM viracita 9-66 / / kItijyotsnApi tApAya 9-136 kAntAnorejabANena 10-136 kIrtipratApo rAyeNa 9-128 kAntA bhagavatI yA 10-120 kIrtiste'pyatilakate 7-12 kAntAyAH kAmukasyApi 3-42 kotiste vimalA sadA 10-197 kAntAsyaM varamIkSate 9-117 kisalayayutakarNA 4-144 kAntAsyacumbane sakto 9-131 kuto lalATe tilakaM 9-152 kAntena nArIsamAnA vidagdhA , kRpyati ramaNo nArI 10-54 10-47 kuvalayakara sAraM 9-297 kAmAgniprazamArthamAli 3-55 kusUmAnAM manojasya , 10-171 kAminIvadanaM padma 10-19 kRtAparAdhaM surate kAminyAH padapaGkajeddha 9-68 kRtAzrUNA zaGkAdInAM 4-147 kArakajApako hetU 9-92 kRtvA tRptaM jagatsarva 9-211 kAruNyopetacittaH kRtvApi dAnaM jagato 9-171 kAryakAraNayoryatra 9-243 kelIsadanaM yAte nAye 10-90 kAryamAra bhamaHNena 9-248 kokilA raNanaM kRtvA . 9-99 kAle kalo svahitamaGgala 9-193 / koTIrarAjito hAra 9-22 kAvyazobhAkaraH kAvya 9-3 kopaM nivArayitumiSTa 9-249 kAvyasya lakSaNaM kiM vA 1-20 kopAnnAyikayA nijeza 4-78 kAvyAGgabhUto zabdArthoM 9-2 kopAliGgitalolakena 4-75 For Private and Personal Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pariziSTam-1 , 127 komudaM badhayatyatra 2-16 guNAnAM karmaNAM yatra 9-240 kaumudaM vadhayatyatra 2-25 guNyabhAve guNo nAsti 4-1 kramAgatAmimAM bhUmi 1-18 gurumA laghunA tAbhyAM 1-51 krameNa vAcyo yAvarthI 10-111 gurvAlokanapAtracArvamalaM 10-68 kriyAvizeSairadhika 4-139 goravaNena vAbhAti 3-121 kroDayatyaGganAlokA 9-90 grAmaM bhavati caitro'sau 10-6 krodhAsyasthAyibhAvo'yaM 3-80 paTate Dhokate psAti 10-144 kSaNAliGganavighnAya 9-164 ghaNTATaGkArabhokRdraNa 7-11 kSamAsAmarthya gAmbhorya ghorazrIyuddharaGge samara 3-85 kSastu sarvasamRddha uya 1-45 koranikaro dRSTvA 9-34 kSIravArAzinA tulyA 9-41 cakorI sadRzo dRSTi 4-124 kSIrAndhinA samAnApi 9-39 cakravAkaratikroDA 3-28 kSIrAndhiramRtasthAna 9-40 bakSurvikAso dehasya 3-67 kSIrAdhizaradindvAdi. 9-47 caTakArohaNaM stroNAM 10-149 kSIrAdhizAradAbhrAdi caturmAtrA gaNA: paJca 1-55 khaNDitAyAM nAyikAyAM 4-108 catuvidhAnAmarthAnAM 8-5. gagane rAjate rAjA 2-40 catvAro nAyakA ete 4-15 gaGgAtuGgataraGga 6-14 candraM dRSTvA saroja gadyakAvyaM tu vAkyAnAM 1-30 cadraM rAhuna bAdheta 10-165 gambhIrAmalasUktiratna 9-6 candrAkArasamA kotiH 10-76 garvagauravamAlambya 4-155 candrAtapaM pibati cumbati 3-59 garvaharSamahAkrodha 3-90 candro'yaM jyotsnayA loka 10-128 garvArUDhavipakSadA 10-196 paranti madanodyAne 9-100 gavarNaphalaM proktaM 1-62 cApalparahitA citta 4-137 guNarItivRttizayyA 5-1 cittavRttivizeSo'yaM 4-118 guNavarmAdikarnATa 1-7 cittazRGgArabhUto'yaM 4-121 For Private and Personal Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 128 zRGgArArNavacandrikA cittasya vRttibhedo yaH 3-3 tatva jinamunIso'ya 10-154 cintAmaNiH kAmadhenuH 9-236 tadabhAve'niSTaphalaM 1-35 cintAmaNiH kiM na jaDatva 9-29 tadudAhRtiranyatra 9-124 cumbati spRzati prANa 9-20 tanvaGgItanamAlokya 10-72 cumbantaM parirambhaNaM 4-64 tanvo saro mukhaM padmaM 10-94 caitreNa sevakenAso 9-103 taruNicaraNaghAtaH 9-202 chatraM sitaM daNDayutaM 6-8 taruNIkAyadeze svIkRtA 4-143 chandaHzAstre yatiH prokto 10-50 taruNyA dehalAvaNye 9-209 jagattamo hRtaM sarva 10-112 taruNyA madanAvAso 10-18 jagattApaharazcandraH 10-115 taruNyA rUpasaundarya 4-126 jagatyarthAntaranyAsa 9-137 tavakIrtimahAlatA 9-176 jaganmohanarUpeNa 9-139 tavatejo guNalabdhaM 9-126 jagAnurAgaH priyavAdi 4-3 tava pallavavajreNa 9-97 janairaviditoyo'rtho 10-123 tasya zrApANDayavaGgasya 1-16 japAkusubhadrakta 3-120 tava sambandhiniSkAma 9-304 jayati saMsiddhakAvyA 1-1 tasyAnujo guNAdhIzaH 1-13 jAtikriyAguNadravya jAtIkandukatADanaM 3-38 tilakAGkitarAyAsyaM 9-134 jiSNubhomAvitibhokte 2-34 tuGgatvena mahAmeru 9-78 jugupsAsthAyimAvo'yaM 3-99 te ke niyAmakA bahavaM 2-29 jAtyazvArUDha rAyaM 4-120 tejobhAnussamo bhAnuH 9-81 jJAtabhAvacatuSkeNa 3-64 tejo vilAso mAdhurya 4-35 jJAtabhanmathacihna yA 4-99 tyajyate gRtyate zabdo jJAnaMsvokuru vaGgarAja 9-247 tyAgavAH kurvate yuddham 10-39 teto vihasitaM madhye 3-70 trayasnizatsamAkhyAtA 9-85 tatkAvyaM trividhaMbhoktaM 1-29 trigurumagaNaH proktaH , 1-52 For Private and Personal Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pariziSTam-1 129 tribhedasaMyutA madhyA 4-81 devo namasi yAtIti 10-25 trivarNanAyakeneyaM 4-47 devo'yamambaroddhAsI 9-251 trailokyaM vartate jIva 10-33 dezAntaraM gate nAthe 4-97 tvatkIrtAveva dhAvalyaM 9-32 dezI'yaM svargabhUmi 9-225 tvatkItiH tyAgasaMjAtA ___9-44 dvigurumaMgaNaH prokto 1-56 tho yuddhado dadhau 1-42 dvitvAkSarasameto vA dadAtyavarNaH saMprAtim 1-37 dvidhA pratIyate yo'rthI 10-105 dayAlunA puNyajanena 9-206 dvihasta ekakaNTho'yaM 10-78 dAtava nAyastasyA 4-58 dvayarthavyathaikAkSara 10-145 dAnavIra dayAvIra 3-87 dharannapi mahAbhAgya 9-142 dAnena tarpitAzeSa 10-134 / / dharmArthakAmamokSAkhya 1-27 dAsyAmi hAraM gantavyaM 9-162 dharmArthakAmayuktAnAM dAhakatvaM kaTAdAsya 10-170 dhavalA zrImati sarva 9-37 dAhaM kramAnmakAro 1-43 dhorA tvadhorA loke hi 4-67 donAnAthajanAn vilokya 3-92 dhIrodAttastathA dhIra 4-6 dIrghadeho raktavarNo 10-84 dhIrodAttAdinetaNAM. 4-27 duHkhena jAyate yo'rthaH 10-103 dhaiya lIlA vilAsazca , 4-115 dRzyatvAdrasabhAvAnAM 3-23 na kupyati na badhnAti 9-229 dRzyamAnA nATakeSu 3-11 na kokilA na vINA vA 9-228 dRSTAnyakAminI saGga 4-22 na kaumudIyaM kIrtiste dRSTe nijeza kAminyA 4-141 na manavacanadambho 4-23 dRSTvA zAntijinaM natvA 9-212 nayanaprItiH saktiH 3-43 devatayA pUjyo'yaM 10-38 naraH kapidhvaja iti 2-37 devatAGghripasaMstutyA 9-266 na rajyati vimohena 10-191 devatAbAvizabdAnAM 1-61 narendrakanyA paripUrNarUpA 9-270 devasevatakAle'sya 9-219 naro varo hito'ryo vA 10-45 FFFFFFFFFFFFFFFFFFERE For Private and Personal Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 130 nava ke livinodena navonayauvanA nArI navInAlokanA jJAta 4.105 na zIto'pi yazArAzir 9 - 227 na sanmitraM na satsaGgo 9-231 nAgate nAyake gehaM nAthaM sarati yA nArI nAthasya citre vastre ca nAnAbhAvamanojJa bhAvavilasat nAnAlaGkAraratne vizada nAyaM rAyaH sudhAsUti: nAyakasya prasaGge ca nAyakAnAM cittavRtte nAyakokteSu kAryeSu nAyikA lakSaNaM tAsAM nArIjano mukhaM dRSTvA nijezaM tarjanaM kRtvA nindAvyAjena yatrArthaM niyamAkaraNe kAvye niravadyavarNagaNayuta zRGgArArNavacandrikA nirUpyate jagatkhyAta nirguNA ramaNI loke nighatavyAghrasarpAri nirdoSadharmaH puNyAya 4-136 4-61 3 - 130 nAnAratnavirAjamAnamukuTo 6-12 9-310 4-93 4- 101 4- 149 nirdoSe saguNe kAvye nirlajja puruSeNArthI nIrejaM varamallikAM nIlakaNTho narInarti nUnaM prAyo dhruvaM za nUratitilakarAye nRsiMharAya kIrtiste nRsiMho'pyabhayaM datte naMda saro vahnikuNDaM neyArthaM kliSTasaMdigdhe 9-84 patyurvA nAyikAyA vA 4-30 padadoSaM nirUpyAhaM padavAkyArthadoSAste 4-32 4-31 padasya kathanaM yatra 4-84 padasya yasyAnucito 9-74 padAnAmanuguNyaM vA 4-77 padena yena yadvAkyaM 9-264 padena yenAsabhyArthI 2-28 padmAkare sarojAkSI 3- 1 padye samAsabAhulyaM 3-116 payodharA nabhovRttA 5- 2 payodhara vilolo'yaM 3-95 10- 1 nirvedodvegakopAdiH nItiyukto'pi rAyasya payonidhisamAnasya parakIyApyanaDhetra For Private and Personal Use Only 10-194 10-109 3-102 9-133 4-26, 2- 38 9-120 4- 132 9- 154 9-132 10- 164 10-3 3-52 10-40 10- 143 10-57 10-26 8-2 10-55 10-17 10-60 5- 23 10- 106 9-260 9-303 4-52 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pariziSTam-1. parakoyA svakIyA ca paralokaM gate nAthe parasparaprayuktAni pareNa pariNItA ca pareNa pariNItA tu pazcAdagateza bimba pazya pazya na mAM dhUrta pazya pazyasi cedanyAM pAdapUraNamAtrArtha pApApakortinabhasAM pAlayatyamalAM vaGga pItaM vAridhisaptakaM puNDarIkaM gatA candra puNDarIkaM candrabimba puNyena sArdhamAdhatte punarujjIvanopAyaM puruSo rAjate rAja pulastambhabhAvAdiH puSpAstrabANapatana pUrvapUrvo viziSTo'rthoM pUrvAdriM gatavAlabhAnu pUrvAnurAgo mAnAtmA pUrvoktanAyikAnAM tu pUrvoktAnAM nAyakAnAM prakRtaM kAraNaM tyaktvA pragalbhA nAyikA zredhA 4-53 pracchanno vA prakAzo vA 3-39 4-110 prajAnAM pAlanaM kasmAt 9-302 5-11 pratikUlavarNamapada 10-42 4-54 pratibhAzaktisampanno 2-1 4-55 prativastUpamA sAraM 9-12 9-215 pratiSevasya kathanaM 9-150 10-156 prayuktasya padasyArthI 5-18 9-161 prayukto laukikArtho'pi 5-15 10-8 pravizanti mahAdurga 2-18 10-168 praznottara saGkarazca 9-13 1-12 praznottaradvayaM yatra 9-222 prasanno'stu prasanno'stu 10-162 10-166 prasAdaguNasaMyuktA 9-42 prasAdAdiguNopetA 9-244 prasiddhamapi yacchAstre 10-13 9-165 prasiddhasAdhanAdyatra 9-276 10-27 prasiddhirahitaM yatra 10-59 3-112 prastutasya viruddhArthaH 10-85 3-61 prastutI kRtya yatkicit 9-127 9-294 prANAbhAve'pi puruSo 4-36 9-187 prAdhAnyena na varteta 10-28 3-40 prArabdharUpabhaGgo yatra 10-89 4-113 priyasyAgamanaM zrutvA 4-89 4-34 balAkeva zaraccandro 9-60 9-147 balyariH kalyariH pAtu 10-148 4-72 bahuvAkyAnAMyatra pravizanti 10-53 For Private and Personal Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 132 zRGgArArNavacandrikA buddhemahattvaM bhUtervA 9-192 bho rAyavaGga kotiste 5-19 bubhukSito'haM tvaM dAtA 10-122 bhralocanakaTAkSAn vai 9-191 bhagaNo sukhakRtsAmyo