Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir UN For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zrImad buddhisAgarasUrijI granthamALA-granthAMka 49. OM arham. zrImad devacaMdra bhAga 1. saMzodhaka, yoganiSTa zAstravizArada jainAcArya zrImad buddhisAgarasUrijI . pragaTakarttA, zrIadhyAtmajJAnaprasAraka maMDaLa. hA. zA. lallubhAI karamacaMda dalAla. bIra saMvat 2444. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sahAyakarttA, aste mohanalAla himacaMda mu. - pAdarA. prati- 500 caMpAgalI - muMbaI. kimmata 2-0-0. vikrama saMvat 1974. For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pustaka maLavA- ThekA'kIla mohanalAla himacaMda-pAdarA (sTeTa vaDodarA) baDodA-ziyApurAmA, lahANAmitra sTIma priM. presamA, viThThalabhAI AdhArAma Thakare tA. 1-6-18 nA roja prakAzaka-zAha sallabhAI karamacaMda dalAla, caMpAgalI-muMbAI-ne mATe chApI prasiddha kayu. For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nivedana. zrImad buddhisAgarasUri granthamAlAMka 49 tarIke zrImad devacaMdra prathama bhAga bahAra paDe che. jaina komamAM aDhAramI sadInA aMte ane ogaNIzamI sadInA prAraMbhamAM vidyamAna kharataragacchIya paMDita zrImad devacaMdrajIM thaela che. temaNe je je kRtiyo banAvI che te prastAvanAmAM pAdarAnA vakIla mohanalAla hemacaMdabhAie jaNAvI che. zrImad AnaMdaghanajI, zrImad yazovijayajI upAdhyAyanI peThe jaina komamAM mahAtmA jJAnI tarIke zrImad devacaMdrajI mahArAja prakhyAta thayela che. zrImad devacaMjI mahArAjanA granthono jaina komamAM sAdara sAdhe pracAra thayo che, thAya che ane bhaviSyamAM thaze. zrImad devacaMdrajI mahArAja jevA dravyAnuyogI gItArthayI jainasaMgha ane kharatara - gacchanI mahattAmA vRddhi thaela che. zrImad devacaMdrajI mahArAjano tapAgacchIya AcArya munivaro sAthe ghaNo sAro saMbaMdha dato. zrImad upAdhyAyajI yazovijayajIkRta jJAnasAra grantha para temaNe jJAnamaMjarI nAmanI TIkA racelI che ane digaMbarI zubhacaMdrAcAryakRta jJAnArNavano dhyAnacatuSpadI granthamAM sAra kheMcI sarva gacchonA mahApuruSo pratye guNAnurAga darzAvI bhaviSyanA jaina sA'dhuo mATe svAdarza jIvana mukI gayA che. zrImad dravyAnuyogI gItArtha hatA. temanuM cAritra kevuM uttama hatuM te temanA banAvelA grantho - mAMnA udgArothI suspaSTa thAya che, ane kharataragacchanA adyaparyaMta thayela sarva AcAryo munivaromAM zrImad devacaMdrajI mahArAja prathama naMbare Ave che. evA mahApuruSanI kRtione chapAvI jAhera karavAmAM Ave to tethI jaina koma tathA jainetara For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAratabaMdhuopara mahAn upakAra karI zakAya evo vicAra prathama zrImad buddhisAgaramUrijInA manamAM pragaTyo ane temaNe pAdarA nivAsI suzrAvaka vakIla mohanalAla hemacaMdabhAi, mANekalAla, premacaMdabhAi, maMgaLabhAi vagere zrAvakone jaNAvyo ane teoe zrImad devacaMdrajI mahArAjakRta sarva kRtiyone chapAvIne bahAra pADavAno nizcaya karyo che, tathA pravRti karI che. tenA phala tarIke zrImad devacaMdra prathamabhAga chapAine bahAra paDyo che ane dvitIya bhAga alpamAsamAM chapAine bahAra paDaze ema AzA rahe che. dvitIya bhAga chapAvavAno AraMbha karavAmAM Avyo che ane temAM kayA grantho chapAvavAmAM Avaze tenuM lISTa paNa prastAvanAmAM darzAvavAmAM AvyuM che. zrImadnI kRtiyo chapAvavAmAM mukhya bhAga lenAra ane temanA rAgI pAdarAnA vakIla zrAvaka mohanalAla himacaMdabhAi che. temaNe vaNasenA Azare patro lakhIne jyAM tyAM munirAjo tathA zrAvakone maLIne zrImadnI kRtiyo bhegI karI che ane potAnA amUlya vakhatano bhoga ApIne zrImadanI kRtiyo chapAvavAnI vyavasthA karI che tethI temane dhanyavAda ghaTe che. zrImadnA granthonA abhyAsathI temanA rAgI banela pAdarA nivAsI dravyAnuyoganA abhyAsI suzrAvaka zA. mANekalAla varajIvanadAsa tathA zA. premacaMdabhAi dalasukha tathA vaDu nivAsI chaganalAla lakSmIcaMda tathA bhAilAlabhAi cunIlAla vageree vakIlajI mohanalAla himacaMdabhAinI peThe zrImadanI kRtiyo chapAvavAmAM Arthika sahAyanI vyavasthAmAM sAro bhAga lIdho che tethI temane dhanyavAda ghaTe che. vaDodarA-luhANAmitra sTIma presanA mAlIka viThThalabhAi AzArAme jaldI pustaka chApavA mATe pravRtti karI che tethI temane dhanyavAda ApavAmAM Ave che, For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tathA mupho zodhamAmAM paMDita lAlacaMda bhagavAn tathA paMDita jayacaMda viThThala tathA zAstrI bhAizaMkara vaikuMTharAma tathA muni kIrtisAgarajI tathA mAstara caMdulAla nAnacaMda vageree thoDAghaNA aMze je je sahAya karI temATe temane dhanyavAda ghaTe che. A pustaka chapAvavAmAM Arthika sahAya karanArAono upakAra mAnavAmAM Ave che tathA je je munirAjoe tathA zrAvakoe zrImadanI kRtiyo meLavavAmAM sAhAyya karI che teno prastAvanAmAM upakAra mAnamAmAM Avyo che. zrImad devacaMdrajInI kRtiyo- zvetAmbara jainonI peThe digaMbara jaino paNa vAcana zravaNa manana kare che, temanAM banAvelAM pustakono vadhu pramANamAM phelAvo karavAmATe Arthika sahAya kartAonI sahAyathI paDatara kiMmata karato paNa moghavArInA sayayamAM ghaNIja ochI mAtra ru. 2) kiMmata rAkhavAmAM AvI che. eka hajAra upara patravALA. granthanI bilakula ochI kiMmata rAkhIne teno jainomAM sarvatra phelAvo karavAno irAdo rAkhyo che tethI have vAMcako teno lAbha levA cUkaze nahIM ema AzA rakhAya che. bAlacara nivAsI zrIput jhaverI amaracaMdajI botharAe tenI 150 pratiyo levAnI mAgaNIto grantha taiyAra thatAM pUrve karI che te uparathI zrImad devacaMdrajIkRta kRtiyonI upayogitAno khyAla AvI zake che. A graMnthanI kiMmatanI upajelI rakama banne bhAga chapAvatAM vadhaze to teno anya dravyAnuyoganA tathA AdhyAtmika grantho chapAvavAmAM upayoga karavAmAM Avaze. tethI paraMparAe dhArmika granthono pracAra tathA teonuM prAkaTya thaze ema avabodhIne jainoe tathA guNAnurAgI jenetaroe zrImad devacaMdra prathama bhAgano lAbha levA cUkavU nahIM. adhyAtmajJAnaprasAraka maMDaLa taraphathI ApramANe For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ( 6 ) upayogI pustako bahAra paDyAM che-paDe che ane bhaviSyamAM svagRhasthonI sAhAyyathI upayogI pustako bahAra paDaze, mATe jainadharmAbhilASI sajjanoe A maMDaLane sahAya karavI joie. zrImad devacaMdrajIkRta pustako chapAvavAmAM atyAra sughImAM je je gRhastho taraphathI madada maLI che temanAM nAmo nIce pramANe. "" 35 501 zA. mohanalAla nAthAbhAI pAdarA. 200 zA. mohanalAla narottamadAsa. raNu ( pAdarA ). 200 zA. javerabhAI bhagavAnadAsa kAvIThA ( borasada ). 101 zrIyuta zreSTI amaracaMdajI botharA - vAlucara (murzIdAbAda). siMhajI botharA jagapatisiMhajI dugaDa harakhacaMdajI nAhaTA 31 61 51 25 gulAbacaMdajI bhurA " "" 186 zA. hIrAlAla choTAlAla pAdarA. 150 bAI ratana zA. cunIlAla kahAnadAsanI vidhavA re. iTolA ( vaDodarA ). 39 www.kobatirth.org 39 "" Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 57 33 For Private And Personal Use Only 33 33 "" 101 vakIla mohanalAla hImacaMda pAdarA. 25 sau. bArDa jamanAM vakIla mohanalAla hImacaMdanAM patnI pAdarA. 100 zA. lakSmIcaMda lAlacaMda vaDa ( pAdarA ). 100 borDa caMcaLa zA. dAmodara kalyANadAsanI vidhavA vaDa ( pAdarA ) 89 bena maNI zA. premacaMda dalasukhabhAInI bhANeja pAdarA.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 7 ) 80 zA. kezavalAla lAlacaMda vaDodarA mAmAnIpoLa. 75 zA. kezavalAla narottamadAsa vaDa ( pAdarA ). 75 bAI AdhAra zA. goradhanabhAI hIrAcaMdanI vidhavA aMguThaNa ( DabhoI ). Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 50 zAM. ratanacaMda lAghAjI kAvIThA ( borasada ). 41 zA. bhAIlAla cunIlAla pAdarA. 25 vakIla naMdalAla lallubhAI pAdarA. 25 bAI sAMkaLI te zA. maNIlAla cunIlAlanI vidhavA pAdarA. 20 eka gRhastha taraphathI pAdarA. 10 zA. trIkamalAla vRjalAla rAjaLI ( DabhoI ). 10 zA. muLajI pItAMbaradAsa mujapura ( pAdarA ): 5 bAI rukSamaNI zA. dalasukhabhAI prANajIvanadAsanI dIkarI pAdarA5 bAI DAhI te zA. choTAlAla uganalAlanI vidhavA pAdarA 5 zA. mANekalAla varajIvanadAsa 2347 upara pramANe madada karanArA sabhya gRhasthono upakAra mAnavAmAM Ave che tathA je je gRhasthA have pachI madada karaze teno dvitIya bhAgamAM nAmasahita upakAra mAnavAmAM Avaze. AvA moMghavArInA prasaMgamAM zrImadnI kRtiyo chapAvavAmAM Arthika sahAyanI ghaNI jarura che. tapAgacchanA zrAvakonI peThe kharataragacchIya zrAvako jo potAno udAra hAtha laMbApaze to For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (8) veo zrAmadanA rAgI bhakta banI temanAM pustakono pracAra karI amUlya lAbha prApta karaze ane tethI teo bhaviSyanI jaina komanA upakArI banaze. // ityalaM vistareNa // OMahaMzAntiH 3 adhyAtmajJAnaprasAraka maMDaLa-muMbAI, caMpAgalI. saM. 1974 caitra sudi. 1 For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prastAvanA. zrImad devacaMdrajI kRta sarva graMtho chapAvavAno saMkalpa. zrImad devacaMdrajI mahArAjakRta sarva graMtho chapAvavAno saMka lpa saMkalpa saMvat 1968 nA caitra mAsamAM thayo . yoganiSTa zAstravizArada jainAcArya zrImad buddhisAgara sUrizvarajI vihAra karatA muMbAI surata thaI caitra mAsamAM pAdare padhAryA tatsamaye zrImaddevacaMdrajIkRta AgamasAra nayacakrasAra vigere graMthonuM parizIlana thayuM te vakhate guru mahArAje temanA sarva graMtho meLavI ekatra karI chapAvavA saMbaMdhI upadeza karyo tethI tema karavA draDha nizcaya karyo, ane te saMbaMdhI vicArono pravAha zaru thayo, AdyamAM kayA kayA graMtho chapAvavA teno nizcaya karyo. saMvat 1972 nI sAlamAM zrImad sUrijI mahArAja vijApuramA comAsu rahyA te samaye temanI dekharekha nIce tathA temanI dRSTi pramANe AgamasAra graMtha chapAvavAno zaru karyo; vaDodarAnA laDhANAmitra sTIma presanA mAlIka rA. viThThalabhAI AzArAmeM sagavaDa bharelI rIte pustako chApI ApavAnuM kabula karyu tethI temanA presamAM AgamasAra graMtha prathama ApavAmAM Avyo, ame eka tarapha temanAM banAvelAM pustakonI zodha ane saMgraha mATe jAhera khabaro chapAvavAmAM AvI. zrImad devacaMdrajI mahArAjanuM nAma samagra jaina komamAM prakhyAta che. jaina komano koI paNa phIrako temanA nAmayI aMjAyo nathI, sarva gacchavALAo temanA graMthono premayI upayoga kare che tethI temanA sarva graMtho chapAvavAnI jAherakhabara bahAra 2 For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 10 ) paDavAyI jaina kAmamAM AnaMdanI lAgaNI phelAI, temanA graMthoM jyAMyI jyAMthI maLe evo saMbhava - hRto tyAM tyAM aneka sthaLe aneka mahAzayo upara patro lakhyA. graMthonI prApti mATe patravyavahAra. zrImad muLacaMdajI mahArAjanA saMvADAnA AcArya zrIvijaya kamaLasUrijI tathA temanA ziSya panyAsa kesaravijayajI, tathA munI lAbhavijayajI, tathA munIrAja zrIhetamunijI, tathA pravartakajI mahArAjazrI kAntivijayajI, tathA munirAja zrI jinavijayajI, tathA pannyAsajI mahArAjazrI dAnavijayajI tathA munimahArAjazrI zrIkRpAcaMdrasUrijI tathA panyAsajIzrI bhAvavijayajI (pAlI ) tathA munIzrI nAgacaMdrajI ( kaccha ) tathA munizrI cittavijayajI tathA vAlucara ( murzIdAbAda ) nivAsI javerI amaracaMdajI botharA tathA bhojaka gIradharabhAI hemacaMda tathA rA. rA. cImanalAla DI0 dalAla tathA javerI bhogIlAla tArAcaMda tathA rA. rA. mohanalAla dalIcaMda desAI tathA anya munirAja tathA grahastho ane saMsthAo sAdhe patravyavahAra karyo. kayA kayA graMtho kyAM kyAMthI maLyA. 1 AgamasAranI eka junI prati ke jemAM pratimApUjA, puSpapUjAcarcA, guNasthAnaka svarUpa, pApasthAnaka svarUpa e cAra viSayo ke je chapAelA AgamasAranAM nahotA te prata pAdarAnA bhaMDAramAthI maLI ane tevA vadhArAvAlI be pratio suratanA zrImohanalAlajI mahArAjanA bhaMDAramAMthI maLI * tathA munizrI lAbhavijayajI pAsethI eka prati tevA vadhArAvALI maLI. * prata naM. 409-560 For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2 nayacakrasAranI eka junI prati suratanA mohanalAlajI mahArAjanA bhaMDAramAthI * maLI te pUrvanA chapAyalA nayacakrasAranA jevI hatI. 3 jJAnamaMjarI TIkAnI junI be pratio surata mohanalAlajI mahArAjanA bhaMDAramAMyI munizrI heta munijI mAraphata maLI tathA temanAja taraphathI hAlamAMja chapAelI eka prati maLI. 4 guru guNapatriMzikAnoTabo-tenI eka prati panyAsa gulAbavijayajI pAsethI bhojaka gIradharabhAI hemacaMde meLavI ApI ane tene zrI AtmAnaMda sabhA taraphathI chapAela mULa TIkA sahitanI maLelI pratanA AdhAre sudhArI. 5 dhyAnadIpikAcatuSpadInI eka prati AcArya zrIvijayakamaLasUrijI ( muLacaMdajI mahArAjanA ) mAraphata dhorAjInA bhaMDAramAthI zA. jAdavajI khajIe mokalI tenA AdhAre chapAvI. 6 pAMca karmagraMthano Tabo AnI eka prati panyAsa gulAbalAba vijayajI pAsethI bhojaka gIradharabhAie meLavI ApI bIjI prati maLI nathI. . 7 vicAra ratnasAranI eka prati pravartakajI zrI kAMtivijayajI mahArAja pAsethI tathA eka prati amadAvAda zrIzAMtisAgarajInA bhaMDAramAthI zA. jamanAdAsa ghelAbhAI mAraphata maLI. tathA eka prati muni lAbhavijayajI pAsethI maLI. praznottaranI eka prati pra. zrIkAMtivijayajI mahArAja pAsethI maLI. * naM. 546 pAna 41 For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (12) .9 karmasaMvegha. amadAvAda DelAnA upAzrayanA bhaMDAramAthIx jhaverI bhogIlAlabhAI tArAcaMda mAraphata maLI. 10 pratimApuSpapUjAsiddhi. 11 guNasthAnakaadhikAra. A bane viSayo pAdarAnA tathA suratanA bhaMDAramAthI+ tathA munilAbhavijayajI pAsethI maLelI AgamasAranI junI pratiomAthI maLela che, ane pratimApuSpapUjAsiddhinA judA lakhelA bhAganI be prato amadAvAda DelAnA upAzrayanA jJAna bhaMDAramAthI maLelI che. * jyAre AgamasAra chapAto hato te vakhate A viSayavALI pratio maLelI nahIM hovAthI tenI aMdara dAkhala karela nathI ane pAchaLathI maLavAthI te AgamasAranA peTA bhAga tarIke A graMthamAM pAchaLa dAkhala karavAmAM Avela che. zrImad devacaMdra dvitIya bhAgamAM chApavAnA graMtho. 12 (1) vicArasAra mULa saMskRta TIkA-zrImad devacaMdrajIkRta vicArasAra nAmano graMtha che evI prathama khabara mane vAlucara nIvAsI zrIyut amaracaMdajI botharAe atrethI chapAvela jAherakhabara vAMcIne ApI ane te graMthanI muLa-TabAvALI eka prata temaNe zrIjinayazaH surijInA pustaka bhaMDAramAthI mokaLI ApI ane tevIja bIjI pratI rA. rA. cImanalAla DI0 dalAla x DAbaDo naM. 32 bI. prata naM. 42 + prata naM. 4.01-663 pAna 66.67.. * DAbaDo naM. 20 bI. prata naM. 80-81 pAna 10-7 - For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir emaNe vIkAnerathI tyAMnA paM. anupacaMdrajIyati pAsethI kharIda karI mArApara mokalI ApI tathA tevIja eka prati pra0 zrI kAntivijayajI mahArAja pAsethI maLI * tathA A graMthanI saMpUrNa TIkAvALI prati amadAvAda DelAnA upAzrayanA jJAnabhaMDAramAthI+ maLI tathA teja bhaMDAramAthI TabAvALI eka prata maLI / tathA vicArasAranI prathamakhaMDanI saMskRta TIkAvALI prata upAdhyAyajI zrIvIravijayajI zAstrasaMgrahamAMthI paM. zrIdAnavijayajI mahArAja pAseyI maLI (pAna 68) A sthaLe eka vAta jaNAvavI agatyanI che ke amadAvAda DelAnA upAzrayano jJAnabhaMDAra je ghaNo juno tathA temAMno graMthasaMgraha ghaNo uttama ane amUlya che, paraMtu kAryavAhakonA matabhedanA lidhe temAMyI pratio meLavavA ghaNI muikelIo naDI hatI, chatAM adhyAtmajJAna rasika jhaverI bhogIlAlabhAi tArAcaMda emaNe khAsa prayAsa karI joitI :tio kaDhAvI ApI hatI temATe temano upakAra mAnuchu. 13 (2) adhyAtmagItA-A graMtha prathama chapAyelo hato te zIvAya tenI be pratio surata mohanalAlajI mahArAjanA jJAnabhaMDAramAthI maLI hatI. * 14 (3) dravyaprakAza--nI eka prati amadAvAda vidyAzALAnA jJAnabhaMDAramAthI bhojaka gIradharabhAi mAraphata ane eka prati panyAsa lAbhavijayajI mahArAja pAsethI maLI hatI. x DAbaDo naM. 49 pothI naM. 97 pAna 68. + DAbaDo naM. 32 bI. purvAdha prata naM. 50 uttarArdha naM. 51. * , naM. 32 bI prata naM. 52 * prata naM. 702-435 pA. 12-49. For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 14 ) 15 (4) covIzI moTI TabAsada-A covIzInI pra thama chapAyalI pratio uparAMta pra0 zrIkAMtivijayajI mahArAja pAseyI AjayI doDhaso varSapara suratanA bhaNasAThI kuTuMbe lakhAbelI prati maLI che A prati prathama chapAelI cAre AvRtio karatAM vaghAre zuddha che chApelI pratiomAM junI AvRti amadAbAda zrI zAMtIsAgarajInA bhaMDAramAM che. 16 (5) vIsa viharamAnajI stavana ( vIsI ) - A graMtha prathama chapAyela che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 17 (6) gatacovIsI ( stavana 21) prathama chapAela che che chellAM traNa stavano zodha karyA chatAM maLI zakyAM nayI koi mahAzayanA jovAmAM Avene jaNAvaze to AbhAra thaze. 18 (7) snAtrapUjA 19 (8) navapadajIpUjA (ulALA ) 20 (9) ekavIzaprakArI pUjA 21 (10) aSTaprakArI pUjA o pAdarAnA pustaka bhaMDAramAM che. A cAre graMtho prathama pUjA saMgrahamAM chapA - ela che tenI junI hastalIkhIta prati 22 (11) vIranirvANanA stavananI DhALonI eka prati amadAvAda vidyAzALAnA bhaMDAramAMyI bhojaka gIradharabhAi mAraphata maLI che. For Private And Personal Use Only 23 (12) bAhujIna stavanano Tabo amadAvAda DelAnA upAzrayanA bhaMDAramAthI maLela che. * bIjAM ogaNIsa stavanano eat zrImade lakhelo hoya evo saMbhava che paNa maLela nathI. * DAbaDA naM. 44. bI. prata naM. 8 pAna 7
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 26 (15) 27 (16) 28 (17) 29 (18) www.kobatirth.org (15) - 24 (13) bhAvI covIzInA prathama tIrthakara padmanAbhajInuM stavana zrIyuta amaracaMdajI botharA tathA bhojakagIradhara hemacaMda taraphathI maLela che bIjAM tevIsa stavano che ema sAMbhaLyuM che paNa haju sudhI maLI zakyAM nathI. 25 (14) sImaMdhara jinastavana moDaM bhojaka gIradharabhAI taraphathI maLyuM che tema chapAyeluM paNa che. 30 (19) dIvALInuM stavana nAnuM 31 (20) navAnagarajI stavana 32 (21) dhruvapada stavana 33 (22) samavasaraNastavana 34 (23) kuMbhasthApanA stavana bhojakagI0 he0 taraphathI maLela che. siddhAcaLanAM stavano A cAre stavano pAdarAnA bhaMDArastha TIpaNAmAMyI maLela he. ela che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 35 (24) sahastrakuTanuM stavana bhojakagI0 he0 taraphathI maLela che temaja kaoN. heralDanA 1915 nAM khAsa aMkamAM chapAyaluM che. 37 (26) prabhustuti. 38 (27) siddhAcaLastuti 39 (28) vizasthAnakastuti 40 (29) gIranArastuti 41 (30) jJAnabahumAnastuti pAdarAnA bhaMDAramAMyI maLela che. Apa zrIyuta amaracaMdajI botharA tathA 36 (25) ajitanAtha jinahorI horI saMgrahamAM chapA For Private And Personal Use Only A stutio zrIyuta amaracaMdajI borA taraphathI maLI che.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 16 ) 42 (31) baDI sAdhuvaMdanAnI DhAlo zrIyuta amaracaMdajI botharA taraphathI maLela che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 43 (32) aSTapravacana mAtAnI sajhAyo / 44 (33) prabhaMjanAnI sajhAya 45 (34) DhaMDhaNa RSinI sajhAya 46 (35) samakitanI sajhAya 47 (36) gajasukumAlanI sajhAya A sajhAyo chapAyelI che. 48 ( 37 ) paMceMdrI viSaya tyAgapada -- zrIyut amaracaMdajI botharA taraphathI maLyuM che. 49 (38) | surata nIvAzI jAnakIbAI upara lakhelA 50 (39) patro 2 -- A be patro AtmAnaMdaprakAzamAM chapAelA che te uparathI lIdhA che. 51 (40) eka zrAvaka upara lakhelo patra - - pra0 zrIkAM tIvijayajI mahArAja pAseyI maLyo che. For Private And Personal Use Only 52 sAdhu svAdhyAya. 53 be sajjAyo. paM. ajitasAgaragaNi taraphathI maLela che. upara pramANe jyAMthI pustako stavano sajhAyo vigere maLyAM venI vIgata ApI che. zrImada devacaMdrajI mahArAjanA rAgI bhaktomAM zrIyut amaracaMdathI botharAnu nAma prathama pada dharAve che temaNe zrImadnI keTalIka kRtionAM nAma tathA te kyAM kyAM maLI zakaze te mane patra lakhI prathamathI jaNAvyuM hatuM temanA patravyavahAra uparayI temanI zrImad uparanI bhaktino uttama khyAla AvI zake che " zrImad devacaMdra " pahelo bhAga chapAyalo temanApara mokalyo tyAre temane atyaMta AnaMda thayo hato te saMbaMdhI patrano utAro nIce Apyo che,
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (17) " zraddhAspada dharmabaMdhu vakIla mohanalAlabhAi joga lI0 bAlacarase amaracaMda botharekA praNAma bahuta bahuta vaMciyegA, yahAM kuzalamaMgala hai Apa logokI kuzala sadA cahAtA huM aparaMca samAcAra vaMciyegA. Agu " zrImada devacandra " nAmAgraMthakA mudritAMza Apane kRpApUrvaka bhejA so patitapAvani tithi caitra zukala trayodazIke divasa muje milA thA ApakI isa kRpAke tIye mai ApakA A janma RNI bhayA huM, uparokta graMthakA pahuMca samAcAra meM kalakate cale jAnese phaoNrana dename deri mayA AzA he hamArA e aparAdha kSamA kariyegA. ___ora kaladinameM kalakatese AyA hu~ " vicArasAra " graMtha pahocA so jAniyegA, vikAnevAle zrIpUjyajI kahAM hai mAluma nahI bhayA mAluma honese unako patra likhakara sarva vAta puchakara Apako likhugA. Agu-kamasekama hajAra pustaka chapavAiegA aisA hamArA anumAna thA isise 151 pustaka bhejaneko likhA thA likana pustaka kama chapegI to pu. 151 bhejanekI jarurata nahi hai, pustaka chavavAneke kharca bApata rupIyA cAra pAMca rojame bhejege. zrImadkRta samasta graMthAdi chapAneke vicAra hai eka akSara mI choDanekA irAdA nahi hai likhA so vAMcakara khuzI bhaye. pUjyAcArya zrImad buddhisAgarajIsarijI tapAgacchake hokara zrImad devacandrajI mahArAjake prati itanI bhakti rakhate hai iha isa kAlame apUrva hai isa liye zrIAcArya buddhisAgarasUrijIke caraName vAraMvAra namaskAra ho. For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (18) zrImad samandhi hamako jo kucha mAluma thA so batalAnA hamArA pharaja thA so hama kathaMcita pAlana kiyA yaha hamArA saubhAgya hai isa liye hamArI prasaMsA kI koI jarUrata nahi muje lajjita honA par3atA hai so mAluma kijiyegA dharma sneha savizeSa rakhIyegA, patrottara zIghra dijiyegA yahAM ke lAyaka kAma ho so likhiyegA iti. chapAcyA vinAnAM pustako. (1) guruguNapatriMzikA Tabo. ( 2 ) dhyAnadIpikA catuSpadI. (3) karmagraMtha pAMcano Tabo. (4) vicAraratnasAra pUrNa. (5) praznottara. (6) vicArasAra muLa-TIkA ane Tabo. (7) karmasaMvedha prakaraNa. (8) pratimApuSpasiddhi. (9) guNasthAnAdhikAra. (10) dravyaprakAza. (11) bAhujinastavana Tabo. (12) vIra nirvANanI DhAlo. (13) padmanAbhajinastavana. (14-15-16-16) siddhAcalanAM stavana. (18) navAnagarastavana. (19) dhruvapadaratavana. (20) samavasaraNa stavana. (21) kuMbhasthApanastavana (22) sijhAcalastuti. (23) vIzasthAnakAte. (24) jJAnabahumAnastuti. (25) giranArastuti. (26) kAgaLa. (27) paMcendriya viSayatyAgapada. (28) prabhuratuti. sAdhupada. anyapada e rIte trIza chapAcyA vagaranA hatA te chapAcyA che ane te vinAnA pahelA chapAvelA hatA te punaH zuddha karI chapAvela che. kai zAlamAMcyA pustako kathA gAmA racyAM. saMvat 1776 phAgaNa sudi trIje moTA koTa-maroTa-mAM potAnA mitra durgAdAsanA bodhArthe AgamasAranI racanA karavAmAM AvI. For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 19 ) saMvat 1796 nA kArtika sudi pAMcame navAnagaramAM jJAnasAra upara jJAnamaMjarI TIkA racavAmAM AvI. saMvat 1766 nA vaizAkha vadi 13 nA roja mulatAna zaheramAM bhaNazAlI mIDamalanA AgrahavI dhyAnadIpikAcatuSpadI ravI. saMvat 1796 nA kArtika sudi 1 nA roja navAnagaramAM vicArasAra graMtharacyo. saMvat 1767 nA poSa vadi 13 nA roja dravyaprakAza graMtha racyo. saMvat 1804 nA mAMgazara sudi 13 nA roja siddhAcalajInaM stavana suratavAzI kacarA kIkAnA saMghamAM siddhAcaLajInAM darzana karI racyuM. jesalameramA vardhamAna zeThanA AgrahathI paMcabhAvanAnI racanA karI zAMla maLatI nathI. lImaDI zaharamAM adhyAtmagItAnI racanA karI. bhAvanagarAM dIvALInA dIvase vIranirvANanuM stavana (DhAlo) ravI zAla lakhI nayI. e zIvAya bIjA graMthonI zAla tathA sthaLa maLela navI zrImadnuM jIvanacaritra. zrImadnuM jIvanacaritra hajI paripUrNa upalabdha thayuM nayI te saMbaMdhI jyAM tyAM patro lakhI hakIkata meLavAvA prayAsa karavAmAM Ave che. zrImad devacaMdra dvitIya bhAgamAM zrImadnA jIvanacarita saMbaMdhI je je hakIkata maLaze te dAkhala karavAmAM Avaze tathA temanI katio saMbaMdhI upodaghAtamAM lekhya vicAro pragaTa karavAmAM For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 20 ) Avaze. prathama bhAgamAM patra vistAra bhayayI te dAkhala karela saMbaMdhI je je mahAzayo khabase nayI. zrImadnA jIvanacarita pUrI pADaze temanI upakArasaha vIjA bhAgamAM noMdha levAmAM Avaze. apragaTa kRtiyo. zrImadnI je je kRtiyo maLI tenuM lISTa upara ApavAmAM AvyuM che tema chatAM hajI je je apragaTa kRtiyo rahI hoya te saMbaMdhI jAherakhabarathI tathA patravyavahArayI prayatna karavAmAM Avaze. zrImadanI apragaTa kRtio meLavavAmAM je je mahAzayo sahAya karaze temanI bIjA bhAgamAM upakAra saha noMdha levAze. pustako meLavI ApanAra mahAzayono upakAra. amadAvAda DelAnA upAzraya jJAnabhaMDAramAMyI bane pakSanA matabheda prasaMge pustako na maLI zake tevA saMjogomAM khAsa kALajI rAkhI zrImadnI kRtiyonI pratio apAvavAmAM jhaverI bhogIlAlabhAi tArAcaMde je sahAya ApI che temATe temano AbhAra mAnuchu zrImad devacaMdrajInI covIzI tathA anya vAMcanayI teono zrImadapara pUrNa rAga pragaTelo jaNAya che ne tethI temaNe A kAryamAM sArI sahAya ApI che. vAlucaravALA jhaverI amaracaMdajI botharA jeo zrImadnAH pUrNa rAgI jJAnarasika bhakta che temano tathA zrImadnI kRtinAM pustako ApavA mATe zrImad pravartaka zrIkAMtivijayajI tathA zrImad vijayakamaLasUrIzvarajI, panyAsa lAbhavijayajI, panyAsa kesaravijayajI, panyAsa gulAbavijayajI, muni hetamuni, bhojaka For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (21) gIragharamAi hemacaMda tathA dhorAjInA zeTha jAdavajI khajI vigereno aMtaHkaraNapUrvaka AbhAra mAnuchu. ___ A kAryanA mULa utpAda ane preraka paramapUjya yoganiSTha zAstravizArada jainAcArya zrImad buddhisAgara sUrizvarajI mahArAja jeoe mAtra A graMtha chapAvavAno upadeza karIneja nahIM adakatAM tamAma graMtho zodhavA sudhAravAmAM temaja apho tapAsavAmAM Azare be varSathI satata prayAsa sevelo che eTalaMja nahI paNa vicArasAranI saMskRta TIkA ane bIjA keTalAka graMtha eTalA to azuddha ane avyavasthita rIte lakhAyalA hatA ke je zuddha karavAmAM teo zrIno ghaNo kALa vyatIta thayo che. teo zrInI ATalI badhI kALajI ane shAya na hota to A kArya kadApI thaI zakata nahA~ tethI teozrIno jeTalo upakAra mAnIe veTalo ocho che, ane tethI A kAryanI saphaLatAnuM sarva mAna teozrIneja ghaTe che. A pustakasaMgrahamA chapAela graMtho paikI keTalAkanI pratio dhaNI junI paNa azuddha hovAthI temaja tenI meLavaNI mATe puratuM sAdhana nahIM maLavAthI tene zuddha karavA prayatna karyA chatAM dhaNI bhulo rahI javAno saMbhava che tenuM zuddhipatraka dAkhala karelaM che chatAM paNa koI sthaLe bhulo rahelI hoya to te sujJa vAMcako sudhArI vAMcaze ane mane jaNAvaze to temano AbhAra mAnI bIjI AvRttimAM sudhAro karavAmAM Avaze. A graMtha saMbaMdhamAM je kAMI lakhavAnuM bAkI rahelaM haze te bIjI AvRtimAM. jaNAvavAmAM Avaze. For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (22) chevaTe zrImadanI kRtio ane jIvanacaritra saMbaMdhI temaja A graMtha saMbaMdhI je je upayogI sucanAo ApavAnuM yogya lAge tevI sucanAo ApavA sarva sajjanone vinaMti karI A prastAvanA pUrNa karUM chu, ane mArA jIvanano je kAMI samaya A kAryamAM vyatita thAya che temATe mArA AtmAne dhanya mAnuM chu. - pAdarA. caitra sudi 1 saM. 1974 } vakIla mohanalAla hImacaMda. For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anukramaNikA. 1 AgamasAra. traNakaraNa 1 nigoda , padravyatuM svarupa 3 cAra dhyAna , AThapakSa , 7 bhAvanA " sAtanayatuM , 15 samakita , cAra nikSepa , 21 nizcayavyavahAra svarUpa 63 cAra pramANa , 32 paMcasamavAya saptabhaMgI , 2 nayacakrasAra. 73-288 guNaThANAAzrIjIvanA bheda74 saptabhaMgIna svarUpa. 102 dravyaguNaparyAya lakSaNanaya- utpAdavyayanA bheda. 117 nikSepa sahita 80 sAmAnya svabhAvanA bheda.127 paMcAstikAyatuM svarUpa. 88 vizeSa svabhAvanA bheda. 140 sAmAnya vizeSa svabhAvanAM nayajJAna svarUpa. 143 95 pramANa svarUpa. 179 3 jJAnasAraTIkA. 189-422 1 pUrNASTaka 189 7.indriyajayASTaka. 241 2 manASTaka 196 8 tyAgASTaka. 248 3 sthiratASTaka 208 9 kriyASTaka. 257 4 mohatyAgASTaka. 313 10 tRptyaSTaka. 264 5 jJAnASTaka. 222 11 nilepASTaka. 271 6 samASTaka 234 12 niHspRhASTaka, 278 For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 288 (24) 13 maunASTaka. 283 24 zAstrASTaka. 362 14 vidyASTaka. 292. 25 parigrahASTaka. 367 15 vivekASTaka. 299 26 anubhavASTaka. 372 16 mAdhyasthyASTaka. 308 27 yogASTaka. 377 17 nirbhayASTaka. 323 28 niyAgASTaka. 384 18 anAtmazaMsASTaka. 327 29 bhAvapUjASTaka. 19 tatvadRSTyaSTaka. 333 30 dhyAnASTaka. 392 20 sarva samRddhayaSTaka. 341 31 tapo'Taka. 397 21 karmavipAkaciMtanASTaka.346 32 sarvanayazrayaNASTaka. 404 22 bhavodvegASTaka. 352 33 TIkAkAraprazasti. 420 23 lAkasaMjJAtyAgASTaka. 357 4 guruguNachatrIzI. 425-450 5 dhyAnadipIkAcatuHSpadI. 453-579 1 bArabhAvanAnuM svarUpa 4 dhyAnadhyeya svarUpa ___ khaMDa 1 453 khaMDa 4 524 2 ratnatrayapaMcamahAvrata 5 dharmadhyAna svarUpa khaMDa 2 469 khaMDa 5 549 3 samitigupti-mohajaya- . 6 zukladhyAna svarUpa varNana khaMDa 3 507 khaMDa 568 6 karmagraMthano dabo. 582-752 1 pahelo karmagraMya. 582 4 coyo karmagraMtha. 642 2 bIjo karmagraMtha. 611 5 pAMcamA karmagraMtha. 684 3 vIjA kamagraMya. 629 7 vicAraralasAra. 752-932 8 chuTaka praznottara. 9 karmasaMvedhaprakaraNa. 967-992 10 pratimApuSpapUjAsiddhi. 993-2004 11 guNasthAnaka adhikAra. 1005-2028 For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Se Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // zrIsarvajJAya namaH // // atha // // zrIpaMDitadevacaMdrajIkRta // AgamasAra. bhavyajIvane pratibodhavA nimitte mokSamArganI vacanikA kahe che. tihAM prathama jIva anAdikAlano mithyAtvI hato te kAlabdhi pAmIne traNa karaNa kareche. tenAM nAma - pahelaM yathApravRttikaraNa, bIjuM apUrva karaNa, ane trIjuM anivRtti karaNa. temAM paheluM yathApravRtti karaNa kaheche. 1 jJAnAvaraNIya, 2 darzanAvaraNIya, 3 vedanIya, 4 aMtarAya, e cAra karmanI zrIsa koDAkoDI sAgaropanI sthiti che, temAMyI ogaNatrIsa koDAkoDI khapAve ane eka koDAkoDI bAkI rAkhe, tathA 1 nAmakarma, 2 gotrakarma, e be karmanI vIsa koDAkoDI sAgaropamanI sthiti che, temAMthI ogaNIsa khapAve ane eka koDAkoDI rAkhe, ane mohanIya karmanI sattera koDAkoDI sAgaropamanI sthiti che. temAMthI agaNotera khapAve, bAkI eka koDAkoDI zeSa rAkhe / evI rIte eka Ayukarma varjIne bAkI sAte karmanI ekapalyopamanA asaMkhyAtamA bhAgenyUna eka koDAkoDI sAgaropamanI sthiti rAkhe, For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. evo je vairAgyarUpa udAsI pariNAma tene yathApravRttikaraNa kahiye. e pahelaM karaNa, sarvasaMjJI paMceMdrIjIva anantIvAra kareche. have bIjaM apUrvakaraNa kaheche. te eka koDAkoDI sAgaropamanI sthitimAhethI eka muhUrta ane anAdi mithyAtva je anaMtAnubaMdhIAnI cokaDI te khapAvavAne ajJAna heya te choDavU, ane jJAna upAdeya eTale AdaravU, e vAMchArUpa apUrva kahetAM pahelAM kyAre na Avyo evo je pariNAma te apUrva karaNa kahIye, e bIjaM karaNa te samakitayogya jIvane thAya. have trIju anivRtti karaNa kaheche. te muhUrtarUpa sthiti khapAvIne nirmala zuddha samakita pAme mithyAtvano udaya maTe tyAre jIva upazama samakita pAme, evo je pariNAma te anivRtti karaNa kahiye.e karaNa kIdhAthI gaMThIbheda thayo kahIe. uktaJca Avazyakaniyuktau " jA gaMThI tA paDhamaM / gaMThIsamaya cheo bhavebIo // aniaTTikaraNaM puNa / samattapurakkhaDejIve // 1 // Usara desaM dabilliyaM ca / vijjAi vaNadavo pappa // micchattassANudae / uvasamasammaM lahai jIvo // 2 // ema mithyAtvano udaya maTyAthI jIva samakita pAme, te samakitanI saddahaNAnA be bheda che, eka vyavahAra samakita saddahaNA, bIjI nizcaya samakita sadahaNA. devazrIarihaMta devAdhideva, ane guru susAdhu je sUdho artha kahe te, tathA dharma kevalIno prarupyo je AgamamAM sAtanaya tathA eka pratyakSa bIjuM parokSa e be pramANa ane cAra nikSepekarI saddahe, evI saddahaNA te vyavahAra samakita kahiye. e puNyanuM kAraNa tathA dharma pragaTa karavAnuM kAraNa che evI ruci jJAnavinA paNa ghaNA jIvAne upaje. For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir my AgamasAra. bIjuM nizcayasamakita te AvI rIte je nizcaya deva te ApaNoja AtmA jIva niSpannasvarUpI siddha te saMgrahanayanI - sattA gaveSatAM, tathA nizcayaguru te paNa ApaNo AtmAja tatvaramaNI, ane nizcayadharma te ApaNA jIvano svabhAvaja che evI sahahaNA te mokSanuM kAraNa che kemake jIva svarUpa olakhyA vinA karmakhape nahIM evI zuddha sahahaNA te nizcayasamakita . 3 have jJAnanuM svarUpa kaheche te jJAnanA be bhedache. eka vyavahArajJAna, vIjuM nizcayajJAna, temAM je anyamatinAM sarvazAstra jANavAM. athavA jainAgamamadhye kahyA je ekagaNitAnuyoga te kSetramAna, bIjo caraNakaraNAnuyoga te kriyAvidhi, trIjo dharmakathAnuyoga e traNa anuyoganuM jANavApaNaM te sarva vyava - hArajJAna che athavA antaraupayogavinA je sUtranA artha karavA te paNa vyavahArajJAna kahiyeM. For Private And Personal Use Only have nizcayajJAna te cha dravya tathA tenA guNa ane paryAya sarvane jANe temAM pAMca ajIva dravyache te heya-kahetAM chAMDavAyogya jANI chAMDavA, ane eka jIvadravya te nizvayeMkarI siddhasamAna mokSamayI mokSano jAganAra mokSanuM kAraNa mokSanojAvAvAlo mokSamAMja rahe che ehavo ApaNo jIva anaMtaguNI arUpIche teneja dhyAve te nizcayajJAna kahiyeM. have ekadharmAstikAya, bIjo adharmAstikAya, trIjo AkAzAstikAya, cotho pudgalAstikAya, pAMcamo jIvAstikAya, ane chaThTho kAla e cha dravya zAzvatAche. tenuM jJAna kahe che. e cha dravya madhye pAMca ajIva dravyache ane eka jIva dravya te cetanAlakSaNavaMtache, upAdeyache.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org AgamasAra. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir have e cha dravyanA guNa kaheche. pahelo dharmAstikAyanA cAra guNa eka arUpI, bIjo acetana, bIjo akriya, cothoM gatisahAyaguNa. bIjA adharmAstikAyanA paNa cAra guNache. eka arUpI, bIjo acetana, trIjo akriya, ane cotho sthitisahAyaguNa. trIjA AkAzAstikAyadravyanA cAra guNache. eka arUpI, bIjo acetana, trIjo akriya, cotho avagAhanA dAnaguNa. have kAladravyanA cAra guNa kaheche. eka arUpI, bIjo acetana, trIjo akriya, cotho navApurANavarttanAlakSaNa. have pudgaladravyanA cAra guNa kaheche. ekarupI, bIjo acetana, trIjo sakriya cotho milaNavikharaNarUpa pUraNagalana guNa have jIvadravyanA cAra guNa kaheche. eka anaMtajJAna, bIjo anaMtadarzana, trIjo anantacAritra, cotho anaMtavIrya, e cha dravyanA guNa kahyA te nityanuvache. have cha dravyanA paryAya kaheche. dharmAstikAyanA cAra paryAyache. eka khaMdha, bIjo deza, jo pradeza, cotho agurulaghu. adhamastikAyanA cAra paryAya. eka khaMdha, bIjo deza, trIjo pradeza cotho agurulaghuH pudgala dravyanA cAra paryAya. eka varNa, bIjo gaMdha, bIjo rasa, cotho sparza agurulaghusahita; tathA AkAzAstikAyanA cAra paryAya. eka khaMdha, bIjo deza, trIjo pradeza, cotho aMgurulaghuH kAladravyanA cAra paryAya. eka atIta kAla, bIjo anAgata kAla bIjo vartamAna kAla, cotho agurulavuH ane jIva dravyanA cAra paryAya. eka avyAbAdha, bIjo anavagAha, trIjo amUrtika, cotho agarulaghu e cha dravyanAparyAya kadyA. cha dravyanAguNaparyAvanuM sAdharmyapaNaM kaheche. aguru laghuparyAya sarvadravyamAM sarIkho che ane arUpIguNa pAMca dravyamAM For Private And Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AmamasAra. che. eka pudraladravyamAM nathI; tathA acetanaguNa pAMca dravyamAMche. eka jIvadravyamAM nathI, ane sakriyaguNa jIva tathA pudgala e be dravyamAMche. bAkI cAradravyamA nathI; tathA calaNasahAyaguNa eka dharmAstikAyamAMche, bIjA pAMca dravyamAM nathI; valI sthirasahAyaguNa eka adharmAstikAyamAM che. bIjA pAMca dravyamAM nathI; tathA avagAhanAguNa te eka AkAzadravyamAMche, bIjA pAMca dravyamAM nayI; ane vartanAguNa te eka kAladravyamAMjache, bIjA pAMca dravyamAM nathI; temaja milaNavikharaNaguNa te pudgalamAMche, bIjA dravyamAM nathI tathA jJAna-cetanA guNa te eka jIva dravyamAM che, paNa bIjAdravyamAM nathI. e mUlaguNa koi dravyanA koi dravyamAM mile nahIM. eka dharma, bIjo adharma, vIjo AkAza, e traNa dravyanA traNa guNa tathA cAra paryAya sarikhAche ane traNa guNeM karI to kAladravya paNa e samAna che. ___ have valI agyAra bole karI chadravyanA guNajANavAne gAthA kaheche. pariNAmi jIva muttA, sapaesA ega khitta kiriAya niccaM kAraNa kattA, savvagaya iyara appavese / 1 / artha-nizcayanayathI Apa ApaNA svabhAve chae dravya pariNAmI che ane vyavahAranayathI jIva tathA pudgala e be dravya pariNAmI che tathA eka dharma, bIjo adharma, trIjo AkAza ane cotho kAla, e cAra dravya apariNAmI che. tathA cha dravyamAM ekajIva dravya te jIvache, bIjA pAMca dravya ajIva che tathA cha dravyamAM eka pudgala mUrtivanta rUpI che ane pAMca dravya amUrtimaMta arUpI che. cha dravyamAM pAMca dravya sapradezI che, ane ekakAla dravya apradezIche. temAM eka dharmAstikAya. bIjo adharmA For Private And Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kI www.kobatirth.org AgamasAra. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir stikAya e be dravya asaMkhyAta pradezI che ane eka AkAzadravya anaMtapradezIche. jIva dravya asaMkhyAta pradezIche, pudgalaparamAmANu * anaMtapradezI che, paramANuA anaMtALe ema pAMca dravya sapradezIche ane chaThTho kAla apradezI che. cha dravyamAM ekadharmAstikAya, bIjo adharmAstikAya, trIjo AkAzAstikAya e RNa te ekeka dravyache, tathA eka jIvadravya bIjo pudgaladravya zrIjo kAladravya e traNa dravya anekaanekache, cha dravyamAM eka AkAzadravya kSetrache, ane bIjAM pAMca dravya kSetrIche; nizcayanayathI cha dravya potapotAnA kArye sadA pravache mATe sakriyache; ane vyavahAranayayI jIva tathA pudgala e be dravya sakriyache, temAM paNa pudgala sadA sakriyache, ane jIva dravyato saMsArI thako sakriyache; paNa siddhaavasthAyeM thako saMsArI kriyA karavAne akriya che; tathA bAkInA cAra dravya to akriyache; nizcayanayathI cha dravya nityache. dhruvache; ame utpAdavyayeMkarI anityapaNe paNa che tathA vyavahAranayeM jIva ane pugala e be dravya anityache, bAkInA cAra dravya nityache, yadyapi utpAdavyayadhruvapaNe sarva padArtha pariNameche topaNa eka dharma, bIjo adharma, trIjo AkAza, cotho kAla, e cAra dravya sadA avasthitache te mATe nitya kadyAM. cha dravyamAM eka jIva dravya akAraNa che ane pAMca dravya kAraNa che. kemake pAMce dravya jIvane bhogamAM Ave che mATe kAraNa kahiye. kemake dharmAstikAya cAlavAno sAhya Ape che. adharmAstikAya freehevAna sAhya Ape che. AkAzAstikAya avakAza Ape che. pudgalAstikAya jIvane madhurAdi, surabhigaMdhAdika tathA sakomala sparzAdika bhogapaNe thAya che tathA kAladravya te jIvane jarA, bAla, * pudgalAstikAyanA skandho paryAyo anantapradezI che. For Private And Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. tAruNya avasthA dieche, tathA anAdi saMsArI jIva bhavasthiti paripAka chatAM eka aMtarmuhUrtakAlamAM sakalakarma nirjarI mokSa pahoMce tihAM siddha avasthAyeM anaMtokAla paryaMta jIva anaMtA sukhane vilase mATe kAladravya paNa jIvane bhoga thAya che. paNa eka jIva dravya koine bhoga Avato nathI mATe akAraNa kayuM ane pAMca dravya bhoga Ave mATe kAraNa kahyAM tathA ghaNI pratomAM to saMkSepe eTaluM che je cha dravyamA eka jIva dravya kAraNa che. pAMca dravya akAraNache e paNa vAta ghaNIrIte malatIche. mATe je bahuzruta kahe te kharaM. mArI dhAraNA pramANe jIvadravya kAraNa ane pAMca dravya akAraNa ema saMbhave che" nizcayanayathI chae dravya kartAche ane vyavahAranayeM eka jIvadravya kartAche. bAkI pAMcadravya akartA che. chadravyamAM eka AkAzadravya sarvavyApI che. ane pAMcadravya loka vyApI che. chae eka khetramA ekaThA rahyAM che paNa eka bIjA sAthe malI jAya nahIM e cha dravyano vicAra kayo. have ekekA dravyamAM eka nitya, bIjo anitya trIjo eka cotho aneka, pAMcamo sat, chaThTho asat, sAtamo vaktavya, AThamo avaktavya, e ATha ATha pakSa kaheche. dharmAstikAyanA cAra guNa nityache tathA paryAyamAM dharmAstikAyano eka khaMdha nityache. bAkInA deza pradeza tathA agurulaghu paryAya anityache. adharmAstikAyanA cAra guNa tathA eka lokapramANa khaMdha nityache ane eka deza, bIjo pradeza, bIjo agurulaghu e traNa paryAya anityache. tathA AkAzAstikAyanA cAra guNa tathA lokAlokapramANabaMdha nityache ane eka deza, bIjo pradeza. trIjo aguruladhu e traNa paryAya anityache. tathA kAladravyanA cAra guNa nityache ane cAra paryAya anityache. pudgala dravyanA cAra guNa nitya For Private And Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. ane cAra paryAya anityache. jIvadravyanA cAraguNa tathA RNa paryAyanityache ane eka aguruladhu paryAya anitya che. e rIte nityAnityapakSa kayo. have eka anekapakSa kahe che. eka dharmAstikAya bIjo adharmAstikAya. e be dravyano khaMdha lokAkAzapramANa eka che ane guNa anaMtAche. paryAyaanaMtAche. pradeza asaMkhyAtAche, teNekarI anekache, AkAzadravyano lokAlokapramANaMkhadha ekache ane guNa anaMtAche. paryAya anaMtAche. pradezaanaMtAche mATe anekache, kAla dravyano vartanArUpa guNa ekache ane guNa anaMtAche, paryAya anaMtA che, kemake samaya anaMtAche. atIta kAle anaMtAsamaya gayA ane anAgatakAle anaMtA samaya Avaze. tathA vartamAnakAle samaya eka che mATe anekapakSache. pudgaladravyanA paramANu anaMtAche te ekeka paramANumAM anaMtAguNa paryAyache. te anekapa'che ane sarva paramAgumAM pudgalapaNuM te ekaja che mATe eka che. jIvadravya anaMtAche. ekekA jIvamA pradeza asaMkhyAtAche tathA guNa anaMtAche. paryAya anaMtAche te anekapaNuM che paNa jIvitavyapaNuM sarvajIvonuM ekasarIkhaMche mATe ekapaNuM che. ihAM ziSya puche che je sarva jIva eka sarIkhA che to mokSanAjIva siddha paramAnaMdamayI dekhAyache ane saMsArIjIva karmavaza paDyA duHkhI dekhAya che ane te sarva judAjudA dekhAya che te kema ? tehane guru uttara kahe che ke nizcayanaye to jIva siddha samAna che mATeja sarva jIva karma khapAvIne siddha thAya che teyI sarva jIvanI sattA ekache. phari ziSya puche che ke jo sarva jIva siddha samAna kahocho to abhavya jIva paNa siddha samAna che. ema Therathu (Thayu) ane For Private And Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. 9 te to mokSe jatA nathI, tehane uttara je abhavyane karma cIkaNAM che ane abhavyamAM parAvartta dharma nathI tethI siddha thatA nathI mATe teno ehavoja svabhAvache je mokSe japuMja nayI ane bhavyajIvAM parAvartta dharma che bhATe kAraNa sAmagrI mile palaTaNa pAme guNazreNi caDhI mojheM karI siddha thAya paNa jIvanA mukhya ATha rucaka pradeza je che te nizcayanayathI bhavya tathA abhavya sarvanA siddha samAna che mATe sarva jIvanI sattA eka sarIkhI che kemake e ATha pradezane bilakula karma lAgatAM nathI te " zrI AcArAMga sUtranI zrI silAMgAcArya kRta TIkAnA lokavijayAdhyayane prathamoddeza sAkha che tihAMyI savistarapaNe jovuM." pakSa kaheche. e cha dravya te svadravya, svakSetra, svakAla, ane svabhAvapaNe sat eTale chatA che ane paradravya, parakSetra, parakAla tathA parabhAvapaNe asata eTale achatA che tenI rIta batAvavAne arthe chae dravyanA dravya kSetra kAla bhAva kahiye chaiMye. tathA dharmAstikAyano mUlaguNa calaNa sahAyapaNo te svadravya, adharmAstikAyano mUlaguNa sthiti sahAyapaNo te svadravya, AkAzAstikAyano mUla guNa avagAhapaNo te svadravya, kAladravyano mUla guNa varttanAlakSaNa paNo te svadravya, tathA pudgalano mUlaguNa puraNagalanapaNo te svadravya ane jIvadravyano mUlaguNa jJAnAdika cetanAlakSaNapaNo te svadravya e chadravyanosvadravyapaNo ko. have svakSetra te dravyano pradezapaNo che te dekhADe che. tihAM ekadharmAstikAya, bIjo adharmAstikAya. e be dravyano svakSetra asaMkhyAta pradeza che ane AkAzadravyano svakSetra anaMta pradeza che. kAladravyano svakSetra samaya che. pudgaladravyano svakSetra eka para 2 For Private And Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. mANache te paramANu anaMtAche. jIvadravyano svakSetra eka jIvanA asaMkhyAtA pradezache. have svakAla te chae dravyamAM agurulaghunoja che ane e cha dravyanA potapotAnA guNa paryAyate sarva dravyano svabhAva jANavo. eTale dharmAstikAyamAM potAnAja dravya kSetra kAla bhAvache paNa bIjA pAMca dravyanA nathI. tathA adharmAstikAya dravya madhye paNa svadravyAdika cAra che. paNa bIjA pAMca dravyanA nathI. emaja AkAzAstikAyane viSe AkAzanAja svadravyAdika cAra che paNa bIjA pAMca dravyanA nathI. kAladravyamAM kAlanAdravyAdika cAra che bIjA pAMca dravyanA nathI ane pudgalanA dravyAdika cAra te pudgalamAMja che paNa bIjA pAMca dravyanA nathI tathA jIva dravyanA svadravyAdika cAra te jIvamA che paNa bIjA pAMca dravyanA nathI. ___ je dravya te guNa paryAyavaMta dravyathI abhedaparyAya hoya te dravya kahiyeM tathA svadharmano AdhAkhaMtapaNo te kSetra kahiye ane utpAda vyayanIvartanA te kAla kahiye tathA vizeSa guNa pariNati svabhAva pariNati paryAya pramukha te svabhAva kahiye. ihAM 1 bheda svabhAva, 2 abhedasvabhAva 3 bhavyasvabhAva. 4 abhavyasvabhAva. 5 paramasvabhAva. e pAMca svabhAva kahevA. temAM dravyanA sarva dharmane potapotAnA svasvakAryane karave karI bheda svabhAva che ane avasthAna paNe abheda svabhAva che. aNapalaTaNa svabhAve abhavya svabhAva che. tathA palaTaNa svabhAve bhavya svabhAva che ane dravyanA sarva dharma te vizeSa dharmane anuyAyIja pariName te mATe te parama svabhAva kahiyeM. e sAmAnya svabhAva jANavA e rIte chae dravya svaguNe sat che ane paraguNe asat che. For Private And Personal Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. 11 have vaktavya tathA avaktavya pakSa kaheche. e cha dravyamAM anaMtA guNa paryAya te vaktavya eTale vacane kahevA yogya che ane anaMtA guNa paryAya te avaktavya eTale vacane kahyA jAya nahIM evA che. tihAM kevalI bhagavate samasta bhAva dIThA tene anaMtame bhAge je vaktavya eTale kahevA yogya hatA te kaDA valI teno paNa anaMtamo bhAga zrIgaNadhara deve sUtramA guMthyo te sUtramA guMthyA te ne asaMkhyAtame bhAge hamaNAM Agama rahyAM che e cha dravyamAM AThapakSa kahyA. have nitya tathA anitya pakSayI caubhaMgI upanI te kahe che eka jenI Adi nathI ane aMta paNa nathI te anAdi anaMta pahelo bhAMgo ane jenI Adi nathI paNa aMta che te anAdi sAMta bIjo bhAMgo tathA jenI Adi paNa che ane aMta eTale cheheDo paNa che te sAdi sAMta bIjo bhAMgo valI jehane Adi che paNa aMta nathI te sAdi anaMta nAme coyo bhAMgo jANavo. have e cAra bhAMgA cha dravyamAM phalAvI dekhADe che. jIva dravyamA jJAnAdika guNa te anAdi anaMta cha nitya cha, ane bhavya jIvane karma sAthe saMbaMdha tathA saMsArIpaNAnI Adi nathI paNa siddha thAya tevAre aMta Avyo tethI e anAdi sAMta bhAMgo che, ane devatA tathA nArakI pramukhanA bhava karavA te sAdisAMta bhAMgo che, ane je jIva karma khapAvI mokSa gayA tenI siddhapaNe Adiche ane pAcho saMsAramA koi kAle Avaq nathI mATe aMta nathI tethI e sAdi anaMta mAMgo che. e jIva dravyamAMcaubhaMgI kahI. jIva dravyanA cAra guNa anAdi anaMtache. jIvane karma sAthe saMyoga te anAdi sAMtache kemake kevAre paNa karma chuTe che. For Private And Personal Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. have dharmAstikAyamAM cAra guNa tathA khaMdhapaNo te anAdi anaMtache ane anAdi sAMta bhAMgo nathI tathA 1 deza 2 pradeza 3 agurulaghu e sAdi sAMta bhAMgoche. tathA siddhanA jIvamAM dharmAstikAyanA je pradeza rahyA che te pradeza AzrayIne sAdi anaMta bhAMgoche vIja rIte adharmAstikAyamAM paNa caubhaMgI jANavI ane AkAza dravyamAM guNa tathA khaMdha anAdi anaMtache bIjo bhAMgo nathI ane 1 deza 2 pradeza tathA 3 aguru laghu sAdi sAMtache tathA siddhanA jIvanI sAthe saMbaMdha te sAdi anaMta che. ___pudgala dravyamAM guNa anAdi anaMtache. jIvapudgalano saMbandha abhavya ne anAdi anaMtache. bhavya jIvane anAdi sAMtache pudgalanA khaMdha sarva sAdi sAMtache je khaMdha bAMdhyA te sthiti pramANe rahI khareche valI navA baMdhAyache mATe sAdi anaMta bhAMgo pudgalamA nathI. ... kAladravyamAM guNa cAra anAdi anaMtache paryAyamAM atIta kAla anAdi sAMta che ane vartamAnakAla sAdi sAMta che. anAgatakAla sAdi anaMta che. e kAlanuM svarUpa te sarva upacAsthI che. e rIta kAla dravyamA caubhaMgI kahI. . have dravya kSetra kAla tathA bhAvamAM caubhaMgI kahe che. jIva dravyamA svadravyathI jJAnAdika guNa te anAdi anaMta che. svakSetre jIvanA pradeza asaMkhyAtA che te sAdi sAMta che tatorartanApaNe phare che te mATe athavA avagAhanA mATe sAdi sAMta che paNa chatI paNe to anAdi anaMta che. svakAla aguru laghune guNe anAdi anaMta che ane aguru laghu guNano upajavo For Private And Personal Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. 13 tathA viNazavo te sAdi sAMta che. tathA svabhAva guNa paryAya te anAdi anaMta che ane bhedAntare agurulaghu te sAdi sAMta che. dharmAstikAyamA svadravya je calaNa sahAya guNa te anAdi anaMta che ane svakSetra asaMkhyAta pradeza loka pramANa che te avagAhanApaNe sAdi sAMta che. svakAla te agurulaghu guNe karI anAdi anaMta che ane utpAda vyaya te sAdi sAMta che. svabhAva te cAra guNa agurulaghu anAdi anaMta che 1 khaMdha 2 deza 3 pradeza te avagAhanAne pramANe sAdi sAMta che ema adharmAstikAyanA paNa dravyAdi cAra bhAMgA jANavA tathA AkAzAstikAyamAM svadravya avagAhanAdAna guNa te anAdi anaMta che ane svakSetra lokAloka pramANa anaMta pradeza te anAdi anaMta che. svakAla te agurulaghuguNa sarvathApaNe anAdi anaMtache ane upajave tathA viNasave sAdi sAMta che. svabhAva te cAra guNa tathA khaMdha ane agurulaghu te anAdi anaMta che tathA deza pradeza te sAdi sAMta che te AkAza dravyanA be bheda che eka caudarAja lokano khaMdha lokAkAza te sAdi sAMta che bIjo alokAkAzano khaMdha te sAdi anaMta che. * kAla dravyamA svadravya je nava purANavarttanA guNa te anAdi anaMtache svakSetra samaya kAla te Adi sAMta che kemake vartamAna * udarAja lokano khaMdha lokAkAza sAdi sAMta che te AvI teM je lokanA madhyabhAge ATha rucaka pradezathI mAMDIne sAdi che jihAM udarAja lokano aMta Ave tihAM sAMta tathA caudarAja lokano chelo pradeza mUkIne pache alokanI Adi levI paNa alokano aMta nathI mATe sAdi anaMta kAM che. For Private And Personal Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. Nornoon AAAAAAAAAAAA samaya ekache te mATe. tathA svakAla te anAdi anaMta che. svabhAva te guNa cAra ane agurulaghu anAdi anaMtache. atIta kAla anAdi sAMta che ane vartamAnakAla sAdi sAMta che anAgata kAla sAdi anaMta che. . pudgala dravyamA svadravya te dravyapaNe je pUraNagalana dharma te anAdi ananta che ane svakSetra paramANu te sAdi sAMta che. svakAla sthiti aguruladhu guNa te anAdi anaMta che. agurulaghuno upajavo viNazavo te sAdi sAMta che. svabhAvate guNa cAra anAdi anaMta che. varNAdi paryAya cAra eTale varNa gaMdha rasa sparza te sAdi sAMta che. e dravyAdi cAramA caubhaMgI kahI. - have cha dravyanA saMbandha AzrI caubhaMgI kahe che, tihAM prathama AkAza dravya che temAM alokAkAzamAM koi dravya nathI, ane lokAkAzamA cha dravya cha, tihAM lokAkAza dravya tathA bIjuM dharmAstikAya dravya ane trIjaM adharmAstikAya dravya te anAdi anaMta saMbaMdhI che je lokAkAzanA ekeka pradezamAM dharma dravya tathA adharma dravyano ekeka pradeza rahyo che te paNa kivAre vichaDase nahIM mATe anAdi anaMta saMbaMdhI che. AkAza khetra loka sarva ane jIva dravyano anAdi anaMta saMbaMdha che, ane saMsArI jIva karma sahita tathA lokanA pradezano sAdi sAMta saMbandha che. lokAMta siddhakSetranA siddha jIvono AkAza pradeza sAthai sAdi anaMta saMbandha che, lokAkAza ane pudgala dravyano anAdi anaMta saMbandha che. AkAza pradezanI sAthe pudgala paramANuno sAdi sAMta saMbandha che. ema AkAza dravyanI pare dharmAstikAya tathA adharmAstikAyano paNa sarva saMbandha jANavo. jIva ane pudgalanA saMbaMdhamAM abhavya jIvane pudgalano anAdi anaMta For Private And Personal Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org AgamasAra. 15 saMbaMdha che kemake abhavya jIvanAM karma kivAreM qhapaze nahI mATe, ane bhavya jIvane karmanuM lAgaM anAdi kAlanuM che paNa te kivAreka chuTaze mATe bhavya jIvane pudgala saMbaMdha anAdi sAMta che tathA nizcaya nayekarI cha dravya svabhAva pariNAma pariNamyA che te pariNAmIpaNo sadA zAzvato che te mATe anAdi anaMta che ane jIva tathA pudgala behu dravya mali saMbaMdha bhAva pAme che te para pariNAmIpaNo che te parapariNAmipaNo abhavya jIvane anAdi anaMta che ane bhavya jIvane anAdi sAMta che ane pudgalano pariNAmI paNa te sattA anAdi anaMta che ane pudgalano milavo vichaDavo te sAdi sAMta che eTale jIva dravya pudgala sAthai milyo sakriya che ane pula karmayI rahita thAya tevAreM jIva dravya akriya che ane pula dravya sadA sakriya che. have eka, aneka pakSI nizcaya jJAna kahevAne naya kahe che, sarva dravyamAM aneka svabhAva che, te eka vacanayI kahA jAya nahIM mATe mAMhomAMhe naya karI saMkSepa paNe kahe che, tihAM mUla nayanA be bheda che eka dravyArthika bIjo paryAyArthika temAM utpAda vyaya paryAya gauNa paNe ane pradhAnapaNe dravyano guNa sattAne grahe te dravyArthika naya kahiyeM tenA daza bheda che 1 sarva dravya nitya che te nitya dravyArthika 2 aguru laghu ane khetranI apekSA na kare mUla guNane piMDapaNe grahe te eka dravyArthika 3 jJAnAdika guNe sarva jIva eka sarIkhA che mATe sarvane eka jIva kahe svadravyAdikane grahe te sat dravyArthika. jema sallakSaNaM dravyaM 4 dravyamAM kahevA yogya guNa aMgIkAra kare te vaktavya dravyArthika 5 AtmAne 'ajJAnI kahevo te azuddha dravyArthika 6 sarva dravya guNa paryAya sahita Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. .........my cha ema kahevU te anvaya dravyArthika 7 sarva jIva dravyanI mUla sattA eka che te paramadravyArthika naya 8 sarva jIvanA ATha pradeza nirmala che te zuddha dravyArthika naya 9 sarva jIvanA asaMkhyAta pradeza eka sarIkhA che te sattA dravyArthika naya, 10 guNaguNI dravya te eka che te paramabhAvagrAhaka dravyArthika. jema AtmA jJAnarUpa che. ityAdika e dravyArthika nayanA daza bheda kahyA. have paryAyArthika nayanA cha bheda kahe che je paryAyane rahe te paryAyArthika naya kahiye, tenA cha bheda che 1 dravya paryAya te jIvane bhavyapaNuM tathA siddhapaNuM kahevaM, 2 dravya vyaMjana paryAya te dravyanuM pradezamAna, 3 guNa paryAya je eka guNathI anekatA thAya jema dharmAdharmAdidravya potAnA calaNa sahakArAdi guNathI aneka jIva tathA pudgalane sahAya kare, 4 guNa vyaMjana paryAya je eka guNanA ghaNA bheda che 5 svabhAva paryAya te agurulaghu paryAyathI jANavo. e pAMca paryAya sarva dravyamAM che ane chaThTho vibhAva paryAya te jIva pudgala e be dravyamAMche tihAM jIva je cAra gatinA navA navA bhava kare te jIvamAM vibhAva paryAya tathA pudgalamA khaMdhapaNuM te vibhAva paryAya jANavo. have paryAyanA bIjA cha bheda kahe che 1 anAdi nitya paryAya te jema pudgala dravyano meru pramukha, 2 sAdi nitya paryAya te jIva dravya, siddhapaNaM, 3 anitya paryAya te samaya samayamAM dravya upaje viNaze che, 4 azuddha anitya paryAya te janma maraNa thAya che teNe karI kahevU, 5 upAdhi paryAya te karma saMbaMdha, 6 zuddha paryAya je mUla paryAya sarva dravyanA eka sarIkhA che e paryAyArthika svarUpa kahyu, For Private And Personal Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. 17 have sAta naya kahe che 1 naigama, 2 saMgRha, 3 vyavahAra, 4 ruju sUtra, 5 zabda. 6 samabhiruDha, 7 evaM bhUta- e sAta nayanA nAma jANavAM, temAM pahelo naigama naya kahe che. nathI eka gamo te naigama kahiyeM. guNano eka aMza upanyo hoya to naigamanaya kahiyeM. dRSTAnta jema koika manuSyane pAlI lAvavAno mana thayo, te vAreM jaMgalamAM lAkaDaM lebA cAlyo, rastAmA koika manuSya malyo teNeM pULayuM tuM kyAM jAya che te vAre teNeM kahAM je pAThI levA jAuM chaM. te pAlI to hajI ghaDI nayI paNa manamAM ciMtavI te thai ema gaNyuM tema naigama naya, sarva jIvane siddha samAna kahe, kemake sarva jIvanA ATha rucaka pradeza nirmala siddha rUpa che tethI eka aMzeM siddha che te mATe siddha samAna sarva jIva kahyA. te naigama nayanA RRNa bheda che 1 atIta naigama 2 anAgata naigama 3: vartamAna naigama, e. naigama naya ko. have saMgraha naya kahe che. sattAgrahe te saMgraha. je eka nAma Bharat sarva guNa paryAya parivAra sahita Ave te saMgraha naya jANavo. teno dRSTAnta-jema koika manuSye prabhAteM dAtaNa karavAne artha potAnA varanA bAraNe bezIne cAkara puruSane ka je dAtaNa lai Avo, teM vAreM te cAkara mamuSya- pANIno loTo tathA rumAla ane dAtaNa ema sarva cIja lai Avyo. have zeTheM to eka dAtaNa nAma lar3ane maMgAvyuM hatuM paNa sarvano saMgraha karI cAkara lai anyo temaja dravya evaM nAma kathaM to dravyanA guNa paryAya sabai AvyA. e saMgraha nayanA be bheda che. eka je dravya paNo sAmAnya paNe bolatAM jIva tathA ajIva dravyano bheda paDyo nahI te pehelo sAmAnya saMgraha, tathA bIjo 3 For Private And Personal Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 18 AgamasAra. .....NAYArr-Armyhemovran vizeSatAne aMgIkAra kare che, je jIva dravya ema kaDaM to ajIva sarva TalyA te vizeSa saMgraha. have vyavahAra naya kahe che. je bAhyasvarUpa dekhIne bhedanI veMhecaNa kare ane je bAhera dekhatA guNaneja mAne paNa aMtaraMga sattA na mAne eTale e nayamAM AcAra kriyA mukhya che. aMtaraMga pariNAmano upayoga nathI kemake naigama tathA saMgraha naya te jJAna rUpa dhyAnanA pariNAma vinA aMza tathA sattA grAhI che tema ihAM karaNI mukhya che te vyavahAranaye (paNe) jIvanI vyavasthA aneka prakAreM che. tihAM naigama tathA saMgraha naya karI sarva jIva sattAyeM eka rUpa che paNa vyavahAra nayathI jIvanA be bheda che. eka siddha, bIjA saMsArI. te valI saMsArI jIvanA be bheda che. eka ayogI caudamA guNaThANAvAlA tathA bIjA sayogI te sayogInA be meda eka kevalI bIjo chadmastha, chadmasthanA be bheda eka kSINa mohI bAramA guNaThANe varttatA mohanIya karma khapAvyuM te, bIjo upazAntamohate upazAnta mohanA valI be bheda eka akaSAyI igyAramA guNaThANanA jIva; bIjA sakaSAyInA be meda che, eka sUkSma kaSAyI dazamA guNaThANAnA jIva bIjA bAdara kaSAyI. te bAdara kaSAyInA valI be bheda che. eka zreNi pratipanna, bIjo zreNi rahita te zreNI rahitanA be bheda. eka apramAdI bIjo pramAdI te pramAdInA be bheda eka sarva virati bIjo deza virati, deza viratinA be bheda eka virati pariNAmi bIjA avirati pariNAmi, aviratinA be bheda eka avirati samakIti bIjA avirati mithyAtvI, te mithyAtvInA be bheda eka bhavya bIjA abhavya, te bhavyanA be bheda eka graMthibhedI bIjA graMthI abhedI (abheda granthi) evI rIte je jIva jevo dekhAya tene For Private And Personal Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. tevo mAne e vyavahAra naya che emaja pudgalanA bheda karavA te kahe che. pudgala dravyanA be bheda che eka paramANu, bIjo khaMdha, khaMdhanA be bheda eka jIvane lAgA te jIva sahita bIjA jIva rahita te baDo pramukha ajIvano khaMdha, have jIva sahita khaMdhanA be bheda che eka sUkSma khaMdha bIjo bAdara khaMdha. ihAM vargaNAno vicAra lakhIye chaiyeM, tihAM pudgalanI vargaNA AThache 1 audArika vargaNA 2 vaikriya vargaNA 3 AhAraka vargaNA 4 taijasa vargaNA 5 bhASA vargaNA 6 zvAsocchvAsa vargaNA7 mano vargaNA 8 kArmaNa vargaNA-e ATha vargaNAnAM nAma kahyAM. be paramANu melA thAya tyAre dvayaNukakhaMdha kahevAya. traNa paramANu bhelA thAya tevAre zyaNukakhaMdha thAya. ema saMkhyAtA paramANu mile saMkhyAtANukakhaMdha thAya, temaja asaMkhyAte asaMkhyAtANukakhaMdha thAya, tathA anaMtA paramANu mile anaMtANukakhaMdha thAya. e khaMdha te sarva jIvane agrahaNa yogya che, ane jevAre abhavyathI anaMtaguNa adhika paramANu bhelA thAya tevAreM audArika zarIrane levA yogya vargaNA thAya. emaja audArikathI anaMtaguNA adhika vargaNAmAM dala bhelAM thAya tevore vaikriya vargaNA thAya, valI vaikriya thakI anaMtaguNA paramANu mile tevAre AhAraka vargaNA thAya. ema sarva vargaNAnA ekekathI anaMtaguNA adhika paramANu mile tevAreM te vargaNA thAya. eTale pahelIthI bIjI vargaNA, bIjIthI trIjI ema sAtamI mano vargaNAthI AThamI kArmaNa vargaNAmAM anaMtaguNa paramANu adhika che. ihAM 1 audArika, 2 vaikriya, 3 AhAraka, 4 taijasa, e cAra vargaNA bAdara che temAM pAMcavarNa-be gandha-pAMca rasa, ATha sparza e vIsa guNa che, tathA 1 bhASA 2 zvAsocchavAsa 3 mana 4 kArmaNa e For Private And Personal Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 20 www.kobatirth.org AgamasAra. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cAra vargaNA sUkSma che emAM pAMcavarNa - be gandha, pAMcarasa - cAra sparzae sola guNa che, ane eka paramANumA eka varNa - eka gaMdhaeka rasa-be sparza e pAMca guNa che. ema pudgala khaMdhanA aneka bheda che. e vyavahAra nayanA cha bheda che. 1 zuddha vyavahAra te AgalA guNaThANAnuM choDaM ane uparanA guNaThANAnuM grahaNa kara athavA jJAna - darzana - cAritra guNa te nizvayanaya ekarUpa che. paNa te ziSyane samajAvavAne jUdA jUdA bheda kahevA te zuddha vyavahAra che. 2 jIvamAM ajJAna rAga dveSa lAgyA che te azuddhapaNaM che mATe azuddha vyavahAra. 3 je puNyanI kriyA karavI te zubha vyavahAra 4 jethakI jIva pAparUpa azubha karma kare te 5 azubha vyavahAra. dhana - ghara - kuTuMba pratyakSa sarva ApaNAthI judA judA che paNa jIveM ajJAnapaNe ApaNA karI jANyA che te upacarita vyavahAra. 6 zarIrAdika paravastu yadyapi jIvathI judI che topaNa pariNAmikabhAva lolIpaNe ekaThA milI rahyA che tene jIva ApaNA karI jANe che te anupacarita vyavahAra jANavo. e vyavahAra naya ko. * have Rju sUtra nayano vicAra kahe che. je atIta kAla ane anagata kAlanI apekSA na kare paNa varttamAna kAle je vastu jevA guNa pariNAme vartte te vastune teveja pariNAme mAne mATe e naya pariNAmagrAhI che. jema koika jIva gRhastha che paNa aMtaraMga sAdhusamAna pariNAma che to te jIvane sAdhu kahe ane koika jIva sAbune veSe che paNa mananA pariNAma viSayAbhilASa sahita che to te jIva avatIja che ema Rz2a sUtraM mAnavuM che. te Rju sUtranA be bheda che eka sUkSma Rju sUtra te For Private And Personal Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. 21 ema kahe je sadAkAla sarva vastumA eka vartamAna samaya varte che eTale je jIva gayA kAle ajJAnI hato ane anAgata kAleM ajJAnI bhAveM ajJAnI thaze ema behu kAlanI apekSA na kare paNa eka vartamAna samaye je jevo tene tevo kahe te sUkSma RjusUtra kahiyeM ane mahoTA bAhyapariNAma grahe te sthUla Rju sUtra naya jANavo. eTale ruju 'sUtra maya kayo. have zabdanaya kahe che. je vastu guNavaMta athavA nirguNa te vastune nAma kahI bolAviyeM je bhASA vargaNAthI zabda paNe vacana gocara thAya te zabdanaya je kAraNe arUpI dravya vaMcanathI kahevA te zabdanaya kahiye ihAM je zadanno artha hoya te paNo je vastumAM vastupaNe pAmiye te bAre te vastu zabdanaya kahiye jema ghaTanI cezane karato hoya te ghaTa. e zabdanayamAM vyAkaraNathI nIpanA ane bIjA paNa sarva zabda lIdhA te zabdanayanA cAra bheda cha 1 nAma 2 sthApanA 3 dravya 4 ane bhAva cAra nikSepAmA paNa ehija nami che. 1 pahelo nAma nikSepo te AkAra tathA guNarahita bastume nAma karI bolAvavo. jema eka lAkaDIno kaTako leine koike tehaMne jIpa e, nAma kahyaM te nAma jIva jANavU. jema kAlI dorIne sApanI buddhiya karI dhAvehaNe tehane sApanI hiMsA lAge e nAma sape thayu. evIja rIte nAma tapa athavA mAma siddha jema paDa pramukhane siMbaDa ema kahI bolAve che te nAma nikSepo kahiye e sutra sAkheM che. 2 sthApanA nikSepo kahe che. je koIka vastumAM koika vastuno AkAra dekhIne tehane te vastu kahe jema citrAmaNa athavA kASTa pASANanI mUrti tene ghoDhA hAthIno AkAra che to te For Private And Personal Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 22 AgamasAra marrorren ghoDA-hAthI kahevAya te sthApanA jANavI. e sthApanA nikSepo nAma nikSepeM sahita hoya jema sthApanA siddha jinapratimA pramukha te sadbhAva sthApanA paNa hoya ane asadbhAva sthApanA paNa hoya. akRtrima jina pratimA te naMdIzvaradvIpa pramukhane viSe ane jeha ihAMnI jina pratimA te kRtrima te sarva sthApanA jANavI. jema citrAmanI strI jihAM mAMDI hoya tihAM sAdhu rahe nahI. kAraNake sthApanA strI che te strI tulya jANavI temaja jina pratimA jina samAna jANavI. ihAM koika ajJAnI jIva kahe che je, sthApanAmAM jJAnAdi guNa nathI tethI sthApanAne mAnavI pUjavI nahI tene uttara kahe che ke sthApanA rUpa strImAM strIpaNAnA guNa nathI to paNa te vikAra- kAraNa thAya che. temaja jinapratimA paNa dhyAnanuM kAraNa che ane je ema puche ke hiMsA thAya che ane bhagavaMte to dayAne dharma kahyo che tehane ema kahevU je paradezI rAjA kesI gurune vAMdavAne arthe bIje dIvaseM mohoTA ADaMbarathI Avyo te vaMdanAmAM hiMsA thai paNa lAbha kAraNa gaNatAM troTo na thayo. bIjo mallinAthajIyeM cha mitra pratibodhavAne putalIno dRSTAnta kahyo, te hiMsA to ghaNI thai paNa te lAbhanA kAraNamAM gaNI che ema bhAva zuddha hoya tihAM hiMsA lAgatI nathI, athavA koika ema. kahe che je ame ApaNe sthAnake beThA namuththuNaM kahisu amane lAbha thAse te kharo paNa bhagavatI sUtramAM bhagavAnane vaMdanAne adhikAreM to tihAM jai vaMdanA karakhAnuM phala mahoDaM kartuM che tathA nikSepAne adhikAreM kaDaM je bhAva nikSepo ekalo thAya nahI. paNa nAma sthApanA tathA dravya e traNa milyA bhAva nikSepo thAya mATe sthApanA avazya mAnavI. have je sthApanA na mAne tene kahiye je For Private And Personal Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org AgamasAra. 23 citrAmanI mUrti te hiMsAnA pariNAmayI phADe tehane hiMsA lAge che temaja jinavaranA ghyAne jinapratimA pUjatAM lAbha thAya che ema yukti karatAM tathA AgamanI sAkhe paNa jina pratimAne jinasamAna mAne te ArAdhaka ane je jina pratimAne na mAne teNe sthApanA nikSepo uthApyo ane sthApanA uthApI to dravya tathA bhAva nikSepo sthApanA vinA thAya nahI mATe dravya tathA bhAva paNa uthApyo ema traNa nikSepA uthApyA te vAreM siddhAnta uthApyAMja mATe je jinapratimAne nahI mAne te virAdhaka jAvo te sthApanA itara ane yAvatkathika e be bhedeM che. 3 dravya nikSepo kahe che, jeno nAma paNa hoya tathA AkAra thApanA guNa paNa hoya ane lakSaNa hoya paNa Atmopayoga na mile te dravya nikSepo jANavo eTale ajJAnI jIva te jIva svarUpanA upayoga vinA dravya jIva che "aNuvaogodavaM " iti ayodvAra vacanAt valI kaM che je siddhAnta vAMcatAM pUchatAM pada akSara mAtrA zuddha artha kare che ane gurumukhe sadahe che te paNa zuddha nizcaye potAnI sattA olakhyA vinA sarva dravya nikSepAmA che. je bhAva vinA dravyapaNo che te puNyabaMdhanuM kAraNa che paNa mokSanuM kAraNa nathI eTale je karaNI rUpa kaSTa tapasyA kare che ane jIva ajIva padArthanI sattA olakhI nathI tene bhagavatI sUtramAM avatI tathA apaJcakhkhANI kahyA che, tathA je ekalI bAhya karaNI kare che ane pote sAdhu kahevAya che te mRSAvAdI che ema uttarAdhyayana sUtramAM kayuM che " namuNI rannavAseNaM" e vacaneM " nANeNa ya muNI hoi" e vacanathI je jJAnavAn te muni che ane je ajJAnI te mithyAtvI che. tathA koika gaNitAnuyoganA naraka devatAnA bola athavA yati Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir raruRinnina nirnarmun........arrrrrrrroriwwwmnain. zrAvakano AcAraH jANIme kahe je ame jJAnI chaiye te paNa jJAnI nathI paNA je dravyaH guNa paryAya jANe tene jJAnI kahiye. zrI uttarAdhyapane mokSa mArge kahyoM che. gAthA " evaM paMca vihaNANANAM davANaya guNANaya, pajjavANaya sahosiM, nANaM nANI hi daMsiyaM // 1 // . mATe vastu sattA jANyA vinA jJAnI samajavU nahI ane navatatva olakhe te samakIti ane ehavA jJAna darzana vinA je kahe ke ame cAritriA chaiye te paNa mRSAvAdI che kAraNa ke zrI uttarAjyayana sUtra madhye kartuM che.je " nANaM dasaNa nANaM nANeNa vinA na huMti caraNa gumA " e vacana che te mATe Aja keTalAka jJAnahIna kriyAno ADaMbara dekhADe. che te Thaga cha tehano saMga karavo nahI. e bAhya karaNI abhavya jIvane paNa Ave mATe e bAhya karaNI Upara rAcavU nahI ane AtmAnuM svarUpa olakhyA vinA sAmAyaka paDikamaNA paJcakhkhANa karavAM te sarva dravyanikSepAmAM puNyAzrava che paNa saMvara nathI. zrIbhagavatI sUtra madhye kayuM che ke " AyAkhala sAmAiyaM " e AlAvAthI jANajo tathA jIva svarUpa jANyA vinA tapa saMyama puNya prakRti te devatAnA bhavatuM kAraNa che " puva taveNaM puvva saMyameNaM devaloe uvavajjati no cevaNaM AyattA bhAvavattavvayAe" e AlAvo bhagavatImAM kahyo che, tathA je kriyAlopI AcAra hIna ane jJAnahIna che mAtra gacchanI lAjeM siddhAnta bhaNe vAMce che vrata paJcaruvANa kare che te paNa dravya nikSepo jANavo. ema zrI anuyogadvAramA kayuM cheH sekiMtalogutariaMdavAvassayaMH ? je ime samaNa guNamukkajogI chakvAya niraNukaMpA // hayAiva uddAmA // gayAiva niraMkusA // ghaTTAmaTThAtuppoThA // paMDurapaDayAuraNA jiNANamaNANAe sacchaMda vihariuma ubhaokAlaM Avassayassa ubaluti // setaM logustariya dayAvastyaM // For Private And Personal Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. 25 wommmmmmmmm artha-jene cha kAyanI dayA nathI, ghoDAnI pereM unmatta cha, hAthInI peThe niraMkuza che, potAnA zarIrane dhovatAM masalatA ujale kapar3e, ziNagAra karI gacchanA mamatvabhAve mAcatAM svecchAcArI vItarAganI AjJA bhAMjatA je tapa kriyA kare che te paNa dravya nikSepAmAM che. athavA jyotiSa vaidyaka kare che ane potAne AcArya upAdhyAya kahevarAvIne loka pAse mahimA kare (karAve che) che te patrIbaMdha khoTA rUpaiyA jevA che. ghaNA bhava bhamase mATe avaMdanIka che e sAkha uttarAdhyayanamadhye anAthI muninA adhyayanathakI jANavI ane sUtranA artha gurumukhe zikhyA vinA tathA naya pramANa jANyA vinA nizcaya AtmAnuM svarUpa olakhyA vinA niyukti vinA upadeza Ape che te pote to saMsAramA buDyA che paNa je temanI pAse bese che temane paNa saMsAramA buDAve cha ema prazna vyAkaraNa sUtra tathA anuyogadvAra sUtramA kA che " ajjattha ceta sola samaM" ityAdi ane bhagavatI sUtramAM paNa kayuM che " sutattho khalu paDhamo, bIo nijutti misao bhaNio, itto taIyaNuogo, nANunAo jiNavarehiM " ane keTalAka ema kahe che je ame sUtra upara * artha kariye chaiyeM to niyukti tathA TIkA pramukhanuM zuM kAma che te paNa mRSAvAda ___ * zrI bhagavatI sUtramA " suttatthokhalu paDhamI, bIonijjutti misao bhaNio // itto taIyaMNuogo, nANunnAojiNavarehiM" evI rIte AgamasAranI jUdI jUdI traNa pratomAM lakhyuM hatu mATe meM paNa temana lakhyuM che paNa bIjA ThekANe e bhagavatInI sAkha . dIdhI che tihAM to " mutAtyo khalupaDhamo, bIonijjutti misao bhaNio // taioya nirakseiso, esa vihi hoi aNuogo" evo pATha che te kharo jaNAya che pache bahuzruta kahe te khalaM. For Private And Personal Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 26 che kemake zrImaznavyAkaraNamAM " vayaNatiyaM liMgatiyaM " ityAdika jANyA vinA ane naya nikSepa jANyA vinA je upadeza Ape te mRSAvAda che ema aneka sUtramAM kayuM che mATe bahuzruta pAse upadeza sAMbhalavo. zrI uttarAdhyayana madhye bahuzruta ne merunI tathA samudranI ane kalpavRkSAdi sola upamA dIghI che e dravya nikSepo kadyo. AgamasAra. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir '' 4 bhAva nikSepo kahe che. je nAma sthApanA ane dravya e treNa nikSepA te eka bhAva nikSepA vinA azuddha che je nAma tathA AkAra lakSaNa guNa sahita vastu te bhAva nikSepo jANavo " uvaogo bhAva " iti vacanAt eTale pUjA, dAna, zIla, tapa, kriyA, jJAna e sarva bhAvanikSepe sahita lAbhanuM kAraNa che ihAM koi kaheze je mananA pariNAma dRDha karIne je kariyeM tene bhAva kahiyeM ema kahe che te jUThA che e to sukhanI vAMchAyeM mithyAtvI paNa ghaNA kare che te gaNavuM nahI. ihAM sUtranI sAkhe vItarAganI AjJA heya upAdeyanI parIkSA karI ajIvatatva tathA Asravataca ane bandhatava upara heya kahetAM tyAga bhAva ane jIvanA svaguNa je saMvara nirjarA tathA mokSa tatva UpareM upAdeya pariNAma te bhAva kahiye eTale rUpIguNa te dravya nikSepa che ane arUpIguNa te bhAvanikSepa che eTale mana vacana kAyA lezyAdika sarva dravya nikSepAmAM che ane jJAna darzana cAritra vIrya dhyAna pramukha sarva guNa bhAva nikSepAmAM che. e bhAva nikSepo te nAmasthApanA tathA dravya sahita hoya eTale cAra nikSepA kahyA. have cAra nikSepA padArtha Upara lagADI dekhADe che nAma jIva te cetanA athavA mAMcAne eka vANane jIva kahI bolAve For Private And Personal Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. 10 che. te nAma nikSepe jIva. mUrti pramukha thApiyeM te sthApanA jIva. ekeMdriyayI paMceMdriya paryaMta sarva jIva che paNa upayoga mile nahi te dravya jIva. ane mUrtimA jIva svarUpa olakhI samakitanA upayogamA che te bhAva jIva. ema dharmAstikAyAdika dravyamA paNa jANavU nAmathI dharmAstikAya kahI bolAvavo te nAma dharmAstikAya. dharmAstikAya ehavA akSara lakhavA athavA dRSTAMta kAraNe kAika vastu thApavI te sthApanA dharmAstikAya tathA dharmAstikAya je asaMkhyAta pradezI dharma dravya che te dravya dharmAstikAya. e dharmAstikAyane je vAreM calaNa sahAya guNanI apekSA sahita olakhiye te bhAva dharmAstikAya. have koikano sAdhu ehavo nAma che te nAma sAdhu ane sthApanA kariye te sthApanA sAdhu tathA je paMca mahAvrata pAle kriyA anuSThAna kare sUjato AhAra lIye paNa jJAnadhyAnano jevo upayoga joie tevo upayoga na hoya te dravya sAdhu. je bhAva saMvaramokSano sAdhaka thai bhAva sAdhunI karaNI kare te bhAva nikSepe sAdhu kahiye. koikano arihaMta nAma che te nAma arihaMta ane arihaMtanI pratimA te thApanA arihaMta jeTalA sudhI chadmastha avasthA te dravya arihaMta ane kevala jJAna pAmyA pache . lokAlokano bhAva jANe dekhe te bhAva arihaMta ema siddhamAM paNa kahevo. koi jIvano jJAna ehavo nAma athavA bhAveM ajIvano nAma te nAma jJAna tathA je jJAna pustakamAM lakhyuMche te sthApanA jJAna. je upayoga vinA siddhAMtano bhaNavo athavA anya matinA sarva zAstra bhaNavA tathA jJazarIrAdika te sarva dravya jJAna je naktavatuM jANavU te bhAvajJAna, For Private And Personal Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 28 www.kobatirth.org AgamasAra. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tathA koikanuM tapa ehabuM nAma te nAma tapa tathA pustakamAM tapanI vidhInuM lekhana te thApanA tapa ane puNyarUpa mAsakhamaNAdika karavo te dravya tapa. je paravastu Upara tyAgano pariNAma te bhAva tapa. ema saMvarAdika sarvamAM cAra cAra nikSepA jANavA. tathA zrI anuyogadvAra madhye kAM che-yataH " jatthayajaM jANijjA, nikhkhevaM nikhkhive niravasesaM // jatthavI ya na jANijjA, cakkanikhikhave tattha || 1 | e cAra nikSepA kA eTale zabdanaya ko. ed as samabhirU naya kahe che je vastunA keTalAka guNa pragaTyA che ane keTalAka guNa pragaTyA nathI paNa avazya pragaTa havI vastune vastu kahe te vastunA nAmAMtara eka karI jANe. jema jIva cetana tathA AtmA ehano * eka artha kahe te samabhirUDha naya kahiyeM e naya eka aMza ochI vastune pUrepUrI vastu kahe jema teramA guNaThANe kevalI hoya tehane siddha kahe. e nayanA bheda bilakula nathI e samamirUDhanaya ko. have evaMbhUtanaya kahe che je vastu potAne guNe saMpUrNa che ane potAnI kriyA kare che tene te vastu kahI bolAve. jema mokSasthAnakeM je jIva pahoto teneM siddha kahe. jema pANIthI bharelo strInA mAthA Upara Avato jala dharaNa kriyA karato tene ghaDo kahe. e evaMbhUtanaya ko. have sAta nayanA dRSTAnta zrI anuyogadvAra sUtrayI lakhiyeM chaiyeM. jema koika puruSe koika bIjA puruSane puchyuM je tabhe kihAM vasocho tevAreM te puruSe kayuM huM lokamAM vasuMchu tevAreM * ekArthavAcI nAmonAM nAmabhede bhinna bhinna artha kare che tene samabhinaya kathe che. For Private And Personal Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. azuddha naigamavAle puchyuM je lokanA traNa bheda che, 1 adholoka 2 tricholoka 3 arvaloka temAM tuM kihAM rahe che jevAreM zuddha naigameM kahyaM je trichAlokamAM rahuMchaM. valI puchyuM je trichAlokamAM asaMkhyAtA dvIpa samudra che temAM tuM kayA dvIpamA rahe che tevAreM vizuddha naigameM kaDaM je jaMbudvIpamA rahaMchaM, te jaMbuddhIpamA khetra ghaNA che, te temAM tuM kayA kSetramA rahe che, tevAre atizuddha naigama bolyo je bharatakSetramA rahuMchaM, te bharatakSetranA cha khaMDa che te mAMhelA kayA khaMDamAM rahe che tevAreM kaDaM je madhyakhaMDamAM rahuM chu ema krame pUchatAM chelle kayuM je ApaNA dezamA rahuM chaM, tevAreM pharI puchyuM je dezamAM to nagaragAma ghaNA che to tuM kihAM rahe che. tevAreM kaDaM je huM amuka gAmamA rahuM chu, te gAmamAM valI amuka pADo tathA amuka ghara batAvyuM tihAM sudhI naigama naya jANavo. ___ ane saMgraha naya vAlo bolyo je mArA potAnA zarIramAM vasuM chu, tathA vyavahAranayavAlo bolyo je saMsAre beTho chu teTalAja bichAnAmAM rahuM chu, ane RjusUtra nayavAle kayuM je mArA AtmAnA asaMkhyAtA pradezamA rahuM chu. valI zabdanaya kahe je mArA svabhAvamA rahuM chu, temaja samabhirUvanaya kahe je huM mArA guNamA rahuM chu, ane evaMbhUtanayavAdI kahe je jJAnadarzana guNamAM vasuM chaM. e dRSTAMta kayo tema sarva vastumAM kahe.. tathA koike pradezamAtra kSetra aMgIkAra karI puchyuM je e pradeza kayA dravyano cha tevAreM naigamanaya bolyo je chae dravyano pradeza che kemake eka AkAza pradezamadhye cha dravya bhelA che tevAreM saMgrahanaya bolyo je kAladravya to apradezI che te mATe sarva lokamAM eka samaya sarikho che paNa te eka AkAza dravyanA pradezamAM jUdo nayI mATe kAla binA pAMca dravyano For Private And Personal Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 30 AgamasAra. pradeza che tevAre vyavahAranaya bolyo ke je dravya mukhya dekhAya che tehano pradeza che tebAre RjusUtranaya bolyo ke je dravyano upayoga dei puchiye te dravyano pradeza che. jo dharmAstikAyano upayoga dei puchiyeM to dharmAstikAyano pradeza che. jo adharmAstikAyano upayoga dei puchiye to adharmAstikAyano pradeza che. tevAre zabdanaya bolyo ke je dravyano nAma lai puchiye te dravyano pradeza che. have samabhirUDhanaya bolyo je eka AkAza pradeza madhye dharmAstikAyano eka pradeza che, adharmAstikAyano eka pradeza ke ane jIvanA anaMtA pradeza che. pudgalanA paNa anaMtA pradeza che, tevAre evaMbhUtanaya bolyo ke pradezanI je dravyanI kriyAguNa paryAya aMgIkAra karI dekhI ye te samaya te pradeza te dravyano gaNiye e pradezamA sAta naya kahyA. have jIvamAM sAta naya kahe che prathama naigamanayane mate je guNa paryAyavaMta zarIra sahita te jIva eTale zarIramAM je bIjA pudgala tathA dharmAstikAyAdika dravya che te sarva jIvamAMja gaNyA tevAre saMgrahanaya bolyo je asaMkhyAta pradezI te jIva eTale eka AkAzanA pradeza TalyA bIjA sarva dravya emAM gaNANA tevAre vyavahAranaya bolyo je viSaya lai kAma vAta saMbhAre te jIva ihAM dharmAstikAya, adharmAstikAya,AkAza tathA bIjApudgala sarva TalyA paNa pAMce indrIya tathA mana ane lezyA e pudgala che te jIvamAM gaNANA, kAraNake viSayAdikato iMdriyo le che te jIvathI nyArA che paNa ihAM vyavahAranayamate jIva bhelA lIdhA che tevAre RjusUtranaya bolyoM je upayogavaMta te jIva ihAM iMdriyAdika sarva TalyA paNa ajJAna tathA jJAnanA bheda TakhyA nahI. have zabdanaya bolyo je nAmajIva, sthApanA jIva For Private And Personal Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org AgamasAra. 31 dravya jIva bhAva jIva ihAM jIvamAM guNa-nirguNano bheda paDyo nahI, tevAreM samabhirUDhanaya bolyo je jJAnAdiguNavaMta te jIva tevAreM matijJAna zrutajJAna ityAdika sAdhaka avasthAnA guNa te sarva jIva svarUpamAM AvyA. have evaMbhUtanayabolyo je anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMta cAritra, zuddhasattAvaMta te jIva. e naye je siddha avasthAmA guNa hatA teja gradyA e sAta naye jIva dravya ko. ve sAtana dharma kahe che. naigamanaya bolyo je sarva dharma che kemake sarva prANI dharmane cAhe che. e naya aMzarUpa dharmane dharma evaM nAma kahe. have saMgrahanaya bolyo je vaDerAyeM Adarayo te dharma, eNe anAcAra choDyo paNa kulAcArane dharma ko, vyavahAranaya bolyo je sukhanuM kAraNa te dharma eNe puNya karaNIne dharma karI mAnyo. RjusUtranayamate je upayoga sahita vairAgyarUpa pariNAma te dharma kahiyeM. e nayamAM yathApravRttikaraNanA pariNAma pramukha sarva dharmamAM gaNyA te mithyAtvIne paNa hoya. have zabdanaya bolyo je dharmanuM mUla samakita che mATe samakita teja dharma tevAreM samabhirUDhanaya bolyo je jIva ajIva navatattva tathA cha dravyane olakhIne jIvasattA vyAve, ajIvano tyAga kare ehavo jJAna darzana cAritrano zuddha nizcaya pariNAma te dharma. e naye sAdhaka siUnA pariNAma te dharmapaNe lIdhA. evaMbhUtanaya bolyo je zukla dhyAna rUpAtItanA pariNAma kSapaka zreNi karma kSayanA kAraNa te dharma je jIvano mUla svabhAva te vastu dharma je mokSarUpa kAryane kare te dharma. e sAte nayeM dharma ko. have sAtanaye siddhapaNo kahe che. naigamanayanI mate sarva Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. jIva siddha che kemake sarva jIvanA ATha rucaka pradeza siddha samAna nirmala che mATe saMgrahanaya kahe je sarva jIvanI sattAsiddha samAna che eNe paryAyArthika nayekarI karma sahita avasthA te TAlIne dravyArthikanakarI avasthA aMgIkAra karI tevAreM vyavahAranaya bolyo je vidyA labdhi pramukha guNe karI siddha thayo te siddha. e naye bAhya tapa pramukha aMgIkAra karayA. have RjusUtranaya bolyo ke jeNe potAnA AtmAnI siddhapaNAnI sattA olakhI ane dhyAnano upayoga paNa teja varne che te samaye te jIva siddha jANavo. e naye samakIti jIva siddha samAna che ema kayu have zabdanaya bolyo je zuddha zukla dhyAna pariNAma nAmAdika nikSepe te siddha. tevoreM samabhirUDhanaya bolyo je kevalaMjJAna kevaladarzana, yathAkhyAtacAritra e guNe sahita te siddha jANavA. e naye teramA caudamA guNaThANAnA kevalIne siddha kahyA ane evaMbhUtanaya kahe che ke jenA sakala karma kSaya thayA lokane aMte virAjamAna aSTaguNa saMpanna te sima jANavA. e rIte sika pade sAta naya kadyA. ema sAta naya milyA samakrIti che ane je eka nayane grahaNa kare te mithyAtvI che. e sAte naya sika te vacana pramANa che ane e sAta nayamAM koi paNa nayane uthApe tenuM vacana agramANa che. have pramANano vicAra kahe che. pramANanA be bheda che. eka pratyakSa pramANa bIlu parokSa pramANa temAM je jIva potAnA upayogathI dravyane jANe te pratyakSa pramANa kahiye. jema kevalI cha dravya pratyakSa pramANe jANe tathA dekhe te mATe kevalajJAna te sarvathI pratyakSa jJAna che, ane manaH paryavajJAna te manovargaNA pratyakSa jANe tathA avadhijJAna te pudgala dravyane pratyakSa jANe. For Private And Personal Use Only
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org AgamasAra. 33 mATe e be jJAna deza pratyakSa che. bIjuM chadmasthajJAna te sarva parokSa pramANa che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir have parokSa pramANa kahe che. matijJAnano ane zrutajJAnano upayoga parokSa pramANa che kemake je zAstranA balathI jANe te parokSa pramANa kahiyeM. te parokSa pramANanA traNa bheda che. 1. anumAna pramANa, 2 Agama pramANa, 3 upamAna pramANa. temAM anumAna eTale koika sahinANa dekhIne je jJAna thAya. jema ghumADo dekhIne agninuM anumAna thAya ane Agama eTale zAstranI sAkhathI je vAta jANiyeM. jema devaloka tathA naraka nigoda vigereno vicAra AgamayI jANiyeM chaiye te AgamapramANa ane koika vastuno dRSTAnta ApIne vastune olakhAvavI te upamAna pramANa jANavo. e pramANa kalA. have sat asat pakSathI saptabhaMgI kahe che. 1 syAt kehatAM anekAMtapaNe sarva apekSA lei jIvadravyamAM ApaNo dravya ApaNo khetra ApaNo kAla ApaNo bhAva ema ApaNe guNa paryAyeM jIva che tema sarva dravya ApaNe guNaparyAyeM che te syAt asti nAmA pahelo bhAMgo thayo . 2 je jIvamAM bIjA pAMca dravyanA 1 dravya 2 khetra 3 kAla 4 bhAva te paradravyanA guNaparyAya jIvamAM nathI eTale paradravyanA guNano nAstipaNo sarva dravyamAM che. e syAt nAsti bIjo bhAMga thayo. 3 dravya svaguNe asti ane para guNe nAsti e be bhAMgA eka samaye dravyamAM che. jema je samaye zuddha svaguNanI asti che teja samaye paraguNanI nAsti paNa che, mATe asti nAsti e behu bhAMgA melA che te syAt asti nAsti trIjo bhAMgo thayo . For Private And Personal Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ArAmasAra. AmAvAAAAAAAAAA 4 asti ane nAsti e behu bhAMgA eka samayamAM che to vacane karI asti eTalo bolatAM asaMkhyAtA samaya lAge tethI nAsti bhAMgo teja vakhate kahevANo nahI ane jo nAsti bhAMgo kahyo to asti paNo nAnyo mATe ekaja asti kahetAM thakAM nAstipaNo teja samaye dravyamA che te nahI kahevANo mATe mRSAvAda lAge temaja nAsti kahetAM astino mRSAvAda lAge mATe vacane agocara che eka samayamAM behu vacana bolyA jAya nahI kemake eka akSara bolatAM asaMkhyAtA samaya lAge che mATe vacanathI agocara che te syAt avaktavya e cotho bhAMgo kahyo. 5 te avaktavyapaNo vastumAM astidharmano paNa che mATe syAtasti avaktavya pAMcamo bhAMgo kahyo. 6 temaja nAsti dharmano paNa avaktavyapaNo vastu madhye che mATe syAt nAsti avaktavya chaTo bhAMgo jANavo. 7 te astipaNo tathA nAstiSaNo behu dharma ekasamaye vastu madhye che paNa vacanathI avaktavya che mATe syAt astinAstiyugapamaavaktavya e sAtamo mAMgo kayo. have e sAta bhAMgA nitya tathA anityapaNAmAM lagADe che 1 syAt nityaM 2 syAt anityaM 3 syAnityAnityaM 4 syAtavaktavyaM 5 syAnityaMabaktavyaM 6 syAtanityaM akktavyaM 7 syAt nityAnityaM yugapat avaktavyaM, emaja eka anekanA sAta bhAMgA kahevA tathA guNaparyAyamAM paNa kahevA kemake siddha madhye naya nathI topaNa saptabhaMgI to siddhamAM che. have sattA olakhAvavAne tribhaMgIyo kahe che. 1 mithyAtva dazA te bAdhakadazA. 2 samakita guNaThANAthI mAMDIne ayogI kevalI guNANA sudhI sAdhaka dazA jANavI. 3 sarva karmayI For Private And Personal Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. nama AMMAnnnnnAAAAAnandhAARAAN rahita te sifa dazA. 1 jJAnano jANapaNo te jIvano guNa. 2 teno jJAtA te jIva. 3 jJeya te sarva dravya.1 dhyAna te jIvanA svarUpanoM 2 te dhyAnano dhyAtA jIva 3 dhyeya AtmAno, svarUpa. 1 kartA te jIva 2 karma te eka mokSa bIjo bandha 3 kriyA te eka saMvara bIjI Asrava. 1 karma te cetanAne karma baMdhanA pariNAma 2 karmanuM phala te cetanAne je karma udayanA pariNAma 3 jJAna cetanA te jIvano svaguNa. te AtmAnA traNa bheda che 1 ajJAnI jIva zarIrAdika paravastune Atmabujhiye karI mAne che. pahelo bahirAtmA 2 je deha sahita jIva che te paNa nizcaye sattAguNa siddha samAna che eTale potAnA jIvane sikha samAna karI dhyAve te bIjo aMtarAtmA jANavo. 3 karma khapAvI kevalajJAna pAmyA te arihaMta tathA siha sarva paramAtmA jANavA. e tribhaMgIno vicAra kahyo eTale ATha pakSano vicAra kahyo. have eka dravya madhye cha sAmAnya guNa che te kahe che. pahelo astitva te je cha dravya ApaNA guNa paryAya pradeze karI asti che temAM dharma, adharma, AkAza ane jIva e cAra dravyano asaMkhyAtA pradeza milyA khaMdha thAya che ane pudgalamAM khaMdha thavAnI zakti che mATe e pAMca dravya astikAya che ane chaTho kAla dravyano samaya koi koithI milato nayI kemake eka samaya viNasyA pache bIjo samaya Ave ke mAde kAla astikAya nathI. dravyamAM e astitva paNo kayo. 2 vastutva kahetAM vastupaNo kahe che te dravya chae ekaTha eka kSetra madhye rahyA che. eka AkAza pradezamAM dharmAstikA. no eka pradeza rahyo che tathA adharmAstikAyano paNa eka pradeza rahyo che ane jIva anaMtAnA anaMtA pradeza rahyA che. pudgara For Private And Personal Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. paramANu anaMtA rahyA che. te sarva potAnI sattA lIdhA thakA rahyA che paNa koi dravya sAthe milI jAto nathI te vastupaNo. . 3 dravyatva kehatAM dravyapaNo te sarva dravya potapotAnI kriyA kare eTale dharmAstikAyamAM calanaguNa te sarva pradeza madhye che. sadA kAle pudgala tathA jIvane calAvavArUpakriyA kare che, ihAM koi puche je lokAnta siddhakSetramA dharmAskiAya che te siddhanA jIvane calAvavApaNo karato nathI tenu kema ? tene uttara kahe che je siddhanA jIva akriya che mATe cAlatA nathI paNa te kSetramA je sUkSma nigodanA jIva tathA pudgala che tehane dharmAstikAya calAve che mATe potAnI kriyA kare che, temaja adharmAstikAya jIva tathA pudgalane sthira rAkhavAnI kriyA kare che, tathA AkAza dravya te sarva dravyane avagAhanArUpakArya kare che. ihAM koi pUche je alokAkAzamAMto bIjaM koI dravya nathI to alokAkAza kayA dravyane avagAhadAna Ape che tene uttara kahe che je alokAkAzamAM avagAha karavAnI zakti to lokAkAza jevIja che paraMtu tihAM avagAhano dAna lenAra dravya koi nathI mATe avagAhadAna karato nathI ane pudgala dravya milavA vikharavArUpa kriyA kare che tathA kAladravya vartanA rUpa kriyA kare che ane jIva dravya jJAna lakSaNa upayogarUpa kriyA kare che ema sarva dravya potAne pariNAmI svasattAnI kriyA kare che e dravyatvapaNo kahyo. 4 prameyatvaM kahetAM prameyapaNo je cha dravyamAM prameya paNo che, teno pramANa kevalI potAnA jJAnathI kare che, je dharmAstikAya tathA adharmAstikAya ane AkAzAstikAya ekeka dravya che ane jIvadravya anaMtA che tehanI gaNati kahe che. saMjJI For Private And Personal Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org AgamasAra. 37 manuSya saMkhyAtA che, asaMjJI manuSya asaMkhyAtA che, nArakI asaMkhyAtA che, devatA asaMkhyAtA che, tiryaMca paMcendriya asaMkhyAtA che, beindrI asaMkhyAtA che, teiMndrI asaMkhyAtA, caureMdrIya asaMkhyAtA che te thakI pRthvIkAya asaMkhyAtA, apakAya asaMkhyAtA, te kAya asaMkhyAtA, vAyukAya asaMkhyAtA, pratyekavanaspati jIva asaMkhyAtA, te thakI sijhanA jIva anaMtA te thakI bAdara nigodanA jIva anaMtaguNA eTale bAdara nigoda te kaMdamUla Adu sUraNa pramukha ehane suine agrabhAgeM anaMtA jIva che te siddhanA jIvathI anaMta guNA che ane sUkSmanigoda sarvathI anaMta guNA che. sUkSmanigodano vicAra kahe che. jeTalA lokAkAzanA pradeza che teTalA golA che te ekeka golAmAM asaMkhyAtA nigoda che. nigoda zabdano artha e che je anaMtA jIvano piMDa mUta eka zarIra tehane nigoda kahiyeM. te ekekI nigodamadhye anaMtA jIva che te atIta kAlanA sarva samaya tathA anAgatakAlanA sarva samaya ane varttamAna kAlano eka samaya tene melA karI anaMta guNA karIye eTalA eka nigodamAM jIva che eTale anaMtA jIva che e saMsArI jIva ekekAnA asaMkhyAtA pradeze che ane ekekA pradeze anaMti karma vargaNA lAgI che. te ekeka vargaNA madhye anaMtA pudgala paramANu che ema anaMtA paramANu jIva sAthe lAgyA che te thakI anaMta guNA pudgala paramANu jIvathI rahita chuTA che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir golAya asaMkhijjA, asaMkha nigoyao havai golo || iktikami nigoe, aNaMtajIvA muNeyavvA // 1 // For Private And Personal Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. AvM .. artha-loka mAMhe asaMkhyAtA golA che, ekekA golA madhye asaMkhyAti nigoda che. ekeka nigodamAM anaMtA jIva che.|| sattarasa samahiyAkira / igANupANuMmi huMti khuDDabhavA // sagatIsasayatihuttara / pANU puNa iga muhuttami // 1 // artha-nigodiyA jIva 'te. manuSmanA : eka usAsamA sattara 17 bhava jAjerA kare che ane saDanIsaso tihuMtera 3773 zvAsocchvAse eka muhUrttamAM thAya. paNasaTi sahassa paNasaya / chattisA iga muhutta khuDbhavA // AvaliyANaM do saya / chapannA ega khuDDabhave // 1 // artha-nigodanA jIva eka muhUrttamAM 65536 bhava kare ane nigodano eka bhava 256 AvalIno che. kSullaka bhavano e pramANa che. aththi aNaMtAjIvA, jehiM na patto tsaaiprinnaamo|| uvavajjaticayaMti ya, puNovi tattheva tattheva // 1 // artha-nigodamAM anaMtA jIva ehavA che je jIva vasapaNo pahelA kivAreM pAmyA nathI anaMto kAla pUrve gayo ane anaMto kAla jAze paNa te jIva vAraMvAra tihAMja upaje che ane tihAMja cave che *ema eka nigodamAM anaMtA jIva che te nigodanA be bheda che. eka vyavahAra rAzI nigoda ane bIjo avya For Private And Personal Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra vahArarAzI nigoda. temAM je bAdara ekendriyapaNo bhAveM vasapaNo pAmIne pAchA nigodamAM jAi paDyA che te nigodiyA jIvane vyavahAra rAziyA kahiye, ane je jIva koipaNa kAle nigodamAMthI nikalyA nathI te jIva avyavahArarAzIyA kahiye ane ihAM manuSyapaNAmI jeTalA jIva karma khapAvIne eka samayamAM mokSa jAya che teTalA jIva teja samaye avyavahArarAzI sUkSma nigodamAMyI nikalIne uMcA Ave che. jo daza jIva mokSa jAya to daza jIva nikale. koika velAe bhavya jIva ochA nikale to te ThekANe eka be abhavya nikale paNa vyavahArarAzImAM jIva koi badhe ghaTe nahI. evA nigodanA asaMkhyAtA lokamAMhelA golA te chadizInA AvyA pudgalane AhArAdipaNe le che te sakala golA kahevAya ane loka aMtanA pradeze je nigodanA golA rahyA che tene traNa dizInA AhAranI pharazanA che mATe pikala golA kahiye. e sUkSma nigodamAM pAMca thAvaranA sUkSma jIva te sarva lokamAM kAjalanI kuMpalInI pere bharayA thakA vyApI rahyA che ane sAdhAraNapaNo te mAtra eka vanaspatimAMja che paNa cAra thAvaramAM nathI. e sUkSma nigodamAM anaMtu duHkha che tenuM udAharaNa kahe che. sAtamI naskanuM AyuSya tetrIsa sAgaropamanuM che. tetrIsa sAgaropamanA jeTalA samaya thAya teTalA vakhata sAtamI narakamAM utkRSTa tebIsa sAgaropamane AyuSe koika jIva upaje teTalA bhavamAM jeTalaM chedana bhedamanuM duHkha thAya te sarva ekaTaM kariye tethI anaMtagaNuM duHkha nigodanA jIva, eka samayamAM bhogave che. dRSTAnta jema koika manuSyane sADA maNa-kroDa loDhAnI suine anithI tapAvIne koika devatA samakAle cAMpe tene je vedanA thAya tethI anaMta guNI vedanA ni For Private And Personal Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 40 AgamasAra. goda madhye che ane bhavya jIvane nigodanuM kAraNa te ajJAna dazA che mATe tehano tyAga karo. e nigodano vicAra ko. e sarva prameyano pramAtA AtmA potAnA jJAna guNe karI prameyano pramANa kare e prameya paNo ko. 5 saccapaNa te cha dravya eka samayamAM upaje viNaze che ane sthirapaNe che. utpAda vyaya dhruvapaNo tehija satpaNo utpAda vyayanuvayuktaM sat iti " tatvArtha vacanAt " te vistArathI kahI dekhADe che. je dharmAstikAyanA asaMkhyAtA pradeza che tihAM eka pradezamAM agurulaghu asaMkhyAto che ane bIjA pradezamAM anaMto agurulaghu che, vIjA pradezamAM saMkhyAto agurulaghu che ema asaMkhyAtA pradezamAM agurulaghuparyAya ghaTato vavato rahe che te agurulaghu paryAya cala che te je pradezamAM asaMkhyAto che te pradezamAM anaMto thAya che ane anaMtAne ThekANe asaMkhyAto thAya che ema lokapramANa asaMkhyAta pradezamAM zarIkho samakAleM aguru laghu paryAya phire che te je pradezamAM asaMkhyAto phiTIne anaMto thAya che te pradezamAM asaMkhyAtapaNAno vinAza che ane anaMta paNAno upajavo che ane agurulaghupaNe guNa dhruva che ema upajavo viNasavo ane dhruva e traNe pariNAma che. avarmAstikAyamAM paNa e traNe pariNAma asaMkhyAta pradeze sadA samaya samayamAM pariNamI rahyA che. temAM paNa upaje viNaze ane thira rahe che. ema AkAzanA anaMtA pradezamAM paNa eka samaye traNa pariNAma pariName che ane jIvanA asaMkhyAtA pradeza che te madhye paNa upaje viNaze thira rahe (che.) tathA pudgala paramANumA paNa samaya thAya che ane kAlano varttamAna samaya phiTIne atIta kAla thAya che to ve samayamAM varttamAnapaNAno vinAza For Private And Personal Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. arrrrrrrrrrr che ane atItapaNAno upajako che kAla paNe dhruva che. e sthUla thakI utpAdaka vyaya dhruvapaNo kahyo ane vastugate mUlapaNe jJeyane palaTave jJAnano paNa te bhAsanapaNe pariNamavo thAya te pUrva paryAyanA bhAsanano vyaya ane abhinava jJeyanA paryAya bhAsanano utpAda tathA jJAnapaNAno dhruva e rIte sarva guNanA dharmanI pravRttirUpa paryAyano utpAda vyaya zrIsimabhagavantamAM paNa thai rahyo che. emaja dharmAstikAyanA pradeze je kSetra gata asaMkhyAta pudgala tathA jIvane pahele samaya calaNa sahAyIpaNo pariNamato hato ane bIje samaya ananta paramANu tathA anantA jIva pradezane calana sahAyI thayo tebAre asaMkhyAtA calana sahAyano vyaya ane anaMtA calana sahAyano upajavo ane guNapaNe dhruva ema dharmadravya madhye utpAda vyaya thai rahyo che. temaja adharmAdika dravyane viSe paNa bhAva. tathA valI kArya kAraNapaNe utpAda vyaya tathA agurulaghunA calanano utpAda vyaya paMcAstikAyane viSe kahevU. tathA kAladravya te upacAra che tenuM svarUpa sarva upacArathIja kahevU. e rIte sarva dravyamAM satpaNo che. jo agurulaghuno bheda na thAya to pache pradezano mAhomAMhe bheda kevo thAya te mATe agurulaghuno bheda sarvamA che ane jeno utpAda vyaya rUpa satpaNo eka che te dravya eka che. tathA jeno utpAda vyaya sat paNo jUdo te dravya paNa jUdo che eTaleM sat kehatAM sattvapaNo kahyo. 6 aMgurulaghupaNo kahe che. je dravyano agurulaghu paryAya che te cha prakAranI hAni vRddhi kare che. temA cha prakAranI vRddhi che. 1 ananta bhAgavRddhi, 2 asaMkhyAtabhAgavRddhi, 3 saMkhyAtabhAgavRddhi, 4 saMkhyAtaguNavRddhi, 5 asaMkhyAtaguNavRddhi, 6 anaMta 6 For Private And Personal Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. guNavRddhi. have cha prakAranI hAni kahe che. 1 anaMtabhAgahAni, 2 asaMkhyAtabhAgahAni, 3 saMkhyAtabhAgahAni, 4 saMkhyAtaguNa hAni,5 asaMkhyAtaguNahAni, 6 anaMtaguNahAni. e rIte cha prakAranI vRddhi tathA cha prakAranI hAni te sarva dravyamAM sadA samaya samaya thai rahI che. vRddhi te upajavo ane hAni te vyaya kahiye. e agurulaghupaNo kahyo. nahIM guru tathA nahIM laghu te agurulaghu svabhAva kahiye. e sarva dravya madhye che te zrI bhagavatI sUtre " savvadavvA savvaguNa savvapaesA savvapajjavA savvaddhA aguru lahuAe" agurulaghu svabhAvane AvaraNa nathI tathA AtmA mavye je agurulaghuguNa te AtmAnA sarva pradeze kSAyaka bhAva thaye sarva guNa sAmAnyapaNe pariName paNa adhikA ochA pariName nahI te agurulaghuguNa, pravartana jANavU. te agurulaghu guNane gocakarma roke che e agurulaghu svabhAva te sarva dravyamAM che. have guNanI bhAvanA kahe che. tihAM jeTalA chae dravyamAM 'sarIkhA guNa che te sAmAnya guNa kahiye, ane je guNa eka dravyamA che ane bIjA dravyamAM nayI te vizeSa guNa kahiyeM. je guNa koika dravyamA che ane koika dravyamAM nathI te sAdhAraNa asAdhAraNa guNa kahiye. ema e cha dravyamAM anaMtaguNa, ananta paryAya, ananta svabhAva sadA zAzvatA che. jema zrIkevalI bhagavaMteM prarUyA te sarva je rIteM che te rIteM sahahaNA pUrvaka yathArtha upayogathI zrutajJAnAdikathI yathArthapaNe jANavA. sadahavA te mokSanuM kAraNa che je jIva jJAna pAmyo te jIva virati kare che te cAritra kahiye. jJAnanuM phala viratipaNo che te mokSanuM tatkAla kAraNa che. have nizcaya cAritra ane vyavahAra cAritrano vicAra kahe For Private And Personal Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. che. temAM prathama vyavahAra cAritra te je mANAtipAtaviramaNa pramukha paMcamahAvratarUpa te sarva virati kahiyeM ane sthUlamANAtipAtaviramaNa vratAdika zrAvakanA bAra vrata te deza virati cAritra jANavaM. e vyavahAra cAritra sukhanuM kAraNa che evI karaNIrUpa zrAvakanA bAra vrata ane yatinAM pAMca mahAvrata te abhavyane paNa Ave tethI devatAnI gati pAme paNa sakAma nirjarAnuM kAraNa na thAya. ihAM koi pUche ke mokSanuM kAraNa nathI to eTalaM kaSTa zA vAste kariyeM ? tene uttara je tyAga buddhi nizcaya jJAna sahita cAritra te mokSanuM kAraNa che mATe nizcaya cAritra sahita vyavahAra cAritra pAlavuM te nizcaya cAritra kahe che. zarIra, indriya, viSaya, kaSAya yoga e sarva paravastu jANI chAMDavA tathA AhAra te pudgala vastu jANI chAMDavo. AtmA aNAhArI che te mATe mujane AhAra karavo ghaMTe nahI. AhAra te pudgala che, AtmA apugalI che te mATe tyAga karavo. tadrUpa je tapa te tapa nizcaya cAritramAM jANavuM cAritra kahetAM caMcalatA rahita thiratAnA pariNAma ane AtmasvarUpane viSe ekatvapaNe ramaNa tanmayatA svarUpa vizrAMti tavAnubhava te cAritra kahiyeM. te cAritranA be bheda che eka dezavirati, bIjaM sarva virati. tihAM deza virati kahetAM zrAvakanA bAra vrata te bAra vrata nizcaya tathA vyavahArathI kahe che. 43 For Private And Personal Use Only 1 prANAtipAta viramaNa vrata te parajIvane ApaNA jIva sarIkho jANI sarva jIvanI rakSA kare te vyavahAra dayA thai mATe vyavahAra prANAtipAta viramaNa vrata jANavuM ane je ApaNo jIva karma vaza paDayo duHkhI thAya che te ApaNA jIvane karmabaMdhanayI mukAaj ane Atma guNa rakSA karI guNa vRddhi karavI
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 44 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. te svadayA baMdhahetu pariNati nivArI svarUpa guNane pragaTapaNe karavA. je guNa pragaTa thayo te rAkhavo eTale jJAne karI mithyAtva TAlI ApaNA jIvane nirmala kare te nizcayathI prANAtipAta viramaNa ta kahiyeM. 2 mRSAvAda viramaNatrata kahe che. juDhaM vacana bilakula bolakaM nahI te vyavahAra mRSAvAda viramaNatrata ane je para punalAdika vastune ApaNI kahevI te mRSAvAda vacana che ane jIvane ajIva kahe tathA ajIvane jIva kahe ityAdika ajJAna bhAva te sarva nizcaya mRSAvAda che athavA siddhAntanA artha khoTA kahe e mRSAvAda jeNe chAMDyo te nizcaya mRSAvAda viramaNavata kahiyeM, eTale bIjA adattAdAnAdika vrata jo bhAMje ( bhAMge) to teno mAtra cAritra bhaMga thAya paNa jJAna darzanano bhaMga na thAya ane jeNe nizcaya mRSAvAdano bhaMga karaco teNe samakita tathA jJAna ane cAritra e traNeno bhaMga karaco. tathA AgamamAM ema kAM che je eka sAdhuyeM cotho vrata bhaMga karayo ane eka sAdhuyeM bIjo mRSAvAda vrata bhaMga karaco to jeNe cotho vrata bhaMga karaco te AloyaNa lei zuddha thAya paNa je siddhAntanA arthano mRSA upadeza Ape te AloyaNa lIghe paNa zuddha thAya nahI. 3 adattAdAna viramaNa vrata kahe che. je pArakuM dhana vastu chupAve corI kare ThagabAjI karI lIye te corI che, eTale pArakI vastu dhaNInA dIdhA vinA levI nahI e vyavahArathI adattAdAnaviramaNa vrata jANavuM ane je pAMca iMdriyanA vIsa viSaya, ATha karmavargaNA ityAdika paravastu levI nahIM tathA tenI vAMchA na karavI te AtmAne agrAhya che mATe te nizcayI adattAdAnaviramaNa vrata kahiyeM. ihAM koi pUche je viSayanI For Private And Personal Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AmamasAra ane karmanI vAMchA koNa kare che ? tene uttara je puNyane bhelo levA yogya kahe che te jIva karmanI vAMchA kare che. je puNyanA 42 bheda che te cAra karmanI zubha prakRti che eTaLe je vyavahAra adattAdAna to nathI letA paNa aMtaraMga puNyAdikanI vAMchA che tene nizcaya adattAdAna lAge che. 4 maithuna viramaNavata kahe che. je puruSa parastrIno parihAra kare tathA je strI parapuruSano parihAra kare. ihAM sAdhune strIno sarvathA tyAga che ane gRhasthane paraNelI strI mokalI che. parastrIno paccakhANa che te vyavahArathI maithuna- viramaNa kahiyeM ane je viSayanA abhilASanuM tathA mamatA tRSNAno tyAga parabhAva varNAdika paradravyanA svAmitvAdika teno abhogIpaNo AtmA svaguNa jJAnAdikano bhogI che ane e pudgalakhaMdha te anaMtA jIvanI eMTha che tene kema bhogave e rIte tyAga nizcayathI maithuna viramaNa kahiye. jeNe bAhya viSaya chAMDyo che ane aMtaraMga lAlaca chuTI nathI to tehane te maithunanA karma lAge che. 5 parigraha parimANavata kahe che. parigraha dhana-dhAnya-dAsadAsI-caupada-jamIna-vastra AbharaNano tyAga temAM sAdhune to sarvathA parigrahano sAga che tathA zrAvakane icchA parimANa che jeTalI icchA hoya teTalo parigraha mokalo rAkhe. bIjAnI virati kare e vyavahArathI kahyo ane je karma rAgadveSa ajJAna dravya jJAnAvaraNIya pramukha ATha karma ane zarIra indriyano parihAra eTale karmane para jANI chAMDavo te nizcayathI parigrahano tyAga eTale paravastunI mUrchA chAMDavI jeNe mUrchA choDI teNe parigraha choDyoja che ema jANavU.. .6 diziparimANa vrata kahe che. tihAM tirachi cAra dizI For Private And Personal Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. - .. pAMcamI adho chaSThI Urdhva e cha dizinA kSetrano mAnakarI mo. kalo rAkhe te vyavahArathI diziparimANa kahiyeM ane cAragatimAM bhaTakavU te karmanuM phala che ema jANI tethI udAsIpaNo ane sipha avasthA(no) zuM upAdeyapaNo ve nizcaya diziparimANa vrata kahiye. 7 bhogopabhogaparimANa vrata kahe che. je ekavAra bhogavaq te bhoga ane je vAraMvAra bhogavaq te. upabhoga teno parimANa kare te vyavahAra bhogopabhogavata kahiye, ane je vyavahArana karmano karttA bhoktA jIva che ane nizcayanaye to karmano kartA karma che. AtmA anAdino parabhAva bhogI thayo che tethI parabhAvagrAhaka ane parabhAvarakSaka thayo eTale AtmAnI jJAyakatA, grAhakatA, bhogyatA, rakSakatA bIgaDe kartA paNo bIgaDyo tevAreM parabhAva kartA thayo te paNa parabhAva raMgIpaNe ATha karmano kartA thayo che paNa sattAyeM to svabhAvano kartA che paNa upakaraNa avarANA tethI svakArya karI zakato nathI. vibhAvane kare che ajJAnapaNe jIvano upayoga malyo che paNa nyAro che. potAnA jJAnAdika guNano kartA moktA che eDavo svarUpAnuyAyI pariNAma te nizcayabhogopabhogavata lAga jANavo. 8 anarthadaNDavismaNavrata kahe che. kAma vinA jIvano vadha karavo. pArakA vAste AraMbha pramukha karakAnI AjJA pramukhe ApavI te vyavahAra anarthadaMDa ane zubhAzubha karma te mithyAtva avirati kaSAya yogathI baMdhAya che. tene jIva ApaNA karI jANe e. nizcayayI anarthadaMDa. 9 sAmAyika vrata kahe che. je mana vacana kAyAnA AraMbha DhAlIne tene nisaraMbhapaNe. vAve te vyavahAra sAmAyika jANavo. For Private And Personal Use Only
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org AgamasAra. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 47 ane je jIvanA jJAna, darzana, cAritra guNa vicAre sarva jIvanA guNanI sattA ekasamAna jANI sarva jIva sAthai samatApariNAme varte te nizcaya samatArUpa sAmAyika kahiyeM. 10 dezAvagAzika vrata kahe che. je mana vacana kAyAnA yoga eka Tora karI ekasthAnakeM besI dharma dhyAna karavo te vyavahAra dezAvagAzika kahiyeM ane je zrutajJAne karI cha dravya olakhIne pAMca dravyano tyAga kare ane jJAnavaMta jIvane ghyAve te nizcaya dezAvagAzika vrata kahiyeM. 11 pauSadha vrata kahe che. je cAra pahora athavA ATha pora sudhI samatA pariNAme sAvadya choDI nirAraMbhapaNe sajhAyadhyAnamA pravarte te vyavahAra pozaha kahiye ane potAnA jIvane jJAna dhyAnathI poSIne puSTa kare te nizcayayI pauSadha vrata kahiyeM. jIvane potAnA svaguNe karI poSIje teNe pauSadha kahiyeM. For Private And Personal Use Only 12 atithisaMvibhAga vrata kahe che. je pozahane pAraNe athavA sadA sarvadA sAdhune tathA jainadharmizrAvakane potAnI zakti pramANe dAna devaM te vyavahAra atithisaMvibhAga kahiyeM ane potAnA jIvane athavA ziSyane jJAnanuM dAna te bhaNavaM, bhaNAvaM, suNavaM suNAvavaM, te nizcaya atithisaMvibhAga vrata kahiyeM eTale zrAvakanA bAra vrata kalAM te samakita sahita je nizcaya tathA vyavahArathI bAra vrata dhAre te jIvane pAMcame guNaThANe dezavirati zrAvaka kahiye. deza kehatAM dezayakI thoDIzI vipaNo che mATe ane yatine sarvathI vratipaNo che tethI pAMca mahAvrataja che. sAdhune pAMca mahAvratamAM sarva vrata AmyAM. e nizcaya tyAgarUpa jJAna dhyAna saMvara nirvvarAmAM thiratAnA pariNAma te nizcaya cAritranA eka utsarga bIjo apavAda e ve mArga che temAM je utkRSTa tIkSNa
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 48 AgamasAra, pariNAma te utsarga ane je utsarga rAkhavAne kAraNarUpa te apavAda-uktaMca // "saMgharaNaMmi asujhaM, dunnavi ginha tadetayANahiyaM // Aura diLaM teNaM, te cevahIyaM asaMvaraNe " // 1 // eTale jyAM sudhI sAdhaka bhAvane bAdhaka na paDe tyAM sudhI jehanI nA kahI te Adarakho nahI ane jo sAdhaka pariNAma rahetA na dIThA tevAre jehanI nA te Acare tene apavAda mArga kahiye. je AtmaguNa rAkhavAne karavo te apavAda ane guNIne rAge bhaktiyeM karakho te prazasta e be to sAdhana che ane je audayikane akhamavAthI karavU te aticAra che tathA sabalo ane audayika mATe azaktapaNe karavU te paDivAi che te madhye apavAda mArga te pariNAma dRDha rahe tema AjJAyeM karavo. have cAra dhyAna kahe che. 1 ArtadhyAna, 2 raudradhyAna, 3 dharmadhyAna, 4 zukladhyAna. tihAM pahelA be dhyAna te azubha kahiyeM ane pAchalA be dhyAna te zuddha che. tihAM manamA AhaTTa dohaTTanA pariNAma te ArtadhyAna kahiye tenA cAra pAyA che. 1 bhAi, mitra, sajjana, mAtA, pitA, strI, putra, dhana, pramukha iSTa vastuno viyoga thayAthI vilApa kare te pahelo iSTa viyoganAmA ArtadhyAna tathA 2 aniSTa je bhuMDAM duHkhanAM kAraNa, duzmana daridrIpaNo, tathA kuputrAdi malavAyI manamAM duHkha ciMtA upaje te aniSTa saMyoga nAma ArtadhyAna. 3 zarIramA roga upanA thakA duHkha kare, ciMtA ghaNI kare te rogaciMtAnAma ArtadhyAna. 4 manamA AgalanA vakhatano zoca kare je A varSamAM A kAma karazaM, AvatA varSamA amuka kAma karazuM to amuka lAbha thaze athavA dAna zIla tapanuM phala mAMge je A bhavamAM tapa kIdho che mATe Avate bhaveM iMdra cakravartinI padavI male For Private And Personal Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. ehavI AgalA bhavanI yAMcchA che te agrazoca ArtadhyAnano cotho pAyo jANavo. e ArtadhyAnanA cAra bheda kahyA e tiryaMca gatinA kAraNa che. e dhyAnanA pariNAma te pAMcamA athavA chaThThA guNaThANA sudhI hoya. 2 je kaThora pariNAmamuM citavana te raudradhyAna. tenA cAra bheda che. 1 jIvahiMsA karIne harSa pAme athavA bIjo koi hiMsA karato hoya tene dekhI khuzI thAya athavA yujhanI anumodanA kare te hiMsAnubaMdhI raudavyAna. 2 jUThaM bolIne manamAM harSa pAme ke juo meM kevo kapaTa keLavyo. mArA jUThApaNAnI khabara koine paDI nahI, evo mRSAvAda rUpa pariNAma te mRSAnubaMdhI raudradhyAna. 3 corI karI athavA ThagAi karI mamamAM khuzI thAya ke mArA mevo jorAvara koNa che, huM pArako mAla khAuM chu evo pariNAma te corAnubaMdhi raudravyAna. 4 parigraha dhana dhAnya parivAra ghaNo vadhavAnI lAlaca hoya te dhana athavA kuTuMbane mATe game tevU pApa kare athavA ghaNoM parigraha milyAvI ahaMkAra kare ne parigraharakSaNAnubaMdhI raudradhyAna. e raudradhyAnamA cAra bheda kahyA. e dhyAna naraka gati pamADavAnuM kAraNa che. mahA azubhakarmana kAraNa che. e pAMcamA guNaThANA sudhI che, ane chaTDhe guNaThANe paNa eka hiMsAnubaMdhIraudravyAnanA pariNAma koika jIvane hoya. have dharmadhyAna kahe che. je vyavahAra kriyArUpa kAraNa te dharma tathA zrutajJAna ane cAritra e upAdAnapaNe sAdhana dharma tathA ratnatrayI bhedapaNe te upAdAna zuddha vyavahAra utsargA'nuyAyI te apavAda dharma jANavo ane abheda ratnatrayI te sAdhana zuddha nizcayanaye utsarga dharma ane (dhammo vatthu sahAvo) je For Private And Personal Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 50 www.kobatirth.org AgamasAra. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vastuno sattAgata zuddha pariNAmika svaguNa pravRti kartrAdika anaMtAnaMda rUpa siddhAvasthAyeM rahyo te evaMbhUta utsarga upAdAna zuddha dharma, te dharmanuM bhAsana ramaNa ekAgratApaNe ciMtana tanmaya - tAno upayoga ekatvano ciMtavavo te dharma dhyAna kahiyeM. tenA pAyA cAra che te kahe che. 1 AjJAvicayadharmadhyAna te je vItarAga devanI AjJA sAcI karI sahe eTale bhagavaMte cha dravyanuM svarUpa naya pramANe nikSepA sahita siddha svarUpa, nigoda svarUpa jema kahyA tema sahe, vItarAganI AjJA nitya anitya syAdvAdapaNe nizcaye vyavahArapaNe mAne sahe te AjJA pramANe yathArtha upayoga bhAsana thayo tene harSe karI te upayoga madhye niravAra, bhAsana, ramaNa anubhavatA, ekatA, tanmayapaNo te AjJAvicaya dharmadhyAna kahiyeM. 2 apAyavicayadharmadhyAna te jIvamAM azuddhapaNe karmanA yogayI saMsArI avasthAmAM aneka apAya kahetAM dUSaNa che te ajJAna, rAga, dveSa, kaSAya, Azrava e mArA nathI. huM ethakI nyAro chaM. huM anaMtajJAna, darzana, cAritra, vIryamayI, zuddha, buddha, avinAzI chaM. aja, anAdi, anaMta, akSara, anakSara, acala, akala, amala, agamya, anamI, arUpI, akarmmA, abaMdhaka, anudaya, anudIraka, ayogI, abhogI, arogI, abhedI, avedI, achedI, akhedI, akaSAyI, asakhAi, alezI, azarIrI, aNAhArI, avyAbAdha, anavagAhI, agurulaghu, pariNAmI, atIndriya, aprANI, ayoni, asaMsArI, amara, apara, aparaMpAra, avyApI, anAzrita, akaMpa, aviruddha, anAzrava, alakha, azokI, asaMgI, anAraka, lokAlokajJAyaka, evo zuddha cidAnaMda mAro jIva che, ehavo ekAgratArUpa dhyAna te apAyavicayadharmadhyAna jANavo. For Private And Personal Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. 3 vipAkavicaya dharmadhyAna kahe che. je ehavo jIva che topaNa karmavaze duHkhI che te karmano vipAka ciMtave je jIvano jJAnaguNa te jJAnAvaraNIya karme dAbyo che ane darzanAvaraNIya kamaiM darzanaguNa dAbyo che, ema ATha karme jIvanA ATha guNa dAvyA che eTale A saMsAramA bhamatAM thakAM jIvane je sukhaduHkha che te sarva karmanAM kIyAM che. mATe sukha upane rAcavU nahI ane duHkha upane dilagIra tharbu nahI. karma svarUpanI prakRti, sthiti, rasa, ane pradezano baMdha, udaya, udIraNA, tathA sattA, ciMtavanAnuM ekAgratA pariNAma te vipAkavicaya dharmadhyAna. 4 saMsthAnavicayadharmadhyAna kahe che. te cauda rAjamAna lokanuM svarUpa vicAre je e loka te caudarAja UMco che te madhye sAtarAja adholoka che. vicamA aDhAraso yojana manuSya kSetra vicho loka che te Upara kAMika UNo sAtarAja Urvaloka che temAM sarva vaimAnika devatA vase che ane UpareM siddha zilA siddha kSetra che.e rIte lokanuM pramANa che. e loka saMsthAna vaizAkha che. anaMto kAla ApaNA jIveM saMsAramA bhamatAM sarva lokane janma maraNa karI pharasyo che, evaM je loka svarUpa tathA lokane viSe paMcAstikAyarnu avasthAna tathA pariNamana dravya madhye guNaparyAyarnu avasthAna teno je ekAgratAye tanmayacitavana pariNAma ehavU je dhyAna te saMsthAna vicaya dharmadhyAna kahiye. e dharmadhyAnanA cAra pAyA kayA. e dharmadhyAna cothA guNaThANAthI mAMDIne sAtamA guNaThANA sudhI che. have zukladhyAna kahe che. zukla kehatAM nirmala, zuddha, para For Private And Personal Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 52 www.kobatirth.org AgamasAra. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AlaMbana vinA AtmAnA svarUpane tanmayapaNe ghyAve ehavaM dhyAna tene zukladhyAna kahiyeM. tehanA pAyA cAra che te kahe che. 1 pRthaktvavitarkasa pravicAra - te pRthaktva kehatAM nIvathI ajIva jUdA karavA, svabhAva vibhAva tene jUdA pRthakapaNe vaheMcaNa karavI svarUpane viSe paNa dravya tathA paryAyano pRthakapaNe dhyAna karI, paryAya te guNamAM saMkramAve ane guNa te paryAyamAM saMkramaNa kare e rIte svadharmane viSe dharmAMtarabheda te pRthaktva kahiyeM ane teno vitarka te je zrutajJAne sthita upayoga ane sapravicAra te savikalpopayoga eTale eka ciMtavyA pachI bIjo ciMtatene vicAra kahiyeM eTale nirmala vikalpa sahita potAnI sattAne dhyAve te pRthaktva vitarkasapa vicAra pehelo pAyo e AThamA guNaThANAthI mAMDI agyAramA guNaThANA sudhI che. 2 ekatva vitarka apravicAra nAmA bIjo pAyo kahe che. je jIva ApaNA guNaparyAyanI ekatA karI dhyAve te AvI rIte ke nIvanA guNaparyAya ane jIva te ekaja chai, ane mahAro jIva siddhasvarUpa ekaja che evo ekatva svarUpa tanmayapaNe anaMtA Atma dharmano ekatvapaNe dhyAnavitarka kehatAM zrutajJAnAvalaMbIpaNe ame apravicAra kehatAM vikalpa rahita darzana jJAnano samayAMtareM kAraNatA vinA ratnatrayIno eka samayI kAraNa kAryatApaNe je dhyAna vIrya upayoganI ekAgratA te ekatva - vitarka apravicAra jANavo. e pAyo bAramA guNaThANe dhyAve. e behu pAyAmAM zrutajJAnAvalaMbanIpaNo che. paNa avadhi manaH paryava jJAnopayogeM vartatA jIva koi vyAna karI sake nahIM, e be jJAna parAnuyAyI che mATe e dhyAnathI dhanaghAtikA cAra karma khacAve. niM For Private And Personal Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. mala kevala jJAna pAme pache terameM guNaThANe dhyAnaMtarIkApaNe che. teramAnA aMte ane caudame guNaThANe e be pAyA dhyAve. 3 sUkSmakriyA apratipAti pAyo kahe che. te sUkSma mana, vacana kAyAnA yoga ruMdhe, zailezI karaNa karI ayogI thAya te je apratipAti nirmalavIrya acalatArUpa pariNAma se sUkSmakriyAapratipAti dhyAna jANavU. ihAM sattAye 85 prakRti rahI hatI te madhye 72 khapAve. 4 ucchinnakriyAnuvRtti pAyo kahe che. je yoga niruMdha kIdhA pache tera prakRti khapAve, akarmA thAya, sarva kriyAthI rahita thAya te, samucchinna kriyA nivRtti zukladhyAna kahi ye. e dhyAna-dhyAvatAM zeSa, dala, kharaNarUpa kriyA ucchede, avagAhanA deha mAnamAthI cIjo bhAga ghaTADe, zarIra mUkI ihAMthI sAtarAja Upara lokane aMte jAya, siddha thAya. ihAM ziSya pUche je caudame guNaThANe to akriya che, to sAta rAja uMco gayo e kriyA kema kare che ? tene uttara je siddha to akriya che, paraMtu pUrva preraNAyeM tuMbIne dRSTAnte jIvamAM cAlavAno guNa che. dharmAstikAyamadhye preraNA guNa che, tethI karmarahita jIva mokSe jatAM lokane aMte jai rahe. ihAM koI pUche je AgaLa uMco aloka che tihAM kima jAto nathI ? tene uttara je Agala dharmAstikAya nathI mATe na jAya. valI koi puche je to adhogatiyeM athavA tiracchI gatiyeM kema nathI jAto ? tene uttara je karmanA bhArathI rahita thayo, haluvo thayo, mATe nIco tathA DAbo jimaNo na jAya, kAraNa ke preraka koi nathI tathA kaMpe nahI kemake akriya cha mATe tathA koi pUche je siddhane karma kema lAgatA nathI ? tene kahe che se karma lo jIvane ajJAnayI tathA yogathI lAge che, For Private And Personal Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. te sijhanA jIvane ajJAna tathA yoga nathI, mATe karma lAge nahI. e cAra dhyAnano adhikAra kahyo. have valI bIjA cAra dhyAna kahe che. 1 padastha, 2 piMDastha, 3 rUpastha, 4 rUpAtIta. temAM pahelaM padastha dhyAna kahe che. je arihaMtAdIka pAMca parameSThInA guNa saMbhAre, teno cittamAM dhyAna kare te padasthakSyAna. 2 piMDastha kehatAM zarIramA rahyo je ApaNo jIva temAM arihaMta, sijha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhupaNAnA guNa sarva che ehavo je dhyAna te piMDastha dhyAna athavA guNInA guNa madhye ekatvatA upayoga karavo te piMDastha dhyAna. 3 rUpamA rahyo thako paNa e mAro jIva arUpI anaMta guNI che, je vastuno svarUpa atizayAvalaMbI thayA pache AtmAnuM rUpa ekatApaNo ehavo je dhyAna te rUpasthadhyAna. e traNa dhyAna dharma dhyAnamAM gaNavA. 4 niraMjana, nirmala, saMkalpavikalpa rahita, abheda eka zufa sattArUpa cidAnaMda tattvAmRta, asaMga akhaMDa, anaMtaguNa paryAyarUpa, AtmasvarUpanuM dhyAna te rUpAtIta dhyAna jANavU. ihAM mArgaNAguNaThANA nayapramANa mati Adika jJAna kSayopazamabhAva sarva chAMDavA yogya thayA. eka siddhanA mUla guNane ghyAve te rUpAtIta dhyAna jANavo eTale mokSa kAraNa je dhyAna te kA. have bhAvanA kahe che. temAM dharma dhyAnanI cAra bhAvanA kahe che. 1 maitrI bhAvanA te sarva jIva sAthe mitratAno bhAva ciMtavavo, sarvanuM bhalaM cAhavU paNa koinuM mAlu ciMtavavU nahI. sarva jIva Upara hita buddhi rAkhavI te maitrI bhAvanA. 2 guNavaMta ane jJAnAdika guNa UpareM rAga te bIjI pramodabhAvanA. 3 je dharmavaMta Upara rAga ane mithyAtvI Upara rAga nahI tema dveSa paNa For Private And Personal Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org AgamasAra. 55 nahI kAraNa ke hiMsaka Upare paNa uttama jIvane karuNA Upaje. jo upadeza thakI sArA mArga Ave to tene zuddha mArge Avo. kadAcit mArge na Ave to paNa dveSa na rAkhavo kemake te ajANa che ema samajaM ehavA je pariNAma te madhyastha bhAvanA. 4 sarva jIvane potAne tulya jANI dayA pAle, koine haNe nahI tathA je duHkhI athavA dharmahIna tehanA upara karuNA tenA duHkha TALavAno pariNAma tathA dharmahIna jIva dekhIne evo citave je e jIva kivAreM dharma pAmaze yathArtha AtmasAdhana pAmI svarUpa dharmane kivAreM avalaMbaze evo pariNAma te cothI karuNA kehatAM dayA bhAvanA. e cAra bhAvanA kahI. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 have bAra bhAvanA kahe che. zarIra, kuTuMba, dhana, parivAra sarva vinAzI che. jIvano mUla dharma avinAzI che. ema ciMtavuM te pahelI anitya bhAvanA. 2 saMsAramAM maraNa samaye jIvane zaraNa rAkhanAra koI nayI. eka dharmano zaraNa che evaM citava te bIjI azaraNa bhAvanA. 3 mArA jIve saMsAramAM bhamatAM sarva bhava kIdhA che e saMsArathI huM kevAreM chuTIza, e saMsAra mAro nathI. huM mokSamayI chaM ema vicArakhaM te trIjI saMsAra bhAvanA. 4 e mAharo jIva ekalo che, ekalo Avyo, ekalo jaro, potAnA karelA karma ekalo bhogavaze ema ciMtavanuM te cothI ekatva bhAvanA. 5 A saMsAramAM koi koino nathI ema ciMtava te pAMcamI anyatva bhAvanA. 6 A zarIra apavitra malamUtranI khANa che, roga-jarAthI bharayo che, e zarIrayI huM nyAro chaM, ema ciMtavavo te chaTThI azuci bhAvanA 7 rAgadveSa, ajJAna, mithyAtva pramukha sarva Asrava che, ema ciMtava te sAtamI Asrava bhAvanA. 8 jJAnavyAnamAM varttato jIva navAM karma bAMdhe For Private And Personal Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 56 nahI te AThamI saMvara bhAvanA. 9 jJAna sahita kriyA te nirjarAnuM kAraNa che, te navamI nirjarA bhAvanA 10 caudarAja loka svarUpa vicArakhaM te dazamI lokasvarUpa bhAvanA. 11 saMsAramA bhamatA jIvane samakita jJAnanI prApti pAmavI durlabha che athavA samakita pAmyo paNa cAritra sarba virati pariNAma rUpa dharma pAmavo durlabha che te agyAramI bodhidurlabha bhAvanA. 12 dharmanA kaNahAra ( kathaka) guru tathA zuddha AgamanuM sAMbhalabuM havI jogavA malavi dohelI che te bAramI dharmadurlabha bhAvanA eTale bAra bhAvanA kahI e cAritranuM svarUpa saMpUrNa kAM. evo samakita sahita jJAnacAritra te mocanaM kAraNa che, tenA upara bhavya prANIyeM vizeSe udyama karavo. ane jo teM jJAnacAritra nahI pale topaNa zreNika rAjAnI pere sahahaNA zuddha rAkhavo. jo samakita zuddha che to mokSa najIka che. samakita vinA jJAnadhyAna kriyA sarva niHphala che ema AgamamAM ko che. AgamasAra. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaMsakkataM kirai, ahavA na sakkei tahaya saddahai | saddahamANo jIvo, pAvai ayarAmaraM ThANaM / / 1 // artha-re jIva ! tuM karI zake to kara ane jo na karI zake topaNa jevo vItarAgeM dharma ko te rIte sadahaje. saddahaNA zuddha rAkhanAra jIva ajarAmara sthAnaka te mokSa padavI pAme. have samakitano mArga kahe che. 1 jIva, 2 ajIva, 3 puNya, 4 pApa, 5 Asrava, 6 saMvara, 7 nirjarA, 8 baMdha, 9 mokSa. e nava tava che. temAM mokSanuM kAraNa jIva che, ane saMvara tathA nirjarA ebe guNa che, eTale jIva saMvara nirjarA mokSa e cAra upAdeya che ane bIjA pAMca heya che ehavo pariNAma For Private And Personal Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. anoramAharhanne..... RamaAAA..rn. tene samaketa jJAna kahiye. te samaketa jJAna bhaloja thAya tihAM anuyogadvAramA kahyo che. nAyammi ginhiyvve,| aginhiyavve a iccha acchAmi // jaivamevaiyajo, so uvaeso naotAma / 1 / arthaH-jJAnathI cha dravya jANIne levA yogya hoya te le ane chAMDavA yogya chAMDe evo je upadeza te naya upadeza jANavo. have samaketanI daza ruci kahe che. 1 nisarga ruci te nizcayanaye karI jIvAdi nava tatva jANe Azrava tyAge saMvara Adare vItarAganA kahyA bhAva je cha dravya te dravya kSetra kAla bhAva sahita jANe, nAmAdi cAra nikSepA potAnI buddhithI jANe saddahe, vItarAganA bhAkhyA bhAva te satya evI saddahaNA hoya. . 2 upadeza ruci nava tatva tathA cha dravyane guru upadezathI jANI saddahe te upadeza ruci. 3 AjJA ruci te rAgadveSa moha jemanA gayA che, ajJAna miTyuM che ehavA arihaMta deva teNe je AjJA kahI tene mAne sadahe te AjJAruci. 4 sUtraruci. 1 AcArAMga. 2 suyagaDAMga. 3 ThANAMga. 4 samavAyAMga. 5 bhagavatI. 6 jJAtAdharma kathA. 7 upAsakadazAMga. 8 aMtagaDadazAMga. 9 anuttarovavAi dazAMga. 10 praznavyAkaraNa. 11 vipAka. e igyAra aMga tathA bAramuM aMga dRSTivAda jemAM cauda pUrva hatAM te hamaNAM viccheda gayAM che. tathA 1 ubarAi. 2 rAyapaseNI. 3 jIvAbhigama. 4 panavaNA. 5 jaMbudvIpapannati. 8 For Private And Personal Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 58 6 caMdapannati 7 sUrapannati 8 kappIA. 9 kappavaDaMsiyA 10 pupphiA. 11 pupphaculIA. 12 vanhidizA. e bAra upAMga jANavAM. ane 1 vyavahArasUtra. 2 bRhatUkalpa. 3 dazAzrutaskaMdha. 4 nizItha. 5 mahAnizItha. 6 jitakalpa. e cha chedagraMtha tathA 1 causaraNa 2 saMthArApayannA. 3 taMdulaveyAlIya. 4 caMdAvijaya. 5 deviMdathuo. 7 vIradhuo. 8 gacchAcAra 9 jotikaraMDa. 10 AyuH paJcakhANa. e daza payannAMnA nAma tathA 1 Avazyaka. 2 dazavaikAlika. 3 uttarAdhyana. 4 avaniryukti. e cAra mUlasUtra tathA 1 naMdi. 2 anuyogadvAra e pIstAlIsa Agama te mULasUtra tathA 2 niryukti 3 bhAgya. 4 cUrNa, 5 TIkA e paMcAMgInA vacana je jIva mAne tathA Agama sAMbhalavAnI tathA bhavAnI jene vaNI cAhanA hoya te sUtraruci jANAvI. 5 je jIva gurumukhyI eka padano artha sAMbhalIne aneka pada sahahe te bIjaruci. 6 abhigamaruci te je sUtra siddhAnta artha sahita jANe ane artha vicAra sAMbhalavAnI vaNI cAhanA hoya te abhigamaruci. AgamasAra: Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 7 je cha dravyanA guNa paryAyane cAra pramANa tathA sAta naye kari jANe te vistAraruci. 8 kriyAruci te darzana jJAna cAritra, tapa, vinaya, sumati, gupti bAhya kriyA sahita Atmadharma sAthe jene ruci ghaNI hoya te kriyAruci. 9 saMkSeparuci te je arthane jJAnamAM thoDo kaheM thakeM ghaNI jANIne kumatimAM paDe nahi, jinamatanI pratita mAne te saMkSeparuci. For Private And Personal Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org AgamasAra. 59 10 je pAMca astikAyanuM svarUpa jANe zrutajJAnano svabhAva aMtaraMga sattA sadahe te dharmaruci. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir have samakitanA ATha guNa kahe che. 1 niHzaMkA te jinA - gama madhye sUkSma artha kahyA te sAcA sahahe temAM saMdeha ANe nahI. tathA sAta bhayathI paNa Dare nahi. 1 nikaMkhA guNa te puNyarUpa phalanI cAhanA na rAkhe kemake jihAM icchA tihAM karmano baMdha che mATe. 3 nivvittimicchAguNa te zubha azubha pudgala eka sarikhA che temAM puNyanA udayathI zubhayoga milyA khuzI thai ahaMkAra na karavo tathA pApanA udayathI duHkhasaMyoga milyA dilagIra thAvuM nahI. 4 amUDhadRSTi guNa te je AgamamAM sUkSma nigodanA tathA cha dravyanA sUkSma vicAra kahyA che te sAMbhaLato thako muMjAya nahI, je potAnI dhAraNAmAM Ave te dhArI rAkhe ane je dhAraNAmAM na Ave tene sadahe 5 upabRMhaguNa je e ApaNA jIvamAM anaMta jJAnAdika guNa che te chupAvavA nahI. zuddha sattA jevI che tevI kahevI, rAga dveSa ajJAna te karmanI upAdhi che, jIva e upAdhithI nyAro che. 6 sthirikaraNa guNa te ApaNA pariNAma jJAnamAM sthira karavA DagAvavA nahI athavA koI bhavya prANI dharmayI paDato hoya tene sAhya dei upadeza ApI sthira karavo. 7 vAtsalyatA guNa te jenI sAthe jJAna dhyAna tapa paDikkamaNo bhelo karatA hoiye ane sahahaNA paNa ekaja hoya te ApaNo sAdharmi bhAi che tenI bhakti karavI athavA sarva jIvanA jJAnAdi guNa ApaNA samAna che mATe sarva jIva Upara dayA karavI athavA bIjA jIvanA paNa ApaNA tulya jJAnAdi guNa che te jIvane poSavA yogya jJAna dhyAnano vaNo abhyAsa karAve. 8 prabhAvaka For Private And Personal Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 60 AgamasAra. guNa te bhagavaMtanA dharmanI prabhAvanA mahimA karavo athavA potAne jJAnAdi guNa vadhAravA dAna, zIla, tapa, bhAva, pUjA karI ghaNo mahimA karavo e samakitanA ATha guNa. have samaM kitanA pAMca bhUSaNa kahe che. 1 upazama bhAva bhUSaNa te vivekI prANI prAyeM kaSAya na kare ane jo kadAcit kaSAya kare topaNa tarata manane pAcho vAle. 2 AstAbhUSaNa te bhagavaMtanA vacana Upara zuddha pratIta rAkheM, bhagavaMteM jema AgamamAM AjJA karI tema sadahe. 3 dayA bhAva bhUSaNa te sarva jIva potAnA sarIkhA jANI dayA pAlavI. 4 saMvega bhUSaNa je saMsArathI tathA dhanathI zarIrathI udAzIpaNo rAkhavo. 5 niravedyabhUSaNa te indriyanA sukha jIveM anaMti vAra bhogavyA paNa te duHkhanA kAraNa che, eka cidAnaMda mokSamayI atIndriya sukhane ApaNA karI jANe e samakitanA pAMca bhUSaNa kahyA. have cha Ayatana kahe che. 1 nizcayakuguru te bhagavaMtanA vacananA khoTA artha kare khoTI prarUpaNA kare 2 vyavahArakuguru te yogI, saMnyAsI, brAhmaNa ane AcArahIna veSadhArI yati te paNa choDavA. 3 nizcaya kudeva te jiNe zrIvItarAgadevanuM svarUpa nayI jANyaM. 4 vyavahAra kudeva te je sarAgIdeva kRSNa mahAdeva kSetrapAla devI pitara pramukha te paNa choDavA. 5 nizcayayI kudharma te je ekAMta mArga bAhyakaraNI upara rAcyA che aMtaraMgajJAna nayI olakhyo te. 6 vyavahAra kudharma te pArakA anya darzanonA mata sarva chAMDavA eTale ku~deva kuguru tathA kudharmane choDI zuddhadeva guru tathA dharma sadahe te samaddhitanI sahahaNA jANavI. samaketanA lakSaNa patravaNA sutrathI kahe che. For Private And Personal Use Only
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org AgamasAra. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paramatthasaMthavo vA, sudiparaccha sevaNAvAvi // vAvanna kudaMsaNA, vajjaNA ya sammattasaddahaNA // 1 // artha:- paramArtha ya nava tatvanA guNa paryAya mokSanuM svarUpa eTale je paramArtha sUkSma artha che te jANavAno ghaNo paraco kare athavA jANavAnI vaNI cAhanA rAkhe ane sudiTTha kahetAM bhalI rIte dIThA jANyA che paramArtha cha dravya mokSamArga jeNe ehavA gurunI sevA kare eTale jJAnI guru dhAravA ane vA kahetAM jinamati yatinA nAma dharAvIne je kSetrapAla pramukhane samakita vinA mAne evA guruno saMga varje ane kudarzanI je anyamati teno saMga na kare evA je pariNAma te samakitanI saddahaNA jANavI. virayA sAvajjAo, kasAyahINA mahavvayavarAvi // sammadiThThivihUNA, kayAvi mukhkhaM na pAvaMti // 2 // 61 arthaH- je sAvadya AraMbhayI viramyA che krodhAdi cAra kaSAya jItyA che ane zuddha pAMca mahAvrata pAle che paNa samakita vinA che te jIva mokSa pAme nahi. have samakita te zI vastu che te viSe gAthA kahe che. For Private And Personal Use Only nayabhaMgapamANehiM, jo appA sAyavAyabhAveNaM jANai mokkhasarUvaM, sammadiThThio so neo / 3 /
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 62 AsamasAra. RRARoornranAAAAnaconormanas AnAnar-A www.moonam.mmmmmmmmmmmmmmmorrormance arthaH-naya tathA bhaMge karI tathA pramANe karI je potAnA AtmAne jANe olakhe syAvAda ATha pakSe jANe ane ema syAdvAdapaNe mokSanI karmA'vasthAne praNa jANe paravastune heya jANe jIvaguNa upAdeya jANe tene samakIti jANAvo. have jIvasvarUpa dhyAna karavAne gAthA kahe che. ahamiko khalu suno, nimmamao naanndNsnnsmggo|| tammi diDio tacciso, sabve e e khayaM nemi // 4 // arthaH-jJAnI jIva ehaq dhyAna kare ke huM eka chu para pudgalathI nyAro chu nizcaya nayekarI zuddha chu,ajJAnamalathI nyAro chu, nirmala chu, mamatAthI rahita chu, jJAnadarzanathI sarayo chu, huM mArA jJAna svabhAva sahita chu, huM mArA guNamA rahyo chu, cetanAguNa te mahArI sattA che, huM mArA Atma svarUpane dhyAvato sarva karma kSaya karuM chu. niraMjaNaM nikala ayala, devaaNAi aNai aNaMtaM // ceyaNalarUkhaNa 'siddhasama, paramampA sivasaMtaM // 5 // arthaH-karma aMjanathI rahita niraMjana chu, kalaMka rahita chu ayala kehatAM potAnA svarUpathI kivAre calAyamAna thA nahIM paramadeva chaM. jenI Adi nathI tathA jeno aMtanidhI cetanA lakSaNa chusiddha samAna , saMtasattA mayI cha. . For Private And Personal Use Only
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra jIvAdisaddahaNaM sammattaM, esa ahigamo nANaM // tathyeva sayA ramaNaM, caraNaM eso hu mukhkha paho // 6 // artha:-jIvAdika cha dravya jevA che tevA sadahavA te samakita ane cha dravya jevA che tehavA guNaparyAya sahita jANe te jJAna jANavU. te cha dravya jANIne ajIvane chAMDe ane ane jIvanA svaguNamAM sthira thaine rame te cAritra kahIye. e jJAna darzana cAritra zuddharatnatrayI te mokSano mArga che mATe e jJAna darzana cAritrano ghaNo yatna karavo e ratnatrayI pAmIne pramAda karavo nahIM tihAM nizcaya vyavahAranI gAthA. nicchayamaggo mukhkho, vavahAro puNaNakAraNo vRtto / / paDhamo saMvararUvo, Asapaheu tao bIo // 7 // artha:-nizcaya nayano mArga jJAna sattArUpa te mokSa- kAraNa che eTale mokSa che ane vyavahAra kriyA naya te puNya kAraNa kalo. pahelo nizcaya naya saMvara che ane nizcaya saMvara nizcaya nayate ekAna che jUdA nathI. bIjo vyavahAra naya te Asrava napA karma lemAnoM hetu che eTale zubha puNya karmano Asrava thAya che ane anubhaM vyavahAre azubha karmano Asrava thAya che. koi pUche je vyavahAralaya Atrapa, kAraNa che to abheH vyavahAra nahIM AdarasuM eka nizcaya mArga AdaramuM tene uttara kahe che. jai jipamayaM pavajaha, tA mA vavahAranicchae muyaha / / ekeNa viNa tiththaM, chijjai aneNaoM tacca // 8 // For Private And Personal Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 64 AgamasAra. ___arthaH-aho bhavya prANI ! jo tamane jinamatanI cAhanA che ane jo tume jinamatane iccho cho mokSane cAho cho to nizcayanaya ane vyavahAranaya chAMDazo nahi eTale behu naya mAnajo. vyavahAra naya cAlajo ane nizcaya naya sadahajo jo tume vyavahAra naya uthApazo to jina zAsananA tIrthano uccheda thA. jeNe vyavahAranaya na mAnyo teNe guru vaMdanA, jinabhakti, tapa, paJcakhkhANa, sarva na mAnyA ema jeNe AcAra uthApyo teNe nimitta kAraNa uthApyo ane nimitta kAraNa vinA ekalo upAdAna kAraNa te siddha na thAya mATe nimitta kAraNa rUpa vyavahAra naya jarUra mAnavo ane jo ekalo vyavahAranaya mAniyeM to nizcaya naya olakhyA vinA tattva- svarUpa jANyu jAya nahI mATe tatvamArga ane mokSamArga te nizcaya naya vinA pAmiyeM nahIM ane tatvajJAna vinA mokSa nathI eTale nizcaya vinA vyavahAra niHphala che ane nizcaya sahita vyavahAra te pramANa che, teno dRSTAnta-jema sonAnA AbhUSaNamAM upadhAtu athavA kiNajo milyo hoya tepaNa uMcA sonAne bhAveM lei rAkhiyeM chaiyeM ane jo te kiNajo tathA sonuM jU, kariye to sahu koi sonAne le paNa koi kiNajo je kudhAtu te lIye nahI tema nizcayanaya sonA samAna che mATe nizcayanaya sahita sarva bhalA che ane nizcayanaya vinA sarva alekhe che mATe AgamamAM nizcaya vyavahAra rUpa mokSamArga che te kayo. valI zarIra Upara moha kare nahI te viSe. cchijjo mijjo jAya khao, joi hame hu sarIraM // appA bhAve nimmalo, jaM pAvaM bhavatIraM // 9 // For Private And Personal Use Only
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. arthaH - bhavya prANI ema ciMtave je e zarIra chIjajAo, mijajAo, kSaya thai jAo, viNasIjAo, e mhAruM zarIra paugalika che paravastu che te eka divase mUkavuM che mATe re prANI ! tuM ApaNA AtmAne nirmalapaNe ghyAvato saMsArathI tarIne kAMTho pAmIza. e hija appA so paramappA, kammavisesoi jAyojappA || iyame devajjAjaso paramappA, bahu tujhe appo appA // 10 // yaH parAtmA paraM jyotiH, paramaH parameSThinAm // AdityavarNaM tamasaH, parastAdAmanaMti yam // 1 // brahma che paNa karmane vaza paDyo zarIramAM je jIva che te deva che, ApaNo AtmA ghyAvo, taraNa tAraNa tmAja che ema zrI hemAcArye vItarAgastotramAM ko che. artha :- aho bhavyajIva ! ehIja ApaNo AtmA che te zuddha janmamaraNa kare che paNa e paramAtmA che, mATe tume jihAja e ApaNo A 65 sarve yenodamUlyaMta, samUlAH klezapAdapAH / ityAdi // For Private And Personal Use Only artha - paramAtmA che paramajyoti che, paMca parameSThIyI paNa adhika pUjya che. kemake paMcaparameSThIto mokSamArganA dekhADanArA che paNa mokSamAM javAvAlo to ApaNo jIva che, ajJAnano mi 9
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. ........Annano r m ..... TAvanAra che sarva karma klezano khapAvanAra che evo AtmAdhyAvo ehija parama zreyanuM kAraNa cha, zuddha che. parama nirmala che. ehavo AtmA upAdeya jANI sadahe ane jebo potAthI nikhAha thAya tevo tyAga vairAgamA pravarta eTale dhana te paravastu jANI supAtrane dAna Ape ane indriyanA vikAra te karmabaMdhanA kAraNa jANI parihare, zIla pAle, je AhAra che te paudgalika paravastu che, zarIra puSTInuM kAraNa che, ane zarIra puSTa kIdhAthI iMdriyonA viSayano poSa thAya mATe te para svabhAva che, ajJAna saMsAra- kAraNa che mATe AhArano tyAga karavo tene tapa kahiyeM. tathA pUjA te je zrI arihaMta deveM mokSamArga upadezyo te ApaNe jANyo mATe ApaNA upakArI che te upakArInI bahumAna sahita bhakti kari ye. mATe zrI arihaMta devAghidevanI pUjA karavI. ema dAna zIla, tapa, pUjA, sarva jIva ajIvanuM svarUpa olakhyA vinA je karavU te puNyarUpa iMdriya sukhanuM kAraNa che ane je jIvane upAdeya karI vAMchA vinA karaNI kare che te nirjarAnuM kAraNa che. ema dayA paNa zrIbhagavatI sUtramA sAtAvedanI karmanuM kAraNa che eTale samyaka jJAnIne sarva karaNI te nirjarArUpa che ane jJAna vinA sarva karaNI baMdhana kAraNa cha, mATe jJAnano ghaNo abhyAsa karajo e bhagavateM sIkhAmaNa dIdhI che. tathA jJAna- kAraNa zrutajJAna che teno ghaNo bhAva rAkhajo. zrIThANAMgamAM tathA uttarAdhyayanamAM tathA bhagavatImAM 1 vAcanA, 2 pRcchanA, 3 parAvartanA, 4 anuprekSA, 5 dharmakathA. e sajhjhAya bhaNavA guNavAnuM phala mokSa kahyo che. sajhAya karavAyI jJAnAvaraNI karma khapAve kemake vAcanAthI tIrthadharma pravarte, mahAni For Private And Personal Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. 67 jarA thAya pUchavAthI sUtra tathA artha zuddha thAya mithyAtva mohanIya khapAve te jema jema artha vicAra pUche tematema samakita nirmaLa thAya ane anuprekSA te artha vicAratAM sAta karmanI sthitinA rasa pAtalA kare. anaMto saMsAra khapAvIne pAtalI kare tathA zrutajJAnanI ArAdhanAthI ajJAna miTe evA phala kahyA che. ____ mATe vAMcavA tathA bhaNavAno ghaNo udyama karavo kemake Aja pAMcamA ArAmAM koi kevalI nathI tathA manaHparyavajJAnI ane avadhijJAnI paNa nathI ekamAtra zrutajJAna tehija Agamano ArAdhaka che yataH kaththa amhArisA pANI, dusamAdosadasiyA // hA yaNAhA kahaM huMtA, na hu~to jai jiNAgamo // 1 // artha-he bhagavaMta! ama sarikhA prANInI zI gati thAta je ameM A dusama paMcama kAlamAM avatAra lIdho. hA-iti khede, ame anAtha chaM. (chIe) jo jinarAjanA kahelA Agama na hota to Aja zuM thAta, eTale Aja Agamanoja AdhAra che mATe Agama ane Agamadhara je bahuzruta teno ghaNo vinaya karavo. AgamamAM vinayanuM phala te sAMbhalavU ane sAMbhalavAna phala jJAna che, jJAnanuM phala mokSa che, ema Agama sAMbhalI levA yogya lejo, ayogya chAMDajo, saddahaNA zuddha rAkhajo, saddahaNA te mokSa- mUla che. e indriya sukha to A jIve anaMtivAra pAmyuM che. ehavI jAti-janma-yoni koi rahI nathI je ApaNA jIve nahI karI hoya. e jIvane saMsAramA For Private And Personal Use Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. bhamatAM anaMtA pudgala parAvartana thayA paNa dharmanI jogavAyI malI nahI to have manuSyabhava, zrAvakakula, niroga zarIra, paMceMdriya pragaTa buddhi nirmala, eTalA saMyoga malyA valI zrI vItarAganI vANInA kahenArA zuddha gurunI jogavAi pAmIne aho bhavyaloko ! tume dharmane viSe vizeSa udyama karajo, pharithI evI jogavAi milavI durlabha che mATe pramAda karazo nahI. e zarIra, dhana, kuTuMba, AyuSya sarva caMcala che. kSaNa kSaNa chIje che, mATe pAMca samavAya kAraNa malyA mokSarUpa kArya sipha karavU te paMcasamavAyanA nAma kahe che. 1 kAla, 2 svabhAva, 3 niyati, 4 pUrvakRta, 5 puruSakAra. e pAMca samavAya mAne te samakIti che emAM eka samavAya uththApe tehane mithyAtvI kahiyeM ema sammati sUtramA kahyo che. kAlo sahA niyai, puvakayaM purisakAraNe paMca // samavAe sammattaM, egaMte hoi micchattaM // 1 // arthaH-kAla labdhi vinA mokSarUpa kArya siddha thAya nahI eTale kAla sarvanuM kAraNa che. je kAle je kArya thavAno hoya te kArya te kAleM thAya e kAla samavAya aMgIkAra karI kahyo. ihAM koI pUche je abhavya jIva mokSe kema jatA nathI tene uttara je abhavyane kAla male paNa abhavyamAM svabhAva nayI tethI mokSe jAya nahI kemake kAla svabhAva e be kAraNa joiye. tevAreM phari pUchyuM je bhavya jIvamAM to mokSe javAno svabhAva che to sarva bhavya kema mokSa jatA nayI tene uttara je niyata kahetAM nizcaya samakita guNa jAge tevAreM mokSapAme eTale kAla svabhAva niyata e traNa kAraNa mAnyA te vAre phari pUchayuM je For Private And Personal Use Only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org AgamasAra. 69 samakita Adi kAraNa to zreNika rAjAne hatA to mokSa kema na thayo ? tene uttara je pUrvakRta karma ghaNAM hRtAM athavA puruSakAra je udyama karayo nahI. pharI pRchyuM je zAlibhadra prabhue to udyama ghaNo kIdho tenuM uttara je temanA pUrvakRta zubhakarma khapyAM nahatAM mATe pAMca samavAya milyA kAryanI siddhi thAya, tevAreM phari pUchayuM je marudevA mAtAne to cAra kAraNa milyA paNa pAMcamo puruSakAra udyama kAMDa kIdho nahIM tene uttara je kSapaka zreNi caDhavAno zukla dhyAna rUpa udyama kIdho che mATe pAMca samavAya mIlyA mokSarUpa kArya siddha thAya. jevAreM kevalajJAne karI sarva dravya jema rahyA che tema dekhe eTale AkAzadravya lokAloka pramANa che temAM alokamAM bIjuM dravya koI nayI. lokAkAzanA ekeka pradeze dharmAstikAya, adhamastikAyano ekeka pradeza rahyo che tathA anaMtA jIvanA anaMtA pradeza rahyA che, anaMtA pula paramANuA rahyA che. kAlano samaya sarvatra va le. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir have cha dravyanI pharasanA kahe che. dharmAstikAyanA eka pradeze dharmAstikAyanA cha pradeza pharasyA che te AvI rIte ke cAra dizinA cAra ane pAMcamo nIce, chaTTo Upara e cha pradeza pharasyA che tathA eka mUla poteM pradeza ema sAta pradezano saMbaMdha che ane dharmAstikAyanA eka pradezane AkAzadravya tathA adharmAstikAyanA sAta sAta pradeza pharaze che teM eka mUlanA pradezane bIjA dravyano mUlano pradeza pharaze mATe sAta pradezanI pharasanA che ane dharmAstikAyanA eka pradezeM jIva pudgalanA anaMtA pradezanI pharazanA che ane lokane aMte je dharmAstikAyanA pradeza che tene AkAzanI pharasanAto chae dizInI che For Private And Personal Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 70 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. ane ekamUla pradeza suddhAM sAta pradezanI pharazanA che ane bIjA dravyanI traNa dizInI pharazanA che ema sarva dravyanI pharazanA che ane AkAzathI dharma adharmanI avagAhanA sUkSma che dharma adharma dravyathI jIvanI avagAhanA sUkSma che jIvathI punalanI avagAhanA sUkSma che. ema cha dravyanA guNa paryAya sAmAnya svabhAva 11 che. ane vizeSa svabhAva daza che. te zrIkevalI bhagavaMta jJAnayI darzanayI dekhe. te igyAra sAmAnya svabhAva kahe che. 1 asti svabhAva, 2 nAsti svabhAva, 3 nitya svabhAva, 4 anitya svabhAva, 5 eka svabhAva, 6 aneka svabhAva, 7 bheda svabhAva, 8 abheda svabhAva, 9 bhavya svabhAva, 10 abhavya svabhAva, 11 parama svabhAva. e igyAra sAmAnya svabhAva sarva dravyamAM che. e sAmAnya upayoga darzana guNathI dekhe. have daza vizeSa svabhAva kahe che. 1 cetana svabhAva, 2 acetana svabhAva, 3 mUrti svabhAva, 4 amUrti svabhAva, 5 eka pradeza svabhAva, 6 aneka pradeza svabhAva, 7 zuddha svabhAva, 8 azuddha svabhAva, 9 vibhAva svabhAva, 10 upacarita svabhAva. e daza vizeSa svabhAva che. koika dravyamAM koika svabhAva che, koika dravyamAM koika svabhAva nayI, e jJAnathI jANe eTale siddha bhagavAna lokAloka sarva jJAnopayogayI jANI rahyA che. darzanopayogathI dekhI rahyA che ehavA anaMta guNI arUpI siddha bhagavAna che te samAna potAnA AtmAne jANe upAdeya karI dhyAve te samakita jANavo. // dohA // aSTa karma vana dAhake, bhae siddha jinacanda // tA sama jo appA gaNe, vaMde tAko iMda For Private And Personal Use Only // 1 //
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. karmaroga auSadhasamI, jJAna sudhArasa vRSTi // ziva sukhAmRta sarovarI, jaya 2 samyak dRSTi // 2 // ehija sadguru zIkha che, ehija zivapura mAga // lejo nija jJAnAdi guNa, karajo paraguNa tyAga // 3 // jJAna vRkSa sevo bhavika, cAritra samakIta mUla / / amara agama pada phala laho, jinavara padavI phUla // 4 // saMvata sattara chihattare, manazuddha phAguNa mAsa // moTe koTa maroTame, vasatAM sukha comAsa // 5 // suvihita kharatara gaccha suthira, yugavara jina caMda sUra // puNya pradhAna pradhAna guNa, pAThaka guNe paMDUra // 6 // tAsa ziSya pAThaka pravara, sumatisAra guNavaMta // sakala zAstra jJAyaka guNI, sAdhuraMga jasavaMta // 7 // tAsa ziSya pAThaka vibudha, jinamata paramata jANa // bhavika kamala pratibodhavA, rAjasAgara gurubhANa // 8 // jJAnadharma pAThaka pravara, zamadama guNe agAha // rAjahaMsa guru guru zakti, sahujaga kare sarAha // 9 // tAsa ziSya Agamaruci, jainadharmako dAsa // devacaMda AnaMdameM, kIno graMtha prakAza // 10 // AgamasAroddhAra eha, prAkRta saMskRta rUpa // graMtha kiyo devacaMdamuni, jJAnAmRta rasakUpa // 11 // karayo ihAM sadAya ati, durgadAsa zubhacitta // samajAvana nija mitrakuM, kIno graMtha pavitta // 12 // dharmamitra jina dharma ratana, bhavijana samakitavaMta // zuddha amarapada olakhaNa, graMtha kiyo guNavaMta // 13 // For Private And Personal Use Only
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 72 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgamasAra. // 14 // tattvajJAna maya graMtha yaha, jove bAlAbodha || nijapara sattA saba likhe, zrotA lahe prabodha tA kAraNa devacaMda muni, kIno Agama graMtha // bhaNaze guNaze je bhavika, laheze te zivapaMtha // 15 // kathaka zuddha zrotAruci, milajo eha saMyoga // tatvajJAna zraddhA sahita, valI kAya niroga paramAgamasuM rAcajo, lahezo paramAnaMda // dharmarAga guru dharmasauM, dharajo e sukhakaMda graMtha kiyo manaraMgaso, sitapakha phAguNamAsa // bhomavAra aru tIja tithi, saphala phalI mana Asa // 18 // // 16 // // 17 // // iti zrIAgamasAroddhAragraMthaH samAptaH // For Private And Personal Use Only
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // zrIparamagurubhyo namaH // atha zrIdevacaMdrajIkRta nayacakrasA bAlAvabodha sahita likhyate. // maMgalAcaraNa // praNamya paramabrahma zuddhAnandarasAspadam / vIraM siddhArtharAjendra nandarna lokanandanam // 1 // natvA sudharmasvAmyAdi, saGgha sadvAcakAnvayaM / svagurUn dIpacandrAkhyapAThakAn zrutapAThakAn // 2 // nayacakrasya zabdArtha kathanaM lokabhASayA / kriyate bAlabodhArthI samyagamArgavizuddhaye // 3 // prazasti zrIjinAgamane viSe 1 dravyAnuyoga 2 caraNakaraNAnuyoga 3 gaNitAnuyoga 4 dharmakathAnuyoga e cAra anuyoga kalA che temAM cha dravya ane nava tatva tenA guNa paryAya svabhAva pariNamanane jANavuM te dravyAnuyoga evaM paMcAstikAyanuM svarUpakathana 10 For Private And Personal Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. rUpa che te paMcAstikAyamadhye eka AtmA nAme astikAya dravya che te AtmA anaMtA che tenA mUla be bheda che temAM eka siddha niSpanna sarvakarmAvaraNadoSarahita saMpUrNakevalajJAna kevaladarzanAdiguNaprakaTarUpa, akhaMDa, amala, avyAvAbAdhAnaMdamayI, lokane aMte virAjamAna, svarUpabhogI te siddhajIva kahiye. te siddhatA sarva AtmAno mUla dharma che, te siddhatAnI IhA karavAne simabhagavaMtano yathArthasiddhapaNo olakhIne niSpanna siddhano bahumAna karavo ane pote potAnI mUle azuddhacetanapaNe pariNamatAM bAMdhyAM je jJAnAvarNAdikarma te TAlIne potAnI saMpUrNa simtAnI ruci karavI ehIja hitazikSA che. valI bIjo bheda saMsArijIvono che te jeNe Atmapradeze svakartApaNe karmapudgalane grahyA jene karmapudgalano lolIbhAva che te mithyAtva guNaThANAthI mAMDIne ayogI kevalI guNaThANAnA caramasamayaparyaMta sarva saMsArIjIva kahiye tenA valI be bheda che, eka ayogI, bIjA sayogI. te sayogInA be bheda, eka sayogIkevalI bIjA chadmastha. chadmasthanA be bheda eka amohI bIjA samohI. samohInA be bheda che eka anuditamohI bIjA uditamohI. uditamohInA be bheda eka sUkSmamohI bIjA bAdaramohI. bAdaramohInA be bheda eka zreNivaMta bIjA zreNirahita. zreNirahitanA be bheda eka saMyamI virati bIjA avirati, aviratinA valI be bheda eka samakIti bIjA mithyAtvI. mithyAtvInA be bheda eka graMthibhedI bIjA graMthiamedi. graMthiamedinA be meda eka bhavya bIjA abhavya. temAM abhavyajIvonuM to dala ja evo hoya je. zrutaabhyAsa paNa kare tathA dravyathI paMca mahAvrata Adare paNa AtmadharmanA yathArtha zraddhA vinA pehelo guNaThANo kivAre For Private And Personal Use Only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AAAAAAAAAA devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. 75 mUke nahI mATe e jIvo te siddhapada pAmavAne yogya nahI te abhavya cothe anaMte che. ____ bIjA bhavya te je siddhapaNAne yogya che jene kAraNayoga mile palaTaNa pAme te bhavyajIvo abhavyathI anaMtaguNA che te madhye keika bhavya sAmagrIyoga pAmI graMthibheda karIne samakita pAme ane keTalAeka bhavya to sAmagrIne abhAveM samakita pAme ja nahI. uktaM ca vizeSaNavatyAM sAmaggIabhAvAo, vvhaarraasiappvesaao|| bhavvAvi te aNaMtA, je siddhasuhaM na pAvaMti // 1 // paNa te bhavya jIvomAM yogyatAdharma chato che te mATe bhavya kahiye. je jIva mithyAtva tajIne zupha yathArtha AtmapaNe vyApaka rahyo teja mAro dharma ane jeyI te AtmasattAgata dharma pragaTe te sAdhanadharma be bhede che eka vAyaNA-pucha gAdi-vaMdana, namanAdi paDilehaNa-pramArjanAdi jeTalI yogapravRtti te sarvadravyathI sAdhanadharma kahiye te bhAvadharma pragaTa karavAne je kare tene kAraNarUpa che dravya te je bhAvanuM " kAraNa kArayAse davvaM " iti AgamavacanAt // ___ ane je upayogAdi potAnA kSayopazamabhAveM pragaTyA je jJAnavIryAdiguNa te pudgalAnuyAyIpaNAyI TAlIne zuddhaguNI je zrIarihaMta-siddhAdika tenA zuddhaguNane anuyAyI karavA athavA AtmasvarUpa anaMtaguNaparyAyarUpa tene anuyAyI karavA te bhAvathI sAdhanadharma jANavo e AtmA nIpajAvavAno upAya che. jihAM lage AtmAnuM zuddhasvarUpa cidAnaMdaghana te sAdhyamAM nathI ane pudgalasukhanI AzAyeM viSa, garala, anyonya anuSThAna je karakhaM te saMsArahetu che mATe sAdhyasApekSapaNe syAdvAdazraddhAyeM For Private And Personal Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. sAdhana karavU ehija mArga che ane e mArganI je pratItaruci samyaktva kahiye.te samyaktva graMthibheda karayo pAmiye te graMthibheda to traNa karaNa kare to jaDe te traNa karaNa jIva kare tevAreM samyakadarzana pAme te traNa karaNamAM pehelaM yathApravRttikaraNa, bIjUM apUrvakaraNa, trIju anivRttikaraNa e karaNa sarva saMjJI pandri kare temAM prathama yathA pravRttikaraNa te bhavya tathA abhavya paNa kare koIka jIva anaMtivAra kare te yathApravRttikaraNa- svarUpa lakhiye chaiye.. sarvakarmanI utkRSTasthitinA bAMdhanAra jIvane saMkleza ghaNo che mATe yathApravRttikaraNa kare nahI, uktaMca vizeSAvazyakeukosadvi na lapbhai bhayaNA eemu puvvaladvAe // savvajahannaThiisu vi, na lambhaI jeNa puvapaDivanno // 1 // mATe karmanI utkRSTasthitino bAMdhanAra jIva te cAra sAmAyikano lAbha na pAme ane je jIva sAta karmanI javanyasthiti bAMdhe te jIva to guNavaMta ja che e rIta che mATe je vAreM eka koDAkoDI sAgaropama palyopamane asaMkhyAtameM bhAge uNI sthiti bAMdhato hoya te tathApravRttikaraNa kare je jIva karmakSapaNArUpa zakti pAmyo na hato te zakti pAmyo tene yathApravRttikaraNa kahiye uktaM ca bhASye yena anAdisaMsiddhaprakAreNa pravRttaM karmakSapaNaM kriyate aneneti karaNaM jIvapariNAma eva ucyate anAdikAlAt karmakSapaNapravRttAvadhyavasAyavizeSo yathApravRttikaraNamityarthaH kSayopazamI cetanAvIrya je saMsAranI asAratA jANe saMsAra duHkharUpa karI jANe tethI parigraha zarIrathI khare uddhegeM udAsInatA pariNAme karI sAtakarmanI sthiti aneka koDAkoDInA thokaDA asaMkhyAtA je sattAmA hatA te khapAve ne kAMika For Private And Personal Use Only
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra uNI eka koDAkoDI rAkhe e yathApravRttikaraNa AtmA anaMtivAra kare paNa graMthibheda karI zake nahI e karaNa te giri nadIne viceM AvyuM pASANa te ghaMcanA gholanArUpa cAlave karIne jema saheje suMhAlo thAya ane koika AkAra pakaDe tema janma maraNAdi duHkhane udvegeM anAbhogathI ja bhavavairAgeM jIva yathApravRttikaraNa kare ehija jIva koika rIteM vairAgye vicAre je bhavabhramaNa te duHkha che. e saMyogaviyogAdi asAra che paNa kAMika jJAnAnaMdAdi te sAra che ehavI gaveSaNA karanAro jIva te yathApravRttikaraNa karIne apUrvakaraNa kare. ihAM koi puche je bhavyane to palaTaNa yogyatA che paNa abhavya jIva kema kare tenuM uttara je tIrthakarabhaktimAM je devatAnI mahimA tathA loka sanmAnAdika dekhIne puNyanI vAMchAyeM devatva rAjyAdika lAbha icchAyeM igyAra aMga tathA bAhya paMca mahAvratAdi pAme paNa tene samyaktva na hoya je pulAbhilASI che tene guNasparza na thAya uktaM ca mahAbhASye || arhadAdivibhUtimatizayavatIM dRSTvA dharmAdevaMvidhasatkAro devatvarAjyAdayaH prApyaMte ityevaM samutpanna bujhera bhavyasyApi devanareMdrAdipadehayA nirvANazraddhArahitakaSTAnuSThAnaM kiMcidaMgIkurvato jJAnarUpasya zrutasAmAyikamAtralAbhe'pi samyaktvAdilAbhaH zrutasya na bhavatyeveti // e rIteM dhArakhaM. tathA apUrvakaraNa ane anivRttikaraNano adhikAra jema AgamasAramAM lakhyo che teja pramANe ihAM paNa jANavo. ima traNa karaNa karIne upazama athavA kSayopazama athavA kSAyika samyaktva je pAmyo ane AtmapradezeM varttamAne samyakdarzanaguNano rodhaka ehavo mithyAtva mohanakRtinA vipAkodayane Talave karIne je samyakdarzanaguNanI pravRtti thAya tethI yathArthapaNe nirddhAra sa For Private And Personal Use Only 77
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 78 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra hita jANapaNo pravartte te jIvane dravyAnuyogeM tavajJAna pragaTe tethI je AtmaguNa pragaTe te AtmaguNarakSaNAyeM ja pravartte ehavI svarUpAnuyAyI AtmaguNanI pravRtti tehane dharma karI sadahe te mATe syAdvAdapariNAmI paMcAstikAya che te syAdvAdarUpa jJAna te nayajJAne thAya mATe nayasahita jJAna karakhuM te nayajJAna ati durlabha che. ane nayanI anaMtatA che uktaM ca jAvaiyA vayaNapahA tAvaiyA ceva huMti nayavAyA / / te je pUrvApara sApekSa nahI te kunaya kahiyeM. ane sarvasApekSapaNe vartte te sunaya kahiyeM. te mUla sAta nayaM che, tenuM svarUpa alpamAtra lakhiyeM chaiyeM. * naya te jJAnaguNanuM pravarttana che. je kAraNe ekadravya madhye anaMtA dharma che te ekasamaye zrutopayogamAM Ave nahI, syA mATe je zrutajJAnano upayoga asaMkhyAta samayeM thAya. ane vastu madhye to anaMtA dharma ekasamaye pariNamatA pAmiyeM levAreM zrutajJAna satya thAya nahI temATe nayeM karI jANe tathA yadyapi kevalIno upayoga ekasamayI che temATe jApavAmAM nayanuM kArya kevalIne paDe nahI paNa vacane kahetAM kevalIne paNa nayeM karI kahevuM paDe, kAraNa ke vacana to krame karIne bolAya ke ane vastudharma anaMtA ekasamayakAle che temATe nayeM karI kahe balI jinabhadragaNikSamAzramaNapUjya kahe che: Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jIvAdi dravyamAM je guNa che te anaMtasvabhAvI, che, guNanI chati tenuM pariNamana tenI pravRtti temAM je samaye kAraNatA te samaye ja. kAryatA ityAdi aneka parippatisahita che tethI koika rIte, sarvanuM bhinnAmitrapaNe jJAna thAya te navayI cAya. mATe samakita rUci jIvane nayasahita jJAna karavuM je eTalA dharma sarvadravya so rahyA che mATe prathamato zrIgurukRpAyI vyaguNa paryAya 6 P For Private And Personal Use Only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra 79 olakhAve che e pIThikA kahI. have mUlasUtranA arthanuM vyA khyAna kare che. zrIvarddhamAnamAnamya, svaparAnugrahAya ca // kriyate tavabodhArtha, padArthAnugamo mayA // 1 // artha || zrIke0 guNanI zobhA atizaya zobhAyeM virAjamAna ehavA zrIvarddhamAna arihaMta zAsananA nAyaka te prateM atyaMtapaNe namIne namaskAra karIne potAno mAna mUkI traNa yoga samAvI guNIne anuyAyI cetanAnuM karavuM tene namanuM kahiyeM tepaNa svake0 potAne ane para je ziSya athavA zrotAdikane anugrahake 0 upakArane sAru tavake yathArtha vastudharma tene bodhake0jANavAne artha padArthake dharmAstikAyAdika cha mUladravya teno anugamake0 sAco prarupavo te kriyate ke0 kari yeM chaiyeM. * O jagatmAM matAMtrIo dravyane anekapaNe kahe che tihAM nayAyika sola padArtha kahe che. vaizeSika sAta padArtha kahe che. vedAMti, sAMkhya eka padArtha kahe che. mImAMsaka pAMca padArtha kahe che. paNa te sarva mithyA che. teNe padArthanuM svarUpa jANyuM nathI ane zrI arihaMta sarvajJa pratyakSajJAnI te eka jIva ane pAMca ajIva e rIteM cha padArtha kahe che. ihAM koi puche je navatatvarUpa nava padArtha kahyA che te kema ? tene uttara je eka jIva, bIjo ajIva, e be padArtha to mUla che ane zeSa sAta tattva to jIva ajIvano sAdhaka bAdhaka zuddha azuddha pariNatinI avasthA mitra olakhAvavAne karacA che. For Private And Personal Use Only
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. zloka // dravyANAM ca guNAnAM ca, paryAyANAM ca lakSaNaM // nikSepanayasaMyuktaM, tattvabhedairalaGkRtam // tatra tattvabhedaparyAyAkhyAtasthajIvAdevastuno bhAvaH svarUpatattvam artha // dravyanA guNanA tathA paryAyanA lakSaNa je olakhANa te nikSepe karI tathA nayeM karI yukta tatvanA bhedeM sahita kahuM chu tatra ke tihAM jinAgamane viSe tatva je vastusvarUpa, bheda tenA jUdA jUdA bhedaparyAya temAM rahyA je dharma eTalA prakAre vyAkhyA ke0arthakahevU teNe karIne yathArtha vyAkhyAna thAya tihAM tattvatuM lakSaNa kahe che. vyAkhyAna karavA yogya je jIvAdika vastu teno mUladharma te vastunuM svarUpa tattva kahiye jema kaMcananuM svarUpa pIta guru snigdhatAdi tathA ena kArya bharaNAdika ane ehanuM phala te ehathI aneka bhogyavastu Ave ema jIvanuM svarUpa jJAna darzana cAritrAdi anaMtaguNa tathA jIvanuM kArya sarvabhAva- jANavU pramukha e rIteM amedapaNe rahyA je dharma te sarva vastunuM tattva kahiye. yena sarvatrAvirodhena yathArtha yA vyApyavyApakabhAvena lakSyate vastusvarUpaM tallakSaNaM tatra dravyabhedA yathA jIvA anaMtAH kAryabhedana bhAvabhedA bhavanti kSetrakAla bhAvabhedAnAmekasamudAyitvaM dravyatvam artha / / have lakSaNa kahe che. je guNe karI sarvadravya svajAtimAM avirodhipaNe yathArthapaNe 1 ativyApti 2 avyApti asaMbhavAdi doSarahita vastu je vyApya tehane viSe vyApakapaNe lakhiye For Private And Personal Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. 81 jANiye tene vastunuM lakSaNa kahiye. te lakSaNa be prakAranuM che eka liMgabAhya AkArarUpa ane bIjaM vastumA rahyo je svarUpa te. e be bheda che temAM liMgathI to gAyatuM lakSaNa je sAsnAsahitapaNo te bAhya AkArarUpa lakSaNa che e bAhya lakSaNe je olakhANa kare te bAlacAla che ane je vastune dharme olakhAya te svarUpalakSaNa kahiye, jema cetanAlakSaNa te jIva, tathA cetanArahita te ajIva ityAdika lakSaNe lakSaNasvarUpa jANavo ema aneka rIteM jANI levo. bhedAzca have bhedatuM svarUpa kahe che. vaktavyavastvaMzAH ke0 je vastu kathana karatA hoya tehanA cAra bheda che tatra dravyabhedAke0 tihAM dravyanA bheda mUlalakSaNe sarikhA paNa piMDapaNe jUdA che te dravyayI bheda kahiye. yathAke0 jema sarvajIva jIvatvasAmAnye sarikhA che paNa jIva jIva prate potAnA guNaparyAyano piMDapaNo jUdo cha koirnu koimAM mili jAto nathI te mATe jIva anaMtA dravyaminnapaNe temaja ajIva anaMtA dravyabhinnapaNe ema pudgalaparamANu paNa jaDatArUpapaNe sarikhA paNa sarva paramANuo jUdA dravya che je kAle eTalAne eTalA che koi kAleM vaTe nahI tema navo vadhe nahI e sarva dravyathI bheda jANavo. have kSetrAMzaH kSetrathI bheda te je vistare to jUdo kSetra avagAhIne rahe jema jIvAdi dravyanA pradeza avagAhanAdharme jUdA che paNa dravyathI jUdA paDe nahIM, saMlagnapaNe rahe guNaparyAya sarvapradeze anaMtA che te guNaparyAya eka pradeza mUkI bIjA pradezamAM jAya nahI, paryAyavibhAga ekano ane pradezano avagAha sarikho che paNa te paryAya anaMtA mina che ane je anaMtA paryAya malIne eka kArya kare te kAryane guNa kahe che. zrIvItarAga sarvajJa ema kahe che e kSetrathI bheda che.. 11 For Private And Personal Use Only
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 82 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. .......wormanna ekavastumA utpAdavyayarUpa paryAya palaTavAnuM mAna te samaya kahiye. jeTalo utpAda vyaya tathA agurulaghunI hAnivRddhine pariNamatAnuM mAna te samaya kahiye ane tethI bIjI pariNamanatA thai te bIjo samaya ema je anaMti atItapravRtti thai te bartamAnapravRttinI paraMparArUpa jANavI ane AgAmika thAze te kAryarUpeM yogyatArUpa jANavI. atItakAlano tathA anAgata kAlano koi Dhigalo nathI ane piMDarUpa paMcAstikAyatuM vartanA rUpa je pariNamana tenuM mAna te kAla kahiye tene samayabheda te bIjo kAlarUpa bheda kahiye te je paryAya bhinna bhinna kArya kare te kAryabhedeM bhinnapaNo che te mATe cotho bhAvathI bheda kahiyeM. have dravyanuM lakSaNa kahe che te kSetrakAla ane bhAvanA je bheda te sarvatuM ekaThA miline piMDapaNe ekAdhArapaNe samudAyIpaNe rahevU te dravya kahiye. tatraikasmin dravye pratipradeze svasvaekakAryakaraNasAmarthyarUpA anantA avibhAgarUpaparyAyAsteSAM samudAyo guNaH // bhinna kAryakaraNe sAmarthyarUpa bhinnaguNasya paryAyAH evaM guNA apyanantAH pratiguNaM pratidezaM paryAyA avibhAgarUpAH anantAstulyAH prAya iti te cAstirUpAH prativastunyanantAstato'nantaguNAH sAmarthyaparyAyAH artha // have guNanuM lakSaNa kahe cha tihAM guNAnAmAzrayodravyamiti vacanAt ekadavyane viSe svasvake0 potApotAno eka jANavA pramukha kArya karavAnuM jene sAmarthya che evA anaMtA samajeno bhavibhAgake bIjo chedana thAma mubA bibhAgano For Private And Personal Use Only
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. -~-vruaryammandan. je samudAya tene guNa kahiye jema eka doraDo so tAMtaNAno karayo te so tAMtaNA to avibhAgapaNe chatA paryAya che te doraDAthI aneka kArya thAya, aneka vastu baMdhAya, ane anekane AdhAra thAya aneka veTaNa thAya tene sAmarthya paryAya kahiye. chatirUpaje paryAya te to vasturUpa che ane sAmarthya paryAya to pravartanarUpa kAryarUpa che te chatiparyAyano samudAya tene guNa kahiye. chatiparyAyanA avibhAga te yogasthAna samayasthAnamA ko ja che ane bhinnake0 judo kArya karavAnuM jemAM sAmarthya hoya evA avibhAgarUpa AtmA pradeze vartatA paryAya te bhinnake0 judA guNanA paryAya jANavA jema je avibhAga pariNAmAlaMbanarUpa kArya sAmarthyarUpa teno samudAya te vIryaguNa emaja jANavArUpa sAmarthya che jemAM ehavA je avibhAgaparyAya che teno samudAya te jJAnaguNa tevA guNa ekadravyane viSe anaMtA che. te ekaguNanA pradeze pradeze paryAya avibhAgarUpa anaMtA cha ane sarva pradeze sarikhA che. tathA paMcAstikAya madhye eka agurulaghu paryAyano bheda taratama che. tathA pudgalaparamANumadhye kAlabhedeM athavA dravyabhedeM varNAdikanA paryAyano taratamayoga te thoDA ghaNApaNo che te paryAyaastirUpa che. sadA chatA che. koi paryAya dravyAMtaramA jAto nathI. pradezAMtaramAM paNa jAto nathI. te chatiparyAyathI sAmarthyaparyAya anaMtaguNA jANavA, te kAryarUpache tathA ca mahAbhASye yAvanto jJeyAstAvanta eva jJAnaparyAyAH te ca astirUpAH prativastuni anantAstatopyanantaguNAH sAmarthyaparyAyAH tatra dravyalakSaNaM-utpAdavyayadhruvayuktaM sallakSaNaM dravyaM e tad dravyAstikaparyAyAstikobhayanayApekSayA lakSaNaM // For Private And Personal Use Only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 84 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. guNaparyAyavada dravyaM etat paryAyanayApekSayA, arthakriyAkAri dravyaM etallakSaNaM svasvazaktidharmApekSayA / dharmAstikAya - adharmAstikAya - AkAzAstikAya-puMdralAstikAya - jIvAstikAya- kAlazceti artha || have valI dravyanuM mukhyalakSaNa kahe che utpAda ke0 navA paryAyanuM upajavuM vyaya ke0 navA paryAyanuM viNasavaM ane dhruva ke0 nityapaNo e tIna pariNamanapaNeM sarvadA je pariName tene dravya kahiyeM. eTale tehija guNa kAraNakArya be dharmai samakAle pariName che. kAraNa vinA kArya thAya ja nahI ane kArya kare nahI te kAraNa paNa samaja nahIM, je upAdAnakAraNa tehija kArya thAya che te kAraNatAno vyaya ane kAryatAnuM upajavaM samakAleM thAya che balI kAraNapaNo samaye navo navo che ane kAryapaNo paNa samaye samaye navo navoM che te mATe kAraNapaNAno paNa utpAda vyaya che ane kAryapaNAno paNa utpAda vyaya che ane guNapiMDapaNe dravyAdhArapaNe dhruva che evI pariNatiyeM pariName te sat ke0 chativaMta dravya jANavo eTale e lakSaNa te dravyAstikanaya tathA paryAyAstikanaya e be bhelA laine karayo che. je dhruvapaNo te dravyAstikadharma grahyo che ane utpAda vyaya te paryAyAstikadharma grayo che te mATe e lakSaNa saMpUrNa che, e tatvArthakArakanuM vAkya che. tathA valI bIjuM lakSaNa tavArthamAM ja kAM che. eka sarai aani aatyNe varttamAna te guNa ane paryAya te guNanuM kAraNabhUta dravyanuM bhinna bhinna kAryapaNe pariName dravyaguNa ebehune svAzrayIpaNe pariNamana te be che jemAM te dravya kahiye 19 For Private And Personal Use Only
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. 85 eTale guNa tathA paryAyavaMta te dravya kahiye te dravya ekanA be ane je ghaNA lakSaNa che khaMDa thAya ja nahI e mUla dravyanuM paramANunA khaMdhane dravya mAnyo che te upacAreM jANavo jenI pariNati RNa kAlamadhye te rUpane tyaje nahI te dravya potAnI mUla jAta tyaje nahI jene agurulaghunuM SaDguNa hAnivRddhirUpa lakSaNa caka ekaTo phire te eka dravya ane jene jUdo phire te bhinna dravya kahiyeM eTale dharma, adharma, AkAza e eka eka dravya che ane jIva asaMkhyAtapradezarUpa eka akhaMDa dravya che. evA jIva sarvalokamadhye anaMtA che te jIva siddhAM vadhe che ane saMsArIpaNAmAM ochA thAya che paNa sarvasaMkhyAmAM ghaTatA vadhatA nathI. tathA pudgala paramANu eka AkAzapradeza pramANa eka dravya che tevA paramANu sarva jIvathI tathA sarvajIvanA pradezathI paNa anaMtaguNA dravya che. skaMdhapaNe athavA chuTA paramANupaNe vadhe tathA ghaTI jAya paNa paramANupudgalapaNe je saMkhyA che temAM vadhatA ghaTatA nathI e nizcayanayathI lakSaNa kayuM. ed vyavahAra nayI lakSaNa kahe che artha je dravya tenI je kriyAke0 pravRtti tene kare te dravya kahiyeM. temAM jIvanI zuddha kriyA te AjJAdika guNanI pravRtti jema sakala jJeya jANavA mATe jJAnavibhAganI pravRtti ema sarva guNanuM je kArya jema jJAna - guNanuM kArya vizeSa dharmanuM jANavuM. tathA darzanaguNanuM kArya sakalasAmAnyasvabhAvano bodha ane cAritraguNanuM kArya te svarUpanaM ramavuM ityAdi ane dharmAstikAyanuM kArya gatiguNe pariNamyA je jIva tathA pudgala tene cAlavAne sahakArI thAya ema sarva dravyanI samajaNa joi levI. e lakSaNa sarva dravyanA je guNa che te 13 For Private And Personal Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rdi devacaMdrajIkRta nayacakrasAra sarvanA svakAryAnuyAyI pravRtti tene arthakriyA kahevI. have te cha dravya che 1 dharmAstikAya, 2 avarmAstikAya, 3 AkAzAstikAya, 4 pudgalAstikAya, 5 jIvAstikAya, 6 kAla. e cha dravya jANavA. ethI vadhAre padArtha koi nathI. je naiyAyikAdika sola padArtha kahe che te mRSA che, kAraNake te pramANane bhinnadArtha kahe che te to jJAna che te AtmAnA prameyano guNa che te guNI je AtmA te madhye rahyo che tene bhinna padArtha kema kahiyeM ? bIjA prayojana siddhAntAdika te sarva jIva dravyanI pravRtti che te mATe bhinna padArtha kahevAya nahI. tathA vaizeSika 1 dravya, 2 guNa, 3 karma, 4 sAmAnya, 5 vizeSa, 6 samavAya, 7 abhAva. e sAta padArtha kahe che paNa tene kahiyeM je guNa te to dravyamAMja rahyA che to tene bhinna padArtha karI kahetuM te kema ghaTe ? ane karma te dravyanuM kArya che tathA sAmAnya ane vizeSa e be to dravya madhye pariNamana che valI samavAya te kAraNatArUpa dravyanuM pravarttana che ane abhAva to achatAne kahevAya te achatAne padArtha kahetuM ghaTatuM nayI te mATe vaizeSikamata paNa mRSA che te madhye dravya nava kahe che. 1 pRthvI, 2 ap, 3 teja, 4 vAyu, 5 AkAza, 6 kAla 7 dik, 8 AtmA, 9 mana. e nava padArtha kahe che tene uttara je pRthvI Apa teja vAyu e to AtmA che paNa karma yogeM zarIra bherde nAma paDyA che ane dizi to AkAzamAMja milI gayI che tathA mana te AtmAne saMsArIpaNAnA upayoga pravartanAno dvAra che tene bhinna dravya kema kahiyeM ? valI vedAMtisAMkhya te eka AtmA advaitapaNe ekaja dravya mAne che tenI paNa bhUla che kemake je zarIra che te to rUpI 14 For Private And Personal Use Only
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. manAmAARAKAAAArrrrr r rrrror che ane pudgala dravyanAM khaMdha che te kema eka thAya tathA AtmA ane zarIrano AdhAra te AkAza che te sarva prasiddha che te jUdo mAnyA vinA kema cAle te mATe advaitapaNo rahyo nahI. ane bauddhadarzana te samayasamaya navAnavApaNe 1 AkAza, 2 kAla, 3 jIva, 4 pudgala. e cAra dravya mAne che tene puchIyeM je jIva pudgala ekaja kSetre kema rehetA nathI te to calAdi bhAva pAme cha mATe tenA apekSAkAraNarUpa 1. dharmAstikAya 2 adharmAstikAya e be dravya paNa mAnavA joiye. tathA keTalAka saMsArasthitino kartA eka paramezvarane mAne che, te paNa mRSA che. je nirmala rAgadveSarahita evo paramezvara te paranA sukhaduHkhano kartA kema thAya. valI koika icchA valagADe che, te icchA to adhUrAne che, pUrAne kema hoya ? tathA keTalAka paramezvaranI lIlA kahe che te lIlA to ajANa adhUro tathA jene potAno AnaMda potA pAse na hoya te kare, paNa je saMpUrNa cidAnaMdaghana tene lIlA hoya ja nahI. dharmAdharmoM vinA nAMgaM, vinAMgena mukhaM kutH|| mukhaM vinA na vaktRtvaM tacchAstAraH pare kathaM 1 ane mImAMsAdika pAMca bhUta kahe che. temAM paNa cAra bhUta to jIvapudgalanA saMbaMdhe upanA che, ane AkAza te lokAloka minna dravya che. tatra paJcAnAM pradezapiMDatvAt astikAyatvaM / kAlasya pradezAbhAvAt astikAyatA nAsti, tatra kAla upacA rata eva dravyaM na vastuvRttyA // - e rIte asatyapaNAnuM nirAkaraNa karI AgamanI sAkhe kAdikane anumAne dravya cha Thare che, mATe tehija mAnavA temAM For Private And Personal Use Only
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. pAMca dravya sapradezI che, te pradezanA piMDapaNA mATe astikAyapaNo pAMca dravyane che. ane chaTho kAladravya tene pradeza nathI te mATe astikAyatA nathI tihAM kAla te mukhyavRttiye dravya nathI, upacArathI dravya kahevAya che. jema vastugate dharmAstikAyAdika dravya che tema kAla dravya nathI. jo e kAlane piMDarUpa dravya mAniyeM to eno mAna kihAM che ? jo manuSyakSetramA kAla gavya mAniyeM to bAhiranA kSetramA navapurANAdika tathA utpAda vyaya koNa kare che ? ane jo caudarAjalokamAM vyApI mAnIyeM, to asaMkhyAta pradeza mAnavA joiyeM ane pradeza mAnave karI astikAya thAya, ane jo reNuka asaMkhyAtA mAniyeM, to lokapradeza pramANa reNuka thAya te vAre asaMkhyAtA kAla dravya thAya. te to anaMta dravya mAnyo che mATe e kAlane paMcAstikAyanA vartanArUpa paryAyane Arope dravya mAniyeMkemake astikAyatA nathI. ane sarvamA vartanA kare e pakSa satya che je Agamane viSe ThANAMgasUtranA AlAvAmAM che. kiM bhaMte addhAsamayetivuccatti ? goyamA jIvA ceva ajIvA ceva eTale kAla te jIva tathA ajIvano vartamAnaparyAya che tenA utpAda vyayarUpa vartanAne kAla kahyo che te kAlane ajIva dravyamAM gaNyo teno Azaya e che je jIva varttanAthI ajIvavarttanA anaMtaguNI che te bahulatA mATe kAlane ajIva gaveSyo che kemake kAlanI varttanA ajIva Upara anaMti che ane jIva Upara tethI thoDI che mATe. tathA vizeSAvazyakabhASyamadhye na pazyati kSetrakAlAvasau tayoramUrttatvAt, avadhezca mUrttiviSayatvAt; vartanArUpaM tu kAlaM pazyati dravyaparyAyatvAttasyeti tathA bAvIsahajArImadhye tathA kAlasya varttanAdirUpatvAt paryAyatvAt, dravyopakramaH upacArAt For Private And Personal Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 89 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. tathA bhagavatyaMge 13 teramA zataka madhye ihAM pudgalavartanAnI apekSAyeM kAlane rUpI gaveSyoM che. tatra gatipariNatAnAM jIvapudgalAnAM gatyupaSTaMbhaheturdharmAstikAyaH, sa cAsaMkhyeyapradezalokapradezaparimANaH / artha // have paMcAstikAyana bhinna bhinna lakSaNa kahe che. je gati pariNAmIpaNe pariNamyA jIva tathA pudgala tene gatinA oThaMbhAno hetu te dharmAstikAya dravya kahiye. te dharmAstikAya asaMkhyAtA pradeza parimANa che. lokamAM vyApI che, lokamAna che, lokanA eka eka pradeze dharmAstikAyano eka eka pradeza te anaMta saMbaMdhIpaNe che e dharmAdi traNa dravya acala avasthita akriya che. sthitipariNatAnAM jIvapudgalAnAM sthityupaSTaMbhahetuH adharmAstikAyaH, sa cAsaMkhyeyapradezalokaparimANaH / artha / sthitipaNe pariNamyA je jIva tathA pudgala tene sthitinA oThaMbhAno hetu te adharmAstikAya dravya kahiye te paNa loka parimANa asaMkhya pradezI che. sarvadravyANAM AdhArabhUtaH avagAhakasvabhAvAnAM jIvapudgalAnAM avagAhopaSTaMbhakaH AkAzAstikAyaH, sa cAnantapradezaH lokAlokaparimANaH / yatra jIvAdayo vartante sa lokaH asaMkhyapradezapramANaH, tataH paramalokaH kevalAkAzapradezavyUharUpaH sa cAnantapradezapramANaH / 18 For Private And Personal Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 90 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. artha || sarva dravyane AdhArabhUta avagAha svabhAvI je jIva tathA pudgalane avagAhanAno obhAno hetu te AkA - zAstikAya dravya kahiyeM. tenA pradeza anaMtA che. loka tathA aloka rUpa che temAM je kSetre jIva tathA pudgala tathA dharmAstikAya adharmAstikAya che te kSetrane loka kahiyeM ane kevala eka loka mAtra AkAzaja jihAM che tene aloka kahiyeM eTale je loka te jIvAdi dravya sahita ane jIvAdika dravya jihAM nathI tene aloka kahiyeM te, alokanA pradeza anaMtA che, avagAhaka dharme sarva dravya emAM samAya che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAraNameva tadanyaM sUkSmo nityazca bhavati paramANuH // ekarasavarNagandho dvisparzaH kAryaliMgIca // pUraNagalanasvabhAvaH pudgalAstikAyaH sa ca paramANurUpaH / te ca loke anantAH ekarUpAH paramANavaH anantAH vyaNukA apyanantAH tryaNukA adhyanantAH evaM saMkhyAtANukA skaMdhA apyanantAH asaMkhyAtANukaskaMdhA apyanantAH ekaikasmin AkAzapradeze evaM sarvaloke'pi jJeyaM evaM catvAro'stikAyAH acetanAH / artha || have pudgala dravyanuM svarUpa lakhiyeM chaiyeM. je pUraNa to purAyeM varNAdiguNe vadhe, galI jAya, khari jAya, varNAdi guNa ghaTi jAya evo jemAM svabhAva che te pudgalAstikAya kahiyeM te mUla dravyaM paramANurUpa che te paramANunuM lakSaNa kahe che. dvyaNukAdika jeTalA skaMdha che te sarvanuM atyaMta ke0 mUla kAraNa paramANu che eTale sarva skaMdhanuM paramANu kAraNa che paNa paramAnuM kAraNa koi nathI, koinuM nIpajAvyo thayo nayI ane koi 18 For Private And Personal Use Only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. 000000morronormone milave paNa thayo nathI. sUkSma che. eka AkAzapradezanI avagAhanA tulya eka paramANu che to paNa te eka AkAza pradezamAM anaMta paramANu samAya che paNa paramANu madhye bIjaM dravya koi samAya nahI mATe paramANu dravya sUkSma che ane nitya che jeTalaM paramANu dravya che te khaMdhAdika anekapaNe pariName paNa paramANu dravya koi viNasI jAya nahIM evu paramANu dravya che. te eka paramANumA eka rasa hoya, eka varNa hoya, eka gaMdha hoya ane lukho, cikaNo, TADho, unho, e cAra sparza mAMhelA game te be pharasa hoya evaM eka paramANu dravya che. ihAM koI puche je te paramANu dekhAto nathI to kevI rIte manAya tene uttara je ghaTapaTa zarIrAdika kArya dekhAya che, grahavAya che, te rUpI che to ehanA saMbaMdhanuM kAraNa paramANu sUkSma cha mATe iMdriyajJAne grahevAto nathI, paraMtu rUpIche kemake arUpIthI rUpI kArya thAya nahI te mATeja paramANu rUpI che. tethI e skaMdha paNa rUpI thayA che ane AkAza pradeza arUpI che to teno a. naMta pradezI skaMdha paNa arUpI che ema dhAravU te paramANunA ghaNukAdika skaMdha anaMtA che, tathA chuTA paramANu te paNa anaMtA che te valI khaMdhamAM mile che to bIjA khaMdhamAMhethI chuTA thAya che ema khaMdha visarI jAya ne paramANu thAya tenI vargaNA aThyAvIsa prakAranI che. te avyAvIsa bheda kammapayaDIyI jANavA. ema ekalA paramANu te paNa anaMtA tathA be milIne khaMdha pAmyA tevA khaMdha paNa anaMtA emaja saMkhyAtANukanA khaMdha paNa anaMtA temaja asaMkhyAta paramANu mili khaMdha thAya te paNa anaMtA tathA anaMta paramANu malyA khaMdha thAya tevA khaMdha paNa anaMtA te e jAtinA khaMdha te eka AkAza pradeza avagAhe. AkA For Private And Personal Use Only
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. zAMza avagAhe ema asaMkhyAtA pradeza avagAhe che paNa eka vargaNAnI avagAhanA aMgulane asaMkhyAtameM bhAge avagAhe vadhati avagAhe nahI ane anaMti vargaNA mile aMgula hAtha gAu yojanAdikane mAne avagAhanA thAya ema e 1 dharmAstikAya 2 adharmAstikAya 3 AkAzAstikAya 4 pudgalAstikAya e cAre dravya acetana che ajIva che jANapaNA rahita che. cetanAlakSaNo jIvaH, cetanA ca jJAnadarzanopayogI anantaparyAya pariNAmikakartRtvabhoktRtvAdilakSaNo jiivaastikaayH| artha // have jIva dravyanuM svarUpa kahe che cetanA je bodha zakti che lakSaNa jenuM te jIva kahiye. je potAnA pariNamana tathA paranI pariNamana sarvane jANe te jIva tathA sarva dravya te anaMtA sAmAnya svabhAva ane anaMtA vizeSa svabhAvavaMta che temAM sarva dravyanA anaMtA vizeSa dharmarnu avabodhaka te jJAnaguNa kahiyeM, tathA sAmAnya vizeSa svabhAvavaMtavastune vi je sAmAnya svabhAvatuM avabodhaka te darzana guNa kahiye. te jJAnadarzanopayogI je anaMtaparyAya teno pariNAmI kartA bhoktAdika anaMti zaktituM pAtra te jIva jANavo. uktaM ca " nANaM ca dasaNaM ceka, carittaM ca tavo tahA // vIriyaM ubaogo a, evaM jIvassa lakkhaNaM // 1 // cetanA lakSaNa jJAnadarzana cAritra sukhavIryAdika anaMta guNarnu pAtra svasvarUpabhogI tathA anavacchinna je svAvasthA pragaTI teno bhoktA anaMtA svaguNanI je svasvakAryazakti teno kartA, bhoktA, parabhAvano akartA, abhoktA, svakSetravyApI For Private And Personal Use Only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. anaMti AtmasattAno grAhaka, vyApaka, ramaNa karanAro, tene jIva jANavo. paJcAstikAyAnAM paratvAparatve navapurANAdiliGgavyaktavRttivartanArUpaparyAyaH kAlaH, asya cApadezikatvena astikaaytvaabhaavH| paJcAstikAyAntabhUtaparyAyarUpataivAsya ete paJcAstikAyAH / tatra dharmAdharmoM lokapamANAsaMkhyeyapradeziko, lokapramANapradeza evaM ekajIvaH / ete jIvA apyanantAH,AkAzohi anantapradezapramANaH, pudgalaparamANuH svayaM eko'pyanekapradezabaMdhahetubhUtadravyayuktatvAt astikAyaH, kAlasya upacAreNa bhinnadravyatA uktA sA ca vyavahAranayApekSayA AdityagatiparicchedaparimANaH kAlaH samayakSetre eva eSa vyavahArakAlaH samayAvalikAdirUpa iti // artha // have kAla dravyanuM lakSaNa kahe che je paMcAstikAyane paratve aparatve e liMge tathA pudgala khaMdhane nava purANapaNe vyakta ke0 pragaTa che vRtti ke pravRtti tene vartanA kahiye te vartanArUpa paryAya tene kAla kahiyeM ene pradeza nathI te mATe astikAyapaNo nathI e kAla te paMcAstikAyane viSe aMtarbhUtaparyAya pariNamana che, jAte dharmAstikAyAdikano paryAya che ema tattvArthavRttine viSe kahyo che. tihAM dharmAstikAya eka dravya che asaMkhyAta pradezI che. lokAkAzanA pradeza pramANa che. ema adharmAstikAya paNa eka dravya che. lokapramANa asaMkhyAta pradezI che. aneka jIva dravya te paNa lokapramANa asaMkhyAta pradezI che paNa sva avagAhanA pramANa vyApaka che te For Private And Personal Use Only
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. jIva dravya anaMtA che. akRta sadA chatA akhaMDa dravya che. satcidAnaMdamayI che paNa parapariNAmI thave pudgalagrAhaka pudgalabhogI thave pratisamaye navA karma bAMdhave saMsArI thayA che. tehija je vAre svarUpa grAhaka svarUpa bhogI thAya tevAre sarva karma rahita thayI parama jJAnamayI, parama darzanamayI, paramAnaMdamayI, siddha, buddha,anAhArI, azarIrI, ayogI, alezI, anAkArI, ekAMtika, AtyaMtika, niHma yAsI, avinAzI, svarUpa sukhano bhogI, zuddha siddha thAya te mATe aho cetana !!! e para bhAva abhogya sarva jagatnA jIvanI eTha teno bhogavavApaNo tajI svabhAva bhogIpaNAno rasIyo thayI svasvarUpa nirdhAra svarUpa bhAsana, svarUpa ramaNI, thayI potAnA AnaMdane pragaTa karIne nirmala thA. tathA AkAza dravya te lokAloka mili eka dravya che, anaMta pradezI che| ane pudgala dravya te paramANu rUpa che kema ke paramANu anaMtA che mATe anaMtA gavya che ihAM koI pUche je pradezanA saMbaMdha vinA paramANu dravyane astikAya kima kahyo che ? tene uttara je paramANu to eka pradezI che paNa anaMtA paramANuthI milavAnA je kAraNa te A dravya teNe yukta che te yogyatA mATe astikAya kahyo che tathA kAla dravyane upacAreM bhinna dravyapaNo kayo che te vyavahAranayanI apekSAyeM je manuSya kSetrane viSe sUryanI gatine parijJAne eTale samayAvalikAdirUpaparimANe je mAna tene vyavahArathI kAla kahiye iti e kAla mukhya vRttiye to samaya kSetra madhye che ane manuSya kSetrayI bAhera je jIvo che tenA AyuSya paNa eja kSetra pramANe sarvajJa deveM kahyA che tathA sUryanocArate paNa jIva pudgalanuM pravartana ke kAraNa ke sUrya te paNa jIva tathA 22 For Private And Personal Use Only
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. 95 pudgala che eTale e kAla dravya te kAlapaNe bhinna piMDapaNe Therayo nahI upacAreMja Theraco ema mAnavo. ihAM koi kahe je eka eka dravyane viSe aneka aneka paryAya che te koi paryAyane dravyapaNo na kahyo ane eka varttanA paryAyane viSe dravyano Aropa zA mATe karayo ? tene uttara e varttanA pariNati te sarva paryAyane sahakArI che ane sarva dravyane che tethI mukhya paryAya che mATe ene dravyano Aropa che te paNa anAdi cAla che. ete paJcAstikAyAH sAmAnyavizeSadharmamayA eva tatra sAmAnyataH svabhAvalakSaNaM dravyavyApyaguNaparyAyavyApakatvena pariNAmilakSaNaM svabhAvaH tatra ekaM nityaM niravayavaM akriyaM sarvagataM ca sAmAnyaM / nityAnitya niravayava sAvayavaH sakriyatA hetuH dezagataH sarvagataM ca vizeSapadArthaguNapravRttikAraNaM vizeSaH / na sAmAnyaM vizeSarahitaM na vizeSaH sAmAnyarahitaH // artha || have e paMcAstikAya te sAmAnya vizeSa dharmaMmayI che te sAmAnyanuM lakSaNa vizeSAvazyakeM kahAM che. tihAM prathamayI svabhAvanuM lakSaNa kahe che. je dravyane viSe vyApato hoya tathA guNa paryAyamAM paNa vyApakapaNe sadA pariNamato thako pAmiyeM tene sAmAnya svabhAva kahiyeM te sAmAnya svabhAva je hoya te eka hoya tathA nitya avinAzI hoya tathA niravayava ke0 jehane avibhAga rUpa avayava na hoya ane sarva gata ke0 sarvamAM vyApakapaNe hoya te sAmAnya svabhAva kahiyeM. jIvAdi dravyane viSe ekapaNo te piMDapaNe che te sarva dravyane 23 For Private And Personal Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. viSe che sarva guNa paryAya potAne rUpeM aneka che paNa te samudAya piMDapaNuM mUkIne jUdA thAyaja nahI te mATe e rIteM je pariNamana hoya te sAmAnya svabhAva kahiye. te sAmAnyanA be bheda che astitAdika je sarva padArthane viSe che te mahA sAmAnya kahiye. enI zrutajJAnekarI pratIta thAya paNa pratyakSa to avadhidarzana kevaladarzaneja jaNAya. parokSaM na grahavAya. tathA vRkSa aMba niMba jaMbu pramukha vyakti aneka che paNa vRkSatva sarvamA che e avAMtara sAmAnya te cakSudarzane tathA acakSudarzane grahavAya ane astitva vastutvAdi sAmAnya te avadhidarzana tathA kevaladarzane grahavAya ane vizeSa dharma te jJAna guNeja grahavAya have vizeSa, lakSaNa kahiye chIe. koika dharme nitya koika dharme anitya koika rIteM avayava sahita, koika rIteM avayava rahita, avibhAga paryAyeM sAvayava, sAmarthya paryAyeM niravayava, paNa sakriyatA hetu dezagata je guNa te guNAMtaramA vyApatA nathI te mATe dezagata je guNa hoya te AkhA dravyamA vyApakaja hoya tene sarvagata kahiyeM to evA je dharma te sarva vizeSa jANavA padArthanA guNanI pravRtti tenA je kAraNa te vizeSa svabhAva je kArya kare te guNane paNa vizeSa dharmaja gaNavo. je sAmAnya te vizeSa rahita nayI ane je vizeSa te sAmAnya rahita nathI. te mUlasAmAnyasvabhAvAH SaT / te cAmI 1 astitvaM 2 vastutvaM 3 dravyatvaM 4 prameyatvaM 5 sattvaM 6 agurula. ghutvaM / tatra 1 nityatvAdInAM uttarasAmAnyAnAMpariNAmikatvAdInAM niHzeSasvabhAvAnAmAdhArabhatadharmatvaM a For Private And Personal Use Only
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. stitvaM 2 guNaparyAyAdhAratvaM vastutvaM 3 arthakriyAritvaM dravyatvaM, athavA utpAdavyayayormadhye utpAdaparyAyANAM janakatvaprasavasyAvirbhAva lakSaNavyayIbhUtaparyAyANAM tirobhAvyabhAvarUpasyAH zakterAdhAratvaM dravyatvaM 4 svaparavyavasAyijJAnaM pramANaM, pramIyate aneneti pramANaM tena pramANena pramAtuM yogyaM prameyaM jJAnena jJAyate tadyogyatAtvaM prameyatvaM 5 utpAdavyayadhruvayuktaM satvaM 6 padguNahAnivRddhisvabhAvA agurulaghuparyAyAstadAdhAratvaM agurulaghutvaM ete SaTsvabhAvAH sarva dravyeSu pariNamati tena sAmAnyasvabhAvAH artha // te mUla sAmAnyanA cha meda che te sarva dravyamAM vyApakapaNe che. 1 astitva, 2 vastutva, 3 dravyatva, 4 prameyatva 5 sattva, 6 agurulaghutva. e cha mUla svabhAva che te sarva dravya madhye pAriNAmikapaNe pariName che e dharmane koino sahAya nathI tatra ke0 tihAM 1 sarva dravyane viSe uttara sAmAnya svabhAva nityatva anityatvAdika tathA vizeSa svabhAva te pariNAmikatvAdika teno AdhArabhUtadharmaM te dharmane tIrthaMkaradeva sAmAnya svabhAva astitvarUpa kahe che tathA 2 guNaparyAyano AdhAravaMta padArtha tene vastutva kahiyeM ane, 3 artha je dravya tenI je kriyA, jema dharmAstikAyanI calanasahAya kriyA, adharmAstikAyanI thirasahAya kriyA, AkAza dravyanI avagAharUpa kriyA, jIvanI upayoga lakSaNa kriyA tathA pudgalanI milavA vikharavArUpa kriyAno karavApaNo eTale je paryAyanI pravRtti te artha kriyA ane artha kriyAno AdhArI dharma tene zrI sarvajJadeveM dravyatvapaNo ko che. 13 25 * Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only 97
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. .........AAAA --- more valI dravyapaNAceM lakSaNAMtara kahe che. utpAdaparyAyanI je prasavazakti eTale AvirbhAva lakSaNa je zakti tenA vyayIbhUta paryAyano tirobhAva thayo athavA abhAva thavA rUpa zaktino je AdhArabhUta dharma tene dravyatva kahiye. 4 sva ke0 pote AtmA ane para ke0 pudgalAdika dharmAstikAyAdika anya dravya tene yathArthapaNe jANe te jJAna kahiye. te jJAna pAMca bhedeM che. te jJAnanA upayogamAM Ave evI je zakti tene pramayetvapaNo kahiye te prameyapaNo sarva dravya- mUla dharmache. pramANamAM vasAvyo je vastu tene prameyapaNo kahiye. te sarva guNa paryAya prameya che ane AtmAno jJAnaguNa temAM pramANapaNo tathA prameyapaNo e be dharma che,potAno pramANapaNo te poteja kare che, darzanaguNano pramANajJAna guNa kare che, kemake darzanaguNa te vizeSa che. je sAvayava hoya te vizeSaja hoya ane je vizeSa hoya te jJAnathIja jaNAya. darzanaguNa te sAmAnya dharmano grAhaka che te paNa pramANa kahevAya paNa pramANanA bheda kahyA che. tihAM jJAnaja grayuM che tenuM kAraNa je darzanopayoga te vyakta paDato nathI te mATe pramANa madhye gaveSyo nathI. te pramANanA mUla be bheda che eka pratyakSa ane bIjo parokSa. spaSTaM pratyakSa parokSa manyat itisyAdvAdaratnAkaravAkyAta. __ 5 utpAda ke0 upajavo vyaya ke viNasavo dhruva ke0 nityapaNo vastunA eka guNamAM eka samaye e traNe pariNamaneM sadA pariName che evo je pariNAma te satpaNo kahiye ane te satpaNAno bhAva te satvapaNo kahiye. 6 tathA chaTho 1 anaMtabhAga hAni, 2 asaMkhyAta bhAga 26 For Private And Personal Use Only
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. 99 hAni, 3 saMkhyAta bhAga hAni, 4 saMkhyAta guNa hAni, 5 asaMkhyAta guNa hAni, 6 anaMta guNa hAni, e cha prakAranI hAni, tathA 1 anaMta bhAga vRddhi, 2 asaMkhyAta bhAga vRddhi, 3 saMkhyAta bhAga vRddhi, 4 saMkhyAta guNa vRddhi, 5 asaMkhyAta guNa vRddhi, 6 anaMta guNa vRddhi. e cha vRddhi. ema cha prakAranI hAni tathA cha prakAranI vRddhi te agurulaghu paryAyanI sarva dravyane sarva pradeze pariName che te koika pradeze koi samaye anaMtabhAga hAnipaNe pariName che ane koika samaye koika pradeze anaMtabhAga vRddhipaNe pariName che. evaM bAra prakAre pariName che te agurulaghu paryAyanI pariNamana zakti te aguruladhutvaM. agurulaghuno bhAva jANavo. tattvArtha TIkAne viSe pAMcamA adhyAyeM alokAkAzane adhikAreM kahyo che. ema e cha svabhAva sarva dravyane viSe pariName che. e cha e dravyano mUla svabhAva che. dravyano bhinnapaNo pradezano bhinnapaNo te aguruladhune bhedapaNe thAya che te mATe e cha mUla sAmAnya svabhAva che. e dravyAstika dharma che ane enuM pariNamana te paryAyAstika dharma che. keTalAka vAdI ema kahe che je paryAyano piMDa te dravya che paNa dravyapaNo bhinna nayI jema dhUrI paiDA kAgamo 1 DAgalI jUMharI pramukha samudAyane gADo kahiye paNa sarva avayavathI bhinna gADApaNo koi dekhAto nathI temaja jJAnAdika guNathI minnapaNe koi AtmA dekhAto nathI tene kahiye je jJAnAdika guNane viSe chati eka piMDa samudAyatA sadA avasthitapaNo ane dravyathI milI na jAya tathA sva kriyAvaMtapaNo ityAdika sAmAnya dharma che. chati astitva artha kriyAvaMta te dravyapaNo eka piMDapaNo te vastutya ityAdika te sarva davyapaNo che eTale dravyAstika paryAyAstika e behu malIne For Private And Personal Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. bkg-bs b dravyapaNo che uktaM ca saMmataudavA pajjavarahiA na pajjavA dabaovi utpatti e mUla sAmAnya svabhAvanA cha bheda kahyA. tatra astitvaM uttarasAmAnyasvabhAvagamyaM te cottarasAmAnya svabhAvA anantA api vaktavyena trayodaza 1 astisvabhAvaH 2 nAstisvabhAvaH 3 nityasvabhAvaH 4 anityasvabhAvaH 5 ekasvabhAvaH 6 anekasvabhAvaH 7 bhedasvabhAvaH 8 abhedasvabhAvaH 9 bhavyasvabhAvaH 10 abhavyasvabhAvaH 21 vaktavyasvabhAvaH 12 avaktavyasvabhAvaH 93 paramasvabhAvaH ityevarUpaMvastusAmAnyA naMtamayam // - artha // tathA valI astitva uttara sAmAnya svabhAva kahe che te uttara sAmAnya svabhAva vastu madhye anaMtA che paNa tera sAmAnya svabhAva anekAMtajayapatAkAdi graMthe vakhANyA che, temAMzrI lezamAtra lakhiye chaiyeM tenAM nAma UparanA mUla pAThamAM sulabha che mATe likhyAM nathI. tathA enA vyAkhyAnathI paNa jaNAze. e tera sAmAnya svabhAveM pariNamati vastu hoya. svadravyAdicatuSTayena vyApyavyApakAdisambandhisthitAnAM svapariNAmAt pariNAmAntarAgamanahetuH vastunaH sadrapatApariNatiH astisvabhAvaH - artha // temAM 1 prathama astvibhAvanuM lakSaNa kahe che. va ke. potAnA dravyAdika cAra dharma teno jemAM vyApakapaNo cha, 1 dravya te guNaparyAyanA samudAyano AdhArapaNo, 2 kSetra te pradezarUpa sarva guNaparyAyanI avasthAne rAkhavApaNo je jene rAkhe For Private And Personal Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. 101 te tenuM kSetra jANavU, 3 kAla te utpAdavyaya dhruvapaNevartanA, 4 bhAva te sarva guNaparyAyano kAryadharma tihAM jIva dravyarnu 1 svadravyapradeza guNano samudAya dravya che, te guNaparyAyano janakapaNo te svadravya ane, 2 jIvanA asaMkhyAtA pradeza te svaparyAyano svakSetraparyAya te jANavA eTale dekhavAdika je guNano paryAya tenuM je kSetra te svakSetra, 3 paryAyamadhye kAraNa kAryAdikano je utpAdavyaya te svakAla tathA, 4 atItaanAgata vartamAna- pariNamana te svabhAva te kAryAdika dharma jema jJAnaguNano paryAya jANaMgapaNo, vettApaNo, paricchedakapaNo, vivecanapaNo, ityAdika svabhAva ema svadravya svakSetra svakAla svabhAva je pariNAmikapaNe pariNamatA tenI astitA kahevI e sarvanI chati che te asti svabhAva che. e asti svabhAveM dravya che, te potAno mUla dharma mUkI anya dharmapaNe pariNamato nathI, pariNAmAMtare Agamana che e asti svabhAva te sarva dravyamAM potAnA guNaparyAyano jANavo. je asti te sadUpatA chatA rUpapaNAnI pariNati levI, sarva dravyamAM potAne dharmeja pariNameM paNa je jIva dravya te ajIva dravyapaNe na pariName. tathA eka jIva te anya jIvapaNe na pariName. valI eka guNa te anya guNapaNe na pariName, jJAnaguNane viSe darzanAdika guNanI nAstitA cha ane jJAnanA dharmanI astitA che, tathA ekaguNanA paryAya anaMtA che te sarva paryAyadharme sarikhA che paNa eka paryAyanA dharma bIjA paryAyamAM nahI ane bIjA paryAyanA dharma pahelA paryAyamAM nahI mATe sarva potAne dharmeja asti che. e rIteM asti nAstinuM jJAna sarvatra karavU, e dravyane viSe prathama asti svabhAva kahyo. 29 For Private And Personal Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. anyajAtIyadravyAdInAM svIyadravyAdicatuSTayatayA vyavasthitAnAM vivakSite paradravyAdike sarvadaivAbhAvAvicchinnAnAM anyadharmANAM vyAvRttirUpo bhAvaH nAstisvabhAvaH yathA jIve svIyAH jJAnadarzanAdayo bhAvAH. astitve paradravyasthitAH acetanAdayo bhAvA nAstitve sA ca nAstitA dravye astitvena vartate ghaTe ghaTa dharmANAM astitvaM paTAdisarvaparadravyANAM nAstitvaM evaM sarvatra * artha // have bIjA nAsti svabhAva- svarUpa lakhiye chaiyeM anya ke0 bIjA je dravyAdika je dravya guNaparyAya tenA potAnA je dravya kSetra kAla bhAva te tehija dravyamAM sadA avaSTaMbhapaNe pariName che, eTale vivakSita dravyAdikathI para je bIjA dravyAdikanA je dharma te temAM sadA abhAvapaNe niraMtara aviccheda che, te mATe paradravyAdikanA dharmanIvyAvRttitApaNAno je paradharma te vivakSita dravyamAM nathI evA dravyamAM je bhAva che te nAsti svabhAva jANavo. jema jIvaneviSe jJAna darzanAdika potAnA je bhAva teto astipaNe che, ane paradravyamAM rahyA je acetanAdika bhAva tenI nAstitA che eTale te dharma jIva dradhyamAM nayI mATe paradharmanI nAstitA che, paNa te nAstitA te dravya madhye astipaNe rahI che jema ghaTanA dharma ghaTamAM che tethI ghaTamAM ghaTa dharmano astitvapaNo che paNa paTAdi sarva paradravyono nAstitvapaNo te ghaTane viSe rahyo che tathA jIvamadhye jIva jJAnAdika guNa te astitvapaNe che, paNa pudgalanA varNAdika jIvamadhye nathI. mATe varNAdikanI nAsti te jIva madhye rahi che. zrIbhagavatI sUtre kayuM che, he gautama atthitaM atthitte For Private And Personal Use Only
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. 103 pariNamayI natthitaM natthitte pariNamayI tathA ThANAMga sUtre 1 siyaatthi, 2 siyanatthi, 3 siyaasthinatthI, 4 siyaavatta. e cobhaMgI kahI che, ane zrIvizeSAvazyaka madhye kadhuM che ke, je vastuno asti nAstipaNo jANe te samyag jJAnI ane je na jANe athavA ayathArthapaNe jANe te mithyAtvI. uktaM ca sadasada vizeSaNAo, bhavahejjahaththiovalaMbhAo // nANaphalAbhAvAo micchAdiThisa annANaM // 1 // e gAthAnI TIkAmadhye syAdvAdopalakSitavastusyAdvAdazca saptabhaGgI pariNAmaH ekaika - smindravye guNeparyAye ca saptasaptabhaGgAbhavantyeva ataH anantaparyAyapariNatevastunianantAH saptabhaMgyo bhavanti itiratnAkarAvatArikAyAM te dravyane viSe guNane viSe paryAyane viSe svarUpeM sAta bhaMgA hoya je e sAta bhaMgAno pariNAma te syAdvAdapaNo kahiyeM. tathAhi svaparyAyaiH paraparyAyairubhayaparyAyaiH sadbhAvenAsadbhAveobhavena vArpito vizeSataH kuMbhaH akuMbhaH kuMbhAkuMbho vA avaktavyobhayarUpAdibhedo bhavati saptabhaMgI pratipAdyate ityarthaH oSThagrIvAkapolakukSibudhAdibhiH svaparyAyaiH sadbhAvenArpitaH vizeSataH kuMbhakuMbho bhaNyate san ghaTa iti prathamabhaMgo bhavati evaM jIvaH svaparyAyaiH jJAnAdibhiH arpitaH san jIvaH artha | e saptabhaMgI paranI apekSAyeM nathI te dravyAdika madhye ja che yathA svadharme pariNamanuM te asti dharma che ane para dravyanA dharme na pariNamanuM e nAstinuM phala che, te mATe e saptabhaMgI te vastudharme che, te vizeSAvazyakathI saptabhaMgI lakhiyeM chaiyeM. eka vivakSita vastu sva ke0 potAne paryAyeM sadbhAva ke0 chatA 31 For Private And Personal Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 104 devacaMdrajIkRta nayacakasAra. paNe che ane paraparyAyeM je anya dravyane pariName teno asadbhAva ke0 achatApaNo pariName che tathA je chatA athavA achatA paryAya teno chatApaNo che. koikapaNe achatApaNo che mATe chatA achatApaNo paNa teja kAleM che. kemake vastumadhye aneka dharma che te sarva kevalIne eka samaye samakAleM bhAse che te paNa vacane bhaMgAMtareja kahI zake ane chadmasthane zraddhAmAM to sarva dharma samakAle sahe che paNa chadmasthano upayoga asaMkhyAta samayI che, anukrame che pUrvAparasApekSa che tethI saptabhaMge bhAsana che je vastumAM samakAleM che, samakItinI zraddhAmAM samakAle che ane kevalInA bhAsanamA samakAle che te zrutajJAnInA bhAsanamAM kramapUrvaka che. keke bhASA sarva krame kahevAya che tethI asatya thAya tene jo syAtpadeMprarupiyeM jANiyeM to satya thAya mATe syAtpUrvaka saptabhaMgI kahiyeM. dravya guNaparyAya svabhAva sarva madhye che te rIteM saddahavI te dRSTAM karI kahe che oSTha ke0 hoTha, gAbaDa, kAMTho kapAla, talo, kukSipeTo, budhna poholo ityAdi svaparyA meM karI ghaTa chato che, te ghaTane svaparyA yeM chatApaNe arpita kari yeM tevAreM te kuMbhakuMbha dharme san ke0 chato che paNa achatAdika dharmanI chati sApekSa rAkhavAne syAtpUrvaka kahevo eTale syAt astighaTaH e prathama bhaMgo jANavo tathA jIvAdi dravyane viSe jIvanA jJAnAdi guNa tene paryAyeM jIva dravyane nityAdi svabhAveM karIne syAt - astijIvaH ema sarva dravyane kahevo. yadyapi jIva tathA ajIno nityapaNo sarikha bhAse paNa te eno temAM nahI ane teno emAM nahI jo paNa jIva sarva eka jAtIya dravya che paNa eka jIvamAM je jJAnAdi guNa che te bIjA jIvamAM nathI mATe sarva dravya svadharmeMja asti che. ema syAt astijIva e prathama aMga jANavo. 32 For Private And Personal Use Only
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. tathA paTAdigataistvaktrANAdibhiH paraparyAyairasadbhAvenArpitaH avizeSitaH akuMbho bhavati sarvasyApi ghaTasya paraparyAyairasatvavivakSAyAmasan ghaTaH evaM jIvo'pi mUrttatvAdiparyAyaiH asat jIva iti dvitiyo bhaGgaH artha // paTane viSe rahyA tvak je zarIranI cAmaDIne DhAMke, lAMbo patharAya ityAdi paryAya te ghaTanA paryAya nathI, para paryAya che paTane viSe rayA che, ghaTaneviSe e paryAyanI nAsti che tethI e paryAyano asadbhAva che te mATe e ghaTanA paryAya nathI. ema sarva paryAyeM ghaTa nathI tevAra para paryAyanA achatApaNAnI vivakSAyeM achato ghaTa che, ema jIva paNa mUrtipaNAdika acetanAdi paryAyano jIvamadhye asat-achatApaNo tethI jIva para paryAye nAsti che. mATe syAt nAsti e bIjo bhAMgo jANavo. kemake para paryAyanI nAstitAnuM pariNamana dravyane viSe che. tathA sarvo ghaTaH svaparobhayaparyAyaiH sadbhAvAsadbhAvAbhyAM satvAsatvAbhyAmarpito yugapadaktumiSTo'vaktavyo bhavati svaparaparyAyasatvAsatvAbhyAM ekaikanApyasAMketikena zabdena sarvasyApi tasya vaktumazakyatvAditi, evaM jIvasyApi satvAsatvAbhyAmekasamayena vaktumazakyatvAt syAdavaktavyo jIva iti tRtIyo bhaGgaH / ete trayaH sakalAdezAH sakalaM jIvAdikaM vastugrahaNaparatvAt artha // sarva ghaTAdi vastu che te sva paryAya je potAnA sadbhAva paryAya teNe karI chatApaNe kaddevAya tathA parane paryAya For Private And Personal Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 106 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. achatA paNa kahevAya, tevAre sva paryAyano chatApaNo para paryAyano achatApaNo e be dharma samakAle che paNa eka samaya kahevAya nahI te mATe e ghaTAdi dravya te sva dravyamAM svaparyAyano satvapaNo, paraparyAyano asatvapaNo, te koi paNa eka sAMketika zabdaM karI kahevAne samartha nahI mATe satva astipaNo asatva nAstipaNo te eka samaye kahevAmAM asamartha che tethI vastu svabhAvanA be dharma te eka samayeM chatA che teno jJAna karavA mATe syAt avaktavya e vacana bolyA. kemake koikane evo bodha thAya je sarvathI vacane agocaraja che te mATe syAtpada dIdho syAt ke0 kathaMcitpaNe koika rIteM eka samaye na kahevAya mATe syAt avaktavya e jIva che. ema sarva dravya jANavA. e bIjo bhAMgo thayo. e traNa bhaMgA sakalAdezI che. sarva vastune saMpUrNapaNe grahevA rUpa che. jIvAdika je vastu tene saMpUrNa grahevAvaMta che. atha catvAro vikalAdezAH tatra ekasmin deze svaparyAyasatvena anyatra tu paraparyAyasatvena saMzva asaMzca bhavati ghaTo'ghaTazca evaM jIvo'pi svaparyAyaiH san paraparyAyaiH asan iti caturtho bhaGgaH artha // have cAra bhAMgA vikalAdezI kahe che je vastunuM svarUpa kahevo tenA eka dezaneja grahe e svarUpa che tihAM eka dezane viSe svaparyAyano satvapaNo astipaNo gaveSe che te vAre vastu sad asatpaNe ke eTale e ghaTa che ane e ghaTa nathI ema jIva paNa svaparyAyeM sat paraparyAya asat te mATe eka samaye Asti nAsti rUpa che, paNa kahevAmAM asaMkhyAta samaya For Private And Personal Use Only
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. 107 che te mATe syAt pUrvaka che ema syAt astinAsti e cotho bhaMgo jANavo. tathA ekasmin deze svaparyAyaiH sadbhAvena vivakSitaH anyatra tu deze svaparobhayaparyAyaiH satvAsatvAbhyAM yugapadasaMketikena zabdena vaktuM vivakSitaH san avaktavyarUpaH paJcamo bhaGgo bhavati evaM jIvopi cetanatvAdiparyAyaiH san zeSairavaktavya iti artha | tathA eka dezeM potAne paryAyeM svadravyAdikeM chatApaNe gaveSIyeM ane anya ke0 bIjA dezone viSe svapara e be paryAyeM satva chatApaNe tathA asatva - achatApaNeM samakAle asaMketapaNe nAmane aNakahe gaveSIyeM tevAreM sat ke0 astiavaktavyarUpa bhAMgo upaje ane e bhAMgA chatAM bIjA cha bhAMgA che tenI gaveSaNA mATe syAt pada joDIyeM eTale syAt asti avaktavya e pAMcamo bhAMgo jANavo. jema jIvane viSe cetanapaNo sukhavIryaguNeM asti che ane nAstipaNe astinAsti samakAlapaNe vacanagocara na Ave te syAt asti avaktavya. tathA ekadeze paraparyAyairasadbhAvenArpito vizeSataH anyaistu svaparaparyAyaiH sadbhAvAsadbhAvAbhyAM satyAsatvAbhyAM yugapadasaMketikena zabdena vaktaM vivakSitakuMbhossana vaktavyaca bhavati / akumbho vaktavyazca bhavatItyarthaH deze tasyAkumbhatvAt deze avaktavyatvAditi SaSTho bhaGgaH artha || tathA ekadezeM paraparyAya je nAsti paryAya tene 35 For Private And Personal Use Only
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 108 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. * asadbhAva ke0 achatApaNe arpita karIne tevAra pachI anya ke0 bIjA svaparyA yeM paryAya je nAsti paryAya ebe satva ke0 chatApaNe asatva ke 0 achatApaNe yugapat samakAle kahi yeM, ihAM saMketika zabdane abhAveM kahevAmAM na Ave, ane te kahA vinA zrotAne jJAna kema thAya ? te mATe syAt pada te anya bhAMgAnI sApekSatA mATe tathA sarva dharmanI samakAlatA jaNAvavA bhATe syAtnAstiavaktavya e chaThTho bhAMgo jANavo. eTale jIva potAne svaguNe to chatApaNI sarva paryAya samakAlano avaktavyapaNo e syAtnAsti avaktavya chaTho bhAMgo thayo . mukhyapaNe gaveSI yeM astipaNo tathA para tathA ekadeze straparyAyaiH sadbhAvenArpitaH ekasmin deze paraparyAyairasadbhAvenArpitaH anyasmiMstu deze svaparobhayaparyAyaiH sadbhAvAsadbhAvAbhyAM yugapadekena zabdena vaktuM vivakSitaH san asan avaktavyazca bhavati iti saptamo bhaGgaH / etena ekasmin vastunyarpitAnarpitena saptabhaGgI uktA // For Private And Personal Use Only artha | tathA ekadeze svaparyAMyane chatApaNe arpita kariyeM ane ekadeza paraparyAyane achatApaNe gaveSiyeM ane te sarva paryAya samakAleM bhelA rahyA che paNa vacane kahevAya nahI eTale astipaNo paNa che ane nAstipaNo paNa che, e sarva dharma samakAleM che, paNa vacane gocara thAya nahI, e apekSAyeM syAt asti syAt avaktavya e rIteM vastuno pariNamana che. e sAtamo bhAMgo jAvo. e saptabhaMgI arpita anarpitapaNe kahI. te arpita eka dharmaja hoya ema eka dharmane viSe saptabhaMgI kahI. 36
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. tatra jIvaH svadharma jJAnAdibhiH astitvena vartamAna tena syAt astirUpaH prathamabhaGgaH atra svadharmA a. stipadagRhItAH zeSAnAstitvAdayo dharmAH avaktavya dharmAzca syAtpadena saMgRhItAH artha // have svarUpapaNe saptabhaMgI kahe che, je eka dravyane viSe athavA eka guNane viSe, eka paryAyane viSe, eka svabhAvane viSe sAtasAta bhAMgA sadA pariName che, te rIteM saptabhaMgI kahe che.syAdvAdaratnAkarAvatArikA madhye kahyo che "ekasmin jIvAdau anaMtadharmApekSAsaptabhaMgInAmAnaMtyaM" e vacanathI jANI lejo. atthijIve ityAdi gAthAyI jANajo, e suyagaDAMga sUtre che. have pahelo bhAMgo lakhi ye chaiyeM, tihAM jIva dravya potAne svadravya piMDaguNaparyAya samudAya AdhArapaNo, svakSetra asaMkhya pradeza jJAnAdi guNarnu avasthAna, agurulaghutA hAni vRddhino mAna ane svakAla te guNanI varttanA utpAdavyayanI pariNamanano bhinna svabhAva tathA anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta cAritra, anaMta dAna, anaMta lAbha, anaMta bhoga, anaMta upabhoga, anaMta vIrya, anaMta avyAbAdha, arUpI,azarIrI, parama kSamA, parama mArdava, parama Arjava, svarUpabhogI pramukha svasvabhAva e anaMtajJeya jJAyakapaNe jIva dravya chato che. ema jIvano jJAnaguNa sadharma sakala jJeyajJAyakapaNo svazaktidharma anaMta avibhAge ekaeka paryAya avibhAgamA sarva amilApya anamilApya svabhAvano jANagapaNo che. ihAM vistAreM lakhiyeM chaiyeM, tihAM matijJAnanA paryAya jUdA che. zrutajJAnanA avibhAga jUdA che. manaHparyAya jJAnanA avibhAga jUdA che. kevala jJAnanA paryAya jUdA che. zrIvizeSAvazyakeM maNadharavA For Private And Personal Use Only
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 110 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. dane cheDe kayo che. jo AvaravA yogya vastu bhinna che to AvaraNa jUdA che. tihAM kSayopazamane medeM jANe che te parokSa athavA dezathI jANe che, sarvathA AvaraNa gayethake pratyakSa jANe paNa kevalajJAna sarvabhAvano saMpUrNa pratyakSadAyaka te saMpUrNa pragaTyo tevAreM bIjA jJAnanI pravRtti cha paNa 'minna paDati nathI, mATe te kevalajJAnano jANapaNoja kahevAya che, tathA koika jJAnaguNanA avibhAga sarva eka jAtinA kahe che, te avibhAgamadhye varNAdika jANavAnI zakti aneka prakAranI che, temAMja AvaraNa eTale je zakti pragaTe te zaktinuM matijJAnAdi bhinna nAma che, ane sarva AvaraNa gayAthI eka kevalajJAna rahyaM che. chadmastha jJAnano bhAsa che. e paNa vyAkhyAna che. evo jJAnaguNa potAnA svaparyAya jJAyaka paricchedaka vetRttvAdikeM asti che. ema sarva guNamAM svadharmanI astitA kahevI. temaja je avibhAgarUpa paryAya che jenA samUhanI eka pravRttine guNa kahi yechaiye tepaNa svakArya kAraNadharme asti che. ema cha dravyanuM svarUpa svasvarUpaM asti che ane anya che bhAMgA paNa che evo sApekSatA mATe syAtpada deine bolavo te syAt asti e prathama bhAMgApaNo (kathyo) eTale gaveSyo. je astidharma te paNa nAstipaNA sahita che eTale asti kahetAM tharkA nAsti pramukha cha bhAMgAnI chati che, tihAM zabda sahita upayoga thayo tethI satyapaNo thayo. tathA svajAtyanyadravyANAM taDarmANAM ca vijAtiparadravyANAM taddharmANAM ca jIve sarvathaiva abhAvAt nAstitvaM tena syAt nAstirUpo dvitIyo bhaGgaH atra paradharmANAM nAstitvaM nAstipadena gRhItaM zeSA astitvAdayaH syAtpade gRhItA iti For Private And Personal Use Only
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. __ artha // have bIjo bhAMgo kahe che je eka jIvanuM svarUpa upayogamA ANyA che te jIvane viSe, anya je siddha saMsArI jIva che te sarvanA guparyAya astitvAdi pramukha sarva dharmanI nAsti che, ane ajIva dravya tathA tenA jaDatAdika sarva dharmanI nAsti che. jema agnimAM dAhakapaNo che tenI pAse bIjo agnino kaNiyo paDyo che, te paNa dAhaka cha paNa te dAhakapaNo bhinna che eTale te kaNIyAMno dAhakapaNo te agnimAM nathI ane te agnino dAhakapaNo te kaNIyAMmAM nathI. temaja eka jIvamAM jJAnAdika guNa che te bIjAmAM nathI ane bIjA jIvamAM je jJAnAdika guNa che te temAM nathI. bAkI sarikhA che. te mATe jANavAdika kArya sarikhA kare to paNa sarvamAM potapotAnA guNa cha paNa koi dravyanA guNa koi dravyamAM AvatA nathI. te mATe svajAti anya dravyapaNo, anya guNapaNo tathA anya dharmapaNo te sarvanI nAsti che, emaja guNamAM paNa sarva anya dravyAdikanI nAsti che, tathA paryAyanA avibhAgamAM paNa svajAti avibhAgakAryatA kAraNatAnI nAsti che. te mATe paradravyapaNo, parakSetrapaNo, parakAlapaNo, parabhAvapaNo, enI nAsti che. evo nAstipaNo paNa temAMja rahyo che te mATe syAt nAstipaNo e bhAMgo paNa temAMja che. ema ekaja mAtranAstipaNoko thake astipaNo tathA eka kAlapaNo paNa che tathA jIvamAM jaDatA guNanI nAsti che, eTale jaDatAnI nAsti te jIvamAMja rahI che. ityAdika anaMtA dharmanI sApekSatA mATe syAtpadeM bolatAM sarva dharmano bhAsa na thayo eTale satyatA thAya te mATe syAtnAsti e bIjo bhAMgo kahyo. For Private And Personal Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. keSAzciddharmANAM vacanagocaratvena tena syAtavaktavya iti tRtayo bhaGgaH / avaktavyadharmasApekSArtha syAtpadagrahaNam artha // have trIjo bhAMgo kahe che. je vastu hoya temAM keTalAka dharma evA che je vacane karI kahevAtA nathI te avaktavya che. te kevalIne jJAnamAM jaNAya paNa vacane karI te paNa kahI zake nahI te mATe tevA dharmanI apekSAyeM vastu avaktavya che eTale kahetAM thakAM vaktavyanI nA thayI paNa keTalAka dharma vastu madhye vaktavya che te jaNAvavA mATe syAtpada grahaNa karIne syAt avaktavya e bIjo bhAMgo kahyo. atra astikathane asaMkhyeyAH nAstikathanepyasaMkhyeyAH samayA vastuni, ekasamaye astinAstisvabhAvau samakavarttamAnau tena syAt astinAstirUpazcaturtho bhaGgaH artha // have cotho bhAMgo kahe che je asti evo zabda uccAra karatAM paNa asaMkhyAta samaya thAya tathA nAsti e zabda uccAra karatAM paNa asaMkhyAta samaya thAya ane vastumAM to astidharma nAstidharma e behu eka samayamAM che, te behu samakAleM jaNAvavA mATe ane je Asti te nAsti na thAya tathA je nAsti te asti na thAya te sApekSatA mATe syAt astinAsti e cotho bhAMgo jANavo. tatra astinAstibhAvAH sarve vaktavyA eva na avaktacyA iti zaGkAnivAraNAya syAtasti avaktavya iti paJcamo bhaGgaH syAmAsti vaktavya iti SaSThaH For Private And Personal Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. atra vaktavyA bhAvAH syAtpade gRhItAH atra astibhAvA vaktavyA stathA avaktavyA stathA nAstibhAvA vaktavyA avaktavyA ekasmin vastuni, guNe, paryAye, ekasamaye, pariNamamAnA iti jJApanArthaM syAt astinAsti avaktavya iti saptamo bhaGgaH // atra vaktavyA bhAvAste syAtpade saMgRhItA iti astitvena astidharmA nAstitvena nAstidharmA yugapadubhayasvabhAvatvena vaktumazakyatvAt avaktavyaH syAtpade ca astyAdInAmeva nityAnityAdyanekAnta saMgrAhakam * Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha || have sAtamo bhAMgo kahe che, ihAM astibhAvapaNo vaktavya che temaja nAstibhAva paNa vaktavya che, ane avaktavya paNa che. e sarva dharma eka samayamA eka vastumadhye tathA eka guNamadhye tathA eka paryAyamadhye samakAleM pariName che te jaNAvavA mATe astinAsti avaktavyaH e sAtamo bhAMgo. ihAM asti te nAsti na thAya ane nAsti te asti na thAya tathA vaktavya te avaktavya na thAya ane avaktavya te vakta vya na thAya te jaNAvavAne arthe syAtpada grahyo che. ihAM astipaNe je bhAva che te astidharma ane nAstipaNe je bhAva che te nAstipaNeM grahyA che, behuM samakAle che te mATe eka samaya vaktavyake0 kahevAmAM azakya che, asamartha che, tethI avaktavyake 0 agocarapaNe che ane je syAtpada che te astidharma nAstidharma avaktavya dharmano nityapaNo, anityapaNo pramukha anekAMtano saMgraha kare che je astidharma che te nityapaNe paNa che tathA anityapaNe paNa che ekapaNe che, anekapaNe che, bheda 15 41 For Private And Personal Use Only 113
