Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાય સરિતા
8 હણાટક 8 [, , થોથાGિોલઠ્ઠ કૃદ્ધિ શ્રી,
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
|| ૩ હું શ્રી ધરણેન્દ્રપદ્માવતી પરિપૂજિતાય શ્રી શખેશ્વર પાર્શ્વનાથાય નમઃ | | શ્રી બુદ્ધિ-તિલક-શાંતિચન્દ્ર-કનકપ્રભ-સોમચન્દ્ર-જિનચન્દ્રસૂરિ સદ્ગુરુભ્યો નમઃ |
સઝાય સ્રરવા
(તરંગ ૧ થી ૭)
-: સંપાદક :પ.પૂ. આશ્રિતગણ નેતા આચાર્યદેવેશ શ્રીમદ્ વિજય જિનચન્દ્ર સૂરીશ્વરજી મહારાજાના શિષ્યરત્ન
પ.પૂ. વાત્સલ્ય વારિધિ આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ વિજય સંચમરત્ન સૂરીશ્વરજી મહારાજાના
શિષ્યરત્ન આ.વિ. યોગતિલક સૂરિ
-: પ્રકાશક :સંયમ સુવાસ
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રથમાવૃત્તિ:
સજ્ઝાય સરિતા
૧૦૦૦ પ્રત:
પ્રાપ્તિ સ્થાન
“સંચમ સુવાસ”
શેઠ જમનલાલ જીવતલાલ
જૂનાગંજ બજાર, ભાભર,
જિ. બનાસકાંઠા, પીન : ૩૮૫૩૨૦.
ફોન : ૨૨૨૧૨૭/૨૨૨૦૨૭
***
દીનેશભાઈ સોહનલાલ શાહ
૨૦૩, કેન્ટ ગાર્ડન, જામલી ગલી,
ટી.પી.એસ. ૩, બોરીવલી (વેસ્ટ),
મુંબઈ-૪૦૦ ૦૯૨.
ફોન : ૩૧૦૭૮૫૪૦
વિ.સં. ૨૦૬૧
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાય સરિતા
-: આર્થિક સહકાર ઃ
શ્રી ભાભર શ્વે. મૂ.
જૈન સંઘના
જ્ઞાન
ખાતામાંથી
3
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
-: પ્રાસ્તાવિકમ્ :
પરમાત્માનું શાસન અજોડ છે. શાસનની આરાધના કર્યા વગર કોઈ જીવ આત્મહિત કરી શકતો નથી. આરાધના પરમાત્મ શાસનના રહસ્યો પામ્યા સિવાય શક્ય નથી. રહસ્યોને શાસ્ત્રોમાંથી પામવા અતિદુષ્કર છે કારણ કે શાસ્ત્રો અતિગહન છે અને તે પણ સંસ્કૃત-પ્રાકૃત ભાષામાં ગ્રંથસ્થ છે.
આબાલ-ગોપાલ સર્વે જીવો પરમાત્મ-શાસનના ગહન રહસ્યો સહેલાઈથી પામી શકે તે માટે મહાપુરુષોએ અતિરોચક શૈલીમાં કાવ્યરૂપે સજ્ઝાયોનું સર્જન કરી અનન્ય ઉપકાર કર્યો છે સ્વસ્વાધ્યાય કે પ્રતિક્રમણાદિ અવસરે બોલાતી આ સજ્ઝાયો અનેક આત્માઓને સન્માર્ગની પ્રાપ્તિ પાપનો પ્રતિઘાત અને ગુણોનું આધાન કરાવનારી બની છે.
પ.પૂ. આશ્રિતગણહિતચિંતક આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ વિજયજિનચંદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજાન પ્રથમ શિષ્ય તરીકે જેમને સૌભાગ્ય સાંપડ્યું હતું તે પૂ.મુ.શ્રી જયેશવિજયજી મ. મોટી ઉમરે દીક્ષા લીધા પછી સજ્ઝાયો દ્વારા સ્વ-પર અનેક જીવોને લાભ કરનારા બન્યા હતા. તેમની સજ્ઝાય પ્રત્યેના પ્રેમને કારણે જ આ પુસ્તક પ્રગટ થઈ રહ્યું છે. વર્તમાનમાં વધુ પ્રસિદ્ધ તેમજ ઉપયોગી એવી ૪૩૨ સજ્ઝાયોનું સંકલન આ પુસ્તકમાં કરવામાં આવ્યું છે.
આ સજ્ઝાયોને સરળતા અને વિષયાનુકૂળતા અને ઉપયોગિતા ધ્યાનમાં રાખીને ૭ તરંગ (વિભાગ)માં વહેંચવામાં આવી છે.
તરંગ પ્રથમમાં વિવિધ ચરિત્રોની (૧ થી ૨૦૨) સજ્ઝાય છે. તરંગ દ્વિતીયમાં આગમોની (૨૦૩ થી ૨૦૭) સજ્ઝાય ઢાળ રૂપે છે. તરંગ ત્રીજામાં પર્વતિથિઓની (૨૦૮ થી ૨૨૦) ૧૩ સજ્ઝાય છે. તરંગ ચોથામાં પાપસ્થાનની (૨૨૧ થી ૨૩૫) ૧૫ સજ્ઝાય છે. તરંગ પાંચમામાં આત્મગુણપોષની (૨૩૬ થી ૨૫૭) ૨૨ સજ્ઝાય છે. તરંગ છઠ્ઠામાં વૈરાગ્યની (૨૫૮ થી ૩૨૮) ૭૧ સજ્ઝાય છે. તરંગ સાતમામાં વૈવિધ્યસભર (૩૨૯ થી ૪૩૨) ૧૦૪ સજ્ઝાય છે. અનુક્રમણિકામાં સજ્ઝાયોને સળંગ નંબર આપ્યા છે દરેક તરંગમાં સજ્ઝાયોના નામ અકારાદિના અનુક્રમે જ આપવામાં આવ્યા છે.
પુર
તૈયાર થયા પછી કેટલીક ઉપયોગી સજ્ઝાય જરૂરી લાગવાથી પાછળથી ઉમેરી છે અનુક્રમ નંબર બદલવા મુશ્કેલ હોવાથી જે-તે અનુક્રમ નંબરમાં જ (ક)-(ખ) રીતે ઉમેરેલ છે.
કયા વિભાગમાં (તરંગ) કઈ સજ્ઝાય છે ? તેનો નિર્ણય આ પુસ્તકનો ઉપયોગ કરનારને કદાચ ખ્યાલમાં ન આવે તો તેમની સુવિધા માટે દરેક સજ્ઝાયમાં આવતાં દુહા, સજ્ઝાયના પ્રથમ પદ અને દરેક ઢાળના પ્રથમ પદની અકારાદિ પ્રમાણે અનુક્રમણિકા બનાવી પરિશિષ્ટ તરીકે મૂકવામાં આવી છે. તેથી સજ્ઝાય શોધવી સરળ બનશે.
અમુક સજ્ઝાયો વાસ્તવિક રીતે રાસની ઢાળો છે છતાં સજ્ઝાય તરકે પ્રસિદ્ધ છે. તેમાં જે રાસોનો આધાર મળ્યો છે તે તે સજ્ઝાયની નીચે લખેલ છે.
સજ્ઝાય સરિતા
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
* જૈન ગુર્જર કવિ ભા. ૧ થી ૧૦ અને સઝાય સાગર ભા. ૧ થી ૪ આ બેના
આધારે સઝાય પ્રાચીન છે કે અર્વાચીન કે અન્ય ગચ્છીય-તેનો વિચાર કરવાનો યત્ન કર્યો છે.
તેમાં જે સક્ઝાય અંગે નિર્ણય થયો છે તે અંગે પ્રાચીન સક્ઝાયમાં કોઈ નિશાની કરવામાં આવી નથી. જ્યારે અન્યગચ્છીય સક્ઝાય અંગે સક્ઝાયના નામની બાજુમાં 'x' આવું નિશાન કરવામાં આવ્યું છે જ્યારે અર્વાચીન સક્ઝાય અંગે સક્ઝાયના નામની બાજુમાં “+' આવું નિધાન કરવામાં આવ્યું છે જ્યારે અન્યગચ્છીય કે અર્વાચીનનો નિર્ણય થઈ શક્યો નથી. તેવી સઝાયોના નામની બાજુમાં ‘’ આવું નિશાન કરવામાં આવ્યું છે.
સક્ઝાયના પુસ્તકો આજ સુધી ઘણા પ્રગટ થઈ ચૂક્યા છે પરંતુ સર્વને માટે ઉપકારક હોવાથી આવા સંસ્કરણો હંમેશાં આદરણીય બન્યા છે. અનેક પ્રાચીન સઝાયોથી સમૃદ્ધ આ સંસ્કરણ પણ આદરનીય બનશે એ બાબત નિઃશંક છે.
સક્ઝાયના પરમાર્થ સ્વરૂપ “સ્વ આત્મામાં વસવું આ ભાવને સૌ પામે એ જ એક અભિલાષા.
- -: સઝાય સંખ્યા :ક્રમાંક | વિષય
સંખ્યા પ્રાચીન તપાગચ્છીય
૩૩૫
કંઈ નહીં. શક્તિ
૬૨ અન્યગચ્છીય
૩૧
(X) નવ્ય
૧૦ ૪૩૮
ચિહ્ન
(?)
1 1
1 - અર્વાચીન સજઝાયો - ક્રમાંક કર્તા
સઝાય ક્રમાંક શ્રી ઉદય વિજય-ઉદયસૂરિજી ૧૦૯, ૧૯૮, ૨૯૨, ૩પર
(શ્રી નીતિસૂરિ શિષ્ય) શ્રી કનકવિજય-કનકસૂરિજી
૧૯૯ (શ્રી હીરવિજયજી શિષ્ય) શ્રી કપૂરવિજયજી (સદ્ગુણાનુરાગી)
૩૫૮ શ્રી દર્શનવિજયજી (ત્રિપુટી મહારાજ)
૨૧૩ (ક) (શ્રી ચારિત્રવિજયજી શિષ્ય) શ્રી ન્યાયસાગરજી
૧૫૪, ૩૭૩ (શ્રી સાગરાનંદસૂરિ પ્રશિષ્ય) શ્રી બુદ્ધિસાગરસૂરિ
૩૮૯ // સક્ઝાય સરિતા
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાં
૧.
૨.
૩.
૪.
૫.
૬.
૭.
૮.
કર્તા
કનક કીર્તિ
ખ.
કાન્હમુનિ | લો.
ક્ષમાકલ્યાણ ખ
જિનરાજ ખ.
જિનહર્ષ
મહમદ
પદ્મરાજ ખ.
ભાવપ્રભસૂરિ | પૌ.
મતિહંસ
-૩ અન્ય ગચ્છીય સજ્ઝાયો -
સજ્ઝાય ક્રમાંક
મહાનંદ
-
માલમુનિ
ગચ્છ
મેઘરાજ
૯.
૧૦.
૧૧.
૧૨.
૧૩. | રાયચંદ (રામચંદ) | લો.
૧૪.
વિદ્યાકીર્તિ
.
દિવ
ખ.
સમયસુંદર
સાકળચંદ
ખ. ૬૩,૮૫,૧૮૪,૨૯૮,૪૧૯
૩૭૬
ખ.
"ૐ ૐ હૈં ર
લો.
૧૫.
૧૬.
૧૭.
૧૮.
લો.
સુંદરમુનિ ૧૯. સુરીન્દુ (સૂરચંદ) ખ.
મ
ell.
૧૦૭
૪૦૮
૧૭૦
૪૧
ૐ
૧૬૪, ૨૪૭
૨૧૫
૪૦૨
૧૯૧, ૪૨૫
૨૧
૧૫૦
૫૨ (૩), ૧૧૮
૭૪
૭૫ (૩)
૯,૨૭,૧૦૨,૩૭૨,૩૮૩
૩૦
૯૦
૧૯૦
આધાર સ્થાન
જૈ.ગુ.ક.ભા. ૩ પે.નં. ૨૯૬
જૈ.ગુ.ક.ભા. ૫ પે.નં. ૬૦
જૈ.ગુ.ક.ભા. ૫ પે.નં. ૧૨૬
જૈ.ગુ.ક.ભા. ૫ પે.નં. ૪૦૭
જૈ.ગુ.ક.ભા. ૪ પે.નં. ૮૨
જૈ.ગુ.ક.ભા. ૨ પે.નં. ૨૬૪
જૈ.ગુ.ક.ભા. ૫ પે.નં. ૧૬૫
જૈ.ગુ.ક.ભા. ૪ પે.નં. ૩૧૩
(હસ્તપ્રત ઝેરોક્ષ અમારી પાસે)
જૈ.ગુ.ક.ભા. ૬ પે.નં. ૨૬
જૈ.ગુ.ક.ભા. ૬ પે.નં. ૩૯ જૈ.ગુ.ક.ભા. ૩ પે.નં. ૪
જૈ.ગુ.ક.ભા. ૬ પે.નં. ૧૯ જૈ.ગુ.ક.ભા. ૩ પે.નં. ૧૪૭
જૈ.ગુ.ક.ભા. ૫ પે.નં. ૪૧૦
જૈ.ગુ.ક.ભા. ૨ પે.નં. ૩૦૬
જૈ.ગુ.ક.ભા. ૪ પે.નં. ૨૨૪
જૈ.ગુ.ક.ભા. ૫ પે.નં. ૩૪૯
જૈ.ગુ.ક.ભા. ૨ પે.નં. ૩૮૭
-: સંકેત સૂચિ -
ખ. ખરતર, લો. - લોકા, પૌ. - પૌર્ણમિક, મુ. - મુસલમાન, શ્રા.
જૈ.ગુ.ક.ભા.-જૈન ગુર્જર કવિઓ ભાગ, પે.નં. - પેજ નંબર
સજ્ઝાય સરિતા
-
શ્રાવક,
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
КО,
Тоооооооо
оооооооооо
ДДДДДДДДДДДДДДД
AAAA
УЛАХ оооооооо
о
colle 0 0 0
0 0
се
3
улс орнууд уул уусомототроо тусоту оу оуу оооооо оооооо ૫.પૂ. વેચાવી મુનિરાજ શ્રી જયેશવિજયજી મ.સા.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
આશ્રિતગણહિલૈકલક્ષી પરમ પૂજ્ય આચાર્યદેવેશ
શ્રીમદ્ વિજય જિનચન્દ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજાના પ્રથમ શિષ્યરત્ન પરમવેયાવચ્ચી મુનિરાજ શ્રી જયેશ વિજયજી મ.સા.ની
જીવન ઝાંખી
ગરવા ગુજરાતના બેમિશાલ બનાસકાંઠામાં પ્રખ્યાત પાંથાવાડા નગરે. શ્રેષ્ઠિવર્ય શ્રી જેતમલજીના ગૃહે શુભદિવસે ને શુભચોઘડીયે એક પુત્ર રત્નનો જન્મ થયો અને તે બાળકનું નામ હતું કેશરીમલ. સંસારના નિયમાનુસાર યૌવનવયને પામેલાં તે કેશરીમલને એક ધર્મીકન્યા સાથે માતા-પિતાએ લગ્ન કરાવ્યું, તે કન્યાનું નામ હતું નાનુબેન.
કેશરીમલ અને તેમના અાઁગીની નાનુબેન બંન્નેના લગ્નજીવનનો પ્રારંભ અને તેના ફળરૂપે થયેલ એક પુત્રીનો જન્મ. ત્યારબાદ વ્યવસાયાર્થે નજીકનું શહેર નવાડીસામાં કરેલ વસવાટ. ત્યાં પણ નાનુબેનની ધર્મભાવનાઓની થયેલ વૃદ્ધિ અને કેશરીમલભાઈ તો વ્યસનોના સેવન દ્વારા સંસારમાં કરેલ આગેકૂચ. આમ બંન્ને પતિ-પત્નીની દિશા વિરૂદ્ધ હોવાં છતાં તેમાં નાનુબેનનો થયેલ વિજય.
‘“સત્યમેવ જયતે’’ એ સનાતન સત્ય અનુસાર કાંઈક ધર્મ તરફ વળેલાં કેશરીમલભાઈ. દેરાસર-ઉપાશ્રય જવું, સામાયિક-પ્રતિક્રમણ કરવું... વગેરે કરવા છતાં મન ન ચોટે. પણ કો'ક એવી શુભપળે કેશરીમલભાઈના જીવનમાં આમૂલચૂલ પરિવર્તન આવ્યું અને તે ભાવવાં લાગ્યા દીક્ષાના ભાવ.
વિ.સં. ૨૦૩૪ના શુભ વર્ષે, વૈશાખ સુદ ૧૪ના શુભ દિવસે પાંથાવાડા નગરના શુભ સ્થળે આ.શ્રી. વિજય રત્નશેખર સૂરિ મ.સા., પં. શ્રી સોહનવિજયજી ગણી., મુ. શ્રી જિનચંદ્ર વિજયજી મ.સા. આદિ ગુરૂભગવંતોની શુભનિશ્રાએ કેશરીમલભાઈ અને નાનુબેન બંન્ને પુણ્યાત્માઓએ સ્વીકારી ભાગવતી પ્રવ્રજ્યા.
કેશરીમલભાઈ બન્યાં મુનિરાજ શ્રી જિનચન્દ્ર વિજયજી મ.સા. ના પ્રથમશિષ્ય મુનિ શ્રી જયેશવિજયજી મ.સા. અને નાનુબેન બન્યાં સા. શ્રી ગુણલતાશ્રીજી મ.સા.ના શિષ્યા સા. શ્રી. ગિરિરત્નાશ્રીજી મ.સા.
સજ્ઝાય સરિતા
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
ત્યારબાદ જેઠ સુદ ૧૧ના શુભ દિવસે તેઓએ પ્રાપ્ત કરી વડી દીક્ષા. ગુરુભક્તિ, વૈયાવચ્ચ, સરળતા આદિ ગુણોને આત્મસાત્ કરવા દ્વારા મુક્તિ પંથના પથિક બન્યાં મુનિશ્રી, તેમના વૈયાવચ્ચ ગુણની તો શું વાત કરું, પ્રાય: ૮૨ વર્ષની જૈફ વયે પણ ગોચરી જવાનું જ પછી ભલેને શ્વાસ ચડે. પં.શ્રી સોહન વિજયજી મ.સા.ની ખૂબ સેવા કરી અંતે પોતાના ગુરૂદેવ શ્રી વિજય જિનચંદ્રસૂરિ મ.સા.ની પણ અપૂર્વ સેવા કરી, જીવનયાત્રાના અંતિમ દિને પણ નવકારશીની ગોચરી પણ પોતેજ લાવીને વપરાવી વળી પોતાનાથી નાના સહવર્તીઓની પણ એજ રીતે વેયાવચ્ચ કરતાં એ પ્રમાણે અત્યંત કર્મનિર્જરા કરવા દ્વારા બન્યા તેઓ સિદ્ધિના સાધક.
તેમની જ્ઞાનસાધના પણ અપૂર્વ હતી, મોટી ઉંમરે પણ સંયમગ્રહીને શ્રમણ ક્રિયાના સૂત્રો અને ૫૦ જેવી સક્ઝાયો વગેરે કરવા દ્વારા બન્યા જ્ઞાનના ઉપાસક.
વિ.સં. ૨૦૫રનું એ અંતિમ ચાતુર્માસ થયું ભાભર નગરની ભવ્ય ભૂમિ પર, તે ચાતુર્માસમાં ભાભર નગરને તીર્થ બનાવી જતો શતાબ્દી મહોત્સવ થયો અને તે મહોત્સવના સુવર્ણ વર્ષોથી અદ્ભૂત બનેલા છઠ્ઠા દિવસની રાત્રિએ સંથારા પોરસી ભણાવ્યાં બાદ ૧૧.૦૫ કલાકે હૃદય રોગના હુમલાથી સમાધિ પૂર્વક કાળધર્મ પામ્યા અને બીજા દિવસે સવારે હજારોના માનવ મહેરામણ વચ્ચે બેન્ડ, ઢોલ, શરણાઈ વગેરે વિવિધ વાજીંત્રો સહિત પાલખી નીકળી અને સારા ચડાવાઓ સાથે અગ્નિસંસ્કાર થયો. એ રીતે તેમનું મૃત્યુ પણ બન્યું મહોત્સવ.
કોટી-કોટી વંદન તે મુનિવરને......
સક્ઝાય સરિતા
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
માર્ક
સઝાય
૧ અઇમુત્તા મુનિની ૨ |અઈમુત્તા મુનિની ૩ |અઢાર નાતરાંની ૪ |અઢાર નાતરાંની
|ઢાળ - ૨
|ઢાળ – ૩ ૫ અઢારનાંતરાંની
|ઢાળ - ૧
|દુહા
|ઢાળ – ૨
|દુહા
|ઢાળ - ૩
|દુહા
|ઢાળ - ૪
|દુહા
|ઢાળ – પ
૬ અનાથી મુનિની ૭ |અમકા સતીની ૮ |અમરકુમારની ૯ અરણિક મુનિની ૧૦ અરણિક મુનિની ૧૧ અર્જુનમાળીની ૧૨ અંજનાસુંદરીની ૧૩ અંજના સુંદરીની ૧૪ અષાઢાભૂતિ મુનિની ૧૫ આનંદશ્રાવકની
સજ્ઝાય સરિતા
- વિષયાનુક્રમ -
:
પ્રથમપદ
તરંગ - ૧
(વિવિધ ચરિત્રોની સજ્ઝાયો)
વીર જિણંદ વાંદીને ગૌત્તમ
સંયમ રંગે રંગ્યું જીવન મથુરા નગરીરે કુબેરસેના પહેલાં તે સમરૂં પાસ પંચાસરો એક દિન બેઠા માળીયે રે લાલ
ઈણ અવસર નાનો બાલુડો રે વીર ધીર ગંભીરવર (દુહો) હારે મારે વર્તુલાકારે વિસ્તરીયો |
તવ મંજુષા તિહાં થકી
નગરી તે માંહે વાસો વસે અહો ! વિધાતા મુજ એહનું
તાત હે સુણ કુંઅરી
કઠીન ઈમ નિર્જર કરી
હાલો વીરા ! હાલો બાંધવ!
સાધ્વી કહે સુણજો સહુ તારો હો, અમ તારો તરણ બંભસારે વનમાં ભમતાં અમકાતે વાદળ ઉગીયો સૂર રાજગૃહી નગરી ભલી અરણીક મુનિવર ચાલ્યા મુનિ અરણીક ચાલ્યા ગોચરી
સદ્ગુરૂ ચરણે નમી કહું સાર અંજના વાત કરે છે મારી સખી કર્મની કથની ભારી હો રાજ ગુરૂ આદેશે ગોચરી
ઋદ્ધિથી ભરપૂરને રૂડું વણિક
૧૬ અવંતિસુકુમાલની મનોહર માલવદેશ
૧૭ અતિસુકુમાલની ૧૮ આદ્રકુમારની (દુહો)
સુહસ્તી નામે દશ પૂરવધર શાંતિકરણ શાંતિ કરો
ગાથા|
રચયિતા
૨૩ |શ્રી રત્નસાગરજી
૬
શ્રી જ્ઞાનવિમલજી ૧૦ |શ્રી નયવિમલજી ૧૨ શ્રી હેતવિજયજી ૧૪ શ્રી હેતવિજયજી ૧૦ શ્રી હેતવિજયજી
૫
શ્રી કીર્ત્તિવિજયજી
૧૩ શ્રી કીર્ત્તિવિજયજી
૩
શ્રી કીર્ત્તિવિજયજી
૧૩ શ્રી કીર્ત્તિવિજયજી
૫ |શ્રી કીર્ત્તિવિજયજી ૧૯ |શ્રી કીર્ત્તિવિજયજી
૧૦ શ્રી કીર્ત્તિવિજયજી ૧૧ શ્રી કીર્ત્તિવિજયજી
૫ શ્રી કીર્ત્તિવિજયજી ૧૩ શ્રી કીર્ત્તિવિજયજી
૧૦ શ્રી ઉદયરત્નજી ૨૩ | શ્રી વીરવિજયજી ૫૨ |‘કવિયણ’’
૧૦ શ્રી સમયસુંદરજી
૭
૧૬
૧૮
૧૫
|શ્રી લબ્ધિવિજયજી
‘‘કવિયણ’
શ્રી માણેકવિજયજી
|શ્રી જ્ઞાનવિમલજી
શ્રી જિનવિજયજી
.
૨૨ |‘અજ્ઞાત’
૪૦ શ્રી જ્ઞાનવિમલજી ૨૪ | શ્રી મહાનંદ ગણી
૩
શ્રીમાન સાગરજી
પેજ નં.
૧ જી ક
૪
U
૧૯
૨૦
૨૧
૨૫
૨૬
૨૭
૨૯
૩૦
૩૧
૩૨
૩૪
३७
४०
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૬
ઢાળ-૪
૨૦
૧૫ |
માંક| સઝાય | પ્રથમપદ |ગાથા રચયિતા પેજ નં./ ઢાળ - ૧
વણા પુસ્તક હાથ હંસા | ૧૧ શ્રીમાન સાગર ઢાળ - ૨
હવે આદનપુર અભિરામજી ૧૫ | શ્રીમાન સાગરજી ઢાળ - ૩ જિનવચને બુઝીયા ૨૭ શ્રીમાન સાગરજી આષાઢાચાર્યની ઢાળ-૫ દુહા: દર્શન પરિષહ બાવિસામો ૨ |મુનિરાયચંદ ઢાળ-૧
આષાઢાચાર્ય અણગાર | ૨૦ |મુનિરાયચંદ કુહા
આષાઢાચાર્ય ચિત્ત ચિંતવે | ૨ |મુનિરાયચંદ ઢાળ-૨
આષાઢાચાર્ય ઈમ ચિતવે | ૧૧ મુનિરાયચંદ ઢાળ-૩ રાય પડાવ વિક્ર્લોએ
મુનિરાયચંદ સામસામી ખેંચતા ૧૦ મુનિરાયચંદ દુહા
વાડી ફરી જયં બાગમેં ૫ | મુનિરાયચંદ ઢાળ-૫ રૂપકીયો દેવતા તણો રે મુનિરાયચંદ ૧૯)આર્ય સુહસ્તિસૂરિ (ખ) મહારાજ ની ભવિતુમે વંદોરે
૧૩ શ્રી દીપવિજયજી કવિ પર ઈલાચીકુમારની | નામે ઈલાચી પૂત્ર જાણીએ શ્રી લબ્ધિવિજયજી | પ૩ ઈલાચીકુમારની ઈલાચીકુમાર ચિત્ત ચિતવે ૧૦ શ્રીમાલમુનિ ઈિલાચીકુમારની નટવોનાચે ચોકમાંને ૮ | શ્રી જ્ઞાનવિમલ સૂરિ ૨૩)ષભદેવના ૫ કલ્યાણની ક્યાંથીષભ પ્રભુ અવતર્યા | ૧૨ શ્રી પવવિજયજી
ઢાળ - ૧ સર ચરણ કમલનમીજી રે | ૧૨ શ્રી વિજયાનંદસૂરિ ઢાળ - ૨
જુઓ જન્મ થયો જિનનો | ૬ | શ્રી વિજયાનંદ સૂરિ ઢાળ - ૩ જુઓઋષભદેવજી દીક્ષા ૧૦ શ્રી વિજયાનંદસૂરિ
ઢાળ-૪ દિક્ષા લઈને એક વરસ ભમ્યા | ૪ | શ્રી વિજયાનંદસૂરિ ૨૫ કપિલમુનિની કપિલનામે કેવળી રે ૭ શ્રી ઉદયરતનજી ૨૬ |ક્યવન્નાશેઠની આદિ જિનવર ધ્યાઉંગાઉ દાન ૧૪ શ્રી લાલવિજયજી ૨૭]કરસંડુ-પ્રત્યેકબુદ્ધની| ચંપા નગરી અતિ ભલી હું | ૫ | શ્રી સમયસુંદરજી ૨૮ કલાવતી સતીની બહેન લીલાવતી તમને વિનવું ૨૨ |શ્રી સુમતિવિજયજી
કલાવતી સતીની | નગરી કૌશાંબીનો રાજા કહીએ ૧૩ શ્રી હીર વિજયજી ૩૦ |કમલતાની શી કહું કથની મારી રાજ | ૨૫ શ્રી સાંકળચંદજી ૩૧ |કુરગડુ મુનિની ઉપશમ આણો ઉપશમ આણો | ૧૩ શ્રી ધન વિજયજી
કૃષ્ણ વાસુદેવની દુિહા
અરિહંત પદ પંકજં નમી ૩ | શ્રી પદ્મવિજયજી ઢાળ - ૧ ગ્રીષ્મકાળના જોરથી ૫ | શ્રી પવવિજયજી
જરાકુમાર ભાખે હવે ૧ | શ્રી પદ્મવિજયજી ઢાળ - ૨
વસુદેવરાય રાણી જરારે ૪ | શ્રી પવવિજયજી પૂછે વાસુદેવને
૧ |શ્રી પદ્મવિજયજી ઢાળ - ૩ દુઃખભર હડે રોવતાંરે ૬ |શ્રી પવવિજયજી
કુહા
કહા
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
દુહા
સજઝાય
પ્રથમપદ ગાથા રચયિતા પેજ નં. દુહા
શીખ લેઈ વાસુદેવની ૧ શ્રી પદ્મવિજયજી ઢાળ - ૪
જરાકુમાર એમ સાંભળી રે | ૫ શ્રી પવવિજયજી
કરતાં એમ અનુમોદના ૨ શ્રી પવવિજયજી ઢાળ – ૫ રાજીમતી રૂકિખમણી પમ્હારે | ૫ |શ્રી પદ્મવિજયજી ૩૩ કૃષ્ણ વાસુદેવની નગરી દ્વારિકામાં નેમિ જિનેસરા ૧૦ શ્રી ઈદ્રવિજયજી ૩૪ કઠીયારાની | વીર જિનેશ્વર રે ગોતમને કહે | ૭ | શ્રી ગુણવિજયજી ૩૫ કુંભારની નારની (દુહો) | શ્રી રાજગૃહી નગરી વિષે | ૩ શ્રા માણેકમુનિ
ઢાળ - ૧ જેના ઘરમાં કુંભારની નાર ૧૫ શ્રી માણેકમુનિ ૩૬ કોશિકરાજાની | જ્યિારે ભવનું વેર કપૂત ૧૩ શ્રી “હર્ષ” ૩૭ ખડગકુમારની | અવંતી નગરી સોહામણી રે ૧૪ શ્રી વિનયવિજયજી ૩૮ ખંધક મુનિની (૧) નમો નમો અંધક મહામુનિ ૮ શ્રી મોહનવિજયજી (ક) ઢાળ - ૨ | રાયસેવકતવ કહે સાધુને ૧૨ શ્રી મોહનવિજયજી
ખંધક મુનિની (૨) દુહા : શ્રી મુનિસુવ્રત જિન નમું ૧૧ | ઋષભવિજયજી ઢાળ - ૧ | બંધક સાધુ વિચાર ૧૧ |ઋષભવિજયજી દેખી ચિતે રાજીયો
૨ |ઋષભવિજયજી ઢાળ - ૨
તવ પાલક સુખ પામતો ૧૨ ઝષભવિજયજી
લખિત ભાવટળે નહિ ૧ |ષભવિજયજી ઢાળ - ૩ | બાળક માટે વચનથી રે ૮ |ષભવિજયજી ૩૯ ગજસુકુમાલની |સોનાકેરાકાંગરાને પાકેરો ૧૯) શ્રી વિનયવિજયજી ૪૦ ગજસુકુમાલની ગજસુકુમાલ મહામુનિજી શ્રી ધર્મરત્નજી ૪૧ ગજસુકુમાલની સંવેગ રંગમાં ઝીલતો રે ૯ શ્રી જિનરાજ ૪૨ ગોશાળાની કંચન કરી કિંમત જ્યારે ૧૪ શ્રી રૂપવિજયજી ૪૩ ગોભદ્ર શેઠ-શાલિભદ્રની | ચોદસેંબાવન ગણપતિ | ૯ શ્રી દીપવિજયજી કવિ ઢાળ - ૨ | જંબુદ્વિપે ભરત મોઝાર
શ્રી દીપવિજયજી કવિ ઢિાળ - ૩ | તેજપાલ એક દિન એમ ચિતે | ૮ શ્રી દીપવિજયજી કવિ ઢાળ – ૪
ધ્યાવે સ્થાવર તીર્થને રે ૧૨ શ્રી દીપવિજયજી કવિ ગૌતમસ્વામીની તારા વિના વીરા કોની સાથે | ૫ શ્રી રૂપવિજયજી ૪૫ ગૌતમસ્વામીની હે ઈન્દ્રભૂતી તારા ગુણો ૫ શ્રી ધર્મજીતજી
ગૌતમસ્વામીની આધારજ હતો એકમને તારો ૧૫ શ્રી રંગવિજયજી ૪૭ ચંદનબાળાની વીર પ્રભુજી પધારોનાથ ૧૦ શ્રી વિનયવિજયજી
ચંદનબાળાની તારા મુખડા ઉપર જાઉં વારી શ્રી પદ્યવિજયજી ચંદનબાળાની બાળકુંવારી ચંદનબાળા | ૧૩ શ્રી કુંઅરવિજયજી
ચંદ રાજાની આભારે નગરી ઉદ્યાનમાં ૧૩ શ્રી સૌભાગ્યવિજયજી ૫૧ ચંદ રાજા ગુણાવલીએ સ્વસ્તિ શ્રી મરૂદેવીના | ૩૩ શ્રી દીપવિજયજી કવિ દહા
| શ્રી વરદા જગદંબિકારે | ૫ શ્રી દીપવિજયજી કવિ
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
||૧૦૪
T૧૦૮
| |૧૧૧
ઢાળ – ૨
૮ |“કવિયણ”
ક્રમાંક સઝાય | પ્રથમપદ ગાથા રચયિતા પેજ નં./ ઢાળ - ૨
સ્વસ્તિ શ્રી વિમલાપુર ૩૭ શ્રી દીપવિજયજી કવિ પર ચંદ્રગુપ્ત રાજાના (ક) ૧૬ સ્વપ્નની સુપન દેખી પહિલડે ૧૭ | શ્રી રાયચંદ ઋષિ પર(ખ) ચંદ્રાવતીની જસ સોહે સરસ્વતી માય | ૨૧ હરખવિજય
ચંપાશ્રાવિકાની વાસી દિલ્હીરેનયરના ૨૫ | શ્રી દીપવિજયજી કવિ ૧૦૬ ૫૪ જગડુશા શેઠની જંબુદ્વીપ સોહે સુવિચાર ૨૬ | શ્રી કેશરકુશલજી ૫૫ જયભૂષણ મુનિ | નમો નમો જયભૂષણમુનિ ૮ શ્રી જ્ઞાનવિમલજી ૫૬ શ્રી જંબુસ્વામીની બોધ સુણી સુધર્માસ્વામીનો | ૧૫ | શ્રી વિનયવિજયજી ૧૧૧ પ૭ શ્રી જંબુસ્વામીની રાજગૃહી નગરી વસે | ૧૫ શ્રી હેતવિજયજી
શ્રી જંબુસ્વામીની સરસ્વતી સ્વામીને વિનવું ૧૦| શ્રી ભાગ્યવિજયજી શ્રી જંબુસ્વામીની | ત્રિશલાના જાયા જિનજી | ૧૬ | શ્રી વિનય વિજયજી જિનપાલિત જિનરક્ષિતની અનંત સિદ્ધ (દુહો). | ૫ |“કવિયણ” ઢાળ - ૧ ચંપાનગરી સોહમણી ૧૨ |“કવિયણ”
રયણાદેવી તેણે અવસરે | ૮ | કવિયણ” હાથ જોડીને એમ કહે રે લોલ ૧૦“કવિયણ' દોનું ભાઈ ચિત્ત ચિંતવે હારે લાલ! દોનું ભાઈ
“કવિયણ” દુહો યક્ષેડગીયો જાણીને ઢાળી
“કવિયણ” ઢાળ -૪ જિન પાલિતે મનમેં ધારી | ૬ |“કવિયણ” ૬૧ ઝાંઝરીયા મુનિની | ઝાંઝરીયા મુનિવર જગ જયો | ૮ | શ્રી ધર્મરત્નજી ૧૨૦ ૬૨ ઝાંઝરીયા મુનિની | મહિયલમાં મુનિવર કહુંજી
૩૭ | શ્રી લબ્ધિવિજયજી ૬૩ |ઢઢણ ઋષિની ઢંઢણ ઋષિને વંદના હુંવારી | ૯ | શ્રી જિનહર્ષજી ૧૨૩ ૬૪ દુહા
કૃષ્ણનારી હવેઢઢણા ૬ શ્રી પદ્મવિજયજી ૧૨૪ ઢાળ - ૧ સાંભળો સાધુસોહમણારે | ૧૫ શ્રી પવવિજયજી ૬૫ ત્રિશલા માતાને સખી
ની હિતશિક્ષાની | શીખ સુણો સખી મારી ૭ | શ્રી હીરવિજયજી થાવસ્યાકુમારની આદીશ્વરનેરે પાય પ્રણમી ૧૯ | શ્રી ધીર વિજયજી ૧૨ દર્શાણભદ્રની (દુહા) | પંકજ ભૂતનયાની ૩ શ્રી વીરવિજયજી ૧૨૭ ઢાળ – ૧
મુદિતા લોકવસે ઝાઝા ૧૧ | શ્રી વીરવિજયજી ઢાળ – ૨ રાજા મનમોદે કરી?
શ્રી વીર વિજયજી ઢાળ – ૩ માન કરશ્યો નવિ માનવી ૧૨ શ્રી વીર વિજયજી ઢાળ - ૪ પ્રભુ આગળ નૃપ બેઠો ૧૨ શ્રી વીર વિજયજી
ઉપશમસુખકંદોજ્ઞાનાનંદો | ૧૫ શ્રી વીર વિજયજી દેવાનંદાની જિનવર રૂપદેખી મનહરખી | ૧૨ શ્રી સકલચંદજી ૬૯ દ્રોપદીની
કૃષ્ણજી તમને કહું કરજોડકે | ૨૨ ) શ્રી નયવિજયજી J૧૩૪
ઢાળ - ૩
૧૨૧
૧૨૫
ઢાળ - ૫
૧૩૦
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાય
પેજ નં.
ક્રમાંક ૭૦ દ્રોપદીની ૭૧ દ્રિોપદીની ૭૨ દ્વારિકા નગરીની (ક) |ઢાળ – ૧
દ્વારિકા નગરીની (ખ) |(ઢાળ -૪)
ઢાળ – ૧
પ્રથમપદ ગાથા રચયિતા | લજજા મોરી રાખોરે દેવ ખરી | ૭ શ્રી જિન વિજયજી
દ્રોપદી ધ્રુજે સભામાંહિ | | ૧૫ શ્રી જ્ઞાનવિમલજી | દોનું બાંધવ આરડે (દુહા) | ૨ શ્રી મેરૂવિજયજી બળતી દ્વારિકાદેખીને રે ભાઈ | ૧૯ શ્રી મેરૂવિજયજી
૧૩૬ ૧૩૬
૧૩૭
||૧૩૯
ઢાળ – ૨
દુહા : શારદા ગુરૂ જિનવર નમી| ૫ |પદ્રવિજયજી હવે બોલે નેમિ જિણંદ ૨૧ /પદ્મવિજયજી ઈણ અવસર ફલ ફલથી ૧૧ પવવિજયજી કૃષ્ણ કહે એમ વયણડાં ૨૧] પધવિજયજી કોઈક કરે એકાંતરા
પવવિજયજી દ્વારે જે જે પુતળી. ૨૮ પવિજયજી રામ કૃષ્ણ બેઉ નીકળ્યા ૫ |પદ્રવિજયજી
હારુંબલ પરાક્રમ કિહાં ગયું પદ્રવિજયજી | ચરણ કમલનમી વીરનારે શ્રી મેરૂવિજયજી ધન ધન્નો મુનિ વંદીએ રે લાલ | ૭ |શ્રી વિદ્યાકીર્તિજી
ઢાળ - ૩
કુહા
ઢાળ - ૪
ધન્ના અણગારની ૭૪ ધિન્ના અણગારની
૧૪૭ ૧૪૮
ૐ જ ૐ ?
૧૨ |
૧૫૩
( ૧૦.
૧૫૯
ધન્ના અણગારની | જિન વચને વૈરાગીયોહો ધન્ના | ૧૫ “દિવ” ઢાળ – ૧ | શીયાળામાં શીત ઘણી રે ધન્ના ૨૩ શ્રીમાન વિજયજી
ઢાળ – ૨ વીર બત્રીસ કામિની રે ધન્ના શ્રીમાન વિજયજી ૭૬ ધિન્ના-શાલિભદ્રજી રાજગૃહી નગરી ભલી
શ્રી વીરવિજયજી ૭૭ ધન્ના-શાલિભદ્રજી | રાજગૃહી નગરી મોઝારો કવિયણ
૧૫૪ ૭૮ ધન્ના-શાલિભદ્રજી | સરસ્વતી સ્વામીને વિનવું રે શ્રીમાન વિજયજી ૧૫૭ ૭૯ ધર્મરૂચિ અણગારની સાધુજીને તુંબડું વહોરાવીયું. શ્રી જસવિજયજી ૧૫૯ ૮૦ |(કડવા તુંબડાની)” | ચંપાનગરી અતિમનોહાર | ૧૩ શ્રી રત્નચંદ્રજી ૮૧ કાનળ-દમયંતીની નથી ડરતી હોનલરાજાની | ૯ | શ્રી માણેકવિજયજી ૮૧ ખનળ-દમયંતીની સમરી રંગે શ્રુતની દેવી ૧૬ |અમૃતવિજય ૮૨ નારદની આવ્યાનારદમુનિવર
શ્રી હરખ વિજયજી ૮૩ નંદ મણીહારની સ્વસ્તિ શ્રી કમલા ભજે (દુહા) ૨ શ્રી રામવિજયજી
ઢાળ – ૧ રાજગૃહી નગરી ભલી ૧૬ શ્રી રામવિજયજી કુહા શેઠ શરીરે અન્યદા
શ્રી રામવિજયજી ઢાળ - ૨ તવતે દેડક રાય
૫ શ્રી રામવિજયજી ઢાળ - ૩ એણી પેરે જિનની સ્તવના ૯ શ્રી રામવિજયજી ૮૪ નંદા સતીની બેનાતટ નયરે વસે
શ્રી જ્ઞાનવિમલ સૂરિ |૧૬૭ ૮૫ નંદિષણની સાધુજી ન જઈએ રે પરઘર | ૧૦ |જિનહર્ષ ૮૬ ઢાળ- ૧ રાજગૃહી નગરીનો વાસી | ૫ |શ્રી મેરવિજયજી
૧ ૯૧
૧
૧૦.
૧૬૮ ૧૬૯
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક સઝાય
પ્રથમપદ ગાથા રચયિતા પેજ નં. ઢાળ - ૨ થેંતો ઉભા રહીને | ૫ | શ્રી મેરવિજયજી ઢાળ - ૩
ભોગકરમ ઉદય તસ આવ્યો | ૬ |શ્રી મેરવિજયજી ૮૭ નાગકેતુની
જિનવર ચરણે નમીરે | ૧૫ | શ્રી વિનયવિજયજી ૮૮ નાગદત્ત શેઠની નગરી ઉજજયિની રે નાગદત્ત | ૪૭ શ્રી જ્ઞાનવિમલ સૂરિ ૮૯ નાગિલાની | ભૂદેવ ભાઈ ઘેર આવીયારે | ૧૬,શ્રી સંઘ વિજયજી ૯૦ નેમ-રામતીની રાણી રાજુલકરજોડી કહે ૧૫ શ્રી સુંદરજી પાંચ પાંડવની હસ્તિનાપુર વર ભલું
| કવિયણ ૯૨ પુંડરીક-કંડરીકની સ્વસ્તિ શ્રી વરદાયિની (દા) | ૫ | શ્રી ઉત્તમવિજયજી ઢાળ - ૧
તિણ નગરીએ અજદારે ૮ | શ્રી ઉત્તમવિજયજી ઢાળ - ૨
હે પ્રાણી ! ભવસાગર ભમતાં | ૧૩ શ્રી ઉત્તમવિજયજી ઢાળ – ૩ શુભ ધ્યાને કાઉસગ્ગ રહ્યા ૧૧ શ્રી ઉત્તમવિજયજી ઢાળ - ૪ થયો ચારિત્ર વંતો
૯ | શ્રી ઉત્તમવિજયજી ઢાળ - ૫ ઈમ કોમલ વચને કરી? ૧૧ શ્રી ઉત્તમવિજયજી ઢાળ - ૬
પુંડરીક હવે ચિતવે ૧૫ | શ્રી ઉત્તમવિજયજી ૯૩ પૃથ્વીચંદ-ગુણસાગસ્ત્રી | શાસન નાયક સુખ કરૂં (દુહા) | ૪ |શ્રી જીવ વિજયજી ૧૮૫
ઢાળ – ૧ નગરી અયોધ્યા અતિ ભલી ૨૧ શ્રી જીવ વિજયજી દુિહા
કૌતુક ભેતાં બહુ ગયો ૨ | શ્રી જીવ વિજયજી ઢાળ - ૨ આવ્યાગજપુર નગરથી | ૨૪|શ્રી જીવ વિજય કુહા
પૃથ્વી ચંદ્ર તે સાંભળી | ૨ | શ્રી જીવ વિજયજી ઢાળ - ૩ ધન ધન મુનિવર ધ્યાને રમે | ૧૫ શ્રી જીવ વિજયજી ૯૪ પ્રદેશી રાજાની સદગુરૂ સંગતિ કરજો ભાઈ | ૫ |પં. સુખવિજયજી
૧૯૧ ૫ પ્રદેશી રાજાની | પ્રદેશી રાજા આવો સાંભળીયે ૧૮ | શ્રી ઉત્તમવિજયજી ૧૯૨ ૯૬ પ્રદેશી રાજાની | શ્રી શંખેશ્વર પ્રણમું પાસ | ૩૧ શ્રી મેરૂવિજયજી ૯૭ પ્રદેશ રાજાની જીહો, પરમ પુરૂષ પરમેશ્વર | ૧૭ શ્રી જીતવિજયજી ૯૮ પ્રસન્નચંદ્રરાજર્ષિની | પ્રણમું તમારા પાય પ્રસન્નચંદ્ર ૬ | શ્રી રૂપવિજયજી ૧૯૭ ૯૯ બળદેવની માસખમણને મુનિવર
શ્રી સત્યવિજયજી ૧૦૦ બળદેવની માસખમણને પારણે | | ૧૪શ્રી ઉદયરત્નજી ૧૦૧ બાહુબલીની આદિ જિગંદવાણી સુણી | ૧૧ શ્રી મેર વિજયજી
રાજ્ય તણા અતિ લોભીયાજી | ૭ | શ્રી સમયસુંદર ૧૦૩ બાહુબલીની
ઓંની બોલે હો બાહુબલિ | ૫ | શ્રી માણેક વિજયજી | બાહુબલીની વીરાજી માનો મુજ વિનંતિ | ૯ |શ્રી જ્ઞાન સાગરજી ૨૦૨ ૧૦૫ બાહુબલીની તક્ષશિલા નગરીનો નાયક ૧૨ શ્રી જ્ઞાનવિમલ (સુયશવિમલજી) )/ ૨૦૨ ભરતચક્કીની
આભરણ અલંકાર સઘળા | ૧૧૫. વીરવિજયજી ૧૦૭ ભરતચકીની મનમેં હી વૈરાગી, ભરતજી | ૫ |શ્રી કનક કીર્તિ મુનિ ૨૦૪ ૧૦૮ ઢાળ - ૧
સ્વસ્તિ શ્રી શારદા ભણી | ૧૫ | શ્રી રામવિજયજી ૨૦૫
૧૯૪
૧૯૬
[૧૯૮
૧૯૯
૨૦૦
૧૦૨ બાહુબલીની
૨૦૧
૨૦૧
T૨૦૩
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
સજ્ઝાય
પ્રથમપદ
જારે, શું તુજ મારૂં દૂત અનિમિષ નયણે જોવતાં
તવ ભરતેશ્વર વિનવે રે ભાઈ
|ઢાળ - ૨
દુહા
ઢાળ - ૩
૧૦૯ ભરત-બાહુબલીની | ભરતજી કહે કરજોડી
૧૧૦ ભાવડશા શેઠની ૧૧૧ ભીલડીની
૧૧૨ મદન મંજુષાની ૧૧૩ મનકમુનિની ૧૧૪ મનોરમા સતીની ૧૧૫ મયણરેહાસતીની ૧૬ મરૂદેવી માતાની ૧૧૭ મરૂદેવી માતાની
|૧૧૮ |ઢાળ - ૧
ઢાળ - ૨
|ઢાળ - ૩
|ઢાળ – ૪
૧૧૯ મહસેન મુનિની ૧૨૦ મૃગાપુત્રની ૧૨૧ મૃગાપુત્રની ૧૨૨ મેઘકુમારની
|૧૨૩ ઢાળ – ૧
ઢાળ - ૨
|ઢાળ - ૩
|ઢાળ – ૪
ઢાળ - ૫
|ઢાળ - ૬
૧૨૪ મેતારજ મુનિની ૧૨૫ મેતારજ મુનિની ૧૨૬ (૩) મેતારજ મુનિની ૧૨૬ શ્રીયશો વિજય (ખ) મહોપાધ્યાય
ઢાળ - ૧
|ઢાળ - ૨
|ઢાળ – ૩
|ઢાળ – ૪
શેઠ ભાવડ નામે વાણીયોરે
સરસ્વતી સ્વામીને વિનવું વહાણમાં રૂવે રે મદનમંજુષા નમો નમો મનક મહામુનિ મોહનગરી મનોરમા
નયર સુદર્શન મણિરથ રાજા મરૂદેવી માતા રે એમ ભણે
તુજ સાથે નહિં બોલું રે ઋષભજી માતાજી મરૂદેવા રે ભરતને ઓળભાઈણવિધ સુણી દાદી નગરી અયોધ્યામાં રે આજ
ઈણ હી જંબુદ્રીપે હો ભરત સહજ સોભાગી હો સાધુ -ભવિ ! તુમે વંદો રે
| સુગ્રીવ નગર સોહામણુંજી ધારણી મનાવે રે મેઘકુમારને રે
સમરી શારદ સ્વામિની
મેઘ જઈ કહે માંને ઉમાહ્યો
ભણે મેઘ ધર્મની ઢીલ ન ડીજે
ઊઠી ઉલટમાં મસું ધારણી ઉરસર હંસલો
એક દિન દવ બળતો બહુ ધનધન મેતારજ મુનિ શમદમ ગુણના આગર્જી - વીર જિણેસર ચરણ સરો
(ઢાળ-૪)
પ્રણમી સરસ્વતી સામિનીજી
ધનજી સૂરા શાહ
કાશીથી પાઉધારે શ્રી ગુરૂજી શ્રી યશોવિજય વાચક તણા
ગાથા
રચયિતા
૧૫ શ્રી રામવિજયજી
૧૨ |શ્રી રામવિજયજી ૧૩ |શ્રી રામવિજયજી
૨૧૦
૧૪ શ્રી ઉદયવિજયજી ૧૩ શ્રી વિનય વિજયજી |૨૧૨ ૧૯ |શ્રી ઉદયરત્નજી
૨૧૩
૨૧૪
૯ |શ્રી વીર વિજયજી ૧૦ શ્રી લબ્ધિવિજયજી ૨૧૫ ૫ |શ્રી જ્ઞાનવિમલજી
૨૧૬
૧૩ | શ્રી જ્ઞાન વિમલજી
૨૧૬
૭ |ઉ. વિનયવિજયજી
૨૧૭
૫
૨૧૮
૨૧૮
ઋષભદાસ
૯
ઋષિરાયચંદજી ૧૦ ઋષિરાયચંદજી ૧૧ ઋષિરાયચંદજી
૧૫ ઋષિરાયચંદજી
૮
શ્રી જ્ઞાનવિમલ સૂરિ | ૨૨૪ ૧૪ |શ્રી રામવિજયજી
૨૨૪
૩૪ |‘‘અજ્ઞાત’’
૨૨૫
૨૨૮
૨૨૯
૬
શ્રી પ્રીતવિમલજી ૭ | શ્રી જિનસાગરજી ૧૦ |શ્રી જિનસાગરજી
૭ | શ્રી જિનસાગરજી
૧૦ |શ્રી જિનસાગરજી શ્રી જિનસાગરજી ૧૯ |શ્રી જિનસાગરજી ૧૫ |શ્રી રામવિજયજી ૧૪ શ્રી રામવિજયજી ૧૫ શ્રી મેરૂવિજયજી
રે
પેજ નં.
૧૯ |શ્રી કાંતિવિજય ૧૧ શ્રી કાંતિવિજય ૧૩ શ્રી કાંતિવિજય
G
શ્રી કાંતિવિજય
૨૩૪
૨૩૫
૨૩૭
૨૩૮
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક સઝાય
૧૨૭ રત્નમાલાના ૫ બાંધવની રત્નવતી નયરી ભલી
૧૨૮ રહનેમિ રાજીમતીની
ઢાળ :
૧૨૯ રહનેમિ રાજીમતીની ૧૩૦ રહનેમિ રાજીમતીની ૧૩૧ રહનેમિ રાજીમતીની ૧૩૨ રહનેમિ રાજીમતીની | ૧૩૩ રાજીમતીની
૧૩૪ રાવણ-મંદોદરીની
૧૩૫|ઢાળ - ૧
ઢાળ – ૨
| ઢાળ – ૩
| ઢાળ – ૪
૧૩૬ રૂક્મિણીની ૧૩૭ રૂક્મિણીની ૧૩૮ રેવતી શ્રાવિકાની ૧૩૯ રેવતી શ્રાવિકાની ૧૪૦ વ્રજસ્વામીની ૧૪૧ વ્રજસ્વામીની દુહા
ઢાળ
૧૪૨ વ્રજસ્વામીની ૧૪૩ વરદત્તકુંવરની ૧૪૪ વંકચૂલની ૧૪૫ વિજયશેઠ-વિજયાશેઠાણીની
ઢાળ – ૨
ઢાળ – ૩
૧૪૬ વિજયશેઠ-વિજયાશેઠાણીની ૧૪૭ શાલ-મહાશાલની ૧૪૮ શાલિભદ્રની
૧૪૯ શાલિભદ્રની ૧૫૦ શાલિભદ્રની
૧૫૧ શાલિભદ્રની
૧૫૨ શિવકુમારની ૧૫૩ શ્રીપાળ-મયણા
૧૫૪|ઢાળ – ૧
પ્રથમપદ
દુહા : રાજુલ સતી અણજાણતાં રાજીમતી ગુણવંતી બોલે નાજી-નાજી-નાજી છેડોનાજી કાઉસગ્ગ ધ્યાને મુનિ રહનેમિ રહનેમિ રાજુલ દિયર ભોજાઈ ધિક્ ધિક્ ધિક્ મુનિ તુમને નેમ નેમ કરતી નારી
સુણ મંદોદરી ! નારાયણ
અહો રાણાજી ! કહ્યું માનો તો
સુણ મંદોદરી ! નારાયણ
કહ્યું રે માનો રાય લંકેશ્વર
રાવણ કહે સુણ મંદોદરી વિચરતા ગામોગામ નેમિ કહે સીમંધર સ્વામ
સોનાને સિંહાસન બેઠા રેવતી ઓષધ દાન તે દીજીયે સાંભળજો તુમે અદ્ભૂત વાતો : | નવ વરસ વયમેં કુંવરે
એક દિન ઉજ્જેણીને મારગ શ્રી ધનગિરિમુનિ ગોચરી જાતા વિચરતા નેમિ જિજ્ઞેસર આવીયા જંબુદ્વીપમાં દીપતું રે લાલ પ્રહ ઉઠી રે પંચ પરમેષ્ઠી વિમલ કેવલી તામ ચંપા નયરીયે
કેવલીને મુખ સાંભળી શુકલ પક્ષ વિજયા વ્રત લીનો શારદ ગુરૂ ચરણે નમી બોલો બોલો રે શાલિભદ્ર મહીમંડલમાં વિચરતા રે
ગાથા
રચિયતા
પેજ નં.
૪
૨૪૪
૯ | શ્રી જ્ઞાનવિમલ સૂરિ | ૨૪૩ શ્રી પદ્મવિજયજી ૧૩ શ્રી પદ્મવિજયજી ૬ | શ્રી જ્ઞાનવિમલ સૂરિ | ૨૪૫ ૮ | શ્રી રૂપવિજયજી ૧૩ | શ્રી વીરવિજયજી
૨૪૬
૨૪૭
૨૪૮
૨૫૦
૨૫૧
૨૫૧
સુભદ્રા માતા ઈમ ભણે પદ્મરથ રાય વીત શોકાપુરી હિરણ્યપુર નામે નયરમાં રે આસો માસે તે ઓળી આદરી
૧૮ | શ્રી ક્ષમા વિજયજી
૧૩ | શ્રી રત્નવિજયજી ૫ | શ્રી માણેક મુનિ ૩ | શ્રી પ્રેમવિજયજી
૫ શ્રી પ્રેમવિજયજી
૧૨ | શ્રી પ્રેમવિજયજી
૧૫ શ્રી પ્રેમવિજયજી ૧૭ | શ્રી રામ(જ)વિજયજી ૨૫૪ ૨૬ | શ્રી મોહનવિજયજી ૧૦ વીર કિંડર
૨૫૬
૨૫૭
૨૫૮
૨૫૯
૨૬૦
૧૦ | આણંદમુનિ ૧૪ શ્રી પદ્મવિજયજી
૨૬૨
૫ | શ્રી દીપવિજયજી ૧૫ શ્રી દીપવિજયજી ૧૬ | શ્રી દીપવિજયજી ૭ | શ્રી વિમલદીપજી ૧૦ | શ્રી જ્ઞાનવિમલ સૂરિ | ૨૬૩ ૫ | શ્રી હર્ષકીર્તિસૂરિ
૨૬૩
૨૬૪
૫ | શ્રી હર્ષકીર્તિસૂરિ
૧૦ શ્રી હર્ષકીર્તિસૂરિ ૮ | શ્રી રતનચંદજી
૨૬૭
૨૬૮
.
૨૬૯
૧૧ | શ્રી વિજયલક્ષ્મી સૂરિ ૨૬૯
૨૦૦
૨૦૧
૨૭૨
૧૬ | શ્રી રૂપવિજયજી ૧૪ શ્રી અમૃતવિજયજી | ૨૭૩ ૪૪ | શ્રી ન્યાયસાગરજી
૨૭૪
૯ |અમૃત
શ્રી ઉદયરત્નજી
શાલિભદ્ર મોહ્યો રે શિવરમણી | ૧૧ | શ્રી મેઘરાજ મુનિ
૧૧ શ્રી ધનવિમલજી
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૮૨
ઢાળ
૨૮૪
૨૮૬
૨૯૦
ક્રમાંક સજઝાય
પ્રથમપદ ગાથા રચયિતા પેજ નં. ઢાળ - ૨
રાજા ચાલ્યોદયવાડીએ ૨૩ |શ્રી ન્યાયસાગરજી ઢાળ – ૩
તાત આદેશે મયણા ચિતવે || ૪૯ શ્રીન્યાયસાગરજી ઢાળ -૪ મયણા સિદ્ધચક્ર આરાધે ૨૨ શ્રીન્યાયસાગરજી ૧૫૫ શ્રીપાળ-મયણા | સરસતી માતા મયકરો ૧૨ શ્રી વિમલહેમ ૧૫૬ શ્રેણિક રાજાની દુહા: હવે ઈણ અવસર અન્યદા ૫ શ્રી લક્ષ્મીવિજયજી |૨૮૩
રાજા શ્રેણીક પોઢ્યો મંદિર રે ૧૪ શ્રી લક્ષ્મીવિજયજી ૧૫૭ સનસ્કુમાર ચક્રીની કુરૂદેશે ગજપુર ઠામે ૭ શ્રી ઉદયરત્નજી ઢાળ - ૨ એવડો શો અંતર દીસે
શ્રી ઉદયરત્નજી ઢાળ - ૩ શઠ સેનાપતિ વાધીયારે ૭ શ્રી ઉદયરત્નજી ઢાળ - ૪
ધન્ય ધન્ય સનતકુમારને ૭ શ્રી ઉદયરત્નજી ૧૫૮ સનસ્કુમાર ચીની | સરસતી સરસ વચનરસ માગું | ૧૭ શ્રી શાંતિકુશલજી ૨૮૬ ૧૫૯ |સનકુમાર ચીની | જોતે વિચારી એવું રે, આ ૫ શ્રી કેવલ મુનિ ૨૮૮ ૧૬૦ સંગ્રામ સોનીની દુહા : શ્રી શંખેશ્વર પાય નમી | ૩ |શ્રી ભાણચંદ મુનિ ૨૮૮ ઢાળ
મારગ માથે આમ્રવૃક્ષ ઉગ્યો | ૧૯ શ્રી ભાણચંદ મુનિ ૧૬૧ સીતા સતીની જનક સુતા સીતા સતી રે ૭ |શ્રી જ્ઞાનવિમલ સૂરિ
સીતા સતીની જનક સુતા હું નામ ધરાવું | ૮ | શ્રી ઉદયરત્નજી ૨૯૧ ૧૬૩ સીતા સતીની મને કહી સંભળાવો વાત ૧૭ શ્રી માણેકવિજયજી ૨૯૧ ૧૬૪ સીતા સતીની છળે કરી સીતાને ઝાલી લંકા ૧૩ શ્રી ભાવપ્રભસૂરિ ૧૬૫ સીતા સતીની જટારે મુગટ તારે પાયે નમું ૯ શ્રી હરિ વિજયજી |૨૯૪ ૧૬૬ સીતા સતીની આવું નોતુ જાણ્યુંરે મારા મનમાં ૧૪ શ્રી માણેકવિજયજી ૨૯૪ ૧૬૭ સુકુમાલિકાની વસંતપુરસોહામણું રે ૧૦ શ્રી રામવિજયજી ૨૯૫
ઢાળ – ૨ હવે એક સમયે આવ્યો પરદેશી ૧૫ શ્રી રામવિજયજી
ઢાળ - ૩ મનમાં સમજ્યા દોય ૭ શ્રી રામવિજયજી ૧૬૮ સુકોશલ મુનિની | જંબુદ્વીપ મોઝાર રે ૫૧ શ્રદિવચંદજી ૨૯૮ ૧૬૯ ઢાળ - ૧ | જંબુદ્વીપના ભરતમાંરે ૧૩ શ્રી દીપવિજયજી ૩૦૦
ઢિાળ – ૨ અન્ય દિવસ રવિરાજનેરે લાલ૧૪ શ્રી દીપવિજયજી ઢાળ - ૩ | તત્ક્ષણ ઉદ્યો રાય સુકોશલ . ૨૧ શ્રી દીપવિજયજી
| શીલ રતન જતને ધરો રેલો | ૧૧ શ્રી ક્ષમા કલ્યાણજી ૩૦૬ ૧૭૧ ઢાળ – ૧ સંયમ ધીર સુગુરૂ પય વંદી ૧૨ શ્રી સુયશ વિમલજી ૩૦૭ ઢાળ – ૨ અનુક્રમેંગર્ભપ્રભાવ
શ્રી સુયશ વિમલજી ઢાળ - ૩ એક દિન ઈદ્ર મહોત્સવે
શ્રી સુયશ વિમલજી ઢાળ – ૪ હવે અભયા થઈ આકરી રે ૧૦ શ્રી સુયશ વિમલજી ઢાળ - ૫ | અભયા કામ વિકાર ૧૪ શ્રી સુયશ વિમલજી
ઢાળ - | શેઠ સુદર્શન ગજ ઉપર ચઢ્યા ૧૨ શ્રી સુયશ વિમલજી ૧૭૨ સુનંદા-રૂપસેનની બેટમુનિ કહે-ધન્યતુમે સાતે | ૨૯ શ્રી વીરવિજયજી |૩૧૩
૨૩
સુદર્શન શેઠની
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
|દુહા
સજ્ઝાય
ઢાળ – ૨
૧૭૩ | સુબાહુકુમારની ૧૭૪ સુભદ્રા સતીની ૧૭૫ | સુભદ્રા સતીની ૧૭૬ સુભદ્રા સતીની
૧૭૭ ઢાળ – ૧
| ઢાળ – ૨
ઢાળ – ૩
| ઢાળ – ૪
| ઢાળ - ૫
પ્રથમપદ
બીજે દિવસે ગવેષવા
પરણી નૃપ રથપુર લેઈ ગયો હવે સુબાહુકુમાર એમ વિનવે મુનિવર સ્હેજે વિચરતાં જીવના
હું પભણું શી એહની વાત ધન ધન જિનદત્ત અંગજા
નયરી તે એક ચંપાવતી
મે જાણ્યું વહુ છે નાનેરૂં બાળ સાસુએ પુત્રને તેડાવીઓ
સતી મનમાં ચિંતવે એમ
ઢાળ
ઈંદ્ર તણું આસન ચલ્યુ રે પહેલી તે પોળે સતી આવીયા ધન ધન સુલસાસાચી શીલ સુરંગી રે સુલસા મહાસતી સરસ્વતી સ્વામિની કરો રૂડે રૂપે રે શીલ સોહાગણ સરસ્વતી સ્વામિને વિનવું રે પદ પંકજ નમી જિનતણાં પિઉડા! આવો હો મંદિર
ઢાળ - ૬
૧૭૮ | સુલસા સતીની ૧૭૯ | સુલસા સતીની ૧૮૦ સુંદરીની ૧૮૧ સુંદરીની ૧૮૨ સૂરિકાંતાની ૧૮૩ સોહગ દેવી સતીની ૧૮૪ સ્થૂલભદ્ર-કોશાની ૧૮૫ સ્થૂલભદ્ર-કોશાની ઉઠ સખી ઉતાવળી રે
૧૮૬ સ્થૂલભદ્ર-કોશાની લાભ સનેહી રે સ્થૂલિભદ્ર ૧૮૭ સ્થૂલભદ્ર-કોશાની એક દિન કોણ્યા ચિત્ત રંગે
પ્રીતડી ન કીજે રે
૧૮૮ | સ્થૂલભદ્ર-કોશાની ૧૮૯ સ્થૂલભદ્ર-કોશાની ૧૯૦ સ્થૂલભદ્ર-કોશાની ૧૯૧ સ્થૂલભદ્ર-કોશાની ૧૯૨ સ્થૂલભદ્ર-કોશાની ૧૯૩ સ્થુલભદ્ર-કોશાની ૧૯૪ સ્થૂલભદ્ર-કોશાની
શ્રી સ્થૂલિભદ્ર મુનિગણમાં વેશ જોઈને સ્વામી આપનો અહો મુનિવરજી માહરી ઉપર લાછલ દે માત મલ્હાર એકને આંગણ વાદળી રે
દુહા : સરસ્વતીને ચરણે નમી કોશા કહે સ્થૂલભદ્રજી રે
૧૯૫ સ્થુલભદ્ર-કોશાની દુહાઃ સુખ સંપત્તિ દાયક સદા
ઢાળ - ૧
તમને મારા બાપના સમ જાવા
ઢાળ – ૨
ઢાળ – ૩
આવ્યો અષાઢો માસ ના’વ્યો મારા મનમાંહિ લાગે મીઠો
ગાથા
રચયિતા
શ્રી વીરવિજયજી ૨૬ | શ્રી વીરવિજયજી
૧૭ | શ્રી સૌભાગ્યવિજયજી ૩૧૮ ૨૨ | શ્રી કાંતિવિજયજી ૩૪ | શ્રી વીર વિમલજી
૩૨૦
૩૨૨
૩૨૪
૩૨૫
૮
અમૃત ૫ |શ્રી હીરવિજય ગુરૂ
૩ | શ્રી હીરવિજય ગુરૂ
૪ | શ્રી હીરવિજય ગુરૂ
૪ | શ્રી હીરવિજય ગુરૂ
૧૭ | શ્રી હીરવિજય ગુરૂ ૪ | શ્રી હીરવિજય ગુરૂ ૧૦ શ્રી કલ્યાણ વિમલજી | ૩૨૮ ૮ |શ્રી જ્ઞાનવિમલજી ૮ |શ્રી કાંતિવિજયજી
૩૨૯
૩૨૯
૩૩૦
૧૧ શ્રી જ્ઞાનવિમલજી ૯ | શ્રી હીરવિજય હીરલો ૩૩૧ ૧૮ | શ્રી જય વિજયજી
૩૩૨
૯ | શ્રી જિન હર્ષ
૩૩૫
૩૩૬
૫ | શ્રી માણેક મુનિ ૫ | શ્રીરૂપવિજયજી ૧૩ | શ્રી ખુશાલ વિજયજી | ૩૩૭
૩૩૬
૬ | કવિયણ
૩૩૮
૩૩૮
૩૪૦
૩૪૩
૩૪૪
૩૪૫
૩૪૬
૧૭ ઋષભ
૩૪ | સુરીન્દ્ ૧૧ ધર્મરંગ (મહાનંદ)
૧૭ | શ્રી લબ્ધિવિજયજી
૯ | શ્રી લબ્ધિવિજયજી
પેજ નં.
૨
શ્રી પ્રીતિવિમલજી
૧૬ શ્રી પ્રીતિવિમલજી
૮ |શ્રી ઉદયરત્નજી ૫ |શ્રી ઉદયરત્નજી
૫ |શ્રી ઉદયરત્નજી શ્રી ઉદયરત્નજી
6 ર
૩૪૭
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
qe's
૩૫૩
| ૧૩
જ
માકા સજઝાય | પ્રથમપદ ગાથા રચયિતા પેજ નં.
ઢાળ – ૪ મેં જોગતમારો જામ્યો રે | ૭ શ્રી ઉદયરત્નજી ઢાળ - ૫ માંડ્યોનાટારંભમહારંગવરસે ૫ શ્રી ઉદયરત્નજી ઢાળ - ૬ તું શાને કરે છે ચાળા રે
શ્રી ઉદયરત્નજી ઢાળ – ૭ સાંભળી તારા વયણાંરે થઈ શ્રી ઉદયરત્નજી ઢાળ – ૮
મેં પરણી સંયમ નારી રે ૯ શ્રી ઉદયરત્નજી ઢાળ - ૯ પામી તે પ્રતિબોધ ચોથુંરે ૯ શ્રી ઉદયરત્નજી ૬ દુિહા સયલ સુહંકર પાસજી
શ્રી વીરવિજયજી ઢાળ – ૧ પાટલીપુરમાંરે પ્યારે
શ્રી વીરવિજયજી ઢાળ - ૨
વાર વધુ સોહામણી રૂપે રંગે શ્રી વીરવિજયજી ઢાળ - ૩
કાલગોનવિ જાણીયોરે ૬ શ્રી વીરવિજયજી ઢાળ - ૪ કોશા વેશ્યા કહે રાગી | ૮ | શ્રી વીરવિજયજી ઢાળ - ૫
કરકોલ કરીને કે ચાલ્યા | ૧૭ શ્રી વીરવિજયજી ઢાળ – ૬
હો સજની રે પ્રીતમજી પ્યારો| ૭ |શ્રી વીરવિજયજી ઢાળ – ૭ વેશ્યાયે વધાવ્યાસ્વામીરે | ૨૦ શ્રી વીરવિજયજી ઢાળ - ૮
રાજ પધારો મેરે મંદિર ૮ | શ્રી વીરવિજયજી ઢાળ – ૯
મેંજોગતમારો જાગ્યો રે ૯ શ્રી વીરવિજયજી ઢાળ - ૧૦ રમણીશું રંગરસે રમતાં ૬ શ્રી વીરવિજયજી ઢાળ - ૧૧ જોઈ જોઈ રે જોગમણી દિશા ૬ શ્રી વીરવિજયજી ઢાળ - ૧૨ સ્યુલિભદ્ર કહે સુણ બાળારે ૧૨ શ્રી વીરવિજયજી ઢાળ – ૧૩ કોયા કહે સુણજો સુમને ૧૮ શ્રી વીરવિજયજી ઢાળ - ૧૪ મુનિરાજ કહે સુણવેશ ૧૭ શ્રી વીરવિજયજી ઢાળ - ૧૫ મજજન ચીર તિલક આત્યંત ૧૬ શ્રી વીરવિજયજી ઢાળ - ૧૬ મેઘરાગ ઓર ભૈરવ રાત્રે ૯ શ્રી વીરવિજયજી ઢાળ – ૧૭ મિથ્યાત્વ વામી કોશ્યા સમતિ) ૭ શ્રી વીરવિજયજી
ઢાળ – ૧૮ ગાયો ગૌત્તમ ગોત્ર મુણિંદ | ૭ શ્રી વીરવિજયજી ૧૯૭ હરિકેશી મુનિની સોવાંગકુળમાં ઉપન્યા | ૧૫ શ્રી ઋષભદાસ
હરિચંદ્રરાજાની દુહા: સદ્દગુરૂપદ પંકજ નમી ૧ શ્રી ઉદયવિજયજી ૩૭૨ ઢિાળ-૧
સત્ય શિરોમણી હરિચંદ્ર ૩૦ |શ્રી ઉદયવિજયજી ઢિાળ – ૧
ઈણ અવસર તિહાં આવીયા ૨૪ શ્રી કનકવિજયજી ૩૭૪ ઢાળ – ૨ સાધુ કહે સુણ માતા ગંગા શ્રી કનકવિજયજી ઢાળ - ૩
બોલી રાણી પાપિણી ૯ શ્રી કનકવિજયજી ઢાળ -૪ સાધુ કહે નિજ જીવને ૧૫ શ્રી કનકવિજયજી ૨૦૦ હરિચંદ્રરાજાની ઉગતો સૂરજ તપે નહીરે શ્રી હરિ વિજયજી ||૩૭૮ ૨૦૧ હરિચંદ્રરાજાની માતા ઉમિયાને અંગે પ્રગટ ૧૫ શ્રી રામવિજયજી ૩૭૯ ૨૦૨ હેમચંદ્રાચાર્ય-કુમારપાળની બારમું વ્રત એમ પાળતો ૧૮ શ્રી રામવિજયજી ૩૮૧
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
માંક સઝાય
|
પ્રથમપદ
ગાથા
રચયિતા
પેજ |
૩૮૪
૦
૦
=
દ
+
૩૯૧
૩૯૧
૩૯૨
તરંગ - ૨
(આગમોની સજઝાયો) ૨૦૩ અગીયાર અંગની | | આચારંગ પહેલું કહ્યુંરેલો || ૬ |ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ – ૨
સૂયગડાંગહવે સોમવોજી ૬ |ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ – ૩ ત્રીજું અંગ હવે સાંભળો || ૭ |ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ - ૪
ચોથું સમવાયાંગતે સાંભળો ૬ |ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ - ૫
અંગ પાંચમું સાંભળો તુમે || ૧૫ ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ – ૬
જ્ઞાતાધર્મકથા છઠું અંગ ૫ ઉ. યશોવિજયજી (ઢાળ - ૭
સાતમું અંગ ઉપાસક દશા ૫ |ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ - ૮
આઠમું અંગ અંતગડ દશા ૫ |ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ – ૯
નવમું અંગ હવે ભવિ સાંભળો ૫ | ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ - ૧૦ પ્રશ્નવ્યાકરણાંગતે દશમો ૫ ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ - ૧૧ અંગ અગ્યારમો સાંભળો ઉ. યશોવિજયજી કળશ
અંગ અગ્યારે સાંભળ્યારે | ઉ. યશોવિજયજી ૦૪ આગમની આગમની આશાતના નવિ || ૫ | શ્રી વીરવિજયજી
ઉત્તરાધ્યયનની દશમા સમવસરણ સિંહાસનેથી ૮ શ્રી કરણવાચકજી ૨૦૬ | ઉત્તરાધ્યાયની પવયણ દેવી ચિત્ત ધરી ૮ શ્રી ઉદયવિજયજી ઢાળ - ૨
સોહમ સામી જંબુપ્રોં ૮ | શ્રી ઉદયવિજયજી ઢાળ - ૩
પ્રથમ માનવભવદોહિલો ૬ | શ્રી ઉદયવિજયજી ઢાળ - ૪
અજરામર જગ કો નહિં | શ્રી ઉદયવિજયજ ઢાળ - ૫
પંચમ અધ્યયને કહેએ | ૭ | શ્રી ઉદયવિજયજી ઢાળ – ૬ સંસારરે જીવ અનંતભવેકરી | ૬ | શ્રી ઉદયવિજયજી ઢાળ - ૭ અજજિમ કોઈક પાશે આંગણ ૬ શ્રી ઉદયવિજયજી ઢાળ - ૮ . કેવલનાણગુણ પૂરીયો | ૭ | શ્રી ઉદયવિજયજી ઢાળ - ૯ દેવતણી ઋદ્ધિ ભોગવી આવ્યો ૮ શ્રી ઉદયવિજયજી ઢાળ - ૧૦ પંડુર પાન થયે પરિપાકે | ૭ | શ્રી ઉદયવિજયજી ઢાળ - ૧૧ વીર નિણંદની દેશના ૬ | શ્રી ઉદયવિજયજી ઢાળ - ૧૨ ઋષિવનવાસી સુરવર સેવિત | ૧૫ | શ્રી ઉદયવિજયજી ઢાળ - ૧૩ ચિત્ર અને સંભૂત એ ૧૧ | શ્રી ઉદયવિજયજી ઢાળ - ૧૪ દેવતણી ઋદ્ધિ ભોગવીરે ૬ | શ્રી ઉદયવિજયજી ઢાળ - ૧૫ તપ કરતાં મુનિરાજીયાલાલા ૫ શ્રી ઉદયવિજયજી ઢાળ - ૧૬ બ્રહ્મચર્યના દશા કહ્યાં સ્થાનક | શ્રી ઉદયવિજયજી ઢાળ - ૧૭ શ્રી જિનધર્મ સુણી ખરો ૬ શ્રી ઉદયવિજયજી ઢાળ - ૧૮ કંપિલપુરનોરાજીઓ ૧૨ | શ્રી ઉદયવિજયજી ઢાળ – ૧૯ સુગ્રીવનયરવરવનવાડી આરામ | ૮ | શ્રી ઉદયવિજયજી
un 99 in
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
સજઝાય
છે અ ર ર ર છે
છે
ઢાળ – ૨૦ ઢાળ - ૨૧ ઢાળ – ૨૨ ઢાળ – ૨૩ ઢાળ - ૨૪ ઢાળ – ૨૫ ઢાળ - ૨૬ નળ – ૨૭ કાળ - ૨૮ ઢાળ - ૨૯ ઢાળ – ૩૦ ઢાળ - ૩૧ ઢાળ – ૩૨ ઢાળ - ૩૩ ઢાળ – ૩૪ ઢાળ - ૩૫
ઢાળ – ૩૬ ૨૦૭ દશવૈકાલિકની
ઢાળ - ૨ ઢાળ – ૩ ઢાળ – ૪ ઢાળ - ૫ ઢાળ – ૬ ઢાળ – ૭ ઢાળ - ૮ ઢિાળ – ૯ ઢાળ - ૧૦ ઢાળ - ૧૧
પ્રથમપદ
ગાથા રચયિતા પેજ નં. | મગધ દેશ રાજગૃહી નગરી | ૧૩ શ્રી ઉદયવિજયજી નયરી ચંપામાં વસે ૯ શ્રી ઉદયવિજયજી શૌરીપુર અતિ સુંદર ૧૪ શ્રી ઉદયવિજયજી શિષ્ય જિણેસર પાસના
શ્રી ઉદયવિજયજી સમિતિ ગુમિ સૂધી ધરો ભવિ ૬ શ્રી ઉદયવિજયજી વાણારસી નગરી વસે
૯ શ્રી ઉદયવિજયજી દશ આચાર મુણિંદના
૬ શ્રી ઉદયવિજયજી વીર ગોપમને ઈમ કહે ૫ શ્રી ઉદયવિજયજી વર્ધમાન જિનવર કહે
શ્રી ઉદયવિજયજી સોહમ જંબુને કહે
શ્રી ઉદયવિજયજી શ્રી વીર તપવર્ણવ્યો
શ્રી ઉદયવિજયજી વર્ધમાન જિન ઉપદિશે ૬ શ્રી ઉદયવિજયજી વીર કહે બત્રીશમેંરે
શ્રી ઉદયવિજયજી કેવલનાણે જાણતો રેલો
શ્રી ઉદયવિજયજી કિસન નીલકાપોતે એ | ૭ શ્રી ઉદયવિજયજી વીર કહે ભવિ લોકને ૫ શ્રી ઉદયવિજયજી સોહમ સ્વામી એમ કહે રે ૮ શ્રી ઉદયવિજયજી સદ્ગરપદ પંકજ નમીજી શ્રી વૃદ્ધિ વિજયજી | નમવા નેમિ નિણંદને
શ્રી વૃદ્ધિ વિજયજી આધાકર્મી આહાર ન લીજીયે શ્રી વૃદ્ધિ વિજયજી સ્વામી સુધર્મારે કહે જંબુ
વૃદ્ધિ વિજયજી સુઝતા આહારનો ખપ કરો
વૃદ્ધિ વિજયજી ગણધર સુધર્મા ઈમ ઉપદેશે શ્રી વૃદ્ધિ વિજયજી સાચું વયણ જે ભાખીયેરે શ્રી વૃદ્ધિ વિજયજી કહે સદ્ગર સાંભળો ચેલારે શ્રી વૃદ્ધિ વિજયજી | વિનય કરજો ચેલા વિનય કરજો, ૧૦ શ્રી વૃદ્ધિ વિજયજી
તે મુનિ વંદો તે મુનિ વંદો ! ૧૧ | શ્રી વૃદ્ધિ વિજયજી | સાધુ સંયમસૂધો ખળો | ૭ | શ્રી વૃદ્ધિ વિજયજી.
તરંગ - ૩ (પર્વતિથિઓની સજઝાયો) ગોયમ પૂછે વીરને સુણો સ્વામીજી | ૧૫ શ્રી રૂપવિજયજી આજ મારે એકાદશી રેનણદલ ૧૨ શ્રી ઉદયરત્નજી શ્રી સરસ્વતીને ચરણે નમું | ૭ શ્રી દેવવિજયજી અષ્ટમી પર્વ આરાધો પ્રીતે | ૧૦ શ્રી કુલદીપજી દુઃખ હરણી દીપાલિકારે લાલ | ૯ શ્રી જ્ઞાનવિમલ સૂરિ ૪૩૧
૦
0
6
૧
૪૨૯
૨૦૮ અગ્યારસની ૨૦૯ અગ્યારસની ૨૧૦ આઠમની
આઠમની ૨૧૨ દિવાળીની
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૩૪
ઢાળ
ક્રમાંકી સઝાય | પ્રથમપદ ગાથા રચયિતા પેજ નં. ૨૧૩ દિવાળીની |દિવાળી રઢીયાળી પર્વસોહામણું |૧૧ શ્રી દર્શનવિજયજી ૪૩૨ ર૧૩ખ દિવાળીની વાંદીવીરજિનેશ્વર પાય | ૨૫ શ્રી દેવચંદજી ૪૩૨ ૨૧૪ પન્નર તિથિની (દુહા) શ્રીમદ્ ગોડી જગધણી ૮ શ્રી લબ્ધિવિજયજી
ઢાળ – ૧ પહેલી તિથિ એણી પેરે વદે રે | ૭ શ્રી લબ્ધિવિજયજી ઢાળ - ૨ બીજ કહે ભવ્ય જીવને રે લો | ૭ |શ્રી લબ્ધિવિજયજી ઢાળ - ૩ ત્રીજ કહે મુજ ઓળખીરે ૬ શ્રી લબ્ધિવિજયજી ઢાળ - ૪ ચોથ કહે ભવિ સાંભળો રે ૭ | શ્રી લબ્ધિવિજયજી ઢાળ - ૫ પુનરપિ પાંચમ એમ વદે રે ૮ શ્રી લબ્ધિવિજયજી
(દુહા) ઈણવિધ પાસે તિથિ ભણી ૨ |શ્રી લબ્ધિવિજયજી ઢાળ - ૬
છઠ્ઠી કહે મુજ ઓળખીરે | ૬ | શ્રી લબ્ધિવિજયજી ઢાળ - ૭ સાતમ કહે શાંત આતમા | ૧૨ શ્રી લબ્ધિવિજયજી ઢાળ - ૮ આઠમકહે આઠ મદના ૯ શ્રી લબ્ધિવિજયજી ઢાળ - ૯ જીરે, નવમી કહે નમીયેં સદા | ૧૦ શ્રી લબ્ધિવિજયજી ઢાળ - ૧૦ દશમીમેંદુશ્મન વારીયે ૫ શ્રી લબ્ધિવિજયજી ઢાળ – ૧૧ (દુહા) ઈણ શતિથિ અધિકાર ૨ શ્રી લબ્ધિવિજયજી ઢાળ - ૧૧ હવે એકાદશી ઈમ વદેભવિજન ૭ |શ્રી લબ્ધિવિજયજી ઢાળ - ૧૨ દ્વાદશી કહે ભવિ ભાવશું ૯ શ્રી લબ્ધિવિજયજી ઢાળ - ૧૩ તેરસ શ્રોત આગળ ૭ શ્રી લબ્ધિવિજયજી ઢાળ - ૧૪ હવે ચૌદશ તિથિ વદે રેહાં | ૯ શ્રી લબ્ધિવિજયજી ઢાળ - ૧૫
પૂનમ કહે ભવ્ય જીવને રે ૧૬ શ્રી લબ્ધિવિજયજી પર્યુષણ પર્વની પર્વ પજુસણ આવીયારેલાલ | ૧૧ શ્રીમતિહંસજી ૬ ઢાળ - ૧ પર્વ પજુસણ આવીયા ૯ શ્રી માણેકવિજયજી ૪૪૭ ઢાળ - ૨ પહેલે દિન બહુ આદરઆણી || ૧૨ શ્રી માણેકવિજયજી ઢાળ - ૩ ઈંદ્ર વિચારે ચિત્તમાં ૯ શ્રી માણેકવિજયજી ઢાળ – ૪ દેખી સુપનતવ જાગી રાણી | ૯ |શ્રી માણેકવિજયજી ઢાળ - ૫ ધનદતણે આદેશથીરે | ૯ શ્રી માણેકવિજયજી ઢાળ – ૬ જિનનો જન્મ મહોત્સવ | ૧૫ શ્રી માણેકવિજયજી ઢાળ - ૭ ચારિત્રલેતાં ખંધે મુક્યું | ૨૧ શ્રી માણેકવિજયજી ઢાળ – ૮ કાશદેશવાણારસી સુખકારી | ૯ શ્રી માણેકવિજયજી ઢાળ – ૯ | શૌરીપુર સમુદ્ર વિજય ઘરે | ૧૧ શ્રી માણેકવિજયજી ઢાળ - ૧૦ ઈસ્વાકુ ભૂમે નાભિકુલકર ઘરેજી ૧૫ શ્રી માણેકવિજયજી ઢાળ - ૧૧
સંવચ્છરી દિનસાંભળોએ | ૯ શ્રી માણેકવિજયજી ૨૧૭ પાંચમની સરૂ ચરણ પસાઉલેરેલાલ | ૭ શ્રી કાંતિવિજયજી
શ્રીવાસુપૂજિનેશ્વરવણથીરે | ૩ શ્રી વિજયલક્ષ્મી સૂરિ ૪૫૮ ઢાળ - ૨ ગુરૂ કહેવૈતાઢ્ય ગિરિવરેરે | ૪ શ્રી વિજયલક્ષ્મી સૂરિ
| |
બીયા
|
|
ઢાળ - ૧
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
મીક
સજઝાય
પ્રથમપદ ગાથા રચયિતા પેજ નં.| ઢાળ – ૩ ચૈત્ર વદિ પાંચમ દિને સુણો | ૪ શ્રી વિજયલક્ષ્મી સૂરિ ઢાળ – ૪
હારે મારે જ્ઞાની ગુરના વયણ ૩ શ્રી વિજયલક્ષ્મી સૂરિ ઢાળ - ૫ | જ્ઞાનીના વયણથી ચારે બેની ૩ શ્રી વિજયલક્ષ્મી સૂરિ ૨૧૯ ઓળી સિદ્ધચકની દેશમનોહર માલવો ૧૦ શ્રી મુક્તિ વિજયજી |૪૬૧
ઢાળ - ૨ સદ્ગુરૂવયણે તપ કરે રેલાલ ૭ શ્રી મુક્તિ વિજયજી ઢાળ – ૩
રાજગૃહી ઉદ્યાન સમોસર્યા ૯ |શ્રી મુક્તિ વિજયજી ૨૨૦ ઓળી સિદ્ધચકની રાજગૃહી ઉદ્યાન સમોસર્યા | ૧૦ શ્રી ઉત્તમસાગર શિષ્ય ૪૬૨
તરંગ - ૪
(પાપસ્થાનકની સજઝાયો) ૨૨૧ અઢાર પાપસ્થાનકની પાપ સ્થાનક પહેલું કહ્યું? | ૬ |ઉ. યશોવિજયજી |૪૬૪ ઢાળ - ૨
બીજું પાપનું સ્થાન ૬ ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ - ૩
ચોરી વ્યસન નિવારીએ ૬ ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ – ૪
પાપ સ્થાનક ચોથું વરજીએ ૧૧ ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ - ૫ પરિગ્રહ મમતા પરિહરો
ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ – ૬
કોધતે બોધ નિરોધ છે | ૮ |ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ – ૭
પાપસ્થાનક કહે સાતમું ૬ |ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ - ૮
પા૫સ્થાનક કહ્યું આઠમું ૮ /ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ – ૯
રે મારે, લોભતે દોષ અથોભ ૮ |ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ – ૧૦ પાપસ્થાનક દશમું કહ્યું રાગરે | ૯ |ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ - ૧૧ દ્વેષ ન કરીએ લાલના દ્વેષ ૯ ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ - ૧૨ કલહ તે બારમું પાપનું સ્થાન ૭ |ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ - ૧૩ પાપ સ્થાનક તે તેરમું છોડીએ ૫ ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ - ૧૪ પાપસ્થાનક હોઠે ચૌદમું ૫ ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ – ૧૫ જિહાં રતિ કોઈક કારણેજી | ૭ |ઉ. યશોવિજયજી ઢિાળ - ૧૬ સુંદર! પાપ સ્થાનક તજો | ૯ |ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ – ૧૭ સત્તરમું પાપનું કામ ૧૨ ઉ. યશોવિજયજી
ઢાળ - ૧૮ | અઢારમું જે પાપનું સ્થાનક | ૮ |ઉ. યશોવિજયજી ૨૨૨ અિઢાર પાપ સ્થાનની રે પ્રાણી! જીવની હિંસા નિવાર, ૮ શ્રી માણેક મુનિ ૪૭૫ ૨ ૨૩ આઠ મદની મદ આઠ મહામુનિ વારીએ | ૧૧ શ્રી માનવિજયજી ૪૭૬ ૨૨૪માનની
રે જીવ માન ન કીજીએ ૫ શ્રી ઉદયરત્નજી ૪૭૭ ૨૨૫ ચાર કષાયની જીવ! ક્રોધ મકરજે
શ્રી લાવણ્ય સમયજી ૪૭૮ ૨૨૬ ક્રિોધની
કડવાં ફળ છે ક્રોધના | ૬ શ્રી ઉદયરત્નજી ૪૭૮ ૨૨૭ ક્રિોધની
કોધન કરીએ ભોળા પ્રાણી શ્રી ભાવ સાગરજી ૨૨૮ તિરકાઠિયાની (ડુડા) પાસ જિસેસર પય નમી શ્રી વિશુદ્ધ વિમલજી ૪૭૯
ઢાળ - ૧ આળસ અંગથી પરિહરો | ૧૩ શ્રી વિશુદ્ધ વિમલજી
EGG
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
,
છે
જ
દ
-
6
0
=
૪૯૧
૪૯૩
ક્રમાંક સઝાય
પ્રથમપદ
ગાથા રચયિતા -- પેજ નં. ઢાળ - મોહેવાયો પ્રાણીયોરે” ૧૧ શ્રી વિશુદ્ધ વિમલજી ઢાળ - ૩
જીહો, અવજ્ઞા કરતાં જીવડા | ૧૦ | શ્રી વિશુદ્ધ વિમલજી ઢાળ – ૪ માન ન કીજે માનવીરે ૧૦ | શ્રી વિશુદ્ધ વિમલજી ઢાળ - ૫ પાંચમોકાઠીયો પરિહરો પ્રાણી | ૧૦ | શ્રી વિશુદ્ધ વિમલજી ઢાળ – ૬ છઠ્ઠોકાઠીયો ઇંડીયે
શ્રી વિશુદ્ધ વિમલજી ઢાળ - ૭
કૃપણપણાથી બીહતોરે ૯ શ્રી વિશુદ્ધ વિમલજી ઢાળ - ૮
કર્મ ઉદય હોય જેહનેહો રાજ ૮ | શ્રી વિશુદ્ધ વિમલજી ઢાળ – ૯
શ્રી વીર વાણી ચિત્ત ધરો શ્રી વિશુદ્ધ વિમલજી ઢાળ - ૧૦ અજ્ઞાન પણાને હો જોરે કઈ | ૧૨ | શ્રી વિશુદ્ધ વિમલજી ઢાળ - ૧૧ રાતદિવસ વ્યાક્ષેપમાં લાલ | ૯ | શ્રી વિશુદ્ધ વિમલજી ઢાળ - ૧૨ કુતુહલવાયો પ્રાણીયો ૧૧ શ્રી વિશુદ્ધ વિમલજી ઢાળ - ૧૩ જગમાં જાલમી જોર
શ્રી વિશુદ્ધ વિમલજી ૨૨૯ માયાની સમતિનું મૂળ જાણીએજી | ૬ | શ્રી ઉદયરત્નજી ૪૯૦ ૨૩૦ માયાની ભવિયણ! માયા મૂળ ૭ | શ્રીભાવ સાગરજી ૪૯૧ ૨૩૧ માયાની માયા મનથી પરિહરી રે | ૭ | શ્રી મણિવિજયજી ૨૩૨ લહ-કજીયાંની રાહકલહ સવિસૂલે નિવારે | ૧૧ | શ્રી ઉદયરત્નજી ૪૯૨ ૨૩૩ લોભની
લોભન કરીએ પ્રાણીયા ૭ |શ્રી ભાવસાગરજી ૨૩૪ લોભની આશાદાસી વશ પડ્યા ૭ | શ્રી રૂપવિજયજી Jપ પ્રમાદની અજરામર જગ કો નહી | ૭ | શ્રી ઉદયવિજયજી ગણિ
તરંગ - ૫
(આત્મગુણ પોષક સજઝાયો ૨૩૬/અષ્ટ પ્રવચન માતાની] વનજ વદન વાગેશ્વરી (દુહા) | ૭ | શ્રી રૂપવિજયજી
પ્રથમ અહિંસા વ્રતની જાણીએ ૯ | શ્રી રૂપવિજયજી દુહા | હિત મિત મધુર મ તુચ્છતા ( ૧ શ્રી રૂપવિજયજી ઢાળ – ૨ સમિતિ બીજી મુનિ આદરો ૯ | શ્રી રૂપવિજ્યજી દુહા
મુનિ મુગતિ પદ સાધવા ૧ | શ્રી રૂપવિજયજી ઢાળ - ૩ ત્રીજી સમિતિ સમાચરોજી | ૧૦ શ્રી રૂપવિજયજી
ચોથી સમિતિ સોહામણી ૧ શ્રી રૂપવિજયજી ઢાળ - ૪
સાધુજી સમિતિ ચોથી ધરો | ૯ | શ્રી રૂપવિજયજી
સંવરવંત સુસંયમી ૧ | શ્રી રૂપવિજયજી ઢાળ - ૫ પારિથ્રાવણીયા નામથીરે ૯ શ્રી રૂપવિજયજી કુહા કોધ શમન ઈદ્રિયદમન
શ્રી રૂપવિજયજી ઢાળ - ૬ પંચ સમિતિ સમિતા સદા શ્રી રૂપવિજયજી કુહા વચન વદે મુખથી મુનિ
શ્રી રૂપવિજયજી ઢિાળ – ૭ સાધુજી!વયણ ગુમિ ધરો શ્રી રૂપવિજયજી
૪૯૩
४९४
૪૯૬
ઢાળ - ૧
કુહા
દુહા
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
કહા
છે
જ
દ
-
%
0
ક્રમાંક સક્ઝાય | પ્રથમપદ ગાથા રચયિતા પેજ નં.
ઈદ્રિયદમન આતમ રસી | ૧ શ્રી રૂપવિજયજી ઢાળ - ૮ ગુમિત્રીજરે સાધુજી સાચવો | ૮ શ્રી રૂપવિજયજી
પંચ સમિતિ સમિતા મુનિ | ૧ |શ્રી રૂપવિજયજી ઢાળ - ૯ આજ સફળ દિનમુનિમનેમળીયા | ૧૦ | શ્રી રૂપવિજયજી ૨૩૭ આઠયોગદષ્ટિની શિવસુખ કારણ ઉપદિશી | ૧૫ ઉ. યશોવિજયજી J૫૦૪ ઢાળ - ૨ દર્શન તારાદષ્ટિમાં
ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ - ૩ ત્રીજી દષ્ટિ બલા કહીજી | | ૫ |ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ - ૪
યોગદષ્ટિ ચોથી કહીજી ૨૩/ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ - ૫ દષ્ટિ થિરા માટે દર્શન નિત્યે ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ – ૬
અચપલ રોગ રહિત નિષ્ફર ૯ ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ - ૭
અર્ક પ્રભાસમ બોધ પ્રભામાં | ૫ |ઉ. યશોવિજયજી ઢાળ – ૮
દષ્ટિ આઠમી સાર સમાધિ | ૩ |ઉ. યશોવિજયજી ઉપસંહાર એ અડદિઠ્ઠી કહી સંક્ષેપ (ઉ. યશોવિજયજી ૨૩૮ આઠ દૃષ્ટિની ચિદાનંદ પરમાતમરૂપ ૧૪ | શ્રી જ્ઞાનવિમલ સૂરિ પ૧૧ ૨૩૯ ઉપશમની ભગવતી ભારતી મનધરીજી શ્રી લક્ષ્મીકલ્લોલ મુનિ ૫૧૨ ૨૪૦ ચૌદગુણસ્થાનકની જ્ઞાન દિવાકર ભાખીયો રે લો શ્રી મણિવિજયજી ઢાળ - ૨ બીજું ગુણઠાણું સુણો રે
શ્રી મણિવિજયજી ઢાળ - ૩ મિશ્ર ગુણઠાણું હવે ત્રીજું
શ્રી મણિવિજ્યજી ઢાળ – ૪
હવે ગુણઠાણું સમકિત ધરીયે શ્રી મણિવિજયજી ઢાળ - ૫ પંચમ નાણી રે જિનવર ઈમ શ્રી મણિવિજયજી ઢાળ – ૬ છઠું ગુણઠાણું હવે
શ્રી મણિવિજયજી ઢાળ – ૭
શ્રી જિનવર ઈમ ઉપદિશે ૬ |શ્રી મણિવિજયજી ઢાળ - ૮ ગુણઠાણું હવે આઠમું
શ્રી મણિવિજયજી ઢાળ – ૯
અનિવૃત્તિ નવમું આદરો ગુણ | ૮ શ્રી મણિવિજયજી ઢાળ - ૧૦ સૂક્ષ્મ સંપરાય નામે દશમું
શ્રી મણિવિજયજી ઢાળ - ૧૧ હવે સુણજો ભવિયણ પ્રાણી શ્રી મણિવિજયજી ઢાળ - ૧૨ શ્રી જિનવીરજી એમ બોલે | ૬ |શ્રી મણિવિજયજી ઢાળ – ૧૩ ગુણઠાણું હવે તેરમું રે
શ્રી મણિવિજયજી ઢાળ - ૧૪ અયોગી નામે ચૌદમું એ શ્રી મણિવિજયજી કળશ
પૂજો પૂજો રે પ્રભુ પાસજીને શ્રી મણિવિજયજી ૨૪૧ બાર ભાવનાની પાસ જિનેસર પયનમી
શ્રી જયસોમ મુનિ Jપ૨૩ ઢાળ – ૧
પહેલી ભાવના એણી પેરે ૯ શ્રી જયસોમ મુનિ
પલ પલ છીજે આઉખું ૨ શ્રી જયસોમ મુનિ ઢાળ - ૨ બીજી અશરણ ભાવના
શ્રી જયસોમ મુનિ | થાવચ્ચ સુત હર્યો | ૨ શ્રી જયસોમ મુનિ
દુહા
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક સજ્ઝાય
ઢાળ – ૩
|દુહા
ઢાળ – ૪
दु
2 ನ
|ઢાળ – પ
|દુહા
ઢાળ - ૬
ತ ತ ಕ ತ
|દુહા
ઢાળ – ૭
छुहा
ઢાળ - ૮
|દુહા
|ઢાળ - ૯
ૐ ૐ ૐ ૐ ૐ ૐ ૐ
| ઢાળ – ૧૦
ઢાળ - ૧૧
| ઢાળ - ૧૨
કળશ
|૨૪૨ | અશરણ ભાવનાની ૨૪૩ એકત્વ ભાવનાની |૨૪૪ શીલની ૨૪૫ શીલની
|૨૪૬ શીલની
પ્રથમપદ
ત્રીજી ભાવના એણી પેરે
ઈમ ભવો ભવ જે દુ:ખ
ચોથી ભાવના ભવિયણ મન
ભવ સાયર બહુ દુ:ખ જલે પાંચમી ભાવના ભાવીયે રે
મોહ વશી (શે) મન મંત્રથી છઠ્ઠી ભાવના મન ધરો
તન છિલ્લર ઈંદ્રિય મચ્છા
આશ્રવ ભાવના સાતમી રે
શુભ માનસ માનસ કરી
આઠમી સંવર ભાવનાજી
દૃઢ પ્રહારી દઢ ધ્યાન ધરી
નવમી નિર્જર ભાવના
મન દારૂ તન નાલી કરી
દશમી લોક સ્વરૂપરે વાર અનંતી ફરસીઓ
દશ દૃષ્ટાંતે દોહિલો રે
પરિહર હરિહર દેવ સવિ
ધન ધન ધર્મ જગહિત કરૂ તપગચ્છપતિ વિજય દેવગુરૂ
તુમે ભાવો રે ભવિ ! કો નવિ શરણંકો નવિ
આવ્યો પ્રાણી એકલો રે
શીયલ સમું વ્રત કો નહિં
તે તરીયા ભાઈ તે તરીયા
ગીરૂઆ રે ગુણ શીયલના નવવાડ મુનીસર ! મન ધરો
|૨૪૭ શીયલની
૨૪૮ સમકિત ૬૭ બોલની સુકૃત વલ્લિ કાંદબિની (દુહા)
| ઢાળ - ૧
ચઉ સહણા તિલિંગ છે
ઢાળ – ૨
ત્રણ લિગ સમકિત તણાં રે
ઢાળ – ૩
અરિહંત તે જિન વિચરતાંજી
| ઢાળ – ૪
| ઢાળ – પ
ત્રણ શુદ્ધિ સમકિત તણી રે સમતિ દૂષણ પરિહરો આઠ પ્રભાવક પ્રવચનનાહ્યા
ઢાળ - ૬
ઢાળ – ૭
સોહે સમતિ જેહથી
ગાથા)
૮
૨
૮
૨
રચિયતા
| શ્રી જયસોમ મુનિ
૨ શ્રી જયસોમ મુનિ
૮
| શ્રી જયસોમ મુનિ
૭
| શ્રી જયસોમ મુનિ
શ્રી જયસોમ મુનિ
૭
| શ્રી જયસોમ મુનિ
| શ્રી જયસોમ મુનિ
શ્રી જયસોમ મુનિ
૨
૯ | શ્રી જયસોમ મુનિ ૨ | શ્રી જયસોમ મુનિ
| શ્રી જયસોમ મુનિ
ર શ્રી જયસોમ મુનિ ૭ | શ્રી જયસોમ મુનિ ૨ | શ્રી જયસોમ મુનિ ૧૧ | શ્રી જયસોમ મુનિ
૨
શ્રી જયસોમ મુનિ ૭ | શ્રી જયસોમ મુનિ ૨ | શ્રી જયસોમ મુનિ
૬
શ્રી જયસોમ મુનિ ૨ | શ્રી જયસોમ મુનિ ૪ શ્રી જયસોમ મુનિ
૮ | શ્રી સકળચંદજી
૭ |‘અજ્ઞાત’
૫ |શ્રી ઉદયરત્નજી
૫ | શ્રી પદ્મવિજયજી
૫ | શ્રી સુખવિજયજી ૧૧ શ્રીભાવપ્રભસૂરિ
૪ | શ્રી યશોવિજયજી
૫-૧૦ શ્રી યશોવિજયજી ૧૧-૧૪ શ્રી યશોવિજયજી ૧૫-૧૯ શ્રી યશોવિજયજી |૨૦-૨૨ શ્રી યશોવિજયજી ૨૩-૨૭ શ્રી યશોવિજયજી ૨૮-૩૫ શ્રી યશોવિજયજી ૩૬-૪૦ શ્રી યશોવિજયજી
પેજ નં.