bhrUvikSepaM kisalayamRduM 4-158 bhayAkhyasthAyibhAvo'tra 3-94 makSikAjAlapUyArdra 9-214 bhayAnakaraso'pyatra 3-122 madanasya patAkeyaM 10-158 bharatassagarazcakrI 9-235 manasija tava kArya 4-100 bhAti vai nagaraM cAtra 10-9 manasijanRparUpaM 4-56 bhAtIndovaramityukte 2-35 manorathayutasvAnte 3-48 bhAvakA rasamutpannaM 3-16 manorAgeNa nibiDA 4-127 bhAvAnaucityamatrokto 10-184 manovacanakAyebhyaH 4-133 bhAvayanti vizeSeNa 3-14 manovadvakturiSTasya 9-175 bhAvahAvI tathA helA 4-114 manovegayutAH satvA 9-116 bhAvAzcaturvidhAH proktAH 3-13 mandAnilA luNTayanti 9-258 bhAvihAvAdyalaGkAra 4-119 mandAnilena makarandarasena 3-57 bhAvazcatubhiH pUrvoktaiH 3-8 manye zaGke dhruvAdInAM 9-122 bhujyamAnAzca bhoktRNAm 3-12 maraNaM suptinidrAvabodha 3-21 bhuvanavyApinI kIti 9-43 malayAnilasaMkAzo bhuvane rasikA lokA 3-24 mahatyapi ca saMkSobhe 4-38 bhUpAlo'yaM mRgendro 10-96 mahAkavInAM vistIrNa 9-179 bhedyoSaka bhAvena 10-101 mahAbhAgasya rAyastha 9-26 bhoge kalAyAM lolo ya 4-9 mAsamAno na yAtItaH 10-37 bho bho kalpataro tvamatra 9-183 mAtA me pitaraM dRSTavA 10-183 bho bho niSThurabhASiNi 4-92 mAdhuryAdiguNopeta 6-3 bho bho rAya manojapAtaka 4-112 mAnasollAsanaM dRSTi 9-277 bho bho vIranRsiMharAya 4-163 mAyAmAtsaryacaNDatva FREEEEEEEEEEEEEEEEE FURTHER For Private and Personal Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pariziSTam-1 mArge yAti naraH kazcit 10-29 yatra ko'pi jano vakti 9-274 mitralAbhaM jakAro'yaM 1-40 yatra cchandobhaGgo 10-46 mukhaM vizAlanetraM te 9-72 yatra na kSamate strI vA 3-54 mukhe kAvyasya varNAnAM 1-46 yatra patyuH striyA vA vA 3-58 mukhendunA kapolAkSi 9-75 yatra pUrvaM prakRSTaM syAt 10-95 mukhenduste janAnandaM 9-71 yatra prarUpitaM vastu 9-182 mukhyabAdhe nimitte ca 2-22 yatra prarUpyamANena 9-238 mukhyArthAdanya evArtho 10-119 / yatra priyatarA vANI 9-201 mukhyAllikSyato gauNAd 2-24 yatra vAkye guNIbhUtam 10-92 mukhyArthe bAdhite mukhya 2-13 yatra vAkye raso nAsti 10-77 mukhyo'rtho lakSyanAmApi 2-9 yatravAkye virUpatvaM 10-64 mugdhA salajjA sabhayA 10-189 yatra vAkye samAso'yaM 10-73 mUtrasthAnaM bhago guhya 10-150 yatra sAmyaM pratIyeta 9-284 mRgAGkakarA zItA 10-48 yatra svArtha parityajya 2-15 mRdusphuTabhayAkAra 5-29 yatrAdhatte punardatvA 9-245 mriyate yatra ramaNI 3-62 yatrAnekapadArthAnAM 9-271 yagaNo jalarUpo'yaM 1-58 yatrAprastutavastUnAM 9-223 yatastato nAyakasya 4-2 yatrArthasya svarUpeNa yatpadaM nocitaM yatra 10-15 yatrAsaMbhAvyasaMbandho 9-280 yatprabhAvavazAt puMsi 4-40 yatrAsthAne padaM vRttaM 10-71 yatprANAnapi tadvApi 4-41 yatrotkRSTena kathanaM 10-141 yatra kAntasya kAntAyAH 3-50 yatropacaryate bheda yatra kAmasya saMtApAt 3-60 yatsAraM nizcitaM yatra 9-286 yatra kiJcit samIkatuM 9-233 yayA duSyantanRpate 4-51 yatra kaivalyakathanaM 9-226 yathevavAdyavyayAni For Private and Personal Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 134 zRGgArArNavacandrikA yathocitaM nAyakokta 4-162 raNe gRhIto rAyeNa 9-158 yadgAnaM paramAmRtaM zruti 4-134 raNe jayAGganAM caitro 10-11 yaddAnAd dhanadA bhavanti 3-91 ratikriyAyAM kopena 10-159 yaM dRSTvA pralayAntabhairava 3-93 ratikriyArthI ramaNI 10-56 yaratAstu na santyatra 1-57 ratihAsyazokakopotsAha 3-4 yaza pratApo bhavato 9-140 ratau taruNyA nAthasya 10-20 yasyAH sAmopyamAzritya 4-87 ratau rAya mahInAthe yasyottuGgavizAlakIrti 5-12 ratnatrayamahAdharma 1-14 yAcanaM cumbanAdAne 9-300 ratnayoganivRttyartha 10-174 yAmIti vacanaM nAtha 9-166 ramaNI ramaNo yatra 3-44 yAhi yAhi nijeza tvaM 9-16 ramaNyA ramaNasyApi yuddharaGgatrinetro'yaM 9-199 razanAbandhanaM vAma 3-32 yuddhe rAyanarendrahastakalitaM 3-98 rasadoSa prapaJcAnAM 10-193 yena jiSNurapi dhvasyaH 9-283 rasaprakaraNe prokta 4-103 yena rUpeNa yadvastu 9-14 rasalakSaNamatroktaM 3-114 yenopamIyate yatra 9-23 rasavattvaM girAM loke 9-220 yogasaugatasAkhyAnAM 10-63 rasAnAmiti sarveSAM 3-25 yojyAH saJcAribhAvAzca 3-35 rasAnukUlavarNAti 10-69 yo vAtadehI tenedaM 10-116 rasAbhAso'pi bhAvAnAM 10177 raktaM kAdambanAthe'smin 9-101 rasikAnAM manovRttiH 3-17 rakSa mAM rakSa mAM kAnte 10-160 rase bhAve pratIte ca 10-187 ragaNo laghumAn madhye 1-53 raso bIbhatsanAmA ca 3-123 raGgattuGgataraGgasaGga 5-24 rAjasarvajJakalpo'yaM 4-8 raNabherIravaM zrutvA 9-178 rAjanItimahAzAstra raNasamani zatrUNAM 9-210 rAjA kamalavirodhItyukte 2-33 raNAdambaramAlokya 10-86 rAtrI gRhItvA kodaNDaM 10-126 For Private and Personal Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra rAyaM kalpAntakaM yuddhe rAyanAthamanojJAGge rAyaH kAdambanAtho'yaM 9-145 rAyakSmApatinA bhayaGkaramahA 3-79 9-156 8-8 rAyanAthasya rAge yA rAya pratApabhAnustAn rAyapratApabhAnuste rAyarUpapaTIM dRSTvA rAyavaGga kSitIzasya rAyavaGgakSitIzasya rAyavaGga manojAtaM rAyavaGgamahInAthaM www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pariziSTam - 1.... tizUnyA yathA kanyA rItonAM lakSaNaM tasmAd 4-138 9-135 9-77 4-151 9-237 9-273 9-105 10- 163 rAyavaGgaH samudrazca 9-259 rAvaGgasya kIrtirvA 9-155 rAyavaGge na dRzyante 9-255 rAyavaGgena saddAnaM 10- 161 9-241 rAyasya kIrtyA dhavala: rAyasya dorbalaM smRtvA 9- 217 rAyasyAyallake jyotsnA 9-157 rAyArAmasthitAn vRkSAn 9 - 216 rAye digvijayAya sainya rAzaM smarasaMtibhaM rAyo raNAGgaNe'rINAM rItinAre japaNDeddha 4-98 4- 142 9-151 6-17 6-1 6 - 2 ruvanti kokilA: kIrAH rUpaM vaco'ghararasaM rUpasaundaryasaMpanno rUpAtizayasaMpannA rUpAtizayasaMpanno 9-95 rUpeNAGgajavat kalAyutatayA 9-56 rUpopabhogatAruNyaH 4-125 3-107 romAJcasvedabhAvAdiH lakSaNaM nAyakAnAM hi lakSyavAcakazabdasya lolAvalokanAttanvi 4-43 2-14 10-82 4-33 10-61 vaktavyameva na proktaM 10-81 vaktuM yogyamapi svAnta 4-159 vaktuM yogye vizeSe'smin 10-133 4-79 vakravAcaM sopahAsAM vakSoraGganivAsinIM 9-129 9 - 265 vakSoraGge mahAzrIrvaramukha vaJcitvAtmIyalokaM yA vane Aste varA nArI 4-102 10-65 vargadvitIya bahulA 6-7 varNAnAM zuddhirityuktA 1-48 vasantodyAna kAsAra 3-27 9-298 10-97 lubdhA dhIroddhatA ye ca lokazAstrakramo nAsti 135 9-88 9-190 vastusAdhAraNaM yatra vAkyadoSAn nirUpyAhaM For Private and Personal Use Only 10- 102 10- 182 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 136 zRGgArArNavacandrikA vAcyavAcakasaMbandhI 2-6 visvaratvAzrumohAdiH vAcyasya niyamasyAtra 10-131 visvaratvAzruvaivarNya vAcyA pratIyamAneti 9-121 viSAdAdbhatamutkrodha vAcyotprekSA punaH proktA 9-123 vihAya zabdAlaGkAra vAmapAdaprahAreNa 10-190 voro bhayAnako yazca vikasitagaNDaM tvISat 3-71 vRttizUnyo na sUtrArtho vicakilakusumAnAM 4-19 vRttInAM lakSaNaM tasyA vidUSakasya bhASA vA 3-66 vaidarbhIgoDikAlATo vidhyanuvAdavivRttaH 10-100 vyatirekAdyalaGkAre vidhyanuvAdavivRttaH 10-138 vyAjastutivizeSANAM vidhyanuvAdo kathitI 10-137 / vrajanti zivikA mArge vinayAdiguNAH proktA 4-161 zaThena dRDhamAliGgaya vinApi padena yenedaM 10-75 zatrukSayajJApakadhUmaketuH vinA sarva mayA dRSTaM 10-146 zabdaDambaramAtrArthI vipakSatamasAM zatro 9-169 zabdasya vA pratItervA vibudhaprabandhasaMjJo'yaM 1-28 zabdAnAmabhidheyAnAM vibhAvaranubhAvazca zabdArthadvayacitrArthI viyuktanAyakasyAsau 4-104 zabdArthayoralaGkArI viyogaM prApya rAyendro 9-256 zabdAlaGkRtayaH proktA virakto yAti patnI yAM 10-140 / zabdAzritaprasAdAdi virahotkaNThitA kAcit 4-86 zabdo jahAti mukhyArtha vivekazaucasaubhAgya 4-11 zamAkhyasthAyibhAvo'yaM vivekIti kaviH prokto 2-7 zayyAvirejasaMyukte viSatAmeti karpUraM 1-47 zaraccandranabhogaGgA vistAraM yAti yA kAntiH 4-129 zaradindorivotpannA vismayasthAyibhAvastu 3-105 zarIrAvayavanyAsa 3-77 3-68 10-155 9-7 3-7 7-1 7-2 6-4 9-253 9-260 2-20 10-70 9-291 2-4 9-138 2-5 9-4 2-19 3-109 8-10 9-49 9-5. 4-157. For Private and Personal Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pariziSTam-1 137 zalyatrayaM ca saMjJA ca 10-152 zobhA yA dakSatA zoyaM 4-39 zazadharasuragaGgA 9-125 zritvA rAyanRpaM bhAti zastanoti sukhaM Sastu 1-44 zriyaM vipakSavargasya 9-115 zAntanAmaraso loke 3-125 zrIkAmirAjabaGgo'bhUt 1-17 zAradAbhramivApUrvA 9-58 / / bhrokAmirAjabaGgo'yaM 9-130 zArado kaumudI sapta 9-33 zrImadbharatarAjendra zAstraM dharmasya saMvRddhaya 9-114 zrImadvijayakortIndoH 1-4 zAstroktalakSaNaM nAsti 10-12 zrImadvijayakIAkhya zibikAdolikAchatra. 