Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ AIMARATHIV DISHA HI NTALU NOM G XSE HARY mA000000000 000 AA200N 1970 paMDita zrI jykiitimuurivircitaa|| zrI zIlopadezamAlA VERDOSE 17 dvaya nASAMtara BLOCACCIDENT LANAND MPUR zrA graMtha caturvidha saMghane vAMcavA yogya jANI tenuM zAstrI harizaMkara kAlIdAsa pAse gujarAtI bhASAmAM nASAMtara karAvI tene yathAmati zuddha karI bapAvI prasiddha karanAra, ( zA. ravacaMda jayacaMde sthApana krelii)| zrI jaina vidyAzAlo. DozIvADAnI pola- amadAvAda. zrA graMtha muMbaI nirNayasAgara presamAM pAvyo be. saMvata 1957 sana 1900. kiMmata -13-0 prasiddhakartAe A graMthane pharithI chApavA chapAvavA saMbaMdhI sarva hakka potAnA svAdhina rAkhyA che. MANCE 5000000000....00000
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ pustakano naM0 lenAranuM nAma.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA. yA zIlopadezamAlA nAmano graMtha potAnA nAma uparathIja lokone batAvI pe be ke, te graMtha pote zIla ( brahmacaryavrata ) no upadeza karavAnI eka mAlA be. 'mAlA' zabda nAmanI sAthe joDyo be te uparathI ema paNa siddha thAya be ke e graMtha haMmezAM puSpamAlAnI peThe kaMThamAM dhAraNa karI rAkhavA yogya be. tenuM kAraNa eja De ke, jema puSpanI mAlA kaMThamAM hovAne lIdhe te julI javAtI nayI temaja yA zIlopadezamAlA paNa haMmezAM kaMThamAM dhAraNa karavAyI ( mukhapAThe karavAthI ) zIlavrata pAlavuM mUlI javAtuM nathI. yA kAraNathI graMthakAre yA graMthanuM nAma zIlopadezamAlA pAMDe. zIla e eka ciMtAmaNiratna be. kAraNa ke, tenAvaja mANaso dharma, artha, kAma chAne mokSarUpa cAra puruSArthane sAdhavAmAM samartha thAya be. e cAra puruSArthane sAdhavAno mukhya AdhAra zarIra upara rahelo be. zAstramAM paNa kadhuM be ke, " zarIramAdyaM khalu dharmasAdhanam " dharmanuM mukhya sAdhana zarIra be ne e zarIrane kharo AdhAra zIla upara rahelo be. - yA vizvanI aMdara zrApaNe joie bI e ke, yogya rIte zIlatrata pAlanArA mANasonAM zarIra bahu majabUta hoya be, ghane zIlatrata nahiM pAlanArAnAM zarIra bahu nirbala hoya te. zAstramAM paNa pUrvanA puruSonAM zarIra zIlavrata pAlavAthIja bahu majabUta varNavelAM be ane tethIja terja mhoTAM mhoTa kArya karavAne zaktivaMta yatA itA. dAlamAM zIlavrata pAlavAno anyAsa jema jema bo yato jAya be tema tema prajArja nirbala yatI jAyAne tethI eka bIjAne paraspara sahAyya karavAne zaktivaMta ghatA nathI. valI pAMca mahAvratomAM zIlane cothuM vrata gaeyuM be, to paNa te cothA tane khaMDana karanAra puruSa pAMca vratane khaMDana karanAro thAya be ane te cothA vrata pAlanAro puruSa pAMca vratane pAlanAro thAya be. - zrAvI rItanA te zIlavratamAM divyaguNo rahelA hovAthI temaja te bratane pAlanAra mANasane yA loka paralokasaMbaMdhI bahu lAja hovAthI yApaNA jainAcArya zrI jayakIrti muniye bahu jIvo upara pUrva upakAra karavAnA detuthI upadezarUpa yA " zIlopadezamAlA e nAmano mA ""
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA. gadhI bhASAmAM padyabaMdha graMtha racyo be. graMtha mAgadhI jASAmAM dovAne lIdhe bahu kaThINa mAlama paDavAthI zrI somatilaka sUriye vikrama saMvata 13e| nI zAlAmAM tenA upara zIlataraMgiNI e nAmanI saMskRta TIkA racI . TIkA karanAra sUriye paNa mUla graMthamAM zrApelA dRSTAMto upara rasIka ma. nohara kathA dAkhala karI graMthane bahu suzojita banAvyo be. graMtha mA. gadhI ane saMskRta bhASAno hovAthI zrame vidyAzAlAnA zAstrI pAse tenuM gujarAtI bhASAMtara karAvI upAvIne prasiddha kasyo be, tenuM kAraNa eja ke, uparanI banne nApAnA uDA paricayavAlA hAlamAM ApaNA jaina baMdhu e graMthane vAMcavAno lAja laz te mahAn zrAcAryoye ApaNA upara karelA upakArano temane dhanyavAda ApI te puruSoe karelA zramane saphala kare. zrA graMtha upAtI vakhate matimaMdathI athavA dRSTidoSathI je kAznUlo zrAvI , te pAula zuddhipatramA sudhArI lIdhI . valI 120 mA pRSThe zrI mallinAthanI kathA upara 40 mI gAthA nUlathI rahI gayelI hovAthI te gAthAne pADala zuddhipatramA dAkhala karavAmAM zrAvI . to paNa jo koza nUla rahI gai hoya to tene mATe hu~ kSamA mAgu DhuMane vinaMtI karuM dUM ke, tevI cUlyo sudhArI levI. la jaina vidyAzAlA.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ thA pustakamAM zrAvelI kathAnI anukramaNIkA. aMka. 1 guNasuMdarI ane puNyapAlanI kathA. 5 dvaipAyanajJaSinI ane vizvAmitranI kathA. 3 nAradanI kathA. 4 ripumardana rAjA ane juvanAnaMda rANInI kathA. 5 vijayapAla rAjA ane khadamI rANInI kathA. 6 brahmAnI kathA. 7 caMjanI kathA. sUryanI kathA. e sanI kathA. 10 zrA:kumAranI kathA. 11 naMdiSeNamuninI kathA. 12 rathaneminI kathA. 13 neminAthanA nava navanI kathA. 14 mahinAthanI kathA. 15 sthUlajanI kathA. 16 vajravAmInI kathA. 17 sudarzana zeunI kathA. 10 vaMkacUlanI kathA. 1e sunamAnI kathA. 20 madanarekhAnI kathA. 1 suMdarInI kathA. 22 aMjanA suMdarInI kathA. 23 narmadA suMdarInI kathA. 24 ratisuMdarInI kathA. 25 jhaSidattAnI kathA. 26 davadaMtinI kathA. 136 951 173 11 193 1ena 200 213 125 230 246 262
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 anukramaNIkA. kamalAnI kathA. 20 kalAvatInI kathA. 25 zIlavatInI kathA. 30 naMdayatInI kathA. 31 rohiNInI kathA. 32 kulavAlaka muninI kathA. 33 draupadInI kathA. 34 nUpurapaM kitanI kathA. 35 dattahitAnI kathA. 36 agaDadattanI kathA. 37 pradezI rAjAnI kathA. 30 mahAsatI sItAnI kathA. 30 dhanazrInI kathA. 2 204 308 324 330 338 344 351 362 382 36 414 438
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiMmata. 3-0-0 (-2-0 3-0-0 1-4-0 3-0-0 (-6-0 0-6-0 0-8-0 2-0-0 0-0-0 0-2-0 (-0-0 1-0-0 zrI zramadAvAda jaina vidyAzAlAmAM vecAtAM pustakonuM sUcipatra. 1-4-0 pustakanuM nAma. zrAddhavidhi ( zrAvakanI sAmAcArI ) sulasAcaritra ( bAMdhelI copaDI ) sulasAcaritra (buTAM pAnAM ) paryuSaNa mahAtmya bAlAbodha. (-0-0 (-0-0 1-0-0 sajhAyamAlA. prakaraNamAlA. siMDaraprakara (mUla TIkA ane bhASAMtara sAthe . ) " "" devasI rAi pratikramaNa. jaratezvaravRtti samakita kaumudI. saMbodhasattarI. "" yA nIcenAM pustakonI kiMmata mUla kiMmata karatAM ghaTADelI be, tethI te ve paDhI ghaTADelI kiMmata pramANe vecAze. mUla kiMmata ghaTADelI kiMmata. pustakanuM nAma. akSara. 2-0-0 1-10-0 paMcapratikramaNa tathA navasmaraNa arthasahita. zAstrI. "" 3-8-0 (-0-0 akSara zAstrI "" 0-22-0 "9 0-22-0 0-0-0 "9 nIcenuM pustaka vidyAzAlAtaraphathI upAya De. RSimaMDalavRttibhASAMtara. "" 3-0-0 devavaMdanamAlA. 1- 4 - 0pUjA saMgraha. ( padmavijayajI tathA rUpa vijayajI kRta. )" "" 2-8-0 pUjA saMgraha ( vIravijayajI kRta. ) paMcapratikramaNa. jayAnaMda kevalIno rAsa tara paMcAzikA zatruMjayatIrtha mahAtmya sAra. 13 " gujarAtI. "" gujarAtI " " 99
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUcipatra. zrA pustako zIvAya muMbazvAlA jImasI mANake upAvelAM sarve pustako tathA tIrthanA nakazA vidyAzAlAmAMthI muMbaInI kiMmata pramANe ve. cAtA male. zrI jaina vidyAzAlA. ve DozIvADAnI pola. zramadAvAda.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIgaNadharenyo namaH zrI zIlopadezamAkhA. mUla, zabdArtha, vizeSArtha ane kathAna sahita prAraMnaH zahAM graMthanI TIkA karanAra zrIdhajayadevasUri sAta zlokavaDe maMgalAcaraNa kare . ___(vasaMtatilakA vRttam ) yasyopadezasamaye dazanAMzumizrAH, skaMdhopari prsRmraashcikurprrodaaH|| kalyANapAtradadhisaMvalitorudUrvA lIlAM dadhuH sa kuzalAya yugaadidevH||1|| artha-dezanAne samaye daMtakAMtithI mizra thaelA ane khajA upara prasaratA jemanAM aMkura sarakhA keza, suvarNapAtramA dahiMthI mizrita evI bahu dUrvAnI samAna zojatA hatA, te zrI yugAdideva (ruSajadeva jagavAna) kalyANane arthe thaa.||1|| (upajAti vRttam ) zriye sa zAMtirmagalAMganaHsana, yuktaM dadhAnaH kumudAM vikAzam // yo'nUdbhavAnIditanAvamApya, zivottamAMgaM sthirnaasurshriiH||2|| artha-caMDamA jema mRgalAMbana pAmIne kumudone ( caMDavikAzI kamalone ) praphullita kare , tema je jagavAna mRgalAMbana pAmIne kumudone (pRthvI upara rahelA mANasone) harSa utpanna kare . e yuktaja be. temaja prasipha caMjamA jema pArvatIne hitakArI evA zaMkaranA mastake Azraya pAmIne sthira tathA dedIpyamAna zojAne pAmyo, tema je jagavAna
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 zIlopadezamAlA. saMsArane viSe ruci utpanna karanArA zivaramaNInA mastake rahI sthira chAne dedIpyamAna zojA pAmyA; te zrI zAMtinAtha jagavAna kalyAne arthe thAI // 2 // ziva zriyo rUpamananyarUpaM, jJAnAtmadarza paribhAvya jajJe // yazaizavAttanmayamAnaso yaH, sa neminAthaH zivatAtirastu // 3 // artha - je jagavAna zivaramaNInuM alaukika sauMdarya jJAnarUpa darpaNamAM joI vAlyAvasthAthIja tene viSe Asakta thayA, te zrI neminAtha jagavAna maMgalane thA. // 3 // jAvA anekAH pratibiMbya yasya, jJAne'vibAdhaM dadhire nivAsam // phaNAninAH sapta nayAzca tasthustyaktvA riputvaM sa zivAya pArzvaH 4 artha - je jagavAnanA jJAnamAM aneka jAvo pratibiMba pAmIne nirAbAdhapaNe hyA be. valI jemane viSe zeSanAganA sAta phaNAsarakhA sAta naya paNa parasparamA rahelo virodha tyajI daine rahyA che, te zrI pArzvanAtha jagavAna kalyANane arthe thAuM // 4 // yasminei garnagate'pi pitroH zrIH sarvato'jAyata vardhamAnA // sidArthasUnuzvaramaprabhuma, sidArthasArthaM sa dRDhaM vidadhyAt // 5 // artha- je jagavAna garnamAM Ave bate temanA mAtA pitAnI lakSmI divase divase vRddhi pAmI, te siddhArtha rAjAnA putra carama tIrthaMkara zrI vaImAna svAmI, mane dRDha evA siddha arthanA samUhavAlo karo. arthAt mhArA sarva kArya nizcayathI siddha karo. // 8 // ( vaMzastha vRttam ) jayaMtu te zrIguravaH kalAvatAM, jaDo'pi yeSAM karasaMgamAnnaraH // ratneSu caMzetpalavaDuri sthitiM samaznute nAzitadoSaDurdazaH // 6 // artha-jema caMdrakAMtamaNi jama batAM paNa solakalAnA dhAraka caMdranA kiraNanA sparzacI potAnA doSane dUra karIne romAM zreSThapada melave be, temaja aneka kalAnA dhAraka je sadgurunA hastanA avalaMbanathI jaDa puruSa
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMgalAcaraNa. paNa potAnA doSa tathA urdazA dUra karIne zreSTha puruSomA agrapada melave be, te saGguru jayavaMtA varto. // 6 // (upajAti vRttam ) cakre purA yajayasiMhasUri-ziSyeNa zAstraM jayakIrtinAnA // tasyAdamAsUtrayitAsmi vRtti, sukhAvabodhAM svaparopakRtyai // 7 // artha-pUrve jayasiMhasUrinA ziSya jayakIrti nAmanA munie je zrA zIlopadezamAlArUpa zAstra racyu , tenI hu~ ( ajayadevasUri) potAnA ane paranA upakArane mATe sukhe bodha thAya evI vRtti(TIkA)karuM bu.||7|| __e prakAre maMgalAcaraNa karIne graMthakAra graMthano zrAraMja kare je. hiM tatvanA upadezarUpa amRtanA samUhane ekatuM karanAra graMthakAra (jinakIrtisUri) puNyarUpI velanA pasavane praphullita karavAne meghanAzrAraMjarUpa thA zIlopadezamAlA nAmanA prakaraNanA AraMjaneviSe, uttama vicAramA praviNa evA puruSonA cittane camatkAra karavAmATe, graMtha jonArAUnI temAM pravRtti karavAmATe ane vighnanA samUhano nAza karavAmATe potAnA iSTadevatAne smaraNa karavApUrvaka zIlanA upadezanA prayojananA saMbaMdhavAlI prathama gAthA kahe . (AryAvRttam) zrAbAlabrahmacAriNaM nemikumAraM . natvA jagatsAram AbAlabaMnayAri nemikumAraM naimittu jayasAraM // zIlopadezamAlAM vakSyAmi vivekakarizAlAm sIlobaesamAlaM bAmi viveyakarisAlaM // 1 // zabdArtha-(AbAlabaMjayAri ke0) janmathI mAMDIne brahmacArI evA ane (jayasAraM ke)traNa jagatne viSe pradhAna evA, bAvIzamA tIrthakara ( nemikumAraM ke0) zrI nemikumArane ( namittu ke0) namaskAra karIne ( viveyakarisAlaM ke0) vivekarUpI hastIne radevAnI zAlArUpa evA (sIlovaesamAlaM ke0) zIlopadezamAlA nAmanA graMthane hu~ (vuchAmi ke0) kahIza. // 1 // ............. ....
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIkhopadezamAlA. _ vizeSArtha-zrA graMthanA karanAra zrI jayasiMhasUrinA ziSya jayakIrti muni, graMthanA zrAraMjamAM maMgalAcaraNa kahe je ke- janmayIja caturthavratarUpa brahmacaryane pAlanArA, vANI samAna manohara varUpavAlI rAjImatIne, rAjyane ane traNase varSasudhI potAne khAdhIna rahelI rAjyalakSmIne tRNanI peThe tyAga karI giranAra parvate sahasAvanamAM dIkSA lenArA, temaja bIjA sAdhAraNa manuSyathI nahi pAlI zakAya evA zIlavatane pAlavAthI athavA lokamAM uttama rUpapaNAthI dhyAna karavAyogya athavA bAhya zrane dhAnyaMtara zatrune jItavAthI traNa jagatmA pradhAna evA bAvIzamA tIrthaMkara zrI neminAtha prajune namaskAra karIne 'vivekarUpa hastIne radevAnI zAlAsamAna evI zIlavratanA upadezarUpa puSponI mAlAne ' athavA zIlopadezamAlA nAmanA graMthane huM kahIza. have phalane batAvatA satA zIlano upadeza kahe je. nirmazritasakalahIlaM duHkhavalImUlotkhananakIsaM // nimmadiyasayalahIlaM, udavallImUlanakaNakIlaM // kRtazivasukhasamIlaM pAlayata nityaM vimalazIla kayasirvasudasaMmIlaM, pAlada nicaM vimlsiilN||2|| zabdArtha-he javyajIvo ! tame ( nimma hiyasayalahIlaM ke0) mathana karI nAMkhI ne sarva prakAranI niMdA jeNe evA, tathA (udavasImUlakaNaNakIla ke) puHkharUpI velanA mUlane ukheDI nAMkhavAne khIlA samAna evA zrane ( kayasivasuhasaMmIlaM ke0) kasyo De modanA sukhano melApa jeNe evA ( vimalasIla ke0 ) nirmala zIlane ( niccaM ke0) niraMtara (pAlaha ke) pAlo. // 2 // . vizeSArtha-de javyajano! dahIne maMthana karanArA ravaiyAnI peThe sarva prakAranI niMdAne maMthana karanAra, siMha, gajeMDa, sarpa zrane saMgrAmAdikanA parAnavane dUra karanAra, karmarUpa jalathI utpanna thaelI puHkharUpI velinA * zrAdaravAyogya ane gaMDavAyogya vastunuM jJAna.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMthAraMbha. A mUlane ukheDI nAkhavAne khIlA samAna zrane mokSasukhane melavanAra evA nirmala zIlavatane tame niraMtara pAlo. // 2 // kAvyanI aMdara keTalAMka vacano vizeSa upadeza zrApavAne yogya hovAthI tene pharIthI kahevAmAM paNa punarukti doSa lAgato nathI. kahyuM ve kesajhAyaprANatavo, sahesu javaesu thuzpayANesu // saMtaguNa kittaNesu ya, na huti puNaruttadosA // 1 // mUla graMthakAre yA prathamanA kAvyamAM pUrvArddhane viSe vighnanI nivRttine mATe iSTadevatAne namaskAra karI uttarArddhane viSe graMthano viSaya kahyo be. mAM be prakArano saMbaMdha The. vAcya Ane vAcaka, temAM vAcya prakaraNArtha vAcaka prakaraNa be. valI zIlopadeza zranidheya (kadevAyogya vastutuM. svarUpa) ne viveka karI zAlArUpa prayojana darzAvyaM be, te be prakAre be eka karttA ne bIjuM sAMjalanArane, te paNa para ane para evA nedathI prakAre be. mAM karttAne para eTale mokSaprApti ane apara e javyajIvo upara anugraha be. sAMjalanArane paNa para te mokSaprApti ane para te prakaranA arthaM jANapaNuM be. valI graMthakAre bIjA tIrthaMkarone namaskAra na karatA phakta neminAthane namaskAra karavAnuM kAraNa ebe ke, graMthamAM zIlanuM prAdhAnyapaNuM pragaTa kara be. have zIla pAlavAthI yA loka paralokamAM je phala thAya be, te kar3e be. lakSmIH yazaH pratApaH mAhAtmyaM arogyatA guNasamRddhiH laccI jaise paryAvo, mADhapya marogayA guNasaMmizrI // sakalasamIhitasiddhiH zIlAt iha aas sayalasamI diyasiddhI sIlAna idai naivevi naivevi paralokespi khalu narasurasamRddhiM upajujya pareloevi hai narasu~rasamiddhi- murvasuMjikaNa tribhuvanapraNamitacaraNAH aNAH prAptuvaMti siddhisukhaM tiducpraNarpeNamiyacaraNA, ariNI pIvaMti siddhidaM // 4 // yugmm|| navet nave // 3 // zIlanarAH sIleMnarA // * dAna, tapa ne jAvanA e traSye jeTalo vakhata pAlyAM hoya taTelo vakhata phala pavAvAlAM thAya be. ne zIlatrata bahu vakhata pATyA batAM eka vakhata khaMkana karavAthI saghalukhaMkana thAya be. mATe niraMtara zIla pAlakuM. kahyuM be ke, vanaMti nAmajArA, nacciya vanaMti vIsamaMtehiM // sIkhajaro voDhabo, jAvajjIvaM chAvI sAmo // 1 // ( + paramapayaM ) iti pAThAMtaram.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpo (narasuzA ekA ( solanazane (pariNA zIlopadezamAlA. zabdArtha-(sIlA ke0 ) zIlathI arthAt zIla pAlavAthI ( iha javevi ke ) thA javane viSe paNa (lahI ke0) lakSmI, (jasaM ke0) jaza, (payAvo ke0 ) pratApa, (mAhapyaM ke0) mAhAtmya, (zrarogayA ke0) thArogyatA, arthAt zrArogyapaNuM (guNasamijhI ke ) guNonI samRddhi ane (sayalasamIhiyasisI ke0) sarve rUDA zvelA kAryanI sidhi (nave ke0) thAya . temaja (paraloevi ke0 ) paralokane viSe paNa (hu ke0) nizce (tihuzraNapaNa miyacaraNA ke0) traNa juvananA janoe jemanA caraNakamalane namaskAra kasyo be evA, ane (ariNA ke) karmarUpa zaNa (devA) thI rahita thaelA evA ( sIlanarA ke) zIlavatane dhAraNa karanArA puruSo ( narasurasamiki ke) manuSya ane devatAunI samRddhine (uvacuMjiUNa ke ) jogavIne ( sidhisuhaM ke0) mokSasukhane (pAvaMti ke ) pAme . // 3 // 4 // vizeSArtha-niSkapaTapaNe zIla pAlavAthI zrA navane viSe 'lakSmI' eTale cakravarti, vAsudeva, baladeva ane maMmalika rAjAnI pachI, 'yaza' eTale sarva dizAu~mA dhanyavAda, 'pratApa' eTale akhaMmita aizvaryapaNuM, 'mAhAtmya' eTale sarpa vigeremA puSpanI mAlAnuM dekhAvaM, 'arogyatA' eTale atisAra, jagaMdara ane kSaya vigere rogathI nirAbAdhapaNuM, 'guNasamRddhi' eTale mahAvrata zrane aNuvratonI puSTi ane sarve rUDA zchelA * kAryanI siddhi thAya , temaja paralokane viSe paNa traNa juvananA prANiyoe namaskAra karelA bhane pUrvajanmanA zunAzuja karmarUpa jJaNa (devA). thI rahita thaelA evA te zIlavratane dhAraNa karanArA puruSo manuSya . ane devatAu~nI samRddhine jogavIne modanA sukhane pAme . // 3 // 4 // zIla pAlavAthI thAnava zrane paranavamAM sukhanI prApti thAya , . te upara guNasuMdarI ane puNyapAlanI kathA. be sUrya zrane be caMarUpa cAra cakrane dhAraNa karavAthI sarve chIpomA cakravartI padane pAmelA A jaMpUchIpamAM lakSmIthI manohara evA jaratadevanI dakSiNa dizAe nadilapuranAme manohara nagara je. je nagaranI AkAzaparyaMta uMcI gaelI havelI upara sUrya, suvarNanA kuMjasamAna zojato hato ane sonAnA daMDanI dhajAu~ upara bAMdhelI zekaDo ghUgharI zrAkA
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNasuMdarI ane puNyapAlanI kathA. zamA rahelA tArAUnI peThe zojatI hatI. te nagaramAMjenA pratAparUpa rajakaNo jANe ratnoja hoya nI! evo siMhanA samAna parAkramavAlo tharikesarI nAme rAjA rAjya karato hato. tene arihaMtanA dharmavAlI, kAmadevarUpa istIne baMdhana karavAne vAlAnastaMnarUpa ane akhaMDita saujAgyavAlI kamalamAlA nAme paTTarANI hatI. dharmaneviSe prItivAlA te daMpatI (strI puruSa) putrane mATe deva devIunI bahu mAnatA karatAM hatAM, jethI temane kAle karIne zekaDo putrathI paNa adhika premavAlI eka putrI thaz. tharikesarI rAjAe potAnA zrAtmAne dhanya mAnatAM e putrIno mhoTo janmotsava karIne guNasuMdarI evaM yathArtha nAma pADyu. paThI kalpavelanI peThe divase divase vRddhi pAmatI e rAjasutA, caMDakalAnI peThe sarva manuSyone atyaMta vahAlI thai. anukrame e rAjaputrInA zarIrarUpa vananeviSe pUrNa evA unmAdarUpa kyArAthI siMcana thaebuM ane hAvanAvarUpa lacI rahelI bAyAvAluM yauvanAvasthArUpa vRkSa vRddhi pAmyu.. eka divasa pUrNakalAuMnA abhyAsavAlI ane sarva aMganeviSe suzojita alaMkArone dhAraNa karanArI e rAjakumArI potAnI mAtAnI zrAjhAthI potAnA pitAnA caraNane praNAma karavAmATe sannAmAM gaz. cosaTha kalAthI pUrNa jANe sAkSAt sarakhatI poteja hoyanI ! evI ane vinayathI namra evI te putrIne arikesarI rAjAe potAnA kholAmA besArI. par3I unmatazRMgAranA eka taraMgarUpa potAnI sajAne joto arikesarI rAjA, madonmatta hastithI peThe jagatne tRNasamAna gaNato potAnA manamAM vicAra karavA lAgyo ke, "zrA mhArI sanA devasanA be, cita samRddhivAlA sevako devatArUpa , lakSmI paNa jozae teTalI be, ane huM pote arUpa . to have mhArAthI vargane viSe vadhAre jhuMDe." zrAma garvarUpa ajIrNathI pUrNa thaelA udaravAlA e rAjAe daMDathI tADana karelA sarpanI peThe (lokone) viSarUpa vacana kahyAM, " he loko! tame pRthvIne viSe rahyA utAM, devalokanI krIDAthI zrAd daivane svAdhina evaM pUrNa sukha jogavo be, te konA prasAdathI ?" rAjAnAM dhAvAM vacana sAMjalI thAkula vyAkula thaelA te sarve sevako, ziyAlanI peThe ekI vakhate rAjAne kadevA lAgyA ke, "he khAmi
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. n ! niraMtara zrApanA prasAdarUpa kalpavRdanI bAyAno Azraya karI ra. helA ame jamarAUnI peThe chitaphalanA vAdane pAmIe bIe." lokonAM AvAM vacana sAMjalI jainadharmamAM zrAdaravAlI thaelI ane karmanA marmane jANanArI guNasuMdarIe jANe lokonA vacanano tiraskAra karatI hoyanI! ema potAnuM mastaka dhUNAvyu. panI rAjAe potAnI putrIne tema karavAnuM kAraNa pUjyuM eTale guNasuMdarIe spaSTa karvA ke " zujAzuna phalanI prAptimAM jAva karma eja mukhya kAraNa . bIjAnuM zuM prayojana ? phakta eka ladamIja dIrghakAlaparyaMta jIvo ke, jenA prasAdathI sarve mANaso dhanavaMta puruSanI pAse mI mI bole ." putrInAM zrAvAM vacanathI zratyaMta kopa pAmelA rAjAe vrakuTI caDAvIne tene kayu ke " tuM konA prasAdazrI zrAvaM akhaMmita sukha jogave ne ?" putrIe kahyu, " he tAta! thA sarve mANaso potapotAnA karelA karmanuM phala jogave , bIjAu~ to kevala nimittamAtra . __ paDhI rAjAe, potAnA kholAmAMthI putrIne utArI mUkI sarva bAjarapAdika paNa kaDhAvI nAMkhIne tene jUnAM vastro paherAvyAM. bevaTa potAnA sevako pAse koI eka jIrNavastrane dhAraNa karanArA, rogI ane purbala aMgavAlA kaThIyArAne bolAvIne tenI sAthe te potAnI putrIne paraNAvI dIdhI; ane kayu ke " jA, tuM thArA karmanAM ane jIjanAM phala jogava." valI teNe potAnA sevakone paNa kaDaM ke " je mANasa zrA mhArI putrInI pAula jaze, te nizce mhAro zatru be," Ama nUpatie potAnI putrIne zrAvI sthitie pohocADI eTale " he mahArAja ! avinIta evA paNa bAlakane viSe mAtA pitAe kopa karavo nahi joze. zuM stanapAna karato bAlaka potAnI mAtAnA stanane kheMcavAthI vadha karavA yogya thAya ?" zrAvI rIte aMtaHpuranA maMtrI e rAjAne bahu vinatI karI, paNa sarpanI peThe atyaMta kopAyamAna thaelA te rAjAe koznu kahevaM mAnyuM nahIM. - panI praphulita mukhakamalavAlI guNasuMdarI " paNa mhArA puNyakarmane jogavIza" ema kahIne potAnA AtmAne dhanya mAnatI tI kAgaDAnI pAbala rAjahaMsInI peThe kaThIyArAnI pAula pAula tenA jUnA ghara pratye gaz. tyAM e rAjaputrIe potAnA patine Asana thApI tenA upara besA
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNasuMdarI ane puNyapAlanI kathA. syo. par3I kaThIyArAe guNasuMdarIne kaDaM, " he rAjasutA ! A mhArA gharane viSe thArA yogya kAMza paNa vastu nathI, tethI tuM thArI marajI hoya tyAM bIje sthAnake jA; kAraNa ke, suvarNa jyAM jyAM jAya je tyAM tyAM avyane utpanna kare ." guNasuMdarIe kahyu, " are svAmin ! zrApa have kyAre paNa zrAvu vacana bolazo nahIM. kAraNa ke, ciMtAmaNi ratnasamAna thApanA zaraNe hu~ zrAvelI DhuM" par3I vinayathI namra mukhavAlI guNasuMdarIe jeTalAmAM potAnA patinA jaTAsamAna thaelA kezane bUTA karavA mAMDyA, teTalAmAM tene patinA mastakamAMdhI bAvanA caMdanano gaMdha zrAvyo eTale teNe AzcaryathI vicAra karI sAra jANIne potAnA patine pUbyuM. " he svAmin ! thAje tame lAkaDAno jAro kyAM vecyo ?" kaThIyAre uttara zrApyo. ke, " khAvAnuM laz kaMdoznI pukAne gharANe mUkyo ." par3I gupasuMdarI patinI saMgAthe kaMdoznI ukAne gaz ane tene lIdhelA khAvAnA paisA zrApI lAkaDAno nAro potAne ghera pAlo pANyo. kaDaM De kevAdalAthI DhaMkAra gaelo sUrya zuM potAnA tejane malina kare ? zrarthAt nathI karato. __ panI rAjaputrI guNasuMdarIe te bAvanA caMdanano eka kakaDo laz saraiyAnI jukAne vecyo ane tenA upajelA avyathI vastrAnUSaNa vigere kharIda kasyAM. tyArapaDI teNe kezane sApha karI telamardana karI saMskArapUrvaka potAnA patine snAna karAvyu. jyArathI e raMka kaThIyAro puNyanelIdhe rAjasutA guNasuMdarIne pAmyo, tyArathI lokamAM tenuM puNyapAla evaM yathArtha nAma paDyu. have puNyapAle je vRkSa kApIne te nAro ANyo hato, te vRkSa guNasuMdarIe majuraloko pAse kapAvIne potAnA gharane viSe maMgAvyu. panI " vyavahArathI nikalI gaelA ( sAdhu ) puruSoe niraMtara jogavelA meru parvatanAM zikharo paNa kAle karIne kSaya pAme !" evo vicAra karIne te rAjasutAe bAvanA caMdananA sarva kakaDAne vecI dazne bahu avya eka karI levA devArUpa kAryazrI vyavahAra calAvyo, paraMtu te kAryamA potAno pati pazunI peThe ajANa hato, tethI guNasuMdarI tene zranyAsa karAvavA mATe ko bIje gAma teDI gaz. tyAM tene akArAdi adaro ulakhAvI
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. vAMcatAM zIkhavyu, gaNitavyavahAramA paNa pravINa kasyo bhane DevaTa vastra ane karIyANA vigerenI parIkSA paNa zIkhavI. zrAma guNasuMdarIe tene sevA-devArUpa sarva vyavahAranA kAryamAM catura banAvI dIdho. valI sarva vIdyAmAM kuzala evI te guNasuMdarIe potAnA patine thoDA divasamAM dharmakAryamAM paNa praviNa kasyo. panI ko sArthavAhanI saMgAthe e rAjaputrI potAnA patisahita potanapura nagarapratye gaz. tyAM teNe puNyapAlane vepAranA kAryamAM ghaNo kuzala kasyo, tethI te anukrame potAnI mele vyavahAranA sarva kAryamA pravatryo. eka divasa guNasuMdarIne kAM sAdhAraNa lekha jaDyo. temAM sAta au* SadhInA prayogathI kalyANa siddhine ApanArI suvarNa banAvavAnI krIyA lakhI hatI. teuparathI rAjaputrIe e prayoga karI bahupavya ekatuM kaluM. palI sarvaprakAranI ciMtAthI mukta thaelIne sukharUpasamurumAM mubI gaelI guNasuMdarI kamalaneviSe jamarInI peThe dharmarUpa udyAnamAM adhika adhika ramavA lAgI. puNyapAla paNa rAjAnI peThe lakSmIvaDe vilAsa karato bato dAna ane caturAznI krIDAthI lokamAM bahu prasiddhi pAmyo. zrApramANe puNyapAlanI lakSmI, dharma, dAna, yaza zrane caturAie sarva uttarottara bahu vadhavA lAgyA. kaDaM je ke- lakSmInA paricayathI jampuruSo bahu caturAzne pAme be, ane strIunA yauvanano mada lAvaNyapaNAne pragaTa kare . par3I dharmabuddhivAlA puNyapAle tyAnA rAjApAsethI jamIna laz tenA upara eka uMcA toraNavAluM jinamaMdira karAvyu. " niraMtara eka sthAnake rahevAthI mANasa jaDa thara jAya ," mATe hu~ patine bIjA dezamAM laz jAlaM, evo vicAra karI guNasuMdarIe potAnA patine paradeza javAnuM kaDaM. palI puNyapAle paNa ghaNAM vAhano ekagaM karI, zeMkaDo karIyANAne kharIda karI ane mhoTI saMgharacanA karIne nagarane viSe paTaha vagaDAvyo ke, " mhArI sAthe zrAvanAra mANasa pAse nAthu nahI hoya to nAthu zrane vAhana nahIM hoya to vAhana huM zrApIza." panI tyAMnA rAjAnI rajA laza jATa lokoe karelA mAMgalika zabdapUrvaka puNyapAla, prajAtanI vakhate dAna zrApato bato hastInI peThe siMhaladvIpa tarapha cAlyo. sarva prakAranI saMpattie karIne jANe jaMgama (hAlatuM cAlatuM) vRdAja hoyanI !
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNasuMdarI ane puNyapAlanI kathA. . 11 ema mArgane viSe jato evo te puNyapAla nAyaka bahu yaza pAmyo. raste prajAvanA pUrvaka tIrthano uddhAra karato bato te puNyanA samUhanI peThe ThekANe ThekANe navIna evAM jinamaMdiro karAvato hato. yApramANe aneka dezonuM ulaMghana karI potAnA yazane vistArato bato te puNyapAla anukrame siMhaladvIpamA zrAvI pahoMcyo. tyAM teNe mANikyajaDita bAjUSaNothI potAnA sevakone sAkSAt kalpavRkSa samAna banAvyA, iMjanI spardhA karanArA teNe veza dezamA utpanna thaelA lAkho azvo potAnA sevako pAse maMgAvyA, temaja viMdhyAcala parvatamAMthI nabajAtinA hajAro hastIne paNa maMgAvyA. eka divase thA prakAranI potAnI bahu samRjhine jo guNasuMdarIe zravasara malavAthI potAnA patine madhura vacanathI kahyu, " he svAmin ! tApathI tapta thaelA padIu~nA kaMThanI peThe zrA avyAdi sarva saMpatti caMcala be; mATe vivekI purUSoe dharmakArya karIne tenA phalano upanoga karavo. he nAtha ! je avyathI puNya kayuM nathI, athavA to khajana saMbaMdhAune Azcarya utpanna thayu nathI, to tevA avye karIne zu! mATe have jyAM mhAro pitA arikesarI rAjA rAjya kare , tyAMjavU yogya be. kAraNa ke, te paNa potAnA netra ughADIne mhArA karmanuM phala jue" priyAnAM zrAvAM vacana sAMjalI avasaranA jANa evA te puNyapAle turata prayANano paDada vagaDAvyo. par3I mArgamAM aneka nUpatie sanmukha thAvavA vigerethI pagale pagale satkAra karelo e puNyapAla cakravartInI peThe mArgaubaMdhana karavA lAgyo. teNe tIrthasthAnamAM jazne mahAdAnathI, saMghanI pUjAyI ane prastAvanAdi satkRtyathI jainazAsananI unnati karI "zuM bAte cakravartI ne ? ke vAsudeva ? athavA to pRthvI upara iMja poteja zrAvyo De ? ke jenI zrAvI utkRSTa samRddhi dekhAya !" zrAma lokoe yogya athavA ayogya rIte zaMkA karelo te puNyapAla " mahAnAyaka" evI mhoTI nAmanA pAmyo. . anukrame teNe sarve deza- ulaMghana karIne pUrvanA aneka saMketavAlI potAnI janmanUmirUpa jahila puranI sImAne dIThI. paDI te lAkaDAnA jArA vahevArUpa potAnI pUrva avasthAne vAraMvAra saMjArato bato potA
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. nA mitronI bAgala brahmAthI paNa na ulaMghI zakAya tevaM karmanu vicitrapaNuM kahevA lAgyo. nadila puranI najIkamAM teNe potAnA saMghano paDAva karAvIne thoDA bakhatamAM vaimAnanA samAna eka navo mahela caNAvyo. tyAra par3I te, eka thAlamAM jANe guNoja hoyanI !! ema ratno mUkIne arikesarI rAjA pAse neTa zrApavA gayo. arikesarI rAjA paNa puNyapAle varNana karelA te te dezanA AzcaryakArI samAcArathI bahu vismaya pAmyo, kahyu ke-je padArthoM rAjAUnA jovAmAM paNa zrAvatA nathI, tevA padArthono paradezamA musApharI karanArA puruSo sahajamAM anubhava le . panI maMtrIunA kahevA uparathI arikesarI rAjAe avya zrApI puNyapAla pAsethI keTakhAka hastI kharIdavA mAgyA, eTale puNyapAle kahyu. " he svAmin ! mhAre avya, zuM kAma ? meM e sarva zrApanA caraNamAMja tharpaNa kakhu be; mATe Apa mhArA upara prasanna thara mhAre ghera padhArI mhArA upara anugraha karo." arikesarI rAjA paNa kautukathI teno vaijava jovAmATe thoDA mANasonA parivAra sahita puNyapAlanA saMghamAM gayo. tyAM te jUdI jUdI jASA bolanArA temaja vicitra alaMkArone dhAraNa karanArA bane thAmatema kAryane mATe jatA zrAvatA mANasovAlA vargasamAna te sArthane jo Azcarya pAmyo. paThI puNyapAlanI vinaMtI uparathI tharikesarI rAjA nhAvAne mATe nhAvaNa karavAnA maMDapamA jaz bAjoTha upara beTho. tyAM te devatAnI samAna uttama sAmagrIthI snAna karI, sUkSma rezamI vastrane paherI zrI jinarAjanuM pUjana karavAmATe madhyamAM rahelA devagRhamA gayo. tyAM teNe kapUra, kastUrI, agurUcaMdana thane uttama stotrapAThazrI zrI jina rAjanI pUjA karI. par3I te nojanazAlAmA zrAve bate sevakoe suvarNanA bAjoTha upara ratnanA thAlo mUkyA. paThI zveta vastra tathA AbhUSaNo dhAraNa karanArI ko strI jANe devIja hoyanI ! ema pUrvanA chAramAthI zrAvIne rAjAnA Agala rahelA suvarNanA thAlamAM phalo mUkI gaz. valI lIlA vastrAcaraNane dhAraNa karanArI strI dakSiNa dhArathI nikalIne manohara rasa. vatI pIrasI gaz. temaja pIlA vastrAjaraNane dhAraNa karanArI strI pazcima
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNasuMdarI ne puSyapAlanI kathA. 13 mAM nikalI tImadhura pakvAnna pIrasI gaI. bevaTa raktavastrAjarane dhAraNa karanArI strI dudha ghI vigere pIrasIne cAlI gai ! rIte mahA uttama rUpavAlI cAra strIne jo Azcarya pAmelA zrarikesarI rAjAe puNyapAlane pUbdhuM ke, " tamAre keTalI strIrDa be ? " puNyapAle hAsyapUrvaka uttara thApyo " he svAmin! thApe je dhAkhuM be, te temaja be. " jojana karI rahyA paDhI rAjA ne puNyapAla banne jaNA ekAMte sukhI vAto karatA datA, evAmAM zravasaranI jAe guNasuMdarI potAnA pitAe potAne kADhI mUkatI vakhate zrApelAM vastrone dhAraNa karI turata tyAM zrAvI. rAjAe tenA yAvA vilakSaNapaNAne jozne kayuM, "he vatse ! tuM vhArA zaNagArane dhAraNa karI mhArA kholAmAM beza. " guNasuMdarIe tema ka eTale karmanA phalane mAnatA evA rAjAe tene kayuM, " he putrI ! avalA mAge jatA evA mane teMja sAro mArga dekhADyo be. valI duSTa evA meM jojana vakhate jUdA jUdA zaNagArane dhAraNa karI zrAvatI tane ulakhI paNa nahI." he vatse ! zrA puNyapAla koNa be ?" rAjAnA vA prazna guNasuMdarIe potAnI dvArapAlinI ( dAsI ) sAmuM joyuM, eTale te dAsIe pUrvano sarva vRttAMta rAjAne kahI saMjalAvyo. yA vAta nagarImA phelAi tethI maMtrI, sAmaMta ne aMtaHpurasahita nagarInA sarve loko harSathI tyAM zravavA lAgyA. jenA netramAM harSanAM zrAsuM vadetAM tAM evI guNasuMdarInI mAtA paNa potAnI putrIne yA liMganapUrvaka kar3evA lAgI ke, " he vatse ! zrAje tane malavAthI mane baha darSa thAya be, " dhAvamAtA dhane nhAnapaNacIja sAthai mhoTI ghaelI sakhI paNa gADha grahathI tene vAraMvAra AliMgana karavA lAgI nagaranI strIu guNasuMdarInA dhAvA pUrva vaijavane sAMjalI atyaMta kolAhala karatI tI vIsmaya pAmI paDhI guNasuMdarIe harSathI potAnA pitA ne sevaka vargene vastra, jaraNa ane tAMbUla thApI bahu satkAra kasyo. bIjanA caMdranI peThe utsAhathI jovAyalA puNyapAle paNa vinayathI mastaka namAvIne potAnAM sAsu sasarAne praNAma karayA. paDhI sAsaro ne jamAi mhoTI saMpatti thI istIupara besI parivArasahita nagaramAM cAvyA. raste zrI vardhamAnasUri dharmopadeza yApatA hatA, tethI iSTa chAne pa Y
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 zIlopadezamAlA. thya evA te dharmopadezanI vAta sAMjalI arikesarI rAjAe potAnA jamAra puNyapAlane kaDaM. " hu~ tamArA vaijavane sAMjalI vairAgyavAsita thayo buM, mATe vistArapUrvaka jinadharma sAMjalavAnI zchA karuM buM." palI sarve jaNAe ekaga thakSa zrI vardhamAnasUrinA caraNane namaskAra karI vairAgyanA kAraNarUpa zrI arihaMta dharmanA mahAtmyane sAMjalyu. te zrA prmaanne|| lakSmIryazaH kulejanma, pratApaH priysNgmH|| zrIdharmakalpavRkSasya, phasameta jhinoditam // lakSmI, yaza, sArA kulamA janma, pratApa, priyano saMga e sarva zrIdharmarUpa kalpavRdanAM phala le ema zrI jinezvara prajue kahyu je. valI sUrie arikesarI rAjAne karvA ke, "he rAjan ! thA thArI putrIe pUrvajanmane viSe uttama zIlavata pAlyuM hatuM, tenuM thA sarva phala . zrane te aMte moda pAmaze. he rAjan ! uHkharUpa kaholathI pUrNa evo A saMsAra samuja apAra be, mATe dIdArUpa vahANavinA ko tene tarI zakatuM nathI." muninAM AvAM vacana sAMjalI rAjAe kahyu ke, " hu~ zrApanA caraNanoja Azraya karIza. kAraNa ke, mhoTA puruSono zrAdeza phakta nirudyamI puruSothIja pAlI zakato nathI." par3I tharikesarI rAjA sUrine kahIne potAnA nagara pratye gayo. tyAM dayAvaMta evA teNe baMdhIvAnone boDI mUkI potAne putra na hovAthI potAnA jamAi puNyapAlane rAjya zrApyu. tyAra par3I te nUpati, yAcakajanone manavAMbita dAna thApIne mahotsavapUrvaka cAritra aMgIkAra karI tene niSkalaMkapaNe pAlavA lAgyo. puNyapAla rAjA paNa zrI jinadharmanI pranAvanA karato to nyAyathI rAjya karavA lAgyo. " yauvana nAzavaMta khajAvavADhaM be, lakSmI daNanaMgura ; ane A deda paNa zekamo vighnavAlo ne, mATe dharmaneviSe buddhi karo." zrAvAM potAnI priyA guNasuMdarInAM bodhakAraka vacana sAMjalI puNyapAle potAnA putra sulocanane rAjya sopyu. par3I te banne strI puruSe mahotsavapUrvaka cAritra zrAdayuM. dIrghakAla paryaMta niraticArapaNe cAritrane pAlatA te banne jaNA anukrame akSayasukhavAlA mokSapadane pAmyAM. je dhIrapuruSo zIlarUpa mANikyane yatnathI niraMtara potAnA hRdayane
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlagAthA. viSe dhAraNa kare , te guNasuMdarInI peThe zrA lokamAM zrane paralokamAM vAMbita arthanI prAptithI harSavaMta thAya ne. iti guNasuMdarI ane puNyapAlanI kathA. mokSasAdhananAM bIjAM ghaNAM sAdhano be, batAM paNa zIla utkRSTa sAdhana De te kahe . devaH guruH ca dharmaH vrataM tapaH guptiH avaninAtho'pi devo gurU ye dhammo, vaiyaM tevaM gutti-mvnninaadoviN|| puruSaH nArI api sadA zIlapravRttAni ardhati puriso nArIvi sayA, sIlapavittAiM agchati // 5 // zabdArtha-(devo ke0) deva, (gurU ke) guru, ( dhammo ke ) dharma, (vayaM ke0) vrata, (tavaM ke0) tapa, (guttiM ke0) gupti,(avaNinAdo ke0) pRthvino nAtha-rAjA, (api ke0) nIkhArI, (puriso ke0)puruSa, (ca ke) zrane (nArIvi ke0) strI paNa. e sarve (sayA ke) niraMtara (sI. lapavittA ke0) zIlamA pravartyA satA (agdhaMti ke0) pUjAya . // 5 // - vizeSArthaH-zAsana pravarttAvanAra deva, dharmano upadeza denAra guru, heya upAdeya eTale tyAga karavA yogya ane grahaNa karavA yogya vastune jaNAvaNAra dharma, dIkSA aMgIkAra karavA rUpa vrata, bAhya ane dhAnyaMtara e bAra prakAra, tapa, mana vacana ane kAya e traNa prakAranI gupti, rAjA nIkhArI. dharmane dhAraNa karanAra puruSa tathA modanA sAdhana nUta jJAna, darzana zrane cAritra rUpa traNa ratnone dhAraNa karanArI strI; e sarve zIlamA pravartyA satAja niraMtara pUjAya . arthAt zIla pAlavAthIja mhoTAine pAme ke ane samatimAM javAne yogya thAya be. // 5 // have be gAthAeM karI bIjA puruSone zIlamA pravarttAvavAne mATe 5. kArakAraka hovAthI zIlathI vyApta thaelA puruSone kahe De. dAtRziromaNayaH keke na bhUtAH jagati satpuruSAH dAyAraisiromaNiyo, keke ne duA jayaMmi sa~ppurisA //
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 zIlopadezamAlA. keke na saMti kiMpunaH stokAH dhRtazIlanarAH 'keke na saMtiM kiMpuMNa, thovaicciya dhariyasIlanarA // 6 // SaSThASTamadazamAdi tapyamAnAH zrapi khalu madesamAI tavarmANAvi tIva ugratapaH naggataivaM // askhalitazIla vimalAH mahAmunayaH jagati viralAH yaska liye sIla vimalA jaiyaMmi viralI mahAmuNiNo // 7 // yugmam. // zabdArtha - ( jayaMmi ke0 ) zrI jagatane viSe, gayA kAlamAM (keke ke0 ) koNa koNa ( dAyAra siromaNiNo ke0 ) dAtAronA ziromaNI evA ( sappurisA ke0 ) satpuruSo ( na duzrA ke0 ) nathI thayA ? ane va rtamAna kAlamA paNa (keke ke0 ) koNa koNa, dAtAranA ziromaNi ( na saMti ke 0 ) nathI ? arthAt gayA kAlamAM ghaNA yayA hatA ne varttamAna kAlamA paNa ghaNA be. tyAre ( kiMpuNa ke0 ) koNa thoDA be ? to h, ( dhariyasIlana ke0 ) dhAraNa karayo be zIlano jAra jemaNe evA satpuruSo ( yo ci 0 ) thoDA be. // 6 // ( hu ke0 ) nizce (jayaM mi ke0 ) yA jagatje viSe ( madasamAI ke0 ) baTha (be upavAsa ) zra hama (traNa upavAsa ). chAne dazamAdi (cAra upavAsAdika) ( 0 ) atizaya (jaggatavaM ke0 ) ugratapane ( tavamANAvi ke0 ) tapatA evA pu-. ruSo ghaNA be, paraMtu ( raka liyasIla vimalA ke0 ) akhaMDita zIlavate karIne nirmala thalA evA ( mahAmuNi ke0 ) mhoTA muniyo ( viralA ke0 thoDA be // 7 // vizeSArtha - yA jagatne viSe gayA kAlamAM jIvarakSAne mATe potAnA jIvItane ( dehane) tolI ApanArA evA dAtAra ziromaNi koNa koNa nathI thA ? kayuM ve ke - karNazcarma zivimasaM, jIvaM jImUtavAhanaH // dadau dadhI cirasthI ni, nAstyadeyaM mahAtmanAm // karNe potAnA cAmaDaM, zivie potAnuM mAMsa, jImUtavAhane potAne jIva ne dadhIcie potAnA hADakAM yAM be. mATe mahAtmA puruSo pAse kAM na zrApavAyogya vastu nathI. varttamAna kAlamA paNa koNa koNa nathI ? arthAt zrA jagatne viSe gayA kAlamAM bIjAne mATe (jIvarakSAnemATe ) potAnA prANa ApanArA
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlagAthAna. jImUtavAhanazrane dadhIci vigere satpuruSo thai gayA ane vartamAna kAlamAM paNa ghaNA . tyAre thoDA koNa le ? to ke, akhaMmita zIlavatanA nArane dhAraNa karanArA satpuruSo thoDA . // 6 // zrA jagatne viSe be upavAsa, traNa upavAsa, cAra upavAsa paMdara upavAsa ane mAsakhamaNa ( eka mahinAnA upavAsa) vigere mahA ugratapa karanArA ghaNA puruSo ne, paraMtu akhaMmita zIlavrate karIne pavitra thaelA mahAmuniyo thoDA . arthAt zIlavata pAlavU ghaNuM kaThaNa hovAzrI akhaMDita zIlapAlanArA satpuruSo thoDAja hoya . kayu ke-thakANasaNI kammANa modaNI, taha vayANa bNjvyN||guttiinn ya maNaguttI cauro pukeNa jippNti|| iMDiyomAM raseMji jItavI kaThaNa , karmamAM mohanI karma jIta, kaThaNa be, vratamAM brahmacarya vrata pAlavU kaThaNa je ane guptimA managupti saMvaravI kaThaNa je. ema e cAre kuHkhe jItAya . mATe tapakhiu~mAM paNa nirmala zIla pAlanArA thoDA hoya . // 7 // V teja vAta laukika zaSinA dRSTAMtathI dekhADatA satA kade be. yat loke'pi zrUyate nijatapomAhAtmyaraMjitajagato'pi jaM loevi suNijAra, niytvmaapprNjiyjyaavi|| vaipAyanavizvAmitrapramukhazaSayo'pi prajRSTAH dIvAyavissAmi-ttapamudarisiNovi phaa|||| zabdArthaH- (jaM ke0 ) je ( loevi ke0 ) lokane viSe paNa ( suNi. jAra ke) saMjalAya , (niya tava mAdapparaM jiya jayAvi ke0) potAnA tapanA mAhAtmye karIne raMjana kamu De jagat jemaNe evAya paNa te ( dIvAyaNa vissAmitta pamuha ke0) daipAyana ane vizvAmitra pramukha (risiNovi ke0) jhaSiyo paNa zIla thakI (paprajJA ke0) caSTa thayA ! // // vizeSArtha-khAkharAnAM sUkAM pAMdaDAM, zevAla zrane pANIthI zarIrano nirvAha karanArA tathA potAnA tapanA prajAvadhItraNa jagatnA janone raMjana karanArA evA je dvaipAyana ane vizvAmitra jhaSiyo vigere lokane viSe saMnalAya be, te RSiyo paNa strIUnA kaTAkathItrAMti pAmIne zIlathI jraSTa thayA le. arthAt evA mhoTA RSi paNa zIlavata pAlavAmAM asamartha thayA . // //
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 zIlopadezamAlA. mhoTA mhoTA zaSi paNa zIlathI naSTa thaelA be, te upara dvaipAyana zaSinI zrane vizvAmitra RSinI kathA. A jaratadetrane viSe hastinApura nagaramAM pAMDavono pUrvaja zAMtanunAme rAjA rAjya karato hato. prajAnuM putranI peThe pAlana karato evo te mRgayA ramavAmAM ghaNI prItivAlo hovAthI eka divase teNe mRgayA ramatAM ramatAM eka hariNa, joDaM dI. rAjAe potAno ghoDo te hariNanI pAula doDAvyo, tethI te hariNa ane hariNI banne koz mhoTA vanamAM nAsI gayAM ane rAjA paNa tenI pAula gayo. tyAM teNe mahAvanamAM eka mhoTo sAta mAlano mahela dIge. par3I ghoDAne nIce rAkhI pote jevo sAtamA mAla upara caDe be, tevAmAM rAjAe eka mahArUpavaMtI kanyA hAthamAM pANIthI jarelo kalaza lazne potAnI sAme zrAvatI dInI. kanyAe zrAsana thApI rAjAne ghaNo vinaya karI pANI pAzne saMtoSa pamADyo. tyAre rAjAe pUjyuM ke, "he sujage! tuM koNa je ? konI putrI De ane zrA sthAnake kema rahe be." kanyAe uttara thApyo ke, "he rAjan ! huM janhu nAmanA vidyAdharanI dIkarI buM. mhArUM nAma gaMgA . eka vakhate mhArA pitAe potAne tyAM zrAvelA jozIne pUjyuM ke, "zrA putrIno vara koNa thaze?" tyAre te jozIe kahyu ke, "zrA tamArI putrI gaMgAne "vanamAM" varanI prApti thaze." jozInAM evAM vacana sAMjalI mhArA pitAe zrAvanamA sAta mAlano mahela caNAvI mane ahiM mUkI ne, ane jozIe kahelAM vacano zrAja tamArA melApathI saphala thayAM ." ___ kanyAnAM zrAvAM amRtasarakhAM vacano sAMjalI zAMtanu rAjA tene tyAMja gAMdharva vivAhathI paraNI mhoTI svArIzrI potAnA nagaramAM lAvyo. par3I zabdAdika pAMca prakAranAM viSayasukha jogavatAM te gaMgAne eka putra thayo. tenuM gAMgeya evaM nAma pADyu. zuklapakSanI bIjanA caMDamAnI peThe te gAMgeya vRddhi pAmavA lAgyo bhane mahotera kalAno abhyAsa karI potAnA mAmAnI pAse dhanurvidyA zIkhavA lAgyo. _have hastinApura nagaranIpAse yamunA nadIne kAMThe eka pArAsara nAmano kRSi tapa karato hato. tyAM maMgaMdhA nAmanI eka ghaNA svarUpavAlI 1 A machagaMdhAnAM ( mavagaMdhA, satyavatI ane yojanagaMdhA e ) traNa nAma hatAM.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 // daipAyanI kathA. dhIvaranI putrine jora te zaSie dhyAnamAMthI cUkI tenI sAthe viSayasukha jogavyu, tethI keTaleka divase tene eka putra thayo. tenuM dvaipAyana evaM nAma pADyu. dvaipAyana mhoTo thayo eTale te tApasI dIkSA la tapa karavA lAgyo. . have eka vakhate zAMtanu rAjA mRgayA ramavA mATe nAvamAM besI yamu. nA nadIne sAme kAMThe gayo. tyAM teNe ghaNA kharUpavAlI dhIvaranI putrI satyavatIne dekhI tenA pitAne kayu ke, "zrA thArI putrI mane zrApa," dhIvare kaDaM. " he rAjA ! mane tamArA sarakho jamAz kyAthI male? pa. raMtu tamAre gAMgeya nAmano putra ne, tethI mhArI putrInA putrane rAjya male nahi; paNa jo tame mane evaM vacana zrApo ke, " huM hArI putrI satyavatInA dIkarAne rAjya thApIza, to hu~ tamane mhArI putrI paraNAvaM." dhI. varanA evAM vacano sAMjalI kheda pAmelo rAjA potAnA nagaramAM gayo, paraMtu-koznI sAthe rAjyasaMbaMdhI vAtacita ke, jojana paNa kare nahIM. thA vAta gAMgeyanA sAMjalavAmAM zrAvI ke, 'rAjA dhIvaranI putrI satyavatIne mATe ciMtA kare .' paThI gAMgeye potAnA pitA zAMtanu rAjAne dhIvaranI pAse laz jara tenI satyavatI putrI mAgI zrane dhIvarane eIM vacana zrApyu ke, " hu~ thArI putrInA putrane rAjya pApIza ane hu~ pote brahmacArI bu." gAMgeyanAM AvAM sAhasa narelAM vacanothI saMtuSTa tha devatAue jayajaya zabda bolI puSpanI vRSTi karI. temaja tenuM ciSma evaM nAma pADyu. __ par3I dhIvare potAnI putrI satyavatI zAMtanu rAjAne zrApI ane jiSmane kaDaM ke, " eka divasa meM yamunAne kAMThe thA kanyAne joza hatI. devatAu~e e ratnAMgadanI putrI satyavatI be ema karyu. DhuM putravinAno hato, tethI meM tene premathI pAlI." anukrame zAMtanu rAjA tene paraNyo bhane tene paraspara premavAlA eka citrAMgada ane bIjo citravIrya evA be putro thayA. have te banne putro jyAre sarva kalAuno thAnyAsa karI yauvanAvasthAmA zrAvI rAjya yogya thayA, tyAre zAMtanu rAjA maraNa pAmyo. panI gAMgeye citrAMgadane rAjya thApyu. tyAra par3I keTaleka varSe nilAMgada nAmanA zatrunI sAthe yuddha karatAM jyAre citrAMgada
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. mRtyu pAmyo, tyAre gAMgeye citravIryane gAdIe besAsyo. te citravIrya paNa potAnI aMbikA aMbAlikA, ane aMbA nAmanI traNa strI sAthe saMsArasaMbaMdhI joga nogavato ane prajAnuM pAlana karato putra vinAja dayarogathI mRtyu pAmyo. have gAMgeye vicAra kasyo ke, "mhAre mhArA nAnA vaMzanI vRddhi karavI joze, paraMtu huM to brahmacArI buM tethI mhAre to zAstramA kahyApramANe pRthvI vigere traNa strI je. tethI te strI kAMza kAmanI nathI; mATe pArAzara RSinA putra (vaipAyana ) je eka mAsanA upavAsarUpa tapa karIne pAraNAne divase sUkI zevAla ane khAkharAnAM sUkAM pAMdaDAMgeM nakSaNa karIne palI bIjA mahinAnA upavAsarUpa mahA tapa kare , te chaipAyana RSi pAse mhArA nAza citravIryanI strIne mokabuM." evo vicAra karI citravIryanI strI aMbikAne bolAvIne kaDaM ke, "tuM vastrarahita thazne pArAzara ruSinA putra dvaipAyana, je yamunA nadIne kAMThe tapa kare , tyAM temanI pAse jA." eTale aMbikAe vicAra kasyo ke, " e to mhAro jeTha thAya, to vastrarahita thara mhArAthI temanI pAse kema javAya ? " evo vicAra karI te vastrarahita karelA potAnA dedane sUkhaDa zrane kesara vigere copaDI dvaipAyana RSi pAse gaz. dvaipAyana paNa tenA upara mohita thara zrAdara karIne bolyo ke, " hAre putra thaze, paNa te koDhi thaze." bIje divase gAMgeye aMbAlikAne mokalI. te paNa lAjathI potAnI zrAMkhe pATo bAMdhIne gaz. tethI tene paNa dvaipAyane kahyu ke, " thAre putra thaze, paNa te bAMdhalo thaze." valI trIje divase gAMgeye aMbAne mokalI paNa teNe to lAjathI na jatAM potAnI dAsIne mokalI. tyAre dvaipAyane kaDaM ke, " ene dAsIputra thaze." par3I te traNe jaNIu~ne anukrame 1 pAMDu, 2 dhRtarASTra zrane 3 vipura evA traNa putro thayA. jurDa ke, te vaipAyana RSi mahA ugratapane karanArA hatA, to paNa te strInA saMgathI potAnuM zIlavata cUkyA. mATe viSaya madA purjaya . kaDaM be ke-kAnInasya muneH svabAMdhavavadhUvaidhavyavidhvaMsino, naptAraH kila tepi golakasutAH kuMmAH svayaM paaNmvaaH||
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvAmitranI kathA. kiM caite'pi samAnajAtaya iti prAptAH samutkIrtanaM, teSAM pAvanamAH kathaM nu viSamA dharmasya sUkSmA gtiH||1|| iti dvaipAyanaSinI kathA. kSatrikulamAM AjUSaNa samAna gAdhI rAjAne vizvAmitra nAme putra hato. teNe vaziSTha RSinI barAbarI thavA mATe tApasI dIkSA lIdhI. par3I te sUkAra gaelA khAkharAnAM pAMdaDAM zrane zevAla- nadaNa karI sUrya sAmI dRSTi karIne mahA ugratapa karavA lAgyo. evI rIte mahA ugratapa karavAthI vizvAmitrane aneka prakAranI zakti prApta thai. vizvAmitranI ___ * eka vakhate koi patita mANase vaziSTha RSi pAse zrAvIne kaDaM ke, "mane yajJa karAvo." zaSie kahyu "tuM patitano dIkaro buM mATe tane yajJa nahi karAvaM." tyAre te mANase vizvAmitra pAse jai prArthanA karIne karvA ke " mahArAja, mane yajJa karAvo." tyAre vizvAmitre "zuM ekalo vaziSThaja yajJa karAvavAne samartha ke ? ane bIjA nathI?" evo garva karI tene yajJa karAvavAnI hA kahI yajJanI sAmagrI jegI karI bIjA zaSiune bolAvI yajJa kasyo. temAM vaziSThane paNa bolAvyA hatA, paraMtu te AvyA nahI. panI vizvAmitre te yajJa karanAra mANasane kahyu ke "tuM A dehe svargamA jA." eTale te mANasa teja dehe svargamAM gayo. te mANasane dekhI devatAe legA zraz iMjane prArthanA karIne kaDaM ke, " he mahArAja! ApaNA svargalokamAM vizvAmitra nAmanA zaSie mokalelo koz adhama mANasa Avyo ne, tene pAge mRtyulokamAM mokalo; kAraNa ke, te svargamA rahevAne yogya nathI." panI iMje vizvAmitre mokalelA adhama mANasane kahyu ke, "tuM mRtyulokamAM pAge jA." ema kahevAthI te vizvAmitra pAse pAge Avyo eTale vizvAmitre tene pharIthI svargamAM mokaTyo. tyAre iMje te adhama mANasane kahyu ke, "tuM mRtyulokamAM pAge jA, nahi to thArUM mastaka kApI nAMkhIza." eTale te mANase pharIne vizvAmitra pAse AvI iMje kahelI hakikata kahI saMnasAvI. iMje kahelI hakikata sAMjalI vizvAmitrane devatAuMnI sAthe vaira utpanna ayuM. panI vizvAmitre garva karI potAnA tapanA balathI navI sRSTi karavA mAMDI. te vakhate devatA legA thazne vicAra karavA lAgyA ke, "vizvAmitra brahmAe sthApana karelI sRSTine janApana karIne potAnI navI sRSTine sthApana kare , mATe vizvAmitranI sRSTimAM ApaNe megha na varasAvavo." ema vicArI tetrIza koDe devatAue legA thakSa vizvAmitre karelI navI sRSTimAM megha varasAvavo baMdha kasyo. vizvAmitre kUvA banAvI pRthvimAMthI pANI kADhyu. Ama karatAM karatAM jyAre devatAe gAyone udha detI baMdha karI, tyAre vizvAmitre nezo karI ane mANaso paNa navA karavA mAMDyA. te mANasone mastakane ThekANe nAliera kasyAM, gatIne ThekANe koholuM kAM ane hAthane ThekANe dUdhI karI. AvI rIte vizvAmitre karelI navI sRSTine jo devatAu~e jaya pAmI zaSinI ghaNIja stuti karI, tyAre vizvAmitre karavA mAMDelI navI sRSTi baMdha karI. iti vizvAmitranI zaktinI kathA..
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. tapathI pragaTa thaelI zakti jo saudharmApati iMza paNa jayapAmI vicAravA lAgyo ke, "thA zaSi tapanAM balathI mhArI iMjanI padavI laz le. ze. mATe zrAne kAMza paNa upAya karIne tapathI naSTa karUM" ! ! ema vicArI iMje menakA nAmanI devakanyAne bolAvIne karaghu ke, " he menakA! tuM vizvAmitra RSine tapathI braSTa kara" par3I menakAe iMjanI thAjJA mAnya karI vizvAmitranA thAzramamAM zrAvIne vasaMtaRtune bolAvyo eTale aDhAranAra vanaspati praphullita tha thAMbAne mhora zrAvyo, navA pa vo phUTavA lAgyA, koyalo TahukA karavA lAgI, jamarAu~e UkAra zabda karavA mAMDyo bhane malayAcalano pavana vAvA lAgyo. par3I menakAe sola prakAranA zRMgAra sajI, koyalanA jevI madhura vANIthI paMcama rAga gAtAM potAnuM svarUpa dekhADatAM satAM hAva-nAva ane kaTAda bANane pheMkI viNA vagADatAM satAM RSinI zrAgala nRtya karavA mAMDyuM ane jANe zaSinA aMgane sparza karatI hoyanI ! tema ceSTA karavA lAgI. zrAma karavAthI vizvAmitra dhyAnamAMthI cUkyo, mana vivhala thayu ane te jeTalAmAM netra ughADIne jue be, teTalAmAM to kAmadeve tene potAnA bANathI vidhI nAMkhI binnabinna karI nAkhyo. panI nAza pAmyo De viveka jeno zrane kAmadevathI vivhala thayuM mana jenuM evA vizvAmitre tapanI kriyA boDI dara tene kaMThe pakaDI navaze zittotera varSa u mahinA ane traNa divasa sUdhI menakAnI sAthe viSayasukha jogavyu. jethI sarva prakAranuM tapa ane dhyAna nAza pAmyuM !!! kahyu De ke- suguptAnAmapiprAya iMDiyANAM na vizvaset / vizvAmitro'pisotkaMThaH, kaMThe jagrAha menakAm // bahu vazya thaelI evI paNa iMjiyono ghaNuM karIne vizvAsa karavo nahIM, kAraNa vizvAmitra jevAe paNa menakAne kaMThane viSa pakaDI. jeNe kSatriya kulamA janma pAmI mahA ugratapa karI aneka prakAranI zakti melavI hatI, te vizvAmitra dIpAyana, jamadani zrane reNukA vigere mahA kRSi paNa zIlavatathI vraSTa thayA be. jethI zIlavrata pAlavU ghaNuMja puSkara je. iti vizvAmitra RSinI kathA.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlagAthAna. 23 have mithyAtvI sAdhu to dUra rahyA, paraMtu dharmatatva jANanArA puruSone . paNa zIla pAlavU kaThaNa De te kahe . jAnaMti dharmatatvaM kathayati jAvayaMti lAvanAH ca jANaMti dhammatattaM, kedati naviMti naavnnaay|| lavakAtarAH api zIlaM dhRtvA pAlayaMti no pravarAH navakAyarAvi solaM, dharina polaMti 'no parvarA ||e|| - zabdArtha-(pavarA ke ) uttama kulamA utpanna thaelA ane (javakAyarAvi ) saMsAre karIne kAyara thaelA evAya paNa saMsArI jIvo (dhammatattaM ke0) dharmanA tattvane pote (jANaMti ke0) jANe ne zrane bIjAnI thAgala ( kahaMti ke0 ) kahe je (ca ke0) valI (nAvaNA ke0) anityAdi bAra nAvanAu~ne paNa (jAvaMti ke0) nAve be, paraMtu (sIla ke0) zIlavatane (dhari ke0) dhAraNa karIne ( nopAlaMti ke )nathI pAlatA ? ||e|| vizeSArtha- vAraMvAra janma dhAraNa karavArUpa nave karIne kAyara thaelA ghaNA uttama kula jAtivAlA saMsArI jIvo jinezvara nagavAne kahelA dharmatatvane jANe be, bIjAunI bAgala te tatvano upadeza kare le zrane zranityAdi bAra prakAranI nAvanAIne paNa nAve je; paraMtu te zrakhaMmita zIlavatane dhAraNa karIne pAlI zakatA nathI. arthAt te siMhanI peThe caritra laz tene pAlavAmAM zIyAlanI peThe adhIrA banI jAya De zrI DANAMgasUtranA cothA gaNAmAM cAra prakAranA puruSa kahyA 2 te thA rItekeTalAeka siMhanI peThe vrata lazne siMhanI peThe pAle be, keTalAeka siMhanI peThe vrata lazne ziyAlanI peThe pAle be, keTalAeka ziyAlanI peThe vrata lazne siMhanI peThe pAle je ane keTalAeka ziyAlanI peThe vrata lazne ziyAlanI peThe pAle be. e cAra nAMgAmA pahelo bhane trIjo jAMgo zreSTa De temaja bIjo ane cotho nAMgo zrAdaravA lAyaka nazrI. e|| have sarva dharmathakI zIlavata pAlavU kaThaNa , te kahe . __dAnatapojAvanAdidharmenyaH suSkaraM zIlaM . dANatavanAvaNAI-dhammAdito su~kkara sIlaM // iti jJAtvA nojavyAH atiyatnaM kuruta tatraiva zya jANiya novvA, arjattaM kuNa ta~beva // 10 //
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. zabdArtha-(jonavA ke0 ) he javyajIvo ! (dANatavajAvaNAI ke0) dAna, tapa, zrane jAvanAdika (dhammAhiMto ke0) dharma thakI paNa (sIlaM ke) zIla je , te ( sukara ke0) ghaNA phuHkhathI paNa pAlI na zakAya evaM De. (zya ke0 ) e prakAre ( jANiya ke0) jANIne ( taTheva ke0) te zIlane viSeja (ajattaM ke0) atizaya yatna ( kuNaha ke0) karo. arthAt te zIla pAlavAmAM atizaya udyama kro.|| 10 // vizeSArtha- ajaya, supAtra, anukaMpA, ucita ane kIrti e pAMca prakAranAM dAna; anazana, unodarI, vRttisaMdepa, rasaparityAga, kAyakleza ane iMjiyapaDisaMlinatA eka prakAre bAhya tapa temaja prAyazcitta, vinaya, vaiyAvRtya, svAdhyAya, dhyAna ane kAyotsarga e u prakAre atyaMtara tapa malI bAra prakAranuM tapa ane anitya, azaraNa, saMsAra, ekatva, anyatva, zrazuci, zrAzrava, saMvara, nirjarA, lokasarUpa, subodhi zrane jinadharma e bAra prakAranI nAvanA vigere dharmazrI paNa zIlavata pAlavU ghaNuM puSkara . kahyu ke, nAvanAdAna kSaNavAra ke tapanI sthitI paNa niyamita De paraMtu zIlavata yAvaDiva paryaMtanuM hovAthI te pAlavaM puSkara je. ema jANIne he prANIyo ! tame te vrata pAlavAmAMja utkRSTa zrAdara karo. paNa "zIla pAla, to puSkara ." ema jANIne mUkI dezo nahI. // 10 // have te zIlanuM pramANa kahe . tat dAnaM saH ca tapaH saH nAvaH tat vrataM khalu pramANaM te dANaM so ya tevo, so nAvo teM vayaM khala pamANaM // yatra dhriyate zIlaM aMtararipuhRdayanavakIlaM jaina dhariGa solaM, aMtararijahiyayanavakIlaM // 11 // - zabdArtha- (khabu ke0) nizce ( taM dANaM ke0 ) te dAna, (so tavo ke0) te tapa, ( so nAvo ke) te nAva, (ya ke0) ane (taM ke ) te vrata, ( pamANaM ke0) pramANa ne ke, (jala ke0) je dAnane viSe, je tapane viSe, je nAvane viSe ane je vratane viSe (aMtararijahiyayanavakIla ke0) rAga dveSarUpa aMtaraMga zatrunA hRdayane ukheDI nAMkhavAne khIlA samAna evA ( sIla ke0) zIlavratane, (dharijAza ke0) dhAraNa karAya . // 11 //
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAradanI kathA. vizeSArtha-je dAna, je tapa, je nAva ane je vratane grahaNa karavAmAM rAgadveSarUpa potAnA aMtaraMgazatrunA hRdayane ukheDI nAMkhavAne navA khIlAsamAna evA zIlavratane vidvAna puruSo dhAraNa kare be; teja dAna, teja tapa, teja nAva ane teja vrata pramANa gaNAya ne. arthAt zIlarahita dAna, tapa, nAva zrane vrata kasyAM batAM paNa na kasyAM jevAM thAya . // 11 // have aticArarahita pAlelA zIlanuM mAhAtmya kahe je. kalikArako'pi janamArako'pi sAvadyayoganirato'pi kalikAranavi jeNamA-ravi sovaLajoganira'vi // yat nArado'pi sidhyati tat khalu zIlasya mAhAtmya jaM nAravi siMgha, teM khalu sIlassa mAdappaM // 12 // zabdArtha-( kalikAravi ke) kvezane karAvanAro evoya paNa tathA (jaNamAravi ke0) manuSyone marAvanAro evoya paNa ane (sAvaja joganiravi ke0) sAvadya yogamAM eTale pApa yogamAM vyApta tha rahelo evoya paNa ( nAravi ke0) nArada je , te paNa (jaM ke0) je kAraNa mATe (sisa ke0) sijha thayo ne eTale modane pAmyo be, (taM ke) te (khalu ke0) nizce (sIlassa ke0) zIlanu (mAhappaM ke0) mAhAtmya . // 12 // vizeSArtha-paraspara eka bIjAne kveza karAvanAra, yuka vigere karAvI manuSyone marAvanAra, parastrInAM haraNa karAvanAra ane zokyonA saMyoga tathA viyoga karAvanAra ityAdi pApa vyApAra karavAmAM Asakta evo nArada RSi, modane pAmyo ; te eka akhaMmita zIla pAlavAnuja mAhAtmya . arthAt bIjA saghalA vratane tyajI denAra nArada mokSa pAmyo te nizca zIlano pratnAva je. ___ jyAM tyAM kleza karAvanAra nArada paNa zIla pAlavAthI mohane pAmyo be, te upara nAradanI kathA. ___ suvarNamaya evI chArakA nagarIne viSe vasudevanA putra zrIkRSNa potAnA mhoTA lAI baladevasahita rAjya karatA hatA. temane satyanAmA nAmanI paTTarANI hatI. tenI sAthe zrIkRSNa pAMca prakAranA viSayasukha jogavatA hatA. eka divasa kleza karAvavAmAM kutUhalavAlA ane sUrya sa
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 zIlopadezamAlA. mAna kAMtivAlA nArada RSi zrAvyA. nAradane zrAvatA joi zrIkRSNe balabhadrasahita sAmA jai paMcAMge praNAma karI zrAsana upara besArIdhana vastrAdikathI temano satkAra kasyo. nArada tyAM eka kSaNamAtra rahIne paDhI zrIkRSNanA aMtaHpuramAM gayA. te vakhate satyanAmA zRMgAra sajI risAmA potAnuM mukha jotI jotI sakhI sAthe vAta karatI hatI, tethI teNe potAne tyAM zrAvelA nAradane dIThA nahi, temaja jaktithI bahumAna paNa dIdhuM nahI, jethI nAradanA manamAM vicAra thayo ke, 'jo mane devatArja ane iMdra sarakhA paNa mAne be, to manuSyo mAne temAM to Azcarya zuM ? paraMtu yA satyanAmA zrIkRSNanI mAnItI hovAthI ne dhana yauvananA garvathI mhArA sAmuM paNa jotI nathI, tethI koipaNa upAyathI mhAre teno garva utAravo joie ! satyanAmAno garva utaravA mATe upAyano vicAra karatAM nakkI thayuMke, " jo tenA upara zokya hoya, toja teno garva utare. te zivAya teno garva utare tema nathI; mATe mhAre nakkI tenA upara zokya lAvavIja. " vo vicAra karI jene paraspara kleza karAvavo bahu priya be, evA te nArada tyAMthI AkAzamArge thaine kuMkinapura nagaramAM zrAvyA. te nagaramAM rukmI nAmano rAjA rAjya karato hato. tene ghaNIja svarUpavAna ne jovana avasthAmAM AvelI rukmiNI nAmanI bahena hatI tenI pAse nArada zrAvyA. rukmiNIe nAradane zrAsana thApI bahumAna dei saMtoSa pamADyo tyAre nArada AzISa daine bolyA ke, " he vatse ! tuM traNa khaMmanA joktA zrIkRSNa vAsudevanI strI thaje. " eTale teja vakhate rukmi e nAradane pUj. " he nArada! te zrIkRSNa koNa be ? kevA be ? ne kyA be ? te kaho. " nArade zrIkRSNanA rUpa guNa ne saunAgyanuM varNana kara eTale te rukmiNI zrIkRSNa upara ghaNIja Asakta thai. nArade pharukmiNIne yuM. " he putrI ! tuM ciMtA na karIza. vhAro jartAra zrIkRSNaja thaze. " paDhI citArA pAse paTTa upara rukmiNInuM rUpa citarAvI nArada RSi dvArakA nagarImAM zrAvI pharIthI zrIkRSNane malyA. zrIkRSNe nAradane bahumAna pIne pUaj ke, " he nArada! tame pRthviImAM kAM kautuka dItuM
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja nArada kathA. hoya, athavA koI AzcaryakAraka vArtA sAMjalI hoya te kaho." zrIkRSNanAM evAM vacana sAMjalI pote dhArevu kAma pAra paDavAno samaya jANI nArade rukmiNInuM paTTa upara citarevu rUpa zrIkRSNane dekhADyu. te jozne jyAre zrIkRSNe nAradane pUjyu ke, " he nArada ! thA rUpa te koza manuSyanuM le ? ke devAMganAnuM ?" tyAre nArade rukmiNInI sarva vAta kahIne kaDaM ke, " he zrIkRSNa ! vadhAre zeM kahuM ! jyAre tame rukmiNIne paraNazo, tyAreja tamAro janma saphala thaze !! jyAMsudhI e strIratna tamAre ghera nathI zrAvyu, tyAMsudhI huM tamAro janma niSphala mAnu buM !!!" nAradanAM evAM vacano sAMjalI rukmiNInuM rUpa jo atyaMta prItivAlA thaelA zrIkRSNe nAradane kayu ke, " he nArada tame jema rukmiNI mhAre ghera zrAve, tema karo. de nArada ! jema kalpavRkSanI sevA niSphala thatI nathI, tema tamArI zrAgala karelI prArthanA paNa niSphala nahija thAya." nArade kahyu. "he zrIkRSNa ! huM evo upAya karIza, ke jethI tamArA manoratha saphala thaze, paNa eka vakhata tame rukmiNInI mAgaNI karo." nAradanAM evAM vacana sAMjalI zrIkRSNe kuMminapura nagaranA rukmI rAjA pAse dUta mokalI rukmiNInuM mAyuM kaDaM. tyAre rukmI rAjAe rIza caDhAvI dUtane kAM ke, " zuM huM mhArI bahena govAliyAnA putra kRSNane zrApuM ? nA nA! mhArI vhena to meM mhoTA kulavaMta evA zizupAla rAjAne zrApI be; mATe jA thArA zrIkRSNane kaheje ke, mhArI bahena rukmiNInI thAre jarA paNa zrAzA rAkhavI nahI; kAraNa ke ratna to suvarNanI sAyeja zone , paNa pItalanI sAthe zojatuM nathI. ema kahI dUtane apamAna karI pAne kADhyo.. ___aa sarva vAta rukmiNInI phora sAMjalatI hatI, tethI teNe rukmipIne kaDaM ke, " thArA nA rukmI rAjAe tane zizupAlanI sAthe paraNAvavAno nizcaya kasyo ." thA vAta sAMjalI rukmiNI ghaNoja kheda karavA lAgI, tyAre phoze kaDaM. " rukmiNI! atimukta munie ema kaDaM ne ke, " rukmiNI zrIkRSNanI paTTarANI thaze." e vAta meM kharekharI sAMjalI. te khoTI kema thAya ? paraMtu thA rukmI rAjA tane zizupAla sAthe paraNAvavAyU~ kahe , temaja zrIkRSNe dUta mokalIne thArUM mANu
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. kalU~, to paNa teNe mAnyu nahI; mATe have zuM thaze ? aktimukta muninuM vacana asatya to naja thAya." pho zrAvI vAta karatI hatI, eTalAmAM to rukmiNIe nArada pAsethI zizupAlanA kurUpanI vAta prathama jANI hatI, tethI te potAnA nAie tenI sAthe saMbaMdha karelo sAMjalI bahu kheda pAmI, paDI phoe tene jhAnInI vANI mithyA kema thAya. ema kahI kRSNane viSe zrAsakta karI. rukmiNIno Avo dRDha nizcaya joza zizupAlanI sAthe lagnano divasa zrAvato jANI phoie eka bAno dUta zrIkRSNa pAse mokalIne kahevarAvyu ke, " meM rukmiNIne tamArA sAthe paraNAvavAno nizcaya karelo ne ane rukmI rAjA tene zizupAla sAthe paraNAve , tema lagnano divasa paNa AThamano nizcaya karelo ne, mATe tame bAnI rIte zrAmane divase kuMminapura nagare zrAvajo zrane huM paNa tene (rukmiNIne) nAgadevatArnu pUjana karavA mATe madhyAna samaye udyAnamAM nAgadevatAnA maMdire lAvIza, tyAM ApaNe malIzu." par3I saMketa pramANe zrIkRSNa thAumane divase bAnI rIte kuMminapura nagare zrAvyA. zrIkRSNanA nAz balajajhe paNa keTaluka sainya laz kuMminapurathI thoDeka dUra guptarIte paDAva kasyo. ahiM zizupAla rAjA paNa sarva sAmagrI taiyAra karI ghaNuM sainya khera kuminapura nagare zrAvyo. tyAre rukmI rAjAe sAmaiyuM karI bagIcAmAM utAro thApyo. paDI kleza karAvavAmAM prItivAlA nArade zrIkRSNa pAse zrAvIne kaDaM ke, " he zrIkRSNa ! Aja tamAro dAva Avyo ." eTalAmAM to rukmiNI phozne sAthe teDIne saMketasthAnake nAgadevatArnu pUjana karavA mATe zrAvI. rukmiNInuM rUpa jozne zrIkRSNa manamAM vicAra karavA lAgyA ke, " nArade je rUpanuM varNana kayuM hatuM, tethI paNa A adhika rUpavAlI ." ema vicArI prItithI tene kayu ke "he laDe ! thArI phonA saMdesAthI ane thArI prItithI vazya thaelo hu~ thA dUra paMthe thAvelo buM, to have tuM vAra na kara zrane A rathamAM besI jA" panI rukmiNI turata rathamAM besI gaz. eTale zrIkRSNe rathane pavanavege calAvyo. . __panI pho potAnA mAthethI bAla utAravA mATe bUma pADIne kadevA lAgI ke, " doDore doDo! thA zrIkRSNa rukmiNIne balAtkArathI haraNa
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAradanI kathA. karIne lai jAya be. " tyAre pote prasiddha thavAmATe zrIkRSNe potAno pAMcajanya nAmano zaMkha vagADI ratha ghaNoja utAvalo calAvyo. " paDhI nArade zizupAla pAse zrAvIne kayuM ke, " he zizupAla ! tane pelI rukmiNI ne zrIkRSNa lai jAya be, to paDhI vhAruM jIvitavya zA kAmanuM be ? " zrAvI rIte jema zizupAlane kayuM, tema rukmI rAjAne paNa kayuM. tethI zizupAla ne rukmI rAjA e banne ghaNuM sainya lai zrIkRSNanI pAla cAvyA. potAnI pAula AvatA ghaNA sainyane joi rukmiNI zrIkRSNane kathaM ke, " he prANanAtha ! ApaNI pAThala caturaMgI sainya Ave ne tame to ve jayA be, mATe have mhAro ane tamAro nAza yaze tethI tame ema paNa jANazo ke, zrA rukmiNI mhArA kulano daya karanArI thai. rukmiNInAM vAM kAyara vacano sAMjalI zrIkRSNe rukmiNIne ka ke, " he priye ! tuM jaya na pAmIza. " ema kahI potAnuM bala dekhADavA mATe ekaja bANathI eka mhoTA vRne tatkAla viMdhI nAMkhyuM. paThI potAnA hAthanI vIMTImAM jaDelA hIrAne aMguThAvaDe dabAvIne kapUranI peThe cUrNa karI nAkhI rukmiNIne kadhuM ke " he priye ! e vicArAno mhArI Agala zo jAra be ?" eTalAmAM to zrIkRSNe sainyasahita rukmI rAjAne ne zizupAlane potAnI pAse zravatA dIThA. te vakhate baladeva, zizupAla tathA rukmI rAjAnA sAme yuddha karavA rahyA ne zrIkRSNe rukmiNIsahita agala cAlavA mAMDyu. rukmiNIe baladevane kayuM ke, " he baladevajI ! mhArA nAine jIvitadAna dejo. " pI baladeve zrIkRSNane ane rukmiNIne dvArakA nagarItarapha vidAya ka pote dala mUsalI zatruno nAza karavA mAMDyo. raNatUra vAgavA lAgyAM ne aneka suTo paDavA lAgyAthI bhUmi bahu jayaMkara dekhAvA lAgI. zizupAla baladeva sAmo yuddha karavA zrAvyo, tene baladeve mUsala mAyuM tethI te bagalAnA mukhamAMthI buTelA mAbalAnI peThe nAsI gayo. te vakhate nArada yuddha jovA mATe zrAkAzamAM bajA rahI nRtya karavA lAgyo, ane zizupAlane hasIne kar3evA lAgyA ke, "he zizupAla ! nAsI jAnAsI jA" pI rukmI rAjA yuddha karavA Avyo. tethe balajanI SJ
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 zIlopadezamAlA. sAmAM aneka Ayuko nAMkhavA mAMDyA, tyAre balana eka tIkSNa bANavaDe tenAM sarva zastro ane dADhI mUDa kApI nAMkhIne kayu ke, " he rukmI ! tuM mhArA nhAnA nAz zrIkRSNanI strIno nAz thAya ne, mATe tane jIvato mUkuM 9." paDI balarahita thaelo te rukmI, zaramane lIdhe kuMDinapuranagare nahi jatAM tyAMja nojakaTaka nAmarnu nagara vasAvIne rahyA. have balajale paNa jIta melavIne kIrtisthaMna ropI pAThA dvArakA nagarIe zrAvI zrIkRSNane sarva samAcAra kahyA. par3I zrIkRSNe rukmiNIne kaDaM ke, " he priye ! devatAe banAvelI zrA dhArakAnagarImAM zrane devatAu~e banAvelA bagIcAvAlA mahelamAM devAMganAUnI peThe thArA mananI zyA pramANe sukhethI rahe." zrIkRSNanAM evAM vacana sAMjalI rukmiNIe zrIkRSNane kahyu ke," he svAmin ! jema ko puruSa sevakane pakaDI lAve tema tame mane lAvyA bo, mATe huM nathI jANatI ke, mhAro nirvAha kevI rIte thaze? ane valI zokyanAM hAsyavAlA vacano paNa mhArAthI zI rIte sahana karI zakAze?" paThI jema vasaMta mAdhavIlatAne (vasaMtaRtumA thaelI velane) paraNe tema zrIkRSNa rukmiNIsAthe gAMdharva vivAhathI lagna karIne tene karvA ke, " he na ! hu~ tane sarva strIyomA mukhya paTTarANI karIza." ema sAMjalI rukmiNI saMtoSa pAmI. pabI teja bagIcAmAM sthApana karelI lakSmInI pratimAne upADI nAMkhI te ThekANe vastrAlaMkAra paderAvI rukmiNIne besArI ane satyajAmA zrAve tyAre lakSmInI peThe sthIra netro rAkhavAnI lalAmaNa karI zrIkRSNa dhArakA nagarImA zrAvyA tyAre satyajAmAai pUjyuM ke, "he khAmIn ! tame haraNa karIne lAvelI kanyA koNa ? thane te kyoM ? te mane kaho." kRSNe kaDaM. " he priye ! madhuvanamAM lakSmIna maMdira de, tyAM tene rAkhI be." palI satyanAmA potAnI sarva sakhIune sAthe laz zokyane jovA mATe madhuvanamA rahelA lakSmInA maMdire gaz. maMdiramA jaz cAre tarapha jovA mAMjyu, paNa koza kanyAne dIThI nahI tyAre lakSmIne ThekANe besArelI rukmiNIne satyanAmAe nUlathI page lAgIne kaDaM ke, " he mAtA ! zrIkRSNe mhArA upara uttama rUpavAlI zokya ANI be, paraMtu te zokyathI jema mane jarA paNa uHkha na thAya ane te mhArI sevA kare tema
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAradanI kathA. 31 karI tame mhArA manoratha pUrNa karajo. huM tamArI mAnatA pUrNa karIza." ema kahI pharIbI page lAgI maMdiramAM cAre tarapha jovA lAgI, paraMtu bevaTe jyAre koipaNa mANasa dekhavAmAM na zrAvyuM, tyAre zrIkRSNapAse pAThI yAvI zrA prakAre kayuM. " he dhUrtanA ziradAra ! tame mhArI zokyane kyAM rAkhI be ?" kRSNe kayuM " cAla, tane dekhADuM." ema kahI lakSmI ne ThekANe beThelI rukakmiNI ne dekhADI eTale satyanAmAe zrIkRSNa upara rIza caDhAvIne ka ke, " pAkhaMDa tame zIkhavyaM ! je huM sarvathI mhoTI tUM, tema batAM tame mane yA mhArAthI nhAnIne page lagADI !! " zrIkRSNe hasIne kayuM. " banane page lAgatAM kAMi doSa nathI ! ane teja dvArA sarva manoratha pUrNa karaze. " zrIkRSNanAM evAM vacana sAMjalI satyanAmA rIsAi gai. have tevA samayamAM pelA kleza karAvanAra nArade kyAMhithI zrAvIne satyAmAne kathaM ke, " he satyanAmA ! teM mhArI avajJA karI hatI, mATeja tane yA zokyanuM saMkaTa thayuM che." paDhI zrIkRSNe rukmiNIne sarva strI mAM mukhya paTTarANI karI . jurja zrAvI rIte paraspara kleza karanAro ane mANasone marAvanAro evo nArada paNa mokSagatine pAmyo be. te mAtra zIlanoja prabhAva be. mATe sarva prANIe zIla pAlakuM. iti nAradanI kathA. zIlaSTa thapalA dAtAra vigere paNa mohane nayI pAmatA te kar3e be. dAtApi tapasvI api khalu vizuddhabhAvopi zIlaparibhraSTaH dAyavi tavassIvi DhuM, visu-dhajAvovi sIlapaeNrinaTho // na lamate zivasukhaM samaM tasmAt pAlayata puSkaraM zIlaM na ladeza sisudamarsamaM, tIM pAladeM DukkairaM 'sIlaM // 13 // zabdArtha - (du ke0 ) nizce ( sIlaparijako ke0 ) zIlathI RSTa thaelo evo (dAyApi ke0 ) dAtAra paNa, tathA ( tavassI vi ke0 ) tapasvI paNAne ( visuddha jAvovi ke0 ) nirmala jAvane rAkhanAra evoya puruSa paNa ( samaM ke0 ) jenI tulya koi thai zake nahi evA (sivasudaM
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. ke) mokSanA sukhane (na lahara ke0 ) nathI pAmato. (tA ke0) te kAraNa mATe, he javyajIvo ! tame ( ukaraM ke0 ) puSkara evA (sIla ke0) zIlane (pAlaha ke0) pAlo. // 13 // vizeSArtha-niraMtara dAna ApanArA dAtAra, baha ahamAdi ugratapa karanAra tapakhI zrane nirmala lAvavAlo prANI paNa jo zIlathI vraSTa thayo hoya, to jenI barAbara ko yaz zakatuM nathI arthAt kevalajJAnI paNa jenuM varNana karI zakatA nathI evA mokSasukhane te nathI pAmato. te kAraNa mATe modanA arthi evA he javyajIvo ! tame te puSkara (kuHkhe pAlI zakAya) evA zIlane pAlo. // 13 // have be gAthAe karI zIla pAla kavaNa be, te kahe . dRzyate aneke unakhaDgaviSamAMgaNe mahAsamare dIsaMti aNege ja-ggakaggavisamaMgaNe mhaasmre|| jagne'pi sakalasainye mAjItidAyakAH dhIrAH na~ggevi sayalasinne, manIsAdAyaNo dhIrA // 24 // dRzyate . siMhapauruSanirmathanAH dalitamadakalagaNAH ca dIsaMta sIdaporisa-nimmahaNA daliyamayagalagaNA ye|| madanazaraprasarasamaye sapauruSAH kiMtu yadi kepi mayaNasarapasarasamae,sapporisoM kiMtu je kiNpi||1||yugmm zabdArtha- ( uggakaggavisamaMgaNe ke0) ugra khaDge karIne viSama zrAMgaNuM jenuM evA ( mahAsamare ke0 ) mhoTA raNasaMgrAmane viSe ( sayalasinne ke0) sarva sainya je je te (jaggevi ke0) jAgI gae sate eTale nAsI gae sate paNa (mAjIsAdAyaNo ke0) tame jaya na pAmo. ema kahenArA evA (dhIrA ke0) dhIra puruSo je te (aNege ke0) aneka eTale ghaNA ( dIsaMti ke0 ) dekhAya // 14 // tathA (jaz ke0)jo ke (sIha porisanimmahaNA ke0) siMhanA balane nAza karanArA ( ya ke0) zrane ( daliya ke0) dalI nAMkhyA ke eTale nAza karI nAMkhyA be(mayagalagaNA ke0 ) mhoTA gajeMnA samUha te jeNe evA mahAbalavAlA puruSo(dIsaMti ke0) dekhAya be, (kiMtu ke0) paNa (mayaNasara ke0) kAmadevanAM je
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ m mUlagAthAna. bANa, tenA ( pasarasamae ke0 ) prasarasamaye eTale vAgavAnI vakhate ( sapporisA ke0 ) balasahita arthAt kAmadevanAM bANa vAgavAnI vakhate dhIraja rAkhanArA evA ( kiMpi ke0 ) koi paNa viralA puruSoja hoya . // 15 // vizeSArtha - taravAre karIne jayaMkara evA mhoTA raNasaMgrAmamAM zatrunA sunothI trAsa pAmelA ne sarva dizAuMmAM nAsI jatA potAnA sarva sainyane " jaya na pAmazo " evA ajaya vacana bolanArA dhIra puruSo zrA saMsAramAM ghaNA dekhAya be. kahyuM be ke mahAsujaTonA sainya jAgI gae bate paNa je vIra puruSo zatrunA samUhanA mukha upara lAta mAranArA be, te vIra puruSone pRthvI potAnA mastake karIne dhAraNa kare be, kAraNa ke, tevAja vIrapuruSovaDe yA pRthvI dhAraNa karAya be. tathA siMhanA balane mathana karanArA chAne made karIne unmatta yaelA mhoTA gajeMdranA balane paNa nAza karanArA dhIrapuruSo ghaNA dekhAya be, paraMtu kAmadevanA, puSparUpa tIkSNa bANa vAgavAnI vakhate dhIraja rAkhanArA dhIrapuruSo to koikaja hoya be. kayuM be ke - daza avasthAvAlo daza mastakavAlo, ane deva dAnavI paNa durjaya evo kAmadevarUpI rAkSasarAja ( rAvaNa ) zIlarUpI zAstravaDeja vazya thAya be // 14 // 15 // suTone paNa strI jItI zake be, te kahe be. kasyApi juvane'pi te ye namayaMti na zIrSa mahAsujaTAH je' nAmaMti ne sIsaM, kassaivi jurveNevi "te mardA suhaDA // galitabalAH ruvaMti mahilAnAM caraNatale rAgAMdhAH rogaMdhA galiyaMbalA, kailaMti mahilANa caraNatale // 16 // zabdArtha - ( je ke0 ) je puruSo ( juvaNevi ke0 ) traNa bhuvanane viSe ( kassavi ke0 ) kone paNa ( sIsaM ke0 ) potAnuM mastaka ( na nAmaMti ho ) nathI namAvatA, evA ( te ke0 ) te rAvaNAdika ( mahAsuhaDA ho ) mahAsuTo paNa ( rAgaMdhA ke0 ) rAge karIne aMdha thapalA evA a ( galiyabalA ke0 ) nAza yara gayAM be bala te jemanAM evA thaine ( mahilA ke0 ) strIrjanA ( caraNatale ke0 ) caraNatalane viSe arthAt 5
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 zIlopadezamAlA. pagane viSe ( rulaMti ke0) loTe . arthAt strInI sevA kare . // 15 // vizeSArtha-je mahAbalathI ajimAna karanArA puruSo traNa nuvanamAM kozne paNa potAnuM mastaka namAvI praNAma karatA nathI, te rAvaNAdika mahAsunaTo paNa prItiye karIne aMdha thazne ane kAmadevanA vazathI ni- ' bala thazne strIunA pagamAM paDIne pAloTe . dhikkAra 2 te kAmadevane ke je kAmadevane vaza thaelA mhoTA zUravIra puruSo paNa adhamajAtirUpa strIunI sevA kare . // 16 // valI paNa teja vAta vizeSathI kahe . zakropi naiva khaMDayati mAhAtmyasphurti jagati yeSAM / sekovi neya khamajha, mAdappamaDappharaM jae jesiN|| te'pi narAH nArIbhiH kAritAH nijadAsatvaM tevi narA nArIdiM, karAviyA niyayaMdAsattaM // 17 // zabdArtha-(jae ke0) zrA jagatne viSe ( sakkovi ke0 ) zakreja paNa (jesiM ke) je puruSonA ( mAhappamaDappharaM ke) mAhAtmyanA garvane ( neya khaMgara ke0) khaMmana karI zakato nathI evA (tevi narA ke0) te mahApuruSone paNa ( nArIhiM ke ) strIe ( niyayadAsattaM ke0) potAnA dAsapaNAne ( karAviyA ke0 ) kasyA ne arthAt temanI pAse strIue potAnuM dAsapaNuM karAvyu be. // 17 // vizeSArtha-zrA jagatne viSe je puruSonA mAhAtmya (kIrti ) ne iMsa paNa khaMDana karI zakato nathI. arthAt je puruSo potAnAM parAkrama zrane ahaMkArathI ane paNa gaNatA nathI, evA puruSone paNa strIe potAnA dAsa jevA kakhyA . eTale evA puruSone paNa strIe nAnA prakAranI viTaMbanAmAM nAMkhyA . // 17 // ___ mhoTA paNa strIunA dAsa thazne rahe je te upara ripumardana rAjA ane juvanAnaMda rANInI kathA. - zrA jaratakSetramA sukhAvAsina nAmanuM nagara hatuM. jemA himAlayaparvata sarakhI ujvala havelI AkAzamArgane viSe tArAUnA jevI zojatI
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ ripumarddana rAjA ne navanAnaMdA rANInI kathA. 35 hatI. te nagaramA mahApratApI, mhoTA mAnavAlo ne meruparvata sarakhA ratnavAlo ripumardana nAme rAjA rAjya karato hato. tene nyAyamAM ghaNoja vicakSaNa evo buddhisAgara nAme pradhAna hato, ane atyaMta priya evI ratisuMdarI nAmanI strI hatI. have te nagarathI pUrva dizane viSe udyAnamAM devatAnA vaimAna sarakhaM manohara ghaNuMja uMcuM evaM zrI AdinAthanuM dehe hatuM ane te deherAnA bAraNAnI sAme ghaNuMja uMcuM ane manohara evaM zravAnuM vRkSa hatuM. te vRkSanI upara manuSyanI jASAmA bolanArUM catura popaTanuM joDalaM ( sUDosUDI ) rahetuM hatuM. eka vakhate sUDIne putra janmyo tyAre te sUDo ne sUDa ghaNo AnaMda pAmavA sAthai rAjAthI paNa potAno janma adhika mAnavA lAgyA. eka divase te sUDAne bIjI koi sUDI saMgAye Asakta thalo jANI tene bArathI zrAvato joi sUDIe potAnA mAlAmAM nahi zrAvavA detAM 66 yuMke, "tuM hi zuM karavA zrAvyo be ? jyAM thArI vhAlI strI hoya tyAM jA, kAraNa ke, bIjI strIne viSe zrasakta thaelA puruSane prathamanI strIsAthe ghaNo sneha, parAdhina esI saMpati ane mUrkha puruSanI sevA e trapa mAsane viSa barAbara be. mATe huM tane zrA mhArA mAlAnI aMdara nahi zrAvavA dajaM " sUDAe kayuM, " he priye ! eka vakhata mhAro aparAdha kSamA kara. huM pharathI zrAtuM kAma nahi karUM. " ema suDAe ghaNI prArthanA karI, to paNa sUDIe mAnyuM nahI; tyAre pharIthI sUDAe kayuM. " he sUDI ! mhArA vaMzanA kAraNarUpa putra mane zrApa de eTale huM mhArI marajI pramANe cAlyo januM ne tuM paNa vhArI marajI pramANe cAlIjA. " sUDAnAM evA vacana sAMjalI sUDIe kayuM " are sUDA ! tuM to ghaNo catura lAge be ! kAraNa ke, eka to teM pote aparAdha kasyo ne ane valI ulaTo putrane mAge ve !!" ema eka kar3e be " zrA mhAro putra " ane bIjI kar3e be, " mhAro putra" evA saMzayathI putrane mATe vAda karatAM karatAM te bannee rAjyasanAmAM jai te vAta rAjAne kahI paDhI rAjAe nyAya kasyo ke, " jema kSetramAM vAvelA bIjanuM phala detrano dhaNI ( vAvanAro) lahe be, tema strIrUpI kSetrane viSe vAvelA bIjanuM phala paNa vAvanArA purupaja male; mATe je putra be te pitAno " ema kahI rAjAe putra suDAne
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 zIlopadezamAlA. pAvyo tyAre suDI rovA lAgI ane teNe rAjAne kadhuM. " he rAjan ! jo tame zrA pramANe nyAya karatA ho, to tame je nyAya kasyo be, te " putra pitAno ne putrI mAtAnI ema mane lakhI zrApo. " pachI rAjAe te nyAya lakhI zrApyo eTale sUDI te nyAya jIMta upara lakhIne potAnA sthAnake - thAMbAnA vRkSa upara zrAvI. evAmAM te vRkSanI nIce eka zrutajJAnI munine beThelA joi sUDIe vairAgyathI vaMdana karIne pUbdhuM ke, "he jagavan ! mhArUM AyuSya keTaluM be ? " zrutajJAnI munie kayuM, "tuM manuSyanuM zrAyuSya bAMdhI AjazrI zrIje divase mRtyu pAmIne yA nagaranA buddhisAgara pradhAnanI ratisuMdarI strInA udare putrIpaNuM pAmIza, ane pachI rAjAnI strI yaza. valI koi vakhate daivayogathI tane jAtismaraNa jJAna paNa utpanna thaze. " zrutajJAnI muninAM evAM vacana sAMjalI sUDIe te sarva vacano deherAnI jIMta upara lakhyAM. pI ArAdhanA sahita te muninI samIpe anazana vrata lai vidhisahita pAlIne tyAMcI maraNa pAnI pradhAnanI strI ratisuMdarInA udarane viSe zreSTha svapnasUcita putrIpaNe utpanna thai. anukrame janma thayo. pitAe janmamahotsava karI tenuM bhuvanAnaMdA evaM nAma pADyaM . paDhI te putrI mhoTI thai sarakhatInI peThe sarva kalArjuno abhyAsa karavA lAgI. eka divasa te bhuvanAnaMdA potAnI keTalIka sakhI sAthe ramatI ramatI zrI AdinAthanA deherAmAM gaI. tyAM prajunAM darzana karI deherU jobA lAgI eTale sUDInA javamAM jIMte je akSara lakhyA hatA, te thA kSara dekhI ne jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. tethI te potAno pUrvano sUDIno java, rAjAno nyAya ane putrano viyoga dekhI vicAra karavA lAgI ke, "Aja zrI AdinAthanA prasAdathI mane pradhAnanA gharane viSe manuSyajava prApta thayo be, mATe teja prabhunuM huM jaktisahita niraMtara pUjana karUM." ema vicAra karI te hamezAM jaktisahita pUjana karavA lAgI . have eka divase buddhisAgara pradhAna eka mahAjAtivaMta ghoDo vecAto lei tenI aneka prakAre rakSA karato hato. te vAta rAjAe sAMjalI ke, pradhAnane ghera eka mahAjAtivaMta ghoDo be paDhI rAjAe potAne tyAMcI keTI eka ghoDI pradhAnane ghera mokalI. jethI te ghoDI thI ghaNA mUlya
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ ripumardana rAjA ne juvanAnaMdA rANInI kathA. 37 vAlA keTalAeka bacherA ( ghoDAnAM baccAM ) thayA. tyAra pachI eka divase rAjA te sarve cherA mAgyA ane tene lAvavAmATe pradhAnane ghera mANaso mokalyA. tyAre pradhAnanI putrI bhuvanAnaMdAe rAjAnA mANasone kayuM. " te bacherA tamane las javA nahi denaM," kAraNa ke, "je jenuM bIja, te tenI vastu. "" yA ghoDo mhArA pitAno bo ane tethI yA sarva vacherA yA be, mATe te paNa mhArA pitAnAja be. pIte sarva mANasoe jai rAjAne kayuM, " de khAmin ! pradhAnanI putrI cherAune levA detI nathI ane valI kahe be ke, jenuM bIja, tenI vastu, mATe have jema tamArI marajI hoya tema karo." juvanAnaMdAe potAnA pUjavanI sarva vAta potAnA pitA pradhAnane kahI. rAjAe pharIthI bIjA pradhAnane mokalI vacherA maMgAvyA, tyAre paNa juvanAnaMdAe pradhAnane evoja javAba thApyo ke "jenuM bIja tenI vastu" valI rAjAnA mahelanI jIMta uparazuM lakhyuM be ? te tame juTaM jo " putra pitAnAja hoya te." ema lakhyuM hoya to vacherA lezo nahi ghane ema na lakhyuM hoya to tame tamArA vacherA khuzIthI le jAne." pradhAne jara te vAta rAjA zrAgala kahI, tyAre rAjAe jIMta upara lakhelA akSaro joyA to teja pramANe lekha paNa nIkalyo. lekha vAMcI vismaya pAmelo rAjA manamAM vicAra karavA lAgyo ke " aho ! A pradhAnanI putrI to bAlapaMkitA be. have mhArAthI te vacherA magAze nahI " paDhI keTalAka divasa javA deza rAjAe pradhAna pAse bhuvanAnaMdAnuM mAyuM karI tene paraNIne kayuM ke, " jo tuM paMgitA hu~, to jyAMsudhI hAre sarva lakSaNayukta putra thAya nahi, tyAMsudhI vhAre mhAre ghera aaj nahIM. " tyAre bhuvanAnaMdAe hasIne kadhuM. " he prANanAtha ! mhAre putrano janma thayA paThIja huM tamAre ghera zrAvIza," paNa eka bIjI bAta kahuM huM te sAMjalo. he rAjan ! huM tamArI pAse mhArA paga caMpAvuM ane mhArA paganI mojaDI paNa upaDAvuM, tyAreja tamArA gharane viSe zrAvuM. yA paNa mhArI bIjI pratijJA be. " rAjAne yA pramANe kahI juvanAnaMdA potAnA pitAne ghera yAvI, paDhI potAnA pitA buddhisAgara pradhAnane teNe sarva vAta ekAMtamAM kahI. pitAe kayuM, " teM yA pratijJA ghaNIja kaThaNa bIdhI be. " putrIe kayuM. "de
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 zIlopadezamAlA. tAta! buddhivAnane yA pratijJA zI kavaNa .arthAt buddhivAnane ApratijJA kavaNa nathI. nItizAstramA kahyu De ke, dhanurdhArI puruSanA dhanuSanI bUTebuM bANa eka puruSane mAre ne athavA to nathI mArI zakatuM, paraMtu buddhivAna puruSanI buddhi, dezasahita rAjAne paNa mAre be. (nuvanAnaMdA pitAne kahe ) " he pitA! mATe buddhivAnane kozpaNa pratijJA kaThaNa thara paDatI nathI." tyAre pradhAne kahyu. "he vatse ! jAgya pAgala kozceM kAMza paNa cAlatuM nathI." putrIe kahyu. " he tAta ! karmanA vazathakIja buddhi prApta thAya be, mATe tame mhArA kahevA pramANe karo ke, "prathama zrAjazrI tamAre mhAraM nAma lIlAvatI kahe ane rAjA vigere sarva lokone paNa emaja kahe, ke, " meM paradezathI nAca karAvavA mATe zrA lIlAvatIne bolAvI be." bIjuM rAjAnA mahelanI pAse zrI zrAdIzvara jagavAnanuM mhoTu deherAsara karAvo ane tyAM sAraM gAna karanArA ane vAjitro vagADanArA gaMdharvone bolAvI hamezAM traNekAla nRtya karAvo. tenI sAthe te deherAnI aMdara gaMdharvone rahevA mATe ane mhAre rahevA mATe ghara paNa banAvI zrApo." panI vicAravaMta pradhAne deheraM karAvyu ane gAyana karAvavAmATe gaMdhavoMne paNa bolAvyA. hammezAM jyAre tyAM traNye kAle gaMdharvo gAyana kare be, tyAre pradhAnanI putrI nRtya kare . __ eka divase ripumardana rAjA potAnA dhavalagRhamAM sUto hato, tyAM teNe lIlAvatInuM paMcamasvarayukta gAyana lAMjalyu. paThI sAmAnyarAjaputrano veSa lakSa zrI zrAdIzvara jagavAnanA maMdiranA pazcima daravAjAmAM zrAvI manohara evI lIlAvatInA nRtyane jovA lAgyo eTale nAca karatAM karatAM lIlAvatIe potAnA tIdaNa kaTAkSarUpa bANe karIne rAjAne evo viMdhyo ke, jethI te lIlAvatInA sthAnathI pADaM ghera javU paNa nUlI gayo! paraMtu jyAre nAca baMdha karI lIlAvatI potAnA maMdiramAM gaz, tyAre rAjA potAnA maMdire gayo. evI rIte rAjA lIlAvatInA nRtyane jovA mATe te manohara maMdiramA rAtre zrAvavA lAgyo. ane tyAM rAjA je je bole , te te sAMjalIne lIlAvatI potAnA pitA pradhAnane sarva vAta kahe je. eTale pradhAna te sarva vAta copaDAmAM lakhI le . have eka divase nRtya karI rahyA palI lIlAvatI potAnI mojaDI jANI
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ G ripumardana rAjA ane juvanAnaMdA rANInI kathA. 3e jozne nUlI jai potAne maMdire AvI sukhAsana upara sUjha rahI. panI te mojaDI rAjAe dIThI eTale te vicAra karavA lAgyo ke, " zrAje lIlAvatInI sAthe mojaDI upADanArI dAsI na hotI, mATeja te zrA nUlI gaz ; to huMja tene zrA mojaDI zrApavAne miSe malavA mATe jajaM." evo vicAra karI te lIlAvatInI mojaDI rAjA pote mAthe upADI ApavA zrAvyo. zrAvIne teNe lIlAvatIne kaDaM. "tame zrAja deherAsaramAM mojaDI nUlI gayAM hatAM, te 9 zrApavA zrAvyo buM" lIlAvatIe kahyu. "te sArUM kayuM, paNa Aje vadhAre vakhata sudhI nRtya karavAthI mhArA paga bahuja kuHkhe be, mATe thA sutelI mhArI dAsIne jagADo ke, te mhArA paga cAMpe." tyAre rAjAe kaDaM. " dAsIne jagADavAnuM kAMza kAraNa nathI, huMja tamArA paga cAMpIza!!!" ema kahI rAjAe paga cAMpavA mAMDyA ane anukrameM tenI sAthe viSayasukha jogavyu. eTale lIlAvatI jaMghI gaz, paraMtu teja nijAmAM teNe svapnamAM potAnA mukhane viSe caMjane praveza karatAM dIge. eTale te jAgRta thara, to paNa rAjA paga cAMpato hato; tethI teNe rAjAne kayu ke, " mane atyAre jaMghamAM svapna zrAvyu hatuM, temAM meM mhArA mukhane viSe caMune praveza karatAM dIge." te sAMjalIne rAjAe kaDaM. " he jaDe! thAre sarva guNe yukta evo putra thaze." ___ ema vAto karatA karatAM jyAre savArano vakhata thavAne sUcavanAro zaMkha vAgyo, eTale rAjA potAne maMdire gayo ane lIlAvatIe paNa potAnA pitAne ghera zrAvI rAtrImAM banelI sarva vAta pitAne kahI, panI te divasathI lIlAvatI maMdiramA nRtya karavA nahi jatAM potAnA pitAne ghera ekAMta sthAnake rahI garjanuM pAlana karavA lAgI. bIje divase rAjA to hamezanA niyama pramANe rAtrIe zrI zrAdIzvara nagavAnanA maMdiramAM nRtya jovA mATe gayo. maMdiramAM cAre tarapha jotAM paNa jyAre lIlAvatIne na dIThI, tyAre bahAra zrAvI rAjAe pADozIne pUjyuM ke, " lIlAvatI nAmanI nRtya karanArI strI kyAM ga?" pADozIe kahyu. "he rAjan ! te amane kahyA vinAja cAlI ga , mATe ame nathI jANatAM ke, te kyAM ga De ? " panI vIrahathI vyAkUla thaelA rAjAe ghaNA khedasahita te rAtrI gamAvI. jyAre prajAta
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 zIlopadezamAlA. thayo, tyAre pradhAnane bolAvIne pUjyuM. "he pradhAna ! tame nAca karavA mATe bolAvelI lIlAvatI kyAM ga?" pradhAne kaDaM. "he rAjan ! tenA purAcArane joza meM tene maMdiramAMthI kADhI mUkI be, tethI te bIjA koznA gharamAM rAta rahI haze." pradhAnanAM evA vacana sAMjalI rAjA kAM paNa bolyo nahI. have samaya zrAvye lIlAvatIne sarva lakSaNa saMpUrNa putra thayo. pradhAne tene gupta rIte sarva kalAno abhyAsa karAvyo. par3I zuja muhUrte pradhAna potAnI putrIne tathA tenA putrane sAthe teDI rAjasanAmAM gayo; tyAre rAjAe pUjyuM. " he pradhAna ! thA strI koNa ? ane thA putra koNa be?" pradhAne uttara Apyo ke, " he rAjan ! te A mhArI putrI juvanAnaMdA tamArI strI ane thA mhArI dIkarIno dIkaro tamAro putra je." pradhAnanAM evAM vacana sAMjalI rAjA jeTalAmAM kAM bolavA jAya , teTalAmAM pradhAne zrAgala lakhI rAkhelI tenI ceSTA tathA vacanono copaDo rAjAnA hAthamAM prApyo. rAjA te juvanAnaMdAnI sAthe pote kareluM ane bolebuM sarva vAMcIne zrAzcarya pAmyo. par3I lajA ane harSanA bAMsue karIne jarA gai ne AMkho jenI evo te rAjA potAnA vRttAMtane smaraNa karato mastaka dhUNAvavA lAgyo, ane potAnA putranA sarva aMga upara hAtha pheravI kholAmAM besArI putrane kahevA lAgyo ke, "he putra! thA saghaj rAjya hArUMja je. he putra ! je mahAsatI thArI mAtAe putranI prAptirUpa po. tAnI pratijJA pUrNa karavA mATe kevala mazkarIe karIneja mane thAnaMda pamADyo , te sarva meM have jANyu; mATe mhArI dhIrajane, zauryane, parAkramane ane yazane dhikkAra De ke, je hu~ strInI lIlAe karIne jItANo DaM!!! valI he pradhAna ! tamAre paNa mhArA taraphathI kAMza jaya rAkhavo nahi, kAraNa ke, jema sUrya aMdhakArano nAza kare be, tema tamArI putrI thakI mane bodha malyo be, ema hu~ jANIza." palI rAjAe vairAgya pAmI potAnA putrane rAjya thApIsAru samIpe dIkSA grahaNa karI AtmasAdhana kahyu.aho ! zrAvA mahA parAkramI ripumardana rAjAne paNa strIe potAno dAsa kasyo, to paThI bIjA sAdhAraNa mANasanI zI vAta kadevI ? iti ripumardana rAjAzrane juvanAnaMdA rANInI kathA.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ vijayapAla rAjA ne lakSmI rANInI kathA. have paMDita puruSone paNa strInuM paravazyapaeM be te kahe be. maraNe'pi dInavacanaM mAnadhanAH ye narAH na japaMti maraNevi dIpavaryeNaM, mAdhaNA 'je naroM ne jaMpati // te'pi khalu kurvati laliM bAlAnAmapi snehagrahaprahilAH te vi hu~ ku~ti leli, baulAevi nedagadaga dilA // 18 // 41 zabdArtha - ( je ke0 ) je ( mANadhaNA ke0 ) mAnarUpI dhanane dhAraNa karanArA evA ( narA ke0 ) puruSo je be, te ( maraNevi ke0 ) maraNa prApta e sate paNa ( dIvayaNaM ke0 ) dIna vacanane ( na jaMpaMti ke0 ) nathI bolatA, evA be, to paNa ( nehagar3haga hilA ke0 ) sneha rUpa grahe karI graMthAlA evA ( tevi ke0 ) te puruSo paNa ( hu ke0 ) nizce ( bAlAevi ke0 ) strIjanI pAse paNa ( lahiM ke0 ) priya vacanane arthAt jethI isa Ave evA bAlaka sarakhAM vacanane ( kuNaMti ke0 ) kare be. - rthAt bole be // 18 // vizeSArtha - garva rUpa dhanane dhAraNa karanArA manasvI ( potAnI marajI pramANe cAlanArA ) je puruSo prANanA aMta vakhate paNa dIna vacana nathI bolatA evAM tAM paNa prema rUpa kadAgrahathI ( khoTA pAsathI ) baMdhAelA te puruSo paNa strInI pAse rAMkanI peThe prArthanA kare be, ane bIjAune hAsya yAve evAM vacanone bole be. kathaM be ke zradhamA dhanamiti, dhanamAnau hi madhyamAH // uttamA mAnamichaMti, mAno himahatAM dhanam // adhama puruSo dhananI, madhyama puruSo dhana ne mAna bannenI ane uttama puruSo phakta mAnanIja chA kare be. kAraNa ke, mAna eja mhoTA puruSonuM dhana be // 18 // maraNa yAve paNa dIna vacana nahi bolanArA puruSo paNa premane vazya tha strInI prArthanA kare be, te upara vijayapAla rAjA ane lakSmI rANInI kathA. zrA jaMbUdvIpanA jaratakSetramAM purimatAla nAmanuM nagara be. je nagaranI havelIunI agAzI jamAM beThelI strIjanAM mukha akAla caMdranI brAMti karAvatAM tAM. te nagarane viSe mAnavaMta rAjArjamAM ziromaNi evo vijayapAla nAme rAjA rAjya karato hato. tene raMjA sarakhI manohara raMjA nA 6
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 zIlopadezamAlA. manI paTTarANI hatI. eka divase hasti upara besIne rAjamArge jatA te rAjAe lakSmI sarakhI kharUpavAlI koz zreSThinI putrI lakSmIne dIThI. te lakSmInA kaTAda rUpa bANathI viMdhAelo vijayapAla rAjA tyAMthI pAge valI ghera zrAvyo. par3I te lakSmInA pitApAse mAgu karI tenI sAthe te paraNyo. viSayamA atyaMta Asakta thaelo te rAjA rAjya saMbaMdhI sarva vyavahAra mUkI deza aMtaHpuramA rAtri divasa tenI sAtheja kriDA karavA lAgyo. valI lakSmInI prItie karIne vazya thaelo, vAMdarAnI peThe nRtya karato, potAnI mahatAne nUlI gaelo ane viveka rahita banelo te rAjA keTaloka kAla aMtaHpuramAMja rahyo ! tethI eka vakhate pradhAna vigere keTalAka mAhyA mANasoe zrAvIne kahyu. "he khAmin ! sAmAnya mA. Nasa paNa jo rAgathI strIune vazya thaelo hoya, to te paNa jyAre halakAzne pAme je; tyAre rAjA halakAzne pAme temAM to kaheja ? dharma artha zrane kAma e raNane avasare sevanArA puruSonA manovAMbita arthoM saphala thAya be, ane avasaravinA sevanArA puruSonA manovAMchita athoM niSphala thAya . tathA rAgarUpa mahA viSathI aMdha thaelA guNavaMta puruSonA guNo paNa nAza pAme . ane guruvAdika satpuruSoe Apelo upadeza paNa te puruSonA kAnamA pesato nathI." ____"he rAjeM! zrApaNA rAjya upara tamArA zatruGa yuka karavA mATe taiyArI kare , mATe he praju ! viSayane viSe zrAsakti mUkI dara rAjyasaMbaMdhI vicAra karo" pradhAnanAM evAM vacana sAMjalatAM batAM paNa jema jaM. ghathI ghorato mANasa pATu mAravAthI paNa na jAge ane tRSAtura mANasa pANI malavAthI paNa amRtanI zchA na kare, tema strIne viSezrAsakta thaelA rAjAe pradhAnanAM amRta sarakhAM vacanane paNa nahi gaNagAratAM kadhu ke, "he pradhAna ! mRga sarakhAM netravAlI zrane mhArA jIvanarUpa zrA strI mhArI dRSTi zrAgala rahelI , tyAMsudhI tamAre mhAruM jIvita samajavaM." pabI rAjAne rAjyAcaMtA rahita thaelA jANIne pradhAna vigere keTalAka mANaso vicAra karatA hatA, tevAmAM rAjAnI atyaMta priya strI lakSmI, ekAeka savAramA ulaTI vigerethI mAMdI thai javAthI turata rAjAe vicakSaNa vichAna vaidyone bolAvyA; paNa jeTalAmAM te vaidyo
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ vijayapAla rAjA ane lakSmI rANInI kathA. 43 zrAvIne auSadha upacAra vigere kare be, teTalAmAM to te mRtyu pAmI !!! te vakhate mULathI vikala dehavAlo ne jAnarahita thaelo te rAjA lAkaDInI peThe pRthvi upara par3I gayo. keTalAka mANase auSadhayukta zItala pANI gaMTI tADapatranA vijaNAvaDe pavana nAMkhI tene saceta kasyo; eTale te rAjA bAlakanI peThe rudana karavA lAgyo ane potAnI mRtyu pAmelI priyAne uddezIne kahevA lAgyo ke, " he priye ! tuM kyAM gaz le ? hu~ je je pUDhe teno mane yogya uttara zrApa ! ane A mazkarIthI na bolavArUpa je thArUM hAsya , tene hu~ ghaNIvAra sahana karI zakIza nahi !!! evI rIte vilApa karatA thane te mRtyu pAmelI strIthI dUra nahi jatA te rAjAne pradhAna vigere kahevA lAgyA ke. "he deva ! zrA tamArI priyA mRtyu pAmI , mATe tene AmasaMskAra karavAnI zramane rajA Apo." rAjAe krodha karIne kaDaM. "are ! thA puSTa koNa bole ? ke, je kaDavA vacanekarI mhArA kAnane vIMdhe ! are pApI ! tamArA putra vigere saghalA mANasone agnisaMskAra karo, ane thA mhArI prANapriyA to haju so varSa jIvaze. tathA je mANasa amaMgalika vacano bole , te mane zatru jevo lAge . valI zrA mhArI priyA jyAM sudhI jIvatI nahi thAya, tyAM sudhI hu~ jojana nahI karUM." .. zrAvI rIte rAjAno zrAgraha jozne pradhAne mRtyu pAmelI lakSmIne rAjAthI bAno agnisaMskAra kasyo.palI rAjAe jamavU baMdha ka.jyAre daza divasa thayA, tyAre pradhAne vicAra kasyo ke," jo rAjA nahi jame, to te thoDA divasamAMmRtyu pAmaze;mATe mhAre kAMza paNa yukti karIne jamADavo joe." paDI pradhAne ko puruSane zIkhavIne rAjA pAse mokalyo eTale te puruSe rAjasanAmAM zrAvIne kaDaM. " he deva ! svargane viSe iMsanI sanAmAM radelI, mAhyA puruSothI sevana karAelI ane hastinA sarakhI cAlavAlI tamArI priyA lakSmIe mhArI sAthe samAcAra mokalyA 2 ane Apane kahAvyu ke ke, "he svAmin ! zrApanA darzana vinA mhAraM citta hamezAM kleza pAme , mATe tamAre mRtyulokamAM na rahe, paNa phaTa ahiM zrAva; kAraNa ke, mRtyulokamAM dedasaMbaMdhI pIDA, manasaMbaMdhi pIDA, pugaMdha, ane apavitrapaNuM vigere ghaNAM uHkho ke ane svargamAM kozpaNa
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 zIlopadezamAlA. jAtanI pIDA nathI. jethI sarva iMjiyone prIti thAya ." mATe he nAtha! jo mane malaq hoya to UTa ahiM zrAvo, kAraNa ke, jo naMdanavana svAdhIna . to panI marudeza (jalarahita deza) mAM kyo puruSa rame ?" te puruSanAM zrAvAM vacana sAMjalI rAjAe potAnA pradhAna vigerene kahyu. "he maMtrIjano! tame mane UTa svargano mArga batAvo ke, je mArge karIne hu~ svargamAM jaz mhArI priyAnuM mukhakamala jolaM." rAjAnAM evAM vacana sAMjalI rANIno saMdezo lAvelA mANase kayu ke, "he rAjan ! paheDhuM snAna ane vilepana karo. palI nojana karo tathA hammezAM puNyakArya sAdho eTale tamane svargamAM javAno rasto malaze ? valI huM paNa pAbo svargamAM jaz ApanI AvavAnI vAta kahuM ." ema sAMjalI rAjA snAna vigere sarva kArya karavA lAgyo. kayu ne ke- nirbuddhirvA subuddhirvA, raMko vA yadivA nRpH||alikmpi rAgeNa, vetti satyatayA pumAn // 1 // artha- bujhivinAno, subuddhivAlo, raMka athavA rAjA, te sarvamAMthI kozapaNa puruSa rAgane lIdhe asatyane paNa satya karIne mAne be, valI keTalAka divasa par3I teja mANase rAjasanAmAM AvI uttama pra. kAranAM phalo rAjAnI Agala mUkI hAtha joDIne kaDaM. "he rAjan ! lakSmIdevIe mokalelAM thA kalpavRkSanAM phalo huM lAvyo buM." eTale te phala rAjAe ghaNI prItithI lIdhAM. evI rIte te mANasane pradhAna vAraMvAra rANInA nAmathI rAjA pAse mokalato hato. evAmAM eka divase pradhAnane vicAra thayo ke," rakhene! ko dhUrta mANasa mhArA kapaTanI vAta jANIne rAjAnI pAgala kahe !" ema vicArI pradhAne ekanojapatra upara kastUrInA rasathI samAcAra lakhI svargamAMthI thAvavAnuM nAma lezne thAvanAra mANasane zrApI rAjAnI sajAmAM mokalyo. paThI te mANase rAjApAse zrAvI patra ApIne kaDaM ke, " he deva ! tamane A patra pavAmATe devIe mane svargamAMthI mokalyo ." te mANasanAM evAM vacana sAMjalI rAjA patra jozne kahevA lAgyo ke, "dhanya ne svarganI sAmagrIne ! ke, jemAM thA prakAranI sAmagrI rahelI !!!" ema vakhANa karIne patra vAMcavA lAgyo, to temAM thA pramANe lakheluM hatuMH__ " svastizrI purimatAla nagarInA mahApratApI vijayapAla rAjAnA ca
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ vijayapAla rAjA ne lakSmI rANInI kathA. 55 raNakamalanI, svargathI zrAzrayavAlI lakSmI rANI prItithI ane ghaNA u tsAhI vinaMtI kare be ke, "huM ahiM kuzala buM. he nAtha ! meM tamane mhArA hRdayamAM dhAraNa karelA hovAthI huM ghaNA jAravAlI yai buM, mATe huM tamArI pAse yAvI zakatI nathI, tethI mhArA aMganAM ghareNAM yA patra lAvanAra mANasasAthe jarUra mokalI thApajo, ke jethI huM patinA mAnavAlI kavADaM. valI paMdara divasa athavA mahinA pachI bIjAM ghareNAM ne vastro paNa mokala jyo." yA prakAranA samAcAra vAMcI rAjAe pradhAnane kayuM ke, "he pradhAna ! sArAM sArAM ghareNAM ne manohara dekhAtAM sArAM sArAM vastro yA patra lAvanAra mANasane po ke, te devIne zrApaze. kartuM be ke samAcAra ApanAro mANasa lakSa mUlya pAme be, samAcAra lakhI ApanAra kroDa mUlya pAme be, dekhanAra zeMkaDo koDo mUlya pAme ve ane snehino saMgama amUlya vastu pAme be. paraMtu te svargamAM zIrIte jara zakaze ?" pradhAne kadhuM. "he deva! te mANasa vagaDAmAM jai agninI caya salagAvI temAM praveza karaze, eTale te svargamAM pahocaze . " pradhAnanAM evAM vacana sAMjalI ko padmanAmanA zreSThIe rAjAne kahyuM ke, " he svAmin ! yA vRddha mANasa jAra upADIne ja za - kaze nahI, mATe bIjA koi javAna mANasane mokalo." padmazreSThInuM evaM vacana sAMjalI pradhAna vicAra karavA lAgyo ke, padmazreSThI mhAro neda jAgyo, tethI dave mhAre teno ghATa ghaDavo joie ! " ema vicArI pradhAne rAjAne kahyuM ke, " he rAjan ! yA padmazreSThI javAna be, mATe jo zrApanI marajI hoya to teneja mokalIe " rAjAe kayuM "tema karo. "" pI jyAre te padmazreSThIne balAtkAre jAlI vagADAmAM salagAvelA zragnipAse lai javA mAMDyo, tyAre te padmazreSThInA saMbaMdhI pradhAnane pUDhavA lAgyA ke, " e zo aparAdha kasyo be" pradhAne uttara zrApyo ke, "teNe potAnA hAtheja vAcAlapaNAcI aparAdha kasyo be." paDhI te padmazreSThInA saMbaMdhIe pradhAnane ghaNIja vinaMtI karI, tyAre pradhAne tene boDAvI ne pratha manA vRddha mANasane te ghareNAM ne vastro yApyAM, eTale teNe svargamAM javA nuM nAma dene guptarIte pradhAnane ghera yAvI tene ghareNAM ane vastro ApyAM. eka vakhate rAjAe pradhAnane kayuM, " he pradhAna ! lakSmIdevIne svarga
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. mAMthI teDAvo. kAraNa ke, tenA vinA hu~ ghaNoja ku:khI thA ." eTale pradhAne vicAra karIne lakSmInA jevI svarUpavAlI ko strIne lakSmI nAma TharAvI rAjAe zrApelAM ghareNAM zrane vastro paherAvIne bagIcAmAM ko na jANe ema bAnI rIte eka ThekANe besArI. paDI rAjApAse AvIne pradhAne kAM,"he deva ! lakSmIne teDavAmATe eka mANasane svargamAM mokalyo ." __ palI bIje divase pradhAne rAjApAse zrAvIne kA, " he mahArAja ! vadhAmaNI !!! vadhAmaNI !!! zrAje lakSmIdevI svargamAMdhI AvI bagIcAmAM virAjyAM !" pradhAnanAM zrAvAM vacana sAMjalI jema meghane dekhIne mora nAce, tema rAjA nAcavA kUdavA lAgyo! ane pote paherelA sarva ghareNAM pradhAnane devInI vadhAmaNImAM bApyAM!! ane valI mhoTI dhAmadhUmasahita bagIcAmAM devI sAmo gayo, paDI devInuM gaurasvarUpa dekhIne rAjAe pradhAnane kaDaM, " he pradhAna ! lakSmI pahelI to kAMzka zyAmavavAlI, DhUMkA kAnavAlI, lAMbA hoThavAlI temaja vAMkA nAkavAlI hatI zrane have A ghaNI gauravarNavAlI (ujalI) temaja rUpasaMpanna dekhAya , tenuM zuM kAraNa?" pradhAne kaDaM, "he svAmin ! evItrAMti zI karo bo? sAMjalo, prathama to tyAM (svargamAM) amRtanuM jojana De ane svarganA rAjA iMje harSavaDe vastrAlaMkAra vigerethI suMdara karIne mokalI be,to panI gauravarNa dekhAya emAM zrAzcarya zuM?" par3I te vAta sAcI mAnI rAjA lakSmIne hastiupara besArIne nagaramAM lAvyo. have rAjA jyAre lakSmIne svarganI vAta pUje, tyAre tyAre lakSmI paNa pradhAne zIkhavI rAkhelI vAta kahI rAjAne zrAnaMda pamADe ane rAjA paNa te sarva vAta sAcI mAne ema karatAM ghaNA divaso thayA. rAjAne putro thayA. par3I AyuSyano daya thae sate vijayapAla rAjA maraNa pAmIne narakane viSe gayo. saGano! mahA ahaMkArI ane pRthvIne tRNasamAna gaNanAra evA vijayapAla rAjAe paNa jyAre kAmadevane vazya thazne strInIpAse dasavA jevI krIDA karI to bIjA alpa satvavAlA prANIunI zI vAta karavI ? iti vijayapAla rAjAnI ane lakSmI rANInI kathA.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlagAthAna. have paMDita puruSo paNa strIune vazya thAya ne te kahe je. ye sakalazAstrajalanidhimaMdarazailAH zrutena garvitAH je sayalasajalanidi-maMdaraselA suaiNa gaarvi|| ____ bAlAlaTluravacanaiH te'pi jAtAH nihatahadayAH bAlAlalluravayaNe-hiM tevi jAyA~ nityadiyayA // 1 // zabdArtha-(je ke0) je puruSo (sayalasana ke0) sakala zAstrarUpa (jalanihi ke0) samuDaneviSe arthAt samuno pAra pAmavAmAM (maMdaraselA ke) meruparvata sarakhA ane (sueNa ke0) siddhAMte karIne eTale zAstranA zranyAse karIne (gAravizrA ke0) garva pAmelA . ( tevi ke0 ) te puruSo paNa (bAlA ke0) abalAUnAM (lalluravayaNehiM ke0) manohara vacane karIne (nidaya hiyayA ke0) daNANAM arthAt haraNa thayAM le hRdaya jemanAM evAM ( jAyA ke0 ) thayA . // 15 // vizeSArtha- je puruSo sakala zAstrarUpa mahA samujno pAra pAmavAmAM meruparvata sarakhA 2 ane siddhAMtanAM rahasyane jANavAthI mhoTAzne pAmelA be, tevA vidvAna puruSo paNa strIunAM hAva nAva, vilAsa ane kaTAda yukta vacane karIne haraNa thayu je citta jemanuM evA thayA . zrarthAt vidvAna puruSo paNa strIUnA rAga rUpa samujne viSe baDyA , to sAdhAraNa purupo bUDe temAM to zuM Azcarya? kahyu De ke-tAvadeva kRtinAmapi sphuratyeSa nirmala vivekadIpakaH / yAvadeva na kuraMgacakSuSAM, tADyate capalalocanAMcalaiH // vidvAna puruSono paNa thA viveka rUpI nirmala dI. paka tyAMsudhIsphUrNAyamAna rahe ne ke, jyAM sudhI te mRgamA sarakhAM nevAlI strIunAM kaTAdarUpI bANothI ghAyala thayA nathI. // 15 // have laukika devone paNa strIunI viTaMbanA kahe . hariharacaturAnanacaMsUryaskaMdAdayopi ye devAH daridaraceurANaNacaM-dasUrakhaMdAzNovi 'je devA // nArINAM kiMkaratvaM kurvati dhidhik viSayatRSNA nArINa kiMkarataM, karaMti dhihI visayatandA // 20 // zabdArtha- (je ke0) samartha evA je (hari hara caurANaNa ke0)
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. viznu, Izvara, brahmA tathA (caMdasUra khaMdAzNovi ke0) caMDa, sUrya zrane kArtikAdika paNa ( devA ke0) devatA je , te ( nArINa ke ) strIunA (kiMkarataM ke0) dAsapaNAne (kuraMti ke0 ) kare . te kAraNa mATe he navyajIvo! ( visayatahA ke0) viSayanI tRSNAne (ghikI ke0) dhikkAra thA ! dhikkAra thA !! // 20 // vizeSArtha- hari, hara, brahmA, caMDa, sUrya ane kArtikakhAmI vigere samartha devatA paNa viSayanI tRSNAzrI strIunu dAsapaNuM kare . arthAt strIunI sevA kare . mATe te viSayanI tRSNAne dhikkAra thA ! dhikAra thA !! // 20 // laukika matane viSe to e devatAunI pAse strIe navIna navIna rIte nRtya karAvyu ne. temAM harinuM strIne viSe parakhAdhinapaNuM prathama rukmiNInA vivAha vakhate spRSTa kahe , tethI zrahiM pharIthI kahetA nathI. gopIune viSe krIDAnA capalapaNAe karIne temanA vagovavAnA bahu prakAro laukikamAM prasika De, mATe tyAMthI jANI levA. te zrA pramANe rAdhA punAtu jagadacyutadattadRSTimathAnakaM vidadhatI dadhiriktanAMDe // tasyAHstanastabakalola vilocanAlirdevo'pi dohanadhiyA vRssnNnirudhn|| kRSNanA sAmuM jo rahelI ane dahiMthI narelI golIne viSe ravaine mUkatI evI rAdhA jagattuM rakSaNa karo. valI te rAdhAnA stanarUpa puSpanA samUhane viSe lAgI rahelA capala netrarUpa namarAvAlA kRSNe paNa dovAnA mISathI vAraDAne bAMdhyo. ityAdi. mahezvare paNa pArvatIno viyoga na sahana karI zakavAthI ardhanArIzvara mUkatI dhAraNa karI be, tethI temaNe paNa strInuM dAsapaNuM karyu . te zrA pramANeaMbeyaM neyamaMbA nahi kila kapilaH smazrurasyA mukhAgre, tAto'yaM naiva tAtaH stanaguruhRdayaM naivadRSTaM kadAcit // keyaM ko'yaM kimetatkathamiti sanayaM yAti dUraM vizAkhe, devyAsAUM sahAsyaM rahasi pariNataH pArvatIzaH punAtu // A mAtAle ? nA thA mAtA nathI ? kAraNa temanA mhoM upara kAlA vAla hotA nathI. tyAre zuM e pitA ne ? nA pitA paNa nahi ? kAraNa meM
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmAnI kathA. qd temanuM stanothI vizAla hRdaya kyAre paNa joyuM nathI. yA koNa strI be ? thavA koNa puruSa be !! ane e zI rIte be ! ! ! ema jaya pAmI kArtika svAmI dUra gaye te pAlathI pArvatInI sAthe hAsya pUrvaka ekAMtamAM krIDA karanArA mahezvara tamane pavitra karo. ityAdi. devatA paNa strIne svAdhina thayA be, te upara brahmAnI kathA. pUrve ko vakhate brahmA vanamAM nivAsa karI sADA traNa kroDa varSa sudhI mahA ugra tapa karavAno zrAraMbha kasyo. te vAta sAMjalI devatAno rAjA iMdra jaya pAmavA lAgyo ke " jo e kopa karaze to mane paNa iMdrapadathI caSTa karaze." yAvA vicArathI dIna banelA iMdranuM mana meru parva - tane viSe athavA to naMdanavanane viSe paNa darSa pAmyuM nahIM. nATaka ane strI paNa tene prIti upajAvanArI thara nahIM. zrAvI rIte harSara hita iMdrane jo raMjAdi apsarAuMe hAtha joDIne kadhuM. "Dhe svAmin! sarva saMpati thApanA svAdhinamAM be to paDhI na melavI zakAya evaM zuM be ? ke jethI Apa zrI ciMtA karo bo !" joke capala cittavAlI strI gupta bAta kahevAne yogya to nayI, to paNa hitakArI strIune duHkha nivedana karI sukha pAmI zakAya be. kAMbe ke - suhRdi niraMtara citte, guNavati nRtye priyAsu nArISu / svAmini sauhRdayukte nivedya duHkhaM sukhI javati // niraMtara prI nivAlA mitrone, guNavAlA cAkarone, premavAlI strIne ane snehavAlA patine potAnuM duHkha kahI duHkhI mANaso sukhI thAya be. raMjA vigerenAM evAM vacana sAMjalI iMDe kayuM. " cauda lokano sRjanAra brahmA mahAtapa karebe, tethI mhAruM mana kaMpe be" raMjAe kayuM " de svAmin! e koNa mAtra be ? tene eka kSaNamAtramAM tapathI RRSTa karIzaM. e zramArI pratijJA be." pI iMdre raMjA vigere sarva strIune jyAM brahmA tapa karatA datA tyAM vanamAM mokalI. te strIue paNa brahmAnI sanmukha ja paMcama rAgathI manohara gAyana ne nRtya zraraMjyuM. gAyana, nRtya ane vAjIMnA zabda sAMjalI jenI sarva iMDina vihvala thai hatI evA te brahmA hariNanI peThe nizcala thai sAMjalavA lAgyA. paDhI tenuM nRtya joi prasanna yaelA brahmAe tapa tyajI daine kadhuM. " he devAMganArja ! huM nRtya
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ ATs zIlopadezamAlA. jo prasanna thayo 9, mATe varadAna mAgo." raMjA vigere strIe kahyu. " he svAmin ! jo Apa amArA upara prasanna thayA ho to A bakaro zrane kAdaMbarI nAmanI madirA e be vastumAMdhI eka vastune grahaNa karo." brahmA vicAra karavA lAgyA. " bakarAnuM nakSaNa karavAthI tapano nAza thAya be, valI tapasvIne jIva vadha karavo yogya paNa nathI ane madirA to jalarUpa le thane te uttama hRdayavAlAne bAdha karanArI nathI" ema dhArI brahmAe te niHzaMkapaNe pIdhI. paDI brahmAne bahu unmAda thayo tethI temaNe bakarAne mArIne lakSaNa kasyo ane te devAMganAu~nI sAthe krIDA paNa karI. paDI devAMganA vicAra karavA lAgI ke " thA brahmAne tapa vadhAravAthI to naSTa kasyA, paNa temaNe sADA traNa koDa varSa tapa kamu ne te zI rIte nAza pAmaze? " ema dhArI tee dakSiNa dizA tarapha nRtya karavA mAMDyu. brahmAe te jovA mATe eka koDa varSanA puNyathI te dizA tarapha bIjuMmho pragaTa kayu. e pramANe brahmAe traNa koDa varSatuM puNya thApI potAne cAra mukha pragaTa kasyA. paDI jyAre devAMganAe uMce nAca karavA mAMDyo tyAre brahmAe arkA koDa varSanA puNyathI eka uMcuM mukha pragaTa kamu. paThI devAMganA temane namaskAra karI ane hasatI batI svarge gaz. thA pramANe brahmA paNa strInA dAsapaNAne pAmyA ne. iti brahmAnI kathA. caMjanI kathA. pUrve koI eka vakhate sarve devatAe negA tha caMjane jyotizcakranA adhipatipaNAnI pachI ApI. te vakhate sarve devatA, RSi ane - pinI strI tene namaskAra karavA zrAvavA lAgI. temAM caMDe potAnA guru bRhaspatinI strIne ghaNI rUpavAlI dekhI tene jogavI. tethI gurunI strIne budha nAmano putra thayo. iti caMjanI kathA. sUryanI kathA. ko vakhate hajAra kiraNone dhAraNa karanAro sUrya pRthvImA pharato hato, teNe rAnAde nAmanI ghaNI rUpAlI strI dInI, tethI moha pAmI te tenI prArthanA karavA lAgyo, tyAre rAnodeye kayu ke, " he khAmin ! ta
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUryanI tathA iMnI kathA. mAraM teja mhArAthI sahana tha zakata nathI, mATe uThaM karo" par3I bamApAse jazne sUrya kayu ke, " mahArAja ! mhAraM teja karo" brahmAe sUryane kahyu ke, " jo tuM na bole to teja buDhaM karUM." sUrye tema kabUla karavAthI brahmAe saMghADo maMgAvI te upara sUryane caDAvI ghasavA mADyo. pagane ghasatAM ghasatAM sUrye puHkhANo, tethI moDhe bolI gayo, tethI brahmA rIsANA zrane sUryane saMghADA uparathI utArI mUkyo. palI sUrye pagamAM mojA paherI rAnAdene jogavI. jurva ke, strInA snehathI sUrye paNa / evI mahApIDAne sahana karI. iti sUryanI kathA.. jo ke kArtika svAmIne laukika matavAlAe brahmacArI mAnyA be. to paNa te devapaNAne lIdhe avirati hovAthI puHzIlanuM pAtra . unI kathA. gautama RSinI strI ahalyA ghaNI svarUpavAlI hatI. tene iMjhe dIThI, tethI te ghaNoja kAmAtura thayo. paThI eka vakhate gautama jhaSi nhAvA mATe nadIye gayA tyAre pAlathI iMje gautamane ghare zrAvI ahavyA sAthe viSayasukha jogavyu, eTalAmAM gauttama ghera zrAvyA; tyAre iMja bilADAnuM rUpa leza bahAra nIkalyo. gautame tene ulakhIne zrApa dIdho ke, " thAre zarIre hajAra jaga (yoni) thAu~ " paThI devatAe RSinI ghaNI prArthanA karIne manAvyA ane sahasra netra nAma karAvyu. evo svargano rAjA iMja paNa strIne vazya thavAthI kaSTa pAmyo. kayu De ke- kimu kulavayanetrAH saMti no nAkanArya stridazapatirahayyAM tApasI yaviSeve // dRdayatRNakuTIre dIpyamAne smarAnAvucitamanucitaM vA vetti kaH paMDito'pi ||svrgmaaN kamalasarakhA netravAlI strI nathI ? ke jethI iMche tApasI ahalyAne sevI!!! nA ! svargamA rUpavAlI bahu strI je, paraMtu hRdayarUpa ghAsanI phupaDImA phAmadevarUpa agni salage bate kayo paMDita puruSa yogya ane ayogya jANI zake le ? arthAt ko jANI zakatuM nathI. evo rIte ghaNA devatA strIyonA dAsapaNAne pAmyA . zati iMdhanI kathA, -