૫૩૪
૫૩૫
૫૩૬
૫૩૬
૫૩૭
૫૩૭
૫૩૮
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
સાય
|ઢાળ - ૮
|ઢાળ - ૯
ઢાળ - ૧૦
ઢાળ - ૧૧
ઢાળ - ૧૨
૨૪૯ |સિદ્ધ ભગવંતની ૨૫૦ વિનયની
૨૫૧ |વિનયની
૨૫૨ વિનયની
૨૫૩ સમતાની
૨૫૪ સુપાત્રદાનની ૨૫૫ તપની ૨૫૬|ભાવની ૨૫૭ વાણી સંયમની
૨૫૮ આપ સ્વભાવની
૨૫૯ આત્મા નિંદા-ગર્હાની ૨૬૦ આત્માને ઉપદેશની ૨૬૧ આત્માને ઉપદેશની ૨૬૨ આત્માને ઉપદેશની ૨૬૩ આત્માને ઉપદેશની ૨૬૪ આત્માને ઉપદેશની ૨૬૫ આત્માને ઉપદેશની ૨૬૬ આત્માને ઉપદેશની ૨૬૭ આત્માને ઉપદેશની ૨૬૮ આત્માને ઉપદેશની ૨૬૯ આત્માને ઉપદેશની ૨૭૦ આત્માને ઉપદેશની ૨૭૧ અમૃતવેલની ૨૭૨ અમૃતવેલની ૨૭૩ |મરણ વિષેની
૨૭૪ મરણ વિષેની
૨૭૫ મરણ વિષેની ૨૭૬ વૈરાગ્યની
પ્રથમપદ
લક્ષણ પાંચ કહ્યાં સમતિ
પર તીર્થી પરના સુર જેણે
શુદ્ધ ધરમથી નવિ ચળે
ભાવી જે રે સમકિત જેહથી
ઠરે જિહાં સમકિત તે થાનક
અષ્ટ કરમ ચૂરણ કરી રે લાલ
વિનય કરો ચેલા ગુરૂ તણો પવયણ દેવી ચિત્ત ધરીજી
શ્રી જંબુ મુનિ વીનવ્યા રે
જબ લગ સમતા ક્ષણ
પ્રણમી શ્રી ગોયમ ગણધર
કીધા કર્મ નિકંદવા રે
રે ભવિ ભાવ હૃદયે ધરો
ચેતનજી, વાણીનો સંયમ
તરંગ - ૬ (વૈરાગ્યની સજ્ઝાયો) આપ સ્વભાવમાં રે અવધૂ શી કહું કથની મારી તનનો ભરોસો નથી રે ચેતન ક્યાં તન માંજતા રે એકદિન હો ચેત જીવલડા ! મ કરતું ચેતે તો ચેતાવું તને રે પામર જાવું જરૂર મરી જીવડા તને સંસાર સુખ કેમ સાંભરે રે રાત દિવસ કાયા મૂઢ પોષેરે કહાં કરૂં મંદિર કહાં કરૂં ડમરાં અવધૂ ઐસો જ્ઞાન વિચારી તે ગિરૂઆ ભાઈ તે ગિરૂ તે ગિરૂઆ ભાઈ તે ગિરૂઆ ચેતન ! જ્ઞાન અજુવાળીએ
ચેતન ! જ્ઞાન અજુઆળજે
મરણ ન છૂટે રે પ્રાણીયા ચેતન ! ચેતજો રે; એ કાળ સુણ સુણ સાહેલી રે કહું હૃદયની મારૂં મારૂં મ કર જીવ તું
ગાથા|
રચિયતા
૪૧-૪૫ શ્રી યશોવિજયજી
૪૬-૫૦ શ્રી યશોવિજયજી
૫૧-૫૫ શ્રી યશોવિજયજી ૫૬-૫૯ શ્રી યશોવિજયજી ૬૨-૬૮ શ્રી યશોવિજયજી
૬
|શ્રી દેવવિજયજી
૫૪૬
૫
શ્રી વિબુધવિમલ સૂરિ ૫૪૭
.
શ્રી ઉદય વાચક
૫૪૭
૧૧ શ્રી રામવિજયજી
૫૪૮
૫૪૯
૫૫૦
૫૫૧
૫૫૧
૫૫૨
૧૨
૭
७
૬
७
શ્રી યશોવિજયજી
|શ્રી દીપવિજયજી
શ્રી ઉદયરત્નજી
શ્રી ઉદયરત્નજી
શ્રી રંગવિજયજી
રે
૭ | શ્રી જીવવિજયજી
૫૫૪
૬
શ્રી ઉદયરત્નજી
૫૫૪
૧૧ |શ્રી ઉદયરત્નજી
૫૫૫
શ્રી આનંદઘનજી
૫૫૬
શ્રી વિનીત વિજયજી ૫૫૬
૫૫૭
૫૫૮
૫૫૯
૫૬૦
૫૬૧
૫૬૧
૫૬૧
૫૬૨
૫૬૩
૫૬૫
૮
૫૬૬
શ્રી ધર્મરત્નજી ૧૫ શ્રી વિશુદ્ધ વિમલજી ૫૬૭ ૮ | શ્રી સમય સુંદરજી ૭ | શ્રી હર્ષવિજયજી
૫૬૮
૫૬૯
પેજ નં.
૯
“અજ્ઞાત’
૧૧ શ્રી વીર મુનિ
૬
શ્રી કવિ દાસજી
૭ |શ્રી વીરવિજયજી
૫
|શ્રી વિનયવિજયજી
શ્રી આનંદઘનજી
૭ |શ્રી લાવણ્ય સમયજી
७
શ્રી લબ્ધિવિજયજી
૨૯ શ્રી યશોવિજયજી ૧૯ |શ્રી યશોવિજયજી
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
માફ
સજઝાય
પ્રથમપદ
૨૭૭ વૈિરાગ્યની ૨૭૮ વૈરાગ્યની ૨૭૯ વૈરાગ્યની
વૈિરાગ્યની ૨૮૧ વૈરાગ્યની ૨૮૨ વૈરાગ્યની
વૈિરાગ્યની
વૈરાગ્યની ૨૮૫ વૈરાગ્યની
વૈરાગ્યની ૨૮૭ વૈરાગ્યની ૨૮૮ વૈરાગ્યની ૨૮૯ વૈરાગ્યની
વૈરાગ્યની ૨૯૧ વૈરાગ્યની ૨૯૨ વૈરાગ્યની ૨૯૩ વૈરાગ્યની ૨૯૪ વૈરાગ્યની
વૈિરાગ્યની ૨૯૬ વૈરાગ્યની
૨૮૬
૨૯૦
ગાથા રચયિતા પેજ નં. માનમાં માનમાં માનમાં રે ૧૧ શ્રી કેવલ મુનિ | ૫૭૦ ઉચાતે મંદિર માળીયા ૮ | શ્રી ઉદયરત્નજી - | પ૭૦ આવ્યો ત્યારે મૂઠીવાળી ૯ | શ્રી ઉદયરત્નજી પ૭૧ તું થોડું ફાટી જાકોણ છે થોરી રે શ્રીરામવિજય શિષ્ય પ૭ર જંજાળી છવડા! જાગતું | ૨૦ શ્રી રૂપવિજયજી પ૭૨ જેને તું પાટણ જેવા ૧૧ શ્રી રત્નવિજયજી ૫૭૪ જાઉંબલિહારી વૈરાગ્યની શ્રી ધર્મરત્નજી ૫૭૪ તન ધન જોબનકારમુંજી ૭ | શ્રી ધર્મરત્નજી ૫૭૫ જીવ તું ઘેન માટે પડ્યો ૫ | શ્રી સત્યવિજયજી ૫૭૬ જીવડા ચૂપ કરીને ચેતો |શ્રી રામવિજયજી ૫૭૬ કોરા કાગજની પૂતળી મન ૮ | શ્રી લબ્દિવિજયજી પ૭૭ અહિંસા ધર્મકાઢંકા
શ્રી ખાંતિવિજયજી ૫૭૭ આ સંસાર અસાર છે ચિત્ત શ્રી ધર્મરત્નજી પ૭૮ નથી સાર જગતમાં ભાઈ | ૧૧ શ્રી ધર્મરત્નજી ૫૭૮ આ સંસાર અસાર છે ૧૦ શ્રી સિદ્ધિવિજયજી પર્ષદા આગેદીય મુનિ દેશના | ૧૧ | શ્રી ઉદયવિજયજી |પ૮૦ સગું તારૂં કોણ સાચું રે ૫ | શ્રી ઋષભદાસ ૫૮૧ સાર નહિરે સંસારમાં ૮ | શ્રી સૌભાગ્ય વિજયજી ૫૮૨ કેનારે સગપણ કેની રે માયા શ્રી વિનયવિજયજી આતમ રામેરે મુનિ રમે ૫ શ્રી મણીચંદજી ૫૮૩ સજીઘરબાર સારૂ મિથ્યા | ૧૧ શ્રી રત્નવિજયજી ૫૮૪ ભમી ભમીને ભવ અટવામાં ૨૪|શ્રી જિનહર્ષજી હારે લાલ, સિદ્ધ સ્વરૂપી | ૯ | શ્રી પ્રમોદ મુનિ ખબર નહીં આ જગમેં ૧૦ | શ્રી અવિચલ
૫૮૬ તારું ધન રે જોબન ધૂળ થાશે શ્રી જ્ઞાનવિમલજી ૫૮૭ ભરોસે શું રહ્યા ભુલી ૮ શ્રી શુભવિજયજી ૫૮૮ પુણ્યસંયોગે પામીયો જીરે ૭ | શ્રી ધર્મરત્નજી આપ અજવાળજો આત્મા ૬ | શ્રી લબ્ધિવિજયજી સુણ આતમા મત પડ મોહ ૬ | શ્રી રૂપવિજયજી ૫૮૯ આ તન છે રંગ પતંગી ૬ શ્રી વીરવિજયજી | |૫૯૦ અમે તો આજ તમારા બે ૬ | શ્રી પવવિજયજી
૫૯૧ ચેત ચેત ચેત પ્રાણી ૫ | શ્રી ઉદયરત્નજી ૫૯૧ ચેતન અબ કુછ ચેતીએ ૫ | શ્રી નયરત્નજી ૫૯૨ પંથીડા પ્યારા મુસાફરખાનું || ૫ | શ્રી સાંકળચંદજી ૫૯૨ મુસાફર છવડા! કાયાનો મહેલ ૫ | શ્રી સિદ્ધાનંદજી ૫૯૩
૨૯૭/વૈરાગ્યની
૫૮૪
૫૮૫
૫૮૮
વૈરાગ્યની ર૯૯ વૈરાગ્યની ૩૦૦ વૈરાગ્યની
વૈરાગ્યની ૩૦૨ વૈરાગ્યની ૩૦૩ વૈરાગ્યની
વૈરાગ્યની ૩૦૫ વૈરાગ્યની ૩૦૬ વૈરાગ્યની
વૈરાગ્યની વૈરાગ્યની
વૈરાગ્યની ૩૧૦ વૈરાગ્યની ૩૧૧ વૈરાગ્યની
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
૩૧૨ વૈરાગ્યની ૩૧૩ વૈરાગ્યની
૩૧૪ વૈરાગ્યની
૩૧૫ વૈરાગ્યની
સઝાય
૩૧૬ વૈરાગ્યની
૩૧૭ વૈરાગ્યની
૩૧૮ વૈરાગ્યની
૩૧૯ વૈરાગ્યની
૩૨૦ વૈરાગ્યની
૩૨૧ વૈરાગ્યની
૩૨૨ વૈરાગ્યની
૩૨૩ વૈરાગ્યની
૩૨૪ વૈરાગ્યની
૩૨૫ વૈરાગ્યની
૩૨૬ વૈરાગ્યની
૩૨૯ અનંતકાયની ૩૩૦ અન્નદેવતાની
૩૩૧ અન્નદેવતાની
૩૩૨ અનુભવની ૩૩૩ અફીણ વર્જવાની ૩૩૪ અંધેરી નગરીની
પ્રથમપદ
| રે... નર ! જગ સપને ફી માયા હતું બાળક પણું
જગત હૈ સ્વાર્થ કા સાથી
સંસાર ધુમાડાનાં બાચકા રે જબ લગે વિષયતૃષ્ણા મોઘેરો દેહ આ પામી
૩૩૯ ઈરિયાવહીની ૩૪૦ ઉણોદરી વ્રતની ૩૪૧ |ઉત્તમ મનોરથની ૩૪૨ ઋતુવંતી સ્ત્રીની ૩૪૩ ઋતુવંતી સ્ત્રીની ૨૩૪૪ ઓઘાની
કાં નવિ ચિતે હો ચિત્તમાં
તુમે શ્રી જિનના ગુણ આતમ ધ્યાનથી રે સંતો
જીવડા સુકૃત કરજે
ગરભાવાસમાં ચિંતવે
સદ્ગુરૂ ચરણ પસાઉલે
૩૨૭ વૈરાગ્યની
વૃથા કરે તું ગુમાન શત્રુ-મિત્ર સમાન
૩૨૮ વૈરાગ્યની (હરીયાળી) નાવમેં નદીયાં ડૂબી જાય
અરે કિસ્મત તું ઘેલું સુરતરૂની પરે દોહીલો રે
તરંગ - ૭ (વૈવિધ્યસભર સઝાયો) અનંતકાયના દોષ અનંતા
મારા અન્નદેવતા ! વેગે પધારો સર્વ દેવ દેવમે પ્રત્યક્ષ દેવ રોટી અનુભવિયાના ભવિયા રે શ્રી જિનવાણી મનધરી અજ્ઞાન મહા અંધેર નગરે સમરી શ્રુતદેવી શારદા ગુરૂ નમતાં ગુણ ઉપજે
૩૩૫ આયંબિલ તપની ૩૩૬ આયંબિલ તપની
૩૩૭ આહારી-અણાહારી | સમરૂં ભગવતી ભારતી
૩૩૮ ઈરિયાવહીની
ગુરૂ સન્મુખ રહી વિનય નારી મેં દીઠી એક આવતી રે
સાસુને વહુ મંદિરે ગયા’તાં ધન ધન તે દિન ક્યારે આવશે ? સરસ્વતી માતા આઠે નમીરે પવયણ દેવી સમરી માત એ કોણ પુરુષ કહાયો સુગુણનર
ગાથા
૫
શ્રી સિદ્ધાનંદજી
૬
શ્રી હિરવિજયજી
૫ શ્રી ખાન્તિવિજયજી
રચયિતા
૧
૫
શ્રી વીરવિજયજી
૫ | શ્રી લબ્ધિવિજયજી
૬
શ્રી ચિદાનંદજી
શ્રી લબ્ધિવિજયજી
૮
શ્રી હીરવિજયજી
૮
શ્રી ચિદાનંદજી
૮
શ્રી સત્યવિજયજી
.
શ્રી ખીમાવિજયજી
७
E
શ્રી શુભવિજયજી શ્રી દેવ સૂરિજી ૧૭ શ્રી ધર્મમુનિ ૧૨ |શ્રી જ્ઞાનવિમલજી ૫ |‘અજ્ઞાત’’
શ્રી આનંદઘનજી
ઠી
૧૨ |શ્રી ભાવસાગરજી
૫
શ્રી આનંદઘનજી
૧૧ શ્રી દીપવિજયજી
૧૫ શ્રીઋષભદાસ ૨૩ |શ્રી માણેકવિજયજી ૧૧ |શ્રી ઉદયરત્નજી ૧૧ ઉ. વિનયવિજયજી
૯ |મોહન
૨૧ ઉ. યશોવિજયજી
૧૪ શ્રી શુભવીરજી ૧૬ |શ્રી વીરવિજયજી
૧૬ | શ્રી વીરવિજયજી ૧૪ શ્રી બુદ્ધિ વિજયજી ૧૧ શ્રી ઋષભવિજયજી ૧૬ |વિજય લક્ષ્મી સૂરિ
૬
શ્રી રવિવિજયજી
પેજ નં.
૫૯૩
૫૯૪
૫૯૪
૫૯૫
૫૯૫
૫૯૬
૫૯૬
૫૯૭
૫૯૭
૫૯૮
૫૯૯
૬૦૦
૬૦૦
૬૦૧
૬૦૨
૬૦૩
૬૦૪
૬૦૬
૬૦૭
૬૦૭
૬૦૮
૬૦૯
૬૧૧
૬૧૨
૬૧૩
૬૧૩
૬૧૫
૬૧૬
૬૧૬
૬૧૭
૬૧૯
૬૧૯
૬૨૧
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
સઝાય
૩૪૫ ગૌતમ પૃચ્છાની ૩૪૬ કર્મની
૩૪૭ કર્મની
૩૪૮ કર્મની
૩૪૯ કર્મની
૩૫૦ કર્મની
૩૫૧ કલિયુગની ૩૫૨ |કાયાની
૩૫૩ ખામણાંની
૩૫૮ ચાદેવીની
૩૫૯ છઠ્ઠા આરાની
૩૬૦ છત-અછતની
૩૬૧ છીંક વિચારની
૩૬૨ જીભલડીની ૩૬૩|જીવદયાની
૩૬૪ જીવદ્યાની ૩૬૫ જૈન ધર્મની ૩૬૬ જૈનત્વની
૩૬૭ જૈનત્વની
|૩૬૮ | દશ ચંદરવા
ઢાળ - ૨
પ્રથમપદ
કામણગારી કાયાનારી
અરિહંતજીને ખામણાં રે
૩૫૪ ખાદ્ય વસ્તુના કાળ માનની પ્રવચન અમરી સમરી સદા
૩૫૫ ઘડપણની
ઘડપણ કાંતુ આવીયો રે
૩૫૬ ઘડીયાળાની
જોબનીયાની મોજો ફોજો
૩૫૭ ચરણસિત્તરી-રણસિત્તરીની પંચ મહાવ્રત દર્શવિધ યતિધર્મ
ઢાળ – ૩
૩૬૯ દાન ધર્મની |૩૭૦|દાન-શીલ-તપ-ભાવની ૩૭૧ દીવાની
૩૭૨| ધોબીડાની
૩૭૩|નટવાની
૩૭૪ નરકના દુ:ખની ૩૭૫|નવકારની ૩૭૬ |નવકારની ૩૭૭|નવકારની
ગૌતમ સ્વામી પૃચ્છા કરે પ્રભુજી મારા ઓં લાગ્યા છે
જુઓ જુઓ કર્મે શું કીધું રે દેવ-દાનવ-તીર્થંકર-ગણધર સુખદુ:ખ સરજ્યાં પામીયે રે કેઈ કેઈ નાચ નચાવે સરસ્વતી સ્વામિની પાય નમીને
તારી જાઉં બલિહારી હો ચાદેવી છઠ્ઠો આરો એવો આવશે
છત-અછત દો બેનડી છીંક શુકનનો કહું વિચાર બાપલડી રે જીભલડી તું આદિ જિનેશ્વર પાય પ્રણમેવ ગજભવે સસલો ઉગારીઓરે સાંભળ સયણાં સાચી સુણાવું જૈન કહો કયું હોવે ? પરમગુરૂ
જુઓ રે જુઓ, જૈનો કેવા સમરી સિદ્ધ અનંત મહંત
કિણી ચેરે દઉં મુનિવરને દાન દેવદત્ત વ્યવહારીયો રે
ચોત્રીસ અતિશયવંત શ્રી મહાવીરે ભાખીયા
દીવામાં દિવેલ ખૂટ્યું
ધોબીડા ! તું ધોજે મનનું
નટવો થઈને નાટક એવા નાચ્યો
સુણ ગોયમજી વીર પયંપે એ નવકાર તણું ફળ સાંભળી શ્રી નવકાર જયો મનરંગે સમર રે જીવ ! નવકાર નિત્ય
ગાથા
રચયિતા
૨૧ | શ્રી રૂપવિજયજી
E
પં. રત્નવિજયજી
શ્રી હંસરાજજી
૮
૨૬ | ઋષિહર્ષ
૮ | શ્રી દાનમુનિ ૭ | શ્રી આનંદઘનજી
૧૧ શ્રી પ્રીતિવિમલજી
૧૦ શ્રી ઉદયવિજયજી
૧૪ | શ્રી અમીકુંવરજી ૨૫ |શ્રી જ્ઞાનવિમલજી ૧૪ શ્રીરૂપવિજયજી ૬ |શ્રી ઉદયરત્નજી
૧૦
શ્રી સુયવિમલજી શ્રી કપૂરવિજયજી
૭ | શ્રી મેઘવિજયજી
૮ | શ્રી પદ્મવિજયજી
૧૫ | ‘“અજ્ઞાત’’
હા
૮
શ્રી લબ્ધિવિજયજી ૨૩ | શ્રી શિવસાગરજી ૯ |શ્રી ધર્મરત્નજી ૫ |શ્રી પદ્મવિજયજી ૧૦ | ૯. યશોવિજયજી ૧૦ | શ્રી વીરવિજયજી
૧૫ | શ્રી માનવિજયજી
૧૦ | શ્રી માનવિજયજી ૧૬ | શ્રી માનવિજયજી
G
શ્રી ઉદયરત્નજી
૫ |શ્રી ઉદયરત્નજી
૭ | શ્રી લબ્ધિવિજયજી
૬
શ્રી સમયસુંદરજી
૯ | શ્રી ન્યાયસાગરજી
૯
શ્રી વીરવિજયજી
૧૪ શ્રી જ્ઞાનવિમલજી
૯ | શ્રી પદ્મરાજ ગણી ૫ |શ્રી કીર્તિવિમલજી
પેજ નં.
૬૨૧
૬૨૩
૬૨૩
૬૨૪
૬૨૬
૬૨૭
૬૨૮
૬૨૮
૬૩૦
૬૩૧
૬૩૨
૬૩૪
૬૩૪
૬૩૫
૬૩૬
૬૩૬
૬૩૭
૬૩૮
૬૩૯
૬૪૧
૬૪૨
૬૪૨
૬૪૩
૬૪૪
૬૪૭
૬૪૮
૬૪૮
૬૪૯
૬૪૯
૬૫૦
૬૫૧
૬૫૨
૬૫૩
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૫ ૬
૬૫૭
માક સઝાય પ્રથમપદ
રચયિતા | પેજ નં. ૩૭૮ નવકારની | |કહેજો ચતુર નર! એકોણનારી [ પ શ્રી રૂપવિજયજી |૬૫૩ ૩૭૯ નવકારની | |બાર જપું અરિહંતના | ૯ શ્રી લબ્ધિવિજયજી |૬૫૪ ૩૮૦ નાણાવટીની હોનાણાવટી!નાણું નિર્ભય | ૮ શ્રી વિવેક વિજયજી ૬૫૫ ૩૮૧ |નિદ્રાની | વેરણ નિદ્રા તું ક્યાંથીઆવી | ૫ શ્રી આનંદઘનજી ૬૫૫ ૩૮૨ નિયાણું નિવારણની | સુધા સાધુજીરે તમે | ૭ |શ્રી ઉદયરત્નજી ૩૮૩ /નિંદાની | નિંદા ન કરજો કોઈની પારકીરે ૫ શ્રી સમયસુંદરજી ૬૫૬ ૩૮૪ પચ્ચખાણની નવકારસી કરું તો મારે મન ૫ શ્રી જ્ઞાનવિમલજી ૩૮૫ પરસ્ત્રી વર્જવાની પ્રભુ સાથે જો પ્રીતવછોતો ૧૦ શ્રી ઉદયરત્નજી ૬૫૭ ૩૮૬ પંચ પરમેષ્ઠીની વારી જાઉં શ્રી અરિહંતની શ્રી જ્ઞાનવિમલજી ૬૫૮
ઢાળ - ૨ નમો સિદ્ધાણં બીજે પહેરે | ૮ |શ્રી જ્ઞાનવિમલજી ઢાળ - ૩ આચારી આચાર્યનોજ | ૯ શ્રી જ્ઞાનવિમલજી ઢાળ - ૪
ચોથે પદે ઉવજઝાયનું | ૧૦ |શ્રી જ્ઞાનવિમલજી ઢાળ - ૫
તે મુનિને કરૂ વંદન ભાવે | ૭ |શ્રી જ્ઞાનવિમલજી ૩૮૭/પાંજરાની પાંજરૂ પોતાનું પોપટજાળવે ૫ | શ્રી કાંતિવજયજી ૬ ૬૧ ૩૮૮ પુણ્યફળની
સરસતિ સામિણી પયનમીજી ૧૫ શ્રી લાવણ્ય સમયજી ૬ ૬૧ ૩૮૯ પૈસાની પૈસા પૈસા પૈસા તારી વાત ૮ શ્રી બુદ્ધિસાગરજી ૬૬૩ ૩૯૦ પૈસાની
દેશ મુલકને પરગણે | ૧૧ શ્રી દીપવિજયજી કવિ ૬૬૩ ૩૯૧ પ્રતિક્રમણની Iકર પડિકમણું ભાવશુંજી
૯ શ્રી રૂપવિજયજી ૩૯૨ પ્રતિકમણની | કર પડિકમણું ભાવશું ૭ |શ્રી ધર્મસિંહ મુનિ ૬૬૫ ૩૦ પ્રતિકમણની | ગૌતમ પૂછે શ્રી મહાવીરને રે | ૧૩ |ી. યશોવિજયજી ૬૬૬ ૩૯૪ પાંચ ગતિની આરંભકરતોરે જીવ, | ૬ |“અજ્ઞાત” ૬૬૭ ૩૫ પાંચ ગતિની | આરંભ કરતો જીવડો રે ૧૨ |“અજ્ઞાત” ૬૬૮ ૩૯૬ ફૂલની માળાની | એકનારી દોય પુરૂષ મળીને ૬ |શ્રી ઉદયરત્નજી ૩૯૭ બીડીની દેખા દેખીએ ચાલતાજી
૭ | શ્રી ધર્મરત્નજી
૬૬૯ ૩૯૮ ભવિષ્યની | ભવિષ્યમાં લખ્યું હોય તે થાય | ૯ શ્રી લબ્ધિવિજયજી મનની
ક્યાકરૂં? મનસ્થિર નહિં શ્રી આનંદઘનજી મનની
મન માંડલું આણાન માને છે ૬ શ્રી પ્રીતિવિમલજી મનની મનાજી! તું તો જિનચરણે || ૫ | શ્રી આનંદઘનજી મનની
ભૂલ્યોમન ભમરા તું ક્યાં ભમ્યો ૧૬ |“મહમદ' રત્નચિંતામણીની આ ભવ રત્નચિંતામણી ૧૩ શ્રી અભયરામજી ૪૦૪મનુષ્યભવની મનુષ્ય ભવનું ટાણું રે કાલે ૯ શ્રી હિરવિજયજી ૪૦૫ માંકડની માંન્ડનો ચટકો દોહિલો | ૭ |શ્રી માણેક મુનિ
તે સુખીયા ભાઈ તે સુખીયા | ૯ | શ્રી નવિમલજી ૬૭૬ ૦૭ મુનિની | અવધૂનિરપક્ષ વિરલા કોઈ ૫ શ્રી ચિદાનંદજી ૬૭૬ ૪૦૮ મુનિની
તે ભણીયારે ભાઈ તે ૫ શ્રી કાન્ડ મુનિ ९७७
૬૬૫
T૬૭૦
६७१
૬ ૭૧
૪૦૬ મુનિની
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૭૭ ૬૭૮
૬૭૯
૬૭૯ ૬૮૦ ६८० ૬૮૧
૬૮૧
૬૮૨ ૬૮૩
૬૮૩
ક્રમાંક સજઝાય
પ્રથમપદ ગાથા રચયિતા ૪૦૯|મુનિની સમતા સુખના જે ભોગી ૧૧) શ્રી જિનવિજયજી ૪૧૦ મુરખાની મુરખો ગાડી દેખી મલકાએ ૮ શ્રી મોહનજી ૪૧૧|મુરખાની જ્ઞાનકદી નવ થાય મૂરખને શ્રી મયાવિજયજી ૪૧૨/મોક્ષ નગરની મોક્ષનગર મારું સારું ૫ | શ્રીસમયસુંદર/જ્ઞાનવિમલજી ૪૧૩| વણઝારાની વણઝારો ધૂતારો કામણગારો ૮ શ્રી આનંદઘનજી ૪૧૪ વર્ધમાન તપની પ્રભુ તુજ શાસન અતિ ભલું ૬ શ્રી ધર્મરત્નજી ૪૧૫ વર્ધમાન તપની મોરા ચેતન હોકે કહું ૧૦ શ્રી ધર્મરત્નજી ૪૧૬ વહુની ઉત્તર દિશાથી રે સાધુજી ૬ શ્રી કાંતિવિજયજી ૪૧૭/વાણિયાની વાણીયાવણજ કરે છે ૧૦| શ્રી વિશુદ્ધવિમલજી ૪૧૮ શિખામણની અણસમજુને શી શિખામણ ૮ શ્રી રૂપવિજયજી ૪૧૯ શ્રાવક કરણીની શ્રાવક તું ઉઠ પરભાત ૨૩ શ્રી જિનહર્ષજી ૪૨૦ સટોડીયાની સુણ સટોડીયા!સટ્ટાના કુસંગે ૧૩ | શ્રી કેશવ ગણી ૪ર૧ સર્વાર્થસિદ્ધવિમાનની સાંભળજો મુનિ સંયમ રાગે ૮ | શ્રી વીર વિજયજી ૪૨૨ સહજાનંદીની સહજાનંદીરે આતમા ૧૧ | શ્રી વીરવિજયજી ૪૨૩ સાધુસમુદાયની | પ્રણમું શાસનપતિશ્રી વીર ૧૯ | શ્રી નવિમલજી ૪૨૪ સુધર્માદેવલોકની | સુધર્માદેવલોકમાં રે ૧૧ શ્રી ઉદયરત્નજી ૪૨૫ સુમત-કુમતિના સંવાદની હો દુરમતડી ! વેરણ થઈ લીધો | ૭ | શ્રીમહાનંદમુનિ
ઢાળ - ૨ હો સુમતિજી!મુજને એવડો ૬ શ્રીમહાનંદમુનિ ૪૨ ૬ |સોબતની લોઢું લાલ અને અગ્નિ સંગથી | ૧૬ | શ્રીરામમુનિ ૪૨૭ સત્સંગની સત્સંગનો રસચાખ ૧૧ શ્રી જ્ઞાનવિમલ સૂરિ ૪૨૮ |સોદાગરની સુણ સોદાગર બે દિલકી બાત ૬ શ્રી વિરવિજયજી ૪૨૯ સ્ત્રીને હિતશિક્ષાની | નાથ કહે તું સુણને ગોરી ૧૩ શ્રી ઉદયરત્નજી ૪૩૦ સ્થાપના ચાટ્યકલ્પની | પૂર્વ નવમાંથી ઉદ્ધરી ૧૫ ઉ. યશોવિજયજી ૪૩૧ હોકાની હોકોરે હોકો શું કરો? | ૧૩ શ્રી ખુશાલ રત્નજી ૪૩૨ હોરાનોઅતિરેકનક્વાની હોંશીડા ભાઈ! હોશ ન કીજે | ૬ શ્રી હર્ષ મુનિ
૬૮૫
૬૮૬
६८७
૬૮૮
૬૯૦
૬૯૧
૬૯૪
૬૯૪
૬૫
૬૯૭
૬૯૮
- પરિશિષ્ટસક્ઝાયોના પ્રથમ પદનો અકારાદિ અનુક્રમ
૬૯૯
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________
WB
સઝાય સરિતા વિવિધ ચરિત્રોની સઝાયો
:
TOMP
હું છું કે
O
તરંગ - ૧
સઝાય ૧ થી ૨૦૨
સક્ઝાય સરિતા
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧. અઈમુત્તામુનિની સઝાયો (૧) (રાગ : એક લાલ દરવાજે તંબુ તાણીયા રે લોલ)
વીર નિણંદ વાંચીને ગૌતમ, ગોચરીએ સંચરીયા, પોલાસપુર નગરીમાં મુનિવર, ઘર ઘર આંગણ ફરીયા...
આઘા આમ પધારો પૂજ્ય અમ ઘર વહોરણ વેળા.... ૧ ઈણ અવસર અઈમુત્તે રમતાં મનગમતા મુનિ દીઠા કંચનવરણી કાયા નિરખી, મનમાં લાગ્યા મીઠા... આઘા૦૨ બોલ્યો કુંવર અમીરસ વાણી, એક કહો અભિરામે, ખરે બપોરે પાય અડવાણે, ભમવો તે કુણ કામે ૧... આઘા૦૩ સાંભળ રાજકુંવર સોભાગી, શુદ્ધ ગવેષણા કીજે, નિર્દૂષણ ને નિરતિચાર, ઘર ઘર ભિક્ષા લીજે... આઘા૦૪ આવો આજ અમારે મંદિર, કહેશો તે વિધ કરશું, જે જોઈએ તે જુગતે કરીને, ભાવસે ભિક્ષા દેશું. આઘા૦૫ ઈમ કહી ઘર તેડી ચાલ્યો, આવ્યા મુનિ આણંદ, અઈમુત્તા શું ગૌતમ દેખી, શ્રીદેવી પાય વંદે... આઘા૦૬ આજ અમારે રતન ચિંતામણી, મેહ અમીરસ વૂઠા, આજ અમ આંગણ સુરતરૂ ફળીયો, જે ગૌતમ નયણે દીઠા... આઘા૦૭ રે બાલુડા ! બહુ બુદ્ધિવંતા, ગણધર ગૌતમ આવ્યા, થાળ ભરીને મોદક મોટા, ભાવ સહિત વહોરાવ્યા... આઘા૦૮ વાંદી પાય કુંવર મુનિવરના, હાથ મેલાવ્યો માથે, વોળાવું હું કહેતો મુનિને, ઈમ કહી ચાલ્યો સાથે... આઘા૦૯ કુંવર કહે આ ભાજન આપો, ભાર ઘણો તુમ પાસે, ગૌતમ કહે હું તેહને આપું, જે ચારિત્ર લે ઉલ્લાસે... આઘા૦૧૦ ચારિત્ર લઈશ તુમ પાસે, ઝોળી દીઓ મુજ હાથે, ગૌતમ પૂછે-અનુમતી કેહની ?, માંયે મોકલ્યો તુમ સાથે... આઘા૦૧૧ વીર વાંદી જિનવાણી સુણીને, આવ્યા ઘર ઉલ્લાસે, અનુમતિ આપો માતા મુજને, દીક્ષા લેઉ પ્રભુ પાસે.. આવા૦૧૨ શ્રીદેવી કહે સુણ નાનડીયા, સંયમની શી વાતો,
સક્ઝાય સરિતા
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________
શું જાણે તું બાળપણમાં, આગમના અવદાતો... આઘા૦૧૩ વિનય કરીને માત-પિતાને, કહે કુંવર કુળભાનું,
જે જાણું તે હું નવ જાણું, નવ જાણું તે જાણું... આદ્યા૦૧૪ એક દિવસનું રાજ્ય કરીને, માય મનોરથ પૂરે,
સંયમ લીધો વીર જિન પાસે, દુર્ગતિ કરવા દૂરે... આઘા૦૧૫ ગુરુન્નાની ગૌતમ મન જાણી, દીક્ષા દીધી તેહને,
વૃદ્ધ મુનિને ભળાવી દીધા, મુનિ મારગ દીધો તેહને... આઘા૦૧૬ મુનિ સંઘાતે અઈમુત્તો ચાલ્યો, સ્થંડિલ ભૂમીચે વનમાં,
નાનું સરોવર નીરે ભરીયું, તે દેખી હરખ્યો મનમાં... આઘા૦૧૭ નાનું સરોવર નાનું ભાજન, નાવ કરી અઈમુત્તો,
વળતાં સાધુજી દેખીને, બાળક રમ્મત કરતો... આવા૦૧૮ બોલાવી કહે મુનિ બાળકને, એ આપણ નવિ કીજે,
છ કાય જીવની વિરાધના કરતાં, દુર્ગતિનાં ફળ લીજે... આઘા૦૧૯ લાજ ઘણી મનમાંહે ઉપની, સમોવસરણમે આવ્યો,
ઈરિયાવહી પડિકમતાં અઈમુત્તો, ધ્યાન શુકલ મન ધ્યાયો... આઘા૦૨૦ સ્થવિર જઈ ભગવંતને પૂછે, કેટલા ભવ તે કરશે ?,
ચરમશરીરી છે અઈમુત્તો, ઈણ ભવે મુગતિ વરશે... આઘા૦૨૧ પંચાચાર મનશુદ્ધે પાળી, અંગ અગીયાર મુખ કીધાં,
ગુણરત્ન સંવત્સર તપ કીધો, અંતગડ કેવલી સિધ્યાં... આઘા૦૨૨ અંતગડ ભગવતી મળ્યે, એક કહ્યો અધિકાર, રત્નસાગર કહે એહ મુનિ વંદુ, અઈમુત્તો અણગાર... આઘા૦૨૩
[?] ૨. અઈમુત્તામુનિની સજ્ઝાય (૨)
સંયમ રંગે રંગ્યું જીવન નાના રાજકુમાર વંદો અઈમુત્તા અણગાર... ૧ ગૌતમસ્વામી ગોચરી આવે નાના બાળકને મન ભાવે
પ્રેમ થકી નિજ ઘર બોલાવે ભાવધરી મોહક વહોરાવે
મારે પણ ગૌતમ સમ થાવું એમ કરે વિચાર... વંદો૦ ૨ મનની ઈચ્છા પૂરણ કીધી માપિતાની આજ્ઞા લીધી
રાજ્યતણી છોડી ઋદ્ધિને ગૌતમ પાસે દીક્ષા લીધી
રહે ઉમંગે ગુરૂને સંગે વહેતા સંયમ ભાર... વંદો૦ ૩ 00:
સજ્ઝાય સરિતા
૩
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________
તલાવડી એક જલની આવી બાલ મુનિને મન બહુ ભાવી પાત્રતણી નૌકા ખેલાવી ગુરૂને દેખી લજા આવી અણઘટતું મેં કારજ કીધું પામ્યા ક્ષોભ અપાર... વંદો૦ ૪ સમવસરણમાં પ્રભુજી સામે ઈરિયાવહી પડિકકમી પ્રમાણે ચાર કર્મની ગતિ વિરામે કેવલજ્ઞાન તિહાં મુનિ પામે દેવ દેવી સહુ ઉત્સવ કરતા વન્ય જય જયકાર... વંદો૦ ૫ ક્ષણમાં સઘળાં કર્મો ખપાવ્યા એવા અઈમુત્તા મુનિરાયા ભવ્ય જીવોને બોધ પમાડી અંતે મુક્તિપુરી સિધાવ્યા જ્ઞાનવિમલ એ મુનિને વંદે થાયે બેડો પાર... વંદો
૩. અઢાર નાતારાંની સઝાયો (૧) મથુરા નગરી રે, કુબેરસેના ગણિકા વસે; મન હરણી રે, તરૂણી ગુણથી ઉલસે, તિણે જાય રે, યુગલ ઈક સુત ને સુતા;
નામ દીધો રે, કુબેરદત્ત કુબેરદત્તા. ૧ ઉથલો : મુદ્રાલંકૃત વસ્ત્ર વિંટી, યુગલ પેટીમાં ઠવ્યો;
એક રાત્રિમાંહિ નદી પ્રવાહ, જમુનાનાં જળમાં વહ્યો; સૌરિયપુર પ્રભાત શેઠે, સંગ્રહી વહેંચી કરી;
એક પુત્ર ને પુત્રીય બીજો, રાખતાં હરખે ધરી. ૨ ચાલ : બિહં શેઠે રે, ઓચ્છવ કીધો અતિ ઘણો;
કર્મ યોગે રે, કરીયો વિવાહ બિહું તણો; સારી પાસા રે, રમતાં બિહું મુદ્રા મિલી;
નિજ બંધવ રે, જાણીને થઈ આકળી. ૩ ઉથલો : આકુળી થઈ તવ ભગિની, વિષય વિરતા થઈ,
સાધ્વી પાસે ગ્રહી સંયમ, અવધિ નાણી સા થઈ; વ્યવસાય કાજે કુબેરદત્ત હવે, અનુક્રમે મથુરા ગયો; વળી કર્મ યોગે વિષય ભોગે, વિલસતાં અંગજ થયો. ૪ : નિજ બંધવ રે, પ્રતિબોધનને સાહુણી; વેશ્યા ઘર રે, આવીને સા સાહુણી;
ચાલ
સઝાય સરિતા
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધર્મશાળા રે, પારણાની પાસે રહી;
હુલરાવે રે બાળકને સા ઈમ કહી. ૫ ઉથલો : ઈમ કહી પુત્ર-ભત્રીજ-બંધવ-દેવર-કાકો-પોતરો;
ઈમ નાતરા પટ તુજ સાથે, રૂદન કરતી ઉચ્ચર્યો. પતિ-પિતા-બંધવ-જેઠ-સસરો, પિતરીયો ઈણી પેરે કહી;
કુબેરદત્ત શું સાધવી પ, નાતરા ઈણી પેરે લહી. ૬ ચાલ : ભોજાઈ રે, શોકય માતા સાસુ વહુ; .
વડી આઈ રે, ઈણી પરે પટ સગપણ લહ; તવ ભાખે રે, સાધ્વીને વેશ્યા ઈછ્યું;
અસમંજસ રે, શું ભાખે છે એ કિડ્યું. ૭ ઉથલો : કિશ્ય ભાખે લાજ ન રાખે, સાધ્વી વેશ્યાને કહે;
મંજૂષ માંહિ ઠવીય મેલ્યા તેહ વીતક સબ કહે; ઈમ સુણીય ગણિકા લીયે સંયમ, પાર પામી ભવ તણો; સાધ્વી ઈમ ઉપદેશ દીધો, કરી ઉપકાર અતિ ઘણો. ૮ : સુણ પ્રભવા રે, ઈણીપરે સહુ સંસારમે; સંબંધે રે, એમ સગપણ સંસારમેં; એક્કેકે રે, સગપણ દશ અડ ઈમ કહ્યા;
ચિહું જણના રે, ગણતાં ઈમ બહોતેર થયા. ૯ ઉથલો : થયા બહોતેર ઈમ પડુત્તર, કહે જંબૂ કુમાર એ;
સંસાર વિષય વિકાર વિરૂઆ, દુઃખના ભંડાર એ; તેહ સુણી સંયમ ગ્રહે પ્રભવો, સુખ તેણી પેરે ઉલ્લસે; કવિરાજ ધીરવિમલ સેવક, નયવિમલ ઈમ ઉપદિશે. ૧૦
| (શ્રીજંબુસ્વામી રાસ ઉદ્ધત) | ૪. અઢાર નાતારાંની સજઝાય (૨) (ઢાળ-૩)
ઢાળ ૧ પહેલાં તે સમરું પાસ પંચાસરો રે, સમરી સરસતી માય; નિજ ગુરૂ કેરા રે ચરણ નમી કરી રે, રચશું રંગે સજઝાય. ૧
ચાલ
સઝાય સરિતા
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભવિ તુમે જોજો રે સંસારી નાતરાં રે, એક ભવે હુઆ અઢાર.
એહવું જાણીને દૂરે નિવારજો રે, જિમ પામો સુખ અપાર. ભવિ૦ ૨ નગરમાં મોટું રે મથુરા જાણિયે રે, તિહાં વસે ગણિકા એક, કુબેરસેના રે નામ છે તેહનું રે, વલસે સુખ અનેક. વિ૦ ૩ એક દિન રમતાં પરશું પ્રેમમાં રે, ઉદરે રહ્યું ઓધન, પૂરણ માસે પ્રસવ્યું જોડલું રે, એક બેટો, બેટી સુજાણ. ભવિ૦ ૪ વેશ્યા વિમાસે આપણને ઘેર રે, કુણ જાળવશે એ બાળ; ક્ષણ ક્ષણ જોવા ધોવાં ને ધવરાવવાં રે, કુણ કરે સાર સંભાળ ભવિ॰ પ એહવું વિમાસી રે પેટીમાં લઈ રે, ઘાલ્યા બાળક દોય; માહે તે મેલી નામાંકિત મુદ્રિકા રે, જમુનામાં વહેતી રે આવી સૌરીપુરે રે, તવ તિહાં આવ્યાં રે દોય વ્યવહારિયા રે, નદી કાંઠે હર્ષ અપાર. વિ૦ ૭ દૂરથી દીઠી રે પેટી આવતી રે, હૈડે વિમાસે દોય;
નદીમાં ચલાવે સોય વિ૦ ૬ વહાણું વાયું તે વાર;
૬
એહમાં જે હોશે રે તે આપણ બિહું રે, વહેંચી લેશું સોય. ભવિ૦ ૮ બોલ બધ ક્રીયા રે દોય વ્યવહારિયે રે, પેટી કાઢી તે બહાર;
પેટી ઉપાડીને છાની સોડમાં રે, લેઈ આવ્યા નગર મોઝાર. ભવિ૦ ૯ પેટી ઉઘાડી તેમાં નિહાળતા રે, દીઠાં બાળક દોય;
મનમાં વિચારે રે દોય વ્યવહારિયા રે, શું જાણે પુર કોય ભવિ૦ ૧૦ જેને સુત નહિં હતો તેણે બેટો લીયો રે, બીજે બેટી હો લીધ; મુદ્રિકા મેળે રે નામ કુબેરદત્ત દિયો રે, કુબેરદત્તા વળી દીધ વિ૦ ૧૧ અનુક્રમે વાધ્યાં રે દોય ભણ્યા ગણ્યા રે, પામ્યા જોબન સાર; માત તાતે જોઈને પરણાવિયાં રે, વિલસે સુખ અપાર. ભવિ૦ ૧૨
ઢાળ ૨
એક દિન બેઠા માળિયે રે લાલ, નરનારી મળી રંગ રે રંગીલા અંત સાર પાસે રમતાં સોગઠે રે લાલ, આણી મનમાં ઉમંગરે ૨૦ ૧ આવોને પિયુડા આપણ ખેલિયે રે, કહું છું ઘણી મનોહાર રે; ૨૦ હાસ્ય વિનોદ કરે ઘણાં રે લાલ, માને નિજ ધન્ય અવતાર રે.
૨૦ આવોને૦ ૨
સજ્ઝાય સરિતા
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________
રમત રમે ખુશીમાં ઘણા રે લાલ, દાવ નાંખે ભરતાર રે. ૨૦
દીઠી નામાંકિત મુદ્રિકા રે લાલ, હિયડે વિમાસે નાર રે. ૨૦આ૦ ૩ બેહુ રૂપે બેહુ સારિખા રે લાલ, સરખા વીંટીમાં નામરે; ૨૦
નારી વિચારે ચિત્તમાં રે લાલ, મે અ કીધો અકામ રે. ૨૦આ૦ ૪ રમત મેલી પિયરમાં ગઈ રે લાલ, પૂછે માતને વાત રે; ૨૦ માતા કહે હું જાણું નહિં રે લાલ, જાણે તાહરો તાત રે. ૨૦આ૦ ૫ તાત કહે સુણજો સુતા રે લાલ, સંક્ષેપે સઘળી વાત રે; ૨૦ પેટીમાહેથી વહેંચીયા રે લાલ, બાળક દોય વિખ્યાત રે. ૨૦આ૦ ૬ કુબેરદત્તા મન ચિંતવે રે લાલ, મે કીધો અપરાધ રે; ૨૦ ભાઈ વર્ષો ને ભાઈ ભોગવ્યો રે લાલ, એ સવિ કર્મની વાત રે ૨૦આ૦૭ એમ ચીંતવીને સંયમ લીયો રે લાલ, પાળે પંચાચાર રે; ૨૦ સમિતિ ગુપ્તિનો ખપ કરે રે લાલ, છ કાય રક્ષા સાર રે. ૨૦આ૦ ૮ કુબેરદત્ત મન ચિંતવે રે લાલ, આ નગર માંહે ન રહેવાય રે; ૨૦ બેન વરીને બેન ભોગવી રે લાલ, ઘર ઘર એ કહેવાય રે. ૨૦આ૦ ૯ કુબેરદત્ત તિહાંથી ચાલિયો રે લાલ, આવ્યો મથુરા માંય રે; વેશ્યા મંદિરે આવીયો રે લાલ, કરે વેશ્યા શું અન્યાય રે. ૨૦આ૦ ૧૦ કુબેરદત્ત નિજ માતશું રે લાલ, સુખ વિલસે દિન રાત રે; એમ કરતાં સુત જનમીયો રે લાલ, એ સવિ કર્મની વાત રે, ૨૦આ૦ ૧૧ તપ જપ સંયમ સાધતાં રે લાલ, પાળતાં કિરિયા સાર રે; ૨૦ કુબેરદત્તાને અવિધિ ઉપન્યું રે લાલ, દીયે તિહાં જ્ઞાન વિચાર રે.
૨૦
૨૦
૨૦આ૦ ૧૨
અવિધિ જ્ઞાને સાધવી રે લાલ, દેખે મથુરા મોઝાર રે; ૨૦ નિજ જનનીથી સુખ વિલસતોરે લાલ, ધિક ધિક તસ અવતાર રે.
ગુરૂણીને પૂછી કરી રે લાલ, આવી -મથુરા ગામ રે; ૨૦ વેશ્યા મંદિર જઈ ઉતરી રે લાલ, કરવા ધર્મનું કામ રે. ૨૦આ૦ ૧૪
00
ઢાળ ૩
ઈણ અવસર નાનો બાલુડો રે કાંઈ,
પારણે પોઢ્યો જેહ “ગાઉ હાલરૂવા,”
સજ્ઝાય સરિતા
૨૦આ૦ ૧૩
-
૭
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________
હાલો હાલો કહી હુલરાવતી રે કાંઈ;
સાધવી ચતુર સુજાણ – “ગાઉ હાલરૂવા”. ૧ સગપણ છે તારે માહરે કાંઈ
સાંભળ સાચીવાત “સુણ તું બાલુડા” કાકો ભત્રીજો પોતરો રે કાંઈ,
દીકરો દેવર જેઠ “સુણ તું બાલુડા” ૨ સગપણ છે તારે મારે કાંઈ,
પટુ બીજા કહું તેહ “સુણ તું બાલુડા” બન્ધવ પિતા ને વડવો રે કાંઈ,
સસરો સુત ભરતાર “સુણ તું બાલુડા” ૩ સગપણ છે તારે માહરે કાંઈ,
ખટ ત્રીજા કહું તેહ “સુણ તું માતાજી” માતા કહું સાસુ કહું રે કાંઈ,
વળી કહું શોક્ય ભોજાઈ “સુણ તું માતાજી” ૪ વડીઆઈ વળી પુત્ર વધુ રે કાંઈ,
તુજ મુજ સગપણ એહ “સુણ તું માતાજી” એહ સંબંધ સવિ સાંભળી રે કાંઈ,
ઘરમાંથી આવ્યા દોય “સુણ તું શ્રમણીજી” ૫ અછતા આળ ન દીજીએ રે કાંઈ,
તુમ મારગ નહીં એહ “સુણ તું શ્રમણીજી” શ્રમણી કહે સુણો દોય જણા રે કાંઈ,
ખોટું નહીંધ લગાર રે તમે સાંભળજો" ૬ પેટીમાં ઘાલી મૂકીયા રે કાંઈ,
જમુનામાં વહેતી જોય રે તમે સાંભળજો” શૌરીપુર નગર તિહાં વળી રે કાંઈ,
પેટી કાઢી સોય “રે તમે સાંભળો” ૭ એમ નિસુણી તે દોય જણે રે કાંઈ,
સંયમ લીધો તેવી વાર “રે તમે સાંભળજો" સંયમ લેઈ તપ આદરી રે કાંઈ,
સઝાય સરિતા
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવલોકે પહોંચ્યા સાર રે “મન રંગીલા’
તપથી સવિ સુખ સંપજે રે કાંઈ,
તપથી પામે જ્ઞાન રે “મન રંગીલા તપથી કેવળ ઉપજે રે કાંઈ,
તપ મોટું વરદાન રે ‘“મન રંગીલા’’ તપગચ્છપતિ ગુણ ગાવતાં રે કાંઈ,
ઋદ્ધિ વૃદ્ધિ ઘર થાય રે ‘“મન રંગીલા’ પંડિત દાનવિજય તણો રે કાંઈ,
હેતવિજય ગુણ ગાય રે ‘‘મન રંગીલા’’
૮
૯
૧૦
૫. અઢાર નાતારાંની સજ્ઝાય (૩) (ઢાળ-૫)
દુહા વીર ધીર ગંભીરવર, વાસિત જે પદ શિવ: અકલ રૂપી અઘહરણ, વંદુ ભુવણ પઈવ... નમાં નિશ્ચય મન થકી, વિનયાદિક ગુણે જે હ; સકલ વસ્તુ તવ સંપજે, જિમ એક પુસ્ખલ મેહ... ૨ ચરમ ધરમ જેમ ધરમમાં ચરમ ધ્યાન જિમ ધ્યાન; ચરમ એ. પરમાતમા, નમું સુરતરૂ ભાજન જેમ મંજન કરે, રજ હુંતી ઉદ્યોત; તેમ ગુરૂપદ રજથી મટે, મંદ બુદ્ધિની છયોત... ૪ તે માટે તસપદ નમી, મન ચિંતિત સવિ થાય;
સમાન... ૩
અષ્ટાદશ નાતર તણી, કહેશું સરસ સઝાય... ૫
ઢાળ ૧
હાંરે મારે વર્તુલાકારે, વિસ્તરીયો ભૂમધ્ય જો; જંબૂ રે દ્વીપ, નામે દ્વીપ વખાણીએ રે લો; હારે મારે લાખ જોયણનો, ભાખ્યો શ્રી ભગવંત જો; સાત ક્ષેત્ર ખટફુલગિરિ, મળી પ્રમાણીએ રે લો. ૧ હારે મારે દ્વીપ અસંખ્ય, વીંટી લીધો તાસ જો; માનું રે રખવાળું સહુ
તેહનું કરે રે લો.
સજ્ઝાય સરિતા
૧
૯
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦
હારે તસ મધ્ય મેરૂથી દક્ષિણ દિશી અભિરામ જો; ભરત નામે છે. ક્ષેત્ર તેહીજ સહુકો શિરે લો. ૨ હાંરે તિહાં નિરૂપમે શોભિત નયરી મથુરા નામ જો; દેખી રે તસ અલકા ભય વલખા કરે રે લો; હારે મારે ગઢ-મઢ મંદિર કૂપ તટાક ને તીર્થી જો; દ્રવ્યે રે તસ આગે શ્રી અંબુ ભરે રે લો. ૩ હારે મારે રાજ કરે તિહાં અરિમર્દન મહારાજ જો; ભયથી રે તસ અરિ સહુ ગિરિ ડરીને ભજે રે લો; હાંરે મારે દાને માને ધ્યાને જાણ સુજાણ જો; રૂપે રે જસ આગે હરિ મનમાં લજે રે લો. ૪ હાંરે મારે તે નયરીમાં અપરિગ્રહિતા એક જો, નામે રે તસ કુબેરસેના ઈમ જાણીયે રે લો; હાંરે મારે રાતી માતી ફૂડ કપટનો કોટ જો, કડવી રે મધ્યે બાહ્ય મીઠી વાણીએ રે લો. ૫ હારે મારે દુય કામના સૈન્ય ચઢાવણ હાર જો, વધે રે દગના શરઅબ્રહ્મચારીને રે લો; હારે મારે આ ભવ અપજશ રડવડે દ્રમક સમાન જો, પરભવમાં તે પામે નરકની બારીને રે લો. ૬ હારે મારે લોભે વાહી ન ગણે નીચ ને ઉચ જો; ખૂટે રે ધન ત્રુટે જનમની પ્રીતડી રે લો; હારે મારે એક ગ્રહે એક છડે દિન ઈમ રાત જો, જાણે રે જગ સહુ એ વેશ્યા રીતડી રે લો. ૭ હારે ઈમ રસભર રમતા તે વેશ્યાને કુખ જો; એક દિવસ ઉત્પત્તિ થઈ બિહુ બાલની રે લો, હાંરે તે દિન કેતા ઈમ રહેતા અશુચિમાંહિ જો, પોહતી રે સ્થિતિ તેહને પૂરણ કાળની રે લો. ૮ હારે તવ પ્રસવ્યા વેચે બેહુ બાળકની જોડ જો; અભિનવ ને રૂપાળા સુત અને સુતા રે લો, હાંરે ગ્રહ પૂછે પંડિત એમ બોલ્યો મુખ વાણ જો;
સજ્ઝાય સરિતા
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________
મૂલે રે જનમ્યા તે માય ને દુ:ખતા રે લો. ૯ હારે ઈમ સાંભળી વેશ્યા ભય પામી તત્કાલજો, હા ! હા ! રે એહવા બાળકને શું કરે રે લો; હારે કિમ ન થયા જનકને દુઃખદાયક મુઝ કેમ ? જો, કરે રે નિજ શિર ઉતરતી તે ખરૂં રે લો. ૧૦ હારે સહુ કહે છે. તાતથી માત તણું ઘણું હેત જો, નિર્દય રે નર નારી હોય દયામણી રે લો; હારે પણ વિષય તણે વશ નિજ સુત હણવા ફંદ જો; જો જો રે ઘણું કીધા રાણી ચૂલણી રે લો. ૧૧ હારે હવે આપ ઉગારવા વેશ્યાયે કરી બુદ્ધિ જો, મંજુષા નિપાઈ કાષ્ટ તણી ભલી રે લો; હારે તવ પટકુલ વીંટી મુદ્રા સહિત ઠવ્યા બાળ જો, ભીડી રે મંજુષા નવિ ભેદે પલી રે લો. ૧૨ હરે વળી પેટી ગ્રહીને આવી જમુના તટ જો; મેલી રે તેણે તરતી જલમાંહી તદા રે લો, હારે ઈમ પુનરપિ હરખિત આવી નિજ આવાસ જો, આખર રે કોઈ કેહની નહિં નારી સદા રે લો. ૧૩
દુહા. તવ મંજુષા તિહાં થકી, ચાલી ઉદક મઝાર, પવન વેગ વાહી ઘણું, ક્ષણ એકમાં ગઈ દૂર. ૧ ચાર જામ ચાલી તદા, તવ રણી ગઈ દૂર, નગર ખબર કરવા ભણી, માનું ઉગ્યો સૂર. ૨ એહવે આવ્યું તે સમે, નગરી સૌરીપુર નામ, જાણે ભૂ શોભાવવા, વાસ્તું ચપલા ધામ. ૩
ઢાળ ૨ નગરી તે માંહે વાસો વસે, વ્યવહારી દોય જોડ; ધન સારથવાહ અવર તે, સાગરદત્ત ધન કોડ. ૧ સાંભળો કર્મ વિચિત્રતા, કહેવા ખેલે છે ખેલ;
(સાય સરિતા
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨
આ ગતિ કર્મ આશ્રવ થકી, જિમ ગરનાળેથી રેલ. સાંભળો૦ ૨ પરસ્પર દોય બાંધવા, પ્રીતિ બની જલખીર;
ભૂમિ અરણ્ય દોય નીસર્યા, આવ્યા તટિનીને તીર. સાંભળો૦ ૩ નિરખે કૌતુક જલ તણાં, તવ પેખી પેટી ખાસ;
ચર જલ ભીતર પેસી ગ્રહી, આણી શેઠની પાસ. સાંભળો૦ ૪ તવ બોલ્યા દોય બાંધવા, વસ્તુ હશે માંહિ જે; આધો આધ તે વહેંચીને, લેશું આપણે તેહ. સાંભળો૦ ૫ પરઠી ઈમ પેટી તણી, મુદ્રા ઉઘાડી જામ; જનમ માત્ર સોહામણાં, દીઠાં બાલક તામ. સાંભળો૦ ૬ તવ હરખી દોય બોલીયા, એકને પુત્રની ખોટ; પુત્રી ખોટ છે એકને, એમ વહેંચ્યાં દોય જોટ. સાંભળો૦ ૭ નિરખી નિજ નિજ બાળને, દીઠી મુદ્રિકા દોય; કુબેરદત્ત ને કુબેરદત્તા, નામ લિખિત માંહિ સોય. સાંભળો૦ ૮ તવ તિહાં નામ તેહી જ ઠવ્યાં, સોંપ્યા નિજ ઘેર જાય; લાડ લડાવે ઉત્સંગમાં, અનુક્રમે મોટેરા થાય સાંભળો૦ ૯ જોબન વય તે પામ્યા જદા, અતિરૂપ લાવણ્ય હોય;
સરખી જોડી તે નગરમાં, ન મલે નિરખતાં કોય. સાંભળો૦ ૧૦ દોય જણે મન ચિંતવી, પરણાવ્યા તવિ તેહ;
વિધિએ રચના એસી હુઈ, વાધ્યો અધિક સનેહ. સાંભળો૦ ૧૧ હસે રમે ક્રીડા કરે, ભોગવે ભોગ રસાલ;
એક દિન બેઠા ગવાક્ષમાં, ચોપાટ ખેલે વિશાલ. સાંભળો૦ ૧૨ સારી સારતાં ઠુમરીએ, વીંટી વરણ ગ્રહ્મા તામ;
નામ દોય એક જાણીયા, વદન પડી તવ ઝાંમ. સાંભળો૦ ૧૩
દુહા અહો ! વિધાતા મુઝ એહનું, એક જ દીસે રૂપ, સર્વ ચિહ્ન એક જ અ છે, વય પણ સરખી અનૂપ. ૧
કુલ એક જ તરૂવર તણાં, એક ઉદરે ઉત્પત્ય, લિંગની બંધવ સંભવે, એ સહી દીસે સત્ય. ૨
સજ્ઝાય સરિતા
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિલખાણી વિલાપે ઘણું, મૂકે મુખ નિસાસ, તનુ શૃંગાર સવિ પરિહરિ, પહોંતી જનકની પાસ. ૩ પૂછે નિજ નિજ તાતને દોય જણા તેણીવાર, અમ બહું મેળાવડો, કિમ કીધો કિરતાર ? ૪ તાતજી સાચું બોલજો, અલિક મ કહેશ્યો વાણ જો સાચું બોલો નહિ, તો દેવગુરૂની આણ. ૫
ઢાળ ૩ તાત કહે સુણ કુંઅરી, શું પૂછે હો મુજને તુઝ વાત કે; અમે તો કાંઈ જાણું નહિં, શી ભાંખુ હો તુજ જાત ને ભાત કે;
વાત સુણો રે એક ચિત્તશું. ૧ એક પેટીમાં હોય જણાં, અમે લાવ્યા હો કાલિંદ્રી તીરકે; જોબનવય પરણાવીયા, અમે બેહુ તો મનથી થઈ ધીરકે. વાત૮ ૨ પેટી તુમ માત પિતા, નવિ જાણું હો અમે આધી વાત કે; તુમ પૃચ્છાથી ભાંખીયો, જે હુતો હો તુમચો અવદાત કે. વાત૩ તવ કુંવરી ધરણી ઢળી, મુખ ભાંખે હો હૈ ! હિ! કિરતાર કે; એક અંબા અમ દોયની, કોઈ કારણે હો નાખ્યા છે વારિકે. વાત. ૪ વાત ઘણી વિરૂઈ થઈ, સુખ વિલમ્યા હો ભગિનીયે ભ્રાત; શી ગતિ હોશે ? અમતણી, ઈમ કુમરી હો ઝૂરે દિન રાતકે. વાત૫ ગર્ભથી કંઈ ગળ્યા નહિં, નવિ બૂડ્યાં હો કાં તટિની મોઝારકે; ઈમ ચિતવતા તપોધની, સુવ્રતા હો લેવા આવ્યા આહાર છે. વાત- ૬ વંદન વિધિતિહાં સાચવે, વિનયાદિકે હો વહોરાવે અન્નકે; આજ કૃતારથ હું થઈ, તુમ દરીસણે હો શીતલ મુજ તન્નકે. વાત- ૭ બૂડી છું હું અનાદિથી, ભવ સાયર હો નવિ પામું પારકે; તે માટે મુઝ તારીએ, મનમાંહી હો આણી ઉપગાર કે. વાત. ૮ તુમ પાસે માગું અછું, મુઝ દીઝે હો દીક્ષા મહાભાગ કે; સુણ બાઈ ગુરૂણી કહે, માય હાયની હો તું અનુમતિ માગકે. વાત, ૯ સમજાવી પરિકર સવી, ઉચ્ચરીયાં હો પંચ મહાવ્રત સારકે; છ8 અઠ્ઠમ દશમ દુવાલસ, તપે તપસ્યા હો ચાલે નિરતિચારકે, વાત- ૧૦ ઈમ સંયમ લહી વિચરે સુખે, હવે સાંભળો હો કુંઅર અધિકારકે;
સક્ઝાય સરિતા
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________
નગરલોક નિષે ઘણું, ફ્ટિ પાપી હો ભભગની ભરથારકે. વાત૦ ૧૧ ઈમ સાંભળી કહે જનકને, તવ પિતા હો દિયે એમ આદેશકે;
પુંઅર ! કરીઆપ્યું લઈને, તુમ જાઓ હો ઈહાંથી પરદેશકે. વાત૦ ૧૨ લેઈ શીખ તવ ચાલિયો, કર્મ જોગ હો આવ્યો મથુરા ઉદ્યાનકે;
કાનન માંહિ ઉતર્યો, કરી ભોજન હો મુખે ચાવતો પાનકે. વાત૦ ૧૩ તેહવે વન જોવા તિહાં, રથ બેસી હો કુબેરસેના વેશ કે;
દેખી પુંઅર સોહામણો, સા નિરખે હો એકત્ર પ્રદેશ કે. વાત૦ ૧૪ નયણે નાખ્યો ભોળવી, તવ બોલ્યો હો કુંવર મુખ વાણકે;
રે વેશ્યા ! મુઝ ઘટ થકી, જઈ વસીયા હો તુઝ ઘટ મુઝ પ્રાણકે. વાત૦ ૧૫ તવ વેશ્યા કહે વાલ્લહા, તુઝ દીઠે હો હું થઈ મગન્ન કે;
આજથી મેં નિશ્ચે કરી, મેરૂ તોલે કોઈ ત્રાજુએ, ભૂમિ છત્રાકારે છત્રાકારે કરે,
તુઝ સોંપ્યું હો તન મન ધન્નકે. વાત૦ ૧૬ ભુજથી હો તરે સાયર જેહકે; નારીયે કર્યા રાંકડા તેહકે. વાત૦ ૧૭
જાઈ વસ્યો વેશ્યા ઘરે, સુખ વિલસે હો જનનીશું રસાલકે;
ગર્ભ ધર્યો વેશ્યા તિહાં, નવ માસે હો જનમ્યો તસ બાળકે. વાત૦ ૧૮ સુખભર દિન તિહાં નિગમે, હવે સાંભળો હો સાધવી વિરતંતકે;
ખંત્યાદિક ગુણે કરી, સહે પરિસહ હો કઠીન અત્યંતકે. વાત૦ ૧૯
૧૪
દુહા કઠીન ઈમ નિર્જર કરી, ધરતાં ધરમનું ધ્યાન, શુદ્ધ ચરણ પરિણામથી, ઉપનું અવધિજ્ઞાન. ૧ જોઉ બંધવ કિહાં અછે, માતણું ધરતો ભોગ, રડવડશે ગતિ ચારમાં, વિષય કરમતિ જોગ. ૨ ખૂંત્યો વિષયના પંકમાં, હવે કાઢું જઈ એહ, લેઈ આણા ગુરૂણી તણી, વિચરે પંથે તેહ. ૩ પોહોતી મથુરા નગરીમાં, ગઈ વેશ્યાને ધામ, રે બાઈ ! અમ દીજીયે, રહેવા નિરવદ્ય ઠામ. ૪ વેશ્યા કહે રે સાધવી ! ઈહાં નહિં તુમ કામ, ઈમ કહેતાં પિઉ આવીયો, વંદી આપ્યું ઠામ. પ દુરબલ તન તપસ્યા કરી, વેશ પરાવર્ત જેહ,
સજ્ઝાય સરિતા
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________
તે કારણથી કુંઅરે, નહિ ઓળખીયાં તેહ. ૬ ઈરિયાવહિ પડિક્કમી, બેઠી સાધવી તેહ, મુખ આગળ નિરખ્યું તદા, પારણે બાલક ગેહ. ૭ બોલાવ્યો ભોજન સમે, વેશ્યાએ ભરથાર, મુખ આગે બેઠા તદા, કરવા પવન પ્રચાર. ૮ રૂદન કર્યું બાલક તિર્ય, બોલે વેશ્યા તામ, હીંચોળો નહિં કાં તુમે, જીવદયા પરિણામ. ૯ ઈમ સાંભળી કહે સાહૂણી, જો હુઓ તુમ આદેશ, તો હવે અમે હિંચોળશું, રે સાંભળ તું વેશ. ૧૦
ઢાળ ૪ હાલો વીરા હાલો બંધવ મ મ રૂઓ; હસતાં બાંધ્યા રોતાં કર્મ ન છૂટીયે; તુજ મુજ માતા એક ભણી મુઝ વીરો રે, મુઝ વલ્લભ સુત તેણે મુઝ પુત્ર વખાણીયે; લઘુ બંધવ મુઝ વાલમકે રો થાયે રે; લાડકવાયા, મુઝ દેવર તું પ્રમાણીયે. હાલો૦ હ૦ ૧ મુઝ બંધવ સુત, તિણે તું થયો ભત્રીજો રે; માત પતિ તિણે કાકો માહરો; શોકનો સુત તું તિણે મુઝ સુત ઓરમાન રે; ખટ સંબંધે હાલરો ગાયો તાહિરો. હાલો૦ હ૦ ૨ તુજ મુજ સાથે એહ થયો સંબંધ રે; ખટ સંબંધ કુબેરદત્તના હવે કહું, આપણ બહું એક કુખે ઉત્પન્ન રે; તિણે રે હું ભગિની તું બંધવ-લહું. હાલો૦ હ૦ ૩ જનની પતિ તું તિણે મુજ થાયે તાત રે; વળી રે વડાયો મુજ કાકાનો તું પિતા; બહુ લાડે પરણાવ્યા આપણ દોય રે; તિણે રે હું સાચી તારી યોષિતા. હાલો૦ હ૦ ૪
સક્ઝાય સરિતા
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________
શોકલડીનો સુત તું તિણે મુજ જાત રે; મુજ દેવરનો તાત તેણે સસરો ગણું; તુમશું અમથું ખટ નાતરા થાય એહ રે; તે કારણથી એ સગપણ થયું તુમ તણું. હાલો૦ હ૦ ૫ ત્રટકી બોલી અપરિગૃહિતા તામ રે; અસમંજસ શું ભાંખો કિમ નથી લાજતા; હા વેશ્યાજી હું પુત્રી તમે માતા રે; તુમે કાં નવિ લાજ્યા મુજ જનમ થતા. હાલો૦ હ૦ ૬ માહરા બાપની તું છે સાચી માતા રે; તેણે રે વડીબાઈ થાયે માહરી, દયિતા ભ્રાતની તેણે તું મુઝે ભોજાઈ રે; સાંભળ રે હું નણદી થાઉ તાહરી. હાલો૦ હ૦ ૭ મુજ શોકલડી પુત્ર તણી તું નારી રે, તેણે રે તું મારી કહેવારે વહુ; મુજ વલ્લભની જનની થાયે સાચી રે; હું વધૂ ને તમે પુનરપિ સાસૂ કહું. હાલો૦ હ૦ ૮ માહરા પિઉની પ્રેમદા તિણે મુજ શોક્ય રે; રે વેશ્યા ખટ સગપણ, તુજ મુજ એ કહ્યા; ખટ બાળકના ખટ બંધવ ખટ તુજ રે; મેળવતા અષ્ટાદશ નાતરાં એ થયાં. હાલો૦ હ૦ ૯ એહવા વયણ સુણી વેશ્યા ઘરમાંથી રે; ઉઠી રે નિજ દ્વારે આવી ઉતાવળી; ઘર ઝુંડી તુમે થયા સાધવી તોહી રે; મુખથી રે શું ભાંખો છો ? મોટું અલી. હાલો૦ હ૦ ૧૦ સાંભળ વેશ્યા સર્વથી ઠંડ્યું અસત્ય રે; તો કિણ કારણ મોટું જૂઠું અમે કહું ? અચરજ પામ્યા સાંભળી સાધ્વી બોલ રે; કરજોડી કહે ભાંખો સવિ કારણ લહું. હાલો૦ હ૦ ૧૧
સઝાય સરિતા
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________
દુહા. સાધવી કહે સુણજે સહુ, કરમતણી કહું વાત, કાર્ય અકાર્ય જ આદરે, ન ગણે જાત કુ જાત. ૧ અમે બેહું તુમ જનમથી, મેલ્યા તટિની માંહિ, સૌરી પુર શેઠે ગ્રહ્યાં, કરમે પરણ્યા ત્યાંહી. ૨ વૈરાગ્યે થઈ સાધવી, બંધવ ઈહાં તુજ ભોગ, તિણે સગપણ સહુ નીપનો, હૈ હૈ કર્મના જોગ. ૩ જ્ઞાને કરી જાણે અછું, હું સઘળી એ વાત, એ કારણ એવું બન્યું, રહેશે જગ વિખ્યાત. ૪ તે નિસુણી ચિત્ત ચમકીયા, મન ભેદ્યો વૈરાગ, બૂડ્યા કાલ અનાદિથી, ભવ નિધિ ન લહ્યો તાગ. ૫
ઢાળ ૫ તારો હો અમ તારો તરણ જહાજ;
સાચી હો હવે સાચી પોતાવટ ગણોજી. દાહો હો હવે દાખો અમ ઉપગાર;
સાચો હો હવે સાચો આલંબન તુમ તણોજી. ૧ વિષયે તો ઘણું વિષયે તીવ્ર પરિણામ;
સેવ્યાં હો ઘણું સેવ્યાં, અઢારે ઉજમ ભરેજી; કરમ હો ઘણું કરમ નચાવે મુજ;
નચવ્યો હો ઘણું નચવ્યો મરકટની પરેજી. ૨ દુષ્કત હો મેં દુષ્કૃત સંચ્યો સંચ;
| મુંદ્ય હો મેં મુંદ્યો સુકૃત ખાણનેજી, અતિ ઘણું હો જે અતિ ઘણું પાપનું કામ;
પહોંચીશ તો પહોંચીશ, અપઈઠાણનેજી. ૩ દરિસણ હો તુમ દરિસણ અનુભવ ગેહ;
ફેડે હો જે ફેડે ભવભય તાપનેજી; ભાષા હો તવ ભાષાસમિતિએ વેણ;
સાધવી હો કહે સાધવી ટાળવા પાપનેજી. ૪ મેલો હો હવે મેલો સકલ ઉપાધિ; // સઝાય સરિતા
૧૭
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________
શિવસુખ હો હવે શિવસુખ ચરણને આદરોજી, આરજ હો હવે આરજ પામી ઠામ.
મનુભવ હો હવે અનુભવને સલો કરો. ૫ સાંભળી હો ઈમ સાંભળી મીઠી વાણ;
મહાવ્રત હો પંચ મહાવ્રત સર્વથી ઉચ્ચરેજી; ત્રિકરણ હો તિહાં ત્રિકરણ જેગે શુદ્ધ
જે વિધ હો ગુરૂ જે વિધ, ભાખે તે વિધ કરે . ૬ નિજ નિજ હો સહુ નિજ નિજ મારગ જેહ,
વિચર્યા હો તે વિચર્યા વાયુ તણી પરેજી; બારે હો તપ બારે ભેદે જેહ;
તપતા હો વલી તપતા આજ્ઞા ખપ કરે છે. ૭ બાહ્ય હો તપ બાહ્ય કરે ઘણું કોય,
અંતર હો જિહાં અંતર તપ ખટ નવિ ધર્યોજી; તિહાં લગે હો નહિં તિહાં લગે આતમ શુદ્ધ,
કનક હો જિમ કનકકુંભ વિષે ભર્યો. ૮ જાણી હો ઈમ જાણી દુવિધ પ્રકાર;
સેવે હો પણ સેવે સમતાથી ફળે; પાળી હો ઈમ પાળી નિરતિચાર,
' ઉપના હો તે ઉપના સુરલોકે ભલેજી. ૯ ભોગવી હો તે ભોગવી સુરના ભોગ,
વિદહે હો મહાવિદેહે શિવપુર જામશેજી; ધન ધન હો જગ ધન ધન તે નરનાર;
રસના હો શુદ્ધ રસના ગાતા થાયશેજ. ૧૦ વીરે હો જિન વીરે વખાણ્યો ભાવ;
શ્રેણીક હો ઈમ શ્રેણીક આગળ હિત કરૂજી; જંબૂ હો ઈમ જંબૂ ચારિત્રમાં ભાવ;
સાંભળી હો ભવી સાંભળી ચિત્ત ધરજો ખરૂં. ૧૧ સંવત હો હવે સંવત શશી ને ખાણ;
વિષય હો જે વિષય વરસ પ્રમાણીએજી,
સક્ઝાય સરિતા
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________
ત્રયોદશી હો મધુ ત્રયોદશી ઉત્તમ પક્ષ;
વારે હો દ્વિજ વારે ચિત્તમાં જાણીયેજી. ૧૨ તપગચ્છ હો નભ તપગચ્છ દિણંદ સમાન,
સૂરિવર હો શ્રી સૂરિવર દાનરત્ન સૂરિજી; વાસિત હો પદ વાસિત તાસ પસાય; પામી હો જસ પામી કરતિ વિસ્તરી. ૧૩
કલશ એક ભવે સગપણ એમ સાંધ્યાં, પરભવે વળી જોગવે, ગતિ ચારમાંહી જીવ એણી વિધ, કાળ અનાદિ ભોગવે, ઈમ સુણી વાણી ભવિક પ્રાણી, સંસાર નિર્વેદ જે લહે, સુખ શ્રેણી ધામી તેહ પામે, સૃદ્ધિ વૃદ્ધિ કરતિ કહે. ૧
• ૬. અનાથીમુનિની સઝાય બંસારે વનમાં ભમતાં, ઋષિ દીઠો રમવાડી રમતાં; રૂપ દેખીને મન રીજ્યો, ભારે કમ પણ ભીંજ્યો. ૧ કર જોડીને એમ પૂછે, સંબંધ તમારો શું છે; નરનાથ હું છું અનાથ, નથી મારે કોઈ નાથ. ૨ હરખે જોડી કહે હાથ, હું શાઉ તમારો નાથ; નરનાથ તું છે અનાથ, શું મુજને કરે છે સનાથ. ૩ મગધાધિપ હું છું મોટો, શું બોલે છે ભૂપ ખોટો; તું નાથપણું નવિ જાણે, ફોગટ શું આપ વખાણે. ૪ નયરી કૌશષ્મીનો વાસી, રાજપુત્ર હું છું વિલાસી; એક દિન મહારોગે ઘેય, કેમે તે પાછો ન ફર્યો. ૫ માતાપિતા છે મુજ બહુ મહિલા, વહેવરાવે આંસુના વહેલા; વડા વાડા વૈઘો તેડાવે, પણ વેદના કોઈ ન હઠાવે. ૬ એહવું જાણી તવ શૂલ, મેં ધાર્યો ધર્મ અમૂલ;*. રોગ જાય જે આજની રાત, તો સંયમ લેઉ પ્રભાત. ૭ એમ ચિંતવતા વેદના નાઠી, આખર બાંધી મેં કાઠી; બીજે દિન સંયમભાર, લીધો ન લગાડી વાર. ૮
M સક્ઝાય સરિતા
૧૯
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________
અનાથ સનાથનો વહેરો, તમને દાખ્યો કરી ચહેરો; જિનધર્મ વિના નરનાથ, નથી કોઈ મુગતિનો સાથ. ૯ શ્રેણિક તિહાં સમકિત પામ્યો, અનાથીને શીર નાખ્યો; મુગતે ગયા મુનિરાય, ઉદયરત્ન વંદે ઉવજઝાય. ૧૦
[2] ૭. અમદાસતીની સઝાય અમકા તે વાદળ ઉગીયો સૂર, અમકા તે પાણીડાં સંચર્યા રે સામા મળીયા દોય મુનીરાય, માસખમણનાં પારણા રે ૧ બેડું મેલ્યું સરોવરીયા પાળે, અમકાએ મુનિને વાંદીયા રે ચાલો મુનિરાજ આપણે ઘેર, માસખમણનાં પારણાં રે ૨ ત્યારે ઢળાવું સોવન પાટ, ચાવળ ચાકળા અતિ ઘણાં રે આછા માંડા ને ખોબલે ખાંડ, માંહે તે ઘી ઘણા લચપચા રે ૩ લ્યો લ્યો મુનીરાજ ન કરો ઢીલ, અમ ઘર સાસુજી ખીજાશે રે બાઈ પાડોસણ તું મારી બેન, મારી સાસુ આગળ ન કરીશ વાતડી રે ૪ કે તને આપું મારા કાનની ઝાલ, હાર આપું હીરા તણો રે કાનની ઝાલ તારે કાને સોહાય, હાર હીરાનો મારે અતિઘણો રે ૫ મારે છે વાત ક્યની ઘણી ટેવ, વાત કર્યા વિના નહીં રહું રે પાડોસણ આવી ખડકી રે માંહિ, બાઈ રે પાડોસણ સામી ગઈ રે ૬ પાડોસણ બાઈ તને કહું એક વાત તારી વહુએ મુનિને વહોરાવાઓ રે નથી ઉગ્યો હજી તુલસીનો છોડ બ્રાહ્મણે નથી કર્યા પારણાં રે ૭ સોવન સોવન મારો પુત્ર, ઘરમાંથી કાઢો ધર્મ ઘેલડી રે લાતુ મારી ગડદા મારો રે માંય, પાટુએ પરિસહ કર્યા રે ૮ બે બાળક ગોરીએ લીધા છે સાથ, અમકા તે બારણે નીસર્યા રે ગાયના ગોવાળ ગાયના ચારણહાર, કોઈએ દીઠી મહીયર વાટડી રે ૯ ડાબી દિશે ડુંગરીયા હેઠ, જમણી દિશે મહિયર વાટડી રે આપ્યા વિના કેમ મહીયર જાઉ, ભોજાઈઓ મેણાં બોલશે રે ૧૦ ગાયના ગોવાળ ગાયના ચારણહાર, કોઈએ દીઠી મહિયર વાટડી રે ડાબી દિશે ડુંગરીયા હેઠ, ઉજજડ વાટે જઈ વસ્યા રે ૧૧ સૂકા સરોવર લહેરે જાય, વાંઝીયો આંબો ત્યાં ફળ્યો રે
સક્ઝાય સરિતા
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________
નાના રૂષભજી તરસ્યા થાય, મોટા ઋષભજી ભૂખ્યા થયા રે ૧૨. નાના ઋષભજીને પાણી પાય મોટા ઋષભજીને ફળ આપીયાં રે સાસુજજુએ ઓરડા માંહે, વહુ વિના સૂનાં ઓરડાં રે ૧૩ સાસુજી જ એ પરશાલ માંહે, પુત્ર વિના સૂનાં પારણાં રે સાસુજી જુએ રસોડામાંહે, રાધી રસોઈઓ સંગે ભરી રે ૧૪ સાસુજી જુએ માટલા માંહે, લાડુલીના ઢગ-વળ્યા રે સાસુજી જુએ કોઠલા માંહે, ખજાનાં ખડકા થયાં રે ૧૫ સોવન સોવન મારો પુત્ર, તેડી લાવો ધર્મ ઘેલડી રે ચાલો ગોરાદેવી આપણે ઘેર, તુમ વિના સૂનાં છે ઓરડાં રે ૧૬ ગાયના ગોવાળ ગાયના ચારણહાર, કિહાં રે વસે ધર્મ ઘેલડી રે ડાબી દિશે ડુંગરીયા હેઠ, જમણી દિશે ધર્મ ઘેલડી રે ૧૭ ચાલો ઋષભજી આપણે ઘેર, તુમ વિના સૂનાં પારણાં રે સાસુજી ફીટીને માંય જ થાય, તોય ન આવુ તુમ ઘરે રે ૧૮ પાડોસણ ફીટીને બેની રે થાય, તોય ન આવું તુમ ઘરે રે બાઈ રે પાડોસણ તું મારી બેન, ઘર રે ભાંગવાં ક્યાં મલી રે ૧૯ ફણીધર ફીટીને ફુલમાળા થાય, તોય ન આવું તુમ ઘરે રે કાંકરો ફીટીને રતન જ થાય, તોય ન આવું તુમ ઘરે રે ૨૦ બે બાળક ગોરીએ લીધાં છે સાથ, અમકાએ જળમાં ઝંપલાવીયું રે બે બાળક ગોરીનો પડ્યો રે વિયોગ, ઘરે રે જઈને હવે શું કરું રે ૨૧ સગાં સંબંધી હસશે લોક, પિત્રાઈ મેણાં બોલશે રે પછવાડેથી પડ્યો બાઈનો કંથ, પડતાં વેંત જ થયો ફેસલો રે ૨૨ આળ દીધાનાં એ ફળ હોય, તેહ મરીને થયો કાચબો રે હીરવિજય ગુરૂ હીરલો હોય, વીરવિજય ગુણ ગવાતા રે ૨૩
૮. અમરકુમારની સઝાય રાજગૃહી નગરી ભલી, તિહાં શ્રેણિક રાજા રે, જિનધર્મનો પરિચય નહીં, મિથ્યા મતમાંહે રાચ્યાં રે. કર્મ તણી ગતિ સાંભળો, કર્મ કરે તે હોરી . સ્વારથમાં સહુ કો સગાં, વિણસ્વારથ નહીં ) રાજા શ્રેણીક એકદા, ચિત્ર શાળા * MM સક્ઝાય સરિતા
3
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________
અનેક પ્રકારે માંડણી, દેખતા મન ભાવે રે... કર્મઠ ૩ દરવાજો ગિર ગિર પડે રાજા મન પસ્તાવે રે પૂછે જોષી પંડિતો બ્રાહ્મણ એમ બતાવે રે... કર્મ. ૪ બાળક બત્રીસ લક્ષણો હોમીજે ઈણ ઠાણો રે તો એ મહેલ પડે નહીં ઈમ ભાખે વયણ અજાણો રે... કર્મ ૫ રાજા ઢંઢેરો ફેરવે જે આપે બાળ કુમારો રે તોલી આપું હું બરોબરી સોનૈયા ધન સારો રે... કર્મ ૬ ઋષભદત્ત બ્રાહ્મણ તિહાં વસે ભદ્રા તસ ઘરણી જાણો રે પુત્ર ચાર સોહામણા નિર્ધનિયો પુણ્ય હીણો રે... કર્મ૦ ૭ ઋષભદત્ત કહે નારીને આપો એક કુમારો રે ધન આવે ઘર આપણે થઈએ સુખિયાં સારો રે... કર્મ, ૮ નારી કહે વેગે કરો આપો અમર કુમારો રે મહારે મન અણભાવતો આંખ થકી કરો અળગો રે... કર્મ વાત જણાવી રાયને રાજા મનમાં હરખ્યો રે જે માગે તે આપીને લાવો બાળ કુમારો રે... કર્મ. ૧૦ સેવક પાછા આવીયા ધન આપ્યો મનમાન્યો રે અમર કહે મોરી માતાજી મુજને મત આપીજે રે... કર્મ. ૧૧ માતા કહે તને શું કરું મહારે મન તું મૂવો રે કામ કાજ કરે નહિં ખાવાને જોઈએ સારો રે... કર્મ. ૧૨ આંખે આસું નાખતો બોલે બાળ કુમારો રે સાંભળો મોરા તાતજી તુમ મુજને રાખો રે... કર્મ. ૧૩ તાત કહે હું શું કરું ? મુજને તો તું પ્યારો રે
માતા વેચે તાહરી, મહારો નહિં ઉપાયો રે... કર્મ૦ ૧૪ ગાય છે પણ પાસે હતો, કાકી મુજને રાખો રે;
હે શું જાણું, મહારે તું શું લાગે રે... કર્મ૧૫ - ના સાંભળી, માસી ફૂવા (ભૂ) તે આવે રે; ગાયના ગોવાળ ૧ બેઠી હતી. કોઈક મુજને રાખો રે... કર્મઠ ૧૬ ડાબી દિશે ડુંગરથ કરે ધન પડાવે વાટે રે સૂકા સરોવર હેરે ભીયો મરીને દુર્ગતિ જાય રે... કર્મ. ૧૭
આણા
સઝાય સરિતા
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________
હાથ પકડીને લઈ ચાલ્યા કુંવર રોહણ લાગ્યો રે મુજને રાજા હોમશે ઈમ બાળક બહુ ઝૂરે રે... કર્મ. ૧૮ બાળકને તવ લેઈ ચાલ્યા આવ્યા ભરબજાર રે લોક સહુ હા હા કરે વેચ્યો બાલ ચંડાલે રે... કર્મ. ૧૯ લોક તિહાં બહુલા મલ્યાં જુઓ બાલ કુમારો રે બાળક કહે મુજ રાખી લ્યો થાસું દાસ તુમારો રે... કર્મઠ ૨૦ શેઠ કહે રાખું સહી ધન આપી મુંહ માગ્યો રે રાયે મંગાવ્યો હોમવા તે તો નહીં રખાય રે... કર્મ ૨૧ બાળકને તે લઈ ગયા રાજાજીની પાસે રે ભટ્ટજી પણ બેઠા હતા વેદશાસ્ત્રના જાણ રે... કર્મ. ૨૨ ભટ્ટજીને રાજા કહે દેખો બાલ કુમારો રે બાળકને શું દેખવો કામ કરો મહારાજા રે... કર્મ- ૨૩ બાળ કહે કરજોડીને સાંભળો શ્રી મહારાજા રે પ્રજાના પિતા છો તમે મુજને કિમ હોમીજે રે... કર્મઠ ૨૪ રાજા કહે મેં મૂલ દીયો મહારો નહીં અન્યાય રે માતા પિતાએ તેને વેચીયો મેં હોમવા કાજ આપ્યો રે... કર્મ. ૨૫ ગંગોદકે નવરાવીને, ગળે ઘાલી ફુલની માળા રે કેશર ચંદન ચરચીને, બ્રાહ્મણ ભણતાં તવ વેદો રે... કર્મ૦ ૨૬ અમરકુમાર મન ચિતવે, મુજને શીખવીઓ સાધુ રે નવકાર મંત્ર છે મોટકો, સંકટ સહુ ટળી જાશે રે... કર્મ. ૨૭ નવપદ ધ્યાન ધરતાં થકાં, દેવ સિહાસન કંપ્યો રે ચાલી આવ્યો ઉતાવળો, જીહાં છે બાલ કુમારો રે... કર્મ. ૨૮ અગ્નિ જવાળા ઠંડી કરી, કીધો સિંહાસન ચંગો રે અમરકુમારને બેસાડીને, દેવ કરે ગુણ ગ્રામો રે... કર્મ. ૨૯ રાજાને ઉધો નાંખીયો, મુખે છુટયાં લોહી રે બ્રાહ્મણ સહુ લાંબા પડ્યા. જાણે સુકાં કાષ્ટ રે... કર્મ રાજસભા અચરિજ થઈ, એ બાળક કોઈ મોટો રે પગ પૂછજે એહના, તો એ મૂવા ઉઠે રે... કર્મ. ૩૧ બાળકે છાંટો નાખીયો, ઉઠ્યા-શ્રેણીક રાજા રે
// સક્ઝાય સરિતા
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________
અચરિજ દીઠો મોટકો, એ શું હુવા કાજ રે... કર્મ. ૩૨ બ્રાહ્મણ પડિયા દેખીને, લોક કહે પાપ જુઓ રે બાળ હત્યા કરતા હતા, તેહના ફળ છે એહો રે.. કર્મ. ૩૩ બ્રાહ્મણ સહુ ભેળા થયા, દેખે એમ તમાસો રે કનક સિંહાસન ઉપરે બેઠો અમર કુમારો રે... કર્મ. ૩૪ રાજા સહુ પરિવાર શું, ઉઠ્યો તે તત્કાળ રે કરજોડી કહે કુમારને, એ રાજ્ય ઋદ્ધિ સહુ તારી રે. કર્મઠ ૩૫ અમર કહે સુણો રાજવી, રાજશું નહીં મુજ કાજ રે સંયમ લેશું સાધુનો, સાંભળો શ્રી મહારાજ રે... કર્મ. ૩૬ રાય લોક સહુ એમ કહે, ધન ધન બાળ કુમારો રે ભટજી પણ સાજા હુવા, લાજ્યા તે મનમાંહે રે... કર્મ૩૭ જય જયકાર હુઓ ઘણો, ધર્મ તણે પરસાદે રે અમરકુમારે મન સોચતો, જાતિ સમરણ જ્ઞાનો રે... કર્મઠ ૩૮ અમરકુમાર સંયમ લીયો, કરે પંચપુષ્ટિ લોચ રે બાહિર જઈ મસાણ મેં, કાઉસ્સગ્ગ રહ્યો શુભ ધ્યાને રે... કર્મઠ ૩૯ માત પિતા બાહિર જઈને, ધન ધરતી માંહી ઘાલ્યો રે કાંઈક ધન હેંચી લીયો, જાણે વિવાહ મંડાણો રે... કર્મઠ ૪૦ એટલે દોડતો આવીને, કોઈક બાળ કુમારે રે માતા પિતાને ઈમ કહે, અમરકુમારની વાત રે... કર્મ૦ ૪૧ માત પિતા વિલખાં થયાં, ભૂંડો થયો એ કામ રે ધન રાજા લેશે સહુ કાંઈક કરીએ ઉપાય રે.... કર્મ, ચિંતાતુર થઈ અતિઘણી રાતે નિંદ ન આવે રે પૂરવ વૈર સંભારતી, પાપિણી ઉઠી તિણ વારો રે... કર્મ, ૪૩ શસ્ત્ર હાથ લેઈ કરી, આવી બાળક પાસે રે પાળીયે કરીને પાપિણી, માર્યો બાળ કુમારો રે... કર્મ, ૪૪ શુકલ ધ્યાન સાધુએ ક્યું, શુભ મન આણી ભાવ રે કાળ કરીને અવતર્યો, બારમાં સ્વર્ગ મોઝાર રે... કર્મઠ ૪૫ બાવીશ સાગર આઉખો, ભોગવી વાંછિત ભોગ રે મહાવિદેહમાં સીઝશે, પામશે કેવળ નાણ રે... કર્મઠ ૪૬
સક્ઝાય સરિતા
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________
હવે તે માતા પાપિણી, મનમાંહિ હરખી અપાર રે ચાલી જાય આનંદ મે, વાઘણ મળી તે વાર રે... કર્મઠ ૪૭ ફંફોડી નાખી તિહાં, પાપિણી મુઈ તિણ વારો રે છઠ્ઠી નરકે ઉપની, બાવીશ સાગર આયુ રે... કર્મઠ ૪૮ જુઓ જુઓ મંત્ર નવકારથી, અમરકુમાર શુભ ધ્યાને રે સુર પદવી લહી મોટકી, ધરમ તણે પરસાદે રે... કર્મ૦ ૪૯ નરભવ પામી જીવડા, ધરમ કરો શુભ ધ્યાનો રે તો તમે અમર તણી પરે, સિદ્ધ ગતિ લેશો સારી રે... કર્મ, ૫૦ કરજોડી કવિયણ ભણે, સાંભળો ભવિજન લોકો રે વેર વિરોધ કોઈ મત કરો, જિમ પામો ભવપારો રે... કર્મ, પ૧ શ્રી જિનધર્મ સુરતરૂ સમો, જેહની શીતળ છાયા રે જેહ આરાધે ભાવશું, થાશે મુક્તિના રાયા રે કર્મ પર
* [૮] ૯. અરણિકમુનિની સઝાયો (૧) અરણિક મુનિવર ચાલ્યા ગોચરીએ, તડકે દાઝે શીશોજી; પાય અડવાણે રે વેળુ પરજળે, તન સુકુમાળ મુનિશોજી. અરણિક૦ ૧ મુખ કરમાણું રે માલતી ફૂલ જયું, ઉભો ગોખની હેઠોજી; ખરે બપોરે દીઠો એકલો, મોહી માનિની દીઠોજી. અરણિક૦ ૨ વયણ રંગીલી રે નયણે વીંધીયો, ઋષિ થંભ્યા તેણે ઠાણોજી; દાસીને કહે જારે ઉતાવળી, ઋષિ તેડી ઘર આણો. અરણિક૦ ૩ પાવન કીજે ઋષિ ઘર આંગણું, વોહરો મોદક સારો; નવ જોબન રસ કાયા કાં દહો, સફળ કરો અવતારો. અરણિક૦ ૪ ચંદ્ર વદનીયે ચારિત્રથી ચૂકવ્યો, સુખ વિલસે દિન રાતોજી; બેઠો ગોખે રમતો સોગઠે, તવ દીઠી નિજ માતોજી. અરણિક૦ ૫ અરણિક અરણિક કરતી મા ફરે, ગલિયે ગલિયે બજારો; કહો કોણે દીઠો મહારો અરણિકો, પૂઠે લોક હજારોજી. અરણિક૦ ૬ હું કાયર છું રે મારી માવડી, ચારિત્ર ખાંડાની ધારો; ધિમ્ ધિમ્ વિષયા રે માહરા, જીવને મેં કીધો અવિચારો. અરણિક૦ ૭ ગોખથી ઉતરી રે જનનીને પાય પડ્યો, મનશું લાક્યો અપારો; વત્સ તુજ ન ઘટે ચારિત્રથી ચૂકવું, જેહથી શિવસુખ સારો છે. અરણિક૦૮ // સાય સરિતા
૨૫
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________
એમ સમજાવી રે પાછો વાળીયો, આણ્યો ગુરુની પાસોજી;
સદ્ગુરુ દીયે રે શીખ ભલી પરે, વૈરાગે મન વાસોજી. અણિક૦ ૯ અગ્નિ ધમંતી રે શીલા ઉપરે, અરણિકે અણસણ કીધુંજી; સમયસુંદર કહે ધન્ય તે મુનિવર, જેણે મનવાંછિત લીધુંજી. અરણિક૦ ૧૦
૨૬
[?] ૧૦. અરણિકમુનિની સજ્ઝાયો (૨) મુનિ અરણિક ચાલ્યા ગોચરી રે વનના વાસી
એનું રિવ તપે રે લલાટ, મુનિવર વૈરાગી
ઉંચા મંદિર વેશ્યા તણા રે,
વનવ
જઈ ઊભા રહ્યા ગોખની હેઠ મુનિ ૧
દાસીને મોકલી ઉતાવળી રે,
વનવ
પેલા મુનિને અહીં તેડી લાવ, મુનિ
વનવ
મુનિ મંદિરે ચાલ્યા મલપતા રે
ત્યાં જઈ દીધો ધર્મલાભ મુનિ૦ ૨
મુનિ પચરંગી બાંધો પાઘડી રે,
વનવ
તુમે મેલો ઢળકતા તાર મુનિ
વનવ
મુનિ નિત્ય નિત્ય લેઉં વારણાં રે
તમે જમો મોદકનો આહાર મુનિ ૩ મુનિની માતા શેરીએ શોધતાં રે, વનવ તિહાં જોવા મળ્યા બહુ લોક
મુનિ
એ તો લેવા ગયો છે આહાર મુનિ ૪
કોઈએ દીઠો મારો અરણિકો રે, વન
મુનિ ગોખે બેઠાં રમે સોગઠે રે, વનવ
ત્યાં તો સાંભળ્યો માતાજીનો શોર, મુનિ મુનિ ગોખેથી હેઠા ઉતર્યા રે,
વન
જઈ લાગ્યો માતાજીને પાય મુનિ પ
મુનિ ન કરવાના કામ તમે કર્યા રે વન
તમે થયા ચારિત્રના ચોર મુનિ
અમે શીલા ઉપર કરશું સંથારો રે, વનવ
મને ચારિત્ર નહિં રે પળાય મુનિ ૬
સજ્ઝાય સરિતા
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________
મુનિએ શીલા ઉપર કર્યો સંથારો રે વન,
તિહાં પામ્યા કેવલજ્ઞાન મુનિ, મુનિ હીરવિજયે ગુરુ હીરલો રે, વન,
એમ લબ્ધિવિજય ગુણ ગાય મુનિ. ૭
૧૧. અર્જુન માળીની સજઝાય સદ્ગુરુ ચરણે નમી કહું સાર, અર્જુનમાળી મુનિ અધિકાર; ભવિ સાંભળો રૂડી રાજગૃહી પુરી જાણ, રાજ્ય કરે શ્રેણીક મહિરાણ. ભવિ સાંભળો ૧ નગરી નિકટ એક વાડી અનૂપ, સકળ તરૂ જીહાં શોભે સુરૂપ; ભવિ સાંભળો દીપે મુદ્ગર યક્ષ તિહાં દેવ, અર્જુનમાળી કરે તસ સેવ. ભવિ સાંભળો રે બંધુમતી, ગૃહિણી તસ જાણ, રૂપ યૌવને કરી રંભા સમાન; ભવિ સાંભળો એકદા અર્જુન ને રિયા દેવગેહ, ગયા વાડીયે બિહું ધરી નેહ. ભવિ સાંભળો ૩ ગોઠિલ પટુ નર આવ્યા તિવાર, વિકળ થયા દેખી બંધુમતી નર; ભવિ સાંભળો અર્જુનને બાંધી એકાંતે, ભોગવી બંધુમતી મનની હો ખાતે. ભવિ સાંભળો ૪ અર્જુન ચિતે મુરપાણિ આજ, સેવકની કરજે તું સાજ; ભવિ સાંભળો ઈમ નીસુણી યક્ષ પેઠો હો અંગ, -- બંધન તોડી ચાલ્યો મન રંગ. ભવિ સાંભળો ૫ ગોહિલ ષટનર સાતમી નાર, મુફ્ટરશું મારીને ચાલ્યો તે વાર; ભવિ સાંભળો દિન દિન ષટ્ટનરને એક નાર, - હણ્યા છ માસ લગે એક હજાર. ભવિ સાંભળો ૬ સાય સરિતા
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________
બારસે સાઠ વળી ઉપર જાણ, હયા તે માણસ મુદ્ગર પાણ; ભવિ સાંભળો વિસ્તરી નગરી માંહે તે વાત, લોક બીન્યા તે બહાર ન જાત. ભવિ સાંભળો ૭ તિણ અવસર રાજગૃહી ઉદ્યાન, સમવસર્યા મહાવીર સુજાણ; ભવિ સાંભળો શેઠ સુદર્શન સુણી તત્કાળ, વંદનને ચાલ્યા સુકુમાળ. ભવિ સાંભળી ૮ દેખી દોડયો યક્ષ હણવાને કાજ, શેઠે પ્રતિજ્ઞા કરી પંથ જ માંહી; ભવિ સાંભળો ઉપસર્ગથી જો ઉગયું એણીવાર, પાળું સહિ તો જાવજજીવ ચોવિહાર.ભવિ સાંભળો ૯ કરી નમુત્થણે ધરે હવે ધ્યાન, ઉપાડ્યો હણવા મુદ્ગર પાણ; ભવિ સાંભળો ધર્મ પ્રભાવે હાથ થંભ્યો આકાશ, ગયો અર્જુન દેહથી યક્ષ નાશ. ભવિ સાંભળો ૧૦ ધરતી ઉપર પડ્યો અર્જુન દેહ, ચિત્ત વળ્યું ઘડી એકને છે; ભવિ સાંભળો શેઠ પ્રતિજ્ઞા અર્જુન પેખી, કિહાં જાશો પૂછે સુવિશેષ. ભવિ સાંભળો ૧૧ વાંદવા જાશું શ્રી મહાવીર, સાંભળી સાથે થયો સુધીર; ભવિ સાંભળો વાણી સુણી ઉપચો વૈરાગ્ય, લીધું ચારિત્ર અને ધરી રાગ. ભવિ સાંભળો ૧૨ કીધા રે કર્મ ખપાવવા કાજ, રાજગૃહી પાસે રહ્યા ઋષીરાજ; ભવિ સાંભળો યજ્ઞ રૂપે હણીયા જે જીવ, તેહનું વૈર વાળી મારે સદૈવ. ભવિ સાંભળો ૧૩ થપાટ પાટુ ને મુઠીના માર,
સક્ઝાય સરિતા
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________
નિબિડ જોડા ને પત્થર પ્રહાર; ભવિ સાંભળો ઝાપટ ઈટ કોરડા નહિં પાર, હણે લાઠી કેઈ નર હજાર. ભવિ સાંભળો ૧૪ શુભ પરિણામે સાધુ સહે સદૈવ, ત્યારાં કીધાં તું ભોગવ જીવ; ભવિ સાંભળો અભ્યાસે આણી શુભધ્યાન, કેવળ લહી પામ્યા શિવથાન. ભવિ સાંભળો ૧૫ સંવત સત્તર સુડતાળે ઉલ્લાસ, શહેર રાણકપુર કર્યું ચોમાસ; ભવિ સાંભળો કહે કવિયણ કરજોડી દેવ, મુક્તિ તણાં ફળ દેજ્યો દેવ. ભવિ સાંભળો ૧૬
૧૨. અંજનાસતીની સઝાયો (૧) અંજના વાત કરે છે મારી સખી રે, મને મેલી ગયા છે મારા પતિ રે; અંતે રંગમહેલમાં મેલી રોતી, સાહેલી મોરી કમેં મલ્યો વનવાસ,
સાહેલી મોરી પુણ્ય યોગે તુમ પાસ. સાહેલી. ૧ લશ્કર ચઢતા મેં શુકન જ દીધાં, તે તો નાથ મારે નવિ લીધા;
ઢીંકા પાટુ પોતે મને દીધાં. સાહેલી. ૨ સખી ચકવાનો સુણી પોકાર, રાતે આવ્યા પવનજી દરબાર;
બાર વર્ષે લીધી છે સંભાળ. સાહેલી૦ ૩ સખી કલંક ચઢાવ્યું મારે માથે, મારી સાસુએ રાખી નહિ પાસે;
| મારા સસરાએ મેલી વનવાસે. સાહેલી ૪ પાંચસે સખીઓ દીધી હારા બાપે, તેમાં નથી એકે મારી પાસે;
એક વસંતબાળા મારી સાથે. સાહેલી ૫ કાળો ચાંદલો રાખડી કાળી, રથ મેલ્યો છે- વન મોઝારી;
હવે સહાય કરો દેવ મારી. સાહેલી ૬ મારી માતાએ લીધી નહિ સાર, મારા પિતાએ કાઢી ઘર બાર;
સખી ન મલ્યો પાણીનો પાનાર. સાહેલી. ૭ મને વાત ન પૂછી મારા વરે, હારા મનમાં રહેતી નથી ધીરે;
| મારા અંગે ફાટી ગયા ચીરે. સાહેલી૦ ૮ [ સક્ઝાય સરિતા
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________
મને દિશા લાગે છે કાળી, હારી છાતી જાય છે ફાટી;
અંતે અંધારી અટવીમાં કમેં નાંખી. સાહેલી ૯ મારું જમણું ફરકે છે અંગ, નથી બેઠી હું કોઈની સંગ;
આ તે રંગમાં શ્યો પડ્યો ભંગ. સાહેલી. ૧૦ સખી ધાવતાં છોડાવ્યા હશે બાળ, નહિતર કાપી હશે કુંપળ ડાળ;
તેના કર્મે પામી ખોટી આળ. સાહેલી ૧૧ વનમાં ભમતાં દીઠાં મુનિ આજ પૂરવ ભવની પૂછે છે વાત,
જીવે શ્યારે ક્યાં હશે પાપ. સાહેલી. ૧૨ બેની હસતાં રજોહરણ તુમે લીધાં, મુનિરાજને દુઃખબહું દીધા;
તેના કર્મે વનવાસ તમે લીધા. સાહેલી. ૧૩ પૂર્વે હતો શોક્યનો બાળ, દેખી મનમાં ઉછળતી ઝાળ;
તેના કર્મો જોયા વનમાં ઝાડ. સાહેલી ૧૪ સખી વનમાં જન્મ્યો છે બાળ, ક્યારે ઉતરશે મારી આળ;
ઓચ્છવ કરશું માને મોસાળ. સાહેલી. ૧૫ વનમાં ભમતાં મુનિ દીઠાં આજ, અમને ધર્મ બતાવો ગુરુરાજ;
કયારે સરશે અમારા કાજ. સાહેલી. ૧૬ વનમાં મળશે મામા મામી આજ, ત્યાં પવનજી કરશે સાજ;
પછી સરસે તમારા કાજ સાહેલી. ૧૭ મુનિરાજની શીખ જ સારી, સર્વે લેજો ઉરમાં અવધારી;
માણેકવિજયને જાઉ બલિહારી. સાહેલી ૧૮ [2] ૧૩. અંજનાસતીની સઝાયો (૨) કર્મની કથની ભારી હો રાજ કર્મની ક્યની ભારી અંજના નામે મહાસતી થઈ... કમેં પતિનો વિયોગ... પ્રથમ દિવસથી તેતો પામી... એહવો કર્મનો યોગ. હો રાજ. તેના કર્મ ન કરશો ડરશો હો ભાઈ.. કર્મથી થાયે તવાઈ. ઉચા નીચા કુળે આથડવું.. કરવી પડે છે ભવાઈ. હો રાજ. રા. પતિ લડવા કાજે જાતાં... ચવા ચકવી વિયોગ... જોઈ તરફડતા તે પ્રાણી ને... તેં ક્યોં અંજના સહભોગ. હો રાજ. . નિશાન રૂપી વીંટી આપી... ગયા સૈન્ય મોજાર...