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 114 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. paNe che, abhedapaNe che, ityAdika te astidharmamAM anekAMtatA che tene grahe che. kemake vastuno ekaguNa temAM astipaNo che nAstipaNo che, nityapaNo che, anityapaNo che, bhedapaNo che, abhedapaNo che, vaktavyapaNo che, avaktavyapaNo che, bhavyapaNo che, abhavyapaNo che, e anekAMtapaNo eha ja syAdvAda che tenuM saMketika vAkya te syAtpada che e rIte jANavo. Atmadravyane viSe svadharmanI astitA che, paradharmanI nAstitA che, svaguNano pariNamavo anitya che ane teja guNapaNe nitya che, tathA dravya piMDapaNe eka che ane guNa paryAyapaNe aneka che, tathA AtmA kAraNapaNe kAryapaNeM samaya samayamAM navAnavApaNo je pAme che te bhavanadharma che to paNa AtmAno mUladharma je palaTato nathI te abhavanadharma che. ityAdika aneka dharma pariNati yukta che e rIte SaT dravyane jANI nirdhArIne heyopAdeyapaNe zraddhAna bhAsana thAya te samyaka jJAna, samyak darzana che e jIvanI azuddhatA te parakarttA parabhoktA, paragrAhakatA, TAlavAnA upAyanuM sAdhana te sAdhana karave AtmA AtmApaNeM mUladharme rahe te siddhapaNo tenI ruci udyamapaNo karavo ehija zreya che. syAtasti, syAnnAsti, syAt avaktavyarUpAstrayaH sakalAdezAH saMpUrNavastudharmagrAhakatvAt, mUlataH astibhAvA astitvena santi, nAstitvena santi evaM saptabhaGgAH evaM nityatvasaptabhaGgI anityatva saptabhaGgI evaM sAmAnyadharmANAM, vizeSadharmANAM guNAnAM paryApANAM pratyekaM saptabhaGgI tathA Bo For Private And Personal Use Only
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. immmmmar.rna artha // syAtasti syAtnAsti syAtavaktavya e traNa bhAMgA vastunA saMpUrNarUpane grahe mATe sakalAdezI che ane zeSa rahyA je cArabhAMgA te vikalAdezI che te vastunA ekadezane grahe mATe tathA valI AstipaNAne viSe je astipaNo te nAstipaNe nathI ane nAstipaNo nAstipaNe che temAM astipaNo nathI. ihAM koi puche ke vastumA je nAstipaNo te astipaNe kahocho to nAstipaNAmAM AstipaNAnI nA kima kahocho ? tene uttara je nAstipaNo te asti che-chatApaNe che ane astidharma kAMi nAstipapAmAM nathI mATe nA kahI che. chatinI nA kahI nathI. tathA emaja nityapaNAnI saptabhaMgI tathA anityapaNAnI saptabhaMgI temaja sAmAnya dharma sarvanI bhinna bhinna saptabhaMgI, tathA sarva vizeSa dharmanI saptabhaMgI, temaja guNa paryAya sarvanI jUdI jUdI saptabhaMgI kahevI, tadyathA ke0 te kahI dekhADe che. jJAnaM jJAnatvena asti darzanAdibhiH svajAtidhamaiH acetanAdibhiH vijAvidhaGH nAsti, evaM paJcAstikAye pratyastikAyamanantA saptabhaMgyo bhavanti. astitvAbhAve guNAbhAvAtpadArthe zUnyatApattiH nAstitvAbhAve kadAcit parabhAvatvena pariNamanAt sarvasaGkaratApattiH vyaMjakayoge sattA sphurati tathA asattAyA api sphuraNAt padArthAnAmaniyatA pratipattiH tavArthe tadbhAvAvyayaM nityam // artha // have guNanI saptabhaMgI kahI dekhADe che. jema jJAna guNa jJAyakAdika guNe asti che ane darzanAdika svajAti 43 For Private And Personal Use Only
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1.1.6 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. ekadravyavyApi guNa tathA svajAti bhinna jIvavyApi jJAnAdika sarvaguNa ane acetanAdika paradravyavyApisarva dharmanI nAsti che. ema paMcAstikAyane viSe astikAyeM anaMti saptabhaMgIo pAme. e saptabhaMgI syAdvAdvapariNAmeM che te sarva dravyAdikamAM che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir have vastumadhye astipaNo na mAniyeM to zo doSa upaje te kahe che. jo vastumAM astipaNo na mAniyeM to guNa paryAyano abhAva thAya ane guNanA abhAveM padArtha zUnyatApaNo pAme. tathA jo vastumadhye nAstipaNo na mAniyeM to te vastu kaMdAkAleM para vastuparNe athavA paraguNapaNe pariNAma jAya tethI koivAre jIva te ajIvapaNo pAme ane ajIva te jIvapaNo pAme to sarva saMkaratAdoSa upaje tathA vyaMjana ke0 prakaTatAno hetu tene yogeM chato dharma te phure paNa je dharmanI sattA chati na hoya te phure nahI. jo nAstipaNo na mAniyeM to asattApaNe phure ane jevAreM asattA sphure tevAreM dravyano aniyAmaka ke0 anizcayapaNo thai jAya, te mATe sarva bhAva asti nAstimayI che. vyaMjakatAno dRSTAMta kahe che. jema korA kuMbhamAM sugaMdhatAnI sattA che toja pANIne yogeM vAsanA pragaTe che.. jo vastrAdikamAM te dharma nathI to temAM pragaTato paNa nathI ema sarvatra jANavo have trIjo nitya svabhAva kahe che te je vastunA bhAva teno avyaya ke0 nahI Talavo eTale " temano temaja rahevo. te nityapaNo kahiyeM tenA be bheda che te kahe che. ekA amacyatinityatA dvitIyA pAraMparyanityatA || tathA dravyANAM Urdhvapracayatiryagmacayatvena tadeva dravya ka For Private And Personal Use Only
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. miti dhruvatvena nityasvabhAvaH navanavaparyAyapariNama nAdibhiH utpattivyayarUpo nityasvabhAvaH utpattivyayasvarUpamanityam 1 117 artha | eka apracyutinityatA bIjI pAraMparyanityatA tihAM apracyutinityatA tene kahiye je dravya te urdhva pracaya tiryak pracayane pariNamave e dravya tehija e dhruvatArUpa jJAna thAya che eTale sadA sarvadA traNe kAle tehija evaM je jJAna thAya che je mUla svabhAva palaTe nahI te apracyuti nityatA kahiyeM ane e nityatAmAM je urdhva pracaya kahyo te olakhAve che je pahele samaye dravyanI pariNati hatI te bIje samaye navA paryAyane upajave ane pUrvaparyAyane vyayeM sarva paryAyanI parAvRti thai to paNa e dravya tenuM teja evaM je jJAna thAya te dravyamAM urdhvapracaya kahiyeM uparale samaye te mATe u pracaya kahiyeM. tathA anaMtAjIva sarikhA che paNa sarvajIva jANato e paNa jIva evo jIvatvasattAyeMtulya bhinna jIva sattArUpa jJAna thAya te tiryakpracaya kahiyeM. For Private And Personal Use Only Urdhvapracaya te samayAMtare aneka utpAdavyayane palaTave paNa e jIva te teja che evaM jJAna thAya e nityasvabhAvano dharma jANavo. e kAraNayI kAryaupano tenuM jJAna thAya te nityasvabhAvano dharma jANavo. tathA e kAraNayI je kAryaupano valI jJAna thayuM te kAraNayI bIje kAraNe bIjuM kArya thAya ema nave nave kAryaupane paNa jIva teja che evaM je jJAna thAya, paraMparArUpa saMtati cAlI jAya te pAraMparya nityatA kahiye jema prathama zarI 45
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 118 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. rane kAraNe rAga hato tehija vastra dhanane kAraNa prate rAga thayo te kAraNa navA rAgano navApaNo paNa rAga rahita AtmA kevAre nahI, e pAraMparya eTale paraMparA nityatA kahiyeM. bIjuM nAma saMtati nityatA jANavI, te kAraNa yoge nimitteM nIpaje, navA navA paryAyane pariNamave eTale pUrva paryAyane vyayathave tathA abhinava paryAyane upajave anitya svabhAva jANavo. eTale utpatti ke0 upajavo vyaya ke0 viNasavo evo je svabhAva te anitya svabhAva jANavo. 7 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tatra nityatvaM dvividhaM kUTasthaM pradezAdinAM pariNAmitvaM jJAnAdiguNAnAM tatrotpAdavyayAvanekaprakArau tathApi kiJcillikhyate visrasAprayogajabhedAd dvibhedo sarvadra vyANAM calanasahakArAdipadArthakriyAkAraNaM bhavatyeva // artha | tihAMvalI graMthAMtare nityapaNo ve prakAre ko che eka kUTasthanityatA, bIjI pariNAminityatA che. jIvanA asaMkhyAta pradeza te saMkhyAyeM tathA kSetrAvagAha palaTato nathI te tathA guNano avibhAga te sarva kUTasthanityatA che. jJAnAdika guNa e sarva pariNAmika nityatAyeM che. kemake guNano dharmaja e che. je samayeM samayeM svabhAva kAryapaNe pariName ane je kArya hoya te pariNAmikapaNeja hoya e nItija che ane jo jJAnaguNane kUTasthanityatApaNe mAniyeM to pehele samaye je jJAne karI jANyo tehija jANapaNo sadAsarvadA rahe paNa tema to nathI. jJeya to navanavI rIteM pariNamatA dekhAya che to te jJeyanI navanavI avasthA jJAna jANe nahI eTale pahele samaya je rIte jJAna pariName che te rIteM pariNamana jovu 46 For Private And Personal Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. 119 joIyeM ane e rIte jJAna yathArtha thayuM ema ghaTe nahIM te mATe jJeya je ghaTapaTAdika te jema palaTe che. tema jJAna paNa jANe tohija jJAna yathArtha thAya te mATe jJAnaguNa te navA navA jJeya jANavA. mATe pariNAmI jANatro anitya jJAyakatA zakti mATe nitya e rIteM nityAnitya svabhAvI sarva guNa che. sarva dravyane viSe potAnI kriyAnuM kAraNa thAyaja che. tatra calanasahakAritvaM kArya dharmAstikAyaM dravyasya pratipradezasthacalana sahakAriguNA vibhAgAH upAdAnakAraNaM kAraNasyaiva kAryapariNamanAt tena kAraNatvaparyAyavyayaH kAryatvapariNAmasyotpAdaH guNatvena dhruvatvaM pratisamayaM kAraNasyApi utpAdavyayau kAryasyApyu - tpAdavyayAvityanekAntajayapatAkAgranthe. evaM sarvadravyeSu sarveSAM guNAnAM svasvakAryakAraNatA jJeyA iti prathamadhyAkhyAnam // artha | tihAM jema dharmAstikAyadravyano calana sahakArIpaNo te mukhyakArya che ane adharmAstikAyadravyano sthira sahAyItva te mukhya kArya che. valI AkAzadravyanuM avagAhanA dAna te mukhya kArya che. jIvano jANavA dekhavArUpa upayoga te mukhya kArya che. pudgalano varNagaMdharasasparzapaNo te mukhya kArya che. ityAdi svakAryano thAtuM che te jihAM dhAvuM tihAM bhavanadharma thayo ane jihAM bhavanadharma te utpAda thayo ane utpAda hoya te vyaya sahitaja hoya te bhavanadharma tatvArtha graMtha madhye ko che. have te utpAdavyaya be prakAranA che. eka prayogayI bhAya ane bIjo vizvasA ke sahaje pariNAmI dharmeM For Private And Personal Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 120 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. thAya: have ihAM sahajano utpAdavyaya kahe che. tihAM dharmAstikAyAdi cha dravyane potApotAnA calanasahakArAdi guNanI pravRttirUpa arthakriyAno karavo thAyaja ane calana sahakArapaNo te kArya dharmAstikAyadravyane pratipradeze rahyo je calana sahakArI guNA vibhAga te upAdAnakAraNa che, tehija kAryapaNe pariName che eTale kAraNapaNAno vyaya ane kAryapaNAno utpAda tathA calana sahakArIpaNe dhruva che. emaja adharmAstikAyane viSe thirasahAyaguNatuM pravartana che tathA AkAzAstikAyane viSe paNa avagAhanAguNatuM pravartana emaja che. valI pudgalamAM pUraNagalanAdika guNanuM pravartana che. temaja jIvadravyamA jJAnAdika guNapravartana che athavA valI anekAMtajayapatAkA graMthane viSe ema paNa kA che je pratisamaye guNane viSe kAraNapaNo navo navo upaje che eTale kAraNapaNAno paNa utpAda vyaya che temaja pratisamaya kAryapaNo paNa navo navo upaje che, eTale kAryapaNAno paNa utpAda vyaya che ema sarva dravyane viSe sarva guNano kAryapaNoM kAraNapaNo upaje viNase che, ema utpAda vyayano eka svarUpa prathama bheda kahyo. tathAca sarveSAM dravyANAM pAriNAmikatvaM pUrvaparyAyavyayaH navaparyAyospAdaH evamapyutpAdavyayau dravyatvena dhruvatvaM iti dvitIyaH __ artha // sarva dharma che te pariNAmika bhAve che. tihAM pUrva paryAyano vyaya ane navA paryAyano utpAda vyaya samaya samayeM che ane dravyapaNo dhuva cha e bIjo meda. For Private And Personal Use Only
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. pratidravyaM svakAryakAraNapariNamanaparAvRttiguNapravRttirUpA pariNatiH anantA atItA ekA vartamAnA anyA anAgatA yogyatArUpAstA vartamAnA atItA bhavanti anAgatA vartamAnA bhavanti zeSA anAgatA kAryayogyatAsanatAM labhante ityevaMrUpAvutpAdavyayau guNatvena dhruvatvaM iti tRtiiyH| atra kecit kAlApekSayA parapratyayatvaM vadanti tadasat kAlasya paJcAstikAyaparyAyatvenaivA''game uktatvAdiyaM pariNatiH svakAlatvena vartanAt sa pratyakSaM evaM tathA kAlasya bhinnadravyatve'pi kAlasya kAraNatA atItAnAgatavartamAnabhavanaM tu jIvAdidravyasyaiva pariNatiriti // artha // sarva dravyane viSe sva ke0 potArnu kAraNa pariNamana parAvRtti ke0 palaTaNapaNe guNanI pravRttirUpa pariNamana che te pariNati anaMti anaMta jAtinI atItakAle thai che ane anaMtijAtinI eka vartamAna kAle che ane bIjI anAgata yogyatArUpapaNe anaMtiche te vartamAna pariNati te atIta thApa ke eTale te pariNatimadhye vartamAnapaNAno vyaya ane atItapaNAno utpAda tathA pariNatipaNe dhruva che ane anAgatapariNati te vartamAna thAya che tihAM anAgatapaNAno vyaya, vartamAnapaNAno utpAda ane chatipaNe dhruva ane anAgata kArya yogyatA te dUra hatA te Asanna ke0 najIkapaNo pAme eTale dUratAno vyaya ane najIkatAno utpAda tathA atItamadhye dUratAno utpAda ane najIkatAno vyaya e rIteM sarva dravyaneviSe atIta vartamAna tathA anAgatapaNe pariNati che, te pariNameja che. e dravyane viSe 16 49 For Private And Personal Use Only
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 122 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. svakAlarUpa pariNamana che, e utpAda vyayano bIjo bheda jANavo. ihAM keTalAka kAlanI apekSA leine parapratyayapaNo kahe che te khoTo che, kAraNa ke kAladravya je che, te paMcAstikAyano paryAya che ane pariNatito dravyano svadharma che, mATe kAla te svakAlarUpa vastuno pariNAma teno bheda che, athavA kAlane bhinna dravya mAniyeM topaNa kAla te kAraNapaNe che, ane atIta, anAgata vartamAnarUpa pariNati teto jIvAdika dravyano dharma che te mATe e utpAda vyaya paNa svarUpaja che e trIjo bheda thayo.. tathAca siddhAtmani kevalajJAnasya yathArthajJeyajJAyakatvAt yathA jJeyA dharmAdipadArthAH tathA ghaTApaTAdirUpA vA pariNamanti tathaiva jJAne bhAsanAd yasmin samaye ghaTasya pratibhAsaH samayAMtare ghaTadhvaMse kapAlAdipratibhAsaH tadA jJAne ghaTA pratibhAsadhvaMsaH kapAlapatibhAsasyotpAdaH jJAnarUpatvena dhruvatvamiti. tathA dharmAstikAye yasmin samaye saMkhyeyaparamANUnAM calanasahakAritA anyasamaye asaMkhyeyAnAM evaM saMkhyeyatvasahakAritAvyayaH asaMkhyeyAnantasahakAritAutpAdaH calanasahakAritvena dhruvatvaM. evamadharmAdiSvavi jJeyaM, evaM sarvaguNapravRttiSu iti caturthaH // artha // tathA ke0 temaja valI siddhAtmAne viSe kevala jJAnaguNanI saMpUrNa pragaTatA che te yathArtha je kAle je jJeya jema pariName te kAleM temaja jANe ehavo jJeyano jJAyaka te kevala jJAna che, jema dharmAdi dravya tathA ghaTpaTAdi jJeya padArtha je rIte For Private And Personal Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. 123 pariName te rIteja kevala jJAna jANe te je samaye ghaTajJAna hatuM te samayAMtare ghaTa dhvaMsa thaye kapAlatuM jJAna thAya tevAreM ghaTaprati bhAsano dhvaMsa kapAla prati bhAsano utpAda ane jJAnano bruvapaNo ema darzanAdi sarva guNano pravartana jANavo. tathA dharmAstikAyane viSe je samaye saMkhyAta paramANuno calana sahakAripaNo hato, pharI samayAMtare asaMkhyAta paramANune calanasahakArIpaNo kare tevAra saMkhyAtA paramANu calanasahakAratAnovyaya ane asaMkhyeya paramANune calanasahakAratAno utpAda ane calanasahakArIpaNe dhruva che. emaja adharmAstikAyAdikane viSe paNa sarva guNanI pravRtti thAya che. e rIte dravyaneviSe anaMtA guNanI pravRtti che. ihAM koi puchaze je dharmAstikAya madhye anaMtA jIva tathA anaMtA paramANu te calaNasahakArI thAya eTalo calanasahakArI che, to thoDA jIva ane thoDA paramANurne calaNasahakAra karatAM bIjo guNa kayo aNapravo rahyo ? ema kahe tene uttara ke nirAvaraNa je dravya che teno guNa aprakyoM raheja nahI ane jIva pudgala je AvI pahotA tene sahakAreM sarva calana sahakArI guNanA paryAya te pravarte ja che. kemake alokAkAzamadhye jo avagAhaka jIva pudgala nathI topaNa avagAhaka dAna guNato pravarte ja che. tema dharmAstikAyAdikamAM jIva pudgala thoDAne pocave, paNa guNa to badho pravarte ja che, ema dhArakho. e rIteM guNa paryAyano utpAda vyaya bruvarUpa dharma kahevo. e cothu rUpa kaDaM. tathA sarve padArthAH astinAstitvena pariNAminaH tatrAsti bhAvAnAM svadharmANAM pariNAmikatvena utpAda For Private And Personal Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 124 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. AAAAAAAmranor.movi. - vyayau staH nAsti bhAvAnAM paradravyAdInAM parAyattau nAstibhAvAnAM parAvRttitvenApyutpAdavyayau dhruvatvaM ca astinAstidvayau iti paJcamaH // artha // tathA sarva dravyama asti tathA nAsti e be svabhAva pariNami rahyA che. tihAM-ja asti svabhAva che te svadravyAdikano che. te jevAre jJAnaguNa ghaTa jANato hato tevAreM ghaTa jJAnanI AstitA hatI ane teja ghaTadhvaMsa thaye kapAla jJAna thayuM te vAreM ghaTa jJAnanI AstitAno vyaya thayo ane kapAla jJAnanI astitAno utpAda thayo, e rIteM astitAno utpAda vyaya che teja rIteM nAstitAno paNa utpAda vyaya jANavo. je pahelI ghaTa nAstitA hatI te pache ghaTadhvaMseM kapAla nAstitA thayI. ema paradravyane palaTave nAstitA palaTe che te svaguNane pariNAmika kAryane palaTave karIne astitA palaTe che ane jihAM palaTavApaNo tihAM utpAda vyaya thAyaja. ema dravyamAM sAmAnya svabhAva sarva dharma che temAM jema saMbhave tema zrI prabhunI AjJAyeM upayoga deine utpAda vyayapaNo karavo ane asti nAstipaNe dhruva che e pAMcamo adhikAra kahyo. tathA punaH agurulaghuparyAyANAM SaDguNahAnivRddhirUpANAM pratidravyaM pariNamanAt nAnAhAnivyayeddhavyutpAdaH vRddhivyaye hAnyutpAdaH dhruvatvaM cAgurulaghuparyAyANAM evaM sarvadravyeSu jJeyaM "tattvArthavRttau" AkAzAdhika re yatrApyavagAhakajIvapudgalAdirnAsti tatrApyagurulaghuparyAya vartanayAvazyatve cAnityatAbhyupeyA te ca anye anye For Private And Personal Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. ca bhavanti anyathA tatra navotpAdavyayau nApekSikAviti nyUnaM evaM sallakSaNaM syAt iti SaSThaH // For Private And Personal Use Only 125 hAni tathA 1 artha || tathA ke0 temaja valI sarva dravya tathA paryAya te agurulaghu dharmai saMyu hoya dravyane pradezeM agurulaghu anaMto che. te agurulaghu samayeM samayeM pradezeM tathA paryAyeM koika vAreM vRddhi pAme koika vAreM ghaTI jAya te vavuvaTu thavo cha cha prakAreM che. 1 anaMta bhAga hAni, 2 asaMkhyAta bhAga hAni, 3 saMkhyAta bhAga hAni, 4 saMkhyAta guNa hAni, 5 asaMkhyAta guNa hAni, 6 anaMta guNa hAni, e cha prakAreM anaMta bhAga vRddhi, 2 asaMkhyAta bhAga vRddhi, 3 saMkhyAta bhAga vRddhi 4 saMkhyAta guNa vRddhi, 5 asaMkhyAta guNa vRddhi, 6 anaMta guNa vRddhi. e cha prakAranI vRddhi te sarva dravyanA sarva pradezeM sarva paryAyamAM thAya. eka pradezamAM koika samayeM vadhe che koika samaye ghaTe che jema paramANumAM varNAdika vadhe ghaTe che tema agurulaghupaNo paNa vadheghaTe che. hAnino vyaya che to vRddhino utpAda che. athavA vRddhino vyaya che to hAnino utpAda che paNa agurulaghu dhruvano dhruva che. ema sarva dravyane viSe jANavo. tihAM tavArthaTIkAmAM AkAze dravyanA adhikAre kahAM che te lakhiye chaiye. jihAM alokAkAzamadhye avagAhaka jIva pudgalAdika dravya nathI tihAM paNa agurulaghuparyAyavaMtapaNo avazya che. te agurulaghunI anityatA avazya aMgIkAre che ane te agurulaghu te paryAyeM tathA pradezeM anya anya ke0 bIjo bIjo thAya che eTale pUrva samaye agurulaghuno vyaya ane bIje samaye navA agurulaghuno utpAda che. jo e rIte navo utpAda vyaya 53
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. gaveSiye nahI to alokAkAzaneM viSe sallakSaNa . nyUna ke0 ocho paDe je utpAda vyaya dhruvatA saMyukta te sat kahiye ane je dravya hoya te satpaNA saMyuktaja hoya. mATe aguruladhunuM pariNamana, sarva dravyamAM sarva paryAyamAM sarva pradezamA che e aguruladhuno utpAda vyaya kayo e chaThTho adhikAra thayo. tathA bhagavatITIkAyAM tathA ca astiparyAyataH sAma rthyarUpA vizeSaparyAyAste cAnantaguNAste pratisamayaM nimittabhedenaparAttikhyAH tatra pUrvavizeSaparyAyANAM nAzaH abhinavavizeSaparyAyANAmutpAdaparyAyavatve dhruvatvaM ityAdi sarvatra jJeyaM iti saptamaH artha // temaja valI astiparyAyayI vizeSa paryAya je sAmarthyarUpa te anaMta guNA che e bhagavatI sUtranI TIkA madhye kahyo che. je asti paryAya te jJAnAdika guNanA avibhAgarUpa paryAya che. je paryAya paryAyamAM sarva jJeya jANavArnu sAmarthya che te vizeSa paryAya che. tathA mahAbhASye yAvaMto jJeyAstAvato jJAnaparyAyAH e sAmarthya paryAyagaveSyA che, e sAmarthya paryAya te jJeyane nimitte che, te jJeya to aneka upaje che ne aneka viNaze che tevAreM vizeSaparyAya paNa palaTe che te pratisamaye nimitta bhedanI parAvRtti palaTaveyI pUrva vizeSa paryAya nAza thAya tathA abhinava vizeSa paryAyano upajako che ane paryAyanI astitA dhruva che. ema guNaparyAyano utpAda vyaya bravapaNo te sAtamo che e astinAsti svabhAva vakhANyA. nityatA'bhAve niranvayatA kAryasya bhavati kAraNAbhAvatA ca bhavati anityatAyA abhAce. jJAyakatAdi For Private And Personal Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. zakterabhAvaH arthakriyAsaMbhavaH tathA samastasvabhAvapayayAdhArabhUtabhavyadezAnAM svastrakSetrabhedarUpANAmekatvapiNDIrUpAparatyAgaH ekasvabhAvaH // kSetrakAlabhAvAnAM bhinnakAryapariNAmAnAM bhinnaprabhAvarUpo'nekasvabhAvaH ekatvAbhAve sAmAnyAbhAvaH || anekatvAbhAve vizeSadhabhAvaH svasvAmitvavyApyavyApakatApyabhAvaH 127 artha | emaja sarva dravyamAM nityatA tathA anityatA che. e nitya anityapaNA vinA dravya koi nayI ja. dravyamAM nityatA na hoya to kAryano anvaya kone hoya ? eTale amuka kArya te amuka dravyeM karayo ema ko jAya nahI mATe dravyamAM nityatA mAnavAyIja amuka dravye amuka kArya karayo ema kahevAya che mATe jo dravyane nityapaNeja mAniyeM to guNanuM kArya te dravyano kahevAya ane guNa te dravya na kahevAya ane jo dravya nitya hoya to kAraNapaNAno abhAva thAya mATe dravyamAM nityatA mAnavI ane jo dravyamAM anityapaNo na mAniyeM to jANaMga Ade deineM sarva dravyanA guNarUpa kAryano abhAva thai jAya, artha kriyA saMbhave nahI, eTale koika anityapaNo hoya to artha kriyAne kare kemake karavApaNo koika bIjApaNo eTale navApaNo nipajAvavo te pUrva paryAyano dhvaMsa yethI thAya ane te ekano dhvaMsa ane koika bIjA, navAno nIpajavo te dravyamAM anityapaNo che eTale nitya svabhAva tathA anitya svabhAva olakhAvyA. have eka svabhAva tathA aneka svabhAva olakhAve che. For Private And Personal Use Only tathA ke0 temaja samasta ke0 sarva je svabhAva astitva, 55
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 120 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. mmmmmmmmmmmmmmmmm :: je kSetra ke eka vAre pA prameyatva, agurulaghu Adika samasta paryAya guNA vibhAgAdika te sarvana AdhArabhUta kSetra te pradeza che te sva ke0 potAnA je kSetra te sarva bhedarUpa judA judA che eTale saMkhyAtA pradeza mina che paNa te eka piMDapaNo kivAre tajatA nathI, sarva pradezamAM aMtarAla kSetrapaNo koIvAreM pAmato nathI je anaMtA svabhAva, anaMta paryAya, te asaMkhyAta pradeza rUpa tenuM pramANa phiratuM nathI evo je dravyane viSe samudAya piMDapaNo rahe che te eka svabhAva kahiye. te paMcAstikAyamadhye 1 dharma, 2 adharma, 3 AkAza, e traNa dravya ekeka che ane jIva dravya anaMtA che tethI pudgala paramANu anaMta guNA che. te eka jIva aneka rUpa nava navA kare paNa aMtara paDe nahIM te mATe dravyamadhye eka svabhAva che. kSetra asaMkhyAta pradeza kAla utpAda vyayarUpa bhAva paryAya guNanA avibhAga te potAnA minnakArya pariNAmI che te sarvano minna pravAha che eTale sarvano kAryapaNo mina che te mATe dravyane sarva svabhAva paryAya bhedeM vicAratAM dravyamAM aneka svabhAva paNa che. jo vastumA ekapaNAno abhAva mAniyeM to sAmAnyapaNo rahe nahI ane guNano paryAyano svAmI AdhAra te koNa thAya ? ane AdhAra vinA guNAdi Adheya te kyAM rahe ? te mATe dravyano ekapaNo che. jo vastumAM anekapaNo na mAniyeM to dravya te vizeSa rahita thaI jAya tethI guNano anekapaNo zI rIte dravyaneviSe pAmiye ? mATe dravyamA guNakAryano anekapaNo paNa che tathA svasvAmitva vyApya vyApakabhAva kema There ? je guNa paryAya te sva ke0 dhana ane dravya te teno svAmI che athavA dravya te vyApya ane guNa paryAya For Private And Personal Use Only
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. nnnnrn te vyApaka che e rIte dravyamAM eka svabhAva. tathA aneka svabhAva jANavA. svasvakAryabhedena svabhAvabhedena agurulaghuparyAyabhedena bhedasvabhAvaH avasthAnAdhAratAyabhedena abhedasvabhAvaH bhedAbhAve sarvaguNaparyAyANAM saGkaradoSaH guNaguNIlakSalakSaNaH kAryakAraNatAnAzaH abhedAbhAve, sthAnadhvaMsaH kasyaite guNAH ko vA guNI ityAdyabhAvaH artha // svasva ke0 potapotAnA kAryane bhedeM karI eTale jIvadravyamA jJAnaguNa te jANavAna kArya kare tathA cAritraguNa thiratAramaNatArUpa kArya kare tathA pudgaladravya te rUpapaNo bhinna kArya kare, tathA varNapaNo, gaMdhapaNo, rasapaNo ane sparzapaNo, sarva kArya minna che. tathA svabhAva bheda te astisvabhAva chati rUpa che. nitya svabhAva avinAzIpaNo che. anityapaNo te palaTaNa rUpa che. ekapaNo te piMDarUpa che. anekapaNo te pradezAdika che. ityAdi svabhAva bheda tathA agurulaghuparyAya pradezeguNAvibhAge jUdo jUdo che. koI koIno tulya nayI, hAnivRddhirUpa pariNamana che. ityAdi prakAre dravyamAM bheda svabhAva che. tathA sarva dharmano avasthAna ke0 rehevo tene AdhArapaNo kAryanI tulanA ke0 sarikhApaNo kevAre minna paDato nathI, temATe dravyamAM abheda svabhAva che. jo dravya guNaparyAyamAM bheda svabhAva na hoya to sarva saMkara ekapaNo thAya tevAreM kAryano bheda kema paDe ? te mATe sarva dravya guNaparyAyamAM bheda sarva bhAva che. jIva te cetanA lakSaNavaMta 17 For Private And Personal Use Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 130 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. ajIva te cetanA rahita abheda che. ajIvamadhye je dharmAstikAya dravya te calanasahakAraneM kare che, paNa bIjA ajIvadravya te e kArya karatA nathI. ema dharmAstikAya thirasahAyaguNaneM kare che. AkAza avagAha dAnaneM kare che. pudgalarUpI AvaraNa skaMdhAdi pariNamana kare che. ema sarva dravyaneM bheda che, toja bhinna bhinna dravya kahevAya che. ihAM koi kahezeke jIvaanaMtA teto sarikhA che to sarva jIvaneM ekadravya zAvAste na kahyo ? tene uttara je rUpaiyA sonArUpApaNe athavA dhavalApaNe tolapaNe sarikhA che, paNa vastunA piMDapaNe bhinna che, temATe sonepaNa bhinna bhinna kahiyeM chaiyeM. tema jIvane paNa bhinna bhinna kahi yeM. valI utpAda vyayano phiravo sarvamAM teja rItano che, paNa palaTaNa te eka rItano nathI, tathA agurulaghunI hAnivRddhino phiravo paNa sarva dravyamAM potapotAne che, tethI sarva jIva tathA sarva paramANu minna che, e bheda svabhAva jANavo. " tanmayatAvasthAnAdhAratAdyabhedena abheda svabhAvaH " tathA tanmayatA avasthAnatAno abheda che ane AdhAratAno paNa abhedapaNo che te abheda svabhAva che. tathA bhedano jo abhAvapaNo mAniyeM eTale vastumAM bhedapaNo na mAniyeM to sarva guNa tathA paryAyano saMkara ke0 ekamekapaNo e doSa lAge, to guNI koNa ? tathA guNa koNa ? dravya koNa ? ema guNaparyAyane kei dravyano kayo paryAya ema veheMcaNa thAya nahI. guNa tathA guNI tathA je olakhavA yogya lakSaNa tenuM cinha tathA kAraNadharma tathA kAryadharmatA e be judA paDe nahI. kAryadharma tathA kAraNadharmano nAza thAya mATe vastamAM bheda svabhAva mAnavo For Private And Personal Use Only
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. tathA jo vastumAM abhedapaNo na mAniyeM to sthAnadhvaMsa thAya che je sthAna koNa ? ane te sthAnakamAM rahe te koNa che ? ityAdikano abhAva thAya che. ema vicAratAM sarvathA ekapaNo mAnatAM koNa guNI? ane koNa guNa ? ema olakhANa na thAya. e rIteM bhedAbheda svabhAva vastumAM mAnavA. pariNAmikatve uttarottaraparyAyapariNamanarUpo bhavyasvabhAvaH tathA tattvArthavRttau iha tu bhAve dravyaM bhavya bhavanamiti guNaparyAyAzca bhavanasamavasthAnamAtrakA eva uthyitAsInotkuTakajAgRtazayitapuruSavattadevaca vRtyaMtaravyaktirUpeNopadizyate, jAyate, asti vipariNamate, varddhate, apakSIyate, vinazyatIti piNDAtirikta vRtyaMtarAvasthAprakAzatAyAM tu jAyate ityucyate savyApAraizca bhavanavRttiH asti ityanena nirvyApArAtmasattA ''khyAyate bhavanavRttirudAsInA astizabdasya nipAtatvAt vipariNamate ityanena tirobhUtAtmarUpasyAnuchinnatathAvRttikasya rUpAntareNa bhavanaM. yayA kSIraM dadhibhAvena pariNamate. vikArAntaravRtyA bhavanavattiSThate vRtyantaravyaktihetubhAvavRttirvA vipariNAmaH varddhata ityanena tUpacayarUpaH pravartate yathAGkuro varddhate upacayavat pariNAmarUpeNa bhavanavRttijyate apakSIyate ityanena tu tasyaiva pariNAmasyApacayavRttirAkhyAyate durbalIbhavat puruSavat puruSavadapacayarUpa bhavanavRtyantaravyaktirucyate vinazyati ityanenAvirbhUtabhavanavRttistirobhavanamucyate yathA vinaSTo ghaTaH pratividhiSTasa For Private And Personal Use Only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. mavasthAnAtmikAbhavanacistirobhUtA natvabhAvasyaiva jAtA kapAlAdyuttarabhavanavRtyantarakramAvicchinnarUpatvAdityevamAdibhirAkArairdravyANyevabhavanalakSaNAnyapadizyante, trikAlamUlAvasthAyA aparityAgarUpo'bhavyasvabhAvaH, bhavyatvAbhAvavizeSaguNAnAmapravRttiH abhavyatvAbhAve dravyAntarApattiH artha // have bhavya svabhAva tathA abhavya svabhAva kahe che. jIvAjIvAdika dravya che te pariNAmi che. samaya samaye navA navA pariNAmeM pariName che. tihAM pUrvaparyAyane vinAze ane uttarottara navA navA paryAyane pragaTAve evI je dravyanI pariNati tenuM mUla kAraNa te bhavya svabhAva kahiye. tihAM tattvArtha TIkA madhye kahyo che. ihAM dravyAnuyogane viSe bhAva dharmane viSe eTale guNa paryAyane viSe dravya te bhavya ke0 bhavana thayo eTale navo nIpajavo te bhavana iti ke0 ema vastunA guNaparyAya je che te bhavana ke0 navo thavA rUpa samavasthAna mAtra che eTale navA navA thAvArUpa che. tihAM dRSTAMta kahe che, je puruSa utthita ke0 UThyo AsIna ke0 pharI tehija beTho, besabuM te padyAsana kahiyeM, athavA ukaDavU te Asana sahita sU, jema ityAdika paryA ye te. puruSa thAya che tema tehaja vRtyaMtara ke pUrva paryAyano vinAza ane uttara paryAyano upajavo te vRtyaMtara kahiye, vRtyatara vyaktirUpapaNe upadeze che te. bhavanadharmanI pravRtti kahe che, jAyate ke. navo upaje asti ke0 chatipaNe rahe. vipariNamate ke0 bIjApaNe pariName valI sAmarthya dharme vadhe ane apakSIyate ke0 ghaTe vinazyati ke vinAza pAme piMDa ke0 samudAya For Private And Personal Use Only
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. paNo tethI atirikta ke0 bIjI vRti je guNanI pravRtyaMtaranI avasthAne prakAza thave karIne je bhavanapaNo thAya eTale TherI je bhavanavRtti te savyApAra che paNa nirvyApAra nathI.. asti e vacane nirvyApAra Atmazakti che te kahiye chaiyeM. te paNa bhavanavRttithI udAsIna che eTale bhavanavRttine grahaNa karatI nathI. asti zabdane nipAtapaNo che, vipariNamate e vacane tirobhUta ke0 aNapragaTI je vastu temAM tadrUpapaNe anucchinna ke0 viccheda gaI. tathA vRttikasya ke0 te rIteM vartati Atmazakti teno rUpAMtare thavo te bhavana kahi ye. tihAM dRSTAMta jema kSIra te dUdha dadhibhAveM pariName, vikArAMtare thavo te rIteM rahe e bhavanadharma kahiye. je jJAnAdiparyAyamAM anaMtajJeya jANavAnI zakti che paNa je jJeya je rIteM pariName te rIteM jJAnaguNa pravarte e jJAnaguNanuM pravartana te pratisamayeM vipariNAmapaNe pariNamana che. e paNa bhavana dharma che. valI vRtyaMtaravartane anyapaNe vyaktine hetu karaNe je bhavAMtare vartavo te vipariNAma kahiye. tathA valI varddhate ke0 vadhe e vacane upacayarUpapaNe pravarte jema aMkura vadhe che tema varNAdika pudgalanA guNa upacayapaNe vadhe e UpacayarUpa bhavanatA vRtti vyajyate ke0 pragaTa kariyeM chaiyeM. ___ema guNane kAryAtarapaNe pariNamane dravyamAM bhavana dharma che " apakSIyate " e vacane karIne tu ke0 valI tehija pariNAmano UNo thavo athavA Talavo kahiye, durbala thatA puruSanI pare, jema puruSa durbala thAya tema paryAyane ghaTave dravya pramANAdika tathA te samaya agurulaghu paryAya ghaTave te durbala tharbu te rUpa je bhavana vRttine aMtare vyakti ke0 pragaTatA kahi che 'tathA vinazyati / ema kahevAthI AvirbhUta ke0 pragaTa thayo For Private And Personal Use Only
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 134 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. je bhavana dharmano vartavo teno tirobhAva thayo kahiyeM. jema viNasyo ghaTa je mRtpiMDane viSe te cakrAdi kAraNe pragaTa thayo, je ghaTa tene pradhvaMseM vinAza kahiyeM. ema dravyane viSe kArya karavArUpa je paryAya tene tirobhAveM anyapaNe kAryakaraNa rIte samavasthAna je rahevuM te samayeM te bhavanavRtti kahiyeM. tathA tirobhAvapaNAne abhAveM thAvuM je kapAlAdika uttara bhavana tepaNe varttavaM e paNa bhavana dharma che. ema anukrame avicchinna niraMtara rUpeM ityAdika aneka AkAreM dravya teja bhavana lakSaNa kahiyeM. e bhavya svabhAva jANavo dravyaneviSe je astitva, vastutva, pramayetva, agurulaghutvAdika dharma, te traNe kAlamAM mUla avasthAne aparityAge ke tajatA nathI. tehija rUpapaNe rahe. ehavA jeTalA dharma te abhavyasvabhAva jANavo je aneka utpAda vyayane pariNamane phirane phire paNa jIvano jIvapaNo palaTAya nahI temaja ajIvano ajIvapaNo palaTAya nahI e sarva abhavya svabhAva jANavo. have e be svabhAva jo dravyamAM na mAniyeM to zo doSa thAya ? te kahe che. jo dravyane viSe bhavyapaNo na mAniyeM to dravyanA je vizeSa guNa gatisahakAra, sthitisahakAra, avagAha dAna, jJAyakatA, varNAdi je paMcAstikAyanA vizeSa guNa tenI pravRtti na thAya, ane pravRtti vinA kAryano karavo na thAya ane kAryane aNakarave dravyano vyarthapaNo thAya, te mATe bhavya svabhAva che. jo dravyane viSe abhavanarUpa abhavya svabhAva na hoya ane ekalo bhavana svabhAvaja hoya to navA navApaNe thave te dravya palaTIne anya dravya thayI jAya te mATe dravyatva satya 62 For Private And Personal Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. pramayetvAdi dharma abhavyapaNo che tethIja dravya palaTato nathI temano temaja rahe che e abhavyasvabhAva che. vacanagocarA ye dharmAste vaktavyA, itare avktvyaaH| tatrAkSarAH saMkhyeyAH tatsannipAtA asaMkhyeyAH tadgocarA bhAvAHbhAvazrutagamyAH anantaguNA vaktavyAbhAve zrutAgrahaNatvApattiH avaktavyabhAve atItAnAgataparyAyANAM kAraNatAyogyatArUpANAmabhAvaH sarvakAryANAM nirAdhAratA''pattizca sarveSAM padArthAnAM ye vizeSaguNAzcalanasthityavagAhasahakArapUrNagalanacetanAdayaste prmgunnaaH|| zeSAH sAdhAraNAH, sAdhAraNAsAdhAraNaguNAsteSAM tadanuyAyipravRttihetuH paramasvabhAvaH ityAdayaH saamaanysvbhaavaaH|| artha // AtmAno vIryanAmA guNa tenA avibhAga je vIyAMtarAya kamma AvaryA che teja vIryAtarAyane kSayopazameM tathA kSaya thavAthI pragaTyo je vIryadharma tene bhASAparyApti nAmakarmane udayeM lIvarANAje bhASAvargaNAnAM pudgala te zabdapaNe pariName te zabda pudgala khaMdha che, paNa zrotAjanane jJAnanA hetu che eTale jemA je guNa na hoya te guNa- kAraNa paNa thAya nahI ema je kahe che te mRSA che, kemake je nimitta kAraNa hoya temAM guNa hoya kiMvA na paNa hoya, ane upAdana kAraNamAM te guNanA kAraNatApaNe tathA yogyatApaNe niyAmaka che te vacanayogeMja grahavAya evA je vastumAM dharma che tene vaktavya dharma kahiye ane tethI itara ke0 jUdA je dharmAstikAya dravyamA aneka dharma che te vacanamAM grahavAtA nathI, tevA sarva dharma avaktavya For Private And Personal Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakasAra. kahiye. te vaktavya dharmathI avaktavya dharma anaMtaguNA che. vacanato saMkhyAtA che paNa te vacanomAM evo sAmarthya cha je avaktavya dharma sarvano jJAnapaNo thAya. uktaM ca amilappA je bhAvA, aNatabhAgo ya aNamilappANaM, amilappasANato, bhAga sue nibaddho a // 1 // tatra ke0 tihAM akSara saMkhyAtA che te akSaranA sannipAta saMyogIbhAva asaMkhyAtA che te akSara saMnnipAtane grahavAya evA je padArthAdikanA bhAva te anaMtaguNA che, tethI avaktavya bhAva anaMtaguNA che, je matijJAna, zrutajJAna, amilApyabhAvano parokSapramANe grAhaka che. avadhijJAna te pudgalano pratyakSa pramANe jANaga che, paNa eka paramANunA sarva paryAyane jANe nahI. keTalAka paryAyane jANe te paNa asaMkhyAta samaye jANe ane kevalajJAna e cha dravyanA sarva paryAyane eka samayamA pratyakSa jANe. mATe jo dravyamAM vaktavyapaNo na hoya to zrutajJAne grahaNa thAya nahI ane je graMthAbhyAsa, upadezAdika, sarva kAma thAya che teto ema nathI mATe dravyamAM vyaktavyapaNo che. ___ avaktavyAbhAve ke0 avaktavyapaNAne na mAniyeM to atItaparyAya te vastumAM kAraNatAnI paraMparAmA rahyA che, tathA anAgataparyAya sarva yogyatAmA rahyA che te sarvano abhAva thAya, te vAreM vastumA vartamAna paryAyanI ti pAmiye tethI atIta anAgatano jJAna thAya nahI, mATe avaktavya svabhAva avazya mAnavo ane .vartamAna sarva kArya te nirAdhAra thai jAya ane dravyamAM eka samayamAM anaMtA kAraNa che te anaMtA kAraNanA anaMtA kArya dharma che ane anaMtA kAryanA anaMtA kAraNa paraMparAnuM jJAna te kevalIne che ane vartamAnakAle kAraNa dharma tathA kArya dharmayI anaMtaguNA kAraNa kAryanI yogyarUpa sattA che te koinA avi For Private And Personal Use Only
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. bhAga nathI paNa avibhAgI je jJAnAdika guNa. temAM anaMtA kAraNadharma anaMtA kAryadharma UpajavAnI yogyatArUpa sattA.che te sarva avaktavyarUpa che. have parama svabhAvanuM svarUpa kahe che. sarva je dharmAstikAyAdika padArtha tenA vizeSa guNa je dharmAstikAyano calana sahakArIpaNo tathA adharmAstikAyano sthitisahAya AkAzAstikAyano avagAhaka tathA pudgala dravyano pUraNagalana, jIva dravyano cetanA lakSaNa, e sarva dravyanA vizeSa guNa kahyA. ema lakSaNarUpa tathA dravyAMtarathI minna pADavAnuM mUla kAraNa te parama prakRSTa guNa kahiye. e pradhAna guNane anuyAyI bIjA je sAdhAraNa guNa te guNa paMcAstikAyamAM pAmiye. te nAmanA avinAzIpaNo, akhaMDapaNo, nityatvAdika karma e paMcAstikAyane sarikhA che te mATe sAdhAraNa guNa tathA paMcAstikAyamAM koika astikAyamAM pAmiyeM. koikamAM na pAmiye te guNane sAdhAraNa asAdhAraNa kahiye, te sarva guNane viSe vizeSa guNane anuyAyi pravarte che te pravartananA kAraNa dravyamAM eka paramasvabhAva paNo che, te paramasvabhAvane pariNamane dravyanA sarva guNa mukhya guNane anugame ja pravate. te paramasvabhAva sarva dravyane viSe che eTale tera sAmAnya svabhAva kahyA. valI anekAMtajayapatAkAmAM kahyA che. tathAstitva, nAstitva, kartRtva, bhoktRtva, asarvagatatva, pradezavatvAdibhAvAH punaH tattvArthaTIkAyAM punarapyAdigrahaNaM kurvan jJApayatyatrAnantadharmavatvaM tatrAzaktAH prastArayantu sarve dharmAH pratipadaM pravacanasvena puMsA yathAsaM For Private And Personal Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 138 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. bhavamAyojanIyAH kriyAvatvaM paryAyopayogitA pradezASTakanizcalatA evaMprakArAH saMti bhUyAMsaH anAdipariNAmikA bhavanti jIvasvabhAvA dharmAdibhistu samAnA iti vizeSaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha // temaja astipaNo, nAstipaNo, karttApaNo, bhoktA - paNo, guNavaMtapaNo, asarvavyApipaNo, pradezavaMtapaNo, ityAdi anaMta svabhAvavaMta dravya che temaja tatvArtha TIkAmadhye pariNAmika bhAvanA bheda vakhANatAM kahyo che. punarapi Adi zabdanA grahaNa karatAM ema jaNAve che je vastu anaMta dharmavaMta che te sarva vistArI zake nahI to paNa dravya dravyane viSe pravacananA jANa puruSa jema saMbhave tema dharma joDavA. tathA kriyAvaMtapaNo je jJAnAdika guNa te lokAloka jANavAne prati samaye pravartte che. zrI bhASyakAreM jJAnAdi guNa te karaNa ane teja guNanI pravRtti te kriyA jANavI tathA dekhavo te kArya ema dharmAstikAyAdikanA sarve guNa te traNa pariNatiyeM pariNAmI che, te mATe paMcAstikAya te artha kriyA kare che, te kriyAvaMtapaNI jANavo. sarva paryAyano upayogIpaNo e paNa jIva svabhAva che tathA pradezASTakanI nizcalatA e paNa jIvano svabhAva che. tihAM dharmAdharma ane AkAza e RNa astikAyanA pradeza anAdi anaMtakAla avasthitapaNe che. pudgalane calapaNo sadA sarvadA che. punalaparamANu tathA pudgalaskaMdha te saMkhyAto kAla athavA asaMkhyAto kAla eka kSetre rahe paNa pache avazya cala thAya. tathA jIvadravyane sakama saMsArIpaNe kSetrathI kSetrAMtara gamana bhavathI bhavAMtara gamanarUpa calatA che, te jIvane samyakdarzana samyakajJAna ane samyaka cAritrane pragaTave sarva parabhAva bhogIpaNo nivArakhe 66 For Private And Personal Use Only
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. Atma svarUpa nirAdhAraNa svarUpa bhAsana svarUpa pariNamane karave, svarUpa ekatve, svadharmakartA svadharmabhoktApaNe, sakala para bhAva tajave, nirAvaraNa, niHsaMga, nirAmaya, nidra, niSkalaMka, nirmala, svIya anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtacAritra, arUpI,avyAbAdha, paramAnaMdamayI, simAtmA, siddhakSetra rahyA te sAdi anaMtakAla sthira che. sakala pradeza sthira che, ane saMsArI jIva tenA ATha pradeza sadA sarvadA sthira che. te ATha pradeza nirAvaraNe tathA AcArAMganI TIkA zailaMgAcAryakRtanA lokavijayAdhyayanane prathamoddezake tadanena paMcadazavidhenApi yogenAtmA aSTau pradezAn vihAya taptabhAjanodakavavarttamAnaiH sarvairaivAtmapradezairAtmapradezAvaSTabdhAkAzasthaM kArmaNazarIrayogyaM karmadalikaM yad badhnAti tat prayogakamatyucyate. eTale A aSTa pradeze karma lAgatA nathI. ihAM koI puche je. ATha pradeza nirAvaraNa che to lokAloka kema jANatA nathI ? tihAM uttara je Atma dravyanI je guNapravRtti te sarva pradeza mile pravato temAM e ATha pradeza alpa che tethI ATha pradezamAM sarva guNa niyavaraNa che paNa kArya karI zakatA nathI. jema agninuM atyaMta sUkSma kaNIyuM hoya temA dAhaka pAcaka prakAzaka guNa che paNa alpatA mATe dAhakAdikArya karI zakatuM nathI. valI koi puche je e A aSTa pradeza te nirAvaraNa kema rahI zakyA ? tenu uttara je cala pradeza hoya tene karma lAme paNa acala pradezane karma lAge nahI. ema bhagavatIsUtre kAM che. jeai, veai, calai, phaMdai, ghaTTai, sebaMdhai, e pATha che te mATe je cala hoya te baMdhAya ane ATha pradeza to acala For Private And Personal Use Only
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 140 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. ~ ~~~~~~~~~~ che. tethI e ATha pradezane baMdha nathI, tathA kAryAbhyAseM pradeza bhelA thAya tethI pradezanA guNa paNa tihAM te kArya karavAne pravarte che tathA je dravyano je guNa je pradeze hoya te guNa te pradeza mUkI anya kSetre jAya nahI tathA jIvanA ATha pradeza sarvathA nirAvaraNa che. bIjA pradeze akSarano anaMtamo bhAga cetanA saMrvadA ughADI che. e rIteM saMti ke0 che. ghaNA anAdi pariNAmikabhAva te bhavaMti ke0 hoya. anAdi pariNAmikabhAva che te jIvanA bhAva che ane sapradezAdika dharmAstikAya pramukhane viSe samAna che ema jANavo. ityAdika vizeSa svabhAva che. bhinnabhinnaparyAyapravarttanasvakAryakaraNasahakArabhUtAH paryAyAnugatapariNAmavizeSasvabhAvAH te ca ke, 1 pariNAmikatA, 2 kartRtA, 3 jJAyakatA, 4 grAhakatA, 5 bhoktRtA, 6 rakSaNatA, 7 vyApyAvyApakatA, 8 AdhArAdheyatA, 9 janyajanakatA 10 agurulaghutA, 11 vibhUtakAraNatA, 12 kAskatA, 13 prabhutA, 14 bhAvukatA, 15 abhAvukatA, 26 svakAryatA, 17 sapradezatA, 18 gatisvabhAvatA, 19 sthitisvabhAvatA, 20 avagAhakasvabhAvatA, 21 akhaNDatA, 22 acalatA, 23 asaGgatA, 24 akriyatA, 25 sakriyatA ityAdi svIyopakaraNapravRttinaimittikAH " ukta ca sammatau" AropopacAreNa yadyadapekSate tatra vastu dharmaH upAdhitAbhavanAt na copAdhirvastusattA iti // artha // have vizeSa svabhAva kahe che. bhinnabhinna je paryAya che tenuM kArya kAraNapaNe je pravartana tenA sahakArabhUta je parthA For Private And Personal Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. yAnugata pariNAmi evA je svabhAva te vizeSa svabhAva kahiye. tenA aneka bheda che. te zrIharibhandasUrikRta zAstravArtAsamuccaya graMthamAM kahyA che te kahe che.. 1 sarva dravyane potAnA guNa samaya samayamA kArya karave pravaH te minnaminna pariNAme pariName te sarva potAnA guNa tene kAraNika che te pariNAmikapaNo kahiye, 2 tatra kartRtvaM jIvasya nAnyeSAM tihAM AtmA kartA che eTale karttApaNo jIva dravyane viSe che. " appA kattA vikattA ya" iti uttarAdhyayanavacanAt, 3 jJAyakatA jANapaNAnI zakti jIvane viSe che. jJAnalakSaNa jIvache. te mATe ginhaI kAyieNaM iti AvazyakaniyuktivacanAt,4 grAhakazakti paNa jIvane che. gRhNAvIti kriyAno karttA jIva che, 5 bhoktAzakti paNa jIvamAMche. "jo kuNai so muMjai yaH kartA sa eva bhoktA" iti vacanAt. 1 rakSaNatA, 2 vyApakatA, 3 AdhArAdheyatA, 4 janyajanakatA tatvArthavRtti madhye che tathA agurulaghutA, vibhutA, karaNatA, kAryatA, kAskatA, e zaktinI vyAkhyA zrIvizeSAvazyakeM che, bhAbukatA tathA abhAvukatA zakti te zrI haribhadrasUskRita bhAvuka nAme prakaraNa madhye kahi che.. ema keTIka zakti jainanA tarkagraMtho je anekAMtajayapatAkA sammati samukhamAM che tathA Urca pracayazakti ane tiryak praghayazakti oghazakti, samucitazakti, e sarva saMmatigraMthane viSe che. tathA je dviguNI-AtmA mAne te sarva dharma zaktirUpa ja mAne cheteNe dAnAdikalabdhi avyAbAdha sukha pramukha zakti mAnI che. ihAM vyAkhyAMtare je guNakaraNa che tene kartAdikapaNo te sAmarthya che, jANavo dekhavo te kArya cha, keTalIka zakti jIvamAM ja che, ane keTalIka paMcAstikAya madhye che. tathA For Private And Personal Use Only
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 142 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra devasenakRta nayacakramadhye jIvane acetana svabhAva, mUrta svabhAva, tathA pula paramANune cetana svabhAva, amUrta svabhAva kahyA te asat che, eto AropaNapaNe koika kahe te kathanamAtra jANavo. paNa e vAta chatImAM nathI, je dharma AropeM tathA upacAreM gavepAya te vastuno dharma nayI upAdhiyI thAya che, te mATe je upAdhi te vastunI sattA nayI ema dhArakhaM. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dharmAstikAye amUrtAcetanAkriyagatisahAyAdayo guNAH / adharmAstikAye amUrttA cetanAkriyasthitisahakArAdayo guNAH / AkAzAstikAye amUrtAcetanAkriyAvagAhanAdayo guNAH / pudgalAstikAye mUrtIcetanasakriyapUrNagalanAdayo varNagandharasasparzAdayo guNAH / jIvAstikAye jJAnadarzanacAritravIryA'vyAbAdhAmUrttA'guruladhvanava gAhAdayo guNAH / evaM pratidravyaM guNAnAmanantazvaM jJeyam / / artha || dharmAstikAyanA guNa cAra 1 arUpI, 2 acetana, 3 akriya, 4 gatisahAya ityAdi anaMtaguNa che. adharmAstikAyanA guNa cAra 1 arUpI, 2 acetana, 3 akriya, 4 sthitisahAya, ityAdi anaMtaguNa che. AkAzAstikAyanA guNa cAra 1 arUpI, 2 acetana, 3 akriya, 4 avagAhanAdika anaMtaguNa che. pudgalAstikAyanA guNa cAra che 1 rUpI, 2 acetana, 3 sakriya, 4 pUrNagalana. 1 varNa, 2 gaMdha, 3 rasa, 4 sparza ityAdika guNa anaMtA che. jIvAstikAyane viSe 1 jJAna, 2 darzana, 3 cAritra, 4 vIrya, 5 avyAbAdha, 6 arUpI, 7 agurulaghu, 8 anavagAhAdika anaMtaguNa che, e rIteM anaMtAguNa jANavA. Go For Private And Personal Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. paryAyAH poDhA dravyaparyAyA asNkhyeyprdeshsiddhtvaadyH| 1 dravyavyaJjanaparyAyAH dravyANAM vizeSaguNAzcetanAdayazvalanasahAyAdayazca, 2 guNaparyAyAH guNA vibhAgAdayaH 3 guNavyaJjanapoyA jJAyakAdayaH kAryarUpAH matijJAnAdayaH jJAnasya, cakSurdarzanAdayo darzanasya, kSamAmAIvAdayaH cAritrasya, varNagandharasasparzAdayo mUrtasya ityAdi 4 svabhAvaparyAyA agurulaghuvikArAH te ca dvAdazaprakArAH padguNahAnivRddhirUpAH avAggocarAH ete paJcaparyAyAH sarvadravyeSu, vibhAvaparyAyAH jIve nrnaarkaadyH|| pudgale byaNukato'nantANukaparyantAskandhAH artha // have nayajJAna karavAno adhikAra kahe che, tihAM dravyAstikanayanA mUla be bheda che. 1 zuddha dravyAstika, 2 azukra dravyAstika, ane devasenakRta paddhatimAM dravyAstikanA daza meda karyA che te sarva e be bheda madhye samAya che, tathA te sAmAnya svabhAvamA samANA che te mATe ihAM na vakhANyA... have paryAyanA cha bheda kahe cha tihAM prathama 1 je dravyane viSe ekatvapaNe raDA je jIvAdikanA asaMkhyAtA pradeza tathA AkAzanA anaMtA pradeza e dravya paryAya kahiye, 2 sijhatvAdika akhaMDatvAdika tathA dravyano vyaMjaka ke0 pragaTapaNo je mAne che te dravya vyaMjana paryAya kahiye. dravyano vizeSa guNa je anya dravyamAM nathI tene vizeSa guNa kahiye. te jIvane cetanAdika ane dharmAstikAyamAM calaNasahakAra tathA adharmAstikAyamAM sthirasahakAra, AkAzamAM avagAhadAna, pudgalamAM pUraNagalaNarUpa e sarva dravyanI minnatAne pragaTa kare che te mATe e dharmane vyaMjana paryAya kahiye.. For Private And Personal Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 144 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. 3 eka guNanA avibhAga anaMtA che teno piMDapaNo te guNaparyAya kahiye 4 guNavyaMjana paryAya te jJAnano jANaMgapaNo tathA cAritrano sthiratApaNo ityAdika athavA jJAnaguNanA bhedAMtara jJAnanA bheda je matijJAnAdika pAMca tathA darzanaguNanA cakSurdarzanAdika bheda tathA cAritra guNanA kSamAdika bheda, pudgalano rUpI guNa tenA bheda varNa, gaMdha, rasa, sparza, saMsthAnAdika, arUpI guNanA avarNa, agaMdhe, arase, aphAse, ityAdika cAra cAra jANavA te guNa vyaMjana paryAya, 5 svabhAva paryAya te vastuno koika svabhAvaja evo che te agurulaghupaNe che, cha prakAranI vRddhi tathA cha prakAranI hAni evI rIte bAra prakAreM pariName che. ihAM koi prerakano yoga nathI. vastune mUla dharmano hetu che. enuM svarUpa pUrUM vacanagocara nayI. anubhava gamya nayI. kemake zrIThANAMgasUtranI TIkA madhye zrutajJAna vRddhinA sAta aMga che tihAM prathama sUtraaMga bIjaM niryuktiaMga, 3 bhAgyaaMga, 4 cUrNivAlo sUtrAdi sarvanA artha kahe che. 5 TIkA vyAkhyA niraMtara e pAMca aMga to graMtharUpa che. tathA chaThTho aMga paraMparArUpa che tathA sAtamuM aMga anubhava e sAte kAraNe vinaya sahita bhaNatAM suNatAM thakAM sAcA artha pAmine AtmAnuM nirmala jJAna thAya. zrI bhagavatIsUtre "gAthA" suttattho khalu paDhamo bIo niyuttimisio bhaNIo, taiyo a niravaseso, esa vihi hoi aNuoge, e pAMca paryAya kA te sarva dravya madhye che. 6 vibhAva paryAya te jIva tathA pudgala madhyeja che, te vibhAva paryAya jIvane naranArakIpaNaM pAmavuM te tathA pudgalano are tryaNukAdika khaMdhano milakaM, anaMtAguNa paryaMta anaMtapudgala skaMdharUpa te vibhAva paryAya kahiyeM, 72 For Private And Personal Use Only
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. 145 rrormannewmwwwimmmmmmmmmmmmmmmmmmmarawww moran mervAdhanAdinityaparyAyAH caramazarIratribhAganyUnAvagAhanAdayaH sAdinityaparyAyAH sAdisAntaparyAyA bhavazarIrAdhyavasAyAdayaH anAdisAntaparyAyA bhavyatvAdayaH tathA ca nikSepAH sahajarUpA vastunaH paryAyAH evaM catvAro vatthupajjhAyA iti bhASyavacanAt nAmayukte prati vastuni nikSepacatuSTayaM yuktam uktaM cAnuyogadvAre jattha ya jaM jANijjhA, nirakkhevaM nirikhave niravasesa, jattha ya no jANijjhA, caukkayaM nirikave tattha, tatra nAmanikSepaH sthApanAnikSepaH dravyanikSepaH bhAvanikSepaH tatra nAmanikSepo dvividhaH sahajaH sAGketikazca sthApanA'pi dvividhA sahajA AropajA ca, dravyanikSepo dvividhaH Agamato noAgamatazca tatra AgamataH tadarthajJAnAnupayuktaH nogapato jJazarIramavyazarIratadyatiriktabhedAtridhA, bhAvanikSepo dvividhaH Agamato noAgamatazca tadazAnopayuktaH tadguNamayazca vastusvadharmayuktaM tatra nikSepA vastunaH svaparyAyA dharmabhedAH artha // pudgalanu meru pramukha te anAdi nitya paryAya che. jIvanI siddhAvasthA, siddhAvagAhanAdika, te sAdi nitya paryAya che tathA bhAva abe zarIra tathA adhyavasAya e traNa prakAranA yogasthAna je vIryanA kSayopazamayI UpanA temAM kaSAyasthAna je cetananokSayopazama kaSAyanA udayathI milyA ane saMyamasthAna je cAritrano kSayopazama pariNamI je cetanAdika guNa e sarva adhyavasAyasthAnaka te sAdi sAMta paryAya che, tathA siddhigamana yogyatA dharma te bhavyapaNo e. paryAya le anAdi sAMta che, je 19 For Private And Personal Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 146 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. siddhatvaNo pragaTe bhavyatvaparyAyano vinAza che te mATe anAdikAlano che paNa aMta thavA sahita che, mATe anAdi sAMtaparyAya che, ema paryAya aneka jANavA. tathA vastumAM sahajanA je cAra nikSepA che te paNa vastunA svaparyAya che, te zrIvizeSAvazyakanI bhASyamadhye ko che. " cattAro vatthupajjhAyA" e vacana che te mATe svaparyAya kahi yeM. valI zrIanuyogadvArasUtramAM kahyo che, jihAM je vastunA jeTalA nikSepA jANi yeM tihAM te vastunA teTalA nikSepA kariyeM. kadAcit vadhatA nikSepA bhAsanamAM na Ave topaNa 1 nAma, 2 sthApanA, 3 dravya, 4 bhAva, e cAra nikSepA to avazya karavA. temAM nAmanikSepAMnA be bheda che. 1 sahajanAma, 2 sAMketikanAma, te koino karyo nAma, tathA sthApanAnA be bheda che. 1 sahajasthApanA te vastunI avagAhanArUpa, 2 AropasthApanA te AropathI thayI mATe kRtrima kahi yeM, AropajA kahiye. have dravya nikSepAnA be bheda che te kahe che, 1 AgamayI dravya nikSepo te je je puruSanA svarUpanA jANapaNe hRmaNAM te upayogeM nayI te AtmadravyanikSepa je vastu te guNa sahita che, paNa hamaNAM tepaNe vartatA nathI. tehanA traNa meda che. 1 jJazarIra jehanA hatA paNa maraNa pAmyA tethI tenuM zarIra je RSabhadevanA zarIranI bhakti zrIjaMbUdvIpa pannatImAM che, 2 bhavyazarIra te hamaNAM to guNamaya nathI paNa guNamaya thaze, jema ayamaMtAmuni, e bhavyazarIra jANavo, 3 taddvyatirikta je te guNe varte che paNa te upayogeM hamaNA vartatA nayI. bhAvanikSepAnA be bheda 1 AgamathI bhAvanikSepo te A B For Private And Personal Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. 147 gamanA arthano jANa valI te upayogeM varte che, 2 noAgamathI bhAvanikSepo te jepaNe jJa varte che teja rUpa che, e rIteM nikSepA kahevA. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir e cAra nikSepAmA pahelA traNa nikSepA te kAraNarUpa che, ane cotho bhAvanikSepo te kAryarUpa che, te bhAvanikSepAne nipajAvatAM pahalA RNa nikSepA pramANa che nahIkAM apramANa che. pahelA traNa nikSepA dravyanaya che. eka bhAvanikSepo te bhAvanaya che. bhAvanikSepAne aNanipajAvatAM ekalI dravyanI pravRtti te niSphala che. ema zrI AcArAMganI TIkAmAM lokavijaya adhyayane kahAM che te lakhIye chaiyeM. " phalameva guNaH phalaguNaH phalaM ca kriyA bhavati tasyAzca kriyAyAH samyagdarzanajJAnacAritrarahitAyA aihikAmuSmikArtha pravRttAyAH anAtyaMtiko'naikAntiko bhavet phalaM guNopyaguNo bhavati samyakdarzanajJAnacAritrakriyA yAstvekAntikAnAbAdhasukhAkhyasiddhiguNo'vApyate etaduktaM bhavati samyagdarza nAdikaiva kriyAsiddhiH phalaguNena phalavatyaparA tu sAMsArikasukhaphalAbhyAsa eva phalAdhyAropAnniSphaletyarthaH eTale ratnatrayI pariNamana vinA je kriyA karavI te thakI saMsArika sukha thAya te kriyA niSphala che e pATha che mATe bhAva nikSepAnA kAraNa vinA pehelA traNe nikSapA niSphala che nikSepA to mUlagI vastunA paryAya che dravyano svadharmaja che. 75 "" nayAstu padArthajJAne jJAnAMzAH tatrAnantadharmAtmake vastunyekadharmonnayanaM jJAnanayaH tathA "ratnAkare" nIyate yena zrutAkhyapramANaviSayIkRtasyArthasyAMzastaditarAMzaudAsI nyataH sa pratipatturabhiprAyavizeSo nayaH, svAbhinetAdaM For Private And Personal Use Only
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 148 we www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. zApalApI punarnayAbhAsaH, sa vyAsasamAsAbhyAM dvipakAraH vyAsato'nekavikalpaH samAsato dvibhedaH dravyArthikaH paryAyArthikaH tatra dravyArthikaJcaturdhA 1 naigama, 2 saGgraha, 3 vyavahAra, 4 RjusUtrabhedAt, paryAyArthikastridhA 1 zabda, 2 samabhirUDha, 3 evaMbhUtabhedAt artha | je naya che te padArthanA jJAnane viSe jJAnanA aMza che. tihAM nayanuM lakSaNa kahe che. anaMta dharmAtmaka je vastu eTale jIvAdika eka padArthamAM anaMtA dharma che teno je eka dharma gaveSyo to paNa anya ke0 bIjA anaMtA dharma temAM rahyA che teno uccheda nahI ane grahaNa paNa nahI eka dharmanI mukhyatA karavI te naya kahiyeM. te nayanA vyAsa ke0 vistAsthI aneka bheda che ane samAsa ke0 saMkSepathI be bheda che 1 dravyArthika, 2 paryAyArthika, te ratnAkarAvatArikAgraMthathI lakhiye chaiye" dravati droSyati adudravat tAMstAn paryAyAniti dravyaM tadevArthaH so'sti yasya viSayatvena sa dravyArthikaH " je varttamAna paryAyane drave che ane AgAmikakAleM dravase tathA atItakAleM dravato hato te dravya kahiyeM teja che artha prayojana viSayapaNe jene te dravyArthika kahiye. eTale paryAya te janya ane dravya te janaka ko tathA dravya te dhruva ane paryAya te utpAda vinAzarUpa che uktaM ca. * " paryeti utpAdavinAzau prApnotIti paryAyaH sa evArthaH so'sti yasyAsau paryAyArthikaH " je upajavA viNazavAno pari ke0 navA navApaNe eti ke0 pAme teja artha prayojana 76 For Private And Personal Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. 149 tene paryAyArthika kahiye. te dravyArthika paryAyArthika e be dharmane dravya tathA paryAya kahiye. ihAM koika puche je bIjo guNArthika kema kahetA nathI ? te valI ratnAkarAvatArikA madhye kahyo che " guNasya paryAye evAntarmUtatvAt tena paryAyArthikenaiva tat saGgrahAt." je guNa te paryAyane viSe aMtarbhUta che te paryAyArthika madhyeja saMgrahyo che. te paryAya be bhede che eka sahabhAvi bIjo kramabhAvi. temAM sahabhAvi te guNa che te paryAyane viSe aMtarbhUta che, tihAM dravya paryAyayI vyatirikta sAmAnya vizeSa e be dharma che mATe sAmAnya vizeSa be naya vattA kema kahetA nathI ? ema koi puche tene uttara. je " dravyaparyAyAbhyAM vyatiriktayoH sAmAnyavizeSayoraprasiddhaH tathAhi dviprakAraM sAmAnyamuktamUrkhatAsAmAnya tirya sAmAnyaM ca tatrorvasAmAnyaM dravyameva tiryaksAmAnyaM tu pratijyattiAsahazapariNAmalakSaNaM vyaJjanaparyAya eva. " e pAThathI Urdhva sAmAnya te dravyano dharma che ane tiryaksAmAnya te paryAya dharma che " vizeSo'pi vaisAhazyavivarttalakSaNaM paryAya evAntarbhavati naitAmyAmadhikanayAvakAzaH " _ vizeSapaNe aneka rIteM vartavAno lakSaNa che te paryAyane viSe aMtarbhAva che te mATe minna nayano avakAza nathI. e be naya madhyeja aMtarbhAva che. temAM valI dravyArthikamA cAra bheda che 1 naigama, 2 saMgraha, 3 vyavahAra, 4 RjusUtra tathA paryAyArthikanA praNa bheda che. 1 zabda, 2 samabhirUDha, 3 evaMbhUta. .. For Private And Personal Use Only
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 150 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra vikalpAntare RjusUtrasya paryAyArthikatApyasti sa naigamastriprakAraH AropAMzasaGkalpabhedAd vizeSAvazyake tUpacArasya bhinnagrahaNAt caturvidhaH / na eke gamA AzayavizeSA yasya sa naigamaH tatra catuHprakAra AropaH dravyAropa guNAropakAlAropakAraNAdyAropabhedAt tatra guNe dravyAropaH paJcAstikAyavartanAguNasya kAlasya dravyakathanaM etadguNe dravyAropaH 1 jJAnamevAtmA atra dravye guNAropaH 2 varttamAnakAle atItakAlAropaH adya dIpotsave vIranirvANaM, vartamAne anAgatakA - lAropaH adyaiva padmanAbhanirvANaM, evaM SaD bhedAH kAraNe kAryAropaH bAhyakriyAyA dharmatvaM dharmakAraNasya dharmatvena kathanaM / saGkalpo dvividhaH svapariNAmarUpaH kAryAntarapariNAmaca aMzo'pi dvividhaH bhinno'bhinnazcetyAdi zatabhedo naigamaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha | valI vikalpAMtare RjusUtra te paryAyArthikamAM paNa kahyo che. kemake e vikalparUpa naya che te mATe. temAM naigamanA traNa bheda che 1 Aropa, 2 aMza, 3 saMkalpa tathA vize SAvazyakamAM cotho bheda paNa upacArapaNe kahe che, nathI eka gamo abhiprAya jeno te naigamanaya kahiyeM. eTale aneka AzayI che te naigamanayanA cAra bheda che te madhye AropanA cAra prakAra che. 1 dravyAropa, 2 guNAropa, 3 kAlAropa, 4 kAraNAdyAropa. 1 tihAM guNAdikane viSe dravyapaNo mAnavo te dravyAropa. jema vartanA pariNAma te paMcAstikAyano pariNamana dharma chetene kAladravya kahi bolAvyo e kAla te bhinna piMDarUpa dravya nathI. 78 For Private And Personal Use Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. paNa AropeM dravya kayo cha mATe dravyAropa ane dravyane viSe guNano Aropa karavo. jema jJAnaguNa che paNa jJAnI teja AtmA ema jJAnane AtmA kahyo te guNano Aropa karayo mATe guNAropa. tathA jema zrIvIranirvANa thayA tene to ghaNo kALa gayo che paNa Aja dIvAlInA dIvaseM vIrano nirvANa che ema kahe, e varttanamA atItano Aropa ko. athavA Aja zrIpadmanAbha prabhuno nirvANa che, ema kahevU tema vartamAnane viSe anAgata kAlano Aropa che. evI rIteM valI atItanA be meda che tathA evIja rIte anAgatanA be bheda che ane vartamAnanA be bheda Upara kahyA te sarva malI kAlAropanA cha bheda jANavA. valI kAraNa viSe kAryano Aropa karavo te kAraNa cAra che. 1 upAdAna kAraNa, 2 nimitta kAraNa, 3 asAdhAraNa kAraNa, 4 apekSA kAraNa, temAM bAhyadravyakriyA te sAdhyasApekSavAlAne dharmanu nimitta kAraNa che, topaNa ene dharmakAraNa kahiye. temaja zrItIrthakara mokSa- kAraNa che tethI tene tArayANaM kahyo te kAraNane viSe karttApaNAno Aropa ko ema AropatA aneka prakAreM che. te kAraNAdyAropa valI saMkalpanaigamanA be bheda che, 1 svapariNAmarUpa je vIrya cetanAno je navo navo kSayopazama te levo. bIjo kAryAtare nave nave kAryaM navo navo upayoga thAya te e be bheda thayA. tathA aMzanaigamanA paNa be meda che, 1 minnAMza te jUdo aMzaskaMdhAdikano bIjo aminnAMza te je AtmAnA pradeza tathA guNanA avibhAga ityAdika e sarva naigamanayanA meda jANavA eTale naigamanaya kahyo. sAmAnyavastusattAsaGgrAhakaH saGgrahaH sa dvividha: sAmAnyasaGghaho vizeSasaGgrahazca, sAmAnyasaGgraho dvividhA mUlata For Private And Personal Use Only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmms uttaratazca, mUlato'stitvAdibhedataH SavidhaH uttarato jAtisamudAyabhedarUpaH jAtitaH gavi gotvaM, ghaTe ghaTatvaM, vanaspatau vanaspatitvaM, samudayato sahakArAtmake vanesahakAravanaM, manuSyasamUhe manuSyachaMda, ityAdi samudAyarUpaH athavA dravyamiti sAmAnyasaGgrahaH jIva iti vizeSasaGgrahaH tathA vizeSAvazyake "saMgahaNaM saMginhai saMginhaMtevateNaM jaM bheyA to saMgaho saMgihiya piMDiyatthaM vaujjAssa" saMgrahaNaM sAmAnyarUpatayA sarvavastunAmAkoDanaM saGgrahaH athavA sAmAnyarUpatayA sarva gRhNAtIti saGgrahaH athavA sarve'pi bhedAH sAmAnyarUpatayA sagRhyante aneneti saGgrahaH athavA saMgRhItaM piNDitaM tadevArtho'bhidheyaM yasya tat saGgrahItapiNDitArtha evaMbhUtaM vaco yasya saGgrahasyeti saGgrahItapiNDitaM tat kimucyate ityAha saMgahIya mAgahIyaM saMpiDiyamegajAimANIyaM // saMgahIyamaNugamo vA vaire gopiDiyaM bhaNiyaM // 1 // sAmAnyAbhimukhyena grahaNaM saGgRhItasaGgraha ucyate, piNDitaM tvekajAtimAnitamabhidhIyate piNDitasaGgrahaH atha sarvavyaktiSvanugatasya sAmAnyasya pratipAdanamanugamasaGgraho'bhidhIyate vyatirekastu taditaradharmaniSedhAd grAhyadharmasaGgrahakAraka vyatirekasaGgraho bhaNyate yathA jIvojIva iti niSedhe jIvasaGgraha eva jAtAH ataH 1 saGgraha, 2 piNDitArtha, 3 anugama, 4 vyatirekabhedAccaturvidhaH athavA svasattAkhyaM mahAsAmAnyaM saMgRhNAti itarastu gotvAdikamavAntarasAmAnyaM piNDitArthamabhidhIyate mahAsattArUpaM avAntarasattArUpaM " egaM nicaM niravayavamakiyaM For Private And Personal Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra sabagaM ca sAmannaM * etat mahAsAmAnyaM gavi gotvAH dikamavAMtarasAmAnyamiti saMgrahaH // artha // have saMgrahanaya kahe che sAmAnye mUla sarva dravya vyApaka nityatvAdika sattApaNe rahyA je dharma teno je saMgraha kare te saMgraha kahiye tenA be bheda che 1 sAmAnya saMgraha, 2 vizeSa saMgraha dalI sAmAnya saMgrahanA be bheda che 1 mUla sAmAnya saMgraha, 2 uttara sAmAnya saMgraha valI mUla sAmAnya saMgrahanA astitvAdika cha bheda che te pUrve kahyA che tathA uttara sAmAnyanA be bheda che, 1 jAtisAmAnya, 2 samudAyasAmAnya tihAM gAyanA samudAyamAM gotvarUpa jAti che tathA ghaTasamudAyamAM ghaTatvapaNo ane vanaspatine viSe vanaspatipaNo te jAtisAmAnya kahyo ane AMbAnA samUha, viSa aMbavana kahe tathA manuSyanA samUhamAM manuSya grahaNa thAya te samudAya sAmAnya e uttara sAmAnya te cakSudarzana tathA acakSudarzanane grAhIka che ane mUla sAmAnya te avadhidarzana tathA kevala darzanathI grahavAya che athavA 1 sAmAnyasaMgraha, 2 vizeSasaMgraha tihAM cha dravyanA samudAyane dravya kayu e sAmAnya saMgraha ihAM sarvano grahaNa thayo che ane jIvane jIvadravya kahI ajIva dravyathI jUdo bheda pADyo e vizeSa saMgraha e vizeSa saMgrahano vistAra ghaNo che tathA vizeSAvazyakathI saMgrahanayanA cAra bheda te lakhiyeM chaiyeM mUla pAThamAM kahelI gAthAno artha che. ___saMgrahaNaM ke0 ekaTho ekavacana madhye eka adhyavasAya upayo * ekaM sAmAnya sarvatra tasyaiva bhAvAt tathA nityaM sAmAnyaM avinAzAt tathA niravayavaM adezatvAt, akriyaM dezAntaragamanAbhAvAt sarvagataM ca sAmAnyaM akriyatvAditi // 20 For Private And Personal Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. gamAM samakAle grahe, sAmAnyarUpapaNe sarva vastuno AkoDaNa grahaNa karavo te saMgraha kahiye athavA sAmAnyarUpapaNe sarva saMgraha kare te saMgraha kahiye, athavA jethakI sarva bheda sAmAnyapaNe grahiyeM tene saMgraha kahiye, athavA saMgRhItaM piNDitaM ke0 je vacanathI samudAya artha grahavAya te saMgraha vacana kahiye tenA cAra bheda che. 1 saMgRhIta saMgraha, 2 piNDita saMgraha, 3 anugama saMgraha, 4 vyatireka saMgraha. 1 sAmAnyapaNe vaheMcaNa vinA grahaNa thAya evo je upayoga athavA evaM vacana athavA evo dharma koipaNa vastune vize hoya tene saMgRhIta saMgraha kahiye. 2 ane ekajAti mATe ekapaNo mAnine te ekamadhye sarvano grahaNa thAya jema "ege AyA" "ege puggale" ityAdi vastu anaMti che paNa jAti eka mATe grahavAya che te bIjo piMDita saMgraha kahiye. 3 je aneka jIvarUpa aneka vyakti che te sarvamAM pAmiyeM jema sacitmaya AtmA eTale sarva jIva tathA sarva pradeza sarva guNa te jIvanAM lakSaNa che ene anugama saMgraha kahiye. 4 tathA jene nA kaheve tethI itarano sarva saMgrahapaNe jJAna thAya te jema ajIva che tevAre je jIva nahI te ajIva kahiye eTale koika jIva che ema vyatireka vacane TheoM tathA upayogeM jIvano grahaNa thAya che te vyatireka saMgraha kahiye. athavA saMgrahanaya be bhedeM kahevAya che. 1 mahAsattArUpa, 2 avAMtarasattArUpa e rIteM paNa saMgrahano svarUpa ko che. "saditi bhaNiyammi jamhA, savatthANuppavattae buddhI / to savaM tammattaM natthitadatthaMtaraM kiMci // 1 // yadyasmAt sadityevaM bhaNite sarvatra For Private And Personal Use Only
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. ~~mmmmmmmmmm bhuvanatrayAMtargatavastuni buddhiranupravartate pradhAvati nahi tat kimapi vastu asti yat sadityukte jhagiti buddhau na pratibhAsate tasmAt sarva sattAmAtraM na punaH arthAtaraM tat zrutasAmarthyAt yat saMgrahena saMgRhyate tena pariNamanarUpatvAdeva saMgrahasyeti" eTale traNe bhuvanamAM ehavI vastu koi nathI je saMgrahanayane grahaNamAM AvatI nayI je je vastu che te sarva saMgrahanayamAM grahavANI ja che e saMgrahanaya kahyo. saMgrahagRhItavastubhedAntareNa vibhajanaM vyavaharaNaM pravartanaM vA vyavahAraH, sa dvividhaH zuddho'zuddhazca / zuddho dvividhaH vastugatavyavahAraH dharmAstikAyAdidravyANAM svasvacalanasahakArAdijIvasya lokAlokAdijJAnAdirUpaH svasaMpUrNaparamAtmabhAvasAdhanarUpo guNasAdhakAvasthArUpaH gunnshrennyaarohaadisaadhnshuddhvyvhaarH| azuDopi dvividhaH sadbhUtAsadbhUtabhedAt sadbhUtavkyahAro jJAnAdiguNaH parasparaM bhinnaH, asadbhUtavyavahAraH kaSAyAtmAdi manuSyo'haM devo'haM / so'pi dvividhaH saMzleSitAzuddhavyavahAraH zarIraM mama ahaM shriirii| asaMzleSitAsabhUtavyavahAraH putrakalatrAdi, to ca upacaritAnupacaritavyavahArabhedAd dvividhau tathA ca vizeSAvazyake "vavaharaNaM vavaharae sa teNa va vahIrae va sAmannaM / bavahAraparo va jao visesao teNa vavahAro // " vyavaharaNaM vyavahAraH, vyavaharati sa iti vA vyavahAraH, vizeSato vyavahriyate nirAkriyate sAmAnyaM teneti vyavahAraH loko vyavahAraparo bA vize For Private And Personal Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 15.6 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. to yasmAttena vyavahAraH / na vyavahArAsvasvadharmapravatitena Rte sAmAnyamiti svaguNapravRttirUpavyavahArasyaiva vastutvaM tatareNa tadbhAvAt sa dvividhaH vibhajana, 1 pravRtti, 2 bhedAt / pravRttivyavahArastrividhaH vastupravRttiH 1 sAdhanapravRttiH 2 laukikapravRttizca, 3 sAdhanapravRttistredhA lokottara, lokikA, 2 kuprAcanika, 3 bhedAt iti vyavahAranayaH zrIvizeSAvazyake // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha // have vyavahAranayanI vyAkhyA kare che saMgrahanayeM grahita je vastu tene bhedAMtare vibhajana ke0 vaheMcabuM te vyavahAranaya jema dravya evaM sAmAnya nAma kathaM temAM valI veMhecaNa kari ye je dravyanA be bheda che. 1 jIva dravya, 2 ajIva dravya, valI temAM paNa veheMcaNa kari yeM je jIvanA be bheda 1 siddha bIjA saMsArI ema veMcaNa karavI te sarva vyavahAranayano svabhAva jANavo athavA vyavahAra ke0 pradarzana te vyavahAranaya tenA be bheda che. 1 zuddha vyavahAra, 2 azuddha vyavahAra, valI zuddha vyavahAranA be bheda che. 1 sarva dravyanI svarUparUpa zuddhapravRtti jema' dharmAstikAyanI calaNasahAyatA tathA adharmAstikAyanI sthirasahAyatA tathA jIvanI jJAyakatA ityAdikane vastugata zuddha vyavahAra kahiyeM, 2 dravyano utsarga nipajavA mATe ratnatrayI zuddhatA guNasthAne zreNIArohaNarUpa te sAdhanazuddha vyavahAra kahiyeM. valI azuddha vyavahAranA be bheda che. 1 sadbhUta, 2 asabhUta temAM je kSetre avasthAne abhedeM rahyA je jJAnAdi guNa tene paraspara bhedeM kahevA te sadbhUtavyavahAra. 4 For Private And Personal Use Only
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. tathA jema krodhI huM mAnI huM athavA devatA huM manuSya hu~ ityAdi devatApaNo te hetupaNe pariNamatAM grahyA je devagativipAkI karma tene udayarUpa parabhAva che tepaNa yathArtha jJAna vinA bhedajJAnazUnya jIvane eka karI mAne che te azuddha vyavahAra kahiye tenA be bheda che. 1 saMzleSita azuddha vyavahAra te je zarIra mAruM huM zarIrI ityAdika saMzleSita asadbhUta vyavahAra, 2 asaMzleSita azuddha vyavahAra te A putra mAro dhanAdika mArA ema kahevU te asaMzleSita asadbhUta vyavahAra tenA upacarita anupacarita e be bheda jANavA. tathA vizeSAvazyaka mahAbhASyamAM kayuM che je vyavahAranayanA mUla be meda che eka vehecaNarUpa vyavahAra bIjo pravRtti vyavahAra te valI pravRttinA traNa bheda che, 1 vastu pravRtti, 2 sAdhana pravRtti, 3 laukika pravRtti temAM valI sAdhana pravRttinA traNa bheda cha, 1 je arihaMtanI AjJAyeM zuddha sAdhanamArge ihaloka saMsAra pudgalabhoga AzaMsAdi doSa rahita je ranavayInI pariNati parabhAvatyAga sahita te lokottara sAdhana pravRtti, 2 je syAdvAda vinA mithyAminiveza sahita sAdhanapravRtti te kuprAvacanika sAdhanapravRtti, 3 ane je lokanA svasvadeza kulanI cAle pravRtti te lokavyavahAra pravRtti e traNa pravRtti kahiye. e vyavahAranayanA bheda jANavA. tihAM dvAdazasAra nayacakramA ekeka nayanA so so bheda kahyA che te jainazAsana rahasyanA jANa jIve te graMthamAthI dhAravA e vyavahAranaya kahyo. ujjaM Rju suyaM nANamujjusuyamassa so'ymujjusuo| muttayai vA jamujju vatthaM teNujjumuttotti // 1 // uUMti For Private And Personal Use Only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 158 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. MANA AmAANAVARANA NAwaran mawww RjuzrutaM mujJAnaM bodharUpaM tatazca Rju avakramazrutamasyaso'yamRjuzrutaM vA athavA Rju avakaM vastu sUtrayatIti RjusUtra iti kathaM punaretadabhyupagatasya vastuno'vakatvamityAha // paccupannaM saMpayamuppannaM jaM ca jassa patteyaM / taM Rju tadeva tassatthi u vakammannati jamasaMtaM // 2 // yatsAMpratamutpannaM vartamAnakAlInaM vastu, yaJca yasya pratyekamAtmIyatadeva tadubhayasvarUpaM vastu pratyutpannamucyate tadevAso nayaH Rju pratipAdyate tadeva ca vartamAnakAlInaM vastu tasyA sUtrasyAsti anyatra zeSAtItAnAgataM parakArya ca yadyasmAta asadavidyamAnaM tato asattvAdeva tadvakramicchatyasAviti / ata eva uktaM niyuktikRtA "paccupannagAhI ujusunayavihI muNeyavoti" yataH kAlatraye vartamAnamaMtareNa vastutvaM uktaM ca yataH atItaM anAgataM bhaviSyati na sAMprataM tad vartate iti vartamAnasyaiva vastutvamiti atItasya kAraNatA anAgatasya kAryatA janyajanakabhAvena pravartate ataH RjusUtraM vartamAnagrAhakaM tad vartamAnaM nAmAdicatuHprakAraM grAdham // artha // have RjumUtranaya kahe che Rju ke0 sarala che zruta ke0 bodha te RjusUtra kahiyeM Rju zabda avakra eTale samo che zruta jene te RjusUtra kahiye athavA Rju avakrapaNe vastune jANe kahe te RjusUtra kahiye te vastuno vakrapaNo kema jANiye te kahe che sAMprata ke0 vartamAnapaNe upano je vartamAnakAle vastu te RjusUtra kahiyeM anya je atIta anAgata te For Private And Personal Use Only
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. ~~rrrrrrrr ...com RjusUtranI apekSAyeM achato cha kemake atIta to viNasI gayo che ane anAgata Avyo nathI tevAreM atItaanAgata e be avastu che ane je vartamAna paryAyeM varte te vastupaNo che je pUrvakAla pazcAtkAla leyI vastu kahevI te naigamanaya che AroparUpa che tihAM koi puche je saMsArIkarmA jIvane siddhasamAna kahe che te to anAgatakAle siddha thaze to tame anAgatane avastu kema kahocho teno uttara je he bhavya ! e anAgata bhAvi mATe kahetA nayI eto vartamAna sarva guNanI chati Atmapradeze che te AvaraNa doSe pravartati nathI tethI tirobhAvIpaNA mATe saMgrahana kahiye paNa vastumAM sarva kevalajJAnAdi guNa chatA varne che te mATe siddha kahiyeM chaiye. ane je vastu te nAmAdika paryAya sahita varte che mATe nAmAdika nikSepA te sarva RjusUtranayanA bheda che tathA nAmAdika traNa nikSepA to dravya che ane bhAva te bhAva che e vyAkhyA karaNa kAryabhAvanI vecaNa kariye te mATe che paNa vastumAM sahaja cAra nikSepA te bhAva dharmaja che tathA e svasvakAryanA kartA ja che e RjusUtranA be bheda digaMbara kahe che, 1 sUkSmaRjusUtra, 2 sthUlaRjusUtra je vartamAnakAlano eka samaya tene sUkSmaRjusUtra kahiye ane je bahukAli te sthUlaRjusUtra e paNa kAlApekSI bhAva che tathA e bhAvanaya che ane yogAvalaMbIpaNo te bAhya che tepaNa dravya mATe eka dravya madhye gaNe che e RjusUtranaya kayo. 'zapa Akroze' zapanamAhvAnamiti zabdaH, zapatIti vA AhvAnayatIti zabdaH, zapyate AhUyate vastu For Private And Personal Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 160 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. A NNARRAR--- aneneti zabdaH, tasya zabdasya yo vAcyo'rthastatparigrahAttatpradhAnatvAnayazabdaH yathA kRtakatvAdityAdikaH paMcamyaMtaH zabdo'pi hetuH / artharUpaM kRtakatvamanityatvagamakatvAnmukhyatayA heturucyate upacAratastu tadvAcakaH kRtakatvazabdo heturabhidhIyate evamihApi zabdavAcyArthaparigrahAdupacAreNa nayo'pi zabdo vyapadizyate iti bhAvaH / yathA RjusUtranayasyAbhISTaM pratyutpannaM vartamAnaM tathaiva icchatyasau zabdanayaH / yadyasmAtpRthubudhnodarakalitamRnmayaM jalAharaNAdikriyAkSama prasiddhaghaTarUpaM bhAvaghaTamevecchatyasau na tu zeSAna nAmasthApanAdravyarUpAn trIn ghaTAniti / zabdArthapradhAno hyeSa nayaH, ceSTAlakSaNazca ghaTazabdArtho 'ghaTa ceSTAyAM' ghaTate iti ghaTaH ato jalAharaNAdiceSTA kurvan ghttH| atazcaturo'pi nAmAdighaTAnicchataH RjumUtrAdvizeSitataraM vastu icchati asau / zabdArthopapatte. rbhAvaghaTasyaivAnenAbhyupagamAditi athavA RjusUtrAta zabdanayaH vizeSitataraH RjusUtre sAmAnyena ghaTo'bhi pretaH, zabdena tu sadbhAvAdibhiranekadhamairabhipreta iti te ca saptabhaGgAH pUrva uktA iti // ___artha // have zabdanayatuM svarUpa kahiye chaiye zapati ke0 bolAve tene zabda kahiye athavA zapiyeM bolAviyeM vastupaNe te zabda kahiye te zabdaM je vAcya artha tene grahe ehavo cha pradhAnapaNo je nayamAM tepaNa zabdanaya kahiye jema kRtaka te je koM teno hetu je dharma te je vastumAM hoya te bolAya eTale For Private And Personal Use Only
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. zabdanuM kAraNa to vastuno dharma thayo jema jalAharaNa dharma jemAM che tene ghaTa kahi ye chaiyeM ema ihAM paNa zabda vAcyaartha grahe te mATe te nayano nAma paNa zabda kahevAya jema RjusUtranayane vartamAnakAlanA dharma iSTa che tema zabdAdikanayane paNa vartamAnatAnA dharmaja iSTa che. kemake peTe pRthu ke0 paholo buna ke0 ghola saMkocita udarakalitayukta jalAharaNakriyAne samartha prasipha ghaTarUpa bhAvaghaTa teneja ghaTa icche che paNa zeSa nAma sthApanA ane dravyarUpa traNa ghaTane e zabdanaya ghaTa mAneM nahIM ghaTa zabdanA arthane te saMketaneja ghaTa kahe. ghaTa dhAtu te ceSTAvAcI che ataH kAraNAt ke0 e kAraNapaNA mATe e zabdanaya te ceSTAkarttAneja ghaTa kahe eTale RjusUtranaya cAra nikSepA saMyuktane ghaTa mAne ane zabdanaya te bhAvaghaTane ja ghaTa mAne eTalo vizeSapaNo che. zabdanA arthanI jihAM upapatti hoya teneja te vastupaNe kahe eTale RjusUtranaye sAmAnya ghaTa gaveSyo ane zabdanaye sadbhAva je astidharma tathA asadbhAva je nAstidharma te sarva saMyukta vastune vastupaNeM kahe. eTale vastune zabda bolAvatAM sAtabhAMge bolAvavo mATe e saptabhaMgI jeTalAja zabdanayanA bheda jANavA te saptabhaMgIno svarUpa pUrva kartuM che. e zabdAdikanaya vastunA paryAyane avalaMbIne vastunA bhAvadharmanA grAhaka che, te mATe vastunA bhAva nikSepA eM nayeM mukhya che dhuranA cAra nayamAM nAmAdika traNa nikSepA mukhya che e zabdanayatuM svarUpa kaDuM. gaathaa|| jaM jaM saNaM bhAsai // taM taM ciya samabhirohai jamhA // saNaMtaratthavimuho, tao nao samabhirUDhotti // 1 // yAM yAM saMjJAM ghaTAdilakSaNAM bhASate vadati tAM 21 For Private And Personal Use Only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 162 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. tAmeva yasmAtsaMjJAntarArthavimukhaH samabhirUDho nayaH nAnArthanAmA eva bhASate yadi ekaparyAyamapekSya sarvaparyAyavAcakatvaM tathA ekaparyAyANAM saGkaraH paryAyasaGkare ca vastusaGkaro bhavatyeveti mA bhUtsaMkaradoSaH, ataH paryAyAntarAnapekSa eva samabhirUDhanaya iti || Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha || have samamirUDhanayanI vyAkhyA kahiyeM chaiyeM. je zabdanaya te iMdra, zakra, puraMdara ityAdika sarva iMdranA nAmabheda che, paNa eka iMdra paryAyavaMta iMdra dekhI tenA sarva nAma kahe, "uktaM ca vizeSAvazyake ekasminnapi iMdrAdike vastuni yAvat indrana zakrana - puradAraNAdayo'rthA ghaTante tadvazendrazakrAdibahuparyAMyamapi tadvastu zabdanayo manyate samabhirUDhastu naivaM maMsyate ityanayorbhedaH je eka paryAya pragaTapaNe ane zeSaparyAyane aNapragaTave zabdanaya teTalA sarvanAma bolAve paNa samabhirUDhanaya te na bolAve eTalo zabdanaya tathA samabhirUDhanayamAM bheda che mATe have samabhirUDhanaya kahe che. ghaTakuMbhAdikamAM je saMjJAno vAcya artha dekhAya teja saMjJA kahe jemAM saMjJAMtara arthane vimukha che tene samabhirUDhanaya kahiyeM. jo eka saMjJAmadhye sarva nAmAMtara mAniyeM to sarvano saMkara thAya tevAreM paryAyano bhedapaNo rahe nahI ane je paryAyAMtara hoya veto bhedapaNeja hoya tethI paryAyAMtarano bhedapaNoja rahyo te mATe liMgAdibhedane sApekSapaNe vastuno bhedapaNoja mAnavo. e samabhirUDhanaya vakhANyo. e nayamAM paNa bhedajJAnanI mukhyatA che. evaM jaha saddattho. saMto bhUo tadannahAbhUo || teNevaM bhUyanao, saddatthaparo viseseNaM // 1 // evaM yathA ghaTa For Private And Personal Use Only
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. ceSTAyAmityAdirUpeNa zabdArthoM vyavasthitaH tahatti tathaiva yo vartate ghaTAdiko'rthaH sa evaM san bhUto vidyamAnaH 'tadannahAbhUotti' vastu tadanyathA zabdArthollaMghanena varttate sa tattvato ghaTAdyarthopi na bhavati kiMbhUto vidyamAnaH yenaivaM manyate tena kAraNena zabdanayasamabhirUDhanayAbhyAM sakAzAdevaMbhUtanayo vizeSeNa zabdArthanayatatparaH / ayaM hi yoSinmastakArUDhaM jalAharaNAdikriyAnimittaM ghaTamAnameva ceSTamAnameva ghaTaM manyate na tu gRhakoNAdivyavasthitaM / vizeSataH zabdArthatatparoyamiti / vaMjaNamattheNatyaM ca vaMjaNeNobhayaM visesei / jaha ghaDasaI cehAvayA tahA taMpi teNeva // 1 // vyaMjyate artho'neneti vyaJjanaM vAcakazabdo ghaTAdistaM ceSTAvatA etadvAcyoMthana vizinaSTi sa eva ghaTazabdo yacceSTAvantamarthaM pratipAdayati, nAnyam ityevaM zabdamarthena naiyatye vyvsthaapytiityrthH| tathArthamapyuktalakSaNamabhihitarUpeNa vyaanena vizeSayati ceSTApi saiva yA ghaTazabdena vAcyatvena prasiddhA yoSinmastakArUDhasya jalAharaNAdikriyArUpA, na tu sthAnataraNakriyAtmikA, ityevamartha zabdena naiyatye sthApayatItyarthaH ityevamubhayaM vizeSayati zabdArtho nArthaH zabdena naiyatye sthApayatItyarthaH / etadevAha yadA yoSinmastakArUDhazceSTAvAnartho ghaTazabdenocyate sa ghaTalakSaNo'rthaH sa ca tadvAcako ghaTazabdaH anyadA tu vastvaM tarasyeva tacceSTAbhAvAdaghaTatvaM, ghaTadhvanezcAvAcakatvamityevamubhayavizeSaka evaMbhUtanaya iti // 21 For Private And Personal Use Only
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. .. artha / / have evaMbhUtanayano svarUpa kahiye chaiyeM evaM ke0 jema ghaTaceSTAvAcI ityAdika rUpe zabdanayano artha kahyo che e rIte je ghaTAdika artha varte te evaM ke0 emaja je vidyamAnapaNe zabdanA arthane olaMghIne varte te te zabdano vAcya nathI ane zabdArthapaNo jemAM na pAmiye te vastu te rUpe nahI mATe jo zabdArthamAMthI eka paryAya paNa ocho hoya to evaMbhUtanaya tene te paNo kahe nahI te mATe zabdanayathI tathA samabhirUDhanayathI evaMbhUtanaya te vizeSAMtara che. e evaMbhUtanaya te strIne mastake caDhyo, pANI ANavAnI kriyAno nimitta mArge AvatApaNAnI ceSTA karato hoya tene ghaTa mAne paNa gharane khUNe rahyo je ghaTa tene ghaTa karI mAne nahI. kemake te ceSTAne aNakarato che te mATe. je thakI arthane vyaMjIye ke0 pragaTa karIyeM tene vyaMjana kahiye vyaMjana te vAcaka zabda che te arthane kahe te kriyAvaMta thako teneja te vastu kahe bIjAne na kahe ane tehija arthe kA. je lakSaNa te kahyAne rUpeM vizeSa thAya jema ceSTA ghaTa zabda vAce prasiddha che yoSit ke0 strIne mAthe pANI lAvato te ghaTa tathA sthAnake rahyo athavA taraNa kriyA karatAne evaMmUtanaya ghaTa kahe nahI. e zabdeM artha tathA arthe zabdane thApe che ernu e rahasya che je strIne mastakeM caDhyo ceSTAvaMta artha te ghaTa zabda bolAve tethI anyathA tene tepaNe bolAve nahI jema sAmAnya kelI je jJAnAdika guNe samAna che tene samamirUDhanaya arihaMta kahe paNa evaMbhUtanaya to samavasaraNAdi atizaya saMpanA sahita tathA kevalI te iMdrAdikeM pUjatAM yukta hoya teneja arihaMta For Private And Personal Use Only
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. 1.65 kahe te vinA na kahe. vAcya vAcakanI pUrNatAne kahe e svarUpeM evaMmUtanaya jANavo. e sAte nayanA bheda te vizeSAvazyakane anusAre kahyA. temAM naigamanA dasa bheda, saMgrahanA cha bheda athavA bAra kahyA. vyavahAranA bheda ATha athavA cauda kahyA. RjUsUtranA cAra athavA cha kahyA zabdanA sAta bheda kahyA. samabhirUDhanA be bheda ane evaMbhUtano eka bheda karo. e rIte sarvanA bheda kayA. valI nayacakramAM nayanA bheda sAtaso kahyA che te paNa jANavA. evameva syAdvAdaratnAkarAt punarlakSaNata ucyate nIyate yena zrutAkhyaprAmANyaviSayIkRtasyArthasya zastAditarAMzaudAsInyataH sampratipatturabhiprAyavizeSo nyH| svAbhipretAdezAdaparAMzApalApI punrnyaabhaasH| sa samAsataH dvibhedaH dravyArthikaH paryAyArthika Adyo naigamasaMgraha vyavahAra RjUsUtrabhedAccaturdA kecitRjusUtraM paryAyArthikaM vadanti te cetanAMzatvena vikalpasya RjusUtre grahaNAt zrIvIrazAsane mukhyataH pariNaticakrasyaiva bhAvadharmatvenAMgIkArAt teSAM RjusUtraH dravyanaye eva dharmayodharmiNodharmadharmiNozca pradhAnopasarjana AropasaGkalpAM. zAdibhAvenAnekramamagrahaNAtmako naigamaH satcaitanyamAsmanItidharmayoH guNaparyAyavat dravyamiti dharmadharmiNoH kSaNameko sukhI viSayAsakto jIva iti dharmadharmiNoH sUkSmanigodIjIvasiddhasamAnasattAkaH ayogIno saMsArIti aMzagrAhI naigamaH dharmAdharmAdInAmekAntikapArtha kyAbhisandhinaigamAbhyAsaH 93 For Private And Personal Use Only
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. mom anam artha // have syAdvAda ratnAkarathI nayasvarUpa lakhiye chaiyeM nIyate ke pamADIye je thakI zrutajJAna svarUpa pramANe viSaye kIdho je padArthano aMza te aMzathI itara ke0 bIjo je aMza te thakI udAsIpaNo tene paDi varjavA vAlAno je abhiprAya vizeSa tene naya kahiye eTale vastunA aMzane grahe ane anyathI udAsInapaNo te naya kahiye. eka aMzane mukhya karIne bIjA aMzane utthApe te nayAbhAsa kahiye. te nayanA be bheda che eka dravyArthika bIjo paryAyArthika temAM dravyArthikanA 1 naigama 2 saMgraha, 3 vyavahAra, 4 RjusUtra e cAra bheda che. keTalAka AcArya te RjusUtrane vikalparUpa mATe bhAvanaya gaveSe che te rIte dravyArthikanA traNa meda che. have naigamanayanuM svarUpa kahe che. je dharmane pradhAnapaNe athavA gauNapaNe athavA dharmIne pradhAnapaNe athavA gauNapaNe tathA dharma dharmI e beune pradhAnapaNe tathA gauNapaNe je gaveSavo eTale dharmonI prAdhAnyatA te vAre paryAyonI pradhAnatA thayI ane jihAM dharmIno pradhAnapaNo tihAM dravyano pradhAnapaNo temaja gauNapaNo tathA dharma dharmIno pradhAna gauNapaNo e rIte je dravya paryAyano gauNa pradhAnapaNAnI gaveSaNA rUpa jJAnopayoga te naigamanaya jANavo tenA bodhane naigama bodha kahiye tenA udAharaNa kahe che. sat ke0 chatApaNe caitanya ke0 jANapaNo e be dharma madhye eka dharma pakSa mukhyapaNe gaNe ane bIjAne gauNapaNe na gaveSe. e rIteM naigamanaya jANavo. ihAM caitanya nAme je vyaMjana paryAya tene pradhAnapaNe gaNe kemake caitanyapaNo te vizeSa guNa che ane satvanAmA vyaMjana paryAya che te sakala dravya sAdhAraNa che te mATe tene gauNapaNe lekhave e naigamano prathama bheda kayo. For Private And Personal Use Only
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra tathA valI " vastu paryAyavad dravyaM " ema bolavU te dharmIno naigama che ihAM " paryAyavat dravyaM " ema vastu che ihAM dravyano mukhyapaNo valI vastune paryAyavaMta kahe, te vastuno gauNapaNo ane paryAyano mukhyapaNo ihAM ubhayagocarapaNA mATe e naigamano bIjo bheda kahyo. "kSaNamekaH sukhI viSayAsakto jIva iti dharmadharmiNoriti " ihAM viSayAsakta jIvAkhya je dharminA mukhyatAnA vizeSapaNAthI sukhalakSaNa dharmanI pradhAnatA te vizeSaNapaNe karIne dharmadharmine AlaMbane e bIjo naigama jevAre dharma tathA dharmi e bene avalaMbe, grahaNa, kare tevAre saMpUrNa vastuno grahaNa thayo tevAre e jJAnane pramANa kahyo tihAM uttara dravya paryAya te behune pradhAnapaNe anubhavato je jJAna pramANa thAya ihAM be pakSane viSe ekanI gauNatA bIjAnI mukhyatA laine jJAna thAya che te mATe naya kahiyeM tathA valI sUkSmanigodi jIva te samAna sattAvaMta che athavA ayogI kevalI jina tene saMsArI kahe, te aMzanaigama.. have naigamAbhAsa kahe che. vastumAM dharma aneka che te ekAMte mAne paNa ekabIjAne sApekSapaNe na mAne eTale eka dharmane mAne ane bIjA dharmane na mAne te naigamAbhAsa kahiyeM e durnaya jANavo. kemake anya nayane gaveSe nahI mATe jema AtmAne viSe satva tathA caitanya e dharma bhinna bhinna che temAM caitanyapaNo na mAne te naigamAbhAsa kahiye eTale naigamanaya kahyo. yathA''tmani sattvacaitanye parasparaM bhinne sAmAnyamAtragrAhI sattAparAmarzarUpasaGgrahaH sa parAparabhedAd dvividhaH tatra For Private And Personal Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 168 www.kobatirth.org devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. zuddhadravya sanmAtra grAhakaH parasaGgrahaH cetanAlakSaNo jIva ityaparasaGgrahaH sattAdvaitaM svIkurvANaH sakalavizepAn nirAcakSANaH saGgrahAbhAsaH saGgrahasyaikatvena 'ege AyA' ityabhijJAnAt sattAdvaita eva AtmA tataH sarvavizeSANAM taditarANAM jIvaH jIvAdidravyANAmadarzanAtU dravyatvAdinAvAntarasAmAnyAni manvAnastadabhedeSu ganimIlikAmavalambamAnaH parAparasaGgrahaH dharmAdharmAkAza pudgalajIvadravyANAmaikyaM dravyatvAdibhedAdityAdidravyatvAdikaM pratijAnAnastadvizeSAn ninhuvAnastadAbhAsaH yathA dravyameva tattvaM tattvaparyAyANAmagrahaNAdviparyAsa iti saGgrahaH Ga Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha || have saMgrahanaya kahe che. sAmAnya mAtra samastavizeSa rahita satyadravyAdikane grahevAno che. svabhAva jeno te saM ke0 piMDapaNe vizeSarAzIne grahe paNa vyaktapaNe na grahe svajAtinA dIThA je iSTa artha tene avirodheM karIne vizeSa dharmone ekarUpapaNe je grahaNa karavo te saMgrahanaya kahiyeM e bhAvanA che tenA be bheda cheM 1 parasaMgraha, 2 aparasaMgraha temAM " azeSavizeSodAsInaM bhajamAnaM zuddhadravyaM sanmAtramabhimanyamAnaH parasaGgraha iti" je samasta vizeSa dharma sthApanAnI bhajanA karato eTale vizeSapaNAne aNagrahato thako zuddhadravya sattAmAtraprateM mAne jema dravya e parasaMgraha vizva eka satUpaNA mATe ema kadyAthI chatApaNAnA ekapaNAnuM jJAna thAya che eTale sarva padArthano ekapaNe grahaNa che te parasaMgraha kahiyeM. tathA je sattAno advaita svIkAre ane dravyAMtarabheda na mAne 96 For Private And Personal Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. --- samasta vizeSapaNAne nA kaheto thako je grahaNa kare te advaitavAdi vedAMta tathA sAMkhyadarzana e parasaMgrahAbhAsa che kemake je bheda dharma chatA dekhAya che tathA dravyAMtarapaNo tene na mAne mATe parasaMgrahAbhAsa kahiye ane jaina to vizeSa sahita sAmAnyane grahe che mATe saMgrahanaya kahiye. ___ " dravyatvAdinayAMtarasAmAnyAni mattvA tadbhedeSu gajanimIlikAmavalaMbamAnaH aparasaMgrahaH" dravya je jIva ajIvAdika je avAMtara sAmAnyane mAnato ane jIvane viSe prati jIvano vizeSa bheda bhavya abhavya samyaktvI mithyAtvI naranArakAdi je bheda tene gajanimIlikA ke0 mAstAiye na gaveSavo te aparasaMgraha kahiye ane dravyane sAmAnyapaNe mAne paNa svadravyanI pariNAmikatAdika dharmane na mAne te aparasaMgrahAbhAsa kahiye e saMgrahanayanuM svarUpa kaDaM. saGgraheNa ca gocarIkRtAnAmarthAnAM vidhipUrvakamavaharaNaM yenAbhisandhinA kriyate sa vyavahAraH, yathA yat sat tat dravyaM paryAyazcetyAdiH yaH punaraparamArthikaM dravyaparyAyAvibhAgamabhipreti sa vyavahArAbhAsaH cArvAkada nimiti vyvhaardurnyH| . artha // have. vyavahAranaya kahe che saMgrahana grahyA jevastunA sattvAdika dharma teneja guNabhedeM veheMce minnaminna gaveSe tathA padArthanI guNapravRtti teneja mukhyapaNe gaveSe te vyavahAranaya kahiye jema dravya che tenA jIva pudgalAdika paryAyanA kramabhAvI tathA sahabhAvI e rIteM be bheda che temAM valI jIva be prakAre 1 sidanA, 2 saMsArI temaja. pudgalanA be bheda para 22. 97 For Private And Personal Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 170 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. mANu tathA khaMdha ityAdika kAryabhedeM bhinna mAne tathA kramabhAvI paryAyanA be meda eka kriyArUpa bIjo akriyArUpa ima veheMcaNa je sAmarthyAdika guNabhedeM paDe te sarva vyavahAranaya jANavo ane je paramArtha vinA dravyaparyAyano vibhAga kare te vyavavahArAbhAsa jANavo. je kalpanA karI bhedaM vece te cArvAkamata pramukha e vyavahAranayano durnaya che jema cArvAka pramANapaNe chato jIvapaNo lokapratyakSamA dRSTigocara nathI Avato te mATe jIva nathI ema kahe ane jagatamA paMcabhUtAdika vastu nathI ema kalpanA karI sthUlalokane kumArge pravartIve te vyavahAradurnaya kahiyeM e vyavahAranayanuM svarUpa kahyu. Rju vartamAnakSaNasthAyiparyAyamAtraprAdhAnyataH sUtrayati abhiprAyaH RjusUtraH / jJAnopayuktaH jJAnI, darzanopayuktaH darzanI,kaSAyopayuktaH kaSAyI, samatopayukta saamaayikii| vartamAnApalApI tadAbhAsaH yathA tathAgatamata iti / / artha // have RjusUtranaya kahe che Rju ke0 saralapaNe atIta anAgatane aNagaveSato ane vartamAnasamaya varttatA je padArthanA paryAyamAtra tene pradhAnapaNe sUtra ke0 gaveSe te Rjusuutrkhiye| te jJAnane upayogeM vartatAne jJAnI kahe, darzanopayogeM vartatAne darzanI kahe, kaSAyapaNe vartatA jIvane kaSAyI kaheM, samatAne upayogeM vartatA jIvane sAmAyikavaMta kahe. ihAM, koi puche je upara kahyA mujaba to RjusUtra tathA zabdanaya e be ekaja thAya che tene uttara kahe che je vizeSAvazyakamAM kayuM che. " kAraNaM yAvat RjusUtraH " eTale jJAnane kAraNapaNe vartato te For Private And Personal Use Only
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. 171 nAARAAAAAAna RjusUtra grahe che ane je jANapaNArUpa kAryapaNe thAya te zabdanaya kahiyeM e phera che. vartamAnakAlane paNa grahaNa kare te RjusUtrAbhAsa kahiye, je chatA bhAvane achatA kahe athavA viparIta kahe jema jIvane ajIva kahe, ajIvane jIva kahe ityAdika te tathA gata ke. bauddhano mata che je chato sadA sarvadA vartato jIvAdi dravya tenA paryAyane palaTave sarvathA dravyane vinAzi mAne tene RjusUtranayAbhAsAbhiprAya jANavo e RjusUtranaya kahyo. ekaparyAyapAgbhAvena tirobhAviparyAyagrAhakaH zabdanayaH, kAlAdibhedena dhvanerarthabhedaM pratipAdyamAnaH zabdaH,jalAharaNAdikriyAsamartha eva ghaTaH, na mRtpiDAdau tattvArthavRttau zabdavazAdarthapratipattiH tatkAryadharme vartamAnavastu tathA manvAnaH zabdanayaH / zabdAnurUpaM arthapariNataM dravyamicchati trikAlatriliMgatrivacanapratyayaprakRtibhiH samanvitamarthamicchati tadbhede tasya tameva smrthmaannstdaabhaasH| artha // have zabdanaya kahe che je vastunA eka paryAyane pragaTa dekhave bIjA zabda vAcakaparyAyane tirobhAveM aNaprakaTaveM paNa te paryAyane grahe athavA kAla traNa vacana traNa liMga traNa tene bhedeM zabdano bheda paDe te bhedeMja arthane kahe athavA jalAharaNAdi samarthane ghaTa kahe tathA kuMbhAdika cinha paryAya jeTalA che teTalAno artha vartato na dekhAya to paNa tene nAma kahI bolAve ema jemAM kAryano sAmarthyavaMtapaNo che tene grahe paNa mATInA piMDane ghaTa kahe nahI te zabdanaya kahiye ane For Private And Personal Use Only
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 172 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. je saMgraha tathA naigamanayavAlo kahe te sattA yogyatA aMzanA grAhaka che tathA tattvArthaTIkA madhye zabdavazathI artha paDivajavo te zabda bolAvato hoya je artha te vastumAM dharmapaNe pragaTa dekhAya teneja te vastu mAne e nayane zabdAnuyAyI arthe pariNamati je vastu kahe che kAlaliMgAdibhedeM arthano bheda che te bheda tema te dharme vastu mAne te zabdanaya kahiye ane te artha vinA te vastumadhye tepaNo vartato dekhAto nathI tene te vastupaNe samartha na kare te zabdAbhAsa kahije eTale zabdanaya kahyo. ekArthAvalaMbiparyAyazabdeSu niruktibhedena bhinnamartha samabhirohana smbhiruuddhH| yathA iMdanAdiMdraH, zakanAcchakaH, puradAraNAt puraMdaraH ityAdiSu / paryAyadhvaninAmAbhidheyanAnAtvameva kakSIkurvANastadAbhAsaH; yathA iMdraH zakraH puraMdara ityAdi bhinnAbhidheye. artha // have samamirUDhanaya kahe che je eka padArthane avilaMbI jeTalA sarikhA nAma . teTalA paryAya nAma thayA te paryAya nAma jeTalA hoya teTalA nirukti vyutpatti bhinna hoya te arthano paNa bheda hoya te arthane saM0 ke0 samyak prakAre Arohato eTale eTalA sarva artha saMyukta je hoya te samabhirUDhanaya kahiye jema idi dhAtu paramaizvaryane arye che te parama aizvaryavaMtane iMdra kahiye, tathA zakana kahetA navi navi zaktiyukane zaka kahiye, pura ke0 daiyane dare ke0 vidAre te puraMdara, bane zaci je iMdrANI teno pati svAmI te zacipati kahiye. eTalA sarva dharma te iMdramA che te mATe je devalokano dhaNI For Private And Personal Use Only
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Annanor... .. .. Mar..... AA AAAAAA.. devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. ..... mww che tene iMdra eve nAmeM bolAve che bIjA nAmAdika iMdrane e nAme na bolAve jeTalA paryAya nAma che tenA je artha thAya te sarvane bhinna bhinna artha kahe che paNa ekArtha na jANe te samabhirUDhAbhAsa kahiye eTaleM samamirUDhanaya kahyo. evaM bhinnazabdavAcyatvAcchabdAnAM svapravRttinimittabhUtakriyAviziSTamartha vaacytvenaabhyupgcchnnevbhuutH| yathA iMdanamanubhavaniMdraH, zakanAcchakraH, zabdavAcyatayA prtykssstdaabhaasH| tathA viziSTaceSTAzUnyaM ghaTAkhyavastunaH ghaTazabdavAcyaM ghaTazabdadravyadRttibhUtArthazUnyatvAt paTavadityAdi. artha // have evaMmUtanaya kahe che zabdanI pravRttino nimittabhUta je kriyA te viziSTa saMyukta je artha tene vAcya je dharma tene je pahoMcato hoya eTale te kAraNa kArya dharma sahita tene evaMmUtanaya kahiyeM tathA aizvarya sahita te iMdra, zakarUpa siMhAsane beze te zakra, zaci ke0 iMdrANIne sAthe beTho te vAreM zacIpati kahe, eTale je zabdanA jeTalA paryAya te sarva temAM pahoMcatA bhAvane te nAma kahi bolAve ane je paryAya pahoMcato dekhe nahI te paryAyanI nA kahe, jihAM sudhI eka paryAya UNo che tihAM sudhI samamirUDhanaya kahiye, ane sarva vacana paryAyane pahoMce te vAreM evaMbhUtanaya kahiye. je padArthano nAmabhedano bheda dekhIne padArthanI bhinnatA kahe te evaMbhUtanayAbhAsa kahije, nAmabhedaM te vastuja bhinna jema hAthI, ghoDA, hiraNya bhinna che tema bhinnapaNo mAne jema artha bhinnapaNA mATe ghaTathI paTa minna cha tema iMdrapaNAthI puraMdarapaNo bhinna mAne te evaMbhU For Private And Personal Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 174 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra tanayano durnaya jANavo; eTale evaMbhUtanaya kahyo, e rIte sAta nayanI vyAkhyA kahI. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atra AdyanayacatuSTayamavizuddhaM padArthaprarUpaNApravaNatvAta, arthanayA nAmadravyatvasAmAnyarUpA nayAH / zabdAdayo vizuddha nayAH zabdAvalaMbArthamukhyatvAdAdyAste taccabhedadvAreNa vacanamicchaMti zabdanayAstAvat samAnaliMgAnAsamAnavacanAnAM zabdAnAM iMdrazakrapuraMdarAdInAM vAcyaM bhAvArthamevAbhinnamabhyupaiti na jAtucit bhinnavacanaM vA zabdaM strI dArAH tathA Apo jalamiti samabhirUDhavastupratyarthaM zabdanivezAdiMdrazakrAdInAM paryAyazabdatvaM na pratijAnIte atyaMta bhinnapravRtinimittatvAdabhinnArthatvamevAnumanyate ghaTazakrAdizabdAnAmiveti evaMbhUtaH punaryathA sadbhAvavastuvacanagocaraM ApRcchatIti ceSTAviziSTa evArtho ghaTazabdavAcyaH citrAlekhyatopayogapariNatazca citrakAraH / ceSTArahitastiSThan ghaTo na vaTaH, tacchabdArtharahitatvAt kUTazabdavAcyArtha nApi bhuMjAnaH zayAno vA citrakArAbhidhAnAbhidheyazcitrajJAnopayogapariNatizUnyatvAdgopAlavadevamabhedabhedArthavAcino naikaikazabda 102 vAcyArthAvalaMbanaca zabdapradhAnAthoMpasarjanAcchandanayA iti tatvArthavRttau / eteSu naigamaH sAmAnyavizeSobhayagrAhakaH, vyavahAraH vizeSagrAhakaH dravyArthAvalaMbiRjumutra vizeSagrAhaka eva ete catvAro dravyanayAH zabdAdayaH paryAyArthika vizeSAvalaMvi bhAvanayA zabdAdayo nAmasthApanAdravyanikSepApavastutayA jAnanti paraspara For Private And Personal Use Only "
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. sApekSAH samyaka darzanapratinayaM bhedAnAM zataM tena saptazataM nayAnAmiti anuyogadvAroktatvAt jJeyaM. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha | e sAta nayamAM AdyanA cAra naya je che ve avizuddha che zA mATe ke je padArtha ke0 dravya tene sAmAnyapaNe kahevAnA adhikArI che e nayanuM kihAM eka arthanaya e paNa nAma che te artha zabde dravya lebuM tathA zabdAdika RNa naya te zuddha naya che kemake zabdanA arthanI ene mukhyatA che pehelA naya te bhedapaNe vacanane vAMche che ane zabdAdika naya ve liMgAdike abheda vacane abheda kahe tathA minna vacane bhinnArtha kahI mAne ane samabhirUDha te bhinna zabda tene vastu paryAya na mAne tathA evaMbhUta te bhinnagocara paryAyane minna mAne je ceSTA karato hoya tene ghaTa kahe paNa khUMNe paDyo ghaTa kahe nahI citrAma karato hoya tathA teja upayogeM vartato hoya tene citrakAra kahe paNa teja citrakAra suto hoya athavA khAvA beTho hoya tene citrakAra na kahe kemake te upayoga rahita che mATe e naya te zabda tathA arthane e bhedapaNo mAne che ane arthathI zUnya zabda te pramANa nayI ane zabda pradhAna artha te dravyane gauNapaNe vartatA zabdAdika RNa naya che ema tatvArtha TIkA madhye ko che. 103 175 e sAta nayane viSe pehelo naigamanaya te sAmAnya vizeSa behane mAne che saMgrahanaya te sAmAnyane mAne che vyavahAranaya vizeSane mAne che ane dravyArthAvalaMbI che tathA RjusUtra to vizeSa grAhaka che e cAra te dravyanaya che ane pAchalA: zabdAdika RNa naya te paryAyArthika vizeSAvalaMbI bhAvanaya che tathA For Private And Personal Use Only
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 176 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. zabdAdika naya te nAma sthApanA dravya e pehelA traNa nikSepAne avastu mAne che " tiNhaM sahanayANaM avatthu " e anuyogadvAra sUtraM vacana che e sAte naya paraspara sApekSapaNe grahe te samaketi jANavA ane jo e naya paraspara virodhI hoya to mithyAtvI jANavA tathA ekekA nayanA so so meda thAya che ema sAte nayanA maThI sAtaso bheda thAya che e adhikAra zrI anuyogadvAra sUtrathI ko che. pUrvapUrvanayaH pracuragocaraH / parAstu parimita vissyaaH| sanmAgocarAt saMgrahAt naigamo bhAvAbhAvabhUmitvAd bhUriviSayaH, varttamAnAviSayAd RjusUtrAdvyavahArastrikAlaviSayatvAt bahuviSayakAlAdibhedena bhinnArthopadarzanAt bhinnaRjusUtraviparItatvAnmahArthaH / pratiparyAyamazabdamarthabhedamabhIpsataH samabhirUDhAcchandaH prabhUtaviSayaH / pratikriyAM bhinnamartha pratijAnAnAt evaMbhUtAt samabhirUDhaH mahAn gocaraH / nayavAkyamapi svaviSaye pravarttamAnaM vidhipratiSedhAbhyAM saptabhaMgImanuvrajati / aMzagrAhI naigamaH, sattAgrAhI saMgrahaH, guNapravRttilokamavRttigrAhI vyavahAraH, kAraNapariNAmagrAhI RjusUtraH, vyaktakAryagrAhI zabdaH, paryAyAMtarabhinnakAryagrAhI samabhirUDhaH tatpariNamanasukhyakAryagrAhI evaMbhUta ityAdyanekarUpo nayapracAraH / " jAvaMtiyA vayaNapahA / tAvaMtiyA ceva huMti nayavAyA " / / iti vacanAt ukto nayAdhikAraH / artha | e prakAre pUrva ke0 pUrvalo je naigama naya teno vistAra ghaNo jANavo ane tethI Upalo naya teno parimita 104 For Private And Personal Use Only
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra.. . 177 ~~~~~~~~~~~~ viSaya che eTale thoDo viSaya che kemake sattAmAtrano grAhaka saMgrahanaya che. chati sattAne saMgrahanaya grahe ane naigama te chatA bhAva athavA saMkalpapaNe achatA bhAva sarvane grahe athavA sAmAnya vizeSa be dharmane grahe te mATe naigamano viSaya ghaNo che. tathA saMgrahanaya te sattAgata sAmanya vizeSa behune grahe che, ane vyavahAra te sat eka vizeSaneja grahe che; mATe saMgrahanayathI vyavahAranayano viSaya thoDo che ane vyavahAranayathI saMgrahanaya te bahuviSayI che. tathA RjusUtranaya te vartamAna vizeSa dharmano grAhaka che, ane vyavahArathI RjusUtranaya te kAlaviSayano grAhaka che; te mATe vyavahAra bahuviSayI che ane vyavahArathI RjusUtra alpaviSayI che. RjusUtranaya te vartamAnakAla grahe, ane zabdanaya kAlAdi vacana liMgathI veheMcatA arthane grahe, ane RjusUtranaya te vacana liMgane minna pADato nathI; te mATe RjusUtrathI zabdanaya alpaviSayI che, RjusUtra bahuviSayI che. ane zabdanaya sarva paryAyano eka paryAyane grahatA grahe, ane samabhirUDha te je dharma vyakta te vAcaka paryAyane grahe; te mATe zabdanayathI samabhirUDhanaya te alpaviSayI che. kemake samamirUDha te paryAyano sarvakAla gaveSyo che, ane evaMbhUtanaya te pratisamaye kriyAbhedeM bhinnArthapaNo mAnato alpaviSayI che te mATe evaMbhUtathI samabhirUDha bahuviSayI jANavo ane evaMbhUta alpaviSayI jANavo. je naya vacana che te potAnA nayane svarUpeM asti che, ane paranayanA svarUpanI temAM nAsti che; ema sarva nayanI vidhipratiSedhe karIne saptabhaMgI Upaje paNa nayanI je saptabhaMgI te 23 For Private And Personal Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 178 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. vikalAdezI ja hoya ane je sakalAdezI saptabhaMgI te pramANa che paNa nayanI saptabhaMgI na Upaje. uktaM ca ratnAkarAvatArikAyAM " vikalAdezasvabhAvA hi nayasaptabhaMgI vastvaMzamAtra prarUpakatvAt sakalAdezasvabhAvA tu pramANasaptabhaMgI saMpUrNa vastusvarUparUpakatvAt " e vacana che eTale yathAyogyapaNe nayano adhikAra ko. sakalanayagrAhakaM pramANaM, pramAtA AtmA pratyakSAdipramANasiddhaH caitanyasvarUpapariNAmI karttA sAkSAd bhoktA svadehaparimANaH pratikSetrabhinnatvenaiva paJcakAraNasAmagrItaH samyagdarzanajJAnacAritra sAdhanAt sAdhayate siddhiH| svaparavyavasAyijJAnaM pramANaM tad dvividhaM pratyakSaparokSabhedAtspaSTaM pratyakSaM parokSamanyat athavA Atmopayogata indriyadvArA pravartate na yaj jJAnaM tatpratyakSaM; avadhimana paryAyau dezapratyakSau, kevalajJAnaM tu sakalapratyakSaM, matizrute parokSe; taccaturvidhaM anumAnopamAnAgamArthApatibhedAt, liGgaparAmarzo'numAnaM liGgaM cAvinAbhUtavastukaM niyataM jJeyaM yathA giriguhirAdau vyomAvalambidhU lekhAM dRSTvA anumAnaM karoti, parvato vahnimAn dhUmavattvAt, yatra dhUmastatrAgniH yathA mahAnasaM evaM paJcAvayavazuddhaM anumAnaM yathArthajJAnakAraNaM. sadRzyAvalaMbanenAjJAtavastUnAM yajjJAnaM upamAnajJAnaM, yathA gaustathA gavayaH gosAdRzyena adRSTagavayAkArajJAnaM upamAnajJAnaM. yathArthIpadeSTA puruSa AptaH sa utkRSTato vItarAgaH sarvajJa eva / ApproktaM vAkyaM AgamaH, rAgadveSAjJAnabhayAdi 106 For Private And Personal Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. 179 doSarahitatvAt arhataH vAkyaM AgamaH, tadanuyAyipUrvAparAviruddhaM mithyAtvAsaMyamakaSAyabhrAntirahitaM syAdvAdopetaM vAkyaM anyeSAM ziSTAnAmapi vAkyaM aagmH| liGgagrahaNAd jJeyajJAnopakArakaM arthApattipramANaM; yathA pIno devadatto divA na bhule tadA arthAdrAtrau mukha eva, ityAdi pramANaparipATIgRhItajIvAjIyasvarUpaH samyakjJAnI ucyate. artha // have pramANana svarUpa kahe che sarva nayanA svarUpane grahaNa karanAro tathA sarva dharmano jANaMgapaNo cha jemAM ehavU je jJAna tene pramANa kahiye je pramANa te mApavAnuM nAma che. traNa jagatnA sarva prameyane mApavAnuM pramANa te jJAna che ane te pramANano karttA AtmA te pramAtA che te pratyakSAdi pramANe siddha ke0 Thaherayo che caitanya svarUpa pariNAmI che. valI bhavana dharmathI utpAda vyayapaNe pariName che te mATe pariNAmika che. tamA kartA che tathA bhoktA che. je kartA hoya teja bhoktA hoya. bhoktApaNA vinA sukhamayI kahebAya nahI te caitanya saMsArIpaNe svadeha parimANa cha pratikSetra ke pratyeka zarIra bhinnapaNA mATa minna jIva che te jIva pAMca kAraNanI sAmagrI pAmIne sampagdarzana samyakjJAna samyakacAritrane sAdhavAthI saMpUrNa, avinAzI, nirmala, niHkalaMka, asahAya, aprayAsa, svaguNa nirAvaraNa, svakArya pravRtti, akSara, avyAbAdha, sukhamayI, evI siddhatA niSpannatA nIpaje eja sAdhana mArga che. sva zabdaM karI AtmA parazabdeM paradravya sva AtmAyI bhinna anaMtA para jIva dharmAdika tenA vyavasAyI vyavacchedaka je jJAna 107 For Private And Personal Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 180 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. tene pramANa kahiye. tenA mUla bheda be che, eka pratyakSa bIjo parokSa. tihAM spaSTa jJAna te pratyakSa kahiye tethI itara ke0 bIjo je aspaSTa jJAna te parokSa kahiye. athavA AtmAnA upayogathI iMdriyanI pravRtti vinA je jJAna te pratyakSa kahiye. tenA be bheda che. eka dezapratyakSa bIjo sarvapratyakSa. temAM avadhijJAna tathA manaHparyavajJAna te dezapratyakSa che. kemake. avadhijJAna eka pudgala paramANune dravye tathA kSetre ane kAle tathA bhAveM keTalAka paryAyane dekhe. tathA manaHparyavajJAnI mananA paryAyane pratyakSa jANe paNa bIjA dravyane na jANe mATe behu jJAnane dezapratyakSa kahiye. kAraNa ke dezathI vastune jANe paNa sarvathI na jANe mATe, ane kevalajJAna te jIva tathA ajIva rUpI tathA arUpI sarva lokAlokanA traNa kAlanA sarva bhAvane pratyakSapaNe jANe mATe sarva pratyakSa kahiye. tathA matijJAna ane zrutajJAna e be aspaSTa jJAna che mATe parokSa che; te parokSa pramANanA cAra bheda che. 1 anumAna pramANa, 2 upamAna pramANa, 3 Agama pramANa, 4 arthApatti pramANa. tihAM cinhe karIne je padArthane olakhavU tene liMga kahiye. te parAmarza ke0 saMbhAlavAthI je jJAna thAya tene anumAnajJAna kahiye. liMga te je vinA te vastu hoyaja nahI te vastunuM liMga jANavU. te liMgane dekhavAthI vastuno nirdhAra karavo te anumAna pramANa jANavo. jema. giri guhirane viSe AkAzAvalaMbI dhUmanI rekhA dekhIne anumAna kare je e parvata agni sahita che e pakSa tathA sAdhya kahyo. je pakSa te parvata, ane sAdhya te agnimaMtapaNo, sAdhvo te hetu je dhUmravaMtapaNA mATe eTale jihAM dhUmra For Private And Personal Use Only
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. 181 hoya tihAM agni avazya hoyaja. AkAzane pahoMcatI je dhUmra rekhA te agni vinA hoya nahI tihAM dRSTAMta kahe che. jema mahAnase ke0 rasoDAne viSe rasoiyAe dhUmra tathA Agnine bhelA dIThA te mATe ihAM A amuka parvatane viSe dhUmra che to tihAM nizceyI Agni cheja ehavI vyApti nirdhArIne jJAna karavo te paMcAvayaveM zuddha anumAna pramANa kahiye. te anumAna pramANa matijJAna tathA zrutajJAna- kAraNa che. te anumAne je yathArtha jJAna thAya tene mAna ke0 pramANa kahiye ane je ayathArtha jJAna thAya te pramANa nahI. tathA sarikhAvalaMbIpaNe ajANI vastuno je jANapaNo thAya jema go ke0 balada tema gavaya ke gavo e go sarikho gavayanuM jJAna thayuM te upamAna pramANa kahiye. yathArtha bhAvano upadezaka je puruSa te Apta kahiye te utkRSTa Apta vItarAga rAgadveSarahita sarvajJa kevalajJAnI te Aptano ko je vacana tene Agama kahiye. je rAga dveSa tathA ajJAna e doSe Ago pAlo adhiko ocho bolAya che te Agama nahI ane rAga dveSa bhaya ajJAna rahita je arihaMta tenuM vacana te Agama pramANa jANavo. tathA valI te arihaMtanA vacanane anuyAyI pUrvApara aviroghi mithyAtva asaMyama kaSAyathI rahita te prAMti vinAsyAdvAdeM yukta tathA je sAdhaka te sAdhaka, bAdhaka te bAdhaka, heya te heya, upAdeya te upAdeya, ityAdika vaheMcaNa sahita je hoya teno kayo te AgamapramANa jANavo. uktaM ca " suttaM gaNahararaiyaM, taheva patteyabuddharaiyaM ca // suakevaliNA raiyaM abhinnadazapuviNA raiyaM // 1 // " ityAdika sadupayogI mA. 109 For Private And Personal Use Only
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 182 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. bhavabhIru jagat jIvonA upakArI evA zruta AmnAyadhara je zrutane anusAra kahe teno vacana paNa pramANa mAnaQ. tathA koika phalarUpa liMge karIne je ajANyA padArthano nirdhAra kariye te arthApatti pramANa kahiye. jema devadattano pIna ke0 puSTa zarIra che paNa te devadatta divasano jamato nathI tevAre arthApattithI 'jANIye je rAtre jamato haze mATe puSTa zarIra che. ema arthApatti pramANa jANavo. e pramANa te jAte anumAnano aMza che te mATe zrI anuyogadvAramA prathama kahyo nathI.. ihAM darzanAMtarIyo je pramANa mAne che paNa te satya nathI jema cha prakAranA iMdriya sannikarSathI Upano je jJAna tene naiyAyika pratyakSa pramANa kahe che, ane parabrahmane iMdriya rahita mAne che jJAnAnaMdamayI mAne che tevAre iMdriya rahita jJAna te apramANa thAya che. ityAdika aneka yukti che te mATe te pramANa nahI. tathA cArvAka matavAlA mAtra eka iMdriyapratyakSaneja pramANa mAne che ema darzanAMtarIyanA aneka vikalpa TAlIne sarva naya nikSepa saptabhaMgI sthAdvAdayukta je vastu jIva tathA ajIvano samyak jJAna jenAmAM hoya tene samyak jJAnI kahiye e jJAna- svarUpa kayuM. tattvArthazraddhAnaM samyagdarzanaM / yathArthahayopAdeyaparIkSA. yuktajJAnaM samyagjJAnaM / svarUparamaNaparaparityAgarUpaM caaritrN| etdrntryiiruupmokssmaargsaadhnaatsaadhysiddhiH| ityanenAtmanaH svIya svarUpaM samyagjJAnaM jJAnaprakarSa evAtmalAbhaH jJAnadarzanopayogalakSaNa evAtmA chadma For Private And Personal Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. sthAnAM ca prathamaM darzanopayogaH kevalinAM prathamaM jJAnopayogaH pazcAddarzanopayogaH sahakArIkartRtvaprayogAt upayogasahakAreNaiva zeSaguNAnAM pravRtyabhyupagamAt ityevaM svatatvajJAnakaraNe svarUpopAdAnaM tathA svarUpaTaranaadata siddhiH / 183 artha || have zrIvItarAganA AgamathI jANyo je vastu svarUpa tene heyopAdeyapaNe nirdhAra karavo te samyaka darzana kahiyeM tahAM tavArthane viSe ko che ke je taccArthazraddhAnaM samyaka darzanam / uktaM ca uttarAdhyayane jIvA jIvA ya baMdho || punnaM pAvAsavo tahA // saMvaro nijjharA mukkho // saMti etihiyA nava // 1 // tihiyANaM tu bhAvANaM sadabhAve UbaesaNa || bhAveNa saddahaMtassa || samattaM tiviyAhiyaM // 2 // ityAdika dazaruciyI sarva jANaM je taccArtha jIvAdi padArthano zraddhAna nirdhAra te samyaka darzana kahiyeM ane je samyaka darzana te dharmanuM mUla che. tathA je heya te tajavA yogya, ane upAdeya te grahaNa karavA yogya, ehavI parIkSA sahita je jANapaNo te samyak jJAna che. jemAM heyopayoga saMkoca akaraNa buddhI nathI paNa upAdeyane upayogeM ehavI ciMtavaNA thAya je have kivAre karUM ? e vinA kema cAle ? ehavI jo buddhI nathI to te saMvedana jJAna che tethI saMvara kArya thAya evo nirdhAra nathI. For Private And Personal Use Only tathA svarUpa ramaNa parabhAva rAga dveSa vibhAvAdikano tyAga te cAritra kahiyeM, e ratnatrayIrUpa pariNAma te mokSamArga che. e mArgane sAdhavAthI sAdhya je parama avyAbAdhapada tenI siddhi niSpatti thAya. je AtmAno potAnuM rUpa te yathArtha jJAna che, 111
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 184 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. RANAHARAJ.... tathA cetanA lakSaNa teja jIvapaNo che, ane jJAnano prakarSa bahulapaNo te AtmAne lAbha che; jJAna tathA darzanano upayoga lakSaNa AtmA che. tihAM chadmasthane prathama darzanopayoga pache jJAnopayoga che, ane kevalIne prathama jJAnopayoga pache darzanopayoga che; je sarva jIva navo guNa pAme teno kevalIne jJAnopayoga te kAleM thAya te mATe prathama jJAnopayoga varte. ane sahakArI je kartRtAzakti te jema hato temaja che. eka guNane sAhya kare ane bIjA guNano upayoga sahakAreM vata che sahakAra te jJAnopayoga vizeSa dharmane jANe te jANatAM vizeSa te sAmAnyane AdhAre varte che te sahita jANe eTale vizeSa te bhelA sAmAnya grahavANA ane sAmAnya grahatAM sAmAnya te vizeSatA jana kahetAM sahita jANe te mATe sarvajJa sarvadarzIpaNo jANavo e rIte svatattvanuM jJAna karavu. tethI svadharmano upAdAna ke0 levApaNuM thAya pache svarUpane pAmave svarUpamAM ramaNa thAya te ramaNa thakI dhyAnanI ekatvatA thAya eTale nizce jJAna nizcaM cAritra tathA nizce tapapaNo thAya je thakI siddhi ke0 mokSa nipaje e siddhAMta jANavo.. tatra prathamataH granthibhedaM kRtvA zuddhazraddhAnajJAnI dvAdazakaSAyopazamaH, svarUpaikatvadhyAnapariNatena kSapakazreNIparipATIkRtaghAtikarmakSayaH, avAptakevalajJAnadarzanaH, yoganirodhAt ayogIbhAvamApannaH, aghAtikarmakSayAnaMtara samaya evAsparzavadgatyA ekAMtikAtyaMtikAnAM bAdhanirUpAdhinidhirUpaM caritrAnayozAvinAzisaMpUrNAtmazaktiprAgbhAvalakSaNaM sukhamanubhavan sidhyati sAdhanaMtaMkAlaM tiSThati paramAtmA iti| etat kArya sarve bhvyaanaaN|| 112 For Private And Personal Use Only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. 185 artha || te prathama graMthibheda karIne zuddhazraddhAvAn tathA zuddha jJAnI je jIva te prathama traNa cokaDIno kSayopazama karIne pAmyo je cAritra te dhyAneM ekatva thAyIne kSapakazreNi mAMDI anukrame ghAtikarma kSaya karIne kevaladarzana pAme. pache e sayogI guNeM jaghanyathI aMtarmuharta ane utkRSTo ATha varaza uNApUrvakoDI rahIne koika kevalI samudghAta kare, koika kevalI samudghAta na kare; paNa AvarjikaraNa sarva kevalI kare te AvajjikaraNanuM svarUpa kahe che-ihAM Atmapradeze rahyA je karmadala te pehelA cale che, pache udIraNA thAya che, pache bhogavI nirjare che. tihAM kevalIne jivAre terameM guNaThANe alpAyu rahe tivAre AvajjikaraNa kare che. te Atmapradezagata karmmadalane prati samaye asaMkhyAtaguNa nirjarA karavI che teTalA dalane AtmavIrye karIne sarva calAyamAna karI mUke evaM je vIryanuM pravartana te AvajjikaraNa kahiye. ema karatAM traNa karmmadala baghatAM rahyA to samu vAta kare nahIto na kare te mATe AvajjikaraNa sarva kevalI kare. pache teramA guNaThANAne aMte yogano rodha karIne ayogI azarIrI, anAhArI aprakaMpa ghanIkRta AtmapradezI thako, pAMca laghu akSara jeTalo kAla ayogI guNaThANe rahIne, zeSasattAgata prakRti vidyamAna tathA avidyamAna stibuka saMkrameM sattAthI khapAvI, sakala pula saMgapaNAthI rahita thayI, tehija samayeM AkAza pradezanI bIjI zreNine aNapharasato thako lokAMte siddha kRtakRtya saMpUrNa guNa prAgabhAvI pUrNa paramAtmA paramAnaMdI anaMta kevalajJAnamayI, anaMta darzanamayI, arUpI siddha thAya. uktaM ca uttarAdhyayane "kahiM pahiyA siddhA, kahiM siddhA paryaTThiyA // kahiM voMdiM caittANaM // kattha gaMtUNa sijjhaI // aloe paDihayA siddhA, loyagge ya paiTTiyA || 24 113 * Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 186 devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. iha voMdi caittANaM tattha gaMtUNa sijjhaI // " ityAdi te siddha ekAMtika AtyaMtika, anAbAdha, nirupAdhi, nirupacarita, anAyAsa, avinAzI, saMpUrNa Atmazakti prakaTarUpa sukhaprate anubhave avyAbAdha sukhane pradezeM pradezeM anaMto che uktaM ca udyavAisUtre " siddhassa suhorAsi / / sabaddhA piNDiyaM jaha vajjA / / soNaMtavaggobhaiyo | sadyAgAse na mAijjA // 1 // " iti vacanAt e rIte paramAnaMda sukha bhogavatA rahe che. sAdi anaMtakAla paryaMta paramAtmApaNe rahe che. to ehija kArya sarva bhavyane karavo, te kAryanI puSTa kAraNa zrutAbhyAsa che te zrutaabhyAsa karavA mATe e dravyAnuyoga naya svarUpa lezayI kahyo. te jANapaNo je gurunI paraMparAthI huM pAmyo te gurvAdikanI paraMparAne saMbhAruM chaM. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAvya gacche zrIkoTikAkhye vizadakharatare jJAnapAtrA mahAntaH, sUri zrIjaina caMdrA gurutaragaNabhUziSyamukhyA vinItAH // zrImatpuNyAtpradhAnAH sumatijalanidhipAThakAH sAdhuraMgAH, tacchiSyAH pAThakeMdrAH zrutarasarasikA rAjasArA munIMdrAH // 1 // taccaraNAMbujasevAlInAH zrIjJAnadharmadharAH // tatziSyapAThakotamadIpacaMdrAH zrutarasajJAH || 2 || nayacakralezametatteSAM ziSyeNa devacaMdreNa // svaparAvabodhanArthaM kRtaM sadabhyAsavRddhyarthaM // 3 // zodhayantu sudhiyaH kRpAparAH, zuddhataccarasikAzca paThaMtu // sAdhanena kRtasiddhisatsukhAH, paramamaMgalabhAvamaznute // 4 // iti zrInayacakravivaraNaM samAptam // 114 For Private And Personal Use Only
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devacaMdrajIkRta nayacakrasAra. dohA. sUkSmabodha viNu bhavikane / na hoye tava pratIta // tatvAlaMbana jJAna viNa / na Tale bhavabhramabhIta // 1 // tattvate AtmasvarUpa che / zuddhadharma paNa teha || parabhAvAnuga cetanA / karmageha che eha // 2 // tajI parapariNatiramaNatA / bhaja nijabhAva vizuddha // AtmabhAvathI ekatA / paramAnaMda prasiddha // 3 // syAdvAda guNapariNamana / ramatA samatAsaMga // sAdhe zuddhAnaMdatA / nirvikalparasaraMga // 4 // mokSasAdhanataNu mUla te / samyagdarzanajJAna // vastudharma avabodha viNu / tusakhaMDana samAna // 5 // Atmabodha viNu je kriyA / te to bAlakacAla || tatvArthanI vRttimeM / lejo vacana saMbhAla // 6 // ratnatrayIviNu sAdhanA / niSphala kahI sadIva // lokaviyaadhyayanameM | dharo uttamajIva // 7 // iMdriviSaya AsaMsanA / karatA je muniliMga // khUtA te bhavapaMka meM / bhAkhe AcArAMga // 8 // ima jANI nANI guNI / na kare pudgalaAsa // zuddhAtmaguNameM rame / te pAme siddhivilAsa // 9 // satyArtha nayajJAnavinuM / na hoye samyagjJAnaM // satyajJAna viNu dezanA / na kahe zrIjinabhANa / / 10 / / syAdavAdavAdI guru / tasu rasarasiyA zIsa // yoga mile to nIpaje / pUraNa siddha jagIsa // 11 // vaktA zrotA yogayI / zrutaanubhavarasa pIna // dhyAnadhyeyanI ekatA / karatA zivasukha lIna // 12 // 115 For Private And Personal Use Only 187
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 188 devacaMgajIkRta nayacakrasAra. Versnrn ima jANI zAsanaruci / karajo zrutaabhyAsa // pAmI cAritrasaMpadA / leheso lIlavilAsa // 13 // dIpacaMdragururAjane / supasAyeM ullAsa // devacaMdra bhavIhitabhaNI / kIdho graMthaprakAza // 14 // suNase bhaNase je bhavika / eha graMtha manaraMga // jJAnakriyAabhyAsatAM / laheze tattvataraMga // 15 // dvAdazasAra nayacakra cha / mallavAdikRta vRkSa // saptazatinaya vAcanA / kIdhI tihAM prasiddha // 16 // alpamatinA cittameM / nAve te vistAra // mukhyathUlanayabhedano / bhASyo alpa vicAra // 17 // kharataramunipati gacchapati / zrIjinacaMdrasUrIza // tAsa zIsa pAThakapravara / punyapradhAna munIza // 18 // tasu vinayI pAThakapravara / sumatisAgara susahAya // sAdhuraMga guNasaMnidhi / rAjasAra uvajjAya // 19 // pAThaka jJAnadharma guNI / pAThaka zrIdIpacaMda // tAsa sIsa devacaMdakRta // bhaNatAM paramAnaMda // 20 // iti zrInayacakravivaraNaM samAptaM // 116 For Private And Personal Use Only
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir arham / nyAyavizArada - nyAyAcArya - zrImad - yazovijayopAdhyAyaviracitaM zrI jJAnasArasUtram / (zrImaddevacandrayatipatikRta- jJAnamaJjarI-vRttiyuktam / ) atha pUrNASTakam // 1 // zrIpArzvazaM jinaM natvA, zuddhaM syAdvAdasaMyutam / AtmAnaMdavizuddhayartha, jJAnasAraM pratanyate // 1 // paropakArapravaNA munIzAH, pUrva babhUvurguNarohaNezAH / teSAM suvAkyAmRtapAnapInaH, karomi TIkAM svahitAM subodhAma // 2 // nAstIha loke hyupakArayogyo, matto'pi saMsAravidhAtadhIraH / tathASStmabodhAya tanomi TIkAM, bhASyAdizAstrArthakRtAvalambaH // 3 // aindrazrIsukhamagna, lIlAlagnamivAkhilam / saccidAnandapUrNena, pUrNa jagadavekSyate // 1 // iha ziSTAcAraparipAlanAya, maMgalAdi vAcyam - tacca, zuddhAtmasvarUpanirUpaNapaTiSThatvAt sarva eva grantho maMgalaM, tathApi-graMthAvyucchittisukhAvabodhAya ziSyamativikAzArthaM ca paMcamaMgalabIjamUrta zrImanmunirAjAdipaMcapadasmaraNarUpaM maMgalabhAviSkRtam / guNastavanadhvani-aMjalIkaraNayogAhlAdAdikAraNotpannAtmIyaguNe / arhadAdibahumAnaikatvarUpabhAvamaMgalAtmakaM kartturvidyAsiddhibIjaM, 'aiM'" iti - For Private And Personal Use Only
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 190 jJAnamaMjarI TIkA. " smaraNarUpamaMgalAtmakaM ca AdyaM padyaM vakti graMthakAraH, aiMdrazrI iti / tena muninA pAThakena sUriNA yathArthakSayopazamopayogavatA tathA zrImadarhatA siddhaparamAtmanA kSAyikopayogavatA nyAyasarasvatIvirudadhareNa zrImadyazovijayopAdhyAyena 'pUrNa sakalaM jagat azuddhaparasaMyogotpannanavanavaparyAyagamanazIlatvAt 'lIlAlagnamiva kalpanAkalpitakIDAmugdhamiva avekSyate dRzyate iti saMTakaH / ityanena zuddhamUrttAtmAnaMdA'nubhavalagnAH parAnubhavamagnAn mUDhatvenaiva pazyaMti, naca paravastuni kiJcid bhogyatvamasti, vastuvRttyA svIyaguNaparyAyAnubhava eva yukta iti / ataH parasvarUpamagnA mugdhA iti tAtparya, tena kathaMbhUtena ? aiMdrazrIsukhama " na indro jIvaH tasya iyaM aiMdrI ca yA zrIzca aiMdrazrIH AtmaguNalakSmIH tasyAH sukhaM AnaMdaH tatra magnena ekatvA (va) sthAsspannena, punaH sat zubhaM zAzvataM vA cit jJAnaM tasya ya AnaMdaH tatra pUrNena jJAnAnaMdamRtena muninA jagat mithyAtvAsaMyamamanaM mUDhaM vilokyate / pUrNA apUrNa jagat bhrAMtaM jAnaMti / ityataH pUrNAnaMdAtmasmaraNena svIyaH pUrNAnaMda: sAdhya iti // 1 // atha pUrNatvaM vastuno nirUpayati / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pUrNatA yA paropAdheH, sA yAcitakamaNDanam / yAtu svAbhAvikI saiva, jAtyaratnavibhAnibhA // 2 // pUrNatA - iti / pUrNatA paropAdheH pudgalasaMyogajanyatanudhanasvajanayazaHkhyAtyAdirUpAyAH yA pUrNatA cakrizakrAdInAmiva sA. yAcitakamaMDanaM mArgitAbharaNazobhA tena ibhyatvaM yad jagajjIvairanaMtazo bhuktvoSTiM Atmano'zuddhatAhetuH tadyoge rA pAnubhavabhraSTAnAM zobhA na tavarasikAnAM tu punaH yA svAbhAvikI For Private And Personal Use Only
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. svabhAvotthA darzanajJAnacAritrAdyAtmakA sakalAtmasvabhAvAvibhAvarUpA zobhA sA eva zobhA jAtyaratnavibhAnibhA, jAtyaratnasya vibhA kAMtiH tattulyA, yA hi-pudgalAdiparopAdhijanyA sA tu sphaTikopalapuTikAvarNikAtulyA, yA tu-svabhAvotpannA sA tu jAtyamANikyakAMtitulyA, ataH svIyazusahajapUrNatArucibhAsanaramaNatayA bhavitavyamiti gAthArthaH // 2 // avAstavI vikalpaiH syA-tpUrNatAbdherivormibhiH / pUrNAnandastu bhagavAn , stimitoddhisnnibhH||3|| avAstavI-iti / vastu padArthaH, tasya iyaM vAstavI, na vAstavI 'avAstavI' parasaMyogodbhavA, rAgadveSamohAdijaiH vikalpaiH pUrNatA, abdheH samudrasya UrmimiH iva syAt / yathA-UrmimiH samudraH agrAhyaH, anavagAhyazca bhavati / tathA''tmApi rAgadveSomibhiH agrAyaH, anavagAhyazca bhavati / 'tu' punaH-'pUrNAnaMdaH' AtmIyAnaMtasaMpadAsvAdarUpo, niSpannaparamAtmAvasthArUpaH / bhagavAn paramaizvaryarUpaH stimitodadhiH sthirodadhiH tena saMnibhaH sadRza iti / ataH calatvaM vihAya acalatayA bhavitavyaM, AtmA AtmasvabhAvasthaH nirvikalpo bhavati tatsAdhanAya yatitavyamityarthaH // 3 // jAgarti jJAnadRSTizcet, tRssnnaakRssnnaahijaanggulii| pUrNAnandasya tarika syAd , dainyavRzcikavedanA? // 4 // jAgarti-iti / cet yadi 'jJAnadRSTiH' tattvajJAnarUpA dRSTiH cakSuH jAgarti, vikAzarUpA pravartate, 'tasya pUrNAnandasya' svarUpAvirbhAvacidAnandayuktasya bhagavataH 'dainyaM dInatA' tadrUpA vRzcikavedanA kiM syAt ? apitu-na syAt dainyaM nUnaM tasya na For Private And Personal Use Only
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. bhivati svIyasahajAprayAsAnandasya pUrNatava bhavati / kathambhUtA jJAnadRSTiH ? ' tRSNAkRSNAhijAMgulI, ' tRSNA pudgalabhogapipAsA, sA eva kRSNAhiH kRSNasarpaH / tadamane jAMgulI gAruDamaMtravizeSaH iti / atra bhAvanA-saMsAracakrakroDagatasya jaMtoH svIyAsaMkhye-yapradezavyAptajJAnAdiguNAsvAdacyutasya paudgalikabhogapipAsAsarpadaSTasya svaparavivekarUpajJAnadRSTijAMgulIsmaraNena paratRSNAnirviSasya zuddhasvarUpaikatvatavadhyAnamagnasya niSpannakSAyikabhAvAnaMdasya pUrNasya nAsti dInatA, yato hi aviratasamyagdRSTiH tattvazraddhAyukta AtmAnaM AtmatayA paraM ca paratayA, nirdhArya, vicaran tRSNAturo na bhavati tarhi kiM pUrNAnandamagnAnAM ? iti gAthArthaH // 4 // pUryante yena kRpaNA-stadupekSaiva pUrNatA / pUrNAnandasudhAsnigdhA, dRSTireSA manISiNAm // 5 // pUryata, iti 'yena parasaMyogena dhanadhAnyAdinA 'kRpaNAH' lobhamamAH AtmadharmasaMpadvikalAH parAsvAdanarasikatvenAtmAnaM dhanyaM manyamAnAH, bastudharme dhIratAzUnyAH 'pUryate' pracurA bhavaMti sA 'pUrNatA' upAdhijA upekSA eva anaMgIkArayogyA ev| athavA tadupekSA eka nahi eSA pUrNatA kiM tu pUrNatAtvena upekSate Aropyate ityrthH| yathAhi-ghaTaH jlenaapuurnnH| bahiHsnigdhajamalenapUrNaH kenaciducyate malapUrNo'yaM ghaTaH, eSA malajA pUrNatA, sA kiM pUrNakuMbhatvAvasthAM labhate ? naiveti| evaM AtmAnaMtajJAnAnaMdAdisvarUpApUrNasya kopAdhijA pUrNatA, 'sA kiM tatvabhogapUrNaiH pUrNatvenaiva aGgIkriyate ? naiveti / evaM jJAtvA 'upekSA eva / ata eva anAdisvarUpabhraSTAnAM paropAdhijA pUrNatA tanmayatvena abhedapariNatyA pravarttamAnatvAt nirvikalpAyAM tu samyag For Private And Personal Use Only
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org " jJAnamaMjarI TIkA. 193. darzanajJAnacAritrabhedaratnatrayIrUpA pUrNatA svAbhAvikI api abhinavAbhyAsataH savikalpA kSayamANatvAt abhedaratnatrayIpariNatAnAM svAbhAvikI pUrNatA nirvikalpA bhavati, tatsAdhyatvena tavasAdhanarasikatayA bhavitavyamiti / upadezaH ' manISiNAM paNDitAnAM zuddhazraddhAnabhAsanapUrvakatvaramaNAnugavIryapravRttivamatAM pUrNAnaMdasudhA tayA snigdhA dRSTirbhavati / pUrNaH anyUnaH ya AnaMdaH pUrNAnaMdaH pUrNAnaMda eva sudhA pUrNAnaMdasudhA tayA snigdhA dRSTiH 'eSA' bhavati iti saMbaMdhaH / svasvarUpasvAbhAvikapUrNAtmIyAtyaMtaikAMtikanirdvadvAnaMdasnigdhA dRSTiH tavajJAnavatAM bhavati / AtmajJAninaH svarUpAnaMdapUrNatAM eva pUrNatvena manyaMte iti na tatra paunalI pUrNatAsaMkalpaH upAdhitvena nirdhArAt iti gAthArthaH // 5 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir apUrNaH pUrNatAmeti, pUryamANastu hIyate / pUrNAnandasvabhAvo'yaM, jagadadbhutadAyakaH // 6 // apUrNaH iti / yaH tyAgapariNatyA sakalapudgalaparityAgaruciH pudgalaiH 'apUrNa' sAdhakAtmaguNaiH ' pUrNatAM prati prApnoti / tu punaH 'pUryamANa:' pudgalaiH 'hIyate' pUrNAnaMdena pudgalaiH pUryamANasya AtmAnaMde hIyate eva / ' ayaM' jJAnagocarIbhUtaH 'pUrNAnaMdasvabhAvaH 'jagadadbhutadAyakaH' asti iti / pUrNAnaMdasvabhAvasya iyaM adbhutatA, parasavatyAge vRddhiH, parabhAvapUraNe hAniH / atra bhAvanA - AtmanaH sakalasvarUpAvirbhAvAnubhAvotpannAnaMdaH, jagati loke anAdipravRttipravRtte pudgalAnaMdabhoktari vismayarUpaH / zuddhataccapUrNAnAM tu svarUpatvAt na vismayaH / ata eva pUrNAnaMdasAdhanabhUte vizuddhasamyagratnatrayasAdhane yatno vidheya iti gAthArthaH // 6 // 25 5 For Private And Personal Use Only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. parasvatvakRtonmAthA, bhUnAthA nyuuntekssinnH| svaskhatvasukhapUrNasya, nyUnatA na harerapi // 7 // parasvatveti / pare paravastuni saMgAMgibhAvajavibhAvapariNatau svasya bhAvaH-svatvaM, pare svatvaM-parasvatvaM tena kRta unmAtha unmAdo vyAkulatvaM yeSAM te 'parasvatvakRtonmAthAH' evaMbhUtA 'bhUnAthAH' pRthvIzAH api, nyUnatekSiNaH nyUnatAdarzanazIlAH, yataH parasaMpadraktAnAM ciMtAmaNyanaMtakoTiprAptau api na tRptiH, tRSNAyA anaMtaguNatvAt sadaivApUrNatvAt nyUnatAmeva pazyati / tRSNAyA vibhAvatvAt, parityAge sukham / svazabdena AtmA tatraiva svatvaM 'svasvatvaM taduptanasukhaM AtmasvabhAvanirdhArabhAsanaramaNAnubhavarUpaM 'sukhaM tena pUrNasya muneH, harerapi iMdrAdapi na nyUnatA yata; iMdrAdInAM zubhAzubhAdhyavasAyanibaddhapuNyavipAkabhoginAM AtmaguNAnubhAvazUnyAnAM dInatvameva vilokyate tattvarasikaiH / svarUpasukhalezo'pi jIvanaM paramAmRtaM puNyodayodbhavasukhakoTirapi svaguNAvaraNatvena mahad duHkhaM ahaha! baMdhasattAto'pi udayakAlaH dAruNaH, yenA''tmanaH guNAvaraNatA / ataH svarUpasukhe ruciH kAryA // 4 // kRSNe pakSe parikSINe, zukta ca samudazcati / dyotate sakalAdhyakSA pUrNAnandavidhoH kalA // 8 // ___ kRSNa pakSe iti / kRSNe pakSe parikSINe kSayaM prApte zukke se samudaJcati udayaM pAptati sati sakalAdhyakSA skljn| yakSA vidhoH caMdrasya kalA dyotate iti tokAvRttiH / evaM kRSNe pakSe arthapudgalAvikasaMsArarUpe kSINe sati, zuklapakSe arddhapudgalAbhyaMtarasaMsArarUpe pravartamAne sati, pUrNAnaMda AtmA, sa evaM For Private And Personal Use Only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 195 vidhuzcaMdrastasya kalA svarUpAnuyAyicaitanyaparyAyaprAgbhAvarUpA dyotate zobhate. ityarthaH / zuklapakSe prApte Atmani cetanAparyAyaH zobhate, kRSNapakSe hi anAdikSayopazamIbhUtacetanAvIryAdipariNAmaH, mithyAtvAsaMyamaikatvena saMsArahetutvAt na zobhate iti / asya hi AtmanaH svarUpasAdhanAvasthA eva prazasyA / kRSNapakSazuklapakSalakSaNa tu"jesimavaDDhapuggalapariaTTo sesao a sNsaaro| te sukkapakkhiyA khalu,avare puNa kiNhapakkhIyA" // 1 // "jo kiriAvAI, so bhavo NiyamA sukkpkkhiio| aMto puggalapariadRssa usiJjhai niyamA" iti dazAzrutaskaMdhacUrNI pUrNa iti guNatvAt guNinamaMtareNa na bhavati pUrNatvaM vastuni svarUpasiddhau bhavati / tatra nAma pUrNaH 'pUrNaH' iti kasyacit nAma zabdAlAparUpaM, pUrNasya AkAra Aropo vA sthApyate, sA sthApanA, pUrNaghaTatvAdirUpA sthApanApUrNaH, dravyapUrNaH, dravyeNa pUrNaH dhanADhyo jalAdipUrNavaTAdirvA, dravyAt pUrNaH svakAryapUrNaH, 'arthakriyAkAri dravyam' iti lakSaNAt, dravyeSu pUrNaH-dharmAstikAyaskaMdhAdiH, "aNavaogo da" iti vacanAt, Agamano dravyaM--pUrNapadara yArthalAlA ApayuktaH noAgamataH-jJA dIrabharazarItavyatirikta nighA ! tatra pUrvApadajJaka levaraM zarI , bhAvI pUrNapadajJAtA khuzi vAdina yazarIra, tAtirittAstu sattayA pUrNaH guNAdimiH tathApi tatpravRttirahitaH karmAvRtaH AtmA For Private And Personal Use Only
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. avivakSitabhAvasvabhAvaH, uktaM ca zrIzAMtivAdivetAlaiH, navaraM. tadvyatiriktazca jIvAd bhavyajIva ucyate iti prakramastu vizeSadyotakaH sa cAyaM vizeSo yathA-na kadAcittatparyAyaviyuktaM dravyaM tathApi ca, yadA ca tadviyuktatayA vivakSyate tadA tadravyaprAdhAnyato dravyajIvaH bhAvapUrNaH AgamataH pUrNapadArthaH samastopayogI, noAgamataH jJAnAdiguNapUrNaH / saMgraheNa sarve jIvA, naigamenA''sanasiddhimanto bhavyAH pUrNAnaMdAbhilASiNaH, vyavahAreNa abhyAsavantaH RjusUtreNa tadvikalpavaMtaH, zabdanayena samyagdarzanAdisAdhakaguNAnaMdapUrNAH, samamirUDhenaH ahaMdAcAryopAdhyAyasAdhavaH svasvabhAvasukhAsvAdanena bhavodvignatvAt, evaMbhUtenaH siphAH anaMtaguNAnaMda-avyAbAdhAnaMdapUrNatvAt / atra hi-bhAvanikSepasAdhyaH, tata evaM pUrNAnaMdaH sAdhanatvena gRhIta iti / zuddhasiddhAmalAnaMtAkRtrimasvarUpasakalasvabhAvAvirbhAvAnubhavarUpaH pUrNAnaMdaH sAdhyaH, sAdhanA tu yA samyagAtmaguNAsvAdAnaMdatayA pariNamayya pUrNAnaMdasAdhanA vidheyaa| iti vyAkhyAtaM pUrNASTakam // 1 // atha dvitIyaM mannASTakam / pratyAhRtyendriyavyUha, samAdhAna mano nijam / dadhaccinmAtravizrAnti-magna ityabhidhIyate // 1 // atha manASTakaM vitanyate-tatra nAmasthApane sugame, dravyeNa dhanamadirApAnAdinA magnaH, dravyAt dhanakAMcanAt manaH, dravye zarIrAdau magnaH / athavA dravyarUpo mano dvidhA, AgamataH lagnApadArthajJAtA anupayuktaH, noAgamato jJazarIrabhavyazarIre pUrvavat / tadvyatiriktastu mUDhaH zUnyaH jddH| bhAvamagno dvividhaH, azuddhaH For Private And Personal Use Only
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 197 zuddhazceti / tatra azuddhaH krodhAdimagnaH vibhAvabhAvitAtmA, zuddhaH dvividhaH, sAdhakaH, siddhazca tatra sAdhakaH vastusvarUpAbhimukhaH AdyanayacatuSTaye tu niranuSThAnadagdhAdidoSavarjitavivyupetadravyasAdhanapravRtti pariNatavastusvarUpasAdharucimatoH bhavati / zabdAdina - yamagnastu samyagdarzanajJAnacAritrAdyAtmasamAdhimagnaH saMpUrNavastusvarUpe nirAvaraNe magnaH niSpannaH / atra hi guNasthAnAdivizuddhasvasvarUpAnaMdamagnatvamIkSyate tatra magnalakSaNaM gadannAha - pratyAhRtyendriya iti / indriyANAM sparzanarasanaghrANacakSuH zrotrarUpANAM, yo vyUhaH samUhastaM pratyAhRtya pratyAhAraM kRtvA, viSayasaMsArato nivArya, "pratyAhAra stvidriyANAM viSayebhyaH samAhRtiH" iti vacanAt / nijaM svIyaM manaH, cetanA vIryaikatvavikalparUpaM samAdhAya samAdhau sthApya viSayanirodhaM AtmadravyaikAgratArUpaM kRtvA, "samAdhistu tadevArthamAtrAbhAsana pUrvakaM" AtmasvarUpabhAsanaikatvarUpa samAdhiH, tatra manaH kRtvA cinmAtre jJAnamAtre Atmani, mukhyataH darzanajJAnamaya eva AtmA, "uvautto nANadaMsaNaguNehiM" iti vAkyAt / jJAnasvarUpe svadravyaM vizrAntiM dadhat magna iti abhidhIyate kathyate, ityanena anAditaH ayaM jIvaH pudgalaskaMdhajavarNagaMdharasasparzarasAdiSu manojJeSu svajanAdiSu ca bhavan vikalpakoTikoTiM prApta iSTAn viSayAn icchan, aniSTAn viSayAn anicchan vAtodbhUtazuSkapalAzavad bhramati / kadAcit svaparavivekarUpaM bhedajJAnaM prApya anaMtajJAnadarzanAnaMdamayaM svIyaM bhavaM svatvatayA nirdhArya idaM viSayasaMgAdikaM na mama, nAhaM asya bhoktA upAdhireva eSa, nahi mama kartRtvaM bhoktRtvaM grAhakatvaM ca paravastUnAM mayA hi svarUpabhraSTenedaM vihitaM, sAMprataM jinAgamAkhanena jAtasvapara vivekena teSu ramaNAsvAdanaM na yuktam / iti vicArya svarUpAnaM tasvabhAvaguNaparyAyasyAdvAdAnaMtAtmani vizrAM For Private And Personal Use Only
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 198 jJAnamaMjarI TIkA. tiM prAptaH, AtmAnaMtAnaMdasaMpannamayaM jJAtvA, paramAtmasattAsvarUpe magno bhavati, sa magnaH abhidhIyata iti // 1 // ya AtmAnubhavamagnaH sa kIham bhavati tadAhayasya jJAnasudhAsindhau, parabrahmaNi magnatA / viSayAntarasajjAra-stasya hAlAhalopamaH // 2 // yasyeti / yasya jIvasya anAdivibhAvaviratasya jJAnasudhAsiMdhau parabrahmaNi jJAnAmRtasamudrUpe paramAtmasamAdhau manasya tasya jIvasya viSayAMtare varNagaMdhAdau saMcAraH pravartanaM hAlAhalopamaH mahAviSabhakSaNatulyaH / yo hi amRtasvAdamagnaH sa viSamaSiSaM bhoktuM kathaM pravartate ? mAlatIbhogamalo madhukaraH karIrAdiSu na vasati, evaM zuddhaniHsaMganirAmayanidvasvIyAtmajyotirmanA anaMtajIveSTeSu svayaM anaMtavArabhuktamukteSu, vastutaH abhogyeSu svaguNAvaraNahetu mUteSu viSayeSu, tasya mano na saMcarati na pratate, iti tttvm||2|| punastadevaM dyotayati-- svabhAvasukhamanasya, jmaassvaavlokinH| kartRtvaM nAnyabhAvAnAM, sAkSitvamavaziSyate // 3 // svabhAvasukha0 iti / 'svabhAvaM' sahajaM sukhaM sahajAtyaMtikaikAMtAnaMdaM tatra 'manasya' tanmayasya, 'jagalU lokaH tasya tattvaM tapharma, yathArthatayA vilokinaH darzanazIlasya puruSasya, anyabhAvAnAM parabhAvAnAM rAgAdivibhAvAnAM jJAnAvaraNAdikarmaNAM bAhyaskaMdhAdAnanikSepAnAM kartRtvaM na, kiMtu jJAyakasvabhAvatvAt sAkSitvameva, tatra kartRtvaM ekAdhipatye kriyAkAritvaM, tat, jIve jIva 10 For Private And Personal Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. ~~.... ~rm atwanavr guNAnAmeva, cetanavIryopakaraNakArakacakropakaraNena / yato hi ekAdhipatyakriyAzUnyatvena dharmAdidravyeSu na kartRtvaM, jIvasyApi kartRtvaM skkAryasya / nahi jIvaH ko'pi jagatkartA, kiMtu svakAryapariNAmikaguNaparyAyapravRttereva kartA, na parabhAvAnAM tu kartRtve asadAropasidhdhyabhAvAdayo doSAH jJAtalokAlokasya, ata eva nAyaM parabhAvAnAM kartA, kiMtu svbhaavmuuddho'shuddhprinntiprinntH| azuddhanizcayena rAgAdivibhAvasya, azuddhavyavahAreNa jJAnAvaraNAdikarmaNAM kartA jAto'pi sa eva sahajasukharuciranantAvinAzisvarUpasukhamayamAtmAnaM jJAtvA''tmIyaparamAnaMdabhogI, na parabhAvAnAM kartA bhavati, kiMtu jJAyaka eva atra prastAvanA / ayaM hi AtmA svaniHsapanasaGgAGgitayA svIyavizeSasvabhAvAnAM saguNakaraNena satpravRttimatAmapi svamuNakaraNAvaraNena jJAnacetanAvIryAdikSayopazamAnAM ca parAmuyAyinAM tatsahakAreNa kartRtvAdipariNAmAnAM parakartRtvAdivibhAvapasthimanena paskartRtve jAte'pi teSAmeva muNAnAM * svabhAvasammukhIbhavane kartRtvAdInAM parAvRttiH, sena samyagdarzanajJAnacAritrapariNate svarUpasAdhamakartRtvAdi kurvan , guNakaraNaiH pUrNaiH sAdhanakartRtvaM vidhAya guNapravRttirUpaM zuddhaM kartRtvAdikaM karoti / ata eva sAdhakAnAM sanmunInAM svarUpasanmukhAnAM na parabhAvakartRtvaM iti, kiMtu jJAyakatvameva / atra pakSaH-tarhi-munInAM .parabhAvAkartRtve - henudvayajatyakamakartRtA kutaH ? tabAha svasvabhAvamagnAnAM sAdhakamunInAM anamisaMdhijavIryatadabhugatacetanayA karmabaMdhakartRtvamasti, tathApi svAyattAbhiguNapravRttInAM svabhAvAmugalatvAt akartRtvaM, athavA evaMbhUsisiddhatvAsvAdAnaMdamanAnAM tu na parabhAvakartRtA / athavA samyagadarzanAdiguNamAptau barasasvarUpavivaraNena svarUpAnugatasvazaktitvena For Private And Personal Use Only
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 200 jJAnamaMjarI TIkA. - AtmanaH parabhAvakartRtvaM nAstyeva / jJAyakatvameveti / ataH svarUparasikAnAM sarvabhAvajJAyakatvaM kartRtvaM svapariNAmikabhAvasya / ataH svAtmAnaM ekAMte nivezya, anAdinAMtijaM parabhAvakartRtvabhokRtva-grAhakatvAdikaM nivAraNIyam , akhaMDAnaMdakartRtvAdikaMkaraNIyaM iti gAthArthaH // 3 // parabrahmaNi manasya, zlathA paudgalikI kthaa| kAmI cAmIkaronmAdAH,sphArA dArAdarAHkka c?||4 parabrahmaNIti / parabrahmaNi paramAtmani manasya tanmayasya svarUpAvalokanaramaNaraktasya, paugalikI pudgalasaMbaMdhinI, kathA nAma vArtA, 'zlathA' zithilA ityarthaH / paratvena agrAhyatvena amogyatvena nirdhArAt yasya kathApi zlathA tasya grahaH kuto bhavati ? / ata eva amI cAmIkaronmAdAH tasya va zuddhAtmaguNasaMpadvatAM cAmIkaragraha eva na paratvAt , pApasthAnahetutvAt kuta unmAdaH ? / ca punaH sphArA dedIpyamAnA dArA vanitA tasyA AdarAH ka ? iti kutaH, naiveti / svabhAvasukhabhoginAM paudgalikabhoga eva na, tarhi moghA kurAgapaTI azuddhavibhAvanaTI dArAkaTI; tatrAdaraH kathaM bhavati ? naiveti / iti gAthArthaH // 4 // tejolezyAvivRddhiryA, sAdhoH paryAyavRddhitaH / bhASitA bhagavatpAdaiH, setthaMbhUtasya yujyate // 5 // tejolezyA iti / tejalezyA cittasukhalAbhalakSaNA jJAnAnaMdAsvAdAzleSarUpA tasyA vivRddhiH vizeSataH varSanA, sAdhoH nigraMthasya, paryAyavRddhitaH cAritraparyAyavivRddhitaH, bhagavatpAdaiH bhAna For Private And Personal Use Only
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 201 N arran.. pitA uktA, bhagavatyAdau paMcamAGge sA nirmalasukhAsvAdarUpA, itthaMbhUtasya AtmajJAnamagnasya ratnatrayaikatvalIlAmayasya vAcaMyamasya yujyate ghaTate, nAnyasya maMdasaMveginaH / atra prastAvanA tatra prathamaM saMyamasvarUpamucyate-Atmani cAritranAmaguNaH anaMtaparyAyopetAnaMtAvibhAgarUpaH Asti / tathA ca vizeSAvazyake dAnAdilabdhipaMcakaM cAritraM simasyApi icchaMti tadAvaraNasya tatrApyabhAvAt, AvaraNAbhAve ca tadasatve kSINamohAdiSvapi tdstvprsNgaat| tatastanmate cAritrAdinAM siddhayavasthAyAM sadbhAvaH / cAritraM ca cAritramohAvRtaM tacca tattvazramAsamyagjJAnapUrNAnaMdehA''virbhAvapazcAttApAdikSayopazamAvasthAgataM ca cAritramohapudgaleSu udayaprApteSu bhukteSu, anuditeSu viSkaMmiteSu, keSAMcit pradezabhogitAM nIteSu cAritraguNavibhAgAnAM AvirbhAvo bhavati, tatra sarvajaghanyasaMyamasthAne sarvAkAzapradezAnaMtaguNatulyacAritraparyAyamAgbhAvaH prathama saMyamasthAnaM / "te kittiyA paesA? savAgAsassa maggaNA hoi / te tittiyA paesA avibhAgAo annNtgunnaa||1|| prathamaM saMyamasthAnaM sarvotkRSTadezavirativizuddhasthAnataH anaMtaguNavizuddhaM, dvitIyaM saMyamasthAnaM prathamasthAnAt anaMtatame bhAge yAvantaH avibhAgAH tAvaMtaH avibhAgavRddhau bhavanti, evaM tRtIyaM, evaM caturtha, evaM anaMtabhAgavRddhayA aMgulamAtrAkAzakSetrasya aMgulAsaMkhyabhAgAkAzapradezapramANasamAni sthAnAni bhavanti, idaM prathamaM kaMDakaM / tataH paraM asaMkhyAtabhAgavRddhirUpaM dvitIyaM kaMDakaM / prathamaM saMyamasthAnaM prathamaM / kaMDakaM / caramasaMyamasthAne tAto vibhAgAH teSAM asaMkhyAtatame bhAge yAvaMtaH avibhA 26 For Private And Personal Use Only
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 202 jJAnamaMjarI TIkA. .. .. . . . . . . gAstAvaMto'dhikAH kSayopazamA bhavanti, tadvitIye kaMDake prathama saMyamasthAnaM, tataH asaMkhyeyAni sthAnAni anaMtabhAgavRddhirUpANi asaMkhyabhAgapradezarAzipramANAni dvitIyaM kaMDakaM / tataH paraM ekaM asaMkhyAtabhAgavRddhirUpaM punaH asaMkhyeyAni anaMtabhAgavRddhirUpANi tRtIyaM kaMDakaM / tata ekaM asaMkhyAtabhAgavRddhirUpaM evaM anantabhAgAMtaritAMgulAsaMkhyeyabhAgamAtraM asaMkhyabhAgavRddhirUpaM aMgulAsaMkhyeyabhAgakaMDakamAnasthAnarUpaM dvitIyaM sthAnaM / tataH saMkhyAtabhAgavRddhirUpaM prathama saMyamasthAnaM / tataH punaH anaMtabhAgavRddhirUpANi asaMkhyeyAni, tataH punaH ekaM asaMkhyabhAgavRddhirUpaM tataH asaMkhyeyAni anaMtabhAgavRddhirUpANi evaM aMgulamAtrakSetrAsaMkhyabhAgapradezamAnakaMDakeSu gateSu ekaM saMkhyAtabhAgavRddhirUpaM sthAnaM, evaM aMgulAsaMkhyeyabhAgatulyAni saMkhyeyabhAgavRdhisthAnAni gatAni evaM saMkhyAtaguNavRddhi-asaMkhyAtaguNavRddhi-anaMtaguNavRddhirUpANi asaMkhyeyAni saMyamasthAnAni bhavati / tataH paraM sthAnamasaMkhyeyaguNasaMyamasthAnamAnaM bhavati / ekAMtaraM tAni asaMkhyeyAni anaMtabhAgavRdhirUpANi saMyamasthAnAni bhavaMti / sarvasaMyamasthAnasaMkhyA lokasamAnAH aloke asaMkhyeyAlokAkAzAH kalpyate, tAvatmadezarAzitulyAni saMyamasthAnAni bhavanti uttarottaranirmalAni / AditaH anukramasaMyamasthAnArohI niyamAt zivapadaM labhate / prathamaM evaM utkRSTamadhyamasaMyamasthAnArohI niyamAt patati / evaM prathamasthAnataH anukrameNa saMyamakSayopazamI tasya cAritraparyAyanirmalatvena cAritrasukhasvarUpaM bhagavatIvAkyaM AlApazca bhagavatyAM"je ime ajjattAe samaNA niggaMthA viharati eeNa kassa teullesa vitIvayaMti ? goyamA ! mAsapariyAe samaNe niggaMthe vANamaMtarANaM devANaM teullesaM vitiivyNti| dumAsapariAe samaNe For Private And Personal Use Only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 203 NiggaMthe asuriMdavajjiANaM bhavaNavAsINaM teullesaM vitIvayaMti / eeNaM abhilAveNaM timAsapariAe samaNe niggaMthe asurakumArANaM devANaM teullesaM vitIvayaMti / caumAsapariAe gahagaNaNakkhattatArAkhvANaM joisiANaM teo- paMcamAsapariAe caMdimasUriyANaM joisiyANa teullesN-| chammAsapariAe sohammIsANANaM teu| sattamAsapariAe snnNkumaarmaahiNdaannN-| aTTamAsapariAe baMbhalogANalaMtagANaM teullesN-| NayamAsapariAe mahAmukkasahassArANaM devANaM- dasamAsapariAe ANaya-pAyaNa AraNaccUyANaM devANaM- ikkArasamAsapariAe gevijavimANANaM devANaM / bAramAsapariAe samaNe niggaMthe. aNuttarovavAiyANaM devANaM teulesaM vitIvayaMti, teNe paraM sukka sukkAmijAie bhavai / ' tau pachA sijjhanti / jAva aMtaM kareti / sevaM bhaMte! TIkAyAM lezyApakramAdidamAha-'jeime ityAdi, ye ime pratyakSA 'ajjattAetti, AryatayA pApakarmabahirbhUtatayA, adyatayA adhunAtanatayA, vartamAnakAlatayA ityarthaH / 'teulesati' tejolezyA sukhAsikA, tejolezyA hi prazastalezyopalakSaNaM, sA ca-sukhAsikA heturiti kAraNe kAryopacArAt tejolezyAzabdena sukhAsikA vivakSyate, 'vatIIvayaMti' vyativrati vyatikAmati / 'asuriMdavajjiyANaMti' camarabalivarjitAnAM 'teNaparaM' tataH paraM, tataH saMvatsarAtparataH, 'sukketi' zuklo nAmAbhinnavRtto'matsarI, kRtajJaH, sadAraMbhI, hitAnubaMdhI, niraticAracaraNa ityanye, sukkAbhijAtitti zuklAbhijAyaM paramazaklamityartha, ata evoktaM AkiMcanyaM, mukhyaM brahmAtiparaM, sadAgamaM vizuddhaM sarvazuklamidaM khalu niyamAt , saMvatsarAdUrva, etacca zramaNavizeSamevAzriyocyate, na punaH sarva evaMvidho bhavati, atra mAsaparyAyeti / saMyamazreNigatasaMyamasthAnAnAM mAsAdiparyAyagata For Private And Personal Use Only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 204 jJAnamaMjarI TIkA. saMyamabhAvollaMghanena tatpramANasaMyamasthAnollaMghI munirgrAhya iti / atra paraMparAsaMpradAyaH, jaghanyataH utkRSTaM yAvat asaMkhyeyalokAkAzapamAgeSu saMyamasthAneSu kramAkramavartinigretheSu mAsataH dvAdazamAsasaMyamapramANasaMyamasthAnollaMghanoparitane vartamAnaH sAdhurIhara devatAtulyaM sukhaM atikramya vartate iti jJeyam / uktaM ca-- "mAsAdiparyAyavRddhyA, dvAdazabhiH paraM tejH| prApnoti cAritrI sarvadevebhya uttamam // 1 // " dharmavidastejasvinaHsukhalAbhakSaNaM vRttau / ityevaM AtmasukhavRddhiH AtmajJAnamanasya bhavati // 5 // jJAnamagnasya yacchama, tadvaktuM naiva zakyate / nopameyaM priyAzleSai-nApi taccandanadravaiH // 6 // ___ vyA0-jJAnamagnasyati 'jJAnamagnasya, Atmasukhopalabdhiyuktasya 'yat zarma, sukhaM, sparzajJAnAnubhavAnaMdaM tat vaktuM naiva zakyate, atIMdriyatvAt vAgagocaratvAt , tad adhyAtmasukhaM priyA manojJeSTavanitA tasyA 'AzleSaiH, AliMganaiH, tathA caMdanadravaiH caMdanavilepana!pamIyate / yataH srakcaMdanAdijaM sukhaM vastutaH na sukhaM, AtmasukhapraSTaiH sukhabuddhayA AropitaM, loke pudgalasaMyogajaM AropasukhaM jAtyA duHkhameva / uktaM ca vizeSAvazyake-- "jatto ciapaJcakkha, somma! suhaM nasthi dukkhamevedaM / tappaDiyAravibhattaM, to puNNaphalaM ti dukaM ti||1|| visayasuhaM dukaM ciya dukkhaM paDiyAraotigiccha va / taM suhamuvayArAo na uvayAro viNA taccaM // 2 // For Private And Personal Use Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 205 *sAyAsAyaM dukkhaM, tavirahammi ya suhaM jao teNaM / deheM die dukkhaM, sukkhaM dehiMdiyAbhAve // 3 // uktaM ca- yaM vAkyamAtramavasAdayati pratiSThA, kliznAti labdhaparipAlanadRSTireva / nAtizramApagamanAya yathA zramAya, rAjyaM svahastadhRta daMDamivAtapatram // 1 // iti // tasmAt saMsAraH sarvaduHkharUpa eva / svAbhAvikAnaMda eva mukhaM, yAvat iMdriyasukhe sukhabuddhiH tAvat samyagdarzanajJAne na magnaH, iti tatvArthavRttau, ataH adhyAtmasukhaM pudgalA''zleSajasukhena nopamIyate // 6 // rAmazaityapuSo yasya, vipruSo'pi mahAkathA / kiM stumo jJAnapIyUSe, tatra sarvAGgamagnatA ? // 7 // vyA0--- 'zamazaityapuSa iti, zama upazamaH rAgadveSAbhAvaH, tavAsvAdakatvaM Atmani nirdhArya iSTAniSTe vastuni rAgAdInAM zAMtiH, nahi rAgAdayo vastupariNAmAH kintu vibhAvajA azuddhA * yata eva pratyakSaM saumya ! sukhaM nAsti duHkhamevedam / tatpratIkAra vibhaktaM tataH puNyaphalamiti duHkhamiti // 1 // viSayasukhaM duHkhameva duHkhapratIkAra tazcikitseva / tat sukhamupacArAd nopacAro vinA tathyam || 2 || sAtAsAtaM duHkhaM tadvirahe ca sukhaM yatastena / dehendriyeSu duHkhaM saukhyaM dehendriyAbhAve // 3 // 17. For Private And Personal Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 206 jJAnamaMjarI TIkA. prAMtipariNatiH, nahi pudgalAdInAM zubhAzubhapariNatiH kasyApi jIvasya nimittA, kintu pUrNagalanapAriNAmikatvena / atha varNAdikarmavipAkAdvA tatra rAgadveSakRtA tu prAMtireva uktaM cakaNago lohona bhaNai, rAgo doso kuNaMtu mnnjhnumN| niyatattaviluttANaM, esa aNAIa prinnaamo||1|| svarUpasya svAyattatvAt svabhogyatvAt paravastusaMyogaviyogAbhyAmiSTAniSTatopAdhiH / evaM zamasya zaityaM zItalatvaM atatatvaM, tasya 'puSaH' poSakasya yasya puruSasya zamazaityapuSaH viSuSaH biMdumAvasyApi mahAkathA mahAvArtA, zamazaityabiMdurapi durlabhaH yasya jJAnapIyUSe tattvajJAnAmRte sarvAMgamagnatA taba tasmin sthAne kiM stumaH kiM varNayAmaH ? tasya varNanaM kartuM asamarthA vayamiti / yo hi svarUpajJAnAnubhavaH sa atiprazasyaH / uktaM ca"labbhai surasAmittaM, labbhai pahuattaNaM na saMdeho / ikko navarina labbhai,jiNindavaradasio dhmmo||1|| dhammo pavittirUvo,labbhai kiyaavinirydukkhbhyaa| jo niyavatthusahAvo, so dhammo dullaho loe // 2 // niavatthudhammasavaNaM, dulahaM vuttaM jiNiMdiANa suhaM / tapphAsaNamegattaM, huti kesiM ca dhIrANaM // 3 // ataH vastusvarUpadharmasparzanena paramazItIbhUtAnAM paramapUjyatvameva // 7 // yasya dRSTiH kRpAvRSTiH, giraH zamasudhAkiraH / tasmai namaH zubhajJAna-dhyAnamagnAya yogine // 8 // For Private And Personal Use Only
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. vyA0 - 'yasyeti' tasmai zubhajJAnadhyAnamagnAya yogine namaH, zubhaM nAma zuddhaM yathArthaparicchedanaM, bhedajJAnavibhaktasvaparatvena svasvarUpaikatvAnubhavaH, tanmayatvaM vyAnaM tatra mamnAya tasmai yogine manovAkkAyarokAya, ratnatrayAbhyAsazuddhasAdhyasaMsAdhakAya namaH / kasya ? yasya dRSTi: kRpAvRSTiH paramakaruNAvarSiNI, yasya giraH vAcAM samUhaH zamasudhAkiraH krodhAdityAgaH zamaH, sa eva sudhA amRtaM, tasyAH kiraH kiraNaM secanaM / ( yasya ) tacchIlA dRSTiH kRpAmayI vAk zamatAmRtamayI, tasmai yogine namaH iti atra bhAvanA - anAdimithyAtvAsaMyamakaSAyayogacApalyavidhvastAtmasvabhAvAnAM, iSTAniSTaparabhAvagrahaNAgrahaNarasikatvena tatprApyaprAptau ratyaratyazuddhAvyavasAyamagnAnAM, jIvAnAM kutaH svarUpamagnatA ?, ataH zaMkAdyaticAraviyuktAvAptadarzano hi jIvaH, zuddhAzayaH, tribhuvanamapyupahatamohamaheMdhanajvalita karmadahanakkathyamAnamazaraNamavalokya guNAvaraNAra duHkhodrignaH, nirdhAritatatvazraddhAnaH, AsravanivRttisaMvairaikatvapratijJAmArA dRDhIkaraNArtha, paMcaviMzatibhAvanAbhAvitAMtarA - tmA, dvAdazAnuprekSAsthirIkRtAdhyavasAyaH, pUrvakarmanirjarAminavAgrahaNAvirbhAvabhUtasvarUpasaMpadAnubhavamagnAH sukhinaH, ata evAgamazravaNavibhAvaviratitatvAvalokanatatvaikAgratAdi-upAyaiH svarUpAnubhavamagnatvaM evaM kArya, saMsAre karmaklezasatatatvamavagamya saMsArodvinena virAgamArgAnugapravarttinA AtmasvarUpAvirbhAvahetuSu samyagdarzanajJAnacAritreSu varttitavyamityarthaH // 8 // // iti vyAkhyAtaM magnASTakam // // atha tRtIyaM sthiratASTakam || atha manatvaM sthiratayA bhavati, ataH sthiratASTakaM prada 19 For Private And Personal Use Only 207
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 208 jJAnamaMjarI TIkA. zyate, tatra dharmAstikAyAdInAM trayANAM sthiratA akriyatvAt , pudgalAnAM sthiratA skaMdhAdinibajhA, sA tu na sAdhanahetuH, atra nAMgIkRtA, yA tu vastuvRttyA sthirasya, paropAdhitaH calIbhUtasya, samyagdarzanAdiguNAvAptau parabhAvAdiSvagamanarUpA AtmanaH sthiratA pratanyate, tatra nAmasthApanA sugamA, dravyataH yogaceSTArodharUpA, dravye sthiratA mammaNavat , dravyeNa sthiratA rogAdisaMbhavA, dravyarUpA sthiratA dravyasthiratA, AgamataHnoAgamataH, AgamataH sthiratApadArthajJasya anupayuktasya, no AgamataH svarUpopayogazUnyasya sAdhyavikalasya, prANAyAmAdiSu pAyotsargAdirvA dravyasthiratA / bhAvato dvividhA azuddhA rAgadveSamanojJaviSayeSu tanmayatvena ekatA, zuddhA ca samyagdarzanajJAnacAritrAdisvarUpe tanmayatvarUpA, dharmavyAnazukladhyAnAdiSu acalatAbhAvasthiratA, zuddhasAdhyazUnyA yogAdInAM sthiratA sA durnayarUpA, yA tu sAdhyavArttayA sAdhyaniSpAdanapariNativikalA nayAbhAsarUpA, yA tu-sAdhyAmilApasAdhyodyamapariNatyA kAraNabhUtA yogAdInAM dravyAzravAtyAgarUpA sthiratA sA AdyanayacatuSTayarUpA, yA tusamyagdarzanajJAnacAritraNa svarUpasAdhanasAdhyaniSpAdanAmyAsavatI sthiratA sA zabdanayasthiratA, yA tu-dharmazukladhyAnagatasvarUpApracyutipariNatirUpA samamirUDhanayasthiratA, yA tu kSAyikadarzanajJAnacAritravIryasukhAdibhyaH apracyutirUpA sA evaMbhUtasthiratA, vibhAve'pi sarvanayarUpA sthiratA tattvavikalpAnAmiSyate, tathApiatra paramAnaMdasaMdohabhogarUpasiddhatvasAdhanarUpA svabhAvasthiratAstasyA evA'vasarastataH sA eva vyAkhyAyate / anAdyazuddhatAmagnaH svarUpasukhAprAptau iMdriyasukhecchayA caMcalo'yaM jIvaH tasya karupAyA guruvakti / For Private And Personal Use Only
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. vatsa! kiM cancalasvAnto,bhrAntvAbhrAntvA viSIdasi? nidhiM svasannidhAveva, sthiratA dayiSyati // 1 // vyA0-'vatseti' he vatsa ! tvaM caMcalasvAMtaH capalAM taHkaraNaH san ita ito bhrAMtvA, ekaM tyajan anyaM gRha 'AtidInaH kathaM viSIdasi viSAdavAn bhavasi ? aprAptyA dInaH, prAptyA'tRptaH, ata eva parabhAve viSAda eva sukhabujhyA gRhItasya svayaM sukharUpAbhAvAt prAptau api na sukhaM, atastatra pravRtirviSAdamUlA eva, re vatsa ! svasaMnidhau eva svasamIpe eva Atmani eva, nidhiM svaguNasaMpabhAjanaM, tava sthiratA bhedaratnatrayAbhedaratnatrayaikatvarUpA darzayiSyati upayogagocaraM kariSyati, ataH anAdiviSayAsvAdacalatAM tyaktvA zuddha jJAnAdyanaMtaguNe zuddhAtmani sthiratvaM kuru // 1 // jJAnadugdhaM vinazyeta, lobhavikSobhakUrcakaiH / AmladravyAdivAsthairyA-diti matvA sthiro bhava // 2 // vyA0-'jJAnadugdhamiti' lobhavikSobhakUrcakaiH asthairyAt jJAnadugdhaM vinazyeta, lobhaH lolupatApariNAmaH, icchA mUrchA gRdhnutA''kAMkSA ityAdi lobhaparyAyAH, parabhAvAmilASarUpA azuipariNAmAH, ta eva kUrcakAH, tairjJAnaM tattvAvabodhatvaikatvarUpaM, dugdhamiva dugdhaM, vinazyeta kSayaM labheta, lobhapariNAma AtmasvarUpAnubhavavinAzahetuH, kasmAdiva ? AmladravyAdiva, yathA Amladravyayoge payo vinazyati, tathA lobhapariNatyA AtmasvarUpasukhaM vinazyet iti / lobhapariNAmaH parabhAvagrahaNecchApariNAmaH, AtmaguNAnubhavavidhvaMsahetuH, iti jJAtvA AtmasvarUpe 27 For Private And Personal Use Only
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 210 jJAnamaMjarI TIkA, akhaMDAnaMdarUpe, citsvarUpe, avarNAgaMdhArasAsparze, Atmani zraddhAnajJAnaramaNatayA sthiro bhava // 2 // asthire hRdaye citrA, vaagnetraa''kaargopnaa| puMzcalyA iva kalyANa-kAriNI ga prakIrtitA // 3 // vyA0--'asthire iti' hRdaye Asthire sati parabhAvAbhilASiNi citte sati, citrA anekAkArA vAGnetrAcAkAragopanA dravyakriyArUpA, puMzcalI iva asatI strI iva kalyANakAriNI na prakIrtitA hitakAriNI na matA, jainAnAM dravyakriyA bhAvadharmayutA bhAvAbhilASiNI eva prazasyA, bhAvadharmarahitA tumArjArasaMyamatulyA, tattvArthe dravyakriyA keSAMcit paraMparayA dharmahetutayA jAtA, sA tu-devAdisukhehalokayazo'bhilAparahitAnAM eva, na tu lokasaMjJArUDhAnAM, ataH tattvasvarUpAmimukhImaya mana AtmadharmaikatvaM vidhAya cittasthiratApUrvakaM sthairya karaNIyam / iti gAthArthaH // 3 // antargataM mahAzalya-masthairya yadi noddhRtam / kriyoSadhasya ko doSa-stadA gunnmycchtH||4|| ___ vyA0-'antargatamiti' aMtargataM abhyaMtaraM mahAzalyaM mahat zalyarUpaM parabhAvAnuyAyi, parabhAvAnugatavetanAvIryapariNatirUpaM, asthairya AsthiratvaM, atazcApalyaM AtmapariNatInAM svasvakAryAkaraNe parabhAvonmukhapravarttanarUpaM asthairya, yadi na uddhRtaM na vAritaM tadA kriyauSadhasya ko doSaH ? na kopItyarthaH, kathaMbhUtasya kriyauSadhasya ? guNaM svAtmasvabhAvAvirbhAvarUpaM ayacchataH adadataH, kriyA hi vRttirUpA, bhAvapariNatistu AtmaguNazuddhirUpA, antaH 22 For Private And Personal Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 211 mmarrrrrrrrruaran inwwmanarmed zalye sati kriyauSadhena no rogApagamaH, ata AbhyaMtaraM parAnuyAyitA-parakartRtA-parabyApakatArUpaM zalyaM nivAraNIyamiti // 4 // sthiratA vAGmanaHkAyai-ryeSAmaGgAGgitAM gtaa| yoginaH samazIlAste, grAne'raNye divA nizi // 5 // ___ vyA-'sthiratA iti' yeSAM prANinAM vAGmanaHkAyairvacanamanaHkAyayogaiH, sthiratA AtmaguNanirjharabhAsanaramaNaikatvarUpA aGgAGgitAM tanmayatAM gatA prAptA, te yogino munIzvarAH, samazIlAH samasvabhAvAH, svadravya-svakSetra-svakAla-svabhAvarUpasvAtmasvabhAvato'nyat paradravye paratvarUpa samatvena jJAnAt svAtmanaH sakAzAt yadanyat tatsarvaM bhinnaM iti samatvaM yeSAM niSpannaM teSAM 'grAme' janasamUhalakSaNe 'araNye' nirjane 'tulyatvaM' iSTAniSTatA'bhAvaH 'divA vAsare' nizi rAtrau samatvaM tulyapariNatiH araktadviSTatArUpA samapariNatirbhavati // 5 // sthairyaratnapradIpazced, dIpraH sngklpdiipjaiH| taDhikalpairalaM dhuumai-rlNdhuumaistthaa''strvaiH||6|| ___ vyA.--'sthairyaratneti' yasya puruSasya 'cet' yadi 'sthairyaranapradIpaH, sthiratArU parakhadIpakaH 'dIpraH' dedIpyamAnaH tat tadA saMkalpajaiH vikalpaiH dhUmaiH alaM sRtaM, paraciMtA'nugA'zuddhacApalyarUpaH saMkalpaH, punaH punaH tatsmaraNarUpo vikalpaH saGkalpavikalparUpadhumaiH alaM sataM, yasya svarUpaikatvarUpA sthiratA bhAsate tasya saGkalpavikalpA na bhavanti, yadyapi nirvikalpasamAdhiH amedaralayakAle, tathA; svarUpalInAnAM sAMsArikasaGkalpavikalpA. bhAvaH, tathA 'alaMdhUmaH' asaMtadhUmaiH malinaiH AsravaiH api ala For Private And Personal Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 212 jJAnamaMjarI TIkA. sRtaM ataH saGkalpavikalparUpacalapariNatimapahAya dravyabhAvaprANAtipAtamRSAvAdAdattAdAnamaithunaparigraharUpairAsravaiH sRtaM, yo hi AtmasamAdhirataH svasvabhAvasthiraH tasya AsravAH kuta iti ? yata AtmanaH svadharmakartRtvayathArthabhAsanasvarUpagrAhakatvasvaguNabhoktRtvasvasvabhAvarakSakatvapariNatasya na AsravAH, eteSAM svabhAvAnAM parabhAvapariNatAnAM AsravAH svarUpabhrAMtireva, svapariNatIH parakartRtvena pariNamayati, yadA tu asya svarUpAvabodhaH svakAryakAraNanirdhAro jAtastadA svapariNatIH svakAryakAraNe eva vyApArayati na parakartRtve, kArakacakramapi svarUpamUDhe ca parakartRtvAdivyApAreNa azuddhIkRtaM yadA anena svaparavivekena ahaM ahaM, paraH paraH, nA'haM parakartA bhoktA evaM labdhavivekaH svakArakacakraM svakAryakaraNe vyApArayati; AtmA AtmAnaM, AtmA Atmane, Atmana Atmani pravarttayati iti svarUpaM evaM svarUpapariNatAnAM AsravA na bhavaMti // 6 // udIrayiSyasi svAntA-dasthairyapavanaM yadi / samAdhidharmameghasya, ghaTAM vighaTayiSyasi // 7 // vyA0--'udIrayiSyasi iti' yadi 'svAntAt' antaHkaraNAt asthairyapavanaM tvaM udIrayiSyasi asthiratAmArutaM yadA pravatayiSyasi tadA samAdheH, svarUpArthavizrAntirUpadharmameghasya ghaTAM 'vighaTayiSyasi' dUrIkariSyasi iti, asthirasya samAdhidhvaMso bhavati ata AtmadharmaviSaye sthiratA karaNIyA // 7 // cAritraM sthiratArUpa-metatsiddheSvapISyate / / yatantAM yatayo'vazya-masyA eva prasiddhaye // 8 // . vyA0--'cAritramitiH ataH kAraNAt siddheSvapi sakalakarma 24 For Private And Personal Use Only
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 213 malamukteSvapi sthiratArUpaM cAritraM iSyate, paMcamAGge siddhAnAM cAritrAbhAva uktaH, sa ca - kriyAvyApArarUpaH, yastu sthiratArUpaH saca-vastudharmatvAt astyeveti, prajJApanA- tattvArtha-vizeSAvazyakAdiSu vyaktaM vyAkhyAtatvAt, AvaraNAbhAve Avaryasya prAgabhAvAt vigatacAritramohasya cAritraprakaTanAt, siddhAnAmapi sthiratArUpaM cAritraM, ataH sthiratA sAdhanIyA prathamaM samyagdarzanena zraddhAsthiratAM kRtvA sadbhAsanasvarUpavizrAntisvarUpaikAgratArUpAM sthiratAM kRtvA samastaguNaparyAyANAM svakAryapravRttirUpAM sthiratAM niSpAdya, samastAtmapariNatiniHsaGgarUpAM paramAM sthiratAM niSpAdayati, ataH samastacApalyarodhena yogasthiratAM kRtvA upayogasthiratvena svarUpakartRtva-svarUparamaNatva-svarUpabhoktRtvarUpaM sthiratvaM sAdhyaM, tasmAt sthiratvasAdhane yatnaH karaNIya ityupadezaH || 8 || // iti vyAkhyAtaM sthiratASTakam // // atha caturthI mohatyAgASTakam // atha sthiratA mohatyAgAd bhavati, AtmanaH pariNaticA - palyaM mohodayAt, mohodayazca nirdhArarUpasamyagdarzanasvarUparamaNacAritravArakazca kSayopazamI cetanAvIryAdInAM viparyAsapararamaNataptatvAdipariNamanarUpa iti, tena cApalyaM, ato mohodayavAraNena sthiratA bhavati, tena tyAgASTakaM vitanyate, nAmasthApanAmohaH sugamaH, dravyeNa madirApAnAdinA moho mUDhatApariNAmaH, dravyAd dhanasvajanaviyogAt, dravye zarIraparigrahAdau dravyarUpo mohaH, mohanagItAdiSu gandharvAdInAM vAkyeSu, anupayuktasya agamano noAgamato rAgavat / bhAvato mohaH aprazastaH, samastapApa 25 For Private And Personal Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. sthAnahetuparavyeSu, kudevakugurukudharmeSu; prazasto mokSamArge, samyagdarzanajJAnavAritratapohetuSu sudevagurvAdiSu / tatra mohatyAga utsarjanaM, bhinnIkaraNaM, atra yAvAn aprazastamohastAvAn sarvathA tyAjya eva azuddhatvanibandhanatvAt / prazastamohasAdhane asAdhAraNahetutvena pUrNatattvaniSpatteH aki kriyamANo'pi anupaadeyH| zraddhayA vibhaavtvenaivaavdhaaryH| yadyapi-parAvRttistathApi azuddhapariNatirataH sAdhye sarvamohaparityAga eva zraddheya AdyanayacatuSTaye karmavargaNApudgaleSu tadyogeSu tadgrahaNapravRtyA saGkalpe karmapudgaleSu badhyamAneSu sattAgateSu calodIriteSu udayaprApteSu azuddhavibhAvapariNAmarUpamohahetuSu mohatvaM, zabdAdinayatraye mohapariNatacetanApariNAmeSu mithyAtvAsaMyamaprazastAprazastarUpeSu mohatvaM, ata AtmanaH aminavakarmahetuH mohapariNAmaH, mohenaiva jagad barpha mohamUDhA evaM pramanti saMsAre, yato jJAnAdiguNasukharodhakeSu ca teSu anantavAraM anantajIvairbhuktamukteSu jaDeSu agrAhyeSu pudgaleSu manojJA'manojJeSu grahaNAgrahaNarUpo vikalpo mohodbhavaH, tenAyaM pudgalAsakto mohapariNatyA pudgalAnubhavI svarUpAnavabodhena mugdhaH paripramati, ato mohatyAgo hitaH / uktaM ca / AyA nANasahAvI, sadasaNasIlo visuddhsuhruuko| so saMsAre bhamaI, eso doso khu mohassa // 1 // jo u amutti aMkattA,asaMga nimmala sahAvapariNAmI so kammakavaya baddho, dINo so mohavalagatte // 2 // hI dukaM AyabhavaM, mohana pAName saI / / jassudareNiyabhAvaM, sudha saMbaMpi no saraI // 3 // - - 26 For Private And Personal Use Only
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 215 ityevaM mohasya vijRmbhitaM matvA tyAjya iti kathayati - ahaM mameti mantro'yaM, mohasya jagadAndhyakRt / ayameva hi nampUrvaH, pratimantro'pi mohajit // 1 // vyA0-- ahaM mameti- mohasyAtmA'zuddhapariNAmasya upacArato nRpeti saMjJasya 'ahaM mama iti ayaM mantraH 'jagadAnvyakRt, jJAna cakSurodhakaH, 'ahamiti, svasvabhAvenonmAdaH ' para ' ityana ahaMmameti parabhAvakaraNe kartRtArUpo'haGkAraH, ahaM sarvasva - padArthato bhinneSu pujIvAdiSu idaM mameti pariNAmo mamakAraH ityanena 'ahaM mameti' pariNatyA sarvaparatvaM svatayA kRtaM, eSo yuddhAvyavasAyo mohajaH, mohodyotakazca zuddhajJAnAJjanarahitAnAM jIvAnAM AnvyakRt, svarUpAvalokanazaktivvaMsakRt, 'hIti' nizcitaM ayameva naJpUrvaH 'pratimantro' viparItamantraH 'mohajit' mohajaye mantraH tathA ca nA'haM ete ye pare bhAvA mamApi ete na bhrAMtiH puSA sAmprataM yathArthapadArthajJAnenAhaM parAdhipo na parabhAvA mama / uktaM ca- ego haM natthi me koI, nAhamannassa kassavi / evaM adINamaNaso, appANamaNusAsaI // 1 // ego me sAsao appA, nANadaMsaNasaMjuo / sesA me bAhirA bhAvA, sabai saMjogalakkhaNA // 2 // saMjogamUlA jIveNa pattA dukkhaparaMparA | tamhA saMjoga saMbaMdhaM, savaM tiviheNa vosire // 3 // 27. For Private And Personal Use Only
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 216 jJAnamaMjarI TIkA. ityevaM vibhAvya dravyakarmatanudhanasvajaneSu bhinnatAM nIteSu svabhAvaikatvena mohajayo dRSTaH; ataH ahaGkAramamakAratyAga iSTa iti // 1 // punastadeva bhAvayatizuddhAtmadravyamevAhaM, zuddhajJAnaM guNo mama / nAnyo'haM na mamAnye ce-tyado mohAstramulbaNam // 2 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir me vyA0 - zuddhAtmadravyaM iti, zuddho nirmalaH sakalapudgalAzleparahito jJAnadarzanacAritravIryAvyAbAdhAmUrttAdyanantaguNaparyAya nityAdyanantasvabhAvamayaH, asaMkhyapradezI, svabhAvapariNAmI, svarUpakarttRtvabhoktRtvAdidharmopetaH, AtmA zuddhAtmA, tadeva zuddhAtmadravyaM eva ahaM, anantasyAdvAdasvasattAprAgabhAvarasikaH, anavacchinnAnandapUrNaH paramAtmA paramajyotIrUpaH, ahaM zuddhaM nirAvaraNaM sUryacaMdrAdisahAyavikalaprakAzaM, ekasamaye trikAlatrilokagatasarvadravyapayayotpAdavyayatrauvyAvabodhakaM jJAnaM mama guNaH karttA jJAnasya, kArya jJAnaM, jJAnakaraNAnvito jJAnapAtro jJAnAt jAnan, jJAnAdhAro'haM jJAnameva mama svarUpaM ityavagacchan anye dharmAdharmAkAzapudgalasvato'nyat jIvapadArtha: jIvapudgalasaMyogajapariNAmaH anyaH sarvaH, ahaM na, matto bhinnA eva ete pUrvoktA bhAvA mama dravyAdicatuSTayena bhinnatvAt / yo hi vyApyavyApakabhAvAd bhinnaH, sa mama na, yaH asaMkhyapradeze svakSetre abhedatayA svaparyAyapariNAmaH, sa mama iti, svasvarUpe svatvaM, pare paratvapariNAmaH, 'mohAstraM' mohacchedakaM astraM IdRgbhedajJAnavibhaktena mohakSayaH, ataH sarvaparabhAvabhinnatvaM vidheyaM / ata eva nirgranthAstyajanti AsravAn zrayanti gurucaraNAn, vasanti vaneSu, udAsIbhavanti vipAkeSu, abhyasyanti AgamavyUhaM, anAdiparabhAvacchedAya prayatna uttamAnAm // 2 // " 28 For Private And Personal Use Only
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. yo na muhyati lagneSu, bhAveSvaudayikAdiSu / AkAzamiva paGkena, nA'sau pApena lipyate // 3 // 217 vyA0 - yo na muhyati iti, yo jIvaH tattvavilAsI 'audayikAdiSu bhAveSu, zubhAzubhakarmavipAkeSu AdizabdAt parabhAvAnugakSayopazame azudrapAriNAmikabhAvagrahaH, teSu 'lagneSu' Atmani svakSetrIbhUteSu yo na muhyati mohakIbhAvaM na prApnoti, bhedajJAnavivekena tyaktaparasaMyogaH avazyoditeSu yaH avyApakaH sa pApena karmaNA na lipyate / kimiva paGkena AkAzamitra, yathA AkAzasthapaGkaH AkAzasya na lepakRt, tatra apariNamanAt / evaM zamasaMvegani vaidanigrahItaparabhAvasya avazyodayavipAke bhujyamAne'pi avyApakatvAd na lepaH / sa hi - pUrvakarmanirjarArUpaM kArya karoti, svIyapariNAmasya bhinnarakSaNena akartRtvaM tasya parabhAvAnAm / uktaM ca adhyAtmabindau For Private And Personal Use Only svatvena svaM paramapi paratvena jAnan samastAnyadravyebhyo viramaNamiti yaccinmayatvaM prapannaH / svAtmanyevAbhiratimupanayan svAtmazIlI svadarzItyevaM karttA kathamapi bhavet karmaNo naiSa jIvaH // 1 // na kAmabhogA samayaM uveMti, nayAvi bhogA vigaI uveMti / je tappaosI a pariggahI a so tesu mohA vigaI ubei // 2 // 28 29
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 218 jJAnamaMjarI TIkA. evaM paraMdravyena araman AtmA mucyate ata eva sarvasaGgaparihAro'saGgA hi mucyatAM nimittaM muhyatAM tyAgArthA, tannimittAn dhanasvajanAGganAbhojanAdIn tyajati kAraNAbhAve kAryAbhAvaH, iti bhAvAzreyapariNatirovasaMyamaH, tadrakSaNAya vRddhayarthaM hitAya AzravatyAgo munInAM, bhAvanA ca-yaiH parabhAvA abhogyA agrAhyAH kRtAH te kathaM tatra ramante ? // 3 // pazyanneva paradravya-nATakaM pratipATakam / bhavacakrapuraHstho'pi, nAmUDhaH parikhidyati // 4 // vyA0-pazyanneveti; svarUpAcyutisvadharmaikatve 'amUDhaH' tattvajJAnI, svarUpasAdhanodyataH, 'pratipATakaM' ekendriya-vikalendriyapazcendriyarUpapATake varatiryagdevanarakalakSaNe sarvasthAne paradvyanATakaM janmajarAmaraNAdirUpaM saMsthAnanirmANavarNAdibhedavicitraM, pazyan eva na 'parikhidyati' na khedavAn bhavati / jAnAti ca pudgalakarmavipAkajAM citratAM, na matsvarUpaM prAntAnAM bhavatyeva, na tattvapUrNAnAM kathaMbhUtaH ? amUDhaH bhavacakrapurasthaH api, anAdisvakRtakarmapariNAmanRparAjadhAnIcaturgatirUpabhavacakrakoDagato'pi, AtmAnaM minnaM jAnan na khidyati, parasmaipadaM tu kAvye prayuktatvAta "khidyati kAvye jaDaH" iti paatthdrshnaat| ityanena karmavipAkacibatAM bhuMjannapi akhinnaH tiSThati, kartRtvakAle na aratiHanAdaraH tarhi bhogakAle ko dveSa udayAgatabhogakAle iSTAniSTatApariNatireva aminavakarmahetuH, ata avyApakatayA bhavitavyaM, zubhodayo'pi AvaraNaH, azubhodayo'pyAvaraNaH, guNAvaraNatvena tulyatvAt kA iSTAniSTatA ? // 4 // For Private And Personal Use Only
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . jJAnamaMjarI TIkA. 21.9 vikalpacaSakairAtmA, pItamohAsavo hyayam / bhavoccatAlamuttAla-prapaJcamadhitiSThati // 5 // vyA0-vikalpacaSakairiti, vikalpAzcittakallolA eva caSakA madyapAnapAtrANi taiH, hIti nizcitaM ayaM jIvaH pIto moha eva Asavo mAdakaraso yena saH pItamohAsavaH puruSo bhavoccatAlaM bhavaH saMsAraH sa eva uccatAlaM madyapagoSTIkSetra prati uccatAlaM punaHpunaH uccasvareNa tAladAnarUpaM prapaJcaM vistAra adhitiSThati prApnoti ityanena mohI jIvo madirAmattavat cApalyavaikalyaM karoti para svatvena svaM ca paratvena kalayan AtmAnaM akAyaniSpAdanapaTiSTa pravartayan svasthAnabhraSTo bhramati, ata eva mohatyAgaH zreyAn // 5 // nirmalasphaTikasyeva, sahaja ruupmaatmnH| adhyastopAdhisambandho, jaDastatra vimuhyati // 6 // __vyA0-nirmalasphaTikasyeveti, nirmalasphaTikasya varaNanissaGgasphaTikasya iva Atmano jJAyakadravyasya sahaja-svAbhAvikaM zuddhaM rUpaM asti ityanena vastuvRttyA AtmA sphaTikavat nirmala evanissaGga eva saMgrahanayena AtmA paropAdhisaGgI eva nAsti paramajJAyakacidAnandarUpaH adhyAsthopAdhisambandhaH prAptapudgalasaMsargajakarmopAdhisambandhaH, anekaglAnamlAnAvastho jaDaH vastusvarUpAparijJAnI tatra upAdhibhAve muhyati, ekatvaM prApnoti, yathA-mUrkhaH zyAmanIlapItAdipuSpasaMyogAt sphaTikAbhedarItyA nIlapItasvabhAvaM jAnAti tathA vastusvarUpAvabodhavikalo jIvo mithyAtvA'viratikaSAyayoganimittAd baddhakendriyAdinAmakarmodayAt ekendriyAdibhAvamApannaM ekendriyAdirUpameva manyate, ekendriyo'haM vika For Private And Personal Use Only
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 220 jJAnamaMjarI TIkA. lo'haM paJcedriyo'haM jAnAti para zukra svIyaM saccidAnandarUpaM nirmalaM svarUpaM nAvabodhati iti mUrkhatApariNatiH tattvajJaH khAnisthavajaM samalaM. sAvaraNaM samRdapi ratnaparIkSakavat vajratvena avadhArayati, evaM jJAnAvaraNAdyAvRtaM atadAkAraM jJAnajyoti, prakAzavikalamapi AtmAnaM pUrNAnaMdaM sahajAprayAsAnaMdasaMdohaM sarvajJaM sarvatattvasvarUpAmintaM samyagjJAnabalena nirdhArayati iti, ityanena AtmA zuddha eva zraddheyaH, upAdhidoSastu sannapi tAdAtmyA'bhAvAt saMsargajatvAt bhinna eva nirvAya iti // 6 // - mohAt jIvaH paravastu Atmatvena jAnan AropajaM sukhaM sukhatvena anubhavati, bhedajJAnI tu AropajaM sukhaM duHkhameveti nivAraNAya yat tadupadizannAha-- anAropasukhaM moh-tyaagaadnubhvnnpi| AropapriyalokeSu, vaktumAzcaryavAn bhavet ? // 7 // vyA0-anAropeti, anAropaja sahajaM sukhaM svaguNajJAnanirapAgabhAvarUpaM sukhaM mohatyAgAt mohakSayopazamAt anu bhavannapi bhuMjannapi Aropo mithyopacAraH priyo yeSAM te Aropa priyAzca te lokAzca AropapriyalokAH teSu AropasukhaM vaktuM AzcaryavAn bhavet ? atra kAkUktiH api tu na bhavet, yena AropajaM sukhaM prAptaM sa Aropasukhe AzcaryavAn camatkAravAn bhavati athavA anAropasukhAnubhavI AropapriyalokeSu agre AropajaM sukhaM sukhaM iti vaktuM api AzcaryavAn bhavati, vaktuM na samartho bhavati sukhAbhAvAt sukhakAraNAbhAvAttacca vastuvRttyA duHkharUpe sukhaM iti lokArtha ukte'pi svayaM AzcaryavAn bhavet For Private And Personal Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 221 kimuktaM idaM mayA nedaM sukhaM ataH parasaMbhave sukhe sukhAbhAsaH nivAraNIyo mohamUlatvAt , paugalike sukhe sukhamrAMtireva AbhyaMtaraM mithyAtvaM iti // 7 // yazcidarpaNavinyasta-samastAcAracArudhIH / ke nAma svaparadravye-'nupayogini muhyati ? // 8 // ___vyA0-yazcidarpaNa iti, yaH puruSaH AgamAnugatAzayaH cid jJAnaM sarvapadArthaparicchedakaM tadeva darpaNaM AdarzaH tena vinyastAH sthApitAH samastA jJAnAdyAcArAH tena cAruH manoharA dhIrbudviryasya sa puruSaH, nAma iti komalAmaMtraNe paradravye pudgalAdau anupayogini akiMcitkare kasminnapi kArye gRhItumayogye va muhyati ? ityarthaH, yo jJAnAdipaMcAcAreNa saMskAritopayogI AtmAnaMdaM jJAnadarpaNe pazyan paradravye kathaM muhyati ? naiveti / tattvajJAnavikalAnAM anAdimithyAtvA'saMyamavatAM svarUpAnubhavazUnyAnAM eva paradravyAnubhavaH / tatra sukhamnAMtirUpo mohaH / svabhAvadharmaniribhAsanaramaNAnubhavasukhAsvAdalInAnAM na mohaH, ata AtmasvarUpaikatvameva mohatyAgopAyaH, ata eva anAdimrAntimapahAya AtmAnubhavarasikatayA bhavitavyam / AtmasvarUpazraddhAnabhAsanaramaNAnubhavavatA sthAtavyaM, iti tattvaM,AgamazravaNakusaMgatyAgAt tattvaruci tattvajJAnabalena saMyogajaM sarvamanityamazaraNaM saMsArahetu AtmA ekaH sarvapadArthAtaraM AtmavyatiriktaM parasparza evAzuciparAnuyAyitA eva AzravAH svarUpAnugamanaM saMvaraH udIraNake amamatA ityAdi pariNatyA mohatyAgo vidheyH| iti caturtha mohatyAgASTakam vyAkhyAtam // 8 // 33 For Private And Personal Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 222 jJAnamaMjarI TIkA. // atha paJcamaM jJAnASTakam // mohatyAgazca jJAnAd bhavati, ataH jJAnaSTakaM likhyate / tatra jJAnalakSaNaM, 'vyavahArAvyabhicArarUpaM sarvapadArthAvabodharUpaM sAmAnyavizeSAtmani padArthajAte vizeSabodhalakSaNaM jJAnaM, jJAyate aneneti jJAnaM / uktaM ca uttarAdhyayane / "eyaM paJcavihaM nANaM, davANa ya guNANa ya / pajavANaM ca savvesiM, nANaM nANIhiM desiyaM // " (a0 28 / gA0 5) iti / Atmano vizeSalakSaNaM nAma jJAnaM zabdAlAparUpaM, sthApanAjJAnaM siddhacakrAdau sthApitaM dravyajJAnaM AgamagatajJAnapadAvabodhI anupayuktaH, noAgamataH dravyajJAnaM anupayuktAvasthA iti tattvArthe / tathA dravyajJAnaM pustakanyastaM / athavA vAcanA-pRcchanA-parivartanA-dharmakathAnuprekSAdInAM dravyajJAnaM, mAvajJAnamupayogapariNatiH matyAdiprakAraM svaparavivecakaM paricchedAvalokanAbhAsanAdiparyAya, tatra naigamena jJAnaM, bhASAdiskaMdhajJAnaM / saMgraheNa sarvajIvajJAnaM abhedopacArAt, vyavahAreNa pustakAdijJAnaM, RjusUtreNa tatpariNAmasaMkalparUpaM jJAnaM, athavA-jJAnahetuvIrya, naigamena saMgraheNa AtmA vyavahAreNa kSayopazamIbhUtajJAnavibhAgapravRttiH, RjusUtreNa vartamAnabodhaH yathArthAyathArtharUpamubhayajJAnaM, zabdanayena samyagdarzanapUrvakayathArthAvaboghalakSaNaM kAraNakAryasApekSaM jJAnaM svaparaprakAzaM syAdvAdopetaM arpitAnarpitAdiyuktaM samyagjJAnaM, samabhirUDhanayena sakalajJAnavacanaparyAyazaktipravRttirUpaM, evaMbhUtanayena matyAdisvasvarUpapUrNavaMbhUtatA For Private And Personal Use Only
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 223 vastutaH kevalaM jJAnaM evaMbhUtajJAnaM, aba mithyAdarzane'pi viparyAsopetaM jJAnaM kujJAnaM, tatra mohatyAgahetuH, ataH samyak darzanapUrvakasvasvarUpopAdeyAparabhAvaheyopayogalakSaNaM samyagjJAnaM gRhItaM, tasyaiva saMsAraudAsInyahetutvAt uktaM catajjJAnameva na bhavati, yasminnudite vibhAti raaggnnH|| tamasaH kuto'sti zaktirdinakarakiraNAgrataH sthA tum ? // 1 // ___ ato jJAnaM tavAvabodharUpaM AtmanaH svasvabhAvAviSkaraNahetuH, mokSamArgasya mUlaM 'jJAnakriyAbhyAM mokSaH' 'paDhamaM nANaM tao dayA, evaM ciTThaha sbsNje'| evaM svarUpaM atrAnuprekSAyuktaH sparzajJAnasyAvasaraH tad vyAkhyAyatemajatyajJaH kilAjJAne, viSTAyAmiva shuukrH| jJAnI nimajjati jJAne, marAla iva mAnase // 1 // vyA0-majjatyajJa, iti-ajJaH svabhAvavibhAvAvivekaH kila iti satye ajJAne ayathArthopayoge majjati, mano bhavati, yathArthAvabodhavikalaH ayathArthe lIno bhavati, ka iva ? viSTAyAM zUkara iva, yathA zUkaro viSTAyAM majjati tathA ajJaH abhogye AtmaguNAvaraNakAraNe paravastuni zAtAdivipAke indriyaviSaye mjjti| jJAnI-yathArthavibodhI jJAne tattvAvabodhe AtmasvarUpe nimajjati tanmayo bhavati / AtmasvarUpAvabodhAnubhavalInAH zabdAdiviSayAn manojJAn iMdrAdivismayahetUn tRNayaMti, ramaMte svarUpe, bhISma For Private And Personal Use Only
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 224 jJAnamaMjarI TIkA. " grISmatApataptazilAtalasthA api zItalA atyaMtahime akaMpAH, dhyAyaMti svatatvaM jagatavikSobha - anAkSobhakSuvA ciMtayaMti svaguNaparyAyAn zakrasparddhicakrilIlAM tyajaMti, kiM bahunA ? AtmAnaMdAvabodharasikAnAM anyat duSTaM yathArthasaMpUrNa pratyakSAtmarasikAH titikSati parISahAn, prAraMbhayaMti zreNi, tanvaMti svarUpaikatvarUpaM dhyAnaM, ato jJAnAsvAdina eva dhanyAH uktaM ca saMvegaraMgazAlAyAm:-- Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir te dhannA sukayatthA, jesiM niyatattaboharui jAyA / je tattabohabhoI, te pujjA sababhavANaM // 1 // jesiM nimmalanANaM, jAyaM tattasahAvabhogittaM / te paramAtattasuhI, tesiM nAmaMpi suTThayaraM // 2 // teSAM janma jIvitaM saphalaM ye svatattvabodharasikA iti, ato jJAnI jJAne majjati, yathA marAlo haMso mAnase majjati tathA iti // 1 // nirvANapadamapyekaM, bhAvyate yanmuhurmuhuH / tadeva jJAnamutkRSTaM, nibandho nAsti bhUyasA // 2 // vyA0 - nirvANapadamiti, - nirvANapadaM, niHkarmatAhetupadaM, ekamapi syAdvAdasApekSaM muhurmuhuH vAraMvAraM bhAvyate AtmatanmayatayA kriyate, vAcanA-pRcchanA - parivartanA- anuprekSA-dharmaciMtana-parizIlananididhyAsanatayA karaNaM kartRtvaM kAryatvaM kAraNatvaM AdhAratvaM AsvA - danaM vizrAmaH svarUpaikatvaM tadevotkRSTaM jJAnaM yenA''tmA svarUpalIno bhavati anAdyanAsvAditAtmasukhamanubhavati, tat padamapya 36 For Private And Personal Use Only
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 225 bhyasya, zeSeNa vAgavistArarUpeNa bhUyasA'pi vedanena jJAnena ko nirbaMdha: kiM bahutareNa jalpajJAnena ? bhAvanAjJAnaM svalpamapyamRtakalpaM anAdikarmarogApagamakSamamiti // 2 // svabhAvalAbhasaMskAra-kAraNaM jJAnamiSyate / dhyAndhyamAtramatastvanyat, tathA coktaM mahAtmanA // 3 // vyA0 - svabhAvalAbheti, svabhAvo jJAnAdyanaMtaguNaparyAyarUpaH, tasya lAbhaH prAptiH saMskAro vAsanA tadprAgbhAvatA vA tasya smaraNaM sadaiva niraMtaraM tadupayogitAjJAnaM iSyate tattvalAbhataH, anyat sarva vAgvilAsarUpaM svasvarUpAsparzibAdyajJAnaM laukikalokottarAgamavikalparUpaM sarva vyAMvyamAtraM vyAkSeparUpaM, yadAtmaparavibhajanAtmaikatvaparaparityAgAya na bhavati tatsarvaM vilAparUpamaraNye, tathA ca, haribhadrapUjyaiH akutthAsaMyataM nANaM, suapAThuna vinneyaM / anuyogadvAre yo0 ha0 - sikkhiyaM ThiyaM miyaM jAyaM jAva guruvayaNovayaM vAyaNAe pucchaNAe pariaTTaNAe dhammakahAe no aNupehAe tA davaaM / iti prAptacetanAkSayopazamaH saMjJAcatuSTaye ihalokAzaMsayA paralokAzaMsayA kiM kiM nAsti, yastu sakalapudgalodvignaH svasvabhAvArthI AtmAnaM yathArthAvabodhena jAnAti tajjJAnam, tatrodyamaH kAryaH svasAdhyasiddhaye, uktaM caAtmAjJAnabhavaM duHkhaM, AtmajJAnena hanyate / abhyasyaM tannaghAtena (?) yenAtmA jJAnamayo bhavet // 1 // 29 37 For Private And Personal Use Only
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 226 jJAnamaMjarI TIkA. svalpajJAnena no zAnti, yAti dRptAtmanAM mnH| stokaM dRSTA yathA tapta-bhUmiruSmAyatetarAm // 2 // ato niraticArAnAzaMsi yathArthAtmabodhe rasikatayA bhavanIyaM tadarthamevAMgopAMgayogopadhAnAdyabhyAso munInAm / tathA coktavAn mahAtmA pataMjalipramukhaH, yazodhanapadazca zrIharibhadrasuriryogahaSTisamuccaye // 3 // vAdAMzca prativAdazci, vdnto'nishcitaaNstthaa| tattvAntaM naiva gacchanti, tilapIlakavad gatau // 4 // vyA0-vAdAMzceti-vAdAn pUrvapakSarUpAn, prativAdAn uttarapakSarUpAn , paraparAjayasvajayeMcchayA vadaMtaH vivAdazuSkavAdAdi kuvaitaH, tattvAMtaM tattvasya vastudharmarUpasya aMtaM pAraM naiva gacchaMti naiva labhate, kathaMmUtAn vAdAn ? anizcitAn anirdhAritapadAthasvarUpAn vadaMtaH tattvaprAMtaM svIyAtyaMtakAkRtrimAtmajJAnAnubhavarUpaM naiva labhate / kiMvat 1 gatau gamane tilapIlakavat tilapIlakavRSabhavat bhraman sthAnAMtaraM na labhate, evaM tatvajJAnAnamilASI anekazAstrazramaM kurvan na tatvAnubhavaM spRzati, ato yathArthatattvajJAnarucimattayA bhavanIyam // 4 // svadravyaguNaparyAya-caryA varyA praanythaa| iti dttaatmsntusstti-mussttiaansthitirmuneH||5|| vyA0-svadravyeti, svadravye guNAzrayalakSaNe zuddhAtmani svaguNe ekadravyAzritasahabhAvyanaMtaparyAyopetajJAnadarzanacAritrasvarUpe svaparyAye ubhayAzrayalakSaNe arthavyaMjanAdibhede caryA tanmayatA pariNatiH, tatra varttanA varyA zreSThA svadravyaguNaparyAye pariNamanaM Atmahitam For Private And Personal Use Only
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. AyA sabhAvanANI, bhoi ramaI vivatyudhammaMmi / so uttamo mahappA, avare bhavasUyarA jIvA // 1 // parAparadravyaguNaparyAyasmaraNAnubhavalakSaNA pariNatiH anyathA akAryA ahitA parabhAvapariNAma eva bhramaNahetuH; uktaM caparasaMgeNa baMdho, mukkho parabhAvacAyaNe hoI / sabadosANa mUlaM, prbhaavaannubhvprinnaamo||1|| ata eva dezaviratasarvaviratAH pratyAkhyAti parigrahAdIn , tyajati svajanaparijanAn , pratipadyate ekAkivihAra, zRNvati svasattAgoSTiM, ciMtayaMti svadharmAnaMtatAM, dhyAyati svaguNaparyAya, pariNAmamanA bhavaMti tadanubhavanena, tyajati sarvaparabhAvAnumodanAm ityevaM prakAreNa muneH trikAlanirviSayasya jJAtatattvasya muSTi AnasthitiH avasthAnaM, saMkSeparahasyajJAnavizrAmamaryAdA; kathaMbhUtA sthitiH ? dattAtmasaMtuSTiH, dattA pradattA AtmanaH saMtuSTiH saMtoSa ityanena AtmagrahaNaM paraparityAgaH iti maryAdA nigraMthasya // 5 // asti ced granthibhid jJAnaM, kiM citraistntryntrnnaiH| pradIpAH kopayujyante?, tamonI dRSTireva cet // 6 // vyA0-astIti cet yadi graMthimit graMthibhedotpannaM viSayapratibhAsadalavikalaM AtmadharmavedyasaMvedyarUpaM jJAnaM pratibhAsaH asti; taMtrayaMtraNaiH citraiH anekaprakAraiH parasAdhanAnimittaiH kiM ? na kimapi samyagdarzanajJAnacAritrabhAvapariNatasya kiM parApekSayA ? / tatra dRSTAMtaH / cet dRSTiH cakSuH tamoTo tamaH aMdhakAraM tasya nI haMtrI prAptA tadA pradIpAH kva 39 For Private And Personal Use Only
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 228 jJAnamaMjarI TIkA. upayujyaMte ? na kvApi, dRSTiH sarvAlokanakSamA tarhi sahAyabhUtadIpasya kiM prayojanaM 1 / atra graMthibhedasvarUpaM / tatra - paMceMdriyatvasaMjJitvaparyAptatvarUpAbhistisRbhiH labdhibhiH yuktaM athavA upazamalabdhiH upadezazravaNalabdhiH karaNatrayahetuprakRSTayogalabdhitrikayuktaH karaNakAlAtpUrvamapi aMtarmuhartakAlaM yAvat pratisamayamanaMtaguNavRddhyA vizuddhayA vizudhyamAnA avadAtamAnA cittasaMtatiH graMthikasatvAnAM abhavyasiddhikAnAM yA vizodhiH tAmatikramya varttamAnaH tato'naMtaguNavizuddhaH anyatarasmin ( matizrutavibhaMgAnyatamasmin sAkAropayoge ) cAnyatamasmin varttamAnaH tisRNAM vizuddhAnAM lezyAnAmanyatamasyAM lezyAyAM varttamAno jaghanyataH tejolezyAyAM, madhyamapariNAmena padmalezyAyAM, utkRSTapariNAmena zuklalezyAyAM, tathA pUrvajAnAM saptAnAM karmaNAM sthitimataH sAgaropamakoTAkoTipramANaM kRtvA azubhAnAM karmaNAM anubhAgaM ca mukhyasthAnakaM saMtaM ( sat ) dvisthAnakaM karoti, zubhAnAM ca karmaNAM dvisthAnakaM saMtaM ( sat ) catuHsthAnakaM karoti, tathA dhruvaprakRtIH saptacatvAriMzat saMkhyayA badhnan parAvarttamAnAH svasvabhAvaprAyogyAH prakRtIH zubhA eva bajAti tA apyAyurvaH atIva vizuddhapariNAmo hi nAyurbaMdhamArabhate, yaduta tiryag manuyo vA prathamaM samyaktvaM utpAdayan devagatiprAyogyAH zubhAH prakRtIH badhnAti, devo nairayiko vA prathamaM samyaktva - mutpAdayan manujagatiprAyogyAH subhagAH prakRtIH bannAti, saptamanarakatidvikaM nIcairgotraM badhnAti, bhavaprAyogyAta bavyanAnasthitiH aMtaH sAgaropamakoTAkoTiM bannAti, nAvikAM yogavazAt pradezAgramutkRSTajavanyamadhyamaM ca badhnAti, sthitibaMce pUrNe satyanyaM sthitibaMdhaM prAktanasthitibaMdhaM prAktanasthitibaMdhApekSayA palyopamA 40 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 229 saMkhyeyabhAganyUnaM karoti, tataH anyaM palyopamAsaMkhyeyabhAgaM nyUnaM karoti ataH anya sthitibaMdhapUrvapUrvApekSayA palyopamAsaMkhyeyabhAgaM nyUnaM karoti, azubhAnAM ca prakRtInAM badhyamAnAnAmanubhAgaM dvisthAnakaM banAti, tamapi pratisamayamanaMtaguNahInaM zubhAnAM ca catuHsthAnakaM pratisamayamanaMtaguNavRddhiM kurvan karaNaM yathApravRttaM karoti, tato'pUrvakaraNaM, tataH anivRttikaraNamiti, karaNaM pariNAmavizeSaH / etAni ca trINyapi karaNAni pratyekamaMtarmuhUrtakAni tata upazAMtAdvA labhate sApi cAMtamuharcikI yathApravRttikaraNaM ca-- aNusamayaM vaDDhaMto ajjhavasANANaNaMtaguNaNAe / pariNAmaThANANaM dosu vi logA asaMkhijjA // 1 // ___iti karmaprakRtau, pratisamayaM adhyavasAnAnAmanaMtaguNatayA vizuddhayA varddhamAnAnAM karaNasamAptiM yAvat vardhante tAni kiyaMti adhyavasAnAni bhavaMti ? dvayorapi yathApravRttApUrvakaraNayoH pariNAmasthAnAnAmanusamayaM lokAsaMkhyayA bhavati yathApravRttakaraNe apUrvakaraNe ca pratisamaye saMkhyeyalokAkAzapradezarAzipramANAni, adhyavasAyasthAnAni bhavaMti; tathAhi yathApravRttakaraNe prathama samaye vizodhisthAnAni nAnAjIvApekSayA asaMkhyeyalokAkAzapradeza pramANAni, dvitIyasamaye vizeSAdhikAni, tato'pi tRtIyasamaye vizeSAdhikAni, evaM yAvaccaramasamaye, evamapUrvakaraNe'pi draSTavyaM / amUni cAvyavasAyasthAnAni yathApravRttA'pUrvakaraNayoH saMbaMdhIni sthApyamA nAni viSamacaturasra kSetra AvRNvaMti, tayorupari cAnivRttikaraNAdhyavasAyAni muktAvalIsaMsthAni upari upari amUni anuciMtyamAnAni pratisamayamanaMtaguNavRddhayA pravarttamAnAnyavagaMtavyAni, tirya 41 For Private And Personal Use Only
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 230 jJAnamaMjarI TIkA. puruSau yugapatkaraNa SaTasthAnapratItAni / iha kalpanayA dvau prapannau vivakSyete, tatra ekaH sarvajaghanyayA zreNyA pratipannaH, aparaH sarvotkRSTayA vizodhyA, prathamajIvasya prathamasamaye maMdA, dvitIyasamaye anaMtaguNA tRtIye anaMtaguNA evaM yAvat yeSAM pravRttakaraNasya saMkhyeyo bhAgo gato bhavati, tataH prathamasamaye dvitIyasya jIvasya, utkRSTaM vizodhisthAnaM anaMtaguNaM vaktavyaM, tato'pi dvitIye utkRSTA vizodhiranaMtaguNA, tata upari javanyavizodhiH anaMtaguNA, evamuparyadhazca ekaikaM vizodhisthAnamanaMtaguNaM dvayorjIvayostAvanneyaM yAvaccaramasamaye jaghanyavizoSistataH AcaramAt caramamabhivyApya yAni amuktAni zeSANi utkRSTAni sthAnAni tAni krameNa niraMtaramanaMtaguNAni vaktavyAni tadevaM samAptaM yathApravRttakaraNaM, asya ca yathApravRttakaraNasya pUrvapravRttaM iti dvitIyaM nAmazeSakaraNAbhyAM pUrva prathamaM pravRttaM pUrvapravRttamiti asmizca yathApravRttakaraNe sthitighAtarasaMghAtau guNazreNirvA na pravataite kevalamuktarUpA vizodhirevAnaMtaguNA yAni vA prazastAni karmANyatra sthito bannAti, yAni ca zubhAni teSAM catuHsthAnakaM sthitibaMdhe'pi pUrNe pUrNe satyanyaM sthitibaMdhaM palyopamasaMkhyenabhAganyUnaM ca badhnAti / saMprati apUrvakaraNamabhidhIyate / " bIyassa bIya samaye jaha ehamavi anaMtarukkassA" ityAdivacanAt / dvivIyasya apUrvakaraNasya yo dvitIyaH samayaH kRtajaghanyamapi vizovisthAnAt anaMtaguNaM vaktavyaM / etaduktaM bhavati - te hi yathApravRttakaraNavat prathamato niraMtaraM vizodhisthAnaM anaMtaguNaM vaktavyaM, kiMtu prathamasamaye prathamato jaghanyA vizodhiH sarvastIkA, sApi ca yathApravRtta karaNacaramasamayabhAvina utkRSTA vizoSisthAnAt anaMtaguNA, tataH prathamasamaye evotkRSTA vizodhiranaMtaguNA, tato 42 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 231 dvitIyasamaye javanyA vizodhiranaMtaguNA, tato'pi tasminneva dvitIyasamaye tu utkRSTA vizodhiranaMtaguNA, evaM pratisamaye tAvadvAyaM yAvaccaramasamaye utkRSTA vizodhiH, apUrvANi karaNAni sthitiyAvat rasaghAtaguNazreNisthitibaMdhAdInAM nivarttanAni yasmina tata apUrvakaraNaM / tathAhi apUrvakaraNe pravizan prathamasamaya evaM sthiti ghAtaM rasaghAtaM guNazreNisthitibaMdhaM cAnyaM yugapadArabhate, tatra sthitivAtaH sthitisatkarmaNo'grimabhAgAdutkarSataH udadhipRthaktvapramANaM, jaghanyena punaH palyopamasaMkhyeyabhAgamAtraM, sthiti kaMDakamuktiriti utkArya ca yA sthitiH adho na khaMDayiSyati tatra taddalikaM prakSipati, aMtarmuhUrttena kAlena tat sthitikaMDakaM utkAyete evaM dvitIyaM, evaM tRtIyaM evaM prabhUtAni sthitikhaMDa ha srANi vyatikrAmaMti, tathA ca sati yat apUrvakaraNasya prathamasamaye sthitiH satkarmA AsIt tattasyaiva caramasamaye saMkhyeyaguNahInAnAM jAtaM / rasavAte tu azubhAnAM prakRtInAM yat anubhAgasada nuArAsatkarma tasya anaMtatamaM bhAgaM mukvA zeSAn anaMtAnubhAgabhAgAn aMtimavRttena vinAzayati, tataH punarapi tasya prAguktaspAnaMtatamaM bhAgaM muktvA zeSAn vinAzayati, evaM ane kAni anubhAgakhaMDasahasrANi ekasmin sthitikhaMDe vyatikrAmati, teSAM ca sthitikhaMDAnAM sahasraiH dvitIyamapUrvakaraNaM parisamApyate / sthitibaMdhAdvA tu apUrvakaraNasya prathamasamaye anya eva apUrvapalyopamasaMkhyeyabhAgahInasthitibaMdha Arabhyate / jIrNasthitighAtasthitibaMdhau tu yugapadArabhyete / yugapadeva niSThAM yAtaH guNaNiSu / yathAguNaseDhInirakkhevo, samae samae asaMkhaguNaNAe / addhAduggaharito sese sese ya nikkhevo // 1 // 4 43 For Private And Personal Use Only
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 232 jJAnamaMjarI TIkA. __ bhAvanA ca ghAtyasthitikhaMDamadhyAilikaM gRhItvA udayasamayAt pratisamayaM asaMkhyeyaguNatayA nikSipati prathamasamaye stokaM, dvitIyasamaye asaMkhyeyaguNaM, tRtIyasamaye asaMkhyeyaguNaM, evaM yAcaramasamayaH / eSa prathamasamayagRhItadalakanikSepavidhiH, evaM dvitIyAdisamayagRhItAnAM api, ityanena prathamasamaye stokaH, dvitIyasamaye asaMkhyeyaguNaH, tRtIyasamaye asaMkhyeyaguNaH, guNazreNidalikanikSepo bhavati / iti apUrvakaraNasvarUpaM / anivRttikaraNe etaduktaM bhavati-anivRttikaraNasya prathamasamaye ye vartate ye ca vRttAH ye ca vartiSyaMte teSAM sarveSAmapi samAnA ekarUpA vizodhiH, dvitIyasamaye'pi ye vartate ye ca vRttAH ye ca varttiSyaMte teSAmapi samA vizodhiH, evaM sarveSvapi samayeSu, navaraM-pUrvataH uparitane anaMtaguNAdhikA vizodhiH caramasamayaM yAvat, asmin karaNe praviSTAnAM tulyakAlAnAmasumatAM parasparamadhyavasAyAnAM yA nivRttiAvRttiH sA na vidyate ityanivRttikaraNaManivRttikaraNe yAvaMtaH samayAstAvaMti adhyavasAyasthAnAni pUrvasmAt pUrvasmAt anaMtaguNavRddhAni bhavaMti anivRttikaraNAddhAyAH saMkhyeyeSu bhAgeSu satsu ekasmiMzca bhAge saMkhyeyatame zeSe tiSThati aMtarmuhurttamAtramadho muktvA mithyAtvasyAMtarakaraNaM karoti aMtarakaraNakAlazcAMtamurhattapramANaH aMtarakaraNe ca kriyamANe guNazreNeH saMkhyeyatamaM bhAgaM utkirati utkIryamANaM ca dalikaM prathamasthitau dvitIyasthitau ca prakSipati evaM udIraNAAgAvalena mithyAtvodayaM nivArya aupazamikaM samyaktvaM labhate / uktaM ca-- micchanudaye kkhINe lahai saMmattamovasamIyaM / solaMbheNa jassa labbhai AyahiyaM aladdhaputvaM jN||1|| For Private And Personal Use Only
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. mithyAtvasyodaye kSINe sati sa bIca uktena prakAreNa aupazamikaM samyaktvaM labhate yasya samyaktvasya lAbhena yajhatmahitamalabdhapUrvamahadAditattvapratipattyAdi tallabhate / tathAhi samyaktvalAme sati jAtyaMdhasya puMsaH cakSurlAbhe sati evaM jaMtoH yathAvasthitavastutattvAvalo ko bhavati, mahAvyAdhyamibhUtasya vyAdhyapagame iva mahAMzca pramodaH / atra anivRttikaraNe kriyamANe yadi puMjatrayaM karoti tadA prathamaM kSayopazamaM samyaktvaM labhate. akRtatripuMjaH prathama upazamasamyaktvaM labhate iti siddhAMtAzayaH / kArmagraMthamate tu prathama upazamameva labhate ayaM ca tripuMjIkaraNa upazame karoti iti graMthimid jJAnaM tattvopayogalakSaNaM tasya anyavikalpaiH kim ? // 6 // mithyAtvazailapakSacchid, jJAnadaMbholizobhitaH / nibharyaH zakravad yogI, nandatyAnandanandane // 7 // ____vyA0-mithyAtveti bhogI' snatrayarUpamokSopAyI AnaMdamaMdane AnaMdaH AtmAnaMdaH sa eba baMdanaM AnaMdanaMdanaM tasmin AnaMdanaMdane, naMdati krIDAM karoti, kiMvat ? zakravat iMdravat kathaMbhUto yogI ? 'mithyAtvazailapakSacchid jJAnadaMbholizobhitaH' mithyAtvaM viparyAsarUpaM tadeva zailaH parvataH tasya pakSacchedanakRta pad jJAnaM tadeva daMbholiH tena zobhitaH, ityanena mithyAtvamaidakajJAnavajrAnvitaH samyagdarzanajJAnacAritrapariNato yogI AnaMdanaMdane naMdati zuddhAtmAnaMdane naMdati // 7 // pIyUSamasamudrotthaM, rasAyanamanauSadham / ananyApekSamaizvarya, jJAnamAhurmanISiNaH // 8 // 30 For Private And Personal Use Only
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 234 www.kobatirth.org jJAnASTakam. vyA0 - pIyUSamiti, asamudrotthaM pIyUSaM amRtaM, anauSadhaM auSadharahitaM rasAyanaM jarAmaraNanivArakaM, ananyApekSaM anyat paravastu tasya apekSayA rahitaM aizvarya 'Azcaryamiti pAThe Azcarya camatkAri jJAnaM, svaparAvabhAsanalakSaNaM AhuH manISiNaH paMDitA, ityanena vastutaH maraNavArakaM sarvarogamuktihetu rasAyanaM jJAnaM, vastutaH avalokanacamatkAri jJAnaM, ityevaM AtmajJAnaM paramaM upAdeyajJAnaM yathArthAvabodhapara bhAvatyAgalakSaNaM smRtaM, ityanena anAdiparabhAvapariNatasya mithyAtvAjJAnAsaMyamamohitasya parabhAvotpannAtmarodhaka pariNatiM tattvatvenAMgIkurvan parabhAvamohito bhramati sUkSmanigodAdicaturdazasu jIvasthAneSu sa ca tattvajJAnAmRtapariNata AtmA mithyAtvAdidoSAn vihAya samyagdarzanajJAnacAritrakoTimArUDhaH svarUpAvabhAsAnaMdI sarvadoSarahito bhavati, ata evAmRtaM rasAyanaM jJAnaM tadarthamevodyamaH kAryaH // iti vyAkhyAtaM jJAnA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir STakam // atha paMcamajJAnASTakakathanAnaMtaraM SaSThaM zamASTakaM prArabhyate, jJAnI hi jJAnAt krodhAdibhya upazAmyati, ataH zamASTakaM vistAryate, tatra AtmanaH kSayopazamAdyAH pariNatayaH svabhAvapariNAmena pariNamaMti na taptAdipariNatau sa zamaH, nAmazamasthApanAzamau sugamau, dravyazamaH pariNatyasamAdhau pravRttisaMkoco dravyazama AgamataH, zamasvarUpaparijJAnI anupayukto noAgamataH mAyayA labdhisiddhyAdidevagatyAdyarthaM upakArApakAravipAkakSamAdikrodhopazamatvaM ityapi dravyazamaH, bhAvataH upazamasvarUpopayukta AgamataH, noAgamato mithyAtvamapahAya yathArthabhAsanapUrvakacAri - mohodayAbhAvAt kSamAdiguNapariNatiH zamaH so'pi laukikalokottarabhedAd dvividhaH, laukikaM vedAMtavAdinAM lokottaraM jaina , US For Private And Personal Use Only
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. pravacanAnusArizujhasvarUparamaNaikatvaM, AdyanayacatuSTaye bhAvakSamAdisvarUpaguNapariNamanahetuH manovAkAyasaMkoca-vipAkaciMtana-tattvajJAna-bhAvanAdiH, aMtyanayatraye kSayopazamakSamAdiH zabdanayena kSapakazreNimadhyavartisUkSmakaSAyavataH samabhirUDhanayena krodhAdizamaH kSINamohAdiSu evaMbhUtanayena kaSAyazamaH / atra bhAvanA-ciMtAsmRtivipAkabhayAdikAraNataH kSayopazamabhAvAdisAdhanataH kSAyikazamaH sAdhyaH; evaM zamapariNatiH karaNIyA Atmano mUlasvamAvatvAt mUladharmapariNamanaM hi tenaiva kAraNena zuddhAtmapadapravRttiH saMgatyAgAtmadhyAnasaMvarIcaMcarIkatvaM karaNIyamvikalpaviSayottIrNaH, svabhAvAlambanaH sadA / jJAnasya paripAko yaH, sa zamaH prikiirtitH||1|| ___vyA0-vikalpa iti, vikalpaH cittavibhramaH, tasya viSayo vistAraH, tena uttIrNo nivRttaH AtmAsvAdanato varNAdiSu nivRttaviSayaH svabhAvaH anaMtaguNaparyAyasamyagajJAnadarzanacAritrasvarUpaH, tasya AlaMbanaH svabhAvAlaMbana ityanena AtmasvabhAvadarzI; AtmasvabhAvajJAnI, AtmasvabhAvaramaNI, AtmasvabhAvavizrAmI, AtmasvabhAvAsvAdI, zuddhatattvapariNataH, jJAnasya AtmopayogalakSaNasya yaH paripAkaH prauDhAvasaraH sa zamaH zamabhAvalakSaNaH parikIrtitaH, atra yogasya paMcavidhatvaM proktaM haribhadrapUjyaiH-adhyAtmayogaH 1 bhAvanAyogaH 2 dhyAnayogaH 3 samatAyogaH 4 vRttikSayayogaH 5, tatra anAdiparabhAvaM audayikabhAvaramaNIyatAdharmatvena nirdhArya tatpuSTihetukriyAM kurvan adharma dharmavRttyA icchan pravRttaH sa eva nirAmayaH nissaMgaHzuddhAtmabhAvanAbhAvitAMtaHkaraNasya svabhAva eva dharma iti yogavRttyA adhyAtmayogaH 1 sarvaparabhAvAn 47 For Private And Personal Use Only
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 236 zamASTakam.. anityAdibhAvanayA vibudhya anubhavabhAvanayA svarUpAmimukhayogavRttimadhyastha AtmAnaM mokSopAye yujan bhAvanAyogaH 2 sa eva piMDastha-padastha-rUpAtIta-dhyAnapariNatarUpaikatvI dhyAnayogI bhaNyate 3 dhyAnabalena bhasmIbhUtamohakarmA taptatvAdipariNatirahitaH samatAyogI uktaH 4 tathA yogAdhInakodayAdhImA anAdivRttiH jIvasya tasyAH kSayaH abhAvaH svarUpavRttiH vRttikSayayogI ucyate 5 evaM paMcayogeSu samatAyogI sAdhane pariSTa iti jJAnasya pUrNAvasthA zamaH // 1 // anicchan karmavaiSamyaM, brahmAMzena zamaM jagat / AtmAbhedena yaH pazyedasau mokSaMgamI zamI // 2 // ___vyA0-anicchan karmeti, karma vaiSamyaM UnAdhikatvaM anicchan gati-jAti-varNa-saMsthAna-brAhmaNa-kSatriyAdi vaiSamya jJAnavIryakSayopazamakArya vaiSamyaM anicchan udayata AvaraNataHkSayopazamabhede satyapi brahmAMzena cetanAlakSaNena, athavA dravyAstika-astitva-vastutvasattva-agurulaghutva-prameyatva-cetanatva-amUrttatva-asaMkhyeyapradezatvapariNatyA jagat carAcaraM AtmAbhedena AtmatulyavRttyA samAnatvena yaH pazyet sarvajIveSu samatvaM kRtvA araktadviSTatvena vartamAnaH asau yogI mokSagAmI sakalakarmakSayalakSaNAvasthAM gacchatItyevaM zIlo bhavati, yo hi sarvajIveSu jIvatvatulyavRttyA rAgadveSapariNatimapahAya AtmasvabhAvAnuSaMgI asau yogI mokSaMgamI bhavati // 2 // ArurukSurmuniryogaM, zrayan bAhyakriyAmapi / yogArUDhaH zamAdeva, zuddhayatyantargatakriyaH // 3 // 48 For Private And Personal Use Only
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasaMgI TIkA. 237 AAAAAAAANNNNNNNNNNANAM vyA-ArurukSuriti, ArurukSuH ArohaNecchu:, muniH bhAvasAdhakaH, prItibhaktivacanarUpazubhasaMkalpena azubhasaMkalpAn vArayan ArAdhako bhavati, siddhayogI tu rAgadveSAbhAvena upazamI kRtArthaH, bAyAM kriyAM bAhyAcArapratiprattiM zrayan api aMgIkuvan api zamAdeva zuddhacati zamAt krodhAbhAvAt zuddhayati nirmalIbhavati, kathaMbhUto muniH ? yogArUDhaH yoge samyagdarzanajJAbacAritre AtmIyasAdhanaratnatrayIlakSaNe ArUDhaH punaH kathaMbhUto muniH ? aMtargatakriyaH aMtargatA vIryaguNapravRttirUpA kriyA yasya saH aMtargatakriyaH, evamabhyaMtarakriyAvAn snatrayapariNataH zamAt kSamAyA mArdavArjavamuktipariNatipariNato nirmalo bhavati // 3 // dhyAnavRSTerdayAnadyAH, zamapUre prasarpati / vikAratauravRkSANAM, mUlAdunmUlanaM bhavet // 4 // ___vyA0-dhyAnavRSTeriti dhyAnavRSTeH dhyAnaM dharmazuklAkhyaM, aMtamuhUrta yAvat cittasya ekatrAvasthAnaM dhyAnaM / uktaM caaMtomuhuttamittaM, cittAvatthANamegavatyumi / chaumatthANaM jhANaM, joganiroho jiNANaM tu // 1 // ___atra ca nimittarUpe devagurusvarUpe adbhutatAdiyuktacicai. katve dharmadhyAnaM AjJA'pAyavipAkasthAnAkhyaM, taba AjJAyA nirdhAraH samyagdarzanaM AjJAyA anaMtatvapUrvAparAvirodhitvAdisvarUpe camatkArapUrvakacittavizrAmaH AjJAvicayadharmadhyAnaM, evaM apAyAdikeSvapi, nirdhArabhAsanapUrvasAnubhavacittavizrAMtiH dhyAnaM evaM zukle'pi Ihag dhyAnavRSTeH meghAta dayA--svaparabhAvapANa-AghAtanarUpA bhAvadayA, tadbuddhitallakSaNahetutvAt svaparadravyaprANarakSaNAnirviSayatvena . 49 For Private And Personal Use Only
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 238 zamASTakam dravyayApi dayAtvena AropitA, "zrIvizeSAvazyake" gaNadharavAdAdhikAre iti / ato dravyadayA tu kAraNarUpA, bhAvadayA tu dayAdharmaH, evaMvidhAyA dayAnadyAH zamapUre sakalakaSAyapariNatizAMtiH zamaH rAgadveSAbhAvaH vacanadharmarUpaH zamaH tasya pUraH, tasmin prasarpati vRddhimati sati vikArAH kAmakrodhAdayaH azuddhAtmapariNAmAH ta eva tIravRkSAH teSAM mUlAt unmUlanaM bhavet ucchedanaM bhavet abhAvaH ityanena dhyAnayogato dayAnadIpUraH pravarddhate varddhamAnapUrazca vikAravRkSANAM ucchedanaM karotyeva ayaM hi AtmA viSayakaSAyavikAraviplutaH svaguNAvarakakarmodayataH paribhramati sa eva svarUpopAdAnataH tasvaikatvatayA pravarddhamAnazamapUro vikArAn mUlAt unmUlayati // 4 // jJAnadhyAnatapaHzIla - samyaktvasahito'pyaho / taM nAmoti guNaM sAdhuryamApnoti zamAnvitaH // 5 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 - jJAnadhyAneti - jJAnaM tacvAvabodhaH, dhyAnaM pariNAma - sthiratArUpaM, tapaH icchAnirodhaH, zIlaM brahmacarya, samyaktvaM tatvazraddhAMnaM, padAnAM utkramatA dvaMdvasamAsAt, ityAdi guNopetaH sAdhuH sAdhayati ratnatrayakaraNena mokSaM sa sAdhuH taM nirAvaraNaguNaM kevalajJAnAdiguNaM nApnoti na prApnoti yaM guNaM zamAnvitaH zamatAcAritramaya Apnoti prApnoti labhate ityarthaH / atra jJAnAdayo guNA nirAvaraNAma kevalajJAnasya paraMparAkAraNaM zamaH kaSAyAbhAva:, yathAkhyAtasaMyamaH kevalajJAnasyAsannakAraNaM, asvakaraNasamIkaraNa - kiTTIkaraNavIryeNa sUkSmalobhaM khaMDazaH kRtvA kSayaM nIte sati nivikalpasamAdhau abhedaratnatrayI pariNatiH kSINamohAvasthAyAM yathAkhyAtacAritrI paramazamAnvitaH jJAnAvaraNa-darzanAvaraNAMtarAyakSayaM nayati, 50 For Private And Personal Use Only
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 239 labhate ca sakalAmalakevalajJAnaM kevaladarzanaM paramadAnAdilabdhIH , ata eva kSAyaupazamikajJAnI yaM na prApnoti taM paramazamAnvitaH prApnoti ata ava dhIrA darzanajJAnanipuNA abhyasyaMti pUrvAbhyAsa, AzrayaMti gurukulavAsaM, ramaMte nirjane vane, tena AtmavizuddhayarthI zamapUraNe udyatate // 5 // svymbhuurmnnsprdhi-vddhissnnshmtaarsH| muniryenopamIyeta, ko'pi nAsau carAcare // 6 // vyA0-svayaMbhU iti-svayaMbhUramaNaH arddharajjupramANaH prAMtasamudraH, tasya sparDI spardhAkArI, varddhiSNuH varddhamAnaH, zamatArasaH, zamatA rAgadveSAbhAvaH tasyA raso yasya sa evaMvidho muniH, trikAlAviSayI, atItakAlaramaNIyaviSayasmaraNAbhAvavAn , vartamAneMdriyagocaraprAptaviSayaramaNAbhAvavAn , atItakAlamanojJaviSayecchA'bhAvavAn muniH, yena upamAnena upamIyate carAcare vizve asau ko'pi na jagati, yatastatsarva acetanapudgalaskaMdha mUrta ca, tat samatArasena sahajAtyaMtikanirupamacaritazamabhAvasvarUpeNa kathaM upamIyate durlabho hi zamatArasaH vizvavizvazubhAzubhabhAve paratvena araktadviSTatayAvRttiH zuddhAtmAnubhavaH / uktaM cavaMdijamANA na samullasaMti, helijjamANA na samujjalaMti / daMteNa citte na calaMti dhIrA, muNI samugghAiyarAgadosA // 1 // bAlAbhirAme su duhAvalesu, na taM suhaM kAmaguNesu rAyaM / virattakAmANa tavodhaNANaM, jaM bhirakuNo sIlaguNe rayANaM // 2 // For Private And Personal Use Only
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 240 www.kobatirth.org zamASTakam. iti zamatAsvAdinAM narezabhogA rogAH, ciMtAmaNisamUhAH karkaravyUhAH, vRMdArakA dArakA iva bhAsate, ataH saMyogajA ratirduHkhaM zamataiva mahAnaMdaH || 6 || zamasUktasudhAsiktaM yeSAM naktaMdinaM manaH / kadApi te na dahyante, raagorgvissormibhiH|| 7 // vyA0- - zamasUkta iti - yeSAM mahAtmanAM manaH cittaM zamaH kaSAyAbhAvaH cAritrapariNAmaH tasya sUktAni subhASitAni tAnyeva sudhA amRtaM tena siktaM abhiSiktaM naktaMdinaM ahorAtraM te rAgoragaviSormibhI rAgaH abhiSvaMgalakSaNaH sa eva uragaH sarpaH tasya viSasya UrmayaH taiH zamatAsiktA na dAMte, jagajIvA rAgAhidaSTAH, viSormiMcUrmiMtA, bhramaMti iSTasaMyoga - aniSTa - viyogaciMtayA, vikalpayaMti bahuvidhAn agrazaucAdikalpanAkalolAn, saMgRhNati anekAn jagaducchiSTAn pudgalaskaMdhAn, yAcayaMti anekAn dhanArjanopAyAn pravizaMti kUpeSu, vizaMti yAnapAtreSu, dravyAdyahitaM hitavat manyamAnAH, jagadupakAritIrthakaravAkyazravaNaprAptazamatAdhanAH svarUpAnaMda bhoginaH svabhAvabhAsanasvabhAvaramaNa-svabhAvAnubhavanena sadA asaMgamagnA vicaraMti AtmaguNAnaMdanavane, ataH sarvaparabhAvaikatvaM vihAya rAgadveSavibhAvamapahAya zamatASattvena bhavanIyam // 7 // garjajJAnagajottuGga - raGgaddhyAnaturaGgamAH / jayanti munirAjasya, zamasAmrAjyasampadaH // 8 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir " 52 vyA0 - garjadjJAnamiti, munirAjasya zamasAmrAjyasaMpado jayaMti kathaMbhUtAH saMpadaH 1 'garjajJAnagajottuMgaraMgadhyAnaturaMgamA;' For Private And Personal Use Only
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 241 gajet sphurada jJAnaM svaparAvabhAsanarUpaM tadrapA gajAH taiH uttuMgA unnatA raMgat nRpatu dhyAnaM tadpAH turaMgamA azvA yAsu tAH, ityanena bhAsanagajadhyAnAzvazobhitA rAjyasaMpado nigraMthasvarUpabhUpasya jayaMti, ataH samatAspadamunInAM mahArAjatvaM sadaiva jayati, ataH zamAbhyAsavatA bhavitavyaM ityupadezaH // 8 // iti vyAkhyAtaM zamASTakam // 6 // atha indriyajayASTakam / zamAMtarAyakRt iMdriyAbhilASaH, tena iMdriyajayAdeva zamAvasthAnaM, ata iMdriyajayASTakaM vistAryate / tatra iMdro jIvaH, sarvaparamaizvaryayogAda, tasya liMgamiMdriyaM liMganAt sUcanAt pradarzanAdupalaMbhAd vyaMjanAcca jIvasya liMgamiMdriyaM, iMdriyaviSayopalaMbhAtU jJApakatvasiddhiH, tatsiddhau 'uvaogalakkhaNo jIvo' iti jIvanasimiH, dvividhAni iMdriyANi dravyedriyANi bhAveMdriyANi ca, taba dravyedriyaM dvividhaM, nivRtIMdriyaM upakaraNeMdriyaM ca tatra nivRtiH aMgopAMgAnAM nirvRtAni iMdriyadvArANi karmavizeSasaMskRtAH zarIrapradezAH nirvANanAmAMgopAMgapratyayA upakaraNaM bAhyamAbhyaMtaraM ca nirvRtiH tasyAnupaghAtAnugrahAbhyAmupakaroti labdhiH upayogastu bhAveMdriyaM bhavati labdhiH tadAvaraNIya-matijJAnAvaraNIya-zrutajJAnAvaraNIya-cakSurdarzanAvaraNIya-vIryAtarAyakarmakSayopazamajanitA, sparzAdigrAhakazaktiH labdhiH sparzAdijJAnaM upayogaH sparzAdijJAnaphalarUpa upayogaH / aba iMdriyANAM varNAdijJAnena viSayatA, kiMtu jJAnamanAnAM teSu varNAdiSu manojJAmanojJeSu iSTAniSTatayA mUtvA iSTAmimukhyatA'niSTakaMpanArUpA mohapariNatiH viSayatA jJAnasya saviSayatvena siddhAnAM svaviSayatAH, ato raktadviSTatayA pravarta 31 53 For Private And Personal Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 242 indriyajayASTakam. t mAnaM jJAnaM viSayaH kAraNakArye ekatA cAritra mohodayena aramye ramaNaM asaMyamaH, tatra varNAdayo hi jJeyA eva na ramyAt tatra ramaNI viSaryedriyadvArapravRttajJAnasya iSTAniSTatayA pariNamanaM tasya jaya iMdriyaviSayajayaH, kimityAha iti yad dvAreNa varNAdInAM jJAnaM na iSTAniSTatA iMdriyajayaH, anAdyazuddhA saMyamapariNativAraNArUpaH, tatra jJAnaM hi AtmanaH svalakSaNatvAt svaparaparicchedaH vidhiH iSTAniSTAnuvibhAva eva saMgAMgitayA anAdisaMtatijaH azuddhapariNAmaH sarvathA tyAjyaH, ata eva iMdriyaM jayitaSyaM, tatra dravyajayaH saMkocAdilakSaNaH, bhAvajanyaH cetanAvIryayoH svarUpAnupAtaH / naigamena nirvRtyupakaraNeMdriyapariNati nirmANAdivipAkajAni iMdriyasaMsthAnAni, RjumUtreNa svasvaviSayagrahaNotsukau nirvRtyupakaraNau, zabdanayena saMjJAgrahamitA labdhiH upayogapariNativRttiH, samaminayena saMjJAgRhItA'gRhItaviSayakSetraprAptaviSayaparicchedaH, evaMbhUtanayena matizrutacakSuracakSurvIryAtamyANAM kSayopazamAvadheH prAMtaM yAvad jJAnaM, tatrAsaMgatasyeSTAniSTayukta evAvabodho bhavati, tena viSaya iti saMjJAbhokRtvAzuddhatA AtmanaH azupariNAmaH, tasya jayaH so'pi AdyanayacatuSTaye kAraNarUpazabdAdiSu saMyamaguNaprAgbhAvAnugatacetanAdipariNAmo dravyajayo'pi bhAvajayahetutvAt abhyasyaH, bhAvajayastu svadharmatvAt sAdhya eva tArthamupadezaH bibheSi yadi saMsArA, mokSaprAptiM ca kAMkSasi / tadendriyajayaM karttu, sphoraya sphArapauruSam // 1 // vyA0-bimeSi yadIti - he bhavya ! yadi tvaM saMsArAt bibheSi bhayaM prApto'si ca punaH mokSaH sakalakarmakSayalakSaNaH tasya prApti 54 For Private And Personal Use Only
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 243 tAM kAMkSasi amilapasi, tadA iMdiyajayaM kartuM sphArapauruSaM dedIpyamAnaM parAkrama sphoraya pravarttayasva, ato mahAkadarthanArUpAd bhavakUpAdudvignaH zuddhacidAnaMdAbhilASI jIvo hAlAhalopamAna iMdriyaviSayAn tyajati / uktaM ca uttarAdhyayanesallaM kAmA visaM kAmA kAmA aasiivisopmaa| kAme patthemANA akAmA jaMti duggaI // 1 // vRddhAstRSNAjalApUrNairAlavAleH kilendriyaiH| mUrchAmatucchAM yacchanti, vikAraviSapAdapAH // 2 // vyA0-vRddhA iti / kila iti satye, iMdriyaiH viSayabhogarasikaiH AlavAlaiH vRddhA mahattvamApannAH, vikAraviSapAdapA vikArA eva viSavRkSA atucchAM atyaMtAM mUchoM yacchaMti muhyatAM dadati, ityanena anAdisvarUpayutAnAM paramAvaramaNAbhogyAbhogyAcetanAnAM vikAraviSavRkSA iMdriH sparzanAdimiH viSayagrAhakaiH pravarddhamAnAH mahAmohaM kurvati, kiMbhUtaiH AlavAlaiH ? tRSNAjalApUrNaiH tRSNA lobhavaikalyaM, lAlasA, tadrUpeNa jalena ApUrNaiH mRtaiH ityarthaH tRSNApreritA eva iMdriyAzvA dhAvaMti, tRSNAyA AnaMtyaMsuvannaruppassa ya pavayA, bhare siyA hu kailAsasamA asaMkhayA, narassa viluddhassa na huMti kiMci, icchA hu AgAsasamA aNatayA // 1 // vAramaNaMtaM bhuttA vaMtA cattAya dhiirpurisehi| te bhogA puNa icchai bhottuM tiNhAulo jIvo // 2 // For Private And Personal Use Only