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. pUrve kaDelA devatAune pUjavAmAM dAsyapa kahe be. pUjyaMte zivArtha kaiH api yadi kAmagardajAH devAH pUUMti sivecaM, kedivi jara kAma gadadA deva // garttAn zUkarapramukhAn kiM na khalu pUjayaMti te mUDhAH gaMttA sUrapamudA-I "kiM ne du pUyaMti 'te mUDhAM // 21 // 5z zabdArtha - ( jai ke0 ) jo (kehiM vi ke0 ) ko ajJAnI puruSovaDe ( kAmagaddahA ke0 ) kAme eTale viSaye karIne gardana sarakhA thaelA evA ( devA ke0 ) devatA ( sivaDhaM ke0 ) mone arthe ( hu 0 ) nizce ( pUjati ke0 ) pUjAya be, to ( te mUDhA ke0 ) te mUDha ( - jJAnI ) puruSo ( gattA ke0 ) ajJAnarUpa aMdhArI khAzmAM rahelA evA sUyarapamuhAi ke0 ) mUMDa pramukha adhama pazurjane paNa ( kiM ke0 ) zuM ( na pUyaMti ke 0 ) nathI pUjatA ? arthAt ajJAnI puruSo pazu sarakhA de - vone paNa pUje be ! // 21 // ( vizeSArtha - mithyAtvarUpa madirAthI unmatta tharalA koi puruSo mone mATe kAme karIne gardana sarakhA thaelA devatAune pUje. be to te mUDha puruSo ajJAnarUpa aMdhArI khAimAM paDelA mUMDa vigere pazuune zuM nayI pUjatA ? arthAt jyAre nagaramA rahelA kAmAtura devatA pUjAya be, tyAre te mUMDa vigere pazu paNa pUjAvA joie, kAraNa ke, te devatAmAM kAMpa vizeSapaNaM rahAM nathI. kahAM be ke - zaMtrusvayaMjuharayo hariNekSaNAnAM yenAkriyaMta satataM gRhakuMjadAsAH // vAcAmagocara caritra pavitratAya tasmai namo jagavate kusumAyudhAya // brahmA, viSNu ane mahezvara jenAtha niraMtara strIune svAdhina rahelA be. te vANithI na varNa. vI zakAya evA jagavAn kAmadevane mhAro namaskAra thA. // 21 // " ve kAmAtura vA brAhmaNAdikane gurupaNAthI pUje, tene mATe upahA - pUrva. viSayAsakto'pi naraH nArI vA yadi najet gurujAvaM visayAsattovi naro, naoNrI va jai naika gurunAMvaM // tataH pAradArikaiH vezyAniH vA kimaparAddhaM to pAradAM riehiM, vesIhi vIM kima ru 6 // 22 //
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ mulagAthAna. 53 zabdArtha - ( jai ke0 ) jo ( visayAsatto vi ke0 ) viSayamAM Asaka thalo evoya paNa ( naro ke0 ) puruSa ( vA ke0 ) athavA ( nArI ke0 ) strI ( gurujAvaM ke0 ) gurunAva eTale gurupaNAnA jAnane (nazka ke ) dhAraNa kare, ( rUha ke ) to ( pAradArihahiM ke0 ) parastrIe ( vA ho) athavA (vesAehiM ke0 ) vezyAstrIue ( kimavaruddhaM ke0 ) zuM aparAdha ko be ? arthAt jyAre viSayamAM zrAsakta yaelA strI puruSone guru karIne mAnIe, to paDhI vezyA ane parastrI uno zo aparAdha ke, te do guru karIne na mAnavI ? // 22 // vizeSArtha - viSayamA Asakta thaelA vyAsa, vizvAmitra chAne vaziSTha vigere brAhmaNo ne pArvatI, aruMdhatI vigere strIune jo gurujAve karIne sevIe, to anya puruSono saMga karanArI kulaTAstrI ane vezyAstrI uno zo aparAdha ke, temanI paNa gurunAve sevA na karavI ? kAraNa ke, prathama kahI gaelA puruSo ne strIuMmAM tathA kulaTA ne vezyAmAM kaM vizepaNuM nathI. arthAta te sarve sarakhAM zrAcaraNa karanArAM de. kacuMbe kesarAgo'pi hidevazcerurabrahmacAryapi ! kRpAhino'pi dharmaH syAtkaSTaM naSTaMdahAjagat // sarAgI deva, abrahmacArI guru ne dayArahita dharma e sarve kaSTa be. mATe kheda yA be ke, jagat tevaDe naSTa thai gayuM be. // 22 // ve eka cothA (zIla ) vratanA jaMgathI bIjAM natono paNa jaMga thAya be. temAM prathama prANAtipAta vratano jaMga kaDe be. maithunasaMjJArUDhaH navaladdAn haMti sUkSmajIvAnAM meduNasannArUDho navalaka deNe sudamajIvANaM // iti zrAgamavacanAt hiMsA jIvAnAM zaha prathamA AgamarvayAna hiMsI jIvANa- mii~ paDhemA // 23 // zabdArtha - ( mehuNasannArUDho ke0 ) maithunasaMjJAne viSe zrArUDha thalo evo je puruSa, te ( suhamajIvANaM ke0 ) sUkSmajIvonI ( navalaraka ke0 ) navalAkha saMkhyAne ( haNe ke0 ) haNe be. ( i ke0 ) e prakAre ( zrAgamavaNArja ke0 ) siddhAMtanA vacanathI ( iha ke0 ) thAlokane viSe je zIlavato jaMga be, teja ( jIvANaM ke0 ) jIvonI ( paDhamA ke0 ) prathama eTale mukhya ( hiMsA ke0 ) hiMsA kaddevAya De. // 23 //
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 zIlopadezamAlA. vizeSArtha- maithunasevAmAM tatpara thaelo nUDha puruSa, maithuna sevatI vakhate mAtra kevalIja dekhI zake evA utkRSTathI navalAkha sUkSmajIvone haNe . e prakAre sijhAMtamAM kahelu hovAthI nizcaya thAya De ke, zrA lokane viSe zIla jaMga karavAthI jIvonI hiMsA thAya be. arthAt tethI pahelA prANAtipAta nAmanA pahelA vratano jaMga thAya . yadAgamaH-zaThiNaM joNie navaMti bediyAzje jIvA // zkova dova tinniva, lakapuhattaM ca ukkosaM // 1 // puriseNa, sahagayAe, tesiM jIvANa hoza uddavaNaM // veNuga dilaMteNaM, tattAya salAga naaenn||2||pNcidiyaa maNussA, enagara juttanArigataMmi // ukosaM navalarakA, jAyaMti egavelAe // 3 // navalarakANaM majhe, jAyaz zkassa doehavasamatti // sesA puNa emeva ya, vilayaM vaccaMti tabeva // 4 // mehuNaM sevamANassa kerisae asaMjame kdd'aa| goyamA ! sejahA nAma ekeza puriseburanaliyaM vA rUvanaliyaM vA tattaNa ayANageNa samanidhaM sijA // mehuNaM sevamANassa erisae asaMjame kaashtyaadi.||23|| arthaH- strIunI yonIne viSe eka, be, traNa utkRSTazrI lada pRthaktva (be lAkhathI nava lAkha sudhI) beiMjiyAdi jIvo hoya . puruSanI sAthe saMyoga karatA te strInI yonImAM radelA jIvono nAza zAya be. agnivaDe tapAvelI loDhAnI salI ruenarelI nalImA nAkhavAe karI jema badhA runovinAza kare te dRSTAMte. eka manuSye jogavelI nArInA garnamAM garnaja paMceM jiya manuSya eka vakhate ukRSTadhI navalAkha utpanna thAya . te navalAkha jIvomAMthI eka athavA benI 'niSpatti thAya be, ane bAkInA tyAMja emane emaja vinAza pAme . valI mahAnIzIthajIne viSe paNa kahelo pATha darzAvavAmA Ave -gautama khAmIe zrImahAvIra svAmIne prazna kasyo ke, "he jagavan ! maithuna sevanAra prANIne kevI avirati lAge ?" lagavAne kahyu. "he gautama ! jema ko puruSa AkaDAnI runI jarelI nalIne agnivarNamaya thayelI loDhAnI zalIye karIne nAza pamADe ( temAMnA runo nAza kare,) tevI rIte asaMkhyAtA jIvano vinAza karanAra evI avirati lAge je." 1 gapelI nagavatIjInA pAnA 101 nI TIkAmAM tirthacanI yonImA garnaja paMceMjiya tiryaMca lakSa pRthaktva utpanna zrAya be. ane niSpatti paNa thAya be. ane manuSyanI yonImAM lakSa pRthaktva utpanna zrAya , ane ghaNAnI niSpatti zrAya ke. ema kaDaM be.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlagAthana have zIla naMga karavAzrI bIjA ane trIjo vratano paNa naMga thAya nete kahe . 'no kAminAM satyaM prasiddha etat janasya sakalasya no kAmINaM saccaM, paMsiha- meyaM jaNassa~ sayalassa // tIrthakarasvAmipramukhAdattamapi eva tatra khalu navet tirasAmipamudA-dattaMpi hu~ ta khala huDI // 24 // zabdArtha-(kAmINaM ke0 ) kAmI puruSonuM (hu ke0) nizce (no sacaM ke0) ko kAlane viSa sAcApaNuM hotuM nathI. ( eyaM ke0) e prakAre eTale e vAta ( sayalassa ke0) sarva evA ( jaNassa ke0) manupyanA madhye (pasijhaM ke) prasiddha . valI (tiyarasAmipamuha ke0) tIrthaMkara adatta ane svAmi adatta vigere cAre prakAranuM (adattaMpi ke0) adatta paNa ( taka ke.) te zIlavatanA naMga karanArane (khanu ke) nizce (huDA ke0) thAya . arthAt zIla naMga karavAthI tIrthaMkara zradata, svAmi adatta, guru adatta ane jIva adatta e cAre prakAranAM zradatta lAge . // 24 // - vizeSArtha- viSayAnilASI kAmI puruSo kadi paNa sAcA hotA nazrI. e vAta sarva manuSyomA pralika . kahyu ke- vaNika, vezyA, zatru, jugArI, parastrI sevanAra, chArapAla (daravAje uno rahenAra baDIdAra) ane kola e sarve asatyaja bolanArA be. e prakAre zIla naMga karavAthI mRSAvAdarUpa bIjA vratano paNa jaMga thAya je. valI te zIla khaMDana kara.. nArane tIrthaMkara zradatta, svAmi adatta, guru adatta ane jIva adatta e cAre adatta lAgeja . zahAM prazna ke, pitA vigerenI AjJAthI paraNelI potAnI strInI sAthe maithuna sevavAthI jhuM trIjA vratano jaMga thAya ? tenA uttaramAM kahe De ke, te maithunane viSe paNa tIrthaMkara adatta ane guru zradatta vigere lAge . tyAM tIrthaMkara zradatta eTale mokSamArgane viSe pravartelA puruSone tIrthaMkara mahArAje sarva prakAre maithunano niSedha karelo . tethI tIrthakara adatta lAge . tathA rAjAe paNa te kAryanI AjJA zrApI nathI tethI svAmIzradatta lAge . pramukha zabdathI jIvazradatta zrane guru zra
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. datta paNa lAge . te evI rIte ke yonimA rahelA jIvoe mane haNe, evI zrAjhA zrApI nathI tethI; jIva adatta lAge . temaja guru mahArAje paNa te kArya karavAnI zrAjhA zrApI nathI; tethI guru zradatta paNa lAge . e rIte maithuna sevanArane cAre prakAranAM zradatta lAge . // 23 // have zIla jaMga karavAthIcothA ane pAMcamA vratano jaMga thAyaDe, te kahe je. abrahma pragaTaM eva aparigrahikasya kAminI naiva aMbaMnaM peyaDaM ciya, apariggaidiyassa kaoNmiNI neyaM // iti zIlavarjitAnAM kutra vrataM paMcavratamUlaM zya sIlavaGiANaM, kaI vayaM paMcavaMyamUlaM // // 5 // zabdArtha- strI sevanArAne (zrabbaMjaM ke0 ) abrahmacarya ( payarDa ke0) pragaTa ( ciya ke ) nizce be. ane (apariggahiyassa ke0) parigraha rahita puruSane ( kAmiNI ke0 ) strI je te ( neya ke0) nathIja. (zya ke0) e prakAre ( sIlavajiyANaM ke0 ) sIla vinAnA puruSone (paMcavayamUlaM ke0 ) pAMcavatanuM mUla evaM (vayaM ke0) vrata je te ( kala ke) kyAMthI hoya ? // 25 // _ vizeSArtha- strInI sAthe viSaya sevanArA puruSane abrahmacarya pragaTaja be. ane parigraha na rAkhanArA pAse strI hoyaja nahI. kAraNa ke, strI rAkhavI e paNa eka parigraha . thA pramANe strI rAkhanArA puruSo zIla rahIta hoya , tethI tevA zIla rahita puruSone paMcavratanuM mUla evaM vrata kyAMthI hoya ? arthAt zIla naMgI cothA vratano naMga zrane pAcamA vra. tano jaMga thAya . // 25 // have upadeza kahe . tat kathaM viSayaprasaktAH navaMti guruvaH tathA punaH taiH to kardai visayapaMsattA, devaMti guruMNo tahA~ puNo tehi~ // jagnAH jinAnAM AjJA jaNitaM etat yataH sUtre naggI jiNoNa ANI, jaiNiyaM evaM jana sute // 26 // zabdArtha- ( tA ke0) te kAraNa mATe ( visayapasattA ke0 ) viSa
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlagAthA. 57 yamAM Asakta thaelA evA puruSo je je te (guruNo ke ) guru (kaha havaMti ke) kema thAya ? arthAt je kAmI puruSo , te guru thara zakatA nathI. ( tahA ke0) tathA ( puNo ke0) pharIne paNa ( tehiM ke0) te kAmI puruSoe ( jiNANa ke0) zrI jinezvara jagavAnanI (zrANA ke0) thAjJA je te ( jaggA ke0) nAgI be. ( ja ke0) je kAraNa mATe (sutte ke0) siddhAMtane viSe (evaM ke0) e prakAre (jaNiyaM ke0) kAM // 6 // vizeSArtha- viSayamAM Asakta thaelA puruSo guru kevI rIte tha zake ? kAraNa ke, eka zIla vrata naMga karavAzrI bAkInAM sarva vratono naMga thAya ne. te kAraNa mATe zIlavaMta guruneja sevavA. tathA te kAmI puruSoe pharIne paNa tIrthaMkaranI zrAjJA jAgI. je kAraNa mATe sijhAMtane viSe e prakAre kaDaM . // 23 // ___ valI teja kahe . na evaM kimapi anujJAtaM pratiSiddhaM vA api jinavarejaH nai hu~ kiMci aNunnAyaM, paMDisiI vA "vi jinnvNridettiN| muktvA maithunajAvaM na tat vinA rAgapeSAnyAM muttuM mehuNAvaM, na taM viNI raagaidosettiN||2|| zabdArtha-(jiNavaridehiM ke0 ) tIrthaMkaroe ( kiMci ke0) kAM paNa sAvadyakArya (na aNunnAyaM ke0 ) nathI kahyu. (hu ke) nizce (vAvi ke ) athavA to ( mehuNajAvaM ke ) maithunanAvane ( muttuM ke0) mUkIne arthAt maithunanAvane uddezIne (kiMci na paDisihaM ke0) zuM kAM paNa nathI niSedha kamu ? arthAt tIrthaMkaroe sAvadyakArya karavU kaDuM nathI ne maithunajAvano paNa niSedha karelo be, kAraNa ke ( rAgadosehiM ke0) rAga Se karIne ( viNA ke0) rahita arthAt rAga dveSa vinA ( taM ke0) te maithunanAva (na ke0 ) naja thAya. // 27 // vizeSArtha- tIrthaMkaroe sAvadyakAryane niSedhyA . tathA maithunajAvane uddezIne sarva vratomA sAvadyakAryane karavA, karAvavA ane anumodavAno utsarga apavAde niSedha kasyo . arthAt jinezvara lagavAnoe sAvadyakAryane niSedhyA je ane sarva vratomA sAvadyakAryane karavA, karAvavA zrane
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. anumodavAno utsarga apavAde niSedha kasyo be; kAraNa ke, rAga dveSa vinA te maithunanAva utpanna thato nathI. valI te rAga dveSa saMsAranA mUlamA sthaMna samAna . kayu ke- jo rAga dveSa na hoya to puHkha koNa pAme ? konA sukhamAM vismaya thavAya ane koNa moda na pAme ? zrarthAt rAga dveSarahita puruSo uHkha pAmatA nathI, koznA sukhamAM zrAzcarya pAmatA nathI thane modane pAme . // 7 // have upasaMhAra kahe je. tataH sakaletarakaSTAnuSThAnasamudyamaM parihatya to sayalazyarakahA-hANasamuGamaM paridare // ekameva zIlavataM dhArayata svAdhInasakalasukhaM / zkaMciye sIla~vayaM, dhareda saahiinnsylsudN||2|| zabdArtha- (tA ke0 ) te kAraNa mATe, he navyajIvo ! (sayala ke0) sarva evA (zyara ke0) zIlavatathI bIjA (kahANuhANa ke0) kaSTanA anuSThAnanA (samughamaM ke0) mhoTA udyamane (parihareuM ke) tyAga karIne (sAhINa ke ) potAne vAdhIna rahyaM ne (sayalasuhaM ke0) sarva prakAracaM sukha jemAM evA ane (kaMciya ke0) ekaja evA (sIlavayaM ke) zIlavratane (dhareha ke0) dhAraNa karo. // // ___ vizeSArthaH- te kAraNa mATe he javya prANiyo! ghaNAja tItra evA bIjA sarva prakAranA tapa karavAnA anuSThAnanA utsAhane tyAga karIne jemAM potAne khAdhIna evaM svarga ane modanuM sarva prakAracaM sukha raheQ be, evA eka zIlavataneja pAlo. arthAt bIjA vratanI apekSA na karatAM vatane dhAraNa karo ke, jethI bIjA bahu vratothI melavI zakAya sArathI prApta thaze. // 20 // paNa strInA saMsargathI moda jatA aTake De te kahe . aura niravadyarujavo'pi jagati sajA niravaU~najuAvi je|| ___HAdhIrANAM zivamArgAH ggA dhIroNa sivm'ggaa||2|| 'karavA, karAvakA ra jagavAnoe sAca ane anumodavA tathA maithunanA
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlagA thA. AKh zabdArtha - (jae ke0 ) jagatne viSe ( dhIrANa ke0 ) dhIra puruSonA ( sAvajoga ke0 ) sAvadya yoga eTale pApa sahita yogane ( vasaNasa(To) tyAga karavAthI sulaja thaelA evA, tathA ( niravaU ke0 ) nikhadya eTale pApa rahita evA yogane viSe ( uzrAvi ke0 ) sarala tha elA evA paNa (sivamaggA ke0 ) mohanA mArgoM je te ( nArIsaMgapasaMgA ke0 ) strIjanA saMganA prasaMgathI arthAt strIuMnA saMsargathI ( jaggA ho ) jamna thayA be. // 27 // vizeSArtha - zrA saMsArane viSe dhIra puruSonA, sAvadyayoga eTale maithunasevA vigere pApakarmAne tyAga karavAthI sulana rahelA ne niravadyayoga eTale zIlavata vigere uttama karmane dhAraNa karavAthI sarala thaelA mohanagarImA javAnA mArgoM strIjanA paricayathI nAza pAmyA be. - rthAt sAvadya yogane tyajI denArA ane niravadya yogane sevanArA dhIra puruSoja mokSanagaramAM jAya be. kayuM be ke saMsAra tava paryaMtapadavI na davIyasI / aMtarA dustarA nasyuryadi re madireNA // he saMsAra ! jo mhArA hRdayanI aMdara pustara evI strIuno vAsa nathI, to mhAre vhArA kAMTeja e kAM dUra nathI. 2e // ve strInA saMganA doSane dRSTAMte karIne dRDhakaratA satA kadre ke saMvegagrahitadidaH tadudbhavasiddhirapi saMvegagahiryadiko tapnavaisi-6 vi kumAraH dayakumAro / f / sis: vrataM ujhitvA caturviMzatiM varSAn sevitavAn gRhavAsaM varye-muMdhiya canavI saM-vA~se seviMsu gir3havAsaM // 30 zabdArtha - (saMvegaga hiya dirako ke0 ) vairAgyathI grahaNa karI be dIkSA kA jeNe evA zrane ( tanava siddhIvi ke0 ) teja javane viSe prApta thara be siddhi jene evAya paNa ( zraddakumAro ke0 ) zrArdrakumAre ( vayaM ke0 ) vratane (ujhiya ke0 ) tyAga karIne ( cavI saMvAse ke0) covIza varSa sudhI ( gir3havAsaM ke0 ) gRhasthAzramane ( se visu ke0 ) sevyo. arthAt zrAkumAre paNa cAritrane mUkIne pharIthI covIza varSa sudhI gRhasthAzrama jogavyo be. // 30 //
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 zIlopadezamAlA. vizeSArtha - vairAgya utpanna thavAthI teja vakhate dIkSAne grahaNa kara - nAra ne teja javamAM modasiddhine pAmanAra evA yAkumAre cAritrano tyAga karIne covIza varSa paryaMta gRhasthAzrama sevana kasyo. // 30 // kumAranI kathA. yA jarata kSetrane viSe magadhadezamAM pRthvIrUpa strInA mastakane viSe maNi samAna ne saMpattie karIne svargane paNa tiraskAra karanAruM rAjagRha nAmanuM nagara hatuM. te nagarIne viSe vRddhipAmelI premarUpa kalAe karI prajAe sevAkarelo zreNIka nAmano rAjA rAjya karato ito tene jainadharmane jANanAra, nirbhaya, ane jenI buddhirUpa tArikA rAjamaMDalamAM - dhika zojati hatI evo ajaya kumAra nAmano putra ito have thAIka nAmanA dezamAM zrAIka nAmanuM nagara hatuM. te nagarane viSe AIka nAmano rAjA rAjya karato hato. tene mukhya paTTarANI zrArDikAnAmanI strI hatI ne teneti guNavaMta tathA jIvadayAmAM AI (komala) manavAlo thAkumAra nAmano putra hato. te kumAra jeTalA vakhatamAM sarva kalAno anyAsakarI yauvanAvasthAmAM zravyo; te vakhatamAM jemano pUrvathIja paraspara prItino gADha saMbaMdha cAlato zrAvelo be evA upara kar3elA zreNika rAjAe potAnA pradhAnanI sAthe AIka rAjA upara keTalI uttama kaMbala vigerenI neTa mokalI. te neTane lai vArDakarAjAe magadha dezanA zreNIka rAjAnuM kuzala pUbdhuM. eTale te pradhAne zreNIkanuM kuzala kahIne patI zreNike pUbelA kuzala samAcAranA vacanarUpa malayAcalanA sugaMdhi patra - karIne pradhAne karAjAnI manovRtirUpa velane atyaMta nRtya ka rAjyaM paThI karAjAno putra zrArDa kumAra zreNikarAjAnA pradhAnane pUaar lAgyo ke, " he pradhAna ! zreNika rAjAne koi yogya putra be ? ke jenI sAthe huMpaNa mhArA kulane yogya evI akhaMDita prItibAdhuM ? kayuM be ke - dhanyAsta eva yatprItirvarddhamAnA dine dine / kramAtputraprapautreSu, saMkAmati yathA kaNam // jema pitAnuM devaM putrane, putranuM devaM tenA putrane ema anukrame cAle be, tema jemanI prIti divase divase vadhatI batI putra pautrAdikane viSe cAle tene dhanya be. " zrakumAranAM evAM vacana sAMjalI praNAma karIne pradhAne kayuM ke, " he rAjakumAra ! dharmane jANanAra, buddhi
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAranI kathA. 61 mAna, dayAno samudra, pAMcaseM pradhAnomAM mukhya, catura, karelA guNane jAnAra, vidyA ne vinayathI saMpUrNa evo ajayakumAra nAme zreNika rAjAne putra be; tene thApe sAMjalyo nathI ?" pradhAnanAM evAM vacana sAMjalI ajayakumAra sAye maitrI bAMdhavAnI ichA karanAra potAnA putrane jANI karAjA te potAnA putranA vakhANa karavA lAgyo . zrAkumAre paNa. ajayakumAranA guNone sAMjalI, vismaya pAmIne ghaNA harSathI pradhAnane ka ke " he pradhAna ! zrAIkarAjA tamane zreNikarAjA pAse pAThA javAnI AjJA Ape tyAre mane pUbyAvinA athavA mArA samAcAra lIdhAvinA tamAre jatuM nahI. kAraNa ajayakumArane malavA mATe mhAruM citta bahu graha sahita doDe be." paDhI yArDakarAjAe zreNika rAjA upara mokalavAne mATe muktAphala vigere ghaNI neTanI vastu pradhAnane zrApa ane potAnA pradhAnasahita te pradhAnane pAThA zreNika rAjA pAse javAnI AjJA ApI; eTale te pradhAna zrAkumAra pAse zrAvIne kar3evA lAgyo ke, " he rAjakumAra ! zrArDaka rAjAe mane zreNika mahArAjA pAse javAnI AjJA yApI be, mATe huM jAuM buM " pradhAnanAM evAM vacana sAMjalI kumAre paNa ajayakumArane ApavAne mATe muktAphala vigerenI keTalIka neTo AApI. pachI keTaleka divase te pradhAna rAjagRha nagare pahocyo. tyAM teNe thA karAjA zrApelI muktAphala vigerenI jeTo zreNika rAjAne thApI tene jo zreNikarAjA ghaNo saMtoSa pAmyo. valI te pradhAne zrAkumAre zrApelI muktAphala vigerenI neTa paNa ajayakumArane yApI sarva samAcAra kahyA. tethI jayakumAra manamAM vicAra karavA lAgyo ke, zrI koi sanna vya, ne jina zAsanano ichita puruSa cAritrathI RSTa tha anArya dezamAM utpanna thayo be. jo te navya ke dUrajavya hota to mA " sAthai prIti karavAnI ichA karata nahIM; kAraNa samAna dharmavAlAne - taranI prIti thAya be. huM mArI prItinuM kAraNa tyAreja jAeM, ke jyAre huM tene pratibodha pamAU. valI tene tIrthaMkaranI uttama pratimA jeTa mokalaM, tetha te jAtismaraNa pAmIne bodha pAmaze. " evo vIcAra karIne dharmamAM 1 teja javamAM siddhi pAmanAra,
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 zIlopadezamAlA. prItivAlA te ajayakumAre zrI zrAdideva (rupanadeva)nI suvarNanI pratimA tathA bIjA keTalAeka pUjAnAM upakaraNo eka peTImAM jarI potAnA pradhAnanI sAthe AvelA ArDaka rAjAnA pradhAnane ApyAM ane kayu ke, "zrA peTI ArDaka rAjAthI bAnI ArDakumArane zrApajo" paThI pradhAne bAni rIte te peTI AIkumArane zrApI ane AIkumAre paNa ghaNA hapaMthI ekAMte te peTI ughADIne joyuM to temAM zrI AdidevanI pratimA dIThI eTale vicAra karavA lAgyo ke, "thA ghareNuM hAthamAM paherAtuM haze! mAthe paherAtuM haze !! ke hRdayamAM dhAraNa karAtuM haze !!! meM A ghare eM zragAu kayAre paNa joyuM ?" ema vicAra karatAM karatAM tene jAtIsmaraNa jJAna prApta thayuM ane pUrvanA lavanI vAta sAMjalI ke, " hu~ pUrvanavane viSe (trIjA navane viSe) magadhadezane viSe vasaMtapura nagaramAM sAmAyika nAmano kaNabI hato. baMdhumati nAmanI mArI strI hatI. ko divase te strIsahita meM susthita nAmanA zrAcArya pAse dharma sAMjalIne vairAgyathI dIkSA lIdhI. eka divase sAdhvIunI sAthe vihAra karatI baMdhumatIne meM dIThI; tethI hu~ pUrvanA anurAgathI tenI zchA karavA lAgyo. te vAta jANIne te mane kahevA lAgI ke, "he sAdho ! tamAre ane mAre vRtta !!" par3I te anazana vRtta laz prANatyAga karIne varga lokamAM gaz. thA vAta meM jANI tethI hu~ vIcAra karavA lAgyo. "mhArI pUrvAvasthAnI strI ke jeNe mhArI sAye dIkSA lIdhI hatI, teNe mhArAja mATe prANa tyAga kasyA." evo vIcAra karIne DhuM paNa caturtha vRtanA jaMganI bIkathI zraNazana vRta laz mRtyu pAmI devatA thayo ane tyAMthI cavIne zrA anArya dezane viSe janma pAmyo 9." zrAvI rIte te AIkumAra pUrvanA janmanuM jJAna thavAthI pharI vicAra karavA lAgyo ke " jeNe mane A pramANe pUrvajanmano bodha pramADyo teja mAro guru ane teja mhAro baMdhu " ema vIcArI teNe ajayakumArane malavA javAnI zcA karIne AkarAjAne karvA ke "he tAta ! huM zreNika rAjAnA putra ajayakumArane malavAnI zchA karuM buM, mATe mane zrAjJA zrApo." putranAM zrAvAM vacana sAMjalI bAIka rAjAe kayu ke "he va ! ApaNI potAne sthAnake rahineja zreNika rAjAnI sAthe prIti , mAde tyAM malavA ja
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 63 A'kumAranI kathA. vAya nahIM." zrAIka rAjAnAM zrAvAM sAMjalI jene anayakumAra pAse javAnI ghaNIja zchA be evo te ArDakumAra Asakta thaelI kulastrInI peThe javAne tathA rahevAne zaktIvAna na thayo, paraMtu ajayakumAranuM tathA tenA guNonuM pratyada dIganI peThe dhyAna karavA lAgyo. valI gharaneviSe tathA vananeviSe athavA bIje ko ThekANe te zAMti na pAmatAM tathA zrajayakumAra saMbaMdhI vAto karatA vicAra karavA lAgyo ke, "jo paramezvare pAMkho thApI hota to turataja ajayakumAranI pAse jAta." evI rIte ajayakumArane malavA mATe jaMcA cittavAlA thaelA thA kumArane jANIne zrAIka rAjAe putrane javAnI rajA na zrApatAM pAMcaso sAmaMto tenA radaNane mATe rAkhyA. yAnI peThe potAnA pamakhAne na mUkatA te sAmaMtone jo ArDakumAre vicAmu ke, "zrA to kedamAM paDyA." par3I te ArDakumAra sAmaMtonI sAthe hamezAM potAnA nagarathI pAMca pAMca gAu javA AvavA lAgyo. ko dIvasa ATha gAu jAya ne pAbo zrAve. koi divasa vedelo Ave. ko dIvasa moDo zrAve. ema karatAM karatAM eka divasa ajayakumAre mokalelI zrAdIzvara nagavAnanI pratimA ane ratna vigere keTaloka samAna eka peTImAM jarI samusane kInAre vahANamAM bAnI rIte mokalI deza, pote sAmaMtonI sAthe vanamAM vIhAra karatA karatA teune paLavAme rAkhI bAnI rIte potAne mATe rAkhelA te vAhANamAM besI anayakumAranA dezamAM gayo tyAM teNe ajayakumAre mokalelI zrAdIzvara nagavAnanI pratimA tene pAlI mokalI ane pote lAvelA dhanane sAtadetramA paheMcI nAMkhI sAdhu kharUpane grahaNa karI jeTalAmA sAmAyika cAritrano uccAra kare be eTalAmAM AkAzavANI thara ke, "aho bAIka ! tuM dIkSA na grahaNa kasya.kAraNa ke karmanuM phala to tIrthakarone paNa jogava, paDe be. thAre haju je jogAvalI karma , tene jogavyA vInA thA dIdArUpa vratane dhAraNa karavAne tuM yogya nathI, kAraNa ke je mANasa nogAvalI karma jogavyA vInA dIdA lahe , te vrata thakI jaSTa thAya ne ane teja kAraNathI narakamAM jaq pake ." aa prakAranI AkAzavANIno paNa anAdara karIne ArDakumAre sahasA dIkSA lIdhI.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. par3I te pratyekabuddha, vratanuM pAlana karatAM eka dIvasa vasaMtapura nAmanA nagaramAM thAvyA ke je nagarane viSe dhanAvadazenI dhanavatI nAryAnI kukhe potAnA pUrvanavanI baMdhumatI strI mRtyu pAmIne, zrImati nAmanI putrIpaNe utpanna thara yauvana avasthAmAM AvI hatI. ___eka divase te zrImati, potAnI pAMca sAta sakhI sahita jyAM nagaranI bahAra devamaMdirane viSe AkumAra muni kAussaga karI ujA hatA tyAM maMdiramA ramavAne mATe zrAvI. panI te kumArI maMdiranA eka eka thAMjalAne "zrA mhAro pati thA mhAro pati" ema kahIne varavA lAgI. eTalAmA zrImati paNa kAussagga karIne unnelA AIkumAra sAdhune thAMjalAnI brAMtithI "zrA mAro pati" ema kahIne vasyA. te vakhate devatAe "bahu sAraM thayuM! bahu sAraM thayu!!" ema garjanA karIne ratnanI vRSTi karI. devatAu~e karelI garjanAthI naya pAmelI te zrImati, AkumAra muninA pagane valagI rahI. par3I zrAkumAre potAne prApta zrayelA upasargane dekhI potAnA paga bomAvI tyAMthI vihAra kIdho, te vakhate zrImatie kahyu ke, "mhAre thA navamAM tameja pati thajo, bIjo koI nahIM," have devatAe je ratnavRSTi karI hatI teno ko dhaNI na de. khIne rAja puruSo jyAre te levA mATe zrAvyA tyAre devatAe kahyu ke, " e sarvaratna zrame kanyAne vivAhamAM dIdhAM be, mATe tamAre grahaNa karavAM nahIM." devatAnAM evAM vacana sAMjalI rAjAnA puruSo pAnA gayA. palI zrImati te avya lezne potAnA pitAnI sAthe ghera zrAvI. pabI keTaleka ThekANethI zrImatine mATe vivAhanA mAgA AvyA; tyAre zrImatiye pitAne karvA ke, " he tAta ! meM jene pati kahyo je te jo ma. laze toja DhuM vivAha karIza; nahIM to nahI karUM. kAraNa lokamAM paNa kahyu ke-|| sakaLAlpaMti rAjAnaH, sakRjApaMti paMmitAH // sakRtkanyA pradIyaMte, trINyetAni sakRt sakRt // rAjA ekavAra bole , paMDito ekavAra bole , kanyA ekavAra paraNAvAya je. e traNa eka eka vAra thAya ." evAM vacana sAMjalI dhanAvaha zeTha putrIne kahevA lAgyo ke, " he vache ! teM jene pati kahelo , te jamarAnI peThe vicaranArA muni kema ma1 koi paNa vastune joi bodha pAme te.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjakumAranI kathA. ya laze? zrane jo te malaze to ulakhAze kema ?" zrImatiye kahyu"he tAta ! huM nAmato nathI jANatI; paNa megha gAjavAthI jaya pAmIne huM te muninA pagane valagIpaDI, tyAre meM temanA pagane viSe padma dI e edhANa ." dhanAvaha zeThe karvA " he putrI! to have je je muni Ave temane thAre dAna devU ane temanA paga jovA." zrImatiye paNa e pramANe karavAM mAMDyu. ema karatA karatAM bAra varSa vItI gayAM. evAmAM ArSakumAra muni tyAM zrAvyA. temane zrImatiye ulakhyA eTale doDIne te mahamAne page valagI ane kayu ke " he svAmin ! tame te vakhate mhAro tiraskAra karIne jatA rahyA, paraMtu davaNAMmhArA upara kRpA karI mane sevo." par3I thAIkumAre devatAnA vacanane vIcArIane jogakarama udaya zrAvyuM jANI zrImatinI sAthe pANIgrahaNa kar2yA. par3I gRhavAsa karIne rahelA ArDakumAra thakI zrImatine trIje varSe putra thayo ane te putra jyAre nava varasano thayo tyAre zrArDakumAre zrImatine kaDaM ke " he priye ! thAre sahAyyarUpa putra thayo be, mATe have hu~ dIkSA lajaM." patinAM evAM vacana sAMjalI zrImatiye reMTI mAMDI sUtara kAMtavA mADayu. eTalAmAM bahAra ramavA gayela putra Avyo bhane zrImatine kahevA lAgyo ke " he mAta ! thA zuM kAma karavA mADyuM ?" zrImatiye kaDaM ke "he vaha ! tuM nhAno De ane thAro pitA dIkSA lahe be; mATe DhuM thA kAma karUM ." putre kaDaM " he mAta ! mhAro pitA kyA javAnA ne ? hu~ temane bAMdhIne rAkhIza.?" zrA saghalI vAta zrAIkumAra kapaTa nIzAthI sUtA sUtA sAMjalatA hatA. paDI te putra ArDakumAranA paga sUtarathI bAMdhIne mAtAne kahevA lAgyo ke, " mAta ! tame jaya pAmazo nahI. meM mhArA pitAnA paga bAMdhyA je." putranI AvI krIyA jozne ArDakumArane dayA zrAvI, tethI vicAra karavA lAgyA ke " jeTalA sUtaranA tAMtaNAthI mhArA paga bAMdhyA hoya eTalA varSasUdhI mAre grahasthAzramamA rahe. vadhAre vAra rahe, nahIM." evo nizcaya karIne panI potAne page bAMdhelA sUtaranA tAMtaNA gaNyA to bAra thayA; eTale bIjAM bAra varSa sUdhI gRhasthAzramane viSe rahyA. evI rIte pahelAnAM bAra varSa ane paDInAM bAra varSa ema covIza varSa gRhasthAzramamA rahelA te AkumAra eka divasa rAtre vicAra karavA lA
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. gyA ke, " pahelA navamAM to meM mane karIne cAritranI virAdhanA karI hatI, tethI huM anArya dezamA utpanna thayo DhuM zrane A nave to kAyAye karIne cAritratI virAdhanA karI , to have mhArI zI gati thaze ?" ema vicAra karIne zrImatinI rajA laz pharI muniveSane dhAraNa karI, pRthvI upara vIhAra karavA lAgyA. ___ eka divasa rAjagRhanagaranA mArgamA vihAra karatA te zrAjakumAre potAnI pAse prathama datA te pAMcaso sAmaMtone corIno dhaMdho karatA de. khIne pUjyuM ke, " he sAmaMto! tame thA zo dhaMdho karo bo ? " sAmaMtoe kaDaM ke, " he mahArAja ! zrAIkarAjAe zramane tamArI saMjAla rAkhavA mATe rAkhyA hatA, paNa jyAre tame zramArAthI bAnI rIte nAzI gayA, tyAre ame vicAra kasyo ke, " jo have zrApaNe rAjApAse jAzuM to zrApaNane mArI nAkhaze; mATe rAjApAse na jatAM bIjo upAya kholavo." ema vicAra karIne ame thA corIno dhaMdho karavA mAMDyo ane zrAja ame tamane ulakhyA meM mATe ame prArthanA karIne kahIye bIye ke zramane tamAro dharma pamADo." evAM te corIno dhaMdho karanArA sAmaMtonAM vacana sAMjalI bAIkumAre kaDaM. " he sAmaMto! thA saMsAramA daza dRSTAMte karIne manuSya janma ghaNo urlaja . temAM valI dharmanI prApti to ghaNIja urddhana . mATe prANAtipAta mRSAvAda, adattAdAna, maithuna bhane parigraha e sarvano tyAga karI puNyano zrAdara karavo." evo uttama upadeza sAMjalI krUra karmane karanArA te pAMcaso sAmaMto corIno dhaMdho mUkI dazne kahevA lAgyA ke " he mahArAja ! tame prathama zramArA svAmI hatAzrane hamaNAM paNa tamejasvAmI bo; mATe amane dIkSA zrApo." sAmaMtonAM vacana aMgIkAra karI bArDakumAre temane saMsArasamuja tAra nArI dIkSA ApI. par3I te sarvane sAthe teDIne zrArDakumAra zrImahAvIra khAmIne vAMdavA mATe jeTalAmAM rAjagRha nagaranI pAse zrAve , eTalAmAM raste gozAlo malyo. gozAlAe temane jozne kayu. " aho! tame thA vRthA tapa karo bo, kAraNa ke prANIne sukhaHkha malavAmAM prArabdha eja pramANa . seMkaDo upAyo karavAyI paNa je melavI zakAtuM nathI, te phakta prArabdhanA
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ AIkumAranI kathA. yogathI sahejamAM zrAvI male ." zrAkumAra munie kahyu. " he gozAla ! tuM jema tema bola nahIM; kAraNa prArabdha ane puruSArtha e banne malavAthI kArya siddhi thAya . jemake prArabdhanA yogathI jojana to ma. lyu, paNa te thAlImAM raheDhuM jojana jyAMsudhI thApaNe hAtha calAvIe nahI tyAMsudhI mukhamAM pese nahIM. mATe kAMzka prArabdhanA yogazrI zrane kAMzka puruSArthathI ema bannethI kArya siddhi thAya, be, paNa phakta prArabdhathIja kAryasiki thAya, ema mithyA kadAgraha na karavo." kaDaM le ke"prArabdha aciMtya balavAluM to paNa puruSArtha tethI paNa vadhAre balavAna be. julaM. zrAkAzamAMthI to pANI kyAreka paDe ne paNa kuvo khodavAthI niraMtara male ." zrA pramANe kahI AkumAra munie gozAlAne bolato baMdha karI dIdho, tethI devatA, vidyAdharo ane gaMdharvo temanI stuti karavA lAgyA. palI jIvadayAnA bAjAse karIne brAMti pAmelA evA ane hAthInA mAMsa khAnArA hasti tApasanA thAzramamAM zrAvyA. temane te tApaso kahevA lAgyA ke, " dhAnyarUpa aneka nhAnA jIvo mAravAthI zaM? paNa eka mhoTo hAthI mAsyo hoya to tethI ghaNA divasa zrAjIvIkA cAle; tethI zrame zrA eka hAthI mAsyo ne ane bIjAne bAMdhI rAkhyo ." tApaso ema kahe je eTalAmAM to pehelo bAMdhelo hAthI ArDakumArane dekhIne vIcAra karavA lAgyo ke, "thA munine huM vAMuM." hAthI ema vicAra kare be, eTalAmAM to tenAM sarva baMdhana bUTI gayA. par3I te hAthI muni tarapha doDyo eTale loko jayathI hAhA zabda karI jAgavA lAgyA, paNa bArDakumAra to meru parvatanI peThe thacala unnA rahyA. paDI hAthI zrA. kumAra munine praNAma karI temanI pAse uno rahyo ane muninA caraNano vAraMvAra sparza karI bahu harSa pAmyo. eTale sarva tApaso harSa pAmI ane ArDakumAra pAsethI bodha pAmI zrI mahAvIra khAmInA samavasaraNa tarapha cAlyA. e sarvavAta jyAre zreNIka rAjAe sAMjalI, tyAre te zrane ajayakumAra, thAIkumAra munipAse AvIne pUbavA lAgyA ke, " he maharSe ! tamArA darzanathI hAthInAM baMdhana bUTayAM, e Azcaryane sAMjalavAne buM bu." rAjAnAM evAM vacana sAMjalIne thA'kumAra munie kahyu ke,
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 zIlopadezamAlA. 66 he rAjan ! hAthInAM baMdhana bUDhe e kAMi Azcarya nathI, paNa sUtaranA tAMtaNAtha bAMdhelA pelA baMdha RTavA e dussaha mAnuM tuM." ema kahI ne teNe potAnuM sarva vRttAMta kayuM; eTale sarva sajA harSa pAmI ane ajayakumAra paNa kumAranAM vakhANa karavA lAgyo . zrAkumAre ajayakumArane kayuMke, " tame mhArA upara zrI AdIzvara jagavAnanI pratImA mokalI kayo ko upakAra nathI kasyo arthAt sarva prakAranAM upagAra yA be, kAraNa ke je pratimAnA prasAdathI huM dharmane ulakhI cAritrane pAmyo luM. he ajayakumAra e sarva vhAro prasAda The." evI zrAzcaryakAraka te kumAra muninI kathA sAMgalI ghaNo AnaMda pAmelo zreNikarAjA ajayakumAra sahita nagaramAM pATho gayo dhane thArDakumAra paNa te rAjagRha nagaramAM zrI vIra khAmInA samavasaraNanAM darzana karI kRtArtha thai manuSya janmanA karmano kSaya karI mokSa pAmyA. // iti rudrapakSIya gaThamAM jahAraka zrI saMgha tilaka sUrinI pATe AbhUSaNarUpa thaelA zrI somati laka sUrie racelI zIlopadezamAlAmAM zrAkumArAnI kathA samAptA // sAmAnyanI vAta to dUra rahI, paraMtu zrI jinezvaroe dIkSA zrApelA puruSone paNa strIjanA saMgathI doSa prApta thAya be te kar3e be. pratidivasaM dazadazabodhako'pi zrI vIranAtha ziSyo'pi peidivasa dadadehabo - dagovi sirivIranArdasI sovi // vezyAyAH suto'pi san naMdiSeNamuniH senivi saMto, vesAe naMdisemuNI // 31 // zabdArtha - ( pa divasa ke0 ) divasa divasapratye ( dadaboha govi ke0 ) daza daza puruSone bodha karanAra evA, tathA (sirivIranAhasI so vi ke0 ) zrI vIrakhAmInA ziSya thaelA evAya paNa ane ( se pizrasuvisaMto ho ) zreNika rAjAnA putra batAM paNa ( naMdiseNamuNI ke0 ) naMdiSeNa muni ( vesAe ke0 ) vezyAnA gharane viSe rahyA hatA. // 31 // vizeSArtha - divasa divasa pratye (immezAM ) daza daza puruSo ne bodha ApI cAritra grahaNa karAvanAra, zrImahAvIra svAmInA hAthathIja dIkSA
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ naMdiSeNa muninI kathA. dhAraNa karanAra ane zreNika rAjAnA putra batAM paNa zrI naMdiSeNa muni vezyAnA gharane viSa bAra varSasudhI rahyA hatA. // 31 // naMdiSeNa muninI kathA. ko eka dezamAM ko brAhmaNe yajJa karavA mAMDyo zrane te yajJamaDapanI rakSA karavAne mATe teNe eka cAkara rAkhyo. te cAkara jainadharmano jANa hovAthI teNe brAhmaNane kahyu ke " yajJa karatAM je anna vigere vadhe te jo tame mane thApo to hu~ yajJamaMDaparnu rakSaNa karavA rahUM" te vAtanI brAhmaNe hA kahevAthI te tyAM rahyo. par3I te yajJa karanAra brAhmaNe veda caNelA ane yajJakarma karAvavAmAM kuzala evA brAhmaNone bolAvI madhuparka vigere yAnuM karma karAvI havana vidhi karAvI ane seMkamo ghamA ghRtAdi homAvyuM, hamezAM brAhmaNone vividha prakAranAM jojana jamADatAM je kAM bAkI rahe te yajJamaMDaparnu rakSaNa karanAra pelA cAkarane zrApe; tethI te paNa potAne tyAM vahoravA mATe zrAvelA sAdhune te prAsuka anna jANI jaktithI vahorAve ane yogya vastro paNa vahorAve. par3I te cAkara keTaleka kAle AyuSyano daya karI mRtyu pAmI devalokamAM devapaNe utapanna thayo ane tyAM ghaNo kAla devasaMbaMdhI noga jogavyA palI prAzuka annanA dAnazrI zreNikarAjAne ghera naMdiSeNa nAmano putra thayo. jyAre te anukrame yauvana avasthAne pAmyo, tyAre zreNikarAjAe tene rUpa ane lAvaNyathI jogavavA yogya zarIravAlI pAMcase kanyA paraNAvI. have eka vanamAM ko gajeM pAMcase hAthaNIunI sAthe jema iMDa varganI strIyonI sAye krIDA kare tema krIDA karato hato. eka divase te gajeM5 vicAra karavA lAgyo ke, " rakhe ko navo hAthI janma pAmI mane mArIne thA yUthano rAjA thAya." evo vIcAra karIne te hAthaNIne je je putra thAya teno teno nAza karavA lAgyo. evA vakhate je brAhmaNe yajJa kasyo hato, te brAhmaNa marIne hAthaNInA udaramA zrAvyo tyAre hAthaNIe vicAra kasyo ke. " mhAre jeTalA jeTalA putra thayA te saghalA thA hAthIe mArI nAkhyA be; to have A garjane ko paNa upAya karIne jIvAhu~" evo vicAra karIne kapaTathI te page lulI tha dhIme dhIme cAlavA mAMDyuM. ane eka divasa hAthI pAse jAya eka divasa na jAya ema be
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ go zIlopadezamAlA. cAra divasa karIne hAthIne vizvAsa upajAvyo; kAraNa ke strIyoe kone kone nathI netasyA. eka divase hAthIbIjI hAthaNIunIsAthe ghaNe dUra kImA karato hato ane zrA hAthaNIne prasavano avasara hovAthI te potAne mAthe eka ghAsano pUlo mUkI tyAMthI keTaleka dUra tApasono Azrama hato tyAM zrAvIne teNe tApasone page lAgI potAno nAva jaNAvyo. tApasoe jANyu ke, " e zrApaNe zaraNe zrAvI ." par3I tApasoe AzvAsana karIne kaDaM ke, "zrA amArA sthAnamAM tuM nirjayathI rahe." par3I te hAthaNI pu. trane janma zrApI pAbI yUthamAM gaz ane eka eka divasane AMtare zrAvI putrane sudha pAna karAvI jAya. tApasoe hAthInA baccAne pAlyuM ane jyAre tApaso AzramanA vRkSane pANI sIMce tyAre te bAla hAthI paNa sIMcavA lAge. e parathI tApasoe tenuM nAma secanaka pADyu. panI zranukrame te bAla hAthI yauvana zravasthAne pAmI sAta hAtha uMco, nava hAtha lAMbo, traNa hAtha jADo, nhAnI DokavAlo, pIlA netravAlo, sAMteaMgathI suMdara zrane cArasone cAlIza lakSaNa yukta madonmatta jana jAtinA gajeMunI padavImAM prApta thayo. evA samayamAM hAthaNInA parivArasahita pAsenI nadImAM pANI pIvA zrAvelA potAnA pitAne mArIne te pote yathapati thayo. paThI te yUthapati manamAM vicAra karavA lAgyo ke, "jema mhArI mAtAye kapaTa karIne mhArA pitAthI gupta rIte mane tApasonA zrAzramamA rAkhyo, tema mhArAthI guptarIte koi paNa hAthaNI potAnA putrane rAkhe to meM jema mhArA pitAne mArI nAkhyo tema te mane paNa mArI nAkhe; mATe thA vanamAM tApasanA zrAzrama vigere ko paNa gupta sthAnaka rAkhavAM nahI !" evo vicAra karIne vAMdaro jema padIUnA mAlAne jAgI nAkhe tema te tApasonA thAzramone tomI pADavA lAgyo. tApasoe tyAMcI nAsI zreNika rAjA pAse jazne kayu ke, "he rAjan ! vanamAM sarva lakSaNasaMpUrNa eka secanaka nAmano hAthI zrAvyo ne ane te amArA zrAzramone tomI pADe je." e vAta sAMjalI zreNika rAjA vanamAM zrAvyo ane pote kyAre paNa nahIM dekhelA evA sarva lakSaNasaMpUrNa hAzrIne pakamI nagaramAM lAvI eka mahoTA bAlAna staMna sAthe bAMdhyo. par3I te hAthI nAza pAmelA maharavAlA manakhI puruSanI peThe yAMkhone
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ naMdiSeNa muninI kathA. baMdha karI zAMta thayo. par3I jee te hAthIne pAlIne moTo kasyo hato ane jeUnA Azramone teja hAthIe nAgI nAlyA hatA, evA te tApaso hAthInI pAse zrAvI tiraskAra karI kahevA lAgyo ke, " he purAtman ! amoe hAraM pAlana kayuM hatuM ane tane lAma lamAvyo hato; te tuMthamArAja Azramane jAgavA lAgyo. tenAMja tuM thA phala jogave ." evAM tiraskAranAM vacana sAMjalI jenA rAtAM netra thayAM le evo te hAthI "zrA tApasonA vacanazrIja mhArI A dazA thara be." ema dhArI krodha karI AlAna sthaMjane mUlamAMthI ukheDI nAkhI, baMdhanone toDI nAkhI, teja vanamAM nAsI jaz pharIthI tApasonA Azramone toDI pADavA lAgyo. pharIthI paNa tApasonuM rakSaNa karavA mATe ane hAthIne pakaDavAmATe zre. NikarAjA putronI sAthe hAthI upara besIne vanamAM gapo. paNa jema uSTajuta maMtrane jANanArA puruSane paNa vaza thatuM nathI tema te hAthI zreNika rAjAne ane naMdiSeNa vinAnA bIjA putrone vaza thayo nahIM. panI naMdigheNa hAthIne pakaDavA mATe gayo. te vakhate naMdiSeNanA vacana sAMjalIne ane pUrvanA janmane saMjArIne te hAthI jANe jIte citarelo hoya tevo garIba tha gayo, paDI naMdiSeNa kumAra garIba bakarAnI peDe thara rahelA te hAthI upara bezIne jyAre gAmamAM zrAvyo, tyAre zreNika rAjAe sarva lakSaNa saMpUrNa evA te hAthIne yuvarAjanI peThe potAnA sarva hAthIno rAjA TharAvI paTTAniSeka kasyo. eka vakhate te rAjagRha nagaranA guNa zila nAmanA caityane viSa zrI mahAvIra svAmI samavasasyA eTale putra strI vigere sahita zreNika rAjA tyAM zrAvI prajune vAMdI dharma sAMjalavA pAgala bege ane kAnane viSe amRtanI sarakhI prajunI cAra prakAranI dezanA sAMjalI teNe samyaktva lIdhuM. ajayakumAra vigere putroe zrAvakano dharma thAdasyo. panI naMdiSaNa pitAne praNAma karIne kahevA lAgyo ke, " he svAmin ! tame mane zrAjasudhI pAlaNa karI, paraNAvIne lAma lamAvyo be; to have hu~ dIkSA lazza." evI rIte mAtA pitAne thAmahathI samajAvI teNe balAtkAre dIkSA sevA mAMDI eTale AkAzavANI thara ke, " he vacha ! jogAvalI karma jogavyAvinA bUTatuM nathI. thAre haju jogAvalI karma ghaNuM bAkI .
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ u zIlopadezamAlA. mATe kAla ( avasara ) nI vATajo. kAraNa ke nogAvalI karmano kSaya thayA paDI dIkSA lenArane aMtarAya thato nathI. atyAre dIkSA grahaNa karavAne mithyA utsAha na kara. ane cAritrane naMga karanArA jogAvalI karmano gharane viSe rahIne nAza kara.!" evI rIte zrAkAzavANIe nA kahyA batAM paNa " sAdhunA mArgamA rahelA mane jogAvalI karma zuM karaze ? " ema karmano anAdara karIne zrI vIraprannu pAse gayo. prajue paNa nA kahI to paNa te potAnA zrAgrahathI nivRtti pAmyo nahIM ane harSathI dIdA dhAraNa karI. paThI mahA puHsaha tape karIne potAnA zarIrane zoSaNa karavA lAgyo. joganI zchA utpanna thAya to tene balAtkAre rokIne pretavanamAM jazne AtApanA kare; tathA vikArarUpa araNyamAM iMjiyarUpa coro jo atyaMta pIDA kare to te sahana karI naMdiSeNa zrAtmaghAtathI maravAno vicAra kare ane zastrathI zarIrano nAza karavA mAMDe te vakhate jogAvalI karma zastrane dhAravinAnuM kare. agnimAM paratuM mukavAnuM kare tyAre agmine zItala karI nAkhe. potAnA zarIrane sarpa daMza karAvavAnuM kare tyAMre sarpane nirviSa karI nAkhe. gale phAMso khAvAnuM dhAre tyAre doramAM tUTI jAya. DevaTa parvata upara jaDIne UMpApAta karavA taiyAra thaelA te naMdiSeNane kAlI lai jogAvalI devIe kahyu ke, " he vacha ! tuM zrAtmaghAtarUpa niMdita karma na kara; kAraNa ke jAgyamAM lakhebuM sAraM athavA narasuM karma jinezvarone paNa nizcaya logavatuM paDe ." palI kuMminapura nagaramAM bahanA pAraNAne divase te ekalA naMdiSeNe vezyAne ghera jazne dharmalAja kahyo, eTale te vezyA hAsyagarjita vacana bolI ke " zramAre dharmalAla joto nathI, paNa avya lAla jove be." te vezyAnAM evAM vacana sAMjalI munie jANyu ke, "A vezyA garvanA jArathI mane hase De." palI naMdiSeNe uMce rahelA tRNane kheMcyu eTale temAMthI bAra koDa sonAmhorano Dhagalo thayo. te dekhIne vezyA munine page paDI thane kahevA lAgI ke, " he nAtha ! Apa anAtha ane anurakta tha rahelI mane boDIne jazo nahIM, ahIMja raho." evAM te vezyAnAM vacana sAMjalI. zrAkAzavANInA vacana saMjArI ane potAnuM gogAvalI karma udaya thA1 smazAna.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ naMdiSeNa muninI kathA. 73 vyuM jANI naMdI SeNamuni te vezyAne ghera rahyA, paNa temaNe evI pratijJA lIdhI ke " je divasa huM daza athavA tethI vadhAre jIvone pratibodha nahrIM pamADuM te divasa huM dIkSA laiza paDhI te divasa divasa pratye daza daza jIvone pratibodha pamADIne jame ane vividha prakAranA joga jogave. ema karatAM karatAM jenuM jogAvalI karma daya thayuM be evA te naMdiSeNa eka divase nava jIvone pratibodha pamADI dazamo Takka dezano sonI zrAvyo ito tene bodha pamADatA hatA paNa te bodha pAmato na hoto. evAmAM jeNe rasoi taiyAra karI hatI evI vezyAe naMdiSeNane jamavA mATe bolAvyA; paraMtu potAno nigraha pUrNa na thavAthI naMdiSeNa jamavA mATe yA nahIM ane te sonI paNa bodha pAmyo nahIM. vezyA vAraMvAra bolAvavA lAgI tyAre naMdiSeNe kadhuM ke " meM nava jIvane pratibodha pamADyA be paNa dazamo jIva pratibodha pAmato nathI." tyAre vezyAe kaM ke. Aja dazamA tameja thazne bodha pAmo. " evAM vezyAnAM vacana sAMgalI naMdiSeNa muni pharIthI zrI mahAvIra svAmI pAse gayA. paDhI AlocanA le cAritrane dhAraNa karI parisahone sahana karatA te naMdiSeNa muni kAla dharma pAmI devalokamAM gayA. viSa sarakhA viSayo evA satpuSone paNa potAne vaza kare be to pachI bIjAune vaza kare emAM to zuM kahetuM. iti naMdiSeNa muninI kathA samAptA. 66 have teja javamAM siddhi pAmanArAune paNa viSayanuM durjayapaeM kahe. yaDunaMdanaH mahAtmA jina jAtA vratadharaH caramadehaH janaMnaMdaNo mahappA, jinAyA vayardharo caramaMdedo // rathanemiH rAjImatyAM rAgamatiH cakAra dhik viSayAH ranemI rAmaI, rAyamaI kosi ' hai / visayA // 32 // zabdArtha - ( janaMdaNo ke0 ) yAdavanA putra evA, tathA ( mahappA ho ) mahAtmA eTale zAMta thayuM be citta jemanuM evA, tathA ( jiNanAyA ke0 ) jinezvara evA zrI neminAthanA nhAnA jAI, ( vayadharo ke0 ) vratadhArI ne ( caramadeho ke0 ) carama eTale bello be deha jemano - 10
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 zIlopadezamAlA. rthAt teja javane viSe mokSa janArA evA ( rahanemI ke0) rathanemI, temaNe paNa ( rAzmaI ke ) rAjImatIne viSe ( rAyamaI ke0) rAgamatine eTale prItiyukta matine (kAsI ke0) karI. te kAraNa mATe he javya jIvo ! ( visayA ke) vizaya je je te ( hI ke0) dhikkAra karavA yogya be. // 3 // vizeSArtha- yAdava kulamAM utpanna thaelA samunavijaya rAjAnA putra, mahAtmA ( zAMta cittavAn ) zrI neminAtha svAmInA nhAnA nAza, vratadhArI ane teja navane viSe moda janArA evA rathanemie ugrasena rA. jAnI putrI rAjImatIne viSe rAgamati karI. arthAt je viSayoe evA samartha rathanemine vikArapaNuM pamADyA te viSayone jitavA koNa samartha ne ? te kAraNa mATe he javya prANi! viSayo dhikkAra karavA yogya . // 3 // rathaneminI kathA. jyAre bAvIzamA tIrthaMkara zrInemizvara jagavAne rAjyane ane rAjImatine tyAga karI gIranAra parvata upara ja dIkSA lIdhI tyAre temanA nhAnA jA rathanemi rAjImatinI sAthe pANIgrahaNa ( vivAha) karavAnI zvAthI tene vastra, alaMkAra zrane khAvAnA padArthonI neTo mokalavA lAgyA. tene te rAjImatI nirvikArapaNAthI (tenA nAie dIkSA lIdhI mATe huM zranAtha thazbu, tethI mhArA upara dayAthI thA padArtho mokale , evA vIcArathI) grahaNa karavA lAgI. ___ eka divase vivAhanI zchAthI rathanemie rAjImatIne kayu ke "mhArA moTA jA nemizvare gIranAra parvata upara dIkSA lIdhI be, to tuM have mhArI sAthe vivAha kara." rathaneminAM evAM vacana sAMjalI zrane tenA manano nAva jANIne rAjImatIe tene bodha karavAne mATe khIra ane khAMma khAdhI. palI madana phala suMghI ulaTI karIne rathanemine kahyu ke, "thA khAu~.? " tyAre teNe krodha karIne karvA ke, " are ! huM zuM kutaro DhuM ke thArA ukelA padArthane khAlaM!" rAjImatIe kaDaM. " tyAre tamArA mhoTA nAie ATha nava sUdhI mAro aMgIkAra kasyo bhane thA navamA javamA temaNe mane ukelA padArthanI peThe tajI dIdhI , te mane tame jo. gavavAnI kema zchA karo Do? hu~ tamArI zchA karatI nathI, kAraNa ke
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ rathaneminI kathA. hAthIne tyAga karI gadheDA upara koNa bese ? ane ratnane tyAga karI kAcane koNa grahaNa kare ? valI hu~ evI zchA karuM duM ke, bIjA janmane viSe paNa mhAre nemIzvara vinA bIjo pati thazo nahi." evAM vacane karI rathanemine bodha pamADIne jene kevalajJAna utpanna thayuM hatuM evA zrInemIzvara jagavAna pAse rAjImatI dIdA laz vihAra karavA lAgI. eka divase nemIzvara vihAra karatA karatAM gIranAra parvata upara gayA. te vakhate prajune vAMdavAmATe chArakAzrI kRSNa vigere zrAvyA temanI sAthe rathanemi paNa zrAvyA. temaNe saMsArathI vairAgya utpanna karanArI pra. junI dharmadezanA sAMjalI zrI jInezvara pAse cAritra dhAraNa kajhuM. eka divasa nemIzvarane vaMdanA karI rathanemi jatA hatA, tevAmAM raste varasAda thavAthI te eka guphAmAM unnA rahyA te vakhate nemIzvarane vAMdavAne mATe rAjImati zrAvatI hatI, te paNa varasAda thavAthI je guphAmA rathanemi ujA rahyA hatA, teja gudAmAM aMdhakArathI rathanemine na jANatI tI peThI zrane teNe potAnA nInAM thayelA sarva vastro kADhIne sUkavyAM. par3I svarga prApta karavAne mATe tapa karatI thane vastrarahita evI rAjImatIne dekhI kAmAMdha thayelA te rathanemi kSaNamAtra AkulavyAkula thazne vi. cAra karavA lAgyA ke, " jenAmAM sarva jagattuM saudaryapaNuM prApta thaebuM ke evI thA mRganA sarakhA netravAlI rAjImatIne meM eka vakhata paNa jogavI nathI, to mhArA nirarthaka janmane dhIkAra ." zrAvI rIte vicAra karatA evA rathanemine jANe temanA mhoTA jAnuM vera levAmATe hoyanI ? tema kAmadevemarmasthAnamAM evo prahAra kasyo ke jethI te potAnuM sagharbu nAna nUlI javAthI dhime dhime guptarIte rAjImati pAse zrAvIne bolI uThyA ke "he na ! zrAva, zrAva, zrApaNe janma saphala karIye ane zrApaNe bannejaNA bevaTa cAritra laz tapovidhi zrAcarazuM." evI rIte uciMtA rathaneminAM vacana sAMjalI tarataja sUkavelAM vastra paherIne te satIe dhIrajapaNAne dhAraNa karI rayanemine kahyu. " he mahAnunAva ! javanA kAraNarUpa thA vega tane kyAthI utpanna thayo ? ane teM dIkSA dhAraNa karatI vakhate je pratijJA lIdhI le tenuM tuM smaraNa kara. kayu De ke- tapasvInI helanA karavAthI, dharmano uDDAha athavA vighAta karavAthI
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 zIlopadezamAlA. ne deva vyano vinAza karavAthI bodhIno ghAta thAya be. prathama prahasthAvasthAne viSe meM thAro yAdara kasyo nathI to yA vratane viSe huM mhAro zI rIte zrAdara karIza. "" valI he sAdho ! huM jogakulane viSe utpanna thara buM chAne tuM dhaka vRSNikulamAM thayo be; mATe yA ayogya kArya ApaNI lAjane nAza karanAruM be. valI gaMdhana kulamAM thaelA tiryaMca jAtinA sarpo agnimAM balI mara kabUla kare paNa vamelA viSane cUsI letA nathI to pachI tevA padArtha vhArIthI zI rIte jogavAya, mATe akhaMDita bahmacarya vrata pAlI kalaMka vinA rahetuM eja jIvItanuM saphalapaeM jAe. jee brahmacarya vrata khaMkana kara be evA puruSonA jIvItane dhIkAra be. he sAdhu ! strIue karIne jarapUra evA yA lokamAM jo vhAruM citta sthIra nathI to tuM vAyue ukheDI nAkhelA vRkSanI peThe koi ThekANe sthIra yaiza nahIM, mATe dhArelA vratane nAza na karatAM dhIrapaNAne dhAraNa karI zuddha dharmanuM zrAcaraNa kara. evI rIte kAmadevanA unmAdarUpa garvane dhAraNa karanArA sarpanA viSane utArI nAMkhavAne jAMgulI auSadhI samAna rAjI matInI vANI ne sAMjalIne rathanemI kadevA lAgyA ke, guNanI saMpatinA sthAnarUpa zra strIjAtine dhanya ! chAne kukarmarUpa samudrane viSe buDelA puruSa jAtirUpa mane dhikkAra be !! aho yA mahAsatI strInA dhIrajapaNAne dhanya be ! kAraNa ke jeNe mane pUrvAvasthAne viSe ane thA zravasthAne viSe laghutAnA kAraNarUpa tathA aMdha kuvAmAM paDavAnA kAraNarUpa niMdya karma thakI dUra karo . Aja strI nissaMzaya mAro guru ne baMdhu be " ema kahI ne dhanyAtmArUpa te rAjamatIne dhanyavAda yApI rathanemi nemIzvara pAse ja AlocanA lai, gADha tapazyA karI cAraze varSa gRhAvAsamAM eka varSa basthapane pAMcaze varSasudhI kevala paryAya ema ekaMdara navaze ne eka varSanuM AyuSya pAlI bAkInAM ghAtikarma khapAvI zuddhAtmA rathanemi mokSa pAmyA iti rathaneminI kathA. 66 madanapavana yadi tAdRzA api surazaila nizcalAH calitAH mayapavaNeNa jaI tA - risavi suraseniJcalA cailiyA //
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlagAthana tataH pakkapatrasadRzAnAM itarasatvAnAM kA vArtA to pakkapattasa~risA-Na zyarasattANa ko vattI // 33 // zabdArtha- he navyajIvo! (jaza ke0) jo (mayaNapavaNeNa ke) kAmadevarUpa pavane karIne (surasela ke0) meruparvata sarakhA (nicalA ke0) atizaya nizcaya evA (tArisAvi ke ) te ArDakumAra, naMdiSeNa thane rathanemi sarakhA puruSo paNa (caliyA ke0) calAyamAna thayA; (tA ke0) to (pakkapattasarisANa ke0) pAkA pAMdaDA sarakhA evA (iyarasattANa ke0) bIjA prANinI (kA vattA ke0) zI vAta ? arthAt meruparvata sarakhA dhIra puruSone paNa kAmadeve calAvyA be, to bIjA zradhIra puruSo calAyamAna thAya temAM to kaheja zuM ? // 33 // vizeSArtha- he javyajano! jo kAmadevarUpa pavane meruparvata sarakhA atizaya nizcala evA AIkumAra naMdiSeNa ane rathanemi sarakhA puruSo calAyamAna thayA to par3I pAkA pAdaDAM sarakhA bIjA sAmAnya prANi calAyamAna thAya temAM zuM zrAzcarya ? // 33 // have kAmarnu urjayapaNuM kahe. jIyaMte sukhanaiva harikarisAdayaH mahAkrUrAH jippaMti sudeNeciya, darikarisappAzNo mdaakuuraa|| ekaeva purjayaH kAmaH kRtazivasukhavirAmaH kuMciya dhuLe, kA~mo kysivsuNdviraamo||34|| zabdArtha- je mahAsunaToe (mahAkUrA ke0) mahAkrUra evA (harikarisappAzNo ke0) siMha, hasti ane sarpAdika prANi (sudeNaMciya ke0) sukhe karIneja (jippaMti ke0) jItAya be, paraMtu tevA puruSoe (ikkucciya ke0) ekalo evo ane (kayasivasuhavirAmo ke0) kasyo be moda sukhano nAza jeNe evo (kAmo ke0) kAmadeva , teja (5. je ke0) phuHkhe karIne paNa jItI zakAyo nathI. // 34 // _ vizeSArtha- mahA sujaTa puruSo, puSTa hRdayavAlA siMhane, hastine ane sarpa vigere krUra jIvone tenA te te upAye karIne potAne vazya kare ,paraMtu mokSasukhano nAza karanAra eka kAmadevane jItI zakatA nathI. kahyu
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 zIlopadezamAlA. - madonmatta hastinA kuMjasthalane dalI nAkhanArA, ugra sihane damana karavAmAM catura evA zUravIra puruSo pRthvimAM ghaNA be. paraMtu kRtArtha mAnanArAmAM kAmadevanA garvane dalana karanArA vIra puruSo thoDA hoya te. // 34 // have kAmane jItanAra puruSane varNave che. tribhuvana vinayanodnaTapratApaprakraTo'pi viSamazaravIraH tiducpraNajagamaNDanama-payAvapaya movi visamasaraivIro // yai jitaH lIlayA namonamaH tenyaH dhIrenyaH jehiM jiMna lilae, namonamo tA dhIrANaM // 38 // zabdArtha - ( jehiM ke0 ) je mahAtmAe ( tihuzraNa ke0 ) tribhuvana eTale svarga, mRtyu ne pAtAlavAsI janone ( jagamaNa prarupayAvapayako vi ho) vazya karavAnA balanA mAhAtmye karIne vyApta ( visamasaravIro ke 0 ) tIkSNa bANe karIne vIra evA kAmadevane ( lilAe ke0 ) lIlAe karI ( jiu ke0 ) jItyo be, ( tANa ke0 ) te ( dhIrANaM ke0 ) dhIra puruSone ( namo namo ke 0 ) namaskAra thA namaskAra thA. // 35 // vizeSArtha - je jiteMdriya mahAtmArjae svarga, mRtyu ne pAtAlavAsI janone vazya karavAnA prarAkrama vAlA ne tIkSNa bANe karIne vIra evA kAmadevane ramatanI peThe ( mazkarIthI ) jItI lIdho be, te dhIra puruSone mAro namaskAra thA ! arthAt jee potAnA zrAtmAne vazya karelo be te namaskAra karavAyogya be. kAraNa ke terja dhIra ne vakhANavAyogya be. vIra vidyAvaDe balavAn hoya ke ane te bale karIne kAmadevane jItI lar3e a. tenA sarakho kAmadeva paNa pizAcanI peThe bIjAne betare be. kathaM kemadhya trivalI tripathe, pIvarakucacatvare ca taralaha zi // balayati madana pizAcaH puruSaM hi manAgapiskhalitaM // madhyatrI valI rUpa traNa zerIvAlI, puSTastanarUpa cokavAlI strIune viSe jarA paNa khalatA pAmelA puruSane kAmadevarUpa pizAca betare be. // 35 // dave zIlathI jaza paNa pamAya be te kahe. zeSanuvanatalaM nijazI lavahanaghanasAraparimalena niyasIlavadaNaghaNesA - raparimaleNaM asesarbhuvaNayalaM //
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlagA thA. surajI kriyate yaiH imaM namonamaH tenyaH puruSenyaH suradi jehi ImaM, namonamo tANa purisANa // 36 // u zabdArtha - ( jehiM ke0 ) je puruSoe ( niyasIla ke0 ) potAnA zIlane (vahaNa ke0 ) dhAraNa karavArUpa ( ghaNasAra ke0 ) karpUranA ( parima ke0 ) sugaMdhe karIne ( imaM ke0 ) yA (asesamuvaNayalaM ke0 ) samasta pRthvilane (sura hajAra ke0 ) sugaMdhavAluM karAya be, arthAt ka be. ( tANa purisAeM ke0 ) te zIlavaMta puruSone ( namo namo ke0 ) na maskAra thA namaskAra thA. // 35 // vizeSArtha - je puruSoe pote dhAraNa karelA zIlarUpa ghaNA karpUranA sugaMdhe karIne yA samasta pRthvItalane sugaMdhavAluM karayuM che, te zIlavaMta puSone amAro namaskAra thA. // 35 // dave zIlavratanI vizeSa durjayatA kahe . ramaNIkaTAkSavikSepatIkSNavANaiH zIlasaMnAhaH ramaNIkaimarakavirake--vatiskabANediM sIlasannAdo // yeSAM gataH na nedaM namonamaH tenyaH sunaTenyaH 'jesiMga naM neyaM, namonamo tANa sudarmANaM // 37 // zabdArtha - (je siM ke0 ) je puruSonuM ( sIla sannAho ke0 ) zIlavratarUpI kavaca ( bakhatara) je be te ( ramaNIkamaraka ke0 ) strIe potAnA kaTAkSarUpa ( virakeva tirakabANe hiM ke0 ) pheMkelA tIkSNa bANe karIne (jeyaM ke0 ) jedane ( na garna ke0 ) nathI pAmyuM arthAt nayI truTI gayuM. ( tANa ke0 ) te zIlavata dhAraNa karanArA (sukANaM ke.) sunaTone ( namo namo ke0 ) namaskAra thArDa namaskAra thA // 37 // vizeSArtha - je puruSonuM zIlarUpI kavaca ( bakhatara) strIue pheMkelA kaTAkSarUpa tIkSNa bANoe karIne nedAyuM nathI, te sunaTa puruSone zramAro namaskAra thA. kayuM be ke - ( zArdUla kI DittavRttam ) korthAn prApya na gavito viSayiNaH kasyApado'staM gatA, strI jiH kasya na khaMmitaM bhuvi manaH ko nAma rAjJAM priyaH // kaH kAla'sya na gocarAMtaragataH korthI gato gauravaM, ko vA durjanavAgurAsu patitaH demeNa yAtaH pumAn // 1 // zrArtha:- kayA puruSe
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. avya pAmIne garva nathI kasyo ? kayo viSayI puruSa Apattine nathI pAmyo ? strIe pRthvimA kornu mana khaMmita nathI kamu ? rAjAne koNa priya be ? kAlanA kabajAmAM koNa nathI zrAvyo ? kayo arthi gauravapa. NAne pAmelo ? ane urjananA pAsamAM paDelo kayo puruSa kuzale pAko zrAvyo ne ? arthAt sarve puruSoe avya pAmIne garva kasyo , sarva viSayI puruSo apattine pAmelA be, strIe sarvanAM mana khaMmita karelA be, rAjAne ko priya hotuM nathI, kAlanA kabajAmAM sarve zrAvelA ne, ko arthi gauravapaNAne pAmelo nathI zrane urjananA pAsamAM paDelo koza puruSa kuzale pAno zrAvyo nathI. // 3 // have teja vAtane dRSTAMte karIne dRDha kare . nRpasutA nijarUpApahastitAzeSasuMdarIvargA nivaDUMA niyarUvA-vadAsesasuMdarIvaggA // ghanasaunAgyA nirupamapremA lAvaNyaruciramyA ghanasoggA niruvama-pimmA lAyannaruzrammA // 30 // jarAjarjaritasthavirA va parihRtA yena neminAthena jarajaU~ratherI Iva, paridariyA jeNa neminAdeNa // brahmavratadhAriNAM prathamodAharaNaM eSaH jagati banavvayaMdhArINaM, paDhamodAharaNa-mese jaie // 35 // yugmam // zabdArtha- (jeNa neminAheNa ke) je neminAtha jagavAne ( niyarUvAvaha vizrA ke0) potAnA rUpe karIne jItyo le (asesa suMdarIvaggA ke0) samasta suMdarIno samUha jeNe evI, tathA (ghaNasohaggA ke0) mhoTuMDe saujAgya jenuM evI, tathA ( niruvamapimmA ke0) upamArahita prema jeno evI, ane (lAyannarummA ke) lAvaNya eTale sauMdarya tenI ruci je kAMti, teNe karIne ramyA eTale manohara evI ( nivadhUzrA ke0) rAjAnI putrI je ( potAnI strI) rAjImatI be, te (jarajaUratherIzva ke0) jANe vRddhAvasthAne pAmI nahi hoya zuM ? ema jANIne (parihariyA ke0) tyAga karI. te kAraNa mATe (jae ke0) zrA jagatne viSe (esa ke0) eja zrI neminAtha jagavAna (baMjavayadhArINaM ke0 ) brahmacarya
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ neminAthanA navajavanI kathA. 81 vrata dhAraNa karanArA puruSonI madhye ( paDhama ke0 ) prathama ( udAharaNaM ke0 ) udAharaNa eTale dRSTAMtarUpa thayA be // 38 // 37 // " vizeSArtha - je bAvIzamA tIrthaMkara zrI neminAtha jagavAne potAnA rUpathI samasta suMdarI vargone jItanArI, mhoTA saubhAgyavAlI, upamArahitapremavAlI, sauMdaryanI kAMtithI manohara ne ugrasena rAjA putrI evI potAnI strI rAjImatIne jANe vRddhAvasthA pAmavAthI zithila aMgavAlI tha hoya nahi zuM ! ema mAnIne tyAga karI. te kAraNa mATe yA jagatne viSe eja zrI neminAtha bhagavAnanuM caritra zIlavrata dhAraNa karanArA puruSone prathama dRSTAMtarUpa thayuM. kayuM be ke tAvadeva calatyartho, maMturviSayamAgataH // yAvannottaMjakenaiva dRSTAMtenAvalaMbyate // jANanAra puruSanA dhyAnamAM zrAvelo paNa jyAM sudhI dRSTAMtathI dRDha karAyo nayI, tyAMsudhI cAbyo jAya be. // 38 // 38 // zrI neminAthanA navajavanI kathA. jemanA navajavanuM caritra nava rasarUpa zramRtathI puSTa thai namana karatA evA javya jIvone prakAra kare be, te zrI neminAtha prabhu zAMtine arthe thA. asaMkhya dvIpomAM dIvAsarakhA thA jaMbuddhIpane viSe sarva saMpattinA khetra sarakhuM jarata nAmanuM kSetra be. je jaratatrane viSe lakSmIe potAno caMcala svAva tyAga karIne sthIrapaNAthI nivAsa kasyo be; te jaratakSetramAM - calapura nAmanA nagarane viSe mahA parAkramI vikrama nAmano rAjA rAjya karato hato. lakSmI te rAjAne pAmIne harinA sarakhaM saubhAgya jogavatI hatI. te rAjAne zuddha pAMkhavAlI haMsalInA sarakhI dhAraNI nAmanI strI itI. eka divase te strIye pAbalI rAtrIe svanAmAM eka khAMbAnuM vRkSa dItuM paDhI koI eka divya puruSe zrAvIne te vRne te strInA zrAMgaNAmAM ropyuM ne kahyuM ke, " yA vRkSane huM vAraMvAra navavAra ropIza ne te vRkSane uttarottara sArAM sArAM phalo thaze. valI yA vRkSane huM dvArA zrAMga yAmAM pahelIvAraja ropuM buM." ema kahIne te puruSa cAlyo gayo paDhI dhAraNIye savAre jAgIne svapnAnI vAta rAjAne kahI. rAjAe svanane jANanArA jozI ne bolAvI svapnAnI bAta kahI eTale jozIe kayuM ke, he rAjan ! putranI prApti rUpa mahAphalane ApanAeM yA svapna be, paraMtu 66 11
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ G zIlopadezamAlA. navavAra sahakAra vRkSane ropavAnuM phala to me zAstrathI paNa jANI zakatA nathI, te to jJAnI jANe. " pachI keTaleka divase harSa sahita dhAraNIne garbha rahyo ne dazamAsa pUrA thayA tyAre zubha divasane viSe kavi jema satkAvyane janma zrApe tema dhAraNIye putrane janma Apyo. harSa pAmelA vikrama rAjAe baMdhIvAnone boDI mUkI ne aneka prakAranA dAna daza divasa sudhI putranA janmano mahotsava kasyo. tathA bArame divase potAnA vaMzanA mANasone vastra vigerenI neTo khapI ne putranuM dhanakumAra evaM nAma pADyuM paDhI kalAye karIne ane vyavasthAye karIne anukrame vRddhipAto te dhanakumAra strIune moha pADanAra ne ratine krIDA karavAnA sthAna rUpa yauvana avasthAmAM yAvI pahocyo. "" have te samayamAM kusumapura nagarane viSe rAja siMha nAmano rAjA rAjya karato hato. tene nirmala manavAlI vimalA nAmanI rANI hatI. tene 'manuSyavarganA pApane nAza karanArI ne zrAkAzamAMthI utarelI jANe gaMgA hoya nahIM zuM ? evI uttama lakSaNavAlI ratI tathA kAmadevane jItavAne mATe tIkSNa nRkuTIrUpa dhanuSyane dhAraNa karanArI ane prakAsIta caMdranA sarakhA mukhavAlI manohara dhanavatI nAmanI putrI hatI. jyAre te kumArI yauvana vasthAmA tyAre eka divasa te potAnI sakhIyo sAthe bagIcAmAM ja lakSmI jema kamalanA vanamAM rame tema ramavA lAgI ane camarInI peThe azokavRnI nIce jamavA lAgI. tyAM teNe jenA hAthamAM citarelI mUtino paTa rahelo hato evA koi eka puruSane dITho; tethI te tene pUDhavA lAgI ke, " tuM koNa ? " eTalAmAM to te dhanavatInI sakhI kamalInIye te puruSanA hAtha mAthI citarelo paTa UDapathI lai lIdho paDhI te babIne joi kamalinI kar3evA lAgI ke, " devatA, manuSya ne rAjArthamAM koinuM zrAvuM uttama manohara rUpa nathI, mATe zrA babI cItaranAre koine jone cItarI nayI, paNa potAnI marajI pramANe citarelI che. aho ! netrane amRtanA sarakhA yA rUpane dhanya be; ke je rUpa sAmAnya brahmAne karavuM muzkela thayuM daze !" evAM kamalInInAM vacanane sAMjalIne te puruSa hAya sahita Azcarya kArI vacana bolyo ke, " thA koi deva nathI; dAnava nathI; paNa dhanakuMmAra be. ane tenuM yA to eka sAdhAraNa rUpa meM
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ neminAthanA navanavanI kathA. 3 citaghu be, kAraNa ke, tenuM barAbara rUpa citaravAne koi zaktimAna thAya tema nathI; mATe meM mArI zaktIpramANe jevaM dI te citamu ." evAM te mANasanAM vacana sAMjalIne kamalinIe pharIthI pUjyu ke, " te dhanakumAra koNa ? " tyAre te puruSe kaDaM. "acalapura nagaranA rAjA vi mano e putra be." evAM te mANasanAM vacana sAMjalIne ane te citarelI mUrtine jozne tathA tenA guNone sAMjalIne dhanavatI teja kSaNe mULa pAmavAnI peThe vAraMvAra te dhanakumAranI mUrtine jovA lAgI ane kahevA lAgI ke, " AvaM svarUpa meM kyAre paNa dItuM nathI." paThI te dhanakumArane viSe tRSNAtura thayelI dhanavatI viSanI peThe te bagIcAne tyajI da kamalinI sAthe ghera zrAvI. eka divasa jenuM citta dhanane viSe coTevU De ane jene besavAmAM, sUvAmAM, pharavAmAM, khAvAmAM, divase, rAtrIye ke ko vakhate paNa sukha paDatuM nayI evI te dhanavatIne tenI sakhI kamalinIe ekAMtamAM pUjyu ke, "he rAjaputrI ! tuM kRSNapadanA caMjanI kalAnI peThe divase divase kSINa kema thAya le ? " dhanavatIe kaDaM "he tanvI ! zuMtunathI jANatI ? ke zrApaNe bagIcAmAM gayA hatA, tyAM vikramarAjAnA putra dhanakumAranI babI joz." eTarbu kahIne dhanavatIe nIcaM mukha kayuM, eTale kamalinIye jAeyu ke, " te dhanakumAranI ciMtA kare ." palI kamalinIye kahyu ke, "he rAjaputrI! dhIraja dhAraNa kara, sau sAraM thaze." eka divase vastra alaMkAra vigerene paherIne dhanavatI pitAne page lAgavA ga. te vakhate rAjasiMha rAjA putrIne joza tenA varane kholavAnI ciMtA rUpa samuamAM mubavA lAgyo, paNa nAgyavAlA puruSonA ciMtavelAM kAryoM turata phalI cUta thAya je. ema te vakhate ko kAmane mATe vikramarAjAe mokalelo dUta rAjasiMharAjAnI kacerImA zrAvyo ane rAjakArya saMbaMdhI vAta karI rahyA par3I te eka bAjue uno rahyo. paDI rAjasiMha rAjAe te dUtane pUjyuM ke, " teM pRthvImAM kAM AzcaryanI vAta sAMjalI ve ? " dUte kayu. " he mahArAja! vikramarAjA rUpa samupramAthI traNa lokane vakhANavA yogya dhanarUpa kaustujamaNi ratna utpanna thayuM ; mATe te dhanano ane zrApanI putrI dhanavatIno jo vivAha thAya to tenA jevU bIjaM kAz zrAzcarya nathI ane
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ GU zIlopadezamAlA. tethI karelo prayAsa paNa saphala thaze." evAM dUtanAM vacana sAMjalI rA. jasiMha rAjAe dUtane kAM ke, "he dUta ! teM mhArA mananI vAta jANI; mATe tane dhanya ." ema kahIne pharIzrI karvA ke, " tuM vikrama rAjA pAse jazne tepramANe vAta kara." iDita varaprAptine sUcavanArIzrA vAta dhanavatIye potAnI sakhInA mukhathI sAMjalI paNa mAnI nahIM, tethI sakhIne mokalIne te dUtane potAnI pAse bolAvIne pUjyuM, tyAre dUte rAjAnI pAgala thayelI sarva vAta kahI, tethI dhanavatI ghaNo harSa pAmI. par3I teNe kaMkunA rasathI eka kaMkotrI lakhI dUtane zrApI ane kahyu ke "zrA kaMkotrI dhanakumArane zrApajo." ema kahIne tene rajA ApI.panI te dUta ghaNo harSa pAmato acalapura nagaramAM Avyo zrane sattAmA beThelA vikramarAjAne namIne kaDaM ke, " mahArAja ! rAjasiMha rAjA kuzala De ane temaNe tamArA putra dhanakumArane potAnI putrI dhanavatI thApavAne kaDaM be, mATe he rAjan ! tamAro ane rAjasiMha rAjAno putranA saMbaMdhathI thayelo sneha vRddhi pAmo." te vAta vikramarAjAe kabula karI eTale te dUte dhanakumAra pAse zrAvI dhanavatIye Apelo mUrtivaMta sneharUpa patra tene thApyo. paDI jeTalAmA dhanakumAra pote te patrane ughADIne vAMcavA lAgyo teTalAmAM to te kAmadevanA bANe karIne vIMdhAi gayo ane mohadhI bolavA lAgyo ke, " he anaMga ! teM mane jityo be; mATe have tuM puSparUpa bANano mane prahAra na kara." yA pramANe bolatA te dhanakumAre motIno eka hAra ane patra te dUtane zrApyAM ne kahyu ke, "zrA patra ane hAra dhanavatIne ApI zrAvya" dUta pAlo kusamapura nagaramA rAjasiMha rAjA pAse zrAvyo ane teNe vikramarAjAe saMbaMdhanI hA kahevAnI vAta kahI. paThI te dUta dhanavatI pAse thAvyo ane dhanakumAre Apelo hAra ane patra ApyAM. eTale dhanavatIye ekAMtamAM jazne patra vAMcyo ane hArarUpa dhanakumAranA guNone jANe dhAraNa karatI hoyanI ? ema kaMThamAM dhAraNa kasyo. paDI rAjasiMha rAjA, potAnI putrI dhanavatIne uttama divase dhanakumAra sAthe paraNAvIne potAnA janmanuM kRtArthapaNuM mAnavA lAgyo. ___ eka divase bagIcAmAMzrAvelA vasuMdhara nAmanA zrAcAryane jANIne vikrama rAjA parIvAra sahita temane vAMdavA gayo. tyAM dharmopadeza sAMjalI
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ neminAthanA navanavanI kathA. rAjAe munine pUbyuM ke, " he mahArAja ! A dhanakumAranI mAne eka svapnuM AvyuM hatuM; temAM navavAra sahakAranuM vRkSa ropavAnuM ko puruSe kayuM hatuM. ane teja vakhate pahelIvAra ropyu hatuM te zuM?" rAjAnAM evAM vacana sAMjalI vasuMdharAcArya neminAthanA nava navanuM svarUpa kaDaM. muninAM vacana sAMjalI ane jinamatane viSe sthIratA pAmI rAjA vigere sarve mANaso pota potAne ghare gayA. panI eka divase dhanavatI thane dhanakumAra krIDA karavAne mATe bagIcAmAM gayA. tyAM temaNe koz mUrgathI acetana thaelA sAdhupuruSane dIga; eTale temane zItala jala ane vAyunA upacArathI saceta kIdhA ane paDI te mahAtmA pAsethI dharmopadeza sAMjalI temane potAne ghera eka mAsasudhI prAsuka khIranuM jojana ApIne rAkhyA. panI dhanakumAre te sAdhune pUjyuM ke, " he mahArAja ! tame bagIcAmAM acetana thazne paDyA hatA; tenuM zuM kAraNa hatuM?" munie kaDaM "he rAjakumAra ! mAjhaM nAma municaM . huM bIjA sAdhuunI sAthe AvatAM mArgamAM nUlo paDyo ane tRSA bahu lAgavAthI acetana thara paDyo hato. tame karelA upacArathI te hu~ pote sacetapaNAne pAmyo buM.? par3I dhanakumAre ane dhanavatIye te sAdhu pAsethI gRhasthAzramadharmane viSe chAdazavatarUpa samaktva lIdhuM. vikramarAjAe paNa dhanakumArane rAjya thApI cAritra lidhuM. palI dhanakumAre keTaloka kAla rAjya logavI jayaMta nAmanA potAnA putrane rAjya thApI dhanavatInI ane bIjA dhanadatta ane dhanadeva nAmanA potAnA nAnI sAthe cAritra lIdhuM. anukrame sUripada pAmI ane par3I dhanavatI ane bIjA nAnI sAthe eka mAsarnu aNasana vRta pAlI dhanakumAra muni maraNa pAmyA. te dhanavatI ane dhanakumAra saudharma devalo. kamAM iMjanA samAnika devatA thayA. tyAMthI cavIne vaitADhya parvatanI uttara zreNiupara sUrateja nagarImAM sUra nAmanA vidyAdharanI strI vidyunmatInA udaramA dhanakumArano jIva utpanna thayo. anukrame te putrato janma thayo; tyAre pitAe tenuM citragati nAma pADyu. anukrame te putra cosaTha kalAuno pAra pAmelo thayo. valI teja vaitADhya parvatanI dakSiNa bAjue zivamaMdira nagaramAM anaMgasiMha rAjAnI zazIpranA nAmanI strIne viSe dhanavatIno jIva utpanna thayo. tyAM teno janma thayA panI tenuM ratnavatI nAma
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 zIlopadezamAlA. " paDyuM. eka divase anaMga siMha rAjAe jozIne pUbdhuM ke, " lakSmInA sarakhI yA mhArI putrI ratnavatIno vara koNa thaze ? " jozIe kayuM ke. yuddhane viSe je puruSa dvArA hAthamAMthI taravAra lei leze ane naMdIzcarane viSe jene mAthe puSpavRSTi yaze te pavitra be be pekSa jenA evo puruSa lhArI putrI no vara thaze." evAM te jozInAM vacana sAMjalI jene putrInA varanA jJAnanI prApti thai be evA te rAjAe jozI ne dravya vigerethI saMtoSa pamADyo. have yA jaratatrane viSe cakrapura nagaramAM sugrIva nAmano rAjA rAjya karato hato. tene yazasvatI ne jadrA nAmanI be strIyo hatI. yazasvatIne sumitra nAmano putra thayo thAne jAne padma nAmano putra thayo. mAM yazasvatIno putra sumitra guNavAn, moTo ne jainadharmane jANanAro hato ne jAno putra padma zravalA AcaraNa vAlo, pApI, ane sarpanA sarakho krUra hato. eka divase jadrA vicAra karavA lAgI ke, " sumitra batAM mhArA putrane rAjya malaze nahIM, mATe kAMi paNa upAya karavo jo iye." evo vicAra karIne krUra karmane karanArI te jAye yazasvatInA putra sumitrane phera dIdhuM. sumitra mUrkhAcI ghaNuM dukha pAmyo te vAta sAMjalIne vyAkula thayelo sugrIva rAjA paNa pradhAnanI sAthe turata sumitra pAse vyo ne ghaNA maMtra taMtra vigere upAyo karayA, paNa jema Durjana mANasanI duSTa buddhi zAMta thAya nahIM, tema jyAre vISano vega zAMti na pAmyo, yA te rAjA sumitrane paralokanA mArgane viSe jAthArUpa dharmakArya karI tenA guNAne vAraMvAra saMjArIne rovA lAgyo. yA vakhate lokomAM paraspara vAto thavA lAgI ke, " krUra karma karanArI jadrAye sumitrane phera zrApyuM be." jar3A potAnI zrAvI vAta sAMjalI tyAMthI sarpaNInI peThe nAsI gai. te vakhate vaimAnamAM besIne kautuka jovA mATe pRthvIupara pharatAM pharatAM citragatie tyAM zrAvI sumitranA zokathI glAnI pAmeluM zrane ghaNuMja duHkhIta eluM te nagara dIvraM paDhI sumitrane viSayI mUrchA pAmelo jANIne citragati vimAnamAMthI dege utasyo ane maMtrathI pavitra karela pANI bAMTIne tene sacetana kasyo. zraho ! maMtranuM mhotuM vala hoya te. pa 1 mAtA pitAnuM kula.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ neminAthanA navanavanI kathA. bI buddhivAn puruSomAM zreSTha evA te sumitre jyAre pUjyu ke, " thA loko zA kAraNa mATe negA thayA ?" tyAre jAye ApelA pheranI zrane cijagatie utArelA pheranI vAta rAjAe kahI. par3I utsAhathI uThIne te sumitre potAne jIvADanArA citragatine namaskAra kasyo bhane kula vigere pUjyu; citragati pAse unelA maMtrInA putre citragatinuM vaMza ane nAma vigere kayu. tene sAMjalIne sumitra ghaNo harSa pAmyo. panI sumitra potAnI samRddhine anusAre citragatine potAne ghera teDI gayo. keTalAka dahADA rahyA palI citragatie sumitrane kayu ke, "have huM mhAre ghera jazza." eTale sumitre kayu ke, " ahIM eka kevalI zrAvavAnA , mATe te Ave tyAM sudhI raho." panI keTaleka dahADe kevalI zrAvyA temane vAMdavAne mATe sumitra vigerene sAthe teDIne citragati gayo. jJAnIyomAM pradhAna evA te kevalIe potAnI Agala beThelA sugrIva rAjA vigere sarvene saMsAranA klezane nAza karanArI dezanA dIdhI ane kahyu ke " modanA anilASI jIvo je dharma prApta kare , te dharma DAhyA puruSoe uttama prakAre grahaNa karavo. rAjApaNuM, cakravartIpaNuM ane devapaNuM e sarva samRddhi A ArAdhana karelA dharmanA paramANu . valI sAdhu ane zrAvakanA nedazrI dharma be prakArano be. temAM pahelo zrAvakano dharma sarala De ane bIjo sAdhuno dharma kAMzka kaThINa ." kevalInI zrA pramANe dharmadezanA sAMjalIne citragatie kahyu ke, "are huM to saMsAramAM betarAyelo DhuM. kAraNa ke svAdhina batAM paNa meM eke dharmanuM AcaraNa kamu nathI." ema kahIne te vratarUpa DAlodhI vITalAelA ane niratI cArapaNArUpa puSpothI alaMkRta thayelA samyaktvarUpa kalpavRdane sevavA lAgyo. panI jenuM mastaka namI rahyu be, evA sugrIva rAjAe kevalIne pUjyuM ke, " he mahArAja ! sumitrane phera thApIne jamA kyAM nAzI gaz ?" kevalIe kayu ke, "he rAjan ! ahIMthI nAzI gayelI jamAne rastAmAM cora macyA zrane tenI pAsethI sarva vastra ane ghareNAM le lIdhAM. par3I te coroe jasA vaNajArAne vecAtI thApI. tyAMthI te nAzI gaz ane vananeviSe agnimAM balI mUzne pahelI narake gai. tyAMthI pALI thA lokamAM cAMDAlanA kulamAM utpanna thayelI ane garjiNI te namAne tenI
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ cuc zIlopadezamAlA. zoka mArI nAkhaze; eTale te pAThI trIje narake jaze. tyAMthI pAlI zrA lokamAM tIryacapaNAne pAmI anaMta kAlasudhI namaze." kevalInAM evAM vacana sAMjalI rAjAe kayu ke, "aho ! nAye je padmane mATe pApa kaDe hatuM, te padma to jIve ne ane pote narakane pAmI; mATe karmanI gati vicitra . tathA zrA sArarahita saMsAramA jaMtu mithyAja moha pAme ." rAjAnA evAM vacana sAMjalI teja vakhate prApta thayelo ne utsAha jene evA sumitre sugrIva rAjAne kayu ke, " he tAta! smazAnanA sarakhA dAruNa zrA saMsArathI hu~ uThega pAmyo buM, mATe mane zrAjhA zrApo ke jethI hu~ cAritra grahaNa karuM, kAraNa ke thA saMsArane viSe DAkINInI peThe strI potAnA putrone mArI nAkhe be." evAM sumitranAM vacana sAMjalI saMyamarUpa udyAnane viSe rahevA tatpara thaelA sugrIva rAjAe vrata grahaNa karavAnI nA pADI tene rAjyAsana upara besArI pote cAritra lIdhuM. paThI navA rAjA thaelA sumitrane nagaramA praveza karAvI tenI rajA lezne citragati vidyAdhara potAnA nagara pratye gayo. sumitre potAnA uramAna jAi padmane keTalAMka gAma bApyAM, paNa tethI saMtoSa na pAmelo te padma potAnI marajI pramANe pRthvImA jamavA lAgyo. have zivamaMdira nagaranA anaMgasiMha rAjAnA putra kamala nAmanA vidyAdhare kaliMga rAjAnI strI ke je sumitranI bahena hatI, tenuM haraNa kahyu eTale sumitranA pakSayI balavAn citragatiye kamala vidyAdharanI sAthe yuddha mAMDyuM. te vakhate putranI pade anaMgasiMha rAjA tyAM yuddha karavA zrAvyo. tene citragatie raNasaMgrAmamAM Ayujharahita karI nAkhyo. eTale te anaMgasiMha rAjAe devatAe thApelI ratnarUpa taravArane grahaNa karI citragatine kaDaM ke, " he bAlaka ! nAzI jA ! nAzI jA!! nahIM to A jayaMkara taravAre karIne thAru mastaka kamalanA nAlanI peThe bedI nAkhIza." anaMgasiMha rAjAnAM evAM vacana sAMjalIne citragati hasine bolyo ke, " he vRkSa ! teM zuM nathI sAMjalyuM, ke kAyaranA hAthamAM zastra hoya je te vIra puruSone zojavanAruM . " evAM vacana kahIne citragati siMhanI peThe ukhyo bhane anaMgasiMha rAjAnA hAthamAthI taravAra tathA sumitranI bahenane pakaDI lIdhI. par3I teNe cakrapura nagaramAM jazne
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ nae neminAthanA navanavanI kathA. sumitrane tenI bahena soMpI. buddhivaMta puruSomA pradhAna evA sumitre paNa potAnA putrane rAjya soMpI vairAgyathI dIkSA lIdhI. par3I te sumitra rAjarSi mahAtapane AcaratA magadha dezamAM ko gAmanI vhAra jeTalAmAM kAussaga karI unnA rahyA, teTalAmAM temano uramAna nAza padma pharato pharato tyAM zrAvyo ane sumitrane jozne ghI nAkhavAthI jema agni bale tema balavA lAgyo. paDI krUra hRdayavAlA te padme jANe potAnI mAne je gati prApta thara te gati pAmavAne hoyanI ? tema sumitrane potAno zatru jANIne jema vyAdha pazune viMdhe tema bANe karIne vidhi nAkhyA, eTale te mahAtmA sumitra zujadhyAna ane ArAdhanAdika samAdhi karIne AyuSya puruM karI bahmadeva lokamAM mahA saMpattivAlA deva thayA. palI citragati potAnA mitra sumitranA maraNane sAMjalI zoka karato karato naMdIzvaranI yAtrA karavA gayo. te vakhate tyAM ratnavatI putrInI sAthe anaMgasiMha rAjA tathA vidyAdharo harSathI tIrthayAtrA karavAne zrAvyA hatA. palI prasanna manavAlA citragatie zrI zAzvata prajunI avya, kezara, caMdana puSpa, dhUpa, dIpa, naivedya vigerethI pUjA karI vividha prakAranAM stotrathI stuti karI kahevA lAgyo ke, " he svAmin ! A aMtarahita saMsArarUpa samuamAM jamatA ane thAkI gayelA prANiu~ne mAravADa dezamA mhoTA zarovaranI peThe tame ekalAja AnaMda ApanArA bo. saMsArarUpa samujamAM bUDelo ane mUDha evo je puruSa tamArA darzanane pAme , te puruSa uttarottara uttama samRjhine melave ." e prakAre citragati stuti karato hato teTalAmAM gaMdhavoM ne anaMgasiMharAjA jotA batAM tenA mastaka upara je sumitra muni devapadane pAmyA hatA temaNe puSpavRSTi karI. eTale anaMgasiMha rAjAe potAnI taravAranuM haraNa karanAra tene jANIne putrIno vara nizcaya kasyo. palI paraspara eka bIjAnAM vakhANa karatA te deva ane citragatine jora gaMdharvoe temane praNAma kasyA. te vakhate ratnavatInI uSTI citragatinA lAvaNyarUpa amRtanA samuamAM e prakAre bUDi gaz ke, tyAMthI pharI calAyamAna tha nahIM. parI anaMgasiMha rAjAe po.. tAnI putrInArAgane jozne tathA jozIe kahelA vacanane saMjArIne ci-. 1 pAradhI.
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ e zIlopadezamalA. tragatinI sAthe potAnI putrI paraNAvI. evo koNa mUrkha hoya ke ratnane sonAnI sAthe na joDe. paThI ghaNo kAla gRhasthAzrama jogavI puraMdara nAmanA putrane rAjya ApI citragatie tathA ratnavatiye cAritra lIdhuM. zranukrame uttama prakAranA tapa karI te maheMjadeva lokamAM devapaNuM pAmyAM. iti zrIneminAthanA pahelA cAra javanuM varNana. - have pRthvIrUpa strInA lalATa sarakhA uttama evA pazcima mahAvidehamAM padma nAmanI vijayamAM siMhapura nAmarnu nagara hatuM. te nagaramAM zatrurUpa agnine zAMta karavAne meghasarakho ane jenI kIrtirUpa acaMbAkAra caMDa AkAzamAM zojI rahyo hato, evo harinaMdI nAme rAjA rAjya karato hato. tene kAmadevanIzrAjJA mAnanArI zrane caMjikAnA sarakhA jenA ujvala guNoe jagatne zrAzcarya pamADyu hatuM, evI prIyadarzanA nAmanI strI hatI. have mAheMjadeva lokathI citragatino jIva cavIne te harinaMda rAjAno pavitra buddhivAlo aparAjita nAme putra thayo. ane te pradhAnanA vimalabodha nAmanA putrano sukha duHkhamAM netranA sarakho mitra thayo. eka vakhate te banne mitro (aparAjita ane vimalabodha, banne) ghoDAne khelAvavA mATe nagaranI bahAra gayA. paNa te puSTa ghoDArDa turata te banne mitrane mhoTA araNyamAM le gayA. paThI te banne mitroe nIce utarI DhIlA tha gayelA ghoDAnA baMdhane bAdhavA mAMDyA eTale te banne ghoDA kRtaghna (karelA guNane na jANanArA)nI peThe tarata paDyA ane maraNa pAmyA. palI mArgamAM thAkI gayelA ane tarazathI vihyala thayelA te rAjA bhane pradhAnanA putro kaliyugamA dharma tathA nyAyanI peThe kSaNamAtramA teja rahita yaz gayA. - palI pANIne zodhatA evA teue mitranI peThe hitakArI evaM eka talAva dI; temAMthI amRtanA sarakhaM pANI pIne jANe tRSArUpa samuano pAra pAmyA hoya ? ema te banne kumAro zAMtacittavAlA thayA. panI rAjAnA putre pradhAnanA putrane kayuM ke, " he mitra ! zrApaNa bannene dezAMtara jovAnI ichA ghaNA divasathI hatI, te zrAje saphala thaDe. zrApaNe mAtA pitAnI AjJA lIdhA vinA zrAvyA bIye, to have ApaNo vi. yoga te jema tema karIne sahana karaze ane zrApaNe zrAzcaryathI saMpUrNa evA thA pRthvImaMDala upara pharIye. " rAjaputranAM evAM vacana sAMjalI
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ neminAthanA navanavanI kathA. pRthvInA camatkAra jovAne tatpara thayelA te banne jaNA madonmatta hAthInI peThe potAnI zvApramANe pRthvIupara pharavA lAgyA. eka divasa koza eka cora temanI zaraNe zrAvIne kahevA lAgyo ke, " mhAraM rakSaNa karo ! rakSaNa karo!!" thoDI vakhata paDIrAjAnA keTalAka sujaTo te coranI pAula zrAvyA. temanI sAthe thA rAjakumAre yuddha karI coranuM rakSaNa kaguM; ethI prasanna thaelA sukozala rAjAe potAnA mitrano putra jANIne te aparAjita rAjakumArane surasuMdarInA sarakhI manohara potAnI kamalamAlA nAmanI putrI paraNAvI. par3hI te rAjakumAra sukozala rAjAne ghera keTalAka divasa rahIne rAjAthI bAnI rIte pradhAnanA putranI sAthe pRthvInAM kautuka jovAne mATe cATyo gayo. eka divase aparAjita rAjakumAre tathA pradhAnanA putra vimalabodhe ratnamAlA nAmanI vidyAdharanI putrIharaNa karIne nAzI jatA ko eka vidyAdharane tathA na javAnI marajIthI rotI evI te ratnamAlAne dIThI; eTale te vidyAdharanI sAthe aparAjita kumAre yuddha karIne te kanyAne DoDAvI. paDI yukathI prasanna tha. elA te vidyAdhare aparAjita kumArane jakhama rukavI nAkhanArI uSadhi ane mahA mUlyavAlo maNi Apyo. temaja vimalabodhane rUpaparAvartana karanArI gUTikA (golI) ApI. paDI aparAjita kumAra upara anurAgavAlI thaelI ratnamAlAne jANIne tenA pitAe tene aparAjita rAjakumAra sAthe paraNAvI. valI juvanajAnu nAmano bIjo vidyAdhara paNa potAnI putrI ko jozInA kahevAthI parAjita kumArane paraNAvato hato. evAmAM ko puruSe te juvanajAnu upara zastrano ghA kasyo; paNa te ghAne aparAjita kumAre potAnI pAse rahelI auSadhinA prajAvadhI maTADyo ane ati uttama rUpavAlI te kanyAne zreSTa bujhivAlo harinaMdi rAjA. no putra aparAjita kumAra paraNyo. e pramANe pRthvI upara vihAra karatA te banne kumAro kuMDinapura nagare zrAvyA. tyAM temaNe kevala jJAnI munine dIga. panI munine vaMdanA karIne ane kAnane viSe amRtano sarakhI dezanA sAMjalI te banne kumAroe munine pUbyuM ke, " he mahArAja ! ame javya bIye ke alavya ? " kumAronAM evAM vacana sAMjalI munie kahyu 1 svarUpa pheravI nAkhanArI.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ . zIlopadezamAlA. ke " he kumAro ! tame javya bo. valI huM tamane bIjaM paNa kAMza kahuM te sAMjalo. he rAjakumAra ! tuM zrAzrI pAMcamA javane viSe A lokamAM nemikumAra nAmano bAvIzamo tIrthaMkara thazza ane zrA pradhAnano putra thAro prathama gaNadhara thaze." evAM te muninAM vacana sAMjalI atyaMta harSane pAmelA te banne kumAro tIrthone vaMdanA karatA karatA pRthvIupara pharavA lAgyA. have tevA samayamAM zrAnaMdapura nagarane viSe jitazatru nAme rAjA rA. jya karato hato. tene zIlarUpa alaMkArane dhAraNa karanArI dhAraNI nAmanI strI hatI. mAheM lokathI ratnavatIno jIva cavIne te dhAraNInA udarane viSe zrAvyo. caMunI kAMtI jema sudhAne pragaTa kare tema dhAraNIe pure mAse putrIne janma zrApyo. pItAe tenuM prItimatI nAma pADyu. paDI te prItimatI guNosahita vRddhi pAmavA lAgI. sarakhatIne viSe ghaNA divasa rahevAthI kleze karIne udavega pAmelAnI peThe vidyAe, bIjA thAdhAranI zvAzrI te prItimatInoja Azraya kasyo. arthAt te prItimatI sarva vidyAno pAra pAmelI thara, anukrame te yauvana avasthAmAM zrAvI pahocI eTale te rAjakumArIye pitA pAse pratijJA karI ke, "je puruSa mane vidyAye karIne jItaze tene huM varIza." putrInI AvI phuHsaha pratijJA jANI jitazatru rAjAe putrInA varane mATe svayaMvarano AraMja kasyo. teNe svayaMvaramAM bolAvelA sarve rAjA ane vidyAdharo AvyA. te vakhate pradhAna putranI sAthe aparAjitakumAra paNa vidyAdhare ApelI golInA prayogathI rUpa parAvartana karI kalAkauzalarUpa amRtane pIvAnI zvAthI zrAvyo. zrAgala cAlanArA pratihArIe jemanA guNonuM varNana kaluM ne evA rAjA ane vidyAdharo uMcAM siMhAsano upara bega. par3I cAmara dhAraNa karanArI sakhIunI sAthe varamAlAne hAthamAM dhAraNa karanArI vargathI jANe devAMganA utarI hoya nahI zu! ema svayaMvara maMDapamAM prItimatI zrAvI. rAjakumArIne jo kAmathI mULa pAmelA ane staMjanAja zrAzraya karI rahelA sarve rAjA ane vidyAdharo citramA zrAlekhyAnI peThe sthira thara gayA. paDI seMkaDo beThelA te rAjA ane vidyAdharonI parIkSA levAne sarakhanI peThe zrAvelI te prItimatIne pratihAriNIye 2 amRta.
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ neminAthanA navanavanI kathA. kaDaM ke " he rAjakumArI ! thA beThelA rAjA zrane vidyAdharone prazna pU. ba." palI rAjakanyAe prazna pUjyAM; paNa sarasvatIe potAnI jAtavAlI pratimatIno pada karIne te rAjAne jANe thaMjAvI dIdhA hoyanI ? ema aparAdhI mANasanI peThe te uttara zrApavAne samartha thayA nahIM. panI jitazatru rAjA kheda karavA lAgyo ke, " are ! jarAvasthAthI vRkSa thayelo brahmA zrA putrInA varane karavoja julI gayo ke zuM ? meM dAsInA patI sarakhA A rAjAne vRthA negA kasyA, kAraNa ke temAMthI eka paNa putrIne yogya vara makhyo nahIM." rAjAnAM evAM vacana sAMjalI pradhAne karvA ke," he mahArAja ! kheda na karo. kAraNa ke pRthvI ratnagarjA kahevAya he, jethIadhika guNavAlo putrIno vara malaze; kema ke nAgyamAM lakhebuM pharatuM nathI. " pabI rAjAe paDo vagaDAvyo ke, "je mANasa mhArI putrIne vidyAvaDe karIne jItaze, te teno pati thaze." eTale harinaMdI rAjAnA putra thaparAjita kumAre vicAra kasyo ke, " mhoTA puruSone strI sAye vivAda karavo yogya nathI." zAstramA kayu ke- bAlasakhitvamasaMskRtavaktA, strISu vivAdakathA khalasevA // gArdajayAnamakAraNahAsyaM, SaTsu narA lghutaamupyaaNti||arthH- bAlakanI sAthe mitratA, saMskRta vinAnI vANI, strIyonI sAthe vAda, khala puruSonI sevA, gadheDAnuM vAhana, ane kAraNa vinAnuM hasa; e bane viSe mANaso halakAzne pAme . ane tema utAM jo hu~ tene jItIza to tethI karIne mhArI moTAza kahevAze nahIM." evo vicAra karIne teNe vidyAdhare zrApelo divya zaktIvAlo maNi hAyamAM rAkhI staMjamA korelI putalIno sparza kasyo; eTale putalIe prItimatine kadyu ke, "he rAjakumArI ! mAnane boDI de, ane zrA rAjA to pazunA sara khA . mATe mhArI sAthe vAda kara, kAraNa ke A rAjakumArarUpa gurunA hastasparzanA prasAdathI vAda karavAmAM tatpara thaelI huM sUrIuthI athavA devatAu~thI jItAzza nahIM." evAM te putalInAM vacana sAMjalI harSa pAmelI rAjakumArI prItimati vAda karavAne AvI ane cAra prana pUjyA, teno uttara putalIe prApyo. te thA pramANe. praNa " guru koNa ? " u " tatvane jANanAro" pra "dharma kayo ?" u "jIva dayA - 1 AcAryo.
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ e4 zIlopadezamAlA. 22 te. " pra0 " manuSyoe zuM karavuM ? " u0 " saMsArano beda. " pra0 " sAdhuM zuM ? 70 " jIvonuM hita karavuM te." pachI putalIe prazna pUThyo ke, " brahmacArIne vAhAlI koNa ?" putalInA yA praznano uttara rAjakumArI na zrI zakI ke " brahmacArIune vahAlI maitrI hoya be, " tethI putalIye jItelI te rAjakumArI putalIne pUDhavA lAgI ke " A varamAlA thArA kaMThane viSe zrAropuM ? " putalIe kayuM. "mhArA guru zrI rAjakumArane kaMThe te varamAlA zrAropaNa kara. kAraNa ke je gurunA prasAdathI meM thArI :saha pratijJA jJaNamAtramAM pUrI dIdhI be. " evAM putalInAM vacana sAMjalI pUrvajavanA snehI jene romAMca thayo be, evI te rAjakumArIe praphullIta puSpanI varamAlA aparAjitakumAranA kaMThamAM AropaNa karI. pI dona pAmIne ane nirlaja thaine bIjA rAjArDa bolavA lAgyA ke, " are yA kApaDI koNa be ? ke je zrame batAM yA kanyAne paraNaze ? eva te krodha pAmelA chAne pRthvIne kaMpAvatA te rAjArjae aparAjita kumAra sAthe yuddha karavA mAMDyaM. aparAjita kumAre paNa sarve rAjAune vAyu jema DAMgaranAM photarAMne urADI nAkhe tema pheMkI dIdhA. paDhI zAstre karIne strIe jItelA ne yuddhamAM eka vIra puruSathI parAjaya pAmelA te sarva rAjA krodha karIne ekI vakhate aparAjitakumAra sAthe yuddha karavA lAgyA kumAra aparAjite paNa iMdra jema parvatonI pAMkho vajravaDe kApI nAMkhe tema ubalI ubalI ne rAjAune kApI nAkhyA. evAmAM somapraja nAmanA mAmAe aparAjita kumArane dITho; eTale teNe sarva rAjAne yuddha karatA baMdhakarI pote te parAjita kumArane malI ne kahyuM ke, " he jANeja ! meM tane bahu vAre dIge be. tuM jamarAnI peThe kyAM jame be ? tuM kaTa ghera jA, kAraNa ke vhArA mAtA pitA vhArA viyogathI bahu duHkha pAme be. "" paDhI golInA prayogathI potAnA svarUpane pAmelA parAjita kumArane jitazatrurAjA mhoTo utsava karIne potAnI putrI paraNAvI ane jitazatrurAjAnA pradhAne potAnI putrI parAjitakumAranA mitra vimalabodhane paraNAvI. rAjAe satkAra karelA te banne kumAro keTaloka kAla hyA. harinaMdI rAjAne te vAtanI khabara par3avAthI teNe potAnA pradhA
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ neminAthanA navanavanI kathA. epa nane banne kumArone teDavAmATe jitazatru rAjAne tyAM mokavyo. panI aparAjita kumAra potAnI sarva strIne sAthe laz pradhAnaputra sahita jita zatrurAjAnI zrAjhA mAgI potAnA deza javA nikaTyo. janA sarakho mahA samRddhivAlo te kumAra dAnekarIne lokone prasanna karato keTaleka dahADe potAnA siMhapura nagaramAM zrAvI utsAhapUrvaka pitAnA caraNamAM paDyo tathA aparAjitakumAranI strI harSathI sAsunA pagamAM paDI. par3I harinaMdI rAjA putrane rAjyAsana upara besArI pote cAritra laz ane adaya padane pAmyo. jeno pradhAna vimalabodha , jene prItimatI paTarANI ne ane jene khaMDapati mitra ne evA te aparAjita rAjAe keTaloka kAla rAjya karI potAnA padmaputrane rAjya thApI pote baMdhu, pradhAna,ane strIsahita cAritra lIdhuM. aMte anazana vrata laz,AyuSya pUruM karI te sarve zrAraNa devalokamAM iMjanA sAmAnIka deva thayA. thA jaMbuddhIpamAM ratna vigere mahAsamRddhithI manohara hastinAgapura nAmanuM nagara . temAM hastinA samUhathI devatAunI spardhAkaranAro zrISeNa rAjA rAjya karato hato. tene madonmatta hAthaNInI peThe cAlanArI zrImatI nAmanI paTarANI hatI. tenA udaramA zrAraNa devalokathI cavIne aparAjitano jIva zaMkhakhapnane sUcavato sato mahA samuDamAM pAMcajanyanI peThe utpanna thayo. pUre mAse putrajanma pAmyo, eTale pitAe svapnane anusAre tenuM zaMkha evaM nAma pADyu. palI kalAu~no abhyAsa karato te zaMkha kumAra yauvana avasthAmA zrAvI pahocyo. vimalabodhano jIva paNa devalokathI cavIne teja rAjAnA subuki pradhAnano putra thayo. tyAM tenuM matiprana evaM nAma pADyu. te navamAM paNa zaMkhakumArane ane matiprajane pUrvanA nava jevIja maitrI thaI. eka divase sImamA rahenArA lokoe zrISeNa rAjAne kahyu ke, " he rAjan ! vizAla zikharavAlA parvata upara caMdrazIrA nAmanI nadIne kAMThe mahAbalavAlo samaraketu nAmano patipati ( corano rAjA) kilho bAMdhIne rahelo . valI kothI UlAyanahIM e vo te tamArA dezanI lakSmIne buTe ." evAM te lokonAM vacana sAMjalI sUryanA sarakhA mahA pratApI te zrISeNa rAjAe corano pakaDavA mATe caDAzno paDaha vagaDAvyo. te vakhate kezarIsiMhanA sarakhA mahAparAkramI
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. zaMkha kumAre rAjAne karvA ke, " he tAta ! eka corane vaza karavA mATe ATalo badho prayAsa tame kema karo bo ?" zaMkhakumAranAM evAM vacana sAMjalI prasanna thayelA rAjAe tene sAjhA karI eTale keTabuMka sainya leI te zaMkhakumAra jyAM coranuM gAma hatuM, tyAM zrAvI pahocyo. te vakhate paddhipati gAma tyajI dazne kaTapathI bIje ThekANe saMtAI rahyo. panI yuvarAja zaMkha kumAra paNa sainyanA sArA balavAlA mANaso pAse gAma kabaje karAvI pote vRdonA yUthamAM saMtAI rahyo. par3I palsIpatie kapaTathI potAnA saMtADI rAkhelA mANasone ekA karIne kumAra gAmamAM ne evI zaMkAthI kahevA lAgyo ke, "are sunaTo ! zaMkhakumArane jIvato kAlo ! kAlo !!" ema kahIne pote yuddha karavA Avyo, eTale zaMkhakumAre kijhAmA rAkhelA potAnA mANasonI sAthe karma jema prANIne gherI lahe tema tene gherI lIdho, tethI nAsI javAno rasto na malavAne lIdhe tathA kumAre tene kaMThamAM kuvADo mAravAthI te cora zaMkhakumArane vaza thayo. panI jenI jenI je je vastu corI lIdhI hatI, tene tene te te vastu pAnI apAvI te corane sAthe laI zaMkhakumAra potAnA nagara tarapha zrAvato hato evAmAM bIjA divasanI rAtrIye potAnI gavaNImAM sukhazrI baMdhI gayelo te zaMkhakumAra aradhI rAtriye karuNa zabdavAluM rudana sAMjalIne uvyo zrane je taraphathI te zabda Avato hato, te tarapha cAlyo AgalA jatAM teNe eka rudana karatI strI dIThI. kumAre tene pUbyu ke, "he nIru ! tuMzA kuHkhathI ruve .?" evAM te kumAranAM vacana sAMjalI vizvAsa pAmelI te strIe kahyu ke, "he rAjan ! aMgadezamAM caMpA nAmanI nagarI be. tyAM jitAri rAjA rAjya kare . tene kIrtimatI strI be. tenA udararUpa bIpamAMthI utpanna thayelA motInA sarakhI kAMtivAlI yazomatI nAmanI putrI . guNadhI paripUrNa evI te putrI jyAre abhyAsa karatI karatI yauvana avasthA mAM AvI pahocI, tyAre zrISeNa rojAnA putra zaMkhakumAranA guNane tathA yuvAvasthAnA rUpane sAMjalI tene viSe zrAsakta thaI. palI kalAUnA samUhane jANavAthI manohara te yazomatIye jema poyaNI sUryane viSe rucina kare tema bIjA rAjAu~ne viSe ruci karI. pitA jitAri rAjAe zaMkhakumAraneviSe zrAsakta zrayelI potAnI putrIne jANIne tene zrApavAne jeTa
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ neminAthanA navajavanI kathA. e "" lAmAM hastinAgapuramAM potAnA mANasone mokale be, teTalAmAM maNizekhara vidyAdhare te kanyAnuM mAguM karayuM, paNa tene nA pADI zrISeNa rAjAnA putrane pavAne nakkI kasyuM paDhI maNizekhara vidyAdhare siMcANo jema cakalInuM haraNa kare tema te yazomatInuM haraNa karayuM huM te rAjakumArInA hAthane lagI rahI yahIM sudhI yAvI. paDhI te vidyAdhare balathI mane te kanyAnA hAthathI boDAvI nAkhI. huM te kumArInI dhAva mAtA huM, mATe te mhArA binA duHkha pAmaze, teTalA mATe mhArA manamAM kleza thavAthI huM roThaM buM. " evAM te rudana karatI strInAM vacana sAMjalI zaMkhakumAre kartuM ke, 'he mAtA ! tuM roza nahIM. dhIraja rAkha. huM jAuMM. te vidyAdharane mArI ne kanyAne pAThI lAvI huM tane yApIza. " ema kahI ne vIra puruSomAM hastisamAna te zaMkhakumAre savAranA vakhate vizAla parvatanA zikhara upara guphAnA bAraNAmAM beThelA ane yazomatInI prArthanA karatA evA te maNizekhara vidyAdharane dITho. te vakhate yazomatI uMcA svarathI vidyAdharane kahatI itI ke " he vidyAdhara ! tuM mane hI lAvyo buM, paNa mhAro prANapriya jartAra to zaMkhakumAra be, bIjo koi nathI. " evAM tenAM vacana sAMjalIne zatrune kAlasarakhI potAnI taravAra kheMcIne zra vatA zaMkhakumArane joi maNizekhara vidyAdhare yazomatIne kayuM ke, "mhArA jAgye celo yA vhAro vahAlo prANanAtha zaMkhakumAra zrAvyo, tene huM pahelo devAMganA pAse mokaluM buM. arthAt mArI nAkhuM huM tene tuM jo." eTalAmA zaMkhakumAra tenI pAse Avyo bhane tiraskAra karIne kar3evA lAgyo ke, " are ! adhama vidyAdhara ! huM parastrI yonI corInuM phala tane dekhAUM buM. " zaMkhakumAranAM evAM vacana sAMjalIne kezarI siMhanI peThe garjanA karato ne pATuthI pRthvIne kaMpAvato maNizekhara vidyAdhara tenI sAmo zrAvyo. bannene paraspara yuddha cAlyuM paDhI agaNita puNyanA mahAmyathI zaMkhakumAre potAnA zastrathI maNizekharanA avadhya zastrano nAza kasyo. valI lAghavapaNAthI tenA hAthamAM raheluM dhanuSya kheMcI lIdhuM ane teja dhanuSyanA bANathI jema yogI puruSo potAnA AtmAthI zrAtmAne mAre te vidyAdharane mAsyo. tethI te vidyAdhara mUla kapAi gayelA kA1 kyAre paNa pADhA phare nahIM tevA. * 13
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ e zIlopadezamAlA. DanI peThe pRthvIupara paDyo. panI zaMkhakumAre tene pavana vigere nAMkhI saceta karI pharIthI yuddhane mATe bolAvyo eTale prasanna thaelA te vidyAdhare zaMkhakumArane kahyu ke, " he kumAra ! jema guNathI zAsakta thaelI thA tamArI priyA ne temaja hukamamA rahenAro hu~ paNa tamAro dAsa 9 ema jANo. valI zramArA upara anugraha karIne vaitADhya parvataupara yAtrA karavA cAlo." evAM te vidyAdharanAM vacana sAMjalI zaMkhakumAra tene hA kahInehastinAgapuramA potAnA vRttAMtanI khabarakadevarAvI ane yazomatInI dhAvamAtAne paNa potAnI pAse bolAvI. paDI te vidyAdharoe yazomatI ane dhAvamAtAsahita vastrAlaMkArathI satkAra karelo zaMkhakumAra vaitADhya parvataupara gayo. tyAM yazomatInI sAthe zaMkhakumAre niSkapaTapaNAthI zAzvata arihaMta nagavAnanuM pUjana kajhuM. tyAMthI maNizekhara vidyAdhara zaMkhakumArane potAnA kanakapura nagaramA teDI gayo ane divya vastra alaMkAra vigerethI teno sa. tkAra kasyo." par3I zaMkhakumAre te vidyAdharonA zatruno nAza zrane rAjyamAM vistAra vigere aneka upakAro kasyA. te uparathI vidyAdharoe prasanna thazne tene potAnI vidyA zikhavI ane putrI thApI. te ne lazne jitArirAjAne AnaMda pamADato zaMkhakumAra caMpAnagarImAM zrAvyo. vargathI paNa adhika vainavavAlI te nagarImA zaMkhakumAra vidyAdharanI putrI sahita yazomatIne paraNyo. panI tyAM vAsupujya svAmInI yAtrA karI ane potAnA kAryane jANanAra evo te zaMkhakumAra jitArirAjAnI thAjJA lakSa sarva strIyo sahita potAnA hastinAgapura nagaramAMthAvyo. palI zrISeNa rAjA zaMkhakumArane rAjyAsana upara besArI pote cAritra beza kevala jJAna pAmyA. keTaleka divase zrISeNa kevalI vihAra karatAM karatAM hastinAgapura nagaramAM zrAvyA. temane vAMdavAne mATe zaMkhakumAra potAnA aMtaHpura sahita tyAM zrAvyo. par3I upadeza sAMjalI vairAgya utpanna thaelAzaMkhakumAre zrISeNa kevalIne pUjyuM ke,"he svAmin ! vicArathI jozye to AsaMsAra asAra je. ema satya thAya be; to par3I mhAre zrA yazomatI sAthe thATalo badho premabaMdha zA mATe le ? " zaMkhakumAranAM evAM vacana sAMjalI zrISeNa kevalIe kaDaM ke, "he rAjan ! pahelA javamAM tuM jyAre dhanakumAra hato tyAre thA yazomatI dhanavatI nAmanI hA.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ neminAtha navanavanI kathA. rI strI hatI 1 tyAMthI pahelA devalokamAM tuM deva zrane te devI tha3.2 tyAMcI cavI tuM citragati thayo tyAre teja teja strI hArI ratnavatI nAmanI strI thara hatI.3 valI mAheMjadevalokamAM tuM deva ane te devI thara. . 4 tyAMthI cavI tuM aparAjita kumAra thayo tyAre te prItimati nAmanI thArI prIyA thara- 5 tyAMthI tame banne bAruNa devalokamAM deva devI 6 thazne zrA sAtamA navamAM tuM zaMkhakumAra thayo DhuM ane teja strI thA yazomatI yaz . ahithI cavI tuM aparAjita devalokamAM deva thazne navamA jave thA nArata detrane viSe yAdavakulamAM neminAtha nAmano bA. vizamo tIrthaMkara thazza. ane te vakhate A yazomatI aparAjita vimAnamAM devI thazne tyAMthI cavI thArI rAjImatI nAmanI kanyA thaze. paNa thAre viSe zrAsakta thayelI te tane na paraNavAthI cAritrane dhAraNa karI mokane pAmaze. valI pUrvanavamAM je thArA nAnhA be lAi hatA te thA be thArA nA tathA A matiprana nAmano pUrvanavadhI anusarI rahelo pradhAna te sarve thArA prathama gaNadharo thaze." evAM zrISeNa kevalInAM va. cana sAMjalI zaMkhakumAre puMDarIka nAmanA putrane rAjya thApI pote strI, jArja thane pradhAnasahita cAritra lIdhuM. palI apUrva vIzasthAnakAdika tapa karI nakti vigerethI arihaMta jagavAnanuM zrArAdhana karI nikAcita tIrthaMkara nAma karma bAMdhI ane uttama vairAgyane pAmI karma rUpa separahita zujha dehane dhArato te zaMkhakumAra zaMkhanA sarakho zojavA lAgyo. par3I jAvanA, damaNA, garhaNA, anazana, cAra zaraNa ane pAMca parameSTi namaskAra ityAdi zola ArAdhanA pUrvaka aMtaraMga zatruno nAza karI nirmamatAvAlo te zaMkhakumAra mRtyu pAmIne aparAjita evA anuttara vimAnamAM devatA thayo ane tyAM teNe tetrIza sAgaropama zrAyuSya jogavyu. zati bIjA cAra javanuM varNana. A jaMbUjhIpanA jaratakSetramA dakSiNa dizAye lakSmInA koza sarakho kuzAvarta nAmano deza be. sarva prakAranA dhAnyanI saMpattivAlA ane uMcI DAMgaranA kSetrathI suzojita evA te dezamAM atyaMta manohara sauryapura nAmarnu nagara je. je nagaranI lakSmIne jovA mATe utsAhavaMta yayelA je ha. jAra netra kasyAM De, te nagaramAM dazAI kulamAM utpanna thayelo ane uttama
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 zIlopadezamAlA. rIte prajAnuM pAlana karato evo samudra vijaya nAmano rAjA tArAnA samUhane viSe caMdranI peThe rAjya karato hato. zaMkarane pArvatInI peThe tene sAta prakAranA yaMganA dAnathI atipriya zivAdevI nAmanI rANI hatI. sa kArtika vadI bArasanI rAtrIye citrA nakSatramAM ne kanyA rA zIne viSe caMdrano yoga bate aparAjIta devaloka thakI cavIne traNa jJAnayI vibhUSita zaMkhakumArano jIva 1 hasti, 2 vRSana, 3 siMha, 4 lakSmI devI, 5 puSpanI mAlA, 6 caMdra, 7 sUrya, dhvajA, ee kalasa, 10 padmasarovara, 11 kSIra samudra, 12 devavimAna, 13 ratnano rAzi, 14 agnizikhA. e caudane sUcavatA tAM tenA udaramAM utpanna thayo. te vakhate kSaNavAra nArakI jIvone sukha thayuM ne traNa lokamAM prakAza thayo paDhI zivA devI cauda svapnane tathA potAnA mukhamAM praveza karatA caMdrane joi jAgIga ne romAMcI AkUla vyAkula thayelI te zivAdevIye svapnAnI vAta samudra vijaya rAjAne kahI. svapnanI vAta sAMjalI AnaMda pAmelA te rAjA kroSTuki nAmanA nimitiyAne bolAvI svapnAnI vAta pUchI. evAmAM puNyoccAraNa nAmanA sAdhu zrAvyA; tethI temane paNa rAjAe svamAnI bAta kahIM. pI te banne jalAe rAjAne svapnAnuM phala kahyuM ke, he deva ! yA zivAdevI tIrthaMkaranI zrathavA cakravartInI mAtA yaze ane tene pUrvanA puNya yoge uttama svapnanA nimitathI mahA puNyavAn, traNa jagatnuM rakSaNa karavAmAM dikSita, zrajayadarzI, sarvano zrAdhAra, kulamAM uttama, zrane lokamAM utkRSTa evo putra yaze. " evAM temanAM vacana sAMjalI yAnaMda pAmelA ne jemano udaya vakhaNAyelo be evA te rAjA 66 rANI ghaNA mAna ne dhanathI satkAra karelA sAdhu chAne nimittika potAne sthAnake gayA. pI iMDe potAnA zrAsana kaMpathI tIrthaMkarane garbhamAM zravyA jANI te bAvIzamA tIrthaMkarane namaskAra karIne stutikarI. ve jyArathI tIrthaMkara bhagavAna zivAdevInA udaramAM zrAvyA, tyArathI dezano udaya thavA lAgyo chAne samudra vijaya rAjAnA jaMDAramAM lakSmI vadhavA mAMDI. lakSmIe dhAraNa karelI caturAinI peThe, uttama artha - vAlI kavinI vANInI peThe chAne ratnanI khANanI peThe zivA devIe garna dhAraNa karo. prajunA pratApathI utpanna thaelA zukladhyAnathI hoyanI ?
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 neminAthanA navanavanI kathA. tema prathama karatAM zivAdevInuM zarIra kAMzka vadhAre pIbuM thayu. zuja ga. janA prajAvathI samujavijaya rAjAe guptine mUkAvavAdi sarva zivA devInA daholA pUrNa karUyA. par3I rAjAe puMsavana vigere je je karma karavA zchA karI te te karma se karelAMdIgaM. tIrthaMkara jagavAna mAtAnA udaramAM vRddhi pAmatA batA paNa mAtA- udara vRddhi pAmyuM nahIM e eka Azcarya hatuM. kaDaM je ke, mhoTA puruSane saMpattine viSe athavA vipattineviSe vikAra kyAMdhIja hoya. paDI zrAvaNa zudI pAMcamanI rAtriye citrA nakSatramA caMjano yoga te ane lagnamAM sarva zreSTha graho rahye te zivA devIthI tIrthakara nagavAnano janma thayo. zrAsana kaMpavAthI upanna dizA kumArIkAuye prajunI pAse zrAvI nagavAnanA janmane vakhANIne namaskAra kasyo. par3I keTalIeka kumArIkA saMvarta vAyuthI sUtikAnA grahane zuddha karI, jinezvara jagavAnanI pAse utI rahI eTale bIjI kumArIkAu~, sugaMdhI jalathI sUtikAnA grahane bAMTavA lAgI. keTalIka zRMgAranA alaMkAra jAlIne; keTalIka darpaNa kAlIne; keTalIka vIMUNAne grahaNa karIne; keTalIka cAmara kAlIne; keTalIka dIvI lezne, ema sarva kumArIkA judI judI sevA karavA ane prajunA guNa gAvA lAgI. koieka kumArikA jine. zvaranA delA nAlane pRthvImAMnAMkhI kapUra vigere sugaMdhi padArthothI khADAne purI dIdho. keTalIka kumArIkAuMye sUtikAgRhathI cAre dIzAmA siMhAsanathI suzojita kelanA maMDapa kasyA. keTalIka kumArIkAye jinezvara jagavAnane tathA zivAdevIne maMgala snAna karAvI, caMdananuM vilepana karI, vastrAlaMkAra vigere dhAraNa karAvI ane caMdana tathA jasma vigerenI poTalI bAMdhIne " dIrgha zrAyuSyavAlA thA." ema AzIza thApI. par3I AsanakaMpathI prajunA janmane jANI saudharma devalokanA iMje tyAM zrAvI sUtikAnA gharane traNa pradakSiNA karI jinezvara jagavAnane tathA zivAdevIne namaskAra kasyo. tyAra panI zivAdevIne avasthApinI nijA mUkIne iMje pAMca rUpa dhAraNa kasyAM. eka rUpathI jinezvara nagavAnane behAthamAM dhAraNa kasyA. eka rUpathI jinezvara jagavAnane mAthe chatra dhAraNa kahyu. be rUpathI be cAmara grahaNa karI pavana nAkhavA lAgyo ane eka rUpathI vajane ubAlato zrAgala cAlyo, evIrIte iMje jinezvara jagavA
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 203 zIlopadezamAlA. nane meruparvata upara pAMDukavanamAM jyAM zAsvatuM ratnanuM siMhAsana hatuM tyAM le gayo. tyAM te pUrvAbhimukhe jagavAnane kholAmAM bezne bege eTale bIjA saba iMsro tyAM zrAvyA. par3I suvarNa vigerenA eka hajAra ne zrA kalazomAM narelA tIrthanA sugaMdhI jalathI devamunipUrvaka aniSeka karI sugaMdhI caMdanathI pUjana karI harSita manavAlA iMsoe stuti karI. panI iMzAne pAMca rUpa vikUrvi prajune potAnA kholAmAM lIdhA eTale saudharmenche cAra dizAmAM sphATikanA cAra vRSano prakaTa karI temanA ziMgaDAthI uchalatI udhanI dhArAvaDe pranu upara aniSeka kasyo. te vakhate tuMbura vigere gaMdharvo gAna karavA lAgyA ane asparA nAcavA lAgI. paThI sugaMdhi caMdanano lepa karI, kalpavRdanA puSpothI pUjana karI je divyavastra prajune dhAraNa karAvyA. palI divya cokhAthI aSTamAMgalIka thAlekhI mAMgalIka gItonuM gAna karatAM karatAM Arati karI, te vakhate iMzANi ane raMjA vigere apsarAUnA samUhe nAca karatAM karatAM netranA kaTAkSarUpa puNyovaDe karIne javavAna- pUjana kamu. par3I ise " nAtha ! tamArA zarIrarUpa iMchanIlamaNine jonArAM mhArAM netro Aje bahu prasanna thAya ne. he yamunAyaka ! yamunA nadInA jala samAna tamArA zarIranI zyAmakAMti gaMgAnA jala samAna ujvala yazane utpanna kare be; e pRthvImAM Azcarya . he mahArAja ! thA meru parvata, zikhara mhoTA ratnothI jarapUra ne to paNa tamArA sarakhA ratnavaDe karIneja ratnavADaM thaDe 3." epramANe stuti karI tyAMthI lazne jagavAnane mAtA zivAdevI pAse mUkyA. tathA temane jamaNe aMgoThe amRta saMcAluM ke jethI jukhyA thayelA jagavAna pAna kare. valI teNe pAMca apsarAne dhAva tarIke tyAMja mUkI. panI sUrya jema kamalInInI nisA kheMcI le tema iMjhe mUkelI zivAdevInI avasvApinI nizAne kheMcI lIdhI. iMnI AjJAthI kubere samupavijaya rAjAnA gharane viSe harSa karanArI aneka ratnonI vRSTi karI. par3I devatA naMdIzvare mahotsava karI potapotAne sthAnake gayA. te vakhate savAra thara eTale dakSiNAvarta vAyu vAvA lAgyo, dizA prasanna thaI. sarva jagat harSamaya thayuM ane pUrva dizAye prajune neTa zrApavA mATe sUryarUpa phala pragaTa kaguM. te vakhate kamalInInI peThe zivAdevInAM be
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ neminAthanA navanavanI kathA. netra ughaDI gayAM, tethI temaNe jaMgama "hAlatA cAlatA" kalpavRkSanA jA putrane dIga. paDI rAjA samuvijayane vadhAmaNi dIdhI. tethI vasaMtaRtumAM kokilAnI peThe harSa pAmelA te rAjAe baMdIvAnone DoDI mUkI hapathI vadhAmaNine mATe AvelA jJAtijanone tathA nAca karatI vArAMganAu~ne uttama neTo thApIne jagatmAM zrAzcaryakArI putrano janmamahotsava kasyo, baga divase sUrya caMpanAM darzana karAvavApUrvaka baThIno mahotsava karI bArame divase nAmakarma mahotsava kasyo. jyArathI jagavAna garnamA zrAvyA, tyArathI lokonAM ariSTo "phuHkho" nAza pAmyAM; te uparathI prajunu ariSTanemi evaM nAma pADyu. panI rAjAe paraspara ekabIjAnA hA. thamAthI teDelA jagavAna jinna jinna padmamAM pharatA rAjahaMsanI peThe zojavA lAgyA. nagavAnanA kaMThane viSe dhAraNa thayelI suvarNayukta motInI mAlA jagavAnanA mukharUpa caMpanI sevAne mATe udeya pAmelA tArAUnI paMktinI peThe zocatI hatI. sahaja saujAgyathI suzojita jagavAna pitAnA zraneka manorathanI sAthe vadhatA hatA. __eka vakhate prativAsudeva jarAsaMdha rAjAe samuvijaya rAjAne kahAvyu ke "vaitADhya parvatanI pAsenA siMhapuranagaranA siMharatha rAjAne bAMdhIne mhArI pAse je mANasa lAvaze; tene hu~ mhArI jIvayazA putrI paraNAvIza ane eka manohara nagara thApIza." e vAta sAMjalIne vasudeve samujavijayane hAtha joDIne karvA ke, "e kAma huM karIza." eTale samutravijaya rAjAe kahyu. "e kAma tArUM nathI." topaNa vasudeva na mAnatAM po. tAno ratha joDAvI kaMsane sArathI karI yuddha karavA gayo. siMharatha rAjA paNa sAmo yuka karavA zrAvyo. panI vasudeva siMharatha rAjAnA sainyane mArI tene pADI kaMsapAse baMdhAvI potAnA nagaramA lAgyo eTale samujavijaya rAjAye vasudevane ekAMtamAM besArIne karvA ke, koSTuki nimittiyAe kaDaM ne ke, "je mANasa jIvayazAno pANIgrahaNa karaze; tenA kulano daya thaze." mATe vicAra karI kaMsane jIvayazA paraNAvI tuM sukhI thA." evAM samuvijaya rAjAnAM vacana sAMjalI vasudeva kaMsane jarAsaMdha pAse khera gayo bhane tene jIvayazA paraNAvI. temaja mathurA nagarI paNa kaMsaneja apAvI.