૩૦
સક્ઝાય સરિતા
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગર્ભ રહ્યો તે દિવસથી તેને... જામી ચર્ચા ચારે કોર. હો રાજ. ॥૪॥ માતા-પિતાએ પણ તેને કાઢી... પ્રીતી હતી જેની ગાઢી... કર્મની કથની છે અતિ ભારી... નાખી છે જ્યાં ધન ઝાડી.
હો રાજ. પા
સાસુ સસરાએ પણ તેને કાઢી... વીંટીની વાત ન માની... કર્મની લીટી જ્યાં આવે આડી... ત્યાં આવે ખેંચા તાણી. હો રાજ. ॥૬॥ પુત્ર પ્રસૂતી થઈ છે જ્યારે... કોઈ નહિ તસ સાથે... અતિદુ:ખ પામી તે મહાસતી... પણ કર્મે દીધા દુ:ખ ભારી.
sì 2408. 11911
પૂર્વ ભવે જિનરાજની મૂર્તિ... નાખી છે કાજા માંહિ... શોક ઉપર અતિ દ્વેષ કરીને... કર્મ બાધ્યું છે ત્યાંહિ. હો રાજ. ॥૮॥ પુરૂં થયું તવ મામા મલીયા... દિવસ પુન્યના વિળયા... નિજસ્થાને લઈ જઈ સુખ અતિ આપ્યું... આપીયું હૃદય હલબેલી.
હો રાજ.
હો રાજ. ૫૧૦ના
પવનંજય શત્રુને જીતિ... નિજ ઘરે જ્યાં આવે... પૂછ્યું ક્યાં છે મારી નારી... ત્યારે તાત ગભરાયા. તારા અભાવે થઈ સગર્ભા... તેથી મેં કાઢી મૂકી... તમે કર્યું એ ખોટું અકાર્ય... નીતિ ગયા છો ચુકી. હો રાજ. ॥૧૧॥ ગર્ભ હતો તે મારો તાત... વસીયો છે છેલ્લી રાત... સેનામાંથી પાછો આવી... વીંટી આપી તસ હાથ. એ વાત મેં ખોટી માની... ક્રોધ કર્યો બહુ ભારી... જંગલમાં મેં કાઢી મૂકી... કર્મે વસે સહુ પ્રાણી. હો રાજ. 119311 શોધ ખોળથી અંજના મળી... પવનંજય નું થયું કામ... મરણભાવથી ત્યાં તે બચીયો... સતીનું ધાર્યું છે માન. હો રાજ. ॥૧૪॥ મહાસતીના ગુણ ગાતાં... હૈયે હર્ષ ન માય...
હો રાજ. ||૧૨૫
જ્ઞાનવિમળ કહે શીયળ પ્રભાવે... પ્રગટે મંગળ માળ.
હો રાજ. ||૧૫।।
૧૪. અષાઢાભુતિની સજ્ઝાય (રાગ : તેરે સુર ઔર મેરે)
ગુરુ આદેશે ગોચરી, આષાઢાભુતિ અણગાર રે;
સજ્ઝાય સરિતા
nen
૩૧
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________
નયરી રાજગૃહીમાં ફરે, શુદ્ધ ગષણ આહાર રે, આષાઢાભુતિ ગાઈએ, પામીએ પરમ આણંદો. ૧ ફરતાં ફરતાં આવીયા, નાટકીયાને દ્વાર રે; } નાટકણી ઉભી થઈ, પ્રણમે તે વારંવાર રે. ૨ મોદક હોરાવીને કહે, સાંભળ તું અણગાર રે; બાલપણે સંયમ કર્યું, ભોગવો ભોગ વિલાસ રે. ૩ લલચાણો મુનિ મોદકે, પધિની પડીયો પાસ રે; સદગુરુ શીખ હૈયે ધરી, નારી રહ્યો આવાસરે. ૪ ભુવનસુંદરી, જયસુંદરી, સાથે કેલી કરંત રે; મદિરા માંસ નિવારતો, વિચરે એણી પેરે સંત રે. ૫ અન્ય દિવસ પરદેશીયા, વાદિ આવ્યા જાણ રે; જીત્યા તે સહ દેખતાં, ઉતાર્યો તસ માન રે. ૬ પાછળ દોડે કામિની, અભક્ષ્ય અપેયને ખાય રે; તે પંખી પાછા વળ્યા, સદ્ગુરુ પાસે જાય રે. ૭ પુનરપિ સંયમ આદર્યું, સુરલોકે સુર થાય રે; પ્રેમવિજય કવિરાયનો, જિનવિજય ગુણ ગાય રે. ૮
[3] ૧૫. આનંદ શ્રાવકની સઝાચ ઋદ્ધિથી ભરપૂર ને રૂડું વણિક ગામ પ્રજા પુત્રસમ પાળતો જીતશત્રુ રાજન ૧ તે નગરીમાં નેત્રને આનંદકર આનંદ વસતો શોભા શી કહું જાણે ભૂપર ચંદ ૨ ગાથાપતિ આનંદની શિવનંદા શુભ નાર રૂપવંત નીતિવંત ને પતિવ્રતા હિતકાર ૩ સોળ ક્રોડ સોનાતણા સિકકા આનંદ પાસ ચાર ક્રોડ વ્યાજે ફરે ચાર ખજાને ખાસ ૪ ઘર વખરીમાં ચાર ચાર ક્રોડ વ્યાપાર નાણું એમ વળી હતાં ગોકુળ ચાર શ્રીકાર ૫ કયો જેને આજે દીસે આવો વૈભવવંત
સક્ઝાય સરિતા
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________
વધવાને વેપારમાં જૈનો રાખો ખંત ૬ ઈશાનકોણે ગામથી હતો એક સન્નિવેસ નામ હતું કોલાગને નગર સમીપે બેશ ૭ વીર પ્રભુ ત્યાં વિચર્યા સુંદર શુભ ઉદ્યાન જિતશત્રુ રાજા અને આનંદને થયું જાણું ૮ આવી વાંઘા વીરને સુપ્યો શુભ ઉપદેશ મધુર પ્રભુની દેશના સુણી હરનું ચિત્ત બેશ ૯ આનંદે હર્ષિત થઈ શ્રાવકના વ્રત બાર ગ્રહણ કર્યા પ્રભુ સાક્ષીએ ધાર્યો અર્થ વિચાર ૧૦ શિવનંદા સુણી ઘેરથી આવી વીરની પાસ ગ્રહ્યા બાર વ્રત તેણીએ રાખી અતિ હુલ્લાસ ૧૧ આનંદે પ્રિય પાળીયો શુદ્ધ શ્રાવક આચાર ચૌદ વર્ષ પછી પુત્રને સોંપ્યો સર્વ કારભાર ૧૨ વ્યાવહારિક ચિંતા બધી છોડીને એકાંત પૌષધશાળાએ જઈ રહ્યો આનંદ થઈને શાંત ધર્મધ્યાનમાં ચિત્તને રોક્યુ શાળામાંય ધર્મકાર્ય કરતાં ગૃહી શ્રાવકની ડિમાંય ૧૪ શરીર થયું કૃશ તેહનું થયો ધ્યાનમાં લીન સંથારો કર્યા પછી વિચર્યા ત્યાં વીર જિન આનંદને ઉપર્યું રૂડું સુંદર અવધિ જ્ઞાન ગૌતમ આવ્યા ગામમાં જે છે મહામતિમાન ૧૬ આનંદને ઉપજ્યુ સુણી અવધિ જ્ઞાન એ વાર શ્રાવકને કેમ ઉપજે ગૌતમ કહે તે ઠાર ૧૭ ગૌતમ આવી વીરને કહે છે સઘળું ગ્યાન શ્રાવકને એ ઉપજે જ્ઞાન કહે ભગવાન ૧૮ આવ્યા આનંદ પાસે તે ગૌતમ ફરી સુજાણ આનંદ ઉપજ્યુ સત્ય છે તમને અવધિ જ્ઞાન ૧૯ કૃપા ગુરૂની એ બધી કહે છે એમ આણંદ ચરણસ્પર્શ કરી વંદના કરતો એ ગુણવૃંદ ૨૦
૧૩
(સક્ઝાય સરિતા
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૪
કરી અણસણ મૃત્યુ પછી થયો છેજ એ દેવ મહાવિદેહી થઈ પછી મુક્ત થશે તતખેવ ધન્ય ધન્ય આનંદજી ધન્ય કર્યો વ્યાપાર ધન્ય ધર્મકાર્યે રહી પામ્યા ભવનો પાર ૨૨
૨૧
૧૬. અવંતિ સુકુમાલની સજ્ઝાયો (૧) મનોહર માલવ દેશ, તિહાં બહુનયર નિવેશ
આજ હો અછે રે ઉર્જાણી નયરી સોહતીજી... તિહાં નિવસે ધનશેઠ, લચ્છી કરે જસ વેઠ,
આજહો ભદ્રા રે તસ ઘરણી મનડું મોહતીજી... પૂર્વભવે ઝખ એક, રાખ્યો ધરીય વિવેક
આજહો પામ્યો રે તસ પુણ્ય પંચમ કલ્પમાંજી... નલિની ગુલ્મવિમાન, ભોગવી સુખ અભિરામ
આજહો તે ચવી ઉપન્યો ભદ્રા કુખેજી...
આજહો ચર્ચે રે જસ અંગે આંગી ફુટડીજી... એક પખાલે અંગ, એક કરે નાટક યંગ
આજહો એક રે સુંવાળી સેજ સમારતીજી... એક બોલે મુખ આખ, મીઠી જાણે દ્રાખ
આજહો લાવણ્યે લટકાળા રૂડા બોલડાજી... એક કરે નયન કટાક્ષ, એક કરે નખરા લાખ
આજહો પ્રેમે રે પનોતી પિયુ પિયુ ઉચ્ચરેજી... એક પીરસે પકવાન, એક સમારે પાન
૨
સજ્ઝાય સરિતા
૩
નામે અવંતિ સુકુમાર, પુત્ર અતિ સુકુમાર
આજહો દીપે રે જીપે નિજ રૂપે રતિપતીજી... રંભાને અનુકારી, પરણ્યો બત્રીસ નારી
આજહો ભોગી રે ભામિનીશું ભોગ જ ભોગવેજી... ૬ નિત્ય નવલા શણગાર, સોવન જડિત સફાર
આજહો પહેરે રે સુવાળું ચીવર સાટુંજી... નિત નવલા તંબોળ, ચંદન કેશર ઘોળ
૪
ત
૮
૯
૧૦
૧૧
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________
આજહો પીરસે રે એક સારા સારા સાલણાંજી... ૧૨
એક વળી ગુંથે ફૂલ, પંચવરણ બહુમૂલ
આજહો જામે રે કેશરીયે ક્સ એક બાંધતીજી... એક કહે જી જીકાર કરતી કામ વિકાર
આજહો રૂડી રે રઢીયાળી વીણ બજાવતીજી... ૧૪ ઈત્યાદિક બહુ ભોગ, વિલસે સ્ત્રી સંયોગ
આજહો જાણે રે દોગુંદક પૃથ્વી મંડલેજી... એવે સમે સમતાપૂર શ્રી આર્યગિરિ સૂર
આજહો આવ્યા રે ઉજ્જૈણા પૂરને પરીસરેજી... વસતી અનુગ્રહ હેત, ચેલા ચતુર સંકેત
આજહો મેલે રે ભદ્રા ઘર સ્થાનક યાચવાજી... વારૂ વાહનશાળ, પોઢી વળી પટશાળ
આજહો આપે રે ઉતરવા કાજે સાધુનેજી... શિષ્ય થન સુણી એમ, સંપરીવાર ધરી પ્રેમ
આજહો અથવા રે સરાગે વૈમાનિકપણુંજી... કહે ગુરૂને દીયો દીખ, ગુરૂ કહે વિણું માય શીખ આજહો ન હુવે અનુમતિ વિષ્ણ સંયમ કામનાજી... તિહાં માતા આલાપ, સ્ત્રીનાં વિરહ વિલાપ
આજહો કહેતા રે તે સઘળો પાર ન પામીએજી... આપે પહેરે વેષ, લહી આગ્રહ સુવિશેષ
આજહો ધારે તે તિહાંપંચમહાવ્રત ગુરૂનેજી...
૧૩
સજ્ઝાય સરિતા
૧૫
૧૬
૧૭
આજહો પુણ્યે રે પટશાળે આવી ઉતર્યાજી... સલ મુની સમુદાય, કરે પોરિસી સજ્ઝાય
આજહો સુણિયાં રે શ્રવણે સુખ નલિનીગુલ્મનાંજી... ૨૦ તેહ સુણી વૃત્તાંત, જાતિ સમરણવંત
આજહો ચિતે રે ચિત્તમાંહી એ કિમ પામીએજી... પૂછે ગુરૂને નેહ, કેમ લહીયે સુખ એહ
આજહો ભાખે રે ગુરૂ તવ વયણ સુધારશેજી... ચરણથી નિશ્ચે મોક્ષ, જો પાળે નિર્દોષ
૧૮
૧૯
૨૧
૨૨
૨૩
૨૪
૨૫
૨૬
૩૫
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________
જિમ કર્મ ખેરુ થાય, દાખો તેહ ઉપાય
આજહો આપે રે ઉપયોગ ગુરુ પરીષહ તિહાંજી... ૨૭ કંથેરી વન માંહી, પહોતો મન ઉત્સાહી
આજહો કરે રે કાઉસગ્ગ કર્મને તોડવાજી.. ૨૮ માળીભવની નાર, કરી ભવ ભ્રમણ અપાર,
આજહો થઈ રે શિયાણી વાઘણની પરેજી... ૨૯ નવ પ્રસૂતિ વિકરાલ, આવી વન વિચાલ
આજહો નિરખી રે તે મુનિને રીસે ધડહડે... ૩૦ નિશ્ચલ મને મુનિ તામ, કર્મ દહનને કામ
આજહો ભૂખે રે ભડભડતી મુનિ ચરણે અડેજ... ૩૧ ચારે પહોર નિશિ જોર, સહય પરીસહ ઘોર
આજરો કરડી રે શિયાલણે શરીર વલૂરીયુંજી... ૩૨ ધરતો ધર્મનું ધ્યાન, નલિની ગુલ્મ વિમાન
આજહો પહોંતો રે પનોતો પુણ્ય પ્રભાવથીજી... ૩૩ સુરભિ કુસુમ જલવૃષ્ટિ, સુર કરે સમકિતદષ્ટિ
આજહો મહિમા રે તે ઠામે સઘળો સાચવેજી... ૩૪ ભદ્રાને સવિ નાર, પ્રભાતે તેણિવાર,
આજહો આવી રે ગુરૂ વાંદી પૂછે વાતડીજી... ૩૫ ગુરૂ કહે એક રાત માંહિ, સાધ્યા મનનાં ઉત્સાહ
આજહો નિસુણી રે દુઃખવારે સંયમ આદરે... ૩૬ ગર્ભવતી એક પુત્ર, તેણે રાખ્યું ઘર સૂત્ર
આજહો થાયે રે મુનિ કાઉસગ્ગ કામે સુંદરુજી.. ૩૭ તે મહાકાલ પ્રાસાદ, આજ લગે જસવાદ
આજહો પાસ જિણેસર કેરો રૂડો તિહાંજી... ૩૮ ધન ધન તે મુનિરાજ, સાધ્યા આતમ કાજ
આજો વરસે રે શિવરમણી ભવને આંતરે... ૩૯ ધીરવિમલ કવિ શિષ્ય, લળી લળી નામે શીશ
આજહો તેહનારે નિત નવિમલ ગુણગાવે ઘણાજી... ૪૦
૩૬
સક્ઝાય સરિતા
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૭. અવંતિ સુકુમાલની સજ્જાયો (૨)
સુહસ્તી નામે દશ પૂરવધર નાણી, ઉજેણી નયરી પાઉધાર્યા ગુણ ખાણી, સુભદ્રા પાસે જાયે વર પટશાળી,
ધન ધન કરી ઉઠી, વદે અંગડુંવાળી ૧ ઉથલો : અંગડુંવાળી મુખ નિહાળી, કરે પંચાંગ પ્રણામ
લહી આદેશ સુભદ્રા કેરો, સદ્ગુરુ કરે વિશ્રામ શિખ્ય પ્રત્યે દીયે રયણી અંતર સૂત્ર વાચના સાર
છણે અધ્યયને કહ્યો છે નિર્મલ, નલિની ગુલ્મ વિચાર ઢાળ : ઈણ સમય વળી સૂતો, શ્રી અવંતી સુકુમાલ
તસ સેવા કરતી સુંદર બત્રીશ બાલ એક બીડું આપે પહેરી સયલ શણગાર
એક ચામર ઢાળે, કરતી રમઝમ કાર ઉથલો : રમઝમ કરતી પિયુની આગળ મૂકે એવા થાળ
કંત તણે કઠે ઠવતી, કરી કુસુમની માળ એક અબળા અલવેસરશું આવી દેખાડે આરિસો
એક ભંગાર ભરીને પૂછે, સ્વામી અમૃત પીશો ? ઢાળ : એક ચંદન શું વળી ચ સ્વામીને દેહ
એક ગજગઈ ગામીની, દેખાડે બહ નેહ ઈમ ઈદ્ર તણી પરે સુખભોગવે નિશ દીશ
જાણે પૂરવભવે પૂજ્ય શ્રી જગદીશ ઉથલો : પૂજા શ્રી જગદીશ કેરી કીધી ભાવ વિશાલ
શાલિભદ્ર સમોવડી અવતરીઓ, શ્રી અવંતીસુકુમાલ ગુરુ ભણતાં દેખી નયણે પેખી નલિની ગુલ્મ વિચાર
તવ કુંવર મનમાંહિ ચિંતવે સમરી પૂર્વ અવતાર ઢાળ : પૂરવભવ દેખી ચિતે ચિત્ત મઝાર
તવ નિશ્ચય જાણે માનવ સુખ અસાર કિમ પામીશ હું વળી નલિની ગુલ્મ વિમાન મનમાંહિ ચિતવતો ઉધ્યો બુદ્ધિ નિધાન
// સક્ઝાય સરિતા
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉથલો : ઉઠ્યો બુદ્ધિ નિધાન તતક્ષણ, આવ્યો ગુરુની પાસે વિનય કરીને પાયે લાગ્યો, ગુરુ કર મૂક્યો વાંસે સૂરી પ્રત્યે કહો કુણ આવ્યો, જાણે તેહની વાત સુગુરુ કહે તું તિહાંથી આવ્યો, ઈમ ભણે અવદાત : તવ પુંઅર જંપે કહો મુનીસર તે આજ કિમ પામીશ હું વળી નલિનીગુલ્મનું રાજ તવ સૂરી પભણે ચારિત્રથી વુચ્છ એહ સુણી કુંવર સુકોમળ લીધું વ્રત સસસ્નેહ ઉથલો : લીધું વ્રત સસનેહ જબ જાણી સુગુરુ દીયે આદેશ પંચ મુષ્ટિ લોચ કરીને, દીયે મુનીવર વેશ સુગુરુ ભણે જો વેગે જાવું, નલિનીગુલ્મ વિમાન તો કંથેરી ફુડંગ મસાણે, કરજો કાઉસગ્ગ ધ્યાન : પૂરવલાં ભવની દુહવી નારી કિરાડી તે વૈર વહતી હુઈ વિકટ શિયાલી
ઢાળ
ઢાળ
ઉથલો : કંથ કુડંગ કિરાડી ઉભો દેખી સાધુ અકંપ મુની ઉપર રોષે ધમધમતી, દેતી મોટી જંપ તિહાં ચડડ ચડચડ કરતી, ચુંટે ચર્મ ચંડાળ તિહાં ઝરઝર ઝરઝર કરતી ઝરે રૂધિરની નાળ : તવ કોમલ કાયા કીધી ખંડો ખંડ
રાક્ષસણીની પરે ખાયે માંસ તે ઠંડ
શુભ ધ્યાન ન ચૂક્યો, મુનીવર માંહિ પ્રધાન લહ્યું કાળ કરીને, નલિનીગુલ્મ વિમાન
ઉથલો : નલિનીગુલ્મ વિમાન પામ્યો, કીધો ઉપશમ સાર ઈમ મુનિવર જે ઉપશમ ધરશે, તે તરશે સંસાર મુનિવર દુ:ખ ધરતો જાણી, ચંદ્ર હુઓ ક્ષીણ રોષ ભરે રાતો રવિ ઉગ્યો, મુનિ ઉપશમ દુ:ખ દીણ
ઢાળ
નવ પ્રસવી આવી, ભૂખી ભૂત ભરાડી જિહાં મુનીવર ઉભો કંથ કુડંગ કિરાડી
૩૮
સજ્ઝાય સરિતા
૯
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧
૫.
૧૭
ઢાળ : ઈણ સમય વળી સૂતી ઉઠી બત્રીશ બાળ
નયણે નવિ નિરખે તક્ષણ નિજ ભરથાર વલવલતી આવી લાગી સાસુને પાય
પ્રીતમવિણ દીસે સૂનું મંદિર માય ઉથલો : માય સૂનું મંદિર દેખી, કરે વિલાપ અપાર
ધસમસતી આવીને પૂછે, ભદ્રાથી અણગાર કહો મુનિવર કિહાં ગયો એ, શ્રી અવંતી સુકુમાળ
ગુરુ ભણે તેણે ચારિત્ર લેઈ, કિયો મસાણે કાળ ઢાળ : હાહારવ કરતી પડી ભૂમી અપાર
મુજ બાળ સુકોમળ કિમ ખમીએ વ્રત ભાર વલવલતી લઈ ચાલી બત્રીશ બાળ
શોધતા દીઠા હાડ રૂધિર વિકરાળ ઉથલો : હાડ રૂધિર વિકરાળ દેખી, કરે બહુ વિલાપ
હૈ હૈ વચ્છ ! શું તે કીધો, ઈમ સહ્યો સંતાપ મહાકષ્ટ કુમરનો જાણી, મન આણ્યો વૈરાગ
ધિમ્ ધિમ્ આ સંસાર અસારે અમ રહેવા નિહ લાગ ઢાળ : એકનારી સગર્ભા મૂકી નિજ ઘરબાર
એકત્રીશ સંગાથે, ભદ્રા લીએ વ્રતભાર મનશુદ્ધ પાળે સંયમવ્રત નિધાન
અંતે કાળ કરીને પામ્યા અમર વિમાન ઉથલો : પામ્યા અમર વિમાન બત્રીશ, ભોગવી સુરવર ભોગ
લઘુકર્મા તે મુગતું જાશે પામી સંયમ યોગ ગર્ભવતી તે રહી ઘરવાસે, સુત હુઓ તાસ ઉદાર
લક્ષણવંત લલિત ગુણ ભરીયો, રૂપે મયણ અવતાર ઢાળ : અમ તાત ન દીસે કારણ કહો અમ માય
વળતું સા પભણે, સાંભળ વચ્છ ! તુજ તાય સંયમ લઈને ચાલ્યો કંથ કુડંગ
વૈરણ શિયાલણે ખાધું સઘળું અંગ ઉથલો : ખાધું સઘળું અંગ જબ જાણી કુમાર દુઃખ અપાર
૧૮
૧૯
૨૦
૨ ૧
સાય સરિતા -
૩૯
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________
નયણે નીર ભરતો બોલે, ધન ધન તસ અવતાર મહાકાળ જિહાં તાતે કીધો, તિણ કારણ મહાકાળ નામ પ્રાસાદ કરાવી થાપ્યો પાર્શ્વજીણંદ રસાળ : ઈમ ગાયો મુનિવર શ્રી અવંતિસુકુમાળ જીણે ક્ષમા કરીને દીધી સુરલોક ફાળ તપગચ્છ દિવાકર શ્રી વિજયસેનસૂરીશ તસ પદ્મપ્રભાકર શ્રી વિજય દેવ મુનીશ ઉથલો વિજયદેવસૂરિ ચિત્ત મહોદધિ, ચંદ્ર તણો અવતાર વિવેકહર્ષ પંડિત ગણી ગિરૂઆ, સકલ પંડિત શિરદાર તસપદ પંકજ મધુકર સરિખો બોલે ગણિ મહાનંદ એ મુનિવરના જે ગુણ ગાશે તસ ઘર પરમાનંદ
૧૮. આર્દ્રકુમારની સજ્ઝાયો (ઢાળ-૩)
ઢાળ
૪૦
દુહા શાંતિ કરણ શાંતિ કરો અચિરા સુત અરિહંત તસ પદ પંકજ સેવતાં લહીએ સુખ અનંત... ૧ દાન દીધું વિદ્યા તણો વિદ્યા ગુરૂ કીર્તિનો પણ ખપ કરી
ગુણવંત મોટકીઓ મતિવંત... ૨
તાસ તણે ચરણે નમી આણી અધિક ઉલ્લાસ
આર્દ્રકુમાર ઋષિ ગાવતાં પહોંચે મનની આશ... ૩
ઢાળ ૧ વીણા પુસ્તક હાથ હંસા ગજ ગામિની આપો અવિરલ વાણી સેવકને સ્વામીની આર્દ્રકુમાર મુણિંદ ચરિત્ર કહેશું મુદ્દા થાયે જન્મ પવિત્ર લેહ સુખ સંપદા... દેશમાં અનુપમ દેશ મગધ મહિમા નીલો નયર માંહે પરધાન વસંતપુર તિહાં ભલો સામયિક ઈણ નામે ુટુંબી તિહાં વસે પ્રમદાસું બહુ પ્રેમ વિષયસુખ અતિરસે...
૨
સજ્ઝાય સરિતા
૨૨
૨૩
૨૪
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________
તિક્ષ્ણ અવસરે સુખકાર વિહારે વિચરતાં ધર્મઘોષ અણગાર, આવ્યા તિહાં મલપતા દીયે સદ્ગુરુ ઉપદેશ મધુર ધ્વનિ ગાજતા પાપ તિમિર અંધકાર ઘણાં તિહાં લાજતાં... ડાભ અણી જબિંદુ આયુષ્ય છે વળી સંપદા સમુદ્ર કલ્લોલ સમાન જાણો ભલી એ સંસાર અસાર કહે જીનવર ઈસ્યો જન્મ મરણે કરી પૂર્યો નહિં શું પછે કિસ્યો... સુણી સદ્ગુરુ ઉપદેશભવિક મન થરહરે સામયિક નિજનાર સહિત સંયમ વરે લે વૈરાગ્ય દીક્ષા શિક્ષા સદ્ગુરુ તણી સાધુ સહિત તિહાં નગરે વિહાર કરે મુનિ આયો વ્હોરણ કાજ ગઈ એકણ સમે સામયિક નિજ નાર દેખી ચિત્તમાં રમે દેખી રૂપ સરૂપ અનૂપ આર્યા તણું વિષયા રસ લયલીન થયો મુનિવર ઘણું... પૂરવલી બહુ પ્રીત સંભારે અહર્નિશે ચારિત્રના ગુણ ક્ષીણ કરે વિષયારસે દ્રુમ મધુકર રસ લીન ચંપક વરણી પ્રિયા છાંડી જાયે કેમ પૂરવ સુખ મેલીયા... નેહ નજર નિજ નારી દેખી મલકે હસે હાવ ભાવ નિજ અંગ કામક્રીડા વસે કામાતુર પતિ દેખી આર્યા અણસણ કરે થાયે વ્રતનો ભંગ ગળે ફાંસો લીએ...... સ્વર્ગ ભવન અવતાર લહ્યો તિહાં મહાસતી સામયિક મુનિ વાત સુણી તેહની છતી કરી અણસણ પચ્ચક્ખાણ થયો સુર તે વલી સ્વર્ગ ભુવન સુખ ભોગ ભોગવે મનકલી... ચવી લીધો અવતાર વસંતપુર મહાસતી
સજ્ઝાય સરિતા
૩
૪
૫
७
૮
૯
૪૧
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________
શેઠ તણી સુતા ભરયૌવન મનરંગ
હોઈ. નામે શ્રીમતી સખીશું પરિવરી
કેલી કરે દેવાણે બહુ ભાતે જપ કરી... હવે સામયિક સાધુ સરસ(સુર) સુખ ભોગવી લહી માનવનો અવતાર આયુ વિ જોગવી પહેલી ઢાળ સુરંગ કેદારામાં કહી માનસાગર બહુ પ્રીત અભંગે રહે સહી... ૧૧
૪૨
૧૦
ઢાળ ૨
હવે આર્દ્રપુર અભિરામજી ‘ગુણ ગિરૂઆ તણા નરપતિ આર્દ્રક નામેજી ગુણ॰ હુઓ સુત આર્દ્રકુમારજી ગુણ દેવલોકથી લીધો અવતારજી ગુણ ગિરૂઆ તણા ૧ ફુલચંદ્રકુંવર ચવસંતજી ગુણ॰ જાયો ફુલ દીપક હંસજી ગુણ કુંવર કેલિ કરે મન ખંતજી ગુણ૦ તે હીંડે ભલી ભાતજી ગુણ૦ ૨ લેઈ પંડિત પાસે ભણીયોજી ગુણ૦ ભરયૌવનમાં પરણાવ્યોજી ગુણ૦ વિષયારસમાં સુખ માણેજી ગુણ૦ કલા પુરૂષની બહોતેર જાણેજી ગુણ૦ ૩ ઈણ અવસર શ્રેણીક રાજજી ગુણ૦ તેહના ચડત દિવાજાજી ગુણ૦ આર્દ્રપુર દૂત પઠાયોજી ગુણ૦ મેલ્યો ભેટયો જે મનભાયોજી ગુણ૦ ૪
ભેટ દેખી કુંવર નરિંદજી ગુણ॰ દેખી પામ્યા પરમાનંદજી ગુણ૦ હવે કુંવર કહે સુણ તજી ગુણ૦ શ્રેણીક સુતકવણ વિદિતજી ગુણ૦ ૫ કહે સુણ મંત્રી અભયકુમારજી ગુણ૦ બહુ બુદ્ધિ તણો ભંડારજી ગુણ૦ તેહસ્યુ મારે બહુ મિત્રાઈજી ગુણ॰ કરવા બહુ વસ્તુ પઠાઈજી ગુણ૦ ૬ ઉપઢોકતી ઢાંકણ માંગેજી ગુણ૦ બહુ મહેનત કરી પગે લાગેજી ગુણ૦ ઈમદૂત સંદેશો લાવેજી ગુણ૦ બિહુને વાત કરી સમજાવેજી ગુણ૦ ૭ ઈસ્યો અભયકુમાર વિચારેજી ગુણ૰ ભવ્ય પ્રાણીને નિરધારેજી ગુણ૦ પણ દેશ અનારજ જાયોજી ગુણ૦ તેણે જિનવર ધર્મ ન પાયોજી ગુણ૦ ૮ પુંજણી-પાઠણી-પ્રતિમા પેટીજી ગુણ૦ લેઈ આર્દ્રકુમારને મૂકીજી ગુણ૦ દેખી આર્દ્રકુમાર મનભાયોજી ગુણ૦ મોહે ભૂષણ મિત્ર પઠાયોજી ગુણ૦ ૯
સજ્ઝાય સરિતા
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉર મસ્તક ભૂષણ બાંધેજી ગુણ૦ ઈંહાપોહ મનમાં સાધેજી ગુણ૦ ઈમ જાતિસ્મરણ પામીજી ગુણ૦ ઓળખ્યા આદીશ્વર સ્વામીજી ગુણ૦ ૧૦ જાણ્યો સંસાર અસારજી ગુણ૦ વિરતો વિષય વિકારજી ગુણ૦ વૈરાગ્ય તણી મતિ આણીજી ગુણ॰ હવે માતપિતાએ વાત જાણીજી
ગુણ૦ ૧૧ શતપંચ સુભટ મૂક્યા તેણી પાસજી ગુણ૦ ચોકી કરે મન ઉલ્લાસેજી ગુણ૦ ઈણ અવસરે અશ્વ ખેલાવેજી ગુણ૦ તિણ સમે નીસરી જાવેજી ગુણ૦ ૧૨ સેના સહુ પૂંઠે જાવેજી ગુણ॰ શોધ ઠુમરતણી નવિ પાવેજી ગુણ જિન પ્રતિમાથી પ્રતિ બૂઝયોજી ગુણ૦ વૈરાગ્ય સંયમ સૂઝયોજી ગુણ૦ ૧૩ જિનશાસન દેવી વારેજી ગુણ૦ હજી ભોગ કરમ છે તારેજી ગુણ૦ દેવીનો કથન નવિ કીધોજી ગુણ૦ મનશુદ્ધે ચારિત્ર લીધોજી ગુણ૦ ૧૪ એ બીજી ઢાલ રસાલજી ગુણ॰ ગાઈ માન સાગરે સુવિશાલજી ગુણ૦ ઈણી પરે ચારિત્ર પાળેજી ગુણ૦ મન માન્યા સુખ પામેજી ગુણ૦ ૧૫
ઢાળ ૩ પ્રતિબુઝીયા નામે
જિનવચને
જાણી
અસ્થિર સંસાર રે આર્દન છાંડી ધન પરિવાર રે લીધો
આર્દ્રકુમારે રે દેશ તણો ધણી
સંયમ ભાર રે... મોહન ગારો રે સાધુજી૦ ૧
મયગલની પરે મલપતો વિચરે દેશ
વિદેશ રે
મુનિવર છે લઘુ વેશ રે મુક્તિ મારગ અવગાહતો ટાળે કરમ ક્લેશ રે લોભ નહિ લવલેશ રે મોહન૦ ૨ સાહેલી મળી સહુ સામટી રમવા કારણ રંગ રે
દેવળે મુનિ કાઉસગ્ગ રહ્યો નિર્મલ ગંગ તરંગ રે મોહન૦ ૩ રૂપે જેમ અનંગ રે મોહન ગારો રે સાધુજી તે આવી તિણે સ્થાન કે વરની રમત વ્યાજ રે છાંડી મન તણી લાજ રે ચારે ચાર થંભા વર્યાં
પાંચમીએ મુનિરાજ રે મુનિવરમાં શિરતાજ રે મોહન૦ ૪ ચાર સખી મન ચિતવે ઈણે વરીયો અણગાર રે
સજ્ઝાય સરિતા
૪૩
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________
એહનો એ ભરથાર રે ખડ ખડ હસતી ઈમ કહે થાશે કવણ પ્રકાર રે ઈમ વદે તે વારંવાર રે મોહન, ૫ શેઠ સુતા મન ગહગહી ઈણભવ એ મુજકન્ત રે ગિરૂઓ એ ગુણવંત રે લેખ વિધાતાએ લેખીયો મોટો એહ મહંત રે પરણાવ્યો મન ખંત રે મોહન. ૬ માતપિતા આવીને કહે તું કિહાં એ કુણવેશ રે દીસે છે દરવેશ રે ધનવંત શેઠની તું સુતા ઈણને તું કાંઈ કરીશ રે પરણાવું તો નરેશ રે મોહન) ૭ શ્રીમતી કહે સૌ સાંભળો ઈણ સમ કો નહિં સંસાર રે માયણ તણો અવતાર રે મુજ મન મોહ્યો રે એ શું એ મુજ હઈડાનો હાર રે આણા દીયો કિરતાર રે મોહન, ૮ કાઉસગ્ગ પારી કરુણા કરી બોલે અમૃત વાણ રે સુણજો ચતુર સુજાણ રે અમે ઈચ્છું નહિં નારીને છોડે કુલવટ કોણ રે હોવે ચારિત્ર્ય હાણ રે મોહન ૯ મુનિવર ઘાલી રે ઘુમણી ન લહે જાવાનો જોગ રે ઈમ કહે સહુ લોગ રે પ્રીતે પરણો રે એહને ભોગવી ભોગ સંયોગ રે આદરજો વળી જોગ રે મોહન૧૦ નયનબાણ નારી તણાં છૂટા કરી કુચોટ રે દેઈ ઘુંઘટ ઓટ રે મુનિવર તનમન ભેદીઓ દીધી નયણારી ફોટ રે સાધુ થયો લોટપોટ રે મોહન૧૧ અણીઆળા પણ તે હુવા રમણી આગળ કરે માનો તેહ નિઃશંક રે રાવણ સરીખા રે રાજવી કીધી દહવટ લંક રે લાગ્યો કુલમાં કલંક રે મોહન) ૧૨ મહીયલ પૂજે રે માનવી દેવમાંહી મહાદેવ રે કરતા સુરનર સેવ રે નારી આગળ નાચીયો કરજોડી તતખેવ રે નાચ કરે નિત્યમેવ રે મોહન) ૧૩ નંદીષણ સરીખા મુનિ કીધો ગર્વ અખિયાત રે પણ પડીઓ ઈણ વાત રે ઈદ્ર અહલ્યાએ ભોગવ્યો તો માણસ કુણ માત રે જાલિમ નારીની જાત રે મોહન, ૧૪
સઝાય સરિતા
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાર વરસના રે બોલડા કીધા આદ્રકુમાર રે મંડાવ્યો સત્રાગાર રે બાર વરસમાંહી આવશું ઓળખશે મુજ નાર રે તો રહેશું ઘરબાર રે મોહન, ૧૫ સાત્રાગાર મંડાવીયો આવે નવ નવા વેશ રે કે ઈ યોગી દરવેશ રે પાય પખાલે રે દૂધશું કુમરી હર્ષ ધરેશ રે અટક નથી લવલેશ રે મોહન. ૧૬ વેશ અનેક રે એકલો આવ્યો આદ્રકુમાર રે આખર જીહાં સત્રાગાર રે પગ તળે પદ્મથી ઓળખ્યો કુમરી કહે તેણી વાર રે એ મુજ પ્રાણ આધાર રે મોહન૧૭
માતપિતાએ પરણાવીઓ સુખ વિકસે તે સંસાર રે મનગમતાં સુખ ભોગવે બહુ મન પ્રીત અપાર રે સાથે રહે સંસાર રે મોહન, ૧૮
ઈમ કરતાં દિન કેટલે એક થયો અંગે જાત રે વર્ષ થયાં પાંચ સાત રે કાઢી ચારિત્ર વાત રે મોહન, ૧૯ વાત સુણી વનિતા ગ્રહ્યો રેંટીયો દિન રાત રે ફેરે સબલ અખિયાત રે બાળક મનમાંહે ચિંતવે સૂતો છે દિનરાત રે ત્રાગ વીંટયા પાંચ સાત રે મોહન) ૨૦ બાળક કહે સુણો માતાજી તાતજી વીંટયા છે આજ રે કિહાં જાશે હવે ભાજપ રે બાર વરસ વળી મોહીયો બાળક ઉપર રાગ રે ન લહે જાવાનો માગ રે મોહન૦ ૨૧ મોહે મોહ્યો રે માનવી કુણ કાયર કુણ ધીર રે રહેતા એકણ તીર રે અવતારે કુણ શુર રે
મોહે છળ્યા મહાવીર રે જે હતા સાહસધીર રે મોહન) ૨૨ બાર વરસ બમણા રહી લેઈ નારી આદેશ રે મોહ મહાભટ જીતવા
લીધો સંજમ વેશ રે જેણે સંસાર તરેસ રે મોહન. ૨૩ ક્રોધ માન માયા તજી નિર્મમ નિરહંકાર રે છાંડી સયલ સંસાર રે મુક્ત પહોંચ્યા રે સાધુજી પાળી સંજમ ભાર રે ધન ધન આદ્રકુમાર રે મોહન૦ ૨૪ ઉડુપતિ વદ્ધિ મુનિ ચંદ્રમા એ સંવત્સર જાણ રે સ્તવિઓ એ મુનિ ભાણ રે માગશર માસ વખાણીએ
સક્ઝાય સરિતા
૪૫
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________
નયર સખર સૂરરાણ રે દિન દિન કોડી કલ્યાણ રે મોહન. ૨૫ શ્રી તપગચ્છ ગુરુરાજીયો શ્રી વિજયસેન સૂરીંદ રે પ્રણમે સુરનર વૃંદ રે તસ પટ્ટ તેજ દિવાકરુ શ્રી વિજય પ્રભમુણીંદ રે પ્રતાપ ક્યું રવિચંદ રે મોહન૨૬ તપગચ્છમાં મહિમાનીલો જ્યસાગર ઉવઝાય રે જીતસાગર ગણીરાય રે માન કહે સુખસંપદા ગાતાં એ ઋષિરાય રે નામે નવનિધિ થાય રે મોહન. ૨૭
[X] ૧૯. (ક) આષાઢાચાર્યની સઝાય
(ઢાળ-૫)
દુહા દર્શન પરિષહ બાવીસમો, કાઠો તેહનો કામ શંકા દૂષણ પરિહરો, પાકા રાખો પ્રણામ... ૧ ઉતરાધ્યયન કથા મળે, અષાઢાચાર્ય સૂરીશ પહેલા પરિણામ પોચા પડ્યા પછે શ્રેષ્ઠ કર્યા શિષ્ય... ૨
ઢાળ-૧ આષાઢાચાર્ય અણગાર, બહુ શિષ્યને પરિવાર મનમોહન સ્વામી, આચારજ ઢળતી કળાએ... ૧ આગમ અર્થ અપાર, હેતુ દષ્ટાંત વિચાર મનમોહન સ્વામી, પેલા ભણાવે ચોપાશું રે... ૨ એક શિષ્ય ક્યિો રે સંથાર, ગુરૂ બોલ્યા તેણી વાર સુણ ચેલા મોરા, જો તું હોયે દેવતા એ... ૩ મુજને કહેજે આય, ઢીલ મ કરજો કોય સુણ ચેલા મોરા, ગુરૂ સમ જગમાં કો નહિ એ.. ૪ કહ્યો ઈમ દો તિન વાર, કિણહી ન કીધી સાર સુણ ચેલા મોરા, કિણહી આપ કહ્યા નહિ એ... ૫ તું ચેલો ચોઘો હોય, તુજ સમ અવર ન કોય સુણ ચેલા મોરા, મેં તુને પાર ઉતારીયો એ... ૬ તું મારે શિષ્ય સુવિનીત, પૂરી છે પરતીત
સક્ઝાય સરિતા
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________
સુણ ચેલા મોરા, તું તો વહેલો આવજે એ... ૭ ચેલે ઠંડ્યા પ્રાણ, ઉપન્ય દેવ વિમાન સુણ ચેલા મોરા, ઋદ્ધિ વૃદ્ધિ પામ્યો ઘણી એ... ૮ ઝગમગ મહેલની જ્યોત, જાણે સુરજ ઉદ્યોત સુણ ચેલા મોરા, જાળી ઝરૂખાં ઝીલ રહ્યાં એ... ૯ થાંભા પૂતળી સાર, મહેલની માંહિ અપાર સુણ ચેલા મોરા, રત્નજડિત છે આંગણા એ... ૧૦ બાજોઠ રતનમય જોય, ઈસ ઉપલા સોવનમય હોય સુણ ચેલા મોરા, રત્નજડિત છે આંગણા એ... ૧૧ ફુલે પાથરી સેજ, દીઠાં ઉપજે હેજ સુણ ચેલા મોરા, સુંવાળી માખણ સારખી એ... ૧૨ ચુઆ ચંદન ચંબેલ, મહેકે સુગંધી તેલ સુણ ચેલા મોરા, ગુલાબ ચંપેલી ખૂબ રહ્યાં એ... ૧૩ મહેલની ચૌ દિશી બાગ, વળી છત્રીશે રાગ સુણ ચેલા મોરા, નાટક વિઘ બત્રીશના એ... ૧૪ કપડામાંહિ ગુલતાન, ઘરેણાં તણો નહિ પાર સુણ ચેલા મોરા, દેખતાં લોચન ઠરે એ... ૧૫ દીપતી દેવની દેહ, લાગ્યો નવલ સનેહ સુણ ચેલા મોરા, દેવીઓ શું મોહ્યા દેવતાએ... ૧૬ એક નાટક ઘમકાર, વર્ષ જાય દો હજાર સુણ ચેલા મોરા, ગુરૂ તો યાદ આવે કહાં એ... ૧૭ લાગ્યો સુખનો ઠાટ, ગુરૂ જુવે ચેલાની વાટ સુણ ચેલા મોરા, દેવતા તો આયો નહિ એ... ૧૮ ચેલો તો ભૂલ ગયો એહ, ગુરૂને ઉપન્યો સંદેહ સુણ ચેલા મોરા, સમતિમાં સાંસો પડ્યો એ... ૧૯ એ થઈ પહેલી ઢાળ, મુનિ રામચંદ્ર રસાળ સુણ ચેલા મોરા, આગે નિર્ણય સાંભળો એ... ૨૦
હુa
આષાઢાચાર્ય ચિત્ત ચિંતવે, નહિ સરગ નહિ મોક્ષ
સઝાય સરિતા
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________
નિધે કો કેહનો નહિ, સઘળી વાતો ફોક. ૧ ચોથા ચેલાશું હતો, પૂરો માહરે પ્રેમ સૂત્ર વચન સાચા હવે, તે પાછો ન આવે કેમ... ૨
ઢાળ-૨ આષાઢાચાર્ય ઈમ ચિંતવે પાછો જાઉ હો માહરે ઘરવાસ કે સુંદરીશું સુખ ભોગવું, વિલસીજે હો વળી લીલ વિલાસ કે... ૧ ચારિત્રથી મન ચળ ગયો, ઘર ચાલ્યા હો થઈ શ્રદ્ધા ભ્રષ્ટ કે અરિહંત વચન ઉત્થાપને, ખાલી હુઓ હો ખોઈ સમક્તિ દષ્ટિ કે... ૨ તિણે સમે આસન કંપીયો, દેવે દીધો હો તિહાં અવધિજ્ઞાન કે ગુરૂને દીઠાં ઘેર જાવંતા નાટક માંડ્યો હો મારગમાં પ્રધાન કે... ૩ માસ છ નાટક નીરખીયો, આચારજ હો હુઓ મન ઉલ્લાસ કે પૂરો હુઓ એ નાટક પાંગર્યો, વિહાર કરતાં હો આયો વનવાસ કે... ૪ દયાતણી પરીક્ષા ભણી, દેવે દીધા હો નાનડીયા બાળ કે ઘરેણાં બહુ પહેરાવ્યા, રમઝમ કરતા હો આયા સુકમાળ કે... ૫ છએ છોકરા બોલ્યા તિણે સમે, પાયે લાગી હો જોડી દોનું હાથ કે શાતા છે પૂજ્ય આપને, ખમાવું છું તો સ્વામી કૃપાનાથ કે... ૬ પૃથ્વી પાણી તેઉ વાય રે, વનસ્પતિ હો છો રસ સ્વામ કે ગુરૂને કહે છે એ છોકરા, માત તાત દીધા હો મુજ નામ કે... ૭ દયા પાળી છે કાયની, નહિ કાંઈ હો દયામાં ભલી વાર કે પૂણ્યને પાપના ફળ નહિ, છોકરાના હો લેઉ ઘરેણા ઉતારકે... ૮ ગૃહસ્થને ધન વિણ નવિ સરે, પાને પડયો હો હારે મોકળો માલ કે પાતરા ધનશું પૂરણ ભરી, મલકતો હો ચાલ્યો મન ખુશીયાલ કે. ૯ દયા પણ દિલશું ગઈ, દેવે દીઠો હો ગુરૂએ કીધો અકાજ કે હું આજ મારગ આણશું, જો એહને હુંશે આંખમાં લાજ કે... ૧૦ એ બીજી ઢાળ પૂરી થઈ, મુનિ રામચંદ હો વળી ભાખે એમ કે ચતુરાઈ જુઓ એલાતણી, નિજ ગુરૂને હો ઠામ આણે છે કેમકે... ૧૧
8ળો-8
રાય પડાવ વિકુવ્ય એ, લિયા ઘણા નર નાર કે
૪૮.
સક્ઝાય સરિતા
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________
હાથી ઘોડા ઘણા એ, રથ પાળાનો નહિ પાર કે
- પૂજ્ય પધારીયા એ... ૧ ભૂપતિ વંદણ આવતાં એ, સાથે નિજ પરિવાર કે પ્રદક્ષિણા દેઈ કરી એ, વંદે વારંવાર કે. પૂ૦...૨ મેં તો સામા વંદણ આવતા એ, મહારે પૂજયશું છે બહુ રાગ કે , આપ આવી મિલીયા એ, મહારા મોટા ભાગ્ય કે. પૂ૦... ૩ મેં દરિશણ દીઠો આપનો એ, મહારે વૂઠીયા દૂધડે મહેકે મનવંછિત ફળીયા એ, આજ પાવન હઈ દેહ કે. પૂ૦... ૪ ઈણ દરિશણને હું વારણે એ, વારંવાર હજાર એ સૂઝતો લીજીએ એ, વિવિધ પ્રકારનો આહાર કે. પૂ૦... ૫ ગુરૂ કહે રાજન સુણો એ, તાહરે ધર્મશું રાગ એ આહાર વહોરણ તણો એ, માહરે નહિ તિલ ભાવ કે. પૂ૦... ૬ ભાવ નહિ વહોરણ તણો એ, ક્યુ કરો ખેંચતાણ એ . હઠ નવિ કીજીએ એ, તુમે અવસરનાં જાણ કે. પૂ૦... ૭ વળતા ભૂપતિ એમ કહે એ, જોડી દોનું હાથ કે હઠ લીધો ઘણો એ, કિમ ખેંચો એ વાત કે. પૂ૦... ૮ દેવ ચારિત્ર દેખાડીયો એ, ત્યારે હુઓ ભિક્ષાનો કાળ મધ્યાસ હઈ ગયો એ, રૂથતાં લીજે મુનિ આહાર કે. પૂ... ૯ આ દ્રાક્ષનો ધોવણ ભલો એ, પૂરો ભરી લ્યો પાત્ર એક મીઠાઈ લીજીયે એ, પીવા લ્યો મિસરી જાત કે. પૂ૦... ૧૦ ગુરૂને વિણ વહોરાવીયા એ, મારે જમણનો નિય છે કે કાઢો પાતરાં એ, તમે ઝોળી ન ખોલો કેમ કે. પૂ૦... ૧૧ તમે મુઝે ઝોળી પડ રસા એ, એ નહિ જોરાવરનો કામ કે કિમ વહોરાવશો એ, મારે નિશ્ચય નહિ પ્રમાણ છે. પૂ૦... ૧૨ તુમે શ્રાવણ મોટકા એ, મુજને લીધો ઘેર કે જાવણ દિયો નહિ એ, હું હઈ ગયો મણનો શેર કે. પૂ૦... ૧૩ મે શ્રાવણ ઘણા દેખીયા એ, ઉત્તમ ક્ષેત્ર મઝાર કે હઠ લીધી નહિ એ, એવી ઈણહિજ ઠાર કે. પૂ૦... ૧૪ મુનિસર સુણો તુમે પાધરાએ, માંડે પાત્ર જ એહ કે
// સક્ઝાય સરિતા
૪૯
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢીલ નવિ કીજીએ એ, ઉલ્લાસે માહરો દેહ કે. પૂ૦... ૧૫ પ્રશ્ન પડુત્તર એટલા એ, ત્રીજી ઢાળ મોઝાર કે મુનિ રામચંદ કહે એ, આગે સુણો અધિકાર છે. પૂ.. ૧૬
ઢાળ-જ' સામ-સામી રે ખેંચતા ઝોળી, ખુલ ગઈ નીઠ ગુરૂજી પાત્રામાં ઘરેણા ભર્યા, તતક્ષણ રાયે દીઠ ગુરૂજી
* ઘેં ઘરેણાં કહાંથી લાવીયા... ૧ કહે તારા મનની વાત ગુરૂજી, થે વેષ લજાયો લોકમાં કહો કિહાં લગે જાત ગુરૂજી. થે.... ૨ વળતા રાય-રાણી કહે, અમે પુત્રના માય-તાય ગુરૂજી ઘરેણાં જાવે તો આ ઘડી, પણ બાળક ઘાને બતાય. ગુરૂજી. થે..... ૩ રાય-રાણી કહે રોવતાં, મહારા સુતના કાંઈ હવાલ ગુરૂજી જળી જાવે મુજ કાળજો, દેખું નહિ જો બાળ ગુરૂજી. થે... ૪ વેગે મુજને બતાય ઘો, હૈડો મારો કુમળાય ગુરૂજી થે છાના કઠે ગોપવ્યા, જીવ મારો બળી જાય ગુરૂજી. થે.... ૫ જીવતાં હોય તો જોઈ લેઉ, મુઆ હોય તો દેઉં દાગ ગુરૂજી ગુરૂ આંખો મીંચી રજ્ઞા, આવી લાજ અથાગ ગુરૂજી. થે.... ૬ જો ધરતી ફાટી પડે, તો પેસી જોઉં પાતાળ ગુરૂજી મોટો અકારજ મેં કીયો, માર્યા નાનડીયા બાળ ગુરૂજી. થે.... ૭ દેવે મનમાં વિચારીયો, હજી ગુરૂમાં છે લાજ ગુરૂજી લાજથી મારગ આવશે, લાજે સુધરશે કાજ ગુરૂજી. થ૦... ૮ અરિહંત સિદ્ધ મુનિ ધર્મના, ચિંતવે શરણા ચાર ગુરૂજી અબ ઈહાં વેળાને વિષે, આપ તણો આધાર ગુરૂજી. થે... ૯ સમજાવણને કારણે, ચોથી ઢાળે ચરિત્ર સાર ગુરૂજી મુનિ રામચંદ કહે સાંભળો, આગે ચેલા તણો અધિકાર ગુરૂજી. થે..... ૧૦
દુહા વાડી ફરી જયું બાગમેં, ગુરૂ હુઆ ભયભ્રાંત દેવે મનમાં જાણીયો, આવી મિલ્યો સબ તાંત... ૧
સઝાય સરિતા
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________
તવ સહ માયા સમેટને, સાધુ રૂપ બનાય મન્થેણ વંદામિ મુખ કહી, ઉભો સન્મુખ આય... ૨ આપ એતા કીહાં અટકીયા, કાંઈ દીઠો મારગ માંય ગુરૂ કહે નાટક નિરખીયો, એક પલક પગ કાય... ૩ પલક હો કિંણ કારણે, નાટક પડ્યો છ માસ દેખો સૂરજનો માંડલો, જોયો હૃદય વિમાસ... ૪ ઈમ કહી દેવ અદશ્ય થયો, ગુરૂ ચિતે તેણીવાર ઈહાં કોઈક છળ ઉપન્યો, કહેતાં વાત વિચાર... ૫
ઢાળ-પ
રૂપ કીચો દેવતા તણો રે લાલ કરી ઋદ્ધિ વિસ્તાર હો ગુરૂજી ધર્મ તણાં ફળ એ સહી રે લાલ, શંકા મ કરો લગાર ગુરૂજી સમતિમાં સેઠો રહો રે લાલ... ૧ હું ચિત્તવલ્લભ ચેલો આપનો રે લાલ ઉપન્યો સરગ મોઝાર હો ગુરૂજી જઘન્ય પદ દેવતા તણો રે લાલ, ઉત્કૃષ્ટો મોક્ષ સાર હો ગુરૂજી... ૨ રાખો અરિહંત વયણની આસથા રે લાલ ટાળો સમકિત દોષ હો ગુરૂજી સરગ નરક સત્ય જાણજો રે લાલ, કર્મ ખપાવ્યા હોવે મોક્ષ હો ગુરૂજી... ૩ હું સંયમપાળી હવો દેવતા રે લાલ, રત્નજડિત વિમાન હો ગુરૂજી દોય હજાર વરસાં લગે રે લાલ એક નાટકનો પ્રમાણ હો ગુરૂજી... ૪ થે નાટકમાં મોહિ રહ્યા રે લાલ હું મોહિ રહ્યો તેમ હો ગુરૂજી હું તમને ભૂલી ગયો રે લાલ લાગ્યો નવલો સનેહ હો ગુરૂજી... . સમતિ મેં સૂંઠા કીયા રે લાલ કાઢ દીયો મિથ્યા સાલ હો ગુરૂજી ગુરૂશું ઓશિંગણ હવો રે લાલ હવો જિનધર્મ મેં લાલ હો ગુરૂજી... ૬ દેવ પ્રતિબોધી ગયો રે લાલ ગુરૂએ સંયમ લીધો ભાર હો ગુરૂજી ચારિત્ર પાળી નિર્મળો રે લાલ અવરને કીયો ઉપકાર હો ગુરૂજી... ૭ આષાઢાચાર્યએ ભલીપરે રે લાલ, જિનમારગ દીધો દિપાય હો ગુરૂજી અંતસમય અણસણ કરે રે લાલ મોક્ષ ગયા કર્મ ખપાય હો ગુરૂજી... ૮ આષાઢાચાર્ય જેમ દઢ હવો રે લાલ, તિમ રહેજો ચતુર સુજાણ હો ગુરૂજી દર્શન પરિષહ જિતજો રે લાલ, જિમ પહોંચ્યા પદ નિર્વાણ હો ગુરૂજી... ૯ ઉતરાધ્યયન બીજે કહ્યો રે લાલ, કથામાંહિ અધિકાર હો ગુરૂજી
00
સજ્ઝાય સરિતા
૫૧
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________
તિણ અનુસાર મેં કયો રે લાલ, મુનિ રામચંદ પર ઉપગાર હો ગુરૂજી.. ૧૦ સમકિત દઢ પંચ ઢાળીયો રે લાલ, અન્યથા કોઈ હઈ ગયો રે લાલ
મિચ્છામિ દુક્કડં મોય હો ગુરૂજી... ૧૧ સંવત અઢાર છત્રીસમાં રે લાલ આસો વદિ દશમને દિન હો ગુરૂજી રાખે સમકિત નિર્મળ રે લાલ
તે જગ જાણ્યો ધન્ય હો ગુરજી.. ૧૨ ૧૯. (ખ) આર્યસુહસ્તિસૂરિ મહારાજાની સઝાય ભવિ તુમે વંદો રે, પટધારી ગચ્છરાયા આઠમા પટધર રે, ભવિજનને સુખદાયા આર્યસુહસ્તિસુરી વિચરતા આતમ કાજ સુધાર્યા બહુ મુનિ પરિવારે, પરિવર્યા નયરી ઉજેણી પધાર્યા
ભવિ તુમે વંદો રે... ૧ કુંવર અવંતિસુકુમાલ તિહાં, વાંદ્યા ગુરૂ મન ભાવે દીક્ષા લઈ સંયમ તપ સાધી, નલિની ગુલ્મ સુર થાવે. ભ૦... ૨ મુનિ કાઉસ્સગ નિર્વાણ ઠેકાણે, પાર્થ અવંતિ કરો ભદ્રામાતા કરાયો દેવલ, નાદે ગાજે ગુહિરો. ભ૦... ૩ એકદિન રથયાત્રા વરઘોડે, સંઘ સહિત ગુરૂ સાથે સન્મુખ સંપ્રતિરાય સવારી, ગુરૂ દેખી મન ભાવે. ભ૦.... ૪ ચિંતવતા હુઓ જાતિસ્મરણ, પૂરવભવ નૃપ દેખે ઉતરી મહેલથી ગુરૂ પ્રણમે, ધન દિન આજ વિસેખે. ભ૦... ૫ ભિક્ષુક ભવે ગુરૂદેવ પસાથે, એક દિન સંયમ પાલે તેથી સંપ્રતિ નૃપતિ થયો હું, ગુરૂ ઉપકાર સંભાલે. ભ૦... ૬ ગુરૂ કહે સંપ્રતિ સંયમ સાધન, પંચમ પદને નમીયે બાર માસ પર્યાય જેહને, અનુત્તર સુખ વ્યતિક્રમીયે. ભ૦... ૭ એક દિવસનું સંયમ પાળે, દેવગતિ તસ ભાવે તું નૃપતિ થયો એ અધિકાર, અમર મોક્ષપદ પાવે. ભ૦... ૮ વીર જગતગુરૂ નમવા પટધર, હું છું સંપ્રતિ સુણીયે શ્રેણિક કોણિક નવમો પટધર, સંપતિ તુંહીજ ગણીયે. ભ૦... ૯
સક્ઝાય સરિતા
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગુરૂ ઉપદેશ સુણી રાય સંપતિ, વિકટ અનાર્ય દેશે સુલભ વિહાર કીધાં મુનિવરનાં, ભવિજન લાભ વિશેષે. ભ૦...૧૦ લાખ સવા પ્રાસાદ કરાવ્યા, દાનશાલા શત સાત એણીપરે જિનશાસન અજુવાલ્યા, રાખ્યા નામ વિખ્યાત. ભ૦... ૧૧ વીર પ્રભુ નિવણ સંવત્સર, વરસ દોયમેં જાણ અધિક વરસ ઉપર એકાણું, તે સમે સંપ્રતિ ભાણ. ભ૦... ૧૨ અષ્ટમ પટધર આર્ય સુહસ્તિ, સોહમ પટદાર છાજે ઈહાં નિગ્રંથ બિરૂદ એ પહેલું, દીપવિજય કવિરાજે
ભવિ તુમે વંદો રે... ૧૩ • [2] ૨૦. ઈલાચીકુમારની સઝાયો (૧) નામે ઈલાચી પુત્ર જાણીએ, ધનદત્ત શેઠનો પુત્ર, નટવી દેખીને મોહીયો, નવિ રાખ્યું ઘર સૂત્ર; કર્મ ન છૂટે રે પ્રાણીયા, પૂરવ સ્નેહ વિકાર, નિજ કુલ ઝંડી રે નટ થયો, નાણી શરમ લગાર. કર્મ. ૧ માતાપિતા કહે પુત્રને, નટ નવિ થઈએ રે જાત; પુત્ર પરણાવું રે પદ્મિણી, સુખ વિલસો તે સંઘાત.
'કર્મ૦ ૨ કહેણ ન માન્યું રે તાતનું, પૂરવ કર્મ વિશેષ; નટ થઈ શીખ્યો રે નાચવા, ન મટે લખ્યા રે લેખ. કર્મઠ ૩ એક પૂર આવ્યો નાચવા રે, ઊંચો વાંસ વિશેષ; “ તિહાં રાય જોવાને આવીયો, મલીયા લોક અનેક. કર્મ૪ ઢોલ બજાવે રે નટડી, ગાવે કિન્નર સાદ; પાય તલ ઘુઘરા રે ઘમઘમે, ગાજે અંબર નાદ, કર્મ, ૫ દોય પગ પહેરી રે પાવડી, વંશ ચઢ્યો ગજ ગેલ; નોંધારો થઈ નાચતો, ખેલે નવા નવા ખેલ. કર્મ નટડી રંભા રે સારખી, નયણે દેખે રે જામ; જો અંતેઉરમાં એ રહે, જન્મ સફળ મુજ તામ. કર્મ૦ ૭ તવ તિહાં ચિતે રે ભૂપતિ, લુબ્ધો નટડીની સાથ; જો નટ પડે રે નાચતો, તો નટડી કરું મુજ હાથ. કર્મ, ૮
સઝાય સરિતા
૫૩
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________
કર્મ વિશે રે હું નટ થયો, નાચું છું નિરાધાર;
મન નવિ માને રે રાયનું, તો શું કરવો વિચાર. કર્મ. દાન ન આપે રે ભૂપતિ, નટે જાણી તે વાત; હું ધન વંછું રે રાયનું, રાય વંછે મુજ ઘાત. કર્મ, ૧૦ દાન લહું જો હું રાયનું, તો મુજ જીવિત સાર; એમ મનમાંહે રે ચિંતવી, ચઢીઓ ચોથી રે વાર. કર્મ૦ ૧૧ થાલ ભરી શુદ્ધ મોદક, પવિણી ઉભેલી બાર;
લ્યો લ્યો કહે છે લેતા નથી, ધન ધન મુનિ અવતાર. કર્મ. ૧૨ એમ તિહાં મુનિવર વહોરતા, નટે પંખ્યા મહાભાગ્ય; ધિક્ ધિક વિષયા રે જીવને, એમ નટ પામ્યો વૈરાગ્ય, કર્મ૧૩ સંવર ભાવે રે કેવલી, થયા તે કર્મ અપાય; કેવલ મહિમા રે સુર કરે, લબ્ધિવિજય ગુણ ગાય. કર્મ. ૧૪ [A] ૨૧. ઈલાચીકુમારની સક્ઝાયો (૨)
(રાગ : બાબુલ કી દુવાએ.....) ઈલાચીકુમાર ચિત્ત ચિંતવે રે, ઈન્દ્રાણી અવતારો રે; ધન્ય ધન્ય એ મુનિરાય ને રે, નવી જુએ નયણે વિકારો રે. ૧ અહો અહો સમતા એહની રે, નિલભી નિગ્રન્થ રે, નીરખે નહીં એ નારીને રે, અહો અહો સાધુનો પંથ રે. ૨ એ કુલવંતી સુંદરી રે, કંચનવરણી કાયા રે; અદ્ભુત રૂપ ઉભી અછે રે, પણ મુનિ મન ન ડગાયા રે. ૩ એક માય એહને જણ્યો રે, એક જયો મુજ માય; સરસ મેરૂનો આંતરો રે, કિહાં હું કિહાં મુનિરાય રે. ૪ ભારે કમ હું ઘણો રે, મેલી કુલ આચારો રે; નીચ નાટકણીને કારણે રે, છોડી દીધો વ્યવહાર રે. ૫ એ નારીના સંગથી રે, વંશ ચડ્યો આકાશ રે; જો ઍવું એહના ધ્યાનથી રે, તો પહોંચુ નરકાવાસ રે. ૬ દાન લેવાને કારણે રે, ક્રોડ કરું ઉપાય રે; તોયે પણ દેતા નથી રે, મોહ ફંદે એ રાય રે. ૭ સાધુને આપે શ્રાવિકા રે, મોદક મનને ઉલ્લાસ રે;
સક્ઝાય સરિતા
૫૪
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધનદત્ત
લ્યો લ્યો કહે છે લેતા નથી, તો ધન્ય એહને શાબાશ રે. ૮ ધન્ય વેળા ને ધન્ય ઘડી રે, મૂકું મોહની જાળ રે; થઈએ મુનિવર સારીખો રે, છોડી આળ પંપાળ રે. ૯ મોહ તણે જોરે કરી રે, નાટક ફરી ફરી કીધ રે; પાંચમી ઢાળ સોહામણી રે, મુનિ માલ કહે સુપ્રસિદ્ધ રે. ૧૦
[2] ૨૨. ઈલાચીકુમારની સઝાયો (૩). નટવો નાચે ચોકમાં હો... લોક બજાવે તાલી રે... ઢમ ઢમ કરતી ઢોલ વગાડે.. નટ કન્યા રૂપાલી રે... નટવો..૧
શેઠ તણો એ લાડીલો... નામે ઈલાચીકુ માર... નટકન્યા દેખીને મનમાં... પ્રગટ્યો મોહ વિકાર રે.. નટવો..૨ એક કન્યા મેળવવા માટે... ઘર સામે નહીં જોયું... નટવો થઈને નાચ્યું એણે... કુળનું ગૌરવ ખોયું રે... નટવો..૩ રાજા રીઝે ને દાન આપે... તો એ કન્યા પામે... નટના ટોળા સાથે ફરતો... એથી બીજા ગામે રે.. નટવો..૪ રાજ તણા દરબાર જઈને... વિધવિધ ખેલ બતાવે... લોક રિઝયા પણ રાય ન રીઝયો... સહુને અચરજ થાય રે..
'
નટવો..૫ ચોથી વખતે વાસ પર ચઢતાં... નટ સમજ્યો સહુ વાત.. નટકન્યા પર રાજા મોહ્યાં... નટનો ઈચ્છતો ઘાત રે... નટવો..૬ દૂર દૂર દ્રશ્ય જોઈને... ચોટ હૃદયમાં લાગી રે... પવિની મોદક વહોરાવે... સામે મુનિવર ત્યાગી રે... નટવો..૭ તેજ ક્ષણે કમ ભેદાય... કેવલી પોતે થાય...
જ્ઞાનવિમલ ગણિ એમ વિચારે... મુનિ ઈલાચીકુમાર રે.. નટવો..૮ ૨૩. ઋષભદેવના પાંચેય કલ્યાણકની સઝાયો (૧) ક્યાંથી રે ઋષભપ્રભુ અવતર્યા ક્યાં લીધો અવતાર સરવારથ સિદ્ધ થકી વી ભરતક્ષેત્રે અવતારજી...
- તારો રે તારો દાદા ઋષભજી.. ૧
સક્ઝાય સરિતા
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૬
ચોથ ભલી રે અષાઢની જનની કુખે અવતારજી
ચૌદ સુપન નિરમલ લહી જાગ્યા જનની તેણીવારજી... તારો૦ ૨ ચૈત્ર વદિ આઠમને દિને જન્મ્યા ત્રિભુવનનાથજી
તારો૦ ૪
છપ્પન દિગકુમારી મળી કરે શુચિકર્મ તેણીવારજી... તારો૦ ૩ ચોસઠ ઈંદ્ર તિહાં આવીયા નાભિરાયા દરબારજી પ્રભુને લેઈ મેરૂ ગયા સ્નાત્ર મહોત્સવ કરે સારજી પ્રભુનો સ્નાત્ર ઉત્સવ કરી લાવ્યા જનનીની પાસજી અવસ્વાપિની નિદ્રા હરી કરી રત્નનો ગેડી દડો મૂકેજી... તારો૦ ૫ ત્યાસી લાખ પૂરવ ગૃહે વસ્યા પરણ્યા દોય જ નારીજી સંસારી સુખવિલસી કરી સાધ્યું આતમ કાજજી... તારો૦ ૬ લોકાંતિક સુર આવીને વિનવે ત્રિભુવન નાથજી દાન સંવત્સરી આપીને લીધો સંયમ સારજી... પંચમહાવ્રત આદરી ચૈત્ર વદિ આઠમ જાણજી ચાર હજાર સાથે સંયમી ઉપન્યું ચોથું નાણજી... તારો૦ ૮ કર્મ ખપાવી કેવલ લહી લોકાલોક પ્રકાશજી સંશય ટાળી જીવના લેવા શિવરમણી સારજી... તારો૦ ૯ ખોટ ખજાને તારે કાંઈ નથી દેતાં લાગે શું વારજી
તારો૦ ૭
કાજ સરે નિજ દાસનાં એ આપનો ઉપકારજી... તારો૦ ૧૦ ઘરનાને તાર્યા તેમાં શું કર્યું બાહુબલિ ભરત નરેશજી મુજ સરિખાને જો તારશો તો કલ્પવૃક્ષ બિરૂદ વિશેષજી... તારો૦ ૧૧ શરણે આવ્યાને પ્રભુ તારજો આવ્યો છું હજુરજી પદ્મવિજયની વંદના માનજો છું ઘણો દૂરજી... તારો૦ ૧૨
૨૪. ઋષભદેવના પાંચેય કલ્યાણકની સજ્ઝાયો (૨) (ઢાળ-૪)
ઢાળ ૧
સદ્ગુરુચરણ કમલ નમીજી રે સમરી સરસ્વતી માય શ્રી ઋષભદેવને ગાવતાંજી રે હિયડે હરખ ન માય
...
આદીશ્વર મુજ મન મોહન વેલ ૧
સજ્ઝાય સરિતા
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________
નયરી અયોધ્યા જાણીયેજી રે ઈદ્રપુરીથી સાર નાભિકુલગર રાજયોજી રે વિશ્વતણો આધાર... આદીશ્વર૦ ૨ સુખ ભુવન સુખ સેજડીજી રે પોઢ્યાં મરૂદેવી માતા સર્વાર્થ સિદ્ધથી ચવીજી રે ઉતર્યા ઉદર મોઝાર... આદીશ્વર૦ ૩ અખોજ નિદ્રામાં છતાંજી રે સુપન દીઠાં છે શ્રીકાર ચૌદ સુપન પૂરા લક્ષ્યાંજી રે ફલ ભાખો ભરથાર... આદીશ્વર૦ ૪ પહેલે સુપને હાથિયોછ રે બીજે વૃષભ નિણંદ ત્રીજે સિંહ સોહામણો રે ચોથે લક્ષ્મી સાર... આદીશ્વર૦ ૫ ફુલમાળા છે પાંચમેશ રે છઠે ઉજ્જવલ ચંદ સાતમે દિનકર દીપતોજી રે આઠમે ધ્વજ આણંદ... આદીશ્વર૦ ૬ રજત કળશ નવમે ભર્યાજી રે દશમે પદ્મસર ખાસ સમુદ્ર અગિયારમે સુંદરજી રે બારમેં અમર વિમાન... આદીશ્વર૦ ૭ રયણરેલ વળી તેરમે રે ચઉદમે અગ્નિ પ્રધાન દશ ચાર સુપન એ સહજ રે તો દીઠા એમ... આદીશ્વર૦ ૮ સુપન પાઠક તો છે નહિંજી રે નાભિ કરે મનશું વિચાર રૈલોક્ય સુત હાંસે ભલોજી રે સુપન તણે અનુસાર... આદીશ્વર૦ ૯ મરુદેવા તિહાં હરખીયાજી રે સાંભળી ભૂપતિ વેણ નિજ થાનક આવી રહ્યાજી રે ગર્ભ વાસે ગુણ ગેહ.. આદીશ્વર૦ ૧૦ નવ માસ વાડે વલ્યાજી રે ઉત્તરાષાઢા નક્ષત્ર ચૈત્ર વદની આઠમ દિનેશ રે પ્રસવ્યો પુત્ર પવિત્ર... આદીશ્વર૦ ૧૧ જન્મ ઓચ્છવસુરે ક્યારે આવી છપ્પન કુમારી જન્મ વિશેષ એણીપરે કરીજ રે ગયા નિજનિજને ઠામ. આદીશ્વર૦ ૧૨
ઢાળ ૨ જુઓ જન્મ થયો જિનનો જાણી રે દેવ ઘર ભરે ધન આણી રે જિનની તિહાં ધનરાશિ લખાય રે માય બાપને હર્ષ ન માય રે... ૧ જિન રમત વંછે જિહાંરે દેવ છોકરાં થાય તિહાંરે જિનજી રમતાં તે કોઈ ન હાર રે જિનના અતિશય જન્મના ચાર રે... ૨ અનુક્રમે યૌવન આવે રે દોય હરિ - કન્યા પરણાવે રે
સાય સરિતા
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઋષભ પરણી નિજ ઘર આવે રે ઈંદ્રાણી સુખે ગીત ગાવે રે... ૩ સમય રાજ્યનો અવસર જાણી રે લેવા ગયાં જુગલીયા પાણી રે જલ લાવ્યા જુગલીયા જામ રે દીઠો નવરો અંગુઠો તામ રે... ૪ પાણી નાંખ્યું તેહને ઠામ રે વિનીતા નગરી તે દીધાં નામ રે ત્યાસીલાખ પૂરવ ઘરવાસે રેજિનને સહુકો કહે સો પુત્ર દોય પુત્રી સાર રે તિહાં લગે રહે ભોગવી સુખ સંસાર રે - દીક્ષાની
તેણી વાર રે... પ દરબાર રે
ભાવના થાય રે... ૬
૫૮
ઢાળ ૩
જુઓ જુઓ ઋષભદેવજી દીક્ષા લીએ વૈરાગી વડવીરોજી એકસો પુત્રને રાજ જુદા જુદા વહેંચી તે આપે ધીરોજી... ૧ દીન પ્રત્યે દાન એટલું દીયે આઠ લાખ એક કોડીજી જિનનું તે દાન જે નર લેશે તેની તે ભવતિ થોડીજી... ૨ ગોત્રીને જો ભાગજ આપે સાર્યાં વાંછિત કાજજી મણિ મુક્તાદિક ધનને છડી લેવા મુક્તિનાં રાજજી... ૩ વરસીદાન ઋષભજી આપે સાંભળો થઈ સાવધાનજી ત્રણસે ક્રોડ અઠયાસી ઉપરે એંસી લાખ કહ્યો માનજી... ૪ સબલ સુગંધક પાણી ઉગતડાં ઋષભને નવરાવેજી બહુ આભરણ અલંકાર પહેરાવી શિબિકામાં પધરાવેજી... પ ઈંદ્રધ્વજ આગળથી આવે અષ્ટ માંગલિક વળી જોડેજી ગજરાજ ઘોડાને બહુ પાખરિયાં જુએ લોક મન કોડેજી... ૬ સૌધર્મને ઈશાનના ઈંદ્ર બિહું પામે ચામર વીંઝેજી તેના રે દંડ મણિમાણેક જડ્યા જોતાં સહું મન રીઝેજી... ૭ પંચવરણનાં ફુલ વિખેરીયા દુંદુભિ વાજા વાગેજી ચાર નિકાયના દેવતા મળીયા સહુ મોહ્યા તેના નાદેશ... ૮ વિનીતા નગરી માંહે થઈને દીક્ષા લેવાને જાયજી લઘુ પતાકા ઝાઝેરી દીસે સોહાગણ નારી મંગળ ગાયજી... ૯ વન સિદ્ધારથ અશોકતીર હેઠે દીક્ષા લેવાને પ્રભુ ઠાયજી ચઉમુષ્ઠિએ લોચજ કરીયો દીક્ષા લીધી શ્રી આદિનાથજી ૧૦
સજ્ઝાય સરિતા
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ ૪ દીક્ષા લઈને એક વરસ ભમ્યા વૈરાગી પછી વહોર્યા ઈસુ આહાર
- ધન ધન ઋષભજી શ્રેયાંસ ઘેર કર્યું પારણું વૈરાગજી પંચદિવ્ય થયા સાર ધન૧ ત્રિગડે બેસી જિનવરૂ વૈરાગીજી પ્રભુ પામ્યા કેવલ જ્ઞાન ધન ગણધર ચોર્યાસી સ્થાપિયા વૈરાગીજી તિહાં મળી રે પર્ષદાબાર ધન૨ સંઘસ્થાપના સહુ પરે કરી વૈરાગીજી તિહાં વર્યો જય જયકાર ધન, દશહજાર સાધુ સાથ શું વૈરાગીજી પ્રભુ પામ્યા પદ નિર્વાણ ધન૦ ૩ શ્રી વિજય આનંદ સુરીશ્વરૂ વૈરાગીજી શ્રી વિજય પાટ સુરંગ ધન અષ્ટાપદગિરિ વિહાર ક્ય વૈરાગીજી તસ વિજય પાટ સુરંગ ધન, ૪
• ૨૫. કપિલ કેવળીની સઝાય
(રાગ : મહીમંડળમાં વિચરતાં રે...) કપિલ નામ કેવળી રે ઈણિપરે દીયે ઉપદેશ ચોરસય પાંચને ચાહીને રે વિગતે વયણ વિશેષ રે
નાચ ન નાચીએ, ચાર ગતિને ચોકે રે, રંગ ન રાચીએ... ૧ નાટક દેખાડ્યું નવું રે ભવ નાટકને રે ભાવ જે નાચે સવિ જીવડા રે જ્યારે જે પ્રસ્તાવ રે...નાચ ન નાચીએ ૨ પંચ વિષયને પરિહરી રે ધરો મન સાથે રે ધીર કાયરનું નહીં કામ એ રે નર-જે જે હોય વીર રે...નાચ ન નાચીએ ૩ ભવ દરીઓ તરીઓ દુ:ખ રે નિરમલ સંજમ નાવ ત્રણ ભુવનને તારવા રે બાકી સર્વ બનાવ રે...નાચ ન નાચીએ ૪ મન-વચનાદિક વશ કરી રે જયણા જે કરે જાણ દુરગતિના દુઃખ તે દળી રે પામે પરમ કલ્યાણ રે...નાચ ન નાચીએ ૫ લાભ લોભ વાધે ઘણો રે દો માસા લહી દામા કોડી ધન-મન કામના રે તૃષ્ણા ન શમી તામ રે..નાચ ન નાચીએ ૬ તસ્કર તે પ્રતિ બુઝીયા રે કપિલ ઋષિ ઉપદેશ ઉદયરતન વાચક વદે રે અરથ એહ લવલેશ રે..નાચ ન નાચીએ ૭
સઝાય સરિતા
પ૯
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________
* ૨૬. કચવન્ના શેઠની સજઝાય આદિ જિનવર ધ્યાઉ ગાઉ દાન પ્રભાવ યવનાની પરે વાંછિત ઋદ્ધિ આવે શ્રીપુરવાસી એક વ્યવહારીઓ વસે નેસ ગંગાદે ઘરણી ગંગદત્ત પુત્ર વિશેષ વિશેષ પિતા જવ મરણ જ પામ્યો માબેટે દુઃખ સહિયાં આવ્યાં કામકરાં થઈ મજુરીએ શ્રીપુરશેઠ તણે ઘર રહિયાં એકદા મીર ખાંડ ધૃત સાકર બેર્ટો માં કને માગે ઉનું જમ્યા થયા છ મહિના રોવે સુત માં આગે ૧ પાડોસણિ ચિહુયે ચાર વસ્તુ તસ દીધી ખીર રાંધી પીરસી માગે કામ પ્રસિદ્ધી જો દાન ન દીધું તો દોહિલી આ પામી કોઈ મુનિવર આવે તો આખું શીર નામી શીરનામી એમ ચિતે ગંગદત્ત માસ ખમણીઓ આવ્યો બિલિઢી કાઢી ત્રણ ભાગ્ય કરી સઘળી ખીર વહોરવી વળીમાંયે પીરસ્યું છમ્યો ગંગદત્ત વિશુચિકાયે વિપત્નો રાજગૃહ ધનાવહ સુભદ્રા ઘરે સુતપણે ઉપન્યો ૨. શુભદિવસે જમ્યો ઓચ્છવ મહોત્સવ કિયો સહ સ્વજન સંતોષી નામ કયવન્તો દીધો યૌવનભરી આવ્યો તાતે તે પરણાવ્યો વેશ્યાઘરે મૂક્યો મદનમંજરી ભાવ્યો ભાવ્યો બાર વરસ તિહાં રહીયો બારકોડી ધન વિલસી માયબાપ તે મરણ જ પામ્યાં પણ ન લહું તે ણિકરસી ધન લેવા એક દાસી મોકલી ઘરિણી બેઠી કાંતે એક કુંડલ કરલો પુણીનો છાબમાંહે લેઈ ધાતે ૩ વેશ્યાએ જાણ્યું ધનનો આવ્યો છે બેટીને કહે તવ ઈહાંથી કાઢો એહ રજપુંજી કાઢ્યો અપમાન્યો ઘરે જાયે નારી ઓળખીયો તેડ્યો ઘરે ઉછાંહ
૬૦
સઝાય સરિતા
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉચ્છાહે કહે કિહાં માહિતર વડઈ ગામંતર ચાલ્યાં ધન પુઠે ગયું ઘર છરણ થયું પ્રથમ લહી દુ:ખ સાલ્યાં ઈમ કરતાં છ મહિના વોળ્યા કાંત્યામાં સુખ વિલક્ષ્યાં ગર્ભ રહ્યો તવ કહે ધણિયાણી ધન પાખે શું કરસ્યાં ૪ બાલધ તવચાર્લે ગૃહિણી ધન કાંઈ લઈ ઘરણી મોકલાવી ચાલ્યો શીખ જ દેઈ એહવે તેણે નયરે વાંઝિયો વણિગ વિ૫ત્નો ખણખાડે ઘાત્યોમાંહિ મતિસંપનો સંપને ચારે વહુ તેડી બાલધમાં જઈ નિરખે ઉઠો ઉપાડયો સાસુ વહુએ ઘરમાં મેલ્યો હરખિ ચિહું પાસે ચારે મન હરણી કહે સુખ વિલસો અહિ લીહી ગઈ સુખનો ખંડ આવ્યો ગામાઇમ કહિ નાહિં ૫ ઈમ સુખ ભોગવતાં બાર વરસ તિહાં જાવે સુત ચારે હુઆ બાલધિ આવી સુધી પાવે એહનાં જે કોઈ તે ખપ કરસ્ય હેજ નહીં દેખે તિવારે રાય દેખાડશે તેજ તેજવંત બેટા છે ત્યારે લખમીના ધણી થાપ્યા કાઢચ્ચે નર એહને વહુએ એહનો હોય તે આપો સજાઈ કીધી મોદક બાંધ્યા છાના રતન લેઈ ભૂલે ઉધ્યો ઉપાડયો સાસુયે બાલધિમાં જઈ મહેલે ધરણી ધરણી કહે બેટા બાલધિ આવી પાડોશી પૂછયા સુદ્ધિ કશી નવિ પામી ટાંડે જઈ સુતસું પૂછયા કિહ નવિ દીઠો રોવે તવ રે મનમાં દુ:ખ પેઠો દુ:ખે રોવે જોવે તરુણી ખાટલડી તે દીઠી પુરૂષ જગડયો તવ ઓળખીયો તે વેળા થઈ મીઠી બાર વરસસ્તુ સૂઈ રહીઆ સાથ ઉપરાજ વલીઓ દેહ ભલું છે સુતો હોતો સાથ અનેરો મિલીઓ ૭ સ્ત્રી કહે મ્યું લાવ્યા પૂરી જણ નવિ દેખું
સક્ઝાય સરિતા
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૨
ધણી કહે પાછલિ છે” આવે કરસ્યું લેખું સંદેહ હજી છે ન મલે તિહાં લગે સાચું હવે ઘરે પધારો તુમ્હે દીઠે અમ્હે રાચું રાયું તાત સુખડી આપો ખડીઆમાં છે ખાઓ વચ વહિલો વલિ જિમવા આવે પણિ નિશાળે જાઓ મોદક ખાતાં રતન નીસર્યું ઘંટો થાસ્ય કહ્યું વાટમાં જતાં જલમાં પડિયું તે જલ દોહેયિ દિસિ થયું ૮ કંદોઈયે. દગફાલી મણિ
દીઠું
એહ
લાડુ
हे
તેહ
સાહ્યો
જાયો
વિહારી લીધું એહવે રાયનો હસ્તી તંતુ જીવે તે હાથ ચોરાસી લાંબો જલચર જોઈને હુંતા રે જણાવ્યો રાયે પડહો વજડાવ્યો બેટી પરણાવું ધન આપું બહુ જઈ કરી કોર્યે મેહલાવો પડહો છબ્યો કંદોઈએ જાણ્યો કહો કન્યા કિમ દેસ્યું અભયકુમાર કહે મમ બોલો કામ સરે વિધિ કરસ્યું ૯ કંદોઈયે જલમાં રતન મેલી છોડાવ્યો જય જય તવ હુઓ કંદોઈ કહે પરણાવો જણતેડી બાંધ્યો કિહાં ચોર્યા કિહાં લીધું મારતાં કહે તવ કયવન્ના સુત કન્હે લીધું લીધું રતન નાતિમાં પરણે સાત વાર પરણાવ્યો કુસલ ખેમે જાવા દિયો ધરી જાજા ઘાઢા ફાવ્યા યવન્નો તેડી પરણાવ્યો સકલ મનોરથ ફળિયા લીહી ગઈ સુખનો ખંડ આવ્યો અભયસું વાતે મિલિયા ૧૦ તુજ બુદ્ધિ તો સાચી જો મુજ કુટુંબ મલાવે
આ નગરમહિ છે ચાર સ્ત્રી ચાર સુત ફાવે એક ડોશી સાસુ બાર વરસ તેણે રાખ્યો પછી બાહિર કાઢ્યો ગામઠામ નવિ ભાખ્યો ભાંખ્યો તો મેલાવું હિલું કાં ન કહ્યું મુજ પહેલું ચીતારા પાસે રૂપ કયવન્નાનું કરી દેઉલ મેહલાવ્યું
સજ્ઝાય સરિતા
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢંઢેરો ફેરવ્યો નયરીમે કુંટુંબ સહિત સહુ આવો પાંચ પાંચ મોદક સહુ લાવો ચક્ષ ભેટી સહુ જાવો ૧૧ સહુ આવે-જાવે ડ્રાય ઉપરી રહિયા જોવે ડોકરડી ચિતે કિમ કરવું વહુ હવે સાંજે નીસરીયા રથે બેસાર્યા બેટા વહુ ચારે ડોશી જઈ યક્ષને ભેટ્યા ભેટ્યા અભય કુટુંબ એ માહરૂં મંત્રી મેં ઓળખીયા બેટા બાપ બાપ કહિવા લાગા વહુનાં મન ઓલસીયા સાસુ કહે મકરો આશાતના પાછા તાણી લીધા ધવ ધવરથ બેસી નીસરિયા પુંઠે ગયા પસિદ્ધા ૧૨ જોયું પાછલિ જરડી કરની દ્રષ્ટિ ગાજી તુજ પુત્ર બહુની ઠાંઠલી કરી કરી ભાંજી તું કહાં ગયો'તો વળતો ના'વ્યો. વહિલો આઈ જુહાર કરૂં છું લેવા આવ્યો ફિરતો ફિરતો આવ્યો ઘેરે સિધાવો બેટા વહુ-સહુ હરખ્યાં સાર વસ્તુ ઘરમાંથી લીધી ડોશી થયા ઘર સરિખાં લાખ એક ખાવાને આપ્યો જીવે તિહાં ધરિ આપ્યાં સાતે સ્ત્રી સુખ ભોગવતાં દુ:ખતણાં દલ કાપ્યાં ૧૩ એહવે વીર આવ્યા સાતે સ્ત્રી જુઓ સાથિ દીક્ષા લીધી તિહાં સાચા શ્રીગુરૂ હાથિ પાળે એકમના કર્મ સર્વેને ટાળી કેવલ પામીને મુક્તિ લહસ્ય લટકાળી લટકાળી તે મુગતિ લહસ્યું તે તો દાન પ્રભાવે ઉત્તમના ગુણ લેઓ એઓ સજ્ઝાય કર્યો શુભ ભાવે શ્રી વિજયાણંદ સૂરિ રાજ્યે ઉસમાં પુરમાં કિયો સંવત સોલ અઈસીયે મનોરથ વિજયપખ્યાનો સીધો શુભવિજય પંડિત પાયસેવી લાલવિજય કહે પ્રાણી ભાવસહિત દાન દીઓ ભલીપરે હઈડે ઉલટ આણી ૧૪
[X] ૨૭. કરકંડુ (પ્રત્યેક બુદ્ધ)ની સજ્ઝાય ચંપાનગરી અતિભલી હું વારીલાલ દધિવાહન ભૂપાલ રે હું વારીલાલ
સજ્ઝાય સરિતા
૬૩
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________
પદ્માવતી કૂખે ઉપન્યો હું વારીલાલ કમેં કીધો ચંડાલ રે હું વારીલાલ ૧ કરકંડુને કરૂં વંદના હું વારીલાલ પહિલો પ્રત્યેક બુદ્ધ રે હું વારીલાલ ગિરૂઆના ગુણ ગાવતાં હું વારીલાલ સમકિત થાયે શુદ્ધ રે હું વારીલાલ ૨ લીધી તે વાંસની લાકડી હું વારીલાલ થયો કંચનપુર રાય રે હું વારીલાલ બાપ શું સંગ્રામ માંડયો હું વારીલાલ સાધવી દીયો સમજાય રે હંવારીલાલ ૩ વૃષભ રૂપ દેખી કરી હું વારીલાલ પ્રતિબોધ પામ્યો નરેશ રે હું વારીલાલ ઉત્તમ સંયમ આદર્યો હું વારીલાલ દેવતાએ દીધો વેષ રે હું વારીલાલ ૪ કર્મ ખપાવી મુક્ત ગયા હું વારીલાલ કરકંડુ ઋષિરાય રે હું વારીલાલ સમયસુંદર કહે સાધુને હું વારીલાલ પ્રણમ્યાં પાતક જાય રે હું વારીલાલ ૫
[2] ૨૮. કલાવતીની સઝાયો (૧) બહેન લીલાવતી તમને હું વિનવું સ્વામીની સેવા કરજો પતિ પરમેશ્વર આપણો છે બેની ઝાઝા તે કરજો જતન હો.