2-21 zrIrAya kIrtijAlaM te 9-28 ziraHzekharakarNAva- 10-173 zrIrAyakotijAlena 5-28 zIlArjavadhairyazaurya- 4-48 zrIrAyakSitinAtha 3-113 zuklakRSNaharidrakta 2-12 zrIrAyakSitinAthakotivanitA9-89 zubhado magaNo bhUmiH 1-60 zrIrAyakSitinAtha yena 9-207 9-62 zrIrAyakSitinAtha vikramaguNe9-242 zRGgAraH karuNaH zAnto 6-15 zrIrAyakSitinAyakasya 3-73 zRGgArakaruNo loke 7-8 zrIrAyakSitipasya 3 -108 zRGgAragamako hAvo 4-123 zrIrAyakSitipAlako 9-295 zRGgArarasavAziau 10-52 zrIrAyakSitipena ghorasamare 3-103 zRGgArasArataruNI 7-10 zrIrAyakSmApazakti 3-84 zRGgArasya virodhI hi 3-128 / zrIrAya te nabhasi vakSasi 4-69 zRGgArAkRticeSTA tu 4-42 zrIrAyaM nijagahamAgata 4-71 zRGgArAkhyarase neta 4-28 zrIrAya bhavataH koti zRGgArAjjanma hAsyasya 3-126 zrIrAyabhUpa kIrtiste 9-25 zRGgArAdirasAnAM tu 9-208 zrIrAyabhUpadivyAGge 9-278 zokAkhya-sthAyibhAvo yo 3-74 / zrorAya bho nabhasi 4-80 zobhAkaro DakAro'yaM 1-41 zrIrAyarAjye kAThinyaM 9-257 For Private and Personal Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 138 zRGgArArNavacandrikA zrIrAyabaGgakAntAyA 5-30 saGgrAmAGgaNabhUtale zrIrAyabaGgakSitinAyakasya 5-7 sacakro harirityatra 2-32 zrIrAyabaGgabhUpatinijitena 3-104 sati candre mahAjyotsne 10-118 dhorAyabaGgaramaNo 4-10 satkIrticandrikAhAraM 9-83 zrIrAyabaGgasahitA 4-130 satkIrtyA rAyabaGgasya 9-106 zrIrAyasya mukhenduste (? zca ) satyarUpamapaha nutya 9-69 sadaiva balasaMpanno 9-252 zrIrAyasya yazo'mitaM kusumitaM sadvRttivAlavilasad 5-22 sadhairya gamanaM dRSTiH / 4-37 zrIrAyAgamanotsukA 4-90 sanimeSaH surAdhIzo 9-185 zrIrAye gRhamAgate santApahArI candro'yaM 9-184 zrIrAye nijanAyake saMde(va) purasaMkAza zrIrAyo jaladhiH sudhAMzu 9-67 / / sandhyArAgaM vanAgni 9-289 zrobaGgarAjavadanaM 9-306 saptAGgamAsuro rAje 2-36 zrIbaGgezvara sAdhu sAdhu 9-275 saptAmbhonidhipAnakaM 4-14 zrIzAntinAtha devo'yaM 9-272 samantabhadrAdimahAkavIzvaraH 1-3 zruticetodvayAnanda 5-6 samastalokasaMvyApta 10-132 zlAghyasya vastujAtasya 10-113 / / samAptapunarAttaM tad 10-79 zliSTaM nidarzanaM vyAja 9-11 samudranagarIzaila zliSyantaM smararAyanAyaka 4-66 / saMbhogavipralambhAbhyAM 1-25 saMyogaviprayogo 2-3. saMbhogavipralambhI to sakalaGkaH sudhAMzuH kiM 9-35 saMbhramatrAsamohoru sakalaGko nirAdhAraH 9-143 sarasatvAnmRdutvAcca 10-35 sakozamapi nIre 9-307 sarasamadhuravANI sakriyaM niSkriyaM vastu 9-15 sarasavacanalolA 5-26 saMgrAmanAyakaizvarya 1-26 sarasasuratayuddhe 9-230 For Private and Personal Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pariziSTam-1. zarasArtho sandarbha 7-3 suhRvasantaH koro'zvaH 10-172 saraso yatra zabdazca 5-25 sevArthamAgatamahA 9-188 sa rAjA kAvyagoSThISu 1-19 so'pi zrIpANDyabaGgo'yaM 1-15 savanaM kAJcanamayaM 10-151 stavanaM nindanaM cApi 9-234 sazaGko glAninirvedI 3-20 strIrUpaM niralaMkAraM 9-1 sasyArthI vA kAmako vA 10-107 sthAyibhAvArNave bhAvAH 3-19 sAkSAt saGketaviSayo 2-10 sthitirvA te gatirvA te 9-160 sAttvikaH svedaromAJca 3-83 spRSTaM mayA na tAmbUlaM 9-167 sAparAdhaM nijezaM yA 4-70 smarakelivinodena 10-58 sAparAyo nRpo rAyaH 9-153 smarAgnipIDite tanvi 10-88 sAmagrImavalambyemA 3-36 smareSazcandrikA tasyA 10-80 sAmAnyanAyakaprokta smitajyotsnAmukhendI te 9-70 sAmAnye yatra vaktavye 10-135 smitajyotsnAvilAsaM te 9-73 sAmbararAja vibhAti 9-38 smRtvA nijezaM svAGgasya 4-150 siMhAsane mahAratne 9-112 syAdindIvaravarNastu 3-117 siMho nRpatirityatra 2-23 syAdvAdadharmaparamAmRta 10-195 sukumAratvamAdhurya 6-11 svakIyazAstrasiddhArtha 10-32 sukumAratvamaudArya 5-4 svakIyA nAyikA mugdhA 4-60 sujanasurakujo'yaM 9-262 svakIyA parakIyApya 4-45 sudhAdhavalavarNaH syAd 3-118 svajanAkrandanaM bandhu 3-76 sumagezaM nijaM nArI 10-67 svabhAvamadhurA labhyA 10-108 suratarave loko'yaM 10-31 svabhAvoktyupame rUpakA 9-8 suratasadananAryA 9-181 svaro laghurapi prokto 1-50 surarAjazriyo ramyaM 9-146 svasaGketitamathaM yat 10-21 suraloke purI datvA 9-246 svAdhInapatikA nArI surendrapUjyaH paripUrNasaukhyaH 9-269 svAbhipretaM na vaktyartha 10-10 ilipili For Private and Personal Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 140 svedakampanaromAJca haricandanakAsAra haricandanahAreNa haritatRNabhakSiNo'mI harinIlacchavibhAsurA harSamAletisurabhi hasati vasati cAste zRGgArArNavacandrikA 3-18 10- 169 hasanasyApi kIrtezca 10- 167 hAreNa rAyabaGgasya 9-102 hAsyaH zAnto'dbhUtazceti 7-9 7-6 9-91 10- 116 9-93 9 - 224 hAsyazAntAdbhutaraso 9-17 10 - 175 4-140 hinoti kAryaM vyApnoti hetovinA kAryamuktaM For Private and Personal Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Appendix-B Sc (1) and Bhamaha (as quoted by-Narayanabhatta) dadAtyavarNaH saMprItimivarNo mudamudvahet / kuryAduvarNo draviNaM tataH svaracatuSTayam / / apakhyAtiphalaM dadyAdecaH sukhaphalAvahAH / chanabinduvisargAstu padAdI saMbhavanti no / kSakArastu prayoktavyaH kAvyAdau satphalAvahaH // . I.37-47 yagaNo jalarUpo'yaM dhanakRdragaNo'nalaH / bhayadAhakarastastu gaganaM zrIkaro mataH / bhagaNaH sukhakRt saumyo jo bhAnU rogadAyakaH / vAyavyaH sagaNo datte kSayarUpaM phalaM sadA / / zubhado magaNo bhUmirnagaNo gaurdhanapradaH / devatAvAcizabdAnAM bhadrAdyarthaprakAzinAm / .. zabdAnAM niravadyatvaM kAvyAdau gaNavarNataH // Sc I.58-61 For Private and Personal Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 142 zRGgArArNavacandrikA taduktaM bhAmahenaavarNAt saMpattirbhavati mudivarNAddhanazatAnyuvarNAdakhyAtiH sarabhasamRvarNAdvirahitAt / tathA hyacaH saukhyaM naNarahitAdakSaragaNAt padAdau vinyAsAt bharabahalapUrvavirahitAt / / kaH khogodhazca lakSmI vitarati na yazo ustathA caH sukhaM chH|| "kSaH samRddhi karoti / / anyaistu devatAphalasvarUpANyeSAmuktAnimo bhUmistriguruH zriyaM dizati .."mukhyaguru no ka AyustrilaH // taduktaM bhAmahenaiva devatAvAcakAH zabdA ye ca bhdraadivaackaaH| te sarve naiva nindyAH syulipito gaNato'pi vA // -Commentary of Narayana-bhatta on Vrttaratna kara, pp 4-6 ( Note : As already observed Vijayavarni Amotanandayogin are in close agreement in treatment of Varna-gana-phala-Suddhi.) and their For Private and Personal Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Appendix-B SC II and Kavyamimamsa tyajyate gRhyate zabdo'rtho vA tAvat punaH punaH / yena yAvad ruciH svasya raucikaH sa kavirbhavet // zabda Dambara mAtrArthI vAcikaH kavirucyate / artha vaicitryamAtrArthI so'yamArthaH kavirbhavet // zabdArthayacitrArthI zilpikaH kavirucyate / zabdArtha mRdutAkArI mArdavAnuganAdabhAk // vAcyavAcaka saMbandhi guNadoSavidAM varaH / mahAkavInAM mArgajJo nAnAzAstrArthakovidaH || vivekIti kaviH prokto divyAlaGkArayojane / tatparoM bhUSaNArthIti nAmnA kavirudAhRtaH // iti saptavidhAH proktAH kavayaH kavipuGgavaiH / --SC II-3-8 ( ab ) kAvyakaviH punaraSTadhA / tadyathAracanAkaviH zabdakaviH arthaMkaviH alaGkArakaviH uktikaviH rasakaviH mArgakaviH zAstrArtha kaviriti / ..... ... tridhA ca zabdakavirnAmAkhyAtArtha bhedena / dvidhAlaGkArakaviH zabdArthabhedena / 1. 143 Kavyamimarsa pp 17-19 (Note: Amrtanandayogin and Vijayavarni fully agree in their classification and definition of types of poets. One of them must have borrowed from the other who must have first formulated the seven-fold classification of poets taking probably hints from Rajasekhara's Kavyamimarsa. ) For Private and Personal Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA SC IV Dasarupaka II 3-4 Hero's good 1-2 qualities 6-15 Four types of 3-6 ( ab ) hero 16-26 Sixteen types of 6 ( cd )-7 hero 27-28 Forty-eighttypes of hero 29-32 Four upanaya. 8-9 ( ab ) Three Netpsakas : hayas : 1. Vidusaka 1. Pithamarda (Patakana. 2. Pighamarda yaka ) 3. Vita and 2. Vita and 3. Vidusaka 4. Nagarika 33 Pratinayakas 9 ( cd ) 34-42 Set of eight Spe- 10-14 cial excellences spring from hero's character 43-59 Four types of 15 ( ab ) and 20 ( cd )heroine : 22 ( ab ) (Note : Three types of heroine : 1. Svakiya 1. Sviya (=Svastri, 2. Parakiya Svakiya) For Private and Personal Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Appendix-C 145 3. Anuaha and 2. Anga (=Anyastri, 4, Sadharana Parakiya)and 3. Sadha rana-stri(=Sadharana) 60-66 Three types of 15 (cd)-16 (ab) Sviya 67-71 Three types of 16 ( cd )-17 (Svakiya) Madh ya Nayika 72-30 Three types of 18-19 (Svakiya)Praga Ibha Nayika 81-83 Each of these 20 ( ab ) types of heroine ( Madhya and Pragalbha) may be the earlier or later of the Loves of the husband. 84-102 The heroine may 23 ( cd )-28 occupy eight di fferent relations to her lover (Svadhinapatika, Vasakasajja, etc.) 103-110 Four-fold Vipra. Dasarupaka IV, 50-51(ab) lambha in rela- and 57-68 For Private and Personal Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prgtoraaff tion to types of heroine : 1, Purvanura. (Note : In Dhanarhjaya's ga 2. Mana view, if absence be due to 3. Pravasa and death the love sentiment 4. Karunatmaka cannot be present.) 