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 zIlopadezamAlA. have jyAre kaMsa marAyo bhane prativAsudeva evA jarAsaMdhanA dUtanuM zrapamAna kalaM. tyAra par3I yAdavoe koSTukI nimittiyAne pUjyu eTale teNe kaDaM ke,"rAmakRSNa thoDA divasamAM ardhAcarata devanA adhipati thaze. tamAre kheda pAmavo nahi; paraMtu tyAM sudhImAM tamAre pazcima dizAmAM viMdhyaparvatanA sanmukha samujne kAMve niHzaMkapaNAthI rahe ane kRSNanI priyA satyanAmA je ThekANe be putrone janma Ape, te ThekANe nagara vasAvI nizcayapaNethI nivAsa karavo." panI sAta kroDa kulasahita yAdavo zaurapurathI nIkalyA zrane agIyArakoDa kulasahita ugrasena nikalyo. te viMdhyAcala pAse zrAvyA eTalAmAM temaNe kAla tathA mahAkAlanI vAta sAMjalI eTale sarva yAdavo koSTukinA satyavacanane vakhANavA lAgyA. bAgala jatAM temane muni malyA. munine samujavijayarAjA vigere puruSoe pUjyuM ke, "have paDI zuM thaze?" munie kaDaM. " tamAro putra bAvizamo jinezvara thaze. temaja rAmakRSNa ardhA naratadevanA adhipati thaze." muni ema kahIne vihAra karI gayA. panI yAdavo soraTha dezamAM zrAvIne ardhacaMDAkAra bAvaNI karIne rahyA. te vakhate satyanAmAne jAnu ane jAmara evA be putra thayA; eTale kRSNe traNa upavAsa karI susthita devanI ArAdhanA karI. tethI prasanna thaelA susthita devatAe pratyakSapaNAthI zrAvI sughoza nAmano zaMkha rAmane ane pAMcajanya nAmano zaMkha kRSNane pIne kayu ke, "mAruM zuM kAma be ? je hoya te kaho." kRSNe kaDaM ke, " viSNunI hArakApurI pANImAM bUDI gazle te amane Apa." evAM kRSNanAM vacana sAMjalI susthitadeve iMupAse jazte vAta kahI. tethI iMje kuberapAse samurumAM aDhAra hAtha UMcA ane bAra hAtha jADA ratnajaDItra sonAnA gaDhavAlI, nava hAtha ThaMDI khAzvAlI, devatAnA vaimAna sarakhA eka, be, traNa mAlathI suzojita koDa mehelavAlI, zrIkRSNane mATe sarvatona nAmanA aDhAra mehelavAlI, ratnajaDitra uttama sajAvAlI, jinamaMdirovAlI zrane aneka prAsAdavAlI nagarI eka rAtamAM banAvI zrApI, tathA devatAu~e te pazcima samuane tIre dvArakA nagarInA rAjyAsana upara zrIkRSNane aniSeka karI mhoTo utsava kasyo. have traNa jJAnayukta nemikumAra balana vigerenI sAthe bAlakanI peThe
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ neminAthanA navanavanI kathA. 205 bagIcAmA ramatA hatA. balanasAdika temane bahu ramatothI ramADatA itA; kAraNa avasthAne anusaranAro nAva mhoTA puruSone paNa bAdha kare 3. kumAra avasthA ulaMghI vajraSajanArAca yukta zarIravAlA, caturastra mUrtivAlA ane dazadhanuSya pramANa zarIravAlA nemikumAra yauvanAvasthAmAM zrAvI pahoMcyA. te vakhate vaNajArA ratnakaMbalo vecavA zrAvyA; paNa tyAM na vecatAM te vadhAre lAna khAvA mATe rAjagRha nagaramAM gayA. tyAM temaNe jIvayazAne ratnakaMbalo dekhADI. teNe ratnakaMbalanuM mUla pacAsa hajAra rupIyA kahyu; eTale vaNajArAue kahyu ke, " zramane lAkha rupIyA chArakAmAM malatA hatA; paNa tyAMnApIane vadhAre lAna khAvAne mATe zrahIM lAvyA toyahIM pacAsa hajAra rupIyA kImata thara, mATe zramane dhikkAra De ke, zrame tyAM na ApI." evAM vaNakArAnAM vacana sAMjalI jIvayazAye pUbyu ke, "dhArakAM nagarI kyoM ne ? ane teno rAjA koNa je ?" tee kahyu ke, "pazcIma dezane viSe susthita deve zrApelA sthAnamAM devatAe nirmANa karelI ane kubere dhana dhAnyathI narenI dvArakA nagarI je. vasudeva ane devakIno putra evo kRSNa te nagarImAM rAjya kare ." vaNajArAnAM zrAvAM vacana sAMjalI zarIramA juta AvelAnI peThe potAnA buTA keza karIne mAthAmAM kUTatI kUTatI te jIvayazA magadha dezanA rAjA potAnA pitA jarAsaMdhane kahevA lAgI ke "arere ! haju kaMzano zatru jIve ." tenAM vacana sAMjalI jarAsaMdhe kayu ke, " he bache ! dhIraja rAkhya ! ema kahIne te prayANano paTaha vagaDAvI sahadeva vigere putrone sAthe la taiyAra tha'yo. te vakhate apazukana thavA lAgyAM. eTale puryodhana ane zizupAle nA pAmI to paNa ghaNo krodhayukta thayelo te jarAsaMdha sUryanI peThe pazcima dizA tarapha cAlyo. panI yuddha jovAmAM kautukI evA nArade magadha dezanA rAjAnuM prayANa dvArakAnA adhipati kRSNane kahyu. kRSNe paNa huMkAra zabda karI prayANano paTaha vagaDAvyo; tethI parivAra sahita kroDo yAdavo taiyAra thayA. ugrasena asaMkhya sainya lazne taiyAra thayo. mahAsena vigere aneka rAjA tathA mahAbalavAlA temaja jANe pAMca pAMca aMgane dhAraNa karanArAja hoyanI ? evA pAMDavo ane sAsarA taraphathI aneka rAjA kRSNanI tarapha zrAvyA. panI vRkSa puruSoe zrAzIra vacana zrApelA
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 zIlopadezamAlA. zrane maMgala karelA kRSNa, garuDadhvajavAlA tathA dAruka sArathIvAlA rathamAM besI koSTukie zrApelA vijayakArI uttama muhUrtamAM jayajaya zabda karIne balananI sAthe IzAnatarapha prayANa karI jarAsaMdhanA sainyane malyA. te vakhate pralaya kAlanA vAyuthI dona pAmelA sahya ane viMdhyAcala parvatanI peThe te banne sainya zojavAM lAgyAM. te vakhate rAjAune mAthe rahelA ratnajaDIta sonAnA zrane rupAnA utronAM maMDalothI zrAkAza hajAro sUrya caMjanA sara zojavA lAgyu. te vakhate hAthInI garjanAthI, ghoDAUnA khokhArAthI,rathanA ghorathI thane pAlAnA siMhazabdazrI jagat zabdamaya thara gayuM. ghoDAUnI kharIuthI umelI dhUkhe karIne AkAza rajamaya thayu. divaso amAsanI rAtanA sarakhA aMdhakAramaya tha gayA; tethI nUto tathA rAkSaso potAnI marajI pramANe pharavA lAgyA. paThI haMsa ane Dinaka nAmanA pradhAnonIsAthe vicAra karI jarAsaMdhe zatrurjanA sainyano nAza karavAne mATe sahastra dhArAvAlo cakravyUha racyo. eka hajAra ArAmA eka hajAra rAjA, be hajAra ratha, so hAthI, pAMca hajAra ghoDA, zrane sola hajAra pAyadala, epramANe sainya rAkhI kaurava zrane gAMdhAra rAjAne cakravyUhanI pAula rAkhI ane pote pAMca hajAra rAjA sahita cakravyUhanA moDhA Agala rahyo. tathA cakravyUhanI bAra aneka rAjA yAdavone yuddhane mATe bolAvavAne rahyA, par3hI jarAsaMghe racelA cakravyUhane sAMjalIne samujanA sarakhA gaMjIra buddhivAlA yAdavoe cakravyUha jItavAne mATe potAnI senAno garuDavyUha racI, pacAsa lAkha kumArone garuDavyUhanA mukha zrAgala rAkhI balana tathA kRSNa garuDa vyUhanA mastaka upara rahyA. ane cAre tarapha aneka sujaTa rAjA rahyA, ke jene jovAthIja zatrurjano garva galI jAya. te vakhate avadhijJAnathI yuddhano samaya jANIne iMche potAno mAtalI sArathI vAlo ratha neminAthane mATe mokalyo. par3I banne sainyamA yuddhanAM vAjIMtra vAgyAM eTale traNa jagatne zrAzcaryakArI jayaMkara yuddha cAlyu. vIrapuruSonA khajhanA ghAthI utpanna thayelo agni rudhirarUpa jalathI zAMta thavA lAgyo. vIra puruSonA pagathI uDatI dhUla rudhirathI kAdavarUpa thara. trUTatA vIrapuruSonA mukuTathI kSaNamAtra prakAza thavA lAgyo. te vakhate caturaMgI
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ neminAthanA navajavanI kathA. 207 senAnA ghAtanA rudhirathI rAtI ya rahelI bhUminA jevI pazcima di zAmAM sUrya asta pAmyo. rudhirathI prasanna yaelA vaitAlonI peThe te raNAM gaNamAM mastakarahita zarIro nAcavA lAgyA. te divase jenI jIta thaelI evA sarve yAdavo jaya jaya zabda karIne raNathI pADhA phasyA ane jeno senApati nAza pAmyo be evaM jarAsaMdhanuM sainya paNa pAtuM pharayuM bIje divase jarAsaMdhe zizupAlane senApati sthApyo; tethI teNe hazIne kRSNaneyuMke, " he kRSNa ! yA gokula nathI, paNa raNasaMgrAma be. " evAM tiraskAranAM vacana bolatAmAMja kRSNe cakrathI tenuM mastaka, kuMjAra jema doraDI thI cAkavAupara rahelA kAcA ghaDAne bedI nAkhe tema bedI nAkhyuM; tethI krodha pAmelA jarAsaMdhe balajaDanA daza putrane mArI nAkhyA eTale balana paNa tenA ThAvIza putrane mAjhyA ane kRSNe paNa tenA eka sArA putrane mAsyo paDhI putranA nAzathI krodha pAmelA jarAsaMdhe balajar3ane eka gadA mArI; tethI te rudhirane vamato bato pRthvI upara paDhyo ne kRSNane paNa aneka bANothI jema vAdalAM sUryane DhAMkI de tema DhAMkI dIdho. pI glAnI pAmelI yAdavanI senAne joine mAtalI sArathIe neminAthane kathaM ke, " he khAmin! tamArA ve hAtha sarva jagatanuM rakSaNa karavAne samartha be, mATe zrA nirdayapaNAthI yAdavanI senA ne mAranAra jarAsaMdha tamAre upekSA karavA yogya nathI. jo ke tamAre koi svapara nathI, to paNa aa yAdavakulano uddhAra karo. kAraNa ke ju sUrya poyaNIne saMkoca karato bato potAnA baMdhurUpa kamalanA vanane zuM prakAza nathI karato ? mATe yA zatrurjane bala dekhADavA mATe zastra grahaNa karIne yAdavakulano uddhAra karo." evAM mAtalInAM vacana sAMjalI neminAthe hAthamAM dhanuSa lai varSAdanI dhArAnI peThe aneka bANo boDyAM ne vIra puruSonA mukuTone kApI nAkhI tathA mAthArjune muMmI nAkhI jotAM jotAM lAkho mANasone vilakSapaNAne pamADyA, ke jethI jarAsaMdhanI senArUpa samudra yAdavanI senArUpa khAmAmAM bUmI gayo. ethI yogIzvara ne minAthanuM mahAtmya prakAza pAmyuM paDhI neminAthe karelA upacArathI svastha thayelA bala zatrurjanI senAne madonmatta hAthI jema vRkSone pheMkI nAkhe tema pheMkI nAkhI. potAnI senAne nAza pAmelI jozne kAlanA sarakhA
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 zIlopadezamAlA. krodha pAmelA jarAsaMdhe kRSNane kahyu ke, " are govAlanA putra ! tuM mhArA jamAzne kapaTathI mArIne maMtranA jANa puruSathI nUtanI peThe nAzI jaz pazcima samuamAM rahyo 9, paNa zrAje yamarAjathI sparza thayelA tane kaMsa pAse mokalIne mhArI putrInI pratijJA pUrNa karIza." jarAsaMdhanAM evAM vacana sAMjalIne kRSNe kayu ke, "keDa bAMdhIne zrAva, vAra na kara. pitA, putra ane mAtAne eka saMgAthamAM karUM." ema paraspara tiraskAra karatA zrane samunI peThe garjanA karatA te mahA balavAlA kRSNa ane jarAsaMdha yuka karavA lAgyA.jUdI jUdI vidyAthI aneka jAtinA zastrone pheMkatAM te eka bIjAne jama karavA maMDyA. ane evI rIte yuddha karavA gyA ke jethI meru parvatasahita pRthvI kaMpavA lAgI. dIzAUnA hAthIne vrama thavA lAgyo. samusro doja pAmyA ane sarva brahmAMDa phATavA lAgyuM. paDI zastra rahita thayelA jarAsaMdhe sUryanA sarakhI kAMtivAvu cakra kRSNa upara phekyu; paNa te cakra ramatanA damAnI peThe kRSNanA hRdayano sparza karI rAjahaMsanI peThe hasta kamala upara betuM. te vakhate devatAe " zrA navamo vAsudeva de." ema kahIne sugaMdhI jalano ane puSpono varSAda kasyo. panI kRSNe cakra mArIne potAne tiraskAra karanAra jarAsaMdhanuM mastaka kApI nAkhyu eTale devatAu~e jaya jaya zabda kasyo. jANe sa. vanA saMhAra mATeja utpanna thara hoya nahI zaM? evI jIvayazAye jarAsaMdhanuM mRtyu zAMjalIne mAtA sahita turata agnimAM praveza kasyo. palI neminAthe zrAjJA karelo mAtalI sArathI potAne sthAnake gayo bhane kR. SNa ardhA jaratakhaMDane jItIne pharI dvArakAmAM gayA. tyAM sola hajAra rAjAe potapotAnI eka eka mokalelI putrIne paraNI arDa cakravartI paNAthI prApta thayelA zaMkha, khaDga, dhanuSa, cakra, vanamAlA, maNi ane gadArUpa sAta ratnothI tathA samRddhithI alaMkRta thayelA te kRSNa, balaja sahita cakravartI rAjya jogavavA lAgyA. tathA vIza hajAra rAjAne baMdhIkhAnAmAMthI boDAvI potAnA mitronI sAthe krImA karavA lAgyA. ane neminAtha to viSaya sukhathI vimukha thayA. // iti neminAtha janma mahotsava tathA bAla saMgrAmasaMpUrNam // . eka divase khecarI ane jUcarI vigere potapotAnI hajAro strIyonI
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ neminAthanA navanavanI kathA. 10e sAthe bagIcAmAM vihAra karatA kRSNanA putra pradyumna tathA sAMba vigerene jozne samuSa vijaya rAjAe ane zivAdevIye yuvAvasthAmAM zrAvelA potAnA putra neminAthane kahyu ke, " he vizvamA eka vahAlA putra ! putravAlA mANasomAM ame tamArArUpa putranI uttama rekhAne dhAraNa karIe bIe; paNa yauvana avasthAmA prApta thayelA tame vivAda karatA nathI; tethI bIjAUnA putronI vahu jozne zramArA mana bahu kuHkhAya be. jagatamA vidhiye tamAre viSe sarva saMbaMdha nirmANa kasyo be; to paNa juddha ke mANikya sonAne malyAvinA zonatuM nathI". valI vahune jovA 7sAda pAmelI zivAdevIye kahyu ke, " he putra ! pRthvImA je strIyonAM mukha Agala kahelA kAmane karanArI, uttama ghareNAMne dhAraNa karanArI ane netrane amRtanA pAraNA sarakhI vahu phare be; teja strIyone hu~ dhanya mAnuM bu." evAM mAtA pitAnAM vacana sAMjalIne ane temane namaskAra karIne neminAthe madhura vANIthI kaDaM. "hu~ duHkhanA pariNAmajUta kanyAne paraNavAthI utsAha pAmato nathI. jyAre huM catura zrane hitakArI strIne dekhIza tyAre paraNIza; mATe tamAre te bAbata kheda karavo nahIM. kAraNa ke puHkhanI vela sarakhI dAruNa strIne paraNavAthI kaSTanA pAtrarUpa thavAya be. " ema kahIne temaNe sarala manavAlA te mAta pitAne bodha pamADayo. kayu De ke-tatvane viSe dRSTivAlA manuSyo khaparanedane svIkAratA nathI. have yazomatino jIva aparAjIta devalokathI cavIne ugrasenanI strI dhAraNIne viSe putrI paNAye utpanna thayo. mAtA pitAe tenuM rAjImatI nAma pADyu. par3I terAjImatI zAzvata rasanA AzrayavAlI velanI peThe va. dhavA lAgI. caMnI lekhAnI peThe pRthvI upara sarvane harSa pamADatI zrane sarva kalAno zranyAsa karatI te anukrame yauvanAvasthAmAM AvI pahoMcI. eka divase kumArothI viMTalAyelA nemi kumAre kRSNanI zrAyuddhazAlAmAM " jANe bIjo kRSNa hoya nahIM zuM ? tema praveza kayo, ane dhanuSya, khaDga, cakra, vigere Ayudhone jozne par3I ekadRSTithI zaMkhane jovA lAgyA. paDI zaMkhane grahaNa karavAnI zvA karatAM neminAthane rakSaNa karanArAe namaskAra karIne kAM ke, " he pranu ! sAMjalo, thA pAMcajanya zaMkhane grahaNa karavAne eka kRSNa samartha be, bIjo koza nathI. to vagA.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 zIlopadezamAlA. DavAne tokyAMdhIja samartha thAya ? mATe tame mithyA prayAsa karazo nahIM." evAM te rakSakonAM vacana sAMjalIne nA kahyA batAM paNa neminAthe, bAlaka jema hAthamAM daDo lahe tema zaMkha lIdho ane potAnA mukhe dhAraNa kasyo. te vakhate te zaMkha hRdayamAMthI nikalelA zuddha ujvala dhyAnarUpa piMmanA sarakho zojavA lAgyo. panI te zaMkhane vagADavAthI jagatane purI nAkhe evo ghora zabda nikaTyo, ke jethI rakSako mUrga pAmIne jANe rogavAlA paDyA hoya nahI \ ? tema pRthvI upara paDyA. valI te zaMkhanA zabdathI pralayakAlanA samayanI peThe samumo doja pAmyA. pRthvI kaMpavA lAgI. brahmAMDa phATavA lAgyu. gajoM paDavA lAgyA ane chArakAno gaDha jANe samurumAM paDavAne jato hoya nahIM zuM? ema kaMpavA lAgyo. te vakhate rAja puruSonI sAthe sanAmAM beThelA kRSNe zaMkhano zabda sAMjalI brAMti pAmIne ane cAre tarapha jozne balanane kayuM ke, " he nA! pAMcajanya zaMkhane vagADato zuM ko bIjA chIpathI viSNu Ave je ? ke bIjo ko viSNu utpanna thayo ?" eTalAmAM nayanIta thayelA rakSakoe zrAvIne kRSNane kahyu ke," tamArA pAMcajanya zaMkhane neminAthe vagADyo De." evAM radakonAM vacana sAMjalI jeno mukuTa zaMkhanA zabdazrI kaMpyo hato evA kRSNe vismaya pAmIne kaDaM ke, " zrApaNA kulamAM neminAtha cakravartI thayA; kAraNa ke je zaMkhane meM vagADye bate paNa zrAvo zabda thayo na hoto." ema vicAra karatA karatA kRSNa poteja neminAtha pAse thAvyA. paLI potAnA ardhA zrAsana upara besArIne kRSNe neminAthane kahyu ke, " he baMdho ! jenA zabdathI AkAza purA gayuM hatuM evo thA zaMkha tame vagADyo ?" neminAthe hA kahI. eTale kRSNe madhura vANIthI neminAthane kahyu ke, " he nAz ! jyAre tame zaMkha vagADyo hato tyAre A pRthvI kaMpavA lAgI hatI, mATe tame mahA balavAlA bo; tethI thApaNe baMne jaNA paraspara eka bIjAnuM bala jovA mavayuddha karIe." kRSNanAM evAM vacana sAMjalI neminAthe potAnA anaMta balano vicAra karIne kRSNane kaDaM ke, " he jA! ApaNa banene mazkarIthI paNa mallayuddha karavo yogya nathI, mATe balanAne sAkSI rAkhI ApaNe baMne jaNA paraspara hAtha namAvIe." paThI kRSNe potAno hAtha lAMbo rAkhyo eTale te hAthane ne
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ neminAthanA navanavanI kathA. 221 minAthe bAlaka jema kamalanA nAlane vAlI nAkhe tema vAlI nAkhyo. pabI neminAthe potAno hAtha lAbo rAkhyo, paNa kRSNa te hAthane vajanA thaMjanI peThe vAlavAne samartha thayA nahI. parI kRSNa neminAthanAM vakhANa karavA lAgyo ke, dhanya De ApaNA kulane ! ke je tamArA sarakhA vIra puruSo ApaNA kulamAM utpanna thayA le." ema kahIne palI balajane kahyu ke, " he nAz ! AryakulamAM janma pAmelA neminAthanA sara bala iMjanuM ke koi paNa cakravartInuM nathI, to te khaMDa pRthvIna rAjya jogave te ko ujhana nathI." evAM kRSNanAM vacana sAMjalI temanI zaMkA kura karavAne mATe balajale kayu ke, " he nA! te neminAtha potAnA bale karIne ApaNA upara rAjya jogave je. kAraNa ke jemaNe jarAsaMdhanI jarA utArI te a' tame nathI jANatA ? valI naimitie kahyu De ke, e neminAtha bAvIzamo tirthaMkara thaze; mATe narakanA kAraNarUpa rAjyanI emane ichA nathI ane mokSamA janArA e neminAtha, kumAra avasthAthIja aDha zIlavata pAle je." evAMbalanajanAM vacana sAMjalI ghaNo darSa pAmelA kRSNa aMtapuramA jaz rukmaNI vigere potAnI strIyo pAse neminAthanAM vakhANa karavA lAgyA. paThI tyAM neminAthane bolAvI, ghaNuM mAna thApI, prasanna karI, sugaMdhI caMdana vigere copamI, ratnanA siMhAsana upara besADI, ane premathI vyApta evA te banne jaNA uttama rasoi jamyA. evI rIte divase divase bagIcAmAM, vAvya zrane talAvane kAMThe aMtaHpura sahita kR. SNa neminAtha sAthe ramatA hatA. eka divasa kRSNe potAnA dvArapAla radakone AjJA karI ke, " tamAre mArA prANapriya baMdhu neminAthane koza ThekANe paNa rokavA nahIM." temaja rukmaNI, satyanAmA, revatI vigere potAnI sarva strIune kayu ke, "tamAre neminAthane diyara sarakhA mAnavA." tyAra panI samAna cittavAlA neminAtha kRSNanA aMtaHpuramA niHzaMkapaNe javA AvavA lAgyA. _eka vakhate zivAdevIye kRSNane kahyu ke " he kRSNa ! tame neminAthane evo bodha karo ke jethI putranI strInA mukhane jovArUpa mhAro manoratha pUrNa thAya." palI nArAyaNe te vAta rukmaNI vigerenA mukhathI neminAthane kahI, eTale temaNe te vAta mazkarIthI evI urAmI dIdhI ke pha
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 zIlopadezamAlA. - rI te vAta kozthI bolAya nahI. tevA vakhatamAM neminAthanA vivA ne mATe jANe sahAya karato hoya nahI zuM ? tema dakSiNa dizAnA pavanathI vana puSTa thayelo vasaMta Rtu Avyo, eTale kRSNa nagaravAsI jano ane aMtaHpura sahita neminAthane sAthe lai gIranAra parvata upara ramavA gayA. jANe kokilA bolAvatA hoya nahIM zuM ? " arthAt jemAM kokIlA bolI rahyA be. dhane jANe kAmadevanuM pUjana karavAneja praphulita thayelo ho nI ? evAM te bagIcAmAM jee madyapAna karayuM be, evAsarva yAdavo strIdai sAthe krIDA karavAne gayA ne puSponA samUha ekaThA karavA lAgyA. pI mRganA sarakhA netravAlI satyanAmA vigere strIyo kRSNanI zrAjJAthI neminAthanI sAthe puSpo vaNavAne mATe vananA madhyabhAgamAM jazne krIDA karavA lAgI. koi strIye kAmavelanA sarakhI vRnI maMjarI neminAthanA hAthamAM zrApI; koi strIye kAmadevane utpanna karanArI jANe rAnI poTalI hoya nahI zuM ? tema uttama mallikA jAtInAM puSpoe karIne neminAthanA coTalAne zaNagArayo, koi strI utra cAmara vigere rAjyopanayananI neTanA miSathI zrI neminAthanA mukha rUpa kamalanA makaraMdane pAna karavA lAgI. koi strIye potAnA hAthanA mUlajAga (stana) - ne dekhA vizeSya alaMkAra dhAraNa karAvyA. kekayI utarI jatA vastravAlI koi strIye neminAthanA kapAlamAM pIla karI. ema krIDA karatAM karatAM zragnine zAMta karavAmAM samartha evo vasaMta rutu gayo chAne zrI neminAthane malavAne jANe zrAvato hoya nahI zuM ? ema griSma Rtu zravyo eTale satyanAmA vigere strIyo jalakrIDA karavAne mATe harinI sAthe vAyuMmAM gai zrane tyAM latA rahita thayelI te strIrDa kRSNanI sAthe jalakImA karavA lAgI tathA kRSNe hAthamAM pakakI rAkhelA neminAtha te jalakrI mAmAM jANe sAkSI hoya nahI zuM ? ema ujA rahyA. paDhI kRSNanA saMketathI rukmaNI vigere strIyo, jeNe zRMgAra dhAraNa karelo be evA zrI neminAthane jalanA hilolAthI khelAvavA lAgI eTale niHzaMka thaine neminAthe te strIyonI sAthe krIDA karI. kAraNa tevA uttama puruSo koinI AzA maMga karatA nathI. neminAthe pANinA hilolAthI tADana karelI koi strInA kuMjasarakhAM stano jalanA biMduthI motInA hAranI
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ neminAthanA navanavanI kathA. 113 zonAne pAmyA. tathA jalanA secanathI keTalIka strIyonI nADI truTI gara; keTalIka strIunI kaMcukI phATI gaz zrane keTalIka vastrarahita tha gaz. evI rIte kamalanA patranI peThe rAgarahita evA neminAthe kRSNanI sarva strIyone tAMbulanA cUrNanI peThe rAgayukta karI. paDI rukmiNIe neminAthane hAtha kAlIne vAvyamAMdhI bahAra kADhyA. jAMbuvatIe pItAMbara paherAvyAM, gAMdhArIe keza bAMdhyA. revatIye zUkSma vastradhI pavana nAkhyo. padmAvatIe prajunA kaMThane viSe hAra thAropaNa kasyo eTale satyajAmAe caraNane cAMpatAM tathA caMdana copaDatAM nemikumArane karvA ke, " he kumAra ! tame ajJAnI puruSonI peThe khoTo Agraha kema karo jo ? ke je pUrvanA puruSoe pravartAvelo mArga hagthI lopo Do! juTa ke sarve rAjAe prathama avasthAmA strInI sAthe vivAha karI ane yauvanane saphala karIne aMte vratane sevana kamu . tame ghaNA saujAgya vAlI thA yuvAvasthAne vratathI pUrNa karo Do, tethI tAla phalanI zchA karanArA vanamA rahelA purupanI peThe hasavA yogya azo." satyanAmA evAM yuktinAM vacana kahetI hatI, evAmAM kRSNe zrAvIne neminAthane kahyu ke, " he baMdho! tamArA hagne boDIne zrA strine prasanna karo. kAraNa ke, bahudhA prakAre pUrvanA jinozvaro paNa strIune paraNyA hatA. paThI te tIrthanuM sthApana karI ane aMte modane pAmelA . tathA zramArA kulamAM paNa pUrve suvrata nAmanA ko puruSe noga jogavIne paDhI vratane grahaNa kahyu hatuM. to he kulamaDana ! tame paNa kulanA AcArane lopavA yogya nathI." ema kahIne strI sahita kRSNe jyAre neminAthane praNAma kasyo, tyAre nAznA dAkSINyapaNAthI neminAthe paraNavAnuM kabula kaluM. kRSNe samupavijaya rAjAne tathA zivAdevIne saMdezo mokaTayo ke, "neminAthe vivAha karavAnuM kabula kaDaM ." paThI prasanna thayelA teue saMdezo lAvanArane ghaNuM avya ApI saMtoSa pamADyo. par3I ghaNo harSa pAmelA kRSNa varSARtu zrAvavAne vakhate sarva mANasone laz chArakA puramA zrAvyA. tyAra panI samujavijaya rAjAe neminAthane mATe yogya kanyA kholavA mAMDI eTale kRSNe kahyu ke, " ugrasena rAjAne putrI be, teno neminAthanI sAthe vivAha karazuM." e vAta sAMjalIne zuja yogane viSa samuvijaya rAjA ugra 15
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 zIlopadezamAlA. senanA ghera zrAvyA. zrane kroSTukIne bolAvIne lagna pUjyu. kroSTukie kaDaM ke, " harinA zayana vakhate vivAha karma karavU yogya nathI." evAM koSTukInAM vacana sAMjalI kRSNe hasIne kaDaM ke, "hu~ poteja hari sAdAt jAgato buM, to par3I thA zaMkA zA mATe karavI jozye ? valI neminAthano vivAha karavAmAM vilaMba karavo yogya nayI. kAraNa ke bAlAnastaMne bAMdhelA evA madonmatta hastino vizvAsa karavo yogya nathI. lagna zrAvaNa zudI bagnuM maMgala ." e vAta sAMjalI samujavijaya rAjA zrane ugrasena vivAhanI sAmagrI karavA lAgyA. raMga vigerethI potapotAnAM gharo zaNagAsyAM. suvAsinI strI dinadina pratye gIta gAvA lAgI. vicItra jAtanA vAjIMtro vAgavA lAgyAM. mAMDavA vigerenI uttama racanA karI. palI lagnane zrAgale divase zivAdevI vigere sarva yAdavanI strIyoe neminAthane pUrvAmimukhe siMhAzana upara besArI maMgala snAna karAvyu zrane teja divase ugrasenane ghera jazne rAjImatIne paNa maMgala snAna karAvyu. paThI rAjImatIne cokamAM besArI vastrAlaMkAra vigerethI zaNagAravA lAgI. te vakhate rAjImatInA rUpane jovA mATe tarazyA netravAlI strI netrane sthira karIne jovA lAgI. rAjImatIe paNa potAnA pUrvanavanA vahAlA svAmIne pAmavAnA ghaNA harSathI te rAtrI bahu mUzkelIthI vItADI. palI bIje dIvase maMgalasnAna karI, caMdana vilepana karI, zukvadhyAnanA sarakhA ujvala ghareNAMne dhAraNa karI, caMcha sarakhA manohara batrathI sevana thayelA, gaMgAnA tIrasarakhA ujvala cAmarothI zonatA, kumArIkAu~e khuNa utArelA, vhenoye, mAMgalika karelA zrI neminAtha dholA ghoDAvAlA sonAnA ujvala rathamAM besI goviMda vigere yAdavonI sAthe ugrasenanA ghare toraNe zrAvyA, eTale kezane viSe motIunI zerane dhAraNa karanArI rAjImatIne tenI dAsI neminAthane jovA mATe gokhamA lAvI. te rAjImatI paNa potAnA nimiSarahita netrathI neminAthane jovA lAgI. te vakhate teno ( rAjImatIno) jamaNo hAtha ane jamaNuM netra pharakavA lAgyuM, tethI te paraNavA AvelA varane urddhana mAnIne ghaNo kheda pAmI. sakhie tene kheda- kAraNa pUjyu ke " he Ahe. 1 comAsAmAM.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ he sakhilaM ! nijAmatranA pharakavA kA sakhA ye kayu ke neminAthanA navanavanI kathA. 125 na! tane kheda zA mATe utpanna thayo ?" rAjImatIye satya kahyu ke, "he sakhi ! huM nirjAgya buM; kAraNa ke,zrA AnaMdanA vakhatamAM mane jamaNA hAthanA ane jamaNA netranA pharakavA rUpa nimitta utpanna thayu De !!! have huM zuM karUM ?" evAM tenAM vacana sAMjalI sakhIye kayu ke, "he sakhi! zrA thArA amaMgalIka zabdone dhikAra ne ane kuladevI zramAraMkuzala karaze. have vivAhane prasaMge AvelA aneka rAjAnA nojanane mATe negA karIne bAMdhelAM, ane cIso pADatAM pazumane jozne neminAthe potAnA sArathIne pUjyuM ke "zrA saghalAM pazu zA mATe negAM kasyAM ?" sArazrIe kahyu ke, " he deva ! tamArA vivAha prasaMge zrAvelA rAjAUnA nojanane mATe e pazuu~ne bAMdhyA be." sArathInAM evAM vacana sAMjalIne neminAthe kaDaM ke "rAjA rahita vizvane zrane dayA rahita mANasone dhikAra ke kAraNa ke je jenuM ko paNa pAlaNa karanAra nathI evAM thA pazuUne mAre be." e prakAre kahIne dayAthI korelA hRdayane dhAraNa kararatA neminAthe potAno ratha bAMdhelA pazu tarapha calAvyo, eTale dina thayAM ne mukha ane netra jemanAM evAM te pazu neminAthane jozne potapotAnI nASAmAM " amAjhaM rakSaNa karo, amAraM rakSaNa karo." ema bolavA lAgyAM. paDI neminAthe potAnA sArathIne AjJA karIne sarva jIvone baMdhanamAMthI boDAvI potAno ratha pAlo vAkhyo eTale brAMti pAmIne samupavijaya rAjA ane zivAdevI vigere potapotAnA rathamAMthI - tarI neminAtha pAse zrAvyA. jemanI AMkhomAM AMsu zrAvyAM De evAM mAtapitAe neminAthane kahyu ke " he vatsa ! tane thA vivAharUpa mahotsavamAM zo virasa utpanna thayo ? he naMdana ! amane akasmAt phuHkha kema upajAve ? tuM vivAhathI virAma pAmya nahIM." neminAthe kayu ke. " he tAta ! mhArA vivAha nimitta potAnA karmathI vIMTalAelA thA pazuUne joine hu~ vivAhathI nivRtti pAmyo DhuM ane saMyama mArgamA vicariza. tathA tamane saMtoSa pamADanArA mahAnemi vigere tamArA ghaNA putro ." neminAthanAM evAM vacana sAMjalIne mAta pitA mULa pAmyA, eTale kRSNe dhIrajatAthI neminAthane kahyu ke, " he nA! tame dayAthI jevI rIte thA pazuune mUkAvyA be, tevIja rIte dayA karIne mAtapitAne du:
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 zIlopadezamAlA. khamAMthI zuM nahIM mUkAvo? ane putra to mAtapitAne phuHkharUpa samuSathakI ujhAra karavAne mATeja De; to tame temano manoratha pUrNa karo." ema kRSNe, mAtapitAe ane jAe ghaNuM samajAvyA; paNa te sarvane rotA mUkIne neminAtha ghera zrAvyA. panI lokAMtika devatAe AvIne neminAthane kahyu ke, "he khAmin ! dIdA dhAraNa karavAno samaya thayo." evAM devatAnAM vacana sAMjalIne neminAthe saMvatsarI dAna devA mAMDyu. e vAta jyAre rAjImatIe sAMjalI, tyAre te kaMThamAMthI tuTelI motInI mAlAnI peThe mULa pAmIne pRthvI upara paDI. tene sakhIyoe TADhA pANI vi. gerenA upacArothI saceta karI eTale te rAjImatI vilApa karatI karatI kadevA lAgI ke, "he dhAta! te mane zA kAraNa mATe sarajI? garnamAM kema mArI nAkhI nahIM ? hu~ yauvana zAkAraNa mATe pAmI ? bAla avasthAmAM kema marI gaI nahIM ? mhAre mATe zrA neminAthane sarajyA nahotA to tenuM darzana mane zA kAraNa mATe karAvyu ? kAraNa avyano naMDAra thApIne beza levo e karatAM na dekhADavo e vadhAre sAraM je." e prakAre AtmAne niMdatI, premathI prajune vAraMvAra saMjAratI ane mULa pAmIne pRthvI upara AloTatI te rAjImatIne jora ghaNA puHkhavAlI thayelI sakhIyo e kahyu ke," he sakhi! have te neminAthane viSe thAro khoTo zrAgraha be; kAraNa ke virasa thayelA teNe niSkapaTapaNAthI tane nizcaya tyAga karI be; mATe tuM bIjA rUpa ane parAkramavAlA hajAro rAjAumAthI yo. gya rUpavAlA rAjA sAthe vivAha karIne janmane saphala kara." sakhIunAM evAM vacana sAMjalIne jayaMkara vrakuTI caDAvIne rAjImatIe kahyu ke,"are pApiNI! mhArAthI dUra jAU. zrA tamArA vacanane dhikkAra .meM manathIja vahAlA neminAthane svAmI karelA , to gajarAja sarakhA te svAmIne boDIne gadheDA sarakhA bIjA rAjAne kema varaM ? jo temaNe mhAro pANIgrahaNa karIne zrAdara nathI kasyo, topaNa teja mhArA dharmAcArya thaze." ema kahIne ane bIjAvara sAthe vivAha karavAnI zchA karanArA sarva khajanone rokIne te pativratA rAjImatI neminAthanA dIdAkAlanI vATajovA lAgI. have neminAtha saMvatsarI dAna ApI rahyA eTale aMtarajAvane jANa1 guru.
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ neminAthanA navanavanI kathA. 127 nArA cosaTha iMjoe zrAvIne tIrthanA jalathI prajune snAna karAvyu. par3I devatAe uttarakura nAmanI nirmANa karelI ane hajAro rAjAu~e upADelI pAlakhImA pranu bIrAjyA, eTale zarke prajune mAthe chatra dhAraNa kamu.bIjA iMso prajunI banne bAjue cAmara DholavA maMDyA ane zivAdevI vigere hajAro strIyoe gadagada kaMThazrI gIta gAvA mAMDyA; kAraNa ke mhoTA puruSo paNa turata mohane tyajI devA samartha yatA nathI. par3I cAritrarUpa ladamIne paraNavA jatA te neminAthane jo rAjamatI, vAyuthI kaMpatA vananI peThe duHkhI thavA lAgI. paDI rAjImatInI vAcAla sakhI prajunI sanmukha zrAvIne kadevA lAgI. " lokamAM strIne viSe caMcala paNuM kahe be, paraMtu kabUla karela pratijJAno naMga karavAthI tame strIuthI paNa vadhAre caMcala dekhAu~ no! tame kharekharA dhUtArA Do, kAraNa ke, rAjImatIne vRthA tyajI dara saMyamalamIne viSe Asakta thayA. jarAsaMdhano vadha karavAnI vakhate tame yuddhamA hajAro rAjAu~thI paNa laya pAmyA nahIM, te eka strInI sAthe vivAha karavAmAM jaya pAmyA !! valI he dhUrta ! tame potAnA karmathI baMdhAyelA hajAro pazuune kuHkhamAMthI boDAvyA ane eka abalA strIne kuHkharUpa samuDamAM pheMrI dIdhI, tethI tamAraM dayAlupaNuM AzcaryakArI !!! tame eka varSa paryaMta suvarNatuM dAna thApI vizvane saMtoSa pamADyuM ane eka dIna abalAne dRSTithI paNa saMtoSa pamADI nahIM, e tamArUM kharekhalaM dAnezvarIpaNuM jANyu !! traNa jJAnavAlA tamane vadhAre Thabako ApavAzrI zaM!!" zrApramANe niMdA, stuti ane ubako zrApatI evI te strIunAM vacano sAMjalatA batA paNa nahIM sAMjalatAnI peThetha neminAtha pote cAritrarUpa lakSmIne malavAmATe cAkhyA. panI jagavAn hajAro yAdavosahita gAjatA vAjatA ane pagale pagale dAna ApatA zrI gIranAra parvata upara AmravanamAM zrAvyA. tyA sarva vastra ane ghareNAM utArI bahano tapa karI trIza varase zrAvaNa zudI bagne divase citrA nakhatramA savArane pahore dIkSA lIdhI. te vakhate jagavAnane manaHparyava nAmarnu jhAna utpanna thayu. jethI nArakAdika sarva jIvone paNa daNika sukha prApta thayu. hajAro rAjAe prajunI sAthe cAritra lIdhuM. palI kRSNa zrane balajA prajune vAMdI potapotAne ghare gayA.
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127 zIlopadezamAlA. have bIje dIvase neminAtha mahArAje varadatta brAhmaNane ghera khIrathI bahanuM pAra| kar2yA; tethI devatAe te brAhmaNane ghare puSpanI ane suvarNanI vRSTi karI tathA jaya jaya zabda kasyo. temaja devaDuni paNa vAgavA lAgyA. palI nagavAn copana dIvasa sudhI vihAra karI pharIne pAnA gIranAra parvatanI pAsenA AmravanamAM vetasa vRdanI tale zrAvyA. tyAM thAzovadI amAMsa zrane citrA nadatramA savAre prajune kevala jJAna utpanna thayu. iMgnuM zrAsana kaMpavA lAgyu; tethI iMsro avadhijJAnazrI pranune kevala jJAna utpanna thaDe jANIne tyAM AvyA ane trIgaDA gaDhathI samavasaraNanI racanA karavA mAMDI. dareka zAlAmA dhupanI ghaTI, toraNa, dhvajA, ane vAvyo racI. madhyazAlAmA azoka vRda racyu. tenI nIce ratnajaDita suvarNatuM siMhAsana kayu. suvarNanA kamala upara paga mUkatA mUkatA pUrvadhAramAMthI samavasaraNamAM zrAvI zrIneminAtha mahArAja "tIrthAyanamaH" evo uccAra karIne siMhAsana upara bIrAjyA, eTale devatAe traNe bAju siMhAsana upara traNa pratimA sthApana karI. udyAna pAlake chArakAmA jazne kRSNane vadhAmaNi dIdhI, tethI kRSNe tene sADAbAra kroDa rupiyAnI vadhAra ApI. palI kRSNa aMtaHpura ane parivAra sahita aneka yAdavAne sAye laz prajune vAMdavA mATe gIranAra upara zrAvyA. jamarI jema mAlatIne malavA jAya tema harSita manavAlI rAjImatI paNa tyAM zrAvI. panI saMsAra rUpa kuvAmAM paDelA mANasone doraDI sarakhI nagavAnanI dharmadezanA sAMjalI varadatta rAjAe pranupAse vratanI prArthanA karI; tethI nagavAne be hajAra rAjakumAra sahita varadatta rAjAne tathA aneka kanyA sahita rAjImatIne mahotsavapUrvaka dIkSA dIdhI. janma thIja prajunA caraNa kamala sevavAne manavAlI rAjImatIne jANIne kR SNe tenuM kAraNa pUbyu eTale prajue dhana ane dhanavatinA prathama javathI nave navanI vAta kahI saMjalAvI. par3I temaNe sthApana karelA varadatta vigere agyAra gaNadharoe trIpadIne pAmIne sUtranA bAra aMgo racyAM. dAzAhe ane ugrasene pradyumna vigere putrosahita zrAvakadharma zrAdasyo tathA rAme zrane kRSNe samyaktva vrata lIdhuM. temaja zivAdevI, rohiNI, 1 upannevA, vigamevA, ghuvevA.
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ neminAthanA navanavanI kathA. 11 e devakI ne rukmiNI vigere strie prabhupAse zrAvikAno dharma yAdasyo. pramANe caNurvidha saMgha racavAmAM pahelI porazI pUrI thai, tethI bIjI porazImAM gaNadharo dharmopadeza dIgho. traNa mukhavAlo, naranA vAhanavAlo gomedha nAmano yakSa sthApyo tathA zAsananuM rakSaNa karavAmATe siMhanA vAdanavAlI kuSmAMDI nAmanI devI sthApI manohara ne zrAzcaryakArI prAtihArya sahita lokane prakAza karanAra jagavAne pRthvI upara vihAra karInA dezanA ghaNA javya jIvone bodha kasyo. prabhunA aDhAra hajAra sAdhu, cAlIza hajAra mahAsatI sAdhvIu, eka lAkha uMgaNotera ijAra zrAvako, RNa lAkha aMgaNacAlIsa hajAra zrAvikArDa, paMdarazeM chAtravijJAnI, paMdarazeM kevalajJAnI, paMdarazeM vaikriyalabdhivAlA, caudazeM dapUrvadhAra ne aDhAraseM manaH paryavajJAnI hatA. e prakAre parivAra sahita vihAra karatA ne dharmano upadeza karatA te zrI neminAtha muktirUpa strIne varavAnI ichAthI pharIne pADhA gIranAra upara zravyA. tyAM ya dezanA sAMjalIne keTalAke samyaktva dhAraNa karayuM, keTalAke dIkA ladhI ne keTalAke zrAvakano dharma aMgIkAra karo. pI pAMcaze ne trI zAMta evA mahAmunisahita neminAthe pAdapopagamana anazana la saMthAro karo ne ASADha zudI AThamane divase ne citrA nakSatramAM caMdrano yoga bate siddhirUpa strInA vakSaHsthala 'bAti' ne viSe zralaM - kAratAne pAmyA arthAt mokSa pAmyA. pradyumna sAMba vigere kumAro, neminAthanA jAi ane kRSNanI paTarANI vigere paNa jagavAnanI sevA karavA thakI muktinA pAtra thayA. mukta zrAtmAvAlI rAjImatI paNa sAvanA samUha sahita neminAthanI gatineja pAmI neminAthanA mAtApitA cothe devaloke gayAM bIjA paNa dazAIkulamAM utpanna thayelA puruSo devagati pAmyA. traNaseM varSa bAlyAvasthAmAM ne sAtaseM badmastha tathA kevalI vyavasthAmAM ema prajunaM zrAyuSya eka hajAra varSanuM hatuM. have devatA jagavAnanA zarIne caMdanayukta sugaMdhi jalathI navarAvyaM, nairutya khUNe gozIrSa caMdanathI cItA karIne zragnikumAre zrami kI dho; vAyukumAre vAyu nAkhyo; meghakumAre agni zAMta karayo eTale iMDe nagavAnanI DADha lIdhI ane bIjI devatArjae asthI 'hADakAM' lIdhAM, vastro
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 zIlopadezamAlA. rAjArjae lIdhAM zrane jasma sarva lokoe lIdhI. bAkInA sarva sAdhunuM tya karma devatArjae kasyuM paDhI iMdre gIranAra parvatane viSe nagavAnanI nirvANa bhUmiupara maMDapa kasyo ne zIlAmAM potAnA vajja thakI nAma lakhyuM. evI rIte kSaNamAtra nArakI jIvone paNa mahA AnaMdanA taraMga sarakho vidhipramANe saGgatithI uThava karIne sarve devatArja naMdIzvara gayA. tyAMnda divasa sAzvatA jinezvaranuM pUjana karI, zrAi uchava karI potapotAne sthAnake gayA. jevI rIte neminAtha ATha java anusarI rahelI rAjImatIne tyAga karI uttama sthAnane pAmyA, tevI rIte javya puruSoe paNa samaye samaye karavuM iti neminAthanA nava javanI kathA saMpUrNa thai. zrI mallinAthanI kathA. jemanA laMDanano kalaza, namana karatA evA javya jIvonuM darzana yakIja kalyANa kare be, te zrI mallinAtha tamane lakSmI zrApo. mahimAnA samudrarUpa jaMbUdvIpanA pratyak videhamAM vikhyAta zrane lakSmIthI manohara salilAvatI nAme vijaya be. temAM kalIyuganA athavA klezanA male karIne rahita vItazokA nAmanI nagarI be. je nagarInI havelI unI jIMte rahelA vicitra maNinI kAMtithI iMdre potAnA dhanuSyane lakSmIvaMta kakhaMbe evI te nagarImAM mahA parAkramI bala nAmano rAjA rAjya karato hato. tene dharaNI (pRthvI) thI adhika guNavAlI zIlavaMtI dhAraNI nAmanI strI itI. teune siMhanA sarakho zUravIra mahAbala nAmano putra hato. putra jyAre anukrame yauvanA vyavasthA pAmyo, tyAre pitAe tene cosava kalAnI jAe evI pAMcaseM kanyArja mahotsavapUrvaka mahA zrAnaMdathI paraNAvI. have te mahAbalakumArane 1 vaizramaNa, 2 anicaMdra, 3 dharaNa, 4 pUraNa, 5 vasu, ane 6 acala e ba mItro hatA. temanI sAthe jIva jema iMdriya sAthe krIDA kare tema mahAbala vAmI, kuvA. talAva vigere sthAnake potAne yogya ramatathI niHzaMkapaNe ramato hato. eka vakhate senAsahita bala rAjA vADIye gayo; tyAM teNe jJAni AcAryane joine vaMdanA karI. pI mahAtmA te zrAcArye dharmane jANavAnI ichAvAlA te rAjAne sahaja snehathI meghanA sarakhI gaMjIra vANIye karIne dharmadezanA
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ mallinAthanI kathA. 21 dIdhI ane kahyu ke, " ajJAnarUpa kAMjavAthI bAMdhalA thayelA tathA kAma sukhanI brAMtiye karIne tarazyA thayelA prANI saMsArarUpa vanane viSe mRganI peThe jame be ane dhanya puruSo hajAro puHkha ApanArA zrA saMsArane tRNanI peThe tyAga karIne svarga tathA moda thApanArI jainI dIkSAne harSathI grahaNa kare ." muninI evI dezanA sAMjalI rAjA vicAra karavA lAgyo ke, " mhAre rAjyanA jArane dhAraNa kare evo putra hajI thayo nayI; nahIM to hu~ dIdA aMgIkAra karata." evI rIte vicAra karatA rAjAne jozne munie pharIthI kAM ke " karmarnu bala vijayavaMta batAM thArA hRdayamAM thA zIciMtA utpanna tha? valI sukhanuM kAraNa bAlapaNuM, yauvanapaNuM ke vRddhapaNuM nathI; paNa sukha duHkha- kAraNa to pUrva navamAM saMpAdana karelu karmaja . tiryaMcone, jenuM ko rakSaNa karanAra nayI evAne, tathA roga vigerethI vyAkula thayelA dehavAlAne, vanamA pUrvanA karma vinA bIju koi paNa rakSaNa karanAra nathI; mATe hAre paNa rAjyanA nArane dhAraNa karavAne samartha putranI ciMtA karavI te phogaTa be; kAraNa ke sarve prANi potapotAnAM karelAM karma nogave . valI jIvIta vAyue kaMpAvelA vaDanA pAMdaDAnAM sara caMcala , yauvana vijalInA sarakhaM capala , zarIza kSaNika nAza pAmavAnA khanAvavAyU~ be, prema darna upara rahelA pANI jevo caMcala ane vaijavo paNa asthira , mATe Atmahita karavaM. kAraNa ke koz konuM nathI." par3I jenA saMkalpa vikalpa nAza pAmyA evA te balarAjAe cAritra grahaNa kaDaM. paDhI tapathI karmano daya karI, sarvane khamAvI ane aMte kevala jJAna utpanna karI te bala munIzvara muktirUpa strInA zrRMgArapaNAne pAmyA. paDI pradhAna ane sAmaMtoe sArA muhUrtamAM mahAbalane rAjyAsana upara besADyo; tethI te paNa balarAjAnI peTheja rAjya karavA lAgyo. temaja jeNe pratApathI zatrujene trAsa pamADyA be evo ane iMjiyo sahita prANanI peThe u mitrayukta evo te potAnI prajAnuM rakSaNa karavA lAgyo. keTaleka dIvase te mahAbalanI strI kamalavatIe sarva aMgathI uttama lakSaNavAlA putrane pUrva dizA jema sUryane janma Ape tema janma zrApyo. mahAbala rAjAe mhoTo janma mahotsava kasyo ane bArame dIvase tenuM
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 zIlopadezamAlA. balajar3a evaM nAma pADyaM paThI mahAbala rAjAe anukrame yuvAvasthAne pAmelA ne zastra tathA zAstra vigere sarva kalAno abhyAsa karelA te mahAparAkramI balajane yuvarAjapade sthApyo balajaDa paNa sAvadhAna pAthI rAjya kArya karavA lAgyo; tethI mahAbala potAne kRtArtha mAnI jina dharma pAla vAmAM sAvadhAna thayo. valI dAna, tapa, zIla, jAvanA ane jinazAsananI unnati ityAdi dharma kAryathI teNe potAno janma saphala karayo. 66 eka divase vimayI cAMti pAmelA jaDa mANasoe sevana karelA koi pAkhaMDI puruSane joi mahAbala vicAra karavA lAgyo ke, ' zubha zu phalavAlA karmane jANanArA munirjaneja dhanya be; kAraNa ke te puruSo pote saMsAra samudra tare be ne bIjAne tAre be. valI khoTA maMtra taMtra vigarenA gIta gAnArA pAkhaMDI puruSone dhikkAra be; kAraNa ke je puruSo mRganI peThe javarUpa pAsane viSe mUDha jIvone bAMdhe be." ityAdi saMsAramA vairAgyanA kAraNabhUta vicAra karIne, zuddha dharmane viSe rAkhI be buddhi jeNe evA te mahAbala rAjAe balana ne rAjya soMpI pote cAritra grahaNa karavAnI hAthI zrIvaradharma gurupAse jazne caDatAM pariNAmathI potAnA va mitrosahita dIkSA lIdhI. paDhI saMsAranA jayanI sAme sunaTa sarakhA te sAte muniyo ATha karmane jItavAnI ichAthI cAritra pAlavA lAgyA. mokSa lakSmInI ichAvAlA te munie sarvato jaya ne siMhanikriDitAdika tape karIne karmano daya kasyo. uttama phalanI ichAvAlA mahAbala muni to tapane aMte paNa roganA daMnathI eTale mane roga thayo be, evA mISathI pAraNaM paNa karatA nahIM; tethI te mahAbalamunie uttama tapa karatA mAyAvaDe karIne strI nAma gotra bAMdhyaM. temaNe viza sthAnaka ityAdi arihaMtanI nakti vigere karIne tIrthaMkara nAma karma upArjana ka. paDhI corAzI lAkha pUrvanI zrAyuSyavAlA te sAte muniyo vanazana vrata grahaNa karI vaijayaMta nAmanA anuttara vaimAnamAM tetrIza sAgaropama AyuSyavAlA devatA thayA. have jaMbUdvIpanA jaratakSetramAM dakSiNa dizAe videha dezamAM jenI samRddhi jone svargamAM rahenArI devAMganA paNa zIthala thara jAya be
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ mallinAthanI kathA. 223 evI mithilA nAmanI manohara nagarI be. te nagarImA jeno yazarUpa kuMja thAkAzamAM (vargamAM) amRtanA kuMna sarakho zojato hato evo ikSvAku kulano kuMjarAjA rAjya karato hato. tene zIlavatarUpa alaMkArane dhAraNa karanArI zrane tArAnI peThe asaMkhya guNanA samUhathI suzojita evI prajAvatI nAmanI rANI hatI. have traNa jJAnayukta mahAbalano jIva vaijayaMta nAmanA anuttara vaimAna thakI cavIne nArakI jIvone paNa daNika sukha utpanna karato sato phAgaNa zudI cotha ane azvinI nakSatranA yogamAM rAtrIe rAjahaMsa jema kamalamAM utare tema cauda svapna sUcavIne pratnAvatInA udaramAM avatasyo. mahAbalanA navamAM mAyA tapa karavAthI tene tIrthakarapaNAmAM paNa strIpaNAe utpanna tharbu paDyu. have prajAvatIe potAne prajAta vakhate zrAvelA cauda svapnanI vAta rA. jAne kahI ke, " he svAmin ! mhArA mukhamAM hasti vigerene praveza karatA meM Aja svapnamAM dIga to tenuM huM phala haze ? te mane kaho." palI rAjAe harSa pAmIne rANIne kaDaM ke, " he devI! thA mahAsvapnathI tane mahoTo lAna thaze. dhana dhAnyAdikathI bhaMDAra tathA koThAra vRddhi pAmaze. kuHkhe vaza na karI zakAya evA zatrurDa vaza thaze temaja uttarottara zrApaNI saMpatti adhika adhika vadhaze. kAraNa samaya thAve tuM pUrNa saNavAlA ane kulamAM dIvA sarakhA putrane janma ApIza." evAM kAnane viSe amRtanA pAraNA sarakhAM patinAM vacana sAMjalIne dharmajAgaraNamAM udyamavatI thaelI te prajAvatI rANIe rAtrI nivRtta karI. niraMtara devatAue upAsanA karavAyogya te prajAvatIe patinA manoratha sahita pRthvI jema nidhAna (avyanA jaMDAra) ne dhAraNa kare tema garnane dhAraNa kasyo. rAjAe puMsavanAdika je je karma karavAnI zchA karI te te karma cosaTha iMjIyo malIne karelA dIga. temaja prajAvatIe paNa deza kAlane yogya evA garnane poSaNa karanArA vihAra, AhAra ane kAryavaDe karIne garjanuM poSaNa kakhu. prajAvatIne trIje mAse zuja garnanA prajAvathI puSpanI zayyAmAM sUvAno daholo utpanna thayo, te kuMna rAjAe pUrNa kasyo. have mAgazara zudI agyArasane dIvase azvini nakSatramAM caMno yoga thate sate, prajAvatIe tejathI dIvAnI kAMtine paNa nAza karanArI, sarva
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 zIlopadezamAlA. aMgamAM suMdara lakSaNavAlI, nIlamaNinA sarakhI kAMtivAlI zrane kuMcanA lAMbanavAlI eka putrIne jema pUrvadIzA sUryanI pratimAne janma Ape tema janma prApyo. te vakhate tejavaDe karIne sarva jagat prakAzamaya thara gayu. nArakI jIvone paNa daNikasukha utpanna thayu. dizA prakAza pAmI. vAyu sukhakArI vAvA lAgyA ane jagat yogInA ci. ttanI peThe AnaMdamaya thara go. te vakhate adholokamAM rahenArI zrApa kumArIkAe zrAsanakaMpathI prajunA janmane avadhijJAnathI jANI potapotAnA parivAra ane vaimAnasahita potAnA kArya karavAmATe tyAM zrAvIne jinezvara jagavAnane tathA temanI mAtAne praNAma kasyo ane " he mAta ! tamAre naya pAmavo nahI." ema kahIne hajAra staMjavAluM zrane pUrvAnimukhavAluM sUtikAgRha banAvIne saMvartavAyuthI yojana paryaMta nUmine zuddha karI zAna tarapha unI rahI. par3I ulalokamAM rahenArIzrAukumArI Asana kaMpathI prajunA janmane jANI meruparvata uparathI tyAMAvIne yojanapramANanUmine sugaMdhIjalathIbAMTI tathA puSpa vRSTi karI jinezvara nagavAnanA guNa gAvA lAgI. paDhI rucaka parvatanA pUrvajAga uparathI zrApa kumArI zrAvI darpaNa hAthamAM kAlIne pUrvadizAmA unI rahI. evAmAM bIjI manohara kAMtivAlI rUcaka parvatanA pazcima jAga upara rahenArI zrApa kumArIkA prajunA guNa gAtI zrAvIne ane hAthamAM kArI jAlIne dakSiNa dIzAmAM utnI rahI. par3I rUcaka parvatanA dakSiNa jAga upara rahenArI zrApa kumArIkA zrAvIne ane hAthamAM vikaNA jhAlIne pazcima dizAmA unI rahIne jinezvara jagavAnanA guNa gAvA lAgI. rUcaka parvatanA uttara jAgamA rahelI bIjI ATha kumArI zrAvIne cAmara grahaNa karIne uttara dizAmA unI rahI. par3I teja parvatanA khUNAnA jAga uparathI bIjI bApa kumArIkA zrAvIne divAu~ hAthamAM kAlIne zzAnAdika khUNAmA unI rahI. valI rUcaka bIpathI bIjI cAra kumArIkAe zrAvIne pRthvImAM vivara karIne zrI prajunA nAlane nArakhyu. par3I te sarva kumArIue jinezvaranA janmagRha thakI pUrva, dakSiNa ane uttara dizAmAM cAra zAlAuthI manohara evAM kelanAM gRho racyAM ane
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ mallinAthanI kathA. 125 te darekamAM suvarNanA siMhAsana mUkyAM. te upara jinezvara lagavAnane mA. tAnI sAthe besArI lakSapAka vigere sugaMdhi tela colI, pavitra jalathI navarAvI, rUDAM vastra dhAraNa karAvI, kezara, caMdana vigere sugaMdhi padArthoM copaDIne puSponA hAra paherAvyA. palI radAne mATe jasmanI poTalI bAMdhI ane kAnanI pAse paththaranA be golA vagADyA. e pramANe jaktinokrama karIne nAca karatI te kumArIkA jagavAnanA guNa gAvA lAgI. pb| vargamAMzAzvatI ghaMTA vAgavAlAgI ane zonA zrAsana kaMpavA lAgyA; tethI iMje zavadhizAne karIne jinezvarano janma jANIne sughozA ghaMTA vagADI eTale sAvadhAna thayelA koTI devatAu~negA thayA. paThI te vakhate anucaroe banAvelA, lAkha yojananA vistAravAlA, madhyamAM mANikyanA pIuvAlA, pAMcase yojana UMcA evA pAlaka nAmanA vimAnamAM iMDa vai. kriya rUpa dhAraNa karIne devatA sAhIta besine aneka vAjIMtronA zabda sahita mithilA nagarImA jyAM gaNIzamA tIrthaMkarano janma thayo hato, tyAM zrAvyo. panI sUtikAgRhamAM jazne IDe jinezvara jagavAnane namaskAra karI pratnAvatIne paNa namaskAra kasyo bhane hAtha joDIne kaDaM ke, "he mAta ! tamArA udarane viSe prajue avatAra dhAraNa kasyo be, jethI traNa lokane viSe putrIvaMta mAtAu~mA tame sarvathI zreSTha bo. huM zrahIM jagavAnano janmamahotsava karavA zrAvyo DhuM; mATe tamAre mhArAthI jaya pAmavo nahIM. palI iMDe dAsI sahita prajAvatIne prakhApinI nIDA mUkI ane jinezvaranI mAtAnA paDakhAmAM kRtrIma pratimA mUkI pote pAMca rUpazrI jinezvarane sevana karavAnI zvAzrI pAMca rUpa dhAraNa karI gozIrSa caMdanavAlA hAthamAM eka rUpathI jagavAnane grahaNa kasyA. bIjA rUpathI jagavAnane mAthe utra dhAraNa kAM. be rUpathI cAmara nAkhavA lAgyo ane eka rUpathI jagavAnanI zrAgala vana ubAlato cAlyo. evIrIte jagavAnane meruparvata upara pAMDukavanamAM jyAM zAzvatuM ratnasiMhAsana be, tyAM khera gayo bhane te siMhAsana upara prajune kholAmA lezne bege. panI bIjA acyuta vigere tresaTha iMso potapotAnI samRddhisahita zrAvyA. sarve devatAue vividha prakAranA ratnajaDIta uttama sonAnA kalAzomAM jarelA tIrthanA jalathI jagavAna upara aniSeka kasyo. panI izAnemeM
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 zIlopadezamAlA. pAMca rUpa dhAraNa karI potAnA kholAmAM prabhune belAsyA, eTale saudharmeMdre jiSeka karo. jagavAnanuM jiSeka jala devatArjae siddha cUrNanI peThe grahaNa karIne jaraNanI peThe sarva aMge copaDI dIdhuM. paThI gaMdhanuM lepana karI, dIvya vastra dhAraNa karAvI, mAthe mugaTa, kAne kuMDala ne kaMThamAM dIvya motInA dAra paherAvyA. hAthe bAjubaMdha, kAMDe kaDAM, keDamAM ghugharIvAlo kaMdoro ne pagamAM ratnajaDIta kaDalAM paDherAvyA; tethI te sarve alaMkAro paraspara atyaMta zojavA lAgyA. pachI jaMgama kalpa vRkSanI peThe prabhune jIne maNipIune viSeSTa maMgalIka karI bhAratI utArIne saudharmAdhipati apsarAe nRtya karavA mAMDe sate gAyana karavA lAgyo. e pramANe devatA harSathI stuti karIne parivArasahita naMdIzvara dvIpe gayA. tyAM zrAi mahotsava karI potapotAne sthAnake gayA. sudharmAdhipati paNa prathamanI peThe pAMca prakAranaM rUpa karI ane potAnA hAthamAM jagavAnane lai pADho mithilA nagarImAM sUtikAgRhane viSe zrAvyo. tyAM teNe mAtAnI pAse prajune mUkIne kRtrima pratimAnuM tathA nidrAnuM haraNa ka. valI jagavAnanA zIMge be rezamI vastra thAne ratnajaDita kuMDala mUkyAM tathA prajunA netrane zrAnaMda pamADavAmATe uMce ratnajaDitra suvarNanuM doraDaM bAMdhayuM. pI iMdranI AjJAthI kubere kuMjarAjAnA gharane viSe batrIza kroDa suvarNanI vRSTI karI. yA lokane viSe je je sukha durvvana hatuM; te te sukha prajunI nakti thakI kuMjarAjAne malyuM valI iMDe paTaha vajaDAvI traNa lokamAM zrajJA karI ke, " je koi jinezvara jagavAnano athavA temanI mAtAno duSTa vicAra karaze tenuM mastaka yArjaka maMjarinI peThe huM vajravaDe kApI nAkhIza !! jagavAnane navarAvavA, dudhapAna karAvavA, alaMkAra parAvavA ne krIDA karAvavA mATe iMDe pAMca devAMganArjane dhAva tarIke rAkhI temaja prajunA jamaNe aMguThe amRta saMcAyuM paDhI iMdra naMdIzvara dvIpane viSe pUrva dIzAmAM aMjanAcala parvata upara zrAva dIvasa utsava karIne potAne sthAnake gayo. dave prajAvatI potAnA paDakhAmAM sUtelI ne alaMkRta karelI putrIne jone darSanA jArathI iMdra vigerenuM zrAvakuM zrane januM yuM hatuM, teno vismaya paNAthI vicAra karavA lAgI. kuMjarAjAe te sarva vAta jANIne ghaNA harSathI
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ mallInAthanI kathA. 127 putrajanma thakI paNa adhika putrInA janmano mahotsava kasyo. tathA rAjyanA sAta aMganI uttama vRddhi jozne te prajunA janmanimitte ghaNAM mhoTAM tuSTidAna prApyAM. par3I keTalAka rAjAe kahyu ke, "zrA tamArI putrI nizce mukti pAmaze." evI vAta sAMjalIne kuMjarAjAe saghalo karavero mApha kasyo. ThIne dIvase jAgaraNa pUrvaka bahIno mahotsava karI ane bArame dIvase sagA saMbaMdhiu~ne teDAvI, jamADI, vastra vigerenI neTa ApI zrane putrI- mati evaM nAma pADyu. panI aMtaHpuranI rANInae lADa laDAvelI ane zyApramANe krIDA karatI te putrI naMdanavanamA rahelI kalpa velanI peThe vadhavA lAgI. karmanA kSaya ane upazama thakI gurunI pAse zranyAsa kasyA vinA paNa sarva kalA te putrIne jANe prathamathI zIkhelI hoyanI ? ema prApta tha. pacavIza dhanuSa uMcI, pavitra lAvaNyathI manohara, ane traNa jhAne karIne pavitra te malli kumArI zranukrame yuvAvasthA pAmI. have vaijayaMta devalokadhI cavIne mahAbalanA mitra acalano jIva zrA jarata detramA sAketana nagarane viSe pratibuki nAmanA rAjAnA padane pAmyo hato. tene premavAlI padmAvatI nAmanI rANI hatI. eka divase padmAvatI sahita pratibuchi rAjA yAtrA karavA jato hato; evAmAM raste teNe praphullita puSpano mogara ane puSpano maMDapa dIge; tethI rAjA te banne vastune zrane potAnI priyAne vAraMvAra jovA lAgyo ane vakhANavA lAgyo ke, " zrAvI vastu hAlamAM ko ThekANe paNa jovAmAM zrAvatI nathI." evAM rAjAnAM vacana sAMjalI subuki pradhAne kaDaM ke, "he deva ! thA te zuM ! kAraNa ke pRthvI ghaNAM ratnavAlI hoya . juvo ke, kuMjarAjAne ghera mali nAmanI kanyA be; tevI bIjI rUpanI rekhA kanyA traNa jagamAM nathI; kAraNa ke, jagatnA kartA brahmAe potAnI cAturI jovAne mATe ghaNIja saMjAlathI puSpanImAlAnI peThe te malli kumArIkAne sRjI ." pradhAnanAM evAM vacana sAMjalIne pUrvajavanI prItizrI utpanna thaelA anurAgane lIdhe teNe te malli kumArIkAnuM mAyuM karavA mATe dUtane kuMja rAjA tarapha mokalyo. ___ have vaijayaMta devaloka thakI dharaNa mitrano jIva cavIne pRSThacaMpA naga 1 madhinAthanA pUrvajavanA. * puSpanA kADa upara praphulita puSpano jathyo.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 zIlopadezamAlA. rImAM caMdrachAya nAmano rAjA thayo. te nagarImAM jinadharmamAM nizcala prItivAlo nayasAra nAmano zeTha rato hato. eka vakhate te zeTha vahANamAM besIne bIjA dezamAM vepAra karavA jato hato. dave evaM banyuM ke eka vakhate iMdra potAnI sajAmAM beTho beTho te nayasAra zevanI jainadharmamAM rahelI ktinA vakhANa karato ito; tethI eka devane irSyA utpanna tha; tethI te deva nayasAra zevanuM vahANa samudramAM jatuM hatuM, tyAM zrAvyo ne vANane ghaNuMja kaMpAvavA lAgyo paDhI zeThanI dharmamAM dRDhatA jovAne mATe te bolyo ke " he zeva ! jo tuM jainadharma boDI daine mhAro Azraya kare to huM vhArA vahANane tAruM; nahI to bRhuM jANa. " prANajavAne vakhate kayo buddhivAn mANasa thAlokAne paralokamAM sukha zrApanArA zrIjaina dharma tyAga kare ? arthAt koi kare nahIM. tema te zeThe jyAre jaina dharma tyAga na kasyo; tyAre te deva pratyakSa rUpa dhAraNa karIne uno rahyo ne svargamAM yelI vAta kahI tenAM vakhANa karavA lAgyo. paDhI te deva "devatAnuM darzana niSphala na hoya. " ema kahI nayasAra zeThane ratnajaDIta cAra kuMDala thApI svargamAM gayo ane nayasAra zeTha kuzalapaNAthI samuSne utarI mithilA nagarImAM zravyo. tyAM teNe kuMjarAjAne be kuMDala jemAM zrApyAM, kuMjarAjAe paNa potAnI pAse ujelI malli kumArIne te kuMDalo yAM. pI te nayasAra zeTha kraya vikraya ( levA devArUpa vepAra ) kane pAlo potAnI pRSThacaMpA nagarImAM zravyo ane tyAM paNa teNe caMdrachAya rAjAne ve kuMDala zrApyA. te rAjAe nayasAra zevane zrAzcaryazrI pUbyuM ke, " yA kuMDala tamane kyAMthI malyA ?" nayasArazeThe kuMDalanI prAptinI vAta kahI aneka ke, " be kuMDala kuMjarAnI putrI mallikumArI ne zrApyAM be; paNa he rAjan ! te malli kumArInA rUpanuM varNana eka mukhazrI kara zakAya tema nathI, evI te rUvavaMtI be." nayasAra zeThanAM evAM vacana sAMjalI pUrva javanA snehathI vaza thayelA te rAjAe pote mallikumArI ne paraNavA mATe potAno dUta kuMjarAjA pAse mAguM karavA mokalyo. have pUraNa mitrano jIva vaijayaMta devaloka thakI cavIne zrAvastI nagarImAM rukmI nAmano rAjA thayo. tene dhAraNI nAmanI strI hatI. eka dIvase te rukmI rAjAe potAnI putrInuM ghaNuMja manohara rUpa jozne AzcaryathI potAno
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ mallinAthanI kathA. 13 dvArapAla ke je paradezathI Avelo hato, tene pUbdhuM ke, " he dvArapAla ! mhArI putrInuM jevuM rUpa ane samRddhi be, tevraM rUpa ane samRddhi teM bIjI koi kanyAnI joi hoya to mane kahe ? " evAM rAjAnAM vacana sAMjalI kaMcukIeka ke, " he deva ! mANaso potAnI marajI pramANe game tema bole, paNa guNa ane aguNanuM pArakhuMto trAyAta mANaso kare be. valI mana to potAnA doSone guNa sarakhA mAne be; paraMtu pakSa pAta vinA trAyAta mANaso je vAta kahe te vAtaja kabula karavI paDe. he mahinAtha ! sAMjalo. mithilA nagarImAM kuMjarAjA rAjya kare be. tene malli nAme kumArI be. tenuM jevuM rUpa be tevuM rUpa pRthvImAM koi ThekANe nathI. valI tenI jeva samRddhi va samRddhi svarga lokamAM paNa koi ThekANe jovAmAM zrAvatI nathI. " evAM kaMcukInAM vacana sAMjalI pUrvanA snehathI vaza thayelA te rukmI rAjAe pote mallikumArIne paraNavA mATe dUtane kuMjarAjA pAse mAguM karavA mokalyo. have vasu mitrano jIva vaijayaMta devaloka thakI cavIne vArANasI nagarImA vijaya lakSmInA staMja sarakho zaMkha nAmano rAjA thayo. have eka divase nayasAra zeThe mali kumArIne pelA kuMDalo jAgI javAthI kuMjarAjAe sonIne zrApIne kathaM ke," yA kuMDalone sArA karI thApa." eTale sonIe kahyuM ke, "mahArAja ! devatAe pelA kuMDalo sArA karavAne huM samartha nathI. " tethI rAjAe rIsAine tene kADhI mUkyo; tethI te sonI vArANasI nagarImAM zrAvI bIje divase rAjAne malavA mATe kacerImAM gayo. zaMkha rAjAe tene dezanA kautukonI vAta pUchI, tethI te sonIe mallikumArInA rUpanaM varNana kasyuM, eTale pUrvanA snehathI vaza tharalA zaMkha rAjAe pote mallikumArIne paravAne mATe dUta kuMjarAjA pAse mAguM karavA mokalyo. ve vaizramaNano jIva vaijayaMta devaloka thakI cavIne hastinApura nagaramA yadInazatru nAmano rAjA thayo. eka divase mallikumArInA sagA jAi mallakumAre paradezathI AvelA keTalAka citArA pAse citrazAlA raMgAvA mAMDI. temAM eka citAro evo hato ke, te devanA varadAnI koi paNa mANasanuM eka aMga dekhIne tenuM sarva aMga citarI zrA 17
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 zIlopadezamAlA. 72 pato. eka divase te citAre gokhamAM ujelI mallikumArInA pagano - guTho dITho; te uparathI tethe mallikumArInuM sarva aMga eka takatAmAM citarIne unuM kara hatuM. evAmAM malakumAra citrazAlAmAM zrAvyo, to tethe takatAmAM citarelI mallikumArInI mUrti joine cAMtithI "e mallikumArI poteja unI be." ema jANIne zaramathI pATho baDhyo, eTale mallikumArInI dAsIeka ke, " he rAjakumAra ! tame jAMti pAmyA bo; kAraNa ke te mallikumArI pote nathI; paNa tenI citarelI mUrti be. evAM dAsInAM vacana sAMjalIne krodha karIne tethe citrakArano hAtha kApI nAkhyo ane potAnA dezamAMthI kADhI mUkyo: tethI te bIcAro citrakAra pharato pharato hastinApuramA gayo ane tyAM teNe chAdInazatru rAjA zragala malikumArInA rUpanI bAta kahI; eTale te rAjAe paNa pUrvajavanA snehathI mallikumArInuM zalyanI peThe dhyAna karatA pote mallikumArIne paraevA mATe potAnA dUtane kuMjarAjA pAse mAguM karavA mokalyo. , have zramicaMdrano jIva vaijavaMta devaloka thakI cavIne kAMpilya nagarImAM jitazatru rAjA thayo. koi vakhate kuMjarAjAnA aMtaHpuramA eka pAkhaMDI strI dharmano upadeza detI hatI, tene mallikumArIe dharmanA vAdavivAdamAM jItIne potAnA rAjyamAMdhI kADhI mUkI. tethI te strIe kAMpilya nagaramAM zravIne jitazatru rAjAnI pAse mallikumArInA rUpanI bAta kahI; tethe tethe paNa pUrvajavanA snehathI mallikumArIne pote paraNavAmATe dUtane kuMjarAjA pAse mAguM karavA mokalyo. have mallikumArI paNa pUrvajavanA snehathI prArthanA karanArA te rAjAune avadhijJAnathI potAnA pUrvajavanA mitro jANI temane bodha karavA mATe potAnA gharanA azokavanamAM madhyajAge suzojita gharamAM eka ratnajaDItra sonAnuM siMhAsana karAvyuM ne tenI pAse ratnajaDItra sonAni potAnI polI mUrti karAvI, ke jene mAthe bIDane sonAnA kamalazrI DhAkeluM ituM. tenI pharatuM judA judA bAraNAvAluM zrane judA judA khaMDavAluM jAlInuM ghara karAvyuM, ke jemAM unelA mANaso ekabIjAne joi zake nahIM. pI te putalIne vastra ghareNAM vagere par3herAvI ane tenA polA jAgamAM eka ghaNI durgaMdhavAlI nalI putalInI joDanI jIMtamAMthI mUkAvI. dave jeje
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 131 mallinAthanI kathA. rAjAe dUta mokalyA hatA;tesarve dUto kuMjarAjA pAse zrAvIne macikumArInu mAguM karavA lAgyA, eTale kuMjarAjAe dUtone kahyu ke, "tamArA sarakhA rAjAne malikumArI paraNAvavAne mArUM mana mAnatuM nathI."ema kahIne temane rajA thApI; tethI te saghalA dUtoe potapotAnA rAjAne te vAta kahI. paDI krodha pAmelA ane pUrvajavanA ajyAsane lIghe prItithIvazathazrahelA terAjA potapotAnA manamAM vicAra karavA lAgyA ke, "bIjAmAM Asakta thara rahelI mahikumArIne bIjA rAjA sAthe paraNAvaze ane amane nahIM thApe to zrame tene balathI paraNazaM." ema vicArIne potapotAnAM sainya lazne jema pUrvanA kamoM manuSyane gherI le, te e mithilAnagarIne gherI lIdhI. kuMjarAjA zrAkula vyAkula thayo ne have zuM karavU tenuM tene kAMza sUjyuM nahIM, tethI tene mavikumArIe kahyu ke, " he tAta ! tame te AvelA sarve rAjAune jUdA jUdA zrApaNA ghera teDAvo." panI kuMjarAjAe sarve rAjAune jUdA jUdA ke jethI ekabIjA jANIna zake tema teDAvI ratnajaDIta sonAnI putalInA cAretaraphanAgharamAM besAsyA jyAM ke beThelA te sarva rAjA madhyanAganI putalIne jo zakatA hatA. par3I te sarva rAjA mallikumArIrUpa putalIne jozne brAMtithI "zrA mallikumArI ne." ema mAnIne harSa pAmavA lAgyA. panI putalInA mAthA upara rahelA bijanuM DhAMkaNuM guptarIte kore kasuM, eTale temAMthI ghaNoja pugaMdha nikaTayo ke je pugaMdhiyI sarve rAjAu~ nAka zrADAM lugaDAM dazne upavA maMDyA. evAmAM mallikumArIe zrAvIne kaDaM ke, " are rAjAu~ ! ratnajaDita sonAnI putalImAM zrAvaDo badho ugaMdha raheko be; to thA cAMbaDAthI ane hAmakAthI banelA tathA malamUtra narelA mhArA dehane viSe kema prItivAlA thayo bo ? kayo vivekI mANasa vizAlA (iMavArUNI) nuM phala levAnemATe tatpara thAya ? viSayo viSa sarakhA, zrane avaguNe karIne to viSa thakI paNa ghaNAja puSTa . kAraNa ke, viSa eka javano nAza kare , paNa viSaya to aneka navano nAzakare . he rAjaputro! iMDiyarUpa caMcala ghoDA manuSyane sArAmArgamAMdhI narakarUpa ghora vanamAM pheMkI de . to kayo vihAn mANasa tene vakhANe? vyAdhinA pAMjarArUpa zarIrane viSe yauvanano pavana ubalI rahe te kayo puruSa bahu nava thApanArA viSayanI zThA kare? evIrIte pUrvajavanA zrAkhyA
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 zIlopadezamAlA. nathI bodha pamADelA te ba rAjAne jAtismaraNa jJAna utpanna thayu. palI te sarve rAjA mahinAthane kahevA lAgyA ke, " amane amArA nagare javAnI thAjhA Apo. ame tyAM jazne saMsArano nAza karanArUM cAritra khezaM. "mahinAthe kaDaM ke, "jyAre mane kevalajJAna utpanna thaze, tyAre tamane cAritranI prApti thaze." e vAta sAMjalI sarve rAjA mahinAthane khamAvI ane namaskAra karI potapotAne nagare gayA. par3I mahinAthane janmathI mAMDIne so varSa purAM thayAM, tyAre lokAMtika devatAe zrAvIne temanI vinaMtI karI ke, " he mahArAja ! dIkSA grahaNa karavAno samaya thayo je; mATe jagatnA aneka jIvone arthe tIrtha pravartAvo." ema prajunI prArthanA karIne lokAMtika devatA potAne sthAnake gayA. paDI mahinAthe prathama devatAe ApelA (janma vakhate devatAe vRSTi karI hatI, te avyathI sAMvatsarIka dAna dIdhuM. panI mAgazira zudI zragyArasane divase traNaso rAjya strI sAthe manuSya zrane devatAe upAmelI pAlakhImAM besIne aneka manuSyoe cAmara nAkhelA mahinAtha sahastrAvanamAM azoka vRdanI nIMce zrAvyA. tyAM pAlakhImAMthI utarI vastra tathA ghareNAMne utArI ahama tapa karI savAranA pahoramAM devapuSya vastra paherIne dIkSA lIdhI. sAmAyaka sUtrano uccAra kasyo eTale temane manaHparyava jJAna utpanna thayu. tApathI tapelA vaTemAne jema mArganuM vRkSa kSaNa mAtra sukhakArI thAya , tema jinezvara nagavAnanI dIdA nArakI jIvone paNa kSaNamAtra sukhakArI tha. __ par3I teja divase zrI mazinAthane karmanA dayathI kevalajJAna utpanna thayu. jethI iMjanuM zrAsana kaMpavA lAgyuM zrane svargalokane viSe tinI peThe ghaMTA vAgavA lAgI. iMza avadhijJAnathI jinezvarane kevalajJAnanI utpatti jANI vimAnamAM besI devatAsahita tyAM zrAvyo ane bIjA paNa acyuta vigere sarve iMso paNa potapotAnA parivArasahita tyAM zrAvyA. palI vAyukumAra devatAe yojana parimIta cUmine zuddha karI; meghakumAroe sugaMdhijalathI bAMTI; vaimAnIka devatAu~e ratna vigerethI dhvajA patAkA zrane toraNa vigerethI suzojita karI; vaimAnIka devatAe pahelo ratnamaya gaDha racyo bhane tenA upara maNinA kAMgarA kalyA. jyotiSI deva
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ mallinAthanI kathA. 133 tArjae vacalo sonAno gaDha kasyo ane tenA upara uttama ratnothI kAMgarAracyA javanapatie trIjo rUpAno gaDha racyo ne tenA upara kamalanA sarakhA sonAnA kAMgarA racyA. jANe dharma lakSmInA vivAhane arthe cAra mAMDavA banAvyA hoyanI ? ema akekA gar3hamAM cAra cAra daravAjA rAkhyA tathA dareka daravAjA pAse dhUpa ghaTI ne kamalathI manohara vAvyaM banAvI. madhyamAM samavasaraNanuM mhoDhuM manohara caityavRkSa vyaMtara devatAe banAvyaM. tenI nIMce ratnajamIta pITha karAvyuM tenA upara prajune bIrAjavA mATe pUrvAjimukhe suvarNanuM siMhAsana mUkyuM tenA upara traNa ratna sarakhA traNa utra goThavyAM, ke jenI samIpe unelA yo prajune cAmaro nAkhe. samavasaraNanA eka bAraNe dharma cakra ne bIje bAraNe prajune visAmo ka ravA mATe devachaMda sthApana ka. eva te samavasaraNanI uttama racanA kasyA paTI koTI devatAyI vITalAyelA jagavAn kamala upara paga mUkatA mUkatA pUrvadvAramAthI samavasaraNamAM zravyA ne caityavRkSane tathA tIrthane namaskAra karIne jema meru parvatanA zikhara upara megha bese tema ratnajamita sonAnA siMhAsana upara baiThA. paThI te siMhAsananI bIjI traNa bAjue vyataroe jagavAnanAM pratibiMba sthApana karayAM prajunA mastakanI pAula raheluM nAmaMDala jANe prajune sevAmATe tejanAM pulo zrAvelA hoyanI ? ema zojavA lAgyuM zrAkAzamAM devatAnAM puMDuni vAgye sate prajunA vijayane jANe jAdera karatI hoyanI zuM ? ema dhvajA paNa uMce zojavA lAgI. DhIMcaNa parimANa puSpanI vRSTi paNa jANe trAsa pAmatA kAmadevanA hAthamAMthI tenAM bANo paDI gayAM hoyanI ? ema atyaMta zojatI hatI. sarva sajA potapotAne sthAnake beThA paDhI iMDe pote hAtha jogIne mallinAtha prajunI stuti karI. te yA pramANe. zaraNa rahita mANasonA samUhane zaraNa ApanArA, cAritranA maMdira, samajAvane dhAraNa karanArA, nirmala kamalanA pAMdaDAnA sarakhA manohara hAtha pagavAlA, janma maraNarUpa raNasaMgrAmanA jayane nAza karanArA he prajo ! tame jayavaMtA varto. saMsArane jaya apanArA, zeMkaDo netravAlA, niraMtara caMdra sarakhA mukha
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 zIlopadezamAlA. vAlA, devatA bhane vidyAdharoe stuti karekhA, samaye samaye dharmopadeza ApanArA, ajaya dAna thApanArA ane dayAvaMta evA he prano ! tame jayavaMtA vartoM. bIjA matadhArIunA madane dAvA nalasamAna, kapaTane dUra ka. ranArA, sarva jagatanA rogane samAvanArA, jalasahita meghanA sarakhA gaMjIra zabdavAlA ane jayakArI vacanavAlA he prajo ! tame jayavaMta varto. mokSapadane viSe prItivAlA, gaNadharoe niraMtara sevelA, gajarAjanA sarakhI gativAlA, madanA jAre karIne atyaMta gADhA vanane megha sarakhA, ujvala dAMtavAlA zrane jayane nAza karanArA he prajo! tame jayavaMtA vartoM jayavaMtA vato. iMza thA pramANe eka svarathI stuti karIne zrI jinezvaranA sanmukha aSTi rAkhIne potAne zrAsane bege. pratibujhAdi bIjA aneka rAjAsahita kuMjarAjA paNa tyAM zrAvI jinezvarane pradakSiNApUrvaka namaskAra karI prajunA sanmukha bege. zrI mallinAtha prajue paNa sarve prANI pota potAnI jASAmAM samajI zake tevI saMsArathI vairAgya pragaTa karavAnA kAraNarUpa dezanA ApI. dezanAthI pratibodha pAmelA pratibujhAdi rAjAe cAritra lIdhuM ane kuMjarAjAe zrAvakapaNuM dhAraNa kayuM. jeu~e trIpadi pAmIne kSaNamAtramA bAra aMgo racyAM te niSagAdika ahAbIza puruSo zrI mahinAthanA gaNadharo thayA. sADA pAMca ghaDI pUrNa thara te vakhate kuMjarAjA *ADhaka pramANa kalamanA cokhAnubali lAvyA. vAjiMtranA zabda pUrvaka te baline pUrva chAre thazne samavasaraNamA lAvIne devatA tathA mANasoe prajunI sanmukha unA rahIne uMce urADyo. temAMthI zra? nAga jaMcethI devatA laz gayA. bAkInA ardhA nAgamAMthI aoM nAga rAjAe lIdho bhane bAkI rahyo te sAmAnya mANasoe lIdho. prApta thae. lo te balino eka dANo sarva prakAranA rogane nAza karanAro thAya je; mATe sarve prANI tene u mAsasudhI melavavAno prayatna kare . prajune kevalajJAna utpanna thayuM, tenA bIje divase prajue vizvasenanA gharane viSe khIrathI pAraNuM kastUM, tethI te vizvasenanA gharane viSe pAMca divya pragaTa thayA. zrI mallinAtha prajunA tIryane viSe hastinA vAhanavAlo, cAra mu. * base uppana muvI. 1 uMcI jAtanA cokhA.
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ mallinAthanI kathA. 135 khavAlo ne zrAva hAthavaDe suzojita evo kubera nAme yakSa hato. te yanA jamaNA cAra hAthamAM varada, ajaya pharazI ane trizUla itAM. tathA DAbA cAra hAthamAM mAtuliMga, sUtra, mujara ane taravAra datAM. zrI mallinAtha prajunI zAsana devI vairoTyA nAmanI cAra hAthavAlI devI hatI. temanA jamaNA be hAthamAM varada, ane mAlA hatI; temaja DAbA hAthamA taravAra ne mAtuliMga hatA. zrI mallinAtha prajunA cAlIza - jAra sAdhu, paMcAvana hajAra sAdhvI, sAtaseM ATha cauda pUrvadhArijaM, bAvIzaseM avadhijJAni munirja, eka hajAra sAtaseM pacAsa manaH paryava jJAna dhAri, be hajAra navaseM vaikriya labdhivAlA munirja, caudaseM vAdalabdhine dhAraNa karanArArja, eka lAkha tAsI hajAra zrAvako chAne traNa lAkha sAta hajAra zrAvikArDa; e pramANe saghalo parivAra hato. pI kroDo devatArjae sevana karelA tathA sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ne zrAvikAe cAra prakAranA saMghasahita zrI mallinAtha prabhu vihAra karatA tA pRthvIne pavitra karavA lAgyA. kumAra avasthAmAM, vrataparyAyamAM ne kevalI avasthAmAM ema sarva malI prajunuM paMcAvana hajAra varSanuM zrAyuSya hatuM paDhI pAMca sAdhu ne pAMcaseM sAdhvInA parivArasahita sameta zikhara upara jai tyAM eka mAsanuM anazana lai phAgaNa zudI bArazane jaraNI nakSatramAM eka vizamA tIrthaMkara zrI mallinAtha prabhu mokSa lakSmI pAmyA. te vakhate zrAsanakaMpathI iMdroe avadhijJAnathI prajuno mokSa jAeyo; tethI te moutsava karavA mATe tyAM zrAvyA. kSaNamAtra nArakI jIvane paNa sukha zrApanAro moha utsava karIne temaja upadrava na thavAnA hetuthI prajunI dADha dAMta vigere laine sarve devatA naMdIzvara dvIpe gayA; ane tyAM zrAi mahotsava karIne paDhI potapotAnA vimAnanA mAnavasthaMja upara vajramAM prabhunI dADha tathA dAMto upadrava na thavA mATe rAkhyA. zrIAranAtha tIrthaMkara mokSa pAmyA pachI eka hajAra kroDa varSe zrImallinAtha jinezvara mokSapada pAmyA. he munIzvaro ! tame, strIpaNuM batAM paNa sarva mANa sonI madhye uttama temaU tIrthaMkara padavIne zojAvanAruM ne zIle karIne ujvala evaM zrI mallinAthanA zrAzvaryakArI cAritrane sAMjalo. mokSapadanI ichAvAlA zrI mallinAtha prajue jevI rIte nizcayathI zIlatrata pA
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 zIlopadezamAlA. vyu be; tevI rIte navya jIvoe paNa niSkapaTapaNAthI zIlavatane pAlaq. iti zrI ruupaliya gaThamAM nahAraka zrI saMghatilaka sUrinI pATe zrAjaraNarUpa somatilaka sUrie racelI zIlopadeza mAlAnI TIkA zIla. taraMgiNImAM zrI mahinAtha praju, caritra samAptam. ____ have cAritranuM dRDhapaNuM kahele. saH jayatu sthUlanamaH AzcaryakAricaritaparikaritaH so jaiyana yUlanado, anereykaaricriypriari|| yasyAdyApi brahmavrate jagati vAdyate yayaDhakkA jassaGavi banavae, jayaMmi vaiU jayaMDhakkA // 41 // zabdArthaH- (acherayakAri ke ) AzcaryakArI evA ( cAriyaparivarita ke0 ) zIlavatarUpa cAritre karIne suzonita thaelA ( so ke0) te ( thUlajaddo ke0 ) sthUlanaprajete ( jayana ke0 ) jayavaMtA vattoM; kAraNa ke, ( jayaMmi ke0) thA jagatne viSe ( jassaGa vi ke0) je sthUlajano zrAjasudhI paNa (baMjavae ke0) brahmavata pAlavAne viSe zrarthAt zIlavata pAlavAthI utpanna thaelo ( jasaDhakkA ke0) jayano Dhola (vajA ke0 ) vAge . // 41 // vizeSArthaH-prathama bAra varSasudhI jogavelI kozyA vezyAnA gharane viSe rahIne SaTrasa nojana karatA satA paNa je zrAzcaryakArI zIlavata rUpa cAritrathI suzojita thayA be, evA thAryasaMcUti zrAcAryanA ziSya te sthUlanA jayavaMtA vtto; ke je zakaTAla maMtrinA putra sthUlajano kAmadevanI senAne jItavArUpa vijayano Dhola ghaNAM varSa vItyAM satAM AjasudhI paNa thA jagatane viSe vAgI rahyo . // 41 // _ sthUlajanI kathA.. zrA naratakhaMDane viSe pATalIpura nAmarnu nagara je. je nagaranA caityo upara rahelA suvarNanA kalazo rAtrIe sUryanI brAMti karatA hatA. te naga. ramAM, jenI kIrti rUpa nartakI nava khaMDamAM nRtya karI rahI hatI, evo prajAne thAnaMda pamADanAro naMda nAmano rAjA rAjya karato hato. tene zaka
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthUlanAnI kathA. TAla nAmano mahAbuddhivaMta pradhAna hato. tene guNe karIne jANe lakSmInI zokya hoya nahIM zuM ? evI ane jenI komalatA tathA kalAthI jANe mRgalIe vananoja Azraya kasyo hoya nahi zuM ? evI ladamIvatI nAmanI strI hatI. pradhAnane ladamIvatInA udararUpa bIpamAMthI utpanna thaelA, mu. tAphalanA sarakhI kAMtivAlA, sthUlanA ane zrIyaka nAmanA be putro hatA. temAM sthUlana te nagaramA rahetI evI kozA vezyAne viSe moha pAmIne tenI sAthe kSaNa mAtranI peThe bAra varSa nivRtta kasyA hatA. ane zrIyaka naMdarAjAno aMgarakSaka tathA vizvAsana pAtra thayo hato. te nagaramA vararuci nAmano eka mahA buddhivaMta ane vAcAla kavi raheto hato. te hamezAM ekasone ATha navAM kAvyo karIne naMda rAjAnI stuti karato hato. paraMtu te mithyAtvI hovAthI maMtrI tenI prazaMsA karato nahIM; tethI rAjA te kavine kAMzthApato paNa nahIM. karvA De ke- rAjA hamezAM paramukha (bIjA kahe tema karanArA) hoya . eka divasa upAyane jANanArA mahAkavi vararucie maMtrInI strI lakSmIvatI pAse jazne zakaTAla maMtrI potAnA kAvyanI rAjAnI sanAmAM prazaMsA karavA bAbata vinaMtI karI. kaDaM le ke- kapaTathI madonmatta hasti paNa vazya karI zakAya . palI lakSmIvatIe kahelI te vAta zakaTAle kabula karI. kAM De ke-hAthathI ghareDInI peThe strIuthI kayo puruSa vramita nathI thato ? zra. rthAt sarva thAya be. ___ paDI bIje divase maMtrIsahita naMda rAjA sajAmAM zrAvyo, tyAre va. rarucie hamezanA niyama pramANe kAvyo kahyAM eTale maMtrIe "aho vANInI zI madhuratA !" ema prazaMsA karI. te uparathI prasanna thaelA naMda rAjAe tene ekasone ATha sonA mhoro zrApI. karvA De ke-rAjA hamezAM pazuUnI peThe koznA kahevA pramANe kare . thA pramANe hamezAM vararucine sonA mhora thApatA evA rAjAne eka divase maMtrIe nA pADI eTale rAjAe maMtrIne kayu ke- " hu~ to phakta tamArI prazaMsAthIja zrApato hato." maMtrIe kahyu. " anya puruSoe karelA kAvyane viSe prazaMsA zI? valI te vakhate to meM kAvyanA guNonI prasaMzA karI hatI; paraMtu kavinI nahIM." rAjAe kahyu. " tyAre zuM te kavi mhArI
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 zIlopadezamAlA. junAM kAvyotrIja prazaMsA karato hato ? "kayu De ke- kAcA mATInA ghaDAnI peThe rAjAUno samAgama tatkAla nAza pAme be. palI maMtrIe kahyu. " kavi je kAvyo kahe je te kAvyo mhArI putrIne paNa zrAvaDe ; tethI huM te kAvyo kAle savAre saMjalAvIza." ____bIje divase maMtrIe yadA yadadattA, jUtA, nUtadattA, reNA, veNA ane eNA e sAte putrIne ke jeThamAM pahelI eka vakhata sAMjalelA kAvyo kahI sakatI hatI. bIjI be vakhata sAMjalelA kAvyo kahI saktI hatI. ema anukrame sAtamI sAta vakhata sAMjalelA kAvyo kahI zakatI hatI. te sAtene vararucinA zrAvyA pahelAM sannAnI eka bAjue paDadAnI aMdara besArI. panI vararuci zrAvyo ne teNe hamezAMnI peThe kAvyo vAMcyA, eTale zakaTAla maMtrInI putrI sarasvatInI peThe anukrame te kAvyo bolI gazte uparathI krodhAyamAna thayelA rAjAe te vararucine tuSTidAna zrApyu nahIM. kaDaM le ke-ghaDAne banAvavo kaThINa be; paraMtu phoDavo kaThINa nathI. have vararuci evo DhoMga karavA lAgyo ke-te hamezAMguptarIte sAMje gaM. gAnA jalane viSe ekasone ATha sonA mhoronI poTalI mUkI thAvato ane bIje divase savAre gaMgAnI stutI pUrvaka te poTalIne grahaNa karato. yA pramANe karatA evA te kavie sarva lokane Azcarya pamADyA. kaDaM le ke-dhUrta puruSoe bAhya dRSTivAlA kyA kyA puruSone nathI tasyA ? arthAt sarvane tasyA . paThI maMtrIe tenA kapaTanI vAta gupta anucarothI jANI lIdhI. kAraNa kayuM le ke- zatru pAse bate buddhivaMta puruSo sukhathI nizA letA nathI. paDI teNe gupta anucaromokalI vararucie gaMgAmAM mUkeluM avya magAvI lIdhuM. bIje divasa savAre vararuci gaMgAne kAMThe gayo. tyAM kautuka jovAne mATe maMtrI sahita rAjA paNa Avyo. kavie gaMgAnI stuti karIne paThI gupta rIte yaMtrane kheMcyo paNa avya paDyuM nahIM; tethI te sarva mANasonA jotA batAmAM vilada banI gayo. ane jANe pAtAlamAMja pezI javAnI zchA karato hoya nahIM zuM? ema lajAthI nI-. cA mastakavAlo dekhAyo. panI maMtrIe kahyu. " zrame bIjAnu.avya grahaNa karatA nathI; mATe tuM thA hArUM avya grahaNa kara." ema kahIne teNe sonA mhoronI poTalI pAlI thApI ane rAjAne tenA kapaTanI vAta nive
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthUlanAnI kathA. 23e dana karI. te uparathI rAjA te pradhAnanI buddhinAM vakhANa karavA lAgyo have sarpanI peThe bijane kholato evo vararuci maMtrInA gharanI ceSTA jANavAne tenI (maMtrInI) dAsiune pUbavA lAgyo. eka divasa zrIyakanA vivAhane prasaMge zakaTAla maMtrI rAjAne neTa zrApavA mATe batra cAmarAdika karAvavA lAgyo. te vAta maMtrInI dAsI pAsedhI sAMjalIne TADhathI pIDAelo mANasa jema kaMbalane pAmIne yAnaMda pAme tema harSa pAmelA vararucie potAnI pAse anyAsa karatA evA bAlakone yA pramANe bolavAnuM zIkhavyuM ke " zakaTAla maMtrI je karavAno , te mUDha loko nathI jANatA. te rAjAno nAza karIne potAnA putra zrIyakane rAjya thApaze." yA pramANe bolatA evA te bAlakonI vAta rAjA pAse pahocI. te uparathI rAjA vicAra karavA lAgyo ke " bAlako svechAthI je bole , strI je kahe je ane uciMtu je vAkya saMjalAya je te ghaNuM karIne khoTuM hotuMja nazrI." yA pramANe vicAra karIne rAjAe gupta anucaro maMtrIne ghare jovA mokalyA. tee jevaM joyuM hatuM tevu rAjA Agala kahyu; tethI rAjA atyaMta kopAyamAna thayo. palI savAre maMtrIe sajAmAM zrAvIne praNAma kasyo, eTale rAjAe zravalu mukha kaDe, te uparathI maMtrIe tenA cittano abhiprAya jANIne ghare AvI potAnA putra zrIyakane ekAMtamAM bolAvIne kahyu. " he vatsa! ko puSTa puruSe rAjAne mhArA upara kopAyamAna kasyo , e eka thApaNA kulane viSe mhoTo akasmAt utpAta utpanna thayo . valI te utpAta DhuM jIq tyAM sudhI nivRtti pAme tema paNa nathI; mATe huM savAre sajAmAM jazne rAjAne praNAma karUM te vakhate thAre zastravatI mhAruM mastaka bedI nAkhavU." zrIyake kaDaM. "zuM zrA, nirdaya kRtya mleDa paNa kare kharo?" ema kahIne rudana karavA lAgelA zrIyakane pharIthI maMtrIe kahyu. "he putra ! vRddhAvasthAzrI vyApta thaelA evA mane mArIne tuM zrApaNAM ku. lano ujhAra kara. kAraNa ke eka koDInA nAzathI koTI avyane kayo puruSa na zche ? arthAt sarva zche . valI hu~ tAlapuTa vipane jadaNa karIneja nAza pAmIza; paraMtu thAre mhAraM mastaka bedIne rAjAne ema kahe, kehe svAmin ! huM uSTa pitAnI zchA rAkhato nathI." pitAe zrA prakAre
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 zIlopadezamAlA. mahA kaSTathI samajAvelA zrIyake teja pramANe karIne "zrA rAjAno mohI be." evI rIte brAMti pAmelA sanya lokone bodha pamADyo. par3I rAjAe kahyu. " teM pUjya pitAno vRthA vadha kema kasyo ?" zrIyake uttara zrApyo ke " tevA suvarNatuM zuM prayojana ke ? ke jenAthI kAna tuTe." par3I maMtrI mukhA thApatA evA rAjAne zrIyake thA pramANe kayu. "he deva ! sthUlanA nAmano mhAro mhoTo nAz kozA vezyAnAM gRha pratye rahyo , tene e munA thApo." te uparathI rAjAe sthUlanaane bolAvI maMtrI mukhA dhAraNa karavAnuM kahyu. sthUlajase uttara zrApyo ke " huM vicArIne kahIza." panI te pAsenA azoka vanamA gayo; tyAM jazne yoginI peThe ekAgra cittathI vicAra karavA lAgyo ke- "mhAre maMtrimuDAnuM huM prayojana ? kAraNa zAkinI rUpa maMtrI mujA dhAraNa kare te dhanathI Akula thayelo manuSya khajanane viSe athavA anya janane viSe nidapaNAne pAme je. kula dharmano tyAga karIne ane dharmanA ajJAnI rahIne paNa maMtrI mujA dhAraNa karanArA puruSa svAmInuM kArya barAbara rIte karI zrApa paDe be. valI temAM paNa jo daivayogathI strIne vazya thayo to narakathI paNa vadhAre phuHkha A lokamAM nogavaq paDe be. vezyA strIuthI paNa vadhAre niMdA karavA yogya maMtrI musA . to par3I kRtyAkRtyane jANanAro kayo puruSa te mukhAne dhAraNa karavAne zrAdaravaMta thAya ? deva, dAnava ane manuSyone pUjavA yogya puNyavaMta mahAtmA vratarUpa cakravartI paNAne jogavatAM tAM pote saMsAra samujazrI tare ane bIjAune tAre ke mATe huM maMtrImukhAne na svIkAratAM iSTaphalane ApanArI jainI dIkSAne dhAraNa karUM." ema vicAra karIne sthUlanajhe tatkAla loca kasyo bhane ratna kaMbalathI banAvelA rajoharaNe karIne suzonita evA teNe sanAmAM jazne rAjAne dharma lAla dIdho. te vakhate rAjAe " he maMtrIsuta ! teM zrA bahu sAraM kaDaM ! bahu sAraM kaDaM !! ke je kuHsAdhya evA kAryano zrAraMja kasyo." ema kahIne bahu prazaMsA karI. . palI modarAjAnI senAne jItavA mATe vratarUpa bakhatarane dhAraNa karatA evA te sthUlanana, 'saMnaka evA sunaTanI peThe tyAMthI cATyA. te va1 bakhatara paherelA ane hathiyAra dhAraNa karelA. ...
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthUlanAnI kathA. 241 khate rAjAe paNa sarva prakAranI zamatAne dhAraNa karanArA sthUlanajanA ghaNAM vakhANa kasyAM. paDhI sthUlanaje zrI saMjUtivijaya AcAryanA caraNakamalano Azraya karIne sarva sAvadyathI virAma pAmIne vrata aMgIkAra kamu. panI jJAnarUpa aMkuzathI vaza thayelA namaka hastinI peThe jinezvarapraNita dharma kriyAnuM AcaraNa karatA utA te vihAra karavA lAgyA. ahiM jema sUrya asta thayA palI lakSmI kamalinIno zrAzraya kare tema maMtrI mukhAe zrIyakano zrAzraya kasyo. arthAt rAjAe zrIyakane maMtrI munA thApI; tethI teNe paNa potAnA pitAnA vairanuM smaraNa karIne kozA vezyAno zrAzraya kasyo. kAraNa tevAM jano paNa kapaTa sAdhya vastunA kAryane viSe kAma Ave . __eka divasa ekAMtamAM beThelA zrIyake sthUlananI vArtAthI kozA vezyAnuM mana, jema TaMkaNakhArathI dhAtune piMgalAvI nAkhe tema piMgalAvI nAkhyuM zrane paDI karvA ke "he priye ! sthUlanane dIkSA levarAvI ane pitAnI evI sthiti karI e sarva vararucirnu kAma be; mATe mhAre paNa e vaira rahArI sahAyathI levU . " zrIyakanAM AvAM vacana sAMjalIne kozAe hAsyathI kahyu. " te vaira zI rIte levAze ?" zrIyake uttara Apyo ke- " thArI bahenanI sAthe tene ghaNIja prIti je; mATe jo te vararucine madyapAna karAve to hu~ kRtArtha thA." par3I kozAe potAnI bahena pAse vararucine madyapAna karavAno abhyAsa karAvyo. karvA De ke- pavitra mANaso paNa paDatIne vakhate potAnA kulAcArane tyajI de . palI vairanA sAdhanamA udyamavAlA zrIyake paNa vararucinI sAthe bIlADI jema uMdaranI sAthe mitratA kare tema mitrA karI. vararuci paNa mara jema padmavanamAM jA Ava kare tema niraMtara rAjAnI sanAmAM jA zrAva karato ane rAjA paNa kavitAnI prItithI hamezAM tenAM vakhANa karato, tethI gADarIkSA pravAhanA sarakhA lokane viSe te kavi pUjyapaNAne pAmyo hato. __ko avasare ekAMtamAM beThelA rAjAe zrIyakane kayu ke " jevo iM. ane maMtrI guru be; tevo zramAre zakaTAla hato. jema rAtrI caMDa vinA zojatI nathI; temaja mhArI sajA zakaTAla maMtrI vinA zojatI nathI; tethI nazca ya meM kAgaDAne uDADavAne mATeja ratna pheMkI dIdhuM be.." rAjAnAM
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 zIlopadezamAlA. AvAM vacana sAMjalIne zrIyake kadyu. " svAmin ! zuM karIe? madyapAna karanArA vararucie e khoTI vAta uDADavAthI ema Ayu !" rAjAe kaDaM "zuM e vipra madyapAna kare ?" maMtrIputra zrIyake uttara thApatA jaNAvyu ke " te vAta huM Apane savAre dekhADIza." bIje divasa sanA jarA eTale prathamathI zIkhavI rAkhelA mAlIe sarve mANasone eka eka kamalanuM puSpa thApyuM ane vararucine madanaphalanA cUrNavADaM kamalapuSpa Apyu. zrIyaka kamalane suMghIne tenI sugaMdhI viSe vakhANa karavA lAgyo. te uparathI sarve mANaso potapotAnA kamalapuSpane suMghavA lAgyA. vararuci paNa utsAhathI potAnA kamalapuSpane suMghavA lAgyo, eTale madanaphalanuM cUrNa uMcA zvAsane lIdhe nAkamAM pezI gayu, tethI tene ulaTI tha. palI rAjAe ane bIjA sajAnA mANasoe vararuci madyapAna kare ke nahIM tenI parikSA karavAmATe tenuM mukha suMghyu; eTale madyanA jevI vAsa zrAvavA lAgI, tethI sajAnA sarve mANasoe tiraskAra karelo vararuci tatkAla potAne ghera gayo. tenA putroe madyapAna saMbaMdhi prAyazcitta karavA mAjyuM, paNa eTalAmAM te vararuci zrIyakanA vairane lIdhe mRtyu pAmyo. panI zakaTAla putra zrIyaka, naMda nRpatinA rAjyanA sAte aMgane dhAraNa karato bato nirvirodhapaNe svArtha, parArtha tathA rAjyArthane sAdhavA lAgyo. sthUlana muni paNa anukrame chAdazAMgInA dhAraka thayA. ekadA varSAkAla prApta thavAne vakhate traNa sAdhu gurunI pAse zrAvIne saMsArano nigraha karavAmAM nipuNa evA anigrahone dhAraNa karavA lAgyA. eke kaDaM. " cAra mAsa upavAsa karIne siMhanI guphA zrAgala kAyotsarge rahiza." bIjAe kapu. " hu~ paNa cAra mAsa sudhI upavAsa karato to dRSTi viSa sarpanA rAphamA Agala kAyotsarge rahIza." trIjA sAdhue evo anigraha lIdho ke, " hu~ paNa cAra mAsa sudhI upavAsa karato to kuvAnA maMDANa upara kAyotsarge rahiza." panI saMnUtivijaya zrAcArya jeTalAmA potAnA zruta zAnathI te muninA tapanI zakti jANIne temane AjJA zrApe ; eTalAmAM to sthUlanajhe kayu ke, " he prano ! huM paNa SaTrasano thAhAra kheto bato kozA vezyAnI citra
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthUlanAnI kathA 243 zAlAmA comAsuM nirgamana karIza." gurue sthUlajanI sarva iMjiunu vazyapaNuM jANIne temane tathA bIjA traNa ziSyone potapotAne sthAnake javAnI zrAjhA pApI. panI pelA traNa ziSyo pota potAne sthAnake gayA thane sthUlana muni paNa kAmadevanI pthI kozA vezyAne ghare gayA. potAne tyAM zrAvelA munine joza kaTAkSadhI jANe maMDapaneja ujo karatI hoya nahi zuM ? ema te vezyA tatkAla uThIne kahevA lAgI. " he nAtha ! mane zI zrAjJA je ? je hoya te kaho." munie dharmalAna ApIne tenI citrazAlA mAgI. kozAe te zrApI eTale zamatAnA samuarUpa te mahAtmA jema madonmatta hasti viMdhyAcalane viSe rahe tema temAM rahyA. __ par3I " cAritrane na sahana karI sakavAthI bhane pUrvanA snehathIja e muni mhArA ghare pharIthI zrAvelA ." ema vicAra karatI evI te vezyA munine Sarasa zrAhArathI jojana karAvA lAgI. valI" nizcaya lajAthI mane kaMza kahI zakatA nathI." ema dhAratI te vezyA baporanA vakhate muninI pAse zrAvIne kaTAda pheMkavA lAgI; paraMtu muninuM citta jarA paNa kaMpAyamAna thayuM nahIM; tethI te vezyAe potAnuM vakSasthala (bAti) batAvI hAva, nAva ane vilAsa karavA mAMDyA. paNa te to potAnA AtmAne zramarUpaja thayA, kAraNa ke AkAzane viSe citranI racanA jarA paNa thaz zakatI nathI. " grahaNa karelI dIkSA jenA prajAvathI simyogane arthe thAya ? je kAraNa mATe mAMkhaNa sarakhA komala thA muni zrA zravasare mhArI pAse vana sarakhA kaThora thayA!" e prakAre vicAra karatI ane pUrvanA snehane vAraMvAra smaraNa karatI te vezyA pUrve jogavelA nogone saMjAravA lAgI; paraMtu kamalinInA patranA sarakhA nirlepa hRdayavAlA muni to te vezyAne jANe guptarIte AloyaNA grahaNa karatI hoya nahi zuM ? ema mAnavA lAgyA. jema pANIne juI karavA mATe karelAprahAra zrane vairAgyavaMta puruSone dhAraNa karAvelA puSpanA hAra niSphala thAya be, temaja kozAe karelA sarve vikAro te sthUlajala munine viSe niSphala thayA. valI vezyAe karelA zrRMgAro ane vikAro te mahAmunine viSe je. ma parvata upara siMhe mArelI phAla mithyA thAya tema phokaTa thayA. je.
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 zIlopadezamAlA. ma bujivaMta vAcAla puruSatuM vijJAna sajAne viSe vRddhi pAme, temaja vezyAe karelA upasargathI muninuM dhyAnateja vadhAre vadhAre vRddhi pAmavA lAgyuM. ___ par3I atyaMta kheda pAmelI vezyA muninA caraNane viSe praNAma karIne kahevA lAgI. " he prano ! meM pUrvanA anyAsathIja tamAre viSe thA zraparAdho kasyA , tene have Apa damA karo."palI te vezyAe muninI zrAjhAthI potAnA dharmano tyAga karI zrAvaka dharma aMgIkAra kasyo ane evo zranigraha dhAraNa kasyo ke, "AjathI mhAre rAjAe prasanna thazne mokalelA puruSA vinA bIjA sarve puruSono jAvajIva sudhI niyama ." have pelA traNa sAdhu ke jeje siMhanI guhA bAgala, sarpanA rAphaDA bAgala, zrane kuvAnA maMDANa upara cAra mAsa sudhI kAyotsarge rahevAno anigraha lazne gayA hatA; te comAsu pUrNa thayuM, eTale jANe poteja puruSArtharUpa hoya nahiM zuM ? ema gurunI pAse zrAvyA. teu~ne zrAvatA jozne gurue kAMzka uThIne kuzala samAcAra pUjyA ane vakhANa karIne kaDaM ke, " tame puSkara kArya kaluM ." paThI sthUlajA zrAvyA. temane jozne guru sAmA teDavA mATe gayA ane prazaMsA karIne kahevA lAgyA ke "he mahAnAga ! tame to bahuja puSkara puSkara kArya kar2yA ." gurunAM AvAM vacana sAMjalIne pAse beThelA pelA traNa ziSyo pthI mAMhomAMhe kahevA lAgyA ke, " aho ! maMtrIno putra jANIne gurue temane A pramANe ati puSkara puSkara kaDaM ! ! jo SaTrasanA zrAhArathI puSkara puSkara karanArA thavAtuMhoya to ApaNe paNa AvatAM comAsAmAMzranukrame teja tapa karazuM." par3I irSyAnuM poSaNa karanArA te traNe sAdhue mahAkaSTathI thAumAsa nivRta karUyA. comAsu besavAnA samaye siMhaguhAvAsI sAdhue gurupAse zrAvIne sthUlanA pramANe kozA vezyAne tyAM rahevAnI vijJapti karI. gurue upayogathI jAeyu ke " te sthUlajaunI spardhA kare be." paraMtu tema rahi zakavAne asamartha evA te munine jANIne gurue kaDaM." he muni ! sthUlana pramANe karavu bahu puSkara , mATe te zrAgraha mUkI dyo. kAraNa zeSa vinA bIjo kayo puruSa pRthvIno nAra dhAraNa karavAne samartha ?" aa prakAre gurueghaNA vAsyA; paraMtu muni to AgrahathI teja vratane dhAraNa karI kozAne tyAM zrAvyA ane tenI citrazAlAmA
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthUlanAnI kathA. 245 gIne hastizAlAmA jema sija rahe tema rahyA. vezyAe jANyu ke "zrA muni sthUlananI spardhA karIne zrAvyA be." e uparathI parikSA karavAne mATe teNe munine SaTrasa AhAra jojana karAvavA mAMDyo. __ panI vividha prakAranA zralaMkArone dhAraNa karI zRMgArothI suzojita thara jANe sAdAt kAmadevanI krIDA nUmI hoya nahIM zuM ? evI te vezyA muninI pAse zrAvI. te vakhate tenA mukharUpa caMjane joza dona pAmelA muninA cittarUpa samuune viSe dIrghakAlathI suz rahelo vaDavAgni pradipta thayo. paDI kAmarUpa viSanA taraMgodhI nAza thara ve dhIratA jemanI evA te muni potAnA sAdhupaNAne, tapanI krIyAne tathA sthUlanaunI spardhAne jUlI gayA; tethI temaNe kozA pAse viSayasukhanI yAcanA karI eTale teNe uttara zrApyo ke, "avya zrApIne par3I iSTa kArya pUrNa karo." vezyAnAM zrAvAM vacana sAMjalIne madanajvarathI dIna netravAlA munie pharIthI kaDaM. "he jaje! amArI pAse avya kyAthI hoya ? mATe mane tatkAla prasanna thA." paThI sthUlajA pAseyI sAMjavyo ne jainadharmano upadeza jeNe evI kozAe munine kheda pamADavA mATe kadyu. "he sAdho ! jo tamAre noga nogavavAnI zchA hoya to nepAla dezamAM jAUM. tyAMno dayAvaMta rAjA paradezathI zrAvelA sAdhuUne eka eka ratnakaMbala zrApe ne te laz zrAvo ne par3I iSTa kArya karo." vezyAnAM vacanathI muni nepAla dezamAM gayA. tyAMthI ratnakaMbala laz tene vAMsamAM nAMkhI camara jema mAlatInuM smaraNa kare tema kozAnuM smaraNa karatA pAbA phasyA. raste munine jozne pasIpatinA popaTe "lada jAya ." evo uccAra kasyo. e uparathI cora lokoe munine rokyA ane joyuM paNa kaMza matyu nahIM eTale temane javA dIdhA. popaTe pharIthI uccAra kasyo ke, " lada jAya ." tethI cora lokoe munine rokIne pUjyu. munie paNa satya kahI dI, eTale cora lokoe temane dayAthI javA dIdhA. paDI muni pATalIpura nagarapratye zrAvyA ane vezyAne ratnakaMbala thApI. vaizyAe paNa te ratnakaMbalane jema agAdha jalavAlA dharAmA nAMgelA ratnane pheMkI de tema kAdavamAM pheMkI dIdhI; tethI munie kaDaM." he mugdhe ! teM zrA mahAmUlyavAlI ane urddhana evI ratnakaMba 1 gadheDo.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 zIlopadezamAlA. lane phATelA vastranI peThe helanAthI kAdavamAM kema pheMkI dIdhI?" vezyAe uttara prApyo ke, "are mUrkha ! tuM ratnakaMbalano zA mATe zoka kare le ? \ muvatA evA A vratarUpa mANikyane nathI dekhato? mAtra alpasukhanA zrAjAsanI AzAthI brAMti pAmyAM citta jemanAM evA jaDa puruSo moda sukhathI vRthA vraSTa thAya je." / ityAdi aneka vacanothI pratibodha pamADelA ane utpanna thayo ne vai. rAgya jemane evA te munie vezyAne kaDaM. "he mahAnunAve ! balatA evA gharamAMthI jema ko bAlakanuM rakSaNa kare tema te paNa mhAruM rakSaNa kasu ve. have hu~ aticAranA doSanI AlocanAne mATe gurunA caraNa kamalanI upAsanA karIza." te vakhate kozAe hAtha joDIne munine kachu. "he muni ! prabodha pamADavAne mATe meM je azAtanA karI hoya te zrApa damA karajo." palI lajAthI adhomukhavAlA munie guru pAse zrAvIne AlocanA lai pharIthI mhoTA tapano zrAraMja kasyo. ___ eka divasa rAjAe viSayavAMbArahita evI kozAne tyAM eka suthArane mokaTayo; tethI te hamezAM suthAranI Agala sthUlajananAM vakhANa ka. ravA lAgI. te uparathI AvaMta thaelA suthAre eka divasa potAnI cAturI dekhADavAne mATe palaMga upara bega bega eka bANathI AMbAnI DhuMba vIMdhI ane te bANane bIjuM bANa sAMdhyu, tene trIju, ema paraspara bANo lagADine panI bIjA ardhacaMdra bANathI DhuMba kApIne potAnA hAthathI laza vezyAnA hAthamAM ApI. yA prakAre te potAnuM kauzalya dekhADIne kozA vezyAnAM mukha sAmu jovA lAgyo. paThI vezyAe paNa potAnI cAturI batAvavAne mATe sarazavanA DhagalA upara soya khozI tenA upara puSpa go. vI te upara nAca kasyo; paraMtu sarasava, puSpa ke soya emAMnu kAMza paNa kaMpyu nahIM. te uparathI prasanna thaelA suthAre kaDaM. kahe! hu~ tane suM zrApuM?" vezyAe kaDaM. "meM evaM zuM kamu be ke Apa prasanna thayA ? ghuvaDa rAtrIe dekhe ane padaH zrAkAzamA uDe . e sarva abhyAsathIja jAti sika be. kAMza zrAzcaryakArI nathI. paraMtu Azcarya to ejale ke mahAmuni sthUlana nahIM jAti siha ke nahIM anyAsita evaM puSkara zIlavata pAlyu. jema sUryanA tApanA samAgamathI navanIta (makhaNa) pIMgalI
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 247 sthUlanAnI kathA. jAya be, tema strInA samAgamathI puruSo paNa pIMgalI jAya . utAM mhArI sAthe bAra varSa sudhI joga jogavIne rahelA te sthUlana thA vakhate vanamaNinA sarakhaM kaThINapaNuM dhAraNa kaguM." zrA pramANe sthUlajanI prazaMsA karatI evI te kozA vezyAe caMDa jyotsnA jema kumudinIne prabodha pamADe tevI rIte suthArane prabodha pamADyo. panI suthAre paNa sthUlanajanA guNonuM smaraNa karatA batAM dIkSA grahaNa karI ane kozA vezyA potAnA anigrahanuM pAlana karavA lAgI. ___ ko vakhate bAra varSano ukAla paDyo; tethI sAdhuno saMgha samuane kAMThe rahIne ukhathI puHstara evA viSama kAlane nivarta karavA lAgyo. naNavA gaNavAnuM baMdha thayu; tethI sau sidhAMto julI javA lAgyA. te uparathI pATalIpura nagaramAM saMgha nego thayo. tyAM jene jene je je sUtro zrAvaDatAM hatAM te te ekA karIne pUrNa ekAdazAMgI racI. panI sUtronA vichedathI naya pAmelA saMghe jajbAhu munine bolAvavA mATe be sAdhu ne temanI pAse mokalyA. tee tyAM jazne vaMdanA karI jabAhu munine kayu. " tamane guru mahArAja pATalIpura nagaramA saMgha nego thayo je tyAM bolAve ." lamabAhu munie kaDaM, " havaNAM meM mahAprANa nAmanuM dhyAna AraMnyu ke tethI hu~ havaNAM tyAM zrAvI sakIza nahIM." te vAta be ziSyoe AvIne gurune tathA saMghane nivedana karI, paDhI saMghe ane gurue bIjA be ziSyone kaMza kahIne mokaTyA. tee namabAhu muni pAse AvIne pUjyuM ke, " je saMghanI thAjJA na mAne tene zo daMDa zrApavo ? ' munie uttara prApyo ke, "tene saMghanI bahAra mUkavo." te uparathI ziSyoe kapu. " he jagavan ! tyAre to saMgha tamane teja pramANe karaze." munie kaDaM."saMgha je zche je te kare be; paraMtu jo mhArA upara dayA karIne buddhivaMta sAdhuune ahiM mokale to hu~ tamane hamezAM sAta vAcanAApIza. temAM eka gocarIethI zrAvIne, bIjI madhyAnhe, trIjI bahArathI AvyA palI, cothI saMdhyA samaye ane bAkInI traNa pratikramaNa vakhate, ema karavAthI saMgharnu ane mhALaM kArya siddha thaze." e vAta ziSyoe zrAvIne gurune tathA saMghane nivedana karI. te parathI harSita thayelA saMghe sthUlana vigere pAMcase sAdhuune aSTivAda jaNavA mATe japrabAhu muni pAse mokavyA.
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 247 zIlopadezamAlA. have navAhu muni potAnA dhyAnano virodha na thAya eTalAmATe te sarva sAdhuune thoDI thoDI vAcanA devA lAgyA; tethI udvega pAmelA te sarve muni potapotAnA sthAnake cAkhyA gayA. phakta sthUlanA ekalAja rahyA. te to svadharmamAM tatpara rahIne gurunI sevA karavA lAgyA. tethI jyAre mahAprANa dhyAna pUrNa thayu; tyAre gurue temane saMtoSa thAya eTalo pATha zrApavA mAMDyo, eTale samAdhAnarUpa amRtanA pAnathI praphuhita buddhivAlA sthUlanA be vastu vinA daza pUrva jaNI gayA.. _ ekadA dIkSAne dhAraNa karI pRthvI upara vihAra karatI evI sthUlanajanI vheno potAnA nAzne vaMdana karavA mATe tyAM zrAvI ane teue gurune pUjyuM ke, " he svAmin ! zramAro nAz sthUlajana kyAM ne ?" gurue uttara prApyo ke, "zrAgala azoka vRdanI nIce beThage beTho khAdhyAya kare be." sthUlaja paNa zrAvatI evI potAnI bhenone jozne kautuka jovAnI hAthI siMhageM rUpa dhAraNa kaTuM, eTalAmAM to bDenoe zrAvIne joyu to siMha dIge, tethI te jaya pAmI pAlI guru pAse jazne kadevA lAgI. "prajo ! zramArA nAzne to siMha nakSaNa karI gayo ne !!!" gurue pharIthI uttara thApatAM jaNAvyu ke, "tame kleza karazo nahIM. tamAro nA kuzala , mATe pharIthI tyAM jara tene praNAma karo." gurunAM vacana sAMjalI yadA vigere sarve baheno tyAM gaz ane sthUlanane vaMdanA karI. par3I siMhanI vAta pUrvI, eTale "siMha svarUpa meM dhAraNa kayuM hatuM." ema sthUlana kayu. par3I yahAe kayu. "he jagavan ! zrIyake amArI sAthe cAritra dhAraNa kayuM hatuM; paraMtu te kudhA parisaha sahana karI zakato na hoto. eka divasa teNe parvane divase mhArA kahevAthI porasI karI. porasI pUrNa thara eTale pAraNuM karavAne chAtura thaelA evA tene meM pharIzrI kayu. " tuM zrA purkhana evA parvane viSe pUrvANharnu vrata zuM nahIM kare ?" e uparathI teNe lajAne lIdhe te vratane paNa aMgIkAra kaDaM. te vrata pUrNa thayA paThI meM tene aparANhanuM vrata karAvyuM. tyAra par3I meM " rAtrI sukhethI nivRtta tha jaze." ema bodha pamADIne upavAsanu paJcakhANa karAvyu. par3I arDa
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthUlananI kathA. 24e rAtrIe kaMdhAthI zrAkuMla thayuM ne zarIra jenuM evo te mahAtmA zrIyaka thArAdhana pUrvaka mRtyu pAmIne devaloka pratye gayo." yadA sthUlajane kahe je ke " he prajo! ruSighAtanA pApazrI jaya pAmelI evI meM prAyazcitta karavA mATe te vAta saMghanI zrAgala nivedana karI. te vakhate saMghe kahyu. " thAnuM pAyazcita hoya nahIM, kAraNa tame to tene tAravAne mATe te tapa karAvyu hatuM." saMghe yA prakAre ko bate meM potAnI niMdA karatA karatAM pharIthI kahyu. " jo thA vAta jinezvara praju potAnA mukhathI kahe to mhAruM samAdhAna thAya." te uparathI saMghe kAyotsarga kasyo, eTale zAsana devIe zrAvIne saMgha pratye thA pramANe kaDaM. "hu~ thA yadAne zrI sImaMdhara svAmI pAse lai jazne jeTalAmAM ahiM pADI lAvU tyAMsudhI tame kAyotsarge raho." paThI zAsana devI mane zrI sImaMdhara prajupAse teDI ga. tyAM meM prajune harSathI vaMdanA karI. par3I prajue kahyu. "zrA sAdhvI nirdoSa be." prajue te vakhate mhArI pAse cAra culikAnuM vyAkhyAna kamu;te meM dhArI lIdhuM. palI zAsana devI mane thA jarata kSetrane viSe lAvI eTa meM cAre culikA saMghane thApI." ___ yadA yA pramANe potAnI vArtA sthUlana ne kahIne parivArasahita potAnA zrAzrame gaz. sthUlanA paNa paNa vAcanA levAne mATe zrAcArya pAse AvyA. te vakhate gurue kahyu." have tuM vAcanA ApavA yogya nathI." gurunAM evAM vacana sAMjalI dIna mukhavAlA sthUlana vicAra karavA lAgyA. "meM evo zo aparAdha kasyo be ke, vAcanA ApavAne paNa ayogya thayo?" ghaNIvAra vicAra karatAM paNa yAda AvyuM nahIM, tethI dInamukhavAlA temaNe pharIthI gurune kaDaM. "prano! jyAMsudhI mane karelA aparAdhanI smRti zrAvatI nathI, tyAMsudhI hu~ aparAdhI kadevAcaM nahIM." gurue kaDaM. "are ! aparAdha karIne pAlo mAnato nathI?" smaraNa zrAvavAthI sthUlanA tatkAla gurunA caraNakamalamAM paDyA ane kahevA lAgyA ke "mhArA thA eka aparAdhane kSamA karo; have hu~ pharIthI tema karIza nahIM." gurue kahyu. "pharIthI aparAdha kara athavA na kara; paraMtu jema tAvavAlAne cinaDaM apAya nahIM temaja hu~ tane vAcanA paNa ApIza nahIM." palI sthUlana gurune zAMta karavA mATe saMghanI prArthanA karI. kaDaM De
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 zIlopadezamAlA. ke-ciMtAmaNi ratna vinA iSTaphala ApavAne bIjaM koNa samartha De ? saM. ghanI prArthanA uparathI sUrIe pharIthI saMghane kahyu. "jyAre zrA sthUlanA sarakhA paNa thA hAnathI vikAra pAmyA to par3I bIjAu~ pAme temAM to zuM Azcarya ? mATe bAkInA je pUrvone DhuMja jANuM 9 te pUrvo artha vinA sthUlajaune zIkhaDAvIza, kAraNa eTalo tene daMDa Apavo ghaTe ." saMghanA zrAgrahathI gurue sthUlajasane bAkInA pUrvo arthavinA naNAvyA. anukrame zrAcArya padane pAmIne sthUlanA navyajIvone bodha pamADavA lAgyA. par3I tIvra evaM tapa karI, amRtanA sarakhA siddhAMtonA upadezathI javyajIvone bodha pamADI sthUlana anukrame vargapratye gayA. // iti sthUlananI kathA saMpUrNA // have zIla pAlavAmAM keDa bAMdhelA puruSonuM lojathI paNa avadhyapaNuM kahe. taM namata vajrasvAminaM svayaMvarA ratnakoTisusamRzA taM namaha veyarasAmi, saMyaMvarA rayaNakoDisusamitA // avagaNitA yena tRNamiva zreSThisutA pravararUpA avagaNiyA jeNa tiNaM-va siMdhUiA paivararUpA // 4 // zabdArthaH- he javyajIvo ! (jeNa ke0) jeNe ( sayaMvarA ke0) svayaMvarA evI, tathA (rayaNako DisusamijhA ke0) ratnanI koTie karIne suzojita thaelI evI ane (pavararUthA ke0) pradhAna (manohara) be rUpa jenuM evI (sIridhUthA ke0) zreSTiputrI rukmiNIne (tiNaMva ke0) tR. panI peThe (avagaNiyA ke0) avagaNI je. evA (taM ke0) te (vayarasAmi ke0) vajakhAmine (namaha ke0) namaskAra karo. // 45 // vizeSArthaH- he navyaprANi ! je mahAtmAe svayaMvarA eTale pote guNa sAMjalIne anurAgavAlI thaelI, koTi ratnothI suzojita ane manohara rUpavAlI evI zreSThiputrI rukmiNIne paNa jIrNa tRNanI peThe gaNIne tyAga karI , evA zIlavatane dhAraNa karanArA te vanasvAmine tame namaskAra karo. A prakAranA samajAvavAlA mahAtmA namaskAra karavA yogya ve. zrane samatApaNa yA prakAranI . karvA ke-na yatra phuHkhaM na sukhaM na ro
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 251 vavasvAmInI kathA. go, na dveSamohau na ca kAcidinchA // rasaH saH zAMto vihito muninAM, sarveSu jAveSu samaH pradiSTaH // jemAM kuHkha, sukha, rAga, dveSa, moha ane kAM paNa zvA nathI, te zAMta rasa muniu~no kahyo . ane te sarva nAvaneviSe samajAva kahyo . // 42 // vajrakhAmInI kathA. zrA jaratadetramA lalATanA tilakanI upamAvAlo ane jANe lakSmInA thAnaraNarUpa hoya nahIM zuM ? evo avaMti nAmano deza je. tyAM devanA sarakhA manuSyothI suzojita tathA lakSmInA sthAna sara tuMbavana nAmarnu uttama sthAna le. tyAM pavitra AtmAvAlo tathA samRddhie karIne kuberanA sarakho dhanagiri nAmano vaNikputra raheto hato. jema yogI zamatAne pAme tema mana, vacana ane kAyAe karIne dharmanuM AcaraNa karato te zranukrame yauvana avasthA pAmyo. mAtA pitAe tene mATe yogya kanyAnI zodha karavA mAMDI; paraMtu dIvAnA arthI evA te dhanagirie jema tRpta thaelo mANasa nojanano tiraskAra kare tema kanyAno tiraskAra kasyo. valI teNe kayu ke " huM strI tathA mitrAdikano tyAga karI vrata aMgIkAra karavAno DuM; mATe kozae potAnI putrI mane thApIne tene uHkhamAM nAkhavI nahIM." evAM putranAM vacana sAMjalIne tatvAtatvanA vicAravAlAM mAtA pitA potAnA AgrahathI nivRtta thayAM. ___panI dhanapAla zeThanI putrI sunaMdAe evo anigraha lIdho ke " huM dhanagiri vinA bIjA kozne nahIM paraj." tenA zrAvA nizcayathI mAtA pitAe balAtkArathI dhanagirine tenI sAthe paraNAvyo. par3I katune aMte snAna karelI sunaMdAnI sAthe dhanagirie nogAvalI karmanA prabalapaNAthI viSayasevana kaDe. te vakhate yada lokathI kuberano sAmAnika devatA cavIne sunaMdAnA udarane viSe zravatasyo. panI dhanagirie te strIne garnavatI jANIne tathA tenI AjJA lazne siMhagiri AcArya pAse jazne dIkSA dhAraNa karI. paDI te muni sunaMdAnA nA ke jemaNe teja guru pAse cAritra dhAraNa kayuM hatuM, evA Aryaza mitanI sAthe jema camara puSpanA rasano saMcaya kare tema zAstrano abhyAsa karavA lAgyA. have ahIM sukhethI garjanuM pAlana karatI evI sunaMdAe zuja divase,
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 zIlopadezamAlA. jema naMdana vananI nUmI kalpavRkSane janma zrApe tema eka uttama putrane janma zrApyo. te vakhate janmamaMgalanAM gIto gAtI evI sunaMdAnI sakhiue kumAranA aMgane sparza karIne kadevA mAMDyu ke, " he tAta ! jo thArA pitAe prathama dIkSA na lIdhI hoya to te Aje thAro mhoTo janmamahotsava karata; paraMtu puruSa vinA dhanavAlI evI paNa ekalI strI zeM karI zake ? zuM tela thakSa rahyA palI dIvi zone kharI?" AvAM sakhiunAM vacana sAMjalIne uhApoha karatA bAlakane jAtismaraNa jhAna prApta thayu; tethI te potAnA manamAM vicAra karavA lAgyo ke, " mhArA guNothI zrAnaMda pAmelI mAtA mane tyAga karaze nahIM. to par3I hu~ dIdA zI rIte dhAraNa karIza?" ema vicAra karIne te rovA lAgyo. sunaMdA tene pAraNAmAM suvADe; madhura kharathI gIta gAya, paraMtu te bAlaka puSTa nUte grasita karelAnI peThe rovAthI virAma pAme nahI. ema karatAM mAsa gayA eTale sunaMdA putra ghaNo vahAlo batAM paNa tenA upara kheda pAmavA lAgI. evAmAM zrI siMha giri zrAcArya,potAnA ziSya dhanagiri zrane zrArya. zamita vigere aneka sAdhu sahita pRthvI upara vihAra karatA karatA tyAM zrAvyA. par3I thAjhA lazne thAryazamita sahita dhanagiri gocarI javA nikalyA, te vakhate teu~ne zuja zakuna thaelAM jozne praphutita mukhavAlA zrAcArye kaDaM. "Aje tamane mhoTo lAna thaze; mATe jArja, paraMtu sacitta zracitta nidAno niSedha karazo nahI. paLI te banne jaNA pharatA pharatA sunaMdAnA ghare zrAvyA. teu~ne jozne sakhie hAsyathI sunaMdAne kahyu. "are sunaMdA ! thA dhanagiri zrAvyA be; temane putra zrapaNa kara. kAraNa ke te AvA putrane ahiM mUkIne cAlyA gayA ." putranA rudanathI kheda pAmelI sunaMdA paNa hAthamAM putrane laz dhanagiri pAse zrAvI ane kahevA lAgI. " na pAlI zakAya evA zrA putrane meM zrAjasudhI pAkhyo . eNe mane bahuja kheda pamADelI . tame nispRha ko utAM ene grahaNa karo, kAraNa enA vahAlA pitA tameja Do. rotA evA thA bAlakanI tame upekSA karazo. nahI." dhanagirie gurunA vacananuM smaraNa karIne hAsyathI kaDaM. " he kalyANI ! bahu sAraM kaDaM. thAraM vacana zravazya mhAre pAlavU joze, paraMtu sahasA zrApelI vastune viSa pharIthI
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ vavasvAmInI kathA. 153 spRhAvAlI thazza nahI. kAraNa potAnA hastathI zrApevU dAna pAbu malatuM nathI. koza potAnI vastu bIjAne zrApI detA nathI, batA tuM tema karavA taiyAra thaz , to khalapuruSo e vAtano nirodha na kare eTalAmATe sAti rAkhya." mugdha sunaMdAe tema karIne putra vahorAvyo eTakhe munie tene potAnA pAtra baMdhamAM dhAraNa kasyo. te vakhate sijha thayo je manoratha jeno evo te bAlaka tatkAla bAno rahI gayo. . par3I gurunI zrAjhAne mAnya karanArA te banne muni tyAMthI pAlA pharI naiSidhikino uccAra karIne pauSadha zAlAmA zrAvyA. tyAM pAtranA nArathI nami gayelA hAthavAlA dhanagirine jo gurue kahyu ke " tame pAtrabaMdha mane ApIne kSaNa mAtra vizrAma karo." gurunAM vacana sAMjalI dhanagirie dedIpyamAna kAMtivAlo putra temanA hAthamA arpaNa kasyo. tethI guruno hAtha paNa putranA jArane lIdhe namavA lAgyo; te uparathI temaNe putranAM lakSaNa jANI lIdhAM. panI samagra lakSaNavAlA ane amR. tanA sarakhI zrAkRtivAlA putrane jozne ziSyanI ciMtAmAM kRtArtha thaelA gurue kahyu. . "aho ! thAvA jArathI ane zrAvI kAMtithI thA putra jinazAsanane alaMkRta karavAmAM yuga pradhAna thaze. valI te karmarUpa hastino nAza karavAthI zrane cAritrarUpa ratnane dhAraNa karavAthI mhAruM siMda giri e nAma satya karaze; mATe thA putranuM yatnathI rakSaNa karI tenuM poSaNa karavAmAM jakta ane kalyANakArI evI zrAvikAune joDavI. paDI gurue vajranA sarakhA sAravAlA te putranuM nAma vaz2a pADyuM zrane tene rakSaNa karavA mATe sAdhvIne soMpyo. sAdhvIe paNa premavAlI ane krIDA kutuhalavAlI evI zayyAtarI strIne soMpyo. palI spardhAthI zayyAtarIu~vaDe pAlana karato te vanakumAra tArIkA viSe caMjanI peThe eka bIjIu~nA kholAmA vicaravA lAgyo. saujAgyarUpa amRtanA kuMDasamAna te vajjakumArane je je strI krIDA karAve te te strIne viSe potAnI mAtAnI peThe te sneha karavA lAgyo. bAlako paNa tene iSTa krIDAthI ramADatA hatA ane te paNa te ne potAnI samagra krIDA davito hato. varSA Rtu jema vRdanuM poSaNa kare tema zayyAtarI, snAna,
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 zIlopadezamAlA. pAna, maMDana, krIDan ane vilepana vigerethI vajrakumAranuM poSaNa karatI. vajrakumAre potAnA kaMThane viSe dhAraNa karelI mAlA ane suvarNajaDita ratno hRdayarUpa kamalathI nikalatA evA kamala taMtunI upamAne pAmatA hatA. valI divasa divasa pratye dharma krIDAthI ramato evo te vajrakumAra prAsuka annanA zrAhArathI sAdhvIunA cittane AnaMda pamADato hato. zrA prakAre hamezAM dina dina pratye adhikatA dekhADatA evA putrane joza sunaMdA zrAvikA pAse potAnA putranI yAcanA karavA lAgI. zrAvikAu~e kahyu. " zrame tamArI vAta jANatAM nathI. amane to gurumahArAje saudekho mATe pAlana karadie. "evI rati tiraskAra karelI te sunaMdA samudAyathI vraSTa thaelI vAMdarInI peThe dUra unI rahineja vajramoNanA sarakhA uddhana evA vajakumArane jovA lAgI. palI mohanA tuzAsathI parAdhina thaelI te ko koz vakhate upAzrayamAM zrAvIne dhAvamAtAnI peThe vajrakumArane stanapAna karAvavA lAgI. have acalapura nagaranI pAse kanyA ane pUrNA evI be nadIUnA madhya jAgane viSe rahelI nUmimAM tApasoe sevana karelu kanyApUrNa nAmarnu tIrtha be. tyAM eka tApasa lepa karmano jANa hovAthI te lepavAlI pAkuMkAne paherI agAdha jala upara haMsanI peThe cAlato hato. zrAvI rIte lepanA yogayI te hamezAM nadI utarato hato; tethI teNe sarva lokane vismaya pamADyA hatA. valI ahaMkAravAlo te tApasa zrAvakone " tamArA zAsanane viSe zrAvo koz prajAva ? " ema kahIne hasato hato. ___ ko vakhata pRthvI upara vihAra karatA karatA vana kumAranA mAmA ke je mahAtapasvI hatA te zrIdhAryazamita muni svechAthI tyAM AvI caDyA. zrAvakoe temanI pAse jazne tApase karelI potAnA zAsananI niMdA kahI batAvI. munie jJAnathI tApasanI yukti jANI ane par3I zrAvakone kayu. " ajJAnarUpa aMdhakAranA maMdira evA tApasone viSe tapanI zakti kyAMthI hoya ? arthAt naja hoya. paraMtu e tApasa lepakIyAthI mUrkha lokone vismaya pamADe je. mATe he jinamatane jANanArA ! tamAre thAmAM kaMza vismaya pAmavo nahIM; kAraNa te vidhito phakta koznA batAvyAthI 1 cAMkhaDI athavA pAvalA.
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ vajrasvAmInI kathA. 1 AA - karI zakAya be. valI tenA pAkhaMDanI parIkSA karavA mATe tamAre ghera tenuM AmaMtraNa karo ne daMjana ktithI tenI pADukA dhoi nAkho. kayuM ve kejainadharmanA upahAsanA nAzane mATe mAyA paNa sukha ApanArI thAya che." pI zrAvako tApasa pAse jazne kapaTa zraddhAthI tenuM zramaMtraNa karkhu. te uparathI te eka zrAvakane ghare jojanamATe zravyo. te vakhate " tamArA caraNane dhoelA pavitra jalathI amArA gharane viSe kuzala thA. " ema katA evA te kapaTaja ktivaMta zrAvake tApasanA paga unA pANIthI evI te dhoi nAkhyA ke kamalanA pAMdaDAnI peThe jarA paNa lepa coTI rahyo nahIM. pI gozirSa caMdanathI tenA caraNane lepa karI AdarathI SaTsa yukta rasoi jamADI. kayuM be ke svArthanI siddhine mATe dravyano vyaya karI zakAya . have tApasa paDukAno lepa dhovAi javAthI pANI mAM DubI javAnA - yane sIdhe Akula vyAkula thavA lAgyo; tethI teNe tAvavAlA mANasanI peThe jojanano paNa kAMi khAda jAeyo nahi. jojana karI rahyA paThI "haju kaMz lepa coTI rahyo haze ema dhArIne " te tApasa mANasonA samUhasahita nadIne kAMThe Avyo ane jevo pANInI aMdara cAlavA jAya be tevoja loDhAnA vahANanI peThe potAnA yazasahita DubavA lAgyo. te vakhate kAMThe unelA mANaso tAlI pAmIne isavA lAgyA chAne kadevA lAgyA ke, " pADukA lepa karIne nadI utaratA evA yA daMjIe zramane ghaNA divasa betavA be. " evAmAM jainamArganA prajAvane dekhADavA mATe jojarAjAsahita zrAryazamita muni tyAM zrAvyA. paThI yoga mahAtmyane vazya ya rahelI nadI pratye munie kayuM ke " he vatse ! zramane mArga Aya; mhAre vhArA pelA pAra pratye januM be. " te vakhate mitronI peThe banne taTa negA thai gayA; tethI saMgha ne rAjAsahita muni pele tIra gayA. pI muninuM zratizayapaNuM joine garva rahita thapalA sarve tApasoe vairAgyathI temanI pAse dIkSA dhAraNa kara eTale te zrAgamane viSe hai pika " evA nAmI prasiddha thayA. " brahma have vajrakumAra Na varSano thayo evAmAM dhanagiri vigere sAdhu vihAra karatA karatA te tuMbanavanane viSe zrAvyA. ghaNA kAle zrAvelA iSTa
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 zIlopadezamAlA. dhanagirine jANIne putranI zvAvAlI sunaMdAe temanI pAse potAno putra mAgyo, te vakhate dhanagirie kaDaM. " he mugdhe ! mithyA na bolya, zuM te vakhate teM vicAra kasyo nahoto ? sAdi rAkhIne zrApelA putrane mAgatAM tane lAja nathI zrAvatI ? " sunaMdAe kaDaM " meM mhArA kuTuM. bIunI sAthe vicAra kasyo nahoto, to have temanI rajA sivAya mhArA bAlakane lei javA koNa samartha De ?" yA prakAre te banne jaNA ane te bannenI padanAM mANaso vAda karatA karatAM rAjAnI sanAmAM gayA. rAjAnI DAbI bAjue potAnA parivAra sahita sunaMdA beThI ane jamaNI bAjue dhanagiri zrAcAryasahita zrI saMgha bege. palI noja rAjAe banne pa. kanI vAta sAMjalIne nyAya kayo ke, " madhyanAgamAM unnelA thA bAlakane bolAvatAM te jenI tarapha jaze teno kadevAze." rAjAnA thA nyAyane banne padavAlAu~e pramANa kasyo. panI sunaMdAnI padavAlAu~e rAjAne kaDaM ke, " he deva ! A bAlaka hamezAM sAdhvI pAse rahe , mATe temanA paricayavAlo . to tene havaNAM prathama mAtA sunaMdA bolAvavA yogya je. rAjAe te vAtanI hA kahI te uparathI pulakitaaMgavAlI sunaMdA potAnI pAgala aneka jAtinA ramakaDAM zrane khAvAnA padArtho mUkIne gAya jema vAbaraDAne bolAve tema madhura vANIthI putrane bolAvavA lAgI. ." he vatsa ! ahiM zrAvya, mane harSa zrApya ane mhArA kholAne suzojita kara. zrA lADavo, jAkha, khAMDa ane sAkara , tene tuM le. valI thA ghoDo, hAthI, daDo, kamala zrane gADI vigere lAvI buM, te tuM grahaNa karIne mane harSa zrApya. he tAta ! huM thArA netranAM uvAraNAM khetI batI balIrUpa thA buM. he vatsa ! zrAvya ! ahiM zrAvya !! huM thArA mukha uparathI marI jAlaM . he vajra ! tuM dIna evI mane boDI dazza nahIM. meM thAru garnane viSe poSaNa kaluM ; mATe tuM mhArI pAse zrAvIne ruNarahita thA. he vatsa ! huM jANuMDe ke tuM virakta De; paraMtu eka vakhata zrAvIne thArI mAtAne beTI jA." thA prakAre sunaMdAe manohara vacanathI tathA ramakaDAMthI ghaNo lalacAvyo, paraMtu jema vAyuthI meruparvata calA. samAna thAtha nahIM; tema mAtAnI vacanathI vajrakumAra jarA paNa calAyamAna thayo nahIM.
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ vajrasvAmInI kathA. 157 mAtA gauravapaNAmAM pitAthI vadhAre be. " ema jANato bato paNa vakumAra te vakhate vicAra karavA lAgyo ke, " jo huM mAtAnuM vacana - gIkAra karIza to saMghanI AjJAnuM ullaMghana thaze ke jethI saMsArarUpa sa. mudranuM ulaMghana karavuM durghaTa yai paDaze. valI jo huM tyAM ( saMghapAse ) nahIM jAuM to tethI saMgha ne mAtA banne samAnapaNuM pAmaze temaja mhArA viyogI alpa karmavAlI mAtA paNa vrata aMgIkAra karaze. " AvI rIte vicAra karatA evA dIrghadraSTi vAlA vajrakumAre potAne bolAvatI evI mAtA sAmI draSTi paNa karI nahIM. 66 pachI rAjAnI zrajJAthI praphullita manavAlA dhana girie potAnA hastane viSe tatvanA sarakhA rajoharaNane dhAraNa karIne vajrakumAra pratye kayuM. " he vatsa ! jo hAruM mana dIkSA dhAraNa karavAmAM dRDha hoya to moda lakSmInA dUtanA sarakhA zrA rajoharaNarUpa dharmadhvajanuM sevana kara. " zrAvAM muninAM vacanane sAMjalIne jema DAhyo mANasa ciMtAmaNi ratnane grahaNa kare ne hasti kamalane grahaNa kare tema vajrakumAre tatkAla muni pAse jazne AdarathI rajoharaNa dhAraNa kasyo. te vakhate rajoharaNa jANe nAla sahita kamalane jItIne nIMcA mukhavAluM banAvelu hoya nahi zuM ? ema vajrakumAranA hasta kamalane viSe zojavA lAgyuM paDhI vikala thara gayuM ve mana jenuM evI sunaMdA kapAle hAtha daine tathA kSaNamAtra manamAM dhIraja rAkhIne vicAra karavA lAgI. " aho ! prathama jAie saMyama - gIkAra karo. pI patie paNa cAritra lIdhuM chAne have zrA putra paNa dIkSA leze. to paDhI huM ekalI gharane viSe rahine zuM karIza ? " Avo vicAra karI sunaMdA tyAMthI uThIne ghera gai ane sAdhu paNa vajrakumArane laine potAne upAzraye zrAvyA. " paDhI saMyamane viSe ve mati jenI evA vajrakumAre stanapAna tyAga kayuM, ekaM zrAzcaryakArI nahotuM; kAraNa te phakta avasthAcI nhAno hato, paraMtu buddhithI tema nahoto. gurue vratane ichatA evA kumArane dravyathI dIkSA ApIne pharIthI sAdhvIune sopyo. sunaMdAe paNa harSathI temanI pAse dIkSA lIdhI. paDhI buddhivaMta evA vajrakumAre samudra jema nadIune grahaNa kare tema sAdhvI ja'nAM mukhadhI sAMjalelI ekAdazAMgIne dhAraNa
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ ASh zIlopadezamAlA. karI. anyadA zrAva varSanI vayavAlA te kumArane sAthai laine u yinI tarapha guru vihAra karatA hatA evAmAM raste varSAda thayo eTale te e sacate jIvonI virAdhanA na thavA mATe eka maMDapamAM nivAsa kasyo. e avasare vajrakumAranI parIkSA karavA mATe tenA pUrvajavanA mitra koza ka devatA vRSTi thoDI baMdha karI vaNika rUpa dhAraNa karIne tyAM ghyAvI sUrinI vinaMtI karI ke, " he prajo ! zramArA zrAzramamAM sAdhuune nna vahoravA mokalo. " gurue joyuM to varSAda paDato hato; tethI temaNe uttara zrApyo nahIM. patI devatAe vRSTi baMdha karIne pharIbI vinaMtI karI eTale sUrIpa vajrakumArane anna vahoravA mokalyA. vajrakumAra paNa potAnI AvazyakI krIyA karIne paDhI vIjA munine sAthai lai gocarI levA cAlyA. tyAM vaNikurUpa devatAnI kuMpaDImAM nAnA prakAranA jakSya, jojya ne manohara evA zAkanA samUhone joine te muni vismaya pA myA. dravya kSetrAdi sAmagrI joine paDhI kumAre te devanA sAmuM joyuM to tenAM nimeSarahita netra dIvagaM. teuparathI vajrakumAre jAeMyuM ke A koi devatA be. pI "mAre devapiMDa kalpe nahIM." ema kadIne te pAThA pharavA. te vakhate devatAe potAnuM kharuM svarUpa dhAraNa karIne vajrakumArane vaiyilabdhi zrApIne paDhI te turate aMtardhyAna yara gayo. yA vAta sAMjalIne guru te vajrakujAranA kAryathI atyaMta Azcarya pAmyA. ekadA jeTha mAsamAM teja jaMjaka devatA vaNika rUpa dhAraNa karIne vakumArane ghebara vahorAvavA zrAvyo; paraMtu " yA devapiMDa be " ema jApIne teNe hoyA nahIM; te uparathI prasanna thaelA devatAe temane zrAkAzagAminI vidyApI. sthiramanavAlA vajrakumAre abhyAsa karatA evA sAdhunA samUhathI sAMjalI sAjalIne vajramaNinA sarakhA dRDha aMgavAlI ekA dizAMgIne potAnA hRdayamAM dhAraNa karI hatI. valI gurue jaNavAne mATe AjJA karelA te potAnI buddhino prakAza na karatA batA gurue kahelA vacana spaSTa vANIthI bolatA chAne abhyAsa karatA evA bIjA sAdhunA sUtrane, jema jalo rudhirane grahaNa karI lar3e tema te grahaNa karI letA. eka divasa sarve sAdhu jikSA mATe gayA hatA. ane gurupaNa sthaM mile gayA hatA. te vakhate vajrakumAra upAzrayamAM ekalA hovAthI temaNe sarva
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ vavasvAmInI kathA. 25 upadhi potAnI zrAgala mUkI pote jANI guru hoya nahiM suM? ema vAcanA zrApavA mAMDI. evAmAM pAbA zrAvatA evA gurue dUrathI temano zabda sAMjalIne potAnA manamAM vicAra karavA mAMDyo ke, "zuM thAje sAdhu gocarIthI vahelA zrAvyA ? ke je svAdhyAya karatA batA mhArI vATa jue ." bAraNA pAse zrAvIne temaNe joyuM to phakta vajra ekalAja ke ema mAlama paDyu. valI te agIzrAra aMganI vAcanA sAMjalIne vismaya pAmyA ane kahevA lAgyA ke " amane dhanya De ke je gabane viSe AvAM pAtro utpanna thAya be. nizcaya A vajrakumAra agIyAra aMga sAMjalIneja jaNyo ." valI guru vicAra karavA lAgyA ke " jo hu~ uciMto aMdara jazza to te zaramA jaze." ema dhArIne temaNe bAraNAM zrAgala unnA rahIne uMcA svarathI naiSedhikI kahI. te sAMjalIne vajrakumAra sarva upadhi ThekANe mUkI tatkAla gurupAse zrAvyA ane temanA caraNatuM mArjana karavA lAgyA. par3I te potAnA kharUpane gopavIne ciMtAmaNinI peThe guru Agala bega. .. ekadivasa pAsenA gAmaDAu~mA vihAra karavAnI zchA karatA evA gurune bIjA ziSyoe kAM. "prano ! zramane ahiM vAcanA koNa zrApaze.?" gurue "vajra vAcanA Apaze." ema kahIne vihAra kasyo. panI gurunI zrAjJA mAnanArA sarve sAdhu vAcanAne vakhate guru buddhithI vajakumAra pAse zrAvyA. vajramaNinA sarakhA dRDha hRdayavAlA vajrakumAra paNa gurunIthAjJAne jANIne vismita cittavAlA te sarva sAdhuune vAcanA ApavA lAgyA. te evI rIte ke jeTaluM gurunI pAse jaNatA ghaNA divasa thAya teTavU thoDA divasamAM jANI javAya. valI temaNe maMda buddhivAlAne paNa sArI rIte bodha pa. mADyo. guru pAMca divasa vihAra karIne pALA zrAvyA eTale temaNe sarve ziSyone vAcanAnuM sukha pUjyu. te uparathI sarve ziSyoe hAtha joDIne jakti pUrvaka kahyu. " he prano ! vajrakumAranI vAcanAthI zramane uttama bodha prApta thAya ; mATe zramane eja vAcanA Apo. valI prathama jenI mUDhapaNAthI ame ApanI pAse niMdA karatA hatA, teja thA vajrakumAra zAstrano jaMgamakoza (dAlato cAlato naMDAra) thayo ." palI gurujae AdaravaMta vajrakumArane je je nahotuM zrAvaDatuM te te sarva jaNAvyuM ane teno
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 zIlopadezamAlA. niraMtara bodha rahe eTalA mATe utsAhathI yathAvidhi utsArakalpa paNa jaNAnyuM vajrakumAre paNa dRSTivAda vigere jeTalA sUtrano samUha hato, te sarvano yAsa karaco. guru vajrakumAra sahita vihAra karatA karatA dazapura nagara pratye zrAvyA. tyAM temaNe vajrakumArane zrAjJA karI ke " he vatsa ! vazapUrva ne dhAraNa karanArA gupta sUrI pRthvI udara vihAra karatA karatA davaNAM avaMti nagarIne viSe zrAvelA be. temane zrathavA vhArA binA mhAre evo bIjo koI ziSya nathI, ke je dazapUrvono dhAraNa karanAro thAya; mATe tuM jayinI nagarI pratye jaI dazapUrvano abhyAsa karavAne yogya be. kAraNa ghaNA jArane vahana karavAne dasti samartha be, gadheDA nathI. he vatsa ! samAdhivaDe dazapUrvano abhyAsa karatA evA tane nizcaya zAsana devatA sAnidhya karaze. "" paDhI gurunA vacanane pramANa karIne be sAdhu sahita vajrakumAra, jANe garvane jItavAnI ichA karatA hoya nahiM zuM ? ema uU yinI tarapha cAlyA. anukrame te sAyaMkAle ujayinI pahocyA; tethI temane rAtrI e nagaranI bahAra rahevuM paDayuM. have ahiM gupta zrAcAryane evaM svapna AvyuM ke, " jANe koI puruSe mhArA hAtha mAMthI dudhanA narelA pAtrane laI tRptiparyaMta pIdhuM. " rAtrIne te zrAcArya jAgI uThayA ne svapnAnI vAta potAnI pAsenA sAdhune nivedana karIne kar3evA lAgyA ke, "khAje ko buddhivaMta atithi sAdhu zravaze ke je mhArI pAsethI sUtra ane arthasahita dazapUrva zIkhaze. mane dhanya be ke mhArAthI dazapUrvano vicheda nahIM thAya; kAraNa vidyArUpa uttama phala yogya pAtrane viSe prApta thaze. "" IT prakAre gupta zrAcArya potAnI pAsenA sAdhurjane vAta kare be, eTalAmAM to prajAta kAlane viSeja vajrakumAre naiSedhikIno uccAra karIne uparAzrayamAM praveza kasyo. te vakhate zrAcArya AkRti ane tejathI 66 yA vajrakumAra be. " ema nizcaya karIne ane tene yogya jANIne atyaMta harSapUrvaka jevA banne hAthathI AliMgana karavA jAya be, evAja vajrakumAre paNa temanA caraNakamalane viSe namaskAra kasyo paDhI temaNe
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ vavasvAmInI kathA. AliMgana karI vajrakumArane saMyamArtha- kuzala pUbyuM ane kahyu ke,"he vatsa! thAre gurunA caraNakamalano tyAga karIne thA avaMtimAM zA kAraNa mATe zrAvaq paDayuM ? " gurunAM vacana sAMjalI jaktithI namra thaelA vajra kumAre uttarathApyo ke "gurunI AjJAthI daza pUrvanuM adhyayana karavAne ahiM ApanI pAse zrAvyo buM. he prajo ! jema sUryane viSeja uttama evaM teja raghu ne tema Apane viSeja dazapUrva rahelA ; mATe tenA dAne karIne mhArA upara prasanna thA." panI vajrakumAra gurunA mahAtmyarUpa siddhacUrNanA anunAvazrI dazapUvanA dhAraNahAra thayA. kAraNa jene zranyAsa karavAnI abhilASA hoya beteneja viSe gurunI AjJA pravarte . valI dRSTivAda vigere sUtrono paNa eja anukrama . anukrame vajrakumAra daza pUrvano zranyAsa karI janagupta AcAryanI rajA laz dazapura nagara pratye potAnA gurupAse gayA. tyAM siMhagiri AcArya prasanna thazne temane gachanA jArasahita zrAcAryapada thApyuM. te vakhate e mhoTA mahotsavamAM vajrakumAranA pUrvajavanA mitra jaMnaka devatAe tyAM zrAvIne puSpavRSTi karI. siMha giri zrAcArya paNa anazana vrata dhAraNa karIne khargaloke gayA. par3I vajrasUri pAMcase sAdhu sahita pRthvI upara vihAra karavA lAgyA. kalAnA jaMDArarUpa te jyA jyAM vihAra kare tyAM tyAM sarve manuSyo puNya. rUpa zrAzcaryamAM jANe bUmI jatA hoya nahIM zuM ? evA dekhAtA hatA. have ema banyu ke, zrI vajrakhAmInI keTalIka sAdhvIe pATalIpura nagaramAM dhanazeunI zAlAmAM vasati lIdhI hatI. te zegne sAdhvIunA saMgathI atyaMta vivekavAlI rukmiNI nAmanI putrI hatI. te rukmiNI niraMtara vakhANane avasare sAdhvInA mukhathI zrI vajrakhAmInA zIla zaujAgyAdi guNonA samUhane sAMjalatI hatI; tethI te bramarInI peThe vanakhAmInAM saudaryarUpa madyatuM pAna karatI rAgarahita evA te sUrine viSe anurAgavAlI thara. paDI teNe manamAM nizcaya karIne sAdhvI pAse evI pratijJA karI ke, " jema rohiNIno pati caMga De tema mhAro pati zrI vajrakhAmI thA." AvAM rukmiNInAM vacana sAMjalI sAdhvIe kahyu. "are mugdhe ! zrI vanakhAmI to virakta , jethI thAro manoratha vRthA
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 zIlopadezamAlA. zraze. kAraNa mAravADanI nUmImA rahenArI jamarIne kalpavRkSanI maMjarIno loga kyAthI male?" zrAvI rIte sAdhvIe pratibodha karelI ru. kmiNIe pharIthI kahyu. " jo ema hoya to paNa mhAre to emanAM caraNakamalanuja zaraNa thA." zrI vajrakhAmIne viSe je cittavRtti jenI evI te rukmiNI vajralepanI peThe potAnA anilASathI nivRtti pAmI nahIM. ko vakhate vajrasvAmI potAnA pAMcase sAdhu sahita vihAra karatA karatA pATalIputra nagaranA udyAnamA samavasasyA. te vAta sAMjalIne rAjA nagaravAsI janosahita temanA sAmo gayo. paraMtu sUryanA sarakhA tejavaMta ane lAvaNyanA samuarUpa sarve sAdhuune samAna jozne dIrghakAla sudhI vicAra kasyA palI teNe te taparUpa dhanavAlA muniune pUbyu ke, "thApanA madhye vajrakhAmI koNa ?" tejee uttara prApyo ke, "TiMToDAnA sarakhA amArA samUhamAM rAjahaMsa samAna vajrasvAmIne ulakhavAmAM tamane zA mATe jrama thAya ne ? hAranA sarakhI thA sAdhunI paMktimA je mahAkAMtivAlA nAyakanI peThe zojatA hoya temane tame zrI vajrasvAmI jANo." panI samAna lAvaNyavAlA thane tArAuMthI viMTalAelA caMnI peThe aneka sAdhusahita dUrathI zrAvatA evA zrI vajrasvAmIne rAjAe dIga eTale teNe anISTa vastune jonArI potAnI dRSTine jANe amRtathI pUrNa karI hoya nahiM zuM ? ema zrI vajrasvAmIne naktipUrvaka praNAma kasyA. palI temaNe parivAra sahita nagaramA praveza karIne dharmadezanA thApI. panI zrAcAryanA dAMtanI jyotsnA rUpa jalanI dhArAthI dhoi nAkhyA ne mananA mala jemaNe evA sarve mANaso pota potAnA sthAnake gayA. rAjAe paNa aMtaHpuramA jazne sUrinA rUpa vaijavanI prazaMsA karI; te uparathI sarve rANI patinI AjJA lazne munine vaMdana karavA zrAvI. te vakhate zrIvajasvAmIne jovAne utsAhavaMta thaelI rukmiNI paNa potAnA pitA pAse zrAvIne kahevA lAgI. "he tAta ! meM jemane pati mAnelA te ahiM zrAvyA be, mATe have jamaranA sarakhI vRttivAlA te jo mhAro pANI grahaNa kasyA vinA jatA raheze to hu~ nizcaya agnine zaraNa yazza." palI dhanazeTha, uttama vastrAlaMkArothI potAnI putrIne zaNagArI tathA eka koTI avya sAthe laz vajrasvAmI pAse gayo. AcArya paNa nagara
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ vajrasvAmInI kathA. 163 vAsI janonA citta dona pAmavAnA jayathI potAnuM svarUpa gopavI ne beA hatA, tethI sarva mANaso ema kar3evA lAgyA ke, " aho ! sarva prakAranI kalAne sevana karanArA ane vizvanA guru evA zra zrI vajrasvAmIne duSTa brahmAe temanA guNane yogya evI rUpalakSmI ApI nahIM." yA prakAranA jaktonA cittane jJAnacakSudhI jANIne zrI vajrasvAmIe jagatne zrAzvarya utpanna karanArUM potAnuM svAbhAvika rUpa pragaTa ka. te uparathI sarve mANaso pharIthI kar3evA lAgyA ke, " yA emanuM svAjAvika svarUpa be ke jene emaNe gopavI rAkhyuM hatuM; te havaNAM ApaNA upara kRpA karIne pragaTa ka be. " yAvI rItanA mahimAnA aizvaryane jozne saMgha AnaMda pAvA lAgyo. kayuM be ke meghanA zabdathI moro zuM nathI nRtya karatA ? arthAt karebe. paDhI dhanazeTha pote dhanya mAnato bato manamAM vicAra karavA lAgyo , " mhArI putrIne dhanya be ke, jeNe potAnA cittarUpa suvarNane viSe vajramaNirUpa vajrasvAmIne dhAraNa karI rAkhyA be." kanyAnAM dAna ane varanA dhyAnamAM coTI gayuM be citta jenuM evA te dhanazeThe, jema kAmI mANasa zIlanI kathA sAMjale nahIM tema zrAcAryanI dharmadezanA sAMjalI nahIM. dezanAne te tethe uThIne vinaMtI karI ke, " he prajo ! jema mAdhavI latA caitramAsane viSe Asakta hoya be tema zra mhArI putrI zra pane anurakta thalI be; tethI Apano ane eno yogya saMbaMdha thA. kAraNa te karavAthI brahmAne thalo zrama saphala thaze. valI he dayAnidhi ! te mhArI putrIe evI pratijJA karI be ke "mhAro pati vajrasvAmIthArja, anyathA mhAre ni eja zaraNa be. " kalpavRne viSe zrasakta tharahelI marInI peThe eNe varavA zrAvelA aneka puruSono tiraskAra ka yo be. mATe he svAmin! suvarNamAM ratnanI peThe sarvAtizaya rUpavAlA tara tithI paNa adhika rUpavAlI yA mhArI putrIne grahaNa karIne mhArAmanane zrAnaMda mADo. huM Apane pANIgrahaNane viSe asaMkhya dravya pIza. " vajrasvAmIe kayuM. " kayo puruSa vratarUpa sAmrAjya pada tyAga karIne saMsAra dhana thavAnI ichA kare ? joga sarpanA deha sarakhA ne saMsArika sukha viSa samAna be. lakSmI tathA strI e banne saMsAranA
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAkhA 264 zIlopadezamAlA mUlarupa be. to kayo vichAn puruSa temano svIkAra kare ? valI cAtugatika evA thA saMsAramA parijramaNanA kAraNarUpa ane kiMpAka phalasamAna evA viSayane viSe kayo puruSa anurakta thAya ? mATe he dhanazeva ! jo zrA thArI putrI mhAre viSe gADha anurAgavAlI hoya to mane priya evA saMyamane havaNAMja grahaNa kare. kAraNa ke nAzavaMta svanAvavAlA, alpa ane saMsArathI utpanna thaelA evA thA saMyogavaDe zuM ? manuSyoe niraMtara mokSane arthe udyama karavo ke jyAM anaMta sukhanI prApti thAya ." __ ityAdi vajrasUrinI dezanArUpa amRtanA siMcanathI zAMta thaDe mo. hanI pIDA jenI evI rukmiNIe tatkAla cAritra dhAraNa kakhu. e yogya thayuM ke je dhanazeThanI putrI rukmiNI moharAjanA balathI vajrasvAmIne po tAnA hAthane viSe grahaNa karavAne zchatI hatI; paraMtu eja vajrasvAmIe moharUpa vRkSano nAza kasyo. kAraNa je thavAnuhoya te anyathA yatuM nathI. te avasare zrI vajrasvAminI dezanArUpa jalathI siMcita thaelA aMkure karIne dedIpyamAna evA keTalAka javya janorUpa kalpavRkSane dIkSA rUpa phalo prApta thayAM. ___ patrI zrI vajrasvAmIe saMghane arthe mahAparijJAdhyayanathI zrAkAzagA. minI vidyAno ukAra kasyo. paraMtu "zrA vidyA mAnuSakSetra sudhInI ." ema jANIne temaNe " te vidyA bApI zakAya evI nathI." ema saMghane kaDaM. have to zrI vajrasvAmI zrA AkAzagAminI vidyAthI ane jaMjaka devatAe zrApelI vidyAu~thI saMghaneviSe mahA pranAvavaMta thayA. koza va. khate vidyArjanA jaMgama samuja rUpa te anukrame sarva dezamA vihAra karatA karatA uttara dizA tarapha gayA. tyAM prajAune pIDAkArI evo mahA dAruNa ukAla paDyo hato; tethI saMghe zrAvIne temanI vinaMtI karI ke, " he prano! A purjika rUpa vanamAM rAMkarUpa sekaDo sIyAlo phare je; jethI terDa kozne khAvA detA nathI. valI atyAre tudhArUpa rAkSasIno maMtra jAgato thayo ke jenAthI piDA pAmelA sarve dhanavaMta puruSo paNa upavAsa kare . temaja yogI jema paramAtmAnuM dhyAna kare tema sarve manuSyo, dhAnyanuM dhyAna kare . jyAre te dhAnyane dekhe je; tyAre to jANe paramA
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ vajrasvAmInI kathA 165 "" tmAja malyA hoya nahiM zuM ? ema atyaMta AnaMda pAme be. valI koi sAdhu nikSA laine jatA hoya tene joine sarve rAMko jema dahInA pAtramAM balADA paDe tema tenA upara par3e che temaja nikSAne zrarthe zrAvatA evA sAdhune jone navya jIvo potAnAM vAraNA baMdha kare be. mATe he nAtha ! yA prakAranA saMkaTathI saMghano uddhAra karo. kAraNa ke jema maNirjanuM sthAna rohaNAcala parvata be tema sarva labdhIrjanA sthAnarUpa prApaja bo. zrI ghanI vinaMtI sAMjalI zrI vajrasvAmI vicAra karavA lAgyA ke, " saMghane arthe vidyAno upayoga karavo e kaM pApa nathI. " ema dhArIne temaNe vidyAnA balathI carmaratnanA sarakho mhoTo paha utpanna kasyo. paDhI saMghasahita temAM besIne zrAcArye te paTane vidyAnA balathI AkAzamAM calAvyo. te vakhate te paTTa jANe mUrtivaMta yogaja yoya nahIM zuM ? ema mokSamArgane dekhADato bato AkAzamAM cAlyo. " have te vakhate zrI vajrasvAmIno zreSTha zayyAtara datta nAmano brAhmaNa ke je gocarIne mATe gAmamAM gayo hato te Avyo. tethe zrI vajrasvAmI tathA saMgha AkAzamArge jatA joine kayuM ke, " he yatIzvara ! huM Apano zayyAtara havaNAM sAdharmika thayo buM; te mane anAthane tyAga karIne tame kema cAlyA jArja bo? " tenAM evAM vacana sAMjalI ne tene jone dazapUrvadhArI zrI vastrasvAmI yA pramANe sUtrArthano vicAra karavA lAgyA ke, "je sAdharmikanA vAtsalyamAM premavAlA hoya, svAdhyAyamAM tatpara hoya, prajAvanA karavAmAM premavAlA chAne vratamAM udyamavaMtA hoya tene sarva prakAranI zaktivaDe nizcaya tAravA joie. " AvA sUtrArthaM smaraNa karIne zrIvajrasvAmIe te zayyAtarane potAnA paTTamAM lai lIdho. pI te kAza mArgane viSe vAyucI prerelA meghanI peThe cAvyA ? rastAmAM neka devatA vaMdana karelA chAne saMghanA manane viSe zrAzcarya utpanna karatA evA zrI vajrasvAmI alpa kAlamAM mahApura nagare zrAvyA. tyAM sukSi hovAthI zrI saMgha sukhethI dIvasone nirgamana karavA lAgyo ' ne zrAcArya paNa dharmakAryanuM sAdhana karavA lAgyA. have te mahApura nagaramAM jainadharmI ne bauddhadharmI zrAvako vasatA hatA. te dharma kAryane viSe eka bIjA upara spardhA karIne vairanuM kAraNa
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. utpanna karatA. saMgha zrAvavAne lIdhe ghaNA ekA thaelA jaina lokoe prajAne zrAnaMdakArI mahA pUjAdi utsavoe karIne bauchaloko upara vijaya melavyo hato; te uparathI bauchamArgI evA rAjAe mAlI lokone evo hukama kasyo ke, "koze jainadharmIne eka puSpa paNa Apaq nahIM." yAvA rAjAnA AdezathI sulana evAM puSpo koTI avyathI paNa aprApya thayAM. palI dhanADhya puruSo ratnothI ane karpUrAdika sugaMdhIthI paMcavarNanA puSpanI peThe samAdhivaDe prajunuM pUjana karavA lAgyA. zrA prakAre prajuna pUjana karavAthI zatru upara vijaya melavanArA jainadharmI vizeSa utkarSane zchatA thakA puSpa melavavAnA upAya zodhavA lAgyA. evAmAM jaina zAsanane anISTa evAM vArSika parva AvyAM eTale pralunuM puSpavaDe pUjana karavA zvatA evA saMghe zrI vajrakhAmInI vinaMtI karI ke, " he prano ! kRtrima puSpothI karelI pUjA kevI zonaze ? \ ratnanA jojanathI kudhAnI nivRtta thAya kharI? mATe he svAmin ! labdhinA naMDArarUpa tame guru batAM kayo puruSa harSa nahIM pAme ? gharamA rahelo maNi aMdhakArano nAza kare beja. mATe puSpane melavavAthI zrI saMghane harSa pamADo. zaM caMDavinA bIjo ko poyaNIne praphullita karI zake kharo ?" saMghanI zrAvI vinaMtI sAMjalIne zrI vajrakhAmI padInI peThe tatkAla zrAkAzamArge cAlyA ane kSaNamAtramA mAhezvarI nagarI pratye AvyA, tyAM hutAzana nAmanA yadanA udyAnamAM potAnA pitA dha. nagirino mitra taDita nAmano mAlI raheto hato. te pranAta kAlane viSe sUryanA sarakhA tejavaMta munine joza, vaMdanA karI ane kahevA lAgyo. "he prajo ! huM zrApanA mukhadarzanathI atyaMta harSavAn thayo DhuM. Apane je kArya hoya tenI mane AjJA karo." AcArye kahyu. " hu~ saM. ghanA kArya mATe puSpone sevA Avyo buM; mATe te ApavAne tuM samartha ? " mAlIe uttara prApyo ke "zrA udyAnamAM niraMtara vIza lada puSpa thAya be, te zrApa grahaNa karIne mane kRtArtha karo" munie kaDaM. "tuM e puSpone UTa taiyAra kara." ema tene zrAjhA karIne zrI vajrakhAmI dupahimAlaya pratye gayA. tyAM sijhanA gaNo sahita te zAzvatI ji na pratimAnA darzana karIne padmakhaMDathI zuzojita evA lakSmI devInA vA
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ vajrasvAmInI kathA. 167 gamAM zrAvyA. jyAM rAjahaMsanA samUho madhura zabda bolI rahyA hatA, jyAM camarA guMjArava karI rahyA datA evA te vanamAM munie lakSmInA maNimaya evA gRharUpI kamalane dItuM. 66 pI lakSmIdevInaM pUjana karavAnI ichAthI jeTalAmAM munie potAnA dAthamAM eka kamala lIdhuM teTalAmAM to lakSmIdevIe vajrakhAmI pAse zrAvane temane vaMdanA karIne darSathI kahyuM ke, " mane zI AjJA be ? " vajrakhAmI AziSa zrApIne kayuM ke, " mhAre vhArA hAthamAM rahelA sahasra patravAlA kamalano khapa De. " lakSmIe kayuM. " prayojana hoyato kaho, huM Apane zrA iMdravanamAthI lakSa kamala thApuM." ema kahIne lakSmIe potAnA hAthamAM rahetuM kamala munine zrApyuM. paThI zrI vajrakhAmI lakSmIe ApelA kamalane laine pharI thI hutAzana vanamAM zrAvyA. tyAM temaNe vidyAnA balathI ratna jaDita suvarNanuM vaimAna banAvI mAM puSponA karaMDIyA jasyA. tenI nIMcenI beThakamAM jANe pote batranI nIMce besatA hoyanI ? tema beThA; tethI te tArAuMthI viMTalAelA caMdranI peThe zojavA lAgyA. paDhI smaraNathIja prApta thayelA jaMjaka devatAe iMdranI peThe sevana karelA zrI vajrakhAmI aneka vAjiMtronA zabdapUrvaka zrane gaMdharvonA gAyanapUrvaka ghugharIthI suzojita evA vaimAnamAM besIne saMghane yAnaMda karatA batA tatkAla mahApura nagaramAM zrAvyA. have ahiM mahApura nagaramA rahelA sarve boloko zrAkAza mArgathI vaimAnasahita zravatA evA vajrasvAmIne joi vicAra karavA lAgyA ke, " nizcaya yA eka bauddhadarzanano pratyakSa anubhava be ke, iMdra potAnI maharddhi sahita zrahiM zrApaNA bauddha maMdiromAM thatA utsavone jovA ve be. " ema ghArIne te uMcA vRnA phalanI peThe uMcA mukha rAkhI ne jeTalAmAM zrAcArya sAmuM jue be; eTalAmAM to zrI vajrakhAmI jainamaMdiramAM utasyA eTale te sarve bauddhaloko jANe kAjaladhI zyAma mukhavAlA yayA hoya nahiM zuM ? evA dekhAyA. paDhI jainalokoe paryuSaNAdika parvane viSe jinAlayomAM mhoTo utsava kasyo. te vakhate zrI vajrasvAmInA vA adbhuta mahimAne joine sarve bauddha loko ghumanI peThe nirudyamI bana gayA. vajrasvAmInA tejathI jeno ajJAnarUpa aMdhakAra
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26na zIlopadezamAlA. nAza dhayo ne evo rAjA paNa jainadharmI thayo. prajA paNa jainadharmI thara. valI jinAlayane viSe rahelAM puSponI sugaMdhathI thAkAzamAM uDatA evA asaMkhya namarA jANe bauddha dharmanA uSTa yazanI niMdA karatA hoya nahiM zuM ? ema guMjArava karavA lAgyA. par3I zrI vajrasvAmIe teja mahApura nagaramAM AryarakSita nAmanA munine sAmAnava pUrvano zranyAsa karAvyo. paDI pagale pagale navika janonAM manamA prajAvanAnAM zrAzcaryane utpanna karatA evA temaNe dakSiNa di. zAmAM vihAra kasyo. ekadivasa tyAM kaphathI pIDA pAmatA evA te vajasvAmIe nojana par3I khAvAne mATe eka suMThano gAMgaDo potAnA kAna upara rAkhI mUkyo. paThI jojana karIne svAdhyAya karavA lAgyA; tethI kAna upara rahelA suMThanA gAMgaDAne nUlI gayA. rAte pratikramaNane zravasare kAna upara muhapatti paDhI khehatA nUmI upara paDI gayelA suMThanA gAMgaDAne jozne te vicAravA lAgyA ke, "dhikAra ne mane ! ke je pramA. da mane pIDA upajAve ; mATe nizcaya have huM zarIrano tyAga karIne bI. jA javane sAdhuM." evAmAM bAra varSano ukAla paDyo; tethI vajrasvAmIe potAnA vajrasena nAmanA ziSyane bIjA keTalAka sAdhu sahita anyasthale vihAra karAvyo. tyAM paNa te nidA na malavAthI gurue ApelA nidApIDane khAvA lAgyA. __ ekadA vajrasvAmIe potAnA ziSyone kayu ke "zrA ukAla bAra varSa sudhI raheze mATe annane arthe udyama karavAthI saMyamane bAdha thaze. e karatAM tIrthano Azraya karI anazana dhAraNa karIne prANane tyAga karavo e sarvottama ." ema vicAra karIne teu~ keTalAka sAdhusahita parvata upara gayA, paNa potAnI pAbala zrAvatA evA eka kukhaka (bAla) sAdhune dayAthI temaNe betarInepAsenA gAmamAM mUkyo. par3I te parvata upara caDyA. ahiM bAla sAdhue, gurune aprIti na thavAne mATe nIce rahineja anazana vrata dhAraNa kaguM. palI sUryanA tApathI ugalatA evA mAkhaNanI peThe galIjato te iMjiyonA samUhane vaza karIne mRtyupAmI svargapratye gayo. palI kubakanA zarIranI krIyA karavAne zrAvatA evA devatAune jozne sAdhue tenuM kAraNa gurune pUbyu. guru(zrI vajrasvAmI)e e vAta upayo
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ vajrasvAmInI kathA. 16e gadhI jANIne ziSyone kahI; e uparathI sAdhu tenAM vakhANa karavA lA gyA ke, " jeNe ApaNAM pAula dIkSA lIdhI hatI, te ApaNAM par3elAM thayo to paDhI zrapaNe zA mATe pramAda karavo joie ? " ema vicArIne temaNe gurunI sAthe anazana vrata dhAraNa karUM. paDhI koi mIthyAvI devatAe temanI parIkSA karavA mATe zrAvI kAnuM rUpa dhAraNa karI tene kayuMke, " yA modakathI pAraNuM karo. " devAtAe jojana karavAnA karelA zragrahI pIDA pAmelA sAdhu te parvatane tyAga karI bIjA parvata upara gayA. tyAM uttama prakAre samAdhithI anazana vrata pAlIne te sarva munirja svarga loka pAyA. yA vAta sAMjalIne iMdra tyAM zravyo ne ratha upara besIne teNe parvatanI pradakSiNA karI. tyAM rathanA prahArathI jAgI gaelA vRkSo hajI sudhI paNa vidyamAn be . e uparathI te parvatanuM " rathAvarta " evaM nAma prasiddha thapaluM be. iMDe tenuM aMtakRtya karIne citAune sthAnake suvarNamaya staMnA karAvyA. paDhI te vajrasvAmInA guNonuM stavana karato karato svarge gayo. ve zrahiM zrI vajrasvAmInA ziSya vajrasena vihAra karatA karatA sopArapura pratye vyA. tyAM zrAvakomAM ziromaNi sarakho jinadatta nAmano zeva vasato hato. tene jainadharmamAM catura evI izvarI nAme strI itI. tejane caMdra, dehika, nAgeMdra ne vidyAnRt e nAmanA dharma karmamAM kuzala evA cAra putro hatA. te sarve DukAlane lIdhe anna na malavAthI DurmRtyunI zaMkA pAmatA hatA. tethI te lakSa mUlya zrApI thoDaM anna lAvI temAM viSa lavIne jojana karI mRtyu pAmavAnI ichA karatA hatA. te vakhate vajrasena sAdhu nikSAne arthe tene ghera jANe karmeja bolAvyA hoya nahiM zuM ? ema zrAvI pahoMcyA eTale IzvarI hAtha joDIne sAdhupratye kar3evA lAgI. " he prajo ! zrA khIramAM viSa nelavyuM nathI eTalAmAM Apa zrAvI pahocyA e bahu sAruM karayuM; mATe yA khIrane grahaNa karI amane saMsAra samudrayI tAro. " paThI mahAtmA vajrasena paNa terjanA kAryane jANI yApramANe zikSA devA lAgyA. " tame vRthA mRtyu pAmazo nahIM, kAraNa ke savAre sujika thaze. zramane mahA jJAnavaMta evA zrI vajra 22
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 zIlopadezamAlA. svAmIe suninuM lakSaNa kahIne yA deza tarapha mokalyA be. " AvAM muninAM vacana sAMjalIne te sarve mRtyucI nivRtti pAmyA. paDhI bIje divase savAramAM anya dezomAMthI dhAnyathI narelA ghaNAM baDhAyo sari Tale suni yayuM paDhI jinadatta zeThanA cAre putroe vajrasena zrAcArya pAse mohanI ichAthI cAritra dhAraNa kayuM. cAre jaNAe potapotAnA nAmathI go sthApyA ke, jethI yA vajrasenanI zAkhA zrAja sudhI paNa pravarte be. yA prakAre labdhinA samudrarUpAne prajAvaka puruSone viSe mukuTa sarakhA zrI vajrasvAmI devalokapratye gayA pI zrA lokamAM cothuM saMghayaNa ne dazamu pUrva vicheda pAmyuM. // iti zrIvajrasvAmInI kathA // have zIla pAlavAmAM sAmarthyavaMta strIunuM paNa pUjyapaeM upadeza karatA satA ka. pAlayaMtI nijazIlaM sthApayaMtI zuddhadharmamArge polaMtI niyaeNsIlaM, vaMti suMdadhammamaggaMmi // rathanemimunimapi jagati sA pUjyA rAjImatI AryA rahenemimuvi jaMe, saoN puMjA rAima kA // 43 // zabdArtha - ( rahane mimuvi ke0 ) rathanemi munine paNa ( suddhadhamaMmaggaMmi ke0 ) zuddha dharmamArgane viSe ( ThagavaMti ke0 ) sthApana karatI evI tathA (niyasIlaM ke0 ) potAnA zIlavatane ( pAlatI ke0 ) pAlatI evI ane ( zraddhA ke0 ) taparUpa dhanavAlI ( sA ke0 ) te ( rAima ke0 ) rAjImatI (jae ke0 ) yA jagatne viSe ( pujA ke0 ) pUjavA yogya thai be. // 43 // vizeSArtha - zrI neminAtha jagavAne dIkSA grahaNa karayA paDhI pote zIlavatane pAlana karatI, giranAra parvatanI guphAne viSe saMkaTamAM paDI satI paNa kriDA karavAmAM catura evA rathanemi munine dharmamArgamAM sthApana karatI ne taparUpa dhanavAlI ugrasena rAjAnI putrI rAjImatI yA jagatUne viSe zIla pAlanArI strIuMmAM vakhANavA yogya thai be. // 43 // rAjImatinI kathA zrAgala kahemAM zrAvI be, mATe zrahiM kahetA nathI.