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 244 indriyajayASTakam . tRSNAkulasyaiva viSayA ramaNIyAH sA ca anAdyabhyAsataH viSayaprasaMgena varddhate ata iMdriyaparityAgo yuktaH // 2 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saritsahasraduH pUra - samudrodarasodaraH / tRptimAn nendriyagrAmo bhava tRpto'ntarAtmanA // 3 // 6 vyA0 - saritsahasreti - he bhavya ! ayaM iMdriyagrAmaH tRptimAn na, kadApi tRptiM na labhate, yataH abhukteSu IhA, bhujyamAneSu mamatA, bhuktapUrveSu smaraNaM, iti traikAlikI azuddhA pravRttiH, iMdriyArtharaktasya tena tRptiH, kathaMbhUta iMdriyagrAmaH ? saritsahasraduH pUrasamudrodarasodaraH saritAM sahasraM tena duH pUryate samudrasyodaraH tasya sodaraH, sahasrazo nadIpUraiH duHpUraH apUryamANo yaH samudrasya jalanidheH udaraH tasya sodaro bhrAtA ataH kAraNAt pUryamANo'pi duHpUra iMdriyAbhilASaH sa zamasaMtoSeNaiva pUryate, tadarthaM hitoktiH bho uttama ! aMtarAtmanA AtmanaH aMtargatena svarUpeNa tRpto bhava, svarUpAvalaMbanamaMtareNa na tRSNAkSayaH, ayaM hi saMsAracakrakroDIbhUtaparabhAvAn AtmatayA manyamAnaH, "zarIramevAtmA" iti bahirbhAve kRtAtmabuddhiH bahirAtmA san anaMtapudgalAvarttakAlaM mohAvaguMThitaH paryavati sa eva nisargAdhigamAbhyAM svarUpapararUpavibhajanena " ahaM zuddhaH " iti kRtanizcayaH samyagjJAnadarzanacAritrAtmakamAtmAnamAtmatvena jAnan rAgAdIn paratvena nirdhArayan samyagraham aMtarAtmA ucyate, sa eva samyagdarzanalAbhakAle nirdhAritatadhvasvarUpapUrNaprAptau paramAtmA paramAnaMdamayasaMpUrNasvadharma prAgbhAvabhogI siddho bhavati, tena mithyAtvamapahAya AtmasvarUpabhuMjanena ucchiSTamalajaMbAlopamAn viSayAn tyajati -- 56 "" For Private And Personal Use Only
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. visayavisaM hAlAhalaM, visayavisaM ukaDaM poyaM / tANe visayavisayA piva,visayavisavisuIyA huti|| kAmabhogagraho duSTaH, kaalkuuttvissopmH| tavyAmohanivRttyartha-mAtmabhAvo'mRtopamaH // 3 // ___ ata AtmAnubhavanena tRptiM kuru // 3 // AtmAnaM viSayaiH pAzairbhavavAsaparAGmukham / indriyANi nibananti, moharojasya kiGkarAH // 4 // vyA0 AtmAnamiti-bhavaH saMsAraH, tasya vAso nivAsaH tatra parAGmukho nivRtta udvignaH, taM AtmAnaM indriyANi nibananti, bhavavAsadRDhaM kurvati, kaiH 1 viSayapAzaiH viSayA eva pAzAH taiH, ete moharAjasya kiMkarAH parivAramUtAH, upamitamohasutA jagadvyAmohakRt rAgakezarI tatpradhAno viSayAmilASa iti bhavamUlaviSayaparityAgo hitAya // 4 // girimRtnAM dhanaM pazyan , dhAvatIndriyamohitaH / anAdinidhanaM jJAnaM, dhanaM pA na pazyati // 5 // ___ThayA0 girimRtsnAmiti, mUjho girimRttAM bhUdharamRttiyAM svarNAdikAM dhanaM pazyan , indriyamohito viSayAsakto dhAvati itastataH paripramati, jJAnaM dhanaM pArzve samIpe na pazyati, tadAtmA svalakSaNabhUtaM tattvAvabodharUpaM jJAnaM dhanaM na pazyati nAvalokayati, kathaMbhUtaM jJAnaM ? anAdinidhanaM anAdi AdirahitaM sattayA anidhanaM aMtarahitaM sattAvizrAMtirUpaM / uktaM ca--" kevalanANamaNaMta, sa bhAvarUvaM tavaM nirAvaraNaM " siddhatvena avinazvaratvAt nigodAvasthAM yAvat jJAnaM atyaMtabodho mahAmohodaye'pi 57 For Private And Personal Use Only
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 246 indriyajayASTakam sattAgataM samyagdRSTi-dezavirati-sarvaviratAnAMsAdhyarUpaM nirvikalpasamAdhiH zukladhyAnasya phalarUpaM arhatsiddhAnAM paramaM svarUpa kevalajJAnaM dhanaM svIyaM sahajaM vismRtya upAdhikAropitamRdUpalarUpe dhane muhyanti mUDhAH // 5 // puraH puraH sphurattRSNA-mRgatRSNAnukAriSu / indriyArtheSu dhAvanti, tyaktvA jJAnA'mRtaM jnaaH||6|| vyA0 puraH pura iti--jar3A mUrkhAH syAdvAdavastusvarUpopalaMbharahitAH jJAnAmRtaM jJAnaM bodhaH tadeva amRtaM AvinAzipadahetutvAt, tat tyaktvA indriyArtheSu rUparasagaMdhasparzazabdalakSaNeSu dhAvanti, bhogAbhilASiNa AturA bhavaMti, tadartha yatnaH, tadarthaM daMbhavikalpakalpanA, tadartha kRSyAdikarma karoti, kathaMbhUteSu indriyArtheSu ? puraH puraH sphurattRSNAmRgatRSNAnukAriSu, aye sphuraMtI yA tRSNA bhogapipAsA tayA, mRgatRSNA jalamAMtiH tadanukAriSu tatsadRzeSu, yathA-mRgatRSNAjalaM. na pipAsApahaM prAMtireva evamiMdriyabhogA na sukhaM sukhabhrAMtireva tattvavikalAnAM // 6 // pataGgabhRGgamAnebha-sAraGgA yAnti durdazAm / ekaikendriyadoSAcced,duSTaistaiH kiM na paJcabhiH ? // 7 // ___vyA0-pataMgabhaMgamIneti-rUpAsaktaH pataMgaH, rasAsakto mInaH, bhaMgo bhramaraH, sparzA sakta ibho gajaH, zabdAsakto mRgaH sAraMgaH, ete ekaikeMdriyadoSAd durdazAM duSTAM dInAM dazA avasthAM yAMti, tadA taiH paMcabhiH duraiH kiM na iti kiM duHkhaM na bhavati ? bhavatyeva, ata eva mahAcakradharA vAsudevA maMDalikAdayaH kaMDarikAdayazca vivayavyAmoditacittA narake dInAvasthAM prAptAH, kiM bahunA 1 mA kurukSvaM viSayaviSasaMgamam // 7 // For Private And Personal Use Only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 247. vivekadvipaharyakSaH, smaadhidhntskraiH|| indriyai jito yo'sau, dhIrANAM dhuri gnnyte||8|| vyA0-viveketi-vivekaH svaparavivecanaM, sa eva dvipo gajaH, tadvivAte haryakSatulyaiH siMhopamaiH, samAdhiH svarUpAnubhavalIlAvizrAMtiH, sa eva dhanaM sarvasvaM, tadharaNe taskarAbhaiH, evaM iMdriyaiH yaH asau puruSo nami-gajasukumAlAdinA saha sa na jita iMdriyAdhIno na jAtaH sa dhIrANAM dhuri Adau gaNyate zlAdhyate / uktaM cadhanyAste ye viraktA guruvacanaratAstyaktasaMsArabhogA yogAbhyAse vilInA girivanagahane yauvanaM ye nynti| tebhyo dhanyA viziSTAH prabalavaravadhUsaGgapaJcAgniyuktA naivAkSaudhe pramattAH prmnijrsNtttvbhaavNshrynti||1|| ahaha !! pUrvabhavAsvAditasAmyasukhasmaraNena praNayati anuttaravimAnasukhalavasattamA iMdrAdayo hi viSayasvAdatyAgAsamarthA luThaMti bhUpIThe munInAM caraNakamaleSu, ataH anAdyanekazo bhuktaviSayA vAraNIyAH, tatsaMgo'pi na vidheyaH, na smaraNIyaH pUrvaparicayaH, pratisamayaM dugachanIyA eva ete saMsArabIjabhUtA iMdriyaviSayAH, ata eva niryathA nivartayaMti kAlaM vAcanAdinA tattvAvalokanehAdiSu / uktaM ca-"nimmalanikAlanissaMgasiddhasambhAvaphAsaNA kaIyA " ityAdirucyA ratnatrayapariNatAH tiSThati sthavirakalpajinakalpeSu, sarvairapi bhanyaiH etadeva vidheyam // 8 // // iti gyAlyAta iMdriyajayASTakaM saptamam // For Private And Personal Use Only
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 248 www.kobatirth.org tyAgASTakam. atha aSTamaM tyAgASTakam | iMdriyajayo hi tyAgAd varddhate ata AtmanaH svarUpAdanyatparabhAvatvaM tyAjyaM, tena tyAgASTakaM likhyate, tyajanaM tyAgaH sarveSAM parabhAvatyAgaH sukhaM tyAga utsarjanaM tatra svadravyasvakSetrasvakAlasvabhAvatvena syAdasti iti prathamabhaMgagRhItAtmapariNAmasvAtmani varttamAnaH svadharmaH tasya samavAyatvenAbhedAt tyAgo na bhavati, astyeva tadAtmani upAdeyatvaM tu samyagjJAnAdisAdhanavRttyA vismRtasya smaraNAt, tirobhUtasyAvirbhAvAt, abhuktasya bhogAt, zeSANAM sarvasaMyogikatayA jJAnAt heyataiva yadyapi devAdinimittAnAM zubhAcArAdInAM dhyAnAdInAM AtmasAdhana pariNAmAnAM anAdyazuddha pariNatigrahaNavRttivAraNAya grahaNatA kRtA tathApi svasiddhAvasthAtyAgatA na iti utsargamArgeNa na grahaNatA anAdimithyAdRSTiH kudevAdiraktaH sa ca samyagdarzanabalena nirdhAritasvadharmaruciH zuddhadevAdIn gRhNAti tathApi paratvajJaptireva aprazastaMtyAgaH prazastagrahaNaM prazastAtyAgaH svasAdhana pariNatigrahaNaM paramasiddhe, tatra nAmatyAgaH zabdAlAparUpaH, sthApanAtyAgaH dazayatidharmapUjanAdau sthApyamAno dravyatyAgo dravyeNa bAhyavRttyA iMdriyasukhAbhilASeNa upayogabhUtena vA yo tyAgo dravyatyAgaH, dravyasya dravyANAM vA AhAropadhipramukhasya tyAgo dravyarUpaH tyAgaH sa ca Agamato dravyatyAgaH svarUpajJAnI anupayuktaH, noAgamato jJazarIraM tyAgasvarUpajJAyakasya zarIraM bhavyazarIraM tyAgasvarUpajJAyakabhAvi laghuziSyAdi tadvyatirikta suvyatyAgaH pudgalAzaMsAihalokAzaMsA - paralokAzaMsArahitaH svarUpasAdhanAbhimukhI bAhyo - 60 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only 249 jJAnamaMjarI TIkA. padhizarIrAnnapAnasvajanAdityAga iti / bhAvata AbhyaMtararAgadve SamithyAtvAdyAzravapariNatityAga AtmanaH kSayopazamikAnAM jJA nAdInAM parabhAvato nivRttiH bhAvatyAgaH, samyagjJAnapUrvakacAritra vIryasaMkarajanya AtmapariNAmaH nAmasthApanAM yAvat naigamasaMgraha vyavahAraviSagaralAnuSThAnena RjusUtreNa kaTuvipAkabhItyA zabdasamami rUDhau taddhetutayA evaMbhUtatyAgaH sarvathAvarjanaM varjanIyatvena athava azanAdibAhyarUpaM AdyanayacatuSTaye AbhyaMtarastyAgaH zabdAdina yatraye iti bhAvanA satyAgaH karaNIya ityupadizyate-saMyatAtmA zrayecchuddhopayogaM pitaraM nijam / dhRtimambAM ca pitarau, tanmA visRjataM dhruvam // 1 // yuSmAkaM saGgamo'nAdi bandhavo'niyatAtmanAm / dhruvaikarUpAn zIlAdibandhUnityadhunA zraye // 2 // yugmam // " vyA0 - saMyatAtmA iti - - saMyatAtmA saMyamAbhimukhI zudropayogaM nijapitaraM zrayet, rAgadveSarahita AtmajJAnaM zrayet Azrayet va AtmaratirUpAM aMbAM jananIM zrayet tena AhAraparyAptinAmakarmodayAt yatra utpannaH sA mAtA, tadbhogI pitA iti laukika saMbaMdhaH, tAn vakti tau pitarau mA visRjataM tyajataM nAhaM vAM putraH na yuvAM mama janakau iti ayaM hi loke eva mArgaH / atra dRSTAMtaH -- " jahA egayA bharahe khitte magahajaNavae suvapAe nayarIe AridamaNa nayamagga (vihikusalo) "vayarajaMcI" rAyA, tassa dhAriNI devI, tassa u " subhANu" nAma kumaro amaruva suMdarI aNukkameNa vijjApuraMdaroM jAo lAvaNNajuo sahajeNa jiNadhammasAhuvaMdaNapUyaNatapparo jAo so kameNa | kaMdapramaNe juvaNavasamaNupatto tA jaNaeNa rUpalAvaNNasIla kalA 32 61
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tyAgASTakam yAo ekasayaM rAyakannAo mApattItA paNIyAo so tehi saddhiM visayabhuMjamANo tiloganAha tiloyabaMdhu sevaNarao ciTTai, tao egayA aNegehiM kevalihi aNegehiM viulamaihiM aNegehi ujumaIhiM aNegehiM ohinANIhi aNegehiM puvadharehi aNegehi ApariyauvajjhAehiM aNegehiM tavodhaNehiM aNegehiM navadikkhiehi aNegadevadevIparivuDo sirisaMbhavo arihA savannU sabadaMsI AgAsagaeNaM chatteNaM AgAsagaeNaM cakkeNaM udbhavamANehiM seyadhAmarehiM purao dhammajjhaeNa virAyamANaM nayaraparisare sAmi samosaDho, jAo a samo saraNo tivappo, parisA niggayA, vaNapAleNa vaddhAvio kumAro, jaM sadai daMsaNaM amilasasi so sahajagajIvavacchalo titthayaro samAgao, te puNNajogeNaM, teNaM samaeNaM so kumAro itthisaehi pariveDhIo Asi, tao bhaNai guNasu me tArago nimmamo nirahaMkAro akiMcaNo savannU sahadaMsI jiNo vIyarAgo suddhadhammadesI Agao, icchAmi vaMdaNatthaM iti puliaMgo abbhuDio calio a jiNavaMdaNatyaM maggevi logavUhaM bhaNaMto aho amamo me bhayavaM akiMcaNo mAyavaM atiNho me bhayavaM vaMdittuM bho tunbhe jai suhAthaNo AgacchaMtu bho tumhANaM sabasaMsayaccheyago paramesaro dihassaM ia bhaNaMto itthiAhiM samaM vaNaM patto dihAisao bhaNai atthi bhadde ! kovi eyAriso tihuaNajaNacamakkArakaro sabasuriMdehi vaMdijjamANacalaNo ? evaM jAva samUhaM pAsaI arihaMtaM phulluppalakamalanayaNavayaNo aho me punnaMkuro ajja phalaM patto, aho me ajja amiyaghaNo vuTTo, jeNa vIyarAgadasaNaM jAyaM, evaM amiNaMdaMto paMcAmigamapuvaM titthayaracaraNe vaMdiUNa ThiodhdhuNato tAva cArittamohassa rakhauvasameNa jAyaviraImai bhaNai nAha ! asaraNasaraNamahAsatthavAha ! For Private And Personal Use Only
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 251 ~~rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr bhavasamuddanijjAmaya ! mama sAmAIaM uvadisaha jeNa kasAyavAu bhayaI evaM vutte arahaMteNa sAmAIaM dinnaM, gahiavao samaNo jAo, tAva AukkhayaM jAyaM, mao se kumArasamaNo, tA tassa jaNao rAyA saparijaNo Agao, suaM mayaM pAsiUNa visano jaNaNI vi vilavaMtI ruyamANI so subhAnujIvo jhatti devattaM lahiUNa samAgao jiNacaraNe, tA ammA piyaro vilavaMto pAsiUNa bhaNai, ko eriso dukkho jaM jiNacaraNe paramasuhadAyage lahiUNa ruyasi ? te bhaNaMti amhANaM suo paramavallaho vAvanno, tassa viogo jAo, so durako dussaho, tA suro bhaNai rAya ! bhaNasu tassa sarIraM tuha iha jIvo vA ? jaI jIvo iTTho tA ahaM, kuNasu rAgaM, jaI sarIro iho tA kalevaraM rajjaha kahaya tujha puttaM taM kattha taNusu jIve vA ? UtayaM icchatiya kahaM ruyasi ? tA naNayo bhaNaI, no so rAgo ullasai, tA suro bhaNai mannaNA ceva esA jaM me suo imA jaNaNI iccAI viyappA avatthutArUve saMbaMdhe kaha mucchiyA iya vayaNeNaM paDibuddhA save pavajjamAgayA, ia logaMmi saMbaMdho bhmruupo| yuSmAkamiti he mAtApitarau ! he baMdhavaH ! yuSmAkaM saMbaMdhaH anAdisaMtatyA anAdyaniyatAtmanAM asaMyatAnAM bhavatItyarthaH vA aniyatAtmanAM anizcitasvarUpANAM mitraM zatrurbhavati, zatruH punarmitra bhavati, adhunA dhruvA nizcitA ekarUpA nAnAbhAvarahitA tAn zIlAdibaMdhUna zIlasatyazamadamasaMtoSAdibaMdhUna hitakArakAn nityaM sadA zraya sAdhakazuddhAtmaguNarUpAn baMdhUn bhaja // 2 // kAntA me samataivaikA, jJAtayo me smkriyaaH| bAhyavargamiti tyaktvA, dharmasannyAsavAn bhavet // 3 // For Private And Personal Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 252 tyAgASTakam vyA0-kAMtA me iti-tattvajJAnI AbhyaMtarasaMbaMdhe ratiM karoti tadAha-me mama svarUpasAdhanatatparasya samatA eva ekA kAMtA vallabhA bhogayogyA, ityanena tattvAvalaMbanIbhUtAnAM samatA vanitA, samakriyAH sAdhavaH me jJAtayaH svajanA iti kRtvA bAhyavarga putrakalatrAdikaM tyaktvA dharmasannyAsavAn gRhasthadharmatyAgavAn bhavet, audayikasaMpadaM vihAya kSayopazamajAM svIyAM sAdhanasaMpadAM bhavatatyanAdiprasaMgAdivibhAvasaMpadAM gRhNan icchan bhuMjan bhavATavyAM paripramati, sa eva samyagjJAnadarzanena cAritrasAdhanadharmapariNato mokSasAdhako bhavati // 3 // dharmAstyAjyAH susaGgotthAH, kSayopazamikA api / prApya candanagandhAbhaM, dharmasannyAsamuttamam // 4 // - byA0-dharmA iti-kSayopazamakA bhedaratnatrayIrUpA dharmAH susaMgotthAH satsaMgadevaguruprasaMgasaMbhavA api dharmAH tyAjyA dharmasannyAsaM uttamaM kSAyikAbhedaratnatrayIrUpaM svadharmapariNAmaM sahajapariNamanarUpaM prApya labdhvA kathaMbhUtaM dharmasaMnyAsaM ? caMdanagaMdhAbhaM caMdanagaMdhatulyaM, tilAdau hi sugaMdhatA saMgasaMbhavA puruSAdinimittasaMbhavA, caMdane sugaMdhatA sahajarUpA tAdAtmyatvena sahajena utthA utpannAH sahajotthA anena sahaja eva Atmani dharmapariNAmaH svarUpatvAt sahajaH sa ca azujhatayA AvRtatvena gurunimittAt prAgbhAvaM labhate, taba prathamaM savikalpayutajijJAsAdinimittasApekSaM samyagdarzanAdikaM prakaTayati, tenaiva varddhamAnena vikalpaM abhedaratnatrayIrUpaM nimittAdyapekSAM vinA guNapariNAmarUpaM sahajadharmapariNAmaM pariNayati tadA savikalpA sAdhanA tyAjyA eva bhvti| uktaM ca yogadRSTisamuccaye-"dvitIyA'pUrvakaraNe prathamatAtviko bhavet For Private And Personal Use Only
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. iti" tatra samyaglAbhakAle prathamApUrvakaraNaH kSapakazreNinivRttibAdaraguNasthAne, dvitIyaH apUrvakaraNaH tatra dvitIye apUrvakaraNe prathamo dharmaH atAtvikaH sa tAttviko bhavati / bhAvanA ca yadyapi kSayopazamikAH samyagdarzanAdiguNAH arihaMta (arhat ) pravacanAdisvajAtiabAdhakavijAtiparadravyamavalaMbya pravarttate parAvalaMbanena atAtvikAH tavasvarUpaM na tanmayA iti kiMtu arihaMtAdiguNAvalaMbina iti eSA parAnuyAyitA astyeva, ityanena atAvikA yasya samyag darzanAdiguNakSayopazamaH svarUpanirdhArabhAsanaramaNAtmakaH anyanimittAdyavalaMbanakRte sa tAttvika iti, atra ratnatrayIsvarUpe vItarAgasarvajJoktayathArthatattvArtha zraddhAnaM samyagdarzanaM yathArthatattvAvabodho jJAnaM tattvaramaNaM cAritraM iti guNatrayI kSayopazamaH arhadvAkyAdhavalaMbanena sAdhakatvasvaguNo'pi kramakAraNaM karaNAt, atatvaM vikalpapUrvakaM aMtarmuhUrtta yaccopAdeyatvena svatavanirddhArabhAsanarUpaM heyabuddhyA parabhAvatyAganirddhArabhAsanaramaNayuktaM ratnatrayI pariNamanaM bhavati tadbhedaratnatrayIrUpaM, yacca sakalavibhAvaheyatayApyavalokanAdirahitaM vicAraNasmRtivyAnAdimuktaM ekasamayenaiva saMpUrNa - AtmadharmanirdhArabhAsanaramaNarUpaM nirvikalpasamAdhimaya- amedaratnatrayIsvarUpaM / uktaM ca dhyAnaprakAze 253 joyaviyappo cirakAlIo, saparobhayAvalaMbaNe hoi / jiTiva purassa calaNe, nimittagAhI bhave teI // 1 // ega samaNattiyavabudhammaMmi, jaM guNatigaramaparadacANu-vaugItimattavAI aIso // 2 // (9) For Private And Personal Use Only IdRg abhedaratnatrayI pariNatena bhedaratnatrayI pariNAmasaprayAsaH sazaMkaH tyajyata eva // 4 // 65
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 254 gurutvaM svasya nodeti, zikSAsAtmyena yAvatA / AtmatattvaprakAzena, tAvatsevyo guruttamaH // 5 // tyAgASTakam Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 gurutvamiti - - yAvatA asya sAdhakasya gurutvaM svasya Atmana eva na udeti na jAyate, kena ? zikSAsAtmyena svayameva svasya zikSAdAyako na bhavati, punaH kena ? AtmatattvaprakAzena AtmadharmaprAgbhAvena saMzayaviparyayarahitazuddhAtmatattvaprakAzako yAvanna bhavati tAvat ayaM uttamasvaparopakArI ratnatrayIpariNataH dravyabhAvaguruguNopeto guruH tavakathakaH sevyaH, he-guro ! atItAnaMtakAlAprAptaM svAtmadharmanirddhArabhAsanaramaNaM tattavopadezAMjanena prAptaM AtmAnubhavasukhaM bhuktaM aho gurUNAM kRpA ! ! yayA paramAmRtAsvAdanaM bhavati, ato yAvat pUrNAnaMdaH tAvat tava caraNau zaraNaM / uktaM ca- nANassa hoi bhAgI, thirayaro daMsaNe caritte a / dhannA AvakahAe, gurukulavAsaM na muMcati // 1 // ata eva parityajya cakravarttitvaM, imya-zreSThitvaM, gRhNati zramaNatvaM, sevaMte gurucaraNAraviMdAn tacvajijJAsApaTavaH // 5 // jJAnAcArAdayo'pISTAH, zuddhasvasvapadAvadhi | nirvikalpe punastyAge, na vikalpo na ca kriyAH // 6 // vyA0 jJAnAcArA0 iti -- jJAnAcArAdayaH kAlavinayAdiniHzaMkAdisamitiguptyAdaya AcArAH, Acaryante guNavRddhaye ve AcArAH zuddhasvasvapadAvadhi, zuddhaH sva iti svakaH tasya padasya avadhiH maryAdA tAvat iSTAH, zubhopayogadazAyAM savikalpatAM yAvat AcArA iSTA vallabhAH, yadA nirvikalpe ciMtanArahite 66 For Private And Personal Use Only
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 255 tyAge vikalpo na, idaM tyAjyaM, idaM grAhya iti vikalparahite tyAge niHprayAsasvarUpaikatvarUpe vikalpaciMtanA na kriyA balavIryAdirUpApi tattatra svarUpAvalaMbiguNavatane vIryasya svakSetrAvagADhatvena na calanatA parabhAvagrahaNe tu paragrAhakatvenonmukhavIryapravRttI kAryAmyAsato viSamIkRtavIryatvena calanArUpA kriyA asti, ataH svarUpamanA svasvapradezavyAptaguNAnAM tajjadezagatavIryasahakAravRtyA pradezAMtarAgamanarUpA vIryacalanAkriyA na dvidhA, bAdhakA sAdhakA caiva, tatra mithyAtvAsaMyamakaSAyapreritacetanApariNAmAH parAmilASakatvena parigrahaNAya prerayaMti vIrya, sA AbhyaMtarA kudevasevanAdirUpA bAhyakriyA baMdhahetutvena bAdhakA bhaNyate, yA tu zunadevagurusevanAzravanirodhasaMvarapariNamanarUpA * karmabaMdharodharUpAsA sAdhakA uktA / nirvikalpe dhyAnasamAdhau bAdhakakriyA bhAvasAdhakabAhyakriyA-abhAvaH guNAnuyAyivIryapariNamanarUpA abhyaMtarA kriyA asti, tathApi grahaNatyAgarUpakriyA'bhAve na kriyA iti uktaM // 6 // yogasannyAsatastyAgI, yogAnapyakhilAMstyajeta / ityevaM nirguNaM brahma, paroktamupapadyate // 7 // vyA0-yogasaMnyAsata iti tyAgI bAhyAbhyaMtarasamastaparabhAvatyAgI yogasaMnyAsato yogarodhanata AvarjIkaraNAt Urca akhilAn samastAn yogAn vIryaparispaMdarUpAn tyajet ayogI bhavati iti samastayogarodhena paroktaM paraiH utkRSTaiH sarvajJaiH uktaM nive. ditaM nirguNaM yogAdirahitaM satvarajastamorUpaguNarahitaM brahma AtmasvarUpaM upapadyate zuddhacinmayaM niSpadyate, yogarodhasvarUpaM ca vastuta iti saMsargikaguNarahita iti kathanena AtmA sadaiva nirguNa iti nivArayannAha // 7 // For Private And Personal Use Only
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 256 tyAgASTakama. - - vastutastu guNaiH pUrNamanantairbhAsate svataH / rUpaM tyaktAtmanaH sAdhonirabhrasya vidhoriva // 8 // ____ vyA0-vastuta iti-vastutaH padArthamUlasvarUpeNa, zuddha AtmA svataH svasvabhAvena anaMtaiH guNaiH pUrNa bhAsate samyagjJAnadarza nacAritrataporUpeNa sAdhanapariNamanena anAdisaGgibhAvaparityAgena svarUpabhAsanaramaNAnubhavanena aminavakarmAgrahaNasvarUpaikatvatanmayadhyAnataH pUrvakarmakSaraNena ayaM AtmA zuddhaH sakalapudgalopAdhirahito yadA bhavati tadA jJAnadarzanacAritravIryAgurulaghuavyAbAdhAsaMgAmUrtaparamadAnalAbhabhogopabhogAkriyasiddhatvAdi-anaM. taistvasaMkhyeyapradezavyApakaiH guNaiH pUrNa bhAsate rAjate ityarthaH kimiva tyaktAtmanaH tyaktaM parabhAve AtmatvaM yena sa tasya tyaktAtmanaH sAdhoH mokSapadasAdhakasya rUpaM niramasya meghapaTalarahitasya vidhoH caMdrasya iva rUpaM bhAsate, yathA amahInaM caMdrasya rUpaM bhAsate yathA agrahInaM caMdrasvarUpaM nirmalaM bhavati tathA jJAnAvaraNAdyaprarahitasya zuddhAtmanaH svarUpaM nirmalaM bhavati, ata eva bAdhakapariNatihetutAM saMtyajya sAdhakatvamavalaMbya sAdhakatve'pi vikalparUpArvAcInApavAdasAdhanAM tyajan utsargasAdhanAM gRhNana punaH tyajan pUrNaguNAvasthAM zrayan evaM anukrameNa AtmA sakalasaMsargabhAvanirAvaraNena nirmalaniHkalaMkAsaMgasarvAvaraNarahitaH saccidAnaMdarUpa AtmA atyaMtakAMtikanibaMdha (dvaMdva) niHprayAsanirupamacaritasukhapUrNo bhavati, ataH samyagjJAnabalena heyopAdeyavivecanaM kRtvA samastaheyabhAvatyAgavattayA bhavitavyaM, tyAgo hi nirjarAmUlaM, parabhAvagrahaNamevAtmA'hitaM ataH tyAgaH karaNIya eva AtmasvarUpAbhilASukaiH // 8 // iti vyAkhyAtaM tyAgASTakam // 8 // For Private And Personal Use Only
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. // atha kriyASTakam // 9 // parabhAvatyAgakaraNaM eva sAdhakA kriyA, ataH kriyASTakaM nirUpyate, kriyate AtmakartRtvena sA kriyA, kartuH dravyasya pravRttiH, svarUpAbhimukhadarzanajJAnopayogatA jJAnaM, svarUpAbhimukhavIryapravRttiH kriyA, "jJAnakriyAbhyAM mokSaH" tatra jJAnaM svaparAvabhAsanarUpaM, kriyA svarUparamaNarUpA, tatra cAritravIryaguNaikatvapariNatiH kriyA sA sAdhakA, atra anAdisaMsAre azuddhakAyikyAdikriyAvyApAraniSpannaH saMsAraH sa eva vizuddhasamitiguptyAdivinayavaiyAvRtyAdisatkriyAkaraNena nivartate, ataH saMsArakSapaNAya kriyA saMvaranirAtmikA karaNIyA, nAmasthApanA sugamAM dravyakriyA zuddhA azuddhA ca, tatra zuddhA svarUpAnuyAyiyogapravRttirUpA, azuddhA kAyikyAdivyApArarUpA, bhAvakriyA vIryapravRttirUpA, pudgalAnuyAyi - audArikAdikAyavyApArasanmukhA azuddhA, zuddhA punaH svaguNasvapariNamanatvanimitta vIryavyApArarUSA kriyA bhAvakriyA, tatra kriyA saMkalpaH naigamena sasaMgraheNa sarve saMsArajIvAH sakriyA uktAH, vyavahAreNa zarIraparyAptyanaMtara kriyA, RjusUtranayena kAryasAdhanArthaM yogapravRttimukhyavIrya pariNAmarUpAdikriyA, zabdanayena vIryaparispaMdAtmikA, samabhirUDhanayena guNasAdhanArUpasakala karttavyavyApArarUpA, evaMbhUtanayena tacaikatvavIryatIkSNatAsAhAyyaguNapariNamanarUpA / atra sAdhakasya sAdhanakriyAyA avasaraH 'nANacaraNeNa mukhkho' tena caraNaguNapravRttisvarUpagrahaNaparabhAvatyAgarUpA kriyA mokSasAdhakA, ataH jJAtatazvena tathvasAdhanArthaM samyakkriyA karaNIyA, tadupadezaH kSAyikasamyaktvaM yAvat niraMtaraM niHzaMkAdyaSTadarzanAcArasevanA, kevalajJAnaM yAvat kAlavinayAdijJAnAcAratA, niraMtaraM yathAkhyAta cA 33 69 For Private And Personal Use Only 257
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 258 kriyASTakam. rivAdAk cAritrAcArasevanA, paramazukladhyAnaM yAvat tapaAcArasevanA, sarvasaMvaraM yAvat vIryAcArasya sAdhanA'vazyaMbhAvinI, nahi paMcAcAramaMtareNa mokSaniSpattiH, darzanAddhi svaguNAnAM pravRttiH kriyAdarzanAdiguNavizuddhayartha "tannimittamavalaMbya pravartanaM AcAraH" ityato guNapUrNatAniSpatteH arvAk AcaraNA karaNIyA, Aca raNAtaH guNaniSpattiH bhavatyeva, pUrNaguNAnAM tu AcaraNA paropakArAya iti siddhaH ata eva ucyatejJAnI kriyAparaH zAnto, bhAvitAtmA jitendriyH| svayaM tIrNo bhavAmbhodheH, parAMstArayituM kssmH||1|| vyA0-jJAnIti-jJAnI yathArthatattvasvarUpAvabodhI yadA kriyA sAdhanakAraNAnuyAyiyogapravRttirUpA svaguNAnuyAyivIryapravRttirUpA tasyAM tatparaH udyataH, punaH zAMtaH kaSAyatAparahitaH, bhAvitAtmA bhAvitaH zujasvarUparamaNamayaH AtmA yasya sa bhAvitAtmA jiteMdriyaH parAjiteMdriyavyApAraH bhavasamudrAt svayaM tIrNaH pAraMgataH, parAn AzritAn upadezadAnAdinA tArayituM kSamaH samartho bhavati, yo hi samyagdarzanajJAnacAritrapariNataH AtmArAmI AtmavizrAmI AtmAnubhavamagnaH sa svayaM saMsArAta nivRttaH tatsevanaparAn nistArayati, atra dravyajJAnaM bhAvanArahitaM vacanavyApAramanovikalparUpaM saMvedanajJAnaM yAvat, tacca bhAvajJAnaM tattvAnubhavarUpopayogasya kAraNaM, dravyakriyA yogavyApArAtmikA sApi bhAvaniyAyAH svaguNAnuyAyisvarUpapravRttirUpAyAH kAraNaM, atra 'jJAnasya phalaM viratiH tena jJAnaM viratikAraNaM / uktaM ca-tattvArthaTIkAyAM "darzanajJAne cAritrasya kAraNaM, cAritraM mokSakAraNaM" / uttarAdhyayane'pi For Private And Personal Use Only
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 259 tA daMsaNissa nANaM, nANeNa vinA na huMti caraNaguNA / aguNissa natthi mukkho, natthi amukkhassa nivANaM // 1 // iti ataH jJAnaM kriyAyuktaM hitAya naikamevetyAha-kriyAvirahitaM hanta !, jJAnamAtramanarthakam / gatiM vinA pathajJo'pi nApnoti puramIpsitam // 2 // vyA0 - kriyA iti / kriyAvirahitaM kriyA sAdhanapravRttirUpA tayA virahitaM jJAnamAtraM saMvedanajJAnaM anarthakaM na mokSarUpakAryasAdhakaM / tatra dRSTAMtaH pathajJo'pi mArgajJAtA api gatiM vinA caraNavihArakriyAM vinA IpsitaM icchitaM nagaraM na Apnoti caraNacaMkramaNenaiva IpsitanagaraprAptiH iti 'nANacaraNeNa mukhkho iti vacanAt / sannANanAgovagae mahesI, aNuttaraM cariuM dhammasaMcayaM / aNuttare nANadhare jasaMsI, ubhAsaI sUrievaMtalirake // 1 // // iti uttarAdhyayane // 2 // punastadeva draDhayannAha - svAnukUlAM kriyAM kAle, jJAnapUrNo'pyapekSate / pradIpaH svaprakAzo'pi, tailapUrtyAdikaM yathA // 3 // vyA0 - svAnukUlAMmiti - jJAna pUrNo'pi svaparavivecanaviziSTo pi kAle avasare kAryakaraNakSaNe svAnukUlAM tatkAryakaraNarUpa kriyAM apekSate, tattvajJAnI samyagjJAnI prathamaM saMvarakAryaruci dezaviratisarvaviratigrahaNarUpAM kriyAM Azrayati, punaH cAritra mukto'pi tattvajJAnI kevalajJAnakAryaniSpAdanarasikaH zukkudhyAnAro 71 For Private And Personal Use Only
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 260 kriyASTakam rUpAM kriyAM Azrayati, kevalajJAnI sarvasaMvarapUrNAnaMdakAryAvasare yogarodharUpAM kriyAM karoti, ata eva ucyate jJAnI kriyAM apekSate, evaM tadarthameva AvazyakakaraNaM munInAM tatra dRSTAMtaH yathA pradIpaH svaprakAzo'pi tailapUrtyAdikAM kriyAM apekSate evaM samyagajJAnI api kriyAraMgI bhavati, kriyA hi vIryazuddhihetuH azuddhavIryavihitAsravaH saMsarati saMsAre, sa eva guNI sevanaguNaprAgbhAvodyataH saMvarIbhavati, karmapradezagrahaNaM yogaiH, yogA vIryaprabhavAH, tena yogAH paramAtmavandanasvAdhyAyAdhyayanAdiyojitAH na karmagrahaNAya bhavantiH yogAnAM satpravRttiH kriyA iti // 3 // bAhyabhAvaM puraskRtya ye kriyAM vyavahArataH / vadane kavalakSepaM, vinA te tRptikAGkSiNaH // 4 // vyA0 - bAhyabhAvamiti - bAhyabhAvaM bAhyatvaM puraskRtya aMgIkRtya ye narA asevitagurucaraNA vyavahArataH kriyAM niSedhayaMti "kiM bAhya kriyAkaraNena" 1 iti uktvA kriyodyamaM maMdayaMti te narA vadane mukhe kavalakSepaM vinA tRptikAMkSiNaH tRptivAMchakA iti // 4 // guNavadbahumAnAde- rnityasmRtyA ca satkriyA / jAtaM na pAtayed bhAva - majAtaM janayedapi // 5 // " vyA0 - guNavaditi - samyagdarzanajJAnacAritrakSamAmArdavArjavAdiguNavaMtaH teSAM bahumAnaM svato'dhikaguNavatAM bahumAnaM AdizabdAt doSapazcAttApa, pApadugaMchAticArAlocanaM devagurusAdharmikabhaktiH, uttaraguNArohaNAdikaM sarva grAhyaM ca punaH nityasmRtiH pUrvagRhItavratasmaraNaM, abhinava pratyAkhyAnasAmAyikacaturviMzatistavaguruvaMdanapratikamaNakAyotsargapratyAkhyAnAdInAM nityasmRtyA satkriyA bhavati / atra gAthA zrIharibhadrapUjyaviMzatikAyAM 9 72 For Private And Personal Use Only
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 261 AAAAAAAAAAAAD - tamhA Niccasae, bahumANeNaM ca ahigayaguNimi / paMDivakkha dugaMchAe, paravADiAloyaNatthaM ca // 1 // titthaMkarabhattIe, susAhujaNapajjuvAsaNAe ya / / uttaraguNasaddhAe, ettha sayA hoI jaiyavvaM // 2 // evamasaMto virai, so jAIjIo na pADai kayAvi / tA etthaM buddhimayA, apamAo hoI kAyavvo // 3 / suhapariNAmo nicca, causaraNagamAI AyaraM jIvo / kusalapayaDIo baMdhaI, baddhAo suhANubaMdhAo // 4 // ityAdikriyAjAtaM utpannaM bhAvaM samyagjJAnAdisaMveganivedalakSaNaM na pAtayet, apica na jAtaM dharmadhyAnazukladhyAnAdikaM bhAvaM ajAtaM api anutpannaM api janayet niSpAdayet zreNikakRSNAdInAM guNibahumAnena, mRgAvatyAH pazcAttApena, Alocanena atimuktanigraMthasya, gurubhaktyA caMDarudraziSyasya, ityAdhanekavAcaMyamAnAM paramAnaMdaniSpattiH zrUyate Agame // 5 // kSAyopazamike bhAve, yA kriyA kriyate tayA / patitasyApi tadbhAva-pravRddhirjAyate punaH // 6 // vyA0-kSAyopazamike iti-cAritrAnugavIryakSayopazame jAte yA kriyA vaMdananamanAdikA kriyate tayA kriyayA patitasya api guNaparAGmukhasyApi jIvasya punaH tadbhAvapravRddhi rjAyate / uktaMca khauvasamigabhAve, daDhajattakayaM muhaM aNuhANaM / pADivasiyaMpia hujjA, puNovi tabbhAvabuDkiraM // 1 // audayikabhAve'pi kriyA bhavati, sA na tAhagaguNavRddhikarI audayikI kriyA ca uccairgotrasubhagAdeyayazaHnAmakarmodayena aMta For Private And Personal Use Only
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 232 rAyodayena ca tapaHzrutAdilAbhaH prajJApanAsUtrataH jJeya iti, jJAnAvaraNadarzanAvaraNadarzanamohacAritramoha-aMtarAyakSayopazamataH zuddhadharmaprArabhAvArtha yA kriyA kriyate sA AtmaguNaprakAzakarI. bhavati // 6 // punastadeva darzayati / guNavRddhyai tataH kuryAt, kriyAmaskhalanAya vA / ekantu saMyamasthAnaM, jinAnAmavatiSThate // 7 // vyA0-guNavRddhayai iti-tataH svadharmaprAgbhAvahetutvAt kriyAM satyavRttiM kuryAt, kimartha ? guNavRddhayai, guNA jJAnAdayaH teSAM vRddhiH tasyai, guNamollAsArthamiti natvAhArAdipaMcadazasaMjJAnimitta punaH askhalanAya apratipAtAya kriyArahitaH sAdhakatve avasthAtumazaktaH, yato vIryasya cApalyaM tacca kiyAvataH sakriyAniyuktaM pratipAtAya na bhavati, anyathA ca anAdipravRttipravRttaH skhalanAya bhavati, kriyayA uttarottarasthAnArohaNaM ca zrUyate Agame, tathA ca ekaM apratipAtisaMgamasthAnaM jinAnAM kSAyikajJAnaM cAritravatAM ekaM pUrNasvarUpaikatvarUpaM sthAnaM avatiSThate nAnyasya; ataH sAdhakenAminavaguNavRdayartha kriyA karaNIyA, ata eva vana nivasaMti nigraMthAH caityayAtrAdyartha gacchaMti naMdIzvarAdiSu, kAyotsargayaMti zarIraM, AkuMcaMti vigrahaM vIrAsanena saMlekhayaMtyanazanotsukA gRhaMti parihAravizudijinakalpAdyamigrahavyUham // 7 // vaco'nuSThAnato'saGgA, kriyA saGgatimaGgati / seyaM jJAnakriyAbheda-bhUmirAnandapicchalA // 8 // For Private And Personal Use Only
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 263 vyA0-caconuSThAnata iti-vacanaM ahaMdAjJA, tadanuyAyinI kriyA dharmahetuH, yataH prazAMtacittena gamIrabhAvenaivAhatA sA saphalA kriyA ca / aMgAravRSTeH sahasA na ceSTA, nAsaMgadoSaikaguNaprakarSA // 1 // viSAMgArAnyonyAnuSThAnatyAgena zrImadvItarAgavAkyAnusArataH utsargApavAdasApekSyarUpA kriyA vacanAnuSThAnakriyAkaraNataH asaMgakriyA saMgati saMyogitAM aMgati-prApnoti, vacanakriyAvAn anukrameNa asaMgakriyAM evaM nirvikalpaniSprayAsarUpAM kriyAM prApnoti, sA eva asaMgakriyA eva jJAnakriyA, evaM abhedabhUmiH jJeyA asaMgakriyA bhAvakriyA zuddhopayogazuddhavIryollAsatAdAtmyatAM dadhAti, jJAnavIryaikatvaM jJAnakriyA-abhedaH ityanena yAvad guNapUrNatA na tAvat niranuSThAnA kriyA karaNIyA, nahi tatvajJAne kriyA niSedhikA, kiMtu kriyAdizuddharatnatrayIrUpavastudharmasAdhanakAraNena dharmaH, dharmatvaM Atmasthameva / uktaM ca zrIharibhadrapUjyaiH dazavakAlikavRttau "dharmasAdhanatvAd dharma iti" ato dravyakriyAM dharmatvena gRhaMti tatkAraNe kAryopacAra evaM nyAyyaH, etatzraddhAnavikalAnAM kriyA na dhrmhetuH| bahuguNavijjAnilao, ussuttabhAsI tahAvi muttavyo / jaha pavaramaNIjutto, vigdhako visaharo loe // 1 // iti ssssttishtprkrnne| tathA ca AcAsaMge "bhayavicikitsAyAM na saMyama iti, ato nimittahetutvena kriyA niranuSThAnA karaNIyA iyaM asaMgakriyA, sA anAhatapicchilA svAbhAvikAnaMdAmRtarasArdA, ata AtmatatvAvabodhAnaMdotsukairniranuSThAnA satpravRttyasatpravRttipariyAgarUpA kiyA dravyato bhAvataH syAdvAdasvagu For Private And Personal Use Only
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tRpyaSTakam. NAnuyAyivIryapravRddhi-abhinavaguNavRddhirUpA saMyamasthAnArohaNatattvaikarUpA kriyA pratisamayaM karaNIyA, sAdhyasApekSatvena, ata eva "jJAnakriyAbhyAM mokSaH" iti nirdhAraNIyaM dravyakiyodyato bhAvakriyAvAn bhavati tatazca svarUpAspadIbhavati iti zreyaH // 8 // iti kriyASTakam // 9 // // atha tRptyaSTakam // kriyAvaMto hi kadAcinmadalobhAviSTAH sadabhyAsaM niSphalIkurvati, tena kaSAyatyAgarUpapUrvakaM svarUpabhogotpannatRptirUpaM aSTakaM nirUpyate / tatra tRptirnAmAdibhedAccaturdhA-tatra nAmatRptiH jIvasya ajIvasya tRptiriti nAma kriyate, zabdoccAraNarUpA ca, sthApanAtRptiH akSaranyAsarUpA, dravyatRptiH AgamataH tatpadArthajJo'nupayuktazca noAgamato jJazarIrabhavyazarItadvyatiriktabhedAt tatra tadvyatiriktA dravyeNa AhAradhanopakaraNA tRptiH bhAvatRptiH AgamataH tatpadArthajJopayuktazca noAgamataH svarUpajJAnAnaMdapUrNasya sahajAtmAnubhavAvicchinnasya bhavati, naigame jIvAjIvAt tRptiH, saMgrahavyavahArAbhyAM grahaNayogyadravyaprAptI, RjusUtreNa ipsitasaMpattI, zabdAdinayaistu svasvarUpanirAvaraNapUrNAvinabhoktatvena tRptiH / iyaM ca paddhatiH ovaniyuktivRttigatAhiMsAnayavadbhAvanIyA, atra kAraNato nAmAdinikSepatrikanaigamAdinayasaktA, vastuto bhAvanikSepazabdAdinayarUpA eva grAhyA sA ca sAdhanakAle'pavAdodbhavA siddhatve utsargodbhavA grAhyA / tAmevAhapItvA jJAnAmRtaM bhuktvA, kriyAsuralatAphalam / sAmyatAmbUlamAsvAdya, tRptiM yAti parAM muniH // 1 // 76 For Private And Personal Use Only
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 34 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. pItvA vyA0 - pItvA iti- muniH sAvadyAbhASI svAtmAvalokanalInaH parAM utkRSTAM laukikakuprAvacaniketarAM tRptiM saMtoSAvasthAM yAti prApnoti labhate ityarthaH, kiM kRtvA ? jJAnAmRtaM jJAnaM yathArthasvaparapadArthasvarUpAvabhAsanarUpaM tadevAmRtaM pItvA zuddhAtyaMtAvacchinnaciddhArA parIkSita he yo pAde yavastvavalokanopayogaM kriyA sadyogapravRttiH taccaprAgbhAvavibhAvAbhAvabhAvitacetanA zraddhA tatpUrvikA yA vIryapravRttiH sA eva suralatA kalpavallI tasyAH phalaM sthiratvena svAnubhavalakSaNaM bhuktvA sAmyaM zamatA zubhAzubheSu pudgalAdiSu tulyatvaM tadeva tAMbUlaM svAdimopanA mAnamAsvAdya muniH parAM utkRSTazaM tRptiM yAti ityanvayaH / sAMsArikopAdhipugodbhavavibhAvabhAvitAtmano'nAdi mithyAtvAjJAnAsatkriyAraktadviSTatAsaktasya jagaducchiSTAbhogyavarNAdyanubhavamagnatvena yA AropajA tRptiH na sA tRptiH, yataH tatprAptAvapi tRSNA praguNIbhavati tena na tRptiH satatAnaMdabhogenaiva tRptiH, ata eva satpuruSAH tyajati dAminIcalAn kAminIvilAsAn, hIlayaMti udayAgatAn sadvipAkAnU, niHsaMgayaMti raMgAmiSvaMgi saMgasaMgAn, viraMgayaMti aMgarAgAn, vizaMti svAdhyAyAdhyayanena tava zravaNamanananididhyAsanaparizIlaneSu, dhanyaM manyate paramAvasthAM iti // 1 // 265 punarapi nityAM tRptiM vyAkhyAtumAha-svaguNaireva tRptizcedAkAlamavinazvarI / jJAnino viSayaiH kintaiyairbhavettRtiritvarI // 2 // vyA0 svaguNairiti ceta yadi svaguNaiH caitanyasya svadravyasvakSetrasvakAlasvabhAvabhUtaiH amUrttAsaMgAnAkulacidAnaMdarUpaiH eva anyayogavyavacchedArthaH, tRptiH jJAninaH samyagavabuddhatatvasya taiH 77 For Private And Personal Use Only
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 266 sparzarasavarNagaMdhazabdaiH viSayaiH kiM ? na kimapi, yaH svarUpAnubhavI savimAvahetumUtAn iMdiyaviSayAn nAvagacchati, kayaMmUtA svaguNaiH tRptiH ? AkAlaM sarvamapyanAgataM kAlaM avinazvarI vinAzarahitA sahajatvena nityA ityarthaH, sparzajJAnavataH yaiH zabdAdimiH itvarI alpakAlIyA aupacArikI tRptirbhavet taiH viSayaiH paraviDAsaiH kiM ? na kimapi paravilAsA baMdhahetava eva / aba bhAvanA-anekazo muktA ete tathApi nAptaM AtmasvarUpaM, na ca te sukhadetavaH kiMtu sukhatvabudireva kRtakA, tena tadviSayAmisukhanaiva na svarUparasikAnAM ata AtmaguNaistRptirvidheyA // 2 // tAmeva bhAvayati / yA zAntekarasAsvAdAd, bhavettRtiratIndriyA / sAna jilendriyadvArA, SaDrasAsvAdanAdapi // 3 // ___ vyA0 yA zAntaiketi, yA tRptiH atIndriyA iMdriyaviSayagrahaNarahitA zAmyarasAsvAdanAd bhavet lameta sA tRptiH paDasAsvAdamAt tiktAmlamadhurakaSAyakadakSArarasabhojanAta jihvendriyadvArA rasaneMdriyadvArA na bhavati, rasaneMdriyeNa paugalikarasAnubhavaH, AtmA gha svarUpAnubhavI pudgalaguNAnAM jJAtA, na bhoktA, pudgalaguNA abhojyA eva mohodayAt AhArasaMjJAtaH rasAsvAdanaM na svarUpataH, svarUpaM ca jJAnAibhavalakSaNaM ataH AtmAnubhavA tRptiH na pauLikI iti // 3 // saMsAre svapravanmithyA, tRptiH syAdAbhimAnikI / tacyA tu bhrAntizUnyasya, sAtmavIryavipAkakRt // 4 // For Private And Personal Use Only
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnapIThIkA. 267 vyA0 saMsAre iti, saMsAre dravyataH caturgatirUpe bhAvataH mithyAtvAdinibhAvalakSaNe saMsaraNe, AbhimAnikI mithyAbhimAnotpannA pudgalAdiprAptimAnyatArUpA tRptiH, sA svamavat mithyA vitathA kalpanArUpA eva, yataH ajJaH tRSNAgrasitaH svIyaka lpanAkalpiteSTateSTIkRtaputralaskaMdha saMpattau 'aho mayA prAptaM maNiratnAdivyUhaM' pApodayamAdhurIvacanacAturIcaturaH svajanasamUhazceti tRptaH tiSThati, tathApi kalpanArUpatvAt audayikatvAt paratvAt svasattArodhakASTaka rmabaMdhanidAnarAgadveSotpAdakatvAt duHkhaM eva tayA iti, marumarIcikAkalpA tRptiH na sukhahetuH, tu punaH prAMtizUnyasya mithyAtvAvabodharahitasya samyagjJAnopayuktasya svatavAmimukhasya tathyA satyA svasvabhAvAvirbhAvAnubhavAtmikA tRptiH sukhahetuH kiMbhUtA ? sA tRptiH sAtmavIryavipAkakRt, AtmanA saha sAtmA tasya yad vIrya tasya vipAkaH puSTivizeSaH taM karotIti kRt ityanena svabhAvaguNAnubhavotthA tRptiH AtmanaH sahajaM vIrya puSTIkaroti, tena sAmarthyena guNaprAgbhAvaH / ato murucaraNasevanAgamazravaNatazcagrahaNAdinA AdhyAtmikI tRptiH vidheyA ityupadezaH // 4 // pudgalaiH pudgalAstRptiM yAntyAtmA punarAtmanA / paratRptisamAropo, jJAninastanna yujyate // 5 // vyA0 pudgalairiti - pudgalaiH zarIradhanavasana bhojanasvajanAdimi:, pudgalAH zarIrAdayaH pudgalopacayarUpAM tRptiM yAMti / svarUpAsvAdanena tRptiH punaH upadizati jJAninaH anekAMtAnaMtasvaparapadArthaparIkSAdakSasya tadumrAMtijanyAbhimAnaM paratRptisamA - ropa, paraiH pudgalaiH tRptiH paratRptiH paratRptau samAropaH Atma For Private And Personal Use Only
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tRptyaSTakam AAAAAAAAAAAAAAAMIRAL PAAAAAAAAAAAARAMIRPANumanmun - - - - - - - tRptimanyatArUpaH na yujyate na ghaTate / bhAvanA ca samyagjJAnI tu yathArthAvabodhI tu Atmadharma eva Atmani aMgIkaroti paudga'likopacaye na rajyate, pudgalAsvAdanena sukhAvabhAsa eva mithyAjJAnaM uktaM ca-- tavai tavaM carai caraNaM, suaMpi nava puvvajAva abbhasaI, jA parasuhe suhattaM, tA no sammattavinnANaM // 1 // punaH zrIharibhadrapUjyaHsuavaM sIlavaM cAI, jinnmggaayrnnaarii| paraM vA parasaMgaM vA, dhannamannaI jo jaDo // 2 // yacca AtmanaH svarUpaM sahaja jJAnAdikaM tadeva dharma iti tattvam // 5 // madhurAjyamahAzAkA-grAhye bAhye ca gorasAt / parabrahmaNi tRptiA , janAstAM jAnate'pi na // 6 // vyA0--madhurAjya iti-yA parabrahmaNi sudhAtmani amUrttAnaMtajJAnavane tRptiH svarUpAzamatAliMganAnaMdacidvilAsarUpA janAH tattvAvalokanayanavikalAH tAM zuddhAtyaMtakAMtAdhyAtmasvabhAvAnubhavarUpAM tRptiM jAnate'pi na nacaiva jAnate iti sA jJAnagrahaNe'pi nAsti, ataH kuto'nubhavaH ? yA tRptiH madhurAjyamahAzAkAgrAhye punaH gorasAt abAhye bhojane na, madhuraM AjyaM ghRtaM madhurAjyaM mahAMtaH zAkA vyaMjanAni tairayAle punaH gorasaH dakSyAdi tasmAt abAhale yukte evaMvidhe bhojane sA tRptiH na / athavA kathaMbhUte brahmaNi ? madhurAjyamahAzAkAyAye madhu miSTaM rAjyaM, tatra mahatI AzA icchA yeSAM te madhurAjyamahAzAkAH taiH parigrahai For Private And Personal Use Only
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 269 zraryAbhilASukaiH agrAhye gRhItumazakye gorasAt vAgrasAt bAhye vAcAmagocare 'aprApyaM manasA saha' iti uktatvAt 'apayassa payaM natthi' ityAcArAMgavacanAt / evaMvidhe parabrahmaNi paramAtmani yA tRptiH sA lokairna jJAyate eva ataH pudgalopacArasahasraiH sA tRptirna bhavati // 6 // viSayormiviSodgAraH, syAdatRptasya pudgalaiH / jJAnatRptasya tu dhyAna - sudhodvAraparamparA // 7 // vyA0-viSayormiM iti - atRptasya svarUpAsvAdarahitasya pudgalaiH aMganAliMganAdikaiH viSayormiviSodvAraH syAt bhaveta, viSayormiH iMdriyavilAsaH sa eva viSasyodgAraH prakAzaH syAt / uktaM ca- jaha jaha puggalabhogo, taha taha vaDhDhai visayapi kasAI / iMdiyasuhA duhA khala, agijjhA tau racANaM // 1 // jJAnatRptasya svAtmatacvAvabodhapUrNasya dhyAnaM tattvaikatvaM tadeva sudhA amRtaM tasya udgAraH tasya paraMparA zreNirbhavet nirAmayanirmalaparamAtmAnubhavaH tRpteH lakSaNaM etat tattvabhAvanA tatvajJAnatattvacyAnAmRtodvAraparaMparAvRddhiH // 7 // sukhino viSayAtRptA, nendropendrAdayo'pyaho / bhikSurekaH sukhI loke, jJAnatRpto niraJjanaH // 8 // vyA0 - sukhino viSayAtRptA iti - aho iti Azvarye iMdro - peMdrAdayaH iMdraH zakraH, upeMdraH kRSNaH, ityAdayaH aneke na sukhinaH sukhamayA na / kathaMbhUtA iMdropadrAdayaH ? viSayAtRptA viSayaiH manojJedriyasaMyogaiH atRptA anekavanitAvilAsaSaDarasagrA sasurabhi - kusumavAsaramyAvAsAdibhiH mRduzabdAkarNanavarNyavarNAvalokanairasaMkhya For Private And Personal Use Only
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAlabhogaiH atRptAH na ca ete tRptihetavaH asadAropa evAyaM / loke caturdazarajjvAtmake anaMtasakarmajIvAtmake eko bhikSuH AhArAgRnuH saMyamayAtrArtha mikSaNazIlo niSparigrahaH sukhI asti / jJAnaM svarUpAvabodhaH tena tRptaH niraMjanaH rAgAdyaMjanazyAmatAparahitaH svadharmabhogavatvAt yadvastuni yatro na bhavati tato na jAyate tRptiH / uktaM ca vizeSAvazyake jatto cciya paccakkhaM, somma suhaM natthi dukkhamevedaM / taSpaDiyAravibhattaM, to puNa phalaMti dukvaMti // 1 // visayasuhaM dukkhaM ciya, dukkha paDiyArao tigicchivva / taM suhamuvayArAo, na uvayAro viNA tacaM // 2 // sAyAsAyaM dukkhaM, tavirahammi a suhaM jau teNa / dehiMdiyesu dukkhaM, sukkhaM. dehediAbhAve // 3 // iti sAtasAtayorvipAkabhedaH eva nattvAvaraNe avyAbAdhAvaraNatvaM tu ubhayorapi yacca svaguNAn ghAtayati tad duHkhaM kaH sukhatvenorarIkurute ? iti AtmanaH jJAnAnaMdAnubhavA. tRptiH prazasyA naupAdhikI ityanena tayA eva samyagdarzaninaH stuvaMti ahetaM, pUjayaMti paramAtmAnaM, dezaviratA api sAmAyikapauSadhopavAsinaH, AtmAnubhavalavAsvAdanArthameva tiSThati ekAMte munayaH, taniSpAdanAya tyajati paMcAzravAn, tadvighAtAya gRhaMti bhISmagrISmataptazilAtApatApanAM, zizirahimanizAkarakarAmivAtakSubdhA vasaMti avasanA kne, svAdhyAyaMti AgamavyU hAn kSamAdidharmadvArA, bhAvayati ajJAnaM tatvajJAnena, ArohaMti guNazreNizRMge, ciMtayaMti tacaikatvaM takhasamAdhyarthameva prANAyAmAdiprayAso jinakalpAdikalpaH iti svasvabhAvAnubhavatRptiH sarvairabhyasyA // 8 // iti vyAkhyAtaM tRptyaSTakaM dazamam / For Private And Personal Use Only
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamejana TIkA. AnanAAAAAAAAPrv e r.AvvanamPraan. // atha nirlepASTakam / / atha aliptasya tattvasamAdhirbhavati, pUrNAnaMdatRptirapi aliptasya tena nirlepASTakaM vitanyate / caitanyasya sakalaparabhAvasaMyogAbhAvena vyApyavyApakagrAhakakartRtvabhoktRtvAdizaktInAM svabhAvAvasthAnaM nilepaH nAmato nirlepaH, amilApyAtmakajIvAjIvAnAM sthApanAnirlepaH, nirgrathAkArAdiH dravyanirlepaH kAMsyapAtrAdi, tadvyatiriktaH zeSastu pUrvavat bhAvanirlepaH / jIvAjIvabhedAzca ajIvo dhrmaadhrmaakaashaadiH| jIvastu samastavibhAvAmiSvaMgarahito muktAtmA, nayaistu dravyaparigrahAdiSvaliptaH naigamena saMgraheNa jIvo jAtyA alipsaH / vyavahAreNAlitaH dravyataH tyaagii| zabdanayena samyagdarzanasamyagjJAnaparicchinnaparabhAvaparityAgI tannimittabhUtAni dhanasvajanopakaraNAni te nAsaktaH, samamirUDhanayena arihaMtAdinimittairbahutaraiH pariNa nalinatvAt kSINamoho jinaH kevalI caaliptH| evaMmUtena siddhaH sarvaparyA yairaliptatvAta, vAcanAMtare tu naigamAlitaH aMzatyAgI naigamAkArarUpeNa saMgraheNa samyagadarzanAsattayA AtmAnaM sarvathA vibhaktatvAt , vyavahAreNa tacchraddhayA apAstarAgAdilepatyAgAt, Rjustu sannimittAdiSvaraktatvenAvalaMbanAt, zabdataH amisaMdhijavIryabuddhipUrvakopayogasya rAgAdiSu apariNamanAt samamirUdataH sarvacetanA sarvajIvasya vibhAvAzleSarahitatvAt, evaMmUtataH pUrvAbhyAsacakrAmAdibhAvopayAhisarvapugalasaMgarahitasya siddhasya nilepatvaM, punanikSepatraye nayacatuSTayaM bhAvanikSepe paryAyAlisatvena 'aMtimanayatrayaM iti ttvaarthvRtteraashyH| atra bhAvasamyaksAdhakanilepAvikAraH-- For Private And Personal Use Only
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 272 nipASTakam saMsAre nivasan svArtha-sajaH kajjalavezmani / lipyate nikhilo loko, jJAnasiddho na lipyte||1|| vyA0-saMsAra iti-nikhilaH samasto lokaH kajjalavezmani rAgAdipApasthAnavibhAvatannimittImUtadhanasvajanAdigRhe saMsAre nivasamAnaH, svArthasajjaH svasya AropAtmanA kRtaH arthaH ahaMkAramamakArAdirUpaH svArthaH tatra sajjaH sAvadhAno lipyate rAgAdibhAvakarmAmiSvaMgataH samastAtmIyakSayopazamAbhAvaparAnugataH sarvasattAvarakatvena bhAvakarmadravyakarmanokarmaleparlipyate / tathA jJAnasiddhaH heyopAdeyaparIkSAparIkSitasarvabhAvaH svAtmani svAtmA anyatra paratvopayuktaH svAtmArAmI svarUpavilAsI na lipyate. vividhakarmopacayairnAvaguMThyate ataH AtmadharmAvabhAsanatadupAdeyatayA yatitavyamityupadezaH // 1 // nA'haM pudgalabhAvAnAM, kartA kArayitApi ca / nAnumantApi cetyAtma-jJAnavAn lipyate katham ? // 2 // vyA0-nAhamiti--iti amunA prakAreNa yathArthAvabhAsanena bhedajJAnavibhinnAtmasvarUpa AtmajJAnavAn kathaM lipyate ? naiveti, iti kiM ? ahaM vimalakevalAlokamayaH, svakIyapariNAmikaparyAyotpAdakatvavyayatvadhruvatvajJAyakatvabhoktRtvaramaNatvAdibhAvAnAM kartA pudgalabhAvAnAM dravyakarmanokarmahiMsAdipApavyApArANAM yogapravRttezca kartA na naiva pudgalagrahaNamocanarUpaM mama kArya varNAdInAM grahaNAskaMdanAnAM nahi kartA ca punaH pudgalabhAvAnAM pUrvoktAnAM ahaM kArayitA parasmAt kArayatIti kArayitA na ca punaH na anumaMtA paudgalikavarNAdInAM zumAnAM nAnumodanazIlaH aha For Private And Personal Use Only
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 273 miti sakalapudgalakAlikAgrAhakAbhoMktatvAkArakatvAtmajJAnavAn sa na lipyate / lepo hi pudgalAnuyAyinaH cetanayA bhavati sarvathA vidhivicchinnasaMgasya na lepaH / iti gAthArthaH // 2 // lipyate pudgalaskandho, na lipye pudgalairaham / citravyomAJjaneneva, dhyAyanniti na lipyate // 3 // vyA0-lipyate iti-lipyate anyonyAzleSena saMkramAdimA pudgalaskaMdhaH anyaiH pudgalaiH lipyate upacayI bhavati svajAtidravyaparivartanapariNAmikasyAdhikarasotpattibaMdhanadharmatvAt, pudgalAnoM saMbaMdhaH triguNaH, paMcaguNena baMdhaH paMcaguNaH saptaguNena evaM sarvatra dviguNaH, caturguNena caturguNaH, SaDguNena SaDguNo'STaguNena evaM baMdhasaMyogo bhavati / atra snigdharUkSau sparzasthau api ekAMtena na skaMdhahetuH sparzasya skaMdhakaraNa upAdAnAbhAvAt na rasasthau rasasya AsvAdanarUpatvAt ataH pUraNagalanaguNavibhAgAnAmeva dvayadhikatvaM snigdharUkSasparzasaMgapariNataM skaMghatvahetuH; ataH pudgale pudgalA eva lipyate / ahaM nirmalAnaMdacidrUpaH na pudgalAzleSI aMtaH zuddhAtmA puralena lipyate / vastuvRttyA pudgalAtmanoH tAdAtmyasaMbaMdha eva naasti| saMyogasaMbaMdhastvaupAdhikaH, citrAMjanairna vyoma iva iti vyAyan na liMpyate / yathA vyoma AkAzaM citra: aMjanaiH saMlipyamAnamapi na lipyte| tathA ahamapiM amUrtItmasvabhAvaH pudgalaiH ekakSetrAvagADaiH na lipyate / yo hiM AtmasvabhAvavedI svavIryajJAnAdizakti Atmani vyApArayan abhinavakarmagrahaNairna lipyate yAvatI AtmazaktiH parAnuyAyinI tAvat AsravaH, svarUpAnuyAyinI svazaktiH saMvaraH iti rahasyaM / aba 35 .. . For Private And Personal Use Only
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirlepASTakam . ca AtmajJAnamAtrasaMtuSTA rAgadveSapraviSTAH samyagdarzanAdiguNabhraSTAH AtmAnaM abaMdhatayA jAnaMti te nirastAH, uktaM ca uttarAdhyayane bhaNaMtA akaratA ya, baMdhamukkhapainiNo / vAyAvIriyamitreNaM, samAsA saMti appayaM // 1 // na cittA tAyae bhAsA, kao vijjANusAsaNaM / visannA pAvakammehi, bAlA paMDiyamANiNo // 2 // ata eva tattvazraddhAnasamyagajJAnopayuktA yadAtmanaH kSayopazamikacetanAvIryAdizaktIn parabhAvavibhAvAn AkRSya AtmaguNe pravartayati tAvatI abaMdhakatA zeSA, yAvatI parAnugA viSayakaSAyacApalyatAzaktiH tAvatI baMdhakatA evaM sarvAtmazaktiH svarUpavizrAmaramaNarUpA tadA sarvAtmanA abaMdhakaH iti siddhAMtaH // 3 // lisatA jJAnasampAta-pratighAtAya kevalam / nirlepajJAnamagnasya, kriyA sarvopayujyate // 4 // . vyA0-lisatA iti-nirlepajJAnamagnasya zuddhasyAdvAdAtmajJAnamanasya puMsaH kriyA AvazyakakaraNarUpA liptatA jJAnasaMghAtapratighAtAya jJAnaM vibhAvacetanopayogaH tatra saMpAtaH patanaM tasya pratighAtAya nivAraNAya kevalaM upayujyate upakArIbhavati, ityanena dhyAnArUDhasya na kriyAkaraNaM, kiMtu bhAvanA ciMtA jJAnavataH vighnavAraNAya kriyA upakAriNI dhyAnAdhirUDhasyApacyutAtmasvabhAvAnubhavasthasya vighAtinI Agame'pi pUrva yadamRtakuMbhopamaM tadevopari viSakuMbhopamaM / uktaM ca jA kiriyA suTTayarI, sA visuddhIe na appadhammoti / pub ihIyAya pacchA, ahiyA jaha nissahAitigaM // 1 // ata eva AtmasvarUpAvabodhaikatvaM hitaM // 4 // 86 For Private And Personal Use Only
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 275 tapaHzrutAdinA mattaH, kriyAvAnapi lipyate / bhAvanAjJAnasampanno, niSkriyo'pi na lipyate // 5 // __vyA0-tapa iti-kriyAvAn api jinakalpAditulyakriyAbhyAsI api tapaHzrutAdinA mattaH mAnI abhinavakarmagrahagairlipyate, na ca ruSA dayotkRSTA kriyA hitakAriNI / uktaM AcArAMge-" sevatAM kohaM ca mANaM ca lobhaM ca evaM pAsagassa desaNaM uvarabbhatthassa paliyaMtakarassa AyANaM saMgaMDaM, iti / punaH "vaMto logassa NasematimaM paDikkamajjAsittibemi / punaH punaH "parinnAyalogasannaM ca bAle puNaNihe kAmasamaNunne asamitadukkhe dukkhANamevaM avahaM aNupariyahuti / " ataH kriyAdimattaH AhArAzcatvAraH uvalokaduHkhazokavitigicchAmohAbhidhAnapaMcadazasaMjJayA dharmAbhyAsaH 'pravRttina dharmaH' ityAcArAMgavRttau / bhAvanA anuprekSAtadjJAnamagnaH niSkriyaH api tAhaktIvrataravIryAvRtto na lipyate na badhyate / uktaM ca sUtrakRtAGge-- na kammaNA kamma khavaMti bAlA, akammaNA kamma khvNtiviiraa| mehAviNo lobhamayAvatItA, saMtosiNo nopakarati pAvaM // 1 // jahA kuMmbho saaMgAI, sae dehe samAhare / evaM pAvAiM mehAvI, ajjhappeNaM samAhare // 2 // ityanena bhAvanAjJAnaM tatvaikatvAnubhavAnvitaM samyagajJAna, tena yuktaH na lipyate sarvaH satkriyAbhyAsaH zuddhasijhAtmasvarUpAvirbhAvasAdhyatattvajJAnAnubhavayuktasya hitAya bhavati // 5 // alipto nizcayenAtmA, liptazca vyavahArataH / zuddhyatyalisayA jJAnI, kriyAvAn liptayA dRzA // 6 // For Private And Personal Use Only
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 256 vilepArakA. AAAAAAAAPuAJANAMAAJAvadhan - vyA0-alipta iti-nizcayarUpeNa nayena svarUpeNa jAtyA ityarthaH AtmA cetanaH aliptaH pudgalAzleSarahitaH. ca punaH dhyavahArataH bAhyatamapravRttisopAdhikatvataH ayaM AtmA liptaH ataH parasaMsargajanyavyavahAratyAge yatitavyaM, ata eva alipsayA dazA zuddhacidAnandAvalokanAtmakayA AtmAnaM AtmatayA paraM ca paratayA araktAdiSTadRSTyA jJAnI vedyasaMvedakaH svasaMvedajJAnI zuddhayati suddho bhavati sarvavibhAvamalApagamanena nirmalo bhavati / anyaH kriyAvAna, lilayA dRzA lipto'haM azuddhAcaraNaiH tena zuddhAcaraNena pUrvaprakRtIH kSapayitvA abhinavAkaraNena AtmAnaM mocayAmi iti dRSTyA kriyAM vaMdananamanAdikAM kurvana zuddhayati nirmalo bhavati iti nizcayabyavahAragauNamukhyavatAM sAdhanakramaH // 6 // jJAnakriyAsamAveza-sahaivonmIlane dvayoH / bhUmikAbhedatastvatra, bhavedekaikamukhyatA // 7 // ___ vyA-jJAna iti-dvayoH dRSTayoH unmIlane udghATane sahaiva samakAlameva nahokAMtajJAnaruciH samyagdarzanI, na TekAMtakriyAruSiH samyagdarzanI, kiMtu sApekSadRSTireva samyagadarzanI, ataH jJAnakriyAsamAvezaH ubhayoH saMyoga evaM sAdhanatvena nirdhAyaH tatra kacavarasamanvitamahAgRhazodhanapradIpapuruSAdivyApAravadiha jIvaH svarUpakarmakacavaramRtasvarUpazodhanAlaMbano jJAnAdinA svabhAvabhedavyApAro'kseyaH / tatroktaM zrIAvazyakaniyuktau-- - nANaM pagAsagaM sohago, tavo saMjamo u guttikaro / tiNaMpi samAoge, mukkho jiNasAsaNe bhaNio // 1 // tathApyupadezapadaprakaraNe-"kriyAkRtakarmakSayaH maMDUkacUrNatulyaH, jJAnakRtakarmazrayastabhasmakalpa eva jnyaatnyH| tu punaH yA ca ekai For Private And Personal Use Only
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org jJAnagaMjArI TIkA. kamurUpatA aba sAdhanAvasare sA bhUmikAbhedataH bhUmikAsuNasthAnAvasthA tasyA bhevato dhyAnAdyavasare jJAnaM mukhyataH arvAkkrayaiva mukhyataH tathA sarvatra sAdhanasAmagrI yathAyogaM kAryA / uktaM bhagavatITIkAyAM jaI jiNamayaM pavajjaha, tA mA vavahAraniccha emuyaha / ikkeNa viNA titthaM, chijjaI anne u ttaccaM // 1 // ataH sAdhanodyatAH sarvamapi svasthAne sthApayaMti // 7 // sajJAnaM yadanuSThAnaM, na litaM doSapaGkataH / zuddhabuddhasvabhAvAya, tasmai bhagavate namaH // 8 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 89 277 vyA0 - sajJAnamiti - yadanuSThAnaM yadAcaraNaM sajJAnaM samyagjJAnayuktaM, doSA ihalokAzaMsAparalokAzaMsAkodhamAnAdayaH taiH na liptaM nAzleSitaM tasmai bhagavate pUjyAya namaH, kiMbhUtAya bhagavate, zuddhabuddhasvabhAvAya, zuddhaH sarvapudgalAzleSarahitaH, buddhaH jJAnamayaH, svabhAvo yasya sa tasmai ityanena yathA sattA tathA niSpatraH nirAvaraNaH siddhasvabhAvaH tasya sAdhakA jJAnakriyA sAvadhAnA, tatra bhAvanA anAdighoSaNAghoSitaparabhAvAtmabuddhirUpAsadjJAnaparabhAvAsvAdanasaMmilita vibhAvA'bhrapaTalatiromUtatatvajJAna bhAnubahUlImUtamithyAtvAsaMyamamahAmoha timirAMdhIbhUtabhUtAnAM madhye kecana sadAgamAMjanatattvapItapAnIyapAnotpannasadvivekAH pazyaMti jJAnAvaraNAdikarmacchAditavibhAvamalatanmayIbhU tazarIrAdipudgalaskaMdhaikatAprApto'pi mUrttabhAvo'pi chinno'pi amUrttAkhaMDajJAnAnaMdAnaMtAvyAbAdhasvarUpamAtmAnaM bhujyamAnaviSayA api rocayaMti svatattvAnubhavanaM, nAnopAyArjitamapi tyajati dhanauSadhavicitratodbhUtaM varjayaMti svajanakavarga koTi For Private And Personal Use Only
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 278 niHspRhASTakam dAnadAyakA api caraMti gocarI, mRdunavanItakusumazayyAzAyino'pi, zerate ghAtopalazilAbhUmau ekAtmatattvasahajasvabhAvAmUrttAnaMdalIlAlubdhA jJAnakriyAbhyAsataH, sAdhayaMti nirAvaraNAtyatikaikAMtikani vaidvanirAmayAvinAzi sijhasvarUpaM etatsAdhanodyatAya bhagavate namaH // 8 // iti vyAkhyAtaM nirlepASTakam ekAdazamam // atha nirlepatvadRDhIkaraNAthai niHspRhatvaM vistAryate, tatra niHspRhatvaM sarvaparabhAvAnamilASarUpaM, icchA mUrchAnirAvaraNaM, spRhA nAma icchA, tadabhAvo niHspRhatvaM, tatra nAmaniHspRha ullAparUpaH, sthApanAniHspRho munipratimAdiH, dravyaniHspRha ihaparatrAdhikAmilASena alpAnicchakaH athavA bhAvadharmAsvAdanamaMtareNa tatsvarUpAparajJAnena dhanAdiSu anicchuzca tAvaniHspRhaH aprazastaH vedAMtAdikutIrthopadezena ekAMtamuktiraktaH, dhanAdiSu niHspRhaH sa prazastaH, syAdvAdaikAMtaparIkSAparicchinnAtmatattvAnubhavarucipipAsitAH sarvamapi heyIkurvati parabhAvaM, bhavaMti svarUpalAlitacetasaH, tatra sAdhanArtha AdinayacatuSTayena. siddhatvaM nayatrayeNa tathA jIvAjIve niHspRhaH naigamena ajIve nispRhaH saMgrahavyavahArAbhyAM, RjusUtreNa svabhogyabhojyeSu, zabdasamabhirUDhAbhyAM sannimittaparAyatasAdhanapariNAmeSu, evaMbhUtena AtmIyasAdhanapariNAmApannabhedajJAnasavikalpacaraNazukladhyAnazaileSIkaraNAdiSu niHspRhH| atra AdyanayacatuSTayaniHspRhasyAvasaraH / bhAvanA ca anAdau saMsAre spRhAkuliterbahuzaH prAptaM duHkhalakSaM tena parabhAvaspRhAnirIhena bhavitavyaMsvabhAvalAbhAtkimapi, prAptavyaM naavshissyte| ityAtmaizvaryasampanno, niHspRho jAyate muniH||1|| For Private And Personal Use Only
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. vyA0--svabhAva iti-svabhAvaH AtmadharmajJAnadarzanaramaNAvyAbAdhAmUrttAnaMdarUpAvicchinnasiddhatvazuddha pAriNAmikalakSaNaH tasya lAbhAt / anyatkimapi prAptavyaM labdhuM yogyaM na avaziSyate / avaziSTo'sti AtmasvarUpalAbha eva lAbha iti Atmaizvarya svarUpasAmrAjyaM tena saMpannaH saMyuktaH muniH jJaparijJayA jJAtvA pratyAkhyAnaparijJayA pratyAkhyAtadravyabhAvAsravaH sAdhuH niHspRhaH sarvazarIropakaraNaparivArayazo bahumAnAdiSu spRhArahitaH icchArahito jAyate bhavati / nahyanAditRSNA svabhAvopabhogamaMtareNopazAmyati // 1 // saMyojitakaraiH ke ke, prArthyante na spRhAvahaiH ? | amAtrajJAnapAtrasya, niHspRhasya tRNaM jagat // 2 // vyA0 - saMyojita iti - spRhAvahaiH icchAmaH puruSaiH ke ke janAH parigrahabhArabhugnA na prArthyate na yAcyaMte ? kiMbhUtaiH 1 spRhAva hai: saMyojita karo yeSAM te saMyojitakarAH taiH ityanena viSayAzAlo lupaiH anekAnyanRpasevanodyataiH bhavitavyaM bhavati / mAtrA mAnaM tena rahitaM amAtraM ca tat jJAnaM ca tat amAtrajJAnaM tasya pAtraM sthAnaM tasya sAdhoH niHspRhasya spRhArahitasya jagat tRNaM tRNaprAthaM parabhAvecchAmuktasya nirgrathasya jagat tRNaM niHsAraM svAtmasvarUpaM / For Private And Personal Use Only 279 gAthA tiNasaMbhAranisanno, munipavase bhaThTharAgamayamoho / jaM pAvai muttisuhaM, katto taM cakkavaTTIvi // 1 // AyasahAvavilAsI, Ayavisuddhovi jo 'niye dhamme / narasuravisayavilAsaM, tucchaM nissAramannaMti // 2 // chindanti jJAnadAtreNa, spRhAviSalatAM budhAH / mukhazokaM ca mUrchA ca, dainyaM yacchati yatphalam // 3 // 91
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 280 www.kobatirth.org kispATaka vyA0-- viMdati iti-- budhAH tattvajJAH jJAnadAtreNa spRhAvilatAM spRhA eva viSavallI tAM chiMdati / yasyAH phalaM yasle mukhazokaM ca punaH mUrchA ca punaH dainyaM yacchati dadAti ityanena spRhAviSalatA mukhazokAdikaM vitarati / icchako dIno bhavati tena viSayaviSopamaviSayaspRhA nivAraNIyA iti // 3 // niSkAsanIyA viduSA, spRhA cittagRhAd bahiH / anAtmaraticANDAlI - saGgamaGgIkaroti yA // 4 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 - niSkAsanIyA viduSA paMDitena AtmasamAdhisAdhanoMdyatena spRhA parAzA cittagRhAt manoniketanAta bahirniSkAsanIyA dUrIkaraNIyA / spRhA hi lobhaparyAyaH lobhazca kaSAyapariNAmaH tadvigama eva zreyAn yA spRhA anAtmarati cAMDAlI saMgaM anAtmAnaH parabhAvAH teSu ratiH ramaNIyatApariNatiH sA eva cAMDAlI tasyAH saMga aMgIkaroti / ataH spRhA tyAjyA / uktaM ca- je parabhAve ratA, mattA visayesu pAvabahule / AsApAsabiddhA, bhagati caugaImaharine / / 1 / / * parabhAvavRttireva vibhAvaH AtmazaktidhvaMsanamudgaraH ato nirastaparAzApAzA nirgrathAH svarUpaciMtanasvarUparaMmaNAnubhavalInAH, pInAH tattvAnaMde ramaMte svarUpe, viramaMti viSayavirUpabhavakUpapAtataH // 4 // spRhAvanto vilokyante, lathavastRNatUlavat / mahAzcarya tathApyete, majjanti bhavavAridhau // 5 // vyA0 - spRhAvaMta iti - spRhAvaMtaH parecchAniratAH tRNatUlavalavaH tucchA anirmalA vilokyate / uktaM ca 92 For Private And Personal Use Only
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. tUlaM tRNAdapi laghu, tUlAdapi hi yAcakaH / vAyunA kiM na nIto'sau ? mAmapi prArthayiSyati // 1 // 281 tadAzcarya laghavo'pi ete spRhAdinA api bhavavAridhau bhavasamudre majjati / anyatra laghutvaM bhavamajjanahetureva yadyapi prArthanAdidAnavyavahArAH tathApi tribhuvanadhanasvajanapipAsAgariSThA bruDaMti ityarthaH // 5 // gauravaM pauravandyatvAt, prakRSTatvaM pratiSThayA / khyAtiM jAtigaNAt svasya, prAduSkuryAnna niHspRhaH // 6 // vyA0 - gauravamiti - niHspRhaH laukikaspRhArahitaH pauravaMdyatvAt nAgarikalokavaMdyatvAt gauravaM gurutvaM pratiSThayA zobhayA prakRSTatvaM jAtiguNAt svasya kulasaMpannatAdikhyAtiM na prAduSkuryAt na prakaTIkuryAt ityAdi / niHspRhA mahattvaM na khyApayaMti na vizadIkurvatiH niHspRhasya na yazomahatvAbhilASaH / / 6 / / bhUzayyA bhaikSamazanaM, jIrNa vAso gRhaM vanam / tathApi niHspRhasyAho, cakriNo'pyadhikaM sukham // 7 // vyA0 - bhUzayyA - iti bhUH vasuMdharA eva zayyA palyaMkaH bhaikSaM bhikSayA jAtaM maikSaM azanaM bhojanaM / uktaM ca aho jiNehiM asAvajjA, vittI sAhUNa dekhiA / mokkhasAhaNaMheussa, sAhudehassa dhAraNA // 1 // For Private And Personal Use Only tathA ca vAso vastraM jIrNa, gRhaM sthAnaM vanaM, tathApi aho iti adbhutaM nispRhasya bAhyasaMpadvikalasyApi sukhaM cakriNaH sakAzAt svaM cakravarttitaH sukhaM adhikaM atyaMtaM iti cakravartyAdi 36 93
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir MAAAAAM 282 niHspRhASTakam gatvaraiH aupAdhikaiH sukhaiH sakAzAt munisvarUpajaiH sahajAnazvaraiH paramAnaMdasukhaiH pUrNaH / yato jAtibheda evAyaM iMdriyAtmasukhayoH iMdriyaje sukhe sukhatvaM Aropitameva na ca pudgalaskaMdhe tu sukhaM sukhahetutvaM ca AtmanyevAcchinnasukhaparaMparAsukhasya kartRtvAdikAskaSaTkaM AtmanyevaM ato vAstavaM sukhaM jinAjJAnigRhItaparabhAvasya niHspRhamunereva ato niHspRhasya mahadiMdriyAgocaraM svAbhAvikaM sukhaM iti // 7 // paraspRhA mahAduHkhaM, niHspRhatvaM mahAsukham / etaduktaM samAsena, lakSaNaM sukhduHkhyoH||8|| .. vyA0-paraspRhA iti-parasya paravastunaH parAt vA spRhA AzA mahAduHkhaM mahatkaSTaM niHspRhatvaM nivAMchakatvaM mahAsukhaM mahAnaMdaH, iti sukhaduHkhayoH samAsena saMkSepeNa etad lakSaNaM uktaM kathitaM ityanena parAzA eva duHkhaM yacca nirvikArAkhaMDasaccidAnaMdasya svAbhAvikAtmadharmabhoktuH parabhAvAmilASa eva duHkhaM tarhi kiM parAzA iti asyAtmanaH svaparavivekanigRhItaparabhAvAvirbhAvitAtmAnaMtAnaMdasya niHspRhatvaM dharmaH tadAsvAdanena sukhamiti ata eva spRhA tyAjyA spRhA hi svasAmarthyazUnyasya bhavati. ayaM tu pUrNAnaMdAkhilajJeyajJAnavAn paramaH padArthaH sarvapadArthAvagamasvabhAvaH zuddhAtmIyAnaMdabhogI, tasya anAdisvatattvAnubhavabhraSTatvena paraspRhAM gatasyApi sAMprataM avyAbAdhAtmabhAvanayA TaMkotkIrNanyAyena avagatAtmasvarUpasya spRhA parAzA na bhavati ityupadezaH // 8 // iti vyAkhyAtaM niHspRhASTakam // 12 // For Private And Personal Use Only
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 282 NowwwmonAAAmwwwnwww ||ath mAnASTakam // ete ca guNAH pUrvoktAH munernigraMthasya bhavaMti, ato munisvarUpaM nirdizati / santi ca loke aniryathA nirgrathAropamatA AtmA'zuddhAbhimAnataH tatvavivekavikalAH teSAmevopadezAya vizuddhagurutattvAvabodhArtha cAha / tatra manyate trikAlaviSayatvena AtmAnamiti muniH / tatra nAmamuniH sthApanAmuniH sugamaH dravyamuniH jJazarIrabhavyazarIratadvyatiriktabhedAt anupayukto liMgamAbadravyakriyAvRttisAdhyopayogazUnyasya pravartanavikalpAdiSu kaSAyanivRttasya pariNaticakre asaMyamapariNatasya dravyaniryathatvaM bhAvamuniH cAritramohanIyakSayopazamakSAyikotpannasvarUparamaNaparabhAvanivRttaH pariNativikalpapravRttiSu dvaadshkssaayo|kmuktH naigamasaMgrahavyavahAranayaiH dravyakriyApravRttadravyAsravaviraktasya munitvaM. RjusUtranayena bhAvAmibhilASasaMkalpopagatasya. zabdasamabhirUDaivaMbhUtanayaiH pramattAta kSINamohaM yAvat pariNatI sAmAnyavizeSacake svatattvaikatvaparamazamatAmRtaratasya munitvaM atra samyagdarzanacAritraprAgbhAvavato drvybhaavaashrvvirtsvruuprtsyaavsrH|| manyate yo jagattattvaM, sa muniH prikiirtitH| samyaktvameva tanmaunaM, maunaM samyaktvameva ca // 1 // vyA0-manyate iti-yaH zamasaMveganirvedAnukaMpAstikyalakSaNalakSito jagad lokaM jIvAjIvalakSaNaM manyate jAnAti tattvaM yathArthopayogena dravyAstikaparyAyAstikasvabhAvaguNaparyAyaiH nimittopAdAnakAraNakAryabhAvotsargApavAdapaddhatiH tAM jAnAti sa muni avagRhItatattvaH parikIrtitaH kathitaH zrItIrthakaragaNadharaiH For Private And Personal Use Only
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 284 .. maunASTakam muneH nigraMthasya idaM maunaM, eveti nirdhAraNe tat samyaktvaM yat yathAjJAtaM tathAkRtaM iti tat samyaktvaM eva munitvaM samyaktvaM vA punaH samyaktvaM eva maunaM niryathatvaM / atra yat zuddhazraddhAnanirdhAritAtmasvabhAvaH tatra avasthAnaM caraNaM yacca samyagdarzanena nirdhArita samyagjJAnena vibhaktaM svarUpopAdeyatvaM tacca tathaiva bhavati ramaNaM caraNaM gunitvaM ataH samyakazraddhAgRhItakaraNaM tat evamUtanayena samyaktvaM evaMbhUtanayena samyagmunitvaM samyaksvarUpaM iti jJaparijJApatyAkhyAnaparijJAprAptaM evaM kAryasAdhakaM tena samyaktvamunitve abhedaH / samyagdRSTibhiH yaccaturthaguNasthAnasthaiH sAdhyatvena dhArita tathAkaraNe yaMtra munibhAve niSpAditaM siddhAvasthAyAM ityanena zukrasiddhatvasya dharmanirdhAraH samyaktvaM / AcArAMge-jaM sammattaM pAsaha taM moNaM pAsaha jaM moNaM pAsaha taM sammattaM pAsaha Nai maM sakkaM kAmAyereMhiM pannattehiM gAravAvasaMThehi, muNI moNaM samAdhAya dhuNekammasarIragaM paMtaM luhaM ca seviti vIrA sammattadasiNo" // 1 // tathA ca paMcAstikAyeSu jIvaH cetanAlakSaNaH tatra svIyAtmabako'pi vibhAvagrasto'pi sattayAM nirmalAnaMdI nirdhAraNAya tadAcaraNavigamAya mohahetu tat dravyAsravAn heyatayopalakSitAn heyatayA karoti iti samyaktvaM munisvarUpam // 1 // AtmAtmanyeva yacchuddhaM, jaanaatyaatmaanmaatmnaa| seyaM ratnatraye jJapti-rucyAcAraikatA muneH // 2 // vyA0-AtmA iti-atra jJAnAdiguNAnAmabhedakaraNAbhUtAnAM jJAyakatvakAryakartA AtmA eva atropAdAnarabako kArakacakramaya eva AtmA svayameva RrtRkArgarUpo'pi pAri parApradAnApAdAnAdhikaraNaH svayameveti vyAkhyAtaM bhAdhye zrIjinabhadra For Private And Personal Use Only
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarA TAkA. rommmmmmmmmmmm kSamazrimaNaiH ata evaM AtmA jIvakattIrUpaH AtmamA AtmamayajJAnavIryeNa karaNamUtenaM AtmAnaM anaMtAstitva-vastutva-dravyatvasattva-prameyatva-siddhatvadharmakadaMbopeta kAryatvApanne Atmani AdhArabhUte astitvAdhanaMtadharmaparyAyapAtrabhUte jAnAti sA iyaM jAnAtirUpA pravRttiH sA eva ratnatraye samyagdarzanajJAnacAritralakSaNe jJaptiH ruciH AcAraH bhAsananirAcArarUpaH eteSAM ekatA abhedapariNatiH muneH asti ityanena AtmanA AtmAnaM jJAtvA tadruciH tadAcaraNaM muneH svarUpaM / bhAvanA ca mithyAtvAjJAnAsaMyamaikatvena paudgalikasukhaM sukhatvena nirdhArya jJAtvA ca tadAcaraNavRttasyAnaMtakAlaM tatvAnavabodhena dAghajvaraparigata iva mRttikAlepa ivAvaguMThitaH karmapudgalaiH na copalabdhaH tattvajJAnajJAnaramaNAnubhavalavo'pi tenaiva nisargAdhigamAdikAraNena anAdinidhano'yaM jIvo'naMtajJAnAdiparyAyAliptAmUrtasvabhAvo'vagataH nirdhAritazca sAdhyo'haM, sAdhako'haM, sijho'haM, jJAnadarzanAdyanaMtaguNamayo'haM iti jJaptiruci AcaraNarUpaM munisvarUpaM / uktaM ca-- AtmAnamAtmanA vetti, mohatyAgAd yadAtmani / tadeva tasya cAritraM, taj jJAnaM tacca darzanam // 1 // punaH haribhadrapUjyaiH SoDazakebAlaH pazyati liMga, madhyamavRttirvicArayati vRttam / .. AgamatattvaM tu budhaH, parIkSate sarvayatnena // 1 // ataH tatvaikatvaM cAritram // 2 // punastadeva draDhayati / cAritramAtmacaraNAd, jJAnaM vA darzanaM muneH| zuddhajJAnanaye sAdhyaH, kriyAlAbhAt kriyAnaye // 3 // 97 For Private And Personal Use Only
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 286 maunASTakam. vyA0 - cAritramiti - AtmacaraNAt AtmasvarUparamaNAt parabhAvapravRttityAgAt cAritraM AtmasvarUpAvabodhaH jJAnaM svIyAsaMkhyeyapradezavyApakatvena sahajalakSaNajJAnAdyanaMtaparyAyaH ahaM nAnyaH iti nirddhAraH darzanaM ityanena AtmA jJAnadarzanopayogaguNadvayalakSaNaH / evaM uktaM ca bhASye- Atmano guNadvayameva vyAkhyAnayaMti iti tanmate jJAne sthiratvaM cAritraM tena jJAnacAritrayorameda eva jJAnamevAtmapariNAmamayI vRttiH samyaktvaM AsravarodhaH tattvajJAnaikatA cAritraM evaM vyApArabhedAt jJAnasyaivAvasthAtrayaM / uktaM ca Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir evaM jiNapaNatte, saddahamANassa bhAvao bhAve / purisassA bhaNivA e, daMsaNasado havaI to // 1 // tathA ca kriyAnaye kriyAlAbhAt sAdhyaniSpAdanAya iti prathamaM ca kriyAnayasAdhyaM tattvaprAgbhAve ca sarva jJAnanayasAdhyaM asti / vastutaH jJAnapravRttireva caraNaM jJAnamayasevAtmadharmatvAt ataH jJAnasvarUpa evAtmA // 3 // yataH pravRtirna maNau, labhyate vA na tatphalam / atAttvikI maNijJapti - maNizraddhA ca sA yathA // 4 // vyA0 yataH pravRttiriti - azuddhajJAne niSphalatvaM draDhayati yathA atAtvikI maNijJaptiH amaNau maNyArope maNau maNizraddhA tasmin tatphalaM na labhyate na prApyate yataH maNeH sakAzAt maNipravRttiH viSApahArAdikA na bhavatItyarthaH / uktaM ca / pudeva muddhA jaha se asAre, AyaMtae kUDakahAvaNe vA / rAThA maNi veruvappAse, amahagvauM hoi jANaesa // 1 // 98 For Private And Personal Use Only
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 287 tathA yato na zuddhAtma-svabhAvAcaraNaM bhavet / phalaM doSanivRttirvA, na taja jJAnaM na darzanam // 5 // vyA0-tathA iti-tathA tena prakAreNa yata ekAMtadravyAcaraNacAritrAt zuddhAtmasvabhAvAcaraNaM zudhaH parabhAvarahitaH yo'sau AtmasvabhAvaH svarUpalakSaNaH tasyAcaraNaM tadaikatvaM tanmayatvaM na bhavet tena pravarttanena phalaM zuddhAtmasvabhAvalAbharUpaM na paramAtmapadaniSpattiH na doSANAM rAgAdInAM nivRttiH abhAvaH na vA athavA tatsarvamapi pravarttanaM bAlalIlAkalpaM zumAtmasvarUpAlaMbanamaMtareNa avedyasaMvedyarUpaM jJAnaM taj jJAna tathA sakalaparabhAvasaMgopAdhikAzuddhAtmAdhyavasAyamuktatAvikAmUrtacinmayAnaMdAtmIyasahajabhAva evAhamiti niravikalaM tadarzanaM na naivetyarthaH, ata eva zrutena kevalAtmajJAnaM tadabhedajJAnaM utsargajJAnaM ca zrutAkSarAvalaMbi sarva yopogaM bhedajJAnaM sarvAkSarasaMpannazca yAvad dravyazubhAvalaMbI gAva 4AnI / uktaM ca samayaprAbhRte jo sueNAbhigacchaI, appANamiNaM tu kevalaM suddhaM / taM suakevalamisiNo, bhaNaMti logappadIvayarA // 1 // jo suanANaM savaM, jANaI suakevalI tamAhu jinnaa| nAgaM AyA sabaM, jamhA suakevalI tamhA // 2 // AtmasvarUpajJAnaM ca prAmRte / ahamiko khalu sujho, nimmao naanndNsnnsmggo| tammi Thio taccitto, savve ee khayaM nemi // 1 // nirmalaniSkalaMkajJAnadarzanopayogalakSaNa AtmA tajjJAnaM jJAnaM / uktaM ca For Private And Personal Use Only
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 288 mautamamama.. dehAdevala jo vasai, deva aNAi aNaMta / so parajANahu joIyA, anna na taM taM namaMta // 1 // AtmajJAnenaiva siddhiH sAdhyamapi pUrNAtmajJAnaM tadarthameva vivadaMti darzanAMtarIyAH, prANAyAmayaMti recakAdipavanaM, avalaMbayaMti maunaM, pramaMti girivananikuMjeSu, tathApyahatpraNItAgamazravaNAt syAdvAdasvaparaparIkSAparIkSitasvasvabhAvauSadhamaMtareNa na kAryasiddhiH ataH prAptAvasare tadevAnaMtaguNaparyAyAtmakamAtmajJAnamAtmanAtmani karaNIyaM / uktaM ca AtmAjJAnabhavaM duHkha-mAtmajJAnena hanyate / abhyasyaM tattathA tena, yenAtmA jJAnamayo bhavet // 1 // yathA zophasya puSTatvaM, yathA vA vadhyamaNDanam / tathA jAnan bhavonmAda-mAtmatRpto munirbhavet // 6 // ___ vyA0-yathA iti-yathA yena prakAreNa zophasya puSTatvaM zarIrasthaulyaM na puSTatve iSTaM, vA'thavA yathA vadhyasya mAraNArtha sthApitasya .maMDanaM kaNavIramAlAdyAropaNAtmakaM evaMrUpaM bhavonmAdaM jAnan. bhavasvarUpaM evaMvidhaM jAnan muniH samastaparabhAvatyAgI AtmatRptaH AtmasvarUpe anaMtaguNAtmake tRptaH tuSTo bhavet saMsArasvarUpamasAraniSphalaM abhogyaM tu tad jJAtvA muniH svarUpe magno bhavati // 6 // sulabhaM vAganuccAraM, maunamekendriyeSvapi / pudgaleSvapravRttistu, yogAnAM maunamuttamam // 7 // ___ vyA0-sulabhamiti-vAganuccAraM vacanApralAparUpaM maunaM sulabha suprApyaM tat ekeMdriyeSvapi asti / tanmaunaM mokSasAdhakaM naasti| 100 For Private And Personal Use Only
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 289 pudgaleSu pudgalaskaMdhajavarNagaMdharasasparzasaMsthAnAdiSu yogAnAM dravyabhAvamanovacanakAyayogAnAM yA apravRttiH ramyA, ramyatayA avyApakatvaM tadabhimukhaM vIryApasaraNaparisarpaNarahitaM maunaM uttamaM prazasyaM / bhAvanA ca parabhAvAnugacetanAvIryapravarttanaM cApalyaM tadrodhaH maunaM uttamaM utkRSTaM AyatyAtmanInaM yogacApalyaM ca nAtmakArya tena tadrodhaH zreyAn / yogasvarUpaM karmaprakRtau / Atmano vIryaguNasya kSAyopazamaprAptasyAsaMkhyeyAni sthAnAni; sarvajaghanyaM prathamaM yogasthAnaM sUkSmanigodinaH, evaM sUkSmanigodeSu utpadyamAnasya jaMtoH bhavati / iha jIvasya vIrya kevaliprajJAcchedakena chidyamAnaM chidyamAnaM yadA vibhAgaM na prayacchati, tadA sa evAMzo vibhAgaH te ca vIryasyAvibhAgAH ekaikasmin jIvapradeze ciMtyamAnA javanyenApyasaMkhyeyalokAkAzapradezapramANAH; utkarSato'pyetatsaMkhyA kiMtu jaghanyapadabhAvivIryAvibhAgApekSayA asaMkhyeyaguNA draSTavyAH, yeSAM jIvapradezAnAM samAH tulyasaMkhyayA vIryAvibhAgA bhavaMti / sarvebhyo'pi cAnyebhyo'pi jIvapradezagatavIryAvibhAgebhyaH stokatamAH te jIvapradezA dhanIkRtalokAsaMkhyeyabhAgAsaMkhyeyaprataragatapradezarAzipramANAH samuditA ekA vargaNA, sA ca javanyA stokAvibhAgayuktatvAt jaghanyavargaNAtaH pare jIvapradezAH ekena vIryAvibhAgenAbhyadhikA ghanIkRtalokAsaMkhyeyabhAgavartyasaMkhyeyaprataragatapradezarAzipramANA vartate teSAM samudAyo dvitIyA vargaNA / tataH paraM dvAbhyAM vIryAvibhAgAbhyAmadhikAnAmuktasaMkhyAkAnAmeva jIvapradezAnAmeva samudAyastRtIyA vargaNA, evamekaikavIryAvibhAgavRddhayA varddhamAnAnAM tAvaMto jIvapradezAnAM samudAyarUpA vargaNA asaMkhyeyA vaktavyAH, tAzca kiyatya iti, idaM ghanIkRtalokasya yA ekaikapradezapaMktirUpA zreNiH tasyAH zreNerasaMkhyeyatame bhAge yAvaMtaH 37 For Private And Personal Use Only
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 290 maumASTakam. AkAzapradezAH tAvanmAtrA vargaNA samuditA ekasparddhakaM "spardhate ivottarottaravRddhayA vargaNA atreti sparddhakaM" pUrvoktasparddhakagatacaramavargaNAyAH parato jIvapradezAnaikena vIryAvibhAgenAdhikAH prApyaMte nA'pi dvAbhyAM nA'pi tribhiH nAM'pi saMkhyeyaiH, kiMtvasaMkhyeyalokAkAzapramANairabhyadhikAH prApyaMte, tatasteSAM samudAyo dvitIyasya sparddhakasya prathamA vargaNA tataH jIvapradezAnAmekena vIryAvibhAgenAdhikAnAM samudAyo dvitIyA vargaNA, dvAbhyAM vIryAvibhAgAmyAM adhikAnAM samudAyaH tRtIyA vargaNA, evaM tAvadvAcya yAvat zreNyasaMkhyeyabhAgagata pradezarAzipramANA vargaNA bhavaMti, tAsAM ca samudAyaH dvitIyaM sparddhakaM tataH punarapyasaMkhye yalokAkAzAH pradezapramANaiH vIryAvibhAgairabhyadhikAH prApyaMte, tatasteSAM samudAyAH tRtIyasya sparddhakasya prathamA vargaNA, tataH ekaikavIryAvibhAgayA dvitIyAdayo vargaNAstAvadvAcyaM yAvat zreNyasaMkhyeyabhAgagatamadezarAzipramANA bhavati, tAsAM ca samudAyaH tRtIyaM sparddhakaM, evamasaMkhyeyAni sparddhakAni vAcyAni evaM pUrvoktAni sparddhakAni zreNyasaMkhyeyabhAgagata pradezarAzipramANAni javanyaM yogasthAnaM, etacca sUkSmanigodasya sarvAlpavIryasya bhavaprathamasamaye varttamAnasya prApyate, tataH asya jIvasyAdhikataravIryasya ye'lpataravIryA jIvapradezAH teSAM samudAyaH prathamA vargaNA / tataH ekena vIryAvibhAgena vRddhAnAM samudAyo dvitIyA vargaNA / dvAbhyAM adhikAnAM samudAyastRtIyA vargaNA / evamekaikavIryAvibhAgavarddhamAnAnAM yAvat zreNyasaMkhye bhAgagata dezarAzipramANA bhavaMti, tAsAM samudAyaH prathamasparddhakaM / tataH prAktanayogasthAnapradarzitaprakAreNa dvitIyAdIni sparddhakAni vAcyAni tAni ca yAvat zreNyasaMkhyeyabhAgagatapradezarAzipramANAni bhavati, tatasteSAM samudAyo dvitIyaM yogasthAnaM / 102 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AA jJAnamaMjarI TIkA. mmmmmmm tato'nyasya jIvasyAdhikataravIryasyopadarzitaprakAreNa tRtIyaM yogasthAnaM vAcyaM / evamanyo'nyajIvApekSayA tAvat yogasthAnAni vAcyAni yAvatsarvotkRSTa yogasthAnaM bhavati / tAni ca yogasthAnAni sarvANyapi zreNyasaMkhyeyabhAgagatapradezarAzipramANAni bhavati / kSayopazamavaicitryAtsarvamavaseyaM / nanu jIvAnAmanaMtatvAt pratijIvaM ca yogasthAnasya prApyamANatvAt anaMtAni yogasthAnAni prApnuvaMtiH kathamucyate asaMkhyeyAni ? / ucyate--yataH ekaikasmin yogasthAne sahaze sahaze vartamAnAH sthAvarajIvA anaMtAH prApyaMte, tataH sarvajIvApekSayApi sarvANi yogasthAnAni kevalaparijJayA paribhAvyamAnAni asaMkhyeyAnyeva prApyate nAdhikAni, ekasmin yogasthAne eko jIvaH jaghanyata ekaM samayaM utkRSTata aSTau samayAn yAvattiSThati / evaM yogasthAnatAratamye sarvajIveSu bAhulyaM gAthAkrameNa vaktavyaM suhumanigoAkkhaNappajoga bAyara vigalaamaNamaNA / apajjalahu paDhamaduguru, pajassiyaro asaMkhaguNo // asamattatasukkoso, pajahaniyara eva ThiiThANA // ityaSTAviMzatibhedAlpabahutvaM avagaMtavyaM / yogabAhulye bahukarmagrAhI, maMdatve alpapudgalagrAhI ityevaM yA yogAnAM pudgalagrahaNarUpA pravRttiH tasyA rodhaH maunaM uttamaM, kiM satRSNasya bAhyayogarodhena ? / tasmAt sakalavimalajJAnAdyanaMtaguNamahAmAhAtmyaparamAtmabhAvarasikaiH Atmano yogapravRttipudgalAnugatayo rodhanIyA ityupadezaH // 7 // jyotirmayIva dIpastha, kriyA sarvApi cinmyii| yasyAnanyasvabhAvasya, tasya maunamanuttaram // 8 // vyA0 jyotirmayIveti-tasya-tatvaikatvapariNatasya maunaM yogani 103 For Private And Personal Use Only
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 292 maunASTakam graharUpaM svadharmaprAgbhAvakartRtvabhoktRtve vyApAritAzeSavIryasya karmabikaraNApUrvakaraNakiTTikaraNAdiSu sthApitavIryakaraNasya parabhAvApravRttatvena-maunaM-yogacApalyatAvAraNarUpaM anuttaraM-sarvotkRSTaM yasyakriyAguNaprakarSapravartanAvIryapravRttasyApi cinmayI-svarUpajJAnamayI AtmAnubhavakatvarUpA, tathA-pradIpasya yA kriyA-utkSepaNAdikA yA sarvApi jyotirmayI-AtmAnubhavaikatvarUpA, yathA dIpasya yA kriyA utkSepaNanikSepaNAdikA yA sA sarvApi jyotirmayI jJAnaprakAzayuktA, tathA yasya vaMdananamanAdiguNasthAnAroharUpA kriyA tattvajJAnaprakAzikA tasya ananyasvabhAvasya-na vidyate anyaHparaH svabhAvo yasya sa tasya, parabhAvavyApakacetanAbhisaMdhivIryarahitasya sAdhoH maunaM anuttaraM, viyatsukhabhAvAnurodhAdeva tatkArakAt viyatsaMpUrNatA, tadutpattau 'kuMbhasyeva dazA''tmanaH' iti nyAyAt jJAninaH kriyA jJAnyupakArakA jJAtavyA, jJAnanayasyAtmanaH tattvaikatvAdhyAsinaH svarUpArohakA yA kriyA sA jJAnasvarUpaprakAzahetuH AcaraNanimittamasakriyA AcaraNApagamAya sakriyA nimittaM bhavati, tattvamagnasya na kAraNIbhavati, ataH tattvajJAnasvarUpaikatvadhyAnalInAnAM munInAM teSAM eva namazcaraNayoH // 8 // iti vyAkhyAtaM maunASTakam // 13 // atha vidyASTakam // 14 // athedRg maunASTakaM yathArthavidyAtattvopayogibuddhivato bhavati, ato vidyASTakamupadizati,-tatra nAmavidyA iti nAma jIvasyAbhidhAnaM kriyate sA nAmavidyA, akSavarATa kakAdi vidyA iti sthApyate sA sthApanAvidyA, dravyavidyA laukikA zilpAdirUpA, lokottarA dvividhA-kuprAvacanikA bhAratarAmAyaNopaniSadrapA' loko 104 For Private And Personal Use Only
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 293 ttarA suprAvacanikA vidyA AvazyakAcArAMgAdilakSaNA, sApi jJazarIrabhavyazarIrasya tadabhyAsavataH anupayuktasya dravyavidyA, athavA'nupayuktasya heyopAdeyaparIkSAvikalasya vAcanApRcchanAparivarttanAdharmakathArUpA, anuprekSAvikalApi cetanAvijJaptirdravyarUpA jJeyA, bhAvavidyA tu lokottarArhatpraNItAgamarahasyAbhyAsavataH nityA - nityAdyanaMtaparyAyopetacidra popAdeyabuddhiH vibhAvAdyanaMtaparabhAvaparityAgaprajJaptilakSaNA, bhAvavidyAbhyAsasyAvasaraH, tatra matyAdijJAnakSayopazamanimittA iMdriyAdayaH naigamena vidyA, sarvajIvadravyANi saMgraheNa, dravyazrutaM vyavahAreNa, RjusUtreNa vAcanAdi, zabdanayena yathArthopayogaH, kAraNakAryAdisaMkara rUpasavikalpacetanA kSAyopazamikI sAdhanAvasthA evaMbhUtena, sAdhakA nirvikalpA tAttvikI / tathA - kecit kevalajJAnarUpasiddhavidyA iti AdyanayacatuSTayasya dravyanikSepAMtargatatvena kAraNarUpA gRhItA, ato nayatrayasya bhAvarUpatvena kAryarUpA uttarottarasUkSmA gRhItA, tatra kAraNodyamena kAryAssvatA bhavitavyaM / nityazucyAtmatAkhyAti -ranityAzucyanAtmasu / avidyAtattvadhIrvidyA, yogAcAryaiH prakIrtitA // 1 // nityazucyeti - anityAzucyanAtmasu nityazucyAtmatAkhyAtiH avidyA ityanvayaH, anitye cetanAt jAtibhinnamUrttapudgalagrahaNotpanne parasaMyoge yA nityatAkhyAtiH sA avidyA, azuciSu zarIrAdiSu sravannavadvAraraMdhreSu kruddhasvarUpAvataraNanimitteSu zucikhyAtiH, anAtmasu pudgalAdiSu AtmatAkhyAtiH 'ahaM manye' iti buddhiH 'idaM zarIraM mama ahamevaitat tasya puSTau puSTaH' iti khyAi kathanaM jJAnaM tatra ramaNaM iyaM avidyA pratibuddhiH yA tattvabuddhiH 105 For Private And Personal Use Only
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 294 vidyASTakam zuddhAtmani nityatA zucitA AtmatA iti jJaptiH vidyA-tattvavivekaH / atra nityatvaM tu utpAdavyayavarUpe'pi arpitAnarpita prakAreNa dravyAstikakUTasthanityatA jJeyA, iyaM vidyA paramArthasAdhanapar3hI yogAcAryaiH yogaH-jJAnazraddhAnacaraNAtmakamokSopAyaH tasya AcAryAH-tadAcaraNakuzalAH taiH prakIrtitA / atra bhedajJAnaM sAdhanaM / uktaM ca adhyAtmabiMdau " yAvaMto dhvastabaMdhA abhUvan , bhedajJAnAmyAsa evAtra mUlaM, yAvaMto'dhvastabaMdhA bhramaMti, bhedajJAnAbhAva evAtra bIjaM" // 1 // yaH pazyennityamAtmanamanityaM parasaGgamam / chalaM labdhuM na zaknoti, tasya mohamalimlucaH // 2 // yaH pazyediti-ya AtmArthI AtmAnaM nityaM' sadA acalitasvarUpaM 'pazyet' avalokayet, 'parasaMgama' zarIrAdikaM 'anityaM' adhruvaM pazyet tasya-sAdhanodyatasya moho-mauDhyaM muhyatA-mithyAtvAdiprAMtirUpA sa eva malimlucaH-taskaraH 'chalaM chidraM labdhaM 'na zaknoti' na samarthoM bhavati, iti anena yathArthajJAnavataH rAgAdayo na pravaddhate, tasyAtmA mohAdhIno na bhavati // 2 // taraGgataralAM lakSmI-mAyurvAyuvadasthiram / adabhradhIranudhyAye-dabhravad bhaGgaraM vapuH // 3 // taraMgeti-'adamradhIH' puSTabuddhiH lakSmI taraMgavat-jaladhikallolavat taralA-capalA tAM taraMgataralAM asthirAM anudhyAyet, 'AyuH jIvitaM yAti tad vAyuvat 'asthiraM gatvaraM pratisamayavinazvaraM adhyavasAnAdivighnopayuktaM 'anudhyAyet' ciMtayet 'vapuH' zarIraM pudgalaskaMdhanicitaM abhravadbhaguraM-bhaMgazIlaM anudhyAyet, idaM 106 For Private And Personal Use Only
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 295 ca yathArthaciMtanaM bhAvanA ca, svasaMpadvimuktena pRthvIkAyaskaMdhA saMpadrUpeNa upacaritA na ca te saMpat, tathA jIvaH jJAnadarzanavIryasukharUpaiH bhAvaprANaireva jIvati / AyurjIvanaM tu bAhyaprANasaMbaMdhasthitihetutayA tannAtmasvarUpaM tathA varNagaMdharasasparzAcetanazarIropacayazca na svarUpaM, tadapi asthira, ityevaM asthiraparabhAve svAtmadharmapradhvaMsake kaH pratibaMdhaH ?, tadarthaM ca svaguNAn cetanAvIryAdIn kaH parabhAvagrahaNonmukhAn karoti ? / ata Atmani AtmaguNapravRttireva karaNIyA // 3 // zucInyapyazucIkartuM, samarthe'zucisaMbhave / dehe jalAdinA zauca-bhramo mUDhasya dAruNaH // 4 // zucInyapIti-'mUDhasya' ajJasya yathArthAparayogarahitasya deheMdriyAyatane 'jalAdinA' pAnIyamRttikAdisaMgena zaucabhramaH zrotriyAdInAM / ..:.' bhayakRta, yazca jAtyAzuciH sa kiM jalavyUhaiH zuvIbhavati ?, kathaMbhUte dehe ?-zucInyapi-karpUrAdInyapi 'azucIkartuM samarthe, dehasaMgAt malayajavilepanAdayo'pyazucIbhavaMti, punaH kathaMbhUte dehe ? 'azucisaMbhave' azuci ArtavaM mAtuH raktaM pituH zukraM, tena saMbhavaH utpattiH yasya sa tasmin / uktaM ca bhavabhAvanAyAM sukaM piuNo mAueN, soNiyaM tadubhayapi saMsaThaM / tappaDhamAe jIvo, AhArai tattha uppanno // 1 // yUkAisuNayabhakke, kimikulavAse ya vAhikhitte ya / dehammi avadhuvihure, susANatthANe ya paDibaMdho // 2 // ataH asthire apavitre aupAdhike abhinavabaMdhakAraNe dravyabhAvAdhikaraNe kaH saMskAraH // 4 // For Private And Personal Use Only
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vidyASTakam. atha dehe AtmatvAropo'pi bahirAtmadoSaucaH / ataH tannivArya svarUpe AtmanaH pAvitryaM karaNIyaM / tadupadizati-- yaH snAtvA samatAkuNDa, hitvA kazmalajaM malam / punarna yAti mAlinyaM, so'ntarAtmA paraH shuciH||5|| yaH snAtveti-sa aMtarAtmA dehAt bhinnAtmajJAnI svaparavivekI 'paraH' prakRSTaH 'zuciH' pavitraH jJeyaH puruSaH, samatA araktadviSTatA tadrUpe kuMDe snAtvA 'kazmalajaM' pApotpannaM malaM hitvA punaH mAlinyaM 'na yAti' na prApnoti samyaktvabhAvitAtmA paramaH zuciH 'baMdhe Na volai kayAvi' iti vacanAt, samyagdRSTiranenAzena snAtakaH na punaH utkRSTAM sthiti badhnAti, etadeva sahajaM pavitratvam // 5 // Atmabodho na vaH pAzo, dehagehadhanAdiSu / yaHkSipto'pyAtmanA teSu, svayaM bandhAya jAyate // 6 // AtmA iti-bho bhavyAH ? vaH yuSmAkaM AtmabodhaH AtmajJAnaM na pAzaH na baMdhahetuH keSu ? dehagRhadhanAdiSu ya AtmanA kSiptaH sa pAzaH rAgapariNAmaH svasya Atmana eva baMdhAya jAyate ityanena dehagRhAdiSu yo raktaH sa sarvabhavapAzaiH badhnAti svasya baMdhahetuH ityanena parabhAvA rAgAdayaH Atmano baMdhavRddhihetavaH // 1 // mitho yuktpdaarthaanaa-msNkrmcmkriyaa| cinmAtrapariNAmena, viduSaivAnubhUyate // 7 // mitho yukta iti-parasparaM yuktAnAM militAnAM padArthAnAM-dharmAdinAmekakSetrAvagAhinAM pudgalAnAMcasvakSetrapariNatAnAM asaMkramacama For Private And Personal Use Only
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjavATIkA vvvvvvvvvvvvAAAorarunm kiyA naH saMkramAparUpa-amIlanavara camakriyA camatkAraH, ekakSetrAvagAhAra aSi naparasparaM vyApArakA bhavanti ilanena svarupato bhinnA eva, eSAM camakriyA viduSA eva, anubhUyatepaMDitenaiva vibhajyate, kathaMbhUtena viduSA 1-'cinmAtrapariNAmena' jJAnamAtrapariNAmena jJAnamAtrabalena ityanena paMcAstikAyAnAM kaizcitsAdhAraNaguNaiH agurulaghvAdibhiH tulyAnApi asAdhAraNaguNaiH gatisthityavagAhacetanApUraNagalanAdilakSaNaizca bheda eva, svAzuddhagrAhakatAgRhItapudgaleSvapi na svaguNasaMkramaH, nA'pi pudgalaguNasaMkramaH yAvat eSAM bhedacamakriyA bhinnadravye svadvyaguNaparyAyANAM ekadravyaM vyApyAvariyatAnAM AdhArAdheyatvenAmedarUpANAmapi svasvadharmapariNatirUpAbhedacamakiyA, evaM dravyAd dravyasya, guNAd guNasya, paryAyAtparyAyasya svabhAvasya bhedalakSaNA camakiyA viduSApaMDitale anubhamatako nAnyema / drvyaanuyogjnyaanviklen| uktaMti ca-sammatauka aNNoSNANamayANaM, imaM ca taM catti vibhaNayamajutaM / . jaha dudbhapANiyANa, jAvanti visesa pjjaayaa.||47|| jaM davakhittakAle, egattANaMpi bhAvadhammANaM / suanANakAraNeNe, bhee nANaM 'tu "sA vijjA // 2 // iti / haribhadrapUjyaiH dravyAnuyogalInAmAM AthAkAdina doSamukhyatvagna mtN| tathA ca bhamaksaMge" samaNobAsarassa NaM bhaMte ! tahAlkaM samanvA mAhama vA-aphAsapaNaM asamijjemaM asamAnAmakhAimasAimaM paDilAbhamANe : kiM kajaI-1, goyamA ! bahutarA se nijjarA kannaI, appatare se pAve-kamse kajaIbha / tavRttiH iha ca kecit manyate- asaMstaraNAdikAraNe evAprAsakAra didAne bahudaranirjarA bhavati- nAkAraNaM, yata uktaM 38 For Private And Personal Use Only
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vidyATakam saMtharaNammi asuddhaM, doNhavi geNhaMtaditayANahiaM / AuradiTTateNaM, taM ceva hiyaM a saMtharaNe // 1 // anye tvAhuH kAraNe'pi guNavatpAtrAyAmAsukAdidAne pariNAmavazAt bahutarA nirjarA bhavati alpataraM ca pApaM karma iti, nirvizeSatvAt sUtrasya pariNAmasya ca prAmANyAt / Aha paramarahassamisINaM, samattagaNipiGagadhariyasArANaM / pariNAmi pamANaM, nicchayamavalaMbamANANaM // 1 // ime punaH"caraNakaraNappahANA, sasamayaparasamayamukkavAvArA / caraNakaraNassa sAraM, nicchayasuddhaM na yANaMti // 2 // ahAgaDAiM bhujaMti, aNNamaNNe sakammuNA / uvalitte viyANijjA, aNuvalittetti vA puNo, // 1 // etehiM dohiM ThANehiM vavahAreNa vijji| etehiM dohi ThANehiM, aNAyAraM tu jANae // 2 // iti dvitIyAH yoge 21 adhyayane ityAdi gItArthasyAkalpaM kalpaM, eSA labdhiH tattvajJAnavatAmeva // 7 // avidyAtimiradhvaMse, dRzA vidyaanyjnspRshaa| pazyanti paramAtmAna-mAtmanyeva hi yoginH||8|| - avidyA iti-hi nizcaye 'yoginaH' samAdhidazAvasthApravRtacAyoginaH 'Atmani eva' svAtmani eva 'paramAtmAnaM' utkReniSpanasiddhAtmAnaM 'pazyaMti' Atmani paramAtmatvaM nirdhArayaMti, kayA ? 'vidyAMjanaspRzA dRzA, vidyA tatvabuddhirUpA sA evaM aMjanaM tasya spRzA hazA-cakSuSA, va sati ? avidyA-ajJAnaM bhayodhaH ayathArthopayogo vA tadeva timiraM tasya vyaMsaH tasmin For Private And Personal Use Only
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. AAAAAAAAAAAAAAPARAN ityanena mithyAtvatimiradhvaMse jAte samyagdRSTayaH AtmAnaM Atmani pazyaMti, ata eva anekopayogena zrutAbhyAsena AtmasvarUpopalaMbhAya tattvaparIkSaNAya yatitavyaM, yathArtha AtmasvarUpaparijJAnaM vidyA paramopakAriNI iti jJeyaM // 8 // iti caturdazaM vidyASTakam // 14 // atha vivekASTakam // 15 // sA ca tattvavidyA vivekena-svaparavibhajanana sphuTIbhavati, ato vivekasyAbhyAsaH karttavyaH, tatra vivecanaM heyopAdeyaparIkSaNaM vivekaH, nAmasthApanAvivekau sugamau, dravyavivekaH laukikaH dhanopArjanarAjanItikulanItidakSasya bhavati, lokottarastu dharmanItidakSasya bhavati, bhAvato vivekaH bAhyaH svajanadhanatanurAgavibhajanarUpaH, AbhyaMtarazca jJAnAvaraNAdidravyakarmAzuddhacetanotpannavibhAvitAdibhAvakamaikatvavibhajanarUpaH, tatsvarUpazcAyaM. AgameM" puSviM rAgAzyA vibhAvA sabao vibhajijjA pacchA. davA kammA sabaviminno niyo appA // 1 // " tathA ca prAmRte' samastakAcazakalavyU hapatitaM ratnaM parIkSako gRhNAti evaM samyagdRSTiH sarvavibhAvaparabhAvapariNatamadhyasthaM AtmAnamacalamakhaMDamavyayaM jJAnAnaMdamayaM svatvena vibhajya upAdatte' / zrIharibhadrapUjyaizca prathama kruddhAdidoSopazame mArgAnusAriguNaiH tattvajijJAsA, tattvajJagurusevanataH atimadhuratvena zrutarasikaH yathArthajIvAjIvavivecanataH sarvaparabhAvaminnamAtmAnamupalabhya bhedajJAnI bhavati, sa ca krameNAtmanaH paraM tyajan sarvaparabhAvatyAgI siddhayati, tatrAdhanayatrayeNa laukikalokottaravivekaH / Rjutranayena dharmasAdhana For Private And Personal Use Only
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 300 www.kobatirth.org vivekATakam Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vivekaH zabdAdinayatrayeNa vibhAvavibhajanakSayopazamasAdhanopayogAdikSAyika sAdhaka pariNativivekaH iti yathAkramamavagaMtavyaM / tatrAmanaH karmasaMyogaikatvaM vivecayannAha - karma jIvaM ca saMzliSTa, sarvadA kSIranIravat / vibhinnIkurute yo'sau, munihaMso vivekavAn // 1 // karma jIvaM ca iti-karma jJAnAvaraNAdikaM jIvaM ca saccidAnaMdarUpaM 'sarvadA' sarvakAlaM kSIraM payaH nIraM jalaM tadvat 'saMzliSTa ekIbhUtaM yaH 'vibhinnIkurute' lakSaNAdibhedaiH pRthak pRthak kurute asau : munihaMsaH 'vivekavAn' bhedajJAnavAn jIvo nityaH, pudgala - saMgA anityAH; jIvo'mUrttaH, pudgalA mUrttAH jIvo'calaH, pudgalAH calAH; jIvo jJAnAdyanaMtacetanAlakSaNaH, pudgalA acetanAH; jIvaH svarUpakarttA, svarUpabhoktA, svarUparamaNAbhAvavizrAMtaH, pudgalAH kartRtvAdibhAvarahitAH; ityAdilakSaNaiH vibhajya yo viraktaH sa muniH zramaNo vivekavAn vivekayukta iti jJeyam // 1 // dehAtmAdyaviveko'yaM sarvadA sulabho bhave / bhavakoTyApi tadbheda- vibekastvatidurlabhaH // 2 // dehAtmA iti - AtmA trividha:- bAhyAtmA 1 antarAtmA 2 paramAtmA 3 ceti, yasya dehamanovacanAdiSu AtmatvabhAsaH, deha evAtmA evaM sarvapaugalika pravarttaneSu AtmaniSTheSu AtmatvabuddhiH sabAhyAtmA 1 mithyAdRSTiH eSaH, punaH sakarmAvasthAyAmapi Atmani jJAnAdyupayogalakSaNe zuddhacaitanyalakSaNe mahAnaMdasvarUpe nirvikArA mRtAvyAbAdhArUpe samastaparabhAvamukte AtmabuddhiH aMtarAtmA samyagadRSTiguNasthAnakataH kSINamohaM yAvata aMtarAtmA ucyate 112 For Private And Personal Use Only
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 201 2, yaH kevalajJAnadarzanopayuktaH zuddhasiddhaH sa paramAtmA sayogI kevala siddha sa paramAtmA ucyate / sarvatra paramAtmatvasattA samAnA, ato bhedajJAnena sarva sAdhyaM iti / dehAtmA dehaH - zarIraM AtmA - jIvaH AdizabdAta manovAkkAyAdiSu AtmA ayaM ityavivekaH 'sarvadA' sarvakAlaM 'sulabhaH suprApaH 'bhave' saMsAre, tadedavivekaH- tasya zarIrAtmanA bhedavivekaH- bhinnatAvivecanarUpaH bhava - koTyApi 'atidurlabhaH' duSprApaH anAdikAlaikasvagRhItaparabhAvAtmanA svasvalakSaNabhedena bhedajJAnaM - atidurlabhaH samyagdRSTireva bhedajJAnaM karoti, AtmanA tanizcayaH durlabhaH / uktaM ca samayaprAbhRte- 1 sadaparicidANubhratA, sabassavi kAmabhogabaMdha kahA / egattamucalabhoNavariNasulabho vibhattassa // 1 // AtmA jJAnAnaMdamayaH, parabhAvA rAgAdayaH teSAM vibhajanarUpaH AtmasvarUparasikatvopayogaH durlabhaH || 2 || zuddhe'pi vyomni timirAd, rekhAbhirmizratA yathA / vikArairmizratA bhAti, tathAtmanyavivekataH // 3 // zuddha iti- 'yathA yena prakAreNa zuddhe 'yoni' AkAze 'timirAta' cakSupi bhramakArakatimirarogAta rekhAbhirnIlapItAdibhiH mizratA zabalatA karatA dRzyate tathA tenaiva prakAreNa avivekataH asadupayogataH vikArai: rAgAdyazuddhAdhyavasAyaH 'mizratA' ekatA 'bhAti' zobhate iti, anAdivikAravikriyApariNatA dRzyate ityanena nizcayanayena nirvikArAkhaMDacinmUrttiH tathApi paraikatvena vikArAMkito bhAsate iti // 3 // 113 For Private And Personal Use Only
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 302 vivekASTakam AtmanaH parabhAvakartRtvAbhAve paropAdhijananazuddhe'pi vyomni timirAt rekhAmirmizratA yathA vikAraiH, anyena vikAreNa vikAratA kayamiti nivArayan AhayathA yodhaiH kRtaM yuddhaM, svaaminyevopcryte| zuddhAtmanyavivekena, karmaskandhorjitaM tathA // 4 // yathA yodhairiti-yathA 'yodhaiH subhaTaiH kRtaM yuddhaM samarasvAmini nRpe upacaryate jayaparAjayahaviSAdazlokAzlokAdikaM svAmini eva 'ayaM nRpaH jitaH ayaM parAjitaH ' loke ityuktirbhavati tacca svAmitvAMzaM mamatvaikatvena tathA saMgraheNa zujhe Atmani 'avivekenaH ajJAnena asaMyamena; karma jJAnAvaraNAdi tasya skaMdhaH-samUhaH tasya UrjitaM-sAmrAjyaM asti ityanena svasvarUpakartRtva-bhoktRtva-parAvRttau grAhakatAdizaktiparigrahaNena tadakartRtvApattirjIvasyopacaryate-upacAraH kriyate, asadAropa upacAraH parabhAvakatRtvAdipariNatyabhAveSvaupAdhikakartRtvAdyupacAro'nAdI na iti||4|| punastadeva kathayati; paraprasaGgAJcaitanyavyAmohaM darzayati-- iSTakAdyapi hi svarNa, pItonmatto yathekSate / AtmAbhedabhramastadva-dehAdAvavivekinaH // 5 // __iSTakAdyapi iti-kazcit pItonmattaH pItena-kanakena paMktisthanyAyenArthaH dhatUrakeNonmattaH-dharmitaH 'iSTakAdyapi mRnmayaskaM. dhAnapi hIti nizcitaM svarNa 'IkSate' vilokate; tadvat 'avivekinaH, tatvajJAnavikalasya 'dehAdI' zarIrAdau 'AtmAbhedabhramaH AtmanA-cetanena saha na bhedaH-abhedaH tasya bhramo bhavati / zuddhAmAzravaNAdajJAtavaparavibhedaH paraM svAtmatvena jAnana AtmAnaM pareNakatvaM manyamAno amatyanaMtakAlaM, ato'yamavivekaranyAjyaH // 5 // For Private And Personal Use Only
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnagaMgArI TIkA. punaH zuddhatAhetutvopadezaM kathayati / icchan na paramAn bhAvAn , vivekAdeH pttydhH| paramaM bhAvamanviSyan , aviveke na majjati // 6 // icchanna paramAniti-paramAn bhAvAn paramabhAvagrAhakanayena saMmatazumacaitanyAnugasarvadharmapariNamanena 'paramAn' utsargazuddhanayopadiSTAn nityAnityAdyanaMtAn 'na icchan' na vAJchan 'vivekAdreH' tattvajJAnatattvaramaNagireH zRMgAt adhaH patati vivekarahito bhavati, 'paramaM' zuddhaM tAdAtmyatAgataM sarvavizuddhAtmasvabhAvaM syAdvAdopayogena 'anviSyan' gaveSayan zuddhacaitanyamupAdeyatayA kurvan 'aviveke' ajJAne asaMyame 'na majjati na magno bhavati / adhyAtmasvarUpaikatvAnubhavakaraNapravRttaH parabhAvacUraNacakravartI eva iti samastaparabhAvonmAdamaMthanapaTuzuddhAtmajJAnaramaNAnubhavane yatitavyaM, nArzacInapariNatau, ata evApUrvakaraNapraviSTamuniranekarkhilAme na saMgatimaMgati / apUrvakaraNaM ca sarvAminavaguNaprAptau bhavatyeva / saMmadarasajobaviraI, aNavisaMjoyadaMsakhavage y| mohasamasaMtakhavagekhINasayogIyara guNaseDhI // 1 // evaM ekAdazaguNazreNiSu prathamaguNazreNau karaNatrayaM, zeSAsu dazasaMkhyAsu apUrvakaraNAnivRttarUpaM karaNadvayaM karotyeva; evaM apUpUrvakaraNArohaNena karmapaTalavigramo bhavati / uktaM casAtariseSvaguruH, prApyaddhivimatimasulabhAmanyaiH / saktaH prazamaratisukhe; na bhajati tasyAM muniH saMgam // 1 // yA sarvasukharddhivismayanIyAnagAradirnArthayati / sahasrabhAga koTizatasahasraguNitApi // 2 // // 6 // ' 6 115 For Private And Personal Use Only
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 304 vivekASTakam. AtmanyevAtmanaH kuryAt, yaH SaTkArakasaGgatim / kvA vivekajvarasyAsya, vaiSamyaM jaDamajjanAt // 7 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0-- AtmanyevAtmana iti -- ya AtmanaH kartRtvavyApAravibhajanadakSa Atmani eke svAtmadravye evaM AtmanaH svIyA SaTkArakasaMgatiH SaTkArakANAM kartR-karma-karaNa-saMpradAnApAdAnAdhikaraNarUpANAM saMgatiM ekatvaM kuryAta; asya puruSasya aviveko'jJAnaM sa eva jvaraH tasya vaiSamyaM viSamatvaM kva kathaM bhavati ? jvarasya hetutvamAha jaDamajjanAt 'jaDimajavAt' iti pAThe jaDimA mauThyaM tasya javo vegaH tasmAt, athavA jalamajjanAt jalamajjanena mahAjvarotpAtaH tasmAt / atra SaTkArakavyAkhyA zrIvizeSAvazyakAnusAreNa ucyate-AtmA kartA tathA ca yaH kartAtmAparaH sa kArakacakopeta eva / AtmA kartA svaguNapariNamanAtmakajJaptikriyAkArakatvAt, jJAnAdyanaMtaguNapravRttiH kArya, guNAH kAraNabhUtAH, guNaparyAyANAM utpAdaparyAyANAM pAtratvAt saMpradAnaM, vyayIbhUtaparyAyANAM vizleSAspadatvAt apAdAnaM, tathAnaMtaguNaparyAyANAM AdhAratvAt AdhAraH; Atmani AtmA AtmAnaM AtmanA Atmane AtmanaH pariNamanavRcyA karoti / uktaM ca zrIjinabhadrapUjyaiH kAraNamahavA chaDA, kattA satatotti kAraNaM kattA / kajjaM pasAhagatamaM, karaNaMmi u piMDadaMDAI // 1 // vyAkhyA - athavA kAraNaM SoDhA / tatra svataMtraH karttA yaH svataMtra svAdhInaM kAraNaM sa kartA yathA ghaTasya kartA kuMbhakAraH, tathA Atmani vyApyAvasthitAnAmabhedarUpANAM guNAnAM svasvapariNamanakAryavyApArapravRttirUpAM kriyAM karoti tenAtmA kartA 1 kArya prasAdhakatamaM kAraNaM karaNaM upAdAnanimitta medAta dvibhedaM tatra ghaTe E For Private And Personal Use Only
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 305 mRtpiDaM upAdAnaM, daMDAdi nimittaM; tathA cAtmA jJAnAdi kArya tatra svasattApariNatiH upAdAnaM, svarUpazuoM zuddhapAriNAmikakArye nimittAbhAva iti karmakSapaNazuddhAtmaprAgbhAvalakSaNe sAdhanakArye'pyAtmA kartA, tavasiddhiH kArya, AtmaguNA jJAnadarzanacAritravIryarUpAH svadharma sAdhanAvalaMbinaH kAraNaM upAdAnaM, nirvikAravItarAgavAkyAdayaH nimittaM iti- kammaM kiriyAkaraNaM, mihaniviTTho jaha na sA hoi / ahavA kammaM kuMbho, sakAraNaM buddhi utti // 1 // bhavvottivajogottiva, sakkAtivasosakhvalAbhassa / karaNaM sanninbhaMsi, vijannAgAsatyamAraMbho // 2 // bajjhaM nimittAvirakaM, kajjaM ciya kajjamANakAlaMmi / ets kAraNamiharA, vivajjayA bhAvayAhojjA // 3 // 1 kriyate kartrA nirvRtyate iti vyutpatteH karma bhaNyate / kA'sau kriyA ? kuMbhaM prati kartRvyApArarUpA sA ca kuMbhalakSaNakAryasya kAramiti pratItameva / Aha - nanu kulAla eva kuMbhaM kurvannupalabhyate, kriyA tu na kAcit kuMbhakaraNe vyApriyamANA dRzyate / ityAha- iha nizreSTaH kulAlospi yasmAnna prasAdhayati niSpAdayAta yA tasya ceSTA sA kriyA iti kathaM na tasyAM kuMbhakAraNatvamiti / athavA - kartuH IpsitatamatvAt kriyamANaH kuMbha eva karma, tarhi kAryamevedamataH kathamasya kAraNatvaM ?; nahi sutIkSNamapi sUcyagramAtmAnameva vidhyati, tataH kAryanirvartyasyAtmana eva kAraNamityanupapannamevetyAha sakAraNaM sa kuMbhaH kAraNaM hetuH kuMbhasya kutaH prastAvAt kuMbhabuddhihetutvAdidamuktaM bhavati sarvo'pi buddhau saMkalpaH kuMbhAdikArya karoti, iti vyavahAraH / tato buddhayavyavasitasya 39 117 For Private And Personal Use Only
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vivekASTakam. kuMbhasya cikIrSato mRnmayakkuMbhaH tad buddhayAvalaMbanatayA kAraNaM bhavatyeva na ca vaktavyamakhinnatvAdasattannAsau tabujherapi kathamAlaMbanaM syAd dravyarUpatayA tasya sarvadA sattvAditi / nanu ya eveha mRnmayakAryarUmo ghaTaH tasyaiva kAraNaM ciMtyate iti prastutaM buddhayavasitastu tasmAdanya eveti tatkAraNAmidhAnamaprastutameva / satyaM bhAvini bhUtavadupacAranyAyena tayorekatvAdhyavasAnAdadoSaH sthAsakozAdikAraNakAle'pi hi kiM karoSIti pRSTaH kuMbhakAraH kuMbha karomItyevaM vadati buddhyavasitena nisspnnsyaiktvaadhyvsaayaaditi| athavA-bhavyo yogyaH svarUpalAbhasyeti zakya utpAdayitumataH sukaratvAtkAryamapyAtmanaH kAraNamiSyate; avazyaM ca karmaNaH kAraNatvamiSTavyaM yataH tasmAt samastakAraNasaMnidhAne'pi naiva kozArthamAraMbhaH kiMtu vivakSitaH kAryArthamatastadavinAbhAvitvAta tatkriyAyAH kAryamapyAtmanaH kAraNamiti / etadeva bhAvayati bAhyAni kulAla cakradhIvarAdIni yAni nimittAni tadapekSakriyamANakAle taraMgabuddhayAlocitaM kArya bhavati, svasyAtmanaH kAraNaM svakAraNaM mAnyathA, yadi buddhayA pUrvasaMparyAlocitameva kuryAt tadA prekSApUrva zUnyamanaskArabhAvaparyAyo bhavet ghaTakAraNasaMnidhAvaSyanyat 'kimapi zarAvAdi kArya bhavedabhAvo vA bhavenna kiMcitkArya bhvedisyrthH| tasmAd buddhayavasitaM kAryamapyAtmanaH kAraNameveSTavyaM / kiM bahunA ! yatra yatra yathA yathA yuktito ghaTate tathA tathA sudhiyA karmaNaH kAraNatvaM vAcyaM; anyathA karmaNaH kArakatve karotIti kArakamiti ghaNNAM kArakatvAnupapattireva syAditi / de sa jassa taM saMpayANamiyataMpi kAraNaM tassa / hoI tadatthitA tu kIrae laM viNA jaM so // 1 // sa aminavaparyAyo yasya deyaH sa taM prati saMpradAnaM, sadapi For Private And Personal Use Only
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA.. 30.7 tasya kAraNaM yadvastu tadastitvaitadarUpatve bhavati na abhinavaparyAyagrahaNaM tarhi na kAryotpattiH idamuktaM bhavati - abhinavaparyAyagrahaNenaiva kAryasiddhiH / bhUpiMDAvAyAo, piMDo vA sakkarAdavAyAu / cakkamahavA vopAdANaM kAraNaM taM pi // 1 // bhUpiMDasya apAyaH zarkarAdInAmapAyaH cakrAdInAM upapatau evamapAdAnaM kArakaM kAraNaM bhavati, bhUrapAdAnaM piMDApAve'pi dhavatvAt, athavA vivakSayA piMDa: apAdAnaM tavratazarkarAdInAmapAyo'pi viveke'pi bruvatvAt pRthvI ghaTApAyA cakramAyA kovApAdAnamiti / vasuhA saMcakamarUva micAI saMnihANaM jaM / kuMbhassa taMpi kAraNamabhAvao tassa jaha siddhI // 2 // ghaTasya cakraM saMnidhAnamAdhAraH, tasyApi vasudhA, tasyA anyAkAzamasya punaH svapratiSTatvAt svarUpamAdhAraH ityevamAdi yatki - mapi AnaMtaryeNa paraMparayA yA saMnidhAnamAdhAro ghaTasya vivakSyate tatsarvamapi tasya kAraNaM tadabhAvasya ghaTasya yadyasmAdasiddhiH, evamAtmano'pi yathA AtmA karttA svaguNAnAM svasvajJaptidRSTiramaNAnubhavalakSaNAnAM pravRttiH kArya te eva guNAH sattAsthA nirAvaraNAkaraNarUpAH teSAmevotpAdapariNatiparyAyAminavAvirbhAvaLakSaNaH saMpradAnaH / teSAmeva paryAyANAM jJAnAdInAM pUrvaparyAyavyayalakSaNaH apAdAnaH / AtmanaH asaMkhyeyapradezarUpasvakSetratvaM samastaguNaparyAyANAmAdhAraH iti svasvarUpaSaTkArakANAM sarvakAryaniSpattiH pariNatAnAM jJAnaM sadvivaikastadvivekatA sarvavaiSamyAbhAva iti zlokArthaH / atrAyasAyAta mucyate, kArakatA bu Atmapa 119 For Private And Personal Use Only
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 308 vivekASTakam . riNatikartRsvarUpAtmazaktipariNAma: sa ca sadaiva nirAvaraNo'pi baMdhakAryakartRtvena karmarUpasya kartA evaM samyagajJAnopayogagRhItasvarUpalAbhAbhilASI svaguNAbhAvasvarUpasvasAdhana kAryakartA sa eva niSpannaH pUrNAnaMdasiddhatve svarUpaguNapariNamanajJAyakatAdimUlakAryakartA iti jJeyaM // 7 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMyamAstraM vivekena, zANenottejitaM muneH / dhRtidhArolvaNaM karma, zatrucchedakSamaM bhavet // 8 // saMyamAstraM iti saMyamaH parabhAvanivRttirUpaH tadeva astraM vivekena svaparavivecanena zANena 'zarArNe' iti bhASA uttejitaM utkRSTatejasvitAM nItaM / dhRtiH saMtoSaH tadrapA dhArA tayA ulvaNaM tIkSNaM saMyamAstraM jJAnAvaraNAdi tadeva zatruH tasya chedaH tasmin kSamaM samartha bhavati ityanena anAdimidhyAtvA saMyamAjJAnAdhiSTaH viziSTotkRSTarUpasvadharmabhrAMtyA parabhAvaikatvotpannaviparyAsakartRtvabhokRtvagrAhakatvAdyazuddhapariNatyA saMgRhIta karmopAdhiH tadavipAkaprApta zubhAzubhasaMyogabhogena rAgadveSapariNataH saMsAre saMsarati jIvaH sa eva trilo vatsalArhaduktaparamAgamasaMyogapItataccarahasyaH svaparavivekena parabhAvavibhAvAbhyAM nirvRttaH zuddhAtmIyasvabhAvaruciH sarvAsravanirvRttaH paramAtmAko bhavati / ata eva svaparabhedajJAnarUpavivekAbhyAsaH karaNIyaH // 8 // iti vyAkhyAtaM vivekASTakaM paMcadazamam | atha mAdhyasthyASTakam // 16 // atha vivekI rAgadveSAbhAvavAn bhavati, zubhAzubhasaMyoge madhyastho bhavatiH ato mAdhyasthyaM nirUpayati / atra bhAvanA - dharma - 120 For Private And Personal Use Only
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 309 dhyAnAlaMbanarUpA catuSprakArA, maitrI 1 pramodA 2 madhyasthA 3 karuNA 4 / evaM ca- 3 mA kArSItko'pi pApAni mA ca bhUtko'pi duHkhitaH / mucyatAM jagadapyeSA, matirmaitrI nigadyate // 1 // apAstAzeSadoSANAM vastutaccAvalokinAm / guNeSu pakSapAto yaH, sa pramodaH prakIrttitaH // 2 // dIneSvArtteSu bhIteSu, yAcamAneSu jIvitam / upakAraparA buddhiH kAruNyamabhidhIyate // 3 // krUrakarmasu niHzaMkaM, devatAgurunindiSu / AtmazaMsiSu yopekSA, tanmAdhyasthyamudIritam // 4 // " iti bhAvanAlakSaNaM yogazAstroktaM / vyavahAranayena nizcayanayena, sarvajIvapuleSu zubhAzubhapariNateSu araktadviSTatArUpA pariNatiH madhyasthA sA nAmAdibhedataH caturddhA, tatra dravyamadhyasthA anupayuktasya sAdhyasAdhanazUnyasya, bhAvamadhyasthA muneH madhyasthapariNatiH AdyanayacatuSTaye dravyamadhyamA aMtyanayatraye bhAvamadhyamA sAdhanakAle sAdhanArUpA vItarAgasya sarvAnyajIvapudgalasamUhe na rAgo na dveSaH / eSA siddharUpA utsargevaMbhUtarUpA madhyamA sA pratanyate-sthIyatAmanupAlambhaM, madhyasthenAntarAtmanA / kutarkakarkarakSepai - styajyatAM bAlacApalam // 1 // vyA0 - sthIyatAmiti - bho uttamAH ! bAlacApalaM bAlasyAjJasyaikAMtAjJAnaraktasya cApalyaM vastusvarUpAnapekSivacanarUpaM cApalyaM tyajyatAM mucyatAM / kaiH ? kutarkAH kuyuktayaH te eva karkarA upalAH teSAM kSepAstaiH tadA kiM karttavyamityAha - madhyasthena rAga 121 For Private And Personal Use Only
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 310 mAdhyasthyASTakam - dveSAbhAvena aMtarAtmanA sAdhakAtmanA sAdhakatve anupAlaMbhaM sthIyatAM madhyasthasya svabhAvopaghAtarUpopAlaMbhaH // 1 // mano vatso yuktigavIM, madhyasthasyAnudhAvati / tAmAkarSati pucchena, tucchAgrahamanaH kapiH // 2 // vyA0 - mano vatsa iti - madhyasthasya mano vatsaH cittamityarthaH, yuktigavIM yathArthavastusvarUpavibhajanopapattiH yuktiH sA eva gauH tAM yuktigavIM; anudhAvati anugacchati pakSapAtAbhAvAt yathArthopayogatA eva bhavati / tAM samyagjJAnatAM gAvaM tucchAgrahamanaH kapiH tucchaH syAdvAdotsargApavAdAnayanatopayogazUnyaH manasaH grahaH kadAgrahaH tanmayaM mano yasya sa kapiH vAnaraH pucchena AkarSati gatiskhalanAya bhavatiH na tAdRg yathArthayuktiH prasarati kadAgrahamanasAM pakSadRSTireva na tacvadRSTiriti // 2 // nayeSu svArthasatyeSu, mogheSu paracAlane / samazIlaM mano yasya, sa madhyastho mahAmuniH // 3 // vyA0 - nayeSu iti sa mahAmuniH madhyastha ucyate, yasya nayeSu samazIlaM nayAMtaroktavastudharmeSu tatpravarttaneSu manaH samabhAvalakSaNaM svapakSapAtarahitaM bhUteSu nayeSu svArthasatyeSu, svasya arthaH svArthaH, tasmin satyeSu svAbhimatasthApana kuzaleSu paracAlane parasthApane mogheSu niSphaleSu, parapakSasthApanAsatyeSu svamatasthApane vIreSu yaH zamaH iSTAniSTatArahitopayogaH yathArthavibhajanazIlaH sa muniH madhyasthaH / nayasvarUpaM gIyate - anekadharma kadaMba kopetasya vastunaH ekena dharmeNonnayanamavadhAraNAtmakaM vastunaH ekAMzaparicchedakaM jJAnaM nayavyapadezamA skaMdati / nayasya 122 For Private And Personal Use Only
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 311 svArthagrAhakatA nityamevedaM, anityamevedaM ityekAMtajJAnaM ekapakSasthApanarUpaM mithyAjJAnaM sarvanayasthApanaparaM sarvasvabhAvAtmavastusvarUpasApekSaM gauNamukhyatvena arpitAnarpitopayoga ekAMzajJAnaM nayajJAnaM, tadanyanayocchedarUpaM durnayavyapadezaM labhate / sarvasApekSatayA svarUpavRttijJAnaM sunayaH / uktaM ca sammatau tamhA satvevi nayA, micchAdiTThI sapakkhapaDibaddhA / aNNoNaNissiyA puNa, havaMti saMmattasabbhAvA // 1 // te ca nayAH sapta, naigamaH 1 saMgrahaH 2 vyavahAraH 3 RjusUtraH 4 zabdaH 5 samamirUDhaH 6 evaMbhUtaH 7 evaM / eSu catvAro dravyanayAH, trayo bhAvanayAH, iti pUjyAzayaH, divAkarastu-AdyAH trayaH dravyanayAH, tathA zeSAH catvAro bhAvanayAH / tatra nigamyate paricchidyante iti naigamA laukikA arthAH, teSu nigameSu bhavo yo'ya : ... sa naigamaH, sa ca sAmAnyenApi vyavaharati sAmAnyabuddhihelanA sAmAnyavacanahetunA ca atyaMtabhedebhyo'nyatvarUpeNa sattAmAtreNa sAmAnyabuddhicetanA, azokavanAdiSu satsvapyanekajAtivRkSeSu vanaspatisAmAnyAt 'vanaM' ityavabodhaH vacanahetutA ca dravyaM, ityAdi jIvAjIvavibhAgavikalpaH taddhi vizeSeNApi buddhivacanahetutArUpA atyaMtasAmAnyAdanyasvarUpeNa vyavaharati paramANuniSThatvena tathA sAmAnyavizeSeNApi gavAdinA sarvagopiMDeSvanavRttyAtmakena vyavaharati, tathA tena vyavaharttavyamiti / lokazyopadiSTaiH prakAraiH samastaiH vyavaharati pravacane ca vizati, prasthakanidarzanadvayena vibhAvitaH kaNabhujrAddhAMtahetuvagaMtavyaH, sa ca aMzakalpabhedAd dvividhaH, sa ca sat asat yogyatAbhUtapUrvAropabhedAt atItAnAgatavartamAnatadAropAdibhedAta 123 For Private And Personal Use Only
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAdhyasthyASTakam . anekavidhaH, nAmanikSepato dravyanikSepavRttiH aMzopalaMbhe sarvAropaH, anyasamastasApekSaH naigamaH sunayaH / abhedena vastusAmAnyena saMgrahaNAt sarvasya saMgRhNAtIti saMgrahaH, vastusattAgrAhakaH saMgrahaH, yadi bhAvanAbhiH saMbaddhasyaiva bhAvatvamabhyupagamyate tataH parisamApitA(ta)svarUpitvAt bhAvasya prAMtisamupapattibaMdhanaghaTAdivikalpamAnarthakyaM, yadi ghaTAdivikalpo'pi bhavanapravRttiH taMtramevetyevaM sati bhAva eva tadanAMtaratvAt tatsvAtmavat etadarzanapuraHsarA evaM ca sarvanityaikatvAkAraNamAtravAdAH kAlapuruSasvabhAvAdayazceti / atra dravyAstikabhedA jIvAjIvayogyatva-svadravya upacAradravya-ekatvAbhedAgocarabhedAdanekabhedaH bhAvanizcayasAmAnyAbhedasaMgRhItAnAM vidhipUrvakAvasthAdibhedena vibhajanabhedakaraNalakSaNaM taddharmapravRttibhinnajJAnarUpo vyavahAraH, yadi ghaTAdibhedazrutyA svasAmAnyAnubaddhasya nirastasAmAnyAMtarasaMbaMdhasya zrUyamANatvAnuguNameva grahaNaM na syAt kiMtu sarvavyapadezavizeSAbhivyaMgAbhAva eva tena tena rUpeNAbhivyajyate / tato ghaTAdanyatarabhedazrutau sarvarUpAbhAvapratItiprasaMgaH, tatazca ghaTapaTakAdirUpavyatikarabhAvaprasaMgaH, upadezakriyopabhogApavargavyavasthAdInAM cAbhAvAtsarvasaMvyavahArocchedaH, sarvavizeSAvyAkaraNe ca tirti (?) baMdhanabhavanAbhAvAt bhAvAbhAva eva avizeSatvAbhedatvAnirUpyatvAditazca naivAsau bhAvaH kharaviSANAdivat tasmAd vyavahAro'patitasAmAnyo nibaMdhanaM tu yadA dravyaM pRthivI ghaTAdi vyapadizyate; tadeva tattadA trailokyAvibhinnarUpaM satatamavasthitAparityaktAtmasAmAnyaM mahAsAmAnyapratikSepeNa saMvyavahAramArgamAskaMdatIti / evaMvidhavastUpanibaMdhanenaiva ca varNAzramapratiniyamayamagamyAgamyabhaktAdivyavasthA kuMbhakArAdezva mRdAnayanatAvamardanazivakasthAsakAdikaraNaM pravRttau cetanakA 124 For Private And Personal Use Only
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. ~~~~ ~~~~ didAnasya sAphalyaM vyavahAryatvAcca zeSamavastu vyomeMdIvarAdivaditi / Rju-samamakuTilaM sUtrayati RjutA zrutamAgamo'syeti sUtrapAtanibaddho RjusUtraH yasmAdatItAnAgatavastuparityAgena vartamAnapadavImanudhAvan yaH sAMpratakAlAvaruddhapadArthatvAt RjusUtraH / eSa ca bhAvaviSayaprakArAtItAnAgatavastuparityAgaviSayavacanaparicchede pravRttaH sarvavikalpAtItAtipramugdhasaMgrAhAgrahAviziSTatvAt / vyavahArasyAyathArthatAM manyamAnaH acaraNapuruSagaruDavegavyapadezavat vartamAnakSaNasamavasthitiparamArtha vyavasthApayati / atItAnAgatAbhyupagamastu kharaviSANAstitvAbhyupagamAnna bhidyate, dagvadhvastaviSayazca na kasyacidapi syAt , avaTAdilakSaNamRdAdyAMtaratvAca ghaTAdikAle'pi ghaTAdi naiva syAt na ca tadekaM mRddavyamanyathA varttate, kiM tarhi ? anyadevAnyatpratyayavazAt anyathotpadyate iti / na ca piMDAdikriyAkAle kuMbhakArakhyapadezaH, yadi cAnyadapi kurvanna tasya karturityucyate paTAdikaraNapravRtto'pi pratyAkhyAtavijJAnAMtarasaMbaMdhaH syAdeva kuMbhakArastatazcAzeSalokavyavahAroparodha ityataH pUrvAparabhAgaviyutaH sarvavastugato vartamAnakSaNa eva satyo nAtItAnAgataM vA cAsti-vartamAnavAdino nAstikAdayaH etaddarzanaM ca " varakhAda " ityAdi " etAvAneva loko'yaM yAvAnidriyagocaraH " ityAdisUkSmasthUlabhedAt pariNatisAmAnyavizeSapariNatikSayopazamikaudayikAdivarttamAnagraharUpazabdanayaH zabda evAsau arthakRtavastuviSayavizeSApratyAkhyAnena zabdakRtArthavizeSaM manyate / yo yaH arthaH dhAtoH vizeSaH syAnna zabdakRtaH tena ghaTavartamAnakAle ghaTa eva nirvizeSaH syAt / karma-karaNa-saMpradAnApAdAna-svAmyAdivizeSAn nApnuyAt tatazca ghaTaM yatsatyevamAdiH kArakakRtAvyavahAro vidyate'taH samAnaliMgAdizabdasamudbhAvitamevAbhyupaiti / 40 For Private And Personal Use Only
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAdhyasthyASTakam vastunetarat nahi puruSaH sthANuryadAkhyAtavacanArthahAniH syAt / bhedAthai hi vacanaM, ataH svAti-tArA-nakSatramiti liMgataH niMbAmrakadaMba-vanamiti vacanataH sa pacati, tvaM pacasi, ahaMpacAmi, pacAvaH pacAmaH iti puruSataH evamAdi sarva parasparavizeSa vyAghAtAdavastuparaspakhyAghAtatve evamAdi avastu pratipattavyaM / yathA ziziro jvalanaH tathA viruddhavizeSaNatvAt taTaH, taTI, taTamityavastu raktanIlamiti tathA tathA yadvastu tadviruddhaviruddhavizeSamabhyupayaMti saMto yathA ghaTaH kuMbhaH tathA cocyate yatrArtho na vyamicarati amighAnaM tadevamayaM samAnaliMgasaMkhyApuruSavacanaM zabdaH etaddarzanAnugRhItaM cocyate arthapravRttitattvAnAM zabda eva nibaMdhanaM iti / tattvArthe zabdanayastribhedaH sAMpratasamabhirUDhaivaMbhUtabhedAt, sAMprataM vartamAnaM bhAvAkhyameva ca svAzrayata iti vartamAnakSaNavarttivastuviSayo'dhyavasAyaH tadbhavaH sAMprataH, svArthe ko vA sAMpratikaH / anuyogadvArAdiSu bhinnAkhyAnena minnaiva vyAkhyAyate, yAM yAM saMjJAM abhidhatte tAM tAM samabhirohatIti samabhirUDhaH, so'bhidadhAti yadi liMgamAtrabhinnavastu visaMvAditvAt nIlatAdivat evaM sati mUlata evaM bhinnazabdaM kathaM vastu syAt ? zabdena hi arthaniruktiH kriyate etasmAniruktAdeSa iti yatra tavedastadabhinnameva yathA tu pUrvanayenaikaM kRtvocyate. iMdrazakrAditathA tadavastughaTajvasanAdinimittatvAt anayorekatvena avastutA, evaM ghaTakuTayorapi ceSTAkauTilyanimittabhedAtpRthaktau tathA prakRtipratyayopAttanimittabhedAt bhinnau zakeMdrazabdau ekArthinau na bhavataH viviktanimittAvabaddhatvAt, gavAzvazabdavata , pratItizca loke caivaM nirUDhatvAt iMdrazabdasya puraMdarAdayaH paryAyAH, ityetadanutpannaM evaM hi sAmAnyavizeSayorapi paryAyazabdatvaM syAdevaH yataH plakSa ityukte 126 For Private And Personal Use Only
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 315 AshoeAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAvive prAk vRkSe'sti saMpratyayaH astitve saMpramohe ca saMjJAMtarakalpanAyAmihApi tayuktAdanuktapratipattau satyAM pryaaytvprsNgH| praviza, piMDaM bhakSayetyasya gamAt tathAsti-bhavatipare prathamapuruSe'prayujyamAne'pyastIti gamyate, vRkSaH plakSo'sti iti gamyate nyAyAdastiparyAyaH prAptaH tasmAdbhadasyArthanayAt hastino'zvakatvAprasaMga iti,evaM saMjJAtarAbhidhAnamavastu eveti| evaMbhUtanaya Aha-nimittAM kriyAM kRtvA zabdaH pravarttate, nahi yahacchAzabdo'sti ato ghaTamAna eva ghaTaH kUTazca kUTo bhavati, pUraNapravRtta eva puraMdaraH, yathA daMDasaMbaMdhAnubhavanapravRttasyaiva daMDitvaM anyathA vyavahAralopaprasaMgaH na cA'sau tadarthaH animittatvAt punaH nayasyAvayavavibhAgena vyAkhyAnamAha nizcayena gamyate uccAyate pratyucyante yeSu zabdAste nigamA janapadAH, teSu nigameSu janapadeSu ye akSarAtmakAnAM dhvanInAM sAmAnyanirdezA amihRtA uddhAritAH zabdA ghaTAdayaH teSAmarthAH jaladhAraNAdisamarthazabdArthaparijJAnaM ceti zabdasya ghaTAdirartho'bhidheyaH, tasya parijJAnamavabodhaH ghaTa ityanenAyamartha ucyate, asya cArthasya ayaM vAcakaH yadevaMvidhamadhyavasAyAMtaraM sa naigamaH, sa sAmAnyavizeSAlaMbAdetadarzayatidezasamagragrAhI yadA hi svarUpato ghaTo'yamiti nirUpayati tadA sAmAnyavaTaH sarvasAmAnyavyaktyAzritaM paTAbhidhAnapratyayahetumAzrayatyataH samagrAhIti, tathA vizeSataH sauvarNo manmayo rAjataH zveta ityAdikaM vizeSaM nirUpayati tato dezamAhIti bhaNyate naigamanayaH / sAMprataM saMgrahasya avayavArthamAha-arthAnAM sAmAnyavizepAtmakayorekIbhAvena grahaNamAzrayaNamevaMvidhAdhyavasAyaH saMgraho bhaNyate, ekIbhAvena grahaNameva draSTavyaM, yo hi sAmAnyavizeSau naigamAbhimatau saMpIDya saMgrahanayaH sAmAnyameva kevalaM sthApayati sattA 127 For Private And Personal Use Only
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 316 mAdhyasthyASTakam. svabhAvaM yataH sattAto na vyatiricyate vizeSaH vyavahAralakSaNAbhidhitsayAha - laukikA vizeSAH taireva ghaTAdibhirvyavaharanti teSAM upacAraprAya iti " upacAro nAmAnyatra siddhasyArthasyAnyatrAropAdayaH " / yathA - kuMDikA sravati, paMthA gacchati, udake kuMDikAsthe sravati sati ityucyate / puruSe ca gacchati paMthA gacchati evamupacArabahula ityarthaH / vistRtivistIrNAnekArtho yo yasya sa bistRtArthaH adhyavasAyavizeSo vyavahAra iti nigadyate / RsUtralakSaNaM vyAcikhyAsayA Aha- satAM vidyamAnAnAM na khalu puSpAdInAmasatAM teSAmapi satAM varttamAnAnAM arthAnAM abhidhAnaM zabdaH parijJAnaM avabodhI vijJAnaM yAvatsaMbhavati RjusUtraH, etaduktaM bhavati - tAneva vyavahAranayAbhimatAn vizeSAnAzrayan vidyamAnAn varttamAnAn kSaNavarttino'bhyupagacchan nidhAnamapi varttamAnamevAbhyupaiti, nAtItAnAgate tena anabhidhIyamAnatvAt kasyacidarthasya tathA parijJAnamapivarttamAnamevAzrayati nAtItamAgAmi vA, tatsvabhAvAnavadhAraNAt, ato vastvAbhidhAnaM vijJAnaM cAtmIyaM varttamAnamevetItthaM adhyavasAya RjusUtra iti yathArthAbhidhAnaM / zabdanayaH yatheti yena kAraNena bhAvarUpeNa nAmasthApanA dravyavite nArtho ghaTAdi yathArthaH tasyAbhidhAnaM zabdaH yathArthAbhidhAnaM tadAzrayI yo'dhyavasAyaH zabdanayaH, tathAbhidhIyate vartamAnamAtmIyaM vidyamAnaM bhAvavaTamevAzrayati netarA iti / arthe abhidheye yaH pratyayo vijJAnaM sa sAMprato nayaH, etaduktaM bhavatinAmAdiSu prativiziSTavarttamAnaparyAyAnedhyA prasika vAcakaH tathA yaH zabdaH tasmAt zabdAt bhAvAbhidhAyinaH tadvAcye'rthe bhAvarUpe pravRtto'dhyavasAyaH sAMpratAkhyAmAsAdayati, yato bhAva eva zabdAbhidheyo bhavati, nAzepAbhilaSitaH, kAryakAraNAditi / athA 128 For Private And Personal Use Only
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. dhunA samabhirUDhalakSaNaM darzayannAha vidyamAneSu vartamAnaparyAyApanneSu artheSu ghaTAdiSu asaMkramaH ityanyatrAgamanaM zabdasya yatso'saMkramaH yathA ghaTa ityasya zabdasya vidyamAnaM ghaTa ceSTAtmakaM virahayya anyatra kUTAdyarthe'bhidhAnasAmarthyamasti abhidheyatvAt / yadi cAsya zabdasya kUTAdiroM'bhidheyo bhavedevaM sati yathoktasarvasaMkaratvAdayo doSA upajAyate tannityato na zabdAMtarAbhidheyo'rtho'nyasya zabdasyAbhidheyo bhavati evamasaMkramaNagaveSaNaparo'dhyavasAyaH samamirUDhaH / evaMbhUtasvarUpamAha vyaMjanaM zabdastasyArtho'bhidheyo vAcyaM tayovyaMjanArthayoreva saMghaTanaM karoti, ghaTa iti yadidaM abhidhAnaM tacceSTApravRttasyaiva jaladhAraNAharaNasamarthasya vAcakaM ceSTAM ca jalAdyAnayanarUpAM kurvANo ghaTo mataH, na punaH kriyAto nivRttaH, itthaM yathArthatAM pratipadyamAno'dhyavasAyaH evaMbhUto'bhidhIyate / nanu nayA iti kaH padArthaH ? " nayaMte pradazyate iti nayAH " sAmAnyAdirUpeNArtha prakAzayaMti svArthaprApaNena praapkaaH| kurvati tattadvijJAnaM Atmana iti kArakA apUrva sAdhayaMti, zobhanAmanyonyavyAvRttyAtmikAM vijJapti janayaMti, ataH sAdhakA eva / nivRttakopalaMbhakAdiparyAyAH tattvArthato jJeyAH / atra kartRkiyayoH abhedo'sti, yataH sa eva padArthaH kartA ityevaM vyapadiiyate svataMtratvAt, tathA sa eva ca sAdhyAtmanA vartamAnakriyA ityAkhyAyate, ato'nayonatyiMtako bhedaH / athaite nayAH taMtrAMtarIyA matAntarIyAH atha ca svataMtrAH sapta vA jinavacanavibhajanazIlAH pakSagrAhiNaH matibhedA vA evaM sarvatra mithyAtva dapi matipatti prApnoti tena punaH sarirAha-iti atrocyate naite taMtrAMtarIyA nApi svataMtrAH kiM tarhi ? tadAha-vijJAnagamasya jIvAdeH svasavedasya vAcyasyArthasya ghaTapaTAdevyavasAyAMtarANi vijJAnabhedAH 129 For Private And Personal Use Only
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 318 mAdhyasthyASTakam. vastvevAnekadharmAtmakAne kA kRtinA jJAnena nirUpyate, ekavastuvi - SayA jJAnavizeSAH te codAharati / ghaTa ityukte naigamaH, lokaprasiddhakuMbhakAraceSTAnirvRttaH pRthubudhnnAdarAkAraH jalaghRtakSIrAdInAM AharaNena dezAMtarasaMcaraNena samarthaH pAkajAdikriyAniSpannaH dravyavizeSaH kanakopalajAdisamagra sAmAnyavizeSavyaktibhedagrAhakaH saMkalpa yogyatatsattA didezagrAhakavijJAnavizeSeNa vaTaH / evaM jIvo'pi lokaprasiddhacetanAyogavyApAraceSTAnirvRttaH zarIrAkArAsaMkhyeyapradezAnekasaMsthAnarUpaH AhAravihArakriyAsamarthaH naranArakAmarAdirUpaH san jJazarIrAdyaparyAptAdisamagrataH paryAyAdidravyavizeSo jIvaH / saMgraha ekasmin ghaTe bahuSu vA ghaTeSu nAmasthApanAdravyalakSaNeSu atItAnAgatavarttamAneSu paryAyeSu sAmAnyajIvasattAgrAhakajJAnavizeSaH sUkSmanigodAt siddhatvaparyaMteSu taccharIreSu ca jJazarIrabhavyazarIrarUpeSu ca tulyajIvajJAnavizeSasaMgrahAvyavasAyaH AdhikyenAvasIyaMte paricchidyaMte tato yena so'vyavasAyaH / vyavahArastu jalA haraNAdivyavahArayukto ghaTo ghaTaH, sukhaduHkhavettRtvAdivyavahAraparo jIvo jIvaH / Rjutrastu varttamAnanAmasthApanAdravyabhAvaghaTAnAM ceSTAdiparyAyANAM vAcake ghaTaH, evaM caturnikSepamayo jIvaH dravyabhAvaprANAdhAratva jIvatvavastutayA varttamAno grAhyaH, sAMpratastu ghaTatvazabdavartamAna sarvaparyAgrAhI jIvatvAdinAmAvayavAza nyavarttI jIva iti, samabhirUdaratu ghaTe kuTatvAdiparyAyAsaMkramarUpaH yatparyAyavRttitatsamaditaparyAyAbhidhAyi jIvAnyataraparyAyo saMkramasva paryAyavAcako jIvaH, evaMbhUtastu jJAnadarzanasaM pUrNa paryAya pravRttivarttijIva ityabhidhAyikA / uktaM ca tattvAryavRttau naigamena dezagrAhiNA, paNa sAmAnyagrAhiNA, vyavahAreNa vizeSagrAhiNA, RjusUtreNa varttamA vastugrAhiNA, zabdena varttamAnabhAvagrAhiNA, samabhirUDhena pratizabdaM bhinnArthagrAhiNA, 130 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 319 evaMbhUtena svasvaparyAyagrAhiNA, ityAdyanekajIvAjIveSu nayacAlinItattvArthavRttito jJAtavyA / tatra jJAne kiJcid bhAvyate-tatra naigamaH akSarAnaMtabhAgarUpazcetanAMza ekeMdriyAvasthaH jJAna saMgrahasAmAnyasattAstho jJAnapariNAmaH jJAnaM vyavahAra aSTaprakAramapi jJAnaM vastuparicchedakatvAt RjusUtraH samyagdRSTeH iha tadabhihatatattvazraddhAyinaH yadidriyajamaniMdriyajaM ca tatsarvaM jJAnaM mithyAdRSTeH sarvameva viparyAsaH, zabdastu-zrutajJAnaM kevalajJAne jJAnaM, tatra sAMprataH zrutAdijJAnacatuSTayaM jJAnaM, samabhirUDhaH zrutajJAnakevalajJAne jJAnaM, evaMbhUtaH kevalajJAnaM jJAnaM, ityevaM svapakSasthApanaparairnayaiH svAbhimataprakAzakaiH aneke vaktAraH prativadaMte vivAdAspadIbhavaMti / tatra yeSAM manaH samazIlaM te madhyasthA ucyate ityevaM mAdhyasthyaM samAzrayaNIyam // 3 // svasvakatAvezAH, svasvakarmabhujo nraaH| na rAga nA'pi ca dveSaM, madhyasthasteSu gacchati // 4 // vyA0-svasvakarma iti-teSu karmodayeSu madhyasthaH samacittaH na rAgaM ca punaH na dveSaM gacchati / kathaMbhUtA narAH ? svasvakarmakRtAvezAH sve sve karmaNi AtmIyAtmIye karmaNi kRtaH Avezo yaiste svakIyakarmavazA ityarthaH / sarve svasya karmaNaH bhoktAraH ityanena svakarmakRtakarmavipAkodaye zubhe ca azume ca vipAkaM prApte sati samAnacetovRttiH yaH sureMdravRMdavaMditacaraNo'pi tathAdInajanaiH lubdhakadhIvaraiH viDaMbyamAno'pi na rAgaM ca na dveSa ca gacchatiH sa madhyasthaH samacittaH ucyate / uktaM cAvazyakaniyuktau-- For Private And Personal Use Only
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 320 www.kobatirth.org mAdhyasthyASTakam Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vaMdijjamANA na samukkasaMti, helijjamANA na samujjalaMti / daMteNa citte na calati vIrA, munI sayA i arAgadosA // 1 // manaH syAd vyApRtaM yAvat, paradoSaguNagrahe / kAryaM vyayaM varaM tAvanmadhyasthenA''tmabhAvane // 5 // vyA0-manaH syAd vyApRtaM iti - paradoSaguNagrahaNe yAvat manaH vyApRtaM vyApAravat syAt, tAvat AtmabhAvane AtmasvarUpaciMtane vyagraM tadAyattaM varaM pradhAnaM kArya, kena madhyasthena puruSeNa samabhAvAsvAdanarasikena ityanenAtmasvarUpasyAmUrttasyAgurulaghuSaDguNahAni vRddhipariNamanotpAdavyayatrauvyatAlakSaNasvarUpaciMtanaguNapravRttiH guNAMtarasahakArapravRttisvarUpaciMtanAdikaM tatra ciMtane vyagrasya sAMsArikaguNadoSacitanAvakAza eva na bhavati, ata eva nirgrathAH ciMtayaMti bhAvanAcakraM, ghoSayaMti dravyAnuyogagraMthaM, praznayaMti paraspasvabhAvavibhAva pariNAma, vilokayaMti AtmasvarUpaM sA''varaNaM nirAvaraNaM, vibhajayaMti hetugaNapariNAmaM tyajati azuddhanimitAni, vicArayati nikSepa, saMmIlayaMti nayA'nuyogaM, tanmayIbhavaMti dhyAnAdiSu yataH anAdivibhAvAnugatacetanAvIryapravartanagRhIta parasvarUpopAdeyatayA paradoSaguNAvalokanA zuddhaciMtananivAraNArthaM manaH syAdvAdAnaMta paMcAstikAyasvarUpAvalokanAjIvaheyajIvoparijJAnaM kAryamiti // 5 // vibhinnA api panthAnaH samudraM saritAmiva / madhyasthAnAM paraM brahma prApnuvantyekamakSayam // 6 // " vyA0 - vibhinnA api iti -- vibhinnA anekabhedabhinnA api paMthAnaH paMca dhyAnamArgAH sAdhanapaddhatayaH sAdhanopAyA aneke dravyA 132 For Private And Personal Use Only
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org jJAnagaMjarI TIkA. 321 caraNataH zukkudhyAnaM yAvat samyagdRSTi-apunarbaMdhakAdayaH, jinakalpAH sthavirakalpAdayaH, madhyasthabhAvavarttinAM ekaM akSayaM paraM brahma prApnuvaMti / ityanena sarve sAdhanopAyA ekaM zuddhaM AtmasvarUpaM samataraMti / sarveSAM mokSasAdhakAnAM sAdhyaikatvAt / kamiva ? samudra saritAM iva yathA nadyaH samudraM gacchaMti evaM tavaikatvapariNAmAnAM sarva sAdhanaM zuddhAtmabhAve avatarati / ato rAgadveSAbhAvo hitam // 6 // svAgamaM rAgamAtreNa, dveSamAtrAt parAgamam / na zrayAmastyajAmo vA, kintu madhyasthayA dRzA // 7 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cyA0 - svAgamaM iti svAgamaM gaNadharoktaM AgamaM, vayaM na rAgamAtreNa zrayAmaH yaca asmatparaMparAnugataiH idaM evAmimataM, asmAkaM kalpamidaM, iti rAgAturatvena na jinAgame rAgaH; vA athavA parAgamaM kApilAdizAstraM, na kevaladveSamAtreNa parakIyatvAta na dveSaH tena na tyajAmaH; kiMtu parIkSayA yathArthavastusvarUpanirUpaNena samyagjJAnahetutvAt, nityA'nityAdyanaMta svabhAvakathane' pyavirodhitvAt madhyasthayA dRzA jinAgamaM zrayAmaH / viparyAsopetavastusvarUpaparIkSaNA'kSamatvena tyajAmaH, na dveSamAtreNa tyAgayogyatvAt tyajAmaH / uktaM ca--- pakSapAto na me vIre, na dveSaH kapilAdiSu / yuktimad vacanaM yasya, tasya kAryaH parigrahaH // 1 // iti // 7 // 41 na zraddhayaiva tvayi pakSapAto, na dveSamAtrAdaruciH pareSu / yathAvadAptatvaparIkSayA tu, tvAmeva vIramabhumAzritAH smaH // 2 // 33 For Private And Personal Use Only
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 322 mAdhyasthyASTakam madhyasthayA dRzA sarve-vapunarbandhakAdiSu / cArisajIvinIcAra-nyAyAdAzAsmahe hitam // 8 // ___ vyA0-madhyasthayA iti-vayaM madhyasthayA dRzA sarveSu maitrI pramodakaruNAdiSu hitaM kalyANaM AzAsmahe icchAmaH, sarvatra rAgadveSaparityAgAnukUlabhAvanayA hitaM siddhayati, kasmAt ? caarisjiivniicaarnyaayaat| tatrodAharaNaM yathA-kazcitpuruSaH ajAnanapi pazuM saMcArayan pazutvaparityAgacakSu?takahetuH jAtaH, sa ca cArisaMjIvinIcAraNarUpo dRSTAMtaH tnnyaayaat| tathA caraNAdiSu maMdaprayano'pi adhyAtmAnugasamabhAvapariNataH AtmAnamanAdipazutvabhAvagatamapahAya svarUpopalabdhirUpaM dakSatvamedajJAnarUpaM cAkSuSatvaM karoti / ata eva sarva sAdhyasApekSasya sAdhanaM hitaM sAdhanasya bAlakrIDAspaM / uktaM ca vItarAgastotre tathApi zraddhAmugdho'haM, nopAlabhyaH skhalanapi / vizrRMkhalApi vAgavRttiH, zraddadhAnasya zobhate // 1 // . punaH keSu ? apunabaMdhakAdiSu, apunarbAdhakasvarUpaM zrIha bhadrasUrivacanAt jJeyaM, AdizabdAt mArgAmimukhamArgapatitAviratasamyagdRSTidezaviratasarvaviratAdiSu sarvatra parabhAvarAgadveSavinirmUtAtmasvabhAvAnukUlatA eva sAdhanaM / uktaM ca yogazAstre Atmaiva darzanajJAnacAritrANyathavA yteH| yattadAtmaka evaiSa, zarIramadhitiSThati // 2 // AtmAnamAtmanA vetti, mohatyAgAd yadAtmanaH / tadeva tasya cAritraM, taj jJAnaM tacca darzanam // 2 // i, AtmAjJAnabhavaM duHkha-mAtmajJAnena hanyate / tapasApyAtmavijJAna-hInaiichettaM na zakyate // 3 // For Private And Personal Use Only
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 323 so'yaM samarasIbhAva-stadekIkaraNaM matam / AtmA yadapRthaktvena, lIyate paramAtmani // 4 // 8 // iti vyAkhyAtaM madhyasthASTakam // 16 // atha nirbhayASTakam // 17 // mAdhyasthye sthiratvaM nirbhayasya bhavati, bhayamohodayAt pAra NAmacApalyaM bhavati, ato bhayaparihAraH kAryaH, AtmA hi zuddhacidrUpAvinazvaraH tena nirbhaya eva, nAmasthApanAnirbhayau sugamau, dravyanirbhayaH saptabhayarahitaH, bhAvanirbhayaH karmabaMdhahetuvibhAvaparigatirahitaH, baMdhahetupariNAmaH AtmasattArodhakAminavakarmabaMdhaka tvAnmahAbhayaM tat ca saMvarapariNAmapariNatAnAM na bhavati / naigamena sarvadravyANAM, saMgraheNa vastusattAyA, vastuvRttyA vinazvaratvAt, vyavahAreNa karmodayAvyApakasya dhIrasya, RjusUtreNa nigraMthasya, zabdanayena dhyAnasthasya, samamirUDhanayena kevalinaH, evaMmUtanayena siddhasya, nirbhayatvaM avinazvarasarvaguNaprAgbhAvAt / atra ca yathArthAtmasvarUpavijJAturodayikabhAvanirmamasya sAdhane nirbhayo bhavati, ato nirbhayASTakaM vyAkhyAyaveyasya nAsti parApekSA, svabhAvAdvaitagAminaH / tasya kiM nu bhayabhrAnti-klAntisantAnatAnavam // 1 // vyA0-yasya nAstIti-yasya 'parApekSA' parAzrayA, parAzA vA, nAsti tasya 'svabhAvAdvaitagAminaH svabhAvasya yat advaitaM ekatvaM svabhAvAdvaitaM tatra gamanazIlasya 'bhayaH' trAsaH 'mAMtiH' amaH 'klAMtiH' khedaH tasya 'tAnavaM ' avistAro nu bhavati ? kAkvarthaH; ityanena paravastusaMrakSaNe parAzAdinA bhayaM bhavati, yaH parabhAvaniHspRhaH tasya parabhAvAbhAvena khedaH kuta eveti // 2 // For Private And Personal Use Only
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 324 www.kobatirth.org nirbhayASTakam . punarnirbhayamUlabhAvanAM darzayannAha--- bhavasaukhyena kiM bhUri-bhayajvalanabhasmanA / sadA bhayojjhitaM jJAna - sukhameva viziSyate // 2 // vyA0 - bhavasaukhyeneti - 'bhUri' bahu bhayaM ihalokaparalokAdi, tadeva jvalanaH tasya 'bhasmanA' chArabhUtena cauradAyAdarAjabhayajvalanadagdhena bhavasaukhyena iMdriyajena manyamAnasaukhyena jAtyA duHkharUpeNa kiM ? na kimapi naivetyarthaH / jJAnaM taccaparicchedAnubhavarUpaM tasya sukhaM nirbhayaM eva avaziSyate / sarvAdhikatvenAMgIkriyate sukhasvarUpaM ca jJAne eva, paudgalike sukhe sukhAropo bhrama eva / uktaM ca jaM eggalajaM sukkhaM, dukkhaM, cevattijahayatattarasa gile maTTialevo, viDaMbaNA khisaNAmUlaM // 1 // ataH pudgalagrahaNaM na sukhaM akAryameva // 2 // na gopyaM vA'pi nAropyaM, heyaM deyaM ca na kvacit / kka bhayena muneH stheyaM, jJeyaM jJAnena pazyataH // 3 // 7 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0-na goSyamiti muneH paramAtmabhAvada sAdhyopAyaratasya svatactvajJAnAnubhavasvasaMvedanapaTo: 'gopyaM' gopanaM AcchAdanaM tadyogyaM na kimapi, svadharmasya parairgrahItumazakyatvAt gopyaM kathaM bhavati ? ca punaH ' nAropyaM Aropo'sadguNasya sthApana tadapi na yataH svarUpeNaivAnaMtaguNamayatvAt paraguNena na gRNitvaprasaMgaH, Arogyamapi / kvApi nAsti, kvacita heyaM na sarvayasya heyatvena kRtatvAt, tathA deyaM api na, svadharmavyUhasya paratrAgamanAta ato muneH bhayena saMtrANAbhilAghavatA ka 136 - , For Private And Personal Use Only
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org jJAnamaMjarI TIkA. 325 stheyaM ? na kvApi, svayameva svasya trAtuM samarthatvAt kathaMbhUtasya muneH ? ' jJeyaM' svaparapadArthasya samUhaM jJAnena avabodhena pazyato jJAyamAnasya // 3 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekaM brahmAstramAdAya, nighnanmohacamUM muniH / bibheti naiva saGgrAma- zIrSastha iva nAgarAT // 4 // vyA0. - ekamiti - muniH svarUpataH parabhAvavirataH, na bibheti na bhayavAn bhavati, kiM kurvan ? mohacamUM nighnan, mohasainyasya dhvaMsaM kurvan kiM kRtvA ? 'brahmAstra' brahmajJAnaM AtmasvarUpAvabodhaH tadevAkhaM zastraM AdAya gRhItvA ka iva ? saMgrAmasya zIrSa tatra tiSThati saMgrAmazIrSastha : 'nAgarAda' nAgarAjo gajazreSTha iva, yathA gajazreSThaH saMgrAme na bibheti tathA muniH karmaparAjaye pravRttaH na bhayavAn bhavati, yo hi svarUpAsaktaH tasyaM parabhAvadhvaMsano - dyatasya bhayaM na bhayaM hi parasaMyogavinAze bhavati tadvinAzazvAsya kriyamANa eva ato na bhayaM vAcaMyamasya zarIrAdisarvaparabhAvaviratatvAt // 4 // mayUrI jJAnadRSTizcet, prasarpati manovane / veSTanaM bhayasarpANAM, na tadAnandacandane // 5 // vyA0 - mayUrI iti - 'manovane' cittodyAne 'cet' yadi 'jJAnadRSTi: ' svabhAvaparabhAvavivecanadRSTiH mayUrI ' prasarpati' svecchayA vicarati tadA 'AnaMdacaMdane' svarUpAnubhavAnaMdacaMdane bhayasa veSTanaM na bhavatItyarthaH / idamuktaM bhavati - jJAnena svaparayorvibhede kRte svasyAmUrttacighanatva nirdhArapara saMyogasya paratyanirdhAre jAte bhayasyodayo na bhavati // 5 // 65 For Private And Personal Use Only
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 326 nirbhayASTakam kRtamohAstravaiphalyaM, jJAnavarma bibharti yaH / ka bhIstasya kva vA bhaGgaH karmasaGgarakeliSu ? // 6 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 - kRtamohAstreti tasya svarUpAnaMdabhoktuH 'karmasaMgarakelie' karmakSayakaraNasaMgrAme 'bhI: ' bhayaM ka ? bhaMgaH kva ? naiveti, tasya kasya ? yaH kRtamohAstravaiphalyaM kRtaM mohAstrasya vaiphalyaM niSphalatvaM yena evaMvidhaM jJAnavarma jJAnasannAhaM bibhartti dhatte, sarvamohavidAraNadAruNajJAnasaMnAhadharasya, karmakRtasvaguNaghAtabhIH kva ? idamuktaM bhavati yena nayavibhajanaparIkSitaH svaparapadArthaH tasya mohAdInAM bhayaM na // 6 // tUlavallaghavo mUDhA, bhramantya bhraM bhayAnilaiH / naikaM romApi tairjJAna-gariSThAnAM tu kampate // 7 // vyA0 - tUlavaditi- 'mUDhA' stavajJAnavikalAH tUlavalaghavaH apre AkAze 'bhayAnilaiH ' bhayapavanaiH preritA bhramaMti, jJAnagariSThAnAM eka romApi taiH pavanairna kaMpate ityanena saptabhayasaMnidhAne mUDhAH parabhAvAtmatvajJAnamugdhAH tadviyogabhayena kaMpamAnA itastato bhramaMti, ye cAsaMkhyAtapradezAnaMtajJAnamayasyAtmanaH svarUpAvalokino jJAnagariSThA avinAzicaitanyabhAvaraktAH teSAM adhyavasAyarUpaM romApi na kaMpate kiM ca gatvaraiH gatairiti adhyAtmAbhyAsaikatvAnaMdAnaMditAH sadA nirbhayAH svarUpe sthirAH tiSThati // 7 // citte pariNataM yasya, cAritramakutobhayam / akhaNDajJAna rAjyasya, tasya sAdhoH kuto bhayam // 8 // vyA0 - citte iti-yasya nirgrathasya 'akutobhayaM na vidyate kutaH kasmAd bhayaM yasya tat cAritraM svarUpasthiratvalakSaNaM 138 For Private And Personal Use Only
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 327 pariNataM cetanAvIryAdisarvaguNeSu tanmayIbhUtaM tasya sAdhoH kutaH kasmAd bhayaM ? na kasmAdapi / kathaMbhUtasya muneH ? akhaMDajJAnarAjyasya acUrNitajJAnarAjyasya, ityanena vacanadharmakSamAmArdavArjavapariNatasya zuddhajJAnaramaNasya sAdhoH dravyabhAvamuktiyuktasya parama kiMcanasya na bhayaM / yathA zrIkezigautamAdhyayane -- egappA ajie sattU-kasAyA iMdiyANi a| te jiNittu jahA nAyaM, viharAmi ahaM muNI // 1 // rAgadosAdayo tivA, nehapAsA bhayaMkarA / te chiMdittu jahAnAyaM, viharAmi jahakamaM // 2 // tathA ca namirAjarSivacanaM-- bahu khu muNiNo bhaI, aNagArassa mikkhunno| sabao vippamukkassa, pugaMtamaNupassao // 1 // ityAdipara sNyoge| yathArthajJAnavato na bhayaM // 8 // // iti vyAkhyAtaM nirbhayASTakam / / // atha anAtmazaMsASTakam // 18 // nirbhayatvaM sarvaparabhAvatyAge bhavati, parabhAvatyAgazca teSu parabhAveSu anAtmajJAnena bhavati, tadartha yadAtmavyatiriktaM tadanAtma tasya zaMsanaM kathanaM tatsvarUpaM anAtmazaMsASTakaM vyAkhyAyate / tatra nAmasthApanA sugamA, dravyataH anAtmazaMsanaM dvividha, bAhya aMtaraMga ca, tatra bAhya laukikaM yatsvabhogAdiprayojanAbhAve paradhanagRhakalabAdau na mamedaM ityAgraharUpaM, tathA bAhyaM lokottaraM yat dhanasvajanatanupramukhaM vinAzitvena parabhave asahAyatvena duHkhotpattirUpeSu svArthapratibaddhasvajaneSu yat paratvaikAciMtanarUpAMtarasya For Private And Personal Use Only
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 328 anAtmazaMsASTakam jJAnaM, bhAvataH punaH kumAvacanikaM azulaM mokSAbhilASapUrvakaM yat tAmilasya parityAgatulyaM, zujhaM tu samyagdarzanapUrvakatattvavivecanopayuktaM samyAjJAnena AtmanaH svadravyasvakSetrasvakAlasvabhAvAt jinnaM upAviza tatsarvamapi pararUpaM na madIyaM iti vAstavyaM bhedajJAnaM tadanAtmazaMsanaM tatkaraNe tattvajJAnaM bhavati, tadapi aniSTeSu ajIveSu jIvAzritakarmapudgaleSu tadvipAkeSu tannimittotpannAzuvibhAvapariNAmeSu anAtmatvaM yAvad vyavahAraH tAvadasannimittaparAyattacetanAvIryapariNatyA bhAvayogacetanAvikalpeSu paratvaM RjusUtraH dravyaudayikasadAcArasatyabhASAsatyamanoyogAdiSu sAdhanasaMvarAdhyavasAyeSu sannimittAvalaMbisvAtmapariNAmeSu paratvaM zabdaH rUpAtItazukladhyAnazailIkaraNAdiparatvaM, samabhirUDhaH svAtmapariNAmikabhAvAnaMtajJAnadarzanAt anyatsarvamapi paraM iti, evaMmUtaH evaM anAtmatvaM sarvatra adhyA samyagdarzaninAM bhinnIkaraNena munInAM bhinnIbhAvena jinAnAM sarvathA abhAvena simAnAM viratizradhyA sthApyaM tatkaraNIyaM nahi parabhAvakartRtvabhoktatvAzrayatvasaMyogitvaM cetanasya kArya iti sAdhakAvakAzaH / Atmaiva sAmAyikaM sAmAyikArtha ityAdharhadvAkyAnusAribhavitavyaM / uktaM ca yogazAstre amUrtasya cidAnanda-rUpasya paramAtmanaH / niraJjanasya simasya, dhyAnaM syAdrapavarjitam // 1 // ityajasraM smaran yogI, tatsvarUpAvalambanaH / tanmayatvamavApnoti, grAhyagrAhakavarjitam // 2 // ananyazaraNIbhUya, sa tasmin lIyate tathA / dhyAtRdhyAnobhayAbhAvo, dhyeyenaikaM yathA vrajet // 3 // so'yaM samarasIbhAvastadekIkaraNaM matam / AtmA yadapRthaktvena, lIyate paramAtmani // 4 // For Private And Personal Use Only
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjahI dIkA. --- - r n o...commmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm...... alakSyaM lakSyasambandhAtsthUlAtsUkSma vicintayet / sAlambAcca nirAlamba, vizujhaM tattvamaJjasA // 5 // ityAtmasvarUpadhyAnI sarva paramanAtmatvena jAnAti sa Atmavit prazaMsAM na karoti tadevAhaguNairyadi na pUrNo'si, kRtamAtmaprazaMsayA / guNaivAsi pUrNazcetkRtamAtmaprazaMsayA // 1 // vyA-guNairiti--" yadi guNaiH " kevalajJAnAdimiH pUrNaH na asi tarhi 'AtmaprazaMsayA' vyarthAtmastutyA 'kRtaM ' nAma zritaM nirguNAtmanaH kA prazaMsA ? paudgalikopAdhijA guNA iti mUDhA vadaMti tairna prazaMsA 'ced yadi samyagdarzanajJAnacAritrataporUpaiH sAdhanaguNaiH kSAyikajJAnadarzanacAritrarUpaiH siddhaguNaiH pUrNaH tarhi vAcakAtmakaprazaMsayA kRtaM zritamityarthaH prArabhAvitA guNA svataeva prakaTIbhavaMti nekSuyaSTiH palAlAvRtA cirakAlaM tiSThati iti kA svamukhAtsvaguNaprazaMsanA // 1 // punarvyavahAreNa darzayatizreyodrumasya mUlAni, svotkarSAMbhaH prvaahtH| puNyAni prakaTIkurvan , phalaM kiM samavApsyasi ? // 3 // ___ vyA0-zreyodruma iti-bho bhadraH ! 'puNyAni ' pavitrANi " zreyodramasya mUlAni " kalyANavRkSasya mUlAni " svotkabhiH pravAhataH" svasya utkarSaH autsukyaM sa eva aMbha: pravAhaH tasmAt " prakaTIkurvan " vyaktaM kurvan kiM phalaM sama psyasi ? api tu naiva yasya dramasya mUlaM khAtaM tena lotirna bhavati // 2 // For Private And Personal Use Only
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 330 vivekASTakam. AlambitA hitAya syuH paraiH svaguNarazmayaH / aho svayaMgRhItAstu, pAtayanti bhavodadhau // 3 // vyA0 - AlaMbitA iti -" svaguNarazmayaH " AtmIguNarajjavaH " paraiH " anyaiH " AlaMbitA: " smaraNaciMtanena gRhItA hitAya " kalyANAya syuH, svasukhAya bhavaMti, aho iti Azcarye svaguNAH svayaMgRhItA bhavodadhau pAtayaMti. svamukhena svaguNotkarSaH na kAryaH // 3 // uccatvadRSTidoSottha- svotkarSajvarazAntikam / pUrvapuruSasiMhebhyo bhRzaM nIcatvabhAvanam // 4 // st (1 " vyA0 - uccatvadoSa iti - abhyAsAtprAptajJAna vinayataporUpaguNAMtarjvalitamahAmohodayena Atmani uccatvaM ' ahaM guNI mayA prAptamidaM, jJAnaM vinayaguNavAnahamiti uccatvadRSTidoSeNa uttho yaH svotkarSaH sa eva jvaraH tasya zAMtikaM upazamakAraNaM pUrvapuruSAH arhadAdayaH te eva siMhAH tebhyaH AtmanyUnatvabhAvanaM mAnodayatApanirvApaNaM jJeyaM / dhanno dhanno vayaro, sAlibhaddo ya thUlabhaddo a / jehiM bisayakasAyA, cattA rattA guNe niyae // 1 // dhanyAH pUrvapuruSA ye vAntAzravA anAdibhuktaparabhAvAsvAdanarAmaNIyakaM tyajaMti, sadupadezajJAtasattAmukhepsayA AtmadharmazravaNasukhaM anubhUyamAnAH cakrisaMpado vipada iva manyante, svaguNeSu dhanyaH sthUlabhadraH yohyatyAturaraktakozA prArthanA'kaMpitapariNAmaH, tu ahosvayaMgRhItAstupAtayaMtibhavodavau / uccatvadRSTidoSotthaH svotkarSajvarazAntikaM, pUrvapuruSasiMhebhyo bhRzaMnIcatvabhAvanam / zarIra rUpa lAvaNya, grAmArAm dhanAdimi ruktarSaH paraparyAyai cidAnanda 142 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 331 ghanasya kH| ahaM tu nirarthakakuvikalpaiH ciMtayAmi viSayaviSopAyAn / uktaM ca / saMtevi kovi ujjhaI, kovi asaMtevi ahilasaI / bhoecaya iyaracayeNavi, daTuM pabhaveNa jaha jaMbU // 1 // . ityAdibhAvanayA svadoSaciMtanena AtmotkarSapariNAmo nivaaryH||4|| shriirruuplaavnny-graamaaraamdhnaadibhiH| utkarSaH paraparyAyai-zcidAnandaghanasya kaH // 5 // ___vyA0-zarIreti-" cidAnaMdaghanasya " cidjJAnaM AnaMdaH sukhaM tAbhyAM dhanasya AtmanaH paraparyAyaiH saMyogasaMbhavaiH pudgalasaMnikarSodbhavaiH ka utkarSa unmAdaH kairiti zarIrANi audArikAdIni vinAzisvabhAvAni rUpaM saMsthAnanirmANavarNanAmakarmodbhavaM lAvaNyaM cAturya saubhAgyanAmodayaniSpannaM vedAdimohasaMnikarSasaMbhavaM grAmaH jananivAsalakSaNaH, ArAmAH vanodyAnabhUmayaH, dhanaM gaNimadharimAdi teSAM dvaMdvaH taiH ka utkarSaH paratvAt karmabaMdhanibaMdhanAt svasvarUparodhakAt tatsaMyogaH niMdya eva tarhi ka utkarSaH ? uktaM cauttarAdhyayane dhaNeNa kiM dhammapurAhigAre, sayaNeNa vA kAmaguNehiM ceva / samaNAbhavissAmo guNoha dhArI, bahiM vihArAamigammamikku // 1 // na tassa durakaM vibhajaMti NAIo, na mittavaggA na suA nbNdhvaa| ikkosayaM yaccaNu hoi duHkhkha, kattAramevaM aNujAyakammaM // 2 // ataH AtmaguNAnaMdapariNatAnAM karmopAdhisaMbhave utkarSo na bhvti||5|| zuddhAH pratyAtmasAmyena, paryAyAH pribhaavitaaH| azuddhAzcAprakRSTatvAtsvotkarSAya mhaamuneH|| 6 // vyA0-zuddhAH pratyAtmaiti-tahAmuneHnigraMthasya pAkottIrNajA 143 For Private And Personal Use Only
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 322 mAdhyasthyASTakam. madhyasthayA dRzA sarve - punarvandhakAdiSu / cArisaJjIvinIcAra - nyAyAdAzAsmahe hitam // 8 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 - madhyasthayA iti-vayaM madhyasthayA dRzA sarveSu maitrI pramodakaruNAdiSu hitaM kalyANaM AzAsmahe icchAmaH, sarvatra rAgadveSaparityAgAnukUla bhAvanayA hitaM siddhyati, kasmAt ? cArisaMjIvanIcAranyAyAt / tatrodAharaNaM yathA - kazcitpuruSaH ajAnannapi pazuM saMcArayan pazutvaparityAgacakSudyatakahetuH jAtaH, sa ca cArisaMjIvinIcAraNarUpo dRSTAMtaH tannyAyAt / tathA caraNAdiSu maMdaprayatno'pi adhyAtmAnugasamabhAvapariNataH AtmAnamanAdipazutvabhAvagatamapahAya svarUpopalabdhirUpaM dakSatvabhedajJAnarUpaM cAkSuSatvaM karoti / ata eva sarva sAdhyasApekSasya sAdhanaM hitaM sAdhanasya bAlakrIDArUpaM / uktaM ca vItarAgastotre tathApi zraddhAmugdho'haM nopAlabhyaH skhalannapi / vizrRMkhalApi vAgavRtti: zradadhAnasya zobhate // 1 // " punaH keSu ? apunarbadhakAdiSu, apunarbAdhakasvarUpaM zrIharibhadrasUrivacanAt jJeyaM, AdizabdAt mArgAmimukhamArgapatitAviratasamyagdRSTidezaviratasarvaviratAdiSu sarvatra parabhAvarAgadveSavinirmuktAtmasvabhAvAnukUlatA eva sAdhanaM / uktaM ca yogazAstre - Atmaiva darzanajJAnacAritrANyathavA yateH / yattadAtmaka evaiSa, zarIramadhitiSThati // 2 // AtmAnamAtmanA vetti, mohatyAgAd yadAtmanaH / tadeva tasya pArinaM AtmAjJAnabhavaM kha-yAtmajJAnena hanyate / tapasApyAtmavijJAna -- hI naiichettuM na zakyate // 3 // jJAnaM taca darzanam // 2 // 134 For Private And Personal Use Only
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. MAAN ranatarnaanawarana so'yaM samarasIbhAva-stadekIkaraNaM matam / AtmA yadapRthaktvena, lIyate paramAtmani // 4 // 8 // iti vyAkhyAtaM madhyasthASTakam // 16 // __ atha nirbhayASTakam // 17 // mAdhyasthye sthiratvaM nirbhayasya bhavati, bhayamohodayAt pariNAmacApalyaM bhavati, ato bhayaparihAraH kAryaH, AtmA hi zuddhacidrUpAvinazvaraH tena nirbhaya eva, nAmasthApanAnirbhayau sugamau, dravyanirbhayaH saptabhayarahitaH, bhAvanirbhayaH karmabaMdhahetuvibhAvapariNatirahitaH, baMdhahetupariNAmaH AtmasattArodhakAminavakarmabaMdhakatvAnmahAbhayaM tat ca saMvarapariNAmapariNatAnAM na bhavati / naigamena sarvadravyANAM, saMgraheNa vastusattAyA, vastuvRttyA vinazvaratvAt, vyavahAreNa karmodayAvyApakasya dhIrasya, RjusUtreNa nigraMthasya, zabdanayena dhyAnasthasya, samamirUDhanayena kevalinaH, evaMmUtanayena siddhasya, nirbhayatvaM avinazvarasarvaguNaprAgbhAvAt / atra ca yathArthAtmasvarUpavijJAturodayikabhAvanirmamasya sAdhane nirbhayo bhavati, ato nirbhayASTakaM vyAkhyAyateyasya nAsti parApekSA, svbhaavaadvaitgaaminH| tasya kiMnubhayabhrAnti-klAntisantAnatAnavam // 1 // vyA0-yasya nAstIti-yasya 'parApekSA' parAzrayA, parAzA vA, nAsti tasya 'svabhAvAdvaitagAminaH' svabhAvasya yat advaitaM ekatvaM svabhAvAdvaitaM tatra gamanazIlasya 'bhayaH' trAsaH 'bhrAMtiH' bhramaH 'hAMtiH' khedaH tasya tasavaM' avistAro nu bhavati ? kAkvarthaH; ityanena paravastusaMrakSaNe samAdinA bhayaM bhavati, yaH parabhAvaniHspRhaH tasya parabhAvAmAvena khedaH kuta eveti // 2 // For Private And Personal Use Only
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 334 tavaSTaSaSTakam tattvaM vastusvarUpaM jIve jIvatvaM tattvaM anaMtacaitanyarUpaM ajIve acaitanyasvarUpaM tattvaM nAma aviparItasyAdvAdagocaraM jIvAdipadA svarUpaM tatrApi svasvasthAne dharmAdharmAkAzapudgalajIvAnAM tattvatvaM tathApi asya mamAtmataH matsvarUpaM zuddhacidrapaM anaMtAnaMdarUpaM asaMkhyeyapradezAnaMtajJAnAdiparyAyapariNAmikotpAdavyayatrau vyAtvaSaDraguNapariNatAgurulaghupAramArthikaikAMtikAtyaMtikaniratizayAbAdhaniH zreyasarUpaM svatavaM tatra dRSTiH darzanaM zraddhApratiprekSaNaM vA tavAvalokanaM yathArthAvabodhayuktA zraddhAdRSTiH tattvadRSTiH, sA ca nAmataH ullApaH anekAnAM, sthApanAtaH tadvicAraNA sthiracittAnAM mudrAnyAsAdyavalaMbinAM, dravyataH saMvedanajJAnaM viviktatatvAnAM, bhAvataH anubhAvAtmasparzajJAnanimagnacittAnAM saMvedanajJAnaM yAvannayacatuSTayaM nayatrayaM sparzajJAnAtmakasamyagdarzanasamyak cAritraikatvadhyAnaikatAniSpanna kevalajJAninAM utsargataH tattvadRSTibovyA sarvopAyasamUhataH svatattve dRSTiH kAryA tadarthamupadezaH / rUpe rUpavatIdRSTi, rdRSTvA rUpaM vimuhyati / majjatyAtmani nIrUpe, tattvadRSTistvarUpiNI // 1 // " " vyA0 - rUpe iti - " rUpavatI dRSTiH " paudgalikApaudgalikAtmikA punalasvarUpagrAhiNI ' dRSTiH cakSuH ' rUpaM zvetAdibhedaM dRSTvA ' rUpe ' varNAdau varNagaMdharasasparzalakSaNe ' vimuhyati ' mohasAdbhavati punaH ' arUpiNI ' rUparahitA dRgU jJAnarUpA AtyacaitanyazaktilakSaNA tattvadRSTi: ' nIrUpe ' nirgatamUrttadharmiNi varNAdirahite Atmani zuddhacaitanyalakSaNe ' majjati magnatAM prApnoti svarUpalInA bhavati ataH bAhyadRSTitvaM anAdi vihAya svarUpopayoge dRSTiH kAryA // 1 // " 146 For Private And Personal Use Only
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. bhramavATI bahirdRSTibhramacchAyAntarIkSaNam / abhrAntastattvadRSTistu, nAsyAM zete sukhA''zayA // 2 // vyA-amavATI iti-" bahiSTiH" pramotpamA bhramaheturiti nivAraNIyA bhavahetutvAra tattvadRSTiH zreyo'mramavATI bho bhavya bahirdRSTiH bAhyabhAvAvalokanaM 'zobhanaM idaM somanaM idaM kRtaM, idaM karomi idaM kArya ' ityAdhavalovanarUpA hatiH bhramavATI bhramasya vATI rakSikA vRttiH bhramavikalpavarmanI bAhAvalokanena tadiSTAniSTatAdiciMtanena vikalpakalpanA jAyate, cetanA ca parAvalokanavyAkulitA svatattvavimukhA tatraiva ramate / uktaM ca / rAge dose ratto, iThThANihahiM bhamasuhaM ptto| kappeikappaNAo, majjheyaM ahaMpi eyassa // 1 // tadIHNaM bhramaprakAzaH tAhagekAMtAropajaM jJAnaM tu zubhapudgala saMyoge sukhAropaH tadaprAptau azubhaprAptau duHkhAroparUpaM jJAnaM pramacchAyA pramasya zIlanatA tatra pramAlava eva ramaMte tu punaH aprAMtaH tattvadRSTiH yathArthatattve syAdvAde svaparasvabhAvadarzane dRSTiH yasya tattvajJaH svarUpAnumavaraktaH asyAM pramacchAyAyAM sukhAzayA sukhaprAptIcchayA na zete kiMtu pUrvakarmodayena tatra vartamAno'pi taptalohazilApAdamocanavat sazaMkaH sAzaMkA ca duHkhamevedamiti jAnan nidavAneva bhavati / uktaM ca eevisayA iTTA, tattovinnUNamicchadiTThINaM / vinnAIyatattANaM, duhamUladuhaphalAceva // 1 // jaha cammakaro cammassa, gaMdhaM no NAyaiphale lubho / taha visayAsI jIvA, visaye dukkhaM na jANaMti // 2 // For Private And Personal Use Only
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 336 tasvadRSTayaSTakam sampadiTThI jIvo, tattaruha AyabhAvaramaNaparA / vi.ye bhujaMto vidu, no rajjai no vi majjaI // 3 // ataH vAmAvalaMbivetanAvIryA kAryA ca svarUpAvalaMbinI // 2 // grAmArAmAdi mohAya, yad dRSTaM bAhyayA dRshaa| tattvadRSTyA tadevAnta taM vairAgyasampade // 3 // vyA0-grAmArAmAdi iti-" bAhyayA dazA " bAghadRSTyA yad grAmArAmAdi dRSTaM mohAya bhavati ayaMmamabaddhaye bhavati tadeva grAmAdikaM "tattvadRSTayA" svaparabhedakRtrimAkRtrimahaMntrayA (hazA) " aMtara" Atmopayogamadhye " nItaM " prApitaM "vairAgyasaMpade" vairAgyaM audAsInyaM tatsaMpadAvRddhaye bhavati / udAharaNaM / ege AyariA nANacaraNappahANA suarahassapAragA bhavvajIvANaM aNegasamaNagaNaparibuDAH gAmANugAmaM duijjaMtA vAcaNAihiM samaNasaMcaM gAyaMtA magge paMcasamiitiguttijuttA, aNicAIbhAvIyasajogA, pattA ega vaNaM aNegalayAINaM nIlaM nIlAbhAsaM sauNagaNanivAsaM, taovaNassa pupphaphala lacchI pAsiUNa niggaMthANaM vayaMti Ia vaNaM bho bho niggaMthA pAsaha. ee pattA pupphAgulA phulA je. ceyaNA larakaNANaMtasattiM AvarIUNa nANAvaraNadaMsaNAvaraNAcarittamohamicchabalamohAMtarAya udayeNa dINAhINAduTTiyA egeMdiyamAvannA kaMpaMtA sahA balahayA duhayA attANA, asaraNA, jammaNA maraNAvagADhA aho aNukaMpAjuggae ee ko esa aNukaMpaM kuNaI maNasavaNanayaNavigalANaM, ia bhaNiUNa jaNiasaMveggacalaMti purao te niggaMthAvi nANAvaraNAI baMdhakAraNe dugaMchatA paMthao caliyA ahaha-AyAAyaM For Private And Personal Use Only
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org " jJAnamaMjarI TIkA. 337 hAi AyaM guNesaMtaeva dhaMse imai visae ramme cayaI nANAi guNabhAve / 1 / iya ciMtaMtAgaccheti tAtrapa mahAnaparaM aNemIyavAiyaraveNaM vivAhAIUsaveNa devalogarUperamaNijjaM mUDhANA Ayario samaNasaMvaM bhaNai - bho bho ? niggaMthA ! ajjaM eyaMmmi nayare mohavADI nivaDiyA, teNa ee kahaMti logA ucchalaMti bhaoviggatA appANaM na jujjaI itthapaveso mA ko vidhAyavihalohavijjAhi pAsabaddhA logA aNukaMpaNijjA, mohasurAmattA no uvaesa juggattA aggenigacchaha, tA sAhavo bhaNati cAru kahiyaM mohAya sayapuTThevisayapatte khitte gamaNu na jujjaI Iyave - raggayarA viharaI teNaM Ayasu haTThiyANaM gAmanagarAI veraggakAraNaM havai iti // 3 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bAhyadRSTeH sudhAsAra - ghaTitA bhAti sundarI / tattvadRSTastu sAkSAtsAviNmUtrapiTharodarI // 4 // vyA0 - bAhyadRSTeriti - " bAhyadRSTeH " saMsAraraktasya "suMdarI " strI " sudhAsAravaTitA bhAti " amRtamayI iva bhAti tadartha - marjayaMti dhanaM, tyajaMti prANAn, mohayuktA muMjAdayo'neke tu punaH " tavadRSTe " nirmalAnaMdAtmasvarUpAvalokanadakSasya "sA " suMdarI " viNmUtrapiTharodarI " bhAti " vi " viSThA " mUtraM " " prasravaNaM " piTharaM " asthi teSAM udarI bhAjanarUpA bhAti / uktaM ca / rasAsRgmAMsamedo'sthi - majjAzukrAMtravarcasAm / azucInAM padaM kAyaH, zucitvaM tasya tatkutaH 1 // 1 // vaMcakatvaM nRzaMsatvaM, caMcalatvaM kuzIlatA / iti naisargika doSA, yAsAM tAsu rameta kaH 1 // 2 // 43 149 For Private And Personal Use Only
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tattvaSyaSTakam . bhavasya bIjaM naraka-dvAramArgasya dApikA / zucAM kandaH kalemUlaM, du:khAnAM khAniraGganA // 3 // anyazAstre'pi kAntAkanakasUtreNa, veSTitaM sakalaM jagata / tAsu teSu virakto yo, dvibhujaH paramezvaraH // 1 // ityAdi tattvajJasya nArI mohahetutvAta bhavabIjarUpA bhAti // 4 // punaH upadizati--. lAvaNyalaharIpuNyaM, vapuH pazyati bAhyadara / tatvadRSTiH zvakAkAnAM, bhakSyaM kRmikulAkulam // 5 // vyA0-lAvaNyeti-" bAyaham ' lokAnugatadRSTiH "vapuH // zarIraM " lAvaNyalaharIpuNyaM : sauMdaryalaharIpavitraM pazyati tattvadRSTiH samyagjJAnI tattu " zvakAkAnAM bhakSyaM " kRmikulAkulaM kRmimayaM pazyati / uktaM ca-- navasrotaH sravadvisrarasanisyandapicchale / dehe'pi zaucasaGkalpo, mahanmohavijRmitama // 1 // ataH karmopAdhijaM zarIramahitaM baMdhahetutvAt natra rAgAbhAva eva varam // 5 // gajAzvairbhUpabhuvanaM, vismayAya bohadRzaH / tatrAzvebhavanAtko'pi, ledastattvadRzastu na // 6 // vyA0-gajAzcairiti-"bahirdRzaH' bahidaSTeH narasya "bhUpabhuvanaM" nRpagRhaM " rAjAzcaiH " vAraNAzagoryAppaM . zigmayAya " For Private And Personal Use Only
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. AzcaryAya bhavanti, " tattvadRzaH " tattvajJAninaH tatra rAjamaMdire azvebhavanAt karituragavanAt ko'pi bhedaH na, anaMtajJAnAnaMdAdvaitAtmAnubhavarakto vanaM nagaratulyaM jAnIte // 6 // bhasmanA kezalocana, vapudhRtamalena vaa| mahAntaM bAhyadaga batti, citsAmrAjyena tattvavit // 7 // ___vyA0-bhasmanAiti- bAhyadRg " bAhyadRSTiH " bhasmanA kezalocena " kezAkarSaNena " vapuSA " zarIreNa dhRto malo yena tena mahatvaM sAvatvaM AcAryatvaM vetti. mahattvasvarUpAparijJAnI jAnAti " nacavita " tattvajJAnI arUpAtmasvarUpAvabodhI " citsAmrAjyena jJAnapUrNatvena ratnatrayIpariNamanena zuddhAkhaMDAnaMdasAdhanapravRtyA svaguNaprAgbhAvena mahAMtaM " vetti " jAnAti / uktaM ca SoDazake bAlaH pazyati liGgaM, madhyamavRttirvicArayati vRttam / AgamatattvaM tu budhaH, parIkSate sarvayatnena // 1 // uttarAdhyayane'pi-~navi muMDieNa samaNo, na u~kAreNa baMbhaNo / na muNI ranavAseNa, kusacIreNa na tAvaso // 1 // samayAe samaNo hoI, baMbhadhereNa baMbhaNo / nANeNa ya muNI hoI. tavasA hoI tAvaso // 2 // AtmA sAmAyika bhavati, ityAdi vyAkhyAyAM ataH AtmajJAnaramaNavizrAmAnubhavalInA adInA munayo bhavaMti // 7 // na vikArAya vizvasyo-pakArAyaiva nirmitaaH| sphuratkAruNyapIyUSa-vRSTayastattvadRSTayaH // 8 // For Private And Personal Use Only
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 340 tattvadRSTayaSTakam . vyA0-na vikArAya iti-AcAryaiH gurubhiH grahaNasevanAzikSAdAnena sUkSmAgamarahasya zikSaNena yaiH pAThakaiH tattvadRSTayaH puruSAH " nirmitA " niSpAditA " vikArAya na " rAgadveSopAdhiddhaye na kiMtu " vizvasya " tribhuvanasya " upakArAya " sadupadezadAnazuddhatattvopalaMbhAgrupakArAya nirmitA iti bhAvanA yathA'nAdimithyAtvAsaMyamagrastAnAM vayaM niryAmakAstathAnye'pi yathArthabhAvanadakSA upakArAya bhaviSyati tena ebhyaH zrutarahasyaM paatthitvyN| uktaM ca vidhiprapAyAM // nijAmau bhavaNavattAraNasadhammajANavattami mokhkhapaha satthavAho annANaMdhA Na cakhkhudha // 1 // attANANaM tANaM nAho, anAhANabhavasattANaM, teNaM puNNasappurisaguruagacchamAre niyutto'si // 2 // ityAdi / 'bhadaM bahussuyANaM, bahujanasaheha pucchaNijjANaM ' / bahuzrutAdhyayane-- samudagaMbhIrasamA durAsayA; acakkiyA keNai dupphNsgaa| suyassapuNo viulassa tAiNo, khavittuM kammaM gaImuttamaM gayA // 1 // iti tattvadRSTitvaM hitaM na anekazAstravyAyAme bahuzrutatvaM nizcitasamayajJo bhushrutH| uktaM ca saMmatau-- jo heuvAyapakhkhammiheUu Agame ya Agamio / so samayapaNao, sikaMtavirAhao anno // 1 // iti nayapramANapramANIkRtasvaparasamayasArAH svarUpAsArA nirumohapracArAstattvadRSTayaH kiMbhUtA ? ityAha sphuraMtI kAruNyaM bhavasamudratAraNopakAritvalakSaNaM yat pIyUSaM tasya vRSTivarSA yatra tA iti jagajjanatAraNakaruNA'mRtavRSTimayA ityanena kathaM te lokAH tattvavimukhAH viSayaraktAH AtmAnaM dhvaMsayanti ? jainAgame sati ca anaMtaguNaparyAyasattAtmake Atmani svabhrAMtyA ramaMte 152 For Private And Personal Use Only
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 341 bhavATavyAM ataH kathayAmaH dharmarahasyaM ityupakAraparAH tactvajJAH yati mahAtmAnaH sevya / iti bAhyadRSTitvaM parityajya AMtaratatvAvabhAsanarasikA bhavaMtu bhavyAH // 8 // iti vyAkhyAtaM tattvadRSTyaSTakam // 19 // atha sarvasamRddhyaSTakaM // 20 // vyAkhyAyate | sarvA samagrA samRddhiH saMpadA sarvasamRddhiH tatra nAmasamRddhiH ullApanarUpA jIvasyAjIvasya, sthApanA samRddhiH zaktirUpA, dravyasamRddhiH dhanadhAnyAdirUpA, zakracakracAdInAM laukikA, lokottarA punaH munilabdhisamRddhirUpA / Amosahi vipposaMhi, khelo hijalamosahIceva / saMbhinna soyaM ujjuI, sabo sahi ceva bodhavA // 1 // cAraNaAsI visaMkebalIya maNanAMNiNovapucadharI | arihaMta devA vAsudevA ya // 2 // ityAdibdhayaH RddhayaH, tatra kevalajJAnAdizaktirlokottarA bhArvaddhi:, saM- samyaka prakAreNa RSiH samRddhi : sarvAcAsau sarvasamaddhi:, atra sAtattvajJAnAM yA tAdAtmyAnubhavayogyA samRddhi: ava nayAya prasthakadRSTAMtabhAvanayA tatkAraNeSu tadyogyeSu taducyate teSu tapoyogiSu AyAH tadguNeSu sApekSeSu aMtyA iti / atra prathamaM Atmani samRddhipUrNatvaM bhAsate tathA kathayati / bAhyadaSTipracAreSu, mudriteSu mahAtmanaH antarevAvabhAsante, sphuTAH sarvAH samRddhayaH // 1 // 153 For Private And Personal Use Only
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarvasamadhyaSTakam : AnnanoranranArranneelon. vyA0-bAhyadRSTipracAreSu iti-"mahAtmanaH" svarUpapararUpabhedajJAnapUrvakazuddhAtmAnubhavalInasya sarvasamRdrayaH sphuTAH prakaTAH " aMtareva " AtmAMtaH eva svarUpamadhye eva bhAsate, yataH svarUpAnaMdamayo'haM, nirmalAkhaMDasarvaprakAzakajJAnavAnaha, iMdrAdyarddhaya aupacArikAH akSayAnaMtaparyAyasaMpatpAtro'haM, iti svasattAjJAnopayuktasya svAtmani bhAsate, kIdRzeSa satsu ? bAhyadRSTipracAreSu mudriteSu satsu "bAhyA dRSTiH' viSayasaMcArAtmikA tasyAH "pracArA" vistArAH "mudriteSu" rodhiteSu na hi iMdriyapracAracalopayogaiH karmamalapaTalAvaguMThitApyAtmasaMpad jJAyate iti ityanena bahirgamanamupayogasya na karttavyamiti // 1 // samAdhinandanaM dhairya, dambholiH samatA shcii| jJAnaM mahAvimAnaM ca, vAsavazrIriyaM muneH // 2 // vyA0-samAdhiriti-"muneH" svarUpajJAnAnubhavalInasya sAdhoH "iyaM" ucyamAnA "vAsavasya" iMdrasya "zrIH" lakSmIH zobhA vartate / atra muneH pavitraratnatrayIpAtrarUpeMdrasya "samAbhiH" cyAnadhyAtAdhye yaikatvena nirvikalpAnaMdarUpaH samAdhiH sa eva naMdanaM vanaM, hareH naMdanavanakrIDA sukhAya uktA, sAdhoH samAdhikrIDA sukhAya, tatrApyaupAdhikAtmIyakRto mahAn bhedaH, sa ca adhyAtmabhAvanAjJeyaH, asya dhairya vIryAkaMpatA audayikabhAvAkSubdhatAlakSaNaM "vajra" daMbholiH punaH "samatA" iSTAniSTeSu saMyogeSu araktadviSTatA sarve'pi pudgalAH karkaraciMtAmaNyAdipariNatAH jIvAzca bhaktAbhaktatayA pariNatAH te sarve na mama bhinnAH eteSu kA rAgadveSapariNatirityavalokanena samapariNatiH samatA sA zacI svadharmapatnI "jJAnaM" svaparabhAvayathArthAvabodharUpaM "vimAna" sarvA For Private And Personal Use Only
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 343 vabodhakaraM mahAvimAnaM, ityAdiparivRtaH muniH vajrIva bhAsate / uktaM ca yogazAstre-- puMsAmayatnalabhyaM jJAnavatAbhavyayaM padaM bhUtam / yadyAtmanyAtmajJAnamAtrametatsamAhitaM // 1 // zrayate suvarNabhAvaM, siddhirasasparzato yathA loham / AtmadhyAnAdAtmA, paramAtmatvaM tathA''noti // 2 // vistAritakriyAjJAna-carmacchatro nivArayan / mohamlecchamahAvRSTiM, cakravartI na kiM muniH // 3 // ___vyA0-vistAriteti-"muniH" samastAsravavirataH dravyabhAvasaMvararataH kiM cakravartI na ? apitu astyeva, kiM bhUtaH ? vistAritabhiyAjJAnacarmacchatraH, kriyA ca jJAnaM ca kriyAjJAne carma ca chatraM ca carmacchatre kriyAjJAne eva carmacchatre kriyAjJAna vistArite kriyAjJAnacarmacchatre yena saH, vistArita ina satriyovataH samyagjJAnopayuktaH / moha eva mlecchaH tasya mahatI vRSTiH tAM nivArayan mohamlecchA uttarakhaMDAdyAstatprayuktamithyAtvadaityakRtA kuvAsanAvRSTiH svazuddhasamyagdarzananivAritakuvAsanAcayaH muniH bhAvacakravartIva bhAsate // 3 // navabrahmasudhAkuNDa-niSThAdhiSThAyako muniH / nAgalokezavadbhAti, kSamAM rakSan prayatnataH // 4 // vyA-navabrahmeti-"muniH" bhedajJAnagRhItAtmadhyAnaH, "nAgalokezavat" uragapativat bhAti, kiM kurvan ? "kSamA" pRthvI krodhApaharaNapariNatiH vacanarmAtmikA kSamA tAM rakSan dhArayan iti / uragapateH kSamAdhArakatvaM lokopacArataH, nahi ratraprabhAdyA For Private And Personal Use Only
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarvasamRzyaSTakam. bhUmayaH kena ghRtA, upamA tu mahattvajJApikA sAmarthyajJApikA ca / punaH kathaMbhUto muniH ? navaM yad brahmajJAnaM tadeva sudhA tasyAH kuMDaH, "niSThA' sthitiH tasyA adhiSThAyakaH, ityanena tattvajJAnAmRtakuMDasthairyarakSaka iti // 4 // muniradhyAtmakailAze, vivekvRssbhsthitH| zobhate viratijJapti-gaGgAgaurIyutaH zivaH // 5 // ___vyA0-muniradhyAtmeti, atra zlokatraye mahAdevakRSNabrahmopamAnaM aupacArika, nahi te kailAzagaMgAsRSTikaraNodyatAH, kiMtu lokoktireSA, tena zleSAlaMkArArthaM hi vAkyapaddhatiH, na satyA / "muni' tattvajJAnI "adhyAtmaM" "AtmasvarUpaikatvaM' tadrape kailAze AsthAne, "vivekaH" svaparavivecanaM sa eva "vRSabhaH" balIvardaH, tatra sthitaH, "viratiH" cAritrakalAmravanivRttiH, jJaptiH jJAnakalA zuddhopayogatA, eva gaMgAgaurI, tAbhyAM yutaH 'zivaH' nirupadravaH, upacArAt zivaH rudro bhAsate, rudrasya gaMgAyutatvaM vidyAdharatve pArvatImanoraMjanAya vikriyAkAle vAcyam // 5 // jJAnadarzanacandrArka-netrasya nrkcchidH| sukhasAgaramagnasya, kiM nyUnaM yogino hareH? // 6 // vyA0-jJAnadarzaneti-"yogina" ratnatrayapariNatasya "hareH" kRSNAt kiM nyUnaM ?, na kimapi, kiMmUtasya yoginaH ? "jJAnadarzanacaMdrArkanetrasya" jJAnaM sAmAnyavizeSAtmake vastuni vizeSAvabodhaH, sAmAnyavizeSAtmake vastuni sAmAnyAvabodhaH darzanaM, te eva caMdrAoM netre yasya sa tasya, hareH caMdrAkanetratvaM tu lokoktireva, punaH kiMbhUtasya yoginaH ?-'narakacchidaH' narakagatini 156 For Private And Personal Use Only
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. vArakasya, harestu-narakAbhidhAnazatruvidArakasya, sukhasAgaramagnasya, kRSNArthe iMdriyajasukhalIlAsamudra mannatvaM, yoginaH sukhaM samyagjJAnadarzanacAritrasamAdhiniSpannaM tasya sAgaraH tatra manasya, AdhyAtmikasukhapariNAmabhAjanasya sAdhoH kena saha nyUnatA ?, na kenApi iti // 6 // yA sRSTibrahmaNo bAhyA, baahyaapekssaavlmbinii| muneH parAnapekSAntarguNasRSTistato'dhikA // 7 // vyA0-yA sRSTibrahmaNa iti-yA "sRSTiH" racanA "brahmaNo" vidhAtuH sA "bAhyA" lokoktirUpA asatyA, punaH bAhyA vA apekSA tasyA avalaMbikA, "muneH" svarUpasAdhanasiddhimagnasya "aMtaH" madhye Atmani vyApakarUpA guNAnAM sRSTiH-racanA guNaprAgabhAvapravRttipariNatirUpA, bAhyabhAvataH adhikA, "kathaMbhUtA" guNasRSTiH ? parAnapekSA, pareSAM anapekSA apekSArahitA parAzrayAlaMbanavimuktA svarUpAvalaMbanaparA guNaracanA sA sarvato'dhikA iti // 7 // ratnastribhiH pavitrA yA, strotobhiriva jaahnvii| siddhayogasya sA'pyarhatpadavI na davIyasI // 8 // ___ vyA0-ratnastrimiriti-siddhayogasyASTAMgayogasAdhanasiddhasya sAdhoH, sA'pi arhatpadavI jJAnAdyanaMtacatuSTayAtmakASTaprAtihA ryAnvitA jagaddharmopakAriNI na davIyasI-na dUrA ityarthaH / kiMbhUtA padavI ?-tribhiH snaiH samyagjJAnadarzanacAritraiH pavitrA, kA iva ? srotomiH-pravAhaiH jAhnavI-gaMgA iva, iti trailokyAdbhutaparamArthadAyakatvAdyatizayopetA arhatpadavI sAdhakapuru For Private And Personal Use Only
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 346 sarvasamRddhayASTakam. vasya yathArthamArgopetasya na davIyasI, AsannA eva iti, evaM sarvamapi aupAdhikaM apahAya svIyaratnatraye sAdhanA vidheyA, yena sarvA Rddhaya niSpadyate // 8 // iti vyAkhyAtaM sarvasamRddhayaSTakaM // 20 // atha karmavipAkaciMtanASTakam // 21 // , athAvasarAyAtaM nirgrathatvasAdhanabhAvanArthaM samatAniSpattihetumUtaM karmavipAkaciMtanASTakaM kathyate, tatra yaduta kriyate mithyAtvAdihetu samanvitena jIveneti karma- jJAnAvaraNAdikaM, atra kazcit karmAbhAvaM manyamAnaH prAha - nAsti karma, pratyakSAnumAnAdipramANAgocaratvAt, pratyakSaM karma, atIMdriyatvAt nApyanumAnasAdhyaM anumAnasya pratyakSapUrvakatvAt, dhUmAdiliMgopetamahAnasAdo dRSTe cAhArye ca tAvadanumAnasaMbhavaH, na ca tAdRzaM liMgaM karmAnumAnajanakaM, tasmAt nApyanumAnagamyaM, upamAyAH pratyakSasvabhAvAt, Agamasya hi nAnAvAkayAt iti na karma, ityAdyanekayuktinivahaM vadaMtamAda- pratyakSaM karma asti, keSAM ? - sarvajJAnAM, anyevAmapi kAryAnumAnena pratyakSaM asti sukhaduHkhAnubhavasya hetu:, kAryatvAdaMkurasyeveti / atha yadi bhavataH pratyakSaM kArya tarhi karma mamApi pratyakSaM kasmAnna bhavati ? na hi yadekasya pratyakSaM tenAparasyApi pratyakSeNa bhavitavyaM, na hi siMhasarabhAdayaH sarvasya lokasya pratyakSAH, tathApi dakSaiH pratyakSAH manyate loke, evaM sarvajJapratyakSIkRtakarma jJAnAvaraNIyaM punaH pratiprANiprasiddhayoH sukhaduHkhayorheturasti, kAryatvAdaMkurasyeva vIjamiti, yazceha sukhaduHkhayorhetuH tatkarmaivetyasti, taditi syAt matiH - stracaMdanAMganA 158 For Private And Personal Use Only
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 347 viSakaMTakAdaya iti dRSTa eva sukhaduHkhayorheturasti, kimadRSTasya karmaNasta tukalpanena ?, tadayuttAM, vyabhicArAt / iha yastulyasAdhanayoriSTazabdAdiviSayasukhasAdhanasametayoraniSTArtha-sAdhanasaMprayuktayozca bahUnAM vA phale sukhaduHsvAnubhavalakSaNavizeSastAratamyarUpo dRzyate, nAsau adRSTahetumaMtareNopapadyate, anumAnAMtaraM shriivishessaavshyke| kiriyAphalabhAvAo, dANAiNaM phalaM kisIeca / taMca dANAI phalaM, maNappasAyAi jaI bujhI // 1 // kiriyAsAmannAo, jaM phalamassAvi taM mayaM kammaM / tassa pariNAmasvaM, sukhadukkhaphalaM jao bhujjo // 2 // ityAdi agnibhUtivAdasthale jJeyaM / tatra nAmasthApanA sugamA, dravyakarma karmavargaNAgatapudgalA badhyamAnA baddhAH sattAsthAH, athavA ta tavo'pi, bhAvataH karma jJAnAvaraNAdivipAkaprAptA guNarodhAdisvakAryarUpAH, naigamataH mithyAtvAdibaMdhahetujanakapApaMDiparicayaprazaMsAdayaH, saMgrahataH tadyogyatAviziSTau jIvapudgalau, vyavahArato gRhyamAnavagaNAsamUhaH, prANAtipAtAdayazca, RjusUtrataH baMdhahetupariNatA; sattAsthAH karmadalikA vA, zabdataH calodIraNAdipUrvakAH vipAkagatadalikAH; sa bhirUDhataH jJAnAdyanaMtaguNAnAM madhye yadguNarodhaH tattasyAvaraNaM, evaMbhUtataH svakartRtA grAhakatA vettRtA vyApakatA karmakAryakaraNapravRttA iti, siddhasenAstu-"karmakartRtA zabdanaye, vedakatA vyApakatA samamirUDhanaye, guNAvaraNatvaM evaMbhUtanaye" ityAdi bhAvanA kAryA, tatra vipAkaprApte karmaNi zubhAzubhodaye mAdhyasthyaM karaNIyaM tadarthamupadezaH / For Private And Personal Use Only
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAkacintanASTakam duHkhaM prApya na dInaH syAtsukhaM prApya ca vismitH| muniH karmavipAkasya, jAnanparavazaM jagat // 1 // vyA0-duHkhaM prApya na dInaH syAditi-"muniH" tattvarasikaH "duHkhaM" asAtAdi, prApya dInaH na syAt , kRtabhoge kA dInatA ?, karaNakAle avicAreNa karaNena tadvipAka Iza, evaM ca punaH "sukhaM" sutAdirAjyezvararAjyAdi prApya vismitaH na syAt, ko vismayaH ?, svaguNAvaraNabhUte vipAkamiSTe karmaNi, "jagat" lokaM "karmavipAkasya" zubhAzubhodayasya "pakhazaM" parAdhInaM jAnan , sarva jagat karmAdhInaM tattvajJAnI evaM karmavipAkamavagaNayya tattvasAdhane yatnavAn bhavati // 1 // yeSAM bhrUbhaGgamAtreNa, bhajyante parvatA api / tairaho karmavaiSamye, bhUpairbhikSApi nApyate // 2 // ___ vyA0-yeSAM bhrUbhaMgeti-'yeSAM' puruSANAM 'bhrUbhaMgamAtreNa, bhUvikSepeNa, 'parvatA' girivarA api bhajyaMte, tai paiH karmaNAM vaiSamyaM karmajanitA viSamatA tasmin karmodaye duHkhAvasthAyAM, mikSApi -- na Apyate / na prApyate, iti zubhAzubhavipAkavaicizyam // 2 // jAticAturyahIno'pi, karmaNyabhyudayAvahe / kSaNAdrako'pi rAjA syAt, chtrcchnndigntrH||3|| vyA0-jAticAturyeti-kazcit raMko'pi 'kSaNAt' kSaNamAtreNa, 'ayudayAvahe' zubhodarke karmaNi rAjA 'syAt bhavet , kathaMbhUtaH raMkaH ?-jAtimAtRkA cAturya-dakSatvaM tAbhyAM hInaH For Private And Personal Use Only
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 349 Annanonmmmmma rana -rahitaH api bhUpo bhavati, kiMbhUto rAjA ?-'chatreNa' AtapatreNa, 'channaM' chAditaM AkrAMtaM digaMtaraM yena sa iti cakrI akhaMDAjJAvAn bhavati, vipAkapAkena, tatra nAzcarya durlabhaM hi samyagdarzanajJAnacAritraM zuddhAtmadharmam // 3 // viSamA karmaNaH sRSTidRSTA karabhapRSThavat / jAtyAdibhUtivaiSamyAtkA ratistatra yoginaH // 4 // ___ vyA0-viSamA karmaNa iti karmaNaH-"sRSTiH" racanA karabhapRSThavat viSamA dRSTA, kasmAt ?-jAtyAdibhUtivaiSamyAt jAtiH kulaM-uccanIcAdisaMsthAnavarNasvarasaMpadAdibhedAt tasya mahad vaiSamyaM tasmAt / uktaM ca prazamaratau "jAtikuladehavijJAnAyurbalabhogabhUtivaiSamyam / dRSTvA kathamiha viduSAM, bhavasaMsAre ratirbhavati ? // 1 // " iti / 'tatra' zubhodaye aizvaryAdikAle anekAzuddhAdhyavasAye parasaMyogotpattirUpe, 'yoginaH' ratnatrayIpariNatasya kA ratiH ? na kApi / uktaM ca suhajogo raIheU, asuhajogo araIheutti / rAgo vaDhDhaI teNaM, avaro dosaM vivaDheI // 1 // sivamaggavigdhabhUyA, kammavivAgA carittabAhakarA / dhIrANaM samayA tahi, cAyapariNAmao havaI // 2 // 4 // karmasvarUpasya mokSamArgadhvaMsitvaM darzayatiArUDhAH prazamazreNiM, zrutakevalino'pi ca / bhrAmyante'nantasaMsAramaho duSTena karmaNA // 5 // vyA0-ArUDhA iti kecit munayo nizcayaratnatrayIpari 161 For Private And Personal Use Only
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 350 karmavipAkacintanASTakam. .....~~~~~~ NAmataH tIvrakSayopazamabhAvAvAptasAdhanAH apUrvakaraNabalena upazamacAritrapariNatiM ArUDhAH sarvathA mohodayarahitAH, ca pUrva zrutakevalinaH api 'duSTena karmaNA' sattAgatena mohena udayAvasthAyogyabhUtena, athavA AyuHkarmaprAMtakaraNena pratipAtamApannAH aho ? anaMtasaMsAraM bhrAmyate te caturgatiSu bhramaMti, ataH karmAyattA cetanA na karaNIyA, vipAkakAle svakIyakSayopazamasvarUpAnuyAyI rakSaNIyaH, nahi vipAkaH pratipAtAbhinavakarmabaMdhahetuH kiMtu svakIyacetanA vIrya ca mohodayAnugatatvena hetutvapariNatyA baMdhaH, ataH hetutaiva vAraNIyA, tadA ca parakRtaiva karmakartRtA AtmazakteH apravarttamAnatvAt, na hyapravRttA zaktiH karmakI, tena nodanAhetutA, kiMtu mithyAtvAdihetumirudayabhUtaiH samyaktvAdayo guNA AcchAditAH, punaH cetanAvIryadAnAdayaH kSAyopazamikadurviparItazraddhAnabhAsanapararamaNikapariNatAbhinavakarma - hetutAmAskaMdaMti, ataH azuddhatayA pariNamitAtmApariNatiraminavakarmahetuH, nidarzanaM ca sUkSmaikeMdriyANAM tu azuddhAnugakSayopazamabAhulyena tIvrabaMdhakatA ityAdi bhAvyaM, uktaM ca-"appA karei kammAI, appA veeI paravaso eso" ityAdi / ca bhagavatIprajJApanAdau-" attakaDA kammA baMdhanti no parakaDA appavagADhA nApyA navagADhA" uttarAdhyayane-"attA katA vikattA ya suhANa AhANa ya" ityAdi / punaH AcArAMge "zAyANAM sAgaDabhi" ityAdi svato yojyaM, zreNipratimA vikAra Avazyakaniyukto uvasAma uvaNIyA, guNamahayA jiNacarittasarisapi / paDivAyaMti kasAyA, kiM puNa sese sarAgatthe // 1 // . For Private And Personal Use Only
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 351 jai uvasaMtakasAo, lahaI anaMtaM puNovi paDivAyaM / na hu me vIsasiyacaM, thovevi kasAyasesaMmi // 2 // aNathovaM vaNathovaM, aggIthovaM kasAyathovaM ca / na meM visasiahaM, thovaMpi taM bahU hoi // 3 // dAttaM dei riNaM, airA maraNaM vaNo visappaMto / sabasadAhamaggI, diti kasAyA bhavamaNaMtA // 4 // iti karmodayena AtmA dIno bhavati // 5 // arvAk sarvApi sAmagrI, zrAntaiva paritiSThati / vipAkaH karmaNaH kAryaparyantamanudhAvati // 6 // vyA0 - arvAk sarveti-- sarvApi sAmagrI arvAk zrAMtA eva paritiSThati, nahi kAryakaraNasamarthA, karmaNaH vipAkaH 'udayakAryaparyaMtaM' caramakAraNaM 'anudhAvati' anupravartate, ataH bAhyasAmagrI upakaraNarUpA hi karmodayazritA, tena karmodayo balavattaraH, ataH karmakSayAya yatitavyamiti // 6 // asAvacaramAvarte, dharma harati pazyataH / caramAvarttisAdhostu, cchalamanviSya hRSyati // 7 // vyA0 - asAviti "asau" karmavipAkaH "pazyataH" pazyata eva 'acaramAvartte' caramapudgalaparAvarttAdarvAk dharma 'harati ' corayati, tu punaH 'caramAvartti' caramapudgalaparAvarttAntaravarttamAna mArgAMnusAra, yasya sAdhoH nirgrathasya chalaM anviSya gaveSayitvA 'hRSyati' harSa prApnoti ityanena mArgAnusArinirgrathasya kSAyopazamikaguNatvAt pramAdAdidoSAt, zaMkAdyaticArAvasare hRSyati, nAma varttate ityupacAraH, ataH karmavipAke raktadiSTatA na karaNIyA // 7 // 163 For Private And Personal Use Only
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 352 karmavipAka cintanASTakam. sAmyaM vibharti yaH karma vipAkaM hRdi cintayan / sa eva syAccidAnanda makarandamadhuvrataH // 8 // vyA0 - sAmyamiti ya AtmArthI 'karmavipAkaM' zubhAzubhavi - pAkaM ciMtayan, 'hRdi' citte 'sAmyaM' tulyatvaM iSTAniSTatArahitaM vibhartti sa eva yogI cidAnaMdamakaraMdamadhuvrataH, jJAnAnaMdasya makaraMda: - rahasyaM tasya madhuvrataH - rasAsvAdI 'syAt' bhavati, AtmAnaM - dabhogI bhavati, ityanena AtmAnaMdarasarasikaH zubhAzubhavipAkodayena rAgadveSavAn na bhavati, sarvAn prati samavRtti muniH ityevaM karmavipAke samAnatvaciMtanASTakaM samAptaM // 8 // iti karmavipAkadhyAnASTakam vyAkhyAtaM // 21 // atha bhavodvegASTakam // 22 // karmavipAkodvignabhAvAt saMsArAt udvijati, ato bhavodvegASTakaM likhyate, tatra nAmabhavaH rudrAdiH, athavA - tannAma sarvollAparUpaM, sthApanAbhavaH lokAkAzaH tadAkAro vA, dravyabhavaH bhava - bhramaNe heturUpadhanasvajanAdiH, bhAvabhavaH caturgatirUpaH janmamaraNAdilakSaNaH, nayasvarUpaM ca dravyanikSepe yAvat nayacatuSTayaM, bhAvanikSepe zabdAdinayatrayaM jJeyaM / atra ca bhavamagnAnAM jIvAnAM na dharmecchA, iMdriyasukhAsvAdalInA mattA iva nirvivekA bhramaMti, duHkhodvignA itastataH duHkhApanodArtha, anekopAyaciMtanavyAkulA bhramati zUkarA iva iti mahAmovabhavAMbhovo kiMmanyat sarvasi - ddhikaraM zrImadvItarAgavaMdanAdikaM kurvati, iMdriyasukhArthaM ca tapa upavAsanAdikaSTAnuSThAnamA janmakRtaM hArayaMti nidAnadoSeNa, gaNayaMti 164 For Private And Personal Use Only
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. mohaheturUpajainazAsanadevAdi sukhaheturUpaM, vyAmuAMti aizvaryAdiSu bhavAbdhimatsyA iva mithyAvAsitA jIvAH, tena bhabodvega eva karaNIyaH, yatrAtmasukhahAniH tasya ko'milApaH lAmiti ? ityevopadizati-- yasya gambhIramadhyasyA'jJAnavajamayaM tln| ruddhA vyasanazailaughaiH, panthAnAM yatra durgamAH // 1 // pAtAlakalazA yatra, bhRtAH tRssnnaamhaaniH| kaSAyAzcittasaGkalpa-velAvRddhiM vitanvate // 2 // smaraurvAgnirbalatyantaryatra snehendhanaH sadA / yo ghorarogazokAdi-matsyaka pasaGkulaH // 3 // durbuddhimatsaradrohairvidyudurvAtagarjitaiH / yatra sAMyAtrikA lokAH, patantyutpAtasaGkaTe // 4 // jJAnI tasmAdbhavAmmodhernityodvigno'tidAruNAt / tasya santaraNopAyaM, sarvayatnena kAkSati // 5 // yasyeti 1 pAtAleti 2 smarauti 3 durbuddhIti 4 jJAnIti 5 zlokapaMcakaM vyAkhyAyate / jJAnI tasya bhavasamudrasya saMtaraNopAyaM pAragamanopAyaM sarvayatnena 'kAMkSati' icchati ityarthaH, tasya kasya ? yasya gaMbhIra madhyaM yasyaM gaMbhoramadhyastasya aprAptamadhyasya bhavArNavasya ajJAnaM jIvAjIvavivekarahita tattvabodhazUnyaM mithyAjJAnaM, tadeva vajramayaM talaM durbhedaM yatra bhavAMbhodyau, vyasanazailauvaiH kaSTaparvatasama haiH ruddhAH paMthAnaH-mArgAH satigamanapracArAH durgamA 45 For Private And Personal Use Only
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhavodregASTakam. aai gaMtumazakyA bhavaMti, ityanena ajJAnatalAtigaMbhIramadhyasya saMsArapArAvArasya rogazokaviyogAdikaSTaparvataiH ruddhamArgasya jaMtoH saha gamanamazakyaM bhavati / punaH yatra bhavasamudre kaSAyAH-krodhamAnamAyAlobharUpA pAtAlakalazAH tRSNA viSayapipAsA tadrapaiH mahAnilaiH bhRtAH, cittaM-manaH tasya saMkalpAH anekajalasamUhAH tadrapA velA-jalapravAharUpA tapaH zuSi velAgamanaM 'vitanvate,' vistArayaMti, ityanena kaSAyodayAt tRSNAvAtapreraNayA vikalpavelAM barddhayaMti, bhalajaladhau saMsArAMbudhau iti // 2 // yatra janmamaraNasamudre smaraH-kaMdarpaH tadrapaH aMtarmadhye aurvAgniH-bADavAnalaH jvalati, yatrAgnau sneheMdhanaH sneho-rAgaH sa eva iMdhanaM-jvalanayogyakASThasamUhaH yasmin anyatra vaDavAnau jaledhanaM iti, kiMbhUtaH rAgaH ? yaH ghorarogazokAdayo matsyakacchapAH taiH saMkulaH vyApta, ityanena rAgAgniprajvalanarogazokatApitaprANigaNaH evaMrUpo bhavAbdhiH punaH yava sAMyAtrikAH-pravahaNasthA lokAH, atrApi vrataniyamAdipotasthA jIvAH utpAtasaMkaTe kaSTe patanti, kaiH ? duSTA buddhiH matsaraH asahanasaMyuktAhaMkAraH, drohaH kApaTyaM ityAdayaH eva vidyuddutagarjitAni naiH durbudrividyutA matsaradurvAtena drohagarjitena vratAdipotAH pravarttamAna! api paMkarakhalanAdyutpAtAn labhate, ityanena mahAbhavavAridhI ete mahAvyAvAtaH sanmArgaprAptau tasmAt atidAruNAn mahAbhayAt nityodrignaH sadodAsInaH tasya saMtaraNopAyaM samyagjJAnadarzanacAritrarUpaM, kAMkSati-amilaSati, iti tIvrabhavabhIta iva tiSThati, ciMtayati camama zuddhajJAnamayasya, paramatatvaramaNacAritrapavitrasya, rAgadveSakSayasamutthaparamazamazItalasya, anaMtAnaMdasukhamagnasya, sarvajJasya, paramadakSasya, zarIrAhArasaMgamuktasyAmUrtasya, kathaM zarIrAdivyasanasamU For Private And Personal Use Only
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 355 habhArabhugnatA bhugnasvazaktivatvaM yujyate ? nAhaM sazarIrA sapugalA sakarmA sajanmamaraNA cetanA mama kathamayaM mahAmohAvarca : 1 ityudvignAH svarUpabhAsanara maNaikatvamanoharaM, samyagdarzanapratiSThAnaM kSAMtyAdidharmASTAdazazIlAMgasahasravicitraphalakaniviDaghaTanAvirAjitaM, samyagjJAnaniyamakAnvitaM susAdhusaMsargakAthasUtraniviDabaMdhanabaddhaM, saMvarakIlaprabhagnaniHzeSAsravadvAraM, sUtritasAmAyikacchedopasthApanIyabhedavibhinnaramyabhUmikAdvayaM, tadupakalpitasAdhusamAcArakaraNamaMDapaM, samaMtato guptitrayaprastaraguptaM, asaMkhyazubhAdhyavasAyasannaddhaduryodhaM, yo sahasraduravaloka, sarvato nivezita sadgurUpadezavallInikurUMbamadhyamavasthApitasthiratarAnizalasadbodhakUpastaMbhatadvinyastaprakRSTazubhAdhyavasAyasitapaTaM, tadagrasamArUDhaprauDhasadupayogapaMjaradauvArikaM tadakA - dvApramAdanagaranikarasamAyuktasarvAMgasaMpUrNatayA pravahaNaM cAritrayAnapAtraM, tena cAritramahAyAnapAtreNa saMtaraNopAyaM kurvati // 5 // tailapAtradharo yadvat, rAdhAveodyato yathA / kriyAsvananyacittaH syAd, bhavabhItastathA muniH // 6 // vyA0 - tailapAtradhara iti - yathA tailapAtravaraH maraNabhayabhItaH apramattaH tiSThati, tathA muniH svaguNavAtabhayamItaH saMsAre apramattastiSThati / yathA kenacit rAjJA kaMcana puruSaM lakSaNopetaM vadhAya anujJApitaM, tadA sabhAjanaiH vijJaptaH svAmi kSamadhvamaparAdhaM, mA mAraya enaM, tena samyoktena rAjJA niMga detaM, yadA mahAsthAlaM tailapUrNa sarvanagaracatuSpathe aneka nATakavA catUryAkule tailabiMdumapataMtaM sarvato bhrAmayitvA AyAti tadA na mArayAmi, yadi ca tailabiMdupAtaH tadAsya tasminnavasare prANApahAH karaNIya, ityukto'pi sa puruSastatkArya svIcakAra tathaivAne kajanasaMkule mArge 137 For Private And Personal Use Only
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 356 bhavodgASTakam. tailasthAlaM zirasi dhRtvA apekSayogaH apatitatailabiMdu H samAgataH / tadvanmuniH aneka sukhaduHkhavyAkule bhave'pi svasiddhayarthaM pramAdarahitaH pravarttate, punaH dRzaMtayati, yathA-svayaMvare kanyApariNayanArtha TaradhodyataH sthiropayogayogatayA laghutAlAghavikaH sthiracito bhavati, tathA muniH bhavabhItaH saMsArasaMsaraNaguNAvaraNAdimahAduHkhAd bhItaH kriyAsu samiti guptikaraNa sapatikaraNarUpAsu ananyacitto bhavati, na anyatra aparabhAve cittaM mano yasya sa amanyacittaH syAt ekAgramAnasaH bhavati uktaM ca- gAIjjati surasuMdarIhiM, vAijtAvi vINamAihiM | tahavi samasattA vA, ciraMti muNI mahAbhAgA // 1 // patra silAyalagayA, bhAvasiehi kaDaaphAsehiM / ujjalaveyaNapattA, samacittA huMti niraMgaMthA // 2 // abhisamuddheNavaNe, sIheNa ya dADhavakasaMgahiA / tahavihu samAhipattA, saMvarajuttA muNivariMdA // 3 // 6 // kathamavipAke nirbhayA niryathAH ? ityupadizannAha / viSaM viSasya vahnizca vahnireva yadoSadham / tatsatyaM bhavabhItAnAmupasarge'pi yanna bhIH // 7 // vyA0 - viSa vi iti yathA - kazcin viSayArttaH viSasya auSadhaM viSameva karoti yA sarvadaSTaH niMbAdicarvaNena vibhesati athavA kathit agniH punarapi agnidAhapIDAvAraNAya punaH agnitApaM aMgIkaroti, iti tatsatyaMyat yasmAtkAraNAt bhavabhItAnAM munInAM upasarge'pi bhayaM na, karmakSapaNodyatasya upasarge bahukarmakSapaNatvaM manvAnaH sAdhuH tadapacayaM vidan na bhayavAn bhavati, sAdhyakAryasya niSpadyamAnatvAt iti // 7 // 168 For Private And Personal Use Only
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. sthairye bhavabhayAdeva, vyavahAre munirbrajet / svAtmArAmasamAdhau tu tadapyantarnimajjati // 8 // 357 byA0 - sthairya bhaveti- muniH tattvajJAnI 'bhavabhayAt' narakanigodaduHkhodvegAt eva vyavahAre eSaNAdikriyApravRttau sthairya vrajeta gacchet, labheta svAtmArAma samAdhau svakIyAtmArAmaH svacetanaH, tasya samAdhau jJAnAnaMdAdiSu tad bhavabhayaM aMtarmadhye nimajjati layIbhavati, svaeva vinazyati AtmadhyAnalIlAlInAnAM sukhaduHkhe samAnAvasthAnAM bhayAbhAva eva bhavati, ityanena saMsArodvignaH prathamajJAnadarzanacAritrAcArAbhyAsato dRDhIkRtayogopayogaH svarUpAnaMtasyAdvAdataccaikatvasamAdhisthaH sarvatra samAvastho bhavati, "mokSe bhave ca sarvatra niHspRho munisattamaH" iti evaM svarUpalInasamAdhimagnAnAM nirbhayatvaM iti vastusvarUpAvadhAraNena vibhAvotpannakarmodayalakSaNe saMsAre parasaMyogasaMbhave AtmasasAmine nirvedaH kAryaH // 8 // iti vyAkhyAtaM bhavodvegASTakam // 22 // For Private And Personal Use Only atha lokasaMjJAtyAgASTakam // 23 // atha nirvedI jIvaH mokSasAdhanodyamavarttI lokasaMjJAyAM na muhyati, lokasaMjJA hi dharmasAdhanavyAghAtakarA taistyAjyA, iti tadupadezarUpaM lokasaMjJAtyAgASTakaM vistAryate / lokaH saptavidha:nAmalokaH zabdAlAparUpaH, sthApanAlokaH akSaraH lokanAliyaMtranyAsarUpaH, rUpyajIvAjIvAtmakaH dravyalokaH, UrdhvAdhastirya glakSaNaH kSetralokaH, samayAvalyAdikAlaparimANalakSaNaH kAlalokaH naranArakAdicaturgatirUpaH bhavalokaH, audayikAdibhAvapariNAmaH 169
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 358 lokasaMjJAtyAgASTakam bhAvalokaH, dravyaguNaparyAyapariNamanarUpaH paryavalokaH, idaM ca sarvamapi Avazyaka niyuktitaH jJeyaM / athavA - dravyalokaH saMsArarUpaH aprazasta bhAvalokaH parabhAvaikatvajIvasamUhaH, atra bhavalokAprazastabhAvalokasya saMjJA tyAjyA, lokasaMjJA ca nayasaptakena dharmArthibhiH pariharaNIyA / prAptaH SaSThaM guNasthAnaM, bhavadurgAdrilaGghanam / lokasaMjJArato na syAnmunirlokottara sthitiH // 1 // vyA0 - prApta iti - 'muniH saMyamI AsravaviritaH SaSThaM' sarvaviratilakSaNaM pramattAkhyaM prAptaH 'lokasaMjJA' lokaiH kRtaM tatkarttavyaM gatAnugatikatAnItirityatra 'rataH ' rAgI gRhItagrahaH na syAt lokaiH kRtaM tadeva karaNIyaM iti matiM nivArya AtmasAdhanopAyarataH syAt, kiMbhUtaM SaSThaM guNasthAnaM ? bhavaH saMsAraH sa eva durgAdriH viSamaparvataH tasya laMghanaM, kiMviziSTaH muniH ? lokottarasthitiH lokAtItamaryAdayA sthitaH, loko hi viSayAbhilASI, muniH niSkAmaH, lokaH pudgalasaMpat jyeSThatvamAnI munirjJAnAdi - saMpadA zreSThaH, ataH kila lokasaMjJayA kiM teSAm ? // 1 // tathA cintAmaNi datte, baTharo badarIphalaiH / hahA jahAti saddha, tathaiva janaraJjanaiH // 2 // vyA0 - yathA ciMtAmaNimiti - 'yathA yena prakAreNa kazcit 'baTharaH' mUrkhaH badarIphalaiH ciMtAmaNiM datte, tathaiva mUDhaH 'janaraMjanaiH '' loka zlAghAbhilASaiH saddharma dravyAcaraNatattvAnubhavalakSaNaM 'hahA' iti khede 'jahAti' tyajati, ityanena jinabhakti zrutazravaNAhAratyAgAdikaM yazaH pUjAdinA hArayati / uktaM ca 170 For Private And Personal Use Only
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamajerI TIkA. tvattaH suduHprApamidaM manAsaM, rakhatrayaM bhUribhavagrameNa / pramAdanidrAvazato gataM tatkasyAgrato nAyaka! puutkromi||1|| vairAgyaraGgaH paravaJcanAya, dharmopadezo janaraJjanAya / vAdAya vidyAdhyayanaM ca me'bhUtkiMyad bruve hAsyakaraM svamIza // 2 // lokasaMjJAmahAnadyAmanusrotonugA na ke| pratisroto'nugastveko, rAjahaMso mhaamuniH||3|| vyA0-lokasaMjJeti-'lokasaMjJA' lokarItirUpA mahAnadI, tasyAH 'anusrotaH' pravAhaH tasya 'anugAH' anuyAyinaH ke na bhavaMti ? aneke ityarthaH tatra pratisrotAnugaH sanmukhapravAhacArItu eka eva mahAmuniH zuddhazramaNaH rAjahaMsanAmA iti, tena lokarUDhirUDhA bahavo jIvAH . nigraMthaH sphuradratnatrayasAdhanodyataH sa eva svarUpAnugAmI / uktaM ca dshvaikaalike| Aso vA bahujaNaMmi, paDisoyaladdhalarakeNaM / paDisoyameva appA, dAyabo hou kAmeNa // 1 // aNusoyasuho logo, paDisoo Asamo suvihayANaM / aNusou saMsAro, paDisou tassauttAro // 2 // tena munirlokasaMjJAnuyAyI na syAt // 3 // lokamAlambya kartavyaM, kRtaM bahubhireva cet / tadA mithyAdRzAM dharmo, na tyAjyaH syAtkadAcana // 4 // lokamiti-cet yadi yat bahubhiH kRtaM tat karttavyaM lokaM AlaMbya evaM kriyate tadA mithyAdRzAM dharmaH kadAcana kadApi na tyAjyaH syAt, tacca bahubhiH kriyamANatvAt svecchAcaraNo 171 For Private And Personal Use Only
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 360 lokasaMjJAtyAgASTakam. lokaH bahutaraH yataH anAryebhyaH AryAH stokAH, AryebhyaH jainAcArAH stokAH jainAcAravartiSu jainapariNatipariNatAH stokAH, ataH bahulokAnuyAyIna, bhavanIyamiti // 4 // zreyo'rthino hi bhUyAMso, loke lokottare na ca / stokA hi ratnavaNijaHstokAzca svaatmsaadhkaaH||5|| vyAo-zreyo'rthino hi bhUyAMsa iti-'loke' brAhyapravAhe 'zreyo'rthinaH' dhanasvajanabhuvanavanatanukalyANArthina 'bhUyAMsaH' pracurAH saMti, ca punaH ' lokottare' amUrtAtmasvabhAvAvirbhAvalakSaNe pravatamAnAH 'nacA naiveti 'hIti' nizcitaM rakhavaNijaH stokA, tathA 'ca' punaH 'svAtmasAdhakAH' sva AtmA tasya sAdhakAH nirAvaraNatvaniSpAdakAH stokA iti // 5 // lokasaMjJAhatA hanta !! nIcairgamanadarzanaiH / zaMsayanti khasatyAgamarmaghAtamahAvyathAm // 6 // vyA0-lokasaMjJeti-'haMta' iti khede, 'lokasaMjJAhatA' lokasaMjJAvyAkulAH 'niicairgmndrshnaiH| vakrIbhUtazarIrabhUnyastadRSTyA gamanasya darzanaiH, 'svasatyAgamarmaghAtamahAvyathAM svIyo yaH satyAgaH jainavRttityAgaH sa ca lokaraMjanAdhyavasAyabahulena marmaNi ghAtaM labhate, tasya ghAtasya mahAvyathAM mahApIDAM zaMsayaMti jJApayaMti, 'vayaM pIDitena vakrazarIrA bhramAmaH' iti zaMsayaMti kathayati veti utprekSA, lokoktibhItityAgavaMto jIvA AtmasvarUpavAtakA iti // 6 // AtmasAkSikasaddharma-siddhau kiM lokayAtrayA? / tatra prasannacandrazca, bharatazca nidarzanam // 7 // 172 For Private And Personal Use Only
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. commam vyA-Alasa cAlAna kimapi ____ vyA0-Atmeti-he uttama 'AtmasAkSikaH' AtmA eva sAkSikaM AtmasAkSikaH, sa cAsau 'sat' zobhanaH dharmaH, tasya 'siddhau' niSpattau lokayAtrayA kiM ? na kimapi, lokAnAM jJApanena kimityarthaH, tatra prasannacaMdraH capunaH bharata iti nidarzanaM dRSTAMtaH sati dravyaliMge kAyotsarge prasannacaMdrasya narakagatibaMdhaH, asati liMge mohakalAkelibhUtavanitAnyU haparivRto'pi bharataH saMprAptAtmasAkSikatvaikatvarUpadharmapariNataH kevalaM prApa, iti AtmasAkSiko dharma-dharma iti dRSTAMtaH, ataH AtmasAkSika eva dharmaH karaNIya iti // 7 // lokasaMjJojjhitaH sAdhuH, parabrahmasamAdhimAn / sukhamAste gtdroh-mmtaamtsrjvrH||8|| ___vyA0- loketi-'sAvu' paramAtmasAdhanodyataH, sukhaM 'Aste' tiSThati, kathaMbhUtaH sAdhuH ? 'lokasaMjJojjhitaH' lokasaMjJArahitaH, punaH kiMbhUtaH ? parabrahmaNaH zuddhAtmasvarUpasya 'samAdhiH svAsthyaM. tadvAn tanmayaH, AtmajJAnAnaMdamagnaH punaH kathaMbhUtaH ? 'gataH' naSTaH 'drohaH / moSaNazIlo mamatA parabhAveSumamakAratA, 'matsaraH ' ahaMkAraH eva jvaraH tApo yasya sa, ityanena kaSAyakAluSyarahitaH svAtmArAmaH' svAtmajJAnI tattvAnubhavayukto muniH sukhaM tiSThati / lokasaMjJAtyAgena svarUpayogabhogasumanA nigraMthA audayikaM iMdiyasukhaM dahyamAnasvagRhaprakAzavad manyate na sukhamasti // 8 // iti vyAkhyAtaM lokasaMjJAtyAgASTakam // 23 // For Private And Personal Use Only
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAstrASTakam atha zAstrASTakam // 24 // atha kramAyAtaM yathArthopayogakAraNabhUtaM zAstrASTakaM prarUpyate, tava zAstrasvarUpaM, aikAMtikAtyaMtikanidvanirAmayaparamAtmapadasAdhanasyAdvAdapaddhatyA yatra zAsyate tatra zAstraM zAsanaM, na bhAratarAmAyaNAdayaH ihalokazikSArUpAH zAstravyapadezaM labhante tathAjainAgamamapi samyagdRSTipariNatasya zuddhavaktureva mokSakAraNaM, mithyAtvopahatAnAM tu bhavahetureva / uktaM ca-naMdIsUtre taccaivaM-"duvAlasaMgaM gaNipiMDagaM sammattaparigAhiaM sammasuaM, micchattapariggAhiaMmicchasuaMga // tathA ca pUjyaiH / sadasadavisesaNAo, bhvheujjhddiovlNbhaao|| nANaphalAbhAvAo, micchAdihissa annANaM // 1 // ityAdijIvAjIvAdiguNaparyAyavibhajanasasrivatyAgakarturapi tanaizcayikakSAkRtena samyagdarzanaM, tena yathArthasvaparavibhAgavibhaktasvarUpopAdeyatvapariheyatvavijJAnapUrvakanimittopAdAnakAraNanirdhArazuddhAvinazvarasvasiddhapariNatau dharmatvapratItiH samyagdarzanaM ityevaM samyagdarzanayuktasya rucikRtaparamAtmabhAvasya tatsAdhanopAyAnavacchinnakathanaM zAstraM, tacca nAmAdibhedataH, nAmataH aacaaraaNgaadi| sthApanAtaH sicakrAdau sthApitaM zrutajJAnaM / dravyataH pustakanyastaM, athavA-anupayuktapuruSasya kSayopazamagataM jainAgamaM / nayavicAre tu-naigamena vacanollApavyaMjanAkSarAdikaM, saMgrahataH jIvapudgalau-dravyedriyabhAveMdriye zAstraM taddhetutvAt, vyavahArataH paThanapAThanazravaNAtmakaM, RjusUtrato manananididhyAsanarUpaM, zabdataH tat zrutAdhArAtmasparzajJAnapariNAmalakSaNaM, bhAvakSayopamopayuktasya, samamirUDhataH tanmayasya sarvAkSaralabdhimataH zuddhopayogaM, evaMbhUtataH 174 For Private And Personal Use Only
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. VANuuuuuu sarvAkSarasaMpannasya, nirvikalpopayogakAle utsargabhAvazAstrapariNamanopayuktatvAt iti / ataH paramakAruNikopadiSTaM zAstraM hitaM uktaM ca tavArthabhASye-- ekamapi jinavacanAdasmAnirvAhakaM padaM bhavati / zrUyante cAnantA sAmAyikamAtrapadasiddhAH // 1 // tasmAttatprAmANyAtsamAsato vyAsatazca jinavacanam / zreya iti nirvikAraM, grAhya dhArya ca vAcyaM ca // 2 // na bhavati dharmaH zrotu, sarvasyaikAntato hitazravaNAt / bruvato'nugrahabuddhyA, vaktustvekAntato bhavati // 3 // zramamacintyAtmagataM, tasmAt zreyaH sadopadeSTavyam / AtmAnaM ca paraMca, hitopadeSTAnugRhNAti // 4 // iti ata eva zAstrAdarotpAdanArthamupadizati-- carmacakSurbhUtaH sarve, devAzcAvadhicakSuSaH / sarvatazcakSuSaH siddhAH, sAdhavaH shaastrckssussH||1|| ___vyA0-carmacakSurmata iti-sarve tiryagmanuSyAH carmacakSurmataH, matizrutajJAnAvaraNIyavIryAtasayakSayopazamamUlajAtinAmakarmaparyAptinAmakarmazarIranAmakarmanirmANanAmakarmodayajanyacakSurbhUtaH taddharAH, ca punaH 'devAH surA avadhicakSuSaH avadhijJAnAvaraNIyAvadhidarzanAvaraNIyakSayopazamasamutthajJAnadRSTayaH, siddhAH sarvacakSurdharAH sarvagradezakevalopayogamayAH, "sAdhavaH' nigraMthAH, zAstracakSuSaH zAstrAvalaMbivijJAnadharAH / uktNc| AgamacakkhU sAhU, cammacakkhUNi sababhUANi / devA ya ohI cakkhu, siddhA puNa sabao cakkhU // 1 // For Private And Personal Use Only
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AAAAAAAAAAPARNAARVA aromorronorm 364 zAstrASTakam. ato nigraMthAnAM vAcanAdisvAdhyAyamukhyatvam // 1 // puraHsthitAnivodhistiyaklokavivartinaH / sarvAn bhAvAnavekSante, jJAninaH zAstracakSuSA // 2 // ___vyA-puraHsthitAniti-jJAninaH' 'zAstracakSuSA' Agamopayobena 'UrdhvAdhastiryagavivartinaH, trailokyavartinaH 'bhAvAn' padArthasvarUpAn 'sarvAn' sUkSmabAdarAn sahajAn vibhAvajAna parokSAnapi kSetrAMtarasthAnapi Agamabalena puraH sthitAniva sanmukhasthAniva avekSate pazyati / atra darzanaM zrutakSayopazamaM jJeyam // 2 // zAsanAt trANazaktezca, budhaiH zAstraM nirucyate / vacanaM vItarAgasya, tattu nAnyasya kasyacit // 3 // vyA0-zAsanAditi-'budhaiH' vidvadbhiH ca punaH 'trANazakteH' bhavabhItakarmAvaguMThItavibhAvabhugnajIvAnAM trANaM rakSaNaM tasya zaktiH sAmathrya yasya saH, tasya zAsanAt zikSaNAt zAstraM nirucyate vyutpAdyate, mokSamArgasya zAsanAt zAstraM iti tattvArthakRt, punaH tadvItarAgasya sarvamohakSayaniSpannaparamazamasvabhAvasya vacanaM mokSamArgopidezakam / uktaM ca umAsvAtipUjyaiH / kevalamadhigamya vibhuH, svayameva jJAnadarzanamanaMtam / lokahitAya kRtArtho'pi, dezayAmAsa tIrthamidam // 1 // atastasyaiva vacanaM mokSAMgaM anyasya kasyacit asarvajJasya sarvajJamAninaH vacanaM na mokSahetuH // 3 // zAstre puraskRte tasmAdvItarAgaH purskRtH| puraskRte punastasminniyamAtsarvasiddhayaH // 4 // 176 For Private And Personal Use Only
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 365 vyA0 - zAstre pura iti - tasmAtkAraNAt 'zAstre' siddhAMte 'puraskRte' mukhye kRte ' vItarAgaH arhan 'puraskRtaH' agresarIkRtaH, punaH tasmin vItarAge puraskRte 'niyamAt ' nizcayAt sarvasiddhayaH bhavaMti / uktaM ca / asmin hRdayasthe tiSThati tato munIndra iti / hRdayasthite ca tasmin, niyamAtsarvArthasiddhiH // 1 // punaH Agame-- AgamaM AyaraMteNa, attaNo hiyakaMkhiNo / titthanAho sayaMbuddho, savve te bahumanniyA / / 1 / / ataH AgamAdarI arhan muniH saMvAdaravAn iti // 4 // adRSTArthe tu dhAvantaH, zAstradIpaM vinA jaDAH / prApnuvanti paraM khedaM praskhalantaH pade pade // 5 // " vyA0 - adRSTeti - jaDAH mUrkhA, 'zAstradIpaM vinA AgamaprakAzaM vinA 'adRSTe' anupalabdhe 'a' kArye saMvaranirjarAmokSAmidhAne 'dhAvaMtaH ' pade pade praskhalaMtaH skhalanAM prApnuvaMtaH 'paraM' prakRSTaM 'khedaM' klezaM prApnuvaMti labhaMte, ajJAtazuddhamArgA anekopAyapravRttA api skhalanAM labhate iti // 5 // zuddhoJchAdyapi zAstrAjJA, nirapekSasya no hitam / bhautahanturyathA tasya, padasparzanivAraNam // 6 // vyA0 - zuddhoJchAdyapi - 'zAstrAjJA nirapekSasya' AgamoktAjJArahitasya zuddhoJchAdyapi dvAcatvAriMzaddoSarahitAhAragrAhakasyApi no 'hitaM' na sukhaM, yathA bhautahaMtuH tasya svaguroH padasparza 177 For Private And Personal Use Only
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAstrASTakam nivAraNamahitaM, atra yathaikasya zabarasya jIvad bhautapadasparzanivAraNaM sa mayUrapicchArthI bhautaM hatvA pazcAt sparza cakAra, tathA AtmAnaM hatvA SaTjIvanikAyAn rakSan tadvatkaroti, ato mauDhyaM nivArya tattvajJAnavatA bhavanIya, zuddhAhArAdikaM tanuyogaH svarUpAvalaMbanaM mahadanuyogaH, iti tena svarUpAcaraNamaMtareNAhAraskaMdhAtmasAdhanabuddhayaH bhautahiMsakavad jJeyAH // 6 // ajJAnAhimahAmantram, svAcchandyajvaralavanam / dharmArAmasudhAkulyAM, zAstramAhumaharSayaH // 7 // - vyA0-ajJAnAhIti-'maharSayaH' mahAmunIzvarAH ajJAnameva 'ahiH' sarpaH tahamane mahAmaMtra, ca punaH 'svAcchaMdya' svecchAcAritvaM tadeva jvaraH tadapagamAya laMghanaM 'dharmArAmasudhAkulyAM' dharma eva ArAmaH tasmin 'sudhA' amRtaM tasya 'kulyA nIkiH, tAM amRtaM zAstraM uktavaMtaH, ataH zAstrAbhyAsaH mahAsukhAyeti // 7 // zAstroktAcArakarttAca, zAstrajJaHzAstradezakaH / zAstraikadRg mahAyogI, prApnoti paramaM padam // 8 // vyA0-zAstroktati-evaMvidhaH mahAyogI 'paramaM utkRSTaM padaM sthAnaM pAmoti, kathaMbhUtaH 'zAstroktAcArakartA, zAstre jainAgame uktaH ya AcAraH tasya kartA karaNazIlaH, 'zAstrajJaH' zAstraM syAdvAdAgamaM jAnAtIti zAstrajJaH, punaH 'zAstrade0 zAstrasya dezakaH kathakaH punaH kIdRzaH ? zAstre ekA advitIyA rahasyagrAhiNI hara dRSTiryasya sa iti evaM zAstroktamArgakArI tattvajJaH tadupadezakaH paramaM utkRSTaM padaM prApnoti, ataH sarvAdareNa jainAgamAbhyAsaH karaNIyaH, yena tatvAvAptiH nikhilasiddhisAdhakatA, For Private And Personal Use Only
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 367 ataeva nirgrathA vAcayaMti pravacanaM prayacchaMti rahasyaM, parivarttayaMti sUtrAlApakAn, anuprekSayaMti bhAvanayA tadartha, tanmayIbhavaMti AgamatattveSu magnAzvAnaMdayaMti svAtmAnaM, tallAbhalIlAlAlitacetasaH kurvati dharmakathAM, anumodayaMti ca mahAsUrinivahaM, ataeva yogopadhAnakriyAmAracayaMti, vasaMti yAvajjIvaM gurukule zAstrAvabodhapravINatAmicchaMtaH // 8 // iti vyAkhyAtaM zAstrASTakam // 24 // atha parigrahASTakam // 25 // parigrahagrahagRhItasyAnekopArjanasaMrakSaNagopanAvikalacetanAvataH na zAstrajJAnaM samyag bhavati, ataH parigrahatyAgopadezamupadizati / tatra pari-samaMtAt grahaH grahaNarUpaH parigrahaH / tatra dravyataH dhanadhAnyAdi, bhAvataH paravastvicchApariNAmaH AzaMsArUpaH, tatrAtmanaH svapacAmitvapariNateH svaparyAyAvaraNe tadabhAvAt, azuddha balavIrya gRhI karmavipAkeSu zubheSu taddhetuSu prazastapariNAmeSu mamakAraH parigrahaH, svazuddhasattAguNagaNebhyaH anyamamakArasvIkArasaMrakSaNApariNatirUpA cetanAdipravRttiH parigrahaH, AtmanaH svasvarUpabhAsanaramaNAnubhavavyAghAtaH / ataeva sa tyAjyaH / dravyaparigrahasya bhAvaparigrahatvaM saMgraheNa, bhASye ca, "dvitIyapaMcamAzravau sarvadravyeSu" iti vAkyAt vyavahAraparigrahaH dhanAdikayuktaH, RjusUtreNa tadabhilASI, zabdanayena punyAzaMsA ityAdinA bhAvanIyaM, ataH tadupadezaH / na parAvarttate rAze, vakratAM jAtu nojjhati / parigrahagrahaH ko'yaM ? viDambitajagatrayaH // 1 // 179 For Private And Personal Use Only
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parigrahASTakam. vyAkhyA-na parAvarttate iti 'rAzeH' anAdirAzitaH parigraho na 'parAvartate' na nivarttate, punaH vakratAM 'jAtu' 'kadAcit' na 'ujjhati, na 'tyajati, ata eva he AtmArthin ayaM duHkhamUlaH parigrahagrahakaH viDaMbitajagatrayaH trailokyaviDaMbanAhetuH ihak parigrahasya dRDhAnurAga iti // 1 // parigrahagrahAvezAd, durbhaassitrjaakiraaH| zrUyante vikRtAH kiM na? pralApA liGginAmapi // 2 // vyAkhyA-parigraheti 'liMginAmapi jainaTeSaviDaMbakAnAmapi 'pralApAH' asaMbaddhavyasanavyUhAH kiM na zrUyante api tu zrUyaMteeva / kathaMbhUtAH pralApAH ? parigrahAvezAt parigrahasya grahaH 'manyatvaM tasyAvezaH, tasmAt 'durbhASitaM' utsUtravacanaM eva rajasaH 'kirAH' samUhAH, ata eva vikRtAH vikAramayA iti, evaM hi parigrahAmilASamayA jJAnapUjanAthupadezena parigrahamelanAsaktAH utsUtraM vadaMti, poSayaMti viSayAn, parigrahIkuvaiti jJAnopakaraNAni, mahAMtayaMti jJAnopakaraNaiH / uktaM ca upamitibhava prapaMcAyAm / "sajAtaH kadAcillabdhAryakulazrAvakasAmagrIsaMyogaH zrutatattvopadezAptavairAgyagRhItavrataH munisaMghasaMyutaH zrutalAmena saMpUjyamAnaH zrAvakavagaiH jJAnabhaktoparacitollocAdisadupakaraNaH taireva ramaNIyakatAmamatvAhaMkAradUSitaH tIvajJAnAvaraNIyakarmavazAt patito nigode anaMtabhavabhramaNarUpe, ityAvartasvarUpaM bhAvanIyamAtmahitAya sadbhiH, ataH nivAraNIyameva dharmaliMgaviSayaparigrahapoSaNAdikam // 2 // yastyaktvA tRNavabAhyamAntaraM ca parigraham / udAste tatpadAmbhoja, paryupAste jagatrayI // 3 // For Private And Personal Use Only
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. ...mx ____ vyA0-vastyaktveti yaH sAdhuH 'bAhya dhanAdi, 'AMtaraM'' rAgAdi parigraha, tRNavat 'tyaktvA' saMtyajya 'udAste' udAsInaH parigraheNa mohakAraNena vyAsaMgamUlena AtmAvaliptapaMkakalpena vastutaH nissAraNa ! na eSa mama nAhamanena sukhI, madirAmattapaMkAvalepatulyena, ahaM tu jJAnAdyanaMtaguNapUrNaH kathaM pudgaleSu rame ? ityAdibhAvanayA tyaktaparigrahaH, tatpadAMbhojaM "jagattrayI" asuranarAmaraNiH paryupAste sevate ityarthaH sa trijagadvaMdyaH bhavati, tena svarUpAnaMdarasikAnaMdaparigrahAsaktiH // 3 // punaH bAhyabhogena nigraMthatvamAninaM zikSayati-- citte'ntargranthigahane, bahinimranthatA vRthaa| tyAgAtkaJcukamAtrasya, bhujago nahi nirviSaH // 4 // _ vyA0-citteM'tathigahana iti 'aMtaH' citte cetanApariNato, graMthiH tena gahane parigrahalAlasAmagne, bahiH nirgrathatA vRthA niSphalA, yathA-kaMcukamAvatyAgAt bhujaMgaH sarpaH nirviSo nahi bhavati, evaM bAhyatyAgena tyAgI na bhavati, aMtarmamatvaparihAreNa tyAgI bhavati // 4 // tyakte parigrahe sAdhoH, prayAti sakalaM rjH| pAlityAge kSaNAdeva, sarasaH salilaM yathA // 5 // vyA0-syakte iti sAdhoH-parigrahe tyakte sati 'sakalaM , rajaH karmasamUhaH 'prayAti' gacchati / dRSTAMtayati, "sarasaH salilaM' saraHpAnIyaM ' pAlityAge , pAlikSaye kSaNAdeva kSayaM yAMti, ataH sAmAnyapariNato lobhaparityAgena anukrameNa karmAbhAvatA bhavati // 5 // For Private And Personal Use Only
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parigrahatyAgASTakam . v vvvuvvvvvvvvvvvvvvv..ANIanwar nava tyaktaputrakalatrasya, muLamuktasya yoginH| cinmAtrapratibaddhasya, kA pudgalaniyantraNA // 6 // vyA0-yaktaputreti 'tyakte' dUra nIte 'putrkl|' saMtAnavanitAsaMyogo yena saH, tasya 'mUrchA'sataH parigrahasya saMrakSaNA, tayA 'muktasya' rahitasya 'yoginaH samyagdarzanajJAnacAritrAtmanaH cid jJAnaM 'tanmAtre eva jJAne eva 'pratibaMdhaH' Asaktata yasya sa, evaMvidhasya tattvajJamuneH 'pudgalaniyaMtraNA pudgalaikatA kA nakApItyarthaH / bhAvanA ca putravanitAsaMgarahitasya pudgalasaMgo. panAvikalasya svarUpaikatvakaraNabanacetanopayogasya svabhAvAnaMdaparibhAsavarNikArUpazuddhajJAnAnubhavabhoginaH acetananazvarocchiSTAnaMdavimukteSu pudgaleSu rAgapariNatiH na bhavati, atra vRkSasaMpradAyena dRSTAMtaH / aujAnayare sirivaro rAyA, acaMtamicchadiTThI, tassa sirikato kumaro, rUvalAvaNNasohaggakusalo puraMdaro iva sobhaMtamANasaMThANo, jIvAjIvAItattaviu, suttatthasavaNarasio, bAlabhAvaNabhogalAlasAvimutto, so aNegAhiMrAyakannAu prati bhAti ? kumareNuttaM bho bhadde ! kaha tunbhe piuvaraM vimuttUNa iha samAgayAo ? tAo bhaNaMti tuha rAgAmilAsaNIo, tujhaM iMTakaMtarAgapaimicchAmo, tAhe kumAro bhaNai jiNaMdavAriyakammabaMdhaNamUlaM bhavavivaDhaNaM ko kuNaI ? lolIbhUe kAraNeNaM dhammakare egattamAgae dehe vinivArio savvadaMsIhiM, tA paradeherAgo ko karei sadakkhinno ? nimmalacaraNAcaraNaM kevalanANassa rohagaM rAgaM arihaMtAI suvaraM, taMpi nicchayapae taccaMtAva anatthapahANaM, visayarAgaM kaha karijatti ? suhiNo ya vIyarAyAyA niyasahAvesa 1 atrakimapitruTitaM 182 For Private And Personal Use Only
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. samAsattA mamaM na jujjae rAgo annesu tubbhaMpi na jujjae evaM iti uvaeseNa paDibohiyakannA evaM rAgatyAgaH kAryaH tarhi parigraharAgo hi nAtmahitAya kadApi // 6 // cinmAtradIpako gcchenniviitsthaansnnibhaiH| niHparigrahatA sthairya, dharmopakaraNairapi // 7 // vyA0-cinmAtreti-apramattasAdhoH "cinmAtradIpakaH" jJAnamAtrasya pradIpaH "gacchet" labheta kaiH nirvAtasthAnasannibhaiH pavanapreraNArahitasthAnasaMyogaiH, tathA jJAnadIpakasya 'sthairya sthiratvaM niHparigrahatA parigrahAbhAva eva sAdhayati, ityupadiSTe kazcit dharmopakaraNasyApi parigrahatvaM jAnan tatparihArAya yatate, ataH dharmopakaraNaiH api sthairya varddhate, iti "dharmasaMgrahaNyAM" sarvamapyuktaM zItAtapadaMzAdiparISahodaye svAdhyAyavyAghAte niHspRhatvena dharmopakaraNagrahaNaM samAdhisthiratAhetuH amUrchitasya na tatparigrahatA, nahi pudgalajIvayoH ekakSetrAvagAhitA parigrahaH, kiMtu cetanAtadrAgadvepapariNataparigrahagrahatvaM prApnoti, ataH upakaraNAnAM nimittatA eva tattvasAdhane yathArhadgurusaMsargaH nimittaM Atmani svarUpasthena pudgalaskaMdhAbAdhakA Atmaiva tadanugataH bAdhakatvaM karoti // 7 // mUrchAchannadhiyAM sarva, jagadeva prigrhH| mUrchayA rahitAnAntu, jgdevaaprigrhH||8|| vyA0-chinneti "mUrchA" mamatvaM tena 'channA' chAditA 'dhI' buddhiH yeSAM te teSAM mUrchAmagnAnAM svakIyatayA aprAptamapi sarva jagat parigraha eva, teSAM svAmitvabhogitvasukhabuddheH samanvitatvAt tu punaH mUrchayA rahitAnAM pudgaleSu minnatvAgrAhyatvena For Private And Personal Use Only
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parigrahatyAgASTakam. mmmmmmmmmmmmm tyAmaktAM jagadeva na parigrahaH, tatra ramaNAbhAvAt / uktaM ca zrIvizeSAvazyake / "tamA kimacchiya yacchaM gaMthogacchamacchamamucchAINicchayauvagacchAI teNaM jaM jaM saMjamasAhaNamarAgadosassa ya taM tamapariggahovi ya pariggaho jaM taduvavAi // " ata eva AtmanaH parabhAvarasikatvaM parigrahaH tataH taddharmatvAbhAvAt AtmasvarUparamaNaM yuktam // 8 // iti vyAkhyAtaM parigrahatyAgASTakam / / 25 // atha anubhavASTakam // 26 // atha zrutAbhyAsaparigrahatyAgAdayo'pyanubhavayuktasya mokSasAdhakAH, anubhavazUnyasya neti, tatpratipAdanAyAnubhavASTakaM nirUpyate / anubhavazUnyaM jJAnaM udakakalpaM anubhavayuktaM tu sAnubhavasya / tathA ca anuyogadvAre / "vAyaNApucchaNA pariyaTTaNA dhammakahA saraakkharavaMjaNasujhA aNuppehArahiyassa davasuyaM, aNuppehAbhAvasuyaM" ityanena bhAvazrutaM tu saMvedanarUpaM na tattvanipAdakaM, sparzarUpaM tattvaniSpAdakamiti, haribhadrapUjyAH tatsparzajJAnaM anubhavayuktasyaiva, tallakSaNaM ca yogadRSTisamuccayAnusAreNa likhyte| " yathArthavasturUpopalabdhiparabhAvAramaNasvarUparamaNatadAsvAdanaikatvamanubhavaH heyopAdeyajJAnasukhAsvAdarUpAnubhavaH, nAmataH abhidhAnaM sthApanAtaH sthApyamAnaM, dravyAnubhavaH bhujyamAnaM zubhAzubhavipAkeSu anupayogaH " aNuvaogodavva " miti vacanAta, bhAvAnubhavataH aprazastaHsAMsArikaviSayakaSAyAnAmanubhAvakatvaM, prazastaH ahaMdguNAnurAgaikatvaM, zuddhAnubhavaH svarUpAnaMtaparyAyapariNatavaicitryajJAnAsvAdanaikatvavizrAMtilakSaNaH, atra bhAvAnubhavAvasaraH sa ca For Private And Personal Use Only
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 373 naigamataH tadicchakaH, saMgrahataH upayuktAnupayuktasya tatkAraNAzritayogyatve, vyavahArataH zrutAbhyAsavAcanApRcchanAbhoktuH, jusUtreNa manaso vikalparodhapUrvaka tanmayatve varttamAnasya, zabdanayena jJAnopayogagRhItAnaMta dharmAtmakAtmadravyAnaMtatAjJAnAnubhave sati, samabhirUDhanaye tu mukhyajJAnadarzanaguNAtmakatvAni tadmaNatadbhogatadaikatvarUpAnubhavaH, evaMbhUtanayenaika mukhyaparyAyatanmayatvAnubhavaH, atra yasyAnubhavastasya bhAvanA kAryA / ityevaM svarUpAnubhavamaMtareNa jJAnAcaraNAdikaM dravyarUpameva, ataH sAnubhavena bhavitavyaM, sarvatra guNapariNatau anubhavenaivAnaMdatA, no cet zabdajJAnazUnyazabdazravaNavat apArthakameveti / zrUyate ca kaSTAnuSThAna koTikaraNe'pi na tavaprAptiH, kulabAlakAdInAmivAnubhavamaMtareNa parigrahaprasaMgopacitaviSayasaMgasadbhAve'pi antarmuhUrtAtmAnubhavAbhyAsasAdhyarasikaiH tadAdaropadeza upadizyate / sandhyeva dinarAtribhyAM, kevalazrutayoH pRthak / budhairanubhavo dRSTaH, kevalArkAruNodayaH // 1 // " vyA0-saMdhyevadinarAtribhyAmiti 'buddhaiH' avagatatatvasvarUpaiH / yathA dinarAtribhyAM yathAmadhyaM saMdhyA eva dRSTA tathA kevalazrutayoH kevalajJAnazrutajJAnayoH mavyaM anubhavaH dRSTaH, zrutajJAnasya cirakAlAbhyAsitasya kAryarUpaH kevalajJA nasya samyagadRSTiguNasthAnakasAdhyatvena lakSIkRtasyAsAdhAraNakAraNarUpaH anubhavaH adhyAtmaikatvAnaMdarUpaH dRSTaH, kathaMbhUta anubhavaH kevalaM sakalAsahAyijJAnamevArkastasya aruNodayaH aruNaH sUryasArAthettasya udayaH pUrva aruNodayena tatsUryodayo bhavati, evaM anubhavodaya kevalAdayaH ato'nubhavapUrvakaM kevalajJAnaM anubhavazca 185 For Private And Personal Use Only
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anubhavASTakam mmmmam mAvanAjJAnaikatvarUpaH karaNIya iti / uktaM ca samuccaye, matizcatottarabhAvakevalAt avyavahitapUrvabhAvI prakAzo'nubhavaH // 1 // vyApAraH sarvazAstrANAM, dikpradarzana eva hi / pArantu prApayatyeko'nubhavo bhvvaaridheH||2|| vyA0-vyApAra iti-'sarvazAstrANAM capunaranuyogakathakAnAM, 'vyApAra' udyamaH abhyAsaH 'dikpradarzana eva' mArgadarzaka eva, yathAhi-pathikasya mArgadarzakaH mArga darzayati, paraM puraprAptiH sukhacaMkramaNenaiva, evaM zAstrAbhyAsaH paramaprayAsA svatattvasAdhanavidhidarzakaH, 'bhavavAridheH bhavasamudrasya pAraM tu ekaH anubhavaH prApayati, nAnyaH zrIsUtrakRtAGgAdiSu adhyAtmabhAvena siddhirityuktatvAt, tena sadgucaraNacaMcarIkaiH AtmasvarUpabhAsanatanmayatvaM niSpAdyam // 2 // atIndriyaM parabrahma, vizuddhAnubhavaM vinA / zAstrayuktizatenApi, na gamyaM yadbudhA jaguH // 3 // . vyA0-atIndriyamiti 'budhAH' paMDitA iti jaguH itIti kiM ? 'zAstrayuktizatenApi' zAstrasya yuktayaH teSAM zatenApi anekAgamarahasyAvabodhenApi 'vizuddhAnubhavaM vinA nirmalAnubhavamaMtareNa atIMdriyaM iMdriyajJAnAgamyaM paraM utkRSTaM brahma caitanyaM na gamyaM na jJAtuM zakyaM / na ghaTapaTAdipadArthasArthasamarthanazabdasAdhanasvasvamatanyAsamudhAciMtanavikalpatalpasthAH samyag jJAninaH syAdvAdAnekAMtadharmAspadIbhUtAnaMtaparyAyotpAdavyayapariNamanAkharvasaMjJayAvabodhAmU khaMDAnaMdAtmasvarUpajJAnaM tu tattvAnubhavalInA evAsvAdaMte, na vacoyaktivyaktIkRtavAgvilAsA iti // 3 // For Private And Personal Use Only