111-112 Dutis (heroine's 29 messengers) 113-160 Twenty excelle- 30-42 ( ab ) nces of a heroine, beginning with Bhava and ending with Vihrta-the first three are physical, The next seven are inherent characteristics of the heroine, then cime ten graces. For Private and Personal Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Appendix-C SC V Kavyadarsa I 4-5 (ab) Enumeration of 41-42 (ab ) ten Gunas, the ten (Note : The ten Gunas, Pranas (of Kavya) according to Dandi, are the Pranas of Vai. darbha Marga) 6 Definition of Sauku- 69-71 marya 8-9 Definitions (alterna 76-79 tive) of Audarya 11 & 13 Alternative defini 43-44 tions of Slesa 15 Definition of Kanti 85-92 16 Alternative definition Cf Vamana's Kavyalamof Kanti kara-sutravstti (3.1.25) 18 Definition of Prasan 45-46 nata (= Prasada) 20 Definition of Samadhi 93-100 21 Alternative definition of Samadhi 23 Definition of Ojas 80-84 25 Definition of Madhurya 51-68 27 Definition of Artha 73-75 vyakti 29 Definition of Samata 47-30 For Private and Personal Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Cf: and, www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Appendix-C SC (VII) and PRY on Vrttis C. atyanta komalArthAnAM zRGgArarasayoginAm / karuNAkhyarase vAcAM saMdarbhoM vAtha kaizikI || atyanta karkazArthAnAM raudrabIbhatsayoginAm / saMdarbharUpArabhaTI vRttiruktA kavIzvaraiH / / hAsyazAntAdbhutarasopetArthAnAM pRthak pRthak / ISanmRnAM saMdarbhoM bhAratIvRttirucyate // ISatkaThinavAcyAnAM saMdarbhaH sAtvatISyate / bhayAnakena vIreNa rasena saha yoginAm | zRGgArakaruNI loke'tyantakomalatAM gatau / atyanta kaThino raudrabIbhatso rasanAmakau // hAsyaH zAnto'dbhutazceti svalpakomalatAM gatAH / ISatkAThinyasaMpRkto matau vIrabhayAnako // atyartha sukumArArthasaMdarbhA kaizikI matA / atyuddhatArthasaMdarbhA vRttirArabhaTI smRtA // ISanmRdvartha saMdarbhA bhAratI vRttiriSyate / ISatprauDhArthasaMdarbhAsAtvatI vRttiriSyate // For Private and Personal Use Only -VII 4-9 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Appendix-C 149 tatra-atyantasukumArau dvau zRGgAra karuNo mato / atyuddhatarasau raudrabIbhatso parikIrtitau / / hAsya zAntAmRtAH kicitsukumArA: prakItitAH / ISatprauDhau samAkhyAto rasau vIrabhayAnako / / -PRY p. 168 (Karikas:15-18) And Cf : atyantakomalArthArtha'lpaprauDhasaMdarbhalakSaNA / madhyamA kaiziko sarvarasasAdhAraNA matA / / ISanmRdusaMdarbhApyatiprauDhArthagocarA / madhyamArabhaTI sarvarasasAdhAraNA smRtA // -VII 14-15. and:: madhyamArabhaTI tvanyA tathA mdhymkaishikii| vRttI ime ubhe sarvara sasAdhAraNe mate / / mRdvarthe'pyanatiprauDha bandhA mdhymkaishikii| madhyamArabhaTI prauDhe'pyarthe nAtimRdukramA / PRY p. 61 (Karikas 2 3-24) And Cf : zabdagata prasAdamAdhuryAdidazaguNAzritAnAmarthavizeSanirapekSANAMpaidAdirItInAmarthavizeSApekSaviziSTakaizikyAdivRttibhyo bhedo draSTavyaH / -Vijayavarni For Private and Personal Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA and vaidAdirItInAM zabdaguNAzritAnAmarthavizeSanirapekSatayA kevalasaMdarbhasaukumAryaprauDhatvamAtraviSayatvAt kaizikyAdibhyo bhedaH / -Vidyanatha And Cf : asaMyuktamRduvarNabandho'ti mRdusadarbhaH / saMyuktakomalavarNabandha ISanmRdusaMdarbhaH / avikaTa paruSavarNabandha ISatprauDhasaMdarbhaH / -Vijayavarni and saMdarbhasyAtimRdutvamasaMyuktakomalavarNabandhatvam / atiprauDhatvaM prussvrnnvikttbndhtvm| saMyuktamRduvarNeSvISanmRdutvam / avikaTabandhaparuSavarNeSvISatprauDhatvam / --Vidyanatha, For Private and Personal Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Appendix-C SC IX * Kavyadarsa 1 On Arthalamkaras 3(ab) Definition of Kavya 1 (ab) 4 (cd)-5 (a) Cf Rudrata 11-13 8-13 Enumeration of Alankaras 4-7 and Rudrata VII. 11-12 14-15 Kavyadarsa 8, 13 Cf: stang mag alatfag a fanaat zrat sifa: 1 -17-18 and zizumugdhayuvatikAta ratiryaksaMbhrAntahInapAtrANAm / sA kAlAvasthocitaceSTAsu vizeSato ramyA / / ---Rudrata VII-31 23-64 Upam, and its varieties Kavyadarsa 14.65 65-86 Rupaka and its varieties 66-96 87-90 Arthavstti 116-119 91-97 Hetu 235.260 (ab) 98-118 Dipaka 97-115 119-126 Utpreksa 221-234 127-137 Arthantaranyasa 169-179 138-146 Vyatireka 180-198 147-149 Vibhavana 199-204 For Private and Personal Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 152 150-174 Aksepa 175-179 Atisayokti 180-181 Suksma 182-185 Samasokti www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 186-188 Lava 189-191 Krama 192-194 Udatta zRGgArArNavacandrikA 120-168 214-220 260 (cd)-264 205-213 Cf : asyAlaGkArasya anyApadeza iti nAmAntaraM vaktavyam / and anyApadeza ityasyA nAmAnyaccocyate yathA || --Alankarasamgraha V 29 (cd) 265-272 273-274 300-303. For Private and Personal Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Appendix-C SC IX Kavyadarsa I 195-200 Apahnava (= Apahnuti) 304-309 201-202 Preyah 275 (a)-279 203-207 Virodha 333-340 (ab) 208-220 Rasavad 275 (b), 280-292 221-222 Urjasvi 293-294 223-225 Aprastutaprasanisana 340 (cd)-342 226-232 Visesokti 323-329 233-237 Tulyayogita 330-332 238-23 9 Parya yokta 295-297 240-244 Sahokti 351-355 (ab) 245-247 Parivetti 355 (cd)-356 248-249 Samahita 298-299 250-260 Slesa 310-322 261-263 Nidarsana 348-350 264-267 Vyajastuti 343-347 268-270 Asih 357 Cf: 271-273 Samuccaya Rudrata VII 19-29 274-275 Vakrokti (Rudrata X-9 and) Alajakarasangraha V.49 276-279 Anumana Rudrata VII 56-63 For Private and Personal Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 154 zRGgArArNavacandrikA 280-281 Visama 282-283 Avasara 284-285 Prativastupama 286-287 Sara 288-289 Bhrantiman 290-293 Samsaya 294-295 Ekavali 296-297 Parikara 298-300 Parisankhya 301-304 Prasnottara 305-308 Sankara Rudrata VII 47-55 Rudrata VII 103 Rudrata VII 85 (Ubhayanyasa) Rudrata VII 96 Rudrata VIII 87 Rudrata VIII 59-65 Rudrata VII 109-iii Rudrata VII 72-76 Rudrata VII 79-81 Rudrata VII 93-95 Rudrata X 24-29 (Note : As noted elsewhere, the examples ini illustration of various Alari karas are composed by Vijayavarni himself, Vijayavarni's indebtedness to Dandi for the definitions of inost of the Alankaras is indisputable. He seems to have kept in view the definitions of Rudrata when defining a few-Alamkaras. ) For Private and Personal Use Only Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SC X Appendix-c Kavyaprakasa VII On Dosas 2-4 Enumeration of Padadosas Karikas 50-51 40-43 Enumeration of Vakyadosas Karikas 53-55 (ab) 97-100 Enumeration of Arthadosas Karikas 55 (cd)-57 173-176 Sthita-Samarthana Karika 58 177-180 Enumeration of Rasadosas Karikas 60-62 A study of the definitions of the various Dosas, classified into different sets, reveals that Vijayavarni has closely followed Mammata. For Private and Personal Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Appendix-D Scand Alamkarasangraha Chapter I : Chapter I : Varna-gana-suddhi Varna-ganavicara 34-48 (ab) Varna-suddhi 23-36 58-62 Gana-phala Chapter II : Chapter II : Kavyagatasabdarthaniscaya Sabdarthanirnaya 3-7 (ab) Kavibhedah 2-6 (ab) 8 (cd)-41 Caturvidha Vakyarthah 10-35 Chapter III : Chapter III : Rasabhavaniscaya Rasanirnaya The treatment of Rasa, Bhava, Rasa-Samagri, Varieties of Rasa and Bhava in both the works is after the treatment generally described in standard works on poetics with slight variations in a few details and more or less emphasis on a point or two. Thus we find in SC* the description of S'anta-rasa in accordance with the religion and philosophy of the Jainas, whereas in Alamkarasangrahas, it is in accordance with Vedanta, and # Chapter III, 109-112 $ Chapter III, 55-58 (ab) For Private and Personal Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Appendix-D 157 particularly, with S'aiva faith. Sc treats of S'ragara-rasa at great length in all its ramifications whereas Alamkarasangraha treats of it briefly-leaving out some of its main divisions. Chapter IV : Chapter IV : Nayakabhedaniscaya Net;bhedanirnaya The treatment of this topic of the Heroes and the Heroines and their types in both the works is in agreement with Dasarupaka. Chapter V : Dasagunaniscaya Chapter V: Alamkara nirnaya; 4, 6, 9, 13, 15, 2, 5, 6, 3(ab), 7(cd), 18, 21, 23, 25, 27 3 (cd), 8 (ab), 7 (ab), 5 (ab), 6 (ab) Although the treatment of these ten Gunas in both the works is in agreement with the one found in Kavyadarsa, the wording of definitions of a few Gunas in both these works is very striking and leads one to the inference that S'C probably knew Alarkarasangraha: (i) TTTIETETHET CHATTEET Tapi samAdhirucyate sadbhiriti vA lakSaNaM smRtam / / --21 samAdhiranyadharmANAmadhyAsAdarthagauravam / -8 (ab) For Private and Personal Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 155 zRGgArArNavacandrikA (ii) padena vA prasanno'rtho yatra sA vA prasannatA / padaH prasannairyatrArthaH prasAdo'sau pratIyate / -18 (cd) (iii) padye samAsabAhulyaM gadye vA hRdyamucyate / ojo guNaH " "" Song -3 (cd) -23 vAkye samAsabAhulyaM hRdyamojo'bhidhoyate / (iv) saraso yatra zabdazca saraso'rtho'pi jAyate / tanmAdhuryamiti proktaM karNAnanda vidhAyakam / / -25 -7 (ab) saraso yatra zabdArthI mAdhuryaM zrutimodakRt / between Gunas and Rasas For Private and Personal Use Only (v) zabdAnAmabhidheyAnAM guNotkarSo yadrAthavA / tadaudAryaM mataM -5 (ab) zabdArthayorguNotkarSo yatra sA syAdudAratA / Chapter VI: Riti- niscaya Chapter V: Alamakaranirnaya 4 (ab) Four-fold Riti 6-7, 9, 11, 13 15-16 Inherent relation -6 (cd) 1 9, 10, 11, 12 13-14 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Appendix-D Chapter VII: Vitti-niscaya Chapter VIII: Vitti-nirupana The treatment of Vittis in SC is in close agreement with that of PRY whereas that in Alamkarasangraha is in very close agreement with the one in Natyasastra; Chapter IX : Chapter V: Alamkaranirnaya Alamkaranirnaya In the treatment of the Arthalamkaras Vijayavarni and Amotanandayogin are heavily indebted to Danni's Kavyadarsa. Vijayavarni deals with thirty-three