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlagAyAna. 171 have zIlavata pAlanArA gRhasthono paNa utkarSa kahele. te dhanyAH gRhiNo'pi khalu maharSimadhye ye udAharaNaM te dhannA gihiNovi hu, maharisimami je udaahrnnN|| nirupamazIla vicAre prApnuvaMti prasidhamAhAtmyAH niruvamasIlaviyAre pAvaMti pesizmAdappA // 44 // zabdArtha-(hu ke0) nizce (pasijhamAhappA ke0) prasiddha De mAhAtmya eTale prajAva jeno evA (te gihiNovi ke0) te gRhasthiLa paNa (dhannA ke) dhanya De ke, (je ke0) je gRhasthiLa ( maharisimasaMmi ke0) maharSiunI madhye ( niruvamasIlaviyAre ke0 ) upamArahita evA zIlavatanI parIdAne viSe ( udAharaNaM ke) udAharaNa eTakhe dRSTAMtane (pAvaMti ke) pAme . // 44 // vizeSArtha- je prasiddha mAhAtmyavAlA gRhasthiLa mahAmuniunI madhye jenI upamA zrApI zakAya nahi evA zIlavatanI parIkSAmAM dRSTAMta rUpe thAya , teja gRhasthiune dhanya be. // 4 // valI eja arthane dRSTAMte karI dRDha kare . zIlapranAvapranAvitasudarzanaM taM sudarzanaM zrAeM sIlapanAvapanAviya-sudaMsaNaM taM sudaMsaNaM sahUM // kapilAnRpadevIcyAM akSonitaM namata nityamapi kavilonivadevIhiM, akhohiyaM namada nicaMpi // 45 // zabdArtha- he javyajano ! (sIlapajAva ke0) zIlanA prajAva thakI ( panAviyasudaMsaNaM ke0) atizaya prakAzita kamu ne jinazAsana jeNe evA tathA ( kavilAnivadevIhiM ke0) kapilA brAhmaNI ane rAjAnI rANI ajayA te be jaNIthI paNa (akhohiyaM ke) kSojane nahi pAmelA evA (taM ke0) te (sudaMsaNaM sarlDa ke0) sudarzana zrAvakane (nicaMpi ke ) niraMtara paNa ( namaha ke ) namaskAra karo. // 42 // vizeSArtha-he javyajIvo! brahmacaryanA mAhAtmyathI prakAzita kamu be jinazAsana jeNe evA tathA kapilA brAhmaNI ane annayA rANIthI
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 273 zIlopadezamAlA. paNa calAvavAne azakya evA te sudarzana zrAvakane tame niraMtara namaskAra karo; kAraNa ke, gRhastha paNa sAdhunA sara dRDhapaNuM hovAthI namaskAra karavA yogya 3. // 45 // sudarzana zenI kathA. jANe AkAzamAM vijalI hoyanI ? evI aMgadezamAM pRthvInA zrAnUSaNarUpa caMpA nAmanI prasika nagarI je. tyAM jeno yaza kSIra samujanA dUdhanI peThe mathana karavo azakya ne evo iMjanA sarakho dadhivAhana nAme rAjA rAjya karato hato. tene jenA lAvaNyarUpa samujhe yazathI ujvala evA te rAjAne zrAsakta banAvI dIdho hato evI zrajayA nAme strI hatI. tyAM arihaMta prajunAM upAsaka evo SajadAsa nAme zeTha vasato hato. tene jainadharmamAM prItivAlI arhadAsI nAme strI hatI. teune sunaga nAme govAla hato te hamezAM zeunI nezune vagaDAmAM cArato hato. . ko vakhate mAgha mAsane viSe nezu carAvIne pAgA zrAvatA te sujage rastAmA jemaNe kaMza paNa uDhyu nathI evA munine kAyotsarge ujA rahelA dIga. pote ghare zrAvyo paNa "zrA puHsaha TADhathI e sAdhunuM zuM thayuM haze?" ema dayAthI vicAra karatA evA teNe rAtrI mahAkaSTathI nivRtta karI. paDI savAre vehelo uThI nezune Agala karIne jatA evA te su. jage munine tevIja rIte unA rahelA dIga. par3I to te namaskAra karIne temanI pAse kaNavAra beThage; evAmAM jANe te muninAM puNyanuM bIja hoya nahiM ? evA sUryano udaya thayo. par3I tIkSNa evA tapanA teje karIne jANe bIjA sUryaja hoya nahiM zuM ? evA te cAraNa muni "OM namo arihaMtANaM" e zabdano uccAra karIne tatkAla AkAzamArge uDyA. paDI sujage "zrA maMtra AkAzagAminI vidyAno ." ema jANIne tene nirmala motInA hAranI peThe potAnA hRdayane viSe dhAraNa kasyo. valI teNe divase, rAtrIe, cAlatAM, besatAM, sUtAM, jAgatAM, ghare tathA bahAra teja maMtranuM dhyAna karavU zarUM kajhuM. eka divasa tene jhapanadAsa zeThe pUbyuM. " he sujaga! darikhI mANasane avyanA naMDAranI peThe urddhana evaM zrA pada tane kyAthI prApta thayu ?" sujage uttara zrApyo ke, " thA zrAkAzagAminI vidyAno maMtra ." ema
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudarzanazegnI kathA.. 173 kahIne teNe te pada prApta thavAnI sarva vAta zeThane kahI. panI zeThe kaDaM. " e kevala zrAkAzagAminI vidyAno maMtra je ema nathI; paraMtu svarga ane modanuM kAraNa paNa eja be. valI traNa nuvanamA je je vastu urddhana be, te te thA maMtrathIja prApta thAya . have thAraM " sunaga" e nAma yathArtha thayuM . paNa yA maMtra thAre apavitrapaNAne vakhate japavo nahIM." ema zIkhAmaNa pApIne zeThe tene sarva navakAra maMtra naNAvyo. sunage paNa te barAbara dhAraNa kasyo, evAmAM musAphara lokone kAla sarakho varSAkAla zrAvyo. eka divasa varSAda ghaNo varasato ito; evAmAM sujaga nezune cAravA mATe vanamA gayo. raste nadImAM ghaNuM pUra zrAvyu hatuM; paNa neMzu to tene tarIne sAme tIre jaz koznA khetaramA peThI, jethI sulaga thA kAMThe ujo uno vicAra karavA lAgyo ke, " mhArA svAmIne Thabako malaze, mATe zrAkAzagAminI vidyAthI sAme tIre jazne nezune pAnI vAlu." ema dhArIne teNe navakAra maMtranuM smaraNa karI nadImAM UpApAta kasyo eTale khIlAthI viMdhAzne te tatkAla mRtyu pAmyo. paDI navakAra maMtranA prajAvathI sujagano jIva jema mAna sarovaramAM rAjahaMsa utare tema uttama svapnane sUcavato to ruSajadAsa zeunI strI arhadAsInA udarane viSe avatasyo. garna traNa mAsano thayo eTale zeThe potAnI strInA dharmamaya dohadone pUrNa kasyA. panI yogya samaye te aIdAsIe uttama lakSaNavAlA putrane janma prApyo. pitAe mahotsavapUrvaka tenuM "sudarzana" eq nAma pADyu. panI rupanadAse anukrame sarvakalAnA zranyAsathI yauvanAvasthA pAmelA ane vivekavAlA te putrane manoramA nAmanI kanyA sAthe paraNAvyo. sarvane AnaMda pamADanAro sudarzana paNa bIjanA caMnI peThe rAjavargamAM ane manuSyavargamAM ghaNuM mAnyapaNuM pAmyo. __ have sudarzana zegne rAjAnA kapila nAmanA purohitanI sAthe vasaMta zrane kAmanI peThe mitrA thara; tethI vAtorUpa amRtathI prasanna thayAM ke aMtara jemanAM evA te banne jaNA rAmalakSmaNanI peThe divasone nirga: mana karavA lAgyA. eka divasa purohitane tenIstrI kapilAepUbyuM." he khAmin tamedavaNAM
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 zIlopadezamAlA. sarva kAryamAM zithila thaelA kema dekhAu~ ho? " teNe uttara zrApyo ke, "mhAre sudarzana nAmano prANapriya mitra , tenI vAtonA sukhamAM mana thaelA mane kaMza sAMjaratuM nathI." strIe kahyu. " e koNa ? ane kevo le?" purohita kapile pharIthI uttara zrApyo ke, " e panadAsa zegno mahA buddhivaMta putra . tenAM rUpa, lAvaNya, saujanya ane dAdieyAdi guNo AkAzanA tArAUnA sarakhA asaMkhya be. he jaje! jyAMsudhI teM guNonA samuarUpa e zeThanA putrane dIge nathI, tyAMsudhI thAro janma vRthA ." zrAvAM patinAM vacana sAMjalIne kapilA sudarzanane jovAnA upAyo zodhavA lAgI. pabI ko divase rAjAnI zrAzAthI kapila guptarIte bIje gAma gayo eTale kAmathI vihvala thaelI kapilA sudarzanane ghera zrAvIne kadevA lAgI. " he sudarzana ! zrAje tamArA mitrane zarIre sukha nathI; mATe tame mhAre ghera zrAvIne temane tamArI zramRta dRSTithI saMtoSa pamADo." tenAM zrAvAM vacana sAMjalIne sudarzana zeTha mitranI prItine lIdhe tatkAla tene ghare zrAvyA ane pUbyuM ke " mhAro mitra kyA ?" kapilAe uttara prApyo ke " uraDAnI aMdara ." par3I kapilAe uraDAnI aMdara gayelA sudarzanane jANIne bAraNuM baMdha kamu bhane nirlaja thazne viSayanI yAcanA karI. panI hAjara javAbI evA sudarzana zeThe hasIne kaDuM. "thA saMsArasamuamAM manuSyone yuvAvasthAnuM phala viSayaja De; paraMtu vidhAtAe mane napuMsaka banAvIne viDaMbanA pamADyo ne mATe he nAmini ! phakta puruSanA rUpaneja dhAraNa karanArA mhAreviSe tuM mukhyA thaelA vaTemAzu jema tAla phalane viSe mithyA brAMti pAme tema mithyA brAMti pAmI bu." __ par3I vilakSa banelI kapilAe bAraNuM ughADInesudarzana zegne rajA zrApI eTale te buTI gayelA karmavAlA jIvanI peThe tRNasamAna saMsAranuM dhyAna karato bato sarala raste thakSa potAne ghera Avyo. paDI te divasathI zrAraMnIne rAkSasInI peThe strIuthI jaya pAmatA evA sudarzana zeThe bIjA koznA ghara pratye na javAno nizcaya kasyo. valI vazya AtmAvAlA zrane dharmadhyAnamAM tatpara evA teNe mUrtimaMta yoganI peThe dharmanuMthAcaraNa karavA mAMDyu. eka divasa dadhivAhana rAjA, sudarzana zegne ane kapila purohitane
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudarzana zegnI kathA. 275 sAthe la bAgamAM krIDA karavo gayo. pAula ajayArANI paNa purohi. tanI strI kapilAne sAthe laz zANI jema anI pAuNa jAya tema rAjAnI pAbala ga. te vakhate zudarzana zegnI strI manoramA potAnA 3 putro sahita jANe guNayukta sAmrAjya lakSmI hoya nahiM zuM ? ema raste jatI hatI; tene jozne kapilAe AzcaryathI anayArANIne pUbyuM. "zrA u putrosahita konI strI jAya ?" ajayArANIe kahyu. "he brAhmae! tuM huM ene paNa olakhatI nathI.? e gRha lakSmInA sarakhI sudarzana zeunI strI manoramA ." kapilAe hasine kahyu. " jo e sudarzana zeunI strI ne to tene zeraDInI peThe zu phala prAptI hoya ? arthAt jema zeraDIne phala thatuM nathI tema ene paNa putrarUpa phala hoya nahIM; to pabI thA putro kyAMthI ?" ajayAe kaDaM. "are vAcAla ! ema ayogya kema bole ? rAjA zrane rAMka e bannenuM sAdhAraNa lakSaNa to putraja je." panI kapilAe " sudarzana zeTha napuMsaka ." ema kahevAthI ajayAe tene parIkSA, kAraNa pUbyuM, te uparathI kapilAe potAnI sarva vAta kahI batAvI. panI ajayAe kaDaM. "are mukharjI ! sudarzana zeThe tane tarI be; kAraNa dharmavaMta evo te zeva parastrIune viSe napuMsaka be; paraMtu potAnI strIne viSe napuMsaka nathI. zuM kamalane saMkoca pamADanAro kumudinIno pati caMDa puSaNa zrApavA yogya ?" e prakAre zrajayArANIe vAMdarInI peThe isI kADhelI kapilA vilakSapaNuM pAmIne panI maMda maMda vANIthI bolI. "sudarzana zeThe napuMsakanA daMnathI mUrkha evI mane betarI be; paraMtu hu~ thArI cAturI tyAre jAeM ke, jyAre tuM enI sAthe krIDA kare.?" anayAe garva dharIne kaDaM."are ! jo ema hoya to meM tenI sAthe krIDA karelI jANya. kAraNa ke je aneka evI rAjakanyAu~thI na vazya tha zake evo zrA mhAro pati dadhivAhana rAjA mhArI kuTInA pharakavAthI vAMdarAnA bAlakanI peThe jame be. jyAre vairAgyavaMta evA tApaso paNa strIunI sAthe krIDA kare , to par3I niraMtara strIne viSe zrAsakta tha rahelA thA sudarzana zegnuM to zuM kahevu ? strIu~nA kaTAkSathI ekeMji evA vRdo paNa puSpita thAya ne to par3I catura evA paMcejiya puruSone kola pamADavAmAM keTalo zrama thavAno ne ? jo huM enI sAthe krIDA nahiM karuM to amimAM
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 zIlopadezamAlA. praveza karIza." thA pramANe pratijJA karatI evI te ajayArANI bAgamAM jara tyAM ghaNo vakhata krIDA karIne par3hI ajayA tathA kapilA sAMje potapotAne ghera gayA. __panI sudarzana zegne viSe je mana jenuM evI ajayArANIe potAnI pratijJA potAnI paMDitA nAmanI dhAvamAtAne kahI eTate teNe kayu ke, " putri ! teM thA sAraM kAma kajhuM nathI; kAraNa ke tuM mahAtmAu~nA dhairyane jANatI nathI. valI sAmAnya zrAvaka paNa parastrIne viSe baMdhujAva (nAza bhenano nAva) dharAve je; to par3I sudarzana zeThanI to vAtaja zI karavI ! te niraMtara gurunI upAsanA karanAro ane dharmadhyAnamAM eka nizcala buddhivAlo be; jethI tene ahiM lAvavo paNa azakya , to par3I kAmanoganI to vAtaja zI karavI ? kayo buddhivAn mANasa kAMjavAnA jalane pIvAnI zchA kare ? ane zazalAnA ziMgaDA kholavAne mATe vanamAM naTake ? temaja rUpa saujAgyanA garve karIne paNa koNa sudarzana zeunA zIlavratane naMga karavAno prayatna kare ?" ajayAe pharIthI zrAgraha karIne kaDaM. " he mAta ! game tema karIne tene ekavAra ahiM lAvya. palI hu~ tane bIjA kAmamAM joDIza." paMDitAe vicAra karIne kaDaM. " jo thAro zrAvoja nizcaya hoya to meM tene ahiM lAvavAne mATe eka upAya zodhI kADhyo te eja ke, zrApama caudaza vigere parvanA divase te zUnyagrahane viSe kAyotsarge rahe . te vakhate tene ahiM lAvavo. bIjI rIte teno melApa thaze nahIM." ajayAe kaDaM. he buddhivaMta paMDite! teM bahu sAraM dhAguM. tuM yathArtha nAmavAlI be. have to tejapramANe upAya karavo. paMDitAe te vAta kabula karI. par3I hamezAM sudarzana zeThanA zarIra pramANa kRtrima mUrtine aMtaHpuramA lai jatI ane lAvatI evI paMDitAe peheregIrone vizvAsa pamADyA. ___ evAmAM kaumudI parva zrAvyu; tethI rAjAe paTTaha vagaDAbIne sarva pra. jAne vanamAM krIDA karavA javAnI zrAjhA karI; paraMtu sudarzana zeva to te divase cAturmAsika parva hovAthI rAjAnI zrAjJA laz dharma kRtya karavA mATe ghera rahyA. ahiM paMDitAe ajayA rANIne kahyu. " tamAre paNa thAje vanamAM jaq nahIM, ke jethI karIne dhArelI pratijJA saphala thAya."
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudarzana zegnI kathA. 177 te uparathI ajayA rANI paNa " zrAja mhAraM mAthu phuHkhe " evA mISathI rAjAne samajAvI ghera rahI. karvA De ke-"strI sahasA buddhinA balavAlI hoya . have ahiM sudarzana zeTha divase devapUjana vigere karIne rAtrIe zUnya gharane viSe kAryotsage rahyA eTale paMDitA tyAM zrAvI temane pAlakhImA besArI ajayA rANI pAse laz gai. palI zrRMgArarUpa bANanA jAthAne dhAraNa karanArI, kuTIrUpa kheMcelA dhanuSyavAlI ane kaTAkSa rUpa bANathI taiyAra tha rahelI ajayAe te zeTha upara nizAna mAMDyuM. ajayAe kaDaM ke, " he nA ! ghaNA kAlathI AcaraNa kareluM thA kuHsaha tapa zrAje phalIta thaevaM ne mATe have iSTa kAryane purNa kara." zrA pramANe hAzyavacana bolatI ane aneka prakAranI ceSTA karatI. evI te kAmAtura thaelI rANIe sudarzana zegne potAnI gatImAM ghAlIne zrA liMgana kaluM. te vakhate sudarzana zegnuM dhyAna vadhAre uddIpita thavA lAgyu. kaDaM je ke-pralaya kAlanA vAyuthI paNa meru parvata jhuMcalAyamAna thAya kharo ? pharIthI ajayArANIe kahyu. " are dhUrta ! tuM potAnI Agala AvI rIte mane kyAMsudhI nacAvIza ? hu~ kAmarUpa hastithI naya pAmIne thAre zaraNe zrAvelI bu. mhArI upedA na kara. thAre mATe ghaNA kAlathI kheda pAmuM bu. evo kayo mUrkha hoya ke prApta thaelA amRtane vRthA tyAga kare?" dhIra evo sudarzana zeTha manamA vicAra karavA lAgyo ke "jo hu~ zrA saMkaTathI mUkAIza toja kAryotsargane pArIza. nahiM to anazana dhAraNa karIza." ajayAe bAprakAre prArthanA karatAM batAM paNa jyAre sudarzanazeThe na mAnyu, tyAre to utpanna thayo ne krodha jene evI te kadevA lAgI. " are ajJAna ! tane dhikkAra thA ! mane mithyA apamAna pamADato evo tuM zuM nathI jANato ke prasanna zrayelI strI amRtasamAna De ane krodhayukta thayelI strI viSa samAna De ? thArA zrAvA AcaraNathI ni. zcaya huM thArI yamadUtI hUM." tenAM dhAvAM vacanathI to sudarzana zeTha mahA dhyAnamAM vadhAre magna thayo. kaDaM be ke-zaMkaranA netranA thAgnino saMga utAM paNa caMjamA to amRta mayaja je. paDI prajAta thavAthI vilakSa banelI ajayA potAnA aMgane viSe
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 1 zIlopadezamAlA. nakhavaDe upharaDA karI sora karavA lAgI eTale tatkAla peheregIro zrAvI pahoMcyA ane temaNe paDimAdhArI evA zAMta sudarzana zeThane dIga. paDI te vicAra karavA lAgyA ke, " jema caMDane viSe viSanA kabolano saMjava thAya nahiM tema thA zegne viSe thA pApano saMjava thato nathI." ema dhArIne te e e vAta tatkAla rAjAne kahI; tethI rAjAne tyAM zrAvyo. __ ajayA rotI rotI gada gad vANIthI rAjA pratye kahevA lAgI. " he deva ! huM zrApanI rajA lazne jeTalAmAM ahiM zrAvIne beThI teTalAmAM avasara vinAnA kuSmAMDa ( kolA ) phalanI peThe meM thAne mhArI Agala dIge. valI te puSTa, madhura vANIthI mane potAnI sAthe krIDA karavAnuM kahevA lAgyo. meM nA kahI eTale to teNe balAtkArathI nakhavaDe mhArA zarIre uUraDA kasyA, tethI hu~ zora karavA lAgI. kAraNa amArA abalAjanane viSe bIjuM bala zuM hoya ? " rAjAe " sudarzana zegne viSe zrA kAma asaMjavita be." ema mAnatA batA temane pUbyuM ke " thA kRtya tame kamu ? " sudarzana zeThe ajayAnI dayAthI kaMza paNa uttara prApyo nahIM. kaDaM be ke-pIlI nAkhelo evoya paNa zeraDIno sAMge miSTa rasa Ape 3. panI " parastrIgamana, ane corInuM mauna eja lakSaNa je. (arthAt parastrIgamana karanArA ane corI karanArA javAba ApatA nathI." ema vicAra karIne rAjAe tene viSe doSa thAropaNa kasyo. paThI teNe krodhathI radakone AjJA karI ke, "zrA zeThanA doSane nagaramA jAhera karI par3I tene zUlI upara caDAvo." rAjAnA thAvA zrAdezazrI radako sudarzana zegne keza pakaDI bahAra laI gayA. tyAM temanA mastake kareNanAM pAMdaDAM bAMdhyAM; kaMThamAM lIMbaDAnAM pAnanA hAro bAdhyAM;mazathI mukha zyAma kamu; zarIre rAto raMga copaDyo; vaTa supaDAnI batrI dhAraNa karAvI ane gadheDA upara besArI vAjIMtranA zabdapUrvaka saghalA nagaramAM pheravyA. te vakhate rAjAnA radako udghoSaNA karavA lAgyA ke, " aMtaHpuramAM aparAdha karanArA thA sudarzana ze ne zUlI upara zrAropaNa karavA laz javAya ." zegnI zrAvI sthIti jo nagaravAsI sarve jano vicAra karavA lAgyA. " aho ! rAjAe zrA sAraM kaDaM nathI, kAraNa eno zrAvo aparAdha hoya nahIM. e kAMza kuzIla
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudarzana zenI kathA. 17e nathI. aparAdhIna mukha zrAvaM na hoya. te to niraMtara zUnya gRhane viSe zayana kare be; mATe jAgyeja tene aparAdhavAlo kasyo be. have zuM e bahu avya zrApavAthI paNa mUkAya kharo ? " zrA prakAre bolatA evA sarve nagaravAsI jano jeTalAmA hAhAkAra karI rahyA ane khajano rudana karI rahyA De; teTalAmA te potAnA ghara Agala zrAvyo. tene jozne satI manoramA vicAra karavA lAgI. " are ! mhArA patine A yogya ne ? jo caMthI aMgArAnI vRSTi thAya, agnithI varSAda paDe athavA sUrya pazcima dizAmAM uge to paNa thA mhAro pati uSTa kRtya kare nahIM." ___ ema vicAra karIne te potAnA gharanI aMdara gaz ane jinezvara pra. junu pUjana karIne kAyotsarge rahI. te ema dhArIne ke, " jyAre zAsana devatA thA mhArA niSkalaMkita patine prApta thaelo utpAta nivRtta karI sAnidhya karaze tyAreja hu~ kAyotsargane pArIza. nahiM to amAre kulastrIne anazana eja zreya ." te vakhate zAsana devatAe AkAza vANIthI kaDuM. " he vatse ! tuM kheda pAmIza nahIM. huM sukha upajAvIza. " zrA AkAzavANI kAyotsarge rahelI manoramAe sAMjalI. have radakoe sudarzana zegne nagaramAM pheravIne par3hI zUlI upara caDAvyA eTale to te zUlI maTIne siMhAsana thara gayu; tethI te (rakSako ) temane khaDga ane lAkaDIvatI prahAra karavA lAgyA, paNa te prahAra to zreSThInA kaMThane viSe hArarUpa, mastake mukuTarUpa, banne kAnamAM kuMDalarUpa, hAthamAM bAju rUpa ane pagamAM kaDalArUpa thayA. te jozne thAzcarya pAmelA rakSakoe e vAta rAjAne nivedana karI. te uparathI dadhivAhana rAjA hAthaNI upara besIne tyAM zrAvyo. paThI atyaMta kleza pAmelA zegne AliMgana karIne rAjAe kahyu. " he zreSTin ! potAnA prajAvadhI jIvatA rahelA tamane meM zrAje dIga e mhArAM mhoTAM lAgya je. jenAM aMganuM rakSaNa karavAmAM dharmavAsanA jAgRta rahe be evA puruSone viSe divya astro paNa buMgaM thai jAya , to paThI mhArA sarakhA puruSonuM to zuMja kahe. je niravivekI puruSa strIunAM vacanamA vizvAsa kare bete mhArI peThe klezano pAtra thAya je. meM bIjAUnA kahevAthI Apano je aparAdha kasyo hoya te damA karo." ema kahine rAjA tene hAthaNI upara
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 zIlopadezamAlA. besArI mahotsavapUrvaka nagaramAM lAvyo. te vakhate mahAharSavaMta yaelA loko manoramAne kar3evA lAgyA ke, " tuM pUrNa saubhAgyavAlI be, mATe kAyotsargane pAra. " pI rAjA snehasahita dravya, puSpa zrane caMdana vigerethI satkAra karI zeThane sarva vAta pUThI te uparathI tethe yathArtha vAta kahI dIdhI. pI yAne zikSA karavA mATe krodha pAmelA rAjAnA caraNano sparza karIne zeThe zrajayAne ajayadAna ApavAnI vinaMtI karI. rAjA paNa sudarzana zeThe dekhADI yApelI jinadharmanI prajAvanAne jANIne te jainadharmane viSe sakta thayo. paThI rAjAe sudarzana zeThane hAthaNI upara besArI aneka mAso sahita vAjate gAjate temane ghera pahoMcADyA. yA saghalI vAta ajayAe sAMjalI tethI teNe phAMso khAine prANatyAga ko paMDitA paNa pATalIputra nagaramAM jazne devadattA nAmanI vezyAne ghera rahI. kathaM be ke - tevAM pAtrone evuMja sthAna yogya d. paMDitA te devadattA vezyAnI Agala sudarzana zeThanAM hamezA vakhANa karatI; te uparathI teNe kathaM ke, " jo huM tene ( sudarzana zevane ) dekhuM to pI mAnuM. "" have ahiM sudarzana zeThe paNa saMsArathI vairAgya pAmIne cAritra dhAraNa ka. eka divasa te vihAra karatA karatA pATalIputra nagara pratye gayA. tyAM devadattA zrAvikAnuM rUpa dhAraNa karI pAraNAnA mISathI temane potAne ghera thI vahoravA teDI gaI. kayuM ve ke sAdhu hameMzA sarala svajAvavAlA hoya . pI bAraNuM baMdha karI te vezyA munine pIDA karavA lAgI; paraMtu jema ratnano dIvo vAyuthI vikRti pAme nahiM tema te muni vezyAe karelA upasargathI calAyamAna thayA nahIM. bevaTa sAMje boDI mUkyA tethI te mahAtmA zmazAna pratye jazne kAyotsarge rahyA. tyAM paNa vyaMtarI thaI rahelI ajayAe bIjI potAnI sahacarI sahita klezanA kAraNarUpa vaira sevA mADyaM eTale sudarzanamunine zubhadhyAnathI kevalajJAna utpanna thayuM. te vakhate devatAe temano kevala mahotsava karayo; tethI te muni sahastra patravAlA kamala upara besIne dharmadezanA devA lAgyA. temaNe monA kAraNarUpa sAdhu ne zrAvakano dharma nirUpaNa karayA paDhI keTalA -
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaMkacUlanI kathA. 11 ke cAritra aMgIkAra kaluM ane keTalAke zrAvaka dharma Adasyo. vyaMtarI ajayAe paNa te vakhate zrAvaka dharma aMgIkAra kasyo bhane devadattA vezyA tathA paMDitA paNa bodha pAmI. e prakAre sudarzana muni pRthvI upara vihAra karatA batA aneka javya jIvone saMsArasamuprathI tArI ane zIlavratanA atula evA prajAvane sthApana karI aMte modalakSmIne pAmyA. ||shti sudarzana zeunI kathA smaaptaa|| have cora paNa zIla pAlavAthI sugatirnu pAtra thAya , te kahe . yaH anyAyarato'pi eva nRpanAryAprArthito'pi nApi kSubdhaH jo annAyaravi hu~, nivanajApabinavi navi kh'ushe|| zIlaniyamAnukUlaH saH vaMkacUlaH gRhI jayatu . sIlaniyamANukUlo, sa~vaMkacUlo gidI jyn||46|| zabdArtha-(jo ke0) je (annAyaravi ke ) anyAyane viSe prItivAlo evoya paNa ane (nivanajA ke0) rAjAnI strIe (pabinavi ke0) kAmane mATe prArthanA karelo evo paNa (hu ke0) nizca( navi khuko ke) na ja dona pAmyo. (sa ke0) te (sIlaniyamANukUlo ke0) zIlavratanA niyamane anusarIne rahelo evo tathA (gihI ke0) gRhasthAzrAmI evo (vaMkacUlo ke0) vaMkacUla ( jaya ke0) jayavaMto vattoM. // 45 // vizeSArtha- je corI karavAmAM prItivAlo, corI karavA mATe rAjAnA gharamA peThelo ane rAjAthI rIsAi gaelI paTTarANIe viSayane mATe prArthanA karelo utA paNa braSTa thayo nahi teja zIla pAlavAmAM keDa bAMdhIne taiyAra thaelo, gRhasthAzramI evo vaMkacUla nAmano cora thA jagatmAM jayavaMto vtto. // 45 // , vaMkacUlanI kathA, zrA jarata kSetramA samRjivAlA puruSone puNyabIjanA aMkuranI peThe sevana karavA yogya rathanUpura nAmarnu nagara De. tyAM jenA pratAparUpa sUryanI Agala sUrya paNa aminA taNakhA zarakho dekhAto hato evo bhane zatru
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 zIlopadezamAlA. ne tApa pADanAro vimalayaza nAmano rAjA rAjya karato hato. Ine iMdrANInI peThe ne zaMkarane pArvatInI peThe te rAjAne mAMgalya kalAnA yAzraya rUpa sumaMgalA nAmanI paTTarANI hatI. tejane vakacUlA nAmanI putrI ne phurnayane lIdhe zragminI jvalAnA sarakho krUra vaMkacUla nAmano putra hato. anukrame te putra jyAre yuvAvasthA pAmyo tyAre pitA tene caMdrane rohiNInI peThe rUpa ane guNathI adbhuta evI eka rAjakanyA sAye parAvyA. paraMtu te saMtApa karanAra, duHzIla ane nyAyamArgano - jANa hovAthI pitAe tene nirguNa evA apayazanI peThe gharamAMthI kADhI mUkyo eTale to bAlavaidhavyathIja balI rahelI vaMkacUlA paNa potAnA jAinA mohathI jema anyAyanI sAthai pApabuddhi jAya tema tenI sAthe cAlI. vakacUla potAnA aMganA keTalAMka vastrAlaMkAra lai bahena tathA ne sAthe te tyAMthI cAlI nIkalyo. anukrame te jamato jamato eka mhoTA araNyamAM zrAvI caDyo. tyAM teNe yamadUtanA sarakhA keTalAka dhanuSyadhArI jillone dIThA. patI zrAkRtithI rAjA sarakho jANIne sarve nilloe tene namaskAra karI zrAdarathI vavAnuM kAraNa pUbyuM. kumAra vaMkacUle potAnI sarva bAta kahI thApI; tetha harSa pAmelA sarve nilo tene kahevA lAgyA ke, " mAro svAmI pallIpati mRtyu pAmyo be; mATe have te pada tame aMgIkAra karo. " vaMkacUla teja'nAM vacana aMgIkAra karI palImAM gayo ne pallIpati thayo. pabI te pApakarmanA udayazrI jillonI sAthai pRthvI upara luMTa karato bato parA krame karIne mhoTI prasiddhi pAmyo. ekadA caMdrayazA nAme sUrI sAta sAdhusahita sArthavAhathI mUlA paDIne jamatAM jamatAM tyAM yAvI caDyA. evAmAM pravAsIune kAlasarakho varSAkAla vyo ne stanonA nArathI namI gayelI juvAna strInI peThe zrAkAza zojavA lAgyuM. pRthvImAMthI khala puruSonA aparAdhonI peThe aMkuro utpanna thavA lAgyA ane sarve mArgoM jIvanA saMcAravAlA tha gayA. pI vihAra karavo ayogya jANIne sarve sAdhu pallImAM zrAvyA. rAjaputra vaMkacUle temane mahAharSathI vaMdanA karI eTale sAdhue tene dharmalAna kahI ne paDhI tenI pAse vasatinI yAcanA karI te uparathI
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaMkacUlanI kathA. vaMkacUle uttara zrApyo ke, "iSTasthAna grahaNa karIne marajIpramANa raho, paraMtu he jagavaMto ! tamAre kRpA karIne mhAraM eka vacana aMgIkAra kara, thane te eja ke, tamAre kyAre paNa amane dharmadezanA devI nahIM; kAraNa ke tame hiMsArahita evA dharmanI dezanA Apo bo ane amArI hiMsA eja AjIvikA ." sAdhue e vAta kabula karI thane teNe ApelI vasatimAM nivAsa karI svAdhyAya vigere dharmakArya- AcaraNa karatA cAra mAsa nivarta kasyA. __par3I te sAdhu rAjaputranI zrAjhA lai vihAra karavA nikalyA. rAjaputra paNa dharmadezanA na zrApavArUpa potAnI AjJA pAlavAthI prasanna thazne sImADAsudhI temanI pAula gayo. panI tyAMcI pADhA valatA evA te rAjaputrane sAdhue madhura vANIzrI kayu. " he rAjaputra ! ame thArI sahAyyathI A gAmamAM cAra mAsa sukhe karIne nivRtta kasyA be; mATe prItithI thAro upagAra karavAnA kAraNe tane thA loka ane paralokamAM zuja phala thApanArA niyama ApavAnI zchA karIe bIe." rAjaputre kajhuM. he jagavaMta ! te mhArAthI zI rIte pAlI sakAze ?" munie kaDuM. " zaktipramANe grahaNa karavA. bahu zrAgraha karavo nahI. 1 jyAre tuM jIvano vadha karavAno udyama kare tyAre sAta pagalAM pAge haThIne paLI thArI marajIpramANe zrAcara. 2 je phalanuM nAma tuM jANe nahIM te lakSaNa karIza nahIM. (ajANyu phala khAiza nahIM.) 3 rAjAnI paTTarANIne mAtAnA sarakhI gaNavI. 4 ko dahADe kAgaDAnuM mAMsa khAvU nahIM. he rAjaputra ! thA niyamo ghaNA pAlavA yogya ; mATe thAre prayatnathI pAlavA." par3I rAjaputre (zrA mahAprasAda be.) ema kahIne te niyamono khI. kAra kasyo eTale mahA guNavaMta evA te munie vihAra kasyo. ___ ko vakhate unAlAnI RtumAM pasIpati rAjaputra vaMkacUla keTalAka jilbone sAthe laza ko eka gAma khuMTavA nikalyo; paNa tenA pahoMcyA pahelA gAmanA loko khabara paDavAthI nAsI gayA hatA; tethI te jukhyAne tarazyA baporanA vakhate pAgA phakhyA. palI dIna thara gayAM ne mukha jemanA evA keTalAka nilo rastAmA eka vRkSa nIMce bega ane keTalAka phala tathA pANInI zodha karavA lAgyA. evAmAM tejee pAkelA pha
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 zIlopadezamAlA. lothI namI rahe kiMpAka vRda dI. par3I thA phalo khAvAzrI zaM pariNAma thaze, e vAtathI zrajANyA evA jilloe te phalo lAvIne vaMkacUla Agala mUkyAM. vaMkacUle paNa potAno thanigraha saMjArIne te ne pUbyu. " thA phalonuM nAma zuM ? ane te zenAM phala ?" jilloe uttara zrApyo ke, " te to ame jANatA nathI; paNa thA phalo ghaNAM mIThAM " vaMkacUle kapu. " hu~ ajANyAM phala khAto nathI." niboe pharIthI kahyu. "he deva ! havAM jukhathI maravAno vakhata , mATe A phalo khAu~; kAraNa jo jIvatA rahIzuM to pharIthI paNa nIyama levAze." vaMkacUle dhIraja rAkhIne kaDaM ke, " tamAre AvAM vacana kyAre paNa bolavAM nahI; kAraNa lakSmIno jale nAza thA; prANo cAlyA jA; paraMtu potAnuM kahevU mithyA na thA." palI sarve nilo te phalo khAi ekAMtamAM jazne sUtA. phakta vaMkacUle zrane dAkSiNyatAne lIdhe eka sevake te phalo khAdhAM nahIM. panI aradhi rAtanA vakhate rAjakumAre uThIne potAnA sevakane katyuM. " jA sarva jihone jagADa." sevake nido pAse zrAvIne jeTalAmAM jagADavA mAMDyA teTalAmAM tene marI gayelA dIga. teNe rAjaputrane e vAta kahI eTale te paNa vismaya pAmyo. palI harSa zrane zoka yukta thaelo te vaMkacUla hAthamAM taravAra lai potAnA ghara tarapha cAlyo. gharanI pAse zrAvyo paNa bAraNAM baMdha hovAthI teNe kamADanA biumAthI joyuM to aMdara dIvo balato hato; tethI teNe ko puruSanI sAthe potAnI strIne sUtelI dIThI. paLI te atyaMta krodha pAmI taravAra kheMcI parAM upara thara aMdara utasyo. par3I te jeTalAmA taravAra ugAmI bannene mAravA jAya teTalAmAM sAta pagalA pAlA haThavAno gurue zrApelo niyama saMjArI te sAta pagalAM pAbo havyo; jethI ugAmelI taravAra bAraNamAM athaDAvAnA zabdazrI jAgI uThelI vaMkacUlAe tene ekadama pUjyuM ke, " tuM koNa je ? zrane ahiM kema zrAvyo ?" vaMkacUle bhenano zabda ulakhI khaDga saMtADIne pUjyu. " teM puruSano veza zAkAraNa mATe dhAraNa kasyo ?" teNe uttara zrApyo ke, " avasaranA arthI naTa loko nRtya karavA zrAvyA hatA. te koNa ? sAcA naTaloko De ke pasIne reDhI jANIne luTa karavA thA
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ vakacUlanI kathA. EA velA bIjA koI duzmano be ? " zrAvA vicArathI huM vhArA lugaDAM pahe puruSano veza dhAraNa karI sajAmAM gai. tyAM ghaNo vakhata teja'no nRtya jone paDhI dravya vastra vigerethI teune saMtoSa pamADI ghare zrAvI pramAdane lIdhe puruSano veza tyAga karayA zivAya huM temanI temaja mhArI jojAi negI sui gai. " kacUle ka. " dhanya be te gurujane ke, jemaNe mane tAravAne mATe niyamo zrApyA be. prathama ajANyAM phala khAvAM e niyama pavAthI temaNe mhAro potAnoja uddhAra kasyo be. bIjI jIvahiMsA karatAM sAta pagalA pADhA khasavAnA niyame karIne mane vhena tathA strI hatyAthI bacAvyo che. aho ! teja mahAtmA jANavA ke, je pote tare ve ane bIjAne tAre be. valI dhikkAra to zramaneja be ke, je zramoe temano dharmopradeza paNa sAMjalyo nahIM. " sa sarve ma javAthI pote ekalo rahelo vaMkacUla zatrunA ja yI palIno tRNanI peThe tyAga karI ujayinI nagarImAM Avyo. tyAM paNa koi zeThane ghera potAnI bahena tathA strIne mUkIne pote corIno dhaMdho karavA mAMDyo. corI karavAmAM kuzala evo te hamezAM dhanavaMtonAM gharamAM khAtara pADato; paraMtu kyAre paNa pakaDAto nahIM. eka divasa teNe vicAra karayo ke, " eka koDIne mATe paNa potAnA putrone mAranArA evA vepArInA dhanane dhikkAra be. paradravyanA lAlacu evA nikkuka brAhmaNo paNa upekSA karavA yogya ve to paDhI thoDAmAMthI thoDaM corI lenArA sonI lokonI to vAtaja zI karavI. valI uttama puruSone niMdA karavAyogya eva vezyAnuM dhana zA kAmanuM be ? kAraNa ke, je vezyA dhananI ichAthI koDhI yA mANasane paNa kubera sarakho mAne be. mATe have corI karavI to rAjAne gheraja karavI. kAraNa jo te saphala thAya to chA daya dravya male ne saphala na thAya to dIrgha kAlano yaza male. " evo vicAra karIne varSAkAlane viSe te vanamAMdhI eka dharolI lAvyo ane tenA puMDAne kAlIne rAjAnA meDela upara caDhyo. tyAMthI te tatkAla rAjAne rahevAnA maMdiramAM gayo. tyAM tene koi eka manohara svarUpavAlI strIe dITho ne pUbyaM ke, " tuM koNa be ? " vaMkacUle javAba thApyo ke, 24
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 zIlopadezamAlA " hu~ cora hUM." strIe pharIthI pUjyu. "tuM zuM levAnI zchA kare .?" teNe uttara prApyo ke, "maNi zrane ratna vigere." paThI vaMkacUlanurUpa jozne moda pAmelI strIe kahyu. " bIjA cora to ratna vigerene corI se De ane teM to mhAruM citta corI lI, je tethI tuM kharekharo cora be. tuM mhArI sAthe krIDA kare to hu~ tane aneka ratno zrApuM." vaMkacUle pUjyuM. "tuM koNa ?" strIe kahyu ke, "hu~ rAjAnI paTTarANI bu. mhArA saujAgyathI rAjA gusse thayo be; mATe strIrUpa dhanathI rahita evo tuM mane aMgIkAra karIne potAnA zrAtmAne saphala kara." paThI " rAjyastrI jogavavA yogya nathI." ema potAnA niyamano vicAra karIne vaMkacUle tene kahyu. "tuM sarva prakAre mhArI mAtA samAna . smArto paNa kahe je ke rAjapatnI guroHpatnI, mitrapatnI tathaivaca // patnImAtA svamAtA, capaMcaitA maatrHsmRtaaH|| artha-rAjAnI strI, gurunI strI, mitranI strI temaja potAnI strInI mA ane potAnI mA e pAMca mAtAUM kahI . rAjAnI strIe kaDaM. " he mUrkha ! tuM vRthA upedA na kara. huM thArA svAdhina thaelI bu." thA prakAre ghaNI vAra sudhI samajAvyA batA paNa jyAre vaMkacUla jarA paNa dona pAmyo nahIM tyAre to teNe krodha karIne kaDaM. "jo tuM mhArI zchA pramANe nahIM kare to tane potAne bAje yamarAja kopyo je ema jANI tene uttara zrApavAno vicAra kara. " zrA saghalI vAta rAjA nIcenA mAle sUto sUto sAMjalato hato. panI rANIe nakhavaDe potAnA zarIre upharaDA karI sora karavA mAMDyo ke, "zrare ! zrA ko purAtmA cora ke jAra ahiM pege ." rANInAM zrAvAM vacana sAMjalI khaDga dhAraNa karanArA keTalAka radako zrAvI pahocyA. "are kyA De! kyAM ! ! jAlo! kAlo!!" evA zabdano uccAra karanArA te sujaTone rAjAe thAjJA karI ke, "ene mArazo nahIM; paraMtu bAMdhI rAkho." panI rAjAe paNa rANInA vicAramAMja zrAkhI rAtrI nirgamana karI. savAre sajAmAM zrAvIne rAjAe corane bolAyo eTale sujaTo tene baMdhanamAMthI mukta karI tyAM laz gayA. paDhI rAjAe tene pUjyuM ke, " koza mANasathI na jaz zakAya evA mhArA mehelamAM tuM kema pege hato ?"
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaMkacUlanI kathA 27 vaMkacUle uttara zrApyo ke, " he deva ! bIjAu~ne tyAM khAtara pADavAthI kheda pAmelo huM avyanA mohathI gharolI- puMku kAlI ApanA mahela upara caDyo hato. tyAM bIlADI jema dUdhane dekhe tema mahAdevIe mane dIge. he rAjan ! zrApa mhArA upara dayA karo; kAraNa pote balavaMta batAM par3I vigraha zo ?" rAjAe kahyu. " hu~ thArA upara prasanna thaelo bu; mATe zrA mhArI paTTarANI tane ApuM buM; tene tuM grahaNa kara." core kaDaM. " he deva ! je zrApanI paTTarANI, te mhAre mAtA samAna be." tenAM zrAvAM vacana sAMjalI rAjAe krodhathI rakSakone zrAjJA karI ke, "ene zUlI upara caDAvI mArI nAkho." rAjAe zrApramANe kayuM to paNa te cora jema samyaktvane dhAraNa karanAro puruSa nyAyathI cale nahIM tema potAnA dhArelA anigraha (niyama) thI calyo nahIM. rAjAe guptarIte sujaTanA nAyakane samajAvyo ke, " ene mAravo nathI; paNa phakta jaya dekhADavo ." par3I corane nagarImA pheravI zUlI pAse laz gayA thane tenA upara caDAvavAne mATe paNa taiyAra kasyo utAM te potAnA anigrahane kAlI rahyo, tethI sunaTo tene pAlo rAjA pAse lAvyA. rAjAe prasanna tha tene putrasamAna mAnI yuvarAja padavI thApI. par3I to te vaMkacUla potAnI strI ane bhenasahita sukhethI rahevA lAgyo. valI te vicAra karavA lAgyo ke, "mane dhanya De; mhAro manuSyajanma saphala thayo be; paraMtu jo te munine pharIthI de to hu~ nizcaya temanI pAse uttama dharma zrAdarUM." thA pramANe te vicAra karato hato, evAmAM te caMyazA sUri vihAra karatA karatA tyAM zrAvyA. vaMkacUle temanI vaMdanA karI dharmopadeza sAMjalyo. palI te divasathI zrAraMjIne jenA arihaMta praju deva je; sAdhu guru ne zrane jIvadayA dharma . evo te vaMkacUla zrAvakadharma pAlavA lAgyo bhane gItArtha zrAvaka thayo. par3I to sAdhu zrane sAmi zrAvaka vigerenA jakta zrane devapUjA karavAmAM tatpara evA te vaMkacUlane ujAyinI nagarInI pAsenA zAlI gAmamA rahenArA jinadAsa nAmanA zrAvaka sAye ghaNI mitrA tha. ko vakhate vaMkacUle ko eka mahA jayaMkara evA pasIpatinI sAthe
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. raNasaMgrAmamAM yuddha karIne tene mAsyo, paraMtu pote paNa ghaNA ghA vAgavAthI jarjarita thaIne ghare zrAvyo. ghaNAM auSadho kasyAM paNa pIDA to vadhArene vadhAre thavA lAgI. vaTa vaidyoe kahyu ke, " jo ene kAgaDAnuM mAMsa khavarAve to ghA rukA jAya." e uparathI rAjAe kAgaDAne mArI tenuM mAMsa lAvavAno potAnA sevakone hukama kasyo. te sAMjalI kumAra vaMkacUle kaDaM. "mane kAgaDAnuM mAMsa na khAvAno niyama ." rAjAe kahyu. " he vatsa ! jo tuM jIvato rahIza to vAraMvAra niyama levAze; paraMtu jo mRtyu thayuM to zrAja deha kAgaDA bhane kutarAune lakSaNa karavA yogya thaze." rAjAnAM AvAM vacana sAMjalI kumAra vaMkacUse to nizcayathIja kaDaM ke, " jo mhAraM jIvita jatuM hoya to javA yo, paNa huM te kAma to karIzaja nahIM." ..panI rAjAe potAnA sevakone pUjyuM ke, " eno koza mitra ne ? " sevakoe javAba thApyo ke, " hA mahArAja ! zAlI gAmamAM rahenAra ji. nadAsa nAmano zrAvaka eno parama mitra ." palI rAjAe tene bolAvavA mATe potAnA sevakane mokalyo; tethI mitrane viSe prItivAlo jinadAsa paNa gharethI nikaTyo. rastAmA eka vRdanI nIce besIne rudana karatI evI bestrIu~ne jozne teNe pUjyuM ke, "tame zA mATe rudana karo ho ?" tejee uttara thApyo ke, " ame saudharma devalokamAM rahenArI ane pativinAnI devI bIe. jo vaMkacUla kAgaDAnuM mAMsa lakSaNa kakhyA vinA mRtyu pAmaze to te zramAro pati yaze; paraMtu tene kAgaDAnuM mAMsa lakSaNa karavAne rAjAe tane bolAvyo . he nA ! have jo te kAgaDAnuM mAMsa jakSaNa karaze to te amAro pati thaze nahi, tethI zrame pati vinA rahI sakazuM nahiM thATalA mATe ame rudana karIe bIe. panI "huM tene kA. gaDAnA mAMsa bhakSaNano upadeza nahi karUM." ema kahIne jinadAsa u jayinI nagarImA jaz zrAdarathI potAnA mitrane malyo. rAjAe jinadAsane kahyu. " Ane samajAvIne kAgaDAnuM mAMsa jakSaNa karAvya. " jinadAse vaMkacUla sAmuM jozne rAjAne kayu. " mahArAja ! Ane dharma rUpa auSadha karavU yogya , temAM paNa vAra karavA jevU nathI." palI dharmatatvane jANanAro vaMkacUla zrArAdhanA pUrvaka sAdharmikAdikane
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ vakacUlanI kathA. 189 viSe dravya vAparato, samAdhivaDe puNyanuM anumodana karato, duHSkRtane niMdato ne jIvone khamAvato mRtyu pAmIne bAramA devalokamAM bAvIza sAgaropama zrAyuSyavAlo devatA thayo. " have mitra jinadAsa, kacUlanuM uttarakArya karIne paDhI potAne gAma javA nikalyo. rastAmAM teNe teja vRkSanI nIMce rudana karatI evI teja be ne dekhIne pUbyuM. " meM vaMkacUlane kAgaDAnuM mAMsa jakSaNa karAvyuM nathI; batAM tamezA mATe ruvo ho ? " strIue uttara Apyo ke, " tame mAMsa japa karAvayuM nathI; paraMtu evaM kasyuM be ke (arthAt evo dharmopadeza dIdho ke) te amane tyAga karIne bAramA acyuta devaloka pratye cAlyo gayo. " paDhI te divasathI AraMbhIne jinadAsa jainadharmamAM dRDha manavAlo thayo . kayuM be ke pratyakSa dIvA paDhI kayo puruSa zAdinI vATa jue. e prakAre rAjAnI strIne viSe zIlavatane pAlana karavAthI ma - hA samRddhivAn thalo kacUla grahasthAzramamAM rahyo bato yA lokamAM ne paralokamAM sukhano joktA thayo. // iti vaMkacUlanI kathA // have gRhasthAzramamAM rahelI mahAsatIjanA zIlaprajAva kar3evA mATe te strIjanA guNanuM cAra gAthAe karI varNana kare be. mahilA dhavalayati triSyapi kulAni aliya sIlavimalA, mahilA dhavelei tinnivi kulAI // askhalitazIla vimalA iha paralokeSu tathA yazaH asamasukhaM ca prApnoti ida paraloesu tedA, jasa masamasudaM caM pAve // 47 // zabdArtha - ( araka liyasIla vimalA ke0 ) akhaM mita evA zIlekarIne nirmala evI ( mahilA ke0 ) strI je be te ( tinnivi kulAI ke0 ) mA - tA, pitA ne sasarAnA traSye kulone paNa ( dhavaleza ke0 ) ujvala kare d. ( ca ke0 ) ane ( iha ke0 ) yA lokane viSe ( jasaM ke0 ) jazane ( tahA ke0) tathA (paraloesa ke0) paralokane viSe ( samasudaM ke0 ) jenI barAbarI bIjaM ko yaha zake nahi evA sukhane ( pAveza ke0 ) pAme be.
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 zIlopadezamAlA. vizeSArtha- aticAra rahita evaM zreSTha brahmacaryavrata pAsavAthI nirmala yaelI strI mAtA, pitA ane sasarAnA e traNye kulone nirmala kare . arthAt traNye kulone prakAza kare je. valI te strI kulono prakAza karI poteja kevala vakhANavA yogya thAya ne ema nahi, paNa te strI thAlokamAM kIrti zrane paralokamA jenI barobara bIjaM ko paNa sukha thaz zakatuM nathI evA varga athavA modanA sukhane pAme . arthAt thA lokamAM brahmacaryanA mAhAtmyathI manuSyomAM vakhANa pAme bethane paralokamAM brahmacaryanA sAmarthyathI varga athavA mokSanA sukhane pAme // 7 // yA nijakAMtaM muktvA svame'pi na Ihate naraM anya jAniyekaMtaM muttaM, suviNevi na IIe nara annaM // AbAlabrahmacAriNAM sA jJaSINAmapi stavanIyA AbAlabaMnayArI-Na so risIpi vnnijaa||4|| zabdArtha- (jA ke0) je strI (niyakaMtaM ke0) potAnA khAmIne (muttuM ke0) mUkIne arthAt potAnA svAmI vinA ( suviNevi ke) svapnane viSe paNa (annaM naraM ke0) bIjA puruSane ( na Ihae ke0) nathI zvatI. ( sA ke) te strI (thAbAlabaMnayArINa ke0) janmathI mAMDIne brahmacArI evA ( risINaMpi ke0) jhaSiyone paNa (thavaNijA ke0) stuti karavA yogya . // 4 // vizeSArtha- je strI potAnA patine mUkIne arthAt potAnA svAmI vinA khapnamAM paNa bIjA puruSane nathI zvatI. arthAt je strI janmathI mAMDIne mana vacana kAyAe karI potAnA patineja seve. te mahAsatI strI janmazrI mAMDIne brahmacArI evA maharSi puruSone paNa stuti karavA yogya thAya . // 4 // have zIla nahi pAlanArI strI mATe kahe je. parapuruSasevinyaH kutaramaNyaH navaMti yadi loke parapurisaseviNIna, kularamaNI devaMti jara loe tadA vezyAdAzInAM prathamArekhA kulavadhUSu to vesIdAsINaM, paDhamAredA kulavadUsu // 4 //
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ rae mUlagAthAna. zabdArtha- (jara ke0 ) jo (loe ke0 ) lokane viSe (kularamaNI ke0 ) kulastrI je je te ( parapurisase viNI ke0 ) anya puruSane sevanArI ( havaMti ke0 ) thAya . ( tA ke ) to (kulavahUsu ke0) kulastrI neviSe (vesAdAsINaM ke0 ) vezyAstrIunI dAsInI ( paDhamArehA ke ) prathama rekhA ( nizAnI ) jANavI. // 4 // vizeSArtha- jo lokane viSe kulavaMtI strI parapuruSane sevanArI thAya be, to kulavaMtI strIune viSe vezyA dAsInI te prathama rekhA (pahelI nizAnI ) jANavI. arthAt jyAre kulastrI parapuruSanI sevA kare, tyAre kulastrIumAM ane vezyAnI dAsImAM kAMza phera raheto nazrI. // 4 // have sahaja niMdA karavA yogya strIne prazaMsAnuM kAraNa kahe . tumbApi ramaNijAtiH prazaMsanIyA surAsuranarANAM tubAvi ramaNijAI, pasaMsaNikA surAsuranarANaM // vihitA mahAsatIniH kAnirapi ativimalazIlAniH vihiyA mahAsahiM, kAdivi avimalasIlAhiM // 5 // zabdArtha- (avimalasIlAhiM ke0) atizaya nirmala zIla jemanAM evI ( kAhivi ke) koI paNa (mahAsahiM ke0) mahAsatIe karIne ( tujhAvi ke0 ) tu evIya paNa ( ramaNijAI ke0) strIjAti je je te ( surAsuranarANaM ke0 ) deva, dAnava zrane manuSyonI madhye ( pasaM. saNijA ke0 ) vakhANavA yogya ( vihiyA ke0 ) kahI be. arthAt ma. hAsatI strIvaDe tuba evI strIjAti deva, dAnava thane manuSyonI sa. nAmAM vakhANavA yogya tha . // 50 // vizeSArtha- atizaya nirmala zIlavAlI koi paNa mahAsatI strIe karIneja tucha evI strIjAti deva, dAnava ane manuSyonI sajAmAM vakhANavA yogya thara . arthAt zIlanI parIkSAne vakhate Azcarya utpanna karanArI mahAsatI strIja strIjAtine traNa lokamAM vakhANavA yogya kare . bAkI strIjAtinuM niMdyapaNuM to jagatmA prasika je. // 50 //
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ pae zIlopadezamAlA. have te strIThamAM sItAsatInuM dRSTAMta kahe. nijazIlamahAmaMtreNa prabakhajvalanaM jalaM kurvatyAH niyasIlamahAmaMte-Na pabailajalaNaM jalaM kuNaMtIe // zIlodghoSaNapaTahaH adyApi dhanat dhvanati sItAyAH sIlagghosaNapaDado, aGavi uupdnnsiiyoe||51|| zabdArtha- ( niyasIlamahAmaMteNa ke0 ) potAnA zIlavatarUpa mahAmaMtre karIne ( pabalajalaNaM ke0) atizaya dhakhelA kheranA thaMgArAne (jalaM kuNaMtIe ke0) jala (pANI) karatI evI ( sIyAe ke0 ) sItAnA (sIlagghosaNapaDaho ke0) zIlano udghoSaNa karato evouMkuni je te (zrAvi ke) Aja sudhI paNa (UNadaNaza ke) vAge . // 51 // vizeSArtha- rAmacaMajIe rAvaNane mArIne pAThI lAvelI potAnI strI sItA satIne zIlavratanA naMganI zaMkA maTADavA mATe agnimAM praveza karAvyo; te vakhate potAnA zIlavatarUpa mahAmaMtranA prajAvadhI atizaya dhakhelA kheranA aMgArAne paNa jala karatI arthAt te agnithI utpanna thaekhA pANInI upara suvarNa kamalanI upara taratI evI janakarAjAnI putrI sItAno zIlavatathI utpanna thaelo yazarUpI paTaha jaya jaya zabda karato sato thAjasudhI paNa vAge je // 51 // zrA sItArnu caritra zrAgala rAvaNanA caritramA kadeze. have zIlavatanA mAhAtmyanA camatkArane kahe je. cAlanIdhRtajalayA saMghamukhodghATanaM kRtaM yayA caulaNidhariyajalAe, saMghamuhugghAmaNaM keyaM jiie|| capApArodUghATanamiSeNa naMdatu sujanA sA. caMpodArugdhAmaNa-miseNa naMdana sunahA sA // 5 // zabdArtha- ( cAlaNidhariyajalAe ke0 ) cAlaNImAM dhAraNa kahuM De jala jeNe evI ( jIe ke0 ) je sunAe (caMpAdArugghAmaNamiseNa ke0) caMpAnagarInA dhAra (daravAjA) ughADavAnA miSe karIne (saMghamuhugdhAmaNaM kayaM ke0) saMghanA mukhane prakAzita kasu. (sA sunaddA keN) te sujA ( naMdana ke0) dIrgha zrAyuSyavAlI thaauN.||55||
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ sunazanI kathA. 293 vizeSArtha-sUtaranA tAMtaNAthI bAMdhelI cAlaNIe karIne kUvAmAMthI pANI kADhI, caMpA nagarInA daravAjA ughADavAthI saMghanA mukhane prakAzita karanArI arthAt jinazAsananI pranAvanA karanArI jinadatta zeunI putrI sunasA dIrghAyuSyavAlI thA. // 5 // ||sunjaanii kathA // jemAM puNyanA aMkUrasarakhI jainamaMdironI paMkti zojI rahI hatI evaM zrA jaratakSetrane viSe pRthvInA zrAnUSaNarupa vasaMtapura nAmarnu nagara be. tyAM kAmadevanA sarakho rUpavaMta jitazatru nAmano rAjA rAjya karato hato. te nagaramAM prasiddha vainavavAlo ane jenA guNo sarva ko manuSyonA hRdayamA hAranI peThe krImA karatA hatA evo jinadAsa nAmano zrAvaka vasato hato. tene jainadharmamAM prItivAlI, tatvanI mAlArUpa ane zIlavatathI suzojita evI jinamati nAme strI hatI. teune prAdanAsarakhI madhura vANIvAlI ane jenI spardhA karavAthI samujne paNa khAru thara javu paDyu ! evI sunanA nAmanI putrI hatI. rAjahaMso jema kamalInIno zrAzraya kare tema dharmaguNothI zrAzraya karAyelI te sunamA anukrame yuvAna puruSonA manane moha pamADanArI yuvAvasthA pAmI. par3I keTalAka yuvAvasthAvAlA puruSoe tenuM mAgu kaDaM paNa te sarvene mithyAdRSTi jANIne jinadAsa zeThe kAgaDAUne jema khIra na thApe tema teumAthI ekane paNa potAnI putrI thApI nahIM. __ko vakhate caMpA nagarIthI bauddhadharmamAM kuzala evo bujhadAsa nAmano vaNik te nagaramA vepArane mATe zrAvyo. bIje divasa te kaMza kArya prasaMge jinadAsanA ghera thAvyo. tyAM teNe suzojita alaMkArovAlI sunaprAne dIThI. par3I vivAhano arthi te bujhdAsa, bIjA mANaso pAsethI tenA vivAhanI vAta sAMjalI ratnano arthi jema samunnA tIranuM sevana kare tema daMnathI sAdhuunu sevana karavA lAgyo. par3I zraddhA vinA paNa sAdhuThanI sevA karato evo te buddhadAsa, sAdhuUnA saMgathI jema caMpAnA saMsargathI tilavRda sugaMdhavAlAM thAya tema bodhibIja pAmyo. par3I to te jinezvara praju, pUjana, vaMdana ane stavana vigere karavA lAgyo. kahyu De ke-ratnane pAmelo kayo puruSa pramAda kare ? par3I tenA vinayAdi gu
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 zIlopadezamAlA. Noe karIne prasanna thaelA jinadAsa zeThe jema guru ziSyane zAstra zrApe tema potAnI putrI sAdharmika evA te bujhadAsane ApI. jema rohiNI ane caMno yoga thAya tema zujamuhUrtane viSe manuSyone prazaMsA karavA yogya evo teUno maMgalIka vivAha thayo. paDI tyAMja radelAne paraspara gADha prItivAlA banelA te strI puruSane sukha jogavatA keTaloka kAla gayo. eka divasa vehepArathI ghaNuM pravya melavanArA ane potAnA gharapratye javAne utsAhavaMta thaelA bujhdAse vinayapaNAthI jinadAsanI rajA mAgI eTale tattvane jANanArA jinadAse madhura vacanathI kaDaM. "he vatsa! tame bahu sAraM kaDaM; kAraNa mAtA pitAnI sevA karanArA putro prazaMsA karavAlAyaka thAya be; paraMtu tamArA mAtApitA mithyAdRSTI je ane mhArI putrI sujanA jainadharmavAlI be, to teuno nego nirvAha kema thaze ?" buddhadAse kaDaM. "tene jUdA gharamA rAkhIza, to par3hI jAtivaMta suvarNane doSa zrApavA koNa samartha thaze ?" paDI buddhadAsa potAnA sAsarA jinadAsanI rajA la sujanA sahita potAne deza javA nikalyo ane anukrame purIsamAna potAnI caMpApurIpratye zrAvI pahocyo. tyAM te sunasAne jUdA sthAnamA rAkhI pote ghera gayo. __ panI sAsu zrane naNaMda sunasAnA bija kholavA lAgI; paraMtu satI sunanA to niSkapaTapaNe arihaMta prajuno dharma pAlatI hatI. valI tenA gharaneviSe sAdhu jakta pAna vahoravA paNa zrAvatA hatA. te uparathI sujajAnI sAsu ane naNaMda buddhadAsane hamezA kahetI ke, "he vatsa ! potA. nI marajIpramANe cAlanArI zrA thArI strI sAdhuUnI sAthe krIDA kare ." buddhadAsa paNa kadeto ke "e zIlavatI be, mATe tamAre ema kahevU yogya nathI." kahyu ke- suvarNa bahukAle paNa malIna thatuM nathI. buddha dAsanAM AvAM vacana uparathI to te banne puSTAu~ sunasAnA bina kholavAne mATe vadhAre ne vadhAre tatpara tha. ekadivasa kozaeka sAdhu sunasAnA ghare vahoravA mATe zrAvyA hatA; tyAM temanA netramA pavanathI uDelu tRNa paDyuM; paraMtu zarIrane viSe nispRha evA temaNe te kaDhAvyu nahIM. evAmAM nidA vahorAvatI evI te satIe sAdhunAM netramA pImA jozne potAnI jIjavatI te tRNa kADhI nAMkhyuM, paraMtu po.
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ sunAnI kathA. A tAnA seMthAmAM jarelA siMdUrano sparza sAdhunA kapAle thara gayo. paDhI sAdhunA kapAlane viSe thalA siMdUranA sparzane dekhADatA batA buddhadAsane tenI mAtAe kayuM ke, " he vatsa ! jo zra vhArI satI strI ?" buddhadAse paNa e nizAnanA balathI te vAta sAcI mAnI sunAno tyAga kasyo. kathaM a, de konuM mana khaMDita nathI karayuM ? valI te vicAra karavA lAgyo ke, " jo thA mahAbhAgyavAlI strI niMdita karma karaze to paDhI nirAdhAra thaelA sarve guNo pAtAlamAM pesaze. " satI sunadrA paNa nisneha thalA pati ne jo vicAra karavA lAgI ke, " doSanA mUlarUpa yA gRhasthAzrama dharmamAM kalaMka prApta yatuM kaM zrAzcarya nathI; paraMtu sarva upAdhithI zuddha evA thA jinezvara prajunA zAsanamAM akasmAt apavAda prApta thayo eja mhArA hRdayamAM kheda upajAve be; mATe jyAMsudhI thA jaina zAsanane prApta luM kalaMka nAza nahiM pAme tyAMsudhI huM kAyotsargane pArIza nahIM. " ema vicAra karIne teNe sAyaMkAle jinezvaranuM pUjana karI ane zAsana devInaM dhyAna karI ekAMte kAyotsarga kasyo. yA prakAre te ekAgra citte karIne jeTalAmAM kAyotsarge rahI teTalAmAM to tatkAla zAsana devIe pratyakSa thaIne tene kayuM. " he vatse ! tapanI peThe vhArA satve prerelI huM zrI buM; mATe tatkAla kahe, huM vdAruM zuM kAma karUM ? " sunAe kAyotsarga pArIne harSathI praNAma karIne kayuM. " he devi ! jaina zAsanane lAgelo kalaMka utAro. " zAsana devIe pharIdhI kadhuM. " he vatse ! kheda na kara, huM savAre thArI zuddhivaDe dharmaprabhAvanA karIza. " yA prakAre AjJA karIne zAsanadevI aMtardhyAna thaI gaI. sunajhAe paNa dharmadhyAna vaDe bAkInI rAtrI nivRtta karI. zrA paDhI savAra thai eTale dvArapAloe nagarInA daravAjA ughADavA mAMDyA; paNa te ughaDyA nahIM; ghaNuM jora karayuM; paraMtu kaM valyu nahIM. tetha nagaravAsI jano ne pazu sora karavA lAgyA. rAjA paNa zrakula vyAkula thai tyAM zravI jAgyanuM prabalapaeM mAnavA lAgyo. paDhI hA tha paga dhoi, pavitra yaza, hAthamAM dhUpa lai ane hAtha joDIne rAjAe ka. " he deva dAnavo ! sAMjalo. tamArAmAMthI je koi krodha pAmyo hoya te mhArA upara tatkAla prasanna thA." rAjAnAM zrAvAM vacanathI tu
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 zIlopadezamAlA. rata AkAzavANI thai ke " koi mahAsatI kAcA sUtaranA tAMtaNAMcI bAMdhelI cAlanIvaDe kUvAmAMthI pANI kADhI traNa aMjalI nagaranA daravAjAne bATaze to tarata ughaDI jaze." yAvI AkAza vANI sAMjalIne nagaranI sarva taiyAra tha; paNa brAhmaNa, kSatriya, vaizya ne zunI strI mAthI koi eke evI na nIkalI ke je cAlaNIvaDe kuvAmAMthI pANI kADhavAmAM vilakSapaNuM na pAmI hoya !!! arthAt keTalIka sUtarane bAMdhavAthI, keTalIka bAMdhIne cAlavAyI ane keTalIka kuvAmAM zIMcavAthI tUTIjavAne lIdhe vilakSaNa pahuM pAmI hatI. vAmAM vinIta zrAtmAvAlI sunadrAe madhura vANIthI potAnI sAsune ka. " he mAta ! jo tame mane rajA Apo to huM mhArA AtmAnI pa rIkSA jovA mATe jAUM. " sAsue hasIne uttara Apyo ke " thAruM satIpaNuM zrame prathamathI jAeyuM be, mATe tuM dave zramane nagaravAsI janomAM vagovIza nahIM. e sarve satI puradvAra ughADamAM samartha thai nathI, to paDhI niraMtara jaina sAdhunI sevA karanArI tuM kharekharI te kRtya karavAmAM samartha thaIza ! " sunajhAe kayuM. " he mAta ! tame kahyuM te to yogya be. kAraNa zIlavata pAla bahu durvvana be; to paNa huM to paMcanI sAkSI e AtmaparIkSA karIza. " e prakAre kahane sAsu tathA naNaMda irSyA karatA datA topaNa te sunA snAna karI, pavitra vastra peherI ne paMca parameSThInA smaraNapUrvaka navakAra jaNI jyAM sarve mANaso hatA tyAM gai paDhI teNe potAnA guNasarakhA kAcA sUtaravaDe cAlaNIne bAMdhI Azcarya sahita sarve mA so jotA batA tevaDe kUvAmAMthI pANI kADhyuM. te vakhate parivArasahita rAjA tyAM vI kahevA lAgyo. " he sati ! tame bahusAraM kasyuM ! bahusAruka !! have nagarInA daravAjAne tatkAla ughADo." paDhI maMtri, sAmaMta, bhUpati ne nagaravAsI janoe zragala karelI, jagatne jitanArA cAlanI rUpa yaMtrane hAthamAM dhAraNa karI rahelI, hastinA sarakhI gativAlI, praphullita mukhavAlI ne baMdijanoe stavana karayo ne vijaya jeno evI te subhadrA pUrva taraphanA daravAjA pAse ga. pI paMca parameSTI namaskArano uccAra karatI evI sunadrAe te jalanI traNa aMjalI nagaranA daravAjAne bAMTI te vakhate jema viSayI zrAMdhalA
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 sunAnI kathA. thara gaelA mANasanAM netra jAMgulI maMtranA japathI ughaDI jAya tema nagarInuM dhAra ughaDI gayuM; tethI AkAzamAM deva iMni vAgavA lAgyA. nagaravAsI jano tenAM vakhANa karavA lAgyA ane devatA paNa jaina dhamano jaya jaya zabda karavA lAgyA. e prakAre te sunAe dakSiNa tathA pazcima taraphanA daravAjAne ughADI sAsu tathA naNaMda vigere urjana mA sonAM mukhane zyAma kasyAM. palI uttara taraphanA daravAjA pAse zrAvIne sujanAe kahyu. " jo koza bIjI strI satI hoya toja thA dvAra ugha. Daze." mahAsatI sujamAnA zIlavatanA atizayane sUcavatuM te caMpA na. garI, uttara taraphanuM chAra zrAja sudhI paNa baMdha . lokamAM sujamAnA zIlavratarUpa eka apUrva dIpaka prakAze ne ke, je urjana mANasoe thApelA apayazarUpa jalanA pUrathI paNa holavA jato nathI. panI guNanA samUhane gAyana karatA evA nagaravAsI janosahita te sujanAe caitya paripATI karI. rAjAe mahotsavapUrvaka sujamAne tenA gharapratye pahocADI. tyAM sunaDAe nRpatine jainadharmano upadeza dIdho. nUpati te khIkArIne potAnA ghera gayo ane bIjA sarve loko paNa potAnA ghare gayA. prathama tiraskAra karavAthI pastAvo karatA evA sAsu naNaMda vigere kuTuMbI jano paNa mAna thApavA lAgyA. mAtA pitA paNa tenA vakhANa karavA lAgyA. valI bujhadAse to tenA caraNamAM paDI potAno aparAdha kSamAvyo. palI mahAsatI te sunA gRhastha dharmane pAlI aMte cAritra dhAraNa karI sajati pAmI. // iti sunasAnI kathA. // zIlanI rakSA mATe rAjyAdi sukhane viSe paNa mahAsatIrnu nilojipaNuM kahe . nijazIlarakSaNArtha tRNamiva rAjyamapi pariharaMtyAH niyasIlarakapa taNaMva raiUMpi prirNtiie|| sakalasatInAM madhye iha rekhA madanarekhAyAH sayalasaINaM male ida redAM mayaNaredAe // 53 //
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2ena zIlopadezamAlA. zabdArtha-(zha ke0)zrA jagatne viSe ( niyasIlarakaNa ke0 ) potAnA zIla rakSaNane mATe ( rajaMpike ) rAjyane paNa ( taNaMva ke0) tRNanI peThe (pariharaMtIe ke) tyAga karatI evI (mayaNarehAe ke0) madanarekhAnI ( sayalasaINaMmale ke0) sakala mahAsatIunI madhye (rehA ke0) pratiSThA ne arthAt sarvotkRSTapaNuM 2 // 53 // vizeSArtha-zrAjagatne viSe potAnAzIlavatanuM rakSaNa karavAmATe rAjyane paNa tRNanI peThe tyAga karatI evI yugabAhu rAjAnI strI madanarekhA zIla pAlanArI sarva mahAsatIunI madhye rekhArUpa thara le. arthAt sakala mahA satIu~mA madanarekhAnI kIrti sarvotkRSTapaNe varte . // 53 // madanarekhAnI kathA. jyAM jogI puruSone tArA paNa nirmAlya puSpanA samAna dekhAtA hatA evaM zravaMtI dezamAM lakSmIzrI manohara sudarzana nAmarnu nagara . tyAM AkAzamA rahelo caMDa paNa jenA yazapima sarakho zojato hato evo maNiratha nAmano mahA dharmavaMta rAjA rAjya karato hato. teno yugabAhu nAmano nhAno nAz yuvarAja padavI jogavato hato. tene pativratAnA gupoe karIne prasiddha zrane jenAM rUpanI saMpattI jokne kAma potAnI mele balI mUvo batAM zaMkare kAmadevane bAlyo evo lokamAM zaMkarane mithyA apavAda apAya evI madanarekhA nAmanI strI hatI. __eka divasa maNiratha rAjA potAnA nhAnA nA yugabAhunI strI madanarekhAne jo kAmadevathI pIDA pAmato to manamA vicAra karavA lAgyo. " mhAre kAmadevanA jIvita rUpa thA strIne ko paNa upAyathI melavavI." zrApramANe vicAra karIne teNe madanarekhAne mATe niraMtara jUdI jUdI neTo mokalavA mAMDI. karvA De ke taM toSayamiSeNa prAk, yaM vazIkartumichasi // tatkhAdabubdho yatprANI, kAryAkArya na viMdati // artha-he nA ! tuM jene vaza karavAne zchato hoya tene prathama zrapUrva vastu ApIne saMtoSa pamADya. kAraNa ke, te vastunA khAdamAM bubdha thaelo prANI kAryAkAryane jANI zakato nathI. mahAsatI madanarekhA paNa
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ madanarekhAnI kathA. raee maNiratha rAjAe mokalAvelI puSpa tAMbUlAdi neTone jeThanA prasAdarUpa gaNIne grahaNa karatI hatI. __ par3I ko eka divase maNiratha nUpatie potAnI pUtI madanarekhAnI pAse mokalI; tethI te tyAM jazne kahevA lAgI ke, "he na ! thArA guNothI anurakta thaelA mahArAjA tane ema kahe je ke,he sutra! gokhamAM unnelI tane jyArathI meM dIThI tyArathI mAMDIne mhArI eka ghaDI varSa samAna jAya je to tuM mane patirUpa mAnIne paTTarANI pada nogava." AvAM rAjAe kahelAM vacana pUtInAM mukhathI sAMjalIne dharmanI jANa evI madanarekhAe kahyu. " keTalAka satpuruSonu mana parastrIumAM jatuMja nathI ane tevA keTalAka puruSonuM mana to putranI strIneviSepaNa zAsakti pAme . strIumAM zIlavratarUpa jagatprasijha mahAguNa je. teno nAza thayAthI to jIvarahita dehanI peThe jIvaq paNa vRthA je.jene potAno nAz jyeSThabaMdhu tathA rAjyasvAmI mAnIne niraMtara namana kare be; te a' mhArI prArthanA kare kharo? he ti ! thAre mhArA vacanathI rAjAne kadevU ke,tuM potAnA nhAnA jAznI strIne yA prakArano saMdezo mokalatAM lAja na pAmyo ?" pUtIe thA sarva samAcAra rAjAne kahyA; paraMtu jema madyapAna karanAro potAnA vyasanane tyaje nahIM tema te potAnozrAgraha na tyajatA vicAra karavA lAgyo ke, "jyAMsudhI ndAno nA jIvatoDe tyAMsudhI nizcaya e strI mhAre vazya thanArI nathI." ema dhArIne te potAnA nhAnA nAzne mArI nAkhavAnA upAyo zodhavA lAgyo. ___ evAmAM thAMbAnAM aMkurodhI madonmatta thaelA kokilAnA zabdoe sUcavelo bhane yuvarAja kAmadevasahita vasaMta nAmano RturAjA zrAvyo. arthAt vasaMtaRtu zrAvyo. te vakhate vRkSanI velanA samUhane viSe jANe te rAjA vasaMte sAjhA karelo koz puruSa hoya nahiM zuM? evo malayAcalano catura pavana pharavA lAgyo. madonmata thaelA jamaro UMkAra zabdavaDe gIta gAvA lAgyA ane vRdo jANe pasavorUpa hastane lAMbA TukA karIne nRtya karatA hoya nahiM zuM ? ema dekhAvA lAgyA. valI praphuddhita thatAM evA kalIunA puSponI sarve vRdo jANe vasaMtane neTuM zrApatA hoya nahiM zuM ? evA dekhAtA hatA. te vakhate rAtAM puSparUpa
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 zIlopadezamAlA. kusuMbI vastrane dhAraNa karanArI ane zvetapuSpanA hAravAlI vanalakSmI prApta thara. panI iMzANIsahita unI peThe madanarekhAsahita yugabAhu vasaMta ladamIne saphala karavA mATe udyAnamAM gayo. tyAM Akho divasa puSpanA samUhane ekaThA karavA dika krIDA karIne par3I te rAtrIe priyAsahita kadalIgRhamA nizciMtapaNe sUto. rAjA maNiratha paNa avasara jANIne khaDga laz keTalAka mANaso sahita guptarIte te kadalIgRha pratye zrAvyo. tyAM teNe kulanI maryAdAno tyAga karI, yaza, dharma ane lagA vi. gerene boDI daza potAnA baMdhunA kaMThane viSe khaDgano prahAra kasyo. are dhikAra ne kAmanA udayane ! ke,jene vaza thaelA rAjAe potAnA nAine paNa gaNyo nahIM! par3I medanarekhA karuNasvarathI sora karavA lAgI eTale sevako doDI zrAvyA; paNa rAjA to tatkAla bAnI rIte potAne ghera jato rahyo. palI prANane nAza karanArA prahArane jANIne satI madanarekhA potAnA patinA kAnamAM kahevA lAgI. " he mahAnAga! tame jarA paNa vRthA kheda pAmazo nahIM; kAraNa ke, sarve prANi potAnA pUrve karelA karmane jogave . mRtyu pAmavAne taiyAra thara rahelA manuSya ko upara veSa karavo nahIM; kAraNa veSa karavAthI kaMza valatuM nathI; paraMtu ulaTo te paralokazrI braSTa thAya . he nAtha ! manane samAdhImA rAkhI jinezvara prajunuM zaraNa karo. mamatApaNuM mUkI dyo ane sarve prANiune viSe maitrI karo. valI ema paNa ciMtavana karo ke, " mhAre thA lokamAM tathA paralokamAM arihaMta praju deva, sAdhu guru thane jinezvara praNita dharma thA. he prANavabana! sikAdi sAdivAlA potAnA purAcaraNane nIMdo ane sarva sthAnakethI mohano tyAga karI paMca namaskAra- smaraNa karo. jene mATe zAstramA kaDaMDe ke prANA yasya namaskAraM, smarataH prAtamiyati // .. na yAti yadi modaM sa, dhruvaM vaimAniko javet // artha-je manuSyanA prANa navakAranuM smaraNa karatAM jAya . te mANasa kadApi jo mokSa na pAme to te nizcaya vaimAnika devatA to thAya. valI he nAtha ! paMca aNuvrata, cAra zikSAbata, ane traNa guNavrata e . rUpa zrAvakanA bAra vratane grahaNa karo. jagatmAM prANIune mitra, putra
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ madanarekhAnI kathA. 201 ane strI vigere ko zaraNa nathI; paraMtu zrA lokamAM ane paralokamAM dharma ekaja rakSaNa karanAra . he mahAmati ! thA manuSyajava vigere sAmagrI vAraMvAra malavI bahu mujhana mAnIne enA phalane grahaNa karo. pramAda rAkhazo nahIM." - yA prakAranAM strInAM vacanathI zAMta thayo ne krodha jeno evo te yugabAhu te sarva aMgIkAra karI ane vairAgyathI mRtyu pAmIne brahmalokamAM devatA thayo. palI caMjyaza putra ane bIjA mANaso rudana karavA lAgyA. te vakhate madanarekhA thA pramANe vicAra karavA lAgI ke,"are ! huMgarnamAMja kema na galI gai ? ke jethI karIne mhAraM svarUpa zrAvA anarthanA kAraNa rUpa thayuM ! jema caMdana vRdanA nAzanuM kAraNa sugaMdhI thAya tema thA pyArA patinA nAzanuM kAraNa hu~ thapaDI bu. are ! je purAtmAe mhAre mATeja potAnA baMdhuno nAza kasyo , te puruSa nizcaya mhArA zIlavatano naMga karaze; mATe have hu~ kora paNa upAyathI zIla vratanuM rakSaNa karUM." ema vicAra karIne te madanarekhA putra vigere rAjyane tRNanI peThe tyAga karIne udaramA garjane dhAraNa karatI utI rAtrIe nAzI ga. pUrva dizA tarapha jatI valI pagamA kAMkarAnI ne kAMTAnI pIDAne sahana karatI evI te eka mahA araNyamAM zrAvI pahocI. tyAM rAtrI nirgamana karI ma. dhyAnhane vakhate kuHsaha evI ludhA tRSAne nivRtta karavAne mATe teNe phala phula vigere nakSaNa kasyA. par3I thAgAra sahita paccakhANa laz zramane dUra karavA mATe paMca namaskAranuM smaraNa karI eka latAgRhamAM sUtI. tyAM rAtrIe siMhAdi mahAjayaMkara sattvonA zabdane sAMjalI mahA trAsa pAmatI te satIe sarva aMge karIne suMdara lakSaNavAlA eka putrane janma thApyo. panI bAlakane ratna kaMbalamAM viMTAlI tenA hAthamAM pitAnA nAmanI viMTI ghAlI pote vastra dhovAne mATe talAve gaz. evAmAM te talAvamAMthI ko jalahastie nikalI tene AkAzamAM pheMkI. te vakhate zrAkAzamArge thazne naMdIzvara chIpamA jatA evA vidyAdharanA patie jema siMcANo cakalIne jIle tema tene bIlI lIdhI. paDI rudana karatI evI te madanarekhA vidyAdharanA patine kahevA lAgI ke, " he baMdho ! thA vanamA je janma pAmelo mhAro 26
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 203 zIlopadezamAlA. putra ; tene koza siMha vigere pazu mhArI nAkhaze. valI stanapAna vi. nA paNa te mRtyu pAmaze; mATe kRpA karIne tuM mane tyAM lakSa jA athavA tene ahiM lAvIthApa." vidyAdhare kaDaM."jo tuM mane pati mAne to hu~ thAraM kAma karUM.valI tuM nizcaya jANaje ke, huM hArAjAgyane lIdhejayahiMthAkAzamA malI zrAvyo bu. huM cakravartI evA maNicUDa vidyAdharano putra maNiprana nAmano senApati DhuM. he zunne ! cAritra dhAraNa karanArA pitAne vaMdana karavA jatA evA meM popaTa jema prAdAne dekhe tema tane dIThI ke mATe he cArvagi! mane aMgIkAra karIne vidyAdharapatni thA; kAraNa ke prApta thaelA kalpavRkSano koNa anAdara kare ? valI thArA putranI vAta kahuM te sAMjala. puSTa azve haraNa karIne te vanamA ANelA mithilA nagarInA padmaratha rAjAe thArA putrane laz potAnI strI puSpamAlAne soMpyo je; tethI te puSpamAlA potAnA putranI peThe thArA putranuM pAlana kare . te tyAM sukhI ne. yA saghalI vAta meM prajJapti vidyAthI jANI , mATe he nase! putra saMbaMdhI zokane tyAga karI mhArI sevA kara." zrAvAM viyAdharanAM vacana sAMjalI manamAM atyaMta kheda pAmelI madanarekhA vicAra karavA lAgI ke, "aho ! huM zIlavatanuM rakSaNa karavAmATe dezano tyAga karI bATalI dUra nUmI zrAvI utAM ahiM paNa teja zIlavatano jaMga thavAnuM kAraNa thayu; paraMtu mhAre zIlavatanuM rakSaNa to game tema karIne kara ane tyAM sudhI yA kAmI banI gayelA vidyAdharane rokavo." ema dhArIne te madanarekhAe kahyu. " he mahAnAga ! tuM prathama mane naMdIzvaranI yAtrA karAvya. panI huM thAro manoratha pUrNa karavAne yatna karIza. " __ par3I prasanna thaelo vidyAdhara, madanarekhA sahita naMdIzvara pratye gayo. tyAM anukrame bAvana caityone viSe tIrthapatine vaMdanA karIne te banne japAe maNicUDa munine namaskAra kasyo. panI catursAnI evA te mahAtmA maNicUDa munie paNa putranA nAvane jANIne tene dezanAvaDe evo vairAgya utpanna kasyo ke, te maNipraja tatkAla tyAMthI uThIne bhenanI buddhithI satI madanarekhAnA pagamAM paDyo. paDI madanarekhAe munine potAnA putranA samAcAra pUjyA; te uparathI munie tenA keTalAka pUrvanA nava sahita sarva vAta anukrame kahI. evAmAM bIjA sUryanA sarakho ane jenI pA
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ madanarekhAnI kathA. 203 neka devAMganA gAyana karI rahI hatI evo koi eka deva tyAM zrI vaimAnamAMthI nIce utasyo. namra aMgavAlo te deva prathama traNa pradakSiNA karIne madanarekhAnA caraNa kamalamAM paDyo paDhI tyAMthI uThI munine vaMdanA karI yogya sthAnake bevo. 66 zrAvo yogya zrAcAra dekhI ne maNiprane devatAne pUbyuM. " tame caturjhAnI evA sAdhune ullaMghana karI prathama strIne namaskAra kasyo !!! zrAvI rIte tamArA sarakhA jyAre anyAya karaze to paDhI amAre zuM kahe ? " maNiprajAnAM vacana sAMjalI jeTalAmAM devatA uttara ApavA jAbe telAmAM cAraNamunie tene kayuM. yA kRtajJa devatA bako zrApavA yogya nathI; kAraNa ke jyAre yA devatA pUrva javane viSe yA madanarekhAno pati yugabAhu hato tyAre tene yA satInA lojayI tenA mhoTA jAie khaganA prahArathI mAsyo hato. yugabAhu krodha karavA lAgyo, te vakhate yA madanarekhAe potAnA patine jinadharmano upadeza zrApavArUpa amRta pAna karAvI zAMta kasyo hato. paDhI vRddhi pAmyo ne saMvega jeno evo te yugabAhu mRtyu pAmIne pAMcamA brahmalokane viSe devatA thayo." cAraNamuni maNipramane kahe be ke, " he vidyAdhara ! teja zrA devatA! ke je potAnA dharmAcAryanuM smaraNa thavAthI tatkAla zrahiM zrAvI munine tyAga karI prathama satI madanarekhAne praNAma karayo De. sAdhue . thavA zrAvake je puruSane jainadharmano upadeza dIdho eja teno dharmAcArya kadevAya e niHsaMzaya be. valI yA lokamAM samyaktva eja Duna evI sAra vastu be; mATe samyaktvanuM dAna karanArA puruSe zuM na prApyaM kar3evAya ? arthAt sarva zrapyuM kar3evAya. " AvAM cAraNamuninAM vacana sAMjalI mapra te devatA pAse kSamA mAgI . pI devatAe mahAsatI madanarekhAne kathaM ke, " huM tamAruM zuM abhISTa karUM ? arthAt mane zI zrAjJA be ?" madanarekhAe uttara thapyo ke, "mane mithilAnagarI pratye lai jArja, ke jyAM mhAro putra be paDhI devatAe tene AkAzamArgavaDe kSaNamAtramAM zrInaminAtha ne mallinAthanA janmatrate karIne pavitra thalI mithilAnagarI pratye padocADI. tyAM banne jaure caityone vaMdanA karI sAdhvI pAse jazne dharmadezanA sAMjalI. pa
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 zIlopadezamAlA. bI devatAe satIne kaDaM. " tuM mhArI sAthe cAla. hu~ tane putra apA." madanarekhAe kayu. "zrA anAdi saMsAramA ko kozna nathI; mATe have to mhAre cAritra eja zaraNa je." par3I devatA sAdhvIne tathA madanarekhAne praNAma karI potAne sthAnake gayo ane satIe cAritra dhAraNa kayuM. have padmaratha rAjAne putranA prajAvadhI sarve rAjA namana karavA lAgyA, tethI teNe putranuM nAma namikumAra pADyu. anukrame yuvAvasthA pAmelA te kumArane rAjAe ekasone ATha kanyA paraNAvI. bevaTa putrane rAjya soMpI teNe dIdA dhAraNa karIne modaladamIno svIkAra kasyo. have ahiM maNiratha rAjA je rAtrIe potAnA nhAnA nAz yugabAhune mArI ghera zrAvyo teja rAtrIe tene sarpadaMza thayo; tethI te rauSa dhyAnazrI mRtyu pAmI cothI narake gayo. par3I maMtrie yugabAhunA mhoTA putra caMayazane rAjyAsana upara besAsyo. - ekadA namirAjAnA zveta kAMtivAlA paTTahastine viMdhyAcalarnu smaraNa thayu; tethI te thAlAna staMcane ukheDI nAkhI vanamAM nAsI gayo. tyAM tene caM yaza rAjAe pakaDI potAnA ghare zrANyo. dUtoe thA vAta namikumArane kahI eTale teNe dUta mokalIne caM yaza rAjA pAse potAno paTTa hasti mAgyo. te vakhate caMjyaza rAjAe dUtane kaDaM. " namirAjA nizcaya nItino ajANa be; kAraNa zuM e nathI jANato ke parahaste gayelI vastu phogaTa male kharI?" ityAdi tiraskAranA vacana kahI teNe dUtane kADhI mukyo;tethI te bicArAe namirAjApAse zrAvIne sarvavAta nivedana karI. te uparathI nami rAjA mhoTI senA laz yuddha karavA gayo. caMgayazarAjA paNa potA, asaMkhya sainya laz jeTalAmAM yuddha karavA nikalato ito teTalAmAM tene apazukana thayAM, tethI te potAnA sainyathI viM. TalAelo batAM tyAMja uno rahyo. namirAjAe paNa pAMse zrAvIne caMdrayazarAjAnI nagarIne ghero ghAkhyo. zrA vAta namirAjAnI mAtA ke jeNe cAritra dhAraNa kaDaM hatuM te madanarekhAe sAMjalI; tethI te vicAra karavA lAgI ke, "zrA to banne jA thAya je. to panI vinAkAraNa yuddha karI zrane aneka janone daya pamADI teu~ne narakagatimAM zAmATe javaM joe ?" ema dhArIne te
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ madanarekhAnI kathA. 205 namirAjA pAse zrAvI. namirAjAe paNa sAmA jaz zrAdara satkAra karI temane uttama Asana upara besAkhyA. kahyu ke-ghaNe kAle karIne paNa aMtaranI prIti lopAya kharI? arthAt naja lopAya. panI sAdhvIe kaDaM. "he rAjeM! lakSmI jalanA taraMgo samAna caMcala , to par3I tenemATe yujhano zrAraMja karavo e kevala narake javAnA kAraNa rUpa thAya . temAM paNa thAre to vizeSe karIne mhoTA nAznI sAthe dayanA kAraNarUpa dAruNa yuka karavo e to yogyaja nathI." namirAjAe vismaya pAmIne pUjyu. "ahiM mhAro moTo nA koNa je ?" sAdhvIe uttara zrApyo ke, "thA caMayaza rAjA." panI "e mhAro nAz zI rIte?" ema namirAjAe pUjyuM eTale madanarekhAe sarva saMbaMdha kahI saMjalAvyo; tethI to te harSa zokAkula thara gayo. vizeSa khAtrI karavAne mATe teNe padmaratharAjAnI strI puSpamAlAne pUbyuM eTale teNe yugabAhunA nAmavAlI mujA tathA ratnakaMbala dekhADI. AthI to tene atyaMta prema utpanna thayo; paraMtu te yuddhathI pADo phasyo nahIM. kahyu ke ke- manakhI puruSo potAnA prANane tRNa sa. mAna mAne . ___par3I madanarekhA sAdhvI caMjayazarAjA pAse gaz. tyAM tene jora jema caMDane jo samunI velA unI thAya tema sarve sAmaMtosahita te ujo thayo. paDI naktivaDe mAtAne praNAma karI harSathI jenI AMkhomAMthI zrAMsunI dhArA vahe De evA te rAjAe mAtAnA mukhathI sarva vAta sAMjalI. valI te namirAjAne potAno nA jANI jema meghano zabda sAMjalI mora harSa pAme tema harSa pAmyo. par3I te mhoTA ADaMbarathI nhAnA nAzne malavA cAlyo. te vAta sAMjalI namirAjA potAnA mhoTA nAzne sAmo zrAvIne prItithI malyo. te vakhate te sUrya caMjanI peThe athavA nara nArAyaNanI peThe zojavA lAgyA. par3I te banne nAu~e mahotsavathI nagaramAM praveza kasyo. koz vakhate cAritra dhAraNa karavAnI ichAvAlA caMyaza rAjAe potAnA nhAnA nAz namine kayu. " he baMdho ! pitAnA mRtyu panI mane rAjyanI zchA nathI; mATe tuM mhArA rAjyane grahaNa karI sAmrAjya pada jogava ane mane kRtArtha kara." ityAdi vAkyathI bodha pamADI tene po
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 zIlopadezamAlA. tAnuM rAjya soMpI pote caMdrayazarAjAe cAritra grahaNa karI AtmasA dhana kara. namIrAjA paNa zatrurjane vazya karI akhaMDita evA banne rA jyanuM pAlana karavA lAgyo. koi vakhate tenA dehaneviSe pUrva karmanA yogathI va mAsano dAda utpanna thayo eTale tenI zAMtine mATe je e hAthamAM ratna jaDita aneka kaMkaNo dhAraNa kasyA hatA evI aMtaH puranI strI tenA zarIrane viSe gozIrSa caMdanano lepa karavA lAgI ; paraMtu tenA kaMkaNono zabda dAhathI udvega pAmelA te rAjAne jema zokavAlAne vINAno zabda sukha karato nayI tema sukhakArI thayo nahI. paDhI rAjA kaMkaNono zabda na thavAne mATe sarve strIrjanA hAthamAM eka eka rakhAva bAkInA sarve kaDhAvI nAkhyA. evAmAM tene cAritrAMtarAyanA keTalAka karma baMdhano tUTI javAthI zubha zradhyavasAya utpanna thayo; tethI te kaMkaNanA draSTAM karIne vicAravA lAgyo ke, " ghaNAM parigrahavAlo jIva duHkha pAme be; mATe ekalA rahevuM e vadhAre sAruM be. huM paNa jo zra rogathI nivRtta yaza to cAritra dhAraNa karIza. " yAvA vicAramAM tene nidrA vane temAM teNe svapna dItuM ke, " jANe huM meruparvata upara zveta hastiupara beTho DhuM." evAmAM tenI yAMkha ughaDI gai. paDhI savAre jenI dAhazakti nAza pAmI be evA ane jene jAti smaraNa jJAna utpanna thayuM be evA te rAjAe putrane rAjyAsanaupara besArI pote dIkSA grahaNa karI. devatAe zrapelA vastra pAtra vigere upakarane dhAraNa karI jeTalAmAM te muni nagarInI bahAra nikalyA teTalAmAM to temanA ta pratibodhathI prasanna yayelo iMdra brAhmaNano veSa dharI temanI lAvIne kar3evA lAgyo. " he mahAbhAga ! prathama zra dIkSA dayA rupa mUlavAlI be, to tame vrata dhAraNa karayuM te duHkhane lIdhe sarva prajA rove be, jethI te vrata levuM e pUrvApara virodhavAluM be; mATe prathama pra jAne sukhI karIne paDhI vrata aMgIkAra karo." namie uttara prApyo ke, mAM koi mhAruM nathI; tema huM paNa koino nathI. valI te mhAre mATe duHkhI yatA nathI; paraMtu svArthane mATe thAya be. to paDhI mhAre paNa nirmamatAvAlA cittavaDe mhAro potAno svArtha sAdhavo joie. " "" yA prakAranI yukta ne pratyuktinA vacana vaDe sunie potAnA ni
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 307 suMdarInI kathA. mamatvapaNAthI te viprarUpa iMjane niruttara karI dIdho. par3I iMza potArnu kharu svarupa dhAraNa karI ane munine praNAma karIne potAnA sthAnapratye gayo. munie paNa mokSa pada prApta ka. vividhaprakAranA tapa rUpa jale karIne potAnA karmarUpa melane dhoza nAkhatI ane potArnu tathA paranuM hita karanArI zIlarekhAne dhAraNa karatI te uttama buddhivAlI madanarekhA paNa mokSa lakSmIne pAmI. // iti madanarekhAnI kathA samAtA // have zIla pAlanArI strIunAM dRSTAMta kahe . naMdatu zIlAnaMditajanavRMdA suMdarI mahAjAgA naMdana sIloNaMdiya-jaNaviMdA suMdarI mhaanaagaa|| ___aMjanAsuMdarInarmadAsuMdarIratisuMdaryaH ca aMjaNasuMdari nammaya-suMdari rasuMdarI ye // 54 // zabdArtha- (sIlANaM diya ke0) zIlavate karIne AnaMdita kasyA De ( jaNaviMdA ke0) manuSyonA samUha jeNe zrane ( mahAjAgA ke0) puNyavAlI evI ( suMdarI ke0) suMdarI je je te (naMdana ke0) jayavaMtI vattoM. (ca ke0 ) valI (aMjaNasuMdari ke0.) aMjanA suMdarI, tathA (na. mmayasuMdari ke0 ) narmadAsuMdarI zrane ( razsuMdarI ke0) ratisuMdarI te sarve paNa jayavaMtI vtto. // 4 // vizeSArtha- zIlavrate karIne manuSyonA samUhane thAnaMdita karanArI ane mahAnAgyavati arthAt kalaMka rahita evI zrI rupanadevasvAminI putrI suMdarI, aMjanaketurAjAnI putrI aMjanAsuMdarI, sahadeva zeunI putrI narmadAsuMdarI ane varakesarI rAjAnI putrI ratisuMdarI, te sarve thA jagatmAM jayavaMtI vattoM. zrA gAthAmAM " mahAjAgA" evaM satIrnu vizeSaNa thApyu . mahAjAgA kone kaDevAya De ? ke jene khoTo apayaza lAgyo nathI, te mahAnAgA kahevAya le. karvA De ke-, thAjanmamaraNAMtaM hi, yasyAvAcyaM na jAyate // susUdama sA mahAjAgA, vijJeyA kSitimaMDale //
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. zraraMjIne maraNaparyaMta jarApaNa apayaza lAgyo JOG artha-jene janma nathI, tene pRthvImAM mahAjAgA kahI be // 54 // // suMdarInI kathA. // IT vasarpiNI kAlanI zrAdimAM nAjirAjAnA putra zrI kRSana prabhu vinItAnagarImAM rAjya karatA hatA. temane sumaMgalA ne sunaMdA nAmanI ve strI hatI. ekadA sumaMgalAe nidrAmAM cauda svapna joyA. e vAta teNe potAnA jJAnavaMta pati ruSana prajune kahI. temaNe kayuM ke, " thAre cakravartI putra thaze. "paDhI ba lAkha pUrva gaye bate sumaMgalAe jarata nAmanA putrane tathA brAhmI nAmanI putrIne ema eka joDalAne janma Apyo samurupAsetha grahaNa karelI vidyA jema jJAna ne vAsanAne pragaTa kare tema sunaMdAe paNa bAhubali nAmanA putrane tathA suMdara zrAkRtivAlI suMdarI nAmanI putrI ne janma prApyo. maNinI khANa jema ratnanA samUhane pragaTa kare tema sumaMgalAe pharIthI jaMga pacAsa joDalAne janma zrApyo viMdhyAcalamAM vRddhi pAmatA evA kalaja ( hastinA bAlaka ) nI peThe vRddhi pAmatA evA te parivArathI viMTalAelA prabhu yUthapatinIpeThe zojatA hatA. paThI prajue lokavyavahAranI pravRttine mATe so zilpakalA pragaTa karI. jaratane puruSanI bahoMtera kalA zIkhavI ne bIjA putrone paNa te kalAno nyAsa karAvyo; tethI te kalArUpa vIdyA sArA kSetramAM vAvelI DAMgaranI peThe aneka prakAre vRddhi pAmavA lAgI bAhubaline strI, puruSa, hasti ne zrazvanA lakSaNo aneka neda sahita zIkhavyA. brAhmIne jamaNA hAthathI aDhAra prakAranI lipIno ane suMdarIne DAbA hAthazrI gaNitano anyAsa karAvyo. paThI dIpa thara gayAM be jogAvalI karma jemanA chAne galI gayo be mohabaMdhana jemano evA prabhu saMsAratha kI vairAgya pAmIne vicAra karavA lAgyA. eTalAmAM lokAMtika devatAe zrAvane temanI vinaMtI karI ke, " he svAmin! Ape jevI lokavyavasthA karI te pramANe dharma tIrtha paNa yApaja pravartAvo. " paDhI prajue jaratane cakravartI pada thApI, bIjAune yathAyogya dezo zrApI ne sAMvatsarInA dAnI lokane prasanna karI deveMdre karelA mahotsavapUrvaka cAritra dhAraNa -
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ suMdarInI kathA. 200 ka. hAtha rUpa pAtrane dhAraNa karanArA ne maunadhArI prajue Arya ane nA dezamAM vihAra karI eka varSe zreyAMsa kumArane ghare prAsuka evA zeraDInA rasathI pAraNaM kasyuM. te divasathI zreyAMsa kumAranA dRSTAMtayI dAdharma vistAra pAmyo paDhI udmasthAvasthAthI sarva dezamAM vihAra karatA evA prajue eka hajAra varSa lIlA mAtramAM nivRtta karuyA. ayodhyAnI pAsenA purImatAla puranA zakaToyAnamAM nyagrodha ( vamavRkSa )nI nIMce ma tapadhArI evA prabhune kevalajJAna utpanna thayuM, jethI devatArjae tyAM cavIne samavasaraNa racyuM. zrahiM cakravartI rAjya jogavatA evA jaratarAjAnI sajAmAM yamaka samaka nAmanA be puruSoe praveza kasyo. temAM pahelAe zrISana prabhune kevalajJAna utpanna yavAnI vadhAmaNI zrapI ne bIjAe tenI (jaratanI) zrAyuddhazAlAmAM cakraratna utpanna thavAnI vadhAmaNI zrApI. paDhI prANInA vadhanA kAraNarUpa cakraratnanI pUjAnI upekSA karI bharata rAjA RNa lokane ya zrApanArA pitA zrI kRSana prabhune vaMdana karavA cAlyo. tyAM utara taraphanA dvAramAMthI samavasaraNamAM praveza karI sarva mANasosahita teNe mhoTA AnaMdathI tIrthanAthane vaMdanA karI. pI jarata rAjA hAtha jogIne iMdranA ardhAsana upara beThe te prajue sarva prANIne potapotAnI jASAmAM pariName evI amRta vANIthI dezanA dIghI. "Dhe javyajano ! jarAvasthA, manasaMbaMdhI pIDA chAne dehasaMbaMdhI pImA ityAdi magaramacchathI narelA thA saMsArarUpa kAra samudrane viSe prANine zuM sukha be ? valI seMkako duHkhothI narapUra evA ne jemAM bilakula sukha nathI evA yA saMsArane viSe mAravADa dezanI jUminI peThe kayo puruSa prIti kare ? khala puruSonAM vacana jevA pariNAme krUra be viSayo be jemAM, temaja pAkelA phalanI peThe nAza pAmavAno be svabhAva jeno evo be prema jemAM evA yA cAturgatika saMsArane duHkharUpa dhArIne he manasvIno ! tame sarva prakAre mohane mATe prayatna karo; kAraNa ke, sarva prakAranI sAvadya virati vinA te moda durvvana be. prajunI yAvI dezanA sAMjalI jarata rAjAnA pAMca putroe ane sAta se pautre ( putranA putroe ) dIkSA lIdhI. jarate zrAjJA karelI brA 27
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 zIlopadezamAlA. hmIe paNa cAritra lIdhuM. kayuM be ke zramRtano kuMma pAmIne paThI kayo puruSa tarazyo rahe ? arthAt koi na rahe. dIkSA dhAraNa karavAne chatI eva suMdarIne bAhubalIe rajA ApI; paraMtu jaratarAjAe nA pAmavAthI te prajunI pahelI bhAvIkA thaI. valI te uttama rUpavaMtI ne lAvaNyavAlI hovAthI jarata rAjAe strIratnanI chAthI tene potAne ghera rAkhI. pI jarata rAjAe prajunI pAse zrAvaka dharma aMgIkAra karIne cakraratnanI pUjA mATe yuddhazAlAmAM praveza kasyo. tyAM cakranI pUjA, pradakSiNA namaskAra karI temaja hA mahotsava karI bevaDhe digvijaya karavA nikalyo. niraMtara zola hajAra yahothI viMTalAelA teNe jaratakhaMDanA ba khaMgane sAdhyA eTale cakraratla, batraratna, khaDgaratna ne daMDarala e cAra ekeMdriya ratno tenI zrayuddhazAlAmAM utpanna thayA. jJAna, darzana ane cAritra sarakhA kAkinIratna, carmarala ane maNiratna e traNa ratno tenA koSane viSe utpanna thayA valI senApatiratna, gRhapatiratna purohita ne vArddhakI ratna e cAra nararatno tenI vinItA nagarImAM utpanna thayA. gajaratna chAne azvarana e ve vaitADhya parvatanA mUlajAgamAM utpanna thayA. bevaTa strIratna uttara dizAmAM vidyAdharonI zreNIne viSe utpanna thayuM. jema gaMgA chAne siMdhu vigere mahA nadIthI yA jaMbUdvipa zone be tema te cauda ratnovaDe jarata rAjA zojavA lAgyA. prakAre sATha hajAra varSasudhI digvijaya karI sarva prakAranA aizvaryayukta jaratarAjA potAnI vinItA nagarI pratye zrAvyA. paDhI bAra varSaparyaMta cakravartIno rAjyAjiSeka karAvI darzananA utsuka evA potAnA vajanane malavA cAlyA. evAmAM temaNe hima paDavAthI karamAi gayelI kamalInI sarakhI, sukAi gaelI kelanA sarakhI, divase caMdranI kalAnA sarakhI, glAnI pAmI gaelA rUpa zrane lAvaNyavAlI ne phakta hADakAMja bAkI rahelA evI suMdarIne dIvI; tethI te potAnA anucaro pratyekadevA lAgyA ke, "are ! zuM mhArA gharane viSe pUrvanA sarakhI dhAnyanI saMpatti nI ? zuM dhAnyane utpanna karanArI pRthvI nirbIja thai gai be ? zuM ko lobhI mANasa puruM khAvAnuM zrApato nathI ? zuM rasoiyA potAna kriyA mUlI gayA be ? are ! jo tema thayuM hoya to tene dUra karo.
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ suMdarInI kathA. 211. zuM mhArA gharane viSe arijInA gharanI peThe khajura, khAreka, drAkSa, nAlIpara ne bIja phalAdika vastu sukhathI khAvAne mATe nathI ? zuM mhArA udyAnanAM vRkSo vAkIyAM ( phalarahita ) yara gayAM be ? athavA kalpavRkSo paNa potAno dharma mUlI gayAM be ? are ! zuM ghaDAnA sarakhA auvAlI mhArI gAyo nathI katI ? nA nA ema hoya nahIM. tyAre zuM unAlAnA jayaMkara tApathI paNa gaMgA ne siMdhu vigere mahAnadI sukAi gai ? jojyAdi sarva sAmagrI batAM yA suMdarI khAtI nathI, to tene koi roga utpanna yo be ? are jo tema hoya to zuM tevA rogano nAza kavAmAM samartha evA koi vaidyo nathI ? ke te marusthalamAM kahevA mAtra nadInA sarakhA banI gayA be ? valI zuM ApaNAM gharane viSe divya - Sadhi nayI malatI ? ke himAcala parvataja auSadhi vimAnAno vAMkITa tha gayo be ? aho ! janmayIja mAMDIne duHkhamAM balI rahelInI peThe athavA ekAMtanA gharamAM purI rAkhelI bakarInI peThe zrA suMdarI durbala kema dekhAya be ? " sevakoe jaratarAjAne praNAma karIne uttara zrApyo ke, " he mahArAja ! kalpavRkSa samAna apanA gharane viSe kaM durvvana nathI paraMtu yApa jyArathI digvijaya karavA nikalyA datA, tyArathI te suMdarI bilano tapa kare The valI de deva ! cAritra dhAraNa karavAne ichatI eva tene tame nA pADI be; tethI to te, te divasathI mAMDIne jAvathI sAdhvInI peThe rahI be. " patI jaratarAjAe suMdarIne pUbdhuM. " he kalyANi ! tuM pitAnI pAse cAritra levAnI ichA kare be ?" suMdarIe hA kahI. te uparathI bharatarAjAe pharIthI kayuM ke, " aho ! meM mugdhapaNAthI athavA pramAdathI zra mahAsatIne vrata levAmAM ATalo kAla vighna kayuM batAM te davaNAM potAnAM iSTa kAryane sAdhe be. valI madIrAthI unmatta thayelAnI peThe viSayamAM Asakta rahelA dhane hitAhitane nahiM jANanArA evA zramaneja dhikkAra be ke, je me rAjyasaMpattimAM mUrchA pAmI rahyA bIe. uttama puruSo nAzavaMta evA je dehavaDe mokSa sAdhe ve teja dehavaDe zramo ahiM rahyA batA nAza thara gayelI sugaMdhIvAlA puSpathI joganI vAMchA karanArA puruSanI peThe joganI ichA karIe bIe. manasaMbaMdhI pIDA, dehasaMbaMdhI pIDA, vISTA,
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. mUtra, mala zrane parasevArUpa thA zarIra lazaNanA kakaDAnI peThe sugaMdhI. vA_ karI zakAtuM nathI; mATe thA dehavaDe karIne uttama evaM cAritrarUpa phala grahaNa karavaM; kAraNa ke buddhivaMta puruSoja retImAMthI suvarNanA kaNone grahaNa kare ." zrAvAM jaratarAjAnAM vacana sAMjalI vrata dhAraNa karavAne zrAjJA ApelI suMdarI tapathI purbala thara gayelI utAM puSTa zarIrasarakhI zojavA lAgI. __ evAmAM zrI Sana praju anukrame vihAra karatA karatA janAlAnA tApathI tapela dezane viSe meghanI peThe aSTApada parvata upara samavasasyA. udyAnapAlakoe prajunA samavasaraNanI ane dharmadezanA zrApavAnI vAta jaratarAjAne nivedana karI. vijayanA harSathI paNa adhika harSa thApanArI prajunA samavasaraNanI vArtA nivedana karanArane atyaMta prasanna thaelA jaratarAjAe sADA bAra koDa sonA mhora thApI. paDI teNe suMdarIne kA ke, "he jase ! khetaramA svAti nakSatranA meghanI peThe thAro manoratha sika karavAne mATe zrI jagaguru zraSTApada parvata upara samavasasyA ." paThI jarata rAjAnI AjhAthI aMtaHpuranI aMganAu~e suMdarIne dIdA dhA. raNa karavAno aniSeka kasyo. suMdarIe paNa potAnA zarIrane viSe caMdanano vilepa karI prakAza jema zarad RtunA vAdalAMne dhAraNa kare tema suM. dara paTTakulane dhAraNa kasyAM. te vakhate suMdarInA zarIrane viSe rahelA di. vya ratnonA alaMkAronA samUho jANe tenA zIlavratarUpa alaMkAranA sevako hoya nahiM zuM ? ema dekhAvA lAgyA. suMdarInA rUpa sauMdaryanI bAgala sujanA nAmarnu strI ratna paNa dAsInA sarakhaM dekhAvA lAgyuM. par3I te nAdaravA mAsanI meghamAlAnI peThe dIna janone zachita dAna zrApatI satI pAlakhImAM beThI. zveta rathI zonatI, cAmarothI pavana nakhAi rahelI, gaMdharva lokoe guNothI gAyana karelI, aMtaHpuranI strIunA samUhathI suzonita banelI, harSita cittavAlA jarata rAjAe zrAgala calAvelI, baMdhuUnI strIe atyaMta harSathI maMgala gIta gAyana karAyelI, uttama strIe pagale pagale DhuMNa utArelI ane vAgatAM evAM vAjIMtronA zabdathI AkAzane pUrNa karI detI evI te mahAsatI pitAnA caraNa kamalathI pavitra thaelA aSTApada parvata pratye zrAvI pahocI. panI
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMjanAsuMdarInI kathA. 13 vairAgyanI vAtomAM catura evA jaratarAjA ane suMdarI samavasaraNane viSe prajunA caraNa pAse zrAvyA. tyAM jarate dharma cakravartI evA prajune zrAdarathI namaskAra kasyo bhane suMdarI to hAtha jomI prajune pramANa karI gadgad vANIvaDe kahevA lAgI. " he trijagatpati ! Ape ghaNAM kAle darzana thApyAM e zramArA mhoTA nAgya, amane ghaNAM puNyanA saMcayathI thAje ApanAM darzana thayAM. bharatarAjAe AgrahathI mane thATalA divasa sudhI dIkSA na levA dIdhI; tethI hu~ potAnI mele betarAyalI DaM. mhArI bhena brAhmIe, nAznA putroe ane temanA putroe cAritra dhAraNa kaDe, mATe te sarvene dhanya . he vizvavatsala ! have mane dIdA ApIne tAro, kAraNake jagatne prakAza karanAro sUrya zuM gharamAM prakAza nathI karato? pabI" he mahAnAge ! he mAhAsatve ! te bahu sAraM kahyu; ! bahu sArUM kAM!" ema prazaMsA karatA evA prajue temane saMsAra samupha tAravAmAM nAvarUpa cAritra dhAraNa karAvyu. panI svadharmane dhAraNa karanArI ane dharmarUpa udyAnamA pharanArI te suMdarIne prajue dezanA thApI eTakhe potAnA zrAtmAne kRtArtha mAnatI te suMdarI sAdhvIUnA gaNamAM besavA lAgI. dezanAne aMte jaratarAjA paNa prajune, sAdhuu~ne ane sAdhvIu~ne vaMdanA karI atyaMta harSa pAmatA batA ayodhyA pratye zrAvyA. __ suMdarI paNa be prakAranI zikSAne grahaNa karI niraticArapaNe cAritra pAlavA lAgI. anukrame niravadya tapa, AcaraNa karI ghAtikarmano nAza karIne teNe kevala jJAna prApta kaDaM. atulya zIlavratanA prajAvathI utpana thaelA kevalajJAnane dIrgha kAla sudhI pAlIne aMte suMdarIe aSTApada parvata upara anaMtasukhavAlI modalakSmIne aMgIkAra karI. ||iti suMdarInI kathA // aMjanA suMdarInI kathA zrA jaMbuddhIpane viSe zAzvata kalyANanA maMdirarUpa ane vidyAdharanA joDalAunI paMktithI zuzojita evo vaitADhaya nAmano parvata be. tyAM sika nUminA sara prasika ane jANe kharganUmine jItavAne mATe hoyanI ? evA UMcA uMcA mahelathI jarapUra ebuM prahlAda nAme nagara
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 zIlopadezamAlA be. tyAM zatru ne zikSaNa karanAro zrane jenA pratAparUpa sUrya zrAkAzamAM niraMtara jamirahyo De evo pralhAda nAmano rAjA rAjya karato hato. tene guNe karIne maNinI khANarUpa padmAvatI nAmanI strI ane jayaMtanA sarakho guNavaMta pavanaMjaya nAmano putra hato. te putra potAnA ruSanadattAdika mitronI sAthe upavana, vAvya ane bIjA vihAranA sthAnakane viSe krIDA karato hato. - have teja parvatanI bIjI zreNIe aMjanapura nagaramAM aMjanaketu nAmano rAjA unI peThe rAjya karato hato. manakhIjanone paNa mAnya evI aMjanavatI nAmanI tene strI hatI. teu~ne netramA amRtanA aMjana sarakhI aMjanAsuMdarI nAmanI eka putrI hatI. rUpa guNa, ane sauMdaryanA sImADArUpa te putrI pitAnA manoratha sahita vRddhi pAmatI batI anukrame yuvAvasthAmA zrAvI pahocI. comAsAmA nadInA puranI peThe te aMjanA suMdarInAM rupa, guNa ane sauMdaryanI vAta sarve rAjAu~mA vegathI phelAI, tethI te sarve rAjAe potAnA athavA potAnA kumAronA paTo citarArAvIne pradhAnonI sAthe aMjanaketu rAjA pAse mokalyA. aMjanaketu rAjA paNa vaya, rUpa, kula, aizvarya, vidyA, zIla ane parAkramanI parIkSA karavA mATe te sarve rAjAnA paTTane joto bato javerI jema vajramaNinA guNonI parIkSA kare tema parIkSA karavA lAvyo. eka vakhata dattakumAranuM ane pavanaMjayanuM rUpa aMjanAsuMdarIne malatuM zrAvavAthI aMjanaketu rA. jAe te banne paTTo hAthamAM laz pradhAnane thApyA ane pUbyu ke, "zrA banomAM vadhAre rUpavAn ane guNavAna koNa ?" pradhAne kaDaM "he deva ! rUpa to dattakumAranuM vadhAre De; paraMtu kevalIe kahyu ke-te dattakumArajanmathI aDhArame varSe moda jaze." paDI " adhika guNavAn batAM alpAyuSyane lIdhe te dattakumArane kanyA ApI zakAya tema nathI." ema dhArIne aMjanaketu rAjAe tene potAnI putrI thApI nahIM. evAmAM naMdIzvara dvIpamA zAzvata kSetranI yAtrAne viSe mhoTi samRddhithI aneka vidyAdharo ekA thayA hatA. tyAM aMjanapuranA adhipati pralhAda rAjAnA putra pavanaMjayane jozne aMjanaketu rAjAe potAnI putrI aMjanAsuMdarI tene zrApI. nimittiyAe thoDA divasane AMtare khamano divasa zrApyo; tethI
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMjanAsuMdarInI kathA. 215 aMjanaketu rAjA zrane prabahAda rAjA potapotAne ghera jaz mahotsava pUrvaka lagmanI sAmagrI karavA lAgyA. paDI aMjanaketu rAjAe pralhAda rAjAne jAna laz zrAvavA mATe kaMkotrI lakhI; te uparathI pralhAda rAjA potAnA sarva khajanone bolAvI jAnanI taiyArI karavA lAgyo. kahyu De ke- samRddhi batAM kayA kayA puruSo udyamavaMta nathI thatA ? a rthAt sarve thAya . ___ have jhapanadatte potAnA mitra pavanaMjayane kayu. " he mitra! zrApaNa banneno paraspara mitrapaNAthI thayelo sneha have strInA premathI tUTaze." pavanaMjaye hasIne kaDaM. " he sakhe! mane kautuka utpanna thayu , mATe zrApaNe banne jaNA rAtrIe ko na dekhe tevI rIte te aMjanAsuMdarIne joza zrAvIe." zrAvo vicAra karIne te banne mitroe kAlo poSAka dhAraNa karI, vaimAna upara besI, AkAzamArge thazne sAsarAnA gharamA praveza kasyo ane jyAM aMjanAsuMdarI tathA sakhirDa paraspara vAto karatI hatI tyAM zrAvyA. te vakhate ko eka sakhi aMjanAsuMdarIne kadetI hatI ke, "he sakhi! te je pati prathama dhAsyo hato, te alpa AyuSya jogavI moda janAro ne to sArA paNa alpa AyuSyavAlA patie karIne zu? kAraNake tRpti.vinA patino viyoga e asahya puHkharUpa be. " aMjanAsuMdarIe kaDaM. " sakhi! zrAvI vAta karavAthI zuM ? teM munazrI sAMjavyuM ke, amRtanAM gaMTA paNa ghaNAM mujhana." zrAvAM tenAM vacana sAMjalI tiraskAra karelA siMhanI peThe krodhathI jenArAtAM netra tha gayAM De evo te pavanaMjaya kumAra potAnuM khaDga ugAmIne jeTalAmAM tene mAravA mATe doDato hato teTalAmAM jhapanadatta mitre tenA hAthamAMzrI khaDga pA, kheMcI lagne kayu. " are mitra! ayogya kAryano zrAraMja zreSTha puruSone ghaTe kharo ? eka to pArakA gharamAM zrAvyA bIe; bIjuM rAtano vakhata ; temAM valI strIno vadha karavAne taptara thAyaje. jyAM sudhI tuM ene paraNyo nathI; tyAMsudhI te strI dArI nathI; mATe tuM tene mAravAne yogya nathI. "zrA prakAre mitre strInA vadhathI nivRtta karelo pavanaMjaya khagane myAnamAM nAkhI tenAthI virakta citravAlo thayo thako pAlo potAne ghera gayo. have pralhAda rAjAe lagmano divasa pAse zrAvelo hovAthI aneka ha
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 zIlopadezamAlA. sti, azva, ratha ane pAyadalavAlI jAnanI taiyArI karavA mAMDI. mRdaMga vigere aneka vAjIMtronA maMgalika zabda thavA lAgyA. te vakhate keTalIka suvAsInI strI pavanaMjaya kumArane maMgala snAna karAvavAne tathA vastrAjaraNa dhAraNa karAvavAne tyAM zrAvI. kumAre vegayI thAvelI te strIune jozne teune tathA potAnA mitrane potAno abhiprAya darzAvyo. " tame zrA zo zrAraMna karo Do? jema sajana mANasa puSTa vAtanI zchA karato nathI tema hu~ paNa zrAvA ayogya karma karavAnI zchA karato nathI." kumAranAM zrAvAM vacana sAMjalI vilakSya banelI sarva strIe te vAta padmA vatIne kahI eTale te padmAvatI sarva strI sahita tyAM zrAvI kumArane kahevA lAgI. " he vatsa ! teM sAdhAraNa manuSyonI AzA pUrNa karI , to paThI pratyAre tuM mAtAne nirAza karavAne yogya ne kharo ? " vivAhanI sAmagrI ekaThI karavAmAM vyAkula cittavAlA pralhAda rAjAe paNa zrA vAta sAMjalI; tethI te paNa kumAra pAse zrAvIne kahevA lAgyo. "are ! nIca mANasone yogya ane lajA pamADanAruM zrA zuM saMjalAya ne ? zuM ame zrAraMjevaM kArya kyAre paNa zithIla thAya kharaM ? ame jI. vatAM batAM te kanyAne bIjo koNa paraNaze ? jema zaMkare caMjanA kakaDAne zrAdarathI dhAraNa kasyo , tema koi paNa zrAdarelA kAryane boDI de kharo ?" zrA prakAre krodha sahita ahaMkArathI bolatA evA pralhAda rA. rAe pavanaMjaya kumArane hAthe pakaDI vAhana upara besAsyo. karvA De kekulavAn mANasa laGAthI paNa pUjya puruSonAM vacanane mithyA karatA nathI. paDI pavanaMjaya kumAra krodhane gupta rAkhI teunI sAthe cAkhyo. te vakhate suvAsinI strIue uttama prakAremaMgala karelo, mukuTa, hAra, bAjubaMdha vagere mahAmukhyavAlAM zrAjuSaNothI suzonita thara rahelo, caMdramaMDalanA sarakhA zveta utrane dhAraNa karato, gaMgAnadInA taraMgo sarakhA banne bAjue caMcala evA cAmaroyI suzojita tha rahelo, dAnazrI prasanna thaelA mAgaNa janoe uccAra karelA jaya jaya zabdane sAMjalato, dRSTithI sarvano satkAra karato; tAMbulathI suzojita mukhavAlo ane jAnamAM saunI zrAgala cAlato evo te kumAra, devasenAne viSe kArtikasvAminI peThe atyaMta zojavA lAgyo.
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMjanA suMdarInI kathA. paDhI kanyAnA taraphathI mhoTA adhikArI saMbaMdhiTha sAmaiyuM karI jAnane balirAjAnA yajJamaMDapa sarakhI potAnI nagarI pratye laz gayA. tyAM dAna, mAna, jojana ane neTo vigerethI saune saMtoSa pamADI vivAdanuM maMgala kRtya kayuM. te samaye yogya avasthAvAlA ane yogya rUpavAlA te pavanaMjayakumAra ane aMjanA kumArI caMja ane rohiNIne peThe lokamAM atyaMta prazaMsA pAmyA. palI prahAda rAjAe potAne ghera zrAvI svajanone tuSTIdAna zrApI sau saune ghare javAne vidAya kasyA. par3I zuddha kulAcAramAM parAyaNa evI aMjanAsuMdarIe potAnA guNekarIne ladamInI peThe sarva kuTuMbane prasanna kaluM, paraMtu kevala pUrvanA puSTa kamanA parataMtra paNAe karIne patie teno cAMmAlaNInI peThe dRSTithI paNa sparza kasyo nahIM. patine viSe naktivAlI, prItivAlI ane mahAsatI evI te aMjanAkumArI, jema rogavAlAne ghInuM jojana harSa zrApanAlaM yatuM nathI tema patine harSa pamADanArI tha nahIM. valI karmanI vikRtine jANatI ane patinI naktine ubaMdhana na karatI evI te aMjanAkumArIe samupanI peThe potAnI maryAdAne boDI nahIM. evAmAM viSNunA pratipadathI varuNanI sAthe yuka karavA jatA evA rAvaNe potAnI sahAyya mATe pralhAda rAjAne bolAvavA mANasamokaTyuM. te vakhate yuddha jovAmAM AzcaryavAlA teNe potAnuM sainya ekatuM karavAne mATe paTaha vagaDAvyo. te vAta sAMjalI pavanaMjaya kumAra vicAra karavA lAgyo ke, "mhArA sarakhA putra batAM pitA yuddha karavA jAya e yogya nathI." par3I teNe pitAne praNAma karIne bIhuM lIdhuM. karvA ke-dhuraMdhara putra pitAne prayAsano hetu thato nathI. panI mAtAnI AjJA levA javAne zkatA evA patine jANIne khedayukta manavAlI aMjanAsuMdarI sAsunA ghara pratye zrAvIne eka bAjue staMnano Azraya karIne unI rahI. have pavanaMjaya kumAra paNa bakhatarane dhAraNa karI, sainyane prayANa karavAnI AjJA pApI pote mAtAnI AzISa levAne mATe temanA ghara pratye zrAvyo. tyAM potAnA caraNamAM paDI praNAma karatA evA putrane zrAzISa thApI mAtAe tene yogya zIkhAmaNa dara yuddhamA javAne mATe AzA zrApI. staMnano zrAzraya karI nizcalapaNe unI rahelI ane patinI ha 20
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 zIlopadezamAlA. STine zrutI evI te aMjanA suMdarI rUpavaDe putalInI peThe zojatI hatI. par3I mAtAnA gharethI vidAya thatA evA kumAre udAsInI peThe te priyAno dRSTithI paNa sparza kasyo nahIM; tethI to netranAjale karIne pRthvIne siMcana karatI ane zUnya cittavAlI thaelI te kumArI pAlI potAnA ghare zrAvI. have kumAre paNa tyAMthI prayANa karI mAnasa sarovarane kAMThe sukhe pahelo paDAva kasyo. tyAM saMdhyA vakhate cakalIu~no kolAhala zabda sAMnalI teNe potAnA mitrane pUjyu ke, " he nA! zrA padi zA mATe pokAra kare ?" mitre uttara prApyo. " he deva ! jAgyanA vazyathI A padInAM joDalAMuno divase saMyoga thAya be ane rAtrIe viyoga thAya . atyAre rAtrI thavAno vakhata , mATe patinA viyogano zoka karatI evI cakalI bAMsunI dhArAUne varasAve . valI he jAi! jIvatI batI mUvAnA sarakhI te strI savAre potAnA patinA melApanI zchA kare . evAmAM aMjanA suMdarInA jogAMtarAya karmano kSya thavAthI pavanaMjaya kumAre potAnA mitrane kahyu. "are mitra ! padiu~ paNa eka rAtano viraha sahana karI zakatA nathI, to par3I meM bAra varSa thayA tyAga karelI priyAnI zI avasthA thara haze ? mATe he sakhe ! huM tene malavAnI zchA karuM buM. to huM havaNA jara tene malI pATho zrAvu bu." mitre rajA zrApavAthI kumAra tatkAla potAne ghare Avyo. kSaNavAra bAraNA Agala u. jo rahyo. to teNe vilApa karatI evI potAnI mahAsatI strIne dIThI. paDI teNe potAnA pAgA zrAvavAnI vAta kahI bAraNuM ughaDAvyu. palI teja divase snAna karelI te mahAsatIrUpa potAnI strIne sevana karI zAMta cittavAlo thaelo te kumAra tene eMdhANa rUpa potAnI mukhikA (vITI) ApI pAbo senya pratye zrAvyo. patinA zrAdarathI harSa pAmelI ane pUrvanI purdazA nUlI gayelI aMjanAsuMdarI paNa potAnA zrAtmAne saphala mAnavA lAgI. karvA De ke- strIune AzA (garna ) eja jaskRSTa sukharUpa . have aMjanAsuMdarIne trIje mAse kaMzka garna pragaTa thayo; tethI "zrA asatI ." ema sasarAe dhAtUM. palI zukla pakSanA caMjanI peThe jema jema darSane zrApanAro garna vRddhi pAmavA lAgyo tema tema lokamAM kalaMka
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMjanAsuMdarInI kathA. zae paNa vadhavA lAgyo. garna pUrNa vadhavAthI pAsenA mANasoe kalaMka saMbaMdhI vAta aMjanAsuMdarIne kahI; tethI teNe patinI eMdhANavAlI mukhikA sAsune batAvI. sAsu padmAvatIe kahyu. " mhArA putre dRSTithI paNa thAro satkAra kasyo nathI, to par3I yuddha karavA gayelA teNe pAgavalIne thAro aMgIkAra kasyo, e thAraM vacana mithyA kema nahIM hoya ? arthAt e hAraM vacana mithyA . AvI rIte mithyA kalaMkavAlI thaelI ane dhikkAra pAmelI te aMjanAsuMdarIne sAsue ghara bahAra kADhI mUkI. kahyu De ke- doSavAlAne viSe pakSapAta karanArA vIralA hoya . - panI nirAdhAra thaelI te potAnI pUrNa premavAlI bAlasakhInI sAthe pitAnA ghara tarapha cAlI. tyAM gayA palI mAtA pitAe paNa garjanI vAta sAMjalIne tene kADhI mUkI. kayu ke ke-doSavAlAne koi potAnuM thatuM nathI. panI vajane karelA apamAnathI atyaMta lajA pAmelI ane jIvitane viSe zrAdararahita thaelI te aMjanAkumArI rudana karatI tI tyAMthI cAlI nikalI. lajAne lIdhe ko paNa gAmamAM na jatAM potAnA zurU zIlavratathI rakSaNa karAelI te vanane viSeja jamavA lAgI. kaMda, mUla ane phalano AhAra karatI, UraNAnA jalanuM pAna karatI ane eka dAsInI sahAyavAlI te suMdarI vanane viSe nirjayapaNAthI rahevA lAgI. panI avasara prApta thayo eTale jema vaiDuryanUmi vajramaNine janma Ape tema aMjanAsuMdarIe sUryanA sarakhA jAjvalyamAna tejavAlA eka putrane te mahAvanamAM eka sthAnake janma thApyo. siMha, vAgha, hasti, cora, jala ane agnivAlA te vanamAM paNa mahAsatI aMjanAsuMdarI potAnA zIlavata rUpa zastrathI nirjayapaNe vana vana pratye pharatI hatI. eka divasa aMjanAsuMdarIe pANInI zodhane mATe vanamAM mokalelI dAsIe parvatanA zikhara upara kAyotsarga karIne unnA rahelA munine dIga. palI dAsIe tene vAta kahI eTale aMjanAsuMdarI tRSAne nUlI jaz putra tathA dAsIne sAye laz tyAM munipAse gaz ane temane naktithI vaMdanA karI. munie kAyotsarga pArIne dharmalAla dIdho. par3I dharmopadeza sAMjalavAne potAnI zrAgala beThelI te mahAsatIne temaNe dharmopadeza dIdho ke," he mahAnAge! AapAra chuHkhathI jarelA saMsAramAM AzAne zrAdhina
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 zIlopadezamAlA. thara rahelA prANiune dharmavinA bIju koi paNa rakSaNa karanAra nathI. saMyoga ane viyoga e paNa karmane zrAdhina , batAM mohane vaza thaelo prANI bIjAune doSa Ape be te mithyA . jogavavA yogya karmane ko paNa prANI pheravI zakato nathI. jIva pote karelA karmane jogavIne par3I zSTa vastune pAme be. zrAvaka ane yati ( sAdhu ) nA nedayI dharma be pra. kArano kahelo . te dharma svarga ane moda melavI zrApavAnuM kAraNa tathA kuHkhanA nAzanuM kAraNa . zrA prakArano arihaMtanA dharmano upadeza sAMjalIne thayo ne vairAgya jene evI te aMjanAsuMdarIe thanigrahasahita samyaktva dhAraNa kaguM. par3I te satIe upadezathI mahAtmAnuM jJAnAtizayapaNuM jANIne pUjyu ke, " he jagavan ! mane kyA karmavaDe zrAvu phuHkha utpanna thayuM ?" mahAtmAe kaDaM. " he naDe ! tuM pUrvajavane viSe koI eka zeunI strI hatI. thAre jainadha mAM prItivAlI evI bIjI zokya hatI. tene evo anigraha hato ke, te hamezAM jinezvara prajunuM dhUpa dipa vigere aneka upahArathI pUjana karatI hatI; tethI tuM tenA upara vRthA AgrahathI keSa karatI hatI. eka divasa zokya upara aa karatI evI teM krodhathI jinezvara prajunI pratimAne ukaramAmAM mATI dIdhI, te uparathI zrAvikA evI thArI zokye prajunuM pUjana kasyA vinA bAra deNasudhI jojana kajhuM nahI. ThevaTe teM tene prajunI pratimA thApI. te karmanuM thA phala tane prApta thayu De ke, je tane bAra varSasudhI patino viyoga thayo. have te phala jogavavAno thomo vakhata ." zrAvAM mahAtmAnAM vacana sAMjalI naktithI hAtha joDI aMjanAsuMdarIe pUbyu. " he svAmin ! mane anusarI rahelI thA dAsI kayA karmathI pImA pAme le ?" munie uttara prApyo ke, "he dharmazIle / je vakhate tuM jinezvara prajunI pratimAne ukaraDAmA mATatI hatI; te vakhate eka bAjuu~thI ughAmI rahI gaelI te pratimAne jozne thA hArI dharmacAriNIe tane vAraMvAra kayu hatuM ke,zrA pratimA zrAnI taraphathI ughADI rahI jAya ." tenAM zrAvAM vacanathI teM prajunI pratimAne vadhAre DhAMkI dIdhI. te kAraNa mATe yA thArI dAsI paNa pUrvanA karmanuM phala nogave ." muninAM 1 ekasoviza pala athavA be ghaDI.