બેન કર્મ કરે તે સહેવું. સત્યપણાથી સવળું રે બોલી અવળું રે સમજ્યા છે સ્વામી વાંક એમા નથી કશો સ્વામીનો લખ્યા છે લેખ લલાટે... હો હેન) ૨ પરણીને આવી ત્યારથી જરી લાડમાં નથી રાખી ખામી માન આપ્યું છે અમને ઘણું એ એમાં નથી રહી ખામી... હો વ્હેન૩ હું જાવું છે વન વિષે હવે ઝાઝા પ્રણામ છે તમને સર્વ બેનોની ક્ષમા માગું છું મારે જાવું છે વન મોઝાર... હો હેન૦ ૪ પ્રભુ પ્રતાપે સંતાન દીધું કમેં કીધું કેવું . ભર જંગલમાં જન્મ જ દેશું હે પ્રભુ શરણ તમારું... હો બહેન૦ ૫ કાળો રથ ને કાળા છે માફો કાળા બળદ કાળા વસ્ત્ર ગળીનો ચાંલ્લો કીધો કપાળે ત્યાંથી તે ચાલ્યા જાય... હો બહેન૦ ૬ ચાલતાં ચાલતાં રે અટવી આવી ભર જંગલ ઘોર વન ત્યાંથી સતીને હેઠે ઉતાર્યા આંખે આંસુડાની ધાર... હો બહેન) ૭ સુભટે સંભળાવ્યું હૅન લીલાવતી રાજાનો હુકમ એવો કહેતા અમારી કાયારે કંપે બેરખાં કાપીને આપો... હો હેન૦ ૮ રોતા રોતા સતીજી બોલ્યા બેરખા કાપીને લ્યોને બેરખા કાપીને કહેજો સ્વામીને પાળી છે આજ્ઞા તમારી.... હો હેન૦ ૯
સક્ઝાય સરિતા
૬૪
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________
બેરખા કાપ્યા ત્યારથી તો સતીને દુ:ખ જ થાય
અફ્સોસ કરતાં મૂર્છા રે આવી સારવાર નથી કોઈ પાસે... હો વ્હેન૦ ૧૦ સવા નવ માસે પુત્ર જન્મીયો ચંદ્ર સૂરજ બેઉ થોભે
ભર જંગલમાં જન્મજ દીધો રે પ્રભુ શરણ તમારૂં... હો વ્હેન૦ ૧૧ દેવલોક માંહે દેવ સિંહાસન ચલાયમાન જ થાય દુ:ખ જાવ દેવ દેવી સહાયે... હો વ્હેન૦ ૧૨ કરે છે સતીને દુ:ખ જ થાય
બાળક લીધું સતીએ હાથમાં સતીને તેડી જાય... હો હેન૦ ૧૩ સાવ સોનાનો મહેલ બનાવ્યો ફરતા બેઠા છે દેવો
સતી આજ્ઞા વિના કોઈ ન આવે એવો શીયલનો પ્રભાવ... હો વ્હેન૦ ૧૪ સાવ સોનાની માંચીયે બેસી બાળકને ધવરાવે
દેવે વિચાર્યું સતી છે દેવો આવીને નમન
બાળક ધવરાવતા અફસોસ કરતા સ્વામી હશે સુખી કે દુ:ખી... હો વ્હેન૦ ૧૫ નિમિત્તને વેશે દેવ પધાર્યા આવ્યા રાજદ્વાર
રાજમાં આવીને પ્રણામ કરીને બેઠા છે રાજને પાસે... હો વ્હેન૦ ૧૬ નિમિત્તજી બોલ્યા અરે રાજાજી કિમ ઉદાસ દેખાઓ
રાજનજી બોલ્યા અરે નિમિત્તજી કલાવતી નીચ બુદ્ધિ જાણી... હો વ્હેન૦ ૧૭ બેરખા પહેર્યા ત્યારે મેં પૂછ્યું કહો રાણીજી ! આ ક્યાંથી
તેણે અમોને ઉત્તર આપ્યો જે માટે મન તેણે મોકલ્યો... હો વ્હેન૦ ૧૮ મારાથી બળીયો કોણ વસે છે એવું જાણી કાઢી વનવાસે બેરખાં કાપીને ભંડારે મૂક્યાં તે તમને દેખાવું... હો વ્હેન૦ ૧૯ બેરખા જોઈને નિમિત્તજી બોલ્યા ભુંડું થયું તે રાજન
જય વિજય બે બાંધવા દેહના સીમંત અવસરે મોકલ્યા... હો વ્હેન૦ ૨૦ નામ છાપેલુ જુઓ રાજાજી વગર વિચાર્યું કર્યું કામ
એટલું સાંભળતાં મૂર્છા રે આવી સેવકો છે તેની પાસે... હો વ્હેન૦ ૨૧ મૂર્છા ઉતરતાં રાજાજી બોલ્યા શું કરૂં નિમિત્તજી
આજ ભર જંગલમાં શું રે થયું હશે વગર વિચાર્યું કર્યું કામ... હો વ્હેન૦ ૨૨ જાઓ જાઓ સેવકો સતીની શોધમાં ચારે તરફ ફરી આવો
જે કોઈ સતીને શોધીને લાવે તેને મોં માગ્યું આપું દાન... હો બ્લેન૦ ૨૩ નિમિત્તને રાજન તિહાંથી ચાલ્યા, આવ્યા છે વન મોઝાર
DO
સજ્ઝાય સરિતા
૬૫
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચાલતાં ચાલતાં અટવી રે આવી દેવતાઈ મહેલ જોય... ૨૩ સામે કલાવતી ગોખમા બેઠા, ખોળામાં પુત્ર તેની પાસે છે ટેથી આવતા રાજન જોયા હરખનો નથી રહ્યો પાર... ૨૫ પાસે આવીને દર્શન ક્યોં હર્ષે આંસુડાની ધાર પુત્રને દીધો સ્વામીના હાથમાં હરખનો નથી રહ્યો પાર... ૨૬ તેવે સમે વનમાં મુનિ પધાર્યા પૂછે બેરખડાની વાત કહોને મુનિ મે તો શા પાપ ર્યો હશે તે કર્મ ઉદયે આવ્યું આજ. ૨૭ તું રે હતી બાઈ રાજાની કુંવરી, એ હતો સુડીલાનો જાવ તે એ સુંડાની પાંખો છેદાવી તે કમેં ઉદયે આવ્યું આજ... ૨૮ તમે તમારી વસ્તુ સંભાળો અમે લઈશું સંયમ ભાર દીક્ષા લીધી શ્રી મહાવીરની પાસે પહોંચ્યા છે મુક્તિ મોઝાર... ૨૯ સુમતિ વિજય કહે શિયલ પ્રભાવથી દુખી તે સુખી થાય સર્વ જનોને નમન કરું તેથી ઉતરશે ભવપાર... ૩૦
[2] ૨૯. કલાવતીની સઝાયો (૨) નગરી કોસાંબીનો રાજા કહીએ નામે જયસંગ રાય બેન ભણી જેણી બેરખા મોકલ્યા કરમાં તે ભાઈના કહેવાય રે
કલાવતી સતીય શિરોમણિ નાર ૧ પહેલી રાણીએ રાજા મહેલે પધાર્યા થાયે બેરખાની વાત કહોને સ્વામી તમે બેરખા ઘડાવ્યા સરખી ન રાખી દોય નાર રે ... ૨ બીજી રયણીએ રાજા મહેલે પધાર્યા પૂછે બેરખાની વાત કહોને કોણે તમને બેરખા ઘડાવ્યા તું નથી શીલવતી નાર રે ... ૩ ઘણું રે જવો જેણે બેરખા ઘડાવ્યા અવસર આવ્યો એહ અવસર જાણી જેણે બેરખા મોકલાવ્યા તે મેં પહેર્યા છે એહ રે " મારે મન એહને હું તેને મન તેણે મોકલીયા એહ રાત દિવસ મારે હઈડ ન વિસરે દીઠે હરખ ન છે રે ઈણ અવસર રાજા રોષે ભરાણો તેડાવ્યા સુભટ બે-ચાર સૂકી નદીમાં છેદન કરીને કર લઈ આવો આવાર રે બેરખા જોઈને રાજા મનમાં વિસામે મેં કીધો અપરાધ વિણ અપરાધે મેં છેદન કરાવ્યાં તે મેં કીધો વિરોધ રે
સક્ઝાય સરિતા S
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________
”
૮
” ૯
ઈણ અવસર રાજા ધાન ન ખાયે મોકલ્યા સુભટ બે ચાર - રાત દિવસ રાજા મનમાં વિમાસે જો આવે શીયલવતી નાર રે સૂકું સરોવર લહેરે રે જાય વૃક્ષ નવપલ્લવ થાય કર નવા આવે ને બેટડો ધવરાવે તે શીયલ તેણે સુપસાય રે એણે અવસરે મહાવીરજી પધાર્યા પૂછે પૂર્વ ભવની વાત શા શા અપરાધ મેં કીધા પ્રભુજી તે મને કહો અવદાત રે તું રે હતી બાઈ ! રાજાની કુંવરી એ હતો સૂડો પંખી જાણ સહેજે સહેજે તે સૂડલીયાના પાંખ ભાંગી તાહરે બાણ રે તમે તમારી વસ્તુ સંભાળો મારે સંયમ કેરા ભાવ દીક્ષા લઈશું મહાવીરજીની પાસે પામશું મુગતિનું નાવ રે પુત્ર હતો તે રાયને સોંપ્યો પોતે લીધો સંયમ ભાર હિરવિજયગુર એણી પેરે બોલે અમને ઉતારો ભવપાર રે
" ૧૩
[X] ૩૦. કામલતાની સઝાય શી કહું કથની મારી રાજ, શી કહું કથની મારી,
મને કમેં કરી મહિયારી રાજ. શી. ૧ શિવપુરના માધવદ્વિજની, હું કામલતાભિધ નારી; રૂપ કલા ભરયૌવન ભારી, ઉરવશી રંભા હારી. રાજ શી. ૨ પારણે કેશવ પુત્ર પોઢાડી, હું ભરવા ગઈ પાણી; શિવપુરી દુશ્મન રાયે ઘેરી, હું પાણિયારી લુંટાણી. રાજ શી. ૩ સુભટોએ નિજ રાયને સોંપી, રાયે કરી પટરાણી; સ્વર્ગના સુખથી પણ પતિ માધવ, વિસરી નહિ ગુણ ખાણી. રાજ શી. ૪ વરસ પંદરનો પૂત્ર થયો તવ, માધવ દ્વિજ મુજ માટે; ભમતો યોગી સમ ગોખેથી દીઠો જાતાં વાટે. રાજ શીવ ૫ દાસી દ્વારા બ્રિજને બોલાવી, દ્રવ્ય દેઈ દુઃખ કાપ્યું; ચૌદસ દિન મહાકાળી મંદિરમાં, મળશું વચન મેં આપ્યું. રાજ શી) ૬ કારમી ચુંકે ચીસ પોકારી, મહિપતિને મેં કીધું; એકાકી મહાકાળી જાવા, તુમ દુઃખે મેં વ્રત લીધું. રાજ શીટ ૭ . વિસરી બાધા કોપી કાળી, પેટમાં પીડા થઈ ભારી; રાય કહે એ બાધા કરશું, તતક્ષણ ચૂંક મટી મારી. રાજ શી ૮ આ સક્ઝાય સરિતા
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચૌદશને દિન રાજા રાણી, એકાકી પગપાળે;
મહિપતિ આગળ ને હું પાછળ, પહોંચ્યા બેઉ મહાકાળી. રાજ શી ૯ રાજાએ નિજ ખડ્ગ વિશ્વાસે, મારા કરમાં આપ્યું;
જબ નૃપ મંદિર માંહિ પેસે, તવ મેં તસ શિર કાપ્યું. રાજ શી ૧૦ રાયને મારીને પતિને જગાડું, ઢંઢોલતા નવિ જાગે;
નાગ ડસ્યો પતિ મરણ થયો તવ, ઉભય ભ્રષ્ટ થઈ ભાગી.રાજ શી૦ ૧૧ નાઠી વનમાં ચોરે લૂંટી, ગણિકાને ઘેર વેચી;
જાર પુરુષથી જારી રમતાં, કર્મની વેલ મેં સિંચી. રાજ શી૦ ૧૨ માધવ સુત કેશવ પિત્રુ શોધે, ભમી ગણિકાને ઘેર આવે;
ધન દેખી જેમ દુગ્ધ મંજારી, ગણિકાને મન ભાવે. રાજ શી ૧૩ ગણિકાએ દ્વિજ મુજને સોંપ્યો, જાણ્યું ન મેં લલચાવ્યો;
ધિક્ ધિક્ પુત્રથી જારી ખેલું, મેં નાચ નચાવ્યો. રાજ શી૦ ૧૪ જારી રમતાં કાલ વીત્યો બહું, એક દિન કીધી મેં હાંસી;
ક્યાંના વાસી કયાં જવાના, તવ તેણે અથ ઈતિ પ્રકાશી.રાજ શી ૧૫ દૃઢ મન રાખી વાત સુણી મેં, ગૃહ્યા મેં રાખી મારી;
પુત્રને કહ્યું તુમે દેશ સિધાવો, મેં દુનિયા વિસારી.રાજ શી૦ ૧૬ પુત્ર વળાવી કહ્યું ગાણિકને, હા-હા ધિક્ તુજ મુજને; મહાપાતિની શુદ્ધિ માટે, અગ્નિનું શરણ હો મુજને. રાજ શી૦ ૧૭ સરિતા કાંઠે અે સળગાવી, અગ્નિ પ્રવેશ મેં કીધો;
કર્મે નદીના પુરમાં તણાણી, અગ્નિએ ભોગ ન લીધો. રાજ શી૦ ૧૮ જલમાં તણાતી કાંઠે આવી, આહિરે બહાર કાઢી;
મુજ પાપીણીને નદીએ ન સંઘરી, આહિરે કરી ભરવાડી. રાજ શી ૧૯ તે ભરવાડણ દહીં દૂધ લઈને, વેચવા પુરમાં પેઠી;
ગજ છૂટયો કોલાહલ સુણીને, પાણીયારી ને હું નાઠી. રાજ શી૦ ૨૦ પાણીયારીનું બેડું ફૂટ્યું, ધ્રુસકે રોવા લાગી;
દહીં દૂધની મમ મટકી ફુટી, હું તો હસવા લાગી. રાજ શી૦ ૨૧ હસવાનું કારણ તે પૂછ્યું, વીરા ! મેં અથ ઈતિ કીધું;
કેને જોવું ને કેને રોવું હું, દૈવે દુ:ખ મને દીધું, રાજ શી૦ ૨૨ મહિયારીની દુ:ખની કહાણી, સુણી મૂર્છા થઈ દ્વિજને;
૬૮
સજ્ઝાય સરિતા
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________
મૂર્છા વળી તવ હા-હાઉચરે, દ્વિજ કહે ધિક્ ધિક્ મુજને. રાજશી૦ ૨૩
મા-દીકરો બેઠું પસ્તાવો કરતાં, જ્ઞાની ગુરુ તવ મળીયા;
ગુરુની દીક્ષા શિક્ષા પામી, એક ભવે ભવ બાજી રમતાં, નાનાવિધ ભવોભવ સાકળચંદ, ખેલે કર્મ તમાશા. રાજ શી૦ ૨૫
ભવના ફેરા ટળિયા. રાજ શી ૨૪ ઉલટ સુલટ પડે પાસા;
• ૩૧. કુરગડુમુનિ (ઉપશમ)ની સજ્ઝાય
ઉપશમ આણો ઉપશમ આણો, ઉપશમ તપ માંહી રાણો રે; વિષ્ણ ઉપશમ જિન ધર્મ ન શોભે, જિમ જગ નરવર કાણો રે. ૧ તુરમિણી નચરી કુંભ નરેસર, રાજ કરે તિહાં સુરો રે; તસનંદન લલિતાંગ મહાપતિ, ગુણમણી મંડિત પૂરો રે. ૨ સુગુરુતણી વરવાણી શ્રવણે, સુણી સંવેગ ન માયો રે; રાજઋદ્ધિ રમણી સહુ ઠંડી, ચારિત્ર નીરે ન્હાયો રે. ૩ દેશ વિદેશ ગુરુ સંઘાતે, વિહાર કરે મુનિ મોટો રે; સહે પરિસહ દોષ નિવારે, ઋષિ ઉપશમ રસ લોટો રે. ૪ અન્ય દિવસ તસ ક્ષુધા વેદનીય, કરમે ન સહી જાય રે; ઈંદ્રચંદ્ર વિધાધર મુનિવર, કર્મ કરે તેમ થાય રે. ૫ ક્રૂર ઘડો દિન પ્રત્યે લાવે, એષણા દોષ નિવારી રે; ફૂરગડુ તે માટે કહેવાયા, સંયમ શોભા દિવસ પજુસણ ગુરૂ આદેશે, વોહરી ક્રૂર ચાર શ્રમણ ચઉમાસી તપીયા, દેખાડે નિરાબાધ રે. ૭ તે ચારે તસ પાત્રમાં ફુંકે, રોષે લવે તું પાપી રે; આજ પજુસણ કાં તું વિમાસે, દુરગતિશું મતિ થાપી રે. ૮ ફૂરગડુ સમતા રસના ભરીયા, હૈયે વિમાસે રૂડું રે; લુખો આહાર જાણી તે મુનિવર, ઘી નાંખ્યું નવિ ફૂડું રે. ૯ આહાર કરી નિજ આતમ નિદે, શુકલધ્યાન લય લાગી રે; ધનઘાતી ચઉ કર્મ નિવારી, કેવલજ્ઞાની મહાભાગી રે. ૧૦ શાસનદેવી ક્ષપકને પૂછે, ફૂરગડુ કિહાં ધ્યાએ રે; રોષ ભર્યા જલ્પે તે મુનિવર, ઓ જા ખુણે ખાયે રે. ૧૧ દેવ દુંદુભી ગયણે વાજી, ક્ષપક ખમાવે જાણી રે;
વધારી રે.
સુસાધુ રે;
સજ્ઝાય સરિતા
૬૯
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________
७०
કેવલ પામી મુકિત સિધાવે, વાત સિદ્ધાંતે લખાણી રે. ૧૨ શ્રી વિજયદાન સૂરીશ્વર રાજ્યે, વિમલહર્ષ ઉવજ્ઝાયા રે; આણંદવિજય પંડિતવર શિષ્યે, ધનવિજય ગુણ ગાયા રે. ૧૩
૩૨. કૃષ્ણ-વાસુદેવ-બલદેવની સજ્ઝાય (210-4)
દુહા
અરિહંત પદ પંકજ નમી કર્મતણી ગતિ જેહ વર્ણવશું ભલી રીતથી સુણો ભવિ ! સસનેહ મેં સુખ-દુઃખ પામીયે કર્મે ભવજંજાળ કર્મ સકળ દૂરે ટળે લહીએ સુખ સુવિશાળ... ૨ દાધી નગરી દ્વારિકા નાઠા હલી મોરાર વનમાં વસતાં દુ:ખ સહ્યા ભાખું તે અધિકાર ૩
ઢાળ ૧
ગ્રીષ્મ કાળના જોરથી રે લાગી તૃષ્ણા અપાર કૃષ્ણ કહે બલભદ્રને રે શોધી લાવો તુમે વાર રે સૂકે તાળવું આવાર રે નહિં ચાલી શકાય લગાર રે બલભદ્ર કહે તેણી વાર રે કર્મતણી ગતિ એહવી મેરે લાલ... લેઈ આવું પાણી અમે રે તુમે રહેજો સાવધાન એમ કહીને ચાલીયા રે જોવે પાણીના થાન રે હરિસુતા તેહી જ રાન રે આવી નિદ્રા અસમાન રે એક પિતાંબર પરિધાન રે કર્મતણીગતિ એહવી મેરે લાલ... બલભદ્ર બોલે એમ વળી રે ઉંચું વદન નિહાળ બાંધવની રક્ષા કરો રે વનદેવી તુમે રખવાળ રે તુમ શરણે છે એ બાળ રે તેને જાળવજો સંભાળ રે હું આવું છું તત્કાળ રે કર્મતણી ગતિ એહવી મેરે લાલ... હલી તો પાણી લેવા ગયા રે આવ્યો જરા કુમાર ભાવિ ભાવના યોગથી રે રહ્યો વૃક્ષાંતર અવિકાર રે હરિપાદને મૃગલો ધાર રે બાણ મૂક્યું આકર્ષી ત્યાર રે
સજ્ઝાય સરિતા
૧
૧
૩
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિધાણો પાદ મોરાર રે કર્મતણી ગતિ એહવી મેરે લાલ... સહસા ઉઠી હરિ ભણે રે કોણે કીધો છલ એહ મારી કોઈએ વિ હણી રે એટલા દિન પહેલા રેહ રે નામગોત્ર કહો તુમે કેહ રે તવ બોલ્યો એણી પરે તેહ રે તું સાંભળજે સસનેહ રે કર્મતણી ગતિ એહવી મેરે લાલ...
દુહો જરા કુમાર ભાખે હવે નિજ અવદાત તે વાર
કૃષ્ણ નરેસર સાંભળે પગમાં પીડા અપાર...
૪
સજ્ઝાય સરિતા
૫
૧
ઢાળ ૨
વસુદેવ રાયરાણી જરા રે માયતાય મુજ જાણ રામ કૃષ્ણનો ભાઈ વડો રે તે મુજ ભ્રાતા ગુણખાણ રે મેં સાંભળી જિનની વાણ રે તસ રક્ષા હેતે ઈણ ઠાણ રે ભૂખ્યો-તરસ્યો રહું રાન રે કર્મતણી ગતિ એહવી મેરે લાલ... મુજને બાર વરસ ગયા રે સહેતાં બહુલા કલેશ નર નિવ દીઠો ઈણ વને રે તું કોણ અછે શુંભ વેશ રે તવજલ્લે કૃષ્ણ નરેશ રે ભાઈ આવ આવ સુવિશેષ રે તારો ફોક થયો વિ કલેશ રે કર્મતણી ગતિ એહવી મેરે લાલ... ૨ તેહીજ કૃષ્ણ તું જાણજે રે તાહરો જે લઘુભ્રાત જિણ અરથે તુ વન રહે રે ભાવિભાવ તેહ આયાત રે જિન વચણ ન ફોગટ થાત રે જે દી' જગપલટાઈ જાત રે જિનવયણ નવિ પલટાત રે કર્મતણી ગતિ એહવી મેરે લાલ... જરા કુમાર નિસુણી ઈસ્યું રે કહે શું કૃષ્ણ એ ભાય આવી દીઠા કૃષ્ણને રે મૂર્છાગત તે તિહાં થાય રે વળ્યું ચેત તો રૂદન કરાય રે હા કૃષ્ણ ! કિહાંથી એ ઠાય રે જેહથી નાશીયેત આય રે કર્મતણી ગતિ એહવી મેરે લાલ... દુહો પૂછે વાસુદેવને દ્વારિકાનો અધિકાર
જેમ જેમ જરાકુમાર સુણે હઈડે દુ:ખ અપાર...
૩
૧
૭૧
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ ૩ દુ:ખભર હૈડે રોવતો રે પૂછે કૃષ્ણને એમ દ્વારિકા શું દાધી ખરી રે જ, કેરો ક્ષય થયો કેમ રે મળ્યું સર્વે કહ્યું જિન મેમરે તુજ દેખીને ચિંતુ એમ રે
ભાઈ એહ બની ગયું કેમ રે ? કર્મતણી ગતિ એહવી મેરે લાલ... ૧ કૃષ્ણ પણ માંડી કહ્યો રે દ્વારિકા કેરો દાહ સાંભળી રૂદન કરે ઘણું રે રોવરાવે વૃક્ષની સાહ રે તસ ઉપન્યું દુઃખ અથાહ રે ભાઈ માર્યો વિણ અપરાધ રે મુજ હોશે નરકનો રાહ રે કર્મતણી ગતિ એવી મેરે લાલ... ૨ રૂડું કરતાં ભૂંડું થયું રે પૃથ્વી આપો માગ એહ શરીરે નરકમાં રે અમને છે દુ:ખનો લાગ રે મુજ નરકથી અધિક દુઃખ લાગ રે મુજ કૃષ્ણ ઉપર બહુ રાગ રે તેહને માર્યો વિણ આગ રે કર્મતણી ગતિ એવી મેરે લાલ.. ૩ પ્રભુએ જ્યારે ભાખીયું રે મરણ ન પામ્યો કેમ મુજ મરતાં ઓછું કિયું રે તુજ જીવતાં જગ ખેમ રે તવ કૃષ્ણ કહે ઘરી પ્રેમ રે મત શોક કરો તુમ એમ રે નીપજ્યુ પ્રભુએ કહ્યું તેમ રે કર્મતણી ગતિ એવી મેરે લાલ... ૪ કૌસ્તુભ લેઈ જાઓ તુમે રે વહેલાં પાંડવ પાસ આગળ પાછળ જોવતો રે કહેજો દ્વારિકાનો નાશ રે વહેલો તું ઈહાંથી નાશ રે નહિં તો બળદેવની પાસ રે જમરાયને આધીન થાસ રે કર્મતણી ગતિ એવી મેરે લાલ... ૫ વિપરીત પગલાં થાપજો રે જેમ નાં પુઠે રામ પાંડવને ખમાવજો રે અમચો અપરાધ તમામ રે રાજ્ય અંધ ગરવને ધામ રે દૂરે આપ્યું રહેવા ઠામ રે અન્યાય કર્યો અમે તામ રે દ્રોપદી લઈ વળીયા જામ રે... ૬
( દુહો શીખ લેઈ વાસુદેવની જરા કુમાર હવે જાય
પાછું વાળી જુએ બહુ અંતરમાં અકળાય... ૧
સઝાય સરિતા
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ ૪
જરા કુમાર એમ સાંભળી રે કાઢ્યું પગથી બાણ કૌસ્તુભ લઈને તે ગયો રે પગલાં વિપરીત મંડાણ રે વેદના હરિને અપ્રમાણ રે તૃણ સંથારો કરી રાણ રે બોલે એમ અવસરના જાણ રે કર્મતણી ગતિ એહવી મેરે લાલ... કર્મ૦ ૧ જિનવરને નમું હર્ષથી રે શક્રે પ્રણમિત પાય શાશ્વત સુખ પામ્યા જીકે રે તે સિદ્ધ નમું નિરમાય રે આચારજ ઉવજઝાય રે વળી સાધુતણાં સમુદાય રે
શિવ સાધન સીધે ઉપાય રે... કર્મ૦ ૨ મુજને જસ ઉપકાર મુજને દેખો ઈણ ઠાર રે જ્ઞાનાદિક ગુણ ભંડાર રે અતિશય વર ચોત્રીસ ધાર રે... કર્મ૦૩
નમીએ નેમિ જિનેશ્વરૂ રે ભવ્ય જીવ પ્રતિબોધતાં રે તુમે જગવત્સલ હિતકાર રે
જેહ કરી આશાતના રે તેહ ખમાવું સ્વામ વારંવાર નમું શિરનામ રે સહુ ગણજે મિત્રને ઠામ રે
તુમ ઉપકાર ન વીસરૂં રે જીવડા ! સહુ જીવને ખામ રે
એમ પામીશ શાશ્વત ધામ રે... કર્મ૦ ૪
બેસી સંથારે ચિંતવે રે ધન્ય શ્રી નેમિ જિણંદ વરદત્તાદિક રાજવી ૨ે તજી ગેહ થયા મુણીંદ રે જસ દૂર ટળ્યા દુ:ખ દંદ રે શાંબાદિક કુમરના વૃંદ રે
ધન્ય ચિતવે એમ ગોવિંદ રે... કર્મ૦ ૫
દુહો
કરતાં એમ અનુમોદના ઉત્તમ ધર્મની સાર એહવે મનમાં આવતી લેશ્મા દુષ્ટ તેણી વાર... ગતિ તેહવી મતિ સંપજે જેણે અશુભાયુ બદ્ધ શુભ લેશ્યા દૂરે ગઈ તીવ્ર વેદન પ્રતિબદ્ધ...
ઢાળ પ
રાજીમતી રૂકિમણી પમુહારે ધન્ય જાદવની નાર
સજ્ઝાય સરિતા
૧
૨
૭૩
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગૃહવાસ છાંડીને જેણે રે લીધો પર સંયમ ભાર રે ઈમ ભાવે ભાવ ઉદારે પણ વેદનાનો નહિં પાર રે થયો વાત પ્રકોપ પ્રચાર રે કર્મતણી ગતિ એવી મેરે લાલ.... ૧ તે દુ:ખમાં વલી સાંભરી રે દ્વારિકા નગરીની ઋદ્ધ સહસ વરસ મુજને થયા રે પણ એ મુજને કિણહી ન કીધ રે જેમ દીપાયને દુ:ખ દીધ રે હું એકલ મલ્લ પ્રસિદ્ધ રે પણ એ દુઃખ દેવા ગીદ્ધ રે કર્મ તણી ગતિ એવી મેરે લાલ... ૨ જો દેખુ હવે તેહને રે તો ક્ષય આણું તાસ તારા ઉદરથી હું સવે રે કાઢું પુર ઋદ્ધિ ઉલ્લાસ રે ઈમ રૌદ્ર ધ્યાન અભ્યાસ રે છૂટે તિહાં આયુ પાસ રે મરી પહોંચ્યા નરકવાસ રે કર્મતણી ગતિ એવી મેરે લાલ... ૩ સોલ વરસ કુમરપણે રે છપ્પન વળી મંડલીક નવસે અઠ્યાવીસ જાણીયે રે વાસુદેવ પણે તહકીક રે તિહાં કર્મ કીધાં ઠીક ઠીક રે ત્રીજી નરકે દુઃખ ભીક રે પહોંટ્યા તેહમાં ન અલીક રે કર્મ તણી ગતિ એવી મેરે લાલ...
કર્મ ૪ તપગચ્છ સિંહ સૂરીશના રે સત્યવિજય ગુણમાલ કપૂર સમા વિજયાભિધા રે જિન વિજય ગુરૂ ઉજમાળ રે ગુરૂ ઉત્તમ વિજય દયાળ રે તસ પદ્યવિજય કહે બાળ રે સુણતાં હોયે મંગળ માળ રે ભવિ ! છોડો કર્મ જંજાળ રે... કર્મ૫
૩૩. કૃષ્ણમહારાજાની સઝાયા નગરી દ્વારકામાં નેમિ જિનેસર, વિચરંતા પ્રભુ આવે; કૃષ્ણ નરેશર વધાઈ સુણીને, જિત નિશાન બનાવે, હો પ્રભુજી ! નહિ જાઉ નરકની ગેહે.
નહિ જાઉ નહિ જાઉ હો પ્રભુજી, નહિ જાઉ નરકની ગહે. ૧ અઢાર સહસ સાધુજીને, વિધિશું, વાંધા અધિકે હરખે; પછી નેમિ જિણેસર કેરાં, ઉભા મુખડાં નિરખે. હો પ્રભુજી ૨ નેમિ કહે તુમે ચાર નિવારી, ત્રણ તણાં દુઃખ રહીયા; કૃષ્ણ કહે હું ફરી ફરી વાંદુ, હર્ષ ઘરી મન હઈયાં. હો પ્રભુજી ૩
સક્ઝાય સરિતા
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________
નેમિ કહે એહ ટાળ્યા ન ટળે, સો વાતે એક વાત; કૃષ્ણ કહે મારા બાળ બહ્મચારી, નેમિ જિણેસર ભ્રાત. હો પ્રભુજી- ૪ મહોટા રાજાની ચાકરી કરતાં, રાંક સેવક બહુ રળસે; સુરતરુ સરીખા અફળ જશે ત્યારે, વિષ વેલડી કેમ ફળશે. હો પ્રભુજી, ૫ પેટે આવ્યો તેહ ભોરીંગ વેઠે, પુત્ર કપુત્ર જ થાય; ભલો ભૂંડો પણ જાદવકુળનો, તુમ બાંધવ કહેવાય. હો પ્રભુજી ૬ છપ્પન કોડ જાદવનો રે સાહિબો, કૃષ્ણ જો નરકે જાશે; નેમિ જિનેસર કેરો રે બાંધવ, જગમાં અપયશ થાશે. હો પ્રભુજી ૭ શુદ્ધ સમકિતની પરીક્ષા કરીને, બોલ્યા કેવલજ્ઞાની; નેમિ જિનેસર દિયો રે દિલાસો, ખરો રૂપૈયો જાણી. હો પ્રભુજી, ૮ નેમિ કહે તમે ચિંતા ન કરશો, તુમ પદવી અમ સરખી; આવતી ચોવીશીમાં હોશો તીર્થંકર, હરિ પોતે મન હરખી. હો પ્રભુજી, ૯ જાદવકુળ અજવાળું રે નેમિજી, સમુદ્રવિજય કુળ દીવો; ઈદ્ર કહે રે શિવાદેવીના નંદન, ક્રોડ દીવાળી જીવો. હો પ્રભુજી, ૧૦
૩૪. કઠીયારાની સઝાય વીર જિનવર રે ગૌતમ ગણધરને કહે ગુરૂવાણી રે પુણ્યવંત પ્રાણી સદ્દહે કઠીયારો રે પરદેશી દુર્બોધ એ તે તો નિશ્ચયરે નવિ પામે પ્રતિબોધ એ
પ્રતિબોધ નિચે નવિ પામે છે તે દુબોંધ એ ધન કર્મ મર્મ જાગે જડને ધર્મ સાથે વિરોધ એ તવ કહે ગૌતમ સ્વામી ગણધર સંપુટ કરી મનોહાર એ
દષ્ટાંત કઠીયારા તણો મુજ કહો જગદીધાર એ... ૧ તવ જન્મે રે ચરમ જિનેશ્વર તેહ ભણી સુણ ઉત્તમ રે ગૌતમ ગોત્ર તણા ધણી કઠીયારો રે કોઈક એક પુર રહે તે તો અનુદિન રે મૂળી લેવા વન વહે
વન વહે ઈધણ કાજે એક દિન ગિરિ ગદ્વરમાં ગયો અતિ સરલ સુંદર તરૂ નિહાળી હૈડામાં હરખીત થયો તે તુરત છેધો મૂલ ખણતાં નીકળી કનક એક માટલી
વરપાંચ રત્નજડિત અદ્દભૂત જાતિરૂપતણી ભલી... ૨ શિરમૂળીરે વાંસે તે માટલીધરી ઘરે આવતાં રે વૃષ્ટિ થઈ અતિ આકરી
આ સક્ઝાય સરિતા
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________
મૂળી વેચી રે ન શક્યો તે ઘરમાં ઠવી ખોળ ખાવારે આવ્યો દીનપણું ચવી
ચવી દિનપણું મુરખ વિપણથી ઉછીનો ખોળ આણીઓ કનક માટલી માંહે ઘાલી રાંધે મૂરખ પ્રાણીયો મૂળી કેરા ખંડકાપી અગ્નિમાં ક્ષણક્ષણ ધરે
તેહ તણો પરિમલ અતિઅનર્ગલ સબળ સઘળે વિસ્તરે... ૩ એહવે એકરે ધનદસમ અવતારીઓ ઈણવખતે રે તેહપંથે વ્યવહારીયો જાતાં થકાં રે ગંધ તેને ઘણો આવીયો વન ભીતર રે ભારે વિસ્મય પામીયો
પામીયો તે ગંધ ક્યાંથી લાવના ચંદન તણો એહવો ઉદાર છે કવણ ભોગી દ્રવ્ય એમ કેહને ઘણો તે ગંધને અનુસાર આવે ગેહ કઠીયારા તણે
વગર વિચાર્યું કાર્ય દેખી શેઠ શિખામણ ભણે... ૪ અરે મૂરખ રે મમ કર તું અકાજ રે કાંઉ બાળે રે બાવના ચંદન આજ રે તેને આપું રે તોલી કનક બરોબરે સુખ ભોગવ રે ભામિની સુંદર મંદિરે
મંદિર સુંદર કયું પુરંદર કરે વિનોદ વિલાસ રે એ રયણ રૂડા જાળવે તો પૂરવું તુજ આશ રે મૂર્ખ સમજે નહિં અકિંચન રયણ વિણસાડે જડો
મન ખેદ ધરતો ઘર સિધાવે શેઠ એ ઉપનય વડો... ૫ ભવ પાટણ રે વિસ્તાર ભૂમિ વખાણીએ મતિ જાડી રે જીવકબાડી જાણીએ રૂડીકાયા રે કનાણી એ માટલી પાંચ ઈદ્રિય રે જ્યોતિ રત્ન ઉપર વળી
ઉપર વળી રૂચી રત્ન કેરી વિષય ખોલ અસાર એ તેહ તણે કાજે આયું ચંદન દહે મૂઢ ગમાર એ નિજ કાય ઈદ્રિય કનક રણ કાંતિ સકલ કહે વૃથા
એહવાત જગ વિસ્તાર પામી તેલ જળમાંહે યથા... ૬ શેઠ સદ્ગુરૂ રે પ્રીતી ધરે પ્રતિબોધવા ઉપગારી રે દીયે ઉપદેશ તે નવનવા નવિ બૂઝે રે ભારેકમ જીવડો જાતી અંધો રે શું કરે તસ દીવડો
દીવડો શું કરે સદ્ગુરૂ વિષય અંધા જે જના
એ કળા સારી ગુરૂ કેરી વૃથા નિર્મલ દલ વિના એહ સુણી ઉપનય વિષય વિષ સમ વિષય ખોળ સવિ વામીએ ગુણવિજય અધિપતિ વીર જંપે પરમપદવી પામીએ... ૭
સક્ઝાય સરિતા
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૫. કુંભારજા નારની સઝાય
દુહા શ્રી રાજગૃહી નગરી વિષે વસે એક નરનાર, માધવ તેનો દિકરો વિનય તણો ધરનાર... ૧ ભણી ગણી મોટો થયો માતા કરે વિચાર, વહુ હવે ઘેર લાવવી શોભાવે સંસાર... ૨ પરણી લાવ્યો પ્રેમદા મનમાં ધરી ઉન્માદ, પણ તે નિકળી કુંભારજા સુણો હવે સંવાદ... ૩
ઢાળ
સગાં સબંધી થી શત્રુ બનાવે... પાડોશીથી લડનારી માત પિતાની માજા ન રાખે... સાચવી સાપની ભારી
જેના ઘરમાં કુંભારજા નાર તેનો એળેગયો અવતાર ૧ કોણે કહ્યું હતું આવજે પરણવા... પહેલાં વાત ન વિચારી પાણી પીને હવે પૂછો છો ઘરને... ચોખી મૂર્ખાઈ છે તમારી... જેના૦ ૨ સાચી છે વાત ભૂલ કીધી અમે તો... જાણી જોઈને જખમારી માટે બોલો તો બોલ જો વિચારી... નહિતો થાશે તમારી ખુવારી...
જેના૦ ૩ જાજો નખોદ મારા સગપણ કરનારનું... કીધી આ જિંદગી ખારી માનો ઉપકાર માત-પિતાનો... કીધા તમોને ઘરબારી... જેના ૪ બાંધી મુઠી હવે તો રાખો... નહિ તો વેચાશે આબરુ તમારી માટે બોલો તો બોલજો વિચારી... નહિતો થાશે તમારી કુંવારી... જેના૦ ૫ આબરૂના કાંકરા ક્યારના થયા છે... પણ ચાલી ન હોંશિયારી આથી ઘણા હતા ફકકડ અમે તો... ભલી વાંઢાની જિંદગી અમારી...
જેના૦ ૬ માંગા સત્તરશો મારા હતા પણ... વાતો નસીબની ન્યારી અક્કલ હિણાને પનારે નાખીને... ઉડા કુવામાં ઉતારી... જેના૦ ૭ માન્યું હતું કે ઘેર લક્ષ્મી પધારશે... નિત્ય રસોઈ કરશે સારી પણ અહિંતો રંધાય છે કાળજાં મારાં.. આવી તું લોહીની પીનારી...
જેના૦ ૮ આ સક્ઝાય સરિતા
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________
મુવારી... જેના
આભુષણ લઈનસના દોરડે... જુએ
મારા જેવી ભૂંડી નથી કહ્યું... છેવટની વાત નિરધારી ઝાઝું કહેશો તો જોયા જેવું થશે... નક્કી હું કુવે પડનારી... જેના૦ જાઓ ખુશીથી જવું હોય ત્યાં... હું નહિ ધરુ લાચારી તારા વિના રહીશ એકલી... સાચી છે વાત અમારી... જેના ૧૦ ચાલી કુંભારજા કુવાના કાઠે... અંદર જુએ છે તે પાણી હિમ્મત ન ચાલી જોતાં પાછી ફરી ભમરાળી.. જેના૦ ૧૧ લોભ જાગ્યો ત્યાં ઢોલીના દિલમાં... દીધાં આભુષણ ઉતારી કંકણ લેવાને ગળે ફાંસી બતાવ્યો.. કીધી પોતાની ખુવારી.. જેના૦ ૧૨ લટકી રહ્યો ઢોલી ફાંસાના દોરડે... જુએ કુંભારજા નારી આભુષણ લઈને પાછી આવી ઘેર... નાથ ! ઉઘાડો દ્વારની બારી...
જેના ૧૩ આજ થકી નાથ પજવું નહિ તમને.. લાગું છું પાય હાથ જોડી અનુભવ જ્ઞાનથી સમજું છું સાનમાં... જોઈ દશા કફોડી... જેના ૧૪ વર્ણવ્યો સંવાદ આ કુંભારજા નારનો... સાથે છે લોભની ખુવારી.. કંચન-કામિનીથી જે નર દુર રહેશે. માણેકમુનિ કહે વરે શિવનારી.
જેના ઘરમાં...૧૫ [2] ૩૬. કોણિકરાજાની સઝાય
(રાગ : હો ભાઈ ! શું આ વેરલું વાળ્યું...) યિા રે ભવનું વૈર કપુત આ તે વાળ્યું; તારા જનકને પિંજર નાંખી, પેટ જ મારું બાળ્યું રે. ક્યિા. ૧ આવું કરતાં તુજને પાપી, લાજ ન આવી કાંઈ; બુદ્ધિ કુબુદ્ધિ તે ઉપજાળી, રાજય લોભે લલચાઈ રે. કિયા. ૨ ગર્ભે આવ્યો તે મુજ જ્યારે, તેની શું વાત જ કહેવી; તારા પિતાનું માંસ જ માંગ્યું, બુદ્ધિ તે કીધી એવી રે. કિયા૩ પાપીઠ તારો જનમ થાતાં, રીસ ચઢેલ અપારી રે; ઉકરડે તુજને નંખાવ્યો, દુષ્ટ પુત્ર મેં ધારી રે. કિયા૪ શ્રેણીક રાયે વાત જ જાણી, તુર્ત તુને મંગાવ્યો; પુત્ર પ્રતિ અતિ હેત જ આણી, અતિ તને હલરાવ્યો રે. ડ્યિા૫ સ્નેહ આવો તુજ ઉપર રાખ્યો, ત્યારે તે આવું કિધું;
સક્ઝાય સરિતા
--
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________
ફીટ ફીટ હો પાપીઝ તુજને, કલંક કુળને દીધું રે. કિયા. ૬ આવું સમજી મેં તો તુજને, પહેલા નાંખી દીધો; તુજ પિતાએ સ્નેહે તુજને, તોએ મોટો કીધો રે. યિા. ૭ હર્ષ ધરે શું તું મુજ પાસે, તાત ને પિંજર નાખી; લાજી મરું છું તુજ થકી હું, વાત સુણતાં આખી રે. કિયા૮ નિજ પિતાનો સ્નેહ ન જાણ્યો, રાજ લેવાને ધાયો રે;
સ્વાર્થ થકી તે જગમાં પાપી, અપયશ અધિકો પાયો રે. ક્યિા. ૯ દુષ્ટ દુર્મુખ તું જા અહિયાથી, શું તુજ મુખ બતાવે; અપકૃત્યો સહુ તારાં દેખી, દુ:ખ જ મુજને થાએ રે. કિયા. ૧૦ અપ્રિય વાચા સુણી માતાની, કોણિક ત્યાંથી જાએ; કરવા બંધન મુકત પિતાને, દોડતો તે તો આવે રે. ડ્યિા૧૧ આવતો પાસે પુત્ર જ દેખી, શ્રેણીક મનમાં બીધો; તાલકુટ મુદ્રિકા મુખે, ચૂસી કાળ જ કીધો રે. કિયા. ૧૨ સ્વાર્થ જુઓ આ દુનિયા કેરો, કોઈ તણું નવ કોઈ; હર્ષ ધરી મન શોધો સુખને, જગની રચના જોઈ રે. ક્યિા૧૩
૩૭. ખડગકુમારની સજઝાય અવંતી નગરી સોહામણી રે રાજા કેતુ યુવરાજ વન ગયા મુનિને વાંદવાજી રે મનવસિયો વૈરાગ
મુનીશ્વર ! જુઓ જુઓ ભગવંતના વેણ૦ ૧ ઘેર આવી કહે માયનેઇ રે અમે લેશું સંયમભાર કુંવર અમારો બાલુડોજી રે એ અણઘટતું થાય..મનીશ્વર૦ ૨ વાઘ સિંહ વનમાં વસેજ રે ખ કુમાર કેમ જાય, પાંચસે સુભટ આગળ કર્યા રે મેલ્યા કુમારની સાથ.. મુનીશ્વર૦ ૩ સાવOી નગરીમાં આવીયાજી રે શ્રાવક હરખા અપાર, આ નગરી બનેવી તણી રે ડર નહિં કોઈ લગાર.. મુનીશ્વર૦ ૪ જન સઘળા જમવા ગયાજી રે મુનિને મેલ્યા રે એક, રાયને રાણી નિરખતાંજી રે નયણે છુટ્યા નીર.. મુનીશ્વર૦ ૫ આવો હતો મારો બાંધવો જી રે ક્રોધ ચઢ્યો અપાર, રાયે સેવકને બોલાવીયા જી રે યતિને ધો પ્રહાર.. મુનીશ્વર૦ ૬
સક્ઝાય સરિતા
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________
મસાણ ભૂમિ લઈ ગયા જી રે કંપ્યા નહિં રે લગાર, ત્વચા ઉતારી જીવતાંજી રે હણ્યો નાનેરો બાળ.. મુનીશ્વર૦ ૭ જન સઘળા જમી આવીયાજી રે શોધવા લાગ્યા રે ત્યાંય. તે નયણે દેખે નહિંજી રે હૈડા ફાટી રે જાય.. મુનીશ્વર૦ ૮ જન જઈ રાયને મલ્યાજી રે રાજા પૂછે રે વાત, કઈ નગરીના કિહાં વસોજી રે રહેતા કોની રે પાસ.. મુનીશ્વર૦ ૯ અવંતી નગરી સોહામણીજી રે રાજા કેતુ યુવરાય, ખગ્ન કુમારે દીક્ષા ગ્રહી રે રહેતા તેહની રે પાસ..મુનીશ્વર૦ ૧૦ વિના વિચારે મેં ક્યુંજી રે હણતાં ન ર્યો વિચાર, હા ! અણઘટતું મેં કર્યુંજી રે હણ્યો રાણીનો રે વીર. મુનીશ્વર૦ ૧૧ રાણીયે સંયમ આદર્યોજી રે રાજા જંપ ન થાય, . ઘેર જવું ગમતું નથી રે લીધો સંયમ ભાર.. મુનીશ્વર૦ ૧૨ પાંચસે સુભટ ભેળા થઈજી રે મળીને કરે રે વિચાર, પંચ સમિતિ ત્રણ ગુપ્તિનોજી રે મળીને કીધો વિચાર.. મુનીશ્વર૦ ૧૩ કર્મ ખપાવી હુઆ કેવલજી રે પૂર્યા મનનાં કોડ, વિનયવિજયની વિનતિ રે સુમતિવિજયની રે જોડ.. મુનીશ્વર૦ ૧૪ ૩૮. (ક) ખંધકમુનિની સઝાયો
ઢાળ ૧ નમો નમો અંધક મહામુનિ, અંધક ક્ષમા ભંડાર રે; ઉગ્ર વિહારે મુનિ વિચરતા, ચારિત્ર ખડ્ઝની ધાર રે, નમો૧ સમિતિ ગુમિને ધારતો, જિતશત્રુ રાજાનો નંદ રે; ધારણી ઉદરે જનમિયો, દર્શન પરમાનંદ રે. નમો ૨ ધર્મઘોષ મુનિ દેશના, પામીયો તેણે પ્રતિબોધ રે; અનુમતિ લેઈ માયતાતની, કર્મ શું યુદ્ધ થઈ યોદ્ધ રે. નમો૩ છઠ અઠ્ઠમ આદે અતિ ઘણા, દુષ્કર તપ તનુ શોષ રે; રાત દિવસ પરિસહ સહે, તો પણ મન નહિ રોષ રે. નમો ૪ દવ દીધા ખીજડા દેહમાં, ચાલતાં ખડખડે હાડ રે; તો પણ તપ તપે આકરા, જાણતાં અથિર સંસાર રે. નમો. ૫
સક્ઝાય સરિતા
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________
એક સમે ભગિની પૂરી પ્રતે, આવીયા સાધુજી સોય રે; ગોખે બેઠી ચિતે બેનડી, એ મુજ બંધવ હોય રે. નમો. ૬ બેનને બાંધવ સાંભય, ઉલો વિરહ અપાર રે; છાતી લાગી છે ફાટવા, નયણે વહે આંસુડાની ધાર રે. નમો) ૭ રાય ચિતે મનમાં ઈસ્યું, એ કોઈ નારીનો જાર રે; સેવકને કહે સાધુની, લાવોજી ખાલ ઉતાર રે. નમો. ૮
ઢાળ ૨ રાય સેવક તવ કહે સાધુને, ખાલડી જીવથી હણશું રે, અમ ઠાકુરની એહ છે આણા, એ અમે આજ કરીશું રે; અહો અહો સાધુજી સમતાના દરિયા, મુનિ ધ્યાન થકી નવિ ચલિયા રે. ૧ મુનિવર મનમાંહિ આણંદ્યા, પરિષહ આવ્યો જાણી રે; કર્મ ખપાવવાનો અવસર એહવો, ફરી નહીં આવે પ્રાણી રે. અહ૦ ૨ એતો વળી સખાઈ મલીયો, ભાઈથકી ભલેરો રે; પ્રાણી તું કાયરતા પરિહરજે, જિમ ન થાયે ભવ ફેરો રે. અહ૦ ૩ રાય સેવકને તવ કહે મુનિવર, કઠણ ફરસ મુજ કાયા રે; બાધા રખે તુમ હાથે થાયે, કહો તિમ રહીએ ભાયા રે. અહો૦ ૪ ચારે શરણાં ચતુર કરીને, ભવ ચરમ આવતું રે; શુકલધ્યાનશું તાન લગાવ્યું, કાયાને વોસિરાવે રે. અહો૦ ૫ ચડચડ ચામડી તેહ ઉતારે, મુનિ સમતારસ ઝીલે રે; ક્ષપકશ્રેણિ આરોહણ કરીને, કઠિણ કરમને પીલે રે. અહો૦ ૬ ચોથું ધ્યાન ધરંતા અંતે, કેવળ લઈ મુનિ સિધ્યા રે; અજર અમર પદ મુનિવર પામ્યા, કારજ સઘળાં સિધ્યા રે. અહો૦ ૭ એહવે તે મુહપત્તિ લોહીએ ખરડી, પંખીડે આમિષ જાણી રે; લેઈને નાંખી તે રાજદુવારે, સેવકે લીધી તાણી રે. અહ૦ ૮ સેવક મુખથી વાત જ જાણી, બહેને મુહપત્તિ દીઠી રે; નિશ્ચય ભાઈ હણાયો જાણી, હઈડ ઊઠી અંગીઠી રે. અહો- ૯ વિરહ વિલાપ કરે રાય રાણી, સાધુની સમતા વખાણી રે; અથિર સંસાર સંવેગે જાણી, સંજય લીયે રાય રાણી રે. અહ૦ ૧૦ આલોઈ પાતકને સવિ ઇડી, કઠિન કર્મને નિંદી રે; [ સક્ઝાય સરિતા
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________
દુષ્કર તપ કરી કાયા ગાળી, શિવ સુખ લહે આણંદી રે. અહો૧૧ ભવિયણ એહવા મુનિવર વંદી, માનવભવ ફળ લીજે રે; કરજોડી મુનિ મોહન વિનવે, સેવક સુખિયા કીજે રે. અહો. ૧૨ ૩૮. (ખ) ખંધકમુનિની સઝાય (૨)
(ઢાળ-૩)
દુહા
શ્રી મુનિસુવ્રત જિન નમું, ચરણયુગલ કરજોડી સાવFિપુર શોભતું, અરિ સબળા બળ તોડી.. ૧ જિતશત્રુ મહીપતિ તિહાં, ધારિણી નામે નાર ગૌરી ઈશ્વર સુનું સમ, અંધક નામે કુમાર... ૨ સ્વસા પુરંદરા મનોહરૂ, રૂપે જીત્યો અનંગ દિનકર ઈદુ ઉતરી, વસીયો અંગોપાંગ... ૩ કુંભકાર નયરી ભલી, દંડકરાય વરિષ્ઠ જીવ અભવ્યનો દુધી, પાલક અમાત્ય કુધિષ્ઠ.... ૪ માતા પિતા સવિ મલી કરી, પુરંદર કન્યા જેહ આપી દંડક રાયને, પામી રૂપનો છે હ.. ૫ એક દિન વિહરતા પ્રભુ, સાવત્યિ ઉદ્યાન વીસમા ભવિ પ્રતિબોધતા, સમોસર્યા જિનભાણ... ૬ સુણી આગમ ખંધક વિભુ, નમે ભગવંતને આય સુણી દેશના દર્શન લહી, નિજ નિજ સ્થાનક જાય... ૭ કુંભકાર નયરી થકી, કોઈક રાયને કાજ પાલક સાવલ્થિ ભણી, આવ્યો સભાએ રાજ... ૮ પાલક બોલે સાધુડા, અવગણના ભંડાર નિસુણી ખંધક તેહને, દીધી શિક્ષા લગાર... ૯ પાલક ખંધક ઉપરે, થયો રે ક્રોધાતુર પછી તે નિજસ્થાનક ગયો, દંડકરાયને પૂર... ૧૦ એહવે મુનિસુવ્રત કને, નમી બંધક લીયે વ્રત પંચ શત નરની સંગતે, બહુલ કર્યું સુકૃત.. ૧૧
સક્ઝાય સરિતા
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ-૧ બંધક સાધુ વિચાર, આપે વાચના સાર, આજ હો
એક દિન પૂછે મુનિસુવ્રતને જી... ૧ સ્વામી સાધુ સવેશ, જાઉ બેનને દેશ, આજ હો૦
પ્રભુજી આજ્ઞા હવે... ૨ કહે જિન સાધુ સર્વ, મરણાંત હોશે ઉપસર્ગ, આજ હો
નિસુણી ખંધક વિનવેજી... ૩ નવિ જીવિત અમ દુઃખ સહશું મોક્ષના સુખ, આજ હો..
લોક લાયક અમે પામશુંજી... ૪ સ્વામી કહે તે વાર, તુજ વિણ સવિ પરિવાર, આજ હો.
દુ:ખિત તે બહુ થાયરોઇ... ૫ તે સુણી મુનિ પંચ શત, સહ ચાલ્યો ઘેરે આદિત, આજ હો૦
અનુક્રમે નયરી પામીયો... ૬ પૂરવ વૈર સંભાર, ગોપવ્યા સહસ હથિયાર, આજ હો૦
પાલકે તે ઝટ ગહનમાંછ... ૭ ઉઠ તું વાંદવા કાજ, ભાખે અમાત્ય મહારાજ, આજ હો.
કાં તુજ ધારણા કિહાં ગઈજી... ૮ પાંચસે સુભટને સાજ, લેવા આવ્યો રાજ, આજ હો
વેષ ધરી સાધુતણોજી... ૯ પ્રગટ કરી તે શસ્ત્ર, વાંદવા જાઈશ તત્ર, આજ હો૦
હણી તુજ લેશે રાજનેજી.. ૧૦ જોવા આવે રાય, શસ્ત્રની ધોરણી બતાય, આજ હો૦
સ્થાનકે કપટ જ કેળવ્યાંજી... ૧૧
હા -- દેખી ચિતે રાજીયો, ક્રોધે દીસે તમ સર્વ યતિજન બાંધીને, સોપ્યા પાલક ગુસ... ૧ કહે રાજા મંત્રીશ્વરૂ, જે રૂચે તે ધાર હરખ્યો પાલક પામીને, ઉદર જિમ માંજાર... ૨
આ સક્ઝાય સરિતા
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ-૨ તવ પાલક સુખ પામતો, પ્રભળાવો લાલ લાવે ઘાણી સમીપ રે, પ્રભુ ધ્યાવો લાલ કુવચનને તે બોલતો, પ્રભુ પીલીશ યંત્ર તનુ દીપ રે... પ્રભુત્ર ૧ કહે છે તે મંત્રીશ્વરૂ, પ્રભુત્ર એકક શ્રમણને યંત્ર રે પ્રભુ ઘાણી ઘાલી પીલતો, પ્રભુત્ર માઠી બુદ્ધિ અત્યંત રે... પ્રભુ૨ ખંધક શિષ્યોને પિલતાં, પ્રભુ દેખી દાઝે દેહ રે પ્રભુ પાલકે બંધક નિર્બિહથી, પ્રભુત્ર બાંધ્યો ઘાણીએ તેહ રે... પ્રભુત્ર ૩ તે સાધુના ઉછળે, પ્રભુ રૂધિર કેરા બિન્દુ રે, પ્રભુ પાપ તે દેખી અંબ રે, પ્રભુ કંપે સૂરજ ચંદ રે... પ્રભુત્ર ૪ બંધક તો મન લેખવે, પ્રભુત્વ તે અમૃતરસ બિંદુ રે પ્રભુ દુકૃત દેખી સુરનરા, પ્રભુત્ર થર થર કંપે ઈન્દ્ર રે... પ્રભુ ૫ શાત વચને શિષ્યને પ્રભુ નિર્યામે સમતાવંત રે પ્રભુ જીવ તે શરીરથી ભિન્ન છે પ્રભુ, ધરશો નહી દુઃખ સંત રે... પ્રભુત્ર ૬ એ ઉપસર્ગને પામીયા, પ્રભુ, તે પૂરવકૃત કર્મ રે, પ્રભુ સુખ કારણ એ ભોગવો, પ્રભુત્ર કોઈ ન કરશો ગર્વ રે... પ્રભુત્ર ૭ નિર્મમત્વ મન જેહનાં, પ્રભુત્ર નિયમે સદ્ભગવંત રે, પ્રભુ જિમ જિમ પીલે પાપીયો, પ્રભુત્વ તિમ તિમ સમતાવંત રે... પ્રભુત્ર ૮ ઉજ્જવળ ધ્યાને ધ્યાવતાં, પ્રભુ પામે કેવલ તુર્ત રે પ્રભુ એમ તે મંત્રીએ હણ્યા, પ્રભુત્ર મુનિ એક ઉણ પંચ શત રે... પ્રભુત્ર ૯ બંધક બોલે બાળ એ, પ્રભુ દેખી દુ:ખ ન ખમાય રે, પ્રભુ તે કારણ મુજ પ્રથમ તું, પ્રભુત્ર હણ પછી એહની કાય રે... પ્રભુત્ર ૧૦ પાપી પાલક સાંભળી, પ્રભુ દેવાને ઘણું દુઃખ રે પ્રભુ ગુરૂ દેખતાં શીધ્રપણે, પ્રભુ પીલે પાલક મન સુખ રે... પ્રભુત્ર ૧૧ કેવળ પામી મોક્ષને, પ્રભુ વરીયો બાળક શિષ્ય રે, પ્રભુત્વ દેખી ખંધક મુનિવર, પ્રભુત્ર કરે કલ્પાંત મુનીશ રે... પ્રભુ૧૨
દુહા લખિત ભાવ ટળે નહિ, ચળે યદી જો ધ્રુવ કમરખા અપિ નવિ ટળે, કહે વીતરાગ એ ધ્રુવ... ૧
૮૪
સાય સરિતા
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________
'
.
*
કાળી-૩
બાળક માટે વચનથી રે, ન રાખ્યો ક્ષણમાત્ર કરમની જુઓ ગતિ રે, વિપરીત છે કિરતાર... ૧ સપરિકર મુજ શિષ્યને રે, માર્યા એણે દુર રાજા હણવો મંત્રીને રે, ભરીયો કોપે કર... કરમ૦ ૨ જો તે ફળ મુજને હોવે રે, તો દાહક કરનાર થાઓ ભવ મુજ આવતે રે, નિયાણું ક્યું ધરી પ્યાર... કરમ૦ ૩ તવ મૃત બંધક મુનિવરો રે હુઆ અગ્નિકુમાર વાત સુણી એમ ચિંતવે રે, પુરંદરયશા નાર... કરમ૦ ૪ ઓઘો ખરડ્યો રકતથી રે, જાણી ભક્ષને હેત અંબર ચડીય ગીધ ચંચથી રે, પડીયો સ્વસા છે જેત... કરમ૦ ૫ રજોહરણ તે ઓળખી રે, નિજ ભાતનો તે જાણ એ શું કીધું કારમું રે, રાજા પાપી અજાણ... કરમ૦ ૬ વ્રત લહી પરલોક સાધીયો રે, પુરંદરયશા દેવા અવધિયે જાણી કરી રે, અગ્રિમ મૃત્યુ સચિવ... કરમ૦ ૭ દંડક રાયનો દેશ છે રે, કરે પ્રચંડ અગ્નિધાર એકે ઉણા પાંચસે રે, પરિષહ સહ્યાં તિહાં સાર... કરમની જુઓ ગતિ રે ૮
હળા
વધ પરિષહ ઋષિએ ખમ્યા, ગુરૂ બંધક જેમ એ શિવસુખ ચાહો જો જંતુઓ, તો તમે કોય ન કરશો એમ એ સંવત સસ મુનીશ્વરે, વસુ ચંદ્ર વર્ષે પોષ એ માસ ષષ્ટિ પ્રેમ રામે, ઋષભવિજય એમ ભાસ એ... ૧
૩૯. ગજસુકુમાલની સઝાયો (૧) સોના કેરા કાંગરા ને રૂપા કેરા ગઢ રે; કૃષ્ણજીની દ્વારકામાં, જોવાની લાગી રઢ રે, ચિરંજીવો કુંવર તમે ગજસુકુમાલ રે, આ પુરાં પુન્ય પામીયા. ૧ નેમિનિણંદ આવ્યા, વંદન ચાલ્યા ભાઈ રે; ગજસુકુમાલ વીરા, સાથે બોલાઈ રે. ચિરંજીવો ૨
સક્ઝાય સરિતા
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૬
વાણી સુણી વૈરાગ્ય ઉપન્યો, મન મોહ્યું એમાં રે;
શ્રી જૈન ધર્મ વિના, સાર નથી શેમાં રે. ચિરંજીવો૦ ૩ ઘેર આવી એમ કહે, રજા દીયો- માતા રે;
સંયમ સુખે લહું, જેહથી પામું શાતા રે. ચિરંજીવો૦ ૪ મુર્છાણી માડી કુંવર, સુણી તારી વાણી રે;
કુંવર કુંવર કેતાં આંખે, નથી માતા પાણી રે. ચિરંજીવો૦ ૫ હૈયાનો હાર વીરા, તજ્યો કેમ જાય રે;
થાય રે. ચિરંજીવો૦ ૬
થાશે ધુળધાણી રે. ચિરંજીવો૦ ૭ નથી સુખ રે;
દેવનો દીધેલો તુમ વિણ, સુખ કેમ સોના સરિખા વાળ તારા, કંચન વરણી કાયા રે; એહવી રે કાયા એક દિન, સંયમ ખાંડા ધાર, તેમાં બાવીસ પરિષહ જીતવા, છે અતિ દુષ્કર રે. ચિરંજીવો૦ ૮ દુ:ખથી બળેલો દેખું, સંસાર અટારો રે; કાયાની માયા જાણે, પાણીનો પરપોટો રે. ચિરંજીવો૦ ૯ જાદવ કૃષ્ણ એમ કહે, રાજ્ય વીરા કરો રે;
હજારો હાજર ઉભાં, છત્ર શિર ધરો રે. ચિરંજીવો૦ ૧૦
સોનૈયાના થેલા કાઢો, ભંડારી બોલાવો રે;
ઓઘા પાત્રા લાવો વીરા, દીક્ષા દીયો ભાઈ રે. ચિરંજીવો ૧૧ રાજપાટ વીરા તુમે, સુખે હવે કરો રે;
દીક્ષા આપો હવે મને, છત્ર તુમે ધરો રે. ચિરંજીવો૦ ૧૨ આજ્ઞા આપી ઓચ્છવ કીધો, સંયમે લીધો આપે રે;
દેવકી કહે ભાઈ, સંયમ ચિત્ત સ્થાપો રે. ચિરજીવો૦ ૧૩ મુજને તજીને વીરા, અવર માત મત કીજે રે;
કર્મ ખપાવી ઈહભવે, વહેલી મુક્તિ લીજે રે. ચિરંજીવો૦ ૧૪ કુંવરે અંતેઉર મેલી, સાધુવેષ શીદ લીધો રે;
ગુરુ આજ્ઞા લઈને, સ્મશાને કાઉસ્સગ્ગ કીધો રે. ચિરંજીવો૦ ૧૫ જંગલે જમાઈ જોઈને, સોમીલ સસરા કોપ્યા રે;
ખેરના અંગારા લઈને, મસ્તકે સ્થાપ્યા રે. ચિરંજીવો૦ ૧૬ મોક્ષપાઘ બંધાવી સસરાને, દોષ નવિ દીધો રે;
સજ્ઝાય સરિતા
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________
વેદના અનંતી સહી, સમતા રસ પીધો રે. ચિરંજીવો. ૧૭ ધન્ય જન્મ ધયોં તુમે, ગજસુકુમાલ રે; કર્મ ખપાવ્યા તુમે, હૈયે ઘરી હામ રે. ચિરંજીવો. ૧૮ વિનયવિજય એમ કહે, એવા મુનિને ધન્ય રે; કર્મના બીજ બાળી, જીતી લીધું મન્ન રે. ચિરંજીવો. ૧૯
• ૪૦. ગજસુકુમાલની સઝાય (૨) ગજસુકુમાલ મહામુનિજી સ્મશાને કાઉસગ્ગ; સોમીલ સસરે દેખીને જી, કીધો મહાઉપસર્ગ રે, પ્રાણી ધન ધન એહ અણગાર, વંદો વારંવાર રે. પ્રાણી. ૧ પાળ બાંધી શિર ઉપરે જી, ભર્યા અંગારા રે ત્યાંય; ભડભડ જવાળા સળગતી જી, ઋષિ ચડિયા ઉત્સાહ રે. પ્રાણી- ૨ એ સસરો. સાચો સગો છે, આપે મુકિતની પાઘ; ઈણ અવસર ચૂકું નહિ , ટાળું કર્મવિપાક રે. પ્રાણી ૩ મારું કાંઈ બળતું નથી જી, બળે બીજાનું રે એહ; પાડોશીની આગમાં જી, આપણો અળગો ગેહ રે. પ્રાણી. ૪ જન્માક્તરમાં જે કર્યા છે, આ જીવે અપરાધ, ભોગવતાં ભલી ભાત શું છે, શુકલધ્યાન આસ્વાદ રે. પ્રાણી ૫ દ્રવ્યાનલ ભાવાનલે જ, કાયા કર્મ દહંત; અંતગડ હુવા કેવળી છે, ધર્મરત્ન પ્રણમંત રે. પ્રાણી૬
[X] ૪૧. ગજસુકુમાલની સઝાય (૩). સંવેગરંગમાં ઝીલતો રે, મનશું કરે રે આલોચ; પ્રભુવાણી સુણીને થયો રે, દીક્ષા લીયે સોલ વર્ષ. યાદરવરાય ! ધન ધન ગજસુકુમાલ, તેહને કરું વંદના ત્રણ કાળ. ૧ પ્રભુ પાસે સંયમ આદર્યો, તેના ચઢતા છે પરિણામ; મન વચ કાયા વશ કરી રે, જો હું પામુ કેવળજ્ઞાન. ૨ મુકતે જાવા મુનિ ઉતાવળો રે, પૂછે પ્રભુને એમ; કેવલ કયારે આવશે રે, પ્રભુ ભાખે રાત્રે આજ. ૩ સ્મશાનમાં જઈ કાઉસગ્ગ રહ્યા રે, તેણે સાંજે ગજસુકુમાલ;
આ સક્ઝાય સરિતા
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________
બીજા મુનિઓ એમ ચિંતવે રે, ધન બાલમુનિના ભાવ. ૪ મુજ પુત્રી વિણ અવગુણે તજી રે, સોમિલ બ્રાહ્મણ થયો ક્રોધી; સગડી રચે મસ્તક ઉપરે રે, ચઉ દિશિ બાંધી માટીની પાળ. ૫ વેદના જેમ અધિકી વધે રે, વધ્યા શુભ પરિણામ; ચૌદમે ગુણઠાણે ચઢયાં રે, મુનિ પામ્યા કેવળજ્ઞાન. ૬ દેવકી રાણીને થઈ રે, રાત્રી તે વર્ષ હજાર; વાંદવા આવી પ્રભાત સમેરે, પૂછે મારો પ્રાણ આધાર. ૭ પૂછતા પ્રભુ માંડી કહે રે, રાત્રીની વિગત વાત; કૃણ દેખી હૈયુ કુટશે રે, તેણે કર્યો કષિનો ઘાત. ૮ ઉપશમ સુધારસ સેવતા રે, પામ્યા અવિચલ રાજ; મન રંગે સાધુ મહંતના રે, ગુણ ગાવે શ્રી જિનરાજ. ૯
[2] ૪૨. શ્રી ગોશાળાની સજઝાય ? કંચન કેરી કિંમત જ્યારે.. કસોટીએ અંકાય છે.. એમ જ સાચા સંતની.. અગ્નિ પરીક્ષા થાય રે.
મહાવીર ને પણ મલ્યો ગોશાળો.. ૧ એક વખતનો શિષ્ય હતોને.. પછી ભાંડતો ગાળો.. વીરની સાથે વનવગડામાં.. વિચરતો પગપાળો રે.. મહાવી૨૦ ૨ શિષ્ય હતો તે સાથે ફરતો.. સુખ દુઃખ સાથે સહતો.. કઈ કઈ વેળાએ ટાઢ તાપમાં.. ભૂખ્યો તરસ્યો રહેતો રે.. મહાવીર. ૩ ગુરૂની સાથે રહી ગોશાળાએ.. ઘણું મેળવ્યું જ્ઞાન.. જ્ઞાન નહિ જીરવાયું ત્યારે.. ઉભરાયું અભિમાન રે.. મહાવીર. ૪ વીરની જેમ સર્વજ્ઞ પણાનો.. કરવા માંડ્યો ચાળો.. મુજથી બળીયો કોણ છે જગમાં.. ઘણું જાણવા વાળો રે. મહાવીર. ૫ સંત મહાત્મા થઈને બેઠો.. સંઘની સ્થાપના કીધી.. વીરની સાથે હરીફાઈની.. ચેષ્ટા એણે કીધી રે.. મહાવીર૦ ૬ ફરતા ફરતા એકદિવસ ત્યાં.. મહાવીર સ્વામી પધાર્યા.. . લડાઈના રસિયા લોકોએ.. અંગારા સળગાવ્યા રે.. મહાવીર૦ ૭ ગર્જતો ગોશાળો આવ્યો. ભરતી મોટી ફાળો.. ઉશ્કેરાયા વીરના સાધુ. સહન ન થઈ ગાળો રે.. મહાવીર૦ ૮
સક્ઝાય સરિતા
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________
વાદવિવાદે વીફરેલો ત્યાં.. ભાન ભૂલી ને બોલે..
મૌન ધરીને મહાવીર ત્યારે.. મુખથી કશું ન બોલે રે.. મહાવી૨૦ ૯ ગુરુએ શીખવાડેલી વિદ્યા.. ગુરૂ ઉપર અજમાવે..
ભીષણ તેજો લેશ્યા છોડી.. જ્વાલાઓ પ્રગટાવે રે.. મહાવીર૦ ૧૦ વીરની પાસે ચાર ફુદરડી.. ફરતી આગની જ્વાલા..
આગ ન અટકી વીરના અંગે.. ગોશાળાને બાળે રે.. મહાવીર૦ ૧૧ હાથનાં કર્યાં હૈયે વાગે.. ચીસો કારમી પાડે..
બળી જળીને ઘોર પાખંડી.. થયો કોલસો કાળો રે.. મહાવીર૦ ૧૨ આટ આટલું વીત્યું તોયે.. વીરે સમતા ધારી..
મૃત્યું ટાણે પ્રેમ ધરીને.. દીધી શીખામણ સારી રે.. મહાવીર૦ ૧૩ આવા જ્ઞાની ગુરૂ હતા ને આવો હતો ગોશાળો.. “રૂપ” કહે એવા ગુરૂને વાંદો.. ભવજલ પાર ઉતારો રે મહાવીર૦ ૧૪
૪૩. ગોભદ્રશેઠ તથા શાલિભદ્રની ઋણાનુબંધે સજ્ઝાય
(ઢાળ-૪) ઢાળ પહેલી
ચૌદસે બાવન ગણપતિ તેહના પ્રણમીને પાય રે શાલિભદ્ર ગોભદ્ર શેઠના વર્ણવું ગુણ સમુદાય રે... ઋણ મત કરજો રે માનવી દેણું મોટી બલાય રે
દીધા વિણ છટે નહિં કીજે કોટી ઉપાય રે... ઋણમત ૨ સુખમાં કદીય સૂવે નહિં જેહને માથે છે વેર રે
રણીયો ને વ્યભિચારી વળી ઘણું ભણ્યો વળી શૂર રે... ઋણમત ૩ એ પાંચે રહે દૂબળા રાત-દિવસ લહે તાપ રે
ધન્ય ધન્ય ધન્ય મુનિરાજને તજ્યા પાંચે સંતાપ રે... ઋણમત ૪ એક ભવે દશ સો ભવે લીયે લેણદારી તેહ રે
દેણદાર દુ:ખથી દીચે એહમાં નહિ સંદેહ રે... ઋણમત પ રૂપિયો અગ્યારમો પ્રાણ છે લોક કહે સુજાણ રે
લેઈને પાછો વિદીયે ત્યારે દુ:ખે દશ પ્રાણ રે... ઋણમત ૬ માયા મોટી આજીવિકા સગા સણીજા છે હેઠ રે
સજ્ઝાય સરિતા
૮૯
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________
માયા વિના જગમાં બહુ દીઠા કરતાં વેઠ રે... ઋણમત ૭ લહેણું શાલિભદ્ર શેઠજી લીધું એકે સંકેત રે ગોભદ્રશેઠે રે આપીયું પેટી નવાણું સુહેત રે... ઋણમત ૮ દીપવિજય કવિરાજજી પૂરવ સૂરિ મહારાજ રે પૂરવભવ ત્રણ વર્ણવ્યા તિમ વર્ણવું સુસાજ રે... ઋણમત ૯
ઢાળ બીજી જંબુદ્વીપે ભરત મોઝાર જયપુર નગર વસે મનોહાર ગઢમઢ મંદિર રે દીપે માનું અલકાપુર ને ઝીપે... જંબુ) ૧ જયસેન રાજા રે રાજે છત્રપતિ આણ નિષ્કટક છાજે રાણી ગુણવંતી જસ નામ દાયકુલ નિર્મલ ગુણ વિસરામ... જંબુ, ૨ તેહ નગરનો છે રહેવાસી લક્ષ્મી કોટી વજ સુવિલાસી ધનધત્ત નામે રે વાણી અભંગદ્વાર ને સુકૃત કમાણી... જંબુ, ૩ સાત પુત્રને સહુ પરિવારે જૈન ધરમ વાસિત જયકાર તપ-જપ-કિરિયા-વ્રત-પચ્ચખાણ પરભવ સુકૃત તણાં મંડાણ.. જંબુ૦૪ એહવે બીજા નગરનો વાસી રાજપાલ નામે ગુણરાશી જયપુર નગરમાં આવ્યા ધનદત્તશેઠ તણે મન ભાવ્યા... જંબુ) ૫ પુત્ર છે રાજપાલને એક તેજપાલ નામે સુવિવેક તેજપાલને પુત્ર છે ચાર એણીપેરે પુત્ર-પિતા પરિવાર... જંબુર ૬ ધનદત્ત શેઠની રે પાસે વાણોત્તર થઈ રહ્યા ઉલ્લાસે નહિં વાણોતર શેઠ વડાઈ ધારે શેઠજી ધરમ સગાઈ... જંબુ) ૭ માતપિતા સગપણ પરિવાર વાર અનંતી હુઆ અવતાર દીપવિજય કવિરાજ પ્રધાન સાહનીનું સગપણ પુણ્ય નિધાન... જંબુ૦ ૮
ઢાળ ત્રીજી તેજપાલ એક દિન ઈમ ચિંતે તીરથ ને અનુસરીએ જે હથી તરીએ તેહ જ તીરથ સેવી ભવજલ તરીએ ધન્ય જિનશાસન રે તીરથ જગ ઉપગારી ધન્ય-તીરથ ભવજલ તારી...૧ તેહમાં જંગમ થાવર તીરથ દોય ભેદે છે વાર જંગમ તીરથ છે બહુ ભેદે વર્ણવું તેહ ઉદારૂ... ધન્યજિન ૨
૯૦
સક્ઝાય સરિતા
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________
અરિહંત ગણધર નિયમા તીરથ તીર્થપતિ જસ નામ અરિહંત સૂરિ પાઠક મુનિવર ચઉહિ તીરથ ધામ...ધન્યજિન ૩ શ્રુતકેવલી દશપૂર્વી ગણધર પ્રત્યેક બુદ્ધ જિન કહીએ એ ચઉવિહસંઘ તીરથ પ્રભુની આણા શિરપર વહીએ... ધન્યજિન ૪ દરશન નાણ ચરણ એ તીરથ રત્નત્રયી જસ નામ તીરથ સાધુ સાધવી શ્રાવક શ્રાવિકા ગુણ વિસરામ.. તીરથ૦ ૫ દ્વાદશાંગી પ્રવચન સંઘ તીરથ અરિહા ઓપમ જે હવે વિશેષાવશ્યક વળી ભગવતી ટીકા નમો તિત્યસ્સ કહે એહને... તીરથ૦ ૬ જ્ઞાની જ્ઞાન થકી જે તરીઆ પ્રવચન સંઘ પસાય પ્રવચન સંઘ શ્રીતીરથરાજજી નમો- તિત્યસ્સ કહેવાય... તીરથ૦ ૭ એ સહુ જંગમ તીરથ પ્રભુને વંદો વાર હજાર તેજપાલ ઈમ પ્રણમે તીરથ દીપવિજય જયકાર... તીરથ૦ ૮
ઢાળ ચોથી ધ્યાવે થાવર તીર્થને રે તેજપાલ એક ધ્યાન સિદ્ધાચલ ગિરનારજી રે સમેતશીખર બહુમાન રે
ભવિયાં ! વંદો તીરથરાજ જેહથી સીઝે વંછિત કાજરે ભવિયાં ૧ પાંચ કલ્યાણક ભૂમિકા રે બહુ મુનિવર નિર્વાણ પાદુકા પ્રતિમા વંદીએ રે દેખી તે અહિઠાણ રે... ભવિયાં રે તેજપાલ ઈમ ચિંતવી રે હરખ્યો તીરથ કાજ ધનદત્ત શેઠને વિનવે રે અનુજ્ઞા દિયો ગુણરાજ રે... ભવિયાં ૩ અગીયાર હજાર ને પાંચસે રે તેત્રીસ સોનૈયા લીધા નામે ઉધારે લખાવીને રે પંથે પ્રયાણ તે કીધ રે... ભવિયાં જ યાત્રા કરી ઘેર આવતાં રે મારગમાં તેજપાલ મરણ લહું શુભગતિ હુઈ રે દેણાનો રહ્યો અંજાલ રે... ભવિયાં ૫ ધનદત્તશેઠ મરણ લહી રે સંગમો થયો ગોવાળ મુનિદાન ખીર પ્રભાવથી રે હુઓ શાલિભદ્ર પુણ્યપાલ રે. ભવિયાં ૬ તેજપાલ તીર્થ પ્રભાવથી રે ગોભદ્રશેઠ હુઓ નામ પુત્રપિતા દોય અવતર્યા રે રાજગ્રહી શુભ કામ રે... ભવિયાં ૭ દેણું તેજપાલ ભવતણું રે દીધું શેઠ ગોભદ્ર
સક્ઝાય સરિતા
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________
લેણું ધનદત્ત ભવ તણું રે લીધું તે જણ શાલિભદ્ર રે... ભવિયાં ૮ પેટીનવાણું નિત દીયે રે સ્વર્ગથી પુત્રને કાજ માતાને બત્રીસ ભારજા રે વિલસે પુણ્યનાં રાજ રે... ભવિયાં ૯ કોઈ રાગે કોઈ રોષથી રે લહેણું લીયે સહુ કોય તે માટે ઋણ મત કરો રે એહ શિખામણ જોય રે. ભવિયાં ૧૦ ગુર્જર દેશનો શેઠજી રે શાલિભદ્ર ઓપમ જામ હેમાભાઈના રાજમાં રે કીધો વર્ણન ખાસ રે. ભવિયાં ૧૧ હેણાદેણા ઋણ ઉપરે રે વરણી એહ સઝાય સંવત અઢાર એકાએ રે દીપવિજય કવિરાય રે.. ભવિયાં ૧૨
[2] ૪૪. ગૌતમસ્વામીના વિલાપની સઝાયો (૧) તારા વિના વીર ! કોની સાથે બોલશું ? મશાનવત લાગે છે આ સંસાર જો વિધ વિધ શાસ્ત્રતણો આલાપ કરૂં કિહાં
ભોજન પણ નવિ ભાવે તુમ વિના નાથ જો... તારા ૧ કાર્ય સકલ કરવા તુજ અનુમતિ માગતો એવી હે વીર ! કોનાથી પ્રાપ્ત જ થાય જો પ્રેમ પ્રકર્ષે હર્ષ હતો મુજ અંતરે નિરાશ્રય કરી આપ ચાલ્યા શિવ સ્થાન જો અમૃત અંજન સમ પ્રભુ દર્શન તાહરૂ કરવા અતિઅમ અંતર ઈચ્છા થાય જો સ્વામી નિરાગી છતાં હું તમને વિનવું શિષ્ય ગણી લ્યો સાથે દીન દયાલ જો રાગદશાએ બંધન આ સંસારનું એહવી તારી વાણીનો વિસ્તાર જો આજ ખરેખર અનુભવથી અવગાહી મેં બાહ્ય દષ્ટિથી સ્વામી શિષ્ય ગણાય જો કોના વીર ને કોના સ્વામી જાણવા શ્રીયુત ગૌતમ એ ભાવે તદ્રુપજો નિજસ્વરૂપી કેવલ કમલા તું હર્યો ભવિ ! પ્રગટાવો એ ભાવે નિજ રૂપ જો
• [2] ૪૫. ગૌતમસ્વામીની સઝાય (૨) હે ઈન્દ્રભૂતિ ! તારા ગુણો કહેતાં હરખ ન માય રે, હે ગુણદરિયા ! સૂરવધુ કરજોડી તુમ ગુણ ગાય રે. જે શંકર વિરંચીની જોડી, વળી મોરલીધરને વિછોડી,
તે જિનજી સાથે પ્રીત જોડી. હે ઈન્દ્રભૂતિ. ૧
હર
સઋાય સરિતા |
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________
વેદના અર્થ સુણી સાચા, વીરના ચેલા થયા જાયા,
કોઈ લબ્ધિએ ન રહ્યા કાચા. હે ઈન્દ્રભૂતિ૦ ૨ પરિગ્રહ નવવિધના ત્યાગી, તુમચી જાગરણ દશા જાગી,
ધર્મધ્યાન શુક્લધ્યાનના રાગી. હે ઈન્દ્રભૂતિ ૩ અનુયોગ ચારના બહુ જાણ, તેને નિર્મળ પ્રબળ તુજ નાણ,
અમૃત રસ સમ મીઠડી વાણ. હે ઈન્દ્રભૂતિ૦ ૪ જે કામરૃપને રમવા દડી, ત્રણ ગતિ ત્રિવટે તેહ પડી,
તે રમણી તુજને નવ નડી. હે ઈન્દ્રભૂતિ૦ ૫ અતિ જાગરણ દશા જ્યારે જાગી, ભાવઠ સઘળી ત્યારે ભાગી, કહે ધર્મજિત નોબત વાગી. હે ઈન્દ્રભૂતિ૦ ૬
૪૬. ગૌતમસ્વામીના વિલાપની સજ્ઝાય (૩) આધાર જ હતો રે એક મને તાહરો રે હવે કોણ કરશે રે સાર ? પ્રીતડી હતી રે પહેલા ભવ તણીરે તે કેમ વિસરી રે જાય ?..આધાર૦ ૧ મુજને મેલ્યો રે ટળવળતો ઈહાં રે કોઈ નહીં આંસુ લૂનાર
ગૌતમ કહીનેરે કોણ બોલાવશે રે કોણ કરશે મોરી સાર ?.. આધાર૦ ૨ અંતર જામી રે અણઘટતું કર્યું રે મુજને મોકલીયો ગામ
અંતકાળે રે હું સમજ્યો નહિં રે જે છેહ દેશે મુજ આમ... આધાર૦ ૩ ગઈ હવે શોભા રે ભરતના લોકની રે હું અજ્ઞાની રહ્યો છું આજ કુમતિ મિથ્યાત્વી રે જિમ તિમ બોલશે રે કુણ રાખશે મોરી લાજ.. આધાર૦ ૪ વળી શૂલપાણી રે અજ્ઞાની ઘણો રે આપ્યુ તુજને રે દુ:ખ કરૂણા આણીરે તેહના ઉપરે રે આપ્યું બહોળું રે સુખ... જે અઈમુત્તો રે બાળક આવીયો રે રમતો જળયું રે તેહ કેવળ આપી રે આપ સમો ફીયો રે એવડો શ્યો તસ નેહ... આધાર૦ ૬ જે તુજ ચરણે રે આવી ડંસીયો રે કીધો તુજને ઉપસર્ગ
સમતાવાળી રે તે ચંડકોશીયે રે પામ્યો આઠમો રે સ્વર્ગ... આધાર૦ ૭ દિન બ્યાસીના રે માત પિતા હુવા રે બ્રાહ્મણ બ્રાહ્મણી દોર શિવપુર સંગી રે તેહને તે કર્યા રે મિથ્યામલ તસ ધોય... ચંદન બાળા રે અડદના બાકુળા રે પડિલાલ્યા તુમે સ્વામ તેહને કીધી રે સાહુણીમાં વડી રે પહોંચાડી શિવ ધામ...
સજ્ઝાય સરિતા
આધાર૦ ૫
આધાર૦ ૮
આધાર૦ ૯
૯૩
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________
અર્જુન માળી રે જે મહા પાતકી રે કરતો મનુષ્ય સંહાર તે પાપીને પ્રભુ તમે ઉદ્ધર્યો રે કીધો ઘણો સુપસાય... આધાર૦ ૧૦ જે જલચારી રે હતો એક દેડકો રે તે તુમ ધ્યાન સહાય સોહમ વાસી રે તેં સુરવર કીયો રે સમકિત કરે સુપસાય... આધાર૦ ૧૧ અધમ ઉદ્ધાર્યા રે એહવા તેં ઘણા રે કહું તસ કે'તા રે નામ માહરે તારા નામનો આશરો રે તે મુજ ફળશે રે કામ... આધાર૦ ૧૨ હવે મેં જાણ્યું રે પદ વીતરાગનું રે જો તે ન ધર્યો રે રાગ રાગ ગયેથી ગુણ પ્રગટયા સવે રે તુજ વાણી મહા ભાગ...આધાર૦ ૧૩ સંવેગ રંગી રે સપક શ્રેણીએ ચડ્યા રે કરતા ગુણનો જમાવી કેવલ પામ્યા રે લોકાલોકના રે દેખે સઘળા રે ભાવ... • આધાર૦ ૧૪ ઈદ્ર તિહાં આવી રે જિન પદે થાપીયા રે દેશના દીયે અમૃતધારા પર્ષદા બોધી રે આતમ રંગથી રે વરીયા શિવપદ સાર... આધાર૦ ૧૫ ?
૪૭. ચંદનબાળાની સઝાયો (૧) વીર પ્રભુજી પધારો નાથ, વીર પ્રભુજી પધારો, વિનંતી મુજ અવધારો નાથ, વીર પ્રભુજી પધારો; ચંદનબાળા સતી સુકુમાળા, બોલે વચન રસાલા, હાથ અને પગમાં જડ દીયા તાળા, સાંભળો દીનદયાળા. નાથ વીર. ૧ કઠણ છે મુજ કર્મની કહાણી, સુણો પ્રભુજી મુજ વાણી; રાજકુંવરી હું ચૌટે વેચાણી, દુઃખ તણી નથી ખામી. નાથ વીર. ૨ તાત જ મારો બંધન પડીયો, માતા મરણ જ પામી; મસ્તકની વેણી કતરાણી, ભોગવી મેં દુ:ખ ખાણી. નાથ વીર૩ મોઘી હતી હું રાજ કુટુંબમાં, આજે હું ત્રણ ઉપવાસી; સુપડાને ખૂણે અડદના બાકુલા, શું કહું દુ:ખની રાશિ. નાથ વીર૦ ૪ શ્રાવણ ભાદરવા માસની પેરે, વસરે આંસુડાંની ધારા; ગદ્દ કંઠે ચંદનબાળા, બોલે વચન કરૂણા. નાથ વીર૦ ૫ દુ:ખ એ સઘળું ભલું પૂર્વનું, આપના દર્શન થાતા; દુઃખ એ સઘળું હૈયે જ આવે, પ્રભુ તુમ પાછા જાતા. નાથ વીર૦ ૬ ચંદનબાળની અરજ સુણીને, નીર નયનમાં નિહાળે; બાકુળા લઈ વીર પ્રભુજી પધારે, યા કરી દીનદયાળે. નાથ વીર. ૭
સક્ઝાય સરિતા ,
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________
સોવન કરી ત્યાં થઈ વૃષ્ટિ, સાડી બાર કોડી સારી; પંચ દિવ્ય તત્કાલે પ્રગટ્યા, બંધન સર્વ વિદારી. નાથ વીર. ૮ સંજમ લઈને કાજ સુધાર્યા, ચંદનબાળા કુમારી; વીર પ્રભુની શિષ્યા પહેલી, પંચમહાવ્રત ધારી. નાથ વીર૦ ૯ કર્મ ખપાવી મુકિત સીધાવ્યા, ધન્ય સતી શિરદાર; વિનયવિજય કહે ભાવ ધરીને, વંદું હું વારંવાર. નાથ વીર૦ ૧૦ [2] ૪૮. ચંદનબાળાની સઝાય (૨)
(વીર પ્રભુનો ચૂડો)
(રાગ : ઓલી ચંદનબાળાને બારણે) તારા મુખડા ઉપર જાઉં વારી રે, વીર મારાં મન માન્યા, તારા દર્શનની બલિહારી રે વીર, મુઠી બાકુળા માટે આવ્યા રે;
મને હેત ધરી બોલાવ્યા રે. વીર. ૧ પાયે કીધી ઝાંઝરની ઝણ વીર, માથે કીધી મુગટની વેણ રે; વીર. પ્રભુ શાસનનો એક રૂડો રે વીર. મેં તો પહેર્યો તારા નામનો ચૂડો રે. ૨ એ ચૂડો સદાકાળ છાજે રે, વીર. મારા માથે વીર ધણી ગાજે રે; વીર. મને આપી જ્ઞાનની હેલી રે વીર. પહેલા થયા ચંદનબાળા ચલી રે. ૩ એને ઓઘો મુહપત્તિ આલ્યા રે વીર. તિહાં મહાવીર વિચરતાં આવ્યા રે; મને આપી જ્ઞાનની હેલી રે, વીર. બીજા થયાં મૃગાવતી ચલી રે. ૪ તિહાં દેશના અમૃત ધારા રે, વીર. ભવિ જીવનો કીધો ઉપકાર રે; વીર. ચંદ્ર સૂર્ય મૂળ વિમાને આવ્યા રે વીર. ચંદનબાળા ઉપાશ્રયે આવ્યા રે. ૫ ચંદ્ર સૂર્ય સ્વસ્થાને જાય રે વીર. મૃગાવતી ઉપાશ્રયે આવ્યા રે; વીર. ગુરુણીજી બાર ઉઘાડો રે વીર. ગુરુણીએ કીધો તાડો રે. ૬ ગુરુણીને ખમાવવા લાગ્યા રે, વીર. કેવળ પામ્યા ને કર્મ ભાગ્યા રે; એણે આવતાં સપને દીઠો રે, વીર. ગુરુણીજીનો હાથ ઊંચો લીધો રે. ૭ ગુરુણીજી ઝબકીને જાગ્યા રે, વીર. સાધ્વીને પૂછવા લાગ્યા રે; વીર. તને એ શું કેવળ થાય રે, વીર. ગુરુણીજી તમારે પસાય રે. ૮ ચંદનબાળા ચેલીને ખમાવ્યા રે,વીર તિહાં ખામતાં તે કેવળ પામ્યા રે; વીર. ગુરુણી ને ચેલી મોક્ષ પાયા રે,વીર તેમ પવવિજય ગુણ ગાયા રે. ૯
૪૯. ચંદ્ઘબાળાની સઝાય (૩) બાલકું વારી ચંદનબાળા બોલે બોલ રસાળા રે
સક્ઝાય સરિતા
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________
રૂ૫ અનુપમ નયણ વિશાળ ગંગાજળ ગુણ માલા રે... બાલ૦ ૧ શેઠ ધનાવહ મંદિર આણી બેટીની પરે જાણી રે અણખ અદેખાઈ મનમાં આણી તસ ઘરણી દુહવાણી રે... બાલ૦ ૨ મૂળા કુમતિતણી છે કુંડી ચંદના મસ્તક મૂડી રે બેડી જડીને જોઈ મતિ ઊંડી તાળું દેતી ભૂંડી રે... બાલ૦ ૩ આયો શેઠ ત્રણ દિન અંતે દિવસ બપોરે ચડતે રે અડદ બાકુળા દઈ એકાંતે સુપડા ખૂણે ખાંતે રે... બાલ૦ ૪ પાંચ દિન ઉણો છમાસી તપ અભિગ્રહ વીર અભ્યાસી રે આવ્યા આંગણે યોગવિલાસી દેખી કુંવરી ઉલ્લાસી રે... બાલ૦ ૫ એક પણ ઉબરા બહાર રાખી નયણે આંસુડા નાખી રે બાકુલા પડિલાભા મન સાખી મુક્તિતણી અભિલાષી રે.. બાલ૦ ૬ સાડી બાર કોડિ પરસિદ્ધિ વૃષ્ટિ સોમૈયાની કીધી રે અનુક્રમે સંયમ કમળા લીધી મૃગાવતીને દીક્ષા દીધી રે... બાલ૦ ૭ એક દિન વીર કૌશંબી આવ્યા ચંદ્ર સૂરજ મન ભાયા રે મૂળ વિમાને વાંદવા આવ્યા તેજ અધિક તસ કાયા રે.. બાલ૦ ૮ ઉઠો સ્થાનક આપણે ચેલી જાશું બે જણ વહેલી રે એવી વાણી મેલી ન વિજયે આવી ગુરણી એકલી રે.... બાલ૦ ૯ ઘોર ઘાટ અંધારે આઈ રહી પગે લગાઈ ખમાઈ રે કેવલ લઈ નિજ કર્મ ખપાઈ ગુરૂણીએ ખબર ન પાઈ રે... બાલ૦ ૧૦. હાથ ઊંચો લઈ ચંદના જગાઈ આવે નાગ ઉજાઈ રે તે અંધારે ખબર કિમ પાઈ કેવલજ્ઞાન ઉપાઈ રે... બાલ૦ ૧૧ મેં એ કીધી માઠી કરણી જ્ઞાનીની આશાતના કરણી રે ચેલી પગે લાગે તસ ગુરૂણી તું હીજ તારણ તરણી રે... બાલ૦ ૧૨ ગુરૂણી ચેલી કર્મ વિછોડી પહોંચી મુકિતશું જોડી રે નય વિજય પંડિતની જોડી, શિષ્ય કુંવર કહે કરજોડી રે...
બાલ૦ ૧૩ ૫૦. ચંદ રાજાની સજઝાયો (૧) આભારે નગરી ઉદ્યાનમાં જીહ મુનિસુવ્રત જિનરાજ વિચરંત આવી સમોસર્યા જીહો તિહાં મિલિયા સુરનર રાજ
સક્ઝાય સરિતા
૯૬
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________
આજ સવાછ વહિત કાજ જીહ હવે લહેસુજી વંછિત રાજ
હિતકારી રે સુણો દેશના અહો આભા. ૧ પ્રભુ રે આગળની વારતા હો સાંભળીને નૃપચંદ બહુ પરિવારે પરવય જીહો વાંદી બેઠોજી પામી આણંદ આજ ઉલટ્યાંજ હરખના વૃંદ જીહો આજ પ્રગટયોજી પુણ્યનો કંદ ૨ કહે રે પ્રભુ સુણો પ્રાણીઆ શહો ચેતો ચિત્ત મઝાર તન ધન જોબન કારિખું જીહો તે જાતાજી ન લાગે વાર શું મોહયાજી અથિર સંસાર છો તમે છાંડજ્યોજી વિષય વિકાર જિન રે વાણી સુણી ચંદજી જીહા પામ્યા મને વૈરાગ ૩ કહે પ્રભુ મુજને ઉદ્ધરો જીહો જીમ પામોજી ભવ જલત્યાગ વળી ટળે મોહનો દાગ જો જે હથી ઉપજે છ શિવવધુરાગ પ્રભુ રે વાંદી ઘરે આવીયા હો તેડી ગુણાવલી નારિ વળી તેડી પ્રેમલા લચ્છી કહો કહે લેસ્ડ જી મહાવત સારિ ૪ પરિહરશ્યજી આશ્રવભાર જીહો આદરસૂજી પંચ આચાર નારિ કહે પીઉ વ્રતતણી જીહો વાત મ કાઢો આલ હૃદય વિમાસીને જૂઓ છો લઘુવય છે જી તુમતણાં બાલ કુણ કરસ્યજી તેહની સંભાલ અહો આવી નડસેઝ વેરીના સાલ ૫ ચંદ રે કહે સુણો હે પ્રિય ! જીવો એ સવિ મોહની જાળ કહેના છોરૂ રે કહેના વાછરૂ જીહો દીસે છે આળ પંપાલ અમચ્છે છાંડસુજી સકલ જંજાલ જીહો ચારિત્ર લેસ્જી થઈ ઉજમાલ ૭ કહે રે ગુણાવલી પ્રેમલા જહો સો વરસ વિયોગ દુ:ખ દીધું વામા તજી જીહો તે તો હોસ્પેન્ડ કર્મનો ભોગ હવે મિલિયોજ પુષ્ય સંયોગ જીવો મત દાખોજી સ્વામી વિયોગ ૮ ગુણવંતા રે પિઉઘરે રહ્યો છો આ સુર રે અસુર કિન્નર ભવે જો ભોગવ્યા ભોગ અપાર છો નવિ પામ્યોજી ભવતણો પાર ૯ જોરે પ્રિઉ તુમે વ્રત ગ્રહો તો અચ્છે પિણ તુમ્હ સંગ ચારિત્ર લેઈને પાળસુ નિરતિ ચારેજી ધરિય ઉમંગ જીહો મન ભીનુંજી વૈરાગ્યને રંગ
અહે કરસ્યુંજી વિરતિનો સંગ હો રાજ્ય રે ઠવી નિજ પુત્રને જીહો સુમતિ મંત્રી ચંદરાય
[ સક્ઝાય સરિતા
૯૭
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________
શિવનટ શિવમાલા વલી જીહો રાણી સાતસેંજી પ્રીઉ સંગ થાય મલિ આવેછ જિહાં જિનરાય જીહો સંયમ લીધુંજી અતિ સુખદાય ચંદ રે સુમતિ પ્રેમલાલચ્છી જીહ ચોથી ગુણાવલી નારિ કેવલ લહી મુગતે ગયા તો બીજા જીવને એક અવતાર તે સીઝસેજી વિદેહ મઝારિ જીહો સવિ પામ્યાંજી ભવતણો પાર ૧૨ ચંદ રે ઋષિ ગુણગાઈઆ છો લીંબડી રહી ચોમાસ સૌભાગ્ય કહે મહિમા ઘણો છો સંઘને હોજોજી લીલ વિલાસ ગુણાવલીજી પૂગજો આસ હો ધરિ લખમી કરજો નિવાસ ૧૩ ૫૧. ચંદ રાજાએ ગુણાવલીને લખેલો પત્ર (૨)
(ઢાળ-૨)
ઢાળ ૧ સ્વસ્તિ શ્રી મરૂદેવીના પુત્રને કરૂં રે પ્રણામ જેહથી મનવાંછિત ફલ્યાજી ઉપગારી ગુણધામ...
ગુણવંતી રાણી વાંચજો લેખ ઉદાર ૧ સ્વસ્તિ શ્રી આભાપુરેજી સર્વે ઉપમા ધીર પટરાણી ગુણાવલીજી સજજન ગુણે ગંભીર.. શેણવંતી ૨ શ્રી વિમલાપુર નયરથીજી લીખીતંગ ચંદ નરિંદ હિત આશિર્વાદ વાંચજોઇ મનમાં ધરી આનંદ... શેણવંતી) ૩ અહીં તો કુશલ ક્ષેમ છે જ નાભિનંદન સુપસાય જગમાં જશકીર્તિ ઘણીજી સુરનર સેવે છે પાય... શેણવંતી૦ ૪ તુમચા ક્ષેમકુશલ તણોજી કાગળ લખજો સદાય મળવું જે પરદેશમાં તે તો કાગળથી રે થાય... શેણવંતી ૫ સમાચાર એક પ્રીછજોજી મોહન ગુણમણિમાળ ઈમાં તો સુરજ કુંડથીજી પ્રગટી છે મંગલમાળ... શેણવંતી ૬ તેહની હર્ષ વધાઈનોજી રાણી એ જાણજો લેખ જો મનમાં પ્રેમ જ હુવે તો લખજો કાગળ દેખ... શેણવંતી ૭ તુમ (સ્વજન) સજ્જન ગુણ સાંભળેજ ક્ષણ-ક્ષણમાં સો વાર પણ તે દિન નવિ વિસરેજી કણેરની કંબા બે ચાર... શેણવંતી ૮
८८
સક્ઝાય સરિતા
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________
જાણી નહીં મુજ પ્રીતડીઝ થઈ તું સાસુને આધીન તે વાતો સંભારતાં મન પામ્યું છે રે દિન્ન... શેણવંતી, ૯ પણ તું શું કરે કામિનીજી શું કહીએ તુજ નાર સ્ત્રી હોવે નહિં કોઈનીજી ઈમ બોલે છે સંસાર... શેણવંતી ૧૦ સુતા વેચે કંતને જી હણે વાઘને ચોર બીએ બીલાડીની આંખથીજી એહવી નારી નિષ્ફર... શેણવંતી ૧૧ ચાલે વાંકી દ્રષ્ટિથીજી મનમાં નવા-નવા સંચ એ લક્ષણ વ્યભિચારીનાં પંડિત બોલે પ્રપંચ... શેણવંતી ૧૨ એક સમજાવે નયણથીજી એક સમજાવે રે હાથ એહ ચરિત્ર નારી તણાંજી જાણે શ્રી જગનાથ... શેણવંતી) ૧૩ આકાશે તારા ગણેજી તોલે સાયરના નીર. પણ સ્ત્રી ચરિત્ર ન કહી શકે છે સુરગુરૂ સરિખો રે ધીર... શેણવંતી ૧૪ ક્યુટી-નિસ્નેહી કહીજી વલી તે નારી સર્વ ઈંદ્ર-ચંદ્રને ભોળવ્યાજી આપણે કરીએ શ્યોગર્વ... શેણવંતી ૧૫ નદીના નીર ભુજબળે રેજી કહેવાય છે રે અનાથ એક વિષયને કારણેજી હણે કંથ નિજ હાથ... ગુણવંતી૧૬ ગામમાં બીહે ધાનથીજી વનમાં ઝાલે છે વાઘ નાશે દોરડું દેખીને પકડે ફણીધર નાગ..
ગુણવંતી ૧૭ ભર્તુહરિ રાજા વળીજી વિક્રમરાજ મહાભાગ તે સરિખા નારી તણાજી કદીએ ન પામ્યા તાગ.. ગુણવંતી ૧૮ તો રાણી તુજ શું કહું એ છે સંસારની રીત પણ હું એમ નવિ જાણતોજી તુજને એહવી અવિનીત... ગુણવંતી ૧૯ તુજને ન ઘટે કામિનીજી કરવો અંતર એમ મારી પ્રીત ખરી હતી તે પલટાણી કેમ... ગુણવંતી) ૨૦ મુજથી છાની ગોઠડીજી સાસુથી કરી જેહ-" જિમ વાવ્યાં તિમ તે લણ્યાછ ફલ પામી તું એહ... ગુણવંતી ૨૧ હું વ્હાલો નહિં તાહરેજી વ્હાલી સાસુ છે એક તો વહુને સાસુ મલીજી મોકળે મહાલજો છેક.. ગુણવંતી ૨૨ દોષ કિસ્યો તુઝ દીજીએ જી જોતાં હિયડે વિમાસ
-
d, સક્ઝાય સરિતા
૯૯
U
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભાવિ ભાવ મટે નહિછ લખિયા જે કર્મ તમાસ... ગુણવંતી ૨૩ તુજ અવગુણ સંભારતાં મનમાં આવે છે રોષ પ્રીતિ દશા સંભારતાં બહુ ઉપજે છે સંતોષ... ગુણવંતી ૨૪ કાગળ થોડો ને હિત ઘણુંજી મુજથી લખીયું ન જાય સાગરમાં પાણી ઘણુંજી ગાગરમાં ન સમાય.. ગુણવંતી૨૫
અર્થ સમશ્યા ૧” ગણુની પહેલાં નીપજે પીળું તરૂવર તાસ; પહેલે ચોથી માતાજી તે છે તમારી પાસ.. ગુણવંતી૨૬
“ઉત્તર” (જીવ) “સમશ્યા-૨” દો નારી અતિ શ્યામળીજી પાણીમાંહે વસંત તે તુજ સજ્જન દેખવાજી, અલજો અતિશે ધરત... ગુણવંતી૨૭
ઉત્તર” (આંખની કીકી)
“સ” ૩.