Alamkaras as found in Danai's work and in Alamkarasangraha, but, in addition, he treats of fourteen Alamkaras probably in accordance with Rudrata's Kavyalamkara. Chapter X : Chapter VI : Dosagunanirnaya Dosagunanirnaya The treatment of this topic, of Dosas ( and the peculiar circumstances in which they cease to be so ) in both the works is after Mammata's Kavyaprakasa ( Ullasa VII ). For Private and Personal Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Appendix-E pAribhASikANAmanyeSAM ca viziSTAnAM zabdAnAM viziSTasthalasUcikA mAtRkAvarNakrameNAnukramaNI akramam 1061 ajahallakSaNA 217 atizayAbhidhA ( = atizayoktiH ) 9.175.9176-177 atizayopamA 931-32 ati hasitam 370 atItasAdhyagocarAnumAnAlaMkAraH 9278-279 atItAkSepAlaMkAraH 9151-152 atyapakRSTasamuccayaH 9273-274 atyutkRSTasamuccayAlaMkAra: adbhutAkhyarasavadalaMkAraH 9.216-217 adbhutAtizayoktiH 9 179-180 adbhutoSamA 933 - 34 adbhuto rasaH 3.105 adhikapadam 1075 aniyama: ( artha : ) 10 131 anuktavAcyam ( = anabhihita vAcyam) 10.81 anukUla : ( nAyakaH ) 4.18 anucitArtham 10.26 anujJAkSepAlaMkAraH 9158-159 anAgatAkSepAlaMkAraH 9153 - 154 anAdarAkSepAlaMkAraH 9 160- 161 anubhAva: 3.16 anumAnam 9*276 9.272-273 anUDhA ( nAyikA ) 4.50 antya (varti) kriyAdIpakam anuzayAkSepAlaMkAraH 9168 - 169 anukrozAkSepAlaMkAra: 9.167 - 168 For Private and Personal Use Only 9.118 - 119 antyavartikriyApadadIpikAlaMkAraH antyavartiguNapadadIpakAlaMkAraH antyavartidravyapadadIpakAlaMkAraH 9.110 - 111 9*111-112 9*112-113 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Appendix-E antyavatisaMjJApadadIpakAlaMkAraH amaGgalam (azlIlam) 10.19 9113-114 ayuktarUpakam 974-75 anyazabdasaMnidhiH (= zabdAntara- ayuktArthAntaranyAsaH 9.133-134 saMnidhiH, niyAmakaH) 2.37 . arthaH (niyAmakaH) 2.36 anyApadezaH 9.185-186 arthavyakti: 5.27 anyonyopamA 927-28 arthakRtavirodhAlaMkAraH 9.207apahnavaH ( = apahRtiH) 9195 208 apuSTaH (arthaH) 10.101 arthAntaranyAsaH 9.127 apUrvasamAsoktiH 9.185-186 arthAntarAkSepAlaMkAraH 9.171apratotam 1032 172 aprayuktam 1013 arthAntarakavAcakam 10.87 aprazastanidarzanAlaMkAraH arthAlaMkAraH 97 9.263-264 arthAvRttiH 987-88 aprastutArtham 10.83 . alaMkAraH 93 aprastutaprazaMsanam ( = aprastuta avayavarUpakam 970-71 prazaMsA) 9.223,9224-225, avayavirUpakam 9.71-72 9225-226 avahasitam 3.70 asthAnasthapadam ( = apadasthitama) aviruddha kriyAzleSaH 9.255-256 1071 aviruddhazleSa: 9259-260 asthAnasthasamAsam 1073 avasaraH 9282,9283-284 abhavanmatayogam 10.93 avAcakam 10.10 abhAvarUpanirvaya'viSayahetvalaMkAraH avimRSTavidheyAMzam 1028 994-95 azlIlam 1017 abhinnapadazliSTam 9.251-252 / azlolaH (arthaH) 10.119 abhisArikA 4101 asamartham 105 abhUtopamA 947-48 asAdhAraNopamA 946-47 For Private and Personal Use Only Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 162 zRGgArArNavacandrikA asaMbhAvitopamA 948-49 indIvaravarNaH 3.117 asaMmataparArtham 1085 uktaviruddhaH (artha:) 10.127 ahetukaH (= ninimittaH, arthaH) uttamaH (hAsyarasaH) 3.69 10.115 utprekSA 9.119 AkSepaH 2.4 udAttam (alaMkAra:) 9.192 AkSeparUpakam 981-82 uddApano vibhAva: 3.15 AcikhyAsopamA 9.41-42 upanAyakAH 4.29 AdivatikriyApadadopakAlaMkAraH upamA 923 9.100-101 upamApahnavaH 9.200 AdivartiguNapadadIpakAlaMkAraH upamArUpakam 979-80 9101-102 upamAzleSa: 9260-261. AdivatijAtipadadoravAlaMkAraH 999-100 upahataluptavisargam 10.44 AdivatidravyapadadIpaka laMkAraH upahasitam 370 9.102-103 upAyAkSepAlaMkAraH 9.165-166 AvitisaMjJApadadIpakAlaMkAraH ubhayavyatirekAlaMkAraH 9.140 9103-104 AdhikyopetabhedalakSaNavyati. ubhayAvRttiH 989-90 rekAlaMkAraH 9.143-144 UrjasvinAma laMkAraH 9.221, ArabhaTo 75 9222-223 ArthaH (kaviH) 24 eka vyatirekAlaMkAraH 9.139Alambano vibhAvaH 3.15 a vRttiH (alakAraH) 987 ekArthadIpakam 9.117-118 AzI: (alakAraH) 9.268, ekAvalI 9.294,9.295-296 9.269-270,95270-271 aizvaryamahattvodAttAlaMkAraH AzIrvacanAkSepAlaMkAraH 9.194-195 9.161-162 ojaH 5.23 For Private and Personal Use Only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Appendix-E 163 aucityam (niyAmakaH) 238 kaSTakalpanA (rasadoSaH) audAryam 4.41,5:8-9,531 | 10.191-192 audAryam (alaMkAraH) 4.135 kAntiH 4.127,515.5.16 gabhitam 1051 kAraNAkSepAlaMkAraH 9.156-157 gAmbhIryam 4.40 kAraNAntarakalpanAvibhAvanA guNaH 2.12 9.148-149 gaNavaikalyavizeSoktiH 9227- kAryakAraNasahajanmakathanasahoktiH 228 9244-245 guNasahabhAvakathanasahoktiH kAryAkSepAlaMkAraH 9.157-158 9.241-242 kAlaH ( niyAmakaH ) 2.35 guNASTakam 4.35 kilakiJcitam 4.147 goDo rItiH 69 kuTTamitam 4.153 gauNo'rthaH 222 kaizikI 7deg4 gauravarNaH 3.121 kramaH ( alaMkAraH ) 9.189 grAmyam 10.15 9.190-191,9.191-192 grAmyaH (arthaH) 10.109 kriyA 2.11 kathitapadam 1057 kriyAvaikalyavizeSoktiH kaniSThA (madhyA) 481 9.229-230 karuNAkhyarasaH 374 kriyAsahabhAvakathanasahoktiH karuNAkhyarasavadalaMkAraH 9.213 9.242-243 214 kriyaikA abhinnazleSaH 9254-255 karuNAtmakaH (vipralambhazRMgAraH) kliSTam 10.23 4107 khaNDatA 4.99 kalahAntaritA 4.91 cakSuHprItiH ( = nayanaprItiH, kaSAyavarNaH 3.119 avasthA) 3.44 kaSTaH (arthaH) 10 103 caTupamA 944-45 For Private and Personal Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 164 ceSTAdi: ( niyAmaka:) 241 ceSTAprakAzanaleza laMkAraH zRGgArArNavacandrikA tasaMskRti 10-12 jaghanyaH ( hAsyarasaH ) 3.69 jahatyajahatI lakSaNA 2019 jahallakSaNA 215 jAgara : ( avasthA ) 350 jAti: 2*11,915 jAtivaikalyavizeSoktiH www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 9.188 - 189 9-228-229 jugupsAkaram ( azlIlam ) 10.20 jJApaka hetvalaMkAraH 9.97-98 jyeSThA (madhyA) 4.81 tanutA (abasthA ) 3.52 tattvAkhyAnopamA 9deg45-46 tattvApahRtirUpakam 984-85 tulyayogaH (= tulyayogitA ) 9.233,9*234 tejaH 4.36 tyaktapunaH svIkRtaH 10-139 pAnAzA: ( avasthA ) 356 dakSiNa: ( nAyakaH ) 4.24 dayAvIra: 387 dAnavIra : 387 dAnavIrarasAkhyarasavadalaMkAraH dIpakam 9.98 dIpti: 4129 duSkramaH 10.111 9.211-212 dUtyaH 4111 deza: ( niyAmakaH ) 2040 dravyam (mukhyArthaH) 212 dravyavaikalyavizeSoktiH 9.230- 231 drAkSApAkaH 86 dharmavIrarasAkhyara savadalaMkAra: 9.212-213 dharmAkSapAlaMkAraH 9.154 - 155, 9.173-174 dharmopamA 924-25 dharmyAkSipAlaMkAraH 9deg155-156 dhIralalita: 4.9 dhIrazAntaH 4.11 dhIrAdhIrApragalbhA 479 dhIrodAttaH 4*7 dhIroddhataH 4*13 dhUmravarNaH 3122 For Private and Personal Use Only dhRSTa: ( nAyakaH ) 4.22 dhairyam 4 137 saniH 224 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Appendix-E mandiH 3.123 paJcaparameSThina: 3.110 nAgarikaH 4.32 patatprakarSam 1095 nAyakaH 45 padadoSAH 104 nAyikA 444 padAvRttiH 988-89 nAlikerapAkaH 87 parakIyA (nAyikA) 452-454 nidarzanam 9.261 parabrahma (adhidevatA) 3.125 nindAparatulyayogitA9237-238 paravazAkSepAlaMkAraH 9.164-165 nindAstutiH 9.186,9.187- parikaraH 9296,9297-298 188 parisaMkhyA 9298,9299-300, nindopamA 9:39-40 9.300-301 niyamaniSedhazleSaH 9258-259 parivRttiH 9245 niyamopamA 9-29-30 paryAyoktam 9.238,9239-240 niyAmakAH 229 pAkaH 85 nirarthakam 108 pAJcAlI rItiH 6.11 nirNayopamA 9.36-37, pIThamardaH 4.31 9293-294 punaruktaH (arthaH) 10.117 nivartyakArakaviSayahetvalaMkAraH pUrvAnurAgaH 4.105 9.93-94 prakaraNam (niyAmakaH) 2.36 nizcaya (nayaH) 3.110 pragalbhatA 4.65.4.133 nizcayAtizayoktiH 9.178-179 pragalbhA adhIrA 477 nizcayAntaH 9293-294 pragalbhA dhorA 474 nolajImUtasaMnibhaH 3.193 pratikUlagrahaH (rasadoSaH) netRguNAH 4.4 10192-193 neyArtham 1021 pratikUlavarNam 10.69 nyUnapadam 1055 pratinAyakAH 4.33 For Private and Personal Use Only Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 263 zRGgArArNavacandrikA prativastUpamA 954-55, buddhimahattvodAttAlaMkAraH 9284,9285-286 9.193-194 pratiSedhopamA 9043-44 bhagnaprakramam 1089 pratIyamAnasAdRzyabhedamAtravyati- bhayAnakarasaH 3.94 rekAlaMkAraH 9.142-143 bhayAnakAkhyarasavadalaMkAraH pratIyamAnA (utprekSA) 9.121 9217-218 prabhutvAkSepAlaMkAraH 9.159-160 / bhAratI 7.6 pravAsaH 4.106 bhAvaH 4.118 prazastanidarzanAlaMkAraH 9.262 bhAvAH 3.12 bhAvAbhAsaH 10.184 bhAvisAdhyagocarAnumAnAlaMkAraH prazaMsopamA 940-41 9.279-280 praznottarAlaMkAraH 9.301 bhrAntimadalaMkAraH 9.289-290 prasannatA 5.18 prasiddhiviruddhaH (artha:) 10 123 bhrAntimAn 9288 bhinnapadazliSTam 9.252-253 prasiddhihatam 1059 bhinnAbhinnavizeSaNasamAsoktiH prApyaviSayakAraka hetvalaMkAraH 9184-185 996-97 bhUSaNArthI 27 preyo'laMkAraH 9.201, madhyamaH (hAsyarasaH) 3.69 9.202-203 madhyamA ArabhaTI 7.15 proSitabhartRkA 497 madhyamA kaizikI 714 bahUpamA 949-50 madhyA (nAyikA) 4.63 bibvokaH 4.155 madhyA adhIrA 470 bIbhatsarasaH 3.99 madhyA dhIrA 4.68 bIbhatsAkhyarasavadalaMkAraH manaHsaktiH (avasthA) 3.46 9214-215 maraNam (avasthA) 3.62 For Private and Personal Use Only Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Appendix-E mahAkAlaH 3.122 madhyavatikriyApadadopakAlaMkAraH 9.105-106 madhyavartiguNapadadIpakAlaMkAraH 9.106-107 madhyavartijAtipadadIpakAlaMkAraH 9104-105 madhyavartidravyapadadIpakAlaMkAraH 9.107-108 mavyavatisaMjJApadadopakAlaMkAraH 9.108-109 mAdhuryam 4.38,4131,525 mAnaH 4.106 mArdavAnuganAdabhAk 