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMjanAsudarInI kathA. zrAvAM vacana sAMjalI vismaya pAmelI satI aMjanAsuMdarI sukha duHkhane viSe karmanuM prabalapaNuM mAnavA lAgI. valI teNe munine pUjyu, " he jagavan ! mhArA zunakarmano udaya kyAre thaze ? thane mane thA javamAM patino saMga thaze ke nahIM ? " munie uttara prApyo. " he mahAsatve ! hArUM pUrvajanmanA purAcaraNa- phala pUrNa thavA zrAvyuM be; mATe tuM ahiMja rahe. kAraNa ke tane thArA mAmAno melApa ahiM thavAno ne. valI tenA gharane viSe pitAnA gharanI peThe rahelI evI tane thArA patino melApa thaze." zrA prakAranA zrAzvAsanathI mahAtmAnI sevAmAM tatpara evI te mahAsatI aMjanAsuMdarI satvaguNano Azraya karIne teja parvatanA zikhara upara rahI. __ have teno mAmo sUryaketu vidyAdhara naMdIzvaranI yAtrA karIne pAlo ghera jato hato, evAmAM tenuM vaimAna cAraNamuninA prajAvadhI staMbhita thara gayu. kayu De ke-kyAre paNa tIrthanuM ubaMdhana yaz zakatuM nathI. vidyAdhare paNa parvatanA zikhara upara utarIne puNyanA lAjazrI potAnA AtmAne dhanya mAnatA satA harSathI munine vaMdanA karI. paThI sAdharmikane vaMdanA karatA evA te vidyAdhara vANI ane rUpanA anumAnathI potAnI nANejane ulakhIne atyaMta AnaMda pAmyo. panI tenI sarva vAta sAMjalI dayAthI niMjAra gaelA hRdayavAlo te vidyAdhara potAnI jANejane sAthe lakSa tyAMthI ghara tarapha cAkhyo. potAnI jANejanA putrane manohara vANIthI lADa laDAvato te vaimAnamAM besIne AkAzamArge cAlato hato te vakhate vAgatI evI ghugharIu~nA manohara zabdazrI harSa pAmelo ane kAna dazne te zabdane sAMjalato te bAlaka dhyAnamA rahelA yogI puruSanI peThe sthira thazne raheto hato. ___ eka vakhate te bAlaka capalapaNAne lIdhe hAthavake vaimAnanI ghugharI ne khecato hato, tevAmAM te mAmAnA kholAmAMzrI nIce pRthvIpara paDI gayo. te jozne aMjanAsuMdarI zoka karavA lAgI ke, " hA daiva! tuM mane yA prakAraceM kuHkha ApatAM batA paNa tRpti na pAmyo ke, jethI putranA mukhane jovArUpa mhArUM sukha hArAthI sahana thara zakyu nahIM. hA ! sukhanI zrAzAsahita thA vaimAnamAM beThelI huM haNAelI DaM, kAraNa ke mhAro bAlaka zilAthI athavA pASANathI nizcaya cUrNarUpa thara gayo haze." nANeja zrA
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. prakAre zoka karatI hatI, evAmAM sUryaketu vidyAdhara tatkAla vaimAnamAMthI nIMce utarIne je ThekANe bAlaka paDyo hato, tyAM Avyo ane teNe joDe to vajranA sarakhA zarIravAlA kumAranA pamavAthI cUrNa thara gayelI zilAnI retImAM te bAlakane ramato dITho. par3I teNe bAlakane mastakamAM suMghI snehathI zarIre hAtha pheravI jema kAdavamAMthI maNi laz le tema tene la lIdho. paDI hAtharUpa kamalamAM rAjahaMsanI peThe lADa laDAvatA evA te vidyAdhare potAnI nANejane jANe bAlakanI neTa Apato hoya nahIM zuM ? ema te putra arpaNa kasyo eTale satI aMjanAsuMdarI akhaMDita aMgavAlA putrane jozne atyaMta AnaMda pAmatI tI prApta thaelA avyanA jaMDAranI peThe teno vAraMvAra sparza karavA lAgI. sUryaketu vidyAdhare paNa " A bAlake zilAne cUrNa karI nAkhI be." evaM dhArIne tenu"zilAcUra" evaM nAma pADyu. panI te utsavasahita potAnI nANejane potAne ghare teDI gayo, kAraNa ke bahukAle khajanano melApa thavAthI kuTuMbI ghaj karIne harSavaMta thAya je. palI jyAM tyAM dIna zrane zranAthane dAna zrApavAmAM tatpara evI teaMjanAsuMdarI uttama dharmakAryazrI divasone nirgamana karavA lAgI. sukomala aMgavAlo kumAra zilAcUra paNa mAmAne ghere vasato to tArAune viSe caMjamAnI peThe eka bIjAnA hAthapratye pharavA lAgyo. par3I teunI vAta dezodeza ane gAmogAma kasturInA gaMdhanI peThe cAre tarapha phelA ga. __ have ahiM pavanaMjayakumAra varuNane jItI vijayanAM vAjiMtrone vagaDAvato bato potAnA nagarapratye zrAvyo. tyAM teNe pitAnA caraNamAM namaskAra karI, mAtAnI zrAzISa lara, bIjI suvAsinI strIunI paNa AzISa dhAraNa karI sarva janono vANIthI satkAra kasyo. panI utsavane viSe paNa utsava sarakhA strInA mukhakamalane jovAnI zyAthI hAthI jema potAnA nivAsasthAnamAM zrAve tema te pavanaMjayakumAra paNa potAnA nivAsagRhapratye zrAvyo. tyAM devarahita devAlayanA sarakhA priyA vinAnA gharane jo virahathI vyAkula banelo te citrazAlAne jvAlAsamAna, maMdirane jaMbADIthAsamAna, rAjyane jothA samAna ane potAnA prANane tRNasamAna mAnato bato vilApa karavA lAgyo. " hA kAMte ! tuM kyAM ga De ? he zAMte ! je
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMjanAsudarInI kathA. 223 rAtrIe zrApaNe makhyAM hatAM, te vakhate paNa teM koI sthAnake javAnuM mane kaDaM na hotuM. mhArA gharamAMdhI jatI evI tane vidhAtrAe paNa rokI nahIM; temaja sArA vicAravAlA maMtrIpramukhe paNa na rokI ! are! kucha evA mAtA pitA paNa te divasathIja Apattine viSe zrAvI paDyA ne ke, je mhArA zrAvatA sudhImAM tane rokI zakyA nahIM. nizcaya te marI gaI haze athavA to koI ghAtakI jIvoe nakSaNa karI haze! are khovAi gaebuM tevaM ratna nirjAgI puruSane kyAthI malaze ? he na ! he suMdari ! he gupasamuha ! huM jIvIza tyAMsudhI thArA snehano deNAdAra maTI sakIza nahIM." zrAvI rIte vilApa karatA ane zokathI pImA pAmelA pavanaMjaya kumAre tatkAla balI maravAne mATe caMdananA kASTanI citA racI, mAtA pitAe vividhaprakAranA vacanathI pratibodha pamADelA evAya paNa te kumAre viyogarUpa viSayI pImA pAmavAne lIdhe potAnA maraNanA Agrahane boDyo nahIM. evAmAM rupanadatta mitre tyAM zrAvI kumArane zrAliMgana karIne par3I kAlAdepa karavAne mATe traNa divasanI mudata mAgI. valI teNe kaDaM ke, "aMjanAsuMdarI potAnA zIlapranAvathI jIvatI haze; mATe huMjyAMsudhImAM tenI zodha lAvaM, tyAMsudhI tuM vATa jo." zrA prakAranI pratijJA lazkapatnadatta vaimAnamAM besI garuDanI peThe tatkAla AkAzamArge cAkhyo. zehera, upavana, gAma ane nagarAdikane viSe namato tathA strI bAlakanI vAtone sAMjalato te trIje divase sUryapuranA udyAnamAM zrAvI pahocyo, tyAM kImA karatI evI strIunA mukhathI teNe zrAvI vAta sAMjalI ke, "zilAcUra kumAranA sarakho bIjo ko bAlaka rUpavAlo nathI." thA vAta sAMjalIne jhaSanadatta vicAra karavA lAgyo ke, "zrA vAta aMjanAsuMdarInA putranI hoya ema jaNAya ." par3I te Sajadatta vAto karatI evI strIunI pAse ja aMjanAsuMdarI mAmAne ghare zrAvI te divasathI zrAraMjI thAjasudhInI sarva vAto sAMjalI zrAnaMda pAmyo. par3I te sUryaketu rAjAnI sanAmAM gayo. tyAM teNe kholAmAM putrane lazne beThelI aMjanAsuMdarIne dIThI. mahAsatI paNa potAnA patino mitra zrAvyo jANIne lajAne lIdhe brama sahita unI thai. palI sUryaketu rAjAe aMjanAsuMdarInuM sarva vRttAMta kahI
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 zIlopadezamAlA. saMjalAyuM te upara mahA Azcarya pAmelA ruSajadattano mahAsatIe Adara satkAra karo. pI janAsuMdarI AlI snAna, pAna ne jojananI sAmagrIno upoga karIne harSathI vyApta thapalA hRdayavAlA ruSajadatte kayuM. " putrasahita aMjanAsuMdarIne jovAthI mhAro sarva zrama nivRtti pAmyo be. kathaM ve ke - saphala yaelA kAryavAlAne zrama zyo ? kumAra pavanaMjaya varuNane jItI sneha ne manorathasahita utsavapUrvaka potAne ghare vyo. paNa te priyAne na dekhavAthI Akula vyAkula ghane agnimAM praveza karavA mAMDyo huM tene traNa divasanI mudata thApI aMjanAsuMdarIne zodhavAmATe nikalyo tuM, mATe have tene mhArI sAthe mokalo, jethI te banne jAnuM kuzala thAya. valI seMkaDo kAlovAlo yA tamArA upakArarUpa vRkSa paNa niraMtara vRddhi pAmo ruSajadAsanAM zrAvAM vacana sAMgalI samayane jANanArA te sUryaketu rAjAe tenIsAthe putrasahita potAnI jAjane tene sAsare mokalI. paDhI darSanA vegathI mahAsatIne vaimAnamAM besArIne ruSajadAsa tatkAla pralhAda rAjAnA nagaranA udyAnamAM zrAvyo. tyAM te aMjanAsuMdarIne rAkhI pote rAjApAse jai putrasahita aMjanAsuMdarI zrAvyAnA khabara kahI tene zyAnaMda pamADyo, te uparathI darSa pAmelA chAne saMcamita manavAlA thaelA sarve mANaso ruSajadattanI vANIne jIvataranA auSadharUpa mAnavA lAgyA. paThI navina udaya thaelA caMdrasarakhA pavanaMjaya kumAranA putrane jovA mATe samudrI peThe sarve nagaravAsI jano tenA sAmA javA lAgyA. pralhAda rAjA mhoTA utsavapUrvaka putrasahita vadhu ( zraMjanAsuMdarI ) ne potAnA nagaramA praveza karAvyo. prasanna cittavAlI sAsu paNa atyaMta prasanna thane guNo karIne parIkSA karAyalI bahune bahu mAna yAvA lAga. aja - khANavAyogya putravAlI pativratA strI kone harSa apanArI yatI nathI ? kalpavela jAteja zreSTha hoya be. temAM valI phala yAya eTale zuM kahe ? paThI zuddha vairAgyanA taraMgarUpa aMjanAsuMdarIe pUrvanA janmanuM smaraNa karIne arihaMta prajunA dharmane zrAcasyo. pavanaMjayanA putra zilAcUranaM sarva saMbaMdhijanoe harSathI "hanumAna" evaM nAma pADyuM. pra
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMjanAsuMdarInI kathA. vhAda rAjAe paNa nirmala evI puNyanI sAmagrI prApta karI ane putrane rAjyAbhiSeka karI pote dIkSA lIdhI. palI mahAparAkramavAlo pavanaMjaya rAjA lIlAmAtrayI samagra pRthvInuM pAlana karavA lAgyo. jevI rIte rAmacaMne sItA paTTarANI hatI ane iMjane iMsANI paTTarANI ne tevIja rIte pavanaMjaya rAjAne paNa aMjanAsuMdarI paTTarANI thaza. tethI mahApuNyavAlo te pavanaMjaya aMjanAsuMdarInIsAthe dharma artha ane kAmanA sArarUpa rAjyasukhane jogavavA lAgyo. yuvAvasthArUpa puNyanA aMgopAMge karIne manohara evo hanumAna paNa audArya, zaurya ane gAMbhirya vigere guNonI sAthe vRddhi pAmavA lAgyo. have te vakhate vizamA tIrthaMkara zrI munisuvrata khAmInA tIrthane viSe keTalAka prAcAryoM te nagarane viSe vihAra karatA hatA. temanI dezanA sAMjalIne vairAgyavaMta thaelI aMjanAsuMdarIe dIkSA sevA mATe patipAse prArthanA karI. pavanaMjayakumAre tene bahu Agraha karIne samajAvI paNa jyAre teNe potAno Agraha DoDyo nahIM tyAre pavanaMjayakumAre paNa priyAnI sAthe cAritra aMgIkAra kahyu. paThI te strI puruSa niraticArapaNAthI cAritra pAlI svarge gayA. tyAMthI te moda pAmaze. he navyajano! zrA mahAsatI aMjanAsuMdarInA AzcaryakArI caritrarUpa caMdanane hRdayamAM dhAraNa karI zIlavratarUpa sugaMdhi avyathI potAnA zarIrane zItala karo. // iti aMjanAsuMdarInI kathA // ||nrmdaasuNdriinii kathA // zrA naratatrane viSe je nagaranAM derAsaro upara rahelI dhvajAu~ jANe svargasaMpattino tiraskAra karatI hoya nahiM zuM ? ema zojatI hatI ebuM lakSmIe karI manohara varSamAna nAme nagara le. tyAM jenA zatrunI apakIrtithI jANe zrAkAza zyAmavarNavAlu thara gayuM hoya nahiM zuM? ema dekhAtuM hatuM. tyAM rUpathI kAmadevanA garvane nAza karanAro zrI saMprati nAmano rAjA rAjya karato hato. te nagaramAM Sanasena nAmano sArthavAha raheto hato. tene jema dharmane strI dhIraja ne tema vIramatI nAmanI strI hatI. temane nyAyavaMta evA sahadeva ane vIradAsa nAmanA be putro tathA lAva 29
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 zIlopadezamAlA. eyanA jaMDArarUpa kRSidattA nAmanI putrI itI. Sanasena sArthavAde potAnI putrI, mAgu karatAM evA puruSone mithyAdRSTivAlA jANIne kozne zrApI na hatI. __ko eka divasa rujadatta nAmano mahAdhanavaMta vaNik putra rUpacaMDa nagarathI te nagaramA vepArane arthe zrAvyo. te potAnA mitra kuberadattane ghare rahIne potAnA gharanI peThe sthiracittathI vedapAra karavA lAgyo. koza vakhate gokhamAM beThelo te rudatta potAnI sakhi sahita raste jatI, ucAM stanavAlI zrane rAjahaMsanA sarakhI cAlavAlI RSidattAne jora caMDa sAmuM jo rahelA cAtaka padInI peThe sthIra thara gayo. paDI teNe kuberadatta pAsethIja "e RSidattA jainadharmivinA bIjAne malavAnI nathI. "evI hakIkata sAMjalIne tenA lojathI pote mithyAdRSTi utAM jainadharma zIkhavA maMDyo. panI mAyA ( kapaTa ) zrane vivekavaDe vaza kahyU De citta jenuM evA Sajadatte potAnI putrI RSidattA rudattane ApI. kayu De ke-dhUrta puruSone daMja eja kalpavRkSa De. paDhI zula divase ruSajasena sArthavAhe keTalIka neTosahita potAnI putrIne adattanI sAthe paraNAvI.tethIte RSidattA jema khetarane siMcana karavAthI ghaDo potAnA AtmAne kRtArtha mAne tema kRtArtha mAnavA lAgI. keTalAka mAsa vityA panI sAsu sasarAnI thAjhA laz zadatta priyAsahita potAne gAma gayo. tyAM teNe mAtA pitAne praNAma karIne palI bAlaka jema ratnano tyAga kare tema jainadharmano tyAga kasyo. RSidattA paNa teUnA saMsargathI mithyAtvane sevana karavA lAgI. kahyu De ke- zabane sparzita thaelo vAyu zuM pugaMdhatAne nathI pAmato ? arthAt pAme be. paDI zubha jainadharmavAlA zaSidattAnAM mAtA pitAe te vAta sAMjalIne putrajanma athavA vivAha vigerenA kArya upara putrIne na bolAvavAno nizcaya kasyo. par3I keTalAka kAle kRSidattAe mahezvaradatta nAmanA putrane janma thApyo. anukrame te putra yuvAvasthA pAmyo. have RSidattAnA mhoTA lAi sahadevanI strI sudarIezreSTha svapnasUcita garnadhAraNa kasyo, tethI tene narmadA nadImAM nhAvAno dohada utpanna thayo. sahadeva potAnA keTalAka sArthavAhasahita tene zuja divase narmadA na
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ narmadAsuMdarInI kathA. dImAM nhAvA teDI gayo. tyAM yathAvidhi pUjana karI te banne jaNA narmadA nadInA jalamAM krIDA karavA lAgyA. paDI potAnA vepArathI sukhe rahelA teNe narmadA nadIne kAMThe narmadApura nAmarnu nagara vasAvI temAM samyaktvarUpa dehanA poSaNane arthe jANe potAno puNyapiMDa hoya nahizeM? evaM meruparvatanA saraluM jinamaMdira karAvyu. potapotAnA sthAnano tyAga karI keTalAka vehepArIe jamarA jema kamalamAM nivAsa kare tema te nagaramAM nivAsa kasyo. panI vaimuryamaNinI nUmi jema vairya zalAkAne pragaTa kare tema suMdarIe yogya samaye uttama lakSaNavAlI eka putrIne janma thApyo. pitAe putranA sarakho janmamahotsava karIne tenuM nAma "narmadAsuMdarI" pADyuM. jANe pUrvanavane viSeja thanyAsa karI rAkhyo hoya nahi zuM ? ema sarva kalAUno zranyAsa karatI te narmadAsuMdarI anukrame caMDanA udayazrI pUrNimAnA sarakhI yauvanAvasthAmA zrAvI pahocI. ___ have potAnA jAznI putrI narmadAsuMdarInA uttama rUpane sAMjalI RSidattA potAnA mahezvaradatta nAmanA putra arthe mAgu karavAno nizcaya karI vicAra karavA lAgI ke, "aho ! saDI gaelA paganI peThe svajanoe dUra karelI evI mane dhikkAra je. valI jinadharmano tyAga karavAthI have mhAre ghaj kaSTa sahana karavU paDaze. kAraNa ke mAtA pitA vigere ko svajana parva tithine viSe paNa mhAro satkAra karatA nathI, to par3I te mhArA putrane potAnI putrI zI rIte zrApaze ? zrA prakAre vicAra karIne rudana karatI evI priyAne joza rudatte tenuM kAraNa pUjyuM. te uparathI RSidattAe potAnI saghalI vAta patine kahI. mahezvaradatta paNa pAseja unno hato; tethI teNe te vAta sAMjalIne pitAne kaDaM." he tAta ! mane thAjJA Apo, DhaM tyAM jaz sarve svajanone vaza karI mAmAnI putrI sAthe lagna karIne mhArI mAtAne harSa pamADaM." pitAe rajA zrApI eTale mahezvaradatta thoDA divasamAM narmadApura nagarane viSe zrAvyo. tyAM mAtAmaha (mAno bApa) rUSanasena vigere svajanoe teno lokalajAthI Adara satkAra kasyo. kaDaM le ke- jainadharmavAlAu~e kyAre paNa potAnA yogya zrAcArane tyAga karavo nahIM. ahiM mahezvaradatte paNa potAnA dhairya, gAMnirya, audArya ane vaya vigere
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ zz zIlopadezamAlA. uttama guNoe karIne pAradhI jema manohara gAyanathI mRgane saMtoSa pamADe tema te sarve svajanone saMtoSa pamADyA. ekadA potAnA kholAmAM beThelA mahezvaradattane mAtAmahe kayuM. " he vatsa ! jema sarpa jAMgulI auSadhI no tyAga kare tema teM mArA jainadharmano tyAga kasyo be; mATe have ame tane zuM pIne sukha pAmIe ? mAtAmahanAM yAvAM vacana sAMjalI mahezvaradatte narmadAsuMdarInuM mAyuM kartuM eTale ruSajadatte kayuM. " teM yogya kayuM be; paraMtu hAruM kula mithyAdRSTi hovAthI zramAruM mana zaMkA pAme be. " mahezvaradatte kayuM. " kula game tevuM ho, tenAthI zuM ? kAraNa kamalane dhAraNa karanArA puruSo zuM kamalanA utpatti sthAnane jue kharA ? tamAre mane sarva parIkSAthI jainadharmi jANavo." yA pramANe teNe aneka sogana khAine pote jainadharma evo te sarvene vizvAsa karAvyo. paDhI zaSanasene gauravapaNAthI potAnA putra sahadevane AjJA karI; tethI tethe potAnI putrI narmadAsuMdarI ne mahezvaradattanI sAthai paraNAvI. mahezvaradatte paNa citra velanA sarakhA aMgavAlI te kanyAno svIkAra karI potAno manoratha pUrNa kasyo. narmadAsuMdarIe paNa madonmatta hAthInI peThe tene dhamopadezanAM vAkyothI sanmArgamAM cAlanAro arthAta jainadharmi kasyo. ke - loka kAla vityA pI sAsu sasarAnI zrAjJA laI mahezvaradatta potAnI priyAsahita hAthI jema viMdhyAcala pratye jAya tema potAnA gharapratye gayo. tyAM potAnA pagamAM namI rahelI narmadAsuMdarIne kholAmAM besArI sAsu ruSidattA varSAtumAM vananI latAnI peThe atyaMta zrAnaMda pAmI paDhI namadAsuMdarIe svargagaMgAnI peThe potAnA sukRtarUpa jale karIne sAsarAnA gharamA rahelA mithyAtvarUpa kAdavane dhoi nAMkhyo. patine hAsyotsavamAM kallolA sarakhI ane sarva svajanone mAnya evI narmadAsuMdarIe e prakAre keTaloka kAla sukhe nirgamana kasyo. eka divasa gokhamAM beThelI, darpaNamAM mukha jotI ane tAMbula ja Na karatI evI te narmadAsuMdarI vilAsa karatI beThI hatI. te vakhate gokhanI nIMcenA rAjamArgamAM thaine vihAra karatA evA koI eka sAdhunA mastaka upara te jANathI tAMbulano rasa nAkhyo. te joine jJAnavaMta sAye krodhI kahyuM ke, " jeNe yA prakAre amArI zrAzAtanA karI daze
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ narmadAsuMdarInI kathA. teno patithI viyoga thaze. " muninAM zravAM vacana sAMjalI atyaMta kheda pAmelI narmadAsuMdarI tatkAla nIMce utarIne sAdhunA caraNamAM paDI ane vinaMtI karavA lAgI ke, " he muni ! nirjAgya zrane duSTa AtmAvAlI huM ApanA zrApathI balI mUi buM; kAraNa ke je huM jainadharmiNI batA meM Apano yA prakAre aparAdha kasyo che. mahAtmA to vizvane vahAlA ane dayArasanA samudrarUpa hoya be, mATe he prajo ! mhArA thA aparAdhane kSamA karo. valI samAna dRSTivAlA muni zatru upara krodha pAmatA nathI, svajano upara moha pAmatA nathI chAne potAno aparAdha karanArA upara krodha pAmIne tene zrApa paNa ApatA nathI. apuSTa jAvavAlI mhAre viSe Apa kSamA karo; kAraNa bedAtuM evaMya paNa caMdananuM vRkSa sugaMdhipaNAne Ape be. " sunie kayuM, " he zrAvikA ! sAMjalya. he vatse ! tuM vRthA kheda na pAmya. kAraNa ke jaina sAdhu kyAre paNa Apa ApatA nathI ne nigraha paNa karatA nathI. meM tane zrApa thApyo nayI; paraMtu vhAruM javiSya kaheluM be. he ! thAro karmanA doSathIja patinI sAthe viyoga thavAno sRjelo be; to paDhI potAnA pUrvanA karmane jogavato evo kayo vidvAn puruSa kheda pAme ?" yA pramANe narmadAsuMdarIne prabodhIne ane tene zAMta karIne sunie tyAMthI vihAra kasyo paDhI niraMtara nirAbAdha evA jinadharmanuM pAlana karatI evI narmadAsuMdarI e keTaloka kAla sukhe karIne nirgamana kasyo. eka divasa mahezvaradatta veDepAra karavAnI ichAthI aneka jAtanA vAso lai mlecha dvIpane viSe javA nikalyo. teNe potAnI priyA narmadAsuMdarIne ghaNA zrAgrahathI ghare rahevAnuM kayuM, paNa te to potAnA kadAyadI vAyunI sAthai patrapaMktinI peThe mahezvaradattanI sAthe javA taiyAra i. paDhI te bar3hANamAM besI jeTalAmAM madhyasamudramAM zrAvyA; teTalAmAM ade madhyarAtrIne vakhate koinuM gAyana sAMjalyuM paDhI svaranA lakSNa jANavAmAM catura evI narmadAsuMdarIe madhyarAtrIe yatA evA te gAyanane sAMjalIne potAnA patine kadhuM. " he svAmin! je puruSa madhura vANIthI gAyana kare be; te zyAma aMgavAlo, puSTa hAtha paga upara vAlavAlo, balavAlo, guhyasthAna upara mazavAlo, rakta netravAlo, jamaNA aMga upara *
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 zIlopadezamAlA. cinhavAlo, bAvIza varSanI umaravAlo ane vizAla gativAlo hovo joze." strInAM zrAvAM vacana sAMjalI mahezvaradatta potAnA manamAM vicAra karavA lAgyo ke, " nizce vizvAmitranI sAthe menakAnI peThe zrA mhArI priyA paNa koI madonmatta puruSanI sAthe zrAsakta thaelI jaNAya . kAraNa ke jo ema na hoya to amRtane varasAvanArA caMjanA varUpane jANanArI kamalinI peThe tene bIjA puruSanA dehanA lakSaNa- zAna kyAthI hoya? huM tene bAje sudhI mahAsatI jANato hato; paraMtu havaNAM to te kulano beda karavAne kAlaketunA sarakhI jaNAya . are ! kayo vichAn mANasa zAkinInA sarakhI strIne viSe vi. zvAsa kare? ke je strI potAnA khArthane mATe pati putrAdikane tRNasamAna gaNe be. huM havAM thA strIne ubiSTa padArthanI peThe samukhamAM pheMkI dalaM ! athavA khaDgarUpa daMDe karIne kadalInI peThe chedI nA!" zrAvo vicAra karIne jeTalAmAM te doSarahita evI potAnI priyAne viSe kAMI paNa udyama karavA mAMDe be; teTalAmAM vahANanA zaDha upara rahelA niryAmake (vahANa calAvanArAUnA uparIe) UMcA zabdathI kahyu ke, "are ! vahANane phaTa ucuM rAkho; zaDhane bAMdhI vyo; sAMkalone pakaDI lyo; kAraNake, zrApaNe mleva bIpamA zrAvI pahocyA bIe. valI jala ane kASTa paNa narI lyo." AvAM uparInAM vacana sAMjalIne sarve khalAsI te pramANe karavA lAgyA. have te chIpamA rahelo ane gupta matsaravAlo mahezvaradatta eka vakhata mahAsatI evI potAnI priyA narmadAsuMdarIne krIDA karAvavAne eka mhoTA araNyamAM teDI gayo. tyAM dhUrta evA mahezvaradattanI sAthe vanavana. pratye jamavAthI thAkI gayelI te mahAsatI talAvane kAMThe vetasa vRdanA gahana vanamAM sUtI. te vakhate pUrve saMpAdana karelA kukarmarUpa prApta thaelI dUtieja jANe tenA netrone baMdha karI nAMkhyA hoya nahiM zu? ema tene nImA prApta thaI. palI mahezvara vicAra karavA lAgyo ke, "jo hu~ zrA strIne khA vigerenA prahArathI mArI nAkhU topaNa pApano pAtra thAuM nahIM" yA prakAre potAnA aparAdhane vAraMvAra smaraNa karatA thane te priyAnuM mRtyu zchatA te mahezvaradatte jema AMdhalo mANasa sarpanI bhrAMtithI
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ narmadAsuMdarInI kathA. 231 puSpanI mAlAne tyAga kare ane jema popaTa photarAthI DhaMkAelA cokhAnA DhagalAno tyAga kare tema teno tyAga kasyo paDhI te vilApa karato karato pATho vA pAse vyo. khalA sie tene vilApanuM kAraNa pUbdhuM eTale teNe uttara Apyo ke, " mhArI priyAne vanamAM koIeka rAkSasa kSaNa karI gayo. paDhI te mane jaNa karavA zrAvato hato eTalAmAM huM zrahiM - to rahyo DhuM; mATe have tame vahANane jarIne UTa calAvo . " mahezvaranAM aai vacana sAMjalIne sarva khalAsI te pramANe karavA lAgyA. kayuM be ke- AtmA kone vahAlo nathI ? arthAt sarvane vahAlo hoya . pI mahezvaradatta kapaTathI jANe vahANamAM besavAnuM na ichato hoya ? ema karI parANe vANamAM besI potAnA manamAM vicAra karavA lAgyo. 'buddhivaMta evA meM vezyAtulya strIno tyAga karI lokApavAdathI zrAtmAnuM rakSaNa kartuM e sAruM kasyuM be. " paraMtu te mUDha puruSa ema nathI jANato ke " mhAro AtmA jAgyazrI pAelo thayo be. " paDhI khalAsI paNa tene strInA viyogathI pIDA pAmelo jANIne pratibodha devA lAgyA. anukrame mahezvaradatta potAnA nagarapratye zrAvI pahocyo. tyAM teNe mlecha dvIpanI vAta, tyAM elo lAja ane potAnI priyAnA maraNanA khoTA samAcAra kahyA. te uparathI atyaMta duHkhI thaelAM tenA mAtA pitAe vadhU ( putranI vahu ) nuM uttarakArya karIne paDhI tene bIjI strI paraNAvI. ve hiM narmadA suMdarI e mohasukha ApanArA paMca parameSThInuM smaraNa kalAmAM vIne joyuM to patino divo nahIM eTale prANanAthe makarI karelI mAnIne te kar3evA lAgI. " he nAtha ! UTa pADhA zrAvo; huM yAvI marakarIne vadhAre vAra sahana karI sakIza nahIM. " yAvI rIte vAraMvAra bolAvyA tAM paNa jyAre pati pADho zrAvyo nahIM, tyAre poteja tyAMthI tatkAla ThIne khovAi gaelA ratnanI peThe tIra pratye ane vRkSa vRkSa pratye prANanAthane kholavA lAgI ghaNo vakhata ema karavAthI paNa jyAre patine dIge nahIM tyAre to krodha pAmelA mRgoe paNa dayAthI jovAelI te narmadAsuMdarI gADhakharathI rudana karavA lAgI te vakhate vanamAM potAnA rudananA thalA paDabaMdAne sAMjalI te mahAsatI jAMjavAnA janI pratye doDatI evI mRgalInI peThe cAre tarapha doDavA lAgI. te ma
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 zIlopadezamAlA. hAvanamAM evaM koi vRkSa, latA ke guphA na datI ke jemAM te narmadA suMdarIe potAnA patine na kholyo hoya. evAmAM jANe tenA zokathIja hoya nahiM zuM ? ema sUrya asta pAmyo. eTale brahmAe tene sukha upajAvavA mATe caMdrane mokalyo. arthAt te vakhate sUryanosta ne caMdrano udaya thayo. patinA viyoganA duHkhe karIne caMdrarUpa agninA kuMruthI atyaMta tapta thaelI te mahAsatI jayaMkara pazunI bIkathI eka latAgRhamAM pesI gai. tyAM seMkaDo varSanAM sarakhI te rAtrIne nirgamana karIne patinA guNonuM smaraNa karatI evI te narmadAsuMdarI rovA lAgI chAne valI kar3evA lAgI ke, " he nAtha ! jema kumudinIne mUkIne caMdra nAzI jAya tema dIna ne premarUpa amRtamaya evI mane yA ekAMta pradezamAM sUtI mUkIne kyAM nAsI gayA ho ? zrAvI rIte pote rotI ne bIjA prANIune rovarAvatI valI patinI vArtAno zodha karatI te mahAsatI narmadAsuMdarIe pAMca divasa nirgamana karuyA. " pIThe divase patine kholatI evI te samudranA kAMThAne viSe jyAM potAnuM vahANa unuM racuM hatuM tyAM zrAvIne joyuM to vahA vinAnuM te sthAna zUnya dItuM, eTale vadhAre nirAza thane te mahAsatI muninA satya vacanane saMjAratI tI potAnA AtmAne bodha karavA lAgI ke, " he zrAtman ! pUrve karelA karmane jAgavya; paraMtu kheda na pAmya. " ema kahIne te mahAsatIe sarovaramAM snAna karI, devane vAMdI ne phala vigereno yA hAra karIne tApasIpaNuM dhAraNa ka. paThI teNe koI eka guphAmAM nivAsa karI, tyAM mATInI arihaMta prajunI mUrti banAvIne potAnI sanmukha nizcalapaNAne mATe sthApI tenuM phala, phula nivAra ( vananA dhAnya) vigerethI pUjana kara iMgudInA telathI dIvA kazyA. yA prakAre te mahAsatI hamezAM savAre uThIne ekAgra cittathI prajunu pUjana, svAdhyAya ne stavanAdike karIne kRtArtha evA divasone nirgama karavA lAgI. eka divasa jema rAjahaMsI mAnasa sarovara pratye javAnI ichA kare tema narmadA suMdarIe saGgatinA sAdhanarUpa vrata grahaNa karavAne zrarthe jarata kSetrapratye javAnI ichA karI, evAmAM teno koieka vivekabuddhivAlo vIradAsa nAmano pitrA barbarakula dezapratye jato bato tyAM zrAvI caDyo.
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ narmadAsuMdarInI kathA. tyAM te mahAsatInA pagalAne anusAre parvatanI guphAnA pAsenA nAgamAM zrAvI pahocyo eTale teNe jinezvara prajunI stuti karatI evI narmadAsuMdarInI vANI sAMjalI. par3I kevala zabdanA anumAnathI " thA narmadAsuMdarI ." ema nizcaya karIne guphAmAM peThelA te vIradAsa pitrAie po. tAnI dRSTinA utsavarUpa narmadAsuMdarIne dIThI. mahAsatI paNa potAnA pitrAzne ulakhIne tenA kaMThe valagI rovA lAgI. vIradAsa paNa snehane lIdhe harSa zrane zokathI vyApta tha gayo. ___ par3I " he vatse ! tuM zrahiM kyAthI zrAvI hu~ ? ane ekalI kema rahe ?" ema vIradAse pUbyuM eTale narmadAsuMdarIe potAnI sarva vAta nivedana karI. panI lAgyanI niMdA karato evo te pitrAz vIradAsa mahAsatIne sAthe laz mlecakulapratye gayo. tyAM gAmanI bahAra potAnA sArthavAhane paDAva karAvI ane eka uttama taMbumAM narmadAsuMdarIne rAkhI pote keTalIka neTo laz rAjasanAmA gayo. tyAM rAjAe ardhaM dANa mApha karI satkAra karelA vIradAse nagarane viSe sevA devArUpa vahepAra kasyo. have te nagaramA rAjAnI mAnitI ane rUpa saulAgyanI saMpattivAlI hariNI nAmanI eka vezyA radetI hatI. rAjAe tenI evI vyavasthA karI hatI ke, je mANasa nagaramAM vahepAra karavA zrAve tenI pAsethI te vezyA eka hajArane zrAva sonA mhora lahe. tethI e vezyAe vIradAsane bolAvavA mATe eka dAsIne mokalI. paNa vIradAse to "ame khadArAthI saMtoSa pAmelA bIe." ema kahIne tene kADhI mUkI. panI rAjAe hariNInI karI zrApelI vyavasthA dAsIe vIradAsane kahI. te uparathI teNe dAsIne eka hajAra zrane pATha sonA mhoro gaNI ApI. paThI dAsIe harSa pAmatAM te lazne hariNIne zrApI eTale te vezyAe kamu. " mhAre avyano zo khapa le ? hu~ to gaNikA buM; mATe tuM vIradAsane ahiM teDI lAvya." hariNInAM zrAvAM vacana sAMjalI dAsI vIradAsane tenA ghara pratye teDI lAvI ane par3hI te dAsI ekAMta pradezamAM hariNIne kahevA lAgI ke, " thA zeThanA gharane viSa rUpe karIne devAMganAuno paNa tiraskAra karanArI tenI bahena, khI, ke putrI ke mAre jo hariNInA sarakhA netravAlI
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 zIlopadezamAlA. te strI vhArI zrAjJA pramANe cAlanArI thAya to tuM potAnA gharaviSe kapavela ugI be ema jAe je. "" paDhI kapaTa buddhivAlI hariNIe vAto karatA karatA vIradAsanA hAthI galImAMthI tenA nAmavAlI mudrikA (vIMTI ) tene rokavA mATe lalIdhI. paDhI tethe e mudrikA dAsIne zrApI ne kAMi kAnamAM kayuM. pI dAsIe vIradAsanA pamAvamAM jara tyAM beThelI narmadAsuMdarI ne kayuM. " he zojane ! vIradAsa zeTha zramArA gharane viSe beThelA be ne tamane bolAve . temaNe eMdhAne mATe yA mudrikA yApI be, mATe UTa tyAM cAlo. ?" vIradAsanA nAmavAlI muDikA joine kapaTanI jANa evI narmadAsuMdarI vezyAnA gharapratye zrAvI. tyAM dAsIe tene bIjA bAraNAmAMthI praveza karAvI tarataja jayarAmAM utArI dIdhI. kRtArtha mAnatI evI te vezyAe vIradAsane tenI mudrikA pAThI pI eTale akhaMDita vrattavAlo te potAnA pAvapratye zravyo. tyAM teNe narmadAsuMdarIne na dekhavAthI sevakone pUbyuM ke, " narmadAsuMdarI kyAM gai be. ? " teja'e uttara Apyo ke, " zrame jANatA nathI. " paDhI viradAse ghaNA upAyo karIne zodhavA mAMDI paNa jaDI nahiM kathaM ve ke dhUtArA mANasoe karelA gupta kAryano pAra kayo puruSa pAmI zake ? arthAt koi pAmI zakato nathI. pI vIradAsa vicAra karavA lAgyo ke, " jeNe kapaTathI satI strInaM haraNa kara be. te huM zrahiM rahiza, tyAMsudhI tene kema pragaTa karaze ? " ema dhArIne te vIradAsa te dezanA vAsaNo vigere aneka vastuuthI vahANa jarI, rAjAnI AjJA lai nRgukacha (narUca) dezapratye zrAvyo. tyAM teNe upAyane jANanArA ne upAsaka evA jinadAsa nAmanA potAnA mitrane sarva vAta kahI tene turata mlecha dezapratye mokalyo; tethI jinadAsa narmadAsuMdarIne arthe keTalIka sAmagrI lai te dezapratye gayo. dave vIradAsapotAnA deza tarapha gayA par3hI dhanane arthe haNAyalA manavAlI hariNI vezyAe narmadAsuMdarIne kayuM." he jar3e ! tuM vezyAeM aMgI - kAra karIne potAno janma saphala kara ne iMdrane urvazInI peThe rAjAne mAnita thA. " gaNikAnAM yAvAM vacanarUpa agnizrI jANe balatI hoya nahiM zuM ? ema potAnA dAthane dhUNAvatI evI narmadAsuMdarIe uttara
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ narmadAsuMdarInI kathA. 235 zrApyo ke " are! hu~ jI, tyAMsudhImAM mhArA zIlavatarUpa mANikyane grahaNa karavA koNa samartha ?" vezyAe kahyu, pRthvIne viSe zramAro janma saphala be, kAraNa ame ahiM rahyA batA rahita jogane jogavIe bIe. narmadAsuMdarIe kaDaM, " thArA vinA bIju koNa zrA prakAranA sukhe karIne potAnA AtmAne kalyANathI naSTa kare ? je bAlaka ( mUrkha ) hoya teja maNi thApIne caNAne kharIda kare ." AvAM narmadAsuMdarInAM vacana sAMjalIne atyaMta krodha pAmelI hariNIe potAnuM zahita kArya karavAne arthe jaDa ( loDhuM ) jema ciMtAmaNi ratnane mAre tema tene mArI eTale narmadAsuMdarIe paMca navakAra- smaraNa kayuM, ke jenA prajAvadhI hariNI gaNikA akasmAt mRtyu pAmI. have vezyAnA maraNa paDI tenA sthAnane aMgIkAra karavA mATe rAjAe pradhAnanI sAthe narmadAsuMdarIne karAvyu eTale prajupaNAne viSe potAnI zvAthI nAzI javAnA upAyano vicAra karIne te narmadAsuMdarIe hari jema potAnuM strIpaNuM mAne tema rAjAnA hukamane mAnya kasyo. palI pradhAnanA mukhathI narmadAsuMdarInA sauMdaryAdi guNone sAMjalI utsukavaMta thaelA rAjAe tene bolAvavA mATe pAlakhI mokalI. mahAsamRddhivAlA rAjAnA sevako narmadAsuMdarIne pAlakhImAM besArI zrane mastaka upara batra dhAraNa karI jeTalAmAM rAjAnI pAse lai jAyaDe teTalAmAM "zIlaradAne zrarthe gADa tharbu e USadharupa be." ema vicAra karIne teNe nagaranI mhoTI paththaranI bAMdhelI khAlamAM paDatuM mUkyuM. palI "zrA maliyAgara caMdanano lepa karuMDe." ema kahetI evI te mahAsatI jANe lo. hanu kavaca dhAraNa karatI hoya nahiM zuM ? ema potAnA sarva aMgane viSe kAdavano lepa karavA lAgI ane sarva lokonA samada potAnAM vastrone pAMdaDAMnI peThe phADavA lAgI. valI te mahAsatI maMtravAdInI peThe zIlavrata rUpa jIvitane nAza karanArA rAjapuruSa rupa sone trAsa pamADavA mATe teUnA sAme dhUla urADavA lAgI ane vyaMtarothI paNa na nivAraNa thaz zake evI jayaMkara zrAkRtine dhAraNa karI potAnA zauryane lIdhe zrapUrva evaM nRtya karavA lAgI. thA vAta rAjAe sAMjalIne potAnA mAMtriko mokalyA. teune paNa mahAsatI narmadAsuMdarIe kutarAune paththarA
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. mAravAnIpeThe paththarATha mArIne dUra kADhyA. par3I paththara pheMkavAthI lokoe dUra tyajI dIdhelI te mahAsatI pAMdaDAMthI viTalAyalA vaMTolIyAnI peThe bAlakothI viMTalAyalI batI nagarane viSe jamavA lAgI. __ have ekadivasa jinezvaranA rAsane gAtI, bAlakonA samUhathI viMTalAelI ane phATelA vastranA kakaDAne dhAraNa karatI te mahAsatIne pelA jinadAse dIThI eTale dayAyukta thara gayuM ke hRdaya jenuM evA teNe thAgala jazne narmadAsuMdarIne pUjyu. "he jaDe! tuM koNa buM ? vyaMtaronI devI ne ? athavA jinezvara nakta ne te mane kahe. ? narmadAsuMdarIe uttara zrApyo ke, jotuM jaina hoya to mane ekAMtamAM baje; paNa zratyAre thA thaevA raMganA jaMgarUpa vaira karIza nahIM" paDI bIje divase vAyu jema pAMdaDAne vikherI nAkhe tema bAlakone paththara vigerethI mArIne dUra kADhI mUkI pote narmadAsuMdarI ko eka vananA ekAMta pradezamAM jinezvaranI stuti karavA lAgI. evAmAM tenA pADala pADala jinadAse thAvIne hAtha joDIne pUbyu ke, " he jase! dharmane viSe eka manavAlI tuM koNa bu?" narmadAsuMdarIe tene zrAvaka jANIne potAnI sarva vAta kahI, tethI harSa pAmIne teNe kayu. "bahu sAraM thayuM ke je meM tane bAje dIThI; kAraNa ke he vaMtse! mhArA mitra vIradAse mane jarUcathI ahiM hArI zodhane mATeja mokalelo ne to have kheda pAmIza nahIM sarva sAraM yaze, kAraNa samayane anusArI buddhine zuM asAdhya hoya je ? he jaje ! have zrAje paNa thAre rAjamArgamAM hAthaNInI peThe pharatAM pharatAM vehepArIunAvAsaNa vigerene phoDavAM." zrA prakAre saMketa karIne jinadAsa nagaramAM zrAvyo bhane narmadAsuMdarI paNa gAMDI thazne saMketapramANe sarva vehepArIunA vAsaNa vigerene pho. DavA lAgI. evAmAM rAjasanAmAMgayelA jinadAsane rAjAe kRpAthI kahyu ke,"are! nUtanIpeThe gAMDI yaelI zrA strIe vAMdarI jema bagIcAne upava kare tema sarva nagarane viSe upava kasyo be; mATe upajavathI anarthane karanArI tene citraNInI peThe samujne sAme tIra laz jAU." rAjAnI zrAvI yAsAthI jinadAsa narmadAsuMdarIne sAMkalavaDe bAMdhIne vaidya jema divya auSadhIne laz jAya tema lazne cAlyo. par3I teNe kAdavamAMthIjaDelA ciMtAmaNi ratnanA sarakhI puHprApya evI narmadAsuMdarIne samujanAM
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ narmadAsuMdarInI kathA. 237 kAMThe la ja naMdapUrvaka snAna karAvI rezamI vastra dhAraNa karAvyAM. tyAMcI mahAmUkhyavAlA pAtranI peThe vahANamAM besArI gukacha dezamAM rs vIradAsa pItrAsahita narmadApura pratye zrAvyo. putrIne zrAvI jANI sahadeva pitA vigere aneka saMbaMdhI malavAmATe sAmA gayA. teune praNAma karIne temaja kaMThe valagIne mahAsatI ghaNuM rudana karavA lAgI . kaSanasena vigere paNa jIvatI evI putrIne jANI ghaNoja harSa pAmyA. dhane teno maMgalAcAra pUrvaka karIbI janma mahotsava kasyo. valI jainamaMdiromAM mahApUjApUrvaka sAdharmivAtsalya vigere dharmanAM kAryo karayA. vAmAM dazapUrvadhArI zrAryasudasti nAme AcArya vihAra karatA karatA narmadApura nagaramA AvyA eTale mAtA, pitA ne pitrAisahita narmadAsuMdarI dUra karayA be java jemaNe evA te sAdhurjane vaMdana karavA mATe gaI. tyAM guru dharmalA thApI upadeza dIgho. dezanA pUrNa thayA pachI vIradAse gurune praNAma karIne pUbdhuM ke, " he prajo ! thA narmadA suMdarIe pUrvajavane viSe evaM zuM karma kara hatuM ke, je thA javane viSe nirdoSa batA paNa du:khanA pAtrarUpa thai ?" gurue zrutopayogathI jANIne uttara zrApyo ke, "prA jaratatrane viSe jANe pRthvI jaravAno mAnadaMDa hoya nahIM zuM ? evo viMdhyAcala nAme parvata be. te parvatamAMthI nIkalelI zrA taTI nAmanI nadI ke jene anyadarzanI loko " narmadA " kahe be. eka divasa kAyotsarga karIne jA rahelA dharmaruci nAmanA munine dveSavAlI te narmadAe upasarge karayA; paraMtu jyAre te muni jarA paNa calAyamAna thayA nahIM, tyAre to ulaTI te narmadA samyakadRSTivAlI thai gai. teja narmadA mRtyu pAmI javane viSe vhArI narmadAsuMdarI nAme putrI ya be. pUrvanA - jyAsathIja te yA putrI snAna dohade karIne vRddhi pAmelI hatI ane sAdhune karelA upasargarUpa dUrAcaraNathI duHkha pAmI hatI." D paThI utpanna yuM ne jAti smaraNa jJAna jene evI te narmadAsuMdarIe muninI pAse dIkSA bIdhI pachI keTalaka dahADe tapanuM zrAcaraNa karatI evI te mahAsatIne ujvala evaM avadhijJAna utpanna yayuM. anukrame pravatinI pada pAmI tapanA AcaraNathI durbala jAtI te sAdhvI anukrame vihAra karatI karatI rupacaMdra nagara pratye yAvI pahocI. tyAM aneka vratone
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 237 zIlopadezamAlA. dhAraNa karanArI sAdhvIunA samUhathI viMTalAelI te mahAsatI narmadAsuMdarI potAnI sAsu RSidattAe karAvelA upAzrayamAM ghaNA divasa rahI. tyAM te hamezAM karmanA marmane pragaTa karanArI dharmadezanA detI hatI ke jene jhaSidattAsahita mahezvaradatta sAMjalavA Avato hato.. eka divase narmadAsuMdarIe vairApya utpanna karavAmAM auSadharUpa sarva svaralakSaNa mahezvaradattane kaDaM. te uparathI pastAvo karatA evA teNe jAeyu ke, "nizcaya zrAja mhArI priyA hatI. are ! avivekathI kalaMkIta thaelA adharmI ane adhama evA mane dhikkAra ne ke, je meM satI evI priyAne vanamA ekalI mUkI hatI. are ! zIlavatI evI priyAne khUSaNa pamADavAzrIja hu~ nirjAgI banyo . are! thA lokamAM mhArA sarakho bIjo koza pApI mANasa haze nahIM." thAvI rIte pastAvo karatA evA te mahezvaradattane pravartinI evI narmadAsuMdarIe kRpAthI kAM, " he ! teja hu~ namaidAsuMdarI bu; mATe tuM zoka karIza nahIM, kAraNa ke sarve prANi potapotAnA kameM karIneja sukha kuHkha jogave , temAM ko kozno doSa nathI." par3I sphurIta evA vairAgye karIne prakAzita bhaelA mahezvaradatte tenI pAse damA mAgI ane Aryasudasti AcArya pAse jazne dIdA sIdhI. kRSidattAe paNa saMsArathI vairAgya pAmIne cAritra grahaNa ka. banne jaNA tapazcaryA karIne svargasaMpattine pAmyAM. narmadAsuMdarIe paNa zravadhijJAnathI AyuSya pUrNa thayuM jANI anazana vrata aMgIkAra karIne samAdhie mRtyu pAmIne te devalokamAM gaz. tyAMthI mahA videha detramA cyavI, rAjyalakSmIne nogavI, dIkSA dhAraNa karI thane ATha karmano kSaya karI nirmala evA zIlavatanA yogathI aMte moda pAmaze. // narmadAsuMdarInI kathA samAptA // zratha ratisuMdarInI kathA // zrA jaratadetrane viSe jANe lakSmInuM saMketasthAna hoya nahiM zRM? evaM sAketapura nAme nagara je. je nagaranA vahepArInI strIunA mukha caMthI paNa adhika kAMtivAlA zojatA hatA. te nagaramAM zatrurUpa hAthIne nAza karavAmAM kezarIsiMhanA sarakho mahA parAkramI zrane jenA khaDgathI marA
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratisuMdarInI kathA. 230 elA zatrurUpa hAthInA kuMjasthalamAMthI nikalelAM muktAphala jANe thakAzamAM rahelA tArAuMja hoya nahiM zuM ? ema zojatA datA evo narakesarI nAme rAjA rAjya karato hato. te rAjAne kalyANarUpa gotrajanI lamInA vilAsane viSeja dhAraNa karayo ne zrAdara jeNe evI kamalasuMdarI nAmanI strI hatI. terjane pavitra AtmAvAlI ane jANe vidhAtAe potAnI sRjavArUpa kalAnI cAturI dekhADavA mATeja sauMdaryanI lakSmInA sara - khI banAvelI hoya nahiM zuM ? evI ratisuMdarI nAmanI putrI hatI. eka divasa tArAjI viMTalAelI caMdralekhAnI peThe sakhiyI viMTAlAlI ratisuMdarI guNazrI nAmanI pravartinIne vaMdanA karI paTale te sAdhvIe amRtanA sarakhI madhuravANIe karIne tene muktAphalanA hArasarakhI ujvala dharmadezanA dIdhI anekayuM ke, "meru parvatanA sarakhA durvvaja manuSya janmane pAmIne buddhivAn mANasoe dharmaratnane grahaNa karavuM. ratnathI rela maMDAra prApta thaye bate paNa mUrkha puruSa jema koDIne khole be temaja mokSaphalane ApanAro yA manuSyajava prApta thaye bate ajJAnI puruSa joganI ichA kare be; mATe he jar3e ! tuM samyaktvane grahaNa kara ane saMyamane pAlya valI jIvitaparyaMta nirmala evA tapanuM AcaraNa karI saMsArasamudranA aMtane pAmya taparUpa agnithI tapelo ne zIlavratarUpa nirmala jala siMcita thalo jIva tapAvelA suvarNanI peThe karmanA melane dhoi nAkhe be; mATe he rAjaputrI ! tuM jyAMsudhI jIva tyAMsudhI jinezvaranA dha ne viSe yatna kara." yA prakAre pravartinInA mukharUpa caMdrathI dharmopadezarUpa amRtanuM pAna karI utsAhavaMta thaelI jJAnadRSTivAlI rAjaputrI e yuM. " tame mane yA doSarahita dharmopadeza dIdho e bahu sAraM ka; paraMtu huM pramAdI hovAthI yA prakAranAM vrata dhAraNa karavAne samartha nathI; mATe mhArA upara prasanna ine damana karavAyogya baladane jAranI peThe gRhasthAzramIne yogya ne saMsArasamudramAMthI tAravAne nAvarUpa dharmano yuktithI upadeza karo. " pI pravartinIe rAjaputrI ratisuMdarIne samyaktvarUpa vrata zrApIne kayuM. " he vatse ! zIlatrata pAlavaM e strIuno uttama dharma che ane te eja ke parapuruSano tyAga karavArUpa zIlavrata pote pAlatuM ne bIjArDa pAse pa
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 zIlopadezamAlA. "" lAvuM. jethI karIne strIunI kIrti zrA lokamAM sUrya caMdra rahe tyAMsudhI sthira thAne paralokamAM kalyANanA sthAnarUpa mokSa paNa prApta thAya. meghathI latAnA aMkuronI peThe zIlavatanA prajAvathI yA javane viSe utama kulanI strIjanA sarva manoratha siddha thAya be. rAjAune paralokamAM yA saMsArasaMbaMdhI duHkha durgatinAM khaneka saMkaTo ghaNAkAla sudhI sahana karavAM paDe be; mATe tuM vajranA sarakhI dRDha thaine paraMparAdhI muktine zrApanArA samyaktva vratane pAlya. yAvAM pravartinAM vacana sAMjalI ullAsa pAmyA romarAya jenA evI ratisuMrIe ghaNA harSathI niyamane aMgIkAra kasyo. dave narakesarI rAjAe potAnA kaMza kAryane arthe mokalelo dUta caMdrarAjAnA naMdana nagaramA gayo. tyAM dezanA samAcAra kar3evAne vakhate caMdrarAjAe dUtanA mUkhathI ratisuMdarInA uttama rUpanI vAta sAMjalI eTale anurAga kAmita yaelA teNe ratisuMdarInuM mAgaM karavA mATe potAnA pradhAnane narakesarI rAjApAse mokalyo. narakesarI rAjAe paNa yogya saMbaMdha mAnI jema dade potAnI putrI rohiNIno saMbaMdha caMdranI sAthe karayo hato tema ratisuMdarIno saMbaMdha caMdrarAjA sAthe kasyo paDhI zubha divase mahAsamRddhisahita teNe ratisuMdarIne mahAsaMpattivAlA naMdanapuramAM mokalI; tyAM te lakSmI jema kRSNane varI hatI tema caMdrarAjAne varI. uttama muhUrttamAM tena dhanya vivAda thaye bate manohara evA naMdanapuramAM atyaMta AnaMda zrapanAro mahotsava thayo. nagaravAsI jano paNa ratisuMdarInA kharUpane jo AzcaryathI kar3evA lAgyA ke, "zuM yA koi devI, vidyAdharI ke nAgakanyA be ? " yAvI jyotsnArUpa priyAthI alaMkRta thalo triyarUpa nakSatrono nAyaka caMdrarAjA sarva thakI adhika zojavA lAgyo. - eka divasa kurudezanA balavaMta maheMdra siMha rAjAe siMha jema siMha upara saMdezo mokale tema caMdrarAjAne dUta mokalIne kar3evarAvyaM ke, " he deva ! sUryanI sAthe kamalonI peThe tamArI sAthai zramArI prIti ghaNA kAlayI cAlatI zrAvelI be. je putro potAnA pUrvajoe melavelA mahimA - nA sthAnarUpa saMbaMdhane lopatA nathI teja putrone kulano udyota karanArA jANavA. valI akhaMDa rIte saujanyapaNuM dhAraNa karatA evA tamAre potAnuM kArya nizcaya mArAcIja sAdhavA yogya be. vadhAre zuM kahIe ? paraMtu
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratisuMdarInI kathA. 241 navoDhA evI ratisuMdarI zramane neTamAM zrApo ke, jethI zrame teno satkAra karIe. kAraNa jenI sAthe prIti hoya tenA gauravapaNAne arthe priyA paNa thApI zakAya . jurDa ke vasiSThe Adara karelI aruMdhatI kone mAnavA yogya nathI?" dUtanAM zrAvAM vacana sAMjalI caMDarAjAe jarA hasIne kaDaM. " caMjyotsnAnA sarakhA sujana manuSyo kone vahAlA nathI thatA ? kahyu be ke- paropakAra, maitrI, dAkSiNya, priyanASaNa, sauzITya, vinaya ane tyAna ( dAna) eTalA sajana puruSonA guNo . he dUta ! thArA rAjAe mane thA sAraM kaDaM . kulina puruSo samunI peThe potAnI maryAdA lo. patA nathI. he dUta ! zrame je tane kahIe te tuM hArA rAjAne kaheje ke, jIvitanI yAcanA karavAnI peThe devI ratisuMdarInI yAcanA karavI e paNa prItinuM lakSaNa nathI." dUte kayu. " tamAre maheMusiMha mahArAjAnI zrAjhA lopavI e yogya nathI; kAraNa ke komalapaNAthI sAdhI sakAya evA artha (prayojana) ne viSe kaThorapaNuM rAkhaq e vivekIpaNuM kahevAya nahIM. maryAdAne lopatA evA samujne konAthI rokI zakAya ? valI dona pAmelA samupha bate pAla bAMdhavAne kayo puruSa samartha thAya ? mATe tamArA hitane arthe te mahArAjAnI zchA pUrNa karo." zrAvAM dUtanAM vacana sAMjalIne krodhathI rAtA thara gaelA caMjarAjAe tene kaDaM. "are dUta ! teM bahu sAraM kahyu. zuM bIjATanI strIu~ne mAganAro te thAro kulIna rAjA potAnI strIne bIjAnA gharane viSe mokale je kharo ? sarparAja jIvatA batA tenA mastaka upara rahelo maNi konAthI grahaNa karI zakAya tema ne ?" dUte pharIthI kahyu. " he nUpati ! tatva vacana sAMjalo. jema tema karIne paNa Atma rakSaNa karavaM. e rAjanItinA vacana, smaraNa karo. valI kayu De ke- sevakathI avyanuM rakSaNa karavaM. sevakathI ane avyathI strInuM rakSaNa karavU. paraMtu zrAtmAneM to sevaka, avya ane strIthI paNa rada Na karavaM." ityAdi vacana kahetA evA te dUtane kRpaNa mANasa jema jIkhArIne kADhI mUke tema caMjarAjAnA sevakoe te dUtane gale pakaDIne kADhI mUkyo. __ par3I te dUte maheMusiMha nUpati pAse jazne potAnI sarva vAta nivedana karI eTale te maryAdA mUkelA samunI peThe potArnu asaMkhya sainya laza
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 zIlopadezamAlA. caMDa rAjA upara camI zrAvyo; tethI krodhe karIne vyAkula thaelo caMDa rAjA paNa tenA sAmo thayo. anukrame banne senAnuM yuka thatAM thatAM kezarIsiMhanI peThe te banne rAjA, paNa yuddha cAlyu. panI nAgyanA vazathI vRddhi pAmelA maheMDasiMhe rAhu jema caMDane grahaNa kare tema jIvatA evA caMjarAjAne pakaDIne bAMdhyo. palI nAsatA evA caMjarAjAnA sainyamAM nAsI jatI evI ratisuMdarIne pAradhI jema magalIne pakamI le tema maheMusiMhe pakaDI lIdhI. paDI ratisuMdarInA lAjathI saMtoSa pAmelo maheMusiMha caMjarAjAne boDI daza potAnA nagara pratye zrAvyo. tyAM kAmarUpa jibathI pIDA pAmato e. vo te ratisuMdarIne kahevA lAgyo ke, " he succu ! je divase dUtanA mukhathakI thArA rUpanuM varNana sAMjavyuM ne teja divasathI mAlatIne viSetramaranI peThe mhAraM mana thAre viSe utsAhavaMta thayuM . he na ! meM thArA mATe A zrAraMja kasyo hato; mATe have sarva strIumAM paTTarANIpadane khIkArI mhAro manoratha saphala kara." maheMusiMhanAM AvAM vacana sAMjalI caMJapriyA ratisuMdarI potAnA manamAM vicAra karavA lAgI ke, "are! dhikkAra mhArA rUpane, ke jethI phalavAlA vRdanI peThe prANanAthanIzrAvI purdazA tha.zrA puSTa zrAcAravAlo kAmI, jema jugArI jugaTAne viSe utsAha pAme tema mhAre viSe utsAha pAmelo , to have mhAre kasAzne tyAM bAMdhelA bakarAnI peThe jIvitarUpa zIlanuM zI rIte rakSaNa karavU ? hA ! prANasaMkaTane viSe kAla vilaMba karavo e zreyakArI ."evAM nItinAM vacana- smaraNa karI ratisuMdarIe namrapaNAthI mahejasiMhane kahyu. " he narakuMjara ! tame mane ghaNI prItivAlI jANI; mATe jo nA na kaho to hu~ tamArI pAse kaMza paNa mAgaNI karUM." maheMasiMhe kayu. "he raMjoru ! evI zI prArthanA be te kahe ? kAraNa meM hArA mATe prANane paNa tRNasamAna gaNelA . he suca! je mastaka zrApavA taiyAra thAya , tenI pAse netranI prArthanA karavI rahetIja nathI; mATe huM thArA urddhana manorathane pUrNa ka. rIza." ratisuMdarIe kahyu. " mhAre parapuruSanI sAthe viSayasukha jogava, nahIM evo niyama ; mATe tame cAra mAsasudhI mhArA brahmavrata (zIlavrata) no jaMga karazo nahIM, e mhArI prArthanA ." maheMusiMhe kayu. "he varA
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratisuMdarInI kathA. 243 " nane ! hAruM vacana mane vajrapAtathI paNa vadhAre dAruNa lAgyuM be; to paNa te hA zrajJAne huM pheravIza nahIM. " duHkharUpa samudramAM kubelI ratisuMdarI maheMdra siMhanA vacanarUpa dvIpa (beTa) ne pAmIne sUryanA tApathI tapAyamAna thalo mANasa jema vRkSanI bAyAne pAmIne harSa pAme tema prasanna i. maheMdra siMha paNa cAra mAsa pI mhArAja hAthamAM be. eat vicAra karIne bhUmimAM DATI rAkhelA dravyavAlA garIba mANasanI peThe manamAM harSa pAmavA lAgyo. paThI niraMtara yAMbIla ne upavAsa vigere tapanA kRtyathI potAnA zarIranuM zoSaNa karatI tathA tyAga karayA be snAna, aMgarAga ane AbhUSaNa jeNe evI te ratisuMdarI zithIla stanavAlI, glAnI pAmelA mukhakamalavAlI, sukAi gaelA rudhira, mAMsa ane nAsikAnA stratevAlI tathA kaThora kezavAlI thai gae. eka divasa melathI zyAma banI gayelI, kAryane viSe jayaMkara ne hi mathI balI gayelI kamalInInA sarakhI te ratisuMdarIne joine rAjA maheMdrasiMhe pUj. " he mRgAdi ! thArI yAvI vyavasthA kema yai gai ? zuM dvArA zarIrane viSe kaMza roga utpanna thayo che ke cittane viSe kaMpaNa duHkha utpanna thayuM be ?" ratisuMdarIe uttara pyo. " he deva ! meM zrA phalarahita evaM vrata vairAgyazrI dhAraNa karayuM be; ethIja phAgaNa mAsanA vananI peThe mhAruM zarIra sukAi gayuM be. he mahArAja ! have mhAre jema te karIne yA vrata pUrNa karavuM be; kAraNa ke vratano jaMga karavAthI naraka gati prApta thA . "" maheMdra siMhe pharIthI pUbyuM. "tane zrAvo vairAgyano hetu zAthI utpanna yo ke, jene lIdhe teM puSpanI mAlAnI peThe jogavavA yogya yA zarIra tapa rUpa nimAM pheMkI dIdhuM ? " pativratA ratisuMdarIe kayuM. " he rAjeMdra ! prathama zekaDo doSavAluM temAM paNa eka vairAgyane baMdhana karanAruM yA mhAruM zarIra jarja ke, jenA navadvAramAMthI snAyu, rudhira, mAMsa, carabI, hADakAM, pitta, viSThA, mUtra ane zleSmane lIdhe durgaMdha nikale be. valI te zarIra vAraMvAra snAna, sugaMdhI caMdana ne dhUpa vigerethI saMskAra karayA batA paNa potAnI DugaMdhatAne boDatuM nathI. temaja e zarIranI aMdara ane bahAra vividha prakAranA upacAra karIye topaNa khala puruSane karelA
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 zIlopadezamAlA upakAranI peThe te te virUpapaNuM pAmelA dekhAya be. phakta uparathIja manohara dekhAtuM paNa aMdarathI to apavitratAnA samudra sarakhaM thA zarIra gadheDAnA bANanI peThe kone vairAgyanA kAraNarUpa nathI thatuM ? valI bIjA paNa zrA tuncha zarIranA ghaNA doSo meM to paThI kayA vairAgyavaMta puruSo kiMpAkavRdanA phalanA sarakhA thA dehane viSe moha pAme ? " zrA prakAranI ratisuMdarInI vairAgyavAlI dezanAthI paNa jema varSAdanI dhArAthI kA. lA parano parvata narama thAya nahIM tema maheMjasiMha potAnA vicArathI narama thayo nahI; paraMtu te to ulaTo potAnA manamAM vicAra karavA lAgyo ke, " tapathI urbala tha gaelI thA ratisuMdarI tapa pUrNa thayA par3I hatI tevI thaze." ema dhArIne te " he mugdhe ! kheda na pAmya ane thAro niyama pUrNa kara." e, kahIne hasato to pADo cAlyo gayo. ___ vrata pUrNa thayuM eTale pAraNAne aMte rAjA maheMusiMhe ratisuMdarIne kayuM. "he najhe ! zrAje thAro saMga karavAne hu~ghaNo utsAhavaMta thayo DhuM." ratisuMdarIe kahyu. " he deva ! sarva prANIune potAno svArtha balISTa hoya . Aje meM ghaNA divase snigdha anna khAdhuM , tethI mhALaM zarIra zrAkula vyAkula thAya je; mAthu kuHkhe be; gatimAM zUla zrAve je ane zarIranA sarve sAMdhAu~ tUTe ." zrA pramANe kahIne te ratisuMdarIe gupta rIte madanaphala mukhamAM nAkhI khAdheluM anna ukI kADhyu ane paDhI rAjAne kaDaM. " he rAjan ! thA zarIranuM kRtaghnapaNuM jurma ke, jeNe meM manohara jojana kaDaM ituM, tene paNa vaNavAramA apavitra karI nAkhyuM. A padArthane bAlaka bujhivAlA hArA vinA bIjo kayo nUkhyo puruSa khAvAnI zchA kare ? " maheMusiMhe kaDaM. " tuM ema kema kahe ? " mahAsatIe uttara zrApyo ke, "A pratyakSa dAkhalo mavyA batA have kahevA mAtrathI zuM ? anya puruSe jogavelI strIthI bIjuM zuM niMdita le ? ane tevI strInI i. chA karanAra tuM paNa niMdAnA pAtrarUpa kema nahiM thAya.?" rAjAe kahyu. he suMdarI ! te sarva vAta hu~ jANyuM buM, to paNa prItinI adhikatAne lIdheja thAro saMga karavAne lonAyelo buM. mahAsatIe kayu. "zrA rUparahita thayelA aMgane viSe have rAga zyo ? " panI ratisuMdarInA netranA zyAma raMgathI prItivAlA thaelA rAjAe pharIthI kaDaM. "ta
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratisuMdarInI kathA. 245 pathI zuSka thaelA evAya paNa dehane viSe zrA thArA banne netra jIrNapAtramA rahelA ratnanI peThe traNa jagatmA zramUkhyapaNuM pAmyAM ." rAjAnAM AvAM vacana sAMjalI zIla rakSAne arthe bIjA ko upAyane na jANatI evI te mahAsatIe potAnAM banne netrone kheMcI kADhIne tatkAla rAjIne arpaNa kasyAM. te jozne camatkAra pAmelA ane mUkA gayuM ne rAgarUpa sarpanuM phera jene evA tathA vRddhi pAmyo saMvega jene evA te rAjAe saMtramayI tene kahyu ke, " are ! kRzodarI ! teM thA dAruNa karma kema kamu ? ane mhArA mahA puHkhanA kAraNarUpa kema tha?" ratisuMdarIe kaDaM. " he deva ! rogI mANasane tikSNa auSadhanI peThe thA mhAruM kRtya ApaNA bannenA sukhanuM kAraNa jANo. !" palI ratisuMdarIe dezanAvaDe karIne dharmane viSe sthira karelA ane vairAgya pAmelA te rAjAe tenI kSamA mAgI. panI zIlavratanA prajAvadhI zAsanadevIe te ratisuMdarInAM netra pharIthI manohara kasyAM. par3I maheMjasiMde potAnA pradhAnanI sAthe ratisuMdarIne naMdanapurane viSe mokalAvI zrane caMjarAjAne kahAvyu ke, " ratisuMdarI mhArI bahena ." caMparAjAe vakhANelI ratisuMdarI paNa potAnA nirmala zIlane pAlIne anukrame mokSa sukha pAmaze. // iti ratisuMdarInI kathA samAptA // have patie tyAga karelI mahAsatIu~nA zIlanuM mAhAtmya kahe . RSidattA vadaMtI kamalA ca kalAvatI vimalazIlA risiMdattA davadaMtI, kamalA ye kalAvaI vimalasIlA nAmagrahaNajalenApi kalimalaprakSAlanaM kuruta nAmaeNggahaNajaleNavi, kalimalapakhAlaNaM kuNada // 55 // zabdArtha- ( vimalasIlA ke0 ) nirmala ne zIlavata jenuM evI (risidattA ke ) zaSidattA ( davadaMtI ke0) davadaMtI (kamalA ke) kamalA ( ya ke) ane ( kalAvaI ke0) kalAvatI, e sarve jayavaMtI vtto. he javyajIvo ! te sarva zIlavata dhAraNa karanArI mahAsatIu~nA (nAmaggahaNajaleNavi ke0) mAma grahaNarUpa jase karIne paNa (kali
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 zIlopadezamAlA. malapakAlaNaM ke ) kaliyuganA athavA klezanA pApane prakSAlana (kugaha ke0) karo, arthAt dho nAkho. // 55 // vizeSArtha- he navyajano ! valI nirmala zIlavaMta evI hariSeNa tApasanI putrI zaSidattA, jImaka rAjAnI putrI davadaMtI,megharAjAnI putrI kamalA, ane vijayasena rAjAnI putrI kalAvatI e sarve paNa jayavaMtI vattoM. he javyaprANi ! zIlavrata dhAraNa karanArI te sarva satInAM nAmagrahaNarUpa jalekarIne kaliyuganA pApane tame dhoi nAMkho. // 55 // zaSidattAnI kathA. zrA madhyadezane viSe rathamardana nAmarnu nagara . jyAM vepArInA maM. dirane viSe kubera paNa eka sAmAnya vaNikaputranI peThe zojato hato. tyAM jenI khagarUpa vati zatrunI strIunAM janAM evAM paNa AMsue karIne vRddhi pAmatI hatI evo hemaratha nAmano rAjA rAjya karato hato. te rAjAne jenA netrathI jANe lajA pAmelI hariNI vanano zrAzraya karIneja rahI hoya nahiM zu? evI suyazA nAmanI rANI hatI. te ne jenI kIrtirUpa strI bAla batAM paNa sarva dizAu~mA prasarI rahI hatI evo kanakaratha nAmano mahA samartha putra hato. te vakhate pRthvIrUpa lakSmInA kezapAsa sarakhI kAverI nagarImAM suMdarapANI nAme rAjA rAjya karato hato. tene pativratA strIumAM AnUSaNarUpa vAsulA nAme strI hatI. jema meruparvatanI nUmi kalpavelane pragaTa kare tema teNe rukmiNI nAmanI putrIne janma thApyo hato. te putrIjyAre zranukrame yauvanAvasthAmAM AvI pahocI tyAre suMdarapANI rAjAe teno saMbaMdha kanakaratha rAjakumAranI sAthe kasyo. paThI lagnanA avasare pitAnI thAjJAthI kAverI nagarI tarapha jatA evA te kanakaratha rAjakumAre mArgamA simAmAnA sarve rAjAne potAne tAbe kasyA. ema anukrame prayANa karatA evA te rAjakumAre asaMkhya vRdothI gADha evA eka mhoTA araNyamAM zrAvI paDAva kasyo. evAmAM pote mArga jovAne agAuthI mokalelA keTalAka sevakoe zrAvIne vRdanI nIce beThelA te rAjakumArane kayu. "he deva ! tamArI thAjJAthI ghaNe dUra gaelA zramoe jANe damAnuM sukha hoya nahiM zuM ? evaM kamalathI manohara eka talAva dI. ame jeTalAmAM
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ . jhaSidattAnI kathA. te talAvane kAMThe gayA teTalAmAM to capalanetravAlI ane sukSma aMgavAlI eka strI amArA jovAmAM zrAvI. par3I te strI zramane joza tatkAla nAzIne vidyAdharInI peThe vRkSonI ghaTAmAM saMtAga. ame tene ghaNo vakhata kholI; paNa darIlimANasane citravelanI peThe amane te prApta thara nahIM." kumAra te sevakonI vAta sAMjalI meghanI garjanAthI jema mora harSa pAme tema harSa pAmyo ane te sevakoe batAvelA mArge te vanamA javAne cAlyo. anukrame zrAmravanamA AvIne kuraMgapadinIpeThe vRdonI ghaTAmAM saMtAz rahelA kumAre caMcala netravAlI te strIne dIThI eTale vismaya pAmIne te vicAra karavA lAgyo ke, " nizcaya muninA zrApathI jraSTa thayelI zrA koI devAMganA haze! nahiM to mAravADa sarakhA nirjala dezamAM kalpalatAnA sarakhu strIratna ahiM kyAthI hoya ?" thA prakAre strInuM rUpa jovAthI mUDha thara gaelo te rAjakumAra jeTalAmA sthira uno rahIne vicAra kare ne teTalAmAM senAno gADhazabda sAMjalIne te strI nAsI ga. __panI sarovarane kAMThe vRdonI ghaTAmA senAne paDAva karAvI kAmadevanA bANazrI vyApta tha gaelo rAjakumAra te strIne zodhavA mATe vanamAM jaTakavA lAgyo. zodha karatA bahu dUra gayelA caMcala hradayavAlA kumAre vanamAM UMcA toraNavAluM eka derAsara dII eTale " nizcaya nAzI gayetI kuraMgapadinA sarakhA netravAlI te strI yA maMdiramA haze." ema dhArIne rAjakumAre te derAsaramA praveza kasyo. tyAM zrAdIzvara prajunI mUrti joz aciMtita phala prApta thavAthI potAnA AtmAne dhanya mAnatA evA te rAjakumAre vananA puSpa vigerethI jeTalAmAM prajunI pUjA karI teTalAmAM jyotsnA sahita caMchanIpeThe mhoTI jaTAvAlA koza vRkSamuni te kumArI sahita tyAM zrAvyA. muninI putrI rAjakumArane jo vicAra karavA lAgI ke, "zrA kozcha, caMDa athavA kAmadeva ." vismita cittavAlA rAjakumAre jinezvara prajune namaskAra karIne par3I te munine praNAma kalyA. munie paNa " dIrghAyuSyavAlo thA." ema zrAzIza zrApI. munie rAjakumArane pUjyu. " he nA! tame koNa ge? tamALaM kula zuM ? zrane tame kyAthI zrAvyA Do? te kaho." par3I kumAranI sAthe rahelA sevake kumAranI sarva hakIkata kahI. kumAre paNa
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. potAnA netrarUpa cakorane AnaMda pamAmavAmAM caMdanI jyotsnA sarakhI kumArIne joza munine pUbyu ke,"tame koNa ho? yA kanyA koNa ? zrane zrA maMdirane viSe kema raho bo ?" munie uttara prApyo ke, " he vatsa ! zrA mhoTI kathA be; mATe huM pUjA karIne zrAvyA palI kahIza. " kumAra "bahusAru " ema kahIne bIjA maMDapamAM bege ane muni te kumArI sa. hita prajugeM pUjana karavA gayA. te vakhate rAjakumAra kumArIne zrane kumArI rAjakumArane ema paraspara potAnAM dhavala caMcala netrothI vAraMvAra jotA hatA. prajunI pUjA karI rahyA par3hI munie rAjakumArane potAnI kuMpanIe teDI jaztyAM madhuparkathI pUjA karIzrAsana upara besArIne kaDaM. he vatsa! maMtritAvati nAmanI nagarIne viSe hariSeNa nAme rAjA rAjya karato hato. tene yathArtha nAmavAlI priyadarzanA nAmanI strI hatI ane ajitasena nAmano putra hato. ___ eka divasa vinIta zrazva upara caDIne pharavA nikalelA te rAjAne duSTa azva thA vanamA haraNa karI lAvyo. panI rAjA tene piMpalAnA vR. sAthe bAMdhIne zrazvathI paNa vadhAre vegavAlo pote thA vanamAM zrAvyo ane talAvane viSe hAtha paga dhora tyAM beThelA vizvanUti nAmanA sAdhune namaskAra karI nemanI pAgala bege eTale kala ane mahAkaDa vaMzanA dhvajarUpa te mahAmunie (zrAdIzvara praju rahAraM kalyANa karo.) ema AziSa thApI. - panI rAjA zrane muni paraspara kuzala samAcAra pUbatA hatA evAmAM te vanane viSe mhoTo kolAhala zabda thavA lAgyo eTale sarve zrAzramavAsI muni AzcaryathI kahevA lAgyA ke, "zrA kolAhala zeno thato haze?" rAjAe to jANyu ke, "nizcaya mhAraM sainya mhArA pagale zrAvI pahocyu." par3I teNe munipAsethI uThIne potAnA sarva sainyane zAMta pamAmI pote mu. ninI sevA karato to eka mAsa sudhI tyAMja rahyo. tyAM teNe puNyarUpa samujne vRddhi pamADavAmAM caMasamAna zrI AdIzvara nagavAnanuM UMcA toraNavATuM thA maMdira baMdhAvyu. paDI potAnI nagarI pratye javAne prayA Na karatA evA te rAjAne kulapati munie sApanA pherane utAravAno eka maMtra Apyo.
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24Ae zaSidattAnI kathA. palI rAjyanuM pAlana karatA ane eka divasa sanjAmAM beThelA te hariSeNa rAjAnI ko eka dvArapAle zrAvIne vijJApanA karI ke, " he deva ! kalyANakArI evI maMgalAvatI nagarImAM mahA tejavaMta priyadarzana nAme rAjA rAjya kare . tene vijalInI latAnA sarakhI vidyutprajA nAme strI De. tejene guNe karIne pavitra evI prItimati nAmanI putrI be. te putrIne thAje puSTa sApe daMza kasyo be; mATe priyadarzana rAjAe tamane khabara kahevAne mATe mane ahiM mokalyo ." dUtanAM zrAvAM vacana sAMjalI paropakArI buddhivAlo te hariSeNa rAjA vegavAlA hAthI upara besIne meMgalAvatI nagarI pratye gayo. tyAM teNe prItimatIne sApanA pherathI mukta karI. paDI prasanna thaelA priyadarzana rAjAe potAnI putrI hariSeNa nUpatinI sAthe paraNAvI. hariSeNa rAjA paNa tene paraNIne mhoTA utsavathI potAnI nagarI pratye zrAvyo. keTaloka kAla vityA paDI hariSeNa rAjAe yuvAvasthAmAMzrAvelA potAnA ajitasena putrane rAjya soMpI pote strIsahita vizvajUti nAmanA tapakhI pAse tApasI dIkSA laz akhaM mita brahmavrata pAlavA lAgyo. panI te prItimatine pAMcame mAse strImaMtranIpeThe lajA pamADanAro garna pragaTa thayo; te jozne hariSeNa rAjAe strIne pUjyu." he jaDe! kula ane zIlane ayogya evo thA garna tane kyAthI pragaTa thayo?" prItimatie uttara Apyo ke, " didA lIdhA pahelAno be; paraMtu vAdalAmA rahelA caMjanI peThe huM tene jANI zakI nahIM." hariSeNe kayu. " have ahiM rahevAthI ApaNe tapasvIUmAM dhikkAra pAmazu; mATe savAra thaye bIjA ko sthAnake jatA rahe." zrAvo vicAra karatA evA te strI puruSe rAtrI nirgamana karI. paThI savAre teue joyuM to duSTa jUte khodI kADhelA gharanIpeThe te vana tapasvI rahita dI eTale AzcaryavaMta thaelA te strIpuruSe potAnA caMcala netrathI cAre tarapha jovA mAMDyu to sUkA gaelA pAMdaDAvAlA vRdane tyAga karIne jema padi uDI jAya tema te Azramane boDI dazne bevaTa cAvyA jatA evA eka vRddha munine dIga. hariSeNe munipAse jara hAtha joDIne pUjyu ke " he jagavan ! thA pavitra evaM tapovana tapasvI vinAnuM zUnya kema thara gayuM ?" munie uttara prApyo ke, " he vatsa! ta
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 zIlopadezamAlA. mArA niMdita karmane jo koDhIyA mANasanI peThe tamAro tyAga karIne sarve tapasvI bIjA vanamAM cAkhyA gayA be." ema kahIne te muni paNa bIje sthAnake gayA. __ panI kheda pAmelo hariSeNa rAjA potAnA zrAzramamAM zrAvyo. yati jema lakSmInI niMdA kare tema potAnA karmanI niMdA karatA evA te strI puruSe seMkamo varSanA sarakhA phuHkha ApanArA bIjA cAra mAsa paNa teja zrAzramamAM nirgamana kakhyA. panI pUrNa mAsa thaye prItimatIe iMchita phala thApanArI kalpavelanA sarakhI putrIne janma prApyo. "kaSirjunA prasAdathIja zrA putrI thApaNane prApta tha ." ema mAnatA evA te mAtA pitAe putrInu uttama arthavAvu "iSidattA" evaM nAma pADyu. paDI prItimatI maraNa pAmI eTale hariSeNa tApase te putrIne pAlI pozIne ATha varSanI karI. paDI "zrA rupavati putrIne koz vanacaro upajava karaze." evo vicAra karIne teNe putrInA netramA adRzyanA kAraNarUpa aMjana zrAMjyu ke jethI tene ko dekhI zake nahIM. (zrI zAdIzvara prajunA derAzaranI pAse rahenArA muni kanakaratha rAjakumArane kahe De ke,) " he rAjakumAra ! teja huM hariSeNa rAjA 9 ane zrA mhArI putrI RSidattA be, ke jene meM aMjana AMjavAthI koza dekhI zakatA nahotA paNa tame dIThI je." paDI rAjakumAra kanakaratha ane zaSidattA paraspara potAnI snigdha dRSTithI eka bIjAnA zarIrane jotA evA jANIne tathA tenA nAvane samajIne munie rAjakumArane kayuM. " he parUNA ! thA kanyA thAre yogya be; mATe tuM tene grahaNa kara." rAjakumAra te vAtane kabula karI zaMkara jema pArvatIne paraNyA hatA tema tene tyAMja paraNyo ane navoDhA evI te iSidattAsahita mAlatInI sAthe jamarAnI peThe keTalAka divasa teja thAzramamA rahyo. palI vairAgyamAM parAyaNa evA hariSeNa munie putrI tathA jamAznI rajA la paMca parameSThi- smaraNa karatA utA agnimAM praveza kasyo; tethI RSidattA pRthvI upara bAloTavA ane vilApa karavA lAgI. kumAra kanakaratha amRtasamAna vANIthI tene bodha pamADI ane prathama potAnA nagarathI jene paraNavA jato hato, te rukmiNIno tyAga karI kevala RSidattA
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAnI kathA. 251 ne grahaNa karI pAlo potAnA nagaratarapha javAne nikaTayo. kRSidattA paNa harivarSazrI zrANelA ane sarva jhatumAM phalane pragaTa karanArA vRdonA bI. jane hArabaMdha vAvatI tenI sAthe cAlI. vizAla netravAlo kanakaratha kumAra pitAe karelA utsavavAlA rathamardana nAmanA potAnA nagarapratye keTaleka dahADe zrAvI pahocyo. par3I patine mAnya evI RSidattAe potAnAM zreSTha zrAcaraNa ane vinayAdi guNoe karIne kuTuMbanA sarve mANasonA cittane vazya kasyAM. temaja te yuvarAja evA potAnA patinI sAthe rAjyanAM aneka sukhone nogavavA lAgI. have ahiM kAverI nagarImAM suMdarapANI rAjAne samAcAra makhyA ke, "rukmiNIne paraNavA mATe Avato evo kanakaratha kumAra mArgamA hariSeNa RSinI putrI RSidattAne paraNI pADo valI gayo." yauvananA unmAdathI dharmada banI gaelI tathA kanakaratha kumAranI sAthe viSaya sukhane zvatI evI rukmiNI paNa te vAtane sAMjalIne upAya zodhavA lAgI. par3I teNe maMtra taMtra jANanArI tathA koTI kapaTa karavAmAM catura evI sulasA nAmanI koI yoginIne bolAvI prArthanApUrvaka kaDaM ke, "tuM kRSidattAne mAthe kalaMka caDAvI mane kanakaratha rAjakumArano melApa karAvya." rukmiNInI te vAta aMgIkAra karI be jIjavAlI sarpaNInA sarakhI tathA puSTa hRdayavAsI rAkSasInA sarakhI sulasA rathamardana nagaramAM zrAvI. tyAM agninA sarakhA hRdayavAlI te gADha aMdhakArane utpanna karI, sarva mANasone nijhAvaza karI, ane eka mANasane mArIne kanakarathanA maMdirapratye zrAvI. tyAM nibhAne vaza thaelI RSidattAnAM mukhane rudhirathI kharaDI thane tene uzIke pelA mArI nAkhelA mANasanA mAMsanA karaMDIyAne mUkI tathA mUkelI nizAnuM haraNa karIne panI nAsI gai. are ! dhikkAra le puSTa strIunA urAtmapaNAne ke, jene yA prakArano anyAya karavAmAM paNa vicAra thayo nahIM. have savAra thai eTale pelA mUvelA mANasanA kuTuMbI kolAhala zabda karavA lAgyA; tethI kumAra kanakaratha jAgI uThyo ane joyuM to potAnI priyAnuM lohIthI kharaDAelu mukha tathA tene uzIke paDelo mAMsano karaMDI dIge. par3I te manamA zaMkA lAvI vicAra karavA lAgyo ke, "mU
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ zya zolopadezamAlA. velA mANaso kyAreka nUta, preta ane rAkSasa thaelA saMcalAya be; tema zrA strI paNa tevIja dekhAya be ke zuM? hAya ! hAya ! zuM mhArI prANapriyA kharekharI rAkSasI haze ! nA nA ema saMjavatuM to nathI; kAraNa ke te to ahiMja sUtetI be. yA prakAre priyAsaMbaMdhI saMkalpa karatA evA te rA. jakumAre RSidattAne jagAmI. iSidattA jAgI uThI eTale kanakarathe kaDaM. "he priye ! jo tuM mhArAthIbAnuM na rAkhe to hu~ tane kaMza pUDaM !" RSidattAe uttara prApyo ke, "hu~ satyaja kahIza; mATe je pUq hoya te pUDo." panI rAjakumAre kaDaM. "he priye ! Aja rAtamA koie eka puruSane mArI nAkhyo De ane valI rahAraM mhoM lodIthI kharamAyenuM be; to he jase ! tuM ko rAkSasI muninI putrIpaNAne pAmelI bu ? thA hArAM pratyada AcaraNa joza tane rA. isI koNa nahiM jANe ?" - A prakAranAM patinAM vacana sAMjalIne atyaMta jaya pAmelI ane potArnu mukha joza dIna netravAlI banelI RSidattAe uttara prApyo ke," he svAmin ! jo hu~ prathamathI mAMsa khAtI hota to bAje tevI zvA thAta." palI kanakaratha kumAra manamAM vicAra karavA lAgyo ke, "thA strI ko puruSane mArI nAkhe evAta saMjavatI nathI; kAraNa ke je tevI vAta bolavAmAM samartha nathI to par3I karavAmAM kema samartha thAya? mATe nizcaya pUrva kamanA anunAvathI tenA ko vairIe thA kAmakakhu ." iSidattAe kahyu. " he svAmin ! jo Apane mhAro vizvAsa na Avato hoya to sarpa DazelA zarIranA eka nAganI peThe teno tapAsa karo." kRpAnA samuarUpa ane vivekI kumAre kaDaM. "na! hu~ tane bIjanA caMjanI peThe doSarahita jANuM buM." zrAvI rIte khala puruSanA mukhane mujita karavAne arthe amRtavANIthI bokhatA evA te rAjakumAre pote RSidattAnA mukhane dhoz nAkhyu. par3I sulasA yoginI hamezA eka mANasane mArI RSidattAnA mukhane rudhirathI kharamI ane tenI pAse mAMsa mUkI nAsI javA lAgI. rAjakumAra paNa hamezA mAMsane pheMkI dara priyAnAM mukhane dhoza nAkhavA lAgyo. eka divasa hemaratha rAjAe krodha karIne pradhAnone kayu ke, "are
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAnI kathA. 253 umaMtrI ! tame nagarane viSe hamezA thatI evI eka manuSyanI hiMsAne sAMjalatA batA kema vicAra nathI karatA ? zuM tame nathI jANatA ke zarI. ranI aMdara vadhelA roganI peThe jAmelo zatru sarvano nAza karanAro thAya ne ?" pradhAnoe kaDaM, " he deva ! ame sarve sAvadha uie, utAM zrApanA nagaramAM ko mArI ( marakI ) athavA mAMtrikI vigere amArI najare pamatuM nathI; paraMtu zrame dhArIe bIe ke, jo zrApa nagaramAthI sarve pAkhaMmI. une bahAra kADhI mUko to zAMti thAya." pradhAnanAM zrAvAM vacana sAMjalI rAjAe jainadarzani zivAya bAkInA sarva darzanIne nagara bahAra kADhyA. te vakhate murAcAravAlI, krUra hRdayavAlI ane vichattAnuM mAna dharatI evI sulasAe rAjAne ekAMtamAM bolAvIne kayu ke, "he deva ! zrAje mane koz deva khapnAmAM ema kahI gayo ke,zrAje rAjA potAnA nagaramAMthI pAkhaMDIune bahAra kADhI mUkaze; mATe tuM rAjApAse jazne tenuM nirAgapaNuM nivedana kara ane kahe ke, dUdha to bIlADI pI gaz ane tame gAyanA vAbaraDAne zA mATe mAro Do? tamArA putre vanamAMdhI ANelI strIrUpa rAkSasInuM nizce yA kRtya . ema kahI te deva aMtardhAna thara gayo. valI jo tame thA vAtane sAcI na mAnatA ho to Aja rAtrIe tamArI jAte tapAsa karajo." panI te divase rAjAe rAtrIne viSe putrane potAnI pAse sUvAsyo ane RSidattAne mATe bAnA paherA rAkhyA. have rAjakumAra kanakaratha manamA vicAra karavA lAgyo ke, "nizce Aje priyAno doSo ughADo thaze to have zuM karavu ? eka taraphathI na ubaMdhI zakAya evI pitAnI zrAjJA, bIjI taraphathI priyAno viyoga ema be mhoTA saMkaTamAM paDavU paDaze. evAmAM sulasAe potAnI vidyAnA bale karIne pUrvanI peThe RSidattAnAM mukhane lohIthI kharaDyu zrane tenI pAse mAMsano pIDa mUkyo. paDhI savAre rAjapuruSo lohIthI kharaDAelA mukhavAli jhaSidattAne rAjA pAse laz gayA. tene joz krodha pAmelA rAjAe putrano tiraskAra karIne kayu ke, "are ! tuM priyAne rAkSasI jA. NatAM batA potAnA gharamAM kema rAkhe ? are purAcArI ! krUra ! rAdaNInA pati ! tuM eno tyAga kara. teM kuMdapuSpanA ane caMjanA sarakhA mhArA nirmala kulane kalaMkita kakhu ." rAjakumAre namana karIne kaDyu
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 zIlopadezamAlA. detAta! strIne viSe yA vAta saMjavatI nayI. te kRtya koI duSTa mANasanuM be, mATe tame krodha na pAmo " rAjAe pharIthI kayuM. " are mUDha ! jo tane vizvAsa na yAvato hoya to tyAM jazne e rAdaNInaM moDhuM jo. " 66 rAjAnI yajJAthI nisteja banI gayelA rAjakumAre glAnI pAmelA mukhavAlI priyA pAse jazne madhuravANIthI kayuM. " he priye ! vhArA pUnA karmano udaya thayo . have huM zuM karUM ? koi yoginIe rAjAnI thAgala " tuM rAkSasI DhuM." ema kahyuM be. valI rAjAe paNa tane rudhirathI kharaDAelA mukhavAlI dIThI be; jethI have huM nayI jANato ke karmanA zrAdhinapaNAthI zuM thaze ? " pachI krodhavaMta thaelA rAjAe RSidattAne keza pakaDI ghara bahAra kADhI chAne vadha karanArAune soMpIne kathaM ke, duSTa rAkSasIne nagaramA pheravIne smazAnamAM lai jai mArI nAMkho. rAjAnI yAvI zrAjJA sAMjalI mahADuHkhathI vyApta thapalA kumAre gale phAMso khAvA mAMDyo . tene rAjAe ghaNI mUrakelI thI samajAvIne bomAvyo. " zra "" paDhI vadha karanArA ruSidattAne kAne supaDAM bAMdhyAM; coTalo kApI nAkhI mastaka upara bIlInAM phala bAMdhyAM; kaMThe lIMbamAnAM pAMna ne ThIkarAnI mAlA paherAvI; moDhe maza lagAmI saghaluM zarIra geruthI citayuM. beTa gadheDA upara besArI vAjate gAjate saghalA nagaramAM pheravI. te joi nagaranA loko hAhAkAra karavA lAgyA vadha karanArA te mahAsatI ne smazAnamAM lai gayA. tyAM eka nirdaya mANasa potAnA krUra devanuM smaraNa karI jeTalAmAM te rUSidattA upara khaDgano ghA karavA jAya be teTalAmAM jaya trAsa pAmelI te mahAsatI mUrchA zrAvavAne lIdhe pRthvI upara paDI eTale te hiMsaka puruSo khagano ghA kasyA vinAja tene mRtyu pAmelI mAnIne tatkAla nagaratarapha cAyA gayA. have thomI vAre zItala pavanathI saceta thaelI te mahAsatI kRSidattAe vI ne joyuM to te sthAna manuSyo vinAnuM zUnya dItuM eTale jaya pAmatI eva te mahAsatI paDabaMdArthI zrAkAzane pUrI detA evA mhoTA sAdathI rudana karavA lAgI ne vilApa karatI karatI kadevA lAgI ke, " he tAta ! jo te vakhate durbuddhivAlI evI meM tamane tyajI dIdhA na hota to
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAnI kathA. 255 huM yAvA duHkhanA pAtrarUpa yAta nahIM." valI te potAnA jIvane kar3evA lAgI ke, "he jIva ! teM pUrva janmane viSe evaM zuM kasyuM ve ke, yA javane viSe tenA phalarUpa tane zrAvuM kalaMka prApta thayuM ?" valI jartAne kar3e be. "he prANanAtha ! vRddha gAyanI peThe duHkharUpa mhoTI khAimAM paDelI yA tamArI bahAlI strInuM rakSaNa karo." yA prakAre vilApa karI ne zokane jat karI te mahAsatI dhIme dhIme dakSiNa dizAmAM potAnA pitAnA zrAzrama tarapha cAlI. potAnA hAthathI vAvelA vRkSonI paMktithI mArganA jJAnavAlI ne darjanA agrajAgathI vidhAtA pagavAlI te thoDA divasamAM pitAnA zramapratye yAvI pahocI. pI pitAnA smazAnane joi snehazrI rudana karatI te kar3evA lAgI ke, "he tAta! tame kyAM Dho ? mahADu:khavAlI mane darzana po. are ! prathama pitAnuM je yA tapovana nagarasarakhuM lAgatuM datuM teja zrA damaNAM duHkhathI balatI evI mane aminA sarakhuM dekhAya be. " paThI zokane mUkI dai kaMda, mUla chAne phalano AhAra karatI te mahAsatI pitAnA zrAzramane viSe tapasvInI thazne rahI. ekadA te vicAra karavA lAgI ke " rastAne viSe pAkelI boraDInA sarakhI huM yA tapovanamAM ekalI kema rahI zakIza ? valI strIune paralokamAM siddhi panAruM eka zIlavata kaheluM ve to tenuM mhAre karamAi na gaelI puSpanI mAlAnI peThe koi paNa upAyathI rakSaNa karatuM joie." pittA zrAvo vicAra karatI hatI evAmAM tene yAda zrAvyaM ke, " hA pitA batAvelI auSadhI yA vanamAM be ke, jenA prajAvadhI strIrDa paNa puruSa rUpane dhAraNa kare che. " pI mahAsatI RSidattA te auSadhI lAvI potAnA kAnamAM rAkhI puruSapaNAne pAmIne pI dhAraNa karayo be tapakhIno veza jeNe evI te jinezvara pranuM pUjana karatI batI teja zrAzramamAM nivAsa karIne rahI. afe priyAnA viyogI vyAkula thalo kanakaratha rAjakumAra paNa jANe potAnuM sarvasva khoi beTho hoya nahiM zuM ? ema zUnya cittavAlo thai gayo. jema caMDikAne bakarAnuM balidAna zrApI ne prasanna kare tema potAnA thA. mAne kRtArtha mAnatI evI sulasAe paNa pote karelA vijayanI vadhAmaNI rukmiNI zragala kahIne tene prasanna karI.
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356 zIlopadezamAlA. . have kAverI nagarInA adhipati suMdarapANI rAjAe eka vAcAla dUtane hemaratha rAjApAse mokalyo. dUte rathamardana nagaramAM jazne hemaratha rA. jAne kahyu ke, " he deva ! suMdarapANI mahArAjA kahAve ne ke, tamAro kumAra zA kAraNamATe rukmiNIne paraNavA sAru na zrAvyA ? have mokalo; kAraNake vivekI manuSyo saUna puruSone apamAna pahocADatA nathI." dUtanA vacanano satkAra karI rAjAe putrane ekAMtamAM bolAvIne kaDaM. " he vatsa ! tuM niraMtara zUnya gharanI peThe nisteja kema rahe ? jo pU. vanA karmathI kaMza kaSTa paDyuM hoya to tene dUra karI dhIra puruSo kAryane viSe pharIthI udyama kare je ? he putra ! have tuM kAverI nagarInA rAjAnI putrIne paraNavA javAno prayANa karI mhArA manane thAnaMda pamADya." paDhI pitAnI thAjhA lopavAne asamartha hovAthI sainyanA nAre karIne pRthvInA talane kaMpAvato ane pharIthI paraNavAmATe jato kanakaratha anukrame teja vanamAM zrAvIkRSidattAne saMjArIne khedathI vicAra karavA lAgyo ke, " teja thA vana, teja thA derAsara thane teja thA talAva tathA vRdo ke, jyAM hu~ atyaMta snehathI suMdara netravAlI iSinI putrI (RSidattA) ne paraNyo hato. are! mane tenA vinA thA sarva sthAna puHkha zrApanArUM de. khAya . he dhAta ! anizciMta svajAvavAlA teM thA zuM karI nAkhyu ? " zrAvI rIte vicAra karato evo te rAjakumAra zrAdIzvara prajunA maMdIramAM gayo ke jyAM potAnuM priya sucavanAruM jamaNuM netra pharakavA lAgyuM; tethI te pharIne vicAra karavA lAgyo ke, " are? hu~ yA sarva niSphala vicAra karuM buM; kAraNa ke, have te mhArI prANapriyA ahiM kyAthI hoya ? paraMtu zrA derAsara jevaM mane prathama priya lAgatuM hatuM tevaM Aje paNa lAge ." kumAra zrAvo vicAra karato hato eTalAmA RSidattA ke jeNe puruSarUpa tApasano veza dhAraNa kasyo hato teNe AvIne kumArane puSpa arpaNa kasyAM. priyAnA manA sparzathI kanakaratha kumAra potAnI dRSTithI tene joto bato te muninA hAthamAthI jANe potAno vicAra satya karato hoya nahiM zuM ? ema teNe puSpanI mAlAne grahaNa karI. te vakhate gupta AkRtivAlA tapasvIe jANI lI, ke, " nizcaya A mhAro prANanAtha pharIthI rukmiNIne paraNavA mATe jAya ."
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ jhaSidattAnI kathA. 257 panI kumAra jinezvara prajune namaskAra karI munine sAthe lai potAnA zrAzramamAM zrAvyo. tyAM teNe munine lojana ane vastra vigerethI satkAra karIne pUjyu ke," he muni ! tame ahiM kyAre ane kyAMthI zrAvyA bo te sarva tamArI vAta mane kaho ?" munie dAMtanI kAMtirUpa DAMgarathI vanane maMgalakArI karatAM kahyu. "pUrve hariSeNa nAmanA muni ahiM rahetA hatA. temane prANanA sarakhI vahAlI RSidattA nAme putrI hatI. tene ko rAjakumAra paraNIne potAnA nagara tarapha gayo. muni paNa agnimAM praveza karI devalokamAM gayA.te vakhate hu~ pRthvI upara jamato jamato ahiMthAvIcaDyo. he rAjakumAra ! mane zrahiM zrAvyAne pAMca varSa tha gayAM De; paraMtu Aje tamArA darzanathI mhArA sarve manoratho saphala thayA le." rAjakumAre kaDaM. " he muni ! AnaMdayukta evA tamane joza jema varasAdathI vana tRpta na thAya tema mhArI dRSTI jarA paNa tRpta thatI nathI." munie kaDaM. "he deva! jema kamalane sUrya ane poyaNIne caMDa harSa karanArA thAya . tema zrA lokane viSe ko kozne harSa karanAra thAya ." __par3I kanakaratha rAjakumAre munine zrAgrahathI kaDaM." he muni ! hamaNAM tamArA premarUpa sAMkalathI mhAraM mana baMdhA gayuM be; mATe tame mhArI sAthe cAlo zrane valatI vakhate thA AzramamA rahejo." munie kaDaM. " he deva ! sAthe temI javAmAM zrAgraha karavo nahIM, kAraNake mAre mu. niu~ne sarva prakAre rAjAno samAgama doSavAlo ." muninAM vacana sAMjalI sarva jano sahita rAjakumAre temane evo zrAgraha kayo ke kRSidattA munine tenI sAthe javAna kabula kakhyA vinA cATyuM nahIM. palI zrastAcala parvatanA zikhara upara zrAvI pahocelA rAtA phalasarakhA sUryane lIdhe saMdhyAkAlanAM vAdalAMthI sarva dizA rAtI thai ga. te vakhate RSidattA mahAmunino satkAra karavA mATeja hoya nahiM zuM ? ema sAta RSirDa sahita caMDa udaya pAmyo, paDhI saMdhyAkAlanu nitya kArya karI prItinI vAtothI harSita manavAlA te banne jaNAe eka zayyAmAM sUzne rAtrI vivRtta karI. par3I te anukrame rastAmAM aneka prakAranI vAto karatA, navAM navAM sthAno jotA ane vicitra evA sujASita zloko bolatA kAverI nagarImA zrAvI pahocyA. suMdarapANI rAjAe mahA harSazrI temane nagaramAM
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 zIlopadezamAlA. praveza karAvyo. paDhI jozIe ApelA zubha muhUrtamAM iMdranA samAna samRddhivAlA suMdarapANI rAjAe rukmiNIno pANI grahaNa karAvI kanakaratha kumArane tyAM keTalAka divasa rAkhyo. ve eka divasa vizvAsa pAmelI rukmiNIe kanakaratha kumArane pU , " he khAmin ! muninI putrI RSidattA kevI hattI ke, jema lyAe iMdranA manane saMtoSa pamADyaM hatuM tema teNe tamArA manane saMtoSa upajAvyo hato ?" rukmiNInAM vacana sAMjalI jenI zrAMkhomAM yAMsu zrAvI gayAM datAM evA kumAre gadgad vANIthI uttara thApyo ke, " he priyA ! vadhAre zuM kahuM, paNa traNa lokamAM jeTalI strIu be, te sarvane huM tenA caraNaraja samAna gaNuM buM. are! teno viyoga thavAthIja meM vhAro pANigrahaNa kasyo be. kayuM be ke nirjala evA mAravADa dezamAM paNa khAro kUvo harSa ApanAro thAya be. RSidattAnI stutirUpa rAjakumAranAM vacana sAMjalI krodha pAmelI rukmiNIe yoginI sulasAne mokalavAdika potAnuM sarva puruSAtanapaNuM rAjakumAranI yAgala kahI batAvyuM. rukmiNIe kahelI yA sarva potAnI vAta bIjA pAsenAM gupta sthAnamA rahelI kaSidattA munie sAMjalI eTale potAne mAthe caDelA kalaMkane utArI sItAnI peThe te atyaMta harSa pAmI; paraMtu tenAM evAM vacanathI krodhane lIdhe rAtAM thai gayAM be netra jenAM evA rAjakusAre dahiMnA pAtramAM mukha nAkhanArI kutarInI peThe teno ( rukmi. no ) tiraskAra karIne kAM. " are pApINI ! krUra ane mhArI prANapriyAno viyoga karAvanArI evI tane dhikkAra be ke, je teM mane duSTa evA ciMtArUpa samudramAM pheMkI dIgho. are ! potAnuMja sAruM karavAnI ichA - vAlI ne duSTa buddhivAlI teM banne lokamAM narakanA kAraNarUpa duSTa zrAcaraNa karayuM . "" zrI prakAre tiraskAra karI rukmINIne kADhI mUkI mahA duHkhathI vyApta elo kumAra kanakaratha cItA khaDakI jevo temAM praveza karavA jAya be vo suMdarapANi rAjAe hAtha kAlI tene aTakAvyo. rudana karatA evA bIjA manuSyo paNa nivAravA lAgyA; paraMtu kumAra koinA vacanathI nivRtta yato na hato evAmAM kRSidattA munie zrAvIne tene kayuM. " he ja
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaSidattAnI kathA. thie gadAdhAra ! he kumAra ! teM je vAta mane ahiM lAvatAM kahI hatI, te tuM huM julI gayo ? valI thArA sarakhA vIra puruSa kevala strIne mATe maraNa pAmavA taiyAra thAya kharA ? jene thArA sarakho pati ne te to sadA jIvatIja be. he rAjakumAra ! mRtyu pAmelI priyAnA saMganI vAta ujhana be; paraMtu jo tuM jIvato hazza, to te ko ThekANe tane malaze." rAjakumAre kaDaM. " he muni ! tame paNa mane bAlakanI peThe jolavo bo ke zuM ? jo mRtyu pAmelA pAThA malatA hoya to koI duHkhI thAyaja nahIM." munie kaDaM. " he mahAsatva ! zaMkA na pAmya. A hArA dhairyathI hArI priyA jIvatI thaze. kAraNa tuM ciMtAmaNi ratnasamAna bu." muninAM vacana sAMjalI praphullita netravAlA kumAre pharIzrI pUjyu. " he muni ! tame tene kyAMza dInI je ? athavA sAMjalI le ? jo ema thayu hoya to mane kaho." munie kayu. " he rAjakumAra ! jJAnadRSTivAlA muni jhAne karIne sarva jANI zake De; mATe he nA! thArI priyA yama ( niyama-vrata) nA sthAnamA rahI batI sukhI je." rAjakumAre "te ahiM zI rIte zrAvI zake ?" ema pUjyuM eTale munie uttara prApyo ke, "he deva ! huM hArA ca. raNane viSe zrAtmAne dhAraNa karI te satI strIne lAvI thApIza." strInI zrAzAthI kumAre munine kaDaM, " he mitra ! have vAra zA mATe karo bo?" munie kaDaM, "hu~ tamAeM hita karUM; tenA badalAmAM tame mane dakSiNA zuM Apazo ?" rAjakumAre kaDaM, " tame prathamathI mhArA cittane to haraNa kamu , to have AtmA thApIza. kAraNa mitrane arthe zuM zrApI zakAtuM nathI ? arthAta sarva thApI zakAya je." munie hasIne kaDaM. "he rAjakumAra ! zrAtmA kozthI ApI zakAto nathI, paNa vakhata zrAvye hu~ je mANu tenI nA kahezo nahIM." rAjakumAre te vAta kabula karI eTale muni gha. ranI aMdara gayA. te vakhate kautuka jovA mATe aneka loko ekaga thayA hatA. mAgadhaloko " satI strIu~nA satva, tapa, dhyAna ane mahAtmya pRthvImAM jayavaMtA varte be." ema madhura vANIthI kahetA hatA. hAthamAM dhAraNa karI puSpanI mAlA jemaNe evA devatA zrAkAzamA unnA rahI kheDu loko jema varSAdanI vATa jue tema RSidattAnI vATa jotA hatA, kumAra paNa bIjA
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA saghalAM kArya mUkI daz zrAzcaryathI praphuddhita netravAlo thazjora rahyo hato; eTalAmA jhaSidattA munino veza utArI, kAnamA rAkhelI auSadhI kADhI nAkhI ane potAnAM vastrodhAraNa karIanimAMthI nikalelI suvarNanI zalInI peThe zojatI batI tatkAla tyAM zrAvIne unI rahI eTale devatAe "he pativratA! tuM jayavaMtI thA !! jayavaMtI thA!!" ema zabda karI puSpono varasAda varasAvyo. potAnA rupe karIne rukmiNIne dAsI sarakhI banAvatI jhaSidattAne tathA tene viSe rAjakumAranA Agrahane jo sarve manuSyo teunAM vakhANa karavA lAgyA. suMdarapANI rAjA paNa potAnA jamAznA jIvitane auSadharUpa kRSidattAne joza samuSa jema caMjyotsnAne jora zrAnaMda pAme tema zrAnaMda pAmI te banne jaNAne hasti upara besArI mahotsavapUrvaka potAnA nagaramAM teDI gayo ane sulasA yoginIne nAka kAna kApI deza bahAra kADhI mUkI. valI putrInA gADha snehane lIdhe kanakaratha kumArane tathA RSidattAne keTaloka vakhata potAnA nagaramA rAkhyAM. - eka divasa kanakaratha kumAre zokadhI jhaSidattAne kaDaM ke, "he priye! meM hArI zodhane mATe mokalelA mhArA priya mitra muni haju pAgA zrAvyA nahIM." kumAranAM vacana sAMjalI RSidattAe hasine uttara zrApyo ke, "he dayAnidhe ! kheda na pAmo. e sarva meM auSadhInA prayogathIja kamu hatuM, mATe have tame te vakhate zrApelo varadAna zratyAre zrApo ane te eja ke " tame mhAre viSe jeTalo sneha rAkho lo teTalo rukmiNIne viSe rAkho." kumAre kayu. "aho ! potAne mAthe pATarbu zrATaduM kasyA utAM paNa joyo teno viveka! jA ema thA." ema kahIne tene madhura vANIzrI saMtoSa pamADI eTale RSidattAe kanakarathanI AjhAthI rukmiNIne po. tAnI pAse bolAvI. keTaleka dahADe sAsu sasarAnI AjJA laza prIti ane ratiyukta kAmadevanI peThe banne strI sahita kanakaratha kumAra potAnA nagara pratye zrAvyo. pitAe mahotsavapUrvaka tene nagaramA praveza karAvyo. palI zaSidattAnI sarva vAta sAMjalI lajAvaMta thaelo hemaratha rAjA potAnA aparAdhanI damA mAgI tene satI strIumAM cUDAmaNI samAna mAnavA lAgyo. valI kanakarathane rAjyAsana upara besArI jIteMjiya evA pote janAcAryanI pAse dIkSA dhAraNa karI aMte moda pAmyo.
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ RSidattAnI kathA. 261 dave kanakaratha rAjA pitAnI peThe prajAnuM rakSaNa karato to ruSidattA thakI siMharatha nAmanA putrane pAmyo. eka divase kRSidattAsahita gokhamAM beThelo te rAjA nAzavaMta khajAvavAlA vAdalAMne joi vairAgya pAmyo; tethI te potAnA udyAnamAM samavasarelA nadrayazA sUrine sAMjalI tatkAla parivArasahita temane vaMdana karavA gayo. tyAM terjae mohane nAza karanArI muninI dharmadezanA sAMgalI. paDhI ruSidattAe hAtha joDIne pUbyuM ke " he jagavan ! meM pUrva javane viSe evaM zuM duSTa karma hatuM ke, mane thA rani rAkSasIno kalaMka lAgyo ? " jJAna dRSTivAlA munie gaMjIra vAthI uttara prApyo ke, " he jar3e ! zra jarata kSetrane viSe gaMgApura nAme nagara be. tyAM gaMgadatta nAmano rAjA rAjya karato hato. tene gaMgA nA - manI strI ne gaMgAsenA nAmanI putrI ( ke je javane viSe tuMja ) hatI. eka vakhate te nagaramAM caMdrayazA nAmanA sAdhvI zrAvyA, temanI pAsethI dharma jANIne teM khala mANasanI peThe sarva prakAranA viSayono tiraskAra kasyo. te vakhate saMgA nAmanI koi eka sAdhvI puSkara tapa karatI hatI; tethI sarve mANaso tenA vakhANa karatA hatA; paraMtu matsarane lIdhe tuM te vakhAne sahana karI zakI nahIM, tethI teM te sAdhvIne mAthe evaM kalaMka caDAvyaM ke, "zrI sAdhvI divase niHsaMga thaine tapa karene ane rAtrIe smazAnamAMjara mUvelA mANasanu mAMsa khAya be. " zamatArupa amRta pUrNa hRdayavAlI te mahAsatIe hArA thA kalaMkane sahana karayuM; tethI de vatse ! tane yA karmabaMdha thayo. paDhI AlocanA na levAthI te karmanA phalarUpa aneka javomAM jaTakatI evI tuM zrA gaMgApuramAM rAjaputrI ya hatI. te javamAM dIkSA dhAraNa karI kapaTathI tapa karatI evI tuM izAneMunI strIpaNAne pAmI chAne tyAMthI cavIne hariSeNa rAjAne ghare putrI paNe utpanna i DhuM. he rAjasutA ! thA javamAM tane pUrvanA karmanuM kalaMka prApta thayuM be; kAraNa ke kevala vacana mAtre upArjana kareluM karma seMkaDo nave karIne paNa jogavyA vinA buTatuM nathI. " eva te vairAgyarUpa kalpavRkSane naMdanavananI bhUmI sarakhI muninI dezanA tathA potAnA pUrvajavanI kathA sAMjalI thayuM ve jAtismaraNa jJAna jene evI te RSidattA potAnA pUrvajavonI sarva vAta jANI ane ka
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 zIlopadezamAlA. methI jaya pAnI muninI prArthanA karavA lAgI ke, " he jagavan! mane saMsArasamudra taranArI dIkSA Apo. " rAjA kanakara paNa yA sarva vAta sAMjalIne hAtha jomI dIkSA dhAraNa karavA mATe muninI prArthanA karavA lAgyo eTale muni kayuM. " puNyane arthe kopaNa kAryamAM vilaMba karavo nahIM. valI yA asAra saMsAramAM tapa kriyA eja manuSya javanuM uttama phala be. " muninAM yAvAM vacana sAMjalI kanakaratha rAjAe potAnA siMhraratha putrane rAjyAsana upara besArI pote strIsahita munipAse dIkSA lI. khajanI dhArA samAna cAritrane pAlatA evA terjae kapaTarahita zuddha tapovidhine zrAcaravA mAMDyo paDhI gurunI sAthe vihAra karatA terja zrI zItalanAthanA janme karIne pavitra evA naddila nagaramAM ghyAvI pahocyA. tyAM ted hAthInI peThe karmarUpa vRkSone ukheDI nAkhI zuddha dhyAnathI kevala jJAna pAmyA. anukrame caMdranI kalAnI peThe sarva karmanA kalaMkanA lezano nAza karI uttama prakAre vratane pAlI te mokSagati pAmyA. // iti kRSidattAnI kathA samAptA // davadaMtInI kathA. jaratatrane viSe dharmavaMta evA kozala dezamAM jeno killo yatna. vinA paNa devatArjanI strIunA darpaNapaNAne pAmyo hato evI kozalA nAmanI nagarI be. tyAM jenI khaDgarUpa lAkaDI zyAmavarNavAlI batA paNa ujvayazane pragaTa karatI datI evo ane zatrunI strIjanA zrRMgArane utarAvanAro niSedha nAme rAjA rAjya karato hato. tene jenI vANIthI jItAyelI koyala paNa jaDapaNAne pAmI itI evI ne lAvaNye karIne manodara lAvaNyasuMdarI nAme strI hatI. teune zatrurjane dAvAnala samAna tathA uttama buddhivAlo mhoTo nala nAmano ne bIjo puSTa hRdayavAlo nhAno kUbara nAmano evA be putro hatA. te vakhate vaidarbha dezane viSe lakSmIe karIne manohara evA kuMDinapura nagarane viSe mahAparAkramI evo jImaka nAmano rAjA rAjya karato hato. tenI puSpadaMtA nAmanI priyAe zveta hastinA svapnathI sUcita evI lakSmInA samAna eka catura putrIne janma thApyo pUrvakarmanA yoge karI
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ davadaMtInI kathA. 263 ne te putrInA kapAlamA udayAcala parvata upara rahelA sUryanA pratibiMbanI peThe tilaka zojatuM hatuM. bahIne divase jAgaraNa ane sUrya caMjanAM darzana karAvavApUrvaka pitAe bArame divase svapnAne zranusAre tenuM " devadaMtI" nAma pADyu. paDI khajAve karIne manohara evI te bAlAne dhAvamAtAu~ niraMtara madhura vacanazrI tathA lIlAthI hasAvatI hatI. kumArI paNa pagamA paherelA kAMUranA madhura zabda karatI dhAvamAtAUnI aAMgalI kAlI cAlavA lAgI. aMtaHpuranI strI harSathI potAnA DhIMcaNaupara davadaMtIne unI rAkhIne dhIme dhIme kaMpAvatI batI nRtya karAvatI itI. yA prakAre jAgatA saujAgyavAlI te kumArIe bAla avasthAne ulaMghana karatA sarva kalAu~no zranyAsa kasyo. eka divasa nivRti devIe javiSyakAle thanArA zrI zAMtinAthanI su. varNamaya pratimA davadaMtIne zrApIne kaDaM ke, "he kaTyANi ! hAre thA kalyANakArI mUrti niraMtara pUjana karavA yogya je." par3I davadaMtI te pratimAne jANe potAnA hRdayamAMja mUkatI hoya nahiM zuM ? ema harSathI gharanA devamaMdirane viSe mUkI pUjana karavA lAgI. evAmAM tene kAmadeva rAjAnA nagararUpa yauvana prApta thayu ke, je yauvanamAM anukrame karIne sarva aMganImanohara lakSmI vRddhi pAme . davadaMtInA mukhanI zonAthI jItAelo caMga gAMDo thara javAne lIdhe hoya nahiM zRM? ema zrAjasudhI zaMkaranA mastaka upara rahelo . putrInA yogya varanI prAptine arthe vicAra karatA evA jImaka rAjAnI ciMtAsahita te davadaMtI anukrame aDhAra varSanI tha. ___panI pradhAnoe vijJapti karelA jImaka rAjAe putrInA varanI prAptine arthe svayaMvarano zrAraMja kasyo. temAM anucaro mokalIne bolAvelA iMzanA sarakhI samRddhivAlA aneka rAjA mAnasa sarovaramAM ekaga thaelA haMsonI peThe negA thayA. te vakhate nImaka rAjAe mokalelA dUte vijJapti karelo niSadha rAjA paNa nala ane kUbara nAmanA potAnA banne putrosahita tatkAla tyAM zrAvyo. iMjanA samAna samRddhivAlA jImaka rAjAe te sarve rAjAne atyaMta zrAdara satkAra karI utArA thApyA. te vakhate 1 lokamAM enuM bIjuM nAma " damayaMtI" saMjalAya .
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 zIlopadezamAlA. kuMDinapuranA nivAsI kAmadevanA samAna rUpavaMta nalane rAjA mAnI bIjAuMne kevala anucara ( dAsa ) rUpa mAnavA lAgyA. . panI nImaka rAjAe zilpaloko pAse suvarNanA sthaMjavAlo, seMkaDo siMhAsanavAlo, nIlamaNinI jItovAlo, pagathIbAnI hArovAlo ane sudharmA sajAnA sarakho manohara svayaMvara maMmapa racAvyo. svayaMvara maMDapanA kautukane jovAmATe jANe svargathI devAMganA zrAvI hoya nahiM zuM ? ema staMnone viSe sarva aMge karIne manohara korelI putalI zojatI hatI. te vakhate jImaka rAjAnI putrIne alaMkRta karavAnI zchAzrI ratna khevAne mATe jANe tArA vigeree stuti karavAthI hoya nahiM zuM ? ema sUrye samujapratye praveza kasyo. arthAt sUrya asta thayo eTale "zrame jImakanI putrIne jozakazuM nahiM" evA khedayI jANe vRdo zyAmapaNuM pAmI jatA hoya nahiM jhuM? evA dekhAvA lAgyA. te samaye nImaka rAjAne ghera svayaMvara maMgapamAM ekA thaelA rAjAUnI vAta sAMjalIne auSadhIno rAjA caMDa paNa tArArUpa aneka alaMkArothI suzojita thayo uto jANe tyAMja zrAvato hoya nahiM zuM ? ema dekhAvA lAgyo. "savAre amArI dRSTi nImakaputrIne joze e zramArAM mhoTAM jAgya." evo vicAra karatA evA rAjAune te rAtrIne viSe nighA paNa na zrAvI. paDI savAra thai eTale vinUSaNothI suzojita evA davadaMtInA mukhanI bAgala jANe lajA pAmato hoya nahi zuM ? ema caMDa astAcala parvata tarapha nAzI javA lAgyo ane jANe rAjAe nAmavaDe prArthanA karAelo hoya nahiM zuM ? evA udayAcalaparvate potAnA mastakaupara sUryanA maMDalane pradarzita karayuM. sUryone udaya thavAthI talAvamAM kamalanI peThe sarva rAjAnA mukhakamalanI paMkti harSa pAmI. paThI sarve rAjA snAna karI, vilepana karI ane uttama vastrAlaMkArone dhAraNa karI svayaMvara maMDapa tarapha doDavA lAgyA. ratnajaDita siMhAsano upara beThelA rAjA jANe nImaka rAjAe kautukathI sarva chIpanAM thAjUSaNo magAvyAM hoya nahiM \? ema zojatA hatA. kalpavRdanI peThe yogya alaMkArone dhAraNa karatA evA banne putrosahita jeNe devasaMbaMdhI prAtaHkRtya kamu be evo niSadha rAjA svayaMvara maMDapamA jaz potAnA siMhAsana upara bege. te vakhate A loka ane paralokasaM
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ davadaMtInI kathA. 265 baMdhI lakSmInA samUha sarakhA niSadha rAjAnA banne putro (nala kubara ) ne jo sarve rAjAnAM mana davadaMtI thakI nirAza yara gayAM vizeSe karIne to kalAnA samUha sarakhA nalane joi sarve rAjArjae potAnA vivAhanI AzA dUra mUkI dIdhI. have jImaka rAjAnA aMtaH puranI saubhAgyavaMtI uttama strI davadaMtIne svayaMvaramAM lAvavAnA detuthI aneka prakAre zaNagAra paherAvavA lAgI. davadaMtInA paganA talane viSe copaDelo sarasa yAvakarasa jANe sarve rAjArjano pratyakSa anurAga lAgelo hoya nahiM zuM ? ema zojato hato. kapAlane viSe kasturIdhI banAvelI pIla jANe kAmadevarUpa rAjAnI jAgatI eva prazasti (stuti) hoya nahiM zuM ? ema zojatI hatI. coTalAne viSe guMthelA mallikA ne mAlatInA puSpo jANe tenA mukharUpa caMdranI sevAmATe AvelA nakSatro hoya nahiM zuM ? ema zojatAM itAM. kAnane viSe dhAraNa karelA ratnaja mitra kuMkalo jANe rAhunA jayazrI trAsa pAmelA sUrya ne caMdra hoya nahiM zuM ? ema zojatA hatA. valI teNe netrane viSe dhAraNa karelI aMjanarekhA kamalane viSe marInA sarakhI zojatI hatI chAne DheluM zveta vastra gaMgAnA kallolasarakhaM zobhatuM hatuM. paDhI jenI pAula aMtaHpuranI strI manohara gAyana karatI hatI, jene mAthe zveta chatra zojatuM hatuM, jenI banne bAjue cAmaro calAyamAna thaI rahyA hatA, valI bhramayI zojatI evI kamalinIpeThe jenI pADala dAsI - thI zojatI hatI, je vajramaNI, muktAphala zrane baikuryamaNInA uttama - laMkArotha suzojita banelI hatI, valI pAlakhI mAM beThelI, hAthamAM pupanI mAlAne dhAraNa karI raDelI ne kAmapAsanAsarakhI zrAcaraNavAlI te davadaMtI jANe svargalokamAMthI utarelI sAkSAt lakSmIja hoya nahiM zuM ? ema svayaMvaramaMDapamAM zrAvI. caMdranI lekhArUpa tene joi dona pAmelA rAjArUpa samudro vividha prakAranA zRMgArane zobhAvanArI ceSTA karavA lAgyA. te vakhate davadaMtInI zragala cAlanArI ane jANe poteja sarasvatI hoya nahiM zuM ? evI vAcAla dvArapAlikAe sarve rAjArjunA vaMza, zaurya, nyAya tathA zrAcaraNanuM varNana karavA mAMDyaM. 66 he rAjakumArI ! uttama kIrtithI AkAzane pUrI denAro yA aMga 34
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 zIlopadezamAlA. dezano rAjA ve ke, jenA zarIranA manohara avayavothI jItAelo kAmadeva aMgarahita thayo che. he devI! tejanA sthAnarUpa thA magadha dezano rAjA virAje be. he sunage ! jenA yazarUpa tArAnA hAro khAkA - zamAM zojI rahyA be evo thA kaliMga dezano mahArAjA bege be. he rAjasutA ! uttarottara tejanI lakSmI thI prItinIpeThe zrAcaraNa karatA evA lATa, karNATAne medapATa dezanA rAjA virAje be. " jema pRthvI para ugelA kamalone joI tenA upara rAjahaMsI Adara na kare tema te rAjAno dRSTi paNa Adara na karatI evI jImaka sutAne pratihAri e pharIthI kayuM. " he devI! thArI Agala zrI devatAnAsarakhA vaijavavAlo niSadha dezano rAjA virAje be. jenA nala ne kUbara nAmanA ne putra zrazvinIkumAranI peThe pAse pAsenAM siMhAsano upara beThA be. " pachI rAjArjarUpa vanamAM jamatI davadaMtInI dRSTIrUpa jamarI punnAgarUpa nalakumArane viSe virAma pAmI eTale jene romAMca thayo be evI te vicAra karavA lAgI ke, " jema vRkSone viSe kalpavRkSa vakhANavAyogya " te sarva rAjA mAM yA nala ekaja vakhANavAyogya be. vidhAtAe sRSTIne banAvavArUpa potAnI cAturIthI yA nalane utpanna kasyo be. valI sarve rAjArjamAM yA nala mANikyamAM kaustunamaNinI peThe zone be. " pramANe nalane vakhANatI evI te davadaMtIe tenA ( nalanA ) kaMThane viSe varamAlA ropaNa karI ke, " jethI te varamAlA meru parvatane viSe tArArjunI paMktinIpeThe atyaMta zojavA lAgI. davadaMtI nalane varI eTale tene viSe spardhAvAlA bIjA sarve rAjA nalaupara caDhI zrAvyA; paNajema maMgalano graha vRSTIne staMjAvI de tema nale sarve rAjAne bANa vRSTithI saMjAvI dIdhA. nale sarve nUpatirjane parAjaya pamADyA eTale paraspara prItivAlA evA niSedha ne jImaka rAjAe nala tathA davadaMtIno vivAhamahotsava kasyo. hastamelApanA vakhate nala chAne davadaMtInuM citta parasevAnA miSathI jANe ekapaNuM pAmatuM hoya nahiM zuM ? ema paraspara malI gayuM. anine pradakSiNA karayA paDhI hastamelApane vakhate jImaka rAjA potAnA jamAne aneka ratna, ghoDA, hAthI ane ratho zrApyA. pI putrane tathA vahune sAthe laI potAnA dezapratye jatA evA niSadha
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ davadaMtInI kathA. 267 rAjAnI pAla jImaka rAjA paNa jema sUryanI pAThala maMgala jAya tema valAvA mATe cAlyo. keTale dUra gayApaDhI " he sute ! pati duHkhI hoya topaNa teneja anusaranArI thAje. " evI putrIne zikhAmaNa pI jI - maka rAjA pote pATho potAnA dezapratye zrAvyo. satI davadaMtI paNa pitAnI zikhAmaNane mAthe caDAvI nalanA ratha upara beThI. navoDhAnI sphuraNAyamAna kuTIne joI Azcarya pAmelo nala mohathI sArathIpAse rathane valA mArgane viSe calAvavA lAgyo paDhI dhUrtane priya evA nala rAjAe mArga viSe prasiddha evA vRkSAdikanA prazna karIne mugdhA evI davadaMtInI lAne zithila karavA mAMDI. davadaMtIne viSe rAgavAn thaelA nalane jaann| tenI spardhAthI sUrya paNa potAnI anurAgavAlI saMdhyAne yA liMgana karavA lAgyo. dhUrta sakhIrUpa saMdhyAe davadaMtInI lagAne uThI karI, jethe nala rAjAnuM mukharUpa kamala zrAzvaryakArI rIte prakAza pAmyuM. te vakhate niSedha rAjAno putra pragaTa thapalA yauvanavAlI davadaMtIne vAsyAyane kar3elI yuktivaDe vaizAkha mAsa jema dvAkhane ramADe tema ramADavA lAgyo. "" paDhI rAtrI cAlatA ne aMdhakArane sIdhe paDatA evA sainyane joI sutelI prIyAne nalarAjAe kayuM. "de devI! sUIza nahIM, jAga. valI de priye ! aMdhakArano nAza karavAmATe ! thArA tilakane pragaTa kara. prANanAthanAM yAvAM vacana sAMjalI jImaka sutAe potAnA kapAlanA ke - zane uMcA karI tilakane pragaTa ka. sUryanAsarakhA tilakanA prakAze karIne te strIpuruSe potAnI najIkamAM kAyotsarga karIne ujA rahelA eka munine dIThA. pI vananA UratA madavAlA hAthInA ghasArAnA sugaMdhathI jamatA evA jamarA jemane upadrava karatA hatA evA te munine pitA vigere sarva manuSyosahita nala rAjAe vaMdanA karI. munie kAyotsarga pArI dharmalAja pIne dezanA dIdhI. paDhI nala rAjAe hAtha joDI munine davadaMtInA tilakanA prakAzanuM kAraNa pU. munie uttara zrApyo ke, "he rAjan ! yA davadaMtIe pUrva javane viSe covIza tIrthakarone uddezIne tapa karayuM che. valI tethe te tapanA udyApana viSe ratnA tilako pyAM be. eja kAraNayI tenA kapAlaneviSe sUryanA kakaDA sarakho mahA tejavaMta tilaka zoje be. anukrame zra
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 zIlopadezamAlA. davadaMtI sarva kalyANanA pAtrarUpa thaze." muninI zrAvI manohara vANI sAMjalI AnaMdayukta thaelo nala anukrame nagaravAsI janoe maMgalamaya karelI potAnI rAjadhAnI pratye zrAvyo. tyAM te nirlaja manavAlo nala navIna navIna krIDAvaDe divasone dInasamAna ane rAtrine daNarUpa karavA lAgyo. palI niSadha rAjAe nalane rAjya soMpI kUbarane yuvarAja padavI thApI pote akhaMDita evA cAritrane pAlI devapadavI prApta karI, trivarga (dharma, artha, kAma, )nuM sAdhana karavAmAM vyagra cittavAlA nala rAjAe satI davadaMtI sahita pitAe zrApelA akhaMDita rAjya pAlana karatA ardhA jaratakSetrane potAne svAdhIna kamu; tethI sarve rAjAu~e ekA thazne tene kRSNanI peThe pharIthI rAjyAbhiSeka kasyo. par3I puSTa hRdayavAlo krUra kUbara rAjyanI zvAthI zIyAla jema siMhanA biDa khole tema niraMtara nala rAjAnA nija kholavA lAgyo. __eka divasa nirmala manavAlo ane baMdhamokSAdikane jANanAro nala rAjA uSTa hRdayavAlA potAnA nA kUbaranI sAthe satpuruSone khajA pamADanArI dyutakrIDA karavA lAgyo. gAma, garAsa, nagara vigere sarva hArI gayA batA paNa te nivRtti pAmyo nahIM. zrAvA puSTa zrAgrahamA valagI rahelA potAnA patine jANIne nImakasutA davadaMtI pote nalarAjA pAse zrAvIne madhura vANIthI kahevA lAgI. " maheMnA sarakhA vaijavavAlA he khAmin ! tamAre dyUtakrIDAmAM A vyasana zuM ? kayo puruSa dUdha khAdhIna batAM kAMjI pivAmAM thAsakta thAya ? he nAtha ! puSTa hRdayavAlA kUbarane khAdhIna thA pRthvI na karo ? tame nathI jANatA ke bagalo pANImAM peThA palI matsyonI zI gati thAya je?" yA prakAre priyAe tathA pradhAna varge nivAkhyA batA paNa nalarAjA dyUtathI nivRtti pAmyo nahIM. karvA De ke-daiva kopa pAmavAthI prANiunI zI mati thAya ? anukrame daivanA yogathI nalarAjA dehanA thAjaraNone ane bevaTamAM aMtaHpurasahita davadaMtIne paNa hArI gayo. par3I harSa pAmelA kUbare nala rAjAne kayu. "he jAI! have tuM mhArI pRthvImAM rahIza nahIM." e uparathI nalarAjA phakta eka vastra dhAraNa karI tyAMcI cAlI nikalyo. par3I patinI pAula jatI evI jImakaputrIne
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ davadaMtInI kathA. zahae kUbare kahyu. " he na ! meM tane nala pAsethI jItI be; mATe tuM tenI sAthe na jatAM mhArA aMtaHpurano zrAzraya karIne rahe." davadaMtIe tema na karavAthI nagaravAsI ane pradhAna vigere puruSoe kUbaranI vinaMtI karI tene rathamAM besArI nalanI pAbala mokalI; paraMtu nalarAjAe ratha vigerene sAthe na rAkhatA phakta davadaMtIneja potAnI sAthe rAkhI. dAsI vigerenI AjJA lazne jatI evI davadaMtIe varSARtu jema vanasthalIne jIjavI de tema sarva manuSyonAM hRdayane nIjavI dIdhAM; tethI sarve manuSyo kahevA lAgyA ke, " are vidhi ! jo thArUM thA prakAranuM kartavya hatuM to panI nalarAjAne ardhA jaratakSetrano pati zA mATe kasyo hato? valI zrApanA jayathI je satIne sUrya paNa potAnA kiraNo e karIne sparza karI zakato na hoto, te thA satI pRthvIupara kema cAlI sakaze ? are! dhikkAra le kUbarane ke, jeNe potAnA mhoTA nAzne paNa zrAvI dayA upajAvanArI sthitie pahocADyo." - palI pradhAna vigere nagaranA sarve mANasoe navarAjAne neTa ApavA mAMDI; paNa kevala potAnA uparaja zrAdhAra rAkhanArA ane juja parAkramavAlA teNe kaI paNa lIdhI nahIM. vRkSa pradhAna vigere nalanI pAbala javA maMDyA; paraMtu teune teNe pAbA nagarapratye mokalyA. jyAre davadaMtIrUpa lakSmI nalarAjAnI pAula gaI tyAre to tenA vinAnuM nagara tejarahita dekhAvA lAgyu. par3hI gadgad vANIthI te te bAga bagIcAnI zojAne dekhADato evo nalarAjA thAkI gaelI potAnI priyAne dhIme dhIme calAvavA lAgyo. davadaMtI paNa te vakhate patinIsAthe cAlavAthI je harSa pAmavA lAgI tevo harSa pUrve pamadAnI aMdara batra dhAraNa karIne cAlatI utI paNa kyAre pAmI na hotI.jyAre davadaMtI zramathI parasevAyukta thAyale tyAre nalarAjApote tene patrathI pavana nAkhe ; jyAre thAkI jAya De tyAre paga cAMpe je ane jyAre tarazI thAya De tyAre kamalanA patramA jala lAvIne pAya . valI kyAreka pote thAkI gayo hoya De ne davadaMtI paga cAMpavA mAMDe je tyAre te satva guNano Azraya karIne tene nA pADe be. madhyAnhane vakhate phalAhAra karI sAyaMkAle thAkI gaelA te strIpuruSa koI latAgrahano zrAzraya karI rA. trIne nirgamana kare .
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 zIlopadezamAlA. yA prakAre vanane viSe jatA evA te daMpatIe eka divasa jANe tIdaNa sUryanA tApathI trAsa pAmIne kevala aMdhakArano zrAzraya karIneja radhuM hoya nahiM zuM ? evA eka mhoTA araNyamAM praveza kasyo eTale te e eka mhoDhuM talAva dIvraM. temAM hAtha paga dhoyA paThI nalarAjAe glAnI pAmelI priyAne joI vicAra karavA mAMDyo ke, " chAre ! pravAlanA sarakhI sukomala vA strI kyAM ? ane duHkhanI paMktivAlo yA mArga kyoM ? jene puSpathI paNa komala mojaDI paDhevI joztI itI tene zra mahA araNyamAM TakavuM paDe be. " paDhI vizrAMti zrarthe nalarAjAe eka mhoTI zilA upara pallavothI zayyA banAvI. valI davadaMtI nuM zarIra duHkha na pAme evA hetuthI te zayyAne viSe potAnuM uttarIya vastra pAtharI dIdhuM. pI parameSThIne namaskAra karI mArgamAM cAlavAthI thAkI gaelA te strI puruSe paraspara eka bIjAnA hAthanA zIkA mUkI svecchAthI zayana ka. pI rastAnA duHkhe karIne agninIpeThe balato ne jANe te vanamAM rahelA hiMsaka pazunA saMgayI nirdaya banI gaelo hoya nahiM zuM ? evo niSadhapati manamAM vicAra karavA lAgyo ke, " are ! huM A strInI sAthe rahyo to mArgarUpa samudrano pAra kema pAmI sakIza ? kAraNa potAnI marajIpramANe cAlanArA puruSone strI sAMkalanA samAna baMdhana karanArI be. jo huM jaMghI gaelI yA strIne tyAga karI cAlyo jAuM to paDhI te savAre potAnA pitAne athavA diyarane ghera jaze." nUpati zrAvo vicAra karato hato evAmAM naviSyaneviSe thanArA viyoganI pIDAnI dUtIrUpa nidrAdevIe nalapriyAnA netramAM tatkAla praveza karayo. paDhI nidrAno tyAga na karAvatA nalarAjAe davadaMtInA uzI ke rahelA potAnA hAyane dhIme dhIme kheMcI lIdhA. te vakhate pote potAnA zrAtmAne kadevA lAgyo ke, " are mUrkha zrAtmA ! yA cAMDAlanA sarakhI ceSTAne mUkI de. je tuM vizvAsa pAmelI, jaMdhI gaelI ne ekalI evI zrA strIne tyAga karavAnI ichA kare be. are daiva ! tuM mhArIpAse yA ayogya karma karAvatAM zuMlA nathI pAmato ? " valI davadaMtInI nIMce patharA - elA vastranA kakaDA karabA mATe hAthamAM barI laIne zrasukhI jenuM mukha vyApta thaI radhuM be evo nalarAjA potAnA hAthane kahevA lAgyo ke,
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ davadaMtInI kathA. 172 " are hAtha ! yA strIno pANigrahaNa karavAmAM prathama tuM pravatyoM hato teja tuM saMjogane vakhate madada yApato hato. valI teno teja tuM zraje priyAno viyoga karAvavAmAM prathama jAga levA taiyAra thayo buM. "" paThI vakhane kApI davadaMtInA zveta vastramAM akSaro lakhavAmATe potAnA zarIramAMdhI rudhira kADhI potAnA dakSiNa ( jamaNA) jujane kar3evA lAgyo ke, "be dakSiNa hasta ! tuM paNa vAma ( mAbA ) hastanI peThe dAdiNya vinAno dekhAya be kharo. jene krUra evA khaDgano saMga hoya tene dayA athavA dAkSiNya kyAMthI hoya ?" pachI tethe nirdaya evA potAnA jamaNA hAthathI priyAnA vastrane viSe rudhirathI lakhyaM ke, " he priye ! zra pAsenA vaDanI nIMce be mArga be. temAM DAbI bAjuno mArga kuMDina nagano ne jamaNI bAjuno mArga kozalA nagarIno be. he gajagAminI ! ebe nagaramAM lhArI marajI hoya tyAM tuM jaje zrane huM mhAruM moDhuM koine dekhADavAne zaktimAna na hovAthI cAlyo jAnuM. " zrAvI rIte lakhIne guhya duHkhI roto ane vAraMvAra pATho valIne priyAnA mukhane joto te cAlI nikalyo. " are vidhi ! jo teM sarvathI uttama rUpavAlI yA jImaka sutAne sRjI be, to pabI tene duHkha zA mATe thApe be ? kAraNa ke pote vAvelI boraDI paNa kApI nAkhavI e yogya nathI. he vanadevatA ! tame sarve mhArA upara kRpA karIne sAMjalo. tamAre yA jImakaputrI kopaNa rIte duHkhI na thAya tema karavuM. " yA prakAre vilApa karato ane jenI Doka namI gai be evo te nalarAjA pADho valI priyAnAM mukhane jonepharI eTale dUra jato rahyo ke pI priyAnA sthAnane joi zakyo nahIM. valI "vananA hiMsaka prANIcI tene koipaNa prakArano upadrava na thA, " evA vicArathI pAThA valelA te nalarAjAe komalapAdaDAnI zayyAmAM sUtelI prANapriyA davadaMtIne dIvI; tethI potAnA zrAtmAne kar3evA lAgyo ke," he purAtman nala ! jenI priyA yA mahA jayaMkara vanamAM sUtI vo tuM smapaNAne kema pAmato nathI ?" Avo vicAra karatA karatA rAtrI nivRtta thavA khAvI jethI sarva aMdhakAre jANe nalanAM manamAM praveza kasyo hoya nahiM zuM ? ema sarva sthAnake prakAza thavA lAgyo. jagatnA mitrarUpa sUryane udaya yatA joine cAlI nikalelA nalarAjAe keTaleka
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 zIlopadezamAlA. dUra jvAlArUpa jaTAvAlA dAvAnalane dITho. temAM balatA evA vananA prApinA zabdomAM manuSyano zabda sAMjalI nala rAjA tenI pAse gayo. "" " ikSvAku kularUpa samudrane AnaMda pamADavAmAM caMdrarUpa de nala rAjA ! he vizvane vahAlA ! huM thA dAvAnalamAM baluM buM, mATe tuM mhAruM rakSaNa kara. yA prakAranA zabdo je taraphayI yAvatA hatA te tarapha nala rAjAe joyuM to latAnA yUthamAM rahelA eka mhoTA sarpane tethe dITho. paDhI te dhIraja rAkhIne bolyo ke, "De mahAnAga! teM mhAruM nAma zI rIte jAeMyuM ? valI tuM sarpa batA zrA manuSyanI jASA zI rIte bolI zake be te mane kahe ? " sarpe uttara zrApyo. " he mahA jAga ! huM pUrva janmane viSe manuSya hato. te saMskArathI mane manuSyanI jASA yAvaDe be. valI mane avadhijJAna prApta thayuM be; jethI huM yA sarva jagatne hAthelImAM radelA padArthanI mAphaka joi zakuM buM. he rAjan ! tuM mhAruM rakSaNa kara. huM tane upakArI yaza. "" pI kuvAmAMcI jema pANI kADhe tema vastra nAkhI dayAvaMta nalarAjAe sarpane latAnA yUthamAMthI kheMcI kADhyo eTale kRtana puruSanI peThe te sarpe tatkAla nala rAjAne daMza dIdho pachI nala rAjAe sarpane ka. " he ve jIvAlA nAga ! meM tane dAvAnalamAMcI mUkAvyo teno teM mane A sAro badalo thapyo " eTalaM kar3etAmAM to sarpanuM kera sarva aMge caDI gayuM; tethI tenuM sarva yaMga kubaDuM banI gayuM. te jozne prApta thaelA vairAgyavAlA nala rAjAe cAritra levAno nizcaya kasyo eTalAmAM te sarpe divyarUpa dhAraNa karI nalarAjAne kadhuM "he vatsa ! huM vhAro pitA niSadha rAjA tuM, mATe kheda na pAmya huM dIkSAnA prajAvathI brahmalokamAM devatA thayo buMne hArUM duHkha joi zrAvI mAyAne dhAraNa karIne ahiM zrAvyo DhuM. yA dArUM kubaDarUpa hitane arthe ve ema jAeya. kAraNa ke, rUpathI tane koi zatru upadroha karI zakaze nahIM. he vatsa ! haju hAre ardhA jaratatranuM rAjya jogavanuM bAkI che; mATe dIkSAno avasara zrAvaze tyAre huM tane kahIza. he putra ! zrA bIluM chAne karaMDI grahaNa kara nete vastunuM jIvitanIpeThe niraMtara rakSaNa karaje. he vatsa ! jyAre tane potAnuM rUpa dhAraNa karavAnI ichA thAya tyAre zrA zrIphala ughADI te
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 203 davadaMtInI kathA. mAMthI rezamI vastro kADhIne paheraje tathA A karaMDikAmAMthI alaMkArone lazne dhAraNa karaje ke, jethI tuM thArA mUla kharUpane pAmIza." A prakAre kahI ane banne vastu zrApI devatAe nala rAjAne pharIthI kaDaM. " he vatsa ! have tane kyA javAnI zchA , te mane kahe ? hu~ tane tyAM teDI jAuM." par3I " he tAta! mane susumAra nagara pratye teDI jA." evAM nala rAjAnAM vacana sAMjalI devatA tene daNamAtramA suMsumAra nagaranI pAsenA udyAnamAM mUkIne aMtardhAna thara gayo. - par3I hasatA mukhavAlo nala jeTalAmAM nagara tarapha jAya je teTalAmAM teNe nagaramAM yato mhoTo kolAhala sAMjavyo. "zrA zuM haze ?" ema bhrAMti pAmIne te jeTalAmAM daNavAra uno rahyo. teTalAmAM to hATone pAmatA, vRdone ukheDI nAkhatA, aneka vastuu~ne pheMkI detA ane pralaya kAlanA agninI peThe sarvamanuSyone trAsapamADatA kAlanA sarakhA madonmatta hAthIne teNe potAnAsAme thAvato dIge. prajAno saMhAra karatA evA tehAthIne thAkhAna staMna pratye laz javAne samartha evA koz puruSane dIge nahIM eTale pAlathI rAjAe uMcA hAtha karIne kaDaM ke, " he nagaravAsI jano ! je mANasa zrA hAthIne vazya karI bAlAna staMja sAthe bAMdhaze; tene huM ghaNI saMpatti zrApIza." rAjAnAM zrAvAM vacana sAMjalI jAgatA parAkramavAlo nalarAjA hAthI sAmo doDyo. tene jozne sarve nagaravAsI loko bolI uThayA ke, "are kubja ! maravAne mATe hAthI sAmo na jA; kAraNa e mahA puSTa be; tethI tane mArI nAkhaze." nalarAjA mANasonAM vacana sAMjalato bato pavananA vegathI hAthI pAse jaz tene eka paththara mArIne kahevA lAgyo. "are - rAtman mAtaMga ! tuM thA strIne tathA bAlakone mAra nahIM; kAraNa ke madano nAza karavAmAM siMhanA sarakho parAkramI hu~ thArI pAgala zrAvIne uno buM." par3I krodhathI bAMdhalA thaelA, uhata ane cAre tarapha doDatA evA te hAthIne nalarAjAe potAnI laghu gatithI khelAvavA mAMDyo. ghaNo vakhata tema karavAthI thAkI gaelA te hAthInI pAse nale potArnu vastra pheMkyu; tethI krodha pAmelo hAthI vAMko valIne manuSyanI brAMtithI te vastrane potAnA dAMto mAravA lAgyo eTakhe lAghavapaNAthI ubalI tenI
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 zIlopadezamAlA. pITha upara camI gaelA nalarAjAe kuMjasthalapara hAtha pheravI ghaNe vakhate tene potAne svAdhina kasyo. pI dadhipa rAjAe tene uttama puruSa jANI potAnA kaMThanI ratnamAlA tenA kaMThane viSe nAkhI. nalarAjA paNa hAthIne khAlAna staMja sAthe bAMdhI dadhipUrNa rAjA pAse zrAvIne beTho rAjAe tene uttama vastra ne laMkAronI neTo yApI kula vaMza vigere pUbyuM; te uparathI kubja evA nalarAjAe . " he bhUpati ! mhArI janmabhUmI kozalA nagarI be. tyAM mhAruM sarva kuTuMba kuzalapaNAthI rahe be. huM nalarAjAno huMDIka nAme rasoiTa DhuM ane rasoi saMbaMdhI sarva kalAI jAeM buM. valI nalarAjA je sUryapAka rasoi jANato ito tene huM paNa tenI kRpAthI jAeM tuM. he rAjan ! vadhAre zuM kahuM ? paraMtu rasoinI kharI parIkSA ene hatI; jethI huM tene prasanna yai paDhyo hato. he mahIpati ! durbhAgyane sIdhe nalarAjA potAnA nhAnAjAi kUbara sAthai dyUta ramyo. temAM te rAjyAdi hArIjavAthI strIsahita vanamAM gayo. valI te tyAM marI gayo ema paNa meM sAMjalyuM be. " AvAM kubjanAM vacana sAMjalI nalanA guNone saMjAratA ane zokamAM bUDI gaelA dadhipUrNa rAjA tenuM pretakArya kayuM. eka divasa dadhipa rAjAe kubjane prArthanA karIne kathaM ke, " mane ekavAra sUryapAka rasoi jamADa. " te uparathI kubje sUryavidhAnuM smaraNa karI cokhAnI jarelI tapelI taDake mUkI. paThI sUryapAka rasavatI karIne sarvene jamADyA; tethI prasanna thaelA rAjAe tene pAMcase gAma ne eka lakSa TaMka sonuM zyApavA mAMDyaM; kubje paNa gAma na letAM sonuM lIdhuM. valI eka divase rAjA pharIthI kubjane kayuM, " je vhArI marajI hoya te mAgI le. " kuMbje kaM. " he deva ! jeTalI pRthvImAM tamAruM rAjyabe teTalI pRthvImAMthI dyUta, madya ane mRgayA etraNa kriyAne baMdha karo." rAjA dadhiparNe kubjanA kadevA pramANe potAnA rAjyamAMtrI e e kI yAne dUra karIne teno Adara satkAra kasyo; jethI te sukhe karIne tyAMja divasone nirgamana karavA lAgyo. eka divase kubja talAvane kAMThe vRnI bAyAM beTho hato, evAmAM koi eka paradezI brAhmaNa zravIne tenI pAse beTho, paDhI praphullita netravAlA
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ davadaMtInI kathA. 5 te brAhmaNe kubjanA sarva aMgane jozne te banne jaNAnI paraspara vAto thatI hatI, tenA madhye gItarUpa thA be zloka kahyA. anAryANAmalajAnAM, urbuddhInAM hatAtmanAm // rekhAM manye nalasyeva yaHsuptAmatyajapriyAm // 1 // vizrabdhAM valAM snigdhAM, suptAmekAkinI vne|| tyakukAmo'pi jAtaH kiM, tatraiva hi na jasmasAt // 2 // artha- hu~nalarAjAnI rekhAne anArya, nirlaja, urbuddhi zrane haNAemA zrAtmAvAlA puruSonA sarakhI mAnuM buM; kAraNa ke je nalarAjAe sUtelI evI potAnI priyAne tyajI dIdhI be. vizvAsavAlI, vahAlI, potAne viSe Asakta ane vanamA ekalI sUtelI priyAne tajI devAnI zchAvAlo te zuM tyAMja jasma paNAne nahiM pAmyo hoya? arthAt jasmarUpa thavo jozae. palI "bahu sAraM gAna kajhuM." ema kahIne kubje te brAhmaNa sAmu jozne pUbyuM. "tuM koNa je ? kyAthIvyo je ? ane zrA nalanI vAta kyAM sAMjalI ? " brAhmaNe uttara zrApyo. " huM kuzala nAmano brAhmaNa kuMDIna nagarathI zrAvyo buM ane meM nalanI vAta tyAMja sAMjalI hatI. brAhmaNanA vacana sAMjalI jenuM mukha praphullita thayu De evA kubje pharIthI kaDaM. " he brAhmaNa ! nalarAjAe davadaMtIno tyAga kasyo tyAM sudhInIvAta meM sAMjalI . bAkInI je vAta hoya te mane kahe ?" brAhmaNe kaDaM. sUtelI evI davadaMtIno tyAga karI nalarAjAcAkhyA gayA paDI thoDI rAtrI bAkI hatI te vakhate davadaMtIe khapna dI ke, "jANe huM zraAMbA upara phalo sevA caDI holaM. evAmAM ko eka hAthIe zrAvI te vRkSane mUlamAMthI ukheDI nAkhyu; jethI hu~ te vRda sahita pRthvI upara pamI. evAmAM savAra thavAthI jAgI gaelI teNe joyuM to patine dIge nahIM eTale mahAlaya pAmelI te zrabalA davadaMtI zrAma tema cAre tarapha jotI manamAM vicAra karavA lAgI ane potAnA jAgyane kahevA lAgI. "are - rcAgya ! kuHkhathI balI rahelI evI mane tuM haju zuM karavAnI zchA kare ne ? je huM thA prakAranI dazAne prApta thayA batA patine dekhatI nathI. zuM mukha dhovAne mATe talAvamAM to nahiM gayA hoya ? athavA saujAgyanA nidhi rUpa te pyArA patine koz vanadevatAe haraNa kasyA to nahiM hoya?