મઠમાણે તાપસ વસેજી, વિચે દીયે રે જીકાર; તુમ-અમ એહવી પ્રીતડીજી, જાણે છે કીરતાર...
ગુણવંતી ૨૮ ઉત્તર (મજીઠ)
“સ” ૪. સાત-પાંચ ને તેરમાંજી, મેળવજો દોય ચાર; તેહની પાસે તુમે વસ્યા, સ્નેહ નહી લગાર...
ગુણવંતી ૨૯ ઉત્તર (૩૧ માણસ)
ગુણવંતી ૩૦
એ ચારે સમસ્યા તણોજી, કરજો અર્થ વિચાર; પ્રીતિ દશા જિમ ઉલ્લસેજી, પ્રગટે હર્ષ અપાર... કાગળ વાંચી એહનોજી લખજો તુરત જવાબ સાસુને ન જણાવશોજી જો હોય ડહાપણ આપ... વલી હલકારા મુખ થકીજી સહુ જાણજો અવદાત કાગળથી અધિકી ઘણીજી કહેશે મુખથી વાત... ઈણિપરે ચંદ નરેશરેજી લખીઓ લેખ શ્રીકાર દીપવિજય કહે સાંભળોજી આગળ વાત રસાળ..
ગુણવંતી ૩૧
ગુણવંતી ૩૨
ગુણવંતી ૩૩
૧00
સાર
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________
દુહા
શ્રી વરદા જગદંબિકા શારદા માત દયાળ, સુર-નર જસ સેવા કરે વાણી જાસ રસાળ... ૧ ત્રિભુવન મેં કિરતિ સદા વાહન હંસ સુહાય, જડ બુદ્ધિ પલ્લવ ક્રિયા બહુ પંડિત કવિરાજ... ૨ પુસ્તક વીણા કર ધરે શ્રી અંજારી ખાસ, કાશ્મીર ભવઅચ્ચ મે, તેહનો ઠામ નિવાસ... ૩ શ્રીજગદંબા પદ નમી વર્ણવું બીજો લેખ, શ્રોતાને સુણતાં થકાં પ્રગટે હર્ષ વિશેષ... ૪ ચંદ લેખ વાંચી કરી ગુણાવલી નિજનાર, કંથને લેખ લખે શ્રીકાર... ૫
ઉત્તર પાછો
ઢાળ ૨
સ્વસ્તિ શ્રી વિમલાપુરે વીરસેન ફુલચંદ રે રાજ રાજેસર રાજિયા સાહિબ ચંદ નરિંદ રે, વાંચજો લેખ મુજ વાલહા શ્રી આભાપુરી નયરથી હુકમી દાસી સકામ રે
લિખિતં રાણી ગુણાવલી પ્રીછજો મારી સલામ રે... વાંચજો ૨ સાહિબ પુણ્ય પસાયથી ઈહાં છે કુશલ કલ્યાણ રે
વ્હાલાના ક્ષેમકુશલ તણાં કાગળ લખજો સુજાણ રે... વાંચજો ૩ સમાચાર એક મુજ પ્રીછજો ક્ષત્રિય વંશ વજીર રે
મુજ દાસીની ઉપરે કૃપા કરી વડ ધીર રે... વાંચજો ૪ વ્હાલાએ જે લેખ મોકલ્યો સેવક ગિરધર સાથ રે ક્ષેમકુશળે તે આવિયો પહોંચ્યો છે હાથોહાથ રે... વાંચજો પં વ્હાલાનો કાગળ દેખીને ટળીયા દુ:ખના વૃંદ રે પિયુને મળવા જેટલો ઉપજ્યો છે આનંદ રે... વાંચજો ૬ સુરજ કુંડની મ્હેરથી સફલ થયો અવતાર રે
તે સહુ કુશલ કલ્યાણના આવ્યા છે સમાચાર રે... વાંચજો ૭ સોલ વરસના વિયોગનું પ્રગટ્યું તે દુ:ખ અપાર રે
કાગળ વાંચતાં-વાંચતાં ચાલી છે આંસુડાની ધાર રે... વાંચજો ૮ જે વ્હાલાએ લેખમાં લખીયા ઓળંભા જેહ રે
સજ્ઝાય સરિતા
૧૦૧
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________
મુજ અવગુણ જોતાં થકાં થોડા લખિયા છે એહ રે... વાંચજો ૯ સાહિબ લખવા જોગ છો હું સાંભળવા જોગ રે જેહવા દેવ તેહવી સેવના સાચી કહેવત લોક રે... વાંચજો ૧૦ સમસ્યા ચાર લખી તુમે તે સમજી છું સ્વામ રે મનમાં અર્થ વિચારતાં હરખે છે આતમ રામ રે... વાંચજો ૧૧ હું તો અવગુણની ભરી અવગુણ ગાડાં લાખ રે જેમ કોઈ વાયુ જોગથી બગડી આંબા શાખ રે... વાંચજો ૧૨ મુજ અવગુણ જોતાં થકા આવવી ન જોઈએ મહેર રે પણ ગિરૂઆ ગંભીર છો જેહવી સાગર લહેર રે... વાંચજો ૧૩ ગિરૂઆ સહેજે ગુણ કરે કંત અકારણ જાણ રે જલ સીંચી સરોવર ભરે મેઘ ન માગે દાણ રે... વાંચજો ૧૪ પથ્થર મારે છે તેહને ફલ આપે છે આંબ રે તેમ તુમ સરિખા સાહિબા, ગિરૂઆ ગુણની લંબ રે... વાંચજો ૧૫ કાપે ચંદન તેહને આપે સુગંધ અપાર રે મુજ અવગુણ ન આપ્યા હિયે ધન્ય-ધન્ય તુમ અવતાર રે...વાંચજો ૧૬ મુજ સરિખી કોઈ પાપિણી દીસે નહિ સંસાર રે માન્યું સાસુનું કહ્યું છેતરીયો ભરથાર રે... વાંચજો ૧૭ મેં જાણ્યું નહિ એહવું હું તો ભોળી નાર રે સાસુને કાને ચઢી સમજી નહીં લગાર રે... વાંચજો ૧૮ મેં આગળ થી લહી નહિ સાસુ એહવી નાથ રે ખાવી ગાંઠની ખીચડી જાવું ઘેલાની સાથ રે... વાંચજો ૧૯ કાંઈક કાચા પુણ્યથી સદબુદ્ધિ પણ પલટાય રે જેમ રાણીને ખોળનું ખાધાનું મન થાય રે.. વાંચજો ૨૦ કરી પ્રપંચ ઈણ સાસુએ ઘણો દેખાડ્યો રાગ રે પછી તો વાત વધી ગઈ થયો પીંછનો કાગ રે.. વાંચજો ૨૧ કિહાં આભા કિહાં વિમલાપુરી જોયા જેહ તમાસ રે હાંસીની ખાંસી થઈ કરવા પડિયા વિમાસ રે.. વાંચજો ૨૨ પરણ્યાની સહુ વાતડી મુજને કહી પ્રભાત રે જો તે ઠેકાણે દાટતી તો એહવું નહિ થાત રે... વાંચજો ૨૩
૧૦૨
સક્ઝાય સરિતા
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________
મિઢેલની સહુ વાતડી મેં કહી સાસુ ને કાન રે પછી તો ઝાલ્યું નવિ રહ્યું પ્રગટયું ત્રીજું તાન રે... વાંચજો ૨૪ માહરું કર્યું મુજને નડ્યું આડું ન આવ્યું કોય રે ચોરની માતા કોઠીમાં, મુખ ઘાલી જેમ રોય રે... વાંચજો ૨૫ પસ્તાવો થ્યો કરવો હવે કહ્યું કાંઈ નવ જાય રે પાણી પી ઘર પૂછતા લોકમાં હાંસી થાય રે... વાંચજો ૨૬ જે કાંઈ ભાવિ ભાવમાં જે વિધિ લખિયા લેખ રે તે સવિ ભોગવવા પડે તિહાં નહી મીન મેખરે.. વાંચો ૨૭ સાસુના જાયા વિના શોળ વરસ ગયાં જેહ રે મુજ મનડાની વાતડી જાણે કેવલી તેહ રે... વાંચજો ૨૮ પણ કટથી જે નર થયા તે વિસ્તરશે વાત રે સાસુ સાંભળશે તદા વળી કરશે ઉત્પાત રે.. વાંચો ૨૯ તે માટે સાવધાનથી રહેજો ધરિય ઉલ્લાસ રે જેહવા-તેહવા લોકનો કરશો નહીં વિશ્વાસ રે.... વાંચજો ૩૦ સાસુને કહેવરાવજો ઈહાં આવ્યાનો ભાવ રે પછી જેહવા પાસા પડે તેહવા દેજો દાવ રે... વાંચજો ૩૧ મુજ અવગુણની ગાંઠડી નાખજો ખારે નીર રે નિજ દાસી કરી જાણજો મુજ નણદીના વીર રે... વાંચજો ૩૨ કાગળ લખજો ફરી ફરી કૃપા કરી એક મન્ન રે વહેલાં દરિસણ આપજો શરીરનાં કરજો જતન્ન રે... વાંચજો ૩૩ મુજ બહેની વહાલી ઘણી પ્રેમલાલચ્છી જેહ રે તેહને બહ હેતે કરી બોલાવજો ધરી નેહ રે... વાંચજો ૩૪ સમસ્યા-રાધા પતિકે કરે વસે પાંચજ અક્ષર લેજો રે પ્રથમ અક્ષર દૂર કરી વધે તે મુજને દેજો રે.૩૫૧ (સુદરશન) જો હવે સુરજ કુંડથી વિદન થયાં વિસરાલ રે તો સહુ પુણ્ય પસાયથી ફળશે મંગળ માળ રે... વાંચજો ૩૬ ઈમ લખી લેખ ગુણાવલિ પ્રેગ્યો પ્રીતમ પાસરે દીપવિજય કહે ચંદની હવે સહુ ફળશે આશ રે... વાંચજો ૩૭
સક્ઝાય સરિતા
૧૦૩
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________
[[X) પર. (ક) ચંદ્રગુપ્તરાજાના ૧૬ સ્વપ્નની સજઝાય સુપન દેખી પહેલડે ભાંગી છે કલ્પવૃક્ષની ડાળ રે રાજા સંજમ લેશે નહિ, દુષમ પંચમ કાલ રે... ચંદ્રગુપ્ત રાજા સુણો. ૧ અકાલે સૂરજ આથમે તેનો શ્યો વિસ્તાર રે જન્મ્યો તે પંચમકાળમાં તેને કેવળ નવિ હોશે રે... ચંદ્રગુણ૦ ૨ ત્રીજે ચંદ્રમા ચારણી તેનો શ્યો વિસ્તાર રે સામાચારી જુદી જુદી હશે બારે વાટે ધર્મ હોશે રે... ચંદ્રગુણ૦ ૩ ભૂતપ્રેતાદિ દીઠા નાચતા ચોથા સુપનનો વિસ્તાર રે કુદેવ કુગુરૂ કુધર્મની માન્યતા ઘણી હોશે રે...
ચંદ્રગુણ૦ ૪ નાગ દીઠો બાર ફેણો તેનો શ્યો વિસ્તાર રે વરસ થોડાંને આંતરે હોશે બાર દુકાળ રે...
ચંદ્રગુપ્ત) ૫ દેવ વિમાન છઠે વર્યા તેનો યો વિસ્તાર રે વિદ્યા તે જંઘાચારણી, લબ્ધિનો વિચ્છેદ હોશે રે... ચંદ્રગુણ૦ ૬ ઊગ્યું તે ઉકરડા મધ્યે સાતમે કમળ વિમાસે રે એક નહિ તે સર્વ વણધા જુદાં જુદાં મન હોશે રે... ચંદ્રગુપ્ત) ૭ થાપના થાપશે આપ આપણી પછી વિરાધક ઘણા હોશે રે ઉચ્છેદ હોશે જૈન ધર્મનો વચ્ચે મિથ્યાત્વ ઘોર અંધાર રે.. ચંદ્રગુણ૦ ૮ સૂકાં સરોવર દીઠાં ત્રણ દિશે દક્ષિણ દિશે ડોળાં પાણી રે ત્રણ દિશે ધર્મ હોશે નહિ દક્ષિણ દિશે ધર્મ હોશે રે (?)... ચંદ્રગુપ્ત સોનાની થાળી મધ્યે કૂતરા ખાવે ખીર રે ઊંચતણી લક્ષ્મી ઘણી નીચતણે ઘેર હોશે રે. ચંદ્રગુપ્ત. ૧૦ હાથી માથે બેઠો રે વાંદરો તેનો શ્યો વિસ્તાર રે સ્વેચ્છી રાજા ઉચા હોશે અસલી હિન્દુ હેઠા હાથ રે... ચંદ્રગુપ્ત. ૧૧ સમુદ્ર મર્યાદા મૂકી બારમે તેનો શ્યો વિસ્તાર રે શિષ્ય ચેલા પુત્ર પુત્રીઓ નહિ રાખે મર્યાદા લગાર રે... ચંદ્રગુપ્ત. ૧૨ રાજકુંવર ચઢ્યો પોઠીએ તેનો શ્યો વિસ્તાર રે ઉચો તે જૈન ધર્મ છાંડીને રાજા નીચ ધર્મ આદરશે રે... ચંદ્રગુપ્ત) ૧૩ રત્ન ઝાંખા રે દીઠા તેરમે તેનો શ્યો વિસ્તાર રે. ભરતક્ષેત્રના સાધુ સાધવી હેત મેળાવા થોડા હોશે રે.. ચંદ્રગુપ્ત. ૧૪
૧૦૪
સઋાય સરિતા ,
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________
મહારથે જીત્યા વાછડા તેનો શ્યો વિસ્તાર રે
બાળક ધર્મ કરશે સદા બુઢ્ઢા પરમાદી પડ્યા રહેશે રે... હાથી લઢેરે માવત વિના તેનો શ્યો વિસ્તાર રે વરસ થોડાને આંતરે માગ્યા નહિ વરસે મેહરે... વ્યવહાર સૂત્રની ચૂલિકા મધ્યે ભદ્રબાહુ મુનિ એમ ભાખેરે સોળ સુપનનો અર્થ એ સાંભળો રાય સુધીર રે...
ચંદ્રગુપ્ત૦ ૧૫
ચંદ્રગુપ્ત૦ ૧૬
ચંદ્રગુપ્ત૦ ૧૭
પર. (ખ) ચંદ્રાવતીની સજ્ઝાય
જસ મુખ સોહે સરસ્વતી માય, પ્રણમી વીર જીનેશ્વર પાય સાધુ સહુકો સૂણજો એહ, મંત્ર યંત્ર તંત્રાદિક તેહ... ૧ વૈદ્યક પોતીક ફુટી કર્મ, મુખથી ન કહીએ એહનો મર્મ અનરથ ઉપજે તેહથી ઘણાં, જેમ એહથી મુવા પાંચે જણા... ૨ કુંડલપુર ખત્રી એકઠામ, ભીમસેન છે તેનું નામ નારી તેહની ચંદ્રાવતી, દોષ ન દીસે તેહમાં રતિ... ૩ ચંદ્રાવતી મૂકી ઘરબાર, એક દિવસ તે થયો અસવાર ચાલ્યો ચતુર તે કીક મોજાર, ચંદ્રાવતી તે કરે વિચાર... ૪ એક મને જો કીજે ધર્મ, તો નિકાચિત છૂટે જે કર્મ ઘર પાસે તિહાં મુનિવર રહે, ચંદ્રાવતીને ધર્મ જ કહે... ૫ પ્રતિબોધી કીધી શ્રાવિકા થઈ તે જિનશાસન ભાવિકા વહોરવા આવ્યા તેહ મુનિરાય, ચંદ્રાવતી પ્રણમી પાય... ૬ નયણે નીર ઝેર તે ઘણું, દુ:ખ દેખી દિલ દુભાવે આપણું ઘણા દિવસ પિયુ ચાલ્સે થયા, ખર્ચી બીજી નવી મેલી ગયા... ૭ દીન વચન તેનું તે સુછ્યું, દુ:ખ થયું તે મુનિવરને ઘણું જોષ જોઈને કર્યો વિચાર, દિવસ સાતમે આવે ભરથાર... ૮ જોષ જોઈને મુનિવર ભણ્યા, કહેલ દિવસે અંતજ મલ્યા ત્યારે ખુશી થયું ચંદ્રાવતીનું મન, તેણે રાખ્યું સુંદર અન્ન... ૯ પ્રથમ પડિલાભ્યા મુનિરાજ, નિમિત્ત કરી સારો મુજ કાજ ભીમસેન મન ભટકે બોલ્યો, એ પાંખડી એટલે મલ્યો... ૧૦ એહને એવું આપ્યું અન્ન, જો એ બેહનું એક જ મન ખડગ કાઢીને મારવા ઘસ્યો, દેખી મુનિવર મનમાં હસ્યો... ૧૧
સજ્ઝાય સરિતા
૧૦૫
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________
નારી કહે નવિ કીજે રોષ, ઈણે પ્રકાશ્યો તારો જોષ તે માટે મે આપ્યું અન્ન, સુણી વચન તુમે વાળો મન... ૧૨ જુઓ જોષ મુનિવર તત્કાળ આ ઘોડી શ્ય જણશે બાળ જોષ જોઈને કહે તત્કાળ તે બેઉને ઉપજશે કાળ... ૧૩ જોષ જોઈને મુનિવર ભણ્યો, ઉદર વધે રહ્યો ઘોડી તણી ધોળા પગલે રાતું અંગ, લીલવટ ટીલું છે તરંગ... ૧૪ સૂણી વાત તેણે તત્કાળ, ઉદર વધેરી કાઢ્યો બાળ અનરથ દેખી ચંદ્રાવતી, વિષ ખાઈ મુઈ મહાસતી... ૧૫ ભીમસેન મન પડીયો ફાળ, આપે હતે કરીયો કાળ હત્યાચારે હુઈ જે કાળે, દુ:ખ કરવા લાગ્યો તે ટાળે... ૧૬ હૈ હૈ મેં કીધું કાજ, અનરથ ચારે કીધા આજ અન્નપાણી મુનિવર પરિહરી, કાળ કીધો નિશ્ચલ મન કરી... ૧૭ એહવા દોષ કહ્યા છે ઘણાં, મંત્ર યંત્ર તંત્રાદિક તણા મૂકે ન માયા મમતા મોહ, ચારિત્ર નહિ ચઢાવે સોહ... ૧૮ જેમાં દોષ ન હોય રતિ, તે કહે મુજને શુદ્ધ પતિ ઈણ અવસર સહુકો મુનિવર ભણે, દોષ રહિત તે શિવપુર વરે... ૧૯ વાર્ધિક નામે વડો ઋષિ હવો, ચંદ્રપ્રઘાતે નિમિત્ત કહ્યો કુલ વાલુમો નિમિત્ત જે ભણે, શુભ પાડી લીધી દુર્ગતિ ગણે... ૨૦ તપગચ્છ પતિ શ્રી હીરસૂવિંદ પટ્ટધર વિજય સેનસૂરિંદ હરખ્યા પંડિત તે વર શિષ્ય, હરખવિજય ભજો જગદીશ... ૨૧
પ૩. ચંપા શ્રાવિકાની સઝાય વાસી દિલ્હી રે નયરનાં થાનસિંગ માનસિંગ રિદ્ધા રે માતા ચંપાદે તેહની તપસ્યા છમાસી કીધ રે, થે મન મોહયો ગુરૂ હીરજી ૧ એક દિન લેકો નીસર્યો બાઈ ચંપાદે માત રે સામે અસવારીઓ આવીયો અકબર શાહ સુદાત રે... થે મન૦ ૨ પૂછે એ કૌન લોક છે શ્યો છે મહોત્સવ એહ રે બોલે કામેતિ શેઠીયા હજરત સુણીયે સસનેહ રે... થે મન૦ ૩ રોજા ધરીયા છમાસના બાઈ ચંપાદે નામ રે તેહનો કુલેકો એહ છે સહુ રોજા ઈતમામ રે...
થે મન ૪
૧૦૬
સક્ઝાય સરિતા
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________
સાંભળી અકબર બોલીયો એહમાં અધિકાઈ કાંઈ રે બાળક નાના રોજા ધરે મહિનો રમજાન માંહી રે... થે મન, ૫ બોલે કામેતી શેઠીયા ઉન્હા પાણી ઉપવાસ રે એહવા રોજા છે એહના અન્ન ન લેવું છમાસ રે... થે મન૬ ચમક્યો અકબર સાંભળી આવ્યો ચંપાદે પાસ રે દેખ્યો દુર્લભ દેહને પૂછે અકબર તાસ રે...
થે મન૭ બોલે ચંપાદે માવડી દેવ ગુરૂ ધર્મ પસાય રે રોજા ધરીયા મેં સાહિબા એ સહુ તેહનો પસાય રે... થે મન૦ ૮ તે ગુરૂ શહેર ગંધાર છે સપરિવાર ચૌમાસ રે નિસુણી અકબર રીઝીયો હુઓ મળવા ઉલ્લાસ રે... થે મન૦ ૯ અકબર ફરમાન મોકલે હીરજી વાંચીને જોય રે વહેલા આવજો ગચ્છરાયજી વિલંબ ન કીજેજી કોંય રે... થે મન, ૧૦ કારતિક ચોમાસું ઉતરે સૂરિહરજી નિગ્રંથ રે સહુ પરિવાર શું પાંગર્યા ચાલીયા દિલ્હીને પંથ રે... થે મન, ૧૧ દૂર દેશાંતર જાણીને રાજનગર શુભ ઠામ રે પટ્ટધર થાપ્યા રે પ્રેમશું સેન સૂરિ વડ નામ રે. થે મન૦ ૧૨ પાલનપુરથી આગળ રોહ સહોરરા ગામ રે ઠાકોર આહેડે આવીયો એહને બોધ્યો ગુણ ધામ રે... થે મન૦ ૧૩ એણી પેરે પંથે રે ચાલતાં કરતાં બહુ ઉપગાર રે આગ્રાનગર પધારીયા વદે સહુ નર નાર રે...
થે મન, ૧૪ માલમ હુઈ પાતશાને હુઓ ઉલ્લસિત અંગ રે સંવત અગીયાર તેરસે જેઠ વદિ તેરસ રંગ રે...
થે મન, ૧૫ પરીક્ષા જોવાને કારણે ભૂમી ખણી તેહમાંહિ રે બકરી ઘાલી છે જીવતી ઉપર આસન ઠાય રે... થે મન૦ ૧૬ ગુરૂ મળવા બોલાવીયા દીધો ગુરૂ ઉપયોગ રે એ આસન નહિં અમ કામનાં માહે સચિત્ત સંયોગ રે... થે મન, ૧૭ એ આસનતળે મોટા તીન પંચેન્દ્રિય હોય રે અકબર શાહ મન ચિંતવે પૂરા સમજી નહિ સોય રે... થે મન૦ ૧૮ ચિતવી ભોંયરું ઉઘડાવીયું બકરી જોવાને કાજ રે
( સક્ઝાય સરિતા
૧૦૭
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________
બચ્ચા દોય છે માવડી દીઠો ત્રણેનો સાજ રે. થે મન, ૧૯ અકબર શાહ મન ચિતવે પ્રત્યક્ષ પરવરદિગાર રે પ્રણમે પાય ગચ્છ રાયનાં ધર્મ શ્રવણ મન ધાર રે. થે મન૦ ૨૦ એક પ્રહર લગે શાહને ઉપદેશ સૂરિરાય રે હિંસા પાતિક સાંભળી પરિણતી કુણી થાય રે... થે મન૦ ૨૧ અરજ કરે છે સુલતાનજી નિઃસ્પૃહ મેં સૂરિરાય રે ધનમણિ કંચન લ્યો નહિં મુજ પ્રાર્થના કુણ કાજ રે... થે મન૦ ૨૨ પુસ્તક તુમચા રે ધર્મના વહોરો શ્રી ગચ્છરાય રે શાહ વચનથી તે વહોરીયાં પુસ્તક આગમ ગ્રુત રાજ રે... થે મન૦ ૨૩ આગ્રાનગર ભંડાર મેં પુસ્તક ઠવાયાં છે એહ રે પ્રથમ ચોમાસુ તિહાં રહ્યાં જાણી ધર્મ સનેહ રે... થે મન૦ ૨૪ આગ્રા શહેરના સંઘને ઉપદેશ્યો સૂરિરાય રે દીપવિજય કવિરાજજી હીરસૂરિ ગચ્છરાજ રે... થે મન૦ ૨૫
પ૪. જગડૂશાશેઠની સઝાય
દુહા પાસ જિનેસર પાયનમી પ્રણમી સદ્દગુરૂ પાય, જગડૂશા સરલા તણા ગુણ ગાતાં સુખ થાય... ૧ રાજા કરણ મરી કરી પોંહતો સરગ મઝાર, કંચન દાન પ્રભાવથી પગ પગ રહે મનોહાર... ૨ માનવ ભવ જો પામીયે તો સહી દીજે અન્ન, દેવલોકથી અવતય જગડૂશા ધન ધન્ન... ૩
| (ચોપઈ) જંબુદ્વીપ સોહે સુવિચાર દક્ષિણ ભરત તિહાં મનોહાર સાડા પચવીસ આરજદેશ ધર્મ કરે શ્રાવક સુવિશેષ... ૧ લાટ ભોટ અને કરણાટ ગુજજર માલવ ને મેવાડ કચ્છ દેશમાં જગડૂ થયો શ્રીમાલી કુલ દીવો કહ્યો... ૨ ભદ્રેસર પાટણ સુપ્રસિદ્ધ ધણ-કણ-કંચન ઋદ્ધ સમૃદ્ધ ચોરાસી ચહુટા સુવિશાલ દેવળ દીઠે ઝાકઝમાલ... ૩
૧૦૮
સઝાય સરિતા
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________
વ્યવહારી વાસે ત્યાં વસે શાહ સુરલોકમ ઉલ્લસે જેહને કોટી એકસો આઠ તેહને જાચે ચારણ ભાટ... ૪ વહાણ ચલ્યાં ઘરથી દશ દોય દેશ-પરદેશે કીરતિ હોય સુખ ભોગવતાં નારી ગર્ભ લહે અનુક્રમે નામ તે જગ કહે... ૫ એક દિન વિચરંતો અણગાર ચોમાસું રહેવા તેણિવાર આચારજ આચારે કરી આતમ રાખે નિજ સંવરી... ૬ પૂરવ કર્મ તણે સયોગ ધન ખૂટ્યું વળી કમને યોગ નવકાર મંત્ર સદા મન ધરે સામાયિક પડિકમણું કરે... ૭ શ્રાવક વ્રત પારી ઘર જાય જગડૂ બેઠો એકાંતે આય ચોક માંહે ગુરૂ આવ્યા વહી સંકટ વેધ દેખે તિહાં સહી... ૮ તારા મંડલ દેખી ધૂણે સીસ ચેલો પૂછે નામી શીસ ગુરૂ કહે-ચેલા ! સાંભળ વાત મહિયલ કાલ હોશે પાંચ-સાત... ૯ તો કિમ કરશે સયલ સંસાર જગડૂ કરશે દીનોદ્ધાર પાય લાગીને નિજઘર જાય જગડૂ મનમાં અચરિજ થાય... ૧૦ શુભ દિવસ ગુરૂ જોઈ દીયે મંત્રાદિક મંત્રે કરિ લીયે એક્વીસ કળશા ધરતીમાંહિ આકજ ઉગ્યો ધોળો જયાંહિ... ૧૧ પ્રગટ્યો પુણ્યતણો અંકુર પામ્યા લક્ષ્મી પ્રબળ પંડૂર વાણોતર ધન લેખો કરે ધન દઈને એ કણ સચ કરે... ૧૨ જહાજ ચલાવે જગડુ બહાર પુણ્ય સંયોગે પહોતા પાર લખ ગમે લાભ થાયે જિહાં અવર કરિયાણાં લીધા તિહાં... ૧૩ બાવન ગજની શીલા દોય લાખ ટકા દઈ લીધી સોય અવર વસ્તુ વણજી છે બહુ કિમ કરી આવે દ્વીપે સહુ... ૧૪ અર્ધમારણ આવ્યાતે વહી તેજિમ તૂરી દીઠી સહી નાંગર નાંખી સંચય કરી તેજિમ તૂરી વહાણે ભરી... ૧૫ અનુક્રમે આવ્યા નિજપુર ભણી ખબર કરાવે ધાન્યજ તણી દેશ દેશાંતર સેવક ગયા ધાન્ય લઈને કોઠા ભર્યા... ૧૬ પત્ર લખાવી તાંબાતણા દીન હીન લેઈ રાંકજ તણા જે આવીને માડે હાથ તેહને આપે હાથો હાથ... ૧૭ સંવત બાર પનરો તેરો કાળ પડીયો ચિહુખંડ માંહે દુકાળ
// સક્ઝાય સરિતા
૧૦૯
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાય વિસલ દે પાટણ ધણી ખબર કરાવે અન્નજ તણી... ૧૮ વણિક તેડાવી કહે રાજન રાય સાધારણ સુયા છે કાન પૂરો અન્ન કે મૂકો બિરૂદ ઈમ બોલ્યા વિસલ દે રૂ. ૧૯ જગટુ કહે કોઠારે ઘણાં ધાન્ય ભર્યા છે અન્નજ તણા રાંક વડો છું હું તાહરો કાર્ય સમારો એ માહરો.. ૨૦ વડ ભીખારી વીસલરાય આઠ સહસ્ત્રમૂડા દેવરાય નગર છઠાનો રાય હમીર બાર સહસ મૂડા દે ધીર... ૨૧ એકવીસ દીધાં ગજ સુલતાન અઢાર સહસ માલવપતિ જાણ મેદ પાટનો રાય પ્રતાપ બત્રીસ સહસ મૂડા મુજ આપ... ૨૨ શત્રુંજય ગિરનારે વહી દાન શાળાઓ મંડાવે સહી ચારે ખંડમાંહે જગડુ શાહ પુણે લીયે લખમીનો લાહ. ૨૩
ઈદ્ર ચંદ્ર કે સુરતરૂ સાર માનવ નહીં એ સુર અવતાર ધન ધન જાતિ શ્રીમાલિતણી જેહની કીતિ ચિહું દિશિભણી... ૨૪
સત્તર નભ પટ શ્રાવણમાસ એહ સંબંધ કહ્યો ઉલ્લાસ સાંતલપુર ચોમાસું રહી શ્રાવકજનને આદરે કહીં... ૨૫
પંડિત માંહે પ્રવર પ્રધાન વીર કુશલ ગુરૂ પરમ નિધાન સૌભાગ્યકુશલ સદગુરૂ સુપસાય તાસ શિષ્ય કેશર ગુણ ગાય... ૨૬
• પપ. જયભૂષણમુનિની સઝાય નમો નમો જય ભૂષણ મુનિ દૂષણ નહિંય લગાર રે શોષણ ભવજલ સિંધુના પોષણ પુણ્ય પ્રચાર રે... નમો નમો ૧ કીર્તિ ભૂષણ કુલ અંબરે ભાસન ભાનુ સમાન રે કોસંબી નયરીપતિ માત સ્વયં પ્રભા નામ રે... નમો નમો ૨ પરણી નિજ ઘરે આવતાં સાથે સવિ પરિવાર રે જયધર કેવલી વંદીયા નિસુણી દેશના સાર રે... નમો નમો ૩ પૂરવ ભવની માતડી પરણી તે ગુણ ગેહ રે જયસુંદરીએ સ્વયંવરા આણી અધિક સનેહ રે... નમો નમો ૪ તે નિસુણીને પામીયો જાતિસમરણ તેહ રે સંયમ લ્ય સહસ પુરૂષપું વનિતા સાથે અછત રે... નમો નમો ૫ એક અનંતપણે હોઈ સંબંધે સંસારી રે
સક્ઝાય સરિતા
૧૧૦
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________
એણી પેરે ભાવના ભાવતાં વિચરે પૂરવધારી રે... નમો નમો ૬ ઘાતી કર્મક્ષયે ઉપનું કેવલ જ્ઞાન અનંત રે
પર ઉપકાર કરે ઘણા સેવે સુરનર સંત રે... નમો નમો ૭ ઈમ વિરમે જે વિષયથી વિષસમ ટુલ જાણી રે
જ્ઞાનવિમલ ચઢતી કળા થાયે તે ભવિ પ્રાણી રે... નમો નમો ૮
૫૬. જંબુસ્વામીની સજ્ઝાયો (૧)
બોધ સુણી સુધર્મા સ્વામીનો, જખૂં કહે રજા દ્યો માય, કુંવરજી ! કેમ કરી સહેશો જોગને
જંબૂ રે. ૧ સંયમ સોહીલું છે નહી રે, કંચન કાયા જાશે કરમાય. કુંવર૦ ૨ બાવીશ પરીસહ છે અતિ આકરા રે, ખમશો કેમ કરી કુમાર. કુંવર૦ ૩ પંચ મહાવ્રત છે મેરૂ તુલ્યના રે, જાણો ખાંડા કેરી ધાર. કુંવર૦ ૪ સુશોભિત શ્યામ વર્ણા કેશને રે, ચુંટ ભાજી પાલાની જેમ, કુંવર૦ ૫ ત્યાં નથી ગાદી કે ગાલમસુરીયાં રે, નથી કાંઈ હેમ હીંડોલા ખાટ. કુંવર૦ ૬ થાશે પાછળથી તને ઓરતો રે, કીધો મેઘકુમારે જેમ. કુંવર૦ ૭ માનો કહ્યું કુંવર આ માહરૂં રે, ઘડાશે પછી ત્યાં અવળાં ઘાટ. કુંવર૦ ૮ ઘર ઘર ભીક્ષા માંગવી દોહીલી રે, દોહીલી શરમ તજવી ત્યાંય. કુંવર૦ ૯ જંબૂ કહે હું શીયાળીયો રે, થાઈશ ત્યાંહ સિંહ સમાન.
માતાજી ! એમ કરી સહેશું જોગને. ૧૦ આઠે સુંદરીયો આવી એમ કહે રે, અમને કેમ તો પ્રાણનાથ; સ્વામીજી ! કેમ કરી સહેશો જોગને. ૧૧ જંબૂ કહે જો હોય ઘણી પીતડી રે, તો તુમ ચાલો અમારી સાથ, સુંદરીઓ ! એમ કરી સહેશું જોગને રે. ૧૨ બુઝવ્યા માત પિતાદિ સાસુ સસરા રે, તેમ વળી બુઝવી આઠે નાર; ૧૩ બુઝવ્યા પ્રભવાદિક પાંચશો ચોરને રે, પ્રભાતે લીધો સંયમભાર. ૧૪ સંયમ લેઈને કર્મ ખપાવીયા રે, પહોંચ્યાં શિવપુર પાટણ માંહિ. ભાવ ધરીને ભાવાપુર બંદરે રે, મુનિ વિનયવિજય ગુણ ગાય. કુંવર૦ ૧૫ • ૫૭. જંબૂસ્વામીની સજ્ઝાયો (૨) રાજગૃહી નગરી વસે, ઋષભદત્ત વ્યવહારી રે;
સજ્ઝાય સરિતા
૧૧૧
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________
તસ સુત જંબૂકુમાર નમું, બાળપણે બહ્મચારી રે. ૧ જંબૂ કહે જનની સુણો, સ્વામી સુધર્મા આયા રે; દીક્ષા લેશું તે કને, અનુમતિ ઘો મોરી માયા રે. જંબૂ૦ ૨ માય કહે સુણ બેટડા, વાત વિચારી કીજે રે; તરૂણપણે તરૂણી વરી, છાંડી કેમ છૂટીજે રે ? માય૦ ૩ આગે અરણિક મુનિવરા, ફરી પાછા ઘરે આવ્યા રે; નાટકણી નેહે કરી, આષાઢાભૂતિ ભોળાયા રે. માય૦ ૪ વેશ્યા વશ પડિયા પછી, નંદિષેણ નગીનો રે; આદ્રદેશનો પાટવી, આદ્રકુમાર કાં કીનો રે. માય) ૫ સહસ વરસ સંજમ લીયો, તો હી પાર ન પાયા રે; કંડરીક કરમે કરી, પછી ઘણું પસ્તાયા રે. માય૦ ૬ મુનિવર શ્રી રહનેમીજી, નેમિસર જિન ભાઈ રે; રાજીમતી દેખી કરી, વિષયણી મતિ આઈ રે. માય૦ ૭ દીક્ષા છે વચ્છ દોહિલી, પાળવી ખાંડાની ધાર રે; અરસ નિરસ અન્ન જમવું, સૂવું ડાભ સંથાર રે. માય૦ ૮ દીક્ષા છે વચ્છ ! દોહિલી, કહ્યું અમારું કીજે રે; પરણો પનોતા પવિણી, અમ મનોરથ પૂરી જે રે. માય૦ ૯ જંબૂ કહે જનની સુણો, ધન્ય ધન્નો અણગારો રે; મેઘ મુનિસર મોટકો, શાલિભદ્ર સંભારો રે. જંબૂટ ૧૦ ગજસુકુમાલ ગુણે ભર્યો, આતમ સાધન કીધો રે; પાસી તપને પારણે, ઢઢણે કેવળ લીધો રે. જંબૂ૦ ૧૧ દશાર્ણભદ્ર સંયમ લહી, પાય લગાયો ઈદો રે; પ્રસન્નચંદ્ર કેવલ લહી, પામ્યો છે પરમાનંદો રે. જબૂ૦ ૧૨ એમ અનેક મુનિવર હુઆ, કહેતા પાર ન પાવે રે; અનુમતિ દ્યો મોરી માવડી, ક્ષણ લાખીણો જાય રે. જંબૂ૦ ૧૩ પાંચસે સત્તાવીશ સાથે, જંબૂકુમાર પરવરીઓ રે; પંચ મહાવ્રત ઉચ્ચરી, ભવજલ સાયર તરીયો રે. જંબૂ૦ ૧૪ જંબૂ ચરમ જ કેવલી, તાસ તણાં ગુણ ગાયા રે; પંડિત લલિતવિજય તણા, હેતવિજય સુપસાયા રે. બૂ ૦ ૧૫
૧૧ ૨
સાય સરિતા
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________
70
૫૮. જંબૂસ્વામીની સજ્ઝાય (૩)
સરસ્વતી સ્વામીને વિનવું, સદ્ગુરૂ લાગું છું પાય; ગુણ રે ગાશું જંબુસ્વામીના, હરખ ધરી મનમાંય. ધન ધન જંબૂસ્વામીને. ૧ ચારિત્ર છે. વચ્છ દોહિલું, વ્રત છે ખાંડાની ધાર; પાયે અડવાણેજી ચાલવું, કરવાજી ઉગ્ર વિહાર. ૨ મધ્યાહન પછી કરવી ગૌચરી, દિનકર તપે રે નિલાડ; વેળુ કવળ સમ કોળિયા, તે ક્રિમ વાળ્યા એ જાય. ૩ કોડી નવ્વાણું સોવન તણી, તમારે છે આઠેજી નાર; સંસારતણાં સુખ જાણ્યા નહીં, ભોગવો ભોગ ઉદાર. ૪ રામે સીતાને વિજોગડે, બહોત કીધા રે સંગ્રામ; છતી રે નારી તુમ કાંઈ તો, કાંઈ તજો ધન ને ધામ. ૫ પરણીને શું પરિહરો, હાથ મલ્યાના સંબંધ; પછી તે કરશો સ્વામી ઓરતો, જિમ કીધો મેઘ મુણીંદ. ૬ જંબૂ કહે નારી સુણો, અમ મન સંયમ ભાવ; સાચો સ્નેહ કરી લેખવો, તો સંયમ લો અમ સાથ. ૭ તેણે સમે પ્રભવોજી આવીયો, પાંચસે ચોર સંઘાત; તેને પણ જંબુસ્વામીએ બુઝવ્યો, બુઝવી માત ને તાત. ૮ સાસુ સસરાને બુઝવ્યા, બુઝવી આઠે નાર; સુધર્માસ્વામી પાસે આવીયા, લીધોજી સંયમભાર. ૯ પાંચશે સત્તાવીશશું, વિચરે છે મન ઉલ્લાસ; કર્મ ખપાવી થયા કેવલી, પહોંત્યા મુક્તિ આવાસ ૧૦ સંવત સત્તર છાસઠે, કડુપુર નગર મોઝાર, સૌભાગ્ય વિજય ઈમ ભણે, જંબુ-નામે જયકાર... ૧૧
૫૯. જંબૂસ્વામીની સજ્ઝાય (૪) ત્રિશલાના જાયા જિનજી, તાર્યા નરનારી, ચૌદ ચોમાસા કીધાં રાજગૃહી પધારી રે; ધન્ય ધન્ય જંબુસ્વામી, જેને મોહ વાર્યો રે,
સજ્ઝાય સરિતા
આતમ કારજ સાધીયા. ૧
૧૧૩
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઋષભદત્ત તાત જેના, ધારણીના જાયા રે; ગુણી કુમાર જંબૂ જેની, કંચન વરણી કાયા રે. ધન્ય૦ ૨ સુધર્મા સ્વામીની વાણી, સાંભળી ગુણ ખાણી રે; ચરણમાં ચિત્ત આણી, મીઠી લાગી વાણી રે. ધન્ય૦ ૩ માતા અનુમતિ આપો, ભાવે સંજમ લેશું રે; નાણ ને ચરણ સાધી, શિવ સુખ વરશું રે. ધન્ય. ૪ ધરણી આઠ પરણી બેટી, હોંશ પૂરો મારી રે; પછી સંયમ સુખે લેજો, કુલ અજુવાળી રે. ધન્ય૦ ૫ માતા વયણે પરણી ધરણી, જાણી ગુણ ખાણી રે; પ્રીતમ આગે ઉભી પ્યારી, મીઠી જેહની વાણી રે.ધન્ય૦ ૬ જંબૂ કહે નારી પ્રત્યે, સંયમ શું મુજ ભાવે રે; સંસારમાં સુખ નથી, અસ્થિર બનાવે રે. ધન્ય૦ ૭ કર જોડી કહે નારી, પ્રાણના આધાર રે; એમ કેમ છોડી જાઓ, અમને નિરાધાર રે. ધન્ય૦ ૮ પરણીને શું પરિહરો, હાથનો સંબંધ રે; પાછળથી પસ્તાવો થાશે, મન હોશે મંદ રે. ધન્ય૦ ૯ જુઠી કાયા જુઠી માયા, જુઠ મેં ભરમાયા રે; બહુ કાલ ભોગ કીધો, તોયે તૃમિ ન પાયા રે. ધન્ય૦ ૧૦ સડી જાશે પડી જાશે, વનમાં થાશે વાસ રે; માટીમાં તન મલી જાશે, ઉપર ઉગશે ઘાસ રે. ધન્ય૦ ૧૧ આઠે નારી બુઝવીને, વળી માત ને તાત રે; સાસુ સસરા સાથે બુઢ્યા, બાંધી ધર્મ ધ્વજ રે.ધન્ય૦ ૧૨ પાંચશો ચોરોની સંગે, પ્રભવોજી આવ્યા રે; તેને પણ પ્રતિબોધી, વ્રતે મન ભાવ્યા રે. ધન્ય) ૧૩ પાંચસો સત્યાવીશ સાથે, ભાવે સંયમ લીધું રે; સુધમાં સ્વામીની સંગે, સહુનું કારજ સીધું રે. ધન્ય૦ ૧૪ થયા બાળ બહ્મચારી, વાંછી નહીં નારી રે; ચરમ કેવળી ઈણ ચોવીશી, પામ્યા ભવપારી રે. ધન્ય૦ ૧૫ તત્ત્વ સિદ્ધિ અંક ઈહું, ગુણી ગુણ ગાયા રે; વિનયવિજય નિત્ય વદે, જેણે છોડી માયા રે. ધન્ય. ૧૬
૧૧૪
સક્ઝાય સરિતા
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૦. જિનપાલિત જિનરક્ષિતની સઝાય (ઢાળ-૪)
દુહા અનંત સિદ્ધ આગે હુઆ વળી હોવતા જેહ અનાગતે જે હોશે હું પ્રણમું ધરી નેહ... ૧ પાપ અઢારે અતિ બૂરા પરિગ્રહ મહા વિકરાળ પ્રીતિ મિત્રાઈ ગણે નહીં સહુ ગુણને દિયે બાળ... ૨ દુ:ખ દાતા છે પરિગ્રહો મોટી માયા જાલ દોનું ભાઈએ દુ:ખ સહ્યાં જિનરક્ષિત જિનપાલ... ૩ ઘરમાં ધન છે અતિ ઘણું તોય ન પહોંચી હામ પચી રહ્યા છે પ્રાણીયા કિમ પામે તે ઠામ... ૪ કોણ નગરી વસતા હતા કિમ દુ:ખ સહ્યાં અપાર સાવધાન થઈ સાંભળો તેહનો કહું વિસ્તાર... ૫
ઢાળ ૧ ચંપા નગરી સોહામણી દીઠે હરખિત થાય રે લોક વ્યાપારી અતિ ભલા વળી શેઠ ઘણા તિણમાંય રે..
ધનના લોભી વાણીયા ૧ શેઠ માર્કદીના દીકરા દોનું વડા વ્યાપારી રે નાવા લઈને સમુદ્રમાં ઉતર્યા વાર અગીયારી રે... ધનના૦ ૨ લાભ કમાઈ લાવીયા મેળવી માયા ભારી રે લોભ મટયો નહીં માંહ્યલો બારમીવાર તૈયારી રે... ધનના૦ ૩ આવી મા-બાપને ઈમ કહે અમે જાઈશું સમુદ્ર વ્યાપારો રે માત પિતા તવ ઈમ કહે ભળી નહીં બારમી વારો રે... ધનના ૪ ઘરમાં ધન છે અતિ ઘણું તેહને લગાડો લેખે રે સાત પેઢી લગે નહિં ટળે અણઘટતાં દુ:ખ કોણ દેખે રે... ધનના૦ ૫ મા બાપે વચન કહ્યાં ઘણા પણતે નહી કાંઈ પાળે રે કરિયાણા લેઈ તિહાં થકી સમુદ્રમાંહે તે ચાલે રે... ધનના ૬ અનેક યોજના ગયા પછી ઉઠ્યો ઉલ્કાપાતો રે દેખીને મન ચમકીયા એ તો બંગડી દીસે છે વાતો રે... ધનના૦ ૭
આ સક્ઝાય સરિતા
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________
અકાળે વીજ ગાજીયો નાવા કંપણ લાગી રે વાયરે ચડી હેઠી પડી કાંઈક નાંગર ભાંગી રે... ધનના ૮ વિદ્યાધરની દિકરી વિદ્યા વિસર્યા પસ્તાવે રે ગરૂડ દેખી સરપણ છીપે દર બાહિર જિમ નાવે રે... ધનના૦ ૯ ભરતારે કૂટીનાર તે કાંઈ કોલાહલ શબ્દ પોકારે રે નાવા સમુદ્રમાં બૂડતાં રોવતા રીવ પાડે રે... ધનના ૧૦ હાહાકાર હુઓ ઘણો તિહાં પાટીયું હાથ જ આય રે બીજા તો ધ્રુસકી પડ્યા બે ભાઈ તરંતા જાય રે... ધનના, ૧૧ રત્નદ્ધીપે તે આવીયા તિહાં મન માન્યા ફળ ખાય રે નાળીયેર ફોડી તેલ કાઢીને ચોપડે બેઠાં છાંય રે... ધનના ૧૨
દુહા રયણાદેવી તેણે અવસરે વસતી દ્વીપ મઝાર પાપ કરી હર્ષિત હુવે અધરમ સેવણ હાર... ૧ નિત્ય નવા સુખ ભોગવે રહે વિષય રસ લાગી મહેલ અતિ રળીયામણો તસ ઘર ચૌદિશિ બાગ... ૨ બે ભાઈ ચિંતા કરે પૂરવ વાત વિચાર આર્ત ધ્યાન કરતાં થકાં દેવી આવી તેણિવાર... ૩ ખડગ છે તેના હાથમાં કીધું રૂપ કુરૂપ નયણાં દોય ફાટી થકી ભૂંડી દીસે વિરૂપ... ૪ અહો ! માકંદીના દિકરા માનો વચન નિરાધાર તમે મુજશું સુખ ભોગવો નહીં તો કરીશ નિહાર... ૫ માનું વચન એ બહુ જણે લેઈ ચાલી આવાસ અશુભ પુદગલ સહુ કાઢીને ભોગવે ભોગ વિલાસ... ૬ નિત્ય અમૃતફળ ભોગવે નિતનિત નવલા વેશ કાળ કેતો એક નિર્ગમ્યો આવ્યો ઈદ્ર આદેશ... ૭
ઢાળ ૨ હાથ જોડીને એમ કહે રે લાલ સાંભળો મારી વાત રે-વાલમ મોરા ઇંદ્ર હુકમ ફરમાવીયો રે લાલ સમુદ્ર વારણ જાય રે મુજ વિનતિ અવધારજો રે લાલ
૧૧૬
સક્ઝાય સરિતા
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________
જો ઈહાં અરતિ ઉપજે રે લાલ તો જાજ્યો પૂરવ બાગ રે લાલ દોય ઋતુનાં ફળ ખાવજો રે લાલ કરજો મનમાન્યા રંગ રાગ રે લાલ... ૨ એ ફળને ખાધાં થકાં રે લાલ જાગશે વિષય વિકાર રે લાલ કામ દીપાવણ એહ છે રે લાલ મન ઈચ્છા પૂરણહાર રે લાલ... ૩ વાવ ઘણી છે એ બાગમાં રે લાલ સરોવર ઘણાં તિણ ઠાણ રે લાલ મોર બપૈયા કોયલ લવે રે લાલ જેહની મીઠી વાણ રે લાલ... ૪ તિહાં કદી અરતિ ઉપજે રે લાલ તો બાગ ઉત્તરમાં જાય રે લાલ દોય ઋતુનાં સુખ ભોગવો રે લાલ જિહાં ચકવા-ચકવી શબ્દ થાય રે લાલ..૫ તિમ હીજ પશ્ચિમ ભાગમાં રે લાલ દોય ઋતુનાં ફળ ખાઓ રે લાલ ક્રિીડા કરજો મન ગમી રે લાલ પણ દક્ષિણ બાગ મત જાઓ રે લાલ... ૬ તેહમાં સર્પ છે મોટકો રે લાલ ચંડરૌદ્ર કાળિનાગ રે લાલ રખે પીડા તુમને કરે રે લાલ મુજ તુમ ઉપર રાગ રે લાલ... ૭ દાંત છે લોહજ સારિખા રે લાલ જીભ તડગ્રહ જાણ રે લાલ તિણ કારણ વજું અછું રે લાલ રખે લીયે તુમ પ્રાણ રે લાલ... ૮ એમ એ ત્રણ્ય બાગમાં રે લોલ સર્વકાળ ગઘાટ રે લાલ સુખ શાતા ઘણી પામશો રે લાલ જો જ્યો માહરી વાટ રે લાલ.. ૯ એમ શિખામણ દેઈ કરી રે લાલ કહીને વારંવાર રે લાલ રયણાદેવી ચાલી સહી રે લાલ વાંસે એલડા નિરધાર રે લાલ... ૧૦
દુહા દોનું ભાઈ ચિત્ત ચિંતવે આરતિ મનમાં થાય સુખ પામે જેમ આતમા પૂરવ બાગમેં જાય... ૧ તિમહીજ પશ્ચિમ ઉત્તરે પણ સુખ ન લહે લગાર તવ મનમાંહે ચિંતવે બહુ ભાઈ તેણિવાર... ૨ દક્ષિણ દિશિના બાગમાં જતાં વીર્ય બહુવાર તેનું કારણ શું હશે ઈમ કહી ચાલ્યા તિવાર... ૩ તેહમાં દુર્ગધ અતિ ઘણી હાડ ઘણા તિણમાંય શૂળીએ પુરૂષને દેખીને સાંધા ઢીલા થાય... ૪ કોણ નગરી વસતા હતા કિમ વશ પડિયા આય કોણ અન્યાય તુમે કર્યો શૂળીએ દીધા ચડાય... ૫
સઝાય સરિતા
૧૧૭
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________
હું કાકંદીનો વાણીયો કરિયાણા વેચણ કાજ વહાણ ભાંગ્યું અહિં આવીયો રયણા વશ પડ્યો આજ... ૬ સંસારનાં સુખ ભોગવ્યા કાળ કે'તો એક જાય થોડો વાંક પડ્યે થકે મને શૂળીએ દીધો ચડાય... ૭ જે વંછો ચંપા ભણી તો પૂરવ બાગમાં જાઈ શેલક યક્ષને પૂજશો તો ઘર દેશે પહુંચાઈ... ૮
ઢાળ ૩ હારે લાલા! દોનું ભાઈ રોવે ઘણા એ તો ભૂંડી દીસે છે નાર રે લાલા હારે લાલા! જો એ પાપિણી જાણશે તો શું આપણને માર રે લાલા નારીનો નેહ
નિવારજો હારે લાલા ! પૂરવ બાગમાં આવીયા કાંઈ યક્ષ આવ્યો તેણી વાર રે લાલા હારે લાલા ! કેહને ઉતારૂં ઈહા થકી આ સાગરની પાર રે લાલા નારીનો૦ ૨ હારે લાલા ! હાથ જોડીને એમ કહે અમે દોનું દુઃખીયા અપાર રે લાલા હારે લાલા ! કૃપા કરી અમ ઉપરે દુઃખમાંથી પાર ઉતાર રે લાલા નારીનો૦ ૩ હારે લાલા ! દેવીનો મોહ મત આણજો મારી પીઠે બેસો આયા રે લાલા હારે લાલા ! જો મન ડોલ્યું જાણશું તો દેશું તમને ઢાળી રે લાલા નારીનો૦ ૪ હારે લાલા ! ધીરજ ધરી પીઠે ચડ્યા દેવી આવી તેણિ વાર રે લાલા હારે લાલા ! હાથમાં ખડગ બીહાગણું મુખથી બોલે માર માર રે લાલા નારીનો૦ ૫ હારે લાલા ! કરડાં વચન કહ્યાં ઘણાં પણ ડર્યા નહીંધ લગાર રે લાલા હારે લાલા ! તવ શણગાર સોળે સજી ઘુંઘટ કાઢ્યો તેણી વાર રે લાલા નારીનો૦ ૬ હારે લાલા મીઠાં વચન કહ્યાં ઘણાં મને કાંઈ મેલી નિરધાર રે કંતા ઈણ અટવી ઉજાડમા મને કોણ દેશે આધાર રે કંતા.
અબળા સામું જોઈએ. ૭ હારે લાલા ! સુખ ભોગવો સંસારનાં એમ કેમ દયો છો છેહ રે કંતા હારે લાલા ! પ્રીત વિચારો પાછલી મારી દુઃખણી દેખો દેહ રે લાલા નારીનો૦ ૮ હારે લાલા અવધિજ્ઞાને જોઈયું જિનરક્ષિત ડગીયો જાણ રે લાલા હાંરે લાલા ચળાવવાને કારણે તે ઈણવિધ બોલે વાણ રે લાલા નારીનો૦ ૯ હિરે લાલા જિનપાલિત કઠોર છે એને દયા નહીં દિલ માંય રે કંતા હારે લાલા જિનરક્ષિત તું માહરે પ્રાણ આધારજ થાય રે કંતા
અબળા સામું જોઈએ૦ ૧૦ સઝાય સરિતા
૧૧૮
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________
હારે લાલા અંતર દ્વેષ રૂદન કરે વળી કરે આકંદ પોકાર રે કંતા હારે લાલા આડી નજરે જગાવતી હું દેખું તુજ અણુહાર રે લાલા નારીનો૦ ૧૧ હારે લાલા ફલતણી વૃષ્ટિ કરે વળી ગંધ ચૂરણનો મેહ રે લાલા હરે લાલા તીન ઘટા વજડાવતી એ તો બોલે વચન સનેહ રે લાલા નારીનો૦ ૧૨ હારે લાલા મેં ઉપકાર કિયા ઘણા તમે વિસારી મત જાઓ રે લાલા હારે લાલા જે ચૂકી તે બતલાય ઘો એવા નિર્લજ્જ તમે ન થાઓ રે લાલા નારીનો૦ ૧૩ હારે લાલા કિમ મુજથી લુખા થયા મારૂં હૈડું ફાટી જાય રે લાલા હારે લાલા તમારૂ દરિસણ દેખીને હું તો પગ પૂજુ ચિત્ત લાય રે લાલ નારીનો૦ ૧૪ હારે લાલા ભર સમુદ્રમાં કાં મૂકો મને એકલડી નિરધાર રે લાલા હારે લાલા પ્રાણ તણું તુમ ઉપરે મારે બીજો વણ આધાર રે લાલા નારીનો૦ ૧૫ હારે લાલા મુજને ન મેલો એકલી તમે દયા કરો મહારાજ રે લાલા હારે લાલા તુમ વિણ છવાશે નહીં મહારાં સફળ કરોને કાજ રે લાલા નારીનો૦ ૧૬ હારે લાલા એમ ગુણ ગાન ક્રિયા ઘણા એકવાર તું નયણે નિહાળ રે લાલા હરે લાલા વચન વિષયનાં સાંભળી જિનરક્ષિત જુએ ભાળ રે લાલા નારીનો૦ ૧૭ હારે લાલા દેવી સામું જોતાં થકાં તિહાં જાગ્યો મોહ વિકાર રે લાલા હારે લાલા દુઃખ પડ્યાં તે સાંભળો કહે કવિજન વારંવાર રે લાલા નારીનો૦ ૧૮
યક્ષે ડગીયો જાણીને ઢાળી દીધો તેણી વાર દેવી આવી ઉતાવળી વચન કહે નિરધાર... ૧ ક્રોધ કરી ત્રિશૂળ વડે ખંડો ખંડ કરી ધાર દશદિશી ઉછાળતી હર્ષિત હુઈ તેણી વાર... ૨ જિનરક્ષિત દુ:ખીયો થયો જોયાનાં ફળ જાણ ચંપા પણ પહોત્યો નહીં વચમાં છોડયા પ્રાણ... ૩ વૈરાગ્યે ઘર નવિ તજયું હુઈ શરમ નહિં ભાલ શિવનગરી પહોંત્યો નહીં નરકે ગયો તતકાળ... ૪ રયણી દેવી કામિની શેલક યક્ષ તે સાધ ચંપા તે મુક્તિ ભલી સંસાર સમુદ્ર અગાધ... ૫
ઢાળ ૪ જિનપાલિતે મનમેં ધારી એ તો કપટી દીસે છે નારી આ સક્ઝાય સરિતા
૧૧૯
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________
પૂરવનો મોહ નવિ આપ્યો એ તો કાચો સગપણ જાણ્યો... ૧ યક્ષ ઉપર નિશ્ચય ધાય તેણે ચંપા બાગ ઉતાર્યો યક્ષ કહે ચંપાયે જાઓ સુખ હોશે તુમને સવાયો... ૨ જિનપાલિતે નિજ ઘર આવી સઘળાને વાત સુણાવી જિનરક્ષિતનો શોક જ કીધો કેતા કાળ લગે પરસિદ્ધો... ૩ એહવે વીર ચંપાયે આવ્યા તે તો સઘળાને મન ભાવ્યા પાલિત દેશના સુણવા લાગ્યો ઘર વાસ થકી મન ભાંગ્યો... ૪ મન શિવરમણી શું લાગ્યો સંયમ લઈ થયો વૈરાગીયો અંગ અગીયાર તે ભણીયો પહેલે દેવલોકે અવતરીયો... ૫ એણે તપ કરી કાયા ગાળી મહાવિદેહે મનુષ્ય હોશે મહાલી તિહાં દિક્ષા લેઈ કેવલ પાશે સહુદોષ ટાળી મોક્ષે જાશે.. ૬
૬૧. ઝાંઝરીયામુનિની સઝાયો (૧) ઝાંઝરીયા મુનિવર જગ જયો, બ્રહ્મચારી ભગવાન મેરે લાલ; ગોચરી વહોરણ નીકળ્યા, પહોંચ્યા શેઠ મકાન મેરે લાલ. ૧ શેઠાણી સત્કારથી, લાવે મોદકના થાળે મેરે લાલ; રૂપ પુરંદર દેખીને, ઉપની મોહજંજાળ મેરે લાલ. ૨ લઘુવયમાં આ કષ્ટથી, કિમ સંતાપો દેહ મેરે લાલ; યૌવન વય સફલો કરો, શોભાવો અમ ગેહ મેરે લાલ. ૩ અમ ભાગ્યે તમે સાંપડ્યા, નિર્ભય વિલસો ભોગ મેરે લાલ; મધુકર માલતી સંગ જયું, સફલ કરો સંજોગ મેરે લાલ. ૪ પણ મુનિ સન્મુખ નવિ જુવે, નારી કરે મનોહાર મેરે લાલ; શામ દામ ઉપચારથી, ન ચળ્યો મહાવ્રત ધાર મેરે લાલ. ૫ પ્રેમ વિલુદ્ધિ પવિની, રૂઠી મહાવિકરાલ મેરે લાલ; મુનિ પગમાં ઝાંઝર ધરી,મુનિ ઉપર ધરે આળ મેરે લાલ. ૬ રાજા નિરખે ગોખમાં, જાણે મુનિ નિર્દોષ મેરે લાલ; આવી પ્રણમે ભૂપતિ, મુનિવર પહોત્યા મોક્ષ મેરે લાલ. ૭ એવા મુનિવર વંદતા, જીવ પામે વિશ્રામ મેરે લાલ; મુજને હોજો ભવે ભવે, ધર્મરત્ન પરિણામ મેરે લાલ. ૮
૧ ૨g
સાય સરિતા
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૨. શ્રી ઝાંઝરીયામુનિની સજ્ઝાય (૨) મહિલમાં મુનિવર કહુંજી કહેશું તમારાં વખાણ મુનિવર રૂપ ક્લેવરૂજી આરાધ્યું કેવલ નાણ ઝાંઝરીયા મુનિવર ! ધન ધન તુમ અવતાર ૧
પેઠણપુર પાટણ ધણીજી મોટો મકરધ્વજ રાય મન બ્રહ્મ તસ બેટડોજી સ્હેજ સુકોમલ કાય... ઝાંઝરીયા૦ ૨ એક દિન ફ્રીડા કારણેજી ઠુમર વનાંતર જાય
પહોતો તિહાં મુનિવર મિલ્યોજી વાંધા ચરણ ઉત્સાહ... ઝાંઝરીયા૦ ૩ તાસ વયણ શ્રવણે સુણીજી બૂઝયો વનમાં અપાર
માત-પિતા સુત સુંદરીજી સયલ સંસાર અસાર... ઝાંઝરીયા૦ ૪ ઈમ જાણી સંયમ લઈજી મહિયલ કરે રે વિહાર
સમતા
રસગુણ આગરૂજીરૂપે મયણ અવતાર... ઝાંઝરીયા૦ ૫ વિચરતા ત્રંબાવટીજી આવ્યા અવસર એણ વિરહિણી કહે કામિનીજી પેખી ગહગહી એણ... ઝાંઝરીયા૦ ૬ સુંદરી કહે સિખ ! સાંભળોજી તેડી લાવો અણગાર
ઉભો ઘરની છાંયડીજી પગે દાઝે કોમલ કાય... ઝાંઝરીયા૦ ૭ સુણીય સખી ઋષિકને જઈજી કહેતી તે ઋષિરાજ
વહોરણ વેળા વહી ગઈજી આવો અમારે ઘરે આજ... ઝાંઝરીયા૦ ૮ સ્વામિનીને સખી વિનવેજી હું તેડી આવી અણગાર
તતક્ષણ તે પાછી વળીજી દીધા ઘરના બેઉ દ્વાર... ઝાંઝરીયા૦૯ ભાગ્ય યોગે ભગવન મિલ્યાજી તુમે આવ્યા દેવ સમાન
કે વહોરાવું લાડવાજી કે વહોરાવું અમૃત પાન... ઝાંઝરીયા૦ ૧૦ પદમણી પોયણ પાતળીજી ચંપા વરણી દીસે દેહ રૂપે રંભા હરાવતીજી બોલી તે આણી નેહ... ઝાંઝરીયા૦ ૧૧ અવર નહિં કાંઈ સુઝતોજી મુનિ ! તુમ સરીખો આહાર
દોષ રહિત હું કામિનીજી કરો કરગ્રહી નિસ્તાર... ઝાંઝરીયા૦ ૧૨ સુંદરી ! મુજને મૂકીએજી મુજ મત કરો રે પરાણ શીયલ સન્નાહ મેં પહેરીયુંજી તુમ લાગે તીખાં બાણ... હાવભાવ કામિની તણેજી જાણી' મુનિ ચકોરા જામ
ઝાંઝરીયા૦ ૧૩
00
સજ્ઝાય સરિતા
૧૨૧
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિરહ વિલુધી કામિનીજી આલિગે મુનિ તામ... ઝાંઝરીયા ૧૪ પગે આંટી કરે કામિનીજી નાખે ભંઈ કર સાહી ચરણે ચરણ ભરાવતીજી ઝાંઝરીયું આવ્યું પગમાંહી... ઝાંઝરીયા૧૫ માનિની મુજ કેડે રખેજ આવે ઓચિંતી આજ તિણકારણ મુનિ પાંગર્યોછ રાખી કુલતણી લાજ... ઝાંઝરીયા. ૧૬ અનુક્રમે ઉજજેણી ગયોછ વહોરણ પહોંતો જામ ઘર ઘર મુનિ ભમતો રાયરાણી દીઠો રે તામ... ઝાંઝરીયા૧૭ ચકિત હુઈ રાણી જુએજી એ શું મુનિ પુંગવ હોય સારીપાસા રમતી રહીછ મનડું મલાઈ મુનિ સોય... ઝાંઝરીયા ૧૮ રાજા મનમાં ચિંતવેજી ઋષિ રૂપે મોહી નાર જોએ ઋષિ જીવતો રહેજી તો ભેટે કામિની અણગાર... ઝાંઝરીયા. ૧૯ તેહ સંકેત સેવક પ્રત્યેજી ભૂપતિ દીયે રે આદેશ એ ઋષિને તમે મારજ્યોછ નહિ મારો તો તમને વધેશ... ઝાંઝરીયા ૨૦ માની વયણ સેવક સુણીજી આવ્યા જિહાં ઋષિરાય ભક્તિભાવ કરી ભેટીયાજી મદન બ્રહ્મ કેરા પાય... ઝાંઝરીયા ૨૧ આજ અમારે ગોઠડીજી પુર બાહિર છે અણગાર તિણ કારણ તુઝ સૂઝતો નિર્દોષ મિલ આહાર... ઝાંઝરીયા ૨૨ રાજપુરૂષ અપરાધથીજી કપટ રહિત જાણી ભેદ તે મુનિવર વધ સ્થાનકેજી બોલે પણ મને ખેદ... ઝાંઝરીયા. ૨૩ એક એક સન્મુખ જોઈને એ તુમ સરીખું કામ મુનિ રામકી નયણે જોઈને તવ મુખ દીઠો રે શ્યામ... ઝાંઝરીયા. ૨૪ મુનિ ભણે ભાઈ તુમ તણી ઝાંખી દીસે તેહ વળતું તે મુનિ પ્રત્યે ભજી તુમ ઉપર રાય રૂઠો એહ.. ઝાંઝરીયા ૨૫ એ ઋષિને તમે મારજોજી એવું કહ્યું છે ગુણી વાણ ઈષ્ટદેવ આરાધજોજી નહિં મારો તો તમને હાણ... ઝાંઝરીયા ૨૬ શરણ એક અરિહંતનું કાઉસગ્ગ ધ્યાન મનમાંહિ મૌન કરી મુનિવર રહ્યોછ ભાવે તે કરો ઉછાંહિ.. ઝાંઝરીયા. ૨૭ દુર્ભર ઉદરને કારણેજ તજ્યો કુલતણો આચાર સમાવંત અણગારને તેણે પાપીએ કીધો રે પ્રહાર... ઝાંઝરીયા૨૮
૧૨ ૨
સઝાય સરિતા
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્ષપક શ્રેણીએ ઋષી ચડયાજી પામ્યા તે મુક્તિનું રાજ
મદન બ્રહ્મ મુનિવર તણાંજી સિધ્યારે જન્મના કાજ... ઝાંઝરીયા૦ ૨૯ ઋષિવર લોહી ભીનો હુવોજી ઓઘો આમિષ સમાન
સમળી સંઘરતા પડ્યોજી રાયરાણી રમે તિણ ઠામ... ઝાંઝરીયા૦ ૩૦ ચકિત થઈ રાણી કહેજી સેવકગ્યું જોય રે ઢંઢોલ
ધર્મોપકરણ છોડતાંજી દીઠીરે અક્ષર તણી ઓલ... ઝાંઝરીયા૦ ૩૧ પેઠણપુર પાટણ તણોજી મોટો રે મકરધ્વજ ભૂપ
તસ સુત મદ્દન બ્રહ્મ તણોજી ઓઘો વળી એહ અનૂપ... ઝાંઝરીયા૦ ૩૨ ઓઘા શૂલ અક્ષરો થયાજી ભાંગી મુજ પીયરની વાટ
એ તુજ હવણાં શું થયાંજી વિલવંતી મૂકીરે આચાર... ઝાંઝરીયા૦ ૩૩ રાજા મનમાં લાજીયોજી ધોરકર્મથી થયોરે સશંક
જ્યાં ઋષી હણ્યો તિહાં ગયોજી રાજા પાય પડે જેમ અંક...ઝાંઝરીયા૦ ૩૪ તાર તારમુનિ તારકાજી અપરાધી તારો હું એહ
ભવસાગર મુજ તું મિલ્યોજી નાવ સમાન તારો દેહ... ઝાંઝરીયા૦ ૩૫ ઈમ બહુ ભાવે ખમાવતાજી ફ્લેવરથી લહ્યું કેવલનાણ
રાજા મુનિમુક્તિ ગયાજી ભાવતણા જુઓ પ્રમાણ... ઝાંઝરીયા૦ ૩૬ ઝાંઝરીયા ઋષિરાયનીજી ભણે સહુસંત સજ્ઝાય
મુનિ ગુણહર્ષ કવીશ્વરૂજી લબ્ધિવિજય ગુણગાય... ઝાંઝરીયા૦ ૩૭
૧
* [X] ૬૩. શ્રી ઢંઢણઋષિની સજ્ઝાયો (૧) ઢંઢણ ઋષિણે કરૂં વંદના હું વારી લાલ, ઉત્કૃષ્ટો અણગાર રે હું૦ અભિગ્રહ લીધો આકરો હું૦ લબ્બે લેશું આહાર રે હું૦ દિન પ્રત્યે જાવે ગોચરી હું॰ ન મલે શુદ્ધ આહાર રે હું॰ ન લીએ મૂળ અસુઝતો હું પિંજર હુવો ગાત્ર રે હું૦ ૨ હરિ પૂછે શ્રી નેમને હુ૦ મુનિવરુ સહસ અઢાર રે હું॰ ઉત્કૃષ્ટો ફુણ એહમા, હું॰ મુજ ને કહો કૃપાળ રે હું૦ ૩ ઢંઢણ અધિકો દાખીયો હું૦ શ્રી મુખ નેમિ જિણંદ રે હું૦ કૃષ્ણ ઉમાયો વાંદવા હું૦ ધન્ય જાદવ કુળચંદ રે હું૦ ૪ મારગમાંહે મુનિવર મલ્યાં હું વાદે કૃષ્ણ નરેશ રે હું૦ ણિહી મિથ્યાત્વીને દેખીને, હું॰ આવ્યો ભાવ વિશેષ હું૦ ૫
સજ્ઝાય સરિતા
૧૨૩
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________
આવો અમ ઘર સાધુજી હું. લ્યો મોદક છે શુદ્ધ રે હું ઋષિજી લેઈ આવીયા હું પ્રભુજી પાસ વિશુદ્ધ રે હું૦ ૬ મુજ લધે મોદક મલ્યા હું, મુજને કહો કૃપાળ રે હું લબ્ધિ નહી વત્સ તાહરી હું. શ્રીપતિ લબ્ધિ નિહાળ રે હુ૦ ૭ તો મુજને લેવો નહિ હું ચાલ્યો પરઠણ કાજ રે હું ઈટ નિભાડે જઈને હું ચૂર્યા કર્મ સમાજ રે હું ૮ આવી શુદ્ધ ભાવના હું પામ્યા કેવળ નાણ રે હું ઢંઢણઋષિ મુગતે ગયા હું કહે જિનહર્ષ સુજાણ હું૦ ૯ ૬૪. ઢઢણઋષિની સઝાય (૨) (ઢાળ-૧)
દુહા કૃષ્ણ નારી હવે ઢંઢણા ઢંઢણ નામ કુમાર યૌવણ વય પરણ્યો ઘણી રૂડી રાજ કુમારી... ૧ સાંભળી પ્રભુની દેશના પામ્યો તે વૈરાગ કૃષ્ણનરેશ મહોત્સવ કરે દીક્ષા લીએ મહાભાગ... ૨ કર્મ ઉદય આવ્યું તદા નામે જે અંતરાય મુનિવર સાથે જાય પણ તેહને લાભ ન થાય... ૩ મુનિવર પૂછે તેમને પ્રભુજી કે રો શિષ્ય કૃષ્ણ પુત્ર જગ જાણીયો ઢંઢણ નામ મુનીશ... ૪ ધમી લોક વસે ઘણાં મહા ધનવંત ઉદાર ઈણ નગરી પામે નહીં ભિક્ષા માત્ર લગાર... ૫ સ્વામી કહો કારણ કિડ્યું કિયું કર્મ કર્યું એણ તવ પ્રભુ પૂરવ ભવ કહે કર્મ સફલ નહિં જેણ... ૬
ઢાળ - ૧ સાંભળો સાધુ સોહામણા, રે લોલ કર્મ ક્યાં ઈણે અતિ ઘણાં રે લોલ ધન્ય પૂરક નગરી વડો રે લોલ વિપ્ર પારાસર પરગડો... રે લોલ ૧ ખેતર વવારે રાજ્યનાં રે લોલ પાંચસે હળ સમુદાયનાં રે લોલ ચાસ એકેક તણાવતો રે લોલ નિજ ખેતરે તે વવરાવતો રે લોલ... ૨ ભોજન અવસર પણ થયે રે લોલ સહુ જીવને અંતરાય કરે રે લોલ
૧ ૨૪
સક્ઝાય સરિતા ,
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________
કર્મ બંધાયું આકરૂ રે લોલ ઉદય આવ્યું તે પાધરૂ.... રે લોલ ૩ તે સાંભળી વૈરાગીયો રે લોલ ઢંઢણ શુભમતિ જાગીયો રે લોલ કરે અભિગ્રહ એહવો રે લોલ નિજલબ્ધ આહાર લેવો... રે લોલ ૪ એમ સહેતાં માસ ષટ થયા રે લોલ હરિ નેમને વંદન ગયા રે લોલ પૂછે જિન એ મુનિવરા રે લોલ એહમાં કોણ દુષ્કર કરા... રે લોલ ૫ પ્રભુજી કહે ઢંઢણ મુનિ રે લોલ પરીસહ સહે છે મહા ગુણી રે લોલ પ્રભુ વાંદી પાછા વળ્યા રે લોલ પુરમાં આવ્યા ઉતાવળા... રે લોલ ૬ ઢંઢણ ઋષિ સામા આવતાં રે લોલ દેખી હરિ મન ભાવતા રે લોલ ગજથી ઉતરીને વંદીયા રે લોલ હર્ષે મુનિ ગુણ ગાવતા... રે લોલ ૭ મુજ અવતાર સફલ થયો રે લોલ તમે નમતાં મુજ દુઃખ ગયા રે લોલ તિહાં એક શેઠ દેખી ચિતવે રે લોલ કૃષ્ણ ઇણિ પરે જે સ્તવેરે... રે લોલ ૮ તે પ્રાણી ધન્ય માનવી રે લોલ ઘર તેડીને આણીએ રે લોલ એમ ચિંતી તેડ્યા ઘરે રે લોલ મોદક ઠામ લીયે કહે રે.... રે લોલ ૯ કરી મનોહારા વહોરાવીયા રે લોલ ઋષિ જિન પાસે આવીયા રે લોલ સ્વામી ! તુયું નહિં રે રે લોલ અંતરાય કર્મ જે સહિ રે લોલ ૧૦ તવ બોલ્યા જ્ઞાની ગુરૂ રે લોલ કર્મ હજી તુજ છે ઉરૂ રે લોલ કૃણ લબ્ધિ એ જાણજો રે લોલ નિજ લબ્ધિએ મત માનજો... રે લોલ ૧૧ પરની લબ્ધિ જાણી હવે રે લોલ આહાર એકાંતે પાઠવે રે લોલ પરઠવતાં ધ્યાને ચડ્યા રે લોલ કર્મ ક્ષયે ભાવે અતિ વધ્યા...
રે લોલ ૧૨ કેવલ જ્ઞાન ઉપન્યું તિહાં રે લોલ લોકાલોક વ્યપિત થયા રે લોલ નેમજીને પ્રદક્ષિણા દે ઈ રે રે લોલ બેસે કે વલી પર્ષદા રે લોલ દેશના દીયે નેમનાથજી રે લોલ બાંધ્યા કર્મ નવિ છૂટે રે રે લોલ વિહાર કરે પ્રભુ અન્યદા રે લોલ પાંચમી ઢાળ પદમે કહી.. રે લોલ ૧૩
(શ્રીનેમિસ્થર રાસ ખંડ-૪/અધિકાર-૨/ઢાળ-૫) [2] ૧પ. ત્રિશલામાતાને સખીઓની હિતશિક્ષાની સઝાય શીખ સુણો સખી ! માહરી બોલોને વચન રસાળ તુમ કુખડીયે રે ઉપન્યા સોભાગી સુકુમાલ..
૧૯૯૧
// સક્ઝાય સરિતા
૧ ૨૫
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________
ત્રિશલા ગર્ભને સાચવે ૧ ખાટા ખારાની જાત
તીખું કડવું કસાયલું
મધુરા રસ નવિ સેવીયે વધુ મલય પરિહાર.. ત્રિશલા૦ ૨
કાજળ રેખ
અતિનું અતિશીતલડું નયણે અતિ ભોજન નવિ કીજીયે તેલ ન ચોપડીયે રેખ.. ત્રિશલા૦ ૩ સ્નાન વિલેપન તાહરૂં મન જાણી દુ:ખ માય હળવે મધુરે બોલીયે આસી સુખની
વાડ.. ત્રિશલા૦ ૪ ગાડા વ્હેલ વિંડોળતા ધબ ધબ ચાલ મ ચાલ અતિ શીયલ જગ સેવના વિણસે પુત્રના કાજ.. ત્રિશલા૦ ૫ જેમ જેમ દોહલા ઉપજે તેમ તેમ દેજો બહુમાન ભોગ સંયોગને વારજો હોશે પુત્ર નિદાન.. એણીપેરે ગર્ભને પાળતાં જન્મ્યા શ્રી જિનરાય સંઘમાં જય જય સહુ કરે હીરવિજય ગુણ ગાય. ત્રિશલા૦ ૭
ત્રિશલા
૬૬. થાવચ્ચા મુનિની સજ્ઝાય
આદીશ્વરને રે પાય પ્રણમી કરી વળી નમી નિજ ગુરૂ પાયજી
થાવચ્ચાનો રે નંદન ગાઈએ નામે નવ નિધિ થાયજી... ભાવે વંદો રે ૧ ભાવે વંદો રે થાવચ્ચા મુનિ નેમિ જિનેશ્વર શિષ્યોજી
શ્રી શેત્રુંજા ઉપર સિદ્ધ થયા હું પ્રણમું નિશદીશોજી... ભાવે ૨ દ્વારિકા નગરી રે કૃષ્ણ નરેશ્વરૂ થાવચ્ચો ધનવંતોજી
બહુ ધન ખરચીરે સુત પરણાવીયો નારી બત્રીસ ગુણવંતીજી... ભાવે ૩ ગઢ ગિરનારની પાસે જાણીએ નંદનવન અભિરામોજી બહુ પરિવારે રે નેમિ સમોસર્યા હરિ મન હરખ્યા તામજી... ભાવે ૪ વંદન આવે રે સબલ આડંબરે યાદવનો પરિવારોજી
૬
કુંવર થાવચ્ચો રે તિહાંવળી આવીયો સુર નરનો નહિં પારોજી... ભાવે ૫ વાણી સુણીને રે મન વૈરાગીયો થાવચ્ચો નિજ ગેહોજી
તિહાંથી આવીરે માયને પાય પડ્યો માત સુણો સસને હોજી... ભાવે ક આ સંસાર અસાર તે જાણીએ અનુમતિ ઘો મોરી માતજી જિમ હું સંયમ મારગ આચરૂં ક્ષણ લાખેણી જાયજી... ભાવે ૭
૧૨૬
સજ્ઝાય સરિતા
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉભરાયોજી
વયણ સુણીને હઈડે ડહડહી આંસુડાં સંયમ મારગ બેટા દોહિલો તું છે કુમળી કાયોજી... ભાવે ૮ ધન કણ કંચન માલ અછે ઘણો વળી બત્રીસ વહુવારોજી
ભોગ સંયોગ વચ્છ ! તુમે ભોગવો પછી તજ્જો સંસારોજી... ભાવે ૯ થાવો કહે સુણો મોરી માવડી વચન કહું વિશાલોજી
તન ધન જોબન એ સવિ કારમું જાણો સુપન જંજાલોજી... ભાવે ૧૦ જી જી કરતાં રે દિનકર આથમે કિમ ખમશો ટુંકારોજી ખિણ ખિણ ભોજનનું કુણ પૂછશે અરસ નીરસ આહારોજી... ભાવે ૧૧ જંગલ માંહે રે સુણ મોરી માવડી ભૂખ તરસ સહે અપારોજી
પાણી ભોજન કહો એ કુણ કરે વન વગડાની સારોજી... ભાવે ૧૨ નારી બત્રીસે રે વળી વળી વિનવે અલવેસર અવધારોજી અવગુણ અમને રે ફુણ કહે વાલમાં કાં મેલો નિરાધારોજી... ભાવે ૧૩ પહોંચે સ્વારથ જયાં લગે જેહનો ફુણ નારી કુણ માતોજી
સ્વારથ વણસે રે કોકેનો નહિં માનો માનુની વાતોજી... ભાવે ૧૪ જબ લગે જીવું રે સુણ મોરા નાનડા મ કરીશ વ્રતની વાંતોજી
વળતું સંયમ તુજને જો રૂચે તો લેજે ભલી ભાંતોજી... ભાવે ૧૫ પહેલાં પુંઠે રે ખબર ન કો પડે તું છે ભોળી માતાજી
ડાભ અણીજલ ચંચલ આઉખું ખિણ મેં વિણસી જાયેજી... ભાવે ૧૬ લેઈ અનુમતિ રે કુંવર હજારસું નેમિ જિનેશ્વર શિષ્યોજી
સંયમ પાળી રે તન મન વશ કરી છોડી તન ધન સારોજી... ભાવે ૧૭ પાળે સંયમ સાધુ ક્રિયા કરી ભણીયા અંગ અગીયારોજી
અવસર જાણી રે અણસણ આદરે સાથે સાધુ હજારજી... ભાવે ૧૮ શ્રી શેત્રુંજય રે ઉપર સિદ્ધ થયા મુગતે ગયા દુ:ખ છોડીજી વિબુધ શિરોમણી દીપવિજય તણો શ્રી ધીરનમે કરજોડીજી... ભાવે ૧૯
૬૭. દશાર્ણભદ્રમુનિની સજ્ઝાય (ઢાળ-૫)
દુહા પંકજ ભૂતનયા નમી શુભ ગુરુ ચરણ પસાય વિશદ દશારણ ભદ્રજી ઘુણસ્યું મહામુનિરાય...૧
DO
સજ્ઝાય સરિતા
૧૨૭
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________
માને માનવ દુ:ખ લહે ચરણ કરણ ગુણ ફ્રોક આઠ શિખર આડા વળે ના'વે વિમલા લોક... ૨ અહો માને મુનિવર હુઆ છાંડી રાય સમૃદ્ધ
શક્રેન્દ્ર વંદન કરે માન
ત્યજી સ્તવ કીધ... ૩
ઢાળ ૧
મુદિતા લોક વસે ઝાઝા દશાર્ણનગર ધણી માજા
દેશ દશારણનો રાજા રમણીક ઋદ્ધિપતિ રાજે ઉપમા લંકાપતિ છાજે રે... ૧ ભૂપ દશારણ ભદ્ર લયો અરિજનનો ભય દૂર વહયો
ધર્મી ધર્મ ભણી ઉમહયો રે... રમણીક૦ ૨ રાગને રોષ નહિં દિલમાં રોગનો અંશ નહિં તનમાં
વીર સમોસરીયા વનમાં રે... રમણીક૦ ૩ કોલાહલ સુરનો મચીયો પ્રભુ આગળ નાચે શચીયો
દેવે સમવસરણ રચીયો રે... રમણીક૦ ૪
રૂપ અનન્ય અનુપવેરો શોભિત સિંહાસન બેસે
જલ-થલ કુસુમ વૃષ્ટિ વિકસે રે... રમણીક ૫
દેત વધાઈ વનપાલે લાખ વધાઈ ભૂપાળે
ઉઠી સભા સહુ તત્કાલે રે... રમણીક૦ ૬
ચાલજ્યો સર્વજના સાથે જિનવર વંદનને કાજે
૧૨૮
ઈમનગરે પડહો વાજે રે... રમણીક૦ ૭ જિનવાણી સુણતાં રંજીએ મિથ્યામતિ દૂરે તરે તજીએ
હયગય રથ ભૂષણ સજીએ રે... રમણીક૦ ૮ વીર ચરણકજ અનુસરીએ દક્ષિણ પ્રદક્ષિણા ફરીએ
નરનારી એમ ઉચ્ચરીએ રે... રમણીક૦ ૯
વંદુ રિદ્ધિ લેઈ સર્વે જિમ કોઈ નવિ વાંધા પૂરવે
ભૂપ ચિતે ઈણીપેરે ગર્વે રે... રમણીક૦ ૧૦ વળી મનના સંશય વમશું અનુભવ રંગરસે રમશું
શ્રી શુભવીર ચરણ નમશું રે... રમણીક૦ ૧૧
સજ્ઝાય સરિતા
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ ૨ રાજા મનમોદે કરી રે સૈન્ય સજે તેણી વાર ભદ્રક જાતી મદ ભર્યા રે કુંજર સહસ અઢાર રે
માનગજે ચઢ્યો દશારણભદ્ર ભૂપાલ રે... માનગજે૦ ૧ ચોવીસ લાખ તુરંગમાં રે અથરતન અનુહાર રવિરથ પર હરિ જોતર્યા રે રથ એકવીસ હજાર રે... માનગm૦ ૨ યુધિષ્ઠિર ભટ પાયકા રે કોડી એકાણું સફાર એક હજાર અંતેઉરી રે બેઠી સુખાસન સાર રે... માનવજે. ૩ મુગટ બદ્ધ અવનીપતિ રે પંચસયા પરિવાર પંચવરણ ફરકે તિહાં રે ધ્વજવર સોલ હજાર રે... માનવજે૪ ચિંહ દિશે ચામર ઢળે રે ઉજવલછત્ર ધરંત પટ્ટગજે પૃથવીપતિ રે બેઠો લીલ કરંત રે... માનગજે. ૫ નાટક નાદ રસે ચઢ્યો રે નિજઋદ્ધિ સઘળી રે જોયા મનચિતે મહિમાનીલો રે મુજ સમ અવર ન કોય રે... માનગજે૦ ૬ સોહમપતિ અવધે કરી રે ચિતે અચરજ દેખ ભૂપતિ જિનવંદન કરે રે પણ અભિમાન વિશેષ રે.. માનગm૦ ૭ તીર્થંકર અરિહા પ્રભુ રે વંદિત અમ નરિંદ કેવલજ્ઞાન દિવાકર રે જગત શરણ જિનચંદ રે... માનવજે. ૮ ભરત સગર કેશવ વળી રે પૂર્વે વાંધા નિણંદ તે આગળ એ નરપતિ રે જિમ રવિ આગળ ચંદ રે... માનગેજ૯ સાહમ્પીના સગપણ ભણી રે સમજાવું એક તાન ટાળું જિન આશાતના રે ગાળું એહનું માન રે... માનગેજ૦ ૧૦ ઐરાવણ સુર તેડીયો રે પરિપરિ તસ સમજાય ઋદ્ધિ વિમુર્તી અભિનવી રે વીર નમન હરિ જાય... માનગેજ૦ ૧૧
ઢાળ ૩ માન કરશ્યો નવિ માનવીજી માનથી નીચગતિ જોય રે ભૂપ અભિમાન ભંજન ભણીજ વિહિત વાસવ બલ સોય રે... માનવ ૧ ચોસઠ સહસ હસ્તિ ભલાજી ઉન્નત અંગ મનોહાર રે દંતી દંતી પ્રતિ જુજુ આજી મસ્તક પાંચસે બાર રે... માનવ ૨
આ સક્ઝાય સરિતા
( ૧ ૨૯
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________
શિર પ્રત્યે આઠ દંત શૂલાજી દંતપ્રતિ વાપિકા આઠ રે પુષ્કરિણી વાવી પ્રત્યેકમાંજી કમલ કંચન મયી આઠ રે... માન૦ ૩ પાંખડી લાખ પંકજ પ્રત્યેજી શબ્દ નાટક તણા થાય રે
ગાયન ગીત સુર ગાવતાજી દેવદુંદુભિ વજડાય રે... માન૦ ૪ કમલ વિચે ડોડક ઉપરેજી ચિઠું મુખો એકપ્રાસાદ રે
આઠ ઈંદ્રાણીસ્યું સુરપતિજી તિહાં રહ્યા લહત આહ્લાદ રે... માન૦ ૫ ગણિત સંખ્યા સુણો હવેજી એક એક ગજપ્રતે સાર રે સહસ ચછન્નુ દંતશૂલાજી રતન રવિકુંતિ ઝલકાર રે... માન૦ પુષ્કરિણી બત્રીસ સહસ છેજી સાતસે અડસઠ જોય રે કમલ લખ દો સહસ્ર બાસઠીજી એકસો ચુમ્માલીસ હોય રે... માન૦ ૭ કમલ પર ધવલ પ્રાસાદ છેજી વીસ લાખ સત્તાણુ હજાર રે એકસો બાવન હરિતણીજી અપછરાનો પરિવાર રે... માન૦ ૮ દો સહસ છસય એકવીસ છેજી જોડજ્યો કોડીત્રિક ઠાણ રે
લાખ ચુમ્માલીસ સોહતીજી પાંખડી કમલની જાણ રે... માન૦ ૯ બત્રીસ બદ્ધ નાટક હુઈજી પંકજ દલતણો અંક રે
તીન લાખ છત્તીસ સહસ છેજી આત્મરક્ષક ભટર્વક રે... માન૦ ૧૦ ચઉસઠ સહસ્ર ગુણી ઋદ્ધિસ્યુજી પરિવર્યો દેવનો રાય રે
જામ ભૂપાલ ઉપવેશીઓજી પ્રણમે પરમેશ્વર પાય રે... માન૦ ૧૧ ઉર્ધ્વ વદને કરી જોવતોજી હૃદયે ચિતે ગઈ મામ રે શુવિવિધ વીરવંદન કરેજી સોહમ સ્વામી શિરનામ રે... માન૦ ૧૨
ઢાળ ૪ પ્રભુ આગળ નૃપ બેઠો ચિંતા સાયરમાં પેઠો રે હરિ જીતણને કાજે મનડો અડીરહયો અભિમાને વળી જગમાં જસ કીર્તિ ઘણી વરગાજે રે
મારો ગર્વ ગવેખી હરિએ મુજ ઋદ્ધિ ઉવેખી રે, મનડો ૧ તારાચંદ વિવેક રાજહંસની આગળ
અંધકારને
ભેકરે મનડો ઉદ્યોત જિમ સૂરજને પદ્યોત રે મનડો ૨ કાંતાર પિત્તલ મુક્તાફલ હાર રે મનડો ગુરૂ ઉપમ હરિરાય લઘુ ઉપમ મુજ કહેવાય રે મનડો ૩
નંદનવન
૧૩૦
સજ્ઝાય સરિતા
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________
હરિએ કીધી હાણ મુજ જીવિત તો અપ્રમાણ રે મનડો હવે કરવો ફુણ કાજ સુરનરમાં રહે જિમ લાજ રે મનડો ૪ માન થકી જગ પ્રાણી અપમાન લહે ગુણહાણી રે મનડો માન તજી મુનિરાયા સુખીયા શિવસૈધ સુહાયા રે મનડો ૫ સંયમ લેઈ પ્રભુ હાથે વિહરશું અરિહા સાથે રે મનડો એમ ચિંતવી હૃદયારામે ઉઠી પ્રભુપય શિરનામે રે મનડો ૬ સર્વ વિરતિ મુજ આજે ઉચરાવો અવિચલ રાજે રે મનડો જિનવાણી રસ ગૃદ્ધિ વૈરાગ્યે દીક્ષા લીધી રે મનડો ૭ ઈંદ્ર તદા માન મોડી મુનિ ચરણ નમે કરજોડી રે મનડો માન સકલ મુનિ વિત્યો હું હાર્યો ને તું જીત્યો રે મનડો ૮ હું માને કરી દુહવાણો મુનિ માન કરી તમે જાણ્યો રે મનડો તુમ રિદ્ધિ અક્ષય ખજાનો મુજ ઋદ્ધિ છાર સમાનો રે મનડો ૯ જ્ઞાન ધ્યાન હય દંતી શ્રુત તપજપ બહુપરિ તંતી રે મનડો સહસ શીલાંગ રથ અઢાર ઉપશમ રિદ્ધિ નહિં પાર રે મનડો ૧૦ કાજ સકલ મુજ વ્યક્તિ વર ચરણ ગ્રહણ નહિં શક્તિરે મનડો સમતા સાયર સાધ ! મુજ ખમજો મૃત અપરાધ રે મનડો ૧૧ ઈમ કહી ક્ષણ ક્ષણ વંદે નિજ દુષ્કૃત ક્ષણ ક્ષણ નિદે રે મનડો વીર ચરણ જ સેવ તુમે માંડી શિવ લ લેવા રે મનડો ૧૨
ઢાળ પ
ઉપશમ સુખ કંદો જ્ઞાનાનંદો મોહના વારૂજી સંસારે અલુદ્ધો Üસણ શુદ્ધો સંયમી તારૂજી
તુમે નિજ ગુણના રસીયા ગુરૂકુલે વસીયા મોહના વારૂજી
મન મોહન સ્વામી છો વિસરામી ભવ્યના તારૂજી... મોહના ૧ પરપુદગલ સંગે માનને રંગે મોહના વારૂજી
મે ઋદ્ધિ વિષુવી ઉર્વી ગુર્વી લોકમાં તાજી તુમે નિજ ઘટ ઋદ્ધિ પ્રગટ જ કીધી મોહના વારૂજી શુચિ સહજની શોભા રહે થિર થોભા ભૂષણે તારૂજી... મોહના ૨ સંવેગી ત્યાગી તુ સોભાગી મોહના વારૂજી
સો વાર એક સાસે વંદના તોસે માહરી તારૂજી
00
સજ્ઝાય સરિતા
૧૩૧
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________
કૃત અપરાધ ખમાવી શીશ નમાવી મોહના વારૂજી નિજનાક સધાવે હરિ મુનિભાવે સંસ્તવી તારૂજી... મોહના ૩ દમી શાંત પ્રશાંતો બાહ્ય ને અંતો મોહના વારૂજી કૃતકર્મને ગાળે સંયમ પાળે સંચમી તારૂજી ક્રોધ ઠંડક ખંડે ઉપશમ દંડે મોહના વારૂજી
૧૩૨
માન માયા ગાળી વહ્નિ પ્રજાળી અજવિ તાજી... મોહના ૪ તૃષ્ણા જલ શોષે વૃષતરૂ પોષે મોહના વાજી ભવ શ્રોત વર્તા મોહની ગર્તા લંઘીયા તાર્જી કામ ચિંતન ચુક્કા કલિમલ મુક્કા મોહના વારૂજી કુક્ષી સંબલપત્તા મુનિ અપ્રમત્તા ભાવસ્યું તારૂજી... મોહના ૫ ઉદ્દેશિક આદે દુગવન્ન ભેદે મોહના વારૂજી અનાચીરણ નિહાલે દશવઈકાલે તે કહ્યા તારૂજી ઈચ્છાદિક પાલે દશચક્રવાલે મોહના વારૂજી પરીષહે ન ઉભગ્ગા સુર ઉવસગ્ગા ઝીપીયા તારૂજી... મોહના ૬ ષટકારણ આહારી ષટ અણાહારી મોહના વારૂજી
સામુદાણી ભિખા અલિસમ સિખા આચરી તારૂજી ભાવંત મુનીશા જે પણવીસા મોહના વારૂજી પણવીસ અશુચિ ભાવના રૂચિ નો કદા તારૂજી... મોહના ૭ સિત્તરી ગુણ ચરણે સેવત કરણે મોહના વાજી વિકસંત ઉદાસી શ્રુત અભ્યાસી અર્થથી તારૂજી ચક્રી ને દાસ પૂર વનવાસ મોહના વારૂજી અરિ મિત્ત વિયોગો હુઈ સંયોગો ઈષ્ટનો તારૂજી... મોહના ૮ મણિ તરણું જેમ પત્થર હેમ મોહના વાજી સમભાવે વિચારે શિવ સંસારે સાધુને તારૂજી
ધર્મ ધ્યાનાસીનો ખવગે લીનો મોહના વારૂજી
મલ સંત વિનાશી શ્રેણી પ્રકાશી ખાયગો તારૂજી... મોહના ૯ અપથ્ય પચ્ચકખાણી ચચ જાણી મોહના વારૂજી
સોલ પગઈ અંતર આઠ ક્ષયંકર મૂલથી તારૂજી નપુ ઈત્થી વેદો ષટહાસ ભેદો મોહના વારૂજી
સજ્ઝાય સરિતા
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________
નર વેદ ઉચ્છેદે ક્રોધને ભેદે સંજવલો તારજી... મોહના ૧૦ માન માયા ટાળી લોભ પ્રજાળી મોહના વારજી દુગ નિંદ નસાવે દુગ પય ધ્યાવે શુકલતા તારૂજી ક્ષીણ ચરમ સમયમાં છેદત લયમાં મોહના વારજી નાણ દંસણ વિગ્ધા વરણ જ સિગ્ધા ચૌદ જે તારૂજી... મોહના ૧૧ ધરસમય સયોગી કર્મ વિયોગી મોહના વારૂજી હુઆ કેવલ નાણી કેઈ ભવિ પ્રાણી તારીયા તારૂજી પંચાસી વિનાશી શિવપુર વાસી મોહના વારજી સુખ સિદ્ધ એકાંતે સાદિ અનંતે ભંગમ્યું તાજી... મોહના ૧૨ અહો માન જ કરીએ તો શિવ વરીઓ મોહના વારૂછ જસ નામ રસાલા મંગલ માલા સંઘને તારજી ગુરૂ ખીમા વિજય જસ શુભ વિજયો તસ મોહના વારૂજી વહિ રસદંતી તિણ હિમ કંતી વત્સરે તારજી... મોહના ૧૩ મેર તેર વાસર સાધુ સુસંકર મોહના વારૂજી ગુરૂવારે ધ્યાયા એ મુનિરાયા નામથી તારૂજી
ભવતાપને હરજ્યો મંગલ હોજ્યો મોહના વાજી કવિ વીરવિજયે ગુણમાલ ગુંથી ઉત્તરાધ્યયનેથી કહ્યા તારૂછ...મોહના ૧૪
• ૬૮. દેવાનંદા માતાની સઝાય જિનવર રૂપ દેખી મન હરખી સ્તનસે દુધ ઝરાયા તબ ગૌતમકું ભયા અચંબા પ્રશ્ન કરણકું આયા,
ગૌતમ ! એ તો મેરી અમ્મા. ૧ તસ કુખે તમે કાહુ ન વસિયા કવણ ક્યિા ઈણ કમ્મા, ગૌતમ, મોહવશે જીવ સમઝે નહિ મરમ કમ્મા ને ધમ્મા... ગૌતમ૨ ત્રિશલાદે દેરાણી હું તી દેવાનંદા જેઠાણી , ગૌતમ, વિષય લોભ વશ કાંઈ ન જાણ્યું કપટ વાત મન આણી... ગૌતમ૦ ૩ એસા શાપ દિયા દેરાણી તુમ સંતાન ન હોજ્યો, ગૌતમ, કર્મ આગળ કોઈનું નવ ચાલે ઈદ્ર ચક્રવર્તિ જોજ્યો... ગૌતમ૦ ૪ દેરાણીકી રત્ન દાબડી બહુલા રત્ન ચોરાયા, ગૌતમ, ઝગડો કરતાં ન્યાય હુઓ જબ તબ કુછ નાણા પાયા... ગૌતમ૦ ૫ આ સક્ઝાય સરિતા
૧૩૩
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભરતરાય જબ ઋષભને પૂછે એહમે કોઈ જિણંદા, ગૌતમ૦ મરિચી પુત્ર ત્રિદંડી તેરો હોશે ચોવીસમા જિણંદા... ગૌતમ૦ ૬ કુળનો ગર્વ કીયો મે ગૌતમ ભરત રાય જબ વાંઘા, ગૌતમ૦ મન વચન કાયાએ કરીને હરખ્યો અતિ આણંદા... ગૌતમ૦ ૭ કર્મ સંયોગે ભિક્ષુક ફુલ પાયા જનમ ન હોવે કબહી, ગૌતમ૦ ઈંદ્ર અવધિએ જોતાં અપહર્યો દેવ ભુજંગમ તબહી... ગૌતમ૦ ૮ ત્યાસી દિન તિહાંકણે વસિયો હરિણગમેષી જબ આયા, ગૌતમ૦ સિદ્ધારથ રાય ત્રિશલાદે રાણી તસ કુખે છટકાયા... ગૌતમ૦ ૯ ઋષભત્તને દેવાનંદા લેશે સંયમ ભાર, ગૌતમ૦ તવ ગૌતમ એ મુગતે જાશે કહ્યો ભગવતી સૂત્ર મોઝાર... ગૌતમ૦ ૧૦ સિદ્ધારથ રાય ત્રિશલાદે રાણી અચ્યુત દેવલોકે જાશે, ગૌતમ૦ બીજે ખંડે આચારાંગે તે સૂત્રે કહેવાશે... ગૌતમ૦ ૧૧ તપગચ્છપતિ શ્રી હીર વિજય સૂરી દિયો મનોરથ વાણી, ગૌતમ૦ સકલચંદ પ્રભુ ગૌતમ પૂછે ઉલટ મનમાં આણી... ગૌતમ૦ ૧૨ ૬૯. દ્રૌપદીની સજ્ઝાયો (૧)
કૃષ્ણજી ! તમને કહું કરજોડ કે સુણો પ્રભુ વિનતિ રે લોલ પ્રભુજી નહિં કાંઈ માહરો દોષ કે નઠોર થયા મુજપતિ રે લોલ૦ ૧ પ્રભુજી તમને એવડી રીસ કે કરવી કેમ ઘટે રે લોલ પ્રભુજી લખીયા છટ્ઠીના લેખ કે મટાડયા વિ મટે રે લોલ૦ ૨ પ્રભુજી દોષ તમારો નહિં કાંઈ કે કિરતાર એક મને ગમે રે લોલ પ્રભુજી છોરૂ છોરૂ થાય કે માવતર તોયે ખમે રે લોલ૦ ૩ બાંધવ તુજથી મોટી લાજ કે કાજ વિચારીએ રે લોલ પ્રભુજી વિનવું ગોદ બિછાવી કે રોષ નિવારીએ રે લોલ૦ ૪ પ્રભુજી તુમે મોટા મહારાજ કે મનમાં જાણીએ રે લોલ પ્રભુજી પોતાનો પરિવારકે દીલમાં આણીએ રે લો૦ ૫ પ્રભુજી મોટા હોય દાતારકે મુખે બોલે મીઠડું રે લોલ પ્રભુજી મોટા ન મૂકે આળકે કરે અણદીઠડું રે લોલ૦ ૬ દ્રોપદી તારા પતિના બોલ કે ક્ષણ ક્ષણ સાંભરે રે લોલ દ્રોપદી એણે જે કીધા કામ કે બૈરી પણ નવિ કરે કે લોલ૦ ૭
સજ્ઝાય સરિતા
૧૩૪
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________
એહને બળ દેખાડું આજ કે મનમાં રીસ ચડે રે લોલ સુણી રાણી મનમાં વિલખાણી કે આંખે આંસુ ઢળે રે લોલ૦ ૮ ભાઈ ? એવડો ન રાખો રોષ કે ઉભી એમ ટળવળે રે લોલ પ્રભુ કાંઈ કુંતા માતની લાજ કે દિલમાં આણજો રે લોલ૦ ૯ પ્રભુજી પાંડુરાય નિહાળી કે મનમાં જાણજો રે લોલ પ્રભુજી ગૌ બ્રાહ્મણ પ્રતિપાલ કે સૌ તમને કહે રે લોલ૦ ૧૦ પ્રભુજી તુમ ચરણે જે આવે કે સૌ નરવીર બને રે લોલ પ્રભુજી કઠોર થયા તુમે આજ કે કિમહોશ હવે સરે રે લોલ૦ ૧૧ પ્રભુજી કઠીન કરમની વાત કે વાંક કોઈનો નહિં રે લોલ પ્રભુજી માણસ હોશે એહ કે વાદી ઘણા થશે રે લોલ૦ ૧૨ પ્રભુજી બ્રહ્મા કેરી લાજ કે રાખી હેત ધરી રે લોલ પ્રભુજી કરણીતણાં ફલ એહ કે વિનવે તમારી બેનડી રે લોલ૦ ૧૩ પ્રભુજી પૂર્વભવના પાપ કે તાસ વેળા પડી રે લોલ પ્રભુજી એવડી તમારી સ્થિતિ કે હવે હું કેમ સહં રે લોલ૦ ૧૪ પ્રભુજી હૈયે એવું ન રાખો કે ઝાઝું શું કહું રે લોલ પ્રભુજી રાખો માહરી લાજ કે છોરૂ કરી છોડજો રે લોલ૦ ૧૫ પ્રભુજી મૂકો મનની રીશ કે વહેલો રથ જોડજો રે લોલ પ્રભુજી એવા વચન સુણી જદુરાય કે મનમાં વિચારજો રે લોલ૦ ૧૬ પ્રભુજી રાખો એવી ધીર કે એમ મન વાળજો રે લોલ પ્રભુજી કેશવે ઉપાડી લોહ દંડ કે કોપ કરી તિહાં રે લોલ૦ ૧૭ પ્રભુજી પાંચે રથને ર્યા ચવ્ર કે પાંડવ ઉભા રહ્યા રે લોલ ભાખે રોષ ધરી હરિરાય કે આણ મારી વહી રે લોલ૦ ૧૮ પાંડવ સુણો તમારો પરિવાર કે રહેવા નહિં દીયે રે લોલ રહેજે દષ્ટિ થકી તુમે દૂર કે પાસે મત આવજો રે લોલ૦ ૧૯ પ્રભુજી મન તૂટ્યું ન સંધાય વૈ સહિ એમ જાણજો રે લોલ પ્રભુજી મર્દનને કામ કે કોટ વસાવીએ રે લોલ૦ ૨૦ પ્રભુજી સૈન્ય સકલ તેણીવાર કે સન્મુખ આવજો રે લોલ પ્રભુજી દ્વારાપુરી ચાલ્યા સહુસાથ કે પહોંચ્યા તે સહીરે લોલ૦ ર૧ પ્રભુજી એકસો પચાસમી ઢાળ કે ગુણ ભરી કહી રે લોલ
[ સક્ઝાય સરિતા
૧૩૫
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રભુજી નય વિજયની શીખ કે ભવિજન ધારજો રે લોલ એવા ગુણી તણાં જે ગુણ કે દિલમાં આણજો રે લોલ૦ ૨૨ ૭૦. દ્રૌપદીસતીની સજ્ઝાય (૨)
લજ્જા મોરી રાખો રે દેવ ખરી, દ્રૌપદી રાણી ચું કર વિનવે; કર દોય શીશ ધરી, દ્યૂત રસે પ્રીતમ મુજ હાર્યો, વાત કરી ન ખરી. ૧ દેવર દુર્યોધન દુ:શાસન, એહની બુદ્ધિ ફરી;
ચીવર ખેંચે મોટી સભામે, મનમે દ્વેષ ધરી રે. લજ્જા૦ ૨ ભીષ્મ દ્રૌણ કર્ણાદિક સર્વે, કૌરવ ભી ભરી; પાંડવ પ્રેમ તજી મુજ બેઠા, જે હતા જીવ જૂરી રે. લજજા૦ ૩ અરિહંત એક આધાર અમારે, શીયલ શું સંગ ઘરી;
પત રાખો પ્રભુજી ઈણ વેળા, સમકિતવંત સૂરિ. લજ્જા૦ ૪ તખિણ અષ્ટોત્તર શત ચીવર, પૂર્યા પ્રેમ ધરી;
શાસનદેવી જયજય રવ બોલે, કુસુમની વૃષ્ટિ કરી. લજજા૦ ૫ શીયલ પ્રભાવે દ્રૌપદી રાણી, લજજા લીલ વી; પાંડવ કુંતાદિક સહું હરખ્યા. કહે ધન્ય ધીર ધરી. લજ્જા૦ ૬ સત્ય શીલ પ્રભાવે કૃષ્ણા, ભવજલ પાર તરી; જિન કહે શીયલ ધરે તસ જનને, નમીયે પાય પડી રે. લજ્જા૦ ૭
[?] ૭૧. દ્રૌપદીની સજ્ઝાય (૩)
દ્રૌપદી ધ્રુજે સભામાંહિ... કરે અતિશય વિલાપ
દાદા મને મુકીને જાસો નહિ... મને છોડાવો મા બાપ... દ્રોપદી ા રાંકડી તન હું તુમ તણી... મારે તમારો આધાર
જુવો શરીર તમે માહરું નથી જીરવાનો ભાર... દ્રોપદી ।।૨।।
દાદા જાવો જવું હોય તો... મને મારીને ઠેસ
ગરીબ ગાવડી ન મુકશો... કુડા કૌરવ ને ઘેર... દ્રૌપદી IIII નથી બેની બાપ કે બાંધવો... નથી પીયરમાં કોઈ...