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. mmmmmu jJAyeran hetuvAdena, padArthA yytiindriyaaH| kAlenaitAvatA prAjJaiH, kRtaH syAtteSu nishcyH||4|| vyA0-jJAyeran iti-'yadi' yAvatA kAlenAtIMdriyA agocarAH padArthA dharmAstikAyAdayaH hetuvAdena yuktipramANasamUhena, keSAM na kalpanAdarvAg anubhavaH kRtaH syAt tadA teSu dharmAstikAyAdiSu zuddhAtmanizcayaH kRtaH syAt prAjJaiH, ityanena paradravyaciMtanakAlamAtreNAtmasvarUpaciMtane svaparAvabodho bhavati, tena sadbhiH svasvabhAvabhAvane matiH kAryA, yena niHprayAsata eva 'je egaM jANai te savvaM jANai' iti vacanAt bodhaparityAgapariNatirbhavati // 4 // keSAM na kalpanAda:, shaastrkssiiraangaahinii| viralAstadrasAsvAdavido'nubhavajihvayA // 5 // ___ vyA0-keSAMneti-keSAM puruSANAM kalpanA matipravRttirUpA darvI pAkakaraNacATukA zAstrameva kSIrAnaM paramAnaM tasya gAhinI avagAhinI na ? api tu astyeveti buddhivikalpanayA zAstragAhinI matirbahUnAM paraM anubhavajilayA tadrasAsvAdavidaH teSAM zAstrANAM rasaH tadrasaH tasyAsvAdaH tasya vidaH jJAninaH viralA alpAH zAstrasvAdagrAhiNa iti // 5 // pazyanti brahma nidvaMda, niDhAnubhavaM vinaa| kathaMlipimayI dRSTiAGmayI vA manomayI // 6 // vyA0-pazyaMti iti-'lipi mayI' saMjJAkSaramayI, 'vAGmayI' vyaMjanAkSaramayI, 'manomayI' dRSTiH yogapravRttirUpA 'nidvAnubhavaMvinA For Private And Personal Use Only
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 376 anubhavASTakam . paropayoge muktazuddhAnubhavaM zuddhajJAnaM vinA (jJAninaH ) 'nirdvanaM' para - saMnikarSarahitaM, 'nirmalaM brahma jJAnaM AtmAnaM kathaM pazyaMti ? nahi karmopAdhirUpA bAhyapravRttiH parabrahmagrAhikA bhavati, anubhavajJAnI eva zuddhAtmasvarUpaM pazyati // 6 // na suSuptira mohatvAnnApi ca svApajAgarau / kalpanA zilpavizrAntaistuyaivAnubhave dazA // 7 // ghyA0-na suSuptiriti tathA ca nayacakre dazAzcatasraH, tatra bahuzayanarUpA mithyAtvasthAnAM ' zayanAvasthA' samyagdRzAM, 'jAgarA' pramattApramattamunInAM, turyA ca ' uttarA' dhyAnasthAnAM, uttarottarA sayogikevalinAM / punaH zrIviMzatikAyAm " suSuptiH tItranidAghUrNi tacetasAM anubhavajJAninaH na, kasmAt ? amohatvAt, anubhavI moharahitaH suSuptisthaH mohamayaH, tenAnubhavajJAnavataH suSuptirna, tavAnubhavinaH svApadazA tathA jAgarApi na, etaddazAdvayaM kalpanopetaM anubhavaH kalpanA vikalpacetanA, tasyAH zilpaM vijJAnaM tasya vizrAMtiH abhAva ityarthaH, tasyAH anubhave turyA eva dazA vAcyA, yadyapi turyA dazA sarvatra tathApi yathArthazrutabhAvitacetanAnAM kevalakaraNatvenopacArAt svarUpAcca turyaiva dazA vaktuM zakyA, nahi dazAtrayasaMbhavaH tenAnubhavaH samAdhihetuH // 7 // atha siddhAntIkaroti / adhigatyAkhilazabda- brahma zAstradRzA muniH / svasaMvedyaM paraM brahmAnubhavenAdhigacchati // 8 // 0 vyA0 -adhigatyeti pUrvapUrvasevanAsthAne 'zAstradRzA' zAstragrahaNabuddhyA 'akhila' samastaM ' zabdabrahma SabhASAvAGmayaM 'adhi 09 For Private And Personal Use Only
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 377 AAAAAAAAAAAWAJ gatya' jJAtvA tadanaMtara muniH 'anubhavena' svarUpagrAhakadRSTyA 'svasaMvedyaM svena AtmanA saMvedyaM jJAnasvAdanayogya 'parabrahma' zubhAsmasvarUpaM 'adhigacchati' prApnoti / ata uktaM ca Agame-"sa samayaM jANeI, parasamayaM jANeI, sasamayaM parasamayaM jANittA appANaM bhAvitA bhavaI // " ata evaM AgamAbhyAsapaTumatiH tattvajJAnAnubhavenAtmasvarUpaM prApnoti telAnubhavAbhyAso vidheyaH // 8 // iti vyAkhyAtaM anubhavATakam // 26 // atha yogASTakam // 27 // atha yogASTakaM citanyate, atra mithyAtvAdihetugatamanovAkAyayogatrayaM tacca karmavRddhihetutvAt na grAhya, kiM tu mokSasAdhanahetubhUtaM zujhAtmabhAvanAbhAvitacetanAvIryapariNAmasAdhakakArakapravartanarUpaM grAhya, dravyabhAvamedaM bAhyAcAravizodhipUrvakAbhyantarAcArazuddhirUpam / mokSaNa yojanAdyogaH, sarvopyAcAra issyte| vishesssthaanvaarthaa--lmbnaikaagrygocrH||1|| ___vyA0-mokSeNeti sakalakarmakSayo mokSaH, tena " yojanAt yogaH " ucyate sa ca sarvo'pyAcAraH jinazAsanoktacaraNasamatikaraNasaptatirUpaH, mokSopAyatvAt yoga iSyate, tatra tatra vizeSeNa sthAnaM 1 varNaH 2 arthaH 3 AlaMbanaM 4 ekAgratA 5 iti paMcaprakAraH yogaH mokSopAyahetuH mataH, ityanenAnAdiparabhAvAsaktabhavanamaNagrahAt pudgalabhogamannAnAM na bhavati, ayamamiprAyaHyato'smAkaM mokSaH sAdhyo'sti, sa ca guruvacanasmaraNatatvaji 48 . For Private And Personal Use Only
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yogASTakam, AAN jJAsAdiyogena svarUpaM nirmalaM nissaMga 'paramAnaMdamayaM saMsmRtva tatkathAzravaNaprItyAdikaM karoti, sa paraMparayA siddhiyogI bhavati, nahi marudevAvat sarveSAmalpapayAsAt siddhiH, tasyA hi alpAzatanAdoSakArakatvena niSprayAsA siddhiH, anyajIvAnAM cirAzAtanAbaddhagADhakarmaNAM tu sthAnAdikrameNaiva bhavati // 1 // atha yogapaMcake bAhyAMtaraMgasAdhakatvamupadizatikarmayogahaSaM tatra, jJAnayostrayaM viduH|| virateSveva niyamAd, bIjamAtraM pareSvapi // 2 // vyA0-karmayogadvayamiti tatra mokSasAdhane yonadvayaM, 'karmayogadvayaM kriyAcaraNA yogarUpaM nirUpyate, tatra sthApanasvarUpaM kAyotsargAdijainAgamoktakriyAkaraNe karacaraNAsanamudrArUpaM, uktaM ca vizatikArya gaNavannasthAlaMbaNa, rahio taM taMmi pvhie| dugamitthakammayogo, tahAniyaM nANayogo o // 1 // eSa paMcaprakAse yogaH, 'virateSu dezavirateSu niyamAt bhvti| yogapaMcakaM hi cApalyavAraNaM, tena yogavatA bhavitavyaM, 'pareSu' mAgAnusAripramukheSu 'bIjamAtra' bhavati, kiMcinmAtraM bhavati / uktaM ca-viMzatikAyAM dese so ya tahA, niyameNa so carittiNo hoi / iyarassa bIyamittaM, iti cua kei icchaMti // 2 // 2 // __ atra yogotpattihetavaH procytekRpaanirvedsNveg-prshmotpttikaarinnH| bhedA prtyekmtrecchaa-prvRttisthirsiddhyH||3|| For Private And Personal Use Only
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 379 vyA0 - kRpAnirveda iti 'kRpA' anukaMpA, duHkhiteSu duHkhamocanalakSaNaH ArdratApariNAmaH / 'nirveda:' bhavodvegaH caturgatiSu cArakavadbhAsanaM / saMvegaH mokSAbhilASaH / 'prazamaH' kaSAyAbhAvaH / ete pariNAmAH, yogo mokSopAyaH, tasyotpattikAriNa: kAraNazIlAH, etAdRgpariNAmapariNatasya saMsArodvignasya, zuddhAtmasvAdecchakasya, yogasAdhanA bhavati / atra yogapaMcake 'pratyekaM ekaikasya catvAro bhedA bhavati, te ca ime - icchA 1 pravRttiH 2 sthiratA 3 siddhiH 4 ityevaM medA jJeyA / uktaM ca viMzatikAyAM- ikkiko ya cauddhA, itthaM puna tattaNo muNeyadho / icchA pavitithirasiddhimeyao samayanIIe // 1 // ityAdi // 3 // icchA tadvatkathAprItiH, pravRttiH pAlanaM param / sthairya bAdhakabhIhAniH siddhiranyArthasAdhanam // 4 // vyA0 - icchA tadvaditi, 'icchA' sAdhakabhAvAbhilASaH, tat yogapaMcakaM yeSu vidyate te tadvaMtaH zramaNAH teSAM kathAsu guNakadhanAdiSu prItiH iSTatA / uktaM ca haribhadrapUjyaiH- "tanattakahApII sagayAvi pariNAmaNI icchA" iti tasya samyagdarzanAdiguNamavRddhihetubhUtaM kriyAzrutAbhyAsapAlanaM paraMparA utkRSTA sA pravRttiH / uktaM ca "savannupAmasAraM, tappAlaNagA pavittIo" || iti ityevaM yogadvayaM bAhyarUpatvAt kriyAmukhyatvAt sAdhyAvalabinAM kAraNarUpaM / zeSANAM tu zubhabaMdhanibaMdhanaM sthairya bAyakAzuddhAdhyavasAyA aticArAH teSAM bhIrbhayaM tasyA hAniH abhAvaniraticAraguNapAlanArUpaM yatra kSayopazamo'pi atiguNasAdhanApariNamanena sahajabhAvatvAt nirdoSaguNasAdhanA bhavati yatra taba 191 For Private And Personal Use Only
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 380 "yogASTakam Amram sthairy| uktaM ca-"taha ceva payapAhagaciMtArahiya thirattaNaM ne / zuddhAnAM arthAnAM paramAtmarUpANAM sAdhanaM svarUpAvalaMbanaM siddhiH / uktaM ca-savvaM paramatthasAhagaM rUcaM puNa hoi siddhatti / evaM samabhedaM jJeyam // 4 // __ yAvat dhyAnaikatvaM na bhavati tAvat nyAsamudrAvarNazuddhipUrvaka AvazyakacaityavaMdanapratyupekSaNAdikaM upayogayogacApalyavAraNArthamavazyaM karaNIyaM, mahaddhitakaraM sarvajIvAnAM, tena sthAnavarNakrameNa tatvaprAptiriti / arthAlambamayozcaitya-candanAdau vibhAvanam / zreyase yoginaH sthAna-varNayoryatna eva ca // 5 // vyA0-arthAlaMbanayoriti 'arthoM vAkyasya bhAvArthaH, 'AlaMbanaM' vAcye padArthe arhatsvarUpe upayogasyaikatvaM, arthazca AlaMbanazca arthAlaMbanau, tayoH caityavaMdanAdau arhadvaMdanAdhikAre 'vibhAvanaM smaraNaM karaNIyaM zreyase kalyANArtha, ca punaH sthAnaM vaMdanakakAyotsargazarIrAvasthAnaM AsanamudrAdi, varNaH akSarAdi, tyoH zuddhau yatmaH zreyase kalyANAya bhavati / uktaM cAvazyake-"jaM. vA idaM vaccAmeliyaM, hINakharaM, acakkharaM, payahINaM, viNAyahINAM, jomahINaM, ghosahINaM, sudinnaM, duDupaDicchiyaM, akAle kao sajjhAo, tassa micchA mi dukkaDaM' ityanena dravyakSetrakAlavizuddhau bhAvasAdhanasiddhiH tena dravyakriyA hitA // 5 // Alambanamiha jJeyaM, dvividhaM rUpyarUpi ca / arUpi guNasAyujya-yogo'nAlambanaM param // 6 // vyA0-AlaMbanamiti iha jainamArge 'AlaMbanaM dvividhaM jJeyaM 192 For Private And Personal Use Only
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. dviprakAra jJeyaM, ekaM rUpi, aparaM arUpi, tatra rUpyAlaMbanaMjinamudrAdikapiMDasthapadasthaparyaMtaM, yAvadarhadavasthAlaMbanaM tAvatkAraNAvalaMbanaM zarIrAtizayopetaM rUpyavalaMbanaM, tatra annAdiparabhAvazarIradhanasvajanAvalaMbI, parastra pariNatacetanavizvaizvaryAdyartha tIrthakarAdyavalaMbanamapi bhavahetuH, tathaiva yaH svarUpAnaMdapipAsitaH svarUpasAdhanA prathamakAraNarUpaM jinezvaraM vItarAgAdiguNasamUhaiH avalaMbate, yAvat mudrAdyAvalaMbanI tAvat rUpyavalaMbanI, sa eva arhatsiddhasvarUpaM jJAnadarzanacAritrAdyanaMtaparyAyavizuddhazuddhAdhyAtmadharma avalaMbate, iti arUpyAlaMbanI, tatra bhAvyate anAdito jIvo mUrtapudgalaskaMdhAvalaMbapariNataH kathaM ? prathamata evAmUniMdarUpaM svarUpamavalaMbate ataH atizayopetavItarAgamudrAdikaM paraM mUrta cAlaMbya viSayakaSAyavRddhikaraM strIdhanAdyavalaMbanaM tyajati, ityekA parAvRttiH, punaH sa eva atizayAdirUpamUrtAvalaMbanIyaH, ahaM tu amUrtabhAvarasikatvenopayujyate, adyApi arhataH saMbaddhaM tathApi audayikaM nAlaMbana, mama tu guNAvalaMbinI mUrttAn bhavAn na rasikatvena gRhNAti, sApekSaH paratvena pazyati iti dvitIyA parAvRttiH / evaM amUrtAtmaguNarasiko bhavati tena parameSThisvarUpakAraNenAvadhArya svakIyAsaMkhyapradezavyApyavyApakabhAvAvacchinnadravyAstikaparyAyAstikAnaMtasvabhAvamamalAmUrttAnaMdamayaM dhyeyatvenAlaMbate, iti kiM tRtIyA parAvRttiH, iti sAdhanapaddhatiH sarveSAM tatsvarUpasAdhanaM arUpiguNAH siddhamuNAH teSAM bhAvanaM sAyujyaM tadAtmatA, tayA yogaH, AtmopayogayojanaM yadyapi ISadavalaMbanaM zrutAdInAM, tathApi anAlaMbanameva yaH utkRSTo yogaH, uktaM ca "pAThakaH tatrApratiSThitaH khalu yataH pravRttazcalatyatastatra sarvottamA bhujaH tenAnAlaMbanojjhitaH // 6 // nirAlaMbanayogena dhArAvAhI prazAMtavAhitA nAma cittaM tasya 193 For Private And Personal Use Only
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'yogASTakam svarasana eva manaH sahajadhArAyAM vartate, na prayAso bhavati / uktaM ca viMzatikAyAM AlaMbaNaM pi eyaM, rUvimarUvi ya itthaparamAtti / taguNapariNaimitto, suhumo AlaMbaNo nAma // 1 // ___ ekAgrayogasyaivAparanAma anAlaMbanayoga iti, evaM sthAnAdyAH paMca icchAderguNitA viMzati (20 ) bhavaMti, te ca pratyekamanuSThAnacatuSkayojitA azIti (80) prakArA bhavaMti tatsvarUpanirUpaNAyopadizatiprotirbhaktivaco'saGgai, sthAnAdyApi caturvidham / tasmAdayogiyogAte-mokSayogaH kramAdbhavet // 7 // ___ vyA0-prItibhaktIti ete sthAnAdayaH, 'prItiH' 'bhaktiH 'vacana' 'asaMgaH' iti bhedacatuSTayenAzItibhedA bhavaMti, tasmAt yogAtkameNa ayoginAmA yogaH, tasyAptiH prAptiH bhavati, ayogiyogaM / zailezIkaraNaM, sakalayogacApalyarahito yogaMprApnoti, tena punaH kramAnmokSaH sarvakarmAbhAvalakSaNaH "AtmanaH tAdAtmyAvasthAnaM mokSaH" evaM yogasaMyogaH kramAt anukrameNa bhavati / ____ atha-prItyAdyanuSThAnasvarUpaM SoDazakato likhyate--asya cAnuSThAnatA sAMsArikapariNato, sA ca parAvRtya tatvasAdhane karaNIyA / yatrAdaro'sti paramaH, prItiH svahitodayAt bhavetkartuH / zeSatyAgena karoti yattu tatprItyanuSThAnam // 1 // iti / prItilakSaNaM / gauravavizeSayogAd buphimato yadvizuftarayogaM / kriyate tattulyamapi jJeyaM tadbhaktyanuSThAnam // 2 // atyaMtavallabhA khallu patnI tadvadhitA ca jananIti / tulyamapi kRtamanayotiM syAtprI For Private And Personal Use Only
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rI TIkA. - 383 MARAVADHAAR tibhaktigatam // 3 // iti bhaktilakSaNaM / vacanAtmikA pravRttiH sarvajJaucityayogato yA tu / vacanAnuSThAnamidaM cAritravato niyogena // 4 // iti vacanalakSaNaM / yattvabhyAsAtizayAtsAtmIbhUtamiva ceSTate sdbhiH| tadasaMgAnuSThAnaM, bhavati caitanna devadhiyam // 5 // cakrapramaNaM daMDAttadabhAve caiva yatparaM bhavati / vacanAsaMgAnuSThAnayostu tad jJApakaM jJeyam // 6 // abhyudaye phale vAdye niHzreyasasAdhane carame / etadanuSThAnAnAM vijJeye mahatAyate yataH // 7 // iti evaM krameNa yogasAdhanArataH sarvayogarodhaM kRtvA ayogI bhavati // 7 // sthaanaadyyoginstiirthocchedaadyaalmbnaadpi| sUtradAne mahAdoSa, ityAcAryAH pracakSate // 8 // ___ vyA0-sthAnAdyayogina iti sthApanAdipravRttiyogarahitasya sUtradAnaM mahAdoSa iti AcAryA haribhadrAdayaH 'pracakSate' kathayaMti, kasmAta ? tIrthIcchedAdyAlaMbanAt, nirAstikasya sUtradAne kadAcit kuprarUpaNAkaraNena tIrthocchedo bhavati / uktaM ca viMzatikAyAM titthe succhedaaivilNbnnjseyemevaa| suttakirIyAInAso, eso asamaMjasavihANo // 1 // so esavaMka uciyaneyasamasamayamAviyANaviya / sAyaMpi bhAviyavvaM, iha titthuccheyabhIruhiM // 2 // muttUNa logasannaM, uNayasAhUsamayasabbhAvaM / sammaM pariyahivvaM, vRdveNa maI niuNabuddhIe // 3 // evaM prathama sthAnAdivizukiM kRtvA icchAdipariNataH krameNa svarUpAvalaMbanAdi gRhItvA prItyAdyanuSThAnena asaMgAnuSThAne gataH 195 For Private And Personal Use Only
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir niyAgASTakam mmar AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA. sarvajJo bhUtvA ayogImUya siddho bhavati / ataH kramasamAsAdhanA zreyaskarI / iti vyAkhyAtaM yogASTakam // 27 // atha niyAgASTakam // 28 // 'niyAgaH karmadahanaM tatra 'nitarAM' nizcayena 'yAgaH' yajanaM niyAgaH / uktaM ca---"susaMvuDA paMcahiM saMvarahiM iha jIviyaM aNavakaMkhamANA vosaTTakAyA suIcattadehA mahAjayaM jayati jnnseh||1||ke te joi keva te joIThANA kA tesu yA kiMcatekArasaMgaM pahAyate kayarA saMti bhikkhU kayareNa homeNa huNAsijoiM // 2 // tavo joI jIvo joi ThANaMjogAsuAsarIraM karIsaMgaM kammapahA saMjamajogasaMtihomahuNAbhiisiNaM pasatthaM // 3 // " uttarAdhyayane niyAgapahivatte, zrIAcAsaMgasUtre niyuktitaH nikSepAdikaM jJeyaM tatsvarUpaM nivedayatiyaH karma hutavAn dIte, brahmAgnau dhyaandhyaayyaa| sa nizcitena yAgena, niyAgapratipattimAna // 1 // vyA0-yaH karmeti yaH brahmAgnau AtmasvarUpaikatvarUpAgnau dhyAnadhyAyayA dhyAnadhanena dIpte sati karma jJAnAvaraNAdikaM 'hutavAn' homaM kRtavAn sa muniH 'nizcitena' AbhyaMtareNa yAgena samyagdarzanajJAnacAritraikatvavIryatIkSNatvarUpeNa yuktaH niyAgapratipattimAn ucyate // 1 // pApadhvaMsini niSkAme, jJAnayajJe rato bhv| dyaiH karmayajJaiH kiM ?, bhuutikaamnyaavilaiH||2|| For Private And Personal Use Only
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org jJAnamaMjarI TIkA. 3 vyA0 - pApadhvaMsinIti - bho dakSa / niSkAme sarvaparabhAvAbhilAparahite 'pApadhvaMsini' pApakarmavinAzake AtmasvarUpe jJAnaM svaparAvayavabhAsakaM tadrUpe yajJe rato bhava tanmayo bhava / kiM 'bhUti - kAmanayA' ihalokasukhecchayA 'sAvadyaiH pApasahitaiH 'AvilaiH ' mlAnaiH yajJaiH kiM ? na kimapi na hitAya te tatkaraNaM na yuktaM, AtmasvarUpo yAgaH tanmayaikatvapariNatiH karmAbhAvakarI tena tatra yatitavyam // 2 // vedoktatvAnmanaH zuddhyA, karmayajJo'pi yoginaH / brahmayajJa itIcchaMtaH, zyenayAgaM tyajati kim ? // 3 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 - vedoktatvAditi - vedoktatvAt manaH zuddhyA karmayajJo'pi brahmayajJa iti icchaMtaH zyenayAgaM kiM tyajati ? iti svamatakalpanAM kurveti mUDhAH te niSedhanIyAH, nahi saMsArakAmanayA hiMsA sukhakarI bhavati, sAdhyazuddhimaMtareNa na prayAso hitAya, ato naiva kartavyaM iti // 3 // brahmayajJaH paraM karma, gRhasthasyAdhikAriNaH / pUjAdi vItarAgasya, jJAnameva tu yoginaH // 4 // * vyA0 - brahmayajJa iti - 'gRhasthasya' sAvadyapravRttasya 'adhikAriNaH' yogyasya nyAyopArjitAdivittavataH vItarAgasya pUjAdikarmakaraNaM paraM utkRSTaM brahmayajJa iti jJeyaM, saMvarAbhAve AsravANAM parAvRttiH prazastakaraNaM yuktaM / uktaM ca- 385. For Private And Personal Use Only 1 akasiNapavattagANaM, virayAvirayANa esa khalu jutto / saMsArapayaNukaraNe, davvathaye kUvadito // 1 // iti rAgapApasthAnasya prazastatAkaraNopadezaH / Agame sarvA 49 197
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 386 niyAgASTakam wwwww ..........in savANAM mazastA sAdhane gRhItA, tathA ca munivinaye zAsanavinaye harSAdijIvaghAto'pi na vadhAya / tathA prajJApanAyAMbhASAcatuSTayamapi munInAM, ityAdikaM, tataH zrAvakANAM tu hiMsAdisarvaparavRttiguNibhaktirUpA hitA, tu punaH yoginaH jJAnaM jJAnaramaNameva hitaM, nahi muni yattirataH jJAne ramamANastatvaM sAdhayati // 4 // bhinnoddezena vihitaM, karma karmakSayA'kSamam / klaptabhinnAdhikAraM ca, putreTyAdivadiSyatAm // 5 // ___ vyA0-minnoddezeneti-bhinnoddezena paramAtmasAdhanodezamaMtareNa 'minena' puNyAdivAMchoddezena 'vihitaM' kRtaM 'karma' pUjAdikArya karmakSayAya akSamaM asamartha bhavati, nahi minasAdhyena kRtaM dayAdAnAdikaM dharmasAdhyazUnyatA satpravRttiH bAlakrIDAtulyA kalpitaminnAdhikAraM karma kArya puDheSTayAdivat iSyatAM iti, yathA jalArthinI vanitA kUpopakaMThe jalArtha vaTe ca rajjubaMdhaM kurvatI parapuruSarUpavyAkulitacittA svapuH eva pAzabaMdhaM kRtavatI duHkhabhAjanaM bhavati, evaM sAdhyacyutAnAM kriyA duHkhaheturUpA uktA // 5 // brahmArpaNamapi brahma, yajJAntarbhAvasAdhanam / brahmAnau karmaNo yuktaM, svakRtatvasmaye hute // 6 // ___vyA0-brahmArpaNamiti-bho vidvan / yadi tvaM brahmArpaNaM sarva svakRtaM brahmaNi paramezvare yadarpaNaM prayacchanaM tatraivAropaNaM etatsarva paramezvarakRtaM jAtaM matkRtaM na kiMcaneti dhIriti yAvat / tat brahmayajJAntarbhAvasAdhanaM brahmayajJo jJAnayajJastasya yo'ntarbhAva AtmIyabhAvaphalaprAptisvIkArastasya sAdhanaMtanniSpAdakatvakAraNaM manyase, For Private And Personal Use Only
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Muna AnnanAmAAAAAAAAAA jJAnamaMjarI TIkA. wwer mirmirmwarima yadvA tatphalamIcchasi / tarhi tvaM tatkRte svakRtatvasyAye svasya jIvasya yatkRtaM nirmitaM karma tadbhAvastatvaM tadpo yaH smayo'haMkArastasmin nimittabhUte / hute. hutamagnau prakSeSaNaM mayAH nirmitamiti ahaMkArahomanimitta iti yAvat / karmaNo jJAnAvaruNAdikasya brahmAMjhau. brahma zuddhatIvopayogijJAnaM nirAzaMsatapazca tadraSo yo'gnirUca gacchatIti vyutpattimattejastasmin : AhutikaraNaM yuktaM ghaTamAnaM, na tu pazcAderityarthaH // 6 // . atha zlokadvayena svarUpaphaladarzanapUrvakamupasaMharatibrahmaNyarpitasarvasvo, brhmdRgbrhmsaadhnH| brahmaNAjuhvadabrahma, brahmaNi brahmagatimAn // 7 // ___vyA0-brahmaNyarpaNamapIti 'brahmaNi Atmani arpitasarvasvaH, ArpitaM sthApitaM sarvasvaM sarvAtmapariNamanarUpaM ityanena jJAnavIryalAbhabhogAdayaH svakSayopazamIbhUtA * bhAve Atmani evArpitAH sthApitA yena saH / tathA 'brahma' AtmajJAna kA 'ham' dRSTidarzanaM zraddhAnaM brahmaNi sAdhanaM yasya sa brahmasAdhanaH, athavA-- 'brahma' AtmA eva sAdhane yasya sa evaMvidhaH sAdhakajIvaH 'brahmaNi' sAdhakAvasthApariNatasvAtmani AdhArabhUte brahmaNAtmajJAnavIryAyAM, abrahma ajJAnaM pudgalakama cAtmanaH minnaM ajuhavat bhasmIcakAra, kathaMbhUtaH sAdhakapuruSaH ? 'brahma' brahmacarya svarUparamaNarUpaM tasya guptimAn tadguptiyuktaH ityanena cAtmA kartA AtmasvarUpeNa karaNamUtena AtmasvarUparodhakaM jJAnAvaraNAdi: karma Atmani:sthitaM nivArayati // 7 // brahmAdhyayananiSThAvAn , prbrhmsmaahitH| brAhmaNo lipyate nApairniyAgapratipattimAn // 8 // 199 For Private And Personal Use Only
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAvapUjATakam - - . vyA-brahmAdhyayaneti brAhmaNo muniH zramaNo dravyabhAvabrahmacarye rataH brAhmaNaH avaiH pApaiH na lipyate na lepavAn bhavati, kathaMbhUtaH brAhmaNaH ? brahmAdhyayanaM AcArAMgaprathamazrutaskaMdhanavamAdhyayanaM tasmin uktA niSTA maryAdA tadvAn, pariNatipariNataH punaH parabrahma zuddhAtmasvarUpaM, tena samAhitaH samAdhimayaH, punaH niyAgaH karmakSapaNaM, tasya pratipattiH tadrUpatA tadvAn pariNataH, mikSuH pApairna lipyate, nAvaguMThanAvAn bhavati, ata eva svarUpabhAsanaramaNapariNataH anAdikarmapaTalakSayaM kRtvA siddhabuddhaH paramAnaMdamayo bhavati, ato bhAvaniyAgaH karmadahanarUpaH karaNIya iti, tattvam // 8 // iti vyAkhyAtaM niyAgASTakam // 28 // atha bhAvapUjASTakam // 29 // atha dravyapUjopaskArarUpaM bhAvapUjAsvarUpabhAvanopacArarUpaM bhAvapUjASTakaM vitanyate / tatra gRhasthaH anekasaMsArabhAvatrastaH kadAcid nirvikArAnaMdarUpAM jinamudrAM vilokya prAptavairAgyaH bhavodvignaH sarvAsaMyamatyAgAbhilASI paramasaMvararUpaM paramezvaraM sadbhaktyA pUjayati, svayogasaparigrahAdikaM sarvathA tyaktumasamarthaH sarvamapi tIrthakarabhaktiyuktaM karoti, tatazca AtmA svaguNapariNataH svarUpasAdhanArUpAM bhAvapUjAM karoti / tatsvarUpaM nAmataH pUjA iti kathanaM / sthApanAtaH talliMgAcaraNaM / dravyataH caMdanAdimiH, zUnyopayogena ca / bhAvato guNaikatvarUpA sA vyAkhyAyate-- dayAmbhasA kRtasnAnaH, santoSazubhavastrabhRt / vivekatilakamrAjI, bhAvanA pAvanAzayaH // 1 // .200 For Private And Personal Use Only
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. bhktishrddhaanghusRnnonmishrkshmiirjdrvaiH| navabrahmagato devaM, zuddhamAtmAnamarcaya // 2 // vyA0-dayAMbhasA iti bhaktizraddhAneti-zlokadvayasya yugmato vyAkhyAnaM darzayati / he uttama ! evaMvidhaM 'zujhAtmAnaM' anaMtajJAnAdiparyAyaM AtmarUpaM devaM, nava iti navaprakArabrahmarUpaM gataH arcaya pUjAM kuru, kIdRzo bhUtvA ? ityAha-'dayA' dravyabhAvasvaparamANarakSaNArUpA sA eva 'aMbhaH' jalaM pAnIyaM tena kRtaM snAnaM pAvizyaM yena saH / saMtoSaH pudgalabhAvapipAsA zokAbhAvarUpaH sa eva zubhAni vastrANi teSAM 'mRt' dhArakaH / vivekaH svaparavibhajanarUpaM jJAnaM tadeva tilakaM tena mAjI zobhamAnaH / punaH kathaMbhUtaH ? 'bhAvanA' ahaMdguNaikatvarUpA tayA 'pAvanaH' pavitraH "AzayaH' amiprAyaH yasya sa punaH 'bhakti' ArAdhyatA 'zramA' prItiH 'esaaTe parama?' evaMrUpA tadrapeNa ghusaNena unmibhaM kazmIrajaM tasya dravAH taiH zuddhAtmA paramezvaraH svakIyAtmApi dIvyati svarUpe iti devastaM arcaya pUjaya tadbhaktirato bhava iti // 1 // 2 // - atha anukrameNa pUjAprakArAnAhakSamApuSpasajaM dharma-yugmakSaumadvayaM tathA / dhyAnAbharaNasAraM ca, tadaGge vinivezaya // 3 // vyA0-kSamApuSpasrajamiti-he bhavya ! tadaMge AtmasvarUparUpe aMge 'kSamA' krodhopazamanavacanaM dharmakSamArUpAM 'sraja' puSpamAlAM nivezaya' sthApaya / tathA tathaiva 'dharmayugmaM' zrAvakasAghurUpaM zrutacAritrarUpaM vA kSaumavastradvayaM nivezaya / ca punaH 201 For Private And Personal Use Only
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'dhyAne' dharmazukle. te eva AbharaNasya sAraM pradhAnaM paramAtrANi nivezaya / ityevaM guNapariNamanarUpAM pUjAM kuru // 3 // madasthAnabhidAtyAgairlikhAgre cASTamaGgalam / khAnAno zubhasaGkalpa-kAkatuNDaM ca dhUpaba // 4 // . vyA0-madasthAneti-'madaH' mAnonmAdaH tasya sthAnAni tAni eva midAH tApAM 'tyAgaiH, varjanaiH aSTamaMgalaM aye likhaca jJAnAdau 'zubhasaMkalpaH zubharAgapariNAmaH tadrUpaM 'kAkatuNDaM' kRSNAgaruM dhUpayaH / ityanena rAgAdhyavasAyAH zubhAH puNyahetavaH sikisAdhane tyAjyA eva ato jJAnabalena tattyAgo bhavati // 4 // prAgdharmalavaNottAraM, dharmasannyAsavahinA / kurvan pUraya sAmarthya-rAjannIrAjanAvidhim // 5 // vyo -prAgdharmeti atrAtmasvarUpArcane 'dharmasannyAsavahninA' varnaH svarUpasattA sahajapAriNAmikalakSaNaH caMdanagaMyatulyaH tasya samyag nyAsaH sthApanaM sa eva vahniH tena prAk pUrvasAdhanarUpaH dharmaH savikalpabhAvanArUpaH tadeva lavaNaM tasyottAraM nivAraNaM nirvikalpasamAdhau sAdhakasyApi saMvikalpadharmasya tyAga eva bhavati, evaM bhAvarUpaM apavAdasAdhanarUpalavaNottAraM kurvan sAmarthyarAjanIrAjanAMvidhi pUrvasAmarthyayogasvarUpA rAjaMtI zobhamAnA nIrAjanA ArAtrikA tasyAH vidhiH taM pUraya / sAmarthyayogasvarUpaM ca yatra karmabaMdhahetuSu pravarttamAnavIryasya na tAk pravRttiH svAtmadharmasAdhamAnubhavaikatve pravarttamAnaH niSprayAsatvena pravartate. sa yogaH samartha ucyate // 5 // For Private And Personal Use Only
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. marrioran sphuranmaGgaladIpaM ca, sthApayAnubhavaM purH| yoganRtyaparastUrya-trikasaMyamavAn bhava // 6 // vyA0-sphuranmaGgaleti ca punaH 'sphuraMta' dedIpyamAnaM sarvadravyabhAvopadravaviyutaM maMgaladIpaM bhAvaprakAzaM 'anubhava' sparzajJAnaM AtmasvabhAvAsvAdanayuktaM jJAnaM 'puraH' agre sthApaya, yogAH manovAkkAyarUpAH teSAM sAdhanapravarttanarUpaM "nRtyaM tAMDavaM tatra 'tatparaH' sodyamaH san paramAdhyAtmadhAraNAdhyAnasamAdhirUpasAdhanayogyayogapariNamanarUpatUryAdipUjAtrayamayo bhava, ityanena AbhyaMtarapUjayA tattvAnaMdamayazcaitanyalakSaNaM svAtmAnaM tadrUpaM kuru // 6 // ullasanmanasaH satya-ghaNTA vaadytstv| bhAvapUjAratasyetthaM, karakoDe mahodayaH // 7 // ___ vyA0-ullasanmanasa iti itthaM bhAvapUjAratasya tava 'mahodayaH' mozaH 'karakroDe' hastatale'sti kiM kurvataH 1 ullasammanasaH bhAvollAsayuktacittasya satyaparyAyarUpAM ghaMTAM vAdayataH zabdaM kurvataH ityanena saharSasatyamanaullAsarUpAM ghaMTAM nAdayataH sataH pUrvoktapUjAkaraNena sarvasvazaktiprAdurbhAvarUpo mokSo bhavati // 7 // dravyaprajocitA bhedo-pAsanA ghmedhinaam| bhAvapUjA tu sAdhUnA-mabhedopAsanAtmikA // 8 // vyA-dravyapUjeti 'gRhamedhinAM' gRhasthAnAM "bhedopAsanArUpA" AtmanaH sakAzAt arhan paramezvaraH bhinnaH niSpalAnadacidvilAsI tasyopAsanA sevanA nimittAlaMbanarUpA dravyapUjA 'ucitA' yogyA tu punaH sAdhUnAM abhedopAsanAtmikA paramA For Private And Personal Use Only
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 392 dhyAnASTakam. tmanA svAtmAbhedarUpA bhAvapUjA ucitA / yadyapi savikalpakabhAvapUjA guNasmaraNabahumAnopayogarUpA bhAvapUjA gRhiNAM bhavati, tathApi nirvikalpopayogasvarUpaikatvarUpA bhAvapUjA nirgrathAnAmeva, evaM AsravakaSAya yogacApalyaparAvRttirUpadravyapUjAbhyAsena arhadgupAsvAtmadharmaikatvarUpabhAvapUjAvAn bhavati tena ca tanmayatAM prApya siddho bhavati, ityeva sAdhanena sAdhyopayogamuktena siddhiH niSkarmA bhavati // 8 // iti vyAkhyAtaM bhAvapUjASTakam // 29 // atha dhyAnASTakam // 30 // atha dhyAnASTakaM vistAryate / dhyAnalakSaNaM niryuktau-aMto muddattamittaM, cittAvatthANa egavatthumi / utthANaM jhANaM, joganiroho jiNANaM tu // 1 // nAmAdikaM svato vAcyaM tatra dhyAnasvarUpaM nirUpayannAhadhyAtA dhyeyaM tathA dhyAnaM, tryaM yasyaikatAM gatam / munerananyacittasya, tasya duHkhaM na vidyate // 1 // vyA0 - dhyAtA dhyeyamiti yasya puruSasya dhyAtA dhyeyaM tathA dhyAnaM etat trayaM yasya jIvasya 'ekatA' ekabhAvaM gataM tasya muneH 'ananyacittasya' tadrUpavetanAmayasya arhatsvarUpAtmasvarUpatulyopayogagRhItasya 'duHkhaM' svaguNAvaraNarUpaM pudgalasaMnikarSajanyaM na vidyate nAstItyarthaH / uktaM ca pravacanasAre jo jANaI arihaMte, dattaguNattapajjavattehiM / so jANai appANaM, moho khalu jAi tassa layaM // 1 // 204 For Private And Personal Use Only
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 393 dhyAtA AtmA dhyeyaM tatsvarUpaM dhyAnaM tatraikatA tatra abhedatA etat trayaM ekatvaM prAptaM mohakSayAya bhavati // 1 // dhyAtAntarAtmA dhyeyastu, paramAtmA prakIrttitaH / dhyAnaM caikAgrasaMvittiH samApattistadekatA // 2 // vyA0-dhyAteti / dhyAtRsvarUpaM uktaM zrIhemacandrasUri pUjyai: amuJcan prANanAze'pi, saMyamaikadhurINatAm / paramAtmavatpazyan svaM svasvarUpAparicyutam / / 1 . upatApamasaMprAptaH, zItavAtAtapAdibhiH / pipAsuramarAkAra - yogAmRtarasAyanam // 2 // rAgAdimiranAkrAntaM krodhAdibhiradUSitam / . AtmArAmaM manaH kurvan, nirlepaH sarvakarmasu // 3 // virataH karmarAgebhyaH, svazarIre'pi niHspRhaH / saMvegAd hRdi nirmagnaH, sarvatra samatAM zrayan // 4 // narendre vA daridre vA, tulmakalyANakAmanaH / amAtrakaruNApAtraM, bhavasaukhyaparAGmukhaH || 5 | sumeruriva niSkampaH, zazIvAnandadAyakaH / samIra iva niHsaGgaH sudhIrdhyAtA prazasyate // 6 // iti dhyAtRsvarUpaM / evaMvidhaH dhyAtA ' aMtarAtmA ' sAdha kAtmA, tu punaH 'dhyeyaH' dhyAtuM yogyaH paramAtmA kSINaghAtikama arhan, naSTASTakarmA siddho vA suvRtyA sattAgataH siddhAtmA dhyeya prakIrttitaH ca punaH ekAgrasaMvittiH aikAgryaM tanmayatvena paramA tmasvarUpe anaMtaparyAyAtmake ekAgratvena 'saMvittiH' jJAnaM dhyAna ucyate ityanena arhadAdizuddhaguNajJAnasaMvedanatanmayatA dhyAnaM ceta 8 50 205 For Private And Personal Use Only
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnASTakam wwmwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww w mAvIryAdInAM sarvakSayopazamAnAM svarUpopayogalInatvaM dhyAnaMtatra dhyAtuH dhyeye tadekAgratArUpe dhyAne samApattiH nirvikalpatA tAratamyarahitA citpariNatiH ekatA jJeyA // 2 // tatra dRSTAMtena kathayatimaNau bimbapraticchAyA, samApattiH parAtmanaH / kSINavRttau bhaved dhyAnAdantarAtmani nirmale // 3 // vyA0-maNau bibeti / yathA 'maNau ratne biMbasya praticchAyA tathA 'aMtarAtmani' svasvarUpe 'parAtmanaH' nirmalAtmanaH "dhyAnAt samApattiH siddhAtmanaH svAtmatvaikatArUpA bhavet, kathaMmUte aMtarAtmani ? 'nirmale' kaSAyavikalpamalarahite punaH kiMmUte ? 'kSINavRttau ' kSINA vRttiH parAjIvikA yasya sa kSINavRttiH tasmin eva samApacau dhyAnasidhiH bhavati itthaM pUrvoktaprakAreNa anyatroktaM maNerivAmijAtasya, kSINavRtterasaMzayam / tAtsthyAttadaMjanatvAcca, samApattiH prakIrtitA // 1 // . ___ aMtarAtmani paramAtmanaH abhedAropaH dhyAnaphalaM tacca saMsagAropato bhavati, saMsargazcAtra niSpannAnaMtatAttvikasijhAtmanAmupayogaH tacca calacittAnAmiMdriyarodhamaMtareNa na bhavati, iMdriyarodhazca jinapratimAdikAraNamaMtareNa na jAyate; ataH sthApanA takho'pakArakArikA // 3 // Apattizca tataH puNya-tIrthakRtkarmabandhataH / sajAvAbhimukhatvena, sampattizca kramAdbhavet // 4 // vyA0-'Apattizceti' ca punaH 'ApattiH' jinabhaktistanma For Private And Personal Use Only
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. matvaM tataH pazcAt 'puNyaM0' puNyaprakRtirUpaM tIrthakRta vizvopakAri saMghasthApakAtizayarUpaM nAmakarma tasya baMdhataH tadbhAvAbhimukhatvena tadupayogena kramAt saMpattiH bhavet, paramaizvarya bhavet / idaM ca niranubaMdharUpaM phalaM darzitam // 4 // ___atha dhyAnazUnyatvena saphalaM neti darzayatiitthaM dhyAnaphalAyuktaM, viMzatisthAnakAyapi / kaSTamAtraM tvabhavyAnAmapi no durlabhaM bhavet // 5 // vyA0-itthamiti / itthaM pUrvoktaprakAreNa 'dhyAnaphalAt' trividhadhyAnopayogAt viMzatisthAnakAdyapi viMzatisthAnapramukhaM guNibahumAnena yuktaM kartuM ucitaM, abhavyAnAM tu anyat samyagdarzanAdiguNibahumAnadhyAnopayogazUnyaM viMzatisthAnAdi tapovyUha 'kaSTamAtra kAyaklezarUpaM 'bhave' saMsAre no durlabhaM bAhyAcaraNaM jainoktaH mapi bahuzaH abhavyaiH kRtapUrvamiti // 5 // atha dhyAnakArakasya svarUpaM nidarzayan zlokatrayamAhajitendriyasya dhIrasya, prazAntasya sthiraatmnH| sukhAsanasya nAsAgra-nyastanetrasya yoginaH // 6 // ruddhabASpamanovRtterdhAraNAdhArayA rayAt / prasannAsyApramattasya, cidAnandasudhAlihaH // 7 // sAmrAjyamapratidvaMdvamantareva vitanvataH / dhyAnino nopamA loke, sadevamanuje'pi hi // 8 // vyA0-jiteMdriyeti, ruddhabASpeti, sAmrAjyamiti / evaMvidhasya ghyAninaH 'hi' iti nizcitaM 'sadevamanuje'pi loke' sasuranare 207 For Private And Personal Use Only
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 396 dhyAnASTakam ath tiryagnArakAgrahaNaM tu tayordurgatitvAt ityanena tribhuvane upamA sAdRzyana, tatvajJAnAnubhavalInasya sahajAnandavilAsakasya tulanA kena kriyate ? iti / kiM kurvatastasya aMtare ca AtmAMtaramadhye eva apratidvaMdvaM bAhyAbhyaMtaravipakSarahitaM sarvaparabhAvAgamyaM sAmrAjyaM svaguNasaMpat svabhAvaparivAropetaM rAjyaM svAdhInaM vitanvataH vistArayataH svaguNAnaMdAsaMkhyeyapradezanirvyAghAtaM svarAjyamanubhavataH / ataH sarve'pi SaSThayaMtyA dhyAnino vizeSaNe saMyojyAH / kathaMbhUtasya dhyAninaH ? 'jiteMdriyasya' jitAni svarUpopayoge klRptAni paudgalikavarNAdiSvapariNamanAt jitAni iMdriyANi yena saM tasya, 'dhIrasya' svavIryasAmarthyena parISahopasarge'kaMprasya, svarUpaniSThasya, punaH 'prazAMtasya' kaSAyanokaSAyodrekarahitasya dhIraH zAMta eva AtmAnamAsvAdayati, punaH 'sthirAtmanaH sthiraH AtmasvarUparamaNe AtmA yasya sa tasya sukhAsanasya sAdhanapariNatau sukhamaya AtmA yasya sa tasya punaH nAsAgre cApalyarodhanAya 'nyaste' sthApite netre yena sa tasya yoginaH samyagdarzanajJAnacAritraratnatrayIpariNatasya, ruddhA bAceMdriyAnusAriNI manasaH vRttina sa tasya, iMdriyAnuyAyimanovRttinivRttasya, kasmAd ? dhyeye cittasya sthirabaMdhanaM dhAraNA tasyA dhArA tayA dhAraNAdhArayA rayAt ruddhamanasaH tattvajJAnaM sunizcitaM bhavati, punaH 'prasannasya' kAludhyarahitasya 'apramattasya' ajJAnAdyaSTapramAdanivRttasya punaH 'cidAnaMdasudhAlihaH' cit jJAnaM tasyAnaMdaH sa eva sudhA amRtaM tAM lihyatIti tasya lihaH, jJAnAnaMdAsvAdakasya, etAdRzasya dhyAninaH Atmika sAmrAjyAnubhavaM vistArayataH tulyatvaM kena bhavati ? na kenApi / ataH sarvaparabhAvaparityAgarUpAvalokanatattvaikatvadhyAnAmRtasvabhogyabhoktuH paramasAmrAjyaM / ataH sarvaprakAreNa tadeva kara , 208 For Private And Personal Use Only
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 397 yaM / yadarthaM racayaMti yamaniyamapracArAnnU, saMkocayanti zarIraM AsanamudrAdibhiH sAdhayaMti recakapUrakakumbhakaprANAyAmAn, vasaMti nirjane vane, tyajaMti sarvedriyaviSayAn, tatsAmyasukhamUlaM AtmaikatvopayogaM sAdhyaM svahitArthibhiH // 6 // 7 // 8 // iti vyAkhyAtaM dhyAnASTakam // 30 // atha tapo'STakam // 31 // atha tapo'STakaM vitanyate / tatra paugalikasukhAbhilASaraMkANAM yatkaSTakSamaNaM, athavA lokasaMjJAbhItAnAM parAdhInAnAM dInatayA AhAratyAgarUpaM na tapaH, AsravamUlatvena kaSAyodayAzritatvAt karmabaMdhakatvAcca / pUrvItarAyodayAsAtAvedanIyavipAka eva zrIprajJApanAvRttau nirUpita eva, AcArAMgacUrNau cApi " aMgatthamuttaM samavivivAgaM" iti vacanAt, ato'minaveMdriyasukhAbhilASarahitasya nirmalAtmadravyasAdhakasya kaSTAcaraNaM tapa iti, atra paMcavastuke " upavAsAdiSu asAtAnirjareti bhojane sAtAnirjarA sAmye upavAsAdikaraNaM kimarthamiti ? " tatrocyate bhojanAdiSu SaTkAyapalimaMthaH upavAse ca tadabhAvAt azubhaMnavakarmabaMdhAbhAve saMvarapUrvaka sakAmanirjarAmUlatvAta hitaM tathA cAsyAtmanaH sAtAvipAke sarAgahetutvena iSTasaMyogakatA annAdisahajapariNamanAt AtApanAdiSu karmavipAkopayogatve tayA pariNamanAt asaMgatAkAraNatyAga eva sAdhanamUlaM ca bharatAdayaH nidarzanaM taccAlpakAlasAvanAsiddhivatAM, nahi cirakAlasAdhanAvatAM sAtAdi / zubhasaMnikarSe avyApakatvapariNAmaH / uktaM ca vizeSAvazyake ---- "ratikSamatvAtkalpAnAM tenAtApanAdikaraNamucitaM munInAM" / nikSepa 209 For Private And Personal Use Only
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 398 tapo'STakam - nayAnAM vyAkhyA tu - nAmatapaH sthApanAtapaH sugamaM, dravyatapaH AhAratyAgAdi, bhAvatapaH AtmasvarUpaikAgratvarUpaM, atra dravyapUrvakabhAvatapograhaNamiti / jJAnameva budhAH prAhuH, karmaNAM tApanAttapaH / tadAbhyantarameveSTaM, bAhyaM tadupabRMhakam // 1 // vyA0 - jJAnameveti / budhAH paMDitAH 'karmaNAM ' AtmapradezasaMzliTAnAM tApanAta tIkSNaM jJAnaM eva tapaH prAhuH, tattapaH AbhyaMtaraM aMtaraMgaM prAyazcittAdikaM iSTaM bAhyaM anazanAdikaM tadupavRMhakaM AbhyaMtaratapovRddhihetu, dravyanikSepasya kAraNarUpatvAt, dravyatapaso'pi bhAvatapasaH kAraNatvameva tena iSTaM // 1 // AnuzrotasikI vRtti - balAnAM sukhazIlatA / prAtizrotasikI vRttirjJAninAM paramaM tapaH // 2 // vyA0 - AnuzrotasikIti -- saMsArapravAhapaddhatiH anAdi pravRttiH AnuzrotasikI vRttiH bAlAnAM mUDhAnAM 'sukhazIlatA' iMdriyasukhamagnatA, sukhAbhilASatA 'prAtizrotasikI' pravAhasaMbhukhatA, saMsArasaMmukhatvamapahAya saMsAraparAGmukhI pravRttiH tadeva paramaM tapaH jJAninAmuktamiti, AtmadharmAnugasaMsArapratikUlapravRttistapa ucyate, ityanena prAyazcittAdibhAvatapaH pariNAmaH svarUpatanmayatvaM tattapasA eva sakalakarmakSayaH // 2 // dhanArthinAM yathA nAsti, zItatApAdi dussaham / tathA bhavaviraktAnAM tattvajJAnArthinAmapi // 3 // vyA0 - dhanArthinAmiti / yathA dhanArthinAM zItatApAdi dussahaM nAsti, dhanopArjanakuzalAH zItAdikaM sarvamapi kSamaMte, tathA 210 For Private And Personal Use Only
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. tattvajJAnArthinAM bhavaviraktAnAM anazanAdikaM tapo na dussahaM, kAryArthI kAraNe na pramAdyati, ataH paramAnaMdakAryakartA anazanAditapaHkaSTAnuSThAne na dussahatvaM manyate // 3 // sdupaayprvRttaanaamupeymdhurtvtH| jJAninAM nityamAnanda-vRddhireva tapasvinAm // 4 // ___ vyA0-sadupAyeti / 'tapasvinAM tIvratapomagnAnAM sAdhikaSaNmAsAMtaM sarvAhAraparihArAtApanAkAyotsargAdijinakalpaparihAravizuddhi 'munInAM' jJAninAM sUkSmAnaMtasvaparaparyAyavivekamagnIkRtacaitanyAnAM 'tapasi' parISahAdau vananadIgahvaravAse'pi AnaMdavRddhireva / tathAhikazcidadhamarNaH prAptadravyopacayaH uttamarNAya draviNaM dadat AtmAnaM dhanyameva manyate, athavA labdhisiddhayarthI pUrvasevAyAM udAhuH adhomukhAdimahAkaSTAnuSThAnamapi tatsiddhisAdhyAmilASI yathAtyaMtakaSTaM ceSTate, tathA harSameti evaM paramAnaMdAvyayazuddhAtmasiddhisAdhanArthI tadvighAtakakarmakSayAya tapaHkaSTAdiSu AtmAnamAnaMdayati, kutaH ? ityAha-upeyamadhuratvataH, 'upeyasya mokSasya nirmalAvyayapadasya yanmadhuratvaM mAdhurya tasmAt, siddhimAdhuryaratasya tatsAdhanopAyabhUtaM niSparigrahatvAdi sarva hitaM jAnAti, kathaMbhUtAnAM tapasvinAM ? 'sadupAyapravRttAnAM, san zobhanaH upAyaH sAdhanaM saMvaranirjarArUpaM tatra 'pravRttAnAM' udyatAnAM, ityanena svadharmasAdhane sAdhUnAmAnaMdaH na duHkhaM, yasya sAdhane kaSTatvabuddhiH sa na sAdhakaH / uktaM ca SoDazake // 4 // itthaM ca duHkharUpatvAt,tapo vyrthmitiicchtaam| bauddhAnAM nihatA buddhi-bauddhAnandAparikSayAt // 5 // 211 For Private And Personal Use Only
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 400 tapo'STakam . vyA0 - itthaM ceti / itthaM yattapaH kaSTaM iti bhAsanapUrvakaM tattapaH 'vyartha' niSphalaM, kasmAt ? duHkharUpatvAt tapaHkaraNe eva duHkhodvegau yatra nAdaraH sa kathaM hitAya bhavati / tathA 'icchatAM ' iti parabhAvasukhaM icchatAM vAMchatAM bauddhAnAM buddhiH 'nihatA' nizcavena hatA, kasmAt "bauddhAnaMda: " bauddhaM jJAnaM tasya AnaMdaH tasya parikSayaH tasmAt jJAnAnaMdadhArAkSayAt kaSTarUpaM tapaH niSphalam // 5 // yatra brahma jinAca ca, kaSAyANAM tathA hRtiH / sAnubandhA jinAjJA ca tattapaH zuddhamiSyate // 6 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 9 vyA0 - yatra brahmeti, yatra yasmin tapasi 'brahma' 'maithunatyAgaH viSayAnabhiSvaMgaH asti / yatra jinAnAM 'pUjA' tattvabhaktirvarttate punaH yatra 'kaSAyANAM krodhAdInAM 'hRtiH' nAzaH ca punaH yatra 'jinAjJA' zrIvItarAgoktapravacanapaddhatiH 'sAnubaMdhA' sApekSA tattapaH zuddhaM iSyate / bhAvanA ca prathamaM iMdriyAbhilASanirAse zAMta pariNatyA siddhAMtoktavidhinA nirabhilASasya tapo vizuddhaM bhavati, annA diparabhAvasukhaspRhayA kiM kena na kRtaM kaSTAnuSThAnaM ? yacca svarUpanirAvaraNArthaM niHsaMga nirmohakatatvaikatvarUpaM vyAvAtakaparabhAvAhArAdigrahaNanivAraNalakSaNaM tapaH tat zreSThamiti / uktaM ca-niraNuTTANaM mayamoharahiyaM suddhatattasaMttaM / asambhabhAvaNA evaM tavaM kamma suyaheu // 1 // 6 // tadeva hi tapaH kArye, durdhyAnaM yatra no bhavet / yena yogA na hIyante, kSIyante nendriyANi vA // 7 // " vyA0 - tadeva hIti / hIti nizcitaM, tadeva tapaH ' kArya karaNIyaM yatra durvyAnaM pudgalAzaMsArUpamaniSTatArUpaM no bhavet / yena 212 For Private And Personal Use Only
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 401 " L tapasA 'yogA' manovAkkAyarUpA 'na hIyate' svarUparamaNaM tavAnubhavato na hIyate yatra iMDiyA 'kSIyaMte' 'dharmasAvakasvAdhyAyAhiMsAdi tatkAryapravRtti te kSayaM na labhate, ityanena sAdhanAbhUtacetanAvIryANAM hAniH na syAt, tattapaH zuddhaM 'kArya' karttavyaM iti // 7 // mUlottaraguNazreNi-prAjyasAmrAjyasiddhaye / bAhyamAbhyantaraM cetthaM, tapaH kuryAnmahAmuniH // 8 // " vyA0 - mUlottaraguNeti - 'mahAmuniH' paramanirgrathaH itthaM tapaH kuryAt kiMbhUtaM tapaH ? "mUlottaraguNazreNiprAjya sAmrAjyasiddhaye " mUlottarA mUlabhUtA jJAnacAritrAdayo guNA ' uttarAH samiti - gupyAdayo guNAH teSAM 'zreNiH' vizeSataH guNaprAgbhAvarUpA tayA 'prAjyaM' pracuraM yat ' sAmrAjyaM prabhutvaM tasya ' siddhiH ' niSpattiH tasyaiityanena svakIyaguNaprabhutvaniSpatyartha bAhyaM lokollAsakAraNatvAt prabhAvakatAmUlaM AbhyaMtaraM anyalokaiH jJAtumazakyaM svaguNikatArUpaM ca tapaH kAryam // 8 // iti vyAkhyAtaM tapo'STakam // 31 // atha sarvanayAzrayaNASTakam // 32 // tapo dvividhaM saMvarAtmakaM ( jJAnAtmakaM ca ) tatra saMvarAtmakaM jJAnacAritrayoH tIkSNatvaM sacetanAvIryAdInAM svarUpakaikatvaM, dvitIyaM tu jJAnacAritravIryabhogaguNasaMkarasaMbhavaM guNAsvAdaikatvAnubhavavat sarvaparabhAvAspRhatArUpaM, jaghanyataH aMzatyAgapUrvakadezato'nIhAguNakatvaM, utkRSTataH zukrudhyAnacaramAdhyavasAyalakSaNaM, parabhAvAvacoco 51 213 For Private And Personal Use Only
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 402 sarvanayAzrayaNASTakam . durlabhaH asaMkhyeyasamayenApi dezajJAyakatvAt, tasya jJAnaM gauNamukhyatArUpeNa pravarttate / uktaM ca tacAbeM- "arpitAnarpita siddheH" sUtrasya vyAkhyAne, sarvajJAnAM tu sarvamapi ekasamayenaiva jJAtatvAt gauNamukhyatAjJAnaM vacasi kramavartitvAd bhavati evaM nyUnazaktyA gaumukhyatvaM na rAgadveSapariNatyA rAgadveSapariNAmo baMdhahetuH, ato nayasvarUpeNa yathArthabodhAya vastuvivecanaM hitaM na raktadviSTatA tena jJAnasAmyaM karaNIyaM jJAnasAmyameva cAritraM tadarthameva nirUpayatidhAvanto'pi nayAH sarve, syurbhAve kRtavizramAH / cAritraguNalInaH syAditi sarvanayAzritaH // 1 // " Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 - dhAvato'pi nayA iti / sarve nayAH 'cAvaMtaH ' svasvapakSasthApanapuraHsarA api 'bhAve zuddhAtmadharmaNi kRtavizrAmAH syuH sthirA bhavaMti, ato muniH ' cAritraguNalInaH ' cayariktIkaraNaM cAritraM tadeva guNaH tatra lInaH varddhamAnaparyAyaH 'sarvanayAzritaH' syAt dravyanaye kAraNagrAhake bhAvanaye tatkAryatvagrAhake ' kriyAnaye sAdhanodyamarUpe jJAnanaye tadvizrAmarUpe 'AzritaH' AsaktaH syAt bhavet ityarthaH / uktaM cAnuyoganAre- " sasi pi nayANaM bahuvihavattavvayaM nisAmittA | jaM savvanayaviddhaM taM caraNaguNaoi sAhU // 1 // ata uktaM zrIbhagavatITIkAyAM " jai jiNamayaM pavajjaha, tA mA vivahAranicchae subaha / vavahAranaocchee titthuccheojao 25 ataH sAmyaM hitaM / punastadeva draDhayati- 214 For Private And Personal Use Only
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 403 pRthagnayA mithaH pkss-prtipksskdaarthtaaH| samavRttisukhAsvAdI, jJAnI sarvanayAzritaH // 2 // ____ vyA0-ghRthag nayA iti / ete mithaH parasparaM pRthag minnaM minnaM pakSapratipakSakarthitAH bAdaprativAdakadarthanAviDaMbitA nayA durnayA ityarthaH / ata eva jJAnI yathArthabhAsanayA sarbanayAzritaH sarvanayamArgasApekSAvabodhamagno bhavati / kathaMbhUtaH jJAnI samavRtti iSTAniSTatvAbhAvaH tasyAH sukhAsvAdanazIlaH / uktaM ca-- anyo'nyapakSapratipakSabhAvAd, yathA pare matsariNaH pravAdAH / nayAnazeSAnavizeSamicchan , na pakSapAtI samayaratathA te // 1 // uvAviva sarvasiMdhavaH samudIrNAstvayi nAtha ! dRSTayaH / na ca tAsu bhavAn pradRzyate pravibhinnAsu saritvivodadhiH // 2 // tathA ca sammatau "Na ya taio Atthi nao, Na ya sammaM Naesu paDipunnaM / jeNa duve egaMtA, vibhajjamANA aNegaMtA // 1 // jaha e taha aNegatte duNayANayA savve haMdidumUlaNayANaM patteyavisesiyaM biMti // 2 // sarvanayassyAsvAdanalolAzuddhapariNAmamapahAya svarUpAnaMdamanatArUpaM karaNIya, abhinavakarmAgrahaNarUpaH saMvaraH pUrvasatlAgatAdikarmanirjaraNAtmakaM tapaH, tapasA hi devAdiphalAmilApa eva na yuktaH nirjarAtmakena kathaM zubhabaMdhaH yacca tapovidbhiH devAyuHprabhRti nibaddhaM tacca zokarAgAdi prazastAvyavasAyahetukamiti, apUrvataH sarvakarmApagamaprAdurbhUtAnAM tad jJAnaM darzanasiddhisukhaM tasyotsargakAraNaM tapa AdhyAtmikaM parabhAvazUnyasvabhAvaikatvAnubhavatIkSaNalakSaNaM paramaM sAdhanamiti, vyAkhyAtaM tapo'STakaM / tadvyAkhyAne ca sAdhanasvarUpa 215 For Private And Personal Use Only
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 404 sarvanAzrayaNASTakam . marSi vyAkhyAtaM / athAnekanayAtmake jainamArge ekAMtatA pakSapAtaparityAgena sarvanayeSu samabhAvarUpapariNAmaH rAgadveSAbhAvalakSaNaH svasvasthAnasAdhanavijJAnaramaNAdhyavasAyaH kAryaH / ekAMtagraha evaM mithyAtvaM / sarvatra sApekSatA samyagdarzanaM tacca yathArthopayoginAM yathArthapravRttimatAM ca bhavati, ataH ekatAgrahatyAgasarvanayasamAzrayopadezakaM dvAtriMzattamamaSTakamuvAca zrImadyazovijayopAdhyAyaH paramarahasyajJAtA / are nAsti dharmaH bAhyapaddhatyA nimittakA - rUpA sA / zrIpaMcamAMge prANAtipAtasaMvarAdayaH sarve amUrttA jIvasvarUpA uktAH, yena hi jIvasvabhAvarUpaH zuddhanirvikalparatnatrayIlakSaNaH dharmaH pratItaH sa eva samyagdRSTiH, nahi kuzakAzAvalaMcanena samudrataraNaM bhavati / uktaM ca zrIharibhadrapUjyaiH- AyappabhavaM dhammaM, AyatiyaM appaNo sarUvaM ca / daMsaNanANacarittegattaM jIvassa pariNAmaM // 1 // re bhavya ! hitAya vadAmaH sarvAgameSu dharma AtmanaH zuddhA pariNatireva nimittasyopAdAnaprAkaTya hetutvAt bAhyAcaraNAdikaM sAvaramyasyate, tathApi dharmahetutvenopAdeyaM zraddhAvadbhiH, tatsvAtmakSetra vyApakarUpAnaMtaparyAyalakSaNaM dharmaH uttarAdhyayanAvazyakAdisasiddhAMtAzaya iti tattvaM rAgadveSarahitAnAM bhavati, rAgadveSAbhAvapariNateSu gauNamukhyatArUpaparihAraH samaH sAdhyaH, pUrva mithyAtvodayena mukhye mukhyatvabodhapUrvaka kAMtavAdaH sa ca samyagadarzanena kAraNakAryatayA ayaM mukhyazcAyaM gauNaH, nAnaMtaparyAyAtmake kevavastuni kasyApi svaparyAyasya gauNamukhyatve kSayopazamajJAnena sarvavama ekamUhammi vi gichiNau ubhayavAyapaNavao / mUlaNayANao ANaM patteya visesiyaM ciMti // 1 // 216 For Private And Personal Use Only
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. tamhA savvevi NayA, micchadiTThI sapakkhapaDibaddhA / aNNoSNanissiyA puNa, havaMti sammattasambhAvA // 2 // ityAdi // 2 // sAmyatAM kathayannAha | nApramANaM pramANaM vA, sarvamapyavizeSitam / vizeSitaM pramANaM syAditi sarvanayajJatA // 3 // 405 vyA0-nApramANamiti / sarva vAkyaM ekAMte na apramANaM na vA athavA pramANaM api na vidhiniSedhopadezaH, prathamaM tadevaM pramANaM guNavRddhau dhyAnalInAnAM tadevApramANaM yaccAneSaNIyAdikaM pUrvamapramANaM tadeva gItArthAdiSu pramANaM bhagavatITIkAto jJeyaM tathApi gAthA / paramarahassamisINaM, sammattagaNipiDagadhariasArANaM / pariNAmiaM pamANaM, nicchayamavalaMbamANANaM // 1 // paMcavastuTIkAyAM - "esaNabhAI teNuyogA" ityAdi sarvamaSyavizeSitaM, anyasamayasthaM sadvacanaM vizeSarahitaM, vizeSaNAM, saMyojitaM pramANaM syAt, viSayaparizodhakanayayojitaM pramANaM syAt upalakSaNAt svasamayavacanamapi ananuyogoktamapramANaM bhavati, paMcamAMge maMDukazrAvakAdhikArato jJeyaM / uktaM ca sutattho khalu paDhamo, bIo nijjuttimIsio bhaNio / taIo a niravaseso, esaviho hoi aNuogo // 1 // anuyogazUnyaM vacanaM na pramANaM bhavati / uktaM ca- aparichiasu aNihasarasa, kevalamabhinnasuttacArissa / savvujjumeNa vikaya annA bhave bahuM paDai // 1 // 217 For Private And Personal Use Only
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 406 sarvanayAzrayaNASTakam. punaH hemAcAryaiH / tatrApi na ca dveSaH, kAryoM viSayastu yatrato mRgyaH / tasyApi sadvacanaM, sarva ca yatpravacanAdanyat // 1 // iti vicArya syAdvAdopayogisarvanayajJatA kAryA punaH sAmyamavalaMbanIyaM pakSaparihAreNa AtmadharmaniSThatA hitA // 3 // loke sarvanayajJAnaM, tATasthyaM vApyanugrahaH / syAtpRthaG nayamUDhAnAM, smayArtirvApyatigrahaH // 4 // vyA0-loke sarveti / 'loke dakSajanasamUhe 'nayajJAnAM sarvanayarahasyavijJAnAM 'tATasthya' taTasthatvaM pArzvavartitvaM, 'vA iti vyavasthAyAM / 'api' samuccaye, 'anugrahaH' upakArAya bhavati, sarvatra parIkSakatvaM hitaM, pRthaGnayamUDhAnAM ekaikanayapakSagrahavartinAM smayArtiH mAnonmAdapIDA vA athavA atigrahaH kadAgrahaH syAt bhavati / uktaM ca-- kAlo sahAva niyai, puvakayaM purisakAraNe paMca / samavAye sammattaM, egaMte hoI micchattaM // 1 // atra puruSAkArasya upAdAnakAraNatvAt mukhyatvaM, kAlasvabhAvapUrvakRtAM tu nimittAsAdhAraNApekSayA kAraNatvaM, niyatezca kAraNatvaM aupacArikaM, asyA anityatvaM vicArAmRtasaMgrahe uktamasti, iti niyatapakSa AjIvikAnAM mithyAgraharUpaH na jainAnAM, evaM aMzasyApi jainamArge vivakSitatvAt samuccayavacanaM // 4 // evaM sApekSA zramA kAryA ityupadizannAhazreyaH sarvanayajJAnaM, vipulaM dharmavAdataH / zuSkavAdavivAdAcca, pareSAM tu viparyayaH // 5 // For Private And Personal Use Only
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 407 vyA0-zreyaH sarveti / dharmagadataH kaMThatAluzoSaNamAtraH zuSkavAdaH yathArthatAzUnyaH kapAyopaTabhatvAt tyAjyaH, parapakSaparAjayabukhyA svapakSasthApanapuraHsaraH vivAdaH, so'pi heyaH, tattvajJAnI parasparatatvAvabodhAya tattvArthinaM prati yadvadati sa dharmavAdaH, sarvanayajJAnavAn dharmavAdataH vaktA tatvakathanarasikaH, iti zrotA ca tattvajJAnarasika upayoyathArthayoge dharmakathanataH vipulaM zreyaH kalyANaM yadi ca na zrotA tAhaka tathApi tatvabodhanecchayA dharmakathanaM hitAya, ca punaH SkavAdAt ca punaH vivAdAt pareSAM ekAMtadRSTInAM viparyayaH azreyaH akalyAgaM, sUkSmArthakathanaM pAtrayogyatayA dharmahitakaraNaM tu bhAvAnukaMpA // 5 // atha sanmArgaprazaMsanAmAhaprakAzitaM janAnA mata sarvanayAzritam / citte pariSada, yeSAM tebhyo namo namaH // 6 // ____ vyA0-prakAzita miti / yaiH sarvajJAcAryopAdhyAyaiH samyagdarzanajJAnacAritrapariNataiH zrIharibhAdibhiH saMvignapAkSikaiH yathArthopadezakaiH sarvanayAzritaM sarvanayasApekSaM syAdvAdarbhitaM mataM iSTaM zAsanaM mokSAMgarUpaM prakAzitaM tebhyo namaH / zuddhopadezakA eva vizve prayAH / uktaM ca bhavabhAvanAyAM-- bhagamarasuAgaM, bahujaNasaMdehapucchaNijjANaM / ujjoiabhuvaNANaM, jhANamavikevalaM mayaMke // 1 // te pujjA jialoe, savvatyavi jANa nimmalaM nANaM / pujjANavi pujjayarA, nANI cArittajuttA ya // 2 // tathA upadezamAlAyAm-- For Private And Personal Use Only
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 408 sarvanayAzrayaNASTakam . sAvajjajogapavijaNAo, savvuttamo jaidhammo / bIo sAvagadhammo, taio saMviggapakkhapaho // 1 // sujjhai jaI sucaraNo, sujjhai sussAvagovi gunnklio| osannacaraNakaraNo, sujjhai saMviggapakkharui // 2 // saMviggapakkhiyANaM, lakkhaNameyaM samAsao bhnnioN| osanacaraNakaraNAvi, jeNaM kammaM visohaMti // 3 // sudaM susAdhamma, kahei niMdaI ya niyamAyAraM / sutaliyANa purao, hoI savvomarAyaNio // 4 // vaMdaI na ya vaMdAvaI, kiikamma kuNaI kAravai neva / atA navi dikkhaI, deI susAhUNa boheuM // 5 // ityAdiguNopetairyadupadiSTaM tatsatyaM, ca punaH idaM syAdvAdagarbhitatatvadharmasvarUpaM yeSAM citte pariNataM zraddhAnabhAsanaramaNAdaratayA vyAptaM tebhyo'pi namaH praNAmo'stu, sarvajJoktamArgAnusAriNo'pi dhanyAH, kiM tatpariNAmapariNatAnAM ? namaH savejJazAsanAya; namaH sarvajJamArgavartipuruSasaMdhAya / / 6 // nizcaye vyavahAre ca, tyaktvA jJAne ca karmaNi / ekapAkSikavizleSanArUDhAH zuddhabhUmikAm // 7 // amUDhalakSyAH sarvatra, pksspaatvivrjitaaH| jayanti paramAnanda-sayAH sarvanayAzrayAH // 8 // vyA0-nizcaya iti, amUDhalakSyA iti / evavidhAH puruSAH 'jayaMti' sarvotkarSeNa vartate iti, kathaMbhUtAH puruSAH ? 'nizcaye' zujhAtmapariNatirUpe, ca punaH 'vyavahAre' vIryapravartanarUpe, ca punaH 'jJAne' upayogalakSaNe, 'karmaNi' kriyApakSe, 'ekapAkSika 220 For Private And Personal Use Only
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 52 jJAnamaMjarI TIkA. 409 vizleSaM' ekAMtagraharUpaM bhramasthAnaM 'tyaktvA' apahAya zuddhabhUmikAM jJAnaparipAkarUpAM bhUmikAM ArUDhAH prAptAH jJAnAnubhavasthAnasthAH punaH amUlalakSyA lakSyaM vevyaM athavA -- lakSyaM zuddhAtmasvarUpaM tatra 'amUhAH' mUhatArahitA amUra: 'lakSye' tatsvarUpe ye te sarvatra jIvAjIveSTAniSTavastuni pakSapAtaH ekAMtatAgraharUpaH tena 'vivarjitAH ' rahitAH / paramaH apUrttaH AnaMdo yeSAM te tanmayAH sarve ca te nayAzca sarvanayAH teSAM 'AzrayAH' AdhArAH sarvanayAzrayAH, evaMsvarUpAH puruSA jayaMti samyagdarzanAdiguNapUrNAH, ityanena svasasAdharmasAdhanodyatasvakAyacetanAdipariNatirUpacakrasya sAdhanavyApArapravRttasya prerakAH samastaparabhAvaprasaMgavarjitAH syAdvAdanayamAgaupalakSitayathArthavastusvarUpA AcAryopAdhyAyA jayaMti, vizvavizvavyAmohanivAraNapravaNavAkyAmRta dAnanirastAnAdimoha kAlakUTAH svatattvAnaMtasaMpadvilAsalIlAkalitA nirgrathA api mahArAjA, asaMgA api anaMtaguNasaMvAraNAvyAptAH, nirAkulA api svatavasA - dhanavyAkulAH, manavAsino'pi svaparyAyamakaraMdapAnamagnAH zrImatsarvajJoktAjJAnirvAhacaureyAH, mArgAnusAriNo'pi yathAzaktiguNapravarddhananilakSAH dravyabhAvasAdhanena zuruparamAtmasAdhyadattadRSTayaH te eva jJAnasAragrahaNakuzalA iti // 7 // 8 // iti sarvanayAzrayaNASTakaM vyAkhyAtaM // 32 // dvAtriMzadaSTaka vivaraNaM nirUpitam sAMpratamupasaMhArAya sarvASTakAnAM bhAvanAbhidhAnakathanaM nirdizatipUrNo manaH sthiro'moho, jJAnI zAnto jitendriyaH / tyAgI kriyAparastuso, nirlepo niHspRho muniH // 1 // 221 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 410 www.kobatirth.org upasaMhAraH Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 pUrNa iti / anAdiparabhAvAnaMtagrAsagrasane'pyayaM jIvaH tRSNAvyAptatvAdapUrNa eva sa svarasAsvAdanena svatattvAnaMtakapUrNaH tadAsvAdAtrAdhAdisarvaguNaniSpattau pUrNa iti pUrNatvasvarUpAbhidhAyakaM prathamASTakaM / yaH pUrNaH sa eva magnaH, tadanubhavalInaH sa eva lInatAyAH svarUpI bhavati, parabhAvalI patA hi anaMtasaMsArabhramaNamUlaM, ata eva sA magnatA anAdinA tyAjyA yA svarUpamagnatA sA eva majhatA, iti tatpratipAdanArUpaM dvitIyASTakaM / yaH magnaH sa sthiro bhavati, nyUnasya grahaNecchayA cApalyaM, pUrNasya grAhyAbhAvAt sthairya ( ataH sthirASTakaM ) yaH sthiraH sa amoha: moharahitaH ( ataH amohATakaM ) moharahitasyaiva tattvajJatA bhavati, tena tattvajJAnASTakaM paMcamaM / yaH jJAnI sa zAMtaH upazamavAn bhavati ataH zamASTakaM / yaH zAMtaH sa eva iMdriyANi jayati ataH iMdriyajayASTakaM / yaH iMdriyavijayI sa eva tyAgI parabhAvaparihArI bhavati ca tyAgI ( ataH tyAgASTakaM ) sa evaM vacanAnukramato'saMmaH kriyArahito bhavati ataH kriyASTakaM / uktaM ca bAMdhavadhaneMdriyatyAgAt vyaktabhayavigrahaH sAdhuH / tyaktAtmA niryathastyaktAhaMkAramamakAraH // 1 // ityuktalakSaNaH ata eva tRptaH AtmasaMtuSTaH tena tRptyaSTakaM / yastRptaH sa nirlepaH rAgAdileparahitaH tena nirlepASTakaM / nirlepaH niHspRho bhavati tena niHspRhASTakam | ( yaH niHspRhaH sa muniH maunavAn bhavati tena maunASTakaM) // 1 // vidyAviveka sampanno, madhyastho bhayavarjitaH / anAtmazaMsakastattva dRSTiH sarvasamRddhimAn // 2 // 222 For Private And Personal Use Only
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 411 vyaa0-vidyeti| punaH 'vidyAvivekasaMpannaH' vidyA shrutaabhyaasH| vivekaH svaparavibhajanAtmakaH / tAbhyAM saMpannaH tatkathite vidyASTakavivekASTake / yo hi vidyAvivekasaMpannaH sa madhyasthaH iSTAniSTe vastuni rAgadveSarahito bhavati tena mAdhyasthyASTakaM / madhyastho hi bhayarahitaH tena bhayavarjanASTakam / bhayarahitasya nAtmazlAghA iSTA ityanena anAtmazaMsA bhavati tattanirUpaNASTakaM / yaH laukikazlAghAkIAdyabhilASarahitaH sa tatvadRSTiH tena tattvadRSTayaSTakaM / yasya tatvadRSTiH sa eva samRddhaH paramasaMpadAvAn bhavati tena smRddhyssttkN||2|| dhyAtA karmavipAkAnAmuhino bhvvaaridheH| lokasaMjJAvinirmuktaH, zAstradRg niSparigrahaH // 3 // vyA0-dhyAteti / yaH samRddhaH sa kAle vicitrabipAkodaye karmavipAkAmAM jJAtA cyAtA ca bhavati, ataH karmavipAkASTakaM / yaH karmaviSAkadhyAnI sa eva bhavAt saMsArAt udvigno bhavati, ata eva bhavodvegASTakaM / yaH bhavodvignaH sa lokasaMjJAmukto bhavati, taina lokasaMjJAtyAgASTakaM / sa eva zAstradRg ca punaH niSparigraho bhavati / ata eva tatprarUpakASTakadvayaM / ( zAstrASTakaM parigrahASTakaM ca ) // 3 // zuddhAnubhavavAn yogI, niyAgapratipattimAn / bhAvArcAdhyAnatapasAM, bhUmiH sarvanayAzritaH // 4 // ___ vyA0-zuddheti / yaH niSparigrahaH sa eva zuddhAtmatattvAnubhavavAn bhavati, tenAnubhavASTakaM / yaH svarUpAnubhavI sa eva yogI yogadhyAnamayaH, yaH yogI sa eva nizcayena karmayAgakartA tatmarUpakASTakadvayaM / sa eva bhAvArcA bhAvapUjA tathA dhyAnena For Private And Personal Use Only
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 412 upasaMhAraH / dhyeyaikatvaM tadeva tapaH teSAM bhUmiH sthAnaM bhavati, etatsvarUpanirUpakamaSTakatrayaM, tataH sarvanayAzrayaNaM samyagjJAnaM tatparUpakaM dvAtriMzattamamaSTakaM // 4 // evaM kAraNakAryapUrvakAdhikAradvAtriMzatphalakopetaM jJAnasAraM nAma yAMnapAtraM, yadArUDhAH mithyAjJAnabhramaNamISaNaM atatvaikatArUpajalagaMbhIramasaMyamapAthodhimuladhya samyagdarzanapratolImaMDitaM samyagjJAnanidhAnIpetaM samyakcAritrAnaMdAsvAdamadhuraM asaMkhyeyapradezasvasaMvedyatatvavedakatAsaMpatpravaNaM jinapravacanaprAkArotsargApavAdaparikhAsaMyutaM niyamanikSepAnekaguNaughaM labhaMte syAdvAdapattanaM bhavyA iti jJAnasAraphalopadezakaM graMthasya maulirUpaM aMtyAdhikAramAha-zrImatpAThakeMdraH // 4 // spaSTaM niSTaGkitaM tattvaM, aSTakaiH pratipannavAn / munimahodayaM jJAna-sAraM samadhigacchati // 5 // ___ vyA0-spaSTaM niSTaMkitamiti / 'muniH' trikAlAviSayI aSTakaiH spaSTaM zabdaprakaraM tattvaM vastudharma AtmapariNamanarUpaM 'niSTaMkitaM' nirdhArita 'pratipannavAn' aMgIkRtavAn sa muniH 'mahodaya' mokSarUpaM 'jJA-sAraM jJAnasya sAraM 'cAritra' tathA parAM muktiM 'samaghigacchati' prApnoti / uktaM ca sApAIyaM suanANaM, jAva biNdusaaraao| tasmavi sAro caraNaM sAraM caraNassa nidANaM // 1 // mAno ? // 5 // ra nirAvAdhaM, jJAnasAramupeyuSAm / ... zAnA, mokSo'traiva mahAtmanA // 6 // 224 For Private And Personal Use Only
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 413 vyA0-nirvikAramiti / mahAtmanAM samyag AtmabhAvapariNatAnAM, 'atraiva' asminneva bhave mokSaH yadyapi sakarmatvamokSAbhAva eva tathApi atrAnaMdasamatAzIlAnAM svabhAvasukhalInAnAM varNikArUpeNa mokSasyAropaH kathitaH / kathaMbhUtAnAM mahAtmanAM ? nirvikAraM vikArarahitaM nirAbAdhaM sarvA bAdhA pudgalasaMyogarUpA tayA rahitaM jJAnaM tattvabodhaH tasya sAraM tatvaikatvarUpaM cAritraM upeyuSAM prApnuvatAM, punaH kathaMbhUtAnAM AtmanAm ? vinivRttA nivRttA parasya AzA yeSAM vinivRttaparAzAnAM, sarvathA pudgalAzArahitAnAM nirvAJchakAnAM ihaiva mokSa iti // 6 // cittamArdIkRtaM jnyaan-saarsaarsvtormibhiH| nApnoti tIvramohAgni-ploSazoSakadarthanAm // 7 // ___ jyA0-cittamiti / jJAnasArAbhidho graMthaH tasya sarasvatI vANI tasyA ime 'UrmayaH' kallolAstaiH yeSAM cittaM ArdIkRtaM teSAM jIvAnAM tIvo mohAgneH ploSaH dAhaH tena yaH zoSaH tasya kadarthanAM pIDanAM nApnoti ityanena jJAnasArAsAravarSagArdIkRtacitAmAM mohAgnitApo na bhavati // 7 // punastadeva kathayati acintyA kApi sAdhUnAM, jnyaamsaargrisstthtaa| gatiyayordhvameva syAdadhaHpAtaH kadApi na // 8 // __ vyA0-aciMtyeti / bho bhavya ! 'sAdhUnAM paramapadaniSpAdakAnAM kApi 'aciMtyA' ciMtitumazakyA jJAnasAragariSThatA asti / 225 For Private And Personal Use Only
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 414 upasaMhAraH 'jJAnaM' yathArthasvaparAvabodhaH tasya sAraM cAritraM vairAgyaM tasya 'gari ThatA' garimA gurutvaM tatsvarUpamacityaM durvicAraM anyA gurutA adhogamanahetuH jJAnagurutvaM UrvvatAhetuH ata evAciMtyamiti yayA gariSThatayA Urdhvagatireva syAt adhaHpAtaH kadApi na bhavati / UrdhvatA dravyataH jIvebhya uccatvagotrodayAdirUpA, kSetrataH UrdhvalokagamanarUpA, bhAvataH samyaktvAdyuttarottaraguNAdau rohaNarUpA, tena yo jJAnagariSTaH sa UrdhvatvaM svargApavargalakSaNaM samyakcAriRdiguNalakSaNaM prApnoti // 8 // punaH jJAnakriyAbhyAM mokSaH, na hyekasyApi virodhakaH sAdhako bhavati, kriyA hi vIryavizodhirUpA, jJAnaM ca cetanAvizodhirUpaM cetanAvIryayoH zodhiprAptayoH eva sarvasaMvarA tathApi kriyAtaH jJAnasyAdhikyaM darzayati zakSayo hi maMDUka - cUrNatulyaH kriyAkRtaH / dagdhataccUrNasadRzo, jJAnasArakRtaH punaH // 9 // 0 vyA0 - zakSaya iti / hIti nizcitaM 'kriyAkRtaH ' kriyodyamavihitaH klezakSayaH karmakSayaH maMDUkacUrNatulyaH jJeyaH, yathA maMDUkacUrNaH punaH ghanayogataH tatrAnekAbhinavamaMDUkotpattiheturbhavati, tathA - kriyayA azubhakarma kSayati tathApi zubhAnAM pracurA vRddhiH, punaH zubhopayogakAle azubhAnAM vRddhiH iti jJeyaM / purA pUrva jJAnasArakRtaH karmakSayaH dagdhataccUrNasadRzaH iti ityanena jJAnAnaMdakRtaH karmakSayaH punaH na prabhavati, yathA- maMDUkacUrNaH dagvo na maMDUkotpattiheturbhavati, etadupadezapadAtsarvaM jJeyaM, Agame'pi - "sIle seyaM suaM seyaM" ityAlApakena / tathA paMcanigraMthazatake - 226 For Private And Personal Use Only
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 415 munInAM alpazrutavatAM AhArAdisaMjJAsti, bahuzrutAnAM AhArAdisaMjJAniSedha iti sarvatra yojyam // 9 // jJAnapUrtA pare'pyAhuH, kriyAM hemaghaTopamAm / yuktaM tadapi tadbhAvaM, na yad bhagnApi sojjhati // 10 // vyA0-jJAnapUtAmiti / 'jJAnapUtAM ' jJAnena pavitrAM kriyAM zubhayogavyApArAtmakAM 'hemavaTopamA' suvarNakalazasadRzAM, 'pare'pi' anyayUthikA api AhuH, etat yuktaM tadapi hemaghaTe bhagne api tadbhAvaM hemamaulyaM na ujjhati, tathA sadjJAnayuktA kriyA tataH patitasya bhagnasyApi nAdhikasthitibaMdhaH "baMdheNa na bolaI kayAvi" iti vacanAt / jJAnI kriyAyuktaH sthitikSayaM karoti tataH patito'pi tata sthitisthAnaM nAtikramati; ataH jJAnapUrvakA eva / tathA ca upapAtikopAMge mithyAdRSTiH ekAMtena dravyayatiliMgakriyA yuktaH navamauveyakAMtaM gacchati, tathApi sthitau pUrNabaMdhaka eva samyA pratipattau tatpatito'pi mithyAtvabhAvaM gato'pi ekakoTAkoTyaMtarasthitiM badhnAti nAdhikAM badhAti ataH jJAnasyAdhikatvam // 10 // punaH dRDhayati-- kriyAzUnyaM ca yad jJAnaM, jJAnazUnyA ca yA kriyaa| anayorantaraM jJeyaM, bhAnukhadyotayoriva // 11 // ___vyA0-kriyAzUnyamiti / 'yad jJAnaM' tattvAvabodhaH satsvasaMvedanarUpaM 'kriyAzUnya' dravyakriyA AsravarodhanAtmikA tayA zUnyaM ca punaH kriyA 'jJAnazUnyA' tayoH aMtaraM bhAnukhadyotayoriva jJeyaM, bhAnutulyaM jJAnaM, khadyotaprakAzatulyA kriyA jJAnazUnyA jJeyA iti // 11 // 227 For Private And Personal Use Only
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upasaMhAraH cAritraM viratiH pUrNA, jJAnasyotkarSa eva hi / jJAnAdvaitanaye dRSTiyA tadyogasiddhaye // 12 // ___vyA0-cAritramiti / 'pUrNA viratiH' cAritrasvarUparamaNaM tat jJAnasyaiva utkarSaH hIti nizcitaM jJeyaM jJAnasya utkRSTAvasthA cAritraM jJAnakatvaM cAritraM AtmanaH mUlavyAkhyAyAM jJAnadarzanaguNadvayamayatvameva / uktaM ca zrIvizeSAvazyake-uvavAI upAMge'pi-asarIrA jIvaghaNA uvauttA daMsaNeyanANehiM " ityAdivacanAt / ataH jJAne sthiratvaM cAritraM jJAnasyAnaMdaH sukhaM jJAnaprakarSAvabodhaH sukhaM iti bhASyokteH tathA jhAnasyAsvAdanaM bhogaH evaM bhAvanA pRthagguNAnAM bhAvanApi vizeSAvazyake " yataH cAritrajJAnAdayaH pRthagguNA icchaMti / " ityAdikaM tena atropayogamayasyAtmanaH jJAnaM mukhyaM tenocyate jJAnAdvaitanaye jJAnavAtmA jJAnameva sAdhyaM jJAnanirAvaraNatA siddhiH, evaM dRSTiH deyA, kimartha ? tadyogasiddhaye, jJAnayogasya siddhyarthaM niSpattyartha ataH jJAnapUrvikA kriyA hitA, tena jJAne sparzAkhye mahAn abhyAso vidheyaH iti rahasyaM / jJAnatyAge na siddhiH sarvatra sAdhane jJAnameva pradhAna iti jJAnasArasyArthitayA bhavitavyam // 12 // atha zrImadyazovijayopAdhyAyaiH etad jJAnasArAbhi zAstraM racitaM tatkSetrAdipratipAdakaM vRttamucyate--- siddhiM siddhapure purandarapuraspardhAvahe labdhavAn, ciddIpo'yamudArasAramahasA dIpotsave prvnni| etadbhAvanabhAvapAvanamanazcaJcaccamatkAriNA testairdIpazataiH sunizcayamatainityo'stu dIpotsavaH // 13 // 228 For Private And Personal Use Only
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 417 vyA0 - siddhiM siddhapure iti / ayaM graMthaH siddhapure nagare sUtraracanayA siddhiM labdhavAn 'udArasAramhasA' pradhAnasAratejasA 'dIpotsave parvaNi' dIpAlikAdine saMpUrNatAM gataH, kathaMbhUto'yaM graMthaH ? 'cidIpaH ' jJAnapradIpaH etadbhAvanabhAvapAvanamanazcaMcaccamatkAriNAM jIvAnAM etasya graMthasya bhAvanA AtmatanmayatA tasyA bhAvA arthaprAptasamavyavasAyAH taiH 'pAvanaM' pavitraM 'mana' cittaM tatra cacan manohArI camatkAro yeSAM te teSAM taiH taiH nirmalopayogalakSaNaiH dIpazataiH suSThu nizcayo vastudharmaH tasya yad jJAnaM tadeva mataM iSTaM taiH teSAM jJAnacamatkAriNAM dIpotsavaH nityaH niraMtaraH astu bhavatu, ityanena yathArthajJAnagRhItAtmarasamagrAnAM nityaM dIpotsava evAsti // 13 // keSAMcidvipayajvarAturamaho cittaM pareSAM viSAvegodarka kutarkamUrcchitamathAnyeSAM kuvairAgyataH / lagnAlarkamabodhakUpapatitaM cAste'pareSAmapi, stokAnAM tu vikArabhArarahitaM tad jJAnasArAzritam // 14 // For Private And Personal Use Only 9 vyA0 - keSAMciditi / 'aho' iti Azcarye, keSAMcijjIvAnAM 'cittaM ' manaH 'viSayA' iMdriyAmilASA eva jvaraH tena 'AturaM' kliSTaM asti / punaH pareSAM keSAMcit manaH 'viSAvegaH' iti viSasya mithyAtvasya ' AvegaH' tvarA tasya 'udarkaH ' udayaH tena 'mUrchitaM ' vyAkulIbhUtaM asti, anyeSAM jIvAnAM 'kuvairAgyataH' duHkhagarbhamoha garbha vairAgyataH 'lagnAlarka' lagnaH AlarkaH 'haDakavAya ' iti lokabhASA yasya tat manaH asti / ca punaH apareSAM kuguruvAhitAnAM kubodhapatitaM kujJAnapatitaM manaH asti / tu 53 229
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upasaMhAraH Amranimun . in m an. amra -.. ... .. . .. punaH vikArA iMdriyakAmAH teSAM bhAraH tena rahitaM jJAnasArAzritaM jJAnasAre paramAtmasvarUpe AzritaM vyAptaM manaH stokAnAM asti / iha khalu jagati kAmodvignAH svarUpopayogalInacittAH zuddhasAdhyadRSTayaH puruSAH stokA eva // 14 // punaH graMthAbhyAsarUpaM phalaM darzayati / jAtodrekavivekatoraNataterdhAvalyamAtanyate, hRdrehe samayocitaH prasarati sphItazca giitdhvniH| pUrNAnandaghanasya kiM sahajayA taDbhAgyabhaGgayA bhvnntdgrnthmissaatkrgrhmhshcitrshcritrshriyH|15|| vyaa0-jaatoketi| etadgraMthamiSAt ' jJAnasAragraMthAbhyAsavyAjAt cAritrazriyaH 'karagrahamahaH' pANigrahaNamahotsavaH prasarati iti saTaMkaH, zeSaM svata Uhyam // 15 // bhAvastomapavitragomayarasaiH sikteva bhUH sarvataH, saMsiktA zamatodakairatha pathi nyastA viveksrjH| adhyAtmAmRtapUrNakAmakalazacakretra zAstre puraH, pUrNAnandaghane puraM pravizati svIyaM kRtaM maGgalam // 16 // vyA-bhAvastoma ityAdi vRttaM / 'pUrNAnaMdaghane' zujhAtmajJAne puraM pravizati svIyaM kRtaM maMgalaM iti vAkyaM ityanAdisaMsArasaMsaraNamithyAtvAsaMyamakaSAyayogahetucatuSTayopacitajJAnAvaraNAdikarmAvRtAnaMtaparyAyasya alabdhAtmasAdhanasya viSamarogazokAdikaMTakAkulAyAM aMtarAyodayAlabdhAhArAdiyogAratitApataptAyAM, mahAvyasanasahasrasiMhavyAghravyAptAyAM, kupAvacanikalaMTAkavATIkuMkAragarjitamISaNAyAM, 330 For Private And Personal Use Only
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnamaMjarI TIkA. 419 kudevavetAlavAsitAyAM, iMdriyaviSaye sukhabuddhilakSaNabhrAMtimarumarIcikAmUmibhUtAyAM, strIvilAsAdiviSavRkSacchAyAyutAyAM, mahATavyAM dhanAdipipAsAvyAlolanetrasya, tallAbhAdiyojanAdigmUDhasya, paripramataH jIvasya, kadAcit jagadupakAraparavidyAdharavaraH guruH tasya saMyogo jAtaH, guruNApi mArgabhraSTaM itastataH paribhramaMtaM dInamazaraNamavalokyoktaM he bhadra ! zRNu tavAnaMdakaMdopamaM mahodayanagarasya mArga, yatra sadAgamasarAMsi tattvapIyUSapUrNAni, AcAryopAdhyAyanigraMthAdayo nAgarikAH, samyagdarzanajJAnopayoganirdAritamArgapracArAH, yatra kSAMtyAdidharmasamyaktvAdiguNasthAnAnyeva vizrAmabhUmayaH, svAdhyAyavidhigItavRndamanoharA paddhatiH, tatvAnubhavatattvaikatvAdayaH zramamaMtareNa mArgalaMghanopAyAH, yamaniyamAdyaSTAMgAni vAhanAni, zrImadahanmahArAjarAjanItinigRhItataskarakuTilAH cAritrAcArapravINasAmAyikAdisaMyamasthAnasaMnivezAH, yatra zrakAdhAraNAnirdhAritasiddhipuragamananirvyAghAtapracAra ratnatrayIlakSaNaM / pravarttaya tanmArge, yena karmASTazatruvyU hakSayaM kRtvA nirmalAnaMdazuddhamavyAbAdhamapunarAvRttimahitaM anaMtajJAnadarzanapUrNaparamAhvayaM amUrtAsaMganirAmayaM nirvANanagaraM nirAbAdhaM drazyasi, tena bhavyena zramaNAdisahAyena gRhItastanmArgaH, tato guruNApi pAtheyopamaM dattaM jJAnasArAkhyaM yathArthopadezamUlaM zujhAnubhavAsvAdamadhuratarAsvAdaM zamatArasazItalajalaM, tena nirvikalpaM pravRtto mArgollaMghanena |atH paramapAtheyopamaM jJAnasAraM mokSamArga gacchatA sukhanirvAhArthaM abhyasyaM, tasya ca cirakAlInAkSayatvahetubhUtA tadAsvAdavRddhikaraNArtha vihiteyaM TIkA tattvArthavizeSAvazyakadharmasaMgrahiNI karmaprakRtyAdigraMthAlaMbanapUrvakaM mayA devacaMdreNa svaparopakArAya tattvabodhinI nAnA, sA ca ciraM naMdatAdAcaMdrArka / atra va yanmayA svamatidoSeNa prAmikaM bhASitaM, tacchodhayaMtu dakSAH paropakArapavaNAH, 331 For Private And Personal Use Only
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 420 - prazastiH saMto hi guNagrAhakA eva, na khalu punaH matsariNo bhavaMti, tena satAM prauDhAnaMdakarI evaiSA TIkA samAptA iti // 15 // ___atra sUtrakRtaH zrImadyazovijayopAdhyAyAH nyAyAcA vAgvAdino labdhavarA duryaadimdaabhrpttlkhNddnpvnopmaaH| teSAM prazastiHgacche zrIvijayAdidevasuguroH svacche guNAnAM gaNaiH, prauDhiM prauDhimadhAmni jotavijayaprAjJAH praamaiyH| tatsAtIrthyabhRtAM nayAdivijayaprAjJottamAnAM zizoH, zrImannyAyavizAradasya kRtinAmeSA kRtiHprItaye 16 // ityadhyAtmajJAnasArasUtraM saMpUrNam / (graMthAgraM 281 sUtrasaMkhyA.) vyaa0-gccheti|shrii 'vijayadeva' sarivarANAM gacche zrI 'jItavijaya' prAjJAH teSAM sAtIrthyadharAH zrI 'nayavijaya prAjJAH teSAM ziSyeNa zrImad "yazovijayopAdhyAyena" vihito'yaM "jJAnasArAkhyaH" dvAtriMzadaSTakapramANo graMthaH muutritH| taTTIkA ca zuddhagArgadarzakena zrIkharataragacchIyena sadupAdhyAyazrIdIpacaMdrANAM ziSyeNa devacaMdragaNinA kRtA jJAnamaMjarI iti zreyaH / svaprazasti nivedayati ( TIkAkAraH) namaH syAdvAdarUpAya, sarvajJAya mahAtmane / deveMdravRndavanyAya, vIrAya vigatAraye // 1 // zrIgautamAd jJAnadharA munIzA, devarSIiparyatamameyodhAH / teSAM suvaMze varabhAskarAbhaH, zrIvarddhamAno munirAD babhUva // 2 // saMvegaraMgazAlA-graMthArthakathanasUtradharatulyaH / murijinezvarAkhyaH, sijividhisAdhane dhIraH // 3 // 332 For Private And Personal Use Only
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir TIkAkAraprazastiH tacchiSyA jinacaMdrAkhyAH, sUrayo guNabhUrayaH / tacchiSyAbhayadevAryA, gacche kharatarezvarAH // 4 // yena navAMgI vRttirUpapAti sopAMgavRttivistAraH / vidadhe paJcAzakAdivRttiryA bodhavRddhikarA // 5 // tatpaTTe jinavallabha - surijinadattasUrayo'bhUvan / paTTAnukramabhAnurjAto jinakuzalasUriguruH || 6 | teSAM vaMze jAto, guNamaNiratnAkaro mahAbhAgyaH / kalikAla paMkamagnA~llokAnnistAraNe dhIraH // 7 // zrImajjina caMdrAhaH, sUrirnavyArkadIdhitipratApaH / tasyAvadAtasaMkhyA, gaNyate no surAdhIzaiH // 8 // tacchiSyAH pAThakAH zrImatpuNyapradhAnasaMjJitAH / sumateH sAgarAH ziSyAsteSAM vidyAvizAradAH // 9 // tacchiSyAH sAdhuraMgAkhyA, rAjasArAH supAThakAH / sarvadarzanazAstrArtha - tattvadezanatatparAH // 10 // tacchiSyA jJAnadharmAkhyAH, pAThakAH paramottamAH / jainAgamarahasyArtha -dAyakA guNanAyakAH // 11 // teSAM ziSyA mahApuNya - kAryasaMsAdhanodyatAH / pAThakA dIpacaMdrAkhyAH, ziSyavargasamanvitAH // 12 // yena zatruMjaye tIrthe, kuMthunAthArhataH punaH / caitye samavasaraNe, pratiSThA vihitA varA // 13 // caturmukhe somajitA kRte yaH pUrNatAM vyadhAt / pratiSThAM naikabiMbAnAM, cakre siddhAcale girau // 14 // ahammadAvAdamadhye, sahasraphaNAdyanekabiMbAnAm / caityAnAM ca pratiSTAM, cakAra yo dharmavRddhaye // 15 // 333 For Private And Personal Use Only 421
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 422 TIkAkAraprazasti. tacchiSyeNa svabodhArtha, devacaMdreNa dhiimtaa| vyAkhyAtA sugamA zujhA, TIkeyaM tattvabodhinI // 16 // syAdvAdasya rahasyAnAM, jJAnAllabdhodayena ca / devacaMdreNa bodhArtha, suTIkeyaM vinirmitA // 17 // saMvadrasanidhijaladhicandramite (1796) kArtike site pakSe / paMcamyAM navyapure, kRteyaM jJAnamaJjarI // 18 // vAcanAt paThanAdasyA, yo lAbho me samAgataH / tenAhaM bhavyasaMghazca, bhavatAM dharmasAdhakaH // 19 // jayatu jinarAjasya zAsanaM, duHkhanAzanam / jJAnAnaMdavilAsADhyaM, sarvasaMpadvivarddhanam // 20 // maMgalaM bhagavAn vIro, maGgalaM gautamaH prabhuH / maGgalaM sthUlabhadrAdyA, jainadharmo'stu maGgalam // 21 // iti zrIjJAnasAraTIkA jJAnamaMjarI sNpuurnnaa| zrIzubhaM bhUyAt / For Private And Personal Use Only
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anamaHsiddham // atha shriimddevcndrkRtgurugunnsstttriNshtsstttriNshikaabaalaavbodhH|| AryAvRttam. vIrassa pae paNamia, sirigoyamapamuhagaNaharANaM c| guruguNachattIsIo, chattIsaM kittaissAmi // 1 // TabArthakAranu maGgala-abhidheyAdipraNamya paramAtmAnaM, zuddhasyAdvAdadezakam / zrIvIraM zAsanAdhIza, vizvezaM praNamAmyaham // 1 // zrImadAcAryavaryANAM, guNAnAM SaTtriMzikA / TabArthaH ziSyabodhAya, devacaMdreNa procyate // 2 // zrIvIra covIsamA paramezvara trizalAnaMdana mohamalanIpavAne mahAvIra abhaye parIsahovasagANaM teNa kae mahAvIre, ehavA zrImahAvIra svAmI tehanA 'paeH caraNAraviMda praNamI---namamkAra karIna tehanA prathama gaNadhara zrIgautama jehanA dIkSita pacAsa 20000 hajAra muni mokSAnaMdane pAmyA te pramukha agnibhUti Adika je gaNadhara te sarvane praNAma karIne AtmAne paramAnaMdatattva nippattino mULa zuddha zraddhAna che, te zuddha zraddhAna devatattva, gurutattva, dharmatattva, ehanI zuddha bhoLavANa pratIta kare thAya, tihAM deva je zrIarihaMta siddhasvarUpabhogI mvaguNaparyAya prAgabhAva karava nirmalIkRta svasattAvaMta svarUpakartA, svarUpabhoktA, jehana avalaMbI anaMtA For Private And Personal Use Only
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1 426 guruguNapatriMzat SaTtriMzikAbAlAvabodha. jIva zuddhasattA kare piNa potAnA paranA sattAnA karcA nathI, te devatattva nehavo zuddhAnaMda pUrNaprAgbhAvatAnA ruci tehanA jJAyaka te svarUparamaNI, sarva AzravanA tyAgI, viSayakaSAyathI virakta, te gurutattvathI AcArya teha chattIsa guNe karI birAjamAna che, te chattIsa chattIsI bhinnabhinnapaNe che tehano svarUpa 'kittassAmi kahIzyuM, bhanyone gurutattva yathArtha oLakhAvA mATe. ( 1 ) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tihAM have prathama chatrIsI kahe checau~desaMNarkehakusalo, caubhAvarNadhammasAraNAirao / cauvihacaujjhANaviU, chattIsaguNo gurU jayau // 2 // vArtha ihAM AcArya te je ratnatrayI pariNamyA ane AtmArthI jIvane zuddha dharmanI prarUpavAne mATe je chatrIsI kahevI te sarva ratnatrayImayIna kahevI, te mATe prathama guNa je upadezaka te mAne prathama chatrIsImAM cyAra 4 dezanA kahevA madhye kuzaLa mAhIyAra ( hoMzIyAra ). AkSepiNI 1. vikSepiNI, 2. saMvedanI, 3. nivedanI, 4. AkSepa kahetAM je AtmA mohanIya udayavaza paDyo tehane AkSepa karI kaheSo je re jIva ! tune anaMtakAla parabhAvaraMgIpaNe varttatAM gayo te te karma karI raDavaDatAM anaMtakAla gayo te have tuM e parabhAva tajI paradharma saMgI na thA, Atma raMgI thA, jehathI tAharo svarUpAnaMda te tuM bhogave te AkSepiNI kahIye. 1 tathA - vikSepiNI te je viSaya kaSAya Azrava avidhi AzAtanAnAM phala pADuAM ( kharAba ) che. te upara viSayavaroM rAvaNa, brahmadatta, kIcakAdika kugateM gayA, kapAyavaroM duryodhana, taMdulI matsya, pramukhanA dRSTAMta kahe, Azrava sevatAM duHkhavipAkI vasurAjA pramukha durgarte gayA, avidhi AzAtanAai aneka jIva bhamyA te mATe avidhi na karavI ima upadeza dene * pAThAMtaram - cauvihadesaNakaha, dhammabhAvaNAsAraNAikusalamai || * For Private And Personal Use Only
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guruguNapatriMzatSaTtriMzikAbAlAvabodha. 425 je AtmAne doSathI aruci upajAvavI te vikSepiNI dezanA kahevI. 2. saMvedanI je mokSa niHkarmApada arUpI, abAdha, AtmAnaMdanI ruci upajAvAnI je dezanA devI te saMvedanI dezanA jANavI. 3. nirvedamI-je dezanA deva manuSyanAM sukha te auDayika bhAva AvaraNa rUpa che te mATe te sukhathI je udAsInapaNo te nirveda kahIye. 4 e. dezanAmeM kushl.| kathA 4. arthakathA-dhana upajAvavAnI kathA. 1, kAmakathA-indriya viSayanI kathA 2, dharmakathA je dAna, sIla, tapa, bhAvanAno svarUpa kahevo te dharmakathA, 3. ane e sarva bheLo kahevo te saMkIrNakathA. e 4 kathAmadhye arthakathA, kAmakathA te tyajavA yogya, dharmakathA te kahevA yogya, saMkIrNakathA te jANavA yogya. / bhAvanA 4-jJAnabhAvanA, 1.je AtmAne jJAnI thAvA mATe bhaNavo, sAMbhaLavo, vicArakho, vAcanAdi pAMca sajjhAyano karavo, te jJAnabhAvanA 1, bIjI darzana bhAvanA, 2, trIjI cAritra bhAvanA, 3, cothI vairAgya bhAdhanA. 4 e cyAra bhAvanA; vaLI maitrI bhAvanA, 1. pramoda 2, karuNA, madhyasthA bhAvanA e cyaar| cyAra dharma-dAna, zIla, tapa, bhaavruup.| sAraNA 1, vAraNA, 2, coyaNA, 3 paDicoyaNA, 4 nA jANa / cyAra dhyAna-ArtadhyAna 1, raudradhyAna, 2, dharmadhyAna, 3. zukladhyAna, 4. e cyAra dhyAna. prathama ve dhyAna ( Arta raudra ) tyajavAM : ane dharmayAna, zukladhyAna karavA yogya tehanA pAyA. 16 e chattIsa guNa virAjamAna te guru jANavA // 2 // pnnvihsmmaicrnnvye-yvhaaraayaarsmiisjjhaae| iga sevege a rao, chattIsaguNo gurU jyu||3|| TavArtha---'paNavihasamma'-pAMca prakAre samakIta-upazama; 1. kSayopazama, 2 kSAyika, 3 sAsvAdana, 4 vedaka, 5 ehanA pariNAmanA jANa / pAMca cAritra-sAmAyika 1, chedopasthAnIya, 2 parihAravizuddhi, For Private And Personal Use Only
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 428 guruguNapatriMzatpatriMzikAbAlAvabodha. ..........---------- --- 3, sukSmasaMparAya, 4 yathAruyAta, 5 e pAMca cAritra svarUparamaNa, pararUpa tyAga, vrata-mahAnata pAMca-prANAtipAtaviramaNAdika / pAMca vyavahAra-- oNgama vyavahAra, cauda pUrvI mAMDI adhika jJAnIne zrutavyavahAra, bahu zrRMtane, AtAvyavahAra zeSamunine, dhAraNA vyavahAra AloyaNa pramukhe, jItavyavahAra bhadraka saMghane che.| pAMca AcAra-jJAnAcArAdika. / pAMca mamiti i-mmityaadik.|paaNc sajjhAya-bAyaNA, puchaNA, pariyaTTaNA, aNuppehA, dhammakahAdika, eTalA kAryamAM rakta piNa saMvega-mokSAbhilAya sahita, eTale e chatrIsa bolameM magna te cha piNa e nirvikalpa paramAnaMdamayI je mokSa tehana abhisaMvega kahIye te madhye rakta che. eTale bIjI chatrIsIeM karI birAjamAnana jANInaM ehavA guNavaMta te AcArya gurutattva karI sadahavA. e bIjI chatrIsI. // 3 // iNdiyvisNypaayaasveniNdkubhaavnnaapnngchko| chajIvesu sajayaNo, chattIsaguNo gurU jyu||4|| TavArtha----indriya pAMca / tathA pAMca indriyanA viSaya je varNa, gaMdha, rama, sparza, zabda, e pAMca mUla viSaya / pramAda pAMca-pramAdakatA ahaMkAranI, viSaya indriyanA kaSAya krodhAdi, nidrA AlamyarUpa, vikathA rAjakathAdika e pAMca pramAda. / Azraba pAMca-prANAtipAta 1, mRSAvAda 2, adattAdAna 5, maithuna 4, parigraha 5, e Azrava pAMca. / nidrA 1, nidrAnidrA, 2, pracalA, 3 pracalApracalA, 4 thINaddhI, 5 / kubhAvanA pAMca-- kaMdarpabhAvanA, 1, kilvIpI bhAvanA, 2, AbhiyogI bhAvanA, 3 AsUrI bhAvanA, 4, saMmohI bhAvanA, 5 / e ra pAMca trIsa 30 bAlathI je viramyA ana cha kAyanA jIvanI jayaNAvaMta che ehavI bInI chatrIsIeM karI birAjamAna mAharA guru tattva jANavAM. 3 // 4 // * pAThAMtaram--chasu kAyesu - For Private And Personal Use Only
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guruguNaSaTtriMzatSaTtriMzikAbAlAvabodha. chiiynndoslesvissysvtrkbhaasaannN| paramatthajANaNeNaM, chattIsaguNo guru jayau // 5 // - TabArtha---have cothI chatrIsI kahe che-tihAM cha doSa vacananA tehathI viramyA hoya, alIka je jUhUM bolatA nathI 1, hIlanA thAya te bolatA nathI, 2, khisita-je bolya loka khihAhisA kare ( khisA ) te bolatA nathI. 3, karkasa-kaThora je bolavAthI duHkha upaje te bolatA nathIM. 4 gahaNIya, je lokame gardA thAye te bolatA nathI. 5, zamito dhikaraNodIgNA rUpa je zamyo upazamyo je adhikaraNa-kaSAya te vaLI udIre te. 6 e cha vacanathI nivA 2. / tathA lezyA 6 kRSNa, 1, nIla. 2, kApota. 3, e traNa aprazastalezyAthI nivA che, tejo 4, padma, 5, zukla. 6 e tIna prazasta jAMNI pravarte che / tathA cha 6 Avazyaka-sAmAyika ?, covisanthaya, 2, vaMdana, 3, paDikamaNa, 4 kAusagga, 5, paJcakvANa, 6 tehanA kAraNa kAryapaNe pariNamavAvaMta che tathA dravya 6 cha dharmAstikAya, 1. adharmAstikAya, 2, AkAzAstikAya, 3, pudgalAstikAya, 4. kAla, 5, e pAMca anIva, chaTho jIva / tathA tarka 6 ( darzana )-jaina, 1, mImAMsaka, 2, baudha, 3 naiyAyika, 4, vaizeSika, 5, sAMkhya, 6 / tathA bhASA 6 cha- saMskRta, 1. prAkRta, 2, apabhraMza, 3, saurasenI, 4, mAgadhI, 5, pizAcI, 6 e cha-cha chattIsa bolanA paramArthanA jAMNa te mAharA guru tattvanANavA. 4. // 5 // sagarbhayarahio sagapiMDapANaesaNasuhehiM sNjutto| aTThamayaTThANarahio, chattIsaguNo gurU jayau // 6 // TavArtha---havaM pAMcamI chatrIsI kaheM che| sAtabhaya-ihalokabhaya, paralAkamaya, 2, aparANabhaya, 3. maraNathaya, cArabhaya, 5, akasmAt For Private And Personal Use Only
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 430 guruguNaSaTtriMzatpatriMzikAbAlAvabodha. bhaya, 6 AdAnamaya, 7 e sAta bhaya rahita che / tathA piMDesaNA 7 tathA pANesaNA 7-saMsaThThA 1 masaMsahA 2 uddhiya 3 taha appaleNiyA 4 ceva / uggahiyA 5 paggahiyA 6 ujjhiya dhammAya 7 sattamihA. 1--prathama piMDepaNA-saMsRSTa kharaDelA hAtha tathA pAtrAdi 2, asaMmuSTa hasta asaMsRSTa pAtra eTale akharaDita dahI ehavo piMDa grahatA abhigraha dhArIne prathama piMDeSaNA, 1, saMsRSTa bIjI, 2, gAthAmAM vyatyaye ANyu che te sunoccAraNa mAtra mATe asaMsRSTa hAtha saMsRSTapAtra vA asaMsRSTa pAtra, saMsRSTa hAtha ehavI bhIkSA grahatAne trIjI piMDeSaNA. 3, alpalepA te yuM ? alpa te abhAvavAdI nipa pRthakyAdi grahatAne caturthI piMDeSaNA, 4 avagrA. hItA nAma bhojanakAti zarAvalAdikane viSe thApyu je bhojana jAti tehavI bhikSA levI te pAMcamI piMDeSaNA. 5, gRhItA nAma-bhojanabanAi detAne ujamAla thAte karAdikathI paDayuM te bhojana jAta (ca) te, bhogavavAne kAje karAdike je grahyaM te chaThI piMDeSaNA. 6 ujajhItamatizyu choDavA yogya bhojana jAta dvipadAdikaM paNa navAM che te vaLI bharddhatyaktAvazeSamAtra rehatAne sAtamI piMDeSaNa. / pANeSaNA piNa imana sAta prakAre te madhye cothI piMDeSaNA appalevA mAheM nAnApaNuM AyAma sovIrakAdi nirlepa jANavU. ima 14 bhedanA jANa. / tathA sAta prakAranA sukheM saMyukta1-saMtoSa, 2, karaNa iMdriya tehano jIpavo te sukha bIju, 3-prasannacittatA, 4-dayALapaNo, 5, satyapaNo, 6--pavitrapaNo. 7-durjanathIM vegaLo rehevo te sukha sAtamuM ai 28. tathA ATha madanA sthAnakathI rahita jAtimada 1, kulamada, 2, lAbhamada, 3, balamada, 4 azcaryamada, 5, rUpamada, 6 vidyAmada. 7 ane tapamada ( a ATha madathI rahita. e yAMcamI chatrIsI e guNatattva rIte birAjamAna te mAharA guru jANavA. 5 // 6 // aTThavihANadaMsaMNa caarittaacaarvaainnklio| cauvihabuddhisameo, chattIsaguNo gurU jyu||7|| For Private And Personal Use Only
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir WM guruguNapatriMzatpaTtriMzikAbAlAvabodha. ....~~~r.uttrummer m veer......~~~~~ ~~~~~ TavArtha-aTTaviha-ATa nAtinA jJAnAdika AcAra-kAle 1 viNae 2 bahamANe 3 uvahANe 1 taha, aninhavaNe, 5 / vaMjaNa 6 astha 7 tadubhaye 8 aThaviho nANAmAyAro // 1 // tathA darzanAcAra (nimsaMkiya ? nikaMkhiya, 2 nivittIgicchA 3 amUDhaDhIThi a 4 / uvavUha 5 thirIkaraNe 6 vacchala 7 ppabhAvaNe 8 aThTha // 2 // e 16 tathA cAritrAcAranA ( bheda te pAMca samiti, RNa 3 gupti, e 24 bola thayA. vaLI AcAravaMta 1, AhAravaMta, 2, vyavahAravaMta, 3 vihAkhaMta, 4 aparizrAnivaMta, 5, nirjarAvaMta, 6 apAyadRzI, 7 eSaNAvaMta 8 e ATha guNavaMta guru. vaLI cyArabuddhi 4 autpAtikI, 1, vainayikI. 2, kArmiNikI, 3 pAriNAmikI 4 e sarva maLI 36 chatrIsa guNe birAnamAna mhArA guru jANavA. e chaThI chatrIsI. gAthA // 7 // aTThabihakamma, alaiMga jogamahasiddhiMjogadirchi viu| cauvihaaNaoganiuNo, chattIsaguNo gurU jayau 8 // TabArtha-haveM sAtamI chatrIsI kahe le-ATha karma jJAnAvaraNAdika tehanA sUkSma bhAvanA jAMNa. 8 / vaLI aSTAMgayoga-yama 1, niyama, 2, Asana, 3, prANAyAma, 4 pratyAhAra, 5, dhAraNA 6 dhyAna, 7, samAdhi 8 e aTAMgayoga kahIye-temAM yama te prANAtipAtaviramaNAdi mahAvata 1. niyama-zauca, saMtoSAdi. 2, Asana-padamAsanAdi, 3 prANAyAma zvAsanirodhAdika cAra aMga sthiratA vadhAravA mATe abhyAsa karavo. 4 pachI pratyAhAra je AtmAne viSayathI khecIne mvarUpa sanmukha karavo te. 5, dhAraNA je dhyeya arihaMtAdika zuddha nimitta athavA AtmasvarUpa te dhyeya che. tehane viSe potAnA upayoganI ekAgratA karavI te dhAraNA 6 te dhAragAyeM aMtarmuhUrta sIma sthiratA rahevI te 7 dhyAnaprateM dhyAnanA sukha maSTaye For Private And Personal Use Only
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 432 guruguNapatriMzatpatriMzikA bAlAvabodha, lIna te samAdhi. / e ATha yoganA abhyAsI. 8 / vaLI ATa mahA siddhi aNimAdika / tathA ATha. yogadRSTi-- mitrA 1 tArA 2 balA 3 dIpA 4 sthirA 5 kAntA 6 prabhA 7 parA. ( ihAM pehelI 4 cyAra dRSTi madhye mArgAnusArIthI mAMDIne graMthI bhedI mIma puhace maMvedana jJAnI yadyapi vaidya saMvedya padane puhace nahI, sthirAdimeM Avyo mamakIta pAme, pachI te sparzanA jJAnI thako-anubhava jJAnI ko te bheda khatrayI pariNamI abheda ratnatrayIne bale ghanaghAtI gvapAvIne kevaLI yAya tivAra AThamI dRSTi pahotyo kahIye. e guNe yukt| tathA cyAra 4 anuyogamA nipuNa-dravyAnuyoga 1, gaNitAnuyoga 2, caraNakaraNAnuyoga, 3 dharmakathAnuyoga, 4 e marva maLI 26 / e mAtamI chatrIsI jANavI / athavA mULa anuyoga, upakrama je te paNe thavAno udyama ( udyoga ) 1. vastune viSe samakAlIdyotaka guNa te nikSepa. 2, vastunA mvarUpArtha-phalArtha pramugva arthanA kahevo te anugama, 3. vastunA avasthAMtarIbhAva kathaka te naya. 4 e piNacyAra anuyoga bInA nAMNavA. 7 / / 8 / / navatattaNNU navabaMbhaguttIgutto niyaannnvrhio| navakaMppakayavihAro, chattIsaguNoM gurU jyu||9|| _____TavArtha --- have AThamI chatrIsI kahe .-nava tattvanA jaann| nava vATa brahmacaryanI tenA pAlaka. ekalI strI saMghAteM ekalA brahmacArIye eka vamatithe rAtre vasavo nahIM 1. strInAM zRMgAra vilAsa vilApanI kathA na kahevI, 2. je pATa, bAjoThe strI beThI, hoya te thAMnake ve baDI mAhe puruSe besavo nahIM, puruSane Amane strIyeM be tathA 4 bar3I sIma besavo nahIM. 3. strIno manohara guhya indrI jovo nahIM. 4 jyAM strI puruSa bhogavatAM huve te kAlanA zabdavilAsa sAMbhaLavA nahIM, 5. brahmacArI pahelA bhoga bhogavyA maMbhAravA nahIM hai. brahmacArIroM cIkaNA AhAra For Private And Personal Use Only
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guruguNaSaTtriMzatpatriMzikAbAlAvabodha. .43.3 -runnnnnnnnnAmAvvv wwwwwwwnnnnnnnnnnmmmmmmmme mmrmwarma . . karavA nahIM. 7 brahmacArIyeM atimAtrAoM AhAra karavo nahIM 8 brahmacArIye zarIranI zobhA na karavI. 9 e navavADI pALe. 18 / nava nirmANA 9 rahita. 27. ane nava kalpI vihAranA karaNahAra-comAsAno eka vihAra, zepa kAlanA 8 mahinAnA ATha vihAra se nava vihAre vasati gocarI sthaMDila, sarva pAlaTavI; kSINa jaMbAbala gItArthane vihArano niyama nahIM "vAsasayaMmi vasaMtA, muNiNo ArAhagA bhaNiyA" ityupadezamAlA vacanAt / e AThamI chatrIsInA dharaNahAra te mAharA guru jANavA. // 9 // dasabheya a saMvara, saMkilesa~uvaghIyavirahio niccN| hAsAiMchakarahio, chattIsaguNo gurU jayau // 10 // ___TavArtha-have navamI chatrIsI kahe che-dasa 10 prakAranA saMvara saMyukta-pAMca iMdri vaza e pAMca saMvara, tIna yoga rokavA e 3, audhika, upagrAhika, upadhino mAna e daza saMvara / dasa 10 prakArano saMkleza1 upadhi saMkleza, 2 vasati saMkleza, 3 kaSAya saMkleza, AhAra saMkleza, 5-6-7 tIna yoganI capalatA te saMkleza, 8 ajJAna saMkleza, 9 adarzana saMkleza, 10 acAritrakriyAno saMkleza. e 10 daza saMklezathI rahita / tathA saMjamanA 10 daza upadhAta thI rahita. "dasa saMjamovaghAyA, uggama 1 upAyaNe 2 sa 3 parikamme 4 / pariharaNa 5 nANa 6 dasaNa 7 caritta 8 aciatta 9 saMrakkhe 10 // 2 // " vaLI hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, dugaMchA. e 6 cha thI rahita / e navamI 36 sI guNe yukta mhArA guru jANavA. // 10 // dasavihasAmAyorI, dscittsmaahitthaannliinnmnno| solasakasAyacAI, chattIsaguNo gurU jayau // 11 // TavArtha-dazamI chatrIsI kahe che. dasa sAmAcArI--icchAkAra 1. For Private And Personal Use Only
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 464 guruguNapatriMzat patriMzikA bAlAvabodha micchAkAra 2 tahakAra 3 chaMdaNA 4 nimaMtaNA 5 pucchaNA 6 Apu -- cchaNA 7 AvassahI 8 nissIhI 9 upasaMpadA 10 e dasa sAmAcArI sAdhunI nityanI / cittanI samAdhinA sthAnaka, nava vADi 9 dazamo paricaya, e 20 / anaMtAnubaMdhI Adi 16 soLa kaSAyanA tyAgI eTale daza samAdhi lIna, soLa kaSAyatyAganA udyamI te guNa 36 sI birAjamAna mhArA guru jANavA / edazamI chatrIsI jAMNavI. // 11 // paDiseksohi dose, dsdsvinnyaaicusmaahiio| caubheyArDe muNaMto, chattIsaguNo gurU jayau // 12 // bArtha - daza prakAranI pratisevA - da 1, pramAde 2, aNAbhoge 3, AturatAoM 4, ApadAyeM 5, saMkie 6, sahasAtkAre 7, bhayeM 8, pradoSe 9, vicAraNAoM 10 e daze kAraNe doSa lAge 10. te lagADatA nathI / daza zodhi doSa- " AkaMpaittA 1, anumANaittA 2, jaM diTThe 3 bAyaraM 4 ca 5 muhumaM 6 vA / channaM 7 sadAulayaM 8 bahujaNa 9 avatta 10 tassevI // 1 // e dasa evaM 20 | vinaya samAdhinA bheda 4, tapasamAdhinA bheda 4, zrutasamAdhinA bheda 4, AcAra samAdhinA bheda 4. e 16 miLyA 36 nA jAMNa te mAharA guru jAMNavA e 11 mI chatrIsI // 12 // " Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dasavihaveavaccaM, virNayaM dhammaM ca paDu payAsaMto / vajjiyaakapachakko, chattIsaguNo gurU jayau // 13 // TabArtha ---- daza prakArano veyAvacca - " Ayariya 1 uvajjhAe 2, tavasa 3 se 4 gilANa 5 sAhussu 6 / samaNunna 7 saMgha 8 kula 9 gaNa 10 - veyAvaccaM havaDa dasahA || 2 ||" tathA daza prakArano vinaya - arihaMta 1 siddha 2 ceiya 3, sue 4 ya dhamme 5 ya sAhuvagge 6 ya / Ayariya 7 uvajjhAe 8, patrayaNe 9 daMsaNe 10 20 For Private And Personal Use Only
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guruguNaSaTtriMzatpatriMzikAbAlAkbodha. 435 viNao // 1 // " evaM 20 / tathA dazavidha yatidharmane virSe sadA udyamI che-khaMtI 1 maddava 2 ajjava 3, muttI 4 tava 5 saMjame 6 ya bodhaye / sacaM 7 soyaM 8 aciNaM ca 9 baMbhaM 10 ca jaidhammo / " evaM 30 paTu prakAzaka / tathA dazavakAlike kahyo je akalpya chakka tenA varjavAvALA / e 36 guNe yukta mhArA guru jANavA. e bAramI chatrIsI. // 13 // dasabheyAi rUIe, duvAlasaMgesu bArauvaMgehu~ / duvihasikvAMi niuNo, chattIsaguNo gurU jyu||14|| ___TavArtha-daza 10 rucivaMta-"nisagguvaesaruI, ANaruIsuttabIyaruimeva / abhigamavitthAraruI, kiriyA saMkhevadhammarui // 1 // " 10 / aMga bAra-"AyAro 1 sUyagaDora ThANaM 3 samavAyo 4 vivAhapannattI 5 NAyAdhammakahAo 6 uvAsagadasAo 7 aMtagaDadasAo 8 aNuttaroSavAiyadasAo 9 paNhAvAgaraNaM 10 vivAgasuaM 11 dihiyAo 12" iti 12 bAra aMga / tathA bAra upAMga-uvavAi 1, rAyaseNI 2, jIvAbhigama 3, panavaNA 4 jaMbUdvIpapannattI 5, caMdrapannattI 6, sUrapannattI 7, (nirayAvaliya) pupphIya 8 pupphacUliyA 9 (kappIA 10) kappavaDaMsIyA 11, vaNhIdasA 12 e pAMca sUtra miLI eka nirayAvaLI kahevAya che. ema 12 upAMganA jaaNnn| tathA be zikSA-grahaNAzikSA je zubhajJAnano bhaNavo 1, AsevanA zikSA je sarvakriyAno zIkhavo 2. e chattIsa guNe karI zobhita te AcArya guNavaMta jANavA. e teramI chatrIsI yukta mhArA guru jANavA. // 14 // egArasaDDapaiDimA, bArasavaya terakiriyaThANeya / samma uvaesaMto, chattIsaguNo gurU jayau // 15 // For Private And Personal Use Only
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guruguNaSaTtriMzatSaTtriMzikAbAlAvabodha. ___TabArtha--agIyAra pratimA zrAvakanI-"daMsaNa 1 vaya 2 sAmAiya 3, posaha 4 paDimA 5 abaMbha 6 saJcitte 7 / AraMbha 8 pesa 9 udivajjae, 10 samaNabhUe 11 a // 1 // " zrAvakanAM vrata bAra 12-syUla prANAtipAtaviramaNAdi pAMca aNuvrata, 5 traNa guNatrata, 3 4 cyAra zikSAbata. evaM baar| tathA tera kiriyA sthAnaka sUyagaDAMge kahyA te-"aTThA 1 'NaTThA 2 hiMsA 3 'kamhA 4 dihi 5 ya mosa 6 dine 7 / ajjattha 8 mANa 9 mitte, 10 mAyA 11 lohe 12 riyAvahiyA 13 // 1 // " samyag prakAre upadeza detA te chatrIsaguNe birAjamAna mhArA guru jAMNavA / 14 e caudamI chatrIsI jANavI. // 15 // bArasau~vaogaviU, dsvihcchittdaannniunnmii| caudasau~vagaraNadharo, chattIsaguNo gurU jayau // 16 // ____TabArtha-bAra upayoganA jANa. pAMca jJAna, tIna ajJAna, cyAra 4 darzana e bAra upyog| daza prAyazcitta "taM dasavihamAloyaNa 1paDikamaNo 2 bhaya 3 vivege 4 taheva ussagge 5 / tava 6 cheya 7 mUla 8 aNavahie 9 apAraMcie 10 ceva // 1 // e daza 10 prAyazcittanA dAtAra nipuNa buddhimNt.| tathA 14 cauda upakaraNanA dharaNahAra temAM 7 pAtranAM upakaraNa-"pattaM 1 pattAbaMdho 2,pAyaThvaNaM 3 ca pAyakesariyA 4 / paDalAiM 5, rayattANaM 6, gucchao pAyanijjogo // 2 // " e 7 pAtranA upakaraNa, ane sAta 7 zarIranA-" muhaNaMta 1 rayoharaNaM 2, kaMvale 3 kappaga 4 colapaTTo ya 5 / uttarapaTTo chaTho 6, sattamo pAyapUMchaNayo // 1 // " e 14 upagaraNa sUjatA mAnopeta ghare, vadhatA na rAkhe, kAraNe pADheru rAkhe, aupagrahika upagaraNano mAna nathI / ehavA guNavaMta te mAharA guru jANavA. // 16 // For Private And Personal Use Only
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guruguNaSaTtriMzat SaTtriMzikAbAlAvabodha. bArasabheyaMmi teMve, bhikkhU peMDimAsu bhovaNAsuM ca / niccaM ca ujjamaMto, chattIsaguNo gurU jayau // 17 // bArtha have soLamI chatrIsI kahe che - bArabhedeM tapa cha bAhya tapa - " aNasaNa 1 mRNoyariyA 2, vittIsaMkhevaNaM 3 rasacAo 4 / kAyakileso 5, saMlINayA 6 ya bajjho tavo hoi // 1||" tathA cha 6 abhyaMtaratapa - " pAyacchittaM viNao 2. veyAvaccaM 3 taheba sajjhAo 4 / jhANaM 5 ussaggovi ya 6, abhitarao tavo hoi, // 2 // " e bAra tapa / tathA bhikSunI - sAdhunI pratimA bAra - pehelI 1 bhAsanI, bIjI bemAsanI, trIjI RNa mAsanI, ima yAvat sAtamI sAta mAsanI, jaghanya ekAMta ropavAsa, utkRSTa yathAzakti dIThe daMDAzanAdika Asane AtApanA rAtra kA sagga, e te karavAnI AThamI sattamasattamiyA, navamI navamanavamIyA, dasamI dasamIyA, igyAramI ekaaThThamanI, tInarAtrinI bAramI, eka ahorAtrinI / ane bAra 12 bhAvanA - "paDhamamaNicca 1 masaraNaM 2, saMsAro 3, egayAya 4 annattaM 5 / asuittaM 6 Asava 7 saMvaro ya 8 taha nijjarA navamI 9 || 1 || logasahAtro 10 bohI 11 dullahA dhammassa sAhagA arihA 12 / eAo bhAvaNAo, bhAveyavvA payate // 2 // " e sarva maLI 36 chatrIsa bolanA udyamI te mAharA guru jAMNavA / e soLamI chatrIsI jAMNavI // 17 // caudasaguNaThANaniuNo, caudasapaDivapamuhaguNa 1 For Private And Personal Use Only 437 kalio / aTThasurhamovaesI, chattIsaguNo gurU jayau // 18 // TabArtha-cauda 14 guNaThAMNAnA jAMNa, te guNaTAMNAnAM nAMma-micche 1 sAsaNa 2 mIse 3, avazya, 4 dese, 5 pamatta, 6 apamatte / 13
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 438 guruguNaSaTtriMzatSaTtriMzikAbAlAvabodha. archanaAamannnnorminanon anaraa 7 niyahi 8 aniyahi9 muhama 10, uvasama 11 khINa 12 sayoga 13 ayogi 14 guNA // 1 // " e 14 / tathA pratirUpAdika cauda guNa sahita-"paDirukho 1 teyassI 2, jugappahANAgamo 3 mahuravakko 4 // gaMbhIro, 5 dhImaMto 6, uvaesaparo ya 7 Ayario // 1 // aparissAdhI 8 somo 9, saMgahasIlo 10 abhiggahamaI a11|| avikatthako 12 acavalo 13 pasaMtahiyao gurU hoi 14 // 2 // e 14 maLI 28 / tathA aSTAMga nimitta-divya 1, utpAta 2, AMtarikSa 3, bhomaM 4, aMga 5, svara 6, lakSaNaM 7, vyaMjanaM 8, e ATha aMga nimittanA jANa paNa nimittane prakAze nahI. 8 / e sarva maLI 36 chatrIsInA dharaNahAra te mAharA gurutattva jANavA. / e sattaramI chatrIsI jANavI. // 18 // paMcadesajogasannI-kahaNeNa tigAravANa caaenn| sallatigavajaNeNaM, chattIsaguNo gurU jayau // 19 // TavArtha-pannara yoga "sacceyaramosaasaccamIsamaNa 4 vaya 4 viucca 2, AhAra. 2, uralaM, 2, mIsa kammaNa 1 iya yogA panarabheeNaM // 1 // 15 // tathA saMjJA patnara 15-AhArasaMjJA 1, bhavasaMjJA 2, maithunasaMjJA 3, parigrahasaMjJA 4, krodhasaMjJA 5, mAnasaMjJA 7, mAyAsaMjJA 7, lobhasaMjJA 8, lokasaMjJA 9, oghasaMjJA, 10, sukhasaMjJA 11, duHkhasaMjJA 12, mohasaMjJA 13, dugaMchAsaMjJA 14, zokasaMjJA 15, e sarva maLI 15 pannara saMjJAeM dharmane dharmameM giNatA nathI. ehavA prarUpaNAnA dhaNI che| gArava tIna 3-sAtAgArava 1, riddhigArava 2, rasagAkha, 3 e 3 nA tyAgI che. 33 // tathA salya tIna te mAyAsalya 1, niyANasalya 2, mithyAtvasalya 3 e tIna salya rhit.| eha 36 guNe yukta te mAharA garuttva jANavA. 18 e aDhAramI chatrIsI jaaNnnbii.||19|| 14. For Private And Personal Use Only
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Cinna guruguNaSaTtriMzatpatriMzikAbAlAvabodha. 439 solasasolasa uggm-uppaarynndosvirhivaaaahaare| caMuhAbhiggahanirao, chattIsaguNo gurU jyu||20|| ___TabArtha-sola udgama dopa-16-solasa uggamadosA AhAkammu ? isIya 2 pUiyakamme 3 ya mIsajAe 4 a / ThavaNA 5 pAhuDiAe 6 pAoyara 7 kIya 8 pAmicce // 1 // pariaTTie 10 abhihaDu 11-bbhinne 12 mAlohaDa 13 ya achijje 14 aNisiha 15 jjhoyarae, solasa piMDuggame dosA // 2 // " 16 / tathA sola utpAdanA doSa 16-"dhAI 1 dUi 2, nimitte, 3, AjIva, 4, vaNImage 5, tigicchA ya / 6 kohe 7 mANe 8 mAyA 9, lobhe 10 a havaMti dasa ee // 1 // puci pacchA 11 saMthava, 12 vijjA 13 maMteya 14 cuNNa 15 joge a, uppAyaNAidosA 16, solasame mUlakamme ya // 2 // " e doSa rahita AhAranA leNahAra. ema 32 / tathA dravya, 1 kSetra, 2, kAla, 3 bhAva, 4 rUpa cyArabheda abhigrahanA dharaNahAra e 36 guNanA dhaNI te mAharA gurutattva jANavA / e ogaNIsamI chatrIsI jAMNavI. // 20 // solasavayeNAvihinnU, sattarasavihasaMjamaMmi ujjutto| tivirAhaNAMvirahio, chattIsaguNo gurU jyu||21|| TabArtha-sola vacana vidhinA jAMNa, 16-kAlatiraM 3 liMgati 3 vayaNati 3 tahaparukkha 10 paJcakkhaM 11 / ukyaNAicaukaM 15, ajjhatthaM 16 cevasolasamaM // 1 // tathA sattaraMvidhasaMjama17-paMcAzravathI viramaNa e pAMca, paMcendriyanigraha e 10, kapAya 4 ane daMDa 3 nI viratirUpa e 17; athavA-puDhavi-daga-agaNi-mAruavaNassaI viti cau paNidi ajIve 10 pehApeha pamajjaNa, pari * pAThAMtaram-( cauviha) - For Private And Personal Use Only
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guruguNapatriMzatpatriMzikAvAlAvabodha. ThavaNa maNo vaekAe // 1 // " e paNa 17 ema 33 / tathA tIna virAdhanA te jJAna virAdhanA 1, darzana virAdhanA 2, cAritra virAdhanA 3 rahita. / e chatrIsa guNe birAjamAna te mAharA gurutattva jANavA. e vIlamI chatrIsI jANavI. // 21 // naradikvaMdosa aTThAraseva aTThAra pAvaThANAI // dUreNa pariharaMto, chattIsaguNo gurU jyu|| 22 // ____TabArtha-~nara je puruSanA dIkSAnA doSa aDhAra 18 tehanA jANa- * vuDDho 1 jaDDo 2 kIvo 3 hajutto 4 tahaya gahilo 5 aviNIo 6 abhIru 7 ityAdika Avazyaka niryuktithI jAMNajo aDhAra e 18 / ane aDhAra pApasthAnaka-prANAtipAta 1 mRSAvAda- 2, adattAdAna, 3 maithuna, 4 parigraha, 5, krodha, 6 mAna, 7 mAyA, 8, lobha, 9 rAga, 10 dveSa, 11 kalaha 12, abhyAkhyAna, 13 paizUnya 14 rati arati, 15 paraparivAda 16, mAyA mRSAvAda, 17, mithyAtvazalya 18 e aDhAra pApa sthAna dUre pariharatA e chatrIsa guNa birAjamAna te AcArya guNavaMta jANavA. // 22 // sIlaMgasahassANaM, dhAraMto taha ya baMbhameANaM / aTThArasagamuyAra, chattIsaguNo gurU jayau // 23 // TavArtha--aDhAra hajAra sIlAMgarathanA dharaNahAra-brahmacaryanA bheda 18-"orAliyaM ca divaM, maNavayaNakAeNa karaNayoeNaM; aNumoyaNa kAravaNe karaNe bheyhaarss||1||"e aDhAra abrahmathI nivRttyA * bAle 1 buDDhe 2 napuMse 3 ya, kIve 4 jaDe 5 ya vAhie 6 / teNe 7 rAyAvagArI 8 ya, ummatte 9 ya asaNe 10 // 1 // dAse 11 duDhe 12 ya mUDhe 13 ya, aNatte 14 juMgie 15 iya / uvaThie 16 ya bhaie 17, sehanippheDiyA 18 iya // 2 // For Private And Personal Use Only
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guruguNaSaTtriMzatpaTviMzikAbAlAvabogha. 441 che-ethI aDhAra baMbhacera udAra kahIye te e 36 nA dharaNahAra te mAharA guru jANavA. 22- // 23 // ussggeNdosgunnviis-vjosttrbhemrnnvihiN| bhaviyajaNe payaDato, chattIsaguNo gurU jyu||24|| ___TavArtha-kAussagganA 19 ogaNIsa doSa rahita-ghoDaga 1 laya 2 khaMbhAI 3 mAlU; ityAdi bhASyathI jANI levA. 19 / tathA maraNa samAdhinA sattaraM bheda 17 bhagavatIthI jANajyo. ityAdika artha bhavya janane upadeze pragaTa karavA e tevIsa 23 mI chatrIsI guNe birAjamAna te guru jANavA. // 24 // vIsamasamAhiTThauMNe, dasesaNI paMca gAsadose y| micchattaM ca cayaMto, chattIsaguNo gurU jyu||25|| ___TabArtha-vIsa asamAdhi sthAnakanA nivAraka-"davadavacAri 1 pamajjiya 2, dupamajjiyaM 3rittasija 4 AsaNie 5 / rAyaNiyaparibhAsI 6, thera bhUoghAI 8 ya // 1 // saMjalaNa 9 kohaNe 10 piThamaMsiye 11 bhikkhabhikkhamohArI 12 / ahigaraNakarodIraNa 13, akAlasajjhAyakArI 14 ya // 2 // sasarakhkhapANipAe 15, sahakare 16 kalaha 17 jhaMjhakArI 18 ya / sUrappamANabhoI 19, vIsa ime esaNAsamie 20 // 3 // " tathA daza eSaNA doSa"saMkIya 1 makkhiya 2 nikhitta 3 pihiya 4 sAhariya 5 dAyagu 6 mmIse 7 / apariNaya 8 litta 9 chaDi 10, esaNadosA dasa havaMti // 1 // " tathA grAsadoSa pAMca-dhUmAMgAraka pramukha, ekavidha mithyAtva teno tyAga, e chatIsaguNe sahita te guru jANavA, e covIsa chatrIsI thai. // 25 // 56 For Private And Personal Use Only
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guruguNaSatriMzatpatriMzikAvAlAvabodha. ........... igavIsasabalacAyA, sikkhAsIleMsa pnrtthaannaanni| aMgIkaraNeNa sayA, chattIsaguNo gurU jayau // 26 // TabArtha-ekavIsa sabalanA tyAgI te gAthA--"taM jahao hatthakamma kurvate mehaNuM ca sevaMte rIi bhuMjamANo AhAkammaMca bhuMjate // 1 // tatto yarAyapiMDakIyaM pAmiccaya, abhihaDaM chijaM bhujate, savaleupaJcakkhiya // 2 // chammAsabhitarao, gaNAgaNe saMkamaM karemANe; mAsabhitaratiniudaga levAi karemANe. // 3 // giNhate a adikkhaM, AuTTi tahA aNaMtavahIyAe; puDhavIyaThANa sija, nisahAyaM vA vi ceyte||4||maasbhitr ossAyaThANAitinnikUkaMto pANAyavAuTTIM kuvaMte, musAvayaM teya. // 5 // evaM sassiNaddhAe sasarakkhAcittamaMtagasilale lUMkolAvAsapaiTAkolathuNA te sIyA vAso. 6. sarTasapANasa bIe jIvauvasaMtANau bhave tahayaThANAi, veyamANe sabale AuTTiAe a 7. Auhi mUlakaMde, puppheya phale abIyahariye yA bhuMjate sabaleu, taheva sNvcchrssNto||8|| dasa dagadagaleve kuvamAiTANAi dasayavarisateca udiyasIudagavagdhArIyahaththamatteNaM. // 9 // davvAi bhAyayaNeNaM, vaidijattabhattapANadhittUNaM, bhuMjai savalo eso, igavIsamo hoi nAyavyo // 10 // " e 21 tathA zikSAzIlanAM pannara sthAnaka-* aha pana rasaThANehi-suviNIetti, vuccai niyAvittI acavale amAi akutuhale. // 1 // appaM cAhivikhavaI pabaMdhaM ca na kubaI, mittijamANo bhayaI, suaM laddhaM na majaI. // 2 // ya pAvaparikkhevI, na ya mittesu kuppai 10 / apipyassAvimittassa, rahe kallANabhAsaI // 3 // kalahaDamaravajae, buddhe * aha panarasaThANehiM, sikkhAsIlutti vucci| nIyAvittI acavale, amAI akutUhale // iti pAThAMtaram. For Private And Personal Use Only
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guruguNaSaTtriMzatapaTtriMzikAbAlAvabodha. 443 abhijAie / harimaM 14 paDisalINe 15 suviNIutti vuccai. // 4 // " e 36 chattIsaguNe birAjamAna guru jANavA. e pacavIsamI chatrIsI jANavI. // 26 // bAvIsaparIsahehiyAsaNeNa, cAeNa caudasaNhaM c| abhitaragaMthANaM, chattIsaguNo gurU jayau // 27 // ___TavArtha:-bAvIsa parISaha. sahevAne samartha tenAM nAma-khuhA 1 pivAsA 2 sI 3 uNhaM 4, daMsA 5 'celA 6 raithio 8 / cariyA 9 nisIhiyA 10 sijjA 11, akkosa 12 vaha 13 jAyaNA 14 // 1 // alAbha 15 roga 16 taNapphAsA 17, mala 18 sakAra 19 parIsahA / pannA 20 annANa 21 sammattaM 22, ia vAvIsa parIsahA // 2 // " tathA 14 cauda abhyaMtara graMthinA tyAgI tenAM nAma-"rAgo doso ya micchattaM 7 kasAyA 4 hAsachakkagaM 6 / ego veuttime gaMthA, aMtaraMgA cauddasa // 1 // " e cauda prakAranI graMthinA tyAgI e chabbIsamI chatrIsI guNe birAjamAna te mAharA gurutattva jANavA. // 27 // paNaveiMyAvisuddhaM, chadosavimukaM paMcavIsavihaM / paDilehaNaM kuNaMto, chattIsaguNo gurU jyu||28|| TavArtha-pAMca vedikA vAMdaNA detA-ve hAtha jArnu vice rAkhavA e zuddhavedikA, 1. bIjI cyAra 4 azuddhavedikA. e pAMca vedikAeM vishuddh| vaLI cha doSathI vimukta-+ ArabhaDA saMmadA, vajaSaya-vA ya mosalI taiyA, papphoDaNA cautthI vikkhisA aveiyA chaThA // 1 // e 6 cha doSa rahita vaLI pacavIla paMDilehaNAnA karatA-dichipaDile+ ArabhaDA 1 saMmaddA .2, mosali 3 papphoDaNA 4 ya pakvittA / naccAviya 6 bipaDilehaNAe vajjija chadose // For Private And Personal Use Only
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 444 guruguNaSaTtriMzatSaTtriMzikA bAlAvabodha. *+ hogA, chaupakkhoDatigatigaMtiriyA / akkhoDapamajjaNAyA, navanava muhapatti paNavIsaM. 1 e pacavIsa muhapattInI paDilehaNAnA karatA e sattAvIsamI chatrIsIguNe karI sahita te mAharA guru jANavA 27 // 28 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sattAvIsavihehiM, aNagAraMguNehiM bhUsiyasarIro / navakoDisuMddhagAhI, chattIsaguNo gurU jayau // 29 // bArtha-sAdhu munirAjanA 27 sattAvIsa guNe yukta- "vayachakafidiyANaM ca nimmAho bhAvakaraNachakaM ca / samaNA virAgayAci ya, maNamAINaM nirohI a // 1 // kAyANa chakajogammijuttayAveyaNAhiyAsaNayA / taha mAraNaMti ahiyAsaNA ee aNagAraguNA // 2 // " eTale sAdhujIne muNe karI zobhAyamAna che zarIra jehano tathA nava 9 te mana, vacana, kAyAe karUM nahI, karAvaM nahI karatAMne anumodUM nahIM e navakoTi vizuddha AhAra, vasati, pAtra, upagaraNanA grAhaka che nirdoSa che. e chatrIsa 27-9 guNe karI birAjamAna te mAharA guru jANavA 28 // 29 // aDavIsaladdhipayaDaNa - pauNo loe tahA payAsaMto / aDavihapabhArvagattaM, chattIsaguNo gurU jayau // 30 // bArtha - aThThAvIsa mahAlabdhi pragaTa karavA mahA nipuNa che tehanA jANa - " sammANusavvaviraha, mala viSpamosakhela sabbusahIviucci AsavisaohI jala kevala saMbhinna, cakki jiNa haribala cAraNa putra gaNaharu pulAe AhAraga mahu ghaya khIre Asavo kubuddhIya bIyama payANumArI 28. ATha prakAranA prabhAvakanA guNe birAjamAna tadyathA - "pAvayaNI 2 dhammakahI 2, vAI 3 nemittio + pAThAMtare- paNavIsa paDilehA. 20 For Private And Personal Use Only
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guruguNapaTtriMzataSaTtriMzikAbAlAvabodha. 445 4 tavassI 5 a / vijjA 6 siddho7 a kaI 8, aSTheva pabhAvagA bhaNiyA // 1 // " e chatrIsa guNe birAjamAna te guru jANavA. 29 // 30 // egUNatIsabhee, pAvasue dUrao vivjNto| sagavihasohiguNaNNU, chattIsaguNo gurU jayau // 31 // ___TavArthaH-egUNavIsa 29 pApazrutanI pravRttinA varjaka che-"ahanimittaMgAI, divvuppAyaMtarikkhabhomaM c| aMgaM saralakkhaNa vaMjaNaM ca tivihaM puNikvikaM // 1 // suttaM vittI taha vattiyaM ca paavsuamunntiisvihN| gaMdhavanadRvatthU-mAuMdhaNuveyasaMjuttaM // 2 // " e ogaNatrIsa 29 pApa zrutanA upadeza rhit| ane sAta 7 zuddhinA guNe guNI. (taM)lahuyA? ''lhAIjaNaNaM 2, appaparaniyatti 3 ajavaM sohI, dukarakaraNaM 5 viNao, 6 nissallattaM ca sohiguNA 7 // 1 // " e trIsamI chatrIsI guNe birAjamAna te mAharA guru jANavA 30 // 31 // mahamohabaMdhaThANe, tIsaM taha aMtarArichakkaM ca / loe nivArayaMto, chattIsaguNo gurU jyu||32|| ___TavArtha-trIsamohanI 70 koDAkoDI sAgarasthitibaMdhanAM sthAnaka jeNe vAryo che-"vArimajjha'vagAhittA, tase pANevi hiMsai 1 // chAei muhaM hattheNaM, aMtonAyaM galeravaM 2 // 1 // sIsAveDheNa veDhittA saMkileseNa mArai 3 / sIsaMmije ya Ahetu duhamAreNa hiMsai 4 // 2 // bahujaNassa neyAraM, dIvaM nANaM ca pANiNaM 5 / sAhAraNe milANammi pahukiccaM na kuvvai 6 // 3 // sAhUNa dhammakammAo, jo bhaMsei uvttiyN,| neAuyassa maggassa, avagAraMmi vaTTai8 // 4 // jiNANaM zaMtanANINaM, avaNNaM je pabhAsai 9! Ayariya uvajjhAe, khisaI maMdabuddhie 10 // 5 // tesimeva ya nANINaM, sammaM no paDitappai 11 // For Private And Personal Use Only
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 446 guruguNaSaTtriMzatpaTtriMzikAbAlAvabodha. puNo puNoahigaraNaM,uppAe titthabheyae 12||6|jaannN Ahammie, joe pauMjai paye paye 13 // kAme vamittA patthei, ihami bhaviye iya 14 // 7 // abhikkhaNaM a bahusmuttaM, je bhAsaMti bahussue 15 taha ya atavassI ya, je tavassitti ahaM vae 16||8||jaayteyenn bahujaNaM, aMto dhUmeNa hiMsaI 17 / akiJcamappaNA kAuM, kayameeNa bhAsai 18 // 9 // niyaDuvahi paNihIe, paliuMce sAijogajutte ya 19 / bei savvaM musaM vayasi, ajjhINaM jhaMjjhae sayA 20 // 10 // addhAgaMmi pavisittA, jo dhaNaM harai paanninnN21| vIsaM bhittA uvAeNaM, dAre tasseva luppai 22 // 11 // abhikkhamakumAreu, kumArehiM ca bhAsae 23 / evamabaMbhayArIu, baMbhayAritti'haM vae 24 // 12 // jeNe vesariyaM nIe, vitte tasseva lubbhai 25 / tappabhAvuTie vAvi, aMtarAya karei se 26 // 13 // seNAvaI pasatyAraM, bhattAraM ca vihiMsai 27 / issa vAvi nigamassa, nAyagaM siDimeSa vA 28 // 14 // apassamANe passAmi, ahaM devatti vA vae 29 / avaNNeNaM ca devANaM, mahAmohaM pakuvvai 30 // 15 // e 30 trIsa mahAmohanI sthAnaka rahita tathA aMtaraMgaverI cha 6 thI rahita-kAma 1, krodha 2, lobha 3, harSa 4, mAna 5, mada 6 e chanA tyAgI te ekatrIsamI chatrIsInA chatrIsaguNe virAjamAna te mAhArA guru jANavA. // 32 // igahiyatIsavihANaM, siddhaguMNANaM ca paMca naannaannN| aNukittaNeNa samma, chattIsaguNo gurU jyu||33|| TabArtha-zrIsiddhabhagavaMtanA igatIsa 31 guNa yathA-"paDisehaNa saMThANe, 5 vaNNa 5 gaMdha, 2 rasa, 5 phAsa, 8 veje 3 ya / paNa paNa du paNa tihA, igatIsamakAyasaMgaruhA // 1 // ahavA kamme"nava daMsammi cattAri Aue paMca Aime aNte|sese do do bheyA, For Private And Personal Use Only
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guruguNapatriMzatpatriMzikA bAlASabodha. khiNabhilAveNa igatIsaM ||2||" e ekatrIsa guNa tathA pAMca jJAnamatijJAna, 1 zruta, 2 avadhi, 3 manaH paryava, 4 kevalajJAna, 5e sarvanA kahevAvALA samma - bhale prakAreM e chatrIsa guNe karI birAjamAna te mAharA guru jANavA, e batrIsamI chatrIsI jAMNavI. // 33 // taha battIsavihANaM, jIvaNaM rakkhaNammi kayacitto / jiyacauvihovasaMggo, chattIsaguNo gurU jayau // 34 // 447 TavArtha - timaja jIvabheda batrIsa tadyathA - "muhumeyara puDhavijalAnalavAuvaNaNaMta dasa patteyA biticausanniyarayuA, sokasa pajjeyara battIsaM // 1 // " e vatrIsa bheda jIvanA tenI dayAnA adhikArI, athavA AloyaNanivalAve AvaimuhadhammayAanissIovahINe; asikhkhAnippaDikammayA // 1 // annAyayA alobhe anibhirukhA ajjavesuisammahihI samAhIa, AhAre viNaovae // 2 // dhiimaia saMvege paNahA suvihi saMvare attado sovasaMhAre, savvakAmavirattayA // 3 // paJcakhkhANaviusaggo, appamAe lavAlave / jhANasaMvarayoge a udae mAraNaMtIe, // 4 // saMgANaM ca paribhAe, pAyacchittakaraNe iy| ArAhaNAya maraNaM, battIsaMyoga saMgahI 5. e 32 yoganA jAMNa / ane jItyA che 4 cyAra gatithI upanA upasargAdi tethI e 32-4 chatrIsInA pAtra te jaMgamatIrtha mahAguNasamudra mokSamArgopadezaka te mAharA guru jANavA. e tetrIsamI chatrIsI jAMNavI. // 34 // battIsadosavirahiya, vaMdaNadaNassa niJcamahigArI | cauvihavigarhaviratto, chattIsaguNo gurU jayau // 35 // For Private And Personal Use Only --- TabArtha - vAMdaNAMnA bIsa dosanA tyAgI tehanI gAthA - dosama - gADhI 1 thaDIa 2 pachi 3 paripiDiyaM ca 4 Tolagai 5 23
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 448 guruguNapatriMzatpa triMzikAnA lAvabodha. aMkusa 6 kacchabha 7 riMgIya 8 manthu 9 vvataM 10 maNapaucha 11 veia 12 baddha 13 bhayaM 14 bhayagArava 15, mittakAra - nAtinaM 16 paDaNIya 17 ruddha 18 tajjIya 19 saDha 20 hIla, 21 vipaliaM 22 aMci 23 dimadi 24 saMgaM 25 karata 26 mmoaNa, 27 AliddhaNAliddhaM, 28 UNaM, 29. uttaracUlia, 30 mUDhaTTara 31 cuDalIa, 32 battIsa dosasuddhaM. e 32 doSanA TALanAra / tathA cyAra 4 vikathAnA tyAgI te rAjakathA 1, dezakathA 2, bhaktakathA 3, strIkathA 4. ema ai 32 - 4 = 36 chatrIsaguNe birAjamAna te mAharA guru jAMNavA. e rIteM e cotrIsamI chatrIsI jANavI. e pAMtrIsamI gAthAno artha jANavo. // 35 // tittIsavihAsauyaNa - vajaNajuggo a vIriyAyauraM / tivihaM aNigRhaMto, chattIsaguNo gurU jayau // 36 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - TabArtha -- tetrIsa 33 AzAtanAnA varjaka che - " purao pakkhA sane gaMtA ciNa nisIyaNAyamaNe / AloyaNa paDisuNaNe, puvvAlavaNe a Alo || 1 || tahauvadaMsa nimaMtaNa, addhAyayaNe tahaa paDisuNaNe | addhattiya tatthagae, kiMtu matajjAyano sumaNe // 2 // evaM eyaM hou kahakaheM, tassa na sumaNo havai / tajjAeNaM hIlai, puNo puNo niThuraM bhai || 3 || no sirasikahaM chittA, parisaMbhitA aNu AI | kahe saMthArapAya ghaTTaNa, ciTucca samAsaNe yAvi ||4|| ahavA arihaMtANaM AsAyaNAe sijhAe kiMcinAhIyaM / jA kaMTha sumuddiTThA tittIsAsAyaNA iti || 5 ||" e 33 ane tIna prakAranA vIrya jinazAsare kAme gopavatA nathI. e chatrIsI birAjamAna te paramopakArI mAharA guru tattva jANavA / e pAMtrIsamI chatrIsI jANavI // 36 // 4 For Private And Personal Use Only -
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Aartv.. guruguNapatriMzatpaTviMzikAbAlAvabodha. 449 gaNisaMparyaTTa cauviha, battIsaM tesu niccmaautto| cauvihaviNayapavitto, chattIsaguNo gurU jyu||37|| ___TabArtha-gaNisaMpadA (-"AhAra 1 sua 2 sarIre 3 vayaNe 4 vAyaNa 5 mai 6. paoga 7 sai. 8 e saMpayA khallu, alumi saMgaha parinnA // 1 // e ekekanA cyAra 4 bheda miLyA 32 batrIsa bheda thAye te 844=32-AcAre, 1 zrute, 2 vinaye, 3 vyAkSepe, 4 e cyAra vinayayukta ima chatrIsamI chatrIsInA dharaNahAra mokSamArganA sAdhaka, parabhAvavirakta nirmala zuddhAdhyAtmabhAvadhyAnI saMpUrNAnaMdarasI sAraNA-vAraNA coyaNA-paDicoyaNA-dakSa, sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikAnA parama dharmAdhArabhUta vartamAna Agamadhara te AcArya mAharA guru jANavA. ema chatrIsa chatrIsInA 1296 bArase channu guNa jANavA. // 37 // .. . . jaivi hu sUrivarANAM, sammaM guNakittaNaM kareDaM je| sakovi nevasakAi, kohaM puNa gADhamUDhamaI ? // 38 // ___TavArtha---yadyapi AcArya yathArtha dharmaprarUpaka yathArtha mArga varatatA je sUri kahetA AcArya vara kahetA pradhAna tehanA. guNa kSayopazamI, kSAyakI, upazamI, tathA audayika, sopakArI, paropakArIno kAi aMta nathI. te guNano kIrtana karavAne indra. paNa samartha nahIM to hu~ je gADha mUDhatA sahita che mati . jehanI te kima saMpUrNa guNa kahI: zakuM ? piNa moTakAnA guNa kahetAM AtmA guNIrAgathI ekatva pAmyo te guNano arthI thAye, guNArthI thayo AtmA svaguNane pragaTa kare te mATe cetanA potAnI guNInA guNa gAvA jagAMDavI-jAgRta karavI. // 38 // . tahavihu jahA suAo, guruguNasaMgahamayAu bhttiie| ia chattIsaM chattIsIAu, bhaNiyAu iha kule||39|| 57 25 For Private And Personal Use Only
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guruguNapatriMzatpatriMzikAvAlAvabodha. TavArtha-to piNa yathAsUtre kA che guru je zuddhatattvanA kathaka tenA guNanI chatrIsIo kahI e kulakane viSa potAnA guNanA saMgraha karakhA nimitte tathA bhaktieM guNanI chatrIsa chatrIsI karatAM 1296 bola thayA te kahyA. iti // 39 // sirivayaraseNa suhaguru-sIseNaM viriaNkulgmeyN| paDhiUNamasaDhabhAvA, bhavA pAvaMtu kallANaM // 40 // iti guruguNachattIsI samattA // svArtha-zrIyugapradhAna daza pUrvadhara saMpUrNa sUtra arthanA dhAraka, AkAzagAminI pramukha mahAlabdhinA pAtra zrIvajrasvAminA ziSya jagatraya upakArI zrIvajrasenagaNi tehanA ziSya je guNarAgImatipaNe e kulaka racyo te bhaNIne asaThabhAvI eTale jinazAsanabhAvitamatI jIva bhavyAtmA pAme kalyANunI paraMparA pratye. e 40 mI gAthAno artha. // 40 // - have TavAkAraprazastizrImatkharataragacche, pAThakA rAjasArasatsaMjJAH / tacchiSyapAThakottama-dhIrAH zrIjJAnadharmAvAH // 1 // teSAM ziSyAvarAH, pAThakA dIpacaMdrAbhAH / teSAM ziSyeNAyaM, bAlabodho vinirmitaH // 2 // muniguNasmaraNAlaMkRtaH, vizuddhacittena devcNdrenn| bhavyajanAnugrahakate, kRtaH sadabhyAsarasikena // 3 // iti zrIguruguNapatriMzikAbAlabodhArthaH samAptaH // - For Private And Personal Use Only
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha zrImaddevacandrakRtadhyAnadIpikAcatuSpadI zrIgurubhyo nmH| paramajyoti praNamuM pragaTa, sahajAnaMda sarUpa; vasatau nija parivArasU, praNamuM cetana bhUpa. zrIjinavANI mana dhari, pAya namI gururAja sArabuddhidAtA sakala, tAraNa bhavIyaNa jahAja. 2 paramAtama samajhAvivA, bhavika jIva hita kAja; jJAnasamudra agAdha guNa, deSADyo jinarAja. 3 saMskRtavANI vAcaNI, keika jANa jANa; jJAtA jananeM hitabhaNI, bhASA karUM vaSANa. guNatAM bhaNatAM gAvatAM, TAlI mana viSavAda, vikathA jAMNI vArajyo, mata ko karo pramAda. DhAla caupaI. jJAna sobha AliMgana karI, AnaMdita paramAratha varI; praNamuM hUM aja sahaja vicAra, paramAtama avyaya guNadhAra. 1 tIna mUvana kamalAkara sUra, dharama amRta vara jaladhara pUraH / joga dhyAna kalpataruheva, praNamuM riSabhadeva natadeva. 2 bhavabhaya vahnithakI saMbhrAMta, jaMtu jAtine karavA sAMtA sudhAsamAna caMdraprabhusvAmi, jJAnasamudra sobhAno ThAmi. 3 For Private And Personal Use Only
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 454 dhyAnadIpikAcatuSpadI. marAAAAA suMdara saMyama pANI vare, tIna jagatta pavitra ja kare zAMtinAtha svAmi hUM namuM, sakha vighana dUre hUM gamuM. 4 zreya kumuda vikasAvaNa bhaNI, pUraNa caMdra samovaDa giNI; / vaMdU mahAvIra bhagavAna, akSaya lipami dAyaka dAna. 5 pUraNa zruta nabha caMdra samAna, saMyama liSami tilaka pradhAna; namIya iMdrabhUti aNagAra, dhyAnasiddha yogIsa udAra. 6 sAMtirUpa ati hI gaMbhIra, vidyA sakala dhAma guNadhIra bhavyaloka saraNAgata pAla, jaya jinasAsana jagata kRpAla. 7 bodhi viveka prasama hita bhUpa, samyaka tattva kathana e rUpa; jJAna dhyAna zruta tapa te sAra, jiNa nija rUpa lahyau suSakAra. 8 iNa duSako saMsAra asAra, jAmi mujhe kuNasu vicAra; mithyA jJAna prabhava graha jeha, nigraha dakSa sujana suSa geha. 9 ehavo kahUM jJAnanidhi graMtha, duttara jema udadhino paMtha; mujhasU e kima kahIyo jAya, jiNameM kovida piNa mUMjhAya. 10 samaMtabhadrAdika kavinI vANi, dIpaMtI prabhave supramANa; tihAM jJAnalavadhara jana kahe, pajuA pari hAso te lahe. 11 vividha kalaMka jinavANi taNo, nAsaka devanaMdIthe thuNoH / jayavaMto jinasena vacanna, jANa jogI jiNa nija dhana. 12. zrIjinavANi pavitrita matI anekAMta nabha sasi dIdhatI; bhavi kalesapIDita AtamA, jogIpatha dharUM citamAM. 13 kavita taNau amimAna nahi, kIrati icchA koI nAhi graMtha ukata je mAharI, kevala bodhana cAhiM. 14. For Private And Personal Use Only
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only dhyAnadIpikAcatuSpadI. vRthA jANI bhrama tajI, jAge mokSa nimittaH grahe rAjya samabhAvanau, saMbhAlI nija tatta. valI keNa upAya kari, janma jAta duHSa jAya; trisanA viSayataNI prabala, prasame keNa upAya. pUjya teha gamAvivA, kAraNa kahIyau graMtha; kari udyama apano kahUM, baMdha mokSako paMtha. UMcI dhvani kari bhavikane, guru dhai e upadeza; jiNa Avai nija zuddhatA, rahai na duragati leza. 18 vIra vANI rANI celaNAjI. tribhuvana pUjya ima upadize jI, iha paraloka vizuddhaH zubhamatI jJAna guNa sAMbhalI jI, kuNa grahai graMtha azuddha 1 uttama graMtha tume sAMbhalo jI, chAMDajyo kumatino paMtha; guru upadesa manamai dharI jI, TAli kuvyAna manamaMtha. laghumatI madadhara jagatame jI, nija para vaMcaka rUpa; kIrtti vaMcaka thakA jaga Thagai jI, tattva vimuSa aghakUpa. 3 u0 zAstra tiNe sAMbhalyAM syUM huve jI, mana pa~Dai jeNai bhavamAMhi; Adi mITho phala zUnya che jI, viSama samau vikriyA jhAjhi 4 u0 acaraja ajJa manuSyano jI, je grahe kugraha ehaH sau game tAsu samajhAvatAM jI, navi tajai nija haTha teha. 5 u0 zuddha nara zAstra e vAcajyo jI, doSa guNa ehanA deSi; sumatidhara dveSa ko mata karo jI, zAstra e mokSa phala peSa. 6 u0 grAva jima avaguNa guNa bhaNI jI, vahicasye niyata mana loka; dUSavai durmatI atibhaThI jI, bhAratI caMdra jima koka. 7 30 3 455 15 16 17 230
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -456 'dhyAnadIpikAcatuSpadI. caMdramA sahu bhaNI suSa kare jI, sUrya pIDA kare sarva; e guNa doSa sabhAvanA jI, tetha karavo kiso garva. eha Atama mahAmohasuM jI, kalaMkita hoi jiNa zurU; teha maMdira nija hita bhaNo jI, teha para jyoti pratibuddha. 930 bhuvana jama sarpa DaMkita gaNI jI, kumati taji dhyAna graha laddhaH janma maraNAdi duSa jANine jI, sama giNai tehi ja siddha. 10 u0 iMdrIya rakSa smara siMhathI jI, janma duHSa jANije jANa; ghUmIyA moha nidrA kI jI, jAge e koi subha nANa. 11 u0 kumati kaSAya viSa maMjhiyA jI, jIva saha saMta koi zAMtiH mukti lakSmI mukha deSavA jI, utsuka taji para bhrAMti. 12 30 duSa pIDita jaga giNIjI, saMta pAmai bhava tIra; karmakalaMka anAdinA jI, turata dhovai matidhIra. karmakalaMka bAdhA vinA jI, sAnaMda zuddha svabhAva; saMta jina mokSa ima varNave jI, jihAM nahI janama duSarAva 1430 jIvita sarvano sAra e jI, narabhava duralabha jANa; 13 30 choDi paramA zubhamati dharIjI, Adarau Atama nANa. 1530 saTha jana kAla ahilo gamai jI, buddha phala lei durassa duSa jvAlA bharyau gahana hai jI, eha suSa aMta virassa. 16 u0 kAma dhana jIvita cala achai jI, vIjalI jema e phaMda; uttama je tajai te lahe jI, rAjavimala sadAnaMda. dRhA soraThA. saMgI thakI viSAda, dehi chIjai rogayI; Apa maraNa pramAda, Apada dina prati have. For Private And Personal Use Only 8 30 1730 1
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAnadIpikAcatuSpadI. 457 naraka bhayAnaka duSa, bhoga supana sama Thaga achai; sevai jJAnI sukha, para svabhAva nispRha ko. navi pAmai kalyANa, Atama taca na olaSe; janama vinazvara jANa, karamabiDaMbana navi laSe. 3 poTo buddhi vinoda, kari mUraSa Apo Thagai caMcala e Amoda, kAryAkArya na jANahI. 4 sarva jIva sama bhAli, nirmamatA manamai dhare; TAlI manano sAla bhAva zuddha manameM dharai. 5 bhavijana citta vicAra, bhAva zuddhi kAraNa bhAvanA; munijana mana AdhAra, kayau saMvega suhAmaNo. 6 bhASI zrIbhagavaMta, bhAvanA bAraha bhAvasuM; bhAvI TAlI prAMti, mukti geha sopAna sama. 7 dAla-Azrava kAraNa e jaga jANI yai // ehanI. bhAva anityapaNo citya bhAviiM, dhyAvo Atama dhyAna; iMdriya artha vinazvara jANIya, suSa duSa asamAna. 1 bhA0 bhavameM bhamatAM re sagapaNa je kIyA, nIrasa Apada thAna; deha jovana te roga jarA bhayauM, dhana jIvita cala mAna 2 bhA0 parabhAte je vastu nijara paDai, te madhyAne re jAya; saMsAre suSa duHkha be bolatAM, duSa anaMta giNAya.3 bhA0 bhoga bhujaMga prANaharaNa kahyA, sevaMtAM saMsAra; vastu vinazvara savi tUM jANinai, choDi kadAgrahadvAra. 4 bhA0 SiNakapaNo ima Arija Ucarai, ghaDIyAla dRSTAMta; ghaTikA jAve nAve te phirI, kari Atama hita SAMta. 5 bhA0 deha apUrava sAzvata jo hUvai, to kariyai avakarmaH 58 For Private And Personal Use Only
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 458 dhyAnadIpikAcatuSpadI. putra strIdhana bAMdhava kAraNeM, syUM SIje dhari bharma. 6 bhA0 strI kiNa sAtha na AI Avazyai, tau syau iNa syUM re rAga; je pUrava bhava ripu te iNa bhave, bAMdhava vacatai re rAga. 7 bhA0 je bAMdhava te bairI AkarA, haNavA ucchaka duSTa; vanitA pAse bAMcyo taM paMDe, bhavakUpe bahu kaSTa. 8 bhA0 je bhava pAMDe te bAMdhava nahI, bAMdhava hitakara sAdhu; deha Ayu tuTe SiNa mohathI, dIpe citra agAdhu. 9 bhA0 zIta jIvita bhaNI vahni viSAgrahe, viSaya thakI suSa nAhi; je kAjai tuM pAtaka Adare, teM vaMce tujha sAhi. 10 bhA0 teha parigraha sUSa kahi kima kare, nija guNa hANija thAyaH bAhi dRSTi kumati prANIyA, dudhIyA narake jAya. 11 bhA0 narabhava eNe tehi ja Adare, ubhaya loka suSakAra; vadhAre viSapAdapa navi kare, vihave nija hita sAra. 12 bhA0 rAtre paMpI jima naga Asare, tima prANi kula thAna; parabhAte UDe te paMSIyA, tima karamavasa mAna. 13 bhA0 parabhAte jihA gahamaha gItanI, sAMjhe virUI vAta; je parabhAte rAjye thApIyau, te ciMtA gRhe rAti 14 bhA0 je aNuA tujha aMge Aja che, te SAMDyA laSavAra; real pudgala koi rahyo nahI, na grahyo vapu AhAra. 15 bhA0 deva asura nara dhana sahu cala ache, iMdradhanuSa sama bhAyaH Avai jAvai jalakallola jyuM, ko ghATai ko ghAya. 16 bhA0 nadIya taraMga gayAvali bAhuDe, na thire jovana prema; AUSo karajala jyUM nIgame, kamala dahai jima hema. 17 bhA0 viSaya saMyoga supana sama kSaNaka che, suSanA vaMcaka peSa; kula bala rAjya kIrati dhana e sahU, meghaghaTA sama leSya. 18 bhA0 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. nara nArI vapu suMdaratA sahu, te jalaphena samAna; jyoticakra Rtugati jyuM thira nahI, tima vapunI thiti mAna 19bhA purakha pudagala je vallabha hutA, te duSadAyaka etha; iMdrajAla jima jagameM saha paMDe, heta na jAge tetha. 20 bhA0 je je tIna bhuvaname vastu che, cetanathI te bhinna; je te sagalI munivara upadise, kSaNaka vinazvara tanna. 21 bhA0 saMkhyA vAna samo strIneha che, vAdala sama yovannaH SiNaka svarUpa jANI saMsAranau, vidyutjyuM parajanna. 22 bhA0 duhA. zrIsadaguru ima upadise, suNijyo bhaviyaNa loya; azaraNa bhAvana bhAvatAM, bhavaduSa kade na hoi. e saMsAra asAra, sura nara nAgakumAra; rahi na sake palabhAra, tUTai Ayu ji vAra. 459 DhAla - mere naMdanAM ehanI. ehavo prANI ko nahI re hAM, je na paDai yaha phaMda; azaraNa bhAvi yai raSavAlo yamasiMhathI re hAM, koI na yogI iMda. 1 a0 For Private And Personal Use Only 1 2 3 a0 a0 4 a0 jItau jaga iNa ehakalai re hAM, jiNa Age hari dIna; a0 mUraSa zoka yuMhI kare re hAM, e sahu karamAdhIna. bhuvana yamasApeM DasyA re hAM, vItA puruSa pradhAna; deva upAye navi rahai re hAM, tau narakai hai jJAna. nitya prayANe jIvane re hAM, yama lyAvai nija geha; yamabhaya rahita jike ache re hAM, dhIraja dhari bhaje teha. 5 a0 je parane te to bhaNI re hAM, suSa dUSa sama kari joi; jima ika taru anale bale re hAM, tima vana balaiye soi 6 a0 a0 a0
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 460 dhyAnadIpikAcatuSpadI. bAla vRddha dhana niradhanI re hAM, jima kAyara tima sUraH a0 mantroSadha senA sahU re hAM, jUThI kAla hajUra. 7 a0 e nara sabalau jAM lagai re hAM, na suNai ravisuta gAja; a0 mana AsyA manamaiM thakAM re hAM, nirade haNe e kAja.8 a0 jagatta Darai gira paDahaDe re hAM, jehanA karaDA naiNa; a0 te piNa kAlai saMharyA re hAM, vAMse rahIyA vaiNa. 9 a0 harihara haladhara ravi zazI re hAM, deva pavana ahinAtha; a0 ityAdika rASe nahI re hAM, sAhe yama yadi hAtha. 10 a0 nAsai mRgalI cetanA re hAM, yamakaMThIva nAda; a0 te tU rASi sake nahI re hAM, to bhoge kiso savAda 11 sAgara surapati gehameM re hAM, pAtale naga prAMta, bhUhare paMjara brajame re hAM, pahacai Aya kRtAMta. iNa aMtakamuSa SADame re hAM, tIne loka samAyaH kAma bhoga lAlaca paDyA re hAM, te nara duragati jAya. 13 a0 te saraNo taki bApaDA re hAM, jiNathI bhAje ciMtA a0 olaSa guNa tUM ApaNo re hAM, zivapura mAraga taMta. 14 a0 cogati bhamara bhamai tihAM, duSa vaDavAnala jAla; bhamai jIva tihAM bApaDA, bhavasAgara bhaya jhAla. upajai viNasai karmavasi, trasa vali thAvara jIva; ai saMsArI bhAvanA, bhAvo bhavIya sadIva. 2 DhAla-tiNe avasara bAjai tihAM re, DhaMDherAno Dhola. ehanI. deva AyuSa vasi devatA re, pAme vaikriya dehaH . cyAra nikAya a kalpanA, mAnai suSa te susaneha re. 1 For Private And Personal Use Only
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. Atama guNadhArI, sagalA suSa eha saMsArI; citame duSarUpa vicArI, mada mArI re hoijyo hitakArI. 2 A0 cavIya pavana paribhava bhamI re, paDe nara kagatimAhiH jagata viDaMbana te lahai, tihAM UMca nIca kula sAhi re. 3 A0 deva cavI kukara huve re, kukara deva ja hoi; zvAna huvai zrotrIyA mari, mAtagayI vaDava joi re. 4 A0 rUpa grahe bala choDa ne re, naTuA jema sadIva; ati duSa mithyAtUM tapyA, e paMca prakAra jIva re. 5 A0 dravya kSetra bhava bhAvayI re, kAlAdika bahu dukkha; sakha saMga prANI lahyA, basa thAvara karI rUpa re. 6 A0 caugati yoni na kA rahI re, ko na rahyo kula dezaH iNa prANI suSa duSa paNe, lAdhyA anaMta pradeza re. 7 A0 baMdhu na ko na ko ripu ache re, iNa saMsAra agAhaH rAjA mari kITaka huve, tima kITakathI naranAha re. 8 A0 mAta sutA strI aMgajA re, bhaginI tehi ja nAraH / pitA putra te suta pitA, e pAme pada bahu vAra re. 9 A0 naraka duSai kSetrAdinA re, dIThA duSa anekA bhAra mUSa triSa zrama ghame, tiryaMcagati aviveka re. 10 A0 mAnava udyama bahu karai re, rAgadika duSa deSaH / bhamatAM iNa saMsArame te, dIThA duSa nitameva re. 11 A. dUhA. eNa muvana marudesame, pIDita nita duSa Aga, phiyau~ ekAkI jIvaDo, piNa, na dharyo vairAga. - karma zubhAzubha bhogavai, iNa dehai e jIva; devAdika piNa, suSa saha, ApadarUpa sadIva. For Private And Personal Use Only
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 462 dhyAnadIpikAcatuSpadI. wwwwww garabha janama maraNAdi vali, suSa duSa joga viyoga; jIva ikelo bhogavai, Adhi vyAdhi saha soga. DhAla-nAyaka moha nacAvIyo. ehanI. bhAvo ekala bhAvanA, saMga na koi saMsAro re iMdra caMdra nAgeMdra ko, aMte nahi AdhAro re. 1 bhA0 pApa kare parajana bhaNI, naraka duSa tUM pAme re pAvaNavelA sahu mile, duSa maMDe tujha nAme re. 2 bhA0 janma maraNa tUM bhogave, eka thako ayANo re . Apa sarUpa jANyA vinA, jIva bhame viNa nANo re. 3 bhA0 mohavase e ekalau, caMcala dhana vara prAMto re baMdhe ApoApane, kulIyA vaDa dRSTAMto re. 4 bhA0 ekapaNo je Adarai, pAmI ApasvabhAvo re janma maraNa duSa to Tale, taji rAgAdi vibhAvo re. 5 bhA0 koi divya suSa bhogavai, kei naraka duSa dhAve re. ko krama bAMdhe krodhathI, ke saha karma dhapAi re. 6bhA0 e cetana e dehathI, jJAnarUpa minnatva; baMdhAdika nijaguNa nahI, bhASo bhAva anyatva. 1 punarapi DhAla. pudgala jIva anAdino, baMdha ja eka ja hoI re kanaka upala jima ekatA, nizcaya jUA doya re. . bhAvo anyatva bhAvanA, AMkaNI. For Private And Personal Use Only
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. 463 rUpI caMcala dehameM, amUratIka e {jhai raiH / aNu niSpanna zarIrane, jJAnI para kari bUjhe re. 9 bhA0 janma maraNa duSa upaje, anya sahU e saMgo re cala pudagalathI Upano, tiNasuM keho raMgo re. 10 bhA eha zarIra na tAharau, to kima parajana dhanno re, paMca dvyano saMgate, cetanathI sahU bhinno re. 11 bhA0 mitra strI suta saMpadA, mAta pitA vali deho re jJAna bhAva cittameM dharI, bhinna giNe sahu eho re. 12 bhA0 mithyA baMdhyo tUM bhamyo, bhavameM duSa bahu pAyo re nizcala bhrama viNa zAzvatau, hiva cetana ghara Ayo re. 13 bhA0 naMdanIka mailo sadA, azucibharyo e deha zukrAdivathI Upanau, jANi dugaMchA geha. azA mAM, lohIbharyo, jUno kIkasa thAna; nazAbadha duragaMdha e, iNarau kisau vaSANa. nave dvAra jharatA rahai, dUramigaMdha kSaNa nIta; roga jarA kRmi geha e, iNasU kehI prIta. je deSe iNa dehame, teha dugaMchA gehA dhove je jalathI tiko, sahaja bigADe eha. DhAla-dharama hIyai dharo. ehanI. eha zarIra je ApaNo re, vITyAu carma na hoina to mASI kRmi kAgathI re, rASi na sake koyo re. 1 bhAvanA bhAvIya, bhAvana ziva suSa sAtho re; guNanidhi sama ache, ima ASe jaganAtho re. 2 bhA0 For Private And Personal Use Only
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 464 vyAnadIpikAcatuSpadI. deha azuci roge bharI re, patanasarUpa zarIra; ehano phala ehaja graho re, dhAro dharma sadhIro re. 3 bhA0 e duSa vadhuthI Upajai re, deha azucino geha; je bhava bhamato tUM sahai re, te duSa kAraNa deho re. 4 bhA0 kesara agarane mRgamada re, hara caMdana karpUra, maila grahai vapusaMgayI re, deha azuci bharapUro re. 5 bhA0 asthi carama paMjara ache re, kuthita mRtakasama vAsa; jo SAyama rogAdinA re, prIti dherai nahi tAso re. 6 bhA0 dUhA. mana vaca kAyA joga guru, kahyA ja AzravarUpaH e tatvajJAnI paraharo, jANI avajala kUpa. DhAla - tehIja. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jima chidre jala nau grahai re, tima yoge kari karma; saMyama prazamAdika karI re, ghare zubhAzubha bharmo re. 8 bhA0 karma bIja rAgAdi che re, janmAdikano jANa; viNa vyApArayuta jJAnasUM re, satyavacana zubha vANo re. 9 bhA0 naMdanIka duSa paMtha chai re, pApAzravanau dhAma; kuDa kaThora vacana taNo re, mata ko ASau nAmo re. 10 bhA0 kAusagA tanuguptathI re, baMdhAyai zubha karma, AraMbha jaMtu vAtAdikai re, pApa taNo bhara hammoM re. 11 bhA0 krodha kAma viSayAdikai re, mithyA paMca pramAdaH azubhakarma cetana grahai re, te taji AzravavAdo re. 12 bhA0 dUhA. Azrava sarva nirodhano, saMvara Akhyo eha; dravya bhAva doi bhedathI, bhaviyaNa bhAvo teha. 12 For Private And Personal Use Only 1
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. karma mukti saMvara ko, dravyathakI munirAyaH tajai kRpA saMsAranI, saMvarabhAva kahAya. aviratamaya bANe karI, munitrata vibhedApa jema subhaTa saMgrAme, nijaripusAmho jAya. karmabaMdha Azrava ache, te ruMdhe munideva krodhAdikanai vArI, kSAMtAdika dharma seva. DhAla - bahinI rahi na sakI tisaijI. taji mithyA samakita thakI jI, rAgAdika samayoga; phoDe tama ajJAne jI, jJAna sUrya upayoga. 1 vivekI saMvara bhAvanA bhAva. dUhA. karma galai jiNathI sakala, janama maraNa aMkura; munivara bhAvai bhAvanA, nirjara nAma sanUra. DhAla - tehIja. 465 krodhAdika ripu bhAMjivA jI, ehi ja uttama dAva. 2 vi0 saM0 avirata viSa tyAge muni jI, virati sudhAkara pAna kAma akAma dubhedanI jI, kahi nirjarA devaH kahI sakAma munIsaneM jI, nikAMmei sahu jIva. bhavikajana nirjara bhAvana eha, 59 13 For Private And Personal Use Only 3 janma na pAMme te sahI jI, dvAraka samaja sujJAna. 3 vi0 choDe vikalapa jAneM jI, dhAre mana cidrapa 4 vi0 teha munIzvara jANIyai jI, saMvara parama sarUpa. mUla sumati yama SaMdha che jI, phUla dharama sama sAtha suMdara phala jasu bhAvanA jI, jaya saMvastaru Apa. 5. vi0 4 1
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 466 dhyAnadIpikAcatuSpadI. yatana thakI potA thakI jI, dApyo phalano pAka; tima hI jAMNai karmanau jI, taji jANI kiMpAka. 7 bha0 kAMcana sojhe aganathI jI, tima cetana tapa Agi; dhIra adhyAtama tapa tapai jI, jAya janma duSa bhAgi.8 bha0 SaTa vidha bAhija tapa kayau jI, upavAsAdi pradhAna; prAyazcitta vinayAdie jI, aMtaraMga SaTamAna. 9 bha0 pAmI padavI jJAnanI jI, kareya tapasyA sAdha; tima tima tiNathI vegalA jI, nAsai karma agAdha. 10 bha0 dhyAna agani kara bAlIya jI, pUrava karama samUha; tada prANI ujjala huvai jI, jANe sovana vyUha. 11 bha0 tAM lagi tapa prANI karai jI, dhyAna dharai tAM sIma; karma papAvI te lahai jI, jJAna parama suSa nIma. 12 bha0 m w jeNa thakI tanu suci huve, dharai jyoti tihAM tehI dharamakalpataru te namo, dayA bhAvano geha. cihna dharamarA dasa bhalA, dAdhyA zrIjinarAya; jAsu aMsa sevyAM thakAM, ziva pAme munirAya. mithyAtI na kahI sakai, tehano suddha svabhAva; hiMsA poSaka jehano, sahU graMthano rAva. ciMtAmaNi nidhi kalpataru, kAmadhenuiM ityAdiH sevaka sagalA tAsu jiNa, lAdhyo dharma anAdi. nara ahi asura narAdhipati, padavI Ape ehaH pUjanIka traya bhuvana je, te liSamIno geha, 0 4 For Private And Personal Use Only
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. MAHARArn.ronhnoranAanana .nnnnnnnArininnrn tajI DhAla-ramaNi AThe ati bhali ehanI. jinapratimA jinasarISI vaMdanIka. je paDyA visanai dharmarai, iNa carAcara jagamAMhi; te suSa amRta pUrIyo, poSe jagata uchAha. 1 bhaviyaNa bhAvajhU dharma dharo dhari heta AMkaNI. ghana vAyu sUraja caMdramA, kSoNI samudra surendraH .. e jagata upagArI kahyA, rakSaka dharma nareMdra. 2 bha0 e sahU janane pAlivA, dASIyA adhike teja; upagArI nizcaya kayau, jinavara dharamasuM heja. 3 bha0 jagamAMhi bhukti aru muktino, kAraNa kayau ika dharma; pAya namai dharmItaNA, devAdika gati dharma. 4 bha. guru mukti svAmI baMdhu dharma, saraNau anAthAM nAtha; e naraka paDatA jIvane, kADhe ghAlI bAtha. 5 bha0 paDatAM thakAM prANI bhaNI, narakAMdhakUpa majhAraH e dharma avalaMbana ache, zuddha svarUpa udAra. 6 bha0 e dharma atizaya bahu bhayau~, kalyANamAlA geha; sarvajJa vaibhava dye sahI, e nara vighana acheha. 7 bha0 sAthai rahai e eha hita, chai eha rakSAvaMta; Udhare janma kardamathakI, thApai paMtha mahaMta. bha0 jinadharma sariSo ko nahi, bhavamAMhi suSano ThAmaH . AnaMdapaMkajarUpa e, pUjanIka hitadhAma. 9 bha0 ahi anala viSa vyAghrAdiyI, gajarAja rAkSasa coraH e dharma TAle sahu bhaNI, rAjAdika bhaya ghora. 10 bha0 e dharmazakti na kahI sakai, surapati ahipati koi| muhaDe thakI dharma sahu kahe, tattva na jANe na loi.11 bha0 15 For Private And Personal Use Only
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 468 dhyAnadIpikA catuSpadI. kSAMtyAdi dasavidha dharma e, gata vaca tana mana doSa; mata buro vAMche parabhaNI, ehi ja dharamanau poSa. 12 bha0 nAgeMdranagarI suSakarU, e dharma narabhava sAra; devaloka suSano geha e, e zivasuSa dAtAra. jo narakaduSathI Ubhage, devaloka suSanI cAha; jo mugata suSa bAMchA kare, tau kari dharma ucchAha. 14 bha0 13 bha0 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dUhA. jinameM sagalA bhAva che, cetana jaDa be thoka; seha loka ghaTa dravyano, thAnaka zeSa aloka. atest pavana trilokamaya, tAlarUpa AkAra, na karyo na dharyau nAza nahi, zAzvata sahu sAdhAra. anAdikAlanoM sAsvato, aMtara hita viNa nAtha; jIva padArathathI bhayauM, sarva dravya jasu Atha. vitrAsana AkAra tala, madhye jhAlari jema; aMte mAdala sAriSau, lauka rahyo chai ema. tihAM karma vasi jIvaDo, upaje viNase sarva; jihAM utapatti vinAzayuta, chae rahyA che darva. sarva vastu paripUrNa e, siddha anAdi purAMNa; taji upAdhi samabhAva grahi, bhAvanA loka vaSANa. For Private And Personal Use Only 1 3 DhAla - bharatanRpa bhAvasyuM e ehanI. duSa doharA pIDita sadA e, naraka taNI gati joi bodhi dulabha ache e, thAvaramAMhi bhame valI e. karamavase trasa hoi, 1 duralabha samakita a e. A0 16
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. saMjJI paryApati hvo e, paMceMdrI tiryacaH nava nava gati prANI lahe e, pApa puNyane saMca. du0 2 narabhava kula jAtyAdikeM e, pAme uttama yoga du0 kAkatAlI nyAye lahyo e, Au buddhi a soga. 3 du0 viSaya taje sama Adare e, pUrava puNya pramANaH du0 nizcaya tattvajo navi grahe e, to suSa sama sahu jANa. 4du0 ati duralabha jina dharma lahI e, ma kari pramAdanI tAta; du0 ratana aya mAraga lahI e, mUSa grahi mithyAta. 5 du0 pApa bhraSTa parane kare e, mata pASaMDa deSAli; du0 taji viveka mANika samau e, Adare apanI cAlI. 6 du0 avara sAsaNa mithyA ache e, aNajANyA ramaNIka; du0 jJAna vinA iMdrIdame e, viNa lAdhe dharma ThIka. 7 du0 virata na bhavaudadhimeM e, narane sohilo nAMhi; du0 rayaNaudadhi paDyau AvaNau e, dohilo jema kahAya.8 du0 sugama sakala vastu nagatanI e, ahi-sura-nara-pati rAja; du0 kula bala strI suSa sohilA e, duralabha bodhi samAja. 9 du0 jJAnI bhAvanA krIDato e, pAmai avicala rAjA du0 moha rAgAdika kSaya gayA e, jJAna bhAva suNi gAja. 10 du0 ehavI dvAdaza bhAvanA e, nizcaya ziva dAtAraH je ziva saMgama lAlacI e, te kare bhAvanA pyAra. 11 du0 prasanna hRdaya jogItaNo e, bhAvanA karai udAraH subhacaMdrAcArija kahyo e, bhAvanAno adhikAra. 12 du0 devacaMdra kahai raMgasyUM e, zAstrataNe sahi nANa, du. sAhAyya kuMbhakaraNa taNai e, khaMDa caDhyau paramANa. 13 du. iti zrIjJAnAve yogapradIpAdhikAre paMDitadevacaMdraviracite DhAlabhASAbaMdha-dvAdazabhAvanAparUpaka-prathamapaMDaH saMpUrNaH // 1 // For Private And Personal Use Only
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 470 www.kobatirth.org 'dhyAnadIpikAcatuSpadI. atha dvitIyakhaMDa. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dUhA. kiriyA jJAna milyA thakI, dravya aneM parajAya; sono sura gaMdha, miliyAM zobhA thAya. prathama khaMDa bIya khaMDa, miliyAM lahasI zobha; bhaviyaNa suNajyo neha dhari, tajI krodhamaya lobha. iNa anAdi saMsArameM, duralabha narabhava eha; kAkAtAlInyAyeM lahyo, saphalo kIje teha. puruSAratha nara janamaphala, teha kahyA cau bheda; kAma dharamAratha navanavA, yautho mokSa aSeda. tIna varaga vyavahAra chai, janmAdikanA ThAMma jJAnI Atama sAdhivA, mokSa apUrava thAMna. dhvaMse karma mithyAtamala, janmAdika pratikula; mokSa nAma tehija kau, zuddhatama anukula. vIryAdi anaMta guNa, sahita rahita sahu kleza; cidAnaMdamaya sAsatau dApyo mokSa aleza. viSayahIna upamArahita, avicchinna suSaThANa; svayaMsiddha nita sAsvato, eha mokSa vaSANa. For Private And Personal Use Only 1 3 DhAla - karamaparIkSAkaraNa kumara calyo re ehanI. AtamarUpa vicArau prANiyA re, dhyAnatarNai sahi nANa niramala sAMta kalaMkavinA ache re, siddha kRtAratha bhANa. 1 A0 jiNa kAraNa bahu paMDita tapa tapai re, tajI baMdha samyagjJAnAdika jinavara kahyA re, zivasAdhananA dAva. bhAvaH 2 A0 18
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirmirmanand dhyAnadIpikAcatuSpadI. 471 jJAna sudhArasa pAna karI tumhe re, bhAjo bhavaduSarAji; bhavasamudra tarivAne prANIyA re, sAhau dhyAna jihAja. 3 A0 karama SapyAthI maukSa kahai muni rai, tehanau sAdhana dhyAna; choDi kalpanA upazamarasa bhajI re, grahajyo dhyAna sujJAna. 4 A0 saMga avidyA taji bhaji svasthatA re, jyuM pasarai zubha dhyAna; janma jaladhi tAraka e AtamA re, dhyAnarUpa kara mAna. 5 A0 dhyAna kahUM jo tujha vivekathI rai, thayau huve thira hIu, mohaniMdathI jo jAgyau ache rai, to dhyAna sudhArasa pIu. 6 A0 bAhira aMtara para mUrachA ache rai, viSaya pramAda nivAra; tattvarUpa suSakAraNa Adarau re, AtamadhyAna udAra. 7 A0 rAgAdika bhrama jo tujha kSaya gayA re, to dhari dhyAnano vyApa; saMvegAdika dhIraja dhari dharo re, na vame zuddha e Apa. 8 A0 kAma bhoga vapunI mamatA Talai re, dhyAna yogyatA thAya; janma maraNa duSathI jo Ubhagyau re, tau dhari dhyAna upAya. 9 A0 citta pavitra kare de mokSane rai, yogI gocara dhyAna; jJAna ja rUpI sAdhaka jJAnano re, sAdhya rUpa piNa jJAna. 10 A0 ke kheparUci vistAraruci re, citra vicitra prakAra dApyo sUtramAMhi saMkSepathI re, Atama tIna prakAra. 11 A0 puNya pApa upayoganI zuddhatA re, dASyA tIna prakAra; puNya zuddhalezyAvasi Upajai re, dhyAna dravya suvicAra. 12 A0 mithyA pApa kaSAya pramAdiyI re, Upaje dhyAna azuddha rAgAdika kSaya Atama zAMtatA re, huvai zuddhAtama laddhi. 13 A0 divya saukhya jana dhyAnathakI lahe re, anukrama tau ziva thAna; duSTa dhyAna duragatikAra ache re, aMta kaDakaphala mAna. 14 A0 For Private And Personal Use Only
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 472 dhyAnadIpikAcatuSpadI. ... ..... .. ... jJAna rAjya phala che iNa dhyAnarau re, sahaja sAha bhramamuktaH / dhyAnasarUpa kahyau saMkSepathI re,baMdha mokSa phalayukta. 15 A0 mithyAjJAna caritra kunayathakI re, loka bhrame bhrama pAmiH chedI te sahu turata lahe mavI re, zivapada AnaMdadhAma. 16 A0 dUhA. cyAre prakAre te kayau, jinavara pahilA dhyAna; te sudha karivA dApasyuM, guNa avaguNanau thAna. 1 anvaya kali vyatirekathI, guNa avaguNa parapaMca; heyAdeya subhAvathI. dhyAtA dhyAna tadaMgatraya, darasana jJAna caritra; dhyeyataNA guNaolaSaNa, phala tasu jJAna pavi. AgamathI paMDita kahyA, cthAra prakAra ja eha; dhyAtA 1 dhyAna 2 sudheya 3 phala 4, bhaviSaNa bhAvo teha. 4 zAMta citta munivarajiko, saMvaravaMta sudhIra; janma maraNathI osayau~, dhyAnI guNe gahIra. DhAla-ke keI vara lAdhyo ehanI. e to udayakaradhanathakI, Upanau duSa anala athAha re; bhaviyaNa suvicArau teNa jagatta dahai sahU, tima rUMdhe zivapura rAhare // 1 // bhaviyaNa suvicArau. dAharUpa iNa jagattameM, vali moha analanau geha re bha0 mada pramAda choDI karI, chuTA jogIsara teha re. 2 bha. paMDita jIpa sakai nahIM, e vyasana paDyA grahavAsa re, bha0 gharamai mana navi thira rahai, tiNa chor3a gharanI Asa re. 3 bha. For Private And Personal Use Only
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. 473 wormmmmar e to gRhanA dhaMdhA somamai, para AsyAe duSadhAma re, bha. strIsaMge gRhavAsamaiM, na huvai Atama hitakAma re. 4 bha0 eto nita nita ciMtA navanavI, mithyA ajJAnayI aMdha re; bha0 anala samai gRhavAsamai, kima thAyai nitya nija guNa saMdhire; 5 bha0 eto pUtA ApadapaMkame, rAgajvarapIDita eha jI; bha0 parigrahasApa DasyA thakA, navi pAme jJAna acheha re. 6 bha0 hita ahita jANyA viNa ApaneM, baMdhAvai gRhIya sadIva re; bha0 baMdhai nija kRta pApathI, jima kuliyA vaDa jIva re. 7 bha0 senA rAga vairI taNI, viNa saMyama jIpai koNa re bha0 jiNa saMge giravara vale, tiNa Age mana tau gauNa re. 8 bha0 gaganapuSpa kharazRMga jo, gRhame hovai to dhyAna re, bha. na huve gRhavAse vasyAM, milyAM kAla deza vali thAna re. 9 bha0 supane paNa mithyAmatI, na karI sake dhyAnanI siddha re; bha0, svecchA dRSTi vikala thakI, deSe te dravyanI riddha re. 10 bha0 mata pASaMDa kadAgrahI, jinaliMgI tau piNa mUDha re bha0 dharma aneka dravyAM taNau, navi jANe paDiyA rUDhi re. 11. bha. kei anitya ASe vaTI, kei ApaNa nityarUpa re bha0 mithyAtI jANe nahI, dhruva adhruva loka anUpa re. 12 bha0 bhAvanA dhyeya jAMNyA vinA, duSarUpI dhyAna abhyAsa re. bha. kiriyAvAdI eka sau asI, satasaThi ajJAna nivAsa re.13 bha0 corAsI akriyamata taNA, batrIsa vinayamata dhAra re bha0 siddha lAme ika jJAnathI, jJAnavAdi matinauM sAra re. 14 bha0 ke siddha kahai darasaNathakI, kAraNa sahu bIjA choDa re bha0 ke cAritathI siddha kahai, choDI de jJAnarI joDa re. 15 bha0 60 For Private And Personal Use Only
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 474 dhyAnadIpikAcatuSyadI. ke vali kAraNa doya, bhASe zivaprApati vANa re; ma re; ma kalpai nava nava kalpanA, te nara mithyAtI jANa re. 16 bha0 jJAnahIna kiriyAthakI, vAMche nara je phala zuddha re; cakSuhIna cAhai tikai, taruLAyAthI phala zuddha re. aMdha kriyA paMgu jJAna hai, zraddhA viNa na sare kAja jJAna kriyA darzana thakI, pAme sahu AtamarAja re. kArakakrama sahu lokame, vivahAra cale che adya re; ekAMtavAdI mAne nahI, nija pakSagrahaMtA sadya re. 19 bha0 jasu mati jinamatavAdanI, dhyAna siddha bhaNI te yogya re; bha0 caMcala mana muni dhyAnameM, jinavacane kA ayogya re. 20 bha0 dhyAnayogya nahI muninAma je, liMgavArI sUtra viruddha re; bha0 mana vaca kAyA bhinna jai, te na lahe dhyAna vizuddha re. 21 bha0 pUjyapaNo nijame kahai, parane laghu jANe jeha re; karma vikalatAmeM paDyA, matihIna kayA jina teha re. 22 bha0 ma dUhA. saMyama bhAra dharI karI, zIla vInA madavaMta; iMdrIvaza mana cala thakA, dhyAna na sAdhe taMta. kIrati pUjA vaMdanA, je cAhai jJAnavihIna; aMtara mana niramala vinA, na lahe tattva nagIna. dhyAna nahI dUsama are, ke kahai ehavI vANi kAmI mithyAmeM paDyA, sAdhI na sakkai jhANa. mana caMcala ati jehano, pararaMjana jasu jJAna; maunapaNe mArjArasama, te sAdhe kima dhyAna, 22 For Private And Personal Use Only 17 bha0 bha0 18 bha0 1 3
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. 475. __ DhAla--jattInI vrata nIma na sAje ANI. kaMdappAdika paNa bheda, raMjyA dhara kAma umeda; viNa rUMdhyA iMdrIgrAma, navi jANe AtamarAma. viNa rUMdhyA caMcalacitta, pAmyAM viNa jJAnanimitta niveda saMvega vihIna, kima pAmai nijaguNa pIna. ye bhogathakI layalIna, mana jJAna dayAthI hIna; pararaMjaka pApI duSTa, kima sAdhe dhyAna te zreSTha. navi rUMdhe je mana vAga, je rAtA iMdrI rAgA je bhArI karmane bhAre, te nija guNa dhyAna na dhAra. 4 jasu manameM tIne zAla, viNa kIdhA Atma nihAla, je caDhiyA kopa ne mAna, te sAdhi na sakai dhyAna. bahu pApa anujJA lIna, ajJAnajvare kari mInAH vali moha nidrAthI mUjhyA, ati bhoga lAlaciA lUjhyA. 6 je rAtA parastrIraMge, zaMkita bhaya bhIti anaMge; nija svAratha sAdhi na jANe, bhava sAdhe dhyAna ayAMNe. 7 sAtA rasa riddhinA lobhI, bahu pApa karai mahAdaMbhI; nija deva bhaNI navi jove, viNu kAja e narabhava Sove. 8 AkarSaNa vasi vidveSa, mAraNa uccATaNa peSa; rasa pANI analanau thaMbha, je sAdhe e AraMbha. 9 jyotiSa vaidika ityAdi, mana raMga kare nitavAdi; nija deva na deSi sake te, be kAma paDyA bahake te. 10 muniveSa dhari dhanakAje, bahu pApa karata navi lAje jinamArga virAdhe zasya, te paDaze naraka avazya. 11 ajJAnI mUraSa saMga, gRhavAsa AraMbhI caMga; yatiliMgI paraneM vaMce, tamu saMga na kIjai raMca. 23 For Private And Personal Use Only
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. mmmmmmmmm 13 15 pAmI yativeSa vizuddha, AraMbhe karma virUddha aho e acirajanI pAta, deSo mana caMcalajAti. bhogavIyA bahu strIbhoga, vali melI dhanasaMyoga; vairI jItA bahu Aya, pAMmyAM zivakAja na thAya. ehavA jana dhyAna na sAdhe, paramAratha nija viNa lAdhe; tiNa dhyAvau ajara ananta, paramAtama deva mahaMta. jinavacanataNI racanAthI, vASANe deva anAthI; asA paMDita dhana vAMche, koDe gAne jagamai che. AnaMdasudhArasa bhInA, bhavasaMbhavatApavihInA; ehavA jogIsara rAya, tIna cyAreka nIcu lahAya. saMyama svAdhyAya vihInA, mada rAga kadAgraha pInA; viSayI bhaMDAvai veSa, paDIyA zaMkAne dveSa. ehavA na karI sakai dhyAna, navi jANe tapa vijJAna; graMtha jIraNane sahi nANe, muni devacaMdra vASANe. 17 19 paramAratha nizcaya karI, vadhatai mana vairAga; iMdrI sukha nispRha thakA, sAdhu isA vaDa bhAga. 1 bhAvaguddhi bhavanamaNathI, chUTA je jogIsa; kAma bhogathI ubhagyA, tanarI spRhA na rIsa. 2 prANa tyAga piNa dhyAnathI, chUTa nahI ligAra, paratyAgI munivara tike, dhyAnataNA AdhAra. 3 mahA parIsaha sApathI, jana niMdAthI jAsa; kSobha na pAme mana tanaka, vasatA nijaguNa vAsa. 4 For Private And Personal Use Only
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. gbk''bg-'''th'g'- G. 1 rAga dveSa rAkSasa thaki, bhaya navi pAmai jehA nArithI mana navi cale, akSaya nijarasa geha. 5 tapa dIpakanI jyotithI, bAlyA karma pataMgaH / jJAna rAjya traya lokano, vilase jeha nisaMga. 6 tapathI tanane pIDave, upazama rasa bhaMDAra; loka sarva sukhakAraje, moha agani jaladhAra. 7 nija svabhAva AnaMdamaya, zAMta sudhArasa ThAma; yoga mahAgaja jopane, vratadhArI samadhAma. DhAla-tAra kara tAra saMsArasAgarathakI. ehanI. mahA samadhAra sukhakAra munirAya je,dhyAna dhyAvA bhaNI joga thAve; deha AdhAra saMsArasukha nispRhI, teha jogIsa nija deva pAve. 1 ma0 zuddha jJAnarasapAnathI zAMta mana, thAvara jaMgama dayA dhArI; meru jima acala AkAza jima niramalA, pavana jima saMga viNu lobha vArI. 2 ma0 bhavyasAraMga suSakAra upadezayI, deha zobhA tajI mokSa sAghe; . jJAna zakti karI Atama nija olaSe, zuddha nija. dhyAna te muni ArAdhe. 3 ma0 eNa nija devane mokSagRha caDhaNane, kahI sopAnasama sAdhu sevA; dhyAna te sAdhune mokSakAraNa kayau,vimala vikhyAta nijaguNa vahevA.4ma0 dAMta mana vihaga iMdrI bhaNI je dame, jJAnanA geha pAtaka viDAre, karmadala gaMja nai citta niramala thakA, ema jogIza ziva maga sudhAra. 5 ma0 giri nagara kaMdarA geha zayyA zilA, caMdrakara dIpa mRga saMga cArI; jJAna jala tapa adana zAMta AtmA thakA, dhanya nigraMtha suvihita vihArI, 6 mA For Private And Personal Use Only
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 478 dhyAnadIpikAcatuSpadI. prANa iMdrI valI deha saMvara karI, roki saMkalpa mana moha bhaMjI; dhanya nija dhyAna AnaMda AlaMba dhari, zuddhapada AtmanI jyoti raMjI. 7 ma0 heya Adeya tribhuvana gaNai sAdhu je, kSaya kare puNyane pApa kero; Atma AnaMda syAdvAdathI viSayane, viSa giNI bhaMjatA karma ghero. 8 ma0 kArya saMsAranA sAdhatA jJAna viga, jagatame ehavA buhata dIse; kATI bhava dupa vali jJAna jala jhIlatA, ehavA sAdha doya tIna dIsai. 9 ma0 vaDe prAsAdamai narama patyaMka pari, rAti jai pauDhatA nArisaMgai; teha giri kaMdarA kaThana zilA upare, rahe nita jAgatAM dhyAnaraMge 10 ma0 citta thira rAganai dveSano kSaya karI, jIpa iMdrIya AraMbha choDI; jJAna uddIpanA thakI AnaMdamaya, deSi nija devane karma moDI. 11ma0 choDi parasaMga AtmA bhaNI siddha samA, dhyAvatAM sumatisuM moha vAre; AtmasvabhAvagata jagata sahu anya giNi, jJAnanidhi mokSalakSmI sudhAre. 12 ma0 tattvaciMtA kare viSayane parihare, svahita nijajJAna AnaMda darIyo; sumatisaMyukta tapa dhyAna saMyama sahita ehavo sAtha cAritra bharIyo. 13 ma0 havA paMDita vacanaracanAthakI, nita thuNe Atmane bahuta asA; zuddha anubhUti AnaMdasuM rAcIyA, kaTai bhavapAsa duralaMbha tesA. 14 ma0 havA yogadhArI jike munivarU, dhyAna nizcala ti keija rAdhaiH dhyAnaneM yoga aNayogyanI e kathA, graMtha anusAra municaMda bhASe. 15 ma0 26 For Private And Personal Use Only
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. munarwArmanAmArAmArunninxnnnnn 4 dRhA. samyaga darzana jJAna guNa, vali tIjo cAritra; tIna milyAM cetana bhaNI, zivamaMdira prApati. karma kaThora ja toDivA, kAraNa ehi ja tIna; dhyAnasiddhi guNatraya sahita, niphala guNa traya hIna. ratna traya viNu dhyAna je, cAhai mUSa kAMta; kusuma AkAzai sila kamala, vaMdhyA suta dRSTAMta. darasaNa je ruci tattvanI, tattvakathaka te jJAna; zuru dravya zradhAna je, te samakita kahavAya. sahaja thakI upadezathI, prApatikAraNa doya; kSAyaka upazama mizra e, samakita traya vidhi joya. 5 paMceMdrI parayApatau, saMjJI jIva subhavyaH kAla labadhi pAmyA lahe, samakita zraddhA navya. 6 sAta prakRtino kSaya thayAM, kSAyaka upazama bIya; upazamIyAM kSaya upazamyAM, mizra lahe tava jIva. DhAla-dharama suNI rAjA pratibUdho e DhAla. sAMbhala jJAnI samakita vANI, upazama AstAnI sahi nANI; sAMbha0 dravya taNA guNa jANyA pAme,doSa pacIsa bhaNIjai nAmai. sAM0 1 AM0 jIvAdika saga tattva pichANe, heyAdeyapaNo je jANaiH sAM0 jIva anaMtau nityatA dhArI, eka siddha bIjo saMsArI. 2 sAM0 nitya anaMta catuSTaya dhArI, janma maraNarA duSa nivArI; sAM0 nija AtmIka svabhAva vahatA, jayavaMtA ima siddha anaMtA. 3 sAM0 trasa thAvara Adika bahubhedI, jIva saMsArI e atiSedI; sAM0 bhU Adika thira paMcadhA jANau, valI anekatrasa bheda vaSANau. 4 sAM0 Gm For Private And Personal Use Only
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Y dhyAnadIpikA catuSpadI. caugati bhamatA bahu duSa deSai, nAma dhare bahu karma vizeSai, sAM0 vikakeMdrI vali pAMce thAvara, citta vinA tiri gati duSa Agara 5 sAM0 jJAna aMka saMkoca vithArI, karttA bhoktA e tanudhAri; sAM0 jayavaMtau trayakAla apaMDita, jIva kahe tiNa kAraNa paMDita. 6 sAM0 eka thakI mAMDI dasa paryaMta, jIva bheda jANau mativaMtaH sAM0 zuddhayeM kara eka mahaMta, nija nija bhAve dravya anaMta. 7 sAM0 jIvarAzi sahaje dviprakArI, bhavya abhavya laSo suvicArI; sAM0 paramAtama riddhineM je varisyai, bhavya kahyA te zrIjagadI sai. 8 sAM kabahi na jANe AtamakAjai, teha abhavya kahA jinarAje; sAM0 tIna kAla e bhava meM vAsa, na miTe janama maraNa duSa jAsa. 9 sAM0 bhavya tike zivapura yoga, dUra karI traya karma kuroga; sAM0 anAdi saMyogI karmane jIva, kanakopala jima jANi sadIva. 10 sAM0 bhavya bhaNI bhava sAMta anAdi, abhavya bhaNI te anaMta anAdi; sAM0 jIva samAsa ane guNaThANa, cavaMdai bheda mAragaNA jANa. 11 sAM0 guNaThANAdika sagali vANi, saMsArInI dazA vaSANi; sAM0 zuddhaye karie saha heya, eka zuddhatA chai Adeya. 12 sAM0 dUhA. ajIva tattva bIjo hivai, tehanA paMca prakAra, dharma adharma nabha kAla, aNu pudagala paMcama dhAra. zuddha rUpa pUrvai kayau, chaTho cetana darvaH astikAya paNa kAla viNu, bhinna sahAi sarva. pAMca acetana jIva viNu, amuratIka aNuhIna; thiti utapatti vinAza yuta, sadAkAla svAdhIna. varaNa gaMdha rasa pharasa yuta, aNu skaMdha do bheda; thUlAdika SaDa bheda ghara, pudagala vasu a peda. 28 For Private And Personal Use Only 1
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. 481 w 9 va dharma adharma AkAsatrayI, thira akriya arUpa; sarvaloka vyApi dharama, calaNa sahAya anUpa. mIna cale jIma nIrameM, jIva dharmasu tema; adharma dravya thitikAra chai, paMthInai taru jema. je deve avagAhanA, te kahI yai AkAza; anaMtapradezI nitya che, lokAloka nivAsa. nava jIraNa pudgala bhaNI, karai jeha te kAla; parAvartarUpI samaya, vyavahAra saMbhAla. gata Agata vratamAnatA, bhajai jAMNi te kAla; asaMkhyAta reNuka pramita, astikAya viNu bhAli. 9 meghamuni kAMi DamaDole re e. dharma adharma nabha kAlane jI, eka artha paryAya pudgala jIva bhaNI ubhai jI, vyaMjana dravya giNAya. 1 bhavika jana sAMbhali, tattva tattva svarUpa; jiNathI nija guNa ulasaijI, pragaTe jJAna anUpa. 2 bha0 jIva bhaNI paNa bhAva chai jI, pudgalanai doya bhAva; paramANika dharmAdina, jI, samajhijyo kari mata dAva. 3 bha0 dharma adharma cetanataNA jI, che asaMgha paradesa; kAlANuka asaMkhyAta che jI, vyoma anaMta kahesa. 4 bha0 eka Adi anaMtA lage jI, pudgala desa vicAra; vyaMjana paryAya sthUla che jI, sUSima aratha saMbhAri. 5 bha0 baMdha tattva coda che jI, thiti rasa prakRti pradesa; jJAnAvarNAdika kahyA jI, aSTa karama duSa desa. 6 bha0 61. For Private And Personal Use Only
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. baMdha hetu paNa dASiyA jI, mithyA avirati yoga; kapAya pramAda basai karI jI, vAdhai karmano roga. 7 bha0 utkarSaNa apakarSaNA jI, teha prakRtino baMdha; thiti te thitibaMdha jANIya jI, phala anubhava rasa baMdha. 8 bha0 ATha karmanI vargaNA jI, melai baMdha pradeza baMdha tattva e heya chai jI, zuddhAtama nija deza. 9 bha0 Azrava saMvara nirjarA jI, dASyA bhAvanamAMhi; mokSa tattva hiva varNabu jI, te suNajyo dhari ucchAha.10 bha0 aSTa guNeM kari zuddha chai jI, anaMta jJAyaka guNaSAMNi; nitya arUpI siddha chai jI, sAdhaka dasa guNaThANa. 11 bha0 lokAloka deSai achai jI, samaya samayamai jeha; thiti utapatti vinAsasuM jI, siddha suddha guNaThANa.12 bha0 dravyArthika parajyAyathI jI, jANi saradahai jehA sva para vivecana je karai jI, samakita dhArI teha. 13 bha0 samakita ratana jiNe kayo jI, ziva supano dAtAra; tapa saMyama zruta saphala chai jI, samakitarai AdhAra. 14 bha0 samakita bina kiriyA sahu jI, heya achai nissaMdehaH karmaroga auSadha achai jI, samakita kirIyA eha. 15 bha0 samakitadhArI jai achai jI, zivapura sAdhaka soya; jJAna caraNa darasaNa vinA jI, siva sAdhaka navi hoya. 16 bha0 anupama suSano geha chai jI, bhava aMbhonidhi jihAja; karmavakSa parasI samo jI, Ape zivapura rAja. 17 bha0 heya upAdeya jANineM jA, jANii nijaguNa jehA nitya abAdhita pAmisai jI, devacaMda pada teha. 18 bha0 For Private And Personal Use Only
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. 483 dUhA. guNa paryAya anaMta yuta, achai jJAna upayoga; tInakAla gata bhAvaneM, jANe jeha asoga. karmadAhane TAlivA, karivA nija guNa dhyAna; lokAloka pravAsa kara, jinavara dAdhyau jJAna. 2 mati zruti avadhi paryAya mana, tIsa sataka chatIsa vidha; matijJAna tUM jAMNi. aMgAdika bahubhedathI, zabda rUpa zruti deSi; deva narakaneM bhavanita, avavijJAna saMpeSa. 4 guNa pratyaya naratiriyame, chaviha avidhi aSedaH Rjumati vipulamatI giNau, manaparyaya duya bheda. 5 DhAla-cughalai yobana jhilarayau ehanI // anaMta dravya paryAyasuM, pragaTa kSAyika guNa dhAra; bhaviyaNa svApara prakAzaka nitya che, niramala jyoti apAra.. 1 bha0 zupha jJAna Adeya chai, jJAyakatA guNagehA bhavi0 zrAMtinA gata kalpanA, nijasvarUpI gatadeha. 2 bha0 zu0 lokAloka samasta e, jAsa anaMtama aMsa; bha0 tiNa Agai ravi caMdanI, jyoti saDu nilaMsa. 3 bha0 zu0 bhavaduSa saMkaTa TAlivA, kAraNa samakita jJAna; bha0 jJAna vinA rAhu aMdha chai, jJAna jagataguru mAni. 4 bha0 zu0 jJAnamaMtrathI vasi huve, cala iMdrIya mana nAga; bha0 mohazatru hagivA bhaNI, jJAna kahyau vaDaSAga. 5 bha0 zu0 taji nidrA Alasa sahU, mUnivara tapa japa lIna bha0 sAdhai kevalajJAnaneM, anubhavarasasuM bhIna. 6 bha0 zu0 For Private And Personal Use Only
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 484 dhyAnadIpikAcatuSpadI. ajJAnI Azrava kara, jJAnI saMvaravaMtA bha0 koTi bhavArjita karmanau, kSaNamAMhi ANe aMta. 7 bha0 zu0 tapa japa dhyAna kriyA jikA, jJAna vinA sara jhuTha; bha0 jJAnI jJAnabalai karI, devai karmane pUTa. 8 bha0 zu0 zivamaMdira piNa jJAna chai, durati timira ravi eha; bha0 vyasana viSaya ghana vAyu jyu, tattva dIpa guNageha. 9 bha0 zu0 bhava vanamaya bandhana paDyA, krodhAdikathI bhIma; bha0 mohanIna ajJAnathI, raDabaDai caugata sIma. 10 bha0 zu0 jJAnau ya nija guNa lahai, bhaMjI karma nariMdra bha0 zumanIti ziva nigrahai, devacaMdra suSakaMda. 11 bha0 zu0 dUhA. hiva cArita guNa varaNa, jasu sAdhe munivRMdA parapudagalanI tyAga mati, grahivA nijaguNa caMda. 1 sAmAyika paNa grahabhedathI, carita kahyau jiNacaMdA paMca mahAvrata sumati piNa, tIna gupati guNavRMda. hiMsA'nRta cori virati, maithuna parigraha tyAgi bata paMce jinavara kahe, akSaya zivapuramAga. bhASA mana kAyA thakI, cara thira sagalA jaMta; tehataNI rakSA kare, teha ahiMsA saMta. teva haNyA haNIyAM vinA, ajJAnIne baMdha; jJAnI saMvara bhAva yuta, sadA hai vai nirabaMdha. saMraMbhAdika tIna giNa, joga karaNa traya veda, cyAra kaSAyathakI guNyA, hiMsA-aTha sata bheda. 108 // 6 32 For Private And Personal Use Only
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'vyAnadIpikAcatuSpadI. taji pramAda samabhAva bhAja, hari hiMsA - pariNAma; hiMsA bhavabhramakAra che, duSa anaMtanau dhAma. hiMsaka jAvai narakagati, vali nigode jAhi; kSamA dhyAna tapa phalataNau, nAsa kare kSaNamAMhi. 485 DhAla - caMdrAulInI. dAna jJAna phala sahu gameM re, hiMsArata te jIva; anumata detA lokane re, narakai karasyai rIva. narakai karasyai va re bhAI, nava nava pIDA sahasyai lAI; hiMsA karatAM dharma na thAya, duSa anaMtAnaMta nIhAi jI. 1 sAMbhala samakitI re, etau duragatinI dAtAraH ziva mAraga vaTa pAra, dASI kevalI re. AMkaNI. nispRhatA mahatA game re, udAsIna tanu tApa; hiMsakanai sahu dhUla chai re, e karai kula saMtApa. kulasaMtApe kIrti gamAve, nita prati vighana koDi upajAve; suSa maMgalane dUra nasAve, gati nigoda laghu AyuSa SAve jI. 2 sA0 zilA caDhi jala takhA karai re, te mUrkhano svAmi; dharama buddhi prANI haNe re, kahai zAstrano nAma. he zAstrau nAma te gaulA, parabhavameM duSa sahasai bahulA; cAritra jJAna dayA viNu nibalA, nAsai hiMsAthI jina sukalA jI. sAMbhalI0 3 For Private And Personal Use Only bhalo dayA- akSara bhaNyo re, pApazAstra laSa kuDa; jIva haNai oSadha bhaNI re, zubhaphalanai dhai ghaDa niraMtara. nAse zIla dayA zama guNa kara, moha kaSAya badhAre bahupari; hiMsA jIvadayA aMtara, jI0 4 sAM0 33
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 486 'vyAnadIpikAcatuSpadI. sarva graMthano sAra che re, jIvadayAvata eha jaga mAtA jaga suSakarU re, kRSi upari jima meha. kRSi upari jima meha suhAvai, svarga mokSa sukha bIja kahA~vai; vyasana viSaya dahaaTTa gamAve, jina varayA dharama guNa gA~vai jI. 5sAM0 sapta dvIpa bhUdAnayI re, jAya na hiMsA pApa; svarNa koDi dhanane saTe re, prANa tajai na ko Apa. prANa tajai na ko ApaNo loka, snehavasai hiMsA karai phoka; sUcaka asi dhanuSa ethoka, rASai deva tike yuta soka jI. 6 sAM0 muSa ASe mAryA thakAM re; pAMmai sivapura vAsa; to haNi nija parivArane re, pAmai te suSa pAsa. pAte supa ghAsa samAja, dIna anAtha haNau kiNa kAja; hiMsAthI nabha sama duSa sAja, hiMsA eha kahI jinarAja jI. 7 sAM0 jJAna dhyAna tapa japa taNI re, jISadayA kahI mAtA; dayAvaMta iMdrI dame re, lahai jJAna ziva sAtA. hai jJAna ziva sAta dayAthI, citta kaThora madhura rasanAthI; te paNa dAyau hiMsaka sAthI, lejyo bhavika dayA jaya hAthIjI. 8 sAM0 naraka hai jhaSa tuM dalI re, hiMsAne pariNAma; yI adhikI ache re, jIvadayA suSadhAma. jIvadayA supadhAma apArU, janma maraNa bhaya taNIya nivArU; zivapura mAraga sAtha e vArU, para tanu pIDA duSa nIkArU jI. 9 sAM0 mAnava piNa rAkSasa samo re, je che hatyAkAra; jIvadayA mAtA samI re, vidyAnI dAtAra. vidyAnI dAtAra e vANI, abhayadAna dyau karuNA ANI; Ave saMpata jema na bhANI, te na kahI sakai iMdra iMdrANIjI. 10 sAM0 34 For Private And Personal Use Only
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'dhyAnadIpikAcatuSpadI. abhayadAna jaMtu jiNa dIyo re, dIyA dAna aneka jima jima karuNA thira duvai re, Avai tema viveka apArai. kaSTa paDyAM karuNA na visArai, jIvadayAthI suSa jasa sAreM; aneka bhavArjita karma nivAre jI. 11 sAM0 bhavameM kaSTa kaSTa dohAga je re, te hiMsAthI hoya; jyotiSa meM ravi zazi vaDA re, sumanasamI harI joya; sumanasameM hari joya sadAI, giri maMdira taru kalpa vaDAI; devacaMdra jaganAtha kahAI, tema dayA dharmma sahanI yAI jI. 12 sa0 ! dahA. hiva bIja vrata sAMbhalau, zivasuSano dAtAraH satya vacana pAdapa tumhe, pAlo saMjama dhAra. jIvataNI rakSA bhaNI, kUDatiko piNa sAca jIva haNAyai jiNa thakI, dUra TAla te vAca. tapathi je duSa navi gama, teha gamAvai ehaH hiMsA AkUlatA rahita, satya vacana guNageha. kaito monapaNau bhalau, jo bolai to satyaH bhava kAraNa vaca jhUTha e, bhaviyaNa TAlai nitya. mithyAgratha kadAgrahI, badai jhUTha khala loya; syAdvAda suNi vaiNa jai, dAve mumidhana soya. jhUTha vacana viSa sama kauau, "mAre bhava bhava eha aiso suSa koI nahI, badhe jhUThathI jeha. kahiyau suNivo piNa nahI, vacana pApano dhAmaH dharma virodhaka navi vade, guNI vacana bekAma. dhanya tikei ja muSa thakI, satyavacana bhASaMta; jina zAsana kArija paDyAM, suSathI jhUTha kahaMta. 35 For Private And Personal Use Only bha 487 1 3
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 488 dhyAnadIpikAcatuSpadI. ~~~~wwwwwwmorror-~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ DhAla-iDara AMbA AMbilI re. ehanI. moha basai zravaNe suNyA re, bolyA duSano dhAmaH dhvaja kolaka iNa saMgathI re, iNa bhava sAdhe kAma. 1 catura nara parihara vacana alIka, e to duSadAyaka tahatIkA catura nara pa0 e AMkaNI. jhUTha kathakanau muSa kahyau re, nagarani chAra samAna; tiriya naraya gati mai bhamai re, pAmai duSa viNa jJAna 2 catura0 zItala caMdana caMdrayI re, mIThI vANi suhAya, dava dAdhyA vali pAlavai re, vacana dAha na SamAya. 3 catura0 madhura bacana jaga priya cha re, kaTuka satya piNa choDi; madhura satya bhASItaNe re, darasaNathI sukha koDi. 4 catura0 sucivAdI nara je ache re, saphala janama tasu dhAraH / jhUThA bolA mAnavI re, kima utare bhavapAra. 5 catura0 vrata zruta saMjama bhAranau re, satya vacana chai koSaH deva dAnava na karI sakai re, te Upari tila doSa. 6 catura0 AnaMda karie caMdrayu re, pAya namai jasu deva rUpa jAti dhana hIna jyuM re, tehaneM eha ja Teva. 7 catura0 tApasa yogI mUMDIyA re, nAgA cIvara dhAra; kUDa vacana kahatA thakA re, te che pAtakakAra. 8 catura0 bAghe dhana parivAra jau re, toya na bolai alIka; anya punya sahu tolatAM re, to hi na e sama ThIka. 9 catura0 bahirau saThane bovaDo re, jJAnahIna mukha roga; yoni valI para svAnanI re, pAmai kUDanau yoga. 10 catura0 sAtAdika guNagaNataNo re, kUDa kera che hAMNi; suhaNe saMga na kIjiyai re, jhUTha vacana duSa pANi, 11 catura0 For Private And Personal Use Only
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAnadIpikAcatuSpadI. 12 catura0 vaMdanI traya jagane re, bace dravya parivAra; satya vacanathI sukha lahe re, sucitrAdi agagAra. parakAraNa vaca jhUThe re bolyAM deM duSa lakSa; asatyavacanathI dupa yA re, vasurAjA paratakSa. mAnava dAnava surapatI re, graha khecara janapAla vaMde jina te piNa kahai re, satya vacana vrata pAla. 14 catura satyavacanathI sukha lahai re, satya vacana suvaSANi; 13 catura0 satya vacana kaho prANiyA re, devacaMdranI vANi. 15 catura0 dUhA. tIja vrata pAlyAM vinA, zivamaga duragama hoyaH zivanI icchA jo karo, mata lyau paravana koya. bAhya mANa dhana jana taNA, dase haNyA tasu prANa; guNa vidyA jasa saha game, corI duSarI pANi. paradhana para AmiSa sabhau, ThIdhAM tapa jasa nAsaH guru baMdhava mAtA pitA, kare na tasU vesAsa. For Private And Personal Use Only }C/ 1 DhAla - mayA mohi dakSiNIANi milAi ehanI. pavana AmiSa sAriyo re, duSa hai paMnaga jema talu vesAsa na ko kare re, to AdarIyai kema. catura nara parihara caurIsaMga // 2. catura0 caurAdI duSa Upajai re, vali hovai tau maMga yAta pitA suta minI rehana ha mAnada Daratau rahe re, mRga jima bhavano geha. 3 ca0 SiNa eka nIMda kare nahI re, maraNathakI bhayamaMtaH jo ko mujhanai jAgasyai re, to karasyai mujha aMta 40 62 1
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir E dhyAnadIpikA catuSpadI. vidyA garuvAI game re, nija rakSA navi thAyaH sajjana paNa niMdA rahe re, taskara saMga pasAya. ghAta kareM tRNanI pare re, cora bhaNI saha loka paMDita piNa mUraSa duve re, muni piNa pAme zoka. 6 ca0 ghora naraka duHSa dhaisa sahI re, corI kerI buddhiH ehanI saMgati te taje re, je cAhe nija zuddhi giravara naparana parabata meM paDyA re, paradhana lIje sAhi tRNa sama piNa paravastunI re, mata mana gharaje cAhi. 80 ziva supanI je cAha che re, rASaNa cAhe dharmaH mukha cAhe parabhavere, to taji eha kukarma. 9 ca0 virati mUla yama sASa che re, saMyama dala sama phUla: paMDitajana paMSI ache re, phala te jJAna amUla. dharma vRkSa ehavo dahe re, corI mata mana ANiH paraupagArI Adaro re. devacaMdanI vANi. For Private And Personal Use Only 10 20 11 ca0 dUhA. brahmacarya pAlyAM kAM, brahma lahe yogIMdraH saprapaMca te varaNa, dharajyo e vrata caMdra. brahmacaryaM jage satya che, moTo mahimAvaMtaH saMyama jIvana eha che, dharmavaMta guNavaMta. dIna hIna AcAra viNa, rApI sake navi tehaH aMta virasa duHSadAya che, dasavidha maithuna eha. tanu zobhA rasa sevanA, tIjo nArisa raMgaH azubha saMga ciMtA viSaya, valI deSe strIaMga. khAne AdaramAna de, yAda kare tataH navamI ciMca Agamana, dasa kaso pAta. r
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAnadIpikAcatuSpadI. kiMpAkaphala sama bhoga e, Adi ramya duSa aMta: doSa daze cyuta bhoga taji, brahma gahau matimaMta. maithuna kAMka prakopanA, doSa jIpa taji nAriH jaladhArA sIMcyo thako, na bujhai kAmavikAra. grISama ravithI piNa adhika, ache kAma saMtApaH g2akha kare tana mana sahI, vAdhArai duSa vyApa. iNa viSa mUsyo jaga giNI, tanI jogI le dhyAnaH kAma sarpa mada gAlibA, grahi tuM garuDa sujJAna.. 9 // nadI yamunAke tIra uDe doi paMSIyA. ehanI // eha madana mahAmUra jagata jItau jiNe. moTI parato. zakti avara sahU avagiNeH poDe e jagadhAma kAma saMkA nahI, ehavo koya na dAva jAya jiNI vahI. kAlakUTa mahAduSTa bhaNI oSava lage, kaMdarpa viSano nAza karI navi ko ske| kAma agani mahAtApa vyApa tapIyA bahU. par3e dhIyA tanu kIca vIca jaga e sahU. 2 visana dhAra marudezasame saMsArame, kAma tApa tRSa vyApathakI tanu nIgameH naMdanIka ati kara bhUri pAtIka lahai, madana saMtApyau jIva sasadIva saMkaTa sahai. thAye te matihIna dIna mana nita rahe, pIDita kaMpa bANa mAna kihAM navi lahaH deSata thAye aMdha vibudha mUSa have, par3IyA kedrapa pAla dAsatA anubhave.. 3 For Private And Personal Use Only
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 492 dhyAnadIpikAcatuSpadI. sApaGaspA sagavega pIDayI tanu jale, kAma taNA dasa vega te gakA navi calai; pahilA bAMdhe cita bIya darasaNa icche, melhe tIya nisAta tUrya jvara Aga che. paMcama dAhe aMga raMgathI navi jime, saptama mUrchAvaMta ki unmAda AThame; navame prANasaMdeha deha dasame game, eha udayathI citta tattvame navi ramai. mana saMkalpa vikalpa jalpathI e vaDhe, kAma agani saMtApa hRdayapada e kaDhe giravara gadara mUla guhAzrita janataNA. madana utAre mAna iNe jotyA ghaNA. kAmavaze strIdAsa mUMja rAjA bhayo, mAva muMDAyo sIsa bhoja ghoDo thayo; dhIraja zruta cAritta baTe iNa saMgathI, kAlo bhaviyaNa vitta euTraparaMgayI. beThAM sUdAM mitra kuTuMba melApara, teha nA pAme sukha mAnane tApasuM; dhana lajjA kulnAsa mA deSe nahI, pIDita vAma vikAra kA loge sahI. mUlya yaha duHkha jivi de sake, tehatI pIDA thAya madana : 'gaTe thake suMdara deSI nArI sAraradiH / game, kA dahyo lahe mRtyu bara: guNa te vame. 10 For Private And Personal Use Only
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. sUra te kAyara thAya vRddha laghutA rahe, paMDita thAye mUDha kAmavasi duHSa saheH vanitAkAje lAja bahuta kAmI kare, keMdrapahaThayI sUra maraNa raName vare. upeDaNa zramavRkSa madana gajasama ache, prathama gamAve deha maraNa pAme pache; cora kare jima kopa bhora dina upare, tima brahmacArI deSI dveSa kAmI ghare. hari hara brahmA deva iMNe madane naDyA, choDi ApaNI lAja nArI pAye paDhyAH ghaDI mAtra piNa cheka viveka rahe nahI, lAgA keMdrapa bANa prANa tajasye sahI. pAmI narano deha eha keMdrapa damo, choDI viSaya vikAra sAra nijaguNa ramo; balato keMdra tApa vyApathI jaga suNI; choDe viSayAsaMga va paMDita muNI. mArI mAno mAna dhyAna Atama dharo, pAmo bhavano pAra sAra saMyama varo devacaMda nAgeMdra madanavasi saha paDyA, dIThA bahulA duHkha ke bhavame raDavaDyA. mahamAtI e kAminI, je je sAjha kAja; tehano thoDo aMza pie. kahi na sake kavirAja. hRdaya kucha mue miH che. e nArI sahaje nIcaH jhAla yamadADhasama, duHkhadAyaka bhavavIca. 41 For Private And Personal Use Only 493 11 12 13 14 15 1 2
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. 4 guNasamUha jAve vahI, karatAM strInI vAta; nAgiNa pAdhA duSa kare, yAda kIyAM strIjAta. aganidAhathI piNa adhika, bAle nArI saMga; nIca prIya cita ati kuTila, neha sAMjhino raMga. nija kula gRha meMlo kare, dhUmasami e nAriH hRdaya saTa ityAdi bahu, dUSaNa nArImajhAra. pitA putra pati laMdhine, rame anyasU jAyaH .. strI Age maMtra yaMtra e, sagalA kUDA thAya.. je kAraja nArI kare, kari na sake te koyA tilabhara sUSa kAje sahU, kulakSayakAraka hoya. dAna prIti mahatA sujasa, nija hita dUre jAyA kupyo vAgha duSa navi kare, je nArIthI thAya. naraka lahe vArtA kIyAM, sIAlIMgana Teka strI pizAca chali navi sake, sevati ko ko deva. paMDyo jaga ika lIlame, dussaha jvAlA nAriH strIcAta pApano, koya na pAme pAra. 7 9 DhAla-pAradhIyArI, vajrapAta viSa vIjayI re, dUSakAraNa tUM jANi re, e nArI. citta judI judI kAyasu re, bole bIjI vANi re.. e nArI0 1 e ziva mAraga vaTa pArI, e to dhUtataNI dhUtArI; e to nija guNanI hatyArI, tuM tajI de tuM taji .. ehano saMga re. e nArI* AMkaNI / / UMcA piNa paDasI sahI re, strI saMge kuca jema; e nArI0 ravi zItalatA jo grahe re, touna strI thira prema re. e nArI 2 For Private And Personal Use Only
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAnadIpikA catuSpadI. 495 deva dAnava gati je kahe re, te na kahe strI bhAsa re; e nArI 0 e nArI0 3 e nArI e nArI0 4 re. bhAvI je jANe tike re, dhAye strIno dAsa re. pota caDhI sAyara tare re, duttara strI AcAra re; pitA putra patine Thage re, saMdehe e nArI re. mInathakI vanasiMhathI re, caMcala che strI manna re; maNi maMtra ko nahIM jiNathakI re, vAMka taje strI manna suMdara patine mArine re, vAMche vasthI bhoga re puruSa aMka ramatI thakI re, cAhe vIyasuM yoga re, maMtra vinA narane Thage re, nArI dubanI geha re; adhama nIca jana je huve re, nArIne priya tehare. sahasra lakSa yoddhA jike re, strI Agala te dIna re; guNavaMta karine mAnije re, aMte tu guNahIna re. rIsa kare jI jI karayAM re, guNa Upari dudhakAri anAcAra karI DhAkale re, jaga vaMcaka e nAri re. dAtA bhoktA pati bhaNI re, mAre nArI sAhi re; viSayI jo amRta have re, to strI mana mala jAya vaMdhyA suta nabhapuSpa jo re, thAye to strI zuddhi re; jAle donuM kula bhaNIre, je mAnava strIluddha re. nizcala suragiri sAraSo re, kaMpAve strI teha reha rogI durbala dhana vinA re, choDe patine eha re; zUlIthI adhikI kahI re, janagana bhedana kAja kI kalaMkI nAriye re, kSaya vArI graharAja re. sUra bhame valI Ayamere, saMdhyA nArI saMgare udadhi rahe nahIM yogayI re, rodana capala taraMga re. re; re. re; For Private And Personal Use Only e nArI0 e nArI0 5 e nArI 0 e nArI0 6 re; e nArI - e nArI0 7 e nArI 0 e nArI0 8 e nArI 0 e nArI0 9 e nArI 0 e nArI0 10 e nArI 0 e nArI0 11 e nArI 0 e nArI0 12 e nArI0 e nArI0 13 e nArI 0 e nArI0 14
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. rAvaNa piNa narake gayo re, lobhAgo iNa nAri re e nArI nArI bhaya kali ela re, pApazoga duvakAri re. e nArI0 15 nArI doSa apAra cha re, kavijanathI na kahAya re e nArI bhavAsI jana bAMbavA re, e nArI0 16 dRSTe dethe abarane re, muSa bolAve ora re; e nArI sAMna kare kiga aurane re, mana tape bIca Tora re. e nArI0 17 surapati suraguru navi kahe re, nArI dUSaNa cheha re, e nArI0 nArI dupa kyArI giNI re, suguNa tajo strIneha re. e nArI0 18 tApalalA duvakAla che re, viSaya jaladhinI veli re; e nArI narakapoli viSanI kuDI re, pariharI strInI keli re. e nArI0 19 kUDakapa:gI zepalI re, boDo nArInI Teka re, e nArI nijakulamaMDana kAhulya re, zAzvatI strI ekare. e nArI0 20 viyata paMDita satI re, pRthvI meM strIkAya re e nArI paMDita nispRha sama dhaNI re, brahmavatI munirAya re. e nArI0 21 anubhavasvAdI je husye re, te tajisye strIpAsa re, e nArIka devacaMdra ima jANine re, mati karI strIvesAsa re. e nArI0 22 . iAladAha naithunayamI, sahe upazame jehaH Agi bujhAne mUra, ataHsayI teha. narakAracI niMdya che, nArIno bhaga eha; mUha kAma tApyA paDe, nArIpaMke teha.. strIsuSa manamAnyo tumhe, te aMte dupagehaH haSada kanakame yo giNe, bhaiyanasapa tima teha. - For Private And Personal Use Only
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'dhyAnadIpikAcatuSpadI. rogI jema kupathyane, kahe pathya tima bhogaH phala kiMpAka samA ane, muMha mITA bahu soga... 4 maithuna Acarato thako, nara pAme strI lAla kAmI maithuna supa kahe, pAmI jema payAla. azuci aMga nArItaNo, cATe kUkara jemaH kAmI kaSTa bahU lahe, aya koSTAdika tema. hAla-sAMjha thaI dina Athamyo ehanI.. kUDa kapaTa ghara e triyA, tinako saMga nivAra re bhAI maithuna duSadAyaka tajI, Atama guNa saMbhAra re bhAI. 1 nA. nArI saMga tajo tumhe, nArI dupanI pANi re bhAI.. . nArI saMge duSa huve, e zrIjinavaravANi re bhAI. 2 nA pUta bahe jasu dehathI, kAco vraNa vahe jema re bhaaii| tima strIjoni azuci dhare, tiNapare rAco kema re bhAI. 3 nA. mUtrageha duragaMdha che, nArI bhaga duSa pANi re bhAI; mUSa raMga dhare tihAM, navi rAce isu jJAni re bhAI. 4 nA0 zvAna rudhira nija jima pIye, suSa mAne manamAMhI re bhAI kAmI tima strIsaMgathI, citta dhare uchAha re bhAI. 5 nA0 nArI yoni azuci ache, nArI duragatimAga re bhAI Adara na ye ko vRddhane, to taruNa Upara syo rAga re bhAI. 6 nA0 sahUthI jorAvara ache, nArI abalA nAma re bhAI yonidvAra duSa dvAra che, paMDita tajijo vAma re bhAI. 7 nA0 bhogavatAM tanu nArInA, lAge che sukumAla re bhAIH / bhUlIthI karaDI ache, udayAgata re kAla re bhAI. 8 nA0 For Private And Personal Use Only
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. maithuna sevaMtA thakA, jIva mare lapa koDI re bhAI: mahAnisIrtha dApIyA, yoniliMgane joDI re bhAI. nA0 duraMgaMdha malaghara bhayakarUM, maMDUkI AkAra re bhAI: caramaraMdhra nArItaNe, rAga kiso viNa sAra re bhAI. 10 nA0 sarva azucimaya niMdya e, duragaMdha nArI eha re bhAI rAce muraSa mAnavI, paMDita virame jeha re bhAI. 11 nA. kathitamRtaka gaMdha joni che. kRmikula pUraNa eha re bhAI: kSara matra jharatI rahe, tiNa upara syo neha re bhAI. 12 nA0 e sarUpa jANI taje, paMDita strIno saMga re bhAI madana moha jhIpI lahe, devacaMdra padaraMga re bhAI. 13 nA0 dUhA. ziva prApti cAhe jIke, te choDe strIraMga; asani jema giri geDave, tima jJAnI strIsaMga. batI tapasvI nArine, saMge lahe kalaMka ghora tapIne cAlave, nArI e niHsaMka. vrata tapa saMyama guNa sarakha, strIsaMge kSaya thAya; nArImuSa darasaNa thakI, saMyamaguNa gaila jAya. saMyama tAM lagI thira rahe, jAM na mile strIyoga bhASaNasama janamana gale, vanitA Aga saMyoga. kAma vadhe strIsaMgayI, jyu apathyathI vyAdhi; zrutathira manane cAlave, nArI baDI upAdhi. tavadRSTi tAM thira rahe, jyAM na lage sIjAla, tana mana dahe saMkalpathI, AriyAM zakANa. For Private And Personal Use Only
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. saMyama nAse saMgathI, naraka deya strIvAtaH uttama ziva, khIsaMge tasuM ghAta. citra nArI depI karI, mAnava savi murjhAya dIThI manamAMhe pache, kiMkara jisa guNakAya. premabaMdhathI vetana, mana vAdhe jima veli pache sara smara ati kare, aMgaaMgame kelineha se vali jo rAma, cAhe tana mana bhogaH hAsa vilAsa karana nita, va kAma va roga. pache viyoge tana tape, bAdhe adhika dhyAnaH tiNa kAraNa strIsaMga taji, strIsaMgati duSadhAna. For Private And Personal Use Only 499 7 9 11 1 nA0 || DhAla -- ruDIre re bAraNa rAmalA padamInI re. ehanI // zruta saMyama tapa zIla he saha re, vanitA agani agAdhaH strIrAge duSa kona kahI sake re, vAdhe tima mana Adha. nArIsaMga tajothe prANIyA re, nArI doSano koSaH nica jAti che e vanitAtaNI re, SiNa rAgI SiNa roSa 2 nA0 nArIsaMgati cAritra dave re. garuvAI savi jAyaH nIca nArIsaMgati moTAMtaNI re, jagame niMdA thAya. cArita taruvarane chedaNa bhaNI re, nArI saMga kuThAra; kSaNamAhe sahU jaga evaza kare re, nArIcarita apAra. strI pari dRSTi lagI navi Utare re, hathiNI jyuM vaDakIca; eka vAsa vAvaNi dUMtI bhalo re, paNa strIdarasaNa nIca. deva seva jehanI nita sAcave re, nArI paDyA tehaH lahe kalaMka taje cArita bhaNI re, bhaMbheryA strIneha. 4 nA0 5 nA0 kakka 3 nA0 6 nA
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 500 vyAnadIpikAcatuSpadI. nommmmmar mana vazIla vinAgata teja che re, bUjhe agani sama jANa; jehane darazaNathI jaga suSa lahe re, strI paMDe tasu mANa. 7 nA moTA tapasI dhyAnI strI chalyA re, na calyo bala tilamAta jiNa vege gaja giravara piNa vahe re, to sI mRgasuta vAta. 8 naa| karabaka tilaka azokAdika tarU re, strIthI lahe vikAraH / ehavI caMdramuSI diThAM rahe re, ko jogI avikAra. 9nA hAva bhAva nava nava karatI thakI re, mRgamada tilaka nilADa tI loyaNa maTake niraSatI re, paMDitane kare bAla. 10 nA tAM lagi thira mana zruta tapa Upare re, tatvadRSTi thira jAnaH / caMcala nArI loyaNa bAMgathI mana tana viMdhyo jAta. 11 nA vanitA aMga bANa bhAraNa bhaNI re, ghara saMyama sannAhaH brahmacarya thira kAraNa vArajyo re, naTa viTa saMgati cAha. 12 nA kAma aMdha pApI vaMcaka jiko re, ubhaya loka duSadhAma; paMDitane piNa e paMDita kare re, gharI bUrI che vAma. 13 nA jJAna dhyAna tapa saMyama AgalA re, nisaMgI guNapANa; te paNa nArI saMgatithI paDyA re, bIjAM ke homANa. 14 nA degyo pUTha ma thAjyo sAmuhA re, mata deSo strIma.pa; devacaMdra siddhAMte dApavI re, nArI bhavaduSa kUpa. 15 nA dRhA. vidyA vinaya vadhAriyA, ubhaya loka suSa kAjaH . bhatra samudra tavA bhaNI, vRddhasevanA pAja. viSaya kaSAya gamADivA. rogAdika naya heta; . upazama bITa pamAhivA, adisevanAsetu, ? For Private And Personal Use Only
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only dhyAnadIpikAcatuSpadI. nija para rUpa pichAke, zuddha bodha jiNa liddhaH vRddha ti keija dASavyA, sitakaca thayA na vRddha. vRddha ti ke viSayAdike, jasu mAnasa na ghalAya; zIlavaMta AtamarucI, yuvA vRddha te thAya. koI vRddha lobhIkake, jJAnI yuvA malInaH bUDhApe tanu bala ghaTe, iMdrI viSaya vihIna. vRddha vRttaviNa taruNa che, taruNa caraNayuta vRddhaH vRddha seva mAtA samIH hitaM zrutakArI zuddha. karmayoga mAtA phire, piNa saMta zivasuSa geha saMta vANi jiNa navi lahI, aMdha ache nara teha. sAdhu saMga amRta thakI, vAdhe vRkSa vivekaH citta kamala bodhana ravI. saMyamazrInI Teka. hAla -- hariyA mana lAgyo ehanI. sevo0 1 vRddha sevA jagatameM, tatva na jANyo jAya re; sevo vRddha maNI 0 vRddha seva cArita sadhe, sAyara zazi karapAya re. AzA agani gamADivA, vRddha seva guNarAzI re; krodhAdi kamala apahare, vAdhe cArita vAsa re. viSaya tRSA jAMye miTI, uttama saMga pasAya re jJAna bhaje thiratA baDhe, kAtaratA duSa jAya re. sajjana sevAthI lahe, kujJAna sAgara pAra re; tapa zruta saMyama UparA, pIta badhe tasu sAra re. vajra samo zubha saMga che, bhajana giri mithyAta re:ajJapaNo jAye sahU, na rahe tama tilamAta re. 2 501 3 se0 sevo0 2 se0 sevo0 3 se0 mevo0 4 se0 se0 5
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 502 vyAnadIpikAcatuSpadI. se0 zujhAtama cAhe jike, cAhe je bhava nAsa re jJAna vace jaga jaya lahe, te seve guru vAsa re. se. 6 puNya vadhe kiriyA sadhe, vinaya vRddha niroga re, Agama adhyAtama sadhe, uttama guru saMyoga re. se0 7 dhyAna sadhe gurusaMgathI, jyuM hema sAdhaka Aga re, se0 gurunI bhaya lajjA karI, vAghe sAhasa bhAga re. bhojana deha saMsArathI, viSayathI virace tema re se jima jima guru saMgati baMdhe, hove tapavRddhi tema re. se0 9 nRtya deSi ke kIrataNo, deSADe nija pUTha re; guru saMgata sevyA vinA, japa tapa savalo jUTha re. se0 10 kAmita pUraNa suratarU, moTA taNo ya sahAya re se. supane kumati na Upaje, vali vaca mugati pradAya re. se0 11 guru pada sevAthI lahe, je sukha tiso na anya re se0 moha aMdhAro TAlavA, dIpasamA zuru dhanya re. pApakarma baMdhana dahe, bAdhAre tapa bhAva re, vistAre nija jJAnane, gurusevA zivadAva re. paki saMga parapaMcathI, moha tajI nija jANa re. se. gRha saMyama svasvarUpathI, ziva puruSAratha ThANa re. se. 14 suSanidhAna gRha dhAnano, nikalaMka sama dhAna re .. se0 avikArI jagajJAyakU, bhaji nija AtamarAma re. se0 15 dhanya 2 tike muni gaNivarU, zrutasaMyama bhaMDAra re, se0 nArI loyaNa bANathI, na bhaji mana kuvikAra re. se0 16 prajJA geha vivekano, upagArI vaca jAsare se0 niSkalaMka cArita dhare, dhyAna kare karma nAsa hai.. se0 17 For Private And Personal Use Only
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. jJAnasudhArasapAnathI, zAMti cita guNadhAra reH se. kAma viSaya jhItyo jiNe, dhanya tike aNagAra re. se0 18 nArI nayana kuThArathI, jasu navi mede zIla re. kAmajhAla vyApeM nahI, te pAve zivalIla re. se0 19 viSaya pizAcI je gayA, moha nIMda gaI bhAji re; se0 jo nArI manayI tajI, to nija mAraga lAga re. sevo0 20 kAma tapAve jagatane, zIla kare jasu vANi reH se0 devacaMdra nija jJAnasaM, malajyo kaMdrapamANa re. sevo0 21 3 parigRha kere bhArasaM, bhavasAgara nivaDaMtiH te parigraha doya bhedathI, aMtara bAhya karaMti. vividha parigraha bAhya che, aMtaraMga ajJAna: dasa prakAra pahiletaNA, cavada bheda vIya mAna. vasu kSetra dhana dhAnya vali, dvipada catuSpada yAna: kuppa bhAMDa asana zayana, dasavidha bAhya pAna. niparigraha mUrchA sahita, teha parigrahavaMta; tiNa kAraNa mUrchA tajo, dhari nija Atama saMta. rAga dveSa mithyA dazA, hAsya kaSAya trivedaH e aMtara parigraha tajo, jo zivamArga umeda. jatI saMvarI duSa lahe, AzAtaNe prasAda, mokSArthI parigraha tajo, choDI savi viSavAda. guNa gAle avaguNa vadhe, tiNa ubhaya parigraha choDi; paMSI to UDI sake, ubhaya paMpanI joDi. aMtaraMganI zuddhI viNu, bAhya zuddhI ve kAma; kAma kodha hiMsAthakI, pAme naraka kuThAma. For Private And Personal Use Only
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 504 dhyAnadIpikAcatuSpadI. dAla - rAga goDI jIva jA gorI ehanI. dudha kAraNa parasaMga che, suNa mAMNI re, rAgAdikano hetu. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samajhI jina vANI re; satya kSamA saMtoSatA, su0 nAma karaNa dhUmaketuH sama0 mana ANI re; nANI tajI dhana saMga. sama0 e AMkaNI. For Private And Personal Use Only d sama0 sama0 2 sama0 deha peha duSa geha che, sa0 paMDita jANe asAraH lobha vadhe dhanavRddhiyI, su0 vA kAmavikAra. para saMge vidyA ghaMTe, su0 ugheDe suvivekaH kAma bhoga ahi viSa vaDhe, su0 parigRhakere Teka. dhana saMge tRSNA badhe, su0 moha gAMTha upasarga sahi na sake munI, su0 surate kAyara soya. sama hoya. sama0 sama sama0 4 parigraha saMga na je taje, su0 nijaguNa vAtaka teha; sama0 saMjama japa tapa zruta ghaTe, su0 parigrahasuM jasu neha. sama0 5 puNyakAja manazuddhine, su0 ghAta kare che ehaH mUDha na jANe dharma thaki, su0 vAghe karma acheha zIta thAya ravi gIragiDe, su0 to saMvara parasaMga karmatiko kima haNI zake, su0 je navi taje kusaMga sama0 7 kAmarAga prasaMgano, su0 dhana jaDatAno geha; sama0 6 sama0 sama0 lava dhana viNa jaDajana bhaNI, sa0 lAve doSa acheha. sama0 8 nisaMgi nIbhaya sadA, su0 dhanadhArI bhayavaMtaH bhIta rahe suta AtanI, su0 rAja caura strI nitta. karma vadhe dhana AsayI, su0 bhava bhava duSa bhaMDAra nissaMgI dhyAnI paro, su0 Atama saMvara dhAra. dhana AzA jehanI TalI su0 te pAme suSa Sema. je saMbaMdha e jana kare. su0 bAdhe dupa jana tema, sama0 11 sama0 17.2 sama0 sama0 9 sama0 sama d O
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. nija pAle paMSI mUyAM, su0 mana Ave apasosa; nissaMgI vana nagarame, su nirabhaya rahe nirosa. lahyo duSe duSa rASatAM, su0 nAza hUvAM duSa bhUra; dhana kAje guruyI laDe, su0 bhakSya kAja Saga krUra. sama0 1.3 hiMsAraMbha kaSAyane, su0 kare narakame sthAna; sama 0 supane piNa na karI sake, su0 dhanavArI nija dhyAna kAla viSaya duSa mUla che, su0 naraka hetu dhana choDi dhari saMtoSa amaMda e, su0 jo cAhe ziva thoDi pApa vadhe dhana saMgathI, su0 gayA vadhe duSa dAhaH ima jANI AzA taje, su0 pApa tApa TalI jAya. dhana pAyo sthira rAkhavA, su0 te nita raheya vicAraH paraMtAM mana duSa Sadhe, su0 dhana duSa rUpa asAra strI tyAgI bahu jana ache, su0 dhana tyAgI ko eka AzA tajI Atama bhaje, su0 devacaMdra dhari Teka. dUhA. For Private And Personal Use Only 505 sama0 sama0 12 sama sama0 14 sama0 sama0 15 sama sama0 da sama0 sama0 17 sama sama0 18 hi aMtaratA zuci bhaNI, AzA choDe saMta; dhana tana mamatA jyAM lage, tyAM lage moha mahaMta 1 jyAM lagi AzA navi ghaTe, tyAM navi jAya moha; jo AzA dUre gaI, to pAmesa nija soha. saMyama zruta ravi udaya valI, upasama ane viveka; nirAzIne sthira rahe, zivasuSa lahe aneka. AzA viSavallIsamI, AzA che duSavAsa; bhavasAgara taTa tiNa lahyo, jiNa jItI paraAza. Azayuta mana thira nahI, AzA taji bhaji zuddhiH na badhe karma nirAzanA, na huve tasu bhavavRddhi, 64 53 4
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. AzA viNu sahu satya che, zruta tapa ane vivekA - pApa tApanA navi miTe, jo AzAnala Teka. DhAla-ToDaramalla jito re athavA AdIzvara tUTA re. ehnii|| nispRhatA amRtathakI re, pAvana kari nija cittA bhavika mana dhAro re, parihara Aza anitya sakala duSa vAro re. 1 jasu mana AzAthI Talyo re, tasu phalIyo tarujJAna; bha0 AzAthI surapati duSI re, Aza haNyA ziva mAna. bha0 2 sahU AzA jasu kSaya gayA re, tasu sidhyA savi kAma, bha0 mana kaSAya iMdrI dame re, nIrIsI suSadhAma. bha0 3. kAsuM kahIye ativaNuM re, AzA dUra nivAraH bha. . nirAzI jana pUjya cha re, ubhaya loka suSakAra. para AzA bhavabhayakaru re, Aza gayA zivasAra e AlocI Acaro re, je jANe hitakAra. bha0 5 calacitakAri jana visare re, to kima ye ziva eha bha0 mArU viSaya aru tyAganI re, saMkaTa ghaTi baTi geha. bha. 6 avasara lahi munivara chale re, Aza pizAcI ehaH bha0 sahU jaga AzA jIpIyo re, e jIpe dhana teha. rAjasAra pAThakari dhUre, jainAgama guNajANa; jJAna dharama mAnasataTe re, rAjahaMsa supramANa. tAsu zidhye ima upadizyo re, devacaMdra suSadAya; bha0 prItivaMta guNa AgarU re, kuMbhakaraNam sahAya. bha0 9 iti zrIjJAnArNave yogapradIpAdhikAre paMDitadevacaMdramuniviracite DhAlabhASAbaMdhe dhyAnasikau ratnatrayapaMcamahAvatavarNano nAma dvitIyaH SaMDaH saMpUrNaH // 2 // bha0 For Private And Personal Use Only
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. 707 dUhA. darasana jJAna caritramaya, miliyAM zivapura jaMta; SIra khaMDa ghRtasuM milyAM, anupama svAda lahaMta. tiNa tiya paMDa suNyAM thakAM, vadhasye AtamajJAna; sAvadhAna thaI sAMbhalo, taji dUramati amimAna. guNa gurutAgraha devanata, jJAna rUpa vrata paMca; Adarajyo paMDita tumhe, akSaya suSa guNa saMca. 3 bhAvanA dASI vrata taNI, zuddha bhaNI pacavIsa; IryAdika paNa samiti traya, gupati kahI jagadIsa. 4 caitya deva guru vAMdavA, jAvaMtAM vaDa bhAga; ravi pharasyo jana bahu vahyA, muni cAle tiNa mAga. 5 dRSTi deSi maga cAlatA, upayoge apramAdaH IryAsamiti taNo kahyo, dhAraka muni AhlAda. - DhAla-dAna ulaTe dharI dIjIye ehanI // sAdhuguNa ehavA sAMbhalo, niradalo karmadala mUra re, cora kAmI Tage Adaryo, te tajo vacana ati krUra re. sAdhu0 1 doSa dasa rahita munijana vade, zufa bhASA bhaya TAla re, karkaza duSTa kaTu niSThura, kopakArI duSakAla re. sAdhu0 2 dIna atimAna atibhaya karI, bhUtahiMsA karI jeha re; doSa dasa vacananA e tajI, satya bhASe guNI teha re. sAdhu0 3 SoDaza doSa udgabhataNA, sola utpAdanA doSa re dhyAra aMgAra dUSaNa kahyA, doSa dasa malataNo.poSa re. sAdhu0 4 doSa cha cyAlaviNu mAgine, leya AhAra aNagAra re .. kAlavilA nija yogya te, eSaNAsamiti suSakAra re. sAdhu05 For Private And Personal Use Only
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 50 dhyAnadIpikAcatuSpadI. MAAAAMAn. upakaraNa zayanagRhe, deSIne valI paDileha re sAdhu guNaSANane te kahI, samitiAdAna suSa geha re. sAdhu0 6 mUtra zleSmAdi mala nASatAM, bhUparI sahaja upayoga re, sumati utsarga nIte dhare, munijana nitya niroga re. sAdhu0 7 choDI saMkalpa rAgAdinA, vasi kare citta nija satya re; sUtra simAMtame prekhe, manataNI te manogupta re. sAdhu0 8 saMvara maunadhArI yatI, gopave ApaNI jIha re sthira karI deha upasarga sahe, kAyagupti munIsiMha re. sAdhu0 9 vratataNI ATha mAtA kahI, saMyamavRddhine kAjare ehavo cArita Adare, zubhamati munirAja re. sAdhu0 10 paMDita upazama Adaro, pAmi pAMce samavAya re, tribhuvana pUjya bhajI eha lyo, zuddha Atama suSadAya re sAvu0 11 muktino hetu hitu jIvano, eha dApyo jinarAya re, je gayA zivajike jAyasye, jAya che tAsa e dAya re. sAdhu0 16 Atama guNa jANavo jJAna te, darasaNa cAritta teha re . Atma jANyAthakI mukti che, vigara jANyA bhavagehare. sAdhu0 16 darasaNa jJAna cAritrano, dhAma che e nija deva re; Atma jANyA pachI ziva bhaNI, cAhavI sI parasevare. sAdhu0 14 siva bhava kAraNa ehanI, zuddha azuddhatA cAla re, zeSa saMyoga saGa karmanA, Aya milyA lahi kAla re. sAdhu0 15 Atma anubhUtithI siddha e, sAdhavA yogya piNa eha re, Atma iNa jANavAne kathA, graMtha sabalA guNagehare. sAdhu0 16 choDI saMkalpa nija rUpa grahe, anubhayo nija cidAnaMda re, iMdriya upasamyAM pAmasyo, AtmadarzI guNacaMda re. sAdhu0 17 For Private And Personal Use Only
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. 509 akSara zukra amUratI, deva nija seva nitameva re; dIpato AtamajJAna , kalpanAtIta nija deva re. sAdhu0 18 zukra AnaMda cidneha je, nitya anaMta niroga re jaga taji e vastunA rAgIyA, tehathI jAsa nahI jogare. sAdhu0 19 tribhuvana heya che jehane, heya che sarva parabhAva re; loka alokane deSato, anubhave nija zuddha bhAva re. sAvu0 20 parama AtamataNe jJAna , navi laSe te kisI rIta re; anubhavo Atma anubhUtathI, parama AnaMda guNamIta re. sAdhu0 21 janmabhrama mUka sAhasa dharI, dhArajyo zubha guNa dhAma re; zuddha nizcaya guNa Agalo, rAjavimala suSa ThAma re. sAdhu0 22 . saMyama upazamane dahe, eha krodha vaDa Aga; jJAnAdika guNa kosane, dUra gamAvaNa lAga. saMyama amRtane kare, viSa sama eha kaSAya; jJAnAdika guNane dahe, eha krodha duSadAya. krodha dahe nija dharmane, dahe Agi taru jema; Apa tape para tApavai, krodha aMdha gataSema. krodhe muni narage paDe, ubhaya loka duSavAha; krodhe dvIpAyana RSI, kIyo dvArikAdAha. pApa naraka apakArano, kAraka guNa ripu roSa; kAla anAdi kaSAya e, rAhu samo duSa poSa.. krodha jIpa zama graho, lahi jainAgama vANa; krodha tajo samajala ajo, saMyama guNano ThANa. kIye munivara krokne, ubhava loka duSahaH roSapopane TAlavA, bhajijyA bhAvanA eha. . 5 . 6 G. For Private And Personal Use Only
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 510 vyAnadIpikAcatuSpadI. dAla -- olagaDInI // bhAvana bhAvana bhaviyaNa havI bhAvajyo re, bhAje bhavaduSa jehA karama karama pIDaje mujhanI nA game re, zuddha mitra mujha teha. bhAvana0 : 1 ghAtakara je che Atama guNataNA re, tIyAM poSyAM kima suSa; upazama ra AdarI taji krodhAdine re, je zivagama abhimuSa. bhA0 kuvacana 2 paranA muSathI sAMbhalI jI, munivara ghyAve ema; nahaNyora mujhane jo haNIyo iNe re, piNa na lIyA guNahema. bhA03 saMyama guNane dAhe krodhae re, to sI jIvata Asa bhogavatAra nija kIdhe karmane re, supa duSa kAraNa tAsa. bhA04 mujhanera roSa vadhe to pherasyo re, paMDita ane ajANa; udaya karama Aye duSa upaje re, roSa kare navi jANa. bhA05 bhogavi2 pUrava duSa mana sthira karI re, mata kara ko Aloca; upasama2 nAsa kare ati krodhayI re, ajJAnI ati soca. bhA06 saMkaTa2 ati AyAM rUse nahI re; jANi karmano ghera; kaMTakara pIDyAM jo upazama taje re, to krodhI syo phera. bhA07 baMdhana2 kleza milyAM saparUM thayUM re, thAsye karmano chehaH pUrava 2 upasama jJAna parIkSA re, AvyA che duSa eha. bhA08 upasama2 choDa bhaje je krodhane re, tatru syo jJAna sujANa; nirjara 2 karavA saheje karmanI re, saho parISaha bANa. paMDita 2 krodha kare para Upare hai, to syo mUraSa doSaH mAnava 2 mAto je saMsArame re, rAgadveSa duSa kosa. para prati 2 bodhaka guNa tumame nahI re, piNa mata mUjho Apa paraviSa 2 harana sake piNa Apane re, koNa kare viSavApa bhA0 11 mAnava 2 doSI parI rUThA thaI re, aru dharatAM upasama bhAva, uttama 2 suSa dAyaka te olaSI re, Adarijyo dhari cAva. bhA0 12 bhA0 9 bhA0 10 55 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. toSaNa 2 paraneke tana dhana taje re, rUse kima tUM Aja; upasama 2 dhAryA Atama ziva lahe re, roSa kIyAM duSarAja bhA0 13 maraNa 2 kaSTa AyAM piNa sAhasI re, dhare kSamA zivakAra; karaNa 2 parIkSA kasavaTa e milI re, ima jANI zama dhAra. bhA0 14 upasama 2 zuddha ti koija jANajyo re, krodha maila jihAM nAMhi; upasarga 2 AyAM krodha jiko kare re, tasu savalo tapa jAhi. bhA0 15 caMdana 2 vAMsA sama kari je giNe re, ziva sAdhaka muni teha; kAraNa 2 yoge upasarga upane re, jasu mana mala na dhareha. bhA0 16 pUrava 2 kRta e nirjjara thAya che re, karma zubhAzubha rUpa; naraka 2 choDAvI je de zivapurI re, dhari te upasama bhUpa. bhA0 17 karama 2 suse bhavabhayasaMka nase re, jiNathI te dhari Teka 511 For Private And Personal Use Only dunI 2 AgI tape saMsArame re, vasatAM duSa aneka. bhA0 18 upazama 2 jJAnahina ripu jainanA re, mohI nirdaya buddhi; munivara 2 doSI jo jana hai nahI re, to sAdhu lahe kima siddhi. bhA0 19 munivara 2 AmacyAnI bhava taje re, zuddha dravya pihacAna; upazama 2 bhAva bhaje taji krovane re, suSa dUSa sariSA mAna. bhA0 20 karama 2 SapAvaNa muni tapa bahu kare re, dukkara kaSTa aleSaH sahaja 2 ude AyAM SapavA bhaNI re, ghamI hitakAri deSa. bhA0 21 dharama 2 vRSa dAhaka dava roppae re, nAsADe sanIta; upasama 2 bhajana nizcala karajyo sahU re, devacaMdra suprIta. bhA0 22 dUhA. Izvara kulanA mada thakI, pAme nIcI jAta; ratana viveka na le sake, jasu mana madanI tAMta. ahaMbuddhi girizira caDhyA, lope kula marajAdaH game viveka zIlAdine, mAna vaDo paramAdaH 59 1
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 512 cyAnadIpikAcatuSpadI. jJAna nase ajJAna de, lopAve guru nIta; icchA cAle vinaya viNu, mAne uddhata cIta. nija cAritta mailo kare, nIco jhale kAma; guNa mAni tehaja gharo, jeha laSe nijarAma. ApA paravAtaka ache, mAna sarvathA heya; raMka kare rAjA bhaNI, deya viDaMbana keya. mase manoratha ciMtavata, gAle kIrativela; haNi trivarga nija guNa haNe, mAnava madanI kela.. 6 // DhAla--eka lahari le goralo ehanI // gRha apayaza zastra jJAnano re, pApa pADa e mAya re, nijaguNa zivapura aragalA re, zIla dAhaka duSadAya re. mAyA mamatA pariharo re, kugati kumatinI SANa re, mAyAyuta vrata aphala che re, supanarAja jima jANa re. mAyA02 mAyAyutaM kiriyA kare re, rASe zivanI cAha re, mAyAvI na TikI sake re, pala eka ziva maga mAhi re. mAyA03 sAdhu ti kei jasa lahIya re, jeha have gatasAla re, bhayakArI paMDita kahyo re, mAyA moTo sAla re. mAyA04 apajasa de duragati kare re, ubhaya loka duSakAra re, citame soca rahe sadA re, vAdhe karama asAra re. mAyA05 saMyama mAraga nAsave re, bhAMje zivanI cAli re; .. bakasama vaMcaka jaga Thage re, parabhavanau bhaya TAli re. mAyA06 lobha na karajyo mAnavI re, lobha gamAve sobhare, "e AMkaNI" kaSTa karI bhava nIgame re, karato nava nava lobha re. lobha0 7 peTa bharAI navi mIle re, to piNa cAhe rAja re mAta pitA gurune haNe re, lobhI dhanane kAja re. lobha0 For Private And Personal Use Only
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "yAnadIpikAcatuSpadI. ne je kAraNa narakanA re, te saba lobhavI thAya re; re; lobha0 10 zrutame lobha buro kahyo re, niralobhI zivarAya re. lobha0 9 roSa damo upazamathakI re, mada dami mArdava sobha ArjavayI mAyA damo re, nispRhatAthI lobha re. yoga milyAM viNa navi kare re, krodhabhaNI te sAdhu re; krodhAdika jityAM pache re, mokSamArga te sAdhe re. lobha0 11 nija anubhava pragaTyo have re, pAme Atamasiddhi re; jvara kaSAya jItI lahe re, devacaMdra padaRddhi re. lobha0 12 For Private And Personal Use Only 513 dUhA. iMdriya gaNa jItyA vinA, navi upazame kaSAyaH krodhAdika jaya kAraNe, akSa dame munirAya. iMdriya vikarayAMthI vadhe, krodha gahana vaDa vyAdhiH tima tima iMdriyasUM lahe, tema vadhe mada Adhi. ripu kaSAya jayacAha jo, to pahilAM iMdriya jIti; akSa kaSAya nigraha bhaNI, eha apUva rIti. iMdriya suSa duSasama ache, sarva klezanI saMdhi, iMdriya gaja vrata ratha thakI, joDi jJAna guNa baMdhi iMdriya ahi viSa TAlivA, maMtra vIrajina vANa; saMyamapaMjarame tave, iMdriya hari nija nANa. zuddha bodha jasu mana ache, tehane na iMdriya jora; teha na jANaM keNa vidhi, rAce mUraSa cora. jima jima iMdriya vaza kare, tyuM tyuM vAdhe jJAna; viSaya jema rati AtmasuM, kIdhA zivasuSa mAna. moha tRSA duSa vIjae, akSa saukhya mana dhAri; naraka paMtha saMbala samo, sATaka zivapuradvAri 65 61 1 3
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. DhAla-mAro mana mohyo iNa DUMgare. ehanI. iMdriya viSaya tajijo tumhe, vighna Apada bhaya bIja re, akSasuSa iMdriya grAhya che, kArave paga paga dhIja re. iMdriya0 1 viSaya jaga vaMcivA catura e, dakSa e naraka duSadeNa re; sahaja caMcala viSaya duSasamA, bhASIyA jinavara veNa re. iMdriya0 2 lAlaca doSa ati vistare, viSayayI jAya viveka re; viSayaneiM viSataNo aMtaro, meru sarisava samo chekare. iMdiya0 3 rahita saMvega kAmI paDe, jagatame janma duSa jAla re; akSaya upazama navi dharyo, to Atma kIyo duSamAla re.iMdriya0 4 dhyAna ziva akSa jItAM lahe, sAdhu adhyAtma suSa jeha re / Atma AdhIna anaMkSaDU, niravadhi anaMta achehare. iMdriya0 5 sAdhu seve dame akSane, AtmathI Atmane bhAva re; teha adhyAtma suSa Atmane, zuddha Adeya zivadAva re. iMdriya0 6 akSa taskara managa caDhyA, hare mANikya nidhAna re, viSaya smaraNIka Adeya che, aMtya viSapAka samAna re. iMdriya0 7 nIrayI jaladhi ziSi iMdhaNe, tRpti pAme surajoga re to hi kAmI viSaya bhogathI,navi lahe tRpti jagaloka re.iMdriya0 8 viSaya tujha vaMcivA AvIyA, thira mana viSaya tuMvaMci re, duragati tApaduSa geha cha re,viSaya taji anubhava saMcire.iMdriya 9 kAma saMkalpa jima jima vadhe, vadhe tRSNA tima vyAdhi re mokSa lahe nahI tAM lage, jAM lage akSa upAdhi re. iMdriya0 10 Apada bIja mahA niMdya che, kaDa vipAkI duSa ThANa re; mUkI parapaMca iMdriyataNo, viSaya suSa duSa sama jANa re. iMdriya0 11 duSanidhi dhAma upAdhino, viSayathI jasu ziva cAha re; kruddha nAgeMdranA dAMtathI, kuDaya ghaNaNa ucchAha re. iMdriya0 12 For Private And Personal Use Only
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. iMdriya0 14 sarva iMdriya suSa milaNathI, lobha vAdhe niveda re; duHkha kuhara narakadAyaka viSe, tetha raMje vaDo ghedare. iMdriya0 13 rasana vaza mIna gaja pharasathI, nayana pataMga valI bhRMga re; gaMdhapeme mRga gItathI, te lahe baMdhana bhaMga re. maraNa ye akSa ika mokale, to kisI sarvanI vAta re; kUrmma jima akSa je saMvare, tasu huve karmanI zAMti re. iMdriya 0 15 viSayathI jasu mana Ubhagyo, te lahe saheje suSakaMda re; zrIjinavANI anusArathI, ema bhASe municaMda re. iMdriya 0 16 dUhA. guNamaNi sAgara sarva gata, e Atama sAkSAta; sarava jANa darasI sakala, parama niraMjana jAta. karma udayavaza Atmano, rUpa na jANe tataH vItarAga suSa Agale, surasuSa bhAga anaMta. nirmala guNa nija anubhavo, mUkI viSaya vikAra; jJAyaka nija guNa taNA, anaMta catuSTaya dhAra. zakti anaMta agamya che, Atapa acala pratApa; karma SapAvI dhyAnasUM, paramAtama hai Apa nija guNa vikase dhyAnasUM, sarva karma kSaya jAya; sarva dava nija devame, guNasAgara kahevAya. zuddhatama zivarUpa e, garuDa tattva piNa eha; kAma tacca e AtamA, aNimAdika guNageha. nija svabhAvathI upanA, anaMta jJAna suSadhAra; isa garuDa kaMdarpa e, Atama guNa bhaMDAra. 63 For Private And Personal Use Only 515 3
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. pAMcamatapavidha sAMbhalo. hive Atama guNa sAMbhalo, jima pAmo nijarUpo re; dravya catuSka nija lahI, bahi aMtara suSa bhUpo re. hive. 1 lahi svabhAva traya guNataNo, jasu AvaraNa vinAsI re . zukla dhyAna jvAlA bale, nija atizaya zakti vikAsIre. hive. 2 anAdi saMbaMdhI jIvathI, vividha karmano baMdho re, teha papAvI mUlathI, pAmyo nijaguNa siMdho re. hive. 3 anaMta catuSTaya pragaTIyA, tama nAse jima mUro re; Atama paramAtama hive, e ziva tattva sanUro re. hive. 4 avirata prabhA prakAzathI, dIpe jima jaga bhANo re zUravIra kSatrIya samo, sarava bhUbhIno rANo re. hive. 5 erAvaNa hAthI caDhyo, vajra zastra dhari hAthe re sura nara surapati e sahI, iMdrANIne sAthe re. hive. 6 sarva jIva suSa duSa lahe, jetA iNa jagamAhe re; puNya pApa racanA sahU, garuDa tattvane mAMhe re. hive0 7 gagana gocara bhUSaNa ache, jaya vijaya bhujaMgo re anaMta rUpa paramIsa e, nabha cAle sucaMgo re. hive. 8 rogajvara viSakAkanI, graha kiMnarane yakSo re mAri arI dvipa hari anala, ityAdika bhaya lakSo re. hive. 9 yaMtra maMtra daityAdinI, TAle bhIta samasto re / gAruDa sUdrArUpa e, Atama rUpa prazasto re. hive. 10 sarava tattvano sAra e, samaya sAra e thAyo re karma nAga viSa eha re, nija anubhava paMSa vAyo re. hive. 11 avinAzI avikAra e, ratana traya guNa bhUpo re nija Atamasa e graho, garuDa tattvano rUpo re. hive. 12 For Private And Personal Use Only
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. camatkArI saha jagataNo, kusumasAyaka e kAmo re; zivakAmI je muni kahyo, aMtara Atama rAmo re. hive0 13 caMcalanI cAlanA, suMdara rUpa sahAyA re; strI samUha rAgI hUve, te e cetana rAyA re. hive0 14 avinAzI nita cetanA, jJAna jyoti nija nArI re; tasu cAha e AmA, kAma tatva guNadhAri re. hive 0 15 Rtu vasaMta phUlI sahu, vanarAya aDhAraha bhAro re; sarasa malaya vAjIyA, kaMdarpa udayanA kArU re. hive0 16 For Private And Personal Use Only 517 suMdara lIla vilAsanI, rUpavaMta guNakArI re; munijana manane calAvivA, nArI bUtArI sArI re. hive0 17 rodhaka zivapuramaga taNI, sahu jaganI jayakArI re; nArI guNadhArI thayI, kAma tatva guNa cArI re. hive 0 18 je je guNa che jagatame, je guNa iNa tanamAMhe re; te sahu iNa AtamataNA, guNa dANyA graMtha nivAhe re. hive0 19 tiNa e Atama dASIyo, guNasAgara sadA svarUpo re; iMdriyame je suSataNo, tiNa kAma tattvano bhUpo re. hive0 20 deva mAnava ahi zakti je, je jaga vismayakArI re; te sahu Atama zakti che, tiNaAtama dhyAna dhAro re. hive 0 21 zakti anaMta cetanataNI, dASe kUNa zakti sarUpo re; nava nava dhyAna pade caDhe, kaTe karamano dhUpo re. hive 0 22 caraNatale jaga zakti che, jasu jJAna jyotine Age re; jagapati jagakAraNa guru, nijajJAna karIne jAge re. hive0 23 karma male melo thayo, svechAI karmane baMdhe re; navi deSe nijarUpane, ajJAna paTalathI aMdhe re. hive0 24 65
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 518 dhyAnadIpikAcatuSpadI. rAga ajJAna vaze paDyo, pAme bhava duSa apAro re; dRSada kaMcana sama na mAno to, baMdhe bahu karmano bhArore. hive 0 25 suSa duSa pariNAme lahe, iSTa aniSTa prabhAve re; kAma artha lAlaca lage e, nava nava saMkaTa jana pAve re. hive 0 26 kAma aratha lAlaca tajo, dhyAvo jinadharma svabhAvo re; nija anubhava rasa Adaro, jyuM devacaMda pada pAvo re. hive0 27 dUhA. hive kei yama niyama valI, Asana prANAyAma; pratyAhArane dhAraNA, dhyAna samAdhi vasu nAma. yama niyamA dvaya TAline, ke aSe che aMgaH ke muni bIjA cha kahe, utsAhAdika caMga. e kAraNa mana thira bhaNI, thIra manathI dve siddhi; klezahIna muni mana dame, yama niyamAdika ladvi. aSTa yoga mana thira karI, zivamaga sAdhaka thAya; mana thirI ziva lahe, mana vikAra saMdhyA lahe, muni akSaya supa choDi; iNa kAraNa mana vaza karo, jyuM nAse duSa koDi. citta damyAM nija guNa vadhe, janma maraNa bhrama jAya; mana viNu jIte aphala saba, mana jIte ziva thAya. 7 For Private And Personal Use Only 1 3 DhAla-nAyakAnI. kusala lAbha mana rodhathI re, Atama tattvano lAbhare. suguNa nara0 ApA para vaMce jike re lAla, nijamana thiratA sAha re. suguNa0 1 66