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 zIlopadezamAlA. zuM mane kleza karAvavAne mATe latAnA guThomAM saMtAi rahyA daze ?" zra prakAre vicAra karatI evI te mahAsatI vRkSa vRkSane jovA lAgI; paraMtu jyAre ko sthAnake patine dITho nahIM tyAre to te cIrAi gaelA hRdayavAlAnI peThe saghalI vanasthalIne rovarAvatI batI rudana karatA ka ratA mUrchA pAmI. paDhI vananA zItala pavanathI mUrchA valI eTale te svapnAnArthano vicAra karavA lAgI ke, "je meM bAno vRkSa joyo ito te mhAro sarvottama prANanAtha hato. phalarUpa rAjya lakSmI ane hAthI rUpa kUbara hato. valI je huM paDI gai teja zrA patino viyoga hato. " yAvI rIte vicAra karatI ne pUrve karelA karmanA phalane mAnatI evI te mahAsatIe potAnAM vastramAM rudhirathI lakhelA akSaro dIvA; tethI te vAMcIne vicAra karavA lAgI ke, " nizcaya hajI sudhI to vahAlA patinA manarUpa mAna sarovarane viSe rAjahaMsIrUpa huM rahI tuM, kAraNake je prANanAthe potAnA rudhirathI lakhelA roe karIne mane pitAne ghera athavA diArane ghera javAnI AjJA karI be. have huM vama pAsenA mArge karIne pitAne ghera jaiza; kArake patirahita evI strIune pitA eja zaraNa be. pI te davadaMtI hariNInI peThe jaya pAmatI vane maMtranI peThe nalarA jAnuM smaraNa karatI pItAnA ghara tarapha cAlI. raste akhaMDita evA darjanA jAgo pagamAM vAgavAthI nikalelA rudhire karIne jANe pRthvInA talane yA - vakanA rasathI zojAyamAna karatI hoya nahiM zuM ? valI raste cAlavAnA zramayI yaelA parasevAmAM uDelI dhula coTavAthI dhusarI banI javAthI jANe kAdavavAlA pANImAM nhAyelI haMsI hoya nahiM zuM ? evI te davadaMtI vanamAM jatI hatI. siMho parvatanI devI mAnIne, sarpoM jAMgulI auSadhI mAnIne ne hAthI siMhaNa mAnIne tene koi prakArano upadrava karI zakatA nahotA. jemAM kozpaNa mANasa nahotuM evA te mahA araNyamAM jatI evI te balAne zIlavatanA prajAvadhI hiMsaka jIvo paNa jANe sahAyyakArI yatA hoya nahiM zuM ? evA dekhatA hatA. pavanane laMghavAne koi paNa upAya zodhatI evI te davadaMtIe jemAM aneka gADaid joDelAM datAM evA eka sArthavAhane dITho. jeTalAmAM te
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ davadaMtInI kathA. 999 sArthavAhane jo tenuM mana svastha thayuM teTalAmAM to keTalAeka coroe aa viSaya jema kAmI puruSane roke tema te sArthavAhane rokyo. te jone mahAsatI davadaMtI e potAnA hAtha uMcA karIne corone ka. "chAre taskaro ! nAsI jArja ! nAsI jArja ! ! kAraNa jema popaTe nAlI yerane viSe karelo zrama phogaTa jAya be tema yA sArthavAhane viSe karelo tamAro zrama phogaTa jaze . " coroe davadaMtInuM kahetuM na mAnyuM ne sArthavAhane luMTavA mAMDyo; tethe te davadaMtIe maMtrAkSaranA sarakhA huMkAra zabdathI corone trAsa pamADyo eTale te coro nAsI gayA. pI sArthapati parivAra sahita davadaMtInI pAse zravyo ne kuladevatAnI peThe praNAma karIne bolyo. " he kalyANI ! tuM koNa buM ? zra nirjana vanamAM kema jame be ? ghane mArA puNyayogathI zrahiM kema yAvI caDI DhuM?" pachI davadaMtIe nalarAjA dyUta ramyo tyArathI zraraMjIne potAnI sarva bAta kahI; te uparathI sArthapatI tene nala priyA jANIne potAnI vhena samAna mAnavA lAgyo. paDhI sArthavAdanA paTamaMDapa ( taMbu ) mAM rahetI evI te mahAsatI sukhathI mArganuM ulaMghana karavA lAgI. evAmAM pravAsIne aparAdhI sarakho varSAkAla prApta thayo eTale gADAM kAdavamAM khUcavA lAgyAM, tethI sArthapatie sAruM uMcaM sthAna joine tyAM pamAva kasyo. eka divasa "sArthapati zrahiM ghaNA divaso sudhI raheze." evaM dhArIne davadaMtI tene pUjyAvinA guptarIte cAlI gaI. raste tene eka madA jayaMkara mAsanA samAna kAMtivAlo ne vikarAla dADhovAlo rAkSasa malyo. rAkSase ka. "huMghA divasano mukhyo buM; mATe vhAraM jakSaNa karI dudhAne nivRtta karIza. " davadaMtIe kayuM. " he na ! sAMjala dharma buddhivAlAne mRtyutha kI jaya kyAMthI hoya ? paraMtu tu parastrI evI mane sparza karatAmAM jasmanUta thai jazza. davadaMtInAM yAvAM vacana sAMjalI tenA dhairyathI prasanna yaelA rAkSase kayuM. "vhArI zI ichA be ? je hoya te kahe ?" davadaMtI pUbyuM. "mane patino melApa kyAre yaze ? " rAkSase uttara Apyo. " vAra varSane aMte. " davadaMtIe harSathI kadhuM. " teM mhAruM iSThita kArya kara be; mATe vhAruM kalyANa thA. have tuM vhArI marajI pramANe cAlyo jA ne cirakAla sudhI eka dharma grahaNa karaje." pachI rAkSasa divya ""
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ z zIlopadezamAlA. rUpa dhAraNa karIne aMtardhyAna thai gayo ane davadaMtIe paNa jyAMsudhI nalarAjAno melApa na thAya tyAMsudhI tAMbula, raktavastra, puSpa, AmaraNa ane aMjanAdi eTalI vastu na grahaNa karavArUpa ajigraha dhAraNa kasyo paDhI anukrame cAlatA cAlatA bilA ghAsathI chAne vRkSothI suzojita evI parvatanI eka guphA yAvI temAM teNe nivAsa kasyo. tyAM mRtikAthI zAMtinAthanI mUrti karI guphAnI eka bAjue mUkI temanuM vananAM puSpothI pUjana karatI, tapa kriyA karatI, svajAvathI nIce paDelA vRkSonA phalovaDe pAraM karatI, paMcaparameSThInuM smaraNa karatI zrane nirnaya evI teNe ekaMale keTaloka kAla tyAMja nirgamana kasyo. have jenI paaseth| te bAnI rIte nAsI gai hatI evo sArthapati "zuM tenuM koie haraNa karayuM haze ? evaMI zaMkAthI tenA pagale pagale cAlyo keTale dahA parvatanI guphA pAse ke jyAM davadaMtI rahetI hatI tyAM yAvI par3ocyo. tyAM teNe joyuM to jinezvaranuM pUjana karatI evI davadaMtI dI. "tuM konuM pUjana karebe ? " ema sArthapatie pUDhavAthI davadaMtIe uttara pyo ke, " zAMtinAtha nAmanA zolamA jinezvaranuM. " A kAranA sArthapatino ane damayaMtIno thato kolAhala sAMjalIne keTalAka tApaso tyAM zrAvyA; teune davadaMtIe savistara jinadharma kahyo. pabI jenA karmabaMdha tUTI gayAM be evo vasaMta nAmano sArthapati paNa jinadharmano aMgIkAra karI sArthasahita tyAMja rahyo. eka vakhate pAsenA zrAzramamA rahenArA te tapasvI mahA varSAda paDato hovAthI yAkula vyAkula thavA lAgyA eTale davadaMtIe teja'nAM pharatuM cAre tarapha kuMDAluM karIne kayuM. " jo haM jinezvaranI upAsanA karanArI chAne mahAsatI ho N to varSAda thA kuMDAlAnI chaMdara paDazo nahIM. " pachI saMketakarI rAkhelAnI peThe varSAda kuMDAlAnI aMdara paDato baMdha thayo, jethI sarve tApaso sukhe rahevA lAgyA. paDhI te sarve tApasoe vismayarthI " 'zrA ko strIrUpe devI be" ema dhArIne jainadharmano svIkAra kasyo. sArthapatie paNa teja sthAnake eka manohara nagara vasAvI temAM uMcA toraNavAluM zrI zAMtinAthanuM derAsara karAvyuM. davadaMtI tyAM pAMcase tApasone bodha kasyo te uparathI te nagaranuM nAma tApasapura pADyuM.
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ davadaMtInI kathA. 27 eka divasa yazoja sUrI vihAra karatA karatA te parvata upara gayA. tyAM nirmala buddhivAlo kUbarano putra siMhakezarI raheto hato. tethe sUrIne pUThI potAnI pAMca ghaDI AyuSya jANIne temanI pAse dIkSA lIdhI eTale tarataja tene kevalajJAna utpanna thayuM sarve devatArja teno kevala mahotsava karavAvA lAgyA; temane jozne davadaMtIe paNa pAMcase sAdhu sArthapati sahita tyAM jai kevalInI dezanA sAMjalI. kevalIe sApati ne tApasone kAM ke, " yA vaidarjI mahAsatI, satyavANI vAlI, dharmanI jANa ne arihaMta prajunI jakta be. " pachI te kevala jJAni muni sarva karma daya thavAthI mokSapada pAmyA. have davadaMtI e potAno pUrvajava yazobhadrasUrIne pUDhayo eTale tema kadhuM. " he jar3e ! nalarAjA pUrva javane viSe mammaNa nAme rAjA hato atuM tenI vIramati nAme vahAlI strI hatI. eka vakhate tame banne jA kyAMza jatA hatA evAmAM eka muni sAmA malyA; tethI tame apazukana thayA mAnIne krodhathI temane bAra ghaDI rokI rAkhyA paDhI kSaNamAtramAM krodhane zamAvI tame banne jaNAe munine khamAvyA. eja kAraNathI tamane yA bAravarSano viyoga thayo che." AvAM muninAM vacana sAMjalIne davadaMtI pAThI potAne sthAnake yAvI. yA prakAre parvatanI guphAmAM rahetI, jinezvaranuM pUjana karatI ne prajAvanA karatI evI teNe tyAMja sAta varSa pUrNa karuyA. koi vakhate koi puruSe guphAnA bAraNA vAgala zrAvIne davadaMtI ne kayuM ke, " he vaidarji ! meM vhArA pati nalarAjAne zrahiM pAsenA vanamAM chal be; tethI huM tane kar3evA mATe zrAvyo buM. have huM jAuM tuM; kAraNa ke, mhAro sArthavAha jato rahe be. " puruSanAM zrAvAM vacana sAMjalI davadaMtI nalanI zodha karavAne vAlI ane te mahA araNyamAM nUlI paDI. evAmAM teNe eka mhoTI rAkSasI dIThI, paNa tene to mahAsatIe potAnA zIlavatanA prajAvadhI rAkSasanI peThe daNavAramAM staMjIta karI dIdhI. valI tRSAtura thalI te davadaMtIe pRthvI upara hAtha pachADI jalapravAhavAlI nadI pragaTa karIne temAM pote nhAine nirmala pANI pIdhuM zrAvA zIla prajAvavAlI te mahAsatI ne koI eka divase te vanamAM dhanadeva nAmano sArthavAda makhyo; tenI sAthe te acalapura nagara pratye gAne tyAM jANe
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA zrAkAzathI paDI hoya nahiM zuM ? ema nirAdhArapaNe nagaranI bhAra rahI. te nagaramAM katuparNa nAme rAjA rAjya karato hato. tene caMyazA nAme strI hatI ke, je davadaMtIne mAsI thatI hatI. eka vakhate caMyazAnI dAsI pANI jaravA jatI hatI, teNe davadaMtIne dekhIne caM yazAnI zrAgala vAta kahI; jethI caMjyazAe davadaMtIne potAnI pAse bolAvI; paraMtu "thA potAnI bhenanI putrI " ema te ulakhI zakI nahIM. tema davadaMtIe paNa potAnI mAsIne ulakhANa karAvI nahIM; topaNa caM yazAe tene potAnI putrInI samAna mAnIne potAnI pAse rAkhI. palI davadaMtIe caMyazA (mAsI)nI zrAjhAthI dAna devA mAMDyuM ane poMgalaka nAmanA eka corane phAMzInI zIdAthI boDAvyo eTale vasaMta sArthavAhano sevaka te pIMgalaka davadaMtIne ulakhIne kadevA lAgyo ke, "he devi ! tame jyAre tApasapurathI cAlyA gayA, tyAre vasaMta sArthavAha annane tyajI dara ghaNA khedathI rudana karavA lAgyo. tene yazonA sUrie ane bIjA keTalAka janoe pratibodha karIne sAte divase pAraNuM karAvyu. par3I suvarNa ane ratnonI neTuthI kUbara rAjAne saMtoSa pamADI vasaMta sArthavAha tApasapurano rAjA thayo . he mAta ! tamArA prasAdathIja kUbara rAjAe vasaMta sArthavAhanuM vasaMta zekhara nAma pADI potAnA nagarathI tApasapura pratye mokalyo be." pIMgalanAM vacana sAMjalI davadaMtIe tene kaDaM. "he vatsa ! dIkSA dhAraNa kasya." panI pAMgalake laghu karmapaNAthI dIkSA lIdhI. have " nAznI sAthe dyUta ramavAthI rAjya vigere sarva hArI jaznala rAjA davadaMtI sahita vanamA gayo be. tyAM te davadaMtIne tyajI dara pote ekalo cAlyo gayo je." evI vAta nImaka rAjAe sAMjalI; tethI te ane davadaMtInI mAtA puSpadaMtA rudana karavA lAgyA. par3I jImaka rA. jAe davadaMtInI zodhane mATe hari mitra brAhmaNane mokalyo; tethI te brAhmaNa gAme gAma, zahere zahera thane vane vana joto jotozracarapura nagaramAM zrAvyo, tyAM teNe tuparNa rAjAnI pAse jazne davadaMtInI khabara pUr3I. harimitre sarva vAta kahI te uparathI RtuparNa rAjA zrane caMyazA zoka karavA lAgyA. par3I jukhyo thaelo te brAhmaNa dAnazAlAmA gayo. tyAM te davadaMtIne jozne Azcarya pAmyo.
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ davadaMtInI kathA. palI te vipra davadaMtIne namaskAra karIne kahevA lAgyo ke, "he jImakasutA ! sarva pRthvImAM namatA evA meM Aje tane dIThI ! hA! ratna gharamAM bate murkha mANasaja pRthvI upara jame ." par3I te brAhmaNe " tamArI dAnazAlAne viSe davadaMtI ." ema RtuparNa rAjAne ane caMgyazAne vadhAmaNI thApIne harSa pamADyA. caMjyazA paNa tatkAla dAnazAlAmA zrAvI davadaMtIne zrAliMgana dazne kar3avA lAgI. "he vatse! huM hArA balirUpa thA. are ! dhikkAra De mane ke, je hu~ vhenanI putrI evI tane ulakhI zakI nahIM. he vatse ! teM potAnI vAta gupta rAkhIne mane kema tarI ?" pabI caMyazA davadaMtIne potAnA maMdiramAM teDI gaz. tyAM tene sugaMdhi jalathI snAna karAvI, uttama hirAgala (rezamI) vastra paherAvI ane palI rAjA pAse teDI gaz. rAjA jhatuparNe sarva vAta pUrvI te uparathI davadaMtI potAnI rAjya hArI javA vigere sarva vAta kahIne rovA lAgI.zatuparNe tenAM zrAsune luhI nAkhatA utA kahyu. " he vatse ! emAM kheda zo karavo ? kAraNa ke, karmanI gati evIja hoya ." yA prakAre tuparNa ane davadaMtI paraspara vAto kare je evAmAM potAnI kAMtithI sanAne prakAza karato to koz deva tyAM zrAvyo ane davadaMtIne namaskAra karIne bolyo. " he na ! huM te pIMgalaka nAmano cora auM ke, jene teM phAMzInI zIdAthI mUkAvyo hato. valI jainadharmano bodha karIne dIkSA paNa grahaNa karAvI hatI. he jase! eka divasa zmasAnamA kAyotsarga karIne uno rahelo hu~ citAnI agnithI balI marIne thArA prasAdayIja saudharma devalokane viSe zreSTha devapaNAne pAmyo buM. he mahAdevi ! tuM dIrghakAlasudhI vijaya pAmya." ema kahIne te devatAe RtuparNa rAjAnI sanAmAM sAta koDa sonA mhoranI vRSTi karI. zrA pramANe dharmanuM phala joz harSa pAmelA RtuparNa rAjAe jainadharmano svIkAra kasyo. __ par3I hari mitra brAhmaNe RtuparNane kayu. "he rAjan ! davadaMtI ahiM ghaNA divasa rahi , mATe have tene pitAnA ghara pratye mokalo." brAhmaNanAM vacana uparathI RtuparNa rAjAe davadaMtIne mhoTI senAsahita pitAne ghera mokalI. putrIne zrAvatI sAMjalI nImaka rAjA puSpadaMtA priyA sahita sAmo gayo. teune joza harSanAM bAMsuthI vivhala banelI davadaMtI 36
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaza zIlopadezamAlA. pitAne praNAma karI mAtAnA kaMThe valagIne rovA lAgI. palI jImaka rAjAe putrIne nagaramA praveza karAvI sAta divasasudhI mhoTo utsava kasyo. (talAvane kAMThe vRkSanI bAyAmAM beThelA kubjane musAphara brAhmaNa kahe ke ) "he kubja! sAta divasano utsava pUrNa thayA par3I eka divase nImaka rAjAe putrI davadaMtIne tenI sarva vAta pUbI eTale teNe potAnI sarva vAta pitAne kahI. te vakhate huM tyAM beThelohato; tethI meM zrA vAta sAMjalI . panI nImaka rAjAe davadaMtIne kadyu. "he vatse ! tuM thApaNA ghare sukhethI rahe. thAro manoratha pUrNa thaze tema hu~ karIza." par3I teNe harimitra brAhmaNane pAMcase gAma thApyAM thane kahyu ke, " nalarAjA zrAvaze eTale tane ardhaM rAjya ApIza." have ema banyu ke, dadhiparNa rAjAe kaMza kArya prasaMge zrA suMsumAra nagara thakI potAnA buddhivAn dUtane kuMDinapuramAM nImakarAjA pAse mokalyo. rAjyakArya karI rahyA palI sukhethI rahelA te dUte eka vakhata prasaMgane lIdhe jImaka rAjAne kayu ke, " he deva ! dadhiparNa rAjAnI pAse nalarAjAno rasocha zrAvelo . te zarIre kubja (vIMgaNo) utAM uttama sUryapAka rasavatI karI jANe . valI te bIjI paNa keTalIka kalA jANe be." evAM te dUtanAM vacana sAMjalI davadaMtIe nImaka rAjAne kaDaM. "he tAta ! sUryapAka rasavatI tenA (nalarAjAnA) vinA bIjo ko jANato nathI.to UMSadhi, athavA maMtrake devAdikanAM mAhAtmyathI gopavI rAkhelI AkRtIvAlo teja tamAro jamA (niSadha rAjAno putra) hovo joze. panI jImaka rAjAe mane zIkhAmaNa thApIne tatkAla ahiM mokalyo , jethI he nA ! hu~ pUDato pUDhato zrahiM thArI pAse zrAvI caDyo buM. (talAvane kAMThe beThelA kubjane musAphara brAhmaNa kahene ke) he kubja! tane jozne kheda pAmelA zrAtmAvAlo hu~ vicAra karuM buM ke, " muktAphala samAna kAMtivAlI davadaMtI kyA ? devanA samAna kAMtivAlo ane lakSmInA samUha sarakho nala rAjA kyAM? ane dhanurvAthI vAMkA thagaelA aMgavAlo temaja zyAma mUrtivAlo tuM kyoM ? kyAM kalpavRkSa ? ane kyA eraMDAnuM kADa ? valI kyAM maNi ? ane kyA paththara ? he kubja! zrAje tene jovAthI hu~ dhAruM buM ke, davadaMtIno manoratha paNa kubja (vAMko a
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ davadaMtInI kathA. 3 thavA avalo) thayo. hA! mane je zubha zakuno thayA hatA, te sarve niphalapaNAne pAmyA. are ! jo sarve mANasonuM zaThita kArya thatuM hota to ko puHkhI thAta nahIM." par3I kubja paNa " arere pathika ! thA strI puruSano viyoga zA kAraNamATe thayo ?" ema kahIne manamAM potAnI prANapriyAna smaraNa karIne rudana karavA lAgyo. valI te kahevA lAgyo ke, " he vipra! tuM pUjya . kAraNa ke, teM mhArI bAgala zrAvI pavitra kathA kahI. cAla mhAre ghare, hu~ thAro satkAra karUM." ema kahIne te potAne tyAM temI gayo. tyAM teNe sUryapAka rasavatIthI brAhmaNane jamAmI pUrve rAjAe potAne thApebuM saghadyu javya zrApIne teno satkAra kasyo.. paLI te brAhmaNe vidarjanagaramAM zrAvIne jImaka rAjAnI pAse davadaMtI sAMjalatA batA potAne thaelo kubjano melApa, vAta sAMjalavAthI kubjanuM rudana, sUryapAka rasavatInuM nojana ane potAne thaelA avyano lAja, e sarva vAta kahI. palI davadaMtIe pitAne kayu. " he tAta ! have kaMza vicAra karavA jevU rahyaM nathI. nizcaya e kubja rUpathI tamArA jamA rahyo . mATe tene game te upAya karIne eka vakhata ahiM bolAvo. huM tenAM lakSaNe karIne nala athavA analanI parIkSA karIza." nImaka rAjAe kayu. " he vatse ! mithyA svayaMvarano zrAraMna karI suMsumAra nagaranA pati dadhiparNa rAjAne bolAvavA mATe mANasane mokalIe. jo te kubja nala haze to rAjAnI sAthe thAvaze. kAraNake, strI/no parAnava pazuune paNa kuHsaha hoya . valI nalarAjA azvavidyA jANe , to vayaMvaranuM muhUrta pAse rAkhIe eTale te vidyAnI paNa parIkSA thara jaze." palI caitra zudI pAMcamanuM muhUrta rAkhI nImaka rAjAe dadhiparNa rA. jAne mithyA svayaMvaramA bolAvavA mATe mANaso mokalyA. dadhiparNa rAjA paNa muhUrta najIka zrAvyuM jANI kheda karavA lAgyo. tene jozne kubje pUbyu."he deva ! kema zokAtura jaNA Do?" rAjAe uttara thApyo ke, "nala rAjA marI gayAnI khabara sAMjalI davadaMtI savAre bIjo svayaMvara kare be; jene phakta u pahoranuM aMtara . mane davadaMtI sAthe pANIgrahaNa karavAnI ghaNI zchA De; paraMtu prajAta thavAne have vAra nathI; mATe kheda thA
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 zIlopadezamAlA. yaDe. " kubje kayuM. " he deva ! kheda na karo. tame mane icchita uttama ghoDA ne ratha po. huM tamane savAramAM kuMmInapura pahocatA karIza. paDhI dadhiparNa rAjAe tene uttama ghoDA ane ratha zrApyo te kubje taiyAra kasyo. temAM rAjA, batra dhAraNa karanAra, baDIdAra, be cAmara nAkhanAra ane kuMbja e ba jaNA beThA. valI kubje nAge zrApelo karaMkI ne bIluMpaNa potAnI sAthe lai lIdhuM. paDhI teNe rathane calAvyo eTale te mahAsamumAM pavanavaDe UDapathI cAlatA vahANanI peThe cAlavA lAgyo. mAM vAyunA vegathI dadhiparNa rAjAnuM uttarIya vastra ( pAse rAkhyAnuM) pRthvI upara paDI gayuM; tethI tethe kubjane kayuM. " ratha ujjo rAkhya; mhAruM uttarIya vastra pRthvI upara pakI gayuM be, te huM lai laDaM. " kubje hasine ka. " he deva ! jyAM tamAruM uttarIya vastra paDI gayuM be; tyAMcI paccIza yojana zrAgala yAvatA rahyA bIe. haju zrA madhyama ghoDArDa be; paraMtu jo uttama ghomI hota to nizcaya pacAsa yojana zragala nikalI jAta. rastA - "" 66 pachI raste jatA evA dadhiparNa rAjAe phalavAlA behaDAnA vRkSane joine potAno utkarSa batAvavA sAruM sArathIne kajhuM. " zrA vRnA phalanI saMkhyA huM gayA vinA jANI zakuM buM; paNa te kautuka huM tane AvatIvakhate batAvI. kAraNake, atyAre vAra thai jAya. " kubje kayuM. " te kautuka mane atyAre batAvo valI huM sArathI DhuM; tyAMsudhI tamAre vilaMba thavAno jaya rAkhavo nahIM " rAjA dadhiparNe kayuM. 66 e vRkSa upara DhAra hajAra phalo be." paDhI kubje rathathI nIMce utarI eka muSTI mArIne vRkSane nIce pADyaM zrane phalone gaNI joyAM to barAbara teTalAMja thayAM paDhI dadhipUrNa rAjAe potAnI gaNitazAstranI vidyA kubjane zIkhavI ne kubjanI azvavidyA pote zIkhyo. anukrame calAvelo ratha sUryodaya vakhate kuMDinapuranA daravAjA Agala AvI pahocyo. ve hi davadaMtI te rAtramAM svapna dItuM hatuM; tethI teNe savAramAM vIne potAnA pitAne kayuM ke, " he tAta! zrAje svapnAmA koi nivRti devI mane kozalapuranA udyAnamAM teDI gai. tyAM te devInA kar3evAthI huM koI rasAla phalavAlA vRkSa upara camI. valI teNe mhArA hAtha mAM praphulita kamala pyuM. evAmAM te vRkSa uparathI ko pakSI nIMce pI
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ davadaMtInI kathA. gayu. eTalAmAM huM jAgI ga." jImaka rAjAe svapnAnI vAta sAMjalIne putrIne kaDaM. " he vatse ! teM A uttama svapna dI . pUrvanA aizvaryanI prApti, patino melApa ane kUbaranuM rAjyathI vraSTa thavaM, e sarvazrA svapna sU. cave ." zrA prakAre pitA putrI paraspara vAto kare ne evAmAM maMgala nAmanA dvArapAle zrAvIne teune vadhAmaNi zrApI ke, " dadhiparNa rAjA nagaranA daravAje zrAvIne unA ." ___ par3I nImaka rAjAe harSathI sAmA jai bahumAnapUrvaka temane nagaramAM praveza karAvI utAro Apyo. tyAM dadhiparNa rAjAe kubja pAse sUrya pAka rasavatI karAvI jImaka rAjAne kuMTuMbasahita jojana karAvyu. davadaMtIe paNa sUryapAka rasavatIne magAvI jojana karIne nizcaya kasyo ke, " zrA rasavatI karanAro kubja ho athavA lulo ho; paraMtu nala to eja De. emAM have kAMza saMzaya nathI. kAraNa jJAnIe kahyube ke, "tenA vinA bIjo ko thA prakAranI rasavatI karavAmAM catura nathI." nizcaya kubjarUpa dhAraNa karanAro eja niSadha rAjAno putra . davadaMtIe pitAne kaDaM. "he tAta! e kubjarUpadhArI niSadha rAjAno putra be; kAraNa zvetAMbara muninA vacana mithyA hoya nahIM." par3I nImaka rAjAe kubjane potAne ghera bolAvyo eTale davadaMtIe pitAne kayu. " he tAta! e nalarAjA evI sarva prakAre khAtrI tha cUkI ne batAM bIjo upAya e ne ke, jo e mane potAnI aAMgalIno sparza kare thane enAthI mane romAMca utpanna thAya to ene kharokharo nala jANavo." panI jImaka rAjAe kubjane tema karavAnuM kaDaM eTale teNe kaDaM. "hu~ janmathIzrAraMjIne brahmacArI DhuM, to parastrIno sparza kema karuM?" vadhAre zrAgrahathI kubje te vAta kabula karIne eka zrAMgalivati davadaMtInA aMgane sparza kasyo, jethI romAMca utpanna thavAne lIdhe teNe kubjane kaDaM. " he nAtha ! te vakhate huM sUtelI hovAthI tame mane tyAga karIne jatA rahyA hatA, paraMtu pratyAre to jAgatI bu. to zI rIte tema banaze ?" ema kahIne te kubjane potAnA gharanI aMdara teDI gaz. tyAM nala rAjAe nAge zrApelA vastra tathA alaMkArone dhAraNa karI potAnuM kharUM kharUpa
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ za6 zIlopadezamAlA. pragaTa kakhu; jethI pativratA davadaMtI nalanA je svarUpanuM dhyAna karatI hatI teja teNe dI. par3I nalarAjA bahAra zrAvyo eTale jImaka rAjAe tene ghaNA snehathI malI ane potAnA siMhAsana upara besArI hAtha jomIne kaDaM. "he rAjeMDa! thA rAjya ane saMpatti sarva tamAruM . valI zrame paNa tamArA hukamamA rahenArA bIe; mATe jema marajI hoya tema karo. dadhiparNa rAjA paNa saMtrAMta thayo bato nala rAjAne namaskAra karIne kahevA lAgyo. "he deva ! meM paNa ajJAnapaNAthI je kaMza Apano aparAdha kasyo hoya te kSamA karo." evAmAM sArthapati dhanadeva nImaka rAjAne malavA mATe zrAvyo. teno rAjAe potAnA baMdhunI peThe Adara satkAra kasyo. davadaMtInA kahevA uparathI nImaka rAjAe tApasapuranA adhipati vasaMtasArthavAhane ane tuparNa rAjAne paNa potAne ghera bolAvyA. yA prakAremAna ApatA jImaka rAjAe sarvane potAne tyAM eka mAsa sudhI rAkhyA; paraMtu navina navina utsavone lIdhe tejne eka mAsa raNanI peThe cAlyo gayo. eka divasa ko devatAe zrAvIne davadaMtIne kaDaM. "he devI! tuM mane ulakhe ? hu~ te tApasono adhipati bu. teM mane prabodha pamADIne arihaMta saMbaMdhI vrata grahaNa karAvyu hatuM. anukrame hu~ mRtyu pAmIne saudharma devalokane viSe kesara nAmano devatA thayo . tuM tatvathI mhAro upakAra karanAra DhuM" ema kahIne namaskArapUrvaka sAta koDa suvarNanI vRSTi karIne te devatA aMtardhyAna tha gayo. panI vasaMta sArthavAha, dadhiparNa, RtuparNa ane nImaka vigere bIjA rAjArjae agninAsamAna prauDha parAkramavAlA nalarAjAne rAjyAbhiSeka kasyo eTale te nala rAjA, bIjA rAjA sahita mdoTA sainyathI pRthvIne kaMpAvato bato potAnI kozalA nagarI tarapha cAkhyo. anukrame potAnA rativabana nAmanA udyAnamAM zrAvI pahocelA nasarAjAne sAMjalI mANasa jema kAlathI jaya pAme tema kubara tenAzrI jaya pAmavA lAgyo. __ par3I nyAyamA praviNa evA nalarAjAe dUta mokalI kUbarane kahevarAvyuM ke, " he baMdho ! have pharIthI pAsAe khelIe; nahiM to par3I zastrozrI khelIe." dUtanAM vacana sAMjalI kUbara dhIrapuruSone sAdhya evI yuka
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ davadaMtInI kathA. JG9 krIyAthI jaya pAmI dyUtakrIyA kabula karI. kanuM be ke - dIvela arthane viSe kayo puruSa spRhAvaMta na thAya ? paDhI banne jAi pADhA dyUta ramavA beThA; temAM upArjIta karelA puNyanA prajAvathI nalarAjA jItyo eTale teNe rAjya svIkAra karI kUbarane yuvarAja padavI yApI; jethI ardhA jarata kSetranA sarve rAjA nalane neTuM zrapavA lAgyA. paDhI prApta thalI lakSmIvAlA nalarAjA ne davadaMtI potAnA rAjyamAM amArI paTaha arsal kozalA nagarInA jinamaMdiromAM utsava ane jainadharmanI parajAvanA karAvA lAgyA valI niraMtara darzana pUjana karavA mATe yavavA lAgyA. yA prakAre dharma kArya karatA evA te rAjAe hajAro varSasudhI pRthvI nuM pAlana kara. ekadA niSadha rAjAe svargathI zravIne potAnA putra nalarAjAne kayuM. " he vatsa ! rAjyanA sArAsAranI vivecanA zI be ? vAyue jUdA jUdA pheMkI dIghelA vAdalAnA sarakhI saMpatirja caMcala be, to paDhI tene viSe nirmala manavAlo kayo puruSa Asakti pAme. ? " ema kahIne niSadha rAjA pATho svarge gayo paDhI puSkala nAmanA putrane rAjya soMpI nalarAjAe davadaMtI sahita cAritra grahaNa kayuM. sattara prakAranA saMyamane pAlatA evA te strI puruSa gurunI sAthe vihAra karavA lAgyA; paraMtu sukomala svajAvane lIdhe nala muni saMyama pAlavAmAM zIthIla AdaravAlA thavAthI niSedha rAjAe pharI svargamAMthI zravIne temane dRDha hRdayavAlA kasyA . pI te nala muni ! davadaMtIne viSe anurAgavAlA cittane mahAkaSTathI vazya karIne anazana vrata dhAraNa karI mRtyu pAmyA; ane tyAMthI uttara dizAnA kubera nAme adhipati thayA ne davadaMtI paNa anazanayI mRtyu pAmI tenI strI . yA prakAre pAparUpa kAdavano nAza karatI, nirmala zIlavratane dhAraNa karatI ne koipaNa prakAranAM azubha AcaraNane na karatI eva te davadaMtI yA kuberapalinA javane viSe paNa sarva karmano kaya karI nirAbAdha ne agAdha evA mokSasukhane pAmaze. // iti davadaMtInI kathA samAptA //
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. kamalAnI kathA zrA eka ratnAkara ( ratnanA naMDArarUpa samuta) vAlA jaMbUdvIpane jANe lajA pamADato hoya nahiM ? ema aneka ratnAkaro ( ratnanA jaMDAro) zrI manohara evA lATa dezane viSe nRgukala nAmarnu nagara . jinezvaroe pavitra kamuLe upavana jenuM evA te nagarane jANe narmadAnadI potAnA zrAtmAne pavitra karavAne arthe viMTalAza rahI hoya nahiM ? ema khAzrUpe dekhAya be. te nagaramAM jenA pratAparUpa sUrya sarva dizAu~mA prakAza karI rahyo De evo ane lakSmI ne harSa karanAro megharatha nAmano rAjA rAjya karato hato. tene dharma arthane viSe nirmala buddhivAlI vimalA nAmanI strI hatI. teu~ne lakSmIne peThe harSanA pAtrarUpa sAta putra upara AThamI kamalA nAmanI putrI hatI. sAta baMdhunI nhAnI bahena te kamalA jyAre yuvAvasthAmAM zrAvI tyAre yuvAna puruSonA manane moha pamADavAmAM auSadhIrUpa tha. jema koyala vasaMtaratune saMjAre, hasti viMdhyAcalarnu smaraNa kare, tema aneka rAjaputro kAmadevane vaza thazne te kamalAnuM smaraNa karavA lAgyA. have te vakhate sopArapuramA jANe sarve mANasonA cittane viSe nivAsa karanAro rativaddhana ( kAma ) hoyanahiM ? evo rativadvAna nAmano rAjA rAjya karato hato. te rAjA, megharatharAjAnI sAthe mitratA karavAnI zyAthI hamezAM megharatharAjA mATe jUdI dI jAtanI neTaM mokalato hato. niraMtara patra ane neTanI vastu lai jatA ane lAvatA evA te rAjAnA tothI te banne nUpatiunI paraspara prIti vadhavA lAgI. kahyu ke- dAnathI, prazaMsAnA vacanathI zrane anukUla nASaNathI zatrupaNa mitrapaNuM pAme be, to palI bIjAnI to vAtaja zI karavI. ___ eka vakhate megharatha rAjA vicAra karavA lAgyo ke, "zrAvA vinayAdi guNodhI rativaddhana sarakho zuM bIjo ko rAjakumAra ne kharo? arthAt nathI. jevo sarvaguNayukta rativana 2 tevIja thA mhArI putrI kamalA be. to sarva mANasone vakhANavA yogya teUno paraspara vivAha karavo vadhAre sAro be." ___ ko vakhata megharAjA sanAmAM bege hato, evAmAM kamalA kumArI zrAvIne tenA kholAmAM beThI. megharatha rAjAe sarva bAjUSaNothI suzojita
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ kamalAnI kathA. enae putrIne joza tatkAla manamAM putrInA varano vicAra karatAM mukhya pradhAnone kA ke, "rohiNIne caMjanI peThe thA kamalA kumArInA yogya varane zodhI kADho." palI pradhAnoe jema paMDita puruSo zAstranA yogya arthane zodhI kADhe tema sarva prakAre zuddha ane koza paNa uSaNarahita evA rati vahanane zodhI kADhyo. panI rAjA megharatha manamAM vicAra karavA lAgyo ke, "tatvanA jANa pradhAnoe mhArA cittanA aniprAyane malatA zrAvIneja kaDaM be. pRthvImAM ghaNuM karIne rAjA zaNagAra sajAvIne sanAmAM zojAvI rAkhavA jevA ; paraMtu tAtparyathI rAjya to pradhAnonA hAthamAM rahe be. rAjAnA netra pradhAno kahevAya be, te kharUM je. eTalAjamATe bahu pradhanone lIdhe cha hajAra netravAlo kahevAya . rAjA pAse rAjya. nAM sarva aMga saMpUrNa ho; paraMtu pradhAnanuM bala sarvathI zraSThe gaNAya be." zrA pramANe vicAra karI megharatha rAjAe pragaTapaNe pradhAnone kayu. " he uttama pradhAno! tame mhArA vicArane anusarIne hitakArI zrane yogya vacana kaDaM . have zrApaNe rativabana sAthe kamalAno vivAha karavA mATe ko sArA catura dUtane sopArapuramA mokalavo jozae." thA pramANe vicAra karIne bIje divase sAla nAmanA dUtane sArI neTa zrApI rativaddhana pAse mokalyo. rativana rAjAe paNa kamalA (ladamI) nA sarakhI kamalAno vivAha kabUla karI te dUtane satkAra karIne pADo mokaTyo. palI sArA muharte mhoTI samRddhithI zrAvIne rativaddhana rAjA jema kRma kamalA (ladamI) ne paraNyA hatA tema kamalAne paraNyo. hAthevAlA vakhate megharatha rAjAe rativaddhajane hAthI, ghomA, ratna zrane alaMkAra vigere bahu samRddhi thApI. paDI potAnA dezapratye jatA evA rativaddhajane sImADA sUdhI valAvI megharatha rAjA pADo vavyo. mArgamA ThekANe ThekANe gAmaDAnA lokoe pravezotsavathI satkAra karelo, nATa ane cAraNa lokoe karelA jaya jaya zabda sAMjalato, lokone dAnathI saMtoSa karato, vAgatA vAjiMtronA zabdathI dizAune beherI karI deto ane mUrtimaMta rAjyaladamInA sarakhI kamalAthI zojato te rativaddhana anukrame potAnA sopArapuramA zrAvyo. tyAM te rAjahaMsanA sarakhI gativAlI ane sarve aMge
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 zIlopadezamAlA. karIne suMdara evI rAjyalakSmInI peThe potAnI kamalA priyAnI sAthe joga jogavavA lAgyo. have te vakhate samunI madhye girivarDana nAmanA nagaramAM strIune viSe zAsakta evo kIrtivardhana nAmano rAjA rAjya karato ito. jema mANasa dhaMtUrAne pIvAthI gAMDo thara jAya tema te rAjA eka divasa kamakhAnA kharUpane sAMjalI kAmathI gAMgo banI gayo; tethI teNe maMtravidyAnA jANa evA potAnA yugaMdhara nAmanA mitrane ekAMtamAM bolAvIne kaDaM ke, " he mitra ! thArA sarakhA mitronI vidyAthIthamane phala ? kArya thAre svAdhina be; to paDhI gharamAM sarva prakAranI saMpatti batAM nirjAgya mANasanI peThe hu~ zrAvu puHkha zA kAraNamATe sahana karUM?" par3I kIrtivardhana rAjAnA iSTa arthane jANI vivekathI catura evA yugaMdhare kaDaM. "he mitra ! strI ke prakAranI thAya be. eka pativratA strI ne bIjI asatI strI. jo te mahAsatI haze to tene lAvavAmATe zrama karavo e phogaTa De ane jo asatI daze to thAro manoratha saphala thavAne vAra nathI." kIrtivarDane kahyu. " he mitra ! tuM paNa kAmathI marI rahelA mane zAmATe mAre le ? tuM tene eka vakhata ahiM lAvI zrApa. par3I phala malaq athavA na malavU, e mhAre khAdhina ." panI yugaMdhare rAtrIe joyarAmAM pesI maMtra jApa zrane homAdi kArya kaguM, jethI vAyue kheMcelI pAMdaDAnI paM. tinI peThe potAne tyAM palaMgamAM ghI gaelI kamalA temanI temaja tyAM zrAvI pahocI. panI yugaMdhara vicAra karavA lAgyo ke, "jo thA mahAsatI jAgaze to nizce padma nAmanI nAgaNInI peThe zApa ApIne mane jasmakarI nAkhaze." zrAvI rIte vicAra karI te turata joyarAmAMthI bahAra nikalI gayo. kIrtivardhana paNa maMgala zrAjUSaNavAlI kamalAne jo vicAra karavA lAgyo ke, "nizce thA vizvane moha pamADanArI je. jema uttama sugaMdhIvAlI kamalInI rAjahaMsano manoratha pUrNa kare ne tema savAre jAgI uThelI zrA strI mhAro manoratha pUrNa karaze." zrAvI utkaMgathI te bolI uThayo ke, " he jaje! jAgya ! jAgya ! sUjha na rahe." kIrtivarDananAM zrAvAM vacanathI jAgI uThelI kamalA yUthathI jUlI paDelI hariNInI peThe Amatema jovA lAgI ane vicAra karavA lAgI ke, "are ! huM
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaera kamalAnI kathA. kyAM ? zrA sthAna kyAM? mhAraM ghara kyA ? zrane mhArI mizrA kyA? thA te iMgrajAla De ke khapna ? te mhArA prANanAtha kyAM gayA?" thA pramANe bolatI ane Akula vyAkula tha gayelI te kamalAnA pagamAM paDIne kIrtivarDane kahyu ke, " he jase ! huM kIrtivardhana thAro pati bu. zrA ghara, zrA sthAna, zrA saghalI saMpatti ane bIjuM je kAMza le te sagha_ hAruMja De. valI hu~ paNa thArI AjJA pramANe cAlanAro ." kamalAe kopa karIne kadyu. "are purAtman ! phulaneviSe kalaMka vadhAranAro tuM koNa mhArI sAme unno DhuM ? jema kAgaDo rAjahaMsIne jogavavAnI zchA kare De tema urbuki evo tuM rativahana rAjAnI pativratA strIne jogavavAnI zchA karanAro koNa DhuM ? are! tuM jaTa mane mhArA gharaneviSe pahocatI kara; nahiM to mhArA patinAM bANo thArA mAthArnu daza dizAmAM nUtone balIdAna zrApaze." kIrtivarkane paNa vacanarUpa lAkaDIvaDe prahAra karatAM kaDaM ke, " gajarAja jema velanA samUhane toDI pADe tema hu~ hArA satIpaNAne havaNAMja jAMgI nAkhuM bu." yA pramANe tiraskAra karatA evA teNe jANe karmathI utpanna thaelA pujalo hoya nahiM ? tema loDhAnI sAMkalavaDe sarva aMge bAMdhIne te kamalAne jANe kAmadhenu hoya nahiM ? ema gupta sthAnake rAkhI. __ have ahiM sopArapuramA rativadvaja rAjAe savAre zayyAthI uThIne joyuM to jANe cora lokoe sarva prakAre corI karI hoya nahiM ? ema potAnI kamalA priyAne dIThI nahIM thAma tema joyu; paraMtu ko ThekANe priyAne dIThI nahI; tethI jANe vRkSathI nUlo paDelo vAMdaro hoya nahiM ? ema teNe cokIdArone pUjyu. teue paNa vismaya pAmIne kayu ke, "mahArAja ! devIne page cAlIne jatA zrame ko ThekANe joyA nathI. valI ame savArasUdhI barAbara jAgatA rahIne cokI karI je." __ par3I rativana rAjAe dUta vigerene mokalI bIjA chIpa ane rAjyasthAnomAM zodha karAvI; paraMtu ko ThekANethI kamalAnI zodha malI nahIM. kaDaM De ke-zAnathI jANI zakAya evI vastuune bAhya caluvAlA zI rIte jo zake ? par3I dharmaneviSe catura evA te rAjAe manamAM nizcaya kasyo ke, "nizcaya koza vidyAdi siha puruSe mhArI priyAnuM haraNa
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaeza zIlopadezamAlA. kartuM . have dhikkAra ne thA mhArA nirarthaka rAjyane, sarva saMpattine zrane jujabalane ke, je mhArI prANapriyAnuharaNa thayuM !!!je koza mhArI priyAnI zodha lAvI zrApaze; tene hu~ tharDa rAjya thApIza." thA pramANe paDaha vagamAvIne valI te zoka karavA lAgyo ke, " hAya ! hAya ! huM jIvato bato mUvA sarakho bUM; kAraNa jema jaMghI gayelA mANasanA mAthA uparathI mugaTanI corI thAya tema mhArI priyAnI corI tha ." zrAvI rIte potAnA jujabalanI niMdA karato ane gupta krodhavAlo te rativahana uSadhi zrane maMtrathI staMjita karI dIdhelA sarpanI peThe manamAMja balavA lAgyo. have kamalAnu haraNa thayA pAMca mAsa pUrA thayA; evAmAM priyAnA zokathI vyApta evA te rativana rAjAnA udyAnaneviSe jANe bIjA sUrya hoya nahiM ? evA kevalajJAnI muni samavasakhyA. jema varSAda zrAvavAthI kheru loka harSa pAme ema muninA zrAvavAthI harSita thayelA rativana rAjAe temanI pAse jazvairAgya karanArI dharmadezanA sAMjalI. dezanAne aMte rAjA e munine pUbyuM ke, "he prano! mhArI priyA jIvatI ne ke mRtyu pAmI?" kevalajJAnI munie sarvavRttAMta yathArtha kaDaM eTale pharI rAjAe pUjyuM. "he lagavan ! thA kayA karmanuM phala prApta tho? ane have te strI jIvatI mane pharIzrI malaze ke kema?" kevalajJAnI munie kaDaM. - he rAjan ! vismaya nAmanA nagaramA purjaya nAmano rAjA rAjya karato hato. tene dhanyA nAmanI strI hatI. eka divasa dhanyAe krodha karIne potAnI dAsIne doraDIvatI bAMdhIne nUkhI ane tarasI noMyarAmAM pUrI dIdhI. par3I thoDe divase prasanna thayelI dhanyAe tene baMdhanathI gemI dIdhI. dAsIne bAMdhI rAkhavAthI dhanyAe mahAdAruNa karma upArjana kaluM. palI aneka gatimAM te dAruNakarmanuM phala jogavIne havaNAM te dhanyA thArI strI kamalA tha . tene A bebI vakhatanuM baMdhana thayuM . valI teNe pUrvajavane viSe je traNa mAsasUdhI paMcamIno tapa kasyo be; tethI te baMdhanathI mukta thaze. panI te nizcaya tane malaze; kAraNake jogavelA karma turata ya pAme ." muninI AvI katakacUrNanI peThe prANIu~ne nirmala karanArI dharmadezanA sAMjalI ghaNA javya jIvo pAparUpa kAdavathI mUkA gayA.
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ kamalAnI kathA. zae3 have rativaddhana rAjA potAnI priyAne baMdhanamAMdhI bomAvavAmATe jeTalAmAM kIrtivarDana rAjAnI sAthe yuka karavA javAsAru sainyanI taiyArI kare ne teTalAmAM teja mahAbala nAmanA kevalajJAnI muni vihAra karatA karatA kIrtivarDana rAjAnA girivarDana nagarane viSe gayA. tyAM temanA prajAvadhI kamalAne bAMdhelA sAMkalanA baMdho siMJcAra vRkSanA puSpanI peThe turata tUTI gayA. kIrtivana rAjA parivAra sahita munine vaMdana karavA gayo. tyAM tene munie dharmalAla thApIne vizeSa pratibodha karavAmATe tenA pUrvajanmanA vRttAMta sahita kamalAno pratyada dRSTAMta kahI saMjalAgyo bhane kaDaM ke, "zrA zIlavRttarUpa vRdanuM pratyakSa phala jurma ke, je prathama kamalAnA zarIre bAMdhelA sAMkalanAM baMdhano tUTI gayA." thAvAM muninAM vacana sAMjalI atyaMta kheda pAmelo kIrtivardhana rAjA zrAzcaryathI vicAra karavA lAgyo ke, " hAya ! hAya ! banne lokamAM viruka evaM meM zrA zuMbAcamu !!! kAmamA Asakta evA meM mahAsatI evI kamalAne viSe je khoTuM ciMtavyu hatuM,te tenA zIlavRttathI niSphala thayuM !" zrAvI rIte vicAra karI te tyAMthI uThI jyAM kamalAne ekAMta sthAnamA rAkhI hatI tyAM zrAvIne tenA pagamAM paDI potAnA karelA aparAdhanI kSamA mAgIne kahevA lAgyo ke, " he bahena ! jenuM mukha jovA yogya nathI evo pApI, ane jagatamAM niMdA karavA yogya hu~ @ ke, je meM tane zrAvaM kaSTa zrApyu. valI teM prathama mane akArya karatA vAsyo hato; tethI tuja mhAro baMdhu ane dharmAcArya je. have hu~ tane thArA nagarapratye pahocADIza. tyAM thAre rativana rAjAe mhArA upara karelo krodha dUra karAvavo." par3I mahA mUlyavAlA ratnothI gAmAM narI ane kamalAne sAthe laz kIrtivarkana rAjA tyAMthI cAlI nikalyo. ahiM sopArapurathI rativaddhana rAjA paNa mhoTI senAne sAthe laz jeTalAmAM sImADe zrAvyo teTalAmAM tene kamalAe patra thApIne AgalathI mokalelo kAsada sAmo malyo. par3I turata krodha ane saMtoSadhI vyApta thayelo rativaddhana rAjA kamalAe lakhelo patra laz vAMcavA lAgyo. ___ svastizrI mhArA hRdayamAM nivAsa karI rahelA zrIrativalsana khAmIne namana karIne samujanA madhyathI ApanI dAsI kamalA vinaMtI kare ne ke,
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaza zIlopadezamAlA "he svAmin ! ApanA prasAdathI hu~ akhaMDIta zIlavAlI TuM. valI zrA mhArA hRdayamAM nivAsa karI rahelA zrApavaDeja huM niraMtara sanAtha DhuM. hu~ ahiMthI ApanuM darzana karavAmATe zrAvu bu thane mhArIsAthe mhAro kIrtirvaUna nAmano nAz Apane viSe pUrNa naktivAlo bato thApanA caraNanA darzana karavAmATe zrAve ." zrA pramANe kamalAe lakhelo patra vAcI rativaddhana rAjA vicAra karavA lAgyo ke, "aho! kamalAnA zIlanuM mahAtmya kharekhalaM AzcaryakArI De ke, jeNe zatrune mitra banAvI dIdho." par3I banne rAjA samujne kAMThe ekA thayA. tyAM temaNe paraspara eka bIjAno yogya Adara satkAra kasyo. palI nagaravAsI lokoe namaskArAdikathI satkAra karelA te banne rAjAe kamalAsahita sopArapuramA harSathI praveza kasyo. tyAM keTalAka divasa gauravapaNe rahyA palI kIrtiva. Ina rAjA potAnA nagare gayo. rativana rAjAe paNa satI kamalAnI sAthe trIvarga (dharma-artha ane kAma)nA sArarUpa gRhasthadharma pUrNa rIte pAlIne panI anukrame jyAre rAjyane dhAraNa karavAmAM samartha putra thayo tyAre tene rAjya zApIne pote kamalAsahita viSayasukhathI nivRtta thayo. pachI dAnavaDe lokane saMtoSa pamADI, saMghano satkAra karI te banne strIpuruSe caMdanAcAryapAse dIkSA lIdhI. anukrame dIkSAnuM pAlana karatA ane ghAtikarmano kSya karatA te bannejaNAne kevalajJAna pragaTa thayu. jema sUrya kamalone prabodha pamAne tema aneka jIvone pratibodha pamADatA rativaddhana kevalI anukrame mukti pAmyA. madAsatI kamalA paNa vihArathI pRthvItalane suzojita karIane nRgukacha nagaramAM jaz tyAM potAnA mAtApitAne tathA temanA vaMzanA sarva mANasone pratibodha pamADIne muktipada pAmI. iti kamalAnI kathA. kalAvatInI kathA. zrA jaMbuddhIpane viSe zrapAra lakSmI, kelanA vana ane uttama tilakathI suzojita evA je deze khargane paNa tiraskAra kakhaMDe evo maMgala nAmano deza . te dezamAM zaMkhapura nAmanuM nagara je. tyAM prajAnA anukula
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalAvatInI kathA. zaepa kAryane karanAro zrane nirmala manavAlo zaMkha nAmano rAjA rAjya kasto hato. yuddhamA aneka zatrune jItIne potAne khAdhina karelI jANe satI strI hoya nahiM ? evI pRthvIne te rAjA jogavato hato. eka divasa sannAmAM beThelA te rAjAnI pAse ko paradeza jaz thAvelA gaMgazeThanA putra dattazeThe neTa mUkIne harSathI praNAma kasyo. panI zrApelA zrAsana upara beThelA te dattazeThane bhAgatA svAgatA karIne rAjAe pUbyuM ke, " tame dezane yogya evaM kAMza Azcarya dI hoya to kaho." dattazeThe kaDaM. " he deva ! huM samupanI madhye devazAla nagaramAM vepAra karavA gayo hato ke, jyAM vepArathI zramArI lakSmI vRddhi pAme be. he rAjan ! levA devArUpa vepArathI vRddhi pAmI De lakSmI jenI evo hu~ jeTalAmAM tyAMthI pADo vasyo teTalAmAM meM eka Azcarya dI, paraMtu teno nirNaya karavAne huM zaktimAn na hovAthI te kAma Apane sopuM buM." ema kahIne te dattazeThe rAjAnI Agala eka citrapaTTa mUkyo. rAjAe te citrapaTTamAM zrAlekhelI ko strIne jo tene devI mAnatA batA kayu ke, " thA ko devI ke kAraNa mANasa jAtimAM zrAvU svarUpa konuM hotuM nathI." par3I dattazeThe jarA hasIne kaDaM. " mahArAja ! thA mANasa jA. tinI strI ne batAM jo Apa tene devI mAnatA ho to tene paTTadevI jApo." par3I jema darijI mANasa avyanA naMDAra sAmu eka najarathI jo3 rahe tema rAjA paNa te paTTamAM citarelI mUrtine eka dRSTithI joza dattazeThane kahevA lAgyo ke, " mANasamAM zrAvI rUpa rekhA koznI hotI nazrI." dattazeThe kaDaM. " rAjeM! nizcaya te manuSya jAtinI strI . bra. mAnI cAturIthI nahIM, paraMtu ghuNAkaranyAyathI te evI rUpavaMtI nivaDI be." par3I zaMkharAjAe pUbyu ke, " te koNa ? " dattaze uttara zrApyo ke, " devazAla nagaranA mahArAjA vijayasenanI zrImati rANInA udarathI utpanna thayelI kalAvatI nAmanI te kanyA . jagatnI kalA, saujAgya ane rUpa vigerenI te kharekharI kasoTI be.. jema jema kalAvatInI yuvAvasthArUpa lakSmI vRddhi pAmavA lAgI tema tema vijayasena rAjAnA cittane viSe tenA varanI ciMtA paNa vRddhi pAmavA lAgI. eka 1 lAkaDAnA jIvoe karaDelA lAkaDAmAM akSaronuM korAvaM.
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 zIlopadezamAlA. * divasa jainajakta evI te kalAvatIe pratijJA karI ke, "je mhArAM cAra praznono jApa ize, tene huMbarIza." putrInI yAvI pratijJAthI rAjA tenA varanI mahAciMtAmAM bUDI gayo ne putrInA varanI prApti mATe svayaMvara maMDapanI taiyArI karavA lAgyo. evAmAM ApaNAM nagarathI devazAlanagaramAM vepAra karavA mATe to vo huM eka hoTA araNyamAM jai pahocyo. te vakhate tyAM vijayasena rAjAnA putra jayasenane duSTa azva haraNa karIne lAvyo hato. te kumAra te vanamAM mUrchA pAmIne paDyo hato. tene meM upacArathI jIvato kasyo. paDhI rAjakumAra mane pAlakhI mAM besADI potAne ghera lai gayo. rAjA vijayasena paNa te upakArathI mane putranI peThe mAnavA lAgyo. eka divasa sajAmAM beThelA mane vijayasena rAjAe zrAjJA karI ke " duSTa azve daraNa karelA jayasena kumArane araNyamAM bacAvI teM jevo mhArA upara upakAra ko be tevoja yA kalAvatI vhenanA zreSTha varano vicAra karIne tuM ciMtArUpa samudramAMcI mhAro uddhAra karavArUpa upakAra karavAne yogyaDe." dattazeTha zaMkha rAjAne kar3e be ke, mahArAja ! te vakhate meM vijayasena rAjAne kadhuMke, "tamArI kanyAne yogya zaMkharAjA be." yA pramANe vicAra karI ne paTTa upara kalAvatInuM rUpa citarI huM hiM zrAvyo buM. valI yA paTTamAM citarelI kalAvatInI mUrti phakta AjAsa mAtra be; kAraNa te barAbara citarI zakAya tema nathI. jurja ke, sUryanI jevI kAMti be tevI pratibiMbane viSe dekhAtI nathI." paDhI zaMkharAjA yogInI peThe eka dhyAnayI kSaNamAtra paTTamAM citarelI mUrtine joine darSI praphullita netravAlo thayo bato potAnuM mastaka dhUNAvIne madhura vacana dattazene kaDevA lAgyo. " he vahAlA mitra ! prathama teM zrA mhArA upara bahu sAro upakAra kasyo be; paraMtu mhAruM evaM jAgya kyAMthI hoya ke, mane tevA pAtrono samAgama thAya ! !" dattazeThe AnaMdI kayuM. "mahArAja ! vRthA kheda na karo meM zukanathI jANI lIdhuM ve ke, te nizcaya tamArI strI yaze; paraMtu tame sarakhatI devInI zrArAdhanA karo ke, jethe te rAjakanyAye dhArelA cAra praznano nirNaya tamArAthI thai zake." pabI rAjA brahmacaryAdi niyamayI sarasvatI devInI ArAdhanA karI ke, jethI te sarasvatI devIe pragaTa thaine tene kahuM ke, " he rAjan ! vhArA dA
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalAvatInI kathA. IPI thanA sparzathI svayaMvara maMDapanI putalI te kalAvatI rAjakumArInA cAra praznano turata nirNaya karaze." zaMkharAjAe te sarasvatIno prasAda be hAtha joDIne grahaNa kasyo. sarasvatI devI paNa te sarva kahIne turata adRzya thai gayA. pI kRtArtha elo zaMkharAjA dattazevasahita sainyathI pRthvIne kaMpAvato to devazAla nagara tarapha cAlyo. tene zrAvato sAMjalI vijayasena rAjAe potAnA putra jayasenane tenA sAmo mokalyA. zaMkharAjA paNa potAne jovA zrAvatI nagaranI strIjanAM netronA samUiyI nagarane nIlakamalamaya karato to devazAla nagaramAM zrAvyo. paThI kalAvatIne varavAmATe zrAvelA aneka rAjArja svayaMvara maMDapamAM zrAvI potapotAnA siMhAsana upara beThA. zaMkharAjA paNa potAnA uMcA siMhAsana upara bege. paDhI vicitra evA alaMkArothI iMdradhanuSyanI racanA karatI, cAre tarapha dhUpaghaDI thI nikalatA dhUmADAne lIghe malina dekhAtAM vastravAlI, jANe sAkSAt kalAnI adhiSThAyaka devI hoya nahiM ? athavA to mUrtivaMta rati poteja hoya nahiM ? valI vidhAtAe sarva suMdara vastunA sArane kheMcI ne banAvelI hoya nahiM ? evI, temaja namarIjacI viMTalAyalI kamalinI peThe sakhI thI viMTalAyalI, dAsIe batra dhAraNa karelI, cAlavAyI nRtya karatA kezavAlI, jANe kAmadevanA dhanuSyanI dorI doya nahiM ? evI varamAlA dAsIpAse dhAraNa karAvelI kalAvatI lakSmInI peThe svayaMvara maMDamAM zrAvI. paDhI jenA hAthamAM samasyAnI patrikA hatI evI pratihAriNI ka ke, " he rAjAuM ! zrA cAra praznano uttara Apo. 1 prazna. deva koNa ? 2 guru koNa ? 3 tatva zuM ? 4 zrane satva zuM ? tame yA kalAvatInA cAra praznane kaddevAne yogya bo. " paDhI sarve rAjArjae potapotAnI buddhi pramANe uttara zrApyA; paNa te arhat dharmanI jANa evI kalAvatIe mAnya karuyA nahIM. paDhI zaMkharAjA dravyano bhaMDAra jaDelA purupanI peThe harSita thayo uto kar3evA lAgyo ke, " meM mhArA hAthathI sparza karelI zrA putalI rAjakanyAnA praznano uttara Apaze. " ema kahIne teNe svayaMvara maMDapanA staMjanI putalIne mAthe hAthavatI sparza karayo eele putalIe uttara Apyo ke, " 1 vItarAga deva, 2 mahAvrata dhAraNa 38
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 69g zIlopadezamAlA. karanAra guru, 3 jIvadayA tatvAne 4 iMDiyano nigraha e satva jANavuM." pI manoratha pUrNa thavAne lIdhe atyaMta harSavaMta yaelI kalAvatIe zaMkharAjAnA kaMThane viSe varamAlA ropaNa karI. pI mahAparAkramavaMta ne krodhayukta thalA rAjArja kalAvatInA zIlaprajAvadhI te vakhate zaMkharAjAno parAjava karI zakyA nahIM. paDhI sArA muhUrtane viSe te varavaduno kulagore hastamelApa karAvyo. te vakhate vijayasena rAjAe zaMkha rAjAne dasti, azva, vastra, AbhUSaNa vigerethI saMtoSa pamADyo. paThI zaMkha rAjAe kalAvatIne sAthe lai potAnA nagara tarapha prayANa karUM. jenI zrAMkhomAMcI zrAMsu vadetAM itAM evo vijayasena rAjA keTaleka dUra sUdhI valAvA jai ane putrIne zikhAmaNa da pAvalyo. vijayasena rAjAnI zrAjJA pAlavAmAM tatpara evo dattazeva paNa kalAvatIne prasanna rAkhavAmATe zaMkharAjAnI sAthe gayo mArgamAM eka ratha upara besIne jatA evA te strI puruSanA divasa, rAtrI, pakSa chAne mAsa eka panI peThe cAlyA gayA. airAvata hAthI upara beThelA iMDa ne iMdrANInI peThe mahAsamRddhithI hAthI upara beThelA te strI puruSe potAnA zaMkhapuramA praveza kasyo. tyAM teNe kalAvatInI sAthe rAjyasukha jogavatAM lIlAmAtramAM bahukAla nivRtta kasyo. eka divasa zayyAmAM sUtelI kalAvatIe svapnAmAM amRtano ghaDo do. paDhI turata jAgI uThelI teNe te vAta potAnA patine kahI eTale harSathI romAMcita thayelA zaMkha rAjAe tene kayuM ke, " he jar3e ! tane rAjyarUpa hastine staMjanI peThe zrAdhArarUpa putra thaze. " paDhI bIpa jema moti dhAraNa kare tema garnane dhAraNa karatI evI rANIe ATha mAsane viza divasa kADhyA. paThI " strI prathama prasUti pitAne ghera kare be. evo loka vyavahAra hovAthI vijayasena rAjAe kalAvatIne teDavAmATe mANaso mokalyA. te vakhate te mANasonI sAthe jayasena kumAre potAnI vhenane mATe jANe mUrtivaMta snehaja hoyanahiM ? evA be bAju mokayAM. mANasoe zaMkhapuramAM zrAvIne prathamayI jANItA evA dattazeThane te bAjurDa zrApyAM. te paNa te bAju ne samAcAra kalAvatIne zrApyA. ka lAvatIe paNa te mANasone satkAra karIne rajA thApI paDhI kalAvatIe " ""
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalAvatInI kathA. zaee baMdhu uparanA snehane lIdhe dAsI pAse te bAju potAne hAthe baMdhAvyA zrane bAjuzrI suzojita evA potAnA hAthane jozne harSa pAmatI tI sakhIunI sAthe hAsyathI vAto karavA lAgI. thA vakhate zaMkharAjA aM. taHpuramAM zrAvato hato, te rastAmAM dUrathI kalAvatInA hAsya vacana sAMjalI "zrA zuM bole ?" evA vicArathI te sAMjalavAmATe gokhamAM uno rahyo. kalAvatI paNa hAthane viSe bAMdhelA bAju sakhIune vAraMvAra dekhADatI batI harSathI kar3avA lAgI ke, "he sakhI ! jeNe mane zrA adbhUta bAju mokalyAM ne te dIrgha AyuSyavAlAno mhAre viSe ghaNo prema be. teNe zrAje ghaNe divase mokalelI vastu mane malI be; paraMtu te pote jyAre mane pratyada malaze tyAre mhAro janma saphala thaze." sakhIe kaDaM. " he mahAdevi ! jevo caMjano sneha poyaNI upara hoya je tevoja vizvane vakhANavA yogya evAte puruSano sneha thArA upara ." thA pramANe kalAvatInAM zrane sakhIunAM vacana sAMjalI krodhathI vyApta thaelo zaMkharAjA vicAra karavA lAgyo ke, "nizcaya kalAvatI devI bIjA koza puruSane viSe zAsakta thayelI jaNAya . phakta caNoThInI peThe uparathI rakta ( rAtI) evI thA capala iMDiyovAlI strI ne dhikkAra De ke, je strI vAMdarAnI peThe kAmanA jADyapaNAthI capala evA puruSano Azraya kare be. vAMdarAnA puMchaDAnI peThe phakta dedane viSe zAsakta evI thA mahAkuHkha thApanArI strIne tyAga karUM." yA pramANe vicAra karI zaMkharAjA tyAMthI pADo vavyo. zrA vakhate kalAvatIne tyajI devAno avasara jANIne jANe te jovAne asamartha hoya nahiM zuM ? ema rAjAnA vivekanI sAthe sUrya asta thayo bhane rAjAnA dUrAzayanI peThe cAre tarapha aM. dhakAra vRddhi pAmyu. panI rAjAe be cAMDAlaNIune bolAvIne kAM ke, "vanamAM tyajI dIdhelI devI kalAvatInA bAjusahita banne hAtha kApIne ahiM mArI pAse lAvavA. emAM tamAre kAMza paNa vicAra karavo nahIM." palI rAjAe nAma ane pariNAmathI nirdaya evA zayyApAlakane thAjhA karI ke, " ko na dekhe tevI rIte zrA rANIne vanamAM laz jaz tyajI de." par3I zayyApAlaka vegathI rANIne rathamAM besArI vanamAM laz gayo. tyAM te zoka karato to rANInI sanmukha uno rahi gadgad vANIthI
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 zIlopadezamAlA. kar3evA lAgyo ke, " he devI! mahArAjAe koi doSathI tamane vanamAM tyajI dIdhelA be. " zayyApAlakanAM zravAM vacana sAMjalI rANI kalAvatI turata rathamAMja mUrchA pAmI paDhI jyAre vananA pavanathI mahAkaSTe karIne saceta thai tyAre te vRkSathI bedAyalI mAlanI peThe turata rathathI pRthvI para paDI gai. paThI te pitAnuM ne jAinuM vAraMvAra smaraNa karatI tI gADha svarathI rovA lAgI nirdaya evo zayyApAlaka paNa potAnA AtmAnI niMdA karato ne rotI evI te rANInI pAula roto bato tene tyajI daine prajAta vakhate potAnA nagaramAM zrAvavA taiyAra thayo. te vakhate zayyA pAlakanI sAthe rANIe zaMkha rAjAne saMdezo kaDevarAvyo ke " he rAjan ! dAsI evI mhAre viSe zrApe je yA zrAcaraNa karayuM be, te tamArA kulane yogya be ? he deva ! jo tamArA manamAM kAM zaMkA hoya to mane divya vigere karAvavA itA. daze ! jema banavAnuM hatuM te banyuM ! tamAruM kalyANa thA. " paDhI jenI zrAMkho dhAMsuthI jIMjAyalI te evo zayyApAlaka jeTalAmAM rANI kalAvatInI zrAzvAsanA karato bato jo ito teTalAmAM jANe mUrtimAn duSTapaNuM doya nahiM zuM ? evI be cAMDAlapI turata tyAM zrAvIne " are pApaNI! teM vhArA patine betasyo be, tenuM tuM thA phala jogava." ema kahI ne bAjusahita te kalAvatInA banne hAya kApI laine cAlI gaI. eka to viyoganuM zrane bIjuM hAtha kapAyAnuM ema be prakAranA duHkhI duHkhI elI kalAvatI ubakA sahita zaMkharAjAne kar3evA lAgI ke, " he nAtha ! pAkelA cijaDAnI peThe phATI jatA evA mhArA hRdayanuM rakSaNa karo." AvI rIte vilApa karatI evI te satI kalAvatI nadIne kAMThe vana hatuM tyAM gai. tyAM teNe evA duHkhamAM sukhanA kAraNa - rUpa putrane janma zrApyo paDhI te putrane kar3evA lAgI. " he vatsa ! tuM potAnI mele sukhI ne dIrgha zrAyuSyavAlo thA; kAraNake, daive mhArI AzISa eja vhArA poSaNanuM kAraNa banAvyuM be. arthAt mhAre hAtha na hovAthI huM dAruM poSaNa karI zakuM tema nathI. are ! eka daridrI kuTuM mAM putra janma thAya to paNa utsavo thAya be ne huM rAjastrI batAM mhArA putranA janma nimitte utsavanA lezano paNa saMzaya thai paDyo be."
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalAvatInI kathA. 301 kalAvatI zrAvI rIte vilApa karatI hatI te vakhate nadInuM pura eTavU badhuM vadhavA lAgyuM ke, jANe potAne kAMThe rahelA kalAvatInA putrarUpa kIDAne kheMcI javAnI zchA karatuM hoya nahiM zuM ? ema dekhAvA lAgyuM. te vakhate kalAvatIe paMcaparameSThi namaskAra- smaraNa karIne karvA ke, "jo meM mana, vacana ane kAyAnI zuchie karIne ujvala evaM zIlavata pAdayu hoya to he zAsanadevi ! mhArA putrane rakSaNa karavAno upAya ane jalanI zAMti thajo." kalAvatIe yA pramANe kaDaM eTale turata tenA zIlaprajAvathI banne hAtha navA thayA temaja nadIno vega paNa zAMtI pAmyo. valI te vakhate zrAkAzamAMthI puSpavRSTi tha. hanumAna jema samuno pAra pAmIne Azcarya pAme tema zIlanA prajAvadhI phuHkhano nAza thaelo joza kalAvatI vismaya pAmI. thA vakhate ko eka tApase zrAvIne kalAvatIne kayu. " he vatse ! putrane janma ApanArI strIe ahiM rahetuM yogya nathI; mATe zramArA thAzramamAM cAla." ema kahIne te tApasa kalAvatIne kulapatinI pAse teDI gayo. pitAtulya vRkSa evA te kulapatie paNa tene sarva vAta pUrvI eTale kalAvatIe potAnuM sarva vRttAMta kadyu. kulapatie kahyu. " he jale ! thA kheda na pAmya. huM lakSaNothI jANuM bu ke, tuM pharIthI iSTa sukha pAmIza." zrA pramANe kulapatie zAMta karelI vijayasena rAjAnI putrI kalAvatI tApasiunI sAthe pitAnA gharanI peThe sukhe tyAM rahevA lAgI. __ have ahiM cAMDAlaNIe savAranA pahoramAM bAju sahita kalAvatInA banne hAtha rAjAne dekhADyA. te vakhate bAjuTha upara jayasenanuM nAma joza zaMkha rAjA thAkula vyAkula thavA lAgyo. par3I teja rahita banI gayelA teNe dattazeThane bolAvIne pUjyuM ke,"\zrAje zrathavA kAle koz devapurathI ahiM Avyu ituM ?" dattazeThe uttara Apyo ke, " he mahArAja ! gaz kAle mANaso zrAvyA hatA. valI te mANasonI sAthe jayasena rAjakumAre mahAdevI kalAvatIne mATe adbhUta be bAju mokalyAM itA. te meM aMtaHpuramA mahAdevIne zrApyAM ." dattazeThanAM zrAvAM vacana sAMjalI vajrathI kapAyalA parvatanI peThe kuHkhathI vyApta thaelo rAjA mU ne lIdhe siMhAsana uparathI pRthvI upara paDI gayo. par3I zItala caMdana ane
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 303 zIlopadezamAlA jala vigerenA upacArothI mahA kaSTe saceta thayo tyAre te pastAvo karato bato thA pramANe kahevA lAgyo. " aho ! mhAraM mUDhapaNuM ane maMdajAgya paNa AzcaryakArI . temajayavicArapaNuM zrane krUrapaNuM paNa AzcaryakArI be. valI vittAne ayogyapaNuM zrane purAcaraNapaNuM zrAzcaryakArI be. bevaTa nahiM dekhAtuM evaM vakrapaNuM ane kuzIlapaNuM paNa zrAzcaryakArI . palI pradhAnoe " vilApanuM kAraNa pUjyuM eTale rAjAe laGajA sahita ane pastAvA sahita potArnu krUra karma pradhAnone kahyu. valI teNe kayu ke, "hAya hAya ! huM kyAM jAuM ? zuM kahu~ ? kyAM pezI jAUM ? ane jhuM karUM ? ke je meM potAnI mele potAno zrAtmA phuHkhane viSe nAkhyo . are ! iSTa evA meM kulAcArane tyajI dazne potAnA yogya kAryano vicAra nahiM karIne ane dharmano thato nAza na jozne zrA zuM zrAcakhaM ? hA hA !! caMjanI lekhAne viSe kalaMka ane dUdhamA purAno asaMjava utAM meM kalpanA karI . are! garbhavatI evI priyAne tenA pitAne ghera mo. kalavI yogya hatI" batA meM tene tyAM mokalI nahIM ane mANasa vinAnA araNyamAM zA mATe mokalI ? huM mhAraM potAnuM mhoM kone dekhADI zakIza ? have to huM mhArA prANane dhAraNa karavAyI khajA pAmu buM. mhAre mATe mhoTI citA taiyAra karAvo ke,jemAM huM strI hatyAnA pApathI malina thaelA thA mhArA zarIrane bAlI nAkhaM." rAjAnAM zrAvAM AgrahavAlAM vacana sAMjalI nagaravAsI mANaso, gajazeTha ne maMtrI vigere tene yA pramANe kadevA lAgyA. " he deva ! prathama mahAdevI kalAvatI potAnA koi karmathI mRtyu pAmI ane have tame pote potAnA mRtyuthI zuM prajAno nAza karavAnI zchA karo Do? valI he khAmin ! havaNAM mRtyu pAmavAmAM tamAro Agraha jAgrata thaye bate bijavAlA vairyamaNine viSe dorAnI peThe zatrunA guNo tamArA rAjyane viSe praveSa karaze. mATe he vivekI mahArAjA! mRtyu pAmavAno tamAro vRthA Agraha tyajI dyo; kAraNa agmine viSa pataMgIyA balI mare be; paraMtu sujaTa puruSo balI maratA nathI." zrAvAM sAmaMtAdi sarva lokanAM yuktivAlAM vacanano paNa anAdara karIne zaMkharAjA mRtyu pAmavA nimitte vanamAM nAsI gayo. tyAM paNa samayanA jANa
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalAvatInI kathA. 303 evA gajazeThe kAlakSepa karavAmATe tene madhura vacanathI katyuM ke, "he deva ! jo tamAre kalAvatI mahAdevInI icchA hoya to puNya karo ke" je puNyanA prajAvI pUrvajavane viSe melavelI mhoTI Apatti dUra thAya. valI yA udyAnane viSe ciMtita phala ApanArI zrIjinezvara prajunI mUrti be, tenuM pUjana karo. temaja zrahiM mahA tejavaMta evA munIzvara davaNAM potAnuM kalyANa karavAnI ichAthI tapa kare be, temane vaMdanA karo." gajazevanAM zrAvAM vacana sAMgalI zaMkharAjA jinezvaranuM pUjana karI ne munirAjane vaMdanA karI temanA zragala beTho paDhI mohanI ichAvAlA te munie rAjAno jAva jANIne madhura vacanathI saMsArano nAza karanArI dharmadezanA pI. te yA pramANe he navya jano ! saMsArarUpa dharaNyane viSe pUrvakarmarUpa vAyuthI prerAyalA jIvo brAMti pAmelA mRganI peThe vRthA jame be. valI yA sukha be, zrA sukha be, evI prAMtithI pagale pagale duHkhamAM paDatA jIvo saMsArane viSe vAyue urADelA khAkharAnA pAMdamAnI peThe kleza pAme be. hA ! saMsArathI udvega pAmelo evo paNa prANI, yA lokamAM ne paralokamAM kalpavRkSanI peThe sukha zrApanArA jinezvara prajunA upadezane sAMjalato nathI. mATe he rAjan ! zra durvvama evA manuSya javane pAmIne tuM vRthA kheda na kara. valI tuM nizcaya thomA vakhatamAM pRSTa sukha pAmIza. " munirAjanAM vAM vacana sAMjalI turata darSa pAmelo rAjA vizrAMti mATe te rAtrI tyAMja rahyo pachI pADalI rAtrIe svapna jozne jAgI uThelo rAjA gurupAse jazne kadevA lAgyo ke, " he prajo ! kAcA eka phalavAlI vela kalpavRkSa uparathI pamI gai ane pUrNa phalavAlI te vela pharI teja kalpavRkSa upara caDI gai; evaM meM Aje khapna dIvraM." gurue kayuM. "he rAjeMdra ! tuM kalpavRkSa bene thArI priyA velarUpa be. putrane janma zrApanArI te hArI priyA pharI tane prApta yaze. " pI prasanna thayelA rAjAe turata potAnA nagarapratye zrAvIne pAyadala ne khArosahita dattazeThane potAnI priyAne zodhI lAvavAno hukama ko. dattazeTha paNa cAretarapha najara rAkhI vanevana ne vRdevRkSa pratye zodha karato hato evAmAM teNe samudramAM rahelo mANasa jema beTa dekhe
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 zIlopadezamAlA. tema tApasanA Azramane dIge. panI teNe tyAM jara tApasane pUjyuM ke, "he jagavan ! tame thA vanamAM ko puHkhI evI eka strIne dIThI je?" tApase kayu. " he nA! thAre tenuM zuM prayojana ?" dattazeThe uttara thApyo ke, "mhAre agnimAM balI maratA evA zaMkharAjAnA prANate strIthI rakSaNa karavU ." par3I tApase " rAjAnI sahAyyathI munirjanA zrAzramamuM rakSaNa thAya ." ema dhArIne dattazeThane putrasahita kalAvatI dekhADI. jAgatA zokavAlI kalAvatI paNa dUrathI dattazegne jozne zrAkAzane pUrI denArA evA mhoTA zabde rovA lAgI. dattazeThe kayu. " bdena ! tuM rozza nahIM; kAraNa tane zrA pUrvajavanuM phala prApta thayu hatuM. jinezvaro paNa pUrvajavane viSe karelA karmane jogavyAvinA mUkA zakatA nathI. mATe he vivekavAlI ! have tuM dhIraja rAkhI ratha upara beza ane thArA potAnA darzanarUpa amRtadRSTithI UTa rAjAne zAMta kara. valI pastAvo karatA evA zaMkharAjA turata zramimAM praveza karavA taiyAra thayA hatA; paraMtu thArI AzAthI phakta Ajano divasa rokI rAkhyA ." palI kulIna evI kalAvatI mAna tyajI dara potAnA pati upara dayA zrAvavAthI kulapatinI rajA laz tyAMthI cAlI nikalI. kalAvatInuM hita zvanArA kulapatie paNa thAziSa ApIne tene rajA zrApI. par3I putrasahita kalAvatIe dattazegnI sAthe prayANa kakhaM. zaMkharAjAe potAnA nagara pAse kalAvatIne zrAvI sAMjalI zrAMkhomAM zrAMsune varasAvato to tenA sAmo jazne thA pramANe kahevA lAgyo. he jale ! tuM nirdoSa batAM meM tane viTaMbanA pamADI . he devi ! meM tane vanamAM tyajI dIdhI e mhArA urAcaraNane mApha kara." yA pramANe kahetA evA zaMkha rAjAe atyaMta prasanna thazne mahotsavapUrvaka potAnI priyAne nagaramA praveza karAvyo. nagaravAsI loko ane aMtaH puranI strIuthI gherAyalI kalAvatI jayaMta putrasahita iMsANInI peThe putrasahita aMtaHpuramA zrAvI. paDI rAjAe svapnanA anusArathI bArame divase putranuM pUrNakalaza evaM nAma pADyuM. - eka divasa ekAMtamAM beThelI kalAvatIe zaMkharAjAne karvA ke, " he khAmin ! tame kayA doSayI mane evo daMDa thApyo hato?" rAjAe khajAthI
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 305 kalAvatInI kathA. kaDaM. " he na ! tuM bIjanA caMnI peThe hamezA nirdoSa buM; paraMtu teM pUrvanavane viSe AcarelA karmanA vazyathI meM e ayogya kArya AcakheM hatuM zrane tenuM mUla kAraNa to eja hatuM ke, teM jayasenanuM nAma lIdhA vinA bAju thApanAranAM vakhANa kasyAM hatAM. valI davaNAM zrApaNA nagaranA udyAnane viSe mahA tejavaMta muni zrAvelA be, temane pUbIne pUrvakarma jANIe." zrA pramANe kahIne par3hI zaMkharAjA kalAvatIne sAye laz munine vaMdanA karavA mATe udyAnamAM gayo. tyAM prathama jinamaMdirane viSe jaza prajunu pUjana karIne paDhI vaMdanA karIne muninI pAgala bege. dezanAne aMte zaMkharAjAe munine namaskAra karIne pUbyuM ke, " he jagavan ! zrA kalAvatIe pUrvanavane viSe evaM zuM kAma kayuM hatuM ke, te nirdoSa batA meM tenA hAtha kapAvI nAkhyA ? " panI munie jJAnadRSTithI teno pUrvajava jANIne kaDaM. he rAjan ! videha dezamAM maheMja nAmarnu nagara le. tyAM mahA parAkramI evo naravikrama nAmano rAjA rAjya karato hato. tene lIlAvatI nAme strI hatI. teu~ne sulocanA nAmanI putrI hatI. te putrI bAlyAvasthAthIja dharmamA rasIka ane kautukamAM prItivAlI hatI. kalAnI jANa evI te putrI mAtApitAne premanuM pAtra hatI. anukrame te putrI bAlayuvAvasthA pAmI. eka divasa te rAjakumArI rAjasajAmA potAnA pitAnA kholAmAM beThI datI evAmAM koe eka manohara rojapopaTa rAjAne neTa Apyo. par3I AzcaryavaMta evA rAjAe te popaTane bolAvyo eTale te popaTe potAno jamaNo paga uMco karI rAjAne yA pramANe thAzirvAda thApyo. " he rAjan ! sphuraNAyamAna evA aMdhakArano zatru thane rAjatejane vRddhi karanAro tamAro pratAparUpa sUrya vizvane prakAza karato to zone ." popaTano zrAvo thAzirvAda sAMjalI prasanna thayelA rAjAe popaTa neTa thApanArane potAnA zarIranAM zrAnUSaNo zrApIne te rAjapopaTa potAnI putrIne zrApyo. par3I madonmatta netravAlI rAjaputrI sulocanAe paNa jema dariDI mANasano bokaro lADavo malavAthI harSa pAme tema varSa pAmatI batI tatkAla aMtaHpurane viSe jaz popaTane sonAnA pAMjarAmA rAkhyo ane sAkaranA kakaDA, cokhA, dADama ane jAkhanA rasa vigerethI tenuM
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 zIlopadezamAlA. poSaNa karavA lAgI. rAjakumArI sulocanA koi vakhata tene hAtha upara besArIne koi vakhata bAtI upara besArIne koi vakhata kholAmA besArIne ne koi vakhata pAMjarAmAM rAkhIne jaNAvatI batI krIDA karAvatI hatI. jema yogI puruSa potAnA mananuM ekAgrapaNuM tyajI de nahIM tema sulocanA paNa jojana vakhate, sUvA vakhate, rAjasajjAmAM jatI vakhate, vAdanamAM besIne vhAra jatI vakhate dhane udyAnamAM jatI vakhate te popaTane potAthI jUdo rAkhatI nahIM. eka divasa te rAjaputrI popaTane sAthai lai aneka dAsI sahita udyAnane viSe gaI. tyAM te zrImaMdhara svAmInI pratimAne vaMdanA karavAmATe jinamaMdiramAM gaI. popaTa paNa jinezvaranI pratimAne joi potAnA manamAM vicAra karavA lAgyo ke, " meM pUrve zrAvuM pratibiMba koI ThekANe joyuM be." yA pramANe bahu vakhata UhApoha karatA tene jAtismaraNa jJAna utpanna yuM; tethI te vicAra karavA lAgyo ke, " meM pUrvajanmane viSe sugatinA kAraNarUpa cAritra lIdhuM datuM kSayopazamayI sarva zAstrAno - nyAsa kasyo hato, paraMtu abhyAsa karavAmAM tatpara evA meM sAdhunI kriyA karI hotI, jethI vastrapAtra vigeremAM mUrchAvaMta evo huM paropakAra karavArUpa kAryane vRthA hArI gayo paDhI te vratane phogaTa virAdhI huM zrA vanane viSe mRtyu pAmIne rAjapopaTa thayo buM. pUrvajavane viSeja bahu zAsvAbhyAsanA balI huM tiryaMca javane viSe paNa jaNavAmAM kuzala thayo. have jJAnadipaka hAthamAM prApta thaye bate cAritrayI RSTa ghayelo huM zrA tithaMca janmarUpa samudrane viSe zAmATe paDI rahuM ? have paDhI huM yA prabhune vaMdanA karIne haMmezA jojana karIza. " yA pramANe niyama lai rAjapopaTa sulocanAnI sAthe aMtaHpuramAM zrAvyo. eka divasa rAjakanyA sulocanA jeTalAmAM popaTane dAthamAM lai jojana karavA bese a telAmAM popaTane potAno niyama sAMjasyo; tethI te 'namo arihaMtANaM' evo zabda karI AkAzamArge uDIne udyAnamAM tItine namaskAra karavAmATe zrAvyo. tyAM te trivarganI zuddhizrI zrIsImaMdhara prabhune vA pramANe namaskAra karIne prasanna ya udyAnamAM phala phUla vigerene khAvA lAgyo.
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalAvatInI kathA. 307 have ahiM popaTa uDI javAthI rAjakanyA sulocanA Akroza karavA lAgI; tethI keTalAka sujaTo popaTane pakaDavAmATe gAruDInI peThe zrAmatema doDavA lAgyA. ko sunaTe udyAnamAM jaz tyAM vRdanI DAla upara bevelA popaTane pAsathI bAMdhIne turata rAjakanyAne soMpyo. panI rAjakanyA premayI tene hAthamA khaza madhura vacanathI kahevA lAgI ke, "are! mAtAnI tulya evI mane tyajI dazne tuM nAzI gayo hato ? have hu~ thA. ro vizvAsa karIza nahIM." ema kahIne rAjakanyAe te uDI na zake eTalAmATe tenI be pAkhone turata toDI nAkhI. par3hI jANe mahA jayaMkara karmavAlA jIvane apAra evA saMsAra samujamAM pheMkI detI hoya nahiM zuM ? ema teNe popaTane pAMjarAmAM ghAlyo. popaTa paNa vicAra karavA lAgyo ke, " mhArI parAdhInapaNAnI vedanAne dhikkAra De ke, je meM te pUrvanavane viSe khAdhina evI paNa kriyA karI nahIM. are jIva ! mATe tuM thA vakhate thA gADha evI vedanA jogava. valI pApakarmavAlA tane jinezvaranA mukhanuM darzana kyAthI hoya ?" ityAdi ciMtAnA saMtApazrI vyApta thayelo ane vairAgyavAsIta thaelo te popaTa jANe karmanA pAsane mUkato hoya nahIM zuM ? ema sune varasAvavA lAgyo. paDI te rAjapopaTa zranazanathI keTaleka divase mRtyu pAmIne saudharma devalokane viSe devatA thayo. rAjakanyA sulocanA paNa popaTanA viyoganA puHkhathI anazanavaDe mRtyu pAmI saudharma devalokane viSe tenIja strI thara. tyAM te banne jaNAM sukha jogavavA lAgyAM. (jJAni munirAja zaMkharAjAne ane kalAvatIne kade ne ke,) he rAjan ! paDhI saudharma devalokazrI cavIne popaTano jIva tuM zaMkharAjA thayo zrane sulocanAno jIva thA kalAvatI tha je. pUrvajavane viSe kalAvatIe popaTanI pAMkho kApI nAkhI hatI; te karmanA phakharUpa teM tenA banne hAtha kApyA be. sArA athavA khoTA saghalA karmarnu phaladaza prakAre athavA bahu prakAre logavAya . munirAjanAM zrAvAM vacana sAMjalI jAtismaraNa jJAna pAmelA te zaMkharAjA zrane kalAvatI saMyama levAmA udyamavaMta thara munine namaskAra karI potAne ghera zrAvyA. panI pUrNa kalaza nAmanA potAnA putrane rAjyA
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 zIlopadezamAlA. sana upara besArI te strIpuruSe jhAni guru pAse dIkSA lIdhI. anukrame te strI puruSa bahukAla sudhI niraticAra evaM cAritra pAlI svargane pAmI ane tyAMcI cavIne panI kukarmane khapAvI mokSa pAmaze. iti kalAvatInI kathA samAptA. maharSiune paNa gRhasthAzramamA rahekhi koz mahAsatItuM stuti karavA yogya zIlanuM mAhAtmya kaheje. zIlavatInaMdayaMtImanoramArohiNIpramukhyANAM sIlavaznaMdayaMtImaNoramArohiNIpamukANaM // zaSiNo'pi sadAkAlaM mahAsatInAM stuvaMti guNAn risiMgovi sayAkolaM, mahAsaINaM thuti guNe // 5 // zabdArtha-(sIlavara ke0 ) zIlavatI (naMdayaMtI ke0) naMdavatI (maporamA ke0) manoramA thane (rohiNI pamukANaM ke0) rohiNI pramukha (mahAsaNaM ke0) mayAsatIu~nA (guNe ke0) guNone (risiNovi keA) kaSi paNa (sayAkAlaM ke0) sadA kAla (thuNaMtI ke0)stave . // 56 // vizeSArtha- jinadatta zeunI putrI zIlavatI, nAgadatta zeunI putrI naMdayaMtI, sudarzana zegnI strI manoramA bhane dhanAvaha zegnI strI rohiNI vigere zIlavatane dhAraNa karanArI mahA satI thA jagatmAM jayavaMtI vtto. ke, je mahAsatIunA guNone janmathI mAMDIne zIlavata dhAraNa karanArA jhaSi paNa niraMtara stuti kare . // 56 // zIlavatInI kathA .. jaMbUchIpanA mukuTamaNi rUpa naMdanavana nAmarnu nagara je. je nagaranI sphaTika maNimaya havelInA agrajAganI ubalatI kAMtinA samUhathI hasAyalo hoya nahiM zuM? evo caM AkAzane viSe vaya pAmato jAya . te nagaramAM jeno yazarUpa caM uttama kAMtivAlo bato vizvarUpa maMDapamA zojato hato evo arimardana nAmano rAjA rAjya karato hato. te rAjAne uttama AcAravAlo ratnAkara nAmano mAnyavaMta zeTha hato. te zegne uttama guNavAlI zrI nAmanI strI hatI. teje banne jaNA uttama pra
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavatInI kathA. 30e kAre zrAvaka dharma pAlatA batA uttara avasthAmA zrAvI pahocyA to paNa temane sukhanA kAraNarUpa putra vigere kAMza paNa saMtAna thayuM nahIM. eka divasa putra nahiM hovAthI mahAkuHkha pAmatI evI zrIe ratnAkara zeThane kahyu ke, " he svAmin ! zrApaNA nagaranA upavanane viSe zrajitanAtha prajunA maMdiranI pAse pragaTa mahAprajAvavAlI ajitabalA nAmanI devI . te devInI sevA nakti karanAra jo pote nirdhana hoya to dhana, thaputra hoya to putra zrane nAgyarahita hoya to sAru lAgya pAme ; mATe he Aryaputra ! tame te devInI mAnatA karavA yogya . kAraNa ke, mANaso putrane arthe potAnA prANanI paNa neTa zrApe ." par3I ratnAkara zeThe te devInI mAnatA rAkhI; jethI temane eka uttama putra thayo. kaDaM be ke-zrAraMjelI kriyA nAgyayogathI avasare phalInUta thAya . par3I janmotsava karIne ratnAkara zeThe bArame divase devInA mahAtmyane sUcavanArU putranuM ajitasena nAma pADyuM. anukrame bAlyAvasthAne ubaMdhI yuvAvasthAne prApta thayelA te ajitasena kumArano sarasvatI ane lakSmI e banne devIe hariphAzthI eka vakhate Azraya kasyo. par3I jema vidhAna mANasa zAstrArthanA saMdehane viSe vicAra kare tema ratnAkara zeTha putrane arthe yogya kanyAno vicAra karavA lAgyo ke, " jo zrA mhAro putra potAnA guNane tulya evI kanyAne nahiM pAme to brahmAno vizvaracavAno zrama niSphala jANavo. kaDaM De ke-" avivekI dhaNI, paravazapaeM, uSTa cAkara zrane uSTa evI strI e cAra mANaso mananAM zalya be." ratnAkara zeTha thA pramANe vicAra karato hato, evAmAM teNe prathama paradeza mokalelo koza vaNika putra zrAvIne tenI pAse bege. zeThe tene vyavahAranuM svarUpa pUbyuM eTale teNe lAla ane kharaca vigerenA sarva samAcAra kahyA. valI teNe kayuM ke, " hu~ maMgalA nAmanI nagarIne viSe gayo hato. tyA mhAre jinadatta zeThanI sAthe vepAra thayo hato. eka divasa te zeThanA AgrahathI hu~ tene ghera jamavA gayo hato, tyAM meM tenA gharane viSe svargathI cavelI ko devAMganA sarakhI eka uttama kanyAne dI. tI. paDI zrAzcarya pAmelA meM te zegne pUjyuM ke, " tamArA gharane viSe zrA kanyA koNa ?" jinadatta zeThe uttara prApyo ke, "pratyakSa ciMtAnA
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310 zIlopadezamAlA. sarakhI e mhArI putrI be. ciMtAnuM kAraNa e ke, te yogya varane pAmaze ? tenuM iti yaze ? valI te potAnA sAsu sasarAdi svajanone potAnA gupothI harSita karaze ? te uttama prakAre zIla pAlaze ? putrane janma zrApaze ? valI ene bIjI zokya na thArDa ne derANI jeThANI vigeremAM kaleza na thA. eva pitAnA manamAM hamezAM ciMtA rahyA kare be. yA mhArI putrI guNarUpa maNino sAkSAt rohaNAcala parvata be. valI te pakSIrjanA zabda jA vA sudhInuM jJAna dharAve che. yA mhArI zIlavatI nAmanI putrI rUpa, kalA ne guNoe karIne prasiddha be; mATe tenA yogya varanI ciMtA mhArAmanane duHkha upajAve be. " tenAM zrAvAM vacana sAMjalI meM kayuM ke, " tame ciMtA na karo; kAraNake, naMdanapurane viSe ratnAkara zeThano putra jitakumAra teno yogya vara be paDhI jinadatta zeThe kayuM " he ja5 ! teM bahu sAruM kartuM ! bahu sAraM kayuM ! ! kAraNa putrInA yogya varanI ciMtArUpa samudramAM bUDelA evA mhAro teM uddhAra kasyo be, " A pramA kahI pIte jinadatta zeThe potAnI putrIno saMbaMdha ajitasena kumAranI sAthe karavA mATe potAnA jinazekhara nAmanA putrane mhArI sAthe mokalyo be. bujhino samudra te jinazekhara paNa mhArI sAthai zrahiM zrAvelo be; mATe he zeva ! te kArya karavAnI mane zrAjJA zrApo. " ratnAkara zeTheM kayuM. "de mahAbhAga !! teM yA mhAro bahu sAro upakAra karayo be. mane sarva lAjathI yA mhoTo lAja thayo be. " paDhI satkAra sahita bolAvelA jinadatta zeThanA putra jinazekhare potAnI nhAnI vhena zIlatIno saMbaMdha jitasena kumAranI sAthe kasyo. ajitasena paNa mhoTA ADaMbarathI jinazekharanI sAthe maMgalAvatI nagarI pratye gayo; tyAM te mhoTI samRddhicI zIlavatIne paraNI potAnA naMdanapure zravyo. tyAM teNe potAnI gRhalakSmI sarakhI temaja potAnA gotrane viSe amRtanA kuMDa sarakhI zIlavatInI sAthe trivarga ( dharma, artha chAne kAma ) nA sArarUpa gRhasthAzramane bahu varSa sudhI jogavyo. eka divasa madhyarAtrIne vakhate satI zIlavatI zIyAlano zabda sAMlIne mAthe ghaDo lai kyAhIM bahAra gae. A vakhate juvAna strIe tyajI dIghelA vRddha puruSanI peThe nidrAe tyajI dIdhelo zIlavatIno sasaro
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavatInI kathA. 311 ratnAkara zeTha jAgato hovAthI teNe mahAsatI zIlavatIne vhAra jatI dItI; tethI te vicArarUpa samuune viSe baDhyo bato ciMtavana karavA lAgyo ke, " zrAvA lakSaNathI zrAvada kuzIlA dekhAya . sArA gotramA utpanna thaelI temaja gADha rasanA kabolathI bharapUra utAM paNa strI ghaNuM karIne nadInI peThe nIcI gatine pAmanArI doya . sonAthI raselI barInI peThe khArthamAM tatpara evI thA sarva strI phakta uparathI manohara dekhAya be; paraMtu aMdarathI bahu dAruNa hoya ." ratnAkara zeTha zrA pramANe vicAra karato hato evAmAM zIlavatI potArnu uttama kArya karI thane ghaDo ThekANe mUkI potAnI zayyAmAM sUkSa gaz. jema pANImAM tuMbaDaM ubale tema jenA hRdayamAM aneka taraMgo uThalI rahyA hatA evo ratnAkara zeTha thoDI rAta bAkI rahI te vakhate utsAha sahita uThIne potAnI strIne pUbavA lAgyo ke, " he vRke ! tane zIlaguNe karIne vahu kevI lAge je ?" strIe uttara prApyo ke, "vahu potAnI maryAdAne yogya cAle ." ratnAkara zeThe kaDaM. " vahu potArnu mukha vastrathI DhAMkIne cAle be; tethI tuM vahunI cAlane jANatI nathI. meM tene zrAja adhi rAtrIe ekalI krIDA karavA jatI joza . bIjA saghalA pUrAvA karatAM zrA meM kharekharo pUrAvo dIge be; mATe tuM caMjanA zarIranI peThe thA vahune kalaMkavAlI jANa." / thA vakhate prajAta thavAthI ajitasena paNa potAnAM mAtA pitAne vaMdana karavA mATe tyAM zrAvyo. tene paNa ratnAkara zeThe khedasahita kayu ke, " he vatsa ! huM huM kahu~ ? paraMtu ApaNA zrAMgaNAmAM ropAyalI pArIjItaka velane vidhAtA sahana karI zakyo nathI. kAraNake, je tevA uttama vaMzane viSe utpanna thayelI tathA zreSTha guNavAlAno samAgama batA paNa thA vahu capalapaNAne dhAraNa kare ." par3I lajAsahita ajitasene kaDaM ke, "jo jinadharmane prItivAlI thA strI puSTa caritravAlI ne to palI sarva guNo haNAyalA jANavA." ratnAkara zeThe kaDaM. " he putra ! zrApaNA kulamAM hUM thA vahune karapavela samAna jANato hato; paraMtu havaNAM te viSanI vela samAna dekhAya je. kaDaM le ke ko nAma strISu vizvAsaH, zvAsasyeva shriirinnH| ... khArthekavazataH zIlaM, yAsAM vidyukhatAyate // .
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ 315 zIlopadezamAlA. artha- prANInA jIvItanI peThe strIune viSe vizvAsa zo ? kAraNa ke, svArthanA vazapaNAthI je strIunuM zIla vijalInI peThe turata adRzya i jAya be. valI paNa kayuM ve ke, na badhyaMte guNaiH patyurna lakSyaMte parIkSakaiH / dhanena na ca dhAryate zIlatyAgodyatAH striyaH // artha- zIlano tyAga karavAmAM udyamavaMta thayelI strI zrI baMdhAtI nathI, parIkSakothI jANI zakAtI nayI ane zakAtI nathI. patinA guNodhanathI rAkhI he putra ! thArI strI adhi rAtrIe pANI lAvavAnA mISadhI kyAMi gai datI ne huM jAgato hato eTalAmAM eka pahore pATI yAvI hatI. zAkhamAM saMjalAya ve thAne lokamAM kar3evAya be ke, "kAmathI viddala banelI strI potAnA purAcaraNane pragaTa kare be. he vatsa ! yA purAcaraNavAlI strI tyAga karavA yogya be. ema jANa. " paDhI mAtA pitAnI zrAjJAmAM tatpara evo jitasena pitAnI zrAjJAne kabula karI vhAra gayo. paDhI savAre ratnAkara zeThe kapaTathI zIlavatIne kAM ke, "Dhe vatse ! tane malavAne utsAhavaMta evA dvArA pitAe tane bolAvI be. " zIlavatI paNa cAturyapaNAthI rAtrIno vRttAMta nANIne pitAne ghera javAmATe taiyAra i. kaMbe ke- jAtivaMta sonuM parIkSAmAM zuM kaMpe kharuM ? pachI zeva ratha taiyAra karI zukana jovA vigere maMgala AcAra karIne zIlavatI sahita cAlyo. rastAmAM nadI zrAvI eTale zeTheM zIlavatIne kayuM ke, " he putrI ! pagamAMthI joDA kADhI nAkhIne pANImAM cAlaje. " zIaadi paNa kais vicAra karIne joDA par3erIne pANI mAM cAlI tethI raarer zeTha tene prathamathI durAcaraNavAlI mAnato hato tethI vadhAre 5vinIta mAnavA lAgyo. yAgala jatA zeThe rastAmAM eka maganuM khetara phalelaM joi kayuM ke, " aho ! zrA khetaranA ghaNInA dAthamAM have dhAnyanI saMpatti zrAvI gai be. " zIlavatIe kayuM. " hA te ema be; paNa jo khetaranA dhaNInA hAthamAM dhAnya saMpatti zrAvyA paDelAM kozthI na khavAi jAya to." sIlavatInAM zrAvAM vacanathI zeTha vicAra karavA lAgyo ke, " nizcaya e vahu zravicAkhuM bolanArI be. " ema dhArI teNe ra 66
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavatInIkathA.. 313 thane zrAgala calAvyo. rastAmA samRddhithI jarapUra ane bahu mANasovADhuM nagara Avyu. tene jora zeTha potAnuM mAyUM dhUNAvato to te nagarane vakhANavA lAgyo eTale zIlavatIe kAMza vicAra karIne kayu ke, "thA nagara kAMza sAraM nathI." zeTha vicAravA lAgyo ke, "aho !! kuTila buddhivAlI thA vahu mane paNa hasatI lAge be." zrAgala jatAM ko eka sujaTane zatrurjanA prahArathI jarjarita thayalo dekhI zeTha tenA zUravIrapaNAnA vakhANa karavA lAgyo. paThI te sujaTane joza jema caitra mAsamAM koyala bole tema zIlavatI bolI ke, " pAmara puruSoe thA kAyara mANasane sAro kuTI nAkhyo lAge ." zIlavatInAM AvAM vacana sAMjalI zeTha vicAra karavA lAgyo ke, "zrA kurAcAriNI vahu mhArA kevAthI ulaTuM bole . valI pratyakSa joyA batA paNa te gAMmAnI peThe zravakuMja kahe ." thA pramANe vicAra karato ane vahune tyAga karavAzrI manamAM harSa pAmato ratnAkara zeva rastAmAM ko vaDanA phADanI nIMce bege. zIlavatI paNa vaDane tyajI da taDakAmAM UMce buMgaDaM bAMdhI tenI nIce beThI. par3I jinadatta zeThe vahune kaDaM ke, "he ! jinadattaputrI ! tuM thA bagapAmAM besa." zeThe thA pramANe kAM to paNa zIlavatIe na sAMjadayu hoya nahiM zuM ? ema te tyAMja besI rahI; tethI zeTha manamAM vicAra karavA lAgyo ke, "aho ! A strI kuziSyanI peThe zikhAmaNa ApavA yogya nathI." zrAma dhArI te zeTha pote sukhe bAyAne viSe besI rahyo. par3I zrAgala jatAM zeThe ko sthAnamAMtraNa cAra phupaDI jozne te gAmane tuba gaNDe eTale uttama buddhivAlI zIlavatIe kAMza vicAra karIne mhoTA zabdathI kayu ke, "zrA gAma mANasothI narapUra ." palI zeTha " zrA vahu purvinIta azvanI peThe avaDhaM bolanArI ." ema kheda pAmato to vicAra kare ne eTalAmAM te gAmamAMthI zIlavatIno mAmo tyAM zrAvyo ane te ratnAkara zegne ane zIlavatIne Agraha karI gAmamAM teDI gayo. tyAM teNe zegne uttama rasoza jamADI. zIlavatInA mAmAe zeThane te divasa rAkhavA mAMDyA; paraMtu zIlavatIne tenA mAbApane sopavAmAM utsAhavaMta evA ratnAkara zeThe tyAM na rahetA javAne mATe taiyArI karavAmAMDI. palI zIlavatInA mAmAe vastra vigerethI satkAra karelA ratnAkara
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 zIlopadezamAlA. zero vahusahita tyAMthI prayANa ka. zrAgala jatA koz vanane viSe vRkSanI bAyAmAM rathane boDI zeTha ratha upara besI nAthu khAi vizAmo khAvA mATe sUjha gayA. sArA zrAcAravAlI zIlavatI paNa potAnA pitAnuM ghara pAse Avyu jANI harSa pAmatI tI nAthu khAvA lAgI. zrA vakhate pAsenA keraDAnA phADanI upara besIne ko kAgaDo bolavA lAgyo. pakSIunI nASA jANavAmAM kuzala evI zIlavatI kAgaDAnI nASAne samajIne tene kahevA lAgI ke, " he kAga! tuM zA mATe zrA, kaThora bole be?" zIlavatInA ATalA zabda sAMjalI jAgI uThelo zeTha sUto sUto manamAM vicAra karavA lAgyo ke, "aho ! thA vAcAla purAcAriNI vahu pakSIunI sAthe paNa vAto karatI lAge ." bhAvI rIte vicAra karI zeTha kapaTa nisAthI sUto sUto vahunI ceSTA jovA lAgyo. karaMbakane jo utsAhavaMta thaelA kAgaDAne jANI zIlavatIe avasara jozne kayu. "are kAga! prathama zIyAlanA kahevA pramANe karavAthI hu~ purAcAriNIno apavAda pAmIne patino viyoga pAmI buM zrane havaNAM thArA kahevA pramANe karUM to pitAno melApa thavAno paNa zaMsaya thara paDe." palI jAgatA evA zeThe yA abhiprAyavAluM vacana sAMjalIne zIlavatIne pUjyuM ke, "he vatse ! tuM purvinItapaNuM kema kahe je ?" zIlavatIe kayu. " he sAsarA ! huM sAcuM kahuM buM; kAraNa ke, sarva prakAre mhArA guNo caMdananI peThe doSane arthe thayA le. karvA ke- puSpono samUha vRkSanI DAlonA jaMgane arthe thAya je ane sarala gativAlA morane pIThAno nAra vadhane arthe thAya . valI sArI cAlavAlo azva babadanI peThe vAraMvAra rathamA joDAya be; mATe guNavAn mANasane viSe guNo nizcaya vairI sarakhA be. huM bAlyAvasthAmAM mhArA nAznA AgrahathI sarva zAstra naNItuM, eTajhuMja nahiM paNa padIunI nASA samajI zakavAnuM zAstra paNa jaNI bu." zIlavatInAM AvAM vacana sAMjalI jema sarpathI daMza karAyalo mAesa gAruDInAM vacana sAMjalI tenI pAse doDI zrAve tema ranAkara zeTha phaTa rathamAMthI nIce utarI UTa zIlavatIdI pAse zrAvyo. zIlavatIe kaDaM ke, " te divase nirlAgya evI hu~ madhyarAtrIe tamArA jAgatA batA zIyAlano zabda sAMjalIne ghaDo laz nadIe gaz. tyAM gha
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavatInI kathA. 315 DAnA AdhArathI madhya nadImAM jazne pANInA pUramAM taNAtA zrAvatA maDadAne kheMcIne kAMThe zrAvI. te maDadAnI keDe amUkhya ghareNAM zrane sonA. mhoro bAMdhI hatI, te lazne meM maDaI zIyAla bAgala pheMkI dIdhuM. te ghareNAM meM temanAM temaja pRthvImA DATI rAkhelA be. zrA purAcaraNathI hu~ patino viyoga pAmIne thATalI nUmi zrAvI bu. valI atyAre zrA kAgaDo karaMbakane mAgato to mane kahe je ke-zrA keraDAnA nothAnI nIce daza lAkha sonA mhoro . ATalAmATeja hu~ kAgaDAne kaDaM bu ke-"he kAga ! tuM zrAvaM apavitra vacana vAraMvAra na bola; kAraNa khArA khetaramAM dhAnya vAvavAthI zuM ?" __panI saMcamathI potAnA banne kAnane kaMpAvatA evA ratnAkarazeThe pUbyu ke, " he vatse ! tuM zuM A sAcuM kahe ?" zIlAvatIe uttara zrApyo ke, "emAM saMzaya zo ? " paThI pote vRkSa batA paNa juvAna mANasanI peThe kema bAMdhI, hAthamAM kodAlo laz ane khajananI peThe kAgamAne karaMbaka apAvI keraDAnI nIce khodavA lAgyo eTale jANe zIlavatInA guNo hoya nahiM zuM ? ema lAkha lAkha sonAmhorathI jarelA daza ghaDA nikalyA. panI ratnAkarazeTha vicAra karavA lAgyo ke, "aho! thA vahu mhArA gharane viSe mUrtivaMta lakSmI poteja . thAja sudhI meM kAcanI brAMtithI marakatamaNinI avagaNanA karI." zrAvI rIte vicAra karatA evA zeThe sonAmhoronA ghaDAne phaTa rathamAM mUkI potAnA aparAdhanI vahu pAse kSamA mAgI. valI vahunAM vakhANa karato evo te jema ko sujaTa raNasaMgrAmamAM vijaya karI pADo vale tema pADo ghara tarapha valyo te vakhate zIlavatIe kahyu. " he tAta ! ahiMthI mhArA pitAnuM ghara pAse De, mATe temane malavAno thA yogya avasara je." ratnAkarazeThe kaDaM. " he vatse ! tuM zrAgraha na kara ane amArA kulane ujvala kara. valI phaTa ratha upara besa ane amArA manorathane pUrNa kara." par3I zIlavatI sAsarAnA dAkSiNyapaNAthI ratha upara beThI eTale harSita manavAlA zeThe rathane vegathI ghara tarapha calAvyo. have ratnAkara zeTha zIlavatIe kahelA sarva vacanane kAraNa sahita mAnato bato jyAM zIlavatIno mAmo raheto hato te gAmanI pAse zrAvIne
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 zIlopadezamAlA. madhura vacanathI zIlavatIne kahevA lAgyo ke, " he vatse ! hu~ thArA vacanane hetu vinAnuM mAnato nathI; to teM A ujama gAmane mANasothI jarapUra zAmATe kayu ?" zIlavatIe kaDaM. " he tAta! zrAja sthAna prasiddha . mhoTAgAmathI zuM ? kAraNa ke jyAM ko paNa potAno mANasa raheto hoya te gAma zUnya hoya to paNa suMdara jANavU. juje ke, tamane zrahiM zrAvelA sAMjalI mhAro mAmo potAne ghera teDI gayo ane tyAM temaNe tamAro satkAra kasyo; mATe thApaNe to thA gAma mANasothI jarapUra jANavU." paDI ratnAkara zeTha vahunAM vacanane cANakyanAM vacananI peThe seMkaDo hetuvAlA mAnavA lAgyo temaja tenA caritrane paNa abhiprAyavAlAM mAnavA lAgyo. anukrame cAlatA prathamano vama zrAvyo ke, jenI nIce zeThe vizAmo lIdho hato. vaDane joza zeThe vahune pUjyu ke, " he vatse ! teM te vakhate thA vaDanI gayAno zAmATe tyAga kasyo hato?" zIlavatIe kayu. " he zeTha ! tame prathama ko vakhate evaM nayI sAMjavyuM ke, vaDanA vRda upara beThelo kAgamo strInA mAthA upara viSTA kare to te strIno pati u mAsanI aMdara mRtyu pAme ? valI vRdanA mUlamAM sarpa vigerenI utpatti zrAdi ghaNA doSo rahelA be; to te upAya vinAnA vinone khAdhina thaq e karatA potAne khAdhina raheq e vadhAre sAraM . zrA pramANe vicAra karI hu~ vamanI DAyAno tyAga karIne taDake beThI itI." zIlavatInAM zrAvAM vacana sAMjalI ratnAkara zeThe kayu. " sarva nAvane jANanArI ane kulane zrAdhAra rUpa he vahu ! teM thA bahu sAraM kaDaM . valI vRddhAvasthAthI buddhi rahita evA mane te sAro bodha kasyo ." zrAvI rIte vahunA vakhANa karatA evA zeve pharI zIlavatIne pUjyuM ke, " he vatse ! teM pelA sunaTane kAyara kahIne sAro kuTI nAkhyo , ema zA mATe kayuM hatuM ?" zIlavatIe kahyu. " he tAta ! sunaTane zatrunA ghA bAtimAM vAge je ane tene pAbala vAMsAmA vAgyA hatA; mATe teNe nAsI jatA ghA khAdhA be; tethI meM ema kaDaM hatuM." vahunAM AvAM vacanathI cittamAM camatkAra pAmelA zeThe tene pharI pUjyuM ke, " te mANasothI jarapUra nagarane ujaDa zAmATe kayuM hatuM ? zIlavatIe uttara prApyo ke, " thA sArA nagarathI thApaNane zuM ? ke je nagaramA potAno ko sago
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320 zIlavatInI kathA. nathI ke, je sago zrApaNane jozne bolAve. kadhu le ke-khAjAvika snehanI gADha priya evA eka zrAtmA vinA mANasothI jarapUra evaM thA jagat araNya samAna dekhAya be. " paThI zeThe " he vatse ! teM thA sarva sAcu kaDaM; paraMtu pAkelA maganA khetarane khavAz gayeyU~ zA mATe kadyu hatuM ?" mAkhanA sarakhI madhura vANIvAlI ane mugdha evI zIlavatIe uttara prApyo ke, " he sasarA ! eno guDha artha sAMjalo. pAkelA maganA khetaramA je kheDuta Amatema jamato hato, te khetaranI rakSAmAM zrAdaravAlo na batA potAnI mele maganI zIgone khAto hato. te kheDute zrA khetaranA mukhya dhaNI pAsethI vyAje dhana lI, daze ane tenA badalAmAM khetarano dhaNI tenI pAse potAnA khetaranI radA karAvato daze, tethI te zrAdara vinAno puruSa "prathama khAdhuM te potAnu,' ema dhArIne maganI zIgone khAto hato." zrAvAM zIlavatInAM vacana sAMjalI tenI khAtrI karavAmATe zeThe khetaramA pharatA evA te puruSane bolAvIne pUrI joyuM, tethI te puruSe kahyu. " meM zeva pAsethI vyAje dhana lI, be, tenA badalAmAM DaM thA kAma karUM buM, mATe je khAdhuM te potA, kAraNake, khetaramA je dhAnya pAkaze te saghalu zeTha laz jaze ane mhArI mehenatanuM phala huM zrA khAUMDaM teja" ema kahIne te puruSa cAlyo gayo. paDI ratnAkara zeThe nadI jozne pharI zIlavatIne pUbyuM. " he jinadattaputrI! pANImAM cAlatA teM joDA zA kAraNathI na kADhyA ?" zIlavatIe uttara prApyo ke, " temAM rahelA kAMTAdikano jaya najare dekhI zakAto nathI. evo koNa mUrkha hoya ke je thoDAne mATe potAnA zrAtmAne mahAkaSTamAM nAkhe." __AvI rItanAM putranI strInAM yuktivAlAM vacana sAMjalI harSita manavAlo ratnAkara zeTha nagaranA mANaso jotA batA anukrame potAne ghera zrAvyo. paThI zIlavatIe pote mATelA sarva bAjUSaNo kADhI sasarAne dekhADyAM; tethI prasanna thayelA zeThe vahunuM sarva vRttAMta potAnI strI ne putrane kayu. panI zeThe zIlavatIne gharanuM adhipatipaNuM zrApyu zrane tenA kAryazrI niraMtara potAnA gharaneviSe navI navI saMpatti prApta thai. anukrame AyuSyanuM capalapaNuM hovAthI ratnAkara zeTha kAladharma pAsyo bhane vRdanI pAula yAnI peThe tenI pAula tenI strI paNa mRtyu pAmI. par3I kuTuMbanAM
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ 317 zIlopadezamAlA. sarve mANasoe ajitasenane kuTuMbanuM adhipatipaNuM zrApyu. ajitasene paNa bahukAlasudhI gRhasthadharma pAkhyo. have arimardana rAjAne cArase navANuM pradhAna hatA. teNe pAMcaseMmo moTo. mukhya pradhAna karavAnA hetuzrI nagaranA sarva mANasonI parIkSA karavAmATe prazna pUjyu ke, " jeNe mane pATu mArI hoya tene zI zIkSA karavI ?" sarve mANasoe uttara thApyo ke, "teno ziracheda karavo athavA sarva daMga zrApavo." ajitasene paNa rAjAno zrA prazna potAnI zIlavatI priyAne kahyo; tethI teNe kaDaM ke, "jeNe rAjAne pATu mArI hoya tene rAjAe potAnA sarva bAjUSaNo zrApavA jozae." ajitasene kaj. "ema kema?" zIlavatIe kA ke, " potAnI strIvinA rAjAne bIju koNa pATu mArI zake ?" panI ajitasene rAjAne kayu ke, " zrApane jeNe pATu mArI hoya tene Ape potAnA aMganA sarva bAjUSaNo zrApavA joze." ajitasenanAM zrAvAM vacanathI saMtoSa pAmelA rAjAe tene mukhya pradhAnapada thApyu. ___ eka divasa arimardana rAjAe ba prakAra- sainya sAthe laz sImADAnA siMdaratha rAjA upara caDA karI. mahAsatI zIlavatInA pUbavA upa rathI manamAM ciMtA karatA evA ajitasene tene kaDaM ke " he priye ! jo ke tuM uttama zIlavAlI iM; to paNa tane ekalI ghare mUkIne rAjAnI sAthe javA mhAraM mana utsAha pAmatuM nathI." zIlavatIe kahyu. "zrApe rAjakArya yogya rIte karavAM jozae ane mhArA zIlane iM'paNa khaMDana karavAne zaktivaMta nathI; to paNa vizvAsane mATe thA puSpanI mAlA tamArA kaMThane viSe nAkhuMDaM ke, je mAlAne tame jyAMsudhI karamA gaelI na de. kho tyAMsudhI mane akhaMDita zIlavatI jANajo." yA pramANe kahIne zIlavatIe potAnA guNonI mAlAnI peThe puSpanI mAlA ajitasenanA kaMThane viSe aropaNa karI.ajitasena paNa harSa pAmIne tyAMthI vidAya thayo. __ have arimardana rAjA prayANa karato karato puSpavinAnA araNyamAM zrAvI pahocyo. tyAM teNe ajitasenanA kaMThamAM praphullita puSpamAlA jozne pUbyu ke, "zrA puSparahita pradezamAM tamArA kaMThane viSe AvI praphuddhita puSpamAlA kyAthI ?" ajitasene paNa pragaTa uttara pyo ke, " mhArI priyAnA zIla pranAvathI mhArA kaMThamAM teNe AropaNa karelI
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavatInI kathA. 32e zrA puSpamAlA hamezAM praphullita rahe ." ajitasena zrA pramANe kahIne potAne sthAnake zrAvyA palI AzcaryavaMta thaelA vivekI rAjAe potAnI pAgala beThelA mANasone te vAta kahI; tethI kAmAMkura nAmanA puruSe kaDaM ne ke, " he deva ! strIune zIla kyAthI hoya ? " lalitAMga nAmano bIjo ko puruSa paNa bolI uThyo ke. "he deva ! e kAmAMkura, kahe satya je." ratikelI nAmanA trIjA puruSe kayu. " mahArAja ! emAM kAMza zaMsaya rAkhavA jevU nathI." azoka nAmano cotho puruSa bolyo. " rAjeMDa! A vAtamAM bApane saMzaya raheto hoya to te saMzaya maTADavAmATe mane ajitasenanI strI zIlavatI pAse mokalo." palI zIlavatInA zIlane khaMDana karavAmAM kautukI evA rAjAe bahu dhana thApIne azokane pAlo mokaTyo. azoka paNa uttama veza dhAraNa karI naMdana puramA zrAvyo zrane zIlavatInA gharanI pAse makAna rAkhIne rahyo. pabIte hamezAM namarAnI peThe paMcama rAgana gAyana karato anekaTAdathI zIlavatIne joto Amatema pharavA lAgyo. satI zIlavatI paNa bahu prakAre ceSTA karatA evA tene jozne vicAra karavA lAgI ke, "thA puruSa mhArA zIlane khaMDana karavAnI zchA kare . nizcaya thA mUrkha kezarI siMhanI kezavAla kheMcavAnI nA kare . valI e mUrkha jvAjalya mAna evA agnimAM pesavAnI zchA kare be; paraMtu prathama kautuka to joDa! jora te puSTa buddhivAlo kevI ceSTA kare ." yA pramANe vicAra karIne zIlavatI paNa tene kaTAkSathI jovA lAgI. panI azoke zaMkArahita tha potAno manoratha siddha thayo mAnI eka dUtIne zIlavatI pAse mokalI. dUtI paNa zIlavatI pAse AvIne kar3avA lAgI ke, " he jase! thAro pati rAjAnI sAthe paradeza jabAthI hAruM yauvana vananA puSpanI peThe niSphala jAya . he jAgyavatI ! valI thArA nAgyazrI khecAyalAnI peThe ahiM zrAvelo thA rAjamAnya puruSa prItithI thAro saMga karavAnI nA kare ." zIlavatIe kaDaM. " yauvana lakSmInuM phala le, yogya be; paraMtu kula strIune parapuruSano saMga karavo yogya nathI, to paNa jo mana zachita pAmIe to e paNa AcarIe; kAraNake phalane grahaNa karanAro puruSa ajaya vastune paNa snehathI athavA to lojayI grahaNa kare ."
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320 zIlopadezamAlA. dUtIe kayu. " tuM keTabuM dhana mAge je ?" zIlavatIe kahyu. " zrAje pahaibuM bAnuM zrApavAne badale ardha lada dhana Ape Ane zrAjathI pAMcame divase bIjaM ardha lada dhana lazne thahiM Ave. jethI hu~ tenI sukhanI ichA pUrNa karIza." palI dUtIe harSa pAmIne thA saghalI vAta azokane kahI. azoke paNa ardha lada dhana dUtIne zrApyuM, jethI dUtIe te dhana zIlavatIne zrApyu. panI uttama buddhivAlI zIlavatIe paNa potAnA gharanI aMdara potAnAja mANaso pAse eka ThaMDI khA khodAvI ane temA dorIthI nasyAvinAno palaMga mUkI tenA upara ugaDa pAthasyo. _have pAMcame divase ardha lada dhana sAthe laz madonmatta ane tAMbula ne hAthamAM jenA evo azoka potAnA saujAgyathI jagatne tRNanI peThe mAnato bato zIlavaMtInA gharane viSe Avyo ane jevo palaMga upara besavA gayo tevoja turata khAzmAM paDyo. par3I zIlavatI tene doraDAthI bAMdhelA mATInA vAsaNavatI khAvAnuM zrApavA lAgI. jANe narakamAM paDelo ko jIva hoya nahiM zuM ? ema te azokane zIlavatIe te khAzmAMja rAkhyo. have eka mahino gayA par3I tharimardana rAjAe potAnA mANasone kaDaM ke, " azoka potAno manoratha sijha karIne athavA sika kasyA vinA paNa dajI pATho zrAvyo nahIM !" paThI teNe ratikevi nAmanA bIjA puruSane bahu dhana thApI zIlavatI sAthe krIDA karavA mATe mokalyo. zIlavatIe tenI pAsethI paNa eka lakSa dhana laza tene paNa teja khAzmAM pADyo. kaDuM ne ke- catura buddhivAlAthI zuM na yaz zake tevu hoya che ? zIlavatIe evIja rIte lada lada dhana lazne kAmAMtura tathA lalitAMga nAmanA bIjA be puruSane paNa anukrame teja khAzmAM pADyA, tethI zIlavatIe cAturgatika saMsAranA kuHkhone jANe cAra puruSanA daMnathI pAtAlamA nAMkhyA hoya nahiM zuM ? ema te cAra puruSo dekhAvA lAgyA. have siMharatha rAjAne jitI arimardana rAjA nagaravAsI lokAe zapagArelA potAnA nagara pratye zrAvyo te vakhate pelA khAzmAM paDelA cAra puruSo nUkhathI pIDA pAmatA utA zIlavatIne kahevA lAgyA ke, "je puruSo potAnA zrAtmAne jANatA nathI, te zramArI peThe uHkhanuM pAtra
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavatInI kathA. 31 thAya . ame hAruM mahAtmya jAeyuM nahotuM. phakta rAjAnA hukama pramANe cAlanArA amone tuM zrA narakanA sarakhA kUvAmAMthI ekavAra kADha." zIlavatIe kahyu. " jo tame mhArA kahevA pramANe karo to hu~ tamane kUvAmAMthI kADhuM." te puruSoe te kabUla kayuM eTale zIlavatIe kahyu ke, "je huM boDhuM te pramANe tamAre paNa kahe." te cAra puruSoe kabUla kasu. par3I zIlavatIe te cAre puruSone kUvAmAMthI vhAra kADhIne je bolavAnuM hatuM te zIkhavADyu. ___ eka divasa rAjAne parivAra sahita potAnA ghera jamavAmATe ajitasene nimaMtraNa kayuM. rAjA arimardana paNa avasare parivAra sahita muktAphalanA ulecathI suzonita evA zrajitasenane ghera zrAvyo. zI. lavatIe jojananI sarva sAmagrI banAvIne gupta rIte eka bAjue saMtADI rAkhI hatI. rAjA parivAra sahita jamavAmATe zrAsana upara beThage; paraMtu te kAM paNa rasoznI sAmagrI na jozne vicAra karavA lAgyo ke, "zramane bolAvyA jamavAmATe, paNa rasoza to kAMza dekhAtI nathI to zrA kAMza zrAzcarya ke jhuM !!!" _par3I zIlavatI khAznA mhoM zrAgala zrAvIne AdarathI pelA khAzmAM rahelA cAra puruSonuM puSpathI pUjana karI uMcA zabdathI bolI ke, " are yado! rasoza jaladI taiyAra karo." palI khAzmAM rahelA cAra puruSo uMcA zabdathI bolyA ke, " ema thA." par3I zIlavatIe turata rasozne pragaTa karI. rAjA zrAzcarya pAmI jojana karavA lAgyo. zIlavatIe paNa yadone " he yado ! tAMbUla taiyAra karo, vastra taiyAra karo." ema yadone bolAvI bolAvIne tAMbUla, vastra, alaMkAra vigerethI rAjAno satkAra kasyo. paThI rAjAe " thA khAzmAMthI nikalatA vacanonIja thA kAMza siphike; kAraNake, te vacanathI thA jojana vigere sarva taiyAra thayuM ." ema mAnI teNe zIlavatIne pUbyu ke, " he jar3e! thArA gharane viSe zrA zuM zrAzcarya ? " zIlavatIe uttara zrApyo ke, " he deva ! mhArA gharane viSe cAra yado siddha thayA be; tethI yA sarva utpanna thAya . " palI rAjAe vastra vigerethI zIlavatIno satkAra karI ane tene potAnI bhena mAnI tenI pAse bahumAnathI yadonI mAgaNI karI. zIlavatIe paNa "he
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 322 zIlopadezamAlA khAmin ! thA amAraM jIvitapaNa zrAparnu ne to par3I yakSonI zI vAta? he prajo! huM te tamArI Agala mUkIza." ema kahIne teNe kUvAmAM rahelA cAra puruSopAse potArnu kahe kabUla karavAnI pratijJA karAvI temane kUvAmAMdhI bahAra kADhyA. paThI navarAvI caMdanano lepa karI, puSpanI mAlA paherAvIne cArene vAMsanA karaMmIyAmAM pUrI dhUpa karavApUrvaka rAjAnI pAse lai javAmATe maMtrIne soMpyA, maMtrI paNa vAjiMtranA zabdapUrvaka teu~ne rathamAM besArI nagaranA sarve mANaso jotA batA rAjAnI sattAmA laz gayo. rAjA paNa bahumAnapUrvaka sAmo zrAvI jANe potAnA hAthamAM traNa jagat rahyu hoya nahiM ? ema temane potAnA gharane viSe laz gayo. tyAM teNe rasozyAne rasoz karavAnI nA pADIne kadhu ke, "zrA yado tamane divya jojana zrApaze." _ par3I jojananA avasare rAjAe puSpothI karaMDIyAnuM pUjana karIne kadyu ke " jojana thA." te vakhate karaMmIyAmAM rahelA puruSoe kayu ke, " ema thA." rAjA vigere sarve mANaso te vakhate uMcuM jovA lAgyA; paraMtu kAMza nojana mavyuM nahIM; tethI vilakSa banelA rAjAe karaMDIyA ughaDAvIne joyuM to temAM potAnI pAse rahenArA ane zIlavatInuM zIla khaMDana karavAmATe mokalelA cAra puruSone dIga. preta sarakhA vikarAla te puruSone joza rAjA paNa "zrA yado nathI; paraMtu rAkSaso ." ema kahIne tyAMcI turata pADo nAsI gayo. paThI te puruSoe kahyu ke, "he deva! ame yaha nathI tema rAkSasa paNa nathI; paraMtu ase zrApanIpAse rahenArA kAmAMkurAdi cAra puruSo bIe." par3I rAjAe barAbara jozne ane ulakhIne temane kahyu ke, " he jaro ! rogI kAgaDAnI peThe zrA tamArI zravasthA zI?" te puruSoe potapotAnI vAta kahI; tethI rAjA arimardana mAthu dhUNAvato to zIlavatInA zIlanAM vakhANa karavA lAgyo. teNe zIlavatIne bolAvIne kayu ke, " he pativratA ! zrA zIla pAlavAnA yatnathI tuM kharekharI vakhANavA yogya buM. meM te vakhate mahA araNyamAM paNa ajitasenanA kaMThamAM niraMtara praphullita evI puSpamAlA jozne thArA zIlavatanuM spaSTa mahAtmya jAeyu hatuM; paraMtu ajJAnathI meM je zrA kRtya kasu le tene mATe huM thArI pAse damA mAeM DuM. thAre baMdhurUpa mhArA
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavatInI kathA. 323 upara kopa karavo nahIM." satI zIlavatIe paNa tene jainadharmanA upadezathI bodha mADyo. pelA cAra puruSoe paNa parastrIno niyama lIdho. paDhI rAjAe satkAra karelI zIlavatI potAnA ghera zrAvI. rAjakAryamAM dhuraMdhara evo jitasena paNa vizeSe zIlavatInI sAthe dharmakAryamAM kAlane nivRtta karavA lAgyo. eka vakhate te nagaramAM cAra jJAnane dhAraNa karanArA damaghoSa muni yAvyA. ajitasena zIlavatIne sAthe lai temane vaMdana karavA gayo. dezanAne te munie zIlavatIne kAM ke, "he jaye ! pUrvajavanA - jyAsathI vhAruM zIla ujvala zobhe be." ajitasene 'ema kema ?' ema pUbyuM eTale munie ka.. kusumapura nagaramAM sulasa nAmano zrAvaka raheto hato. tene suyazA nAmanI strI itI. teune khanAvathI jaDaka evo durgata nAmano cAkara hato. tene DurgilA nAmanI strI itI. eka divasa durgilA suyazAnI sAthe upAzraye ga. tyAM durgilA potAnI zeThANIne pustakanuM pUjana karavAmAM tatpara joi sAdhvI ne pUDhavA lAgI ke, " Aje zuM parva be ?" sAdhvIe kayuM. "Aje prasiddha evI jJAnapaMcamI be. je mANasa A jJAnapaMcamIne divase upavAsa karI pustakanuM pUjana karavApUrvaka jJAnanI prajAvanA karele te bIjA javamAM sukha, saubhAgya ne buddhi vigere pAmIne anukrame zuddha zIlavAn tha mokSa pAme be. " pravarttinInAM yAvAM vacana sAMjalI durgilAe kayuM. " yA mhArI zevANIne dhanya be. mhArA sarakhI niMdya ne ke, je potAnuM hita karavAmAM paNa samartha nathI." sAdhvIe kayuM. " jo tuM dAna khane tapa karavA samartha na hoya to jAvathI pradhAna evA zIlavatane pAla. he vivekavAlI ! parapuruSano tyAga kara. temaja AThama ne caudaze potAnA patine paNa tyajI de. " paDhI DurgilAe te anigraha lai harSathI ghera yAvI potAnA patine kadhuM. patie paNa karmanA laghupaNAnelIdhe jAvathI teno zrAdara kasyo. anukrame te banne japA jAvazuddhithI samakIta pAmyA. durgilAe anukrame jJAnapaMcamIno tapa kasyo, paDhI te bannejaNA mRtyu pAmI saudharma devalokamAM devatA thayA. tyAMthI cavIne durgatano jIva tuM jitasena thayo ane durgilAno jIva zIlavatI tha. jJAnanI ArAdha
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 zIlopadezamAlA. nAnA puNyathI tamane uttama buddhi prApta tha . palI jAtismaraNa jJAna pAmelA te bannejaNAe vairAgyazrI cAritra lIdhuM. bahukAla cAritra pAlIne te bannejaNA pAMcamAM devalokamAM gayA. tyAMcI cavIne nirmala evA zIlavratanA yogathI kevalajJAna pAmIne siki pAmaze. iti zIlavatInI kathA. atha naMdayaMtI satInI kathA. jenI aneka prakAranI lakSmI jozne jANe samuSa zyAmapaNuM pAmI gayo hoya nahiM zuM? evaM kalyANakArI apAra manuSyovAluM ane lakSmIthI manohara zrIpotanapura nAma, nagara je. te nagarane viSe jetuM dhArAne dhAraNa karanAruM khaDga zatrune tApakArI evo zrane jAgatA parAkramavAlo nara vikrama nAmano rAjA rAjya karato hato. tyAM lakSmIUnA yajJa sarakho sAgarapota nAmano zeTha raheto hato. tene pavitra zrAcAramA catura evo samudatta nAmano putra hato. pUrve upArjana karelA puNyathI teNe bAlya avasthAmAM paNa parIkSaka jema ratnone grahaNa kare tema sarva kalA grahaNa karI hatI. anukrame kAme karIne praphullita thara le lIlA jenI evo te samudatta jema vanano hAthI viMdhyAcalanA vanane pAme tema madanA maMdirarUpa yauvanAvasthA pAmyo. have te vakhate sopAra nagarane viSa mahimAnA samuarUpa nAgadatta zegne naMdayaMtI nAmanI putrI hatI. jinadharmamAM zreSTha bujivAlI zrane zIlarUpa mANikya maNinI nUmi evI te putrI bAlyAvasthA ullaMghI anukrame yauvanAvasthA pAmI eTale kAmadevarUpa rAjAnI vijramavAlI rAjadhAnI sarakhI thane yuvAn puruSonA manane zrAnaMda pamADanArI evI te naMdayaMtIne sAgarapota zeThe potAnA putra samudattanI sAthe paraNAvI; tethI samujadatta paNa pUrNa premanI chAvAlI naMdayaMtIne citraka velanI peThe pAmIne pUrNa manorathavAlo thayo. panI sahadeva nAmanA bAlamitranI sAthe krIDA karatA teNe keTaloka kAla lIlAmAtramAMja kADhI nAkhyo. eka divase deza jovAmAM ane avya upArjana karavAmAM AzcaryavAlA samudatte po. tAnA mitra sahadevane kahUM. " he mitra ! je pote melavelI lakSmI ne logave
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ naMdayaMtInI kathA. 315 " be teja puruSa jANavo; mATe cAlo ApaNe dravya upArjana karavAne arthe bIjA dezamAM jaie." sahadeve kayuM. " tuM pitAnI AjJA lahe . te uparathI samudradatte pitAnI pAse ja5 paradezamAM vadepAra karavA mATe javAnI marajI dekhADI eTale sAgarapota zeThe kayuM ke, " he vatsa ! ApaNe ghare koTI dravya be, to tuM tene jogavya; kAraNake zrAgaNAmAM kalpavRkSa phale bate kayo puruSa vanamAM jAya ? " samudradatte ka. " he tAta ! je pUrvajoe saMpAdana kareluM dravya jogave be teune dalakA puruSo jANavA. valI pitAe melavelI lakSmI yauvana avasthAmAM mAtAnI peThe jogavavAne yogya be. " e prakAranAM putranAM utsAdathI manohara vacana sAMjalIne zoka tathA AnaMdadhI vyApta thayelA sAgarapota zeThe gadgad vANIthI ka. " he putra ! pitAe melavela dravyathI madonmatta tha yelA tathA durmada evA ghaNA putro be; paraMtu pote melavelA dravyane jogavanArA tathA dAna karanArA evA to koikaja viralA putro hoya be. " ityAdi vacanane kato evo sAgarapota zeTha putranA vacanane pramANa karI harSa pAyo. pI mitrasahita utsAhavAlA samudradatte sarva svajanonI zrAjJA lai aneka mAlathI jarAvelA vahANamAM besI sArA muhUrte prayANa zaru kasyuM. te vakhate teNe potAnA mitrane kayuM ke, " he mitra ! meM sarve svajanonI AjJA lIdhI be; paNa eka rajakhalA dharmavAlI priyAnI zrAjJA lIdhI nathI e mhArA manamAM bahu lAge be. sahadeva mitre ka. " ghaNA gADhA snehavAlo huM hArI pAse buM batAM jo tane ciMtA pIDA karatI hoya to kalpavRkSanI sevA karanArA dIna banelA jANavA. ka be- dAkSiNya, kulamaryAdA ane lagAyI baMdhAi gayA ve AtmA jenA evA puruSone tathA potAnI prItinA pAtrarUpa puruSone mitro thakI bIjuM kAMI auSadha nathI. samudradatta paNa prItirUpa samudranI leherane vazya thayo to rAtrI koi na dekhe tevI rIte potAnA gharanA bAraNA zrAgala thAvyo. tyAM surapAla nAmano dvArapAla jAgato hato; tethI tene potAnA nAmavAlI vITI eMdhANa mATe ApI ne kAM gupta samAcAra kahI pote gharanI aMdara Avyo. paThI jAlIyAnI aMdarathI joyuM to thoDA jalamAM mAlInI peThe tethe potAnA viyogathI zrAkula vyAkula thayelI naM ""
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. dayaMtI priyAne dIThI. "thA zI ceSTA kare ?" e jANavAne mATe samurudatta jeTalAmAM gano uno rahIne jUe ne teTalAmA ghaNo vakhata thavAthI paNa jene nimA zrAvI nayI evI naMdayaMtI zayyAmAMthI uThIne upavana ( bagIcA) mAM gaz zrane tyAM caMjanI kAMtIthI ujvala evI zIlAne viSe sUtI paNa patinA viyogathI pIDA pAmatI ane dIna banelI te pativratA zilAne aMgArAthI tapelI gADInA sarakhI mAnavA lAgI tathA komala azokanA patrone pAtharIne sUtI to paNa caMjanA kiraNone daMDa ( lAkaDI) nA ghA sarakhA jANavA lAgI. valI bolavA lAgI ke, " hAya hAya! utAvalathI jatA evA patie mane bolAvI paNa nahIM; to have mhAre jIvIne zuM karavU ?" paDI patinA guNone vAraMvAra smaraNa karatI ane viyogathI vidhura banelI naMdayaMtI phAMso khAvAnA vicArathI bagIcAnA vRdanI pAse gaz. tyAM te " guNano samujha te samudatta mhAro navonavane viSe pati thA." ema kahIne jeTalAmA potArnu uMDhavAnuM vastra vRkSanI DAle bAMdhIne potAnA gale bAMdhe je teTalAmA samu. pradatte ubalIne te vastra kApI nAkhyuM ane teja divase tukAlathI snAna karelI tene tatkAla ubalatA snehathI AliMgana kajhuM. panI prasanna thayelI vahAlI priyAnI rajA laz samudatta pAho vahANa pratye zrAvyo ane karmanA anukulapaNAthI samujnA sAme pAra pahocyo. have aMtarvanI (garbhavatI) satI naMdayaMtIe paNa udaravRddhi vigere gajanA cinha vinA sukhathI traNa mAsa nirgamana kasyA. palI vidUra jUmimAM vaiDUryanI zalAkAnI peThe ane nUmimAM DATIrAkhelA dhananI peThe anukrame thoDe thoDe teno garna pragaTa thavA lAgyo. sAgarapota zeTha paNa vahune jo vicAra karavA lAgyo ke, "nizcaya mhArA putranI thA strI asatI be; kAraNake putranA prasthAna vakhate te tumatI (rajakhalA) hatI. kA le ke- kevala uparathI sArA AcaraNavAlI strIuno vizvAsa karavo nahIM; kAraNake tevI strIuno vizvAsa karavAthI kiMpAka phala jakSaNa karavAnI peThe ghaNuMja kharAba phala male . nizcaya thA strIno cAMDAlaNInI peThe zramArI paMktimAthI tyAga karavo jozye, kemake kalaMka rahita evA zramArA kulane viSe galIno DAgha na thA." evo vicAra karIne tatkAla
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ naMdayaMtInIkathA. 317 putranI strIno tyAga karavAne zchatA evA zeThe eka niHkaruNa nAmanA nidaya mANasane kahyu ke, "zrA strIne vanamA mRkI zrAva." par3I te niHkaruNa ko mISadhI te naMdayaMtIne vanamAM teDI jaz motInI mAlAnI peThe tyajIne kaDu ke, " he khAdhvI ! tane vanamA tyAga karI be; mATe have thArI marajI pramANe jA." ema kahIne te jeTalAmAM pADo vaTyo teTalAmAM AkasmIka utpAtathI jaya pAmelI te mahAsatI mUlamAMthI kapAyelI latAnI peThe mULa pAmIne pRthvI upara paDI. paDI vananA zItala pavanathI jeno camodaya nAza tha gayo evI te naMdayaMtI " hAya hAya! zA aparAthI mhAro tyAga kasyo ?" ema kahIne rudana karavA lAgI. te vakhate niHkaruNa vRdanIuthe uno rahIne jovA lAgyo to siMha ne vAgha vigere hiMsaka jIvo te mahAsatIne namana karIne bIjA mArge cAvyA jatA tenA jovAmAM zrAvatA hatA. paDI naMdayaMtIe maraNa pAmavAnI zchAyI viSanuM jakSaNa kaDaM eTale zAsanadevIe tenuM rakSaNa kakhu. galAphAMso khAvA mAMDyo tene paNa zAsana devIe toDI nAkhyo. bevaTe parvatanA zIkhara upara caDI paMca parameSThInuM smaraNa karI kaMpApAta kasyo tyAM paNa niMce palaMga pragaTa karI zAsana devIeja rakSaNa kamu. paDI te mahAsatI vicAra karavA lAgI ke, "are! pati zrane pitAdike tyAga karelI mane yama rAjA paNa grahaNa karato nathI, to daiva mane thA thakI paNa bIjuM vadhAre zuM puHkha zrApavAno haze?" e prakAre potAnA janmAdikanI niMdA karatI tathA naviSya karmane na jANatI evI te satI naMdayaMtI yUthathI naSTa thayelI hariNInI peThe vanamA jaTakavA lAgI. evAmAM jaruca nagarano dayAlu padmaka rAjA ke je mRgayA ramavA nikaTyo hato teNe naMdayaMtIne dIvI; tethI potAnI pAse bolAvI ane tenuM caritra jANI tathA tene potAnI bahena mAnI potAnA nagara pratye teDI gayo. tyAM padmaka rAjAe tene kayu ke, "he nagini ! dIna evA yAcaka vargane dAna zrApo ane jyAMsudhI tamAro pati na Ave tyAMsudhI yahIM raho." ema kahIne tene dAnazAlAmAM sukhathI rAkhI. udvegavAvU mana jenuM evI naMdayaMtI paNa samayane anusarato dharma karatI ane patinuM dhyAna karatI sukhathI tyAMja rahI.
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 zIlopadezamAlA. have niHkaruNa paNa naMdayaMtIne vanamAM mUkI tatkAla nagaramA zrAvyo ane tenA zIlanI sarva vAta zeThane kahI; evAmAM zurapAla ke jene samu. adatte potAnA nAmanI vITi zrApI datI, tene sAgarapota zeThe naMdayatI batAmAM kAMza potAnA kAryane mATe sopArapura nagaramAM naMdayaMtInA pitA nAgadattane ghera mokalyo hato te pATho zrAvyo. nAgadatte potAnI putrIne mATe zrApelAM ghareNAM tene zrApavAnI zchAthI surapAle sAgarapota zegne pUjyuM ke, "naMdayaMtI kema dekhAtI nathI ? " zeThe uttara thApyo ke, " sArI cAlanI na hovAthI tene tyajI dIdhI be." zegnAM evAM vacana sAMjalI surapAla roto to kahevA lAgyo ke, " are tame pativratA naMda. yaMtIne vRthA tyajI dIdhI be. kAraNake, tamAro putra prayANa kasyA palI rAtrIe bAnI rIte zrAvI priyAne malI ane pAlo vahANa pratye cAlyo gayo be. te vakhate teNe potAnA nAmanI vITi mane eMdhANa mATe zrApI 3." ema kahIne te surapAle vIMTi batAvI. te uparathI zokarUpa samu. amAM bUDelA sAgarapota zeTha putranI strInI zodhane mATe tene zrAjhA karI ane pote paNa cAlyo. evAmAM sevA devArUpa vehepArathI jeNe ghaNuM pravya melavyu be evo samudatta paNa thoDA kAlamAM kuzalatAthI pADo ghare zrAvyo. te paNa priyAnA vRttAMtane sAMjalI veza pheravI keTalAMka mANasone sAthe laz tene zodhavA mATe cAlI nikalyo. jUdA jUdA gAma, nagara zrane araNya nUmimAM jamato, anucaroe tyajI dIdhelo, ekalo tathA naMdayatIne mitranI peThe smaraNa karato valI nAthu khUTI javAthI kaMda, mUla, phala vigerene lakSaNa karato te samudatta ghaNA kAlasUdhI pRthvImAM jamyo, namavAthI tejarahita ane ubalo banI gayelo te pharato pharato anukrame jaruca nagarapratye zrAvI pahocyo. tyAM jukhathI pIDA pAmelo te dAnazAlAmA gayo, jyAM teNe netrane amRta sarakhI potAnI priyAne dIThI. naMdayaMtI paNa tene jozne AnaMda pAmI ane pragaTa evA anurAgathI " eja mhAro pati De." ema teNe nizcaya kasyo. panI saMtramathI uThIne potAnuM yogya kArya karatI ane jANe tene vadhAvatI hoya nahiM suM? ema zrAgrahathI jovA lAgI. par3I tenAM netrono paraspara melApa thae bate satI naMdayaMtI jAdaravA mAsanA varSAdanI peThe AMsune varasAvavA lAgI.
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ naMdayaMtInI kathA. 32e te vakhate samudatta amRtavRSTInI peThe potAnA hAtharUpa kamale karIne tenA netrane dho nAkhI dhIraja thApavA lAgyo. paThI ghaNAM pravAsathI kheda pAmelo evo paNa te samudatta priyAnA mukharUpa caMne jovAthI samunI peThe zrAnaMdarasanA kabolathI puSTa thayo. have naMdayatInA patine zrAvelo sAMjalIne padmaka rAjA kAmadeva vasaMtanI sAmo jAya tema AdarathI tenI sAmo gayo bhane kuzala samAcAra pUrvI potAnA jAznI peThe ghare teDI lAvyo. panI sAgarapota zeTha ane surapAla bannejaNA prANIne karmonI peThe naMdayaMtInI zodha karatA karatA anukrame tyAMja ekaga thayA. evAmAM jhAne karIne sUryanAsarakhA jJAnajAnu nAmanA kevalI tyAM samavasakhyA; tethI samudatta potAnA sarva mANasosahita temane vaMdana karavA gayo. dezanAne aMte naMdayaMtIe kevalIne potAno pUrvanava pUjyo ane kahyu ke, " he jagavan ! kayA karmathI mane A kalaMka prApta thayuM ? kevalIe kahyu. "pUrvanavaneviSe yajhanA utsavamAM nidAne arthe zrAvelA sAdhune thA naMdayaMtIe "zrA zUja ." ema dUSaNa Apyu hatuM. e uparathI yajJamAM rahelA tenA sAsarAdi sarve mANasoe tenA matane anusarI sAdhune zUja mAnI tiraskAra kasyo hato. teja vakhate A naMdayaMtIe sAmudAyatuM karma upArjana kayuM hatuM; jethI mahAsatI evI zrA naMdayaMtIne zrA navamAM tenA sAsare khoTuM kalaMka caDAveluM . (kevalI dezanA Ape ) ke, manuSyone nahiM bAlocanA lIdhelA potAnA avicArI nAvo tathA karmo irvinIta azvanIpeThe zrA saMsArarUpa araNyamAM jamAve . je zrIjinezvara jagavAne kahelA dharmano zrAdara karI svarga tathA apavarga (moda)nA saMgathI sArA nAgyavAlA thayA be. te ne dhanya be." zrAvI saMsArathI vairAgya pamADanArI kevalInI dezanA sAMjalI naMdayaMtIe bIpaneviSe motInI peThe potAnA cittaneviSe vratanA manorathane dhAraNa kasyo. panI dIna manuSyonA ukArAdika karme karIne bAra vratarUpa gRhastha dharmano aMgIkAra karI nAgadatta zeunI putrI naMdayaMtIe potAno janma saphala kasyo. ghaNA kAlasUdhI gRhasthadharma pAlI aMte vrata dhAraNa karI karmono kSaya karI mahAsatI naMdayaMtI moda pAmI. iti naMdayaMtInI kathA samApta.