25 mAlAdIpakam 9.114-115 mAlopamA 9.51-52 mukhyo'rthaH 2.10 mugdhA (nAyikA) 461 mUrchA (avasthA) 3.60 moTTAyitam 4.149,4150 mohaH (avasthA) 3.58 mohopamA 9.34-35, 9289-290 yatnAkSepAlaMkAraH 9.163-164 yuktarUpakam 973-74 yuktAyuktArthAntaranyAsaH 9.135-136 yuktArthAntaranyAsaH 9.134-135 yuddhavIra: 3.87 yuddhavIrarasAkhyarasavadalaMkAraH 9210-211 raktavarNaH 3.120 rasa: 3.5 rasavicyutam( = rasacyutam)1077 rasavAn (= rasavad) alaMkAraH 9.208 rasAbhAsa: 10.181 rItiH 63 rudraH (adhidevatA) 3.120 rUpakam 965 roSAkSepAlaMkAra: 9.166-167 raucikaH (kaviH) 23 raudrarasaH 3.80 raudrAkhyarasavadalaMkAraH 9218-219 lakSaNA 2.13 lalitam 4.42,4157 lavaH 9.186 lATo vRttiH ( = rItiH) 6.13 liGgam (niyAmakaH) 2.37 lIlA 4139 vakroktiH 9274,9.275-276 For Private and Personal Use Only Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 168 zRGgArArNavacandrikA vacogopanalezAlaMkAraH vipralabdhA 4.93 9.187-188 vipralambhazRGgAra: 4.104 vartamAnasAdhyagocarAnumAnA- vipralambhazRGgArarasaH 3.40 laMkAraH 9.277-278 vibhAvaH 3.14 vartamAnAkSepAlaMkAraH 9.152-153 vibhAvanA 9.147 vastUpamA 9.25-26 vibhramaH 4.145 vAkyArthopamA (ekevazabdA) virahotkaNThitA 4.95 952-53 viruddhakriyAzleSa: 9.256-257 vAkyArthopamA ( anekevazabdA) viruddhamatikRt 10.30 953-54 vAcikaH (kaviH) 24 virodhopamA 942-43 vAcyotprekSA 9.121,9:125- vilAsaH 4.37,4.141 126,9.126-127 viparyayArthAntaranyAsaH9.136-137 vAsakasajjikA 489 viparyAsopamA 926-27 vAsudevaH 3.117 viruddharUpakam 977-78 vikAryaviSayakArakhetvalaMkAraH viruddhArthadIpakam 9.115-116 9.95-96 virodhakaH (= virodhaH) 9203 vikriyopamA 950-51 virodhAtizayokti: 9.179-180 vighnarAja: 3.118 virodhitA (=virodhaH, vicchittiH 4.143 niyAmakaH) 2.33 viTaH 4.32 vivekI (kaviH) 27 vidUSakaH 4.30 vizeSaparivRttaH (arthaH) 10133 vidhAtA (adhidevatA) 3.124 vizeSasthArthAntaranyAsaH vidhuprabandhaH 128 9130-131 vidhyanuvAdavivRttaH (arthaH) 10.137 vizeSoktiH 9226 vidyAviruddhaH (arthaH) 10.125 vizvavyApinAmArthAntaranyAsaH viprayogaH (niyAmakaH) 2'32 9.128-129 For Private and Personal Use Only Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Appendix-E viSamaM rUpakam 975-76 vyAjastutyalaMkAraH 9.265-266 viSamaH 9280 voDAkaram (azlIlam) 10.18 viSayApahnavAlaMkAraH 9.199-200 zaktiH (= sAmarthyam, viSayadveSakaH (viSayadveSaH, avasthA) niyAmakaH) 2.3 3.54 zaThaH (nAyakaH) 4.20 visadRzorthaparivRttiH 9247-248 zatamanyuH 3.121 visaMdhi 10.64 zabdakRtavirodhaH 9204-205 vihasitam 3.70 zabdAlaMkRtayaH 95 vIrarasaH 3.86 zAntarasaH 3.109 vihRtam 4159 zAntarasAkhyarasavadalaMkAraH vRttiH 73 9.219-220 vaidarbhI rItiH 67 zAntijinaH 9.212 vyaktagUDhottarapraznottarAlaMkAraH zilpikaH (kaviH) 25 9.304-305 zRGgArarasaH 38 vyaktapraznagUDhottarAlaMkAraH zRGgArAkhtharasavadalaMkAraH 9.303-304 9.209-210 vyaktapraznottarAlaMkAraH 9302-303 zRGgArArNavacandrikA 122 vyaktiH (niyAmakaH) 2.39 zobhA 439,4125 vyatirekaH 9.138 zliSTam 9.250 vyatirekarUpakam 980-81 zrAddhadevaH 3.119 vyabhicAribhAvaH 3.19 zrutikaTu 107 vyarthIkRtaH 10.113 zliSTavyAjastutiH 9266-267 vyavahAra (nayaH) 3110 zliSTAkSepAlaMkAraH 9.169-170 vyastarUpakam 9.67-68 zliSTArthadIpakam 9.116-117 vyAhataH (arthaH) 10.107 zliSTArthAntaranyAsaH 9.131-132 vyAjastutiH 9.264 zleSaH 5.11,513 For Private and Personal Use Only Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 170 zleSopamA 9.37-38 saMyogaH ( niyAmaka: ) 2.32 saMzaya: ( alaMkAra :) 9290, www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA 9*291-292,9*292-293, 9.293 - 294 saMzayAkSepAlaMkAraH 9170 - 171 saMzayAtizayoktiH 9 177-178 saMzayopamA 935-36,9293 saMkIrNam 1053 saMkalpa: ( avasthA ) 3deg48 sajAtivyatirekAlaMkAraH 294 sakalarUpakam 9.69-70 saMkara: 9 305,9306-307, 9-307 - 308 9-146-147 saMcAribhAvAH (trayastriMzat ) 3.22 sattvam 3 17 saMtAnopamA 938-39 saMdigdham 1024 saMdigdha: ( artha : ) 10 105 sadRzavyatirekAlaMkAraH 9-144 145,9145-146 sadRzArthaparivRttiH 9246-247 niyama : (artha) 10 129 saniyamazleSaH 9257 - 258, 9.300-301 samatA ( = sAmyakam ) 5.29 samastarUpakam 9-66-67 samastavyasta rUpakam 9.68-69 samAdhAnarUpakam 982-83 samAdhiH 5 20, 5deg21 samAna vizeSaNabhinnavizeSya samAsoktiH 9.183-184 samAptapunarAttam 10*79 samAsoktiH 9.182 samAhitam 9248 samuccayaH 9271 samuccayopamA 9-30-31 saMbhoga (zRGgAra) rasaH 3.37 savizeSaNarUpakam 9 76-77 sahacara bhinnaH 10141 sahetubhyatirekAlaMkAraH 9 142-143 sahoktiH 9240, 9 243 sAkAGkSa: ( arthaH ) 10 121 sAkSepavyatirekAlaMkAraH 9.141 142 sAcivyAkSepAlaMkAraH 9.162 sAtvatI 77 sAtvikASTakam 3.18 For Private and Personal Use Only 163 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Appendix-E 171 sAtvikobhAvaH 3.17 sAdhAraNA (nAyikA) 4.57 sAmAnyavyatyayaH ( = avizeSa parivRttaH) 10.135 sArAlaMkRtiH (= sArAlaMkAraH) 9286,9287-288 sAhacaryam (niyAmakaH) 234 sudhAdhavalavarNaH 3.118 sUkSmaH 9.180,9.181-182 saukumAryam 5.6 stutiparatulyayogitA 9.235-236 sthAyibhAvaH 33 sphaTikavarNabhAka 3 125 smitam 3.69 sthiratvam (= sthairyam) 4.39 syAdvAdaH 3.111,1095 svakIyA (= svIyA, nAyikA) 4.48 svabhAvavibhAvanA 9.149-150 svabhAvoktiH 9.14 svarAdiH (niyAmakaH) 240 svarUpApahnavAlaMkAra: 9.196-197 svazabdagrahaNam (rasadoSaH) 10.187 svAdhonapatikA 487 hatavRttam 1046 hasitam 3.69 hAvaH 4.121 hAsyarasaH 3.64 hAsyAkhyarasavadalaMkAraH 9215 216 hetuH 9.91,992 heturUpakam 978-79 hetuvizeSoktiH 9231-232 hetUpamA 956-57 hetvAkSepAlaMkAraH 9.172-173 hemavarNaH 3.124 helA 4.123 For Private and Personal Use Only Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Appendix-F REFERENCES 1. Alamkarasamgraha of Amotanandayogin - The Adyar Library, Adyar, 1949 2. Alankarasangraha by Amstanandayogin - Sri Venkatesvara Oriental Institute, Tirupati, 1950 3. Candraloka of Jayadeva - The Gujarati Printing Press, Bombay, 1923 4. Dasarupaka of Dhananjaya - Nirnaya-Sagar Edition, Bombay, 1941 5. Kavyadarsa of Dandin - Bhandarkar Oriental Research Institute, Poona, 1938 6. Kavyamimamsa of Ra jasekhara - Oriental Institute, Baroda, 1934 7. Kavyaprakasa of Mammta - Rajasthan Oriental Research Institute, Jodhpur, 1959. 8. Kavya lankara of Bhamaha - Kashi Sanskrit Series, Benares, 1928 For Private and Personal Use Only Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10. doSaguNanirNayaH 173 9. Kavyalankara of Rudrata - Kavyarnala 2, Nirnaya-Sagar edition, 1909 10. Kavyalaikarasutravstti of Vamana - Published by Atmaram and Sons, Delhi, 1954 11. Natyasastra of Bharatamuni - Oriental Institute, Baroda, 1956. 12. Prataprudrayasobhusana of Vidyanatha - Bombay Sanskrit and Prakrit Series, No. LXV 1909 13. Sarasvatikanthabharana by Bhojadeva - Kavyamala 94, Nirnaya Sagar edition, Bombay, 1934 14. Vittaratnakara by Kedarabhatta, . - Nirnaya Sagar edition, 1908. 15. A History of Sanskrit Literature-A. B. Keith, 1928 16. History of Classical Sanskrit Literature - M. Krishnamachariar, Madras, 1937. 17. The Sanskrit Drama--A.B Keith, 1964. 18. The Number of Rasas--V. Raghavan The Adyar Library, Adyar, 1940. 19. Studies on Some Concepts of the Alankarasastra - V. Raghavan - The Adyar Library, Adyar, 1942. For Private and Personal Use Only Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zRGgArArNavacandrikA 20. Jaina Siddhanta Bhaskara, Vol. XXIII, Part I December 1963 - PP. 18-29 - Dr. Nemichandra Shastri's article - Do Alamkara Granthon ki Pandulipiyan 21. Prasasti-Sangraha, (PP 73-78) edited by Pt. K. Bhujabali Sastri, Arrah, 1942 For Private and Personal Use Only Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuddhipatram pR0 paM0 22 5 26 18 28 15 43 17 52 9 64 13 68 20 86 21 107 16 107 19 109 2 109 22 evaM paThitavyam sAjahallakSaNetarA sAttvikASTakam viniSkAsitAH zRGgArAkhparase lubdhA dhIroddhatA // 38 // zobhA yA guNotkarSA bIbhatsa niSpA sudhAsUtirneyaM tantravidayaM taddhi paryAyoktaM asaMmatArArthaM ityamataparArthavyarthIkRto [TippaNI : atra 107 tamasya zlokasya mAtakAyAmeva truTitaM dvitIyArdham "vyAhano'rthaH sa uktaH syAttattvanizcayakovidaH" iti pUraNoyam ityahaM manye / ] nIrajAdipravartanam 117 12 For Private and Personal Use Only Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir MANIKACHANDRA D. J. GRANTHAMALA * The Serial Numbers marked with asterisk are out of print. *1. Laghiyastraya-adi-samgrahah : This vol. contains four small works : 1) Laghiyastrayam of Akalankadeva (c. 7th century A. D.), a small Prakarana dealing with pramana, naya and pravacana. Akalanka is an eminent logician who deserves to be remembered His works are along with Dharmakirti and others. very important for a student of Indian logic. Here the text is presented with the Sk. commentary of Abhayacandrasuri. 2) Svarupasambodhana attributed to Akalauka, a short yet brilliant exposition of atman in 25 verses. 