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'dhyAnadIpikAcatuSpadI. 519 mana gaja vasa kara jJAnasuM re lAla, mana vazi viNa ziva nAMhi re; suguNa0 dhyAna siddha mana zuddhayI re lAla, bhAMje bhava duSa dAha re. suguNa0 mana0 2 tina bhuvana tasu dAsa che re lAla, jasu vazI manamAtaMga re; suguNa * mukti geha te jana lahe re lAla, jasu mana che niHsaMga re. suguNa0 mana0 3 jima mananI zuddhi huve re lAla, tima tima vadhe viveka re; suguNa* ziva cAhe mana vaza vinA re lAla, mRgatRSNA sama bheka re. suguNa0 mana0 4 jJAna dhyAna tapa japa sahu re, mana thira kIdhAM sAca re; suguNa * jaga duSa dAyaka mana ache re lAla, viSaya grAmame rAca re. suguNa0. mana0 5 jJAna parAkrama phorine re, vaza karI mana gajarAja re; suguNa0 nava vana mana kapi jiNa damyo re lAla, tasu siddhA savi - kAja re. suguNa0 mana0 6 mana gaja vaza na karI sake re, tasu dhyAnAdika Seha re; suguNa 0 je na sadhe zruta tapa thakI re lAla, mana thira sAdhe teha re. suguNa0 mana0 anaMta karma ca bhedanA re, mana thira kivAM jAya re; suguNa0 jasu mana vaza te ziva lahe re lAla, daMDo syAMne kAya re. suguNa0 mana0 8 zruta tapa yama mana vaza vinA re, tusa SaMDana sama jANa re; suguNa 0 mana vaza viNu ziva navi lahe re lAla, mana vaze ziva . suSa ThANa re. suguNa0 mana0 9 67 For Private And Personal Use Only 7
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. mana vaze niguNa guNa lahe re, jiNa viNa sahuguNa jAya re suguNa tina bhuvana jItyA mane re lAla, mana jayakArako thAya re. suguNa0 mana0 10 zrutadhara piNa manavaza vinAre,navi jANe nija rUpare suguNa. zAMti viSaya viNu mana karI re lAla, muni thAye ziva bhUpa re. suguNa0 mana0 11 svarga mRtyu pAtAlame re, dvIpaudadhI girasIsa re, suguNa0 tIna lokame nita bhame re lAla, devacaMdra gatarAga re.suguNa0 mana0 12 taje vikalpa mana thirasu re, zujhAtamano vAsa; thira mana piNa nija jJAnasuM, paMDe mohane pAsa. 1 zAMta citta rAgAdiyuta, bhramasAgara nivaDaMtiH te udyama karI bApaDA, jiNathI moha gaDaMti. rAgAdika svabhAvathI, haNe jJAna guNarAja tyAgI yogI te chale, rAgAdika bhavasAja. zaMkita kaMSita mUr3ha cita, rAgAdikathI thAya; ati yatane karI vAratA, rAgAdika navI jAya. rAgAdika jItyA vinA, dehakaSTa ve kAma; rAga dveSane jIpane, muni pAme zivaThAma. moharAga bhrama kSaya gayAM, muni deSe nijarUpa; ziva icchaka paga jJAnathI, haNe moha bhava bhUpa. 6 // DhAla-melo thApi calyo vali rAvaNa. ehanI // moha damo nija Atama balathI, nizcala mane kari siMha re, jJAnaroha girathI cetanane, pADe moha avIha re, moha ? For Private And Personal Use Only
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. 521 mhinAmAnnaan rAgadveSa taji ziva sAdhana bhajI, mukI janama kSaya bharma re rAgadveSa vaMcyo e cetana, navi jANe nija brahma re. moha0 2 rAgatAsa cita thira vazivAthI, muni jANe sahu jJeya re / vItarAga AnaMdane Age, tribhuvana AnaMda heya re. moha0 3 vaTe ajJAna rAga abhAve, rAga vadhAre tAhi re sahaja AtamasuSa Agale bhavasuSa,anaMta bhAga piNa nAhire.moha04 rAgadveSa anAdi mahAripu, bhavaduSa saMtati bIja re rAgI baMdhe hare virAgI, jinavaca piNa ehija re. moha0 5 jJAna bhAnu AtApathI soSo, rAgadveSa e nIra re, rAgadveSa aNu mAtra thakA piNa, nAve jJAna sudhIra re. moha0 6 nityAnaMdamayI zivasaMtati, pAme zrIvItarAga re / eka ThoDa do thAya avazye, jihAM dveSa tihAM rAgare. moha0 7 jJAna rAjya cAhe mAnava je, te choDe rAgane dveSa re, paMSa vinA jima paMSI nibalo, tima mana viNa rAgadveSa re. moha0 8 rAgadveSa tarU mUla nIkaMdI, vasi kari mani kapi cAla re mohathI vAdhe rAgadveSa tiNa, moha bhaNI tuM TAli re. moha. 9 rAga reSa tarU bIja moha che, doSa senApati moha re bhavaprANI dAvAnala sama e, karmabaMdha dRDha moha re. moha0 10 moha nIMda rAgAdika vazathI, jIva lahe duSa koDI re lokAloka jJAnI te deSe, je haNe mohanI joDI re. moha: 11 moha aMnala jala zruta upazamayI, zama pAme kSaNamAMhi re moha sohita saMsArI kahIye, moha vinA zivasAhi re. moha0 12 ajJAnI nija para na pIchANe, mohataNe vase lAgi re; rAga dveSa mada moha damo e, nizcaya zivapura mAga re, moha0 13 For Private And Personal Use Only
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 522 dhyAnadIpikAcatuSpadI. moha rAgAdika bhava kAraNa e, tajijyo ehano saMga re; devacaMdra suSarUpa pichANe, nija anubhavarasa caMga re. moha0 16 dUhA. moha vahni upazamavivA, utheDaNa tasa rAga; saMyamayI thira karaNane, bhaji upazama vaDa bhAga. iSTa aniSTa saMyogathI, jasu mana thira sobhaMta; kAma bhoga tanurAga taji, upazama bhaji guNavaMta. bhavavAgurane chedane, grahi zivapurano rAja ; zama raviyI hari rAga tama, bhaji Atama ziva tAja. 3 nija AtmA nizcaya karI, jIva karma nita bhinna; jJAna rAjya suSa tehane, je zamadhArI dhanna. nija Atama guNa anubhavo, taji rAgAdika bhAva; rAga bAga bhaMje muni, upazama gajane dAva. moha rAga baMdhana gayAM, vAghe upazama kaMti; - Aza avidyA navi rahe, AyAM upazama zaMti. For Private And Personal Use Only 1 DhAla - pAsa jiNaMda juhAriye. ehanI // upazama nAva dharo muni, jima chUTe karma anaMto re; parama dhyAna saMyama jina dASyo, upazama bhAva mahaMto re. upa0 1 zAMtacitta muni sukhIyo dASyo, jJAna vyAna guNavAro re; sahaja siddhi suSa vAMche je te, dharasye upazama sAro re. upa0 2 doSa joga traya viNu nija Atama, bhAve upazama bhAve re; anya dravya paryAyathI Atama, bhinna karaNa samadAve re, upa0 3 70
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. AAAAAAAAAAAAAAor acala saukhya avyaya pada tehane, je upazama guNa dhAmI re; teya jagatraya zubhAzubha rUpI, gRha Atama guNa svAmI re. upa0 4 krUra jaMtu paNa vairi taje nija, muni upazama parasAdo re; pazu piNa mitrAI kare, taji macchara viSavAdo re. upa0 5 krUra jaMtu bhaya sahu Tale, sama saMge ghana jima dAho re, nira niramala mana thAye balI, AsU jala jima vAho re. upa0 6 graha jakSa sura nara bhaya TAle, siMha sarabha bhaya jAyo re roga vaira baMdhana TAle, upazamataNe sahAyo re. upa0 7 zazi ravi dharaNI vAyu e, che jagame upakArI re, ethI paNa adhiko ache, munivara zama adhikArI re. upa0 8 hari hariNI bhelAM rahe, tima haMsa bilIne raMgo re nAga mora bhelA rahe, zamadhArI munine saMgo re. upa0 9 ke vaMde naMde koika valI, ke mAre ko pUje re, to piNa samadRSTi je muni te, nija svabhAvane pUje re.upa0 10 pura vana kanaka dRSada ahi mAlA, zIla zayyAdi aneko re; suSa duSa beU je sama jANe, te samadhArI cheko re. upa0 11 gRha smazAna niMdakane vaMdaka, kuMkuma kardama lepo re kaMTaka kusumataNI zayyA jasu, zama muktAphala sIpo re.upa0 12 divyarUpa nArI jaga pyArI, deSI mana navi cAle re, anupama upazama lIlavilAsI, zuddha ziva nija bhAle re. upa0 13 meru cale paNa upasarga yoge, na cale mana zama dhAro re .. prAMta mUDha suto madamAto, muni jANe jaga sAro re. upa0 14 suraguru piNa upazamanI mahimA, pUraNa na zake dASI re pAThaka rAjasAra guNasAgara, zuddha arthanA bhASI re. upa0 15 For Private And Personal Use Only
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 524 dhyAnadIpikAcatuSpadI. vAcaka Agama paramAgamanA, jJAnadharma guNajJAtA re, Atama anubhavarasa mAnasasara, rAjahaMsa viSyAtA re. upa0 16 zuphAdeya amola arUpI, devacaMdra nita dhyAvo re akSaya nija paramAtamano ziva, AnaMda siMdhu rasa pAvo re. upa017 iti zrIjJAnAnave yogapradIpAdhikAre paM0 devacaMdraviracite DhAlabhASAbaMdhe paMcasamititriguptimohajayavarNano nAma tRtIyaH pNddH||3|| dUhA. dAna zIla tapa bhAvasuM, mIliyAM jima suSadAya; tima Atama guNa sAdhavA, cotho paMDa kahAya. ? vasu sahaja aNajANatA, jana che ajJa aneka AnaMdI bhavabhaya vinA, doya tInake eka. upazama munine mana rahyo, dhyAna vinA thira nAhi; dhyAna thire zama thira ache, bheda nahI iNamAhi. 3 zama thira thAye dhyAnathI, karma koTi kaTi jAya; dhare dhyAna samavaMta muni, taji vibhAva paryAya. 4 bhaMvadava dAha zamyA vinA, dhyAna pIranidhi jema; dhyAna siddha sAdhaka pravara, durati kASTa dava tema. 5 azupha dhyAna duSa dhyAna taji, mukti bIja bhaji dhyAna; ke mUrakha mAne iso, naraka dAyane dhyAna. kAma krodha pIDita kare, ripu haNavAne dhyAna; cAhe kUDAM zAstra kahi, nija pUjA abhimAna. ubhayamArgacyuta pApamati, ye azuci upadezaH dhyAnI zivadhAraka kare, zuddha graMtha Adeza. 72 For Private And Personal Use Only
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. 525 ciMtArodha te dhyAna che, apara bhAvanA jANa; anuprekSA ciMtana aratha, lakhyo zAstra sahi nANa. 9 zuddha azuddha du bhedathI, dhyAna mokSa bhava thAna; nija dhyAnI nirAga muni, ghyAve zuddha ja dhyAna. 10 ajJAni rAgAdiyuta, dhyAve dhyAna azuddha, Arta raudra kudhyAna che, dharma zukla do zujha. ___DhAla-gautamasAmI samosarayA. ehanI // Arta rauda tajo tumhe, dharma zukla dhari dhyAna re cauvidha ehija dhyAna che, prathama dhyAna duSa thAna re. Ata0 1 prathama aniSTa saMyoga che, bIjo iSTa viyogo re; rAga prakopa tIjo dApavyo, turya nidAna saMyogo re. Ata0 2 dava vana viSa mAtaMga hari, durjana ripu valI rAyo re, dhana tana ghAtaka deSIne, pahilo Arata thAyo re. Ata0 3 upajyA cara thira bhAvathI, smRta diThAM valI dRSTo re; je mana klezane anubhave, tehI ja Artta aniSTo re. Ata0 4 eha aniSTa gamADivA, ciMte tAsa upAyo re prathama Arta mana jalpathI, jinavara deva diSAyo re. Ata0 5 rAjya baMdhu strI nAzathI, zoka moha bhrama thAyo re, bIya Arta duHkha Artta e, iSTaviyoga kahAyo re. Arta0 6 kAsa zvAsa jvara pittathI, zleSma dhAta duSa dhAmo re / Adhi vyAdhiyI Arta ya, roga ciMte iNa nAmo re. Artaka 7 svalpa roga piNa upanA, ciMte bahuta upAyo re citta Seda bahu anubhave, tIjo Arta kahAyo re. Artaka 8 For Private And Personal Use Only
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 526 mmmmmmmmmmmmmmmmwwwmummer.... dhyAnadIpikAcatuSpadI. armovisbhumin ANM.NAHA . kAma bhoga strI rAjasyuM, anya sava AnaMdo re; .. iMdriya suSa nita ciMtave, tUrya Arta bhavakaMdo re. Ata0 8 jina surapati padapuNyathI, ripu kula kSaya paNa temo re; pUjya lAbha cAhe huve, Arta niyANA emo re. Ata0 9 sukha kAje ripu mArivA, jeha duSTapariNAmo re, Arta niyANA nAma te, dApyo duSano dhAmo re. Arttaka 10 ema saMkSepathI covidhe, kayo Arta jinarAyo re anaMta jIva pariNAmayI, bheda anaMta kahAyo re. Ata0 12 e kudhyAna caubhedathI, che pAMce guNadhAmo re chaThemai traya bheda che, nahI niyANA nAmo re. Ata0 13 niMdya lezayI upaje, eha durita dava dhAmo re pUrvabaddha saMskArayI, valI thAye dugha dhAmo re. Ata0 14 phala tiriMgati che ehano, kAla mahUrata mAno re mizra bhAva bala e huve, dukkha anaMtano thAno re. Ata0 15 zaMkA zoka pramAdatA, bhaya kali ciMtA bho re, viSayotsukaM unmAdatA, prAMti nIMda tanu samrmoM re. Ata0 16 bAhya liMga e ArtanA, dApyA zrutameM emo re, heya kudhyAna karI graho, devacaMdra guNa hemo re. Ata0 17 1 raudra dhyAna cau bheda suNi, raudra citta duSanIma; krUrAzaya karuNA vinA, raudra kArya karI bhIma. hiMsAnaMda prathama paya, bIye mRSA AnaMda, tIya caurya AnaMda suNI, turya saMrakSAnaMda. For Private And Personal Use Only
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. 527 A.ANAR pApakathaka hiMsAnipuNa, nAstika nirdaya mIta; sahaja krUra kapaTa madI, kahyo raudra duSamIta. haNe haNAve upadize, cAhe zivasukhagehA jIva haNe arace guru, hiMsAnaMdana teha. cara thira jIva haNyA lahe, maname kautaka jehA mana cAhe raNamAMhi e, hAre jI eha. vadhavArtA dIThAM suNyAM, haraSe je dukhavANi; hu~ muja ripu kadi mArisyuM, eha raudramati jANi. 6 muja vairI jIia che, haNasyuM kalabala pAmiH hiMsAnaMdana raudratA, kitA kahUM pariNAmi. parane duSIyo deSIne, mana pAme saMtoSa; parasuSa deSI duSa lahe, eha raudrano poSa. dye hiMsAnA upagaraNa, poSe hiMsaka jIva bAhya liMga e raudranA, nirdayapaNo sadIva. DhAla-adhikA tAharA hUMtA aparAdhI. ehanI // catura nara saidradhyAnane chAMDo, moTo karma mayavAsI; bIjo saidra mRSA AnaMde, mUka ukta malavAsI. catura0 1 kUDA zAstra kumata devI, lekAM Asana lagAve haya gaya ratha pura kalyA dhana vana, kUDa masA deya tyAve. catura0 2 bholA janane dharamayI pADe, juThe paMtha calAve; sAco jUTha kare ripu mAre, kUDa raudra paribhAve. catura0 3 vyasana saMkaTameM pADaM janane, kUDa bolI dhana joDaM vacana yuktivaM bhava kAdamame, ajJAnIjana bolaM. catura0 4 75 For Private And Personal Use Only
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. kUDo bola akAraja sAdhe, nijane vaktA mAne; . mRSA AnaMda raudra te kahIye, jUTha jalpa sukha jAne. catura0 5 corI karma vaSANe dASe, corInI vidhi yAcI; cauryAnaMda raudra te kahIye, duSa jala vApI sAcI. catura0 6 caurI citta rahe nita manane, corI karato haraSe; cauryAnaMda raudra ko je, tiNa nita paradhana nirape. catura0 7 duSTa cauramati kari nijasAthI, paraSATyA dhana lUTe; dasavidha parigraha ANe corI, dIna mAnavane cUMTe. catura0 8 ityAdika corI vidhi nava nava, nita nita maname dhyAve; tIjo raudra kahyo duSasAgara, narakanigoda bhamAve. catura0 9 bahu AraMbha parigraharAto, mAto vIkalapa mohe; cotho raudra saMsArano kAraNa, ATha made karI sohe. catura0 10 ripu pura grAma haNI ripu mArI, ati IzvaratA varasyuM; je mujha janapadano tRNa core, tAsa kulakSaya karisyu. catura0 11 moTA sevaka dhanamaNibahulA, savi loke zira nAmyu: tari sAgara taTa bhedi ari haNi, jagata rAjya meM pAmyu. catura0 12 viSaya prayoga vizvAsa karIne, ripu haNine dhana ANuM; parigraha rakSAnaMda iNa nAme, turya raudra duSa thANu, catura0 13 parigraha melaNa rASaNa kAje, je mana nita Aloce; raudra karama udayAcali AvyA, nita bhavabhrama to soce. catura0 14 krUra kaThora vaMcaka bacavAdI, daMDa duSTa nisvaMzI liMga pAMca e raudra taNA giNa, kRSNa leza nistraMzI. catura0 15 lAla nayaNa bAMkA ati bhISaNa, duSTAzaya bhayakArI; mizra maharathamati thiti cheya jasu, nica mArga saMcArI. catura0 16 For Private And Personal Use Only
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org dhyAnadIpikAcatuSpadI. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dharmavRkSamAM dahe, ekudhyAna sahAye; rogI viSaya kaSAya gRhIne, niMdya dhyAna bahu thAye. catura0 17 dRDha saMskAra pUravakRtayoge, munine paNa prastAve; Ave piNa nija anubhava AgalI, kAyara jima nAsI jIve. catura018 dhyAnayugala kaTuphala malaAgara, durati kugatino svAmI; devacaMdra e heya ko che, choDo ziva visarAmI ho. catura0 19 dUhA. upazama dharI mana vaza karI, tajI bhoga anurAga; anukramarUpe varNaM, dharmadhyAna maga lAga. maitryAdika cau bhAvanA, dhyAna taNI gata zoga; je jJAnI muni zAMtamana, teha dhyAnane yoga. thAvara jaMgama jIva sava, ke hiMsaka ke zAMta; ke suSa ke duSakArake, ke viSayI ke dAMta. nija svabhAva pAmyo sakala; sahu pAmyo suSa geha; samadRSTIbhAve muni, maitrIbhAvana eha. rogI dIna sazokabhaya, vadha baMdhanathI naddha; bhUSa tRSA zramasaM naDyA, zastraghAta bhaya rudra. maraNabhaye pIDita bhaNI, rakSAnI mati jehaH abhayadAna mati niramalI, karuNAbhAvana teha. darasana jJAna carittayuta, tattvalIna sama dhAraH jita kaSAya tRSNArahita, sumati gupati bhaMDAra. jinazAsana pari bhAvanA, nita nita vadhatI deSI; mana pramoda pAne adhika, muditA bhAvana peSI. 67 77 For Private And Personal Use Only 529 1 .6
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. nirdaya parastrIlaMpaTa, sababhakSI atiduSTa; muniniMdaka nAstikamati, nijasaMgI guNabhraSTa. ehavA janane saMga paNi, rahe madhyatA sAhi; teha apekSA bhAvanA, kahI jinAgamamAMhi. DhAla-dhaNarI biMdalI raMga lAgo. ehanI. hAre morA lAla AnaMda kara ebhAvanA, rAgahIna zivamAga morA lAla; Atmasaukhya muni anubhave, ramato bhAvana vAga morA lAla. 1 bhAvo je guNabhAvanA, adhyAtamaguNarUpa morA lAla; niraviSayI jJAnI muniH paramAtama suSa bhUpa morA lAla. bhAvo0 2 hAre0 moha miTe e bhAvatAM, yoga dhyAna thira thAya morA lAla; parama saukhya muni bhogave, udAsInatA roga morAlAla. bhAvo0 3 hAre0 nirAgI muni ekatA, grahe dhyAna thira kAja morA lAla; nica UMca kuNa dhyAna che, sAdhana dhyAna samAja morA lAla bhAvo0 4 hAre0 ThAma doSathI citta e, turata thAya savikAra morA lAla; teha ThAma ekAMta lahi, thAye zAMta suSakAra morA lAla. bhAvo0 5 hAre0 pASaMDI mithyAmati, mleccha nIca jihAM rAya morA lAla, raudra bhUta devItaNo, nAstika maMdira thAya morA lAla. bhAvo0 6 hAre0 vezyA vyamicArI valI, jihAM kugraMtha vaMcAya morA lAla; mAnI duzIlI jihAM, naTa viTa melA thAya morA lAla. bhAvo0 7 hAre0 kAmI bhIla caMDAlano, rAkSasa hiMsAdhAma morA lAla; jUvArI madapAnano, je cItArA ThAma morAlAla. bhAvo0 8 hAre* nArI manacalakAraNI, valI napuMsaka geha morA lAla; nIca karama kara gehame, na rahe dhyAnI jeha morA lAla. bhAvo0 9 For Private And Personal Use Only
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org .. dhyAnadIpikAcatuSpadI. hAMre0 moha kSobha manane kare, asthi rudhira huve jethI morA lAla; bhImazabda jIhAM jIvanA, dhyAnI na rahe tethI morA lAla. bhAvo 010 hAMre0 dhyAnadhvaMsanA jagatame, jike kAraNa jANi morA lAla; te nizcayasyuM muni taje, devacaMdranI vANi morA lAla. bhAvo0 11 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dUhA. zetrujAdika tIrtha zIra, valI kalyANaka ThAma; sAgara gira bana gavvare, nadI tIra gaDha dhAma. taru koTara udyAname, guhAgarbha samazAna; jinagRha Adika thAnake, muni AraMbhe dhyAnaM. gatakolAhala mana karI, nirupadrava suSa thAna; hara maMDapa zUnya gRha, muni AraMbhe dhyAna. ghana tapa vAyu buSArathI, jiNa thAnaka nahi hANa; jihAM nava dhare rAgAdi nita, muni AraMbhe dhyAna. kASTa zilA bhUpaTTa pari, Asana maMDe sAdhu; vajra vIra paryaka timaH kAyotsarga agAdhu. jina Asana mana thira rahe, tehI ja Asana sAra; kAusaga paryaka do, Asana paMcama Ara. prathama saMghayaNI nirbhayI, thira Asana mativIraH zuddhadhyAna dhari ApaNo, siddha lahe munivIra. navi cAle svabhAvayI, Aya milyAM ati duSaH sahe pariSaha saMvarI nija Atama sanamuSa. hari ahi hAthI asura bhaya, bhUmi bhramaNa vidhAna; cakra zUla duSa upanA, dhIra na choDe dhyAna. 79 For Private And Personal Use Only 531 WWWWR 1 3 4 9
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 532 dhyAnadIpikAcatuSpadI. nija dhIrajathI muni bhaNI, bhaya navi thAye koya; nirviSayI saMvega dhara, nija nija dhyAnI soya. 10 DhAla -- sItA atisohe. ehanI. thira mana vidhana nivAro, zuddhAtama jJAna saMbhAro ho0 munivara dhyAna dharo 1 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir munivara0 2 munivara0 munivara0 3 muni0 muni0 muni0 5 muni 0 thAna Asana e thoka, mana vaza viNa savalA phoka munivara0 thira niramala mana vIra, saMvegI dhyAyaka vIra ho. bahu jana thAnaka zasya, jo ekama thAye vazya ho; samamukha pUrava uttara, dhyAnI che saiga aMtaratriguNa sahita gatamacchara, pahilA sidhyA bahu munivara; mukhya gauNa muni bhASyA, apramatta pramatta doya dApyA. muni0 4 apramattathi kAyA, ne dhyAtA dhyAna suhAyA ho; apramatta laghujJAnI, muni thAye dharmano dhyAnI ho. tUryathI sapatama tAMI, dharmadhyAnataNA guNa thAI ho, dhyAtA dhyAna tribheda, lezyAthI phalaumeda ho. muni Asana jayakArI, susamAdhi aSaMDa vihArI ho; muni0 Asana calI cala aMga, tiga vAghe Sedano saMga ho. muni0 7 vAta dhUpa atipAle, Asanadhara mana navi cAle ho; lahi abhimata thira thAne, paryakAsana dhare dhyAne ho. paryaka madhya uttAna, vikasana karakamala samAna ho; nAsAgradRSTi thira zAMta, nizcala tArAnI kAMti ho. bhrU cAli vikAra vihIna, thira adhara palava manamIna ho; muni0 suptamatsya sara jema, thira ghadanakamala gataprema ho. muni0 6 muni0 10 80 For Private And Personal Use Only muni0 muni0 8 muni0 muni0 9
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'dhyAnadIpikAcatuSpadI. thira mana Rju tana dhAre, citrAmamUrati AkAre ho; muni0 mana mala dhoya viveke, nija jJAnayI rAga na roke ho. muni0 11 sAgara jema gaMbhIra, kanakAcala jima ati dhIra ho; zAMta samasta vikalpa, nAThI saha bhramaNA jalpa ho. muni0 12 dRSada citrAmasama jANe, jasu murati sahU sama jANe ho, muni0 thira Asana guNageha, zuddhAtamadhyAnI teha ho; muni0 13 iNa vidhi dhyAna je dhyAve, te devacaMdrapadavI pAve ho. muni0 14 dUhA. dhyAna siddha nija zuddhine, mana ghara prANAyAmaH AgamarIti varNavu, kAraNa zivasukha ThAma. mana thira prANAyAma viNu, kari na sakei koya; pUraka kuMbhaka recake, tIna bheda so hoya. bAhara AMgula SAMcine, je pUrije vAyu; pUraka pavana ko tiko, pavana jAName rAyu ruMdhe thira kari pavaname, nAbhikamala thira paMti; kuMbha taNI pari tehane, kuMbhaka pavana kahaMta. halave halave nIsare, koThAthI je vAyuH citta zAMta kAraNa tiko, recaka pavana kahAyu. nAbhikaMda hRdipadama vici, pavana nAthano ThANa Ayu zubha phala kahe, pavana cAlinA jANa. jogI pavanAbhyAsa ghara, jANe cetana cAli; hRdayakamalameM ANIne, pavana sahita mana vAli. viSayAzA mana jalpa sahu, ghaTe vadhe nija nANa; akSa kaSAya nAse alaga, svAMtabhAvanA ANa. For Private And Personal Use Only 533 1
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. RANAVA.A kihAM pavana vizrAma che, nADI saMkrama kethi; kuNa maMDala gati pavananI, so hiva kahII ethi. DhAla-prabhu praNamuMre pAsa jiNesara thaMbhaNo. ehanI // mana thira karI re prANAyAma abhyAsIye, jiNaparatakSa re prANAyAma prakAsIye; prANAyAmame re maMDala vAyu tape kare, tasu citte re dhyAnasiddhi ati vistare; vistare nAsA vivaramAMhe racyA cAre maMDalA, jUjUyA lakSaNa lakSabhede kahyA pavanasu maMgalA; te cyAra maMDala ati hi duragama jAsu zakti apAra che, svasaMvedanathakI jANe sahu jagameM sAra che. hAM sahU0 1 tihAM Aye re pArthiva bIya varuNa ache, tIya mAruta re cotho vahni kahyo pache; dhara maMDala re bhUmi bIja prabha hemanI, vajralAMchana re cokUNaka dhara SemanI; te manI dhara aradha caMdrAkAra vAruNamaMDalo, caMdrAbha vAruNa varuNa maMDita jhare amRta ati bhalo; ati nIla aMjana ghanasaprabha vRttabiMdu samAkulo, ati capala duragama pavana maMDala lahe paMDita guNanilo. 2 jvAlAyuta re bhIma trikoNa muprIta che, vahnimaMDala re svastikabIja sameta che; pura comere eha pavana nita saMcare, tiNane nita re praNidhAna jJAnI anusare; For Private And Personal Use Only
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. te have nAzAvivara puri uSNa pIle raMga je, ati svastha halUyo aSTa aMgula hRdaya nAsA saMga je; ati zIghra zItala zvetavaraNe varuNa vAyu vahe sadA, anubhave pavana vihAra jAyaka dvAdaza aMgulacara mudA. 3 vahe tIcho re cha aMgula raMga zyAma e, zIta unhore pharusa pavana pura dhAma e; coraMgula re arddhavRtta navadavasamo, ati uhore agni tattvathI mana damo; thira kArya pArthiva tatva dApyo varuNa uttama kAmane, cala malina kAje vAyu vasika jinavahni tatva sudhAmane gaja turaga rAmA rAjya dhana zubha lAbha mUtattva upadise, strI rAjya dhana suSa sujana abhimata siddha varuNa samAdise.4 bhavapIDA re zokavighnaparaMparA, ima dASe re vahni tattva duSakaMdarA; bhaya kalikara re vairamaNadAyaka ache, vAyutattve re sima kArya paNa kSaya gache; kSaya gache SapravezakAle tava cAre suSakarU, se calaNave ahita duSakara tattva cyAre bhayadharU; te pesatA ravi soma nADI suSa kAraNa jANijyo, jI nIkale ddhaya nADI setI ache duSanI SANa to. yAmanADe re tattvamUmi jala suSa muNe, nIsaratA re Agni pavana ravithI haraNe; comaMDala re gamanAgamana pavanane, tasu dAbUM re bhalo bUro phala jannane For Private And Personal Use Only
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 536 dhyAnadIpikAcatuSpadI. jannane madhyama vAma nADe calata dahana samIra e, jala bhUmi dakSaNa nADi calatAM madhya phala kahyA dhIra e zazi zUra nADI dAhatraya traya kahI zasyasulakSaNA, sitapakSa vAmA udayakAle kRSNapakSe dakSiNA. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caMdranADe re udaya asta ravime bhalo, e uvai re pavana viparyaya guNanilo; sitapakSe re prAtasame paDivAtaNe, vAmanADe re pavana cAra suSa gaNa bhaNe; gaNa bhaNe te viparIta vahatI prathama dina mana bhaya karI, dhana hANi bIje divasa tIje paMtha dezAMtara carI; atiyuddha arthavinAsa vibhrama duHkha thAna vikAra e, de divasa pAMca lage calato pavana pUThe cAra e. hAM pa0 vAma nADe re amRtamaya hitakAraNI, prANIne re ravinADI suSavAraNI; vAmanADI re amRta jema tanu suSa dhare, tima dakSaNa re sitapakSe vara suSa kare; sukha kare te saMgrAma bhojana suratakArye dakSiNA, mana iSTa uttama dharma kArye vAma nADi vicakSaNA; karaliprazne re pUrNa nADi pRcchakataNo, jaya zUnye re vAme para ripuno giNo; paMDitano re nAma leya nija le pache, to sIjhe re kArija viparIteM na che; 84 je kAja grahagaNa thakI na thAye teha vAmAme rahyo, kSiti varuNa tattve pavana rAjA sarva suSa sAdhaka ko. hAM sarva0 8 For Private And Personal Use Only 6
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org dhyAnadIpikAcatuSpadI. 537 sama varaNa ThAmai nADi vAme thita pRcchakano jaya kahyo, navinA vega viSama nAme zastra saMpAtana lahyo; rogArtta bhUtagRhIta sappai daSTane tAjo kare, zazi nADi cArI grahe maMtrI to ubhayano duSa hare. hAM0 u0 9 68 12 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vAma nADI re vAyu pUrNa jala jo base, ihitI re siddhi turata tihAM upadise; jaba jIvata re dhana tana lAbhAdika bahU, niSphala re pavananaSTathI suSa sahU suSa saha jANe pavanase tI puSpa pADe ApaNo, te pachI jANe maraNa jIvana suSa duSano yAMpaNo; ati zIghra lAbhe varuNa bhUme bahu dine kAraja sare, e tuccha lAbhe pavana agne siddhatA piNa kSaya kare. hAM0 si0 10 zIghra Ave re jalatattve thira bhUmime, vIya ThAme re kahe pavana mRta aganime; vahnitatve re ghora yuddha bhaya analame, bhUmitattve re yuddhe jaya valI varuName; varuName jhIpe adhika dIpe siMdhu thAye riputhakI, kai zatrudalano bhaMga thAye vadhe jagame jasa vaki; bhUtakhamAMhe thAya varSA varuNatattve ati sahI, jhaDa thAya ghana viNu pavanata vahnive ghana nahI. 11 bhUjalame re sasya bahuta ati he sahI, nabha pavane re madhya agnime hve nahI; guru rAjA re baMdha vRddha milavA bhaNI, mane hita re siddhi cAha nArItaNI; 85 For Private And Personal Use Only
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 538 dhyAnadIpikAcatuSpadI. jo cAha nArI taNI tujane sAdhi pUraNa nADikA, ripuyuddha corI duSTakAje saho riktA nADikA ; ripu vAusetI pUrNa nADI gAtrarakSA je kare, tasu aMga bIje zastra na lage sarva ripume jaya vare. bhUjala me re garbhapraznI suta lahe, agni pavane re putrI garbhane nabha dahe; anADI re pRcchaka jo bese sahI, suta pAme re riktA nAdi putrI kahI; kahI putrI samuSa nADI SaMDha utapati jANavI, suSmaNAnADe yugalasaMkrama garbhahANi vaSANavI; bhavaNa, ASI aru nAsikA bhuSa DhAMkI aMguSTAdithi, je vAmavelA cale dakSiNa aMga pIDA to kathI. hAM0 aMga0 13 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSa ghUmyA re jIve caMdra nADI karI, ravi nADe re teha mare viSa vistarI AkarSaNa re pUraka thira kuMbhaka dhare, uthAna re recakathI yogI kare; 86 zazi thAnakare vAma agrima nADI kahI, ravi thAna kare dakSiNa pUTha nADI lahI; saMkramato re pavana jIva paMDita kahe, vikramato re veha pavana nirajIva he; nirajIva pavane jagata mRtasama jIva pavane jIvato, suSa dukha lAbhAlAbha phala piNa kaho iNa vidhi dIpato; je nADi choDe tikA riktA pUrNa saMkrama avasare, pUrNAMga paga je dhare Age sarva kArija tasu sare. hAM0 sarva 0 134 For Private And Personal Use Only 12.
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. eka re yogI sarava kArija pavanane parabhAvathI;je kare nADItaNo zodhana yoga mAraga dAvI ati capala e che pavana duragama vasataH bhavane vAsane, teSI jogI tajI Alasa karata nADi abhyAsame. hAMka0 15 dUhA. hiva nADIrI zuddhitA, kahuM graMtha anusAra, jasu abhyAse jANiye, pavanataNo parakAra. kalA sahita ika biMduyuta, rephAkrAMta hakAra; nAmikamalame ciMtave, arha akSara sAra. zojhai teNa hakArathI, ravimaga bhAsurakAMtiH agnijhAlata agnikaNa, mAlAyI AkAMta. capala bIjasama dhUmayI, ruMdhyA dasadisI SaMDa; iMdra caMdrane sAdhya nahi, nabhacAri graha maMDa. zaradacaMdrasama dhavalaprabha, maMda maMda nabhacAraH jhare sudhA zizinADime, pUre pavana udAra. nAmikamalame ANine, ghare pavana thira deza; kare cittathI pavanane, nikrama ane praveza. nAbhikamala hRdaya kuja, ANe dhAre vAyu; nADizuddhi kare tihAM, dahana maMDale Ayu. ravi nADIthI nisare, caMdre pese vAyu; ima nADIzuddhi kIjatAM, sahu icchA kSaya jAya. DhAla - yoga liyo rAjA bharatarI . ehanI // sADhA cyAra ghaDI rahe, vAyu eke nADi; pIche bIjI nADime, jAye te chAMDi chAMDi. 87 For Private And Personal Use Only 539. 1 3. dharo 0 1
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 540 dhyAnadIpikAcatuSpadI. ekavIsa sahasa ucchvAsa e, ghaTasata tihAM bhelI; svastha manuja ahorAtrame, AnapAna sumeli. pavana cAli jANyA vinA, na lahe nija tavaH nADivedha hiva ciMtanuM, cita citra nimitta. kari nizcala Alasa tajI, le zvAsa sugaMdha; jAtI phala bahulAdine, bhUvedhani saMdhi. kuMkuma agara kapUrasama, che varUNano vedha; thUla vedha olaSa karo, sUSama saMvedha. amara zalabha mRga pakSime, nara tUraMga zarIra; dhAtu pakSa pASAName, bhUvasa taru mIra. ka maMDalathI nisare, pese bIyaThAmaH svecchAye vAle sadA, e uttama dhAma. namarapurame saMcare, e kautaka kAja; prANAyAma prasAdayI, sIjhe zivakAja. kAma darpa mana jaya kare, sahu roga bilAya; tana thiratA jogI kare, vAyutaNe sahAya. janma lakSa kRta pApano, kSaya kare turataH doya ghaDIme munivaru, prANAyAmanIsatta. eka biMdu jalano pIye, mAsa doyane chehaH vo piNa prANAyAma sama, navi thAye teha. prANAyAmanI sAdhanA, nizcayathI heya; devacaMdra jinadharmame, e navi Adeya. dUhA. iMdriya suSathI pAcane, zAMta kare nija citta; pratyAhAra ko tike, icchAtaNI nivRtti. of For Private And Personal Use Only dhAro0 2 dhAro0 3 dhAro * 4 dhAro0 5 dhAro 0 dhAro * dhAro0 8 dhAro0 9 dhAro0 10 dhAro0 11 dhAro0 12 0 6 1
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. nissaMgI mana saMvarI, kacha jema dami akSA . zamadhArI muni saMvarI, dhare dhyAna supratyakSa. iMdriya dami mana vaza karI, dhare bhAla dharI dhyAna; taji upAdhi mana svaccha kari, citta dhare sama thAna. 3 prANAyAma abhyAsathI, mana navi pAme thAna; nija samAdhi thira sAdhivA, pratyAhAra pradhAna. zAMta saMvaigI rAgaviNu, muni navi sAdhe vAyu; AtamajJAnI muni taje, prANAyAma upAyu. vAyu cAlaNarA dukkha kare, mana pAme bahu ghedaH adhika siddha piNakA nahI, tiNa na kahyA bahu bheda. 6 iMdri dami sama AdarI, dharmadhyAna thira citta; netra zravaNa yuga bhAla muSa, nAbhi hRdaya suSa citta. 7 mAsA agrA lAlabhra, ityAdika tana aMkA tihAM ika thAnaka mana karI, ghare dhyAna umaMga..9 zAMti cisa munine vadhe, jJAna dhyAna nija cittaH / pratyAhAra sudhAraNA, dASI dhyAna nimitta. DhAla-raMgIle Atama ehanI. guNa anaMtadhara jIvane, vaMce bhavame karma; dharo nija bhAvanA0 1 rAga dveSa muSahivahaDhyA, sanu haNuM dhari dhyAna; bharo0 Atma lapo nijajJAnasuM, bAlI karma ajJAna. dharo0 2 karma haNu tima dhyAnasuM, jima na pahuM bhavamAMhe; dharo0 / bhava jvara ajJAne naDyA, navi diTho ziva rAha. dharo0 3 paramAtama jagaguru Thagyo, nIrasa viSayane saMga; dharo0 / sarvajJa Atma navi laSyo, bhrama ajJAne raMga dharo0 4 For Private And Personal Use Only
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 542 dhyAnadIpikAcatuSpadI. dharo0 7 dharo0 AtamarUpa pichANavA, jJAnadRSTi dhari deSi; dharo0 paMca dhyeya aru AtamA, jJAna guNe ika leSi. dharo0 5 nitya chato cha sahaja to, kevala guNa mujamAMhi; dharo0 moha dAha tihAM piDave, jJAna amRta jAM nAhi. dharo0 6 karma ude caugata bhav , nizcaya zuddhasvarUpa; dharo0 karma na bhaMjU kema hUM, anaMta catuSTaya bhUpa. tajiM AzA nija zaktisyu, huM AnaMdasvabhAva; cheda ajJAna anAdiro, Aja lahyo mija dAva. dharo0 8 ima jANI dhiraja dharI, rAgAdika mala poya; dharo0 dhyAve AtamazaktisaM, dharma zukla dhyAna doya. dharo0 9 dhyeyAdeya svaveda dhyAna dharo0 karmahina sarvajJatA, niramala ziva bhagavAna. dharo0 10 jaDa cetana jIvAdi e, dhyeya svabhAva pichANiH dharo0 dhyAna laho mana thira karo, jJAna dayAme ANi. dharo0 11 paramesara paramAtamA, dhyeya arUpI deva dharo0 dravyArthika naya sAsato, ika paramAtama seva. dharo0 12 darzana jJAna AnaMdamaya, akSara vigata vikAraH iMdriya viNu nikkala guNI, zAMta jANa ziva dhAra. dharo0 13 bhavadrama kSaya kara zuddha che, jJAnanIthapara bhinnaH dharo jagata sakala AdarzajyuM, jIrNa jyotimaya dhanna. dharo0 14 zuja aSTaguNayukta che, nirmala amaya ameya; paratyAgI akSaya guNI, jJAnIne Adeya. aNuthI paNa je sUkSma cha, nabhathI paNa je vRkSa dharo0 jagata pUjya nirbhaya sadA, paramAtama ziva siddha. dharo0 16 dharo0 dharo dharo0 15 For Private And Personal Use Only
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'dhyAnadIpikAcatuSpadI. dhyAne karma saha gale, jaga guru amara anUpa; jiNa jANe saha jANIye, jAya avidyA dhUpa. tatvadRSTi nija thira huye, jANe nija anubhUti; dhyeya jJeya Adeya te, aMtara Atama bhUta. vacana agocara bhrama vinA, cItavi sahaja anaMta; jAsa jJAname aMzajyuM, bhAse dravya anaMta. AtmajJAnathI Atmane, jANyAM thAye siddhi; muni tanmaya guNa tihAM lahe, taji grahika grahi ladvi. lIna thaI grahe ekatA, dhyAtA dhyAna sudheyaH paramAtama aMtarAtamA, eka abhinna ameya. kaTamai kaTa karttA taNI, dIse duvidhA rItaH piNa dhyAna dhyeya e AtamA, ethI na bIya paratIta. bhavame bhanyo ajJAnayI, viNa lAvA nija nANaH paramajyoti jaga duSaharU, tehija anubhava jANi. bhAve ima nija bhAvanA, dhyAna bIja guNa dhAmaH devacaMdra suSasAgarU, dhyAna amolaka pAmi For Private And Personal Use Only 543 dharo0 dharo0 17 dUhA. nija sarUpa jANyA vinA, na kahe AtamarUpa; tima AtamaguNa varNaM, paramapuruSa sukha bhUpa. AtmajJAna vina jIva saba, karma thakI muMjhAya; ApA paranI bhinnatA, supane paNa navi thAya. tiNa muni Atama thira kare sarva kalpanA mukta; trividharUpa te upadize, dravyArthika guNa yukta. " 99 dharo0 dharo0 18 dharo0 dharo0 19 dharo 0 dharo0 20 dharo 0 dharo0 21 dharo0 gharo0 22 dharo0 dharo0 23 dharo 0 dharo0 24 1 3
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 544 dhyAnadIpikAcatuSpadI. bahirAtama ika bheda suNI, aMtara Atama bIya; dhyAna dhyeya eka tatva dhara, paramAtama prabhutIya. Atamabuddhi tana uparA, pararAgI guNahIna; so bahirAtama jANajyo, mohanIdalaya nIla. deharAga premarAga taji, nija Atama pahicANa; paramAtama sama bhAvIvo, aMtara Atama jANa. nirvikalpa nirlepa ziva, kevalajJAna subhAna; zuddha buddha Adeya zuci, paramAtama suSaSANi. deha rAga parabhAva tajI, mUki bahirmukha bhAva; nirvikalpa munibhAvayuta, suddhAtama guNa vyAva. DhAla-mhAre mIbhalIyAM nayaNANo pANI lAgaNo pANI rUjI ehanI. cetana pudagala bhinna karo nija bhAvathI, jJAnIjI to muraSa mAne eka viveka abhAvathI; jJAnI iMdriya dehasUM neha tajo pararUpasuM, jJAnI sura nara tiriyaga yoni sahU dUSakUpa e. jJAnI0 1 ajJAnI navi jANe Atama amUratI, jJAnI0 paramAtamasama jANe jana tana sUratI jJAnI0 Atamabuddhe zUnya acetana darvane. jJAnI0 2 ajJAnI dhana putra kalavane ApaNA, jJAnI bhinna acetana dravyabhaNI nija jANato, tamu lAbhAdika kAraNa nijane ThANato. jJAnI0 3 dehabhaNI nija buddhi ajJAna anAdino, jJAnI deha jIva giNa eka haThI te vAdino; jJAnI0 dehamitra nija buddhi Thage sahU loka e. jJAnI0 4 92 jJAnI0 For Private And Personal Use Only
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. jJAnI iMdriya viSaya damo ramo nija jJAnasyuM, jJAnI0 taji bahirAtamarAga lago nija dhyAnasyuH jJAnI0 je tuja dIse eha sahU para heya che, jJAnI0 jJAna sarUpa anupasu Atamadhyeya che.. jJAnI0 5 jJAnI jJeya ja eha ache nija AtamA, teha ajJAnI aMdha kIyo paratItamAH jJAnI nija rAgI paratyAgI jJAnI nija malo; jJAnI0 rajju nAgabhrama jema dehamamatA dalo. jJAnI0 6 nAgataNo bhrama bhAge sAMkali tiNa kahI, jJAnI0 dehayujhAne tyAgathI cetanA laha lahI; jJAnI0 eka doya bahu vacana racaname prabhu nahIM; jJAnI0 jJAnagamya para jyoti triguNameM e sahi. jJAnI0 7 jiNasure jagasupta jage jAge sahU jJAnI. nija saMvedana gamya e Atama guNa grahU; jJAnI0 rAgadveSano nAza have jiNa olaSe, navI ko muja ripu mIta na koI mane laSe. jJAnI0 8 pUravakRta bhava rIta supana sama tehane, jJAnI. zatru mitra sama rIta gRhe te nija mane; jJAnI0 zuddha sIpara jyoti sanAtana jANahUM, jJAnI0 akSaya Atama deSo Atama nANahUM. jJAnI0 9 taji bahirAtama rAga bhajo nija AtamA, jJAnI0 niramala jANo nitya jiso paramAtamA; jJAnI0 para saMyoge baMdha mokSapara tyAgathI; jJAnI baMdhamokSaguNI vAlo mana rAgathI. jJAnI0 10 jJAnI ' jJAnI 69 For Private And Personal Use Only
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. jJAnI jJAnI rahe abaMdha ki jJAna prasAdathI, jJAnI0 mithyAtvi baMdhAya ajJAna prasAdathI; jJAnI0 nava me dIThA duHkha sahU parasaMgathI, jJAnI0 na paDe bhavame koya ke jJAna umaMgathI. jJAnI0 11 e Atama mija pAsa ache jJAnI lahe, jJAnI bAhira deSe teha nikAme duSa hai; jJAnI sohaM sohaM AparamyAthI sehu re, jJAnI te parameSTIrUpa tattva nija guNavare. jJAnI0 12 siddhAMtame paNa eha eha paramIza che, jJAnI0 deSaNahAro eha eha jagadIza che jJAnI0 iMdriyathI manaSA dharo nija jJAname, nija jANyA vinA duSa ache tapa dAname. jJAnI0 13 jJAnasudhArasa yukta Seda duSa navi sahe, jJAnI rAga dveSa malahIna vIna nija guNa lahe; jJAnI0 nirvikalpa mana thApI karo nija kAjane, jJAnI0 caMcala citta na deSe te nijarAjane. jJAnI0 16 rAga dveSa ajJAna haro kSaNa ekame, jJAnI0 jJAnAnaMda sarUpa sva Atmavivekame; jJAnI0 nija ajJAneja karma jAya nija jJAnathI, jJAnI0 karma na tUTe tapathI te gale dhyAnathI. jJAnI0 15 deha buddhithI baMdhamokSa AtamaguNe, jJAnI tIna liMga viNu nitya zuddha AtamathuNe; jJAnI yogIne nija jJAnathakI parabhrama pale. jJAnI0 16 aMtara taje vaheleha tattvaviNa mUDhathI, jJAnI zuddhAtama supratyakSa gahe atizuddhayI; jJAnI For Private And Personal Use Only
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org dhyAnadIpikAcatuSpadI. kare kAja saha anya tohi mana jJAname; bhavasukha jANe mUDha ane muni dhyAname. AtmajJAna guNajyoti sadA AnaMda che, karma udaya vaza duHkha tohi sukha kaMda che; dukhatiko piNa sukha ko munirAyane, jJAnavinA ati duHkha ko surarAyane. jJeya dhyeya nija deva jANi saMzaya harI, devacaMdra suprIti dharo mana thira karI. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only 547 jAnI 0 jJAnI0 17 jJAnI0 jJAnI0 jJAnI 0 jJAnI0 18 jJAnI 0 jJAnI0 19 dUhA. viSayathakI suSa nA have, tohI ghare jaDa prIti; ati dANyAM piNa mUDhathI, na laSe Atama rIti pararAgIkuM jJAna nahi, tiNa upadeza ma dehi; ajJAnI jaDalIna che, jJAnI jJAnane geha. jo gati nija jJAnasuM, joDyAM bhavakSaya joya paTa jima tana jUne huye, Atama jIrNa na hoya. thIra jogi te jaga sathira, jANI te zivajaMti; jJAna jyoti jANyA vinA, baMdha chedana karaMti pudgalagaNa tanu Atmasama, ajJAnI mAnaMtiH AtmajJAna vinA mugati, asthiratA duSayaMti. sthUla sUkSma guru jIrNa laghu, dIrgha duSI tana raMga; dhyAna kAja jJAnI taje, yoga capala manasaMga. gAma nagara tuja ThAma nahi, tuja thAnaka nija nANa; deha rAga bhava rAga taji, minna Atmatanu jANa. 95 1 3
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 548 dhyAnadIpikAcatuSpadI. cetanayI tanu pari giNyAM, na palAye muni nANa; jaga kAkara sama te giNe, zuddha jJAna sahinANa. tana para dAyAM ziva nahI, jAM navI bheda pratIta; supane piNa tanurAga taji, dharI AtmaguNa prIta. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 9 DhAla -- rAga dhanyAzrI. bhavika jana Atama dhyAna dharo, tajI saMkalpa zubhAzubha baMdhaka, nija paramAratha varo. bhavika0 1 prathama bAhya saMyama che sAdhaka, nizcaya Atma gharo; janma liMga tana eha anAdi AtamasaM Uparo. bhavika0 2 For Private And Personal Use Only aMdha paMgu nima joga athira che, tyuM tana me jIuro, jJAni AtamajJAnase dIna prati, tana thai bhinna kharo. bhavika0 3 madamAto nija para navi bUjhe, tyuMjI upaja karo; ApApara jANyA tina paTaNI, niphala giNa sagaro. bhavika0 4 vATi dIpasaMgati hai dIpaka, tyuM ziva yaha jIuro; paramAtama rUpa dhyAna ArAdhyAM cetana ujaro. bhavika 5 vacana agocara yaha paramAtama, thira pratIta aparo; binA yatana anupamapadadAyaka, Atama guNa samaro. bhavika0 6 supana bhrAMti jAgyAM jyuM bhAMje, tyuM para bhrAMti haro; cidAnaMda avinAza arUpI, nirvikalpa Acaro bhavika0 7 zAstrANa piNa dehano rAgI, he baMdhaka naburo, parAdhIna sukha svAda tajo yaha, jJAnasvAda pakaro. bhavika0 8 suSa mUla cida tatva bhaNo muni, nija zaraNo anusaro, caDhi svabhAva jihAM javi bhramako, nIradhilaMdhi utase. bhavika0 9 96
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 rAjasAra matisAgAka, jaya iMdrI madaro dhvAnadIpikAcatuSpadI. 549 rrior tribhuvana jANa tattva nirupAdhi. jJAnAnaMda bharyo; paramamuni nija Atama jJAnI, nija jJAnane ucaro. bhavika0 10 dharma zukla dhyAna dhyeya bheda yaha, ASyo artha paro / pAThaka rAjasAra matisAgara, jJAyaka nija guNaro. bhavika0 11 AtamajJAna dharama guNavAcaka, jaya iMdrI madaro rAjahaMsa jima bheda jAmadhara, cetana ara tanaro. bhavika0 12 akSara traya guNasuM kari thiratA, dhyAna ja devacaMdraroH / AtamajJAna AnaMdasiMdhUra cahi, akSaya sukha varo. bhavika0 13 iti zrIjJAnAce yogapradIpAdhikAre DhAlabhASAbaMdhe paMDitadevacaMdramuniviracite sthAnanevArUpaNAbhidhAno nAma caturthaH khaMDaH saMpUrNaH // bhavika0 12 paMca mahAvrata jima milyA, ziva sukhanA dAtAraH jima paMcama SaMDa sAMbhalyA, akSaya sukha AdhAra. 1 moha ajJAna kadAgraha, tatvadRSTi na rahAya, zuddhAtama jANyA vinA, nija tattva thira navi jAya. 2 mana thIrathI sAkSAta he, zujhAtama svabhAva, lakSa thUla sAlaMbadhI, sUkSma nirAlaMba bhAva. AjhApAya vipAka vali, lokasthiti AkAra; ise viveke bhAvanA, dharma dhyAna caudhAra. DhAla-bebe munivara viharaNa pAMguyA~ re e dezI. dhyAna dharamaro dhiraja dhari dharo re, AjJAvicaya sunAma re; vasu tattva siddhAMte le kathA re,dhyAve mAne cirapariNAma re. dhyAna 1 97 For Private And Personal Use Only
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 550 dhyAnadIpikAcatuSpadI. doya pramANa nikSepA cArathI re, sAtanaye yuta e syAdvAda re; hetu yukati kari te haNavo nahI re, jinavara na vade kUDAvAda re. dhyAna0 2 svAbhAvi svAdhIna trikAlame re, e che guNaparyAya anaMta re; AjJAnA siddha dravyane mAnitU re, vyaya utpAdana guNavaMta re. dhyAna0 3 zruta jJAna niramala jinavara dASIyo re, zabda artha yUM nityacitAra re; zuddhAzuddha dravya jANe sahu re, teha zakti jina zrutanI sAra re. dhyAna0 4 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pUrvApara avirodhI zuddha e re, nikkalaMka anAdi gaMbhIra re; sarva jANa naya upanaya yukta che re, gahana aratha muni baMdha sudhIra re. dhyAna0 5 ratnakara jime zobhe atighaNo re, pada adhikAra raMgathI yukta re; kumati sarpa mithyAtama gAlavA re; grISma ravisama jehanI sakta re. dhyAna0 6 anuyogAdika cau bhedare; anAdi ache gata cheda re. dhyAna0 tribhuvana pUjya zuddhi kara Atmano re, jasu dravyArthika paryAyanaye kari re, sAdi naya nikSepa karI kavaTI samo re, kumati bhudhara bhaMjaNahAra re; uttama saMta munine dhyeya che re, Agama jaladhi anaMta apAra re. dhyAna0 tribhuvana pUjya janma bhaya kSaya kare re, syAtpada lakSaNa yuta vyeya re; utpAdAdika yuta Sad dravya che re, jina bhASyo zruta e ziva deya re. dhyAna0 9 98 For Private And Personal Use Only
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org dhyAnadIpikAccatuSpadI. 551 vibudhAnaMdana vidyAgeha che re, ziva prasthAna paDaha sama eha re; tattva kathaka ajJAna vinA sahu re, uttama bhaNajyo the zruta eha re. dhyAna0 10 kumatibhaMjaka raMjaka munitaNo re, moha gamAvI ziva dAtAra re; sAdhu baMdha kSaya suSa dye jIko re, ema jinAgama Adari sAra re. dhyAna0 11 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AjJAyuta nija Atama bhAvajyo re, kevala jJAnAdika guNa khANi re; saradahijyo nizcaya kA karI re, ima e devacaMdranI vANi re. dhyAna0 12 dUhA. karma nAza karavA bhaNI, dhare munisara dhyAna; teha apAya vicaya kahyo, bAdhA re nija jJAna. syAdavAda pAmyA vinA, bhavaduSa lahyA anaMta; jinavaca pota samo ko bhavasAyara bUDaMta. mahA vyasana davadAna e, bhava vana bhamatAM Aja; AtmajJAna pAmo tumhe, sIlaNa ziva sukha kAja. DhAla -- lAja gamAve re lAlacI . ehanI // 1 dhyAnataNI vidhi sAMbhalo, apAya vicaya jasu nAma; janmaaMdha kUpe paDyA, kADhi ye ziva ThAma. karmavaze kima dukha sahu, DhuM chaM siddhasvarUpa; karma sainyayI vegalo, DhuM chaM nijaguNa bhUpa. 99 For Private And Personal Use Only 1 3 mithyA avirata jogayI, bAMdhyA karmakalaMka; te muja jUThe re kiMNapare, kAja karUM ya nisaMka. dhyAnata0 2 dhyAnata0 1 dhyAnat0 3
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 552 dhyAmadaunikAsumpaTI. dhyAni karma dahI karI, kaba huve Atama zuddhi upAdeya nija AtamA, triguNa sahita nija siddhi. dhyAnata0 4 AsravabaMdhano hetu ko, koNa nirjarA hetu; muja AtamaguNa niramalo, muktirUpa sukhaketu; dhyAnata0 5 mokSa lahuM kiNa hetuthI, sahaja sukhI nirabAdha; sarva jANa jagapUjya e, zuddhAtama ArAdha. dhyAnata0 6 sarva jANe eka AtamA, iNa pUMThe sahu dave; ika nija Atama jANatAM, vastu jANIye sarva. dhyAnata0 7 jyAMlage para saMyoga che, tyAMlage nija guNa hANa; ima zuddhAtama bhAvatAM, pAmIje ziva ThANa. dhyAnata08 karmavinAzana hetu e, akSaya siddha upAya; karmathakI para jANajyo, zuddhAtama sukhadAya. dhyAnata0 9 taji pramAda nitya dhyAIe, karma vinAzana dhyAna; akSara ratna guNayuta lahe, devacaMdra zubha thAna. vyAnata0 10 drahA. karma citratA citavana, tehija vicayavipAka; cetana sukha duHkha Ati sahe, karma udaya phalapAka. 1 vastrAzana strI nRtya sukha, mitra putra melApa; surami gaMdha bahu bhoga rasa, vanakrIDAdika pApa. gRha gaja hari cAkara puri, azana pAna bahu sukha; karma udayathI te lahe, thaye puNya sanamukha. kAma bhoga kSetrAdi vara, pAmyA mAne sukha, tehija pApataNe udaye, thAye dAyaka duHkha. vadha baMdhana ari yogathI, iSTaviyoge zoga; janma maraNa bhava duSa bahu, thAye pApane yoga, 100 For Private And Personal Use Only
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. sahaja raudra bhayakAra je, kSetrAdika duHkha thAnA bahuta zIta tapa ghana rahita, te rIta zuddha kari mAna. 6 zIta tApa varSA prabala, iti bhIti duSa hetu; karma minna nija bhAvayuta, prasanna bhAva suSa ketu. 7 ___ DhAla-suguNa sobhAgI ho sAhiba mArA ehanI. karma vipAka vicAro iNa pare, Atama bhinna asAra sobhAgI; mUla bheda ATha karmataNA kahyA, janma maraNa bhramakAra. sobhAgI0 karma01 jJAnAvarNa karma ajJAnamaya, ghAtI paMca prakAra; so0 bIjo ghAti navavidha karma che, darzana DhAMkaNahAra. so0 karma0 2 madhuyuta asidhArA sama vedanI, duvidha vedanIya jANa. so0 suranara uttama mada suna akSanA, sAtA udaya pramANa so0 karma0 3 Adhi vyAdhiyI muMje prANIyo, teha asAtA re karmaH so0 darzana moha haNe samakita bhaNI, tIna bheda bahu bharma. so0 karma0 4 cAritra moha ude nija bhAvathI, na lahe cAritra zuddha so0 lAdho paNa pADe paramAdathI, bheda pacIsa viruddha. so0 karma0 5 sura nara tiryaga naraka cobhedathI, Ayukarma haDi jema; so0 tIna puNyame eka che pApame, sukha dukha dAyaka tema. so0karma0 6 nAma karamayI nAma bahu lahe, gati jAtyAdika bheda; so0 bheda trayANuM citAre samo, gotra karama do bheda. so0 karma0 7 dAnAdika paNa zakti bhaNI haNe, teha karasa aMtarAyaH so uttaraH kalA aDatAlaso, cetanane dukhadAya. so0 karmavi0 8 saMvaravaMta munitapa Agala, caDhatAguNanI zreNi; so0 karmAMdhane maMda kare valI, kSayakArI piNa teNa. so0 karmavi0 9 lahi samavAya papAve karmane, turya dhyAna saMyogaH so. jJAni nirmala karma papAvIne, dIpe zuddha niroga. so0 karma0 10 70 101 For Private And Personal Use Only
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 554 dhyAnadIpikAcatuSpadI. mmunNAPRANA----- - Comm karmacitratA iNa pari ciMtave, janma maraNa duSakAraso0 cara thira joga tibhAvajagatratA, cetanathI paradhAra. so0 karma0 11 karmaudayakarI bahuduSa jana lahe, janma maraNa bhayahAni; so0 karmabhinna ima dhyAnI dhyAvajyo, devacaMdano dhyAna so0 karma0 12 dUhA. nabha anaMta jinavara kayo, tAme lokAkAza; asaMkhapradezI triguNamaya, chahUM dravyakA vAsa. urpha madhya adha bhAgayI, tribhuvana kahIye loka; trividha vAyu AdhAra che, sarva dravyano soka. prathama dhanodadhi bIya che, dhanamAruta tanavAta; loka dharyo nijazaktiyI, ati UMco jasu gAta. lokAMte vanodadhi che, tasu tali vana tanuvAta; adholoka sagarAjano, upaloka raju sAta. veasamA AkAra ava, madhye jhAlari jema; Uradhaloka mRdaMgasama, trividha loka thira ema. adholoka saga naraka che, nAraka ghaMTa vasaMta dukha kleza prANI lahe, zItatRSAdi anaMta. zItavAta to sI kahUM, meru gale jasU tApa; hiMsAdika paNa kAraNe, naraka lahe dukhavyApa. mithyA avirati raudratA, kRSNaleza ati krodha, chedana bhedana tADanA, lahe narakane sodha. baMdha adhomukha aganitala, jvAlana pillana yaMtra; lohakaMTake cAlavaNa, chedana bheda apatra. dussaha rogaprakopathI, paDe upaDe teha; atiduSIyA saraNo take, pUravakRta phala eha. 102 For Private And Personal Use Only
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. mitrabaMdha na tiko tihAM, niradaya pApI sarva huMDAkRti kudhyAnagata, raudramuSa viNa dava. vahe pUti duragaMdha ati, kare raudra ati kUpa; raudradhyAna ati ciMtave, nija thiratAyI cUpa. vibhaMgataNe bala jANine, nijakRta karma svabhAva ajJAnI ati dukha dhare, jJAtA upazamabhAva. 13 ___ DhAla-sUrajasAmhA ho poli. ehanI // sAdha mokSa muni saho jJAnI, saMvege narabhava lahI; mhArA lAla. taji viSayA sArI saho jJAnI, karma haNe tapa AdarI ho0 mhA01 sAdhe icchita teha, jJAnI0 kaSTa paDyAM dharma navi taje; mhA0 ka0 tehija jJAnano geha, ho taji pramAda nijaguNa bhaje. mhAka02 hitavatsala guNavaMta ho. tiNa munine bahu dukha dIyAM; mhA0 ka0 tiNanu dukha paData ho* dukha sahita prANI nija kIyAM mhA0 ka03 me ajJAname lAga ho0 cara thira jIva haNyA ghaNA; mhA0 ka0 paradhana parastrI rAga ho0 vyasana paDyo para rAgathI. mhA0 ka0 4 raudra dhyAna vaza eha ho dukha layA meM narakanA; mhA0 ka0 iMdriya sukhane neha ho0 loka ThagyA meM kUDayI. mhA0 ka05 je te mAryA pUTha ho0 te tUjha mAre nyAyathI; mhA0 ka. rIsa ma kari ihAM jUTha ho0 eto vArI ApaNI. mhA0 ka0. 6 nija hita narabhavamAMhi ho na kIyA to hiva syA have; mhA0 ka. bhaMjhI dharmavo rAha ho nIca karama bAMdhyA ghaNA. mhA0 ka0 7 grAma nagara de dAha ho. nirabala jIva haNyA ghaNA; mhA0 ka0 te mujha duSa de sAhI ho0 karma choDe vacanI pare. mhA0 ka0 8 syuM karuM jAvU ketha ho0 asaraNa karmakze pddyo| mhA0 ka. huM duHkha deSu etha ho0 aNudiThAviNa pArakAe. mhA0 ka0 9 For Private And Personal Use Only
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 556 dhyAnadIpikAcatuSpadI. mmmmmmmmm putra mitra strI dAsa ho ke kihAM mai tiNakAraNe; mhA0 ka. kIdhA pApa vikAsa ho0 piNa dukha deSu ekalo. mhA0 ka0 10 karma zubhAzubha eha ho0 ethI mujhavIya ko nahIM; mhA0 ka. narakathI kADhe jeha ho teha dharama navi Adaryo mhA0 ka0 11 nija guNa vinA sahAya ho0 koya nahI trayakAlame;mhA0ka0 lava sukha kAja upAya ho kIdhAM dukha anaMta e. mhA0 ka0 12 jainadharama jagamAMhi ho dukha hare sukhane kare; mhA0 ka. raMjyA parigraha grAha ho0 maraNataNA bhaya navi laSe. mhA0 ka013 sAgara vase asaMkhya ho0 mAMsAhArI narakame; mhA0 ka. bhAje karaDi aMSa ho0 chedana bhedana ati kare. mhA0 ka. 14 pUrava vera cItAra ho0 laDe viDe sahU nArakI; mhA0 ka. raudra kRtya bhayaMkAra ho0 kSetra doSayI nArakI. mhA0 ke0 15 kuMbhI aganine pAka ho0 na mare vaikriyatanabale; mhA0 ka. parama adharmikAra ho0 zatazata SaMDa kare tihAM. mhA0 ka0 16 tAto tarUyo pAna ho0 phala te madirApAnanA mhA0 ka0 bhAMsa bhaSe tasu Ana ho phala te mAMsAhAranA. mhA0 R0 17 parastrIsaMge tasa ho. lohapUtalI tihAM milai; mhA0 ko duSa gRha naraka e sapta ho nimiSamAtra paNa sukha nahI. mhA0ka0 18 visaraco gharava vera ho. citarAve sura pApanA; mhA0 ka0 bhUSa narakame Dhera ho. duSa tasu ko na kahI sake. mhA0 ka0 19 anna pAna tilamAta ho0 na male bhUSa tRSA ghame; mhA0 ka0 tilasama paMDyo gAta ho0 karmavase vali tamu mile. mhA0 ka0 20 deha thAna bhaja dhyAna ho. narake sahU dukhakAra che; mhA0 ka0 adholokano thAna ho0 varaNyo madhya kahUM hive. mhA0 ka0 21 For Private And Personal Use Only
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. 557 MannA AAAAAAA jaMbU lavaNa Adi ho0 aMta svayaMbhUramaNa chemhA0 ka. saMkhyA tIna anAdi ho0 dviguNa pravistAra che; mhA0 ka022 sArddhadvIpa kSetra ho0 mAnuSottara girathI urai; mhA0 ka. tIsa yugalIyA kSetra ho0 karmamUmi panaraha giNo. mhA0 ka023 Arija mlecha dubheda ho0 janma maraNa dukha naragate; mhA0 ka0 parAdhIna dukha Seda ho0 tirigatime dukha bahuta che. mhA0 ka024 karmavase udevasi eha ho0 savi Same prANI lahe; mhA0 ka0 akSaratraya guNageha ho0 devacaMdra sukhasAgarU. mhA0 ka0 25 jyotiSIya tiNa uparA, cara thIra sukhI apAra ravicaMdrAdi aMsakha piNa, tirache loka majhAra. sohamayI acyuta lage, uparAupara kalpa; graiveyaka vijayAdi pINa, bahuta suSI dukha svalpa. 2 nahi vibhAga dinarAtano, ratana teja dIpaMta; ghaDa Rtu sukha sama kAla che, nahi ati zIta tapaMta. 3 Ita bhIta utpAta ahi, siMha corabhaya nAhi; paMcaraMga maNi tejasu, dIpe bhuvana ucchAha. ratnavAvaDI ratnasara, tihAM khele suramAri, kalpavRkSa ciMtAmaNi, sAra vastu AdhAri. dhvaja chatrAMka vimAname, strIsaMge sukhavaMta krIDA giraka vahIrame, kabaseM jema na khaMta. mehake caMpaka mAlatI, tame maMganI koDi, lIlAvana maMdArutale, khele strIMnI joDi. gAve devI gIta guNa, vAye vINa mRdaMga; gIte surane rIjhave, amarI maname raMga. For Private And Personal Use Only
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 268 dhyAnadIpikAcatuSpadI. sukhasaMpada suradhAmanI, upamA kahI na jAya; paMcaraMga maNI caityagRha, vana vApi tihAM thAya. 9 gaDha pariSyA toraNa sahita, poli caityamaNIrUpa; sAmAnika tanurakSakara, saga anIka ika bhUpa. thirazrRMgAra supIna kuca, zazImukha suranI nAri; kAmakeli guNaAgaru, lakSmIne anuhAri. suMdara guNa aNimAdiyuta, bhUSaNayuta matidhIra paMDita vinaya sujANa nara, jasu amlAna zarIra. 12 hAla---thArA mholA upara meha jharUSe dAmanI. ho lAla jharoSe dAmanI. ehanI // nahI ya duSI ko roga ko tihAM dIna che ho lAla, nako. thira zobhA che jAsa vAsa sukhame ache ho lAla; vAsa. sabhya samAnika maMtraloka tanupAla che ho lAla, loka0 gAyana naTUyA ema vividha suramAla che. vivi0 1 devaloka sukhaoka sadA sukhame rame ho lAla, sadA0 zIlarUpa guNavaMta sahaja maname game ho lAla; saha. nitanita navanava raMga gIta jayajaya sadA ho lAla, gIta. sAtadhAtu guNa deharUpa sukhakara mudA ho lAla. rUpa0 2 atisukumAla zarIra catura paMDitavarU ho lAla, catu0 doSa kleza bhayahIna zAMta jima nizakarU ho lAla; zAMta0 3 mahAriddhi guNavaMta jihAM sura ati ghaNA ho lAla, jihAM beThA sabhA mojhAra iMdra sarImA baNyA ho lAla, iMdra0 puNyaude lahe sukha sadA mana Umahe ho, sadA0 devalokanI bhUmi sadA suSa guNa gahe ho lAla. sadA0 4 106 For Private And Personal Use Only
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'vyAnadIpikAcatuSpadI. kaMpa0 jaina0 deva0 seve amara asaM kaMSama nahI ho lAla, mAne sahu jaga ANa tAharI e sadu ho lAla; tAha0 puNya udayano sukha kahe kavi keTalo ho lAla, kavi0 surapati Age Aya maMtri kahe etalo ho lAla. maMtri0 5 surapati cetana tAma kAma e puNvanA ho lAla, kAma0 pUrava kRta tapa zIla caraNa vara dAnanA ho lAla, caraNa0 piNa zivasAdhaka mAga eNa game nahI ho lAla, ena0 eha vinAsI sukha dukha giNaje sahI ho lAla. dupa0 tihAM samakitI deva tattva nija thira kare ho lAla, tattva 0 sAre jinavaraseva jaina mahimA kare ho lAla; kalpavRkSa dasabhAMti dega manakAmanA ho lAla, iMdriya sukhakaM tethi nahi kAI manA ho lAla. nahi kA0 devaloka kitAM ache devAMganA ho lAla, ache de0 acyuta lagI sura nAri jAya che dukha vinA ho lAla. duSa0 upara nahI vikAra iMdriya piNa ko nahI re lAla, iMdri grevekA lagi cAli mithyAtvInI kahI ho lAla; mithyA 0 paMcAnuttara deva sahita samakita ache ho lAla, sahi 0 sarvArathasiddha deva eka bhavabhaya che ho lAla. caugatime sukha dukha lahyo meM bahu pare ho lAla, lahyo * SiName rAcyA mujha garaja na vikAse re ho lAla; garaja0 arrat fnazcala deva sarakhaM jagajANa ho lAla, sarava0 bhamiyo cavadaha rAja tohi zivaThANa e ho lAla. tohi0 10 tina bhuvanano jANa trividha guNa rAva e ho lAla, trividha0 cotho dharma sudhyAna lokathiti dhyAva e ho lAla; loka0 eka0 9 107 For Private And Personal Use Only 559 113 -
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. paramAtama Adeya sadA the Adaro ho lAla, sadA0 akSara jayaguNayukta devamuni mana dharo ho lAla. deva0 11 dUhA. hiva piMDastha padastha vali, rUpI rUpAtIta; aura dhyAnavidhi cyAra e, ghyAvo dhari pratIta. tihAM piMDasthadhyAnathI, piNa dhAraNA anUpa; pArthiva AgneyI pavana, varuNa tattva svarUpa. muni tata tIna che lokasama, jaladhi jema AkAza; jaMbUdvIpa sahasradala, merusiMghAsana bhAsa. tihAM beTho yo savara, dhyAve AlamadhyAna; mana bhame ne vazI kare, so pArthivaguNa mAna. thira abhyAse nAbhime, kamala sola dala sAra; patre sUragaNa ciMtave, ahaM madhya udAra. tiNa arhayI agnigaNa, hRdaya aSTadala deha; UMce mukha aDaMkarmane, dahe bala dhyAna teha. vahni bIja samakItasahIta, maMDaLe agnitrikoNa; dhUmarahita kaladhautayuti, dahe karma bhagauNa. dahI karma le zAMtatA, tRNa viSNu agni samAna; dhare zuddha nija dhAraNA, e AgneyI mAna. dara. --kUmarI bulAce kUbaDo. ehanI // dhyAna Disya vicArIye, zuddhAtama guNadhAmo re; AtamazaktisvabhAva e, lokAlokanI sAmo re. dhyAna 1 AtamazaktisvabhAvathI, karmadhUli uDAve re, te piMDastha sudhyAnathI, vAyudhAraNA thAve re. dhyAna02 108 For Private And Personal Use Only
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. --ARAHA... karuNA dhAraNA dhyAvatAM, megharUpa te ghyAve re AtamadhyAna sunIrathI, karmamelane nasAve re. dhyAna0 3 sAta dhAtu tana mala vinA, kevalajJAnano nAtho re; jJAnAdikaatizayadharU, paramAtama sukhasAtho re. tyAna0 4 minakarma nirupAdhie, dehamAMhi nija devo re dhyAna piMDastha hRdi ciMtave, paramAtama nitamevo re. dhyAna0 5 ujjvala nirmala AtamA, jinasama karmavihIno re, dhAraka (guNa) anaMtano, dhyAve nijaguNalIno re. dhyAna0 6 bhaya graha rAkSasa siMhano, ripu viSadhara gajarAjo re bhaya pUravakRta karmano, nAse dhyAnathI Ajo re. dhyAna0 7 dehamAMhi nija AtamA, siddhasamo je dhyAve re nija akSastrayaguNa lahI, devacaMdrapada pAve re. dhyAna0 8 dRhA. uttama pada AlaMbine, ghara padastha munIzaH .. nitya varaNa mAlA smare, zrutajJAna guNa Iza. SoDaza kamale smare, SoDaze svaranI mAla; hRdaya padama covIsa dala, varNa pacIsa vicAla. 2 vadanakamala .aTha dala tihAM, ciMte akSara ATha; hare roga mana ciMtane, dahe karmavaDa kATha. varNa maMtra pada nAtha e, arha akSara sAra sarava devanata sUryasama, hare sarva aMdhakAra. kanaka gatamala siddhasama, dhyAve muni nijadeva; brahmA hari hara buddhake, jaDa bahu sAre seva. jaina dhyAve jina bhaNI, nizcaya AtamarAma; ziva sAdhika bhaya kSaya kare, guNa anaMtano dhAma. 6. 71 For Private And Personal Use Only
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 562 dhyAnadIpikAcatuSpadI. sarva dehame saMcare, thira dhAre sahu deha, vadhe sudhi kuMbhaka dharayAM, akSaya sukha de eha. pAve nizcala manathakI, ahe uttama dhyAna; bAhya rIta taji dRSTI dhari, nizcala nAsAthAna. 'dhuri akAra haM aMtapada, repha biMdu zivarUpa; jJAnajyoti guNa Agalo, nikarmA sukha bhUpa. anya saravayI pAMcine, mana rASe eka TAmaH sAdhya siddhi ekatva kara, sAdhe ziva sukha kAma. 10 parama maMtra paramAtamA, sAdhyAM siddha lahaMtaH aMtara bAhira bhedayI, te dApIjai maMta. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 9 DhAla - Adara jIva kSamA guNa Adara. ehanI // vyAvo vyAna padastha vicArI, aMtaraMga bahurUpI jI; aMtaraMga ziva sukhano sAdhaka, bAhya puNya sukha bhUpa jI. vyAvo0 1 kAmatApa duHkha vyApa gamAve, hrIM akSara ehajI; jJAnarUpa niramala avinAsI, oM e guNa gehajI ghyAvo0 2 * For Private And Personal Use Only 11 uktaM ca-- arihaMtA asarIsa, AyariyA uvajjhAyA; tahA muNiNo, paDhamarakaranippanno; oMkAro paramiTThI. 1 hRdaya kamala dharayo karma nasAve, zveta varaNa svara yukta jI; rakta varNayI jagame kSomeH prIte rIputhI mukti jI. dhyAvo0 3 zyAma raMga vyAyAM jaga mohe, bAhyarUpa oMkAra jI; jANe ko muni iNaro mahimA, bIjo na rahe pAra jI. vyAvo0 4 paNa parameTTI jJAnAdi traya, dize vidize aDa patra jI vice oMkAra rUpa zuddhatama, duvidhe na sAdhe trasa jI. dhyAvo0 5 110
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. 563 bhavakilesa sahU nAse iNathI, zupha kare nija deva jI; kRpAnidhAne iNa sama nahI bIjo, parama maMtra e seva jI.dhyAvo06 iNathIne sura thAye tirajaMca, dhyAna puNyano geha jI; paramasiddhidAyaka e oNpada, sola varaNayuta eha jI. dhyAvo0 7 dosata vyAne cothaphala, chaTha puNye iNa dhyAna jI; arhata siddha paDa akSara dhyAyAM, siddhasamo e mAna jI.dhyAvo. 8 omUla pAMca hIpada, asiAusA sArajI; mana thira dhyAyAM nissaMge, janma maraNa bhaya vAra jI. dhyAvo0 9 comaMgalayuta e maMgalakara, japyAM varaNa ve siddha jI; oM hrIM zrIM ahaMpada, namaH yuta ce atiriddha jI. dhyAvo 10 namosiddhANaM karma viNAse, vadhAre samabhAva jI; maMtrapadAni yathA onamo arhate kevaline paramayogine anaMtazuddhipariNAmasphuraduruzukladhyAnAgninirdagdhakarmabIjAya prAptAnaMtacatuSTayAya saumyAya zAMtAya maMgalAya varadAya aSTAdazadoSarahitAya svAhA iti maMtraH // ityAdikguNaH sutazivasAdhaka, nija paramAtama bhAva jI. dhyAvo011 onamo AhatANaM pada, pyAvo kari thIra citta jI; mAyAvIja dhyAna oNyuta, Ape icchita vitta jI. dhyAvo012 dhUmadi.khA pragaTe chamAse, varasa vahinI jhAlajI; iNa 'yAne cUkA viNu pAme, upazamabhAva vizAla jI. dhyAvo013 zivavidyA e kAmatApahara, amRtamaya sukhadhAma jI; jhauM e maMtra nAsAthAne nizcala dhyAvo, ujjvalaguNa amirAmajI oM ahaM dhyAvo 14. For Private And Personal Use Only
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 564 dhyAnadIpikAcatuSpadI. prathama hrIM praNava doya, Age vicI e akSara sAra jI; saH istrIhaM aMte doya praNavahIM setI, vidyA e jagasArajI. dhyAvo0 15 siddhacakra e maMtraziromaNi, sahu vidyAno sAra jI; arihaMtANaM pApakSayaMkaraM, siddhANaM siddhakAra jI. vyAvo0 16 AcArija nija guNane carace, vyAdhi hare upAdhyAya jI; sAdhu sukhaMkara nijaguNa sAdhe, coculakapada dhAra jI. vyAgho0 17 ityAdika uttamapada vyAve, bAhyAlaMbanarUpa jI; maitrIbhAva va saha upara, nijaguNa graho anUpa jI. dhyAvo0 18 vItarAga muni nita praNidhyAni, paramasaMsarga vihIna jI; syAdavAda zrutasAra lahIne, leve triguNa nagIna jI. dhyAvo0 19 bAbhAvI maganabhAva taji, nija zuddhAtama dhyAve jI; akSaratraya guNa lahI amolaka, devacaMdra sukha pAve jI. vyAvo0 20 dahA. " hiva rUpastha taNI kathA; sugo bhavika cita lAya; sarvajANa arhata prabhu, so paramesara dhyAya . jagahita thIra maMdirasamo, jJAnAdika guNageha; saptadhAtuviNa saMvarI zivalakhamIsu neha. jasa caritra aciMtya che, jagabAMdhava jagajANa; vi kaSAyAdika damI, bhavavava nIlA mANa. devaka ko navi kahe, jehanI jJAna vibhUti; bhaMje saha mithyAtagira, syAdavAdanI rIti. guNanidhi jJAnI sarvagata, paramAtamapada dhAra; e jJAnI nija AtamA, paramAtamasana sAra. 112 For Private And Personal Use Only 1 2 3 5
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. 565 - doSa aDhAre A vasyo, janama maraNa bhaya vyApta; e Atama nija jJAnasu, dhyAvo nija sama Apta. 6 parazAsana sahu choDIne, dhAro samyaktva jJAna; guNa dhara guNa dhara jJAnayuta, te paNa Atama dhyAna. 7 jasu jJAna AdarzameM, chae darva bhAsaMta; lokAloka prakAzakara, dhruvasvabhAva guNavaMta. jasu jJAnaravijyotithI, bhAse kunaya Sadyota; sadA agocara sarvanata, dhare apaMDita jyota. __DhAla-vAha vAha vaNAyo viMjhaNo. ehanI // dhyAna dharo nija dharmano, nija akSaya sukhano kAra re lAla; jasu pharase zucithAye dharA, zivamAraga dAkhaNahAra re lAla. dhyA01 jito ravi bhAmaMDale, e deva anAthAM nAtha re lAla, paDatAM duHkha samudrame, ehija sAhiba de hAtha re lAla. dhyAna02 thiti siMhAsana upare, dhari chatratrayanI zobha re lAla, surapati cAmara vijhave, kSaya kIdho rAgane lobha re lAla; dhyAna03 puSpavRSTi suraduMdubhi, valI vRkSaazoke yukta re lAla aDa prAtihAraja karI, zobhe vItarAga vimukta re lAla. dhyAna04 zukladhyAnI zAMta che, bhavaduHkha hare gatarAga re lAla, eka sanAtana vyakta che, gatakAmI eziva mAna re lAla. dhyAna05 jagacakSu jaganAyaka dhaNI,.e jyotirUpa AnaMda re lAla; Iza caturmukha kRSNa e, ehija jina Atama saMtare lAla. vyAna06 siddha sumati jagajyeSTa , munivara akSara guNadhAra re lAla; nirAgI jina sarvajJa e, va ayapa jIrNa udAra re lAla. dhyAna07 ina ekatva pratItasu, dhyAnI thAve zivarUpa re lAlA jiNa jANyAM munivara ziva lahe, ArAdhyo te guNasUpa re, dhyAna For Private And Personal Use Only
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 566 dhyAnadImikAcatuSpadI. Atama amRtasvAdathI, akSayapada lahe karma re lAla bhavyakamala ravisAriSo, nizcala bhajijyo tajI bharmare lAla. dhyAna09 Atama AtamajJAnasu, nizcayathI paramAnaMda re lAla; paramajyoti guNaraMjIyo, muni dhyAve dhruguNacaMda re lAla. dhyAna010 AtamajJAna amRtathakI, thira muni navi cUke byAna re lAla; jJAna rAja trayabhuvanano, te sukha Amamano thAna re lAla. dhyAna011 niramala citta thayA muni, nija AtamajJAnathI pIna re lAla; nija vyaya guNane anubhave, thAye lanmaya guNalIna re. vyAna012 tanmaya AtamadhyAnathI, muni pAme kevalajJAna re lAla; paramAtama zivarUpI have, tiNa dharI paramAtamadhyAna re. dhyAna013 e Atama nijazaktiyI, pAme nismala nija nANa re lAla. eha ajJAnatAbhAvame, sahu loka bhame viNa ThANa re lAla. dhyAna014 thAna pAtra bhavajaladhime, lokAlokano jANa re lAlA e aSTAnaMtaka guNa dharI, matarAga amala guNarANa re lAla. dhyAna015 e dhyAvo kaMda AnaMda amaMdano, akSaratraya nAtha anaMtare lAla, iNa pari nija rUpa vicAratAM, huve devacaMda guNavaMtare lAla.kAna016 vItarAgatA dhyAvatAM, muni thAye gatarAga; krUrakarmane Adare, saga taNe mala lAga. maMtrAdika kudhyAna bahu, cetanataNo vibhAva; bhavaduHkhakAraNa pariharo, graha nija thiratA bhAva. nija samAdhiguNa AdarayAM, ehija tribhuvananAtha; saukhyahAni na kara kade, AtmadhyAna guNa sAtha. zujhamArga chuTAM pache, lahivo dukara eha, adhyAtama sukha nAsave, asaddhyAna bhavareha. For Private And Personal Use Only
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcampadI. paramAnaMdaka mArga taji, jhale kavaNa kumAga; AzAdAsakudhyAna dhari, paDe naraka dhari rAga. jIva karmano bheda kara, te guNa vyeya ameya; che iNa sAdhye siddhi tiNa, paramAtama Adeya. Aza cyAnathI ziva nahIM, ache jJAna guNa nAza; muni mana caMcala navi kare, dhare zAMta rasa pAza. rUpasthe thira citta kara, vyAve rUpAtItaH zuddhajJAnamaya mUrti viNu, dhyAve AtmavibhUti. DhAla-bUjhi re tUM bUjhi re tUM bUjhi prANI. ehanI // dhyAna rUpAtIta dhyAvo, anubhavo lija rUpa re; ehIja saraNo dhyAna iNaro, e akSaya guNabhUpa re. dhyAvo0 1 AtmajJAnasu Atma joDI, dhyAnI he subhAya re / sAmAnya kari sijisama salU, vyaktimedra lapAya re. dhyAvo0 2 naya pramANe tattva jANe, teha yogI budha re carama aMga tribhAga Uno, zAMta adhyuta siddha re. ghyAvo0 3 nIroga nija guNayoga niramala, kase jagatane sIsa re nikalaMka jagaguru zuddhajJAnI, lasu AkRtI krima dIsare. dhyAvo04 amUratIka nabhasamo cetana, jAmu asaMSa paradeza re, sarva anupamaguNe lakSita, nahI bahano keza he. dhyAvo0 5 AtmaguNa abhyAsathI isa, thAva prabhu pratyakSa sarvadarzI siddha bhavavizu, niraMjana jagavAkSa re. dhyAvo0 6 nitya cinmayamUrci malaviNu, eka parama akheda re dhyAna dhyAtA dhyeya kero, nahIM jINase bheda re. dhyAvo0 7 avikAra nikkala thirasabhAvI, lokAlokaprakAza re jJAna jJAtA sAdhya sAdhaka, ekarUpa ulAsa re. dhyAvo0 8 For Private And Personal Use Only
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 568 nyAnadIpikAcatuSpadI. dhyAvo0 10 gatarAgadveSa aleSajJAyaka, siddha jaga jaganAtha re; avikAra vItaprapaMca Atama, ajJAnatApramAtha re. vyAvo0 9 zrIrAjasAgara prasiddha cinmaya, nitya jJAnanidhAna re; parama jJAna dharama ujjala, rAjahaMsasamAna re. devacaMdra sukhI sadAI, akSaratraya guNayoga re; caDhyA jJAnAnaMda siMdhura, laSe loga aloga re. dhyAvo0 11 iti zrIjJAnArNave yogapradIpAdhikAre DhAlabhASAbaMdhe paM0 devacaMdraviracite paMcamaH SaMDaH // 5 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dUhA. upazama gharI harI doSa sahU, Adari AtmasvabhAva; karmakoTi duSane kaTe, rAga dveSa haNi thIra kare, muni AtmapariNAmaH anuprekSA phala dhArine, kahUM tAsa guNagrAma. dIpa haNe jima tama bhaNI, tima muni dAhe karma muni mana caMcalatA rahe, rAgadveSane bharma. prathama saMghayaNI dRDha, balI, zuklavyAnanai yoga; chedyo bhedyo piNa jiko, na lahai kaMpa na soga. na suNe deSe na na kahai, mUrtilepasama teha; nissaMgI nizcala yati, zukladhyAnanI geha. bahiraMtara samavAyaviNu, na sadhai dhyAnasamAdhi; jaDapara tanamamatA taMjI, zuddhatama ArAdhi. 116 For Private And Personal Use Only 1 5 DhAla - rAme sItA khabara karI. ehanI // bahirAta mamatA tajI prANI, aMtara Atama rUpa jI; mana thiratA karI dhyAna dhyeya vidhi, zuddhAtmano bhUpa jI. guNa gAvo0 1 6
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. 569 jima zuddhatamapada dhyAvo re, jima niramala zivapada pAvo re // e AMkaNI 0 guNa asaMSa ika samaya vadhAre, karma asaMSa gamAya jI; upazama zreNe upazama pAme, kSaya kInA kSaya jAya jI. guNa gA0 3 dharmadhyAna thiti aMtara mahUrata, mizrabhAva zuk leza jI; dharI viveka upazama ghara dhyAnI, paramAtama sukha deza jI. guNa gA0 4 dhyAna viSe jo choDe bhavya tanu, pAme te suraloka jI; sarvArathasiddha va veke, pAme sukha azoka jI. guNa gA0 5 sumanasa mAlasahita valilAMchana, zazIsama nirmalavAya jI; vIrajabaMdha sahita kAmacyuta, bhogave surasukha pAya jI. guNa gA0 6 graiveyaka anuttaravAsi sura, ati udAra sukha sodha jI; vathatI puNyaparaMpara nita nita, jyuM vAridhi zazi bodha jI. guNa gA0 7 suramukhathI asaMkhyAtaguNo che, kalpAtItane thAna jI; kAla na jANe bhavano jAto, iMdrIsukha anumAna jI. guNa gA0 8 tihAMthI cavIne mAnavabhavame, lahe uttama kula jAti jI; tanu nIroga subhoga saMyoge, vadhate sukha mana khaMti jI. guNa gA0 9 bhedajJAna vairAgya prabhAve, te choDe gRhavAsa jI; nijaratnatraya saukhya ArAdhe, mUkI duSTa paraAsa jI. guNa gA0 10 saMjvalanA cokaDI prabhAve, na lahe zreNino ThANa jI; tIne samakita sattama guNa lage, dhyAve dharma sujANa jI. guNa gA0 11 rAgAdika saha roga viNAse, jIpe iMdrI citta jI; bhavaduHkha vAre jJAna sudhAre, muktistrIno mitta jI. guNa gA012 moha bhaMjI AtamaguNa raMjI, nijaparabhedano kAra jI; poDI sama zivamaMdira caDhatAM dharmadhyAna tiNa dhAra jI. guNa gA013 72 117 For Private And Personal Use Only
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 570 dhyAnadIpikAcatuSpadI. dahA. vigakeMdrI akriya che, dhyAna dhAraNA hIna; jJAtA muni cauvidhi dhare, zukujJAna guNapIna. traya cokaDI kaSAyanI, kSaya athavA upazAMta; prathama doya chadmasthane, kevaline doya aMta. pRthaktvavitarka vicArayuta, prathama zukla te dhyAna; eka vitarka vicAra viNu, vIya zukla ziva thAna. zuddha nAma tIya zukuro, sUkSmakriya pratipAtaH zuddha sAdhya zivapada rame, uchine kriya bAta. jetha vicAre bhinnatA, te savicAravitarka; nizcaya ika nija AtamA, jANyA e vitarkavyaMjana vyaMjana aMtare, arthAtarame arthaH yogAdika yogAMtare, saMkrama karaNa samartha. zuddha dravya guNane smare, dhyAnI vigatakaSAyaH tIna yoga dami tInI guNa, sAdhai pahilai pAya. prathama zukla parabhAvathI, munivara vigata apAya; keI karmane upazame, kiNahIrA kSaya jAya. sAta prakRtine upazame, upazama samakita thAya; cautthe che aTThama thakI, upazama zreNi caDhAya. sattAyai titalI rahI, udaya upazama moha kei paDe bhavane kSaye, ke addhA kSaya loha. DhAla - saphala saMsAra avatAra e huM giNaM. ehanI // dhyAna nija AtamA siddhasama dhyAIye, dhoIye karmamala nitya sukha pAIye; darzana moha traya cokaDI prathamanI, eha zama upazamyAM jyoti 10. upasammanI. 1 118 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only 1 9
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org dhyAnadIpikAcatuSpadI. 571 pachai bIya cokaDIbale tiya cokaDI, upazamyAM prakRti ima tA suparaha jhaDI: 2 pachai hAsyAdi cha upazamai tehane, prathama dvaya vedane teha munivara va, pache udayAgata veda tasa upazamaiH upazamai navamaguNa saMjvalatrika tihAM, dazama guNa Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hama piNa lobha upazamai jihAM. 3 caDhe igyArame thAna nija jJAnathI, thAya upazAMta jina zuklanija dhyAnathI, caraNa ahakkhAya guNa pAya vasi kalanai, ke mare ke paDe mohane jhAla. 4 jai mere te Tikai Aya samakitaguNe, ega avatAra savva siddhe dhuNe, je paDe te Tike saga chaga paMcame, koya cauthe niye hoi pahile rame. 5 bhAva paMce have zukla pahilo smare, cyArasa sahu kAlane ikabhave do kare; sarvazrutijANa muni zAMta muni sevarI, dhyAna dhyAve tiko AtmaguNa AdarI. 6 dhyAna savitarkathI jIpa kaSAyane, dhyAna ekatvasavitarka guNa dhyAyane; citta nirmala karI dhyAna supRthaktvathI, dhyAna ekatva dhyAve nija saccayI. zukla bIya pAya dhyAve ache kSAyakI, niramala kevalajJAnanI jasu vakI; eka nija AtamA triguNanI ekatA, vyAna dhyAtAtaNI ekatA thiratA. 8 dravya paryAya ekatvathI je dherai, nizcala dravya ekatvathI je dhare; zukla ekatvatA dhyAna abhyAsathI, pAme kevala karmanA nAzathI. 9 zreNi Arohine kSapaka koI muni, kare apUravapaNe guNa karmanI; koDi thiti ghAta kari mahUrata thiti kare, chedi anaMtara sabhAga aMtima vare. 10 119 For Private And Personal Use Only
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 572 dhyAnadIpikA catuSpadI. caDhe guNazreNi asaMkha guNa nita vadhe, karmadala vihacine tAsa nAsana dhare; dazama guNa lobhano kSaya karI bArame, guNa caDhI karma ghAti bhaNI te me. 11 terame thAnake kevalajJAnane, darasaNa caraNa vIrajja anaMtane; pUrva navi laddha te guNacatuSTaya lahI, deva sarvajJa bhagavAna te sukha mahI. 12 jehanA nAmayI karmabaMdhana gale, janmamaraNAdivinu siddhasukhane mile; agama agocara jJAnasaMpada dhare, zeSa aghAti cokarma hiva kSaya kare. 13 mAsa cha zeSa AyuSa thakAM je lahe, kevala te samudaghAta nizcaya vahe; AyuthI vedanIkarma jo adhika che, to samudaghAtane AdarI ziva gache. 14 cavadaha rAjano daMDa pahile same, bIya kapATamaMthANa tIje same; bhuvana pUre saha AtmaparadezathI, same cothe jagavyApaka ApathI. 15 karmacatuSkane sama karI kevalI, te valI saMhara AtmapradezAvalI; anukrame cyAravidhi yosame saMhare, aDa samayamAMhi traya samaya navi Adare. 16 dUhA. koya kare ko navi kare, samudvAta vidhi eha jJAnI dharma vade izo, syAdavAda guNageha. dravya kSetra kAla bhAvathI, nijarUpe sahi asti; parAdika devatA, nAsti sahita sadu vastu. eksa douM ache, astinAsti tiNa thAya; aktavya cotho tiNe, je ekasame na kahAya. avyayuta bhaMgavaya, melyA bhAMgA sAtaH sUkSmanigodayI siddha lagi, sapta bhaMga thira ghAta. 120 For Private And Personal Use Only 2
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. 573 dravyArthikaparyAyathI, astinAstitA jANa; nityAnityAdikapaNe, eka aneka vakhANa. jima ghaTame ghaTaastitA, lakuTanAstitA jANa; asti jIvame cetanA, bhaDatA nAsti vakhANa. sima dravyame dravya guNa, paryAye kari hoya; astinAstitA bhaMga sama, dravya ekatA joya. dravyArthika utsargamaga, paryAye apavAda; e guNadhAraka AtamA, siddharUpa syAdvAda. DhAla-jinadeva tuM jayakArI. ehanI // bIjI dezI-dehu dehu naNada haThIlI. e dezI // nija jANananaya guNa jANo, jima AtamarUpa pichANo re nija0 naigamanaya kArija sAhI, saMkalpamAtrano grAhI re. nija0 1 kArijano aMza na sAdhe, sattAguNane ArAdhe re, nija0 koika jana mANo levA, calyo kna kATha grahevA re. nija0 2 koIka pUche kihAM jAsyo, prasthalevaNa tiNa bhAsyo re nija0 / sakSmanigodI jIva te, dAkhyo siddha sadIva re. nija0 3 terama cavadama guNadhArI, te jina dAkhyA saMsArI re, nija0 dAkhI naigamanaya vANI, suNi saMgrahanaya sahi nANI re. nija0 4 lakSaNa asAdhAraNa eko, avirodhI parathI cheko re; nija0 sahu guNano saMgraha thAye, viNa dAkhye guNa paryAye re. nija0 5 ghaTa dAkhyo dhane bhAve, ghaTajAti liMga sahU Ave re, nija0 tima jIva cetanaguNa jANyo, jJAnAdi triguNa saha ThANe re. nija06 dravya kahyA chahakerA, Ave guNa paryAya bherA re; nija0 saMgrahanaya lakSaNa eha, vivahAra muNo guNageha re. nija0 7 121 For Private And Personal Use Only
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. wwwmummmmmwwwmorron. saMgrahanaya dAkhyo bhAve, te vihave kari vidhi dAve re; nija0 vihace guNa paryAya bhedA, jyAM lagi avibhAgI chedA re. nija0 8 ghaTa dAkhye ghaTanI jAti, Ave sahu na paDe prAMti re; nija0 saMgrahanaya bheda kahAve, cetana jaDa bheda na pAve re. nija0 9 paNa jaDa eka cetanavaMta, saMsArI siddha mahaMto re, nija0 darasaNa nANa caritra, ikanA traya nAma pavitro re. nija0 10 ityAdika vibhajanakAri, naya vyavahAra vicArI re nija. RjusUtre Rjumaga sAhe, gatAgata kAla na cAhe re. nija0 11 vidyamAna kAlanI sAkhe, saMsArI aru ziva Akhe re; nija0 dAkhI RjusUtranI vANI, hiva sAMbhala zabda kahANI re. nija0 12 liMga saMkhyAdika vyabhicAro, na phare jihAM artha vicAro re nija0 ghaTa akSara doya bhAse, taba nIra AdhAra prakAze re. nija0 13 jihAM cetana zabda kahAve, tihAM jJAnAdika guNa Ave re; nija0 nizahu saMjJAzabde lahIye, hiva samamirUDhanaya kahIye re. nija0 14 nAnA zabde ika arthe, Arohe nAMhI anarthe re, nija0 iMdra zaka suraIza, e nAma bhede kaIso re. nija0 15 athavA je guNa che jiNarA, tehija dAkhe te tiNarA re; nija0 rUpI cetana nabha nAhI, nahI jaDatA cetanamAMhI re. nija0 16 AtamanA nAma aneka, to piNa bhAvArthe eka re; nija0 samamirUDhane giNIye, hive evaMbhUtanaya bhaNIye re. nija0 17 nija kAraNa pUraNa sAdhe, yathArthapaNe ArAdhe re; nija0 jala bharIyo nArIsIsa, tehIja ghaTarUpa jagIsa re. nija0 18 aSTAnaMtaka dhara budhe, zivavAsI kahIye siddho re, nija0 siddhagamana lo kAla, tema giNe siddha vicAlo re. nija0 19 For Private And Personal Use Only
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. 575 evaMbhUtaka naya lIdho, pUrava paTanayasuM siddho re; nija0 ika ikanA sata sata bheda, jANe jJAnI gatakhedo re. nija0 20 sUkSma uttarottara cha, timahIja kAraNa; kAraja che re; nija0 sAte naya ika sadahIye, tadi samyagjJAnI kahIye re. nija0 21 ika ika bhaMge saga naya che, nayaviSNu bhaMgA zivamai cha re; nija0 akSaratraya guNa jaba vyAve, taba devacaMdrapada pAve re. nija0 22 dahA. ika pratyakSa parokSa bana, che pramANa dve rUpa; mati zruta jJAna parokSa, kevala paratiSa bhUpa. manaHparya aru avadhigaNa, desata parataSa jANa; anumAnAdika bheda sahu, jANi parokSa pramANa. kSINamoha guNaThANA lagi, samyagjJAnI jIva chaumattha conANI bhaNI, jJAna parokSa sadIva. nikSepA covidha kahyA, nAma thApanA darvaH bhAvanikSepo mukhya che, aMze sAco sarva. nirguNa guNayuta vastunI, saMjJA karavI jAya; nAmanikSepo jemako, nAme kevala thAya. thApIje te thApanA, jainabiMba jinarUpa; dravyanikSepo bAhyarata, dravyaliMgano bhUpa. guNa yathArthadhArI pravara, mukhyAdeya sadIva; bhAvanikSepo te kayo, je cetanalakSaNa jIva. naya pramANa nikSepa vidhi, nahI siddhame ehaH dravyArthika paryAyayuta, siddha zuddha guNageha, 123 16 mc 0 0 m For Private And Personal Use Only
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 576 dhyAnadIpikAcatuSpadI. DhAla - vadhAvAnI ayodhyA he rAma padhAriyA. ehanI // paramAtama nija ghara AvIyA, vali pAmyA he jJAnAdika guNahema; kAyajoga bAdara damI, vali ruMdhe he sUkSmavacane tema. paramA0 1 kAyayoga sUkSma damI, vali ruMdhe ho bAdaramananI ho cAli; sUkSmakirIyA dhyAna je, te dhyAve ho AtmanihAli paramA0 2 prakRti bahutara karmanI, tihAM kSaya kari ho zailezIno kAja; samucchinnakriya dhyAnane, te vyAye ho niramala zivasAja. paramA0 3 tere prakRti khapAvine, ziva pAve ho sahU karma khapAya; niramala zAMta nirAmayI, niraMjana ho ziva vigataapAya. paramA0 4 kAla varaNa paNa tera he, cavadama guNa he tajI hoya te siddha; aSTAnaMtaka guNadhaNI, jaganAyaka ho vali parama vizuddha paramA0 5 uragati balalokane, zikhare te ho jaI vaseya ullAsa; dharama dravyanaya alokame, tiNa kAraNa ho tehano tihAM vAsa. paramA0 6 lokAkAza zikhare rahyo, te dekhe ho saha loka aloka; te sukhanIya navi ko lakhe, atiiMdrI ho paramAtama sukhaoka. paramA 07 iMdriya sukha trayakAlanA, jiNa Age ho aMza anaMtaH dravyArthika paryAyane, jANe te ho sahu dravya mahaMta paramA0 8 doSa aDhAraha viNu sadA, niraMjana ho nityAnaMdano mUpa; parameSThI parajyoti che, te jANe ho trayalokano rUpa paramA0 9 nija svabhAva guNa dekhato, te dekhe ho sacarAcara vizva; guNa anaMta dhAraka prabhu, nikalaMkI ho nahI dIrava hasva. paramA0 10 purakha je navi anubhavyA, tehija sukha ho lahe siddha jineza; jANe kevala jJAnathI, vacane kari ho na kahI zake leza. paramA0 11 paratikha lokaziromaNi, niradvaMdvI ho nijasaha jasavAda; nirUpama thira avicchedato, te vilase ho sukhasaMga anAdi. paramA0 12 124 For Private And Personal Use Only
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. on darasaNa jJAna cAritra valI, sukha vIraja ho jasu pragaTa anaMtA bhavatamadhvaMsA bhAnujyuM, siddhAMtame ho atimahimA mahaMta. paramA013 jJAna sudhArasasama saje, avikArI ho paramAnaMdano dhAma; devacaMdra sukhasAgarU, akSaratraya ho guNa nijarAma. paramA0 14 dRhA. zrIjinazAsana agamaguNa, zivasukhano dAtAra; syAdavAda pariNAma dhari, Atamadarzaka sAra. mithyAtamabhara bhAMjivA, ravisama jinamata ehaH sipha zupha paramAtmarasa, dhAraka nijaguNageha. sUkSma nigodI siddhithiti, bahu dravya paryAya; ekatA vyayautpAdanI, iNa viNa bIya na kahAya. nAmajaina jana bahuta che, tiNathI siddha na kAya; samyagjJAnI zuddhamati, bhAvajaina zivarAya. siddha sAdhivA samakitI, ArAdhe nija dhyAna; teha vakhANyo jainame, agama apAra pradhAna. sokire ika Akhare, meM varaNyo che ehaH sudhAsama jhilejyo turata, graMtha taNo guNa leha. pUraNadhyAnataNI kathA, jANe jinavara deva, nizcaya zivasAdhaka giNI, dharajyo te nitameva... DhAla-rAga dhanyAzrI. iNapari bhAva bhagata mana ANI. ehanI deshii|| dhyAnakathAme eha vakhANI, AtamarUpa pichANI jI; pUravasUtrataNI sahi nANI, jima dIThi tima ANI jI. dhyAnaka. 1 paMDitajana manasAgara ThANI, pUraNacaMdra samAna jI; subhacaMdrAcArijanI vANI, jJAnIjana mana bhANI jI. dhyAnaka0 2 125 mrr or For Private And Personal Use Only
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 578 dhyAnadIpikAcatuSpadI. bhavika jIva hitakaraNI dharaNI, pUrvAcArija varaNI jI; graMtha jJAnArNava mohaka taraNI, bhavasamudra jalataraNI jI.dhyAnaka0 3 saMskRtavANI paMDita jANe, sarava jIva sukhadANI jI; jJAtAjanane hitakara jANI, bhASArUpa vakhANI jI. dhyAnaka0 4 DhAla aThAvana SaDa adhikArU, zuddhAtamaguNa dhArU jI; Akhe anupama zivasukhavArU, paMDitajana urahArU jI.dhyAnaka0 5 saMvata lezyA rasane vAro 1766, jJeyapadArtha vicAro jI; anupama paramAtamapada dhAro, mAdhavamAsa udAro jI. dhyAnaka0 6 kRSNapakSa terasa ravivAsara, e adhikAra prakAsyo jI; bhaNatAMguNatAMsuNatAM sukhakara,jJAnagehame Asyo jI. dhyAnaka. 7 kharatara AcArija gacchadhArI, jiNacaMdasUri jayakArI jI; tasu Adeza lahI sukhakArI, zrImulatAnamajhAra jI. dhyAnaka0 8 adhyAtama zraddhAnA dhArI, jihAM vase naranAra jI; * paramithyAmatanA parihArI, svaparavivecanakArI jI. dhyAnaka0 9 nijaguNacaracA tihAMthI karatAM, mana anubhavame varatAM jI; syAdavAda nijaguNa anusaratAM, nita adhiko sukha dharatAM jI.10 bhaNasAli miThUmala jJAtA, AtamasUraja dhyAtA jI; tasu Agraha karI caupaI joDI, suNatAM sukhanI koDI jI. dhyAnaka0 11 nija zuddhAtama dhyAnane dhyAvo, yugapradhAna guNa gAvo jI; zrIjinacaMda sUrano dAvo, mahUratamAhe pAvo jI. dhyAnaka0 12 nijaguNapAThaka puNyapradhAnA, sumatisAgara guNathAnA jI; Atama sAdhuraMga varavAnA, vAcaka zubha graMthAnA jI. dhyAnaka0 13 jayavaMtA pAThakaguNadhArI, rAjasAra suvicArI jI; nirmalajJAna dharama saMbhArI, vAcaka sahu hitakArI jI, dhyAnaka014 For Private And Personal Use Only
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAnadIpikAcatuSpadI. rAjahaMsa sahU gurusupasAve, mujha mana sukha nita pAve jI; eha sugraMtha racyo zubha bhAve, bhaNatAM atisukha pAve jI. 15 akSaratraya guNacAha susaMge, nijamanataNe umaMge jI; mitra kubhakaraNane saMge, devacaMdra manaraMge jI. dhyAnaka0 16 DhAlabaMdha e graMthasu kIdho, mAnavabhavaphala lIdho jI; AzIrvAda eha me dIdho, jJAna laho sahu siddho jI. dhyAnaka017 dhyAnadIpikA ehavo nAmo, astha ache abhirAmo jI; ravizazilagi thiratA e pAmo, devacaMdra kahe AmojI.dhyAnaka. 18 iti zrIjJAnArNave dAlabhASAbaMdhe paMDitadevacaMdramuniviracite zukladhyAne syAdvAdAdhikAravarNano nAma SaSThamo khaMDaH saMpUrNaH // ___ iti zrIvyAnadIpikAcatuSpadI samApteyaM // vaMchita pUraNa suratarU jehA, vividha varaNa jasU dehA re covIse jinavara guNegehA, thuNatAM vAdhe nehA re. vaMchita0 1 vAsupUjya padmaprabhu rAtA, suvidhi caMdapabhu dholA re / munisuvrata nemisara kAlA, sovanavaraNe solA re. vaMchita 2 malli pAsa prabhu douM nIlA, keI mANeka keI hIrA re paMca varaNanI mAlA guMthI, hiyaDe pahire dolA re. vaMchita0 3 maNI jaDiyAne kehavo bhANika, dhyAna kuMdaNa vica thApe re, hiyaDe pahire jaDAvanI cokI, pahiyAthI sukha Ape re. vaMchita0 4 bhUta pretano roga na vyApe, rAja cora bhaya pIDA re bhAvasahita bhagavaMta bhajaMtA, zivapuranA sukha neDA re vaMchita0 5 iti zrIcovIsabhagavAnaraMgastavana saMpUrNa. // For Private And Personal Use Only
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha zrImaddevacandrakRtaH karmagranthasya TabArthaH mUlagAthAsirivIrajiNaM vaMdiya, kammavivAgaM smaasovucchN| kIrai jieNa heuhiM, jeNaM to bhaNNae kammaM // 1 // artha---praNipatya jagannAthaM, varddhamAnaM girAMpatim / gaNabhRgautamaM pUjya, devendrasUrimuttamam // 1 // rAjasAraM guruM natvA, dhyAtvA vAgdevatAM varAm / sukhAthai karmagraMthasya, TabArthaH kriyate mayA // 2 // zrI cotrIsa atizaya sahita vIrajiNaM mahAvIra bhagavaMta prate vaMdiya vAMdIne-zAsananAyaka mahAvIra cha tiNe kAraNe mahAvIra svAmI prateM vaMdiya kahetAM vAMdIne kamma ATha karmano vivAgaM vipAkaphala samAsao saMkSe vucchaM. kahuM chu je karma te kisyuM je te kahe che-kIrai kIjIye-prAraMbhI ye che jieNa jIveM heuhiM cyAra 4 hetuaiM karIne te hetu kahe chemithyAtva 1, avirati 2, kaSAya 3, yoga 4, karIne jeNe tao tiko bhaNNae kahIje. kammaM kahetAM karma.e prthmgaathaarth.||1|| te karmanA cyAra bheda chepayaiMThiIrasapaesau taM cauhA moyagassa dinaitaa| mUlapagaiTTauttarapagaIaDavannasayabheaM // 2 // For Private And Personal Use Only
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 582 karmagranthasya TabArthaH artha---prakRtibaMdha-karmano svabhAva 1, sthitibaMdha kAlano mAna 2, rasabaMdha-cIkaNAi 3, pradezabaMdha-dalano mAna 4, taM tiko karma cyAra bhedeM che. modakane dRSTAMte che-jima modaka koyaka vAyane hare, koyaka puSTa kare, tima karma paNa jJAnAvaraNI jJAnane hare, darzanAvaraNI darzanane hare, ityAdika. sthiti lADUnI jema daza dina pramukha tima karmanI sthiti trIsa koDAkoDI Adi. rasa lADU methI pramukhamAM mITho kaDavo kalpAya che tima ekaThANIyo pramukha. pradeza dalamAna evaM tihAM prathama prakRtibaMdha kahe che. mUlaprakRti ATha che-karma ATha che ane uttara prakRtiATha karmanA uttarabheda 158 ekaso aThThAvana che, Apa ApaNo karmasvabhAva che. // 2 // ___ have ihAM ATha karmanAM nAma kahe che-- iha naanndsnnaavrnnveymohaaunaamNgoyaaNnni| vigdhaM ca paNanavaduahavIsacautisayadupaNavihaM // 3 // artha-prathamajJAnAvaraNIya karma kahIe 1. bIjo darzanAvaraNIya karma 2, ame veya trIjo vedanIyakarma 3. moha cotho mohanIyakarma AU pAMcamo AukhA karma. nAma chaTTo nAmakarma. goyANi sAtamo gotrakarma-jJAnAvaraNIyakarma jJAnaguNane Avare, darzanAvaraNIya darzanaguNane Avare, vedanIyakarma avyAbAdha anaMtamukha guNane roke. mohanIya karma samyaktva ane cAritraguNane roke, AukhA karma anavagAha guNane roke-(akSayasthiti guNane roke) gotra karga agurulaghuguNane roke. AThamo aMtarAya karma vIrya guNane roke. e ATha nAma kayA. have ehanI uttaraprakRtino 158 no thaDo ko te kahe che-jJAnAvaraNIyanI pAMca prakRti, darzanAvara For Private And Personal Use Only
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TavArthaH 583 NIyanI prakRti nava 9, vedanIya karmanI be prakRti 2, mohanIya karmanI aThThAvIsa prakRti 28, AukhA karmanI 4 cyAra prakRti, nAmakarmanI ekaso traNa 103 prakRti, gotrakarmanI be prakRti 2, aMtarAyakarmanI pAMca prakRti 5. evaM sarvaprakRti 158 ekaso aThAvana che. // 3 // maIsuryaohImaNakevalANi nANANi tattha minaannN| vaMjaNavaggaha~ cauhA maNanayaNaviNiMdiyacaukkA // 4 // ____ artha--have prathama jJAnAvaraNIya karma tehanA bheda kehevA te jJAnAvaraNIya jJAnane roke. tiNe prathama jJAnanA bheda maMgalika rUpa vakhANe che. jJAnanA bheda pAMca che, mai-matijJAna, sua-zrutajJAna, ohI-avadhijJAna, maNa. manaHparyavajJAna kevalANi-kevalajJAna. nANa Ni e pAMca jJAna jANIye. vastusvarUpa jANyAthI te jJAna ka.je. have tihAM matijJAnanA bheda 28 kahe che. mananI vicAraNArUpa jJAna te matijJAna kahIje. (iMdriyonI apekSApUrvaka ) vyaMjanAvagraha je iMdriyonA viSaya miLyAM thakAM je avyakta upayoga asaMkhyasamayAtmaka te vyaMjanAvagraha kahIje tehanA bheda 4 che. mana nayana kahItAM AMkhya mana vinA cyAra iMdriyane vyaMjanAvagraha che. je kAraNathI mana, AMkhya aprApyakArI che. ane cyAra iMdriyane prApyakArI che. sparzedriyavyaMjanAvagraha 1 rasaneMdriyavyaMjanAvagraha 2 ghrANeMdriyavyaMjanAvagraha 3 zrotrendriyavyaMjanAvagraha. 4 // 4 // atyuggaheIhovAryadhAraNA karaNaMmANasehi chhaa| iya aTaThavIsabheyaM caudasahA~ vIsahI va suyaM // 5 // For Private And Personal Use Only
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 584 kammagranthasya TabArthaH artha-atthuggaha-arthAvagraha-kiMcit jJAna te arthAvagraha, tehanA bheda cha che. ihA-vicAraNA, tehanA bheda 6 che avAya-ihitajJAnano nizcaya te apAyanA bheda 6 che. avismaraNa jJAna te dhAraNA, tehanA bheda 6 che (pAMca iMdri mana karI eka ekanA cha bheda che.) sparzaneMdriya arthAvagraha 1 rasaneMdriya arthAvagraha 2 ghrANeMdriya arthAvagraha 3 cakSuriMdriya arthAvagraha 4 zrotraMdriya arthAvagraha 5 mana arthAvagraha 6. sparzanaihA 1 rasanaihA 2 ghrANaihA 3 cakSuihA 4 zrotraihA 5 manaihA 6. sparzanaavAya 1 rasanaavAya 3 cakSuavAya 4 zrotraavAya 5 mana avAya 6. sparzanadhAraNA 1 rasanadhAraNA 2 ghrANadhAraNA 3 cakSudhAraNA 4 ovadhAraNA 5 manadhAraNA 6. ( ema e sarva maLI 28 bheda matijJAnanA jANavA.) have zrutajJAnanA bheda kahe che-caudasahA 14 bhede chezravaNeMdriya ane zrutajJAnasyuM thAya te zrutajJAna kahIje. vImahA vaLI vIsa bheda paNa che. // 5 // temAM pehelA 14 bheda kahe che. akkharai sannI samma sAiyaM khalu sapajavasiya c| gamiyaM aMgapavilR sattavi ee sapaDivakkhA // 6 // artha-akSarazruta-akSara bAvane karI avabodha te 1. akSara vinA jJAna thAya. aMkAdika thakIja te akSarazruta. 2. saMjJIpaM. caMdrIne je zruta te saMjJIzruta 3 have asaMjJInuM zruta te asaMjJIzruta 4 samakitInuzruta te samyagzruta 5 mithyAtvInaM zruta te mithyAtvIzruta 6 sUtre karIgaNadhara navAM race liNe sAdIzruta 7 mahAvidehamAM vartatuM zrutajJAna te anAdizruta 8 timaja sUtraM karI tIrthaviccheda For Private And Personal Use Only
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Shr kammagranthasya vArthaH 585 bharate aurakhatame vinAza che tiNe saparyavasitazruta 9 artha karI mahAvidehakSetra sUtre paNa viccheda nahIM tiNe aparyavasita zrute che 10 gamiyaM sarakhA pATha naveM karI te gamikazruta kahIye 11 ane sAmAnyapATha te agamita kahII agamI te bAra zruta kahIye 12 dvAdazAMgI siddhAMta te e mULaaMga temAhI je artha te aMgapraviSTazruta 13 ane dvAdazAMgI vinA AvazyakAdi anaMga praviSTazruta 14 sAta mUlabheda sUtramAMhi kalA ane sAta tenA pratipakSIbheda ema 14 thayA. // 6 // pajjaryaakkharrapaya~saMghAyAM paDivatti taha ya aNuoMgoM / pAhuDa~pAhuDapAhuDa vathuputrIM ya sasamAsIM // 7 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only " artha - paryAyazruta te sukSmalabdhI apa nigodane bhava prathama samayathI bIje samaye vRddhi pAmatuM zruta te paryAyazruta 1 aneka paryAya jANe te paryAya samAsazruta kahIye.. 2 akSaranA 3 meda - saMjJAkSara 1 labdhyAkSara 2 vyaMjanAkSara 3 sarva akSarabheda jANe viropa te eka jANe jANe te pada samAsa emAMhi ekabheda jANe te akSarazruta 3 te akSara samAsazruta 4 pada adhikAra te padazruta kahIye 5 sarva anekapada zruta kahIye 6 mArgaNA eka jANe te saMghAtazruta kahIye. 7 sarva mArgaNA jANe te saMghAta samAsazruta 8 bAsaTha mArgaNAe karI yogAdi ekabola jANe te paDivattIzruta kahIye. 9 have bAsaTha mArgaNAe yogAdi sarva bola jANe te paDivattisamAsazruta kahIye. 10 upakrama, nikSepa, anugama, naya, e cAra anuyogamAMhi tathA saMtapadAdI nava yogamAMhe eka anuyoga jANe te anuyoga zruta kahIye 11 sarva anuyoga jANe te anuyoga 74 :
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TavArthaH -~-.......................... ..... samAsa zruta kahIye. 12 pUrvane viSe pAhuDa-adhikAra vizeSa te eka jANe te pAhuDa zruta 13 ghaNA jANe te pAhuDa samAsa zruta kahIye 14 pAhuDa pAhuDa paNa adhikAra vizeSa tehanA meda paNa ima be jANavA 16 vastuzruta 17 vastusamAsa zruta 18 pUrvazruta 19 pUrva samAsa zruta 20 e sarva adhikAra vizeSa che e vIsa bheda che / iMma bIjA kSiprAdika aneka bheda che te naMdIthI jANajo. ihAM na kahyA che saMkSepArtha mATe. daza nAma sUtrameM kahyA ane tehija dasa samAsapada joDyAM vIsa thayAM // 7 // aNugAmi vaDDhamANayapaDivAIyaravihA chahA~ ohii| riumaI viulamaI maNanANaM kevalamigavihANaM // 8 // artha-have avadhijJAnanA bheda kahe che-jihAM upano vihAMyI pachI sarva sAthe cAle te anugAmI avadhi 1 ane je upanA pachI vadhato hoya te varSamAna avadhi kahIje 2 je upanA pachI jAya te paDivAI avadhi kahIje 3 vaNa bheda itara pratipakSI levA. sAthe na cAle te ananugAmI avadhi kahIye 4 ghaTato jAya te hIyamAna avadhi kahIye 5 je upanA pachI jAya nahIM te apratipAti avadhi kahIye. 6 evaM 6 cha bheda avadhinA jANavA. yadyapi avadhijJAnanA bheda asaMkhyAtA che; paraM ihAM moTA bheda lIdhA che. manaHparyavajJAnanA bheda be te mananI vargaNA jANe te manaH paryavajJAna jANavo. je aDhI aMgula uNI aDhAI dvIpa mAsa niradhAranA manogatabhAva jANe. sAmAnyapaNe caramazarIrIno For Private And Personal Use Only
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmmagranthasya date: 587 niyama nahI te Rjumati manaH paryava. 1 ane saMpUrNa aDhAi dvIpa nA manogatabhAva jANe vizeSapaNe tadbhava mokSagAmIne vipuMlamati manaH paryavajJAna 2 e be bheda manaH paryavajJAnanA jANavA yadyapi mananI vAta avadhijJAnI paNa jANe paNa sUkSma mananI vAta manaH paryavajJAnI jANe. ane kevala - asahAI nirAvaraNa sarva jANe te kevalajJAna triNakAla triloka chae dravyanA guNa paryAya jANe te kevalajJAna. e jJAnanA pAMca bheda kA siddhAntamAM // 8 // esiM jaM AvaraNaM, paDuba cakkhussa taM tayAvaraNaM / daMsaNacaMDa paNa niddoM vittisamaM daMsaNAvaraNaM // 9 // artha -- e pAMca jJAnane Avare DhAMke te jJAnAvaraNIya karma. AMkhyane jema pATo tima tehano AvaraNa kahIje. matijJAnane Avare te matijJAnAvaraNIya karma 1 zrutajJAnane Avare te zruta jJAnAvaraNIya 2 avadhijJAnane Avare te avadhijJAnAvaraNIya karma 3 manaH paryavajJAnane Avare te manaH paryavajJAnAvaraNIya kahIye 4 kevalajJAna Avare te kevalajJAnAvaraNIya kahIje. 5 evaM pAMca bheda ele jJAnAvaraNIya karmanA bheda kahyA. have darzanAvaraNIya karmanA bheda kahe che temAM darzanAvaraNIya cyAra bhede che ane pAMca prakAranI nidrA evaM nava 9 bheda che. vitti - chaDIdAra samAna darzanAvaraNIya karma jANo ||9|| cakbudiTThiacakhkhUsesiMdiyaMohiMkevalehiM ca / sAha sAmannaM tassAvaraNaM tayaM cauhA // 10 // 7 For Private And Personal Use Only
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArtha ___artha-cakSudarzana dRSTi je AMkhyathI sAmAnya upayoga 1 acakSudarzana meM sparzanaM, rasana, ghrANa, zrotrarUpa cyAra iMdriyano je sAmAnya upayoga te acakSudarzana kahIye 2 avadhijJAnIne sAmAnya upayoga te avadhidarzana kahIye 3 kevalajJAnAne je sattAgrAhaka sAmAnyopayoga te kevaladarzana kahIye 4 ihAM manaHparyavajJAnane darzana na katho te iNa kAraNa darzana ihAM sAmAnyano upayoga ane manaHparyavajJAna te vizeSa upayoge ja che tiNe darzana nako te cyAra darzanane Avare te cyAra bhede che, cakSudarzanA varaNI 1 acakSudarzanAvaraNI 2 avadhidarzanAvaraNI 3 kevaladarzanAvaraNI 4 e. cyAra bheda che. // 10 // suhapaDibohA nihI nihAnidoM ya dukkhapaDibohA / payalA ThiovakTThissa payalapayalA ucNkmo||11|| ___ artha-have nidrAnA pAMca bheda che te kahe che sukhe thoDe kharuke jAge paNa tarata jAge te nidrA kahIje 1 duHkhe ghaNe sAda kare atyaMta pokAra kare kukuA kare jAge te nidrAnidrA kahIye 2 ane beTA ubhA niMda Ave te pracalA trIjI kahIje 3 cAlatAM udhe ghoDAnI pere te pracalApracalA kahIje. 4 ghoDo jema bAjarI khAte kAMkaro Ave tyAre jAge tima te kAma paDe jAge. // 11 // diNaciMtiyatthakaraNI thINaddhI addhckiaddhblaa| mahulittakhaggadhArAlihaNaM va duhA~ u veyaNiyaM // 12 // .. artha-~ane dinano citavyo kAma rAtre kare nidrAmA jema For Private And Personal Use Only
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmmagranthasya vArthaH 589 laghu cele hAthInA dAMta rAtreM kADhyA tima dinaciMtI tehane kahIje te yINaddhI nidrA pAMcamI kahIje ehano bala arddhacakravartti je vAsudeva tiNathI Adhobala hove nidrAmAMhI vrata - vatAM kare. have vedanIya karmano svarUpa kahe che - madhu sahatathI lepI khaDganI dhArA tehano je cATavo te samAna che. jima mIThAsa lAge te sAtAvedanI 1 ane cATatAM kaTAi je te asAtAvedanI 2 duhA: u-doi bhedeM vedanIyakarma che. avyAbAdhaguNatvaM roke che vedanIyakarmano svarUpa che. // 12 // osannaM suramaNue sAyamasAyaM tu tiriyanaraesu / majjaM va mohaNIyaM duvihaM daMsaNacaraNamohA // 13 // artha -- usanna - prAye devagatine manuSyagatimAM sAtAvedanIno prabala udaya che; ane tiryaca nArakIne asAtA prabala che. ihAM jina bhagavAnanA janma samaye nArakIne paNa sAtA thAya che ane gajaratna azvaratna tiryacane paNa sAtA che paNa te kadA kAleM thAya che sadA nahIM teNe na gaNI. have mohanIya karmano svarUpa kahe che-madirApAna samAna mohanIyakarma che. jima madirApAna kIdhAM mANasa gahelo vivhala thAya tima mohanIyakarmathI paNa jANado. te mohanIyakarmanA be bheda cheeka darzanamohanI je darzana samakitaguNane muMjhAve te darzanamohanI 1 ane cAritraviratine muMjhAve te cAritramohanI kahIje. 13 // daMsaNamohaM tivihaM sammaM' mIsaM taheva micchattaM / suddhaM addhavisuddha avisuddhaM taM havai kamaso // 14 // For Private And Personal Use Only
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH Awrvinhemmannam ____ artha-tihAM darzanamohanInA traNa bheda che, triNe guNa samakItane roke che; yadyapi samakitamohanInA udayathI kSayopazamasamakIta che topaNa mithyAtvanAM zuddha dala vede che (veTiM che) te samyaktvamohanI 1 mizramohanI 2 temaja vaLI mithyAtva mohanI trIjI kahI. ihAM graMthibheda karatAM prathama yathApravRttikaraNa thAya. sAta karmanI sthiti eka koDAkoDI bAkI rahe sAre. bIjo pUrvakaraNa eka aMtarmuhUrta pramANa kare. bIjo anivRttikaraNa karIne samyaktva pharase ihAM mithyAtvane carama samaye trINa puMja kare eka zuddha puMja bIjo avizuddha puMja bIjo azuzyAma puMja e sthitinA traNa puMja kare zuddha puMjano dala vede te samyaktva mohanI 1 arddhavizuddha puMja vede te mizramohanI. 2 azuddhazyAma dalane vede te mithyAtvamohanI. // 14 // jiyajiypunpaavaasvesNvrbNdhmukkhnijrnnaaN| jeNaM sadahai tayaM samma khaigAibahubheyaM // 15 // ___artha-jIvatatsva cetanAlakSaNa svarUpamaya 1. ajIvatatva cetanA rahita zuSka kASTAdi 2. punna-puNya zubha karma 3. pAvapApa azubha karma 4 Azva karmaAvaraNano hetu 5. saMvara navAM karma AvatAM roje 6. baMdha-jIva pradeza karma ekatArUpa. 7. sakala karma kSaya pApe te mokSatattva kahIye 8. pUrvakRtakarmanI nijerA te nirjarA utva kahIye 9. e navatatva sUdhA jANe-nizcaye karI jANe vyavahAre karI pravate te nizcaya samyaktva kahIje te samakItanA ghaNA bheda che kSAyaka 1 kSayopazama 2 upasama 3. vedakAdi bhedeM karI. // 15 // For Private And Personal Use Only
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TavArthaH mIsA na rAgadoso jiNadhamme aMtamuhu jahA anne| nAliyaradIvamaNuNo micchaM jiNadhammavivarIyaM // 16 // - artha-mizradRSTine rAga nahI dveSa nahI jigadhamme-jina vItarAganA dharmaupareM rAgadveSa nahI te mizradRSTi, aMtarmuhUrta ehanI sthiti ja hoya anne jahA-jema anna upare nAliyera dvIpavAsI manuSyane anna kadI AMkhe nahIM dITho tiNe tehane anna upare rAga nayI deSa paNa nathI ima mizramohanIvaMtane jinadharma upara rAgadeSa nayI. mithyAtva je te jinadharmathI viparIta je ajJAnamudrita thako jIva kuzradhAna jIvAdi padArtha\ arocakabuddhi te mithyAtva. // 16 // solasa kasAya nava nokasAyaM duvihaM crittmohnniyN| aNe appacakkhANoM paJcakkhANA ye sNjlaaN||17|| __ artha-have cAritramohanInA 25 bheda kahe che-tihAM cAritramohanInA doya bheda che. eka kaSAyamohanI 1 ane bIjI nokaSAyamohanI 2 te kaSAyamohanInA 16. nokaSAyamohanInA 9 meda che. a donu mohanInA 25 pacavIsa meda che. cAritra guNane roke tiNe cAritramohanI kahIje. tihAM kaSAya sola 16 meda che aNa anaMtA-baMdhInA 4 bheda-anaMtAnubaMdhI krodha 1 anaMtAnubaMdhI mAna 2 anaMtAnubaMdhI mAyA 3 anaMtAnubaMdhI lobha 4 / apratyAkhyAna dezaviratine roke. tehanA 4 bheda-apratyAkhyAnI krodha 1 apratyAkhyAnI mAna 2 apratyAkhyAnI mAyA 3 apratyAkhyAnI lobha 4 / pratyAkhyAna sarvaviratine roke pratyAkhyAna krodha 1 pratyAkhyAna mAna 2 pratyAkhyAna mAyA 3 pratyAkhyAna For Private And Personal Use Only
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 592 karmmagranthasya vArthaH lobha 4 / saMjalana te yathAkhyAta cAritrane roke -saMjalano krodha 1 saMjalano mAna 2 saMjalanI mAyA 3 saMjalano lobha 4 // 17 // jAjIvavarisacaumAsapakkhagA narayatiriyanaraamarA / sammANusava viraIahakkhAyacaritaghAyakarA // 18 // artha - - havaM ehano dRAMta sthiti kahe che - karmasthiti to solakaSAyanI javanya aMtarmuhUrttanI, utkRSTa 40 koDAkoDI sAgara che. e pariNAmarUpa sthiti jANavI. anaMtAnubaMdhInI jAvaMjIva sthiti apratyAkhyAnAnI barasa 1 sthiti, pratyAkhyAnanI caumAsa 4 mAsa sthiti che, saMjalananI pakSa 1 sthiti che, anaMtAnubaMdhIne pariNAme mare to narakagatie jAya. 1 apratyAkhyAnanA parigAme mare to tiryacagatimAMhe jAya. 2 pratyAkhyAnanA pariNAme mare to manuSyagatimAMhe jAya 3 saMjalanane pariNAme mare to devagatimAMhe jAya. 4 anaMtAnubaMdhI samakItane ghAta kare. 1 apratyAkhyAna aNuvratanuM dezaviratino ghAta kareM. 2 pratyAkhyAna sarvaviratinuM vAta kare. sAdhuvratanuM vAta kare AvaNa deveM nahIM 3 saMjalana yathAkhyAtacAritranuM ghAta kare eTale iMNi kaSAya udaya thakAM italA guNa pragaTe nahIM ||18|| jalareNupuDhavipavayarAIsariso caviho koho tiNisalayAkaTThaTThiya | selatthaMbhovamo mANo // 19 // artha -- saMjalaNo krodha jalarekhA samAna che. jima jalamI rekhA tarata miTe tima saMjalano kova tarata miTe, pratyAkhyAnano krodha reNu - velUnI rekhA samAna vAya pramukha lAge miTe. tima namati khamati kIthAM utare, ane apratyAkhyAnI krodha puDhavI 12. For Private And Personal Use Only
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org karmmagranthasya bArthaH 593 mATIcI kaNInI rekhA samAna che, je cIkaNImATInI rekhA meha pramukha vUThe mITe tima ghaNe upAye apratyAkhyAna krodha utare. anaMtAnubaMdhI krodha parvatarekhA samAna che. jima parvatanI rekhA paDI pachI pharI maLe nahIM; tima anaMtAnubaMdhI krodha jAvajIva tyAMDa miTe nahIM te anaMtAnubaMdhi 4. saMjalano mAna netaranI chaDI samAna. je tarata name, pratyAkhyAna mAna kASTa lAkaDI samAna che je kiNahI kAraNe name, apratyAkhyAnI mAna aTTI hADa samAna che-ghaNe jatana kIyAM name tima te mAnI piNa ghaNAM jatana kIyAM name. anaMtAnubaMdhI mAna sela paththaranA thAMbhA samAna che, je kimahI name nahIM; tima anaMtAnubaMdhI mAnavaMta kimahi mAna choDe nahI. // 19 // 7 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAyAvalehigomuttimiDhasiMgaghaNavaMsimUlasamA / loho haliddakhaMjaNakaddama kimirAgasAriccho // 20 // artha -- saMjalanImAyA valehI vAMsanI chola samAna je tarata vAMka choDe. pratyAkhyAnI mAyA gomUtrikA samAna je kiNahI kAraNe kapaTa chAMDe, apratyAkhyAnI mAyA miMDhArA siMga samAna che, kiNahI kAraNe karI vAMka choDe, anaMtAnubaMdhI mAyA vaMsamUla vAMsanI jaDa samAna che, ati gUDha vakra che, baLyAM paNa ain chor3e nahIM. ehavI mAyA anaMtAnubaMdhInI saMjalaNo lobha haladaranA raMga samAna che, je lAlaceM thAya te, tarata lAlaca choDe, pratyAkhyAnI lobha khaMjaNa - gADInI vAMgaNa raMga samAna che je jene kIyAM te raMga utare. apratyAkhyAnIyo lobha nagara kardamanA * samANo ' iti pAThAMtaram.. For Private And Personal Use Only
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AMARuraniummam 594 karmagranthasya TabArthaH raMga samAna che, anaMtAnubaMdhI lobha kimirAga kRmajI-raMga samAna che, eTale sole kaSAyanA bheda kahyA te saddahavA. // 20 // jassudayA hoi jie hAsa raI araI sogaMbhaya kucchauN| sanimittamannahA vA taM iha hAsAimohaNiyaM // 21 // artha-have hAsyAdika cha bheda kahe che-je karmaprakRtine udayathI hove jIvane hAsya ghaNo te hAsyakarma udayathI. 1 ratiharSakarma. 2 aratikarma te dilagIrI. 3 soga-maraNAdika kare, rudanAdi kare te zokakarma. 4 bhayakarma-Dara ghaNo thAya. 5 kucchA -dugaMchA je azubhapudgalAdikazuM dugaMchA. 6 e chae kArya nimittakAraNa miLyAM paNa udaya Ave kiNa hIna nimitta vinA piNa udaya Ave te ihAM hAsyAdika mohanI kahIje. hAsya 1 rati 2 arati 3 soga 4 bhaya 5 dugaMchA 6. // 21 // purisitthitadubhayaM pai ahilAso jabasA havai so u| thInarainapuMveudao phuphumatarNanagaradAhasamo // 22 // artha--puruSano amilASa thAya jehane te strIveda kahIye 1 ane jene strIno abhilASa thAya te puruSaveda kahIje 2 ane strI puruSa bihunoamilApa dhare te napuMsaka veda kahIje. tiNe karI eTale strIne puruSasyuM bihu sAthe viSayanI cAha thAya ane puruSane strIsevyAnI cAha thAya, strI ane puruSasaM viSayanI cAha ghaNI thAya, e tInano amilApa te zAyI thAya ? ima je karmanA udayayI thAya te karma veda kahIye. tihAM prathamastrIveda 1, bIjo puruSaveda 2, bIjo napuMsakaveda 3, ehanI tRSNA-jvAlA ehavI che ke strIvedanI agani phuphuma kounI dAha samAna che 1 ane For Private And Personal Use Only
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH puruSavedanI agani tRNAnI Aga samAna che. je dIsati jhALA dise paNa Take thoDI; tima puruSadAha tarata miTe ane napuMsakavedanI agnidAha nagaradAha samAna che, jima nagarano dAha kadeike bUjhe nahI; tima napuMsakavedanI dAha kadI miTe nahIM. eTale mohanIyakarmanI 28 prakRti kahI. // 22 // surenaraitirinarayAU~ haDisarisaM nAmakamma cittismN| bAyAletinavaIvihaM, tiuttarasaiyaM ca sattaTThI // 23 // ___artha-have AukhAkarmanI cyAra prakRti kahe che-tihAM sura devatAno Aukho 1 nara-manuSyano Aukho 2 tiryacano Aukho 3 naraya-narakano Aukho 4 e cyAra bheda che. haDisarisaM-khoDA samAna che, jima khoDAmAM paga paDyA pachI kATyo ja nIkaLe tima Aukho karma bhogavyAM chUTe, have nAmakarmano svarUpa kahe che-nAmakarma cItArA samAna che-tehanA anekabheda anekaprakAranA che te jANavA. have tihAM betAlIsa 42 bheda paNa cha, tinavai trayANu 93 bheda piNa che. ane 103 ekasotIna bheda che, vaLI saDasaThi 67 bheda paNa che. // 3 // gaIjAita"uvaMgA baMdhaNasaMghAyANi saMghayaNAM / saMTANavanna gaMdharasaphAsa~aNupukSivihagagaI // 24 // artha--ive prathama betAlIsa bheda kahe che-gati 1 jAti 2 ta-zarIrabheda 3 upAMgabheda 4 baMdhanabheda 5 saMvAtanabheda 6 saMzyaNabheda 7 saMsthAnabheda 8 varNabheda 9 gaMdhabheda 10 rasabheda 11 pharasabheda 12 anupUrvIbheda 13 vihAyogatibheda te 14. 24 For Private And Personal Use Only
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir VAAAAAAAAAN karmagranthasya TabArthaH piMDapayaDitti caudasaparaghoUsAsaAyatuMjoyaM / agurulahu~tirthanimiNovaghAyamiryaMaTTha ptteyaa||25|| artha-piMDaprakRti e cauda che. piMDa-jehanI eka prakRtinA ghaNA bheda thAya te piMDaprakRti kahIje. te caudabhede parA ghAtanAmakarma 1 UsAsanAmakarma 2 AtApanAmakarma 3 udyotanAmakarma 4 agurulaghunAmakarma 5 tIrthakaranAmakarma 6 nirmANanAmakarma 7 upaghAtanAmakarma 8 e AThaprakRti pratyeka prakRti kahIje. e prakRtino uttarabheda koi thAya nahIM. // 25 // tasaMbAyarapajataM patteathiraM subhaM ca subhagaM ca / susarIAijajasaM tasadasagaM thAvaradasaMtu imaM // 26 // artha-vasanAmakarma 1 bAdaranAmakarma 2 paryAptanAmakarma 3 3 pratyekanAmakarma 4 sthiranAmakarma 5 zubhanAmakarma 6 subhaganAmakarma 7 susvaranAmakarma 8 AdeyanAmakarma 9 jasanAmakarma 10 e sadazaka jANavo. jANaNahArane have thAvaradazaka kahe che bIjo. // 26 // thAvarasuhumaiapaMjaM sAhAraNamathiramasubhadubhagANi / dUsarraNAijAjasamiya nAme seyarA vIsaM // 27 // artha-prathama thAvaranAmakarma 1 sUkSmanAmakarma vIjo 2 aparyAptanAmakarma trIjo 3 sAdhAraNanAmakarma cotho 4 adhiranAmakarma pAMcamo 5 azubhanAmakarma cho 6 durbhaganAmakarma sAtamo 7 duHsvaranAmakarma AThamo 8 anAdeyanAmakarma navamo 9 apajasanAmakarma dasamo 10 e thAvaradazaka kathu bIju. For Private And Personal Use Only
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmmagranthasya TabArthaH 597 eTale sadazaka thAvaradasaka miLyAM 20 thayAM have 14 piMDaprakRti 8 pratyeka 20 seyarA esarva miLyo 42 bheda prakRti thAya. eTale nAmakarmanA 42 betAlIsa bheda vivarIne kalA che. 27 // // tasacau~ thirakaM athirakaM suhamatigaMthAvaraMcaukaM / subhagatigAIvibhAsA, tayAisaMkhAhi payaDIhiM // 28 // artha- have saMjJAvizeSa kahe che tasaca trasacatuSka kahI basa 1 bAdara 2 paryApta 3 pratyeka 4 e prakRti levI. thirachakaM-thirachaka kahyA - 1 thira, 2 zubha, 3 subhaga, 4 susvara, 5 Adeya, 6 jasa e cha prakRti levI. ene thirachakka kahA. have athirachakka - athiracha kathA 1 - athira, 2 azubha 3 durbhaga, 4 duHsvara, 5 anAdeya, 6 ajasa e cha prakRti levI. 6 sUkSma 1 aparyApta 2 sAdhAraNa 3 e RNa prakRti sUkSmatrika kahIje. thAvara 1 sUkSma 2 aparyApta 3 sAdhAraNa 4 e thAvaracatuSka kahIje. subhaga 1 susvara 2 Adeya 3 e traNa subhagatrika kahIje. durbhaga 1 duHsvara 2 anAdeya 3 e durbhagatrika kahIje. je prakRti lAdhI hoye te prakRtithI AgaThI saMkhyA pramANa gaNI lIje, tivAre saMkhyA pramANa Thare. 28 vannacau agurulahucau tasAi duticaurachakka iccAi | st annAvi vibhAsA tayAi saMkhAhi payaDIhiM // 29 // artha- varNAdika cyAra 4 agurulaghupramukha 4 cyAra. sAdi be, 2 sAdi traNa, 3 trasAdika 4 cyAra, sAdika 6 cha, telI saMkhyA letAMhi tehavo saMketa. have thINaddhItrika jihAM 17 For Private And Personal Use Only
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TavArthaH kayuM tihAM thINajI 1 nidrA2 pracalA 3 e tIna levI. vizeSa jANavA mATe kahe che-varNacatuSka sAmAnye kayAM te varNa 1 gaMdha 2 rasa 3 sparzanAma 4 e 4 ne varNacatuSka kahIye ane agurulaghunAma 1 upaghAtanAma 2 parAghAtanAma 3 UsAsanAma 4 e agurulaghucatuSka kahIye. basa 1 bAdaranAma 2 e trasadvika kahIje. 1 trasa, 2 bAdara, 3 paryApta e trasatrika lIje, ane trasa 1 bAdara 2 paryAptA 3 pratyeka 4 e 4 ne trasacatuSka kahIje. ane trasa 1 bAdara 2 paryApta 3 pratyeka 4 sthira 5 zubha 6 e chane trasaSaka. ema jeTalI prakRti hoya te trasAdinAmathI joiye. // 29 // gaiyAINa u kamaso cupnnpnntipnnpNcchchkN| paNadugapaNaTThacauduga iya uttrbheypnnstttthii||30|| ___artha have 93 vANu prakRti kahe che-gati Adika 14 peMDanA uttarabheda kahe che-gati 4 bhede cyAra. jAtinA pAMca bheda 5, zarIranA pAMcabheda, upAMganA tInabheda 3, baMdhananA pAMcabheda 5, saMghAtananA pAMcabheda 5, saMghayaNanA cha bheda 6, saMsthAnanA cha bheda, varNanA pAMca bheda 5, gaMdhanA do bheda 2, rasanA pAMca bheda 5, pharasanA ATha 8 bheda, AnupUrvInA cyAra bheda 4, vihAyogatinA be bheda 2. eTale karI uttarabheda sarva miLyAM pAMsaTha bheda thayA. piMDaprakRtinA e uttarabheda kahyA. // 30 // aDavIsajuyA tinavaiI saMte vA panarabaMdhaNe tisaya / baMdhaNesaMghAyaMgaho taNususAmannavanacaU // 31 // For Private And Personal Use Only
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TavArthaH artha---iNe 65 bhedame ATha pratyeka, trasadasa, thAvaradasa, e aThThAvIsa 28 bheda thayA o lIje tyAre trAMNu bheda thAya. e 93 sattAme gaNIye athavA baMdhana pehelAM pAMca gaNyAthI tiNa ThAme pannare 15 gaNIye tivAre ekasotIna bheda piNa thAya. te sattAme gaNIye; athavA ekasotIna bhedamAM paMnara baMdhana, pAMca saMghAtana e vIsa prakRti zarIramAMhe gaNIje eTale vIsa kADhIje e zarIranA ja uttarabheda che ane varNAdikanA 20 vIsa bheda che te ihAM sAmAnya cyAra 4 bheda levA. varNa 1 gaMdha 1 rasa 1 pharasa 1 evaM 4 bAkI 16 kADhavA. // 31 // iya sattaTThI baMdhodae ya na ya sammamIsayA bNdhe| baMdhodayasattAe, vIsaduvIsaTThavannasayaM // 32 // artha-tivAre 36 prakRti kADhyAM saDasaThi 67 rahe, baMdhe paNa saDasaThi 67 che. baMdhodaya kahetAM baMdha ane udayame paNa 67 saDasaThi che. vaLI mohanIkarmanI 28 prakRti che, temAhi samyaktvamohanI 1 mizramohanI 2 e be prakRti baMdhamAM na gaNavI, tivAre mohanIkarmanI baMdhe 26 chavIsa prakRti che. eTale saravALe pAMca 5 jJAnAvaraNI, nava 9 darzanAvaraNI, be 2 vedanIya, 26 chavIsa mohanI, 4 Aukho, 67 nAma, 2 be gotra, pAMca 5 aMtarAyaH e 120 mukasovIsa bAMce che, tihAM mizramohanI 2 bheLIje vikare udyame 122 che, ane tiName nAmakarmanI sarva 103 graNIje, tibAre sattAle ekaso aThThAvana 158 che.32 nirayatirinarasuraMgaI igaMvidhatiyacau~ paNidijAIo orAlaviuvAhAragateyakammaNapaNasarIrA // 33 // For Private And Personal Use Only
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmayanthasya bArthaH artha-have gatinAmakarmanA cyAra bheda kahe che-narakagati 1 tiryaggati 2 manuSyagati 3 devagati 4 / ekeMdrI jAti 1 beMdrInI jAti 2 teMdrInI jAti 3 caureMdrInI jAti 4 paMceMdInI jAti 5. e pAMca jAti jANavI. audArika zarIra 1 vaikriya zarIra 2 AhAraka zarIra 3 tejasa zarIra 4 kArmaNa zarIra 5. e pAMca zarIra jANavAM. // 33 // vAharu piDi sira ura uyaraMga uvagaM aMgulIpamuhA / sesA aMgovaMgA paDhamataNutigassuvaMgANi // 34 // ___ artha--bAhya doya 2, sAthala doya 2, puMTha 1, sira ( mastaka) 1 hIyuM 1 peTa 1 e ATha aMga che ane AMgaLI pramukha upAMga che. zeSa-bAkI nakha, kezAdika sarva aMgopAMga jAMNavA te aMgopAMga pahelA traNa zarIranAM che.-audArika upAMga 1 vaikriya upAMga 2 AhAraka upAMga 3: e traNa upAMga kahyAM. 34 uralAipuggalANaM, nibaddhabajhaMtayANa saMbaMdhaM / jaM kuNai jausamaM taM uralAIbaMdhaNaM neyaM // 35 // artha--audArikAdika pAMca zarIra pudgala keika bAMdhyA pUrve zarIrapaNe pariNamAvyA ane bIjAM navAM bAMdhatAM je pudgala tehane je saMbaMdha ekamekakaravo jeNe karIne te baMdhanakahIje karmano udaya te lAkhanI pereM jima lAkha lAkaDIne ekameka kare coTADi rAkhe tima baMdhana pugalane grahi rAkhe che. te baMdhana audArika 1 vaikrIya baMdhana 2 AhAraka baMdhana 3 taijasa baMdhana 4 kArmaNa baMdhana 5. e pAMca baMdhana jANavAM. // 35 // For Private And Personal Use Only
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH jaM saMghAyai uralAi-puggale taNagaNaM va daMtAlI taM saMghAya baMdhaNamiva taNanAmeNa paMcavihaM // 36 // artha-je karmanA udayathI saMghAtaM kahetAM bheLA kare audArikAdi pudgalone jima tRNa gaNanA prateM jima daMtAlI bheLA kare tima pudgalane bheLAM kare, te saMvAtana kahIiM che. jima baMdhananA pAMca bheda kahyA tima saMghAtananA pAMca bheda kahevA. audArika saMvAtana 1, vaikriya saMghAtana 2, AhAraka saMghAtana 3, tejasa saMvAtana 4, kArmaNa saMghAtana 5. // 36 // orAlaviuvAhArayANaM sgterykmmjuttaannN| navaMbaMdhaNANi iyara-dusahiyANaM tinni tesiNc||37|| . artha-have 15 baMdhana kahe che. audArika audArika baMdhana 1, vaikriya vaikriya baMdhana 2, AhAraka AhAraka baMdhana 3. e triNa saga potAnA baMdhanathI jANavA ane 3 zarIrathI tejasa joDiye vaLI kArmaNane joDiye tivAre nava baMdhana thAya. audArika tejasa baMdhana 4, vaikriya tejasa baMdhana 5, AhArakatejasa baMdhana 6,audArika kArmaNa baMdhana 7, vaikriya kArmaNa baMdhana 8, AhAraka kArmaNa baMdhana 9, te 3 zarIrathI tejasa kArmaNa joDIye. audArika tejasa kArmaNa baMdhana 10, vaikriya tejasa kArmaNa baMdhana 11, AhAraka tejasa kArmaNa baMdhana 12, kArmaNa kArmaNa baMdhana 13, tejasa tejasa baMdhana 14, tejasa kAmaNa baMdhana 15, e baMdhana jANavayaM evaM 15 paMdara baMdhana thayA. // 37 // saMghayagamaThinicao, taM chaddhA vjrishnaaraayN| taha ya risahanArAyaM, nArAyaM addhanArAyaM // 38 // 76 For Private And Personal Use Only
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 602 kagranthasya vArthaH samUha-hADa mAMhomAMhe saM.vajraRSabhanArAca pahelo artha -- saMghayaNa kahetAM hADano baMdha te saMvayaNanA cha bheda jANavA. saMghayaNa mahAbalavaMta khIlI pATo markaTa baMdhana che 1. tima bIjo RSabhanArAca. je mAMhe khIlA nahIM, pArTI markeTa baMdhana che 2. bIjo nArAca. jer3hane markaTa baMdhana che 3. cotho arddhanArAca 4 jehane ekapAse markaTa baMdhana che. / / 38 / / kIlia~cheva iha, risaho paTTo ya kIliyAvajjaM / ubhao makkaDabaMdho, nArAyaM imamurAlaMge // 39 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha -- pAMcamo kIThIkA saMghayaNa. jehane khIlI che. 5 chaTTo chevaTo saMvayaNa. jihAM sarvathA nirbala che. 6 RSabhapATo- paTTo doi hADano saMpuTa markaTabaMdha upare pATo che, vajra kahetAM khIlI-markeTa baMdhane donu pAse kIlI kahetAM khIlI che. ubhao-dona pAse hADano AMTo te markaTabaMdha kahIje. e sarva pahele saMvayaNameM che. mahAbalavaMta thAya, e saMghayaNa karma audArika zarIra dhArIne udaya Ave. eTale tiryaca manuSyane che; devatA nArakIne nayI. // 39 // samacaraM sa niggoha- sAMikhuja ivAmaNaM huI / saMThANA vaNNA kiNha-nIlalohiyahalidda siA 40 // artha -- samacorasa saMsthAna je cyAra dorI paryakAsana beTAM barAbara thAya ati suMdara che. 1 nigrodha saMsthAna upara triga suMdara che, heTalo trika durbala che. 2 sAdi saMsthAna bIjo nIcalo suMdara che 3 kubjasasthAna je kubaDo hoye. 4 vAmana saMsthAna je dedamAna choTo hove. 5. kuMDaka saMsthAna sarvathA lakSaNa 23 For Private And Personal Use Only
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH 603 rahita hove 6 e cha saMsthAna kahAM. have varNa pAMca kALo bhamarano, nIlo sUDAnI pAMkha sarIkho, rAto hIMgo sarIkho pILo kaMcana sarikho, zveta-boLo rUpA sarIkho. // 40 // surahIdurahI rasApaNa, tittNkdduaNksaayaNbilaamhraa| phAsA gurUlahuMmiukhara-sIuha~siNi rukkhA41 ___ artha-surabhigaMdha 1, duramigaMdha 2. rasa pAMca-tIkho te laviMga sarIkho 1, kaDavo te gaLo sarIkho 2, kasAyalo te haraDe sarikho 3, khATo te lIMbu AMblI sarikho 4, mITo te khAMDa sarIkho kahyo 5. have sparza ATha kahe che. guru-bhAre lAge 1, lahU-haLuo 2, miu-sukamAla 3, kharakharo te kaThora 4, sITADho 5, upaha-unho 6, siNiDa-cIkaNo 7, rukkhaTTa-lUkho e ATha pharasa jANavA. // 41 // nolakasiNaM dugaMdhaM, tittaM kaDuaM guruM kharaM rukkhaM / sIaM ca asuhanavagaM, ikkArasagaM subhaM sesaM // 42 // ___artha-prathama nIlavarNa 1, kIsana-kALovarNa 2, duramigaMdha 3, nilo rasa 4, kaDao rasa 5, guru-bhArI sparza 6, kharakharo 7, sItala 8, lU vo 9, e nava 9 azubha jANavA. bAkI rahyA je invAra varNa Adika je te zubha jANavA. e vacana prAyika nizcaye nahIM. // 42 // cauhagaivaNapudI, gaipavidugaM tigaM niaaujuaN| pujIudao vake, suhaasuhavasudRvihagagaI // 43 // artha-vyAragatinI pere AnupUrvI jANavI. narakAnapUrvi 1 . 23 For Private And Personal Use Only
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH Aamw tiryaMcAnupUrvi 2, manuSyAnupUrvi 3, devAnupUrvi 4, gatiAnupUIi miLyAM dvika kahIje. jima devadvika-devagati, 1 devAnupUrvi 2. narakaduga-narakagati, 1 narakAnupUrvi 2. imaja manuSyadga-manuSya gati 1 manuSyaanupUrvi 2. e dvikamAMhi te gatino Aukho bheLIje tivAre trika thAya. jima devatrika te devagati ? devAnupUci 2 devaAukho 3. ima narakAdika trika jANavo. AnupUrvIno udaya vakragatime che. je bhavAMtare jevAre jIva jAya, tivAre AnupUrSikarma udaya Ave che. zubhavihAyogati 1 jethI jIvanI cAlya zubha thAi, vRSabha gaja haMsanI pere suMdara cAli hove 1. azubhavihAyogati. je azubha cAli je UMTa rAsabha sarakhI cAla cAle mahA asuMdara. // 43 // paraghAudayA pANI, parosiM baliNaMpi hoi duddhriso| usasiNaladdhijutto, havei UsAsanAmavasA // 44 // artha-parAvAta nAma karmane udayeyI prANI jIvane eresi anya vairI balavaMtane piNa hove durdharSa hoye je te jIvane koike AkramasaMge nahI te parAvAta nAmakarma 1. usAsa le pAnI labdhi thAye eTale usAsa paryAtinA udayapI zvAsocchvAsa sukhe le te UsAsa nAmakarma kahIje. // 44 // ravibiMbe u jiaMgaM, tAvajuaM AyavAunau jlge| jamusiNaphAsassa tahi, lohiyavaNgasta udautti 451 - artha-sUryanA maMDaLamAM je prANInA jIvanA aMga che sUrya vimAname je pRthvIkAyanA jIva te tApa sahita cha tAvaDo kare che te AtApanA nAmakarmano udaya jANavo; paNa agnine 24 For Private And Personal Use Only
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranyasya TabArthaH ~~~~~ viSe AtApa nahIM. to iyu je cha ? je kAraNe agnimeM pharasya unho che ane lohia rAtAvarNano udaya che. Atapano udaya nahIM. // 45 // aNusiNapayAsarUvaM, jiaMgamujjoae ihujjoA / jai devuttaravikia-joisakhajjoamAizva // 46 // artha-aNusiNa unho nahIM ane prakAzarUpa ajuvAko kare che, jIva prANIno aMga zarIra udyota kare te udyotanAmakarma kahIje. yadi-jivAre devatA uttaravaikriya kare, jyotiSI caMdra, graha, nakSatra, tArApramukhane yatine AdizabdathI maNI, motI, hIrA, mANikya pramukhane udyotanAmakarmano udaya che te thakI teja jyoti che. // 46 // aMgaM na guru na lahuaM,jAyai jIvassa agurulhuudyaa| tityeNa tihuaNassa vi, pujjo se udao kevlinno47|| ___artha-je karmathI jiNa jIvano zarIra ghaNo bhArI na thAi, na ghaNo halako paNi thAiM. madhyama zarIra thAi jehano te agurulaghunAmakarma udayapaNi jANavo. tina-tIkaranAmakarmanA udayathI jIva tIna bhuvanane pUjanIka thAya, cotrIsa atizaya, pAMtIsa vANI, aSTa prAtihAraja hove te tIrthakaranAmakarmano udaya kevalIne thAya; kevalajJAna upanpA pachI te udaye Ave. // 47 // aMgovaMganiyamaNaM, nimmANaM kuNai sutthaars| uvaghAyA uvahammai, sataNavayavalaMbigAIhiM // 4 // 25 For Private And Personal Use Only
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabAthaiH mmarAmAvaina artha-aMgopAMga nAsikA AMkha kAna pramukha sakharA ThAmane ThAma nipajAve, nimmANa-te nirmAganAmakarma kahIje sUtradhAra sarakho kahIje che jima sUtradhAra pRtaLI ghaDe te samI aMgopAMga suMdara ghaDe. upavAtanAmakarmayI jIvano zarIra haNAya; ApaNe zarIre vadhatI AMgulI jIbha-paDajIbhI rasolI pramukha upaje tiga zarIra kurUpa hovai, kurUpa dIsaI. // 48 // biticaupaNidiyatasA, bAyarao bAyarA jiaathuulaa| niyaniyapajjattijuA, pajjattA laddhikaraNehiM // 49 // artha-biticau-drI teMdrI caureMdrI paMceMdrI jIva sarva cAle hAle che tiNe te trasa kahIje. bAdaranAmakarmanA udayathI jIva dIrthapaNuM pAme. Apa ApaNI paryApti pUrI kare te paryApta nAma kahIje. pajAttA-te paryApti be prakAranI chelabdhi paryApta 1 ane karaNa paryApta 2 tihAM AparI paryAta pUrI pArasye te labdhipati 1, je paryApta pUrI karI rahyA te karaNaparza. 2 // 49 // patteataNapatte-udaeNaM detaahimAi thiraM / nAnuvarisirAisuhaM, subhagAu sadhajaNaiTTho // 50 // artha-je eka zarIre eka jIva te pratye nAmakarma vAhIje. jehanA udayathI dAMta, jhADa thira rahe te thiranAmaka kahIje. nAmi upare mastaka ha je uparalo ki te zubha kahIje. subhaganAmamayI sarva jagatane valubha thAya, mohanakArI thAya. // 50 // ... For Private And Personal Use Only
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ph karmagranthasya TavArthaH susarA mahurajhuNI, AijjA sbloggijjhvo| jasau jasakittoo, thAvaradAsagaM vivajjatyaM // 51 // artha-susvaranAmakarmayI mIThI sukhakArI dhvani thAya, kaMTha kharo voyalanA sarikho thA. Aiya-AdeyanAmakarmathI sarva lokane tehano vacana mAganIka thAya. jasanAma karmayI jasa thAya, kIrti thAya ane loka jasa thAya. e vasadasaka thayo igayI thAvaradasaka viparItArtha che. thAvara ekeMdrI 1, sUkSma-dRSTi na dIse 2, aparyApta paryAta pUrI na kare. 3, anaMtA jIve eka zarIra te sAdhAraNa. 4, hADa dAMta hAle te athira 5, heThalo trika te azubha 6, durbhaga lokame dohAga thAya 7, dusvara-kaMu saro na hoya. 8, anAdeya-vacana koi na mAne 9, ajata paNi jasa na hoya. e thAvaradasaka kahIje dasa. // 51 // goaM duhuncanIyaM, kulAla iva sughddmuNbhlaaiiaN| vigghe dAge lAbhe, bhoguvabhogesu vIrie a||52|| ___artha-gotra karmanA doya 2 bheda cha-prathama uccairgotra 1, bIjo nIcairgotra 2. e be bheda jANavA. alAla-kuMbhArasamAna che; jima kuMbhAra suMdara ghaDo paNi kare ane apsuMdara ghaDo paNi kare tima. have aMtarAyakarmanA pAMca bheda kahe che. dAnAMtarAya 1, lAbhAntarAya 2, bhogAntarAya 3, upabhogAMtarAya 4, vIryAtarAya 5. // 52 // sirihariasama eaM, jaha paDi kuleNa teNa raayaaii| na kuNai dANAIyaM, evaM vigNa jovo vi // 53 // For Private And Personal Use Only
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 608 karmagranthasya TabArthaH artha-zrIgRhaka.-bhaMDArI samAna aMtarAya karma jANavo. jina bhaMDArI apUMThe thakAM jima rAjAnI dAna devAnI buddhi ho paNi te pAlito dAna dei zake nahIM; ima aMtarAya karmane uiye jIva dAnAdika dei zake nahIM. // 53 // ho ATha karmabaMdhanAM kAraNa kahe che.. pddinniiattnnninhv-uvdhaayposaNtraaenn| acAsAyaNayAe, AvaraNadurga jiojayai // 54 // artha-tihAM pahelAM jJAnAvaraNI darzanAvaraNInAM baMdha kAraNa kahe che-pratyanIkapaNe jinamatano agUMTho kare, ninhava siddhAntanAM vacana uthApe, upavAta-jJAnanI prati pramukha phADe, bhaNatA hoya te upare dveSa dhare, dveSa kare te paosa kahIye. vaLI bhagatAM aMtarAya kare, siddhAMta, guru, pratimAnI ati AzAtanA kare; to jIva aMtarAya bAMdhe. AvaraNa doya jJAnAvaraNa 1 darzanAvaraNI karma jIva itare kAraNe bAMdhe. // 54 // gurubhttikhNtikrunnaa-vyjogksaayvijydaannjuo| daDhadhammAI ajjai, sAyamasAyaM vivjjyo||55|| ___ artha--gurubhakti karatAM, kSamA karatAM, dayA paLatAM, vrata pALatAM, yoga vaza kare, kaSAya vaza kare, dAna deve, dRDhadharmi hove, dharma upare sthira pratIta upArje-bAMve sAtAvedanI pratye ane ethI viparIta je hiMsA, avata, kaSAyathI asAtAvedanI bAMce. // 55 // ummaggadesaNAmagga-nAsaNAdevadavvaharaNeheiM / dasaNamoha jinnmunni-ceiasNghaaipddinniio||56|| 28 For Private And Personal Use Only
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kasyArthaH 6009 artha -- unmArga - khoDo mArga dekhADe, mArga zuddha svAdvAda na Ave eDale azuddha mArga dekhADe devadavva - deherAno dravya dhana, sAdhAraNa davpano haravo, khAvo, vAvare jIya darzanamohanI karma bAMdhe. jina, tIrthakara, sAdhu, caitya, dehero, saMva caturvidha, tehanI pratyanIka jIva midhyAtvamohanI bAMdhe. // 56 // duvipi caraNamohaM, kalAyahAlAi visayaviva samaNo / baMdhai nirayAu mahAraMbhapariggaharao ruho // 57 // artha-duvihaM - doi bhedeM cAritramohanI jIva karma bAMdhe. kaSAya kovAdika hAsyAdika pAMca iMdrono viSaya tehathI paravaza paDayo eTale je jIva viSayameM masta hove te cAritramohanI bAMbe. ane mahAraMbha vAvaDI, kuA, taLAva, koTa, bAga, khetra pramukha moTA AraMbha karatI thI tathA moTA parigraha dhana dhAnyameM mUrcchita thako pariNAme raudra ( raudravyAnI ) te naraka gati ja jAya // 57 // tiriyAu gUDhahiyao, sado sasako tahA maNustAu / pagaitaNukasAo, dAruI miguNo // 58 // artha-tino ApakhobAMce ne jIyAto mahAgUDha gaMThIlo hove, mUrkha ajJAnI hove, sAla ( zalya sahita hove, kUDa kapaTa ghaNo kare se tiryacano Ayu bAMce. tima teNI rIte manuSyano Aukho bAMdhe je jIva prakRti svabhAve taNu-pAtaLo kaSAya jehane hove, dAna devAnI buddhi jehane hove, guNe karI madhyama guNI hove te manuSyAyu bAMdhe // 58 // 77 For Private And Personal Use Only
Page #635
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 610 karmayanyasya TavArthaH - vAAAAAAAAAAAAAAmAnamnmammarwari avirayamAi surAu, bAlatavo'kAmanijaro jyi| saralo agAravillo, suhanAmaM annahA asuhaM // 59 // . arma-aviratithI lei karIne sAtame guNaThAye tAi jIva devatAno ja Aukho bAMdhe, vaLI ajJAnatapa karato jIva, akAmanirjarA karato jIva devatAno Aukho bAMva. saralacitta hove, garva na karato hoya te jIva nAmakarmanI zubha prakRti bAMce ane kapaTI ahaMkAra karato hoya te nAmakarmanI azubha prakRti bAMdhe. // 59 // guNapehI mayarahio, ajjhayaNajjhAvaNAI nicaM / pakuNai jiNAibhatto, uccaM nIyaM iyarahA u // 6 // artha-guNagrAhI-guNarAgI, mada ahaMkAra rahita, mAnano pakSa nahIM, bhaNavAne bhaNAvavAnI ruci ghaNI hove jehane ehayo saralabuddhi jIva hove vaLI je jIva jina guru vacana bahu zrutanI bhakti karato hoya te jIva uccagotra bAMce. ane ehathI viparItapaNe nIca gotrakarma bAMye. // 60 // jiNapUAvigdhakaro, hiMsAiparAyaNo jayai vigcha / iya kammavivAgoyaM, lihio deviMdasUrihaM // 31 // ___artha-jinapUjA karatAM je aMtarAya kare te aMtarAya karma bAMdhe vaLI je hiMsAmAM tatpara-ujamAla hove te jIva aMtarApakarma bAMve, eTale karI karmano vipAka karo. ekalo aThThAvana prakRti kahI ane pUrvalA siddhAMta dekhIne deveMdrasari AcArya lakhyo che. // 61 // iti karmavipAkanAma prathamakarmagraMthaTabAryaH saMpUrNaH // 1 // 1 For Private And Personal Use Only
Page #636
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha dvitIyaH karmagraMthaH taha thugino vIrajiNaM, jaha gunntthaannesusylkmmaaii| saMdhudavodIraNayA, sattApattANi khaviyANi // 1 // artha--ha-tima stavu chu, mana vacana kAyAi karI, vIra mahAra jena pratye namuM; jaha-jema guNaThANAne anukrame niramala pariNAme sakala karma jJAnAvaraNAdika baMdhapaNe, udayapaNe, udIraNANe, sattApaNe pAmyA je karma te sarva khapAvyA jeNe te mahAvIra prate vAMdIne namIne. // 1 // micche sAsaNemIse,avirayaMdese pamataapamatte niyhi| aniyaMTisuhumuMbasamakhogasajogiaMjogiguNA // 2 // __ artha-have guNaThANAno svarUpa kahe che-pehelo mithyAtva guNaThANo 1, sAsvAdana guNaThANo 2, mizra guNaThANo 3, avirati guNaThANo 4, dezavirati guNaThANo 5, pramatta-guNaThANo 6, apramatta guNaTAko 7, apUrvakaraNa guNaThANo nivRtti bAdara guNaThAgo 8, anivRttibAdara gugaThANo 9, sUkSmasaMparAya guNaThANo 10, upazAntamoha guNaThANo 11, kSINamoha guNaThAgo 12, sajogI kevalI guNaThANo 13, ajogI kevalI guNaThAko 14. have guNaThANAno pariNAma kahe che. je jinadharbhazuM virIta te mithyAtva 1, samItaiyuM paDI mithyAtva meM Ave te paDatA kALane sAsvAdana kahIje 2, jina 31 For Private And Personal Use Only
Page #637
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 612 karmmagranthasya svArthaH dharma upara na rAga na dveSa te mizra kahIje 3, navatattva sudhA saddahe te avirati samakita kahIje 4, samakIta sahita zrAvakatrata pALe te dezavirati kahIje. 5, sAbunA paMca mahAvrata pALe piNa prasAda seve te prabhatta kahIje 6, pranAda seve nahIM te apramatta kahIje 7, prati samaya adhyavasAyo bhitra bhinna hovAthI nivRttitrAdara kahIje 8, jyAM krodha, mAna, mAyA, upazamAve athavA khapAve te anivRttivAdara vahIje 9, lobha upazamAve khapAve te sUkSmasaMparAya kahIje 10, moha upazamAve te upazAnta kahIje 11, mohanIkarma khapAve te kSINamoha kahIje 12, cyAra karma. khapAve, kevalajJAna pAme te sajogI kevalI, kahIje 13, aghAtI cyAra karma khapAve, mokSa jAya te ajogI kevaLI kahIje 14. have cauda guNaThANAnI sthiti kahe che+- midhyAtvaguNaThANAnI sthiti abha vyane anAdi anaMta, bhavya graMthi bhede nahIM tene anAdisAMta, samakIta paDI mithyAtvame paDe tehane jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa anaMto kAla 1 sAsvAdananI sthiti 6 cha A vaLI che. 2. mizranI sthiti javanyane utkRSTa aMtarmuhUrtaH samyaktva guNasthAnatI utkRSTa 33 sAgara. dezaviratinI u dezUNa pUrva koDa varSa pramatta ehanI javanya aMtarmuhUrta utkRTa deze 1 uNI pUrva koDa. ( sarva sthiti ekatra karatAM ) ATame guNaThANe ( tathA apramattanA jaghanya samaya ne utkRSTa sthiti aMtarmuhUrtane pravAhApekSA dezaNa pUrva koDa varSa) zuM mAMDI : bAramA tAMI ( sudhI) pAMca guNaThANAnI jaghanya eka samaya. bAramAnI jaghanya aMtarmuhUrta utkRSTa pratyeke athavA sarvanI eka aMtarmuhUrta, teraNA guNaThANAnI sthiti jaghanya aMtarmuhUrsa, utkRSTI dezeM UMNa pUrvakoDI. 32 For Private And Personal Use Only
Page #638
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 14. caudame guNaThANe sthiti jaghanyaH utkRSTa pAMca laghu akSara pramANa che. e gugaThANAno svarUpa kayo. e siddhaaNtmt.che.||2|| - have cauda guNaThAgAne viSe baMdha kahe che. abhinavakammaggahaNaM, baMdho ohega tatva biiss| titthayarAhAragadugavaja micchani satarasayaM // 3 // ___artha-navAM karmano grahaga-leyo, ele jIvane navAM karma lagAvavAM te baMdha kahIje. te baMdhe sarva sAmAnye ekasovIsa prakRti che. pAMva jJAnAvaraNI, nava darzanAvaraNI, be vedanI, chavIsa mohanI, 4 Aukho, 67 nAmakarmanI, be gotrakarmanI, pAMca aMtarAyakarmanI evaM 120 prakRti bAMce tigame tIrthakara nAmakarma 1, AhAraka zarIra 2, AhAraka upAMga 3.e tIna prakRti zubha che, samakIta sarvavirati vinA baMdhAya nahIM; tiNeH e tIna prakRti mithyAtva gugaThANe na bAMdhe, tibAre bAkI mithyAtvaguNaThANe 117 ekaso sattaraH prakRti kahI telI bAMye temA e tIna prakRti nAmakarmanI TAThI he. // 3 // garapatiga jAiyAparabAu huNddaayvchektttthnpNmicchN| solaM to igahiasa saasmitisthiiigduhgtigN4|| artha- have sAsvAdana guNAge kahe che-racaliga-narakagati 1, narakAnuI 2, narakaAukho 3 / jAti 4 ekeMdrI 1, dI 2, teMdrI 3, caureMdrI 4 / thAvara 1, sUkSma 2, aparvAta 3, sAdhAraNa 4. e 11, huMDaka saMsthAna 12, AtApanAma 13, chevaTo saMghayaNa 14, napuMsakaveda 15, mithyAtvamohanI 16, e soLe prakRti azubha che. mithyAtvazuNaThANe. jIva je hoya te For Private And Personal Use Only
Page #639
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranyaspa TavArtha: bAMdhe bIjA na bAMdhe tiNe sAsvAdana guNaThANe na bAMdhe tivAre sole prakRti vaLI kADhI; tivAre sAsvAdanaguNaThANe ekasoeka prakRti rahI te bAMye che.2 haye mizraNaThANe kahe che-tiritiga tithaMcagati 1, tirthacanI AturvI 2, tirthacano Aukho 3. thIgadhdhItiga-nidrAnidrA 1, pracalAcalA 2, thIgadI 3. durbhagatiga-te durbhaga 1, duHvara 2, anAdeya 3. evaM nava te uparAMta vaLI // 4 // aNamajjhAgiisaMghayaNacau niujjoakukhagaisthitti paNavIsaM to mIse, causayari duhaauabNdhaa||5|| ___ artha-anaMtAnubaMdhI krova 1, mAna 2, mAyA 3, lobha 4. madhyasaMsthAna cyAra nyayova 1, sAdi 2, vAmana 3, kubja 4. madhyasaMcayaNa 4 riSabhanArAca 1, nArAca 2,arddhanArAca 3, kIlikA 4 e4|niicgotr 1,udyotanAma 1,azubhavihAyogati 1, strIveda 1. e pacavIsa 25 prakRti mizraguNaThANe na bAMdhe tyAre mitragugaThANe e TALavI. tivAre mizraNaThANe 74 cIDaMtara prakRti bAMye. 101 mAMyI paccIsa kADhyAM to chahotara 76 hoye tisare doya AukhA manuSyano Aukho 1, devatAno Aukho 2. e doya vaLI na bAMve tivAre 74 rahe. // 5 // samne sagasagari jiNAubaMdhivairanaratiadhika saayaa| uraladugaMto dese sattaTThI tiyakasAyaMto // 6 // ___ artha-have cothe samakita guNaThANe kahe che-samakIta guNaThAge 77 satahattari prakRti bAMdhe. ihAM tIryakaranAmakarma 1, For Private And Personal Use Only
Page #640
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org karmmagranthaspa TArthaH 615 manuSyano Aukho 2, devatAno Aukho 3, e tIna prakRti pahelAM kADhI te pAchI bheLIje tivAre 77 satahatura bAMbe. have pAMca dezavirati NaTAge kar3e che-vajraRSabhanArAcasaMvayaNa 1, manuSyagati 2, manuSya ApUrvI 3, manuSyato Aukho 4, bIjI cokaDI te apatyAkhyAnI krodha, mAna, mAyA, lobha 4. urala uja-audArika zarIra 1, auhArika aMga 2 e daza 10 prakRti dezavira tiguNaTA na bAMdhe; tivAre e 10 kADhIje tivAre 67 salasaDI prakRti bAMve have pramattaguNage kahe che -trIjI cokaDI te prayAkhyAnI va 1, mAna 2, mAnA 3, lobha 4 e cAra kaDhIje // 6 // . Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir te patte sogaarai athiraduga ajasaastAyaM / vucchija cha ca sattava nei surAuM jayAni // 7 // V artha-tyAre 63 tresaTha rahe, te pramatta chaTThe guNaTANe bAMdhe. have ne amatta NaThAge kahe che-soga 1, arati 2, athira 3, azubha 4, ajasa 5, asAtAvedanI 6, kiNIka jIvana e cha 6 kADhIje ane kimahine to sAta kADhIje; je devano Aukho kADhIje devatAno Aukho khapAcyo hove athavA na bAMdhato hove to sAta kaDhIje // 7 // guNasahi appamatte, surAu baMdha tu jai ihAgacche / annaha aTThAvannA, jaM AhAragadugaM baMdhe // 8 // artha-- jo cha kADhIje to agamattaguNaThANe guNa 59 rahe, jiNa kAraNayI devatAno Aukho je jIva bAMdhato thako sAtame guNaThANe Ave tehane 59 ane je jIva devatAno 35 For Private And Personal Use Only
Page #641
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 616 arrate ear: akho khapAve sAtame guNaNe Ave tehane aThThAvana 58 rahe. ihAM to dona prakRti ghaTe che; sattAvana athavA chappanna thAya che. tiNe AhAraka zarIra 1, AhAraka AMga 2, e dona baLI vAlI je tivAre guNasaThI 59 tathA 5- thAya // 8 // aDakana anumAnita chapannagabhAge / sudipukhagaina uralaMvita gA // 9 // arahina aDDA 58 apUrvakaraNa Age gaTAne tehane pahele bhAge bAMdhe, pachI bIje bhIje cothe ne chaThThe e pAMva bhAge chappanna 56 prakRti bAMbe. nidrA 1, pracalA 2, e doSa prakRti kADhIje. pachI devagati 1, devatAnupUrva 2. paMveMdrI 1. zubhavihAyogati 1. sa 1, bAdara 2, 4, thira 5, zubha 6, subhaga 7, susvara 8, nava tathA audArika vinA 4 zarIra doSa AhAraka zarIra 2, tejasa 3, kArmaNa zarIra 4. vaikiya upana 1, AhAraka upAMga 2. / / 9 / / samacauranimigajiNannaanurUlahuca uchalaM sitIsaM carame chatrIsabaMdho, hAsaraikucchabhayabheo // 10 // paryAta 3, pratyeka AdeSa 9. esakriya zarIra 1, artha- samacaturastra saMsthAna 1, nirmANa 1, jinanAma 1 varNa 1, gaMdha 1, rasa 1, pharata 1, aruNDa 1, upAta parAvAta 1, usAsa 1, chaDDA bhAgane aMte e trIsa 30 praka kAThIje: tivAre carana chehale sAlane bhAge havIta 26 pra bAMdhe. have navame anivRttibAdaraguNaThANe kahe che - hAsa rati 9, dugaMchA 1, bhaya 1. e pyAra kADhIje. // 1 36 For Private And Personal Use Only
Page #642
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "- - - karmagranthasya TabArthaH aniyaTibhAgapaNage, igegahINo duviisvihbNdho| pumasaMjalaNacauNhaM, kameNa cheo satarasuhume // 11 // __ artha-anivRtti guNaThANAnA pAMca bhAga che. tiName pehele bhAge bAvIsa bAMdhe, pAchale bhAge sarva ekeka ghaTADIye bAvIsa mAMheyI ghaTADIye anivRttikaraNane bIje bhAge puruSaveda kAThIje tivAre ekavIsa 21. bIje bhAge saMjalano krodha kADhIje; tivAre 20 vIsa. cothe bhAge saMjalano mAna kADhIje tivAre 19 ogaNIsa. pAMcame bhAge saMjalanI mAyA kADhIje tivAre aDhAra 18. have dazamo sUkSmasaMparAya guNaThANo kahe che-tiNamAMhIthI saMjalano lobha kADhIje; tivAre sattara dazame guNaThANe 17 bAMdhe. caudasaNuccajasanANavigdhaM dasagaM ti solsuccheo| tisusAyabaMdhacheo, sajogi baMdhataNaMto ya // 12 // baMdho smmtto|| artha-have igyAramo upazAMtamoha kahe che-cyAra darzanAvaraNi uccagotra, jasanAmakarma, pAMca jJAnAvaraNi, pAMca aMtarAya e daza e sarva soLe prakRtino cheda kIje; tivAre igyArame bArame terameM e tIne guNaThANe bAkI 1 eka sAtAvedanI prakRti baMdhame rahe, pache terame sajogI kevaLIne cheDe tepaNa khapAve, abaMdha hove, sarva karmazuM rahita hove. cau me guNaThANe pachI anaMto kAla mokSapada pAme. 12 e baMdha adhikAra pUro thayo che. udao vivAgadheyaNabhudoraNamapatti iha duvIsasayaM / satarasayaM mocche mIsasammaAhArajiNaNudayA // 13 // 78 For Private And Personal Use Only
Page #643
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH - artha--have cauda guNaThANe udaya kahe che-udaya kahetAM karmano vipAka phala tehano bhogavaNo zubha sAtAdika azubha asAtAdika te udaya kahIje. ane udaya nAvyA karmane kheMcI udIraNakaraNe karI jorAvareM karI udaya ANe te udIraNA kahIje. ihAM udayameM udIraNAmeM sAmAnya ekaso bAvIsa 122 ke. mohanInA 28 meda lIje, mithyAtva guNaThANe 117 ekalo sattarano udaya che. je kAraNe pAMca prakRti kADhIje-mizramohanI 1, samyaktvamohanI 2, jinanAma 3, AhAraka zarIra 4, AhAraka upAMga 5. e pAMca kADhIje. // 13 // suhumatigAyavamiccha, micchattaM sAsaNe igArasayaM / nirayANupuviNudayA, annthaavrigviglaNto||14|| ___artha-have sAsvAdana guNaThANe kahe che-sUkSmatrika te sUkSma 1, aparyApta 2, sAdhAraNa 3. AtApa 1. mithyAtvamohanI 1. e pAMcano udaya mithyAtvameM che, sAsvAdanoM nahIM; tivAre sAsvAdanameM ekaso igyAra prakRti udaya che. so eto ekaso bAre rahI tivAre narakaAnupUrvi kADhIje tivAre 111 rahI. have mizraguNaThANe kahe che-anaMtAnubaMdhi krodha 1, mAna 2, mAyA 3, lobha 4, thAvara 5, ekeMdrI 6, vikaleMdrI te meMdrI 7, teMdrI 8, caureMdrI 9, e nava kADhIje. // 14 // mIse sayamaNupuvINudayA mausodaeNa mosNto| causayamajae sammANupuci khevAbiyakasAyA // 15 // .. artha-tivAre mizraguNaThANe ekaso prakRti udaya che. eto ekaso doya 102 rahI; tivAre manuSyAnupUrvi 1, tiryaMcAnupUrvi 1, For Private And Personal Use Only
Page #644
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH 61.9 devAnupUrvi 1. e tIna vaLI kADhIje; tivAre navANuM 99 rahe. vaLI mizramohanI bheLIje, tivAre pUrA so 100 thAya.. . cothe guNaThANe kahe che-mizramohanI kADhIje ane samabhItamohanI 1, AnupUrvi 4 cyAra, e pAMca prakRti bheLIje; tivare cothe guNaNe 104 ekasocyAra prakRtino udaya che. pAMcame desavirati guNaThANe kahe che-bIjI cokaDI kaSAyanIapratyAkhyAnI krodha 1, mAna 2, mAyA 3, lobha. // 15 // maNutiriNupubIviuvaTTha-duhagaaNAijadugasataracheo sagasIi desi tirigiaauniujoatiksaayaa16|| ___artha-manuSyAnupUrvI 1, tiryacanI AnupUrvI 1, vaikriyASTaka te vaikriya zarIra 1, vaikriya upAMga 2, devagati 3, devAnupUrvI 4, devano Aukho 5, narakagati 6, narakAnupUrvI 7, narakaAukho 8, e ATha. durbhaga 1, anAdeya 1, ajasa 1, e satare prakRti kADhIje; tivAre dezavirati guNaThANe satyAsI 87 prakRtino udaya che. have chaTo pramatta guNaThANo kahe che-tirajaMcagati 1, tirajaMca Aukho 1, nIbairgotra 1, udyotanAmakarma 1 vIjI cokaDI-pratyAkhyAnI krodha, mAna, mAyA, lobh.||16|| aTThacheoigasoi, pamatte AhArajualapakkhevA / thINatigAhAragadugacheo chasayari appamatte // 17 // ___ artha--e ATha prakRti kADhIje tivAre pramattaguNaThANe ekAsI 81 prakRti udaye che. ihAM gaNAsI 79 thAya che tivAre AhAraka zarIra 1, AhAraka AMga 2, e doya prakRti bheLIje; tivAre 81 ekAsI thAya che. have sAtame apamatta guNaThANe For Private And Personal Use Only
Page #645
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 620 karmmagranthasya TabArthaH kahe che-pINItiga-nidrAnidrA 1, pracalApracalA 2, zrINaddhI 3, AhAraka zarIra 4, AhAraka upAMga 5. e pAMca prakRti kADhIje; to chottera prakRti apramattaguNaThANe udaya che. // 17 // sammattaMtima saMghayaNatigacche bisattari apu / hAsAichakaaMto chasaTTi aniyaTTi veyatigaM // 18 // artha-- have apUrvakaraNa kahe che - samakIta mohanI 1 chelA tIna saMgheNa ardhanArAca 1, kIlikA 1, chevaTTo 1, e cyAra prakRti kADhIje; tivAre AThame apUrvakaraNaguNaThANe bahottara 72 prakRtino udaya che. 72 navame anivRtti bAdara guNaThANe kahe che. hAsya 1, rati 1, arati 1, soga 1, bhaya 1, dugaMchA 1, e cha prakRti kAr3hIje; tivAre chAsaTha prakRtino udaya che, navame anivRtti guNaThANe. have dasame sUkSmasaMparAya guNaThANe kahe cheveda tIna - puruSaveda 1, strIveda 2, napuMsakaveda 3 // 18 // saMjalaNatigaM chacheo, saTTI suhumaMmi turialobhaMto / uvasaMtaguNe guNasAha, risahanArAyaduga aMto // 19 // artha -- saMjalaNA tIna - saMjalana krodha 1, mAna 2, mAyA 3. e cha 6 prakRti kADhIje; tivAre dazame sUkSmasaMparAya guNaThANe 60 sATha prakRtino udaya che. have igyArame guNaThANe kahe che-coyo lobha saMjalago lobha 1 e eka prakRti kADhIje; tivAre igyArame upazAMtamoguNaThANe guNasaThi 59 prakRtino udaya che. have nAle kSINamohaguNaThAne kahe che-tihAM kSINamoha guNaThANanA be bhAga che. tihAM pehele mAge RSabhanArAca 1, nArAca 2. e be kAlIye // 19 // 40 For Private And Personal Use Only
Page #646
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kurmagranthasya TamArthaH 6.21 sagavanna khINaducarami nidadugaMto carami paNapannA / nANaMtarAyadaMsaNacaucheo sajogibAyAlA // 20 // artha--tivAre pehele kSINamoha guNaThANAnA upAMtyasamaye sattAvana 57 prakRtino udaya che ane bIje bhAge nidrA 1 macalA 1 e doya prakRti kADhIje; tivAre kSINamohane chehaDe paMcAvana 55 prakRtino udaya che. have terame sajogI kevaLI guNaThANe kahe che-nANa-jJAnAvaraNI pAMca aMtarAya pAMca, darzanAvaraNI 4 cyAra. e 14 caude prakRti kADhIje; tivAre terame guNaThANe bAyAlA - betALIsa prakRti udaye che. jo ke thAya che ekatALIsa paNa. // 20 // tityudayA uralAthirakhagaidugaparittitigachasaM ThANA / agurula huvaNNacauni miNateakammAisaMghayaNa // 21 // artha-e ekatALIsa rahI tivAre tIrthaMkaranAma emAM meLIje. tIrthakaranAmakarmano udaya te kevaLajJAna upanyA pachI hove mATe 42. have caudame ajogIguNaThANe kahe che. tIsa prakRti khape te kahe che - audArika zarIra 1, audArika upAMga 2. athira 1, azubha 1. e adhiraduga tathA zubhavihAyogati 1, azubhavihAyogati 1. e khagatiduga. pratyeka 1, sthira 9, zubha 1. e pratyekatiga cha saMsthAna 6 te samacaturasra 9, nyayova 2, sAdI 3, vAmana 4, kubja 5, huMDaka 6, e cha. adhurulaghu 1, upavAta 1, parAcAta 1, usAsa 1, varNa 1, gaMdha 1, rasa 9, sparza 1, nirmANa 1, tejasazarIra 1, kArmaNazarIra 1. Adi te prathama vajraRSabhanArAca saMvayaNa. 1 // 21 // 41 For Private And Personal Use Only
Page #647
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir wwwwwwww.snrnmuviviAAANMAA - karmagranthasya TavArthaH dUsarasUsarasAyAsAegayaraM ca tiisvuccheo| bArasa ajogi subhagAijajasannayaraveyaNIaM // 22 // artha-duHsvara 1, susvara 1, sAtAvedanI athavA asAtA e doyanu mAhilI eka vedanI evaM bIsa prakRti khapAve; tivAre caudameM ajogIguNaThANe bAra prakRtino udaya rahe che. te bAra prakRtinAM nAma kahe che-subhaga 1, Adeya 1, jasa 1, ane sAtA asAtA mAMhelI eka vedanI je rahI hoya te sAtA athavA asAtA. // 22 // tstigpnnidimnnuaaugijinnucNticrmsmyNtaa| udao smmtto| udauvvudIraNayA, paramapattAi sagaguNesu // 23 // __ artha-vasatrika te trasa 1, bAdara 2, paryApta 3. paMceMdrI jAti 1, manuSyano Aukho 1, manuSya gati 1, jina-tIrtha karanAma 1, uccairgotra 1. bAre prakRti caudasame 14 meM guNaThANe tehane chehale samaye khapAve tivAre sarva karma rahita hoya teyI mokSa pAme. eTale karI 14 guNaThANe udaya adhikAra pUro kahyo. have udIraNA te udayanI jema jANavI. udIraNA 122 nI che. mithyAtve ekaso satarenI udIraNA che, sAsvAdane ekaso agIyAranI che, mizre ekaso 100 nI che, avirate 104 ekaso cyAranI che, desavirate satyAsI che, pramatta guNaThANe 81 ekyAsI che. ima chaThA guNaThANA tAi jANavI. sAtame apramatta guNaThANethI phera che, te AgalI gAthAe karI kahe che. // 23 // For Private And Personal Use Only
Page #648
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TavArthaH AAWARANvrrena 561 bAvanna esA payaDitiguNA, veynniiaahaarjualthiinntigN| maNuAu pamattA, ajogiaNudIrago bhayavaM // 24 // udIraNA smmttaa|| artha-e tIna prakRti UNI kIje te prathama sAtAvedanI 1, asAtAvedanI 2, manuSyano Aukho 1. e tInano phera che. vedanI 2, AhAraka 2, thImAdrItIna, manuSyano Aukho 1, e ATha kADhIje. udayame pAMca nokaLe che udIraName sAta guNaThANe 8 ATha kADhIje; tivAre tihattara 73 udIraNA che. AThame guNahattara 69 che. navame tesaThi 63 udIraNA che. dasame sattAvana che. igyArame chappanna 56 che. bArame pehele bhAge copana 54 udIraNA che ane bIje bhAge bAvanna 52 udIraNA che. terame guNaThANe cyALIsa 40 udIraNA che. ane caudame ajogI guNaThANe udIraNA nathI anudIraka che. siddha thAya te akarmA che. eTale cAde guNaThANe udIraNA pUrI thai. // 24 // sattA kammANa Dii, baMdhAialaddhaattalAbhANaM / saMte addyaalsyNjaauvsmuvijinnuviiytiie||25|| ____artha-have caude guNaThANe sattA kahe che-tihAM sattAno artha kahe che-je karmanI sthiti bAMdhyA pachI udaya vinA athavA udaya sahita je jIvazuM lAgA rahe; jima gharanI nImI tima je karma te sattA kahIje, je baMdhAdikapaNe AtmAthI lolIbhAva pAme te sattA jANavI. have upazamazreNinI sattA kahai che-je jIva upazama samakItI, upazama cAritrI; tehanI sattAmeM kAMi prakRti ghaTe nahIM, tehane upazama 11 igyArame badame a For Private And Personal Use Only
Page #649
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 624 afrate carrthaH guNaThANA tAMi ekaso aDatALIsa 148 nI sattA che. ihAM sattAme ekaso aThThAvana 158 che. tinA nAmakarmanA bheda103 ekasotIna guNyA che ane jo baMdhana 15 pannara na gaNIje ne pAMcagaNIje to nAmakarmanA bheda 93 trANu thAya. jivAre nAmakarmanA tinave 93 bheda gaNIje; tivAre 148 ekaso aDatALIsa thAi // 25 // apuvAiacaukke aNatirinirayAuviNubiyAlasayaM / sammAicausu sattagakhayaMmi igacattasayamahavA // 26 // artha- have bIje pakSa kahe che. je upazamazreNivaMta AThame guNaThANe anaMtAnubaMdhI cokaDI khapAve, eTale apUrvakaraNa AThamA guNaThANAthI mAMDI igyAramA upazAMtamoha guNaThANA tAM cyAra 4 guNaThANe anaMtAnubaMdhI koSa 1, mAna 2, mAyA 3, lobha 4. e cyAra. tiryacano AukhoM 1, narakano Aukho. e cha khapAve; tehane iNe cyAre guNaThANe ekasobetALIsa 142 nI sattA che. have koi jIva cothe guNaThANe sAta prakRti khapAve, eTale anaMtAnubaMdhI krodha 1, mAna 2, mAyA 3, lobha 4, e cyAra samakita mohanI 1, mizra mohanI 2, mithyAtva mohanI 3. ema e 7 sAta prakRti jeNe khapAve te jIva samakItarAM cyAre guNaThANe ekaso ekatALIsa 141 nI sattA:che.. e kSAyakasamakItI upazamazreNi jIvane che. // 26 // khavagaM tu pappacausuvi, paNayAlaM nirytirisuraauvinnaa| sattagaviNu aDatIsaM, jA aniyapiDhamabhAge // 27 // artha- kSapakazreNIne mate cyAre guNaThAge aviratizuM mAMDI 44. For Private And Personal Use Only
Page #650
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TavArthaH 625 apUrvakaraNa guNaThANA tAMi ekaso pIstALIsanI sattA che. narakano Aukho, tiryaMcano Aukho ne devAyuSya ema tIna Aukho khapAve; tivAre 145 ekaso pIstALIsanI sattA che. pachI anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, lobha 4. samakIta mohanI 1, mizramohanI 2, mithyAtva mohanI 3. e 7 sAta prakRti khapAve; tivAre 148 ekaso aDatALIsanI sattA rahe che. anivRtti bAdarane pehelA bhAga tAMi. anivRtti bAdaranA nava bhAga che. // 27 // thaavrtiriniryaayv-dugthiinntigegviglsaahaar| solakhaoduvIsasayaM, biyaMmi biyatiakasAyaM to|28| artha-have anivRttibAdarano bIjo bhAga kahe chethAvara 1, sUkSma 1, tiryaMcagati 1, tiyecAnupUrvi 1, narakagati 1, narakAnupUrvi 1, AtApa 1, udyota 1, nidrAnidrA 1, pracalApracalA 1, thINaddhI 1, ekeMdrI jAti 1, beMdrI 1, teMdrI 1, caureMdrI 1, sAdhAraNa 1, e soLa prakRti sattAme khape; tivAre ekaso bAvIsa 122 nI sattA che; e anivRtti bAdarane bIje bhAge 122 nI sattA che. have trIje bhAge kaSAyanI bIjI cokaDI apratyAkhyAna krodha 1, mAna 2, mAyA 3, lobha 4. pratyAkhyAnI krodha, mAna, mAyA, lobha. e 8 ATha kADhIje. // 28 // taiAisu cudsterbaarchpnncutihiasykmso| napuithihAsachagapuMsa uriakohmymaaykho||29||' artha-tibAre anivRttibAdarane bIje bhAge 114 ekaso For Private And Personal Use Only
Page #651
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 626 . karmagranthasya TabArthaH caudanI sattA che. anivRttikaraNe cothe bhAge napuMsakaveda khape; tivAre ekaso tera 113 nI sattA che. pAMcame bhAge strIveda khapAve; tivAre 112 ekaso bAranI sattA che. chaThe bhAge hAsya 1, rati 1, arati 1, zoka 1, bhaya 1, dugaMchA 1, e cha prakRti khapAve; tivAre ekaso cha 6 nI sattA che. sAtame bhAge puruSaveda khapAve tivAre ekaso pAMca 105 nI sattA che. AThame bhAge saMjalano krodha khapAve; tivAre ekaso cyAra 104 nI sattA che. navame bhAge saMjalano mAna khapAve; tivAre ekaso tInanI sattA che. e navamo guNaThANo pUro kahyo pachI saMjalanI mAyA khapAve tivAre. 29 suhumi dusayalohaM to, khiinnducrimegsydunidkho| navanavai caramasamaye, caudasaNanANavigdhaM to||30|| artha-dazame sUkSmasaMparAya guNaThANe ekaso doya 102 nI sattA che. ihAM kSapakazreNi dazame guNaThANethI bArame guNaThANe jAya. igyAramo na pharase tivAre bArame guNaThANe saMjalano lobha khapAve; tivAre kSINamohane pehele bhAge ekaso eka 101 nI sattA che. tihAM vaLI nidrA 1, pracalA 1, e doya 2, prakRti khapAve; tivAre kSINamohane bIje bhAge navANuM 99 nI sattA che. have darzanAvaraNI cyAra 4, jJAnAvaraNI pAMca, e caude prakRti khapAve tivAre. 30 paNasIi sayogI ayogi, ducrimedevkhgigNdhdurg| phAsaTThavaNNarasataNu-baMdhaNasaMghAyapaNanimiNaM // 31 // artha-terame sajogI kevaLI guNaThANe paMcyAsI 85 nI For Private And Personal Use Only
Page #652
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH 627 AAAAAAAAAAAAAAAAAAA sattA che. have ajogI caudame guNaThANAne pehele bhAge to paMcAsI 85 nI sattA che. ane bIje bhAge bihutara khapAve te kahe che-devaduga devagati 1, devAnupUrvi 1. khagaiduga-zubhavihAyogati 1, azubhavihAyogati 2, gaMdhadugaM-sugaMdha 1, dugaMdha 2, phAsa-pharasa ATha 8, varNa pAMca 5, rasa pAMca 5, zarIra pAMca 5, saMghAtana 5, pAMca ane nirmANa nAma karma // 31 // saMghayaNaathirasaMThANachakkaagurulahucauapajattaM / sAyaM ca asAyaM vA, parittUvaMgatigasusaranIyaM // 32 // ___ artha-saMghayaNa cha 6, athira 1, azubha 1, durbhaga 1, duHsvara 1, anAdeya 1, ajasa e athira cha 6. saMsthAna cha 6, samacaurasAdi cha. aguruladhu 1, parAghAta 1, upaghAta 1, usAsa 1, aparyApta 1, sAtA athavA asAtA eka pratyekatiga. upAMgatIna audArika upAMga 1, vaikriya upAMga 2, AhA eka upAMga 3. susvaranAmakarma 1, nIcairgotra // 32 // bisayarikhaoacarime, terasamaNuatasatigajasAija / subhagajiNuccapaNiMdiya-sAyAsAyegayaracheo // 33 // artha-e bahottera 72 prakRti khapAve; tivAre ajogI kevaLIne chehele bhAge tera prakRtinI 13 nI sattA che, te tera 13 prakRtinAM nAma kahe che-manuSyagati 1, manuSya AnupUrvi 2, manuSya Aukho 1, basa 1, bAdara 1, paryApta 1, Adeya 1, subhaga 1, jinatIrthakara 1, uccairgotra 1, paMceMdrInI jAti 1, sAtA asAtA mAMhelI eka prakRti je rahI hoya te paNa e tere challe samaye khapAvI mokSa pAme. // 33 // 47 For Private And Personal Use Only
Page #653
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir MarAAAAA arrowrorrrrrru karmagranthasya TabArthaH naraaNupuviviNAvA, bArasacaramasamayammi jo khavio patto siddhiM deviMda-vaMdiaM namaha taM vIraM // 34 // ... artha-have matAntara kahe che. manuSya AnupUrvi pahelAija kADhIje; tivAre bAkI bAra ja rahe te caramasamaye khapAve jivAre sarva karma khapAvI mokSa pahoce, akarmA thai siddha mokSagati pahoce ehavA zrImahAvIrasvAmI iNi anukrame mokSa pahotyA. devendra mahArAjA ane devendrasUri AcArya namyo ehavA mahAvIra bhaNI vAMdaM chaM. // 34 // iti zrIdvitIyakarmagranthaTabArtha samApta // 2 // 48 For Private And Personal Use Only
Page #654
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir OM namaH siddhm| atha tRtIyaH karmagraMthaH baMdhavihANavimukaM, vaMdia sirivddhmaannjinncNdN| gaIAisu vucchaM, samAsao baMdhasAmittaM // 1 // ___artha-baMdhakarmano baMdhanikero vidhAna kahetAM karaNo tiNayI rahita ehavA zrImahAvIra bhagavaMta jina sAmAnyakevalImeM caMdramA samAna tehane vAMdIne gati Adika 62 bAsaTha mArgaNA viSe saMkSepe karI baMdhasvAmitva-koNa jIva kitarI prakRti bAMdhe te kahezuM. // 1 // have bAsaTha 62 mArgaNAnAM nAma kahe che. gaIiMdiyekAeM, joe~ vee~ kasAyanANe a| saMjamadaMsaMNalesA, bhavasamme sanniAhore // 2 // artha--gati 4, iMdriya 5, pRthvIAdikAya 6, yoga 3, manayoga 1, vacanayoga 2, kAyayoga 3. veda 3, puruSa 1, strI 2, napuMsakaveda 3, kaSAya 4. krodha 1, mAna 2, mAyA 3, lobha 4. jJAna 8. matijJAna 1, zrutajJAna 2, avadhijJAna 3, manaHparyavajJAna 4, kevalajJAna 5, matiajJAna 6, zrutaajJAna 7, vibhaMgajJAna 8. saMjama 7. darzana 4, lezyA 6, bhavya 1, abhavya 2, samyaktva 6, saMjJI 1, asaMjJI 2, AhAraka 1, anAhAraka 2. // 2 // jiNesuraviuvohAraduM, devAyunirayasuhu~mavigailatigaM / egirdithAvarI yavaM, napuMmicchaM huMDaMchevaDheM // 3 // For Private And Personal Use Only
Page #655
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kA 630 karmagranthasya TvArtha __ artha-have pahelI narakagati mArgaNAe baMdhasvAmitva kahe che-jinatIrthakara nAma 1, devagati 1, devAnupUrvi 2, vaikriya zarIra 1, vaikriya upAMga 2, AhAraka zarIra 1, AhAraka upAMga 2, devatAno Aukho 1, narakagati 1, narakAnupUrvi 2, narakaAyu 3, sUkSmatrika-sUkSma 1, aparyApta 2, sAdhAraNa 3, vigalatiga-beMdrI 1, teMdrI 2, caureMdrI 3, ekeMdrIjAti 1, thAvaranAmakarma 1, AtApanAmakarma 1, napuMsakaveda 1, mithyAtvamohanI 1, huMDakasaMsthAna 1, chevaThTho saMghayaNa 1. // 3 // aNamajhA~giisaMghayaNa-kurlagainIittheiduhagaMthINa tigN| ujjoyatiriDhuMga, tirinarAunaraMureladugarisaMhaM // 4 // artha-anaMtAnubaMdhi krodha 1, mAna 2, mAyA 3, lobha 4. madhyasaMsthAna 4. nyagrodha 1, sAdi 2, vAmana 3, kubja 4. madhyasaMghayaNa 4, RSabhanArAca 1, nArAca 2, arddhanArAca 3, kIlikA 4, azubhavihAyogati 1, nIcagotra 1, strIveda 1, durbhaga 1, duHsvara 1, anAdeya 1, nidrAnidrA 1, pracalAmacalA 1, vINaddhI 1, udyota 1, tiryaMcagati 1, tithaMcAnupUrvi 1, tiryaMca Aukho 1, manuSyaAukho 1, manuSyagati 1, manuSyAnupUrvi 2, audArika zarIra 1, audArika upAMga 2,vajraRSabhanArAcasaMghayaNa 1, e doya gAthAe karI paMcAvana prakRti 55 kahI. // 4 // suraiguNavIsevajaM igasao ohennbNdhhiNniryaa| titthaviNA micchiMsayaM, sAsaNanapucau~viNA chnuii|5| artha-suragati Adika ogaNIsa 19 prakRti kADhIje For Private And Personal Use Only
Page #656
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmmagranthasya vArthaH 631. devagati 1, devAnupUrva 2. vaikriya 2, AhAraka 2 devAyu 1, narakatrika 3, sUkSmatrika 3, vigalatriMka 3, ekeMdri 1, thAvara 1, AtApa 1. e 19 kADhIje. ekasovIsamAMthI 19 kADhIye; tyAre 101. pehelI tIna narakame ekaso ekano ogha - sAmAnye baMdha che. je pUrve kahIje 19 prakRti, tiName nArakI na upaje, tiName ekaso eka tIrthakaranAma kADhIje; tivAre mithyAtvaguNaThANe 100 ekaso prakRtino baMdha che. tiNamAMhithI napuMsakaveda 1, mithyAtva 1, huMDaka saMsthAna 1, chevaTho saMghayaNa 1, e cyAra kADhIje; tivAre sAsvAdana guNaThANe channu 96 prakRti bAMdhe // 5 // have vaLI temAMhIyI. viNuaNachavIsa~mIse, bisayari sammammiM jirNanarAuM juA / 100967071 iyarayaNAisubhaMgA, paMkAisuM titthayaraihINo // 6 // artha - - anaMtAnubaMdhi 4, madhyasaMsthAna 4, madhyasaMvayaNa 4, azubha vihAyogati 1, nIcagotra 1, strIveda 1, durbhaga 1, zrINI 3, udyota 1, tiryaMca 3, manuSyano Aukho 1, e chavI kADhIje; tyAre mizraguNaThANe 70 sItterano baMdha che; iNamAMhe tIrthakara 1, manuSyano Aukho 1, e doya prakRti bheLIje; tivAre aviratiguNaThANe 72 bahottarano baMdha che. nArakIme 4, cyAra guNaThANAM che. e 4 guNaThANAM ratnaprabhA 1, zarka rA prabhA 2, vAluprabhA 3, e traNa tAMi jANavAM. paMkaprabhA, dhUmaprabhA, tamaH prabhA e tIna narake ogha sAmAnyamAMthI tIrthakaranAma kADhIje. tyAre sono ogha che. itale iNe narakano 51 For Private And Personal Use Only
Page #657
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 632 karmagranthasya TabArthaH Avyo tIrthakarane thAya. mithyAtvaguNaThANe so 100 / prakRtino baMdha che. sAsvAdaname 96, mizrame 70, samakitame 71, eka manuSyano Ayu bheLIje. // 6 // ajiNemaNuAu ohe ,sattamie nrduccvinnumicche| iganavaI sAsANe, tiriAu~ napuMsa~cauvajaM // 7 // ___ artha-sAtamI narake oghamAMhethI jinanAma 1, manuSyano Aukho 1, e doya kADhIje; tivAre sAtamI narake oghe navANuM 99 no baMdha che. ane mithyAtvaguNaThANe manuSyagati 1, manuSyAnupUrvi 1, uccagotra 1, e 3 tIna kADhIje; tivAre mithyAtvaguNaThANe 96 channuno baMdha che. sAsvAdana guNaThANe ekAguno baMdha che. pAMca prakRti kADhIje. tiyaMcano Aukho 1, napuMsakaveda 1, mithyAtva 1, TuMDakasaMsthAna 1, chevaThosaMghayaNa 1, e pAMca varjIje-kADhIje eTale 91. // 7 // aNacauvIsavirahiyA, sanaradurguccArya saMyari miisduge| sattarasaoohemicche, pajatiriyAviNajiNAhauraMTa artha-anaMtAnubaMdhI 4, madhyasaMsthAna 4, madhyasaMghayaNa 4, azubhavihAyogati 1, nIcagotra 1, strIveda 1, durbhaga 3, thINadvI 3, udyota 1, tiryaMcagati 1, tiryacaAnupUrvi 1, e covIsa 24 kADhIje ane manuSyagati 1, manuSyAnupUrvi 1, uMcagotra 1, e tIna bheLIje; tivAre mizraguNaThANe 70 no baMdha che, itale narakagati kahI che. paryAptatiryaMcane oghe-sAmAnye ekaso sattara 117, ane mithyAtvaguNaThANe 117 no baMdha che kemake tIrthakaranAma 1, AhAraka zarIra 2, AhAraka upAMga 3, e traNa kADhIje. tiyaMcagatime e 3 no, baMdha nahIM. // 8 // For Private And Personal Use Only
Page #658
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org karmagranthasya Eate: viNu nirayasola sAsaNi surAu aNaegatIsa viNu mIse / sasurAu sari samme, bIakasAe virNI dese // 9 // > Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 633 artha - narakAdi 16 sole kADhIje - naraka 3, jAti 4, thAvara 4, huMDaka 1, AtApa 1, chevaTho saMgheNa 1, napuMsakaveda 1, mithyAtvamohanI 1. e 16 vinA sAsvAdana guNaThANe 101 no baMdha che. devatAno Aukho 1, anaMtAnubaMdhI 4, madhyasaMsthAna 4, madhyasaMgheNa 4, azubhavihAyogati 1, nIcagotra 1, strIveda 1, durbhagatrika 3, thINaddhI 3, udyota 1, tiryaca 3, manuSya 3, audArika 2, vajra RSabhanArAcasaMgheNa 1, ebIsa 32. (TabAmAM 42 lakhI che ) kADhIje. tivAre mizra guNaThANe guNahattara 69 no baMdha che. vaLI devatAno Aukho bheLIje; tivAre samakIta guNaThANe 70 sItera prakRtino baMdha che. vaLI apratyAkhyAnI 4 kADhIje; tivAre dezavirati guNaThANe 66 chAsaTha prakRtino baMdha che. e tiryaMcagati kahI. // 9 // ia caguNesu vi narA, paramajayA sajiNa Ahe 'desA jiNa ikkArasahINaM, navasaya apajjatta tiriana // 10 // 1201 67 For Private And Personal Use Only artha -- e cyAra guNaThANa pehelA manuSyagatine, tiryaMcagatine samAna jANavAM, paraM eTalo vizeSa che je ogha sAmAnye sarva che. cothe guNaThANe jinanAma 1 bheLIje; itale sAmAnye 120 ekasovIsa che. mithyAtve 117 ekaso satare baMdha che. sAsvAdane 101 ekaso eka che. mizre guNahattara 69 no baMdha che. samakIte 70 sItyera che. desavirate 67, pramatte 63 che. ima 14 80 53
Page #659
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 634 karmagranthasya TabArthaH guNaThANe jANavo. bIjA karmagraMthathI yathAyogya levo. ane aparyAptAtiryaMcane ane aparyAptA manuSyane 109 ekaso navano sAmAnye baMdha che. jiNAdi 11 prakRtino baMdha nahi - jina 1, sura 2, veda 2, vaikiya 2, AhAraka 2, devatAno Aukho 1, narakatrika 3, e igyAre 11 nahIM. e tiryeca manuSya aparyAvasthA meM maraNa pAne tene mithyAtva guNaThANu hoya. // 10 // nirayava surA navaraM, ohe micche igiMditigasahiyA / kappadugevi a evaM, jiNahINo joi bhavaNavaNe // 11 // artha -- jima nArakIme ekaso eka tike devatAne piNa jANavI, piNa sAmAnyameM ane mithyAtva guNaThANe ekeMdrI 1, thAvara 1, AtApa 1. e tIna bheLIje; tivAre oghe 104 ekaso cyArano che. mithyAtvameM jinanAma kADhIje; tivAre 103 ekaso tInano baMdha che. sAsvAdane 96, mizre 70, samakIte 73, doya pehele devaloke saudharma izAna tAMi jANavo ane jyotiSI, bhavanapati, vyaMtara. ehane jinanAmano ogha nahIM; tivAre 103, sAmAnye mithyAtve che. sAsvAdane 96, mizra sittera 70, samakIte 71 ikottara jANavI // 11 // rayaNuna saNakumArAIM, aannyaaiujjoacurhiaa| apajjatiriavanavasaya migiMdipuDhavijalataruvigale 12 artha -- sanatkumArasuM sahasrAra tAMi e 6 devaloka tAMi ratna prabhAnarakanI pere ekaso eka sAmAnye so 100 mithyAtve, 96 sAsvAdane ane mizre 70, tathA samakItame 72 jAgavI. AnatasuM uparalA pyAra devaloka, nava graiveyaka, paMcAnuttaravimAna 54 For Private And Personal Use Only
Page #660
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir MARAA-MA..-rahan karmagranthasya TabArthaH ehane-udyota 1,tiryaMcagati 1, tiryacaAnupUrvi 1, tiryaca Aukho e 4 kADhIje; tivAre satANu 97 vero sAmAnya che. 96 mithyAtve che.bAeM sAsvAdane, sitera mizra guNaThANe, 72 samakIta guNaThANe, jima aparyApteM tiryacame 109 ekaso nava pra0 no baMdha sAmAnye ane mithyAtve kahyo. timahIja ekaso nava prakRtino baMdha 109 no baMdha ekendrI mArgaNA 1, pRthvIkAya mArgaNA apkAya mArgaNA, vanaspatikAya mArgaNA, beMgI mArgaNA, teMdrI mArgaNA, caureMdrI mArgaNA. italI mArgaNAmeM ekaso navano sAmAnya che. ekaso nava mithyAtvameM jANavI. // 12 // chanavai sAsaNi vinnusuhumterkeipunnbiticunvi| tirianarAuhi viNA, taNupajjattiM na jaMti jao 13 artha-sAsvAdana guNaThANe channuno 96baMdha che. sUkSmAdika tere kADhIje-sUkSma 3, vigala 3, ekendrI 1, thAvara 1, AtApa 1, napuM 1, mithyAtva 1, huMDaka 1, chevaTho 1. e 13 kADhIje. koika AcAraja sAsvAdana guNaThANe 94 corANuM kahe che. tirajaMca manuSyano Aukho e be kADhIje je kAMi ekendri, beMdrI, teMdrI caurendrI jIva sAsvAdana guNaThANe pUrva bhavathI lIdhAM Ave che, te AhAraparyApta tAMija sAsvAdana bhAvameM varate pachI zarIra paryApta. mithyAtva guNaThANAmeM kare teNe Aukho koi na bAMdhe tiNe sAsvAdanameM corANuMno baMdha kahevo. // 13 // ohupaNiditaise gai, tase jiNikAra nrtiguccvinnaa| maNavayaMjoge oho, urale narabhaMgu tammisse // 14 // artha-paMcendri mArgaNA trasakAya mArgaNAne oghe sAsvAda 55 For Private And Personal Use Only
Page #661
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 636 karmmagranthasya vArthaH nanI pere 14 guNaThANe bIje karmagraMtha me kahyA tima jANavA. ekasovIsano baMdha kahyo che. gatitrasa te teukAya, vAyukAyameM jiNAdi 11 igyAra kADhIje. jina 1, deva 2, vaikiya 2, AhAraka 2, devatAno Aukho 1, naraka 3. e 11. pachI manuSya 3, uccagotra 1. ema 15 kADhavI; tivAre oghe mithyAtve ekaso pAMca 105 no baMdha che. ehano guNaThANo eka che. manoyoga 1, vacanayogameM 13 guNaThANA 120 baMdha bIjA karma graMthane pare jANavI. audArika zarIrameM manuSyagatinI pere jANavI. ekasovIsa oghe 117 mithyAtve, 101 sAsvAdane, 69 mizra, 71 samakite. ima 13 tera guNaThANe jANavo. // 14 // AhArachagaviNohe, caudasase micchi jiNapaNaga hoNaM / sAsaNi caunavai viNA, naratiriAU suhumter||15|| artha - AhAraka mizrakAya yogameM AhAraka 2, devaAukho 1, naraka 2, e cha kADhIje; tivAre 114 ekaso caude oca sAmAnye che ane mithyAtva guNaThANe jinanAma 1, deva 2, vaikiya 2, e pAMca kADhIje; tivAre 109 no baMdha mithyAtva guNaThANe che. sAsvAdana guNaThANe corANuMno baMdha che. sUkSma 3, vigala 3, ekendrI 1, thAvara 1, AtApa 1, napuMsakaveda 1, mithyAtva 1, DhuMDaka 1, chevaTho 1, evaM 13. manuSya tiryacano Aukho. e 15 panare kADhIje. // 15 // aNacauvIsAi viNA, jiNapaNajuasammi jogiNo sAyaM / viNu tirinarAu kamme vi evamAhAradugi oho // 16 // 56 For Private And Personal Use Only
Page #662
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org karmmagranthasya bArthaH 637 artha - anaMtAnubaMdhI 4, madhyasaMgheNa 4, kukhagati 1, nIca gotra 1, strIveda 1, durbhagatrika 3, thINaddhItrika 3, udyota 1, tiryaMca 2, e covIsa kADhIje ane jinanAma 1, deva 2, vaikriya 2 e pAMca bheLIje; tivAre 75 baMdha che. samakita guNaThANe che. audArika mizrameM mizra guNaThANo nahIM ane cothe suM pAchalA 12, bAratAMi guNaThANAM nahIM ane 13 samudghAta karato che, jima audArika mizra timahIja kArmaNa zarIrameM jANavo. tirjaca manuSyano Aukho sAmAnyameM kADhIje; tivAre ekaso 112 bArano sAmAnya che. ekaso sAta mithyAtve, 94 sAsvAdane, paMcahattara samakita eka sayogI kevaLIme jANavo. AhAraka zarIra 1, AhAraka mizrameM chaTThe guNaThANe te sATha 60 prakRtino baMdha che, tyAM eka chaThTho guNaThANo che. // 16 // suraoho veve, tirianarAurahio a tammisse / ve atigAima biatia - kasAyanavaducaupaMcaguNA | 17 | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha- je devatAno ogha kahyo te vaikriya zarIrame jANo. ekaso 104 cyArano ogha che. vaikriya mizrameM tiryaca manuyano Aukho kADhIje; tivAre 102 ekasobenA ogha che. guNaThANA midhyAtva, sAsvAdana, avirata samakita e tIna che. veda tIna mArgaNAme nava guNaThANe che. Adima cokaDI anaMtAtubaMdhI kaSAya 4 cyArameM doya guNaThANA che, bIjI cokaDI apratyAkhyAnI kaSAya vyArame ghuralA cyArameM ghuralA 4 cyAra guNaThANA che, trIjI cokaDI pratyAkhyAnI kaSAya dhyArameM ghuralA pAMca guNaThANA che. ihAM baMdhano ogha guNaThANA jima jANavo. veda 3 me 120 baMdhe, anaMtAnubaMdhIme 117 baMdhe, pachI apratyA 57 For Private And Personal Use Only
Page #663
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya. TabArthaH khyAnIme 118 no oghe baMdha che. guNaThANA pUrvalIpere jANavAM. // 17 // saMjalaNatigenava dasa, lohe cauajaidutianANatige bArasa acakkhucakkhusu, paDhamA ahakkhAyacaramacaU 18 artha--saMjalanA krodha 1, mAna 2, mAyA 3, e traName nava guNaThANA dhuralA. oghe 120 prakRti bIjo sarva bIjA karmagraMthanI pere jANavo. saMjalanA lobhameM dasa guNaThANA dhuralAM che. avirati mArgaNAme cyAra 4 guNaThANA che. oce 118 mithyAtvame ajJAna 3 me guNaThANA dhuralA doya athavA tIna che. acakSudarzaname cakSudarzanameM 12 dhuralAM bAra guNaThANA che. yathAkhyAta cAritrame igyAra 11 mo, 12 bAramo, 13 mo teramo, 14 caudamo. e 4 cyAra guNaThANA che. baMdha eka sAtAno che. // 18 // maNanANIsaga jayAi, smiacheacuduniprihaare| kevaladugi docarimA, jayAinavamaisuohiduge // 19 // artha--manaHparyAyajJAnameM sAta guNaThANe jAtAM prathama gu. NaThANAsu mAMDI 12 tAMI ova 65 pAMsaThano che. chaThe baMdha tresaTha 63 no che. evaM sAmAyika chedopasthApanIya cAritrameM chaTho, sAtamo, AThamo, navamo. e 4 cyAra guNaThANA che. parihAravizuddhi cAritrameM chaTho, sAtamo doya guNaThANA che. kevalajJAna kevaladarzanameM teramo, caudamo e doya guNaThANA che. baMdha eka sAtAvedanIno che. matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, avavidarzana mArgaNAme ajatI coyo avirata guNaThANAsu mAMDI 12 mo kSINamohatAMi nava guNaThANA che. // 19 // For Private And Personal Use Only
Page #664
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH aDa uvasami cau veagi, khaie ikkAramicchatigidese suhumi sahANaM terasa,AhAragi nianiagunnoho||20|| _____ artha-upazamasamakitame cotheyI mAMDI igyAra 11 mA tAMi ATha 8 guNaThANA che, kSayopazama samakitame cothethI mAMDI sAtamAlage cyAra guNaThANA che, kSAyakasamakitameM cothethI mAMDI caudamA tAi igyAra 11 guNaThANA che. mithyAtvamArNaNAme eka mithyAtva guNaThANo che. sAsvAdana mArgaNAme sAsvAdana guNaThANo che. mizramArgaNAe mizraguNaThANo che. desavirati mArgaNAe desavirati guNaThANo che. sUkSmasaMparAyamArgaNAe sUkSmasaMparAya guNaThANo che. tyAM baMdhaprakRti guNaThANA pramANe jANavI. AhArakamArgaNAe ayogIkevaLI TALI tere guNaThANA che. prakRti ogha sarva guNaThANAnI, jema bIje karmagraMthame kahyo, tima jANavo. // 20 // paramuvasami vahatA, AU na baMdhaMti teNa ajygunne| devamaNuAuhINo, desAisu puNasurAuviNA // 21 // artha have upazamasamakItame je phera che te kahe cheje jIva upazama samakitame varate che, te jIva Aukho koI na bAMdhe tiNe oghe paMcahuttara 75 no jANavo. je avirata guNaThANe sattahattara 77 hatI, piNa devatAno manuSyano Aukho e doya prakRti TALI; tivAreM paMcahattara 75 rahI ane desavirati guNaThANe devatAno Aukho kADhyo; tivAre chAsaThi rahI. pramatte bAsaThi, apramatte aThAvanna. evaM sarvatra jANavo. // 21 // For Private And Personal Use Only
Page #665
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 640 arrrrr care: Ahe aTThArasayaM, AhAradugUNamAilesatige / taM titthoNaM micche, sAsaNAsu sabahiM oho // 22 // 43 artha -- oghe - sAmAnye 118 ekaso aDhAra prakRti che. AhAraka doya kADhIje; tivAre 118 ekaso aDhAreno baMdha che. tIna lezyA kRSNa, nIla, kApotame tIname tIrthakara nAma kADhIje; tivAre mithyAtvame ekasosattara 117 no baMdha che, sAsvAdana pramukhame bIje karmagraMthame kahyo tima jANavo. // 22 // teU nirayanavUNA, ujjoacar3anirayabAraviNusukkA / viNu nirayavArapamhA, ajiNAhArA imA micche // 23 // artha - tejolezyAme naraka 3, sUkSma 3, vikakeMdrI 3, e 9 nava kADhIje; tivAre ekaso 111 igyArano baMdha che. udyota 1, tiryaMca 3, e cyAra 4. naraka 3, sUkSma 3, vigala 3, ekeMdrI 1, thAvara 1, AtApa 1, e 12 maLIne 16 kADhIje; tivAre zukulezyAme 104 ekaso cyArano baMdha che. ane narakAdika 12 kADhIje; tivAre padmalezyAme ekaso ATha 108 no baMdha che, e tIne lezyAme jinanAma 1, AhAraka 2, e tIna kADhIje. mithyAtvame 108, tejome 111 ekaso igyAra zuklame 104, padmame 108 jANavo // 23 // sarvvaguNabhavasannisu, ohuabhavAasAnna micchasamA / sAsaNi asanni sanniva, kammaNabhaMgo aNAhAre // 24 // artha - bhavyamArgaNAme, saMjJImArgaNAme sarva guNaThANA che. bIjA kagraMthanI pere baMdhaprakRti jANavI. abhavyamArgaNAme eka guNa 60 For Private And Personal Use Only
Page #666
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org karmmagranthasya vArthaH 641 ThANo prakRti 117 baMdha che. asaMjJImArgaNAmeM mithyAtvameM 117 no baMdha che. sAsvAdana guNaThANe 101 no baMdha che. jima saMjJIno ko tima jANavo. anAhArakamArgaNAmeM kArmaNazarIranI pare jANavo. 112 sAmAnye, 117 mithyAtve, 94 sAsvAdane, 75 samakita me. terame ekasAtA 1, ayogime abaMdha che. // 24 // tisu dusu sukAiguNA, causagateratti baMdhasAmittaM / deviMdasUriraiyaM lihiyaM, neyaM kammatthayaM souM // 25 // 81 artha - kRSNa 1, nIla 2, kApota 3, e tIna leiyAme pahelA 4 cyAra guNaThANA che, tejolezyA, padmalezyAme pahelA sAta 7 guNaThANA che. zukkulezyAme eka teramu 13 muM guNaThANuM che. ayogIguNaThANe nahIM. e baMdhasvAmitva bIjo karmagraMtha pUro thayo devendrasUri AcAyeM likhyo che. karmmastava bIjo karmagraMtha bhane pachI bIjo bhaNavo // 25 // iti tRtIyakarmmagrantha vArthasameta samApta // 3 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir diI For Private And Personal Use Only
Page #667
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir OM namaH siddhm| atha caturthaH karmagraMthaH ___ // AryAvRttam // namiajiNaM jiymggnn-gunntthaannuvogjoglesaao| baMdhappabahubhAve, saMkhijjAi kimavi vucchaM // 1 // .. arthanamaskAra karI jina vItarAga deva pratye te syA bhaNI je abodhajIvane bujhavyA. jIvanA 14 bheda che, mArgaNAnA 62 bAsaTha bheda che, guNaThANAM 14 cauda, upayoga 12, yoga 15 paMnnara, lezyA te cha 6 che, baMdhAdika cyAra 4, baMdhahetu 57, alpabahutva, bhAva mULa pAMca, uttarabhedeM 53, saMkhyAto, asaMkhyAto, anaMto e bola vistArIne kahezyuM te kaI cha. // 1 // namiajiNaM vattavA, caudasajiaThANaesu gunntthaannaa| joguvaogo lesA, baMdhodaodIraNAsattA // . pAThAntaram / caudasajiaThANesu, caudasaguNaThANANi jogA y| uvaogalesabaMdho-daodoraNasaMtaaTThapae // 2 // taha mUlacaudamaggaNa-ThANesu bAsahiuttaresu c| jiaguNajoguvaogA, lesappabahuM ca chaThANA // pAThAntarama / / caudasamaggaNaThANe-su mUlapaesu bisaSTi iyaresu / jiaguNajogavaogA, lesappabahutta chaThANA // 3 // For Private And Personal Use Only
Page #668
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH caudasaguNesu jiajo-guvaogalesA ya baMdhaheU y| baMdhAiacauappA bahuM, ca to bhAvasaMkhAI // pAThAntaram / caudasaguNaThANesu, jiajoguvaogalessabaMdhA y| baMdhudayudIraNAo,saMtappa bahuttadasaTThANA dAragAhAo4 have pehelA jIvanA cauda bheda kahe che. iha suhumabAyaregiMdi, biticau asnniipNciNdii| apajattA pajattA, kameNa caudasa jiytthaannaa||5|| artha-sUkSma ekendriya e eka bheda 1, bAdara ekeMdriya e bIjo bheda 2, beMdrI 3, teMdrI 4, caureMdrI 5, asaMjJI paMcendrI 6, saMjJI paMcendrI e sAta 7 paryAptA, ane e 7 sAta aparyAptA e anukrame saMsArI jIvanAM 14 cauda sthAnaka jaannvaaN.||5|| ___ have caude jIvasthAnake guNaThANAM kahe che. bAyaraasannivigale, appjipddhmviasnniapjjtte| ajayajuasannipaje, savaguNA micchasesesu // 6 // ____ artha-bAdara ekendriya aparyApto 1, asaMjJI paMcendrI aparyAto 2, beMdrI aparyAto 3, teMdrI caureMdrI 5, aparyApto e pAMca jIvasthAnaka bhede pehelo mithyAtva 1, bIjo sAsvAdana 2, e be guNaThANA che ane saMjJI paMcendrI aparyApto iNa eka jIvasthAnakameM tIna guNaThANA che. prathama mithyAtva 1, sAsvAdana 2, ane avirati samakita 3 e traNa che. saMjJI paMcendrI paryAptAmeM iNe eka jIvabhedamAMhe sarva 14 guNaThANA For Private And Personal Use Only
Page #669
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 644 karmagranthasya vArthaH che. zeSa bAkI sUkSma aparyApto 1, sUkSma paryApto 1, bAdara ekendrI paryApto, bendrI paryApto, teMndrI paryApto, caurendrI paryApto, asaMjJI paMcendrI paryApto, e jIvasthAnaka eka mithyAtva guNaThANo che. // 6 // apajjattachakkI kamurala, mIsA jogA apajjasannIsu / te sarva mIsaesa, teNu pajjesu uralamanne // 7 // artha- have 14 jIvasthAnake 15 yoga kahe chesUkSma aparyApto 1, bAdara aparyApto 1, bendrI aparyApto 1, teiMdrI aparyApto 1, caurendrI aparyApto 1, asaMjJI paMcendrI aparyApto e cha 6. jIvasthAnaka meM kArmaNa 1, ane audArika mizra 1. e ve yoga che. ane saMjhI paMcendrI aparyAptAmeM kArmaNa 1, audArikamizra 2, ane vaikriyamizra e traNa 3 yoga che. ane zarIraparyApta kIdhAM pachI audArika kAyayoga bheLe e 4 cyAra yoga che. // 7 // sabe sannipajjatte, uralaM suhame sabhAsu taM causu / bAyari saviubvidugaM, pajjasannisa bAra uvaogA ||8|| artha - - saMjJI paMcendrI paryAptA meM sarva 15 yoga che. sUkSma paryAptAmeM eka audArika yoga che. bendrI paryApto, teMndrI paryApto, caurendrI paryApto, asaMjJI paMcendrI paryApto, e cyAra jIvasthAnakameM doya 2, yoga che. audArika kAyayoga 1, asatyA aSA vacanayoga 2, bAdara paryAptA tIna yoga ke audArika 1, vaikriya 2, vaikriyamizra 3, e tIna yoga che. bAdara vAyukAya AzrIne vaikriya che. For Private And Personal Use Only
Page #670
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH have jIvasthAmake upayoga kahe che. saMjJIpaMcendrIparyAptAmeM bAre upayoga cha 12. pAMca jJAna, triNa ajJAna, cyAra 4 darzana. e bAra upayoga kayA. // 8 // pajjacauridiasannisu, dudaMsaduanANadasasu cakSu vinnaa| sanni apajje maNanANa-cakkhukevaladugavihaNA // 9 // ___ artha-caurendrI paryAptAmeM, asaMjJI paMcendrI paryAptAmeM doya darzana, cakSudarzana 1, acakSudarzana 2. doya 2 ajJAna-matiajJAna 1, zruta ajJAna 2. e 4 cyAra upayoga che. sUkSma paryApto 1, sUkSma aparyApto2, bAdara paryApto 3, bAdara aparyApto 4, bendrI aparyApto 5, baindrI paryApto 6, tendrI aparyApto 7, tendrI paryApto 8, caurendrI aparyApto 9, saMjJI aparyApto 10. e dasa jIvasthAnakabhedameM cakSudarzanavinA 3 Na te matiajJAna 1, zrutaajJAna 2, acakSudarzana e tIna upayoga che. saMjJI paMcendrI aparyAptIne-manaHparyavajJAna 1, cakSudarzana 1, kevalajJAna 3, kevaladarzanaM 4, e cyAra 4 upayoga nahIM; bAkI traNa jJAna 3, traNa ajJAna 3, doya darzana 2. e ATha upayoga che. // 9 // sannidugichalesaapa-jabAyare paDhamacautisesesu / sattaTThabaMdhudoraNa-saMtudayA aTTha terasasu // 10 // artha-have jIvasthAnake lezyA kahe che-saMjJIpaMcendrI aparyApto e doyame 6, cha lezyA che, aparyApta bAdara ekendrIne pahelI cyAra 4 lezyA che-kRSNa 1, nIla 2, kApota 3, tejo 5, e cyAra ke. zeSa 11, jIvasthAnake tIna lezyA che-- For Private And Personal Use Only
Page #671
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TavArthaH tar-- -................... ....... ................... .. .... kRSNa 1, nIla 2, kApota 3, evaM traNa 3. have saMjJIsUkSma ekendrIthI mAMDI saMjJIpaMcendrI aparyAptate paryaMta 13, jIvabheda tAI sAtakarma Aukho na bAMdhe; tivAre AThakarma sahita doya baMdha che. ima udIraNA paNa sAtanI athavA 8 AThanI ja che. saMjJIparyAptAme mULakarma ATha bAMdhe. // 10 // sattaTThachegabaMdhA, saMtudayA satta aTTa cattAri / sattaTThachapaMcadurga, udIraNA sannipajjatte // 11 // ____artha-AukhA vinA sAta bAMdhe. mohanI Ayu vinA cha 6 karma bAMdhe. dazame guNaThANe jJAnAvaraNI, darzanAvaraNI, nAma, mohanIya, aMtarAyano baMdha viccheda kare mATe te vinA 11 me 12 bArame guNaThANe eka vedanI karma bAMdhe. saMjJIpaMcendrI paryAtAme udaya ane sattA AThanI, mohanI karma vinA sAtanI, jJAnAvaraNI, darzanAvaraNI, aMtarAya vinA cyAra 4 nI jANavI. saMjJIpaMcendrIparyAptAme udIraNAme AThanI, AukhA vinA sAtanI, AukhA vedanI vinA chanI, tiName mohanI vinA pAMcanI, tiName jJAnAvaraNI, darzanAvaraNI, aMtarAya kAlIje; tivAre doyanI udIraNA che. // 11 // gaiiMdie a kAe joe, vee kasAyanANesu / saMjamadaMsaNalesA, bhanasamme snniaahaare|| 12 // ..artha-have 14 mArgaNA mULa ane uttara mArgaNA 62, tenAM nAma kahe che-gati 4, iMdiya 5, kAya 6, yoga 3, veda 3, kaSAya 4, jJAna 8, ijhAM ajJAname lIyA te mArgaNA ekane vArate saMyama 7, darzana 4, lezyA 6, bhavya 2, samakrIta 6, sani 2, AhAraka 2. e mArgaNAnAM nAma kahyAM // 12 // For Private And Personal Use Only
Page #672
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya vArthaH 647 suranaratirinirayagaI, igabiatiacaupaNidi chkkaayaa| bhUjalajalaNA'nilavaNa, tasA ya maNavayataNujogA 13 artha -- have gati 4 nAM nAma kahe che - devagati 1, manuSyagati 2, tiryaMcagati 3, narakagati 4. have pAMca indrI kahe che- ekendrI 1, bendrI 2 teMdrI 3, caurendrI 4, paMcendrI 5. have chakAya kahe che - pRthvIkAya 1, apkAya 2, teukAya 3, vAyukAya 4, vanaspatikAya 5, sakAya 6. tIna yoganAM nAma kahe che - manoyoga 1, vacanayoga 2, kAyayoga 3. // 13 // veanaritthinapuMsA, kasAyakohamayamAyalobhatti / maisuaohimaNakevala - vibhaMgamayasua anANasA gArA // 14 // artha- have veda traNa nAma kahe che- puruSaveda 1, strIveda 2, napuMsakaye 3. Dhave kaSAya 4 cyAranA nAma kahe che-krodha 1, mAna 2, mAyA 3, lobha 4. dave jJAna pAMca, ajJAna traNa nAma kahe che. matijJAna 1, zrutajJAna 2, avadhijJAna 3, manaH paryavajJAna 4, kevalajJAna 5. matiajJAna 1, zrutaajJAna 2, vibhaMgajJAna 3. e ATha sAkAropayoga-vizeSa upayoga kahIje. 14 sAmAiyacheyaparihAra- suhuma ahakkhAya dasajayaajayA / cakhkhU acarakha ohI, kevaladaMsaNa aNAgArA // 15 // artha -- have sAta saMyamamArgaNA nAma kahe che- sAmAyaka 1, chedopasthApanA 2, parihAravizuddhi 3, sUkSmasaMparAya 4, yathAkhyA . 7 For Private And Personal Use Only
Page #673
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya vArthaH tacAritra 5, dezavirati 6, avirati 7. have 4 darzana nAma kahe che-cakSudarzana 1, acakSudarzana 2, avadhidarzana 3, kevala darzana 4. e cyAre darzana anAkAra upayoga-sAmAnya upayoga che. // 15 // kiNNahAnIlAkAU-teUpamhA ya suka bhviaraa| veagakhaiguvasamamicchamIsasAsANa saniare // 16 // artha-have cha lezyAnAM nAma kaheche-kRSNa lezyA 1, nIlalezyA 2, kApotalezyA 3, tejolezyA 4, padmalezyA 5, zuklalezyA 6. have bhavye nAma kahe che-bhavya 1, abhavya 2. samakIte kahe che-kSayopazama samakIta 1, kSAyaka samakIta 2, upazama 3, mithyAtva 4, mizra 5, sAsvAdana 6. saMjJI 1, asaMjJI 2. 16 AhArearabheA, surniryvibhNgmisuohiduge| samattatige pamhA, sukkAsannisu sannidugaM // 17 // ____artha-AhAraka 1, aNAhAraka 2. e bAsar3ha mArgaNAnAM nAma kayAM. have bAsaTha mArgaNAe 14 bheda kahe chendevagati 1, narakagati 2, vibhaMga ajJAna 3, matijJAna 4, zrutajJAna 5, avavijJAna 6, avadhidarzana 5, upazama 8, kSAyaka 9, kSayopazama 10, padmalezyA 11, zuklalezyA 12, saMjJI 13, e tera 13 mArgaNA saMjJIpaMpendrI paryApto ane saMjJIpaMcendrI aparyApto e be jIvasthAnake lAbhe bIjA nahI. // 17 // tamasanni apajajuaM, nare sabAyaraapajateUe / thAvaraigiMdi paDhamA,caubAra asanni dudu vigl||18|| For Private And Personal Use Only
Page #674
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya vArthaH 649 artha - ane manuSyagati mArgaNAmeM doya tehaja ane asejhI paMcedrI aparyApto bheLIje tivAre saMjJIyaMceMdrI paryApto 1, aparyApto 1, asaMjJIpaMcendrI aparyApto 1, e tIna jIvameM bheda lAbhe che: manuSya asaMjJI paryApto na thAya, 14, sthAnake upaje paraM aparyAptoja mare tiNetIna jIvabheda kA che. tejo lesyAme saMjJIpaMcendrI paryApto 1, aparyApte 1, e doya ane bAdara ekendrI aparyApto 1, e RNa 3, jIvasthAnaka che, kAraNakeM devatA marIne ekendrI Ave tene aparyAptapaNe tejolezyA hoya. thAvara pAMca pRthvI, ap, teu, vAu, vanaspatime ane ekendrI sUkSma aparyApto 1, paryApto 1, bAdara ekendrI paryApto 1, aparyApto 1. e cyAra 4 jIvanasthAnaM lAbhe. asaMjJI mArgaNAe pahelAM 12 bAre jIvasthAna lAbhe. bendrI mArgaNA 2, paryApto aparyAptA. tendrame teja doya, caurendrIne tenA teja doya jIvasthAna che. // 18 // dasacarimata se ajayA- hAragatiriMtaNuka sAyaduanANe ! paDhamatilesAbhaviara-acakkhu napumicchavi // 19 // artha - beMdrI 1, teMdrI 1, caurendrI 1, asaMjJI 1, saMjJI 1, e pAMca aparyAptA e dasa jIvasthAnaka traskAyame lAge. avirati Adi mArgaNA 14, jIvasthAnaka kahe che-avirati mArgaNAmeM 1, AhAraka mArgaNAmeM 2, tiryaMcagati 3, kAyayoga 4, kaSAya 4 cyAranI cyAre mArgaNAe 8, matiajJAna 9, zrutaajJAna 10; prathama RNa leiyA kRSNa, nIla, kApota 13, bhavya - 14, abhavya 15, acakSudarzana mArgaNA e 16, napuM 82 69 For Private And Personal Use Only
Page #675
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 650 - karmagrandhasya TavArthaH saka mArgaNA e 17, mithyAtvamArgaNA 18 aDhAra mArgaNAme sarva 14 jIvasthAnaka che. // 19 // pajjasannI kevaladurga, sNjmmnnnaanndesmnnmiise| paNacaramapajavayaNe, tiya cha vapajjiyara cakkhummi 20 // artha-vaLI kevalajJAna 1, kevaladarzana 1, sAmAyika 1, chedopasthApanIya 1, parihAravizuddhi 1, sUkSmasaMparAya 1, yathAkhyAta 1, manaHparyavajJAna 1, dezavirati 1, manoyoga 1, mizradRSTi 1. e agIyAra 11 mArgaNAme paryApto saMjJI jIvasthAnaka e ekaja hoya. vacanayoge chellA pAMca paryAptA jIvasthAna lAbhe. beMdrI 1, teMdrI 2, caurendrI 3, saMjJI 4, asaMjJI paMcendrI 5. e pAMcane bhASA che, bhASAparyApti kIdhAM pachI. cakSudarzaname traNa athavA cha jIvasthAna che. caurendrI 1, asaMjJI paMcendrI 1, saMjJI paMcendrI 1. e tIna paryAptA cha; athavA eja 3 traNa aparyAptA ane paryAptA 6 piNa jIvasthAna lAme te pachI cakSudarzanameM 1. // 20 // thInarapaNidi caramA, cau aNAhAre dusanni cha apjjaa| ti suhumaapajjaviNA, sAsaNi itto guNe vucchN||21|| artha-strI vedame 1, puruSa vedame 1, paMcendrIme 1, chehelA 4 cyAra jIvasthAnaka che. asaMjJI paMcendrI paryAptA 1, apaptiA 1, saMjJI paMcendrI paryAptA 1, aparyAptA 1. e 4 cyAra jIvasthAnaka che. strIveda 1, puruSavedameM 1. saMjJI paMcendrIme na thAya. asaMjJIme napuMsakavedache. paraM ihAM mAnyA che te AcArya jANe, 70 For Private And Personal Use Only
Page #676
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH anAhArakamArgaNAme saMjJI aparyApto 1, paryApto 1, sUkSma aparyApto 1, bendrI aparyApto 1, tendrI aparyApto 1, caurendrI aparyApto 1, asaMjJI aparyApto 1, bAdara aparyApto 1, e ATha 8 jIvasthAnaka che. e AThamethI sUkSma aparyApto kADhIje; tivAre sAsvAdane 7 sAta jIvasthAnaka che. bAdara aparyApto 1, bendrI aparyApto 1, tendrI aparyApto 1 caurendrI aparyApto 1, asaMjJI aparyApto 1, saMjJI aparyApto 1, saMjJI paryApto 1. e sAta che. eTale 62 mArgaNAe jIva bheda kahyA. // 21 // ___ have bAsaTha mArgaNAe guNaThANA kahe che. paNatiricausuranarae, nrsnnipnniNdibhvtsiske| igavigalabhUdagavaNe, duduegaM gaitasa abhave // 22 // ____ artha-tiryaMcameM pehelAM pAMca guNaThANA che. sarva devatA sarva nArakImAM cyAra guNaThANA che. manuSyagatimeM 1, saMjJI mArgaNAmeM 1, paMceMdrIme 1, bhavyamArgaNAme 1, trasakAyame e pAMca mArgaNAme sarva guNaThANA cha 14 guNaThANA che. ekendriya mArgaNAme, beMdriyame, teMdriyame, caurendriyame 1, pRthvIkAyame 1, apkAyame 1, vanaspatikAyame 1. e sAta 7 mArgaNAme mithyAtva 1, sAsvAdana 2. e be guNaThANA che. gativasa te veukAya 1, vAyukAyameM 1, abhavyame 1. e traName eka 1 mithyAtva guNaThANo che. // 22 // veatikasAya navadasa,lobhecau ajaiduti annANatige bArasa acakkhucakkhusu, paDhamA ahakkhAi caramacaU23 For Private And Personal Use Only
Page #677
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 692 arts carrthaH * artha -- puruSaveda 1, strIveda 1, napuMsakaveda 1, krodha 1, mAna 1, mAyA 1 e cha 6 mArgaNAme mithyAtvasu mAMDI anivRttibAdara paryaMta nava guNaThANA che. lobha kaSAyame mithyAtva sUkSma parAya paryaMta 10 guNaThANA che. aviratimArgaNAme mithyAtva avirati tAMi e 4 cyAra guNaThANA che. matiajJAna 1, zrutaajJAna 1, vibhaMgajJAna 1 e RNa 3 mArgaNAma pehelA be athavA traNa 3 guNaThANA che. acakSudarzana 1, cakSudarzaname 1, mithyAtvasu kSINamohatAMi bAre guNaThANA che. yathAkhyAtacAritrame igyAramo bAramo teramo caudamo e cyAra 4 guNaThANA che. // 23 // maNamANi saga jayAI, sAmAiacheaghau dunni parihAre / kevaladugi docaramA, jayAi navamaisuohiduge // 24 // artha -- manaH paryAyajJAname pramattaguNaThANesu mAMDI vINamoha tAMDU sAta guNaThANA che. sAmAyika 1, chedopasthApanIyame chaThThe pramatta guNaThANe zuM mAMDI navamA tAMi 4 cyAra guNaThANA che. - dunni parihAre - parihAravizuddhimA pramatta apramatta e doya guNaThANA che. kevalajJAna kevaladarzaname sayoga- ayoga e doya deheNaM guNaThANA che. matijJAna 1, dhutajJAna 1, avadhijJAna 1, avadhidarzana 1. e pyAra mArmaNAme ajara avirati guNaThANe mAMDIne kSINamoha tAMi nava guNaThANA 9 che. // 24 // aDa uvasami caDa veagi, khaie ikkAra micchatiga dese / suhune sahANaM terasa, jogaArae // 25 // artha - upazamasamakItame aviratisuM mAMDI upazAntamoha tAMDa su 72 For Private And Personal Use Only
Page #678
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kammagranthasya svArthaH 653 ATha guNaThANA che. kSayopazamasamakItame aviratisuM apramatta tAi cyAra guNaThANA 4 che. kSAyikasamakItame aviratasuM mAMDI ayogI kevaLI tAMi 11 agIyAre guNaThANA che. mithyAtvame mithyAtva guNaThANo che. sAsvAdana meM sAsvAdana guNaThANo che. mizrame 1 mizra guNaThANo che. dezaviratime dezavirati guNaThANo che. sUkSmasaMparAyame sUkSmasaMparAya guNaThANo che. manoyoga 1, vacanayoga 1, kAyayoga 1, AhAraka 1, zukulezyA 1. e pAMca mArgaNA mithyAtvasuM mAMDI sayogI kevaLI tAMi 13 tera guNaThANA che. // 25 // ani paDhamadugaM, paDhamatilesAsu chacca dusu satta / paDhamaMtima dugaajayA, aNahAre maggaNAsu guNA // 26 // artha - asaMjJImArgaNAme mithyAtva 1, sAsvAdana 2. e doya guNaThANA che. pehelI tInaleiyAme mithyAtvasuM mAMDI pramatta tAMi cha 6 guNaThANA che. tejolezyAme, padmalezyAme, mithyAtvasuM apramatta tAMi 7 sAta guNaThANA che. have aNAhAraka mArgaNAe - pehelAM doya te - 1 mithyAtva 2 sAsvAdana, aMtame duga-doya te sayogIkevaLI 1, ayogIkevaLI 1, (e samudra ghAtanI apekSAe ) ane pAMcamo ajaya avirati samakIta e pAMca guNaThANA anAhAraka mArgaNAme che. eTale e 62 bAsaTha mArgaNAme guNaThANA kahA. // 26 // sacce aramIsa asaca - mosa maNavaya viuvi AhAre / uralaM mIsA kammaNa, ia jogA kamma annaahaare27|| artha- have ihAM pannarayoganAM nAma kahe ke satyamanoyoga 1, asatyamanoyoga 2, mizramanoyoga 3, asatyAamRSAmanoyoga 73 For Private And Personal Use Only
Page #679
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 654 kammagranthasya TabArbhaH 4, satyavacanayoga 5, asatyavacanayoga 6, mizravacanayoga 7, asatyA amRSAvacanayoga 8, vaikriyakAyayoga 9, AhArakakAyayoga 10, audArikakAyayoga 11, vaikriyamizrakAyayoga 12, AhAkamizrakAyayoga 13, audArika mizrakAyayoga 14, kArmaNakAyayoga 15. e pannara yoganAM nAma kahyAM. anAhAraka mArgaNAmeM eka 1 kArmaNa kAyayoga che. // 27 // naragaipaNiMditasataNu - ackkhunrnpuNksaaysmmduge| sanni chalesAhAraga - bhavamaisuohiduge save // 28 // artha - manuSyagati 1, paMcendrI 1, trasakAya 1, kAyayoga 1, akSadarzana 1, puruSaveda 1, napuMsakaveda 1, kaSAya 4, kSAyika samakIta 1, kSayopazama samakIta 1, sannimArgaNA me 1, chaM lezyA mArgaNAe 6, AhAraka 1, bhavya 1, matijJAna 1, zrutajJAMna 1, avadhijJAna 1, avadhidarzana 1. eTalI mArgaNAme sarva 15 pannara yoga che. // 28 // sAsaNa-anANauvasamaabhavamicchesu / tiritthi ajaya terAhArakadugUNA, te uraladugUNa sukharae // 29 // " artha - tiryaMcagati 1, strIveda 1, avirati 1, sAsvAdana 1, ajJAna tIna 3 me, upazama samakita me 1, abhavya mArga - NAme 1, mithyAtvame 1 etaLI mArgaNAme 13 tera yoga che. AhAraka doya AhAraka zarIra 1, AhAraka upAMga 2. e be " kADhIje; tivAre 13 tera rahe, temAMthI vaLI audArikAdvikaaudArika zarIra 1, audArika upAMga 2. e doya kADhIje; tivAreM devagati 1, narakagati 1.11 agiyAra yoga che. // 29 // 74 For Private And Personal Use Only
Page #680
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kammagranthasya bArthaH 655 kammuraladugaM thAvara, te saviuvi dugapaMca igapavaNe / cha asanni caramavayajuya, taM viuvi dugUNacaDavigale 30 artha -- pRthvIkAya 1, apkAya 1, teukAya 1, vanaspatikAya 1, e 4 thAvara mArgaNAne kArmaNa 1, audArika 2, audArika mizra 3. e tIna yoga che. ekendrI mArgaNAme, vAyukAya mArgaNAme pAMca yoga che. te kAma 1, audArika 2, audArika mizra 3, vaikriya 4, vaikriyamizra 5. e pAMca yoga che. asannI mArgaNAme carama vacanayoga asatyA amRSA meLIje; tivAre pAMca yoga tehija evaM 6 cha yoga che. vaLI e cha mAMhethI vaikriyadvika kADhIje; tivAre (vikalendrI) bendrI, tendrI, caurendrIne 4 cyAra yoga che. audArika 1, audArikamizra 2, kArmaNa 3, asatyA amRSA e cyAra yoga che. // 30 // kammuralamIsaviNu maNa vayasamaiacheacakkhu maNanANe uraladuga kamma paDhamaMtimamaNavayakevaladugaMmi // 31 // artha -- kArmaNa 1, audArikamizra e doya vinA bAkI 13 tera yoga che. cyAra mananA, cyAra vacananA, doya vaikriya, eka audArika, doya AhAraka. e tera yoga che. manoyoga 1, vacana - yoga 1, sAmAyika 1, chedopasthApanIya 1, cakSudarzana 1, manaH paryavajJAna 1. e cha 6 mArgaNAe tera yoga 13 che. uraladuga -- audArika 1, audArikamizra 2, kArmaNa e 3, tathA pehelo ane chelo mana ane vacanayoga te satya manoyoga 1, asatya manoyoga 1, satya vacanayoga 1, asatya vacanayoga 1. e sAta yoga te kevaLajJAna 1 ane kevaLadarzana 1 e be mArgaNAe sAta yoga che. // 31 // 675 For Private And Personal Use Only
Page #681
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 656 karmmagranthasya svArthaH maNavaya uralA parihAri, suhumi nava teu mIsi saviuSvA dese saviuvidugA, kammuralamIsaahakkhAe // 32 // artha -- manoyoganA cyAra bheda che. vacanayoganA 4 cyAra bheda ne audArika kAyayoga evaM nava 9 yoga parihAravizuddha saMyamame che. sUkSma parAya saMyamameM te navayoga che. ane mizradRSTi nava tehija. mananA 4, vacananA 4, audArika 1 ane vaikriya kAyayoga bheLIje: eTale e daza 10 yoga che. dezaviratimeM nava yoga tehija ane vaikriya doya 2 meLIje; eTale 11 yoga che. yathAkhyAta cAritrame nava tehIja ane kArmaNa 1, audArikamizra 2. e be bheLIje; tivAre 11 yoga yathAkhyAtame che. e 62 bAsaTha mArgaNAe yoga kayA. // 32 // tianANa nANapaNa cau - daMsaNa bAra jialakkhaNuvaogA / viNu maNa nANa dukevala-nava suratirinirayaajaesu 33 artha- have bAra upayoga kahe che tIna ajJAna 3 te matiajJAna 1, zrutaajJAna 2, vibhaMgajJAna 3. pAMcajJAna te mati 1, zruta 2, avadhi 3, manaH paryava 4, kevaLa 5. cyAra 4 darzana tecakSu 1, acakSu 2, avadhi 3, kevala 4. e bAra jIvalakSaNa upayoga che - manaH paryavajJAna 1, kevaLajJAna 1, kevaladarzana 1, eNa 3 vinA bAkI 3 jJAna, 3 darzana, 3 ajJAna e nava upayoga 9. devagati 1, tiryaMcagati 1, narakagati 1, avirati 1. e cyAra mArgaNAme nava 9 upayoga che. // 33 // tasa joya veya sukkA-hAra narapaNidisanni bhavi sarvva / nayaNeyara paNa lesA, kasAya dasa kevaladugUNA // 34 // 76 For Private And Personal Use Only
Page #682
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir referrer care: 657 artha - - traskAyame 1, tInayoga-mana 1, vacana 1, kAyayogame tInaveda - puruSa 1, strIveda 2, napuMsakaveda 3, zuklalesyA 1, AhAraka 2, manuSyagati 1, paMcendrI 1, saMjJI 1, bhavyame 1, e tera 13, mArgaNAme sarva 12, bAre upayoga che-cakSudrarzaname, pAMca lesyAme - kRSNa 1, nIla 2, kApota 3, teja 4, padma 5, me cyAra 4 kaSAyameM daza 10, upayoga che - kevalajJAna 1, kevaladarzana 2, e doya uNA kIje // 34 // cauriMdi asanniduannANa, daMsa iga bitithAvari acakkhU | tianANa daMsaNa durga, anANatiga abhavimicchaduge 35 artha- caurendrI meM 1, asaMjJIme 1, matiajJAna 1, zrutaajJAna 1, cakSudarzana 1, acakSudarzana 1, e cyAra 4 upayoga che- ekendrI meM 1, bendrI meM 1, teMdIme 1, pAMca thAvarameM 5, e ATha mArgaNA meM doya 2, ajJAna 1, acakSudarzana e tIna 3 upayoga che. ane traNa ajJAna 3 me abhavyameM 1, micchaduge mithyAtvame 1, sAsvAdaname 1, e cha 6 mArgaNAmeM pAMca upayoga che-3, ajJAna ane ve darzana e pAMca maMti ajJAna 1, zrutaajJAna 2, vibhaMgajJAna 3, cakSudarzana 4, acakSudarzana 5, e pAMca che. // 35 // kevala duge fragi, nava ti anANa viNu khaIya ahakkhAe / daMsaNa nANatigaM dese, mIsiannANa mIsaM taM // 36 // 83 77 For Private And Personal Use Only
Page #683
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 658 karmmagranthasya TabArthaH artha - kevaLaduge - kevalajJAna kevaladarzaname ApaNA ehija kevalajJAna kevaladarzana e be upayoga che. have tIna ajJAna vinA bAkI nava upayoga-pAMca jJAna cyAradarzana e 9 kSAyika samakIta meM tathA yathAkhyAtacAritra 2, e be mArgaNAme che. darzana 3, cakSu 1, acakSu 1, avadhi 1, tInajJAna mati 1, zruta 2, avadhi 3, e cha 6 upayoga desaviratimeM ane ehija cha upayoga ajJAna mizrita kIje, jJAna kADhIje eTale darzana tIna 3 ajJAna tIna 3, e cha 6 upayoga mizrameM che. // 36 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maNanANa cakkhu vajjA, aNahAre tinni daMsacau nANA | caunANa saMjamovasama, veage ohi daMseya // 37 // artha -- manaH paryavajJAna 1, cakSudarzana 1, e doya kADhIje bAkI anAhArakameM daza upayoga 10 che. tIna darzana-cakSu 1, acakSu 2, avadhi 3, cyAra 4, jJAna matijJAna 1, zratajJAna 2, avadhijJAna 3, manaH paryavajJAna 4, e sAta upayoga te cyAra jJAnameM 4, vyAra 4, saMyama meM 4, upazama samakIta 1, kSayopazama samakItame 1, avadhidarzaname 1, e igyAre 11, mArgaNAme pUrvokta 7, sAta upayoga che. hive matAntara kahe che - manoyoga jIvabheda pehelI 1 ko che. ihAM sattAbhAvI guNa vicAratAM jIvabheda be 2 che. sannI paryApto aparyApto guNaThANA tera che. // 37 // do teratera bArasa maNe, kamAM aTTha du cau cau vayaNe / caudu paNa tinnikAe, jiya guNajogovaoganne // 38 // artha -- yoga tera che. upayoga 12 che, manoyogame ane w For Private And Personal Use Only
Page #684
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH wwwwwwwwwmummmmmms vacanayoga pUrve kahyo te manoyoga sahIta paNa grahyo che. ihAM manoyoga vinA grahe che tiNe jIvabheda 8, bendrI 2, tendrInA 2, corendrI 2, asannI 2, e ATha 8, che je sannIme vacana che paraM ihAM na gaNyA je mukhyatA vacanayoganI che. guNaThANA be che mithyAtva 1, sAsvAdana 2, yoga 4 cyAra ke caurendrIne kahyA te te paNa upayoga 4, cyAra che te ihAM vacanayoga manoyoga vinA grahyo che. kAyayoga pUrve vacanasahIta manasahIta lIdhA che. ihAM ekalo kAyayoga lIdho te to ekendrIne have tiNe jIvabheda 4, cyAra ekendrInA yoga pAMca udArika be, vaikrIya be, kArmaNa 1, guNaThANA be, mithyAtva 1, sAsvAdana upayoga tIna, be ajJAna, 1 acakSudarzana evaM 3 che, zrutAMtara 2 che, anya AcArya ima kahe che. // 38 // chasulesAsu saThANaM, egidi asannibhUdaga vnnesu| paDhamA cauro tinniya, nAraya viglggipvnnesu||39|| ____artha-have bAsaTha mArgaNAe lesyA kahe che-tihAM cha lesyA 6 me ApaApaNI lesyA che. kRSName kRSNa 1, nIlame nIla 2, kApotamekApota 3, tejameteja 4, padmamepadma 5, zuklamezukla 6 che. ___ ekendrIme 1, asannIme 1, pRthvIkAya 1, apkAya 1, vanaspatikAya 1, e pAMca mArgaNAme pehelI cyAra 4, te kRSNa 1, nIla 2, kApota 3, teja 4 e cyAra lesyA che. narakagatime 1, bendrIme 1, tendIme 1, caurendIme 1, agnikAyame, vAyukAyame e cha 6 mArgaNAme pehelI tIna lesyA che, kRSNa 1, nIla 2, kApota 3. // 39 // 79 For Private And Personal Use Only
Page #685
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 660 karmmagranthasya TevA : ahakhAyasuhumi, kevala dugi sukkA chAvisesaThANesu / nara nirayadeva tiriA, thovA du asaMkhaNaMtaguNA // 40 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha -- yathAkhyAta cAritra meM 1, sUkSmasaMparAyacAritra meM 1, kevalajJAname 1, kevaladarzana 1, meM eka 9, zuklalezyA che bAkInI mArgaNA 41 ekatAlIsameM cha e lezyA che te 41 mArgaNA te 3, gati 1, trasa 1, tedrI yoga 3, veda 3, kaSAya 4, jJAna 7, saMjama pAMca darzana 3, bhavya be samakIta 6, sannI 19, AhAraka be e 41 mArgaNAe 6 cha lezyA che have alpabahutva kahe che - manuSya thoDA che- saMkhyAtA che utkRSTathI 29 AMkatAMI che. manuSyathI nArakI asaMkhyAta guNA che. nArakIthI asaMkhyAtaguNA devatA che. devatAthI tiryaca anaMtaguNA che je sUkSma bAdara ekendrIya sarvamAMhi gaNavA. // 40 // paNacau tiduegiMdi, thovAtinnihiyA aNaMtaguNA / tasathova asaMkhaggI, bhUjalanila ahiyavaNaNaMtA // 41 // artha ---- paMcendrI thoDA paMcendrIthA caureMdri adhikA. caurendrIyI ndrI adhikA, tendrIya bendrI adhikA, bendrIyI ekendrI anaMtaguNA che. evaM paMcendrInI jANavI, trasakAya thoDA che, tiNasuM agnikAya asaMkhyAta guNA che, agnikAyasuM pRthvIkAyanA jIva adhikA, pRthvIkAyayI apakAya adhikA, apakAyathI vAukAya adhikA, vAukAyayI vanaspatikAya anaMtaguNA che. // 41 // maNavayaNakAyajogI, thAvAasaMkhaguNa anaMtaguNA / purisAyotrA itthi, saMkhaguNA taguNa kIvA // 42 // 80 For Private And Personal Use Only
Page #686
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org karmmagranthasya TabArthaH 661 artha -- manoyogI thoDA che, sannIjIva grahyA che, vacanayogI asaMkhyAta guNA bendrIyAdika sarva jIva hyA che, vacanayogIthI kAyayogI anaMtAguNA che, ekendrI sarva gaNyA che, puruSavedI thoDA che puruSavedathI strIveda saMkhyAta guNA che. je tiryaca meM triguNI strI che. tIna vaLI adhikI manuSyame 27 guNI che ane 27 vaLI adhikI che devatA 32 guNI che batrIsa adhikI che. strIvedIsuM napuMsaka anaMtaguNA che. ekendrIyAdika sarva levA // 42 // mANI kohI mAI, lobhI ahiamaNanANiNothovA / ohi asaMkhAmaisua, ahiasama asaMkha viprabhaMgA | 43 | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha -- kaSAyame mAnakaSAyI thoDA che, mAnakaSAyIthI krodhIsuM mAyAvI kapaTI adhikA che. mAyAkaSAyIthI lobhI adhikA che, manaH paryAya jJAnI thoDA che je manaH paryAyajJAna manuSya sAdhumeja hove. manaH paryAyajJAnIthI avadhijJAnI asaMkhyAta guNA che. je cyAragatime samakite sarva jIva che. avavijJAnIthI matijJAnI zrutajJAnI adhikA che, je cyAra 4 gatinA samakitI sarva levA ane mati zrata donuM barAbara che. tithI vibhaMga jJAnI asaMkhyAtaguNa che. mithyAtvI devatA nArakI sarva bIjA paNa tINathI // 43 // . kevaliNo NaMtaguNA, maisua annANi NaMtaguNatulA / suhamAthovA parihAra- saMkha ahakhAi saMkhaguNA // 4 // artha--- kevalI anaMtaguNA che. siddha bhagavaMtamAMhe gaNyA . tiNathImati ajJAnI zrutaajJAnI anaMtaguNA che. ekeMdrIyAdi sarva levA mAMhomAMhI barAbara che. sUkSmasaMparAya cArItrIyA thoDA " 28. For Private And Personal Use Only
Page #687
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH ghaNA utkRSTA ekaso bAsaTha 162 che. parihAravizuddhi saMkhyaguNA che. navaso utkRSTA hoya che. yathAkhyAta cArItrIyA saMkhyAta guNA che. utkRSTA nakkoDi che. // 44 // chea samaIyasaMkhA, desa asaMkhaguNa nnNtgunnajyaa| thovAasaMkha duNaMtA, ohinayaNaM kevala acakhkhU // 45 // __artha-tiNasu chedopasthApanIya saMkhyAtaguNA che. utkRSTa navakoDiso che. sAmAyika saMkhyAtaguNA che. navasahasrakoDi che. desavirati asaMkhyAtaguNA tiryacagatinA bheLIje. avirati anaMtaguNA che. darzana 4 cyArano alpabahutva kahe che-avadhi darzanI thoDA che. tiNasu cakSudarzanI asaMkhyAtaguNA che. tethI kevaladarzanI anaMtaguNA che. tethI acakSudarzanI anaMtaguNA che. // 45 // pacchANupuvi lesA, thovA do saMkhaNaMta do ahiyaa| abhaviara thova NaMtA, sAsaNathovo vasama sNkhaa||46|| arthalezyAno alpabaDutva kahe che-pazcAnupUrvie kahIje. zuklalezyAvaMta thoDA che. padmalezyAme asaMkhyaguNA che. tethI tejo lezI asaMkhyaguNA. tiNasu kApotalezI anaMtaguNA. tiNasu nIlalezI adhikA. tiNasu kRSNalezI adhikA che. abhavya thoDA. bhavya anaMtaguNA che. sAsvAdana samakItI thoDA. tiNasu upasama samakItI saMkhyAtaguNA che. // 46 // mIsA'saMkhAveyaga, asaMkhaguNa khaiamiccha du aNaMtA saniara thovaNaMtA, NahAra thove ara asaMkhA // 47 // artha-tiNasu mizra asaMkhyAtaguNA che. tiNama kSAyika For Private And Personal Use Only
Page #688
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya vArthaH 663 samakrItI anaMtaguNA che. tiNasu mithyAtvI anaMtaguNA che. anAhAraka thoDA. AhAraka asaMkhyAtaguNA. nigodano asaMkhyAtamo bhAga sadA vigrahagatime che. tiNasu iti 62, mArgaNAe alpabahutva ko che. // 47 // : savajiaMThANa micche, saga sAsaNi paNa apajja sanni dugaM samme sanni duviho, sesesuM sanni pajjanto // 48 // artha -- mithyAtva guNaThANe sarva jIvanA bheda che. sAsvAdana guNaThANe 7 sAta jIvanA bheda che. pAMca aparyAptA ane sannidvika maLI sAta 7 - bAdara ekendrIya aparyAptA 1, bendrI aparyAptA 2, tendrI aparyAptA 3, caurendrI aparyAptA 4, asanni aparyAptA 5, sanni paryApto 1, aparyApto 2, e sAta samakIta guNaThANAme jIvabheda be che- sanni paryApto 1, sanni aparyApto 1, e doya che. sesesu - zeSamizra 1, desavirati pAMcamuM pramatta chaThThe apramatta 7, apUrvakaraNa 8, nivRtti bAdara 9, sUkSmasaMparAya 10, upazAntamoha 11, kSINamoha 12, sayogI kevaLI 13, ayogIkevaLI 14, e sarva guNaThANe eka saMjJIpaMcendrI paryApto jIva bheda lAbhe. iNe guNaThANe bIjo jIva caDhe nahI. have guNaThANe pannara 15 yoga kahe che. // 48 // For Private And Personal Use Only miccha dugi ajai, jogAhAra duguNA apuvapaNageu ! maNa vaya uralaM saviuva, mIsi saviucva dugadese // 49 // artha --- mithyAtva, sAsvAdana, avarati, e 3, guNaThANe 13, tera yoga che - AhArakadvika 2, nahI cyAra 4, mananA cyAra vacananA 8, vaikrIya 10, udArikabe 12, kArmaNa 13, e 83
Page #689
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 66.4 karmmagranthasya TabArthaH tera yoga che. AhAraka sAdhune thAya. apUrvakaraNa 8 su; ani-vRtti bAdara 9 muM, sUkSmasaMparAya 10 muM, upazAntamoha 11 muM, kSINamoha 12 muM, e 5 pAMca guNaThANe 4, mananA 4, vacananA 1, audArika e navayoga che. mizra guNaThANe : nava tehIja temAM vaikriya 1, bheLIje tivAre 10 dasa yoga che. desaviratime nava tehI ane vaikrIya be bheLIje tivAre 11, yoga thAya. 49 // sAhAraduga pamate, te viuvAhAra mIsaviNu iare / kammurala durgatAima, maNavayaNa sajogi na ajogi50|| Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha -- e igyAra yoga mAMhe AhAraduMga AhAraka zarIra 1, AhArakamizra e be bheLIje tivAre pramatta guNaThANe 13 tera yoga che. iNa terame vaikriyamizra, AhArakamizra kADhIje tivAre apramatta guNaThANe 11 igyAre yoga che. navI labdhi na kare sAtamo apramAdI che, labdha pramAdI phorave, kArmaNa 1, audArika be, aMtya Adima, manavacane bheLave - satya manoyoga, asatyAmRSA manoyoga, satya vacanayoga, asatyAmRSA vacanayoga, e 7 sAta yoga terame sayogI kevaLI guNaThANe che. samudghAta karatAM kArmaNa yoga che. caudame ayogi kevaLI guNaThANe yoga ekapaNa nathI ayogI che. // 50 // ti anANa du daMsAima, duge ajayadesinANa daMsatigaM / te mI simIsa samaNA, jayAi kevali dugaMta duge // 51 // 4 artha -- have guNaThANe upayoga kahe che- mithyAtva 1, sAsvAdana 2, e ve guNaThANe varNa 3 ajJAna, ve darzana - cakSu, acakSu e pAMca upayoga che. avirati samakIta, dezavirati For Private And Personal Use Only ..