સાસરીયા માં સસરો નથી... પડ્યા ભરથાર ભોય... દ્રોપદી ।।૪।। નથી દેખી પગ તણી પાનીને... તે તો દેખશે અંગ... બળ્યું અમારું આ જીવવું મને કાઢો તમે સંગ... દ્રૌપદી પા
સજ્ઝાય સરિતા
૧૩૬
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________
અરે રે ! રણવિષે રોળશે... લેશે લંપટ લાજ સતીના સત રે છોડાવશે... હશે તન મારૂં તાજ... દ્રૌપદી દા દીકરી ઉપાય ની માહરો... તારા ભવિષ્યની ભુલ થાશે મોં કાળાં કૌરવ તણાં... જાણે જમડાને તુલ્ય... દ્રૌપદીIIળા. ચોધાર આસું ચક્ષુ ભર્યા.. સતી રોવે હૈયા ફાટ દાદાએ દાબી છે હૃદય માં... હું મરીશ તુજ કાજ... દ્રૌપદી તા. દિકરી ઉપાય નથી માહરો... તારા ભવિષ્યના લેખ તારા સ્વામીના અક્ષરો.. તે પર કેમ મારું મેખ... દ્રૌપદીલા. એમ કરીને શીર ફૂડીયું... થવા લાગ્યા વિદાય... તરુણી ત્રાસીને નાશતી... છોડ્યા વજના સ્વામ... દ્રૌપદી૧૦ તવ દુઃશાસન કરગર્યો ખેંચી લીધી છે પાસ કૌરવ કે પ્યારે દુર્યોધન... પડ્યો પ્રિયાની પાસ... દ્રૌપદી) ૧૧ાા તવ આવ્યા હરિ સભા માંહે... સતીને દર્શન દીધ... સભા કોઈ દેખે નહિ.. સતી દેખે એક ધીર... દ્રૌપદી ૧૨ ઉદ્યો દુઃશાસન ક્રોધથી... ચીર ખેચે છે આજ વાંહિ ત્રાહિ પોકા રીયો..... હરી રાખે તેની લાજ. દ્રૌપદી૧૩ નવસે નવ્વાણું ચીર પુરીયાં... સતીને પુરી છે હામ... એવી સતીને સંસારમાં... સંકટ રહ્યાં અપાર... દ્રૌપદી ૧૪ શીયળ વ્રત જેણે પાળિયું... પામે ભવતણો પાર જ્ઞાનવિમલ સૂરી એમ કહે... એવી સતીરે નાર... દ્રૌપદીઉપા
[2] ૭૨. (ક) દ્વારિકા નગરીની સઝાયો (૧)
દુહા
દોનું બંધવ આરડે દુ:ખ ધરતા મનમાંય બળતી દેખી દ્વારિકા કીજે કવણ ઉપાય... ૧ રત્ન ભીત સુવર્ણ તણી તેહ બળે તત્કાળ સુવર્ણ થંભા કાંગરા જાણે બળે પરાળ.. ૨
ઢાળ બળતી દ્વારિકા દેખીને રે ભાઈ થયા ઘણા દિલગીર
[ સક્ઝાય સરિતા
૧૩૭
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________
છાતી તે લાગી ફાટવારે ભાઈ નયણે વછુટયાં નીર રે... માધવ એમ બોલે ૧ બે બંધવ મળીને તિહાં રે ભાઈ વાત કરે કરૂણાય દુઃખ સાલે દ્વારિકા તણું રે ભાઈ અબ કીજે કવણ ઉપાય રે.. માધવ૦ ૨
ક્યાં રે દ્વારિકાની સાયબી રે ભાઈ કિહાં ગજદલનો ઘાટ સ્વજન મેળાવો કિહાં ગયો રે ભાઈ ક્ષણમાં હુઆ ઘણા ઘાટ રે.. માધવ૦૩ સારથી ઘોડા રથ બળે રે ભાઈ બેંતાલીસ બેતાલીસ લાખ અડતાલીસ કરોડ પાળા હતા રે ભાઈ ક્ષણમાં હુઈ ગયા રાખ રે... માધવ૦૪ હળધરને હરિજી કહે રે ભાઈ ધિક કાયરપણું મોય નગરી બળે મુજ દેખતાં રે ભાઈ મુજ જોર ન ચાલે કોય રે... માધવ૦ ૫ નગરી બળે મુજ દેખતાં રે ભાઈ રાખી ન શકું ? જેમ ઈદ્ર ધનુષ મેં ચડાવીયું રે ભાઈ એ બળ ભાંગ્યું કેમ રે... માધવ૦ ૬ જિણે દિશે જોતાં તેણી દિશે રે ભાઈ સેવક સહરત્ર અનેક હાથ જોડી ઉભા ખડા રે ભાઈ આજ ન દીસે એક રે... માધવ૦ ૭ મોટા મોટા રાજવી રે ભાઈ શરણે રહેતા અહી ઉલટો શરણો તાકીયો રે ભાઈ વેરણવેળા આંહીં રે... માધવ૦ ૮ વાદળ વીજ તણી પરે રે ભાઈ બુદ્ધિ બદલાયે સોય ઈણ દુનિયામાં આપણો રે ભાઈ સગો ન દીસે કોય રે... માધવ૦ ૯ મહેલ ઉપગરણ આયુધ બળે રે ભાઈ બળે સહુ પરિવાર આ આપદા પૂરી પડી રે ભાઈ કીજે કવણ વિચાર રે... માધવ૦ ૧૦ વળતાં હળધર ઈમ કહે રે ભાઈ પ્રગટયાં પૂર્વના પાપ બીજું તો સઘળું રહ્યું રે ભાઈ માંહીબળે માય ને બાપ રે... માધવ૦ ૧૧ દોનું બંધવ માંહી ધસ્યા રે ભાઈ નગરીમાં ચાલ્યા જાય રથ જોડીને તેણે સમે રે ભાઈ માહી ઘાલ્યા માત ને તાત રે... માધવ૦ ૧૨ દોનું બંધવ જુતીયા રે ભાઈ આવ્યા કોટ ને માંય દોનું બંધવ બહાર નીકળ્યા રે ભાઈ દરવાજો પડીયો આંય રે... માધવ૦ ૧૩ પાછું વળીને જુએ તિહાં રે ભાઈ થયા ઘણા દિલગીર છાતી તે લાગી ફાટવા રે ભાઈ નયણે વછૂટ્યા નીર રે... માધવ૦ ૧૪ હળધરને હરિજી કહે રે ભાઈ સાંભળ બાંધવ વાત કેણી દિશે આપણે જાઈશું રે ભાઈ તે દિશા મને બતાવ રે... માધવ૦ ૧૫
૧૩૮
સઝાય સરિતા
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________
વચન સુણી બાંધવ તણા રે ભાઈ હળધર બોલે એહ પાંડવ ભાઈ કુંતા તણા રે ભાઈ ચાલો હવે તેને ઘેર રે... માધવ૦ ૧૬ વયણ સુણી હળધરતણાં રે ભાઈ માધવ બોલે એમ દેશવટો દેઈ કાઢીયા રે ભાઈ તે ઘર જાવું કેમ રે... માધવ૦ ૧૭ તેં તેહનાં કારજ કીધાં રે ભાઈ ધાતકી ખંડ મેં જાય દ્રૌપદી સોંપી આણીને રે ભાઈ તે કેમ ભૂલશે ભાય રે... માધવ૦ ૧૮ પાંડવ મથુરા પ્રગટી જિહાં રે ભાઈ અગ્નિપૂર્ણ સમુદ્રવીર તે નગરી ભણી ચાલીયા રે ભાઈ બાંધવ બહુ સુધીર રે... માધવ૦ ૧૯ ૭૨. (ખ) દ્વારીકાનગરીની સઝાય (૨) (ઢાળ-૪)
દુહા. શારદા ગુરૂ જિનવર નમી, હવે ત્રીજો અધિકાર ચોથા ખંડતણો કહે સુણતાં જય જયકાર... ૧ એકદિન નેમિ સમોસર્યા, કરતાં ભવિ ઉપકાર હરિ સામગ્રી મોટકી, વંદન કરે તે વાર... ૨ તિણ અવસર દ્વારાપુરી, દીઠી ઘેલી ઉદ્દીઠ યાદવ પણ સુખીયા ઘણા, નિજ નયણે કરી દીઠ... ૩ જઈ વંદુ નેમીશ્વરૂ, અવસર પામી એમ પૂછે પ્રાંજલી પુટ કરી, સ્વામી ભાખો નેમ... ૪ સ્વામી એવી દ્વારિકા, એ યાદવ સમુદાય રહેશે કે એ ક્ષય થશે, તે ભાખો જિનરાય... ૫
ઢાળ-૧ હવે બોલે નેમિ નિણંદ, સાંભળ તું નરવર ઈદ જગ સ્થિર નહિ ઈદ કે ચંદ, હો રાજ...
- સાંભળો વચન હમારા ૧ તુજ દેખતા ક્ષય થાશે, તેહનો કોઈ આધાર ન થાશે ઉગરશે જે વ્રત વાસે, હો રાજ... સાંભળો. ૨ તબ બોલે કેશવરાય, એ કોણ થકી ક્ષય થાય તવ બોલે ત્રિભુવન રાય, હો રાજ... સાંભળો. ૩
[ સક્ઝાય સરિતા
૧૩૯
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________
પારાસર તાપસ નામે, તે નિંદ કન્યા એક પામે લઈ જાયે યમુના દ્વીપ ઠામે, હો રાજ... સાંભળો૪ તેણે પુત્ર એક ભલો જાયો, તેનું નામ દ્વૈપાયન ડાયો છઠ ભોજી બંધ ઘરાયો, હો રાજ... સાંભળો. ૫ તેનાથી સહુ કેરો નાશ, વળી મદિરા કારણ તાસ તેણે ધર્મ કરો સુવિલાસ, હો રાજ... સાંભળો. ૬ નારાયણ ભાખે એમ, મુજ વાત કરી જિન નેમ મુજ મરણ સ્વભાવે કે કેમ ? હો રાજ... સાંભળો. ૭ તવ બોલ્યા મુનિવર નાથ, તુજ મરણ જરાકુમાર હાથ સુણી વિસ્મિત યાદવ સાથ, હો રાજ... સાંભળો. ૮ કુમાર લજજા પામી, જિનવરને મસ્તક નામી લેઈ ધનુષ્યને વનવાસ ગામી, હો રાજ... સાંભળો. ૯ સુણી દ્વૈપાયન દુભાણો, નગરી યાદવ રક્ષાને જાણો ગયો અગોચર ઠાણો, હો રાજ... સાંભળો. ૧૦ પ્રણમી પ્રભુ અરવિંદ, યાદવ સાથે ગોવિંદ મનમાં ધરતો દુ:ખવૃંદ, હો રોજ... સાંભળો. ૧૧ સહુ સપના સરખું માને, ઈન્દ્ર જાલ પરે તિણ ટાણે આવે સહુ યાદવ નિજ ઠાણે, હો રાજ... સાંભળો. ૧૨ સવિ મદિરા બહાર કઢાવે, કાદંબરી ગુફામાંહી ઠાવે હરી આદેશે સહુ ભાવે, હો રાજ... સાંભળો. ૧૩ તે કુંડમાંહી સુરા લાવે, વાત સાંભરે દુઃખ વ્યાપે હૈડાં થરથર બહુ કોપે, હો રાજ... સાંભળો૦ ૧૪ બલદેવનો સારથી એક, સિદ્ધારથ નામે વિવેક વ્રત લેવાની મન ટેક, હો રાજ... સાંભળો. ૧૫ ભાખે બલભદ્રને એમ, દ્વારિકા કુલનો ક્ષય કેમ દેખી ન શકાય ધરી પ્રેમ, હો રાજ... સાંભળો. ૧૬ મુજ આણા આપો તિણે, પ્રભુ પાસે વ્રત લેઉ જિણે હું ઉભગ્યો પ્રભુજીને વયણે, હો રાજ... સાંભળો. ૧૭ તવ આંસુ પાડતા બોલે, ભાઈ નતુ અમે તાહરી તોલે
૧૪૦
સક્ઝાય સરિતા જ
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________
પણ એક વચન દે કોલે, હો રાજ... સાંભળો૦ ૧૮ તમે દેવતા થાશો જે વારે, પ્રતિબોધો મુજને તે વારે તો આણા દેઉ ઈણ વારે, હો રાજ... સાંભળો. ૧૯ હા માની દીક્ષા લીધી, પટ માસ તપસ્યા કીધી ઈણે પામી દેવની રિદ્ધિ, હો રાજ... સાંભળો. ૨૦ ચોથે ખડે એ પહેલી ઢાળ, ત્રીજો અધિકાર રસાળ પદ્મવિજયને મંગળમાળ, હો રાજ... સાંભળો. ૨૧
દુહા. ઈણ અવસર ફલ ફલથી, મદિરા અતિ બલવંત માધવ માસે તે થઈ, નવીન સુરપરે તંત... ૧ કોઈક ભાવી ભાવથી, સાંબ સેવક એકદિન તરસ્યો પહોંચ્યો તિહાં, કને દેખી રીયું મન... ૨ પીધી મદિરા હોંશથી, વળી ભાન ભરી લીધી હર્ષભર આવ્યો તિહાં, સાંબ ભણી તે દીધ... ૩ સાંબે પીધી તે સુરા, મદવંતા હુઆ તામ દુધત કુમારે પરિવર્યા, પહોંચ્યા મદિરા ઠામ... ૪ કંઠ લગી પીધી સુરા, ફરે તે વન મોજાર દ્વૈપાયન ધ્યાને રહ્યો, દીઠો સવિ હું કુમાર... ૫ પરવશથી એમ ચિંતવે, એ અમારો ક્ષયકાર પ્રથમ હણવા એહને, કરીયે ભલો પ્રકાર... ૬ સમ કાલે સહુએ કરે, તાડના તર્જના માર નિર્દયપણે તે મારીયો, ગમે તે રૂધિર અપાર... ૭ મદિરાથી શુદ્ધ બુદ્ધ ગઈ, સહુ સરખા મતિવંત શુદ્ધ કુલે જે ઊપની, નવિ પીવે તે સંત... ૮ ધરણી તલે તાપસ પડ્યો, મૂચ્છ લહ્યો તત્કાલ જીવ ન રહી જાણી વલ્યા, સહુ નિજ પુર સમકાલ... ૯ વાત સુણી ચર મુખથી, નારાયણ એ દાય અહો દુર્ધત કુમાર એ, કુલ ક્ષય કારણ થાય... ૧૦ કૃષ્ણ રામ બહું જણાં, આવ્યાં તે વનમાંથી
/ સક્ઝાય સરિતા
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________
હરિ દ્વૈપાયન દેખીને, ઈણી પરે ભાખી ત્યાંહી... ૧૧
ઢાળ-૨ કૃષ્ણ કહે એમ વયણડાં, ખમવા ગમે હો અમચો અપરાધ કે ક્રોધને દુ:ખ દાયક કહ્યો, ક્રોધ કરી હો ન હારો નિરાબાધ કે
તુમે તો તપસ્વી લોક છો.. ૧ મદિરા મત્ત હો અજ્ઞાની કુમાર છે, જે તમને ઉપદ્રવ ક્ય તમે ખમવું હો કરૂણાં ભંડાર કે, તમે.... ૨ ભુંડુ કરતાં રૂડું કરે તે સજજન હો, જગમાં વિખ્યાત કે વિનય સહિત સુપ્યા વયણડાં, પણ મનમાં હો ન થયો ઉપશાંત કે
તુમે... ૩, કહ્યું ત્રિદંડી તાપસે, સુણ કેશવ હો મેં કીધ તે જાણ કે દુર કુમારે જબ રોગો, તિણે મ કહો હો હવે એની વાત કે તુમેરુ. ૪ એક તુમ બલદેવજી મૂકીને હું સહુનો હો કરૂં નાશ કે એહ પ્રતિજ્ઞા નવી ફરે, કોઈ કાલે હો મારી દુઃખ નાશ કે તુમે.. ૫ કેવલી વયણે જે ભાખિયા, નવિ અન્યથા હો જદી જગ પલટાય કે એમ કહે નિજ બંધુને, ખેદ ન કરો તો ભાખ્યું જિનરાય કે તુમેરુ... ૬ કર પદ નાસિકા જેહનાં, હોય વંકા હો વળી નયણ સોમ કે જીભ ઓટ દાંત જેહનાં, તસ ન વળે હો ક્રોધ જે રોમ રોમ કે તુમે... ૭ આવ્યા નિજ નગરી હવે, બીજે દિન હો કહેરાવ્યું એમ કે નગરમાંહી સહુ લોકને, દ્વૈપાયન હો ભાખ્યું છે જેમ કે તમે.... ૮ તપ જપ નિયમ ધરમ કરો, ઈણ અવસર હો આવ્યા નેમિ નિણંદ કે યાદવ સૌ વંદન ગયા, સુણી દેશના હો પ્રભુ મુખ ગોવિંદ કે તુમે.. ૯ સાંબ પ્રદ્યુમ્ન નિષધ વળી, સુણી દેશના હો જાગ્યા મહાભાગ્ય કે ઉદ્દભક સારણ આદિ દેઈ, કહું કેતા હો પામ્યા વૈરાગ્ય કે તુમે... ૧૦ રૂક્ષ્મણી જંબુવતી વલી, ગૌરી ને હો ગાંધારી નાર કે કમલા સુશીમા, સત્યભામા, પદ્માવતી હો પમુહા ગુણધારી કે તુમે... ૧૧ દેશના પ્રભુની સાંભળી ઘર છાંડી હો લીયે સંયમભાર કે હરિ પૂછયા પછી જિન કહે દ્વારિકા દાહ હો થશે વર્ષ બાર કે તુમે... ૧૨. સાંભળીને હરી ચમકીયા મન ચિત્તે ધન્ય તેહ રાજન કે
૧૪૨
સઝાય સરિતા
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________
દીક્ષા લઈ પ્રભુ કને સમુદ્રાદિક હો રમ્યા આત્મધ્યાન કે તુમેરુ... ૧૩ તવ પ્રભુજી બોલે ઈસ્યુ, નિયાણું કરી તો થાય વાસુદેવ કે નરકે અવશ્ય જવું પડે, તમે જાણો છો ત્રીજી નરકે હવે કે તમે ... ૧૪ કેશવ તવ દુઃખ ધરે, પ્રભુજી કહે હો મન મ ધરો ખેદ કે તિમાંથી નરભવ પામશો, વૈમાનિક હો થાશો પુવેદ કે તુમેરુ... ૧૫ તિહાંથી ચ્યવી આ ભરતમાં, શતદ્વાર પુર હો જીતશત્રુને ગેહ કે અમમ નામે પ્રભુ બારમાં, થાશો ગુણ હો અનંતનું ગેહ કે તુમેરુ... ૧૬ બળદેવ બ્રહ્મલોકે જશે, તિહાંથી નર હો વળી થાશે દેવ કે તિહાંથી અમમ પ્રભુ તીરથે, શિવ લહેશે હો નિરૂપમ તતખેવ કે તુમેરુ...૧૭ ત્રીજે ભવ જિનવર થાશે, એમ ભાખ્યું હતું સૂત્ર છે જેહ કે તેહ મતાંતર જાણવું, હીર પ્રશ્ન હો લખ્યું છે એહ કે તુમેરુ... ૧૮ એમ કહી પ્રભુજી વિચર્યા, કેશવ હો આવ્યા તવ ગેહ કે પડહ વજડાવે એણીપરે, પ્રભુજીએ કહ્યો દ્વારીકાનો દાહ કે તુમે... ૧૯ ધર્મ કરે સહુ તે સુણી, દ્વૈપાયન હો થયો અગ્નિકુમાર કે પૂરવભવ નિજ દેખીને, નિજ દ્વારીકાપુરી આવ્યો તેણીવાર કે તુમે.... ૨૦ ખંડ ચોથે અધિકાર એ, ત્રીજે કહી કો બીજીવર ઢાળ કે પવવિજય કહે શુભ મને, ધર્મ કરતા હોય મંગળમાળ કે તુમે.... ૨૧
દુહા કોઈક કરે. એકાંતરા, કોઈક છઠ તપકાર કોઈક આયંબિલ કરે, કોઈક બ્રહ્મવૃત સાર... ૧ કે ઈક શ્રાવકવ્રત ધરું, કે ઈક સમક્તિ વંત ધર્મ પ્રભાવે દેવતા, નવિ ઉપસર્ગ કરંત... ૨ છિદ્ર ગવષે લોકના, વરસ અગિઆર વિલિન આવ્યું વરસ તે બારમું, ચિતે લોક વિલીન... ૩ ધર્મ થકી દ્વૈપાયન, નાઠો નિશ્ચય હો મઘ માસ સુખ વાપરે, રમવા લાગ્યો તેહ... ૪ છિદ્ર જડ્યું હુવે તેહને, આવે નગરી પાસ બહુ ઉપસર્ગ દેખાવતો, કરતો અહાસ... ૫
[ સક્ઝાય સરિતા
૧૪૩
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ-૩ દ્વારે જે જે પુતળી, તે પણ હસવા જાય ભમદા આંખ ભમાડતી, દેખી ભય મન થાય
દ્વારિકા બળતી રે એણી પરે... ૧ દ્વારે ચિત્રિત દેવતા, કંપાવે ઘરબાર તસર ચાર દિશા બળે, કોઈ કોઈનો ન આધાર... ૨ ઉત્પાતો ઘણાં હોયે, ગ્રહ મૂકે બહુ ધૂમ રવિમંડલ અગ્નિ ઝરે, દેખી આવે ને ઘુમ... ૩ વૈતાલ ભૂત ને શાકિનિ, સહિત ભમે તે દેવ ગ્રહણ હોયે શશિ સૂર્યના, વ્યાપક પૂરમાં ભમેવ... ૪ સ્વપ્ન દેખે બિહામણા, સંવર્તક તબ વાય વિદુર્વે દુર દેવતા, વાત તે ન કહાય... ૫ કાઇ તૃણાદિક સંહરે, લોક તે નાસી રે જાય તેહને લાવી હોમે તિહાં, નયરી કાઇ ભરાય... ૬ સાઠ કુલ કોડિ તે યાદવા, વસતા નગરી હાર બહોતેર કુલ તે કોડિ તિમવલી વસતી નગરી મોજાર... ૭ તુણકાષ્ઠાદિક બહ ભરી, પીડા કરી સહ લોક અગ્નિ લગાડે રે ક્રોધથી લાગે ભડ ભડ ઉક... ૮ પવન જવાલા પ્રેરી થકી, આકાટો અડકંત બાલક ઘરડાં સહુ તિહાં, અશરણ બહુ વિલયંત. ૯ મંદિરની રે કોરો બળે, બળે પશુ તિરિ પંચ કોલાહલ કરૂણા સ્વરે, હવે અતિપરે સંચ... ૧૦ ચિત્રામણ પરે થંભિયા, કોઈથી નવિ નિકળાય એક કહે હા હા માવડી, એક તે બાપ બોલાય... ૧૧ એ દ્વારા પુરી દાહનું, કોણ કહે રે સ્વરૂપ કોઈ નાથ ન હો શિરે, દેખે કે શવ ભૂપ... ૧૨ બળતું નગર દેખીને, નારાયણ ને રામ વસુદેવ દેવકી રોહિણી, આરોપે રથ તામ... ૧૩ અધવૃષભનો હાલે નહીં, હુઆ કોડી ઉપાય
સઝાય સરિતા
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________
દ્વૈપાયને સહુ થંભિયા, વાતડી કાંઈ ન કહેવાય... ૧૪ પોતે રથને ખેંચતા, અNભાગે તતખેવ 4 તો પણ નિજ બલે, ખેંચતાં નારાયણ બલદેવ... ૧૫ હાહા કૃષ્ણ ટાળો તુમે, હા ટાળો બલદેવ મહાબલવંત તુમેય છો, અમે બળીયે સ્વયમેવ... ૧૬ અમને કાઢો રે માંહેથી રે, થાઓ અમારા રે નાથ યાદવ રોતા રે એણીપરે, સાંભલે તે નર નાથ... ૧૭ સાંભળતા એમ ઘરઘરે, આવ્યા દ્વારની પાસ દરવાજા દીયે દેવતા, જડીયા વના સંકાશ... ૧૮ ભાંજે પાટુ પ્રહારથી, બલદેવજી તામ તો પણ રથ નવિ નિકળે, બોલે દેવ તે તામ... ૧૯ સાંભળો બલદેવ કેશવા, શાને કરો રે પ્રયાસ મે તુમને રે પેલા કહ્યું, તિણે કિમ કરીયે રે વિષાસ... ૨૦ ઉતરો તુમે બેહુ જણા, મૂકો એ માય ને તાય સુરવર વાણી સાંભળી, બોલે વાસુદેવ રાય... ૨૧ નિકલો પુત્ર હવે તમે, રાખો પોતાના પ્રાણ જો તમે હશો જીવતા, તો વળી રાજ્ય મંડાણ... ૨૨ તમે તો ખામી કોઈ નહિ કરી, પણ જે ભાવિ તે હોય શાને દુઃખ ધરીયે હૈયે, તુમચો વાંક ન કોય... ૨૩ શ્રી નેમિજિનેશ્વર કને, પૂર્વે દીક્ષા ન લીધ ધિક્ ધિક્ હમચા મોહને, આવ્યા કર્મ જે કીધ... ૨૪ સમુદ્રવિજય નરપતિ, સાંબ આદી જે કુમાર ધન્ય વળી જે મારી રાણીઓ, લીધા સંયમ ભાર... ૨૫ એમ કહી તેમ શરણ કરે, પચ્ચકખી ચારે આહાર અરિહા સિદ્ધ મુનિ ધર્મનું, શરણ કરે સુવિચાર... ૨૬ એમ શુભ ધ્યાન પરાયણા, સમરતાં નવકાર અગ્નિ વરસાવે દ્વૈપાયનો, પહોંચ્યા સ્વર્ગ મોજાર... ૨૭ ચોથે પંડે ત્રીજી ભલી, ત્રીજે અધિકાર ઢાળ પદ્મવિજય કહે ધર્મથી, હવે મંગળમાળ... ૨૮
સક્ઝાય સરિતા
૧૪૫
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________
દુહા. રામ કૃષ્ણ બેઉ નીકળ્યા, પહોતા જીર્ણ ઉદ્યાન બળતી દેખી દ્વારિકા, થાવે દુ:ખ અસમાન...૧ ઘર બળતા દેખે તિહાં, સાંભળે બહુ પ્રલાપ બાળક વળગે માતને, માત કહે પણ બાપ... ૨ ધરતી ઢળે ને રાડ દે, એક એક ઉપર ધાપ *ટે ભવન ત્રુટે ગિરિ, ક્રોડો કેશ તે ઠાય... ૩ ચંદન થાંભલા ભસ્મ તે, તિમ ગઢને કપીશીર્ષ અનલ અનલ દેખે તિહાં, વળી અનલ ન વિષ... ૪ એમ અસમંજસ દેખીને, રૂદન કરે નરરાય દીન વચન ભાખે તદા, હૃદયે દુ:ખ ન માય... પ
ઢાળ-૪
મ્હારૂં બલ પરાક્રમ કિહાં ગયું, જાણે જીયો જરાસંઘજી ત્રણસે સાઠ સંગ્રામ મે કર્યાં, સાંભલો બલભદ્ર બાંધોજી... ૧ ખમીય ન શકીયે રે એ દુ:ખ સાંભળી, તો શી દીઠાની વાતોજી સુણતાં હૈડું રે ક્રમ ક્રમ કંપતું, હોય જેમ વજ્રઘાતોજી... ૨ દેવ અધિષ્ઠ રયણે તે કિહાં રહ્યાં, વલી સુર સાઠ હજારજી દેવની દીધી રે ભેરી કહાં ગઈ, ટાલે વિષય વિકારજી... ૩ સહાય શક્રની રે ધનદ તે કિહાં ગયા, જેણે દ્વારિકા નીપાઈજી ધીર કુમાર મારા સહુ કીહાં ગયા, જબ એ આપદ આઈજી... ૪ મુકુટ બંધ સોલ સહસ તે રાજવી, કોઈ ન આવ્યું કાજજી કાયર પરે રે ઉભા દેખીયે, ખોયું ત્રણ ખંડ એ રાજજી... ૫ તવ બલભદ્ર બંધવને એમ કહે, ન કરો ભાઈ વિષાદજી પ્રભુજીએ ભાખ્યું તે નીપજ્યું, સુખ દુ:ખ કર્મ પ્રસાદજી... ૬ લક્ષ્મી સ્થિર નહિં જગમાં કેહને, ઈંદ્ર જાલ સમ એહજી પણ જીવને મોહ છે આકરો, અથિર ને થિર લહે જેહજી... ૭ જિનવર વયણાં જે તે ચિત્તવસ્યા, તે કેમ થાય દીનજી આપદ આવી ધર તું ધીરતા, તેહ જગત નગીનાજી... ૮ અવલંબો હવે જિનવચન તુમે, ધીરા સંપદ પામેજી
સજ્ઝાય સરિતા
૧૪૬
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________
કેશવ કહે બંધવ સાચું કહ્યું, પણ ન રહીયે એ ઠામજી.. ૯ કિણ દિશિ જાશું સંપદ હીણડા, તવ બલભદ્ર તે બોલેજી પાંડવ સજજન બંધન સાયલા, અન્ય નહિં ઈણ તોલેજી... ૧૦ દક્ષિણ મથુરાવાસી તેહ છે, પીતાંબર તવ ભામોજી મેં પૂર્વે પાંડવને કાઢીયા, તે કેમ આદર દેશોજી... ૧૧ બલભદ્ર કહે સજજન વિસરે, તનુ પૂરવના ઉપકાર તુમે ઉપકાર પાંડવનો બહુ કર્યો, કરશે પૂજા સાકારજી... ૧૨ એમ તે ચાલ્યા મથુરા ભણી, પણ દુઃખોનો નહિ અંતોજી એહનું દુ:ખ એ જ જાણે, કે જાણે ભગવંતોજી... ૧૩ રામપુત્ર કુજ વાસુ નામથી, દ્વારિકામાંહિ તે હજી મંદિર માથે રે આરોહી કરી, વચન કહે હવે હજી... ૧૪ નેમિ જીનેશ્વર મુજને એમ કહ્યું, ચરમ શરીરી તુંહીજી દ્વારિકા મુજને બળતા થકા, થાયે વિપરીત યુંહીજી... ૧૫ જિનમત સાચો રે જો હોય, ઈણસમે તો થાઉ વ્રતધારીજી ભ્રમક દેવે રે મૂક્યો તેણે સમે, પ્રભુ પાસે તે કુમારજી... ૧૬ પલ્લવ દેશે રે પ્રભુજી વિચરતા, હવે હરી મહિલા જે હજી બત્રીસ સહસ તથાવલી રામની, અણસણ આદરે તેહજી... ૧૭ તેમ વલી બહુ બહુ નારી યાદવતણી, તેમ કુમાર બહુ હજારો નેમિ જિનેશ્વર ચિત્તમાં ધરતાં, અણસણ કરે તે વારજી... ૧૮ ષટમાસ લગે તે નગરી બળી, સાઠ-બહોતેર કુલ કોડીજી ભસ્મ પછી સાયર તિહાં ક્ય, જેહની હતી નહિ જોડજી... ૧૯ ધર્મકારજ ક્ય તે ઊગરીયા, તિહાં ધર્મ તે સવિ આરોધોજી ચોથે ખંડે રે ચોખે વિત્તશું, ધર્મ કરો સુવિચારો... ૨૦ ત્રીજે અધિકારે ચોથી કહી, પદ્મવિજયે એહ ઢાળજી શ્રુત ગુરૂ ઉત્તમવિજય કૃપા થકી, સુણતાં મંગલમાલ... ૨૧ (શ્રી નેમીશ્વર રાસખંડ-૪ | અધિકાર-૩ | ઢાળ ૧ થી ૪).
૭૩. ધન્ના અણગારની સઝાયો (૧) ચરણ કમલ નમી વીરનાં રે, પૂછે શ્રેણિકરાય રે; મુનિ મ્યું મન માન્યો, ચઉદ સહસ મુનિ તાહરે, અધિક કોણ કહેવાય રે. મુનિ, ૧ [ સક્ઝાય સરિતા
૧૪૭
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________
મુનિ
જિન કહે અધિકો માહરે રે, ધન ધન્નો અણગાર રે; રિદ્ધિ છતી જેણે પરિહરી રે, તજી તરૂણી પરિવાર રે. મુનિ૦ ૨ સિંહ તણી પેરે નીકળી રે, પાળે વ્રત સિંહ સમાન રે; મુનિ ક્રોધ લોભ માયા તજી રે, દૂર કર્યાં અભિમાન રે. મુનિ૦ ૩ મુજ હાથે સંયમ ગ્રહી રે, પાળે નિરતિચાર રે; મુનિ છટ્ઠ છટ્ઠ આંબિલ પારણે રે, લીયે નિરસ આહાર રે. મુનિ ૪ વંછે ન કોઈ માનવી રે, તેવો લીયે આહાર રે; મુનિ૦ ચાલતાં હાડ ખડખડે રે, જેમ ખાખરાના પાન રે. મુનિ૦ ૫ શકટ ભર્યું જેમ કોચલે રે, તિમ ધન્ના મુનિનું વાન રે; પંચ સમિતિ ત્રણ ગુપ્તિશું રે, રંગે રમે નિશદિન રે. મુનિ ૬ સર્વાર્થસિદ્ધ સુખ પામીયો રે, ધન ધન્નો અણગાર રે; નવમે અંગે જેહનો રે, વીરે કહ્યો અધિકાર રે. પંડિત જિનવિજય તણો રે, નમે તેહને વારંવાર રે; પ્રાત: ઉઠીને તેહનું રે, નામ લીજે સુવિચાર રે. મુનિ ૮
મુનિ
મુનિ
મુનિ૦ ૭
મુનિ
[X] ૭૪. ધન્ના અણગારની સજ્ઝાય (૨)
ધન ધન્નો મુનિ વંદીએ રે લાલ, શ્રીવીર તણો અણગાર રે મહામુનિ; કાકંદીપુર માંહે વસે રે લાલ, ભદ્રા માત મલ્હાર રે; મ૦ ધ૦ ૧ તૃણ જેમ છાંડી સંપદા રે લાલ, લીધો સંયમ ભાર રે. મ૦ તપ કરી કાયા શોષવી રે લાલ, કીધો ઉગ્ર વિહાર રે. મ૦ ૦ ૨ શુદ્ધ કિરિયા પાળે સદા રે લાલ, છડી સર્વ પ્રમાદ રે; મ૦ વીર વખાણે એકદા રે લાલ, સુણી તજે ચઉદ સહસમાં કો નહિ રે લાલ, ધન્ના સમો તપ જપ સંયમ આદર્યો રે લાલ, પાળે શુદ્ધ આચાર રે. મ૦ ૦ ૪ શીઘ્રથી શિવસુખ પામશે રે લાલ, જીહાં છે સુખ અનંત રે; મ૦
સંવાદ રે. મ૦ ૦ ૩ અણગાર રે;
મ૦
એહના ગુણ ગાતાં થકાં રે લાલ, ભવભવ દુ:ખ નાસંત રે. મ૦ ૨૦ ૫ સુરનર સુણી હરખ્યાં ઘણું રે લાલ, વાંદે મુનિવર પાય રે; મ૦
નિરાગી માંહે ત નીલો રે લાલ, અનુત્તર વવાઈમાં કહ્યો રે લાલ,
દીઠા આવે દાય રે. મ૦ ૦ ૬ ધન્નાનો અધિકાર રે; મ૦
૧૪૮
સજ્ઝાય સરિતા
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિદ્યાકીર્તિ કહે સાધુના રે લાલ, નામ થકી વિસ્તાર રે. ૧૦ ઘ૦ ૭
X] ૭૫. (ક) ધન્ના અણગારની સઝાય (૩) જિન વચને વૈરાગીયો હો ધન્ના માગે માત આદેસ કહે જનની મત મૂકજો હો ધન્ના વહુયર જોબન વેશ રે, હું વારીધન્ના ૧ હું તજ જાવા ન દેશ હો ધન્ના તું મુઝ ખારો પ્રાણથી હું વારીધન્ના હું તુજ એ તુમસે અતિરાગિણી હો ધન્ના કુમરિ કામણ વેસ હું વારીધન્ના હું તુજ રા તુમ વિરહે એ દોહલિ હો ધન્ના મીન ક્યું નિરજલ દેસ તું સુકુમાલ સોહામણો હો ધન્ના સુંદર રૂપ સુકેસ હું વારી ધન્ના હું તુજ. ૩ સંયમ મારગ દોહિલો હો ધન્ના દુષ્કર કયું નિરવહેસ એ ઘર-કંચન-કામિની હો ધન્ના ભોગવી ભોગ વિશેષ હું વારીધન્ના હું તુજ૦ ૪ ભૂખ-તૃષા અતિ દોહિલી હો ધન્ના પરીષહ કેમ સહેસ અરસ-નીરસ અન્ન જિમવું હો ધન્ના સ્વાદ નહિં લવલેસ હું વારી ધન્ના હું તુજ૦ ૫ વનવાસે વસવો સદા હો ધન્ના ધીરજ કેમ ધરેસ વનમાં રહે છે મરગલા હો અમ્મા તેને જોઈ સહન કરેસ હું વારીધન્ના હું તુજ૦ કુંવર કહે માતા પ્રતે હો અમ્મા તેને સંસાર અસાર જન્મ-જરા-મરણે ભય હો અમ્મા કોઈ ન રાખણ હાર
| હો મારી અમ્મા મોહ ન કીજે બે ૭ મોહ ન કીજે કહેર્યું હો અમ્મા ઘો અનુમતિ આદેશ કાજ સુધારૂં હું આપણું હો અમ્મા જેથી શિવ સુખ લેશ.. હો મારી, ૮ ગિરી ન તોલાઈ તોલતાં હો ધન્ના મંદિર ગિરિ ન તોલાય મીણ તણે દાંતે કરી હો ધન્ના લોહચણા કેમ ચવાય રે, હું વારિ, હું તુજ ૯ કોકિલો કુલકુજીત કરી હો અમ્મા તે તો વસંત પ્રતાપ તેમ તુઝને માંયે કરી હો અમ્મા ટળસે સકલ સંતાપ, હો મારી, મોહ૦ ૧૦ કાયા-માયા-કામિની હો અમ્મા જાતાં ન લાગે વાર કરમ શુભાશુભ જે કરે તો અમ્મા તે ભોગવે આતમરાય હો મોરી મોહ૦ ૧૧ લેઈ આદેસ એહવો હો અમ્મા સંયમ સાધુ આચાર અભિગ્રહ ઈણીપરિ આદરી હો અમ્મા સૂઝત લેવો આહાર હો મોરી મોહ૦ ૧૨ વીરે વખાણ્યો સૂત્રમાં હો અમ્મા ધન ધન્નો અણગાર સર્વારથ સિદ્ધિ ગયો હો અમ્મા માસ કરી સંથાર હો મોરી મોહ૦ ૧૩ ઈસક્ઝાય સરિતા
૧૪૯
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________
એક ભવે શિવ પામસે હો અમ્મા ક્ષેત્ર વિદેહ મોઝાર અજરામર સુખ શાશ્વતા હો અમ્મા જબ હોસે લાભ અપાર હો મોરી મોહ૦ ૧૪ આલણપુરમાંહે રચ્ચે હો અમ્મા ધન્નાનો અધિકાર દેવ કહે ગુણ ગાવતાં હો અમ્મા હોવે જય જયકાર હો મોરી મોહ૦ ૧૫ ૭૫. (ખ) ધન્ના અણગારની સઝાય (૪) (ઢાળ-૨)
, ઢાળ ૧
(રાગ : કબીરના દુહાનો) શીયાળામાં શીત ઘણી રે ધન્ના ઉનાળે સૂવાય ચોમાસે જળવાદળાં રે ધન્ના એ દુઃખ સહયું ન જાય હું તો વારી રે ધન્ના ! આજ નહિં સો કાલ... ૧ વનમાં તો રહેવું એકલું રે ધન્ના કોણ કરે તારી સાર ભૂખ પરીષહ દોહિલો રે ધન્ના મતકર એસી વાત હો ધનજી ! મત લીયો સંયમ ભાર... ૨ વનમાં તે મૃગ એકલો રે માતા કોણ કરે ઉનકી સાર કરણી તો જેસી આપકી રે માતા ! કોણ બેટો કોણ બાપ હો જનની ! હું લેઉ સંયમ ભાર... ૩ પંચ મહાવ્રત કો પાળવો રે ધન્ના પાંચે મેરૂ સમાન બાવીસ પરીષહ જીતવા રે ધન્ના સંયમ ખાંડાકી ધાર... હો ધનજી ! નીર વિનાની નદી કિસી રે ધન્ના ચંદ વિના કેસી રાત પિયુ વિના કેસી કામિની રે ધન્ના વદન કમલ વિલખાય... હો ધનજી ૫ દીપક વિના મંદિર કિસ્યાં રે ધન્ના કાન વિના કેસો રાગ નયણ વિના કિસ્યું નિરખવું રે ધન્ના પુત્ર વિના પરિવાર... હો ધનજીક તું મુજ અંધા લાકડી રે ધન્ના સો કોઈ ટેકો રે હોય જો કોઈ લાકડી તોડશે રે ધન્ના અંધો હોશે ખુવાર... હો ધનજીવે છે રત્ન જડિતનો પિંજરો રે માતા તે જાણે સૂડો રે બંધ કામભોગ સંસારના રે માતા જ્ઞાનીને મન ફંદ... હો જનની ૮ કાયા તો કંચન સમી રે ધન્ના રાઈ પર્વત સમજાણ જોબન વયે ભરી નારીયો રે ધન્ના સમજુ છો ગુણવાન.. હો ધનજી |
૧૫૦
સક્ઝાય સરિતા)
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________
નિત્ય ઉઠી ઘોડલે ફીરતો રે ધન્નો નિત્ય ઉઠી બાગ મે જાય ચોડી પાલખીએ પોઢતો રે ધન્ના નિત્ય નિત્ય નઈ ખૂબી માણ...
આ તો બત્રીસ કામિની રે ધન્ના ઉભી કરે અરદાસ રે મુનીશ્વરની વાણી સુણી રે માતા આ સંસાર અસાર હો
હો ધનજી૦ ૧૦
જનની...
હો ધનજી૦ ૧૧
હાથમાં લેવો પાતરો રે ધન્ના ઘેર ઘેર માગવી ભીખ
કોઈ ગાળ જ દેઈ કાઢશે રે ધન્ના કોઈ દેવેગે શીખ હો... હો ધનજી૦ ૧૨ તજી દીયાં મંદિરમાળિયાં રે માતા તજી દીયો સબ સંસાર
તજ દીની ઘરકી નારીઓ રે માતા છોડ ચલ્યો પરિવાર... હોજનની૦ ૧૩ જુઠાં તો મંદિર માળીયાં રે માતા જૂઠો સબ સંસાર
જીવતાં ચુંટે કાળજું રે માતા મુઆ નરકે લેઈ જાય રે... હોજનની૦ ૧૪ રાત્રીભોજન છોડ દે હો ધન્ના પરનારી પચ્ચકખાણ
પરધન શું દૂરા રહો રે ધન્ના એહી જ સંયમ ભાર હો... હો ધનજી૦ ૧૫ માત-પિતા વરજો નહિં રે ધન્ના મત કર એસી વાત
એહ બત્રીસે કામિની રે ધન્ના એસા દેગી શ્રાપ... હો ધનજી૦ ૧૬ કર્મ તણાં દુ:ખ મેં સહ્યાં રે માતા કોઈ ન જાણે ભેદ
રાગ-દ્વેષ કે પુંછડે રે માતા વધ્યાં વૈર વિરોધ... હો જનની૦ ૧૭ સાધુપણા મેં સુખ ઘણા રે માતા નહિં દુ:ખરો લવલેશ
મળશે તેહી જ ખઈશું રે માતા સે ઈ સાધુ ઉપદેશ... હો જનની૦ ૧૮ એકલો ઉઠી જાયશે રે માતા કોઈ ન રાખણહાર
એક જીવકે કારણે રે માતા કયું કરે એટલો વિલાપ...હો જનની૦ ૧૯ ન કોઈ ધન્નો મરગયો રે માતા ન કોઈ ગયો પરદેશ
ઉગ્યા સોઈ આથમે રે માતા ખીલ્યા સો કરમાય... હો જનની૦ ૨૦ કાલ ઓચિંતો આવશે રે માતા કોણ છોડાવણહાર
સજ્ઝાય સરિતા
કર્મ કાટ મુગતે ગયા રે માતા કેઈ દેવલોક સંસાર... હો જનની૦ ૨૧ જે જેસી કરણી કરે રે માતા તેને તેવાં ફળ હોય
દયા ધર્મ સંયમ વિના રે માતા શિવસુખ પામે ન કોય... હો જનની૦ ૨૨
૧૫૧
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ ૨ વીર બત્રીસ કામિની રે ધન્ના રહી ઉભી પસ્તાય રવિ આથમતો એમ કહે રે ધન્ના વદનકમલ વિલખાય
હું તો વારી ધન્ના આજ નહિં એસો કાલ... ૧ તું મુજ અંધા લાકડી રે ધન્ના તું મુજ પ્રાણ આધાર તુજ વિના જગ સુનો પડ્યો રે ધન્ના ભાવે એ જાણ મ જાણ.... હું તો ૨ તન ધન જોબન કારમો રે માતા આ સંસાર અસાર અનુમતિ દીયો મુજ માત રે હું તો લેઈશ સંજયભાર હો જનની... ૩ પંચ મહાવ્રત પાળવા રે ધન્ના પાંચેએ મેરૂ સમાન બાવીસ પરીષહ જીતવા રે ધન્ના સંયમ ખાંડાની ધાર હો ધન્ના, સંયમ૪ રત્નજડીતનો પાંજરો રે માતા પોપટ જાણે છે બંધ કામ ભોગ સંસારના રે માતા જ્ઞાની જાણે છે ફંદ જનની... હું તો ૫ તુજ સરિખી કામિની રે ધન્ના લક્ષણ બત્રીસ જાણ પાંચ ઈદ્રિયનાં સુખ પરિહરે રે ધન્ના પછી પસ્તાવો કરીશ હો ધન્ના,
સંયમ ૬ ધનજોબનમાયા સ્થિર નહિ રે માતા જેવું આવે એવું જાય ઐસો ચંચલ જીવડો રે માતા જેવાં પીંપળ કેરાં પાન જનની, હું તો ૭ ઘર બેઠા ધર્મ કીજીયે રે ધન્ના દાન શીયલ તપ ભાવ સંયમ મારગ દોહિલો રે ધન્ના મત કર એવડો ઉન્માદ હો ધન્ના, સંયમ ૮ રમણી શું રાચી રહ્યો રે ધન્ના નહિં રે ગણ્યો નવકાર મન પસ્તાવો નહિ ર્યો રે ધન્ના ગયો જન્મારો હાર હો ધન્ના, સંયમ, ૯ રમણી શું રાચ્યો નહિં રે માતા માહરી મતિ ભરપૂર જે રમણી શું રાચી રહ્યા રે માતા દુર્ગતિ જાશે હજૂર હો જનની,
હું તો ૧૦ તું સુકમાળ સોહામણો રે ધન્ના તુજ માતાજીને શોચ શોચ કિશ્યો મોરી માતજી હું તો કરીશ કમનો લોચ હો જનની,
હું તો, ૧૧ દીપક વિના મંદિર કિશ્યો રે ધન્ના પુત્ર વિણ પરિવાર વિરહ વિહુણી બેનડી રે ધન્ના ઝુરે વાર તહેવાર હો ધન્ના, સંયમ, ૧૨
૧૫૨
સઝાય સરિતા
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચંદ્ર વિના કિસી ચાંદની રે ધન્ના તારા વિના કેસી રાત
કંથ વિના કિસી કામિની રે ધન્ના ઝુરે બારે માસ હો ધન્ના, સંયમ૦ ૧૩ માતાને સમજાવીને રે ધન્ને લીધો સંયમ ભાર
માસ સંલેખણા પાળીને રે ધજ્ઞો પહોંચ્યા અનુત્તર વિમાન રે ધન્ના,
ધન્ના ! વર્તો જય જયકાર
દાન શીયલ તપ ભાવના રે ધન્ના એ જન્માંતર સાર
માન કહે મુનિ વાંદતા રે ધન્ના વો જયજયકાર હો, ધન્ના વોં ૧૫
[?] ૭૬. ધન્ના શાલિભદ્રની સજ્ઝાયો (૧)
સંચમ૦ ૧૪
રાજગૃહી નગરી ભલી, શેઠજી ધન્નો ઉદાર રે; પત્ની પતિવ્રતા આઠ છે, રૂપે રંભા અવતાર રે,
સુખી રે જીવન શાલિભદ્રનું. ૧ તેહીજ ગામમાં ધનપતિ, શાલિભદ્ર કહેવાય રે; જેની ઋદ્ધિ જોવા કારણે, આવે શ્રેણિકરાય રે. સુખી૦ ૨ દેવલોકે થઈ દેવતા, પિતા ગોભદ્ર જીવ રે;
પેટી નવાણું પહોચાડતા, પુત્રના પ્રેમે સદૈવ રે. સુખી૦ ૩ સમભૂમિકા ઉપરે, સાથે બત્રીસ નાર રે; દોગુંદ દેવની પરે, ભોગવે સુખ અપાર રે. સુખી૦ ૪ રાયને કરીયાણું ગણ્યું, માતને આશ્ચર્ય થાય રે; શ્રેણિક ખોળે બેસાડતા, સ્વેદથી શરીર ભરાય રે. સુખી૦ ૫ મનમાં શાલિભદ્ર ચિંતવે, પુણ્યમાં રહી મુજ ખામી રે;
ચારિત્ર પાળું જો નિર્મલું, તો શિર પર નહિ સ્વામી રે. સુખી૦ ૬ સંપૂર્ણ સુખને પામવા, ત્યાગનું પકડ્યું નિમિત્ત રે;
નારી એકેક નિત્ય પરિહરે, દીક્ષા લેવા ખચિત્ત રે. સુખી૦ ૭ શેઠ ધન્નો તીણે અવસરે, તજે રમણીનો રાગ રે;
ખેર ભરી કાયાએ આવીયો, જોવા શાલિભદ્ર ત્યાગ રે. સુખી૦ ૮ કથા સુણી ધન્ના શેઠની, કરી માતાને વાત રે;
દીક્ષા લેવા મન દોડીયું, ધન્નાશેઠ સંગાથ રે. સુખી૦ ૯ રિદ્ધિ સિદ્ધિ તજી સામટી રે, તજી ભોગ વિલાસ રે;
સજ્ઝાય સરિતા
૧૫૩
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________
મહેલ ઝરૂખા ને માળીયા, છોડ્યા દાસી ને દાસ રે. સખી. ૧૦ રડતી માતા મૂકીને, સાથે બત્રીશ નાર રે; પ્રેમના બંધન તોડીને, લીધો સંયમ ભાર રે. સખી. ૧૧ હિરવિજય ગુરુ હિરલો રે, વીરવિજય ગુણ ગાય રે; લબ્ધિવિજય ગુરૂ રાજીયો, તેમના પ્રણમું પાય રે. સુખી ૧૨
૭૭. ધન્ના શાલિભદ્રની સઝાય (૨) રાજગૃહી નગરી મોઝારો જી, વણઝારો દેશાવર સારો છે; ઈણ વણજે જી, રત્નકંબલ લેઈ આવીયા જી. ૧ લાખ લાખની વસ્તુ લાખેણી,એ વસ્તુ છે અતિ ઝીણી; કાંઈ પરિમલ જી, ગઢમઢ મંદિર પરિહરિ જી. ૨ પૂછે ગામને ચોતરે, લોક મલ્યા વિધવિધ પરે; જઈ પૂછો જી, શાલિભદ્રને મંદિરીએ જી. ૩ શેઠાણી સુભદ્રા નિરખે છે, રત્નકંબલ લેઈ પરખે છે; પહોંચાડો છે, શાલિભદ્રને મંદિરીએ જી. ૪ તેડાવ્યો ભંડારી છે, વશ લાખ નિરધારી છે; ગણી દેજ્યો છે, એહને ઘેર પહોંચાડજો જી. રાણી કહે સુણો રાજાજી, આપણું રાજ શું કાજ જી; મુજ માટે છે, એક ન લીધી કાંબલી જી. ૬ સુણ હો ચેલણા રાણી છે, એ વાત મેં જાણી છે; પીછાણી છે, એ વાતનો અચંબો ઘણો જી. ૭ દાતણ તો તબ કરશું છે, જબ શાલિભદ્ર મુખ જોશું છે; શણગારો જી, ગજરથ ઘોડા પાલખી છે. ૮ આગળ ક્રૂતલ હીંચાવતા, પાછળ પાત્ર નચાવંતા; રાય શ્રેણી જી, શાલીભદ્ર ઘેર આવિયા જી. ૯ પહેલે ભુવને પગ દીઓ, રાજા મનમાં ચમક્યિો; કાંઈ જોજ્યોજી, આ ઘર તો ચાકર તણાં છે. ૧૦ બીજે ભુવને પગ દીઓ, રાજા મનમાં ચમક્યો; કાંઈ જોજ્યો છે, આ ઘર તો સેવક તણાં છે. ૧૧ ત્રીજે ભુવને પગ દીઓ, રાજા મનમાં ચમકિઓ;
૧૫૪
સક્ઝાય સરિતા
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________
કાંઈ જોજ્યો છે, આ ઘર તો દાસી તણાં છે. ૧૨ ચોથે ત્રીજે ભુવને પગ દીઓ, રાજા મનમાં ચમકિઓ; કાંઈ જોજ્યો છે, આ ઘર તો શ્રેષ્ઠિ તણાં છે. ૧૩ રાય શ્રેણીની મુદ્રિકા, ખોવાઈ ખોળ કરે તિહાં; માય ભદ્રા જી, થાળ ભરી તવ લાવિયા છે. ૧૪ જાગો જાગો મોરા નંદ છે, કેમ સુતા આણંદ જી; કાંઈ આંગણે જી, શ્રેણીકરાય પધારીયા જી. ૧૫ હું નવિ જાણું માતા બોલમાં, હું નવિ જાણું માતા તોલમાં; અમે લેજ્યો છે, જેમ તમને સુખ ઉપજે છે. ૧૬ પૂર્વે કદી પૂછતાં નહીં, તો આમાં શું પૂછો સહી; મોરી માતા છે, હું નવિ જાણું વણઝમાં છે. ૧૭ રાય કરિયાણું લેજો જી, મુહ માંગ્યા દામ દેજ્યો છે; નાણાં ચુક્વી છે, રાય ભંડારે નંખાવી દીયો જ. ૧૮ વલતી માતા ઈમ કહે, સાચુ નંદન સદ્દહે; કાંઈ સાચે જ, શ્રેણિકરાય પધારીયા જી. ૧૯ ક્ષણમાં કરે કાંઈ રાજીઓ, ક્ષણમાં કરે બેરાજીઓ; કાંઈ ક્ષણમાં જી, ન્યાય અન્યાય કરે સહી છે. ૨૦ પૂર્વે સુકૃત નવિ કીધા, સુપાત્રે દાન જ નવિ દીધાં; મુજ માથે છે, હજુ પણ એવા નાથ છે જ. ૨૧ અબતો કરણી કરશું જી, પંચ વિષય પરિહરશું છે; પાળી સંયમ જી, નાથ સનાથ થશું સહી . ૨૨ ઈદુવતું અંગ તેજ છે, આવે સહુને હેજ જી; નખ શીખ લગે છે, અંગો પાંગ શોભે ઘણાં છે. ૨૩ મુક્તાફલ જીમ ચળકે છે, કાને કુંડળ ઝલકે છે; રાય શ્રેણિક છે, શાલિભદ્ર ખોળે લીઓ છે. ૨૪ રાજા કહે સુણો માતા જી, તુમ કુંવર સુખ શાતા જી; હવે એહને છે, પાછો મંદિર મોકલો છે. ૨૫ શાલિભદ્ર નિજ ઘર આવિયા, રાય શ્રેણિક ઘેર સિધાવિયા; પછી શાલિભદ્ર છે, ચિંતા કરે મનમાં ઘણી છે. ૨ ૬
સઝાય સરિતા
૧૫૫
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________
તેના માતા વિલ ગજરો માયાને પતિ
ખ્યા ઘણી
જ જગમાં થન, સહુ આળ
શ્રી જૈનધર્મ હું આદર, મોહ માયાને પરિહરું; હું છાંડુ જી, ગજ રથ ઘોડા પાલખી છે. ૨૭ સુણીને માતા વિલખે છે, નારીઓ સઘળી તલખે છે; તેણી વેળાંજી, અશાતા પામ્યા ઘણી છે. ૨૮ માતા પિતાને ભ્રાતજી, સહુ આળ પંપાળની વાત છે; ઈણ જગમાં જી, સ્વારથના સહુ કો સગાં છે. ૨૯ હંસ વિના શ્યા સરોવરીયાં, પિયુ વિના શ્યા મંદિરીયાં; મોહ વશ થકાંજી, ઉચાટ એમ કરે ઘણો છે. ૩૦ સર્વે નીર અમૂલ્ય છે, વાટકડે તેલ ફૂલેલ જી; શાહ ધન્ને છે, શરીર સમારણ માંડયો છે. ૩૧ ધન્ના ઘેર સુભદ્રાનારી છે, બેઠી મહેલ મોઝારી છે; સમારતા જ, એક જ આંસુ ખેરાયું છે. ૩૨ ગૌભદ્ર શેઠની બેટડી, ભદ્રાબાઈ તોરી માવડી; સુણ સુંદરી છે, તે કેમ આંસુ ખેંરીયું જી. ૩૩ શાલિભદ્રની બેનડી, બત્રીશ ભોજાઈની નણંદલી; તવ તાહરે જી, શા માટે રોવું પડે છે. ૩૪ જગમાં એક જ ભાઈ માહરે, તે સંયમ લેવા મન કરે; નારી એક એક છે, દિન દિન પ્રત્યે પરિહરે છે. ૩૫ એ તો મિત્ર કાયરું, શું સંયમ લેશે ભાયખું; જીભલડી જી, મુખ માથાની જુદી જાણવી જી. ૩૬ કહેવું તો ઘણું સોહીલું, પણ કરવું અતિ દોહીલું, સુણો સ્વામિ છે, એવી ઋદ્ધિ કોણ પરિહરે છે. ૩૭ કહેવું તો ઘણું સોહીલું, પણ કરવું અતિ દોહીલું; સુણ સુંદરી જી, આજથી ત્યાગી આઠને છે. ૩૮ હું તો હસતી મલકીને, તમે કીયો તમાશો સલકીને; સુણો સ્વામિ જી, અબ તો ચિંતા નહિ કરું . ૩૯ ચોટી અંબોડો વાળીને, શા ધન્નો ઉઠ્યાં ચાલીને; કાંઈ આવ્યા છે, શાલિભદ્રને મંદિરીએ જી. ૪૦ ઉઠો મિત્ર કાયરું, આપણે સંયમ લઈએ ભાયખું;
૧૫ ૬
સક્ઝાય સરિતા પણ
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________
આપણ દોય જણ જી, સંયમ શુદ્ધ આરાધિયે જી. ૪૧ શાલિભદ્ર વૈરાગીયા, શા ધન્નો અતિ ત્યાગી; દોનું રાગીયાં જી, શ્રી વીર સમીપે આવીયાં છે. ૪૨ સંયમ મારગ લીનો જી, તપસ્યાએ મન ભીનો છે; શાહ ધન્નો , માસખમણ કરે પારણાં છે. ૪૩ તપ કરી દેહને ગાળી છે, દૂષણ સઘળાં ટાળી જી; વૈભારગિરિ છે, ઉપર અણસણ આદર્યા છે. ૪૪ ચઢતે પરિણામે સોય છે, કાળ કરી જણ દોય છે; દેવગતિર્યો છે, અનુત્તર વિમાને ઉપન્યા છે. ૪૫ સુર સુખને તિહાં ભોગવી, તિહાંથી દેવ દોનું ઐવી; વિદેહે જ, મનુષ્યપણું તેહ પામશે જ. ૪૬ શુદ્ધો સંયમ આદરી, સકલ કર્મનો ક્ષય કરી; લહી કેવળ છે, મોક્ષ ગતિને પામશે જ. ૪૭ દાન તણાં ફલ દેખો જી, ધન્નો શાલિભદ્ર પેખો છે; નહીં લેખો જી, અતુલ સુખને પામશે જ. ૪૮ ઈમ જાણી સુપાત્રને પોષો છે, જેમ વેગે પામો મોક્ષો છે; નહીં ધોખો છે, કદીય જીવને હોયજી. ૪૯ ઉત્તમના ગુણ ગાવો છે, મનવંછીત સુખ પાવોજી; કહે “કવિયણ’ જી, શ્રોતાજન તુમ સાંભળો છે. ૫૦
[2] ૭૮. ધન્ના-શાલીભદ્રની સઝાય (૩) સરસ્વતી સ્વામીને વિનવું રે, રંગના રસીયા;
સુગુરુ લાગુ પાય, પ્રીતમ મન વસીયા. ૧ ધન્નો બેઠા નાવણ કરે રે. રંગ,
વાંસો ચોળે છે તેમની નાર. પ્રી- ૨ વાંસો ચોળતા ગોરી ઝુરતા રે, રંગ,
ગોરી તને શા આવડાં દુઃખ. પ્રી. ૩ મારે તો દુ:ખ મારા મહિયરતણું રે, રંગ,
તે સાલે હૃદય મોઝાર. પ્રી. ૪
// સક્ઝાય સરિતા
૧૫૭
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________
શાલિભદ્ર સરીખો તારે બંધવો રે, રંગ
- ધન્ના સરખો ભરથાર, પ્રી- ૫ મારો વીરો તે સ્વામી ! ત્યાગી થયો રે, રંગ,
( દિન પ્રત્યે છેડે એક નાર રે. પ્રી. ૬ તારો વીરો તે ગોરી ! મૂરખો રે, રંગ
એક એક છેડે છે નાર. પ્રી) ૭ કહેવું તે સ્વામી ઘણું સોહિલું રે, રંગ,
તે કેવી રીતે સહ્યું જાય. પ્રી. ૮ ખેર ભર્યા તે ધન્ના ઉઠીયા રે, રંગ
આઠે ને મેલી નિરધાર. પ્રી ૯ મેં રે કહ્યું તે સ્વામી સહેજમાં રે, રંગ,
તાણી વાળો શું ગાંઠ. પ્રી. ૧૦ મેં રે કહ્યું તે મને કંડજો રે, રંગ,
સાત જોડે રાખો સંસાર. પ્રી. ૧૧ નારી તે મોહની વેલડી રે, રંગ,
છે સ્વારથીયો સંસાર. પ્રી. ૧૨ ઝાંપે જઈ ધન્નાએ કહાવીયું, રંગ,
શાલિભદ્રે મેલી બીશ નાર. પ્રી૧૩ શાલિભદ્રના માતાજી એમ વલવલે, રંગ,
એકવાર પાછું વાળી જુઓ પ્રી. ૧૪ ધન્નાની માતજી એમ વલવલે, રંગ,
એક્વાર પાછું વાળી જુઓ. પ્રી. ૧૫ શીલા ઉપર ક્યો રે સંથારો રે, રંગ
ચારે આહારના ક્યાં પચ્ચકખાણ. પ્રી. ૧૬ અણસણ કરી એક માસનું રે, રંગ,
પહોંચ્યા સર્વારથ સિદ્ધ મોઝાર. પ્રી. ૧૭ હીરવિજય ગુરુ હીરલો રે, રંગ,
માનવિજય’ ગુણ ગાય. પ્રી. ૧૮
૧૫૮
સક્ઝાય સરિતા
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૯. ધર્મરૂચિ અણગાર (કડવા તુંબડા)ની સઝાયો (૧) સાધુજીને તુંબડું વહોરાવીયું, કરમે હલાહલ થાય રે; વિપરીત આહાર વહોરાવીયજી, વધાયો અનંત સંસાર રે. ૧ આહાર લેઈ મુનિ પાછા વળ્યાંજ, આવ્યા આવ્યા ગુરુજીની પાસ રે; ભાત પાણી આલોવીયાજી, એ આહાર નહિ તુજ યોગ રે. ૨ નિરવઘ ઠામે જઈને પરઠવોજી, તમે છો દયાના જાણ રે; બીજો આહાર આણી કરીજી, તમે કરો નિરધાર રે. ૩ ગુરુવચન શ્રવણ સુણીજી, પહોંચ્યા પહોંચ્યા વન મોઝાર રે; એક જ બિંદુ તિહાં પરઠવ્યો, દીઠા દીઠા જીવના સંહાર રે. ૪ જીવદયા મનમાં વસીજી, આવી આવી કરૂણા સાર રે; માસક્ષમણને પારણેજી, પડિવજ્યાં શરણાં ચાર રે. ૫ સંથારે બેસી મુનિ આહાર ક્યજી, ઉપજી ઉપજી દાહજવાળ રે; કાળ કરી સવર્થ સિદ્ધજી, પહોંચ્યા પહોંચ્યા સ્વર્ગ મોઝાર રે. ૬ દુ:ખિણી દુભગિણી બાહ્મણીજી, તુંબડા તણે અનુસાર રે, કાળ અનંતો તે ભમીજી, રલી રલી તિર્યંચ મોઝાર રે. ૭ સાતે નરકે તે ભમીજી, પામી પામી મનુષ્યની દેહ રે; ચારિત્ર લઈ તપસ્યા કરી, બાંધ્યું બાંધ્યું નિયાણું તેહ રે. ૮ દ્રુપદ રાજા ઘર ઉપનીઝ, પામી પામી યૌવન વેષ રે; પાંચ પાંડવને તે વરીજી, હુઈ હુઈ દ્રૌપતી એહ રે. ૯ તે મનુષ્ય જન્મ પામી કરીજી, લેશે લેશે ચારિત્ર નિરધાર રે; કેવલજ્ઞાન પામી કરીછ, જસ કહે જાશે જાશે મુક્તિ મઝાર રે. ૧૦ [2] ૮૦. ધર્મરૂચિ અણગાર (કડવાતુંબડા)ની સઝાય (૨) ચંપા નગરી અતિમનોહાર... ધર્મરૂચિ ઋષિ આવે રે માસક્ષમણ ગુરૂ આજ્ઞા લઈને... ગૌચરી તે સિધાવે.. મુનિવર ધર્મરૂચિ ઋષિવંદો... મારા ભવોભવ પાપની કંદો... મુનિવર૦ ના ગૌચરી કારણ ફરતા મુનિશ્વર... નાગેશ્વરી ઘેર આવે... સેજ ઉકરડો અમ ઘેર આવ્યો... બારણીએ કુણ જાવે... મુનિવર૦ મેરા કડવો તુંબો ઝેર હલાહલ... મુનિવર ને વહોરાવે...
[ સક્ઝાય સરિતા
૧૫૯
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________
તવ તે વરીયા વેગે વરીયા.. ખબર કોઈ ન પાવે... મુનિવર) Ila, પુરણ જાણી પાછા વળીયા... ગુરૂને આવી ભળાવે... આવો દાતાર કોણ તને મલીયો... પૂરણ પાત્ર ભરાવે.. મુનિવર૦ નાના કહેતાં મુજને વહોરાવ્યો... ભાવ ઉલટ મન આણી... દેખીને ગુરૂજી નિર્ણય કીધો... ઝેર હલાહલ જાણી... મુનિવર૦ પા આંખે દેખી દુરથી ભાસે. જો મુનિવર તુમે ખાસો... નિરવઘ કોઠે ઝેર હલાહલઅકાલે મરી જાસો... મુનિવર૦ મુદા આજ્ઞા લઈને પરઠવા ચાલ્યા.... નિરવદ્ય ઠામે આવે... એકજ બિંદુ મુકે ત્યાં તો... સહસ કીડી મરી જાવે... મુનિવર૦ થી આવા કારણે આવી હિંસા... સુખથી અનર્થ થાવે.. ખીર ખાંડ જાણી મુનિવર... તરત આહાર હરી જાવે... મુનિવર૦ મેટા પ્રબલ પીડા શરીરે ઉપની... ચાલણ શકતી નહિ.... પાદપોગમ તિહાં કીધો સંથારો... સમતા દઢ મન રાખી... મુનિવર૦ લી સર્વાર્થ સિદ્ધ પહોંચ્યા શુભયોગે... મહારમણીય વિમાન.. ચોસઠ મણનાં મોતી લટકે... કરણીનાં સુખ જાણ... મુનિવર) II૧ના ખબર કાઢણ મુનિવર આવ્યા... ઋષિજીએ કાલ જ કીધો... ધિગ-ધિગ-એ નાગેશ્વરી... મુનિને ઝેર જ દીધો... મુનિવર૦ હુઈ ફજેતી કર્મ બહુ બાંધ્યાં... પહોંચી નરક મોઝાર... ધન્ય ધન્ય એ ધર્મઋષિને... પહોંચી ગયા પેલેપાર... મુનિવર૦ ૧રા પોલસપુર માંહિ. સુખે રહ્યા ચોમાસું... કહે રત્નચંદ્ર મુનિવર ના... નામથી શિવપુર વાસ... મુનિવર૦ ૧૩.
( ૮૧. (ક) નળરાજાની સઝાયો (૧) નથી ડરતી હો, નળરાજાની રાણી દમયંતીસતી,
વન ફરતી હો, નળરાજાએ મૂકી વનમાં એકલી. ૧ ભાઈ કૌશલદેશનો નૈષધપતિ, જેનો સુત છે નળરાજાપતિ;
ભાઈ કુબેર તેહની દુષ્ટ મતિ. નથી. ૨ ભાઈ કુબેર જુગટું ખોલાવે, ભલા રાજપાટ સબ મિલાવે;
નળરાજા એ વનમાં જાવે. નથી. ૩ નળરાજાના સુખને કહેનારો, કાંઈ રાજભવનમાં વસનારો;
સક્ઝાય સરિતા ID)
૧૬૦
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________
સાથે દમયંતીનો સથવારો. નથી. ૪ જાગી નળરાજા જુએ છે, દમયંતીનું સુખ સાલે છે;
ચીર અધું લઈને ચાલે છે. નથી૫ જાગી દમયંતી જુએ છે, નળરાજાને કંઈ નીરખે છે;
| ‘નળનળ’ કરતી ઝંખે છે. નથી૬ તિહાં વાઘ વરૂ પણ ત્રાસે છે, દમયંતી જેઈને નાસે છે;
વનદેવી જેની પાસે છે. નથી. ૭ નવપદનું સ્મરણ કરતી, પછી પીયર મારગ સંચરતી;
વરસ સમ દિનરાત ધરતી. નથી. ૮ બાર વરસ વિત્યા જ્યારે, નળરાજા મળ્યા તેહને ત્યારે;
મુનિ માણેક ગુણ ગાવે ત્યારે. નથી. ૯ ( ૮૧. (ખ) નળ દમયંતીની સઝાય (૨) સમરી રંગે શ્રુતની દેવી, નીજ ગુરૂ કેરા ચરણ નમેવી નળ દવદંતી દંપતી ગાશું, જસ જગવાસી ત્રિભુવન વાસું. ૧ નયરી અયોધ્યા નિષેધ નરેશ, તસ સુત નળ નૃપ અતિ સુવિશેષ કુંઠિનપુર નૃપ ભીમતી પુત્રી, પરણી જૈમી શીલ પવિત્રી... ૨ કુબેર ભાઈશું ક્યું રમી હાય, રમતાં ન રહ્યો કહેનો વાય ભેમી સાથે નળ વન આવે કમેં સહુને સુખ દુઃખ પાવે... ૩ વ્યસને ઉત્તમ પણ નર ચૂકે સૂતી અબાળા વનમાંહિ મૂકે જાગી જૂએ પતિ નવિ દેખે, તવ દુ:ખ પામે નારી અલેખે... ૪ વન ફળ લેવા પિયુ ગયો વનમાં, જાણે કામિનિ એવું મનમાં પિયુ રૂપ દેખી કે વનદેવી, લેઈ ગઈ ચિંતે વાત તે એવી.. ૫ જાયું પિયુડો મૂકી ચાલ્યો, વિરહે વાહલો હિયડે ચાલ્યો મારા મોહને શું કીધું રે, મુજને છેડી. બહુ દુ:ખ દીધું... ૬ અબળા સાથે જોર ન કીજે, સૂણી સૂણ સાજન છેહ ન દીજે દક્ષિણ કર તણી દીધી વાય, છાંડી તવ તે કિમ હુવે સાચ... ૭ હઈ હઈ દરિશણ દુઃખ ન ખમાવે તુજ વિણ વલ્લભ દિન કિમ જાવે રોતી જોતી હિડે ફરતી માર્ગ દીયે તો પેસ ધરતી... ૮ ઈમ વિલવંતા પિયુ નવિ દીઠો, હઈ હઈ હૈયડાં કાં થયો ધીક્કો
આ સક્ઝાય સરિતા
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________
જયદેવસૂરી ચાર દિન દિન ૧૪ તાણી લીધા
વલ્લભ વિરહે કાં નવિ ફાટે, કિમ દુ:ખ દેખીશ તું પિયુ માટે... ૯ ગિરિ ઝરણા જિમ આંસુ નીર, લૂસે અબળા લેઈ ચીર ચીરે લખિયા અક્ષર વાંચે, પિયુના લખીયા માટે રાચે... ૧૦ અક્ષર પિયુના વાંચી ચાલે, પીયર વાટે તે તવ હાલે વાટે સાર્થપતિ એક મલીયો, ચોર તણો ભય તેહને ટળીયો... ૧૧ તિહાંથી ચાલે અબળા બાળા, પર્વત દીઠો બહુ વંસ જાળી સાત વરસ તિાં શાંતિજિણંદની પૂજે પ્રતિમા મન આણંદે... ૧૨ તિહાંથી માસી ઘેર આવી, જાણી તે તવ ભીમ તેડાવે તાત તણે ઘરે પુન્ય પ્રતાપે, નીજ પતિ મિલીયો બહુ સુખ પાવે... ૧૩ કુબેર જીતી રાજ તે પાળે, સકલ પ્રજાના સહુ દુઃખ ટાળે નળ દવદંતી છાંડી ભોગ, સદ્ગુરૂ પાસે લીધો યોગ... ૧૪ તપ જપ સંયમ બહુલા કીધા, દેવતણાં સુખ તાણી લીધાં તપ ગણ ઉધ્યાચલ વર સૂર, દિન દિન ચઢતો તેહનો નૂર... ૧૫ શ્રી વિજયદેવસૂરી શણગાર, નિત નિત નામે જય જયકાર શાંતિચંદ્ર ગુરૂ ગુણ ગણ ધામ, શિષ્ય અમૃત તસ
નિત્ય જપે નામ... ૧૬ [2] ૮૨. નારદની સઝાય આવ્યા નારદ મુનિવર પાંડવ પાંચ તણે ઘરે રે લોલ ઉઠી મળીયા યુધિષ્ઠિર રાય કે ભીમ હર્ષે કરી રે લોલ અજુન નિકુલ બે જોડી હાથ કે નમન ભલું કરે રે લોલ તેમ વળી સહદેવ લાગે પાય કે પધારો મુખ ઉચ્ચરે રે લોલ... ૧ માંહે બેઠા કુંતા માતા કે દ્રૌપદી પરિવારશું રે લોલ તિહાં ગયો નારદ દેખી સભા સહુ ઉઠી હરખશું રે લોલ દ્રૌપદી ઉઠી નવિ લગાર કે નવિ પૂજા કરી રે લોલ રોષે ભરીયો નારદ મનમાં કે બોલ રોષે કરી રે લોલ... ૨ દ્રૌપદી પાંચ પાંડવની નાર કે મુજને કેમ નમે રે લોલ એહને સંકટમાં નાખું આજ તો મારૂં મનગમે રે લોલ ચિંતવી ચાલ્યો જાય આકાશ કે ધાતકી ખંડમાં રે લોલ તિહાં છે પવોત્તર વળી રાય કે સ્ત્રીના ઝકંડમાં રે લોલ... ૩
૧ ૬ ૨
સક્ઝાય સરિતા »
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________
બોલે નારદ સુણ પદ્મોત્તર મુજ એક વાતડી રે લોલ એક છે દ્રૌપદી નામે નાર કે રતિસમ રૂઅડી રે લોલ સુણી તેહ પદ્મોત્તર વળી રાય કે દેવ આરાધીયો રે લોલ દેવપાસે તેડાવી દ્રૌપદી નાર કે નેહ જગાડીયો રે લોલ... ૪ દ્રૌપદી તારે કારણે મેંય કે કઠોર જ દુ:ખ સહયાં રે લોલ ત્રીજે દિવસે તુજ મુખમલના દરશન મેં લહયાં રે લોલ પુણ્યે પામ્યો તાહરો જોગ કે વંછિત સુખ વિલસીએ રે લોલ સુનજરે જોને સામે નાર કે દરિસણ દીજીયે રે લોલ... ૫ તવ કહે દ્રૌપદી નામે નાર કે બંધવ ! રહે વેગળો રે લોલ મારે વ્રત છે મોટું છમાસ કે શીયલ પાળું નિરમળું રે લોલ બોલ્યાનું નહીં હમણાં કામ કે સહી પછી જે હોશે રે લોલ એમ કહી વનિતા રહી તિહાં વાસ કે વળતું ઈહાં શું થયું રે લોલ...૬ ઉંઘથી ઉઠ્યો યુધિષ્ઠિર રાય કે અરહુ-પરહુ જુએ રે લોલ રાતની રતિમાં કયાં ગઈ નાર કે એમ થાકીને સુવે રે લોલ પ્રભાતે ઉઠી યુધિષ્ઠિર રાય કે ગામ ઢંઢોળીયું રે લોલ કોઈએ દીઠી દ્રૌપદી નામે નાર કે પડહો વજડાવીઓ રે લોલ... ૭ વિનતા શોધ ન મળી લગાર કે નગરી કે દેશમાં રે લોલ ત્યારે કુંતા ગઈ જદુનાથ કે કહું સુખ વેશમાં રે લોલ દિકરા ! દ્રૌપદી લઈ ગયો કોઈક વેરી દેવતા રે લોલ અમને તેહ ન મળી ત્રણ ખંડ કે શોધ કરી દ્યો સુતા રે લોલ... ૮ નારાયણે તવ દીધો કોલ કે બોલ છે માહરો રે લોલ દ્રૌપદી સોપ્ તુમ હાથો હાથ કે ભત્રીજો તાહરો રે લોલ એમ કહી ખબર કઢાવી ત્રણ ખંડ કે ભાળ ન મળી સતી રે લોલ એહવે નારદ આવ્યો તેણે કે પ્રગટ કરી સતી રે લોલ... ૯ પાંડવ પાંચને વાસુદેવ સાથ કે પહોતા જીત્યો પદ્મોત્તર વળી રાય કે દ્રૌપદી વારી હરી રે લોલ વજડાવી તિહાં જીતનો શંખ કે સહુ ઘરે આવીયા રે લોલ મંગલ થાયે શીયલ પ્રભાવ કે ઘર ઘર ગુઠી ઉછળી રે લોલ... ૧૦ દ્રૌપદી પાળી નિર્મલ શીલ કે લીલ પામી ઘણું રે લોલ
અપરકંકાપુરી રે લોલ
સજ્ઝાય સરિતા
૧૬૩
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________
દ્રૌપદી પાળી આયુ બ્રહ્મલોકે કે આગમ વચને સુણી રે લોલ પોરબંદર(રાજનગર)માં રહી ચોમાસ કે સતી ગુણ વર્ણવ્યા રે લોલ મુનિ(મયાચંદ)હરખને શ્રાવક સહુએ ભલે ભાવે વિનવ્યો રે લોલ... ૧૧
૮૩. નંદમણીયારની સજંઝાય (ઢાળ-૩)
દુહા સ્વસ્તિ શ્રી કમલા ભજે જસ ધ્યાયકના પાય તે શ્રી વીર નિણંદના પદ નમતાં સુખ થાય... ૧ જસ ધ્યાને દર્દુર થયો સોહમવાસી દેવ તે સેવો વિ ભાવશું ચરમ પ્રભુ નિતમેવ... ૨ ઢાળ-૧ રાજગૃહી નગરી ભલી ગુણશીલ વને જિનવીર તિહાં સમવસર્યા ભવિહિત ભણી કામિત પ્રભુ કામ કરીરસોભાગી જિનવર સેવીયે ૧
સમવસરણ સુરવર રચે મીલે પર્ષદા બાર પ્રકાર જિન દે દેશના ભવિજન તણે મનગમતી ને મનોહાર...
સોભાગી જિનવર સેવીયે ૨
એહવે પહેલા દેવ લોકથી આવે તિહાં દર્દુર દેવ જિન પદજ વંદે ભાવશું હિયડે બહુ હરખ ધરેવ...
સોભાગી જિનવર સેવીયે ૩
બત્રીસ બદ્ધ નાટક કરે અતિભાવે સુરસનેહ સેવા સારે જિનવર તણી જિમ કામિત હોવે તેહ...
૧૬૪
સોભાગી જિનવર સેવીયે ૪
તવ પૂછે ગૌતમ વીરને કહો ભગવંત કરી સુપસાય કુણ કરમે દર્દુર ભોગવે સુર ઋદ્ધિ ભલી સુખદાય...
સોભાગી જિનવર સેવીયે ૫
સહુ પરષદ સાંભળતાં થકાં ભાખે તવ વીર જિનેશ સુણ ગોયમ ! ઈણ રાજગૃહે હું તો બહુલ ધનેશ...
સોભાગી જિનવર સેવીયે ૬
સજ્ઝાય સરિતા
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________
નંદ નામે મણીયાર એ મુજ સંગથી પામ્યો ધર્મ છવા જીવાદિક તત્વના સમઝવા લાગ્યો મર્મ...
સોભાગી જિનવર સેવીયે ૭ અન્યદા સંગ અસાધુનો કરતાં સેવાને વાત સમકિતના પર્યવ હારીયો સબળો થયો મિથ્યાત..
સોભાગી જિનવર સેવીયે ૮ ઈણ શેઠે ગ્રીષ્મ ઋતુ સમે અઠ્ઠમનો તપ કીધ પોષામાંહિ તૃષા ઉપની તવ આરતનું મન દીધ...
સોભાગી જિનવર સેવીયે ૯ મુજ ઘર બેઠા જો ઉપની તૃષા એહવી અસરાલ પંથીજનને કુણ આસરો જબ દુઃસહ ગ્રીષ્મકાલ..
સોભાગી જિનવર સેવીયે ૧૦ ચિતે ધન્ય તે નરવરા ધન્ય તેહના માય-તાય જીવિત સફલ પણ તેહનું જે કુવા-વાવ કરાય...
સોભાગી જિનવર સેવીયે ૧૧ સર ખોદાવી શુભગતે ગયા તેહના જસ આજ ગવાય હવે હું પણ શ્રેણીકને કહી કરૂં વાવતણો ઉપાય..
સોભાગી જિનવર સેવીયે ૧૨ પોષહ પારી તતખિણ ગયો વિનવીયો શ્રેણીકરાય વાવ ખણાવી સુંદર બહુ ધન ખરચી શુભ ઠાય...
સોભાગી જિનવર સેવીયે ૧૩ ચિહું દિશિ વર વાડી શોભતી તે માંહિ શાળા ચાર પૂરવ દિશિ રાંધણ ઘર કર્યું વળી નાટક ઘર સુખકાર....
સોભાગી જિનવર સેવીયે ૧૪ બહુ જન આવે તિણ થાનકે કેઈ આસ્વાદે ફળ ફુલ કેઈજન જલક્રીડા કરે કઈ રસવતી અમે અમૂલ...
સોભાગી જિનવર સેવીયે ૧૫ બહુજનમન ઈમ સંતોષાયે બહુ લોક પ્રશંસે શેઠ
[ સક્ઝાય સસ્તિા
૧ ૬૫
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________
તેહ સુણી મન ચિંતવે ધન્ય હું સહુ માહરે હેઠ..
સોભાગી જિનવર સેવીયે ૧૬
દુહા શેઠ શરીરે અન્યદા સોલ રોગ ઉત્પન્ન તિણ વાવે આરતે મરી દેડક હુઓ સુપ્રસન્ન... ૧ લોક મુખે કીરતી સુણી જાતી સમરણ સાર ઉપનું જબ શુભ ભાવનું અણુવ્રત કરે ઉચ્ચાર... ૨ ગૌતમ ! હું તિહાં આવીયો સાંભળે દેડકરાય ચાલ્યો રાજ પંથે જઈ મુજને વંદન કાજ... ૩ શ્રેણીક પણ આવે તિહાં વંદન લઈ પરિવાર એક કિશોરે દેડકો ચાંપ્યો તે નિરધાર... ૪ ભૂલો ક્ષીણ બલી થયો ચાલી ન શકે જામ એકણ દિશે જઈ થયો વીરજિન સન્મુખ નામ... ૫
ઢાળ ૨ તવ તે દેડકરાય કરજોડી ચિત્ત લાય જિનજીને ધુણે એ કે નમુત્થણં ભણે એ... ૧ અતિશયવંત મહંત તુંહીજ શ્રી અરિહંત કરૂણા સાગરૂએ કે મહિમા આગરૂએ... ૨ પુરૂષોત્તમ ભગવંત તું પરમાતમ સંત ભવિહિતકારકા એ કે ભવજલ તારકા એ... ૩ એટલા દિન જિનરાય ના'વ્યો હું તુજ પાય ભવસાયર રૂલ્યોએ કે દુઃખ પણ નવિટળ્યો એ... ૪ હવે તું મિલીયો નાહ તો મુજ શી પરવાહ કરમગણ ભીતીયો એ કે હવે હું જીતીયો એ.. ૫
ઢાળ ૩ ઈણીપરે જિનની સ્તવના કરતો કાલ કરી શુભ ભાવે રે ચાર પલ્યોપમ આયુ પ્રમાણે સૌધર્મો સુર થાવે રે... ૧ મિથ્યા સંગતિ દૂર નિવારો સમકિત દઢ કરી ધારો રે
૧૬૬
સઝાય સરિતા
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩
સમકિતવિણ ભવજલમાં પડતાં કોઈ ન રાખણહારો રે... ૨ ક્ષેત્રવિદેહે સંયમ લેશે હોસ્મે પંચમનાણી રે બહુનરનારી પાર ઉતારી પરણશે શિવરાણી રે... એ દર્દુરની ઉત્પત્તિ ગોયમ ! વીરવદે ઈમ વાણી રે ઈણ કારણ મિથ્યાત્વ નિવારો જિન આણા મન આણી રે... ૪ સંવત સત્તર (ઓગણીસ) છાસઠ વરસે રહી રાજનગર ચોમાસે રે ભાદરવા સુદિ દશમને દિવસે ગુરૂવારે ઉલ્લાસે રે... ૫ શાહ ધરમસી તસ સુત માણેક શ્રાવક સમકિત ધારી રે શુદ્ધ પરંપરા ધર્મધુરંધર જિનઆણા જસ પ્યારી રે... ૬ એહ પ્રબંધ મેં તાસ કથનથી છઠ્ઠા અંગથી લીધો રે
તેરમે અધ્યયને છે પ્રસિદ્ધો તસ સઝાય એ કીધો રે... ૭ વિમલ વિજય ઉવજઝાય પસાયા શુભ વિજય બુધ રાયા રે
રામ વિજય તસ ચરણ પસાયા એ ઉપદેશ સુણાયા રે... ૮ જે નરનારી ભાવે ભણશે તેહના કારજ સરશે રે દુ:ખ દોહગ દૂરે નિવારી અનુક્રમે શિવસુખ વરશે રે... ૯ ૮૪. નંદાસતીની સજ્ઝાય
બેનાતટ નયરે વસે વ્યવહારી વડ મામ રે
શેઠ ધનાવહ નંદિની નંદાગુણ મણિ ધામ રે... સમકિત૦૧ સમતિ શીલ ભૂષણધરો જિમ લહો અવિચલ લીલ રે સહજ મળે શિવસુંદરી કરીય કટાક્ષ કલ્લોલ રે... સમતિ૦ ૨ પ્રસેનજીત નરપતિ તણો નંદન શ્રેણીક નામ રે
કુમરપણે તિહાં આવીયો તે પરણી ભલે મામ રે... સમતિ૦ ૩ પંચ વિષય સુખ ભોગવે શ્રેણીકશું તે નાર રે
અંગજ તાસ સોહામણો નામે અભય કુમાર રે... સમકિત૦ ૪ અનુક્રમે શ્રેણીક નૃપથયા રાજગૃહી પુરી કેરા રે
અભયકુમાર આવી મલ્યા તે સંબંધ ઘણેરા રે... સમકિત૦ ૫ ચવિહ બુદ્ધિ તણા ધણી રાજ્ય ધુરંધર જાણી રે
પણ તેણે રાજ્ય ન સંગ્રહ્યું નિરુણી વીરની વાણી રે... સમકિત૦ ૬ બુદ્ધિ બળે આજ્ઞા ગ્રહી ચેલણાને અવદાત રે
///
સજ્ઝાય સરિતા
૧૬૭
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________
કહે શ્રેણીક જા ઈહાં થકી એહની છે ઘણી વાત રે... સમક્તિ- ૭ નંદા માતા સાથસે લીધો સંયમ ભાર રે વિજય વિમાને ઉપન્યા કરશે એક અવતાર રે... સમકિત, ૮ શ્રેણીક કોણિકને થયા વેરતણા અનુબંધ રે તે સવિ અભય સંયમ પછી જાણો કર્મ સંબંધ રે... સમકિત, ૯ જ્ઞાનવિમલ પ્રભુ વીરજી આણ ધરે જે સીસ રે તે નિત નિત લીલા લહે જાગતી જાસ જગીસ રે... સમક્તિ ૧૦
X ૮૫. નંદિષણમુનિની સઝાયો (૧) સાધુજી ન જઈએ રે પરઘર એકલાં રે, નારીનો કવણ વિશ્વાસ નંદિષેણ ગણિકા વચને રહ્યા રે, બાર વરસ ઘરવાસ. સા. ૧ સુકલિની વર કામિની પાંચશેરે, સમરથ શ્રેણિક તાત; પ્રતિબુઝયો વચને જિનરાજને રે, વ્રતની કાઢી રે વાત. સા. ૨ ભોગ કરમ પોતે વિણ ભોગવે રે, ન હોવે છુટક બાર; વાત કરે છે શાસનદેવતા રે, તોય લીધો સંજમ ભાર. સા. ૩ કંચન કોમલ કાયા શોષવી રે, વિરસ નિરસ આહાર; સંવેગી મુનિવર શિર સેહરો રે, બહુ બુદ્ધિ અક્કલ ભંડાર. સા. ૪ વેશ્યા ઘર પહોંચ્યો અણજાણતો રે, ધર્મ લાભ દીયે જામ; ધર્મલાભનું કામ ઈહાં નહિ રે, અર્થ લાભનું કામ. સા. ૫ બોલ ખમી ન શક્યા ગરવે ચડયા રે, ખેંચ્યું તરણું રે નેવ; દીઠું ઘર સારુ અરથે ભર્યું રે, જાણે પ્રત્યક્ષ દેવ. સા. ૬ હાવ ભાવ વિભ્રમ વસે આદરી રે, વેશ્યા શું ઘરવાસ; પણ દિન પ્રતિ દશ દશ બુઝવી રે, મૂકે પ્રભુજીની પાસ. સાવ ૭ એક દિવસ નવ તો આવી મલ્યા રે, દસમો ન બુઝે કોય; આસંગાયત હાસ્ય મિષે કહે રે, પોતે દશમા રે હોય. સા. ૮ નંદિષણ ફરી સંયમ લીયે રે, વિષય થકી મન વાળ; ચૂકીને પણ જે પાછા વળે રે, તે વિરલા ઈણે કાળ. સા. ૯ વ્રત અકલંક જો રાખવા ખપ કરો રે, તો ઈણ જુઠે સંસાર; કવિ જિનહર્ષ કહે તું એકલો રે, પરઘર ગમન નિવાર. સા. ૧૦
૧૬૮.
સક્ઝાય સરિતા
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૬. નંદિષણમુનિની સજ્ઝાય (૨) (ઢાળ-૩)
ઢાળ ૧
રાજગૃહી નગરીનો વાસી શ્રેણીકનો સુત સુવિલાસી, હો મુનિવર વૈરાગી નંદિષણ દેશના સુણી ભીનો ના-ના કહેતાં વ્રત લીનો... હો મુનિવર વૈરાગી ૧ ચારિત્ર નિત્ય ચોખ્ખું પાળે સંયમ રમણીશું મ્હાલે, હો મુનિવર વૈરાગી એક દિન જિનપાયે લાગી ગોચરીની અનુમતિ માગી... હો મુનિવર વૈરાગી ૨ પાંગરિયો મુનિ વહોરવા ક્ષુધાવેદની કર્મ હરવા, હો મુનિવર વૈરાગી ઉંચ-નીચ-મધ્યમ ફુલ મોટા અટતો સંયમરસ લોટા... હો મુનિવર વૈરાગી ૩ એક ઉંચુ ધવલ ઘર દેખી મુનિવર પેઠો શુદ્ધ ગવેખી, હો મુનિવર વૈરાગી તિહાં જઈ દીધો ધર્મલાભ વેશ્યા કહે ઈહાં અર્થલાભ... હો મુનિવર વૈરાગી ૪ મુનિ મન અભિમાનજ આણી ખંડ કરી નાખ્યું તૃણ તાણી, હો મુનિવર વૈરાગી સોવન વૃષ્ટિ હુઈ બાર કોડી વેશ્યા વનિતા કહે કરજોડી...