3-4) Laghu-Sarvajna-siddhih and Brhat-Sarvajnasiddhih of Anantakirti. These two texts discuss. the Jaina doctrine of Sarvajnata. Edited with some introductory notes in Sk. on Akalanka, Abhayacandra and Anantakirti by PT. KALLAPPA BHARAMAPPA NITAVE, Bombay Samvata 1972, Crown pp. 8-204, Price As. 6/-. *2. Sagara-dharmamrtam of Asadhara : Asadhara is a voluminous writer of the 13th century A. D., with many Sanskrit works on different subjects to his credit. This is the first part of his Dharmamita with his own commentary in Sk. dealing with the duties of a layman. PT. NATHURAM PREMI, adds an introductory note on Asadhara and his works. Ed. by PT. MANOHARLAL, Bombay Samvat 1972, Crown pp. 8-246, Price As. 8/-. For Private and Personal Use Only Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 2 ) : *3. Vikrantakauravam or Sulocananasakam of Hastimalla (A.D. 13th century): A Sanskrit drama in six acts. Ed. with an introductory note on Hastimalla and his works by PT. MANOHARLAL, Bombay Samvat 1972, Crown pp. 4-164, Price As. 61-. *4. Parsvanatha-caritam of Vadirajasuri : Vadiraja was an eminent poet and logician of the 10th century A. D. This is a biography of the 23rd Tirthankara in Sanskrit extending over 12 cantos. Edited with an introductory note on Vadiraja and his works by PT. MANOHARLAL, Bombay Samvat 1973, Crown pp. 18198, Price As. 8/ *5. Maithilikalyanam or Sitanatakam of Hastimalla : A Sk. drama in 5 acts, see No. 3 above. Ed. with an introductory note on Hastimalla and his works by PT. MANOHARLAL, Bombay Samvat 1973. Crown pp. 4-96, Price As, 41-. 46. Aradhanasara of Devasena : A Prakrit work dealing with religio-didactic topics. Prakrit text with the Sk. commentary of Ratnakirtideva, edited by PT, MANOHARLAL, Bombay Saivat 1973, Crown pp. 128. Price As. 4/6. *7. Jinadattacaritam of Gunabhadra : A Sk. poem in 9 cantos dealing with the life of Jinadatta, edited by PT. MANOHALAL, Bombay samvat 1973, Crown pp. 96, Price As. 5/-. 8. Pradyumnacarita of Mahasenacarya : A Sk. poem in 14 cantos dealing with the life of Pradyumna. It is composed in a dignified style. Edited by For Private and Personal Use Only Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (3) PTS. MANOHARLAL and RAMPRASAD, Bombay Samvat 1973, Crown pp. 230, Price As. 8/-. 9. Caritrasara of Camundaraya : It deals with the rules of conduct for a house-holder and a monk. Edited by PT. INDRALAL and UDAYALAL, Bombay Samvat 1974, Crown pp. 103, Price As. 6/-. *10. Pramananirnaya of Vadiraja : A manual of logic discussing specially the nature of Pramanas. Edited by PTS. INDRALAL and KHUBCHAND, Bombay Samvat 1974, Crown pp. 80, Price As. 5-. *ll. Acara sara of Viranandi : A Sk. text dealing with Darsana, Jnana etc. Edited by PTS. INDRALAL and MANOHARLAL, Bombay Samvat 1974, Crown pp. 2-98, Price As, 6/ *12. Trilokasara of Nemichandra : An important Prakrit text on Jaina cosmography published here with the Sk, commentary of Madhavacandra, Pt. Premi has written a critical note on Nemicandra and Madhavacandra in the Introduction. Edited with an index of Gathas by PT. MANOHARLAL, Bombay Samvat 1975, Crown pp. 10-405-20, Price Rs. 1/12/-. *13. Tattvanusasana-adi-sangrahah : This vol. contains the following works. 1) Tattvanusasana of Nagasena. 2) Istopadesa of Pujyapada with the Sk. commentary of Asadhara. 3) Nitisara of Indranandi. 4) Moksapancasika. 5) Srutavatara of Indranandi. 6) Adhyatmatarangini of Somadeva. 7) Brhat-pancanamaskara or Patrakesari-stotra of Patrakesari with a Sk. commentary. 8) Adhyatmastaka of Vadiraja. 9) Dua For Private and Personal Use Only Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 4 ) trimsika of Amitagati. 10) Vairagyamanimala of Sricandra. 11) Tattvasara (in Prakrit) of Devasena. 12) Srutaskandha (in Prakrit) of Brahma Hemacandra. 13) Dhadasi-gatha in Prakrit with Sk. chaya. 14) Jnanosara of Padmasimha, Prakrit text and Sk. chaya. PT. PREMI has added short critical notes on these authors and their works. Edited by PT. MANOHARLAL, Bombay Samvat 1975, Crown pp. 4-176, Price As. 14/-. *14. Anagara-dharmamrta of Asadhara : Second part of the Dharmamrta dealing with the rules about the life of a monk. Text and author's own commentary. Edited with verse and quotation Indices by PIS. BANSIDHAR and MANOHARLAL, Bombay Samvat 1976, Crown pp. 692-35, Price Rs. 3/8/-. *15. Yuktyanusasana of Samantabhadra : A logical Stotra which has weilded great influence on later authors like Siddhasena, Hemacandra etc. Text published with an equally important commentary of Vidyananda. There is an introductory note on Vidyananda by PT. PREMI. Ed. by Prs. INDRALAL and SHRILAL, Bombay Samvat 1977, Crown pp. 6-182, Price As. 13/. *16. Nayacakra-adi-samgraha : This vol. contains the following texts. 1) Laghu-Nayacakra of Devasena, Prakrit text with Sk. chaya. 2) Nayacakra of Devasena, Prakrit text and Sk. chaya. 3) Alapapaddhati of Devasena. There is an introductory note in Hindi on Devasena and his Nayacakra by PT. PREMI. Edited by PT. BANSIDHARA with Indices, Bombay Samvat 1977, Crown pp. 42-148, Price As. 15/-. For Private and Personal Use Only Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 5 ) *17. Satprabhrtadi-samgraha : This vol. contains the following Prakrit works of Kundakunda of venerable authority and antiquity. 1) Darsana-prabhrta, 2) Caritra-prabhrta, 3) Sutra-prabhita, 4) Bodha-prabhita, 5) Bhava-prabhita, 6) Moksa-prabhita, 7) Linga-prabhita, 8) Sila-prabhsta, 9) Rayana sara and 10) Dvadasanupreksa. The first six are published with the Sk. coinmentary of Srutasagara and the last four with the Sk. chaya only. There is an introduction in Hindi by PT. PREMI who adds some critical information about Kundakunda, Srutasagara and their works. Edited with an Index of verses etc. by PT. PANNALAL SONI, Bombay Samvat 1977, Crown pp. 12-442-32, Price Rs. 3). *18. Prayascittadi-samgraha : The following texts are included in this volume. 1) Chedapinda of Indranandi Yogindra, Prakrit text and Sk. chaya. 2) Chedasastra or Chedanavati, Prakrit text and Sk. chaya and notes. 3) Prayascitta-culika of Gurudasa, Sk. text with the commentary of Nandiguru. 4) Prayascittagrantha in Sk. verses by Bhatlakalanka. There is a critical introductory note in Hindi by PT. PREMI. Edited by PT. PANNALAL SONI, Bombay Samvat 1978, Crown pp. 16-172-12, Price Rs. 1/2/-. *19. Mulacara of Vattakera, part I: An ancient Prakrit text in Jaina Sauraseni, Published with Sk. chaya and Vasunandi's Sk. commentary. A highly valuable text for students of Prakrit and ancient Indian monastic life. Edited by PTS. PANNALAL, GAJADHARALAL and SHRILAL, Bombay Samvat 1977, Crown pp. 516, Price Rs. 2/4/-. For Private and Personal Use Only Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 20. Bhavasamgraha-adih : This vol. contains the following works. 1) Bhavasamgraha of Devasena, Prakrit text and Sk. chaya. 2) Bhavasamgraha in Sk. verse of Vamadeva Pandita. 3) Bhava-tribhangi or Bhavasamgraha of Srutamuni, Prakrit text and Sk. chaya. 4) Asravatribhngi of Srutamuni, Prakrit text and Sk. chaya. There is a Hindi Introduction with critical remarks on these texts by PT. PREMI. Edited with an Index of verses by PT. PANNALAL SONI, Bombay Samvat 1978, Crown pp. 8-284-28, Price Rs. 2/4/-. 21. Siddhantasara-adi-Sargraha : This vol. contains some twentyfive texts. 1) Siddhantasara of Jinacandra, Prakrit text, Sk. chaya and the commentary of Jnanabhusana. 2)- Yogasara of Yogicandra, Apabhramba text with Sk. chaya. 3) Kallanaloyana of Ajitabrahma, Prakrit text with Sk. chaya. 4) Amitasiti of Yogindradeva, a didactic work in Sanskrit. 5) Ratnamala of Sivakoti. 6) Sastrasasasamuccaya of Maghanandi, a Sutra work divided in four lessons. Arhatpravacanam of Prabhacandra, a Sutra work in five lessons. 8) Aptasvarupam, a discourse on the nature of divinity. 9) Jnanalocanastotra of Vadiraja (Pomarajasuta). 10) Samavasaranastotra of Visnusena. 11) Sarvajnastavana of Jayanandasuri. 12) Parsvanathasamasya-stotra. 13) Citrabandhastotra of Gunabhadra. 14) Maharsi-stotra (of Asadhara). 15) Parsvanathastotra or Laksmi stotra with Sk. commentary. 16) Neminatha stotra in which are used only two letters viz. n & m. 17) Sankhadevastaka of Bhanukirti. 18) Nijatmastaka of Yogindradeva in Prakrit. 19) Tattvabhavana For Private and Personal Use Only Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 7 ) or Samayika-patha of Amitagati. 20) Dharmarasayana of Padmanandi. Prakrit text and Sk. chaya. 21) Sarasamuccaya of Kulabhadra. 22) Amgapannatti of Subhacandra. Prakrit text and Sk. chaya. 23) Srutavatara of Vibudha Sridhara. 24) Salakaniksepananiskasana-vivaranam. 25) Kalyanamala of Asadhara. Pg. PREMI has added critical notes in the Introduction on some of these authors. Edited by PT. PANNALAL SONI. Bombay Samvat 1979 Crown pp. 32-324, Price Rs. 1/8-. *22. Nitivakyamrtam of Somadeva: An important text on Indian Polity, next only to Kautilya-Arthasastra. The Sutras are published here along with a Sanskrit commentary. There is a critical Introduction by PREMI comparing this work with Arthasastra. Edited by PT. PANNALAL SONI, Bombay Samvat 1979, Crown pp. 34-426, Price Rs. 1/12/-. *23. Mulacara of Vattakera, part II: Prakrit text, Sk. chaya and the commentary of Vasunandi, see No. 19 above. Bombay Samvat 1980, Crown pp. 332, Price Rs. 1/8/-. 