Page #690
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH 665 guNaThANe traNa jhAna, traNa darzana, ema cha matijJAna 1, zrutajJAna 2, avadhijJAna 3, cakSudarzana 4, acakSudarzana 5, avadhidarzana 6 upayoga che, mizra guNaThANe ehIja 6 upayoga che, ajJAnasahIta che, ane chaThe guNaThANAsumAMDI bAratAMi 7 sAta guNaThANe cyAra jJAna tIna darzana e sAta upayoga che. terame caudame guNaThANe kevalajJAna 1, kevaladarzana 2, e doya upayoga che. // 51 // have siddhAMta ane karmagraMthe jema bheda che te kahe chesAsaNa bhAve nANaM, viuvvagAhArage urala mosN| negiMdisu sAsANo, nehAhigayaM suyamayaMpi // 52 // artha-siddhAMtame sAsvAdana guNaThANe jJAna kahyo che, ihAM sAsvAdaname ajJAna kahe che, ane vaikriya, AhAraka zarIra navo. karatAM mULage audArika zarIre mizratA thApa che paNa ihAM na mAnyo che, ane siddhAMtame ekendriyame sAsvAdana guNaThANo nahIM kahyo che, ihAM koi upazama samakIta vamato sAsvAdanapaNo pAme, te ekendrIyame upaje, tiNe ekendrIyame sAsvAdana thAya, eTale bole siddhAMtanA vacanano adhikAra kIdho nathI, te ihAM pUrvAnu, yoga mukhya che tiNe na kahyo che. // 52 // have lezyA kahe che--- chasu savA teu tigaM, ina chasu sukkA ajogiallesaa| baMghassa miccha avirai, ksaayjogticuheuu||53|| artha-cha guNaThANAme cha lezyA che, ane eka sAtame guNaThANe tejo, padma, zukla e nIna 3 lezyA che, ane AThamA 84 For Private And Personal Use Only
Page #691
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 666 karmmagranthasya date: guNaThANAsuM mAMDI teramA tAMi 6 cha guNaThAne eka zukra leiyA che. ayogI guNaThANe lezyA nathI. alezI che. 4 hetu che - mithyAtva 1, avirati 2, kaSAya 3, cyAra kAraNeM karI jIvane karma lAge che. // 53 // abhigahiya maNabhigahiyA, bhinivesia saMsaiya maNA bhogaM / paNa miccha bAra avirai, maNa karaNAniyamu cha jiya vaho // 54 // baMdhanA cyATa yoga 4 pu artha - - mithyAtvanA pAMca bheda che - abhigrahamithyAtva paraMpara mArgaja satya che ema mAne 1 ( ApaNo kadAgraha leve ), bIjo anabhigraha mithyAtva te sarva dharma satya mAne 2, abhinivezavItarAgavacananI khoTI prarUpaNA karIne kadAgraha choDe nahi 3, saMsaya - vItarAga vacana upara manamAM saMdeha ANe 4, anAbhogaajJAnamithyAtva ekeMdrIsuM mAMDI sarva jIvane e pAMca midhyAtva jANabAM. bAra prakAranI avirati che sparza avirati 1, rasana avirati 2, ghrANa avirati 3, cakSu avirati 4 zrotra avirati 5 mana avirati 6, pRthvIkAya hiMsA 7, apkAya hiMsA 8, teukAya hiMsA 9, vAukAya hiMsA 10, vanaspatikAya hiMsA 11, sakAya hiMsA 12, e bAra avirati kahI. // 54 // natra sola kasAyA panara, joga ia uttarA u sagavannA / iga cau paNa ti guNesu, cau ti du iga paJcao baMdho 55 For Private And Personal Use Only artha -- nava nokaSAya hAsyAdi 6 tIna veda soLe 16 kaSAya anaMtAnubaMdhIyAdika e pacIsa 25 kaSAya, 15 yoga 96
Page #692
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org karmagranthasya card : 667 4 mananA, 4 vacananA, 7 kAyAnA e pannara yoga e sarva maLI 57 sattAvana karmabaMdhanAhetu che. iNe prakAre jIva karma bAMdhe. eka mithyAtva guNaThANe cyAre, mithyAtva 1, avirati 2, kaSAya 3, yoga 4, e 4 baMdhahetu che. 4 guNaThANesAsvAdana, mizra, avirati, dezavirati e 4 guNaThANe tIna baMdhahetu che, midhyAtvavinA kaSAya, avirati, yoga, e 3 tIna che. ane pAMca guNaThANe-pramatta, apramatta, apUrvakaraNa, nivRtibAdara, sUkSmasaMparAya e pAMca guNaThANe du-be hetu che. kaSAya ane yoga e be baMdhahetu che. ane upazAMtamoha, kSINamoha, sayogIkevaLI e tIna 3 guNaThANe 1 yoga baMdhahetu che. // 55 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caDa micchamiccha avirai, paJcaIyA sAya sola paNatIsA jogaviNutipaJcaiyA, hAraga jiNa vajja sesAo // 56 // artha - eka sAtAvedanI to cyAre prakArekarI baMdhAya che. ane naraka 3, jAti 4, thAvara 4, DhUMDaka 1, chevaThTho 1, Atapa 1, napuMsakaveda 1, mithyAtva 1, e soLa 16 prakRti eka mithyAtvasuM baMdhAya che. mithyAtva vinA bIjo koi igono baMdha hetu nayI. 1 ane pAMtrIsa 35 prakRti-tiryaya 3, yINI 3, durbhaga 3, anaMtAnubaMdhi 4, madhyasaMsthAna 4, madhyasaMghayaNa 4, kukhagar3a 1, nIcagotra 1, udyota 1, strIveda 1, vajraRSabhanArAca 1, manuSya trika 3, bIjI cokaDI apratyAkhyAnI 4, audArikadvika 2, e pAMtrIsa prakRti mithyAtvame ane aviratime baMdhAya che| ane yoga vinA tIna pratyayathI eTale mithyAtvathI, aviratithI, kaSAyayI 65 pAMsaTha prakRti 87 For Private And Personal Use Only
Page #693
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH baMdhAya che te kahe che te sAMbhaLo-trIjI cokaDI 4, soga 2, arati 1, athira 2, ayaza 1, asAtA 1, devAyu, 1, nidrA 2, deva 2, paMcendrI 1, zubhavihAyogati 1, trasa 9, navaka, zarIra 3, upAMga 1, samacaussa 1, nirmANa 1, varNa 4, aguruladhu 4, hAsya 1, rati 1, bhaya 1, dugaMchA 1, puruSaveda 1, saMjalaNa 4 darzanAvaraNi 4, jJAnAvaraNi 4, aMtarAya 5, jasa 1, uMcagotra 1, e 65 pAMsaTha prakRti viNya 3, pratyayathI baMdhAya che. AhArakadvika 2, jiNa ? e traNya 3 prakRti kaSAya yogathI baMdhAya che e 120 prakRtino baMdha che. // 56 // paNapanna pannatiya chahiya, catta guNa catta cha cauduga vIsA solasa dasa navanavasatta, heuNo nau ajogaMmi // 57 // , artha-have guNaThANe hetu kahe che. mithyAtva guNaThANe 55 paMcAvana hetu che, sAsvAdaname pacAsa 50 hetu che. mizrame tretAlIsa hetu che. samakIta guNaThANe 46 chetALIsa baMdhanA hetu che. dezavirati guNaThANe 39 ogaNacAlIsa baMdhahetu che. pramatta guNaThANe chavIsa 26 baMghahetu che. apramatta guNaThANe 24 covIsa baMdhahetu che. apUrvakaraNa AThame guNaThANe bAvIsa 22 baMdhahetu che. anivRttibAdara guNaThANe 16 soLa baMdhahetu che. sUkSmasaMparAyame daza 10 baMdhahetu che. upazAMtamohame nava baMdhahetu che. kSINamohame nava baMdhahetu che. sayogikevaLIme sAta baMdhahetu che, ayogI guNaThANu abaMdhaka che, tethI tyAM koI baMdhahetu nathI. // 5 // paNapanna micchahAraga, duguNa saasaannipnnmicchvinnaa| missadugakammaaNaviNu, ticattamIse ahachacattA 58 For Private And Personal Use Only
Page #694
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmmagranthasya TabArthaH 669 artha -- mithyAtva guNaThANe paMcAvana hetu che, te mULe sattAvana thAya tiNamAMhe AhAraka zarIra 1, AhArakamizra 2, kADhIje, tivAre paMcAvana baMdha hetu rahe te che. sAsvAdana guNaThANe pacAsa 50, hoya che, te pAMca mithyAtva kADhavA tivAre 50 pacAsa baMdha hetu che. audArikamizra 1, vaikriyamizra 2, kArmaNa 3, anaMtAnubaMdhI 4, e sAta kADhIje tivAre mizra guNaThANe 43 vetALIsa baMdhahetu che. have chetALIsa hoya che te kahe che. // 58 // sadumIsakammaajae, avirai kammuralamIsa bikasAe / muttuguNacattadese, chavIsa sAhAra du pamate // 59 // artha- samakIta guNaThANe - audArikamizra 1, vaikriyamizra 2, kArmaNa 3, e traNya bheLIje tivAre 46, chetALIsa baMdhahetu samakIta guNaThANe che. desavirati guNaThANe basavadhanI avirati 1, kArmaNa 1, audArikamizra 1, apratyAkhyAnI 4, e sAta 7, kADhIje tibAre 39 guNacAlIsa baMdhahetu che. have pramatta guNaThANe chavIsa 26 baMdhahetu che - AhAraka doya bheLIje eTale 26. // 59 // avirai igAra tikasAya, vajja apamatti mosdugrhiyaa| cavIsa apuDhe puNa, duvIsa aviuvAhAre // 60 // artha -- avirati igyAre 11, trIjI cokaDI 4, ( pratyArakhyAnIya ) kaSAya rahita chavIsa hetu hoya AhAraka doya bheLIje tivAre chavIsano baMdha che. apramatta guNaThANe vaikriyamizra 1, AhArakamizra 1, e doya kADhIje tivAre 24 baMdha 89 For Private And Personal Use Only
Page #695
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 670 karmmagranthasya vArthaH hetu che. A apUrvaguNaThANe - AhAraka doya kADhIje tivAre bAvIsa 22 baMdha hetu che. // 60 // achahAsa solabAyari, suhumedasa veasaMjalaNativiNA khINuvasaMti alobhA, sajogi patrutta saga jogA // 61 // artha - - hAsyaSaTka 6 vinA soLa 16 baMdhahetu bAdara saMparAye hoya. sUkSmasaMparA yaguNaThANe tIna veda, tIna saMjalaNA3 - saMjalaNa krodha 1, saMjalaNamAna 2, saMjalaNI mAyA 3, e cha kADhIje tivAre dasa 10 baMdhahetu che. upazAMta guNaThANe ane kSINamoha guNaThANe saMjalanano lobha kADhIje tivAre nava 9 baMdhahetu che. sayogI guNaThANe doya mana, doya vacana doya audArika, ane eka kArmaNa, e pUrvokta sAta 7, yoga che ayoga guNaThANe baMdhahetu che nahIM. // 61 // apamattaMtAsattaTTha, mIsaapuvabAyarAsatta / baMdhai cha. sumo ega, muvarimAbaMdhagA jogI // 62 // 10 artha - - have cauda guNaThANe baMdha udaya sattA kahe che-apramatta guNaThANA tAMi sAta 7, ke ATha 8, karma bAMdhe. mizra guNaThANe apUrvakaraNa guNaThANe, anivRtti bAdara guNaThANe, sAtakarmano baMdha che. sUkSmasaMparAya guNaThANe mohanIkarma khapAve tivAre cha 6 karmano baMdha che. igyArame, bArame, terame guNaThANe eka vedana (sAtA) karma bAMdhe che. ane ayogI abaMdhaka che. // 62 // AsumaM saMtuda, aTThavi moha viNu satta khINammi | caucarimadugeaTThau, saMte uvasaMti sattudae // 63 // , 90 For Private And Personal Use Only
Page #696
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH 671 mrrrr-~~ __ artha--sUkSmasaMparAya 10, guNaThANA tAI sattA ane udaya paNa ATha karmano che. sadA sarva karma chai. mohanI vinA bAramA guNaThANe sAta karmanI udaya sattA che. terame caudame guNaThANe e be guNaThANe vedanI 1, nAma 1, gotra 1, Aukho 1, e cyArano udaya ne sattA che. upazAMtamoha guNaThANe udaya sAta karmano che. sattA ATha karmanI che. // 63 // uiraMti pamattA, sagaTTha mIsaTTha vea Au vinnaa| chaga apamattAi tao, chapaMca suhumopaNuvasaMto // 64 // artha-udIraNA kahe che-mithyAtva, sAsvAdana, avirati, dezavirati, pramatta, e pAMca guNaThANe sAta athavA AThakarma udIre che. mizra muNaThANe AThakarma udIre che, sadA udIraNA che apramatta, apUrvakaraNa, ane bAdara guNaThANe vedanI, AukhovinA 6 karma uhIre che. sUkSmasaMparAya guNaThANe cha karma, pachI mohanI khapAve pachI pAMca karma udIre che. upazAMta moha guNaThANe pAMca karmanI udIraNA che. // 64 // paNa do khINa dujogI, NudIraguajogi thova uvsNtaa| saMkha guNa khoNa suhumA, aniaTTi apuva sama ahiA65 artha-have kSINamoha guNaThANe pehelAM pAMca karma udIre che. pachI jJAnAvaraNI, darzanAvaraNI, aMtarAya, e 3 tIna khape tivAre doya 2, nI udIraNA che. sayogI guNaThANe doyanI udIraNA che. ayogI guNaThANe udIraNA nathI. have guNaThANe alpabahutva kahe che-upazAMta 11, agIyArame guNaThANe thoDA jIva che. utkRSTe 54, copana jIva lAbhe che. tiNasu kSINa For Private And Personal Use Only
Page #697
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 672 karmagranthasya TabArthaH Awar moha guNaThANAnA jIva saMkhyAta guNA che. tiNasu sUkSmasaMparAyanA jIva, anivRtti bAdaranA jIva, nivRttinA jIva adhikA che. je kAraje. kArajaarthi upazama, kSapaka; zreNe beu iMNe guNaThANe che ane mAhomAMhe barAbara che. / 65 / / jogi apamattaiare, saMkhaguNA desa sAsaNA miisaa| aviraya ajogi micchA, asaMkha cauro duve'NaMtA 66 // artha-tiNayI sayogI kevaLI jIva saMkhyAtaguNA che, tiNasu apramatta guNaThANAnA jIva saMkhyAta guNA cha, tiNasu pramatta guNaThANAnA jIva saMkhyAta guNA che, tiNasu dezaviratinA jIva asaMkhyAta guNA cha, tiNayI sAsvAdananA jIva saMkhyAta guNA che. tiNasu mizra jIva asaMkhyAta guNA cha, tiNasu avirati samakInI jIva asaMkhyAta guNA che. tiNasu ayogI siddha anaMta guNA, tehathI mithyAtvI jIva anaMtaguNA che. // 66 // uvasama khaya mIsodaya, pariNAmA du navahAraiga viisaa| tiabheya sannivAia, sammaM caraNaM pddhmbhaave||67|| artha-have pAMca bhAva kahe che-upazamabhAva 1, kSAyikabhAva 2, kSayopazamabhAva 3, audayikabhASa 4, pAriNAmikabhAva 5, tihAM prathama upazamabhAvanA be 2, bheda che. kSAyika bhAvanA nava meda che; kSayopazamabhAvanA aDhAra bheda che. audayikabhAvanA ekavIsa bheda che. ane pAriNAmika bhAvanA tInabheda che. e pAMca bhAva maLyAM chatAM je saMyogI bhAMgA upaje te sanni pAtika bhAva kahIje. tihAM pehelA upazamabhAvanA doya bheda For Private And Personal Use Only
Page #698
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH 1, upasama bhAvanuM samakIta je sAta prakRti upasamAve ane 2, upazama cAritra je pUrve mohanIya karmanI prakRti upasamAvI che te. // 6 // bIe kevala jualaM, sammaM dANAi ladvi paNa crnnN| taie sesuvaogA, paNa ladvi samma virai dugaM // 6 // ___artha-bIjA kSAyika bhAvanA nava 9 bheda che te kahe che. tihAM kevala jJAna 1; kevala darzana 2, kSAyika samakita 1, dAnAdika pAMca labdhi-kSAyikadAna 1, kSAyikalAbha 2, kSAyikabhoga 3, kSAyikaupabhoga 4, kSAyikavIraja 5, e pAMca ane kSAyikacAritra 1 e nava 9 bheda kSAyikanA jANavA. bIjA kSayopazamabhAvanA 18 aDhAra bheda che te kahe che. je cyAra 4 jJAna, matijJAna 1, zrutajJAna 2, avadhijJAna 3, manaHparyAyajJAna 4, tIna ajJAna-matiajJAna 5, zrutaajJAna 6, vibhaMgajJAna 7, tIna darzana-cakSudarzana 8, acakSudarzana 9, avadhidarzana 10 e daza kSAyopazamika upayoga kahIje. pAMca kSayopazamika labdhi kSayopazamika dAna 11, lAbha, 12, bhoga 13, upabhoga 14, vIraja 15, kSayopazamanu samakIta 16, dezavirati 17, sarvavirati 18 e aDhAre kSayopazamabhAvanA bhedjaaNnnvaa.||68|| annANa masiddhattA, saMjama lesA kasAya gaI veaa| micchaM turie bhavA, bhavatta jiattapariNAme // 69 // ___ artha-cothA udayika bhAvanA 21 bheda che kahe che. ajJAna 1, asiddha saMsArI 2, asaMjamI avirati 3, cha syA, 4 kaSAya cyAra, 13. gati cyAra. 17 veda traNa, 20 85 For Private And Personal Use Only
Page #699
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH mithyAtva, 21 e ekavIsa bheda audayika bhAvanA jANavA. pAMcamA pAriNAmika bhAvanA 3, tIna bheda-bhavyatva 1, amavyatva 1, jIvatva 1 e 3 bheda jANavA. // 69 // cau cau gaIsumIsaga, pariNAmudaehiM cau skhiehi| uvasamajuehiM vA cau, kevala pariNAmudaya khie||7|| ___ artha-have sannipAtika bhAvanA bhAMgA kahe che-tihAM ketalAika jIvane mizra kahetAM kSayopazama upayoga 1, pariNAma jIvapaNo 1, audayika gati lezyA pramukha, kSayopasama 1, pariNAmika 1, audayika 1 e tIna bhAva rUpa 1, eka rupa bhAMgo mULa che. e bhAMgo cyAra gatinA jIvame che. tiNe uttara bhAMgA cyAra 4 thayA. 4 athavA kiNahI jIvame kSayopasama 1, audayika 1, pAriNAmika 1 e tIna ane timahIja samakIta kSAyika hove to e 4 sayogI mULa bhAMgo bIjo thayo paNa cyAra gatinA jIvame che teNe uttarabhaMga ehanA 4 cyAra itale ATha thayA. tithaMcagatime kSAyikasamakitano visaMvAda che. paraM ihAM mAnyo che. tathA kSayopazama audayika pAriNAmika timahija je jIvame upazama samakIta thAya tehane paNa catuHsaMyogI e vijo bhAMgo thayo. e paNa cyAra gatiAzri 4 thayA itale uttara bhAMgA bAre thayA. e ane saMsArI kevalIme pAriNAmika jIvapaNo, audayika lezyApaNo 1, kSAyika jJAna, darzana, cAritra, e trikasaMyogI 1 bhAMgo che tivAre mULa bhAMgA 4 cyAra thayA. uttarabhAMgA tera 13 thayA. // 70 // khayapariNAme siddhA, nraannpnnjoguvsmseddhiie| ia panara sannivAia, bheyA vIsaM asNbhvinno||7|| For Private And Personal Use Only
Page #700
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org karmagranthasya TabArthaH 675 artha -- ane siddhame jJAna kSAyika thAya che, jIvapaNo pAriNAmika che, e sine dvikasaMyogI eka bhAMgo che. e mULa pAMca bhAMgA thayA ane uttara 14 cauda thayA. ane koi manuSya upazamazreNe che paNa kSAyika samakItI che tehane upazamazreNime eka bhAMgo thayo etale mULabheda cha 6 thayA. uttarabheda 15 pannara sannipAtika bhAve thayA. ane bIjA paNa vIsa bhAMgA sanipAtika upaje paraM asaMbhAvI bheda che, je kAraNe kiNahI jIvame lAbha nahIM teNe asaMbhAvI che. // 71 // mohe vasamo mIso, ghAi aTTha kammasu a sesA | dhammAi pAriNAmia, bhAve khaMdhA udaievi // 72 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha-upazama bhAvato mohanImeja thAya bIjA karmame nahI. kSayopazamabhAva cyAra 4, ghAtikakarma meM che bIjA kemAM nahI, ane audayika 1, pAriNAmika 1, kSAyika 1, e traNa bhAva ATha karmame che. itale mohanIkarmame pAMca bhAva che. jJAnAvaraNI, darzanAvaraNI, aMtarAya e tIna karmame cyAra bhAva che. upazama bhAva na hoya. vedanI, nAma, gotra, Aukho, e 4 cyAre karmame tIna bhAva che. upazama, kSayopazama nayI bAkI 3 tIna bhAva che. dharmAstikAyAdika 6 cha dravyame eka pAriNAmika bhAva che. khaMdha, pudgalIka, zarIrameM 1 eka audayika bhAva ne 1 pAriNAmika bhAva paNa che. // 72 // sammAi causutigacau, bhAvA cupnnuvsaamguvsNte| cau khINA puDhe tinni, saguNaThANage gajie // 73 // 95 For Private And Personal Use Only
Page #701
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 676 karmagranthasya TabArthaH artha-samakIta 1, dezavirati 2, pramatta 4 e cyAra guNaThANe jIva che ne kSAyopazamika samakItI che tehane 3 tIna bhAva che 1 audayika, 2 pAriNAmika, 3 kSayopazama e 3 che. ane je jIva upazamI ke kSAyika samakItI che tehane tIna 3 bhAva tehija ane upazama athavA kSAyika e 4 cyAra bhAva che. upazama samakItIne upazamazreNiye cyAra 4 bhAva che. upazama samakita cAritra 1, audayika 1, pAriNAmika 1, kSayopazama upayoga e cyAra che. ane kSAyika samakiti upazama zreNimAM hoya tene pAMca bhAva che-apUrvakaraNa guNaThANA 8 thI kSINamoha 12 mA tAi cyAra 4 bhAva che-kSAyika bhAva 1, audayika bhAva 1, kSayopazamika 1 pAriNAmika e 4 bhAva che. zeSa, mithyAtva, sAsvAdana mizra e 3 guNaThANe pAriNAmika 1, audayika 1, kSayopazamika 1, traNa bhAva che ane terame caudame guNaThANe pAriNAmika 1, audayika 1, kSAyika 1, e traNa bhAva che. e 14 cauda guNaThANe bhAva kahyA eka jIvaAzrI guNaThANe bhAva kahyA. // 73 // saMkhijjegamasaMkhaM, paritta jutta niya paya juyaM tivihN| eva maNaMtaMpi tihA, jahannamajjhukkasA save // 74 // ___ artha-have saMkhyAtAdikano dvAra kahe che. saMkhyAtAdikanA je bheda che te kahe che-temAM saMkhyAtAno 1, eka bheda che, ane asaMkhyAtAnA tIna bheda che-1 pratyekaasaMkhyAto, 2 yuktaasaMkhyAto, 3 asaMkhyAtaasaMkhyAto e tIna 3 asaMkhyAtA jANavA. ima anaMtAnA tIna bheda che..1 paritta For Private And Personal Use Only
Page #702
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH 677 anaMto, 2 yuktaanaMto, ane 3 zrIjo anaMtAnaMto che. e 7 sAta thayA. tenA vaLI ekekanA javanya, madhyama, utkRSTa e triNa triNa bhedo che. jemake jaghanya saMkhyAto 1, madhyama saMkhyAto 2, utkRSTa saMkhyAto 3. ema sarva traNaguNA karatAM 21 ekavIsa bheda thayA. // 74 // lahusaMkhijaM duzcciya, ao paraM majjhimaM tu jA guruaM / jaMbuddIvapamANaya, caupalla parUvaNAi imaM // 75 // artha -- jaghanya saMkhyAto doyane kahIje ane 3 traNI uparAMta jatAMi (jyAMsudhI) utkRSTa na thAya tyAMtAMi (sughI) madhyama saMkhyAto kahIje. ane utkRSTa saMkhyAto jivAre jaMbudvIpa pramANe cyAre 4 palyanI prarUpaNA karatAM je thAya te utkRSTa saMkhyAto kahIje. // 75 // tehano svarupa kahe che.-pallANavaTThiyasilAga-paDisilAgamahAsilAgakkhA / joyaNasahasogADhA, saveiaMtA sasihabhariyA // 76 // artha - palya pehelo anavasthitapalya 1, bIjo salAgapalya 2, bIjo pratisilAgapalya 3, cotho mahAsilAgapalya 4 e cyAre palya eka lAkha yojananA AyAma vikhaMbha che, eka hajAra yojana UMDA che. vedIkA yojana ATha 8 tAMi che te paryaMta sarasaveM karI bharIje. eTale pehelo palya anavasthita bharIne. 76 todI dahIsuikkika, sarisavaM khaviyaniTThiepaDhame / paDhavaM va tadataM citra, puNabharie taMmi taha khINe 77 artha -- te anavasthita palya koika devatA upADe temAM 97 For Private And Personal Use Only J
Page #703
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TavArthaH wwwwwwwwwwwww hithI eka kaNa dvIpeM pache eka kaNa samudrameM nAkhato jAna tivAre ketalAika dvIpamAM nAMkhatAM pehelo palya jiNe dvIpeM pUro khAlI thayo te dvIpane pramANe bIjo navo palya kalpIiM te paNa sarasaveM karI bharIje tepaNa eka kaNa dvI eka kaNa samudre nAkhIje, jivAre te palya khAlI thAya, tivAreM eka sarasava silAgApalya mAMhe ghAlIje. tihAM koi kaheje temAMheyI eka ghAlIje. keika navo 1 eka ghaaliije.||77|| khippaisilAgapallegu, sarisavo iasilaagkhvnnennN| puNNo booa tao, purvapi va tami uddharie // 7 // . artha---ima silAgApalyameM eka dANo mukyo pache vaLI trIjo anavasthita bharIje, chehele dvIpa samudra pramANe tepaNa khAlI thAya tivAre bIjo dANo silAkAmadhya bAlIje, vaLI jiNe dvIpe samudre trIjo anavasthita pUro thayo che teTalo cotho anavasthita kalpIje, te vaLI eka kaNa dvIpeM eka kaNa samudre nAkhato khAlI thAya, tivAre eka trIjo kaNa silAkAme bheLIje. iNe bhAMte (evI rIte) navanavA anavasthita bharIne khAlI khAlI karI eka kaNa silAkAmeM bheLatAM silAkapalpa pUro bharANo, tivAra pachI te zilAkApalya paNa pUro upADI je imahIja dvIpa samudre eka eka kaNa nAMkhatAM khAlI thApa tivAreM eka kaNa pratisilAkApalyameM ghAlIje. vaLI tihAMyI navanavA anavasthita karI bharIje, khAlI thAya tivAre eka eka silAkAmeM ghAlIje, vaLI anavasthita kAje eka kaNa silAkAmAMhI ghAlIje, ima anavasthita navanavA karI silAkA bIjIvAra bharIje tepaNa upADI je dvIpe samudre TholAije. // 8 // For Private And Personal Use Only
Page #704
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TA. 679 khINesilAgataie, evaM paDhamehiM bIyayaM bharasu / tehiM taiyaM tehiya, turiyaM jA kira phuDA cauro 79 // artha - silAkA khAlI thAya tivAreM eka dAMNo vaLI prati silAkapalya mAMhe mukIje, ima anavasthiteM karI silAkA bharI, silAkA khAlI karI eka dAMNo pratisilAkAmAMhe ghAlIje ima karatAM pratisilAkA bharIje, te pratisilAkA upADIje imahI je dvIpeM samudre khAlI kIje tibAre eka dAMNo mahAsilAkAmAMhe ghAlIje vaLI navanavA anavasthiteM karI silAkA bharIje, silAkA khAlI karI eka dAMgo pratisilAkAmAMhe bheLIje, ima anavasthite karI silAkA bharIje, silAkA karI pratisilAkA bharIje, pratisilAkA khAlI karIne eka mahA silAkA kaNa ghAlIje ima anavasthitethI silAkA bharIje, silAkA pratisilAkA bharIje, pratisilAkAthI mahAsilAkA bharIje, ima cyAre palya bharAya e prarUpaNAyI jANavo. // 79 // paDhamaticalluddhariA, dIvudahI pallacausarisavAya / sabobisarAsI, rUcUNo paramasaMkhijaM // 80 // artha- have te sarva triye 3 palyeM karI nasaMkhyA hatA, je sarasava te sarva meLA kIje ane lAkha lAkha jojananA 3 palya vaLI anavasthitanAe 4 palyanA sarasavanA vaLI bharI mAMhe nAMkhIje tibAre te bheLA Dhiga kIje e sarva rAsI ekaThI thAya tivAreM rAsImAMhIthI eka sarasava kADIje, tivAreM utkRSTo saMkhyAto thAya // 80 // 99 For Private And Personal Use Only
Page #705
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Aradhana kendra www.kobatirth.org www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri e Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH rUvajuaM tu prittaa'sNkhNlhuassraasiabhbhaase| juttA'saMkhijaMlahu, AvaliyA samayaparimANaM // 1 // ___ artha-ane je eka sarasava kADhyo hato te bheLIje tivAre javanya parittaasaMkhyAto thAya 1 e prathama asaMkhyAto e paritta asaMkhyAtAnI rAsi che tehano abhyAsa kIjIye tivAre cotho javanya yuktaasaMkhyAto thAya. ihAM e abhyAsanI asat kalpanA kahe che te kihAM eka pAMcanI eka rAsI hove temAMhe pAMca judA karI mAMDIje tehano dhaDo thAya te sarvanI nIce mAMDIje pachI mAhomAMhe e guNA kIje-pAMco paMcA pacavIsa, pacavIsa paMco 125 thayA tene pAMcaguNA kIje 625 thayA ehanA pAMvaguNA kIje te kIdhe 3125 thayA e pAMcano abhyAsa thayo. ima parittaasaMkhyanI rAsI abhyAsa karatAM je thAya te yukta asaMkhyAto jaghanya kahIje. AvalI ekamAMhe je samaya che te e cothA asaMkhyAtA pramANe che. // 1 // biticaupaMcamaguNaNe, kamAsagAsaMkha paDhama causattAgaMtA te rUva juyA, majjhA rUvUNa guru pacchA // 2 // ___artha-have matAMtara kahe che-je mUla sAtamedanI apekSAe dvitIya tRtIya caturtha ne paMcama rAzIno guNaNe-rAzi abhyAsa karatAM 21 uttarabhedanI apekSAe sAtamuM asaMkhyAtuM jaghanya asaMkhyAtAsaMkhyAta, prathama anaMta te javanya pratyekAnaMta, caturtha anaMta te jaghanyayuktAnaMta, ne saptama anaMta te javanya anaMtAnaMta anukrame thAya. 100 For Private And Personal Use Only
Page #706
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH 681 e sarva jaghanya kahyA. ehamA ekarupa bheLIje tivAre sarva madhyaya thAya, ane cothe jaghanya anaMtesu ekauNo kIje tivAre pehelo parIttaanaMto utkRSTo thAya, tivAre ane utkRSTasuM ekarupa kADhatAI piNa madhyarAzi kahIje. // 82 // iasuttuttaM anne, vaggiamikasi cautthayamasaMkhaM / hou asaMkhA'saMkhaM, lahurUvajuyaM tu taM majjhaM // 3 // ___ artha-iya-itale e sUtrokta piNa e mAna laghu thayo, tiNe pUrvoktAnusAre mAna kahe che-je cothe jaghanyayukta asaMkhyAtAne ekavAra vargita kIje, tivAre sAtamo jaghanya asaMkhyAtaasaMkhyAto thAya, ihAM vargita kahetAM je rAzi che te rAsine teTalA guNo kIje te varga kahIje, jima cyArano varga 16, soLa ema jANavo e jaghanya asaMkhyAtaasaMkhyAto kahyo. e jaghanya asaMkhyAtaasaMkhyAtA mAMhe ekarupa bhelIje, tivAre madhyama asaMkhyAtaasaMkhyAto thAya. // 3 // rUvUNa mAimaM guru, tivaggiuM tatthime dasakkheve / logAgAsapaesA, dhammA'dhammegajiyadese // 4 // . artha--jAtAi (jyAMsudhI) pehelo anaMto ekarupa uMNo hove, tivAre utkRSTo asaM sAtaasaMkhyAto thAya. jaghanya asaMkhyAtAne tIna varga kIje, ane daza asaMkhyAtAnA bola bheLIje, tivAre pehelo jaghanya parittaanaMto thAya nahIM, tivAre lokAkAzanA pradeza 1, dharmAstikAyanA pradeza 2, adharmAH stikAyanA pradeza 3, ane eka jIvanA pradeza 4, vaLI // 4 // 86 For Private And Personal Use Only
Page #707
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 682 karmmagranthasya TabArthaH ThiibaMdhajjhavasAyA, aNubhAgA jogacheyapalibhAgA / duha ya samANa samayA, pattea nigoae khivasu // 85 // artha -- sthitibaMdhanA adhyavasAya 5, rasabaMdhanAM sthAnaka 6, yoganA sUkSmacheda - jehano vaLI bhAga na thAya tehavA 7, utsarpiNI avasarpiNInA samaya 8, pratyeka vanaspatinA jIva 9, sUkSmanigodinAM zarIra 10, e daza 10, asaMkhyAtA bheLIje. // 85 // puNaravi taMmi tivaggiya, parittaNaMta lahu tassa rAsINaM abhbhAse lahujuttA-, NaMtaM abhava jiamANaM // 86 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha-vaLI tInavAra varga kIje tivAre pehelo paritta anaMto jaghanya thAya. e paritaanaMtAnI rAzino abhyAsa kIje, tivAre jaghanyayukta anaMto thAya, jeTalI jaghanyayukta anaMtAme saMkhyA che etalA abhavya jIva che. // 86 // tavaggepuNajAyai, NaMtANaMtalahu taM ca tikkhutto / vaggasu tahavi na taM ho - iNaMta kheve khivasu cha ime 87 artha - e jaghanyayukta anaMtAne vargita kIje tivAre jagha - nya anaMtAnaMto sAtamo thAya. e sAtamo jaghanya anaMtAnaMtane tInavAra vargita kIje, ane emAM cha anaMtA bola bheLIje te kahe che. // 87 // siddhA nigoyajIvA, vaNassaI kAla puggalA ceva / sabamaloganahaM puNa, tivaggiuM kevaladugaMmi // 88 // artha -- siddhajIva 1, sUkSmanigodanA sarvajIva 2, vanaspati 102 For Private And Personal Use Only
Page #708
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org karmmagranthasya TabArthaH 683 kAyanA sarvajIva 3, tInakAlanA sarvasamaya 4, pudgala paramAguA sarva 5, sarva alokanA AkAza pradeza 6, e cha bola bheLIje, vaLI tInavAra vargitakIje, ane kevalajJAna kevaladarzananA paryAya bheLIje. // 88 // khitteNaMtANaMtaM, havei jiTTaMtu vavaharai majhaM / ia suhumatthaviyAro, lihio deviMdasUrIhiM // 89 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha -- eTalA bheLyAM utkRSTa anaMtAnaMta navamo thAya. utkRSTa anaMtAnaMta thAya che, paraM jagatrayanI sarva vastu madhyama AThamA anaMtAi che ( vyavahAramAM pravarte che), navAmA anaMtA pramANe vastu kAMi che nahIM. ( mATe niSprayojana che ) e cotho karma - graMtha " sUkSmArtha vicAra " nAme saMpUrNa thayo likhyo joDyo devendrasUri AcArye jJAna hete. // 89 // iti zrISaDazItika (sUkSmArtha vicAra) caturtho karmmagrantha bArthasametaM susamAptam // 4 // cha // 103 For Private And Personal Use Only
Page #709
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir OM namaH siddhm| atha zatakanAmA paJcama karmagraMthaH namiyajiNaM dhuvabaMdho-darya sattA ghAI punnai priyaa| seyara cauha vivAgA, vucchaM baMdhavihi~ sAmI yeM // 1 // TabAkAra-maMgalam praNamya vIraM sadAraM jJAnAmRtapayodharaM / TabArtha zatakAravyasya, devacaMdraH karomyahaM // 1 // artha-namaskAra karIne jinavItarAga pratye, nirmohImatye, dhruvabaMdha hetu sadbhAve cyAra 4 gatime niyamA bAMdhIye lethI pravabaMdhI kahIye. 1 je hetuhote baMdhAya athavA na baMdhAya te avabaMdhI kahIye. 2 cyAra gatime mithyAtva guNaThANe thakAM sarva jIvane udaya hove te yodaya kahIje. 3 cyAra gatime sAmagrI yoge piNa udaya hove athavA na huve te adhruvodayI kahIje. 4 cyAra 4 gatinA jIvane sadA sattA pAMmIye te dhruvasattA kahIye. 5 koi gatime sattA huve na huve te adhruva sattA kahIye. 6 je AtmAnA guNa anaMtA che paraM mukhya guNa ATha che te madhye 4 cyAra guNa te pragaTa thayAM siphatA mIe, paraM anya guNa te pragaTa karavAnA kAraNa thAya nahIM ahAna 1, darzana 2, cAritra 3, vIrya 4 e cyAra 4 guNa mataguNa pragaTa karavAnA kAraNa che te bhATe 4 cyAra guNane Avare tehane vAtikarma kahIje. 7 zeSakarmane aghAti 104. For Private And Personal Use Only
Page #710
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH anaaraamanraon kahIje.8 udaye AvyAMje karma zubha mIThAM AlhAdakArI hoyate punya prakRti kahIje.9 je udaya AvyAM kaDuA duHkhakArI vipAka Ave te pApa prakRti kahIje. 10 je prakRti parAvartanapaNe thAya te parAvartana kahIje. 11 ane je na thAya te aparAvarttana. 12 ema mUlamAM kahela 6 cha ne itara pade bheLatAM 12 dvAra thayA. cyAra 4 vipAka je prakRtiono vipAka mukhyatAe jIvaneja pravarte te jIvavipAkI. 1 je prakRtibaMdha bAMdhatAM je bAMdhI, te udaya AvatAM navAM audArikAdika pudgala navAM leine udaya Ave te pudgalavipAkI kahIje. 2 gatinA aMtarAlamAM udaya Ave te kSetra vipAkI kahIye. 3 je bhava-nArakAdika madhye udaye Ave, te bhavavipAkI kahIje. 4 evaM soLa dvAra thayAM. baMdhanA vidhibheda 4 prakRtibaMdha 1, sthitibaMdha 2, rasabaMdha 3, pradezabaMdha 4, itale 20 dvAra thayAM. svAmI-prakRtibaMdha svAmi 1, sthitibaMdha svAmI 2, rasabaMdha svAmI 3, pradezabaMdha svAmI 4 ca kahetAM upazamazreNi 1,kSapakazreNi 2, evaM 26 chavIsa dvAre karI zatakanAme karmagraMtha kahIzuM. 1 tihAM prathama dhruvabaMdhi dvAra kahe che. // 1 // vannacauteyakammo, gurulahu~ nimiNovaghAya bhykucchau| micche kasAryoM varaNoM, vigdhaM dhuvabaMdhi sagacattIM // 2 // artha---varNAdika 4 cyAra, varNa gaMdha 2, rasa 3, sparza 4 e samudAye dhruvabaMdhI che. zvetAdika bhinna varNa te adhruvabaMdhI che, paraM eka varNa harakoi niyamA baMdhAya, taijasa zarIra 1, kArmaNa zarIra 2, agurUlaghunAmakarma 3, nirmANa nAmakarma 4, upaghAtanAmakarma e nava nAma prakRti che. bhayamohanI 1, kucchA 105 For Private And Personal Use Only
Page #711
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH 'nyg-k-sh'g kahetAM durgacchA mohanI 2, mithyAtva mohanI 1, kaSAya 16 anaMtAnubaMdhIkrodha, mAna, mAyA, lobha, 4 ema apratyAkhyAnI 4 pachI pratyAkhyAnI 4 saMjvalana 4, jJAnAvaraNI 5, darzanAvaraNI 4, aMtarAya 5, e sarva saDatALIsa 47 prakRti dhruvabaMdhi che. e madhye nava nAmakarmanI 9 ogaNIsa mohanInI 19 pAMca jJAnAvaraNI 5, darzanAvaraNI cyAra 4, pAMca aMtarAya 5, evaM 47 suDatALIsa dhruvabaMdhI jANavI. dvAra 1. // 2 // taNuvaMgAgiIMsaMghayaNa, jAI gaI khagaI muvi jinnsaasN| ujjoyo yave paragho, tasavIsauM gorya veyaNiyaM // 3 // ___ artha-have adhruvabaMdhi 73 kahe cha, tihAM taNu kahetAM zarIra 1, audArika 1, vaikriya 2, AhAraka 3 taijasa, kArmaNa dhruvabaMdhime gaNyA che mATe ihAM na kahyA. upAMga 3, ane saMsthAna 6 saMghayaNa 6, jAti 5, gati 4, khagati kahetAM vihAyogati 2, AnupUrvI 4, jinanAma 1, uzvAsa 1, udyotanAma 1, Atapa 1, parAghAta 1, basa dazaka thAvaranI dasa evaM vIsa gotra 2, vedanIyakarma 2, hAsya ratino joDo 1, arati zokano joDo evaM jugala. // 3 // hAsAijuyaladurga, veya Au~ tevuttarIadhuvabaMdhI daar| bhaMgA aNAi sAi, aNaMta saMtuttarA cauro // 4 // ___artha-hAsyAdi jugala be, veda 3, AukhAM 4 cyAra e 73 anuvabaMdhi te koivAra baMdhAya koivAra na baMdhAya, e madhye 7 prakRti mohanInI, 2 vedanIyanI, 2 gotranI, 4 A For Private And Personal Use Only
Page #712
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH yunI, 58 nAmakarmanI che. evaM 73 che. ane. dhruvabaMdhi 47 adhruvabaMdhI 73 miLyAM 120 ekasovIsa prakRti thai, have cau 4 bhaMgI aNAi kahetAM anAdi 1, sAi sAdi 2 tathA anaMta tathA sAMta joDIye, tivAre anAdianaMta 1, prathamabhaMga anAdi sAnta e dvitIyabhaMga, sAdi anaMta e trIjo bhaMga sAdisAnta e cotho bhaMga, e cobhaMgI jANavI. // 4 // paDhamabiyAdhuvaudaisu, dhuvabaMdhisu taiya vajabhaMga tigN| micchaMmi tinnibhaMgA, duhAvi adhuvA turiya bhNgaa||5|| ____ artha-tihAM dhruvaudayI prakRtimadhye prathama 1, tathA 2, bIjo e be bhAMgA che-anAdi sAnta bhavyame 2, e be bhaMgA che. tathA dhruvabaMdhi prakRtineviSe bIjo varjIne tIna bhaMga che. tihAM abhavya Azrayi anAdi anaMta che. je kAraNe anAdikAla bAMdhe che, ane te sadAkAla bAMdhe tiNe anaMtabaMdha che, bhavyajI ne anA de sAnta che, e yogyatAno sUtra che. sAdi anaMta e bhaMga karma svarupe saMbhave nahIM. ane sAdisAnta bhaMga jIva upazama zreNie caDhI igyArame guNaThANe sarva prakRtino abaMdha thasro, te vaLI pAcho paDIne sarva baMdha kare te sAdi, ane te jIva vaLI karma kSaya karIne sima thAya tivAre sAnta thAya, e tIna bhaMga che, mithyAtvane dhruvodaye tIna ehija bhaMga che, tathA adhruvabaMdha tathA adhruvodayaneviSe eka cotho bhAMgo sAdisAnta e che. // 5 // nimiNa thirai athirai aguruya, suhaM asuhe tea kamma cuvnnoN| nANe tarAya dasaNe, miccha dhuvaudaya sagavIsauM // 6 // 107 For Private And Personal Use Only
Page #713
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH - artha-nirmANa nAma 1, sthiranAma 1, agurulaghu nAma 1, zubha nAma 1, azubhanAma 1, taijasazarIra 1, kArmaNazarIra 1, varNanAma 1, gaMdhanAma 1, rasanAma 1, sparzanAma 1, evaM 12, bAra nAma karmanI prakRti pAMca jJAnAvaraNI 5, pAMca aMtarAya 5, cyAra darzanAvaraNI 4, eka mithyAtva mohanI 1, e sattAvIsa 27, prakRti dhruvaudayI jANavI. te madhye varNa gaMdha rasa, sparza, 4, nI e rIta che, je pAMca varNa madhye koika varNa niyamA mukhyatAe udaya hove, tiNe dhruvaudayI. ima gaMdhAdikano jANavo. e sattAvIsa madhye jJAnAvaraNI pAMca, aMtarAya pAMca, darzanAvaraNI 4, mohanI 1, nAma karmanI 12, evaM 27 che. // 6 // thire subhi are viNu adhuva-baMdhI miccha viNumoha dhuvbNdhiiN| nido vaghArya mosaM, sammaM paNa navaI adhuvudyaa||7|| artha--have adhruvodathI kahe che-je abruvabaMdhi prakRti 73, te madhye thira 1, athira 2, zubha 3, azubha 4, e 4, cyAravinA 69 levI, ane mohanInI 19 dhruvabaMdhi kahI che, temAMthI mithyAtva mohanI varajIne zeSa 18, rahe te. piNa adhravodayame gaNI che. zarIra 3, upAMga 3, saMsthAna 6, saMghayaNa 6, jAti 4, gati 4, vihAyogati 2, AnupUrvI 4, jinanAga 1, zvAsocchavAsa 1, udyota 1, Atapa 1, pAghAta 1, thira 1, zubhavinA trasAdi 8, athira azubhavinA thAvarAdi 8,gotra 2, vedanIya 2, hAsya 1, rati 1, arati 1, zoka 1, veda 1, Au 4, e 69, soLa kasAya bhaya 1, For Private And Personal Use Only
Page #714
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH 689 dugNch| 1, nidrA 5, upaghAta 1, mizra 1, samyaktvamohanI 1, e 95 abruvaudayI sarva gatinA jIvane srvkaale| udaya na huve te mATe avakahIje. e madhye darzanAvaraNI, 5, vedanIya 2, mohanIya 27, Ayu 4, nAmakarmanI 55, gotra 2, e 95, adhruvodayi jANavI. // 7 // tasavannavIsa-sagateyakamma dhuvabaMdhisese veyatigeM / Agiiti veyarNiyaM, dujuyala sagaurala~ sAsacau 8 // ____artha-have dhruvasattA-trasavIsa kahetAM trasa 10, thAvara 10, varNa 20-5, varNa 2, gaMdha 5, rasa 8, sparza, evaM 20, taijasakArmaNa 7. taijasazarIra, taijasabaMdhana 2, taijasasaMghAtana 3, kArmaNazarIra 4, kArmaNabaMdhana, 5, kArmaNasaMghAtana 6, taijasakAmaNabaMdhana 7, zeSa dhruvabaMdhi 41, jJAnAvaraNI 5, darzanAvaraNI nava 9, mohanIya 19, agurulaghu 1, nirmANa 1, upaghAta 1, aMtarAya 5, evaM 41, veda 3, AkRtitrika 3, tehanI prakRti 17 saMsthAna 6, saMghayaNa 6, jAti 5, evaM 17, vedanIya 2, hAsya 1, rati 1, arati 1, zoka 1, e cyAra audArika sAta-audArika zarIra 1, audArikaupAMga 2,audArikabaMdhana 3, audArika taijasabaMdhana 4, audArika taijasakArmaNabaMdhana 5, audArika saMghAtana 6, audArikakArmaNabaMdhana e 7, evaM sAta zvAsocchvAsathI cyAra 4,-vAsozvAsa 1, udyota 1, Atapa 1, parAvAta 1, e cyAra // 8 // khagaI tiridurganIya, dhuvasaMtI smmmiilmnnuydugN| viuvikArajiNAU, hArasaguccA adhuvasaMtA // 9 // 87 For Private And Personal Use Only
Page #715
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 690 kagranthasya vArthaH artha -- khagatiduga- zubhavihAyogati 1, azubhavihAyogati 2, tiriduga kahetAM tiryaMcagati 1, tiryacAnupUrvI 2, nIcagotra 1, ekasotrIsa dhruvasattA jANavI. jJAnAvaraNI 5, darzanAvaraNI 9, vedanI 2, mohanIya 26, nAmakarmanI 82, gotra 1, aMtarAya 5, evaM 130 dhruvasattA jANavI. dhruva je cyAra 4 gatinA jIvamAM sadA chatI pAMmIye te dhruva kahIje. have anuvasattA 28 nAM nAma kahe che. samakItamohanI 1, mizra mohanI 2, manuSyagati 1, manuSyAnupUrvI 2 vaikriya zarIra 1, vaikriya upAMga 2, vaikriya baMdhana 3, vaikriyataijasabaMdhana 4, vaikriyakArmaNabaMdhana 5, vaikriyataijasakArmaNabaMdhana 6, vaikriya saMvAtana 7, narakagati 1, narakAnupUrvI 2, devagati 1, devA - nupUrvI 2, evaM 11, jinanAma 12, Ayu 4, AhAraka 7, AhAraka zarIra 1, AhAraka upAMga 2, AhAraka saMghAtana 3, AhAraka baMdhana 4, AhArakataijasabaMdhana 5, AhArakakArmaNabaMdhana 6, AhArakataijasakArmaNabaMdhana evaM 7 miLyAM 28 aThThAvIsa adhruvasattA. e madhye 2 mohanI, 21 nAmakarmanI, 4 Aukho, 1 gotra, evaM 28 adhruvasattAnI prakRtI jANavI. // 9 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDhamatiguNesumicchaM, niyamA ajayAi aTThage bhannaM / sAsANe khalu sammaM, saMtaM micchAi dasage vA // 10 // artha - dave sattA meM bhAMgA kahe che-paDhamatiguNesu-pehelAM tIna guNaThANA madhye mithyAtva mohanInI sattA niyamA che, etale mithyAtva guNaThANe mithyAtvano udaya niyamA che, tehanI sattArpiNa niyamA che, sAsvAdana guNaThANe 28 nI sattA ni 110 For Private And Personal Use Only
Page #716
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH yamA che. ne mizra guNasthAne 28, 27 ne 24 e traNa sattAmAM mithyAtva avazya hoya mATe, tathA ayata kahetAM cothA guNaThANAthI 11 mA guNaThANA lage ATha guNaThANe bhajanA jANavI. tihAM upazama samakItIne tathA kSayopazamakItIne mithyAtvanI sattA che. ane kSAyika samakItIne saptaka kSaya gayo che tehane e mithyAtvanI sattA nathI. sAsvAdana guNaThANe samakIta mohanI niyamA sattAyeM hoya. have mithyAtvathI mAMDI upazAntamoha paryaMta dasa guNaThANe samakIta mohanI sattAnI bhajanA jANavI. tihAM anAdi mithyAtva tathA samakIta mohanI udvelI huve te jIvane mithyAtva guNaThANe vartate samakIta mohanInI sattA nathI, ane je tripuMjIkaraNa karIne mithyAtve AvyA che tehane che. samyakatvamoha uvelIne je mizra guNaThANe AvyA che, tyAM tehane samakIta mohanInI sattA nathI. uvelayA vinA je mizra guNaThANe AvyA che, tehane sattA che. ane cothA guNaThANAthI igyAramA paryaMta, tathA upazamIne samakIta mohanInI sattA che. kSAyikasamakItIne traNe mohanInI sattA nathI te mATe bhajanA jANavI. // 10 // sAsaNamIsesu dhuvaM, mIsaM micchAi navasu bhynnaae| Aiduge aNa niyamA, bhaiyA mIsAi nvgNmi||11|| - artha-sAsvAdana guNaThANe, mizra guNaThANe dhruva nIzcayathI mizramohanIyanI sattA che, je kAraNe kRtatripuMjI jIva e guNaThANe Ave, ane mithyAtva 1, avirati samakItathI upalAMka upazAntamoha sudhI evaM 9 nava guNaThANe bhajanA jANavI. have na hove. tihAM anAdi mithyAtvI chavIsa sattAvata che, For Private And Personal Use Only
Page #717
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH hane mithyAtva guNaThANe chatAM mizramohanInI sattA nathI, ane je tripuMjIkaraNa karIne paDyA je mithyAtva guNaThANe AvyA che. tehane mithyAtvanI sattA huve e bhajanA, e avirati samakIsathI mAMDI upazAntamoha paryata 8 guNaThANe upazama samakItIne mizranI sattA hoya. kSAyika samakItIne saptaka kSaya thayo che, te mATe mizramohanInI sattA nathI. te mATe bhajanA jANavI. AIduge-mithyAtva, sAsvAdana e be guNaThANe anaMtAnubaMdhInI sattA niyamA hove. ane mizrAdika nava guNaThANe bhajanA jANavI.tihAM mohanI karmanI 24 sattAvALo kSayopazamasamakItI jIva cothAyI paDIne mizre Avyo, tehane mizra guNaThANe anaMtAnubaMdhInI sattA nathI, ane je 28 aThThAvIsa sattAvaMta. kSayopazamasamakitI cothAyI paDI mizre Avyo, te athavA 28 sattAvaMta mithyAtvI mithyAtva muMkI mizre Avyo, tehane anaMtAnubaMdhInI sattA che, tathA aviratithI upazAntamoha sudhI kSAyikasamakItIne nathI, tathA upazamIne che e bhajanA jANavI. // 11 // AhAragasattagaMvA, savaguNebitiguNe viNA titthN| nobhayasaMtemiccho, aMtamuhuttaM bhave titthe // 12 // artha-AhArakasaptakanI sattA sarva guNaThANe 14 guNaThANAneviSe vA kahetAM bhajanA. hoya athavA na hoya. je jIva 7 tathA 8 guNaThANe AhAraka bAMdhIne te paDyo athavA caDyo, tehane to AhArakanI sattA hoya, ane je jIva AhAraka bAMdhyAvinA paDe athavA caDhe tehane na hoya. athavA AhAraka bAMdhIne ucalanAkaraNe karI uvelI kAnyo tehane For Private And Personal Use Only
Page #718
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mmmmmmmmmmmmmmar - - karmagranthasya TabArtha. mmmmmmmm paNa AhAraka 7 nI sattA nathI. tathA titthe-tIrthakara nAmanI sattA bIje sAsvAdane vIje mizra guNaThANe sarvathA nathI. mithyAtva tathA avirati samakItI pramukha ayogI paryaMta 12 bAra guNaThANe bhajanA jANavI. jiNe jIva 4; tathA 5, tathA 6, tathA 7 mene 8 meM guNaThANe jinanAma bAMdhI e 12 guNaThANe AvyA hove, tehane jinanAmanI sattA pAmIje. jiNe bAMdhyo na hoya athavA bAMdhIne uvelI Avyo hoya, tehane jinanAmanI sattA na hoye. tathA jinanAma, AhArakanI yugapat sattA jehane hoya, te ubhaya sattAvaMta mithyAtva guNaThANe na Ave. tathA jehane tIrthakara nAma vipAkI sattA hoya, te jo mithyAtva guNaThANe ( narakAyunA) nikAcita udaya mATe Ave, te piNa aMtarmuhUrtakAla mithyAtvapaNe rahe, piNa vadhato kAla rahe hI ima jANavo. // 12 // kevalajuyalAbaraNA, paNanidoM baarsaaimksaayoN| miccha ti sabaghAI, caunANe ti dasaNAvaraNAM // 13 // artha-have ghAtImadhye 20, sarva ghAtI kahe che-kevalajugala kehetAM 2, kevalajJAna 1, tathA kevaladarzana 2, tehanA AvaraNa-kevalajJAnAvaraNI 1, tathA kevaladarzanAvaraNI 2, pAMca nidrA 5, Adi dhuralA 12, kaSAya anaMtAnubaMdhI 4, apratyAkhyAnI 4, pratyAkhyAnI 4, e 12, mithyAtva 1, e 20, vIsa sarvaghAtI jANavI, tathA dezaghAtI 25, pacIsa prakRti che te kahe che, cyAra 4, jJAnAvaraNI 4, traNya darzanAvaraNI. // 13 // 113 For Private And Personal Use Only
Page #719
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.robatirth.org www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir GT 694 karmagranthasya TavArthaH saMjalaNa nokasAyA, vigdhaM iadesaghAiya aghAI / patteya taNuThAU, tasavIsA goaduga vaNNA // 14 // artha-saMjalaNA 4, nokaSAya 9, aMtarAya 5, ema pUrvokta meLavatAM 25, pacIsa e dezaghAtI che. tathA aghAtI 75, che tihAM parAghAta 1, uzvAsa 1, Atapa 1, udyota 1, nirmANa 1, aguruladhu 1, tIrthakara 1, upaghAta 1, taNa AThanI prakRti 35, zarIra 5, upAMga 3, saMsthAna 6, saMghayaNa 6, jAti 5, gati 4, khagati 2, AnupUrvI 4, AukhA 4, basa 10, thAvara dasa 10, goyaduga-be gotra 2, vedanI be 2, varNa 1, gaMdha, 2, rasa 3, sparza 4, e 75, aghAtI prakRti jANavI, je guNano ghAta na kare te aghAtI khevii.||14|| surainaraitiguJcasAyaM, tasadasa taNuMvaMga vaire cursN| paraghAsagaM tiriAu, vannacau~ paNidi subhkhgii|15|| ___artha-have punyaprakRtinA 42, bheda kahe che-suratrikadevagati 1, devAyu 2, devAnupUrvI 3, tathA manuSyagati 1, manuSyAnupUrvI 2, manuSyAyu 3, naratrika maLI 6, uccairgotra 7, sAtAvedanI 8, trasadazaka, 18, zarIra pAMca 23, upAMga traNa 26, vajraruSabhanArAca 27, samacorasa saMsthAna 28, parAvAta saptaka parAghAta 29, uzvAsa 30, Atapa 31, udyota 32, agurulaghu 33, nirmANa 34, tIrthakaranAmakarma 35, tiryaMcaAyu 36, zubhavarNa 37, gaMdha 38, rasa 39, sparza 40, paMcendrI jAti 41, zubhavihAyogati 42, e 42, betALIsa puNyaprakRti jANavI. jehanA vipAka bhogavatAM mIThA lAge te punyaprakRti. // 15 // 114 For Private And Personal Use Only
Page #720
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org karmmagranthasya vArthaH 695 bAyAlapunnapagaiI, apaDhama saMThANaM khargei saMghayeNA / tiriduMga asAye nIo- yeghAMya ige vigaila nirayatigaM16 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha -- 42, puNyaprakRti thai. have 82, pApa prakRti kahe che, apaDhama - peheluM saMsthAna, pehelI svagati - vihAyogati, saMghayaNa e 3 vajane bIjI sarva pApa prakRti che. nyagrodha saMsthAna 1. sAdi, 2, vAmana, 3, kubja, 4, huMDa 5, e pAMca saMsthAna, tathA azubhavihAyogati 6, tathA ruSabhanArAca saMghayaNa 7, nArAca 8, ardhanArAca 9, kIlikA 10, chevaTTho 11, tiriduga - tiryaMcagati 12, tiryacAnupUrvI 13, asAtAvedanI 14, nIcagotra 15, upaghAta 16, ekendrInI jAti 17, bigalatiga dvIndriya 18, trIndriya 19, caurendrInI jAti 20, narakatrika te narakagati 21, narakAnupUrvI 22, narakAyu 23, / / 16 / / thAvara darsa vannacaukka, ghAipaNayAlasahia bAsII / pAvapayaDitti dosuvi vannaigahA suhA asuhA // 17 artha -- thAvarano dazaka 33, azubhavarNa 34, rasa 35, gaMdha 36, sparza 37, tathA ghAtInI 45, te jJAnAvaraNI 5, mohanI 26, aMtarAya 5, evaM 45, sahIta karIye, eTale 82, prakRti pApanI jANavI. ihAM pApanA 82, bheda, tathA puNyanA 42 bheda, te bheLatAM 124, prakRti thai, te baMdhanI to 120, che? tehano uttara - je zubhavarNAdi 4, punyame gaveSyA, azubhavarNAdi pApame gaveSyA, te mATe duvAre ( bevAra ) gaNatAM 124, thAya che imaja. // 17 // 115 For Private And Personal Use Only
Page #721
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 696 karmmagranthasya vArthaH nAmadhuvabaMdha navagaM, daMsaNaM paNanANaM vigdhe paraghAyaM / bhaya kuccha miccha sAsaM, jiNaguNatIsA apariattA 18 artha -- have aparAvarttamAna prakRti kahe che-nAmanI dhruvabaMdhI 9, varNAdi 4, nirmANa 1, agurulaghu 1, upaghAta 1, taijasa 1, kArmaNa 1, e 9, tathA darzanAvaraNI 4, paNanANajJAnAvaraNI pAMca, vigdhaM - aMtarAya pAMca, parAghAta 1, bhaya, dugaMchA, mithyAtva, uzvAsa, jinanAma e iguNatrIsa 29, e aparAvartta - mAna jANavI. aparAvarttamAna eTale je prakRti kono baMdha tathA udaya rokyA vinA potAnA hetu sadbhAve baMdhAya, tathA udaya Ave, te aparAvarttamAna kahIye. // 18 // taaTTha veaM dujuala, karsIya ujjIa goduganiddA~ / tasaivIsA u parittA, khittavivAgANuo // 19 // artha - - parAvarttamAna prakRti 91, kahe che, je taNuaTThazarIra 3, upAMga 3, saMsthAna 6, saMghayaNa 6, jAti 5, gati 4, khagati 2, AnupUrvI 4, evaM 33, tathA veda traNa 36, dujuyala - hAsya rati, tathA zoka arati 40, kaSAya soLa 56, udyota 57, Atapa 58, gotra be 60, vedanIya be 62, nidrA pAMca 67, trasa thAvaranA dasakAnI maLI vIsa 87, cAra AukhA 91, e ekANuM parAvarttamAna prakRti jANavI. je e baMdha tathA udayamAM ekane rokIne baMdhAya athavA udaye Aja te parAvarttamAna kahIje. have kSetravipAkI - kSetra kahetAM AkAza tihAM jehano vipAka je kSetravipAkI cyAra 4, AnupUrvI che, je eka bhavayI bIje bhava jatAM bATe vipAke te 116 For Private And Personal Use Only
Page #722
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org karmagranthasya TabArthaH 697 udaya pAbhIye chIye, jo pradezodaya na mAnIyeto ehanI sthiti kihAM bhogavAye te mATe. // 19 // 510 ghaNaghAI du goa jiNA, tasiaratiga subhaga dubhaMga Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cau sAMsaM / jAi ti jiyavivAgA' AU cauro bhavavivAga // 20 // s " artha -- have jIvavipAkInI 78, prakRti kahe che. tihAM je kArmaNa vargaNApaNe je bAMdhyo karma, te mukhyapaNe jIvaneja vipAka dekhADe, te jIvavipAkI kahIye. tihAM ghanaghAtI 47, je jJAnAvaraNI pAMca, darzanAvaraNI nava, mohanI aThThAvIsa, aMtarAya pAMca, e 47, dugoya be gotra, be vedanIya 4, jinanAma 1, satrika trasa 1, bAdara 2, paryApta 3, iara - thAvaratrika thAvara 1, sUkSma 2, aparyApta 3, subhagacau - subhaga 1, susvara 2, Adeya, jaza 4, dubhagacau - durbhaga 1, duHsvara 2, anAdeya 3, ajarA 4, zvAsozvAsa 1 jAtitrika kahetAM - jAti 5, gati 4, khagati 2, e 11 igyAra e sarva miLI 78 prakRti jIvavipAkI jANavI tathA AukhAM cyAra 4 bhavavipAkI jAgavAM. AukhAM potAnA bhavameja udaye Ave, paNa bIje bhave saMkramaNa tathA narezapaNe piNa udaya na Ave, te mATe bhava vepAkI kAM // 20 // nAmadhuvodaye cautaNu, vaghAya sAhAraNiyara joyatigaM / puggalavivAgi baMdho, payaiTThi rasa pasati // 21 // 88 117 For Private And Personal Use Only
Page #723
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 698 karmmagranthasya vArthaH varNAdi 4, taijasa 1, artha - nAmakarmanI dhruvodayI 12, kArmaNa 1, nirmANa 1, agurulaghu 1, thira 1, athira 1, azubha 1, e 12 cautaNu-zarIra 3, upAMga 3, saMsthAna 6, saMvayaNa 6, e 18 tathA upaghAta 1, sAdhAraNa 1, pratyeka 1, udyotatrika - udyota 1, Atapa 2, parAvAta 3 evaM 36 chatrIsa prakRti pudgalavipAkI jANavI. pudgalavipAkI kahetAM je baMdhakAle kArmaNa vargaNAvaNe bAMdhyAM, te udayakAle zarIrapratye vipAka dekhADe, te pudgalavipAkI kahIje. ihAM koI pUchasye je kArmaNanI to vargaNA navi levAye, te piNa solaguNI che, to uzvAsanIpareM jIvavipAkImeM kAM gaNatA nathI? tehane uttara jeH- kArmaNavargaNA to AhAraparyApsine bale levAye, te mATe pudgala vipAkI che. zvAsozvAsa, susvara, te to uzvAsaparyApti tathA bhASAparyAptine udayabale le che te mATe jIvavipAkI gaNI che. have baMvanA bheda 4 cyAra kahe che. prakRtibaMdha 1 sthitibaMdha, 2, rasabaMdha 3, pradezabaMdha 4 tihAM teri prakRtibaMdhanA bheda kahe che. // 21 // mUlapayaDINa aDa satta, chega baMdhesu tinnibhUgArA / appattarA tia cauro, avaTThiAna hu avattavA // 22 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha- mULa karma ATha che, tihAM mULa ATha prakRti eka same eka jIva bAMdhe. je navA bhavano Aukho bAMdhato huve. te ATha bAMdhe, je jIva Apakho na bAMdhato huve te sAta bAMdhe, tathA dasane guNaNe vartatA munine Aukho, mohanI, bAMce tivAre cha 6 baMdhAye, tathA igyArame, bArame, terame guNaThANe eka sAtAvedanIya bAMdhe, te mATe ekavidha baMdha ke. .118 For Private And Personal Use Only
Page #724
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH etale mULa baMdhanAM thAnaka 4 cyAra che. ihAM tIna 3 bhUyaskAra jANavA, igyArame guNaThANe eka baMdhaka hato, te igyAramAthI paDI dazame AvI 6 cha bAMdhe, tivAre 1 bhUyaskAra, vaLI navame guNaThANe Ave tivAre 7 sAta bAMdhe, te bIjo bhUyaskAra, tathA te jIva jIvAre ATha bAMdhe tivAre trIjo bhUyaskAra jANavo, alpatara tIna che, te je AThano baMdhaka te sAta bAMdhe tivAre eka alpatara, sAtathI cha bAMdhe te bIjo alpatara, ane cha thI eka bAMdhe tivAre trIjo alpatara, e tIna alpatara jANavA. tathA AThano 1, avasthita sAtano bIjo avasthita, chano trIjo avasthita, ekano cotho avasthita, e 4 cyAra avasthita jANavA. mULa baMdhe avaktavya baMdha nathI, je mULayI abaMdhaka thaine pAcho baMdhaka thato nathI. // 22 // egAdahige bhUo, egAIUNagammi apptro| tammatto'vaTThiyao, paDhame samaye avttvo|| 23 // artha-ekAdika alpabaMdhayI je adhi ko baMdha bAMdhe tabhUpaskAra baMdha kahIye. jima eka baMdha karato tiNe vaLI eka adhiko bAMdhyo, tiNe pahele samaye mUyaskArakahIye,anaje pUrva baMdhathI eka tathA ghaNA piNa UMNA bAMdhe te alpatara. jima AThanobaMdha karato te sAta bAMdhe e alpatara jANavo, ane je thAnaka bAMbato hato tehija bIje same bAMdhe, te avasthita kahIye, te mAtra te te pramANeja bAMdhe te avasthita baMdha jANavo, ane abaMdha thai prathama samaye je bAMdhe tehane avaktavya kahIye, jima dasame, igyArame, mohanI karmano abaMdhaka hato, te paDatAM navame guNaThANe Ave 119 For Private And Personal Use Only
Page #725
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 700 karmagranthasya TabArthaH eka bAMdhe ehane avaktavyabaMdha kahIye, koyathI adhiko nathI tiNe bhUyaskAra nahI, koyathI UNo nathI, tiNe alpatara nathI, teno te paNa nathI te mATe avasthitapaNa nathI e avakatavya kahIye. // 23 // nava cha Jcau daMse du du, tidu mohe duigavIsa sttrs| terasa nava paNa cautidu, ikonava aTTha dasa dunni // 24 __ artha have darzanAvaraNI karmanAM baMdhasthAnaka 3 tIna che. pehelo navano sthAnaka che, e mithyAtva, sAsvAdana guNaThANe che. pache sAsvAdanane aMte thINaddhI tIna kADhIje tivAre, mizrathI mAMDI AThamA guNaThANA sIma chano baMdha sthAnaka che, tathA AThamAnA bIjA bhAgathI mAMDI dasamA guNaThANAnA sIma cyAra 4 no baMdha ima thAnaka cyAra 4 no che, darzanAvaraNI karmane bhUyaskAra be che. je dasame guNaThANe cyAra 4 bAMdhato hato te AThame Avye 6 cha bAMdhe te eka bhUyaskAra, chathI sAsvAdaname AvI nava bAMdhe te bIjo bhUyaskAra, e be bhUyaskAra jANavA. athavA nava bAMdhI cha bAMdhe e pehelo alpatara, tathA 6 bAMdhI, 4 bAMdhe te bIjo alpatara, tathA 9, tathA 6, tathA 4 e tIna avasthita, tathA koi jIva igyArame guNaThANethI paDI 10 me Ave te aMbaMdhaka thai cyAra 4 vAMdhe te pehelo avaktavya, athavA igyArame maraNa mAmIne cothe AvI 6 bAMdhe e bIjo abavya jANavo. ..hI mohanIya karmanAM barayAnaka 10 te prathama 22 no bIjo 21 no, trIjo 17 nA, yo 13 nA, pAMcamo 9 no, For Private And Personal Use Only
Page #726
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH 701 chaTho 5 no, sAtamo 4 no, AThamo 3 no, navamo 2 no, dasamo 1 no, e dasa baMdhasthAnaka jANavAM, ihAM nava bhUyaskAra baMdha che. tihAM ekathI be bAMdhe te pehelo bhUyaskAra, bethI tIna bAMdhe te bIjo bhUyaskAra, tInathI cyAra 4 bAMdhe te trIjo bhUyaskAra, cyArathI pAMca bAMdhe te cotho bhUyaskAra, pAMcathI navano pAMcamo, navathI terano chaThTho, terathI sattarano sAtamo, sattarathI ekavIsano AThamo, ekavIsathI 22 no navamo bhUyaskAra jANavo, alpataramA bAvIsathI 21 ekavIsano baMdha kare nahIM, je mATe mithyAtvathI sAsvAdana guNaThANe jIva na Ave, te mATe bAvIsathI sattarano pehelo alpatara, sattarathI 13 no bIjo, terayI 9 no bIjo, navathI pAMcano, pAMcathI 4 no, 4 thI 3 no, 3 thI beno, bethI ekano, e 8 alpatara jANavA. teha dasa sthAnaka te dasa avasthita jANavA. te je muni igyArameM caDhI mohanIkarmano abaMdhaka thayo, te paDato navame AvI pehele samaye 1 lobha bAMce, te mATe ekano avaktavya bAMdhe te pehelo avaktavya, eha kothI adhiko no alpa nathI ane abaMdha thai prathama bAMnyo te mATe 1 no vaktavya kahIye, tathA je jIva igyArameM kAla kare te cothe guNaThANe AvI 17 sattara bAMdhe e bIjo abaktavya, ihAM bhUyaskAra, tathA alpAra, tathA avaktavya baMdhano eka samaya kAla che. zeSa sarva avasthitano kAla che. // 24 // siNa aTa nahiyA, vIsAtIsagatIsa iMganAme chaissaMga aTThati baMdhA, sesesudha tthaannmiki||25|| payaDibadho smto|| 121 For Private And Personal Use Only
Page #727
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 702 kArmagranthasya vArthaH artha-Dhave nAmakarmanAM sthAnaka 8 ATha che, tihAM pehelo vIsano, bIjo 25 no, bIjo 26 chavIsano, cotho aDDAvIsa 28 no, pAMcamo 29 no, chaThThoM 30 no, sAtamo ekatrIsano 31 no, AThamo eka 1 no, e bhUyaskAra 6 cha jANavA, tevIsathI pacavIsano pehelo bhUyaskAra, pacavIsathI 26 no bIjo, 26 thI 28 no trIjo, 28 thI 29 no cotho,. 29 thI 30 no pAMcamo, 30 thI 31 no chaThTho, mUyaskAra che. alpatara 7 che te 31 thI 1 no pehelo alpatara, 31 thI 30 no bIjo alpatara, ihAM koika jIva 30 thI 1 no baMdha kare, piNa te ekanA alpatara madhyeja gaNyo tiNe judo gaNavo nathI, tathA 30 thI 29 no trIjo, 29 thI 28 no cotho, 28 thI 26 no pAMcamo, 26 thI 25 no chaThTho, 25 thI 23 no sAtamo alpatara jANavo, baMdhasthAnaka tehaja 8 avasthita jANavAM. ihAM avaktavya 3 tIna che ve je muni imyArame guNaThANe nAmakarmano abaMdhaka che, te imyAramAthI paDyA 10. me AvI 1 bAMdhe, e pehelo avaktavya, tathA je igyArameM kAla kare te cothe Ave te devaprAyogya 28 bAMdhe e bIjo, athavA koika jIva 29 jinanAma sahita bAMdhe e trIjo avaktavya, 31 thI 1 no pahelo, 31 thI 30 no bIjo, 30 thI 29. no cIjo, e nAmakarmanA 3 avaktavya jANavA. zeSa je jJAnAvaraNI. Ayu, vedanIya, gotrakarma aMtarAya, e pAMca karmano ekeka baMdhasthAnaka, vedanIya vinA 4 cyAra karmane avasthita tathA avaktavya e be baMdha che, vedanI karmane eka avasthita baMdha che, vedanIyano abaMdhaka yaha baMdha kare nahIM, te mATe avaktavya nathI. e prakRtibaMdha adhikAra kahyo, iti prakRtibaMdha samApta. dvA0 17 // 25 // 122. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #728
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmmagranthasya svArthaH 703 areerkoDikoDI, nAme goeya sattarI mohe / tIsayaracausuudahI, niraya surAuMmi tittIsA // 26 // artha- have mULa karma ATha vhenI utkRSTa sthiti che te kahe che - bIsayara - vIsakoDAkoDI sAgara nAmakarma tathA gotrakarmanI utkRSTI sthiti che te jANavI, mohanIkarmanI 70 sIttera koTAkoDI sAgaranI utkRSTa sthiti che, causu - jJAnAvaraNI, 1 darzanAvaraNI 2, vedanIya 3, aMtarAya 4, e cyAra 4 karmanI 30 koDAkoDI sAgaranI utkRSTI sthiti jANavI. narakanA Ayu tathA devatAnA AukhAnI utkRSTI sthiti, tetrIsa sAgaropamanI jANavI. utkRSTa sthiti uttara prakRtinI piNa ihAMthI gaNajyo. have mUla karmanI jaghanya sthiti kahe che, muttu-akaSAyavedanIyanI sthiti, varjine zeSa sakaSAyIjIva, vedanIyakarmanI sthiti javanyeM aMtamUhUrtanI bAMve che. athavA 12 mUhUrtanI bAMdhe che. e dasame ThANe bAMdhe. ihAM dasamA guNaThANAnA Adi adhyavasAyeM // 26 muakasAyaThiiM, bAramuhuttA jahanna veaNie / aTThaTThanAmagoe-su sesaesu muhutto // 27 // artha- akaSAyI te 11 muM, 12 muM, 13 muM, e 3 guNaThANAmAM kASAyika sthiti je che tene mukIne eTale 10 dasame guNaThANe je jIva che te jIvane vedanIyanI sthiti 12 bAra muhUrtta jaghanyathI hoya, dasamA guNaThANAnA pehele adhyavasAye muhUrtta moTo levo, aMtyaadhyavasAyeM muhUrtta nhAno levo, tathA kSapakathI upazamazreNiyAM bimaNo baMdha jANavo, nAmakarma, gotrakarmanI javanya sthiti ATha muhUrttanI che. zeSa je jJAnAvaraNI tathA darzanA 123 For Private And Personal Use Only
Page #729
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH varaNI, Aukho tathA mohanI, tathA aMtarAyanI jaghanya sthiti 1 eka aMtarmuhUrttanI jANavI. / / 27 // vigdhoM varaNa asAe, tosa aTThAra suhuma vigltige| paDhamAgiI saMghayeNe, daladubAremesu dugavuTThI // 28 // artha-have uttara prakRtinI ukRSTa sthiti jaNAve che.aMtarAya pAMca 5, jJAnAvaraNI pAMca, darzanAvaraNI nava evaM AvaraNa 14 asAtAvedanIya 1 e vIsa prakRtinI tIsa koDAkoDI sAgara utkRSTa sthiti jANavI. tathA sUkSmatrika, vikalatrika, e cha prakRtinI aDhAra koDAkoDI, yama saMghayaNa vajraRSabhanArAya, prathama saMsthAna samacauraMsanI utkRSTa sthiti dasa koDAkoDI sAgara, pachI uparale eka saMghapaNe eka saMsthAne duga kehetAMbe koDAkoDI sAgaranI sthiti vAravI, eTale RSabhanArAca saMghayaNe tathA nyagrodha saMsthAne bAra koDAkoDI sAgaranI sthiti, tathA nArAca saMghayaNe, sAdi saMsthAne cauda 14 koDAkoDI sAgaranI sthiti, arddha nArAcasaMghayaNe, vAmanasaMsthAne 16 soLa koDAkoDI sAgaropamanI sthiti, kilIkAsaMghayaNe, kubja saMsthAne aDhAra 18 koDAkoDI sAgaranI sthiti, chevaThu saMghayaNa, huMDaka saMsthAnanI sthiti vIsa koDAkoDInI jANavI. e gAthA madhye 38 prakRtinI sthiti kahI. // 28 // cAlIsakasAesu, miu lahu nidbhuNha surahi siya mhure| dasa dosaTTha samahiyA, te hAlidaMbilAINaM // 29 // artha-soLa 16 kaSAyanI sthiti 40 cALIsa koDAkoDI 124 For Private And Personal Use Only
Page #730
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmmagranthasya vArthaH 705 sAgaranI sthiti jANavI, miu-mRdusparza sita - ujaLo varNa, madhuramITho rasa, e cha prakRtinI dasa koDAkoDI sAgaropamanI utkRSTI sthiti jANavI, tathA have eka varNe eka rase aDhI koDAkoDI dhAravI eTale hAli6 - pILovarNa, aMbila - khATo rasa tehanI. sADAbAra 12 // koDAkoDI sAgaranI sthiti jANavI, rAto varNa, kasAyalo rasa, tenI paMnara koDAkoDi sthiti, nIlovarNa, kaDavo rasa tehanI 17 || sADAsattara koDAkoDI sAgara sthiti, kALovarNa, tIkhorasa tenI vIsa koDAkoDI sAgaropamanI sthiti jANavI // 29 // dasa suhavihagai ucce, suradugathirachakka purisaraihAse / micche sattari maNuduga, itthIsAesu paNNarasa // 30 // " artha- zubha vihAyogati 1, uccagotra 1, suraduga -devagati, devatAnupUrvI 2, thirachakka thira 1 zubha 2, subhaga 3, susvara 4, Adeya 5, yaza 6, e cha thirachakka. puruSaveda. 1, rati 1, hAsya 1, e 13, tera prakRtinI dasa koDAkoDI sAgara utkRSTI sthiti che. mithyAtva mohanInI sittera 70, koDAkoDI sAgaranI utkRSTI sthiti che, manuSyagati, manuSyAnu pUrvI, strIveda, sAtAvedanI e 4 nI pannara 15 sAgara koDAkoDI sthiti che. // 30 // bhayakuccha arai soe, viudhi tiri urala nirayaduga nIe / teyapaNa athira chakke, tasa cau thAvara igapaNidi 31 artha - - bhayamohanI 1, kuccha - dugaMchA 1, arati 1, 89 125 For Private And Personal Use Only
Page #731
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir --.... NAVARANAaniurvAvvv.in 706 karmagranthasya TabArthaH zokamohanI 1, vaikriya zarIra, vaikriya upAMga, e be, tiryaMcagati tiryaMcAnupUrvI, e be, audArika zarIra, audArika upAMga e be, narakagati, narakAnupUrvI e be, nIcairgotra 1. taijasa pAMca-taijasa 1, kArmaNa 2, agurulaghu 3, nirmANa 4, upavAta 5, e pAMca athirachakka te athira 1, azubha 2, durbhaga 3, duHsvara 4, anAdeya 5, ajasa 6, e cha. trasa 4, trasa, bAdara, paryApta, pratyeka e cyAra 4, thAvara 1, ekendrI 1, paMcendrI 1. // 31 // napukukhagaisAsacau, guru kakkhaDa rukhkhasIya duggaMdhe vIsa koDAkoDI, evaiAvAhavAsasayA // 32 // ___artha-napuMsakaveda 1, azubhavihAyogati 1, zvAsozvAsa catuSka-4, uzvAsa 1, udyota 1, Atapa 1, parAghAta 1, guru-bhArepharasa 1, karkaza pharasa 1, rukSa-lUkho pharasa 1, zItaTADho pharasa 1, durgadha 1, e 42 betALIsa prakRtinI utkRSTI sthiti vIsa 20 koDAkoDI sAgaranI jANavI. evaiyA eTalAM varasa saya-so varSa abAdhA jANavI. eTale je. karmanI jeTalI koDAkoDI sthiti teTalA so varasanI abAdhA. bAMdhyA pachI teTalA so varasa sIma (sudhI) udaya na Ave te abAdhA kahIye. // 32 // guru koDi koDiaMto, titthaahaaraannbhinnmuhuvaahaa| lahuThiisaMkhaguNUNA, naratiriyANA upallatigaM // 33 // artha--guru kehetAM utkRSTI aMto kehetAM mAMhI eTale kAMika uNI eka koDAkoDI sAgara tIrthakara nAmanI tathA For Private And Personal Use Only
Page #732
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya bArthaH 707 AhAraka duganI sthiti utkRSTI jANavI. tathA abAdhA pradezodayanI bhinnamuhu-aMtarmuhUrttanI jANavI. jaghanya sthiti saMkhyAta guNa UMNI te je ataH koDAkoDI sthiti che. tehane saMkhyAtaguNI UNI karIye, jeTalI thAya teTalI UNI jaghanya sthiti jANavI. eTale asaMkhyAtA adhyavasAyano phera paDe che. nara-manuSyanuM Ayu tathA tiryaMcAyunI utkRSTI sthiti tIna 3 palyopamanI jANavI. // 33 // igavigalapuvakoDiM, paliyA'saMkhasa Aucau amnnaa| niruvakamANa cha mAsA, abAha sesANa bhavataMso 34 ____artha-have je jIvo AvatA bhavano Ayu jeTalo bAMdhe te kahe che. ekendri tathA vikalendriya AvatA bhavatuM, AyuH utkRSTa bAMdhe to pUrvakoDi 1 ekano bAMdhe ethI adhika na bAMdhe. tathA amaNA asaMjJi paMcendritiyeca paryAptA cyAra 4 gatino Aukho bAMdhe to utkRSTo palyopamane asaMkhyAtameM bhAga pramANa bAMdhe, nirupakrama AukhAvALA devatA tathA nArakI tathA yugaliyA eTalA cha mAsa zeSa thakI navA bhavano Aukho bAMdhe. zeSa je sopakramI tathA nirupakramI manuSya tiyecanuM AyuSya te bhavane trIje bhAge zeSe bAMdhe piNa pehelA be bhAga madhye na bAMdhe, jo bIje bhAge na baMdhAya to navamA bhAge, athavA 27 me bhAge ima vibhAga karatAM zeSa aMtarmuhUrte piNa bAMdhe. varNAdika vIsanI judI sthiti kahI. tiNe ekasochavIsa prakRtinI utkRSTI sthitikahI. have jaghanya sthitikahe che. // 34 // lahu ThiibaMdho saMjalaNa, lohapaNavigghanANa dNsesu| bhinnamuhuttaM te aTTha, jasucce bArasa ya sAe // 35 // 127 For Private And Personal Use Only
Page #733
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 708 karmmagranthasya bArthaH artha - je saMjvalana lobha 1, tathA pAMca aMtarAya 5, tathA pAMca jJAnAvaraNI tathA daMsesu cyAra 4, darzanAvaraNI 15 paMnara, prakRtinI jaghanya sthiti aMtarmuhUrttanI jANavI. tathA jasanAmakarma, uccagotra 1 nI ATha muhUrttanI javanya sthiti jANavI. sAtAvedanIyanI jaghanya sthiti bAra muhUrttanI te dasa guNaThANe bAMdhe, igyArame, bArame, terame guNaThANe sAtA baMdhAya te be samayanI baMdhAya. // 35 // do iga mAso pakkho, saMjalaNatigepumaTThavarisANi sesANukosAo, micchattaThiIe jaM laddhaM // 36 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha-saMjvalananA krovanI jaghanya sthiti mAsa benI che. saMjvalananAmAnanI 1, eka mAsanI che, saMjvalana mAyAnI pakSa 1, te paMdara divasanI che, tihAM je prakRti navame guNaThANe vehelI khape tehanI sthiti javanyapaNe kahI have je moDI khape tehI jaghanya sthiti thoDI jANavI. puruSaveda khape tihAM sarva prakRtinI sthiti eTalIja baMdhAya che, puruSavedanI sthiti jabanya che, have zeSa je ekasoeka prakRti varNAdika vIsanI utkRSTI sthitine mithyAtvanI utkRSTI sthitithI bhAga ApatAM jyAM je Ave te tyAM prakRtinI javanya sthiti jANavI. tihAM nidrA pAMcanI jaghanya sthiti sAgara 1 ekanA je sAta bhAga ehavA tIna bhAganI jANavI asAtAvedanIya piNa sAta iyA tIna bhAganI jANavI, bAra kaSAyanA jaghanye sAtaiyA 4 cyAra bhAganI jANavI hAsya 1, ratinI sAtaiyA be bhAga bhaya, dugaMchA, arati, zoka e cyAra 4 prakRtinI jaghanya sthiti be bhAga, napuMsakavedanI sthiti sAtaiyA be bhAga, 128 For Private And Personal Use Only
Page #734
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org karmmagranthasya vArthaH 701 strIvedanI sthiti sAtaiyo doDha bhAga, nAmakarmamadhye devagati devAnupUrvInI eka hajAra bhAga narakagati, narakAnupUrvInI sAtaiyA be hajAra bhAga, manuSyagati, manuSyAnupUrvInI doDha bhAga ekendrI jAti, paMcendrI jAtinI jaghanya sthiti sAtaiyA be bhAga, vikalatrikanI sAtaiyA poNA be bhAga jhAjherA, audArika zarIra, audArika upAMganI be bhAga, vaikriya zarIra vaikriya upAMganI be hajAra bhAga, taijasakArmaNanA be bhAga, prathama saMghayaNa prathama saMsthAnanI sAtaiyo 1, eka bhAga, bIjo saMghayaNa bIjA saMsthAnanI sthiti 35 sIyA cha 6 bhAga, trIjo saMghayaNa bIjo saMsthAna 35, sIyA 7, bhAga cothe saMghayaNe cothe saMsthAne pAMtrIsIyA (35 yA ) 8, bhAga pAMcamo saMvayaNa pAMcamo saMsthAnanA pAMtrIsIyA nava 9 bhAga, chaThTho saMvayaNa, chaTTo saMsthAnanA pAMtrIsIyA dasa bhAga, eTale sAtaiyA be bhAga zvetavarNa madhurarasanI 1, bhAga pItavarNa khATArasanI savA bhAga zatAvarNa kasAyalA rasanI doDha bhAga nIlovarNa, kaDayo rasa pogAbe bhAga, kALovarNa, tIkhArasanI be bhAga sAtaiyA, surabhigaMdha, mRdusparza, laghusparza, snigdhasparza, uNaSsparza, no sAtaiyo 1, bhAga zubhavihAyogatino javanya sAtaiyo 1, eka bhAga azubhavihAyogati, parAghAta, uzvAsa, Atapa, udyota, agurulaghu, nirmANa, upaghAta, trasa, athirachaka, thAvaranAma e sarvanA sAtaiyA be bhAga, AhAraka zarIra, AhAraka upAMganI, jina nAmanI eka koDAkoDI sAgara keTalAeka sAgaropamanA seMkaDA ochA, sUkSmatrikanI sAtaiyA poMNA be bhAga jhAjherA, thira 5 no sAtaiyo 1, bhAga jaghanya sthiti jANavI. // 36 // 129 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #735
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH ayamukkoso giMdisu, paliyA'saMkhaMsa hiinnlhubNdho| kamasopaNavIsAe, pannA saya shsssNgunnio||37|| ___artha---eka bhAga cha bhAga tInabhAga pramukha sthiti kahI te ekendrIne utkRSTa sthiti jANavI, bAdara paryApto utkRSTI bAMdhe, e je ekendrIyanI utkRSTa sthiti kahI, te mAMheyI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga hINa kahetAM ocho karIye, tivAre ekendrIyanI jaghanya sthiti jANavI. kamaso anukrame paNavIsAe ekendrIthI bendrI pacavIsa guNI sthiti bAMdhe, tendrI pacAsaguNI sthiti bAMdhe, corendrI 100 soguNI bAMdhe, ane asaMjJi paMcendrI hajAraguNI sthiti bAMdhe. // 37 // vigaliasannisujiTTho, kaNiThThao pallasaMkhabhAgUNo suranirayAu samAdasa, sahassa sesAukhuDa bhavaM // 38 // artha-vikalendrI (bendrI, tendrI, caurendrI) ne, asaMjJine e sthiti utkRSTI jANavI. kaNiTTao-javanya sthiti palyano saMkhyAtamo bhAga UNI, karavI te palyano saMkhyAtamo bhAga UNo kIje tivAre bendrIyAdikanI jaghanya sthiti jANavI. sura devatAno Aukho, naraya-nArakInA AukhAnI jaghanya sthiti hajAra 10 dasa hajAra varasanI jANavI. zeSa je manuSya tiryacanA AukhAnI jaghanya sthiti kSullaka bhava pramANa, kSullaka bhava 256 AvalInI che te javanya jANavI. // 38 // savANavi lahubaMdhe, bhinnamuhu abAha aaujitthevi| kei surAusamaMjiNa, maMtamuhU biMti AhAraM // 39 // 130 For Private And Personal Use Only
Page #736
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmmagranthasya vArthaH 71.1 artha -- sarva prakRtinA jaghanya sthitibaMdhe jaghanya abAdhA aMtarmuhUrtanI jAgavI. eTale sarvajavanya sthitinI javanya abAdhA aMtarmuhUrtanI te upara sthiti kaMDaka' eka vadhe eka samaya abAdhA vadhe. ima utkRSTa sthitimAM utkRSTa abAdhA jANavI, ane AukhA cyAranI utkRSTI sthiti jaghanya abAdhA duve, ihAM caubhaMgI che, Aukho utkRSTe abAdhA utkRSTI 1, Aukhe utkRSTe abAdhA javanya 2, Aukho javanya abAdhA utkRSTa 3, Aukho javanya abAdhA jaghanya 4 jANavI. vaLI vAcanAntara kahe che. koika AcArya jina nAmano jaghanya sthitibaMdha devatAnA Ayu pramANa jANavo, eTale AThamA guNaThANAnA chaThThA bhAganA carama samaye jInanAmakarmano jaghanya sthitibaMdha 10 hajAra varSa pramANano hoya che. AhAraka duganI vipAkanI jaghanya sthitibaMdha aMtartanI che, je AThamA guNaThANAnA chaThThA bhA ganA carama samaye - AhArako javanya sthitibaMdha aMtarmuhUrta hoya che. // 39 // sattarasamahiyAkira, igANupANuMmihuMtikhuDubhavA / sagatIsa sayatihuttara, pANU puNa iga muhuttaMmi // 40 // artha -- dave kSulakabhavano mAna kahe che. eka ANapANa zvAsozvAsa madhye sattara bhava purA aDhAramA bhavanA 1395 bhAga adhika eTale sattara bhava jhAjherA eka zvAsozvAsa mAMhe. thAya. e kSullaka bhava jANavo, kSullaka eTale sarvayI nhAno bhava e bhAga uzvAsanA 3773 bhAga karIye tehavA 1395 bhAga levA, saDatrIsase tihattara 3773 pANU, puNa kahetA zvAsozvAsa gaye eka muhUrta thAya // 40 // 131 For Private And Personal Use Only
Page #737
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabAthaH paNasaThi sahasapaNasaya, chattIsAigamuhutta khuddubhvaa| AvaliyANaM dosaya, chappannA ega khuddddbhve||41|| ___ artha-eka muhUrta te be ghaDI pramAName peMsaThahajAra pAMcase chatrIsa bhava thAye, sUkSmanigodIyAthI mAMDI samurchichama manuSya paryaMta e pramANa jANavo, tathA kSullaka bhava madhye AvalI, 256 jAye eTale muhUrtame eka koDi saDasaTha lAkha sittottara hajAra doyasene soLa AvalI jANavI. // 41 // avirayasammotitthaM, AhAradugAmarAu apmtto| micchadihi baMdhai,jiTuMThiisesa payaDINaM // 42 // ____ artha have utkRSTI sthitibaMdhanA svAmI kahe che. tIrthakara nAmanI utkRSTI sthiti avirati samakItIbaMdhaka, samakitathI mAMDI apUrvakaraNanA chaThA bhAga paryaMta che, te sarva jIvathI adhika kaSAyI avirati samakItI che, te adhika kaSAyI tethI sthiti te utkRSTI bAMdhe AhArakaduga-2 AhAraka zarIra tathA upAMga e be amara-devatAno Aukho utkRSTa sthiti apramatta guNaThANe bAMdhe, tihAM AhAraka apramatta ati saMklezanA adhyavasAye baMdhaka utkRSTa sthiti baMdhe devAyu apramatta vizuddhAdhyavasAye utkRSTa sthiti bAMdhe, zeSaprakRti varNAdika vIsa bhinnagavekheto, 132, tathA varNAdi 4, gavekhIyeto 116, nI utkRSTI sthiti saMjJIpaMcendrI paryApso mithyAdRSTi bAMdhe // 42 // vigalasuhumAutigaM, tirimaNuyA suraviuvi nirayadurga egiMdithAvarAyava. AIsANA surukosaM // 13 // 132 For Private And Personal Use Only
Page #738
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArtha. mmmmm . artha-have mithyAtve cyAra 4 gatinA che te te madhye je bAMdhe te likhIye che. vigala 3 sUkSma 3 tiryaMcAyu 1, manupyAyu 1, narakAyu 1, e 3 AukhA devagati 1 devAnupUrvI, 1 e devadvika, vaikriya zarIra, vaikriya upAMga, ebe vaikriyadga, narakagati, narakAnupUrvI, e narakadvika, e 15 prakRtinI utkRSTI sthiti saMjJipaMcendrIparyAptamithyAtvI tiryaca manuSya bAMdhe enA baMdhaka eja che. tathA ekendrIjAti, thAvaranAma, AtapanAma, e tIna prakRti AisANA-bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI, sudharma, izAna devaloka paryaMtanA deva utkRSTI sthiti bAMdhe, Akare tIvra azuddhatA e pariNamyo e jIva ekendrIpaNo upArje. bIjI hINI gatimAM ene javU nathI te mATe. // 43 // tiriuraladugujjo, chivaTTha suraniraya sescugiyaa| AhArajiNamapuvo, aniyahi saMjalaNa purislhuN|44| ___ artha--tiryaMcaduga, audArikaduga, udyotanAma, chevaThosaMghayaNa, e 6 prakRtinI utkRSTI sthiti mithyAtvI devatA athavA mithyAtvI nArakI bAMdhe, zeSa 108 ekaso ATha, prakRtinI utkRSTI sthiti cyAra gatinA mithyAtvI bAMdhe, saMjJiparyAptA bAMdhe. atha jaghanya sthitinA svAmI kahe che. AhAraka tathA jinanAmanI jaghanya sthiti apUrvakaraNa guNaThANe bAMdhe, e prakRtinA baMdhaka madhye ati nirmala pariNAma ahiMja che. anivRtti guNaThANe saMjalanA kaSAya cyAra, puruSaveda, e pAMca prakRtinI jaghanya sthiti bAMdhe // 44 // 133 90 For Private And Personal Use Only
Page #739
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kammagrantha 714 karmagranthasya TavArthaH sAya succAvaraNA, vighaM suhumo viuvi cha asnni| sannIvi AMu bAyara, pajjegiMdI u sesANaM // 45 // artha--sAlAvedanIya 1, jasanAma 2, ucairgotra 1, jJAnAvaraNI pAMca 5, darzanAvaraNI 4, aMtarAya pAMca 5, e 17 prakRtinI javanya sthiti sUkSmasaMparAya dasame guNaThANe bAMdhe. devar3ika 2, narakadvika 2, vaikriyadvika 2, e 6 cha prakRtinI jadhanya sthiti asaMjJipaMcendrI paryApto bAMdhe, je kAraNe ehano prathamabaMdha ehija cha, AukhA 4, nI jaghanya sthitino baMdhaka saMjJIpaNa che asaMjJIpiNa che. ehano baMdha pariNAmanI tIvamaMdatAye che, zeSa 101, athavA 85, prakRtiyonI jaghanya sthitinA baMdhaka bAdaraparyAptA ekendrI jANavA. sthitibaMdhameM sUkSmasaMparAyI sAdhuthI bIje bole sthitibaMdhaka ekendrI paryApto che. // 45 // ukosajahaNNIyara, bhaMgAsAI aNAi dhuvadhuvaa| cauhA saga ajahanno, sesatige Au cusuduhaa||46|| artha-have sthitibaMdhanA bhAMgA kahe che-tihAM utkRSTa 1, jaghanya 1, itara anutkRSTa ajaghanya 1, e 4, cyAra bhAMgA che. tihAM je prakRtinI je utkRSTi sthiti che te bAMdhe te utkRSTabaMdha kahevAya, utkRSTabaMdha eka jIvane lAgaTa rahe to aMtarmuhUrta rahe te mATe e sAdi adhruva che, tathA je prakRtinI jaghanya sthiti je bAMdhe te jaghanya baMdhaka kahIye. te ekaeka samayamAMja bAMdhe, ehane piNa sAdi adhruva bhedaja lAge, tathA utkRSTI nahI te anutkRSTa, te ihAM For Private And Personal Use Only
Page #740
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH utkRSTobaMdha sAdi abruva je huve paraM e artha ihAM lIdho nathI. (TabAmAM. lIdho nathI ema che ) ihAM to jaghanya baMdhakayI bIjo baMdha te sarva ajavanyameM gavekhyo che, ane prathama artha karIye to piNa anAdi sUkSmanigodIyA jIvane sadA ajavanya baMdha che. je jaghanya baMdha to bAdara ekendrIne cha, athavA guNAdhikane che te mATe e bhAMge 4, bheda bhAse che, sAtakarma ( AukhA vinA ) ajaghanya sthiti bAMdheto sAdi eka 1, anAdi 2, dhruva 3, adhruva 4, e cyArabhede bAMdhe. je cha karmano jaghanya baMdha 10, me guNaThANe, mohanI karmano jaghanya baMdha navame guNaThANe aMtya adhyavasAya kSapakazreNine, ane upazamazreNi te kSapakathI bamaNI sthitibAMdhe, te mATe ajaghanya baMdhaka che, tehane igyArame Avye abaMdha thayo, te abruva, pAcho paDI vaLI bAMdhe te sAdi, e guNaThANe Avyo nathI tehane anAdi, abhavyane dhruva bhavyane adhruva e rIte jANajyo 1, sarva jIvane ajaghanya baMdha te e guNaThANe caDhyA paDyAne sAdI, caDasye tehane adhruva, tathA abhavyane anAdi dhruva che, tethI eja sAtakarma utkRSTa, anutkRSTa, javanya e tIna mAMge sAdi adhruva baMdha che, e 3, nA baMdhano kAla alpa che, tathA Aukho karma utkRSTa jaghanya, ajavanya, e 4, cyAre bhAMge sthiti bAMce to sAdi adhruvakAlaja bAMdhe, je kAraNe bhavameM Ayu ekavAra tathA aMtamuhUrta sIma baMdhAya te mATe be bhedaja che, zeSa tIna utkRSTa anutkRSTa jaghanya 1, anutkRSTaH bhAMge bAMdha to sAdi avakAlasIma je kAraNe jaghanya bano eka dama cha, yo : samayakAla che, atkRSTa te utkRSTa pachI thAya ta bhATa sAdi adhruva che, utkRSTathI eka samaye UNabAMdhe te anutkRSTa baMdha, For Private And Personal Use Only
Page #741
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 716 karmmagranthasya TabArthaH kahIye e piNa utkRSTa baMdhaka thayA pachI bAMdhe te mATe sAdi adhruva lAbhe, tathA jaghanyabaMdhaka thaine eka samaya adhika adhika baMdhAya te ajavanya gaNIye to // 46 // caubheo ajahanno, saMjalaNAvaraNanavagavigdhANaM / sesa tigisAi adhuvo, tahacauhA sesapayaDINaM // 47 // artha - ajavanyabaMdha cyAra bhede pAmIye, saMjalaNa cyAra 4, jJAnAvaraNI pAMca, darzanAvaraNI 4, e nava, aMtarAya pAMca, e 18 prakRtinI ajaghanya sthiti cyAra 4, bhede che, je e 18 prakRtino jaghanyabaMdha navame, dasame, guNaThANe che tehathI bIjA jIva sarva ajaghanyabaMdhaka che, tehamAM je e guNaThANe caDhI paDyA che tehane sAdi avava che, abhavyane anAdi dhruva che ehija aDhAra prakRtinA, zeSa tiga-zeSa 3 bhAMgA sAdi 1, adhruva 2, bhede che, bhAvanA pUrvavat. zeSa 102 prakRtinI, utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya, ajaghanya, e cyAra 4 prakAranI sthiti sAdi adhruva bhAMge baMdhAya, tihAM 73 prakRti to ava baMdhija che. te mATe kivAre baMghAye kivAre na baMdhAye te mATe sAdi adhruva che, 29 dhruvabaMdhimAMhelI che te sadA baMdhAya piNa e 29 no jaghanyabaMdhaka piNa ekendrIya che, te ekendrIyapaNAne jaghanyabaMdha kare te mATe jaghanya karyA pachI aja vanyabaMdha te piNa sAdi ava che, te mATe e 29 prakRtine sAdi anu che. // 47 // sANAI apute, ayaraMto koDi koDio nahigo, baMdho na hu hINo naya, micche bhaviyara sannimi // 48 // 136 For Private And Personal Use Only
Page #742
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH artha-have guNaThANe sthiti kahe che. sAsvAdana guNaThANAthI mAMDI apUrvakaraNa paryaMta athara-sAgaropama aMto-koDAkoDI eka kAMika UNI sthiti bAMdhe, eTale e 7 guNaTANe 1 koDAkoDI deze uNI sthiti bAMdhe, piNa nahigo-adhikI na bAMdhe, samakItIthI deza virati navapalya ochI bAMdhe, tethI sarvavirati keTalA sAgara ochI bAMdhe, tethI apUrvakaraNa saMkhyAtA sAgaranA seMkaDA ochI bAMdhe, tathA mithyAtva guNaThANe aMtaH koDAkoDIthI ochI na bAMdhe, anAdi mithyAtvI jaghanya aMtaH koDAkoDI, utkRSTa 70 koDAkoDI bAMdhe e mithyAtvI bhavya tathA abhavya saMjJI Azrayi kahyo che. // 48 // jai lahubaMdhobAyara, pajjaasaMkhaguNa suhuma pjhigo| esiM apajANa lahU, suhameara apajjapajjaguru // 49 // ___artha-have 36 bolanA sthitino alpabahutva kahe che. sarvathI yatI lahu-jaghanya sthiti baMdhake sUkSmasaMparAya caramasamayI sarvathI thoDI 1 bAMdhe 1 aMtarmuhUrta bAMdhe che. tehathI bAdara paryApto jaghanya sthitibaMdhaka asaMkhyAtaguNI bAMdhe, e sAgaranA bhAgano baMdhaka che te asaMkhyAto kAla che te mATe. tehathI sUkSma ekendrI paryApto jaghanyabaMdhaka kAika adhikI bAMdhe, ehane thoDo kAla vadhe che, ehaja be aparyAptA lahujaghanyabaMdhakanA be bola kahevA. tehathI bAdara paryApto jaghanyabaMdhaka sthiti adhikI bAMdhe 4, tehathI sUkSmaaparyApto jaghanyabaMdhaka adhikI bAMdhe 5, tehathI sUkSma aparyApto utkRSTabaMdhaka adhikI bAMdhe 6, tehathI bAdara aparyApto utkRSTa sthitibaMdhaka adhikI bAMdhe 7, tehathI sUkSma aparyApto utkRSTabaMdhaka adhikI bAMdhe 8, 137 For Private And Personal Use Only
Page #743
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranyasya TabArthaH tehathI bAdara paryApto utkRSTabaMdhaka sthiti adhikI bAve. ekendrIpaNAme eja utkRSTabaMdhaka che 9. // 49 // lahu biapaja apaje, apajjeyara biaguru higo evN| ticau asannisu navaraM, saMkhaguNo biaamaNapatte 50 artha--lahu-jaghanyabaMdhaka bendrI paryApto saMkhyAtaguNI bAMdhe 10 tehathI bendrI aparyApto jaghanyabaMdhaka adhikI bAMdhe, 11 tehathI bendrI aparyApto utkRSTabaMdhaka adhikI bAMdhe. 12 tehathI bendrI paryApto utkRSTabaMdhaka adhikI bAMdhe. 13 ihAM ekendrIyI bendrIne 25 guNo baMdha, te mATe pehele bole saMkhyAtaguNo kahyA pachI te palyanA asaMkhyAtame bhAge vRddhi che, te mATe AdhikI bAMdhe. evaM-e rIte cyAra 4 bola kahevA. tihAM 14 me bole tendrI paryApto jaghanyabaMdhaka sthiti adhikI bAMdhe, tehathI 15 me bole tendrI aparyApto jaghanyabaMdhaka sthiti adhikI bAMdhe, tehathI tendrI aparyApto utkRSTabaMdhaka adhikI bAMdhe. 16 tehathI tendrI aparyApto utkRSTabaMdhaka te adhikI bAMdhe. 17 tehathI caurendrI paryApto javanyabaMdhaka adhikI bAMdhe. 18 tehathI corendrI aparyApto javanyabaMdhaka adhikI bAMdhe, 19 tehathI corendrI aparyApto utkRSTabaMdhaka adhikI bAMdhe. 20 tehathI corendrI paryApto utkRSTabaMdhaka adhikI bAMdhe, 21 tehathI asaMjJi paMcendrI paryApto jaghanya be0 saMkhyAta guNabaMdhaka che. te 22, e hajAraguNI bAMdhe te porendrIthI navaguNI sAdhika thai cha te mATe tehathI asaMzi paMcendrI aparyApto jaghanyabaMdhaka adhikI bAMdhe. 23 tehathI asaMzi paMcendrI aparyApto utkRSTabaMdhaka adhikI bAMdhe. 24 tehathI asaMjJi paMcendrI paryApto utkRSTI 138 For Private And Personal Use Only
Page #744
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmayanthasya TabArthaH 719 baMdhaka AdhikI bAMdhe. 25 navaraM-vizeSa eTalo phera che je bendrI tathA asaMjJi paryApto teno pATha te saMkhyAtaguNo khevo.||50|| tojai jiTTho baMdho, saMkhaguNo desviryhssiaro| sammacau sannicauro, ThiibaMdhA'Nukama saMkhaguNA 51 ___ artha-tehathI pramatta guNaThANe vartamAna te munipaNAme utkRSTa baMdhaka che saMkhyAta guNI sthitibAMdhe 26 // keTalAeka sAgara uMNI eka koDAkoDInA baMdhaka che, tehathI dezavirati jaghanyabaMdhakanI saMkhyAtaguNI sthiti vRddhi to thoDI che te paraM sthitisthAnaka kaSAyanI cokaDInA vadhyA, mATe asaMkhyAtaguNA vadhe che te mATe asaMkhyAtaguNapaNe lIdhI che 27 / tehathI dezavirati utkRSTa baMdhaka asaMkhyAta guNIbAMdhe 28 / tehathI samakItInA cyAra bola kahevA, tihAM samakiti paryApto jaghanya baMdhaka saMkhyAtaguNI bAMdhe 29 / tehathI samakitI aparyApta jaghanyabaMdhakane saMkhyAtaguNI baMdhAya 30 / tehathI samakitI apayApto utkRSTa baMdhaka saMkhyAtaguNI bAMdhe 31 / tehathI samakitI aparyApto utkRSTabaMdhaka saMkhyAtaguNI 32 / tehathI samakitI paryApto utkRSTabaMdhaka adhikI bAMdhe, tehathI saMjJI paryApto jaghanyabaMdhaka saMkhyAtaguNI bAMdhe 33 / tehathI saMjJI aparyApto jaghanyabaMdhaka saMkhyAtaguNI bAMdhe 34 / tehathI saMjJI aparyApto utkRSTabaMdhaka saMkhyAtaguNI bAMdhe 35 / tehathI saMjJI paryApto utkRSTabaMdhaka saMkhyAtaguNI bAMdhe 36 / ema sthitibaMdha saMkhyAtaguNA che. // 51 // savANavi jiTThaThiI, asuhAjaM sAi saMkileseNaM / iarA visohio puNa, muttuM naraamara tiriAI 52 For Private And Personal Use Only
Page #745
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 720 karmagranthasya TavArthaH ___ artha-sarva prakRtinI jiTTha-utkRSTI sthiti te azubha jANavI, je sAI-te ati saMkleza pariNAme eTale jinanAmano baMdha cothA guNaThANAthI mAMDI AThamA guNaThANA lage che, piNa cothe sthiti utkRSTI bAMdhe temeM zuddha pariNAma che te mATe javanya bAMdhe. e sarva prakRtinI IarA-jaghanya sthitine vizuddha pariNAme bAMdhe, eka tIna prakRti nara-manuSyAyu, devAyu, tiryacAyu, e tIna prakRti mUkIne, eTale e tIna prakRtinI jaghanya sthiti saMkleza pariNAme bAMdhe, utkRSTI sthiti vizuddha pariNAme bAMdhe. // 52 // suhumanigoAikhaNappa-jogavAyara ya vigalaamaNamaNA apajalahu paDhamadugurU, pajahassiaro asNkhgunno|53|| ___artha have 28 bolanA yogabalano alpabahutva kahe che. sUkSmanigodAdi prathama kSaNe prathama samaye upano aparyApta paNAthIja Avyo tehano sarvathI yogabala alpa jANavo. 1 tehathI bAdara ekendrI aparyApto prathama samaya upano aparyApto aparyAptapaNAthIja Avyo, tehano sarvathI yogabala alpa jANavo. 1. tehathI bAdara ekendrI aparyApto prathama samaya utpanna jaghanyayogIno yogabala asaMkhyAtaguNo, 2, tehathI bendrI aparzaptA jaghanyayogIno yogabala asaMkhyAtaguNo, 3 tethI tendrI0 4 tethI corendrI0 5 tehathI anaNa-asaMjJi apaptiAno jaghanya yogabala asaMkhyAtaguNo, 6 tehathI maNAsaMjJi aparyAptAno jaghanya yogabala asaMkhyAtaguNo 7, tehathI paDhama-pehelA be bola guru-utkRSTabaMdhaka eTale sUkSma aparyAptAno utkRSTa yogabala asaMkhyAtaguNo, 8 tehathI bAdara aparyAptAno ghanyayogInA bAdara ekendI pAthI yogabalI For Private And Personal Use Only
Page #746
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH 721 utkRSTa yogabala asaMkhyAtaguNo. 9 sUkSma paryApta jaghanya yogIno yogabala asaMkhyAtaguNo. 10 tehathI bAdara paryApta jaghanya yogIno yogabala asaMkhyAtaguNo, 11 tehathI sUkSma paryApta utkRSTa yogIno yogabala asaMkhyAtaguNo. 12 tehathI bAdara paryApta utkRSTa yogIno yogabala asaMkhyAtaguNo. 13 // 53 // asamattatamukkoso, pajajahanniyara eva tthiitthaannaa| apajjeyara saMkhaguNA, parama'pajabIe asNkhgunnaa||54|| artha-asamatta-aparyApta 5, no utkRSTa yogIno yogabala asaMkhyAtaguNo. te pachI trasa 5, paryAptA jaghanya yogIno yogabala asaMkhyAtaguNo, tethI trasanA 5, paryAptA utkRSTayogIno asaMkhyAtaguNo yoga che te kahe che-caudame bole aparyApta bendri utkRSTayogIno yogabala asaMkhyAtaguNo 15, tehathI aparyApta caurendrino utkRSTayoga asaMkhyAtaguNo, 16, tehathI aparyApta asaMjJipaMcendrino utkRSTa yogabala asaMkhyAtaguNo 17 tehathI aparyApta saMjJipaMcendrino utkRSTayoga asaMkhyAtaguNo 18, tehathI paryApta beindrino jaghanyayoga asaMkhyAtaguNo 19, tehathI paryApta teindrino jaghanyayoga asaMkhyAtaguNo 20, tehathI paryAptA caurendrino jaghanyayoga asaMkhyAtaguNo 21,tehathI paryAptA asaMjJipaMcendrino jaghanyayoga khyAtaguNo 22, tehathI paryAptA saMjJipaMcendrino jaghanya yoga asaMkhyAtaguNo, 23 tehathI paryApta bendrino utkRSTayoga asaMkhyAtaguNo, 24 tehathI tendriparyApto teno utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNo, 25 tethI caurendri paryAptAno utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNo, 26 tehathI asaMjJipaMcendri paryAptAno utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNo, 27 tethI saMjJipaMcendri 91 For Private And Personal Use Only
Page #747
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 722 karmagranthasya TabArthaH paryAptAno utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNo 28. e rIte sthiti sthAnakanI alpabahutva 28 bolano jANavo, vIryanI vRddhie sthitinI tIvramaMdatAnA bheda paDe te ihAM lejyo. aparyAptAthI iara-paryAptAnAM sthitisthAnaka asaMkhyAtaguNa che, ihAM jIva bheda eke sthiti jaghanya mithyAtvanI ekasAgara palyane asaMkhyAtame bhAgeM UMNI bAMdhe, piNa koika tIvra bAMdhe, koika jIva maMda tathA maMdatara rIteM eka sthitisthAnakameM te sthiti bAMdhavAnA adhyavasAya sthAnaka asaMkhyAta thAye. ehavA eka jIvabheda sUkSma aparyAptAne bAMdhavAnAM adhyavasAya sthAnaka asaMkhyAta che tehathI sUkSmaparyAptAnA baMdhAdhyavasAya saMkhyAtaguNA che, tethI bAdara aparyAptAnA saMkhyAtaguNA che, tethI beindri aparyAptAnA baMdhAdhyavasAya asaMkhyAtaguNA che, tethI bendriparyAptAnA baMdhAvyavasAya saMkhyAtaguNA che. ima 14 jIvabhedeM kahetAM paNa eTalo bheda je beindri aparyAptAnAM asaMkhyAtaguNAMja. vasapaNAno vIrya tehane vAdhyo te mATe. tathA ihAM sthiti apekSAe pahelA (?) // 54 // pai khaNa masaMkhaguNaviriya, apajapaiThiimasaMkhaloga smaa| ajjhavasAyA ahiyA, sattasu AusuasaMkhaguNA 55 // . artha--have jIvane kSayopazamI vIrya je upajavAne prathama samaye che te asaMkhyAto che. te pachI paigvaNa-pratisamaye eTale samaya samayame asaMkhyAtaguNo vIrya vadhe. paNa aparyAtAvasthAsIma ima vIryavRddhi jANavI. eTale pehelA samayathI bIje samaye asaMkhyAtaguNo vIrya vadhe, vIje samaye asaMkhyAtaguNo 142 For Private And Personal Use Only
Page #748
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH 723 VAAAAAAJ FANAS NRNADHAAAAAAAAAAAAA www.rrma vIrya vadhe, ane vaLI paiThii-pratisthitie ( sthiteM) adhyavasAya asaMkhyAtA che, te alokamadhye loka jehavA asaMkhyAtA khaMDa kalpIye tehanA pradeza jeTalA ekasthitisthAnaka sthitibaMdhanA adhyavasAya che, te e sarva jIvabhedeM jANajyo. kaSAyanA taratamayogeM adhyavasAyanA bheda jANavA, e adhyavasAya anaMtajIvamAM paNa pAmIye. ane koika veLA asaMkhyAtA adhyavasAya jIva rahita piNa pAmIye. have sAtakarmanI jaghanya sthiti bAMdhe tehanA adhyavasAya asaMkhyAtA che, ane eka samayAdhika bAMdhe tehanA puMTalI sthitinA adhyavasAyathI kAMika adhika jANavA. ima tRtiya samayAdhikanA adhyavasAya adhikA ima vadhArate 2 utkRSTa sthitisthAnakasIma adhikAdhika kahevA, AukhAkamanA jaghanya sthitisthAnakathI samayAdhikano je sthitisthAnaka tehanA adhyavasAya asaMkhyAtaguNA kahevA, sarva varttato Aukho bAMdhe piNa AukhAnI sthiti thoDI tiNe sthitisthAnaka thoDAM ane kaSAyasthAnakane vaheMcatAM asaMkhyAtaguNA Ave, ima sAta karmane paNa sthitisthAnake karI kaSAyasthAnakano alpa bahutva kahevo, have je prakRti jeTalA kAla abaMdha rahe te prakRtino abaMdhakAla kahe che. tihAM 47 prakRti to dhruvabaMdhi che te niraMtara baMdhAye che, tethI bIjAnI bhAvanA karIye che.||55|| tiriniraya ti joyANaM, narabhava juasa caupalla tesh| thAvara cauigavigalAya-vesupaNasIi sayamayarA 56 ___artha-tihAM tithaMca 3, naraka 3, udyotanAmakarma e 7 sAta prakRtino utkRSTa manuSyabhavayukta palyopama cyAra ane ekaso tesaTha sAgaropama paryaMta bAMdhe nahIM, tihAM bhAvanA-koi For Private And Personal Use Only
Page #749
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 724 karmagranthasya TabArthaH yugalapaNe tIna palyopama rahI saudharma devaloke eka palyane Aukhe upano, tihAM samakita rahIta, te mATe e prakRti 7 na bAMdhI tihAMthI manuSyapaNe samakita sahita viratipaNe rahI acyutano 22, sAgarano Aukho bAMdhI devaloka gayo, tihAthI manuSya, vaLI bArame devaloka, tihAMyI manuSya, vaLI 31 sAgarane Aukhe navame graiveyake, tihAthI manuSya, 33 sAgarane Aukhe anuttara vimAne, ima ekasotresaTha 163 sAgara palya 4 cyAra keTalAeka manupyabhava adhikakAlasIma e 7 sAta prakRti na bAMdhe. tathA thAvara 4, ekendri jAti 1 vigala 3 AtapanAma e nava prakRti ekaso paMcyAsI 185 sAgara palya 4 keTalAeka manuSyabhava adhikakAlasIma na bAMdhe. tihAM bhAvanAje chaThThI narakeM nArakIpaNe 22, sAgarane Aukhe samakitIpaNe rahI tyAMthI cavI manuSya thayo te yugalIyo palya 3 ne Aukhe, tihAthI palya 1 ne Aukhe devatA, tihAthI manuSya, tihAMyI acyuta, ema ekAMtare 3 vAra manuSya 3 vAra acyute jai manuSya thai 31 sAgarane Aukhe navamAtraiveyake jAya. tihAMthI manuSya thai 33 sAgarane Aukhe vijayAdivimAne, tihAMthI manuSya thai 33 sAgarane Aukhe vijayAdivimAne jAya. ima sarva bhaveM 185 ekaso paMcyAsI sAgara, palya 4 narabhava adhikakAla sIma e nava prakRti jANavI. // 56 // apaDhamasaMghayaNAgii, khagaI aNa miccha dubhagathINa tigN| niyanapu itthi dutIsaM, paNiMdisu abaMdha Thii paramA 57 artha-pehelA saMghayaNa vinA pAMca saMvayaNa, pehelA saMsthAna For Private And Personal Use Only
Page #750
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH 725 vinA pAMca saMsthAna, azubhavihAyogati 1, anaMtAnubaMdhI 4, mithyAtvamohinI 1, durbhaga 3, thINaddhI 3, nIcagotra 1, napuMsakaveda 1, strIveda 1, e pacIsa prakRti 132 sAgara, palya 4 narabhava adhikakAlasIma na bAMdhe tihAM koika yugalio palya 3 AyuvALo te devatA palya 1 ne Aukhe upaje, te manuSya thai. tInavAra bArame devaloke 22 sAgarane Aukhe jAya, e 66 sAgara thAya, vaLI manuSyabhava karI vijayAdivimAne jAya, ima sarva bhave ekasobatrIsa sAgara palya 4 manuSyabhava pramANa adhikakAla thAya. e sarva paMcendrIpaNe rahe te jIvane e prakRti 41 nI abaMdha sthiti paramA-utkRSTI kahI. jaghanya sarvano abaMdhakAla eka samaya 1 no che, zeSa prakRtino utkRSTa kAla gavekhyo nayI te nIyamita nathI te mATe ima dhAravo. // 5 // vijayAisugevijje, tamAi dahisaya dutIsa tesaTeM / paNasIi sayaya baMdho, pallatimaM suraviuvi duge||58|| ___artha-vijayAisu-be bhave vijayAdivimAnanI, Adi zabdathI tIna bhava acyutanA bheLA karIye to 132 sAgara kAlamAna thAya, te bAramAnA 3 bhava karyA pachI 1 bhava navamA graiveyakano thAya to ekasotresaTha sAgarano mAna thAya, athavA tamAi-tamA 6 chaThThI narakathI Adi bhava mAMDI acyutanA 3 bhava, graiveyakano 1 bhava vijayAdikanA be bhava, ima gavekhAyato 185 ekasopaMcyAsI sAgaramAna kAla thAya. e rIte sarva bhAvajyo. have 73 abruvabaMdhIno satata-niraMtara baMdhakAlano mAna kahe che-tihAM sura-devaduga, vaikriyaduga, e 4 prakRtino palya 3 tIna sIma niraMtara baMdhAye, je 3 palyane For Private And Personal Use Only
Page #751
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 736 kammagranthasya TabArthaH Aukhe yugaliyA tehane bIjI gati jAvo nathI te mATe niraMtara e 4 prakRti bAMdhe. // 58 // samayAdasaMkhakAlaM, tiridugniiesuaauaNtmuhuu| urali asaMkhaparaTTA, sAyaTThi pUvakoDUNA // 59 // artha-samayA-jaghanye 1 samaya utkRSTa asaMkhyAtokAla, tiriduga 2, nIcagotra, e 3 tIna prakRti niraMtara baMdhAya, je kAraNe sAtamI narakano nArakI 33 sAgara sIma e prakRti niraMtara bAMdhe, je mithyAtvI hoya tehane bIjI gati, UMcagotrano baMdha nathI, Aukho jaghanye tathA utkRSTa aMtarmuhUrta sIma niraMtara bAMdhe, jaghanya muhUrttathI utkRSTa muhUrta moTo jANavo, audArika zarIra, asaMkhyAtA pudgalaparAvarta sudhI niraMtara bAMdhe, sUkSma, bAdara, nigoda, pratyeka, ekendri maLIne gavekhI jojyo. jAMsIma (jyAM sudhI) vedanIyano baMdha tAMsIma aMtarmuhUrtathI avikakAla e be mAMhelI prakRti baMdhAya nahoM parAvartana che te mATe, sAtAvedanI dezeUNI pUrvakoDi sIma niraMtara bAMdhe e sayogI kevaLI guNaThANAnI apekSAe che. // 59 // jalahisayaM paNasIyaM, paraghussAse pnniditscuge| battIsaM suhavihagai, puma subhagatigucca cauraMse // 6 // artha-pUrva rIte 185 ekasopaMcyAsI sAgara, palya 4 narabhava adhika kAlamAna sIma, parAghAta, uzvAsanAma, paMcendri jAti, sacyAra 4, (basa, bAdara, paryApta, pratyeka ) ema e 7 prakRti niraMtara baMdhAye. tathA AgaLa kaheze te prakRti ekasobatrIsa kAlamAna niraMtara bAMdhe. 132 sAgaropama pUrvokta rIte 146 For Private And Personal Use Only
Page #752
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TavArthaH 727 niraMtara bAMghe. zubhabihAyogati 1, puruSaveda 1, subhagatrika 3, uMcagotra 1, samacauraMsa 1. // 6 // asuhakhagai jAi Agii, sNghynnaahaarniryujoydurg| thirasubhajasathAvaradasa, napuitthIdujualamasAyaM // 61 // artha--azubhavihAyogati 1, ekendri, vikalAMtraka, e jAti 4 azubha saMsthAna pAMca, azubha saMghayaNa pAMca, AhArakadvika, narakadvika, 2 udyota, Atapa, 2, sthiranAma 1, zubhanAma 1, jasanAma 1, thAvaradasaka 10, napuMsakaveda 1, strIveda 1, dujuyalahAsya, rati, 2. arati, zoka, 2. e 4 asAtAvedanIya 1. // 6 // samayAdaMtamuhuttaM, maNudugajiNavairauraluvaMgesu, tetIsayahA paramI, aMtamuhU lahu vi Au jiNe // 32 // artha--e suDalALa sa (TabAmA 41 lakhI che ) prakRti jaghanya eka samaya bAMdhe, utkRSTa aMtarmuhUrtamAna kAla. bAMdhe, manuSya duMga-manuSya gati, manuSyAnupUrvI 2, jinanAma 1, vajraRSabhanArAca saMghayaNa 1, audArika upAMga 1, e pAMca prakRti tetrIsa sAgaropama sIma. niraMtara bAMdhe, samakitI sarvArthasiddha vimAne rahyo niraMtara bAMdhe te apekSAe utkRSTa kAla jANavo, jaghanya baMdhakAla, AukhA 4, jinanAma 1, e pAMca prakRti, jaghanya paNa eka aMtarmuhUrta kAlamAna jANavo. zeSa prakRti 68 no jaghanya baMdhakAla eka samaya jANavo. // 62 // e sthitibaMdha adhikAra pUro thayo. have rasabaMdha adhikAra kahe che. iti satatabaMdhaH dvA0 18. For Private And Personal Use Only
Page #753
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 728 karmagranthasya TabArthaH tibo asuhasuhANaM, sNkesvisohiovivjjyo| maMdarasogiri mahiraya, jalarehA srisksaaehi||63|| . artha-tibo-titra utkRSTo azubhano tIvrarasa saMkleza pariNAme bAMdhe, zubhano tIbarasa vizuddha pariNAme bAMdhe, viparyayapaNe maMdarasa bAMdhe, jihAM azubhano tIvrarasa bAMdhe tihAM zubhano maMdarasa bAMdhe, jihAM zubhano tIvra bAMdhe tihAM azubhano maMdarasa bAMdhe, ihAM dRSTAMta je anaMtAnubaMdhi kaSAya girirekhA samAna tethI coThANIyo rasa, tathA apratyAkhyAna kaSAya mahIrekhA samAna ethI triThANIyo rasa, pratyAkhyAnI rajarekhA samAna ethI beThANIyo rasa, saMjvalano jalarekhA samAna tethI ekaThAMNIyo rasa jANavo. e dRSTAnte jANavo. // 63 // cauThANAI asuho, suhannahA vigdha desghaaiaavrnnaa| puma saMjalaNiga duti-cauTThANarasAsesa dugamAI64 artha-cauThANI-coThANIyAdi (pramukha) rasa azubhano tethI anyathA bIjI rIte zubha, eTale jihAM azubhano coThANIyo tihAM zubhano beThANIyo, jihAM azubhano triThANIyo tihAM zubhano beThANIyo, jihAM azubhano beThANIyo tihAM zubhano viThANIyo, jihAM azubhano ekaThANIyo tihAM zubhano coThANIyo ema bhAvabu. tihAM vigdha-pAMca aMtarAya, tathA dezaghAtI AvaraNa jJAnAvaraNI 4, darzanAvaraNI 3, e sAta, puruSaveda 1, saMjalaNAkaSAya 4 e 17 prakRti teno ekaThANiyo rasa bAMdhe, tathA beThANIyo bAMdhe, tathA triThANIyo bAMdhe, coThANIyo bAMdhe, For Private And Personal Use Only
Page #754
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmmagranthasya vArthaH 729 zeSa - bAkI rahI je 103 prakRti, tehano dugamAi - be ThANIyo, triThANIyo, coTANIyo, e 3 jAtino rasa bAMce. // 64 // niMbuicchuraso sahajo, du ticau bhAga kaDhiikka bhAgaMto / igaThANAI asuho, asuhANa suho suhANaM tu // 65 // artha - azubha prakRtino rasa lIMbaDAnA rasasamAna jANavo. tathA zubha prakRtino rasa ikSu selaDInA rasasamAna jANavo, tihAM sahaja mUlago rasa te ikaThANIyo jANavo, te madhye be bhAga kaDhIya- ukALyo eTale arddha ukALayo, arddha rahyo te beTANIyo rasa jANavo. tathA tiThANIyo rasa te tIna bhAga kaDhI ukALyo ne 1 bhAga rahyo te tiThANIyo rasa, ane cabhAga- je madhye cyAra 4 bhAga ukALyo ane eka bhAga rahyo te coThANIyo rasa jANavo, e azubha karmano jema rasa vadhe te azubha thAya, zubha karmano rasa zubha thAya, e sarva azubha kaSAye azubha rasa bAMdhe, zubha kaSAye zubha rasa bAMdhe. // 65 // timiga thAvarAyava, suramicchA vigala suhuma niraya tigaM / tiri maNuAu tiri narA, tiri duga chevaTTha surani rayA // 66 // artha- have utkRSTa rasabaMdha svAmI kahe che tIvra utkRSTo rasa ekendrI jAti 1, thAvara nAma 1, Atapa nAma, e tIna 92 149 For Private And Personal Use Only
Page #755
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 730 karmagranthasya TavArthaH prakRtino suramichA-mithyAtvI devatA utkRSTa rasa bAMdhe, tathA vigala 3, sUkSma 3, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa e 3, narakagati 1, narakAnupUrvI 2, narakAyu 3, e narakatrika tathA tiriAyu 1, manuSyAyu 1, e 11 prakRtino utkRSTo rasa tithaMca tathA manuSya mithyAtvI bAMdhe, tathA tiryaca duga-tiyeca gati 1, tiyecAnupUrvI e be ane chevaTho saMghayaNa e 3 prakRtino utkaSTa rasa devatA, nArakI mithyAtvI bAMdhe. // 66 // viuvisurAhAraga duga, sukhagai vanna cau teya jiNa sAyaM samacauparaghA tasadasa, paNiMdi sAsucca khavagA u||67 artha-vaikriya duga-vaikriya zarIra 1, vaikriya upAMga 2, devadvika 2, AhArakAdvika 2, zubha vihAyogati 1, varNAdi 4, taijasa zarIra 1, kArmaNa 1, agurulaghu 1, nirmANa 1, jinanAma 1, sAtAvedanIya 1, samacaurasa saMsthAna 1, parAghAta 1, trasano dazako 10, paMcendrI jAti 1, zvAsozvAsa 1, uccagotra 1, e batrIsa 32 prakRtino utkRSTa rasa khavagAukSapakazreNimAM bAMdhe tihAM sAtA vedanIya 1, uccagotra 1, yazanAma 1, e 3 tIna prakRtino sUkSmasaMparAya guNaThANe utkRSTa rasa bAMdhe, zeSa 29 prakRtino utkRSTa rasa apUrvakaraNa guNaThANe baaNdhe.||67 tamatamagA ujjoyaM, sammasurA maNuya uraladuga virN| apamatto amarAuM, caugaimicchA u sesANaM // 6 // ___ artha udyotanAmakarmano utkRSTa rasa tamatamagA-tamatamA narakanA nArakI bAMdhe, manuSyadga 2, audArikaduga 2, vajra RSabhanArAcasaMghayaNa 1, e pAMca prakRtino utkRSTa rasa sama 150 For Private And Personal Use Only
Page #756
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org karmmagranthasya bArthaH 731. kitI surA - devatA utkRSTa rasa bAMdhe, tathA amarAu - devatAno Aukho utkRSTarase apramatta guNaThANe bAMdhe, zeSa 64 prakRtino utkRSTa rasa cyAra 4 gatinA mithyAtvI tIvrakaSAyI bAMdhe. e utkRSTa rasanA svAmI kahyA / / 68 / / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir thINatigaM aNa micchaM, maMdarasaM saMjamummuho miccho / biyatiyakasAya aviraya, desapamatto arai soe // 69 // artha - have javanya rasanA svAmI kahe che - thiNaddhI tIna nidrAnidrA 1, pracalApracalA 2, thiNaddhI 3, e tIna, anaMtAnubaMdhI 4, mithyAtvamohanI 1, e ATha prakRti maMdarase saMyamane sanmukha mithyAtvI bAMdhe, eha prakRtinA baMdhakameM vi-, zuddha pariNAmI ehija jIva che, biyakaSAya- bIjo kaSAya avira - avirati samakItI bAMdhe, trIjo kaSAya jaghanya rase dezaviratei bAMdhe, arati, zoka, e be prakRti pramatta guNaThANe muni jaghanyara se bAMdhe / / 69 / / apamAi hAragadugaM, dunidda asuvanna hAsa rai kucchA / bhayamuvaghAyamaputro, aniyaTTI purisasaMjalaNe // 70 // artha - apramatta guNaThANAnA Adi samaye AhArakaduga javanyarase bAMdhe, benidrA, nidrA 1, tathA pracalA 2, aMzubhavarNAdi 4, hAsya, rati, dugaMchA, bhaya, upaghAta, e igyAra 11 prakRtino apUrvakaraNa guNaThANe jaghanyarasa bAMdhe, puruSaveda, saMjalaNA 4, e pAMca prakRti anivRttibAdara guNaThANe jaghanyarase bAMdhe // 70 // 151 For Private And Personal Use Only :
Page #757
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TavArthaH vigyAvaraNe suhumo, maNutiriA suhuma vigalatigaAU veuvi chakkamamarA, nirayA ujjoya uraladugaM // 71 // ___ artha-vigdha-aMtarAya pAMca, AvaraNa-jJAnAvaraNI pAMca, darzanAvaraNI 4, e 9, ema badhI maLI 14, cauda prakRtino suhamo-sUkSmasaMparAya guNaThANe jaghanya rasa bAMdhe, tathA sUkSmatrika .3, vikalatrika 3, AukhAM 4, vaikriyachaka-devadvika 2, narakadvika 2, vakriyadrika 2, e 6, cha malI sarva 16, prakRti maNutiriya-manuSya ne tiryaMca jaghanyarase bAMdhe, udyotanAma, audArika 2, amarA-devatA nirayA-nArakI jaghanya rase baaNdhe||71 tiriduga niyaM tamatamA, jiNa maviraya nirayaviNiga thaavryN| Asuhu mAyava sammo, vasAya thira suha jasA siyarA72 ___artha-tiryacadvika 2, nIcagotra 1, e 3 prakRtino jaghanya rasa tamatamAnAraka 7 mInA nArakI bAMdhe. jinanAmakarmano jaghanya rasa avirati samakitI bAMdhe, ekendrI jAti thAvaranAmakarma, naraka gativinA tIna gatinA jIva jaghanya rase bAMdhe, AtapanAmakarma AsuhumA-saudharma devaloka paryaMtanA devatA, javanya rase bAMdhe, saudharma kahevAthI izAna piNa grahavo, sammovasAya-sAtAvedanI 1, thiranAma 1, zubhanAma 1, jaza 1, e 4, prakRti samakitI paGo javanyarase bAMdhe sivara-ehathI itara asAtA, athira, azubha, ajaza, e 4, prakRti samakitI caDhato hoya tyAre jaghanyarase bAMdhe // 72 // For Private And Personal Use Only
Page #758
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmmagranthasya bArthaH 733 tasa vanna tea cau maNu, khagai duga paNidi sAsa paraghuccaM / saMghayaNA gir3a napu thI, subhagiara ti micchacau gaiA // 73 // artha-sa, bAdara, pratyeka, e 4, tathA varNAdi 4, taijasa, kArmaNa, agurulaghu, nirmANa, 4 maNuaduga- manuSyadvika 2, khagaIduga - zubha tathA azubhavihAyogati, paMcendrInIjAti, zvAsozvAsa, parAghAta, uccairgotra, saMvayaNa 6, saMsthAna 6, napuMsakaveda 1, strIveda 1, subhagatrika 3, iara - durbhagatrika 3, evaM 40 cALIsa prakRti miccha-mithyAtvI cyAra gatinA javanya rase bAMdhe ihAM bhAvanA kahIye chIye-zubha prakRti jihAM prathamayI bedhAya tihAM utkRSTarase bAMdhe, ane azubhaprakRti prathama baMdhAye tihAM utkRSTarase bAMdhe. ane jihAM khape tihAM jaghanyarase bAMdhe, e rIte vicArakho. // 73 // caDateya vanna veaNi, anAmaNukkosa sesa dhuvabaMdhI / ghAINaM ajahanno, goe duviho imo cauhA // 74 // artha -- have utkRSTa rasabaMdhanA bhAMgA kahe che - cauteya taijasa pyAra 4 taijasa, kArmaNa, agurulaghu, nirmANa, e 4, tathA varNAdi 4, cyAra 4, vedanIya zabde sAtA vedanIya, nAma kahetAM jasanAma aNukkosa- anutkRSTa bAMgheto cauhAcyArabhede - sAdi 1, anAdi 2, dhruva 3, abruva 4, e cyAra bhede bAMdhe. tihAM e prakRtino utkRSTarasa kSapakazreNi e caDhato jIva bAMdhe, tathA bIjA jIva sarva amutkRSTarasa bAMdhe, te abhavyane anAdi dhruva che. bhavyane gholanA pariNAme sAdi che, 153 For Private And Personal Use Only
Page #759
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH ane abaMdha thaze te mATe adhruva che, ne ghAtI dhruvabaMdhI je 19 ogaNIsa ane mohanI pAMca, jJAnAvaraNI pAMca, darzanAvaraNI 9, aMtarAya pAMca e 30 no, ajaghanyarasa 4, cyArebhede baMdhAya, ihAM paNa jaghanyathI bIjo te sarva ajaghanya, te e 38 prakRtino jaghanya baMdha jivAre prakRtino baMdha TaLe tehathI prathama samaye che, teto eka samaye baMdha che, tehathI pehelAM ajaghanyarasa baMdha che, te abhavyane anAdi dhruva che, bhavyane gholanA pariNAme sAdi che, ane abaMdha thaye abruva cha, tathA gotrakarmamadhye uccagotrano anutkRSTarasa sAdi, anAdi, dhruva, adhruva, pUrvanIpere jANavo, nIcagotra ajaghanyarase sAdi, anAdi, dhruva, abruva, e cyAra 4 bhede chai, ghAtInIpere bhAvanA karavI. tathA ihAM payaDIne Azaye artha likhIye chIye-je vedanIya nAmakarma e mULakarmanI apekSAye anutkRSTa rasa cyAra 4, prakAre kahevo. paNa-uttara prakRtimAM varNAdi 4, taijasa cyAra 4, e AThano anutkRSTarasa sAdi, anAdi, dhruva, adhruva, kahevo, dhruvabaMdhI che te mATe paNa jazanAma sAtAvedanIyanA koIbhAMge cyAra 4, prakAra na kahevA ava baMdhI che te mATe. be sAdi, adhruvapaNoja pAmIye, ima gotrakarmano piNa mULakarmanI apekSAye cyAra 4, bheda kahevA piNa uccagotra, nIcagotra, e be ava baMdhI che te mATe sAdi aba be bhede pAmIye ima jANavo, eTale sAta mULakarmamAM cyAra bheda kahyA ima jANajyo. // 74 // sesammi duhA (anubhAga baMdhosamatto) iga duga, NugAijAabhavaNaMta gunniaannuu| khaMdhA uralociavaggaNAu, taha aghnnNtriyaa||75 For Private And Personal Use Only
Page #760
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH 735 artha-sesammi-taijasAdi 10, prakRtino utkRSTa, saMghanya, e tIna 3, bhAMge rasa bAMdhe, te duhA sAdi, adhruva, e be bhede bAMdhe, je ehano baMdhakAla alpa che te mATe, tathA ghAtI 38 no utkRSTa, anutkRSTa, jaghanyarasa, sAdi, abruva be bhede baMdhAye. tathA uccagotrano, utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya, ajaghanyarasa sAdi avava be prakAre baMdhAya che, tathA nIcagovano utkRSTa anutkRSTa, jaghanya e tIna bhAMge rasa bAMdhe te sAdi avuva bAMdhe. tathA zeSa prakRti 72 no javanya, ajaghanya, utkRSTa, anuskRSTa e cyAre 4, prakAranorasa te sAdi, adhuvabhede bAMdhe, ihAM payaDIne Azaye zeSaprakRti 74 grahe che, gotranI prakRti piNa ava baMdhI che te mATe. tathA upaghAta 1, dhruvabaMdhI che, paraM e prakRtibaMdhe dhruvabaMdhI che te mATe e anubhAga rasabaMdhano adhikAra kaTo. . have pradezabaMdha adhikAra kahe che-tihAM prathama vargaNAnuM svarupa kahe che-ra-ekaparamANu duga-be paramANuAno skaMdha, ima zyAka, ima saMkhyAtANuka, asaMkhyAtANuka, anaMtAparamANu miLe te abhavyathI anaMtaguNA miLe je khaMdha nIpaje tivAre uralocia audArikane ucita kahetAM grahevA yogya vargaNA jaghanya thAya, taha-timahIja aMtarita-ethI pAchalI te sarva agrahaNa jANavI. e audArika vargaNA bAdara vIsaguNI che. / / 75 / / emeva viuvvA hAra, teya bhAsA NupANa maNa kamme / suhumA kamAvagAho, uNUNaMgula asaMkhaMso // 76 // ___artha--emeva-imahI viuvva-vaikriya vargaNA, bIjI 2, ane trIjI AhAraka vargaNA 3, taijasa vargaNA 4, bhASAvargaNA For Private And Personal Use Only
Page #761
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH 5, zvAsozvAsavargaNA 6, manovargaNA 7, kArmaNavargaNA 8, e AThavargaNA kamA-anukrame-sUkSma che-eTale audArikathI vaikriya sUkSma, bhASAthI uzvAsa sUkSma, uzvAsathI mana sUkSma, manathI kArmaNa sUkSma jANavI, avagAhanA eka vargaNAnI aMgulane asaMkhyAtame bhAge che, ekathI bIjI vargaNAnI tehathI UMNI avagAhanA che, eka eka paramANu vadhAratAM je audArika jaghanya grahaNayogya vargaNA tehane anaMtame bhAge jeTalA paramANuA teTalA paramANuA vadhe, tivAre audArika utkRSTa grahaNayogya vargaNA thAya, te vargaNAmadhye eka paramANu vadhe te bargaNA audArikane moTA paDe, vaikriyAdikane nhAnA paDe te mATe agrahaNayogya jANavI, ima audArika utkRSTa grahaNayogya vargaNAthI anaMtaguNA paramANu vadhe ehavo je khaMdha te vaikrIyanI jaghanya grahaNa yogya vargaNA jANavI. te vaikriya jaghanya grahaNayogya vargaNA eka eka paramANue vadhatAM ( vadhAratAM) jivAre vaikriya jaghanya vargaNAthI anaMtamA bhAga jeTalA paramANuA vadhe te vaikrIyane utkRSTa grahaNayogya vargaNA thAye. tehathI uparAMta te agrahaNayogya jANavI. te vaikrIya utkRSTa grahaNa vargaNAthI anaMtaguNa paramANuA vadhe, tikAre AhArakanI jaghanya grahaNayogya vargaNA thAye. AhAraka jaghanya grahaNayogya vargaNAthI anaMtameM bhAge vaghe tivAre AhArakanI utkRSTa grahaNayogya vargaNA thAye, te jivAre anaMtaguNI vadhatAM sIma agrAhya pachI taijasanI grahaNa yogya thAye,e rItete kArmaNaparyaMta vargaNA kehevI. e madhye audArika 1, vaikriya 2, AhAraka 3, taijasa 4, e cyAre vargaNA bAdara vIsaguNI che, ane bhASA, uzvAsa, mana, kArmaNa, 4 e cyAra vargaNA sUkSma, solaguNI che, sparza-rukSa, snigdha, zIta, uSNa For Private And Personal Use Only
Page #762
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmayanthasya TavArthaH e 4 che zeSa 4 nathI. taijasavargaNA kihAMeka sukSma kahI che. // 76 // ikikahiyAsiddhA-NataMso aMtaresu agghnnaa| savattha jahannuciyA, niyaNataMsAhiA jiTThA // 77 // ___artha-je vargaNA moTI thAye te piNa siddhane anaMtame bhAge jeTalA paramANuA thAye eka vargaNAnA, ema anaMtIvargaNA je eka samayamAM anaMta pramANa dalika thAya eha anaMtA dalika eka samaya madhye jIva grahaNa kare, grahaNane AMtare vicAle te agrahaNa jANavI, kArmaNa utkRSTa thAya piNa adhikA te agrahaNa jANavA. sarva jaghanya vargaNAthI niya-potAne anaMtame aMze adhika te utkRSTa vargaNA jAgavI. // 77 // aMtima cauphAsa dugaMdha, paMcavannarasa kmmkhNdhvlN| sabajiyaNaMtaguNassa, aNujutta maNatayapaesaM // 7 // ___artha have karmapaNe je paramANuA levarAye tehano svarUpa kahe che--aMtima chehelA je cyAra sparza-TADho, unho, lUkho, cIkaNo, timahIja be gaMdha tathA pAMca varNa tathA pAMca rasa saMyukta gola guNI khaMdhra tehano samUha te karmapaNe levA yogya dala jAvo te dalanA je paramANuA temAMhe. je rasa kaSAya pratyayI te ra jIvathI anaMtaguNo rasa eka eka paramANubhAM huve. te aNuyukta-paramANuAyukta anaMta pradezI kahetAM anaMtA paramANuAno khaMdha te karmapaNe levAne yogya jANavo. // 78 // 157 93 For Private And Personal Use Only
Page #763
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 738 karmagranthasya TabArthaH egapaesAgADhaM, niasavapaesao gahei jio| thovo Au tadaMso, nAme goe samo ahio // 79 // artha--eka pradeza avagAhyo je karmadala tene AtmA sarva pradezane bale karIne grahaNa kare, eTale eka pradeze le to asaMkhyAte levarAya, ane eka pradezano karma le to vIrya calanAno kaMpana sarva pradezano thAya, te mATe sarva pradeze grahe ima kahyo che. te je AkAzapradeze karmadala te pradeze je Atmapradeza huve (hoye ) te Atmapradeze grahe, bhinna pradezI dala na grahe, have te jIva eka samaye ATha karma bAMdhe, te karmadalikano vehecaNa kahe che. je sarvathI thoDA dala AukhAne bhAge Ave, tethI nAma karma tathA gotrakarmane adhikA dala Ave piNa bene mAMhomAMhe samAna Ave. // 79 // vigyAvaraNe mohe, sabovariveaNIi jeNappe / tassa phuDattaM na havai, ThiI viseseNa sesANaM // 8 // ___ artha-nAma gotrathI vigya-aMtarAya tathA jJAnAvaraNa, darzanAvaraNIne Adhika Ave, e tInane paraspara samAna Ave, ehathI mohanIkarmane dala adhika Ave. sarva sAta karmathI upari kahetAM adhikA dala vedanIya karmane Ave, je kAraNe tassa-te vedanIya karmano phuDa-pragaTa udayapaNo thoDe pudgale thAya nahI, je bIjA karmathI vedanIno vipAka-vyakta che,- zeSa je sAta karma tehane je dalano bhAga Avyo te sthitine vizeSe eTale AukhAnI sthiti thoDI tiNe sarvathI thoDA dala Ave, tethI 158 For Private And Personal Use Only
Page #764
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kagranthasya bA. 739 nAma gotranI sthiti ghaNI te mATe ghaNA dala Ave, ihAM koI pUchasye je AukhAthI nAmanI sthiti saMkhyAtaguNI che to te saMkhyAtaguNo bhAga kAM na kayo ? ihAM uttara je e dalika bhogavatAM kAla vato lAge, AukhAnA dalika bhogavatAM kAla thoDo lAge te mATe, tathA saMkramyA dala 7 madhye ghaNA che, ghaNI sthiti sIma pahoce paraM dalika adhikA leve paraM saMkhyAtaguNA na leve ema sarvatra bhAvajyo e artha. // 80 // niajAiladdhadaliA - taMso hoi sabaghAINaM / bajjhatINa vibhajjai, sesaM sesANa paisamayaM // 81 // " artha -- have uttaraprakRtino vaheMcavo kahe che. tihAM niyapotAnI je jAti jJAnAvaraNI Adika tehane bhAga pramANa lIdhA je dala tehano anaMtamo bhAga te sarvavAtIne Ave, zeSa rahe te thAkatI prakRtine Ave, tihAM je jJAnAvaraNIne bhAge AvyA je dala tehano anaMtamo bhAga ati rasavaMta te kevalajJAnAvaraNIpaNe pariName zeSa rahyA je dala te cyAra 4 bhAge matijJAnAvaraNI pramukhane Ave, tathA darzanAvaraNIne 6 bhAge Ave, zeSa rahyo te cakSudarzanAvaraNI pramukhane 3 bhAge Ave. mohanIne je bhAga Avyo tehanA be bhAga thAya, temAMyI eka bhAgano tene male tathA mohanInuM ardha dala mithyAtvane maLe che, e pramANe temAMhe je sthAnake jeTalA baMdhAtA huve teTale bhAge Ave, zeSa rahI je te jeTalI dezavAtI baMdhAtI huve teTalA bhAga paDe, aMtarAyane sarvavAtI nathI, tiNe ehanA 5 bhAga paDe. nAmakarmano bhAga je kAle 23 thI 31 159 For Private And Personal Use Only
Page #765
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 740 karmmagranthasya TabArthaH sudhInA baMdhasthAnamA jeTalI prakRtinuM baMdhasthAna varte teTalA bhAga paDe, temAM baMdhana saMghAtanane zarIra nAmakarmamAMthI bhAga male, tathA varNAdi mUla prakRtinA bhAgamAM AvelAM daliyA te potAnI uttara prakRtimAMja vaheMcAya. kAraNake eka samaye sarva varNagaMdhAdi baMdhAya che. tathA gatyAdi pIMDa prakRtionA bhAgamAM AveluM dalika te sarva ekeka prakRtinuMja hoya, kAraNake eka samayamAM gatyAdi ekaja prakRti baMdhAya che. tathA gotra vedanIya ne AyuSya etraNa mUlakarmano bhAga baMdhAtI ekeka prakRtineja male. e sarva vacaNa je samaye bAMdhe teja samaye kare che eTale baMdhasamayeja var3heMce che te sarva kArya eka samaye thAya che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samma desa (dara) sahaviraI, uaNavisaMjoa daMsa aar | moha sama saMta khavage, khINa sajogIara guNaseDhI 82 artha - - have 11 zreNi kahe che-tihAM prathama samma - samakitanI zreNi 1, bIjI dezaviratinI zreNi 2, trIjI sabvavirahasarva viratinI zreNi 3, cothI aNa- anaMtAnubaMdhI sattAmAthI kADhavA khapAvavAnI te zreNi 4, pAMcamI daMsa-darzanamohanI 3 khapAvavA rUpa zreNi 5, tathA chaThThI te mohanInI 21 prakRti zamAvavA rupa AThamAguNaThANAthI dasamAnA aMtalageM mohazamarupa zreNi 6, sAtamI sarva moha upazamI rahyo ehavI 11 guNaThANA rUpa zreNi 7, AThamI khavaga - mohanInI 21 prakRti khapAvavArupa ATamAthI dazamAparyaMta zreNi 8, navamI sarvamoha khapyo te rupa kSINamoha guNaThANArupa zreNi 9, dazamI sayo 160 For Private And Personal Use Only
Page #766
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TavArthaH 741 gIkevaLI teramAguNaThANA rupa zreNi 10, igyAramI ayogIkevaLI ye caudamA guNaThANArupa zreNi 11 e igyAre zreNi jANavI. // 82 // guNaseDhI dalarayaNA, NusamayamudayA dsNkhgunnnnaae| eaguNA puNa kamaso, asaMkhaguNa nijarAjIvA // 3 // - artha-guNaseDhI-guNazreNi te dalaracanA kahIye, dalano vaheMcavo eTale dalasaMbaMdhapaNe hato te cala karI judA jAvA yogya karavA te dalaracanA kahIje, tathA zreNimadhye je dala udaya Ave te prathama samayathI bIje samaye asaMkhyAtaguMNA dala udaya kare ane zreNi varttate jIvane jJAnAdikane asaMkhyAta guNA vadhAre nirAvaraNa thAye. vaLI zreNi caDhyo jIva pratisamaye asaMkhyAtaguNa nirjarA kare, ima zreNi pehelIthI bIjIe asaMkhyAtaguNI nirjarA thAya, ima sarvazreNimAM jANajyo. haveM guNaThANAno aMtara kahe che-14 cauda guNaThANAme bAramo, teramo, caudamo guNaThANo jIva ekavAra pAme, bIjIvAra koi jIvane sparzavo na paDe, tiNe tehane aMtara na kahevAye, ane 11 guNaThANA eka jIva anekavAra pAme te mATe te igyAra guNaThANAno aMtara kahuMchaM. // 83 // paliyAsaMkhaMsamuha, saasnniargunnaNtrNhssN| gurumicchi be chasaTThI, iyaraguNe pugglddhNto||4|| - artha-paliyAsaMkhasa-palyopamano asaMkhyAtamo bhAga sAsANi-sAsvAdana guNaThANAno aMtara hassaM-javanya AMtaro che je kAraNe sAsvAdanathI mithyAtve AvelA jIvane samyaka 161 For Private And Personal Use Only
Page #767
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 742 karmagranthasya TabArthaH tva ne mizrapuMja avazya sattAmAM hoya, te banne puMjane mithyAtve prathama samayathI uvelavA mAMDe te yAvat palyomanA asaMkhyAtame bhAge uvelI rahe, ne jyAMsudhI e be puMja sattAmAM hoya tyAM sudhI punaH upazama pAme nahi, ne sAsvAdane paNa na AvI zake, te mATe javanya aMtara paNa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga paDe, tathA iyaraguNa-bIjAM je guNaThANAMmithyAtva 1, mizrAdika upazAntamoha paryaMta nava 10 guNaThANe javanya aMtara aMtarmuhUrttano paDe, je kAraNe e guNaThANe caDhato tathA paDato piNa Ave te mATe tathA guru-utkRSTo aMtara mithyAtva guNaThANAno be chasaTThI-132 ekasobatrIsa sAgaropamano utkRSTo aMtara paDe, je kAraNe chAsaTha sAgara kSayopazama samakitapaNe rahe, pachI aMtarmuhUrta mizrapaNe rahI vaLI chAsaTha sAgaropama kSayopazama samakitapaNe rahe tivAre manuSyabhava sAdhika 132 sAgara kAla paryaMta mithyAtva spazyoM nahI, te mithyAtvano aMtara iyara-sAsvAdanAdika daza guNaThANAno utkRSTa aMtara arddha pudgala parAvartakAla deza UMNo je eTalo kAla samakItathI paDyo mithyAtvameM rahI pachI pAcho samakita pAmI mokSe jAya te mATe aMtara kahyo. // 84 // uddhAra addha khittaM, paliya tihA smyvaassysme| kesa vahAro dIvo, dahi AutasAi parimANaM // 5 // ___ artha-have pudgala parAvartanano mAna kahevA mATe palyopamano svarupa kahe che. palyopamanA 3 traNa bheda che. uddhArapalyopama 1, addhApalyopama 2, kSetrapalyopama 3 e palyopamanA 3 tIna bheda cha, tihAM uddhAra palyopamano mAna samaye For Private And Personal Use Only
Page #768
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmmagranthasya TabArthaH 743 samaye eka keza - vAlAgra avahAro - ( kADhatAM ) yojanano kuvo khAlI thaye uddhAra (palyopama ) thAya, tathA so varase eka vAlAgra kADhIye to kuvo khAlI thaye achA palyopama thAya, tathA eka samaye yojana pramANa kuvAno eka AkAza pradeza kADhIye kuvo khAlI thaye kSetra palyopama thAya. tihAM dvIpa samudrano giNavo te uddhAra palyopame karavo. paMcavIsa koDAkoDI palyopamanA jeTalA samaya thAya teTalA dvIpa samudra che. Aukho te achA palyopame gaNavo, basa jIvano mAna te kSetrapalyopame giNavo, jima palyopamanA 3 tIna bheda tima sAgaropamanA tIna bheda jANavA. // 85 // have pudgala parAvarttano svarUpa kahe che. dave khitte kAle, bhAve cauha duha bAyaro sumo / hoi anaMtussappiNi, parimANo puggalaparaho // 86 // artha -- te pudgala parAvarttananA bheda ATha che. tihAM dravya pula parAvartana 1, kSetra pudgala parAvarttana 2, kAla pudgala parAvarttana 3, bhAva pudgala parAvarttana 4, e cyAra 4 bheda te ekekanA be bheda che-dravya pugala parAvartana bAdara 1, dravya pugala parAvarttana sUkSma 2. e be, ima kSetra pugala parAvarttana bAdara 1, kSetra pudrala parAvartana sUkSma 2, kAla pugala parAvarttana bAdara 1, kAla pudgala parAvartana sUkSma 2, bhAva pugala parAvarttana bAdara 1, bhAva pudgala parAvarttana sUkSma 2, e AThe bheda jANavA, bAdara pudgala parAvarttana te nhAno che, sUkSma pula parAvarttana te moTo che. anaMta utsarpipaNI, avasarpipaNI pramANe pudgala parAvarttananuM mAna thAye. 86 // 166 For Private And Personal Use Only
Page #769
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 744 karmagranthasya TabArthaH uralAi sattageNaM, ega jio muai phusiya svannu| jittia kAli sthuulo| dave suhumo sg'nnyraa||7|| artha-Duve dravya pudgala parAvartanano mAna kahe che. uralAiaudArikAdika sAta vargaNA, AhAraka vinA, te eka vinA te eka jIva sarva pudgala e 7 sAta vargaNAe phusIya-sparzIne muiya-mUkyA je sarva paramANu piNa anukrame nahIM jivAre je pharase te tivAre gaNIye tehano je kAla lAge te dravye bAdara pudgala parAvarttana thAye. tathA sarva paramANu sagannayarA-sAta vargaNApaNe anyatara eka eka vargaNApaNe pharase te viceM bIjI vagaNApaNe pharase te sparzanA gaNavI nahI, ima anukrameM eka eka vargaNApaNe sarva pudgala pharasI muke tivAre dravyathI sUkSma pudgala parAvartana thAye. // 87 // logapaesosappiNi, samayAaNubhAgabaMdhaTThANA y| jaha taha kamamaraNeNaM, puTThAkhittAithUliyarA // 8 // ___ artha-lokapradeza sarva sparze kSetrapudgalaparAvarta, utsarpiNI avasappiNInA samaya sparze te kAla pudgala parAvartta, anubhAga baMdhanAM sthAnaka sparze bhAvapudgalaparAvartta, te jahataha-jema tema sparza to e 3 tIne thUla-bAdara pudgalaparAvartta, ane anukrame sparze to sUkSma thAye te dekhADe che. je lokanA pradezamA lokanA aMtapradeze maraNa pAme, ima jema tema Agala pAchala karIne badho loka maraNe karI sparza tivAreM kSetrathI thUla-bAdara pudgalaparAvartana thAye, tehaja je lokane aMtyapradeze maraNa karI vaLI te pradezathI lagate pradeze maraNa kare te bhava gaNavo, ima For Private And Personal Use Only
Page #770
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH n ~~ ~ ~ ~ anukrame badho loka maraNe sparze te AdhA pAchA pradeze je maraNa thAye te na gaNIye, ima saMpUrNa loka sparza tyAre kSetrathI sUkSma pudgala parAvarta thAya. tathA ehano jaghanya aMtara 256, AvaLIno utkRSTa aMtara anaMtakAlano tathA utsarpiNI avasarpiNIne prathama samaye janma pAmyo, tehija vaLI kihAMka maraNa pAmyo, ima je kSetre je pradezame maraNa pAmyo, ima anukrama vinA je harakoi sthAnakano pradeza spazryo, tima utsarpiNI avasappiNInA samaya maraNe spazrye tivAre kAlayI bAdara pudgala parAvarta thAye. tehaja koi utsarpiNI avasarpiNInA prathama samaye mare pachI jaghanye vIsa koDAkoDI sAgara jAya tivAre vaLI bIjA kAlacakrano bIjo samaya Ave tivAre maraNa pAme athavA anaMtekAle anaMtamA kAlacakrane bIje samaye maraNa, vaLI jaghanye vIsa koDAkoDI sAgara pachI athavA anaMtAkAla pachI cIje samaya maraNa, ima anukrame maraNa karatAM utsarpiNI avasarpiNInA samayo maraNe karI sparze anukrame, tivAre kAlathI mUkSma pudgala parAvarttana thAye, ima rasabaMdhanAM sthAnaka je maraNe karI jema tema sparze te bhAvathI bAdara pudgalaparAvartta thAye, tehija rasabaMdhanA sthAnaka anukrame, maraNe sparze sAre bhAvathI sUkSma pudgala parAvartana thAye. te bhAva pudgala parAvarta koi jIvane thayo nathI ima ATha meda jANavA. // 88 // apparapayaDibaMdhI, ukkaDajogI a snnipjtto| kuNai paesukkosaM, jahannayaM tassa vaccAse // 89 // ____ artha-je jIva appayara-alpatara thoDI prakRti bAMdhe, ukaDayogI-yoge utkRSTa yogI huve a kahetAM ca zabda saMjJi 94 For Private And Personal Use Only
Page #771
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TavArthaH paryApto kuNaI-kare, pradezabaMdha utkRSTapaNe bAMdhe, eTale thoDI prakRti bAMdhe tehane bhAga thoDA. utkRSTa yogabalavaMta pradeza leve, ghaNA te mATe, utkRSTayoga vAlA je jIva te ane atizaye alpa prakRti baMdha kare, jahannayaM-tehathI viparyAse jaghanya pradeza bAMdhe, je prakRti ghaNI bAMdhato huve, yoga maMda huve, asaMjJi paryApto huve te pradezabaMdha jaghanya bAMdhe ima bhAvavo. // 89 // miccha ajaya cau AU, biti guNaviNumohi satta micchaai| chahaM satarasa suhumo, ajayA desA biti ksaae||10|| artha-have pradesabaMdha utkRSTanA svAmI kahe che-mithyAtva guNaThANe ajayacau-cothA guNaThANAthI mAMDI 4 cyAra guNaThANA eTale mithyAtva 1, avirati 1, dezavirati 1, pramatta 1, apramatta 1, e pAMca guNaThANe AukhA karmano utkRSTa pradeza bAMdhe, bIjA vIjA guNaThANAvinA mithyAtva 1, avirati 1, dezavirati 1, pramatta 1, apramatta 1, apUrva 1, anivRtti 1, e 7 sAta guNaThANe mohanIkarmanA utkRSTa pradeza bAMdhe. mUla karma chano, tathA uttara prakRti jJAnAvaraNI pAMca, darzanAvaraNI 4 cyAra, aMtarAya pAMca, sAtAvedanI 1, uccagotra 1, yazanAma 1, e 17 sattara prakRtino utkRSTa pradezabaMdha sUkSma saMparAya guNaThANe bAMdhe, tathA avirati guNaThANe bIjI cokaDIno utkRSTa pradezabAMdhe, dezaviratitrIjI cokaDIno utkRSTa pradeza bAMdhe. // 90 // paNaaniaTTI sukhagai, narAu sura subhagatiga viuvidugaM samacauraMsa masAyaM, vairaM miccho va sammo vA // 11 // 166 For Private And Personal Use Only
Page #772
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~rrrrrrrrrrrrrrrartha---saMjalaNaH 4, puruSaveda 1, e pAMca prakRti ani. vRtti guNaThANe utkRSTa pradeze bAMce, zubhavihAyogati 1, manudhyAyu 1, suratrika 3, subhagatrika 3, vaikriyaduga 2, samacaurasa saMsthAna 1, asAtAvedanIya 1, vajraRSabhanArAca saMghayaNa 1, e 13 prakRtino utkRSTa pradezabaMdha mithyAtvI bAMdhe athavA samakitI bAMdhe. // 91 // niddA payalAdujuala, bhayakucchAtittha sNmgosujii| AhAradugaM sesA, ukkosa paesagA miccho // 92 // ___artha-nidrA 1, pracalA 1, dujuala-hAsya 1, rati 2, arati 1, zoka 2, bhaya 1, dugaMchA 1, tIrthakara nAma 1, e nava prakRti samakitI utkRSTa pradezabaMdhe bAMdhe, sujaIje apUrvakaraNI athavA apramatta, AhAraka dugano utkRSTa pradezabaMdha bAMdhe, zeSa 66 chAsaTha prakRtinA utkRSTa pradeza saMjJi mithyAtvI bAMdhe. // 92 // sumuNI dunni asannI, narayatigasurAu suraviuvi dug| sammo jiNe jahannaM, suhumanigoAikhaNi sesaa||13|| ____ artha-have jaghanya pradezabaMdha bAMdhe te kahe che. sumuNIbhalo muni apramAdI, dunnI-AhAraka dugano javanyabaMdha bAMdhe, asaMjJI bAMdhe, narakatrika 3, devatrika 3, vaikriyaduga (TabAmAM surAuno artha nathI lakhyo mATe devatrikane ThekANe devAyu pachI devadvika ane vaikriyadvika, ema bese che, tattva bahuzrata jANe.) e 6 prakRtino jaghanya pradezabaMdha asaMjJI paryApto bAMdhe, jina nAmano jaghanya pradezabaMdha samakitI bAMdhe, zeSA-zeSa 109 For Private And Personal Use Only
Page #773
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir GY karmmagranthasya vArthaH prakRtino jaghanya pradezabaMdha sUkSma nigodiyo aparyApto bAMdhe hane baMdha svAmItve paNa 109 no baMdhaja, zeSano baMdha nathI, jaghanyayogI mATe jaghanya pradeza bAMdhe. // 93 // daMsaNachaga bhaya kucchA, bi ti turia kasAya vigghanANANaM / 140 mUlachage 'Nukoso, cauha duhA sesi savattha // 94 // artha-darzanAvaraNI 6 - cakSu darzanAvaraNI 1, acakSu darzanAvaraNI 2, avadhi darzanAvaraNI 3, kevala darzanAvaraNI 4, nidrA 5, pracalA 6, e cha bhaya 1, dugaMLA 2, bIjI cokaDI 4, zrIjI cokaDI 4, cothI cokaDI 4, pAMca aMtarAya 5, pAMca jJAnAvaraNI 5, e uttara 30 trIsa mULa 6 cha karmano anutkRSTa pradezabaMdha cauhA - sAdi 1, anAdi 2, dhruva 3, adhruva 4, e 4 cyAra bhede jANavo ehIja 30 trIsa prakRtino jaghanyabaMdha, ajavanyabaMdha, utkRSTa pradezabaMdha, sAdi, adhruva, e be mede jANavo, tathA zeSa 90 nevune prakRtino, jaghanya, ajaghanya, utkRSTa anutkRSTa, e 4 cyAra prakArano pradezabaMdha sAdi, adhruva, bhede pAbhIye, tihAM 73 to adhruvabaMdhI che te mATe be be pAmIye, ane mithyAtva 1, anaMtAnubaMdhI 4, yINaddhI 3, nAmanI dhruvabaMdhI nava 9 e 17 prakRti dhruvabaMdhI che piNa pradezabaMdha utkRSTAdika koi dhruva nayI. 30 trIsa prakRtino anutkRSTa pradezabaMdha, guNaThANe caDhyA binA jIvane dhruvabaMdha che te mATe // 94 // 168 For Private And Personal Use Only
Page #774
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya TabArthaH 888 seDhiasaMkhijjaMse, jogaTThANANipayaDiTiibheA / ThibaMdhajjhavasAyA, NubhAgaThANA asaMkhaguNA // 95 // artha - ghanIkRta lokanI sAtarAjanI ekapradezI zreNi tehane asaMkhyAtame bhAge jeTalA AkAza pradeza teTalAM yoga sthAnaka che, tethI prakRtinAM sthAnaka tIvra maMdatA rupa asaMkhyAta guNAM che, tethI sthitibheda sthitinAM sthAnaka asaMkhyAtaguNA che, tethI sthitibaMdhanA adhyavasAya jIvabhedeM tIvra maMdatArupa te asaMkhyAtaguNA che, je ekeke sthitisthAnake sthitibaMdhanA adhyavasAya asaMkhyAta che, te mATe 4 tethI rasabaMdhanA sthAnaka asaMkhyAta - guNA che, je chaThANavRddhirupa rasabaMdhanA sthAnaka agnikAyanI sui cha dizA pharatInA AkAzapradeza pramANa che. // 95 // tatto kammaparasA, anaMtaguNiyAtaorasaccheA (yA) / jogApayaDipaesa, hii aNubhAgaM kasAyAo // 96 // artha -- te mATe tehathI karmavargaNAnA ekasamayagRhIta paramANuA anaMtaguNA che, 6 tehayI karmabaMdhapaNe je paramANuA baMdhANA temAM je eka paramANu temAMhe kaSAyapratyayI rasanA cheda te anaMtaguNA che, je kAraNe sarva jIvathI anaMtaguNo rasa huve (hopa ) tehija karmapaNe baMdhAya. 7, te mATe, tathA prakRtibaMdha, 1 te yogathI baMdhAya, sthitibaMdha tathA rasabaMdha te kaSAyathI bAMdhe, mithyAtva, avirata te dRDhIkaraNano hetu che. // 96 // caudasarajU logo, buddhikao hoi sattarajju ghaNo / tadIhega parasA, seDhI payaro a tavaggo // 97 // 169. For Private And Personal Use Only
Page #775
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 750 karmmagranthasya rthaH artha -- have zreNino svarupa kahe che caudarAja pramANa loka che, buddhiyeM karIye tivAreM sAtarAja pramANa ghana thAya. tehanI dIrgha lAMbI ekapradezanI zreNine seDhI kahIye, te seDhIno varga eTale tadguNo- guNAkAra karIye te pratara thAya, tehane varga kare ghana thAya // 97 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aNadaMsa napuMsi tthI, vea chakkaM ca purisaveaM ca / do do egaMtarie, sarise sarisaM uvasamei // 98 // artha -- have upazama zreNi kahe che-ihAM upazama zreNeM upazama samakitI lIdho che, te kahe che- prathamayI cothAthI mAMDI sAtamA guNaThANA sIma anaMtAnubaMdhI 4 upazamAve, pache darzana mohanI 3 tIna upazamAve, pachI AThame guNaThANe AvI sthiti ghAtAdika pAMca 5 karaNa karIne navame guNaThANe AvI napuMsakaveda upazamAve, 1 pachI strIveda upazamAve 1, pachI hAsyachaka 6 upazamAve, pachI puruSaveda upazamAve, pache be be kaSAya upazamAve, pache eka upazamAve (1) AMtare apratyAkhyAnI pratyAkhyAnI ko 2, upazamAve, pache saMjalaNo krodha, 1 upazamAve pache apratyAkhyAnI pratyAkhyAnI mAna upazamAcyA pachI saMjalaNamAna upazamAve pachI apratyAkhyAnI, pratyAkhAnI mAyA upazamAve, pachI saMjalAnI mAyA upazamAve, pachI pratyAkhyAnI apratyAkhyAnI lobha upazamAvI, saMjalanA lobhanI kiTTI kare, tehano anaMtamo bhAga saMjalanA lobhano te dasame guNaThANe upazamAve e rIte sarakhaM sarakhaM upazamAve pachI upazAMtamohI thAya have kSapakazreNino krama kahe kre. // 98 // 1.70 For Private And Personal Use Only
Page #776
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagranthasya svArthaH aNamiccha mIsasammaM, tiAu iga vigala thINa . tigujo| tiriniraya thAvara dugaM, sAhArAyava aDa nputthii||99|| __ artha-je koi jIva lAghe svakRtva rase saMsArodvigna AtmAlaMbI thako cothe tathA pAMcame, chaThe, sAtame guNaThANe kSayopazama, anaMtAnubaMdhI 4 khapAve, pachI mithyAtvamohinI khapAve, pachI mizramohinI khapAve, pachI samakitamohanI khapAve, pachI devatA 1, nArakI 1, tiyeca 1, nAM AukhAM khapAve, khapAvIne navame guNaThANe caDhe pachI navamAne bIje bhAge iga-ekendrIjAti, vigala 3, thINaddhI 3, udyota 1, tiryaMcadvika 2, narakadvika 2, thAvara, sUkSmadvika 2, sAdhAraNa 1, Atapa 1, e 10 soLa prakRti navamAne bIje bhAge khape, aDa-ATha kapAya khapAve, trIje bhAge, tethI pachI cothe bhAge napuMsakaveda khapAve, pAMcame bhAge strIveda khapAve. // 99 // chaga puM saMjalaNA do, nidAvigyAvaraNa khae naannii| deviMdasUri lihiaM, sayagamiNaM Aya saraNaTThA // 100 iti zatakanAmA paMcamakarmagraMthaH samAptaH // 5 // artha-pache chaThe bhAge hAsya 6 cha khapAve, pachI puruSaveda khapAve, pachI AThame bhAge saMjvalana krodha khapAve, navame bhAge saMjvalana mAna khapAve, navamA guNaThANAne aMte saMjvalananI mAyA khapAvI dasame sUkSmasaMparAyaguNaThANe AvI saMjvalanano lobha khapAvI bArame guNaThANe Ave tihAM be nidrA 171 For Private And Personal Use Only
Page #777
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 752 karmagranthasya TabArthaH khapAve, pachI bAramAne aMte aMtarAya pAMca, 5, jJAnAvaraNI, 5, darzanAvaraNI cyAra, 4, e 14.caudane khape AtmA nANIkevalajJAnI thAye-lokAloka pratyakSa dekhe, e devendrasUri AcArya mahArAje likhyo zataka nAme karmagraMtha piNa Aya-potAne saraNA-saMbhArakhAne arthe. iti paMcama karmagraMtha TabArthaH samAptaH 100 atha TabAkAra prazastikAra kAvyam . zrImat pAThaka rAjasArakRtinAM ziSyA jinAjJAparAH / zrImat pAThaka jJAnadharmapravarAM zrIdIpacandrAhvayAH / arhan mArgasupAThakA guNalayA tadvAkyasevAnugaH / satrArtha gaNidevacandramatimAn saMdarzayan zobhate // 1 // iti // 5 // saMvat 1868 zrAvaNa zuklASTamyAM (zrAvaNa sudi 8) ravivAsare lipikRte sakala paMDita siromaNi bhaTTAraka tapAgacchAdhirAja puraMdaraprabhu bhaTTAraka zrIzrIzrI 108 zrIzrIzrIzrIzrIzrI kIrtiratnasUrIzvarAn ciraMjIvI tatziSya paM0 buddhiratnena lipikRte tat ziSya muni kAntiratna paThanArtha paThitaH zrIsUryapuravare zrI zAntinAthacaraNaprasAdAt zrIkalyANamastu. ( e je uparathI presakaoNpI thai te prati likhyAnI zAla vigere temAMyI lIdhela che.) itizrIpaMcama zatakAkhya karmagraMthasyaTabArthaH smaasH|| - - 172 For Private And Personal Use Only
Page #778
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrImad devacaMdranI kama vicAra ratnasAra. praNamtha zrImahAvIraM, zaMkaraM paramezvaraM / vicAraratnasArasya, kriyate bAlabodhakaM // 1 // zrI jInavANImahimA varNana. zrIvItarAganI vANI bhavavekapANI, saMsArasamudra tAriNI, mahAmohAndhakAra dinakarAnakAriNI, krodhadAvAnalokazAminI, muktimArgaprakAzinI, kalimalapralayinI, mithyAtvachedinI, tribhuvanapAdinI, pApavizodhinI, manmathastaMminI, amRtarasa AsvAdinI, hRdaya AlhAdinI, AgamodgAriNI, caturvidha saMghamanohAriNI, bhavyajanakarNAmRtazrAviNI, sakala kumatinivAriNI, sarvasaMzaya nibAriNI, yojanapramANa vistAriNI, ehavI zrIvItarAganI bASI mahA prabhAvika atizayavaMta jANavI. te vANI bhavya prANIoe avazya sadaguru pAse sAMbhaLavI, kemake 1 jIva, 2 ajIva, 3 puNya, 4 pApa, 5 Asrava, 6 saMvara, 7 nirjarA, 8 baMdha, 9 mokSa, 10 dharma, 11 adharma, 12 heya, 13 jJeya, 14 upAdeya, 15 nizcaya, 16 vyavahAra, 17 utsarga, 18 apavAda, 19 Asrava, 20 parisrava, 21 aticAra, 22 anAcAra, 23 atikrama, 24 vyatikrama, ityAdi sAMbhaLyA vinA zAkhanA bheda na jagAya, 95 For Private And Personal Use Only
Page #779
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 754 vicAra ratnasAra. paraMtu puNyAnubaMdhI puNya vinA zrIjinavANI sAMbhaLavAnI ruci jIvane thatI nathI, kema je suThAma, sugAma, sujAta, subhrAta, sutAta, sumAta, suvAta, sukula, subala, sukhI, suputra, supAtra, sukSetra, sudAna, sumAna, surupa, suvidyA, sudeva, suguru, sudharma, suveza, sudeza, e bAvIza prakAranI uttama jogavAi supuNya vinA na pamAya, ane te puNyabaMdha to satsaMgasevana tathA kusaMganA tyAgavaDeja thAya che; mATe sumati, zIlavaMta, saMtoSI, svajana, sAcAbolA, satpuruSa, sumelA, sulakSaNa, sukulIna, gaMbhIra, guNavaMta, guNajJa, ehavA puruSono saMga karIe to dharma pAmIe; tathA cugala, cora, chalagrAhI, adhama, adhama, avinIta, adhikabolA, anAcArI, anyAyI, adhIra, adhurA, niHsnehI, kulakSaNA, kubolA, kupAtra, kUDAcolA, kuzIliyA, kuzAsanI, kulakhaMpaNa, mUMDA, mUMcha eDhavA puruSono saMga na kIje. praznottara ratnasAra. 9999938FEESE Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 pra0 - jIva dharma kema pAme 1 u0- jIva RNa prakAre dharma pAme:- 1 gurunA upadezathI, 2 pUrvabhavanA abhyAsathI, 3 sahaja svabhAve vairAgyAdi saMyoge pAme ema upadezasAra naMdIpaccIzImAM kayuM che. 2 pra0 - abhyAsa keTalA prakAranA che ? u0- cAra prakAranA:- 1 sUtraabhyAsa, 2 artha abhyAsa, 3 vastu abhyAsa, 4 anubhava abhyAsa, For Private And Personal Use Only
Page #780
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 755 vicAra ratnasAra. 3 pra0-jIvane puNya, pApa, ane vaira kevI rIte baMdhAya che, - ane te kevA phaLarUpe pariName che ? / u0-jIvane dayAvaDe puNya upaje che, ane hiMsAvaDe pApa nipaje che chakAyanA jIvane haNavAnA pariNAma thAya, tyAM pApa nipaje, te chakAyanA jIvane trikaraNa yoge haNatAM, vaira ane pApa be nipaje; tyAM pApanA udaye azAtA, AkuLatA, udvegatA, asthiratA upaje; tathA vairanA yoge te jIva AvI yathAyoge pIDe. 4 pra0-dharma, puNya, ane pApa karma zAthI upaje ? u0-traNa prakAreH-1 darzanamohanIya karmanA kSayopazamathI dharma upaje, 2 cAritramohanIyanA udayathI puNya pApa upaje; temAM aviratino udaya maMda thAya tathA kSayopazama thAya tyAre viratino udaya thAya, te vAre SaTkAyanA jIva upara dayA pariNAma upaje; tethI puNya upaje, 3 aviratinA tIvra udaye pApa nipaje. have je puNya pApa che, te cAritramohanIyanA udayanA maMdapaNAe tIvrapaNAe hoya; ane dharma, darzanamohanIya karmanA kSayopazama ke kSayathI hoya; tathA puNya pApanA phaLa bhogavAve, te vedanIya karma tenA udaya vedAce ( phaLa dekhADe ); tathA puNya pApano baMdha paDe te mohanIya karmanI muMjhavaNe; puNya pApa pariName te aMtarAya karmane kSayopazame. jyAM rAjA nyAyI ane saumyadRSTi hoya, ane AcArya nispRhI hoya, tyAM jaina dharma vizeSa prakAre pravaH che. 5 pra0-dezanA kone kahiye ? 3 For Private And Personal Use Only
Page #781
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 756 vicAra ratnasAra u0- jyAM mithyAtvanI puSTi na thAya, mArga biruddha na prakAze, AtmasvarUpa upAdeyarUpe prarUpe, tathA zubha kriyAne atyAdarapaNe prarupe, zubha kriyAnA phaLanI vAMchA na karAve, pApanI AsevanA TALe, tiraskAra rakhAve ityAdi AgamoktarIte zuddha prarUpaNA te dezanA kahIye. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6 pra0 - puNya kriyA atyAdarapaNe sebavI, paNa tenA phaLatI vAMchA na karavI tenuM rahasya zuM ? u0- jo puNyakriyA zubha vyApAre zubhayoge na Adare to mArga viruddha thAya, paraMparAe paNa vItarAga mArge na joDAya: ane jo puNyanA phaLanI vAMchA kare to nidAna ( niyANA ) rUpa mithyAtva pariName jo sahajasvarUpe zubha kriyA kare to karmano kATa nivArI afra muktipada pAme; e rahasya che. 7 pra0 - heya, jJeya, upAdeya eTale zuM ? u0- samabhAve heya, yathAyeM jJeya, svarUpe upAdeyaH strAMrAMza ke AtmA svabhAvamA rahetAM sarva anAtmika parabhAvano heya eTale tyAga thAya che; yathArtha jJAna thathe jJeya eTale jAgavA yogya padArthonuM jJAna thAya che; ane jJAna darzanAdi guNone anuyAyI cetanA tha svarUpa grahaNarupa upAdeya thAya che; eTale AtmAnaM potAM svarUpa AtmAe grahaNa karavuM te upAdeyano bhAvArtha che. 8 pra0 - kAusasAnuM vizeSa svarupa kaho ? For Private And Personal Use Only
Page #782
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. uva u0- kAussagga dravya ane bhAva be prakAre kahyo che. vAi sUtramAM dravya kAussagga cAra prakAranA che:zarIra kAussagga, 2 upadhi kAussagga, 3 bhattapANa kAussagga, ane krodhAdi cAra kaSAyanA tyAga rUpa kAussagga. ( kaSAyakAyotsarga.) 757 bhAva kAussaggatraNa prakAre che:- 1 kaSAya kAussagga, 2 saMsAra kAussagga, 3 karma kAussagga, te madhye kaSAya kAussagga krodhAdi cAra prakAranA che, saMsAra usane (deva, manuSya, tiryaca, ane naraka e gatinI icchA rahitapaNA rUpa ) cAra prakArano jANavo, karma kAussagga ATha prakArano; te jJAnAvaraNIyAdi ATha karmanA bhede ATha prakArano jANavo. 9 pra0 - vidhi ane avidhie karelI kriyA yathAkrame kevA phaLa rUpe pariName 1 u0- zubha kriyA je vidhinI che te svabhAvarupe pariName, tyAM nirjarA nipaje, tathA zubha kriyA je avidhinI che te baMdharupe pariName; te laukika yaza saubhAgyAdi phaLarUpa pariName; tathA puNyarUpa pariName te baMdharupa thAya, ane tethI saMsAra bhramaNa vizeSa nipaje. 10 pra0 - jIvane kheda upanyo kema TaLe ? For Private And Personal Use Only u0- jIvane kheda nivArakhAne arthe pUrvakRta karma saMbhArI e. jevAM jIve pUrve karma bAMdhyAM che, tevAM udaye Ave che; te madhye keTalaieka karma pradezathI vedIne khekhe che: keTalaieka nivaDa karma bAMdhyAM te vipAke (raso
Page #783
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 78 www.kobatirth.org vicAra ratnasAra. daye) vedIne kherave; paNa dRSTimAn jJAnI to, te karmoMne samabhAve bhogavatAM thakAM udayane niSphaLa kare che; Aloi, niMdI, pazcAttApa kare, tevAre alpabaMdha thAya, bahu nirjarA kare; te mATe baMba nivArakhAne arthe udaya niSphaLa kare, eTale karmano vipAka samabhAve bhogave ane zudropayoge svarUpa vicAre tyAre baMdha alpa kare. 11 pra0 - dharma kathA keTalA prakAranI ? Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mw u0- cAra prakAranI :- 1 AkSepiNI, 2 vikSepiNI, 3 nirvedinI 4 saMvedinI; tyAM satya mArgane viSe jIvane joDAve te AkSepiNI, ane mithyAtva mArgathI nivartAve te vikSepiNI, tathA nirvedinI te vairAgya upajAve eTale saMsAra je viSayakaSAyanI malInapariNati te thakI jIvane udvigna khAve, ane saMvedinI te mokSAmilA utpanna karAve. 12 pra0 - bhAvathakI nava nidhAna kayAM ? u0- kevaLI Azrine nava kSAyika labdhi upaje te nava nidhAna jANavAM; ane muniAzri pAMca iMdriyanA viSayanA vikArathakI, tathA krodhAdika cAra kaSAya thakI je nivartyA te mahAbhAgane bhAva thakI akhuTa nava nidhAna pragaTyAM jANavAM. 13 pra0-pAMca iMdriyonA vikAra maTe tyAre kayA guNa nirmaLa For Private And Personal Use Only thAya ? 30 - cakSu iMdriyano vikAra maTe tyAre hRdayane viSe nirmaLa 6
Page #784
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 759 jJAnacakSu pragaTavArupa guNa nipaje; zrotrendriyano vikAra maTatAM jina vacana zravaNa prItisahita pratIti pUrvaka thAya, jIvhA iMdriya vikAra maTatAM Atmika anubhava rasasvAda pragaTe; ghrANendriya vikAra maTatAM Atmika guNa suvAsanA pragaTe, sparzedriya vikAra gaye Atmapradeze svabhAva pariNati sparzana guNa pragaTe. 14 pra0 - krodha, mAna, mAyA, lobha gaye kayA guNa pragaTe ? u0- krodha gaye samatA guNa pragaTe, mAna gaye mArdava guNa pragaTe, mAyA gaye Arjava guNa magaTe, lobha gaye saMtoSa guNa nIpaje. 15 pra0 - cAra prakAre mithyAtva che te kevI rIte ? u0- 1 pradeza mithyAtva 2 pariNAma mithyAtva, 3 prarUpaNA mithyAtva 4 pravartana mithyAtva, te manye jIva vyavahAra samakita pAme tyAre prarUpaNA tathA pravartana mithyAtva TaLe, ane graMthibheda thaI upazama, kSayopazama, samakita pAme tyAre pariNAmamithyAtva TaLe, ane kSAyika samakita pAme tyAre pradeza mithyAtva TaLe. 16 0- dezanA keTalA prakAranI che ? u0- 1 dharma dezanA, 2 gati dezanA, 3 baMdha dezamA, 4 mokSa dezanA te madhye dharma eTale jIvanI zuddhAtmapariNati tenI sanmukha jIva jethI thAya, * tattvAbhilASa jethI pragaTe, evo upadeza te dharma dezanA, je thakI jIvane viSaya kaSAyanI machIna pari For Private And Personal Use Only
Page #785
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 760 vicAra ratnasAra. raasrmRAMAnnanARA Nati vadhe, caturgati bhramaNa vistAra pAme evI sAvadha dezanA te gati dezanA, je upadezathakI jIvane nAnA prakAranAM karmono baMdha paDe evI pravRti karavAnuM mana thAya te baMdha dezanA, je sAMbhaLabAthI jIva vairAgya paramarasa pAmI, yathArtha bodha lahI potAnuM zuddha AtmasvarUpa je sakaLa karmathI rahita mokSarupa che, te nipajAvavAnI tIvra ruci pragaTe te mokSa dezanA kahie. 17 pra0-anartha daMDanA cAra prakAra kayA ? u0-1 apadhyAna eTale Arta ane raudra dhyAna, 2 pramA dAcaraNa, 3 hiMsakazastrapradAna, anartha daMDa eTale jIva hiMsAnAM sAdhano zastrAdi pUrAM pADyAM te, 4 pApano upadeza devo. 18 pra0-ATha prakAranA vacana parisaha kayA ? u0-1, hIlaNA parisaha te muninI pUrva gRhasthAzrama avasthA hIna jAtyAdi dUSaNo kADhI kaThora marma vacane sAdhune hIle niMde te; 2 khisaNA parisaha te sAdhunA pUrva kRta karma (janita) avaguNa ughADA pADI niMde, 3 niMdaNa parisaha te sAdhupuruSano nirAdara kare dugaMchAdi darzAve, 4 garhaNA parisaha te sAdhuonA samakSa chatA achatA avaguNo bole, 5 tADaNA parisaha te sAdhune mAre, kuTe, 6 tarjanA parisaha te sAdhu pratye atizaya Akroza karI atyaMta kaThora vacana kahe, bhayaMkaratA darzAve, 7 parAbhava For Private And Personal Use Only
Page #786
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 761 parisaha te sAdhunAM vastra pAtrAdika saMjama upakaraNo hare, bhAMge, toDe, phoDe. 8 eSaNA parisaha te sAdhune bhAtapANI pramukhano aMtarAya pADavAno bhaya dekhADI trAsa upajAve, e ATha vacana parisaha, sAdhu puruSe samyaka prakAre sahana karavAM, paNa dharmayI calAyamAna thaM nahi. 1950 - 1 sijhjhai, 2 bujhjhai, 3 muccai, 4 parinivvAi eTale zuM ? . u0- 1 sijhjhai eTale pariNAmanI nirmaLatAvaDe karmanuM ochu karakhaM, AtmapradezathakI karmAza punalo ghaTADavA te 2 bujhjhai eTale vastu svarUpanuM tadanaMtara jJAna thavuM te 3 muccai eTale karmapudgaloM AtmapradezI kSaya thavaM, karma sattAno nAza thavo, pharI tevo baMdha kadI na paDe tevA pariNAma te 4 parinivvAi eTale AtmA TharaNapaNAne pAmyo, mijasvarupa AlaMbi samAdhiSTha thayo te. 96 20 pra0 - buddhe, mutte, paDinivvuDe, aMDagaDe zabdono bhAvArtha kaho ? u0- 1 buddhe eTale AtmA saMpUrNa jJAnasvarUpI thayo te. 2 mutte eTale sarva karmayI mukANo mATe mutte. 3 paDinivvuDe eTale sarva karma zithilabhUta eTale jarajarita thayAM te 4 aMDagaDe eTale aMtakRte kahetAM saMsArano aMta karyo bhave sthiti sadaMtara nAza karI te. For Private And Personal Use Only
Page #787
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 762 bicAra ratnasAra. 21 pra0 - cAra prakAre dharma kevI rIte che ? te tenA phaLa pariNAma sahita yathArtha samajAvo. u0- 1 AcAra dharma te ruDA AcAranuM sevana karavuM jethI anAcAro tyAga thAya. 2 dayA dharma te sarva prANImAtra Atmavada jANI sarva pratye samAna maitrIbhAva darzAvI, yathAzakti upakArAdi karI, temanuM niraMtara bhaluM ciMtavanuM, paNa aMtama kadApikALe aparAdhI upara paNa buru ciMtavavAnA dveSipariNAma na rAkhe, tema beparavAha pravRtti paNa na dAkhave. 3 kriyA dharma te sAmAyika, posaha, pratikramaNa, pUjAdi zubha ka raNI vidhie Adara sahita kare, jethI karmano kATa utare, bhavasaMtati ghaTe, paraMparAye mukti mArge joDAya ane 4 vastudharma te je thakI vastu eTale Atma svarUpAnugata pUrNa bodha upaje, svarUpAcaraNa svarUparamaNa thAya ane zubhAzubha samasta karma nirjare tevo sarvottama dharma, ema e dharmanA cAra prakAra vastugate paramAtmAe prakAiyA che, ane tenA kAraNarUpa cAra vyavahAra dharma te dAna, ziyaLa, tapa ane bhAva dharmo che, A cAra dharmavaDe anAcAra dUra thAya, laukikayaza pratiSThA pAme, anya tIrthio paNa jainadharmanI prazaMzA kare, jainAcAra anumode; mATe AcAraH prathamo dharmaH iti vacanAt ; damAdharmavaDe hiMsaka karma pravRtti TaLe, zubha puNya puSTa karI paraMparAye jIva muktine yogya thAyaH e rIte phaLa pariNAma pUrvaka dharmanA 10 For Private And Personal Use Only
Page #788
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra 763 cAra prakArane yathAzakti savinaya sevama karI koi paraspara dur3havAya nahi, ema je uttama prANI yathArtha syAdvAda rIte jANIne pALe te sulabhabodhI thai vahelo siddhi bare; evIja rIte je mANI kriyAvidhi Adare, dhyAnapUrvaka upayoga zuddha rAkhe, te prANInA sarva manovAMchita pUrNa thavA sAthe zIghra paramAtmasvarUpane pAme. 22 pra0 -traNa prakAranA karmanuM svarUpa samajAvo ? u0- dravya karma te jJAnAvaraNayAdi ATha karmonI pudagaladalika vargaNA, 2 nokarma te audArikAdi pAMca zarIra. 3 bhAvakarma te AtmAnI anAdi kALanI pradeze lAgelI rAgadveSanI azuddha pariNati; te madhye dravyakarma tathA nokarma pudgagalAzrita che, bhAvakarma AtmAzrita che; pahelAM be karma vinAzI che kemaje anAdi anaMta abhavyAzri ane bhavyAzri anAdi tathA sAdi sAMta bhAMge AtmapravRttirUpa hovAthI che, tathA harSollAsa te bhAvakarma Azrita che. ahiM thakI AvAta vizeSa spaSTa thaze tethI kahIe chIeH- ke jema eka cokhA nAmanA dhAnyanI koThI che, temAM dhAnya je che te dravya karma, ane koThI te nokarma, ane cokhAne lAgelo je miNo te samAna bhAvakarma cIkAsarupa AtmAnI azuddha paripati jANavI. 23 pra0- arihaMtAdi nava padano bhAvArtha tathA te pratyekanuM 11 For Private And Personal Use Only
Page #789
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 764 vicAra ratnasAra. tanmaya dhyAna karatAM thakAM zuM? zuM ? guNa nipaje te minna bhinna kaho ? 30-arihaMtAdi paMcaparameSThimahArAjanuM smaraNa karatAM uda yakarmanu nivAraNa thAya; arihaMtAdinuM dravyathI zaraNa kare to dravyathI udaya AvatAM sarva pApa niSphaLa thAya, vipAka vedanA paNa alpa thAya, ityAdi ghaNo guNa nipaje, sarva dravyapApano nAza thAya, ema AtmA AtmAnuM smaraNa kare, dhyAnagat vajrapiMjaravat potAne svarUpe pariName, tyAre sarva karmano nAza kare, ema AtmasmaraNa tathA nimittasmaraNa, svarUpa jANavU; have arihaMtane saMbhAratAM, samaratAM, pariNamatAM AtmAne je guNa nipaje te kahie chIe, 1, ari eTale rAgadveSarUpa bhAvazatru teno nAza thAya, ane vItarAga svarUpa prApta thAya, 2 tema siddhapadanuM tanmaya dhyAna dharatAM AtmA niSpanna arupi paramAtmabhAvane pAme, 3 tema AcAryapadanuM dhyAna dharatAM zuddha paMcA cAra pravartana zulabha udaya Ave, bhavAMtare AcArya gaNadharAdipada pAme, 4 upAdhyAyapadanuM dhyAna dharatAM zAstrArtha sUtrArtha sulabha thAya, adhyApaka zakti bhavAMtare pragaTe, sAdhupadana dhyAna dharatAM muktimArganI sAdhanA sugama thAya, sulabhabodhipaNuM pragaTe, vaLI cAritra sukara thAya, gajasukumAlanI peThe zIghra muktipada pAme; 6, darzanapada ArAdhatAM samyaktva nirmaLa kare, vastu pratIti dRDha thAya, paramAtmasvarUpano 12 For Private And Personal Use Only
Page #790
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 765 avagADha puSTa paricaya nipaje, 7 jJAnapada ArAdhatAM bodhazuddhi thAya, taccabhAsana prakAza vistare, 8 cAri'trapada ArAdhatAM niraticArapaNe paMca mahAvratanI zuddha pratipAlanA pUrvaka sAmAyakAdi pAMca bhAvacAritra parigati thAya, svarUpa ramaNatA sulabha thAya, 9 tapapada ArAdhatAM icchA nirodha thAya, samasta paugalika pIpAsA Take, tRSNA dAha upazame, ane mamatvabhAva maLa gaLI jAya iti bhAva. 24 pra0 - karmano udaya tathA baMdha jIvane kevI rIte thAya che ? te spaSTa samajAvo. u0- bAMdhyAM karma udaya Ave che; jeve rase bAMdhyAM hoya, teveja rase tathAvidha dravya kSetra kALa bhAva pAmIne, pradeze tathA vipAke bhogave te bhogavatAM jevAM navAM baMdhAya paNa samabhAve vedeto nirjarA thAya, ane viSama bhAve eTale rAgadveSAdi malInabhAve vede to navAM baMdhAya tathA viSamabhAve bhogavIne pachI pazcAttApa kare to karmabaMdhano rasaghAta karI cIkAsa maTADe, te udayakALe sugamatAyI kharI jAya, ane jo karma viSamabhAve bhogave, durdhyAna kare to, udayakALe atyaMta dohilAM bhogavIne khapAve; vaLI vedatAM thakAM navAM karmano gADha baMdha kare. 25 pra0 - bodha ane samAdhinuM svarUpa samajAvo. u0- samyak jJAna, darzana, cAritra, ratnatrayI sugama prApti te bodha; ane ahiM tema bhavAntarane viSe nirvedana 13 For Private And Personal Use Only
Page #791
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. paNe tenI sulabhatA te samAdhi, eTale cittanI sthiratA vizrAMtibhAva jANavo. 26 pra0-vairAgya ane saMvegamAM zo phera ? u0-saMsAra eTale viSaya kaSAyAdi mahA malInatAnA kA raNarupa zarIra, svajana parivAra, bhoga vaibhavAdithakI virakta buddhi eTale rAgano tyAga tene vairAgya kahIe. ane ekAMta mokSanIja abhilASA, zAsvata svAbhAvika cidAnaMdaghanamaya paramAtmaprAptinIja icchA tene saMvega kahIe; ane evA saMvege karIne sahita hoya teja kharAsaMvegI jANavA. 27 pra0-dAna, zIla, tapa ane bhAva e cAra kayA sAdhananA baLavaDe prApta thAya ? 30-dAna, dhanabaLayI / zIla, manabaLayI / tapa, tanabaLa . vdde| ane bhAva, sujJAna baLe. 28 pra.kaI vastunI prApti kharA bhAgyodayavaDe thAya ? u0-1 sadgurunI dezanA, 2 sudevanI sevanA, 3 ane sudharmanI ArAdhanA. 29 pra0-tiryaka paricaya ane Urdhva paricaya kone kahie ? u.-dharmAstikAyAdi pAMca vyo je sapradezI che, tenI tiryak paricaya saMjJA cha; ane apradezI eka kA Ladravyane Urca paricaya saMjJA che.. 30 pra0-dharmanuM svarUpa caturvidha kayuM che te kevI rIte ? 30-1 vastuno mULa svabhAva te dharma, 2 kSamAdi dazavidha For Private And Personal Use Only
Page #792
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. - - - yati dharma, 3 darzana jJAna cAritrarupa ratnatrayIdharma, 4 chakAya jIvanI rakSArupa dharma. 31 pra0-munine caturvidha saMyama che te zI rIte ? u0-1 prANa saMyama, te SaTkAyajIvavadhanI avirati TaLI mATe, 2 iMdriya saMyama te pAMca iMdriyonA viSaya vikArone TALe mATe, 3 kaSAya saMyama te traNa kaSAyanI cokaDInA udaya maTyA mATe, 4 mana saMyama te dravya tathA bhAva mananA vikalpa saMvaryA mATe. 32 pra0-dravya mana ane bhAvamanano artha samajAvo. 30-dravya mana te pAMca iMdriyonA viSayarupa, manovargaNA dalikane avalaMbana manana zakti, manoyogadvArAe ciMtana pariNAma, nirvikArI nirvikalpI zakti vizeSa te kevaLIne paNa hoya. bhAvamana te vyaktAvyasta saMkalpa vikalyarupa vikArI mohajanita, zubhAzubha pariNAmarUpa che. 33 :0-svabhAve tathA vibhAve AtmAnuM pariNamana thAya tyAM zuM zuM phaLa nipaje ? u0-AtmA svabhAve pariNabhe tihAM samyakatva guNa nipaje, tenA phaLa jJAna ane AnaMda e be upaje; ane jyAre AtmA dehagehAdi parabhAve pariName tihAM mithyAtva nipaje; tenA phaLa viSaya kaSAyarUpa malIna pariNati, caturgati bhramaNarUpa saMsAra saMtati che. sukha duHkharUpa che, ema jANI uttama jIvoe vibhAvadazAno tyAga karI jema bane tema satsaMge rahI sva For Private And Personal Use Only
Page #793
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 768 vicAra ratnasAra. a .com . .... AlaMbana, svabhAva pariNamana, zuddhopayoge karavA pra yatna karavo. 34 pra0-jIvanA dravya guNa paryAyanA ghAtaka koNa che ? u0-1 ajJAnapaNuM te Atmadravya ghAtaka che; 2 mi thyAtva te AtmaguNa ghAtaka che, 3 avirati te Atmika sukha paryAya ghAtaka che, 4 tathA ajJAna ane mithyAtva te AtmAnuM jIvapaNuM dAbe che, AtmasvabhAva pariNati ruMdhe che, ane avirati doSa, Atmika sukha ruMdhe che. 35 pra0-jIva dravyanirjarA ane bhAvanirjarA kevI rIte kare ? u0-jIva zuddha jJAnopayoge bhAvanirjarA kare che, ane - vairAgyabhAva udAsInatAe dravyanirjarA kare che. 36 pra0-paudgalika icchA tathA mUchobhAve karI jIva zuM puSTa kare ? u0-icchAe ajJAnapaNuM, ane mUrchAe mithyAtva puSTa kare. 37 pra0-guNa paryAyanA ghAtaka koNa ? tenuM svarUpa kaho. u0-AtmAnA guNaparyAyanA ghAtakaH-1 jJAnAvaraNIya, 2 darzanAvaraNIya, 3 mohanIya, 4 aMtarAya e cAra ghanavAtI karma che ane zeSa vedanIya Adi mULa to aghAtI che, paNa mohamizrita thaye te paNa ghAtakapaNe pariName che, te madhye atiprabaLa moha karma che, tenI aThThAvIsa prakRtiyo che te moha, rAga ane dveSa e traNa bhAge vheMcIe tyAM mohazabde mithyAtva mohanIya jANavI, rAga, dveSa zabde cAritra mohanIya jANavI. For Private And Personal Use Only
Page #794
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. prathamanI mithyAtvamohanIyanI traNa prakRti che, te nirmaLa sabhyaktva guNanI ghAtaka che, ane bIjI cArimohanIya karmanI pacIsa prakRtiyo che, te madhye krodha mAna e be cAra cokaDInI letAM ATha thAna, ane nava nokaSAyamAMyI arati, zoka, bhaya ane dugaMchA e cAra gaNatAM sarve maLI e bAra prakRti dveSanA gharanI vA athavA rAgadveSa janita che, ane zeSa mAyA lobhAdi ATha kaSAya ane hAsya, rati, ane traNa veda e pAMca maLIne tera prakRtio rAganA gharanI che. 38 pra0-zarIragati, pariNAmagati, zramAgati, je rIte pariName che te rIte kaho ? u0-1 zarIranIgati audayikabhAve vedanIya madhye che, 2 pariNAmagati, viSaya kaSAyanI pravRtti madhye iSTAniSTarUpe che, zraddhAnI gati, tava atattva vivecana karNarupe che. 39 pra0-jIvanA dravya, guNa, ane paryAya zAthI samare eTa sudhare ? u0-darzana, jJAna, ane cAritra guNe karI anukrame samare. 40 pra0-te zI rIte che, te vistArathI spaSTa samajAvo ? u0-AmA dravya asaMkhyAta pradezI che, teno jina vacana pratIte tathA anumAne karI anubhava kare te darzana; tathA parokSa ane pratyakSe je pratItAtmaka dharma bhAsana thayo, je Atmadravya darzana dvArAe 97 For Private And Personal Use Only
Page #795
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 770 vicAra ratnasAra. bhAsyo diTho te jJAna; te samyakadarzana guNe karI Atmadravya samare, samyakadarzana Na hetu te dravya darzana; tathA te pratItAtmaka dharmarUpa anaMta guNanuM jANapaNuM thayuM te guNa hetu sam jJAna jANavU tathA dravya ane guNarUpe je uparoganA palaTaNapaNA rUpa pariNamana thAya tene paryAya kahiye; te paryAyano hetu svarUpAcaraNa cAritra guNa hetu cha; arthAt jIvanA paryAya cAritra guNe karI samare, ane jJAna guNe jIvanA guNa samare, tathA darzanaguNe Atma dravya samare, sudhare e bhAva jANavo. 41 pra0-janma, jarA, ane maraNa- duHkha kema TaLe ? u0-zuddha ratnatrayInI prAptie; te AvI rIte ke jIve pUrvaM samyaktva pAmyA pahelAM anaMta pudgala parAvartana kALa sudhI janma karyA te have samyakadarzana pAmyo; mATe utkRSTa kadAca janma kare topaNa ardha pudgala parAvartana kALa uparAMta janma na kare, mATe darzanaguNe janmanI pIDA TaLe; tathA jarA je zubhAzubha karma udayAgate Ave che te sukhaduHkharUpa vedAve, vedanIya vipAka, samyakjJAna guNe TaLe; ane svarUpA caraNa eTale zuddha vratAcaraNa rUpe cAritra guNe maraNa paryAya, gatyaMtara javU TaLe. eTale cAritraguNe maraNa vedanA TaLe sArAMza je samyakadarzane janmanI, jJAna guNe jarAvasthAnI, ane cAritra guNe maraNanI vedanA TaLe che, e bhAva jANavo. For Private And Personal Use Only
Page #796
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 771 41 pra0 - yogapratyayika sattAgata, mithyAtvapratyayika ane aviratipratyayika baMdhakRtakarmoM zI rIte TaLe ? u0- azubha yoge bAMdhelAM karma tapa saMjamAdi zubha kriyA vyApArakhaDe, sattAgata karmoM zuddhopayoge, svadravya paryAya pariNAma vaDe, svabhAvAcaraNa zuddha dhyAnAlaMbanavaDe nirjare: samyaka darzanavaDe mithyAtva pratyaiyAM TaLe, ane avirati pratyaiyAM, virati pariNAme TaLe, te viSe kahAM che jeH - duhA. Agame adhyAtamataNA, kahyA vaNA prabaMdha; dravyaguNayoge pariName, to sonuM ane sugaMdha. 43 pra0 - kaSAya, pramAda, iMdriyaviSayarAga, ane yoga pratyaiyAM bAMdhelAM karma TALavAnA upAya kayA ? u0- kaSAya pratyaiyAM, upazamAdi samatAbhAve TaLe; pramAde bAMdhelAM apramAda dazAvaDe TaLe; viSaya rAga pratyaiyAM tapasyAvaDe TaLe; ane yoga pratyaiyAM ayogI dazAe zailezIkaraNe pravartatAM TaLe. 44 pra0 - nizcayanaya ane vyavahAranaya jIvane zuM guNakArI che ? u0- samyakadRSTi jIva zrI jiNapraNIta syAdvAdanA jANa, jainazailinA upayogI bodhavAna bhavyaprANIone nizcayanaya dRDhatA, AstikanA karaNahetu che; ane vyavahAranaya te jIvanA paryAya zubhAzubha karma rUpe je garyA che, tene saMbhavAnA heturUpa che; vyavahAranaya ke udyama hai, ane nizcayanaya keDe cittanI sthi 19 For Private And Personal Use Only
Page #797
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 772 www.kobatirth.org vicAra ratnasAra. ratA, dRDhatA che; ema e be nayo Atmadravyane samAvAmAM samakALe gauNatA mukhyatAe guNakArI che; mATe emAMthI ekapaNa nayane utthApe ke ekAMte niSedhe to jIva ekAMtavAdI mithyAtvI jANavo, ema zrI jinezvara bhagavaMtanI vANI che, te yathArtha sadahavI. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 45 pra0 - nizraya ane vyavahAranuM samyak svarUpa spaSTa samajAvo ? u0- zrI jinavANI pratIte grAhine paT dravyanA yathArtha - paNe guNaparyAya dhAre, anubhava pratyakSe svarUpane vede, tathA guNaparyAyasuM bilekhana kare, tathA pudgalAdika karma paryAyAM tadAkAra na pariName, pAMca iMdriyanA bhoga viSayo iSTAniSTarUpa na vede, potAnA svarUpane bheda ratnatrayIrUpe ArAdhe, tene vyavahAra samyaktvI kahiye ; tathA potAnA guNa guNI paryAya abhedarUpe ratnatrayarUpe, nirvikalpa samAdhi pariName tehane nizcayasamyaktvI kahIe; tyAM vyavahAra samyaktva te nizcaya samyaktvanuM kAraNa che; ane nizcaya samyaktva te kevaLa jJAnaM kAraNa che. 46 pra0 - pUrvokta ubhaya samyaktvIne vyavahAra pravRttie zuM lAbha thAya ? u0- navatacva, edravyAdikatuM Astika zradAna, deva guru dharmaM yathArtha zradvAna, tadA vizeSa prakAze karI taccAtavanuM naya mArga vizeSa rIte avalaMbana thatAM zrIkAMta paraMparAe 20 For Private And Personal Use Only
Page #798
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 773 vastu vyavahArasamyaktva je pUrve kAM che, te rUpane meLavI Ape. For Private And Personal Use Only 47 pra0 - dharma, karma, puNya ane pApa kevI rIte tenA bhinna bhinna phaLa zA zA che ? te u0- jIva zukopayoge vartatAM eTale potAnA dravyaguNa paryAyI tanmayapaNe pariName tyAM te dharma kare, ane rAgadveSamaya azuddhopayoge vartatAM karma bAMdhe, ema zukropayoge dharma ane azuddhopayoge karma nipaje che, tathA zuddhopayoge zubhayoge punya bAMdhe, arthAt mana vacana kAyAnA yoga prazastabhAve tathAvidha guNAnurAge pUjA, sAmAyaka, pratikramaNa, posaha, siddhAMta zravaNa, abhyAsa, manana, dAnAdi zubha yoge pravartatAM jIva puNyAnubaMdhI puNyano rasa DhALe temaja vaLI azubha mana vacana kAyAnAM yoge viSayAdi pravRttie, aprazastabhAve, tadAkAra abhirUpe pariNamatAM jIva niviDa pApabaMdha kare, have tenAM phaLa kahiye chIe: - punyathI zubha gati, zubha sAmagrI, zAtA, anukulatAdi zubha saMyoga jIva pAme, tathA zuddhopayogI dharmavaDe karmanI nirjarA karI muktipada pAme; tathA azuddhopayoge vartatAM pApa bAMdhe, teyI jIva saMsAramAM ghaNo kALa rahe, ghaNA bhava kare, azubhopayoge kaThIna pApabaMdha karIne jIva jyAM tyAM ghaNI azAtA pAme; sArAMza je pApe azAtA, puNye zAtA, karme saMsAra ane dharme mokSa thAya che. 21 thAya che, ane barAbara kaho.