હો મુનિવર વૈરાગી પ
ઢાળ ૨
થૅ તો ઉભા રહીને અરજ અમારી સાંભળો સાધુજી થેં તો મોટા કુળના જાણી મૂકીદ્યો આમળો સાધુજી થેં તો લેઈ જાઓ સોવન કોડી ગાડા ઉટે ભરી સાધુજી નહિ આવે અમારે કામ ગ્રહો પાછા ફરી... સાધુજી ૧ થારા ઉજવલ વસ્ત્ર દેખી મોહે મન માહરૂં સાધુજી થારો સુરપતિથી પણ રૂપ અધિક છે વાહરૂ સાધુજી થારા મૃગ સમ સુંદર નેત્ર દેખી હર્ષ લાગણો સાધુજી થારો નવલો જોબન વેશ વિરદુ:ખ ભાંજણો... સાધુજી ૨ એ તો યંત્ર જડિત કબાટ કુંચી મેં કર ગ્રહી સાધુજી મુનિ વળવા લાગ્યો જામ કે આડી-ઉભી રહી સાધુજી મેં તો ઓછી સ્ત્રીની જાતિ મતિ કહી પાછળે સાધુજી થેં તો સુગુણ ચતુર સુજાણ વિચારો આગળે... સાધુજી ૩ થેં તો ભોગ પુરંદર હું પણ સુંદરી સારી સાધુજી થેં તો પહેરો નવલા વેશ ઘરેણાં જરતારી સાધુજી
00
સજ્ઝાય સરિતા
૧૬૯
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________
મણિ મુકતા ફલ મુગટ બિરાજે તેમના સાધુજી અમે સજીએ સોલ શણગાર કે પિયુરસ અંગના... સાધુજી ૪ જે હોયે ચતુર સુજાણ તે કદિય ન ચૂકશે સાધુજી એવો અવસર સાહિબ કદીય ન આવશે સાધુજી એમ ચિતે ચિત્ત મઝાર કે નંદિષેણ વાહલો સાધુજી રહેવા ગણિકાને ધામ કે થઈને નાહલો... સાધુજી ૫
ઢાળ ૩ ૪ ભોગ કરમ ઉદય તસ આવ્યો શાસન દેવીએ સંભળાવ્યો, હોમુનિવર વૈરાગી રહ્યા બાર વરસ તસ આવાસે વેશ મેલ્યો એકણ પાસે, હોમુનિવર વૈરાગી ૧ દશનર દિનપ્રતે પ્રતિબૂઝે દિન એક મૂરખ નવિ બૂઝ, હોમુનિવર વૈરાગી બૂઝવતાં હુઈ બહુ વેળા ભોજનની થઈ અવેળા, હોમુનિવર વૈરાગી ૨ કહે વેશ્યા ઉઠાને સ્વામી એ દશમો ન બૂઝે કામી, હોમુનિવર વૈરાગી વેશ્યા વનિતા કહે ધસમસતી આજ દશમા તુમે હી જ હસતી, હોમુનિવર
વૈરાગી ૩ એહ વયણ સુણીને ચાલ્યો ફરી સંયમશું મન વાળ્યો, હોમુનિવર વૈરાગી ફરી સંયમ લીધો ઉલ્લાસે વેશ લેઈ ગયો જિનજીની પાસે, હોમુનિવર વૈરાગી૪ તપ-જપ-સંયમ કિરિયા સાધી ઘણા જીવને હી પ્રતિબોધી, હોમુનિવર વૈરાગી ચારિત્ર્ય નિત્ય ચોખું પાળી દેવલોકે ગયો દઈ તાળી, હોમુનિવર વૈરાગી ૫ જયવિજય ગુરૂનો શિષ્ય તસ હર્ષ નમે નિશદીશ, હોમુનિવર વૈરાગી શ્રી મેરૂવિજય ઈમ બોલે એહવા ગુરૂને કુણ તોલે, હોમુનિવર વૈરાગી છે
૮૭. નાગકેતુની સઝાય શ્રી જિનવર ચરણેનમી રે સદ્ગુરુ ચરણ પસાય સલુણા અઠ્ઠમનો મહિમા કહું રે સાચો શિવપુર દાય... સલુણા ૧ ભાવ ધરી આરાધીયે રે અઠ્ઠમ તપ સુખકાર સલુણા નાગકેતુ અઠ્ઠમ કરી રે જગમાં જય જયકાર... સલુણા ૨ ચંદ્રકાંતા નગરી ભલી રે વિજયસેન નરનાથ સલુણા શ્રીકાંત વ્યવહારીયો રે શ્રી સખીને શીરનાદ... સલુણા ૩
१७०
સક્ઝાય સરિતા
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________
દાય ઉપાય બહુ કરી રે શ્રી સખી પામી પુત્ર સલુણા તે દંપતી આણંદીયા રે અબ રહેશે ઘર સુત... સલુણા ૪ પર્વ પજુસણ આવીયા રે અઠ્ઠમની કરે વાત સલુણા બાલુડો તે સાંભળી રે જાતિ સમરણ થાત... સલુણા ૫ અઠ્ઠમતપ ભાવે આદરી રે બાલ તો સ્તનપાન સલુણા લઘુ વયના સંયોગથી રે તનુઘુતિ હોત પ્લાન.. સલુણા ૬ માતા-પિતા તે દેખીને રે મનમાં ખેદ ન માય સલુણા મંત્ર તંત્ર મણિ ઔષધી રે કીધાં ક્રોડ ઉપાય... સલુણા ૭ મૂર્શિત થઈ ધરણી ઢળ્યો રે મૃત જાણી તે બાલ સલુણા લઈ ચાલ્યો તે ભૂમિકા રે પિતા પહોંચ્યો કાલ... સલુણા ૮ તપશકતે ધરણી પતિ રે આસન કંપ્યું તામ સલુણા અવધિજ્ઞાને દેખીને રે આવી તિહાં શિર નામ.. સલુણા ૯ અમૃતપાને સીંચીને રે રાજપુરૂષ દૂર કરંત સલુણા ધન હરતાં તે વારિયા રે શચી ભાખે વિરતંત... સલુણા ૧૦ ઓચ્છવશું ઘરે મૂકીયા રે ઈદ્ર ગયા નિજ ધામ સલુણા લોક સવિ હરખે કરી રે નાગકેતુ ધર્યા નામ... સલુણા ૧૧ છઠ્ઠ અઠ્ઠમ તપસ્યા કરે રે ધારે શીલ મહંત સલુણા ચૈત્ય સંઘ નૃપ લોકને રે વ્યંતરથી વારંત... સલુણા ૧૨ એક દિન જિનવર પૂજતાં રે અંગે ડસ્યો ભૂજંગ સલુણા ભાવના રસપૂર રંગમાં રે ધ્યાન શુકલ ધરે અંગ... સલુણા ૧૩ શ્રેણી ક્ષેપક કેવલ લહ્યો રે મહીતલ કરે રે વિહાર સલુણા શૈલેષી કરણે કરી રે કરે શિવરમણીશું પ્યાર... સલુણા ૧૪
ઓગણીસે ઓગણત્રીસમાં રે શ્રાવણમાસ સુદ બીજ સલુણા વિનયવિજય પદ સેવતાં રે ભરપૂર દીયો ઉપદેશ... સલુણા ૧૫
૮૮. નાગદત્ત શેઠની સજઝાય નગરી ઉજ્જયિની રે નાગદત્ત શેઠ વસે યશોમતી નામે નાર રે પુત્ર છે નાનો રે તેહને વાલો નાણું વિવિધ પ્રકારો રે મમ કર મમતા રે સમતા આદરો-૧
આ સક્ઝાય સરિતા
૧૭૧
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________
તેહ શેઠને મહેલ ચણાવતાં બાર વરસ વહી જાય રે ચિતારા વળી તેણે તેડાવ્યાં ભલામણ દીયે ચિત્ત લાય રે...મમ૦ ૨ વાદળીયા રંગના પૂરજો વળી કોઈ દિન તે નવિ જાય રે તિહાંકને ચઉનાણીમુનિ નિકળ્યાં હસવું કરે તેણે ઠાય રે... મમ૦ ૩ શેઠ જોઈને મનમાં ચિંતવે મુનિ આચાર ન ગણાય રે
હું ભલામણ કરૂં મુજ મહેલની તેમાં મુનિને હસવું કેમ થાય રે... મમ૦ ૪ નવરો થાઉં તો જાઉ ં ગુરૂ પૂછવા એમ ચિંતવી જમવા આવે રે
પુત્ર જે નાનો તેને હુલરાવતો કરે માથું બાળસ્વભાવે રે... મમ૦ ૫ છાંટા પડીયા તેહ માત્રા તણાં તેહની થાળી મોઝારો રે
તે નવિ ગણકારી ખાવા મંડીયા ધૃત પેરે તેણીવારો રે... મમ૦ ૬ મુનિપણ ફરતાં ફરતાં ગોચરી આવ્યા તેહને ઘેર રે
વળી પણ મુનિને હસવું આવીયું તે જોઈ ચિંતવે તેહ રે... મમ૦ ૭ સંશય પડીયો નાગદત્ત શેઠને જમી દુકાને આવે રે બોકડો લેઈ કસાઈ નિકળ્યો દુકાને તે ચડી જાવે રે... મમ૦ ૮ કહે કસાઈ શેઠ આપો મુજને નહિંતર દ્યો તસ નાણું રે
નાગદત્ત ચિંતવે એ નાણાતણું દીસે નહિ ઠેકાણું રે... મમ૦ ૯ એમ ચિંતવી વસ્ત્ર આડું કરે તે બોકડો ઉતરી જાવે રે ઉતરતાં તેને આંસુ પડે છે ત્યાં વળી અણગાર આવે રે... મમ૦ ૧૦ આંસુ દેખી મુનિનું મ્હોં મલકીયું ચિંતે શેઠ તે આમ રે એ મુનિ ત્રણ વેળા હસવું કરે શું કામ ? એણે ઠામ રે... મમ૦ ૧૧ એમ તિહાં શેઠ મનમાં ચિંતવી ખાઈશ પછી મુખવાસ રે ઉઠી તિહાંથી પૌષધ શાળામાં જઈ બેઠો મુનિપાસ રે... મમ૦ ૧૨ મુનિને પૂછે તુમે હાસ્ય કર્યું ત્રણવાર સ્પે કાજ રે તેહનું કારણ આવ્યો પૂછવા કહો મહેર કરી મહારાજ રે... મમ૦ ૧૩ પહેલાં ચિતારાને ભલામણ કરતો'તો ત્યાં કરી તુમે હાંસી રે ઘરનું કામ કોણ કરતાં નથી ? એમ જાણી થયો નિરાશી રે... મમ૦ ૧૪ તેહનું કારણ મુજને કીજીએ જેથી મન રાજી થાય રે
મુનિ કહે-તુજ પૂછ્યાનો કામ નહિં સુણ દેવાનુપ્રિય ભાઈ રે... મમ૦ ૧૫ તોપણ શેઠે હઠ લીધો આકરો મુનિ બોલ્યા તેણી વાર રે
૧૭૨
સજ્ઝાય સરિતા
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________
સાત દિવસનું છે તુજ આઉખું સાંઝે કરીશ તું કાળ રે... મમ૦ ૧૬ મહેલની ભલામણ તો જગમાં દીયો કાંઈ તારું ભાતું ન થાવે રે તેહ થકી મને હસવું આવ્યું એ કારણ પરભાવે રે.. મમ૦ ૧૭ શેઠે પૂછયું વળી મુનિવર ભણી યે રોગે મુજ કાળ રે મુનિ કહે શુળ થાશે કપાળમાં આકરો રોગ પ્રકાર રે... મમ૦ ૧૮ જીવ આવ્યો તિમ જાશે એકલો પરભવ નહિં સથવારો રે પુત્ર માતા પરિગ્રહ અસાર છે કલત્રાદિક પરિવારો રે... મમ૦ ૧૯ વનમાં એક વટવૃક્ષ મોટો હતો બહોળી શાખા જેહની રે પશુ-પંખી ત્યાં આશરો લેતા શીતલ છાયા તેહની રે... મમ૦ ૨૦ દવતિહાં લાગ્યો માંડ્યા ઉડવા રહે એકીલો તરૂ સાર રે તેમ પરભવ જાતાં જીવ એકલો પાપ છે દુ:ખ દેનાર રે... મમ૦ ૨૧ જેમ કોઈ શહેર રાજકુંવર હતો એકલો ગયો પરદેશે રે ભાતું ન લીધું ઘણો મુંઝાણો તિમ પરભવ દુઃખ સહેશે રે... મમ૦ ૨૨ જેમ કોઈ મે'માન ઘેર આવીયો તેને જાતાં શી વાર રે એમ ઉઠી ઓચિંતુ ચાલવું જુએ ન નક્ષત્ર તીથી વાર રે... મમ૦ ૨૩ ઘરના કામ તો સર્વ અધુરા રહ્યા કોઈથી દુઃખ ન વહેંચાય રે તું ભલામણ દેતો હતો મહેલની પણ પરભવમાં શું થાય રે... મમ૦ ૨૪ વાલેસર વિના એક જ ઘડી નવિ સોહાતું લગાર રે તે વિના જન્મારો વહી ગયો નહિં કાગળ સમાચાર રે... મમ૦ ૨૫ તેણે કારણ શેઠજી ડરો પાપથી અંતરમાં વિચારો રે સૂધી ધર્મકરણી સમાચરો તો તરશો એ સંસારો રે... મમ૦ ૨૬ વળી પણ શેઠે પ્રશ્ન જ પૂછયો હું મુજ પુત્ર રમાડું રે ત્યારે પણ તમે હસવું કરીયું મુજ મન તેથી અકળાયું રે... મમ૦ ૨૭ મુનિ કહે તે તુજસ્ત્રીનો જાર છે તે તારા હાથે માર્યો રે તે વેર લેવા તુજ કુળ આવીયો હવે સાંભળ તેનો વિચારો રે... મમ0 ૨૮ છેર દઈ તુજ નારીને મારશે વરતશે ભુંડો આચાર રે નાણું ખોશે વ્યસની અતિઘણો મૂરખ બહુ અવિચાર રે... મમ૦ ૨૯ મોટો થાશે તે મહેલ જ વેચશે નહિં રહેવા દે કાંઈ રે પેશાબ તું પીતો હતો તેહનો તેણે મુજ હસવું થાય રે... મમ૦ ૩૦
સક્ઝાય સરિતા
૧૭૩
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________
વળી શેઠે ત્રીજો પ્રશ્ન જ પૂછીયો જે બોકંડાનો વૃત્તાંત રે શા કારણે ત્યાં હસવું કરીયું તે ભાખો ભગવંત રે... મમ૦ ૩૧ મુનિ કહે ફૂડ કપટ પ્રભાવથી વળી કૂડા તોલાને માપ રે તેણે કમેં જીવ તિર્યંચ થાયે જૂઠ માયાને પ્રતાપ રે... મમ૦ ૩૨ એક દિન શેઠ બેઠો'તો દુકાનમાં ત્યાં આવ્યો ચંડાળ રે રૂઈ લેવાને નાણો આપીયો કેળવે કપટ અપાર રે.. મમ૦ ૩૩ કપટ કેળવી રૂત ઓછો કીધો ખાઈ ગયો હોય સારો રે ઘરે જઈ તેણે રત જ તોલીયો થયો કદાગ્રહ અપારો રે... મમ) ૩૪ કલેશ થયો પણ પાછો નવિ દીયો દેણું રહી ગયું તામ રે મરીને તુજ બાપ જ થયો બોક્કો મારવા લઈ જાય ઠામ રે... મમ) ૩૫ તે લઈ જતાં દુકાને જ આવીયો તુજ બાપ જ તેણી વાર રે જાતિસમરણ દેખી ઉપજ્યુ પેઠો દુકાન મઝાર રે... મમ૦ ૩૬ લોભના વશથી તું ન લઈ શક્યો મેષ ઉતરતાં તે વાર રે આંસુ ચોધારાં તેને પડીયા આવ્યો ક્રોધ અપારો રે... મમ૦ ૩૦ તવ શેઠ જ પાધરો ઉઠીયો જ્યાં ચંડાળ ત્યાં આય રે કહે મુજને તું દેને બોકડો તે કહે રહ્યો આ રંધાય રે... મમ૦ ૩૮ દેવા માંડ્યો ત્યારે નવિ લીધો તેને મેં મારી નાખ્યો રે ભાગે પગલે તે પાછો વળીયો પૂછે મુનિને તે દાખો રે... મમ૦ ૩૯ મુજ તાત પ્રભુ કઈ ગતિ સંચર્યો તવ મુનિવર કહે તામ રે રૌદ્ર ધ્યાન તુજ ઉપરે આવીયો તેણે પહેલી નરકે ઠામ રે.. મમ૦ ૪૦ નરક ગયો તે બહુ દુઃખ અનુભવે કપટ તણે પરભાવે રે એમ સુણી નાગદત્ત ધ્રુજીયો મનમાંહે પસ્તાય રે... મમ૦ ૪૧ તવ તે મુનિને કહે શેઠીયો સાત દિવસ મુજ આય રે હવે હું ધર્મ શી રીતે કર મુનિ કહે મત પસ્તાય રે... મમ૦ ૪૨ એક દિવસનું ચારિત્ર સુખ દીયે લહે સુરસંપદ સાર રે જેવા ભાવ તેવા ફળ નીપજે મત કર ચિતા લગાર રે... મમ) ૪૩ એમ સુણીને નાગદત્ત શેઠજી લેવે ચારિત્ર સાર રે એહ પરિગ્રહ સઘળો અસાર છે તજતાં ન કરી વાર રે... મમ જ ચાર દિવસ એણે ચારિત્ર પાળીયું ત્રણ દિન ક્યો સંથારો રે
૧૭૪
સક્ઝાય સરિતા
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________
સાતમે દિવસે કપાળમાં શૂળ થયું કરે આરાધના સારો રે... મમ૦ ૪૫ શરણાં સ્વીકારી પુરૂં કરી આઉખું રહી શુભ ધ્યાન મોઝાર રે સુધમાં દેવલોકે તેહ ઉપન્યો સુખ વિલસે શ્રીકાર રે... મમ૦ ૪૬ એમ જાણીને ધર્મજ આદરો તો સુખ પામો અપાર રે જ્ઞાનવિમલસૂરિ ઈમ કહે ધર્મો જય જયકાર રે... મમ) ૪૭
૮૯. નાગિલાની સઝાય ભવદેવભાઈ ઘેર આવીયા રે, પ્રતિબોધવા મુનિરાજ રે, હાથમાં તે દીધું વૃતનું પાતરૂં રે, ભાઈ ! મને આઘેરો વોળાવ રે; નવિરે પરણ્યા ને ગોરી નાગિલા રે, ખટકે મારા હૈડા માંહિ રે. નવિ ર૦ ૧ એમ કરી ગુરુજી પાસે આવીયા રે, ગુરુજી પૂછે દીક્ષાનો કાંઈ ભાવ રે; લાજે નકારો નવિ ર્યો રે, દીક્ષા લીધી ભાઈતણા ભાવ રે. નવિ ર૦ ૨ બાર વરસ સંયમમાં રહ્યા રે, હૈડે ધરતાં નાગિલાનું દાન રે; હા-હા ! મૂરખ મેં શું કર્યું રે, નાગિલા તજી જીવન પ્રાણ રે. નવિ ર૦ ૩ શશીવયણી મૃગલોચની રે, વલવલતી મૂકી ઘરની નાર રે; સોળ વરસની સુંદરી રે, સુંદર તનું સુકુમાલ રે. નવિ રે. ૪ માત-પિતા તેહને નથી રે, એકલડી અબળા બાળ રે; મુજ ઉપર અનુરાગિણી રે, હવે લઉં એહની સંભાળ રે. નવિ રે. ૫ અમર લોક તજી કરી રે, નરક ગ્રહ કોણ હાથ રે; પામ્યા સુખને તજી કરી રે, પડીયો દુઃખજંજાળ રે. નવિ ર૦ ૬ ભવદેવ ભાંગે ચિત્તે આવીયા રે, અણ ઓળખી પૂછે ઘરની નાર રે; કોઈએ દીઠી તે ગોરી નાગિલારે, અમે આવ્યા છીએ વ્રત છોડણહાર રે. ૭ નારી ભણે સુણો સાધુજી રે, વમ્યો ન લીએ કોઈ આહાર રે; હસ્તિ ઠંડીને ખર કોણ ગ્રહે રે, તમે છો જ્ઞાનના ભંડાર રે. નવિ રે૮ ઉદક વખ્યા લેવે આહારને રે, તે નવિ માનવનો આચાર રે; તમે જે ઘર અને તરૂણી તજી રે, હવે તેની શી સંભાળ રે. નવિ ૨૦ ૯ ધન્ય સુબાહુ શાલિભદ્રજી રે, ધન્ય ધન્ય મેઘકુમાર રે; નારી ત્યજીને સંયમ લીયો રે, ધન્ય ધન્ય ધન્નો અણગાર રે. નવિ ર૦ ૧૦ [ સક્ઝાય સરિતા
૧૭૫
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવકીસુત સુલ સાતણા રે, નેમ તણી સુણી વાણી રે; બત્રીસ – બત્રીસ પ્રિયાતણાં રે, પરિહર્યા ભોગ વિલાસ રે. નવિ રે૧૧ નારી નરકની ખાણ છે રે, નરકની દીવી છે નાર રે; તમે તો મહામુનિરાજ છો રે, જેમ પામો ભવજલ પાર રે. નવિ ર૦ ૧૨ અંકુશ ગજ વશ આણીયો રે, રાજમતીયે રહનેમ રે; તેમ વચને અંકુશે આણીયો રે, નાગિલાએ ભવદવ તેમ રે. નવિ રે, ૧૩ નાગિલાએ નાથ સમજાવીયો રે, ફરી લીધો સંયમ ભાર રે; ભવદેવ દેવલોકે ગયા રે, હુઆ હુઆ શીવકુમાર રે. નવિ ર૦ ૧૪ ત્રીજે ભવે જંબુસ્વામીજી રે, પરણ્યા પવિણી આઠ રે; કોડ નવાણું કંચન લાવીયા રે, તેહ છે સિદ્ધાંતનો પાઠ રે. નવિ રે, ૧૫ પ્રભવાદિક ચોર પાંચશે રે, પવિણી આઠે નાર રે, કર્મ ખપાવી મુક્ત ગયા રે, સંઘવિજય સુખકાર રે. નવિ રે. ૧૬
[X૯૦. નેમનાથરાજીમતીના ૯ ભવની સઝાય રાણી રાજુલ કરજોડી કહે એ તો જાદવકુલ શણગાર રે, વાલામારા ભવ રે આઠનો નેહલો પ્રભુ મત મેલો વિસારી રે... વાલા મારા ૧ વારી હું જિનવર નેમજી એક વિનતડી અવધાર રે, વાલામારા સુરતરૂ સરીખો સાહિબો હું તો નિત્ય નિત્ય ધરૂ દેદાર રે... વાલા મારા ૨ પ્રથમ ભવે ધનવંતીનો તું ધન નામે ભરથાર રે, વાલામારા નિશાળે જાતાં મુજને છાનો મેલ્યો મોતી કેરો હાર રે... વાલા મારા ૩ દીક્ષા લેઈ હરખે કરી તિહાં દેવતણો અવતાર રે, વાલામારા ક્ષણ વિરહો ખમતા નથી તિહાં પણ ધરતા પ્યાર રે... વાલા મારા ૪ ત્રીજે ભવે વિદ્યાધર તિહાં ચિત્રગતિ રાજકુમાર રે, વાલામારા ભૂપની પદવી ભોગવી હું રત્નવતી તુજ નાર રે... વાલા મારા ૫ મહાવ્રત પાળી સાધુનાં તિહાં ચોથે ભવે સુર દાર રે, વાલામારા આરણ દેવલોકે બેઉ જણાં સુખ વિલમ્યાં શ્રીકાર રે... વાલા મારા ૬ પાંચમો ભવ અતિ શોભતો તિહાં નૃપ અપરાજીત સાર રે, વાલામારા પ્રીતમવતી હું તાહરી થઈ પ્રભુ હૈયાનો હાર રે... વાલા મારા ૭ ગ્રહી દીક્ષા હરખે કરી તિહાં છઠે ભવે સુરદાર રે, વાલામારા
૧૭૬
સઝાય સરિતા
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________
માહેંદ્ર દેવલોકે બહુ તિહાં સુખ વિલસ્યાં વારો વાર રે... વાલામારા ૮ શંખ રાજાભવ સાતમો તિહાં યશોમતી પ્રાણ આધાર રે, વાલામારા
વાલામારા ૧૨
વીસ સ્થાનક તિહાં ફરસતાં જિનવર પદ બાંધ્યું સાર રે... વાલામારા ૯ આઠમે ભવે અપરાજીતે તિહાં વરસ ગયા સહસ બત્રીસ રે, વાલામારા આહારની ઈચ્છા ઉપની એ તો પુરવ પુણ્ય પસાય રે... વાલામારા ૧૦ હરિવંશ કુળમાં હું ઉપની મારી શિવાદેવી સાસુ મલ્હાર રે, વાલામારા નવમે ભવે કેમ પરિહરો પ્રભુ રાખો લોકવ્યવહાર રે... વાલામાલા ૧૧ એહ સંબંધ સુણી પાછલો તિહાં નેમજી ભણે બ્રહ્મચારી રે, વાલામારા હું તમને તેડવા કારણે આવ્યો સસરાજીને વાસ રે... અવિચલ કીધો એણે સાહિબો રૂડો નેહલો મુક્તિ મોઝાર રે, વાલામારા માની વચન રાજીમતી ચાલી પિડાની લાર રે... વાલામારા ૧૩ ધન્ય ધન્ય જિન બાવીસમો જેણે તારી પોતાની નાર રે, વાલામારા ધન્ય ધન્ય ઉગ્રસેન નંદિની જે સતીયોમાં શિરદાર રે... વાલામારા ૧૪ સંવત સત્તર એકાણુએ તિહાં શુભવેલા શુભવાર રે, વાલામારા મુનિ સુંદરે રાજુલના તિહાં ગુણ ગાયા શ્રીકાર રે... વાલામારા ૧૫ ૯૧. પાંચ પાંડવની સજ્ઝાય
હસ્તિનાપુર વર ભલું જિહાં પાંડુ રાજા સાર
નાર... ૧
તસ ઘરણી કુંતા સતી વળી મદ્રી બીજી પાંડવ પાંચે વાંદતા, મન મોહે રે ત્રિજગમાંહે દીપતા, અતિસોહે રે ત્રણ પાંડવ જાયા કુંતીના મન મોહે રે મદ્રીના પાંડવ દોય રે... અતિ૦ ૨ પાંચ પાંડવ કુંતા તણા મન મોહે રે તેમાં જગવિખ્યાત દોય રે અતિ૦ પાંચ સહોદર સારિખા મન મોહે રે નલ-કુબેર સરિખા હોય રે... અતિ ૩ એક દિન સ્થવિર પધારીયા મન મોહે રે પાંચ પાંડવ વાંદવા જાય રે અતિ૦ દેશના સુણી મન ગહગહ્યો મન મોહે રે ભાઈ ! સમય જાય છે આય રે... મનમોહન૦ ૪ જિનવર ચક્રી જે હુઆ મનમોહનમેરે સ્થિર ન રહ્યા દેવ ભૂપ રે મનમોહન મેરે રે તન-ધનજોબન કારમા મનમોહન૦ સંસારનું વિષમ સ્વરૂપ રે... અતિ પ સંસાર માંહી પલેવડું મનમોહનમેરે લાગ્યું તે કિમહી ઓલાય રે મનમોહનમેરે જિનની વાણી સીંચતાં મનમોહનમેરે આપણા ભવભવના પાતક જાય રે...
સજ્ઝાય સરિતા
૧૭૭
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________
મનમોહનમેરે ૬ પાંડવ પાંચે વિચારીયું મનમોહનમેરે આપણ લેશું સંયમ ભાર રે મનમોહનમેરે પુત્રને રાજ્ય સોંપી કરી મનમોહનમેરે દ્રૌપદીસ્યુ કરે વિચાર રે..
મનમોહનમેરે૭ દ્રૌપદી વળતું ઈમ કહે મનમોહનમેરે હું તો મેલું સંસારનો પાસ રે મનમોહનમેરે કંત વિના શી કામિની મનમોહનમેરે મુજ ભલો નહિં ઘરવાસ રે.
મનમોહનમેરે ૮ પાંચે આવી ગુરૂને કહે મનમોહનમેરે અમે લેશું સંયમ ભાર રે મનમોહનમેરે માનવ ભવ અતિ દોહિલો મનમોહનમેરે અમે પાળશું નિરતિચાર રે.
મનમોહનમેરે ૯ ગુરૂ કહે-પાંડવ સુણો મનમોહનમેરે તમે રાજપુત્ર સુકુમાલ રે મનમોહન મેરે ચારિત્ર પંથ અતિ આકરો મનમોહનમેરે તમે કેમ સહેશો ભૂપાલ રે...
મનમોહનમેરે ૧૦ ઘર ઘર ભિક્ષા માગવી મનમોહનમેરે સરસ નીરસ આહાર રે મનમોહનમેરે પાય અડવાણે ચાલવું મનમોહનમેરે વ્રત પાળવું ખાંડાની ધાર રે...
| મનમોહનમેરે ૧૧ તપ તપે અતિ આકરા મનમોહનમેરે માસખમણ મન રંગ રે મનમોહનમેરે જિહાં લગે નેમ ન વાંદીયે મનમોહનમેરે અભિગ્રહ કર્યો મન ચંગ રે.
મનમોહનમેરે ૧૨ હસ્તિશીર્ષપુર (હકુંડી) પધારીયા મનમોહનમેરે પારણાનો દિવસ તે જાણ રે મનમોહનમેરે નગરમાં ફરતા ગોચરી મનમોહનમેરે સુણ્ય નેમિતણું નિવણ રે..
મનમોહનમેરે ૧૩ આહાર વહોરી મુનિવર વળ્યા મનમોહનમેરે આવ્યા ગુરૂની પાસ રે મનમોહનમેરે ગુરૂને કહે-અમે સાંભળ્યું મનમોહનમેરે નેમજી પહોંચ્યા શિવપુર વાસ રે.
મનમોહનમેરે ૧૪ મનના મનોરથ મનમાં રહ્યા. મનમોહનમેરે નવિ ચઢીયાં ગઢ ગિરનાર રે મનમોહનમેરે આહાર લેવો જુગતો નહિં મનમોહનમેરે અમને અણસણ સાર રે...
મનમોહનમેરે ૧૫ માસખમણનું પારણું મનમોહનમેરે નવિ કીધું મુનિવર કોય રે મનમોહનમેરે
૧૭૮
સઝાય સરિતા
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________
આહાર પરઠવ્યો કુંભ શાળાએ મનમોહનમેરે પછે ચઢ્યા વિમલગિરિ સોય રે... મનમોહનમેરે ૧૬ તિહાં જઈ અણસણ આદર્યું મનમોહનમેરે પાદપોપગમન સાર રે મનમોહનમેરે શીલા ઉપર કરી સાથરો મનમોહનમેરે ઋષિપોઢ્યા જિમ વૃક્ષની ડાળ રે... મનમોહનમેરે ૧૭ દોય માસની સંલેખણા મનમોહનમેરે અંતે પામ્યા કેવલ સાર રે મનમોહનમેરે પાંડવ પાંચે મુગતે ગયા મનમોહનમેરે તવ હુઓ જય જયકાર રે... મનમોહનમેરે ૧૮ હીરવિજયસૂરિ રાજીયો મનમોહનમેરે તપગચ્છ ઉદ્યોતકાર રે મનમોહનમેરે કરજોડી કવિયણ ભણે મનમોહનમેરે મુજ આવાગમન નિવાર રે... મનમોહનમેરે ૧૯
૯૨. પુંડરીક-કંડરીકની સજ્ઝાય (ઢાળ-૬)
દુહા સ્વસ્તિ શ્રી વરદાયિની સમરી શારદ માય ગુણ ગાઉં કંડરીકના પુંડરીક ઋષિરાય... ૧ એહીજ જંબૂ દ્વીપના ક્ષેત્ર વિદેહ વખાણ પુંડરિકિણી નામે પુરી પુષ્પલ વિજયે જાણ... ૨ મહાપદ્મ રાજા તિહાં ન્યાયે જિમ રૃપ રામ શીલવિનયગુણ શાલિની પદ્માવતી પ્રિયા નામ... ૩ તે નૃપને બિહું પુત્ર છે શાસ્ત્ર વિશારદ સાર પુંડરીક કંડરીક લઘુ અનુપમ રૂપ ઉદાર... ૪ મહાપદ્મ તે નરપતિ સુખભર રાજ્ય કરત પ્રજા પુત્ર તણી પેરે પાળે પ્રેમ ધરંત... પ
ઢાળ ૧
તિક્ષ્ણ નગરીએ અન્યદા રે નલિની વન ઉદ્યાન સુવ્રત સૂરિ સમોસર્યા રે બહુપરિકર શુભ ધ્યાન રે મુનિજન ! પ્રણમો પદ ત્રણ કાળ જિમ લહો ઋદ્ધિ રસાળ રે... મુનિજન૦ ૧ વનપાલકે વધામણી રે રૃપને દીધ તિવાર
સજ્ઝાય સરિતા
૧૭૯
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________
દાન દેઈ પ આવીયો રે લેઈ બહુ પરિવાર... મુનિજન૦ ૨ વિનયસહિત ગુરુ વાંદીને રે બેઠો તે નરરાય
ગુરૂ પણ અવસર ઓળખી રે દેશના દે
મુનિરાય... મુનિજન૦ ૩
શું પ્રાણી ભૂલા ભમો રે કુમતિ મિથ્યાત્વને છાંડીને રે ધર્મદેશના સાંભળી રે પુત્રને થાપી પાટ
મૃગમદે જેમ કુરંગ
રાખો ધર્મથી રંગ રે... મુનિજન૦ ૪
લીધું સંયમ નૃપતિએ રે આનંદે ગહગાટ રે... મુનિજન૦ ૫ છઠ્ઠું અમ બહુ તપ તપે રે પૂરવ ચૌદ સુજાણ
અંતે માસ સંલેખના રે કરી પામ્યા નિરવાણ... મુનિજન૦ ૬ કેટલેક કાળે તિણ પુરે રે સમોસ મુનિરાજ
સાંભળી પુંડરીક નરપતિ રે આવ્યો વંદન કાજ રે... મુનિજન૦ ૭ બેઠો કરીય પ્રદક્ષિણા રે વિનયવંત ગુણગેહ
યોગ્ય જીવ જાણી કહે રે ધર્મ ઉત્તમ ગુરૂ તેહ રે... મુનિજન૦ ૮
ઢાળ ૨
હે પ્રાણી ! ભવસાગર ભમતાં નિર્ગમતાં કાળ અનંત દુર્લભ નરભવ પુણ્યે પામ્યા ગિરિપત્થર વિરતંત ચેતન ! ચેતો ચતુર સુજાણ સ્વારથીયો જગ જાણ... ચેતન૦ ૧ ચૌદ રાજના ચૌટા માંહે નવનવા વેશ બનાવ્યા પણ બાજીગરને દષ્ટાંતે કોઈ કાજ ન આવ્યા. એ સંસાર માંહે સહુ ચંચળ પ્રાણ તરૂણી ધન ગેહ સર્વ અનિત્ય પદારથ જગમાં નિશ્ચલ ધર્મ છે એહ... ચેતન૦ ૩ ફરી ફરી નરભવ મહી ન લહેશ્યો ધર્મ વિના તુમે પ્રાણી
ચેતન૦ ૨
નરભવ રત્નપ્રમાદતણે વશ કાં નાખો ગુણ ખાણી... ચેતન૦ ૪ પછી પસ્તાવો કર્યું શું થાશે ? જો એ અવસર જાશે
તે માટે તુમે ધર્મ આરાધો જેહથી સહુ સિદ્ધ થાશે... ચેતન૦ ૫ ઈત્યાદિક ઉપદેશ સુણીને ઘર આવે પુંડરીક
કહે નિજ બાંધવને બોલાવી સાંભળ એ કુંડરીક !... ચેતન૦ ૬ અમે ગુરૂ પાસે સંયમ લેશું રાજ્ય તુમે હવે પાળો હૈયે હરખ ધરીને ભાઈ અમને અનુમતિ આલો... ચેતન૦૭
૧૮૦
સાય સરિતા
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાજ્ય સાંસારિક સુખ બહુ વિલસ્યાં જગતીમાં જસ લીધો
જરા નિકટ આવી તે માટે વૈરાગ્ય અમૃત પીધો... ચેતન૦ ૮ તે સાંભળી કહે કંડરીક ભાઈ તમે રહે અમે વ્રત ધરશું
સંયમ મારગ સૂધો પાળી શિવસુંદરી વશ કરશું... ચેતન૦ ૯ પુંડરીક કહે-સંયમ કરણી દુષ્કર પોઢવું ધરણી પંચમહાવ્રતગિરિ શિર ચઢવું માંડી નભનીસરણી... ચેતન૦૧૦ અશન બેતાલીસ દોષે વર્જિત બાવીસ પરીષહ સહેવાં
તુજથી તો તે કિમ સહેવાશે સંયમ ભાર જે વહેવા... ચેતન૦ ૧૧ જિમ જિમ પુંડરીક તસ સમજાવે તિમ તિમ અનુમતિ જાયે
મોહ મહામદ દૂર કરીને સંયમ વરીયું સાચે... ચેતન૦ ૧૨ સંયમ નિરતિચારે પાળે કાળ બહુ શુભધ્યાને
કહે ઉત્તમ વિચરતા આવ્યા પુષ્પાવતી ઉદ્યાને... ચેતન૦ ૧૩
ઢાળ ૩
શુભધ્યાને કાઉસગ્ગ રહ્યા કંડરીક ઋષિરાજ
સાંભળી પુરજન આવીયા મુનિવર વંદનકાજ-ધનધન સાધુ નીરાગીયા... ૧ એહવે સમય વસંતનો ફૂલી ફળી વનરાજિ નરનારી બહુ તિહાં મળ્યા ક્રીડા કરવાને કાજ... ૨ હસતાં-રમતાં જમે વળી પુત્ર રમાડે રે હાથ આપે સુખલડી વળી બેઠાં દંપતી સાથ... ૩
કેઈ ગાતી કેઈ નાચતી ફરતી ફુદડી કેઈ બેઠી વાત કે વળી હસતી તાળી દેઈ... ૪ ગુંથે ચોસર ફુલના છેલછબીલા રે લોક
દેખી મુનિમન ચિંતવે ધનસંસારી રે લોક... પ
સ્વર્ગ જિસ્યા સુખ ભોગ એ વિનતા તણા વિલાસ ઈચ્છિત ભોજન નિત જમે ઉન્નત રહે આવાસ... ૬
સંયમ એહ શું કામનું નરક સમું વ્રત દુ:ખ વનવસવું મહી પોઢવું સંયમમાંહિ શું સુખ... ૭
રાજ્ય જઈ હવે ભોગવું ભામિની ભોગ રસાલ ઈચ્છાભોજન જઈ કરૂં મૂકું એહ જંજાલ... ૮
૧૮૧
સજ્ઝાય સરિતા
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________
એહવું ચિંતવી આવીયો નિજનગરે તત્કાલ ઓધો મુહપત્તી પાતરાં વળગાડ્યા તરૂડાલ... ૯
દ્રવ્ય લિંગ મૂકી કરી બેઠો હરિત ઉદ્યાન
વધામણી સુણી આવીયો શ્રી પુંડરીક રાજાન. ૧૦ પંચાભિગમ સાચવી પ્રદક્ષિણા પ્રત્તિપત્ત બાંધવ મુનિવર જાણીને સ્તવે ભાવે શુભ ચિત્ત... ૧૧
ઢાળ ૪ થયો ચારિત્રવંતો, વિશ્વ વિદીતો સંયમી સાધુજી મુનિ તુજ ગુણ ગાવે નિર્મલ થાયે આતમા સાધુજી તમે બહુ ગુણવંતા સંયમવંતા સંયમી સાધુજી વળી ત્રણ ગુમિ પંચસમિતિ સાધતા સાધુજી... ૧ અપ્રમત્ત પ્રમત્તે ગુણ બિહું પત્ત સંયમી સાધુજી નિમોંહી અમાની તું શુભ ધ્યાની છે સદા સાધુજી અકષાયી લેશી ઉજજવલ લેશી સંયમી સાધુજી તમે અવરને આતમાં એકણ ભાંતમાં ધારીયા સાધુજી... ૨ તું મોહન ગારો પૂજ્ય છે પ્યારો સંયમી સાધુજી ઉપશમ કટારે દોય અટારા વારીયા સાધુજી દહી કર્મ સમિધને પામશો સિદ્ધિને સંયમી સાધુજી તુમે ચઢીય અયોગી શિવસુખ ભોગી થાયશો સાધુજી... ૩ પાંચ નિદ્રાની ફેટી દૂર ઉછેટી સંયમી સાધુજી નહિં ક્રોધ કષાયા મોહને માયા ઉઝિયા સાધુજી નવકોટમાં ખાસી નગરીના વાસી સંયમી સાધુજી સમતા સાયરીયા ગુણમણિ ભરીયા શુદ્ધ તું સાધુજી... ૪ દ્રવ્ય-ભાવથી શૌચા સંયમ રાચ્યા સંયમી સાધુજી તું નિજ મન મોજે પરીષહ ફોજે ભીડીયો સાધુ તુમે મરદ અવલ્લા વિશ્વ એકલ્લા સંયમી સાધુજી તમે કર્મના કું ભી તેહથી જુથી જીતીયા સાધુજી... ૫ બલ કેશરી સરીખો મેં તુમ પરખ્યો સંયમી સાધુજી મદ આઠ જે માઠા દૂરજે નાઠા તુજ થી સાધુજી
૧૮૨
સક્ઝાય સરિતા
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________
શૈલેશને તોલે ધ્યાન અડોલે સંયમી સાધુજી તું આતમ તારે વિશ્વ ઉદ્ધારે બોધથી સાધુજી.... ૬ મોહવન નવિ ભમતાં અજજવ રત્તા સંયમી સાધુજી શીલ સહસ અડારે તું રથ ધારે ધોરી ક્યું સાધુજી મુદ્રા મનોહારી વિષયને વારી સંયમી સાધુજી સબળા એકવીસ મોહની તીસા મોડીયા સાધુજી... ૭ ગુણ તુઝ અનંતા હું કહું કે'તા સંયમી સાધુજી બહ જિમ ઘનને તિમ મુઝ મનને વહ્મણો સાધુજી... મુઝવંછિત થાયા પાપ પલાયા સંયમી સાધુજી તુજ મુરત પેખી કુમતિ ઉવેખી આજથી સાધુજી... ૮ મેં પુણ્યથી પાયા ધન્ય ઋષિ રાયા સંયમી સાધુજી વયતરૂણે ગ્રહીયું સંયમી વહીયું ભાવથી સાધુજી ઈત્યાદિક ઉન્ને વચનની જુને સંયમી સાધુજી ઉત્તમ સુવિશાલે વચન રસાલે સંસ્તવ્યો સાધુજી... ૯
ઢાળ પ ઈમ કોમલ વચને કરી રે ભગ્ન ચિત્ત મુનિરાય સ્તવીયો તો હિ ન સમજીયો રે અંબુ મગ શેલ ન્યાય ભવિકજન ! કર્મ સમો નહિં કોય ગતિ તેહવી મતિ હોય... ભવિકજન ૧ વાંદી પહોંતો નિજ ઘરે રે પુંડરીક મહીપાલ મુનિ પણ તિહાં થકી ચાલીયો રે ચિતવતો જંજાલ... ભવિકજન૦ ૨ લસણકપૂરે વાસીયું રે નવિ મૂકે દુર્ગંધ તિમ દુર્મતિ છડે નહિં રે ઘેર્યા મોહને ધંધ... ભવિકજન૦ ૩ કિરિયા કરણી ચરણની રે ન કરે તેહ લગાર નિજનગરે દિન કેટલે રે આવ્યો ફરી અણગાર... ભાવિકજન૪ વંદન પુંડરીક આવીયો રે તવ કહે મુનિ કંડરીક ચારિત્ર ખપ નહિં માહરે રે રાજ્યભાવ તહકીક... ભવિકજન, ૫ સાંભળી ઈમ પુંડરીક કહે રે બૂઝબૂઝ કંડરીક ચારિત્રરત્નને છાંડીને રે કિમ ગ્રહ ખંડ અકીક... ભવિકજન૦ તોહિ કુમતિ તજે નહિં રે આપ્યું રાજ્ય તિવાર
સક્ઝાય સરિતા
વદન પંડી હિ મારે
બન
..
૧૮૩
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________
મન માચ્યો રાચ્યો ઘણું રે લાજ્યો નહિંય લગાર... ભવિકજન૦ ૭ લોક કહે ધિક તેહને ૨ે ચિંતે કંડરીક મન્ન
કરી ઈચ્છાભોજન પછી રે દંડીશું દુરજન્ન... ભવિકજન૦ ૮ ઈમ કહી અમૃત સારિખું રે કીધું ભોજનસાર
માગ ન રાખ્યો પાણીનો રે થયો આકુલ તિણવાર... ભવિકજન૦ ૯ બાંહ્ય ગ્રહીને સેવકે રે આણ્યો શય્યામાંહિ
શૂલ રોગ થયો તેહરે રે
આર્ટ રૌદ્ર મન ત્યાંહિ... ભવિકજન૦ ૧૦ મરી રે સાતમી નરકે જાય
ધ્યાન અશુભ ધરી તે ઉષ્ણ શીત સહે વેદના રે ચરણ ભ્રષ્ટ ફળ પાય... ભવિકજન૦ ૧૧
પ્રણમીયે૦ ૧
ઢાળ ૬ પુંડરીક હવે ચિંતવે ધન્ય મુજ ભાગ્ય વિશેષ મમતા માયા પરિહરી લીધું સંયમ ભાવ અશેષ પ્રણમીયે પુંડરીક ઋષિરાય ત્રિકરણ મન-વચ-કાય, ઉપકરણ જેહ ચરણનાં નિજ બાંધવના હતા જેહ ઓઘો પાત્ર ને મુહપત્તી લીધાં આનંદ અધિક સનેહ... પ્રણમીયે૦ ૨ મનચિંતે હવે ધન્ય હું કરૂં આતમ કારજ પરભાતે જઈ ગુરૂ કને શુદ્ધપાળું સંયમ ભાર... પ્રણમીયે૦ ૩ ચાલ્યો તિહાંથી એકલો વન પંચાનન પરે જેહ
સાર
ઉર્વી ઉપર ચાલતો ખુંચે કાંકરી ચરણે તેહ... પ્રણમીચે૦ ૪ શ્રમ લાગ્યો તસ પંથનો મુનિ પુંડરિક મહારાય
તરણી તાપે તનુ તપે રહ્યા કોઈક ગામે આય... પ્રણમીયે૦ ૫ જોઈ ઉપાશ્રય અતિભલો રહ્યો શર્વરી તિણે ઠાય
દર્ભસંથારો કરી તિહાં બેઠો ધન્ય ધન્ય તે મુનિરાય... પ્રણમીયે૦ ૬ ધ્યાન ધરમનું ધારતો શુભ લેશ ભાવે શુદ્ધ
કયારે ગુરૂ પાસે જઈ પાળું સંયમ નિરમલ બુદ્ધ... પ્રણમીયે૦ ૭ તાસ શરીરે વેદના થઈ કોઈ કર્મવસેણ
નહિ માયા કાયા તણી મુનિધ્યાન અચલ મન તેણ... પ્રણમીયે૦ ૮ પુદ્ગલ આતમ તે બિહું ભિન્નભાવ જાણે તેહ
ભાવના દ્વાદશ ભાવતો ગુરૂ
સમરે મુનિ ધન તેહ... પ્રણમીયે૦ ૯
સજ્ઝાય સરિતા
૧૮૪
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________
મસ્તકે અંજલી માંડીને નમોઽહંતે સિદ્ધ સૂરદ
ખમી ખામે સહુ જીવને ટાળે અષ્ટાદશ અથ વૃંદ... પ્રણમીયે૦ ૧૦ ધ્યાન જલે નિજ કાયનો ધોઈ પાપપંક સમાજ
અંતે અણુઅણ આદરી પહોતો સર્વાર્થ સિદ્ધ મુનિરાજ... પ્રણમીયે૦ ૧૧ ધન ધન તે જગ મુનિવરા ધન ધન ઉજવલ ભાવ
ભાવ વિના છે સહુ વૃથા જેમ શઢવિહૂણો નાવ... પ્રણમીયે૦ ૧૨ સંવત અંક મુનિ અડ મહી વળી દ્વિતીય આસો માસ
રિટ્ઝતેરસે રંગે કરી રચના અતિહિં ઉલ્લાસ... પ્રણમીયે૦ ૧૩ ગુરૂ ગૌતમ સીસ તેહના ખુશાલવિજય ગુરૂરાય
તાસતણે સુપસાયથી કહે ઉત્તમ આનંદ પાય... પ્રણમીયે૦ ૧૪ એહવા મુનિગુણ ગાવતાં લહું વંછિત ઋદ્ધિ રસાલ ભણે-ગણે જે સાંભળે તસ ઘર મંગલ માળ... પ્રણમીચે૦ ૧૫
૯૩. પૃથ્વીચંદ ગુણસાગરની સજ્ઝાય (ઢાળ-૩)
દુહા શાસન નાયક સુખરૂ વંદી વીર જિણંદ પૃથ્વીચંદ મુનિ ગાયશું ગુણસાગર સુખકંદ... ૧ ઉત્તમના ગુણ ગાવતાં ગુણ આવે નિજ અંગ વાત ઘણી વૈરાગ્યની સાંભળજો મન રંગ... ૨ શંખ કલાવતી ભવ થકી ભવ એકવીસ સંબંધ ઉત્તરોત્તર સુખ ભોગવી એકવીસમે ભવે સિદ્ધ... ૩ પણ એકવીસમા ભવ તણો અલ્પ કહું અધિકાર સાંભળજો સન્મુખ થઈ આતમને હિતકાર... ૪ ઢાળ ૧૦ નગરી અયોધ્યા અતિભલી રાજ્ય કરે હરિસિંહ, મેરે લાલ પ્રિયા પદ્માવતી તેહને સુખવિલસે ગુણગેહ...
મેરે લાલ ચતુરસનેહી સાંભળો સર્વારથથી સુર ચવી તસ કુખે અવતાર, મેરે લાલ
સજ્ઝાય સરિતા
૧૮૫
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________
રૂપ કળા ગુણ આગળો પૃથ્વીચંદ્ર કુમાર...મેરે લાલ ચતુરસનેહી સાંભળો... ૨ સમપરિણામી મુનિ સમો નિરાગી નિરધાર, મેરે લાલ
પિતા પરણાવે આગ્રહે ન્યા આઠ ઉદાર...મેરે લાલ ચતુરસનેહી સાંભળો...૩ ગીત-વિલાપને સમ ગણે નાટક કાય ક્લેશ, મેરે લાલ આભૂષણ તનુ ભાર છે ભોગને રોગ ગણેશ...
મેરે લાલ ચતુરસનેહી સાંભળો... ૪ હું નિજ તાતને આગ્રહે સંકટ પ્રીયો જેમ, મેરે લાલ પણ પ્રતિબોધું એ પ્રિયા માતપિતા પણ તેમ...
મેરે લાલ ચતુરસનેહી સાંભળો... ૫
જો સવિ સંયમ આદરે તો થાયે ઉપકાર, મેરે લાલ એમ શુભધ્યાને ગુણનીલો પહોંત્યો ભવન મોઝાર...
મેરે લાલ ચતુરસનેહી સાંભળો... નારી આઠને ઈમ કહે સાંભળો ગુણની ખાણ, મેરે લાલ ભોગવતાં સુખ ભોગ છે વિપાક કડુવા જાણ...
મેરે લાલ ચતુરસનેહી સાંભળો... ૭ પિાક લ અતિ મધુર છે ખાધે છડે પ્રાણ, મેરે લાલ તેમ વિષયસુખ જાણજો એહવી જિનની વાણ...
મેરે લાલ ચતુરસનેહી સાંભળો.... અગ્નિ જો તૃપ્તો ઈંધણે નદીએ જલધિ પૂરાય, મેરે લાલ તો વિષયસુખ ભોગથી જીવ એ તૃપ્તો થાય...
મેરે લાલ ચતુરસનેહી સાંભળો.... ભવોભવ ભમતાં જીવડે જેહ આરોગ્યાં ધાન, મેરે લાલ તે સવિ એકઠાં જો કરે તો સવિ ગિરિવર માન...
મેરે લાલ ચતુરસનેહી સાંભળો... ૧૦ વિષયસુખ સુરલોકમેં ભોગવીયા ઈણ જીવ, મેરે લાલ તોપણ તૃપ્ત જ નવિ થયો કાલ અસંખ્ય અતીવ...
મેરે લાલ ચતુરસનેહી સાંભળો... ૧૧ ચતુરા સમજો સુંદરી મુંઝો મત વિષયને કાજ, મેરે લાલ સંસાર અટલી ઉતરી લહીયે શિવપુર રાજ...
૧૮૬
સજ્ઝાય સરિતા
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________
મેરે લાલ ચતુરસનેહી સાંભળો... ૧૨ કુમરની વાણી સાંભળી બૂઝી ચતુર સુજાણ, મેરે લાલ લઘુકર્મી કહે સાહિબા ઉપાય કહો ગુણખાણ...
મેરે લાલ ચતુરસનેહી સાંભળો... ૧૩
કુમર કહે સંયમ ગ્રહો અદ્ભુત એહ ઉપાય, મેરે લાલ નારી કહે અમ વિસરજો સંયમે વાર ન થાય...
કુમર કહે પડખો તુમે હમણાં નહિં ગુરૂજોગ, મેરે લાલ સદ્ગુરૂ જોગે સાધશું સંયમ છાંડી ભોગ...
મેરે લાલ ચતુરસનેહી સાંભળો... ૧૪
મેરેલાલ ચતુરસનેહી સાંભળો... ૧૫ માત-પિતા મન ચિંતવે નારીને વશ નિવ થાય, મેરે લાલ ઉલટી નારી વશ કરી કુમરનું ગાયું ગાય...
મેરે લાલ ચતુરસનેહી સાંભળો... ૧૬ જો હવે રાજા કીજીએ તો ભળશે રાજ્યને કાજ, મેરે લાલ નરપતિ ઈમ મન ચિંતવી થાપે કુમારને રાજ...
મેરે લાલ ચતુરસનેહી સાંભળો...૧૭
પિતા ઉપરોધે આદરે ચિતે મોહના ઘાટ, મેરે લાલ પાળે રાજ્ય વૈરાગીયો જોતો ગુરૂની વાટ...
રાજ્યસભાયે અન્યદા પૃથ્વીચંદ્ર સોહંત, મેરે લાલ ઈણ અવસર વ્યવહારીયો સુધન નામે આવંત...
મેરે લાલ ચતુરસનેહી સાંભળો... ૧૮
00
રાજા પૂછે તેહને કુણ કુણ જોયા દેશ, મેરે લાલ આશ્ચર્ય દીઠું જે તમે ભાખો તેહ વિશેષ...
સજ્ઝાય સરિતા
મેરે લાલ ચતુરસનેહી સાંભળો... ૧૯
શેઠ કહે સુણ સાહિબા એક વિનોદની વાત, મેરે લાલ સાંભળતાં સુખ ઉપજે ભાખું તે અવદાત...
મેરે લાલ ચતુરસનેહી સાંભળો... ૨૦
મેરે લાલ ચતુરસનેહી સાંભળો... ૨૧
૧૮૭
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૮
દુહા
કૌતુક જોતાં બહુ ગયો કાલ અનાદિ અનંત પણ તે કૌતુક જગવડું સુણતાં આતમ શાંત... ૧ કૌતુક સુણતાં જે હુવે આતમને ઉપકાર
વક્તા શ્રોતા મન ગહગહે કૌતુક તેહ ઉદાર... ૨ ઢાળ-૨ આવ્યા ગજપુર નગરથી તિહાં વસે વ્યવહારી રે લો, અહો ! તિહાં વસે૦ રત્નસંચય તસ નમ છે સુમંગલા તસ નારી રે લોલ... અહો ! સુમંગલા૦ ૧ ગુણ સાગર તસ નંદનો વિદ્યાગુણનો દરિયો રે લોલ, અહો ! વિદ્યા૦ ગોખે બેઠો અન્યદા જુએ તે સુખ ભરીયો રે લો... અહો ! જુએ૦ ૨ રાજપંથે મુનિ મલપતો દીઠો સમરસ ભરીયો રે લો. અહો ! દીઠો તે દેખી શુભચિંતને પૂરવ ચરણ સાંભરીયો રે લો,... હો ! ચરણ૦ ૩ માત-પિતાને એમ કહે સુખીયો મુજ કીજે રે લો, અહો ! સુખીયો૦ સંયમ લેશું હું સહી આજ્ઞા મુજને દીજે રે લો... અહો આજ્ઞા૦ ૪ માત-પિતા કહે નાનડા સંયમે તું ઉમાહ્યો રે લો, અહો સંયમે૦ તો પણ પરણો પદમણી અમ મન હરખાવો રે લો... અહો ! અમનમન૦ ૫ સંયમ લેજો તે પછી અંતરાય ન કરશું રે લો, અહો ! અંતરાય૦ વિનયી વત અંગીકરી પછે સંયમ વરશું રે લો... અહો ! પછે૦ ૬ આઠ કન્યાના તાતને ઈમ ભાખે વ્યવહારી રે લો, અહો ઈમ ભાખે અમ સુત પરણવા માત્રથી થાશે સંયમ ધારી રે લો... અહો ! થાશે૦ ૭ ઈભ્ય સુણી મન ચમકીયા વર બીજો કરશું રે લો, અહો ! વર૦ કન્યા કહે નિજ તાતને આ ભવ અવર ન વરશું રે લો... અહો ! આ ભવ૦ ૮ જે કરશે એ ગુણનિધિ અમો પણ તેહ આદરશું રે લો, અહો ! અમે૦ રાગી-વૈરાગી દોયમેં તસ આણા શિર ધરશું રે લો... અહો ! આણા૦ ૯ કન્યા આઠના વચનથી હરખ્યા તે વ્યવહારી રે લો, અહો ! હરખ્યા૦ વિવાહ મહોત્સવ માંડીયા ધવલ મંગલ ગાવે નારી રે લો... અહો ! ધવલ૦૧૦ ગુણસાગર ગિરૂઓ હવે વરઘોડે વરસોહે રે લો, અહો ! વર૦ ચોરીમાંહે આવીયા કન્યાના મન મોહે રે લો... અહો ! કન્યાના૦ ૧૧ હાથ મેળાવો હર્ષશું સાજન જન સહુ મળીયા રે લો, અહો ! સાજન૦
સજ્ઝાય સરિતા
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________
હવે કુમર શુભ ચિત્તમે ધર્મધ્યાન સાંભરીયા રે લો.. અહો ! ધર્મ. ૧૨ સંયમ લેઈ સગુરૂ ને શ્રુત ભણશું સુખકારી રે લો, અહો ! શ્રુત સમતા રસમાં ઝીલશું કામકષાયને વારી રે લો... અહો ! કામ. ૧૩ ગુરૂ વિનય નિત્ય સેવશું તપ તપશું મનોહારી રે લો, અહો ! તપ૦ દોષ બેતાલીસ ટાળશું માયા-લોભ નિવારી રે લો... અહો ! માયા. ૧૪ જીવિતમરણે સમપણું સમ તૃણ-મણિ ગણશું રે લો, અહો ! સમ૦ સંયમયોગે થિર થઈ મોહરિપુને હણશું રે લો, અહો ! મોહ૦ ૧૫ ગુણસાગર ગુણશ્રેણીયે થયા કેવલ નાણી રે લો, અહો થયા. નારી પણ મન ચિંતવે વરીયે અમે ગુણખાણી રે લો... અહો ! વરીયે ૧૬ અમે પણ સંયમ સાધશું નાથ નગીનાની સાથે રે લો, અહો ! નાથ૦ એમ આઠે થઈ કેવલી તે સવિ પિયુડા હાથે રે લો... અહો ! તે સવિ૦ અંબર ગાજે દુંદુભિ જયજયારવ કરતા રે લો... અહો ! જયારવન્ટ સાધુવેષ તે સુરવરા સેવાને અનુસતા રે લો... અહો ! સેવાને૦ ૧૮ ગુણસાગર મુનિરાજના માત-પિતા તે દેખી રે લો, અહો ! માત, શુભસંવેગે કે વળી ઘાતીચાર ઉવેખી રે લો, અહો ! ઘાતી, ૧૯ નરપતિ આવે વાંદવા મન આશ્ચર્ય આણી રે લો, અહો ! આશ્ચર્ય શંખ કલાવતી ભવ થકી નિજચરિત્ર વખાણી રે લો... અહો ચરિત્ર) ૨૦ ભવ એક્વીસ તે સાંભળી બૂઝયા કેઈ પ્રાણી રે લો, અહો ! બૂઝયાસુધન કહે ગુણ સાહિબા અત્ર આવ્યો ઉમાહી રે લો... અહો ! અa૦ ૨૧ પણ તે કૌતુક દેખવા મનડો મુજ હરખાયો રે લો, અહો મનડો૦ કેવલજ્ઞાની મુજ કહે શું કૌતુક ઉલ્લાસે રે લો... અહો ! શું૦ ૨૨ એહથી અધિકું દેખશો અયોધ્યા નામા ગ્રામે રે લો, અહો ! અયોધ્યા૦ તે નિસુણી મુનિ પય નમી આવ્યો છું હું ઈણ ઠામે રે લો...
- અહો ! આવ્યો. ૨૩ કૌતુક તુમ પ્રસાદથી જોશું સુજશ સુખકામી રે લો, અહો ! જોશું. એમ કહીને સુધન તિહાં ઉભો રહ્યો શિર નામી રે લો... અહો ! ઉભો. ૨૪
દુહા પૃથ્વીચંદ્ર તે સાંભળી વાવ્યો મને વૈરાગ
ધન ધન તે ગુણસાગરૂ પામ્યો ભવજલ તાગ.. ૧ T સક્ઝાય સરિતા
૧૮૯
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________
હું નિજ તાતને દાક્ષિણ્યે પડીયો રાજ્યમઝાર પણ હવે નીસરશું કદા થાણું કબ અણગાર... ૨
ઢાળ ૩ઃ
ધન ધન જે મુનિવર ધ્યાનેં રમે કરતાં આતમ શુદ્ધ મુનીસર ! રાજા ચિતે સદ્ગુરૂ સેવના કરશું નિર્મલ બુદ્ધ... શુદ્ધ મુનીસર ! ધનધન૦ ૧ બહુ શમદમ સમિતિ સેવશું ધરશું આતમધ્યાન શુદ્ધ મુનીસર ! ઈમ ચિતવતાં અપૂરવ ગુણ ચઢે શ્રેણીએ શુકલધ્યાન...
શુદ્ધ મુનીસર ! ધનધન૦ ૨ ધ્યાનબળે સવિ આવરણ ક્ષય કરી પામ્યા કેવલ જ્ઞાન શુદ્ધ મુનિસર ! હર્ષધરી સોહમપતિ આવીયા દઈ વેષ વધે બહુમાન...
શુદ્ધ મુનીસર ! ધનધન૦૩ સાંભળી માત-પિતા મન સંભ્રમે આવ્યા પુત્રની પાસ શુદ્ધ મુનિસર ! એ શું ? એ શું ? એણીપરે બોલતાં હરિ સિંહ હર્ષ ઉલ્લાસ શુદ્ધ મુનીસર !
ધનધન૦ ૪
યિતા આઠ સુણી મન હર્ષથી ઉલટ અંગ ન માય શુદ્ધ મુનિસર ! સંવેગ રંગતરંગમેં ઝીલતી આઠે કેવલી થાય... શુદ્ધ મુનીસર ! ધનધન૦ ૫ સુધન સારથ પણ મન ચિંતવે કૌતુક અદ્ભુત દીઠ શુદ્ધ મુનિસર ! નરપતિ પૂછે મુનિ ચરણે નમી સ્નેહનું કારણ જિટ્સ...
શુદ્ધ મુનીસર ! ધનધન૦ ૬ કેવલી કહે પૂરવભવ સાંભળો નયરી ચંપા જયરાય શુદ્ધ મુનિસર ! સુંદરી પ્રિયમતી નામે તેહને કુસુમાયુધ સુત થાય... શુદ્ધ મુનીસર ! ધનધન૦૭ દંપતી સંયમ પાળી શુભમના વિજયવિમાને તે જાય શુદ્ધ મુનિસર ! અનુત્તર સુખવિલસી સુર તે ચવ્યા થયાં તુમે રાણીને રાય...
શુદ્ધ મુનીસર ! ધનધન૦ ૮ કુસુમાયુધ પણ સંયમી સુર ચવી થયો તુમ સુતતણે નેહ શુદ્ધ મુનિસર ! માત-પિતા પણ પૃથ્વીચંદ્રના સુણી થયા કેવલી તેહ...
શુદ્ધ મુનીસર ! ધનધન૦ ૯
સજ્ઝાય સરિતા
૧૯૦
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________
સારથ પૂછે પૃથ્વીચંદ્રને ગુણસાગર તમે કેમ ? શુદ્ધ મુનિસર ! મુનિ કહે-પૂરવભવ અમ નંદનો કુસુમકેતુ તસ નામ...
શુદ્ધ મુનીસર ! ધનધન. ૧૦ એહિ જ દયિતા દોયને તે ભવે સંયમ પાળી તે સાર શુદ્ધ મુનિસર ! સમ ધર્મે સવિ અનુત્તર ઉપન્યા આ ભવ પણ થઈ નાર...
શુદ્ધ મુનીસર ! ધનધન૦ ૧૧ સાંભળી સુધન શ્રાવક વ્રત લહે બીજા પણ બહુ બોધ શુદ્ધ મુનિસર ! પૃથ્વી વિચરે પૃથ્વીચંદ્રજી સાદિ અનંત થયા સિદ્ધ...
શુદ્ધ મુનીસર ! ધનધન૦ ૧૨ નિત નિત ઉઠી તસ વંદન કરૂં જેણે જગ જીત્યો રે મોહ શુદ્ધ મુનિસર ! ચડતે રંગે હો શમસુખ સાગરૂ કરતો શ્રેણી આરોહ..
શુદ્ધ મુનીસર ! ધનધન. ૧૩ જગ ઉપકારી હો જગહિત વત્સલ દીઠે પરમ કલ્યાણ શુદ્ધ મુનિસર ! વિરહ મ પડશો હો એહવા મુનિ તણો જાવ લહું નિરવાણ...
શુદ્ધ મુનીસર ! ધનધન૦ ૧૪ મુનિવર ધ્યાને હો જિનઉત્તમપદવરે રૂપકલાગુણજ્ઞાન શુદ્ધ મુનિસર ! કીર્તિકમલા હો વિમલા વિસ્તરે જીવવિજયધરે ધ્યાન...
શુદ્ધ મુનીસર ! ધનધન ૧૫ ૯૪. પ્રદેશી રાજાની સઝાયો (૧)
દુહા
સદ્ગુરુ સેવો સાધુજન આણી આદર સાર રાય પ્રદેશની પરેજયું પામો- ભવપાર... ૧ સદ્દગુરૂ સુરતરૂથી અધિક દોલતનો દાતાર રાય પ્રદેશી જેણે કિયો સુરરમણી ભરથાર... ૨
ઢાળ ૧ ? સદ્ગુરૂ સંગતિ કરજો ભાઈ એ સહી માનો વાત રે નર નારી મન માન્યા પાયે સુખ સઘળો વિખ્યાત રે... સદ્ગુરૂ૦ ૧ [ સક્ઝાય સરિતા
૧૯૧
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્વેતાંબી નગરીયે મોટો રાય પ્રદેશી પાપી રે પણ સદ્ગુરૂની વાણી સુણીને વિરૂઈ વાત ઉત્થાપી રે... સદ્ગુરૂ૦ ૨ પહેલે સુરલોકે અવતરીયો સુર્યાભ દેવ વિમાને રે અવલઆયુ લઘું લીલાયે ચાર પલ્યોપમ માને રે... સદ્ગુરૂ૦ ૩ તિહાંથી તે ચવીને અવતરશે મહાવિદેહ શુભક્ષેત્રે રે કેવલપામી સિદ્ધિયે જાશે વાત કહી એ સૂવે રે... સદ્ગુરૂ૦ ૪ પંડિત ઋદ્ધિવિજય ગુરૂ પાર્સે ગુરૂ સંગતિ ગુણ સુણીયા રે તે પંડિત સુખ વિજયે બુદ્ધ ભાવ ધરીને ભણીયા રે.. સદ્ગુરૂ૦ ૫
૯૫. પ્રદેશી રાજાની સઝાય (૨) પ્રાણી ! ભવસાગર ભમતાં થકાં લાધ્યો નર અવતાર હો પ્રદેશીરાજા આવો સાંભળીયે ગુરૂદેશના જેથી પામીયે ભવપાર હો પ્રદેશ રાજા સૂરીશ્વર શ્વેતાંબી નગરી સમોસર્યા શ્રીકેશી ગણધાર હો...
આવો પ્રદેશ રાજા ૧ પાપી આતમ શું નિદ્રા કહે એ તો જાગરણ કામ હો પ્રદેશ રાજા નિશે નરકતણાં દુઃખ લાવવાં દૂતી એ હિંસા નામ હો..
આવો પ્રદેશ રાજા ર પ્રાણી આતમ સરિખો પ્રાણુણો આવ્યો છે જેમ ઘર દેહ હો પ્રદેશ રાજા તો તું તેહને કેમ નથી દેખતો ? અસંખ્ય પ્રદેશી એહ હો...
આવો પ્રદેશ રાજા ૩ એહનું મૂળઘર મોક્ષમાં મોટું એહને ઋદ્ધિઅપાર હો પ્રદેશ રાજા એ તો અનંત ચતુર્મયી આતમા એકત્રીસ ગુણનો ભંડાર હો...
આવો પ્રદેશ રાજા ૪ ના'વે નજરે તે ચર્મનેત્રથી જ્ઞાનથી દેખો સરૂપ હો પ્રદેશ રાજા એવા વચન સુણી ગણધરતણાં બોલ્યો નાસ્તિક ભૂપ હો...
આવો પ્રદેશીરાજા ૫ સ્વામી ! જીવ કિહાં દીસે નહિં મેં જોયું ચોર શરીર હો પ્રદેશ રાજા ઘાલી ભુંઈરામાંહે દઢ કીયો જિહાં ન સંચરે સમીર હો...
આવો પ્રદેશ રાજા ૬ તો તે મરણ લઈ જીવ ક્યાં ગયો ક્યાંથી આવ્યા કરમીયાજીવ હો પ્રદેશીરાજ
૧૯૨
સક્ઝાય સરિતા
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________
એક જીવની સાથે એટલા આવ્યા તોય અજીવ હો...
આવોપ્રદેશીરાજા ૭ જોયો ચૂર્ણકરી જીવ નહિં જડ્યો જોખી તોળીને ભાર હો પ્રદેશ રાજા માટે જગમાંહે જીવ નથી કિહાં પંચભૂત પિંડ વિશેષ હો...
આવો, પ્રદેશ રાજા ૮ ગુરૂ કહે-શંખ શબ્દ ભંઈ રે કરો સાંભળે બાહિર કેમ હો ૨ પ્રદેશી રાજા કહોને શબ્દ કિહાંથી આવીયો જીવગતિ પણ તેમ હો...
આવો૦ પ્રદેશ રાજા ૯ અરણી કાષ્ઠ ચૂરણ કરી જોઈએ તો પણ અગ્નિ તે માંહે હો પ્રદેશ રાજા દડીયો પત્રતણો કરી જોઈએ તેને તોલીયે ભાર હો....
આવો પ્રદેશ રાજા ૧૦ ફરીને તે પાછો વળી તોલીએ કરીને પવન સંચાર હો પ્રદેશ રાજા માટે સૂક્ષ્મ સ્વરૂપ એ જીવનો પામે કોઈ ન પાર હો...
આવો પ્રદેશ રાજા ૧૧ પહોંચે આયુ અનંત પ્રભુતણાં કેવલજ્ઞાને સંયુક્ત હો પ્રદેશ રાજા પણ તે ભાગ અનંતમો ન કહી શકે આતમ સૂક્ષ્મ અનંત હો...
આવો પ્રદેશ રાજા ૧૨ પુણ્ય-પાપનું ફળ પ્રત્યક્ષ છે નિભંગી ધનવંત હો પ્રદેશ રાજા માટે પુણ્ય સંયોગે પામીયો રાજ્યની ઋદ્ધિ મહંત હો...
આવોપ્રદેશ રાજા ૧૩ એવો ગુરૂ ઉપદેશ સાંભળી પ્રતિબોધ પામ્યો ભૂપાલ હો પ્રદેશ રાજા મૂલ સમક્તિ વ્રત બારે ગ્રહ્યાં વૈરાગ્ય ચિત્ત વિશાલ હો...
આવોપ્રદેશ રાજા ૧૪ રાણી સૂરિકાંતા વ્યભિચારીએ દીધું રાજાને વિઝ હો પ્રદેશ રાજા શુભધ્યાને મરી સુર ઉપનો એ સૂર્યાભ વિમાન હો...
આવો. પ્રદેશ રાજા ૧૫ પામી નરભવ મોક્ષમાં તે જહે મહાવિદેહ ક્ષેત્ર મોઝાર હો પ્રદેશ રાજા એમ વીરજિન ગૌતમને કહે રાયપાસેણી વિચાર હો...
આવો પ્રદેશ રાજા ૧૬
આ સક્ઝાય સરિતા
૧૯૩
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________
કેશી પાર્શ્વપ્રભુ સંતાનીયા કીધો ત્યાંથી વિહાર હો પ્રદેશીરાજા ગૌતમ સ્વામી પાસે પડિવજ્યું વીરનું શાસન સાર હો...
આવો૦ પ્રદેશીરાજા ૧૭ એ તો ઉત્તરાધ્યયનથી જાણજો ગણધર પ્રશ્ન વિચાર હો પ્રદેશીરાજા થાજો ખુશાલવિજય પસાયથી ઉત્તમ નિત્ય જયકાર હો... આવો॰ પ્રદેશીરાજા ૧૮
૯૬. પ્રદેશી રાજાની સજ્ઝાય (૩)
શ્રી શંખેશ્વર પ્રણમ્ પાસ, પ્રગટ પ્રભાવી પૂરે આશ; સાધુ શિરોમણિ કેશીકુમાર, મહા મુનિવર મોટા ગણધાર. ૧ શ્વેતાંબી નગરી સમોસરે, પ્રશ્ન દશ પ્રદેશી કરે; સાંભળો સૂર નરકા સંદેહ, પિતા અધર્મી માહરો જેહ. ૨ પાપ કરી નરકે તે ગયો, પાછો વિ આવી મુજ તે કહ્યો; કેશી કહે નરક મંડાણ, સૂરિકાંતા તુજ નારી સુજાણ. ૩ સેવંતી દીઠી વ્યભિચાર, તું કાં ન દીયે જાવા જાર; તિમ તેહને ન દીયે આવવા, પરમાધામી નરકે એહવા ૪ વલી નૃપ કહે નથી સુરલોક, માતા માહરી ધર્મીશ્લોક; ગઈ સરગે આવી નવિ કહ્યું, પુણ્ય થકી ફલ એ મેં લહ્યું. પ ગુરુ કહે જાય તું મજ્જન કરી, દેવકુલે શુચિ ચીવર ધરી; કોઈક શ્વપચ તેડે નવ જાય, તેમ સુર નાવે સુખમહિમાય. ૬ વલી સંશય મુજ જીવ સુરંગ, ચોર ગ્રહી ઠવ્યો કોઠી અભંગ; ઘાલી જોયો નવિ દીઠો જીવ, કિહાં ગયો ગુરુ કહે સુણ પાર્થિવ.૭ ભૂમિગૃહ પેસી કોઈ ઢોલ, તાડે શબ્દ સુણાય અતોલ; કુણ મારગે તે શબ્દ નીકળ્યો, તિમ જીવ વાયું સમો અટકળ્યો. ૮ વલી કહે તિહાં કીડા ઉપન્યા, જીવ કયે મારગ નીપન્યા; ગુરુ કહે લોહ ખંડ તાપવ્યો, અગ્નિ કયે છિદ્રમાંહી ઠવ્યો. ૯ વહિ જિમ પેઠો લોહમાંહિ, તિમ જીવ ઉપન્યા કોઠિમાંહિ; વલી નૃપતિ કહે વૃદ્ધ જુવાન, નાખે બાણ ધરી એકતાન. ૧૦ એક આસત્ર એક દૂરે જાય, સરખા જીવ તો અંતર કાંય; જીવ પદારથ ઈમ નહિ સહી, ગુરુ કહે સુણ રાજન ! ગહગહી. ૧૧
સજ્ઝાય સરિતા
૧૯૪
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________
હોય, રોલ્યો નવિ લઈ
૧ લાધા થી વધુ
તન ઉપકરણ સવિ જુના થયા, સરીખા જીવ તો કરમે ગ્રહ્યા; વલી કહે એક દિન ચોર ઝાલીયો, શૂલારોપ કરી ઉતારીયો. ૧૨ હિંસી તોલ્યો સરખો થયો, જીવ અજીવ અધિકો નવિ લહ્યો; ગુરુ કહે દડો વાયે ભય, ઠાલો તોલ્યો સમ ઉતર્યો. ૧૩ તિમ એ જીવ ગુરુલઘુ નવિ હોય, વળી રાજા જપે ગુરૂ જોય; ચોરગ્રહી જોયો વધ કરી, ખંડોખંડ કરી ફિરી રિી. ૧૪ નવિ લાધ્યો તે જીવ સુજાણ, કયો નિશ્ચય મેં જીવ અઠાણ; ગણધર કહે અરણી પાષાણ, તેહમાં અગ્નિ અછે નૃપ જાણ. ૧૫ નવિ દીસે તે બાહિર સહી, જીવ અછે પણ દીસે નહીં; જંપે ભૂપતિ ઘટ પટ થંભ, દીસે છે પણ જીવ અચંભ. ૧૬ કાં નજરે નાવે તે જીવ, તે પણ મુઝ મન સંશય અતીવ; આચારજ કહે સાંભળ ભૂપ, તરુ હાલે છે વાયુ સરપ. ૧૭ તરું દીસે નવિ દીસે વાય, એહ સ્વરૂપી જીવ કહેવાય; કહે નરપતિ કુંજર કુંથુઆ, સરીખા જીવ તો કાં જુજુઆ. ૧૮ એક મોટો એક લઘુનર હોય, એ સંશય મુજ હિયડે જોય; ગણધર કહે દીવો ઘરમાંહી, અજુઆળું કરે સઘળે ત્યાંહી. ૧૯ કુંડકમાં મેલ્યો તવ તિહાં, અજુવાળું વ્યાપે વલી જિહાં; તિમ એ જીવ તનુ વ્યાપી રહ્યો, ગુરુ લઘુ કાયાએ તિમ લહ્યો. ૨૦ દશમો પ્રશ્ન છે નૃપ વળી, સાંભળો ગણનાયક મન રૂલી; પેઢી ગત કિમ મૂકું ધર્મ, હોય લાજ મુજ મર્મ. ૨૧ ગુરુ કહે વ્યાપારી જિમ કોય, વ્યાપારે પહોંચે તું જોય; લોહ ખાણ દેખી તે ભરે, વળી તિહાંથી આધા સંચરે. ૨૨ ત્રાંબુ દેખી છડે લોહ, એક ન છડે આણી મોહ; રૂ! હેમ રયણ ઈમ લીયે, એક ન છડે લોઢું લીયે. ૨૩ . ઘરે આવ્યા તે લીલા કરે, લોહ ગ્રાહકે તે દુઃખીયો ફરે; તિમ તું મત છડે આપણો, કહેણ કરો અમ જિમ સુખ ઘણો. ૨૪ તેહ વચન નિજ હૈડે ધરે, ગુરૂ વાંદી ચરણે અનુસરે; સ્વામિ તે મુજ તાર્યો આજ, બેસાડ્યો શિવપુરને રાજ. ૨૫ બાર વ્રત ગુર કને ઉચ્ચારી, શુદ્ધ શ્રાવકવ્રત આદરી;
સઝાય સરિતા
૧૯૫
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલે દેવલોક થયો દેવ, સૂર્યાભ નામે કરે સુર સેવ. ૨૬ અવધિ કરી જોઈ જિન સંગ, બત્રીસબદ્ધ નાટક ઉછરંગ; કરી વીર જિન વાદી જાય, ગૌતમ પૂછે પ્રણમી પાય. ૨૭ સ્વામિ એ કુણ કિમ પામી ઋદ્ધિ, વાત સકલ ભાખી સુપ્રસિદ્ધિ; એક ભવાંતર મુગતે જાશે, અવિચલ સુખ પૂરાં પામશે. ૨૮ ગુરૂ નામે લહીયે ગહગટ્ટ, ગુરૂ નામે લહિયે શિવવટ્ટ; એહવા ગુરૂની સેવા મળે, તો મન વાંછિત આશા ફળે. ૨૯ સત્તર પચવીશ સંવત સાર, રાયપાસેણીમાં અધિકાર; શ્રીજયવિજય પંડિત સુપસાય, મેરવિજય રંગે ગુણ ગાય. ૩૦
૯૭. પ્રદેશી રાજાની સઝાય (૪) જીહો પરમપુરૂષ પરમેશ્વર રે લાલા, પુરૂષાદાણી રે પાસ; છતો ચરણ કમલ નમી તેહનારે લાલા, પૂરે વંછિત આશ; સુગુણ નર૦ સાંભળો સુગુરૂ ઉપદેશ, છહો જે ટાલે ભવના કલેશ...સુગુણ નર૦ ૧ જીહો મોહ મિથ્યાત અજ્ઞાનનો રે લાલા, ભરીઓ રોગ અથાગ; જીહો વૈદ્ય રાજગુરૂ વચનથી રે લાલા, ઔષધ જ્ઞાન વૈરાગ. સુગુણ નર૦ ૨ જીહો ગુરૂ કારીગર સારીખ રે લાલા, ટંકણ વચન વિચાર; જીહો પથ્થરસે પડિમા કરે રે લાલા, લહે પૂજા અપાર. સુગુણ નર૦ ૩ જીહો ચોથા પટધર પાર્થના રે લાલા, કેશી નામે કુમાર; જીહો ચાર મહાવ્રત આદરી રે લાલા, કરે બહુજીવ ઉપગાર. સુગુણ નર૦૪ જીહો વિચરતાં મનિ આવીયા રે લાલા. શ્વેતાંબી નયરી મોઝાર; જીહો તિહાં પરદેશી રાજીયો રે લાલા, અધરમી આચાર. સુગુણ નર૦ ૫. છો ચિત્ર સારથિ લેઈ આવી રે લાલા, જીહાં કેશી ગણધાર; જીહો વંદના રહિત બેઠો તિહાં રે લાલા, પૂછે પ્રશ્ન ઉદાર. સુગુણ નર૦ ૬ જીહો દાદો પાપી પ્રશ્ન ઉપર રે લાલા, સૂરિ કંતાનો રે ન્યાય; જો દાદી ધરમી દેવ ઉપર રે લાલા, જીમ તું ભંગીઘર ન જાય.
સુગુણ નર૦ ૭ જીહો જીવ કોઠીથી નીકળ્યો રે લાલા, તે કૂટશાલાનો ન્યાય; જીહો જીવ કોઠી માંહે ઉપન્યા રે લાલા, જીમ અગ્નિ પેઠી લોહમાંય.
સુગુણ નર૦ ૮
૧૯૬
સઝાય સરિતા
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________
જીહો બાલક બાણ ચલે નહીં રે લાલા, ગુટે જીમ કબાન; છો બુઢાસું ભાર વહે નહીં રે લાલા, જૂની કાવડ ન્યું જાણ.
સુગુણ નર૦ ૯ જીહો જીવ મારીને તોલીયો રે લાલા, દીવડી ન ઘટે રે જેમ; કહો પુરૂષ મારી જીવ જોઈઓ રે લાલા, તે કઠીઆરા એમ.
સુગુણ નર૦ ૧૦ જો આમળા પ્રમાણે જીવ પૂછીઓ રે લાલા, વૃક્ષપાન કોણ હલાય; કહો કુંજર કંથુઆ ઉપરે રે લાલા, દીવાનું દષ્ટાંત લગાય. સુગુણ નર૦ ૧૧ જીહો મુજથી લીધો મન છૂટે નહીં રે લાલા, તે લોહવાણીઆ જેમ; જીહો પછે પસ્તાવો ર્યો રે લાલા, અગિયારમો દષ્ટાંત એમ.
સુગુણ નર૦ ૧૨ જીહો ઉત્તર અગિયારે સાંભળી રે લાલા, બૂઝયો પ્રદેશી રે રાય; જતો શ્રાવકનાં વ્રત આદરી રે લાલા, નિલભી નિર્માય.
સુગુણ નર૦ ૧૩ જીહો સૂરિકતા નિજ નારીયે રે લાલા, ઉપસર્ગ કીદો અપાર; છો ક્ષમાએ કર્મ ખપાવીને રે લાલા, ઉપન્યો દેવ મોઝાય.
સુગુણ નર૦ ૧૪ કહો ચાર પલ્યોપમ આઉખે રે લાલા, સુરીયાભ સુર સુખદાય; જીહો ધર્મશાસ્ત્ર વાંચી ગ્રહ્યો રે લાલા, ધર્મ તણો વ્યવસાય.
સુગુણ નર૦ ૧૫ જીહો ત્યાં જિન પડિમા પૂછને રે લાલા, કરે જિન ભક્તિ ઉદાર; કહો ચવી મહાવિદેહે ઉપજશે રે લાલા, પામશે ભવનો પાર.
સુગુણ નર૦ ૧૬ જીહો સંક્ષેપે સઝાય કહી રે લાલા, રાયપાસેણી સૂત્ર વિસ્તાર; જીહો પવવિજય સુપસાયથી રે લાલા, છત કહે જુઓ અધિકાર.
સુગુણ નર૦ ૧૭. • ૯૮. પ્રસન્નચંદ્રરાજર્ષિની સઝાય પ્રણમું તમારા પાય, પ્રસન્નચંદ્ર પ્રણમું તમારા પાય; રાજ છોડી રળીયામણું રે, જાણી અથીર સંસાર, આ સક્ઝાય સરિતા
૬S
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________
વૈરાગે મન વાળીયું રે, લીધો સંયમ ભાર. પ્રસન્ન ૧ સ્મશાને કાઉસ્સગ્ન રહી રે, પગ ઉપર પગ ચઢાય;
બાહુ બે ઉચા કરી રે, સૂરજ સામી દૃષ્ટિ લગાય. પ્રસન્ન ૦૨ દુર્મુખ દુત વચન સુણી રે, કોપ ચઢ્યો તત્કાળ;
મનશું સંગ્રામ માંડીયો રે, જીવ પડયો જંજાળ. પ્રસન્ન ૩ શ્રેણીક પ્રશ્ન પૂછે તે સમે રે, સ્વામી એહની કુણ ગતિ થાય;
ભગવંત કહે હમણાં મરે તો, સાતમી નરકે જાય. પ્રસન્ન ૪ ક્ષણ એક આંતરે પૂછીયું રે, સર્વારથ સિદ્ધ વિમાન;
વાગી દેવની દુંદુભી રે, ઋષિ પામ્યા કેવલજ્ઞાન. પ્રસન્ન ૫ પ્રસન્નચંદ્ર ઋષિ મુગતે ગયા રે, શ્રી મહાવીરના શિષ્ય;
રૂપવિજય કહે ધન્ય ધન્ય, દીઠા એ પ્રત્યક્ષ પ્રસન્ન, ૬
૯૯. બળદેવની સઝાયો (૧) માસખમણને મુનિવર પારણેજી, આવી ઉતર્યા સરોવરિયા પાળજી, મન મોહ્યું તુંગીયાપૂર નગર સોહામણુંજી........ આ રે નગરીમાં જઈશું ગોચરીજી, આ રે નગરીમાં કરશું આહારજી. મન૧ કૂવાને કાંઠે પાણીડા સંચર્યાજી, પાછળ બાલુડો જાય છે. મન રૂપે સ્વરૂપે મુનિવર ફુટડાજી, દેખી મનડું થયું અધીરજી. મન, ૨ ઘડાને બદલે બાલુડો ફાંસીયોજી, ગયો છે કૂવા મોઝારજી. મન આ રે નગરીમાં નહિ જાવું ગોચરીજી, આ રે નગરીમાં નહિ કરું આહારજી. મન૦ ૩ સુકા તે વનમાં મુનિવર સંચર્યાજી, મૃગે કર્યો છે નમસ્કાર'. મન ખત્રી વહેરે છે વનમાં લાકડાઇ, ખતરાણી લાવી છે ભાત. મન ૪ ખત્રીએ મુનિવરને વાંદીયાજી, લ્યો મુનિ સુઝતો આહારજી. મન દિોષ બેંતાલીસ ટાળીનેજી, લીધો છે સુઝતો આહારજી. મન૦ ૫ ખત્રી ખત્રાણી મુનિવર મૃગલોજી, જઈ બેઠા તરુવરની છાંયછે. મન કઈ દીસેથી પવન આવીજી, ભાંગી છે તરુવરની ડાળજી. મન૦ ૬ ખત્રી ખત્રાણી મુનિવર મૃગલોઝ, ચારે જીવ સ્વર્ગમાં જાયછે. મન
૧૯૮
સઝાય સરિતા
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________
મુનિ સત્યવિજયની શીખડીજી, ધર્મમાં ખરચી લેજો સાથજી. મન૦ ૭
૧૦૦. બલદેવની સજ્ઝાય (૨)
માસખમણને પારણે મુનિવર મોટા ઋષિરાય રે, મુનિ તુંગીયાનગરી સમોસર્યાં, મુનિવર ગોચરીએ જાય રે મુનિ બલભદ્ર વસે રે વૈરાગ્યમાં..........૧
બલભદ્ર વસે રે વૈરાગ્યમાં, રૂપે સોહે દેદાર રે. સૂરત મોહિ શ્યામની, ફરતી ઘર ઘર લાલ રે. મુનિ૦૨ જાદવકુળમાં ઉપન્યા, એસો રૂપ નિહાર રે, ફૂવા કાંઠે કામિની, ટાબર કીધો સંહાર રે. મુનિ૦ ૩
મુનિવર મનમાંહિ ચિંતવે, ધિક્ ધિક્ હોજો એ રૂપ રે, ધિક્ જોવન જીવતર જાણું, રમણી મોહી રે રૂપ રે. મુનિ૦૪
આજ પછી વસતી વિષે, અન્ન પાણીના નીમ રે, વનમાં જડે તો મોકળું, એ શો કાયા શું પ્રેમ રે. મુનિ ૫
વનમાંહિ વસતાં થકાં. મોહ્યા અટવીના જીવ રે, હરણાં સસલા ને શિયાળિયા, સેવા કરે નિશદિશ રે. મુનિ૦૬
એક હરણ અટવી તણું, નયણે જોવતું નીમ રે, જાતિ સ્મરણ ઉપજ્યું, પૂરવ પુણ્ય નજીક રે, મુનિ॰ ૭ માસક્ષમણને પારણે, સંજ્ઞા કરી લઈ જાય રે, ગાતિ પાળે આવીયા, વન અટવીની માય રે. મુનિ૦ ૮
મુનિવર દેખી હરખીયા, ધન્ય ધન્ય દહાડો આજ રે, વનમાં મુનિવર ભેટીયા, સર્યા વાંછિત કાજ રે. મુનિ॰ ૯ વહોરાવે ભાવે કરી, પ્રગટયા પુછ્યું અંકુર રે, તેનો રે જોગ આવી મલ્યો, હરણું દેખે છે દૂર રે. મુનિ ૧૦
મૃગલો ભાવે ભાવના, નયણે નીર ઝંરત રે, હું રે વહોરા હાથથી, જો હું માણસ હોત રે. મુનિ૦ ૧૧ ધન્ય એ ખાતાની માનવી, ધન્ય એ ખાતાની નાર રે,
સજ્ઝાય સરિતા
૧૯૯
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધન્ય સાધુની સેવા કરે, ખરચી બાંધે છે લાર રે. મુનિ ૧૨ તેણે કાલે તેણે સમે, વાયુ વાચો અસરાલ રે, અડધી કાપેલી ડાળી પડી, ત્રણ કરી ગયા કાળ રે. મુનિ ૧૩ પાંચમે દેવલોક ઉપન્યા, દશ સાગરનું આય રે, ઉદયરત્ન મુનિ એમ ભણે, જેની કંચન વરણી કાય રે. મુનિ ૧૪
૧૦૧. બાહુબલીની સઝાયો (૧) આદિ જિન વાણી સુણી હરખી ભગિની દોય રે સુણ બંધવ મોરા વિનય કરી ઈમ વિનવે આવી વનમાં જોય રે... સુણ બંધવ મોરા ૧ બાહુબલિ બેલ આકરો બળીયા તું શિરતાજ રે સુણ બંધવ મોરા બલ બલ છાંડી તું રહીયો તિમ ઇંડો ગજ રાજ રે... સુણ બંધવ મોરા ૨ બંધવ ગજ થકી ઉતરો ગજ કેહુ હવે કાજ રે સુણ બંધવ મોરા ગજ ચઢે કેવલ ન પામીયે ઈમ કહે શ્રી જિનરાજ રે... સુણ બંધવ મોરા ૩ જે ગજ ચઢે દુઃખ પામીયે તે ગજ તજીયે દૂર રે સુણ બંધવ મોરા બ્રાહ્મીને સુંદરી તણા વયણાં પ્રેમ અંકુર રે.. સુણ બંધવ મોરા ૪ મીઠા મધુરાં લાલરા થોડાને સુકુમાલ રે સુણ બંધવ મોરા ડાહ્યા ને મન ભાલતાં સુણીયાં વચન રસાલ રે... સુણ બંધવ મોરા ૫ બાહુબહી મન ચિંતવે એ મુજ ભગિની વચન રે સુણ બંધવ મોરા જુઠું મુજ નવિ કહે જે જિન ચેલી રતન્ન રે... સુણ બંધવ મોરા ૬ મેં જાણ્યું સહી એ ખરું માન મતંગજ રૂઢ રે સુણ બંધવ મોરા માન ન કીજે ભાઈસ્યું એમ શુભધ્યાન આરૂઢ રે... સુણ બંધવ મોરા ૭ તાત ખમિર્યો જાયને વંદુ સવિ અણગાર રે સુણ બંધવ મોરા લઘુ બંધવ સંયમે વડા તે પ્રણમ્ ગુણ ભંડાર રે... સુણ બંધવ મોરા ૮ ઈમ ધારી કાઉસગ્ગ પારીને ઉપાડે જબ પાય રે સુણ બંધવ મોરા કેવલ કમળા તવ વરે જય જયરવ સુર ગાય રે... સુણ બંધવ મોરા ૯ દેવ કમલ રચના કરે બેસે બાહુબલિ ઈશ રે સુણ બંધવ મોરા પ્રભુ પાસે આવે થર્ક પૂગી બહિની જગીશ રે... સુણ બંધવ મોરા ૧૦ આયુ પૂરણ પાળીને શિવ પહોંતો નિરાબાધ રે સુણ બંધવ મોરા પંડિત જય વિજય તણો મેર નમે એહવા સાધ રે... સુણ બંધવ મોરા ૧૧
૨૦૦
સઝાય સરિતા
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________
* [૮] ૧૦૨. બાહુબલીની સઝાયો (૨) રાજ્યતણા અતિલોભીયા ભરત બાહુબલિ ઝુઝે રે મુઠી ઉપાડી રે મારવા બાહુબલી પ્રતિ બુઝે રે વીરા ! મોરા ગજ થકી ઉતરો ગજ ચયે કેવલ ન હોય રે... વીરા મોરા૦ ૧ ઋષભદેવ તિહાં મોકલે બાહુબલજીની પાસે રે બંધવ ! ગજ થકી ઉતરો બ્રાહ્મીસુંદરી એમ ભાખે રે... વીરા મોરા૦ ૨ લોચ કરીને ચારિત્ર લીયો વળી આવ્યો અભિમાન રે લઘુ બાંધવ વાંદું નહીં કાઉસગ્ગ રહ્યા શુભ ધ્યાન રે... વીરા મોરા૦ ૩ વરસ દિવસ કાઉસગ્ગ રહ્યા શીતતાપથી સુકાણા રે પંખીડે માળા ઘાલીયા વેલડીયે વિંટાણા રે.. વીરા મોરા૦ ૪ સાધ્વીના વચન સુણી કરી ચમક્યો ચિત્ત મોઝાર રે હય-ગ-રથ સવિ પરહર્યું વળી આવ્યો અહંકાર રે... વીરા મોરા૦ ૫ વૈરાગ્યે મન વાળીયું મૂક્યું નિજ અભિમાન રે પગ ઉપાડ્યો રે વાંદવા ઉપન્યું કે વલ જ્ઞાન રે... વીરા મોરા૦ ૬ પહોંચ્યા તે કેવલી પરષદા બાહુબલી મુનિરાય રે અજરામર પદવી લહી સમયસુંદર વંદે પાયા રે... વીરા મોરા૦ ૭
• ૧૦૩. બાહુબલીની સક્ઝાયો (૩) બહેની બોલે હો બાહુબલ સાંભળો, રૂડા રૂડા રંગ નિધાન;
ગયવર ચઢીયા હો કેવળ કેમ હુવેજ, જાણ્યું જાણ્યું પુરુષ પ્રધાન. ૧ તુજ સમ ઉપશમ જગમાં કુણ ગણેજી, અકલ નિરંજન દેવ;
ભાઈ ભરતેસર વહાલા વિનવેજી, તુજ કરે સુરવર સેવ. ૨ ભર વરસાળો હો વનમાં વેઠીયો જી, જિહાં ઘણાં પાણીનાં પૂર;
ઝરમર ઝરમર વરસે મેહલો ઘણુંજી, પ્રગટ્યાં પુણ્ય અંકુર. ૩ ચિહુ દિશિ વીંટ્યો હો વેલડીએ ઘણું છે, જેમ વાદળ છાયો સૂર;
શ્રી આદિનાથે હો અમને મોકલ્યાજી, તુમ પ્રતિબોધન નૂર. ૪ વર સંવેગરસે હો મુનિવર ભર્યાજી, પામ્યા પામ્યા કેવળનાણ;
માણેકમુનિ જસ નામે હો હરખ્યો ઘણું છે, દિન દિન ચઢતે વાન. ૫
dસક્ઝાય સરિતા
૨૦૧
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૪. બાહુબલીની સઝાયો (૪)
(રાગ : તેરે સુર ઔર મેરે ગીત) વીરાજી માનો મુજ વિનંતી, કહે બેન સુકોમળ વાણી રે; સુણ બાહુબલી ગુણવંત તુ, મન મ કરો તાણીતાણ રે,
પધારો, તેઓ તાતજી. ૧ ગજ ચડીયા કેવલ નવિ ઉપજે, માનો વચન પ્લેન મુનિરાય રે; વીરાજ ગજ થકી ઉતરો, કહે તાતજી કેવલ થાય રે. ૨. ઈમ ભાખે બ્રાહી સુંદરી, વનમાંથી જાણી વીર; વયણ સલુણા સાંભળી, ચિત્ત ચિંતવે સાહસ ધીર. ૩ મેં તો ગજરથ સવિ વોસિરાવ્યા, તીણે અહી નથી ગજ કોય; જુઠું તે જિન બોલે નહી, સહી માન ગયાદ જ હોય. ૪ ઋષી કોમલ પરિણામે કરી, પારીને કાઉસગ્ગ તામ; જઈ વાંદુ સઘળા સાધુને, માહરે છે મુગતિનું કામ. ૫ પગ ઉપાડ્યો એટલે, મુનિ બાહુબલી ગુણવંત; તવ ઝળહળ કેવળ ઉપન્યો, થયા અક્ષય પ્રભુતાવંત. ૬ સમવસરણે શુભભાવથી, જઈ વાંઘા શ્રી જિનરાજ; ઘણા પૂરવ કેવલ પાળીને, મુનિ સારે આતમ કાજ; ૭ અષ્ટાપદ અણસણ લીયો, ઋષભ જિનેશ્વર સાથ; આઠ કરમને દૂર કરી, મુનિ મુગતિ રમણી ગ્રહે હાથ. ૮ અજરામર પદ પામીયા, સુખ શાશ્વત લીલ વિલાસ; જ્ઞાનસાગર કહે સાધુને, મુજ વંદના હોજો ખાસ. ૯
૧૦૫. બાહુબલીની સજ્જાયો (૫) તક્ષશિલા નગરીનો નાયક લાયક સંયમ ધારીજી પાયક પરિ પાયે નમે ચકી વિનતિ કરે મનોહારી... ૧ બાંધવ બોલો, મનડાં ખોલો ભરતજી પાથરે ખોળો ભાભીઓ બહુ દિયે ઓળંભા એક વાર ઘરે આવોજી
૨૦૨
સક્ઝાય સરિતા 5
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાહુબલિ અતુલ બલી બંધવ ફિર ન કરૂં હવે દાવો... અભિમાની અભિનવ અનમિ, જીમ ભત્રીજી નમી-વિનમીજી ઈમ અપરાધ ખમાવી પોહતા ધરી ચક્રી પદ પ્રણમી... ૩ જનક ચાલે જે અંગજ ચાલે તેહી જ અંગજ વારૂજી એહ ઉખાણો ચિત્ત ધરીને, રહ્યા વરસ લગે અણાહાર... ૪ શીત તાપ વાતાદિક પરીષહ ન ગણે મન અભિમાનેજી લઘુબંધવને કહો કિમ નમીયે રહે કાઉસગ્ગ ધરીધ્યાને... પ કેવલ જ્ઞાન ને માન બેહુને ઈમ ઝગડો બહુ લાગોજી જ્ઞાન બળે જિને અવસર જાણી ચપિ છે નીરાગો... ૬ બ્રાહ્મી સુંદરી સાધવી આવે ગાવે મધુરાં ગીતજી ગજ ચડ્યે કેવળ ન હોવે વીરા ! ઉતરો ગજથી વિનીત... ૭ સુણી વચન મનમાંહિ ચિતે જુદું એહ ન ભાખેજી
ગજ અભિમાન કહ્યો એ વચનમાં તે ચારિત્ર શોભા નવિ રાખે... ૮ ઘર મૂક્યું પણ એ નવિ મૂક્યું એહ કરે ગુણ ધાતજી ઈમ તજી માનને ચરણ ઉપાડ્યા લહે કેવલ સાક્ષાત... ૯ ભેટ્યા તાત પ્રદક્ષિણા દેઈ વાંદી પષદે બેઠાજી અવર જે સાધુ આવીને વંદે જેઠા તે કિમ હોય હેઠા... ૧૦ સંયમ પાળી શિવસુખ લેવા અષ્ટાપદ ગિરિ ચઢીયાજી એકજ સમયે એક શત આઠે સિદ્ધિ અનંત સુખ ગઢીયા... ૧૧ ધન ધન ઋષભ વંશ રયણાયર તરીયા બહુભવ દરિયાછ જ્ઞાનવિમલ ગુણ સુયશ મહોદય સંપદ સુખ અનુસરિયા... ૧૨
૨
૧૦૬. ભરતચક્રીની સજ્ઝાયો (૧)
આભરણ અલંકાર સઘળાં ઉતારી, મસ્તક સેતી પાગી; આપોઆપ થઈને બેઠા, તવ દેહ દીસે છે ત્યાગી, ભૂપતિ થયો રે વૈરાગી. ૧
અનિત્ય ભાવના ઐસી ભાવી, ચાર કરમ ગયાં ભાગી; દેવતાએ દીધો ઓઘો મુહપત્તિ, જેહ જિનશાસન રાગી. ભૂ ૨ સ્વાંગ દેખી ભરતેશ્વર કેરો, સહીયરો હસવાને લાગી;
સજ્ઝાય સરિતા
૨૦૩
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________
હસવાની અબ ખબર પડેગી, રહેજો અમશું અલગી. ભૂ૦ ૩ ચોરાશી લાખ હયવર-ગયવર, છત્રુ ક્રોડ હે પાગી; ચોરાશી લાખ રથ સંગ્રામી, તતક્ષણ દીધા છે ત્યાગી. ભૂ૦ ૪ ચાર ક્રોડ મણ અન્ન નિત્ય સિઝે, દશ લાખ મણ લુણ લાગી; ચોસઠ સહસ અંતેઉરી ત્યાગી, સુરતા મોક્ષસે લાગી. ભૂ ૫ અડતાલીસ કોશમાં લશ્કર પડે છે, દુશ્મન જાય છે ભાગી; ચૌદ રત્ન તો અનુમતિ માગે, મમતા સહુશું ત્યાગી. ભૂ૦ ૬ તીન ક્રોડ ગોકુલ ધણ દુઝે, એક ક્રોડ હળે ત્યાગી; આવી રિદ્ધિ સિદ્ધિ માટે ઝૂઝે, સમજણમાં આવે ત્યારે ત્યાગી. ભૂ૦ ૭ ભરી સભામાં ભરતેશ્વર બોલ્યા, ઊઠો ખડા રહો જાગી; આલોક ઉપર નજર ન દેશો, નજર દેજો તુમે આગી. ભૂ॰ ૮ વચન સુણી ભરતેશ્વર કેરાં, દશ સહસ ઉઠ્યા છે જાગી; કુટુંબ કબીલો હાટ હવેલી, તતક્ષણ દીધા છે ત્યાગી. ભૂ૦ ૯ એકલાખ પુરવ લગે સંયમ, પાળી કેવલ સારી; શેષ અઘાતીકર્મ ખપાવી, પહોંચ્યા છે મોક્ષ મોઝારી રે. ભૂ ૧૦ વિમલવિજય ઉવજઝાય સદ્ગુરુનો, શિષ્ય તસ અણગાર; ભરતમુનિવરના ગુણ ગાતાં, રામવિજય જયકાર.