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 zIlopadezamAlA. mahAsatI manoramA sudarzana zeunI strI thAya . te mahAsatInA zI. lanuM mahAtmya to sudarzana zegne anayA rANIe karelA upasargavakhate te manoramAe karelA kAyotsargathI prasanna thayelI zAsanadevIe karelI jinadharmanI prajAvanAthI jANI se. rohiNInI kathA. jenI samRddhie karIne jANe avyane dhAraNa karanAro kubera manamAM kheda pAmato bato kurUpa banI gayo hoya nahiM zuM ? evaM pATalIputra nAmarnu nagara . tyAM jenI kIrti AkAzamAM caMthI paNa adhika zojI rahI De evo tathA jeNe zatruu~ne trAsa pamADyA be evo zrInaMda nAmano rAjA rAjya karato hato. te nagaramAM bIjA chIponI lakSmInA yajJamaMgapa sarakho tathA jANe kuberane paNa samRddhithI vaNiputra banAvato hoya nahi zuM? evo dhanavaMta dhanAvaha nAmano zeTha vasato hato. tene sarva aMganA sauMdaryapaNAthI jagatne moha pamADanArI tathA jANe kalaMkita caMjano tyAga karIne rohiNI poteja pRthvI upara zrAvI hoya nahi zu? evI rohiNI nAmanI strI hatI. eka divase dhanAvada zeTha priyAnI rajA laza vahANamAM besI bIjA dezamAM vehepAra karavA gayo, kahyu ke-vepAravAlA ghaNuM karIne paradezamA rahenArA thAya be. rohiNI paNa te divasathI AraMjI potAnA coTalAne jaTAnIpeThe dhAraNa karI sakhIsahita dharmakAryathI divasone nirgamana karavA lAgI. anukrame dhUla ane kadaMba puSponA rajanA sahamUthI AkAzane malIna banAvato evo unAlo zrAvyo; tethI bagIcAmAM kImA karatA jatA evA naMdarAjAe parasevAthI pImA pAmatI zrane jAlIyAmA unI radelI rohiNIne dIThI. lAMbA vakhatathI patino viyoga pAmelI ane suMdara lAvaNyavAlI tene vAraMvAra joto evo rAjA kAmathI bahu pIDA pAmavA lAgyo; tethI bagIcAnI krIDAne nUlI jaz lajArahita manavAlo ne jene bamaNo saMtApa utpanna bhayo je evo te rAjA tyAMcI turata pADo ghare gayo. par3I kAmajvarathI dAI gayelA cittavAlA te rAjAe dUtIne neTa zrApI rohiNIpAse mokalI. dUtIe paNa rohiNIpAse jazne
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ rohiNInI kathA. 331 kaDaM ke, " he devI! zrAje tane kAmadeva prasanna thayo be; kAraNake, he sunnu ! naMdarAjA pote thArI zchA kare ne to tuM temanA saMgathI pavitra evI yauvanAvasthAne saphala kara. dUtInAM evAM vacana sAMjalI rohiNI roSathI manamA vicAra karavA lAgI. "aho ! potAnA kulano vicAra nahiM karanAro thA rAjA sAMkalanA baMdhavinAnA madonmatta hAthInIpeThe mhArA zIlavratarUpa vRdane ukheDI nAkhaze; mATe te jyAMsUdhImA potAnI dhAraNA na boDe tyAMsUdhImA upAyathI tene samajAvU." ema vicAra karIne satI rohiNIe madhura vANIthI dUtIne kaDaM. " he sakhI ! strI khajAvadhIja sArA puruSonI zchA kare ne ane thA to rAjA pote mhArI prArthanA kare to dUdhamAM sAkara makhyA jevU thayuM be. valI rAjAnuM ane mhArUM kula nirmala ; mATe saujAgyavaMta rAjA Ajeja rAtrIneviSe gupta rIte ahiM mhArA ghera zrAve." e prakAre pragaTa kahIne ane rAjAe mokalelI neTa lazne tathA pote bIjI neTa sAmI mokalIne ghaNIja prItithI te dUtIne pAnI mokalI. dUtIe paNa rohiNInA samAcAra kahIne rAjAne AnaMda pamADyo; jethI tene te divasa nirgamana karavo so varSa jevo lAgyo. par3I jANe naMdarAjAnA hRdayadhIja utpanna thayelA hoya nahiM zuM? evA gADha aMdhakArathI sarva dizA vyApta tha eTale zrRMgAra dhAraNa karIne naMdarAjA phakta eka mANasane sAthe laI rohiNInA ghare gayo. tyAM rohiNInI dAsIue tatkAla teno zrAdarasatkAra kasyo eTale te manorathanIpeThe uMcA siMhAsana para bege ane dUtInIpeThe potAnI dRSTine trAMsI rIte cAre tarapha pheravavA lAgyo. palI pRthvI sAmI rAkhI ke dRSTi jeNe evI rohiNI paNa rAjAnI bAgala zrAvIne unI rahI eTale darSanAM bAMsuthI vyApta, cakita zrane cAretarapha pharatA evA rAjAnA netra mRganAsarakhA netravAlI te rohiNIne jora jaDa banI gayA. panI jeTalAmA garvapaj dhAraNa karIne rAjA rohiNIne kAM kahevAnI zchA kare je teTalAmAM rohiNIe sakhIne AjJA karI ke, "rAjAne mATe rasoi lAvo." sakhIue paNa jamavA mATe beThelA rAjAnI Agala eka mhoTo thAla mUkyo. eTale rohiNIe jANe potAnA guNothI te thAlane jaratI hoya nahi zuM ? ema manohara phalathI te thAla jarI dIdho. zrane paDI prathamayI
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332 zIlopadezamAlA. zIkhavI rAkhelI sakhIe navA navA vastrathI DhAMkI rAkhelA thAlo rAjAnI zrAgala mUkyA. rAjAe paNa thAturatAthI rohiNI pAse tenA lAvaNya ra. sane pIvAnI zkhA batAvI. par3I jUdA jUdA thAlomAMthI rasozne jamatA evA rAjAe sarva rasozno eka svAda jANIne AzcaryathI rohiNIne pUbyuM. " he mugdhe ! zAkanA khAdanIpeThe thA sarve padArtho jovAmAM jUdA jUdA dekhAya be; paNa pariNAme khAda to ekaja mAlama paDe be." rohiNIe kahyu. " he rAjan ! vivekasahita vicAravAthI mAlama paDaze ke, kAUvAnA jalapratye doDatA evA mRganIpeThe kayA puruSanI mugdhatA ? jo sthAna ane DhAMkaNanA nedathI rasamAM kAM vizeSa nathI to par3I rUpa ane veSAdikanA nedathI strIune viSe zo neda ? jema koI mANasa bhrAMtithI AkAzaneviSe aneka caMDo dekhe , temaja kAmanA vramathI brAMti pAmelo kAmI puruSa strIneviSe moha pAme . valI jema sUrya sAmuM jo3 rahevAthI tejavaMta para balato dekhAya je. temaja mUDha puruSone strInA darzanathI kAmAni utpanna thAya be. he deva ! tame prajAu~ne pitAtulya bo ane sarvanuM sarakhI rIte rakSaNa karanAra Do utAM jo tamArAthIja anyAyanI pravRtti utpanna thaze to par3I amRtanA samUhathI aMgArAnI vRSTi thaI ema kahevAze. viSaya sukha narakanA phuHkhonI khANa, sugati saMpattirjanI glAnI ane pApIune paDavAnuM sthAnarUpa le. valI anyAyamAM pADelAne vadhAre zeM kahIye? mATe he rAjan ! potAnA kulAcAra, smaraNa karI thA zravalA mArgano tyAga karo." rohiNInAM zrAvAM vacano sAMjalIne ughaDI gayAM ke jJAna netra jenA evA rAjAe anyAyarUpa line maTADanArI evI rohiNInI kSamA mAgI ane kahyu ke, " he jar3e ! pagale pagale kurAcArano upadeza karanArA ghaNAM hoya be; paNa sArA AcArano upadeza karanArA kozkaja hoya . have AjathI tatve karIne tuM mhArI bahena athavA guru buM. kAraNake te uSTa yazarUpa aMdhArA kUvAmAMthI teM mhAro uddhAra kasyo ne." e prakAre satIne kadeto evo naMdarAjA tenA satkAra karI ane tenA guNone saMjArato bato potAnA gharapratye gayo. have bIjA dvIpamAM ghaNuM dhana melavAnAro dhanAvara ghaNA kAlathI pri
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ rohiNInI kathA. yAne malavAnI utkaMga pAmato uto gharapratye zrAvyo. rohiNIe paNa patinA mukharUpa caMDa jyotsnAnA amRtarasathI potAnA netrarUpa nIla kamalane kRtArtha kasyA. ko divase dhanAvaha zeTha vAcAla dAsInA mukhathI potAne tyAM zrAvelA rAjAnI vAta sAMjalI manamAM vicAra karavA lAgyo ke, " zuM nUkhyo thayelo vAMdaro prApta thayelA madhapuDAne ane kAgaDo ekAMtamAM prApta thayelA dahIMnAM pAtrane cAkhyAvinA DoDIde kharo ? lAvaNyarUpa amRtanA ghaDAsarakhI thA mhArI priyA naMdarAjAnAM netranA atithIpaNAne pAmI to par3I te zuddha zIlavAlI kema rahI haze ? " e prakAre manamAM saMkalpa vikalpa karato evo dhanAvada zeTha te rAtrIne viSe sUtelA magharavAlA dharAnIpeThe nizcala thazne sUkSa rahyo. paThI comAsAmAM te zegnA cittanA melane dhovAmATe tatpara thayA hoya nahiM zaM? evA gADha megho varasavA lAgyA. te vakhate rohiNInA zIlarUpa suvarNanI parIkSA karavAmATe brahmAe jANe kasoTI utpanna karI hoya nahiM zuM? ema vijalI zojavA lAgI. sAta divasasUdhI akhaMDa dhArAye varSAda varazyo ke jethI gaMgA nadInA pANInuM pUra gAmanA daravAjApAse zrAvyu, tethI jANe paracakrIja jaya pAmelA hoya nahiM zuM ? ema nagaranA sarva lokoe te pANInA pUrane phala vigere aneka padArthovaDe vadhAvyu; paraMtu te pANInuM pUra pADaM havyuM nahIM, paNa daravAjAnI najIka zrAvI pahocyu. rAjAe nagarIno daravAjo baMdha karAvyo. samuja jema maryAdAupara caDavAne taiyAra thAya tema nadInA pANInuM pUra nagarInA koTaupara caDavAne taiyAra thayeyU~ joza rAjAe jayathI potAnA iSTa devatAnuM smaraNa kajhuM. te vakhate iSTa devatAnA kahevA uparathI rAjAe tatkAla rohiNIne bolAvIne nagarInA daravAjA upara caDAvI. paDI rohiNIe paMca parameSThIne namaskAra pUrvaka hAthamAM jala lazne kayu ke, " he gaMge! jo huM mana, vacana . ane kAyAe karI thArIpeThe zurU sIlavAlI ho to garuDazrI nAganI senAnIpeThe thA nagarathI nivRtti pAmya." ema kahIne jeTalAmAM te potAnA hAyaneviSe raheDhuM pANI nadImA nAkhavAmATe taiyAra thAya ne te. TalAmAM mAyAnIpeThe te pANInuM pUra adRzya tha gayuM ane lokonA cittamAMdhI jaya paNa nivRtta thayo. valI dhanAvaha zeThanA hRdayamAMzrI vi
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 zIlopadezamAlA. kalpa bujhino paNa nAza thayo. te vakhate " zIlanuM mahAtmya zrAzcaryakArI ." ema sarva dizAmAM UMcA zabdathI devatA kahevA lAgyA. par3I mithyAtvane nAza karanArA rohiNInA upadezathI naMdarAjA jaina dharmaneviSe prItivAlo thayo bhane caitya paripATI karavApUrvaka tene mhoTA utsavathI tenA gharaneviSe teDI gayo. priyAnA nirmala zIlathI garjanA karatA dhanAvaha zeThe paNa rAjAno ane nagaravAsI manuSyo satkAra karI sau saune ghare mokalyA. palI dhanAvada zeTha vigere sarve manuSyoe zIlanA mahAtmyane jovAthI mokSa lakSmIne thAkarSaNa karanArA jainadharmano aMgIkAra kasyo. e prakAre rohiNI jainadharmanI pranAvanA karI, potAnA manuSya janmane kRtArtha karI uttama karmanA phalarUpa svargaloka pratye gaz. iti rohiNInI kathA samAptA. zIlavaMtano saMga karavAthI paNa ghaNA guNo prApta thAya ne, te kahe . zIlakalitaiH sAI saMgo'pi eva bahuguNAvaho javati sIlekaliehiM saidhi, saMgovi hU~ beduguNAvado do|| karpUrasAdhyAtmyamapi kurute vastUnAM surajitvaM kaeNppUrasasattaM,-pi ku~Na, babUNa suradittaM // 5 // zabdArtha- (sIlakaliehiM ke0) zIlavrate karIne saMyukta thaelA arthAt zIlavAlAnI ( sarki ke0) sAthe karelo (saMgovi ke0) saMga paNa (hu ke0) nizce (bahuguNAvaho ke0) ghaNA guNavAlo (hoza ke0) thAya . tyA dRSTAMta kahe - (kappUrasazcattaMpi ke0) karinI sAno vAsa paNa (krUNa ke0) sparza thaelI bIjI vastuu~ne (surahittaM ke0) sugaMdhavAlI (kuNa ke0) kare . // 5 // vizeSArtha- jema karinA sugaMdhathI spArzata thaelI bIjI vastu sugaMdhavAlI thAya De, tema zIlavaMtanI sAthe karelo saMga paNa ghaNA guNavAlo thAya je. arthAt zIlanA guNane pragaTa karanAro thAya . kaDaM le kejo jAriseNa mittiM, kare acireNa tAriso hoza // kusumehiM saha vasaMtA, tilAvi taggaMdhiyA DhuMti // artha-je jenI sAthe mitrA kare je te te
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlagAthAna. 335 nAsarakho ghoDA vakhatamAM ghAya be. jema puSpanI sAthe vasatA tilapuSpo paNa puSpanAsarakhI gaMdhavAlA thAya be. // 57 // dave zIlara hitane sarva guNonuM dalakApaeM kar3e be. sakalo'pi guNagrAmaH zIlena vinA na zonAM zravahati saMyalo va suMggAmo, sIle viNA naM sodamAvaMdaI // nayanavihinaM iva mukhaM lavaNavihInA rasavatIva nayavidvaNaM veM mudaM, lavaiNaviNA rasavazva // 58 // zabdArtha - ( sayalovi ke0 ) sakala evoya paNa ( guNaggAmo ke0 ) guNano samUha je be te ( sIkheNa viyA ke0 ) zIlavata vinA (sohaM ke0 ) zojAne ( na vaha ke0 ) nathI pragaTa karato. tyAM dRSTAMta kahe be( na vi 0 ) netra vinAnA ( muhaM va ke0 ) mukhanIpeThe ane (lavaNavA ke0 ) mIThA vinAnI ( rasavazva ke0 ) rasavatInIpeThe zIlarahita puruSa zojAne pAmato nayI. // 58 // vizeSArtha - jema netra vinA mukha ane lavaNavinA rasoi zojatI nathI, tema udAratA, sthiratA, gAMjIrya, jJAna ne vijJAna vigere sarva guNono samUha paNa zIlavinA zojato nathI. kas be ke - ( zArdUla vikriDita vRttam) aizvaryasya vibhUSaNaM madhuratA zauryasya vAksaMyamo, rUpasyo - pazamaH zrutasya vinayo vittasya pAtre vyayaH // akrodhastapasaH kSamA prajavato dharmasya nirvAcyatA, sarveSAmapi sarvakAla niyataM zIlaM parabhUSaNam // artha - aizvaryanI zomA madhuratA, zauryanI zonA vANIno niyama, rUpanI zojA zAMti, jJAnanI zojA vinaya, dravyanI zojA pAtradAna, tapanI zomA akrodha, adhipatInI zojA kSamA, dharmanI zojA nirvAcyatA (maunapaNuM ) ane sarva mANasonI zojA sarvakAlane viSe niyamita zIla be. have zIlavrata dhAraNa karanArAune pratyakSa phala kar3e be. viSaviSadharakarikezarI caurA ri pizAcazA kinI pramukhAH // visevisa dara karikesarI-corAripisAyasAINIpamudA prajavaMti na zIlavatAM sevevi asuhanAvA, padavaMti ne sIlavaMtANaM // 59 // sarvepi azubhajAvAH
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336 zIlopadezamAlA. zabdArtha - (visa ke0 ) ra ( visahara ke0 ) sarpa vigere ( kari 0 ) hasti ( kesarI ke0 ) kezarI siMha ( cora ke0 ) cora ( zrari ke0 ) zatru ( pisAya ke0 ) pizAca zrane ( sAiNIpamuddA ke0 ) zAkinI pramukha ( savi ke0 ) sarve evAya paNa ( asuhanAvA ke0 ) a - zunAva arthAt amaMgalika padArthoM je bete ( sIlavaMtANaM ke0) zIlavatane dhAraNa karanArAne ( na pavadaMti ke0 ) parAjava karI zakatA nathI. e - vizeSArtha - viSa, sarpa vigere keravAlA jIvo, hasti, kezarI siMha, cora, vairI, pizAca chAne zAkinI vigere sarva azubha karanArA jAvo zIlavrata dhAraNa karanArAne upadrava karI zakatA nathI. arthAt te zIlavaMtanuM zuja karavAne samartha thatA nathI. kathaM be ke toyatyagnirapinajaya hirapi vyAghro'pi sAraMgati, vyAlo'pyazvati parvato'pyupalati kSveDo - pipIyUSati // vighno'pyutsavati priyatyarirapi krIDAtaDAgatyapAM nAtho'pi svagRhatyavyapi nRNAM zIlaprajAvAda dhruvam // 1 // artha - zIlatratanA praaar mAsane nizcaya agni jalasamAna, sarpa puSpanI mAlAsamAna, vAgha hariNasamAna, hastI azvasamAna, parvata pacarasamAna, viSa amRta samAna, vighna utsavasamAna, zatru mitrasamAna, samudra krIDA karavAnA sarovarasamAna ne araNya potAnA gharasamAna thAya be // 29 // zIlavata lIdhA paDhI STa elAnI durgati kahe. zIlaSTAnAM punaH grahaNamapi pApatarubIjaM sIlanaThANaM puNa nAmaiggar3hapi pArvataruvIyaM // yA punaH teSAH tu gatiH tAM jAnAti kevalI bhagavAn jA puNa 'tesiM tu gaI, 'taM jAi kevalI naiyavaM // 60 // zabdArtha - (puNa ke0) valI ( sIlapnANaM ke0) zIlanatathI naSTa tha elAnuM ( nAmaggapi ke0 ) nAma grahaNa karavuM te paNa (pAvatarubIyaM ke0 ) pAparUpa vRnuM bIja be. (puNa ke0 ) valI ( te siMtu ke0 ) te zIlathI bhraSTa thaelAnI (jA gai ke0) je gati thAya be. (taM ke0 ) te gatine ( jayavaM ke0 ) jagavAn evA ( kevalI ke0 ) kevalajJAnI (jAi ke0) jANe be. // 50 // vizeSArtha - zIlavatathI bhraSTa thaelAnuM nAma levuM, te paNa pAparUpa vR
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlagAthAna. 337 kanuM bIja le. arthAt tevA puruSonuM nAma levAthI paNa pApa lAge . tevA puruSonI saMsAramA namavArUpa je gati thAya be te gatine to jagavAn kevalI jANe be, paNa bIjA koi jANI zakatA nathI. // 60 // have zIlathI ghraSTa thaelAne Aloka paralokamA je puHkha prApta thAya be, te kahe . baMdhanabedanatAmanamAraNapramukhAni vividhakhAni baMdhaNayaNatAmaNa-mAraNapamudAi vividakA // iha loke'pi tathA sthiraM ayazaH prApnuvaMti gatazIlAH Ida loevi tadA thira- maMjasaM pAvaMti preyasIlA 61 dAriyakujavyAdhibaTpAyuHkurUpatAdIni azujAni dAridakhuddavAdI-appAjakurUvayA asudaaii|| narakAMtyAnyapi vasagAni galitazIlAnAM paraloke narayaMtA vi vasagA-6 galiyasIlANa paraloke // 6 // zabdArtha- (gayasIlA ke0) nAza thayAM ne zIlavata jemanAM evA puruSo (zha loevi ke0) zrA lokane viSe paNa ( baMdhaNa ke0) baMdhana eTale dorI vigethI baMdhAvaM (beyaNa ke ) bedana eTale zastra vigerethI nAka kAna vigerenuM kapAvaM ( tAmaNa ke0 ) tADana eTale lAkaDI vigeredhI marAvaM ane ( mAraNapamuhAra ke0) mAraNa eTale jIvathI mArI naMkhAvaq pramukha ( vividachukAI ke0) aneka prakAranAM kuHkhone (tahA ke0) temaja (thiraM ke) sthira evA (ajasaM ke0) apayazane ( pAvaMti ke0 ) pAme be. // 61 // tathA ( galiyasIlANa ke0 ) nAza thayAM le zIlavrata jemanAM evA puruSone ( paraloe kepa) paralokane viSe ( dAridda ke0) dArija (khuddavAhI ke0) kupravyAdhi jayaMkara roga (apyAu ke) zraspAyuSya zrane (kurUvayA ke0) kurUpa vigere (asuhA ke0) zrazuja evA ( narayaMtAvi ke0) narakAMtAdika arthAt jenA aMte narakaja prApta thAya The evAya paNa kuHkho ( vasagA ke0) vazya rahelA be zrarthAt hAthamA rahelA . vizeSArtha- zIlavatathI vraSTa thaelA puruSo thA lokane viSe dorI vi
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ 337 zIlopadezamAlA. gerethI baMdhAvaM, zastrAdikathI nAka kAna vigerenuM kapA, lAkamI vigerethI marAvaM ane jIvathI mArI nakhAvaM pramukha aneka prakAranAM puHkhone temaja ghaNA kAlasUdhI sthira thara rahe evA apayazane pAme ne ane paralokane viSe dArija, jayaMkara roga, alpa AyuSya ane kurUpa vigere zrazuja evA naraka vigerenAM kuHkhone pAme . // 61 // 6 // __ have zIlathI vraSTa thaelA puruSa, dRSTAMta kahe . nirupamatapoguNaraMjitasuro'pi saH kulavAlakaH sAdhuH niruvamatavaguNaraMjiya-surovi so kUlavAla saaddhuu|| mAgadhikAsaMgAt galitavrataH prAptaH kugatiM mAMgadiyAsaMgAna, galiyava pAvina kugN||3|| zabdArtha-(niruvama ke0) jenI upamA zrApI zakAya nahiM evA (tavaguNa ke0 ) tapanA guNe karIne (raMjiyasurovi ke ) raMjita kasyA De devatA jeNe evo ( so ke0) te ( kUlavAla ke0 ) kUlavAlaka nAmano (sAhu ke0 ) sAdhu je je te ( mAgahiyA ke0) mAgadhikA nAmanI gaNikAnA (saMgA ke ) saMga thakI (galiyavarDa ke0) nAza thayuM le cAritrata jenuM evo thazne (kuga ke0) kugati eTale urgatine ( pAvi ke) pAmyo be. // 3 // vizeSArtha- jenI upamA zrApI zakAya nahiM evA tapanA guNathI devatAune paNa raMjana karanAra arthAt vazya karanAra kUlavAlaka nAmano sAdhu, mAgadhikA gaNikAnA saMsargathI zIlavatathI naSTa thayo bato kugati (na raka gati) ne pAmyo. // 3 // kUlavAlaka muninI kathA. jemanI damAne jo laDApAmelo nAgapati zeSarAja pAtAlamAM pezI gayo De evA kSamAvaMta keTalAka zrAcAryo hatA. gaDonu pAlana karatA ane vidhi pramANe guNone dhAraNa karatA evA te zrAcAryoMne jema zrImahAvIra svAmIne gozAlo purvinIta ziSya hato tema eka avinIta ziSya prApta thayo hato. khajAvathI murvinIta zrAtmAvAlA, gurunI zrAjhAne zravalI mAnanArA, vAMdarAnI peThe udvega karAvanArA ane asthira evA te
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ kUlavAlaka kathA. 33e ziSyane gurue kahelI sAraNA vAraNAdika zikSA tAvathI pImAtA mA. esone jema ghI viSa sara lAge tema viSa sarakhI lAgatI hatI. __ko divase ghaNA guNavAlA zrAcAryoM tIrthayAtrA karavAnI zvAthI te dUvinIta ziSya sahita zrI giranAra parvata upara gayA. tyAM yAtrA karavA mATe zrAvelI strIunA samUhane jozne caMcala cittavAlA thaelA te kuziSyane gurue vAsyo; tethI te kuziSya manamAM guru upara krodha rAkhavA lAgyo. panI utaratI vakhate gurunI pAula cAlatA te kuziSye gurune cUraNa karavA mATe ( mAravA mATe ) yamanA golA sarakho eka mhoTo paththara pADyo, paNa catura munie paDatA evA te paththaranA zabdane sAMjalI po. tAnA paga paholA karI nAkhyA; jethI kuziSye dhArelo manoratha phogaTa thayo. paDI pragaTa krodhavAlA te AcAryoe kuziSyane zrApa thApyo ke, "heDarAtman ! tuM strIuthI vratanaMgane pAmIza. " par3I " hu~ jyAM strIunA mukha nahIM dekhuM evA sthAnamA rahi gurunA zrApane mithyA karIza." evo vicAra karIne te duSTa buddhivAlo kuziSya tarazyo mANasajema talAva pratye jAya ane ajJAnI mANasa jema kumArga pratye jAyatema guruno tyAga karI kora araNyamAM cAlyo gayo. tyAM nadIne kAMThe tapa karato, kAyotsarga karato tathA padadamaNa ane mAsadamaNa karato evo te kuziSya te mArge thazne jatA AvatA ko sArthAdika pAsethI anna laz pAraj karato. have varSAkAla prApta thayo eTale parvatathI nikalelI nadI kulaTA (vezyA) strInI peThe potAnI marajI pramANe vRddhi pAmavA lAgI. nadInA kAMgano zrAzraya karI rahelA tujhakanI pAse pANInA pUrane zrAvatuM joza jinazAsana devI vicAra karavA lAgI ke, nizcaya kRtaghnanI peThe sarva prakAre vRddhi pAmato evo A nadIno pravAha munine bUmAmaze" ema dhArIne zAsanadevIe nadInA pravAhane bIjI bAju tarapha calAvyo, teuparathI lokamAM te munina " kUlavAlaka" evaM nAma prasiddha thayuM. have zrI zreNikarAjAe hAra, kuMmala ane vastrasahita secanaka nAmano hAthI hada vihalane neTa thApyo hato ane par3I pote maraNa pAmyo; jethI teno putra koNika rAjyAsana upara bege; paNa te pitAnA zokathI rAjagRha nagarane viSe rahI zakyo nahIM; tethI te vAstuzAstramA paMmita evA
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 340 zIlopadezamAlA. puruSo pAse caMpAnagarI karAvI potAnA kAlAdika daza jAsahita tyAM rahyo. panI padmAvatI paTTarANInA zrAgrahathI koNika rAjAe hara vihabba pAsethI potAnA pitAe ApelA hAra, kuMmala vastra ane secanaka hAthI palA mAgyA eTale buddhivaMta evA te be nALa te koNikane azula buddhivAlo mAnI zrane sarva sAravastune laz rAtrIne viSe vizAlA nagarImAM nAsI gayA. tyAM buddhivaMta evA mAtAmaha (mAnA bApa) cemA rAjAe snehathI te ne potAnA yuvarAjanA sarakhA mAnyA. have koNika rAjAhara ane vihala ceDA rAjAnI zaraNe gayelA jANIne vicAra karavA lAgyo. "are! hu~to baMdhu ane ratno e beyathI naSTa thayo;paNa jo huMzreNika rAjAno putra buM to tene tyAMthI tyAga karAvaM." ema pratijJA karIne teNe cemA rAjApAse dUta mokalI hada viharanI mAgaNI karI, paNa cemA rAjAe potAnI zaraNe zrAvelA teune koNikarAjAne svAdhina kasyA nahIM; jethI krodha pAmelA koNikarAjAe potAnA asaMkhya sainyathI vizAlA nagarIne ghero ghAlyo eTale mahAbalavaMta evA koNika ane ceDA rAjAne mhoTaM yuddha thayu. jemAM eka koDa ane ezI lAkha vIra puruSo mAkhyA gayA. vIra evA hala vi. haba paNa secanaka hAthI upara besI rAtrIe koNikanI senAne mArI tatkAla pAbA nAzI jatA. koNikanA sujaTo ghaNA upAyakaratA, paNa te secanakane mArI nAkhavAne athavA pakaDavAne samartha thayA nahIM. bevaTa aMgArAnI khAznA prayogathI secanaka hAthI marAyo eTale saMsArathI nispRha thaelA ane zrI zAsanadevIe zrIvIra lagavAn pAse pahocADelA tathA zrAtmAnuM sAdhana karanArA te hava ane vido dIdA dhAraNa karI. mahA balavaMta evo zreNikano. putra paNa jyAre vizAlA nagarI levAne samartha thayo nahIM tyAre teNe evI pratijJA karI ke,"jo hu~ gadheDAthI joDAyelA hale karIne zrA vizAlA nagarI na khodAvI nAkhU to hu~ UpApAta karI athavA agnimAM praveza karI mRtyu pAmIza." zrAvI pratijJA kasyA batAM paNa jyAre te vizAlA nagarI sevA samartha thayo nahIM tyAre manamAM ghaNoja kheda pAmavA lAgyo. zrA vakhate gurunI AjhAno naMga karavAthI kUlavAlakane viSe krodha pAmelI zAsanadevIe zrAkAzamA unnA rahIne koNikane kayu ke, gaNiyaM ce mAgadhiyaM, samaNe kUlavAlake // gamidya kUNielAe, to vesA
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ kUlavAlakanI kathA. 341 liM ga hissadi // 1 // artha - jo phUlavAlakamuni mAgadhikA gaNikA pra tye gamana karaze, to kopika rAjA vizAlA nagarIne grahaNa karI zakaze." zAsanadevInI e prakAranI vANI sAMjalIne jayanI AzA pAmelA koki rAjA bahu mAnapUrvaka mAgadhikA vezyAne bolAvIne vastrAlaMkArathI satkAra karIne kayuM ke, " he jar3e ! teM janmayI zrAraMbhIne aneka puruSonI buddhi jIvADI be; mATe tuM zramAruM kArya karIne potAnI kalA saphala karane he kalAvatI ! te zramAruM kArya e ve ke phUlavAlaka munine ahiM teDI lAvya. " rAjAnI zrAjJA aMgIkAra karI mAgadhikA asure kapaTa zrAvikano veSa dhAraNa kasyo ne pI te tIrthayAtrA karatI karatI jyAM phUlavAlaka muni rahetA hatA tyAM AvI pahocI. vairAgyanA gADhaveSayI te munine vaMdanA karIne kayuM ke, " huM gIranAra vigerenI tIrthayAtrA karavA nikalI DhuM temAM ApanAM paNa darzana thayAM." munie DimAno tyAga karI dharmalAjanI AziSa thApI ane pachI tI vaMdanA karI pUyaM ke, " he vivekI ni ! tame kyAMthI AvyA ? " mAgadhikA kaM. " he nAtha ! dharma ekaja be zaraNa jene evI huM caMpAnagarIya nikalI tIrthayAtrA karatI karatI jaMgama tIrtha ( hAlatA cAlatA tIrtha ) rUpa tamane vaMdanA karavAnI ichAthI zrahiM yAvI . he ma harSe! mhArI pAse betAlIza doSarahita nAthaM be; tene grahaNa karI mhArA upara anugraha karo." jaktithI vaza thayo be AtmA jeno evA muni paNa tenAzramamAM gayA ne tyAM te vezyAe prathamayIja nepAlAnuM cUrNa nAkhI nAva rAkhelA lADavA mUnine vahorAvyA. munine paNa phakta te lADavA khAvAthIja eTalo badho atisAra (kADo) thayo ke, potAnuM zarIra zuddha karavAne paNa samartha thayA nahIM. bIje divase jANe pUDhavAne yAvI hoya nahi zuM ? ema munipAse zrAvelI mAgadhikAe temane tevI sthitimAM pa DelA joine mukha zrAkuM vastra rAkhI gadgad vANIthI kayuM. " he muni ! tamArI yA avasthA mhArAthIja yayelI be, to sAdhune yA prakAre mRtyu panArI evI mane dhIkkAra be. yAvA kAryathI mane narakamAM paNa rahevAnuM sthAna nahiM male. valI ekalAkhane yA prakAranI sthitiye pahocalA tamane yA manuSya rahita vanamAM mUkIne have mhAre bIjI tIrthayAtrA karavA javuM
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 zIlopadezamAlA. e yogya nathI; mATe tamArI sevAthI mhArA AtmAne pavitra karIza. " ema kadIne te vezyA vAraMvAraM auSadha karavA lAgI ne anukrame munine tevI rIte navarAvavA lAgI ke, jevI rIte muninA sarva aMgano sparza yAya. eprakAre sevA karIne vezyAe munine potAne svAdhina karI lIdhA. kayuM ve kesaMkaTamAM paDelA sarve mANaso sukhe vazya karI zakAya be. e pramANe kaTAkSa, mukhane malakAva, vANI yukti ane zarIranI ceSTAthI munine tapathI RSTa karI nAkhyA. kahyuM be ke - strIjanA saMga khAgala tapa nakAmuM be paDhI tene niraMtara sAthe vAsa, sAthe jojana chAne hAsya vacanathI strI puruSano vyavahAra baMdhAyo dhikkAra be mohanI ceSTAne !!! paThI mAgadhikA doraDIthI bAMdhelA mAMkaDAnI peTheM kUlavAlaka munine jyAM caMpA nagarIno rAjA kopika hato; tyAM teI gai ne kahyuMke, "he deva ! huM yA kUlavAlaka munine pati karI hilAvelI buM, mATe have je kAma hoya te tene kaho." atus gauravaNAtha kUlavAlakane AjJA karI ke " zrA vizAlA nagarI ma tatkAla tuTI jAya tema karo." kUlavAlaka munie rAjAnAM vacanano dara karI tathA tApasIrUpa dhAraNa karI bagalo jema talAvamAM praveza kare tema vizAla nagarImAM praveza kasyo. koNika rAjA paNa vizAlA nagarIne vadhAre ghero ghAlavA lAgyo. munie paNa niraMtara nagarInA dhananA saMcayane jovAnI ichAyI jamatA jamatA muni suvratanAthanA stUpane jo vicAra karavA mAMDyo ke, " nizcaya yA staMjanI pratiSThAne viSe koi mahA balavAluM lagna zrAveluM ve ke, jenA prajAvathI yA nagarIne iMdra paNa jAMgI sakaze nahIM. jo yA staMna jakheDI nakhAya to dhAreluM kAma thAya ! " ema vicAra karatA te muni strIne pANI jaravAnA mArge vAraMvAra jamavA lAgyA. te vakhate nagarIne ghero ghAlavAnI paraspara vAto karatI evI strIue mAgadhikAnA pati evA kUlavAlaka munine joine pUbyaM ke, " he jagavan ! nagarIne vaha divasathI ghero ghAlelo hovAthI eme ghaNAM duHkhI thaie bIe, to have te ghero kyAre baMdha yaze te kaho ?" munie kayuM. "jyAMsUdhI naga bahu mAM yA staM zrakhaMDitapaNAthI rahyo be tyAMsUdhI kharAba roganI peTheM te ghero baMdha nAra nathI. vallI tame mhArA vacananA vizvAsane mATe tene thoDo pADI jU ke, jethI samudranI velAnI peThe te ghero dUra javA lAgaze ane
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 343 kUlavAlakanI kathA. sarva pADI nAkhavAthI to kRtArtha paNuM pAmazo;kAraNake, e staMjarnu muhUrta kSaya karanArA vakhate thaeluM ." par3I keTalAka mANasoe prathama te staMnane thoDo pAmI nAkhavA mAMDyo eTale kUlavAlaka munie lokone vizvAsa upajAvavA mATe koNika rAjA pAse jaz tenuM sainya thoDe dUra laz javAnuM kahyu. koNike tema kaDaM; tethI lokone purato vizvAsa AvavAthI te staMnane mUlamAMthI ukheDI nAMkhyo. paDI bAra varSe koNika rAjA vizAlA nagarIne tomI zakyo. tyAMsUdhi muni suvratanAthanA staMjanoprajAva cAkhyo. koNika ane cemA rAjAnA yuka sarakhaM bIjo ko yuddha thA avasarNine viSe pramatha kyAre paNa thayo nathI. par3I koNika rAjAe potAnA deza pratye jatA batA ceDArAjAne karvA ke,"he mAtAmaha ! kaho, mane zI AjJA be?" cemArAjAe kahyu. "huM puSkariNI nadImA snAna karIne pAlo zrAvU tyAMsUdhI tuM zrahiM rahe." koNike te vAta kabUla karI eTale zujadhyAnamAM akhaMmita buddhivAlA cemA rAjAe potAnA kaMThane viSe pratimA bAMdhI vAvyamAM pamatuM mUkyu eTale sAdharmikapaNAthI dharaNe tene jItI laz potAne sthAnake tekI gayo. tyAM aMtanI zrArAdhanA karI anazanapUrvaka maraNa pAmI te AThame sahasrAra devaloke devatA thayo. paDI cemArAjAnI putrI sujeSThAno putra satyakI ke je vidyAdhara hato, te vizAlA nagarImAM zrAvIne sarva mANasone nIlavaMta parvata upara laz gayo eTale koNika rAjAe gadhemAthI joDelA haloye karIne vizAla nagarIne khemI potAnI pratijJA purI karI ane paLI te mahoTA utsava sahita potAnI caMpA nagarI pratye gayo. mAgadhikAnA saMgarUpa taraMgavAlA samujne viSe bUmI gazDe buddhi jenI evo kUlavAlaka munipaNa zIlavatanA khamanathI utpanna thaelA pApe karIne aneka janmaparyaMta thA saMsArane viSe jaTakaze. iti kUlavAlaka muninI kathA,
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 zIlopadezamAlA have viSayarasanI tRSAyI zrAtura thavAmAM tapanA zrAcaraNanuM paNa niraka pakar3e be. zramaNyapi khalu viSayarasAt pUrvajave draupadI kRtanidAnA samaNIva hai visayarasA, puvanave doveI kaya niyANA || zivadAyakamapi khalu tapaH mudhA hArayAmAsa dhik mohaH siMvadAyagaMpi DhuM tavaM mu~dA hArisuM ' hai| 'moho // 64 // 0 zabdArtha - ( puvanave ke0 ) pUrvajavane viSe (du ke0 ) nizce ( kayanidAnA ke0 ) ka beniyAeM jeNe evI chAne ( samaNIvi ke0 ) grahaNa kakhuM be cAritra jeNe evIya paNa ( dovai ke0 ) draupadI, te ( visayarasA ho ) viSayanA rasathakI (sivadAyagaMpi ke0 ) mone ApanArA evAya paNa ( tavaM ke0 ) tapane ( hu ke0 ) nizce ( muddA ke0 ) phogaTa ( ihArisu ke0 ) hArI gai ! te kAraNa mATe ( moho ke0 ) moha ( hI ke0 ) dhikkAravA yogya be // 64 // vizeSArtha- pUrvajavamAM pAMca puruSonI strI thavAnuM niyAeM karanArI ane cAritradhArI evI sAgaradatta zevanI putrI sukumAlikA ke, je yA javamAM draupada rAjAnI putrI draupadI tethe viSayanA rasadhI mohane yApanArA tapane phogaTa gamAyuM mATe te moha khedakArI be. // 64 // draupadI nI kathA. jeno maNimaya killo devastrIunA darpaNapaNAne pAmelo be evI ane sarva garvadhArI zatrune kaMpAvanArI caMpA nAmanI mahA nagarI be. temAM sthira manavAlA somadeva, somanUti zrane somadatta nAmanA traNa sagAnAi brAhmaNo jANe traNa guNoja hoya nahiM zuM ? ema vasatA itA. terjane nukrame premamAM puSTa evI nAgazrI, nUtazrI ane yazazrI nAmanI traNa strI hatI. te traNe jAie evI vyavasthA karI itI ke, te eka gharane viSe negA jamatA ne traNe strI vArA pharatI eka eka divase rasoi karatI. eka divasa harSita manavAlI nAgazrIe potAnA vArAne divase nAnA prakAranA rasa chAne zAka vigerethI manohara rasoi banAvI; paNa teNe jJAnapaNAthI kyAre paNa na pakAvavA yogya evaM kaDavI tuMbaDInuM zAka
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ raupadInI kathA. 345 aneka mazAlAthI manohara dekhAvavAyU~ karInAkhyu. rasoi karI rahyA palI khabara par3I topaNa mAna pramANe rasoza karanArI te nAgazrIe potAnA kamanA urvipAkathI te kaDavI tubamIna zAka tenI aMdara thaelA paisAnA kharacane saMjArI tyAga kaluM nahIM; paNa khajAvadhI lojaNI evI te brAhmaNIe sarpa mazelI bAMgalInI peThe te kamavI tuMbaDInA zAkane rasoDAmAM ko vAsaNamA rAkhI mUkyu. par3I kuTuMbane bIjA padArthothI jojana karAvyu eTale pati ane diyara vigere jamIne tatkAla bahAra gayA. evAmAM jhAne karIne sUrya samAna evA damaghoSa sUrI te purInA bagIcAmAMzrAvyA hatA temano dharmaruci nAmano ziSya mAsakSamaNAnA pAraNAne viSe kutarAnA gharamAM bakarAnI peThe nAgazrInA ghare vahoravA mATe gayo. nAgazrI paNa " mAre thA sAdhune bIjI bahu vastu phogaTa zrApavI na paDe ane nidAnA zrarthI te sAdhu saMtoSa thAya." ema dhArI jAgyanA vazathI pote narakamAM paDavaM satya karI ApatI hoya nahiM zuM ? ema teNe rAkhI mUkelu kaDavI tuMbaDInuM zAka sAdhune vahorAvyu. dharmarucie gurupAse zrAvIne te zAka batAvyu. tene jozne premayukta hradayavAlA gururjae kahyu. " nAgazrIe prANIUnA prANane tatkAla nAza karanAruM thA kaDavI tuMbamInu zAka tane uSTapaNAthI athavA ajhAnapaNAthI Apyu be; mATe tuM tene yatnathI pR. thvImA paThavI de." evI gurunI zrAjJA pAmI dharmarUci nagaranI bahAra gayo. tyAM pAtramAMthI eka TI' pRthvI upara paDyuM ane teno sparza thavAthI hajAro kImI maraNa pAmI. te uparathI dharmarUci vicAra karavA lAgyo ke, "aho ! thA eka TIpAthI aneka jIvono nAza thayo to par3I zrA sarvathI keTalA jIvono nAza thaze ? nale mhAro eka jIva jAU; paNa koTi jIvonI hiMsA na thA." ema vicAra karIne te dharmarUci poteja harSayI sarva zAka khA gayo ane ArAdhanA pUrvaka samAdhiyI mRtyu pAmI sarvArthasika devalokane viSe devatA thayo. have ahiM guru vicAra karavA lAgyA ke, "dharmarUcine vAra kema lAgI?" ema dhArIne temaNe keTalAka sAdhuune tapAsa karavA mokalyA. te uparathI muni nagaranI bahAra gayA to temaNe dharmarUcine tyAM tevI sthitimAM paDelA dIga eTale temanA upakaraNa gurunI pAse lAvIne te e jetuM dItuM hatuM tevaM kaDaM.
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 zIlopadezamAlA. te vAta mANasonA mukhazrI somadevAdika brAhmaNoe sAMjalI. te uparathI ade krodha karIne nAgazrIne tarata gharamAthI kADhI mUkI. lokamAM niMdAnA pAtrarUpa elI te nAgazrI kutarInI peThe jamavA lAgI. valI tAva, svAsa ne atIsAra ( jAmA ) nA rogathI gali gaelA dehavAlI, naraka jUminI vedanAne anubhavatI, bhUkha tarazathI pImA pAmatI zrane raudra dhyA mAM vyApta thalI te nAgazrI mRtyu pAmIne uThI narakane viSe gai. tyAMthI mAMDalAnA javamAM zrAvIne pAThI sAtamI narake gae. tyAMthI pharI mAMDalAnA javane pAmI ne pharIne paNa sAtamI narakamAM gaI. e prakAre duSTa AtmAvAlI te nAgazrI sarva narakane viSe babevAra jamI ne pI pRthvI kAyAdi yonimAM utpanna thara paDhI parvatanI nadInA paththaranA nyAyathI te nAgazrIno jIva saMsAra samudramAM jaTakI karmanA laghupaNAthI caMpA nagarImAM sAgaradatta zevanI strI sunajhAnA udarathI sukumArIkA nAmanI putrIpaNe utpanna thayo. teja nagaramA jinadatta nAmano bIjo zeTha rahe to hato. tene jar3A nAmanI strI hatI. teune kalAjJAnano pAra pA melo sAgara nAmano putra hato. . eka divase jinadatta zeTha sAgaradattanA gharamA rahelI sukumArIkAne jone " mhArA putrane yogya be." ema vicAra karavA lAgyo. paDhI teNe potAnA baMdhuvargane sAthe lai gaurava paNAthI sAgaradatta zeThanA ghare jai potAnA putrane mATe sukumArIkAnI mAgaNI karI eTale sAgaradatte uttara pyo ke, "tema bahu sArUM kayuM. kAraNa mhAre tene paraNAvavI be. paNa te putrI mane prANa thakI paNa vadhAre vahAlI be, jethI huM kSaNamAtra tenAthI jUdo rahI zakato nathI. jo tamAro sAgara putra mhAro ghara jamAI thane rahe to huM tene mhArI putrI paraNA. " pachI jinadatta zeTha " huM putrI sAthe vicAra karI jouM. " ema kahI ghare zrAvyo ane sAgara putrane sarva bAta kahI. sAgara paNa bolyAvinAja uno rahyo " je kAMi uttara nApe tene kahelI vAta mAnya ve. " ema dhArIne jinadatta zeThe sAgaradatta zeTha pAse khAvIne katyuM ke, " mhAro putra tamAro ghara jamAi thaine raheze." pachI teno mhoTI samRddhithI vivAha mahotsava thayo. - stamelApa vakhate sAgaradatta zeve sAgarane ghaNuM dravya zrApyuM paDhI suvA
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ aupadInI kathA. 340 sinI strIe yogyarIte zaNagArelA gharane viSe te banne jaNA (sAgarakumAra tathA sukumArikA) sUvAmATe gayA. saMjoganI sarva sAmagrI utAM paNa pUrvakarmanA saMskArathI sAgarane te sukumArIkAnA aMgano sparza aMgArA sarakho lAgyo. jayaMkara unAlAnI RtumAM balatA evA agnimAM hoya nahiM. zuM ? ema sAgarane eka kSaNamAtra paNa varSanA sarakhu lAgyu. palI nisAne vaza thayelI sukumArikAne tyAga karI sAgara potAnA ghare nAzI gayo; tethI pati rahita te sukumArikA hAralekhAnI peThe zayyAmAMja sUjha rahI. patie nikhAmAM tyajI dIdhelI sukumArIkA jAgIne thAmatema vAraMvAra jovA lAgI; paNa patine dIge nahIM eTale yUthathI jUlI paDelI mRgalInI peThe rovA lAgI. te sAMjalIne dAsIe tyAM zrAvI zrane joyu to patie tyajI dIdhelI evI sukumArIkAne dIThI, tethI te dAsIe sunAne vAta karI ane sunAe pati (sAgaradatta zeTha) ne vAta karI. sAgaradatte paNa te vAta jinadatta zeThane kahI; tethI te niMdAsahita putrano tiraskAra karavA lAgyo ane kahevA lAgyo ke, " he dhairyanA samuja! sAgara ! kulIna evA teM A sAkaM kamu nathI, kAraNa ke khajano apamAna thApavA lAyaka hotA nathI. kulIna mANasa, suguNane athavA nirguNane jene aMgIkAra kare le tene tyajI detA nathI. jo ke zaM. kare aMgIkAra karelo caMcha kalaMkavAlo ane vAMko , to paNa temaNe tene tyAga kasyo nazrI; mATe he vatsala ! tyAM jaz ane sukumArikAno zrAdara karI ApaNAM doSa rahita kulamAM svajanonI avAthI utpanna thaelA navina doSane nAza kara." pitAnAM zrAvAM vacana sAMjalI sAgara kumAre spaSTa kahyu. " hu~ khuzIzrI agnimAM praveza karIza, paNa tenA ghare nahIM jAuM." e vAta sAMjalI sAgaradatta zeTha rotA utA putrI pAse zravIne radevA lAgyo. " he vatse ! sAgara thAre viSe eTalo badho zA kAraNa mATe virakta thayo ne ke,je tane aMgArAnI gADInI peThe svapnamAM paNa zvato nathI? khera, huM mhArI putrIne mATe bIjo vara zodhiza; kAraNa ke," gAmaDAnA ajANa lokoe dUSita karelu ratna kAMza amUlya yatuM nathI. ___ eka divasa gokhamAM beThelA sAgaradatta zeThe hAthamA khappara dhAraNa karI rahelA, jamatI mAMkhIunA samUhathI vyAta, kharAba yauvana avasthA
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ 347 zIlopadezamAlA. vAlA thane phakta keDa upara eka vastravAlA koI eka nikhArIne jANe mUrtimAna dArijapaNuMja hoya nahiM zuM ? ema dIge. par3I tene potAne ghare bolAvI, snAna karAvI, caMdana copaDI ane uttama vastra dhAraNa karAvIne zeThe kaDaM ke, "lakSmInA sarakhI thA mhArI sukumArIkA putrIne vilAsa karAvato to sukhethI ahiMja rahe." zegnAM evAM vacana sAMjalI harSa pAmelo te nikhArI jANe pote devatArnu sukha pAmyo hoya nahiM ? ema mAnato to zeThanA ghara jamAznI peThe tyAM rahyo. rAtrIe zRMgAra dhAraNa karelI sukumArIkA sahita zayana gRhamAM gaelA te nikhArIne tenA aM. gano sparza agninA sarakho lAgyo; tezrI te "zrA rAkSasI . "ema mAnI turata uThI potAnuM pAtra lahIne nAzI gayo. paThI sukumArIkA rovA lAgI. te sAMjalIne zeThe dhIraja zrApatA utAM putrIne kAM ke, " zrA thArA pUrvakarmanuM phala utpanna thayuM . jo ke sUrya zrAkAzamAM jame be; guNavaMta jaTakIne khAvAnuM melave ne ane mUrkha saMpattine jogave ne e sarva pUrvanA karmanuja phala mATe have mithyA zoka na karatAM potAnA karmano nAza karavAne arthe yatna kara zrane dIna manuSyone dAna zrApatI utI zAMta thazne mhArA gharane viSe rahe." paThI samAdhiye karIne nizcala iMDiyovAlI ane potAnA karmanA marmane jANatI te sukumArIkA jinezvara nagavAne kahelA dharmarnu AcaraNa karatI utI pitA sAgaradatta zeSanA gha. rane viSe rahI. ___ eka divasa zeunA gharane viSe keTalIka sAdhvI gocarIne arthe zrAvI. tene sukumArIkAe naktithI zujha nAta pANI bahorAvyu ane par3I nirdhana mANasa jema maNi grahaNa kare tema virakta AtmAvAlI te sukumArI. kAe sAdhvI pAse karmarUpa velane bedana karanAraM cAritra grahaNa kasu. valI karmane mUlamAthI ukheDI nAkhavAne mATe udyamavaMta thayelI teNe mhoTuM tapa karavAno zrAraMja kasyo. - eka divase sarvazrI ugra evaM tapa karavAnI zvAthI svastha cittavAlI sukumArIkAe vaMdanA karIne pravartanI (guruNI) ne pUbyu ke, "huM mhArA pUrvanA puSTa karmano nAza karavA mATe udyAnamA ekAMte rahIne tathA sU. yasAmI dRSTi rAkhIne tapa karavAnI ichA karUM tuM." pravartanIe uttara
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ praupadInI kathA. 340 pyo ke, "upAzrayathI bahAra mArgamAM tapa kara e ApaNo dharma nathI. sAdhurjane paNa tevuM tapa ko vakhate karatuM kalpe be, paNa sAdhvIune kalpatuM nathI. " paDhI sukumArIkA pravartanInAM vacanano anAdara karIne nagaranI pAsenA bagIcAmAM jai jeTalAmAM sUryasAmI dRSTi rAkhIne tapa karavAno prAraMbha kare be teTalAmAM tethe eka puruSanA kholAmAM jenA paga be, bIjo puruSa jeno AdhAra thayo be, trIjo puruSa jene pavana nAkhe be, cotho purUSa jenA zIMgArUpa thayo be ne pAMcamo puruSa jenA mastaka upara batra dhAraNa karI rahyo be evI devadattA nAmanI gaNikAne tyAM AvelI dIvI. te gaNikAnA zreSTha jAgyanA uttamapaNAno vaijava joine jenI joga ichA pUrNa ya nathI evI sukumArIkAe evaM nIzrAeM bAMdhyuM ke " meM AcaraNa karelA yA tapanuM je kAMi phala be tenA prajAvathI huM yAvatA javane viSe devadattA gaNikAnI peThe pAMca pativAlI thAnaM " sukumArIkA yA pramANe nIyAeM karavA pUrvaka tapa karatI datI ne pravartanI tene tema karatAM rokatI hatI; tethI te sukumArIkA yA pramANe vicAra karavA lAgI ke-" prathama yA pravartanI svajananI peThe mane mAna zrApatI ne davaNAM vinA kAraNe vairiNInI peThe mhAro tiraskAra kare be. " ema ciMtavIne potAnI marajI pramANe cAlavAthI jainamArganuM malinapaNuM ekatuM karatI te sukumArIkA jUdA upAzrayane viSe ekalI rahIne vratanuM pAlana karavA lAga. tyAM mAsasUdhI vidhipramANe saMlekhanA karI ne paDhI mRtyu pAmIne te saudharma devalokane viSe navapalyopama zrAyuSyavAlI devI thai. tyAMthI cavIne te sukumArIkAno jIva, kAMpIvya dezanA drupada rAjAnI menakA nAmanI devAMganAthI paNa adhika rUpavAlI daupadI nAmanI putrIpaNe utpanna thai. anukrame te putra yauvana avasthAne pAmI eTale teNe pitAnI Agala utama varanI chAyI rAdhAvedha karanArane varavAnuM paNa lIdhuM. drupada rAjAe paNa svayaMvara maMgapa zrAraMjI temAM dUtone mokalI aneka rAjAune bolAvyA. te vakhate pAMca pAMvo ( yuddhiSThira, jIma, arjuna, nakula sahadeva) paNa svayaMvara maMrUparUpa mAnasarovarane viSe iMsonI peThe zrAvyA. paDhI arjune rAdhAvedha karavAthI tene varavAne taiyAra thaelI draupadIe lagAthI potAnI dAsInA hAthe arjunanA kaMThane viSe varamAlA AropaNa karI.
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350 zIlopadezamAlA. divya prajAvathI (pUrve bAMdhelA nIzrANAnA udayathI) varamAlA eka utA paNa pAMce pAMDavonA kaMThane viSe jUdI jUdI AropaNa karelI dekhA. te vakhate "puNyavAlI thA rAjakanyA sAraM varI! sAraM varI!!" ema AkAzavANI thaz. " huM thA eka kanyA pAMce jaNAne zI rIte ApIza, athavA jo thApIza to sarvenA hAsyapaNAne pAmIza, valI varamAlA eka utAM pAMcenA kaMThane viSe dekhAya ne temaja AkAzavANIe paNa A vAtano zrAdara kasyo ne to have zuM thaze?" e prakAranI ciMtArUpa mahA samukhamAM bUDelo zrane yogya kArya karavAmAM mUDha banI gaelo jhupada rAjA jeTalAmAM kSaNamAtra vicAra karavA lAgyo teTalAmAM AkAzamArgathI cAraNa munie zrAvI praupadInA pUrvajavanA nIzrANAnI vAta jhupada rAjAne kahI tenA saMdehane nivRtta kasyo. paDI harSita cittavAlA pAMmu ane upada rAjAe pAMmavono ane praupadIno vivAhamahotsava kasyo. e prakAre moda lakSmInA pariNAmarUpa tIvra tapanA nIzrANAthI upada rAjAnI putrI saupadI pAMsurAjAnA pAMca putronI priyA tha; mATe viSayanI zvAne dhikkAra . iti praupadInI kathA. mhoTA evAya paNa parastrI gamana karanAra puruSa, halakApaNuM kahe . amaranarAsuravisahasapauruSacaritro'pi pararamaNIrasikaH amaranaraasuravisarisa-porisacarivi prrmnniresi|| viSamadazAM saMprAptaH laMkAdhipatiHapi raMkazva visamaMdasaM saMpatto, laMkAdivaviraMkuveM // 66 // zabdArtha- (zramara ke0) devatA (nara ke0) manuSya ane (asura ke0) juvanapati, temanA ( visarisa ke0) sarakhA (porisacarivi ke0) puruSArthanA caritravAlo evoya paNa ane ( pararamaNirasiu~ ke0 ) parastrIne viSe prItivAlo (laMkAhivaIvi ke0) laMkAno adhipati (rAvaNa) paNa (raMkuca ke0) raMkanI peThe (visamadasaM ke ) visamadazAne (saMpatto ke0) pAmyo be. // 65 // vizeSArtha- vIra puruSo paNa parastrIlaMpaTa thavAthI viSama dazAne pA
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 063 nUpurapaMDitAnI kathA. 351 myA je. jema ke, devatA, manuSya ane juvanapatinA sarakhA parAkramavAlo arthAt traNa jagatne jItavAnA parAkramavAlo ane sItAnA haraNathI vi. jiSaNAdika baMdhuvarge tyajI dIdhelo laMkAno adhipati rAvaNa, rAma zrane ane lakSmaNanI sAthe yuddha karavAthI raNanUmimAMnIkhArInI peThe maraNapAmyo. thA rAvaNa- vizeSa caritra Agala mahAsatI sItAnuM caritra kahevAze te uparathI jANI levaM. zIlakhaMDana karavAthI urgatinuM phuHkha to hoya, paraMtu yA navamAM prasarelo puSTa apavAda baMdha thato nathI, te kahe . nUpurapaMmitAdattakahitApramukhAnAM adyApi jagati nejarapaMmiyadattaya-udiyApamudANa avijyNmi|| asatItvaghoSaghaMTATaMkAraH viramati na tAraH asaIttighosa~ghaMTA-TaMkAro viramaza naM taaro||66|| zabdArtha- ( jayaMmi ke0) jagatne viSe (neurapaMmiya ke0) nUpurapaM. mitA zrane ( dattayapuhiyApamuhANa ke0) dattakapuhitA pramukha asatI strIuno (tAro ke0) ghaNo mhoTo evo (asaItighosa ke) asatIpaNArUpa je zabda, te rUpa (ghaMTATaMkAro ke) ghaMTAno TaMkAra (ajAvi ke0) zrAjasUdhI paNa (na virama ke0) virAma pAmato nathI. // 66 // vizeSArtha- sAdhAraNa ghaDiyAla vigerenA zabdo thoDIvAra par3I turata baMdha thAya be, paraMtu apavAda rUpa ghaDiyAlonA zabdo to zekaDo varSa vI. tyA batA paNa baMdha nahiM paDatA tevAne tevAja vAgyA kare . jurDake, jene jagatmAM saMkaDo varSa vItI gayAM le evI nUpurapaMDitA ane dattakahitA (zRMgAramaMjarI) vigerenA asatIpaNA rUpa ghaDiyAlano mhoTo zabda zrAjasUdhI paNa virAma pAmato nthii.|| 66 // nUpurapaMDitAnI kathA. jenI UMcI havelI upara beThelI mugdha strI muktAphalanA lojathI nakSatrone grahaNa karavAnI zvA karatI hatI evaM rAjagRha nAmarnu nagara . te nagaramAM suvarNanA kuMDala banAvavAmAM kalAvAn evo devadatta nAmano utama buddhivAlo sonI raheto hato. jema rAjahaMso mAnasarovarano zrA
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ 353 zIlopadezamAlA. zraya kare tema jenA manarUpa mAnasarovarano viveka mArga rUpa cAMco. vAlA rAjahaMsarUpa guNoe zrAzraya kasyo hato evo devadinna nAmano putra hato, tene rUpa, saujAgya, zrRMgAra ane vikAroe thAzraya karelI tathA pratibaMdha rahita purgilA nAmanI strI hatI. ___ eka divasa kAmadeve karIne unmatta evI te strI kamalanA sarakhAM nebanA vijrame karIne yuvAn puruSonA manane mathana karatI utI nadIne viSe nhAvA mATe gaz ane tyAM alaMkAroe karIne sUryathakI paNa bamaNI kAMtivAlI te strIe lakSmI jema samujanA kAMgane zojAve tema nadInA kAMgane suzojita banAvyo. palI kaMcukI tyAga karI thane kezapAsa bUTo mUkIne nadIne taravA mATe jANe be stanorUpa ghaDAneja dhAraNa kasyA hoya nahiM jhuM? evI te strIe potAnA be hAtha paholA karIne caMcala taraMgovAlI nadImA pratye praveza kasyo. gatie karIne nAre evI te jugilA potAnA be hAtharUpa pAMkhone calAvatI ane taTa taTa pratye pharatI batI rAjahaMsInI peThe taravA lAgI; tethI sarva aMgane viSe viMTalA gayelI zevAla jANe teno keza pAza hoya nahiM zuM ? ema zonavA lAgI. jINA ane nInA vastravAlI tathA pratyada dekhAtuM ne sarva aMga jenuM evI te strIne joza ko uHzIla puruSa donathI pRthvI upara par3I gayo. paThI te puruSe thA purgilA strIne kaDaM ke, "he capala netravAlI ! teM sukhethI snAna kahuM ? ema nadI tathA vRdo tane pU . valI huM paNa thArA caraNakamalane praNAma karato to paNa temaja pUrbudu." purgilAe kaDaM. "mhAruM sukha snAna pUjanArAU madhye nadInuM kalyANa thA; vRdo thAnaMda pAmo ane hAruM manazaThita kArya karIza." evAM tenAM vacanazrI jANe kAmadeveja thAjJA karI hoya nahiM zuM ? ema gADha AnaMdarasathI pUrNa thaelo te puruSa mULa pAmyA sarakho thara gayo. paThI vRda upara dRSTi jemanI evA ane phala pADavAnI chAvAlA keTalAka ThokarAune phala pADI ApIne saMtoSa pamADI te puruSe pUbyuM ke, tame zrahiM kema zrAvyA bo ?" bokarAue uttara prApyo ke, "zrA devadatta sonInA putra deva dinnanI priyA be. zrametenA ghara pAse rahieDIe ane tene jovA mATe ahiM zrAvyA bIe." purgilA paNa daNamAtra jalamAM krIDA karIne paThI yoginInI peThe te puru
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ nUpurapaMDitAnI kathA. 3.53 dhanuM dhyAna karatI potAne ghare gai. te puruSa paNa tenA zRMgArarUpa - gArAnuM niraMtara manamAM dhyAna karato bato kyAre paNa sukha pAmyo nahIM. paraspara rAtrI divasanI peThe zrAsakta thaelA ne viyogathI pIDA pAmatA te banne jAe cakalA cakalInI peThe dukhekarIne keTaloka kAla nirgamana karo. eka divase te nAgarike kulanI devatArUpa koi kulaTA tApasine vinaMtI pUrvaka durgilA pAse mokalI. tApasI paNa terjanA paraspara snehane jANI nikSAnA miSathI devadatta sonIne ghare gai. tyAM mAyAvI evI te tApasIe vAsaNa mAMjatI evI durgilAne ekAMtamAM kathaM ke, "nadImAM snAna karatI evI tane jyArathI te yuvAn puruSe dIThI be tyArathIja dvArA guNamAM zrAsakta thalo te puruSa bIjI strIune nathI jANato. " evAM tenAM vacana sAMjalI te puraSa upara Asakta evI catura durgilAe potAnA zarIrane DhAMkatAM tApasIne kadhuM. " are kuzIle ! tuM kulIna evI mane 5pita karavAne yogya be ? jema vajramaNine viSe koi zastra praveSa karI zakatuM nathI tema rahAruM puSkara vacana mhAre viSe niSphala yaze. ema kahI DurgilAe potAno mazavAlo hAtha tApasInA vAMsAmAM mArayo, paDhI DugilAnA jiprAyane na jANanArI evI tApasIe te yuvAna puruSane ka ke," tuM potAne viSe te kulIna strIne anurAgavAlI na batA paNa anurAgavAlI jANe be. re ! vallI satyavacanavAlI te strIne davaNAM asatya vacanavAlI kare . kaMbe ke maNiune banAvanAro ghaNo catura mANasa paNa parane viSe zuM kare ? arthAt kAM na karI zake. valI kAdavayukta hAthavAlI te durgIlAe gharanI bahAra nIkalatI evI mane aparAdhI mANasanI peThe lapaDAka mArI be. " ema kahI ne te tApasIe potAno vAMso dekhADyo eTale te puruSa tApasInA vAMsAmAM pAMca yAMgalA paDelA joi vicAra karavA lAgyo ke," te caturastrIemane aMdhArI pAMcamano vAyado thApyo be. kaM a - dhUrta mANasonA gupta caritrane dhUrtaja jANI zake be. "hA tethe mane malavAnuM kathaM te kharaM paNa kaye ThekANe ? te kadhuM nathI. " ema vicAra karIne dhUrta evA te puruSe pharIthI tApasIne ka. " nizcaya te manohara netravAlI mhAre viSe zrAsakta be; paNa koi kAraNane lIghe tethe vdArA - 45
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 zIlopadezamAlA. upara krodha kasyo be; mATe mhAruM kahetuM mAnIne pharIthI tuM tenI pAse eka vAra jA. kAMbe ke - mANaso azakya vastuune paNa upAyathI melavI zake be. kahuM. a. " tApasIe kaM. " durgilA satI be. kAraNake, je vhArA nAmane paNa sahana karatI nathI. mATe jema lavaNanI khANamAMthI mANikya malavu durvvana ne tema hAre paNa tenIpAsethI ichita padArtha melava e paNa Ina be; topaNa mAlI pAsathI ratnamAlAnI peThe jo mhArAthI vhArA manorathanI siddhi yatI hoya to pharIthI hUM yA jAuM " ema kahIne te tApasIe pharIthI durgilA pAse jai hasine kahAM ke, " he suchu ! lhAre viSe Asakta thalA ne vizvAsa pAmelA te yuvAn puruSanuM apamAna kara nahIM. " durgilA paNa " sthAna jANavAne mATe tene pharIcI mokalI be." ema samajIne jANe krodha pAmelI hoya nahiM zuM ? evI rIte te tApasI ne ghara paDhavADenA azoka vananA bAraNA taraphathI kADhI mUkI. dIna tha gayuM bemukha jenuM evI tApasIe paNa sarva vAta te puruSane kahI, tethI te paNa melApanA sthAnane jANIne manamAM bahu harSa pAmavA lAgyo ane paDhI teNe potAno abhiprAya tApasIne jaNAvIne kayuM ke, " mhArA mATe tane bahu veThavuM paDyuM be, paNa yA vAta vhAre koine kar3evI nahIM. " paThI te puruSa aMdhArI pAMcamane divase rAtrI e azoka vanamAM gayo. tene dekhIne DurgilA paNa tyAM zravI netrarUpa paDiyAe karIne paraspara premarUpa amRtanuM pAna karatA, vegathI hRdayane dabAvavApUrvaka AliMgana karatA ne jogarUpa zramRtamaya ghaNA kAlanA darzanathI utpanna yaelA snehanI vAratA karatA te banne jaNAne eka ghaDInI peThe be pahora tyAM vitI gayA. jANe potAnA karme karIneja thAkI gaelA hoya nahiM zuM ? ema krIDAthI thaka gaelA te bane jaNAM paraspara hAthanA uzIMgA mUkI tyAMja uMghI gayAM. evAmAM kAyaciMtAthI azokavanamAM gaelA devadatta sonIe potAnA putranI strInI sAthai sUtelA jArane dIge; tethI teNe "A jAra be." ema nizcaya karavAne ghare jazne joyuM to potAnA putrane zayyAmAM sutelo dITho. paDhI te vicAra karavA lAgyo ke, " mhAro putra potAnI strInI asatI paNAnI vAta mAnaze nahIM. " ema dhArI te devadatta eMdhApane mATe sutelI durgilAnA pagamAMthI eka kAMkara kADhI laine cAlyo
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ nUpurapaMDitAnI kathA. 355 gayo. durgilA paNa lAghavapaNAthI sAsare kADhI lIlA kAMUrane jANI jAgI gai. kayuM be ke -" kAmine jaya pAmelAnI peThe nizcala nidrA hotI nathI." pI durgilAe jArane uThADIne kathaM ke, "ApaNa bannene mhArA sAsarAe dIvA be; mATe tuM mhArI sAhAyya karaje. jAra paNa te vAtane kabula karI vastra paDherI potAne ghare cAlyo gayo ane durgilA paNa gharamAM jai patinuM AliMgana karIne sui gai. thoDIvAra par3hI jANe tApa lAgavAthI hoya nahiM zuM ? ema te kAminIe patine jagADIne kaM ke, " he svAmin! zrahiM tApa lAgavAthI mane nidrA zrAvatI nathI; mATe paare zItala evA zoka vanamAM cAlo. " devadinna paNa priyAnAM evAM vacana sAMjalIne tyAMthI azokavanamAM gayo ane tyAM paNa te turataja nijAne vazathayo. kAMbe ke sarala zrAtmAvAlA manuSyone puNya lakSmInI peThe nidrA sulana hoya be durgilA patinA sarva aMganuM AliMgana karIne sUtI, paNa tene nidrA srAvI nahIM. kathaM ve ke, "jema daridrI mANasone lakSmI durvvana hoya be tema kAmI manuSyone nidrA paNa durvvamaja hoya be-paDhI dhUrta eva durgilA patine jagADIne kathaM ke, "are tamArA kulamAM thA kevo kharAba rIvAja ke, je sAsaro potAnI vadhU ( putranI vahu ) nA kAMkarane kADhale. nahiM DhAMkelA zarIravAlI evI mane dhIkAra be ke, je nilaka evo sAsaro mhArA kAbA pagamAMthI kAMUra kADhI laine cAlyo gayo." devadine kayuM. " he jaye! tapI jA nahIM. kSaNamAtra sUi rahe. savAre pitAno tiraskAra karIne kAMUra pAhUM khapAvIza. " durgilAe kayuM. he mUrkha ! zuM tame nathI jANatA ke, te savAre kAMi bIjuM kadeze ? ane te eja ke meM vadhU (putranI bahu ) ne jAranI sAthai sutelI dIThI itI. tamArI yA Alase karIne mhAro prANAMta yaze; mATe he priya ! havaNAMja jazne te vRddha pAMsethI kAMkara lai zrAvo. " patie kayuM. " he priye ! tuM zaMsaya pAmIza nahIM, kAraNa ke mhArA manamAM kAMpaNa zaMkA nathI. valI huM savAre te vRddhane je kahuM te tuM sAMjalaje. " paDhI " tame pitAnA mukhane jozo nahIM. nahiMto tamane bIjuM samajAvaze. vallI mhArA jIvitane paNa dhikkAra be. " ema kahI ne rotI tathA kalaMkathI jaya pAmatI priyAne devadina aneka prakAre dhIraja devA lAgyo chAne pote pitAne tIraskAra pU
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356 zIlopadezamAlA. rvaka kadeze, ema vizvAsa pamAvA mATe bahu sogana khAvA lAgyo. kayuM a - strIne svAdhina thapalA puruSo zuM nayI karatA ? paDhI savAre devadine krodha karIne pitAne kayuM. "are ! tame vadhU ( putranI bahu nA kAMkara kADhavA rUpa nirlaja kAma zuM kasyuM ? vRddha pitAe ka. "DuHzIla evI vadhU rAtrI azokavanamAM jAranI sAthai sUtI hatI; tenuM eMdhANa rAkhavAne mATe meM A kAma kas be . " putre kayuM. "eto huM sUto hato, bIjo koi nahoto, tamane vuM yogya kAma karatAM lAja zrAvI nahIM ? jo vRddhapaM zrAtuM netuM jAlavI rAkhanuM hoya to mhArA sUtA batAmAM kADhI lIluM kAMUra tene pAhuM ApI dyo, kAraNake te nizcaya satI be. " pi. tAe kayuM, " jyAre huM tenuM kAMkara laine gharamAM zrAvyo tyAre meM tane gharamAM sUtelo dIge hato. " durgilAe kayuM huM zrA ayogya kalaMkane sahana ka rIza nahIM. daivIka karme karIne huM mhArA zrAtmAne pavitra karIza. kAra pake, jAtivaMta ratna upara pakelA pANInA TIpAnI peThe alpa kalaMka paNa kuna mANasane dUSaNa mADe be. ahiM zojana nAmano yakSa be; tenI jAMgha bacce ne huM nIkalI jazza. je mANasa apavitra hoya be te tenI jAMgha bacce thara nIkalavAne samartha thato nathI. saMkalpa vikalpamAM bUmI rahelA sasarAnI samakSa chAne niHzaMka evA patinI samajha kuTila evI te strI e e pramANe pratijJA lIdhI. paThI snAna karI zveta vastra parI ane hAthamAM puSpa dhUpa, dIpa, balidAna lai sarva lokanI samakSa durgilA yanuM pUjana karavA gae. mArgamAM prathama saMketa karI zakhelo pelo jAra vAMdarAnI peThe tenA kaMThe valagI paDyo. " aho ! zrato gAMDo be. " ema kahIne loke tene kADhI mUkyo ane durgilA paNa pharIdhI snAna karI ya ne pUjIne yApramANe kahevA lAgI. " he yakSa ! zrahiM zrAvatAM rastAmAM mhArA kaMThane viSe valagI paDelo thA gAMDo, ke jene sarve mANaso jANe bete tathA bIjo mhAro pati e ve zivAya jo koi anya puruSe mhAro sparza na kasyo hoya to de dayAnidhe ! mane mahAsatIne zuddhi ApanAro thA. " e prakAranAM vacana sAMjalIne yakSa "dave zuM kara." ema vicAra kare be evAmAM te dhUtArI tenI jAMgha vaccethI turata nikalI gai eTale teja kaNe sarve mANasoe "zra zuddha be ! zra zuddha be !!" evo zabda kasyo
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ nUpurapaMDitAnI kathA. 357 ane rAjapuruSoe tenA kaMThamAM puSpanI mAlA dhAropaNa karI. palI vAMjiMtro vAgate te svajanothI viMTalAyelI purgilA harSa pAmelA devadinna sahita potAnA ghare gai. jyArathI purgilAe kAMkara kADhI levAthI potAne lAgelA kalaMkane utAr2yA tyArathI loko tene " nUpurapaMDitA' kahevA lAgyA. vadhUnA zrAvA caritre karIne vismaya pAmyuM mana jenuM evo devadatta sonI teja ciMtAne lIdhe yoginI peThe nikhA rahita thara gayo. par3I zrapUrva kAryoM karavAmAM tatpara ane nikhArahita evA te devadattane jANIne rAjAe tene potAnA aMtaHpurano rakSaka nimyo. __ have hAthInA mahAvatanI sAthe bubdha thayelI ko eka rANI rAtrIne viSe vAraMvAra uThI jAgatA evA te sonIne joza pAlI valI jatI hatI. palI catura evo devadatta sonI paNa tenA caritrane jANavAne mATe ghura ghura zabda karato to kapaTa nisAthI sUto eTale te rANI coranI peThe ugIne zrAma tema cAre tarapha jotI utI haMmeza pramANe eka uMcA gokha upara camI. tyAM nIce bAMdhelA rAjAnA paTTa hastie tene sUMDhavaDe upADIne nIMce nUmi upara mUkI. par3I moDI zrAvavAthI krodha pAmelA mahAvate hAthIne bAMdhavAnI loDhAnI sAMkale karIne dAsInI peThe tene mArI tethI rANIe kahyu. "zrAje aMtaHpuranuM rakSaNa karavAne mATe rAjAe ko navA mANasane mokalyo be, te jAgato hovAthI hu~ vehelI zrAvI zakI nathI. hamaNAM te purAtmA daNamAtra sUjha rahyo , jethI hu~ turata zrAvelI buM, mATe he svAmin ! mhArA upara mithyA kopa na karo." e prakAre rA. NIe tene samajAvyo eTale kAmAtura evo te mahAvata potAnI strInI peThe rAjAnI rANIsAthe krImA karavA lAgyo. rAtrI vitI javA zrAvI eTale paTTahastie pharIthI gokhamAM mUkelI te rANI tarata potAne sthAnake gai. te jozne nirmala buddhivAlo devadatta sonI vicAra karavA lAgyo ke, "aho ! meghanI garjanA sarakhaM strIunu caritra koNa jANI zake ? jo ke aMtaHpuranI bahAra nahiM janArI evI rAjAnI strInu paNa zIlavata jaMga thAya ne to par3I je hamezAM potAnA gharakAryamATe marajI pramANe nagaramAM pharatI phare le tevI sAmAnya strIunuM zIlavata jaMga thAya temAM to zuM zrAzcarya ? arthAt kAMza nahIM." e prakAre vicAra karI tathA vahunA
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ 357 zIlopadezamAlA. purAcArathI utpanna thaelA krodhane tyAga karI jema ko majura mAthe ra. helo jAra niMce mUke jaMghI jAya tema te devadatta nIzcala nisAthI ughI gayo. savAra thakSa paNa te jAgyo nahIM eTale sevakoe rAjAne kaDaM. te uparathI rAjAe teune kayuM ke, " te kAMza kAraNathI sUjha rahyo haze, mATe jyAre jAge tyAre tene mhArI pAse lAvajo." evI rAjAnI AjJA sAMjalI sevako cAkhyA gayA. vRkSa sonI paNa Aja ghaNe dahADe vakhata malavAthI ekI vakhate sAta divasa sUdhI sUza rahyo. panI bAgme divase jAgyoeTale sevako tene rAjA pAse laz gayA. tyAM rAjAe tene pUbyuM ke, "he sonI! tuMsAta rAtrI sUdhI kema sUkSa rahyo ? je kAraNa hoya te sAce sAcuM kahe ? hu~ tane ajaya vacana zrApuM bu." te uparathI devadatte rAtrInu rANI, hAthI ane mahAvattanuM sarva vRttAMta kahI saMjalAvyu eTale prasanna thaelA rAjAe satkAra karIne tene rajA ApI. have potAnI purAcArI rANInI parIdA karavA mATe rAjAe sutAra pAse lAkaDAno eka hAthI karAvyo. panI aMtaHpuranI sarva strIne bolAvIne kaDaM ke, " zrAje meM evaM svapna joyuM ke, sarva rANIue mhArI samada nagna thazne thA lAkaDAnA hAthI upara besa." e uparathI sarva rANIue rAjAnA jotAM batAM te pramANe ka; paNa pelI eka kulaTA rApIe kahyu ke, " hu~ to A hAthIthI naya pAmuM bu." rANInAM evAM vacana sAMjalI krodha pAmelA rAjAe tene kamaladaMDano prahAra kasyo, tethI te mULa pAmyAnI peThe DhoMga karI pRthvI upara paDI ga. te uparathI rAjAe nizcaya kasyo ke, vRkSa sonIe kahelI teja thA purAcArINI ." par3I tenA vAMsAmA sAMkalanA cinho jozne rAjAe hAsyapUrvaka kahyu ke, "tuM madonmatta hAthInI sAthe krIDA kare ane thA lAkaDAnA hAthathI jaya pAme ? valI sAMkalanA mArathI khuzI thAya ne ane kamaladaMDanA prahArathI mULa pAme je?" ema kahIne krodha pAmelA rAjAe vainAra parvata upara jaza tyAM rANI, mahAvata ane hAthIne bolAvIne kaDaM ke " tame thA parvatanA zikhara upara caDIne kaMpApAta karo ke, jethI karIne mhArA trivarga (dharma artha, kAma) saphala thAya." rAjAnI evI AzA sAMjalI mahAvata ha. stine vaijAra parvatanA uMcA zikhara upara laz gayo. tyAM tene eka paga uMco
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ nUpurapaMDitAnI kathA. . rakhAvI traNa page unno rAkhyo.te jozne khoko hAhAkAra zabda karI rAjAne kahevA lAgyA ke, " he khAmin ! thA thAjJAkArI gajarAjane mArI nAkhavo yogya nathI." lokonAM evAM vacanano anAdara karIne rAjAeko. dhathI kaDaM ke, " are tene pADIja nAkho." te uparathI mahAvate hastine be page uno rAkhyo eTale loko "he deva! hAthIno vadha karazo nahIM" ema kahevA lAgyA; topaNa rAjAe teno teja Adeza kasyo, jethI mahAvate hAthIne eka page unno rAkhyo. palI kAraNa vinA ratnarUpa hAthIno vadha na jo zakavAthI sarva loko UMcA hAtha karIne rAjAne kahevA lAgyA ke, "he deva ! thA sarva lakSaNavAlo ane sArI rIte zikSaNa zrApelo hAthI purkhana , mATe zrane mArI nAkhavo e yogya nathI. valI tame aparAdhIune zikSA karavA samartha bo, e kAraNa mATe prasanna thazne ratnarUpa hAthInuM yatnathI rakSaNa karo." lokonAM evAM vacana sAMjalIne rAjAe teune kA. " tame mhArIvatI e mahAvatane kaho ke, tuM hAthInuM rakSaNa karIne pADo utArI sakIza." te uparathI lokoe mahAvatane teja pramANe pUjyaM eTale mahAvate utara Apyo ke, "jo rAjA amane bannene ajaya vacana zrApe to hu~ e hAthIne kuzala pADo utArUM." lokonA kahevAthI rAjAe tene ajaya vacana zrApyuM eTale mahAvate hAthIne dhIme dhIme nIce pRthvI upara utAsyo. palI rAjAe teu bannene hAthInI pITha uparathI utArIne kaDaM ke, " tame mhAro deza tyajI dyo. te uparathI te banne jaNA cAtyAM gayAM. anukrame cAlatA cAlatA te saMdhyA samaye eka gAma pAse zrAvI pahocyA ane tyAM eka zUnA devAlayamAM sUtA. palI zra/rAtrIne samaye koI eka cora te gAmamAM corIkarIne nAge, paNa pAbala zrAvatA evArakSaka puruSone jANI te teja devAlayamAM pege ke, jyAM rANI ane mahAvata satA hatA. radako paNa "cora devAlayamA pege ." ema jANIne tathA "tene savAre nizcaya pakaDaNuM." ema dhArIne devAlayane ghero ghAlyo. have cora paNa mahA aMdhakArathI bAMdhalAnI peThe pharato pharato jyAMrANI ane mahAvata sUtA hatA tyAM zrAvyo ane gADha nizAne vaza thaelA mahAvatane ajANatAM athaDI paDyo batAM te jAgyo nahIM; paNa rANI to tenA hAthano jarA sparza thavAthI jAgI gaz ane Asakta paNa thai gaDaH
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ 360 . zIlopadezamAlA. tethI teNe dhImethI pUjyu ke, "tuM koNa DhuM?" core uttara zrApyo ke, "hu~ cora buM. hamaNAM radako mhArI pAbala Ave be; mATe prANa- rakSaNa karavAnI zvAthI ahiM peTho bu." panI anurAgathI te kurAcAriNIe kahyu ke, "jo tuM mhAruM zakhita kare to hu~ tane nizcaya bacAvaM." core kAM."he nase! tuM mhArA prANa- rakSaNa karavAthI mhAro jIvitaparyaMta upakAra karanArI thazza, jethI mane sonuM ane sugaMdhi bane prApta thavA jevU thayu. paraMtu he zujAnane ! tuM kara yuktithI mhAruM rakSaNa karIza ? te mane kahIne zAMta kara; kAraNake,tuM mane lAgyazrIja prApta thazvaM." rANIe kahyu. "savAre thAvelA radakone hu~kahIza ke,"thA mhAropati be." core kaDaM. "bahu sArUM." palI savAre zrAyudha sahita radako devAlayamAM zrAvyA ane vakuTI caDAvIne te traNe jaNAne pUbyu ke, "tamArAmAM cora koNa ?" te vakhate sAdAt mUrtimAn kurAcAriNIe corano hAtha pakaDIne kayu ke,"zrAmhAro prANapati je." valI teNe ema paNa kadhu ke, "eme bIje gAma jatA hatA; paNa rAtrI thara javAthI ahiM devAlayamA rahyA bIe." evAM tenAM vacana sAMjalI rakSako paraspara vicAra karavA lAgyA ke, "luMTa karavArUpa vRttivAlA corane ghera zrAvaM strI ratna hoya nahIM. jene sAdAt lakSmInA sarakhI zrAvI uttama priyA ne te puruSa cora vRttithI zrAjIvIkA calAve e vAta yogya nathI; mATe yA trIjoja cora ne." ema kahIne mahAvata upara corIno Aropa mUkI tee tene turata zUlie caDAvyo. tyAM zUkhi upara tene tRSA lAgavAthI te raste jatA thAvatA jenejene dekhe tenI tenI pAse pANI mAgavA lAgyo; paNa koe rAjAnA jayathI tene pANI pAyuM nahIM. evAmAM jinadAsa nAmano zrAvaka te raste thazne nikalyo. tene joza mAhavate pANInI yAcanA karI. corane jozne jinadAse kayu ke, " jo tuM mhArA kahevA pramANe kare to hu~ tane pANI lAvI zrApuM ane te eja ke jyAMsUdhImA hu~ pANI lAvI zrApuM tyAMsUdhI hAre "namo arihaMtANaM" e zabdano ucAra karavo." mahAvate pANInI zvAthI te vAta kabUla karI jinadAsanA kahevA pramANe uccAra karavA lAgyo ane jinadAsa paNa rAjAnI thAjhA lazne pANI laz zrAvyo. kayu De ke, dayAvAn puruSo pa. rokArane mATe harSathI yatna kare de. par3I dUrathI pANI zrAvatuM jo zAMta
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ nUpurapaMDitAnI kathA. 361 thaelo mahAvata 'namo arihaMtANaM' e zabdano uccAra karatAM karatAM mRtyu pAmyo. te dharmanuM tatva jANato na hoto, paNa kevala navakAranA prajAvathI zrane aMta samaye akAmanirjarAnA yogathI vyaMtara devatA thayo. have urAcAriNI rANI paNa tyAMthI coranI sAthe zrAgala cAlavA lAgI; evAmAM raste pANInA pUrathI jayaMkara eka nadI zrAvI. te jozne core rANIne kayu ke, " he priye ! vastra ane alaMkAro sahita tane ekI vakhate sAme pAra lai javAne hu~ zaktimAna nathI; mATe tuM thArAM vastra ane zralaMkAro mane thApa. te DhuM sAme tIre mUkI AvIne par3I tane sukhethI laz jazza. huM jyAM sUdhImAM AIM tyAM sUdhI tuM nirjaya thazne thA zaranA samUhamAM saMtA rahe. he prANezvarI ! hu~ tarataja zrAvIza ane mhArA pITha upara besArI garUDanI peThe tane tyAM sAme tIre pahocADIza." panI mhoTA aparAdhathI jANe daiveja daMDa kasyo hoya nahiMzuM ? ema rANIe potAnuM sarva corane zrApI pote nagna thazne zaranA samUhamAM beThI. par3I cora daNamAtramA sAme pAra jazne vicAra karavA lAgyo ke, "jeNe mhArA uparanA snehane lIdhe potAnA patine paNa marAvI nAkhyo te strI mane paNa marAvI nAkhe e niHzaMsaya ." ema vicAra karIne te cora pAI vAlIne joto joto jANI padInI peThe uDato hoya nahiMzuM ? emanAzI javA lAgyo. kaDaMDe ke-dhUrta mANasa potAno svArtha sAdhyA palI bIjAnI apekSA karato nathI. __ par3I nagna ane gAtranagna evI rANI potAne betarIne nAzI jatA evA corane jo uMcA hAtha karI kahevA lAgI. "are ! nagna evI mane tyAga karIne tuM kyAM nAzI jAya ?" core uttara prApyo. "he purAcAriNI ! zaranA vanamAM rAkSasInI samAna nagna evI tane ekalIne ane thArA kRtyane joza huM jaya pAmuM bu." ema kahIne te cora mRganI peThe kyAMza nAzI gayo bhane banne bAjuthI vraSTa thaelI te purAcAriNI to tyAMja rahI. __ have mahAvatano jIva ke je devapaNAne pAmyo hato teNe avadhi jJAnazrI purAcAriNI evI rANIne zrAvI sthitimA joza, tethI te deve potAnA pUrvajanmanI strIrUpa tene bodha devAne mATe moDhAmAM mAMsanA kakamAvAlu ziyAlanuM rUpa dhAraNa kamu.palI nadIne kAMThe jyAM rANI hatI tyAM zrAvIne
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362 zIlopadezamAlA. mukhamAM rahelA mAMsanA kakamAne nIMce mUkI pANInI bahAra uMcuM mukha rA. khIne rahelA eka matsyane levA mATe doDyuM eTale te matsya pANImAM pesI gayuM ane teNe vhAra mUkelA mAMsanA kakaDAne samalI laz gai. zrA prakAranA kautukane jo nadIne kAMThe zaranA vanamAM beThelI rANI uHkhI batA paNa bolI ke, "he dharmati ! teM mAMsane tyAga karI matsyanI ztA karI to bannethI bhraSTa thayo buM. mATe he ziyAla ! have jhuMjue be?" ziyAle kayu. " he nagna strI ! patine tyAga karI jAra patinI upara zrAsakta thaelI tuM paNa te bannethI naSTa thaI , to tuM zuM jue ke ?" evAM devanAM vacana sAMjalI jaya pAmatI evI te strIne jora vyaMtara deve potAnuM divya svarUpa dhAraNa karIne kaDaM. " he pApe! te marAvI nAkhyo hato teja hu~ mahAvata jainadharmanA prasAde karIne devapaNAne pAmyo bu. tuM mane marAvI nAkhanArI buM batA huM tane kRpAthI kahuM huM ke, tuM pApane nAza karanArA jainadharmano svIkAra kara. strIe te vAta kabula karavAthI vyaMtara deve tene sAdhvI pAse lai jazne dIkSA lebarAvI. e prakAre zIlavatarUpa ratnathI naSTa thaelI nUpurapaMDitAnA asatIpaNAthI utpanna thaelI puSTa kIrtirUpa bAjitrano zabda Aja sUdhI sarva dizAune viSe saMjalAya . zati nUpurapaMDitA kathA samAptA. dattapuhitA (zRMgAramaMjarI)nI kathA. jenI UMcI havelInAM zikharo devatAunI vizrAMtine arthe thatA hatA evaM tathA ladamInA maMdira sarakhaM manohara jayapura nAmarnu nagara le. tyAM jenA khajarUpa kamalane viSe niraMtara ladamI vasatI itI evo mahA parAkramI jayaratha nAmano dharmavaMta rAjA rAjya karato hato. tene mahA buddhivAlo datta nAmano pradhAna hato. tene kAmavRdanI maMjarInA sarakhI zRMgAramaMjarI nAmanI putrI itI; je putrI kAmI puruSonA manane potAne viSe laya pamADatI hatI. valI prApta thayuM yauvana jene evI te putrI kAmarUpa kezarIsiMhanA parAkrame karIne vizvanA manane jamAvanArA puSTa stanarUpa parvatone dhAraNa karavA lAgI; paraMtu te putrI pUrvajavanA karmane lIdhe matithI tathA ceSTAthI asatIpaNAnA mArgapratye cAlavA lAgI. kaDaM
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ dattaGaditAnI kathA. 363 be ke satI strI mArgamAM jatI batI trAMsI dRSTithI parapuruSone jUe be, valI na bolatAne paNa kaThora zabdothI bolAve be. eka divase upavanamAM krIDA karavAne mATe jatA evA jayaratha rAjAe gokhamAM beThelI zRMgAramaMjarIne dIThI. te vakhate paravaza cittavAlA yaelA rAjAne jANIne jilla jema gAnane vaza thai rahelA mRgane mAre tema kAmadeve potAnA puSyarUpa bANe karIne tene viMdhyo eTale upavananI krIDA mUlI galo ne kAmadevane vaza thalo jayaratha rAjA popaTa jema pAMjarAmAM pese tema pATho gharapratye vyo. jayaratha rAjA bIjA pradhAnanI mAraphate datta pradhAna pAse zRMgAramaMjarInuM mA kasyuM. kayuM be ke - zrAtmarasathI bodha pAmelo puruSa zuM bIjAnI ichA rAkhe be ? arthAt nathI rAkhato. paDhI dattapradhAne potAnI putra rAjAnI sAthai paraNAvI, tethI harSita thalo rAjA jema yogI nivRttanI sAthe ekapaNuM pAme tema ekapaeM pAmyo; paNa zRMgAramaMjarI to potAnA svajAtranA caMcalapaNAthI jANe rAjA vRddha hoya nahiM zuM ? ema dhUrta paNAne lIdhe phakta uparathI potAnA cittanuM zrasakta paNuM dekhADatI hatI. priyA vaza thalo rAjA paNa kyAreka upavanamAM, kyAreka krIDA parvata upara, kyAreka sAtamAlanA mahelamAM tenI sAthe krIDA karato to ane potAnI marajI pramANe cAlavAnI ivAvAlI, nAnA prakAranA vilAsamAM daravAlI tathA kAmadeve karIne Atura manavAlI priyAne lakSmInI peThe ramADato hato. sAta mAlanA mahelane viSe sarva zokyothI jUdI rAkhelI zrRMgAramaMjarInA, capalapaNAthI udyamane, vAcAla paNArthI vAkcAturIne, nirlaja pAthI premanA sthirapaNAne ane vAtothI komalapaNAne pragaTa karato to te jayaratha rAjA priyAne zrAnaMda pamADato hato. zRMgAramaMjarI paNa patinA vahAlapaNAthI snAna, pAna, thAne jojanAdika sarva kriyA tyAMja ka ratI batI devanI pAse devInI peThe patinI pAseja rahetI hatI. eka divasa kAmadevanA sarakho rUpavaMta koi dhanaMjaya nAmano vaNikputra te sAta mAlanA mahelanI nIMcenA rAjamArgamAM yaine jato hato. tene joi kAmadevane vaza thayelI zRMgAramaMjarIe tenA kaMThane viSe hasta
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364 zIlopadezamAlA. pAzanI peThe uparathI puSpamAlA nAkhI. par3I tenA jAvane jANanArA te dhanaMjaye guptarIte potAnA gharathI upavana sUdhI ane upavanathI rAjamahela sUdhI potAnA mANaso pAse suraMga khodAvI, jethI kAme karIne Akula thaelI zrRMgAramaMjarI tyAM javA zrAvavAnuM karatI tI iDita sukha jogavavA lAgI. ___ eka divase rAjavADIe jatA evA rAjAe upavanamAM krIDA karatI evI potAnA priyAne dIThI; tethI te tyAMthIja pATho valIne utAvalo po. tAne ghera gayo. catura evI zrRMgAramaMjarI paNa te vAta jANI gaz; tethI te paNa suraMga mArge thazne rAjAnA pahelAM potAnA maMdiramA zrAvI ane rAjAnA sAmI dRSTi rAkhIne gokhamA unI rahI. rAjApaNa jevAmAM utAvalathI mahela upara caDyo tevAmAM te potAnA sAmu jozne unI rahelI praphulita mukhavAlI priyAne joza harSa pAmyo. have eka divase rAtrIne vakhate keTalAka gaMdharvo rAjAnI bAgala gAna karavA AvyA. rAjA tAla, mAna, laya, grAma, mUrbanA ane svarothI manohara temaja vAjiMtrothI suMdara evaM tenuM gAna sAMjalavA lAgyo. te va. khate zrRMgAramaMjarI paNa gAnane sAMjalavA mATe rAjAthI guptarIte tyAM zrAvI hatI ane jyAre gAna baMdha thayuM tyAre potAnA gharapratye gaztema rAjApaNa tyAM gayo to teNe madathI ghUrNita netravAlI zayyAmAMekalI sUtelI tathA bagAsAM khAtI evI priyAne jozne manamAM thayelI zaMkAne nivRtta karI. ko vakhate vasaMta samayamAM jayaratha rAjA nagaravAsI janosahita aMtaHpurane sAthe laz upavanamAM krIDA karavA gayo. tyAM puSponA roDavAthI thAkI gaelA te daMpatI ( jayaratharAjA ane zrRMgAramaMjarI rANI) rAtrIye jeTalAmA koieka velanA maMDapamA nizcala thazne sUtA teTalAmAM kAlarUpa sarpa rANIne daMza kasyo; tethI te tarata pokAra karatI jAgI uThI. panI jevAmAM rAjAe maMtravAdIunebolAvyA teTalAmAM rANI pheranA vegathI mUrga khAzne pRthvI upara paDI gai. (arthAt mRtyu pAmI.) par3I maMtravAdIue zrAvIne phera utAravAne mATe ghaNA upAyo kakhyA, paNa khala puruSane karelA upakAranI peThe te sarve nISphala thayA. pabI priyAnA premathI vivhala thaelo jayaratha rAjA dhIrapaNuM tyAga
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ dattauditAnI kathA. 365 karI rAjyane jIrNaghAsa sarakhaM mAnato to vilApa karavA lAgyo bhane pradhAna vigere nagaranA mANasoe vAkhyA batAM paNa priyAnI sAthe caMdananA kASThathI banAvelI citAmA praveza karavA taiyAra thayo. evAmAM naMdI. zvaranI yAtrA karavA jato evo ko gaMdharva zrAkAzamArgathI te mANasonA samUdane jo akasmAt tyAM utasyo ane sapeMDazelI priyAnA premanA vazathI amimAM praveza karavAne taiyAra thaelA rAjAne joza dayAvaMta thayo. paDI agnimAM praveza karavA rUpa sahasA kAryathI rAjAne nivRtti pamADI tegaMdharvetenI priyAnejala bAMTI jIvatI karI; tethI rAjAzrAnaMda pAmyo; manupyo gAvA lAgyA; mRdaMgo (vAjiMtro) vAgavA lAgyA ane sarva jagat harSamaya thayu. palI rAjAe sarva prakAranA guNonA zrAdare karIne zrakR. trima upakAra karanAra gaMdharvano satkAra kasyo eTale te gaMdharva potAnA ilita sthAne cAlyo gayo tathA rAjA teja sthAnane viSe rAtrI rahIne bIje divasa savAre potAnA sthAnake zrAvyo. karvA le ke- kAmadevathI jIvanArA puruSo mRtyu pamADanArA sthAnane seve . _have dhanaMjaya pUrvanA saMketa sthAna pratye gayo. kayu De ke- manuSyonuM mana jyAM coTyuM hoya te sthAna dUra hoya to paNa dUra lAgatuM nathI. zRMgAramaMjarI paNa tyAM zrAvIne dhanaMjaya pratye kahevA lAgI ke, "ApaNane ahiM rAjAnA jayathI puratuM sukha jogavI sakAtuM nathI; mATe cAlo paradeza nAsI jaze. dhanaMjaye kahyu. " he mugdhe ! e vAta na kara. kAraNake, nayaMkara sarpanA mAthe rahelA maNine sevA mATe kayo puruSa lAMbo hAtha kare ? thA rAjA jIvato to tane mArI nAkhaze zrane khagarUpa agnimAM homI deze. zrRMgAramaMjarIe kahyu. " hu~ ene morI nA." ema kahIne jyAM rAjA sUto hato tyAM zrAvI ane rAjAne mAravAnI bAthI teNe hAthamAM taravAra lIdhI. panI jeTalAmA myAnamAMthI taravAra kheMcIne rAjA upara ghA karavA jAya le teTalAmAM dhanaMjaye zrAvIne tenI taravAra pakaDI lIdhI ane vicAra karavA lAgyo ke, " jeNe thA strIne paTTarANInA pada upara besArI . valI jeNe yA strIne sarpaDaMza thavAthI potAnA prANone arpaNa kasyA hatA teja thA mahA jAgyavaMta rAjAne thA kulaTA strI mArI nAkhavAne taiyAra thara to par3I te strI mane mArI nAkhe emAM kAMza A
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ 366 zIlopadezamAlA. zcaya nathI: mATe viSanI vela sarakhI yA anarthanI khAirUpa strIno have mhAre khapa nayI ane ATalA kAla sUdhI vicArayA vinA teno saMga ka syo; tethI mhArA zrAtmAne paNa dhikkAra be. je tapakhI puruSo sUkA ghAsanI peThe saMsArano tyAga karI dharmarUpa phalane viSe Adara kare be teja puruSone dhanya be. hA ! jene mATe anuttara devalokamA rahenArA devatArja paNa tapa kare be te prApta thaelA manuSyapaNAne mUDha puruSo phogaTa hArI jAya be." ityAdi saMsArathI vairAgyane upajAvanArA vacanone kahetA ne sarva virakta buddhivAlA dhanaMjaye tatvanA jANapaNAthI jainI dIkSA dhAraNa karI ane rAjA paNa savAre potAne ghera jai sukhedhI rAjya karavA lAgyo. "" eka divase jayaratha rAjA sajAmAM beTho hato evAmAM ghoDAne vecanAro keTalAka sodAgaro zrAvyA. rAjAe te ghoDAuMmAM eka uttama lakSamaNavAlA ne uMcA evA ghoDAne joi kutuhalathI tenA upara besavA - no vicAra kasyo. " vidvAn mANase sabala, nirbala evA manuSya athavA pazunI parIkSA karayA vinA tenI sAthe kAma pADavuM nahIM. " e prakAre kahIne pradhAno vAsyA batAM rAjA hAthe karIne kezavAlI kheMcIne ghoDA upara bege. lagAma DhIlI mUkI to paNa ghoDo dhIme dhIme cAlyo; paNa jyAre kAMka kheMcI tyAre to vAyuvege cAlyo. "zrA jAya, yA jAya. emaloko kavA lAgyA eTalAmAM to te dRzya yai gayo. rAjA paNa vicAra karavA lAgyo ke, " yA ghoDo mane bahu dUra vanamAM lAvyo be; paraMtu je thavAnuM hoya teja thAya be. ema vicAra karIne tethe lagAma DhIlI mUkI eTale ghoDo uno rahyo paDhI kuzikSita azvane jANI rAjA nIMce utasyo ne mukha tathA tarazathI Akula vyAkula thaelo te vanamAM jamavA lAgyo. evAmAM teNe moharUpa aMdhakArane nAza karavAmAM sUrya samAna, tapathI durbala zarIravAlA tathA kAusagga karIne rahelA mUrtimAn dharmanA sarakhA munine dIThA eTale amRtanA snAnathI harSa pAmelAnI peThe zrAnaMda pAmelA rAjAe munine vaMdanA karI. munie paNa kAusagga pArIne dharmalAjanI AzISa dIdhI. paDhI vrata grahaNa karavAne ichatA evA te rAjAne jANIne munie dezanA ApI ke, "he rAjan ! sArarahita, krUra tathA jemAM niraMtara duHkha ra heluM be evA zrA saMsAramAM jinezvare kahelA dharma "
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 360 dattauditAnI kathA. vinA bIju koi rakSaNa karanAra nathI." ityAdi dezanAthI utpanna thayo De vairAgya jene evA jayaratha rAjAe rAjyane tRNa sara mAnI dIdArUpa manorathane dhAraNa kasyo ane munine pUjyuM ke, "he jagavan ! jogane yogya tathA manohara vaya batAM tamane vrata grahaNa karavAmAM vairAgyanuM kAraNa zuM thayuM hatuM ?" munie kapu. "he rAjan ! mhArA vairAgyanuM kAraNa tuMja dUM." rAjAe kaDaM. "hu~ bApane vairAgyanuM kAraNa kema thayo ?" munie kahyu. " he janAdhipa ! je vakhate thArI rANIne sarpa daMza kasyo hato ane premanA vazathI tuM tenI pAbala balI maravAne taiyAra thayo hato te vakhate zrAkAzamArgethI vidyAdhare zrAvIne tene jIvatI karI hatI eTale atyaMta harSa pAmelo tuM tenI sAthe teja upavanamAM rAtrI rahyo. te vakhate kRtaghnanI peThe rANI tane tyAga karIne mhArI pAse zrAvI ane kahevA lAgI ke, "jyAM sUdhI rAjA jIvato je tyAM sUdhI ApaNane puruM sukha malavAnuM nazrI; mATe rAjAne mArI nA." ema kahIne iSTa hRdayavAlI te rANI hAthamA taravAra laz thArI pAse doDI zrAvI zrane taravAra hAthamAM laza jeTalAmA jaMghI gaelA thArA upara ghA karavA jAya le teTalAmAM vegathI tenI pAla zrAvIne meM taravAra kheMcI lIdhI. par3I hu~ vicAra karavA lAgyo ke, " dhikkAra thA rANIne, dhikkAra ne mane ane dhikkAra ne saMsAranI viTaMbanAne ke, je rANIpotAnA upara atyaMta sneha rAkhanArA rAjAne paNa mAravA mATe taiyAra thara to par3I mane mAravAne mATe taiyAra thAya emAM to zuM Azcarya ?" he nUpAla ! ema vicAra karIne udvega pAmyo zrAtmA jeno evo hu~ viSanA samUhanI peThe teno tyAga karI tathA dIdA dhAraNa karI thA tapa karuM buM." muninAM evAM vacana sAMjalI vairAgyavaMta thaelo rAjA potAnI pAula zrAvelA sainyasahita dhvajA patAkAdikathI suzonita karelA potAnA nagara pratye gayo. tyAM teNe putrane rAjya soMpI dIkSA dhAraNakarI. __ have anukrame jANyo be vRttAMta jemaNe evA svajanoe tathA bIjAu~e kADhI mUkelI ane tiraskAra karelI dattahitA (zrRMgAramaMjarI) atyaMta duHkha pAmI tathA aMte nikAcita karma bAMdhI hastie kheMcelI pAradhInI jAlanI peThe adhogati (narakagati)ne pAmI. tyAMcI nikalI ti
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 zIlopadezamAlA ca jAtimAM utpanna i. te navamAM paNa aneka prakAranAM pApanuM yAcaraNa karI zIla khaMDana karavAthI jayaMkara javavAlI te zRMgAramaMjarIno jIva neka java sUdhI yA saMsAramAM jaTakaze e prakAre samAna jAvanA vi. parItapaNAthI niraMtara duSTa karma karanArI tathA mahA pApavAlI dattapuhitA saMsArarUpa mahA samudrane viSe ghaNA kAla sUdhI naTakaze. iti dattapuhitA kathA samAptA. have uparanI kathAnA upadezane nirupaNa karatA batA kahe be. evaM zIlArAdhana virAdhanAnAM ca sukhaduHkhAni evaM' sIlArADhaNa- virADhaNANaM ceM suskarakAI // jojavyAH mA zithilA : javata zIle iti jJAtvA iyaM jAyi nonavA~, mIM ziDhilAM dodi sIlaMmi // 67 // " zabdArtha - ( evaM ke0 ) e prakAre ( sIlArANa ke0 ) zIlanuM dhArAdhana eTale zIla pAlavaM te, chAne ( virAhANaM ke0 ) zIlanuM virAdhana eTale zIlatratanuM khaMDana karavuM te, tenA phalarUpa ( surakapurakA ke0 ) sukha duHkhane eTale zIla pAlavAthI thaelA sukhane ane zIla khaMDana ka vAthI elA duHkhane ( iyajApiya ke0 ) e prakAre jANIne ( jojavA ho ) he javya jano ! tame ( sIlaMmi ke0 ) zIlavatane viSe ( siDhi - lA ke0 ) zithila - DhIlA ( mA hohi ke0 ) na thA. arthAt zIla vrata sukhanuM kAraNa be ema jANIne zIla pAlo. // 67 // vizeSArtha- pUrve kaTTelI gAthA uparathI siddha thAya che ke, manuSyone zIlavata pAlavAthI sukhanI ane khaMDana karavAthI duHkhanI prApti thAya be. ema jANIne he navyajIvo ! zrA loka ane paralokamAM sukhanuM kAraNa to zIlaja be, ema jANIne zIla pAlavAmAM DhIlA na thA. arthAt zIlavata pAlavAmAM tatpara thA. // 67 //
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlagAyA. 3610 dave zIlatrata dhAraNa karanArA puruSone strIno saMga varjavAnuM kahatA tA kahe. brahmavratadhAriNAM nArI saMgaH prastA baMjavaryadhArINaM, nArIseMge apacArI // mUSakAnAmiva mArjArI, iti niSiddhaM ca sUtre'pi mUsAva maMjArI, iyaM nirsi6 ce sutevi // 68 // zabdArtha - (baMjavayadhArINaM ke0 ) brahmavrata ( zIlatrata ) dhAraNa karanArAne ( nArIsaMga ke0 ) strIjano saMga ( apacArI ke0 ) anarthana karanAro be. arthAt zIlavatano nAza karanAro De. tyAM dRSThAMta kar3e ah - ( maMjArI ke0 ) bilADI ( mUsANava ke0 ) jaMdarane jema nartha kare ma. ( iya ke0 ) e kAraNa mATe ( sutevi ke0 ) dazavaikA likA dika sutrane viSepaNa (nisiddha ke0 ) niSedha kasyo be. (ca) samuccayane chArthe jAvo. // 68 // vizeSArtha jema bilADI uMdaronA dayanuM kAraNa be tema brahmacarya vrata rUpa zarIranA kayanuM kAraNa strIno saMga be. eja kAraNa mATe siddhAMtane viSe paNa zIlavrata dhAraNa karanAraune strIune saMga niSedha kasyo be // 68 // tejavAta kar3e. (anuSTupavRttam) vijuSA strIsaMsargaH praNitaH sanojanaM vibhUsA ivisaggI, peNIyaM rasanoyaNaM // narasya zrAtmagaveSakasya viSaM tAlapuDhaM yathA nerassa'ttagavesiMssa, visaM tAlanaDaM jadA // 69 // zabdArtha - (attagave sissa ke0 ) tatvanA jAe evA (narassa ke0 ) mANasane ( visA ke0 ) ugaTa vastrAlaMkArathI zarIrane zaNagArayuM, ( ike0 ) uno samAgama, (paNIyaM ke0 ) snigdha AhAra ane (rasoya ke0 ) vigane sevana karavuM zrarthAt jethI vikAra utpanna yAya tevA padArthane jojana kara e sarva (visaM ke0) viSa be. ( jahA ke0 ) jema 47
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ 370 zIlopadezamAlA. (tAlauDaM ke0) tAlapuTa nAmanuM viSa je te prANinuzrahita kare // 6 // vizeSArtha- jema tAlapuTa nAmanuM viSa mANasonuM ahita karanAra meM, tema tatvanA jANa mANasane unnaTa vastra ane ghareNAM vigerethI zarIra zapagAra, strIuno samAgama karavo, snigdha zrAhAra jamavo athavA vigayarnu nojana karavU e sarva zrahita karanAra (zIlavatane khaMDana karanAra) . arthAt tatvajJAni mANase unnaTa veSa, strIno saMga, snigdha zrAdAra zrane vigayanuM jojana e sarva tAlapuTa viSanI peThe tyajI devu. ||6e // ... teja vAtane dRSTAMtathI dRDha kare. yathA kurkuTapotasya nityaM kulalAt jayaM jaidA kukuDapoprassa, nicaM kulalana yaM // evaM khalu brahmacAriNaH strIvigrahAt jayaM evaM khaM baMnayArissa, bivigganayaM // 70 // zabdArtha- (jahA ke0) jema ( kukkuDapodhassa ke0) kukaDAnA bAlakane ( niccaM ke0) niraMtara (kulala ke0) bilADAthI (jayaM ke0) jaya ne. (evaM ke) eja pramANe (khu ke) nizce (baMjayArissa ke0) brahmacArine (zaniviggadarja ke0) svInA zarIrathI (nayaM ke0) jaya je. vizeSArtha- jema bilAmo balathI kukaDAnA bAlakane pakaDIne mArInAkhe ne thane teja kAraNathI kukaDAnA bAlakane bilAmAthI hamezA jaya rade tema brahmacAri puruSone hamezAM strIunA zarIrathI jaya rahe. zrarthAt strIunA zarIrane jovAthI brahmacArine kAmadeva pragaTa thAya . // 7 // vijrama karanAraM strIunuM svarUpa to dUra rahyu; paraMtu jIta uparacitarebuM strInuM rUpa paNa brahmacArie na jovaM, te kahe . citranittiM na dhyAyet nArI vA samalaMkRtAM cittanittiM na ninAe, nAri vA samalaMkiyaM // jAskaramiva dRSTavA dRSTiM pratisamAharet narakaraMpiva dahaNaM, dihiM parmisamAdare // 1 // zabdArtha-brahmacArie (cittamitti ke0) jIta upara citarelI strInI
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlagAthA. mUrti (na ninAe ke0) na jovI. (vA ke0) athavA (samalaM kiyaM ke0) sArI rIte suzojita thaelI (nAriM ke0 ) strIne paNa na jovI. kadApi ajANathI strI rUpa jovA jAya to (jaskaraMpiva ke0) sUryanI peThe eTale jema ApaNe sUryane jo UTa dRSTine bIjI tarapha karIe bIe, tema (dahuNaM ke0) strIne jozne (dihiM ke0) dRSTine (pamisamAhare ke0) pAlI kheMcI levI. // 1 // vizeSArtha- brahmavrata dhAraNa karanArA puruSe jIta upara citarelI bInI mUrtine na jovI temaja vastra tathA ghareNAM vigerethI suzojita banelI strInepaNa na jovI. thA ThekANe kozne ema zaMkA thAya ke "strInuM svarUpa na jovaM, ema to kyAre paNa banI zake nahIM. kAraNa ke, cakujiyanA capalapaNAthI mArgAdikane viSe kyAreka jovA javAya." e ThekANe samAdhAna Ape ke, jo koi vakhate strIsvarUpa jovA jAya to sU. ryanI peThe eTale jema thApaNe sUryane jora dRSTine kheMcI laze bIe, tema strInA svarUpane jozne turata dRSTine pAlI kheMcI levI. // 1 // have strIunA prasaMgathI thatA doSane dUra rAkhavA mATe strIceM nAma paNa na le, te vAta kahe je. hastapAdaparijinnAM karNanAsAvikaspitAM . dabapIyapalibinnaM, kaMnainAsavigappiyaM // api varSazatAM nArI brahmacArI vivarjayet avi vAsasayaM nAriM, baMnaMyArI vivje||7|| zabdArtha- (baMjayArI ke0) brahmavrata dhAraNa karanArA puruSe (habapAyapaliDinnaM ke0) hAtha paga kapAzgaelI(kaMnanAsa vigappiyaM ke0) kAna nAka bedAra gaelI ane (vAsasayaM avi ke0) so varSanI evIya paNa (nAri ke0) strIne (vivAe ke0) tyajI devI. // 7 // vizeSArtha- zuddha brahma vratadhArI puruSe kapAz gaelA hAthapagavAlI, bedAra gaelA nAkakAnavAlI ane so varSanI eTale bahu vRSa thaelI evI paNa strIne tyAga karavI. arthAt rUpa, veSayane varSAdikathIna zvA lAyaka evI strInuM paNa nAma tyajI devaM. // 7 // .
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ 373 zIlopadezamAlA. thA ThekANe koi ema zaMkA kare ke," tatvanA jANa zIlavaMta puruSone strInuM svarUpa na jovA mATe zrATalo badho zrAgraha zA mATe karavo jozae ? tyAM kahe De ke (AryA vRttam.) viSamA viSayapipAsA anAdinavanAvanayA jIvAnAM visamA visayapivAsA, aMgAznavanAvaNA jiivaannN|| atiurjeyAni ca iMjiyANi tathA caMcalaM cittaM aMGaANi ye-diyANi taha caMcelaM cittaM // 73 // stokaM asAraM satvaM mohanavatayaH mahilAH api "thovamasAraM saitaM, mohaNavallIa mNdiliaanvi|| iti kathamapi cakhitacitaH sthApayet evaM AtmAnaM kadavi caliyacitto, gavae aivmppaannN||||yugm| zabdArtha- (jIvANaM ke0) jIvone (zraNAnavajAvaNA ke0) zraanAdi evA anyAsapaNAe karIne (visamA ke0) ustara evI (visayapivAsA ke0) noganI tRSNA be. (ya ke0) ane (azotrANi ke0) ati urjaya evI (iMdiANi ke0) rasanAdi iMjina . ( taha ke0) temaja (caMcalaM ke0) capala evaM (cittaM ke0) citta be. valI (thovaM ke0) bahu thoDaM ane (asAraM ke0) sAra rahita eTale daNanaMgura ebuM (sattaM ke0) satva hoya . temaja (mahilithAvi ke0) strI paNa (mohaNavabItha ke0) khajAvathIja mohane utpanna karanArI latAU . ( ke0) e prakAre karIne (caliyacitto ke0) capala cittavAlo prANI (kahavi ke0) mahAkaSTe karIne (evaM ke0) pUrve kahelA strIsamAgamane tyajI de. vAnA nAMgAe karIne (appANaM ke0) potAnA AtmAne (gavae ke0) sthApana kare. sthira kare. arthAt zIlavatano jaMga na kare. // 73-74 // vizeSArtha-jIvone anAdi kAlanA abhyAsathI ustara (puHkhe karIne paNa na tarI zakAya evI) joganI icchA, ati urjaya (uHkhe karIne na jIti zakAya) evI rasanAdi iMjirja, capala citta, thoDaM ane sAravinAnuM dhairya ane mohane utpanna karavAmAM latA sarakhI strI .
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlagAthAna. 373 zrAvA prakAranA aneka upavo rahelA be, tethI karIne capala cittavAlA prANIe pUrve kahelA strInA saMgane tyajI devArUpa jAMgAe karIne potAnA zrAtmAne zIlavatamA sthApana karavo. arthAt zIlavatano naMga na thAya tema pAcAraNa karavU. // 73-74 // . . have pote jIvaneja upadeza karatA utA kahe . re jIva samayakalpitanimeSasukhalAlasaH kathaM mUDha 're jIva samayakappiya-nimesasudalAlaso kaI mUDha // zAzvatasukhaM . asamatamaM hArayasi zazisodaraM ca : yazaH sAsayasudamesamatamaM, dArasi sa~sisoyaraM ca jsNjy|| zabdArtha-(re mUDha jIva ke0) *are mUrkha jIva! (samayakappiyanImesasuhalAlaso ke0) zravasare phakta kalpanAthI mAnelA nimeSamAtra sukhaneviSe lAlacu thaelo tuM, (asamatamaM ke0) jenI samAna bIju ko paNa sukha nathI evA (sAsayasuhaM ke0)phakta zIlavata pAlavAthI melavIzakAya evA akSayamokSasukhane (cake0)zrane (sasisoyaraMke0)caMjanA sarakhA ujvala evA (jasaM ke0) yazane (kahaM ke0)zA kAraNamATe (hArasi ke0) hArI jAya . vizeSArtha-are mUrkha jIva! phakta viSayasevAne avasare kalpanAthI mAnelA kSaNamAtranA sukhane viSe lAlacu thara rahelo tuM, jenI barAbara bIjuM kopaNa sukha nathI evA phakta zIlavatathI melavavA yogya mokSasukhane zrane caMr3a samAna ujvala yazane zAkAraNamATe hArI jAya ? arthAt tevaM sukha tuM na hArI jA. // 35 // kahyu De ke dattastena jagatyakIrtipaTado gotre maSIkUrcakaH, cAritrasya jalAMjavirguNaguNArAmasya dAvAnalaH // saMketaH sakalApadAM zivapurachAre kapATo dRDhaH, kAmAtastyajati prabodhayati vA khastrIM parastrIM na yH||1|| *zrA ThekANe 'he jIva' evaM saMbodhana na ApatAM 're jIva' evaM adhama saMbodhana zrApavAna kAraNa e ne ke, jIvane zIlavratAdi uttama dharma sahAyyakArI , utAM te tevA dharmane mUkIne bIjA dANamAtranA sukhamAM lAlacu zra rahelo , mATe tevaM saMbodhana Apyu je. 1 AMkhane baMdha karIne ughADavI tene nimeSa kaddevAya .
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 zIlopadezamAlA. artha- kAmathI pIDAelo je mANasa potAnI strIne bolAvato nathI ane parastrIne tajato nathI, teNe jagatne viSe apakIrtirUpa Dhola vagaDAvyo be, potAnA kulane mazI (meza) no kUco dIdho be, saMyamane jalAMjali thApI be, guNarUpa udyAnane vISe dAvAnala salagAvyo be, sarva Apattiune potAnI pAse zrAvavAno saMketa kasyo ne ane mokSarUpa nagarInA kArane viSe kamADa majabUta baMdha kasyAM be.. have kAmane viSe Asakta thaelAnAM dUSaNo kahe . kalimalaparatizrabujudAvyAdhidAhAdi vividhAsukhAni kalimalaarazanukA-vAhIdAdAi vividasuhaaii|| maraNamapi khalu virahAdiSu saMpadyate kAmataptAnAM maraNaMpi viradAzsu, saMpaU kAmataviyANaM // 16 // zabdArtha- ( kAmataviyANaM ke0.) kAmathI tapta thaelA puruSone (kalimala ke0) laMpaTapaNAthI viSayanI aprAptimAM cittano dona, (ara ke0) atizaya cittamA uThega, (anuskA ke0) te te prakAranI ciMtAthI aMtaranA vyAkulapaNAne lIdhe arUci, (vAhI ke0) tAva vigerenI utpati ane ( dAha ke0) tApa ( zrAdi zabdathI cUrjA vigere grahaNa karavA.) evA ( vivida asuhA ke0) vividha prakAranA phuHkha ane ( virahA. isu ke0) viyogAdikane viSe (hu ke0) nizcaya (maraNaM pi ke0) maraNa paNa (saMpaGA ke0) prApta thAya . // 6 // vizeSArtha-kAmathI tapta thaelA puruSane cittano doja, udvega,arUci, tAva, dAha ane mULa vigere vividha prakAranAM kuHkha ane viyogAdizravasthAmAM maraNa paNa thAya je. arthAt prANI kAmadevanA vyAkulapaNAthI maraNAMta zravasthAne paNa anujave . // 6 // have viSayavaMta prANIune bahu duHkha prApta thAyabe,teja pharIthI kahe . viSayiNAM kurakalAkSANi viSayaviraktAnAM asamazamasaukhyaM visaINa urakalakA, visaiyavirattANa masamasamasukaM // yadi nipuNaM pariciMtayasi tat mamApi anujavaH eSaH jaiza nijaNaM pariciMtasi, tA manavi aNunavo eso||7||
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlagAthAna. 3 jayaM zabdArtha - ( visarpaNa ke0 ) viSayavaMta prANIune (duHkA ke0 ) lAkho duHkha prApta thAya be ne ( visaya virattANaM ke0 ) viSayathI virakta tharalA prANIne (asama samasurakaM ke0 ) jenI barAbara bIjuM koi paNa sukha na thai zake evaM mokSanuM sukha prApta thAya be. he navya jIva ! ( ja ke0 ) jo tuM (nieM ke0 ) nipuNapaNAe karIne ( paricita si ke0 ) vicAra kare be, ( tA ke0 ) to ( manavi ke0 ) mane paNa ane potAne paNa (eso ho ) e pUrvekahelo sarva ( aNuvo ke0 ) anubhava thaze. // 77 // viSezArtha - kAmadevathI Akula vyAkula thaelA prANIune lAkho duHkha ne kAmadeva virakta tharalAne upamA rahita evaM mokSasukha prApta thAya che. he javya jIva ! jo tuM praviNapaNAthI vicAra karIza to potAne paNa eja anuva thaze. kathaM be ke tIrAttIramupaiti rauti karuNaM ciMtAM samAlaMbyate, kiMcikhyAyati nizcalena manasA yogIva muktekSaNaH // svAM chAyAmavalokya kUjati punaH kAMteti mugdhaH khago, dhanyAste viye nivRttamadanA dhigduHkhitAH kAminaH // 1 // artha- mUrkha pakSI nadInA eka kAMThethI bIje kAMThe jAya be, bIjAne dayA upaje tema rove be, vicAra kare be ne yoginI peThe dRSTine sthira rAkhI nizcala manathI kAM dhyAna kare be. valI potAnI bAyAne joine 'he kAMte!' ema zabda kare be. mATe pRthvI upara je kAmathI nivRtti pAmyA be temaja dhanya be ne Dukhi evA kAmI puruSone dhikkAra be. // 9 // yA pramANe viSayanI AzAne dUra karI jJAnano upadeza kahe be.. yAsAM ca saMgavazataH yazodharmakulAni dvArayasi mUDha jAsi ca sargevasana, jaisadhammakulAI dArase mUDha // tAsAmapi kimapi citte ciMtaya nArINAM duzcaritaM tAsiMpi kiMpi "citte, ciMtaMsu nArINa ccariyaM // 78 // zabdArtha - ( mUDha ke0) he mUrkha prANI ! tuM (jA siM ke0 ) je (nArINa ke 0 ) nA (saMgravasa ke0 ) saMganA vazyapaNAthI ( jasadhammakulAI ke0 ) yaza, dharma ane kulane (dArase ke0 ) hArI jAya be. ( tA siMpi ke0 ) te
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 zIlopadezamAlA. strIjanA paNa ( kiMpi ke0 ) kAMi paNa (duccariyaM ke0) DurAcaraNane ( ci. te 0 ) cittamAM ( ciMtaya ke0 ) ciMtavana kara // 78 // vizeSArtha - he mUrkha prANI ! tuM je strIuno saMga karavAyI yaza, dharma chAne kula hArI jAya te, te strIuMnA purAcaraNano vhArA potAnA cittamAM vicAra kara. kaja ke rakta, duSTa, mUDha, baMdhAelo e cAra upadezanA zatru be, mATe madhyasthapaNe rahetuM zrarthAt te upadezane yogya betethI madhyasthapaNuM rAkhIne kSaNamAtra vicAra kara // 78 // - ve strIunA doSo kar3e be. 'capalAH kuTilAH vaMcana niratAH duSTadhRSTAH caivalAna kaiDilAna, varceNa nirayAna udhidvAna // tathA nIcagAminyaH yAH tAsvapi kaH mohaH .teMda nIM pragAmiNIna jona, tAsiMpi ko modo // 1 // 9 zabdArtha - ( jArja ke0 ) je strIrDa (cavalAI ke0 ) caMcala khannAvavAlI (kuDilAI ho) mAyAvI ( vaMcaNa nirayAu~ ke0 ) parapuruSanA citane prasanna karavAmAM nizcayavAlI ( kucha ke0 ) bIjAne duHkhamAM pADavAmAM catura (vidhA ke0 ) nirvva (taha ke0 ) temaja ( nIkhagAmi dho) kupAtra, dAsa, naTa vigerene viSe prItivAlI hoya be; to ( tAsiMpi ke 0 ) tevI strIune viSe ( ko moho ke0 ) moda zyo ? || 8 || vizeSArtha - je strI caMcala svabhAvavAlI, mAyAvI, parapuruSanI cittane prasanna karavAmAM taptara, bIjAune duHkhamAM pADavAmAM catura ane lagArahita valI kupAtra, dAsa, naTa vigere halakI jAtanA puruSone viSe zrA - sakta hoya che. tevI strIune viSe moha zyo ? kayuM che ke unmArgagAminI sAMDa, rasaughanicitAMtarA // strI nadIvanityeva, kUle kUle iva kSaNAt // 1 // artha- jema zrAvalA mArge (nIMcemArge) janArI ane gADha jalarUpa rasanA samUhathI jarapUra evI nadI kSaNamAtramAM kAMThe kAMThe nedAya be, te valA mArge (kumArge) janArI ane gADha zrRMgArAdi jUdA jUdA rasanA samUddhI jarapUra manavAlI strI kSaNamAtramAM nIMca kUla kUlane viSe je
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlagAthAne. 371 dAya be. mATe tevI strIne viSe zAmATe moha karavo joie ? kadhuM ve ke - anurAgo vRthA strISu, strISu garvo vRtheti vA // priyo'haM sarvadApyasyA, mameSA sarvadA priyA // 2 // artha - " huM tene haMmezA priya tuM ane te haMmezA mane priya be." evI strIne viSe prIti rAkhavI te phokaTa be. temaja strIune viSe garva karavo paNa phogaTa d. // 2 // kAraNa strIune niraMtara snehavinAnI jANavI. valI paNa be - etA iti ca rudati ca kAryahetorvizvAsayaMti ca paraM na ca vizvasaMti // tasmAnnareNa kulazIlasamanvitena, nAryaH zmasAnaghaTikA zva vrjniiyaaH||3|| artha- strI potAnA svArtha mATe ise be ghane ruve che. bIjAne vizvAsa karAve ane pote vizvAsa karatI nathI; mATe kula ane zIle karIne yukta evA puruSe zmazAnanA ghaDAnI peThe strIune tyajI devI // 3 // have strIunuM daNarAgIpaeM kahe be. caMcala cittA varjayitvA guNasAgaramapi puruSaM guMNasAyaraMpi purisaM, caMcala cittAna vainiM pApA povA // malAyAH rajyate nirakSarespi khalu nIcatvaM zraho baccas niraMkarevi hu~, nItamaMdo maMdelAe // 80 // zabdArtha - ( caMcala cittAna ke0 ) capala cittavAlI ne (pAvA ke0 ) DurarAcAriNI evI strI ( guNasAyaraM pi ke0 ) guNanA samudra evAya paNa ( purisaM ke0 ) puruSane ( vaDhiM ke0 ) tyajI daine (du ke0 ) nizcaya ( nirarakare vi ke 0 ) mUrkha evAya paNa puruSane viSe ( vaccai ke0 ) rAgavAlI thAya be, mATe ( aho ke0 ) AzcaryakArI be ( mahelAe ke0 ) strInuM ( nAtaM ke0 ) nIcapaNuM // 80 // vizeSArtha - capala cittavAlI ne durAcAriNI evI strI, guNanA samudra arthAt bahu guNavAlA potAnA patine tyAga karIne nizce mUrkha evAya paNa parapuruSane viSe prIti dhare be; mATe khItuM nIcapaNuM zrAzcaryakArI De. re
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ 378 zIlopadezamAlA. eva strIune viSe virakta tharalA puruSone vAraMvAra upadeza karatA Tea. pRthvIzvaramapi rUpopahasitamakaradhvajamapi rUvovaMda siyamayara- 6yaMpi pudavI saraMpi itaranare'pi prasajyate dhik dhik mahilAnAM adhamatvaM iyareMnarevi parsekara, hIdI mahilA emadamattaM // 81 // zabdArtha - strI (rUvovada siya ke0 ) rUpe karIne isI kADhayo be (mayaradvayaM pi ke0 ) kAmadeva jeNe evAya paNa ( puhavI saraMpi ke0 ) rAjAne. paNa (pariharijaM ke0 ) tyAga karIne ( iyaranareva ke0 ) bIjA rUparahita puruSane viSe paNa ( pasai ke0 ) Asakta thAya be, mATe (mahilAeM ke0 ) strIunA ( zrahamattaM ke0 ) zradhamapaNAne (hI hI ke0 ) dhikkAra thA ! dhikkAra thA ! ! // 81 // parihRtya pariharijaM vizeSArtha - strI kAmadevadhI adhika rUpavaMta evAya paNa rAjAne tyajI da bIjA rUparahita puruSa upara zrAsakta thAya be, mATe strIjanA adhamapaNAne dhikkAra thA ! dhikkAra thA !! arthAt kAmadevathI vyAkula tha yelI strI rUpa chAne pAtra rahita evA je te puruSa upara yAsakta thAya be. ka - jo vayasya yadi svasya, prazasyamapi vAMsi // kRSeranyatra mAkArSIH, pramANaM nAyakAmukhaM // 1 // artha- he mitra ! jo tuM potAnuM kuzala icchato hoya to pRthvIrUpa strI vinA bIjI strInA mukhane pramANa karIza nahIM. // 1 // ve strInuM svarUpa duHkhe karIne paNa jANI zakAtuM nathI, te kahe. dhIrA va kAtarA vA nArI mugdhA iva buddhimatI vA dhIrA va kAyarA vA, nArI muchA va buddhimatA vA // raktA iva viraktA vA saralA kuTilA iva no jAnAmi retA vai vitA vA, saralA kaimilA vaiM "no jANe // 82 // zabdArtha - ( nArI ke0) strI (dhIrAva ke0) dhIra sarakhI be ? ( vA ke0) athavA (kAyarA ke0 ) bIkaNa svabhAvavAlA jevI be ? ( muddhAva ke0 ) " !
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlagAthAna. 37 mUrkha sarakhI be ? ( vA ke0 ) athavA ( buddhimaMtA ke0 ) buddhivaMta sarakhI a. ( rattAva ke0 ) Asakta yaelA sarakhI be ? ( vA ke0 ) athavA (virattA ke0 ) virakta sarakhI be ? ( saralA va ke0 ) sarala sarakhI be ? ( ku DilA ke0 ) khoTA zrAcaraNavAlI be ? te huM ( no jANe ke0 ) nathI jAto. // 82 // vizeSArtha - strI dhIrajavAlI be ke bIkaNa be ? mUrkha be ke buddhivaMta be ? mhArA upara prItivAlI be ke bIjA upara prItivAlI be ? sanmArge cAnArI be ke khoTA AcaraNavAlI be. te huM vizeSa jANI zakato nazrI. // 82 // kayuM be ke prANapradA dehaharA narANAM jIrukhajAvAH pravizati vandau // krUrAH paraM pallavapezalAMgyo, mugdhA vidagdhAnapi vacayaMti // 1 // artha- prANa zrApanArI, puruSonA dene haraNa karanArI ane bIkaNa svanAvavAlI evI strI paNa anine viSe praveza kare be. valI krUra batA navAMkuranAsarakhA komala aMgavAlI te mugdha strI catura puruSone paNa betare be. // 82 // " buddhivaMta puruSo paNa strIcaritrane jANI zakatA nathI, te kahe be. nijamatimahAtmyena ye sakalaM tribhuvanaM parikasaMti niyaimaimAhappeNaM, 'je sayalaM tihu~yaNaM parikalaMti // nArI caritra vicAre te'pi khalu mUDhAzva mUkAzva nArI cariyaviyAre tevi hu~ mUDhava mUva // 83 // zabdArtha - ( ye ke0 ) je buddhimaMta puruSo ( niyamazmAddAppeNaM ke0 ) potAnI buddhinA mAhAtmye karIne ( sayalaM ke0 ) sarva evA ( tihuyaNaM ho ) traNa bhuvanane arthAt traNa jagatnA svarUpane ( parikalaM ti ke0 ) jANe . ( te vi ke0 ) te buddhimaMta puruSo paNa ( nArIcarIya viyAre ke0 ) strInA caritrano vicAra karavAmAM (du ke0 ) nizcaya ( mUDhaba ke0 ) mUDhanA sarakhAne ( mUva ke0 ) mUMgAnA sarakhA be. // 83 // vizeSArtha - je mahAbuddhimaMta puruSo, potAnI buddhinA balacI sarva traNa jagatnA svarUpane jANe be, te buddhimaMta puruSo paNa strInA caritrano vi
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 zIlopadezamAlA. cAra karavAmAM eTale 'zrA strI suzIlA ke uHzIlA De' eno nirNaya karavAmAM mUDha sarakhA ne ane kAMzka jANatA hoya to kahevAne asamartha hovAthI mUMgAnA sarakhA . arthAt buddhimaMta puruSo paNa strInA caritrane jANI zakatA nathI bhane kAMzka jANe ne to pragaTa nahIM hovAthI kahI zakatA nathI. kahyu De ke catvAraH sRjatA pUrva, mupAyAstena vedhasA // nasRSTaH paMcamaH ko'pi, gRhyate yena yoSitaH // 1 // artha-vizvane sRjanArA te brahmAe prathama cAra upAya sarajA ; paraMtu koi paNa pAMcamo sarajo nathI ke, jethI strIune pakaDI zakAya. // 3 // manuSyapaNuM sAdhAraNa batAM e strI evI kema hoya be ? tyAM kaheDe. ___ anyaM ramate nirIkSate anyaM ciMtayati lApate anya annaM rema nirikaza, annaM ciMte nAsae annaM // anyasya dadAti doSaM kapaTakuTI kAminI vikaTA annassa deI dosa, kavaDakumI kAmiNI vimA // 4 // zabdArtha- strI ( annaM ke0 ) bIjAnI (rama ke0) spRhAthI zyA kare be. (annaM ke0) bIjAne (nirikara ke) vyAkulapaNAthI jove be. (annaM ke0) bIjAne (ciMtez ke0) ciMtave . (annaM ke0) bIjAnI sAthe (jAsae ke0) vAto kare . valI (annassa ke0) bIjAne (dosaM ke0) doSa-apavAda (deza ke0) Ape be; mATe (kAmiNI ke0) strI (vizramA ke0) mhoTI evI (kavaDakumI ke0) kapaTanI kupanI be|||| vizeSArtha- strI eka puruSanI spRhAthI zchA kare be, bIjAne vyAkulapaNAthI jove , trIjAno manamAM vicAra kare je ane cothAnI sAthe vAto kare be. valI rAgarahita evA ko bIjAja puruSane purAcArIpaNAno apavAda zrApe be; mATIstrI kharekharI mhoTI kapaTanI UpaDI. kaDaM be ke jalpaMti sAmanyena, pazyaMtyanyaM savitramA // hamataM ciMtayatyanyaM, na strINAmekato rtiH||1|| artha- strI ekanI sAthe vAta kare De; kaTAkSa sahita bIjAne jue ke;
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlagA thA. 382 balI hRdayamAM rahelA trIjAno vicAra kare be; mATe strIne eka puruSayI prIti nayI // 84 // dave potAnA upara zrAsakta evI strIuno paNa vizvAsa na karavo, te kar3ebe.. yatra anurakta citA sakhighanadezAdikamapi muMcati jaityApurattacittA, sahidhaiNadesAipi baiDe // tamapi khalu dipati duHkhe mahilA maMThasya nRparyA taiM pa hU~ khiMvei Duke, maMdilA miMThaissa nivanIM // 85 // zabdArtha - ( mahilA ke0 ) strI ( jattha ) je puruSane viSe ( rattacittA ke0 ) zrAsakta cittavAlI thAya be, te strI ( sahidhaNadesAiaM pi 0 ) sakhi - napaNI, dhanAne dezAdikane paNa ( bar3e ke0 ) tyajI de be. vallI te strI ( taMpi ke0 ) te puruSane paNa ( hu ke 0 ) nizce (Durake ho) duHkhane viSe ( khiveza ke0 ) pheMkI de be. dAkhalo kar3e ne ke, jema ( nivanakA ke0 ) rAjAnI strIe (miMgssa ke0 ) maMgne ( hAthInA mAvatane) duHkhamAM nAkhyo. // 85 // vizeSArtha- puruSane viSe zrAsakta thalA cittavAlI strI. bdena paNIne, dhana ne deza vigerene paNa tyajI de be. eTaluMja nahiM paraMtu je puruSa upara Asakta elI hoya be teja puruSane nizce duHkhamAM nAkhe be. jema rAjAnI strI mahAvratanI sAthe prIti karIne kuTuMba, dhana, rAjya chAne svajana vigerene tyajI dai te mahAvatanI sAthe cAlI gaI. rastAmAM corane pati karI mahAvatane paNa zUlI upara caDAvyo yA kathAnuM svarUpa nUpurapaMDitAnI kathAmAM kavAyatuM be, tyAMcI jANI levuM // 85 // ve strIdai virakta cittavAlAne bakhANe be. kuTilAM mahilAM lalitAM parikalayya vimalabuddhayaH dhIrAH kaimilaM maMdilAM leliyaM, pairikaliDaM vimelabujhiNo dhIrI // dhanyAH virakta cittAH javaMti yathA gaDadattAdi dhannA viratacittA, devaMti jaMda gaDedattAI // 86 // zabdArtha - ( lalizraM ke0 ) manohara evI ( mahilAM ke0 ) strIne (ku
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 zIlopadezamAlA milAM ke0) magaranI dADhanI peThe vAMkA hRdayavAlI (parikali ke0) jANIne (vimalabuddhiNo ke0) niramala buddhivAlA ane (dhIrA ke0) dhIrajavaMta evA (dhannA ke0) keTalAka puNyavaMta puruSo (virattacittA ke0) vairAgyavaMta cittavAlA (havaMti ke0 ) thAya je. (jaha ke0) jema (agaDadattAI ke0) agaDadatta vigere thayA re tema. // 6 // vizeSArtha- rUpAdikathI manohara evI paNa strIne magaranI dADhanI peThe vAMkA hRdayavAlI purAcaraNI jANIne niramala buddhivAlA zrane meruparvatanA sarakhA dhIrajavaMta keTalAka puNyavaMta puruSo agaDadatta, zAlijaja ane jaMbUkhAmI vigerenI peThe vairAgyavaMta thAya . // 6 // agaDadattanI kathA. jenI saMpatti jozne devatAu~ paNa lakSmIthI svargane betarAyedhuM mAnatA hatA ebuM zaMkhapura nAmarnu nagara . tyAM jenA hAtharUpa kamalane viSe bramaranI paMktinA sarakhaM khaDga zojatuM hatuM evo ane mahA rUpavaMta suMdara nAmanorAjA rAjya karato hato.tene trAsa pAmelA mRganA sarakhA netravAlI sulasA nAmanI strI hatI ke, je strI guNoe karine sArA daMDavAlI dhvajAnI peThe atyaMta zojatI hatI. teune saMpUrNa doSanA sthAnarUpa agaDadatta nAmano putra hato. eka divase rAjA sanAmAM bege hato, te vakhate agaDadatta paNa zrAvIne beTho. evAmAM keTalAka nagaravAsI janoe zrAvIne rAjAne kaDaM ke, "he deva ! thA tamAro putra agaDadatta prajAne bahu saMtApe ; tethI zrame nagaramA rahevAne asamartha bIe." prajAnAM evAM vacana sAMjalIne krodhathI rAtAM thayAM ne netra jenAM evA rAjAe kahyu ke, " manuSyone vAMjIyA raheQ e ghaNuMja sAraM be; paNa kurvinIta putrathI putravaMta kahevarAvaq e sAraM nathI. saNavAlA putrothI sAmAnya kula zojA pAme zrane kuputrothI ujvala kula kalaMkita thAya ." e prakAre rAjAe tiraskAra karelo kumAra agaDadatta rAtrIne viSa siMhanI peThe nirNaya bato pitAnA nagarathI cAlyo gayo. anukrame te vArANasI nagarIye pahocyo ane tyAM iMthI paNa adhika lakSmIvaMta puruSonI saMpatti jovA lAgyo. par3I anukrame pharatA pharatA te sarala manavAlo rAjakumAra vidyArthiune jaNavAnI
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadattanI kathA. 303 pAThazAlAmAM gayo ane tyAM pavanacaMDa upAdhyAyane namaskAra karI temanI pAse bege. upAdhyAya zrAkRtimaMta te rAjakumArane jozne harSathI pUjyu ke, "tuM koNa buM ? kyAthI zrAvyo bu? zrane zrAvavAnuM kAraNa zuM ?" upAdhyAyanAM evAM vacana sAMjalI rAjakumAre potAnI sarva vAta kahI eTale upAdhyAye tene prasanna karatA utA snehayukta vANIthI kayu. "he rAjakumAra ! putroe mAtA pitAne tyAga karavAM e yogya nathI; kAraNake, te. maNe jeTalA ApaNA upakAra kasyA teTalA pRthvImAM rajakaNo paNa nathI. he vatsa! jo stanapAnAdika aneka prakAranA upakAra karanArA mA. tA pitAne tyAga kare to par3I pazumAM ane manuSyomAM phera zyo? arthAt kAMza phera nahIM." rAjakumAre kaDaM. " tamArAthI hu~ sArI rIte bodha pAmyA buM. mAtA pitA putrane janma zrApe zrane guru jJAna thApe ,mATe mane kAMza kAryanI AjJA karo." e prakAre kahetA evA te rAjakumArane upAdhyAye potAnA gharapratye teDI jara snAna jojana vigere karAvyuM ane par3I kayu ke, " he vatsa! pitAnA gharanI peThe zrA mhArA gharane viSe rahe ane putranI peThe A mhArI lakSmIne kRtArtha kara." te vAta aMgIkAra karIne vinayavaMta rAjakumAre anukrame sarva zastra tathA zAstrAdika kalAno anyAsa kasyo. ekadivase upavanamA bANothI krIDA karatA evA te agaDadatta rAjakumArane vAMsAmA akasmAt puSpano daDo vAgyo eTale jevAmAM te pAvaM vAlIne jue ke tevAmAM teNe eka yuvAn rUpavaMtI strIne potAnI pAse dItI. 'zuM thA kAmavIra ?' ema vicAra karIne kaTAkSarUpa bANonA mISathI yuddha karavAne taiyAra thAya be evAmAM vrakuTIrUpa dhanuSyathI buTelA netrarUpa bANe karIne nedA gayuM mana jenuM evA rAjakumArane jANIne te strIe kahyu. " he sujaga ! jyArathI meM zrA netrothI tane dIge De tyArathI nirdaya evo kAmadeva mane prahAre kare mATe he nAtha ! tame thA mhArI yAcanAne phogaTa karavAne yogya nathI." evAM te strInAM vacana sAMjalI rAjakumAre kayuM. " tuM koNa DaM? ane konI putrI ?" strIe kahyu. "hu~ baMdhudatta zegnI vahAlI putrI . mhAraM nAma madanamaMjarI . valI meM nhAna paNathIja sarva zAstrano anyAsa kasyo . pitAe mane paraNAvI , paNa
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 zIlopadezamAlA. kRpaNa mANasa jema lakSmIne viTaMbanA pamADe tema kRpaNa patie mane viTaM. banA pamADI De; jethI hu~ dorI rahitadhanuSyanI lAkaDInI peThe pitAnA gharane viSe raDaM buM. kayu De ke-catura strIne mUrkha pati, buddhivaMta ziSyone jaDa guru tathA zUra puruSone kAyara adhipati mRtyu thakI paNa va. dhAre uHkhakartA be. he nAtha ! tarazyAne talAvanI peThe tame ghaNe dahADe mhArI dRSTiye prApta thayA bo; mATe mhArA jIvanarUpa pati tameja bo." palI rAjakumAre manohara vANIvAlI te strInA rUpathI mohita thazne kA. "he raMjoru ! vakhata zrAve huM thAro manoratha saphala karIza." kumAranAM evAM vacana sAMjalI atyaMta zrAnaMda pAmelI te strI potAne ghera gaz zrane rAjakumAra paNa azva upara caDIne nagara tarapha cAlyo. raste manuSyonA kolAhala zabdane sAMjalI tathA zUnya bajArone jora kumAre jeTalAmAM sAmI dRSTi karI teTalAmA sAta sthAnathI karatA evA madathI pRthvIne palAlato, uMco kasyo ne jhuMDarUpI daMDa jeNe evo tathA krodhathI aMdha banelo zrane valI potAnI sanmukha zrAvato evo hAthI dITho. paThI ghoDA uparathI utarI vegayI hAthInA sAmo doDI po. tAnA pAse rAkhavAveM vastra hAtha upara vIMTIne hAthavatI hAthIne prahAra kasyo eTale krodha pAmelo te hAthI soMDhane ubAlato tenA sAmo doDyo. sarvaloko hAhAkAra karavA lAgyA. rAjakumAra agaDadatte pharIthI paNa hAthIne pubanA mUlamAM mAsyo temaja potAnuM pAse rAkhavAnuM tenA sAmuM pheMkIne tene namAvyo bhane namelA hAthI upara vegathI caDI jara mahAvatoe stuti karelA rAjakumAre tene AlAtasthaMna sAthe bAMdhyo. palI nuvanapAla rAjAe dvArapAla mokalI zragaDadattane potAnI pAse bolAvyo. rAja sajAmAM zrAvIne praNAma karavA evA tene gADha AliMgana karI ra. jAe potAnA pAse besAsyo ane kayu ke, " he vatsa ! jo ke meM guNoe karIne thAraM kula jANyuM , to paNa vizeSa jANavAne mATe mhAraM mana utAvala kare ." rAjAnAM evAM vacana sAMjalI jeTalAmAM rAjakumAra nIML mukha rAkhIne besI rahe teTalAmAM pavanacaMga upAdhyAye tenuM sarva vRttAMta rAjAne kahI saMjalAvyu. " jo rAjA ne to te mhArA rAjya
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaDadattanI kathA. 385 padane yogya be. " ema kahIne bhuvanapAla rAjAe vastra ne alaMkAro yApI gaDadattano satkAra karayo. evAmAM neTa laine zrAvelA keTalAka nagaravAsI janoe rAjAne vinaMtI karI ke, "he deva! yA tamArI nagarI buddha corathI pImA pAmele. tame rakSaNa karanAra batAM koI adRzya cora jyAre zra nagarIne pIDA kare tyAne caMdrathI amRta varSAvAne badale viSa varSavA jevuM thAyaDe. " na garavAsI janonAM evAM vacana sAMjalI rAjAe talArane tiraskArapUrvaka nagaranuM rakSaNa karavAnuM kayuM eTale talAre namaskArapUrvaka rAjAne kahyuM ke, he deva ! e cora nizcaya ko siddha athavA mAMtrika hovo joie; kAraNa, meghA divasa yayA tene zodhIe bIe, to paNa te zramArI najare to nathI. " pachI corane pakaDavAnA upAyane zodhavAthI thAkI gayelA rAjAne jANI rAjakumAra agadatte kayuM. " he tAta! tame te vAtanI ciMtA tyajI dai te kAma mane soMpo. zrajJAkArI huM hAjara batAM te kAma tamAre bIjA koine kar3evA jetuM nathI. kAraNake, kaphano nAza karanAra zuMta hAjara hoya to kayo puruSa rasAyanano upayoga kare ? " pI rAjA AjJA karI eTale harSa pAmyo be AtmA jeno evA te kumAre zrI pavanacaMDa upAdhyAyanI rajA lakS jugArI, mAlI, kalAla, vezyA ne kaMdoznI bajAromAM corane zodhatA zodhatA va divasa nirga - mana karA. paDhI sAtame divase rAjakumAra agadatta vicAra karavA lAgyo ke, " corane zodhatAM va divasa gayA; paraMtu tenI vAta paNa saMjalAtI thI. ve phakta zrAjano ekaja divasa bAkI rahyo be temAM mhArI pratijJA zI rIte purI yaze ? " evo vicAra karIne hAthamAM be taravAra jenA evo te rAjakumAra pretavana ( smazAna ) no Azraya karIne jeTalAmAM eka vaDanA vRkSanI nIMce bese be teTalAmAM teNe rudrAkSanI mAlAnA alaMkArone dhAraNa karelA, jagavA lugaDAMvAlA, daMDa ne pAtrathI kaMpatA be hAtha jenA evA, valI vizAla kapAla, rAtAM netra, lAMbA hAtha ane lAMbI jAMghavAla evA koi saMnyAsIne dhAvato dIo. " zrA cora be. " ema rAjakumAra jeTalAmAM nizcaya kare be teTalAmAM te pAkhaMDi sanyAsIe zravIne tene pUbyuM ke, " tuM koNa DhuM ? " rAjakumAre kayuM. " huM dyUtathI 49
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ 386 zIlopadezamAlA. dArine pAmelo paradezI tuM, ane nAzI gai be gAya jenI evA govAlanI peThe dravyane mATe jyAM tyAM jaTakuM buM." pAkhaMDie kayuM. " jo tuM mhArI sAthe ve to hima jema kamalinInA vanano nAza karebe tema huM hArA dAridrano nAza karUM. " rAjakumAre te vAta kabUla karI eTale tene tyAMja besArI pote saMnyAsI smazAnamAM gayo. tyAMthI be koza ne eka taravAra lai pATho rAjakumAra pAse zrAvyo ne rAjakumArane potAnI sAthe lai utAvalo nagara tarapha cAlyo. pachI te pAkhaMDi saMnyAsIe maMtravidyAnA balathI nagaravAsI lokone nidrAvaza karI ko dhanavaMtanA gharane viSe khAtara pADyaM. tyAMcI ratna, jara ne vastrothI narelI aneka peTI lai kumArasahita te saMnyAsI tarata eka devAlayamAM gayo. tyAM sUtelA paradezI musApharone dhananA lothI dUra kADhI mUkI pote te zUnya devAlayamAM sarva peTITa lAgyo. paThI sarva 'sUtA eTale te daMnI paNa sUto. te vakhate sUtA sUtA rAjakumAra vicAra karavA lAgyo ke, " yAnuM durAtmapaNuM zrAzcaryakArI be; mATe mhAre eno vizvAsa karo nahIM." ema dhArIne te rAjakumAra potAnI pathArIne vastra DhAMkI taravAra hAthamAM lai vaDanA koTaramAM saMtAi rahyo . saMnyAsIe paNa sutelA sarve paradezIune taravArathI mArI nAkhIne paDhI rAjakumAranI pathArI upara ghA karI DhAMkelA vastranA kakaDA karI nAMkhyA. paNa pathArI zUnya mAlama paDavAthI te jeTalAmAM zrAmatema jovA lAgyo telAmA taravAra ne hAthamAM jene evA rAjakumAra agadatte tene ka. " are durAzaya cora ! ghaNA kAlathI corI karanAro tuM have kyoM nAzI javAno be ? " ema kahIne tethe taravAravaDe te saMnyAsInA banne paga kApI nAkhyA. paDhI core ka. " he mahAjAga ! vhArA zauryapaNAthI prasanna elo huM hitakArI upadeza karUM te sAMjala yA maMdiranI pAbala uMca vaDanuM be. tenA koTarane viSe mhAruM pAtAlabhuvana be. tyAM " vIravatI " evo zabda karIne zIlAthI DhAMkeluM bAraeM ughaDAvaje ne saMketane mATe yA mhArI taravAra tene zrApavA sAru grahaNa kara. he narottama ! tuM te mhArI nhAnI vhenane paraNaje ke, jethI tane mhAro dravyano jaMkAra dekhAmaze." pI rAjakumAra agamadatta teja pramANe karIne tenA gharane viSe pege zrane
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaDadattanI kathA. 387 vIravatIne joi vismaya pAmyo paDhI tenA rUpathI moha pAmelA rAjaku mAre tenA jAnuM sarva vRttAMta kahI ne nizcaya yavAne mATe saMnyAsIe pelI taravAra tene pI. harSathI praphulita netravAlI vIravatI paNa yAdara satkArathI tene palaMga upara besArI gharanI upara bIje mAle gai eTale " zatruno vizvAsa karavo yogya nathI. " ema vicAra karIne rAjakumAra palaMgano tyAga karI eka khuNAmAM saMtAI gayo. have upara gaelI vIravatIe yaMtre karIne eka mhoTI zIlA palaMga upara par3atI mUkI; jethI rAjakumAranA jotAM tAmAM tenA kakamA tha gayA. pabI niHzaMkapaNAthI nIce utaratI ne " mhArA jAne mA rIne atyArasUdhI jIvanAro tuM koNa ? " ema kahetI te vIravatIne keze pakamI rAjakumAra gaDadatta bahAra lAvyo ne jema hatuM tema zIlAthIgharanuM bAraNu baMdha karAvI prajAte tene sAthe lai jaine teNe rAjAne praNAma kasyo. rAjA paNa Azcaryasahita kumAranA zauryanuM vakhANa karatA core corI kareluM dhana nagaravAsI janone pAtuM zrApyuM. paDhI prasanna yaelA rAjAe eka hajAra hAthI, daza hajAra jAtIvaMta ghomA, vastra, alaMkArAne ratnasahita eka kroDa sonA mahoro, daza lAkha gAmavAlo deza, pAlakhI ne manohara zrasanosahita bhaMDAra agaDadattane pIne kamalasenA nAmanI potAnI putrI paraNAvI. rAjakumAra paNa svajanasahita jUdA mahelamA raheto thane pavanacaMDa upAdhyAyanI ArAdhanA karato to vanapAla rAjAne pitAnA sarakho mAnavA lAgyo. eka divase koI eka strIe gaDadattane kartuM ke, "he sujaga ! teM vacana zrApIne yAnaMda pamADelI zeThanI putrI madanamaMjarI hastine damana, rAjAne naMda, corane nigraha ne rAjaputrIno vivAda te rUpa vhArI vAta sAMlIne ghaNoja harSa pAmI be ane teNe mane hArI pAse mokalI De. " ema kahIne te strI rAjakumAranA kaMThane viSe puSpano hAra arpaNa karayo ne phIka ke, " teNe kayuM ve ke, DhuM nirbhAgya buM; kAraNake, pharIthI tame mane saMjArI paNa nathI. " kumAre kayuM. " teNe kAMi kheda karavo nahIM. meM jeka be te bIjI rIte thavAnuM nathI. huM jyAre dezamAM jaiza tyAre 66
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3nata zIlopadezamAlA. tene sAthe teDI jazza." ema kahIne teno satkAra karI ratnajamita viMTInI neTa zrApI pAlI mokalI. ___eka divase dvArapAle zrAvIne agaDadattakumAranI vinaMtI karI ke, "he deva ! zaMkhapurathI zrAvelA be mANaso ApaNA dhArane viSe unnA ane zrApanA darzananI zchA kare ." rAjakumAre AjJA ApavAthI dvArapAle tene praveza karAvyo eTale suvela tathA suvega nAmanA te praNAma karatA evA potAnA be pradhAnone ulakhIne teNe atyaMta thAliMgana karI potA. nI pAse besAsyA. panI rAjakumAre pitAnuM kuzala pUjyuM eTale suvege kayuM ke, "he deva ! sarve kuzala be; paNa eka tamAro viyoga chaHsaha je." suveganAM evAM vacana sAMjalI jenI AMkhamAMthI sunI dhArAu paDavA lAgI hatI evA kumAre kayuM ke, "dhikAra De mhArA sarakhA zatrurUpa putrone, ke jenA smaraNathI pitAne puHkha thAya . meM pitAne pAse rahe. vAthI zrane paradeza javAthI chuHkhaja kaluM be." ema kahIne kheda pAmatA evA kumArane suvege pharIthI kayu ke, " guNavaMta putrano pravAsa pitAne puHkharUpa thato nathI, paNa jyAre pharIthI sahavAsa thAyaDe tyAre sugaMdhI suvarNanI prApti jevU bane, mATe he deva ! potAnA guNoe karIne mAtA pitAne prasanna karo." ghaNA kAlanA viyogazrI mAtA pitAne malavAne mATe utsAhavaMta thaelo kumAra vastra ane alaMkAronI neTathI satkAra karelA teu~ne sAthe lai juvanapAla rAjA pAse gayo bhane suveganA mukhathI sarva vRttAMta tene saMjalAvyuM eTale nuvanapAla rAjAe agaDadatta rAjaku. mArane tenA dezapratye javAnI zrAjhA karIane potAnI putrI kamalasenAne ghaNI sArI zIkhAmaNa zrApI. par3I upAdhyAyanI AjJA lazsAsuye kaguMDe mAMgalika jene evA te rAjakumAre parivAra sahita prayANa zaru kaguM. sainye prayANa kasyA palI rAjakumAre rAtrIye pAlA valI potAno ratha dUtInA gharapAse rAkhyo bhane madanamaMjarIne rathamAM besArI tarata utAvalathI prayANa kaDaM. par3I bhAgala jatA viMdhyAcalanA vanane viSe paDAva karIne rahelA te kumAra upara jIma nAmanA pallIpatinuM dhADaM paDyu, tethI kumAra agaDadattanuM sainya vAyue urADelA khAkharAnA pAMdaDAnI peThe nAzI javA lAgyu. bevaTa zragaDadatta rAjakumAra zrane nImanuM yuddha thayu. temAM paNa ko
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadattanI kathA. 3nae ie vijaya lakSmI melavI nahIM. paDI patino jaya zcatI evI madanamaMjarI rAjakumAranAsArathIne ThekANe beThI eTale tene joza moha pAmavAthI nirbala thaelA pahipatine rAjakumAre mArI nAkhyo. tyAMcI rAjakumAra zrAgala cAkhyo. ardhe mArge jatAM tene koza be puruSo malyA. temane zaMkhapurano mArga pUbavAthI te e rAjakumArane karvA ke, " thA vaDanA vRkSa pAsethI zaMkhapura javAnA be mArgo . temAM jamaNi bAjune mArge zaMkhapura ghaNuM dUra be; paNa temAM kAMza naya nathI zrane DAbI bAjune mArge najIka ; paNa temAM uryodhana nAmano cora, eka hasti zrane eka siMha be; jethI te mArga ghaNoja kaThaNa ." evAM tenAM vacana sAMjalIne rAjakumAra haMmezanA zranyAsathI teja mArge cAlyo ane tenI sAthe bIjA keTalAka va. TemArga paNa cAvyA. zrAgala jatA uttama buddhivAlA te rAjakumArane, kapAlanI mAlArUpa alaMkAravAlA, hAthamAM dhAraNa kayuM kamaMDala jeNe evA zrane zabda karatI ghughurIuthI jAgatA jaTAjUtharUpa zrAjuSaNavAlA ko kApAlike (bAvAye) Agala AvIne AzirvAdapUrvaka karvA ke, " tIrthayAtrAne mATe jato evo hu~ tdArA saMgAthanI prArthanA karuM baM." rAjakumAre te vAtanI hA kahevAthI kApAlika tenA rathanI pAula pADala cAlyo. zrAgala jatAM eka gAma zrAvyuM te jozne kApAlike rAjakumArane kayu. "he dharmajJa ! zrA varSane viSa hu~ varSARtumAM thA gAmane viSe rahyo hato; mATe sarve mANaso mhArA javAthI prasanna thaze. he viveki ! tuM paNa yA sarva mANaso sahita tyAM cAvya." rAjakumAre kaDaM. "zramAre muniunI sAthe nojana karavU yogya nathI," ema nA kahyA batAM paNa kApAlike kapaTathI viSa nelaveluM keTaluka judha zrane dahI lAvI thApyu te khAzne sarve mANaso eka vRkSanI nIce sUtA. panI kumAra nAthu kADhIne jeTalAmAM khAvA bese teTalAmAM te kApAlIka hAthamA taravAra laza kumAranI pAse zrAvI kahevA lAgyo, " are ! teja hu~ uryodhana nAmano cora DaM. zuM teM mhAraM nAma sAMjavyu nathI ? are ! have tuM mhArI zrAgalathI lakSmInA sarakhI priyAne lazkyAM nAzI javAno ke ? meM thArI sAthenAM mANasone viSa khavarAvI mArI nAkhyA ke ane yA taravArathI tane paNa mArI nAkhIza." ema kahIne te taravAra kheMcIne kumAra sAmo do
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 zIlopadezamAlA. Dyo. te jozne Azcarya pAmelA rAjakumAre potAnI taravArathI pAkeli kAkaDInI peThe tenuM mastaka kApI nAkhyu. par3I tRSAvaMta thaelA corane rAjakumAre pANI pAyuM eTale rAjakumAranA guNothI prasanna thaelA core tene kayu. he sutnaga ! thA parvatanA kuMjane viSe guphA . temAM manohara ghara be. tyAM suMdarI nAmanI mhArI priyA ane pravyano bhaMDAra be, tene tuM mhArI thAjJAthI grahaNa kara. kumAre paNa tyAM jaz ane tenI priyAne sarva vAta kahI. ratinA sarakhI te strIne jozne ane kAmadevanA sarakhA rAjakumArane jozne paraspara te banne jaNA anurAgavaMta thayA. kaDaM le ke- zuM kAma yogya kAryano vicAra kare le ? arthAt nathI karato. par3I te ne paraspara prItivAlA thaelA jANIne madanamaMjarI bahu krodha pAmI; paNa teNe potAnI maryAdA tyajI dIdhI nahIM. rAjakumAra paNa suMdarI ane dhanano tyAga karI ratha upara besI Agala cAlyo. rastAmAM mhoTA araNyane viSe tene kUra kAlanA sarakhI zrAkRtivAlo vanano hAthI maTyo; paNa tene to teNe phakta ramatamAMja vazya kasyo. valI pAgala jatAM teNe dADhothI jayaMkara siMha dIge, paNa tene to vastrathI viTAlelo potAno hAtha tenA mukhamAM ghAlI taravAra vatI mArI nAkhyo. par3I zreSTha jhAnI jema saMsArarUpa samutrane ulaMghana kare tema anukrame araNyane ulaMghana karI Agala gayo evAmAM madarahita evA teNe modasukhanA sarakhaM potAnuM sainya dI. palI sainyanA mukhya mANasone rAjakumAre prathamathI sarva vAta pUrvI eTale tee kahyu ke, " he deva ! pachipati mRtyu pAmyo eTale amane koieka puruSe kayu ke, "rAjakumAra bAgala gayA." te uparathI ame sainyane tathA kamalasenAne laz thATale dUra zrAvyA; paNa tamane dIga nahIM, tethI ahIMja rahyA." paThI sainyasahita agaDadatta kumAra mAtA pitAnA manorathane pUrNa karato to zaMkhapura pratye zrAvyo. kumArane zrAvelo jANIne harSita evA suMdara rAjAe zrAjhA karelA zreSTha sAmaMtoe kumArane nagaravAsI janoe mAMgalika karelA purapratye praveza karAvyo. kumAre paNa utsAhathI pitAnA caraNane viSe praNAma kasyo bhane rAjA paNa romAMcita thaelA potAnA putrane atyaMta snehathI malyo. tyAMthI kumAre aMtaHpuramAM
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaDadattanI kathA. 301 jane mAtAne praNAma kasyo eTale jANe sunI dhArAuMthI snAna kakarAvatI hoya nahIM zuM ? ema teNe putranA aMgano sparza kasyo. bevaTe pradhAna ne nagaravAsI janono yathAyogya satkAra karIne pitAe zrAjJA karelo rAjakumAra potAnA gharapratye gayo. pI uttama divase rAjAe kumArane yuvarAja pI pI tethI, teNe potAnA guNoe karIne sarva prajAne yAnaMda pamAmI. kumAre premane lIdhe madanamaMjarIne mhoTI ne kamalasenAne nhAnI mAnI, jethI te sarva kArya mAM madanamaMjarIne prathama gaNato, to paNa kamalasenA jarAya IrSyA karatI nahIM. paThI kokilAnA zabdothI manohara evI vasaMtaRtu zrAvI eTale suMdara rAjA aMtaHpurasahita zrAnaMdakArI upavanamAM krIDA karavA gayo. kAMtizrI kAmadevanA garvane dUra karanAro agamadatta kumAra paNa madanamaMjarI - nI sAthe tyAM gayo. tyAM kho divasa krIDA karavAyI thAkI gaelo rAjakumAra jarA dUra jazne priyAnI sAthe rathamAMja sUi gayo. nidrAnA arat rathanI bahAra lAMbA thaelA madanamaMjarInA hAthane daivayogathI jANe pUrvanA mUrtimAn karmeja hoya nahIM zuM ? ema koi sApe daMza kasyo, eTale tatkAla te " mane sApe karaDI, mane sApe karaDI. " ema pokAra karatI jAgI uThI chAne kumAre paNa joyuM to sApa dITho. evAmAM viSathI priyAne mUrchA yAvI te joine kumAra paNa mUrchA pAmyo. thomo vakhata gayA pI kumAra vanano pavana lAgavAthI saceta thayo chAne priyA yaza nahIM eTale te mAMtrikone bolAvI upAya karavA mAMDyA; paNa teTalAmAM te madanamaMjarI maraNa pAmI; tethI te priyAne potAnA kholAmA besArI vilApa karavA lAgyo ne priyAnI sAthe agnimAM praveza karavAmATe citA karavA maMDyo. evAmAM tIrthayAtrAne va jato evo koi vidyAdhara kolAhala sAMjalIne tyAM zrAvyo paDhI kumAre prArthanA karelA te vidyAdhare maMtretuM pANI traNavAra madanamaMjarIne bAMTI jIvatI karI; tethI AnaMda pAmelA tethe vidyAdharano satkAra kasyo eTale te vidyAdhara poiti sthAna cAlyo gayo ne rAjakumAra madanamaMjarIne sAthe lai devAlayamAM zrAvyo.