Page #799
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 774. vicAra ratnasAra. 48 pra0-alpa pApabaMdha ane alpa karmabaMdha zI rIte thAya ? te tenI caubhaMgI sahita kaho. u0-pAMca iMdriya ane traNa yoganA azubha vyApAramAM tadAkArapaNe na pariName, sakheda pravarte to alpa pApabaMdha thAya; te AloyaNe niMdAgahIM karatAM chUTe; tathA zuddhopayoge je karma baMdha nIpaje te bhogave chuTe; pApa pravRtti karatAM tIva malIna pariNAme tanmaya thatAM tIvrarase ghaNAM niviDa karma bAMdhe; ane ghaNI azubha yoganI halacale pApa pudgala ghaNAM meLave, paNa tadAkArapaNe tIvra kaSAya anubaMdha na hoya to zithila baMdha kare; ema koi jIvane pApa ghaj ane karmabaMdha alpa, koine karmabaMdha bahu ane pApa alpa, koine pApa ghaNuM ane karmabaMdha paNa vaNo, ane koine pApabaMdha karmabaMdha eke nahi; ema karma baMdha ane pApabaMdha Azri caubhaMgI jANavI. 49 pra0-dharma, karma ane bharma zAthI nIpaje ? u0-zuddhopayoge dharma ane kriyAe karma ane mithyAtve bharma nije. 50 pra0-pApa, puNya ane dharma e eka vastu ke ke judI ? u0-dharma, puNya ane pApa e vaNe vastubhinna, gatibhinna, upayoge bhinna ane phaLapaNe bhinna bhinna che; dharma kSamAdi dazavidha yati dharmarUpa che, zuddhopayoga pariNati e saMpararUpa che, ane tenuM phaLa bhokSa che; puNya nava prakAre baMdhAya che zubha pariNAme karI, te 22 For Private And Personal Use Only
Page #800
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 775 betALIza bhede anukuLapaNe zAtAphaLarUpe bhogavAya che, puNya paudgalika jaDa vastu sonAnI beDI rUpa vinAzI saMsAra heturUpa hovAthI munine nizcayanaya tyAjya che; pApa azubha pariNAme aDhAra prakAre baMdhAya che, bIyAsI prakAre pratikuLapaNe azAtA phaLarUpe duHkhadAyipaNe loDhAnI beDI samAna bhogavAya che, te to sarvathA prakAre heya che. ema dharma svabhAva janita Atmika cha; ane puNya pApa karma janita paudgagalika che; dharma upAdeya che sarvathA prakAre, zubha karma vyavahAre; apavAde upAdeya che, nizcaya svarUpe heya cha; ane azubha karma to sa vathA prakAre baMne naye heya eTaTe tyAgavA yogya che. 51 pra-dharma jIvane zAthI nipaje ? / u0-jyAM sudhI joyanA pariNAma saMkalpa vikalpamA varte che, tyAM sudhI zubhAzubha karmabaMdha nipaje, ane jyAre nirvikalpa dazAmA pariName, pravarte tyAre zupha dharma pragaTe, ema vikalpe karma lAbha ane nirvikalpe dharma lAbha jANavo. 52 pra0-svAbhAvika ratnatrayI guNarnu lakSaNa svarUpa kaho ? u0-bodhaprakAza ane vilakSaNa vicakSaNatAe jJAnaveM svAbhAvika lakSaNa jANavU; dRDha AstikatA, pratItAtmaka zraddhAnaguNa te svAbhAvika darzana lakSaNa jANavU; tathA cittanI sthiratA, anukuLatA, svarUpa ramaNatA te svAbhAvika cAritra lakSaNa jANavU; ema 23 For Private And Personal Use Only
Page #801
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 776 vicAra ratnasAra. e sAmAnyapaNe ratnatrayInuM vastugate lakSaNa jANavu, vizeSa prakAre to, vastu anaMta dharmAtmaka sAmAnya ane vizeSa svabhAvavaMta samakALe che, temAM je vizeSAtmaka dharma eTale vastune jAti kriyAdi aneka vizeSaNoyukta yathArtha jANavI te jJAnaguNa; ane vastu sAmAnyAvabodha te darzana guNaH tathA svapara vacaNa bhedajJAnarUpa je viveka, sadAcaraNa, api tu, svarUpAcaraNa ja jJAnanA phalarUpa virati pariNati guNa che te cAritra lakSaNa jANaM. 53 pra0 - dharma sAMbhaLavo, jANavo, ane Adarakho te kevI rIte ? u0- vItarAganI vANI syAdvAdarUpe che tene AtmasvarUpa prarUpaNAnI mukhyatAe, je dharmano sadguru mahArAja upadeza kare che, te dharmane atyAdara sahita sAMbhaLavo, svasamaya eTale svazAstrAnusAra ane parasamaya eTale parazAstrAaata ema svaparajJAna parIkSApUrvaka jema zuddhAzuddha dharmano prakAza bhAsana thAya, tema te zuddha ratnatrayI ArAdhanarUpa dharmane viveka buddhie jANavo, tathA jene potAnA dravyaguNa paryAya SotAnAja zuddhAtma dravya guNa paryAyapariNatirUpe pariNamyA che, teno prarUpelo dharma Adaravo itibhAva Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 54 pra0 - cetanA eTale zuM ? u0- jJAna darzana svabhAvarUpa AtmalakSaNa eTale sukhaduHkhanaM je bhAna thavuM, cetanuM eTale sukhe duHkhe je cete tene cetanA kahiye te jIvanuM lakSaNa che. have te cetanAnA 24 For Private And Personal Use Only
Page #802
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 777 mULa be meda che:---1 jJAnacetanA, 2 ajJAnacetanA, te madhye ajJAnacetanA be prakAre che te 1 karmacetanA, 2 karmaphaLa cetanA, temAM karmacetanA te rAgadveSAdine viSe jIvanuM pariNamana jANavU, ane zubhAzubha karmaphaLanuM vedavU te karmaphaLa cetanA jANavI; jJAnacetanAno koi bheda che nahi, te AtmAnA zuzopayogarupa zupha pariNati sparzana jJAnarUpa che, te samyagadRSTi AtmAne hoya che, ane ajJAnacetanA azuddhopayoganA gharanI vibhAvikapariNatirUpa mohitamithyAdRSTi jIvane hoya che, jJAnacetanA jIvane pragaTe tyAre te karmacetanA tathA karmaphaLa cetanArupa ajJAnacetanA TaLe. 55 pra0-traNe kALe jIva je pApakarmano baMdha kare che tenA nivAraNa hetu kayA ? u0-gayA kALanA pApakarma te pratikramaNe maTe; ane varta mAnakALanA pApakarma te AloyaNe maTe; ane anA gatakALanA pApakarma paJcakhkhANe TaLe. 56 pra0-cAra prakAre vyavahAra che te kayA 1 u0-1 anupacarita samUtavyavahAra te anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta sukha, anaMta vIrya Ade daine AtmAnI anaMta guNAtmaka zuddhatArUpa jANavo, 2 upacarita * sadbhUta vyavahAra te kSayopazamikajJAnadarzana, cAritrAdirUpa jANavo, 3 anupacaritta asamUta vyavahAra te jIvamA anAdi karmasaMbaMdha e For Private And Personal Use Only
Page #803
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. Tale jJAnAvaraNIyAdi aSTa karmapudgalornu Atmapradeze avasthAna che te jANavo, 4 upacarita asadbhUta vyavahAra te laukika mAnyatArUpa dezAcAra ruDhirUpa, jJAti, paMca vigerenA kalpita kAyadA, niyamarUpa, tathA anAdikALayI jIvane lAgelI paravastuneviSe mArApaNAnI buddhirUpa strI, putra, baMdhu, mAtA, pitA, svajanaparivAra, mitra, zatru, ghara, hATa, vastrAdi sarva parigraha mamatAnI mithyA kalpanArUpa upacarita asa dbhUtavyavahAra jANavo. 57 pra0-trividha karmanuM svarUpa samajAvo ? . u0-1 dravyakarma te jJAnAvaraNIyAdi ATha karmapudgalo je Atmapradeze lAgelA che te, 2 bhAvakarma te rAgadveSAdi AtmAnI azubhavibhAvika pariNati, 3 nokarma te audArikAdi pAMca zarIrarUpa jANavAM. 58 pra0-caturvidha dayAnuM svarUpa kaho ? u0-1 dravyadayA te mithyAdRSTi ajJAnI jIvane hoya te parapaudgalikabhAvarUpa parahaste vecANI, rAgadveSa haNAi te nathI jANato evI je anupayogarUpa nAma mAtra dayAsvarUpa te dravyadayA eka rIte paradayAmAM paNa aMtarbhave che, 2 paradayA te khaTakAya jIvarakSArUpa virativaMta jIvane hoya te samyagdRSTi ane mithyAdRSTi banene saMbhave che, 3 bhAvadayA te zuddhAtmopayogarUpa samyagdRSTine ja hoya, kema je potAno AtmA dayArUpaja che ema jANIne te pravarte che, 4 svadayA te samyagadRSTi muni, kSapakazreNi AruDhane hoya che. 26 For Private And Personal Use Only
Page #804
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org vicAra ratnasAra. 59 pra0 - trividha mokSabheda samajAvo ? u0- 1 bhAvamokSa samyagRSTine hoya, 2 dravya mokSa sA'cune hoya, 3 guNamokSa te teramA caudamA guNasthAni kevalI bhagavaMtane hoya. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 60 pra0 - trividha cetanA kevI rIte kone hoya ? te kaho. u0- 1 karmacetanA sajIvane, 2 karmaphaLa cetanA ekeMdriyAdikane, 3 jJAna cetanA samyagdRSTineja hoya. 61 pra0 - trividha saMsArI jIvanuM svarUpa samajAvo ? . 779 u0- 1 bhavAbhinaMdI jIva te jene saMsArane viSe deha, geha, strI, putra, dhanAdi parigraha upara tanmaya rAga AnaMda vartavArUpa saMsArAbhimukhapaNuM mastapaNe hoya, viSaya kaSAyAdimalIna pariNatimAM akyatA varte, ane dharmadhyAnAdi sAdhanamA bhedabhAva rahe evaM bhavAminaMdIpaNaM mithyAdRSTi mohamUDha jIvone hoya che, tenAM nAma: - lobhi, kRpaNa, dayAmaNo, kapaTI, matsarI eTale adekho, vikaNa eTale sadA bhayavAna, ajJAni jenAM saghaLAM AraMbha kAmo niSphaLa thAya che evo te kaThora jANavo, 2 pudgalAnaMdi jIva te samyaktvane kahiye, kema je tene zubhAzubha karmodayo pudgalane viSe rati vedAve eTale uparathI sArAM lAge, paNa aMtarma sukharUpa vedavApaNuM na hoya, kheda thAya, kema je saMsArabhAM tene kAMipaNa kharekharA AnaMdarUpa nathI, ema eNe jinavacanAnusAra aMtaraMga pratItipUrvaka jANyaM che mATe tene saMsAra pravRtti karatAM anAdi bhavavA 27 For Private And Personal Use Only
Page #805
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 780 vicAra ratnasAra sanA AvI javArupa pudgalAnaMda hoya paNa bhavAbhinaMdipaM TakyuM che. mATe samyagdRSTi jIvane pudgalAnaMdi kahiye, 3 AtmAnaMdi jIva te jene kevaLa Atmika AnaMda, zuddha ratnatraya dharme, tanmayapaNe, svarUpa lInatAe, samasta vyAkuLatA rahita, sahajasvabhAva vilAsipaNArUpa muni mahAtmAone - yogIzvarone hoya che. 62 pra0 - sadgati ane durgati te zAthI thAya che ? te vistArathI spaSTa samajAvo. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir u0 - zubhopayoge sadgati, ane azubhopayoge durgati, azubhopayoge saMsAra lAbha ane zuddhopayoge eTale svabhAva pariNatie tanmayapaNe parimaNatAM mukti thAya, kAraNa ke zubha prakRtine udaye jIvanA yoga zubha varte, tethI dharma hetu zubha kriyA sAdhanA kare, tethI puNya bAMdhe ane tethI sadgati thAya che; tathA azubhopayoge azubha karmano udaya thatAM yoga azubha varte, tethI azubha kriyA viSayAdi seve tethI pApa baMdhAya che, ane tethI durgati thAya che; te mATe puNya pApa zubhAzubhayogane Ayata che, ane dharmAdharma te zuddhAzuddha upayogane Ayata che, arthAt rAga, dveSa, mohajanita azuddhopayoge adharma che, teja mithyAtva che; ane azuddhopayoga te ratnatrayarUpa zuddhAtma pariNati, vItarAgabhAva teja dharma che, ane teja samyaktva che. 63 pra0 - rogAtaMka te zuM ? athavA roga ane AtaMka eTale zuM ? 28 For Private And Personal Use Only
Page #806
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 781 u0- ghaNo kALa rahe te roga kahie, ane tatkALa prANaghAta kare te AtaMka phera ? 64 pra0 - baLa, vIrya, ane parAkramamA zuM u0- zArIrika zakti te baLa, ane Atmika zakti te vIrya ane zubhAzubha karmodayAnusAra parAkrama jANavuM. 65 pra0 - samyakatvI ane mithyAtvIne mohAdikarmabaMdha sthitimAM zo phera che ? u0- samyaktva te jIvanI sattArupa svadravya tattvamUta che, te jyAre potAno samaya pAmIne paDe topaNa tene mithyAtva paryAya, dravyaguNarUpe na pariName tethI tene mohAdikarmanI utkRSTa sthiti baMdhAtI nathI, mATe tene mithyAtva paryAya pariNamatAM tIvrakaSAyodaye paNa samyaktva prAptane eka koDAkoDa sAgaropama mAThero sthitibaMdha thAya che, ema samajApula che, pachIto jJAnavaMta bahuzruta kahe te satya, ane anAdi gADha mithyAdRSTine to titrakaSAyodaye utkRSTa sittera koDAkoDI sAgaropamano mohanIyabaMdha paDe che. 66 pra0 - have pugala te karma che, ane jIva te paNa karma che, te zI rIte ? u0- pudgala paramANuM vibhAgarUpe pariName tyAre drayaNukAdi skaMdhakarma nipane; ane jIvapaNa potAno svabhAva mheMlIne vibhAvarUpe pariName tyAre te paNa karmarUpa thai pugala karmavargaNAne grahe, tethI jIva paNa paramArthe 29 For Private And Personal Use Only
Page #807
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 782 vicAra ratnasAra. karmarUpa jaDa ajIvaja kahevAya; te jyAre samyaktva pAme tyAre potApaNuM oLakhe, parathI potAne nyAro lakhe ane tethI te paraMparAye akarmarUpa thAya che, mATe tene pudgalakarma pudgala pratyaiyAM udayaAzri rahyAM paNa AtmaprataiyAM gayAM e bhAva jANavo. 67 pra0-cAra prakAre nava tattvatuM svarupa vistArathI kaho ? u0-1 nAmathI eTale jIva ajIva puNya pApAdi nava tattvanAM nAma sUtrathI gAthAnusAra jANe, 2 guNathI eTale jIvAjIvAdi nava tattvanA guNa bhedAdika arthayI jANe; lakSaNa, svarUpa lakSaNathI eTale jIvanuM lakSaNa cetanA, ajIvanuM lakSaNa acetanapaNuM ityAdi lakSaNa svarUpe nava tattva oLakheH 4 pariNAmathI eTale jIva jIvarUpe pariName, ajIva ajIvarUpe pariName ityAdi nave tattva Apa AparUpe pariName te pariNAmathI ghotho bheda jANavo. 68 pra0-nave tattvonuM DhaMka lakSaNa svarUpa kaho. u0-1 jIva asaMkhyAta pradezI, anaMta guNamaya te zuddha cetanAguNa te jIvanuM lakSaNa jANavU, 2 varNAdi pAMca ajIvanA guNa te jema dharmAstikAyano guNa calaNa sahAyakatA, AkAzAstikAyano guNa avagAhana dAna samarthatA, kALano guNa samayavartanA lakSaNa ane pudgalAstikAyano saDaNa, paDaNa, nAza, milaNa, vikharaNAdi varNa gaMdha rasAdirUpa jANavo, 3 tathA urdhvagati, iMdriyasukha, zAtA Ape te puNyano For Private And Personal Use Only
Page #808
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra * ratnasAra. P- AVM guNa, 4 adhogati, saMklezarUpa azAtAdi duHkha Ape te pApano guNa, 5 zubhAzubha karmarnu Avaq te Asravano guNa, 6 zujhopayoge zubhAzubha karma Azravano nirodha te saMvarano guNa, 7. narvA karma pUrva karmanI sAthe maLIne baMdhAya te baMdhano guNa, 8 zubhAzubhakarma, AtmapradezathI sADana thAya, dezathakI te nirjare te nirjarAno guNa, 9 AtmapradezathI sarvAze karma pudgalono kSaya te mokSano guNa jANavo. 69 pra0-kevA zrAvakane svasamaya parasamayanA jANa kahiye ? u0-jIvAjIvAdika navatattvane yathArtha jANe eTale jIva nirjarA, saMvara ane mokSane upAdeyarUpe jANI Adare, ane ajIva puNya, pApa, Asrava, ane baMdhane heyarUpe jANI teno tyAga kare tathA nava tattpane cAra pramANe, sAte naye, cAra nikSepa, dravyabhAva bhede, syAdvAdazailie SaD dravyAdi tenA guNa paryAyanA yathArtha svarUpa bhAsana pUrvaka jeNe bhale prakAre jANyA che tene jJAnI zrAvaka kahiye. 70 pra0-kartAe karma ane kriyAe baMdha te zI rIte ? 20-jevo kartA hoya tevu karma nipaje, tathA jyAM jevA hetu tyAM tevI kriyA thAya; ane te zubhAzubha kriyAe zubhAzubha karma baMdha nIpaje; kA che ke: daho. kartA pariNAmI dravya, karmarUpa pariNAma; kriyA parajAyakI phare, vasta eka traya nAma. 31 HAHTET For Private And Personal Use Only
Page #809
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 784 vicAra ratnasAra. mATe zrI jaina darzana, upayoge tathA akriyabhAve che. jaina darzana zraddhAna zuddhopayoge che, ane zuddhopayoga AtmabhAve che, akriyabhAve che, ane bIjA yoge kriyA dharma che, ema syAdvAda zailI pUrNatArUpa sarvotkRSTa sarvottama rIte mahA kalyANadAyaka zrI jinazAsana jayavaMtuM varte che, tene he cetana !!! tuM atyaMta AdarapUrvaka svikAra ! 71 pra0-saMvaratattvatuM svarUpa dravyathI ane bhAvathI kaho ? u0-yoga pratyayika karmane muni tapa saMjamAdike karI nirjarAve che, ane bIjAM AvatAM karmano roSa kare che; tathA azuzopayoga pratyayika karmane ratnatrayIrUpa Atmikadharmane viSe praNamAvI zuzopayoge karI AtmasattAne zuddha karI karma maLayI mukta thAya che. ema yogasaMvara ArAdhaka muni, udaya AvatAM karmane niSphaLa kare, roke te dravyasaMvara ane upayoga saMvare karI muni AtmasattA zodhe eTale pradezathI karma kSaya kare te bhAvasaMvara, arthAt yoga saMvara te dravya ane upayoga saMvara te bhAva. 72 ma0-chadmastha samyakadRSTi, pratyakSa svarUpa kema dekhe ? u0-parokSa pratyakSa anubhavagocara anumAna pramANa pratIte pratyakSa vastu svarUpa dekhe eTale mAne, te AvI rIteH-potAnA pariNAma je zubhAzubha karma janita che te rAgadveSadvAre, samyak buddhimArge te pariNAmane pote yathArtha lakhe; te pratyakSa dekhavU kahiye te pariNAma AtmadravyathI zAthI uThe che ? to ke buddhimArge / yathArtha la te For Private And Personal Use Only
Page #810
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. jIva pariNAme dravya che, tene saMge jIvane buddhipUrvaka nija pariNAma dekhAyAH-vAdaLe DhAMkelo sUrya megha ghaTAe AcchAdita che, topaNa sUryaprabhA pragaTa anumAne karI jANI loko divasa ane rAtrino vibhAga samajI zake che, tethI. sUrya dITho jema kahie. tema AtmA paNa jina vacana pratItarUpa anumAna pariNAmadvArAe nirmaLa buddhigamya dITho kahie; vaLI jema dhUmra diThe agni diTho kahIe tema parokSa pratyakSa AtmA, samyagdRSTi, vItarAga vacananI pratIte yathArtha anubhavarUpe dekhe che, tenI zuddhi, pratIti, zraddhAna che, evIja rIte AtmAnuM je yathArtha bhAsana jANapaNuM thAya tene samyagjJAna kahiye; ane jevo nija svarUpe ekAMte vastugave jIva dravya niSkalaMka jANyo, tevoja rAgadveSa vikalpa rahita pariName tevAre svarUpAcaraNa cAritra pragaTe pUAisu vayasahiyaM pUNaM jiNehiM niddiI, mohaMkohavihINo, pariNAmo appaNodhammo // 1 // e svarUpa cothA guNaThANethI mAMDIne AgaLa vizuddha, vizuddhatara, vizuddhatama yathAyogya pAmIye. pAThAntare (63 prazna) 73 pra-nirjarAnuM svarUpa, dravyathI tathA bhAvathI samyagdRSTi . ane mithyAdRSTine jema hoya tema kaho. ... u0-nirjarA eTale karmanu sATana karavU, khapAva; te madhye mithyASTine nirjarA, AsravabaMdhapUrvaka hoya; samyaga 99 For Private And Personal Use Only
Page #811
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 786 vicAra ratnasAra. dRSTine saMvarapUrvaka krayabhAvanirjarA hoya; kemaje tene jJAnazakti ane vairAgyanaM baLa che tethI, tyAM jJAnazakti te zuddha svarUpano anubhava, ane vairAgyabaLa te . azuddhopayoganuM nivAraNa; have jJAnopayoge bhAva nirjarA zI rIte thAya ? te dekhADe che : - rAga, dveSa mohAdi malIna pariNatine ghaTADavI te bhAva nirjarA ane karmavagaNAnuM ghaTADavaM thAya tyAM dravya nirjarA jANavI, eTale je udaya Ave te nirjare, tevAM pAchAM na baMdhAya, baMdha alpa ane nirjarA ghaNI; evI rIte jJAnazaktiye vairAgyabaLe samyagdRSTi, dravya bhAva nirjarA kare che; mithyAdRSTine karma nirjarA alpa ane pharI baMdha ghaNo thAya che. mArgAnusArI sanmukhabhAvI paNa karma nirjarA avasare alpa baMdha kare, topaNa vastugate. sattA eTale karma zaktinI nirjarA to samyagRSTine ja thAya che. ( prazna pA. 64 ) 74 pra0 - Atmapradeze guNa paryAyanI ghaTanA zI rIte che ? u0- AtmAnA asaMkhyAta pradeza che; ekeka pradeze anaMtA jJAnAdi guNo, anaMta zakti che, vaLI ekeka pradeze upayoga palaTaNarUpa jJAnAdi guNonA anaMta paryAyo che, AvI zuddhAtmapradeze ghaTanA jANavI; ane azuddha Atmapradeze pUrvokta guNa paryAyo ekeka pradeze rahelI anaMta karma vargaNAyukta che; tethI azuddha saMsArIpaNe varte che. ( pA. pra. 65 ) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 75 pra0 - darzana, jJAna, cAritranI prApti, AtmAnA dravya guNa paryAyaka siddha karo. 34 For Private And Personal Use Only
Page #812
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. u0- AtmadravyamAM dravyanI zakti te samyagdarzana, guNano prakAza te samyagjJAna, ane paryAyanuM TharaNapaNuM arthAt sthiratA te samyak cAritra jANavuM, emajaM darzana guNe dravya zakti pragaTe, jJAnaguNe guNo prakAze ane cAritraguNe sthiratA guNa eTale svarUpa ramaNatA pragaTe, vadhe. 76 pra0 - upayoga eTale zuM ? se keTalA che, vagere phaLa bheda svarUpa spaSTa kaho. 787 30- cetanAnuM zukrAzuddha pariNamana, tene upayoga kahiye. te be prakAre che, eka zuddha ane bIjo azuddha; zuddhopayoge siddhimati eTale mokSa thAyaH ane azuddhopayoganA be bheda che, eka zubha ane bIjo azubha tyAM dAna pUjAdi pariNAma te zubhopayoga kahiye, teNe karI puNyabaMdha thAya, ane tethI sadgati pAme, ane hiMsAdi pApapariNAma te azubhopayoga kahiye, tethI pApabaMdha thAya, ane tethI jIva durgati pAme. (pra. 68 ) 3 For Private And Personal Use Only 77 pra0 - pUrvokta zuddhAzuddhopayoga samyagdRSTi tathA mithyAdRSTi Azri kevI rIte hoya ? te samajAvo. u0- zudropayoga samyakatva pAmyA paMchI hoya che, mATe te samyakadRSTine jANavo, te cothA guNaThANAthI bAramA sudhI zubhopayoga mizrita hoya che, pachI terame pUrNa pada thAya che; azuddhopayoga sarve saMsArI mithyAdRSTi jIvone hoya che, te madhye mithyAdRSTine 35
Page #813
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. annarranRAAAAAAAnmonary - zubha kriyA hoya paNa zubhopayoga nahi; kemaje zubhopayoga to zuddhanA gharano che, te to samyagdRSTine aNaicchakarUpe nirvachakabhAve hoya che, ane mithyAtvIne zubhopayoga zubha kriyArUpa, zubhAcArarUpa hoya paNa niyANArUpa eTale paudgalika sukha vAMchArUpa hoya, te mATe azubha jANavo. (pratyantaramA pra. 69) 78 pra0-samyagdarzananu svarUpa anumAne tathA lakSaNe siddha karo. u0-zrI vItarAga devanA vacananI dRDha pratIti eTale zrI jine bhAkhyuM teja satya. te kadApi kALe anyathA na hoya, bhale mArI buddhimAM nathI AvatuM topaNa vItarAga devane mithyA kathana karavAnuM kaMi paNa prayojana disatuM nathI, jevU pote kevaLajJAne dIrcha che, tevuja yogya prANiyone kevaLa hita buddhie paramakaruNAbhAve prakAzyuM che, mATe suinI aNI jeTalA pradezamAM anaMtA jIvo paNa teja vacana pratItirUpa Agama ane anumAna pramANe samyaktvI mAne che, tevIja rIte AtmA paNa sAkSAt dITho mAne che, vaLI jIva cetanA lakSaNavaMta che, cetanA te sukha duHkhatuM bhAna, ane sukha duHkhano anubhava vedanIya karma dvAre pratyakSa che, tethI te lakSaNe sukha duHkhano jANanAra AtmA che, ema pratIti kare che. ema aMza pratyakSe sarva pratyakSa thayo; jema eka moTA TopamA eka khAMDI bhAta raMdhAyela taiyAra thayo che, te kAco 36 For Private And Personal Use Only
Page #814
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. che ke caDhI gayo che, te jANavA mATe. te TopamAthI eka cokho tapAsI jotAM sarvanI khAtrI thAya che, tema lakSaNelakSita samyagdarzananuM svarUpa jANavU.. 79 (pA. pra. 70)pra0-samyagdRSTi dezavirati tathA sarvavirati mahAtmAo samyagdarzanavaDe AtmAno anubhava kevI rIte kare ? u0-jema vastu vicAratAM, dhyAna dharatAM mana vizrAma pAme che, rasa svAda sukha upaje che, pariNAma Thare che, te anubhava pratyakSa jANavU, jema sAkaranA eka gAMgaDAne cAkhI jotAM hajAra maNa sAkarano anubhava thAya che, tema samyagdRSTi jIva aMse AtmAne vaLI kevaLI sadRza pratyakSa anubhave. tethIja kayu che jeHaMse hoya ihAM avinAzI pudgala tamAsIre cidAnaMda ghana sujaza vilAsI, kema hoya jagano AsIre. e guNa vIrataNo na visAru, saMbhAru dina rAtare; pazu TALI surarUpa kare je, samakitane avadAtare. 1 80 (pA. ma.70)pra0-munine samyagdarzananAbaLe AtmA svarUpa pratyakSa anubhavagocara kevI rIte hoya ? . u0-jyAM dravya guNa paryAya ekIbhUta abheda ratnatrayarUpe muni praName, tyAM svarUpa nijapada kaMda pratyakSa dekhe, svarUpa ramaNa sukhAsvAdana anubhave. 81 pra0-darzana ane jJAnamAM mULa zuM phera che ? tathA chadma stha samyagdarzanI ane kevaLadarzanI e benA dekhAvAmAM zo phera ? For Private And Personal Use Only
Page #815
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. MarAnmowne u0-chadmasthane prathama dekhaq eTale darzana upayoga ane pachI jANavU eTale jJAnopayoga hoyachaumaththANaM daMsaNaputvanANaM // darzana te sAmAnyavabodha, ane jJAna te vizepAvabodha jANavoH darzana te sAmAnyAvabodha che. jhAtkArarUpa pratibhAsa thAya thoDo kAla rahi pache jJAna mAhe male. jJAna vizeSAvabodha che ghaNo kAla rahe te mATe. Atmadarzana jeNe karyu " teNe muMdyo bhavabhaya kUpare " ema zrIyazovijayajIe paNa kA che. tathA " pravacana aMjana jo sadguru kare to dekhe paramanidhAna jinezara.. evaM zrI lAbhAnaMdajIe paNa kayuM che. chadmastha samyagdRSTi AtmasvarUpane dekhe, paNa sAkSAt karAmalakavat eTale hAthanI hathelImA rahelA pANImAMje hatheLInI rekhAo spaSTa dekhAya tema sAkSAt asaMkhyAta pradezI, arUpI AtmAne kevaLadarzanI ja dekhe, paNa chadmastha to pratIte, anumAne anubhave, svarUpe dekhe eTale jinavacanapratIte Atmadravya svarUpa dilaM, anumAne cetanAlakSaNaguNe pratyakSa diTho, anubhave te pariNamanaparyAyarUpe ane svarUpe te abhedaratnAtrayAtmakanijapadakaMda diTho. e rIte AtmasvarUpanuM darzana chadmastha samyagdRSTine saMbhave che. 82 pra0-munine traNayoga ratnatrayarUpe kevI rIte pariName che ? u0-manayoge darzana zraddhAnarUpe che, je vastunA nirdhArathI caLe nahi; vacanayoge jJAna bhaNaQ, yathArtha upadeza kare che, satya prarUpaNA jJAnarUpa pariNamana hoya, For Private And Personal Use Only
Page #816
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 791 tathA kAyayoge SaTkAyanI dayArUpe jayaNApUrvaka pravartana che. jayaMcarejayaMciTThe, ityAdi. 83 pra0-muni, ratnatrayanA zuddhArAvanathI janma jarA ane maragaNanA bhaya zI rIte TaLe ? u0- samyagdarzanathI ghaNA janma maTe, samyagjJAnayI jarA duHkha je vedanA te maTe, tathA samyagcAritra guNe maraNa bhaya TaLe, ema RNa guNe janma jarA maraNanA bhaya maTe. 84 (71) pra0 - AgamapramANa, anumAnapramANa, upamApramANa, ane pratyakSapramANe, AtmAnI siddhi dAkhavo, ane te pratyeka pramANa mAnatAM je phaLa thAya te kaho. u0- 1 AgamapramANe, SaDdravya, SaDkAyasvarUpe je vItarAge bhAkhyA che te vacanone tahatti karI mAnavAM, paNa saMdeha ke uktAyuktapaNuM na kara; te mAnatAM AtmAne pratItirUpa samyakdarzana dharmanI puSTi thAba; 2. anumAnapramANe lakSya lakSaNe nirdhAra thAya, jema sukha duHkha vedatAM AtmAnuM cetanA lakSaNa jaNAya che, tathA jema dhUmra diThe agni- hoyAnI pratIti thAya che, ahiM AtmAne vastugate anubhavIne vastunA guNano aMze pratyakSa anubhava thAya, 3 upamA kahevI te, jema " Ajane kALe samyaktva pAmyo te jANe kevalajJAna pAmyo " ema e mAnatAM AtmAne vinayaguNanI puSTi thAya 4 pratyakSa pramANe jevAM paramAtmAe kahyAM che, tevAMja atre puNya pApanAM 39 For Private And Personal Use Only
Page #817
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 792 vicAra ratnasAra. pratyakSa phaLa dekhIe chIe; ityAdi jANavU, e mAnatAM AtmAne bhavavairAgyatA guNanI puSTi thAya, viSaya kaSAyathakI nivarte. eNI rIte cAra pramANe AtmAne guNa nIpaje. 85 pra0-trividha karmaroga kayo ? u0-1 dravyakarma te ATha karmanI vargaNA, 2 bhAvakarma te azuddhopayoga eTale AtmAnI rAgadveSAdi azuddha pariNati; 3 nokarma te audArikAdi pAMca zarIra, dravyakarmanI samIpe kAraNa kAryabhAve rahyAM mATe tene nokarma kahiye; te traNa karmaroganA vaidya zrI paramAtmA tathA gaNadharAdi mahAtmAo che; teo paNa trividha auSadharUpa traNa prakAranI dezanA Ape che1 yathArthavAda, 2 vidhivAda, 3 caritAnuvAdaH teno arthaH-1 yathArthavAda dezanAmadhye jIvAjIvAdika svarUpa dhAyoM, pariNamyAM tethI vastu tattvano prakAza thAya, teNe karI, bhAvakarma roga maTe, rAgadveSAdi viparyAsapaNuM TaLe, ajJAnano uccheda thAya, 2 vivivAda dezanA madhye dezaviratipaNuM, sarvaviratipaNuM ityAdi kriyAno Adara, zubhopayoge Acarato, prANIno dravyakarma roga nAbuda thAya, anAdi karmakATa utare, Atmapradeza nirmaLatA nipaje, teyI jIvane . ghaNI zAMti pravarte, 3 tathA caritAnuvAda dezanA madhye zarIra saMbaMdhI kAma bhoga viSayakaSAyAdi malinatAnuM nivartana thAya, jema jaMbusvAmI, sudarzana For Private And Personal Use Only
Page #818
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. zeTha, metAryajI Adi mahAtmAonA cAritra sAMbhaLe thake parama vairAgya zAMta rasa pragaTe, tethI nokarmano roga TaLe. 86 pra0-darzanAdi anaMta catuSka prAptinA kAraNa tathA sthAna kaho. u0-1 dharma rUcithI sAMbhaLavo, tathA jJAnAbhyAsamAM udyama rUci hoya teTalAthI samyagdarzana guNa pragaTe; 2 tattvAtattvagaveSaka buddhi hoya tethI samyag jJAnaguNa pragaTe, 3 pAMca iMdriya viSaya vikAra, krodhAdi kaSAya, pAMca pramAda ityAdinI je tyAga buddhi hoya tethI cAritraguNa nipaje, 4 vastugate, svarUpAnubhava lagnatA, tallInatA hoya tethI vIryaguNa pragaTe have te cArenAM sthAna kahe cheH-darzanaguNaveM sthAna cakSu, jJAnaguNarnu sthAna hRdaya, cAritraguNanuM sthAna caraNa, ane utsAha icchAdirUpa vIryaguNatuM sthAna bAhu che. .87 pra0-ahiMsAnuM svarUpa tathA tenA vividhabhedo dRSTAMta sahita samajAvo. u0 mUla jUnI hastalikhita pratimAM hiMsAnA bhedo saMbaMdhI prazna che. svarUpa hiMsA, anubaMdha hiMsA, dravya hiMsA, bhAva hiMsA, bAhya hiMsA, pariNAma hiMsA, yoga hiMsA, ityAdi hiMsAnA ghaNA bheda che. sAdhujI nadI utare che paNa mokSavarti (mukhyatAe) hiMsAnA pariNAma nayI tethI te svarUpa hiMsA jANavI. tathA sabhyagadRSTine deva pUjA, guruvaMdanA, sAdhune AhAradAna ityAdi kArye hiMsA alpabaMdharUpa chete mATe te svarUpa hiMsA kahevI, 100 For Private And Personal Use Only
Page #819
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ~~~ arrrrrrror vicAra ratnasAra. ~................... m rAgadveSa pariNAme je maMdabuddhithI chakAya jIvone haNe te taratamaadhyavasAye mahAkarmabaMdha kare tenA azubha vipAka udaye. Ave te anubaMdha hiMsA jANavI. anupayoge dravyahiMsA ane tIvra pariNAme bhAva hiMsA thAya. svarUpa hiMsAmAMhe bAhya hiMsA tathA yoga hiMsA bhaLe che. tathA eka jIvame hiMsA alpa paNa udayakAle duHkha vizeSa pAmaze te zeNe ? duSTa adhyavasAyanA abhAve udaya AvyAM karma niSphala kare che. draDha prahArInI peThe. ityAdi cobhaMgIo ahiMsA aSTaka granthamadhye vistAre che. yathA ekasyAlpAhiMsA dadAti kAle tathA phalamanalpaM anyasyamahAhiMsA svalpaphalA bhavatiparipAke ityAdi / 30-1 svarUpa AhiMsA, te jIvavadha na karavo, tenuM bIja nAma bAhya ahiMsA ke yoga ahiMsA paNa che, 2 hetu ahiMsA te jayaNAe pravartana, chakAya jIvana rakSA pravRtti, 3 anubaMdha ahiMsA te rAgadveSAdi ma. lina adhyavasAya, tIvra viSaya kaSAyanA pariNAma hiMsAno tyAga jethI phaLa vipAkarUpe Akaro karma baMdha na paDe te, 4 dravyaahiMsA eTale anupayoga hiMsAno tyAga, 5 pariNAma ahiMsA ke bhAva a. hiMsA te upayoga pUrvaka pariNamIne irAdAthI je hiMsA karavI teno tyAga ityAdi aneka bheda jANavA, have kriyA phaLa bhedarUpa caubhaMgI dekhADe che:-1 hiMsA alpa, phaLa vipAka alpa, 2 hiMsA alpa, phaLa vipAka tIvra, 3 hiMsA tIvra, phaLa vipAka alpa, For Private And Personal Use Only
Page #820
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 795 4 hiMsA tIvra, ane phaLa vipAka tIvra, e bheda jIvanA adhyavasAya bheda viSeze, vipAka phaLano paNa bheda jANavo, ahiM jamAlI, draDhamahArI, cilAtI putra kurga jI ityAdi dRSTAMto yathAsaMbhave bhAvavAM. 88 pra0 - icchAdika RNa yoganuM svarUpa samajAvo. u0- 1 icchAyoga te zubha karaNI vratAdi AdavAnI utsAha icchA, daza prakAre yatidharma AdaravAnI icchA 2 zAstrayoga te heya, jJeya ane upAdeya madhyethI upAdeya te aMgIkAra karavaM te pramANe zAstrAnusAra vidhipUrvaka vratAdi pALavaM te, 3 sAmarthyayoga te koi AtmA, jJAna ane vairAgyanI prabaLa zaktiye anaMta kALa bhogavavA yogya je karma tene thoDA kALamAM bhogavI kSaya kare; yogadRSTisamuccaya granthe traNa yoganI vyAkhyA karI che. zrI gajasukumAlajInI peThe, kAM che jeH duhA. kriyAyoga abhyAsa he, phaLa he jJAna abaMdha; donuMkuM jJAnI bhaje, ekamati matiaMdha. icchA zAstra samarthatA, trividha yoga he sAra icchA nija zakti karI, vikala yoga vyavahAra zAstrayoga guNaThANako, pUraNa vidhi AcAra; pada atIta anubhava kahyo, yoga tRtIya vicAra rahe yathAbaLa yoga meM, grahI sakaLa naya sA; bhAvajainatA so lahe, cahe na mithyAcAra. ra For Private And Personal Use Only 3 4
Page #821
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 796 vicAra ratnasAra. 89 pra0 - dravya, guNa, paryAya, zAthI bagaDyA che ? u0- dravya, jJAnAvaraNIdi karmanA AvaraNe, tathA guNa, rAgadveSa vibhAvapariNatie, ane paryAya, manoyoga kalpanAe vikArabhAvane pAmyA che. 90 pra0 - mati tathA zrutajJAnI ane ajJAnI je jinavANI sAMbhaLe tene zI rIte pariName ? u0- mati ajJAnIne vikalparUpe tathA DAmADoLapaNe parime, tathA matijJAnIne nirvikalpapaNe tathA nirdhAratArUpe pariName zruta jJAnIne vairAgyarUpe tathA AstikapaNe pariName, zruta ajJAnIne viSayarUpa tathA nAstikarUpe pariName, eTale ( mATe) samyagdRSTi jIvo jinavANI sAMbhaLavAnA adhikArI jANavA. 91 pra0 - jIva karma sAthe kevI rIte maLela che ? te dRSTAMta sahita samajAvo. u0- dravyArthikanaye jIva, tuMbImRttikA nyAye karma saMgAthe maLela che, eTale jema tuMbaDI upara mATIno thara lAgyo hoya paNa tuMbaDInI aMdara kaI bagADa na hoya tema AtmAne karmano saMbaMdha jANavo, tathA paryAyArthikanaye AtmA, karma saMgAthe khIranIrapare, ekarUpe lolibhUta thayo thako caturgati bhramaNa kare che. 92 pra0 - soLa saMjJA te kai ane temAMthI kayA jIvane keTalI hoya te kaho ? u0- 1 AhAra, 2 bhaya, 3 maithuna, 4 parigraha, 5 krodha, 6 mAna, 7 mAyA, 8 lobha, 9 ova, 10 loka, 4 For Private And Personal Use Only
Page #822
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 797 11 sukha, 12 duHkha, 13 moha, 14 vitigicchA, 15 zoka, 16 dharma, e soLa saMjJAomAthI pehelI dasa saMjJA ekendriyane, tathA ogha sivAya bAkInI paMdara bendriyAdikane hoya ane paMcendriyane soLe saMjJA hoya. 93 pra0-krodhAdi doSonI mukhyatA jIvabheda vizeSatAe kaho. u0-cAragatimAM, krodha, narakamAM, mAna manuSyamAM, mAyA tiryaMcamAM ane lobha devagatimAM mukhya hoya che have manuSya jAtimAM krodha rajaputane, mAna kSatriyAdi kuLavAnane, mAyA gaNikA tathA vaNikane, lobha brAhmaNane, rAga snehI mitrAdine, kheda tathA dveSa te kAyara klezI, adekhA, tathA dInaduHkhIA sogIne hoya, zoka jugArIne, cintA coranI mAtAne, bhaya te kAyarane tathA kRpaNAdine vizeSa hoya. 94 pra0-dharma ane karma viSe yathAyogya khulAso karo. u0-dharma te AtmabhAve zuddhopayoge hoya, ane karma te azuddhopayoge karaNI kriyAe tathA zubhAzubhabhAve bhavitavyatAe thAya; karma te kriyAe ane dharma te akriyArUpe hoya. jevI zuddhopayoganI tIvratA tevI dharmanI vRddhi jANavI. 95 pra0-jinanA cAra nikSepAnA sthAna zarIramA kyAM che ? u0-nAma jinanuM sthAna jIbhamAM chesthApanA jinanuM cakSumAM dravyajina- manoyogamAM, kema je zraddhA manamadhye che tethI; ane bhAvajinanuM sthAnaka hRdayamA che. For Private And Personal Use Only
Page #823
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 798 vicAra ratnasAra. -..anirnaryaveena.na-.. -..-mana.......... . 96 pra0-dravyeMdriya tathA bhAveMdriyano bheda samajAvo tathA te zAthI bharela che ? te kaho. u0-dravyeMdriya te AkAra vizeSa jANavI te maLa, mUtra, rudhira, mAMsAdi azubha pudgalathI bharI che; bhAveMdriya te iMdiyadvArAe upalabdha vikArI jJAna te rAgadveSAdi vikArothI bhayuM che. 97 pra0-AhArAdi cAra saMjJAna svarUpa savistara kaho. u0-1 AhArasaMjJAthakI jIva anAdikALano pudgala khAna pAnAdi vAsanAthI niraMtara bharelo atRpta varte che, 2 bhayasaMjJAe cAre gatimAM sadA kaMpato rahe che, 3 bhaithunasaMjJAe iMdriya viSayabhilASipaNe bhamato phare che, 4 parigrahasaMjJAe dhana, strI, putrAdinI niraMtara mamatAe meLavU meLavU karI rahyo che, teNe karIneja sadA kaSAyatApe tapelo, saMsAramA DhokaLAMnI peThe sIjAya che, chatAM sukha mAnI rahyo che, e cAra saMjJAmadhyethI pahelI AhArasaMjJA te vedanIya karmajanita che, zeSa traNa mohanIyajanita che, vaLI AhArasaMjJAe zarIraparatve hiMsAdi aneka pApakarma hetu pravarte che, hiMsAthI karmo ghaNAM thAya che, ethI pApabaMdha vadhe che, ane tethIja azAtA vedanIya prabaLa pAme che; tathA bhayasaMjJAe kalpanA karmayoge vyaktAvyaktakarma baMdhAya che; tathA maithunasaMjJAe viSayanA ane parigrahasaMjJAe kaSAya vRddhinA ghaNA tIvra karma baMdhAya che; ema cArane jore jIva adhogatie For Private And Personal Use Only
Page #824
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 799 harhannn.snrnrn.hhhhNNAWALAA M A NAN jAya che, saMsAra paribhramaNa ghaNo thAya che; vaLI bIjI rIte vicArIe to AhArasaMjJAe zarIrapuSTi teNe karI hiMsaka pravRtti, teNe karI duHkha prApti, tethI ArtadhyAnanI vRddhi tethI durgatimAM anaMtokALa jIva bhame che, mATe uttama jIvone AhAra ane nidrA alpaja hoya che, emaja bhayasaMjJAe kalpanAjALa vadhe che, tethI rAgadveSAdi malinapariNati vadhe che, tethI aSTakarmano niviDaMbaMdha thAya che, caturgatibhramaNa vAraMvAra thAya che; temaja maithunasaMjJAe viSaya seve, tethI potAnA ratnatrayI guNane Avare, tethI jIva saMsAramA sarvatra hINaakala, mUr3ha, daridrI thayo thako ghaNI azAtA sarvatra pAme; evI rIte parigraha saMjJAe kaSAyabaMdha ghaNo thAya, tethI saMsAra dI thAya, ema A saMsAranA mULa heturUpa jIvane A mahA bAdhakakArI anAdikALanI lAgelI bhavavAsanA DAkaNorUpa cAra saMjJAo che, tene jema bane tema uttama jIve jJAna ne vairAgya zaktiye, paramAtmAnA zaraNe jaine vaza karavAno prayatna karavoe cAramAthI pahelI be AhAra ane bhaya saMjJA sAdhune chaThThA sAtamA guNaThANAthI nivarteche. maithumasaMjJA navame guNaThANe nivarte cha; ane parigraha, lobha, mamatAdi dasame guNaThANe nivarte che; mATe guNaThANAnI vizuddha pariNati pAmavA mATe e cAra saMjJAnI maMdatA thavI joie; tenI tIvratAe jIva nigoda sudhI jAya che ane maMdatAe urdhvagatie caDhe che; kema je jIvane HEREHHHHI For Private And Personal Use Only
Page #825
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. mULa jJAna, darzana ane cAritra e mukhya guNa che; temAM darzana to sAmAnya avabodharUpa hovAthI te vizeSa avabodharUpa jJAnaguNamAM samAya che, tethI jJAna ane cAritra be rahyAM, temAM te nimitta kAraNa, ane cAritra te upAdAna kAraNarUpa che te upAdAna kAraNa sevanarUpe cAra saMjJAnI maMdatAe jIva uMco caDhe che. 98 pra0-siddhanA jIvane anaMtA guNa che, te samapaNe che ke viSamapaNe che ? u0-nirAvaraNaAzrayI samaguNe che, paNa Apa ApaNA guNanA paryAya dharmAzrayIviSamapaNe che. 99 pra0-prANekarI je jIve tene jIva kahie to siddhane jIva kema kahevAmAM Ave che ? 30-siddhane dravyaprANa nathI, paNa bhAvaprANa cAra che, tenAM nAmaH-1 anaMtajJAna, 2 anaMtadarzana, 3 anaMtasukha, ane 4 anaMta vIrya; e cAra bhAvaprANe siddha jIve che, tethI siddhane jIva kahIe, e bhAvaprANa AvaraNe dravyaprANa sAMpaDe che, te karmajanita che. kema je svAbhAvika anaMtadarzanarUpa bhAvaprANane AvaraNe iMdriyaprANa thayA, temaja svajJAnarUpa bhAvaprANane AvaraNe zvAsozvAsa prANa upajyo, svAbhAvikasukharUpa bhAvaprANane AvaraNe AyuprANa upajyo; svAbhAvika anaMtabaLa. vIryaprANane AvaraNe manovaLa, vacanabaLa, kAyabaLa, e vibhAvika prANa upajyA. e adhikAra adhyAtmasAra grantha madhye kahyo che, For Private And Personal Use Only
Page #826
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 00 pra0-lezyA kayA karmayoge che ? u0-lezyA, yoga pratyayika nAmakarmajanita che, ane zubhA zubha pariNAmarUpa lezyA bhAvakarmajanita che. 01 pra0-vIsa viharamAna tIrthakaro saMbaMdhI jaghanya, madhyama, ane utkRSTa, samakALe janma dIkSA, jJAnAdi hakI kata savistara samajAvo. u0-mahAvidehakSetramA zrI viharamAna tIrthakaro kevaLIpaNe vicare che, vaLI koi bALakapaNe, koi rAjyAvasthAe, koi garbhamAM hoya, tyAre jaghanyakALe aDhIdvIpamA 160 vijayamAM 1680 hoya, have hAla vIsa prabhu che, te jevAre janmathakI eka lAkha pUrva AyunA thAya tyAre bIjA prabhu janme, vaLI garbhamAM paNa hoya, ema garbhanA tIrthakara prabhu na gaNAya, tethI corAsI lAkha pUrvAyumAM tIrthakaranA jIvo bAlyAvasthAmAM, yuvAsthAmAM, rAjyAvasthAmAM tathA zramaNAvasthAmAM tathA kevaLI avasthAmAM sarve maLI 83 tIrthakaro hoya, te saMkhyAne vIsaguNA karIe tyAre 1660 thAya, te madhye vIsa vicaratA bheLIe tyAre 1680 thAya, ane jyAre utkRSTapaNe aDhI dvIpamA 170 prabhu kevalipaNe vicare che, tyAre ekaekanA avatAramAhe 83 tIrthakara upaje, tene 160 guNA karie tyAre 13280 thAya temAM 170 vartatA bheLIe tyAre 13450 thAya. eTalaM aMcalagaccha nAyake kayu che, jima sAMbhaLyu tima lakhyuM che. pache to jema kevalajJAnIe prakAzyuM tema satya. 101 For Private And Personal Use Only
Page #827
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 802 vicAra ratnasAra. gAthA-sattarisayamukkosaM, jahannayaM vIsa viharamANa jiNA; . samayakhitte dasa vA, jammapai vIsadasagaM vA // e pravacana sArophAra granthanI gAthA jANavI. tathA doharAthI gAthAno bhAva jANavo. viharamAna jina caityavaMdana. vivaro e gAthAtaNo, kavi lejyo saMbhAla; sittariso jinavara huve, kahe ke ai kAla. caDhate kALa utsarpiNI, vAre aSTama jina; ekaso sittara jinavara huve, eNIpare suNo sajjana. 2 pAMca videhe meLavI; sATaso vijaya uppana; bharatakhata dasa mILe, sitteraso hoya jina. paDate kALe avasarpiNI, solama jina lage huMta; bharatavarate jina huve, sAThaso videha lahaMta. 4 kevaLI kai bALa paraNyA, vayaNe ehaja soyA AThamA jinayI solama lage, viraha videha na hoya. 5 solamA jina sAthe sahu, mukte jAya jina bhANa; virahasame sahu kSetramAM, akSara eha pichANa. 6 sattaramA jina hoya bharaha, paMca auravata malI dazA samayakSetra daza kahyA, lehavA eha avazya. sattara aDhAraha jina vace, janme vIza videhaH vIsa ekavIsamA vace, saMyama kevaLa deha. bharatairavata daza maLe, madhyama sAMprata trIzaH covIzamA jina ziva gaye, videha vicare vIza. 9 anAgata covIzI sAtamA, AThamA vacce nirvANa; viraha paDe saha kSetramAM, aSTame na hoya jinabhANa. 10 40 50 For Private And Personal Use Only
Page #828
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 15 AThamA kI nathI vaLI, ema sitterAdi thAya; paraMparA pUrve jema kahI, levI ema sadAya. dazavIzanA eRRNa same, jinavara janma kahAta; bharatairate dina hue, pAMca videhe rAta. Agame eNipare bhAkhiyuM, cyavana janma adharAtaH bharatairavata rajani hoya, divasa videha vikhyAta. trIza siMhAsana sahu, doya meru paMca lAbha; do do pUrva pazcime, eka dakSiNa uttara sAdha cAra janma eka videha pratye, pAMce maLIne vIzaH bharataivate daza hue; eka samaye janma lahIza. vIza voza janme videhe sahI, sAThaso vijaya purAyaH lAkha corAzI pUrvAyu tasa, dhanuSya pAMcazeM kAya. caDhate doya paDate traNe, Are dharma kahAya; bharataikhata te sahI, videhe dharma sahAya. parAvartana kALa bharaheravaya, lekho ihAthI leya; cotho nitya videhamAM, ANaMdaruci bhaNeya. jinavara e nitya samaratAM, lahiye saMpada koDa, paMDita puNyaruci guru, ziSya kahe karajoDa. 102 pra0 - cakravartinA 14 ratna kayA ane te kyAM upaje ? u0- 1 cakra, 2 asi, 3 chatra, ane 4 daMDa e cAra 16 19 ratno AyudhazALAmAM upaje 5 maNi ratna, 6 kAMgaNI ratna, 7 carma ratna, etraNa nidhAnamAM nipaje. 8 purohita 9 senApati, 10 gAyApati, 11 vArdhika, e cAra ratno potAne nagare upaje. 12 strI 51 For Private And Personal Use Only 803 11 12 13 14 17 18
Page #829
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 8.4 vicAra ratnasAra. ratna te rAjakuLe upaje, gajaratna ane azvaratna e be vaitADhya parvata upara upaje. 103 pra0-nava nidhAna te kayA ane te kyAM pragaTe ? u0-gaMgAnadIne taTe navanidhAnanI nava peTI pragaTe che, te pratyeka peTI 12 yojana lAMbI, nava yojana pahoLI, ardha yojana uMcI, te yojana AtmAMgula pramANa jANavA, ane navanidhi maMjusane AkAre che, baiDaryamaNiratnamaya kamADa che, tenA tathA temAMnI vastunAM nAma kahe che:-1 naisapika, temAM nagara nivesa grAmAdi utpAdaka vidhi cha; 2 pAMDaka, temAM dhAnya bIjAdikanI sarva saMpatti che; 3 piMgaLa, temAM nara nArI haya gayanAM vividha AbharaNo cha 4 mahApadma, temAM caude jAtinAM ratno che; 5 malli, temAM vividha prakAranI sugaMdhi puSpAdi vigere vastuo che; 6 kALa, temAM trikALa jJAnanAM pustako che 7 mahAkALa, temAM sonu, rughu, jhaverAta, loha vigere sarva dravya asUTa che; 8 mANaka nAme temAM rAjanIti, yujhanIti ane sarva hathIyAra yuddhanI nIti che 9 sukhanidhi, temAM caturvidha nATakAdi saMgIta zAstrAdinA graMtho che; te pratyeka nidhAne eka hajAra vyaMtara devo adhiSThAyaka che, tenuM Ayu eka palyo pamanuM che. 104 pra0-prabhu jyAM pAraNuM kare tyAM dhanavRSTi devatAo keDalI kareche ? 52 For Private And Personal Use Only
Page #830
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 805 u0- jaghanyathI sADAcAra lAkha ane utkRSTayI sADIbAra kroDa sonaiyA varasAve. addhaterasa koDI, ukkosA tattha hoI vasudhArA / addhaterasa lakkhA, jahanniyA hoI vasudhArA // 1 // 105 pra0 - cauda moTI vidyAnAM nAma kaho ? u0- 1 nabhogAminI, eTale AkAzamAM gamana karavAnI vidyA, 2 parazarIra pravezinI, 3 rUpa parAvartinI, 4 staMbhinI, 5 mohinI 6 suvarNa siddhi, eTale sonuM banAvavAnI vidyA, 7 rajata siddhi, eTale rupuM banAvavAnI vidyA, 8 rasasiddhi, eTale rasakUpikAdi rasa karavAnI vidyA, 9 baMdha mokSiNI, eTale game tevA baMdhanamAMthI mukta karavAnI vidyA, 10 zatru parAbhavinI, 11 vazya karaNI, 12 bhUtAdi daminI, eTale sarva agninA upadravane samAvanArI vidyA, 13 sarva saMpatkarI, 14 zivapada prApiNI. 106 pra0 - AcArya mahArAja AtmasvarUpa paMca prasthAnane ghyAve eTale zuM ? u0- dhyAnanI pAMca avasthA sAdhavAmAM sAvadhAna AcArya bhagavaMta, paMcapada ArAdhe che, tenAM nAma. 1 abhaya, te arihaMtanuM dhyAna, 2 akaraNa, te siddhanuM dhyAna, 3 ahamiMdra, te AcAryanuM dhyAna, 4 tulya eTale upAdhyAyanuM dhyAna, 5 kalpa eTale sAdhunuM vyAna, te samAna avasthAe paMca prasthAnamaya AcAryajI che. 53 For Private And Personal Use Only
Page #831
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 107 pra0-jIvane mizraguNaThANuM caDhatAM ke paDatAM kone kevI rIte Ave te kaho. u0-anAdi mithyAtvI hoya tene caDatAM na Ave. kemaje te prathama upazama samyaktva pAme, graMthibheda karI cothe Ave, mATe anAdi mithyAtvI pahelethI cothe Ave, mATe tene trIju mizra caDhatAM na Ave, ane sAdi mithyAtvI jIva samyaktva pAmIne paDayo hoya te pAcho kSayopazama samyaktva pAme, tene trIjuM caDhatAM paDatAM Ave. 108 pra.-samohiyA, asamohiyA, maraNa te kone kahIe ? u0-samohiyA maraNa te jIva ahiMthI nIkaLe tyAre sama kALe sarva pradeze nIkaLI parabhave jAya, jema sIdho daDo pheMkatAM daDAnA pradeza eka vakhate daDA sAtheja jAya che tema jANavU; ane asamohiyAmaraNa te jIvanA pradeza zreNibaddha AgaLayI jAya, eTale ahiM tathA parabhave Atma pradezanI maraNAvasare zreNi maMDAya te jema pataMganI dorI hAthane ane pataMgane lAgelI che tenI peThe jIva pradeza nIkaLe te. 109 pra0-jIvano zujhopayoga guNa je samyaktva, tathA TharaNa guNa te cAritra tene AvaravAne koNa baLavattara che ? u0-Atmopayoga guNa, Atmavastu jIvana guNa je samya ktva che, tene AvaravAne mithyAtva samartha cha; ane ena pariNamanasukha eTale sthiratA guNa AvarakhAne avirati samartha che; mATe mithyAtvoDhaye samakita na For Private And Personal Use Only
Page #832
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 807 pAme, ane avirati udaye cAritra guNasthAna na pAme, paNa jyAre jIvane tathAvidha pariNamana upayoga ekAgratA thAya, tyAre te sukharUpa jJAnacAritramaya saMpUrNa dharmane pAme. 110 pra0-dvAdazAMgInA keTalA pado che ? u0-" koTIzataM dvAdazazcai va koTyo lakSANyazIti adhikAnicaiva paJcazadaSTau ca sahasra saMkhyAmetatzrutaM paJcapadananAmi " // 1 // eTalA pada che, " ekAvannaM koDIo, lakkhA aDhe va sahassa culsihii| sayachakkaM sADhA, ekavIsa payagaMthA // 1 // ' eTalA eka padanA zlokanI saMkhyA jANavI. 111 pra0-cauda pUrvanA nAma tathA te pratyekanA padanI saMkhyA kaho ? u0-1 utpAda pUrva, padasaMkhyA 11 kroDa, 2 agrAyaNIya pUrva, temAM 96 lAkha pada che, 3 vIryapravAda pUrva temAM 70 lAkha pada che, 4 asti nAsti pravAda pUrva, temAM 60 lAkha pada che, 5 jJAna pravAda pUrva, temA 36 kroDa pada che, 6 satya pravAda pUrva, temAM eka kroDa ane 60 lAkha pada che, 7 Atma pravAda pUrva, temAM 36 kroDa pada che, 8 karmapravAda pUrva, temAM eka kroDa ATha lAkha pada che,, 9 pratyAkhyAna pravAda pUrva temAM 84 lAkha pada che, 10 vidyA pravAda pUrva temAM 110015000 pada che, 11 kalyANa pravAda pUrva, temAM 62 koDa pada cha, 12 prANavAda pUrva, temAM eka kroDa 56 lAkha pada che, 13 kriyAvizAla For Private And Personal Use Only
Page #833
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 8.08 vicAra ratnasAra. -uruwaran pUrva tenA nava kroDa pada che, 14 loka biMdusAra temAM sADAtera kroDa pada che, tyAM eka padamA 5188840 akSara che. 112 pra0-bIje guNaThANejinanAmakarmasattAvaMta jIva kema na Ave ? 20-kSayopazama samakitI, jinanAma bAMdhI paDatAM pahele Aveche, tene sattAe 148 prakRti hoya che, karmagraMthanI avacUrNimadhye kayuM che. saMteaDayAlasayaM jAuvasamavijiNu biyataiya.-asyArtha. sattA e karmanI prakRti. 148 mithyAtva guNaThANAmAMDI yAvata 11 agiyAramA sudhI hoya, paNa bIje bIje guNaThANe jina nAmakarma vinA 147 prakRti sattAe hoya te kema ? teno abhiprAya kahe che. cothe guNaThANe . kSayopazama samakita che te jina nAmakarma bAMdhe te bAMdhIne pAcho paDe. samakitathI paDeto te mithyAtve Ave paNa bIje bIje guNaThANe nAve. temATe mithyAtva guNaThANe 148 prakRti hoya ane sAsAdana guNaThANuM te upazama bhAva AzrayI che, ane upazama samakita chatAM jina nAmakarma na bAMdhe. cothe guNaThANe jyAM sudhI upazama samakita hoya tyAM sudhI jina nAmakarma na bAMdhe. stotakAla mATe, kSayopazama tathA kSAyikasamakita chate jinanAma bAMdhe te pAcho vame te kSayopazama samakitathI paDato jina nAmakarmavALo prathama guNasthAnake Ave paNa bIje jIje nAve. tihAM 148 prakRti sattAe hoya tethI For Private And Personal Use Only
Page #834
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. te temaja kSAyikasamakitIne tathA kSayopazamasamakitIne bIjaM trIjuM na hoya paNa upazamasamakitI paDatAM bIje bIje Ave tene jinanAmano baMdha nathI; bIje bIje sattAe 147 prakRti hoya, upazama samakita AkhA bhavamAM pAMca vakhata Ave che, temAM cAravAra zreNigata ane pAMcamIvAra paDatAM AThame guNa ThANe aTakI kSapakazreNi mAMDIne kevaLajJAna pAme. 113 pra0-kSayopazama, upazama ane kSAyika samyaktvanuM svarUpa tenA bheda sahita TuMkamAM kaho. u0-krodhAdi cAra anaMtAnubaMdhI cAritramohanI prakRti ane mithyAtvamohanInI traNa prakRti, e sAtane upasamAve tyAre upazamasamakita ane sAteno kSaya kare tyAre kSAyika ane sAta prakRtinA udayano kSaya kare ane udayamAM na AvelAM upazamAve tene kSayopazama samyaktva kahe che. have te viSe je kAMi vizeSa jANavA yogya che te kahe che:--- duho. cAra khape traNa upazame, paMca kSaya upazama doya; pad upazama eka ema, kSayopazama trika hoya. athavA kSayopazama varate vividha, vedaka cAra prakAra kSAyika upazama yugala yuta, navadhA samakita dhAra. duhAno khulAsoHsAta prakRti madhye cAra cAritramohanInI che. traNa prakRti 102 57 For Private And Personal Use Only
Page #835
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 810 vicAra ratnasAra. mithyAtvamohanInI che. te madhye cha pahelI te vAghaNa jehavI che, eka samyaktamohanI te kutarI sarIkhI che. tehano vivaro. e sAta prakRti jihAM upazame tihAM upazama samakIta kahie. e sAte prakRti sattAmAhithI kSaya kare tihAM kSAyika. samakIta. e sAtamAMhithI kAMIka khape kAMI upazame tihAM kSayopazama samakita kahie. jyAM e sAtamAMnI cAra khape, be upazame, ane eka vede te pahelo bhedaH tathA e sAtamAMnI pAMca khape, eka upazame ane eka vede te bIjo bheda; ema be prakAre kSayopazama vedaka che; tathA have traNa prakAre kSayopazama samakita che, te kahe che te AvI rIte:-1. cAra khape traNa upazame, 2 pAMca khape be upazame, 3 cha khape eka upazame; ema e trividha kSayopazamasamakita ane pUrvokta dvividha vedaka bhAvanI maLI kSayopazama paMcavidha svarUpa kA; have kSAyikavedakano eka bheda te kima ? cha khapAve, eka vede te kSAyikavedaka kahiye. tathA cha upazamAve ane eka vede te upazamavedaka kahiye tathA sAtane kSaye kSAyika ane sAtane upazame, upazamika ema samyaktva nava prakAre kA. 114 pra0-mohanIyakarmanuM lakSaNasvarUpa kaho. u0-1 je vibhramapaNe AtmasvarUpane viparIta jANe, jema chIpane rU' kahe te mithyAtva mohanI, 2 mizramohanI te kAMika DAmADoLapaNe, saMdehayukta, anirdhArapaNe jANe, paNa AtmajJAna prate pAmavA na de 3 samyaktva mohanI te samyag vastu upara moha upajAve, devaguruAdipara mArApaNArUpa mamatA karAve, For Private And Personal Use Only
Page #836
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. anmowomaA jinavacana madhye zaMkAkaMkhAdi kAMika vibhramatArUpa citta malinatA karAve te tathA anaMto cha anubaMdha karmavipAkarasa jeno tene anaMtAnubaMdhi kaSAya kahiye. 114 pra0-sApekSa ane nirapekSa te kevI rIte ? u0-sApekSa eTale apekSA sahita eTale kArya paDe tyAre kadAca prasaMgane laine tADanA tarjanAdi karavU paDe topaNa te aMtarI ke bahArathI nirdayapaNe, avicArI rIte na kare, jIvane koi vyathA na upaje tenI saMbhALa rAkhIne kAma jeTalo AkrozAdi hoya te kare, ane tethI viparItapaNe, nirdaya rIte niSkAraNa game tema mATuM bole tathA kare te nirapekSavyavahAra jANavo; vaLI dharmane viSe sApekSa eTale vastu svarUpanI apekSA rAkhIne utsargane tathA nizcayane pAmavA mATe je apavAda ke vyavahAra- sevana kara, te, ane te thakI rahita ekAMta vyavahArapravRti, aviveke Acare te nirapekSa jUTho vyavahAra jANavo, ane jyAM vyavahAra jUTho che, tyAM dharma to hoyaja kyAMyI ! !! kayuM che je:vacana nirapekSa vyavahAra jUTho kahyo, vacana sApekSa vyavahAra sAco; vacana nirapekSa vyavahAra saMsAra phaLa, sAMbhaLI AdarI kAMi rAco. 115 pra0-samahASTinuM svarUpa upAdAna ane nimittathI kaho. u0-samyakdRSTine upAdAnapaNe rAgadveSanI halacaladhArAnuM For Private And Personal Use Only
Page #837
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 812 vicAra ratnasAra. samapaNuM thayuM, pariNati madhyastha thai tathA nimittapaNe puNya pApanA udaya kALe harSa ke kheda na kare, madhyastha sAkSirUpa rahe. 116 pra0-jinanI cAra nikSepe bhakti zI rIte karavI ? u0-pavitratAthI ekAgracitteAzAtanA TALI, jinanuM nAma japIe te nAma nikSepe jinabhakti, 2 sthApanA nikSepe jinapratimAjInI aSTa prakArI, sattara bhedI Adi pUjA bhakti vidhithI karatAM bhAvapUjA tanmaya thai pariName te, 3 tathA vyanikSepe jinabhakti te, jinanA jIva tenA guNe bhAve jinanA jIva jANI temanI bhAvathakI vaMdanAdi karavU te, 4 tathA bhAva nikSepe jinabhakti se, trigaDe beTA samosaraNe aneka bhavyajIvone pratibodha ApatA evA jema hAla zrI sImaMdharAdi svAmI che temane vaMdanA namaskAra guNa stuti ityAdi karavI te. 117 pra0-jIvane karma saMbaMdhI karaja tathA karma janita bhAva daridrapaNuM kema TaLe ? u0-jIva anAdi kALano rAga dveSa mohe pariName che, tene devU tathA daridrapaNuM beu vadhe che; te TALavAno upAya e che je samakita guNanI prApti thae, zuddha ratnatraya dharma pragaTavAthI TaLe; te AvI rIte ke darzanaguNa thae dveSabhAva TaLe samabhAva pragaTe, tethI jJAna guNa pragaTe mATe, tethI pudgalAdi paravastu upara moha TaLe, vairAgya pragaTe, tethI cAritraguNa pragaTe, tethI For Private And Personal Use Only
Page #838
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 813 mohanuM daridrapaNuM jAya, caraNa TharaNa guNa pragaTe. tathA karmanuM devu eTale karaja TaLe. te AvI rIte kedarzanaguNe janma karavA rUpa bhavaparaMparA maTe, jJAnaguNe jarAnI vedanA maTe, cAritraguNe maraNa bhaya maTe, tethI amarapada pAmI siphivare, ema darzanaguNe jJAna cAritra beu anukrame pragaTe ane e ratnatrayanA lAme janmajarAmaraNAdi bhaya TaLe, jema koi nirdhanane lakSmI ghaNI maLe, tyAre tenuM devaM ane daridrapaNuM bane TaLe che, ratnatraya prAptithI AtmadharmarUpa dhana pragaTe, rAgadveSa moharUpa daridrapaNuM jAya, ane janma jarA maraNarUpa karajanA bhaya TaLe. 118 pra0-moharAjAno mULa maMtra kayo ? ane tethI jIva cha prakAre ghaNA karmoM bAMdhe che te kevI rIte ? u0-rAgadveSa te jIvanA pariNAmamAM varte che, tethI karma bAMdhe, te udaya Ave tyAre Artta ane raudra dhyAna thAya; tethI viSaya kaSAya seve, tethI tene ghaNA karma baMdhAya, tethI bhava paraMparA jIvane TaLe nahi; e mo hano mULamaMtrabIja jANavo. 119 pra0-samyagdRSTino zabdArtha tathA lakSaNa kaho. u0-samyak kahetAM yathArtha, dRSTi kahetAM zramAna, samyaga jJAna te yathArtha jANavU, samyak cAritra te yathArtha AcaravU, tathA udayakALe samyak prakAre sahana kare ane svarUpe jovU e lakSaNa. samyagdRSTi zrAvaka sAdhunA jANavAM. For Private And Personal Use Only
Page #839
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 814 vicAra ratnasAra. 120 pra0 - guNagrAhI, guNagaveSI, sahajakArI (sahAyakArI) te zuM 1 u0- 1 guNagrAhI eTale je jIva sadgurU pAse sUtra siddhAMta sAMbhaLIne ghaNI prazaMsA kare, kIrti kare, garvAdikanA koi karma audayika avaguNa dekhIne tene dveSa na upaje, kemake jo kheda ke arUci thAya to bhakti vinayAdi rUcikara mana bhagna thai jAe, tethI AgaLa guNa thato aTake, ane hoya te paNa kadAca vamI nAMkheH 2 guNagaveSI eTale gurvAdimAMhe koipaNa upakArAdi guNa hoya te saMbhArIne AkrozAdikane ThIdhe khedAya nahi; kadAca mATuM lAge paNa pArchu temayI hita buddhi, prIti, vizvAsa, kRpAdi aneka nispRhapaNe karelA upakArane saMbhArI mana nirmaLa yAya, avaguNa, dRSTimAM na Ave, tethI vinayAdi bhakti cUke nahi; 3 sahAyakAri te gurvAdikane anna, pANI, vastra, auSadhAdithI ghaNI sahAya kare; pote gAMThayI, kharace, gAMThe na hoya to koi yogya jIva pAsethI lAvIne gurunI sahAya kare; tathA sevA, bhakti, vaiyAvacca, pote jAte trikaraNa zuddhi karI mahA zAtA upajAve, prasannatA karAve, jene pariNAme potAne anaMta pApanI nirjarA ane jJAnAdikanI parama zuddhi tathA vRddhi thAya; jema ziSyomAM gurvAdi upara aMtaraMga prema, bhakti, ruci, vizeSa rasikatA sahita dIptimAn dina pratidina adhikane adhika thatAM jAya. tema uttama 62 For Private And Personal Use Only
Page #840
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 815 paramArathI, zubhamati, ekAMta nispRhI, nirmamatvI, nirabhimAnI, saMpUrNa rIte saraLa, prauDhapaNe gaMbhIra, paramasamAna, dRSTimaMta, dayAlu, kRpAlu, potAnA Azritone viSe pUrNa vizvAsI, sarvamithyAghrama rahita thayA thakA sadAnaMdapaNe pravartamAna hoya paNa hA ! iti khede A viSama kALanA prabhAve upara kahyA tevA suziyo tathA suguruo maLavA durlabha che, ane jyAM hoya tyAM teo nizcaya kalpavRkSa samAna jANavA. 121 pra0-zAtA, azAtA, sukha, duHkha viSe nimitta tathA upAdAna kAraNa samajAvo. u0-zAtA'zAtAsukhaduHkhayozcAyaM vizeSaH zAtA'zAtA' nukrameNa udayaprAptAnAM vedanIyakarmapudgalAnAM anubhavarUpaM tathA sukhaduHkhena parodIryamANavedanIya anubhavarUpaM. zAtAdi pUrvokta cAre anukrame udayaprApta zAtAdi vedanIya karmanA pudgalono zAtA, azAtA, sukha, duHkharUpa anubhava che; tathA sukha duHkhane udayamAM lAvanArA udIraNArUpa je mULa hetu te vedanIyakarma anubhavarUpa zAtAdi upAdAna kAraNa che; ane zAtA azAtA udaya AvyAM je karmapudgalo tenuM vedag, bhogavaq te azubha upAdAnarUpa che, ane sukha, duHkha tehanA phaLa che, te phaLa pAkyAM eTale udaya AvyAM te vedanIyakarmarnu bhogava, te bhogavaTo nimittarUpa thayo, arthAt sukha duHkhane bhogavatAM thakAM jo harSa zoka kare, madonmatatA ke sUrNA For Private And Personal Use Only
Page #841
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra .816 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. kare to pharI tevAMja zAtA azAtArUpa vedanI karma bAMdhe, te baMdha upAdAna kAraNa jANavuM, ane pUrvokta harSa zokAdi pravRtti te nimitta thayuM jANavuM, ema kAraNa kArye nimittathI upAdAna ane upAdAnathI nimitta ema jevAM vRkSa tevAM phaLa tathA jema bIjamAMthI vRkSa ane vRkSamAMthI bIja nIpaje che tema karmayI zAtA azAtAdi jIva pAme che, ane pharI ajJAnapaNe samabhAve na rahevAthI evAMja bAMdhI saMsAra paraMparAmAM bhame che; zAtA azAtA AtmAzrita jIvavipAkI prakRti che, ane sukha duHkha pudgalAzrita hovAthI pudgalavipAkI prakRti che. 122 pra0 - vedanA keTalA prakAranI; kai, tenuM svarUpa dRSTAMtathI samajAvo. u0- 1 veyaNAduvihA, ambhopagamiyA ukkkamiyAH svayamabhyupagamyate vedyate yathA sAdhavaH kezaluJca nAtApanAdibhiH vedayantIti abhyupagamikI vedanA, upakrAmikI tu svayamudIrNasyodIraNAkaraNena ca udayaM upanItasya vedyasya anubhava ityarthaH, je vedanIyakarma kALa paripAke svayameva sahaja udaya Ave te samabhAve vedIne khapAve te upakrAmikI, ane 2 jema sAdhumahArAjA kezaloca AtApanAdi pariSaha vedanAne pote udIraity udIrI samabhAve vedI karmanI nirjarA kare che te vedanAne abhyupagAmikI kahiye. tathA pAThAntare jUnI pratimA nIce pramANe che eka vedanI karma kAle pAkIsvabhAve udaya Ape te samabhAve vedIne khapAve 64 For Private And Personal Use Only
Page #842
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 817 te abhyupagAminI vedanA ane eka udIraNAI karI udaya lAvIne veda karmanA pudgala samabhAve vedI khapAve te upakkAmikI vedanA jANavI e bhAva, 123 pra0-dezanA zurU syAdvAde jainadharmanI che ema kyAre kahevAya ? u0-jinavacanAnusAra dezanA caturvidha che:-1 kAraNa kAryarUpa, 2 nimitta upAdAna sahita, 3 dravya bhAva yukta, 4 nizcaya vyavahAranayayukta. 124 pra0-bAvIsa pariSahamAM zIta keTalA ane uSNa keTalA ? zIta ane uSNa te zuM ? anukuLa ane pratikuLa keTalA, aSTa karmanA vibhAge kayA karmanA kayA kayA pariSaho che ? u0-strI ane satkAra e be zIta eTale manane zAtA kArI mATe anukuLapariSaho che, bAkInA uSNa eTale manane saMtApakArI mATe pratikuLa che; ema AcArAMge tRtIyAdhyayanecureTIkAmadhye kahyu che. tathA uttarAdhyayanasUtramA kayuM che. have jJAnAvaraNIyanA kSayopazame prajJA ane jJAnAvaraNanA udaye ajJAna e be che; vedanIyanA udayeH-1 kSudhA, 2 pipAsA, 3 zIta, 4 uSNa, 5 DaMsa, 6 caryA, 7 maLa, 8 sajjA, 9 vadha, 10 roga, 11 tRNa sparzaH mohanIyanA udayeH-1 acelaka, 2 strI, 3 arati; 4 Akroza, 5 yAcanA, 6 nisihiyA, 7 satkAra ane 8 samyakatva pariSaha te mithyAtvamohanA udaye 103 For Private And Personal Use Only
Page #843
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 818 vicAra ratnasAra. hoya; tathA alAbha te aMtarAyanA udaye hoya te sarve munimahArAjA zuddhAtmopayogasvarUpa vicArI mahA vairAgyabhAvane bhAvatAMthakAM samyakaprakAre sahe paNa asthiratA ke khedAdi kAI na kare, tyAM pariSaha eTale samasta prakAre samabhAve sahavaM, je karmodaye Ave te; ane upasarga te svakRta yA parakRta pIDA je pragaTe te samabhAve sahevI, athavA matAMtare upa eTale samIpe ane sarga eTale AvIne upaje je te upasarga svAzrita che ane parAzrita pariSaha che. 125 pra0-baMdha, udaya, udIraNA ane sattA e cAramA keTalI Atmika ane keTalI paudgalika che ? u0-udaya ane sattA paudgalika; baMdha ane udIraNA A tmAzrita che. 126 pra0-aSTa pudgala vargaNAnuM alpa bahutva kaho. u0-ATha vargaNAmAMhe audArikanA thoDA; tethI anaMta guNA vaikriya, tethI ghaNA AhAraka, tethI ghaNA taijasa, tethI ghaNA bhASAnA, tethI ghaNA zvAsocchvAsanA, tethI ghaNA mananA ane tethI ghaNA kArmaNanI vargaNAnA pudgalo jANavA. 127 pra0-bAbIza pariSaha paikI kayA kayA pariSaho kayA kayA karmathI upaje cha ? u.-jJAnAvaraNIthI 2, mohanInA 8, vedanInA 11, aMta rAyano 1, e karmathI upaje. atra gAthA dasaNamohedaMsaNa parisahopanANanANaM paDhamami / carimealAbha parisahasatteva carittamohaMmi // 1 // For Private And Personal Use Only
Page #844
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. akkose araIItthI, nisihiAceva jAyaNAceva, sakkArapurastakkAro, IkkArasave yaNijjami // 2 // paMcevaaNuputhvI, cariyAsijjAta hevajalleya / vaharogataNuphAsA, sesesunatthiviyAro // 3 // iti bhAva. 128 pra0 - upasarga ane pariSahamAM zo phera che ? 819 u0- upasarga te Atmakarmajanita che, upasamIpe sraSTuM upasarga te mATe, tathA pariSaha te parajanita che. paranA nimittathI kahyA te sahevuM ' parisamantAtsahyate iti pariSaha ' iti upasarga pariSadano artha vicArakho iti bhAva. 129 pra0 - cAra pramANe karI vIra paramAtmA maLyA kyAre gaNAya ? te siddha karo. For Private And Personal Use Only u0- jUnI pratimAM nIce pramANe pATha che. " tadyathA atha pramANa cyAra anuyogasUtre kahyA che, anumAna pramANa 1, upamAna pramANa 2, Agama pramANa 3, pratyakSa pramANa 4; te madhye Aja zrI vIra svAmI pratyakSa pramANe kima male ? te thApanA nikSepAthI male te kima ? samabhAva zAMta mudrAparyakAsanano utpAde ane rAgadveSano vinAza ehavI asalanI nakala ( thApanA ) jinapratimA te dekhIne bhAvathI zrIvIrasvAmI pratyakSa pramANe mile. jina pratimA te jina sarikhI te jinapratimAnI bhakti jinabhAve kIdhAnA phala zrAvakane mahAnisithasUtre kahAM che. ' ayaMkaesaDho, iti vacanAt, tihavAre jina pratimAnI bhakti kIdhI 67
Page #845
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. te jinanI kIdhI ima 'kAraNe kAryopacArAt / ima jinanI sthApanAthI Aja pratyakSa pramANe zrI vIra malyA kahIe 'atra saMdehonAsti' iti bhAva." tathA chApelI pratimAM nIce pramANe pATha che. ___ avirodha, askhalita, avisaMvAdi, niHsvArtha, ekAMta, dayAmaya, saMpUrNa satya, madhura, priya, gaMbhIra, amarma prakAzaka, sarvajJa ane sarvadarzipaNAnA lakSaNoe pUrNa, tathA mudrAkAre zAMta sudhArasamaya rAgadveSAdi cinha rahita ityAdi anekazAstravacana gocara vIraparamAtmA AgamapaNe siddha karIe. 2 anumAna pramANe jema dhUmra diThe agnino nizcaya thAya tema pUrvApara mahAtmAonA tihAsika saMbaMdha tenA vidhavidha utkRSTa sadAcAra pravartaka purUSonA pramANoe jyAre aiMsI ne, vAto anubhavathI satya siddha thAya to tenI zeSa dasa vAto paNa satyaja mAnI levAya che, ane hoya che paNa temaja evIja rIte zrI vIra paramAtmAnA aneka vacano atyAre bIjA anya darzaninA vacano karatAM satya, avirodhI, ane pramANabhUta thAya che, to koika sUkSma, agama, agocara vAta chadmastha maMdabuddhinA grAhyamAM na AvI zake, topaNa bIjI ghaNI vAta maLe che tene anumAne te paNa satyaja hovI joie; ema vIraprabhunA vacano paNa yukti tathA nyAya sifa satya hovAthI vIraparamAtmA anumAnapaNe paNa sifa thayA; 3 upamA pramANe purisasihANuM eTale tapa teje tathA For Private And Personal Use Only
Page #846
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. pariSaha upasarga sahana karavAmAM nirbhaya, sAhasika, kesari siMhasamAna parAkramI, vIraparamAtmA upamA pramANe paNa siddha thayA jANavA; 4 pratyakSa pramANe jinapratimA jina sarakhI hovAthI vIraparamAtmAsthApanA nikSepe sijha thayA, kAraNa je samabhAva, zAMta mudrA, vizuddha paryakAsana ityAdino utpAda, rAgadveSano vyaya, ane mULasvarUpe dhruva, saccidAnaMda dhanamaya evI asalanI nakala zrI jina pratimAjI che te dekhI bhAvathI zrI vIraparamAtmA pratyakSa siddha thayA jANavA; sthApanAjInI bhakti te sAkSAtnI barAbaraja che, kAraNe kArya upacAre satya che. 130 pra0-jIva aSTakarmavargaNAdalika kevI rIte vaheMcI AThe kamane Ape che ? u0-samaya samaya jIva karmavargaNA grahe che, te AThe karmane vaheMcI Ape che te AvI rIteH-sarvathI thoDAM Ayukarmane, tethI vizeSAdhika nAma ane gotrane, te beumAM mAMhomAMhe sarakhAM; tethI 1 jJAnAvaraNIya, 2 darzanAvaraNIya, 3 tathA aMtarAya e traNane vizeSAdhika paNa mAMhomAMhe sarakhAM daLa Ape, tethI mohanIyane saMkhyAtaguNAdhika, tethI vedanIyane adhika; ema vedanIyakarmane sarvathI adhika daLa maLe che, kema je vedanIya vipAka jIvane thoDA daLe pragaTapaNe jaNAya nahi tethI. iti bhagavatIsUtre kA che. 131 pra0-jIva vigrahagati kare to teno utkRSTa kALa keTalo ? For Private And Personal Use Only
Page #847
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 822 vicAra ratnasAra. u0- trasanADI bahAra ekeMdriyathAvara kAyajIva vidizIe upajanArane pAMca samaya lAge che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 132 pra0 - abhisaMdhivIrya ane anabhisaMdhivIrya te zuM ? u0- abhisaMdhi vIrya te upayoga pUrvaka AtmavIryaH ane anupayoga AtmavIrya te anabhisaMdhivIrya. 133 pra0 - samakitI zrAvakane gRhasthapaNe chaThThe guNaThANaM sparze ke nahI ? u0- samyagdRSTie dezavirati gRhasthAvAsa chatAM koi jANasye je te cothA pAMcamAM guNaThANAvAlAne nirmala adhyavasAe dhyAnadazAe zubhayoge zubha dharmadhyAne chaThThA sAtamA guNaThANAnA pariNAma Ave pache te kAlAntare aMtarmuhUrtamAtra rahane pache maTI jAya. potAnA guNaThANA mAphaka pariNAma rahe evaM kahe te asatya svamati kalpanA paNa koi granthokta nahIM. tatrottaraM cothA pAMcamAthI bhAvacAritra guNa Ave caDhate 13 mA 14 sudhI caDhIne marudevyAdinApare puNyADhya rAjAnIpare siddhivare pAcho te guNaThANA pharasIne paDe nahi. gRhasthavAsI game tevo utkRSTa zrAvaka hoya, topaNa tene guNaThANaM pAMcamuMja hoya che; paNa cha sAtamuM na kahevAya; kemaje guNaThANAnI prApti kaSAyanA kSayopazamane AdhIna che, ane adhyavasAyanI nirmaLatA te nija pariNatine AdhIna che, te pariNati potAnA avyavasAyanI nirmaLatAe kaSAyano kSayopazama karIne adhika uMcA guNaThANAnI pariNatirUpa 70 For Private And Personal Use Only
Page #848
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 823 www.rrrrrrrrrrrrrrrron.manumanArrararuwa kare to adhika guNaThANI kahevAya, nahi to bhAvanI zuddhAzuddha tAratamyatA kahevAya. 134 pra0-samyaktva mohanIyane koNa vede, ane kyA sudhI vede, ane tenuM svarUpa zuM ? - u0-kSayopazama samakitIne samakita mohanIno udaya hoya ane upazamika ane kSAyikane te na hoya; temaja vedakane eka samayanoja atisUkSma kALa hovAthI gaNatrImAM lI, nathI, samyaktva mohinI te kSayopazamIne hoya tathA upazamIne sattAe hoya, tethI pradeze ane rase anukrame, te saMkAkakhAdi sahaja vibhramatA vede, koika jinapraNIta sUkSma arthabhAva madhye muMjhAya te samyaktvamohanIyatuM svarUpa jANavU. 135 pra0-utsarga jane apavAdanuM zuM svarUpa che ? u0-utsarga te vyavahAramArga apavAda te nizcayamArga yathA sAyune pRthvaM kAyAdi SaTkAyanI virAdhanA niSedhI che. kadAcit kAraNe nadI utaravI paDe tathA AhArAdikane arthe gurudeva vaMdanAne arthe cAlatA virAdhanA thAya te utsarga. te mATe apavAvAde paJcakkhANa mahAvratanA hoI ane kAMika aNa kAraNa paDe utsargamArga hoya, tathA vAcAnAntare koika granthe utsarga te utkRSTo nizcayamArga kahyo che. ane apavAda te komalamArga mATe vyavahAramArga ko che, tehano svarUpa Age lakhyo che e bhAva. utsarga mArganI carcA ghaNI che, paNa ihAM to alpabuddhie jehabu jANyuM tehaQ lakhyuM che. iti bhAva. 71 For Private And Personal Use Only
Page #849
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 824 vicAra ratnasAra 136 pra0 - dIvA pramukha jyotimaya padArthoMnA prakAza paDe che, te dIvAmadhye rahelA anikAya jIvanA paryAya che ? Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir u0- dIvA madhye je anninA jIva che, te mAMheja parimI rahyA che, paNa dADhakarUpa paryAya che te bAhera nILe nahi, tathA dIvAnA prakAzarUpa puddala je bAhera dIse che, teto visrasA pudgalanI paryAya chAyA che. tathA dIvAnI bAhera je prakAzarUpa pudgala dIse che te, tathA prakAzarUpa pudgalanA nimitte, apara visrasA pudgala zreNibaddha jamAva thAya che te acitta dIse che. paNa te agnikAya jIvanA paryAya nahi, tenA (agninA) guNa paryAya to dAhaka rUpe che, te jyAM vyApe tyAM bALI bhasma kare; mATe bAhira paDato prakAza visrasA pudgala paryAya (acita) jANavA; jema ArasImAM mukha jotAM ApaNA zarIra samAna sarva pratibiMbita pudgala dIse che, te kAMi ApaNA zarIranA paryAya, ArasImAM jatAM nayI, paNa te ArasInuM nimitta pAmIne tyAM zarIra mukhAdi jevA vistrasA pudgala, tatkAla zreNibaddha tadrUpa pari mine jamAva thAya che, paNa te jIvanA paryAya na jANavA; evIja rIte zarIranI chAyA vigere vistrasA pudralajamAva jANavo, tema dIvA pramukhanA prakAzAdimAM paNa jANavuM. * * zrImad devacandrajIe dIvAnA prakAzane visvasA pudgala mAnI acita ko che. A bAtamAM ye mata che. keTalAka muniyo zrImada devacandrajInI peThe dIpakanA prakAzane visvasA pula mAnI acita gaNe che For Private And Personal Use Only
Page #850
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 825 137 pra0-vaktA tathA zrotAnA cauda cauda guNa kayA kayA che te kaho. u0-vaktAnA cauda guNo:-1 Agamokta soLabolanA jANa, 2 zAstrArtha vistAravaMta, 3 vANImAM mIThAza, 4 prAstAvika avasara oLakhe, 5 satya bole, 6 sAMbhaLanAranA saMdeha chede, 7 bahu zAstravettA gItArtha upayogI hoya, 8 artha vistArI saMvarI jANe, 9 vyAkaraNa rahita kaThinabhASA ke apazabda na bole, 10 vANIe sabhAne rIjhAve, 11 vANI sAMbhaLIne zrotA rasasvAda pAme, 12 praznArthavaMta, 13 ahaMkAra rahita, 14 saMtoSAdidharmavaMta. zrotAnA cauda guNo : 1 bhaktivaMta, 2 priyabhASI, 3 nirabhimAnI, 4 sAMbhaane rAtre upAzrayamAM dIpakanA prakAzamAM pustako vAMce che. zarIrapara prakAza paDe che te adAhakavilasA pudgalarUpa che ema mAne che. ananta paramANuono skaMdha bane che tenI avazya chAyA hoya che. agnikAyanAM pudgalonI, maNinI chAyAnI peThe chAyA paDe che. dIvAnI cAre tarapha prakAza maya visnasA pudgalo che, tena agninA chAyA-pratibiMba pudgalo cha mATe chAyA pratibiMba pudgalo che te vistrasArUpa hoI acitta che. anya sacitta manuSya vagere chakAyanA pratibiMba chAyA pudgalonI peThe-e pramANe Agamoktayuktiyo aneka jaNAve che. zrImad devacandrajI bahuzruta gItArtha dravyAnuyogI hatA. temanA guruAno paraMparApaNa e mAnyatAvALI hovI joIe. tapAgacchamAM paNa keTalAka muniyonI tevI mAnyatA tathA pravRtti saMbhaLAya che. bIjA pakSavALAo dIvAnA pudgalonI ujehI mAne che. teo granthanA pAThanI sAkSI Ape che. ( tattvaM kevaligamyam ). zo. bu. sU. 104 73 For Private And Personal Use Only
Page #851
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 826 vicAra ratnasAra. LavA upara rucivaMta, 5 capaLatA rahita ekAgra citte sAMbhalIne dhAre, 6 jevA sAMbhaLyA tevA pragaTa akSara kahI dekhADe tevo smaraNa zaktivaMta, 7 praznano jANa, 8 vistArita zAstrArtha rahasya samaje, 9 dharma kArye ALasu na hoya, 10 dharma sAMbhaLatAM nidrArahita hoya, 11 tAttvika buddhivaMta hoya, 12 dAtAra hoya, 13 dharma sAMbhaLanArA upara prema hoya tathA tenI pachavADe tenA guNa prazaMse, 14 niMdA, vikathA, vAda, vivAda, kadAgraha, mamatAdi rahita vinayI suzIla hoya. 138 pra0-purANo keTalAM che te jaNAvo. u0-purANa aDhAra che tenA nAma. 1 brahmapurANa, 2 padma purANa, 3 viSNupurANa, 4 zivapurANa, 5 bhAgavatapurANa, 6 nAradapurANa, 7 mAkaiDapurANa, 8 agnipurANa 9 bhAratapurANa, 10 brahmAvartapurANa, 11 liGgapurANa, 12 varAhapurANa, 13 skaMdhapurANa, 14 vAmanapurANa 15 karmapurANa, 16 matsyapurANa, 17 garuDapurANa, 18 brahmAMDapurANa. e purANanA nAma jANavA. 139 pra0-pudgala paramANumAM varNa, gaMdha, rasa, sparza, zabdAdi guNo che; temAM zabdaguNa te kyAthI Avyo, zakti hoya tenI vyakti saMbhave che paNa ahiM zaktirUpeja paramANumAM zabdaguNa dekhAto nathI, chatAM zabdavaDeja kAne sAMbhaLIe chIye te jIvano guNa che ke pudgalano ? u0-paramANumAM be sparza che, karmavargaNAmAM cAra sparza cha 74 For Private And Personal Use Only
Page #852
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 827 te zIta, uSNa, snigdha, ane lakho, ane audArikAdizarIramAM ATe sparza che to bIjA cAra sparza halako, bhArI, saMvALo ane kharabacaDo ekyAMyI AvyA ? teno uttara je saMbaMdha be prakAranA che:1 samavAya saMbaMdha ane saMyogasaMbaMdha, tyAM samavAya saMbaMdha te sahacArI vastu guNaparyAyAdi jema SaT dravyamAM che tema jANavo; ane saMyogasaMbaMdha te all fea bhinna pulo maLe thake prayoge apara navIna guNa ke bhAva pragaTe te, jema khArAnI sAthe haLadarano saMyoga thaye ratAzaguNa nIpaje tema jANavuM; evIja rIte AtmA ane pudgalane saMyoge zabdanAmA guNa pragaTyo tema varNAdiguNavaMta karma paramANumAM cAra sparza samavAyasaMbaMdhe pudgalAzrita hatAja, ane pachI jIvazarIrAdi saMyogasaMbaMdhe ATha nIpajyA. 140 pra0 - jIva parabhava Ayu kevA pariNAme bAMdhe ? u0- yoga, kaSAya, dhyAna ane lezyA e cAranA zubhA - zubha yathAyogya ekatra saMyoge, jIvane parabhavAyu baMdhAya che. 141 pra0 - SadravyanA kSetrakAlabhAvAdi trIsa bheda kayA, tathA prakArAMtare paNa dravyAdika cAra bhedanuM svarUpa kaho. u0- Sadravya mAMhelA pratyekanA pAMca pAMca guNa che te A pramANe 1. dharmAstikAya:- 1 dravyathI eka, 2 kSetrathI lokama 75 For Private And Personal Use Only
Page #853
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 828 vicAra ratnasAra. mANa, 3 kALI anAdi anaMta, 4 bhAvayI arUpI (avarNAdi), 5 guNa calaNasahAyaka. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2. adharmAstikAyaH - 1 dravyathI eka, 2 kSetrathI lokamamANa, 3 kAlathI anAdi anaMta, 4 bhAvathI arUpI (avarNAdi), 5 guNa sthiratAsahAyaka. 3. AkAzAstikAya:- 1 dravyathI eka, 2 kSetrathI lokAlokapramANa, 3 kAlayI anAdianaMta, 4 bhAvadhI arUpI ( avarNAdi ), 5 guNa avakAzadAnasamartha. 4. kALa:- 1 dravyathI aneka eTale anaMtAanaMta, 2 kSetrathI manuSya loka madhye, 3 kAlathI anAdianaMta, 4 bhAvathI arUpI ( avarNAdi ), 5 guNa navA, purANA, vartanA lakSaNa. 5. pudgalAstikAya:- 1 dravyathI aneka eTale anaMtA, 2 kSetrathI loka madhye, 3 kALathI anAdianaMta, 4 bhAvathI rUpI eTale varNAdiyukta, 5 guNa puraNa, galaNa, milaNa, vikharaNa, saDaNa, paDaNa, vidhvaMsana, dharmalakSaNa. 6. jIvAstikAya:- 1 dravyathI aneka eTale anaMta, 2 kSetrathI loka madhye, 3 kAlathI anAdianaMta, 4 bhAvathI arUpI ( avarNAdi ), 5 guNa cetanAupayogavaMta. evI rIte SaTdravyanA dravyAdi apekSAe, trIza bheda darzAvyA prakArAMtare, prakArAMtare nizcayavyavahAranaye dravya kSetra kAla bhAve kathaMcit sapradezI, kathaMcit apradezI, ema bhajanAe vidha viva apekSAe aneka meda svarUpa vistArita graMthAMtarathI gurugamya jANI levaM. jUnI pratyantare nIce mujaba che. 76 For Private And Personal Use Only
Page #854
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 829 punarapi dravyathI kSetrathI kAlayI bhAvayI syuM ? te kahe che 1 dravyayI apradezI, bIjuM kSetrathI apradezI 2, cIjeM kAlathI apradezI 3, cothe bhAvathI apradezI 4, have kSetrathI te niyamA apradezI te dravyayI syAt samadezI apradezI 4. have kAlathI syAt sapradezI apradezI. kAlayI paNa bhajanA, kSetrathI syAt sapradezI syAt apradezI, have bhAvathI syAt sapradezI syAt apradezI eNI rIte lejo e bhAva, have je dravyathI sapradezI te kSetrathI samadezI che, je kAlathI sapradezI che te bhAvathI sapradezI che 4. have sapradezI te kSetrathI syAt sapradezI, apradezI te dravyathI samadezI niyamA te dravyathI syAt sapradezI syAt amadezI te dravyathI samadezI hoine apradezI paNa che. have apradezI kAlathI syAt samadezI, samadezI syAt apradezI, kAlathI syAt samadezI syAt apradezI, te kSetrathI syAt samadezI syAt apradezI, have bhAvathI syAt samadezI syAt apradezI bhAvathakI bhajanA bhAvathakI syAt sapradezI syAt apradezI ne kAlathI paNa syAt sapradezI syAt apradezI iti bhAva. 142 pra0 - SaT dravyanA guNaparyAyanuM zuddhAzuddha svarUpa yathArtha vistAre samajAvo. u0- Sadravyamadhye prathama jIvadravya laie, e jIva be prakAre che, eka zuddha ane bIjo azuddha dravyakarma, bhAvakarma ane nokarmAdi sarva karmakalaMke rahita zuddha niSpanna; svarUpI siddhAlaye anAdi tathA sAdi anaMta bhAMge, lokAgre birAjatA siddhaparamAtmAonA 77 For Private And Personal Use Only
Page #855
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. jIvadravya zuddha jANavA; tathA karmAvaraNe sahita malina AtmapradezI, rAgadveSAdi bhAva malina pariNativaMta caturgati bhramaNa lakSaNarUpa azuddha jIvavya jANavA; have tenA guNa ane paryAya viSe lakhIe chIe:-jIvanA guNa paNa be prakAre che. 1 zuddha, 2 azuddha, tyAM zuddhaguNa te kevaLajJAnAdi a. naMtaguNalakSmIrUpa paramazuddhakSAyika bhAvanA guNa te tathA matijJAnAdi daza bheda zuddhAzupha kSAyopazamika bhAvanA guNa te azuddha jANavA. have jIvanA paryAya paNa be mede che, eka vyaMjanaparyAya ane bIjA artha paryAya, vaLI vyaMjana paryAya paNa be bhede che, eka zuddha ane bIjA azuddhaH tyAM zuddha vyaMjana paryAya te carama zarIra pramANa. kiMcit uNI avagAhanAvaMta, siddhAvasthAvaMta te zuddha vyaMjana paryAyavaMta jIva jANavA; tathA naranArakAdi caturgatirUpa azuddha vyaMjanaparyAya jANavA, artha paryAya paNa be bhede che:--eka zuddha ane bIjA azuddha tyAM ApaNI guNazreNi madhye SaDguNahAnivRdhirUpaagurulaghuparyAya te zubhaarthaparyAya, ane matijJAnAdi avalokana avasthiti eka akSarane anaMtame bhAge paryAyarUpa je jJAnAdi cetana. upayoga sthiti te azuddha paryAya jANavo, tathA utpAda vyayapravarUpa jIvanA zubhAzuddha dravyaguNaparyAya jANavA, jema matijJAna upayogano vyaya, zrutajJAnopayogano utpAda ane jJAnaguNa dhruva te zuddha bheda; For Private And Personal Use Only
Page #856
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. tathA manuSyagatino vyaya, devagatino utpAda ane jIvadravya to zAzvata dhruvarUpe che, te azujhameda jANavo. have pudgaladravyanA muNaparyAya vicArIe, tyAM te pudgaladravya paNa be bhede che, eka zuddha ane bIjo azuddha, AkAzapradeze rahela zuddha avibhAgI accheda abhedarUpa paramANuo te zuddha pudgaladravya, ane drayaNaka vyaNukAdi paramANuonA banelA je skaMdho te azuddha pudgaladravya, have paudgalika guNa paNa be bhede che, eka zuddha ane bIjo azuddha, tyAM zupha te nirvibhAgI vIsaguNayukta pudgaladravyaguNa jANavA. vIsaguNAdi sahita anaMta guNamizrita dvayaNukAdi skaMdharUpa mukhya gamana rUpAntara guganI gauNatA ane sattAguNanI mukhyatA tene azuphapula guNa kahIe, vaLI pudgalaparyAya paNa zupha ane azuddha ema be bhede che, te paNa vyaMjana ane arthanA bhede dvividha che, tyAM zurU AkAzapradeze avibhAgI SaTguNahAnivRddhirUpa zuddha paramANu paryAya te ane azuddhavyaMjanaparyAya te sthUla sUkSma pariNAmarUpa dvayaNakAdi skaMdha paryAya te; vaLI zuddhaarthaparyAya te potAnI guNazreNi madhye ghaTguNahAnivRddhirUpa pariNamana paryAya te, tathA azuddhaarthaparyAya te dvayaNukAdi skaMdharUpa guNavigati, tIvra manda tAratamyabheda pariNamana paryAya te; jema pUrva skaMdhano vyaya, vartamAnano utpAda For Private And Personal Use Only
Page #857
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 832 vicAra ratnasAra. ane pudgala dravya to zAzvata cha, eTale jema sonAno kaMdoro bhAMgIne sonAnA bAjubaMdha karAvyA tyAM kaMdorAno .vyaya, bAjubaMdhano utpAda ane sonu te dhruva. have dharmAstikAyanA dravya guNa paryAya vicAre che. dharmAstikAya zuphadravya lokapramANa, asaMkhyAta pradezI, akhaMDa, eka AkRtirUpa arUpi zuddhavyaMjana paryAyarUpa dharmAstikAyadavya jANavU, tathA potAnI guNazreNi madhye SadguNahAnivRddhirUpa pariNamana kare tyAM zuddha arthaparyAya dharmAstikAyanA kahiye, guNa te jIva pudgalane gatisahAyakarUpa, tathA utpAdavyayadhruvapaNe padaguNahAnivRddhirUpa paryAya jANavAH-jema calaNagatino utpAda, sthitino vyaya ane dravyasattA dhruva zAzvata jANavI, evIja rIte adharmAdi bIjA traNa dravyornu paNa kiMcita svarUpa lakhIe chIe:---adharmano guNa je pudgalane sthitisahAyaka, asaMkhyAtapradezI, lokapramANa, akhaMDa, padguNahAnivRddhirUpa pariNAma, te zupha payIya, tyAM akhaMDaAkRtirUpa zuddha vyaMjanaparyAya jANavo ane jyAM SaTguNahAnivRddhi kare tyAM zuddha arthaparyAya jANavo, jema sthitino utpAda, gatino vyaya, ane dravyasattA dhruva jANavI, kALa dravyano guNa vartanA lakSaNa, paMcadravyano vartanA paryAya sarva dravyano paryAya, asaMkhyAta lokapramANa zuddha paryAya kahIe. vartamAna samayano vyaya, anAgata samayano For Private And Personal Use Only
Page #858
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 105 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. kAladravya utpAda, dravya sattA dhruva, upacAre eka AkRti te zuddha vyaMjanaparyAya have AkAzadravyano guNa avakAzadAnalakSaNa, lokAlokapramANa, anatapradezI, ghaTAkAzano utpAda, pUrvavaTAkAzano vyaya ane dravya sattA dhruva jANavI tathA lokAloka pramANa akhaMDaAkRtirUpa zuddhavyaMjanaparyAya kahIye, ema SadravyanuM paryAyAdi kiMcit svarUpa kahine temAM je kAMDa vizeSa jANavA yogya che te kahe che:-- gAthA -- pariNAmI jIvamuttA, sapaesA egakhitta kiriyAya. NicaMkAraNakattA, savvagaya iyara adhpavese ( 1 ) 833 For Private And Personal Use Only 1 jIva ane pudgala pariNAmI, zeSa cAra apariNAmI, 2 jIvadravya te jIva cetanarUpa ane zeSa pAMca ajIva acetana jaDarUpa che, 3 pudgala rUpI mUrtimaMta che, zeSa pAMca arUpI che, 4 kAla, apradezI che, zeSa pAMca sapradezI che, dharma, adharma ane AkAza e traNa eka ane zeSa RNa aneka, 6 AkAza kSetra che, ane zeSa pAMca kSetrI che, 7 jIva ane pula be sakriya che, zeSa cAra akriya che, 8 jIva ane pudgala be vyavahArathI anitya zeSa cAra nitya che, 9 jIva akAraNarUpa ane zeSa pAMca kAraNarUpa che, 10 jIva kartA ane zeSa pAMca akartA che, 11 AkAza sarvagata che, ane zeSa pAMca asarvagata che. * 81
Page #859
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. mmmm 143 pra0-vedanA saMbaMdhI caubhaMgI kaho. u0-1 alpavedanA alpanirjarA te devatAone, 2 mahA vedanA alpanirjarA te nArakIne, 3 mahAvedanA mahAnirjarA te apramatta sAdhune, gajasukumAlanIpare; 4. alpavedanA mahAnirjarA te zailezIkArakamahAtmA caudamA guNaThANI paramAtmasvarUpa sanmukhI jANavA. 144 pra0-samyaktva ane mithyAtvanI caubhaMgI bhinna bhinna jI vAzrita kaho. u0-anAdianaMtamithyAtva abhavyane, 2. anAdisAMta mithyAtva bhavyane 3. sAdisAMtamithyAtva prApta samyaktvavamanArane; 4. sAdi anaMta bhAMgo zUnya che. 145 pra0-vrataaMgIkAra tathA pAlanamAM siMhapaNA tathA ziyA LapaNAnI caubhaMgI dRSTAMta sahita kaho. u0-1. siMhapare vrata grahe ane siMhanI pare pALe te jaMbusvAmI sthUlabhadrAdinI pare; 2. siMhapare grahe ane ziyALanIpare pALe, te maricAdivat 3. ziyALapare grahe ane siMhanI pare pALe, te metAryamuniAdivat, 4, ziyALapare grahe ane ziyALapare pALe te aMgAramardakAcArya, kulavAlukAdivat jANavA. 146 pra0-cAra anuyoga te kayA. - 30-1. dravyAnuyoga te Sadravya viSayaka guNapraryAya svarUpa kathanayukta Atmadravya vivecanamukhyAdhikAraH 2 dharmakathAnuyoga, te satA, satI mahAtmAonAM caritrona For Private And Personal Use Only
Page #860
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. D o n' """"" " mm kathana svarUpa; 3. gaNitAnuyoga te dvIpa, samudra, kSetrAdinu, kSetraphaLAdimAparnu gaNita kathana svarUpa 4. caraNakaraNAnuyoga te kriyAnuSThAna cAritrAdi vrata paccakhANa niyamAdi vidhi kathanasvarUpa. 147 pra0-jIva durlabhabodhipaNuM keTalA kAraNe pAme ? u0-chahiThANehiMdullabhabohimANakammapakaraMti arihaMtANaMava navayamANe // 1 // arihaMtapannattassadhammassaavanaMvayamANe // 2 // AyariyANaM avanaMvayamANe // 3 // uvajjhAyANaM avanaMvayamANe // 4 // cAuvanassasaMghassa avannavayamANe // 5 // samaddIThIdevANaM avanaMvayamANe // 6 // 1 zrIarihaMta, 2 tathA temano bhAkhelo je dharma tathA temanI pratimAjI tathA temanA vacanarUpa je siddhAMta ityAdika arihaMta saMbaMdhI avarNavAda niMdA, dveSAdi karavArUpa avinayAdi kAraNa thakI; 3 jina AjJAkArI, jinazAsanasthaMbharUpa zrIAcAryabhagavaMtano avarNavAda karavA thakI; 4 zrIsUtrasiddhAMtanA pAragAmI AcAryapadane yogya, aneka ziSyone sAraNAvAraNAdi hita zikSA, sUtrasiddhAMtArtha abhyAsanA dAtA zrIupAdhyAyajI bhagavaMtano avarNavAda karavA thakI; 5 jJAne karIne ekAMta mokSamArganAja sAdhaka zrIsAdhu munimahArAjAno avarNavAda karavA thakI; 6 jina AjJAkArI suzIla zrIarihaMtAdikane paNa pUjanika evo zrIcaturvidhasaMgha teno avarNavAda karavA thakI, jIva durlabhabodhipaNaM pAme, arthAt 83 For Private And Personal Use Only
Page #861
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 836 vicAra ratnasAra. anaMtakALa saMsAraparibhramaNa karatAM thakAM paNa dharma sAmagrInI jogavAi pAmavI mahAdurlabha thai paDe, to pachI dharma prAptinI durlabhatAnI vAtanuM to kahevuja zuM ? 148 pra0-ATha prakAranA AtmA te kayA ? Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir u0- 1. dravyAtmA eTale asaMkhyAtapradezI zurUjIvadravya svaguNaparyAyasahita sattAe che te zuddha dravyAtmA, ane tenA jJAnadarzanAdi upayoge rahita te azuddhadravyAtmA kahIye; 2 kaSAyAtmA, soLa kaSAya tathA nava nokaSAya pravartamAna jIva te kaSAyAtmA; 3 manavacanAdi yogapravartamAna AtmA te yogAtmA; 4 jJAna ajJAnAdi upayogI AtmA te upayogAtmA; 5 jJAnAtmA eTale jIvAzrita saccidAnaMdaghana jJAnasvarUpe pravartamAna AtmA te; 6 darzanAtmA te samyagdRSTijIva te; 7 cAritrAtmA te sattAgata svarUparamaNarUpasthiratAguNe pravartamAna je jIva te; 8 vIryAtmA, mana vacana kAyAdinA baLa parAkramarUpa azuddha vIryAtmA kahIe, paNa AtmasattAgata rahela anaMtazaktinI sphuratie zuddhAtmopayoge pravRti karI anAdi anaMtakALanA karma maLane nikaMdana kararUpazaktinI vyakti te zuddhavIryAtmA kahIe. 149 pra0 - pUrvokta aSTavidha AtmAomAMthI kai gatimAM keTalA hoya te kaho. u0- nArakI tathA devatAo madhye sAta AtmA hoya, paNa cAritrAtmA na hoya; tathA ekeMdriya madhye cha AtmA 84 For Private And Personal Use Only
Page #862
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. saMbhave paNa jJAnAtmA ane cAritrAtmA nahiH tathA tiryacapaMcedriya ane manuSyagatimadhye AThe AtmA hoya; tathA paMcamagatimadhye eTale zrIsiddhaparamAtmAne anaMtaguNabhAjanarUpa zuddha jIvadravya te zrIsiddha bhagavaMtanuM che, tene viSe caturvidhaAtmA che, te jJAnAtmA, darzanAtmA, upayogAtmA tathA zuddha dravyAtmA. 150 pra0-aSTavidha trasajIvo che te kayA ? te dRSTAMta sahita kaho. u0-1 aMDajA te pakSIAdi; 2 potajA te gajAdi; jarAdi te gavAdi; 4 rasajA te kITakAdiH 5 svedajA te yUkAdi; 6 saMmUchima te pataMgAdikA 7 udbhija te giMgoDAdi; 8 utpAdikA te deva narakAdi. 151 pra0-jIvanA dasa prakAranA pariNAma te kayA ? u0-1 gati, 2 iMdriya, 3 kaSAya, 4 lezyA, 5 yoga, 6 upayoga, 7 jJAna, 8 ajJAna, 9 darzana, 10 cAritra. iti panavaNA sUtranA 13 mAM pada madhye ch| 152 pra0-jIvapariNamana keTalA prakAre che ? u0-" baMdhaNa 1 gaI 2 saMThANA 3 bheya 4 vanna 5 gaMdha 6 rasa 7 phAsa 8 agurulaghu 10 pariNAmA e dasaDhutiajIvA // 1 // 1 baMdhana, 2 gati, 3 saMsthAna eTale AkRti, 4 jAti, 5 varNa, 6 gaMdha, 7 rasa, 8 sparza, 9 aguru laghu, 10 zabda; e dasa rIte pariName che. 153 pra0-aMtarmuhUrta kone kahIe ? For Private And Personal Use Only
Page #863
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. u0-" jIveNakahaviphAsiyaM, aMtamuhuttaMpijeNasamattaM / niya mAavadapuggala, pariyaTTocevasaMsAro" // 1 // pudgalAnAMparAvarttaH pudgalaparAvarttaH, apakRSTaH kizcinyUno'IpudgalaH parAvataH arddhapudgalaparAvataH atha antarmuhUrttanuM pramANa. antarmuhUrta aSTasamayo vaTidvayaM yAvadityarthaH tancasamyaktvopazamikaM atrakSetrapudgalaparAvarttanAdhikAraH na dravyAdi pudgalaparAvartetyupadezakam / __eka capaTI vagADIe athavA AMkha mIMcIne ughADIe teTalA vakhatamAM asaMkhyAtAsamaya thAya tevA nava samayathI mAMDIne eka muhUrta je eka sAmAyikano kAla beghaDI pramANa che, temAM eka samaya ocho, teTalA kAlane aMtarmuhUrta kahIe, arthAt jaghanyathI navasamaya, utkRSTa be ghaDImAM eka samaya ocho, ane e benI vacamAM jeTalA samayanI saMkhyA te sarve madhyamaaMtarmuhUrta jANavAH evI rIte aMta muhUrtanA asaMkhyAtA bheda thAya che. 154 pra0-jAtismaraNa te zuM ? tenA keTalA bheda ane temAM . keTalA bhavanuM jJAna thAya ? 30-atragAthA " puvvabhavAsopichaI, ekadotinijAvanavagaMvA uvaritassaavisao, sabhAvaojAIsamaraNassa // 1 // koipaNa vastu zabdarUpAdi je pUrve bhavAMtaramAM gADha paricitaabhyAsa sahavAsarUpa thaela hoya evA ghara, hATa, vADI, vastra, bhUSaNAdi AkRti mAtra dekhatAM, zabda mAtra sAMbhaLatAM thakAM, pUrvabhavasaMbaMdhi je For Private And Personal Use Only
Page #864
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. acAnaka sarva sAMbharI Ave, ane tethI pote pUrva koNa hato tathA kyAM evIrIte vagere samasta nijapaNAnuM bhAna thai Ave tene jAtismaraNa kahe che; te be prakAre che, eka zujhakSayopazamAnusAra te pUrvabhavanA samyagdRSTi gADha dharmAbhyAsI mahAtmA one thAya te, jema zrIvajrasvAmI pramukhane, ane bIjuM azuddhakSayopazamAnusAra te pUrvabhavanA mohAdi viSaya kaSAyAdi ceSTAdi smaraNa rAgadveSajanita nirarthaka jANavU, jAtismaraNamAM jaghanyathI eka be traNa bhava hekhe, madhyama cAra pAMca cha Adi ane utkRSTa nava bhava sudhI dekhe ( iti panavaNAdi vacanAt ), 155 10-puNya ane dharmamA zuM phera ? / 30-puNya te zubhakarmapudgala prakRti che, te jIvanA zubha pariNAme ele supAtrane annapAnAdi bhakti namakArAdi karane karIne nava prakAre baMdhAya che, tenA nAma annapuNNe 1 pANapuNNe 2 lehaNapuNNe 3 sayaNapuNNe 4 vatthapuNNe 5 manapuNNe 6 vayaNapuNNe 7 kAyapuNNe 8 namokkArapuNNe 9 e nava bheda puNyanA kahyA ane baiMtAlIsa prakAre zAtAdirUpe bhogavAya che; * jUnI pratimAM cauda ratnano prazna che tenA uttaramAM gAthA--" cakkaasichattadaMDA, AyuhasAlAiMduticattAri / cammagaNikAgaNInihi, sirigehecakkINoDaMti // 1 // seNAvaIgAhAvaI, purohiyavaDUDhaInIyayanagare / thIrayaNarAyakule, veaiDhataTegayaturayA // 2 // For Private And Personal Use Only
Page #865
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 840 vicAra ratnasAra. jyAre dharmato zujhAtmapariNatirUpa cittanI nirmaLatA, viSayakaSAyAdirahita zuddhajJAnAnaMdIAtmArAmarUpa che. 156 pra0-bAraupayogamAM rUpI keTalA ane arUpI keTalA, . ane te zA mATe ? u0-kevalajJAna ane kevaladarzana e be AtmaguNarUpa hovAthI arUpI che; ane zeSa dasa AtmapudgalAzrita mizrita hovAthI rUpI che. 157 pra0-pAMca samakitamAM, rUpI keTalA ane arUpI keTalA? te kAraNa sahita kaho. u0-pAMca madhye eka kSAyika te zujhAtmaguNa prApti bhaNI arUpI che, ane zeSacAra pudgala upaSTaMbhI alpakA lika kiMcit parAdhInatA bhaNI rUpI che. 158 pra0-chaAvazyakamadhye keTalA rUpI ane keTalA arUpI ? tathA temAM saMvaramA keTalA ane nirjaramAM keTalA ? u0-sAmAyikAdi pAMcaAtmaguNa bhaNI arUpI che, ane eka pratikramaNa Avazyaka pApaniMdA, garhArUpa Atma sanmukhI paNa maMdatA bhaNI rUpI che tathA sAmAyika cavIsattho tathA vAMdaNA te traNa saMvaratatvamA che; ane zeSa traNa nirjarAtatvamA che. 159 pra0-savArthasiddha vimAnanA devatAo ane vijayavimAnanA devatAo keTalA bhavamAM siddhi pAme. u0-" savvadAoniyamAegaMmibhavaMmisijjhaIavassaM / vi jayAdivimANeThThiyaM, saMkhijjabhavAonAyavvA // 1 // For Private And Personal Use Only
Page #866
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. artha--sarvArthasiddhavimAnavAsi devatAo nizcayathI eka bhavamAM siddhi pAme che. ane vijayAdi vimAna vAsi deonI sthiti saMkhyAtAbhavanI hoya che. 160 pra0-zrAvaka jaghanya pade keTalA lAbhe ? u0-kSetrapalyopamane asaMkhyAtame bhAge iti Avazyaka niyuktau jaMbU dvIpamadhye 'kITikAbahavya athavA narAbahavaH tatrottara yadAsamUchimANAM virahaH tadAkITikA stokAnarAbahavaH 161 pra0-cAra sAmAyika te kayA, ane te pratyekamAM kayu sama kita tathA guNaThANuM hoya te kaho. u0-1 zrutasAmAyikamAM dIpakasamakita ane pahelu guNaThANuM hoya, te abhavyane paNa hoya; kAraNa je jinavacanAnusAra prarUpaNA kare tethI parane mArga dIpAve, dharma pamADe paNa potAne aMdhArUM hoya, apitu zraddhA, pApa, trAsAdi na hoya tethI, 2 darzana sAmAyika samyagdRSTi cothAguNaThANIne hoya, 3. dezaviratisAmAyika pAMcameM guNaThANe zrAvakane hoya, 4 sarvaviratisAmAyika te chaThesAtameguNaThANe vartatA munimahArAjane hoya, e sarva guNaThANAnI pariNatirUpa kaSAyanA kSayopazamane lIdhe hoya che. 162 pra0-chakAya jIvonI mahAvirAdhanArUpa pAMca sthAna kayA kahyA che ? u0-1 ghaMTI sthAna, 2 cUlA sthAna te rasoDu, 3 pANI Aru, 4 vAsiMdu, 5 ukhaNa mUsaLAdi khAMDaNa 106 For Private And Personal Use Only
Page #867
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 842 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasa.ra. pIsaNa sthAna, e pAMca chakAya hiMsAnAM sthAna, tyAM uttamajIvo niHzukapaNe na vartatAM atiyatanAe varte che, tethI Akaro karmabaMdha paDato nathI. 163 pra0 - AtmasvarUpa sUcaka keTalAMeka anvaya ane vyatirekabhAve vizeSaNo kaho. u0- asaMkhyAtapradezI, anaMtajJAnamayI, anaMtadarzanamayI, anaMtacAritramayI, anaMtadAnamayI, anaMtavIryamayi anaMtalAbhamayI, anaMtabhogamayI, anaMtaupabhogamayI, arUpI, akhaMDa, agurulaghumayI, akSaya, ajara, amara, azarIrI, atyendrI, aNAhArI, alezI, anupAdhika, arAgI, adveSi, akrodhI, amAnI, amAyI, alomI mithyAtvarahita, aviratirahita, kaSAyarahita, yogarahita, ayogI, siddhasvarUpI, saMsArarahita, svAtmasattAvaMta, parasattA rahita, parabhAva akartA, svabhAva kartA, parabhAva abhoktA, svabhAva bhoktA, kSAyika vettA, svakSetrAvagAhi, parakSetra anAvagAhi, lokapramANa avagAhanavaMta, dharmAstikAyathI bhinna, adharmAstikAyathI bhinna, AkAzAstikAyathI bhinna, pudgalayI bhinna, parakAlathI bhinna, svadravyavaMta, svakSetravaMta, svakAlavaMta, svabhAvavaMta, avasthAnapaNe svaguNI abhinna, kAryabhede bhinna, avasthitasattAvaMta, pariNamanasattAvaMta, dravyAstikapaNe nitya, paryAyAstikapaNe nityAnitya, dravyayaNe eka, guNa paryAyapaNe aneka, anaMtadravyAstikadharmavaMta, anaMta paryAyAstikadharmavaMta ityAdi svasaMpadAmayI, cetana For Private And Personal Use Only
Page #868
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org vicAra ratnasAra. 843 lakSaNe lakSita, svasaMpadA pUrNa, parasaMge pariNamyo thako saMsAra ubho karyo, svajJAnAdiguNe pariNamyo thako siddhatA kare, evA AtmadravyayI oLakhANa anaMtanaye, anaMta nikSepe thAya. e rIte je AtmapratIti kare tene jainamArgI jainamArgamAM gaNe che, evo AtmA anekAMtapaNe jainamArgI che; enI je pratIti te samyagdarzana, enuM je jJAna te samyagjJAna, emAM je ramavuM te samyakcAritra kahIe. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 164 pra0 - dravyAstikanayanA cha sAmAnya svabhAva kaho. u0- 1 astitvaM, 2 vastutvaM, 3 dravyatvaM, 4 prameyatvaM, 5 pradezatvaM, 6 agurulaghutvaM. 165 pra0 - vastunA agyAra vizeSa svabhAva kaho. u0- 1 nitya, 2 anitya, 3 eka, 4 aneka, 5 satya, 6 asatya, 7 vaktavya, 8 avaktavya, 9 bheda, 10 abheda, 11 parama svabhAva. 166 pra0 - prakArAMtare bIjA nava AtmavastusvabhAva kaho. u0- 1 svapradeza, 2 apradeza, 3 cetana, 4 acetana, 5 mUrtimaMta, 6 amUrtimaMta, 7 kartRtva, 8 bhoktRtva, 9 pariNAmika. 167 pra0 - SaDvyamadhye pratyekanA cAra cAra guNa che te kaho. u0- 1 dharmAstikAyanA - arUpI, acetana, akriya ane gatisahAyaka. 2 adharmAstikAyanA - arUpI, acetana, akriya, ane sthirasahAyaka. 91 For Private And Personal Use Only
Page #869
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AAAAAAAAAAAAAnanArrammarAmA 844 vicAra ratnasAra. 2 AkAstikAyanA-arUpI, acetana, akriya, ane avakAzadAnavaMta. 4 pudgalAstikAyanA-rUpI, acetana, sakriya, ane pUraNagalaNa. 5 kAlanA-arUpI, acetana, akriya, ane vartanA. 6 jIvanA-arUpI, cetana, sakriya, cetanAlakSaNavaMta. 168 pra.-paryAyAstikanayanA cha bheda kaho, tathA tenuM kiMcit vizeSakathana guNaparyAyasvarUpa kaho. u0-1 paryAyatvaM, 2 bhavyatvaM, 3 siddhatvaM, 4 abhavyatvaM, 5 kAraNatvaM, 6 kAryatvaM. vaLI prakArAMtare guNaparyAya svarUpa kahe che:-- dravyavyaMjanaparyAya asaMkhyapradezatvaM, guNaparyAya guNAMtarabheda kSAtyAdibheda, guNavyaMjanaparyAya, eka guNanA anaMtaparyAya, svabhAva paryAya, te SaTguNahAni vRdhirUpa, ane vibhAvaparyAya te nara narakAdiparyAyAstika sAmAnya pAriNAmika, akhaMDa, alakha, asahAyI, sakriyanA anaMtaguNaparyAya samudAyano bAdara dravyabheda kahIe. 169 pra0-dravya abhedI te zuM ? u0-dravyanA be bhAga na thAya mATe. 170 pra0-bheda dravya te kema ? u0-guNa guNanA karanAra jujuvA bhaNI bhedasvarUpI kahIe. jema keH-jJAna guNa, darzana guNa, cAritra guNa, sukha For Private And Personal Use Only
Page #870
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. guNa, dAna guNa, lAbha guNa, bhoga guNa, vIrya guNa, ityAdi anaMtaguNabhede bhedasvarUpI kahIe. 171 pra0-samyaktvanAM paryAyanAmo kaho.. u0-AstA, zrajhA, pratIti, nirdhAra, rUci, abhilASa, bahumAna, arthipaNuM; tattvaihA, guNa adbhutatA, guNa guNI AzcaryatA, tadvirahAkArakatA, vastu prema, tattvArtha sadahaNA, ityAdi. 172 pra0-samyagjJAnanAM paryAyanAmo kaho. u0-avalokana, bhAsana, paricchedana, vivecana, amUrti cetanatvaM, sarvavettA, apratipAtitvaM. nirAvaraNatvaM, jJAya katA, svarUpaoLakhANa, svarUpAnubhava ityAdi. 173 pra0-samyakcAritranAM paryAya nAmo kaho. u0-sthiratA, tattvaramaNa, nizcayatvAnubhUti, paramakSamA, paramamArdava, paramaArjava, paramanirlobhatA, akAmatA, anAsaMgatA, sukha, svarUpavilAsa, TharaNatA, saMtoSa, samatA, svarUpasvAdatA, svarUpAnaMda, sahajatA, svA dhInatA, ityAdi. 174 pra0-samyaktvanI dazaruci kaho. u0-1 nisarga ruci, 2 upadeza ruci, 3 jJAna ruci, 4 sUtra ruci, 5 bIja ruci, 6 abhigama ruci, 7 vistAra ruci, 8 kriyA ruci, 9 saMkSepa ruci, 10 dharma ruci. 175 10-samyaktvanAM pAMca lakSaNa kaho. For Private And Personal Use Only
Page #871
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. u0-1 sama eTale upazama kahetAM pAramArthika akaSAyi paNuM eTale aparAdhizatrunuM paNa cittamAM aMtaraMga pariNAme kadI mATuM ciMtave nahi, 2 saMvega te ekAMta zuddhaparamAtmasvarUpasukhanIja abhilASA, 3 nirveda te saMsAra thakI udAsInatA tIvraudvignatA, 4 anukaMpA, te prANImAtrane Atmavat lekhI koi upara paNa mArAtArApaNAno bhinnabhAva na gaNe, lukhA vyavahAre vatai, aMtaraMgathI sadA nyAro lakhe chatAM sarvaupara Apa samAna dayA bhAva dRSTi, 5 AstikatA te zuJja jinavacana upara ekAMta dRDha citta pratibaMdharUpa zraddhA, gADha satya mAnyatA. 176 pra0-AtmA baMdhaka che, abaMdhaka che, bhoktA che, abhoktA che, kartA che, akartA che te zuM ? u0-nizcayanaye abaMdhaka, vyavahAranaye baMdhaka, emaja bhoktA kartAdi vyavahAre AtmA jANavo, ane nizcaye eTale mULasvarUpe apariNAmikapaNe eTale svarUpapariNAme abhoktA, akartA, svarUpabhoktA svarUpa kartAja kahiye. 177 pra-traNaAtmAnuM mULasvarUpa kaho. .. u0-1 bahirAtmA te dehAdikane Atmabuddhie ahaMbhAve ekAMte bAhyadRSTie potArUpa samaje, jevU dekhe tevuja mAne, paNa aMtaraMgadRSTie kaI vicAre nahi ke samaje nahi te ekAMtamithyAdRSTi paheleguNaThANe jANavA, 2 aMtarAtmA te AtmA ane dehAdika For Private And Personal Use Only
Page #872
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 847. paugalika bhAvane bhinnabhinna lakhe svarUpa gavekhe parathI udAsInatA ciMtave ityAdibhedajJAnI cothethI bAramA guNaThANA sudhI jANavA, 3 paramAtmA te atinirmaLa, zuddhasvarUpAnubhavI, niSkalaMkI nirAvaraNI saccidAnaMdaghanasvarUpamaya, aMtarAtmAne dhyeya 'vyAnarUpa jANavA. jUni pratimAM traNa AtmAnaM svarUpa nIce pramANe che. have AtmAno svarUpa lakhe che. AtmA RNa pra kAre te AtmAno svarUpa samyagdRSTie dhAravo jema sthiratA thAya te lakhe che te traNa prakAra te kayA ? eka bahirAtmA 1, eka aMtarAtmA 2, eka paramAtmA 3. have bahirAtmA kahe che. zarIra, kuTuMba, mAla, dhana, vara, parivAra, nagara, deza, rAgadveSa, mithyAtva, bhaM mAryo, meM jIvADyo, meM sukhI karyo, meM duHkhI kayoM, sevimohapramukha e sarva nijasvabhAva jANe tehane bahirAtmA kahie. tehane bahira dRSTi hoi te prathama mithyAtvaguNaThANe hove 1 atha aMtarAtmAno svarUpa kahe che. prathama karmabAMdhyAno kAraNa jANe te lakhe che mithyAtva 5 avirati 12 kaSAya 25 yoga 15 e sattAvana hetu e jIva karmabAMdhe te vatAM bhogave te bhogavatA mohanIkarmanA jore duHkha pAme tihAre ima jANe je mAro svabhAva nahi. kisI vastu jAi tathA maraNa Ave tihAre ima jANije mAharA pradezathI kAMDa jAto nathI. huM sarva vastuthI 95 For Private And Personal Use Only
Page #873
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. bhinna chaM. kivAre kulAbha pAne tivAre jANe je e vastuthI saMbaMdha TaLyo che. vedanAdika dRSTi AveM samabhAve rAkheM. parabhava pudgalAdika AtmAthI bhinna jAvo. chaMDavAnIkhapakarI paramAtmAnI vAMchA kare. dhyAna sajjhAya vizeSa kare. bhAvanA khINakhINa bhAve. saMvara Adare. nija svabhAve je jJAna tehane vizeSe ima mana rahe te aMtarAtmA dhyAna karavA. paramAtmAne jogya cothA guNaThANAthI bAramA guNaThANA sudhi aMtarAtmA jANavo, ehavo je aMtarAtmA olakhe tivAre para - mAtmA pAme, paramAtmAno svarUpa lakhie chIe. sAkSAt potAno svarUpa dekhe karmanI upAdhi rahita te paramAtmA terame tathA caudame guNaThANe hoya. tathA siddha jANavA e paramAtmA dhyAna yogya, aMtarAtmA vyAvavA yogya tAM dhyeya te paramAtmA vyAna te ekAgratA ema AtmAnA svarUpa jANavA iti bhAva. 178 pra0 - saddahaNA, pharasaNA ane prarUpaNA, saMbaMdhI aSTabhaMgI dAMta sahita kaho. u0- saddahaNA, pharasaNA ane prarUpaNA, eTale jANe Adare ane pALe, te bhAMge zrI gautamAdi mahAtmA jANavA, 2 sahahaNA, pharasANA, paNa prarUpaNAe asamartha te je sAmAnya sAdhu upadeza devAne asamartha che, paNa pote pALe che tene jANavo; 3 saddahaNA paNa pharasANA, prarUpaNA nahi, te anuttara vimAnavAsI devane, jANe na Adare paNa pALe te bhAMge jANavuM 4 sadahaNA 96 For Private And Personal Use Only
Page #874
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 107 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 849 tathA prarUpaNA paNa pharasANA nahi te saMvegapAkSikane. jANe, Adare paNa pALavA asamartha te bhAMge jANavuM. 5 pharasaNA paNa saddahaNA ne prarUpaNA nahi, te bALa tapasvI pramukhane na jANe paNa Adare ane pALe te bhAMge jANavuM; 6 prarUpaNA hoya paNa sadahaNA ane pharasaNA nahi, te Adare paNa na jANe ane na pALe e bhAMgo asaMjayati saMnyAsI Adine; 7 pharasaNA tathA prarUpaNA hoya paNa saddahaNA nahi, te na jANe paNa Adare pALe te bhAMgo pAsatthAdikane tathA abhavyadIpakasamakitIne paNa hoya; 8 asadahaNA, aprarUpaNA te anAdimithyAtvine; na jANe na Adare na pALe e bhAMgo jANavo, te nigodiyA pramukha ekeMdriyAdikane hoya. 179 pra0 - zrItIrthakara prabhunA dAnAdhikAra saMbaMdhI cha atizayo varNavo. u0- pratidina ekakroDa ane AThalAkha sonaiyA Ape, te sonaiyo ATharati ke matAMtare asIratino paNa ko che; cha ghaDI dahADo caDhatAM ApavA mAMDe te poNAbepahora sudhI jamavAnI veLA paryaMta manavAMchita dAna saune bhAgyapramANe prabhu Ape, sonaiyAmAM prabhunuM tathA prabhunA mAtapitAnA nAma hoya, te eka divasanA dAnanA sonaiyA navahajAra maNa thAya, cAlIsa maNanuM eka gADuM bharatAM kula 225 gADAM bharAya, te gADAM tathA maNa vagere sarva 93 For Private And Personal Use Only
Page #875
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 850 vicAra ratnasAra. AAAAAAA mApa je je samayamAM prabhu thayA hoya te te samaya tathA te te dezanA jANavA; saMvatsarI dAnanA sonaiyA sarve iMdronA Adeze vaizramaNa devatA AThasamayamAM nipajAvI prabhunA gRhabhaMDAramA bhare, have te dAnanA cha atizaya kahe cheH-1 tIrthakaranA hAthane viSe saudharmeMdra evI sthiti kare ke jethI prabhu dAna detAM thAke nahi, joke prabhuto anaMta zaktinA dhaNI che, topaNa A utsava avasare e prathamaiMdrano adhikAra lahAvo levArUpa che, te anAdinI evI maryAdA jANavI; izAneMdra suvarNamaya ratnajaDita chaDI, daMDa lai ubho rahe ane cosaThaiMdra sivAya bIjA sAmAnika pramukha devone dAna letAM nivAre, ane yAcakanA bhAgyAnusAra izAneMdra tenA mukhe bolAve ane 2 camareMdra tathA baLIndra prabhunI muThImAM vadhAre hoya to pADI nAMkhe, ane orcha hoya to pUrUM karI Ape, sAmAnI prAptine anusAre maLe, 3 bhuvanapatidevatA bharatakSetranA manuSyane teDI Ave, 4 ane vANavyaMtara devo temane pAchA mUkI Ave, 5 jyotiSI devo vidyAdharone prabhunA dAnanI khabara Ape, 6 tathA prabhunA pitA traNa moTI dAnazALA karAve, ekamAM bharatakSetranA manuSyane annapAnAdi khAdya vastu Ape, bIjIe vastra Ape, ane trIjIe A bharaNa Ape. 180 pra0-have sAdhu sanjhAya kare che. zubhayoge vratAdikanI zubhakriyA kare che tathA zujhopayoge, zubha svabhAve For Private And Personal Use Only
Page #876
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 851 man.noraman 'appANaMbhAvemANeviharaI ' ima AtmadhyAna kare che te sarva karma khapAvAne arthe te kihA karma khapAve, khapAvavAnAM to traNa karma che, udayakarma ane baMdhakarma ne sattAkarma. udIraNAkarma to udayanA peTA madhye gavekhIe, tathA karma te madhye udaya seNe khapAve che, tathA sattAkarma seNe zodhe che, iti baMdhakarma kima maTe ? u0-zubhayoge pAMca mahAvrata saMvararUpakriyAe navA baMdha paDe te karmanivAre te mATe baMdhakarma nivAre te vratAdika zubhakriyAe tathA pAMca prakAranA sajjhAya dhyAne udayakarma khapAve che, te niSphala kare che, tathA zunopayoge AtmadhyAne sattAe je karma che te sodhe khapAve. ima muni AtmaguNe nirmala karI siddhi vare e bhAva. 181 pra0-jJAnIne Asrava te saMvararUpe kevI rIte pariName che. u0-jJAnIne zujhopayoge AtmapariNAme AsravanA kAraNa te saMvararUpe thAya che AcArAMga sUtranA cothA adhyayane dvitIyoddezake samakitanA adhyayana madhye "AsavA te parisavA " evI gAthA che, 182 pra0-have zrIjIvAmigamasUtra madhye nirlepapade zrIgautame puchayuM ke svAmin ? pAMca sthAvaranA jIva hamaNA vartamA namA jeTalA che te nirlepa thAze gatyantare jAze ? u0-eka vanaspatikAyavinA pAMcakAyanA jIva nilepa thAze. pRthvIappateuvAutrasakAyanA jIva sarvasthA For Private And Personal Use Only
Page #877
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. nAntare nirlepa thAze, paNa vanaspatikAyanigodagolakanA jIva nirlepa " natthitatthaatthiaNaMtA jIvA jehiMnapattotasAI prinnaamo| uvayantiyacayaMtiyapuNovitatthevatattheva // 1 // eNe nyAye vanaspatikAyanA jIva nirlepa na thAya e bhAva. 183 pra0-bAdaraappakAya uparadevalokamAM kyAM sudhI che ? tathA teukAya keTale sudhI che ? u0-bAdaraappakAya bAramAdevaloka sudhI ane bAdarateukAya tIrchA manuSyalokarUpaaDhIdvIpamAMhe, uMcI meruparvatanI culikA sudhI. 184 pra0-sAtamI tathA chaTThI narakamAM, kuMbhimAM upajavAnuM thAya .. che ke AliyAmAM thAya che. u0-sAtamI tathA chaThThI narake AlIyA che. jema nadInI bhekhaDe bIla hoya che eTale mUlAM che te upara zarIra vidhAya tivAre paDe ema sAMbhaLyuM che e bhAva. 185 pra0-sAdhunAM 14 upagaraNo te kayA kayA. . u0-pattaMpattAbaMdho, pAyaThavaNaMcapAyakesariyA / paDalAIrayattANaM, gocchaopAyanijjogo // 1 // tinnevayapatcchAgA, rayaharaNaMcevahoimuhapattI / esoduvAlasaviho, uvahIjiNakappiyANaMtu // 2 // eecevaduvAlasa, mttgairegcolpttttou| esocaudasaruvo, uvahipuNattherakappaMmi // 3 // pattaM kahetAM pAtraM, 2 pattAbaMdha te jhoLI, 3 pAyaThavaNaM te kAMbaLIno kaDako, 4 pAyakesarIyA te For Private And Personal Use Only
Page #878
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. caravaLo, 5 paDalAi te gocarIe jAtAM pAtrA upara kapar3e rAkhe te, 6 rayattANaM te pAtravIMTavAnuM lUgaDaM, 7 guchao te kaMbalamayakhaMDa pAtrAupara vAMTeche te, e sAta pAtrAnA upagaraNo jANavA, tathA 8, 9, 10 be sutarAu kapaDAM, ane eka unanuM maLI traNa kapaDAM rAkhe, 11 opo, 12 muhapatti, e bAra jina kalpine hoya, tathA 13 mAtarIuM, 14 co lapaTo. evaM caudasthavirakalpane jANavA. 186 pra0-zrI yugapradhAnaAcAryanA vihAra zobhA lakSaNa kaho. u0-kAvyaM. yeSAMhivastre na pataMti yUkA, na rASTrabhaGgo na ca dezacintA / gadAH praNazyatipadodakena, yugapradhAnA (munivRndapUjyAH) // 1 // uttama zArIrikasauMdaryabaLayukta, AcAryanA chatrIsa guNe sahita; tathA jyAM vicare tyAM aDhIyojana pramANa marakIpramukhano udadrava na thAya; utkRSTapaNe dazavidha yatidharma pALatAM paLAvato, nijakALane viSe sarvathI zreSThapuruSa ekAvatArI mahAtmA yuga pradhAna AcArya bhagavaMta jANavA. 187 pra0-nIce jaNAvelA zabdono artha kaho. bhAvanA, adhyAtma, muni, maitrI, kAruNya, madhyastha, ane pramoda bhAvanAo. u0-jUni pratimAM nIce pramANe lakhela che. durgatauprapatajjannUnadhArayatItidharmaH, saMyamAdidazavidhasarvajJoktobhavati // 1 // For Private And Personal Use Only
Page #879
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 854 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. have - AtmAnaM bhAvayatItibhAvanA, AtmAnaMadhikRtya karotIti adhyAtmaM manyate jagataH tattvaM sa muniH prakIrtitaH samyaktvametanmaunaM samyaktvatattvameva // 1 // itiyogabindugranthe haribhadrasUriNA adhyAtmabhAvanAcabudhakathitA yathA // parahitacitAmaitrI, paraduHkhavinAzinItathAkaruNA / parasukhatuSTirmuditA, paradoSopekSaNamupekSA // 1 // e bhAva, ve chadmasthajIvAnAM dhyAnaMkathitaM, aMtamuduttamittaM, ciMtAvatthANamegavatthami, cchachaumatthANaMjjhANaM, yoganirohojiNANaMtu itidhyAnam / AtmApratye bhAvavuM ane AtmaciMtvana karavuM te bhAvanA, AtmAne adhikArIpaNe kArya karanAra te adhyAtmapaMcAstikAyarUpajagatatavane je yathArtha mAne tene muni kahIe, parahita ciMtA te maitrI bhAvanA; paraduHkha vinAzanI icchA te kArUNya bhAvanA, parasukhadiThe saMtoSa tathA pramoda ANe te pramoda bhAvanA, para doSanI upekSA te madhyastha bhAvanA. 188 pra0 - vartamAnacovIsajinanA mAtapitAnI gati kaho. u0- usabhapiyAnAgesu, sesANaMsatta huMtiIsANe / aThThaya saNakumAre, mAhiMde aTTha bodhavvA // 1 // aThThaNaM jaNaNIo, titthayarANaM DhuMti siDio / aThThaya saNakumAre, mAhiMde aThThabodhavvA // 2 // prathamatIrthaMkaranA pitA zrI nAbhirAjA te nAgakumAra madhye, bIjAyI AThamA sudhInA prabhunA pitAo bIjA 98 For Private And Personal Use Only
Page #880
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rrrrrrrrrrrrrrrratrnanamaAnnormanAnanAmAnamnara. vicAra ratnasAra. 'chb-'bk''bkb-'g'gg'''''''l- 'bbkb-'s'b izAna devaloke, ane navathI soLa sudhInA prabhunA pitA trIjA sanatkumAradevaloke, ane sattarathI covIsa sudhInA pitA cothA maheMdradevaloke prApta thayA che. prathamanA AThajinanI mAtAo mokSe, navathI soLasudhInA jinanI mAtAo trIjA sanatkumAra devaloke, ane zeSa sattarathI covIsa sudhInA ATha jinanI mAtAo cothA maheMdradevalokane prApta thaela che. 189 pra0-zrIjinavANIzravaNa, cAraghAtIkarmanA kSayopazame kevI rIte thAya ? u0-1 aMtarAyakarma tathA darzanAvaraNIyakarmanA kSayopa zame jinavANI sAMbhaLavAnI ruci thAya, 2 darzanAvaraNIya tathA jJAnAvaraNIyakarmanA kSayopazame vANI kAna sAMbhaLe tathA samaje, ane 3 mithyAtvamohanIyanA kSayopazame jinavacana AtmasvarUpa jJAnarUpa yathArthasahahaNAmAM Ave. 190 pra0-zrI jinavANInuM dhyAnarUpa ekAgrapraNamana mahAphala dAyaka kyAre thAya ? u0-dharmAntarAyanA kSayopazame saMyamaphalapAmIne ekAgratA rUpadhyAnamAMhi siddhi vare, tathA cArakarma kSAyika bhAve thaye thake kevaLajJAna ane kevaLadarzanAdi anaMtalakSmI pragaTa karI mahAnaMdapada pAme. 191 pra0-cAraprakAranI buddhinuM svarUpa DhaMkamAM dRSTAMta sahita samajAvo.. 30-1 autpAtikI buddhi te matijJAnAvaraNIyakarmanA kSayo 11 For Private And Personal Use Only
Page #881
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 856 vicAra ratnasAra pazame kyAMya paNa na diuM hoya na sAMbhaLyuM hoya chatAM sahaja svabhAve potAnI buddhine jore samayasUcakakArya karI zake, te abhayakumAra tathA rohAnI pare, 2 vainayikI te gurvAdikano vinaya bahumAna karatAM matijJAnAvaraNIyakarmano kSayopazama thaine buddhi upaje te nAgArjunAdikanI pare, 3 kArmaNikI te vijJAna, kaLA, vyApArAdino abhyAsa karatAM karatAM je buddhi pragaTe te, 4 pAriNAmikI te vRddha anubhavI puruSonI saMgate rahevAthI tathA vayanA paripAke je buddhi utpanna dhAya te. 192 pra0 - jAtismaraNajJAna ane vibhaMgajJAna te zAmAM samAya che ? u0 - jAtismaraNajJAnano matijJAnamAM samAveza thAya che, ane vibhaMgajJAnano avadhidarzanamAM samAveza thAya che. 193 pra0 - rAzigatasUrya praznaH u0- meSarAzino sUrya hoya tyAre kanyArAzinA sUryanI tathA candranI cAla uttarabhaNI thAya, tathA tUlArAzi thakI mAMDI mInarAzi sudhinA candanI cAla dakSiNadizA tarapha thAya che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 194 pra0 - mithyAtva aviratinA hetuno praznaH, 30 - jehavo AtmAno zuddhopayoga vastu AvaravAne jema mithyAtvabalavattara che, tema AtmAnA pariNamana sukha nivArakhAne avirati balavattara che, aviratino udaya TaLavAthI AtmAnuM viratipariNamana thAya che ne tethI sukhamaya AtmA svasvarUpe pariName che. 100 For Private And Personal Use Only
Page #882
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. www.r ehane AtmikaekAgrarUpa pariName tivAre e sukharUpa sukhamaya saMpUrNadharma pAme e bhAva / 195 pra0-bhAvakarma, dravyakarma, ane nokarma te zuM? u0-anAdiazuddhopayogarUpa vibhAvatAMiM rAgadveSamoharUpa AtmA pariName te bhAvakarma, te AkarSaNekarmarUpa vargaNA baMdhAya te dravyakarma, te vargaNA jevAre pAMca zarIrarUpe pariName te nokarma kahie. ema traNa prakAre karmanI vaktavyatA jANavI. 196 pra0-aviratisamakitI, dezavirati tathA pramatta apramattAdi muni samyaktva vamI mithyAtve jAe to teo pra tyekakarmanI sthiti utkRSTa keTalI bAMdhe ? u0-aviratisamakitI, vamIne mithyAtve utkRSTa sthiti Ayuvarjine zeSa sAtakarmanI ekapalyopamane asaMkhyAtamebhAge aMtarmuhUrttanyUnaekakoDAkoDIsAgaropamamAMhe bAMdhe, tathA dezavirati utkRSTa nava palyopamanyUnaekakoDAkoDIsAgaropama utkRSTa baMdha kare, paNa tethI adhika na kare. jUni pratimAM nIce pramANe che. samyakadRSTijIva mithyAtvane udaye samakitavamIne pAcho mithyAtvaguNaThANe jAya topaNa Ayuvarjita sAtakarmanI sthiti palyopamane asaMkhyAtamebhAge UNI ekakoDAkoDIsAgarano baMdha kare, utkRSTo baMdha eTalo kare, dezavirati navapalyopama UNA ekakoDAkoDIsAgarano baMdha utkRSTo kare tathA munipaNu pAmIne paDe pAcho mithyAtve jAya, 108 For Private And Personal Use Only
Page #883
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 858 vicAra ratnasAra. topaNa Ayuvarjita sAtakarmano sthitibaMdha nabasamagare UNA ekakoDAkoDIsAgaropamano utkRSTa baMdha kare tathA upazamazreNithI paDIne mithyAtve jAya tepaNa Ayuvarjita sAtakarmanI utkRSTi sthiti bAMdhe to nava hajArasAgaropamameM UMNI ekakoDAkoDIsAgarano utkRSTo baMdha kare iti bhuvanabhAnucaritre kA che. 197 pra0-jIva mArgAbhimukhathai samakita kyAre pAme ? u0-bhavitavyatAne yoge akAmanirjarAe karmakhapAvatAM be pudgalaparAvartakAla saMsAra rahe, tyAre jIva AstikapaNe jinamArgasanmukhI thAya, pachI tyAMthI saMsAraparibhramaNa karato jIva uMco Ave tyAre te mArgapatita doDhapudgalaparAvartasaMsAra rahe tyAre jinokta mArge rucivaMta thAya; vaLI karmayoge tyAMthI paDI saMsArabhramaNa karato jyAre ekapudgalaparAvartakAlasaMsAra rahe, tyAre jIva mArgAnusArIpaNuM pAme, tyAM bhitrAdikaSTi pragaTe, nyAyasaMpannavibhavAdi pAMtrIzaguNayukta thAya, tyAM jinokta mArge cAlI mithyAtva maMda karato karato nadI goLapASANa nyAye ghaMcanA ghoLa pariNAme (eTale jema nadI kAMTheyI chuTo paDyo eka patthara, te jema pANInI choLamAM athaDAto kuTAto potAnI meLe goLa thai jAe ema) jyAre jIva ardhapudgalaparAvartakAla mAMhe Ave syAre Aryadeza, saMjJIpaMcendriyamanuSya uttama jainakula saMpanna thai sadguru upadeze ke sahajasvabhAve koi nimittapAmIne yathApravRttikaraNa lahI ujvala Atma For Private And Personal Use Only
Page #884
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 859. vIryollAsa thakI apUrvakaraNe rAgadveSanI graMthi bhedI mithyAtvamohanIyanI sAtaprakRtine upazamAvato aMtarakaraNamA thai anirvRttikaraNe AvI samyagdRSTi thAya, tyAre jIvane mArgaprApta kahIe, vastu sattA dharma aMze pragaTa karyo tyAM tenI kevI dRSTi varte to kAM che ke: kAvya. aMze hoya ihAM avinAzI, pudgala jAla tamAzI, cidAnaMdaghana svarUpa vilAsI, kema hoya jagano AsI; e guNa vIrataNo na vIsAruM saMbhAruM dina rAtare, pazu TAlI surarUpa kare je, samakitane avadAtare. 198 pra0 - sAdhune je traNayoga che te ratnatrayaguNe praNamyA che te kevI rIte ? 1 u0- manoyoga te samyagdarzanaguNe dRDhAsaktikarUpe pariName che, tathA vacanayoga te jinavANImAMhe jJAnaguNe praNamyo che, tathA kAyayoga te cAritraguNe " jayaMcare jayaMciThThe jayaMmAse jayaMsaye " ityAdikarUpa pragaTyo che tethI yAvajjIvasudhi sAvadyayogayI nivarttIne muni saMyamayoge pariName che. itibhAva 199 pra0 - saMsAramAM jIva bhavyaabhavyAdi traNaprakAranA che te kayA ? tenuM svarUpa dRSTAMtasahita spaSTa samajAvo. u0- 1 bhavya, 2 abhavya, 3 bhavyAbhavya athavA jAtibhavya; tyAM bhavya traNaprakAre che:- nikaTabhavI, madhyamabhavI, ane durbhavI; nikaTabhavI sohAgaNa strI samAna, te jema sohAgaNI strI patisamAgame cha mAsamAM garbha 107 For Private And Personal Use Only
Page #885
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 860 vicAra ratnasAra. prApta thai putraprApti phaLa lahe, tema nikaTabhavI sadguru upadeza yogapAmI zuddha zraddhA lahI, zukra cAritra pALI tatkALa siddhi vare; bIjA madhyamabhavi te koi strIne pati samAgame be cAra varSe garbha rahI putraprApti thAya tema madhyamabhavI thoDA saMkhyAtA bhavamAM siddhi vare, ane trIjA durbhavi te jema koi strIne ghaNe kaSTe ghaNe kALe patiyoge garbha rahI putra prApti thAya tema dharmavirAdhaka, paDavAi bahulakarmI bhArekarmIpaNAne lIdhe ghaNe kAle, ghaNe kaSTe, ghaNe upadeze karmarakhapAvI siddhi vare. 2. abhavyasvarUpa vAMjhaNI strI samAna jANavU, eTale jema vaMdhyAdoSavaMta strIne patino samAgama chatAM putra prApti thAyaja nahi, tema abhavyane muktigamana yogyatAsvabhAva na hovAthI game teTalI dharma sAmagrInI jogavAi maLe, topaNa zuma zraddhArUpa kharekhalaM saMsAra thakI udvignapaNaM, svaparaoLakhANapaNuM bheda jJAna na thAya paNa paudgalikaAzIbhAve cAritrAdika pALe, navamA graiveyaka sudhI jAya che, paNa tenu sapaLu phoka niSphaLa jAya che, kema je tenA jJAnakriyAdi mokSane arthe yathArtha na hoya tethI. 3. tathA bhavyAbhavya jIvane sattAe bhavya samAna yogyatA dharAve che, topaNa koi bhavitavyatAja jJAnIe evI diThelI ke teno svabhAva vyavahArarAzimAM AvavArUpa na thAya, atra gAthA 108 For Private And Personal Use Only
Page #886
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. PrakanARunnermanennnn Commo norm " sAmaggI amAvAo vvhaarraashiiappvesaao| bhavvAviteaNaMtA je siddhisuhanapAvaMti // 1 // " arthAt te avyavahArarAziyoja jIva rahyo thako anaMtAanaMtakALa bALavidhavA strInI pare sUkSmanigodAdimAM janmamaraNa karato rahe, jema bALavidhavA strIne sukulInatAne lIdhe kadI paNa bharathArano yoga na thAya tethI putra prApti na saMbhave ema jANavU. 200 pra0-adhyAtmasAragranthamAM traNaprakAranA jIva kahyA che te kayA ? u0-bhavAminaMdI te mithyAdRSTi 1 bIjo pudgalAnaMdI, se cothA pAMcamAM guNaThANAvALA samyagdRSTi, 2 AtmA naMdI te muni, 3 itibhAva. 201 pra0-vairAgyanA traNaprakAranuM huMka svarUpa kaho. u0-duHkhagarbhita vairAgya, tyAM jIva saMsAramA nAnAvidha duHkha kleza pAmato viSayakaSAyathI viraktabuddhivALo thai dharmasanmukhI thAya paNa samyagjJAna na hovAthI pArcha paugalikasukha maLatAM vairAgya naSTa thavAno saMbhava che; tene duHkhagarbhitavairAgya kahIe; paNa te jo dharma sAdhana karatAM thakAM sadguru upadezayoge bhedajJAna pAme to pachI teno vairAgya satya sthAyI jJAnagarbhita kahevAya, eTale jJAnagarbhita vairAgI paramArthe saMsArano ekAMta tyAgI hoya, lUkhI vRttie saMsAramA rahe ane pUrNamokSAbhilASI hoya; jyAre mohagarbhitavairAgI koi strI, putra, . dhanAdi 109 For Private And Personal Use Only
Page #887
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 862 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. vastunA abhAve mohamayaviSayakaSAyayuktamalina pariNativaMta thayo thako mohitaduHkhanA bhArane lIghe saMsArathI udvigna rahe, paNa te sAco duHkhagarbhita vairAgya bhAMge paNa na gaNAya. 202 pra0 - caturvidha saMsArIprANInuM svarUpa dRSTAMtathI samajAvo. u0- 1 saghanarAtri samAna, eTale ghana kahetAM je meghanI ghamaghora ghaTAe AcchAdita thaelI amAsanI rAtrimAM kAMipaNa sUjha na paDe tema jIvane gADhamithyAtvanA udaye tItramohanI prabalatAe kaMipaNa hitAhita satyAsatya ke kRtyAkRtyanI sUjha na paDe. tevA prathama guNaThANI bhavAminaMdI mithyAtvadRSTi jIva jANavA; 2. aghanarAtri samAna te jema meghanAM vAdaLAM rahita rAtrimAM ghaTapaTAdika sUjhe, tema jIva kAMika midhyAtvanI maMdatAe mohAdikanA kiMcitkSayopazame dharmamArgasanmukhI mArgAnusArIjIva avanarAtri samAna jANavA; 3 saghanadina samAna te jema vAdaLAMe AcchAdita sUryavALA divasamAM nirmaLa rAtri karatAM vizeSa spaSTa ghaTapaTAdi padArthoM sUjhe che, tema mithyAtvanaya kSayopasamAdi guNekarI samyagdRSTi cothA guNaThANAthI bAramA guNaThANA sudhInA paramAtmAnA mArgaprApta jJAnimahAtmAo jANavA; 4 ane aghanadina samAna eTale mevarahita nirmaLasUryavaMta divasanI pare pUrNajJAna prakAzavaMta kevaLajJAnI bhagavaMto jANavA. 203 pra0 - saMsArIjIvane ATha dRSTi kahi che tenA nAma kaho. 110 For Private And Personal Use Only
Page #888
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. u0-1 mitrA, 2 tArA, 3 balA, 4 dIpA, 5 sthirA, 6 kAMtA, 7 prabhA, 8 parA, e ATha dRSTi kahi teno vistAra yogadRSTisamuccayathakI jANagho. 204 pra0-sarvapadArthamAtramA cArakAraNa che te dRSTAMtathI kaho. u0-1 upAdAnakAraNa te jema ghaTamAM mRttikA, 2 ni mittakAraNa te jema baTanI utpattimAM cakra, daMDa, cIvarAdi che tema jANavU; 3 asAdhAraNakAraNa te jema vaTa niSpanna karavAmAM kuMbhAra hetubhUta che tema jANavU 4 apekSA kAraNa te vastu jema che temanI tema rahe. paNa tenA AlaMbane, sahAyatAe Azraye ApaNuM kArya karIe, jema baTa nIpanyo temano tema rahe paNa tehanI sAhAye jalabharaNapAnarUpa kAma nIpaje, tathA jema sUrya dIpe che, tenI sAhAye ApaNA kAma karIe chIe tema jANavU; vaLI bIjAM paNa vaNa kAraNa kayAM cheH-samavAyikAraNa te sahacArI saMbaMdha kAraNa jema ghaTanuM upAdAna mRttikA che tema; 2 asamavAyikAraNa te asahacArI bhinnanimitta, jema ghaTanI utpattimA kuMbhAra che temaH 3 nimittakAraNa te cakradaMDacIvarAdirUpa jANavU. 205 pra0-sarvavastu, dravyArthikanaya ane paryAyArthikanaya vaDe prarUpAya che. te mAMhethI sAtanaya te kayA ? . u0-1 nagama, 2 saMgraha, 3 vyavahAra, 4 RjusUtra, 5 zabda, 6 samabhiruDha, 7 evaMbhUta. e sAta naya tehanA upanaya e vistAranayacakrathI jANavo, tathA For Private And Personal Use Only
Page #889
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 864 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. kaSAya upane pUrvakoDinuM pAlyuMcAritra kSaya kare te upara gAthA. AcAraMganI dIpikA madhye che yataH " sAmaNamaNucaraMtarasa, kasAyajassaukkaDAhuti, mannAmiIlapupphava, niSphalaMtarasasAmaNNam // 1 // jaMajiyaMcaritaM, deNaevipUvva koDIe taMpikasAyamittohAreInaromuhuteNa // 2 // " 206 pra0 - AMbila eTale zuM ? u0- AvazyakanI TIkA madhye kAM che ke Aya kahetAM osAmaNa kADhayuM hoya te madhyethI jema anna kADhIe terI kADhIne AhAra karavo, ane je Amla je khATorasa SaTvigaya e be varjine te AMbila kahie. 207 pra0 - niyANAno prazna. u0- niyANAnava prakAre dazAzrutaskaMdha madhye kahyA che, tathA je niyAM samakitanuM che, ane bIjuM avratanuM che e be madhye je samakitano ghAta karI niyAM bAMdhe te samakita pAmavo durlabha kare, tathA avira - tanuM bhogapratiyuMniyANaM bAMdhe te bhoga pUrA thaye vrata udaye Ave jema dropadInA jIve bhogapratiyuM niyAM bAMdhayuM te pAMca bharttArI thai. bhoga purA thayA pachI vrata udaye AvyuM te mATe aviratiAsarI niyAM kahIye. paNa te samakitano nayI. ityarthaH 208 pra0 - cAra prakAranA sAmAyika kayA ? u0- 1 zrutasAmAyika, 2 samakita sAmAyika, 3 dezavirati - sAmAyika, 4 sarvaviratisAmAyika. te madhye zrutasAmAyikano 112 For Private And Personal Use Only
Page #890
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. lAbha te bhavyamithyAtvine hoya abhavyane paNa dravyathI zrutano lAbha thAya, tathA samakitasAmAyika te samyagdRSTine hoya pAMcame guNaThANe dezaviratisAmAyikano lAbha hoya, sarvaviratisAmAyika te chaThThA guNaThANAthI munine hoya. 209 pra0-vyavahAra ane nizcaya samakitInuM huMka svarUpa kaho. u0-jinavANI pratItegrahIne pratyakSasvarUpane vede, guNa paryAyano vilaMchana kare, bhedarUpa ratnatrayane ArAdhe, tene vyavahArasamakitI kahIe, tathA jene jinavANI guNa paryAyaabhedarUparatnatraye dravya dravyarUpe nirvikalpa samAdhipaNe pariName tene nizcayasamakitI kahIe, te AgaLa jatAM vyavahAre pravartatAM vastudharmarUpa zumAtmanizcayapariNatirUpa samakitane meLave. 210 pra0-kayA jJAnathI ane kaikriyAthI mokSa thAya ? u0-kriyA beprakAranI che:-1 yogakriyA te zubhAzubha baMdharUpa che, ane upayogakriyA te potAne svarUpe pariName, tyAM karma nirjarA thAya, yogakriyA jAte AsravarUpa hoi karmabaMdha nipajAve, ane upayoga kriyA te svarUpa prakaTAve, eTale yogakriyA karma grahaNa tyAgarUe sulaTa pulaTa che, paraMtu sarvathA mokSArthe nathI, kema je sarvathA mokSarUpa dharma te zuddhopayoge che, mATe upayogazUnyakriyA AsravarUpa mokSanI eTale AtmasvarUpanI kattaraNI eTale AcchAdana karanArI che. ( nAza karanArI che.) 109 For Private And Personal Use Only
Page #891
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 866 vicAra ratnasAra. 211 pra0 - navaanaMtAe je je padArthoM che te kaho. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir u0- prathamanA traNaanaMte koi padArtha na hovAthI zUnya che, ane cotheanaMte abhavyajIvarAzi che, pAMcame anaMte madhyama bhAMge samyaktva paDavAi che, vaLI tehaja pAMcame anaMte zuddha siddhanA jIvo che, paNa te pUrvokta paDavAiothI anaMtaguNA jANavA, pachI chaTTo anaMto zUnya, sAtamuM zUnya pachI AThame anaMte sarve nigodIyAjIvo, tathA tethI anaMtA anaMtaguNA pudgalaparamANu, tethI kALa, tethI sarva AkAza pradeza, tethI kevaLajJAna tathA kevaLadarzananA paryAya, e sarve eka ekathI anaMtaguNA paNa AThame anaMte che, navameanaMte koi vastu vizeSa nathI, mATe zUnya jANavo. 212 pra0- sarva samatimA pahelu kayuM samakita utpanna thAya che ? u0- siddhAnta AgamamAMhi prathama kSayopazama samyakya pAme, upazamano taMta nahi te zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNanI kIvelI samakina pacavIsI madhye kahAM che, je pahilo kSayopazama samyaktva pAme upazamano taMta nahi tathA karmagranthamadhye pahilo upazama samakita pAme tyArapachI kSayopasamakita pAme. upazamano taMta nahi ehavo AcAryano mata che. atha tyArapachI kAlasittarI granthamadhye kAlikAcAyeM traNa judA kahyA che. tathA kalaMkI thAsye e adhikAra paNa kAlasittarI madhye che. 113 For Private And Personal Use Only
Page #892
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 867 213 pra0-sthAvara paryAptAnI nizrAe aparyApta jIva keTalA hoya? u0-pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati pratyeka eTale sthAnake ekekA paryAptAnI nizrAe asaMkhyAtA apapti hoi paNa sUkSma nigodIyA paryAptAnI nizrAye anaMtA aparyAptA na hoi, te anaMtA aparyAptAnAM zarIra jUdA tehano paNa Ayu baseMchapana Avalinu hoya paNa aparyApto mare ima nahoya. sarve kSullaka bhaviyA che te mATe tathA paryAptA- Ayu eTalaM paNa teTalA mAMhe paryApti purIne mare ehaq dhAya che. iti tattvam. 214 pra0-vyavahArarAziyojIva nigodamAM jAya to tyAM utkRSTa keTalo kALa rahe ? u.-te kSetrathakI aDhIpudgalaparAvartanakAlapramANa pachI sUkSmabAdaranigodamAM AvI vaLI jAya to utkRSTa aDhIpudgalaparAvartana, vaLI tyAMthI nIkaLI ekeMdriyAdi cakramAM bhramaNa karI pAcho jAyato vaLI utkRSTa eTalo kALa rahe ema Ava jA karatAM sarva kALa tiryaMcagati Azrine gaNIe to utkRSTa asaMkhyAtA pudgalaparAvartana kALa rahe, te keTalA ? stoke eka AvalInA asaMkhyAtame bhAge jeTalA samaya thAya teTalA asaMkhyAtA pramANa pudgala parAvartana jANavA. ema pannavaNA madhye tathA kAyasthitistotranI TIkA madhye kahyu che. For Private And Personal Use Only
Page #893
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 868 vicAra ratnasAra: 215 pra0 - darzananI kSapaka zreNi kayA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guNaThANAthI mAMDe ane cAritranI kSapaka zreNi kayA guNaThANAthI mAMDe ? u0- darzananI kSapaka zreNi te cothA guNaTANAthI mAMDe, cAritranI kSapaka zreNi AThamAMthI mAMDe. 216 pra0 - jJAnAvaraNIya karmano jaghanya ane utkRSTabaMdha keTalo ? u0- karmanobaMdha javanyathI eka samayano, javanya sthiti te aMtarmuhUrtAi bhogave, utkRSTa jJAnAvaraNIya karmanI vIsa koDAkoDI ima e rIte che. 217 pra0- sarva jIvonI mULa bhUmikA kai ? u0- bhavya, abhavya, sarva jIva sUkSma nigodathI nIkavyA che. mUla bhUmikA te jANavI. 218 pra0 - jaghanya ane utkRSTa yogano kAla keTalo che ? u0- manoyogano jaghanyakAla eka samayano, utkRSTa aMtamuhUrttano kAla ema vacanayogano paNa kAla e rIte che ema dhAryuM che. 219 pra0 - vastune viSe SaDguNa hAni vRddhinuM svarUpa kAmAM kaho. u0- guNa paryAya sahita je vastu tene dravya kahIe, te utpAda, vyaya ane dhruvarUpa RNa avasthAe sahita che, pariNAmI che, te pariNamana utpAda vyayarUpa paryAyarUpe pariNamana, jaghanya, madhyama, ane utkRSTa svarUpe che, tene laine vastumAM SaDguNa hAni vRddhi - rUpa agurulaghu paryAya je dareka vasta mAtramAM niraMtara varte che, te nipaje che, te AvI rIteH-. 116 For Private And Personal Use Only
Page #894
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org vicAra ratnasAra. 869 saMkhyAtaguNa vRddhi, 2 asaMkhyAtaguNa vRddhi, 3 anaMta guNa vRddhi, 4 anaMta bhAga hAni, 5 asaMkhyAta bhAga hAni, 6 saMkhyAta bhAga hAni; ema dravyayI dravya pariNamana SaDguNa hAni vRddhi rUpa agurulaghu paryAya siddhAM paNa che. 220 pra0 - ATha karmanI vargaNA ane kArmaNa zarIramAM zo phera che ? u0- kArmaNa zarIra te nAmakarmanI prakRti te nAmakarmanI vargaNArUpe kArmaNa zarIra jANIe, bAkI bIjA sAta karmanI vargaNA te ehane viSe che ima AdhArAdheya bhAve che. jema kaNanI gAMThaDI piNa vastraminnatiMma karmoMnI vargaNA judI te kima jANIhUM ? jima ke - valI bhagavaMtane jJAnAvaraNIyAdi cAra karmanI vargaNA mUlathI gai paNa tohi kArmaNa zarIra che tyAre te anumAne anya karmanI vargaNAminna, kArmaNa zarIra te bhinna, iMma kArmaNa zarIrano svarUpa jANavo, pachI to jema tIrthakara deve kanuM te satya saddahyo che. iti bhAva / 221 pra0 - caturvidha baMdha hetu pUrvaka kaho. 222 pra0 - kevaLI rIte ? Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir u0- yoga ane kaSAya prataiyA baMdha cAra prakAre che, tyAM ekalA yoganI halacale prakRtibaMdha ane pradezabaMdha thAya che, ane kaSAye karI sthitibaMdha ane rasabaMdha nipaje che. bhagavaMtane yoga prataiyo zAtAbaMdha che, te zI 117 For Private And Personal Use Only
Page #895
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. u0-kevaLI bhagavaMtane kAi zubha saMkalparUpa vyavahAra nathI, temane eka zukla lezyAno udaya che, te yogadvAre pariName che, ane yoganuM pariNamana te audayika bhAve jai pariName, kema je pudgalane pudgalano vizrAma che, tethI te lezyAe yoga pratyaika eka sAtA prakRtino eka samayano baMdha che, te bIje samaye saMkrame, ane bIje samaye khekhe arthAt uttama pudgala grahe, bIje samaye tene vede ane vIje samaye khekhe eTale khapAve. 223 pra0-samyagdRSTine ane mithyAdRSTine zubhAcAra ane zubha upayoga kevI rIte hoya che ? u0-mithyAdRSTijIvane zubhAcAra hoya paNa zubhopayoga na hoya, ane samyagdRSTi jIvane zuddhopayoga hoya tehane zubhopayoga AcaraNarUpe hoya paNa Adara na hoya ane mithyAdRSTi jIvane zubhAcArarUpa hoya paNa azujhopayoganA gharano azubhopayoga hoya paNa azubhopayoga upacAre kahie iti bhAva, have cothe guNaThANe samyagdarzana pAme anaMtAnubaMdhiyA rAgadveSa tathA githyAtvamohanokSaya tathA kSayopazama thAya. 224 pra0-bhAmaMDala karavAnI zI jarUra che ? u0-ANaMda zrAvakanI saMdhi kharataragacche munizrIsAranI kIdhI gAthA traNasene ekAsImI che te madhye aSTapratihArya adhikAre devatA bhAmaMDala kima kare che ? tatra gAthA-teja arihaMta atighaNo e, khamI na zake naranArI / te teja lai sukha kare e, puMThe bhAmaMDalasAra // 1 // paramaudArika zarIranA teja For Private And Personal Use Only
Page #896
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. vizeSa che te tejanA pugala saMharIne prabhune puMThe bhAmaMDala kare iti bhAva / 225 pra0-Ananda zrAvakane pAMcase halavaDe bhUni kheDavAnuM mAna kevI rIte hatuM ? u0-tatra gAthA-kSetra kheDayuM hala pAMcasye, mujhane avi rati etire / gharagharanI paNa mokalI, eka sAnI varatI je tire // 1 // tenI varatIno artha lakhIe chIe. dazamiH hastairekovaMzaH viMzatyAvaMzeH ekonitanaM paJcazataiHnivarttanaiH ekaMdala idRzI halabhUmikA paJcazatabhUmIgharadharItrI jAvI etada bhUmikA ghara rahevAnI che TAMkI pAMcase halabhUmIkA hala kheDvAnI che ughADI itibhaav| 226 pra0-karmacaturthakatapanI vidhi kevI rIte che ? u0-pUrva na 1, caturtha 80, prAnte aThThama iti tapo dina 66, pAraNaka dina 62, ubhayadina malIne dina 128 iti karmacaturthatapayatovasudeva hiMDausApaumAajjiyA, teniijjaaesyaasoo| kammacautthaM ukvaNA, dugitirittANI saThicautthANiti // 1 // te padamAAryAe te traNe AryAinesamIpekarma cautthatapa kIdho, iti zAntinAtha bhavAdhikAre, iMduSeNabiMduSeNa bhavAdhikAre guNIkAne bhave e tapa kIdho itibhaav| 227 pra0-dharmacakravAla tapanI vidhi kevI rIte che ? u0-aThThama 1, ekAMtara caturtha 37, prAMte aSTamaM iti dharma cakravAla tapanI vidhi jANavI, atha vidhiH prathama For Private And Personal Use Only
Page #897
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 872 vicAra ratnasAra. SaSThaM tataH ekAntaropavAsa 6 iti prakAra dvayena dharmacakravAla tapanIvidhi tatra prathama prakAre dina sarvAya 82 dvitIya prakAre dina sarvAya 123. 228 pra0 - tIrthaMkaranI mAtA cauda svapnane mukhamAM pesatAM dekhe ? u0 - zAntinAtha caritrAdhikAre tIrthaMkaranI mAtA 14 svapna mukhamAMhe pesatA dekhe yataH caturdaza mahAsvapnAn sukha suptA tadAcasA mukhe pravizatopazyantI tattasyAkAradhAriNaH, itizrI uttarAdhyayane bhAva vijayanI TIkA madhye tathA zAntinAtha caritrAdhikAre kathaM che. Avazya cUrNo paJcAzakavRtau yogazAstravRttau navapadaprakaraNa vRttau, zrAddhadinakRtau zraddhavidhi pramukhe che / 229 pra0 - zrAvakano digavata saMbaMdhI prazna ? u0- prathamaM sAmAyika pazcAt iryAvathikI zrAvakane digvrata hoya paNa sAdhune nahIM merurucaka javA mATe ityarthaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 230 pra0 - cothe guNaThANe samyakatva guNa pragaTe ane khAra, vaira, ane jherarUpa avaguNa TaLe te zI rIte ? u0- sarva guNamAM agresarI guNa satya sthAyI guNa, paraMparAe, paramAtma svarUpane pamADanAra, jJAna vratAdi aneka guNane kheMcI lAvanAra, ane te guNanA pratipakSI aneka doSane TALanAra, jIvane parama hitakArI sadA sarvadA eka samyag darzanarUpa samakita guNa che, te guNa pragaTe thake khAra TaLe, samyag jJAnaguNe vairabhAva TaLe, ane mithyAtva moha ane cAritramo 120 For Private And Personal Use Only
Page #898
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. hanA nAzavaDe jhera TaLe, vaLI munine chaThA guNaThANAthI AgaLa viSayarAga udayamAthI TaLe. viSaya, kaSAya, utsUtraprarUpaNA doSo dUra thAya; ane rAgadveSa ane moha sattAmAthI TaLatAM AtmA paramAtmA vItarAga svarUpI kevaLajJAnI kevaLadazI Adi anaM taguNI anaMtasukhamaya bane che. 131 pra0-udvegatA, asthiratA, asAtA, AkuLatA e cAra jIvane zAthI upaje che ? | u0-1 ajJAna ane mithyAtvanA udaye udvegatA, 2 vedanI karmanA udaye azAtA, 3 avirati tathA cAritra mohanA udaye AkuLatA ane 3 vIyA~tarAyanA u daye asthiratA jIvane upaje che. 132 pra0-1 apAtradAna, 2 kupAtradAna, 3 pAtradAna, 4 su pAtradAna te kone kahIe ? u0-1 apAtradAna te nAnAdi pazu tathA baMdivAnAdine Apaq te, tenuM phaLa A lokaneviSeja yaza pratiSThArUpa lezamAtra phaLa che. 2 kupAtradAna te verAgI sanyAsI, kApaDI, tApasAdikane Apaq te, tenuM phaLa parabhave rAjyAdika prApti karI pApAnubaMdhipuNya bAMdhI kugati daLa melavI saMsAra bhramaNa vadhAre, 3 pAtradAna te samyagadRSTi dezavirati sAdharmI pramukhane bhakti bahumAnathI poSavA te, tethI puNyAnubaMdhI puNya upArjana karI bhavabhramaNa ghaTADe, 4 supAtradAna te mahAmuni gaNadhara tIrthakarAdi yogI mahAtmArUpa . pAtrane bahu 121 110 For Private And Personal Use Only
Page #899
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 874 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. mAnathI anna pAnAdinaM dAna detAM thakAM jIva mahA puNyAnuMbaMdhI puNya upAjane deva manuSyAdi uttama bhava karatAM thakAM zIghra siddhi vare. 233 pra0 - chakAyanAM gotranAM nAma kayAM ? u0- 1 rudidhAvarakAya, 2 babhIthAvarakAya, 3 sipithAvarakAya, 4 samuithAvara kAya, asassithAvarakAya, jaMgama thAvara kAya, indriyathAvara kAyanuM pRthvIkAya gotra, pItavarNa puDhavInAma jIva, indra devatA, babhI thAvarano apakAyagotra, zretavarNa brahma devatA apakAya jIva, sipIthAvaskAyano te jasagotra raktavarNa zilya devatA teukAya jIva, samuiyAvara kAyano gotra, vAyukAya, haritavarNa samudradevatA vAyukAya jIva, AvazAithAvarakAyanA vanaspatigotra, nAnAvarNa pAtAladevatA, vanaspati jIva, sAta narakanAM gotranI peThe e paNa jANavA. 234 pra0 - daza prakAranAM satya te kayAM ? u0- 1 janapada satya, 2 samaya satya, 3 sthApanA satya, 4 nAma satya, 5 rUpa satya 6 pratyeya satya, 7 vyavahAra satya, 8 bhAva satya, 9 yoga satya, 10 upamA satya. gAthA japAvayaNa samayavaNA, nAmarUpepahuca sa ya / vavahArabhAva yoge, dasa umasa ya // 235 pra0 - pAMca iMdriyonI AkRti temano viSaya kSetra, tathA viSaya vikAra, keTalA ane kayA kayA che te kaho. u0- 1 sparzendriyano AkAra ane prakAre che, nava yojana 122 For Private And Personal Use Only
Page #900
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bicAra ratnasAra 875 pramANa aMtara cheTethI AvelA pudgalono aSTa prakAre sparza che tenA vikAro 96 che, 2 rasendriyanI AkRti sarapalo tathA kamaLanA patra sarIkhI che, nava yojana aMtare rahelA pudgalono svAda vAyuthI kheMcAi Ave thake thAya, tenA cha rasarUpa cha vi SayanA 72 vikAro che, 3 ghrANendriyanI AkRti talanA phUla sarakhI che, teno viSaya kSetraphaLa nava yojanano tenA viSaya 2 ane vikAra 12 che, 4 cakSuiMdriya, tenI AkRti masuranI dALa samAna, eka lAkha yojana viSaya kSetraphaLa, tenA viSaya pAMca ane tenA vikAra 60, kAnano bAra yojana AtmAMgula pramANe cAra gAuno yojana jANavo. tathA mUryano biMba to AtmAMgula pramANe ghaNA lAkha yojana thAya. te mATe cakSuno eTalo viSaya nathI to sUryano biMba kiM, dekhAya che. tatrottara sUryano vimAna devakA eka yojananA ekasaThiyA aDatAlIsa bhAgano che. tenA ApaNA gAu 1300 ne Azare moTo vimAna che. te saMpUrNa AMkhe dekhAto nathI. paNa tenA vimAnanA talIyAnA tejano AbhAsamAna jhalaka kAMti dise che. paNa saMpUrNa vimAna AMkhe na dekhAya te mATe AtmAMgula pramANeno lAkha yojana viSaya kahevo. zrotrendriyanI AkRti agathIA vRkSanA phUla samAna, teno 12 yojana viSaya kSetra, tenA viSaya 3 ane vikAra 12 ema ekaMdara pAMca iMdriya vighaya 23 ane vikAra 252 te vikAro rahita mAtra For Private And Personal Use Only
Page #901
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. iMdriyonA AkAra yukta potAnA Atmadharmarnu ekAMte pratipAlana karatA thakA, dazavidha saMyama dharmano uttama rIte nirvAha karatA, evA je mahA muni mahArAjo, temane mAro trikaraNazuddhiye namaskAra che. traNa prakAranA zabda zubha, azubha bhede cha bheda thayA. rAga ane dveSa e cAra bheda. cakSu indriyathI pAMcavarNa tene zubha azubha be bhede guNatAM daza tene sacitta acitta e traNe guNatAM 30, rAgadveSe guNatAM sATha thAya. surabhidurabhigaMdhane sacittAdi traNa bhede guNatAM 6 thAya tene rAgadveSe guNatAM bAra bheda thAya. dazane zubha azubhe guNatAM bAra thAya. tene sacittAdi traNa bhede guNatAM 36 thAya. tene rAgadveSe guNatAM 72 thAya. ATha prakAranA sparza tene saccittAdi traNa bhede guNatAM 24 thAya, tene zubhAzubhe guNatAM 48 thAya. tene rAgadveSa guNatAM 96 thAya. sarva saMkhyAe 252 thAya. gAthAbArasahiMto sotassa, sesANaM nvhiNjoynnehiNto| giNhatopattagathrtha, eto paratonagiNhati // 236 pra0-pAMca iMdriyonuM dravya tathA bhAvathI svarUpa kaho. u0-1 dravyendriya, be prakAre che sUkSma ane bAdara, bAdara te bAhera dise che, AkRtirUpa che te; sUkSma te viSaya grahaNavyApAre AbhyaMtara pravRttirUpa, jaghanyathI aMguLano asaMkhyAtamo bhAga, ane utkRSTa pUrve kA che teTalo viSaya kSetra jANavU, 2 bhAvendriyapaNuM te jIvane darzanAvaraNIkarmanA kSayopazame zabda, rUpa, rasa, For Private And Personal Use Only
Page #902
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. gaMdha, sparzAdi grahaNa zakti upaje tenI upayoga upalabdhi te bhAvendriya kahevAya che, ane AkRti te dravya iMdriya jANavI. ema pannavaNAmAM kA chemanuSya thako sije tene ATha indriya jANavI. nArakI thakI manuSya thai sije tene 16, soLa indriya jANavI. tiyecathakI tathA pRthivIthakI manuSya thai sije tene 17, sattara indriya tathA devatAthakI pRthivI manuSya thai sije tene 17 sattara indriya jANavI. tathA pRthivI, pANI vanaspati mAhethI manuSya thai sije to 9 nava indriya tathA ima sarva vicAra pannavaNA madhye kahyo che. paNa eno artha AmnAya gItArthaguruthI jANavo. 237 pra0-AtmabodharUpa samyaktva prAptimAM pAMca labdhinI A vazyakatA che, te pAMca labdhinuM svarUpa kaho. 30-1 kALa labdhi, te Ayuvarjita zeSa sAta karmanI utkRSTa sthitine ghaTADI ekakoDAkoDI sAgara pramANa kare, evA yathApravRttikaraNapUrvaka carmAvarte jIva Anyo tyAre kALalabdhi pAkI kahIe; pahelI labdhi pAmyA pachI chelI ekaThI ekasame pragaTe. 2 iMdriya labdhi te saMjJi paMceMdriyapaNuM; 3 upadeza labdhi te sadgurvAdikanA yoge upadeza pAmI bUjhe 4 upazama labdhi te nirmaLa pariNAmanI dhArAe caDhato viSaya kaSAyanI upazAMti bhAvamAM apUrvakaraNe karI graMthibheda kare; 5 prayoga labdhi, pachI aMtaHkaraNa pUrvaka anivRttikaraNanA pariNAme rahyo thako svapara bhedajJAnarUpa For Private And Personal Use Only
Page #903
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 87. vicAra ratnasa ra. samyaktva pAme, tyAre vItarAga dharmanI rucipUrvaka pratItAtmaka dharmarUpa zuddha tattvArtha zraddhAne AtmasvarUpanuM darzanajJAna, svarUpAcaraNarUpe jIvane thAya. 238 pra0 - AtmAMgula ucchedAMgula pramANAMgulanAM mAna kyAM kevAM che ? Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir u0- Avazyaka niyuktimAM tenuM mAna nIce pramANe kayuM che. gAthA - - usse haMgulamegaM, havai pamANAMgulaM sahasaguNaM / taMceva dugaNIyaMkha, vIra sAyaMgulaM bhaNiyaM // 1 // AyaMgulanavathyuM, sarIra mussehaMguleNa tahA | naga puDhavI vimANAI, miNasuyamANaMguleM // 2 // 239 pra0 - matijJAnanA keTalA bheda che ? u0- matijJAnanA zrutanizrita ane azrutanizrita te madhye zrutanizritanA 4 bheda avagraha, 1 IhA 2 apAya, 3 dhAraNA 4 avagrahanA ve bheda 1 vyaMjanAvagraha, 2 arthAvagraha vyaMjanAvagrahanA 4 bheda 1 spazeMdriya, 2 raseMdriya, 3 ghrANeMdriya, 4 zrotreMdriya, arthAgrahanA 6 bheda pAMca iMdriya chahuM manaema cha coka covIsa ane 4 vyaMjanAvagrahanA ima IhA apAya dhAraNA karatA evaM 28 ema aikekanA 12 bheda thAya 1 bahu, 2 abahu, 3 bahuvidha, abahuvidhAdika bAra bheda tihAM aneka jIva vAjiMtranA zabda sAMbhale che te madhye kSayopazamika vicitratAe karI koika jIva ghaNA zabdagrahe te bahu 1, koika jIva thoDAgrahe te abahu 2, koika zabdanA vyApAra mAMhe ityAdika ghaNA vizeSa jANe te bahuvidha 3, koika thoDA vizeSa 126 For Private And Personal Use Only
Page #904
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. jANe te abahuvidha 4, koika turatagrahe te kSipra 5, koika zeSagrahe te vIra kahIye 6, koika dhUmAdika liMge karI agnyAdika jANe te saliMga 7 tathA je liMga vinA jANe te aliMga 8, eka saMdehAlo jANe te saMdigdha kahIe 9, saMdeha rahita jANe te asaMdigdha 10, koikavelA kaDaM te bIjIvelAe aNako te jANe te dhruva kahIe 11, koika vAraMvAra jaNAve jANe te adhruva 12, ema avagrahAdika 28 bheda te bAra guNA karatAM 336 bheda thAya eTalA zrutanizritanA bheda tathA azrutanizritanA 4 bheda te 1 autpAtikIbujhi, 2 vainayikIbuddhi, 3 kammIyA te kArmaNikIbuddhi, 4 parigAmiyA te pAriNAmikIbuddhi, evaM te azrutanizrita sabai malI matijJAnanA 340 bheda karmagraM thanI TIkA madhye kahyA che.... 240 pra0-jyotiSa devatAmAM kayA jIvo na upaje ? u0-pannavaNA sUcanA chaThA vakvaMtipada madhye kA che ke jyotiSi devatAmAMhe saMmUchimamanuSyaasaMjJiyo tathA tiryaca asaMjJiyo samUcchima asaMkhyAta AyuSyavALA yugaliyA paMkhI tathA aMtaradvIpa yugaliyA manuSya eTalA mAMhethI Avyo jyotiSi devatApaNe na upaje. 241 pra0-eka yojananuM pramANa paramANuthI mAMDIne zI rIte .. thAya che ? te kaho. For Private And Personal Use Only
Page #905
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. u0-anaMtA sUkSma paramANue eka vyavahAra paramANu; ATha trasareNue eka udhvareNu; ATha urvareNue eka ratha reNu; ATha ratha reNue uttara kuru yugalIyAnA turata janmelA bALakano eka vALAyaH evA ATha vAlAgre eka mahA himavanta kSetra yugalIka bALa vALAya; evA ATha vALAgreH eka mahAvideha kSetra manuSya vALAyaH evA ATha vALAye eka bharatakSetra manuSya vALAya, evA ATha vALAye eka lIkha, ATha lIkhe eka ju, ATha jue eka java; ATha java eka AMgaLa; 24 AMgaLano eka hAtha, cAra hAthano eka dhanuSa, ane be hajAra dhanuSe eka koza, evA cAra kozano eka yojana jANavo. 242 pra0-pavidha palyopamanuM svarUpa kaho. 30-uddhAra, addhA, kSetra palyopama, sUkSma ane bAdara bhede karIne cha prakAre che te AvI rIteH-1 pUrvokta yojana cAra pramANe lAMbo pahoLo, ane uMDo kuvo kalpie tene palya kahie, tenI che upamA te jene tene palyopama kahie te palyane devakuru uttarakuru kSetranA yugalika turta janmelA bALakanA vALAya ekanA ATha ATha khaMDa sAtavAra karIe, te vALAya khaMDe karI ThAMsI ThAMsIne bharavo, evo ke te upasthI cakravartinI senA cAlI jAya, tathA gaMgA nadIno pravAha pUra jorathI te uparathI vahana kare, topaNa eka paNa vAlAgra temAMthI khase nahi, evo ThAMsIne bharIe, pachI te vAlAgrane samaya samaya eka eka 128 For Private And Personal Use Only
Page #906
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. kADhatAM jeTalA samayamAM te palya khAlI thAya teTalA kAlane ekabAdarauddhArapalyopama kahie, te saMkhyAto kahie. kemake vAlAgrakhaMDasaMkhyAtA thAya mATe pachI te vALAyakhaMDanA eka ekanA asaMkhyAtAkhaMDa kalpie, ane te kalpanAkhaMDa samaya samaya kADhatAM jeTalA kALamAM khAlI thAya teTalA samayane eka sUkSmauddhArapalyopama kahie, evA pacIsa koDAkoDIuddhArapalyopama ekaaDhIuddhArasAgaropama pramANe tirchAloke dvIpa ane samudra asaMkhya cha 2 pachI pUrvokta vALAyakhaMDa eka ekane so so varase kADhatAM jyAre khAlI thAya teTalA samayane eka bAdaraaddhApalyopama kahie, ane te vALAyakhaMDanA, asaMkhyAtAkhaMDa kalpine pratyeka khaMDa so so varase kADhatAM jeTalA samayamAM palya khAlI thAya teTalA vakhatane eka mUkSmaaddhApalyopama kahie, tevA dazakoDAkoDIpalyopame eka * sAgaropama, tevA dasakoDAkoDIsAgaropame eka avasarpiNI ne utsarpiNI kALa; te be maLIne vIsakoDAkoDIsAgaropama pramANa eka kAlacakra, evA anaMtAkALacakre eka pudgalaparAvartanakAla pramANa. A jIva saMsAra madhye nigodAdikathI mAMDIne janma maraNa karato karato akAma nirjarAe kuTAto pITAto, koi mahApuNyanA udaye zubhapariNAme karI nadI goLapASANanA paMcanAghoLa nyAye karI A atyaMtadurlabha evo uttama kuLa saMyogavALo uttama nirogI dehasahita manuSyabhava pAmyo che, chatAM 111 129 For Private And Personal Use Only
Page #907
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 882 vicAra ratnasAra. anAdikALanA ajJAna, moha, mithyAtva, pramAdAdi rUpabhavavAsanAnA jore AvI uttama yogavAivALA manuSyabhavatuM lezamAtra paNa bahumAna nathI AvatuM, hA ! iti khede kevI aphasosanI vAta che, mATe he cetana ! A paramAtmAnA vacane karIne have ceta! ane je kuLamAM uttama kuLanA prabhAve karIne hiMsAno AcAraja nathI tevA ahiMsaka kuLanI prApti chatAM zrIjinezvarabhagavaMtano dharma pALavAmAM pramAdane choDa, ane tAraM kharaM kartavya A manuSya bhavamAM zu? che, teno vicAra karI viSayakaSAyanI pravRttino jema bane tema saMkoca kara, ane tattvamArgane Adara, sudeva, suguru, ane sudhamane oLakha; ane te oLakhANa pUrvaka zuddhakriyAnuM sevana kara, ane saraLatA, komaLatA, vinayAdi guNa dhAraNa karatAM zIkha jethI paraMparAye tArA AtmAnuM ciraMkALa kalyANa thaze, tathAstu zubhaMbhavatu, zAMtiH zAMtiH shaaNtiH| pUrvokta sUkSmaaddhA kALe karI AyuSyamAna, karmasthiti, kAyasthiti, tathA anya kALamAnAdinuM pramANa thAya che; 3 pUrvokta vALArakhaMDa spA je AkAza pradeza tene pratyekane samaya samaya kADhatAM jevAre palyavALAyathI khAlI thAya teTalA kALane bAdarakSetrapalyopama kahie, ane vALAyane sparyA sarva AkAza pradeza palyanA samaya samaya khAlI karatAM jevAre palya nirlepa thAya eTalA kALane sUkSmakSetrapalyopama kahie, teNe karI dRSTi For Private And Personal Use Only
Page #908
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. vAdamAM ekeMdriya ke prasAdi jIva saMkhyAnumAna karAya che. e asaMkhyAtautsarpiNI pramANe ima traNa sUkSmapalyo zAstrane vise upayogI hoi tina bAdara kahyAM te sUkSmano sukhAvabodhArtha ihAM prAyaH ghaNo addhApalyopamano prayojana che, ima koDAkoDI sAgaropameM ekakAlacakra teNe ane te kAlacake pudgalaparAvarta hoi te ATha prakAranA che te tyAMthI jo jo. asya gAthA-ujhAra akhittaM, paliyatihA samaya vA samaya samae kisavahArodIvodahI, AusassAi parimANaM // 1 // // pAMcameM karma granthe uktaM. 243 pra0-AtmasamaavasthAnaupayogarUpa dhyAnadazA kevI rIte pamAya ? u0-mohavaze jIva parabhAvaanuyAyi pravRtti kare che. mithyA sukhanI tRSNAe mUlyo thako saMsAra bhramaNa kare che, jyAre mohasthiti ghaTe tyAre parapravRtti chuTe, ane jyAre parapravRti TaLe tyAre viSayathakI virakta buddhi thAya, ane teNe karI manorodha thAya, kemaje kAraNa vinA kArya banatuM nathI, manane bhamavAnuM koI kAraNa ke ThAma na hovAthI te saMkalpa vikalpa zyAnA kare ? jema tRNa vinAnI bhUmimAM eTale ukhara bhUmimAM paDelo agni kene bALe, arthAt potAnI meLe upazamI jAya che, tema viSaya vAMchA TaLavAthI mana potAnI meLeja ruMdhAya ane mana raMdhAyAthI mananI caMcaLatA maTe, tevAre mana ekAgra thaine A For Private And Personal Use Only
Page #909
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 884 vicAra ratnasAra. tmAne viSa pravarta, yataH jokhavei mohakhalu, sovisaya viratto maNo nnirubhittaa| samavaThThidosAbhAve, so appANaM havaI jhAyA // 1 // iti uktaM pravacanasAre, AtmabhAvanAnI gAthA-traNa lakhIe chIe. egohaMhomipare siM, Na me pare Natthi mjjhmihkiNvi| iya Aya bhAvaNAe, rAgadosAvilaya jaMti // 1 // nANassavisujhie, appA egataMu Na sNsuddho| jammAnANaMappA, appANaMca agaMvA // 2 // AyAsAmAie, AyAsAmAiyassaaThottI / teNeva imaMsuttaM, bhAsaI AyapariNAmaM // 3 // e mUtre paNa cArivane AtmapariNAmarUpaja kahIe chIe. paNa cAdyakriyArUpa nathI kaDaM. tatra kAvyaM-yeSAMnaceto lalanAsulagnaM, magnaM na sAhityasudhAsamudre / jJAsyati te kiMmamahAprayAsAnandho yathA vAravadhUvilAsAn * // ityarthaH // tyAre zuddhAtmopayogaavasthAnarUpa nirmaLa dhyAnadazAnI parama zItaLa zAMta sugaMdhinI anubhavaleherIornu AtmA AsvAdana kare, te sukha ApaNe paudgalika sukhanA bhIkhArIo zuM jANIe; kaDaM che jeH-- saghaLu paravaza te duHkha lakSaNa, nijavaza te sukha lahie; e dRSTe AtamaguNa pragaTe, kaho sukha te koNa kahIere. bhavikA vIvacana citta dharIe. nAgara sukha pAmara navI jANe, vallabha sukha na kumArI; anubhava viNa tema dhyAnatarkhA sukha, koNa jANe naranArIre. bha. 2 viSaya bhoga kSaya zAMta vAhitA, ziva mAraga dhruva nAma: kahe asaMga kriyA ihAM yogI, vimala sujasa pariNAmare. bha. 3 For Private And Personal Use Only
Page #910
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 885 244 pra0 - utsarga ane apavAda mArga paramArthe eka AtmArthipaNArUpa mokSa sAdhaka dazAja che, te zI rIte ? u0- utsargamArga ghaNo kaThINa, ghoratapasyA zuddhabrahmacaryAdi pALe, jinakalpipaNe pravRtte te jANavo, ane apavAdamArga te pUrvokta utsarganI apekSAe eTale jyAre te utsargadazAmAM na TakI zakAya, tyAre temAM pAchA sthira thavAne mATe, je kAMika komaLa mArgaM avalaMbana sAdhanAdi kakhaM eTale muni paMcamahAtrata zuddha pALe, ugravihAra tapasyAdi karI zarIra gALe, jethI viSaya kaSAyAdi mohavAsanA gALe, ziSya, gaccha, zAkhAdinI dhAraNA kare, te pratye paraspara svAdhyAya kare karAve, bhavyaprANIone dharmopadeza ApI svapara mahAnirmalatA kare karAve, pote uttama mArge cAle bIjAne calAve, ane cAlatA hoya tene anumodanarUpa upaSTaMbha eTale sahAyatAdi dai sthira kare, ityAdi apavAdamArganuM sevana karI, muni pAchA utsargamArgamAM lIna rahe che, ema paramArthe utsarga ane apavAdamAga AtmArthIja che, ubhaya mArga zAstrAnusAra che, paNa je niSkAraNa dUSita mArganuM sevana kare, ane kahe je ame utsargane mATe apavAda sevIe chIe, ve cAritraghAtInI mithyA vAta che, kemaje munine koi aticArarUpa dUSaNa prAsaMgika lAgIjavArUpa saMbhava che, paNa mana thakI aticAra sevanakaravarUpa pramAdAdi kadApi kALe na 133 For Private And Personal Use Only
Page #911
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. hoya. sthavirakalpamAM paNa A kAlamAM sApekSa a pavAdanI mukhyatAe cAritra che. 245 pra0-pAMca nodhammIyA prANI kahyA che te kayA ? u0-bhaTThodevAyacco, visayAsatto ajjiyAputto / guru devA yaNaduTho, nodhammA paMcapannattA // 1 // asyArthaH1 bhraSTa jJAta kuLathI baiThelA jIva; 2 devAdika dharmakhAtAnA niHzUka mane harAma dAnate pagAra khAnArA pUjArAdika tathA deva gurvAdika dravyanA khAnArA; 3 viSayAzakta lolupI laMpaTI; 4 vyabhicAravaDe sAdhvIne peTe avatarela putra, 5 deva, guruH dharmAdikano niMdaka, vAtaka utthApaka e pAMca adharmI eTale nodhammiyA jANavA, te vItarAga bhASita dharmathI parAGmukha rahe. 246 pra0-samUcchimamanuSya marI keTalA daMDakamAM jAya che ? u0-dazadaMDakamAM jAya che. 5 pAMca thAvaramAM 3 vikalendriyamAM 9 paMcendriyamanuSyamA 10 paMcendriya tiryaMcamAM jAya paNa yugaliyo na thAya. tathA e dazadaMDakamAM teukAya. vAyukAya e be daMDaka varjine bIjA ATha daMDakanA AvyA saMmUchimamanuSya thAya. 247 pra0-jIvane parabhavaAyu zI rIte baMdhAya cha; ane te keTalA prakAraceM che ? u0-jIvane Ayukarma parabhavasaMbaMdhinu A bhava bhogavatAM thakAM ekajavAra nikAcitapaNe traNa AkarSe karI so For Private And Personal Use Only
Page #912
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 887 ..... .. . pakrami tathA nirupakramibhede jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTa 33 sAgaropama sudhIna adhyavasAyanI tAratamyatAe bhinna bhinna jIvane nAnAvidha baMdhAya che; tyAM devatA nArakIne A bhava Ayu chamAsa thAkatAM bAkI rahetAM parabhavAyu baMdhAya, tathA yugalika manuSyo tathA tiryaca temaja tIrthakarAdi triSaSThi zalAkApuruSa ane caramazarIrI eTalAnuM Ayu nirupakrami baMdhAya, zeSane sopakramI AyubaMdha hoya, tyAM upakrama eTale upaghAtAdi kAraNa vizeSe Ayu beTe, evo maMda maMdatarAdi pariNAmavizeSe jIve AyubaMdha karyo hoya, tevo upakrama paNa AyunA baMdhanI sAtheja baMdhAya che, ethI jema tele karIne vATa sahita saMpUrNa rIte dIvAna koDIuM bhareluM hoya, te dIvAne koipaNa pavanAdi upaghAta na lAge to to te TheTha sudhI sArI rIte baLe che, nahi to pavananA eka sakhata sapATAra chate tele ane vATe TharI paNa jAe, ema sopakrama AyunA baMdha paNa evAMja DhIlAM jANavAM, te vyavahAre viSa, zastra, akasmAtAdi sAta kAraNe beTe che, paNa nizcaye to jIve tevIja rItanuM teTalAja samayakALanuM bAMdhelaM jJAnInI dRSTie dIThelu bhogave che, eka samayamAtra paNa Adhu pArcha karavAne koi paNa samartha nathI; deva nArakIAdi zivAyanA soprakramI AyuvaMta prANIo ghaNuM karIne potAnA bhava AyunA aMtamAM aMtarmuhUrta thAkatAM parabhava Ayu bAMdhe che, te bAMdhatAM jIvane aMtarmuhUrta lAge che, te baMdha 135 For Private And Personal Use Only
Page #913
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ... www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. daramiyAne RNa AkarSa ( u ) kare che, jema gAya pANI pItI se bIsAme pIye, tema jIva paNa AyukanA ghuTane lei AkarSi bAMdhe; tyAM mati tevI gati athavA gati tevI mati anusAranA pariNAma vizeSe baMdha paDe. 248 pra0 -AkuTTI, darpa, pramAda ane kalpa e cAra zabdArtha kaho. u0- AkuTTIkayA anAbhogatayA upetyasAvadyakaraNotsAhotmikA 1, dappadhAvana plavanAdikaH valganAdikaH / hAsyajanako vA nATyAdikadaparUpovA 2, pramAdo rAtrau divApratilekhanApramArjanAdyanupayuktatA 3, kalpakAraNe darzanAdicaturviMzatirUpesati gItArthasyakRtayogI upayuktasya ayatanatayA AdhAkarmAdyAdAnarUpA 4, iti / asyArthaH / AkuTTI eTale anAbhoge upayoga rahita sahasAtkAre uddhatapaNe sAvadyakArya pravRttiH 2 darpa eTale ahaMkAre vA irSyAe caDasAcaDasIe nATaka kautakAdi jovA jatAM vATamAM azvavRSabhAdine khUba doDAvavA vagere ayatnAe nirdaya sAvadya karmAcaraNa; 3 pramAda eTale rAtre vA divase pramArjana pratilekhanAdi sAvadha kriyA ayatnAe jema tema bedarakArIthI karavI te 4 kalpa eTale gItArtha bahuzrutAdinA vacana nirapekSapaNe niSkAraNa AvAkarmAdi dUSita AhAra grahaNa karavo vagere mArgathI bhraSTa AcAra pravRtti te. 249 pra0 - mithyAtvapratyayikI 1, apratyAkhyAnikI 2, parigrahikI 136 For Private And Personal Use Only
Page #914
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 3, AraMbhikI 4, mAyApratyayikI 5, e pAMca kriyAvatI jIvonuM alpabahutva kaho. u0-mithyAtvapratyayikIliyAvALA sarvathI thoDA; 1 te thakI apaccarUkhANIkriyAvaMtajIva asaMkhyAtaguNA adhika kemaje temAM avirati bhaLyA; 2 te thakI parigrahikIkriyAvaMtajIvo asaMkhyAtaguNAdhika je bhaNI temAM dezavirati bhaLyA mATe; 3 te thakI AraMbhikIkriyAvaMta asaMkhyAtaguNAdhika je bhaNI sarvavirati chaThThA guNaThANAnA muni temAM bhaLe tethIH 4 mAyApratyayikIkriyAvaMta tethI saMkhyAtaguNAdhika je bhaNI temAM navamA guNaThANAvarti muni vadhyA tethI. e bhAva panavaNAsUtramadhye che. iti / 250 pra0-devagatine viSe cha lezyA AsarI alpabahutva kaho. u0-1 zuklalezyAvaMtadevatAo sarvathI thoDA, 2 te thakI padmalezyAvaMta asaMkhyAtaguNAdhika, 3 tethI kRSNalezyAvaMta asaMkhyAtaguNAdhika, 4 te thakI nIlalezyAvaMta asaMkhyAtaguNAdhika, 5 te thakI kApotalezyAvaMta asaMkhyAtaguNAdhika, 6 te thakI tejo lezyAvaMta jyotiSIdevo asaMkhyAtaguNAdhika jANavA. 251 pra0-sopakramiAyuSavaMtajIva Ayu puruM bhogavatAM thakAM paNa akALe cevjiiviyaaovvroviyaa-|| maraNa pAmyo ema kahe che tenuM zuM samajavu ? u0-jema rAjAe kosa. corane pakaDIne zULIye ke phAMsIe dIdho, tyAM te jIve sarva Ayu karmanAM dala, 112 For Private And Personal Use Only
Page #915
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. ... A Nur... hatAM te Atmapradezodaye bhogavI, Ayukarma bAMdhyu hatuM teTalaM pUruM bhogavI lIdhu, tathA kALa AsarI akALe muo eTale je Ayu sukhe samAdhe jIva vipAkodaye bhogavIne marata, te thoDA kALamAM te AyunA daLane pradezodaye vedIne khapAvIne muo tethI tene akALamaraNa kahe che. arthAt jeTalaM AyuSa bAMdhyu hatuM teTaluM pradezodaye bhogavIne pUrUM kIdhuM tethI saMpUrNa AyuSe muo tema kahevAya ane ghaNA kALe vipAkodaye bhogavavAnuM Ayu karma thoDA kALamAM bhogavIne khapAvyuM mATe akALa maraNa kahiye. 252 pra0-kone saMghanI bahAra kADhavo tathA kone dIkSA na ApavI joie ? u0-atha prAstAvika gAthA jo bhaNaInatthidhammo, na sAmAiyaM na ceva vayAI / so samaNasaMghabajjho, kAyavvo samaNasaMgheNa // 1 // aThArasapurisesu, vIsaityIsu dasanapuMsesu / jiNapaDIkutitthiyAo, pavAveu na kappaMti // 2 // bAlevudvenapuMsayeya, kivejddeybaahie| teNerAyAvagAriya, umatte ya adaMsaNe // 3 // dAseduTeamUDheya, aNaMtejugae eya / avabaMdhae yamieya, sehenipphoDIyAiya // 4 // eTalAne dIkSAdevI na kalpe, 253 pra0-soLa saMjJAo kai ? For Private And Personal Use Only
Page #916
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra u0- gAthA- www.kobatirth.org vicAra ratnasAra. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AhArabhayapariggaha, mehuNataha kohamANamAyAe / loho halogasaNNA, dasasannAhuMti savvesiM // 1 // suhaduhamohasannA, vitimicchAca uda samuNeyavvA / soge tahadhammasannA, solasa e huMti maNuesa // 2 // 254 pra0 - daza saMjJA kayA kayA jIvomAM che. u0- gAthA- u0- tatra gAthA- rukkhANajalAhAro, saMkoyaNIyAbhaeNa saMkuyai | nIyataMtueNa veDhai, valIrukkheNa pariggaheya // 3 // itthIpariraMbheNa, kurubakataruNophalatI mehuNe / tahakokanadassakaMdo, huMkAromuyai koheNa // 4 // mANeNa jharaIrudaMtI, cchAyaI vallI phalAImAyAe / lohebIlapalAsA, khivaMtimUle ghaNANuvariM // 5 // rayaNIe saMkoo, kamalANaM hoIlogasannAha / ohe caItu maggaM, caDhaMti rukhesu vallIo // 6 // iti 10 saMjJAnA udAharaNa / 891 255 pra0 - aDhAra bhAvadazA tathA aDhAra dravyadazAnuM svarUpa kaho. tiriyAmaNuAkAyA, taha aggabIyAya cauro / devAya neraiyA - aTThArasabhAvarAsIo // 1 // For Private And Personal Use Only berendriya, terendriya, corendriya, paMcendriya, e cAra tathA samUcchimamanuSya karmabhUmijA akarmabhUmijA 130
Page #917
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 892 vicAra ratnasAra. aMtaradvIpanA, have agrabIja, mUlabIja, parvabIja, skaMdhabIja, e cAra vanaspatinA bheda. pRthvIkAya, apkAya, teukAya, vAukAya, evaM cAra tathA devatA ane nArakI evaM aDhAra 18 bhAvadizA. AcArAMga sUtramadhye zastraparijJAadhyayanamAMhe bhAvadizA vakhANI che. tathA aDhAra dravyadizA. cAradizi, cAravidizi, AThadizi, vidizinAM AMtarAM. UrdhvadizA, adhodizA e 18 dravyadizA jANavI. 256 pra0-nIlIgalIe raMgelA vastramA keTalA vakhatamAM jIva paDe che ? 30-nIlIgalIe raMgelA vastrathI manuSyasasa~ga tatkAla kuMthupramukha trasajIva ghaNA upaje che. ema ratnasaMcaya granthamAM kahyu che. 257 pra0-labdhiparyAptAnuM tathA karaNaparyAptAna ke svarUpa che ? u0-paryA.idvidhA labdhiH karaNazca tatra ye svayogaparyApti sarvAapi samarthA mriyante na arvAm te labdhiparyAptA ye punaHkaraNAni zarIrendriyAdIni nivartantaH te karaNaparyAptA iti, nanucArayazarIraparyAptau ca zarIraMbhavimyati kiM prAga abhihitena zarIranAmnA ? naitadasti sAdhyabhedAt tathA jayarAmakRla bAlAvabodhamAM ema lasyuM che. 258 pra0-cha paryApinuM svarUpa hai. u0-je karmanA udayathI 7 paryApti pUrI karyA vinA na mare te paryAptinAma meM teNe ekendriyane cAra For Private And Personal Use Only
Page #918
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org vicAra ratnasAra. 893 vigalendriya tathA asaMjJIpaMcendriyane bhAvA hoya. saMjJIpaMcendriyane mana hoya. utpatti prathama samayathI AraMbhI paryApti pUrI karyA vinA na mare. pUrI karIne mare te labdhiparyApto jANavo. zarIra indriya paryApta pUrI na thAya tyAM sudhI tene akaraNaparyApto kahevo. athavA je je paryApti pUrNa nathI thai tenI apekSAe akaraNaparyApto jANavo. je je paryApti pUrI karI te apekSAe karaNaparyApto jANavo. je karmanA udaye AraMbhelI paryApti pUrI karyA vinA mare te labdhiaparyApta nAmakarma pudgalanA upacayathI thayo pugala pariNamana hetu zakti vizeSa te paryApti viSaya bhede che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 259 pra0 -paryApti ne prANamAM zo phera che ? u0- paryApti te upajatIvelAe hoya ane prANa te jAvajIva lage hoya. 260 pra0 - samyagdRSTinI kevI dazA hoya ? u0- gAthA baMdho aviraiMheu, jANato rAgadosabaMdhaMca / virahaM icchato, viraI kAuM ca asamattho // 1 // esa asaMjayasammo, nidaMtopAvakammakaraNaMca | gayajIvAjIvo, acaliyadiTTIbaliya moho // 2 // sambhadasaNasahio, giNhaMtoviraimappasattie / caramo aNumaimittattadesajaI || 3 || kar For Private And Personal Use Only
Page #919
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 894 vicAra ratnasAra. e gAthAno gurugamathI artha dhArajyo. samyagdRSTine udayasthiti prtiyo| hoya. paNa AtmapratiyobaMdha na hoya. 261 pra0-chadmastha kone kahe che ? u0-chAdyate kevalajJAnadarzane AtmanaH anenetichadma jJAnAvaraNaM darzanAvaraNaM mohanIyAntarAyakarmodayesati tasya kevalajJAnadarzanasyAnutpAdAt tadapagamAnantaraM cotpAdAt jJAnAvaraNAdichadmani tisstthtiitichdmsthH|| kevalajJAna vinA bAkInAM cAra jJAna pragaTatAM paNa chadmastha gaNAya che. 262 pra0-munine apramattadazAe samaya samaya anaMtaguNavizuddhi kahI che te zI rIte ? u0-Atmopayoga ekAgradhyAna bhaNI munine Atmapradeze rahela anaMtIkarmavargaNAnI nirjarA thatAM AtmAnI anaMtI vizuddhi samaya samaya thAya che. 263 pra0-AhArakaAhAraka mizra jIva kima kare ? u0-jevAre pUrvadhare saMdeha puchavA nimitte AhArakazarIra mokalyu hoya tihA jJAnavaMta nahIM tivAre tihAthI valI bIjaM AhAraka kare te karatI velAe pUrvaA hAraka saMghAte mizra hoya te mATe. iti bhAvArtha / 264 pra0-siddhane aphusamANa ke phusamANa gati zI rIte samajavI ? u0-eka samayamAM samazreNinA sarvaAkAzapradeza, phara 142 For Private And Personal Use Only
Page #920
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra 895 sato jIva siddhi gatie jAya, paNa vacamAM viSama zreNinA AkAzapradeza na pharase mATe te apekSAe sinI aphusamANagati kahie, tathA samazreNie AkAzapradeza pharasato pharasato jAya, te apekSAe kSetraAzriphusamANagati kahIe, ane eka samayathI bIjA samayanA aMtarane na pharase te mATe Azri aphusamANa gati kahe che. 265 pra0 - traNakAranA pudgalo dRSTAMtathI samajAvo. u0- vizrasA te svabhAve koi nimitta pAmI tadAkAra thAya, jema iMdradhanuSyAdi abhravat, 2 prayogasA te jIva vyApAre, udyame karIne je nipaje, jema bhavana, ghaTapaTAdi 3 mizrasA te kAMika sahaja svabhAve ane kAMDaka prayoge jema te mANase juno paTo bAMcyo athavA junI pAghaDI bAMdhI ityAdimAM pudgaloM jIrNapa thavaM te svabhAve kahIe, ane baMdhanakarma te manuSyanA prayogavaDe thAya che, ema svabhAva ane prayoge maLI banela vastune mizrasA pudgala kahe che. 266 pra0 - zrItIrthakaranA janmAdikakalyANaka vakhate sAte narake keTalaM ajavAluM thAya te kaho. u0- pahelI narake sUryasamAna udyota, 2 bIjIe vAdaLe DhAMkelA sUryasamAna, 3 trIjIe pUnamanA caMdrasamAna, 4 cothIe vAdaLe DhAMkelA caMdramAsamAna, 5 pAMcamIe grahonA udyota samAna, 6 chaThIe nakSatranA udyota samAna, 7 sAtamIe tArAnA udyota samAna. 143 For Private And Personal Use Only
Page #921
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 896 vicAra ratnasAra. ___ atha prAstAvika gAthA--- kAlesupattadANaM, samattavisuddhibohilAbhaM ca / aMte samAhimaraNaM, abhavvajIvA na pAvaMti // 1 // akhaMDiyacauttho, vayagahaNAu joya gIyattho / tassa sagAse saNa, vayagahaNaMsohigahaNaM ca // 2 // katthaya jIvo balIo, katthaya kammAI huMti balIAI / jIvassaya kammassaya // 3 // kAlasahAvoniyai, puvakayaMpurasakAra e gNtaa| micchaM taMtaM cevao, samAsao hotisamattaM // 4 // nava hi jIvavahakaraNaM, karAyaNa aNumodiya jogehi / kAlatiehiMguNIeM, pANIbahadussateyAla // 5 // asyArthaH sAdhune pahelAvratanA navakoTI paccakkhANa che paNa tehanA bhAMgA 243 thAya ima 27 karavAnA 27 karAvavAnA 27 anumodavAne viSe niSedhe ima 81 thAya te kAle traNeguNeguNI triguNAkaratAM 243 bhede sAdhune paJcakkhANa hoya jAvajIvalage ityarthaH / 267 pra0-cha prakAranA pudgalanuM svarUpa kaho. u0-1 bAdara te khaDI mATI pASaNa pramukha pAyA, kemaje te padArthone chedyA thakAM tenA khaMDo ekameka na rahe, paNa bhinnabhinna najare dekhAya che, mATe bAdara bAdara te pahelo bheda, 2 bAdara te ghI, dUdha, pANI, tela, madha, goLa, khAMDa ityAdikanA pudgalane bAdara kahiye, kemaje temane chedyAM thakAM minna na bhAya ekameka maLelAMja rahe che. 3 bAdaramukSma te zarI For Private And Personal Use Only
Page #922
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 113 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 897 snI chAyA chatAM chAyaDo dhUmADA vagerenA pudgalo najare dekhAya che, paNa hAthamAM grahavAya nahi, mATe bAdarasUkSma, 4 sUkSmabAdara te gaMdha, rasa, sparza zabdAdikanA pulo AMkhe dekhAtA nathI, paraMtu sparzAdike lakSaNe jaNAya che, mATe tene sUkSmabAdara kahie, 5 sUkSma te aSTakarmavargaNAnA pulo cAra sparzavALA che te najare dekhAtA nathI mATe; 6 sUmasUkSma te chaTo zuddhaparamANupudgala te be sparzavALA atyaMtasUkSma che mATe e rIte cha prakAranA pula saMsAramadhye vyApI rahyA che, jema cha kAyanA jIva vyApI rahyA che tema jANavA. 268 pra0 - jJAnAvaraNIyAdikarmano baMdha, udaya, udIraNA, sattA keTalA guNaThANA sudhI hoya. u0- jJAnAvaraNIyano baMdha guNaThANA 10 mAsudhI, darzanAvaraNIyano baMdha 10 mA sudhI, vedanIyano baMdha guNaThANA 12 mA sudhI, mohanIyano baMdha guNaThANA navamA sudhI, Ayukarmano baMdha guNaThANA sAtamA sudhI, nAmakarmano baMdha guNaThANA 10 sudhI, gotrakarmano baMdha guNaThANA dazamA sudhI, aMtarAyakarmano baMdha guNaThANA dazamA sudhI, have jJAnAvaraNIyakarmano udaya guNaThANA 12 mA sudhI, darzanAvaraNIyakarmanI udaya guNaThANA 12 mA sudhI, vedanIyakarmano udaya guNaThANA 14 mA sudhI, mohanIyakarmano udaya guNaThANA 10 mA sudhI, Ayukarmano udaya guNaThANA 14 mA sudhI, 145 For Private And Personal Use Only
Page #923
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 898 vicAra ratnasAra. nAmakarmano udaya guNaThANA 14 sudhI, gotrakarmano udaya guNaTANA 14 mA sudhI, aMtarAyakarmano udaya guNaThANA 12 mA sudhI, jJAnAvaraNIyakarmanI udIraNA 12 mA guNaThANA sudhI, darzanAvaraNIyakarmanI udIraNA 12 mA sudhI, vedanIyakarmanI udIraNA 6 sudhI, mohanIyanI 10 mA sudhI, AyukarmanI 6 sudhI, nAmakarmanI 13 mA sudhI, gotrakarmanI 13 mA sudhI, aMtarAyanI 12 sudhI, have jJAnAvaraNIya karmanI sattA guNaThANA 12 mA sudhI, darzanAvaraNIya karmanI sattA 12mA sudhI, vedanIyakarmanI sattA 14mA sudhI, mohanIyakarmanI sattA 11 mA sudhI, AyukarmanI sattA 14 mA sudhI, nAmakarmanI sattA 14 mA sudhI, gotrakarmanI sattA 14 mA sudhI, aMtarAyakarmanI sattA 12 mA sudhI hoya, evaM baMdha udaya udIraNAsattAnuM svarUpa kaDuM che. e sarva bhAva kevalajJAnI ekajIva svarUpe dravya guNaparyAye che tehavA anaMtAjIva dekhe, ekeka jIvane anaMtAkarma je rIte che te dekhe, ekeka jIvane anaMtAbhava dekhe che. ekeka jIvanA anaMtAbhAva dekhe che, bhAvate pariNAma ima kevalI sarvabhAva astinAstirUpe jIma che te tIma jANe te dekhe iti bhAva / 269 pra0-acittamahAskaMdha te zuM ? ane teno samudghAta tathA kevaLIsamudghAta kevI rIte thAya che tenuM svarUpa kaho. For Private And Personal Use Only
Page #924
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 899 u0-dvipradezI paramANuonA skaMdhathI mAMDIne asaMkhyAta pradezIyAskaMdhaparyaMta ekapudgalaskaMdha thAya, teNe karI loka pUrAya nahi, vaLI anaMtAparamANuomaLIne je rakaMdha bane tethI paNa loka saghaLo pUrAya nahi, paNa anaMtabAdaraparamANuno ekaskaMdha tevA anaMtAskaMdhamaLe tyAre te acittamahAskaMdharUpa thAya, teNekarI caudarAjaloka pUrAya te AvI rItete skaMdha vizrasApariNAme pariNamIne kevalIsamu ghAtanI pare daMDarUpa karIne dizi tathA vidizimAM vistarI khaMDuA pUrI caudarAja saMpUrNa sparzIne pAcho kevalIsamudghAtanI pare saMvarIne skaMdharUpa thAya, te skaMdha asaMkhyAtaAkAzapradezaavagAhIne rahe; te acittamahAskaMdhakSetraAsarI aDhIdvIpamAMhI kare, paNa te thakI bAhera na kare, jema kevaLI kevalIsamudghAta aDhIdvIpamAMhe kare, paNa bahAra nahi, tema e paNa jANavU; tathA kevaLI paNa kevalI samudghAta kare tevAre potAnA je ATa rucaka pradeza che te merunA madhya je rucaka pradeza che, tyAM jAya, sthApe, pachI tyAMthI vistArIne saMpUrNa caudarAjaloka potAnA Atmapradeze pUre, tyAM prathama caudarAja pramANa siddho uMco daMDarUpe Atmapradeza vistAre pachI khaiyAnA cAra maMthAna bhAganI pare kapATa AkArapaNe vistAre, pachI mAMhInA AMtarA pUre, e sarva samu rAtakriyA kevaLI bhagavAn jemanuM AyuSya alpa hoya ane karma ghaNA rahyA hoya teja kevaLIbhaga For Private And Personal Use Only
Page #925
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. vAn samudghAta ATha samayano kare paNa bIjA nahi pachI ema potAnA Atmapradeze cauderAjalokamAM rahela prANImAtranA Atmapradeza sAthe meLavI pradezodaye karma bhogavIne daMDa, kapATa, maMthAnAdi anukrame saMvarIne ayogI thayA thakA siddhi vare ityAdi svarUpa vistAre; graMthAntarathI ( lokaprakAzagranthe kaDaM che) gurugamathI jANavU. 270 pra0-nigodanuM svarUpa kaho tathA jIva ane pudgalanI zaktinI sUkSmatA jinavacanAnusAra darzAvo. u0-asaMkhyAtapradezI loka te pramANe golA paNa asaM khyAtA che, golo te zuM ? asaMkhyAti nigode eka golo iti te upara gAthAloeasaMkhajoyaNa, mANepaIya joyaNaMgulA saMkkhA / paitaM asaMkhaaMsA, paiamasaMkhayA golA // 1 // golo asaMkha nigoo, soaNaasaMkhapaIpaesaM / kammANaMvaggaNANaMtA .... .... .... // 2 // paivaggaNAaNaMtA, aNua paiMaNaMta pajjAyA / evaM logasaruvaM, bhAvijja tahattijiNavuttaM // 3 // asyArthaH caudarAjaloka asaMkhyAtI koDAkoDI jojanano che, te madhye eka jojana laie, tenA aMgula asaMkhyAtA thAya, te madhyethI eka aMgula lIjIe, tenA asaMkhyAtamA bhAgapramANa, ekabhAga laie, te mAMhe asaMkhyAtA goLA che, te mAMhelo ekagoLo laie te ekagoLAmAMhi asaMkhyAti nigoda che, te For Private And Personal Use Only
Page #926
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. AAAAAAAMA mAMhelI ekanigoda laie te nigodamAM anaMtA jIva che, te mAMhelo ekajIva laie temAM asaMkhyAtA pradeza che, te ekajIvane pradeze pradeze anaMtIkarmavargaNA che, te mAMhelI eka karmavargaNA lIjIe te mAMhI anaMtApudgalaparamANuA che, te mAMhelo eka paramANu lIjIe, te mAMhI anaMtA paryAya samakALe pariName, evI jIva ane paudgalika zaktinI atyaMtasUkSmatA jANavI, evU zrIvItarAga vacana tahatti karI mAnIe. have nigodIA jIvanA bhavanI saMkhyA kALa mAna vicAre che:--asaMkhyAta samayanI eka AvalI thAya, 256 Avalino eka nigodIA jIvano kSullaka bhava thAya, eka zvAsocchavAsamAMhe cuMvAlIsaseMne sADIcchetAlIsa AvalI thAya tevA bhava nigodIo jIva eka zvAsocchvAsamAM 17 bhava jhAjherA kare, eTale te jIva sattaravAra mare ane aDhAramI vAra upaje, kemaje eka zvAsocchAvasamAM 17 bhava ane 94 // AvaLI jeTalo kALa thAya che te pramANe gaNatAM be ghaDImAM. 3773 zvAsocchAvasa thAya che, teTalAmAM nigodiA bhava 65536 thAya, e lekhe eka divasamAM zvAsocchvAsa 113190 ane temAM bhava eTalA zvAsocchvAsa nirogI yuvAna puruSanA thAya, tevA eka divasamAM 1966080 bhava nigodio jIva kare, te hisAbe eka mAsanA zvAsocchvAsa 3395700 gaNatAM nigodIA bhava 5 kroDa 89 lAkha 82 hajAra ane 800 thAya, For Private And Personal Use Only
Page #927
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 902 vicAra ratnasAra. ane eka varasamAM 4 koDa, 7 lAkha, 48 hajAra, ane 800 gaNatAM tene viSe nigodIo jIva 70 koDI 77 lAkha 88 hajAra ane 800 vAra janmamaraNarUpa bhava kare, evA bhava pUrve A jIve asaMkhyAtekAle asaMkhyAtA adhika bhava kIdhA, ema anaMtAkAle anaMtA bhava kIdhA, anaMtA atItakALamAM anaMtAanaMta bhava karyA, te zrI vItarAga paramAtmAnu vacana sadahine, he cetana ! tuM manamAM kAMika pApano trAsa ANa ane A tArA potAnA jIvanI dayA ciMtavIne tene AvA bhayaMkara janmamaraNanA pherAmAMthI mukta karavAno zrIjina praNIta mArga che, tene apramattapaNe yathArtha Adara. itibhAva. jUnI pratimAM nIce pramANe pATha che. tathA eka golAmAMhe asaMkhyAti nigoda che. nigodazarIra ekazarIre anaMtA jIva che, eTale anaMte jIve malIne eka zarIra bAMvyuM che, Apa ApaNA tejasakArmaNa jUdA che. audArika eka che. sAthe AhAranihAra sAthe maraNa 256 AvalIno Ayu bhogavI paryApti pUrI karIne mare tehanI nizrAe bIjA koi aparyAptA hoya nahIM te anaMta keTalA che ? jeTalA kaMdamUla madhye anaMtA che te kaMdamUla caudarAja pramANe Dhaga karIe temAMhe paNa sUkSmanigodanA ekazarIranA anaMtA nikalyA temAMhe na samAya ehanA anaMtAanaMta bhava ghaNA che. tihAMnA nikaLyA temAMheja samAya, tathA kaMdamUlanA te bAdaranigodiyA che vyavahArarAzi 150 For Private And Personal Use Only
Page #928
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. mAMhi AvyA che anaMtAkaMdAdika mAMhe che. tathA jeTalA jIva sUkSmanigodagolakamAMhethI nikalyA che te vyavahArarAzimAhe AvyA te kAlAdika labdhi pAmI siddhivare teTalA avyavahAranigodamAMhethI nIkaLI uMcA vyavahArarAzimAhe Ave paNa vyavahArarAzi to ochA na thAya, kadApi mukti jAvAno virahakAla hoya teTalA kAla sudhI sUkSma avyavahArarAzi nigodano jIva koi vyavahArarAzimAM na Ave ehavaM upamitibhavaprapaMcagraMthamAMhe kA che. 271 pra0-bAdarasAdhAraNavanaspatikAyamAMthI jIva marIne sUkSma goLakanigodamAM jAya to tyAM keTalo kALa utkRSTa rahe. u0-aDhIpudgalaparAvartana, matAMtare asaMkhyAti utsarpiNI avasarpiNI sudhI paNa kartuM che, tyAMthI nIkaLI bAdara nigoda kaMdamULa mAMhi utkRSTa 70 koDAkoDI sAgaropama sudhI rahe, ekanigodano goLo asaMkhyAtAAkAzapradeza avagAhI rahyo che, tathA avyavahArarAziyA nigodIA jIva je golakamAM che te bhavasthitipAkatAM uMcA Ave te ekasamaye utkRSTa keTalA nIkaLe ? toke jeTalA aDhIdvIpa mAMhIthI sakaLakarma khapAvI ekasamaye jeTalA jIva siji vare, teTalA sUkSmanigodamAMthI nIkaLI vyavahArarAzImAM Ave, te jaghanya ekasamayamAM eka, be, vaNathI utkRSTa 108, ane teTalAja sUkSma 151 For Private And Personal Use Only
Page #929
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 904 vicAra ratnasAra. nigodamAMthI nIkaLI vyavahArarAzImAM Ave tathA vyavahArarAzIyA jIva pAchA nigodagoLakamAM jAya to te ekAdithI mAMDI utkRSTa anaMtA sudhI jAya, ema vyavahArarAzIyA nIkaLe to utkRSTa anaMtA nIkaLe, paNa avyavahArarAzIyA to utkRSTa 108 nIkaLe, temAM bhavya ane abhavya beu hoya te sUkSma nigodanA anaMtA nIkaLyAbAda nigodamAMhe samAya, bIjAmAMhe nahi, tathA ekasUkSma nigodamAMhe anaMtA jIva keTalA che ? toke traNa kALanA jeTalA samaya anaMtA che, tethI anaMtA jIva eka nigodamAMhI che, tethI jyAre kevaLI bhagavaMtane siddhanA jIvanI saMkhyA puchIe, tyAre kahe che ke eka nigodane anaMtame bhAge siddhamAM jIvo che, ema jyAre puchIe tyAre javAba maLe, kema je pUrvokta nigodaanaMtAnuM svarUpa vicAratAM e vAta yathArtha vivekIne samajamAM Ave, mATe uttamajIve zrIvItarAga paramAtmAnuM vacana sadA sarvadA saddahavA yogya che, ApaNI buphinI maMdatAne lIdhe nirogI, nirmama vItarAga prabhunA vacanamAM saMdeha lAvaSo nahi, kema je emaNe to potAnA jJAnamAM dikheM teja kA che ane teja satya che. jUnI pratimA nIce pramANe pATha che. vyavahArarAziyA bAdaranigodamAhe je anaMtA che te karI karmanI bahu latAe sUkSmanigoda golakamAMhe jAye te sittera koDAkoDI sAgaropama sudhI tihAM rahe vaLI pAchA kaMdAdika sAdhAraNamAhe Ave ima saMbaMdhe sUkSmanA 152 For Private And Personal Use Only
Page #930
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 114 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 905 bAdaranigodamAM Ave valI bAdaranA sUkSmamAhe jAya ema besthAnake AvAgamana karatA jIva utkRSTo rahe to aDhI pugalaparAvartanaparyaMta rahe pachI pRthvIAdika sthAnake pharasato uMco AvIne manuSya thAya, tIhAM vyavahArarAziyo bhavyajIva sAmagrI maLe bodhibIja pAmI siddhivare tathA valI koi vAcanAe ima kayuM che je kaMdamUlasAdhAraNamAMhithI jIva sUkSmagolakamAMhe jAya to utkRSTa kAla rahe to asaMkhyAtI utsarpiNI avasarpiNI kAla sudhI sUkSmanigodanA golakamAMhe rahe, tihAMthI nIkaLyo bAdaranigodamAMhe utkRSTaze 70 koDAkoDI sAgara sudhI rahe, ema sarve be nigoda maLI AvAgamana karatAM utkRSTe aDhIpudgalaparAvarta sudhI vyavahAra rAziyo jIva nigodamAMhi rahe. ekanigodano golo asaMkhyAtA AkAzapradeza avagAhi rahyo che. tathA avyavahArarAziyA je nigodamAMhi che te bhavasthitinI paripakvatA sudhI uMcA Ave te ekasamaye keTalA nIkaLe ? jeTalA aDhIdvIpamAMhithI sakalakarma khapAvI ekasamaye jeTalA siddhivare teTalA sUkSma nigodamAMhethI nikaLI vyavahArarAzimAM Ave eka samaye eka, be, traNa utkRSTe ekasamaye aDhIdvIpamAMhe 108 sidbhivare teTalA sUkSmanigodamAMhethI nikaLe vyavahArarAzipaNo pAme tathA vyavahArarAziyo nigodanA golAmAMhe jAya to ekasamaye eka, be, traNa ema anaMtA sudhI jAya te vyavahArarAziyA nikale 153 For Private And Personal Use Only
Page #931
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. to anaMtA sudhI ekasamaye nikaLe paNa avyavahAriyA te ekasamaye utkRSTa 108 nikaLe temAMhe bhavya abhavya be hoya. te sUkSmanigodanA anaMtA nikaLyA bAdaramAMhi samAya bIjAmAM nahIM, tathA eka sUkSmanigodamAhe anaMtAjIva keTalA che te traNa kAlanA samaya anaMtA che tehathI anaMtAjIva eka nigodamAhe che, teNekarI jevArejevAre puchIe tevAre jinezvara kahe che je " ekarasanigoassa aNaMta tamo bhAgo ya sidhigao" eTale sUkSmanigodathI bAdaranigodamAMhe niraMtara Ave che te te Ave to ekasamaye 108 sudhI utkRSTe Ave tathAcoktaMsijjhaMti ya tiyAkhala, ihaya vvhaarraasimjhaao| itiaNAIvaNassaImajjhAo, tittiyAceva // 1 // itizrIbhuvanabhAnukevalI caritramadhye uktaM. ema nigodano vicAra lakhyo che. 272 pra0-siddhazilAnuM kiMcit svarUpa vakhANo. u0-jema sAbuno goLo upara jADapaNe samo ane nIce TekarArUpe vistarato tema athavA udhI uvADI rAkhela ardhachanaAkAre, zveta, suvarNamaya, sphaTikaratnamaya sarakhI nirmaLa madhye AThajojana jADI paridhivistAramA 45 lAkha jojana pramANe aDhIdvIparUpa manuSyakSetranI upare DhAMkaNa samAna, cheDe jAtAM mAkhInI pAMkha samAna pAtaLI, lokanA agrabhAge rahelI atinirmaLa siddhazilA zobhI rahI che, jenI upara 1 gAue eTale eka gAune chaThe bhAge anaMtA For Private And Personal Use Only
Page #932
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. "Ann..AN siddhaparamAtmAo birAje che, temane mAro trikaraNa zuddhie namaskAra ho. 273 pra0-aSTamahAsiddhinA nAma arthasahita kaho. u0-prathamaladhimA te zarIranuM halavApaNuM thAya jalapuSpa upari tathA kaMTakaupara muni cAle paNa kilAmanA na pAme 1, bIjI vasimAsiddhi tehathI siMha, sarpa, devamanujAdika vazya thAya 2, bIjI satyasiddhi paramaizvaryapaNuM pAme cakravarti iMdrAdika thakI adhikI Rddhivikurve 3, cothI kAmyasiddhi tethI atyaMta balasaMpadAhoya, pRthvIparvatAdika upADe aciMtita parAkramI hoya 4, pAMcamI mahimAsiphi tethI moDaM lAkhajojanuM zarIra kare 5, chaTThI aNimAsiddhi tethI nAhanuM kuMthuA jevaDaM rUpa karIne bhItamAMyI tathA parvatamAthI nikaLe ane pote vighna na pAme 6, sAtamI yatrakAmAvasAyitvasiddhi tethI jihAM upayoga de tihAM jANe nirmala zrutajJAna avadhijJAnane yoge 7, AThamI prAptisiddhi tethI sakala moTIvastu pratyakSapaNe dekhe rUpivastu dekhe avadhijJAnadarzana traNa yoge 8, e aSTamahAsiddhi munirAjane hoya tehanA zabdArtha jAgavA. 274 pra0-kSaNamAtra sukha ane bahukALa duHkha te zI rIte ? u0-A jIva A saMsAranA anukuLa iMdriya viSayanA bhogAdikane viSe lubdha thayo thako madhubiMduAnA dRSTAMte kSaNamAtra mukha ane bahukALa duHkha bhogavyA For Private And Personal Use Only
Page #933
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 908 vicAra ratnasAra. kare che, e madhanA ekaTIpAnI tRSNAmAM potAnI AsapAsa anaMtagaNaM vyApI rahelaM duHkha hisAbamAM gaNato nathI, tema strIsevanamAM jANe sAkSAt amRtasAra mahAsvAdiSTa bhojana prApta na thayuM hoya, tevo lolupI thayo thako bhuMDa sukaranI peThe nija svarUpane taddana visArIne athavA uvekhIne kharaja khaNavAnA svAdanA pare athavA madhulipta khaDgadhArAne cATavAnI pare prathama sevana karatAM sukha vede, ane pAchaLathI tatkALa ekakSaNavAramA zarIra vIrya kSaya thatAM ghAbharA jevo thaipaDI nirmAlya napuMsakarUpa anubhave che, ane tyAreja te potAnI bhuMDasukarapaNAnI nirlajja bALaceSTAne aMtaradRSTie dhikAre che, tema A saMsArane viSe cakravarti AdinAM viSayanAM utkRSTa paugalika sukha narkAdikane viSe tenA vipAkakALa AgaLa tuccha alpakAlika kSaNika che; chatAM hA ! iti khede A bhavanI anAdi kALanI viSaya vAsanA jANatAne paNa bALarUpa karanAra evI mahAmohamaya prabaLatAthI cetanane sAvadhAna rahevAnuM che, juo bAramA brahmadatta cakravartinuM AyuSya mAtra 700 varasanuM hatuM te bhogavIne narake gayo, tihA 33 sAgaranuM Ayu bhogave che. teTalo kAla viSayasukha bhogavyA te upara keTalaM duHkha tehanI vigata varSa 100 divasa 36000 thAya tebAre 700 varSanA divasa 252000 thAya For Private And Personal Use Only
Page #934
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org vicAra ratnasAra. 909 tehanA muhUrta 756000 te ekamuhUrttanA 3773 zvAsocchvAsa thAya. 756000 te guNA karatAM 28523880000 eTale 700 varSanA eTalA zvAsocchvAsa thAya. tathA sAgaropama 33 nA palyopama traNasetrIsakoDAkoDI thAya tehanA AMka 330 tevAre ekazvAsocchavAsa sudhI saMsAramadhye viSayanA sukha bhogavyA te upare 1156985 IgyAralAkha chapanna hajAra navaseMne paMcAsI eTalA palyopama thAya. sAtamI narake duHkha bhogave che eTale "khaNamitta sukhaM bahu kAladurakam" e pada sUtre kAM che tehano e bhAvArtha jANavo. ane teTalAmAM atiadharmapaNe niHzukatAthI bhogavelA je viSayabhogo tenA dArUNavipAko te sAtamI nara 00000 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ne viSe jyAM AMkha mIcIne uvADIe eTalI vAra paNa jIvane lezamAtra sukha nathI tene viSe jIva ekalo nirAdhArapaNe bhogavI rahyo che. mATe jJAnI kaheche je prabhAti. viSayavAsanA tyAgo cetana, sAce mAraga lAgore, tapa japa kriyA dAnAdika sahu, gINati eka na Avere; iMdriya sukhame jhUlyuM e mana, vakra turaMga jyuM dhAvere. ityAdi ema jANI A saMsAranAM mULa je viSaya kaSAya mohAdi che teno jaya karavAne mATe paramAtmAnA vacanamAM jJAnapUrvaka viraktabuddhi rAkhI iMdriyono jaya karavo, jethI viSaya tyAge paMcamahAvratAdi pravRjyA udaya Ave, kapAyanI maMdatAe guNa 157 For Private And Personal Use Only
Page #935
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. ThANAnI zreNie caDhe ane svarUpAcaraNa cAritrarUpa zujhAtmo payoga tIvra varte. 275 pra0-mithyAdRSTi ane samyagdRSTinA AcAra tathA upayogane sarakhAvo. u0-mithyAdRSTijIvane zubhAcAra hoya paNa zubhopayoga na hoya, ane samyagdRSTijIvane zujhopayoga hoya tene zubhopayoga AcaraNarUpe hoya paNa AdaraNa na hoya, ane mithyASTijIvane zubhaAcArarUpa hoya, paNa te azuddhopayoganA gharano azubhopayoga hoya chatAM tene zubhopayoga upacAre kahiye. 276 pra0-yugapradhAnanA guNo kaho. u0-yugapradhAnanA guNo 14 che. tatra gAthA paDiruSoteyassi, jugappahANAgamomaharavakko / gaMbhIrodhImaMto, uvaesaparoyaAyario // 1 // aparissavisAmo, saMgahasilo abhiggahamaIya / avikatthaNoacavalo, pasaMtahiyaoguruhoI // 2 // evaM caturdazaguNA bhvnti| 277 pra0-kayA ThekANe vaNayoyo karavI. u0-bhadrabAbusvAmI kRta oghaniyuktimA 72 mI gAthAmAM traNapoyo ka vI kahIM che. yathAavassagaMtukAo, jigovailuguruvaesegaM / tinithuI DilehA, kAlassavihiimotatya // 1 // 278 pra0-tapadAna ane anazananuM zuM phala che ? For Private And Personal Use Only
Page #936
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org vicAra ratnasAra. u0- tavasaMyameNa mukkho, dANeNahutiuttamAbhogA / devaMcaNerajjaM, aNasaNamaraNeNaIdattaM // 1 // 279 pra0 - abhavyajIvo zuM nathI pAmatA. u0- iMdattaM cakkIttaM, paMcottaravimANavAsittaM / logatA devattaM, abhavajIvA napAvati // 1 // 280 pra0--kayA abhavyajIvo thayA. 30 - saMgamakAlayamUri, kavilAaMgArapAlayAdovi / eesattaabhavyA, udAinivamAraoceva // 1 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 281 pra0 - tucchanuM svarUpa kaho. u0 tucchaMbhattaMpAM, tucchAniMdAya tucchamArabho / succhA jahA kasAyA, tAhaM tutucchasaMsAre // 1 // 282 pra0kayA jIva ahIMthI marIne mahAvidehamAM navame varSe kevI thAya che ? u0- ihabharahekeijIyA, micchAdiThThIbhaddayAbhavvA / terI uNanavame, varase hohaMtikevalINo // 1 // 283 pra0 - camarendrano kevo parivAra che ? 284 pra0 - SaTdarzananA nAma kaho. 911 u0- camarendrane pAMcaagramahiSI che. AThThaAThThasahastra de - vIno parivAra ema 40 sahasra devIoyI bhoga bhogavato vicare che. For Private And Personal Use Only u0- 1 bauddha, 2 naiyAyika, 3 sAMkhya, 4 jaina, 5 vaizeSika, tathA 6 cArvAkadarzana e cha darzananA nAma, 159
Page #937
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 285 pra0-vesaThazalAkApuruSonA jIyo keTalA tathA mAtA pitAnA jIvonI saMkhyA keTalI che ? u0-tresaThazalAkA puruSonA jIva 59 che. tehanI vigata-traNajIva cakravartinI padavInA ochA thayA tathA eka vAsudeva thayA e 4 jIvo ghaTyA tethI 59 thayA. tathA 59 jIvanA mAtA 60 pitA 51 kahyA che tehanI vigata. 24 jinanI mAtA, 9 cakrInI mAtA, 9 vAsudevanI mAtA, 9 baladevanI mAtA, 9 prati vAsudevanI mAtA evaM 60 mAtA jANavI. have pitA 51 tehanI vigata, 24 jinanA pitA, 9 cakrInA pitA, 9 vAsudeva tathA baladevanA pitA, 9 prativAsudevanA evaM 51 pitA jANavA. eNI rIte padavI 63, jIva 59, mAtA 60, pitA 51 e rIte artha. 286 pra0-zrIRSabhadevasvAmI keTalA varSano kAla gRhasthAzrame vasyA tathA sarvAyu keTalA varSa jIvyA. u0-RSabhadevasvAmI vIsalAkhapUrva kumArapaNe rahyA tehanA varSa keTalAM caudalAkhakoDAkoDI igyArahajArakoDAkoDI valI basekoDAkoDI141120000000000000000 eTalA varSa kumArapaNe rahyA tyArapachI 63 lAkhapUrva rAjyAvasthA bhogavI tehanA varSe keTalA ? dhuMvAlIsalAkha koDAkoDI pIstAlIsahajjArakoDAkoDI batrIseM koDAkoDI eMsIkoDAkoDI tehanA AMka For Private And Personal Use Only
Page #938
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 4445328000000000000000 syArapachI ekalAkhapUrva dIkSAkevalapaNe rahyA tehanA keTalA varSa sitterahajjArakoDAkoDI pAMcase koDAkoDI te upare 60 koDAkoDI tehanA AMka 7056000000000000000 eTalA varSa thayA. ema sarve corAsIlAkhapUrvanAM varSa sarakhAle 59 lAkhakoDAkoDI 27 hajjArakoDAkoDI te upare valI 40 koDAkoDI eTalA barSa jIcyA. puTalA varSa zrIRSabhadeva sarvAyu jIvyA, ekaDA upara 19 mIMDA Ave tyAre koDAkoDI thAya. ekaDA upara 21 mIMDA Ave tyAre koDAkoDIkoDAkoDI thAma. tathA ekaDA upara 29 mIMDA Ave tevAre koDAkoDIkoDAkoDI thAya. ityartha 84 bakSapUrvano jANavo. 287 pra0-prakRtibaMdha, sthitibaMdha, rasabaMdha, tathA pradezabaMdha kvAre kyAre nIpaje ? u0-yoge pradezabaMdha prakRtibaMdha nopaje te karmavargaNAda lano saMcaya thAya, tathA yogarne lezyA be ekaTha male tyAre prakRti ne pradezabaMdha nIpaje, tathA dhyAnakaSAya e be male tyAre sthitibaMdha rasabaMdha nopaje tathA jihAM kavAyadhyAna Ave tyAre cyAre bhesa thAya. ityarthaH / 288 pra0-zAstramA kahelA bhAratuM pramANa koSTaka kaho ? u0-chasarasavano eka java, 3 jaknI eka guMjA (ca 115 For Private And Personal Use Only
Page #939
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 914 vicAra ratnasAra. - - - - NoThI ), 3 guMjAno eka vAla, soLavAlano eka gadIANo, dazagadIANe eka pala, doDhasopale ekamaNa, dazamaNanI ekavaDI, daza dhaDIno eka bhAra jANavo. 289 pra0-aDhArabhAravanaspati kahevAya che tyAM bhAratuM pramANa keTalaM, tathA te vanaspati aDhArabhAra kai kai cha te kaho. 30-3 kroDa, 81 lAkha 12 hajAra navase sItotera maNe ekavanaspatibhAra thAya che, tathA pratyeka jAtanI vanaspatirnu eka eka pAna laine ekaTho Dhagalo karIe, e pramANamAM cArabhAra vanaspati kevaLa phulamaya che, tathA AThabhAra vanaspati phaLa phulapAnamaya che. tathA chabhAra vanaspati velanI che, ema ekaMdara 18 bhAra vanaspati jANavI. 290 pra0-munirAja kayA covisaparigrahanA tyAgI hoya. u0-kSetravAstudhanadhAnyadvipadacatuSpadaMyAnaMzajjAsayanaM bhANDaM kupyaMceti bahirdaza, mithyAtvavedahAsyAdiSaTkaSAya catuSTayaMrAgadveSAvAbhyaMtarAHcaturdaza // 291 pra0-mahAroga keTalA tathA teno saMtAnaparivAra keTalo kahyo che ? u0-cAra moTA roga kahyA che:----1 jvara, 2 bhagaMdara, 3 koDha, 4 dhAtukSaya. tenI cAra strIonAM nAmaH-- tAvanI strI tarasa, bhagaMdaranI strI heDakI, koDhanI strI bhUkha, dhAtukSayanI strI nidrA. tathA te pratyeka roganAM For Private And Personal Use Only
Page #940