24. Ratnakarandaka-sravakacara of Samantabhadra With the Sanskrit commentary of Prabhacandra. There is an exhaustive Hindi Introduction by PT. JUGAL KISHORE MUKTHAR, extending over more than pp. 300, dealing with the various topics about Samantabhadra and his works. Bombay Samvat 1982, Crown pp. 2-84252-114, Price Rs. 2/-. For Private and Personal Use Only Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (8) 25, Pancasamgrabah of Amitagati : A good compendium in Sanskrit of the contents of Gammatasara. Edited with a note on the author and his works by PT. DARBARILAL. Bombay 1927, Crown pp. 8-240, Price As. 13/-. 26. Latisamhita of Rajamalla : It deals with the duties of a layman and its author was a contemporary of Akbar to whom references are found in his compositions. There is an exhaustive Introduction in Hindi by PT. JUGALKISHORE. Edited by PT. DARBARILAL, Bombay Samvat 1948, Crown pp. 24-136, Price As 8!-. 27. Purudevacampu of Arhaddasa: A Campu work in Sanskrit written in a high-flown style. Edited with notes by Pr. JINADASA, Bombay Samvat 1985, Crown pp. 4-206, Price As. 12/-. 28. Jaina-Silalekha-samgraha : It is a handy volume living the Devanagari version of Epigraphia Carnatica II (Revised ed.) with Introduction, Indices etc. by PROF. HIRALAL JAIN, Bombay 1928, Crown pp. 16-164-428-40, Price Rs. 2/8-. 29-30-31. Padmacarita of Ravisena : This is the Jaina recension of Rama's story and as such indispensable to the students of Indian epic literature. It was finished in A. D. 676, and it has close similarities with Paumcariu of Vimala (beginning of the Christian era). Edited by PT, DARBARILAL, Bombay Samvat 1985, vol. i, pp. 8-512 : vol. ii, pp. 8-436 ; vol. iii, pp. 8-446, Thus pp. about 1400 in all, Price Rs. 4/8/-. For Private and Personal Use Only Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 9 ) 32-33. Harivarasa-purana of Jinasena I : This is the Jaina recension of the Ktsna legend. These two volumes are very useful to those interested in Indian epics. It was composed in A, D. 783 by Jinasena of the Punnata-samgha. There is a Hindi Introduction by PT. PREMIJI. Edited by PT. DARBARILAL, Bombay 1930, vol. i and ii, pp. 48-12-806, Price Rs. 3/8/-. 34. Nitivakyamrtam, a supplement to No. 22 above : This gives the missing portion of the Sanskrit commentary, Bombay Samvat 1989, Crown pp. 4-76, Price As. 41-. 35. Jambusvami-caritam and Adhyatma-kamalamartanda of Rajamalla : See No. 26 above. Edited with an Introduction in Hindi by Pr.JAGADISHCHANDRA, M. A., Bombay Samvat 1993, Crown pp. 18-264-4, Price Rs. 1/8/. 36. Trisasti-smrti-sastra of Asadhara : Sanskrit text and Marathi rendering. Edited by PT. MOTILAL HIRACHANDA, Bombay 1937, Crown pp. 2-8-166, Price As. 8/-, 37. Mahapurana of Puspadanta, Vol. I Adipurana (Samdhis 1-37) : A Jaina Epic in Apabhramsa of the 10th century A. D. Apabhraisa Text, Variants, explanatory Notes of Prabhacandra. A model edition of an Apabhramsa text, Critically edited with an Introduction and Notes in English by DR. P. L. VAIDYA, M. A., D. Litt., Bombay 1937, Royal 8vo pp. 42-672, Price Rs. 10/ For Private and Personal Use Only Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 10 ) 37 (a). Ramayana portion separately issued, Price Rs. 2.50. 38. Nyayakumudacandra of Prabhacandra Vol. I: This is an important Nyaya work, being an exhaustive commentary on Akalanka's Laghiyastrayam with Vivsti (see No. 1 above). The text of the commentary is very ably edited with critical and comparative foot-notes by PT. MAHENDRAKUMARA. There is a learned Hindi Introduction exhaustively dealing with Akalarika, Prabhacandra, their dates and works etc. written by Pt. KAILASCHANDRA. A model edition of a Nyaya text. Bombay 1938, Royal 8 vo. pp. 20-126-38-402-6, Price Rs. 8). 39. Nyayakumudacandra of Prabhacandra, Yol. II: See No. 38 above. Edited by PT. MAHENDRAKUMAR SHASTRI who has added an Introduction Hindi dealing with the contents of the work and giving some details about the author. There is a Table of contents and twelve Appendices giving useful Indices. Bombay 1941. Royal 8vo. pp. 20+94+403-930, Price Rs. 8/8/-. 40. Varangacaritam of Jata-Simhanandi : A rare Sanskrit Kavya brought to light and edited with an exhaustive critical Introduction and Notes in English by PROF. A. N. UPADHYE, M. A., Bombay 1938, Crown pp. 16+56+392, Price Rs. 3/-. 41. Mahapurana of Puspadanta, Vol. II (Samdhis 38-80): See No. 37 above. The Apabhramsa Text critically edited to the variant Readings and Glosses, along with an Introduction and five Appendices by For Private and Personal Use Only Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 11) DR. P.L. VAIDYA, M.A.,D.Litt., Bombay 1940. Royal 8vo. pp. 24+570. Price Rs. 10/-. 42. Mahapurana of Puspadanta, Vol. III (Samdhis 81-102): See No. 37 and 40 above. The Apabhraibas Text critically edited with variant Readings and Glosses by Dr. P. L. VAIDYA, M.A., D. Litt. The Introduction covers a biography of Puspadanta, discussing all about his date, works, patrons and metropolis (Manyakheta). PT. PREMI's essay "Mahakavi Puspadanta' in Hindi is included here. Bombay 1941. Royal 8vo pp. 32+28+314. Price Rs. 6!-. 42(a). Harivamsa portion is separately issued. Price Rs. 2.50. 43. Ajanapavanarjaya-patakam and Subhadranatika of Hastimalla : Two Sanskrit Dramas of Hastimalla (see also No. 3 above). Critically edited by PROF. M. V. PATWARDHAN. The Introduction in English is a well documented essay on Hastimalla and his four plays which are fully studied. There is an Index of stanzas from all the four plays. Bombay 1950. Crown pp. 8+68+120+128. Price Rs. 3/-. 44. Syadyadasiddhi of Vadibhasimha : Edited by PT. DARBARILAL with Introductions etc. in Hindi shedding good deal of light on the author and contents of the work. Bombay 1950 Crown pp. 26+32+34+80. Price Rs. 1-50. 45. Jaina silalekha-sangraha, Part II (see No. 28 above) : The texts of 302 Inscriptions (following A. Guerinot's order) are given in Devanagari with summary For Private and Personal Use Only Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 12 ) in Hindi. There is an Index of Proper Names at the end. Compiled by PT. VIJAYAMURTI, M.A. Bombay 1952. Crown pp. 4+520. Price Rs. 8/-. 46 Jaina Silalekha-samgraha, Part III (see Nos. 28 & 45 above): The texts of 303-846 inscriptions (following Guerinot's list) is given in Devanagari with summary in Hindi compiled by PT. VIJAYAMURTI, M.A. There is an Index of Proper Names at the end. The Introduction by SHRI G. C. CHAUDHARI is an exhaustive study of inscriptions. Bombay 1957. Crown pp. 8+178+592 +42: Price Rs. 10/-. 47. Pramanaprameyakalika of Narendrasena (A.D. 18th century): A Nyaya text dealing with Pramana and Prameya. The Sanskrit text critically edited by Pt. DARBARILAL. The Hindi Introduction deals with the author and a number of topics connected with the contents of this work. Bharatiya Jnanapitha Kashi, Varanasi 1961. Price Rs. 1.50. 48. Jaina Silalekha-samgraha, Part IV (see Nos. 28, 45 & 46 above): This vol. contains some 654 inscriptions along with 324 Pratima-lekhas of Nagpur in Appendix. Compiled by DR. VIDYADHAR JOHARAPURKAR with an exhaustive study of the inscriptions in the introduction and Indexes in the end. Varanasi Vira Nirvana Samvat-2491, Crown pp. 10+34+506. Price Rs. 7/-. Aradhanasamuccayo-Yogasara Samgrah 49. casca This vol. contains two small sanskrit texts1) Aradhana samuccaya of Sri Ravicandra Munindra For Private and Personal Use Only Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 13 ) and 2) Yogasarasamuccaya of Sri Gurudas. Edited with indexes of verses and introductions by Dr. A. N. UPADHYE, Varanasi 1967, crown pp. 8+58. Price Re. 17. 50. Srgararnavacandrika of Vijayavarni. A hitherto unpublished work on Sanskrit poetics. Critically edited by Dr. V. M. Kulkarni with Introduction, detailed table of contents and six valuable Appen dexes, Varanasi 1969, crown pp. 12+66+176. Price Rs. 31 For copies please write to BHARATIYA JNANAPITHA 3620/21 Netaji Subhash Marg, Delhi-6 (India). For Private and Personal Use Only Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir STIONOM 50000 reO Godd0000 DOpayAyala damakama bhAratIya jJAnapITha uddezya jJAna kI vilupta, anupalabdha aura aprakAzita sAmagrI kA anusandhAna aura prakAzana tathA loka-hitakArI maulika sAhitya kA nirmANa saMsthApaka zrI zAntiprasAda jaina adhyakSA zrImatI ramA jaina www mudraka : sanmati mudraNAlaya, durgAkuNDa mArga, vArANasI-5 For Private and Personal Use Only