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3e zIlopadezamAlA. palI "mane bahu TADha lAge ." ema madanamaMjarIye kaDaM eTale rAjakumAra agaDadatta vanamAM jaz zraraNInA kASTane mathana karI agni lazyAvyo. have je devAlayamAM priyAne mUkI rAjakumAra kASTha levA gayo hato, te devAlayamAM gAmane viSe corI karIne pAMca coro saMtAi rahyA hatA. tee ajANapaNAthI dIvo kasyo eTale madanamaMjarI te ne madhye nhAnAne dekhIne moha pAmI ane kahevA lAgI ke, " jo tuM mhAro Adara kare to hu~ thArI sAthe zrAvu." cora te vAtanI hA kahI evAmAM kumAra kASTha lazne zrAvyo bhane zaMkAthI priyAne pUjyuM ke, "dIvo zeno hato?" madanamaMjarIye uttara thApyo ke, " he khAmin ! tame araNinA kASThano agni pAmatA hatA tenuM teja jIta upara lAgyuM tenuM e pratibiMba hatuM." kumAra te vAta mAnI potAnI taravAra priyAnA hAthamA zrApI pote a. nine pragaTa karavA lAgyo eTale madanamaMjarIe taravAra ughADI karIne pati upara paDatI mUkI; paNa tene te vAgI nahIM. kumAre zaMkAthI priyAne pUjyu ke, " taravAra kema paDI gaI ?" madanamaMjarIye uttara zrApyo ke, "hu~ taravAra ughAmatI hatI; paNa TADhane lIdhe pamI ga ." panI thagni pragaTa karIne kumAre priyAnI TADha nivRtta karI. savAre suMdara rAjA sarva jana sahita nagaramAM zrAvyo. rAjakumAra agamadatta paNa potAnA gharapratye zrAvyo ane iMjiyone vaza karI nyAyadharmamAM tatpara thara anukrame trivarga (dharma artha zrane kAma ) nuM poSaNa karavA lAgyo. ___ eka divase yuvarAja sajAmAM bege hato evAmAM ko sodAgara tene ghoDA dekhAvA lAgyo. temAM vizAla bAtivAlA, samAna pIThavAlA, nhAnA kAnavAlA, puSTa vAMsAvAlA, vegathI capala pagavAlA ane dazalakSaNothI yukta evA eka ghoDAne joza tenA upara te rAjakumAra bege ane tenI capalagati rokavAne mATe teNe lagAma kheMcI eTale te azva paMcamI gati cAlavA lAgyo, jethI tenI pAula jatA evA keTalAka ghoDA thAkIne pADhA valyA ane keTalAka tenI pAyala javA lAgyA. paraMtu te ghoDo to kuziSya jema gurune avalA mArge lai jAya tema rAjakumArane kSaNa mAtramA mhoTA araNyane viSe laz gayo. par3I kumAre
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ - agaDadattanI kathA. 353 jeTalAmA lagAma DhIlI mUkI eTale vananI prApti karavAmAM zatrurUpa te ghoDo tatkAla pRthvI upara paDI gayo. __ have vanamA pharatA evA te rAjakumAre AdIzvara lagavAnanuM eka maM. dira dI. paThI maMdiranI zrAgala rahelI vAvyamAM snAna karIne pavitra tha maMdiramA praveza karI tathA tatkAla phala zrApanArA jinezvara jagavAnane vaMdanA karI bahAra zrAvelA teNe dharmadezanA zrApatA evA eka jaina sAdhune dIgA. agaDadatta munine paNa pradakSiNA tathA namaskAra karI temanI pAgala beThage, evAmAM teNe vratadhAraNa karavAmAM utsAhavaMta thayelA keTalAka puruSone dekhIne sAdhune pUjyuM ke, "de jagavAn ! thA hAtha joDI rahelA tathA dIdA dhAraNa karavAmAM utsAhavaMta thayelA koNa ? ane temane vairAgya, kAraNa zuM ?" munie kaDaM "he na ! sAMjalya. viMdhyATavImA rahenArA nIma nAmanA palsIpatinA thA pAMca jArja be. eka divase tyAM ko rAjaputre potAnA sainyane paDAva karAvyo, te uparathI tene patipatinI sAthe mhoTo yuka thayo. temAM rAjakumAra kAMzka Akula vyAkula thayo eTale zrRMgAra dhAraNa karanArI te rAjakumAranI strI pote teno sAratha thazne beThI. par3I tenA vijramathI brAMti pAmelA pahIpatino nAza karIne rAjakumAra potAne deza cAlyo gayo. have pa. dvIpatinA thA pAMca jALa krodha karIne potAnA jAnuM vera levA mATe rAjakumAranI pAla cATyA; paNa te vanane viSe yuddha karavA samartha thayA nahIM, tethI te eka devAlayamAM guptarIte rahyA. par3I eka divase te rAjakumAranI sAthe upavanamAM krIDA karavA gayelI tenI priyA madanamaMjarIne sarpa Dazyo, tethI te maraNa pAmI eTale rAjakumAra tenI sAthe agnimA praveza karavA taiyAra thayo. evAmAM ko vidyAdhare te madanamaMjarIne jIvADI. par3I te banne jaNA eka devAlayamAM gayA ke, jyAM pUrve kahelA pAMca coro saMtAz rahyA hatA. madanamaMjarIe patine kaDaM ke, " mane bahu TADha lAge ." te uparathI rAjakumAra zragni levA gayo. panI coroe dIvo karIne rAjakumAranI pathArI jovA mAMDo, evAmA madanamaMjarIye te coronA nhAnA jAne dIge ane teNe madanamaMjarIne dIThI; tethI te banne jaNA paraspara premavaMta thayA. kahyu ke-kA
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 zIlopadezamAlA. miThane lajA kyAMthI hoya ? panI prArthanA karatI evI madanamaMjarIne core kaDaM ke,"he zune! pati jIvatA batAM tane grahaNa karavAne koNa samartha thAya?" madanamaMjarIye kahyu. " jo ema hoya to hu~ patine mArI tane niHzasya karUM." e prakAre te paraspara vAta kare ne evAmAM rAjakumAra ani sazne zrAvyo ane priyAne pUjyu ke, "dIvo zeno hato ?" priyAye ja. ttara Apyo. " tamArA hAthamA rahelA agni- e pratibiMba hatuM." palI priyAnA hAthamA taravAra ApIne rAjakumAra jevAmAM agnine pragaTa karavA jAya je tevAmAM te strI paNa patine mAravA mATe taiyAra thara. te jozne cora vicAra karavA lAgyo ke, " dhikkAra beA strInA puSTa vicArane! ke jeNe mhAre viSe kSaNika rAganA hetuthI potAnA patine mAravAno vicAra kasyo. jeNe te strIne mATe maraNa svIkAra karAM hatuM; teno tyAga karanArI thA strI mhAre viSe kema sthiratA karaze ? hA ! zauryanA samuSarUpa thA nararatnane marAvI nAkhIne hu~ keTalI puSTagatimAM jazza !!!" ema vicAra karIne te core snehayukta baMdhu jema Apattino nAza kare tema tatkAla te madanamaMjarI pAsethI taravAra paDAvI nAkhI." / evAM sAdhunAM vacana sAMjalI rAjakumAra manamAM vicAra karavA lAgyo ke, "aho! strIne dhikkAra ne ane mhArA sAhasapaNAne paNa dhikkAra be. kAraNa ke, je meM tene agresara karI ! meM mohathI jAtivaMta puSpanI mAlAne tyAga karI dhaMturAnA puSpane mAthe caDAvyuM ke, je dharmapriyAne tyAga karI te puSTa strIne paTTarANI mAnI." (muni rAjakumAra agaDadattane kahe De ke,) he sujaga ! panI madanamaMjarIye taravAra kumAra upara paDatI mUkI, paNa tene vAgI nahIM eTale rAjakumAre pUbyuM ke, "taravAra kema paDI gaz?" priyAe uttara prApyo ke, " TADhane lIdhe paDI gai." palI pasIpatinA pAMce nAla vairAgyathI po. tAnA nAnuM vera mUkI daza hitanI zvAthI vicAra karavA lAgyA. " je strIne mATe puruSo potAnA prANone tRNa sarakhA karIne sukha jogave be; te strIunuM zrA, ceSTita .!!!" ityAdi saMsAra thakI vairAgya pAmIne potAnI strIne mAravAnI zchA karIne jatA evA te thA coro mhArI de. zanA sAMjalIne vrata grahaNa karavAne taiyAra thayA ."
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaDadattanI kathA. 35 ityAdi muninA mukhathI sarva vRttAMta sAMjalIne rAjakumAre kadhuM." de prabhu ! tame yA sarva vRttAMta mhAruMja kayuM. te rAjakumAra huM ane te mhArI priyA hatI. he muni ! jevI rIte bahAranA aMdhakArarUpa zatruno nAza karavA mAM sUrya samartha be tevI rIte mhArA aMdaranA moharUpa zatruno kaya karavAmAM tame samartha bo. valI virodhanA daMjadhI yA pAMca coro mhArA baMdhu thayelA ab, jemaNe mhArA prANonuM rakSaNa kareluM be. yA araNyane dhanya be ke, jyAM mane jinezvarajagavAn deva, tatvajJAnAne sakuru e rUpa RNa ratna prApta thayAM anarthanA samudrarUpa thA saMsArane sarva prakAre dhikkAra thA ! dhikkAra thA !! ane mhAre cAraNa muninA caraNanuM zaraNa ho. " ema kahIne te rAjakumAra gaDadatta munine vaMdanA karIne sarva mANaso sahita potAne ghera gayo ne paDhI tethe kamalasenA sahita dIkSA dhAraNa karI. strInA vairAgyathI vRddhi pAmI be zraddhA jenI evo te rAjakumAra dI - rghakAla sUdhI cAritranI zrArAdhana karI ne karmoMne nirmUla karI mohanA sukhane pAmyo. iti agadatta kumAranI kathA. ve strIuno vizvAsa karanArane durdazA prApta thAya be, te kahe be. mukhamadhurAsu nirghRNa mAnuSanArISu mugdha vizvAsaM muhamahurAsu nigdhi. mANusanArIsu bhuMi vIsA // yAn lapsyase avazyaM pradezirAja iva viSamadazAM jaMto dasi vassaM. pae sirAja visaMmadasaM // 87 // zabdArtha - ( nigdhiNa ke0 ) he nirdaya ! ( muddha ke0 ) he mUrkha ! ( muhamuharAsu ke0 ) phakta raMjane viSe madhura evI ( mANusanArIsu ke0 ) mAnuSya jAtinI strIne viSe ( vIsAsaM ke0 ) vizvAsane (jaMto ke0 ) pAmato vo tUM ( vassaM ke0 ) nizce ( pae sirAja ke0 ) pradezI rAjAnI peThe ( visamadasaM ke0 ) viSama dazAne ( laha si ke 0 . ) pAmIza // 87 // vizeSArtha - he nirdaya ! he mUrkha ! jo tuM phakta zaruvAtamAM madhura pavI
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 zIlopadezamAlA. mAnuSya jAtinI strIune viSe vizvAsa karIza to nizcaya pradezI rAjAnI peThe mahA viSama dazAne pAmIza. // 7 // .. pradezI rAjAnI kathA. jemAM dhanavaMta rUpa ane kalpavRdo zonI rahyA hatA evI Amala kaspA nAmanI nagarI ne. eka divase te nagarane viSe samavasarelA zrImahAvIra svAmInI ko sUryAna nAmanA devatAe zrAvIne vinaMtI karI ke, " he svAmin ! zrAje hu~ thA gautamAdi maharSiune navI nATya vidhi dekhA. DavAmATe zrAvelo iM." e prakAre te devatAe zrI mahAvIra svAmInI traNa vakhata vijJapti karI; to paNa prajue tene kAMza uttara prApyo nahiM. kA be ke-buddhivaMta puruSo bIjAu~ne puHkha thAya tevaM kAMza karatA nathI. paDI te devatAe IzAna dizAmA unA rahIne potAnA hAthamAthI eka so ne zrApa devatAne tathA eka so ne zrApa devIune kADhIne nATaka dekhADyuM. valI batrIza prakAranA bIjA nATaka dekhADIne te devatA vIjalInI peThe khargamAM cAlyo gayo. palI zrI gautama khAmIe bIjA lokone bodha karavA mATe zrI mahAvIra prajune pUjyu. " he nagavaMta ! thA devatA koNa hato? tathA tene zrATarbu bodhI ane zrA prakAranI saMpati kyAthI prApta tha?" zrI mahAvIra svAmIe kadyu. " he vatsya gautama ! sAMjalya. __ thA kSetrane viSe zvetavatI nAmanI nagarI be. tyAM pradezI nAmano nAstika rAjA rAjya kare . tene sUryakAMtA nAmanI strI, sUryakAMta nAmano putra zrane jainadharmane viSe prItivAlo citranAmano uttama pradhAna . ___ eka divase te citra pradhAna kAM rAjya kAryanA prasaMgathI zrAvastI na. garImA jitazatru rAjA pAse gayo. tyAM teNe kezI gaNadharane dekhIne praNAma kasyo. rAjya kArya karI rahyA palI pradhAna kezIgaNadharane potAnI zvetavatI nagarImAM zrAvavAnI vinaMtI karI pAlo potAnI nagarIpratye Avyo. have kezI gaNadhara paNa pRthvI upara vihAra karatA karatA anukrame zvetavatI nagarInA udyAnamAM samavasasyA. eTale udyAnapAlake zrAvIne pradhAnane kayu. pradhAna paNa harSa pAmato to manayI te gaNadharane namaskAra karI vicAra karavA lAgyo. " huM pradhAna batAM jo rAjA narakane viSe ga.
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ pradezI rAjAnI kathA. 3e ti karanAro thAya; to teNe zrApelA thA pradhAna padarUpa prasAda- mhAre mAthe kaNa rahI jAya. to kuputranI peThe tema kema thAya ? mATe ko upAyathI ene gurunI vANI saMjalAvaM." evo vicAra karIne te buddhivaMta pradhAna rAjAne azva khelAvavAnA mISathI udyAna tarapha laz gayo. rAjA azva khelAvavAthI thAkI gayo eTale eka vRdanI nIce gayAmAM beTho. tyAM te gurunI dezanAnI vANI sAMjalI rogI mANasa jema vINAno zabda sAMjalI uchega pAme tema udvega pAmavA lAgyo; tethI teNe mukha maraDIne citra pradhAnane pUjyu. " rogathI pIDAtA mANasanI peThe zrA koNa rasa vinAnI vANI bole ? " pradhAne kayu. " hu~ jANato nathI. cAlo jazne nizcaya karIye ke te koNa ?" ema kahIne pradhAna rAjAne kezI gaNadharanA AzramanI pAse le gayo eTale rAjA tyAM eka bAjuye uno uno dezanA sAMjalavA lAgyo. kezI gaNadhara dezanA Ape De ke- " hA hA! nAnA prakAranA yogya arthathI madhura evA tatvane na jANanArA mUrkha jIvo azraddhAthI potAnA jIvItane mithyA hArI jAya . valI mIthyA kadAgrahathI narakanA atithipaNAne pAme ke; paraMtu tatvano Azraya karIne zuna evI ardhvagati pAmatA nathI !!! " ame adhipati (rAjA) bIe." phakta eTaluMja bolanArA ajJAnI jIvo anya vastunA pramANane apramANane tathA niSedhane kahI zakavAne paNa samartha thatA nathI ane yogI puruSato pratyakSapaNAthI athavA anumAnathI potAnA AtmAnI sAthe bIjA mANasonA AtmAne sarakhAve . zchA, veSa ane prayatnAdi dRSTithI dekhI zakAtA nathI, to paNa yaMtrathI nirmukta thayelI (ciMcoDA. mAM pIlAi gayelI) zeraDInI peThe temAMthI caitanya jatuM rahetuM nathI. jo ke jIvane viSe jJAna ane vijJAna- tAratamyapaNuM zSTa be; to paNa tenA joyA vinA konA cittane viSe nAva nathI raheto? netrathI phalAdika joyAM paNa khAdhAM vinA tenA rasano khAda konAthI jANI zakAya ? zrarthAt kozthI na jANI zakAya. temaja iMDiyothI jUdo evo koz zravyakta darzI puruSa ke. je yogya evA rasanA svAdane (modAdi sukhanA svAdane) ahiM vAraMvAra smaraNa kare je. valI teNe vRchAdi avasthAmA parimANanA nedayI smRtino yoga te hovAne sIdhe ko gupta kartA anumAna
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3ena zIlopadezamAlA. karAya . netrothI koi paNa padArthane joye bate dveSa tathA rAgAdika vikAra utpanna thAya be; paNa te veSa tathA rAgAdikane utpanna karanAra puruSa prasiddha batA adRzya kahevAya . rUpAdikanI peThe sukhAdikane paNa guNapaNuM nizcaya be. arthAt rupAdikanA sarakhaM sukhAdikamAM guNapaNuM raheDhuM be; paraMtu temAM jo guNI jozye to adRzya evo zrAtmA ekaja . thAmA pratyada thaye te " huM sukhI bu athavA puHkhI buM." evI saMsAra saM. baMdhI vedanA vRthA dekhAya . mATe he javyajano! tevA mohano tyAga karo. satyavAdanI yuktithI caMDa sUryanA uparAga (gRhaNa) vigereno zranumAnathI agninI peThe vicAra karavo. sarvajJa puruSa jANapaNAnA anumAnathI bIjApuruSanI mananA jhaMDA vIcArone jItanI aMdara rahelI vastunI peThe nizcaya jANI zake be. vajana puruSonAM vAkyathI ane anumAnathI sarvajJapaNuM prApta karIne tee kahelA uttama mArgano moda ladamIne mATe Azraya karavo." __ evI kezI gaNadharanI tatva garjitavANIthI zIthIla thayo ne zrAgraha jeno evo tathA saMdehathI dolAyamAna thayuM citta jenuM evo te pradezI rAjA tatkAla te sajAmAM Avyo. tyAM udhanI dhArAnA sarakhI sUrInI sneha STithI dhovAi gayo manano mela jeno evA te pradezI rAjAe madhuravANIthI sUrIne kaDaM. " he jagavan ! mhAro pitA bahu pApa karanAro hovAthI tamArA mata pramANe narakamAM gaelo hovo jozye ane mhArI mAtA tamArA dharmanI jANa hovAthI te tamArA mata pramANe svargamAM gayelI hovI jozye. valI hu~ jevo tene vahAlo hato tevo bIjA koine nathI, jethI mhArAM mAta pitA potAnAM sukha kuHkhanI vAta mane kema kahI jatAM nathI?" sUrIe kahyu. "potAnA karmarUpa dorIthI pazunI peThe baMdhAelo ane parakhAdhina rahelo prANI narakamAMthI potAnI marajI pramANe ahiM zrAvI zakato nathI. valI viSayamA Asakta ane paraspara gADha prItivAlA khargamAM radelA devatAune paNa thA lokamAM zrAvavAnI ghaNI marajI hoya be, paraMtu te rasto jANyA vinA zI rIte zrAvI zake ? thA mRtyulokanI pugaMdha cArase ne pAMca yojana sUdhI jaMce jAya , jethI devatA ahiM AvI zakatA nathI, paNa phakta arihaMtanA
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ pradezI rAjAnI kathA. 3 pAMca kalyANakane viSe tathA koinA tapanA balathI te ahiM pRthvI upara yAve be. bIje koi vakhate yAvatA nathI. he rAjan ! eja kAraNathI narakamA gaelo hAro pitA ne svargamAM gayelI vhArI mAtA potapotAnAM duHkha sukhanI vAto kar3evA mATe vhArI pAse yAvI zakatAM nathI. " rAjA pharIthI pUbj. " he prajo ! me eka corane koThImAM ghAlI koaaj bAraM baMdha karAyuM. thoDA divaso gayA paDhI te corane bahAra kaGoat to tene java rahita ane tenuM zarIra aneka jIvathI vyApta thayeluM dI. meM prathamathI joyuM hatuM to temAM koi jIva pezI zake athavA bahAra nIkalI zake tema na hotuM to kaho te corano jIva kaye raste thaine gayo ne bIjA jIvo kaye raste thaine zrAvyA ? valI meM eka bIjA corane pakaDI tenA zarIranuM cUrNa karAvI nAkhyuM; paNa temAMthI koI jIva mhAre hAtha zrAvyo nahIM tema meM athavA bIjA koie dITho paNa nahIM to kaho te corano jIva kema nahIM dekhAyo ? temaja meM trIjA corane pakaDI tene tolyo. paDhI zvAsa rokIne mArI ne phI tolyo. to jeTalo jIvatAM thayo hato teTaloja te marI gayA pI paNa yo jIvatAM chAne mUvAmAM kAM phera paDyo nahIM. to kaho jIvano tola kema kAMi na thayo ? " sUrIe ka. " jema bija vinAnI koThImAM pUrelo mANasa zaMkhane bagADe ane te zabda bahAra unelA mANaso sAMjale be temaja mUrti vinAno jIva koThImAMthI bahAra nikalo gayo. arthAt zabdanA sarakhA zarIravAlo jIva zUkSmapaNAthI paNa dekhI zakato nathI. zabdanA pulapaNAthI utpanna yaelA bIjA zabda pulo koThIne nedIne bahAra nikalI jAya be, jethI temanA nikalavAno mArga dekhI zakAto nathI. jema chAraNInA kAThamAM ani rahyo be aai d kASThone jAMgI nAkhIye to paNa te dekhAto nathI. temaja jIva za rana aMdara rahelo be batAM zarIranA kakaDA karI nAkhIye to paNa dekhAto nathI. he tUpa ! jema pavanathI narAyelI athavA na jarAyelI cAmAnI mazakamAM tolano phera paDato nayI tema jIvavAlA athavA jIva rahita evA dehamAM tolano phera paDato nathI. e prakAre sUkSma athavA bAdAra denI paNa evIja gati be. he mahArAja ! zrAtmAne caitanyamaya, sU
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ 400 zIlopadezamAlA. kSma, karmathI baMdhAyelA ane mahAbalavAlA jANIne tuM zrI jaina zAsanane viSe buddhi kara." palI pradezI rAjAe potAnA kulamAM paraMparAyI cAlatA Avela nAstika paNAno tyAga karI ane suvarNanI peThe jainadharmanI parI. kA karI tenoja zrAzraya kasyo tathA mithyAtvano tyAga karI samyaktva. nA mUlarUpa bAra vrata dhAraNa kasyA. valI teNe bAhya ane AtyaMtara viSayone viSe vairAgya dhAraNa kasyo. te vakhate para puruSane viSe anurAgavAlI zrayelI tenI strI sUryakAMtAe tene pauSadhanA pAraNAmAM viSa dIdhuM. rAjAe tenuM te kRtya jANyu; paNa dveSa kasyA vinA parameSThine namaskAra pUrvaka te cittane viSe mohane tyAga karI mahAvrata dhAraNa karI ane mRtyu pAmI saudharma deva lokane viSe sUryAjanAmanA vaimAnamAM devatA thayo. iti pradezIrAjAnI kathA samAptA. have strIno vizvAsa na karavo te kahe je. anukUlasapremlAmapi ramaNInAM mA kuryAH vizvAsa aNkUlasapimmANavi, ramaNINaM mA karita vIsAsaM // yathA rAmalakSmaNAnyAM sUrpaNakhAyAH mahAraNye jada rAmalakaNAdiM, suppaNadAe mahArame // // zabdArtha- (zraNukUlasa pimmANavi ke0) anukula evA prema sahita e. vI (ramaNINaM ke0) strIunA (vIsAsaM ke0) vizvAsane (mA karijA ke0) na kara. (jaha ke0) jema (mahArale ke0) mhoTA araNyamAM (daMDakAraNyamAM) (rAmalakaNAhiM ke0) rAma ane lakSmaNe (suppaNahAe ke) sUrpaNakhAno vizvAsa na kasyo. // 7 // vizeSArtha- jema daMDakAraNyamAM kAmanI zvAthI varavA zrAvelI sUrpaNakhAno rAma ane lakSmaNe vizvAsa na kasyo temaja anukUla premayukta e. vI paNa strIuno vizvAsa na karavo. // 7 // kayu De ke na nArISu na mUrkheSu, na virAdheSu zatruSu // na cApyAtazIleSa, vizvasaMti mniissinnH||1|| artha- DAhyApuruSo strIune viSe, mUrkhane viSe, rAkSasaneviSe, zatruneviSe thane nathI jAeyuM zIla jenuM evAne viSe vizvAsa karatA nathI. // 7 //
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlagAthAna. 401 sUrpanakhAnuM TuMkuM dRSTAMta ema be ke jenA putra zaMbUkane lakSmaNe mArI nAkhyo hovAthI putranA zokane sIdhe mahAvanamAM jaTakatI evI rAvanI bena zUrpanakhA paMcavaTInA vanamAM nivAsa karIne rahelA rAma thane lakSmaNane joi temanA rUpa ane saubhAgyathI mUDha banI tathA putrano zoka mUlI jai temanI ichA karavA lAgI paDhI prathama te rAma pAse gai; paNa rAme to " mhAre strI be." ema kahIne tene kADhI mUkI, tethI te lakSmaNa pAse gaI. lakSmaNe paNa " tuM prathama mhArA mhoTA jAi pAse ga; mATe mhArI jojAi barobara tha5. " ema kadIne vivekI evA lakSmaNe paNa rajA thApI yA zurpanakhAnuM vizeSa caritra zrAgala sItAnI kathAmAM ka - devAze, mATe tyAMcI jANI bevuM. pUrvanI vAtane vizeSa kar3e. pararamaNI prArthanAyAM dAkSiNyAdapi muhya mA mUDha pararamaNIpaNA, dakinnAnavi mujhe ma bhUDha || patiSyasi anarthe kiM kila dAkSiNyaM rAkSasI niH samaM paMDasi kiM kirla, dekhinnaM rakessIdiM samaM // 8 // zabdArtha - ( mUDha ke0 ) he mUDha ! tuM ( pararama piNArDa ke0 ) para - strInI prArthanA karavAmAM ( darikannAvi ke0 ) dAkSiNyapaNAthI paNa eTale nipuNapaNAthI paNa ( mA muna ke0 ) na moha pAma. kAraNa ke, parastrI prArthanA karavA ( zratthe ke ) duHkhane viSe ( pamasi ke0 ) paDI - za, (kila ke0 ) nizcaya ( rakassIhiM ke0 ) rAkSasInI ( samaM ke0 ) sAthai ( darikanaM ke0 ) dAkSiNyapaeM ( kiM ke0 ) zuM ? // 8e // vizeSArtha - are mUrkha ! tuM parastrInI prArthanA karavAmAM caturAIthI paNa moda na pAma. arthAt parastrIne viSe caturAiyI krIDA na kara. kAraNa ke, parastrInI prArthanA karavAthI nizcaya tuM duHkhamAM paDIza. valI erAsInI sAthe caturAi zI ? strIune pratyakSa rAkSasIpaNuM be. kahyuM be kedarzane harate prANAn, sparzane harate balam // maithune harate kArya, strI hi pratyakSarAkSasI // 1 // artha- phakta darzanathI prANane hare be, sparzathI balane hare ne ane mai 51
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ 402 zIlopadezamAlA. thunathI zarIrane harI jAya be; mATe nizcaya strI pratyakSa rAkSasI . // // have parastrIunA saMgathI potAnuM saujAgya mAnanArAne tiraskAra karatA batA kahe . pararamaNIraMgAt saujAgyaM mA gaNayasva nirjAgya / pararamaNIraMgAna, sodaggaM mA~ gaNesu nigga // yadi sijivadhUraMgaM karoti tadA manyasva saujAgyaM jaza siviMdaraMgaM, kare to muMNasu sobaiggaM // e|| zabdArtha- (nijagga ke0) he nirjAgya ! (pararamaNIraMgAu~ ke0) parastrInA raMgathI (sohaggaM ke0) potAnA rUpAdikanA garvane (mA gaNesu ke0) na gaNa. (jaza ke0)jo (sichibadaraMga ke0) mokSa lakSmIne viSe raMgane (kare ke0) kare ne, (tA ke0) to (sohaggaM ke0) potAnA rUpAdi garvane (muNasu ke0) mAnya. // e|| vizeSArtha- are nirjAgya ! parastrI hArA upara prItivAlI thAya; tethI tuM potAnA rUpAdinA garvane na pAma. paraMtu jo moda ladamIrUpa strI thA. rA upara prIti kare, to potAnA rUpAdi garvane dhAraNa kr.|| e0 // have saMsAranA anilASI mANasane modanuM urkhajapaNuM kahe . bahumahilAsu prasaktaM zivalakSmIH kathaM tvAM samIheta baDhuma dilAsu pasataM, sivalaci keMda tuma smiidesh|| itarApi prauDhamahilA anyAsaktaM na hite iyarAvi po.mahilA, aMnAsattaM na Ide // 1 // zabdArtha-he mUrkha ! ( sivalachi ke0) mokSalakSmI je je te ( bahu mahilAsu ke0) ghaNI strIne viSe ( pasattaM ke0) Asakta thayelA (tumaM ke0) tane ( kaha ke0) kema ( samIdeza ke0) zche ? arthAt na zve. kAraNa ke, (zyarAvi ke0 ) bIjI evI paNa (poDhamahilA ke0) mhoTI athavA mhoTA kulanI strI ( aMnAsattaM ke ) parastrIne viSe thAsakta thayelA puruSane (na Iheza ke0 ) nathI zvatI. // 1 // vizeSArtha-he mUrkha ! mohalakSmI, ghaNIstrIune viSa Asakta thayelA
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlagAthAna. 403 tane zI rIte zche ? kAraNa ke, mhoTI athavA mhoTAkulamA utpanna tha. yelI bIjI sAmAnya strI paNa parastrIne viSe Asakta thayelA puruSane zvatI nathI. kayu ke anyAnyaramaNIraktazcakravartyapi mA vrH|| parastrIsaMgavirato, dAkhiko'pi varaM vrH||1|| artha-navI navI parastrIne viSe zAsakta evo cakravarti paNa zreSTha nathI ane parastrInA saMgarahita evo kheDu paNa zreSTha vara .arthAt nirmala zIla pAlavAthI moda prApta thAya . // 1 // teja vAtano upadeza karatAM kaheDe. zAzvatasukhazrIramyAM avighaTapremANaM samRddhisiddhivardhU sAsayasudasiriramaM, avideDapimmaM smiddhisiddhivddhuN|| yadi Ihase tat parihara itarAH tubamahilAH jara Idasi tA paridara IyarAna tubmdilaan|| e|| zabdArtha-( ja ke0) jo ( sAsayasuhasiriraMmaM ke ) avinAzI sukhanI saMpattie karIne manohara zrane (avihaDapimmaM ke0) nizcala De prema jeno evI ( samiddhisiddhivaDhaM ke0 ) samRddhivAlI mokSalakSmIrUpa strIne (hise kesa.) zche be, (tA ke0) to ( zyarAja ke0) bIjI (tubamahilA ke0) thA tu strIne (parihara ke0 ) tyajI de. arthAt modaladamInI zchA hoya to nirmala evaM zIlavata paal.|| e|| vizeSArtha-he prANI ! jo tuM avinAzI sukhanI saMpattithI manohara ane nizcala ne prema jeno evI samRddhivAlI mokSalakSirUpa strIne zche be, to bIjI zrA pratyada dekhAtI evI tucha strIu~ne tyAga kara. arthAt jo modalakSmInI zchA hoya to nirmala evaM zIlavata pAla. // e|| .. kAmathI pIDA pAmatA puruSone puHkhaja thAyaDe, te kahe. ramyAH ramaNIH dRSTvA vividhAH kAmataptasya remmAna ramaNIna, daihuM vivihAna kaamtviyss|| kutra sukhaM tava naviSyati jaNitaM idaM Agame'pi yataH kaba sudaM tuda dodI, naiNiyamiNe Agamevi jnaae3||
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404 zIlopadezamAlA. -: zabdArtha - ( vivihArDa ke0 ) vividha prakAravAlI ane (rammArja ke0) manohara evI ( ramaNI ke0 ) strIune ( dahuM ke0 ) jone ( kAmatavissa ke0 ) kAmathI tapta thayelA ( tuha ke0 ) tane ( sudaM ke0 ) sukha je te ( a ho ) kyAMthI ( hohI ke0 ) thaze ? ( jarja ke0 ) kAraNa ke, ( zrAgamevi ke0 ) zragamane viSe paNa ( iNaM ke0 ) yA pramANe ( jayiM ke0 ) kayuM be. // 93 // vizeSArtha - he prANI ! aneka prakAranI manohara strIne joine kAmayI tata yayelA tane sukha kyAMthI yaze ? kAraNa zrAgamamAM paNa yA pramANe ka e. // 3 // teja vAta kar3e. ( anuSTupravRttam ) 8 yadi tvaM kariSyi jAvaM yAHyAH prakSasi nArI: ja teM kAdisi nAvaM, jAjA devasi nAri // vAtoddhataH iva vRkSaH asthirAtmA bhaviSyasi vAyAduva deDho, cippA bhavissasi // 94 // zabdArtha - he prANI ! ( jai ke0 ) jo ( taM ke0 ) tuM ( jAjA ke0 ) je je ( nAri ke0 ) strIne ( davasi ke0 ) jove be. te strIune viSe ( jAvaM ke0 ) jAvane ( kA hisi ke0 ) karIza to ( vAyAiva Dho ho ) vAyue kaMpAvelA vRnI peThe ( zrippA ke0 ) asthira zrAtmAvAlo (javisasi ke0 ) yaza. // 74 // vizeSArtha - he prANI! jo tuM je je strIne jove be te te upara jAva karIza, to nice vAyue kaMpAvelA vRkSanI peThe asthira zrAtmAvAlo tha za. arthAt narakAdi kugatine viSe jamanAro thaiza // e4 // have strInA zarIrane viSe paNa vairAgyanuM kAraNa dekhAmatA batA kahe be ramaNIyAM dehAvayavAnAM yAM zriyaM ra ramaNINaM ramaNIyaM dehAvayavANa siriM saraMsi // yauvana vara vairAgyadAyinIM . tAM ciMtaya smRtvA virame varaM -ggadAiNi teM ciye saMresu ||e||
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ 405 mUlagAthAna. zabdArtha- (ramaNINaM ke0) strInA (dehAvayavANa ke0) zarIranA hAtha, paga, mukha vigere aMgonI (ramaNIyaM ke0) manohara evI (jaM ke0) je (siri ke) zojAne (sarasi ke0) saMjAre be; paraMtu (avaNavIrame ke0) yuvAvasthA virAma pAme bate arthAt vRddhAvasthAmAM (veraggadAraNiM ke0) vairAgya thApanArI (taM ke0) te zojAne (saresu ke0) saM. jArIne (ciya ke0) vicAra kara. // ee|| vizeSArtha- he prANI! tuM strIUnA zarIranA hAtha, paga, mukha vigere aMgonI manohara evI je zojAne saMjAre , paraMtu teja zojA vRkSAvasthAmAM vairAgya utpanna karanArI teno vicAra kara. vRddhAvasthAmAM sU. kAI gayelA pAMdaDAvAlI latAnI peThe zIthala aMgavAlI strIne jo sarve virAga pAme ; mATe te vRddhAvasthAnI dazAne A yuvAvasthAmAM saMjArIne zIlavatane pAla. // ee|| have zIlavaMtanuM mAhAtmya zrane zIlarahitanI niMdA kahe be.. zIlapavitrasya . sadA kiMkaralAvaM kurvati devAHapi zIlepavittassa sa~yA, kiMkaranAvaM karaMti devaavi|| zIkhanaSTaH naSTaH parameSThIapi khalu yataH jaNitaM zIlanako naho, paraeNmihIvi hu~ jaina bhnniyaae|| zabdArtha- (devAvi ke0) devatA paNa (zIlapavittassa ke0) zIlavratathI pavitra evA puruSay (kiMkaralAvaM ke0) dAsapaNuM (sayA ke0) niraMtara (karaMti ke0) kare ane (zIlanaho ke0) zIlavatazrI naSTa thayelo (paramihIvi ke0) brahmA paNa (hu ke0) nizce (naho ke0) nAza pAmyo . (jarDa ke0) eja kAraNamATe (naNiyaM ke) zAstramA kaDaM . // e6|| vizeSArtha- devatA paNa zIlavatathI pavitra zrayelA puruSay dAsapaNuM niraMtara kare bane zIlavratathI vraSTa thayelo brahmApaNa lokamAM sarva pra. kAre vagovAyo je. eja kAraNamATe zAstramA paNa kaDaM . // e6 // zAstramA je kayu De te kahe je. yadi sthAnI yadi maunI yadi muMDI vaTakalI tapasvI vA jaiza gaNI jaiza moNI, jaiza muMDI valI tava'ssI vA //
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ 406 zIlopadezamAlA. prArthayan ca zrabrahma brahmApi na rocate mAM pabito ye aMbaMnaM, baMbhAvi na rocae maiMna / e|| zabdArtha- sarvajJa pranu kahe je ke- (yadi ke0) jo (gaNI ke) kAyotsarga karanAro hoya (jaza ke0 ) jo (moNI ke0) vANIne niyamamA rAkhanAro hoya (jaza ke0) jo (muMDI ke0) loca karanAra hoya (vakkalI ke0) jo jADanI bAlarUpa vastrane dhAraNa karanAra hoya (tavassI ke0) jo niraMtara tapa karanAra hoya (vA ke0) tevaM jAti athavA kula hoya (ca ke0) paNa (zrabaMnaM ke) maithunanI (paDito ke0) prA. rthanA karanAro (baMgAvi ke0) brahmA hoya to te paNa (mana ke0) mane (na rocae ke0) nathI rucato. // e // vizeSArtha- zrIsarvajJa praju kadeDe ke- game to kAyotsarga karanAro hoya ke, vANIne niyamamA rAkhanAro hoya, game to loca karanAro hoya ke, phADanI DAlane paheranAro hoya, valI niraMtara tapa karanAro hoya ke tevu ko jAti ke kula hoya jevaTa brahmA pote hoya, paraMtu jo te maithunanI prArthanA karanAro hoya to te mane rucato nathI. to sAmAnya mANasanI to vAtaja zI! valI mUla gAthAmAM vAraMvAra 'yadi' zabda mUkyo be, tethI sarva guNavAlo mANasa hoya, paraMtu zIlarahita hoya to te kAMza nathI, evo atizaya dekhADavAmATe . // e|| __ sAmAnya upadeza kahyo. have nAma batAvI te upadeza kahe . iti jAvayan jAvaM svayogaguptaH jiteMjiyaH dhIraH itra nauvaMto novaM, sajogeMtto jiMdina dhiiro|| rakSati muniH gRhIapi khalu nirmalanijazIlamANikyaM rakaiza muMNI gidIvi du, nimmalaniaMsIlamANikaM ||en|| zabdArtha- (zna ke0) pUrve kahelA (jAvaM ke0) jAvane (jAvaMto ke) lAvato (sajogakutto ke0) potAnA mana, vacana zrane kAyAne rokanAro (jidi ke) jiteMjiya zrane (dhIro ke0) nizcala citavAlo evo (muNI ke0) muni athavA (gihI vi ke0) gRhastha paNa (hu ke0) nizce (nimmala ke0) malarahita evA (nizrasIlamANikaM
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdArtha-bAra vIrene ane niraMtara (parivajA brahmacarya mUlagAthAna. 101 ke0) potAnAM zIlarUpa mANikyaratnane (rakara ke0) rakSaNa kare be.||e vizeSArtha- pUrve kahelA jAvane jAvanAro, potAnAM mana, vacana ane kAyAne rokanAro, iMjiyane jitanAro zrane nizcala cittavAlo muni hoya athavA gRhastha hoya to paNa te nizcaya potAnA nirmala zIlarUpa mANikya ratnane rakSaNa kare je. // e have munine zIlanuM rakSaNa karavAno upAya kahe . ekAMte maMtrAdi pArzvasthAdikusaMgamapi satataM eMgate maMtoI, pAsavAIkusaMgamavi sayayaM // parivarjayan navavidhabrahmaguptiguptaH caret sAdhuH parivekaMto navavida-baMnaguttigutto care sA~du ||ee|| zabdArtha- (egaMte ke0) ekAMtane viSe (maMtAI ke0) strIne sAthe vAta zrathavA vicAra vIgerene ane (pAsabAzkusaMgamavi ke ) pAsalAdinA kusaMgane paNa (sayayaM ke0) niraMtara (parivaUMto ke0) tyajI deto evo bhane (navavihanaguttigutto ke0) nava prakAranA brahmacaryanI guptithI rakSaNa karAyelo ( sAhu ke0) sAdhu (care ke0) vicare. // ee|| vizeSArtha- ekAMta sthAnamA strInI sAthe vAta athavA vicAra vi. gerene ane pAsabAdikanA kusaMgane niraMtara tyajI deto tathA strIunI va. stImAM na rahe, strIunI kathA na sAMjalI, temanA Asana upara na besa vigere nava prakAranA brahmacaryanI guptithI rakSaNa karAyalo sAdhu thA pR. thvI upara vihAra kare . mUla gAthAmA " pAsabAsthAdi" emAM zrAdi zabda thApelo be; mATe Adi zabdathI kuzIlIyA athavA temano saMga karanArA, marajI pramANe cAlanArAuno saMga, strIune rahevAnA sthAnano saMga paNa tyajI devo. kayu De ke| khaNamavi na khamaM kAlaM, aNAyayaNasevaNaM suvihiyANaM // jaggaMdhaM hoza vaNaM, taggaMdho mAra vAI // 1 // 1 pAsalA be prakAranA je. eka sarvapAsanA ane bIjA dezapAsalA. je jJAnadarzana ane cAritranI upAsanA kare ne utA paNa jene te jJAna, darzana, cAritra sparzaM nathI, te sarva pAsanA jANavA ane je kAraNa vinA sajAtare ANe, anna, rAjAnuM anna vigerene jojana karene te deza pAmacA jANavA.
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ tuucc zIlopadezamAlA. / artha- suvihita puruSoe bIjAnA nivAsasthAnamAM kSaNamAtra paNa nivAsa karavo nahIM. aSTAMta kahe De. vanamA je je gaMdha hoya . tyAM tyAM vAyu te te gaMdhavAlo vAya . // ee|| gRhasthane paNa zIlanuM rakSaNa karavAno upAya kahe. vezyAdAsyasatIpramukhANAM azeSa'STanArINAM vesaadaasiiasii-pmudaannmsesnaariinnN|| zIlavatarakSaNArtha gRhI api saMga vivarjayet sIlevayarakapabaM, gihIvi saMgaM virvajijA // 10 // zabdArtha- (gihIvi ke0) gRhasthe paNa (sIlavayarakaNa ke0) zIlavratanA rakSaNane arthe (vesAdAsIasaIpamuhANaM ke0) vezyA, dAsI, asatI vigere (asesanArINaM ke0) samasta puSTa strIunA (saMgaM ke0) saMgane (viva jijA ke0) tyajI devo. // 10 // vizeSArtha- gRhasthAzramamA rahelA puruSe paNa zIlavatanuM rakSaNa karavA mATe vezyA (paizA zrApIne jogavavA yogya strI) dAsI (kAma karanArI) zrane asati (patine betarI bIjA puruSanI sAthe krIDA karanArI) vigere sarva puSTa strIunA saMgane tyajI devo. // 10 // kayu De ke umaMtryAnRpatirvinazyati yatiHsaMgAtsuto lAlanAchipro'nadhyayanAt kulaM kutanayAcchIlaM khalopAsanAt // maitrI cApraNayAtsamRphiranayAt snehaHpravAsAzrayAt, strI madyAdanapekSaNAdapi kRSistyAgAtpramAdAnam // 1 // artha- rAjA puSTamaMtrIthI, sAdhu saMgathI, putra lADa laDAvavAthI, brAhmaNa ajaNa rahevAthI, kula kharAba cAlavAlA bokarAthI, zIla khalanI sobatathI, maitrI avinayathI, samRddhi anyAyathI, sneha pravAsathI, strI madyathI, kheti tapAsa na rAkhavAthI zrane dhana dAna athavA pramAdayI nAza pAme // 1 // have munine zrane gRhasthane zikhAmaNa zrApe . vezyAdAsIzvarIparAMganAliMginInAM sevA vesAdAsIIttara-paraMgaNAliMgiNINa sevaa||. .
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlagAthAna. e varjayet uttarottaraM etAH dUSyAH vizeSeNa vajiU uttaruttara, ee dosA~ viseseNa // 11 // zabdArtha- ( vesA ke0) paizA zrApIne jogavavA yogya strI (dAsI ke) kAma karanArI strI (ittara ke) dhana gRhaNa karavAnI zvAthI parapuruSanA saMketasthAne krIDA karavAmATe janArI strI (paraMgaNA ke0) dhana, rUpa, saujAgya vigerene viSe zAsakta thayelI strI ane (liMgiNINa ke0) vratadhArI strI e sarve strIunI ( sevA ke0) sevA (uttarottara ke0) zradhika adhika (vajija ke0) tyajI devI. kAraNa ke, (ee ke0) e strI (viseseNa ke0) vizeSe karIne (dosA ke0) dUSita karanArI be. // 11 // vizeSArtha- paizA zrApIne jogavavA yogya strI, kAma karanAra dAsI, dhana grahaNa karavAnI zvAthI parapuruSanA saMketasthAnake krIDA karavA janArI strI, parapuruSanA dhana, rUpa, saujAgya vigerene viSe Asakta thayelI strI ne vratadhArI strI e sarva strIunI sevA adhika adhika tyajI devI; kAraNa ke, e sarve strI vizeSe dUSita karanArI . // 11 // have munine zrane gRhasthane kusaMga tyajI devAno upadeza kahe je. dyUtakArapAradArikanaTaviTapramukhaiH saha kumitraH jUrapAredAria-naDaviDapamudahiM saida kumittehiM // saMgaM varjayet sadA saMgAt guNAHapi doSA api saMgaM vajita saMyA, saMgAna guNAvi dosaavi||10|| zabdArtha- (jUzrAra ke0) jUgArI (pAradArizra ke) parastrI gamana karanAra (naDa ke0) nATakakaranAra(viDa ke0) jAra athavA dhUrta (pamuhehiM ke0) e vigere (kumittehiM saha ke0) kumitranI sAthe (saMgaM ke0) saMgane (sayA ke0) niraMtara (vaGiAU ke0) tyajI devo. kAraNa ke, (saMgA ke0) saMgathI eTale sArA saMgathI (guNAvi ke0) guNa paNa thAya ne zrane khoTA saMgathI (dosAvi ke0) doSo paNa thAya . // 12 // vizeSArtha- buddhivAn mANase jugaTu ramanAra, parastrI gamana karanAra, 52
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ 410 zIlopadezamAlA. nATaka karanAra, jAra athavA dhUrta vigere kumitranI sAthe kyAre paNa saMga karavo nahIM; kAraNa ke, sArA saMgathI mANasane sArA guNo prApta thAya De zrane khoTA saMgathI doSo paNa prApta thAya be. // kayu De ke guNAguNajJeSu guNInavaMti, te nirguNaM prApya navaMti doSAH // sukhAtoyapranavA hi nadyaH, samuDamAsAdya navaMtyapeyAH // 1 // artha- guNo guNanA jANane viSe guNasamAna thAya be; paNa te guNo nirguNane pAmIne doSarUpa thAya be. dRSTAMta kahe De ke, uttama khAdavAlA pANIvAlI nadI dAra samujne pAmIne pIvA yogya pANIvAlI rahetI nathI. arthAt khArI thara jAya . // 10 // have strIunA guNo kahe je. mitannASiNI sukhakA kuladezavayonurUpaveSadharA mIyanAsiNI sulajA kuldesvyaannuruuvvesdhraa|| . atramaNazIlA tyaktAsatIsaMgA bhavet nArIapi arnemaNasIlA cattA-saMzsaMgA DhuMja nArIvi // 103 // zabdArtha- (mIyatnAsiNI ke0 ) thoDaM bolanArI (sulajA ke0) sArI lAjavAlI (kuladesavayANurUvavesadharA ke0) kula, deza zrane avasthAne yogya evA veSane dhAraNa karanArI (anamaNasIlA ke0) nathI jamavA. no khannAva jeno evI tathA (cattAsazsaMgA ke0) tyAga kasyo be asatistrIno saMga jeNe evI (nArIvi ke0) strI paNa (huU ke0 ) hoya je. vizeSArtha- thoDaM bolanArI, sArI lAjavAlI, deza, kula ane zravasthAne anusarato veSa dhAraNa karanArI, potAnA gharanA AMgaNe rahenArI zrane asatI strIuno saMga tyajI denArI evI paNa strI hoya . // 13 // strIe sArI lAja rAkhavI jozae. na rAkhe to hAnI thAya ne kahyu ke asaMtoSAt hijA naSTAH, saMtoSeNa tu pArthivAH // salajA gaNikA naSTA, nirlajAzca kula striyH||1|| artha- brAhmaNo asaMtoSathI, rAjA saMtoSathI, gaNikA lAjavAlI hovAthI ane kulastrI nirlaGga hovAthI hAnI pAme be. // 1 //
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlagAthAna. 411 'valI strIe potAnA gharanuM AMgaNuM tyajIne na jaq joie, kAraNa javAthI apavAda lAge . kayu De ke, je strI potAnA ghara- zrAMgaNuM tyajI dazne bahAra phare , te strI sArA kulamAM utpanna thayelI hoya to paNa tene purAcAriNI jANavI. arthAt upara gAthAmAM kahelA guNavAlI strI vakhapAya // 103 // valI strIu~nA guNoneja vakhANe je. devagurupitRsvasurAdikeSu jaktA sthirA varavivekA devagurupiyarasasurA-iesu nattA thirI varai viveyaa|| kAMtAnuraktacittA viralA mahilA sudRDhacittA kaMtArattacittA, viSailA mahilA sudicittA // 104 // zabdArtha- (deva ke0) arihaMtadeva (guru ke0) susAdhuguru ( piyara ke0) mAtA pitA zrane (sasurAzesu ke0) sAsu sAsarA dikane viSe (nattA ke0) naktivAlI ( thirA ke0) sthira svanAvavAlI ( varaviveyA ke0) sArA vivekavAlI ( kaMtANurattacittA ke0) patine viSe prItivAlI ane (sudiDhacittA ke0) zIlanuM rakSaNa karavAmAM dRDhacittavAlI evI (mahilA ke0) strI ( viralA ke0) bahu thoDI hoya . // 104 // vizeSArtha- arihaMta deva, susAdhu guru, mAtApitA, ane sAsusasaro valI diyara ane patinA mitra vigerene viSe naktivAlI, sthira khanAvavAlI, sArA vivekavAlI, patine viSeprItivAlI ane potAnA zIlana rakSaNa karavAmAM dRDha cittavAlI evI strI thA jagatmAM bahu thoDI . // have mahAsatIUnA zIlavatanuM dRDhapaNuM kahe be. nirmalamahAsatInAM sIlavrataM khaMDayituM . na zakro'pi nimmalamahAsaINaM, sIlavayaM khaMDineM na skovi|| zaktaH yena tAsAM , jIvAt zIlaM anyadhika saMkeza jeNa tANaM, jIvAna sIlamanadiyaM // 20 // zabdArtha-(nimmalamahAsaINaM ke0) pavitra evI mahAsatIUnA (sIlavayaM ke0) zIlavatane (khaMDija ke0) khaMDana karavAne ( sakovi ke0) ro vizeSArtha- zrAva ( viravA ke rakSaNa karavAmAM
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ 412 zIlopadezamAlA iMpaNa (na sakeza ke0) samartha nathI. (yena ke0) kAraNake, (tANaM ke0) te mahAsatIu~ne (jIvA ke0 ) jIvitathI (sIla ke0) zIlavata (zrapahiyaM ke) adhika . // 15 // vizeSArtha- pote paNa pavitra evI mahAsatInA zIlavatane khaMDana karavA samartha nathI; kAraNa ke, te mahAsatIu~ne potAnA jIvitathI zIlavrata adhika . arthAt zIlanuM rakSaNa karavAmATe potAnA prANanA nAzane paNa sahana kare be. karvA ke varaM brAMtAvarte sanayajalamadhye pravizanaM, varaM sarpAkINe tRNagahanakUpe prapatanam // varaM viMdhyATavyAmanazanatRSArtasya maraNaM, na zIlAniMzo, navati kulajAnAmiha punH||1|| artha- namarIuvAlA jayaMkara pANImA pesa te sAru, sarpavAlA ane ghAsathI gADha evA kuvAmA paDatuM te sAru, valI vidhyATavImAM anna zrane pANI vinA pIDA pAmIne marI javu sArUM, paraMtu yA lokamAM kulavaMtI strIune zIlavratathI naSTa tharbu te sAraM nathI. // 105 // have satI zabdanuM yathArtha nAma kahe je. sA eva satIti jaeyate yA vidhurepi eva na khaMDayati zIlaM saMcciya saMzati nannara, jo vidurevi hu~ ne khaMDae sIlaM // tat kila kanakaM kanakaM yat jvalanAt vimalataraM "taM kile karNaya karNeyaM, 'jaM jalapAna vimlyrN|| 106 // zabdArtha- (sacciya ke0) teja strI (sati ke0) satI ema (janna ke0) kadevAya . ke (jA ke0) je strI ( vihurevi ke0) duHkhane viSe paNa (hu ke0) nizce (sIla ke0 ) zIlane (na khaMDae ke0) nathI khaMDana karatI. dRSTAMta kahe je ke, (taM ke0) teja (kaNayaM ke0) sonuM (kila ke) nizce (kaNayaM ke0) sonuM kahevAya be ke (jaM ke0) je (jalaNArDa ke0) agnithI (vimalayaraM ke0) vadhAre nirmala thAya . // 106 // vizeSArtha- je strI ukhamAM paNa potAnA zIlavatane khaMDana karatI nathI teja strI satI kaDevAya . dRSTAMta kahe je ke, teja sonuM nizce sonuM
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlagA thA. 413 kavAya ke, je sonuM zragnithI vadhAre nirmala thAya. evIrIte strIpaNa bIjAne svAdhina yA batA paNa potAnA zIlavatane barAbara sAcavI rAkhe teja satI kar3evAya. kadhuM ve ke raho nAsti kRNo nAsti, nAsti prArthayitA naraH // tena nArada nArINAM satItvamupajAyate // 1 // artha - ekAMta nathI, vasara nathI ne rthanA karavAyogya puruSapaNa nathI. he nArada! eTalAjamATe strIne satIpaNuM utpanna yAya be. arthAt ekAMta, avasara ane prArthanA karavAyogya puruSa male to strIune satIpaeM pAlavaM te muzkaladhAya. dave satIne bIjAnuM duSTapaNaM kade be. pApAH nijasatvavarjitAH nitryasettava kiyAna, pAvona narANAM dUSaNaM dadati narau dUrse "diti // vayaM nirargalAH kiM kurmaH kiM kAmo mhe, niraMgalA yena ime puruSAH jerNime purisAM // 107 // zabdArtha - (ni ke0 ) potAnuM ( satta ke0 ) zIlanaM dRDhapaeM teNekarIne ( vArDa ke0 ) rahita tathA ( pAvArDa ke0 ) duSTa zrAcaraNavAlI tad ( narA ke0 ) puruSone ( dUsaNaM ke0 ) doSa ( diMti ke0 ) Ape be. valI kahe beke, (amhe ke0 ) me (kiM kahAmo ke0 ) zuM karIe ? ( jeNa ke0 ) je kAraNamATe ( ime ke0 ) yA ( purisA ke0 ) puruSo ( nigalA ke0 ) potAnI ichA pramANe cAlanArA be // 107 // vizeSArtha- potAnA zIlanA dRDhapaNAe karIne rahita evI dUrAcaravAlI strI puruSone doSa Ape be ne kahe be ke, ame zuM karIe ? kAraNa yA puruSo poteja potAnI marajI pramANe cAlanArA be. arthAt yA puruSono doSa ne amAro doSa nathI. // 107 // dave potAnuM kaluM mahAsatIrjanA dRSTAMtathI dRDha karatA batA kahe be. tribhuvanaprabhuNApi eva rAvaNena yasyAH na romamAtramapi tidukhapaduNAvi DhuM, rAvaNeNa jaise naM romaMmittaMpi // saMcAlitaM na tasyAH caritraM citramiti sItAyAH saMcAliyaM nai tIrtha, cairiyaM "cititi' sIoe // 208 //
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ 414 zIlopadezamAlA. zabdArtha- (tihuzraNapahuNAvi ke0) traNa juvananA adhipati evA paNa (rAvaNeNa ke0) rAkSasonA adhipati evA rAvaNe (hu ke0) nizcaya (jIse ke0) jenuM (romamittaMpi ke0) eka ruvADaM mAtra paNa (nasaMcAliyaM ke0) na calAvyu. (tIe ke0) te (sIzrAe ke0) sItArnu (ca. riyaM ke0) caritraM (na cititi ke0) nathI AzcaryakArI? arthAt zrAzcaryakArI . // 17 // vizeSArtha-traNa juvanano adhipati evo rAvaNa paNa jenuM eka ruvADaM mAtrapaNa calAvI zakyo nathI. te sItAnuM caritra zuM zrAzcaryakArI nathI? arthAt AzcaryakArI . mahAsatI sItAnI kathA. jene viSe rahenArA sarve puNyavaMta manuSyo anI rAjadhAnImAM paNa javAnI zchA karatA nathI evaM mithilA nAmarnu nagara le. tyAM iMjanA sarakho parAkramI ane mahAyazavaMta janaka nAmano rAjA rAjya karato hato. tene jenA dehanA sauMdaryathI sarva strI videha (vairAgyavaMta) thara hatI evI videhA nAmanI strI hatI. te strIye jema sArIrIte abhyAsa karelI uttama rAjyanIti yazane ane lakSmIne janma Ape tema eka putrane ane eka putrIne sAthe janma zrApyo. temAMthI pUrva navanA vairane lIdhe ga. ruDa jema sarpa, haraNa kare tema devatAe tarata janmelA te putrane haraNa karI tejanA samUhanI peThe vaitADhya parvata upara mUkyo. tyAMthI paDatA evA te putrane dakSiNa zreNinA rathanupura nagaranA adhipati caMdrazekhara vidyAdhare grahaNa karIne putrarupa mAnI pAlana kamu thane tenuM jAmaMDala nAma pADayu. paDI nAmaMDala nAmano te putra bAlacaMjanI peThe vRddhi pAmavA lAgyo ane videhAye paNa putranuM haraNa thavAthI teno dIrghakAla sUdhI zoka kasyo. par3I mAtA pitAe joDalAmA utpanna thayelA putranuM haraNa thavAthI putrInuM nAma sItA pADayu; jethI te sItAnA nAmathI prasiddha tha. valI putranA haraNathI zaMkA pAmelA mAtA pitAdi svajanoe pRthvImA DATI rAkhelI te putrIneM "nUsutA" evaM paNa nAma kahevAya . palI kalAu~e karIne ane vaye karIne vRddhi pAmatI evI te putrI yuvAn puruSonA manane unmAda karanArI yauvana zravasthAne pAmI; jethI janaka rAjA putrInA varane arthe
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ madAsatI sItAnI kathA... manamAM ciMtA karavA lAgyo. zrA vakhate sImADAnA mba rAjA bane gate janaka rAjAnA deza upara caDA karI. have ayodhyA nagarIne viSe janaka rAjAno mitra dazaratha rAjA rAjya karato hato. tene kauzalyA, sumitrA, kaikeyI ane supranA nAmanI cAra strIyo hatI. teUnA anukrame rAma, lakSmaNa, jarata ane zatrughna evA nA. manA cAra putro hatA. temAM rAma padmanA nAmathI prasiddha hato. je zrAThamo baladeva kahevAya De ane nArAyaNanA mahAprANarUpa lakSmaNa ardhA cakI thayo hato. ___ par3I janaka rAjAe potAno eka dUta dazaratha rAjA pAse mokaTyo. te dUta paNa dazaratha rAjAnI sanAmAM zrAvIne uno rahyo eTale dazaratha rAjAe potAnA mitra janaka rAjAnuM kuzala pUr3I te kayu." huM jAeMbuM ke, tane janaka rAjAe mhArA zreyane mATe zrahIM mokalyo ; to paNa he dUta! thAre thahiM zrAvavAnuM je kAraNa hoya te UTa kahI de." dUte kaDaM. "he rAjan ! mhArA rAjAne hajAro mitra ; to paNa zatrunA puHkhane viSe temaNe tamane potAnA baMdhunI peThe saMjAkhyA be. vaitADhya ane kailAsa parvatonI madhye jANe dehane dhAraNa karanAro kleza hoya nahIM zuM ? evo ardhabarbara nAmano deza je. temAM mAyUrazAlA nAmanA nagarane viSe mahAtRSNAnA jvararUpa aAMtaragata nAmano urjaya mleDarAjA rAjya kare be. tene rAjyano nAra dhAraNa karavAmAM samartha evA hajAra putro je. jeuM veja, nAleja ane kAMboja vigere dezone balAtkArathI jogave . valI te hamaNAM tamArA thA mitranA dezane upava karavAnI zchA kare be; mATe tamAre vilaMbano tyAga karIne yogyarIte prayatna karavo." dUtanAM evAM vacana sAMjalI dazaratha rAjA prayANano paTaha vagaDAvI taiyAra thavA lAgyo. evAmAM rAme zrAvIne praNAma karI pitAne nA pADI ane pote lakSmaNa sahita senAne laza mithilA nagarI gayA. tyAM temaNe sUrya jema aMdhakArano nAza kare tema mlechanA adhipatino nAza karI janakarAjAne saMtoSa pamADayo. te uparathI janakarAjAe potAnI putrI sItAne rAmanI sAthe paraNAvavAno vicAra kasyo. evAmAM kautuka jovA. nA hetuzrI nArada janaka rAjAnA aMtaHpuramA zrAvyA. kevala kopInane
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ 416 zIlopadezamAlA. dhAraNa karanArA, pilA varNanA kezavAlA ane tra dhAraNa karanArA nAradane nayaMkara zrAkRtivAlA jozne naya pAmelI sItA saMtA ga. te uparathI rIsAine jatA evA nAradane dAsIe ghaNA samajAvyA topaNa temaNe to krodhathI vaitADhaya parvata upara jazne citrapaTTamAM sItArnu kharUpa bAlekhI caMDazekhara vidyAdharanA putra nAmaMDalane dekhADayu. palI jAmaMDalane citrapaTa jovAthI atyaMta kAmAta thayelo jANIne caMDazekhara vidyAdhare te citrapaTTamAM zrAlekhelI sItArnu nAma gama vigere sarva jANI lIdhuM. panI nAradane rajA ApI teNe nAmaMmalane kaDaM ke, "he vatsa! kheda pAmya nahIM, huM sItAne thArI sAthe paraNAvIza." par3I caMDazekhara vidyAdhare rAtamAM capala gati nAmanA vidyAdharane mo. kalI tatkAla janakarAjAne tAnI pAse bolAvI nAmaMgala putrane mATe sItAnuM mAyu kayuM. "meM rAmane thApI je." ema janakarAjAe kaDaM eTale caMdrazekhare janakane kayu ke, " jo tame mitrapaNAthI nahiM Apo to hu~ haraNa karavAne samartha buM athavA rAmano parAjaya karIne te kanyAne mhAro putra paraNaze. valI sarvane yogya evaM mhAraM vacana sAMjalo. mhArA gharane viSe jUdA jUdA sahastro yadoe thAzrita kareluM vajrAvarta nAmarnu tathA arNavAvarta nAmarnu evAM be devatAe ApelAM dhanuSya . te dhanuSyane je pu. ruSa caDAve te sItAne paraNe evaM paNa karo. jo te dhanuSyane rAma caDAvI zake to teNe amane jitelA jANavA. paDI tenI sAye sItAne paraNAvavA zramAre kAMpaNa harakata nathI." evAM vidyAdharanAM vacana sAMjalI kSaNamAtra vicAra karI kAladepa karavAnI chAthI janaka rAjAe "ema thA." e prakAre tene kayu. panI vajrArNava tathA arNavAvarta dhanuSya kADhI thApIne caMDazekhara vidyAdhare janakarAjAne tenI mithilA nagarImA pahocADyo. bIje divase savAre janakarAjAe sItAnA svayaMvarano zrAraMja kasyo. temAM aneka rAjA tathA aneka vidyAdharo zrAvyA ane te potapotAne zrAsane beThA. rAma tathA lakSmaNa dazaratharAjAnI pAse bega. palI zralaMkArothI suzojita evI sItA svayaMvara maMDapamA zrAvI eTale tene sarve rAjA jovA lAgyA. eTalAmA pratihAriNIye kayu ke, "he nR. peMso! tamArAmAMdhI je puruSa A vajAvarta dhanuSyane camAvaze tene yA u.
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAsatI sItAnI kathA. 417 tama kanyA nizcaya paraNaze. " evAM pratihAriNInAM vacana sAMjalIne sarve rAjA mRganA bAlakanI peThe dhanuSyanI pAse doDyA. temAM keTalAka to dhanuSyane jovAne paNa samartha thayA nahIM; keTalAka sparza karavAne samartha yayA nahIM chAne keTalAka to caDAvatAM pRthvI upara pamI gayA. patI harSa sahita sItAye joyelA rAme pitAnI zrAjJAthI dhanuSyane aneka rAjAdnA mukha sahita namAvyaM; sItAnA hRdaya sahita khecyuM ne paDhI utA eTale sItAye rAmane varamAlA paherAvI. lakSmaNe paNa te arNavAvarta dhanuSyane dhAraNa kayuM. te uparathI vidyAdharoe potAnI DhAra putrI laarune paraNAvI. yA sarva rItane jovAthI krodha pAmelA jAmaMDalane koi munie " sAthai janmelI yA vhArI vhena be." ema kahIne bodha pamADyo. pI janakarAjAe hasti, azva, vastra ne alaMkArothI satkAra karelA rAma tathA sarve rAjArja potapotAnI rAjadhAnI pratye gayA. have vRddha evA dazaratha rAjAe rAmane rAjyAniSeka karavAno vicAra ral evAmAM kaikeyI e pUrve svIkArelo varadAna dazaratha rAjApAse mAgyo dhuMke, "rAma vanavAsa mokalI mhArA putra jaratane rAjya Apo." evAM kaikeyInAM vacana sAMjalIne kheda karatA evA dazaratha rAjAe rAmane bolAvI ne kahAMM ke, " he vatsa ! pUrve sArathInA kAryathI prasanna thayelA meM svayaMvara inuni pelo varadAna kaikeyI potAnA putra jaratane rAjya pavA rUpa mAge be." dazarathanAM evAM vacana sAMjalI vinayavaMta rAme darSathI uttara zrApyo ke, " he tAta! tamAre to huM chAne jarata banne putro sarakhAja bIye, mATe jaratane rAjya Apo ema mhAro mata be. kAraNa ke, eka puSpa mastakane niSe dhAraNa karaye bAte bAkInAM puSpo zuM nathI zojatAM ? " evAM rAmanAM vacana sAMjalIne dazaratharAjAe jaratane rAjyAniSeka karavAnI zrAjJA karI eTale jarate rAmane kayuM ke, " huM to tamArI sAthe vanamAM yAvIza; mhAre rAjyanuM kAma nathI." dazarathe kadhuM. " tuMrAjyAne grahaNa karIne mAtA pitAnI pratijJA pUrNa kara; kAraNa ke, vhArI mAtAne pUrve pelo varadAna tethe tane rAjya pAvavArUpa mAgelo be. rAme paNa jara ka ke, " he baMdho ! tamAre rAjyanI ichA nathI, topaNa pitAnI pratijJA pUrNa karavAne mATe davaNAM rAjyane grahaNa karo." jarate "" 53
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ 418 zIlopadezamAlA. praNAma karI rAmane gadgad vANIthI kayuM. " pitA mhoTA nAine rAjya pavA yogya be. mane zrApavA yogya nathI. " pachI rAma manamAM vicAra karavA lAgyA ke, " jyAM sudhI huM ahiM rahIza tyAM sudhI A jarata rAjya grahaNa karaze nahIM. kAraNa ke, kulina puruSo vinayanA kramane bosar nathI. " pI rAme pitAne namaskAra karI uttama dhanuSyabANa hAthamAM lai mAtA pAse zrAvI ane praNAma karIne kayuM. " he mAta ! tamAre sAcI vRttI jaratane mhArA sarakhA jANavA. kAraNake, mhArA pitAe potAnI pratijJA pUrNa karavAne mATe jaratane rAjya zrApyaM be. valI huM ahiM rahIza tyAM sudhI jarata rAjyane grahaNa karaze nahIM; mATe huM vanapratye javAnI ichA karUM tuM. " evAM putranAM vacana sAMjalI kauzalyA mUrchA pAmIne pRthvI upara paDI gai pachI pavana chAne zItala jalanA upacArothI saceta thayelI kauzalyA vilApa karatI kar3evA lAgI ke, " huM rAmanA viyoganI pIDA kema sahana karI zakIza ?" rAme kAM. " he mAta ! tame yA dInatA kema karo bo ? siMhano bAlaka vanamAM gaye bate zuM tenI mA duHkhaNI thAya be ? pitAe kaikeyI ne varadAnarUpa Na ( devuM ) - pa joiye, to satya pratijJAvAlA pitAnA devAne nivRtta karavA mATe huM utsAhavaMta kema na thAuM ? " e prakAre mAtAne bodha pamADI anya mAtAne praNAma karI siMhanI peThe niHzaMka evA rAma vana pratye gayA. eTale satAye paNa dazarathanI AjJA lai nA kahyA batA potAnAM patinI pAla javAne mATe tithI sAsunI zrAjJA mAgI; tethI jenI yAMkhamAMthI zrasunI dhArA paDavA lAgI hatI evI kauzalyAye sItAne potAnA kholAmA besArIne kaM. " he vatse ! vhAro pati sarvane sahana karanAro be. to tene puSkara zuM be ? he bAle ! tuM jAtivaMta puSponI mAlA samAna buM; jethI vAyue karIne paNa glAnI pAme be; to paDhI vanavAsanA mhoTA kaSTane zI rIte sahana karIza ? topaNa saMkaTamAM patinI pAbala jatI evI pativratAne rokavAne huM asamartha tuM. " sItAye kadhuM. " he mAta ! mhAre tyAM sarva sukhakAri ke, jyAM huM kAyara yayAvinA tamArA putranI sevA karIza. " e prakAre sAsunA vargane uttama prItithI praNAma karIne sItA samudranI velA jema caMdrapratye jAya tema tatkAla patinI pAula gai.
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ madAsatI sItAnI kathA. 41e lakSmaNa paNa rAmane vanamAM gayelA sAMjalIne zrAkula vyAkula thayo to manamAM vicAra karavA lAgyo ke, "aho ! kAlarAtrInA sarakhI jayaMkara zrAkRtivAlI kaikeyI ne ke,jeNe zrAvA samaye utpAta karAvanArA varadAnane mAgyo. pitA baratane rAjya ApI jJaNa ( devA )thI mUkAyA . to have tenI pAsethI rAjya laz rAmane zrApuM athavA jo te balavaMta narata potAnI mele rAmane rAjya nahIM thApe to hu~ kulanA virodhapaNAne tyAga karI rAmanI pAbala jazza." e prakAre vicAra karIne pitAnIAjJA laza sumitrA ane kauzalyAne praNAma karIne lakSmaNa sItAyukta evA rAmanI pAbala gayo. paDI apAra bAMsunI dhArAvAlA nagaravAsI janoe jovAyelA ane praphulsina mukhavAlA te traNe jaNA ayodhyA nagarI thakI nIkalyA. sItA ane lakSmaNa sahita rAma pRthvI upara pharatA pharatA daMDakA nAmanA araNya ( vana )mAM jazne parvatanI guhAmA rahyA. tyAM bemAsanA upavAsI evA koza be mahAmuni anna vahoravA zrAvyA; temane sItAye prAsuka evaM anna vahorAvyu eTale devatAe vAjiMtronA zabdapUrvaka sugaMdhI jalano varSAda varasAvyo. evAmAM koI eka uSTa gaMdhavAlA koDhanA rogI pakSIe AvIne muninA caraNane praNAma karI sparza kasyo; tethI gaMdha nAmano te pakSIrAja ratnanA aMkura sarakhI jaTAvAlo, suvarNanA sarakhI pAMkho vAlo ane roga rahita thayo. tene jozne rAme munine namaskAra karIne pUjyuM ke, "zrA dUSTa AtmAvAlo pakSI tamArA caraNano sparza karavAthI tatkAla rogarahita kema thayo ? " munie kayu. "pUrve thA sthAnake kuMjakArakRt nAmanuM nagara havaM. temAM daMDaki nAmano rAjA rAjya karato hato. tene pAlaka nAmano pradhAna hato. eka divase te pradhAne daMnathI skaMdakAcAryane pIDA karI; tethI te AcArya mRtyu pAmIne vanhikumAra devalokamAM devatA thayA, paNa temaNe krodhathI rAjA zrane prajAsahita te nagara bAlI nAkhyu. eja kAraNathI "daMDakAraNya" e nAmanuM zrA vana prasiddha thayuM . have daMDaki rAjA saMsAramA jamato jamato koDhanA rogavAlo thA pakSI thayo. te jAti smaraNathI amane jozne tatkAla a. mArI pAse zrAvyo ane rogarahita thayo . valI te jaTAyu dayArUpa sAravAlA jainadharmamAM tatpara thazne tamAro sAdharmika thayo ." panI
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ 430 zIlopadezamAlA. rAma paNa te padIne potAnA baMdhu sarakho mAnIne sItA, ladanaNa zrane teM padI sahita tyAMcI cAlI godAvarI nadIne kAMThe paMcavaTI nAmanA vanamAM latAnuM ghara karIne tyAM rahyA. eka divase nadIne kAMThe krImA karatA evA lakSmaNe vAMsanA yUthamAM eka khaja dI. panI kautuka sahita te khagane hAthamAM lai teNe vAsanA yUthane kamalanA taMtunI peThe kApI nAkhyuM eTale temAMdhumADA sahita eka kuMka, eka mastaka ane eka dhaDa ( mastaka vinAnuM zarIra ) dI; tethIte lakSmaNa vicAra karavA lAgyo ke, " hA ! meM koI zrAyudha vinAnA niraparAdhI puruSane mAyo!" ema dIrgha kAlasudhI zoka karatA evA ladamaNe te sarva vAta rAmane kahI eTale rAme ladamaNane kayu ke, "he baMdho! zrA sUryahAsa, e nAmanuM khaja je. teM enA sAdhana karanArAne mAkhyo be; paraMtu tenuM ko rakSaNa karanAra haze." evAmAM pAtAlalaMkAnA adhipati khara rAkSasanI strI ke, je rAvaNanI bdena thatI hatI te caMdanakhA potAnA putrane jovA mATe zrAvI. tyAM to teNe kapAyelI vaMzalatAnA DhagalAmAM putranA dhaDane dI. te jozne "he vatsa ! tane koNe mAsyo ? tane koNe mAsyo?" ema kahetI utI te vilApa karavA lAgI. paDI te caMdanakhA ladamaNanAM pagalA jotI jotI rAma lakSmaNanA zrAzramAM gaz, tyAM te banne nAzne jozne teNe putrano zoka mUkI dIdho. paThI kAmane vaza thaDe iMjiyo jenI evI te caMDanakhAye potAnuM svarUpa kanyAnA sara karIne rAmanI sAthe pANigrahaNa karavAnI (paraNavAnI) yAcanA karI. te uparathI rAme tene karvA ke, "he jaDe! mhArI pAse to A strI je; mATe tuMmhArA nhAnA nA ladamaNa pAse jA." par3I te lakSmaNa pAse gaz. lakSmaNe kaDaM. " tuM mhArA moTA jAzno zrAzraya kara ke, jethI putravAlI thazza,' e prakAre ladamaNe tiraskAra karelI caMDanakhA pharIthI rAmapAse gaz. tyAM sItAye hasI kADhalI te krodhathI jayaMkara svarUpa dhAraNa karIne tatkAla potAnA pati khara rAkSasa pAse jaz zaMbUka putranA vadhanI vAta kahevA lAgI. te uparathI khara rAkSasa cauda hajAra sunaTone sAthe laz krodhathI rAma lakSmaNanI sAthe yuddha 1 A caM'nakhAnuM bIjaM nAma surpanakhA ne.
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ 431 mahAsatI sItAnI kathA. karavA cAlyo. lakSmaNe paNa kautukathI teunI sAthe yuddha karavA mATe rAmanI AjJA mAgI. rAme " jyAre tane saMkaTa paDe tyAre siMhanAdathI mane khabara Apaje." ema kahIne rajA zrApI, tethI lakSmaNa garuma jema sapone mAravA taiyAra thAya tema rAkSasone mAravA mATe taiyAra thayo. palI caMpanakhA patinI sahAya karavAnI zchAthI trikuTa parvata upara jaine rAvaNane kahevA lAgI. "he baMdho! daMDakAraNyaneviSe dazaratha rAjAnA be putro zrAvelA be. temaNe thArA nANejanuM balidAna yamarAjAne Apyu be, jethI krodha pAmelo thAro banevI keTalAka rAkSasone laz teunI sAthe yuka karavA gayo be; paNa teunI sAthe to nirjaya evo lakSmaNa ekaloja yuka kare De ane rAma to lakSmaNanA zaurya tathA parAkramathI garvane dhAraNa karato to hastinI peThe sItA nAmanI potAnI strInIsAthe marajI pramANe krIDA kare . valI he baMdho ! thAre ghare sItAnA sarakhaM strIratna nathI temaja purmada evA rAma ane ladamaNa hArAthI jitAya tema paNa nathI; jethI thArI baDA TiMToDAnA sarakhI mAnuM buM." e prakAranAM caMjanakhA bhenanAM vacana sAMjalIne kAmAtura thayelo rAvaNa takAla puSpaka vaimAnamAM besIne daMDakAraNyamAM zrAvyo. tyAM teNe rAmanI pAse beThelI sItAne dIThI, paNa haraNa karavAne samartha thayo nahIM. tethI te sarpa jema nAgadamaNathI dUra uno rahe tema dUra uno rahyo. ___ panI rAvaNe smaraNathI avalokinI vidyAne bolAvIne kayu ke, "tuM sItArnu haraNa kara.vidyAye kahyu." thArIzrAjhAthImane kAM azakya nathI; topaNa tane upAya batAIM DaM ke, " rAmane Ane lakSmaNane siMhanAdano saMketa be; mATe siMhanAda karavAthI rAma sItAne mUkI lakSmaNanI pAbala jaze eTale sItArnu haraNa karI sakAze." rAvaNe te vAtanI thAjJA ApavothI avalokinI vidyAe siMhanAda kasyo, te sAMjalIne rAma "are thA zuM ?" ema kahevA lAgyA. sItAye kayu. " he svAnin ! haju vAra kema karoge? UTa jAu~ ane saMkaTathI lakSmaNa, rakSaNa karo." e prakAre sItAye balAtkAre kahevAthI rAma tatkAla dhanuSya bANa lazne lANanI pAbala cAlyA. par3I rAvaNe pRthvI upara utarIne lakSmaNanI ciMtAthI thAkula vyAkula
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ 422 zIlopadezamAlA thayelI sItAne balAtkAre vaimAnamAM besArI eTale sItA rovA lAgI; te sAMjalIne jaTAyue tyAM zrAvIne sItAne kayu ke, " he vatse ! laya pAmIza nahIM." ema kahIne te potAnA kaThora nakhanA prahArathI rAvaNane mAravA lAgyo eTale rAvaNe potAnA khajhe karIne tene pRthvI upara pADI nAkhyo. pabI sItAne vaimAnamAM besArI rAvaNa zrAkAzamArge cAlavA lAgyo eTale sItA vilApa karatI utI kahevA lAgI ke, " he jAta nAmaMDala ! he rAma! he lakSmaNa ! mhAraM rakSaNa karo, rakSaNa karo!!!" evAmAM nAmaDalano ko anucara zrAkAza mArge jato hato. te sItAnA rudanane sAM. jalIne rAvaNanI sAthe yuddha karavA Avyo; paNa tene to rAvaNe pRthvI upara pADI nAkhyo. rastAmAM laMkAnA adhipati rAvaNe sItAne karvA ke, "he jAnaki! traNa lokano adhipati hu~ thAro zrAjJAkArI batAM tuM zAmATe rudana kare ? devatAune paNa 'rddhana evA thA laMkAnA udyAnamA suvarNa ane ratna jaDitra zilAtalaneviSe lajAno tyAga karIne krIDA kara. vanamA rahenArA rAmanA zrAzrayathI zu? yauvanathI unmatta evA mhAro zrAzraya kara. camarI naMdanavana prApta thaye bate zuM marudezanuM smaraNa kare kharI ?" e prakAre kaheto evo rAvaNa rudana karatI evI sItAne samujanA sAme tIre laz gayo; paNa sItAye to potAnA mukhathI " rAma rAma" e prakAranuM vacana tyAga kahuM nahIM. par3I rAvaNe potAnA pitA paulastyanA caraNamAM praNAma kasyo. te vakhate sItAye parapuruSanA sparzanI zaMkAthI potAnA aMgane saMkocyu. rAvaNe vAraMvAra sItAnI prArthanA karavAthI pativratA evI te sItAye tene zrApa thApyo ke, "zrA parastrInI zchAthI tane mRtyurUpa phala prApta thaze." palI "zrA jAnakI mane jotI tI dhIme dhIme prasanna thaze." evI AzAthI harSa pAmelo rAvaNa laMkAneviSe zrAvyo. kaDaM De ke-vaNika, vezyA, cora, jugArI zrane kAmI eTalA paracittane na jANatA batA harSa pAme . panI sItAye pratijJA karI ke "hu~ jyAMsudhI rAma lakSmaNane kuzala nahIM dekhu tyAMsudhI jojana karIza nahIM." rAvaNe paNa sItAne trijaTA rAkSaNInA rakSaNa nIce aneka sevakothI rakSaNa karAyelA devaramaNa udyAnamAM azoka vRtanA nIce rAkhI.
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAsatI sItAnI kathA. 423 have ahiM potAnIpAse zrAvatA evA rAmane jozne brAMti pAmelA lakSmaNe kayuM. "he Arya! tame sItAne ekalI mUkIne kema zrAvyA ?" rAme kahyu. "tdArA siMhanAdane sAMjalIne zrAvyo buM." lakSmaNe kayu. "he jAta! meM siMhanAda kasyo nazrI. UTa pAlA jA. tamane kozye betarelA le. huM zatrunA samUhane mArIne tamArI pAula AIM buM." evAM lakSmaNanAM vacana sAMjalI rAma jeTalAmA potAnA zrAzramamA zrAvyA teTalAmAM sItAne na dekhavAthI te ciMtAnA tApe karIne kapAyelA vRkSanI peThe mULa khAzne pRthvI upara paDI gayA. paDhI vananA pavane karIne prApta tha De smRti jene evA rAme vanamAM zrAmatema pharatA utAM ghAyala thayelA jaTAyune joztenAthI sItAnA haraNanI vAta sAMjalI. rAme jaTAyune paMcanavakAra saMjalAvyo, tethI arihaMtano zreSTha upAsaka te jaTAyu marIne mAheMja devalokaneviSe devatA thayo. araNya, vRda, kuMja, parvata ane guMphAmAM sItAne zodhatA evA rAma tene koi sthAnake na dekhavAthI mULa pAmIne pRthvI upara paDI gayA. evAmAM vidyAdhara sahita lakSmaNa tyAM zrAvyo,to teNe mUrjAthIpRthvI upara paDelA rAmane dIga.palI lakSmaNeAMsunA jalothI bAMTelA bhane vRdanA paDavothI pavana nAkhelA rAma saMjJA pAmIne jANe sItAnA viyogathI gAMDA thara gayA hoya nahIM jhuM ? ema kaDevA lAgyA. "he vanadevI! sarva ThekANe joyA batA paNa meM jAnakIne dIThI nahIM. jo tame dIThI hoya to zAmATe mane kahetA nathI? aho ! huM vanamAM tene ekalI mUkI lakSmaNanI pAbala gayo. ladamaNe tene mATe mane pADo zrAzramamAM mokalyo. dhikAra thA mhArI suSTabuddhine! e prakAre vilApa karatA evA rAma vAraMvAra pRthvI upara paDavA lAgyA, jethI pakSi ane hariNo paNa Azcarya pAmyA. ___ lakSmaNe namaskAra karIne kadyu. "he Arya! tame zrA zuM bolo bo? kAraNa jityA ke zatru jeNe evo hu~ tamAro snehavaMta jAi lakSmaNa zrAgala uno buM." evAM lakSmaNanAM amRta sarakhAM vacana sAMjalIne harSavaMta thayelA rAme tene vAraMvAra potAnI bAtI sAthe dabAvyo. lakSaNe kaDaM. "havaNAM kheda karavAno vakhata nathI, mATe kapaTathI haraNa thayelI sItAnI khola karIye. valI vizeSa kahuM te sAMjalo. meM havaNAM je khara rAkSa
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ 424 zIlopadezamAlA. sane mAro be tehano zatru virAdha pAtAla laMkAno adhipati hato; tene khararAkSase kADhI mUkIne rAjya lai lIdhuM hatuM; paNa meM tene mArInAkhyo eTale mukhya pAtAlalaMkAnA adhipati virAdhe zravIne mhArI sAthe mi trAi bAMdhI be; mATe cAlo tene potAnA pitAnuM rAjya soMpIye." lakSmaNanAM evAM vacana sAMjalI rAme tene pAtAla laMkAnuM rAjya ApyuM eTale jaya pAmelA zuMda ne caMdranakhA rAvaNano zrAzraya karIne rahyA. paDhI rAme rayuddhamAM sugrIvane mArIne potAnI zaraNe yAvelA kiSkaMdhAnA kharA rAjA sugrIvane tenuM rAjya zrApyuM. te uparathI prasanna thayelA sugrIve rAmane - DhA kanyAsA pANigrahaNa karavAnuM (paraNavAnuM ) kayuM; paNa rAme te vAta na svIkAratAM sugrIvane sItAnI zodhamATe AjJA karI. paDhI prasanna tha yelA sugrIve potAnA aneka sujaTone daze dizAmAM jANe rAmanA manorathone mokalato hoya nahI zuM ? ema sItAnI zodhane mATe mokalyA ne pote kaMbudvIpa tarapha cAlyo. rastAmAM tethe jAmaMDala vidyAdharano - nucara ratnajaTI ke, jene rAvaNe sItAne lai jatI vakhate yuddha karavAthI pRthvI upara nAkhI dIgho hato tene dITho. sugrIva tene rAmanI pAse lAvyo eTale ratnajaTIye rAvaNe kareluM sItAnuM haraNa e vigere sarva vRttAMta rAmanI pAse ka. rAvaNe sItAnuM haraNa kasyuM. evAta jANIne darSa pAmelA rAma sugrIvane vAraMvAra pUDhavA lAgyA ke, " te laMkA keTale dUra be ? " sugrIvAdike kayuM. " dUra hoya tenI zI ciMtA ? paNa traNa lokamAM sunaTa evo te pApI rAvaNa durjaya be. ' "" rAme kahyuM . " tenAthI jaya athavA parAjayano vicAra na karo. " lakSmane pUcho ke, jenAthI bala jANI sakAze. lakSmaNe tiraskAra sahita kaM. "zuM tenuM puruSAtana ? ke je kAgaDo jema roTalAne laine nAzI jAya tema sItAnuM haraNa karIne nAzI gayo. "paDhI sugrIvanA maMtrI jAMbuvAne lakSmaNane kahyuM . " je koTizilAne upAmI sakaze te rAvaNane mAraze." pI sarve negA thaine lakSmaNane samudrane tIre teDI gayA . tyAM lakSmaNe koTizilA upADI eTale devatArjae jaya jaya zabda karIne puSpavRSTi karI. pI koTizilA ne jinezvarone namaskAra karIne rAma lakSmaNa vigere sarve vaimAnamAM besIne pAThA kiSkiMdhA nagarI pratye zrAvyA. te vakhate ke
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAsatI sItAnI kathA. 425 TalAka vRkSa vAnaro kahevA lAgyA ke, " tamArAthI rAvaNano daya thaze, topaNa nItinuM mAnya karIne havaNAM rAvaNa pAse dUta mokalIne vaSTi karAvo." palI "bahu sArUM." ema kahone sugrIve sarva karmamAM samartha evA hanumAnane sUryapattana (sUrata)thI teDAvyo. par3I hanumAnane Agala karIne sugrIve kaDaM. "he deva ! arjunanA rathanI dhvajA upara besanAro thA hanumaMta mhArA rAjya- jIvIta je; mATe tene sItAnI zodhane arthe mo. kalo." sugrIvanAM evAM vacana sAMjalI rAme saMketane mATe mukhikA (vIMTI) zrApI ane kahyu ke, " he hanumaMta ! tuM laMkAmAM jazne thA muchikA sItAne saMketane mATe ApIne kaheje ke, "hArA vinA rAma sarva jagatne thArAmaya dekhe . valI tuM mhArA viyogazrI prANone tyAga karIza nahIM. kAraNa jo mhAruM nAma rAma haze to hu~ tane pALI lAvIza." evAM rAmanAM vacanano svIkAra karIne ane namana karI hanumAna zrAkAzamArge thazne laMkAmAM zrAvI ane vinISaNane kahevA lAgyo ke, "he jAta! zrA kulane viSe tdArI pAgala nyAya ane anyAya kahevA yogya ; mATe tane kahuM buM ke, jo tuM thArA nAztuM kuzala zchato hoya to rAmanI strI sItAne boDAvI mUka. valI thAro balavAn nAz rAvaNa jenA kArAgraha (kedakhAnA)mA rahyo hato, tenopaNa nAza karanArA rAmane jANIne takAla sItA temane svAdhina karAvya." vinISaNe kaDaM. "tuM nagaramA rahIne amArA nAznI evI vAta kahe ? have pharIthI kahIza nahIM; kAraNake, prANIumA potAnuM zreya kone vahAluM nathI." evAM vinISaNanAM vacana sAMjalIne hanumAna tarata devaramaNa udyAna (vADI)mAM gayo. tyAM teNe lAMbA nizAsA mUkatI, kurbala aMgavAlI, mahelA vastravAlI, " rAma rAma" ema bolatI, yoginInI peThe dhyAna dharatI zrane rUdana karatI evI sItAne azoka vRdanI nIce beThelI dIThI. paThI hanumAne dhyAna karatI evI sItAnA kholAmAM rAme saMketane mATe zrApelI mujikA mUkIne praNAma kasyo eTale sItAye harSanA AMsuzrI jANe snAna karAvatI hoya nahIM jhuM? ema mukhikAne pUbyuM. "he mulike! lakSmaNa sahita rAma kuzala ?" hanumAne uttara Apyo ke, "tamArI zodhane mATe prajue mane mokavyo ane have huM tyAM jazza eTale zatruno nAza karanArA zrI rAma
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ 426 zIlopadezamAlA. zrahiM zravaze." sItAye pUbyuM. " he vatsa ! teM samudra zI rIte ulaMghana kasyo ?" danumAne kayuM. "vidyAdharanI vidyAthI. " pI sItAye rAmanI kuzala vArtA pUrvI eTale hanumAne rAme kahelA samAcAra vigere sarva kuzala vArtA kahIM ane kathaM ke, "rAmane vizvAsa mATe tamAruM cUDAratna zrApo. " sItAye hanumAnane cUDArana zrApIne ka. 'de vatsa ! zrahiMthI UTa cAlyo jA. kAraNake, jethI yA nirdaya evA rAkSasonA sthAnakAMhAro anartha na thAya." hanumAne kayuM. "he mAta ! premavAlA hRdayamAM mArI zaMkA na karo. kAraNake, rAmanA caraNanuM patipaeM dekhADIne paDhI huM jazza. ema kahI nete sItAne namaskAra karo. pI azokavanano nAza karI, rAkSasone mArI, laMkAnA gharone pADI, potAne thayelA baMdhanane tomI, rAvaNanA mukuTanuM curNa karI ne bevaTa laMkAne bAlI rAmanI pAse zrAvelA hanumAne sItAnuM cUDArala arpaNa kara. rAme paNa ghaNA snehazrI hanumAnane neTIne sItAnI vAta pUrvI eTale teNe sItAnA kuzala samAcAra ane laMkAnA gharone bAlavA vigerenI sarva vAta kahI. "" paThI virAdha, jAMbuvAn, nIla, jAmaMDala, nala ne aMgada vigere - neka suTo sahita rAme laMkA upara caDAi karI. te vakhate sugrIva vigere agresara sunaToe niyamamAM rAkhelI rAmanI senA samudra upara cAlI. rastAmAM nala ne nIle madhya samudranA eka beTanA rAjA evA samudra ne setune bAMdhIne rAmanI pAse AyA. rAme terjane pharIthI rAjyAsana upara besAkhyA; tethI te rAmanI sevA karavAne taiyAra thayA. valI sucela parvata upara rahelA cela rAjAne paNa jItIne potAnI sAthe lIdho ane laMkAnI pAsenA haMsIpanA haMsaratha rAjAne jItIne tyAM keTalAka divaso rahyA. have yAvatA evA rAmane sAMjalI yuddhamAM jayaMkara evo rAvaNa kudRSTi mANasa jema durgatine ekaThI kare tema potAnI senAne ekaThI karavA lAgyo. te joine vijISaNe rAvaNane kayuM. " he jAta ! prasanna thA chAne potAnA zubha pariNAmano vicAra kara. teM prathamathIja parakhInA haraNe karIne kulane lajAvyaM be, to havaNAM sarva kulano daya na kara thAne jAnakI rAmane svAdhIna kara." ityAdi vacanothI krodha pAmelA rAvaNe vijIquat tiraskAra kasyo: tethI te potAnA parivAra sahita rAmacaMdrane za
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ madAsatI sItAnI kathA. raNe gayo. samayane jANanArA rAme paNa tene satkArathI potAnI pAse rAkhyo ane nizcaya kasyo ke, zrA zuja pariNAmavAlA vinISaNane hu~ saMkAnuM rAjya thApIza. palI rAmanI thAjhAthI sarva vAnaroe prakRti jema guNanA sthAnarUpa jIvane roke tema kSaNamAtramA laMkAne ghero ghAlyo eTale hasta, prahasta, mArIca, zuka zrane sAraNa vigere keTalAka senApati yuddha karavAnemATe laMkAthI bahAra nikalyA. paNa te ne to yuddha karatA evA mahA balavaMta vAnaroe dola pamADyA; jethI rAkSasonuM sainya vAyuthI jema DAMgaranA photarA uDI jAya tema nAzI gayu. evAmAM kuMjakarNa sahita rAvaNa yuka karavA zrAvyo eTale rAma, lakSmaNa zrane jAmaMDalAdika tenI sAmA thayA. yuddhanA vAjiMtro vAgavA mAMDaye bate rAma zrane rAvaNarnu khaGgathI ane bApothI ghaNA vakhata sudhI yuka cAdayu; tene jozne devatA paNa Azcarya pAmyA. krodhathI vyApta thayelA rAvaNe vinISaNa upara trizula phekyuM, paNa tene to zunadhyAnavAlo mANasa jema karmanuM cUrNa karI nAkhe tema lakSmaNe cUrNa karI nAkhyu; jethI atyaMta krodha pAmelA rAvaNe lakSmaNanI bAtImA zakti mArI; tethI te mULa khAzne pRthvI upara paDayo. te vakhate rAma sahita sarva sainya zoka karavA lAgyuM zrane rAvaNa vijayanA vAjiMtrone vagaDAvato bato laMkAmAM gayo. yA sarva vAta sItAye sAMjalI, tethI te mULathI pRthvI upara paDI gai. paDI vidyAdharIyoe jala gaMTIne saceta karI eTale te sItA vilApa karIne kadevA lAgI ke, "are! purAtmA ane maMda nAgyavAlI huM bAlapaNamAM kema na marI gai ? jene mATe patine tathA diyarane zrA prakAracaM mahA puHkha prApta thayu." ityAdi vilApa karatI evI sItAne ko vidyAdharIye kayu." he devi ! zoka na kara; thAro diyara savAre mukha rahita thaze." evAM vidyAdharInAM vacana sAMjalI sUryanA udayanuM dhyAna karatI evI sItA khastha tha. __have yuddhamAM paDelA evA lakSmaNane jo rAma paNa mUrga khAzne paDyA. mUrnAne aMte rAma lakSmaNane kahevA lAgyA ke, "he vatsa! tuM thA zrayogya avasare bolyA vinA kema paDI rahyo buM ? zrA thArA anucaronoM vANIthI ane dRSTithI satkAra kara. he vatsa ! teM laMkA, rAjya vinISaNane
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. zrApavAnI pratijJA karI je te julI gayo ? are baMdho? tuM unno rahe. hu~ tane mAranArane mArI thArI pAula zrAvu buM." ema kahIne rAma potAnA dhanuSyano TaMkAra karI rAvaNanI pAbala cAvyA. evAmAM vinISaNe rAmane hAtha kAlIne kaDaM. "he nAyaka! modano nAza karI dhIrajane dhAraNa karo. kAraNa ke, zaktithI haNAyelo puruSa paNa sUryodaya sudhI jIvI zake be; mATe maMtra taMtrAdikano kA upAya karo." rAme vinISaNanAM vacanano svIkAra karI lakSmaNanI cAre bAjuye jagAmelA zastravAlA sugrIvAdika sunaTone besAsyA. evAmAM praticaM nAmanA vidyAdhare zrAvIne rAmane kaDaM. "he prano ! zaktine nikalavAno zrA anulavelo upAya sAjalo. jaratano mAmo proNa nAmano rAjA be. tene vizayA nAmanI kanyA . tenA snAnanA jalathI zakti potAnI mele zarIramAMthI bahAra nikale je." evAM praticaMnAM vacana sAMjalIne rAmanI zrAjJAthI nAmaMDalAdike vizasyAnA jalathI lakSmaNane snAna karAvyuM eTale sUryanA sarakhI jAjvalyamAna zakti lakSmaNanA hRdayamAMthI bahAra nikalI, jethI rAmanA sainyane viSe vAjiMtronA zabdo thavA lAgyA. have bIje divase savAre apazukanoe vAsyA batA paNa jema bAlaka savAramA lojana karavA zrAve tema rAvaNa raNAMgaNamAM yuddha karavAne mATe zrAvyo. tyAM rAma ane rAvaNano pharIthI mhoTo yuka thayo. jemAM vAnaro rAkSasonA mastakane golAnI peThe grahaNa karI karIne pheMkavA lAgyA. evAmAM lakSmaNe uThIne rAmane praNAma kasyo zrane zaktinI vedanAne tyAgakarI yuddha karavAnI zchAthI uno thayo. paDI jenuM zaurya vRddhi pAmyu hatuM evA lakSmaNane joza tene jitavAnI zyAthI rAvaNe bahurupakArI (ghaNAM rUpane karanArI) vidyAnuM smaraNa kar2yA, jethI tenA hajAro rUpa thayAM. patI lakSmaNe AgalathI, pAlathI, paDakhethI, pRthvI uparathI ane zrAkAzamAMthI zastronA varasAdane varasAvanArA rAvaNane dIge eTale teNe paNa garuDa upara besIne potAnA tidaNa bANothI aneka rAvaNone pRthvI upara pADyA. par3I ardhacakrI evA rAvaNe cakrane smaraNa karIne hAthamAM dhAraNa kar2yA zrane jamAvIne lakSmaNa upara mUkyu; paNa te cakre to " thA zrAThamo vAsudeva je." ema kahIne lakSmaNanA jamaNA hAthano Azraya kasyo. paThI ba
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ madAsatI sItAnI kathA. e kSmaNe teja cakrathI rAvaNarnu mastaka bedI nAlyu. te vakhate devatAe AkAzamAMthI lakSmaNanA upara puSpano varSAda varasAvyo. palI rAma vinISaNane laMkAnuM rAjya thApI sItAne grahaNa karavA mATe parivAra sahita udyAnamAM zrAvyA. tyAM dUrathI rAma ladamaNane zrAvatA jora harSathI prasanna thayelI sItA navA meghathI baMTAelA vananI peThe zojavA lAgI ane devatA paNa "aho! thA satI sItAne dhanya ." ema kahevA lAgyA lakSmaNAdikesItAne praNAma kasyo bhane sItAye teu~ne thAzISa zrApI. rohiNIthI jema caMda zone ane kamalInIthI jema sUrya zone tema te vakhate mahAsatI sItAthI rAma zojavA lAgyA. palI sugrIva, jAmaMDala ane vinISaNAdika aneka sunaTo sahita rAma puSpaka vimAnamAM besIne tatkAla sAketa nagara (ayodhyA ) pratye zrAvyA. tyAM sumitra sahita jarate sAmA zrAvIne sItA sahita rAmane praNAma kasyo. lakSmaNa paNa te namana karatA evA banne jAne prathama gADha snehathI malyo. par3I tejee aneka vAjiMtronA zabdapUrvaka rAjyamaMdiramA praveza kasyo. tyAM sAsue sItAne "vIra putrane janma ApanArI thA." evI zrAzISa thApI. rAme lakSmaNane ardhacakrIna rAjya zrApyuM ane panI sugrIvAdika rAjAu~ne potapotAnA dezamAM javAnI zrAjhA pApI. have sItAye hastinA bAlakanA svapna sUcita garna dhAraNa kasyo, tethI tene sameta zikhara yAtrA javAno dohada utpanna thayo. evAmAM tenuM jamaNuM netra pharakavA lAgyuM, tethI teNe Azcarya pAmIne rAmane kahUM. rAme uttara zrApyo ke, "he jase! thA punimitane pragaTa karanAruM be; mATe maMdiramAM jara devatAu~nu pUjana karIane pAtrone dAna zrApo." sItAye pa. tinAM zikSArUpa vacana sAMjalIne te pramANe kaguM. evAmAM nagarane viSe rahenArA koI vRddha puruSe zrAvIne rAmane kahyu. "he deva ! lokamAM satya athavA asatya je kadevAya be,te zaThita athavA anihita hoya topaNa vidvAnoe zraddhAthI sAMjalaq joe ane te eja ke, "strIune viSe capala evA rAvaNe haraNa karelI sItAne ekalI potAnA gharamA u mAsa sudhI rAkhI. have te sItA rAvaNa upara zrAsakta hatI ke na datI te to jANI zakAtuM nathI, paNa rAvaNe to tene balAtkAre jogavI . ema koNa
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ 430 zIlopadezamAlA. zaMkA nahIM kare ? pANImAM paDelAM telanA TipAMnA sarakho zrA yuktivAlo vAda , mATe he rAma ! lokothI sarva ThekANe prasiddha thayelI vAtane saina na karo. he rAghava ! pavananI peThe cAre tarapha prasaratA evA thA kalaMkanI tame upekSA karazo nahIM. kAraNa ke, je kalaMkayI potAnuM kula zramAsanA sara malIna thAya ." e prakAra- sItAne viSe kalaMka sAMjasIne rAma kSaNamAtra sthIra thazne bolyAvinA unnA rahyA. par3I dhIraja dhAraNa karIne rAme temane kaDaM. " tamoe thA vAta mane kahI e bahu sAraM ka. huM strI thakI paNa prApta thayelA apayazane sahana karIza nahIM." ema kahIne rAme temane rajA zrApI. palI vIra puruSonI peThe rAtrIne viSe nagaramAM pharatA evA rAma jeTalAmA eka camAranA gharapAse zrAvIne unA rahyA teTalAmAM te camAra moDI rAtrIye gharamA zrAvelI potAnI strIne pATu mArIne tiraskAra sahita kahevA lAgyo. "tuM zratyAra sudhI kyAM rahI hatI?" strIye kahyu. tuM bahu nAre navo puruSa! zuM rAvaNe potAnA gharamAM mAsa sudhI rAkhelI sItAne rAme na grahaNa karI ? teNe to sItAno viyoga ba mAsa sudhIsahana kasyo ane tuM kSaNamAtra paNa nathI rahI zakato?" camAre kayuM."rAma to strIzrIjItAyelo be. huM tenAjevo nathI,mATe kema sahana karuM ?"zrA sarva vAta rAma bahAra unnA ujA sAMjalatA hatA, tethI te uHkhathI vicAra karavA lAgyA ke, "aho ! strIne vazya thayelA evA mane dhikkAra De ke, je nIca mANasoe kahelA dhikkAranA zabdone meM poteja sAMjalyA. nizcaya sItA pativratA , rAvaNa uHzIla ne zrane mhAruM kula niSkalaMka be; to have zuM karavU ?" ema citavana karatA evA rAme gharane viSe jaz lakSmaNanebolAvI ekAMtamA vicAra karavA mAMDyo eTale lakSmaNe kaDaM. "he Arya ! lokonA kahevAzrI sItA mahA satIno tyAga karazo nahIM. kAraNake, mANasa svajAvadhIja bIjAuMnA doSa kahevAmAM rasIka be, mATe je mahAtmAune upekSya be, teja rAjAu~ne zikSaNIya be." e prakAre lakSmaNe ghaNI rIte samajAvyA batAM paNa rAme potAnA kRtAMta nAmanA senApatIne teDAvIne kayu ke, "sItAne vanamA mUkI thAvya. kAraNa ke, loka je bobe De te ghaNuM karIne satya hoya je. to yazasvI puruSoe virUddha arthano tyAga
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAsatI sItAnI kathA. 432 karavo joie. sItAne sameta zikhara yAtrA javAno dohada utpanna thayo ve, mATe tene teja mISathI gaMgAnA sAme tIre mUkI zrAvya. "" kRtAMta senApati paNa rAmane namaskAra karI svAminA hukamazrI sItAne rathama besArI sameta zikharanI yAtrA karAvI thAne valate phere tene mhoTA yamAM mUkIne kar3evA lAgyo. "he devI! lokonAM zrapavAdathI rAme tamAro tyAga kasyo be. hA ! zrAvA krUra karmane viSe svAmIye mane zrAjJA karI. " evAM senApatInAM vacana sAMjalI sItA mUrchA khAine rathamAMthI pRthvI upara paDI gai ghaNIvAra thayA paDhI saceta thayelI te prativratA rAmane kaDevA lAgI. "jo tamane lokonA apavAdathI jaya be to jaganA ane mhArA samakSa AkAzavANIye te kema kayuM hatuM ? krUrathI paNa krUra evaM yA karma tamArA kulamAM zuM yogya be je, ekalI ane garjavatI priyAne vanamAM tyajI dIdhI ? topaNa yA vanamAM huM jema tema karIne rahIza ne lakSmaNa sahita rAma paNa dIrgha kAlasudhI vijayavaMta varto. " ema kahI ne sItAye senApatine javAnI zrAjJA karI eTale jenI yAMkhomAMdhI yAMnI dhArA pakatI hatI evo te sItAne praNAma karIne pATho nagara tarapha cAlyo. jAnakI paNa pUrvajavane viSe AcaraNa karelA potAnA karmane niMdatI batI yUthathI jUlI paDelI mRgalInI peThe vanavana pratye jamavA lAgI. evAmAM tyAM zrAvelo vajjajaMgha rAjA tene baDhena mAnIne potAnA puMDarIka nAmanA nagarane viSe teDI gayo. sa kRtAMta senApatie ayodhyAmAM AvIne sItAnI sarva vAta rAmane kahI; tethI te sItAnA vIyoganI pIDA sahana na karI zakavAthI tenIja sAthai pAThA vanamAM zrAvyA ne sItAne sarva sthAnake zodhavA mAMDI; paNa kyA dIvI nahIM; tethI AzA mUkIne pAThA ghare zrAvyA tathA " sItA marI gaI." ema dhArIne rAme tenI pretakrIyA karI. paDhI "sItA, sItA, " ema sItAnuM dhyAna chAne japa karatA evA te rAma kAlane nirga - " mana karavA lAgyA. dave sItAye paNa tyAM naMgalavaNa tathA madanAMkuza nAmanA be putrone janma zrApyo. tethI vajrajaMgha rAjAe potAnA putranI peThe teja'no janma
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ 432 zIlopadezamAlA. mahotsava kasyo. sItAnA te banne putro " lava zrane kuza" evA hulAmapAnA nAmathI prasiddha thayA. anukrame te banne putro kalA ane zAstrono saMpUrNa abhyAsa karI yauvana avasthA pAmyA; te vakhate te iM ane upejane paNa jayakArI evA mahA balavaMta thayA. par3I vajrajaMgha rAjAe potAnI zazicUlA nAmanI putrIne ane bIjI batrIza putrIune anaMgalavaNa (lava)nI sAthe paraNAvI ane aMkuza (kuza)ne mATe pRthurAjAnI putrInI yAcanA karI eTale pRthurAjAe uttara prApyo ke, "huMmhArI putrI ajANyA vaMzanA putranI sAthe paraNAvIza nahIM." te uparathI vajrajaMghane ane pRthurAjAne mhoTuM yuddha thayuM, temAM lava kuzanA bANothI pRthurAjAnuM sainya nAzI gayuM zrane pRthurAjA pote paNa nAzavA lAgyo tene jozne lava kuze kayaM. "are thajANyA vaMzamAM utpanna thayelA zramArAthI prasiddha vaMzamAM utpanna thayelo tuM kema nAzI jAya ?" pRthurAjAe pAbA valIne kaDaM. " meM zauryathIja tamALaM kula jAeyuM ." ema kahIne par3I teNe vajrajaMghanI sAthe saMdhI karI. evAmAM tyAM nArada zrAvyA. temane sarva rAjA sahita vajrajaMghe namaskAra karIne pUbyuM. "he mune! thA pRthurAjA potAnI putrI kuzane zrApe be; mATe te banne jAUno vaMza kaho, jethI pRthurAjA saMtoSa pAme." nArade hasIne uttara zrApyo. "kayo puruSa thA banne nArjanA kulane nathI jANato? rAvaNano nAza karanArA rAma lakSmaNa jemanA pitA . lokApavAdanA jayathI rAme zrA banne putro garnamAM hatAte vakhate sItAne gahana vanamAM tyajI dIdhI ." evAM nAradanAM vacana sAMjalI kuze kA. " he brahman ! rAme thA kAma kAMza sAraM kaDaM nathI. lokavANIno vicAra kasyA vinA temane te kAma karavU yogya nahotuM." lave kayu. "te nagarI keTaleka dUra le ke, jyAM rAma lakSmaNa vase ?" nArade kayu. "ahiMthI ekaso ne vIza yojana." palI pRthurAjAe potAnI kanakamAlA nAmanI putrI kuzanI sAthe paraNAvI. paDI mAtAnA tyAgathI krodhavaMta thaelA te banne nArja vajrajaMgha mAmAnI tathA sItA mAtAnI AjJA laz keTalAka sainya sahita tyAMthI nikalyA. anukrame tee ayodhyAnI pAse zrAvIne raNastaMja ropyo. te
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAsatI sItAnI kathA. 433. vAta sAMjalIne sainya sahita rAma lakSmaNa paNa yuddha karavAne sAmA zrAvyA. terjuno paraspara yuddha yaye bate lava kuze lIlAmAtre karIne rAmanA sainyane dInadazA pamADayuM. paThI rAma lakSmaNa zrane lava kuzane mhoDhuM yuddha yuM. temAM lakSmaNe krodha karIne kurA upara cakra pheyuM; paNa cakrato vegathI kuzanI pradakSiNA karI jema pUrve kareluM karma karanAraneja prApta thAya be tema pharIne lakSmaNanI pAse zrAvyuM eTale rAma ne lakSmaNa kheda pAmatA batA vicAra karavA lAgyA ke, "pRthvImAM nara nArAyaNa te ke zrame ? evAmAM jAmaMDala sahita nArada zravyA ne kheda pAmelA rAma lakSmaNane joine temaNe isIne kayuM. "he rAghava ! tame harSa pAmavAne ThekANe kheda kama karo ho ? potAnA mahA parAkramavaMta putrane joi kayA puruSaM citta yAnaMda na pAme ? sItAnA udarathI utpanna thayelA yA banne putro tamArA be. te yuddhanA mISathI tamArA darzana karavA yAvyA be. tamArA kulane jA nArA yA cakre terjano nAza kasyo nathI. valI svagotra rahita puruSa upara pheMkelaM zrA cakra kyAre paNa niSphala yataM nathI." pI putranA snehathI rAma lakSmaNa darSe karIne lava kuzanI pAse vegathI cAlyA. namra evA lava kuze paNa tatkAla rathathI nIce utarI pitAnA caraNamAM praNAma kasyo, jethI rAma lakSmaNe gaurava sahita tenAM mastaka suMdhyAM. te vakhate banne sainya harSamaya thayA. pI rAme puSpaka vaimAnamAM besIne mahA saMpattivAlI zrAyodhyAnagarI pratye praveza kasyo tathA lakSmaNa sugrIva, vajrajaMghAne bijISaNanI vinaMtIthI sItAne tatkAla teDAvI. yAvatI evI sItAne lakSmaNe sAmA jazne praNAma kasyo chAne kathaM ke, "he devI! ApanA pravezathI yA nagarIne pavitra karo." sItAye kayuM jyAMsudhI mhAro apavAda zAMti pAmyo nathI tyAMsudhI huM zuddhi kasyA vinA nagarI pratye praveza nahIM karUM ne ghara pratye paNa praveza nahIM karUM meM zuddhine mATe pAMca divya dhArayA be. te eja ke, "jo kaho to jvAlAsahita evA zragnimAM praveza karUM. 1 cokhA cAvuM. 2 tapelI kosa mukhamAM nAkhuM 3 zrAjavAmAM tolAnaM. 4 jIne karIne tapAvelI halanA phAlane cATu. e. je kaho te karuM." rAme te sarva vAta sAMjalIne sItAnA atyaMta zramayI jvAlA 55
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ 434 zIlopadezamAlA. sahita agnimAM pesavAnI vAta mAnya karI. panI rAme traNaseM hAtha lAMbI ane be mAthoDAM uMDI khAi khodAvI. temAM caMdananAM kASTha ja. rAvIne salagAvyAM. jyAre dedipya jvAlA pragaTa thara tyAre nirmala manavAlI sItAye paMca navakArarnu smaraNa karIne kaDaM. "he lokapAlo! sAMjalo. jo meM rAma vInA anya puruSane manamAM paNa smaraNa kasyo hoya to thA agni mane bAlajyo. nahIM tara teja ani mane amRtanA kuMDa sarakho thajyo." ema kahIne teNe animAM UMpApAta kIdho e. Tale tarata agni zAMta tha gayo ane krIDAnI vAvyanA sarakhI pANIthI jarelI khAz tha gaz. valI pANInA madhye rahelA sahastradalakamalarUpa siMhAsanamAM beThelI sItA zIlanA prajAvathI lakSmInI peThe zojavA lAgI. te vakhate jAnakInA mastaka upara devatAe puSpano varSAda varasAvyo zrane mANaso "zIla zrAzcarya karanAlaM." ema kahIne tenAM vakhANa karavA lAgyA. mAtAnA mahimAne joza thAnaMda pAmelA lava kuze rAjahaMsonI peThe tenA pagamAM praNAma kasyo lakSmaNa vigere sarve mANasoe jaktithI vaMdanA karI zrane rAme to premapUrvaka neTine tathA hAtha joDIne kahyu. "he devI! meM vanamA tyAga karelI tuM potAnA prajAvadhIja jIvI buM. valI teja zrAzcarya thayuM ke, huM tane jANI zakyo nahIM. he na ! mhAro sarva aparAdha kSamA kara ane puSpaka vaimAnamAM besI ghare cAla. valI thA rAjya lakSmIne saphala kara." sItAye kayu. emAM tamAro athavA bIjA kozno doSa nathI, kAraNa ke, jIve pUrve karelA karmanuM phala jogavaq jozye. have mhAre saMsAramA rahe yogya nathI, mATe saMsAranA uchedane arthe cAritra dhAraNa karIza. pabI sItAye utsava pUrvaka cAritra dhAraNa kaDaM zrane rAme klezano nAza karavAmATe tenA keza grahaNa kasyA. sItA dIrghakAlasudhI cAritra pAlI zracyuta devalokamAM devatAnA adhipatipaNAne pAmI ane rAma paNa anukrame nirmala dhyAnathI karmane dhoza nAkhI mokSa gatine pAmyA. iti mahAsatI sItAnI kathA samAptA.
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlagAthA. 435 have mahAsatInuM lakSaNa kahe. yA zIlanaMgasAmagrIsaMjave nizcalA satI. eSA jo sIlanaMgasoma-ggisaMnave nicalA saMI esau // itarAH mahAsatyaH gRhegRhe sati pracurAH zyarA mahAsaIna, ghareghare 'saMti pnro||10|| zabdArtha- (yA ke0) je strI (sIkhanaMgasAmaggisaMjave ke0) zIlavratanA naMganI sAmagrI bate (nicalA ke0) nizcala . (esA ke0) eja strI (saI ke0) satI jANavI. (zyarA ke0) bIjI (mahA sarca ke0) mahA satI (ghare ghare ke0) ghara gharane viSe (paurATha ke0) ghaNI (saMti ke) . // 10 // vizeSArtha- je strI zIlavrata jaMganI sarva sAmagrI utAM eTale ekAMta sthAna, sneha, moha ane prArthanA ityAdika saMkaTamA zrAvI paDe bate paNa potAnA zIlavatanuM rakSaNa karavAne ghaNA zrAgrahavAlI , tejasatI kahevAya be; paNa jyAM sudhI bIjA kozae prArthanA karI nathI ane saMkaTamAM zrAvI paDI nathI tyAM sudhI zIla pAlavAmAM tatpara evI bIjI mahA satI to ghare ghare ghaNI be. kayu De ke- viralA mahilA zIla-kavitAH kati saMkaTe // prAyo'nanyarthitA eva, sAMprataM hi ptivrtaaH||1|| artha- kalezakArI saMkaTa zrAvI paDavADhatAM zuddha zIlavaMta strI bahu thoDI be; paraMtu zratyAre to ghaNuM karIne prArthanA karanAra na malavAne lIdhe pativratA . // have zIlavatane rakSaNa karavAno upAya kahe . tathApi eva ekAMtAdisaMgaH nityamapi parihartavyaH tadavi hU~ egeMtAI-saMgo nizcaMpi parireyevo // yena ca vizamaH iMjiyagrAmaH tumbAni satvAni jeNa ye visamo iMdiya-gAmo tugai staaii|| 110 // zabdArtha- jo ke zIlavata pAlaq bahu kaThIna ne (tahavi ke0) to paNa (egaMtA ke0 ) ekAMtAdi (saMgo ke0) saMga ( nicaM ke) niraMtara (parihareyavo ke) tyAga karavo. (hu ke0) nizcaya. (jeNa ke0)
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ 436 zIlopadezamAlA. je kAraNa mATe (iMdiyagAmo ke0) iMjiyano samUha (visamo ke0) rakSaNa karavo azakya 2 (ya ke0 ) ane ( sattA ke0) prANI (tuchAra ke0) cittanI dRDha zakti rahita . // 110 // vizeSArtha-jo ke zIlavata pAlaq bahu kaThINa be, topaNa ekAMta, sneha, vigereno niraMtara tyAga karavo. kAraNa ke, iMDiyano samUha rakSaNa karavo azakya ane prANI cittanI alpa dRDhatAvAlA je; mATe potAnA saMbaMdhInI sAthepaNa ekAMtamAM besa nahIM. kahyu be ke- mAtrA vastrA uhitrA vA, na viviktAsano javet // balavAniMjiyagrAmo, vidvAMsamapi karSati // 1 // puruSe mAtA, bahena zrathavA putrInI sAthe ekAMtamAM besavu nahIM. kAraNa ke, balavAn evo iMDiyano samUha vidvAn puruSane paNa vazya karI nAkhe be. // 110 // pote nirdoSa hoya to paNa strInA saMgathI apavAda . to lAge , te vAta kahe je. yadyapi eva na pratajaMgaH tathApi eva saMgAt navet apavAdaH javi hu~ no vayanaMgo, tavi dve saMgIna doI avvaan|| doSanijAlananipuNaH sarvaH prAyaH janaH yena dosanioNlaNanijaNo, sebo pIyaM jaiNo jeNeM // 111 // zabdArtha- (javi ke0) jo ke niSkapaTapaNe zIlavata dhAraNa karanAra puruSane (saMgAu ke0) saMgathI (vayacaMgo ke0) zIlavatano jaMga (hu ke0) nizce (no hoza ke0)na thAya (tahavi ke0) topaNa (avavA ke0) apavAda (hu ke0) nizce thAya. (jeNa ke0) je kAraNa mATe (pAyaM ke0) ghaNuM karIne (sabo ke0) sarve (jaNo ke0) mANasa (dosanihAlaNaniuNo ke0) bIjAnA doSa jovAmAM DAhyA hoya je. // 111 // vizeSArtha- jo ke niSkapaTapaNe zIlavatadhArI mahAtmA puruSanA - tano naMga kadApI na thAya, topaNa nizce apavAda to lAge je. kAraNa ke, ghaNuM karIne sarve mANaso pArako doSa jovAmAM catura hoya . // 111 //
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlagAthAna. 437 have phala dekhAvA pUrvaka zIlano upadeza pUrI karatA batA kahe be. tasmAt sarvathApi zIle udyama tathA kuruta jojavyAH to sabaidAvi sIla-mi uGamaM taha karei~ nonavA // yathA prApnuta laghueva saMsAraM tA zivasukhaM jada pauveda lahucciya, saMsAraM tariya sivasukaM // 11 // zabdArtha- (jo navA ke0) he javyajano ! (tA ke0) te kAraNamATe (sabahApi ke0) mana, vacana zrane kAyAye karIne paNa (sIlaMmi ke0) zIlavratane viSe (taha ke0) te prakAre (uUmaM ke0) udyamane (kareda ke0) karo ke, (jaha ke0) jema tame (bahucciya ke0) UTa ( saMsAraM ke) saMsArane (tariya ke0 ) tarIne (sivasuhaM ke0) mokSasukhane (pAveda ke0) pAmo. // 11 // vizeSArtha- he javyajano! te kAraNamATe mana, vacana zrane kAyAye karIne zIlavatane viSe tevIrIte udyama karo ke, jethI tame saMsAra samuja tarI kaTa moda sukha pAmo. zrA gAthAmAM 'javA' evaM sAmAnya saMbodhana prApyu be, tethI zIlavata pAlavAthI strI ane puruSa banne modanA zradhikArI thAya ne ane te upadeza tattvane yogya be. ajavya janone hi. tane mATe upadezeDhuM tattvavacana temanA hRdayamAM praveza karatuM nathI. zrI arihaMta prajue kahyu De ke- mithyAdRSTi jIva, upadezelA tattvavacanane zraddhathI sAMjalatA nathI, paraMtu upadezelA athavA na upadezelA asa nAvane zramAthI sAMjale . // 11 // have graMtha karanAra garvane tyajI devApUrvaka zIlavatane viSe pravartavaM ane zIlavratanA naMgathI nivartavU ityAdi upadezanI paraMpa rAne pUrNa karatA batA kahe je. iti zIkhanAvanayA nAvayan nityameva zrAtmAnaM zya sIlanAvaNAe, nAvaMtto niccameve apANaM // dhanyaH dharet brahma dharmamahAnuvanasthirastaMnaM dhanno dharija baM dhammamahAnavaNathirathaMnaM // 113 //
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ 437 zIlopadezamAlA. zabdArtha- (zya ke0) e prakAre (sIlanAvanayA ke0) zIlavatanI jAvanAye karIne (nicaMeva ke0) niraMtaraja (appANaM ke0) potAnA AtmAne (jAvaMto ke0) jAvato arthAt dRDha karato evo (dhanno ke0) dhanya puruSa je je te (dhammamahAjavaNa ke0) dharmarUpa mhoTA mahelane zrAdhAra evA ( thirathanaM ke) nizcala thAMjalA sarakhA (baMnaM ke0) zIlavratane (dharija ke0) dhAraNa kare . // 115 // vizeSArtha-pUrve kahelA upadezanI zrakA sahita zIlavatanI nAvanAvaDe niraMtara potAnA zrAtmAne zIlapAlavAmAM dRDha karato evo koza dhanya puruSa dharmarUpa mhoTA mehalane uno karI rAkhavAmAM nizcala thAMjalA sarakhA zIlavatane dhAraNa . arthAt dhanya puruSa zIlavatane dhAraNa karavA samartha De; paNa mArA sarakho pApI te vratane pAlavA samartha nathI. ema graMtha karanAra pote kahe. // 114 // dhanazrInI kathA. jenI havelI upara rahelA suvarNanA kalazo kalyANanA samUha sarakhA zone ke evI lakSmInA svastivAda sarakhI ur3A yinI nAmanI nagarI . tyAM jenA hAtharUpa staMba (kamalanA nAla )ne viSe paMcAla dezanI pRthvI rUpa lakSmI laya pAmI hatI arthAt paMcAla dezano adhipati evo jitazatru nAmano mahA pratApI rAjA rAjya karato hato. te nagaramA sAgara caMDa nAmano zeTha vasato hato. puNyarUpa caMjhe karIne jenuM citta hamezA AnaMdamaya hatuM evI caMpazrI nAmanI tene strI hatI. teune samudatta nAmano buddhivaMta putra hato. tene mAtA pitAye kalAUno zranyAsa karavA mATe gurune tyAM mUkyo hato. __eka divasa adhyApaka (guru )nI sAthe khubdha thayelI potAnI mAtAne jANIne strI thakI virakta thayelA samudatte vivAhano anigraha potAnA manamA dhAraNa karI rAkhyo. paDhI anukrame yuvAvasthA pAmelA te putrane mATe pitA sAgaracaMjhe rUpa, guNa ane kulavaMtI evI seMkaDo kanyAune zodhI rAkhI; paraMtu jema sAdhu puruSa khadamIno Adara kare nahIM, tema teNe te kanyAu~no svIkAra kasyo. nahIM. zrA pramANe virakta thayelA te samuSadattano kAla yoginI peThe javA lAgyo. eka divasa teno pitA sAgaracaMDa
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhanazrInI kathA. 430 kaMza kArya prasaMge saurASTra (soraTha) dezamA gayo bhane te tyAM giripura nagaramAM dhanasArthavAhane ghare rahyo. ghara saMbaMdhI kArya karI rahyA par3I teNe potAnA putra samudattane mATe dhanasArthavAhanI putrI dhanazrInuM mAgaM kalu ane par3I te potAnA ghara pratye zrAvyo. __ ko eka divase teNe putra samudattane kaluM ke, " devatsa ! giripura nagaramAM mhArAM keTalAMka vAsaNo paDyAM be; mATe tuM tyAM jazne te laz zrAvya. valI teNe potAno manoratha pUrNa karavAne mATe samudattanA mitrane guptarIte vivAha saMbaMdhI sarva vAta nivedana karIne samajAvyo. panI samudatta potAnA mitrasahita pitAnI AjJA pramANa karavAne tyAMcI cAkhyo. anukrame te jema puNyavAn puruSa iSTavastune pAme tema giripura nagaranA udyAnamAM zrAvI pahocyA. paLI mitre dhanasArthavAhane samujadattanA AgamananI khabara mokalAvI te uparathI dhanasArthavAha vivAhasaMbaMdhI taiyArI karI, parivAra sahita sAmo zrAvIne samudattane potAne ghare teDI gayo. tyAM teNe kapaTathI putrI dhanazrIno pANigrahaNa karAvI jamAzne ghaNuM avya zrApI saMtoSa pamADyo. par3I mitroe yogya krIyA karelo samujadatta nivAsa gRhapratye gayo. tyAM te dhanazrIne jora jema ziyAla pANIne jo pAlo vale tema pADo valyo ane jyAM mitro sUtA hatA tyAM zrAvIne sUto. savAra thavAno vakhata thayo eTale te bahAra javAnA (kADe javAnA) miSathI kyAMza nAzI gayo. te vAta mitre dhana sArthavAhane karI; tethI teNe sarva sthAnake zodha karI paNa kyAMzthI jamAznI zuki malI nahIM. zrA vAta sAgaracaMDazeThe jANI; tethI te paNa takAla tyAM Avyo bhane thoDA divasa rahyA paDI potAnI nagarI pratye gayo. bAra varSane aMte dRSTa puSTa banelo samudatta kApaDIno veza dhAraNa karIne pharI te nagaramAM zrAvyo ane potAnA gharanA udyAnamAM beThelA dhanasArthavAhane kahevA lagyo ke, "mane udyAnanuM rakSaNa karavA mATe rAkhazo ?" sArthavAhe hA kahI, tethI vRdonAM vaidAMne jANanArA teNe teudyAnane anukrame naMdana vananA sarakhaM banAvyu. eka divasa sarva RtuUnAM phalathI suzonita evI udyAnanI lakSmIne jozne AnaMdamAM magna thayelo dhanasArthavAda manamAM vicAra karavA lAgyo
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ qm zIlopadezamAlA. ke, " yA prakAranI kalAno pAtra yA yAvA kAryamAM yogya nathI. zaM ciMtAmaNi ratna bakarInA galAne viSe bAMdhavo yogya be ?" Avo vicAra karIne sArthavAde tene kAnanAM kAryamAM joDyo; tethI te tyAM kAma karavA lAgyo. kacuMbe ke cAkaro hamezAM parataMtra hoya te. paThI lakSmIne vazya karavAmAM auSadharUpa evo te sarvane vizvAsapAtra thayo ne vinItaka evA nAmI prasiddha paNa thayo. "A sarva guNano pAtra be. evI jo rAjAne mAlama pamaze to te Ane potAne tyAM lai jaze . " evaM dhArIne zeThe te vinItakane potAnA gharanuM sarva kArya soMpyuM ne potAnuM iSTakArya karanArA evA tene potAnA putrathI paNa adhika mAnyo. kathaM ve keguNo kone mAna zrApanArA nathI yatA ? arthAt sarvane thAya be. sarva prakAnA kArya karanAro, vinIta ne satyarUpa dhananI saMpattivAlo te vinI - taka anukrame sarvane vizvAsapAtra thayo. eka divasa gokhamAM ujelI dhanazrIne joi kAmadevayI atyaMta pIDA pAlo talA sarva vizvane dhanazrImaya dekhavA lAgyo paDhI kAmI evA teNe niraMtara dhanazrInI pAse rahenArA vinItakane prArthanApUrvaka tenI pAse mokalyo. vinItake paNa avasara malavAthI talAre kaDelA samAcAra dhanazrIne kA. kayuM be ke bIjAnI vastune grahaNa karavAnI ichAvAlA dhUrta puruSo zIzI ceSTA nathI karatA ? arthAt sarva prakAranI ceSTA kare a. pI satI dhanazrIye potAnuM mastaka dhUNAvatAM dhUNAvatAM tene kayuMke, " he vinItaka ! tuM mane prANathI vadhAre vahAlo be; paraMtu yA saMdezo lAvArUpa karma thI to jayaMkara zatru jevo yai paDyo be. kAraNa mhArA zIrUpa maNine tuM dUSita karavAnI ichA kare be. meM mana, vacana chAne kA yA karIne tene pati mAnelo be ke mAtA pitAe sarvanI sAkSImAM mane je samudradatta soMpye be. " , " dhanazrInAM yAvAM vacana sAMjalI manamAM darSa pAmelA vinItake kayuM. 'he naye ! jema kRpaNa mANasa dhanane vRthA hArI jAya be, tema tuM paNa potAnuM jIvita zA mATe vRthA hArI jAya be ? jene viSe tuM zrAsakta thai itI te to tane tyajIne cAlyo gayo be ke jenI zuddhi paNa lAgatI nathI; mATe have to tuM tenAmATe vRthA jIvita dArI jAya be. " dhanazrI ye
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ 441 dhanazrInI kathA. kaDaM. " tuM vinIta batAM paNa avinIta dekhAya . kAraNake, je tuM pagrInIne kINAM jalakaNa sahita hemaMta RtunA pavananI peThe mane AvAM vacano saMjalAve je. kulavaMta strI ne zIlavataja thA lokanuM zrane paralokanu jIvita . zIlavata nAza thayA par3I to jIvatAM batAM paNa muvAM sarakhAM be. ghaNA divasanA paricayathI havaNAM tane jIvato javA dalaM buM; paNa have jo pharIthI evaM kahIza to sarva prakAre zidA karIza." yA prakAre dhana sArthavAhanI putrI dhanazrIye vinItakano tiraskAra kasyo; tethI teNe dhanazrInA pagamAM pIne kaDaM ke, " mhAro aparAdha kSamA kara." valI teNe pUjyuM ke "thAro pati samudatta koNa be te mane kahe ?" dhanazrIye kahyu. " ujAyinI nagarImA sAgaracaMDa nAmanA zegno e putra be; ke, je ranonI khANarUpa samunI peThe guNonI khANarUpa ane kalAu~nA sthAnarUpa . vinItake kaDaM. " huM hArA guNoe karIne prasanna thayo bu; mATe have thArA patine jyAM tyAMcI zodhI lAvIza." ema kahIne te dhanazrInA zIlane vakhANato to tyAMthI cAlI nikalyo. valI teNe jJAnI puruSonI peThe strIune viSe puHzIlanA zrAgrahane paNa tyajI dIdho. par3I te samudatta mAtA pitAnA manane yAnaMda pamADato bato uU. yinI nagarI pratye gayo eTale sAgaracaMDe paNa potAnA putranuM zrAgamana dhanasArthavAhane jaNAvyuM. mAtA pitA tathA sAsu sasaro tene pharIthI janma pAmelA sarakho mAnavA lAgyA ane banne sthAnake vadhAznA mahotsava thavA lAgyA, paDI samudatta mhoTI samRddhi sahita giripura nagara . pratye gayo. tyAM yogI puruSa jema saMsAra samujnA tIrane jozne zrAnaMda pAme tema jamAzne jozne sarve thAnaMda pAmyA. par3hI satI dhanazrI paNa potAlA niSkalaMka zIlavatanA prajAvathI utpanna thayelA ajuta vainave karIne dIrgha kAlasudhI thA loka ane paraloka saMbaMdhI sarva prakAranA kalyANanAM sukhane pAmI. // iti satI dhanazrInI kathA //
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 zIlopadezamAlA. ve graMtha samAtimAM graMthakAra potAnA nAma garjita maMgala AziSa kahe. kRtAM enAM iti jayasiMhamunIzvara vineyajayakIrtinA zye jayasiMha muNI sara - vineyajaya kittiNA kaiyaM aiyaM // zIlopadezamAlA ArAdhya khajadhvaM bodhasukhaM zIlovaesamAlaM, khArAdiya ladada bodimu~haM // 114 // 50 zabdArtha - he javyojano ! ( iya ke0 ) e pramANe (jaha siMhamunI sara ho ) zrI jaya siMha nAmanA munIzvaranA ( vineya ke0 ) vinayavaMta ziSya evA (jaya kittiNA ke0 ) jayakIrtimunie ( kayaM ke0 ) racelI evI (eyaM ke0 ) thA ( sIlovaesamAlaM ke0 ) zIlopadezamAlAne ( zrArAfor ho) khArAdhIne (bohisukhaM ke0) bodhisukhane ( lahada ke0 ) pAmo. vizeSArtha - he navyajano! tame e prakAre zrI jaya siMha munIzvaranA vinayavaMta ziSya jayakIrti munie racelI yA zIlopadezamAlAne dhArAdhIne athavA to zIlanA upadezarUpa puSyanI mAlAne dhAraNa karIne sa matithI prApta thatA evA mokSasukhane pAmo // 114 // atha prazastiH vidyAsatraM pavitraM prathitaguNagaNAnekapAtraM pratiSTAsiddhAMtAmnAya siMdhurniravadhinirahaMkAratAratnakhAniH // vizvajAya dvihArodyamanavamarasaprodyaDuddAma kIrtinirdezaH sanmahimnAM jagati vijayate rudrapallIyagachaH // 1 // - vidyA pavitra sthAna, prasiddha evA aneka guNonuM pAtra, karavA yogya kAryanA siddhAMtanA upadeSano samudra, aMtarahita niranimAnarUpa ratnonI khANa, cAre tarapha jAgatA vihAranA udyamarUpa navamA rase karIne dedIpyamAna kIrtivAlo ne uttama mahimAnA sthAnarUpa rudrapallI gaTha jagatmAM vijayavaMta varto // 1 // cAMdre kule'bhUnmunicakravartI, guruH krameNAzrajayadevasUriH // nidhAnavadyena navAMgavRttirnavIkRtA nirhutaDuHkhameNa // 2 // artha - caMdrakulane viSe munimAM cakravartI evA ajaya devasUri guru
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazastI. 443 anukrame thayA. tyAga kamu ne niMdA karavA yogya kArya jemaNe evA je gurue nidhAnanI (avyanA jaMDAranI) peTha nava aMganI TIkA navI rcii.|| saMvijJacUDAmaNayo na keSAM, syurvavajAH zrIjinavabajAste // mUrttApiyajIvinAmamUrttamAtmAnamuttuMgaguNaiH sasaMja // 3 // artha- zrIjinezvara ne prIya jemane evA te jhAne karIne cUDAmaNi ratna samAna muni kone vahAlA nahoya ? ke jemanI mUrtivaMta evI paNa vANI navyajIvonA amUrtavaMta evA AtmAne utkRSTa guNoe karIne vakhANe . // 3 // somatvena hRtasvatattva zva yaiH zUnyatramI cNumaaH|| sa zrImAn guNazekharaH paramatadhvaMsI parAcInavit // jAtastatvamatistatastatamahAH zrIpAcaM prju-|| ryatprajJAplavanAdivApa gururapyastAticAracamAn // 4 // artha- jemanA zItalapaNAthI jANe potAnuM tatva nAza thayuM hoya nahiM zuM ema caMdramA niraMtara zrAkAzane viSe bramaNa kare De evA ane gupothI manohara, paramatano nAza karanArA tathA naviSyakAlanA jANa evA temaja vistAravaMta yazavAlA tatvabuddhivAlA padmacaM je ajayadeva sU. rinA ziSya thayA. valI je panacaMdra gurunI buddhinA vegathI guru paNa sUryanA jamane "zrA zuM sUrya ? " evA jamane pAmyA. // 4 // tatpaTTe vijayeMkuriMkuvimalA hetorpaNAdeva ya kIrtiH zuddhaguNonavA dhavalayatyayApi vizvatrayIm // zrImaMto'jayasUrayo mama mude te kAsinUmipate rAsthAnimanisenire'tha virudaM ye vAdisiMhA iti // 5 // arthaH- temanA padane viSe vijayacaMdramuni thayA. hetunA guNathI jemanI zurU Nane lIdhe utpanna thayelI zrane caMjanA sarakhI nirmala evI kIrti zrAja sudhIpaNa traNa lokane ujvala kare . te zrImAn anayasUrinI pATe thayelA muni mane harSane arthe thAu~ ke, je munie sanAmAM kAzI rAjA pAsethI 'vAdisiMha' evaM biruda dhAraNa kakhaM . // 5 // __tatpadodayazailavAsaramaNiH zrIdevacaM praju yenAyaM guruNApi tUlakalayA tINoM jvaaNnonidhiH||
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. tatpAdAMbujacaMcarIkacaritaH zrImatprajANaMda 5tyAsIdyasya guNAH sItA api jagacceto'nuraktaM vyadhuH // 6 // artha - temanI pATarUpa udayAcala parvatane viSe sUrya samAna zrIdevacaMdra guru yA. je guru zrA saMsArarUpa samudrane tUlanA aMzanI peThe tarI - gayA. zrIdevacaMdra gurunA caraNakamalane viSe camara sarakhA zrI pramANaMda muni ghayA. je muninA ujvala guNoe thA jagatnuM citta potAne vaza karayuM hatuM // 6 // zrI zrIcaMdraguruH prasiddhamahimA zuddhAH sphuTA yakuNAH, nairguNyAni nivezinaH kaNajujo muMjaMti vAcAlatAm // tadvaMdhurvimaleMDusUrirudajUdApIya yaddezanA - mmm mAnaMdAya laMjato juvi janA muktAtmatAM menire // 7 // artha - zrI prajANaMda gurunA ziSya prasiddha mahimAvAlA zrIcaMdra guru thayA. jemanA zuddha ane prakaTa evA guNo nirguNapaNAne zrAzraya karI rahelA bAlako ( zrajJAnI ) ne vAcAlapaeM pragaTa karatA hatA. te caMdragurunA baMdhu vimalacaMdra sUri thayA. jemuninI dezanA sAMjalIne pRthvI upara rahelA mANaso zradvaya evA zranaMdanA lAjathI potAnA zrAtmAne mukta mAnatA hatA. // 7 // ( vasaMtatilakAvRttam ) vAdAMgaNe pratihatA prativAdino yainamrA nakheSu padayoH pratiphe livAMsaH // prAptAH zaraNyamiva rejuramI munIMdrA, jJAnaM dizaMtu guravo guNazekharAhvAH // 8 // - je vAdamA prativAdIuno parAjava kasyo be, eTalA hetuthI je temanA paganA nakhane viSe namra banIne jANe zaraNe zrAvelA hoya nahiM zuM ? ema zojatA hatA. te guNazekhara nAmanA yA munIzvara guru zramane jJAna Apo. // 8 // ( pRthvIvRttam ) tadIyacaraNayI sarasijaikapuSpaMdhayaH, sa saMgha tilakaprabhurjayati sAMprataM gavarAT //
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ 445 prazastI. zakakSitipabodhakRtpranujinaprajo'nugrahA tvavAptagaNanRtpadapramukhatatvavidyAgamaH // e|| artha- te guNazekharamuninA be caraNakamalane viSe mararUpa te zrIsaMghatilakaguru havaNAM gabanA rAjA jayavaMtA varte be. zrIjinezvara prajunI kRpAthI zaka rAjAne bodha karanArA te zrI saMghatilakaguru gaNadhara pada pAmavA vigere tatvavidyAnA pAra pAmelA thayA htaa.|| e|| (AryAvRttam ) tatpAdapadmahaMso, vivRttiM zIlopadezamAlAyAH // zrIsomatilakasUriH, zrIzIlataraMgiNIM cakre // 10 // artha- te saMghatilaka gurunA caraNakamalane viSe haMsa sarakhA zrIsomatilakasUri thayA ke, jemaNe zIlopadezamAlAnI zIlataraMgiNI nA. manI TIkA karI // 10 // (sragdharAvRttam ) / lAlAsAdhostanujaH praguNaguNa nidhiH sAdhuseDhAnumatyA, bAnUH zIlopadezastrajamamaladhiyA sUtrato'dhItya samyak // artha vijJAtumasyAyuganidhisaravo vatsare vikramAMke, vRttiM navyAM sa vidyAtilakamunivarAtkArayAmAsa sAdhuH // 11 // artha- lAlAsAdhunA putra, bahu guNonA naMDAra evA gajU nAmanA sAdhue seDha muninI anumatithI nirmala buddhivaDe thA zIlopadezamAlAnI mUla gAthAno sArI rIte abhyAsa karIne teno artha jANavA mATe vikrama saMvata 13e4 mAM bIjI vidyAtilaka muni pAse thA zIlopadezamAlAnI navI TIkA karAvI . // 19 // (upajAtivRttam ) pramAdadoSAdatha buddhimAMdyAnAstre nibakaM yadayuktamatra // medhAvatAmaMjalireSa baddhaH, prasadya te tanmayi zodhayaMtu // 15 // artha- pramAdanA doSathI athavA buddhinA jADyapaNAthI thA zAstramA je kAMza azuddha lakhAyuM hoya to huM buddhimAn puruSonI pAse hAtha joDaM buMke, jethI temaNe prasanna thara mhArI belone sudhArI levI. // 12 //
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlopadezamAlA. ( zArdUlavikrIDitam ) jIvAjIva vicAravArivicaratpatrAvalImaMDitaM, tattvajJAnamadhuprameDuratamaM zuddha kriyAkezaram // yAvajaina matAMbujaM munimarAloghaiH samAzrIyate, tAvannaMdatu vAcyamAnamRSibhiH zAstraM zriyo maMdiram // 13 // artha- jIva ane ajIvanA vicArarUpa pANImAM vicaratI evI pa tronI paMktithI suzojita, tatvajJAnarUpa makaraMdathI atizaya snigdha ane zuddha kriyArUpa parAgavAluM jainamatarUpa kamala jyAMsudhI munirUpa iMsanA samUhothI sevana karAya De tyAMsudhI munirjae abhyAsa kareluM zrA lakSmInA maMdirarUpa zAstra AnaMda pAmo. // 13 // 446 ( upajAtivRttam ) rAjImatiM rAjyamatiM vihAya, vivAdayastAM dayitAM dayAkhyAm // jujAbalApAsta viprapaH zriye'stu nemiH zamakalpavRkSaH // 14 // artha- jemaNe rAjIma tine ane rAjyane tyajI dai dayA nAmanI strInI sAthe vivAda karelo . valI jujAnA balathI zatrunA pahano nAza karanArA ne zamatAnA kalpavRkSa evA zrI neminAtha lakSmI ne artha thA. // 14 // // iti zIlopadezamAlA prazastI samAptA //
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 26 jaMpUdvIpa sUryano dhuvevA samUhathI pramukhANAM zuddhipatra. 447 dRSTidoSathI athavA matidoSathIthayelI mUlyonuM zuddhipatra. pRSTha paMkti azuddha zuddha pR paMkti / azuddha 15 abhayadevasUri somatilakasari 192/22 sI 3 11 jinakIrtijayakIrti 20128 chIlI jhIlI jaMbUdvIpa 236/17 vatse vatse 16 | 3 Api api 26422 sUryone 16 19 mahAmaNi mahAmuNiNo 266/23 saMbhAvI staMbhAvI mUratI chAyAM chAyAmAM 1 trIjo jIjA 289/11 zraSThe 55 17 praliddha prasiddha |305/19 rojapopaTa rAjapopaTa 72 16 jaDIne caDIne 317/ 2 snehanI snehathI 78 5 kAla'sya kAlasya 330/20 sahamUthI 118/29 ghuvevA 340 4 pramukhAnAM 125/12 sAhita sahita 374 4 guNarUpa guNanAsamUharUpa 136, 8 yayaDhakA jayaDhakkA 39929 bAdAra bAdara 136/15 jasaDhakA jayaDhakkA |407/ 2 pAsabAsthAdi pAsavAdi 169 6 devAtAe devatAe |435/16 kali saMkaTe kalisaMkaTe 17728 Anino agnino 120 pRSTe rahelI gAthA ahiM dAkhala karI be. have zIla pAlavAne dRDha kare .. zrImasinemipramukhAH svAdhInazivA api brahmavratalInAH sirimajhiMnemipamudA, sAhIsivAvi banavayaMlINA // yadi tAvat kiM anyajIvAH sithilAH saMsAvasagA api jara tA kiM-manna~jIvA, siDhilA saMsAravasagAvi // 40 // zabdArtha- he navyajano ! ( jaz ke0) jo (tA ke0 ) prathama te (sAhINasivAvi ke0 ) potAne khAdhIna kasyo De moda jeNe arthAt teja navane viSe mode janArA evAya paNa (sirimasinemipamuhA ke0) zrI madinAtha pramukha je je te (baMjavayalINA ke0) brahmacarya vra. tane viSe zrAsakta zrayelA be, tyAre ( saMsAravasagAvi ke0) saMsAranA vyApArane viSe parAyaNa thayelA evAya paNa ( annajIvA ke0) bIjA
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ 447 sAmAnya prANi je je te (kiM siDhilA ke0 ) zIla pAlavAmAM zA mATe zithila thAya De ? // 40 // vizeSArtha- jo teja javane viSe moda janArA evA zrI malinAtha zrane neminAtha vigere pANigrahaNa (vivAha )no tyAga karIne brahmacaryaneja sevana karanArA thayA, to saMsAranA vyApAramA parAdhIna thayelA evA sAmAnya prANi brahmacarya pAlavAmAM zA mATe zithila thAya De ? arthAt jo teja navamAM mokSasiddhine pAmanArA puruSoe brahmacarya vrata pAlyu , to saMsAramA bUDI rahelA sAmAnya prANie modasi hinA phalane mATe to vizeSadhIja brahmacarya vrata pAlavaM joze. // 40 // JAMMAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAL samApteyaM zIlopadezamAlA.