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 915 te strIone samAgame pacisa pacisa chokarAM rUpa nAnAvidha rogonI utpatti che, pUrvokta pratyeka rogane 25 guNA karatAM 100 roga thAya, te madhye ATha bIjA roga bheLIe tevAre vaidakazAstramA varNavela 108 roganI saMkhyA thAya che. tenI cikitsA nipuNa nADIparIkSAnA anubhavI vaidya yathArtha karI zake, paNa te sarvadravyaroga, ane tenA maTAGanAra paNa vyavaidya jANavA, paNa je thakI te dravyarogo utpanna thAya che te bhAvaroga jIvanI viSayakaSAyarUpa anAdikALanI malina vikArI pariNati che, tenA vaidya to sanatkumAra sarakhA pariNativaMta mahAtmAo gaNadhara tIrthaMkarAdi jANavA, je sarvaauSadhanA jANa, tathA sarvaroganA * maTADanArA che, mATe he cetana ! tuM mithyA zArIrAdikanI mamatAne choDIne teone zaraNe jA, temanA vacanane AdarathI svIkAra ane temane mArge cAlato anAdi anaMtaavyAbAdha sukhane acalapaNe anubhavIza. 292 pra0-ekasaudharmeMdranA AukhAmAM keTalI iMjIo cave ? u0-koDAkoDI duvisaM, pNcaasiilkkhaahRtikoddiio| iguttarIsahasAkoDI, cattArisayAyatahakoDI // 1 // aThThAvIsaMkoDI, sattAvannaMhavaMtilakkhAI / sahassAcaudasasayA, cchAsIiMdegajamitthi // 2 // iyasaMkkhAdevIo, cavaMtiigaiMdajammaMmi // 3 // - iMdra viSayasukha bhogavatAM ekalAkha aThAvIsa 163 For Private And Personal Use Only
Page #941
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 916 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra tmasAra. hajArarUpa vikurve, tenI AThaagramahiSIo pratyeka 16 hajArarUpa vikurve, tyAre te hisAbe iMdranuM AyuSya je besAgaropamanuM che temAM 22 koDAkoDI 85 lAkha 71 hajAra cAraso aThAvIsa koDI 57 lAkha 14 hajAra baso chIyAsI upara ATha guNI eTalI devAMganAo ekaiMdranA AyuSyamAMhi ghad. 293 0 - pAMca sthAghara, vigalendri, tathA paMcendriya kyAM kyAM hoya. u0- egendiyapaMceMdiIyA, uDDhe aheyatiriyaloeya / bigalendiyajIvApuNa, tiriyaloesa muNeyavvaM // 1 // puvIAuvaNassa, bArasakappe satapuDhavI / puDhavIjA siddhasilA, teunarakhittitiriyaloe // 2 // suraloe vAvImajjhe, macchaanatthIjalayarAjIvA / vijjhenaUvAvi, bAviabhAvejalanatthI // 3 // 294 pra0 - navaniyANAnuM svarUpa tathA te niyANAnA karanArane kevA hInaphaLanI prApti thAya che te kaho. u0- 1. rAjAdika thavAnI icchA, 2. amAtya thavAnI icchA, 3. strI thavAnI icchA, 4. devabhoganI icchA, 5. devI bhoganI icchA, 6. bhoga na pAmavAnuM nivANuM, 7. zrAvaka thavAnI icchA, 8. daridra thavAnI icchA, 9 karmarahita thavAnI icchArUpanivANuM prathamanA niyANAnA dhaNI durlabhabodhI thAya, prAyaH dharma saha nahi, sAtamAniyANAnA ghaNIne dezavirati 164 For Private And Personal Use Only
Page #942
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 917 udaya na Ave, AThamAnA ghaNIne sarvavirati udaya na Ave, navamAnA dhaNIne mukti na thAya. 295 pra0 - puruSaveda, strIveda, napuMsakaveda, paMcedriyapaNaM, ane trasapaNaM, kAyasthitie lAgalagATa tene teja paryAye rahe to utkRSTa keTalo kALa rahe ? u0 1. puruSaveda, utkRSTa 600 sAgaropama jhAjherA; 2, strIveda, 110 palyopama 6 kroDapUrva sudhI; 3, napuMsakaveda, anaMtI utsarpiNI avasarpiNI sudhI; 4, paMcendriyapaNaM, 1000 sAgaropama jhAjherA; 5, trasapaNaM, 2000 sAgaropama jhAjherA; pra0 296 - pAMcajJAna traNaajJAna kAlathakI jaghanya tathA utkRSTe keTalo kAla rahe. u0- matijJAna ane zrutajJAnanokAla jaghanyathI ekasamaya utkRSTa 66 sAgaropajhAjhero, avadhijJAna ekasamaya te kema ? vibhaMgajJAna samakita paDavaje tevAre vibhaMga phITI avadhijJAna thAya tyAre ekasamaya rahi valI paDe, vibhaMgajJAnano vibhaMgajJAneja Ave ema avadhijJAna jaghanyathI ekasamaya hoya, manaH paryajJAnajaghanyathI ekasamaya utkRSTe dezeuNAM pUrvakoDI. eka samaya te kima ? jevAre apramattaguNaThANe vartatAM manaH paryavajJAna upajIne jAya, tihAM ekasamaya jANavo, kevalajJAnanAM dhaNIne sAdianaMtokAla jANavo. have matiajJAnane zrutaajJAnanA bhAMgA kAlaAsarI traNajANavA, ekaanAdi ne anaMtae abhavyane 1 anAdi 165 For Private And Personal Use Only
Page #943
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 918 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. sAMta te e bhavyane 2, sAdi ane sAMta te samakitathI paDI pache caDe tehane hoya 3, sAdi ane sAMta che tehane jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTo to arddhapudgala parAvartta jANavo 4. have vibhaMgajJAnano kAla lakhIe chIe . javanya to ekasamaya, utkRSTa sAgara 33 jhAjhero, manuSyano Ayu pUrvakoDIno pAlI sAtamI narake utkRSTe Aukhe jAya eTale eka pUrvakoDane tetrIsa sAgara thAya, have e AThe jJAnanuM AMtaru kahe che. matijJAnanuM AMtaru javanyathI aMtarmuhUrttanuM hoya, utkRSTe arddhapudgalaparAvartta mATheruM hoya ema eNe pramANe zrutajJAna avadhimanaH paryavajJAnanuM paNa AMtaru jAgAvaM kevalajJAnanuM AMtaru nathI, have matizrutajJAnanuM AMtaruM javanya to aMtarmuhUrta utkRSTa 66 sAgaropama jhAjheruM hoya, have vibhaMgajJAnanuM AMtaruM javanyato aMtarmuhUrta utkRSTa to vanaspatino kAla iti bhAva / 297 pra0 - sattaraprakAranA maraNanuM svarUpa kaho. u0- 1. samayasamaya AyukarmadaLa khapavArUpa bharaNa, 2. saMpUrNAyu bhogavavArUpa maraNa, 3. narakAdi gatinuM carama maraNa, eTale pharI te gatie maraNa na thAya te; 4. vratInuM maraNa, 5. pataMgIAnI peThe iMdriya viSayAsakta maraNa, 6. zalya sahita lajjAyukta maraNa, 7. caramazarIrI maraNa, 8. avirati mithyAhabinA bALa maraNa, 9. samakitIvratInA maraNa, 10. chadmasthacAritrIyAnA maraNa, 11. dezaviratizrAvaka 166 For Private And Personal Use Only
Page #944
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. maraNa, 12. kevalI maraNa, 13. phAMsI zastra, viSAdika thakI maraNa, 14. pakSIpazuo pAse zarIra karaDAvavArUpa maraNa, 15 aNasaNI ArAdhaka maraNa, 16 veyAvacca tyAgapUrvaka aNasaNI maraNa, 17 pAdopagama maraNa te nizcala chuTI paDela jhADanI DALI samAna kAyAne vosarAvArUpa maraNa. 298 pra0-bhUmI kyAM sudhI acitta hoya ? / u0-1 rAjamArganI bhUmikA pAMcaAMgaLa sudhInI uparanI sacitta pachI khodelI acitta, 2 zerInI mUmI sAtaAMgaLa sudhI, 3 gharanI bhUmI daza, 4 maLamUtra bhUmikA paMDhara AMgaLa, 5 gAya bheMsa bakarI vagere bAMdhavAnA sthAnanI bhUmI 21 AMgaLa sudhInI acitta, 6 culA heThaLanI mUmI 32 AMgaLa sudhI a tta, 7 kuMbhAranA nibhADAnI bhUmI 72 AMgaLa acitta, 8 iMTavA aMdhaHbhUmi 102 AMgaLa acitta. iti suyaDAMgavRttimadhye kayuM che. pra. 299-AvalanI chAlamA keTalA jIva hoya. u0-AvalanI chAlamAM asaMkhyatAjIva kahyA che, te panna vaNAjInA pahelApadamAM kayuM che. pra0 300-nokAravAlinA 108 guNa te kayA ? u0-bAraguNa arihaMtanAte aSTamAhApAtihArya jJAnAti zaya 1 vacanAtizaya 2 pUjAtizaya 3 apAyApagamAtizaya 4 evaM 12, AThakarmanA kSayathI siddhanA For Private And Personal Use Only
Page #945
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 920 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. guNa 8, AcAryanA 36, "paMciMdiyasaMvaraNo" ityAdi gAthA bethI jANajyo, upAdhyAyanA 25 igyAra aMga bhaNe bhAve ema 12 upAMga bhaNe bhaNAve tathA caraNasittara karaNasittari ArAdhe evaM 25. have sAdhunA 27 guNa te chata pAle chakAyarakhavAle 12 paMcendriyano nigraha 17 lobhanigrahasaMcara 18 krodhanigrahakSamAguNa evaM 19 bhAvavizuddha 20 paDilehaNAvizuddha 21 saMgrahayogayukta 22 manavacanakAyanuM kuzalapaNuM 25 zitAdika pIDAno sahavo 26 maraNAMta upasargano sahavo 27 e sarva malI 108 guNa paMcaparameSThinA tehanI nokAravAlI kahie ityarthaH iti / pra0 301 - sAdhu soevasA paMcamahAvrata pAle ane zrAvaka savAcha vasAe paMcaaNuvrata pAle te kevI rIte. u0- pahelaM prANAtipAta zrAvakane aNuvrata siMhA dayA zrAvakane vasA 1 | nI hoya pAMcasthAvara te sUkSma ne bAdara evaM 10 te paryAptAne aparyAptA evaM 20 ema eNi rite sAdhu sovasAe paMcamahAvratapAle, zrAvakane pAMcaaNuvratamalIne savAcchavasA ityarthaH tathA valI pAMca aNuvrata zrAvakane hoya tehano vivaro lakhIe chIe, sthUlabeMdriyAdika sajIva nirAparAdha upetakaraNI na haNe e prANAtipAta aNuvratanI dayA vasA 1 | nI hoya te lakhya ke tehathI jo jo, tathA bIjA aNuvrata madhye ApaNe kAje svasAdhune samastajIva rakSA basA 20 sUkSma ne bAdara vasA 10 kADhyAne parane 168 For Private And Personal Use Only
Page #946
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 921 AtmA atahAparaTThAceva 5 sAparAdhane nirAparAdhe karI vasA 2 // aparAdhe haNe paNa nirAparAdhe nahIM 2 // sApekSane dayA nirapekSe vaso 11 rahe tathA atra gAthA, tasAthAvarAya jIvA, saMkappAraMbhaobhave duvihA / sAvarAhanirAbarAhA, sAvakkhA ceva niravakkhA // 1 // jIva be prakAre sUkSma ne bAdara je madhye sUkSmanA 10 bheda tathA 10 bAdaranA, sUkSmanA 10 te pAMca sthAvara paryAptA ne aparyAptA, evaM 10 nI dayA zrAvakane na hoya, evaM 10 bAdara te kihA ? beiMdri 1 teMdri 2 caureMdri 3 paMcendri 4 e paryAptA ne aparyAptA evaM bheda 8 paMcendrisaMjJIno 9 ne asaMjJIno 10 evaM bheda bAdaranA thayA, te madhye zrAvakane saMkalpI na mAravu AraMbhe jayaNA evaM 5 bheda rahyA, te madhye aparAve haNe niraparAdhe nahIM eTale 2 // vasA rahyA, te madhye sApekSa ane nirapekSa nirdayapaNe na haNe evaM 1 / basAnI dayA zrAvakane trasajIvanI rahI iti prANApAtanI jIvadayA 1 / vasAnI iti / mRSAvAdaaNuvrata 2 samastamRSAvAdaniyama sAdhune 20 vasA sUkSma ne bAdara karatAM vasA 10 upayoge anupayoge " atadvAparaTThA " Atmapara evaM 5 svajana parajana karatAM evaM 2 // dharma apara adharma paramArthe / tatra gAthAsuhumabAyaramalIya, appANaparameyagaM bhave duvihaM / sayaNaM paragaM ca tahA, dhammatthaM kevalaparamatthaM // 1 // 116 For Private And Personal Use Only
Page #947
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 922 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. pAMca moTakAjUThA te sUkSma ne bAdara evaM 10 te upayoge ne anupayoge evaM 20 vasAnuM mRSAvAda sAdhu na bole paNa zrAvakane 1 | vasAnuM mRSAvAda zrAvakathI pale iti bhAva / atha adattAdAnaaNuvrata 3 samasta adattaviramaNasAdhune 20 vasA sUkSma bAdara bheda thaine vasA 10 sarAjanigraha ne nirAjanigrahathI 5 Atmanimitta paranimittI 2 // yAcyuM tathA aNayAcyuM 1 | vasA tatra gAthA- sudumaghulamadinnadANaM, nivarAyadaMDakAriyaM / rAyanigahakAriyaMpuNa, duvihaMkahiyaM gurujaNehiM // 1 // navirAhanigahakaraM, appANaM bheyagaM duvihaM / dinnamadinnaMca paraM, bhAsiyavaM niuNabuddhihiM // 2 // adatta pAMca sthUlajIva adatta 1 jina 2 guru 3 svAmI 4 sAgAriadatta 5 te sUkSma ne bAdara evaM 10 upayoge tathA anupayoge evaM 20 vIsaguNI e iti / have maithunaaNuvrataturya 4 sAdhune samasta maithunaviramaNa 20 manavacana kAyA 3 evaM 10 svadArA parastrI karatAM evaM pAMca vezyA tathA parastrI 2 // kumArI tathA aparastrI 1 / tatra gAthAmaNavaya kAya mehuNa, maviniyayaaviraI / ItthIovesAparatthIo, kumArIparaItthIniyamo ya // 1 // svadArA 1 parastrI 2 vezyA 3 dAsI 4 kumArI 5 evaM te manavacana tathA kAyAe karI evaM 10 te supane tathA jAgRtapaNe evaM vIsa 20 basAno zI 170 For Private And Personal Use Only
Page #948
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 923 yala sAdhu pAle tihAM vasA 1 / nuM hoya zrAvakane iti / atha pariyahaaNuvrata pAMcamuM sAdhu te samasta viramaNa 20 abhyantarane bAhya karatAM 10 " ataTThA ya parachA " e be bhede 5 strIpiharaAtmaniThAna 2 // strI Atmadatta evaM vasA 1 / tatra gAthA-- abbhaMtarabAhira parigaho prskiiygaaceviitthii| piyaappoItthI niyadattanIuya // 1 // dhanadhAnya 1 khetavatthu 2 rupuMsonu 3 kuvaite vAsaNa 4 dvipada catuSpada evaM 5 te bAhyane abhyaMtare 10 te icchAmu rUpe 20 te madhye zrAvakane vasA 1 / parigrahapale iti pUrNa / atha gAthA-- tasAthAvarAyajIvA, saMkappAraMbhao bhave duvihaa| sAvarAhAnirAvarAhA, sAvakkhA ceva niravakkhA // 1 // iti prANAtipAtaviramaNaM / suhumabAyaramalIyaM, appANaparameyagaM bhave duvihaM / sayaNaM paraMgaMcatahA, dhamatthaM kevalaparamatthaM ||1||iti|2|| suhamathulamadinnadANaM, nivarAyadaMDa kAriyaM / rAyagahakAriyaMpuNa, duvihaMkahiyaMgurujaNehiM // 1 // navirAha0 1 iti 3, maNavayakAyamehuNa0 1 iti 4 / abhaM0 1,5 / svajanakAje dharmakAje mukI parakAje bolavAniyama e mRSAvAdaaNuvrata samastamRSA niyama 20 sUkSmane bAdarabhede 10 AtmakAje parakAje 5 svajanaparakAje 2 // dharmaparakAje 1 / evaM dvitIya, have tRtIyaaNuvrata rAjanigrahakArija parAyu 171 For Private And Personal Use Only
Page #949
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 924 vicAra ratnasAra. - aNadig levA niyama samastaadattAdAnapaccakhkhANa 20 sUkSmabAdarabhede 10 sarAjanigraha nirAjanigraha 5 AtmakAjanigraha parakAjanigraha 2 // piyArI didhI piyArIaNadIdhI 1 / evaM rAjanigraha paDe tehano paJcakkhANa te sarAjanigrahamAMhi be bheda eka AtmarAjanigraha pararAjanigraha kahie, have te AtmarAjanigraha te mokaLo, pararAjanigraha- paccakkhANa, have pararAjanigrahanA be bheda te kiyA ? eka piyArI dIdhI, pIyArIaNadIdhI parakIyavastu ANI Ape te koinI dRSTi vaMcI na lIye eTale savAvaso trIjA batano jANavo, atha caturtha svadArAsaMtoSa paradArA vivarjanArUpa e mAMhe sarva phalAmaNI che, samasta maithunaviramaNa manavacanakAyA 10 svadArA parastrI 5 vezyA aparastrImAMhe be bheda te kiyA ? vezyAne aparastrI te madhye vezyAno nahIM pale, aparastrIno palase evaM 2 // aparastrImAMhi be bheda che te kiyA ? kumArI ane paraNI aparastrI te kumArI nahIM pale paraNIstrIno palase kumArIzyA mATe mokaLI ? je vivAha malyo che paraNyA nathI ne te upare strIno abhilASa dhare te mATe eTale savAvaso rahyo. " ANaMda zrAvakasya sapAdo vizeSAdhikaH " atha pAMcame ApaNoparigraha strIyAdikano karI ApaNe kArye ANyo hoya e parigrahaaNuvrata tihAM samastaparigrahaviramaNa 20 abhyantara ne bAhya parigraha vizvA 10 paraAtma evaM 5 svIpihara AtmA evaM 2 // 172 For Private And Personal Use Only
Page #950
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 925 - paraparigrahano Amaniyoga anesu kahIe strIAtmA evaM strIAtmAdattaAtmA 1 / abhyantara parigraha krodhamAnAdikano nahIM pale ane bAhya parigraha 10 prakArano te te palase evaM 10 bAhya parigrahamAMhi be bheda te kiyA ? eka Atmaparigraha ane paraparigraha te madhye Atmaparigrahano nahIM pale, paraparigrahano palase evaM 5 valI parigrahamAM be bheda te kiyA ? AtmAnayoga ane strIpiharaAtmaniyoga ane strIpiharaAtmaniyoga te zuM kahIe ? je vANotarAdikano je garva te Atmaniyoga palase ane strInA piharano je parigraha te Atmaniyogano nahIM pale evaM 2 // strInA piharano parigraha tehanA be bheda te kiyA ? eka strIdatta ane astrIdatta evaM 1 / savAvaso thayo iti paMcANuvratAni ema zrAvakane 5 aNuvrate 1 / savAvasAno hoya te vivaraNa kA. iti saMpUrNa / 302 pra0-saMsAramA sAra zuM ? u0-saMsAra poteto niHsAra che, eTale saMsAra je viSaya kaSAyanI pariNati temAM AtmAne kAipaNa sArabhUta nathI, ane adharma mArgamAM samyagdarzanarUpa dharma sAra che, temAM paNa samyagajJAna sAra che, vaLI temAM paNa samyakcAritra sArabhUta che, temAM nirvANapada je mokSa te sArabhUta che. 303 pra0- caudapUrvI AhArakazarIra keTalIvAra kare ? 173 For Private And Personal Use Only
Page #951
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 926 u0-gAthA www.kobatirth.org vicAra ratnasAra. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir catAriyavArAo, caudasapuvvI karei AhAraM / saMsAraMmivasaMto, ekabhave dunnivArAo // 1 // 304 pra0 - AhArakazarIranuM jaghanya ane utkRSTa AMtaruM keTalaM ? samayojahannamaMtaraM, ukkoseNaMjAvachamAsA || u0- AhArasarIrANaM, ukkoseNaM tu navasahasA // 2 // 305 pra0 - pAMca prakAranA samakita jinezvare kayA praruNyA che ? u0- khaIu khaovasamIyaM, veyagamuvasAmIyaM ca sAsANA / paMcavihaM samattaM, paruviyaMjiNavaraMdehiM // 1 // 306 pra0 - kSetra ane kAlamAthI sUkSma koNa che. u0- mudumoyahoikAlo, tatosuhumatara havaikhitte / aMguseThImitte, usappiNIoasaMkhijjA // 1 // 307 pra0 - abhavya, durbhAvya, ane nikaTabhavya, e traNane graMthi - bhedathI pAchA pADavAmAM mukhya hetu koNa che ? u0- anAdimithyAtvanI vAsanAeM patitapaNuM te abhavyane hoya tathA viSaya lAlasAe patitapaNaM durbhavyane hoya, karmavargaNAmAMyI koikakarmodaye patitapaNaM patitapaNaM nikaTa bhavIne yathApravRttikaraNagraMthideza thakI koi karmanA udaye patita thAya, paNa viSayavAsanAe ke lAlasAe nahi, AmA abhavyane maMdatA yathApravRttikaraNe karI tIvrabhAva eTale utsAhane pAme, nikaTabhavInI maMdatA kSayopazamabhAvane pAme. 308 pra0 - yathApravRttikaraNano zabdArtha kaho. 174 For Private And Personal Use Only
Page #952
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 927 u0- yathA eTale jevA karma udaya Ave tevA pravRtti eTale vedane khekhe, karaNa eTale zubha pariNAme karI, arthAt yathApravRttikaraNamAM jIva akAma nirjarAe tathA kaSAyanI maMdatA pUrvanA audayi kakarmane khapAve, paNa navA rAgadveSapratyayika baMdha na kare ema yathApravRttikaraNamAM jIva akAma nirjarAe tathA kaSAyanI maMdatAe pUrvanA audayikakarmane khapAve, paNa navA rAgadveSa pratyayika baMdha na kare ema yathApravRttikaraNe to abhavIjIva paNa asaMkhyAtIvAra gaMThIdeza sudhI Ave, paNa te gaMThIne bhedavAnA apUrvakaraNarUpI pariNAma na thAya tethI pAcho paDe, ihAM gaMThI te anAdirAgadveSanI niviDagAMTha, jema koi vRkSanA kASTamakhanI niviDagAMTha bhedI na jAya, tema AtmAno pula upara tanmaya ekIbhAvarUpa mamatA te graMthi jANavI. te apUrvakaraNapariNAmavizeSe bheda prAraMbha ne ate bhedAne anivRttikaraNa pAme e sarva kriyAaMtarmuhUrtanI tyArapachI mithyAtvano jANavo. upazama samakitanuM thavaM te aMtarakaraNa ekasamayano iti 4 karaNano bhAvArthaH / 309 pra0 - samyaktvanI prAptie zuM pAme zuM samare. u0- samakita pAme thake jIvano zuddhopayoga samaryo, te upayoga samare, jIva samaryo, jIva samare yoga samaryo, yoga samare pariNAma samaryA, pariNAma samare adhyavasAya samaryA, vaLI bIjI rIte kahIe to 175 For Private And Personal Use Only
Page #953
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 928 vicAra ratnasAra. ........ ..... jIvatva samare zuddhopayoga samare, ane tethI zuddha zraddhAnarUpa samakita pAme, tethI yoga samare, tethI vratapaccakkhANAdi ruDI rIte udaya Ave tethI pariNAma sArA thAya, tethI apramattatA jIvane Ave, ane teyI jIvanA adhyavasAya samare, ane zukladhyAna pragaTe, ane tene yoge kSapakazreNiArohI karmakSaya karI kevaLa jJAna pAmI muktipada vare, ema paripATi sudhArA ane bagADAnI ulaTa pulaTa jANavI. 310 pra0-paryApti ane prANamAM zuM phera ? u0-bhavoptattikAle aMtarmuhUrtamAM jIva je kare te paryApti, pachI jIvetyAMsudhI sahacArI rahe te prANa kahie, arthAt bhavabhava pratye upagrahaNa thAya te paryApti ane sahacArI bhavopagrAhI saMbaMdha te prANa jANavA. 311 pra0-paramANu ane pradezamAM zuM vizeSa ? 30-svAbhAvika te paramANu, ane vibhAvika te pradeza, je paramANu skaMdhane vaLagyo che, tyAMsudhI pradeza kahevAya, chuTo paDe tene paramANu kahie. 312 pra0-zrIAdIzvara bhagavAn siddhAcaLajI pUrvanavANuM vAra AvyA tenI aMka saMkhyA lakho ? u0-69 koDAkoDI 85 lAkha ne 44 hajAra koDavAra AvyA, ene pUrvanavANuvAra kahie. 313 pra0-pAMca zarIrano zabdArtha kaho. u0-panavaNAnI TIkA madhye kA che, yata udAraM pradhAna zarIramaudArikaM tIrthakaragaNadharamadhikRtya tathA udA 176 For Private And Personal Use Only
Page #954
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. 929 raMsAtirekayojanasahasramAnatvAdaudArika, vaikriyaMvidhA bhavadhAraNIya uttarakriyaM ca yadekaMbhUtvA anekaMbhavati anekaMbhUtvA ekaMcabhavati zeSazarIrApekSayA bRhatpramANaM vaikriyaM // uktaMca // kajaMmi samuppanne, sykevlinnaavisuddhldie| jaetthaAhArijjai, bhaNiyaMAhArakaM taMtu // 1 // athataijasaM savvassasiddharasAiM, AhArapAkajaNagaMca / teyagalaphinimittaM, teyagaM hoi nAyavvaM // 1 // bhuktAhArapariNamanakAraNaM 3 // atyaMtazubhavakriyatvAt ityAhArakaM 4 / karmaNAjAtaMkArmaNaM karmapariNAmaMca AtmapradezasahakSIranIravat , karmaNo vikAraH kArmaNaM itivA, yaduktaM yataH // kammavigArokaramaNa, maTTavihacitta kammanippanna / savvesiM sarIrANaM, kAraNabhUttamuNeyav // 1 // 314 pra0-mithyAtva ane cAritramohano tAttvika artha kaho. u0-zuddhaAtmAdi navatattvane viSa je viparItabuddhi teja mithyAtva; nirvikArI AtmajJAnathakI viparIta pravartana, arthAt vItarAgacAritrane viSe muMjhavaNa, vikaLatA te cAritra moha. 315 pra0-rAgadveSa te karmajanita che ke jIvajanita che. u0-ekadeze zuddhanizcayanaye te karmajanita cha, ane a zuddhanizcayanaye jIvajanita che, paNa vAstavika rIte zuddha parama artha grahatAM vastagate. rAgadveSa e nathI pudgala ma yI jIvano svabhAva mULarUpe, paNa pa tikamAyakI eka navIna varNa117 N For Private And Personal Use Only
Page #955
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 930 vicAra ratnasAra. zaMkara utpatti che, tethIja je jIva rAgadveSI che teo varNazaMkararUpa dekhAva saMsAramA kare che, ane teone bALalIlAvaMtabhavanATyane viSe magna joi rahyA che. 316 pra0-zrI yugapradhAna AcAryajI mahAtmAnA cAra mukhya a tizaya kayA ? u0-1 jemanA vastramA jU na paDe, 2 jyAM vicare te dezano bhaMga na thAya, 3 tathA te dezamAM ciMtA na upaje, 4 temanA paga dhoine pIe tenA sarva roga nAza pAme. 317 pra0-utsedhAMgula, AtmAMgula, ane pramANAMgula no artha kaho, tathA teNe karI kai kai vastuo mapAya che te paNa kaho. u0-1 utsedhAMgula eTale svadeze, svakSetra, svakALe potArnu jevaDaM zarIra hoya tenA pramANano ekaAMgula jANavo teNe karI zarIrAdika mapAya che. 2 AtmAMgula te utsedhAMgulathI bamaNo jANavo, ane teNe karI ghara, hATa vagere mapAya che, 3 AtmAMgulathI hajAraguNo pramANaAMgula jANavo, teNe karI pRthvI, parvata, vimAnAdi mapAya che. 318 pra0-bhAvanA, adhyAtma maunapaNuM, muni ane samyaktva teno TuMka tAttvikazabdArtha kaho. u0-1 AtmAne jJAnAdikekarI bhAvIe te bhAvanA, 2 AtmAne adhikArI karIne je karIe te adhyAtma 3 satya yathArtha jinavacanAnusAra bolavaM, te kharaM mauna eMTale munipa] jANavaM. tathA jagatatattvane For Private And Personal Use Only
Page #956
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra ratnasAra. paMcAstikAyane yathArtha mAne tene muni kahIe, ane je munipaNuM che teja khalaM samyaktva kahiye. 319 pra0-dIkSAne ayogya kevA prANIo kahyA che. u0-18 prakAranA puruSa, 20 prakAranI strIo, tathA 10 prakAranA napuMsaka jAtinA prANIone dIkSA ApavAne jinarAje varjana karyu che, temAM prathama 18 prakAranA puruSa kayA te kahe che:-1 bALa, 2 vRddha, 3 klIba te napuMsaka, 4 jaDa te mUrkha, 5 rogiSTa, 6 cora, 7 rAjAno aparAdhI, 8 unmatta, 9 aMdha, 10 dAsa eTale koino golo pramukha, 11 duSTa kaSAyavaMta eTale atyaMtakodhI mAnI vagere, 12 mUDha te mohamayI, 13 karajadAra, 14 hInajAtivaMta, 15 vidyAdika koipaNa gUDhasvArtharAgavaMta, 16 bhikSuka mAgIkhAnAra nirlajja pramukha, 17 corIne ke bharamAvIne ke anya koIpaNa ayogya prakAre meLavelA ziSyane, 18 hInasattvavaMta te bIkaNa pramukha, e rIte e aDhAradoSavaMta puruSa tathA 19 garbhavatI strI tathA 20 stanapAna karanAra bALakavaMta strI te dhAvapramukhastrI ema e be yukta vIzadoSavaMta strI jAtinA prANIo dIkSAne ayogya kahyA che, vaLI eja rIte dazaprakAranA napuMsaka paNa graMthAMtarathI jANI levA. 320 pra0-koi je alpasaMsArI che te kayA lakSaNathI jANIye. u0-alpaAhAra, alpanidgA, alpaAraMbha, tathA alpa kaSAya hoya te niyamA alpasaMsArI jANIye.' 179 For Private And Personal Use Only
Page #957
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra- ratnasAra. AAR - 321 pra0 sAma,dAma, bheda ane daMDa ecAra nItinoTaMka zabdArthakaho. 30-1. sAma te premavALu madhura vacana, 2 dAma te daMDa ApIne jhaghaDo maTADavo saMtoSavo te; 3 bheda te zatruvargamAM koi chaLabhedakarI lAMca ruzavatAdike puruSone phoDI zatrunI aMdarane aMdara phATaphuTa paDAkvI te, athavA ekapakSanI sAme bIjApakSanI tarapheNa karIne bheda paDAvavo te 4 daMDa pUrvokta traNathI na, mAne to chevaTe yuddhAdi karI zikSA ApavI te. 322-AjakAla koine paNa samyaktvaguNa pragaTyo che, tenI koi paNa zIghra jaNAya evI koi parIkSA rIti che. tenI khAtrI zI rIte karI zakAya ? u0-vItasagaparamAtmA zrIarihaMta jinezvaradevanuM nAma sAMbha matAM je jIvane romAMca khaDA thAya, tIvra zokAvasthAmA pama jemanuM guNa svarUpa sAMbhaLatAM, mudrA nIhALatAM tamAma zoka duHkha pIDAdi bhUlI jaine aMtaraMga ase bahAra atyaMta harSollAsa pragaTe, e paramAtmA upara pariNatinuM zIvra parakhAya ebuM khAsa lakSaNa cihna che. iti zrIvicAraratnasAragranthasihAntanA praznaH / paM. zrI devacandrajIkRta prazna samAptam // zreyaM bhUyAt saMvat 1875 nA varSe mAhasudi 2 dine budhavAre li. paM. zrIrUpacandrajIgaNi tacchiSya ratnacandreNa zrImatkharataragacche. bhaTTArakakSemazAkhAyAM zrIahamadAvAde ghAMcInIpola madhye zrIsaMbhavanAthaprasAdAt lipIcakre adhikahInanAmithyAduSkRtam / granthAMkaM. 2527 // For Private And Personal Use Only
Page #958
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI devacaMdrajIkRta chUTaka praznottara granthaH // atha chuTaka praznottara likhyate // zrI kharataragacche paM. pra. mahArAja zrIdevacaMdrajIne zrAvake prazna karyA tenA uttara didhA te praznottara amoe devacaMdrajI mahArAjanI copaDImAMhe dIThA te lakhyA che. rAdhanapuranA saMghe prazna pUchayuM je zrAvaka sUtra vAMce athavA na vAMce ? tehano uttara-Agama rIte je che te likhIe chIe, je sUtra naMdIsutramadhye jeTalAnAM nAma che tathA ThANaMge paNa sUtra 4 nAM nAma che e sUtramadhye zrI 45 yoganI vidhi zrI anuyogadvAracUrNimadhye che tehathI prIchajyo tathA anuyogadvArasUtra madhye sUtra bhaNavAnI vidhinA bola che. te cUrNImadhye e adhikAra che. tathA yogavahI sUtra bhaNavA e paramArga che zrIuttarAdhyayama sUtre kahyo che. // gAthA // sabagurUkulenibe, jogavaha uvahANavaM / pIyaMkare pIyaMvAI, cesikaM laghumarihai // 1 // ihAM yogavaMta upadhAnavaMta teM zIkhavA yogya che tathA zrIThANAMge " tihiThANehiMsaMpanne aNagAre aNAiyaM aNavadaggaMdIhama cAuraMta saMsAra katAra biiyaejjhA taM. aNidrANayAe, diThisaMpannayAe, jogavAhiyAe " ihAM joga vahevAnA akSara che. keika durmatijIva ihAM yogazabde manavacanakAyAnA yoga kahe. tehane kahIe je manavacanakAyA vinA saMjJI jIva koNa che ? to yogavAhI e pada kima upaje ? tathA zubhayogapaNe te zubhapada 1 For Private And Personal Use Only
Page #959
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 934 zrI devacaMdrajIkRta chaTaka praznottara. to sUtramadhye dIsato nathI. tathA ThANAMgasUtrame dazameThANAMge kayuM che. " dasahi ThANehiM jIvA AgamesibhahattAekammaM pagareMti taM. anidANayAe, diThIsaMpannayAe, yogavAhIyayAe, khaMtIkhamaNayAe, jIiMdiyAe, amAillayAe, apAsatthayAe, susAmannayAe, pavayaNavachallayAe, pavayaNaujjhAvaNayAe tathA uttarAdhyayane paNa kAM che. nIyAvattI acavale, amAi akutUhale / viNIya viNaedaMte, jogavaM uvahANavaM // 1 // ityAdi vacana aneka che. battIsayogasaMgrahamadhye piNasUtra bhaNavAno manoratha ko nayI tathA sarva sUtre zrAvaka laTThA kahyA che, paNa AcArAMgAdikasUtranA pAragAmI kihAMiM kahyA nathI. tathA uttarAdhyayane 13 mA adhyayanamAMhe gAthA che. je // mahattharUvA vayaNappabhUA, gAhANugIyAnarasaMghamaje / jaM bhirakuNo sIlaguNovaveyA, ihajjayaMtesamaNomijAo * e gAthAme ko ehavI guNavaMta gAthA te bhikSu bhaNe te mATe huM piNa zramaNa thayo ihAM paNa sUtra bhaNavAnA adhikArI muni dIse che, tathA sugaDAMge 14 mA adhyayane ko che. gaMthaM vihAya ihasikhamANA, uThAyasubaMbhacere vasijjA / uvayakArAviNuyaMsirake, je cheevi pamAyaMnakujjA // 1 // e gAthAI paNa graMtha che. te muni yogya che iMma che. iMma aneka sUtre pATha che. tathA samavAyAMga sUtre" seNa aMgaTThAyAe paDhame 2 For Private And Personal Use Only
Page #960
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI devacaMdrajIkRta chUTaka praznottara. 935 aMgedosuavaMdhApaNavIsaM ajjhayaNApaMcAsI udesaNakAlA, paMcAsIsamudesaNakAlA," iMma sarva AgamanAuddezAsanAkAlagrahaNa kahyA che. te piNa kAlagrahaNa te jogavahye thAya te mATe yoga vahyA vinA sUtra bhaNyA nathI kahyA. iMma naMdI tathA bhagavatIsUtra madhye pATha che. tathA vyavahArasUtre sarva AgamananA bhaNavAno paryAya kahyo che. dIkSAthI vIsa varasa paryAya, sarva Agama bhaNe tathA nizItha sUtramAMhe kahyo che." jemiraku aNatthiyaMvAgAratthiyaM vA vAeiyaM taMsAijjaiM tassacAummAsIyaMparihAraThANaM." ihAM je gRhasthane vAcanAde athavA grahasthane vAMcatAM anumodana kare tehane cyAra mAsano pAlyocAritra jAya. ityAdi pragaTAkSara che te mATe gRhasthane sUtra bhaNavo vAMcavo nahIM. tathA praznavyAkaraNa sUtre kahyo che." taM savaM bhagavaM titthagarasubhAsi dasavihaM caudasapuvehaM pAhuDatthapavediaM mahArisINaMsamappadinaM devidaMnAradANabhAsIatthaM" ihAM paNa sAdhune mUtra dIdho, arthe deviMdranariMdrane dIdho. tathA koi kahese je subuddhImaMtrIye cyAra mahAvratarUpadharma kahyo te mATe amhe kaI cha teto subuddhImaMtrIye vAtarUpa upadesa kahyo, paNa aMgAdika vAMcyA nathI. jJAtAsUtre subujhImaMtrIne adhikAre dIkSA lIdhA pache AcArAMgAdi bhaNyA, jo gRhasthapaNe AcArAMdi bhaNyA hota to dIkSA lIdhA pache syAne bhaNe ? te vicArajyo. tathA valI koika kahesye je zrAvaka suapariggahiA, kahyA cha teto phakta zabde AvazyakAdika tathA arthanodhAraNatepiNazruta che. te mATe suapariggahiA kahyA che. zubhajJAnI samakitI dezaviratIne kahA cha, AcArAMgAdi sUtra nI nA che tathA ThANaMge to" avAyaNijjApannattA taMjahA aviNIe, vigayapaDibaddhe abusiA pAhuDe, vigayavaDibaddheno artha For Private And Personal Use Only
Page #961
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 936 zrI devacaMdajIkRta ghaTaka praznottara. ThANaMge TIkAme upadhAnatapa vinA vigayapratibaddha te avAMca nIka che. te mATe yoga upadhAnavaMtane sUtra bhaNavA kA che. tathA koika kahesye je yatiliMge yogavahyA vinA sUtra vAMce che te kima vAMce che ? tehano uttara je yogavahyA vinA je sUtra bAMce tehane arihaMta ANAnI virAdhanA che. jo potAne chaMdo kare tene koNa kahe ? paNa jo potAne tathA zrotAne lAbhanA artha hoya te to AjJA pramANe varte. zrIanuyogadvAra TIkAe je avidhikarI sUtra vAMce te pote jJAnAvaraNIyakarma cIkaNo kare che, ane je sAMbhale che te darzanAvaraNIya karma cIkaNo kare che. tathA sAThiso prakaraNe ko. ussutabhAsagANaM, bohInAsoanaMtasaMsAro / pANacaravi dhIrA, ussuttaM taM na bhAsaMti // 1 // imajANI utsUtra na bolavo tathA jItavyavahAre sarvane yogavahIneja siddhAMta bhaNavA ehanI huMDI tathA hIraprazna tathA vidhiprapApramukha anekagraMthe adhikAra che. ihAM koikadhanno aNagAra svAmI pramukhano dRSTAMta deine kuyukti kare te potAnA AtmAne ahita kare che. dhannoaNagArapramukhaAgama vyavahAre che tehane jItano nirdhAra nahI, paNa havaNAM to jItano vyavahAra che te bhATe yogavahI siddhAMta vAMce tepiMga nayapramANasaptabhaMgI nikSepAtathAdravyabhAvatathA nimitta upAdAna utsarga apavAdanAjANa huve te praznavyAkaraName bola kA. tehano jANa have e siddhAMtano upadeza kare e mArga che. mukhyapaNe arthanA kathaka AcArya, sUcanA dAyaka upAdhyAya guNavaMtane AjJA che, bIjA For Private And Personal Use Only
Page #962
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI devacaMdrajIkRta chUTaka praznottara. 937 sAdhune piNa upadeza devAnI pravAharIti nathI, to gRhasthaliMge upadeza kare te kima pAlave ? ghaNuM syuM lakhIiM? AgamagaMbhIramukhe milyA anekaartha kahevAye iMma pIchajyo. tathA kaTukamatI kahe che je porasIpramukhapaccakkhANe jo pahorathI vadhato kAla thAya to doSa che tehano uttara je paccakkhANanI zuddhi 6kahI tihAM tIrIyasamadAyakAlaM e pATha AvazyakaniyuktipravacanasAroddhAra paccakhANabhASyane viSe che. valI bhagavatI TIkAmadhyekhaMdAdhikAre tIraitipUrNepi bhavaddho stokakAlAvasthAnAtae pATha che. tathA keikagacchanA causaTha aThama tapane adhikAre Agala pAchala be ekAsaNAM kare tevAre cautthAdika tapa thAya te mATe aneka kuyukti kare che tehano uttara zrIbhagavatI TIkAmadhye khaMdAdhikAre cautthaMcauttheNaM vicaturthabhaktaMyAvadbhaktaMtyajyate yatracaturthamiyaMcopavAsasyasaMjJAevaM SaSThAdikamupavAsadvayAderiti tathA keika saMDAsAM pUjavo mAnatA nayI tihAM zrIbhagavatIsUtra TIkAmadhye evanisIiyavaMti niSitavyaM upaveSTavyaM saMdasakamamipramArjanAdinyAyenetyarthaH tathA zrInavAnagaranA saMghe mahaM0 amaracaMdazeTha jAdavajI sA madana mahaM0 rAyacaMda bhaM0 DosA mahaM0 bhIma mahaM0 mAhavIje pramukhe navAnagarathI pUchAvyA tehano AgamazAkheM uttara lIkhIiM che. prazna puchyuM je devatA zayyAme upaje te devatAno mUlago zarIra zayyAme rahe ke narahe ? tehano uttara je devatA zayyAme upanyA pachI rahe nahI devatA devaloka madhye je kArya kare te mUlage rUpe kare che. tihAM zrIrAyapazreNisUtre kA che." tayANaMsesurIyAbhedeve tesiM sarisIvava 118 For Private And Personal Use Only
Page #963
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 938 zrI devacaMdrajIkRta chUTaka praznottara. gANaMdevANaM aMtIyeeyama]socA nisammahatuThejAva saNiAu abhbhuThei abhbhuThiyattA uvavAyasabhAe puricchimilleNa dAreNaM niggachei jeNevadAre teNevauvAgacchati harayaMaNuppadAhiNIkaramANe purikhimileNaM toraNeNaM aNuppavisati" ityAdi pAThe navAvaikriya karyA vinA sarva pATha che te mATe zayyAmadhye koI devatAno zarIra na rahe to zayyA khAlI rahe che, e pATha jIvAbhigama madhye vijayadevAdhikAre che. tathA bhagavatIsUtre camarotpAtaadhikAre saudharmeMdre vajra mukyA pachI zrIvIraniAsAtanA jANI tevAre vajrane levA mATe uttakhaikriya aNakare paDato mukyo ihAM paNa uttarakriyano pATha nathI temATe devalokamadhye mUlagerUpeja pravarte paNa utpAta zayyAmadhye mUlagorUpa rahe e pATha kIhAI nathI. tathA bIje praznesaMgamAne devalokathI mUlagezarIre kADhiyo che jesaMgamAnI devAMganAe iMdra Agala vinatI karI je amhane sI AjJA ke tevAre iMdre kA je tumhe meru jAvo ane valI pAchA ihAM sukhe Avajyo piNa saMgamAne devalokamadhye ANasyomA iMNekarI jANIye che je te mUlago zarIra tihAM rahyo have to devAMganAne syAne jAvo paDe temATe mUlagA zarIre kADhyo che. e kalpakiraNAvalimadhye adhikAra che. tathA kevalIsamudghAta je kevalIne cha mAsano zeSa Aukho have e avasare kevalajJAna upaje te niyamA samudghAta niyamA kare tehathI adhika AukhA vAlA kevalIne samudghAtanI bhajanA che. kare athavA na kare e adhikArapannavaNA TIkA tathA guNasthAnakramAroha TIkA madhye che. // 3 // tathA puSpa parovAno pATha paMcAsakamadhye tathA hIraprazna madhye For Private And Personal Use Only
Page #964
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI devacaMdrajIkRta chUTaka praznottara. 939 pragaTa che tepaNa tumhe jojyo tathA vicaratAM tIrthakarane phUle pUje hame zaMkA ANe tehanI buddhino doSa che, uvavAimadhye appegaraMyApUyaNavattIyA e vacana che te e padanI TIkA pUjanaMpuSpamAlAdinA e artha kahyo che, abhayadevasUrikRta TIkAmadhye pATha dIse che. tIrthaMkarasacittane aDake nahIM iMma kahe tepaNa samajhatA nathI. kevalInA pagathI tItaranAM bacAM kukaDAnAM bacAM pArevAnAM cAM mare topaNa saMparAyakI kiriyA na lAge e pATha bhagavatIsUtramadhye pragaTa che te jojo to bhakto phUla caDhAve temadhye syo doSa che ? ! tathA buce pANI pItAM aradho pANI kalasIyAme rahe e madhye samUrchima upajavAno taMta dIsato nathI. pannavaNA TIkAne Asayaiima jaNAya che piNa e cAlakaravo nahIjI. tathA rAte to apakAyajIvanI tamasakAyathI vRSTi thAya che agAse thAe to niradhAra dIse che ane te vRSTi meM bIjA jIva to jANyA nayI ane kihAMika graMthe anyajAti madhye upajatA paNa hyA che. yogazAstra TIkAme e caracA likhI che, te mATe upajatA piNa jaNAya che, zItasparzane yoge rasIyA upajavAnI hA dIseto che piNa ghaNekAla gaye yonipalaTe upaje parabhAte ravikiraNa uvaDe te haNAya che e jANavo piNa AgamarIte tamasakAyiyA Thare che. tathA AhArakazarIra kare pradezatrIche bhAge je dize kevalIne nirdhAra te dize nIkale che, dasamAdvArano kAMi prayojana nayI kahAM pATha paNa nathI ane mukhyapaNe hRdaya pramukha AgalA 19 For Private And Personal Use Only
Page #965
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 940 zrI devacaMdrajIkRta chuTaka praznottara. pradezathI nikale che ima adhikAra che e adhikAra caritAnuvAda madhye che ane karmagraMthanA AzayathI piNa ima jaNAya che. tathA mahIyapuie e pAThano artha naMdITIkAmeM nathI te naMdITIkA to amha pAse nayI paNa anuyogadvAra Avazyaka vRtimadhye e pAThanA artha kahyA che tehathI jANyA che. naMdI TIkA madhye bIjo koi artha lIkhyo nathI sugama mATe syuMlIkhe e rIte dhArajyo. tathA aSTApadanA caityano tathA biMba bharAvyAno adhikAra Avazyakaniyuktimadhye tathA bAvIsahajArImadhye che tathA bhagavatI TIkAmadhye viraparacIyo sigoyamA e AlAvAmeM adhikAra che. tathA cakravartine koikane mithyAtvaguNaTANo che ane bharatAdika jIvone cotho che valI pariNAma vadhe to munipaNo sAtamo tathA chaTo guNaThANo thAya paNa pAMcamo pharase nahIM e adhikAra padavInA lAbhanA adhikAra pannavaNATIkApramukhe te valI avasare saMbhArakuMjI. palAlyAdhAnamadhye anaMtAjIva upaje te e pratyeka che tema madhye sAdhAraNa kima upaje tathA sahokiMsalayakhalu ugavamANoaNaMta u bhaNIo" ihAM pahilA anaMtakAya che te madhye pachI pratyeka upaje iMma piNa che tehano uttara je manuSaNInA zarIre yoni madhye asaMkhyAtAsamUrchimanIyonicalU che piNa avasare garbhaja jIva paNa upaje che te mATe anyanI yonipaNo thAya che. sugaDAMgasUtre pRthavIpramukha sthAvaramadhye apapramukhasthAvara tathA samUrchimanI yoni kahI chejI.. For Private And Personal Use Only
Page #966
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI devacaMdrajIkRta chuTaka praznottara. 941 tathA sAdhujIne cothe karmagraMtha madhye bhagavatI 25 me zatake lezyA cha dIse che te mATe tejasasamudghAte parane bAlavAne tejo lezyA mUke te kAle kRSNalezyA paNa have bIjI piNa have jAM sIma zAsanakAme kare tAM sIma prazasta lezyA have pachI pariNAma palaTe aprazastapaNe pariName to aprazasta lezyA piNa have iMma dhAravojI. e praznanI zAkhato pustakathI joi laijo. navAnagaranA zrAvaka bhaNasAlI DosAe prazna pUchyA tenA uttara lakhyA che:--samavasaraNamadhye phUlanI vRSTi thAya che te upara sAdhujI kima cAle che tehano uttara taMdulaveyAlI payannAnI TIkA madhye likhyA che. te koika AcArya kahe che jevice mAraga rahe che. jima vADI madhye jema kyArI kare che tima mAraga rahe che. piNa e uttara paMcAgIne lekhe Thaharato nayI te valI ehaja TIkA madhye kahyo che. je phUlato sarvatra vyApIne vRSTi karI che te upara sAdhu cAle cha tihAM te TIkA madhye pUchyu che. je phUlane kilAmanA upaje ke na upaje ? tihAM iMma uttara che, je koika samavasaraNe devanA vikuA phUla kare se to acitta che ane samavAyAMgane pAThe sacitta phUla che paNa devatAne sAmarthe vedanA thAtI nathI tathA kadApi thAya to paNa sAdhujIne prANAtipAtakI kriyA na lAme tathA jinabhakte hiMsAno baMdha na thAya ima jANavo, guru sAhamA sUtra suNyAnA phala uttarAdhyayanamadhye kahyo che. te zrIarihaMta vicaratA te gurutattvamadhye che upadezaka mATe. tathA valI pUcyo je samavasaraNa upADe tevAre phUlano kima thAya che ? tehano uttara je phUla sacitta cha teto kamalAya eTale devatA vikherI For Private And Personal Use Only
Page #967
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 942 zrI devacaMdrajIkRta chUTaka praznottara. nAkhe che, ane prabhu vihAra pachI paNa vikherI nAkhe che. tathA phUla samosaraNamAhe sacittanI mukhyatA che. iMma jANajojI. tathA tIje prazna pUchayo je prabhunI mAtAe sarovara dITho te kihAM che. te kalpanI TIkAmadhye tathA jaMbUdIvapannattinI apekSAye to culahemavaMta upara padmadrahate jaNAya chejI. jema kamalapramANa e rItano sarva varNavyo chejI tathA pAMcame prazne je vyavahAra rAsI madhye jeTalA jIva mokSa jAya teTalA avyavahArInigodamAMyI nIkale e pATha che tehanA uttara mATe likhIye che je avyavahArInigodamadhye piNa bhavya tathA abhavya be jIva che. vyavahArarAzimadhye piNa bhavya abhavya be jAtinA jIva che. te madhye bhuvanabhAnu kevalI caritre bhavabhAvanITIkA tathA upami - tibhava prapaMcAmadhye anAdinigodathI abhavya nIkalI vyavahArarAzimadhye Ave che e pragaTa akSara che. te mATe ihAM pUchasye je bhavyajIva to vyavahArarAzimAMthI avasare mokSa jAya che. tiNe vadhe nahI piNa abhavya je vyavahArIyA thayA te to vyavahArarA zimadhye chatA pAMmIye tehano uttara je ghaNo kAla to bhavya nIkale che ane koika velA 10 jIva mokSa jAya tevAre avyavahArInigodathI 10 jIva nIkale 9 bhavya 1 abhavya ima paNa nikale che. keika kahasye je e rIte karatAM vyavahArarAzi vadhatI jaNAya che. tehano uttara je mUla to iMma vadhe nahIM kadApi koi kalA upaje to piNa alpa mATe giNyA nathI. tathA // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10 sijjaMtijittIyAkira, gunnyogennNvivhaarraasiio| eititittiyAkira, aNAinigoyarAsIo // 1 // For Private And Personal Use Only www
Page #968
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI devacandrajIkRta chUTaka praznottara. 943 sri saMkhyAno niyama kahyo che paNa bhavya abhavya niyama nayI te mATe paMcAMgInI rIte iMma jaNAya che pachI to zrI kevalInAM jANyAme huve te pramANa chejI tathA samavasaraNa manye. phUlanI vRSTi thAya che te sacittaphUlanI che zrI yazovijaya upAdhyAyajI pratimAzatakamadhye paNa e ghaNo cacrthyo chejI iMma sahavo je kAraNe prazastamArga je kare te madhye A srava nathI e sUtranI paripATI chejI koika pragaTAkSaramArga to uttarAdhyayana sUtre mRgI putrAvyayane ko le. apasatthehidArehi, sabaopihIyAsavo / aja pajjhANajogehi, pasatthadamasAsaNo // 1 // ityAdika aneka AcArAdisUtre ghaNA pATha che te joi lejo tathA paM. jJAnakusalano prazna je sUtre dravya cha kahyA che. tathA vizeSAvazyaka madhye pAMcaja dravya kahyA che. tehano svarUpa likhIye che. je vastugate vicAratAM hAlano vastupaNo piMDarUpa dravyapaNo nathI. te mATe astikAyapaNo nathI. astikAyapaNo bahupradeza mile bahuparamANu mile thAye te kAlane nathI. koika kAlanA reNu asaMkhyAtA mAne che. lokAkAzapradezapramANa mAne che piNa e vAta pramANa nathI. je reNuAmAnyAM astikAyapaNo thAya kadApi reNuAne bhinnadravya mAnIye to kAladravya asaMkhyAtA dhAye. ane sUtre kAladravya anaMto mAnyo che te mATe reNuAno mAnavo to saMbhave nahIM tathA sUtra parapATIye zrIjIvAmigamasUtre paNa iMma dise che. " je kimayaM bhaMte kAlottivRccai goyamA jIvAceva ajIvAceva" eTale jIva 11 For Private And Personal Use Only
Page #969
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 944 zrI devacandrajIkRta chaTaka praznottara. ajIvanI vartanAlarakaNa kAMika paryAya vartanA te kAla jANavo. e sUtra vacana che. tathA uttarAdhyayane 28 adhyayane" anaMtANiya dabANikAlo puggalajaMtavo" e pATha che e pAThe kAladravya anaMtA kahyA te jIvaajIvadravya anaMtAnI judI judI vartanA tehane kAladravya mAnIne anaMtadravya kahyA che te mATe kAladravya chaTho vastugate jUdo nathI. ane paryAya te vastuno Aropa karIye to ehane dravyapaNe kahIye. jima ghaTadravya te ghaTa che. te pudgalano baMdha che. te vibhAga paryAya che te piNa upacAre dravya kahIi che. tima e piNa jANavo. tathA koI pUche je kAla e chato cha ke achato cha ? uttara-je kAlavartanArUpa paryAya paMcAstikAyamadhye chato che, paNa paMcAstikAyathI bhinna nathI. te mATe iMma kahevo. ane je bhagavatIsUtre chaTho kAladravya che te aDhIdvIpapramANa jyotizcakrane vAre je vyavahArakAla tehane kAlapaNe mAnIne e vacana kahyo che. te mATe vyavahAranaye cha kahIje, nizcayanaye to paMcAstikAya che. tathA tattvArthaTIkA madhye kayuM che je dravyAstikAyanayana gaveSIye to paryAyAstikAyane dravya mAnIye tevAre kAladravya kahIye, temATe e zraddhA rAkhavI. tathA siddhAMtanA AlAvA tathA dravyAnuyoganIpariNati sarva ima Thare che. tathA dharmasaMgrahaNImadhye be mata kahyA che. tattvArthakAre piNa" so'naMtasamaya" e sUtrasadahavo te kAla cha dravya anaMtasamaya rUpa che ima ko tathA zrI hemAcArye piNa kAlanA reNuka kathA te pATha jo jo|| lokAgapradezasyAbhinnAH kAlANavastuyebhAvAnAM / parivarttApimukhyaH kAlasaucyate // 1 // (?) For Private And Personal Use Only
Page #970
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI devacadrajIkRta chuTaka praznottara. 945 ima pATha che paNa mUladravyAnuyogamadhye najara detAM tathA jIvAmigama anuyogadvArasUtra tathA pannavaNA bhagavatInA alpa bahutva vicAratAM kAladravya jUdo nathI paMcAstikAyanI varttanA che, tihAM koI pUchasye je jevAre paMcAstikAyanIvartanAne kAla mAnIye tevAre kAlane ekalo arUpIpaNoThahare nahi je pudgalAstikAyanI vartanA rUpI joIye, tehano uttara je pudgalanI vartanA mukhyapaNe rUpI saMbhave piNa varttanA te piMDa nahIM varNAdika tathA agurulaghuno palaTaNa utpAdavyayarUpa che te vyaktaavasthA thAye nahI temATe arUpIja bahu yatiye giNyo tathA koika pUchasye je kAla jevAre jIvanI vartanA gaveSIye tevAre kAlane cetanapaNo Avasye tene kahe che je jevAre paryAstikanayanI bheda vyAkhyA kare tevAre cAritrAdika guNamadhye jJAnaguNanI nAsti kahIiM je sarvaguNasvarUpe asti che pararUpe nAsti che to varttanAparyAyane cetanapaNo kima kahevAye ? temATe kAladravyane piNa acetanaja kayo, ima kAlane upacAre nikSepA dravyAdika cyAra guNa paryAya sarva kahevA, piNa mUlavyAkhyAye kAla te paMcAstikAyanI varttanA che. sUtra tathA niyukti tathA bhASyakAra sarva gItArtha tathA gaNadhara sarvanI ehina vyAkhyA chejI, tathA puche je dravya cha che ke pAMca che ? te jIvAbhigamasUtre to dravya pAMca kayA che ane bhagavatIpramukhamadhye dravya 6 kayAM che, piNa sUtranA vacana virodhI huveja nahI tehano paramArtha dhAravo paNa jihAM uttarAdhyayana bhagavatI tathA TIkApramukha sarvatra jihAM 6 dravya ehavo pATha tihAM niyamApaMcAstikAyanI varttanA tehane upacAre minna vyAkhyAye bhinna dravya kahyo te sarvatra upacAra jANajyo tathA koika kahesye je ehanI sAkha kihAM che tehane kahIye 119 For Private And Personal Use Only
Page #971
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 946 zrI devacandrajIkRta chuTaka praznottara. wwmarrrrrry je jIvAbhigama tathA mahAbhASyathI vadhatI sAkha konI mAgo cho ? pUcharaye je eTale ThekANe 6 dravya kahyA che to pAMca kina manAya ? tehane kahIye je jIvAbhigama tathA bhASyakAre te e akSara sarva jANyA hatA tehathI ajANyA nahI. anuyogadvAre anAdisiddha kahyA te paNa e upayogeja kahyA che, tathA vAcyavAcakabhAve kAlano niyama jUdo kahyo che temATe dravya jUdo vAcyamAM saMbhavavo ghaTe che, tehane uttara saMvaratattvevAcaka nAma jUdo kahyo che, tehano vAcyajJAna cAritrAdika paNa che temATe saMvarapadArtha kahyo paNa saMvara te jIvanI pariNati che paNa piMDapaNe jIvathI saMvara jUdo nahIM. tathA valI kahesye je saMvarane dravya kahyo nathI paNa dravyathI prANAtipAtAdika kahyA. tathA prANAtipAtAdiviramaNa paNa dravyabhAva Agama madhye kahyA, temATe e sarvathI kAI dravya jUdo thAya nahIM tathA koika pUchasye je e 5 samAna chaTho dravya kahyo, tihAM uttara je paMcamahAvrata bhelo chaTho rAtrIbhojanavrata kayo, piNa apekSAe kahyo, temATe rAtrIbhojana kAMI mUlaguNa mahAvratarUpa na thAye. sarva guNa, sarva paryAya, sarva pariNAma, sarvevAcyavAcakabhAva, saMyukta che. temATe bhinnapiMDI dravyapaNo na pAme ane paryAyane dravya kahIye ehave naye piNa jaina bole, e dIkSA levA mATe kAlane chaTho dravya kahyo te rIte kahIye, yAvatmAtra amilApyabhAva hove te vAcyavAcakabhAvasaMyuktaja hove, temATe dravyapaNo na pAme, jima dharmAstikAya adharmAstikAyano dezapaNo tathA pudgalAstikAyano dezapaNo kadApi khaMdhathI jUdo nathI, ane ajIvanA bheda karatAM jUdo kahyo, temATe te rIte epaNa mAnajyo. pravacanasAroddhAramadhye tathA paMcakAraNamadhye je vasaMtAdikanA For Private And Personal Use Only
Page #972
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI devacaMdrajIkRta chUTake praznottara. RtusvabhAvAdi bolyA e sarva vyavahAranaya tathA AdityAdigati parichittirUpa bAhyakAla leine bolyA che, te paramArthe nathI te zrIbhagavatIsUtre prazna che. je keTalIka vanaspati uSNakAle phale te svAmi kIma che ? tevAre zrIvItarAga kahe che e jIvane uSNa pharasI pudgalano AhAra ghaNo levarAya che. temATe unAle phale che. tihAM jIvano udItakarmakAraNa che, piNa ekAMta kAlanI mukhyatA nathI. valI kAla apariNAmI akartAdravya che te syAne paramadhye pariName syAne parakArya kare, temATe vRkSAdikano jIva pudgaladravya che temATe te phalajIva pudgala madhye ehanI vartanA mAnyAMja sarva samo paDe, piNa bhinnadravya mAnyAM koI samo paDe nahIM, valI koika pUchasye je dharmAstikAyapaNa apariNAmI akriya akartAdravya che te kima calaNasahAyI thAya che ? tehano uttara je gati pariNAmI jIvadravya tathA pudgala dravyane sahAyI thAya che piNa te dharmAstikAyarUpa che. ane kAla te astikAya nayI. tathA bhAvaprakaraNe "kAlo'tikalanaM kAla eva dvidhA varttanA lakSaNaH 1 samayAvalikAdilakSaNazca atastavavarttatebhavaMti bhAvAstenatena rUpeNa tAn pratiyojakatvaM vartanA sA lakSaNaMliMgaM'syetivartanA lakSaNaH ayaM samastadravyakSetrabhAvavyApIti." 1 ehano artha jevarte thAye te rUpe pratiyogI sahakArIpaNe te vartanA kahIye, te vartamAnaja che lakSaNa jehano te vartanAlakSaNa kAla kahIye. dravya dharmAdika kSetra sarvanA pradezabhAva sarva dravyanA guNaparyAya te madhye vyApakapaNe che. eTale paMcAstikAyanI vartanA tehaja nizcayakAla kayo, e madhye jUdA kAladravyanI nA thaI. bIjo samayAvalikAlakSaNa te vyavahArakAla jANajyo. te samaya vartamAna eka chato bhinnadravya mAnIye 15 For Private And Personal Use Only
Page #973
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 948 zrI devacaMdrajIkRta chaTaka praznottara. to te samayano kSetra kahAM mAnIye, jihAM mAnIye tihAM eka pradeza madhye rahyo joiye. tevAre sarvaloka aloka madhye utpAdavyayanI vartanA kima thAye ? temATe paMcAstikAyanI vartanA te kAlaja mAnyo pUrave kahI navajIraNatA epaNa kAlanolakSaNa sthUla che. navajIraNadharma khaMdhano che ane kAlanI vartanA sarvadravya madhye che te pudgalaparamANu to navajIraNa thato nayI tevAre e vyavahArakAlanI apekSAe jANavo, tathA navajIraNatA pugalaparamANunoparyAya che ima likhyo te e paramANu to ekalAno paryAya che nahI, khaMdhano utpanna paryAya che, jima zabdapaNo che tima che, atra tehane ema kre tamATe varttamAna samaya eka che te sarva jIva pudgalAdikameM varte che, te mATe kAladravya anaMto kahevAya che, jo aNukAdika koi kAla mAnIye to "jIvApuggalasamavA" e gAthA dravyAnuyoganA alpabahutvanI bhagavatI TIkAmadhye che. tathA pannatraNAsatre " esiNaMbhaMtetINaMpuggalANaM" ityAdi praznasUtre uttara kahyo che " sabathovAjIvA puggalAanaMtaguNA addhAsamayA anaMtaguNA savvadavAvise sAhI yA" e pATha che, teha jIva anaMtA, tehI pudgala anaMtaguNA, tehathI kAlasamayaanaMtaguNA, te sarvathI kAla anaMtaguNo, dravyavarttanA gavekhIye toja pUrakhe ( pAlave ) jo kAla bhinnadravya mAnIye to pUkhe je kAraNe je eka AkAzapradeze anaMtAkAla dravya mAnIye to pUkhe je kAraNe je eka AkAzapradeze anaMtAkAla dravya mAnIye to astikAyapaNo vaI (TaLI ) jAye, ane eka AkAzapradeze ekaeka kAla dravya mAnIye to asaMkhyAto dravya thAya, paNa anaMto na thAya tevAre sUtrano alpabahutva kima mile ? temATe jIva tathA pudgala dharma adharma AkAzanIvarttanA mAnyAMja 16 For Private And Personal Use Only
Page #974
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI devacaMdrajIkRta chaTaka praznottara. pUkhe e sUtrano paNa ehaja Azaya che, jihAM "chadavApannattA" ityAdika sUtra paNa vyavahArakAlane upacAra mAnI cha kalA e Azayasahita che, temATe ehi Azaya siddhAMtakArano che. siddhAMtavAdI paNa imaja kahe che ihAM jUdo potAnI matinA doSe samajhaNa vinA siddhAMtavAdIpaNo judo mAne tehane saMsAra badhe, ane siddhAMta anuyAyI siddhAMtavAdI zrIjinabhadragaNi kSamAzramaNathI vadhato bIjo koi nathI, siddhAMtanI kharI AjJA pramANajIva che. tehathI vadhato hIno cittamAM vikalpa kare tehane saMsAra vadhe ima dhArajyo, eTale AvalikAdi vyavahArakAla te sarva laukika che. paramArthe paMcAstikAyanIvarttanAne kAla kahIye che. paNa jUdo nathI, ane kAladravya ko ve upacAre che, tihAM valI pUche je upacAra vastunI chatI rAkhIne ko che ke vastu pAMcaja che ? tehano uttara je vastupaNe mUlasUtrane pramANa pAMcaja vastu che. chaTho vastupaNe nathI, ane paMcAstikAyamadhye svakAlarUpa eka svabhAvaparyAya che, tehane kAla mAnyo che. te svakAlarUpa paryAya te paMcAstikAyamadhye chato che. temATe chattAno upacAra che. ihAM koi pUchasye je chato tehane upacAra che kima kahIye ? tehano uttara je, jima che tehathI vatI avasthA kahevI te upacAra, je varttanA te paryAya svabhAva hRto tehane dravyapaNo kahevo te upacAra che eTale dravyapaNo achato che, ima dhAravo, tathA ajIvanA 14 bhedamadhye tathA 560 bhedamadhye achato hove to kima gaNyo ? tehano uttara je dharmAstikAyadeza 1 adharmAstikAyadeza 2 e bheda achatA che, paNa e bheda madhye gaNyA che temATe e bheda sarva vastugati tathA upacAra e ve melIneja prarUpyA che, pAMcasesATha bhedamadhye 17 For Private And Personal Use Only 949
Page #975
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 950 zrI devacaMdrajIkRta chaTaka praznottara. bIjA paNa upacArI bheda ghaNA che, siddhAMtano bhASyakArano Azaya ekaja che, ane vyAkhyAbheda che. tathA koi kahesye je koika gItArtha potAno Azaya poSe, te to je poSyAno Azaya poSe te gItArtha nathI. gItArthane to siddhAMtanA sarva AlAvA abAdhaka rahe te arthane mukhya kahe. bIjA koika graMthe artha kA huve to te kahe paNa tepaNe kahe e rIta che. ihAM paMcAstikAya madhye, svakAla tehaja kAla che, paNa jUdo nathI, utpAda vyaya te sarva dravyamAM samaye samaye thAya che. te samaya jUdo mAnIye tevAre siddhano tathA dharmAstikAya adharmAstikAyamA AkAzamAM kAla bhinna dravyathI utpAdavyaya mAnavo paDe. tevAre siddhAdikano utpAdavyaya paraapekSAye ( thAya) te paraapekSAye utpAdavyaya mAnatAM utpAdavyaya dhruvatA te dravyano lakSaNa ( parApekSAe thAya ) je lakSaNa hove te svarUpeja hove paraapekSAye thAya nahIM ( svasvarUpeNalakSaNaMnaparasvarUpeNalakSaNaM ) tathA tujhe sUnI sAkSI mAgI te jIvAbhigamamadhye "kimidaMbhaMte addhAsamattikacce go0 jIvAceva ajIvAceva " e padamadhye e Avyu che tathA jihAM cha dravya kathA tihAM lagatoja pUchayo je " katiNaMbhate atthikAyApannattA ? go0 paMcaatthikAyA pannattA " e padamadhye asti te chatAno nAma che, teTalA chatA piMDapaNe keTalA che ? to kAM je pAMca che. eTale ethI to akSara syo mAgo cho ? tathA upacAra hasye to kivAre kailoka thaI jasye, siddhame saMsArIpaNo thAsye te ehavI kalpanA syAne karIye ? je vaNIye tathA pUrvAcArye je upacAra karyo te karIye. paNa navA na kalpIye. ane koika upacAra karIye te paNa koika kArya mATe karIye. sUkSmanigodI yAne siddha 18 For Private And Personal Use Only
Page #976
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI devacandrajIkRta chUTaka praznottara. 951 kahyA te upacAre, iMma aneka upacAra che. te keTalA likhIye, asatsthApanAdika e sarva upacAra che, paNa kArya mATe che. tathA koika cAMpI bolAya te madhye koi jIvane lAbha nahIMjI. temATe eTalo bolavAno mana karIye, paNa khIMcAtANa madhye na pesIye. tathA zrIbhagavatIsUtramadhye dharmAstikAyanA nAmaparyAya kahyA cha, tihAM dharmAstikAya kahIye prANAtipAtasaMvara kahIye. iMma aDhArasaMvara te dharmAstikAyanAM nAma kahyA. tathA aDhAra pApasthAnane adharmAstikAyanAM nAma kahyAM. te paNa sarva upacAre kahyo che. temATe ehavA upacAra sUtre aneka che temATe paMcAstikAyanI vartanA tehajane kAla kahyo che. atra zrItIrthakaradeve paNa cha dravya kahyA, tepaNa Azaya madhye ehaja upayoge kahyA che. bIjo koiye nave e Azaya na kahyo. " aNAgayaddhAjIyaddhA jIvAjIvai " ityAdika jojyo. tathA zrIjinAzaya / bhinna kahyo nathI. vIramukhathI sudharmAsvAmIe artha imahIja dhAryoM hato. te paraMparAye caudapUrvadhArI bhadrabAhu svAmI niyukti madhye paNa ehaja. jinabhadragaNikSamAzramaNa tepaNa dazapUrvadhara che. e vAta gaNadharasAdhazataka gaNadharadoDhasAvRtti tathA kalpacUrNi madhye suNI che. vyAkhyAta che. teha sukhe karIye. paNa AzayamUlago rAkhIne karIye. ima dhAravo temATe e vyAkhyA e rIteja karajyo. je vastupiMDapaNe pAMca che, ane pAMcanA svakAlaparyAyane kAladravya kahI bolAvyo che, te Aropeja che. e Aropa te jima nizcayaarthAvagraha eka samayano che ane vyavahAre arthAvagraha asaMkhyAta samayI lokane bodhavA mATe mAnyo, tima mAnajyo. tathA valI je pramANapratyakSa madhye vastugate kevalajJAna te sarva pratyakSa mAnyo. avadhimanaH For Private And Personal Use Only
Page #977
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 952 zrI devacaMdrajIkRta chaTaka praznottara. 88 paryavane dezapratyakSa mAnyo. valI lokavyavahAre upacAra karIne ghoDhA iMdriyasannikarSathI je jJAna thayo tehane paNa vyavahAre pratyakSa mAnyo. e be rIta naMdIsutrAdika madhye che. tepaNa kAraNe che. tima kAlanI be vyAkhyA kAraNe che. paNa mUla vyAkhyAne nijarAkhIne sarva vyAkhyA karIye. e rIte kalyANa che. tathA vizeSAvazyake "natupazyatikSetra kAlAvasau tayoramUrttatvAdavadhizvamUrttaviSayatvAt, varttanArUpaMtukAlaMpazyettavyaparyAyatvAt, tasyeti" ihAM pugalanIvarttanAnI apekSAyekAlane rUpIgavekhyo che. tathA bAvIsahajArImadhye tathA " kAlasyavarttanAdirUpatvAt, dravyaparyAyatvAt, dravyopakramaevopacArAt, " zrIbhagavatI sUtre 13 me zatake use 4 the kAlasparzanAdhikAre natthiikeNavi e adhikAre TIkAmadhye pudgalAdikanI vartanA tehija kAla gaveSyo che. rAdhanapurathI paM. vIracaMda gaNIe pUchyuM tehano paDattaraje vaikriyazarIra kare tevAre, athavA AhArakazarIra kare tevAre sarvapradeza AhArakazarIra madhye che. paNa audArika madhye nayI. tehano uttara je AhArakavaikriyalabdhikAle ThANAMgavRtte traNa zarIra che. tathA karmagraMtha kammapayaDImadhye paNa uttaravaikriya tathA AhAraka karatA udayasthAnaka nAmakarmanAM kahyAM che. " AhAraka saMyatAnAM udayasthAnAni bhavati tadyathApaMcaviMzatiH saptaviMzatiH aSTAviMzatiH ekonatriMzat " " tatra AhArakamAhArakopAMgasamacaturasrasaMsthAna upaghAtaM pratyekaiti paMcaprakRtayaH prAguktAyAM manuSyagatiprAyogyAyA mekaviMzatau prakSipyate manuSyAnupUrvIcApanIyate tatojAtApaMcaviMzati " rityAdipAThe, AhArakavAlAne audArikodaya dIsato nayI. valI jo ehane audArikaudaya hove to saMvayaNano paNa udaya joiye. temATe te AhArakazarIrakAle audArika udaya 20 For Private And Personal Use Only
Page #978
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIdevacandrajIkRta chaTaka praznottara. 953 dIsato nayI. tathA koi pUchasyeje audArikazarIra chato dezAdeto dIse che te ehano Azaya che, je AhArakano aMta muhUrta nAnho jaNAya che te lokane khabara paDe nahIM. tathA jo e zarIra madhye Atmapradeza che tepaNa taijasakArmaNazarIrI che, paNa audArikAvagAhI nayI ane jo e zarIre Atmapradeza sarvathA na mAnIe to AhArakazarIrano saMkelo saMbhave nahIM. tathA tihAM uttara sAMbhalatAMja AhAraka TalI jAya che ane Atmapradezo audArikazarIramadhye samAya che tathA koika pUchasye je mUlage zarIrathI jAsye. AhAraka jAi tAM sIma AtmapradezanI zreNi che te taijasakArmaNavaMta che, je sabhI avagAhanApannavaNA sUtre pAMcarAjanI kahI che kArmaNanI avagAhanA 14 rAjanI kahI che utkRSTathI jaghanya aMgulane asaMkhyAta bhe bhAge kahI che, ane AhAraka karatAM zarIrAdi paryApti navI karavI paDe che te karmagraMthaTIkAmadhye kAM che. "zarIraparyAptAparyAptasyasaptaviMzatiH" ityAdi tathA je AhArakanI avagAhanAmuMDa haste che temATe madhyapradeze taijasakArmaNa che iMma jANavuM tathA audArikazarIravaMta prathamayI AhArakapudgalagrahe tepaNa audArikazarIrathI leto nathI, je audArika AhArakabaMdhana nathI tepaNa Atmapradezagata AhArakanAmakarmanI prakRti tepaNa kArmaNavargaNArUpa je udaya thai tehane udaye AhArakasamudghAta kare, teNe pradeza bAhya nIkale. te pradeza taijasakArmaNazarIra che. te zarIrathI navA AhArakavargaNAnA pudgala AhAre te sarvapradeze AhAre te pache sarva pradeze AhArakazarIra che eka aSTapradeza te acala che tathA zreNigata pradeza sarvane taijasakArmaNa zarIra che te pache AhArakazarIra udaya che iMma jaNAya che, ihAM kihAM audArika udaya mAnyo. have tejo prazastaAcArya vacana 120 21 For Private And Personal Use Only
Page #979
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 954 zrIdevacandrajIkRta chUTaka praznottara. e tejopradevodayarUpa gaNavo. paNa vipAkI nathI. tathA vaikriya zarIne paNa iMgahoja jANavo. hAM - cakravarti bhogakAle 64 haja pa ka che tina the bhoga mUlagerUpa kare che se mUso AdArika zarIra cha ? tihAM iMma che je cakravarti 64 hajArarUpa kare che te bahurUpiNI vidyAnI pere audArika zarIranAja che paNa vaikriya nayI tathA zrIbhagavatIsUtre "paDAopaDasahassaM ghaDAoghaDasahassaM pAThe ghaDA ekamAMthI hajArebaMdha ghaDA kADhe e paNa vaikriya nathI avakarIyA bhede ghaDAmAMthI ghaDA kADhe cha tima audArika zarIramAMthI audArika zarIra kADhe che e akSara paNa graMthAMtare dIThA che paNa te graMtha pAse nathI. AhAraka karyAthakAM pUrvazarIramadhye Atmapradeza che te taijasakArmaNazarIrI che paNa audArIka zarIrI nathI ane AhAraka kare tepaNa ihAM 3 vargaNAno kare che. tathA AhArakazarIrI karatAM audArikamizra mAnyo che te pUrvagrahIta audArika pudgala je cha, ane navA grahyA je AhAraka pudgala te bhelA thayA mATe mizra che paraM AhArakathI audArika grahaNa nathI. AhAraka mUkatAMkAle paNa prathamathI audArikapudgala te kAmaNathI levarAi che iMma jaNAya che, pache to Agama anaMta che. tathA tumhe viSNukumAra AzrI likhyuM te vaikriyazarIra karatAM audArika zarIra te paNa vaikriya mAheja samANo che ane te audArika pudgala te vaikriyane udayabale vaikriyapaNe pariName, pudgalano palaTaNasvabhAva che temATe je vaikriyasamudvAta karatAM sola jAti ratnanA pudgala teha palaTAvI vaikriyapaNe pariNamAvI leve che, ane je vaikriyazarIra dhaNA kare che tehane audArika madhye je pradeza che tehanI be paripATI chejI mUlagA zarIra paNa palaTIne 22 For Private And Personal Use Only
Page #980
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIdevacandrajIkRta chUTa praznottara 955 vaikriya thayo che, ane loka audArika jehavo dekhe deto zakti vizeSa che, jima iMdra kAlikAcAryapAse nigodasvarUpa pUchavA AvyA vRddhadvijarUpa karIne te zarIra vaikriya hato paNa loke audArikapaNe dITho, AcArye paNa pache upayoga dIdhe jANyo tima manuSya vaikriya kare te mUla zarIra paNa vaikiya che, ane bIjA zarIra tepaNa vaikriya che. e vaikriyasamudghAtanI utkRSTa avagAhanA lAkha yojananI che temATe ane je lAkha yojanathI uparAMta che te to mUla zarIre tathA aMtarAlavarttI pradeza sarvamadhye taijasakA rmaNazarIra che, samudghAtagata kevalI zarIrapare paNa audArikazarIra nathI. je uttavaikriyakAle audArikanA udayanI nA kahI che karmagrathane viSe temATe ihAM koi kahe je ekarUpe 3 zarIra kA che paNa rUpabhede vaikriyAdika have. tehane uttara. je karma udaya na have te sarva pradezeja have paNa koi pradeza have koi pradeze na Dhave iMma have nahI. yadyapi zubhanAmakarma azubhanAmakarma tenA " bhuvarisirAimuhaM" e pAThe nAmi sIma nAbhithI heTale azubha iMma udaya ko che paraM tihAM taccArtha TIkAkAre kahyo che je nAbhiparyaMta zubhano vipAkoudaya ane nAbhithI heTala zubhanAmakarmano pradezodaya che azubho udaya che DaMma jANavo. paNa karma udaya have te thopA cIkaNA lakhAno phera have paNa koi pradeze na have iMma na have, temATe iMma jANavuMjI. tathA tumhe pUchayuM je manuSyagatimArgaNA tathA tiryaMcagatimArgaNA madhye audArikadrika ki vajraRSabhanA rAcasaMghayaNa e pAMca 5 prakRti mUlao paMcanathI to audArikamizrakAyayoganI mArgaNAe cothe guNaThANe 75 prakRtinA baMdha temadhye e 5 prakRti gaveSI te syUM ? tehano uttara paraMparAi iMma 23 For Private And Personal Use Only
Page #981
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 956 zrIdevacandrajIkRta chaTaka praznAttara. sAMbhalyo che, manuSyagati tiryaMcagati mArgaNAmAM uttaravaikriya kare te kAle vaikriya karatAM vaikriyadvika devadvika na bAMdhe paNa uttaravaikiya kAla gavekhyoja nayI upAdhikRta te kAraNika che. te gavekhatA nathI, ima jaNAvyo che, ane je manuSyatiryaMca uttaravaikriyapaNe varttamAna te vaikriyayI vaikriyadvika na bAMdhe, tevAre audArikadvikanaradvika bAMdhe, ane audArika pratyayi prathamasaMghayaNa paNa samakitIpaNA mATe bAMdhe, te jIva vaikriyazarIra mUkatAM valI audArikazarI thAtAM audArikamizrakAya yogI thAI. te koikakAla sIma e pAMca prakRti bAMdhe. te e Azaya jaNAvavAne e pAMca gavekhI che, vaikriya mUkatAM audArika mizra thAI e siddhAMtano mata che. saMbhAvAne sUkSma RjusUtranayano Azaya che, e akSara kihAM dIThA nathI, paraMparAmadhye sAMbhalyo che tathA jayasoma panyAse karmagraMtha viSamapadaparyAyanA patra 10-12 karyA che te madhye likhyo che tihAM vRhadvaMdhasvAmitvaTIkAnI sAkha likhI che. e paNa ekavAra jIrNazrutavara pAse dhArayo che paNa akSara dIThA nayIjI. e praznapaDuttara tathA kaDuAmatI zA lAvA e prazna pUchayoje, AtmAnA madhye AThapradeza kima rahyA che ? athavA sAvaraNa che, nirAvaraNa che ? tehano uttara. ATha pradeza che te cyAra upara che, ne cyAra heTala che. te nirmala che. nirAvaraNa che. tehanI sAkha likhIiM che. madhyAtmapradezAzakasya na karmabaMdhaH yaduktaM zrIAcArAMgaTIkAyAM lokavijayAdhyayane prathamodezakasyAdau " tadanena paMcadazavidhenApiyogenAtmA'STau pradezAnvihAyataptabhAjanodakavadudvarttamAnaiH sarvairevAtma pradezairAtmapradezAvaSTavAkAzadezasthaM kArmaNazarIrayogyaM karmadalikaM yadhnAti tatprayogakarmetyucyate" ehavA pAThathI ATha pradezanirA 24 For Private And Personal Use Only
Page #982
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIdevacandrajIkRta chuTaka praznottara. 957 varaNa che. siddhasamAna che. kevalajJAnAdika anaMtaguNa nirAvaraNa cha, tihAM vaLI pUchayo je AThapradeza nirAvaraNa, kevalajJAnamayI che to lokAloka kAM jANatA nathI ? tihAM uttara je paMcAstikAya madhye jaDa cyAra astikAya che. te akartA che, je sarvapradeze kArya bhinnabhinnapaNe kare che, ane jIvadravya kartA che. te eka jIvanA asaMkhyAtA pradeza badhA milIne jANavArUpa kAryane kare che, te sarva pradeza milyA jANapaNo karI zake temATe ATha pradeza nirAvaraNA che paNa kevalajJAnamayI che paNa sarva padArtha jANI na zake je ATha nirmalA paNa asaMkhyAtA sAvaraNa. che teha pradeze to kevalajJAnAdiguNa avarANA che. te pravRtti karI zakatA nathI. ATha pradeze save bhAva jANI zake nahIM. valI koi pUchasyeje e ATha pradeza nirAvaraNa kema rahyA ? tehano uttara je bhagavatI sUtre je "eai veai calaI phaMdaI se baMdhaI" te je pradezacalapaNe varte te baMdhAye temATe e ATha pradeza nizcala che. tattvArthavRttau "kriyAvatvaM paryAyopayogitA pradezASTakanizcalatA evaMprakArAH saMti bhUyAMsaH" tathA bhagavatI sUtre anAdianaMta saMbaMdha kahyo che, tiNe e ATha pradeza acala che, bIjA sarva pradeza kaTAhagata tela ukAlatAM jima tela uparano nIce Ave che, nIcAthI upara Ave che tima sarva pradeza calI rahyA che. pradezane calave vIryanI calatA che. jekei ekalA vIryanI calatA mAne te na ghaTe, je dravyanokSetra je pradeza te mukIne guNane anyakSetre javo ghaTe nahIM, e tattvArthakArano Azaya che. tihAM kammapayaDImadhye vIryavibhAgane adhikAre Atmapradeze vIryano taratamapaNo kahyo che. te kSayopazamaja e rIte che. paraMkoi pradezano vIryakoi madhye Avyo For Private And Personal Use Only
Page #983
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 958 zrI devacaMdrajIkRta chuTaka praznottara. nathI. tihAM koI pUche je, kAryAbhyAse sarva pradezano vIrya milI kArya kare che, te ihAM AtmAno karttApaNo sarva pradeza milyAMja che. te mATe sarva pradezano vIrya svasva pradeze rahyo sAhAyya kare che, paNa parakSetrIguNa thAya nahIM. tathA valI pUvyoje "akkharassa aNaMtamo bhAgo nicugghADIyo ciThai teesyUM che ? tehano uttara je AtmAne asaMkhyAta pradeze akkhara kahetAM jJAnaguNa tehano anaMtamo bhAga jema teno aMza tathA zrutano aMza te sadA ughADo che. te kSayopazamI che, eTale e anaMtamobhAga je ughADo thayo che, te ekendriyathI mAMDI paMcendriyaparyaMta vettApaNo kare che. valI koi pUchasyeje e anaMtamobhAga je uvADo te sadA ughADo ? tehane uttara je anaMtamo bhAga ughADo teto valI ayathArthaparabhAvAnuyAyI pravRttikAra to je matijJAnAvaraNI baMdhANI tehane udaye avarAya che, paNa je AtmAno vIryakSayopazamI che te valI bIjA matijJAnAMzane kSayopazama kare che, iMma saMtati rIte sadA jJAnano anaMtamobhAga pratipradeze kSayopazamI ughADo pAmIye che. tehanI sAkhazrIvizeSAvazyakathI likhIye chIe tatradyAkSara zabdenAvizeSitaMevajJAnaM abhipretaMtathApirUdivazAt " tathASApya'kSara zabdovarNaevavartate ityAdi pAThayI joi lejyo. sarva pradeza kSayopazama pratipAdakaMsUtraM ityAdi tathAnaMdyAM tadapivAkSara dvidhAjJAnaM AkArAdivarNajAtaM ca ihAM naMdITIkAmadhye adhikAra ghaNo che. varNazcazrutaM e vizeSAvazyaka vacanathI zrutajJAnano anaMtamo aMza gavekhyo che. te zrutajJAnano kSayopazama te sarva pradezIya have e kammapayaDI pramukhathI joi lejyo. temATe akSarano anaMtamobhAga te sarva kSayopazamI che jo sarva pradeze 26 For Private And Personal Use Only
Page #984
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI devacaMdrajIkRta chaTaka praznottara. 959 na huve to sarva pradezane iMdriyajJAna vettApaNo kima thAye ? temATe ima sadahavonirdhAra che. ihAM iMdriyakSayopazamanA mAnano adhikAra che, teha madhye yukti aneka upaje. paNa nava bhede dhAvA te sarva Agama rIte sApekSa chejI. athavA " yadyapi amilApyAnAM bhAvAnAmanaMtabhAgaM evazrutanibaddhastathApiprasaMgataH sarve'pyamilApyAH zrutaviSayaM na jAnaMti iti ucyate" e pATha bhagapatI TIkA madhye AThame zatake uddeze 2 che. sA. harakhacaMda dallA prazna pUchayo makasUdAvAdathI je pudgalaparamANune viSe varNAdika pariName che ? tehano uttara " kAraNamevatadaMtyasUkSmanityazvabhavati paramANu: ekarasavarNagaMdhAdvisparzaH kAryaliMgIca" e tattvArthavRttino vacana che, je sarvakhaMdhano aMtya kahetAM chehalo kAraNa che eTale vyaNukAdi sarvakhaMdha paramANuthI nIpaje paNa paramANuno koi. kAraNa nathI e anAdianaMta zAsvata siddhadravya che te sukSma cha tehano paramArtha je eka jIvano eka pradeza, tathA AkAzano eka pradeza tathA paramANu eka sarvanI avagAhanA tulya che. paNa eka AkAzapradezamadhye eka jIvanA asaMkhyAtA ane anaMtAjIvanA anaMtApradeza mAve, eka pradeze karmavargaNApaNe pariNamyA anaMtA paramANu samAi rahe. te mATe AkAzapradezathI Atmapradeza samAya ve sUkSma che, ane AtmapradezathI paramANu samAya ye sUkSma che, temATe sarvathI paramANu sukSma che, tathA te paramANu dravyapaNe nitya che. te eka paramANume ekavarNa, eka rasa, be pharasa have, te madhye pharasa lUkho tathA cIkaNo, unho tathA tADo, e cyAra mahilA be have. lukho unho e be athavA lukho tADo e be athavA cIkaNo unho e be, athavA cIkaNo TADho e meM e rIte have. teje paramANu zveta varNa have te vizrasApari. For Private And Personal Use Only
Page #985
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 960 zrI devacaMdrajIkRta chaTaka praznottara. NAmeja kAlo thayo. zvetapaNAno vyaya kAlApaNAno utpAda, ityAdika dhAravo, tathA tumhe pRchyo je e paramANu meM pUraNagalana te kima che ? tehano uttara. ekaparamANu meM je varNAdika guNa have te ekaguNo have. te samayamAMte saMkhaguNa thAya. athavA asaMkhaguNa thAya, athavA anaMtaguNa thAya, athavA anaMtaguNo have, te asaMkhaguNa saMkhaguNA ekaguNa thai jAye. koika samaye varNa iMma thayA, koika same varNa te pramANeja rahe to gaMdhAdika vadhe ghaTe, kadAkAle varNAdika cyAra teDha pramANe tehano teja rahe. paNa agurulaghuguNato ekasamayathI bIje samaye SadguNahAni athavA vRddhipaNe niyamApariName te pUraNagalanatAniyamA che paNa agurulaghunI pUraNagalanatAgavekhI nayI. varNAdikanI je gavekhI che tathA paramANumadhye eka paramANu anyathI milavArUpa snigdhatA che tepaNa ghaTevadhe che " dvAbhyAMdvAbhyAM adhikAbhyAM saMbaMdhaH " e tattvArthano vacana che. te rasa zabde tIkhA kaDuA mAMhilI navI, tathA pharasa mAMhilo nathI. je rasa madhye svAda dharma che, paNa milavAno dharma nathI. tathA pharasa mAMhilA snigdhatA leve to "rukhassarukheNa duyAhiNNa" eTale lukho paramANuo bIjA lukhA paramANuthI dviguNa adhikane mile e pATha na Thare kima temATe milavo kAraNarUpaja snigdhatA te pUraNagalanaguNanI che te paNa ghaTevadhe che, je purANuM te pUraNa, ghaTe te galana thayo, tathA eka paramANu eka lAbhe astikAya kahevAya che te syAmATe je anya paramANuthI milAya tehano kAraNa pUraNa galananI AdratA te paramANumadhye che. temATe astikAyanA che. je agurulaghunI hAnivRddhito sarva dravyamAM che temATe tehanI pUraNagalanatA gaNavI nahI je varNAdika 4 nI tathA 28 For Private And Personal Use Only
Page #986
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIdevacandrajIkRta chUTaka praznottara. AMARAVINAurvem pUraNagalananI je hAnivRddhi te pUraNagalanapaNe levI e rIte te vaLI pudgaladravya che, tepaNa nityAdika anaMtasvabhAvI che, anaMtaguNaparyAyI che, sadAkAla che. kaDakamatIgacche sA lAddhA kRta prazname vIrasvAmIno jIva sAtamInarakathakI siMhapaNe upanyo te kima ? tehano uttara "saptamyAH udvRttaH tiryaMcyeva utpadyate" prAyomatsyeNa tathA zrIvizeSAvazyakamadhye " sattamamahineraIyA te uvavAu aNaMtaruvaTA nayapAveima[saM" itivacanAt tiriMjaMcamadhye upajematsyatokAiniyAmakanahI. tathA siMhathI narake gaye paNa sarvasiMha narake jAye e niyama nathI. uktaMca "vAlAdADhIparakIhavaMti naragAgayAu aikUrAjaMti puNoniraesubahulleNaM na uNa niyamo" te mATe niyama nathI manuSya marI cakravarti thayA te kima ghaTe ? tathAca kalpaTIkAyAMsamayasuMdopAdhyAyaiH "suraneraiehiciyahavaMtihari arihaMcakkibaladevAityuktatvAtkathaMmanuSyomRtvAcakravartirjAtaH" tatrottaraM " yathAsminakSetredazAzcaryANijAtAni tathA tasminakSetreidamAzcaryamavyegaNitamasti punastatranAgakumAratastIrthakarojAtostiidaM vistArArthinAdevabhadkRtavIracaritraMdraSTavyaM " tathA strIpaMcAnuttaravimAnaAzrI pUjyu tehano uttara. je "zrIneminAthasya saptamebhave svayaMvarA yazomatI bhAryA, tathA dvAvapi aparAjitemahAvimAnedevatvenotpannau" iti bhavabhAvanATIkAyAM. tathA strIne vajraRSabhanArAcasaMhananaMasti "tatrAkSarANipaMcasaMgraha kammapayaDIgraMthe nAmakarmodayabhaMgAdhikAramanudhyastrISuSaTsaMhananaM tasyabhaMgakAkRtA, digaMbarAmnAyepi gomaThThasAre evamevavAkyaM ca maNussaNIsu chasaMghayaNA itivAkyAt, tathAdigpaTIyatribhaMgyAMyonimatIstrIkSapakazreNisvarUpaM tavaprathamaMnapuMsakavedasattAkSayaH pazcAtupuruSavedasattAkSayaH uditavedasyaprAMtekSatiritinItiH" daMDakane adhikAre saMkSepa vistara vyAkhyA 121 For Private And Personal Use Only
Page #987
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 962 zrI devacaMdrajIkRta chaTaka praznottara. dikhADavAne arthe e kathana karayo che. rAdhanapurI zrAvikA ANaMdabAIkRta praznottarANipulAkacAritrIyAne zruta jaghanya navamA pUrvanA tInavastu utkRSTa navapUrva purAM zrIbhagavatI 25 me zatake kahyo che, te pulAkacAritrIyAne dravyaliMga tIna kahyA che, gRhaliMga, anyaliMga, svaliMga. te gRhaliMgI anyaliMgI pUrvakimabhaNe ? tehano uttara je zrIbhagavatIsUtrekahyA che je " bhAvaliMga paDuccaniyamAsaliMgehujjhA " e pATanA AzayathI je je dravyathI tInaliMga kathA te vaikriyalabdhikaratAM kAraNe sAdhu gRhasthaliMga anyaliMga karepare te sAdhu che. paNa gRhastha nathI. tathA bIje prazne bhagavatImUtre baMdhano udayano nIma che. paraM sattAno nAma nathI. te bhagavatIsUtre sarvaadhikAra samakAla kahe te niyAmaka nathI. paraM pannavaNA tathA samavAyAMge sattAno pATha che. tathA tIje prazne dharmalAbhano pATha kihAM che? tehano uttara je bhavabhAvanA TIkA tathA upamitibhavaprapaMcAdika granthe pATha che. cothe prazne AloyaNano tumhe kahyo te kihAM kahyo che ? tehano uttara je paraMparA jIta dIse che. tathA nAMdi mAMDe tihAM akhIyANAM mukavAno adhikAra vidhiprapApramukhavidhi graMthame che. tathA strInI asajjhAI covIsapahorano mAna, Avazyakaniyukti tathA pravacanasAroddhAraTIkA madhye che. tathA tiryacaNInI asaljhAino jIta dITho nathI. tathA siddhAMtarAsAmadhye kahyo che. tiryaMcaNInI asajjhAikAleduhalI dhAtu jhare che. paNa rudhira jharato nathI. te mATe dhAtu jhare, asijjhAi nathI tathA manuSyane dhAtu jharavA kAle pANIyesuci kare te samUcchimanI upaja TAlavAne paraM asijjhAi nathI. tiyecanA dhAtupramukhamalathI samUchima upaje nahIM. ane je kuyukti karI je jIta For Private And Personal Use Only
Page #988
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI devacaMdrajIkRta chuTaka praznottara. 963 uthApe tehane jItanI zraddhA nathI paNa AgamanI AjJAye iMma che je gItArthano karayo jIta mAnavo tihAM sAkha che. asaDhAinnavaNajjha, gIatthaavArIyaMtimajjhatthA / AyaraNAvihuANaMti, vayaNaosubahumannaMti // 1 // e vacanathI uttama AcArye je jIta karayo te pramANa che. tathA cUrNikAra TIkAkAranA kIdhA je bIjA graMtha te madhye je vacana te paNa paMcAMgInepare pramANa karavo iti. tathA thirAdanAsaMghe sA Tokara pramukhe pUchyo prazna tehano uttara je tumhe pUchyuM je pustakanI AgamanI pUjA kima che ? keTalA prakAranI cha tehano uttara je jalanI to pUjA pustakanI nathI ane paraMparAgata jJAnapUjAnI gAthA che te gAthA / namaMtasAmaMtamahIvanAhaM, devehiMpujjhaMsuvihIyapuvaM / bhattihimuttittemaNidAmaehiM, maMdArapupphapasavehi nANaM // 1 // tahevasavAmaNimuttiehiM, sugaMdhapupphehiMvaraMsuehiM / pUyaMti vaMdati namaMti nANaM, nANaMsalAbhAyabhavakkha yAya // 2 // AzayathI maNi kahetAM ratnajAti, puppha kahetAM phUlajAti asukavastrajAti motInIjAtinA pUjAnA akSara che. tathA zrIpAlacaritre tathA navapadaprakaraNa zrIratnaprabhasUrikRtamadhyesiddha cakranI pUjAmadhye jJAnapadanI pUjA aSTaprakArI karI che. tathA zatrujayamahAtmamadhye dhanezvarasUrijIe sonAne kamale jJAnapUjAno For Private And Personal Use Only
Page #989
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 964 zrIdevacandrajIkRta chuTaka praznottara. adhikAra che. tathA rUpAnANe sonahIye gautamapadanI pUjAno adhikAra che. tathA jJAnapaMcamInI kathAmadhye tathA pUjApaTala, zrI tattvArthakArakRta che, temadhye vAsapUjA, nANAnIpUjA, motInI, vITaNAnI, dIvAnI, dhUpanI, eTalI pUjA likhI che. tathA jItakalpacUrNimadhye jihAM AcAryAdika pustaka vAMce tihAM vAsapUjA vITaNA nimitta vastrapUjA rUpA sonAnA phUla tathA nANo tathA zrIphala tathA dIpa tathA dhUpanI pUjA jJAnanI karavI paNa guru AcArya te sacittane aDakatA nathI je pustakathI gurune aDakavo paDe teha pustakane to vAsanI tathA sonArUpAnA phUlanI tathA nANAnI ratnanI tathA lUgaDAnI eTalI pUjA karavI e jIta che. dhUpapUjA zrAvaka pote gurune aDakavA vinA kare tathA gurupUjA gurune nava aMge ratnekarI nANekarI sonArUpAne phUle karI karavI e adhikAra hIrapraznamadhye sAkhasahita che. tathA gurune tathA pustakane vadhAvavAne cokhe tathA motIe tathA sonArUpAne phUle vadhAvavA eTalAno jIta che vadhato jIta nathI. tathA gRhalIno adhikAra zrIvizeSAvazyakamadhye gaNadharasthApanA adhikAre iMdrANIe karI che. e sarva paMcAMgIne rIte likhyo chejI. "yata jeNeva vasAyasabhANeva uvAgacchati lomahatthagaparAmusati potthayarayaNaM lomahatthaeNaM pamajjhatidivaedagadhArAagehivarehiM gaMdhehiM yamalehiM aceti" e pAThathI pANInI dhArA phUlanI pUjAno akSara sUrIyAbhane adhikAre che. zAha lAdhAjInA pUchyA praznano uttara tumhe pUchayuM je vAyukAyane vaikriyazarIra che te labdhipratyayI che bhavapratyayI nathI je pannavaNAno vacana che tirigati manuSyane labdhipratyayI vaikriyaja huve temATe vAyukAya te tiriyaMcanA 48 bhedamadhye che. tathA je pUMThalebhave je 32 For Private And Personal Use Only
Page #990
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIdevacandrajIkRta chUTaka praznottara. 965 vaikriyaduga bAMdhyo have ehavo paMceMdrI tiriyaMca manuSya marIne bAdaraekendriparyAptAme upanyA che. audArikazarIrane udaye bhogavatA pache labdhirUpa udaya thAi. tathA sarva vijayamadhye 32 hajAra deza che Arya 25 jaNAya che paNa akSara dIThA nathI. tathA mahAnizIthe sumatibhraSTa thayA ne paramAdharmi thayA te aneka pudgalaparAvarta saMsArabhamyo te je samakItito ardhapudgalaparAvarta saMsArabhame adhikobhame nahIM te kima milyo ? ehano paDuttara je paDavAine ardhapudgalaparAvarta kahyo te kAlapudgalaparAvarta lIdho che ane jihAM aneka pudgalaparAvarta kahyA che te kAlapudgalaparAvatamadhye dravyapudgalaparAvarta aneka thAi. tathA abhavyajIva AzrI zrIbhuvanabhAnukevalIcaritramadhye avyavahArarAzimadhyethI nikalyA e pATha dITho te avyavahAramadhye abhavya che ima ThaharayA chejI. tathA mAsaAzrI likhyo te AcArAMgaTIkAmadhye tathA AcArAMgacUrNimadhye tathA nizIthacUrNimadhye ehaja artha karayo te bIje koNe navo kalpAyejI. tathA je sAdhu avyApakapaNe je asujjhatAAhArAdika kare tehane baMdha nahIM AtmAno kApaNo svarUpAnuyAyI have tevAre je hiMsAdika te prazasta che ane prazastaAsravanI AloyaNa nathI vaMdittumadhye "Ayariyamappasatthe" ityAdi pATha jojyo. e carcA muhaDAmuhaDe kahevarAiM. For Private And Personal Use Only
Page #991
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #992
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org // karmasaMvedhaprakaraNa // // 60 // namaH // zrImajjina kuzalasUri sadgurubhyonamaH // sirivIranAhanANaM / vaMdiapambhaThakammarayagaNaM / guNamaggaNaThANesu a / bhaNAmi kammANasaMvehaM // 1 // nANaMtarAyadugabhaMga / daMseikkAra khINamohaMjA / kevaladugeabhAvo / veaNasaMtA aharakAe // 2 // goyaMmmi sattabhaMgA / aThayabhaMgAhavaMtiveaNIe / paNa nava nava paNa bhaMgA | Aucaukkevi aNukkamaso // 3 // cauchamudannisattasu egeca ugiNasuve aNIabhaMgA / goepaNacaudotisu / egaThasunnikkaMmmi || 4 || aTThacchAhigavIsA / solasavIsaMcabAracho / docausutIsuikkaM / miThAi AuebhaMgA // 5 // dodotinniadodo / dugachaga dugasaMtakhINamohaMjA / guNapaJcaIyAbhaMgA | maggaThANe suNeyA // 6 // darzanAvaraNIyabhaMgAH ma. ga. paMceM 1 trasa 1 yo. 3 cakSu acakSu da. 2 zukla 1 bhavya 1 saMjJI 1 AhA 1 // 12 veda 3 kasAya 4 || jJAna 4 a. da. 1 kSAya 11 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mArgaNAsthAneSubhaMgAH ajJAna 3 lezyA 5 a- 4 nAhAraka 1 a. 1 gati 3 // 13 yathAkhyAta 1 9 kevala 2 For Private And Personal Use Only
Page #993
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 968 karmasaMvedhaprakaraNa. thA. 5 iMdriya 4 abha. 1 2 upazama 1 asaM.1 mi.1 saa.1||13 sAmAyaka 1 chedopa. 2 ' 5! sUkSma saMparAya 1 parihAravizuddhi 1 2 ve. sa. mizra. dezavi. 3 mArgaNAsuvedanIyabhaMgAH ma. ga. paMcendriya 1 trasa 1 kSAyika anAhAraka 1 // 58 kevala 2 yathAkhyAta 1 // sUkSmasaMparAya ? zeSamArgaNA 53 baaviisikkviisaa| sttrs(s)trsevnvpNc| cutigdugNcikkN| baMdhaThANANimohassa // 7 // chabAvIseveati / haasdugaridugntmgunniiaa| caugavIsiasaMDhA / aNichidugabhaMgasaMtaratige // 8 // paMcAisu vinnujualN| bhaMgekaM mohaNijjhaudayAiM / iga do cau paNa cha saga aDa nava dasa iyapayAiM nava // 9 // dasabAvIse navaiga / vIsesattAI udayaThANANi / chaainvsttrse| terepaMcAiaTheva // 10 // cattAriAinavabaMdhaesu ukkosasattamudayaMsA paMcahibaMdhagepuNa udauduNhaMmuNeyavo // 11 // ittocaubaMdhAI ikikkudayAhavaMtisabvevi baMdhocaramevitahA udayAbhAvevivA For Private And Personal Use Only
Page #994
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org karmasaMvedha prakaraNa. 969 hojjhA // 12 // ikkagaLakkikkArasa dasasattacaukkaikkarAMceva ee cauvIsagayA covisadugimmikArA // 13 // michesagAicauro sAsaNamI se sagAitinnudayA chapaMcacauracaugAi cAucAu udayApamattaMtA // 14 // caurAitinipubve dugaikkobA yareigosudume bhaMgANaMcapamANaM NinAya // 15 // ikkachaDikkArikkArasevaikkArasevatinnieecavIsa gayA bAradugipaMcaikkaMmmi / / 16 / / aThagacaucaucauraTa, gAya cauroya huMticovIsA, michaDaapuvaMto, bArasapaNagaMca aniyaTTI // 17 // aTTIbattIsaM battIsaM sahimevacAcannA coAladosa vIsA, guNesupayasaMkhacovIsA / / 18 / / mArgaNAsu gotra bhaMgA: gati. 2 iMdrI 4 thAva. 5 asaM. 12 mArgaNAsuAyuH karmabhaMgA: manuSyagati narakagati 5 gatideva 2 ve. 3 le. ajJAna 3 . 4 avi. 1 5 tiryaMcagati abha. 1 mi. 1 19 ma. ga. 1 paMceMdriIya 1 trasa. 1 bhavya anAhAraka 1 // 5 sA. 1 cheda. 1 pari. 1 | sUkSma 1 / yo 3 cakSu 1 acakSuda. zukla 1 saMjJI. 1 AhA. 8 desavi. mizra / 2 122 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 devagati indriya. 4 pR. 1 apa. 1 vanaspati 1 teja. 1 vAyu. 1 For Private And Personal Use Only m paMceMdrI 1 sa 1 yoga 3 28 ka. 4 darza. 2 leiyA. 6 ajJA. 3 aca 1 mi. 1 2 bhavya 1 abha. saMjJI. 1 // 25
Page #995
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org karmasaMvedhaprakaraNa. 970 kevala. 2 yathAkhyAta 1 / 3 jJAna 3 ada. upazama 5 kSayopazama 1 kSAyika 1 manapa. jJAna 1 sAsvAdana 1 2 4 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAna. 3 samyakta. 3 / kevala 2 sAmA. 3 manajJAna 1 dezavirati 1 sAsvAdana sUkSma. 1 yathAkhyAta 1 mizra asaMjJI 1 AhAraka anAhAraka For Private And Personal Use Only a. da. 12 26 2 16 V B pu0 23 strI0 23 | napuM0 23 yatikasAyacauguNa bArasatejualadugaNacauvIsA caurudayaMjAti apayaguNI AhutipayameA // 19 // uvasAmagakhavage puNavIsaM covIsa satarabhaMgAya veyagisolasakevala dugeaharakAyagenatthi // 20 // sumegaMse se amaggaNa ThANesuguNabhavAneA cauvI sagAyabhaMgA payasaMkhA udayapaccaiA // 21 // itiudayaM || aThayasattayachacau tigadugae gAhi AbhavevIsA terasabArikkArasa ittopaMcAi egUNA // 22 // 1
Page #996
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmasaMvedhaprakaraNa. 971 saMtassapayaDiThANANi tANimohassaDaMtipannarasa guNaudayabaMdhaThANe bhaNAmisaMtaMsasaMvehaM // 23 // tinnegeegegaMtiga mI sepaMcacausutigapura, ikkArabAyaraMmmi, suhumecautiniuvasaMte // 24 // - mArgaNAsthAnezumohodayabhaMgAH ma. ga. 1 paM. 1 trasa co.52) sAmAyaka chedopa. mati- co.20 1 yo. 3 ve. 3 ka. 4 maM. 17 jJAna. ca.1 aca.1 zukta. 1 bhavya. 1 saMjJI 1 A- parihAravizuphi. co.16 hAraka 1 // 19 // sUkSmasaMparAya iMndrIya 4 pR.apa. vana. co.12/ asaMjJI. 1 // 8 avirati teja 1 vAyu 1 abha. co. 8 lezyA 3 Adi mi. 4 lezyAteja 1 panna deva-nArakI co.24 kSayopazama co.16 tiryaMca upazama co.20 dezavirati kSAyika jJAna 3 a. da. 4 co.36 --- 32 22. 0 | mizra ajJAna 3 sAsvAdana co. 4 kevala 2 yathAkhyAta |1 // 2 anAhAraka co.20 For Private And Personal Use Only
Page #997
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 972 karmasaMvedhaprakaraNa. guNasthAnezu moha sattAsthAnAni. | 28127126 | apra. | 28124 / 23 / 22 / 21 28 apU. | 28124 / 21 28127124 ani. 28124 / 21 / 13 / 12 / |11 / 5 / 4 / 2 / 1 28124 / 23 / 22 / 21 sUkSma. 28124 / 21 / 1 |28124 / 23 / 22 / 21 upaza. 18124 / 21 28124 / 23 / 22 / 21 chavIsatigaMdasage navagebAvIsachakkaaDageja igavIsAisattaga sattechavIsaviNuee // 25 // techapaNagechassagavIsaviNucaukkiigacauDavIsaM aDacauigavIsaterasa bArasaikkArasaMcaduge // 26 // dugatigachagasagavIsaM terasadugaMviNuigeyasamasaMtA chavIsatigavIse igavIseaTavIsaMti // 27 // viNUchabbIsaMigavIsachakka, sattaraseterasenavepaMca, sagavIsaviNApaNage, aDacauigavIsateratigaM // 28 // aDacauigavIsatigaM ikkArasapaMcaucaugabaMdhe tigabaMdhAisutigasaMta, saMtadugakhavagapaccaiA // 29 // naratasapaNaMdisukkA, cakkhuduAhArabhavasaMnnI, suyoakasAeveai, savebaMdhudayasaMtasA // 30 // bAvIsigavIsibaMdhe, bhUjalaDgavigalataruasaMnnIsu, sagaaDanavadasaudaye, saMteaDasagachahiavIsA // 31 // gaitasamichadugavIsaaThachavIsatA, baMdheduvIsasaMte chAvosigasesapuva // 32 // nANatigaohidaMse, bAvIsigavIsahINaaDbaMdhe dasaviNuudayAsaMte, terasakevaladugenatthi // 33 // lesatigadevani the, avi For Private And Personal Use Only
Page #998
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmasaMvedhaprakaraNa. 973 raiaNahArageduvIsatigaM, chAIpaNegavIsAI, achagudayAteaannANe // 34 // saMtecauvIsacau teupamhAsunavagajAbaMdhe caurAIdasaudaye igavIsaDavIsa jA saMte // 35 // maNasAmAiyachee navaoigajAvabaMdhaiudae igasattaMjAsaMte, chavIsasagavIsaviNusesA // 36 // parihArenavabaMdho corAisattaveaisaMte, igadugatigacauaDajuavIsA suhamenabaMdhassa, // 37 // udayaigasateiga, cauaDayaavIsaiga, aharakAeaNudayaigasaMtaviNA, desebaMdhassatereva // 38 // paMcAIaDaudae saMteigaduticauTajuyavIsA tirIevIsaoterapaNao dasaegavIsaorimA // 39 // upasamagesattarAI igajAbaMdheyaegaoaDajA, cauaDavIsAsaMte khavage baMdhudayaemeva // 40 // saMtedugavIsAi chagaviNusaveaveagebaMdho satarAInavaNao navajAduticauDavIsaMtA // 41 // mIsesatarasaMbaMdho sagaaDanavaudayacausagaThayaAvIsA vIsAsaMtaMsApuNa sAsANebaMdhaigavIsaM // 42 // udayaesagaThanavagaM saMteaDavIsamaggaNATANe, baMdhAitigamohassa bhaNiaMbhaMgAyapuvuttA // 43 // tevIsapannavIsA chavIsAaThavIsAguNatIsA tIsegatIsamegaM baMdhaTANANinAmassa // 44 // caupaNavIsAsolasa navabANaIsayAyaaDayAlA eyAlutturachAyAla sayAyaikikabaMdhavihI // 45 // dhuvabaMdhinavagatiriduga egiMdIajAiuralataNuhuMDa thAvaramapajhjhamathira asubhamaNAijhjhadugabaMdhe // 46 // egidigamaNajuggo thUlaoparittaiyaravAjoge baMdhaimiccheaNiraya suhamaodevaviNudugai // 47 // paraghussAsakkheve paNavIsaMicchaparittathUlAo thirasubhajasaiyaresuM bhaMgaThayatigAipaccaiyA // 48 // bAyarasAhAraNao suhamapatteaIyaraobhaMgA jasaviNucauigajuggA dugaiAvIsamicchatte // 49 // tevIsaMbaMdhaThANe thAvaraegiMdiviNuThavijhjhatasaM uvarimajAimuaNA chevaThoralavaMgaMca // 50 // caubhaMgAjAihiMcauhiM tirI For Private And Personal Use Only
Page #999
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 974 karmasaMvedhaprakaraNa. ANatiridugavihINaM maNudugajuttamaNue egaMbhaMgApaNaapaijhe 25 / 25bhN|| // 51 // bAyaraparittapaNavIsa majjheAyAvajualavI saMti ahavAujjoajuaM bhaMgAaDadugaNaigajuggA // 52 // vanavaNaMditasaca paravAve uvidevadugasugai samathiraiyaraLagevA devaDavIseTapuvvaMtA ||53 || micchedasaapasatthediM igabhaMgonirayajuggaaDavIse SivavialepaNavIse kukhagaipa jhattaparicadudusaraM ||54 || asamatahI navavIsA bhaMgAcovIsaviyalapaJcaIyA baMdhaitirinaramicchA 'ghuvatiriparavAya uraladugaM / / 55 / / tasacaupaNaMdivIse, saMghayaNAgiisujyannatamadutayaM thiramathiraMvALakaM, khagaIigasavvaguNatIsaM // 56 // yasa samayadugaNA saMghayaNaguNAyaAgaiguNaA chayAlasayaTabhaMgA ti ema evameva // 57|| devaDavI se jiNajua bhaMgaThagasammaoapuvvaMjA vialapaNaMdI yatirijugga guNatI se jo ajuatIsaM // 58 // puvvivabhaMgasAmIa naraguNatI se sajiNaaDabhaMgA suraaDavIse sAhAra bhaMgamiganaraapuvvaMjA // 59 // AhAratI sajiNajua baMdhaisumuNIaegajasapagai egavihabaMdhaThANe, apuvvaosumaThANaMjA ||30|| igavigalathAvare aDavisigatIsa egaviNupaMca, deve sutI saguNatIsa chavIsapaNavIsa vIsA // 61 // tasajoakasAaisuM cakkhuduAhArabhaSvanarasaMnnI paMcadIyaviesuM savvedesenavaDavIsA || 62 || tiria virayaannANe AitileseabhavvaaNahAre micchaasaMnnisuThANA NeyAigatIsagaviNA || 63 || egaviNAteue tivIsa chabvIsahINapamAe sAsANe aDavIsatiaM igatIsajayaMcaparihAre || 64 || nAgaNacauohidaMse, uvasamaSavageache asAmAie AitibaMdha viNAyaNa egaviNAve age || 65 || ahakhAyakevaladuge abaMdhasuhumeegavihabaMdho guNatI satIsaniraye mIse aDavIsaguNatIsaM // 66 // sukkA etevI sagaLavI sahINAya teuebhaMgAniravigalasuhamatigehINAgaviNupammAatirisakkA // 1 // iti mA0 baMdhasthA0 || 8 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #1000
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmasaMvedhaprakaraNa. 23252628 29 30 31 1 | baMdhAprA. ekendriya bendriya tendriya ___vvv 47 sava - corindriya tiryacapaMca 46084608 manuSya 46088 devatA nArakI 42516 992484641 1 1 13945 igavigalathAvaresuM ajiNaviuvvAanANatirieK micchaasaMnIabhabve ajiNAhArA sajiNaajae // 67 // avigalaviuvinirae avirayajAsammanANuvahidaMse caraNatidesesurajA aharakAyadukevalenasthi // 68 // devaparittabAyara tirIanarAsesayAsuThANabhavA bhaMgAmaggaNaThANe baMdhaThANANaneyavvA // 69 // aNahArenirayabhavA AhAragataNubhavAyanobhaMgA maNanANesAmaIAbhaMgasaMkhAmuNeyavvA // 70 // micchetevIsAi / saannaaisuatthviisobNdhe| chtinnidotidodo| caupaNasesesujasabaMdho // 71 // miccheajiNAhArA / aviyalanirachevaDaMDasAsANe / duhgtisNghynnaagii| cauviNudugaijjamIsadge // 72 // sajiNAsamattAo, desadugedevajAyasAhArA apamattadugebhaMgA aniATTidugeyaikkikaM // 73 // devabhavAdesadge apamattadugeadevanarajaggA, For Private And Personal Use Only
Page #1001
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Private And Personal Use Only baMdhasthAnAnimArgaNAsu ma. pa. tra. yo. 3 ve. 3 ka. 4 darza. 2 A hAbha. saMjJA. 1 zukla // 16 thA. 5 iga 1 viga. 3 ti. 1 mi. asaMabha. 8 ajJA. 3 sama. 3 avadhi 7 6. nANa 3 deva. 1 nArakI 1 23 4 4 25 20 4 25 25 0 0 M 26 16 16 16 0 16 28 9 9240 4632 99240 / 4632 V 29 30 9248 4641 0 16 31 1 1 1 | 13945 9216 | 4616 9216 | 4616 0 0 9 1 0 0 0 O 13917 13926 35 13850 13832 976 karmasaMvedhaprakaraNa. Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #1002
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 0 m sAmAya. chadmastha 3 pari, 1 . OM or.or Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 0 4m - 0 . . 0 0 0 desa.. mizra. 0 0 0 sAsA. 0 0 0 For Private And Personal Use Only 0 UVOVVVauvouvon 6400 9248 / 4641 9224 / 9617 9248 / 4640 0 karmasaMvedhaprakANa. 0 13942 0 13877 www.kobatirth.org n 0 >> | lezyA 3 lezyA te anahAraka ke. 2 yathA lezyA pa. lezyA. zu.. 0 1880 0 0 0 8224 4617 1 0 13852 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | avi. 25 9248 / 4640 / 0 0 13941
Page #1003
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 978 karmasaMvedhaprakaraNa. baMdhasthAna 23 25 26 28 29 30 mithyAtva 4 25 16, 99240 4632 0 sAsA 86400 0 mizra avi pramatta apramatta apUrva 0 mm 0 0 anivRtti sajiNAhArAbhaMgA, aniaSTiduge aikvich||73|| vIsigavIsAcauvIsagAu, egAhIAaigatIsA udayaThANANibhave navaaThTha pahuMtinAmassa // 74 // egabiyAlikkArasa tittIsAchassayANitittIsA bArasasattarasasayA NahigANibipaMcasIIhiM // 75 // auNittIsikkArasa sayANahiasatarapaMcasaThThIhiM ikkikkagaMcavIsA daThThadayatesuudayavihI // 56 // nAmadhuvodayatiriduga thAvaraegididu For Private And Personal Use Only
Page #1004
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmasaMvedhaprakaraNa. 979 bhagaNAijjaM suhameyaraduhaajaseNa thUlapajjattajasapaMca // 77 // egidiaigavIse, aduthAvaraigabitasathUlajuaM pajjejasaajaseNaya, ajasApajjevigalanavagaM // 78 // nAmadhuvodayatiriduga paNiditasathUlaoa igabhaMgoladdhipajje asamattadubhagaNAijjaajaseNa karaNaapajjepajje asamattagacaugaseareNa tiridugaThANenaraduga khevenavabhaMgapudiva // 80 // nAmadhuvamaNuapaNatasa thUlapajjattasubhagaAijjaM jasavIsebhaMgegaM kammaNagekevalIajiNe // 1 // jiNajuaigavIsaMte bhaMgegaMtatthamaNuaigavIse anaradusuradugajoge aDanirayeasuhaigabhaMgo // 82 // egiMdia igavIse puviviNuuralahuMDauvaghAyA pattegearavAdasa thulapavaNeviuvviigaM // 83 // igacauvIsesaparigha paNavIsaMthUlaoparittiare jasaajasecausuhume parittajuabhaMgaaDagaMti // 5 // evaMnaveubve aDasAhArepasatthaigabhaMgo deveaDanirayeiga bhaMgAigavIsaudauvva // 86 // igapaNavIseusAsa ahaduujjoabArapuTviMva pavaNeigaigavIse vialetiripusviavahAre // 7 // uraladugaDaMDachevaThTha parittauvaghAyasahianavabhaMgA tiriigavIsepuvvI harakhivauvaghAyapatteaM // 8 // uraladugAgiichakke chagasaMghayaNesuannatamadutayaM saMvayaNAgiiguNiyA aDabhaMgAdusayaaDasIi // 89 // apajatteigaasuho evaMmaNue sudusayaguNanavai bAyaraigachavvIse Ayavaujjoa annachagaM // 90 // veuvviapaNavIse tirIeparaghAsugaijuaa evaMnarAbhaMgA paNavIsudaujvaneavvA // 91 // vialachavIsekukhagai paravAjuaaThThavIsabhaMgachagaM tirichavvIseparaghA khagaisuaannatamaegA // 92 // puvuttadusayaaDasIkhagaI duguNA veuvvisagavIsetirIyeusAsevA ujjoebhaMgasolasagaM // 93 // tiriavvauralamaNue veuvesattavIsaussAse khitteaDaujjoe igaAhAredubhaMgasuhA // 94 / surasagavIseusAsa ujjoevAsolaiganiraye For Private And Personal Use Only
Page #1005
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 980 karmasaMvedhaprakaraNa. - - -.. ... ormonewwww..........................................----- usAseapasattho 1201228 guNatIsetiriajAduguNA / / 95 / / vialetiriaDavIse usAsojjoaannatamakheve veDabbIatirIepuNa sagavIsesusaraUsAse // 16 // UsAseujjoe khittevAsola maNua aDavIse UsAsaepaNasaya chasayariveubIe // 97 // AhAra 2 deva 16 nirae 1 aThAvIsuvvabhaMga 29 tIsudaye viyalaTThAvIsekhivasAsa 1 saraannaca ubhaMgA // 98 // bhAsAapajjattANaM sAsojjoesubhaMgadugameva bhaMgAdvArasaviale sosAsetiriaguNatIse // 99 / / susarevAdusarevA sahIebAvannigArasayabhaMgA vaNasayachasayari musaresojjoetiriaguNatIse // 100 // veubviasagavIse sosAsojjoasarapuMaDabhaMgA maNueujjoaviNA bAvanikvArasayabhaMgA 101 veuviasagavIse UsAsojjoasarayuaM egaMsuhabhaMgaMAhAre evaMdevesuaDabhaMgA 30 // 102 // ujjoarahIatise ujjoeNevahoduigatIsaM bhaMgAbArasaviale bAvanikkArasayatirie 31 // 103 / / kevaliasamugyAe vIse suSivajjauraladugarisahaM ubavAyaMpatteaM saTTAzaMdeiyachavIsudao // 104 // esuhavaMtiatIsaM paravA 1 UsAsa 9 khagaisurayoe vayaNanirohesaraviNu 29 guNatIsaDavIsasAsaviNA 28 // 105 // igalIsasattavIsA igatIsAjiNavarANatichajjuA yoganirohete itIsaguNatIsagAneA // 106 / / maNuagaIjAitasa bAyaraMcapadyattanubhagaAijjU jasatichaparaMiyanava aDajiNarahIAayogaguNe // 107 // udayabhaMgAsammattA ||bNdheudysthaanaani|| tipaNachaahiavIseudayA 9 igavIsaoaGgatIsA evaMguNatIsatIse cauvIsaviNAdhaaDabIse // 108 // igatIseegepuNa tIsamabaMdhesusesadasaTThANA caupaNavIsayarahiA bhaMgAneAyapuvvattA // 109 // tirigaikkasAyaannANaacakhuavirayaabhabvacausese michaasaMnnIasaMDhe 18 udayAnavavIsaaDhaviNA // 110 // tecauvIsaviNAaDa For Private And Personal Use Only
Page #1006
--------------------------------------------------------------------------
________________ PO 20 21 24 25 26 27 28 29 30 31 Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra c - prAyograudaya. ekendriya bendriya tendriya caurendriya prA. tiryaMca tirya. vaikri ac oc For Private And Personal Use Only www.kobatirth.org karmasaMvedhaprakaraNa. 444/ 200 4 474430 manuSya 289 4844/ 30530 manuSyavakrI Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AhA
Page #1007
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Private And Personal Use Only vo kevalI devatA nArakI sava 23 / 25 / 26 23 / 25 / 26 21 / 24 25 26 27 28 29 / 30 31 / 1 abaMdha 28|29|30|31 21 / 25 / 26 / 27 / 28 / 29 30 31 21 / 24 25 26 27 28|29|30|31 30 20/21 / 26 / 27 28 29 30|30|311918 1 16 1 1 42 1133 600 33 1202 1785 2917 1165 1 1 v no 16 1 V 1 nANatigacakkhuohiveaduge uvasamaveagasannIpamhAasue asamapaNavIsA // 111 // vigale chagateniraye igapaNasagaaTanavahiAvIsA devete 6 tIsayuA suhameparihAragetIsaM 7 // 112 // paNa sagaaDanavasahiA vIsAtIsaMmaNe 1 dusAmaIe 2 deseigatIsa - yuA 6 guNatIsatimIsamaNavayaNe 7 // 113 // savvebhavve 1 naratasa paNaMdikhavaro sunacchicauvIsaM igavIsAIjjhA sagavIsAigathAvarepaMca 11 // 114 // dasacaupaNadIsaviNa kevaladugisuddhasaMjameudayA vIsigavIsaMnavaaDa 4 aNahAresesa 8 AhAre // 115 // 982 karmasaMvedhaprakaraNa. Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #1008
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmasaMvedhaprakaraNa. 983. . . .. .. .. . . . .. . . . . sAsANeigacaupaNa chanavavIsAyatIsaigatIsA viNuaDanavataNuyoe sukvAeteacauvIsA 3 // 116 // itimArgaNAsuudayasthAnAni // athmaargnnaasubhNgkaaH|| maNuAicaugaIsu / tigaIviNuniagaIbhavAbhaMgA egeMdiabAyAlA puDhavIguNa cattaaviuvvA 6 // 117 // tAvaviNAvaNaudage teusajjoahINasaviuvvA pavaNevialevialA tasesuegidibhaMgaviNA 8 // 118 // igavigalaviNAsagale kasAyacauge jiNabhaMgaviNA sasuebhaMgAvayaNe maNaveeteavigalaviNA 7 // 119 // igavigalanirayajiNaviNu puriseitthIsuhAraviNuteviAhAratichasuraviNu saMDhetiganANuvahidaMse // 120 // igavigalaMdiajiNaviNu pajjacaugaibhavAyasAmaIe cheenarapajjusuhA maNaparahAreaNAhArA // 11 // 121 // suhamedusayaritIsA sajiNAhakkhAyageaannANe 2 michAbhavehAraga tichaviNAsavvabhavvesu 7 // 122 // kevaladugijiNajjhuggA tirinarasuhedesasaMyamebhaMgA michubhbhavapajjattA igavigalaviNAvibhaMgaMmmi 4 // 123 // ajiNAhArAajae sAhArAlesatigaacakkhU sucakkhusu igabitiiMdiyajiNaviNu veagitinAguvva 7 // 124 // khavagetejiNajuttA mIsadugeThANagAyasannIsu jiNaviNupaNaMdibhaMgA aDavIsaMjAnaraapajjA 4 // 125 // saMghayaNAgaipaNaviNu viuviviNutiriajjaasannisu selesasamugghAyaga taNuapajjaaNAhAre 2 // 126 // pamhAsunirayaigajiNa vigalaviNatiugeaigajuttA sukkAsusajiNaigaviNa nANuvvAhAraviNuvasame 4 // 27 // navaaDaviNutaNayoe miccheAhAratityaviNubIe bAyara2 vigala 6 gatiri 8 nara 8 sura8 pajjAhutibattIsaM // 128 // dopuNabAyarapajjA paNavIseaThThadevapaccaIyA chabbIse 582 egidiya 13 apajja 5 viNunavaiguNatIse // 129 // tisetiri 1152 nara 1152 sura 8 jA igatIsetirayajAyapajjattA taIe aNegavigalA For Private And Personal Use Only
Page #1009
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9 8 Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 2nd 4 >>h nib * 28588 44164640 4 2532 4 0 05070 0 For Private And Personal Use Only 2017 - | mArgaNAsuudaya 20 21 24 25 26 27 28 29 30 31 sthAnAni manuja 1 tiryaca 1 754 1164 devatA 1 nArakI 1 ekendriya vigala paMcendriya / 128 0 26578 271196 1773 2899 1153 0 karmasaMvedhaprakaraNa. www.kobatirth.org - 0 4 66 1 17683 | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jalavaNa / 510 6 12 3
Page #1010
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 213100 27 1 vedaka 115 jJA.3a. da. napuMsaka 1 84000 4844 >> tank 766674 20be 83 44.004 330 4 & 38 00416 46 4644 0622 430 4 4 4 4 4/ke 2nbe * 4644 >> banz/ 2644.50 2nbieo hai44/86226 574444464 4744, 4446 8204/4064de oo44 44 68 * www.kobatirth.org karmasaMvedhaprakaraNa. For Private And Personal Use Only 408 vacana kApa 200 8800 vasa pavana Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 124
Page #1011
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra - - manaparyAya 1 1 74 74 145 2 95 kevala 2 1 1 1 1 2 2 1 1 1 12 ajJAna remicha 10 41 11 32600 311200 1782 2915 1164 0 07776 1 abhavvA5 vibhaMga 16 16 24 1769 2896 1152, 0 sAmA. che. 2 0 0 0 2 0 2 76 76 146 parihAra 1 sUkSma. 1 ur tabi For Private And Personal Use Only * karmasaMvedhaprakaraNa. www.kobatirth.org . yathArakhyAta dezavirati 2 0 2 184 220 362 144 aviratati / 0 41 11 32600 311200 1782 29151164 | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 07776
Page #1012
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Private And Personal Use Only cakSu acakSulezA 3 teja padma bhavya upazama kSAyika mizra sA. * 26581 261198 1776 2904 1156 041 1133 600 321202 1784 2916 1164 03010 31590 311195 1771 2898 |1152 26 025578 251195 1771 2898 1152 27 025578 261195 1772 2899 |1153 1421133600 331202 1785 2917 1165 27 025578 251194 1770 2897 1152 1 28 026578271196 1773 2899 1153 1770 2997 1152 9 |2312 |1152 0 30 0 0 32 r 8582 7657 0 7783 17708 (7670 07676 1 17791 0 7668 17683 05819 / 4097 karmasaMvedhaprakaraNa. 987 Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #1013
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMjJI 1. 27 . 26/1278 261196 1772 2898 1152 4 675 988 Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra AhAra 1 0 0 11 33600 331202 1785 2917 1165 0 07746 1 1 45 anAhAra For Private And Personal Use Only kA. yo.1 1 42 11 33600 331202 1785 2917 1165 0 07789 karmasaMvedhaprakaraNa. www.kobatirth.org ajaemevadesevi // 130 // suranirayaduhagatibiNA suhasAhArAmaNuajAchaTTe aNahArAapamatte puDhesaMghayaNativiNAte // 131 // ikkikkagaMcaparao ThANAigavIsa mAinavamicche cauvIsaviNAsamme guNatIsatimIsisAsANe // 132 // igavIsAisattaga sagar3havIsaviNuegatIsaMjA desesagavIsAI paNapaNavIseNayuttAte // 133 // igatAsaviNupamAe guNatIsaduappamattagiapuvA khINaMjAtIsegaM ayoginavaaThThadugaThANA // 134 // yogIjiNevIsadugaM bAvIsaga chaMcaaThThaThANAI apajjattabhavAbhaMgA vivikhiaantthimybheaa||135|| tidunauIguNanavaI chalasIasIiguNasIi aThayachapannattarinavaaThThayanAmasaMtANi // 136 // tinaIsavvesamme jiNavajhuvasaMtajAvadunaUI AhAracegaviNuguNa navaiaDasIIjiNarahiA // 137 // nirayasu Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #1014
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org karmasaMvedhaprakaraNa. 989 dugaahavasuraduga rahiAchalasIiahaasIIyUAnirayasurachakka asaI ucaliAte chakkeNa // 138 // teanaraduaDasayarI uvasamasaMtAnirayatiriducaUjAI thAvaraAyava duga sAhAraNaviNAsII // 139 // jiNaviNuteguNasII te AhAragavihINachassayarI jiNaviNutepaNasayarI aDanavasaMtAviva // 140 // tevIsatigepaNagaM aDavIseca ugasattaguNatI se tIse igatIsaiga iga baMdheaThasaMtaMsA // 141 // udaye sattAsthAnAni // dugaaDapaNasaganavasaga aDanavanavapaNatigatigaMcakamA vIsAisuudae saMtaThANANine ANi // 142 // tidunauIguNanaUI aTayachalasIasIIaDasayarI avizyapaNale sAsuatinauI viNumila annANe 10 // 143 // teviNuguNanavaI igathAvaravigalAmaNe sutirie asavvetasapaNabhavve aNahArenavaDaviNuyoe 18 / / 144 / / aDasayariviNAmaNue 11 navaThaviNudasakasAyacacakkhuduge sukkAhAragasaMtrIa veesaya 13 nANuvahidaMse // 145 // chalasIaDasarI viNuaDapave agadesadeva parihAre uvasamagetidunavAI guNanavaIce aDasII 5 // 146 // yuMAsIguNasII chapaNasayarIhiM suhamasAmaIe cheenavaTTasahIA khavagAha kkhAvageneA 5 // 147 // tinavaIcauviNukevala dugichaThANAdusAsaNemIse donavaIaDasIIguNanavaIyuAyatenirae 5 // 148 // aDasIchalasIsII aDasarI michasaMbhavAbhavve 1 chagadugadugacaupaMcasu dusuaDatisucauchagamegaM // 149 // udarasudIraNAe sAmittAenavijjaIvise so mUttUNayaiguyAlaM sesANaMsavvapayaDINaM // 150 // navaudaoayoge uIraNAterameavuchinnAmaNuAuve aNIe uIraNA apamattaMjA // 151 // se sANaMpayaDINaM cheasamayAuAligAmottaM paDagahI ANayasamagaM apa DiggahI ANavisamati // 152 || avibhAgavaggaphaDaga aMtaraaricakaMDagAyakamA logAsaMkhaguNAte yogaThANAdalanimittaM // 153 // 23 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #1015
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9 Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 410622 004 - . ... . 146 Y | guNasthAneSuudaya- 20 21 24 25 26 27 28 29 30 31 sthAnA. mithyAtva 0 41 11 32600 311200 1782 2915 1164 sAsAdana 2) 8582 92312 1152 mizra. avirata. 0 25576 251194 770 2897 dezavirata. | 2148 220 362 pramatta. & amapratta. apUrva. anivRtti. sUkSmasaMparAya. upazAMtamoha. kSINamoha. sayogi. ayogi. For Private And Personal Use Only . karmasaMvedhaprakaraNa. www.kobatirth.org - - - - - - - - morrornrannow . Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #1016
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra karmasaMvedhaprakaraNa. 991 suhamanigoAikhaNappajogavAyaravigala amaNamaNA apajjalahupaDhamadugurU pajjahasIaroasaMkhaguNo || 154 || asamattatasukko so pajja jahaniaraevaTaiThANA igaoNaMpaesA-abhavyaoNaMtaguNIadalA / / 155 / / siddhANaNaMtabhAe uralAI vaggaNAtIaMguNao savvete agamAI cauphAsavihINaNaMtaguNA || 156 || 'dhuvaadhuvAyaacittA sunnApatte abAyaresutume gurukhaMdheadagAho UNaNaMgulaasaMkhaMso ||15|| jaMjAiladvadalIa taMsosavvadesavAINaM tattoaghAyacANaM rasabheeappacahugaMti // 158 // appepayaDI baMdhe yogaThANegurUagegurUo lahuelahuogaMdho dalamANedavyamANamiNaM // 159 // avagAhaNAyakhittaM phusaNAaMgulaasaMkhabhAgoa suhamA 29 udayesattAsthAnAni. 23 / 25 / 592 / 88 / 86 / 20279 / 75 26 28 30 www.kobatirth.org 31 9 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 80878 21 8 93 / 92 / 89 / 8886 | 492 / 89 / 88 80178576 86 24 592 / 88 / 8680878 7 13 / 92 / 89 25 793 / 92 / 89 / 8886 / 80178 88 / 86180 78 26 9 93 / 92 / 89 / 8886 | 793 / 92 / 89 80179 / 78 / 75 88 / 86 / 80 27 793 / 92 / 89 / 88186 | 80176 28 8 93 92 / 89 / 88 / 86 / 186 / 79 / 75180 78 1 93 8 93 / 92 / 89 88|80|79 29 9 93 / 92 / 888680 76 / 75 189179176 / 75 30 993 / 92 / 89 / 88186 | 80179176 / 75 31 592|88 18680 176 9 380 / 76 / 9 8 37917518 For Private And Personal Use Only
Page #1017
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 992 karmasaMvedhaprakaraNa. gurUAloo kAloThiIThANamANaMca // 160 // aMtaramabaMdhakAlo aNudayakAloasaMtakAloya savvANuNaMtabhAge logassaasaMkhamebhAge // 161 // mohevasamomIso cauvAIsuaThakammasuasesA bhAvApuNajahasaMbhava maggaNaThANesuneavvA // 162 // caudgatigapaNacautiga, tIsAtIsAsagaTha dugavIsA, vIsaguNavIsaterasa bArasabhAvAguNaThANe // 163 // thovANugAukhaMdhe nAmegoesamoaahioa tattovigyAvaraNa duahiomohetaoahIo // 164 // tattovayave aNijjaM ahiaMguNamaggaNAsuyogAo uddharIaMsamayAo kammasaMvehagaMthamiNaM // 165 / / iyakammabaMdhabaddhA tavveaNaoasuhaduhaMpattA tatthayasamabhAvatthaM kammasarUvaMvibhAvejjA // 166 // paramappAnANaMpuNa jhANaThANaMcasivapayanihANaM taMpuNakammavivege kammavivegoatannANe // 167 // appagahoparacAo majjatthattaMcadhammajjANaMca AyamasukaMhavaI kammasarUvassanANeNa / / 168 // aggAhaNIapuvAo uddharIApagaIsaMgahAgaMthA tattodevideNaM kammagaMthAkayAsukayA // 169 // tatoUddhariUNaM baMdhAIsukammabhaMgasaMvehaM sirijiNacaMdamunisara rajjebhaNIaMsamAseNaM // 170 // suvihiyakharayaragacche // yugavarajiNacaMdasurisAhAe pAThagapunnapahANA tassIsAsumaisAgarApujjA / / 171 // varasADhuraMgavAyaga tassIsApAThagAsuyasamuddA sirieyasAraajjA pujjAvijjAnihANANaM // 172 / / suyavAyagAguNahA nANadhammA sunANadhammadharA nivaINavisaMpujjA rAyahaMsAgaNippavarA // 173 // tassIseNayabhaNIaM devacaMdeNaAyasaraNaTThA nANacchaM(pAyayepAya) sAvagavaradevarAyassa // 174 // itizrIkarmasaMvedhabhaMgaprakaraNaM samApta // zubhaMbhavatu // klyaannmstu|| saM. 1971 varSe dvi. ASADha sudi 1 dine zrIjesalamera mahAdurgamadhye likhitaM bhojaka kizoracaMda zrImada vikramaparavAstavya. For Private And Personal Use Only
Page #1018
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // prtimaapussppuujaasiddhi|| ( AgamasArano antarbhAga-jUnI AgamasAranI pratiyomAM A viSaya che.) ainamaH saMvat 1800 nA varSe pUjAupari phUlanI carcA te upare zrIpaMDita zrIdevacaMdrajIkRta praznottarANi likhyate // tathA koi pUche je pratimAnI pUjA to pahelA Azravamadhye lakhI che teto tumhe mRSAvAda bolo cho ihAM prazna vyAkaraNasUtramA pATha ima chenahI tihAM pATha che te likhIye che // avijANao parijANao visayaheu imehiMkAraNehiMkiMte karIsaNaporakaraNIvA vivappaNIkUvasaratalAgacitivetikhAti ArAmavihAra, thUbhapAgAra, dAragopUra aTTAlagacarIya setusaMkamapAsAyavikappabhavaNagharasaraNileNaAvaNaceiyadevakulacittasabhAevAAyataNavasaI bhUmigharamaMDavANaMkaehIsaMti ihAM pAMca thAvaranA pAMca AlAvA che tehane chehaDe kohA mANA, mAyA, lobhA, hiMsA, ratI ityAdi pATha che. te je jIva iMdrInA savAdane mATe ceIakahetAM pratimAdika kare te AzravakhAte e pATha che paNa prajAno pATha nayI te mRSA sye (zA mATe) bolo cho tathA prazna vyAkaraNasUtre bIje saMvaradvAre je AlAvo che te likhIye che. khavagayavatti AyarIya uvajjhAyaseha sAhaMmIetavasisisabur3hakulagaNasaMvaceIyaTenijjharaThI veyAvaccaM aNassI odazavihaMbahuvihaMkareI eAlAve AcAraja pramukhaceIya kahetAM jinapratimAno vaiyAvacca kare niijarAnAarthI aNassIo kahetAM jasa kIrtinI vAMchArahitathako vaiyAvacca daza prakAra tathA aneka 125 For Private And Personal Use Only
Page #1019
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 994 pratimApuSpapUjAsiddhi. prakArano kare, ihAM caIya kahetAM pratimA che to khoTI kalapanA syAmATe karo cho ? tathA bIje prazna pUchayo je ahiMsAnAM 60 nAma kayAM che abhaosavvassavianAvAocurakAyavittIpUyAvimalappabhA nimmalakarItti eva mAiNIniyaguNanimmiyAiM pajjayanAmANihu~tiahiMsAe // tihAM pratimA tathA pUjAno nAma nathI tehano uttara tihAM ahiMsAno nAma jANo tehano artha devapUjA che pUjA ehavo dayAno nAma che to ajANyoimasye prarupaNAkaro cho ? bIjaM pUjAto zrIarihaMta pratimAnI te to vinaya tathA veyAvacca te Abhatara tapanA bheda che. te tapa mokSano mArga che. zrIuttarAdhyayana sUtre 28 me adhyayane tapa ne mokSanAM cyAra kAraNa kayAM te madhye gaNyo che. tathA to pasye puchayo je bolanI khabara nahave te vicArI bolIye. tathA zrAvake koNe deharA karAvyAM ? tathA pratimA pUjI ? tehano uttara zrIsamavAyAMgasUtre tathA naMdIsUtre sarva Agamano nUMdha che temadhye e pATha che tihAM upAsakadazAno nodha che te AlAvo che te lakhIye che. sekiMtauvAsagadasAo uvAsagadasAsUrNasamaNovAsagANaM nagarAIujjhANAI ceiAivaNasaMDAI samosaraNAiMrAyANoammApiyaro dhammAyariyA dhammakahAo ihaloi ApAraloIyA iDhivisesA bhogAparIAu suapariggahIA tavovahANAisIlavvayaguNaveramaNapaccakhkhANaposahovavAsapaDivajjhaNApaDimAo uvasaggasaMlihaNAo bhattapaccarakANayAuvagamaNaM devalogagamaNaM sukulapaJcAyApuNabohilAbho aMtakirIyAAvarijjhaMti e pATha che. ihAM ceiyAizabde deharA tathA jina pratimA jANajyo. ihAM ceiya ehano artha bIjo thAye nahI, jevanano artha kare teto udyAnavanakhaMDano pATha jUdo che. koi sAdhuno artha kare te For Private And Personal Use Only
Page #1020
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ~~~rrrrrrrrrrrrane pratimApuSpapUjAsiddhi. 995 dhammAyarIyA e pATha jUdo che. jJAnano artha kare te suyae pATha judo che. temATe ceiya zabde jinapratimAno artha che. tathA tumhe pucho je dvArakAM rAjagrahameM deharA tathA pratimAno pATha kihAM che ? tehano uttara naMdIsUtre aNuttarovavAi tathA aMtagaDanA noMdhano pATha jojyo. tathA tumhe kahesyo italA bola upAsakadazAprasukhe dIsatA nathI tehano uttara je naMdI tathA samavAyAMgame je pATha tehano koNa utthApi zake te jojyo. tathA puchyuM je kiNe zrAvake pratimA puMjI che ? tehano uttara ghaNe zrAvake pratimA puMjI che. te pATha zrIbhagavatIsUtre tuMgIyA nagarInA zrAvako varaNavyA tihAM abhigayajIvAjIvA ityAdika pATha ghaNA che. tihAM ehavo pATha che. asahiijhadevAsuranAgasUvanajarakararakasakinarakiMpurisagarulagaMdhava mahoragAdIehiM deva gaNehiM niggaMthAopAvayaNAo aNatikammaNijjhA niggaMthe pAvayaNenissaMkIyAnikvaMrakhIyAlaThThAgahIyaThThA ityAdi je zrAvaka koI jAtinA devatAno sahAja vAMchatA nathI to koI bIjA devatAnI pUjA kima kare ? ehavA zrAvaka je devane deva buddhi mAnatA have tehaneja pUje te zrAvaka thivara AvyA tevAre ekavAra sarva ekaThA milyAM ehato vicAra kahyo je ehavAnigraMthano nAma sAMbhalyAno piNa mahA lAbha che to tehane vAMdavA jAtAM sevA karatAM to mahAnirjharA mahAparyavasAna kahetAM mokSa thayo ima vicArI pote potAne ghare gayA pachI sUtre pATha che vhAyAkayabalikammAkayakouyamaMgalapAyachittAzuddhAppAvesAipavaraparihIA appamahagvAbharaNAlaMkIyazarIrA sayAogihAopaDinirakamati tihAM nAdyA te aMbola kIcA, kayabalikammAte devapUjA kIdhI kayakouyamaMgala te tilakAdika karyA pachI vastra peharIne For Private And Personal Use Only
Page #1021
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 196 pratimApuSpapUjAsidi. vvvAAM AbharaNaalaMkAra paheryA, gharayI nikalyA e rIte siddhArtha rAjA tathA rukhabhadatta, sudarazana zeTha ima subhadda putra zrAvakasaMkhapuSkalI zrAvaka kArtika zeTha vAMdavA gayA che tevAre kayabalikammA tathA pachI ghare AvI sAhamIvachala karIne dIkSA levA nikalyA tevAre nhAyA kayabalikammA e pATha che, ityAdika zrAvaka anya devanI pUjA na kare gotraja na pUje, arihaMta devaneja pUje, tathA koi kahesye kayabalikammA pATha kaThIyArA pramukha aneka thAnake che temAM syAnA che ? pote jehane devabuddhe mAne te tehane puMje tathA devadatta bAlake kIma puMjA karI haze teto bAlakane mAvItre puMjA karAvI to kAM na kare ? Aja paNa bAlaka puMjA karatA dIse che to kayabalIkammA e pAThano bIjo artha zAne karo cho ? tathA dIkSA mahocchava ghaNA dIse che paNa tihAM deharA pratimAno pATha nathI. tehano uttara je dIkSAne utAvalA thayo tevA, sAdhune vahorAvyA rahyA nathI to deharA karAvavA to ghare syAne rahe ? ane pahelA deharA pratimA che teto naMdIsUtre Agamano ghaNo pATha josyo to sarva samo paDaze tathA tumhe puchayu je tIrthakaragrahasschapaNe chatAM sAdhu sAdhvI zrAvaka zrAvikAe vAMdyA nathI teno uttara ghaNA vAMdyA che. te pATha jJAtAsUtramAM che. tathA tume lakhyo je pratimA ekendridala che tehavo vacana saMsArano jehane bhaya nahuve te bole ? je kAraNe zrIbhagavatIjI to jiNapaDImA kahI bolAvI che. deharAne siddhAyatana kahI bolAvyo to tume kaThora vacana syAne bolo cho tathA tume disIvaMdanA karo cho te dIsI to ajIva che to kIma vAMdo cho ? tihAM tumhe kahesyo je amhArA manameM to siddha che to jinapaDimA vAMdatA piNa amArA manamA siddha le. tathA For Private And Personal Use Only
Page #1022
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pratimApuSpa pUjAsiddhi. 997 sUtramadhye gurunI pATanI AzAtanA TAlavI kahI che, te pATa ajIva che. tepINa sarva guruno bahumAna che, pratimAne bahumAneM siddhano bahumAna che tathA sudharmA sabhAmAMhi jinanI dADhA che te vaMdanI pUjanIka che, teto ajIva skaMdha che tathA tume lakhyo je paradezI rAjAe pratimA kAM na karI ? te paradezI zrAvaka thayA pachI keTaloka jIvyA che te tathA sarva zrAvaka ekaja karaNI kare e syo niyama che ? tathA paradezIe tathA ANaMda zrAvake koika sAdhune paDilAbhyA nayI temATe tujhe sAdhunI vIharAvyAne doSa mAnasyo ? e vicArI jyojyo tathA lakhyuM che je surIyAne je pratimA pUjI te rAjadhAnInA maMgalIka mATe pUjA karI teto khoDaM bolo cho, e pATha sUtrameM nathI. sUtrameM to ehavo pATha che " hIyAe suhAe khemAe nissesAe ANugAmIyattAe bhavissai nizreyasa kahetA mokSabhaNI e artha che tathA pacchA zabde je ihalokano artha che iMma kahe che te mUDha che, dardura devatAne adhikAre pachA zabde AvatA bhavano artha che. tathA AcArAMgasUtre jassapUddiyino tassapachAyino ihAM pUrva zabde pUMTalo bhava pachA zabde Avato bhava lIdho che. tathA e bhave samakitano lAbha te ghaNo che tathA tIrthakara bAMdhAnA phalano pATha uvAyi madhye tathA paMcamahAtrata pAlyAno pATha AcArAMga madhye tihAM paNa hiyAe ityAdika pATha che te be ThekANe lAbha mAno hoto jinapratimA ThAme nA syAne kaho cho ane kihAM jinapratimA pUjAno pApa ko nayI ane hoya to dekhADo tume likhyuM je bhagavaMte hiMsAnI nA kahI che teto ame kihAM kahuchaM je hiMsA karavI, paNa bhagavaMte kise sUtre pratimA pUjAnI nA kahI nayI pratimAnI 17 prakAranI pUjA sUtre kahI che. tathA tume For Private And Personal Use Only
Page #1023
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 998 pratimApuSpapUjAsimita pratimAnI pUjA hiMsA gaNo cho te ima nathI. pratimAnI pUjA to vinaya tathA veyAvacca dharmamAM che. tathA pUjA hiMsAme gaNI to ThANAMge nadI meM paDatI sAdhvIne sAdhu kADhe temAM hiMsA gaNI nahIM, tathA AcArAMgasUtre bIjA sAdhu ajANe paNa zarkarAnI bhUle lUNa vIharIne. pache jANe je lUNa vIharAvyo te jANI te pote khAye te pote pIye tathA bIjA sAdhusaMbhogIne Ape te khAyepIe tathA sAdhu viSamavATe velane rUpane latAne gUchAnA avalaMbI uttare je e pATha AcArAMgasUtre che tathA bhagavatI sUtrame sAdhunA harasa kADhe tehane kriyAkarma lAge nahIM. tathA mallinAthajI pUtalIme kavalA mukyA temATe dharma mATe hiMsA karI tathA subuddhi maMtrie pANI palaTAvyo te dharma mATe karI piNa maMdabuddhI na kahyA te bhagavatIsUtre 25 me zatake sAdhu zAsana mATe tejolezyA muke tehane ArAdhaka kahyo, tathA jaMbUdvIpapannattIe nirvANa mahochava karyo che thUbhakaryAtejiNabhattie dhammettie pATha che. iMma keTalA pATha lIkhIye ? aneka pATha che|| tathA naMdI sUtre je Agama kahyA te utthApIne 32 mAno cho te kenI AjJA che ? tathA Avazyaka sUtrapaDikamaNA vinA sAdhupaNo zrAvakapaNo huveja nahI te tumhe Avazyaka sUtrapaDikamaNo mAnatA nathI to zrApakapaNo ne sAdhupaNo kema dharo cho ? dharAvo cho ? zrIbhagavatIsUtre sAdhu sAdhvI zrAvaka zrAvikA paMcamAArAnA chehaDA paryaMta kayA che te tumArI zraddhA hivaNAM sAdhu sAdhvI koNa che ? tathA sUtre AcAraja upAdhyAya kulagaNanInizrAye vicare te ArAdhaka te tame . konI nizrAye vicaro cho ? te likhajyo, tathA zrIbhagavatIsUtre gAthA cha / paDhamogIyatthavIhAro bIyogIyatthayanisIobhaNIo ittotaiyavihAro For Private And Personal Use Only
Page #1024
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pratimApuSpa pUjAsiddhi. 999 nANunnA ojiNavarehiM // 1 // ehano artha gItArtha hoya te pote vihAra kare athavA gItArthanI nizrAye vihAra karavo ethI tijo vihAra arihaMte AjJA dIdhI nathI te mATe tume kisyA gItArthanI nizrAye vihAra karo cho, tathA yoga upadhAnavahIne siddhAMta bhaNe tepaNa zrAvaka AcArAMgAdika sUtra bhaNe nahI te nizIthamAM kahyo che je bhikkhuannatthIyaM vAgAratthiyaMvAvAyaNaM vAyajattaM sAijjati tassacomAsIyaparihAraThANaM je grahasthane sUtra vaMcAve athavA vAMcatAne anumode tehane cAramAsano pAlyo cAritra jAve tathA prazna vyAkaraNasUtre ahakerisI yaM puNasavanubhAsiyAM jatthadavehiMguNehiMpajjavehiM kamme hiM bahuvihehiM AgamehiM nAmarakAya nivAya uvasagga tadvi samAsa saMdhipada joga uNAdi kI riyAvI hINasara dhAu sara vibhatti banna juttaM bhAsiyavaM tathA anuyogadvAre 7 naya 4 nikSepAkAla tina, liMga tIna, jANyA pachI upadeza devo te mAraga nathI ityAdika aneka bola che. te gItAnI sevanAthI pAmIye itibhadraM // je kei zrI jinapratimAnI pUjA madhye phUla pUjAnI zaMkA kare tehane kahIye je zrI rAyapaseNIsUtre 17 bheda pUjAnA pATha che. pupphAruhaNaM 1 mAlAruNaM 2 tahavannayAruhaNaM 3 tathA pupphapagihapupphapagaraM etalI pUjA phUlanI che 8 temATe pUjA phUlanI te pramANa che. tathA zrIbhagavatImUtre paNa sUrIyAbhanI pere pUjAnI bhalAmaNanA pATha aneka che. tathA jJAtAsUtre draupadIne adhikAre 17 prakArI pUjAnA pATha che. tathA samavAyAMgasUtre cotrIsa atizayane adhikAre " jalaya thalaya bhAsurasadbhavannaNaMjANusse happamANamitteNaM pupphapUjovayArakarei ityAdi pATha che" ihAM samavAyAMga sUtrame devatA manuSyano nAma ko nathI. tathA zrIuvavAIsUtre For Private And Personal Use Only
Page #1025
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1000 pratimApuSpapUjAmiki. rani mun... - 02.0 2. ... koNikane adhikAre zrIvIra samosaryA tevAre anekajana caMpAthI nikalyA je "appegaiyAvaMdaNavattiyAe appegaiyApUyaNavattiyAe appegaiyAsuyaMsuyassAmo appegaiyAviulAi aThThAoheoAI asiNAigahissAmo" ityAdi pATha che. tihAM pUyaNavattIyAe e pAThano artha TIkAmadhye pUjanaMpuSpamAlAdinA iMma kahyo che. ihAM zrItIrthakarane pUpphanI pUjA dIse che e pAThathI zrIbhagavatIsUtre paNa che. tathA naMdIsUtre zrutajJAne pAThe jema arihaMtehiM bhagavaMtehiM uppannanANadaMsaNadharehiM tillukanirakkhIya mahIapUINahaM pAThano artha TIkAkAre piNa mahIya zabde caMdanAdi puiehiMpupphamAlAdike karIne e pATha anuyogadvAramadhye paNa che. iMma pupphapUjAnA aneka pATha che, te mATe saMkA na karavI. valI keika iMma kahe che je phUla vecAtA jaDe te caDhAyavAM paNa pote cUMTI caDhAvavAM nahI tepaNa ajANyu kahe che je " zrIjIvAbhigamasUtre "tateNaMsevijaedevepotthayarayaNaMgiNhai po.ra. gi. potthayarayaNaMmuyati po.2ttA potthayarayaNavihADeti po. 2 ttA potthayarayaNaMvAie po. 2 ttA dhammiyaMvavasAyaMpigeNhetidha.2 ttA potthayarayaNaMpaDinikhkhamati po. 2ttAsIhAsaNatoambhutisI.2 ttAvavasAyasabhAtopurathimilleNaMdAreNaMpaDinikhkhamai pa.2 ttAjeNevaNaMdAmukkharaNIteNe va uvAgacchati 2 tANaMdApukhkhariNaM aNuppayANikaramANe purathimilleNaM toraNeNaM aNupavisati 2 ttA purathimilleNaM tisopANepaDirUveNaM paccoruhati 2 ttA hatthapAdaM pakhkhAleti ha. 2 ttA egamahaMsetaMrajatAmayaM vimalasalilapuNNamattagayamahAmuhAgii samANaMbhiMgAraM pagiNhati pa.2ttA jAiMtatyauppalAipaumAijAvasattapattAiMsahassapattAitAiMgiNhaMti 2 ttA gaMdAtopukhkhariNiopaccuttarei pa.2 ttAjeNevasiddhApataNeteMNevapAhAretthagamaNAitaeNataMvijayaMdevaMcattAri sAmANiyasAha For Private And Personal Use Only
Page #1026
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 126 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pratimApuSpapUjA siddhi. 33 ssI ojAva aNNe bahavevANamaMtarAdevAdevIu appegatiyAuppalahatthagatAjAvasatasahasrasapatta hatthagayAvijayadevaM piTThaoaNugacchairattA ihAM phUla cUMTI lIdhAM che. e AlAve vijayadeve pote vAvaDI meM utarIne phUla cUMTI lIvAM tathA sAmAnika devatA tathA bIje devatAye piNa phUla potAnA hAthathI lIdhAM che ihAM koi pUchasye je tihAM koi mAlI nathI te mATe pote lidhAM tedano uttara je mAlI nathI piNa devatA cAkara loka ghaNA che tehaneja pAse kAM na maMgAve jo puSpa ANyAno vidhi hove topaNa potAnA hAthathI lIdhAno vidhi che temATe pote vAvaDI madhye utarI lIdhAM che tathA zrIrAyapaseNIsUtre sUrIAbhAdhikAre " tateNa se sUriyAbhedeve pottharayaNaMgiNhai, po. ra. ga. tA pottharayaNaMmuyai, pottharayaNaMvihADe, ttA 2 pottharayaNaMvAe ti, ttA 2 dhammiyavavasAyaMgiNi, 2 ttA pottharayaNaM paDiNikakhamati 2 tA sIdAsaNAoabmaTThei 2 ttA vavasAyasabhAo puratthimilleNaM dAreNaM paDiNikakhamai 2 ttA jeNeva gaMdAporakariNi teNeva uvAgacchai 2 ttA NaMdApokakhariNI puratthimalleNaM toraNeNaMti soyANapaDirUveNaM paccaruhatti 2ttA hatthapAyaMpakakhAlei 2 ttA AyaMte cokkhe paramasuibhUe egaMseyamahaMrayayAmayaM vimalasali lapuNaM mattagayamuhAgitisamANamigAraM pagiNhaMti paccoruhai 2 ttA jAItatthauppalA - iMjAvasayasa harasapattA iMgiNhaMti NaMdAo pukkhariNIo paJccorues 2 tA jeNeva siddhAyataNe teNeva pahAregamaNAe taNaM taM sUriyAbhedevaM cattAri sAmANiyasAhassIo jAva solasaAyarakkhadevasAhassIo aNNeyabaveriyAbhavimANe jAva devA devIoappegaiyA uppalahatthagayA jAvasattasahassapatta hatthagayA sUriyAbhaM devaMpiThThaosamuNugacchaMti tateNaM sUriyAbhaM devaM bahave Abhiogiya For Private And Personal Use Only 1001
Page #1027
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1002 pratimApuSpapUjAsiddhi. devAya devIoya appegaiyAkalasahatthagayAo jAvaappegaiyA dhU vakaDacchahatthagayA hatuTThAjAvajAsUriyAbhaM devaMpiosamaNugacchaMti teteNaM Ne sUriyAbhedeve cauhiM sAmANiyasAhassIhiMjAvaaNNehiyabahUhiMsUriyAbhavimANavAsIhiM devahiM devIhiyasaddhiMsaMparivuDesabaDhIe jAvaNAiyaraveNaM jeNeva siddhAyayaNe teNeva uvAgacchai sijhAyaNaM purathimilleNaM dAreNa aNupavisaMti 2ttA jeNeva devachaMdae jeNeva jiNa paDimAu teNeva uvAgacchai jigapaDimANaMAloe paNAmaMkareti 2ttA lomahatthagaMgivhai 2 tA jiNapaDimANaM lomahatthaeNaM pamajjhai 2 ttA jiNapaDimAausurabhiNAgaMdhodaeNaNhANeti hANittAsaraseNaM gosIsacaMdaNeNaMgAyANaM alippaD 2 tA jiNapaDimANaahiyAiMdevadUsAI juyalAI NiyaMsei 2 tA puSpharuhaNaM mallAruhaNaM cUNNArUhaNaM gaMdhAruhaNaM vaNAruhaNaM curuhaNaM vatthAruhaNaM AmaruhaNaM karei karettAAsattAsattaviulavavavagdhAriyamalladAmaMkalAvaM karei2 ttA kayaggahagahittakarayala pambhaTTa vippamukkeNaM dasavaNNeNaM kusumeNaM mukkapuppha puMjovayArakaliyaM kareti karettA jipaDimAgaM puratoacchehisaNhehiMseehirayaNAmaehiM accharasataMdulehiM, aTThamaMgale Alihai taMjahAsatthiyajAvadappaNatayANaM taracaNacaMdappaharayaNavaiveruliyavimaladaMDakaMcaNamaNirayaNabhatticittakAlAgurupavarakuMdarukka turuvakadhUvamapamatagaMvattAmANaciti vavahiviNimuyaMta veruliyamayaMkaDachayaMpaggahiyapayateNacUnAUNa jiNavarANaM asayavisuddhagaMdhajuttehiMapuNarattehiM mahAvittehiM saMthUNai sattakRpayAhiM paccosarUhai 2ttA vAmaMjA'aMcei dAhiNaM jANaMdharANitalaMsinihaTTatikkhUttomuddhANaM dharaNitalaMsi NibboDetti 2 tA isaMpaccUNNamai isiMpaccUNamittA karayalapariggahiyaMsirasAvattaM bhatthaeyaMjaM evaMvayAsI NamotthuNaarihaMtAgaMjAvasaMpattANavaMdati NamaMsai 2 ttA For Private And Personal Use Only
Page #1028
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pratimApuSpapUjAsiddhi. e rAyapaseNIsUtre pATha che sUrIyAme pote hAthe phUla gruTI lIdhAM che, sAmAnIka pramukha pAse maMgAvyA nathI. tathA jaMbuddhIpapannatIme janmAbhiSeka jeNevarakhIrodasamudde teNeva AgamakhIrodagaM giehati 2 ttA jAiMtatthauppalAI paumAi jAvasahassapattAI tAvagiNhaMti 2ttA ityAdi sUtrame pATha hAthanA cUTyA phUla levAnA che. tathA koika kahese je eto cUTayA nathI saheje paDyA lIdhA cha tehane kahIye che, je hajjAragame saheje cUTyA vAvaDImadhye haveja nahI, tathA nigAine adhikAre nigAi rAjAe AMbAnI mAMjarIyo pote cuTI lIdhI tevAre kaTaka badhe cuMTI lIdhI te pATha ubavAyImadhye jojo annayANujuttaniggaopechai kusumAcUarAiNAyegAmaMjarAgahIyAevaMrakaMdhAvareNaMlayateNaM maMjarIpatta pavAlalayAi kaThThAviseso kao paDiniyattaopucchai kahe sorukkhoamaccaNAdaMsAo kahae sayAvetyobhaNai tumhehiM egAmaMjarIgahIyApacchasavvaNaMgaheteNaM evaMkao // ihAM gahIya zabde cUTyAno artha che, tathA koi kahesye je eto devatAye karyoM cho te zrAvake karayAno kihAM pATha nathI tehane kahIye je jo devatAnI karaNI tAhare na karavI to zakrastava kima kare che ? tathA snAtra kema mAno cho ? snAtra no kalasa Dholo cho te devatAnI karaNIja che, tathA bhUrIyAbhanI pUjAnI bhalAmaNa draupadIne pAThe che. deva ane pUjAkaraNI tathA manuSyano pATha ekaja che temATe devatAnI karaNI zrAvaka kare e zraddhApramANa che. tathA je phUla cuTavAnI nA kahe te bITanI jIvani kAmanA mATe tevAre phUlanI pUjA kima karI zake ? ane phUlanI pUjAno to mUtre pATha che. tathA je pUjAne hiMsAmeM gaNe tehane kahIye je zrI praznavyAkaraNa mRtre prathama saMvaradvAre ahiMsAnA 60 nAma kahyAM For Private And Personal Use Only
Page #1029
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1004 pratimApuSpapUjA siddhi. che tihAM pUjA te dayA kahI che. te pATha likhIi che. abhausavvassavianAghAo curakApavvattIpUyAvimalappabhAnimmalakaratti evamAiNiniyaguNanimmiyAipajjhAyanAmANihuMti ahiMsAe bhagavai e ityAdi pAThe pUjA te ahiMsAme gaNI che, to tumhe hiMsAme kima gaNo cho ? tathA bhagavatI sUtre " zubhayogapaDuccaaNAraMbhA " e pATha zubhayoga pravRttine AraMbhanI nA kahI che. vinaya tathA veyAvacca te tapanA bheda che. tapa te mokSamArgamadhye zrIuttarAdhyayane 28 me adhyayane kahyoM te tume hiMsAmeM kema kaho cho ? tathA vivahArasUtre siddhaveyAvacceNaM mahAnijja - rAmahApajjhavasANaMbhavati" temATe siddhavaiyAvacca te pUjA che tathA koi pUche je zrAvake pratimA kihAM puMjI che tehane kehavo je zrIbhagavatIsUtre tUMgIyA nagarIne zrAvake puMjA karI che. zaMkha puSkalIye pUjA karI che tathA samavAyAMgasUtre dvAdazAMgInI bUDIne adhikAre upAsakadazAnI DhUMDImadhye daza zrAvakanAM caitya ehavo pATha che. e pATame caitya to sAbu thAya nahIM, jJAna thAya nahIM, vRkSa thAya nahIM te sarvanA pATha judA che, tathA naMdIsUtre piNa pATha che tathA naMdImadhye je Agama kahyA te sarva mAne teja sama kitI jANavo. zrIanuyogadvArasUtre niyuktinI hA kahI che te niryuktimadhye pUjAnA aneka adhikAra che, tathA taMdUlaveyAlIpayannAnI TIkAmadhye samavasaraNanA phUla sacina te upara sAdhu sAdhvI cAle. pravacanasArodvAra TIkAye paNa e mata che tathA koi kahesye je phUlane proi nahIM tehane kahIye je hIrapraznamadhye ko che te // zrAdvadinakRtya tathA paMcAsakamadhye phula provAno pATha che teha hIrapraznamadhye joi lejyo || 12 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #1030
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir || guNaThANAadhikAra // ( AgamasArAntargata ) prathama guNaThANAno vicAra lakhIiM che. prathama mithyAtvaguThAM 1, sAsvAdanaguNaThANaM 2, mizraguNaThANaM 3, avirata samakita guNaThANaM 4, dezavirati guNaThANaM 5, pramattaguNaThANaM 6, apramattaguNaThANaM 7, apUrvakaraNa guNaThANaM 8, anivRttibAdara guNaThANaM 9, sUkSmasaMparAya guNaThANaM 10, upazAMtamoha guNaThAM 11, kSINamoha guNaThAMNuM 12, sayogIkevalI guNaThAM 13, ayogikevali guNaThANuM 14, arihaMtanAbhAkhyA vacana sAcA karI sahenahiM te mithyAtva guNaThANo kahIiM, tehanA bheda pAMca che. abhiragAhiya mithyAtva je lIdho haTha mukI sake nahIM 1, anamigrahika midhyAtva je deva tathA kudeva tathA guru tathA kuguru dharma, adharma sarikhA karI mAMne parIkSA buddhInahIM 2, aminivezamithyAtva je khoTAne khoDaM jANe paNa haTha muki sake nahIM 3, sAMzayika mithyAtva je kevalinAbhAkhyA vacana temAM saMzaya upaje pUrIparatIta Ave nahIM 4, anAbhoga mithyAtva je koI jAMNapaNaM upaje nahi ekeMdrIvikaleMdrInI pere tathA zrIThANAM sUtre mithyAtvanA dasabola kahyA che, jIvane ajIva karI mAne te mithyAtva 1, tathA ajIvane jIva karI mAne te mithyAtva 2, tathA dharmane adharma karI mAne te mithyAtva 3 tathA adhamane dharma karI mAne te mithyAtva 4, mokSanomArga jJAnadarzana cAritratapaH tehane mokSamArga na mAne te mithyAtva 5, tathA mokSano mArga nathI saMsArano hetu che tehane mokSamArga kari mAne te mithyAtva 6, tathA mokSa gayA nathI tehane mokSa mAne 1 For Private And Personal Use Only
Page #1031
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1006 guNaThANAadhikAra. te mithyAtva 7, je mokSa gayA tehane mokSa na mAne te mithyAtva 8, je sAdhu viSayavikAra tyAgI tehane asAdhu mAne te mithyAtva 9, tathA je sAdhu nathI tehane sAdhu karI mAne te mithyAtva 10 te mithyAtvanI cAla tIna prakAranI che devagata mithyAtva te kudeva sarAgi tehane deva karI mAne 1, bIjo gurugata je kugurune guru karI mAne trIjo parvagata mithyAtva saMsAriparvane dharmanAparva karI mAne te mithyAtva te mithyAtvanI sthiti tIna prakAranI che. anAdi anaMtanI abhavya jIvane, anAdi sAMta bhavyajIvane, sAdisAMta paDavAine, te jaghanya aMtarmuhUrta utRSTI arddhapudgalaparAvartta kAIka uNI che. bIju guNaThANuM sAsvAdana te koIka jIva upasamakitathI paDato mithyAtva guNaThANe poto nathI vace chaAvalikA rahe te sAsvAdana guNaThANuM kahIiM. tehano dRSTAMta che koI puruSa khIrakhAMDa vRta jamIne turata vamato hoiM te vamatAM kAMIka svAda Ave tima samakitithI paDatAM piNa kAMika vAsanA rahe tehane sAsvAdana kahiiM 2 vIjo guNaThANo mizra koi jIva kSayopazama samakitathI paDI mizramohanIne udaye mizraguNaThANe Ave athavA mithyAtvathI nikalI samakita guNaThANe AvatAM vace mizramohanIne udaye mizra guNaThANe Ave te jIva aMtamuhUrttakAlasIma rahe ehane samakita mithyAtvadRSTi kahIiM. ehano dRSTAMta kahe che je koI jIva nAliyaradIpamAM vasato hoiM te nAliyarakhAI tehane anadIThe rAga na upaje tema dveSa paNa na upaje tima e jIvane jinadharma sAco sAMbhalatAM rAga paNa na upaje dveSa upaje nahI ehavA jIvane mizraguNaThANuM kahIiM ehanI sthiti aMtamuhUrtanI 3 cotho avirata samakita, tehanA be bheda chetraNa che, tehano For Private And Personal Use Only
Page #1032
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guNaThANAadhikAra. 1007 pehalo bheda upasamasamakita je jIva anAdi mithyAtva saMjJI paMceMdrI paryApto koI kAraNa pAmIne saMsArathI ubhage naraka nigodathI te pAme, janamamaraNanA duHkhathI bIhe tevAre e sarva saMsAra khoTo jANe, dharma jANavAnI ruci dhaNI kare, dayApAle, danade, tapa kare, zrAvakanAM bAra vrata pAle, sAdhunA mahAvrata pAle te jIva yathApravRtikaraNe vartatA kahIiM, etalI karaNIsudhI bhavya tathA abhavya jIva Ave, navagraiveyakasudhI jAe paNa samakita pAmyo nathI te mATe levAmAM nAve, topaNa koI jIva vairAgya pariNAma sahita saMsArane asAra jANato sAcA dharmanI parIkSA kasto sAtakarmanI thIti utkRSTI khapAve, eka koDAkoDI sAgaropama bAkI thIti sAtakarmanI rahe tevAre apUrvakaraNa kare tevAre eka jJAna mArga sAco karI mAne, buddhimukSmabhAva jANavAnI vizeSa thAiM tevAre pache eka AtmA potAnA zarIrane viSe rahyo, paNa azarIriche, arupI che, avinAsI che, anaMtajJAnamayI anaMtadarzanamayI, anaMtacAritramayI,anaMtaagurulaghumayI, anaMtatapamayI, anaMtavIryamayI, nirmala alepa akhaMDa che, tehanA pradeza asaMkhyAtA che, pradeze 2 anaMtA guNa anaMtA paryAya che, upayoga lakSaNa te mAharo dharma che, e dharma je je karatAM pragaTa thAye, guNIzrI, arihaMta, siddha, AcAraja, upAdhyAya, sAdhu tathA siddhAMta tehano vinaya tathA vaiyAvacca karavo, arihaMtanA Agama pramANapratIta rAkhe te samakita kahIiM, te samakitanA tina bheda che upasama samakita 1.kSayopazama samakita 2 kSAyakasamakitaH tihAM anaMtAnubaMdhikaSAye mithyAtvamohanI, mizramohanI, samakitamohanI esAtaprakRti udaye Ave te khapAvI ane udaye nathI AvI te vipAkeupasamAvI che, pradese udaye che, samakitamohanI udaya For Private And Personal Use Only
Page #1033
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1008 guNaThANAadhikAra, Akaro che teNe samAkitamAM aticAra lAge che tehane kSayopazama samakita kahIiM, ehanI sthiti jaghanya antarmuhUrta che utkRSTi 66 sAchaThisAgaropama ketalAeka manuSyabhava adhika etalI sthiti rahe e samakitane pAMca aticAra lAge tehanAM nAma // saMkA je AgamamAM kahyo te sAco piNa kAMIka saMdeha upaje 1, aticAra // kaMkhA bIjA matanA zAstra tathA deva hariharAdika sarAgi tathA te mata gurusavikAre tehane kAIka ruDApaNe jANi vAMchA karie 2 aticAra, vitigachAje dharmaarihaMtano kahyo karIiM paNa ehano phala thAse ke nahI thAya athavA jina sAsanathI bIjA kAIka bIjA matanI karaNI ruDI che ehavo pariNAma Ave te trIjo 3 aticAra pasaMsa je paramatanI parasaMsA kare je bIjA matanA deva tathA liMgIyAtA kaSTakaraNI tathA koI camatkAra dekhIne te upare rAga Ave tehane page lAge tehanA guNa bole e cotho 4 aticAra jANavo // saMthavo je bIjA matanA deva tathA guru tathA te matanA je sevaka tehano paricaya melApa ghaNo kare bIjA matanI vAta kare sAMbhale pAMcamo AticAra // e kSayopazama samakita eka jIvane asaMkhyAtIvAra Ave ane valI asaMkhyAtIvArajAe, je Agamane AdhAre rAkhe tehane rahe tepache kSAyika samakita thAI te kSAyikano artha likhIiM che. anaMtAnubaMdhI cyAra 4 mithyAtva mohanI 1 mizramohanI 2 samakitamohanI 3 e sAta prakRti sarvathA je jIva khapAvIne niramalIparatItakidhI te kSAyikasamakitI kahIiM. e AvyA pache jAya nahIM. e samakitavAlA jIvane dasa jAtinI ruci upaje te likhIiM che. nisargaruci nava tatva 9 che dravya tehanA 4 nikSepA sAtanaya potAnI buddhiyI For Private And Personal Use Only
Page #1034
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guNaThANAadhikAra. sAcA jANe te nisargaruci 1 abhigabharuci je jinAgamanAsUkSma artha jANavAnI ruci gurunA mukhathI upadezathI jANe te upadezaruci 2 zrIarihaMtakevalInA kayA vacananI ANA pramANa kare te ANAruci 3 sUtraruci jinasUtra sAMbhalatAM sAcA mAraganI paratIta upaje samakita pAme 4 bIjaruci siddhAMtanuM ekapada sAMbhalatAM badhAbolanuM jAMNapaNuM Ave zraddhAsamIthAI 5 abhigamaruci je 11 aMgAdika 84 Agama tathA niyuktibhASya cUrNiTIkAnA artha jANe sarva bolanA paramArtha jANavAnI ruci 6 vistAraruci 6 dravyanAbhAva 4 nikSepesAtanaye karI cyAra pramANe karI jANe 7 kriyA ruci je jIva jinazAsananI kriyA sAcI karI sUtramA kahI te rIte kare AdhIpAchI na kare 8 saMkSeparuci, je jIva siddhAMtanAM jAMNagItArtha Agamane anusAre je artha kahe te sAcA karI mAne 9 dharmaruci, AtamAno dharma jJAnadarzana cAritramayI arUpI AtamAno pariNAma bhAvadayA pramukha guNI zrI arihaMtAdikano bahumAna veyAvacca te dharma karI mAne bIjA bAhya tapabAhya kiriyA je AgamanA kaDA paramANe kare te dharmano kAraNa karI mAne te dharmaruci samakita mokSamArga mUla che, samakita vinA je karaNi te saMsAra khAte che (paNa) mokSamAraganI na jANe e cotho guNaThANo kahyo 4 pAMcamo dezavirati guNaThANo ihAM jIvane vratapaccarakhANa Ave jaghanye eka navakArasIpaccarakANa tathA kaMdamUlanA paccakhANa sAcI zraddhA sahIta thayA hove tehane zrAvaka kahIiM utkRSTe iMdrIsukhanI vAMchA vinA zrAvakanAM bAravratapAle te utkRSTo zrAvaka kahIiM bAravratanAM nAma 1 sthUlaprANAti pAta vimaraNa, je trasa jIvane nirAparAdha haNe nahi 2 sthUlamRSAvAda viramaNa, je moTakA pAMca 127 For Private And Personal Use Only
Page #1035
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1010 guNaThANAadhikAra. kanyAlIka 1, gavAlIka 2, bhaumAlika 3, thApiNamoso 4, kuDIsAkha nabole 5 // 3 thUlaadattAdAna viramaNa, je corI kIdhe rAjA daMDe tathA cyAra ruDAM mANasa Thabako de athavA potAne bhaya lAge athavA sAmAnA jIvane vAsko paDe te moTI corI karavI nahi 4 thUlamaithuna viramaNavrata, je parastrI manuSyaNI tathA tiryaMcaNI tathA devatAnI bhogavavI nahIM. pAMca iMdrInA svAda ghaNA maganapaNe seve nahIM 5 thUlaparigraha viramaNa je dhanAdika nava bhedano parigrahano paccakhAMga kare, IchA parimANa kare athavA potA pAse je dhana hoI te rAkhI bIjAno paccarakANa kare 6 dik parimANavata je cyAra diza tathA UMco tathA nIco disI jAvAno mAna kare 7 bhogopabhoga parimANa vrata je nIma sAcave pannara karmAdAna na kare, je potAne khAvepIte tathA vastrona mAna rAkhe 8 anartha daMDa vimaraNavrata, te je moTakA pApa raMgavAM khetara kheDavAM, bhAThI je cUnA pramukhanI karavAnAM paccarakANa kare 9 sAmAyikavata je javanya 2 ghaDI suddhI saMsAranAM kAma mUkI kuTuMba dhanano rAga tajI koithI dveSa na karavo ehavo samapariNAma rAkhavo te sAmAyika kahiI 10 desAvagAsikabata je be ghaDIthI cyAra pohosthI uNuMkAla disatuM mAnakarithIracittasamatApaNe raheq te desAvagAsikavata jANavU 11 poSadhavRta cyAra pohara athavA ATha pohora sUdhI samatApaNe sAdhupere zrAvakavarate, mana vacana kAyA samatAI rAkhe te poSadhavrata kahIiM 12 atithisaMvibhAga bAramuMbata je zrAvaka je te sAdhune viharAvIne pache jimabuM jo tehavA sAdhuno yoga na mile to sAvarmika zrAvakane jImADIne jamavA besabuM beThA pache thoDIsIkavAra sAdhujInI vATajovI iMma karatAM For Private And Personal Use Only
Page #1036
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guNaThANAadhikAra. 1011 sAdhUjI nAvyA to ehavI bhAvanA bhAvavI je dhana te zrAvaka je sAdhujIne vahorAvIne jimatA hasye iMma karatAM ciMtavI jimavA bese e bAravrata dhare te zrAvaka kahIiM zrAvakane javanya 3 vAra utkRSTe 7 vAra caityavaMdana karavaM, arihaMtadevasiddha bhagavaMtane vaMdanA karavI tathA nitya paDikkamaNuM be vAra karavU jo nitya na thAye to pAkhIno paDikamaNuM niyamA karavU tathA paccarakANa prabhAtanA nokArasI, avasya sAcavavI, rAtricau vihAra tivihAra duvihAra e 3 mAMhi eka paccarANa avasya karavU e pAMcamA guNaThANAnI sthitiH javanya aMtamuhUrta utkRSTa uNI pUrvakoDI varSanI jANavI. e jIva aDhAra pApa sthAnaka Aloine nirmala thayo cAritrapharase te kahe che, atha aDhAre pApa sthAna likhIiM che. koi bhavya jIva avasara pAmIne jainAgama sUNatAM saMsArathI ubhagyo thako mokSa sukhano abhilASa kare paNa AlaMbana vinA kArya nIpajavo dukkara che tethI prathama devatattva zrI vItarAga anaMta jJAnamaya anaMtadarzanamaya zuddha svarUpI Atma ruddhibhogI AtmAlaMbI atmaparaNAmI jehane avalaMbIne anaMtA jIva avyAbAdha sukha vare te devatatva tehane sevave sarva jIva saMsArabhayathI chuTe tathA nigraMthapaMca mahAvratadhArI saMvarasvarUpI eka nirmala mokSamArgane viSe jehanI dRSTi che, zarIra iMdrIya, kaSAya, joganI pravRttijApatA munirAja atItakAla viSaya saMbhAlatA nathI, vartamAnaviSe ramaNatA nathI, anAgatakAla viSayanI AsaMsA nathI, potAnA anaMtaguNaparyAya nirmala karavAne utkRSTa udyamavaMta che te sAdhu mahAtmA gurupaNe dhAravA, tathA dharmatatva je jIva dravya asaMkhyAta pradezI syAvAda rIte potAnI guNIya paraNati te dharma zrI For Private And Personal Use Only
Page #1037
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1012 guNaThANAadhikAra. siddha bhagavAnane pragaTa che, zrI arihaMte upadisyo AcAra te dharma sAdhavAne jJAnAMdika paMcAcAra pAle che, zrIupAdhyAyajI te dharmanI ghoSaNA kare che, sAdhunigraMtha te dharma sAdhavAne rAjya tajI iMdriya viSaya tajI vanamAM sAdhu TolA madhye athavA ekalA vAsI vanavAsI guphAnivAsI paravatanI zIlA upara unAle A tApanA zItakAle nadIne taTe zIta khame che, jaghanyathI avyApakapaNe rAgadveSa vAratA samatAmaIkRtasaMpannacAritrasaMpannavicare che tathA dezavirati te suddhadharma pragaTa karavA vArate desavirata lei sarvaviratInI ihA karato saMsAra kArya te nirviSayInI pere udAsInapaNe kare che, samyagdRSTi te dharmanI ihA karatAM kAIyAsiddhIlaMmo kaIyAsaveguNanirAvaNA kaIyAavAbAhaM suhaMsamuhaMmayesije // 1 // kaIyApuggalarahiyo ramAmisivamayala niruvamasahAvo,pAsaMtosatvapayaM bhujNtoappnnobhaavN| e bhAvanA bhAvine dharmano abhilASa karatAM saMsArapravRttI tapta lohapaTTa dharavAnI rIte karI che saMsArasaMpadA bAlaka ramavAnAM dhUlavara samAna jANe che, te dharma pragaTa karavAnI ruci sarva jIve karavI, kA te dharma ATha karma Avasyo che te ATha karmane kSaye pragaTe te ATha kamano kSama, pApasthAna AlocatAM thAye te pApasthAnanI AloyaNA karavI je mAhare jIve saMsAra bhamatAM svasvarUpanI bhUle hasA pApasthAna karayo ApanA jJAnAdika prANa hA te bhAvahiMsA ane rAgadveSe asaMyame paranA prANa haNyA te dravyadi sA te laukika rIte pRthvIkAya apakAya For Private And Personal Use Only
Page #1038
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guNaThANAadhikAra. teukAya, vAukAya, vanaspatikAya, trasakAya haNyA, saMtApyA chedyA bhedyA, tapAvyA, parane saMkleza upajAvyo, paraNati saMkalpe pravarte he zrIvItarAga tumeM sarva jANo cho, te hiMsAne dharma karI mAnyo hiMsAmadhye rAcyo e rIte hiMsA jo te. e bhAve pAchale anaMtebhave je je hiMsA paraNati karI, karAvI, karatAM, anumodi mane vacane kAyAe te sarva zrIprabhujInIsAkhe gurusAkhe micchAmidukaDaM e prathama pApasthAna 1 have bIjo pApasthAna te mRSAvAda je jUDhaM bolavU, laukika saMsAramadhye lokottara dharmakAryamadhye te piNa bhAva mRSAvAda svasvarUpazuddha adhyAtmabhAva potAnI paraNatine potAnI na mAne, zarIra indriya dhana kuTuMba te parabhAva saMsAra hetu duSTatA mUla tehane potAnA kahe krodhemRSA bole, bhayemRSA bole, lomemRSA bole te sarva mAhare jIve saMsAra bhamatAM cAra gatImAMhI je mRSAvAda bolyA hoya, bolAvyA hoya, bolatA anumodyA hoya, te mane vacane kAyAe te sarva zrIprabhujInIsAkhe gurusAkhe AtmasAkhe micchAmidukkaDaM 2 have trIjo pApasthAnaka adattAdAna te je pArakI vastu aNadIdhA levI te laukika je saMsArI asaMyamInA dhanakaMcana dvipada catuHpada Adika aNadIdhA levA, lokottarate je caityaupagaraNa pUjAuphgaraNa cAritraupagaraNa tehano cokho te dravya bAhya vastuno levo bhAva tapa jIvapara pudgala khaMdhAdikano AtmAneviSe grAhakatArupa pariNamana karayo have, karAvyo, have, karatAM anumodyo have, te mana vacana kAyAe te sarva zrIprabhujInI sAkhe gurusAkhe AtmasAkhe micchAmidukaDaM 3 have cotho pApasthAna maithuna je kAmI bhogIpaNe iMdrI viSe pudgalanA varNAdikano bhogavavo lokottara dharmaliMge dharmI mahAjana sAdhu sAcI dharmopakaraNa caityAdine viSe iMdrInI po va zrIprabhujInI pApasthAna maiNUna lokottara dhamAlAnI po For Private And Personal Use Only
Page #1039
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1014 guNaThANAadhikAra. SaNA karavI te valI dravyathI veda 3 udaye je kAmavikArIpaNe bhogavilAsAdika, bhAvathI AtmaparaNati parabhogIpaNe para vastu azucipariNAmamadhye ramaNIkatA te mAhAre jIve, ekendripaNe berindripaNe, terindripaNe, corindripaNe, paMcendripaNe pharasana 1 rasana 2 ghrANa 3 cakSu 4 zrotrendriya 6 inTrInA vIsa viSaye vAMcchya / sevyA sevAyA sevatA anumodyA hoI te mana vacana kAyAe karI zrIprabhujInI sAkhe AtmasAkhe micchAmidukkaDaM 4 have pAMcamo pApasthAna parigraha je koI AtmadharmayI anyabhAva saMrakSaNa pariNAme rAkhavA te laukika parigraha dvipada catuHpada dhanadhAnya gRhakhetra vastrapramukha, lokottara parigraha samyaktvano hetu mokSakAraNa zrI arihaMtano caitya tathA jinaciMtra tathA jJAnano kAraNa pustaka navakAravAlI pramukhacAritranA upagaraNa tehane mamatvabhAve gRhe dravya parigraha pudgala khaMdhAdi mamatvabhAve grahe bhAvaparIgraha krodhAdika azuddha pariNAma parabhAvasvAmitvagrAhakatvAdika pariNati te parigraha rAkhyo have paradravyanI icchA kare have, parigraha sukha mAnyo have, parigraha vAsate dharmaAcaraNa karaca have te parigraha pApasthAna mane vacane kAyAe karI sevyo hoye sevatAM anumodyo hove te zrI arihaMtanI sAkhe gurusAkhe AtmasAkhe bhicchAmidukkaDaM 5 have chaTTo pApasthAnaka krodhatapta pariNAma kSamAno rocaka te laukika bhAI pitA pramukha kuTuMba upara tathA anya jIva upara krodha pariNAma lokottara devaguru sAtharmika upara krova pariNAmate dravyataH tathA sakaThoratA bhAva tathA rudra pariNAna te jo koI rItano aprazasta krodha karyo hove karAvyo hove karatA anumodyo hove tethI tribhuvanapati niraMjana devanIsArakhe gurUsAkhe AtmasAkhe miLAmika 6 dave sAtamo T For Private And Personal Use Only
Page #1040
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guNaThANAadhikAra. 1015 pApasthAna mAna, ahaMkAra rupano, dhanano, rAjyano, parivArano, balano, tapano, vidyAno, kulano tathA guNI nahIM te guNIno mAna AcArya upAdhyAya sAdhupaNAno abhimAna saMsArakArya yazAbhiart mA dharmakArye yAtrAcaitya pramukhano karAvyA rakhavAlyA - nomAna karyo have, laukika bAhyalokottara guNano guNIthI, mahatva karyo have te sarva mane vacane kAyAI kari karyA have karAvyo Dhove karatA anumodho hove te zrIprabhujInI sAkhe Atma sAkhe miLAmidukkaDaM 7 have AThamo pApasthAna mAyA kapaTa niyasi vaktA je koithI vacanano droha ThagAI karavI te mAyA alaukika saMsArI saMbaMdhathI lokottara AcArya sAdhu sAdharmakathI dharma paddhatino kapaTa karavo te dravyataH koine vacavo bhAvataH ArjavatA rahita pariNAme je mAhare jIve karyo karAvyo karatA anumodyo te mane vacane kAyAye karI zrIjagavatsala parama karuNAnidhinI sAkhe guru yathArthavAdinI sAkhe, Atma sAkhe michAmi dukkaDaM 8 have navamo pApasthAna lobha, lAlaca pariNAma icchA gRvatA te lekika bAhya potAne iSTa vastu tehanI lAlaca je ghaNI jaDe iMdrIya sukha pramukha Ave ehavo pariNAma te lobha te lokottara dharmaliMge dhana viSaya jasano lAbha vAMche tathA dravyataH kayuM je bhAvataH parabhAvAbhilASa sarva te je mAhAre jIve karye karAvyo karatA anumodyo te mane kari vacane kari kAyAye kari zrIprabhujInI sAkhe guru sAkhe Atma sAkhe michAmidukkaDaM 9 have dasamo pApasthAna rAgaprIta pariNAma vAlhArase jIva potAne viSe poSaNIye laukika tathA lokottarathI dravya tathA bhAvathI te rAga paraNati anaMtI AtmAthI upanI anya dravyane viSe rAganI rIjate mAhAre jIve karI 1-1. For Private And Personal Use Only
Page #1041
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1016 guNaThANAadhikAra. karAvI karatAM anumodi te sarva mane karI vacane kAyAe karI zrIarihaMtanI sAkhe gurunI sAkhe michAmidukkaDaM 10 have agyAramo pApasthAnaka dveSa aprIti pariNAma jIva tathA ajIva upara potAnI viSayAdi iSTatAye apUrAtAM je asUhAmaNAM te laukika upara dveSaH tathA lokottara upara dveSa je karyoM hove karAvyo hove karatApratye anumodyo hove te mane vacane kAyAye karI te zrIsarvajanI sAkhe guru sAkhe michAmidukkaDaM 11 have bAramo pApasthAna kalaha viDhavADa koIthI dravya vAsate jasa vaDAI vAsate Akroza kuvacanAdika karavA tathA dharma madhyenAmArga vAsate kuyukti potAno mata thApavAne je kalaha karave prazasta karatAM aprazasta thayu hove te sarva mane vacane kAyAe karI karyu karAvyuM anumodyaM te devasAkhe gurusAkhe AtmasArakhe micchAmidukkaDaM 12 tathA teramo pApasthAna abhyAkhyAna kuDoAla devodveSe tathA hAsye guNInA guNa olavavA, AgalAne sahasAkAre hiNo vacana kahevo tathA vastugate lopIne pharakAra kakho te laukika anyajIvane saMsArI rIte lokottara arihaMta sijha AcArya upAdhyAya sAdhu sAdharmika dezavirati samakitI tehanI audayi cAla dekhI kalaMka devo te abhyAkhyAna karyA hove karAvyA hove karatAM anumodyA hove te mane vacane kAyAe karI zrIprabhujInIsAkhe gurusAkhe AtmasAkhe micchAmidukkaDaM 13 have caudamo pApasthAna paraparivAda pArakI niMdyA te dveSe pArakA avaguNa kahyA, koinA apajasa vAsatI pArakI kuthalI karI athavA sAmA manuSane khisANo pADavA vAsate je niMdyA karI te madhye laukika te je saMsArI jIvanI lokottara guNI jainamArga avalaMbatAM mArgAnusArithI mAMDI siddhabhagavAna lage je avarNavAda For Private And Personal Use Only
Page #1042
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guNaThANAadhikAra. 1017 bolavo te bolyo hove bolAvyo hove bolatAne anumodyo hove te mana vacana kAyA karIne zrIprabhujInI sAkhe guru sAkhe Atma sAkhe michAmidukkaDaM 14 pannaramo pApasthAna rati tathA arati upaje asAtA duHkhaviyoga hAni pramukha upaje ne arati AkulatA kihAMi suhAya nahI te arati laukika viSenI UNI asuhAmaNe tathA lokottara Agama suNatAM devayAtrAye tapa sAmAyakaposaha bhagavo pramukha te madhye arati kari hove tathA rati, iMdrI viSe - madhyerIjha suhAmaNa raktatA vizrAma te rati laukika tathA lokottara caitya pustakAdikanI zuddhatA dekhIne je iMdrI viSe rIjha pAMme te rIjha e navAM karma bAMdhavAne AkaricikaNatA je mAhare jIve karI, karAvI, karatAM anumodI te mane vacane kA - yA karI zrI paramAtmAnI sAkhe gurunI sAkhe Atma sAkhe michAmidukka 15 dave solamo pApasthAna paizunya pArakI cADI karavI te je dveSe thAye AgalyA jIvanekaSTa asAtAno hetu rAjA tathA AcAryAdika adhika Agale tehanA chatA athavA achatA doSa kahI tehano Azraya bhAMjavo te paizunya kahiye te je mAhAre jIve karaco karAvyo karatAM anumodyo manevacane kAyAe karI zrIprabhujInI sAkhe, AtmasAkhe gurusAkhe michAmidukkaDaM 16 have sattaramo pApasthAna mAyA mRSA kapaTe parane ThagavA vAste mituM bole, koi kapaTaliMga bagalAnI pere dekhADIne guNI nahi ne guNI rIte vaMdAvavo, pUjAvako manAvavo karAvavo athavA laukika vacane vyApAra pramukha madhye kapaTe mRSA bole tathA dharmacAle jainAgama madhye kapaTa rIte pravRtti karavI te liMgI jIva pramukha karavAM te je mAhAre jIve karayAM karAvyAM karatAM anumodyA te mane vacane kAyAe karI zrIprabhujInI sAkhe 128 13 For Private And Personal Use Only
Page #1043
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1018 guNaThANAadhikAra. guru sAkhe Atma sAkhe michAmidukkaDaM 17 have aDhAramo pApasthAna mithyAtva je kudeva viSayI karmAdhIna paragrahatA punyaprakRti bhogi tehane deva mAne, kuguru cAritradharma rahita je anya liMgI tathA svaliMgI guNabhraSTa paragRhano lobhI aDhAra pApasthAna bharayA te guru karI mAne, dharma yayArtha AtmaparaNati vinA athavA tehanA sAdhana vinA dharma mAne tathA jIvAdika nava tattva jima vastudharme vastupaNe potAnI paragati che Sadravye jima potAnI paraNati guNaparyAya svabhAva syAdvAda rIte jima che tima na saddahe kalpita rIte saddahe tene mithyAtva kahe che, tehanA mUla bheda 5 abhigrahamithyAtva khoTokadAgraha jhAlyo mUMke nahi 1 anabhigraha mithyAtva guNaavaguNanA parakhyA vinA sarva sarikhA mAne 2 abhiniveza mithyAtva jANIne khoTo kadAgraha kheMce 3 saMzayamithyAtva je sarva saMzaya madhye rahe 4 anAbhoga mithyAtva je kAMi jANe nahi tathA sAdhya sAdhananimitta tathA upAdAna utsarga apavAda viparyAsa rIte kari ehavI azuddha saddahaNA je vedAMtAdikanI te sarva mithyAtva jANavo, te je sevyo hove, sevAvyo hove sevatAM anumodyo hove mane vacane kAyAe karIne te zrIprabhujInI sAkhe gurusAkhe AtmasAkhe micchAmi dukkaDaM, te mithyAtva jIvane mahAduHkhakArI che, anAdi saMsArano bIja che, lokottara zrIjineMdrano kayo zuddhamArga jIva pAme nahI te mithyAtva mahApApasthAna che te thakAM dharma karaNI piNa sAdhaka na thAye te mATe mithyAtvano pazcAttApa ghaNo karavo te mithyAtva Talato nathI te je pUrva jIve guNInI AzAtanA tathA guNano anAdara karyoM che te mahAguNI arihaMta deva tehanI bhaktine kAje uttama bhavyajIve je dhanAdika rahyo thako For Private And Personal Use Only
Page #1044
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guNaThANAadhikAra. 1019 potAnA AtmAne tathA anya saMsArI jIvane siNa (sneha) sarAgatA, parigrahatA hiMsAdikano hetu thAye tiNe guNInI bhakti joDato niradhikaraNI thAye te mATe je arihaMtanI bhakti kAraje koM je dhanAdika te devako kahiye te je khAyo hove athavA pote viNasADyo hove athavA uvekhyo hove te sarva devakAnA dUSaNa thayo te mATe devakA doSanI AloSaNA karavI te lakhIye che je mAhyare jIve ekeMdrI pRthavIkAyapaNe jinabiMbAdikanI AsAtanA karI athavA pRthavIkAyapaNe mUkyA je zarIra tehathI je guNI athavA guNInI thApanA caityAdika tehane vyAghAta thayo tathA apakAyapaNe pANime caitya vaharAvyA paDyA jina biMba vahAvyA tathA agnikAyapaNe je caityabiMbAdika bAlyA hove, tathA vAyukAyapaNe caitya paDyo hove tathA vanaspatikAyapaNe je caitya madhye rukhaDA jhADa khApaNe ugIne caitya paDyA hove, trasakAyapaNe caityamadhye mAlAdika karI rahyA have paMkhIne bhave caitya tathA jinabiMba upara besI asamaMjasa AcaraNa karayAM hove, tathA devakAvya manuSyapaNe jANi tathA jANyA vinA khAdhA hove athavA avadhi vAvaryA hove tathA devakA upara anyAya huMkama karyA hove, athavA devakI vastu vAvarIne potAnA yaza bolAvyA hove, devakA dokaDA vyAje rAkhe thoDo vyAja bharI Apyo hove ane ghaNo lAbha lIyo hove, tathA bIjo paNa devathI iMdrI sukha yazavaDAI pramukha je karI hove tathA arihaMta deva prate sAMsArika kAme mAnyA IchA hove te mane vacane kAyAe karI michAmidukkaDaM. hive mAhAre e kArya azuddhAcaraNarUpa na karavU Aja pachI mAhAro AtmA anaMtaguNamayI pragaTa karavAnI ruci karavI zrIarihaMtano ko mArga tahatta karI saddahavo, For Private And Personal Use Only
Page #1045
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1020 guNaThANAadhikAra. anya sarva mithyA, zrIvItarAge kahyo nigraMthe AcaryoM samakitI jIve sadahyo zrIgaNadhara deve Agama madhye guMthyo zuddha dharma mAharo tathA sarva jIvano hita che te mAhAre pramANa te saddahavo. te jANavo te Adaravo te nIpajAvavo. je samaye samaye guNasthAna caDhI karmakSaya karI saMlezI aMte potAnI siddha saMpadA pragaTa thAsye te samayasAra mAnavo ane jene e mAraganI paratIta pragaTI tene zaraNe rahevo tathA sAdhya zuddhasattA sAdhana guNaThANe caDhI te ratnatrayI paraNamavI e mArga mAharo sadA avihaDa hojyo iti // // dUhA // parama adhyAtmane lakhe, sadgurukere saMga; tiNakuM bhava saphalo hove, avihaDa pragaTe raMga. 1 dharmadhyAnako heta yaha, ziva sAdhanako kheta; aiso avasara kaba mile, ceta sake to ceta. 2 vaktA zrotA sama mile, pragaTe nijaguNarUpa; akSaya khajAno jJAnako, tIna bhUvanako bhUpa. 3 eha patra anupahe, samajhe je cittalAya; devacaMdra kavi iMma kahe, nija Atama thira thAya. 4 iti aDhAra pApasthAna jANavA. sAru. have chaTho guNaThANo pramatta sAdhu ehave nAme kahIye je pratyAkhyAnI cokaDIno udaya Talyo sarva virati pragaTI, saMyama sAdhana mATe paudgalika bhAve grahepaNa pudgalane bhogipaNe pudgalIka thAya nahI. svarUparamaNI Atmadharma thiratA rupa sarvaparabhAva upara agrAhakatArUpa cAritradharma pragaTyo che te sAdhu utsarga apavAda mArgepaMcamahAvrata pAle che, tihAM dravyabhAva paMca mahAvata sahita pAMca samiti tInagupatinA daza For Private And Personal Use Only
Page #1046
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guNaThANAadhikAra. 1021 yatinA dharmanA pAtrathakA nirAzaMsI eka AtmA niramala karavAnA udyamathakI vicare te paMca mahAvrata tihAM pahelo, mahAvrata savvAopANAIvAyA oviramaNaM" vivahAre chakAyanA jIvanA dravya prANa 10 haNe nahI haNAve nahIM haNatAne anumode nahI mana vacana kAyAe karIne nizcayathI jJAnadarzana cAritra sukha pramukha bhAvaprANa potAnA paranA karma AvaraNapaNe haNe nahi, haNAve nahi, haNatAM anumodye nahIM, tathA bIje mahAtrate, savvAo mosA vAyAo veramaNaM dravyata kodhi mAnane bhaye lobhI sUkSmabAdara laukika tathA lokottara jUnuM pote bole nahI bolAve nahi bolatA anumodye nahi mana vacana kAyAe karI bhAvathI sarva dravya paryAyano yathArtha jANavo, satya bhAsanarUpa jJAyakatA zakti sAdhiM jJAna satyapaNe pAle tathA zrI vItarAganA Agama pramANe artha bhAva che tehanI sajhAya kari jehathI potAnA jJAnadarzana cAritra nirmala thAye te bhASA bole. trIjo mahAtrata savvAo adinnAdANAo veramaNaM je dravya te traNatusa mAtra paNa aNa dIdho leve nahI, levarAve nahI, je leve tehane sAro kahe nahI, mane vacane kAyA karIne laukika corI je saMsArI jIvanI vastu corI levI, lokottara corI je tIrthakara AName je na levAno ko te levo te corI na kare, bhAvathI AtmAnI grAhakatA zakti te svarUpa grahaNarUpa kAryanA kartA che te anAdinI parabhAva grAhakatA karI raghaM che te nivArIne svarUpa grAhakapaNe paraNamAve, te adattAdAna vimaraNatrata thayo te adattAdAna cAra bhede che te tIrthaMkara adattaje tIrthakaranI ANAmeM na levo ko sarva parabhAva te leve 1 bIjo guruadatta je guru paraMparA vinAmUtra artha kahevA 2 tIjo svAmI adatta je vastuMno je 17 For Private And Personal Use Only
Page #1047
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1022 guNaThANAadhikAra. dhaNI hove tehanI aNa dIdhI je vastu levI te 3 cothu jIva adatta je koi jIve ema kayo nathI je mAharA prANahaNo ane potAneiMdrIsavAda mATe parajIvanA prANahaNe te jIva adatta 4 tathA prazasta kAma karatAM koi jIvanA prANaghAta thAye te zrIbhagavaMte hIMsA kahI nathI, te vinaya tathA vaiyAvacca mAMgaNyu che e dravyabhAva adattAdAna trividhi trividhipaNe hove. cothe mahAvate savvAo mehUNAo veramaNaM je dravyathI pAMca iMdrinA trevIsa viSe seve nahIM, sevatAM anumode nahIM, manuSya tiryaca devatAnA viSayanI vAMchA na kare, na karAve, anumode nahI, bhAvathI je AtmA dravya Atma guNano bhogI che te paNa karama karavA mATe parabhAvane bhogave te bhAva maithuna che, te sarva parabhAva bhogIpaNe bhogave nahIM, te AtmAniH karmA karavA mATe parabhAva sAdhanapaNe grahe paNa abhogya agrAhyapaNe aramaNika mAne je mAharo AtmA AtmAnaMdano bhogI te parabhAva anaMta jIve anaMtavAra lei bhogavIne vamyo te mane grahavo bhogavavo ghaTe nahI e anaMta jIve anaMtIvAra bhogavIje a~Tha jaDacala tehane hu~ bhogavU nahIM ima sarva parabhAva bhogIpaNo tajI svabhAva bhoktApaNe rahevo te dravyathI bhaithunanA kAraNarUpI khaMdha tathA rUpI khaMdha milyA jIvano, khetrathI bhaithuna tIna lokane viSe iMdrInA savAdanI IcchA, kAlathI maithuna divasa tathA rAtrI, bhAvathI maithuna rAgathI tathA dveSayI te sarvathI sevavo nahIM tehanI vADa nave pAlavI 1 vADe je thAnake strI pazu paMDaka rahe te thAnake brahmacArI rAtrIye rahevU nahIM. bIjI vADe strI sAthe hAsi tathA kAmakathA karavI nahIM, bIjI vADe je pITha pATale strI beThI hoye te pATale be ghaDI lage brahmacArI puruSe besavU nahIM, strIye For Private And Personal Use Only
Page #1048
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guNaThANAadhikAra. 1023 tIna pahora lage besavuM nahIM, cothI vADe strInaM rUpa najara joDIne jo nahIM. pAMcamI vADe jihAM strI bharatAra kAma bhoga bhogavatA hove te bhItane aMtare brahmacArIye rAte raheM nahIM, tehanA zabda kAne paDavA devA nahIM. chaThThI vADe gRhasthapaNe je bhoga bhogavyA te saMbhArakhA nahIM. sAtamI vADe sarasa AhAra jehathI kAma dIpe te AhAra karavo nahIM, AThamI vADe atimAtrAe AhAra karavo nahIM, navamI vADe zarIra siNagAra lUgaDAnA tathA ghareNAno karavo nahIM, sanAna ugaTaNA na karavA, eklI strI sAthe ekalaM vATe cAlavu nahIM, tathA nAnuM bAlaka tathA bAlikAthI eka zayyAe subuM nahIM, sAta varasa pachI, pAMcame mahAtrate savvAo pariggahAo veramaNaM je dravyathI parigraha sUkSmavAdara rAkhe nahIM rakhAve nahIM rAkhe tehane anumode nahI je saMyama pALavA mATe sukhe sijhAya thAye mATe upagaraNa 14 rAkhe, kAraNe adhiko joie to gRhasthanAthakA pADeruM vAvare ethi thirakalpIno vivahAra che, jinakalpI koI upagaraNa na rAkhe, apavAde dasa upagaraNa rAkhe, bAra kaSAya udaya TalyA tehane chaTho guNaThANo kahIye sAdhu kahIye. paNa 5 paramAda seve nidrA 1 vikathA 2 AhAra 3 alpaviSaya 4 mAnAdika 5 e alpa seve anAbhoge jANe, seve nahIM, e chaThThA guNaThANAnI sthitI jaghanye eka samaya utkRSTa aMtarmuhUta e guNaThANe tIna cAritra, sAmAyaka, chedopasthApanIya, parihAra vizuddhi e tIna cAritra che. tehano svarUpa je parabhAva paratyAge svarUpa ekatvate cAritra kahIye, te madhye je tajavA yogya bhAva taje te dveSa vinA ane ratnatrayIja Atmadharma te grahe svadharma mATe paNa laukikAdika iSTatA rAga vinA ehavo samapariNAma te 19 For Private And Personal Use Only
Page #1049
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1024 guNaThANAadhikAra. rand sAmAyaka kahIMe, tathA je sAmAyaka madhye saMjvalananA tIvodaye je AkarA aticAre athavA bAra kaSAyane udaye asaMjamapariNAma pharase je pUrva paryAya chedIne abhinava nirmala paryAyano aMgIkAra karakho te chedopasthApanIya kahIye, ane chedopasthApanIyacAritra bharata 5 tathA aikhata 5 te madhye prathama carama tIrthakaranA sAdhujIne hove tathA tIrthakara tathA gaNadharajInA ziSya nava pUrvathI uparAMta zrutavaMta madhya yuvAnavayi prathama saMvayaNe aDhAra mAsano ugratapa te apramAdI nidrA rahita navajaNA vanavAsI thakA je tapa kare te parihAra vizuddha cAritra kahije, dazame guNaThANe zukladhyAna sukSma lobhano udaya che te sUkSma saMparAya cAritra kahije, tathA sarvathA kaSAyano udaya nathI te yathAkhyAta cAritra kahIye te madhye 11 me guNaThANe upazAMta yathAkhyAta che 12, 13, 14 me guNaThANe kSAyika yathAkhyAta che, have sAtamo apramatta guNaThANo likhIye che, chaThe guNaThANe je bhAva sAdhujInA kahyA te sarva hove paNa pAMca pramAda na hove, te mATe apramAda e chaThe guNaThANe varatato sAdhujana zAsanane kAme labdhi phora ve paNa sAtame guNaThANe varatato sAdhu labdhi na phorave, ehanI sthiti jaghanya eka same utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. chaThe tathA sAtame guNaThAme milIne sAdhu deze uNI pUrva koDI rahe. zrI bhagavatI sUtre e be guNaThANAnI deze uNI pUrva koDI sthiti jUdI kahI cha. te vyavahAra naye che same tathA be same bacce guNaThANo palaTe te gavekhyo nathI temATe aMtarmuhUrtanI sthiti kahI. chaThe be guNaThANe sAmAyaka tathA chedopasthApanIya tathA parihAra vizuddhi cAritra che, tathA sAtame guNaThANe sAdhu labdhi phorave nahIM ane chaThThA guNaThANAnA sAvu jinazAsanane kAje labdhi For Private And Personal Use Only
Page #1050
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guNaThANAAdhikAra. phorave tenuM sAdhupaNuM jAya nahIM 7 AThamo apUrvakaraNa guNaThANo je jIva bhAvanAbhAvato AtmAno svarUpa anaMtajJAnamayI, anaMtadarzanamayI, anaMtacAritramayI, anaMtadAnamayI, anaMtalAbhamayI, anaMtabhogamayI, anaMtaupabhogamayI, anaMtavIryamayI, anaMtaanyAbAdhasukhamayI, paramaAnaMdamayI, arUpI, avedI, akaSAI, alesI, azarIrI, anAhArI, sarvaAnaMdarUpa mAharo dharma che e zarIra, AhArateDhunahIM, ehavI bhAvanAmAMhe paraNamyo jIva zukladhyAnano pehalo pAyo dhyAve, ihAM pAMca apUrvakaraNakare pUrve kiMvAre nakarayAM hoya te kare tehanA nAma pahelo apUrvakaraNa thitighAta je jIva kane asaMkhyAtA thita skaMdhanA thokaDA hatA te karamathiti saghalI khapAvI athavA upazamAvI bIjo apUrvasaMghAta je karamanA rasa cIkaNAsa hatI te khapAvI pAtalaM karavU vIjo apUrvaguNa zreNi je jIvane sattAmAMhe karamadala hatA te sara ve vikherI nAkhavA, cotho apUrvaguNasaMkrama AtmAnA guName ramavo pAMcamo apUrva je navosthitibaMdha na karakho ehavA pariNAmathI kaSAya khapAvIne AtamA zItala pariNAme paraNamyo karama nijarA kare te e guNaThANe jaghanya eka samaya utkRSTa aMtamuhUrtanI sthiti che, e guNaThANe cAritra sAmAyika tathA chedopasthApanIya e be che 8 navamo guNaThANo anivRttibAdara che te zukla dhyAnano pahelo pAyo tethI Ave, e guNaThANe vartatA jIva eka adhyavasAye jeTalA hove teTalA sarvano eka sarakho pariNAma eka sarakho saMvara, ekasarakhI nirjarA, ehane sAmAyika tathA chedopasthApanIya e be cAritra hove, ehane aMte tIna veda jAye tathA tIna kaSAya saMjalano krodhamAna mAyA lobha jAye e guNaTANe saMkhyAtA jIva hoye e guNaThANAnI sthiti jaghanya 1:29 For Private And Personal Use Only
Page #1051
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1026 guNaTANAadhikAra, eka samaya utkRSTa aMrtamuhUrttanI che. 9 dazamo guNaThANo sUkSma saMparAya ihAM sUkSma saMjalano lobha udaya hove. ihAM be jAtanA jIva pAmIye, upazama zreNi tathA kSapaka zreNi karamane upazamAve dveSakhapAvato jAe kSapakazreNi karma mohanIne khapAve, e guNaThANe eka sUkSma saMparAya cAritra hove, dhyAna zukla hove pariNAma niramala hove, te avedI che ehanI sthiti jaghanya eka samaya utkRSTa aMrtamuhUrttanI che. 10 igyAramo guNaThANo upazAMtamoha tihAM je jIva upazamazreNi AThThameLato bolanA paraNAmazAMta moha karmanI prakRtiupazamAvato jAya, tehano udArathIja upazamAvAno che te navame AvI mohaprakRti upazamAvI dazame lobha upazamAvIne kaSAyanA udayarahIta che te igyArame Ave te yathAkhyAta cAritra pAme, ehane covIsa saMparAyakI kriyA utarI ekairiyAvahikI kriyA rahe. prakRti tathA paradeza e be baMdha rahyA che hetu na bAMche, baMba eka sAtAve danIno che, dhyAna zukche cha guNaThANe je jIva maraNa pAmyA pachI cothe guNaThANe Ave te devatA lavasattamIyA thAe, ekAvatArI thAe, athavA koika jIva agIyArame guNaThANe upazAMta jahA ne jaI pAcho paDe te igyAramAthI dazame Ave dazamAthI navame Ave navamezrI ATame Ave, ATamethI sAname Ave sAtamethI ne Ave, ihAMyI pAlo paDe nacaDhe to pAlo pAMca guNaThANe Ave, pAMcamAthI cothe Ave, jokSAyaka samakitI hoe to cothe guNaThANe ke ane upazama samakitI hoe to cothAthI paDI bIje sAsvAdana guNaThANe thaIne pahele mithyAtva guNaThANe Ave, koI eka jIva aMrtamuha rahe, koika jIva deza ogoardha pala parAvartta mithyAtvIpaNe rahe. pache 22 For Private And Personal Use Only "
Page #1052
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guNaThANAadhikAra. samakita pAme, eagIyAramo guNaThANo eka jIva cyAravAra pAme, eka jIva ekabhavamAMhi bevAra pAme, ehanI sthiti jaghanya eka samaya utkRSTa aMrtamuhartanI che. eagIyAramo, have bAramo kSINamoha guNaThANo te je jIva AThamA guNaThANAyI karma khapAvato tIvra vIraja niramala upayoga zuddha zukla dhyAnane bale navame dazame guNaThANe mohanI karma khapAvI bArame guNaThANe Ave, ehazuddha zukla dhyAnano bIjo pAyo ekatvavitarka apravicAra dhyAve, ehathI Ayu bale ghanaghAtI tIna karma jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIya aMtarAya khapAve, ehanI sthiti aMrtamuhUrtanI che. 12 teramo guNaThANo sayogI kevalI je jIva bAramAne aMte jJAnAvaraNI, darzanAvaraNI, aMtarAya, e khape kevalajJAna kevaladarzana pragaTe, loka alokanA sarva bhAva atItakAla anAgatakAla varatamAnakAla sarva pratyakSa Atmabale indriya vinA jANe dekhe, ihAM je aMtagaDa kevalI hove te kevalI samudavAta karIne mokSa jAya ane je kevalIno AUkho vaNo hove te aneka jIvane upagAra karatAM anekadezanA detA vicare deze uNIpUrva koDI lage vicare tathA je tIrthaMkaradeva kevalIpaNe vicare te cotrIza atizaya tathA ATha prAtihAraja virAjamAna thakA navA sonAnA kamale paga thApatA cAle, yojanapramANa mAMDalesamosaraNe sonAne siMhAsane tIna chatra mAthe vIrAjatA be pAse cAmaranI joDa vijhatA hajAra dhajA iMdradhajA lahekatA dezanA detA javanya bahotera varasane AUkhe utkRSTe caurAsI lAkha pUravane AUkhe vicare, aneka jIvane dharama upadeza de, gaNadhara thApanA kare, sAdhu sAdhvI zrAvaka zrAvikA e cyAra saMva thApe, dvAdazAMgI siddhAMta prarUpe, ane sAmAnya kevalIne For Private And Personal Use Only
Page #1053
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1028 guNaThANAadhikAra. atIzaya nahove te cheDe AvarajIkaraNa kare pachI jo AUkho ane bIjA karama sarakhA hove to kevalI samudghAta na kare, ane jo AUkhethI karama ghaNA hove to kevalI samudghAta kare tehane ATha samayalAge. e teramA guNaThANAnI sthiti jaghanya aMtarmuhUtanI che utkRSTe deze uNIpUrva koDI varSanI che 13 caudame guNaThANe ayogI kevalI te je jIva terame guNaThANe jogarodha karavA mAMDe, sUkSma kriyA apratipAte zukla dhyAnano bIjo pAyo dhyAvato te caudame guNaThANe caDhe tihAM prathamathI bAdara manojoga roke pachI bAdara vacanajoga roke pachI bAdara kAyAjoga roke pachI mUkSma manoyoga roke pachI sUkSma vacanajoga roke pachI sUkSma kAyAjoga roke zarIrarahita thAe jeTalo dehamAna hove jaghanya be hAthano utkRSTo pAMcase dhanuSano bIje bhAge ghaTADe, tevAre jaghanya batrIsa AMgulanI utkRSTa tInasetetrIsa dhanuSa batrIsa AMgulanI avagAhanA rahe, tevAre AtmA ayogI akriya, alesI, anAhArI, azarIrI, zukla dhyAnano cotho pAyo thaIne avAtI karama cyAra, vedanIkarma 1 Aukhokarma 2 nAmakarma 3 gotrakarma 4 no kSaya karIne mokSa jAya // itizrI caudamuM guNasthAnakaM saMpUrNam // For Private And Personal Use Only
Page #1054
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra c bm 1 2 6 zrImad devacandra prathamabhAganuM azuddhi zuddhipatraka. VV9 25 1 14 18 1 10 www.kobatirth.org 19 25 25 25 25 29 14 33 21 azuddhi. sAgaropaga jIvAne vIjuM pahelo ame 17 19 20 20 21 24 24 9 24 17 prakRti 25 15 sutatyo 15 nijutti pramANakhadya ziSyaM saMgRha dvayaNuka nizraya anagata ghodA nANIhi vinA 19 sutattho 23 sutattho saMsAre bhAMga Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only zuddhi. sAgaropama jIvone bIjuM pahelA ane pramANakhaMdya ziSya saMgraha dUyaNuka nizcaya anAgata ghoDA nANIhiM viNA pravRtti - suttattho nijjutti suttattho suttattho saMthAre bhAMgo
Page #1055
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuddhi. bIjo 37 24 24 25 18 (2) azuddhi. bIjI dharmAstikAno dharmAskiAya ikvikvami muhUrttamA kahevU savvaguNa nizcathI vratatyAga DhAlIne anamI kriyAnuvRtti rAkhavo uvarAi vanhidizA uttarAdhyana niravedya paraccha aneane yaNAhA ArAdhaka sahA pramue dharmAstikAyano dharmAstikAya ikkikkammi muhUrta kahevo savvaguNA nizcayathI tyAgavata TAlIne anAmI kriyAnivRtti rAkhavI uvavAha vanhidasA uttarAdhyayana nirveda paramattha ane aNAhA AcAra sahAva 63 67 5 12 68 13 pramukhe For Private And Personal Use Only
Page #1056
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pR. paM. * + 5582200022 -MROAvors, nayacakra. azuddhi. avyAvAbAdhA varNAdi dharmanA tathApravRtti matAMtrIo bharaNAdika pratipradeze tadanyaM atyaMta visarI pariNAmika kriyAritvaM tirobhAvyabhAva satvaM utpatti ityeva . astvi pariNamayI zuddhi. avyAbAdhA varaNAdi dharmanI yathApravRtti matAMtarIo AbharaNAdika pratipradeza tadantya antya vikharI pAriNAmika kriyAkAritvaM tirobhAvAbhAva sattvaM uppatti 977 100 2 100 100 20 ityevaM momoranormom astitva pariNamai 103 2022 bhavena kuMbha 103 105 105 bhayena kuMbhaH dvitIyo dvitiyo 16 ekaikana ekaikena For Private And Personal Use Only
Page #1057
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * (4) azuddhi. paryAyasatvena saMketikena zuddhi. m m paryAyAsatvena sAMketikena 107 m 110 19 111 m s 111 112 m m ur b h m tharkA ANyA guparyAya tRtayo syAdrAddha pradezAdinAM kAyaM utpAdavyaya ghaTApaTAdi ghaTA diSvavi thakAM ANyu guNaparyAya tRtIyo syAdvAd pradezAdInAM kAya utpAda gharapaTAdi 118 1197 120 22 123 11 " 14 m bd saMyu h m 125 126 129 130 131 " diSvapi saMyukta utpAdaH guNilakSyaH saune 9 9 12 utpAda guNIlakSa sone uththata grakAza chinna utthita prakAza cchinna puraNa yogyatArupa 135 136 137 25 12 yogyarupa karma / dharma For Private And Personal Use Only
Page #1058
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuddhi. 139 142 sarvairevA azuddhi. savairavA pUrNa 10 10 puraNa 20 144 145 paTaguNa SaDguNa niyutti nijjutti jANijjhA jANijjA nirakkhevanirikhave nirakevaMnirikave pajjhAyA pajjAyA tyarthaH tyartha jJAnI jJAna vartana vartamAna 146 147 151 tema 152 vastU jAtaH , 153 21 12 viSe laukikA vastu jAtAH viSa lokikA tredhA dvAdazasAra Rju avakrama vidhA . dvAdazAra ujju 6. etit : n 8. com vaka avakra vakka taeva mAtmIya tadeva mAtmIya Rju For Private And Personal Use Only
Page #1059
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pR. 158 35 34 34 162 336 163 113 165 35 33 166 169 174 353 33 184 39 paM. 185 186. 9 12 13 17 9 10 11 13 14 12 178 20 181 183 21 20 6 11 21 25 18 10 21 22 24 4 www.kobatirth.org ( 6 ) azuddhi. tasyArju gAhI ti Rju indrana zakana vyaMjyate vAcyarnothana RjU dezA bheko paNe dinayAMtara pravRti laMbi saddazyA daza paNa nijjharA ayogI Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuddhi. For Private And Personal Use Only tasyarju gAhI tti Rju indana zakana vyajyate vAcyenArthena Jian daMzA mekaH paNo dInyavAMtara pravRtti laMbI sAhazyA dasa tathA nijjarA ayogi nAMbAdhanirupAdhini-nAbAdhanirupAdhini dhirUpaM caritrAnayAzA- rUpacaritAnAyAsA payaDiA uvvavAi paiThThiA uvavAha
Page #1060
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pR. "" "" 188 "" 35 56 17 192 195 20 196 197 " d, 198 29 paM. 200 18 14 10 17 4 11 15 1 21 21 V 201 204 206 2 213 22 215 15 6 www.kobatirth.org ( 7 ) azuddhi. vaggo tatziSya dvAdazasAra uvajjAya zrIjJAnasAra. upekSate zarI samabhiruDhenaH evaMbhUtenaH samAdhAna sAdharucimatoH sthApya dravyaM nnamayaM nikSepAnAM teja cAritrAdinAM prApnoti pUrNa agamano mama Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samabhirUDhataH evaMbhUtataH samAdhAya sAdhana ruvinato saMsthApya dravye AtmAnaMtAnaMdasaMpa- AtmAnamanaMtAnaM dasaMpannaM nikSepANAM tejo For Private And Personal Use Only zuddhi. vagga tacchiSya dvAdazAra uvajjhAya upekSyate zarIra cAritrAdInAM sukhaM prApnoti puraNa Agamato mama na
Page #1061
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pR. 216 218 "" 73 "" 37 220 73 221 223 31 229 242 243 "" 246 paM. 14 1 253 256 5 11 21 6 19 2 13 14 "" 232 21 233 21 236 238 239 mr 8 21 12 8 1 11 19 6 20 www.kobatirth.org ( 8 ) azuddhi. jJAnapAtraH dravyena asaMgAhi ityAdi Azrava vara ata jyoti bhintaM heta tatra viSTA upazAMtAdvA adhyavasAnAni AgAbalena zuddhAtmAnaMdane pariSTa asva atIta jaitavyaM tAM mudyatAM bhRMgo svarupaM dvaMdvaM For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuddhi. jJAnapAtraM dravye Asrava nara ataH jyotiH bhinnaM hetuH s viSTA upazAntAddhA adhyavasAyAni AgAlena zuddhAtmanaMdane paTiSTha azva anAgata jetavyaM stAM mUDhatAM gaMdhAsakto bhRMgo svarUpe dvaMdva
Page #1062
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 257 261 273 10 23 18 azuddhi. sugamA yazaHnAma AzleSena citra: yAvatI ekAdazamama matA bhAvAbhimi gunitvaM zuddhi. sugamA yazonAma AzleSaNa citraiH yAvat ekAdazam vantaH bhAvAni 278 " 284 munitvaM tat 285 296 297 stat ka- dharmAdInAM tulayAnAmapi 'anAdine cakramayI saiva jJAnAviSTa 302 kartA dharmAdinAM tulayAnApi 'anAdIna cakramAyA tadeva jJAnAdhiSTaH 14 kRSTA 20 314 . . 20 nivRttaH paMcadazamam jvasanAdi vyavahAra rodayika bhayaH nivRttaH paMcadazam dhvaMsanAdi vyavahAre raudayika 323 , 15 21 bhaya For Private And Personal Use Only
Page #1063
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuddhi. pR. 325 329 (10) azuddhi. nirdhAra zritaM paM. 22 9 18 nirdhAre sRtaM bhadraH bhadra 330 3 AtmIya . mahA 331 332 3 30 AtmI tahA kArtasvarad anavachinnA dInatAM mamAtmataH dyauvyAtva Atya ayaM hantrayA duHkhAmAM bAha bhavanti kAttasvaravad anavacchinnA dInatA mamAtmanaH prauvyatva Atma ahaM handhyA duHkhAnAM 330 bahi bhavati 522 vMcM222 daga 1 mAvardi bhAvaddhi daSTi dRSTi muni " . muniH yogino na pratyakSaM mANa yogina pratyakSa mAna dharma 346 347 351 15 For Private And Personal Use Only
Page #1064
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 23 18 20 , 353 " 354 355 356 azuddhi. diSTatA yasmaM bhavAMbhovau vyAghAtaH tAniza yadau viSa kazcivan sarva viritaH lokAnuyAyI NArthina stokA sAkSikaM zuddhi. dviSTatA yasya bhavAMbhodhau vyAghAtAH tAnizaM yathau viSaM kazcid sarpa virataH 22 2vror AM lokAnuyAyinA NArthino stokAH sAkSikaH dharmoM dharma , 362 sAdhuH sAdhu kSayopamo mArgopidezaka parigrahAvezAt kathaMbhUtaanubhavaH prayAsA 373 21 3748 kSayopazamo. mArgopadezakam parigrahagrahAvezAt kathaMmUto'nubhavaH prayAsaH sadguru tatvyApti sarvottamoM 360 381. 24 tatvayApti sarvottamA For Private And Personal Use Only
Page #1065
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra OM pR. 382 384 35 397 407 13 416 12 422 9 22 31 430 435 439 442 35 55 "3 56 315 "" paM. 14 14 22 457 4. 1 CW 16 16 22 444 21 454 12 23 15 www.kobatirth.org ( 12 ) azuddhi. kasmAta dhyAyayA dhaiH tvopayogasAdhyaM pariNata jJAnaivAtmA bhavatAM sAdhakaH guruguNaSatriMzikA. bhojanakA ti viNao rNt kuvaMte mehaM rIi bhAyaya dhinUNaM pyassAvi prabhAvavanA sUrivarANAM devanaMdIthe asamAna For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuddhi. kasmAt dhyAyyAyA sAvadhaiH tvopayogaH sAdhyaH pariNataM jJAnamevAtmA bhUyAsva sAdhakau bhojanajAti viNae cau kuvvaMte mehaNaM rAi bhAya vittUNaM assAvi prabhAvanA sUrivarANaM devanaMdIye samAna
Page #1066
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pR. 458 459 paM. 25 17 azuddhileSya ehakale rAgadika zuddhi. leSa ekale rAgAdika 462 470 kama karma kAkatAla. kAkAtAlI maya pavi 1 'mada 572 pavitra 3 cyAra cyAra suSeya sudhyeya 73 10 vale cale vaTI valI ApaNa 475 20 vaidika ApaNa vaidaka bahuta tattvAtatva 22 buhata tattvatattva sUSima coda samakitarai tIsa avidhi cobheda samakitaro tIna avadhi durita vanameM mohanInA durati vanamaya mohanIna muSa 486 9 For Private And Personal Use Only
Page #1067
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuddhi 18 25 24 suSa jIvadayA . mithyAgraha mukhathI azuddhi supa jIpadayA mithyAgratha suSayI kera sAne sAjha dhrama mujhAya SaDyA mana vazIla viMdhyojAta bhAraNa kekIra strIne sAdhe dharma 22 mujhAya khaMDyA mAnava zIla. viMdhyo na jAta vAraNa kekI 10 514 15 smaraNika Adeya che . gaMdhaSeme sUdrA ramaNika .. Ade ache. gaMdhapreme navi 5208 521 3 528 20 nita tAsa udayAcali nAsa udayAvali For Private And Personal Use Only
Page #1068
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pR. 529 539 15 . 547 16 551 12 560 10 561 16 566 19 paM. - 4 "" 573 575 579 " 568 1 569 9 571 11 572 15 24 4 "" 13 14 10 4 10 585 16 589 12 600 602 6 7 22 www.kobatirth.org ( 15 ) azuddhi. jIve zizi sathira bAbA re savara SoDaza vyaya thAnapAtra guNarAgA aleSa vAya niye Adare ghAta bhaDatA manaparya kubhakaraNa SaSThamo karmagranthaH viropa usanna uvagaM sasthAna For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuddhi jAve zazi athira vadhAre saMvara SoDazadaLa avyaya yAnapAva guNakhANa alaSa kAya nice Ahare thAta jaDatA manaparyava kuMbhakaraNa SaH vizeSa osanna vaMga saMsthAna
Page #1069
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 628 632 (16) azuddhi. namyo tIrthakarane aparyAvasthAmeM mArNa gAma kamurala zuddhi. 'namyA tIrthaMkara na aparyApta avasthAmeM mArgaNAmeM kammurala 634 639 644 646 648 bhaya maI 649 rurrrrrr-27 kihA jIvameM mArgaNA kiNhA jIva mArgaNAmeM tiri tiri 858 asatyAamRSA pahelI manoyoga ur laddhi 681 madhyaya nayAmA asatyAmRSA (sarvatra) pahelo manoyoge labdhi madhyama navamA caturyaH karmagranthaH sametaH samAtaH sadadvAraM catayoM 20.. karmagrantha sameta samAtam sadvAraM nido adhruvodayI. AvalInI 71. 20 abruvodayI Avalino For Private And Personal Use Only
Page #1070
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pR. 78 735 9 752 10 10 " " 30 "" 780 781 790 795 99 761 23 763 1 767 14 769 16 772 774 775 13 80 paM. 814 n 10 Co oco 14 W 2 798. 11 807 x m 12 21 8 21 4 www.kobatirth.org ( 17 ) azuddhi. patte avuva moTA nhAnA pravarAM satrArtha zvarAn bhave sevama vikalya karNa nizraya zuddhopayoge nizcayanaya eTaTe aguddhopayoga vibhAga puvva viSeze viSayAbhilASI pazcazad nanAmi stota garvAdeka For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuddhi pajje adhruva moTI nhAnI pravarA sukArtha dharAt bhava sevana vikalpa karaNa nizcaya azuddhopayoge nizcayanayathI eTale zuddhopayoga vibhAva pu vizeSe viSayAbhilASI paJcAzaD namaH mi stoka gurvAdika
Page #1071
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pR. 817 paM. 2 (18) azuddhi. veda vedanIya parisahopanANanANaM parisahapannAanANa veva cela " my to your rAeM kamma pichai CY maNi 22 24 puraskAro ya sammattaM sraSTaM purisasihAguM purisasiMhANaM kamma avanna avanaM jIva ajIva saMmayoI samayocca samyaktvopazamikaM samyaktvaupazamikaM picch| gaNi rayaNa veaiTa nirjara nirjarA savvadAo savvaSThAo deonI devonI atyendri atIndriya anAvagAhi anavagAhI vyapaNe satya asatya svapradeza sapradeza syagaM veyada 842 Mi Max 2 dravyayaNe 843 For Private And Personal Use Only
Page #1072
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra paM. 15 16 9 9 21 860 21 862 19 864 3 pR. 847 853 854 33 33 "9 13 866 33 17 867 868 870 35 871 "" " 17 872 17 = 35 15 17 20 19 da 18 24 3 9 16 10 h h om 11 13 www.kobatirth.org ( 19 ) azuddhi. saMsa udadrava vatthugi cchachaubha aTTagaM jIvane mithyAtvanaya kasAya ajiyaM caritaM samyakya samakina kSayopa stoke vIsa mithyAtva sukha mUrti nikartana dala tapayato vRttau dinakRtau ithika For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuddhi. zaMsaya upadrava vatyummi chauma aGgaNaM jIva mithyAtvanA kasAyA ajjiyaM caritaM samyaktva samakita kSayopazama toke trIsa mithyAtva suravara mubhi nivartanaM ha tapatrataM vRttau dinakRtye iryApathikI
Page #1073
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (20) azuddhi. zuddhiH rudi iMdi babhI baMbhI iMdi indri zilya japA zilpa jaNa ruve rupe joe 1 704 2023 2 vvvor or 9 9 00.. yoge ane carmAvate ucchedAMgula pamAgAMgulaM dugaNiyaM vIrasAgulaM yamANaMguleNaM arthAgrahanA AyaMgulana vAsamaya aneka caramAvarte utsevAMgula pamAgaMgulaM duguNiyaM vIrassAyaMgulaM pamAgaMguleNaM arthAvagrahanA ApaMgulena vAsa saya kisa kesa sassAi AkuTTikayA tsAhotmikA kadarya kalpa yogIupa tasAi AkuTTikA sAhAtmikA kaMdappa kalpaH yogopa For Private And Personal Use Only
Page #1074
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuddhi. pR. , 890 paM. 12 19 (21) azuddhi. rupA umatte amUDheya lohoha rupaH ummatte ya mUDheya lohoya 891 2 valI vallI sannAe sannAha bhAvadazA dravyadazA svayoga paryApti samarthA 892 15 bhAvadizA dravyadizA svayogya paryAptIH samarthya " 16 21 893 895 896 baliya daliya AzrI samayaAzrI purasakAra purisakkAra guNieM guNie pANIvaha pANIvaha durasateyAla durAyateyAla 11 mA sudhI 12 bhA sudhI paisamasaMkhayA paiaMsamasaMkhayA yatiyA jattiyA iti titiyA tattiyA praNayoyo traNathoyo 898 11 906 12 iMti . MKM 4 For Private And Personal Use Only
Page #1075
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * 916 13 vAti 2000 2.2x03 (22) azuddhivAvI geviijhe nivANuM niyA vaNassa pAdopagama sacitta acitta aMdhaH asaMkhyatA prANAtipAta savAccha nigaha aMguseThI sayakevali kAraNaM bhUtaM uddezAsanA AgamananA baDibadhye ugavamANo prapaMcA gevijje niyA' niyA' vaNassai pAdapopagama acitta sacitta adhaH asaMkhyAtA prANAtipAta viramaNa savA cha niggaha aMgula seDhI suyakevali kAraNaM taijasam 25 uddezAnA AgamanA paDibadhdhe umgamamANo prapaMca 942 kalA velA 944 24 kAla kAla For Private And Personal Use Only
Page #1076
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (.23) azuddhi. bhuvari nicugvADIo bhAgaM tatyaH sUkSma zuddhi.. muvari niccugvADIo bhAgaH tadaMtyaH sUkSmo nathI duyAhieNa tiryaMcaeva ariha navI duyAhiNNa tiyacyeva arihaM karmasaMvedha. Hand wrontaneo: 967 aTThacchA chadosu michAi ma.ga. anahAraka vaNasaya ikkAssaya Sivajja tichajjuA padyatta tichayaraM puvattA aThachA chadosu micchAi ma. ga. 1 anAhAraka paNasaya ikkArasaya khavijja vitthajuA titthayaraM For Private And Personal Use Only
Page #1077
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pU. " $9 982 39 13 983 99 27 " " 19 30 986 988 C 989 1:3 " 3 99 991 C 13 " 3 992 paM 24 24 10 10 11 9 9 10 12 12 13 18 1 1 10 11 15 19 20 23 3 mr my (9 3 12 www.kobatirth.org 7 azuddhi kasAya miLaasaMnI paNaMdi nacchi dIsa ticha vigalaMdi parahAre, michA ticha micham ajja aviratati checa tinui yuMA micha udassu paDagahI jaeniara ThaThANA uNu dalia majjattha For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuddhi. kasAya miccha asanni parNidi natthi dasa titya vigaliMdi parihAre micchA tittha micchaM apajja avirati paMca tinavai yuA miccha udayubu paDi gahi jahanniyara ThiiTANA uNU daliA majjhattha
Page #1078
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pR. 33 99 36 " 993 99 996 998 1003 34 55 "3 19 15 " ... 19 1006 "" E 1007 1012 55 " 1014 paM. 13 14 15 16 V9 18 17 20 10 10 11 11 12 12 13 13 12 11 19 24 12 11 14 5 www.kobatirth.org ( 25 ) azuddhi. jANaM aggAhaNIa tato nijjhara nirjarA grahascha zrAvika Nujutta pechai amaJcaNAdaMsAo pacchasavvaNa kaThThAvisesI upasamakitathI aMtamuhUrta 35 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kusumAcuarAiNA- kusumiyaMcUyaMteNaegA yegA maMjarAgahiyA maMjarI gahiyA bUddhi nirAvaNA bhujaMto 6 zuddhi khaMdhAvAreNaMlayataNaM khaMdhAvAreNa layaMteNa paDiniyattao paDiniyatto kahe For Private And Personal Use Only jhANaM aggAyaNI tatto nijjara nirjarA grahastha zrAvikA aNujattaM pecchaD kahiM amacceNa daMsaNAo pacchAsavveNa kaThThAvaseso upazamasamakitathI aMtarmuhUrta "" buddhi nirAvaraNa bhuMjato 5
Page #1079
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pa. 1015 pR. 13 pR. J 1016 33 paM. . 14 22 2 www.kobatirth.org ( 26 ) azuddhi. bhichAmi "7 " "5 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuddhi. micchAmi "" 39 17 azuddhi zuddhi aMge sUcanA. 1 paM. jyAM " 29 koDAkoDI " ityAdi khapAvavAnuM kanuM che tyAM sAdhika palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga adhika 29 ko. ko. ityAdi jANavuM. For Private And Personal Use Only 2 paM. 3 1 " eka koDAkoDIsAgara " sthAne dezaNa eka koDAkoDI sAgara vAMcaM. pR. 2 paM. 4 thI 9 " muhUrta " ne sthAne antarmuhUrta vAMcavaM. pR. 21 paM. 9 " arupI " sthAne rupI arupI banne grahaNa karavA. 66 pR. 40 paM. 8 thI 10 koi eka pradeze asaMkhya, anaMta, vA saMkhyAta aguru laghu guNa kahyo che " parantu prati pradeze anaMta aguru laghu sarvadA hoya che ane samaya taya pradezomAM paraspara asaMkhyaguNa vA anaMtaguNa vA saMkhyaguNa hAnI vRddhi e pariName e artha grahaNa karavo. pR. 52 paM. 6 paryAya te guNamAM saMkramAve ityAdi vAkyamAM manoyogaja paryAyI utArI guNamAM saMkramAve ityAdi
Page #1080
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (27), jANavU. kAraNa ke dravya, guNa, paryAyano paraspara saMkrama hoya nahi. pR. 53 mAM jIva adhogatIe yA tIchoM kema nathI jato ? enA uttaramA mukhya uttara jIvanI svAbhAvika gati Urdhvaja che eTalaM jANavU. pRH 98 paM. 12 "darzanaguNate vizeSa cha," e sthAne " jJAna guNa te vizeSa che " ema jANavU. pR. 550 paM. 17 " sAdi anAdi aDegatachedare " e padanA arthamA prathama " anAdi " ne pachI " sAdi " e anukrama rAkhavo. pR. 554 paM. 9 " trividhavAyu AdhAra che" e sthAne trivi dhavalaya AdhAra che " e artha saMbhave. pR. 585 gAthA 7 mInA arthamA paryAyasamAsAdikanA arthamAM jyAM. jyAM " sarva " pada Ave tyAM tyAM " ekayI adhika " vA " aneka " evo artha kakho. pR. 590 paM. 6 " eka koDAkoDI" ne sthAne " dezUNa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga hIna eka kosAkoDI" hama jANavU. pR. 635 paM. 18 " te AhAraparyApta tAMija sAsvAdana bhAvameM varate " ema kartuM che parantu sAhalAdanapaNaM, to AhAra paryAtithI AgaLa zarIra paryApti sudhI hoya che kAraNa ke AhAraparyApti to 1 samaya mAtra cha ne ave apaMcendriya jIvone sAsvAdanapaNuM samaya mAtra hoya ema kahevAnuM prayojana nahi. For Private And Personal Use Only
Page #1081
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (28) pR. 655 gAthA 31 nA TabAmAM kevaline 7 yogamAM " asatya manayoga tathA " asatyavacanayoga " gaNAvyo che te sthAne asatyAmRSAmanayoga tathA asatyAmRSAvacana yoga gaNavo. pR. 661 paM. 10 " mAnakaSAyIyI krodhIsuM mAyAvI kapaTI adhikAra cha " e sthAne mAnakaSAyIyI krodhI adhika che ne krovIthI mAyAvI kapaTI adhika che ema vAMcaq. pR. 661 paM. paM. 14 " cyAragatimeM samakrIte sarva jIva che." e sthAne " cAre gatimAM samakItI jIvane avadhi jJAna hoya che mATe " ema vAcavU. pR. 736 paM. 2 " audArikathI vaikriya sUkSma, bhASAthI uzvAsa sUkSma, " emAM madhye rahI gayelo pATha A pramANe jANavo. audArikathI vaikriya sUkSma, vaikriyathI AhAraka sUkSma, AhArakathI taijasa sUkSma, taijasathI bhASA sUkSma, bhASAthI uzvAsasUkSma. pR.809 " cAra vAra zreNigata ane pAMcamIvAra paDatAM" e pramANe upazama samyaktvanI 5 vAra prApti kahI che parantu anAdi mithyAtvIne samyaktvanI prathama prAptimA ekavAra ane cArakhAra zreNimAM, e rIte 5 vAra upazama samyaktvanI prApti jANavI.. tathA AThame guNaThANe aTakIne kSapakazreNi mAMDIne kevala jJAna pAme" ema kA che, parantu zreNiyI phDI 7 meM apramatta guNaThANe AvIneja kSapakazreNi mAMDI zakAya parantu 8 methI nahi ema jANavU. For Private And Personal Use Only
Page #1082
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (19) ghaNe sthAne saMyukta "B" ne badale mAtra" " chamAyalo che ane " nirjarA " zabdamAM jjha chapAyalo che, "nijarA " ityAdi zabdamAM jja ne sthAne jjha chapAyalo cha, ne tevA ghaNA zabdo hobAthI te sarva zabdonI adi ApelI. nathI topaNa A sUcanAthI tevA zabdo sudhArIne vAMcA. tathA je zabdonI ekavAra zuddhi ApI che tevA prakAranA bIjA sarva sarakhA zabdo paNa tevIja zuddhivALA jANIne vAMcavA kAraNa ke tevA aneka zabdo AvelA hovAthI sarva zadonI zuddhi dAkhala karatAM graMtha vadhI jAya che. tathA kaMika sthAne akSaro eka bIjA zabdamA joDAi gayelA hovAthI vAMcaka vargane artha samajavo azakya thAya te saMbhaSita che to tere sthAne akSaro arthane anusAra melavIne vAMcavA temAMnAM kaMika sthAna nIce pramANe che. pR. 500 paM. 1 " mana vazIla vinAgata teja che re " e sthAne " mAnava zIlavinA gatateja chare " ema vAMcaq.. pR.503 paM. 7 " kare jasu vANi re" e sthAne "kareja suvANi re" ema vAMcaq. pR.506 paM. 14 calacittakAri jana visare re" e sthAne " calacitta kArija navi sare re" ema vAMca. pR. 544 paM. 4 " mohanIdalaya lIna " e sthAne " mohandi layalIna " vAMcaq. pR.553 paM. 21 " kabaseM jema na khaMta " esthAne " saba seje mana khaMta " ema vAMca: ityAdi. For Private And Personal Use Only
Page #1083
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #1084
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only