ભૂ. ૧૧
- [X] ૧૦૭. ભરતચક્રીની સજ્ઝાય (૨)
મન હી વૈરાગી, ભરતજી મનમેં હી વૈરાગી બત્રીશ સહસ મુગટબદ્ધ રાજા, સેવા કરે વડભાગી; ચોસઠ સહસ અંતેઉરી જાકે, તોહી ન હુઆ અનુરાગી. ભરતજી૦ ૧
લાખ ચોરાશી તુરંગમ જાકે, છન્નુ ક્રોડ હૈ પાગી;
લાખ ચોરાશી ગજરથ સોહીયે, સૂરતા ધર્મ શું લાગી. ભરતજી૦ ૨
ચાર ક્રોડ મણ અન્ન નિત સીઝે,લૂણ દશ લાખ મણ લાગી; તીન ક્રોડ ગોકુળ ધણ દૂઝે, એક ક્રોડ હળ સાગી. ભરતજી૦ ૩
૨૦૪
સજ્ઝાય સરિતા
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________
સહસ બત્રીશ દેશ વડભાગી, ભયે સર્વ ત્યાગી; છન્નુ ક્રોડ ગ્રામ કે અધિપતિ, તોહી ન હુવા સરાગી. ભરતજી ૪ નવનિધિ રતન ચોઘડિયાં બાજે, મન ચિંતા સબ ભાગી; કનકકીર્તિ મુનિવર વંદત હૈ, દેજો મુકિત મેં માંગી. ભરતજી ૫ ૧૦૮. ભરતચક્રીની સઝાય (૩)
(ઢાળ ૩)
દુહા : ઢાળ-૧ સ્વસ્તિ શ્રી શારદા ભણી પ્રણમી ઋષભ નિણંદ ગાઈશું તસ સુત અતિઅલી બાહુબલી મુનિચંદ... ૧ ભરતે સાઠ સહસ વરસ સાધ્યા ષટ ખંડ દેશ અતિ ઉચ્છવ આણંદ વિનિતા કીધ પ્રવેશ.. ૨ ચકરત્ન આવે નહિં આયુધ શાળા માંહિ મંત્રીશ્વર ભરતને તદા કહે સાંભળ તું નાહ... ૩
સ્વામિ ! તેં નિજ ભુજ બળે વશ કીયાં ષટ ખંડ પણ બાહુબલિ ભ્રાતનો નવિ દીઠો ભુજ દંડ.. ૪ સુર-નર માંહે કો નહિં તસ જીપણ સમરત્વ તો પ્રભુ તુમ બલ જાણશું જ સહેશે તસ હત્ય.... ૫ સુણતાં મંત્રીવયણ ઈમ ચક્રી હુઓ સતેગ બાહુબલિ ભણી મોકલ્યો નામે દૂત સુવેગ... ૬ ભટ રથ હયવર ઠાઠશું દૂતે કીધ પ્રયાણ શુકન હુઆ બહુ વંકડા પણ સ્વામીની આણ... ૭ ધરા ઓળંગી અતિઘણી આવ્યો બહલી દેશ જિહાં કોણ બાહુબલી વિના જાણે નહિં નરેશ... ૮ તક્ષશિલા નગરી જિહાં બાહુબલિ ભૂમિંદ દૂત સુવેગ જઈ તિહાં પ્રણમ્યો પય અરવિંદ... ૯ બાહુબલી પૂછે કુશલ ભરત તણો પરિવાર ચતુરાઈશું દૂત તવ બોલે બોલ વિચાર... ૧૦ આસન અર્ધ બેસવા આપે સુરપતિ જાસ
સઝાય સરિતા
૨૦૫
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________
લક્ષ યક્ષ સેવા કરે જગત કરે જસ આસ... ૧૧ હેલે જીત્યા ખંડ ષટ કેદ ન હુવો કોચ ઋષભદેવ સાનિધ્ય કરે તસ કિમ કુશલ ન હોય... ૧૨ પણ પ્રભુ તુમ આવ્યા વિના માને સકલ નિરન્થ કામ નહિં હવે ઢીલનું સેવો પ્રભુ સમરત્ન... ૧૩ નહિ તો જો તે કોપશે કોઈ ન રહેશે તીર તસ ભુજદંડ પ્રહાર એક કેમ સહેસે તુજ શરીર... ૧૪ એ સેના વળી એ ઋદ્ધિ તિહાં લગે જાણો સર્વ જિહાં લગે એ કોપ્યો નહિં મૂકો તે ભૂજ ગર્વ... ૧૫
ઢાળ ૨
જારે શું તુજ મારૂં દૂત બાહુબલી બોલે થઈ ભૂત, કોપે ચઢ્યો છું તહારો રે નાંહિ એક મુઠીયે ધરૂં
હું તો જાણતો તાતજી જેમ હવે ભાઈપણાનો જાણ્યો પ્રેમ, રાજા નહિં નમે એકજ મારી કહેજે ગુજ જો બળ હોય તો કરજે જુજઝ... રાજા નહિં નમે ૨ દેઈ ચપેટા કાઢ્યો દૂત વિલખો થઈ વિનીતાયે પહુંત, રાજા નહિં નમે સંભળાવ્યો સઘળો વૃત્તાંત કોપ્યો ભરતપતિ
જેમ ધૃતાંત...
રાજા નહિં નમે ૩
રણદુંદુભી વજડાવી જામ સેના સઘળી સજહુઈ તામ, ક્રોડ સવા નિજ પુત્ર સકજ રણના રસિયા
લાખ ચોરાસી રથવળી જાણ ઘોડા લાખ ચોરાસી રથવળી જાણ
રાજા નહિં નમે ધરતીમાંહિ... રાજા નહિં નમે ૧
૨૦૬
પાયય છન્નુ કોડિ ઝુઝાર વિદ્યાધર કિન્નર નહિં પાર, સુભટની કોડાકોડ રણરસ
એમ
રાજા નહિં નમે હુઆ સજ્જ... રાજા નહિં નમે ૪ લાખ ચોરાસી સાજ, રાજા નહિં નમે લાખ ચોરાસી રે નિશાણ... રાજા નહિં નમે ૫
રાજા નહિ નમે
વાધ્યો હોડા હોડ...
રાજા નહિં નમે ૬
સજ્ઝાય સરિતા
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________
પૃથ્વીકંપી સેનાને પૂર રજશું છાયો અંબર સૂર, રાજા નહિં નમે સોળલાખ વાજે રણતુર ચક્ર ચાલ્યો સેનાને પૂર...
રાજા નહિં નમે ૭ પહોત્યો બહલી દેશની સીમ સુણ બાહુબલી થયો અતિભીમ, રાજા નહિં નમે ત્રણ લાખ બાહુબલીના રે પૂત્ત ક્રોધ ચઢ્યા જાણે જમના રે દૂત...
રાજા નહિં નમે ૮ સેના સમુદ્રતણે અનુસાર કહેતા કિમ હી ન આવે પાર, રાજા નહિં નમે ચક્રીશ્વરની સેના સર્વ તૃણ જેમ ગણતો મોટો ગર્વ...
રાજા નહિં નમે ૯ પહેરી કવચ અસવારી કીદ બાહુબલી રણડંકા દીધ, રાજા નહિં નમે ભરતે પહેર્યો વજસનાહ ગજરને ચડ્યો અધિક ઉછાહ...
રાજા નહિં નમે ૧૦ સામ સામાં આવ્યા બેહના સૈન્ય કંપ્યા ગગન ને પૃથ્વી જેણ, રાજા નહિં નમે ઘોડે ઘોડા ગજે ગજરાજ પાળે પાળા લડે રણ કાજ...
રાજા નહિં નમે ૧૧ ઝળકે ભાલા ભીમ ખડગ્ય તીરે છાયો ગગનનો મગ્ન, રાજા નહિં નમે શૂરા સુભટ લડે છે તેમ નાખે ઉલાળી ગજ કાંકરી જેમ...
રાજા નહિં નમે ૧૨ રૂધિર નદીયો વહે ઠામઠામ બારવરસ એમ કીધો સંગ્રામ, રાજા નહિં નમે બહુમાં કોઈ ન હાર્યો જામ અમર સૌધર્મેન્દ્ર આવ્યા તામ...
રાજા નહિં નમે ૧૩ 'તાતજી સૃષ્ટિ નીપાઈ એહ કાંઈ પમાડો તેહનો છેહ, રાજા નહિં નમે દોય ભાઈ ગ્રહો રણ ભાર જેમ ન હોય જનનો સંહાર...
- રાજા નહિં નમે ૧૪ માન્યું વચન બે ભાઈએ જામ દેવે થાપ્યા ત્યાં પાંચ સંગ્રામ, રાજા નહિં નમે દષ્ટિ વચન બાહુ મૂઠી ને દંડ બહુભાઈ કરે યુદ્ધપ્રચંડ...
રાજા નહિં નમે ૧૫
અનિમિષ નયણે જોવતાં ઘડી એક થઈ જામ [ સક્ઝાય સરિતા
૨૦૭.
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચક્રીને નયણે તુરત આવ્યા આસુ તામ... ૧ સિંહનાદ ભરતે કર્યો જાણે ફુટ્યો બ્રહ્માંડ ગેંડાનાદે બાહુબળે તે ઢાંક્યો અતિચંડ... ૨ ભરતે બાહુ પસારિયો તે વાળ્યો જિમ કંબ વાનર જિમ હીંચે ભરત બાહુબલિ ભુજ લંબ... ૩ ભરતે મારી મુષ્ટિકા બાહુબલિ શિર માંય જાનુ લગે બાહુબલિ ધરતી માંહે જાય... ૪ ગગન ઉછાળી બાહુબળે મૂકી એવી મૂઠ પેઠો ભરતેશ્વર તુરત ધરતીમાંહે આકંઠ... ૫ ભરત દંડે બાહુતણો ચૂય મુગટ સબુર ભરત તણો બાહુબળે કીયો કવચ ચકચૂર... ૬ બોલ્યા સાખી દેવતા હાર્યા ભરત નરેશ બાહુબલિ ઉપર થઈ ફુલ વૃષ્ટિ સુવિશેષ... ૭ ચક્રી અતિ વિલખો થયો વાચા ચૂક્યો તામ બાહુબલી ભાઈ ભણી મૂક્યું ચક્ર ઉદ્દામ... ૮ ઘરમાં ચક્ર ફરે નહિં કરી પ્રદક્ષિણા તાસ તેજે ઝળહળતું થયું આવ્યું ચક્રી પાસ... ૯ બાહુબલી કોપે ચઢ્યા જાણે કરૂં ચકચૂર મૂઠી ઉપાડી મારવા તવ ઉગ્યો દયા અંકુર... ૧૦ તામ વિચારે ચિત્તમે કિમ કરી મારું ભાત મૂઠી પણ કિમ સંહનું આવી બની દોય બાત... ૧૧ હસ્તિદંત જે નીકળ્યા તે કિમ પાછા જાય ઈમ જાણી નિજ કેશનો લોચ કરે નરરાય... ૧૨
ઢાળ ૩ તવ ભરતેશ્વર વિનવે રે ભાઈ ખમો ખમો મુજ અપરાધ હું ઓછો ને ઉછાંછળો રે ભાઈ તું છે અતિહી અગાધ રે બાહુબલિભાઈ ! મેં ક્યું કીજે એ ? ૧ તું મુજ શીરનો સેહરોરે ભાઈ હું તુજ પગની રે ખેહ
૨૦૮
સક્ઝાય સરિતા ,
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________
એ સવિ રાજ્ય છે તાહ રે ભાઈ મનમાને તસ દેહ રે. બાહુબલિ૦ ૨ હું અપરાધી પાડીયો રે ભાઈ કીધાં અનેક અકાજ લોભવશે મૂકાવિયાં રે ભાઈ ભાઈ અઠ્ઠાણુંના રાજ રે... બાહુબલિ૦ ૩ એક બંધવ તું માહરે રે ભાઈ તે પણ આદરે એમ તો હું અપજશ આગળો રે ભાઈ રહેશું જગમાં કેમ રે... બાહુબલિ૦ ૪ ક્રોડવાર કહું તુજને રે ભાઈ તાતજી ઋષભની આણ એકવાર હસી બોલને રે ભાઈ કર મુજ જન્મ પ્રમાણ રે... બાહુબલિ૦ ૫ ગુન્હો ઘણો છે માહરો રે ભાઈ બક્ષીસ કરીય પમાય રાખો રખે દૂમણ શિી રે ભાઈ લળી લળી લાગું છું પાયરે... બાહુબલિ૦ ૬ ચકીને નયણે ઝરે રે ભાઈ આંસુડા કેરી ધાર તે દુઃખ જાણે તે ઉરે રે ભાઈ કે જાણે કિરતાર રે... બાહુબલિ૦ ૭ નિજ નયરી વિનીતા ભણી રે ભાઈ જાતાં ન વહે પાય હા મૂરખ મેં શું ડ્યુિં રે ભાઈ ઈમ ઉભો પસ્તાય રે... બાહુબલિ૦ ૮ વિવિધ વચન ભરતેશના રે ભાઈ સુણી નવિ રામ્યા તેહ લીધું વ્રત તે ક્યું ફિરે રે ભાઈ જેમ હથેળીમાં રેહ રે... બાહુબલિ૦ ૯ રાજ્ય છોડી હુઆ સંયમી રે ભાઈ ધરી અભિમાન મન ધ્યાન બ્રાહ્મી સુંદરી પ્રતિબોધવા રે ભાઈ મોકલે ત્રિભુવન ભાણ રે...
બાહુબલિ૦ ૧૦ વીરા ! ગજ થકી ઉતરો રે ભાઈ ગજ ચર્થે કેવલ ન હોય બેન વચન શ્રવણે સુણી રે ભાઈ ચેત્યો ચતુરનર સોય રે... બાહુબલિ૦ ૧૧ કેવલ લહી મુગતે ગયા રે ભાઈ બાહુબલી અણગાર પ્રાતઃ સમય નિત્ય પ્રણમીયે રે ભાઈ જિમ હોય જય જયકાર રે...
બાહુબલિ૦ ૧૨ કળશ : શ્રી ઋષભ જિન સુપસાય ઈણિપરે. સંવત સત્તર ઈકોતેરે
ભાદ્રવા શુદિ પડવા તણે દિન રવિવાર ઉલટ ભરે વિમલ વિજય ઉવઝાય સદ્ગર સીસરતન કહે શુભ વરે બાહુબલિ મુનિરાજ ગાતાં રામવિજય જયશ્રી વરે... ૧૩
/ સઝાય સરિતા
૨૦૯
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૧૦
[+] ૧૦૯. ભરત-બાહુબલીની સજ્ઝાય ભરતજી કહે કરોડી બાહુબલિ આગળે તું છે મોટો સાગર સમાન અગાધ જો અજ્ઞાન વશ થઈ યુદ્ધમાં તુજને બોલાવીઓ ક્ષમા કરો. તે સર્વ મુજ અપરાધ જો.... આયુધ શાળે ચક્ર ન પેઠું -તે કારણે અઠ્ઠાણું ભાઈને બોલાવ્યા ધરી પ્રેમ જો મુજ આણામાં રહીને રાજ્ય ભોગવો દૂત મુખે મેં કહેવરાવ્યું હતું એમ જો... ૨ તેઓ સઘળાં વિરૂપ કરી ચાલ્યા ગયા તાત પાસે જઈ લીધો સંચમ ભાર જો તે તો ત્યાગી થયા ને તું પણ થાય છે તો પછી મારે લેવો કોનો આધાર જો... ૩ વેષ તજીને પાછો વળી જા રાજ્યમાં રાજ્ય બીજા પણ હર્ષથી દઉં છું આજ જો નિર્ભય થઈને રાજ્ય તમારૂં ભોગવો નહિ તો જગમાં કેમ રહેશે મુજ લાજ જો... ૪ નામ ને ગુણથી બાહુબલિ તુજ નામ છે સત્ય કરી દેખાડ્યું તે નિરધાર જો ગુણ તમારા એક મુખે ન કહી શકું આપ છો મોટા ગુણ મણીના ભંડાર જો... ૫ મારી ભૂજા તો ખરી હતી બંધુ તમે મુજને છોડી ચાલ્યા જશો નિરધાર જો તો મુજ શિર પર ચડશે અપયશ ટોપલો મુખ બતાવીશ કેવી રીતે હું બહાર જો... ૬ બાંધવ બાંધવ કહીને એકવાર બોલ તું નહિં બોલો તો તાતજી ઋષભની આણ જો સ્નેહભરી દૃષ્ટિથી મુજને ભેટશો જેહથી મારો જશનો ઉગે ભાણજો... ७
સજ્ઝાય સરિતા
૧
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________
શું મોઢું લઈ જાવું હું વિનીતાપુરીમાં ભાઈ વિના મને લાગે સૂનો સંસાર જો ધ્રુસકે રડતાં કંઠથી અક્ષર ત્રુટતાં ચક્રીની આંખે અશ્રુની પડતી ધારજો... લઘુભ્રાતાના રાજ્ય કરાવ્યા ખાલસા તુજ સાથે લડી રૂધિરની કરી નીકજો રાજ્યમઢે ભાઈ-ભાઈનો સ્નેહ ત્યજાવીયો લોભના વશથી ભવની ન રાખી બીજો... ૯ રાંડ્યા પછી તો ડહાપણ આવે લોકમાં એ કહેવત મને લાગુ પડતી થાય જો પશ્ચાતાપનો પાર નથી હવે ઉરમાં મુજ અંતરમાં સળગી ઉઠી છે લાય જો... મોહ ને ખેદના વાક્ય ભરતના સાંભળી બોલે બાહુબલી સાંભળ ચક્રી નરેશ જો રાજ્ય, રમા ને રાગનીરાગક્ષણીકતા જાણી લીધો મેં સાચો સાધુવેશ જો... ૧૧ બાહુબલી બોલે છે ભરતની આગળે મારૂં વ્રત છે. હસ્તની રેખા સમાન જો ખેદ તજીને રાજ્ય ભરતનું ભોગવો સત્યવસ્તુનું આજે થયું મુજ ભાન જો... ૧૨ ભગિની ભ્રાતા પિતાના માર્ગે સહુ ગયા ત્યાગ-વૈરાગ્યને ધર્મના થઈને જાણ જો તત્ત્વરમણતા અનુભવજ્ઞાનની ભૂમિકા મુનિ મારગ છે અમૂલ્ય ગુણની ખાણજો... ૧૩ મુનિ મક્કમતા જોઈ ભરતજી વાંદતાં સ્તુતિ કરતા વિનીતા પુરીમાં જાય જો નિર્લેપ રહીને નીતિથી રાજ્યને પાળતાં ઉદય કરવા ગુણીના નિત્ય ગુણ ગાય જો... ૧૪
સજ્ઝાય સરિતા
૧૦
૨૧૧
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૦. જાવડશા શેઠની સઝાય શેઠ ભાવડ નામે વાણીયો રે મૂક સુપન લહે નાર રે ઋણ સંબંધે સુત ઉપન્યો રે જાણ્યો મૃતયોગ વિચાર રે... શેઠ૦ ૧ માલણ નદી તટ જઈ કરી રે મૂકીયો સુકે ઝાડ રે પ્રથમ રોયો પછી હસ્યો રે બોલીયો જડબું ફાડ રે... શેઠ૦ ૨ બાલક રોય ઈણ કારણે રે માગું લાખ ટકાય રે લેઈ અટવી માંહે મૂકીયો રે તાત મૂરખ કાંઈ ખાય રે... શેઠ૦ ૩ બાળ હસ્યો તેણે કારણે રે નહિં ધર્યા ટકા લાખ રે તુમ ઘરે જુઠું બહુ હસે રે જાણો એ સાચી ભાખ રે... શેઠ૦ ૪ પાછો ઘેર લઈ આવીયો રે ખરચ્યું લાખ સુવર્ણ રે જન્મ મહોત્સવ કરે તિહાં ઘણો રે છઠે દિને પામ્યો મરણ રે... શેઠ૦ ૫ બીજો પુત્ર અવસરે જનમીયો રે ત્રણ લાખ દેવા તાત રે મૂક્યો રણ તવ બોલીયો રે લાવ્યા ઘેર સંઘાત રે... શેઠ૦ ૬ ત્રણ લાખ ટકા ખરચીયા રે છઠે દિવસે થયું મરણ રે ત્રીજું સ્વપ્ન લઈ અવતર્યો રે દેહનો કંચન વરણ રે... શેઠ૦ ૭ તેહને માંડ્યો વન મૂકવા રે બોલ્યો મુખથી ભાખ રે મુજને કાંઈ તજો તાતજી રે દેવા છે ઓગણીસ લાખ રે... શેઠ૦ ૮ સુણીય વચન સુતને ગ્રહ્યો રે દીધું ભાવડ નામ રે અનુક્રમે તે યૌવન લહે રે બહુ વાધ્યા ગુણ ગ્રામ રે... શેઠ૦ ૯ માત-પિતા પરભવ ગયા રે ઓગણીસ લાખ ટકાય રે માંડ્યા તેણે તિહાં ખરચવા રે ભરાવી ત્રણ પ્રતિમાંય રે... શેઠ૦ ૧૦ ઋષભ અને પુંડરીકની રે ચક્રેશ્વરી દેવી સંતુષ્ટ રે નવ લાખ ટકા તેહને દિયા રે દશ લાખ કીધી પ્રતિષ્ઠ રે... શેઠ૦ ૧૧ અઢાર વહાણ ધન લાવીયા રે સોનું અસંખ્ય અપાર રે શત્રુંજય ઉદ્ધાર કરાવીયો રે મણિમય બિંબ સુસાર રે... શેઠ૦ ૧૨ એમ ણ છુટી અનૃણ થયો રે કીધાં પુણ્ય અનેક રે વિનય કહે દેણું નવિ ગમે રે જેહને પોતે વિવેક રે.... શેઠ૦ ૧૩
૨૧૨
સક્ઝાય સરિતા
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૧. ભીલડીની સઝાય સરસ્વતી સ્વામીને વિનવું માગું એક પસાય સતી રે શિરોમણિ ગાઈશું ધિંગડમલ્લરાય, વન છે અતિ રૂઅડો... ૧ ભિલ્લી કહે સુણો સ્વામીજી મારું વચન અવધારો ફલ રે ખાવા અમે જાઈશું ઈણે વન મોઝારો... વનઇ... ૨ ભીલ કહે સુણો ગોરડી ઈણે વન ન જાશો પરપુરૂષ તમને દેખશે ધિંગડ મલ્લરાય... વનઇ... ૩ ભીલી કહે સુણો સ્વામીજી મારું વચન અવધારો પરપુરૂષ ભાઈ-બાંધવ મારે ભીલ છે રાય... વન૦... ૪ સ્વામી તણી આજ્ઞા લઈ ભીલી રમવાને ચાલી વનરે દીઠો રળીયામણો ભીલી ખેલવા લાગી... વન.... ૫ દ્રમકરાય પેઠે ઉભો ઝબકી નાઠી રે ભીલી કમળ કમળ ગુફા અછે ભીલી ભીંતમાં પેઠી... વન.... ૬ ગજગતિ ચાલે ચાલતી તારાં દુ:ખે છે પાય નમણી પઘણી વાલહી પહેરણ પહેર્યા છે પાન... વનઇ... ૭ રાય કહે પ્રધાન સુણો ભીલ્દી રૂપે છે રૂડી ભોળ કરીને ભોળવો મારે મંદિરે લાવો તેડી...વન...... ૮ પ્રધાન ચઢીને આવીયો લાગ્યો ભીલીને પાય રાયકહે હું પ્રાણ તજું શું કરવું મોરી માય... વનઇ... ૯ કહે તું અપછરા દેવકન્યા કહે તું દેવજ પુત્રી એક અચંબો મુજને પડ્યો પહેરણ પહેર્યા છે પાના... વનવ...૧૦ નહિં હું અપછરા દેવકન્યા નહિં હું દેવજ પુત્રી જન્મ દીયો મુજ માવડી રૂપ દીયો કિરતાર... વન.... ૧૧ વન વસોતમે ઝુંપડા આવો અમારે આવાસ અમ રે સરિખા રાજવી કેમ મેલો નિરાશ...વન.... ૧૨ વન રે ભલું મારું ઝુંપડું ખપ નહિં રે આવાસ અમ રે સરીખી ગોરડી તારે ઘેર છે દાસ... વન.... ૧૩ સાલ દાલ ધૃત સાલણા નિત્ય નવા રે તંબોલ પહેરણ ચીર પટોળીયા બેસો હીંચકે હિંડોલ... વન ... ૧૪
આ સક્ઝાય સરિતા
૨૧૩
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભોજન કાંઈક કરાવીયે રાજા અર્થે અજાણ ભોજન અમારો કદકીયાં તાંદળા દેજી વજીર... વનઇ... ૧૫ પેરણ કાંઈક સરાવીએ, રાજા અર્થે અજાણ્યો, પેરણ પાન પટોલિયા, મુજ ભીલને સોહે... વનઇ... ૧૬ પૃથ્વી પતિનો રાજીઓ તે તો કહીયે બાપ અમને પરિસહ કાં કરો તમને લાગે છે પાપ... વન.... ૧૭ મેરૂ ડગે તો હું ના ડરું ઉગે પશ્ચિમ જો ભાણ મારૂં શીયલ ખંડિત નહિ કરું જો જાયે અમ પ્રાણ... વનઇ... ૧૮ રાય તુરંગથી ઉતર્યો લાગ્યો ભિલ્લીને પાય વચન કુવચન કીધા ઘણા તે ખમજ્યો મોરી માય... વનવ... ૧૯ ભેરી વાગે ભુંગળ વાગે વાગે નવરંગ તાલ ભીલી પધાર્યા મંદિરે વર્યો જય જયકાર... વન છે અતિ રૂઅડો... ૨૦ ઉદય રત્નની વિનંતી, એ ઢાળ છે પૂરી, નરનારી તમે સાંભળો, એ સતી છે રૂડી.. વનઇ... ૨૧
[] ૧૧૨. મદનમંજુષાની સજઝાય વહાણમાં રૂવે રે મદનમંજુષા કરતી અતિશય વિલાપ પિયુજી પિયુજી એ ઝંખે ઘણું ધરતી મનમાં સંતાપ... વહાણમાં. ૧ મધ્ય દરિયે રે વ્હાણ ચલાવતાં ઉદય થયા સર્વે પાપ પડતાં પીયુ આ સમુદ્રમાં અબળા થઈ આપો આપ... વહાણમાં ૨ વૈરી થયો આ વાણીયો જેણે કીધો કાળો કેર નિરાધાર મૂકી છે મુજને લીંધુ ડ્યિા જનમનું વેર... વહાણમાં ૩ મુજ રૂપે મોહ્યો તે પાપીયો કુબુદ્ધિનો ભંડાર કાળીરાતે મુજ કંતને નાખ્યા સમુદ્ર મોઝાર... વહાણમાં ૪ ઉચો આભ નીચે નીર છે અંધારી છે વળી રાત નજરે ન દેખું મારા નાથને પામ્યા સમુદ્ર વિઘાત... વહાણમાં ૫ દૂર રહ્યા પીયર-સાસરા છૂટી પડ્યો જન્મ આધાર પ્રભુજી વિના મારુ કોઈ નથી જીવને પુણ્યનો છે આધાર..
વહાણમાં ૬
૨ ૧૪
સક્ઝાય સરિતા |
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________
કુશલ હોજો મુજ કંતને આજની છે અર્ધરાત વેળા પડી વિષમ દુઃખની હું છું અજ્ઞાની જ બાળ... વહાણમાં ૭ અન્ન-જળ લેવા તે મુજને આજથી છે પચ્ચખાણ ધ્યાન ધરું જિનરાજનું પાળું પ્રભુજીની આણ... વહાણમાં– ૮ હીરવિજય ગુરૂ હીરલો વીરવિજય ગુણ ગાય વિનયવિજય ગુરૂ રાજીયા તેહના વંદુ નિત્ય પાય.. વહાણમાં ૯
- ૧૧૩. મનકમુનિની સઝાય નમો નમો મનક મહામુનિ બાળપણે વ્રત લીધો રે પ્રેમ પિતાશું રે પરઠીઓ માયશું મોહ ન કીધો રે... નમોનમો- ૧ પૂરણ ચૌદ પૂરવધણી સિજજંભવ જસ તાતો રે ચોથો પટોધર વીરનો મહીયલમાંહે વિખ્યાત રે... નમોનમો૦ ૨ શ્રી સિજજં ભવ ગણધરે ઉદ્દેશી નિજ પુત્રો રે સયલ સિદ્ધાંતથી ઉદ્ધરી દશવૈકાલિક સૂત્રો રે... નમોનમો૦ ૩ છમાસે પૂરણ ભણ્યો દશ અધ્યયન રસાલો રે આળસ અંગથી પરિહરી ધન ધન એ મુનિ બાલો રે... નમોનમો૦૪ ચરિત્ર ષટમાસ વાહલા પાળી પુણ્ય પવિત્રો રે સ્વર્ગે સમાધિએ સિધાવીઓ કરી જગજનને મિત્રો રે... નમોનમો. ૫ પુત્ર મરણ પામ્યા પછી સિજજંભવ ગણધારો રે બહુ મૃત દુઃખ મનમાં ધરે તેમ નયણે જળધારો રે... નમોનમો ૬ પ્રભુ તમે બહુ પ્રતિબોધીયા સમ સંવેગીયા સાધ રે અમે આંસુ નવિ દીઠડા તુમ નયણે નિરાબાધ રે... નમોનમો) ૭ અમને એ મુનિ મનકલો સુત સબંધથી મળીયો રે વિણસે અરથ કહ્યા થકાં પણ તેણે નવિ કળીયો રે... નમોનમો. ૮ શું કહીએ સંસારીને એ એવી સ્થિતિ દીસે રે તન દીઠે મન ઉલ્લસે જોતાં હોયડલું હસે રે... નમોનમો- ૯ લબ્ધિ કહે ભવિયણ તુમે મકરો મોહ વિકારો રે તો તુહે મનાણી પરે પામો સદ્ગતિ સારો રે... નમોનમો ૧૦
// સઝાય સરિતા
૨૧૫
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________
• ૧૧૪. મનોરમા સતીની સજઝાય મોહનગારી મનોરમા, શેઠ સુદર્શન નારી રે; શીલ પ્રભાવે શાસન સુરી, થઈ જસ સાંનિધ્યકારી રે. મો૧ દધિવાહન નૃપની પ્રિયા, અભયા દીએ કલંક રે; કોપ્યો ચંપાપતિ કહે, શૂલી રોપણ વંક રે. મો૨ તે નિસુણીને મનોરમા, કરે કાઉસ્સગ્ગ ધરી ધ્યાન રે દંપતિ શીલ જો નિર્મલું, તો વધો શાસન માન રે. મો૦ ૩ શૂલી સિંહાસન થઈ, શાસન દેવી હજુર રે; સંજમ ગ્રહી થયાં કેવલી, દંપતી દોય સકુર રે. મો૪ જ્ઞાનવિમલ ગુણ શીલથી, શાસન શોભા ચઢાવે રે; સુરનર સવિ તસ કિંકરા, શિવસુંદરી તે પાવે રે. મો૦ ૫
૧૧૫. મયણરેહા સતીની સઝાયો નયર સુદર્શન મણિરથ રાજા યુગબાહુ યુવરાજાજી મયણરેહા યુગબાહુની ઘરણી શીલતણાં ગુણતાજાજી.. ૧ મણિરથ મોહ્યો તેહને રૂપે બંધન કીધો ઘાતજી મયણરેહાએ તે નિઝામ્યો સુરસુખ લહ્યો વિખ્યાત... ૨ ચંદ્રયશા અંગજ ઘરછોડી ગર્ભવતી શીલવંતીજી એકલડી પરદેશે પ્રસવ્યો સુંદર સુત સરપજી... ૩ જ લહથીયે ગગને ઉછાળી વિદ્યાધર લીયે તેહને જી કામવયણ ભાખ્યા પણ ન ચળી, જિમમંદિર ગિરિ પવને... ૪ આશ્વાસી નંદીશ્વરદ્વીપે શાશ્વતતીર્થ ભેટેજી તિહાં જ્ઞાની મુનિ અને નિજાતિસુર, દેખી દુ:ખ સવિ મેટેજી... ૫ પૂરવભવ નિસુણીને સુતનો સવિસંબંધ જણાવ્યોજી મિથિલાપુરીપતિ પવરથ રાજા અધે અપડ્યોં આવ્યો છે... ૬ પુષ્પમાલાને તે સુત આપ્યો નમી ઠવ્યું તસ નામજી
૨૧ ૬
સક્ઝાય સરિતા
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________
તે મુનિ જનક છે વિદ્યાધરનો તલ વચને ગત કામજી... ૭ મયણરેહા ઈમ શીલ અખંડીત થઈ સાહુણી આપે છે મણીરથ સર્પ ડસ્યો ગયો નરકે ચંદ્રયશા નૃપ થાપેજ... ૮ રાજા પવરથે પણ નમીને રાજ્યદે ઈ લીયે દીક્ષાજી કેવલ પામી મુગતે પહોંચ્યા ગ્રહી સદ્દગુરૂની શિક્ષાજી... ૯ એક દિન નમિ રાજાનો હાથી ચંદ્રજ સાપુરી જાયજી તેહ નિમિત્તે નમિ-ચંદ્રયશાને યુદ્ધ સંબંધ તે થાયજી... ૧૦ સાધ્વી યુદ્ધ નિવારણ કાજે બંધવચરિત્ર જણાવેજી નમિને રાજ્ય દઈને ચંદ્ર જસા ગ્રહી સંયમ શિવજાવેજી... ૧૧ નમિરાય પણ દાહ જવર રોગે વલય શબદથી બૂઝયોજી ઈંદ્ર પરીખ્યો પણ નવિ ચળીયો કર્મનૃપતિસ્ય ઝુઝયોજી... ૧૨ ઉત્તરાધ્યયને પ્રત્યેક બુદ્ધના વિસ્તારે સંબંધ મયણરેહા પણ શિવસુખ પામી જ્ઞાનવિમલ અનુબંધ... ૧૩
• ૧૧૬. મરૂદેવી માતાની સજઝાયો (૧) મરૂદેવી માતા રે એમ ભણે, ઋષભજી આવોને ઘેર; હવે મુજ ઘડપણ છે ઘણું, મળવા પુત્ર વિશેષ મરૂદેવી. ૧ વત્સ તુમે વનમાં જઈ શું વસ્યા, તમારે ઓછું શું આજ; ઈન્દ્રાદિક સાથે શોભતાં, સાધ્યા ખંડ રાજ. મરૂદેવી૨ સાચું સગપણ માતા તણું, બીજો કારમો લોક; રડતાં પડતાં મેલો નહિ, હૃદય વિચારીને જોય. મરૂદેવી. ૩ ઋષભજી આવી સમોસર્યા, વિનીતા નગરી મોઝાર; હરખે દેઉં રે વધામણા, ઉઠી કરું રે ઉલ્લાસ. મરૂદેવી. ૪ આઈ બેઠા ગજ ઉપરે, ભરતજી વાંદવા જાય; દૂરથી વાજા રે વાગીયાં, હૈડે હરખ ન માય. મરૂદેવી૫ હરખના આંસુ રે આવીયા, પડલ તે દૂરે પલાય;
આ સક્ઝાય સરિતા
૨૧૭
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________
પર્ષદા દીઠી રે પુત્રની, ઉપન્યું કેવળજ્ઞાન. મરૂદેવી. ૬ ધન્ય માતા ધન્ય બેટડો, ધન્ય તેનો પરિવાર, વિનયવિજય ઉવજઝાયનો, વર્યો છે જયજયકાર. મરૂદેવી. ૭
• ૧૧૭. મરૂદેવી માતાની સજઝાયો (૨) તુજ સાથે નહીં બોલું રિખવજી, તે મુજને વિસારી છે; અનંત જ્ઞાનની ઋદ્ધિ તું પામ્યો, તો જનની ન સંભારી છે, તુજ ૧ મુજને મોહ હતો તુજ ઉપરે, ઋષભ ઋષભ કરી જપતી છે; અન્ન ઉદક મુજને નવિ રુચતું, તુજ મુખ જોવા તલપતી છે. તુજ ૨ તું બેઠો શિરછત્ર ધરાવે, સેવે સુરનર કોટી છે; તો જનનીને કેમ સંભારે, જોઈ જોઈ તારી પ્રીતિજી. તુજ. ૩ તું નથી કેનો ને હું નથી કેની, ઈહાં નથી કોઈ કેનું છે; મમતા મોહ ધરે જે મનમાં, મૂર્ણપણે સવિ તેહનું છે. તુજ ૪ અનિત્ય ભાવે ચડયા મરૂદેવા, બેઠા ગજવર ખંધે છે; અંતગડ કેવળી થઈ ગયા અગતે, રિખવને મન આણંદ જી, તુજ પ [X] ૧૧૮. મરૂદેવી માતાની સઝાયો (૩) (ઢાળ-૪)
ઢાળ-૧ માતાજી મરૂદેવા રે ભરતને એમ કહે ધન ધન પુત્ર મુજ કુલ તુજ અવતાર જો પણ દાદીના દુઃખડાં તેં નવિ જાણીયા કેઈવિધ કરી તુજ આગળ કરે પોકાર જો... માતાજી૧ જે દિનથી ઋષભજીએ દીક્ષા આદરી તે દિનથી મુજ આ સઘળું ન ખમાય જો આંખલડી અલૂણી રે થઈ ઉજાગરે રાત દિવસ મુજ નિદ્રા વિહૂણા જાય જો... માતાજી૦ ૨ તુજ સરિખો કાંઈ પુત્ર જ માહરે લાડકો તાતની ખબર ન લેતો દેશ-પરદેશ જો
૨૧૮
સક્ઝાય સરિતા ..
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________
અનેક સુખ વિલસે તું રંગમહોલમાં ઋષભજી તો વનમાં વિરૂએ વેષ જો... માતાજી૦ ૩ ખરા બપોરે એકલો ફરતો ગોચરી શિર ઉઘાડે પાય અડવાણે જોય જો અરસ વીરસ ઉનાં જલ મેલાં કપડાં ઘરઘર આંગણ ફરતો હીંડે સોય જો... માતાજી૪ બાળ લીલા મંદિરીયે રમતો આંગણે યક્ષ વિદ્યાધર સોહમ ઈદ્રને સંગ જો હું દેખી મનમાંહી હૈડે હસતી ચોસઠ ઈદ્ર આવી કરતા ઉમંગ જો... માતાજી. ૫ મહારા રે સુખડા તે સુત સાથે ગયા દુ:ખના હૈડે ચઢી આવ્યા છે પૂરજો પૂરવની અંતરાય તે આજે આવી નડી કે ઈવિધ કરીને ધીરજ રાખું ઉર જો... માતાજી. ૬ પુરી અયોધ્યા કેરો સુત તું રાજીયો રાજઋદ્ધિ મંદિર બહોળો પરિવાર જો રાજધાનીના સુખમાં વાત ન સાંભરે રાતદિવસ રહેતો રંગ મહોલ મોઝાર જો... માતાજી. ૭ સહસ વરસ ઋષભજીને ફરતાં વહી ગયા હજુ ખબર નહિં સંદેશો નહિં નામ જો એહવું તે કઠણ રે હૈયું કેમ થયું સુગુણ સુતના એહવા નહિ હોય કામ જો... માતાજી૦ ૮ ખબર કઢાવો સુભટ બહુલા મોકલી જુઓ તાતતણી ગતિ શી-શી હોય . જો સેવકનાં સ્વામી રે એવું કહાવજો નિજ માતા દિનદિન વાટલડી જોય જો... માતાજી. ૯
ઢાળ ૨ ઓળંભા ઈણવિધ સુણી દાદી તણા ભરતજી બોલે લળીલળી મધુરી વાણજો
[ સક્ઝાય સરિતા
૨૧૯
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________
તુજ સુતની વાતો રે દાદી શી કહું કેઈવિધ કરી હું મુખથી કરૂં વખાણજો... ઓળંભા૦ ૧ પંચમહાવ્રત સુધાં તુજ સુતે આદર્યાં ટાળ્યા મનથી ક્રોધાધિક કષાય જો વેર વિરોધ ઈંદ્રિય રે પાંચે વશ કરી નવ આડે શુદ્ધ પાળે છે બ્રહ્મચર્ય જો... ઓળંભા૦ ૨ પંચાચાર ને વળી પંચમિતિ ગ્રહી ત્રણ ગુપ્તિ એ આતમ શુદ્ધ કીયો સોય જો સત્તાવીસ ગુણે રે કરીને શોભતાં નિર્દોષી અણગાર મુનીશ્વર હોય જો... ઓળંભા૦ ૩ બારે ને મસવાડા તપ પૂરો તપ્યા સંચિત કર્મ કીધાં તે સઘળાં ચૂર જો મોહ-માયાના દલ સઘળાં ચૂરણ કર્યા ચઢતે પરિણામે લડીયા જે રણ શૂરજો... ઓળંભા૦ ૪ સ્વજન કુટુંબની તેહને મન ઈચ્છા નહિં રાજઋદ્ધિ સિદ્ધિ તસ સકલ અકામજો અંતે તે અળગું અ સઘળું જાણીયું તે ઠંડી જઈ વિચર્યા અનેરે ધામ જો...
ઓળંભા૦ ૫ ધન્ય તે દેશને ધન્ય તે નગર સોહામણું, ધન્ય તેહની વન વાડી ધન્ય શુભ કામ જો ધન્ય ભૂમિ જિહાં પ્રભુજી પગલાં માંડતાં, જેણે વાંધા તેહનાં સિદ્ધ હુઆ સવિ કામ જો ઓળંભા૦ ૬ ઋદ્ધિ અનંતી આગળ તુમ સુત પામશે શાતાં સુખ મુક્તિકેરાં સોય જો થોડા રે દહાડામાં દાદી જાણજો, કેવલ મહોચ્છવ તુમ સુત કેરો હોય જો... ઓળંભા૦ ૭
ઈમદાદીને ધીરજ દેતાં દિનપ્રતેં સુણીસુણી દાદી ધીરજ ધરતી મન્નો આશાને વિલુધી રે માડી નિત રહે રોતી ઋષભનું ધ્યાન સુમનને તન્ન જો... ઓળંભા૦ ૮ સહસવરસ ફરતાં ઈમ ઈવિષે થયા કર્મ ખપાવી સમવસર્યા ઉદ્યાન જો ઉગમતે સૂરે રે રૂતળે ઉપન્યું ઝગમગજ્યોતિ નિર્મલ કેવલ જ્ઞાન જો... ઓળંભા૦ ૯ ઈણ અવસરમાં ભરતસભામાં વધામણી પુરિમતાલે પિતાને કેવલનાણ જો કરજોડી સેવકજન આપે લધામણી ભવબંધનથી છોડી કરો નિરવાણ જો...
ઓળંભા૦ ૧૦
૨૨૦
સજ્ઝાય સરિતા
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ ૩ નગરી અયોધ્યામાં રે આજ આનંદ ઉપન્યો સુણી સુણી શ્રી આદીશ્વર સમવસરણ જો ભરતેશ્વરે જઈ દાદીને વધાવીયા મુખથી કહેતા મીઠી અમૃતવાણ જો... નગરી. ૧ સુણો દાદી વધાઈ આજ છે માતરી પુરિમતાલે પિતાજીને કેવલજ્ઞાન જો ત્રિગડું રે રચીયું મળી ચોસઠ દેવતા ઈદ્ર ઈદ્રાણી - ગંધર્વ કરતા ગાન જે... નગરી૨ ચોસઠ ઈદ્ર ત્રિગડે જિનપદ સેવતાં દેવદુંદુભીના નાદ હુવે છે રસાળ જો દેવઘંટા ઝણકારની આભે ગર્જના છપ્પન કુમરી મંગલ બોલે વિશાલ જો... નગરી. ૩ ત્રિગડા કેરી રચના દાદી શી કહું જોજનમાંહી દીસે ઝાકઝમાળ જો સોવનમય કોશીશારત્ન હીરે જડ્યા રતને તોરણ દીસે રંગરસાલ જે... નગરી. ૪ કનક સિંહાસન મધ્યે મણિ રત્ન જડિત તિહાં બિરાજે ત્રિભુવન કેરો નાથ જો બારે તે પર્ષદા મિલી કાંઈ એકઠી નાચે અપછરા ઓચ્છવ હુવે ઠાઠ જો... નગરી ૫ માતાજી વધાઈ ઈણવિધ સાંભળી આરતિ છાંડી ઉલટ હૈડે થાય જો સાઠ-આઠ પગ સામા જઈ નીચે નમી લળીલળી વાદે ઝષભ જિણંદના પાયજો... નગરી. ૬ સહસ વરસના દુ:ખડાં સર્વ મટી ગયા ઉમંગ અંગે આનંદ રંગના રોળ જો ભરતેશ્વરના દાદી લેતી વારણાં પુત્ર જુવો એ સાચો તારો બોલજો... નગરી૭
આ સક્ઝાય સરિતા
૨ ૨૧
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________
માતાજીવંદન ઋષભજન કારણે પાખરીયો ઐરાવત હસ્તી સારજો બહુ મૂલા આભરણને વસ્ત્ર જ પહેરીયા સાથે સખી વળી સુભટ ને અસવાર જો... નગરી. ૮ બહુ આડંબરે વંદન કારણ સંચર્યા પંચ શબ્દ તણા આગળ હોય અવાજ જો એક જીભે મુખથી કેમ જાયે વર્ણવ્યા ધન્ય જેણે તે નિરખ્યા સર્વે સાજ જો... નગરી, ૯ ભાવે ચઢ્યા માતાજી ચઢતે પરિણામ શું તુટી જાળી કર્મતણી જે ભૂર જો દૂરથી ત્રિગડું રે નયણે નિરખતાં કેવલ લઘું જેમ ઉગ્યો અંબરે સુર જો... નગરી. ૧૦ જન્મ મરણ દુઃખડાં રે સર્વ મટી ગયા શાશ્વતા સુખ મુક્તિ કેરા પાય જો ગુણી પુરૂષના ગુણગાવે શુદ્ધ ભાવથી ઋષિરાયચંદ વદે તેહ મુક્તિમાં જાયજો... નગરી. ૧૧
ઢાળ ૪ ઈણહી જંબુદ્વીપે હો ભરત ક્ષેત્રમાં રે વિરહો મુક્તિનો હોય અઢાર કોડા કોડી હો સગર માટૅરો કહ્યો, મુકતે ગયો નહિં કોય માતા મરૂદેવા હો મુક્તિનો ખોલ્યો બારણો રે જડીયો જંબુમાર...
માતાજી૦૧ અંતક્રિયા તિહાં ભાખી હો પહેલાં પહોંત્યા નિરવાણ સૂત્ર ઠાણાંગમાં રે વિવરીને કહ્યું આગમ વચન પ્રમાણ...
માતાજી૦ ૨ કેળસરખી કાયાં હો ઉચી ધનુષ્ય પાંચસે રે સોવન્ન વર્ણ શરીર સુપનની માહે હો કદીય ન જાણ્યો સાસરો રે ન જાણ્યો કદીય પીયર...
માતાજી૦ ૩ કોડ પૂરવ લગે હો સોહાગણ રહ્યા સતી રે નિત નિત નવલા રે વેશ ભુર જોબનમાંહે રહ્યા હો માતાજી જીવ્યાં જ્યાં લગે રે કાળા ભમ્મર કેશ...
૨૨૨
સક્ઝાય સરિતા
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________
માતાજી૦ ૪ ઓસડ એક ન લીધો હો માતાજી આવ્યાં જ્યાં લગેરે કદી કસૂર ન હુઈ પેટ માથે હાથ પગ હો પલક પણ નવિ દુખ્યાં રે કોડ પૂરવ લગે ઠેઠ...
માતાજી૫ કોડ પૂરવમે હો એક જોડલો જણ્યો રે શ્રીમરૂદેવાજી માત તારા સરખો બેટો હો કોઈ જનનીએ નહિં જણ્યો રે ત્રણ ભુવનનો નાથ...
માતાજી૬ દોનું સુંદરી હો સોવનવણી શોભતી રે પરણી તે ઋષભ જિણંદ ભરત ક્ષેત્રમાં હો વિવાહ પહેલો હુવો એ સૂત્રમાં સર્વ સંબંધ...
માતાજી૦ ૭ એકસો પુત્રો હો દાદીએ નયણે નિરખીયા રે બ્રાહ્મી સુંદરી દોય સર્વકબીલો સુખીયો હો દુઃખીયો કોઈનવિ દેખીયો રે એવું પુણ્ય કહેવું ન હોય..
માતાજી ૮ પટખંડ ભોકતા હો ભરતનો ધણી રે અરજ કરે કરજોડ દાદીને પાય લાગે હો મુજરો લેજો માહરો રે મુખ આગળ મદમોડ...
માતાજી૯ હાથી હદે બેઠા હો દેખે પુત્રને રે રહ્યા ઋષભને જોય મરૂદેવા માતા હો મન જીત્યો મોહને રે કેહનું સગું નહિં કોય...
માતાજી૦ ૧૦ કેવલ પામ્યા હો માતાજી મુકતે ગયા રે હાથી હોદ્દે વીતરાગ પછી શિવ ગયા હો અસંખ્યાતા કેવી રે ખોલ્યો મુક્તિનો માર્ગ..
માતાજી૦ ૧૧ ચો(પાં) સઠહજાર પેઢી હો નયણે નિરખી છે રે લાગે દાદીને પાય તીર્થંકર ચક્રીહો હલધર કેશવા રે, વળી રાણાને રાય...
માતાજી૦ ૧૨ માંજી સરખા સુખીયા હો કાને કોઈ ન સાંભળ્યા રે લખ્યું સૂત્રે ઠેર ઠેર ઋષિરાયચંદજી હો ઢાળો જોડી જુગતિશું આછો શહેર અજમેર...
માતાજી૦ ૧૩ સંવત અઢારસે હો વરસ પંચાવને રે ગ્રીષ્મનો જેઠ જ માસ
સક્ઝાય સરિતા
૨૨૩
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________
પુજય જે મલજી હો પુણ્ય પસાયથી રે કીદો જ્ઞાન અભ્યાસ..
માતાજી૦ ૧૪ ૧૧૯. મહસનમુનિની સઝાય સહજ સોભાગી હો સાધુ શિરોમણિ શ્રી મહસેન નરિંદ મોહનીયા સંવેગી સમતા રસ પૂરીઓ ચંપા પુરતણો ઈદ મોહનીયા સહજ- ૧ મણિરથ વિદ્યાધર કુલ દિનમણિ મણિ માલા સુતસાર મોહનીયા શ્રી સીમંધર જિન પાસે લિયે પંચ મહાવ્રત ભાર મોહનીયા સહજ ૨ સુરતરૂ એક મનોહર વાવીઓ આપે સિંચ્યો રે રંગ મોહનીયા શાખા ફલદલ પરિમલ પૂરીયો વાધ્યો અતિહિ ઉત્તર મોહનીયા સહજ૦ ૩ નિસ દિન તેહ પાસેં વિલસે ઘણું મંદિર કરી અદ્ભુત મોહનીયા નાટક નવ નવ ઈદે દેખતાં જિમ નંદન પુરહૂત મોહનીયા સહજ ૪ તેહ કુવાયવશે તરૂ શોષીઓ શકિત છરણ થયો રૂપ મોહનીયા નિરખી નેહ થકી તવ ચિંતવે એ સંસાર સ્વરૂપ મોહનીયા સહજ૦ ૫ જોર જરામય ચિંતા વાયથી નિર્બલ હોઈ શરીર મોહનીયા ધર્મ પરાક્રમ તિહાં થાવે નહીં કિમ લહિયે ભવતીર મોહનીયા સહજ ૬ ઈમ વૈરાગ્યે ચારિત્ર આદર્યું પંચસયાં સુત સાથ મોહનીયા ચઉનાણી ચોખે ચિત્ત વિચરતાં પ્રણમે સુર-નર નાથ મોહનીયા સહજ- ૭ ઉત્તમ નર થોડા ઉપદેશથી ઈમ પામે પ્રતિબોધ મોહનીયા જ્ઞાનવિમલ ગુણ આગરૂ વંદિત્યે એહવા મુનિવર યોધ મોહનીયા સહજ૦ ૮
૧૨૦. મૃગાપુત્રની સઝાયો (૧)
(રાગ-ધારણી મનાવે રે મેઘકુમારને રે) ભવિ તુમે વંદો રે મૃગાપુત્ર સાધુને રે, બલભદ્ર રાયનો નંદ; તરૂણ વયે વિલસે નિજ નારીશું રે, જિમ તે સુર દોગુંદ. ભવિ૦ ૧ એક દિન બેઠા મંદિર માળીયે રે, દીઠા શ્રી અણગાર; પગ અડવાણે રે જયણાં પાલતાં રે, ષકાય રાખણહાર. ભવિ૦ ૨ તે દેખી પૂરવભવ સાંભય રે, નારી મૂકી નિરાશ; નિર્મોહી થઈ હેઠો ઉતર્યો રે, આવ્યો માયની પાસ. ભવિ૦ ૩
૨ ૨૪
સઝાય સરિતા
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________
માતાજી આપો રે અનુમતિ મુજને રે, લેશું સંજમ ભાર; તન ધન જોબન એ સવિ કારમું રે, કારમો એહ સંસાર. ભવિ૦ ૪ વચ્છ વચન સાંભળી ધરણી ઢળી રે, શીતળ કરી ઉપચાર; ચેત વલ્યો તવ એણી પરે ઉચ્ચરે રે, નયણે વહે જલધાર. ભવિ૦ ૫ સુણ મુજ કાયા રે એ સવિ વાતડી રે, તુઝ વિણ ઘડીય છ માસ; ખિણ ન ખમાયે રે વિરહો તારો રે, તું મુજ સાસ ઉસાસ. ભવિ૦ ૬ તુજને પરણાવી રે ઉત્તમ કુળ તણી રે, સુંદર વહુ સુકુમાળ; વાંક વિહુણી રે કિમ ઉવેખીને રે, નાખે વિરહની ઝાળ. ભવિ૦ ૭ સુણ મુજ માડી રે મેં સુખ ભોગવ્યાં રે, અનંતી અવંતી વાર; જિમજિમ સેવે રે તિમ વાધે ઘણું રે, એ બહુ વિષય વિકાર. ભવિ૦ ૮ સુણ વચ્છ માહરા રે સંજમ દોહિલું રે, તું સુકુમાલ શરીર; પરીસહ સહવારે ભૂમી સંથારવું, પીવું ઊનું રે નીર. ભવિ૦ ૯ માતાજી સહાં રે દુઃખ નરકે ઘણાં રે, તે મુખે કહ્યા નહિ જાય; તો એ સંજમ દુઃખ હું નવિ ગણું રે, જેહથી શિવ સુખ થાય. ભવિ૦ ૧૦ વચ્છ તું રોગાતકે પીડીયો રે, તવ કુણ કરશે રે સાર; સુણ તું માડી રે મૃગલાની કોણ લીયે રે ખબર તે વન મોઝાર ભવિ૦ ૧૧ વન મૃગ જિમ માતાજી વિચરશું રે, ઘો અનુમતિ એણી વાર; ઈમ બહુ વચને રે મનાવી માતને રે, લીધો સંજમ ભાર. ભવિ૦ ૧૨ સમિતિ ગુમિ રૂડી પરે જાલવે રે, પાળે શુદ્ધ આચાર; કર્મ ખપાવીને મુગતે ગયા રે, શ્રી મૃગાપુત્ર અણગાર. ભવિ૦ ૧૩ વાચક રામ કહે એ મુનિતણાં રે, ગુણ સમરો દિન રાત; ધન ધન જે એહવી કરણી કરે રે, ધન તસ માત ને તાત. ભવિ૦ ૧૪ ૧૨૧. મૃગાપુત્રની સઝાયો (૨)
દુહા પ્રણમી પાસ નિણંદને સમરી સરસતી માય નિજ ગુરૂચરણ નમી કરી થશું મહા મુનિરાય.. ૧
સાય સરિતા
૨૨૫.
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૨૬
રાજઋદ્ધિલીલા પરિહરી લીધો સંયમ ભાર તેહ મૃગાપુત્ર ગાયશું સુણજ્યો સહુ નરનાર... સંક્ષેપે કરી વર્ણવું સૂત્રે છે વિસ્તાર ભણતાં ઘુણતાં ધ્યાવતાં લહીયે ભવનો પાર... ૩ ભોગી નરમાં ભમરલો ઋષિમાંહિ તસ ગુણ વર્ણવતાં થકાં ત્રુટે કર્મ ઢાળ ૧ સુગ્રીવ નગર સોહામણુંજી બલભદ્ર તિહાં રાય તસ ઘર ઘરણી મૃગાવતીજી તસ નંદન યુવરાય,
શિરદાર અપાર... ૪
હો માડી ! ક્ષણ લાખેણી રે જાય બલ શ્રી નામે ભલોજી મૃગાપુત્ર પ્રસિદ્ધ માતાને નામે કરીજી ગુણનિષ્પન્ન તસ દીધ... ભણીગણી પંડિત થયોજી યૌવનવય જબ આય સુંદરમંદિર કરાવીયાંજી પરણાવે નિજમાય... જાયા૦ ૩ તસ વય રૂપે સારિખીજી પરણ્યો બત્રીસ નાર
પંચ વિષય સુખ ભોગવેજી નાટકના ધમકાર... જાયા૦ ૪ રત્ન જડિત સોહામણાંજી અદ્ભૂત ઉંચા આવાસ
દેવ દોગુદકની પરેજી વિલસે લીલ વિલાસ... જાયા૦ ૫ એક દિન બેઠા માળીયેજી નારીને પરિવાર
૨
જાયા ૨
મસ્તક દાઝે પગતળાંજી દીઠા શ્રી અણગાર... જાયા૦ ૬ મુનિ દેખી ભવ સાંભર્યોજી વસિયો મન વૈરાગ
ઉતર્યો આમણ દૂમણોજી જનનીને પાયે લાગ... જાયા૦ ૭ પાયે લાગીને વિનવેજી સુણ સુણ મોરી માય
નટવાની પેરે નાચીયોજી લાખ ચોરાસી માંય... જાયા૦ ૮ પૃથ્વી પાણી તેઉમાંજી ચોથી રે વાઉકાય જન્મ-મરણ દુ:ખ ભોગવ્યાંજી તેમ વનસ્પતિ માંય... જાયા૦ ૯ વિગલેદ્રિ તિર્યંચમાંજી મનુષ્ય દેવ મઝાર
ધર્મ વિહૂણો આતમાજી રડ વડીયો સંસાર... જાચા૦ ૧૦ સાતે નરકે હું ભમ્યોજી અનંતી અનંતી રે વાર
સજ્ઝાય સરિતા
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________
છેદન-ભેદન ત્યાં સહ્યાંજી કહેતાં ન આવે પાર... જાયા૧૧ સાયરના જળથી ઘણાંજી મેં પીધાં માય થાન તૃમિ ન પામ્યો આતમાજી અધિક આરોગ્યાં ધાન... જાયા. ૧૨ ચારિત્ર ચિંતામાણી સમોજી અધિક હારે મન થાય તન-ધન-જોબન કારમાજી ક્ષણ ક્ષણ ખૂટે આય... જાયા૦ ૧૩ માતા અનુમતિ આપીયેજી લઈશું સંયમ ભાર પંચ રતન મુજ સાંભર્યા કરશું તેહની સાર... જાયા. ૧૪ વયણ સુણી બેટા તણાંજી જનની ધરણી ઢળત ચિત્ત ઢળ્યું તવ આરડેજી નયણે નીર ઝરંતરે જાયા ! તુજ વિણ ઘડી રે છ માસ... જાયા. ૧૫ વળતી માતા ઈમ ભણેજ સુણ સુણ મોરા રે પુત્ર મન મોહન તું વાલહોજી કાંઈ ભાગે ઘર સૂત્ર રે... જાયા. ૧૬ મેટા મંદિર માળીયાજી રાન સમોવડ થાય તુજ વિણ સહુ અળખામણાંજ કિમ જાયે દિન-રાત રે...જાયા૦૧૭ નવમાસ વળી ઉદર ધર્યોજી જન્મતણાં દુઃખ દીઠ કનક કચોળે પોષીયોજી હવે હું થઈ અનીઠ રે... જાયા. ૧૮ જોબન વય નારીતણાંજ ભોગવો બહોળા રે ભોગ જોબન વય વીત્યા પછજી આદરજે તપ જો રે... જાયા. ૧૯ પડ્યો અજાડી જિમ હાથીયોજી મૃગલો પાડીયો રે પાસ પંખી પડ્યો જિમ પાંજરેજી તેમ કુંવર ઘરવાસ રે... જાયા. ૨૦ ઘર ઘર ભિક્ષા માગવીજી રસ-વિરસ આહાર ચારિત્ર છે વચ્છ ! દોહિલુંજી જેવી ખાંડાની ધાર રે... જાયા. ૨૧ પંચ મહાવ્રત પાળવાજી પાળવા પંચ આચાર દોષ બેંતાલીસ ટાળીનેજી લેવો સુઝતો આહાર રે... જાયા. ૨૨ મીણદાંતે લોહમય ચણાજી કિમ ચાવીશ કુમાર ! વેળુ સમોવડ કોળીયાજી જિને કહ્યો સંયમ ભાર રે... જાયા. ૨૩ પલંગ તળાઈએ પોઢતોછ કરવો ભૂમિ સંથાર કનક કચોળાં છાંડવાંજી કાચલીયે આહાર રે... જાયા. ૨૪ માથે લોચ કરાવવા તું સુકુમાલ અપાર
(સક્ઝાય સરિતા
૨ ૨૭
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાવીસ પરીષહ જીતવાજી કરવા ઉગ્ર વિહાર રે... જાયા૦ ૨૫ પાય અડવાણે ચાલવુંજી શીયાળે શીત વાય ચોમાસું વચ્છ ! દોહિલુંજી ઉનાળે લૂ વાય રે... જાયા૦ ૨૬ ગંગા સાયર આઠે કરીજી ઉપમા દેખાડી રે માય
દુષ્કર ચારિત્ર દાખીયુંજી કાયર પુરૂષને થાય રે... જાયા૦ ૨૭ કુમર ભણે-સુણ માવડીજી સંયમ સુખ ભંડાર ચૌદહ રાજ નગરી તણાંજ ફેરા ટાળણ હાર રે... જાયા૦ ૨૮ અનુમતિ તો આપું ખરીજી કુણ કરશે તુજ સાર
રોગ જબ આલી લાગશેજી નહિં ઔષધ ઉપચાર રે... જાયા૦ ૨૯ વનમાં રહે છે મરગલાજી કુણ કરે તેહની સાર
વનમૃગની પરે વિચરશુંજી એકલડા નિરધાર હો માડી... જાયા૦૩૦ અનુમતિ આપે માવડીજી આવ્યા વનહ મોઝાર પંચ મહાવ્રત આદર્યાંજી પાળે સંયમસાર
મુનીસર ! ધન ધન તુમ અવતાર... જાયા૦ ૩૧ મૃગાપુત્ર ઋષિ રાજીયોજી પટકાયા ગોવાલ
એ સમ નહિં વૈરાગીયોજી જિણે ટાળ્યો આતમસાલ... જાયા૦૩૨ ભણ્યો અધ્યયને ઓગણીસમેજી મૃગાપુત્ર અધિકાર તપ-જપ-કિરિયા શુદ્ધ કરીજી આરાધી પંચાચાર... જાયા૦ ૩૩ સંયમ દુષ્કર પાળીયુંજી કરી એક માસ સંથાર કર્મ ખપાવી કેવલ લહીજી પહોંત્યા મુક્તિ મઝાર... જાયા૦ ૩૪
૨૨૮
• ૧૨૨. મેઘકુમારની સજ્ઝાયો (૧)
ધારણી મનાવે રે મેઘકુમારને રે, તું મુજ એકજ પુત્ર;
તુજ વિણ જાયા રે સૂનાં મંદિર માળીયાં રે, રાખો રાખો ઘર તણાં સૂત્ર૦ ૧
તુજને પરણાવું રે આઠ કુમારિકારે, સુંદર અતિ સુકુમાળ;
મલપતી ચાલે રે જેમ વન હાથણી રે, નયણ વયણ સુવિશાળ. ધારણી
મુજ મન આશા રે પુત્ર હતી ઘણી રે, રમાડીશ વહુના રે બાળ; દૈવ અટારો રે દેખી વિ શક્યો રે, ઉપાયો એહ જંજાળ. ધારણી ધન કણ કંચન રે ઋદ્ધિ ઘણી અછે રે, ભોગવો ભોગ સંસાર;
સજ્ઝાય સરિતા
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________
છતી ઋદ્ધિ વિલસો રે જાયા ઘર આપણે રે, પછી લેજો સંયમ ભાર. ધારણી૦ ૪
મેઘકુમારે રે માતા પ્રત્યે બૂઝવીરે, દીક્ષા લીધી વીરજીની પાસ;
પ્રીતિવિમળ રે ઈણિ પરે ઉચ્ચરે રે, પહોતી મ્હારા મનડાની આશ. ધારણી૦ ૫
૧૨૩. મેઘકુમારની સજ્ઝાયો (૨) (ઢાળ-૬)
ઢાળ-૧
સમરી શારદ સ્વામિની વાંદી વીર જિણંદ, લાલ રે
ઉલટ આણી અતિઘણો મોટો મેઘ મુણીંદ... ઢીલ ન૦ ૧ ઢીલ ન કીજે ધર્મની નરભવ નિગમો આલિ, લાલ રે
યૌવન વયમાં જાગીયો સાચા બોધો પાલી... ઢીલ ન૦ ૨ રાજગૃહી રાજે પુરી સબળ શ્રેણીક તિહાં રાય, લાલ
ધર્મની રાણી ધારિણી શીલ સુચંગી સદાય... ઢીલ ન૦ ૩ જગવંદ્ય તેહનો જાઈઓ નામે મેઘકુમાર, લાલ રે યૌવનવયમાં પરણી જિણે કન્યા આઠ ઉદાર... ઢીલ ન૦ ૪ કન્યા આઠ ઉદાર ઝીલતો આનંદમાં નિત્યમેવ, લાલ રે સુખ વિલસે સંસારના દોગુંદ જેમ દેવ... ઢીલ ન૦ ૫ એહવે આપણે પાઉલે કરતાં મહી પાવન્ન, લાલ રે વીર જિણંદ સમાસર્યા રાજગૃહી થઈ મેઘકુમારે નિજ તાતણું જઈ વાંધા જિનચંદ, લાલ રે દીચે દેશના જિન વીરજી બુઝયો ધારિણી નંદ... ઢીલ ન૦ ૭
ધન્ય... ઢીલ ન૦ ૬
ઢાળ ૨
મેઘ જઈ કહે માંને ઉમાહ્યો આજ લાગ મેં પાયો રે
માં મુને દીયો દીક્ષા આણા પુણ્યે પાયો એ ટાણો રે... માં મુને૦ ૧ જોગ ગુરૂનો મળ્યો એ દોહિલો એહનો થાઈશ ચેલો રે
માતા કહે-વચ્છ ! એ ચ મેલો ખાઓ, પીઓ ને ખેલો રે... માં મુને૦ ૨ વચ્છ ! વાત દીક્ષાની મોટી ચુંટાવવી એ ચોટી રે વચ્છ ! દીક્ષાના દા'ડા નહિં એ આજે ખેલવાના દહાડા રે...
માતા કહે વચ્છ૦ ૩
સજ્ઝાય સરિતા
૨૨૯
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________
વચ્છ કહે-માંજી ! યોવનીયો દશદિનનો પ્રાહુણીયો રે માં ! સંસારતી એ ક્રીડા અતિપ્રાયે એ પીડા રે... માં મુને ૪ વચ્છ ! વિલસો સ્વાધીન સુખડાં હું લખું તુમહ દુઃખડાં રે વચ્છ ! તું મને પ્રાણથી પ્યારો વિરહ કિમ ખમું તારો રે...
માતા કહે વચ્છ૦ ૫ એહવા સુખ મેં માતા અનંતી પામો વાર અનંતી રે માજી ! એ મળે જનને જ્યારે પ્રાણ ન દીયો ત્યારે રે. માં મુને ૬ ભાડી બખ્તર ચઢી ગજ બલિયે દુર્જનને જે દલીયે રે વચ્છ ! લઘુવયમાં કીર્તિ કમાઓ આપણી આણ મનાઓ રે...
માતા કહે વત્સ૦ ૭ ઉપશમ જહાજ કરી અસવારી શીલ સન્નાહ તે ધારી રે માં અંતરંગ દ્વેષને ટાળું મોહને આણ મનાવું રે... માં મુને ૮ તું જમ સરસ ભોજન સુખલડી દોહિલી દીખલડી રે વચ્છ કહે-જ્ઞાન ભોજન કરશું દેશવિદેશ ફરશું રે... માં મુને, ૯ વૃદ્ધ થયે વચ્છ ! લેજો જગા અબ ભોગવોને ભોગા રે લાહો યૌવનનો લીયો જાયા ! અંતે જાગે તે ડાહ્યા રે...
' માતા કહે વચ્છ૦ ૧૦
વાત૦ ૧
ઢાળ ૩ ભણે મેઘ ધર્મની ઢીલ ન કીજે કાલ કોણે દીઠી માતા રે વાત સુણીમાં મોરી હો લાલ રે હે ભવસમુદ્ર અપાર રે ક્યા કરૂં વિલંબ લગાર રે... અપની કરણી પાર ઉતરણી કીનકી માત ને તાત રે સરસ વિષમ એ સુખ દુનિયાના દુઃખ હે મેર સમાન રે... વાત૦ ૨ સમજુ નર તિહાં કિમ રાચે જસ હુયે હઈડ સાન રે વીરે વખાણ્યાં શિવસુખ તેહવા ઘરઘરની કયું લહું આશ રે... વાત, ૩ સરોવર સુખ દેખી ખાવડલે કર્યું રતિ પાવે હંસ રે આપે શ્રી વીર જિન ઉપદેશ્યાં વિરવા નરક નિગોદ રે.. વાત૪
૨૩૦
સક્ઝાય સરિતા
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________
તે માટે દીયો દીક્ષાની આણા તો મેં પાઉં મોદ રે ભિક્ષા ભોજન કરતાં માંજી ગામોગામ સદાય રે... વાત૦ ૫ ભમું હું અવધૂત એકલડો તપ તપી ગાળું કાય રે શુદ્ધ દિલ સુતનું લહી કહે માડી તમને ગમે તે કર પૂત રે...વાત- ૬ માતાની આણા લહી મેઘો હરખ્યો દિલ અદ્ભત રે વીર જિનેશ્વર પાસે જઈને ચારિત્ર લીધું ઉલ્લાસ રે... વાત- ૭
ઢાળ ૪ ઉઠી ઉલટ મામસુન પરમ હરખ પૂર એ મોહ મદ મોડીને વીરજી હજીર રે, કાંઈ તું મેઘા મસ્તી કરે, ૧ મેઘ લીયે દીખડી તો શીખડી ધરે વીરની વિશ્વવંદ્ય વીરજી મેઘને તેણી વાર રે સોંપે સ્થવિર સાધુને શીખવા મુનિ આચાર રે.. વીરજી૦ ૨ પભણે રાત્રી પોરસી સઘળા અણગાર રે આવીયો તવ બારણે મેઘનો સંથાર રે... વીરજી૦ ૩ કોઈ વગાડે કુણીએ કોઈ દીએ ઠેસ રે કોઈ નડ્યો ઢીંચણે મેઘ મુનિયેસ રે... વીરજી- ૪ ચૌદ સહસ સાધુજી આવે અને જાય રે તાસ ચરણ રેખથી મેઘજી મુનિ ખેદાય રે... વીરજી ૫ પૂરવે હું આવતો સાધુ સહુ તામ રે માન દેતા બહુ મને આજ કરે છે આમ રે... વીરજી૦ ૬ વહાણે પૂછી વીરજીને જાઉં પરો હું ઘેર રે મહાનુભાવા એ મુનિઓ દોહિલો એ પેર રે... વીરજી ૭ અહો આટલી પરષદા એહને નમસ્કાર રે દૂરથી રળીયામણાં ડુંગરા નિરધાર રે... વીરજી૦ ૮ એહવે મન ચિંતવે ધારણી કિશોર રે
// સક્ઝાય સરિતા
૨૩૧
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૩૨
ન માય નયણે નિડી દોહિલો ભયે ભોર રે... વીરજી૦ ૯ શીખડી તવ માગવા વીરજી કને જાય રે
મધુર વયણે વીરજી મેઘને બોલાય રે... વીરજી૦ ૧૦
ઢાળ પ
ધારણી ઉરસર હંસલો તું ગુણમણી ખાણ મેઘા સમજી શુદ્ધવટ ચાલીયે શુભમતિ હૈયે આણ... ધારણી ૧ વચ્છ ! તું તો છે ઉત્તમવંશી સાંભળ તું અમ શીખ જગવંદ્ય ચિંતની રે પગરજે શું તુજને ચઢી રીસ....
વચ્છ ! તું તો છે. ૨ રત્નચિંતામણી પામીને કુણ ગ્રહે કાચની ગુણ ? ચક્રવર્તી પદવી રે પરિહરી દાસપણું ગ્રહે કુષ્ણ ?... વચ્છ ! તું તો છે૦ ૩
અગ્નિમાં પડવું તે ભલું પણ ન ભલું વ્રત ભંગ જીવિત જલબિંદુ જેહવું સુપન સરિખો રે રંગ...
વચ્છ ! તું તો છે૦ ૪
ત્રીજે ભવે વચ્છ તું હતો વૈતાઢ્યગિરિમાં હાથણી સહસ્રનો રે ધણી ધોળો ષટ દંતો ગજરાજ...
વચ્છ ! તું તો છે ૫ એકદા ગ્રીષ્મે ત્યાંહી
સુમેરૂપ્રભ નામે તું હતો દવ બળતો અતિ તરસ્યો હું ગયો એક સરોવર માંહિ...
વચ્છ ! તું તો છે ૬
નીર ન પામ્યો તિહાં કને અલ્પ જળ બહુ ટૂંક તિહાં પૂરવ વેરી ગજે હણીયો તું
નિઃશંક
વચ્છ ! તું તો છે૦ ૭
છેક થયો તું રે જાજરો પીડા ખમી દિન સાત વરસ એકસો વીસનું ભોગવી આયુ સુજાત...
વચ્છ ! તું તો છે૦ ૮
સજ્ઝાય સરિતા
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચ્યવી વળી તું વિધ્યાચળે એતો કરત અવાજ સાતસો હાથણીનો ધણી થયો ચઉદંતો ગજરાજ...
વચ્છ ! તું તો છે૦ ૯
ઢાળ ક
એક દિન દવ બળતો બહુ દેખી જંગલ માંહિ
જાતિ સમરણ ઉપન્યું તેહ ગજને હો ત્યાંહિ... દદુ:ખ૦ ૧ દવદુ:ખ દેખી રે પાછલું વર્ષાઋતુ થઈ જાય
હાથણી સહિત તે હાથીયે ઉદ્યમે આયો હો ત્યાંહિ... દવદુ:ખ૦ ૨ વર્ષાઋતુને તે સમે આદિ મધ્ય અંતરાઈ
વન ઢુંઢીને રે કીધેલું માંડલું જોજન ત્યાંહિ... દદુ: ખ૦ ૩ વર્ષા વીતીરે એકદા વ્યાપ્યો દવ વિકરાળ
વેગે જવાળા રે વાળતો દહતો મહા તરૢ ડાળ... દદુ:ખ૦ ૪ દવથી ડરતો રે તું તદા માંડલું કર્યું તે હો જ્યાંહિ
હાથણી સાથે રે વેગણું આવી તું રહ્યો ત્યાંહિ... દદુ:ખ૦ ૫ દવ બળીયા સબ જંગલી આવી વસિયા હો ત્યાંહિ
એક સસલો તિહાં બાપડો ન લહે ઠામજ ક્યાંહિ... દદુ:ખ૦ ૬ એહવે કાન ખંજોળવા ઉપાડ્યો તિહાં પાય
દુઃખ૦
સસલો આલીને તિહાં રહ્યો રાંક સહી જીવરાય... દદુ:ખ૦ ૭ તો પાછો પગ મૂકતો જાણી સસલો સુકુ માલ જીવદયાને કારણે રાખ્યો પગ અંતરાલ... અઢી દિવસે તે દવ શમ્યો સાથી સહુ ગયા છોડી તારા પગ તળે જે સસો તે પણ ગયો એક મોરી... દદુ:ખ૦ ૯ ઠવે પગ હેઠો જે હવે ગબડી પડ્યો હું તામ
ત્રણ દિન પીડા તે સહી અંતે શુભ પરિણામ... દદુ:ખ૦ ૧૦ સો વરસનું રે આઉભું ભોગવી શ્રેણીક ગેહ
ધારણી ઉરે રે ઉપન્યો મેઘા ! તું જીવ તેહ... દદુ:ખ૦ ૧૧ પૂર્વભવે જીવદયા પાળી તે અંગ દુ:ખ ખમ્યું તેમ
સજ્ઝાય સરિતા
૮
૨૩૩
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઋષિ પગરજ લાગી તેહથી ખેદાણો ઈહાં કેમ ?... દવદુ:ખ૦ ૧૨ વયણ સુણી એમ વીરનાં મેઘો કરે ઉહાપોહ જાતિ સમરણ પામીને વરને પ્રણમ્યો તેહ... દવદુઃખ૦ ૧૩ ધન ધન તું જિન વીરજી ચિદાનંદ રવિચંદ ત્યાંહિ ઉવટે જાતાં રે મુજને આપ્યો મારગમાંહિ... દવદુ:ખ૦ ૧૪ તું ખરો ધર્મનો સારથી દેવ ! હવે હું નિત્યમેવ જગવંદ્ય એ સહુ સાધુની શી ધરૂં પગરજ હેવ... દવદુ:ખ૦ ૧૫ હવે પછી મેં એક નયનની કરવી સારસંભાળ ન કરૂં સાર એ અંગની અભિગ્રહ કરું છું કૃપાલ... દવદુ:ખ૦ ૧૬ ફિર વીરજી કને મેઘજી લેઈ સંયમ સાર તપી દસ્તર તપ દેહડી પાળી વરસાં હો બાર... દવદુ:ખ૦ ૧૭ અનુત્તર વિજય વિમાનમાં તે થયો દેવ અનૂપ શ્રી વૃદ્ધિસાગર સૂરિજી જાગે તપગચ્છ ભૂપ... દવદુખ૦ ૧૮ રાજે તે સહુના રાજમાં જિનસાગર કવિરાય શિષ્ય જયસાગર સાધુના પ્રેમે પ્રણયું રે પાય.. દવદુઃખ૦ ૧૯
૧૨૪. મેતારક મુનિની સાચો (૧) ધન ધન મેતારજ મુનિ જેણે સંયમ લીધો જીવદયાને કારણે તેણે કોપ ન કીધો... ધનધન. ૧ માસખમણને પારણે ગોચરીયે જાય સોવનકાર તણે ઘરે પહોંત્યા મુનિરાય... ધનધન ૨ સોવન જવ શ્રેણીકતણા ઋષિ પાસે મૂકી ઘર ભીતર તે નર ગયો એક વાત ન ચૂકી... ધનધન૦ ૩ જવ સઘળાં પંખી ગળે મુનિવર તે દેખે જબ સોની બહાર આવીયો જવ તિહાં ન દેખે... ધનધન૪ કહો મુનિવર જવ કિહાં ગયા કહોને કોણે લીધા ? મુનિ ઉત્તર આપે નહિં તવ ચપેટા દીધા... ધનધન ૫ મુનિવર ઉપશમ રસ ભય પંખી નામ ન ભાખે
૨૩૪
સક્ઝાય સરિતા
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________
કોપ ધરીને સોની ઈમ કહે જવલા છે તુમ પાસે... ધનધન૦ ૬ જવ ચોર્યા રાજાતણા તું તો મોટો ચોર આળા ચર્મ તણે કરી બાંધ્યો મસ્તકે દોર... ધનધન૭ નેત્રયુગલની વેદના તિણે નીકળીયા તત્કાળ કેવલજ્ઞાન તે નિર્મલું પાણી કીધો કાળ... ધનધન૦ ૮. શીવનગરીમાં જઈ પહોંચ્યો એહવો સાધુ સુજાણ ગુણવંતના ગુણ જે જપે તસ ઘર કોડી કલ્યાણ... ધનધન, ૯ નવકન્યા તેણે તજી તજી કંચન કોડી નવ પૂરવધર વીરના પ્રણમું બે કર જોડી... ધનધન. ૧૦ સિંહ તણી પર આદરી સિહની પરે શૂરો સંયમ પાળી શિવ લહી જશ જગમેં પૂરો... ધનધન૦ ૧૧ ભારી કાષ્ઠની બાઈ તિહાં ઉચેથી નાખે ધડકી પંખીએ જવ વમ્યા તે દેખી આંખે... ધનધન) ૧૨ તવ સોની મન ચિંતવે કીધું ખોટું કામ વાત રાજા જો જાણશે તો ટાળશે ઠામ... ધનધન. ૧૩ તવ તે મનમાં ચિંતવી ભયથી જિન હાથે સોવન કાર દીક્ષા લીયે નિજ કુટુંબ જ સાથે... ધનધન૦ ૧૪ શ્રી કનકવિજય વાચકવરૂ શીસ જંપે રામ સાધુ તણાં ગુણ ગાવતાં લહીએ ઉત્તમ ઠામ... ધનધન. ૧૫
• ૧૨૫. મેતારક મુનિની સઝાયો (૨) અમદમ ગુણના આગરુજી રે, પંચ મહાવ્રત ધાર, માસક્ષમણને પારણેજી, રાજગૃહી નગરી મોઝાર;
મેતારજી મુનિવર ધન ધન તુમ અવતાર. ૧ સોનીને ઘેર આવીયાજી, મેતારજ ઋષિરાય; જવલા ઘડતો ઉઠીયો, વંદે મુનિના પાય. મેતારજ૦ ૨ આજ ફલ્યો ઘર આંગણેજી, વિણ કાળે સહકાર;
સાય સરિતા
૨૩૫
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________
લ્યો ભિક્ષા છે સુઝતીજી, મોદકતણો એ આહારા. મેતારજ૦ ૩ ક્રૌંચ જીવ જવલા ચણ્યોજી, વહોરી વલ્યા ઋષિરાય;
સોની મન શકા થઈ જી, સાધુ તણા એ કાજ. મેતારજ૦ ૪ રીસ કરી ઋષિને કહેજી, દ્યો જવલા મુજ આજ;
વાધર શિર્ષે વીંટીયુંજી, તડકે રાખ્યા મુનિરાજ. મેતારજ૦ ૫ ફટ ફટ ફૂટે હાડકાંજી ટ તૂટે છે ચામ; સોનીડે પરિષહ દીયોજી, મુનિ રાખ્યો મન ઠામ. મેતારજી૦ ૬
એવા પણ મોટા યતિજી, મન ન આણે રે રોષ;
આતમ નિદે આપણોજી, સોનીનો શો દોષ. મેતારજ૦ ૭
ગજસુકુમાલ સંતાપીયાજી, બાંધી માટીની પાળ; ખેર અંગારા શિરે ધર્માજી, મુગતે ગયા તત્કાળ. મેતાર૭૦ ૮
વાઘણે શરીર વલુરીયું જી, સાધુ સુકોશલ સાર;
કેવલ લહી મુગતે ગયાજી, ઈમ અરણિક અણગાર. મેતાર૭૦ ૯
પાપી પાલકે પીલીયાજી, ખંધકસૂરિના રે શિષ્ય;
અંબડ યેલા સાતશેંજી, નમો નમો તે નિશદિન. મેતારજ૦ ૧૦
એવા ઋષિ સંભારતાજી, મેતારજ ઋષિરાય;
અંતગડ હુઓ કેવલીજી, વંદે મુનિના પાય. મેતારજ૦ ૧૧
ભારી કાષ્ઠની સ્ત્રીએ તિહાંજી, લાવી નાંખી તેણીવાર; ધબકે પંખી જાગીચોજી, જવલા કાઢયા તેણે સાર. મેતારજ૦ ૧૨
દેખી જવલા વિષ્ટામાં, મન લાજ્યો સોનાર; ઓઘો મુહપત્તિ સાધુનાજી, લેઈ થયો અણગાર. મેતારજ૦ ૧૩
આતમ તાર્યો આપણોજી, સ્થિર કરી મન વચ કાય;
રાજવિજય રંગે ભણેજી, સાધુ તણી એ સજઝાય. મેતારજ૦ ૧૪
૨૩૬
સજ્ઝાય સરિતા
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨૬. (ક) મેતારજ મુનિની સજ્ઝાયો (૩)
વીર જિનેશ્વર ચરણ સરોરૂહ, પ્રણમી નિજ મન ભાવે, મેતારજ મુનિવર ગુણ ગાતાં, શિવરમણી સુખ આવે; મહાયશ ! મેતારજ મુનિવંદો, ગયણાંગણ જિનચંદો. મ૦૧ નયરી રાજગૃહીનો વાસી, વ્યવહારી સુત સાર, દેવતણે પ્રતિબોધે લીધો, દુષ્કર મહાવ્રત ભાર. મ૦ ૨ મન શુદ્ધે ચિત્ત ચોખે ચાલે, પાળે પંચાચાર, પંચ સમિતિ ત્રણ ગુમિ વિરાજિત, દર્શવિધ યતિધર્મ. મ૦ ૩ બેતાલીશ દોષે કરી વર્જિત, દેહ ધારણ લે આહાર, ગોચરીયે વિચરતો એક દિન, આવે ઘરે સોનાર. ૫૦ ૪
સોની મુનિ સામો તે આવી, વંદી ઘરમાંહિ જાવે, અશનાદિક દેવાને કાજે, મને ભલી ભાવના ભાવે. મ૦ ૫
એહવે પૂરવ ભવ કોઈ વૈરી, કૌચ જીવ થઈ આવે, જવ સોનાના શ્રેણિક કાજે, કીધા તે ચણી જાવે. મ૦ ૬
હવે સોનાર આવી વ્હોરાવે, રાખી નિજ મન નિષ્કામ, વ્હોરી મુનિ પાછો જબ વલીયો, તવ નવિ દેખે તામ. મ૦ ૭
પાછો મુનિ તેડીને પૂછે, જવ નવ દીસે ભાઈ, મુનિ મુખથી લવલેશ ન ભાખે, જીવદયા ચિત્ત ધ્યાયી. મ૦ ૮
રીસ તણે વશ મુનિને સારી, વાધર વીટયું માથે, તડકે બેસાડે તે પાપી, વળી તર્જન કરે હાથે. મ૦ ૯
મુનિ મનમાંહિ રોષ ન લાવે, અહિયાસી નિજ કર્મ, સહે વેદન ભેદન શિર કેરી, તોડે નિકાચિત કર્મ. મ૦ ૧૦
ઘનઘાતિ કર્મને ચૂરી, સારી આતમ કાજ, કેવલ પામી મુકતે પહોંચ્યા, નમીયે એ મુનિરાજ. મ૦ ૧૧
સજ્ઝાય સરિતા
૨૩૭
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________
એહવે કઠીયારો કોઈ આવી, નાંખે કાઠી ભારો; શબ્દ સુણી જવ જીવે વમીયા, તે દેખે સોનાર. મ. ૧૨ ચિંતે વીરજિનેશ્વર કહેશે, વાત સકલ વિસ્તાર, તો છુટું જો સંયમ લેઉ, વલી પામું ભવપાર. મ૦ ૧૩ શ્રેણિકનો ભય મનમાં આણી, જાણી અથિર ધન કાય, સંયમ લેઈ સહુ જન સાથે, પાળી સદ્ગતિ જાય. મ૦ ૧૪ પંડિત જયવિજય કેરો, મેરૂ નમે ઋષિરાય,
એહવા મહા મુનિવરને નામે, લહીયે અવિચલ રાજ. મ. ૧૫ ૧૨. (ખ) શ્રી યશોવિજય મહોપાધ્યાયની સઝાય (ઢાળ-૪)
ઢાળ-૧ પ્રણમી સરસ્વતી સામિનીજી, સુગુરુનો લહી સુપસાય શ્રી યશોવિજય વાચક તણાજી, ગાઈશું ગુણસમુદાય ગુણવંતા રે મુનિવર ! ધન તુમ જ્ઞાન પ્રકાશ... ૧ વાદી વચન કસણે (સરાણે) ચઢયોજી, તુજ શ્રુત સુરમણિ ખાસ બોધિવૃદ્ધિ-હેતે કરેજ, બુધજન તસ અભ્યાસ. ગુ. ૨ સકલ મુનીસર સેહરોઇ, અનુપમ આગમ જાણ કુમત-ઉત્થાપક એ જયોજી, વાચક કુલમાં રે ભાણ... ગુ૦ ૩ પ્રભવાદિક શ્રુતકેવલીજી, આગે હુઆ ષટું જેમ કલિમાંહી જોતાં થકા છે, એ પણ મૃતધર તેમ... ગુ. ૪ જસ વાદ્ધપક શાસનેજી, સ્વસમય પરમત દક્ષ પહોંચે નહિ કોઈ એહનેજી, સુગુણ અનેરા શત લક્ષ... ગુ. ૫ કૂર્ચાલી શારદ તણોજી, બિરુદ ધરે સુવિહિત બાલપણે આલાપે જિણેજી, લીધો વિદશગુરુ જીત... ગુ. ૬ ગુજરધરમંડણ અOજી, નામે કનોડું વર ગામ તિહાં હુઓ વ્યવહારિયોજી, નારાયણ એહવે નામ.. ગુ૦ ૭ તસ ધરણી સોભાગદેજ, તસ નંદન ગુણવંત
રક
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________
લઘુ પણ બુદ્ધે આગલોજી, નામે કુમર જસવંત... ગુ૦ ૮ સંવત સોળ અઠયાસિયેજી, રહી કુણઘેર ચોમાસ
શ્રી નયવિજય પંડિતવરુજી, આવ્યા કનોડે ઉલ્લાસ... ગુ૦ ૯ માતા પુત્રસ્યું સાધુનાજી, વાંદી ચરણ સુવિલાસ સુગુરુ ધર્મ ઉપદેશથીજી, પામી વયરાગ પ્રકાશ... ગુ૦ ૧૦ અણહિલપુર પાટણે જઈજી, લે ગુરુપાસે ચારિત્ર યશોવિજય એહવી કરીજી, પાપના નામની તત્ર... ગુ૦ ૧૧ પદમસીહ બીજો વળીજી, તસ બાંધવ ગુણવંત તેહ પ્રસંગે પ્રેરિયોજી, તે પણ થયો વ્રતવંત... ગુ૦ ૧૨ વિજયદેવ ગુરુ હાથનીજી, વડી દીક્ષા હુઈ ખાસ બિહુને સોળઅઠયાસિયેજી, કરતા યોગ અભ્યાસ... ગુ૦ ૧૩ સામાયિક આદે ભણ્યાજી, શ્રી જસ ગુરુમુખે આપ સાકરદલમાં મિષ્ટતાજી, તિમ રહી મતિ શ્રુત વ્યાપ... ગુ૦ ૧૪ સંવત સોળ નવાણું એજી, રાજનગરમાં સુજ્ઞાન સાધે સામે સંઘનીજી, અષ્ટ મહા અવધાન... ગુ૦ ૧૫ ધનજી સૂરા તિસેજી, વીનવિ ગુરુને એમ યોગ્ય પાત્ર વિદ્યા તણુંજી, થાસ્ય એ બીજો હેમ... ગુ૦ ૧૬ જો કાસી જઈ અભ્યસેજી, ષટ દર્શનના ગ્રંથ
સા
કરી દેખાડે ઉજવુંજી, કામ પડયે જિનપંથ... ગુ૦ ૧૭ વચન સુણી સુહગુરુ ભણેજી, કાર્ય એહ ધનને અધીન
મિથ્યામતિ વિણ સ્વારથેજી, નાયે જિનશાસ્ત્ર નવીન... ગુ૦ ૧૮ નાણીના ગુણ બોલતાંજી, હુઈ રસનાની ચોષ(ખ) સુજસવેલી સુણતા સઘેજી, કાંતિ સકલ ગુણ પોષ... ગુ૦ ૧૯
ઢાળ ૨
ધનજી સૂરા સાહ, વચન ગુરુનું સુણી હો લાલ
વચન ગુરુનું સુણી
આણી મન ઉત્સાહ, કહે ઈમ તે ગુણી, હો લાલ
સાય સરિતા
૨૩૯
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________
કહે ઈતે ગુણી દોઈ સહસ દીનાર, રજતના ખરચર્યું હો લાલ, રજતના પંડિતને વારંવાર, તથાવિધિ અરચણ્યું હો લાલ, તથાવિધિ. ૧ છે મુજ એવી ચાહ, ભણાવો તે ભણી હો લાલ, ભણાવો૦ ઈમ સુણી કાશીનો રાહ, ગ્રહ ગુરુ દિનમણી હો લાલ, ગ્રહે હૂંડી કરી ગુરુરાય, ભગતિ ગુણ અટકલી હો લાલ, ભગતિ ભગતિ પાછલથી સહાય, કરવા મોકલી હો લાલ, કરેવા૦ ૨ કાશી દેશ મઝાર, પુરી વારાણસી હો લાલ, પુરી, ક્ષેત્ર તણો ગુણ ધારિ, જિહાં સરસ્વતી વસી હો લાલ, જિહાં તાર્કિક કુલ માર્તડ, આચારજ ભટ્ટનો હો લાલ, આચારજ જાણે રહસ્ય અખંડ, તે દર્શન જો હો લાલ, તે૦ ૩ ભટ્ટાચારજ પાસ, ભણે શિષ્ય સાતસે હો લાલ, ભણે૦ મીમાંસાદિ અભ્યાસ, કરે વિદ્યારસે હો લાલ, કરે. તે પાસે જસ આપ, ભણે પ્રકરણ ઘણાં હો લાલ, ભણે ન્યાયમીમાંસાલાપ, સુગત જૈમિનિ તણાં હો લાલ, સુગત) ૪ વૈશેષિક સિદ્ધાંત, ભણ્યાં ચિંતામણિ હો લાલ, ભણ્યાં. વાદિ-ઘટા દુદા વિબુધચૂડામણી હો લાલ, વિબુધ સાંખ્ય પ્રભાકર ભટ્ટ, મતાંતર સૂત્રણા હો લાલ, મતાંતર૦ ધારે મહા દુરઘટ્ટ, જિનાગમ-મંત્રણા હો લાલ, જિનાગમ૦ ૫ પંડિતને દે આપ, રૂપૈયો દિન પ્રતિ હો લાલ રૂપૈયો. પઠન મહારસ વ્યાપ, ભણે જસ શુભમતિ હો લાલ ભણે તીને વરસ લગી પાઠ, કરે અતિ અભ્યાસી હો લાલ. કરે. સંન્યાસી કરી ઠાઠ, આવ્યો એહવે ઘસી હો લાલ. આવ્યો. ૬ તેહસું માંડ્યો વાદ, સકલ જન પેખતાં હો લાલ. સકલ૦ નાઠો તજિ ઉન્માદ, સંન્યાસી દેખતા હો લાલ સંન્યાસી પંચ શબ્દ નીશાણ, ધુરંતિ ઈજતિ હો લાલ. ધુરંતિ આવ્યા જસ બુધ-રાણ, નિજાવાસે તિતિ હો લાલ. નિજા) ૭ વારાણસી શ્રી પાસ, તણી કીધી થઈ હો લાલ તણી
૨૪૦
સઝાય સરિતા
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________
ન્યાયવિશારદ તાસ, મહાનિરતિ થઈ હો લાલ મહાકાશીથી બુધરાય, વિહુ વરષાંતરે હો લાલ, વિહુ તાર્કિક નામ ધરાય, આવ્યા પુર આગરે હો લાલ આવ્યા૮ ન્યાયાચાર્યની પાસે, બુધ વલિ આગરે હો લાલ બુધ કીધો શાસ્ત્ર અભ્યાસ, વિશેષથી આદરે હો લાલ વિશેષ૦ ચ્ચાર વર્ષ પર્વત, રહી અવગાહિયા હો લાલ રહી૦ કર્કશ તર્ક સિદ્ધાંત, પ્રમાણ પ્રવાહિયા હો લાલ પ્રજાણ૦ ૯ આગરાયે સંઘ સાર, રૂપૈયા સાતસે હો લાલ રૂપૈયા મૂકે કરી મનુહાર, આગે જસને રસેં હો લાલ આગે૦ પાઠાં પુસ્તક તાસ, કરાય ઉમંગમ્યું હો લાલ કરાય૦ છાત્રોને સવિલાસ, સમપ્ય રંગમ્યું હો લાલ સમસ્ય૦ ૧૦ દુર્દમ વાદી વાદ, પરે પરે જીપતા હો લાલ પરે, આવ્યા અમદાવાદ, વિદ્યાએ દીપતા હો લાલ. વિદ્યાએ ઈણપરિ સુજસની વેલી, સદા ભણસ્પે જિકે હો લાલ. સદા, કાંતિ મહારંગ રેલિ, સહી લહિત્યે તિકે હો લાલ સહી. ૧૧
ઢાળ ૩. કાશીથી પાઉધારે શ્રી ગુરુજી ઈહાંજી, છતી દિશિદિશિ વાદ ન્યાયવિશારદ બિરૂદ ધરે વડો જી, આગે તૂર નિનાદ... ૧ યાલો સાહેલી હે ! સુગુરુને વાંદરાજી, ઈમ કહે ગૌરી વેણ શાસનદીપક શ્રી પંડિતવરુજી, જોવા તરસે નેણ. ચાલો૦ ૨ ભટ ચડ વાદી વિબુધે વીંટિયોજી, તારાઈ જિમ ચંદ ભવિક ચકોર ઉલ્લાસન દીપતોજી, વાદી-ગરુડ ગોવિંદ. ચાલો૦ ૩ વાચક ચારણ ગણિ સલહી જતાજી, વીંટ્યા સંઘ સમગ્ર નાગપુરીય સરાહૈ પધારીયા જી, લેતા અર્થ ઉદગ્ર. ચાલો૦ ૪ કરતિ પસરી દિશિદિશિ ઊજલીજી, વિબુધતણી અસમાન રાજસભામાં કરતાં વર્ણનાજી, નિસર્ણ મહાબતખાન. ચાલો૦ ૫ ગુજજરપતિને ભૂંસ હુઈ ખરીજી, જોવા વિદ્યાવાન
// સઝાય સરિતા
૨૪૧
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________
તાસ કથનથી જસ સાધે વલીજી, અષ્ટાદશ અવધાન. ચાલો૦ ૬ પેખી જ્ઞાની ખાન ખુશી થયાજી, બુદ્ધિ વખાણે નવાબ આડંબરપું વાજિંત્ર વાજતેંજી, આવું સ્થાનક આપ. ચાલો૦ ૭ શ્રી જિનશાસન ઉન્નતિ તો થઈજી, વાધી તપગચ્છ-શોભા ગચ્છ ચોરાસીમાં સહુ ઈમ કહેજી, એ પંડિત અક્ષોભ ચાલો૦ ૮ સંઘ સકલ મિલિ શ્રી વિજયદેવને, અરજ કરે કર જોડી ‘બહુશ્રુત એ લાયક ચઉથે પદેજી, કુણ કરે એહની હોડિ !” ચાલો૦ ૯ ગચ્છ પતિ લાયક એહવું જાણીનેજી, ધારે મનમાં આપ પંડિતજીથાનક તપ વિધિસ્યું આદરેજી, છેદણ ભાવ સંતાપ. ચાલો૦ ૧૦ ભીના મારગ શુદ્ધ સંવેગનેજી, ચઢે સંયમ ચોષ(ખ) જયસોમાદિક પંડિત-મંડલીજી, સેવે ચરણ અદોષ ચાલો. ૧૧ ઓલી તપ આરાધ્યું વિધિ થકીજી, તસ ફલ કરતલે કીધ વાચક પદવી સતર અઢારમાંજી, શ્રી વિજયપ્રભ દીધ. ચાલો૦ ૧૨ વાચકજી જસ નામી જગમાંહે જયોજી, સુરગુરુનો અવતાર સુજસવેલિ ઈમ સુણતાં સંપજે, કાંતિ સદા જયકાર. ચાલો૦ ૧૩
ઢાળ ૪ શ્રી યશોવિજય વાચકતણા, હું તો ન લહું ગુણ વિસ્તારો રે ગંગાજલ કણિકાથકી, એહના અધિક અ ઉપચારો રે. શ્રી... ૧ વચન રચન સ્યાદ્વાદનાં, નય નિગમ અગમ ગંભીરો રે ઉપનિષદા જિમ વેદની, જસ કઠિન લહે કોઈ ધીરો રે. શ્રી.... ૨ શીતલપરમાનંદિની, શુચિ વિમલસ્વરૂપા સાચી રે જેહની રચના ચંદ્રિકા, રસિયા જન સેવે રાચી રે. શ્રી... ૩ લઘુ બાંધવ હરિભદ્રનો, કલિયુગમાં એ થયો બીજો રે છતાં યથાર્થ ગુણ સુણી, કવિયણ બુધ કો મત ખીજો રે. શ્રી... ૪ સત્તર ત્રયાલિ ચોમાસું રહ્યાં, પાઠક નગર ડભોઈ રે તિહાં સુરપદવી અણુસરી, અણસણ કરી પાતક ધોઈ રે. શ્રી... ૫ શીત તલાઈ પાખતી, તિહાં ભૂભ આ છે સસબૂરો રે
૨૪૨
સક્ઝાય સરિતા
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________
તે માંહિથી ધ્વનિ ન્યાયની, પ્રગટે નિજ દિવસિ પૂરો રે. શ્રી... ૬ સંવેગી શિરસેહરો, જ્ઞાન રયણનો દરિયો રે પરમત-તિમિર ઉછેદવા, એ તો બાલારૂપ દિન કરીઓ રે. શ્રી... ७ શ્રી પાટણનાં સંઘનો લહી, અતિ આગ્રહ સુવિશેષે રે શોભાવી ગુણફુલડે ઈમ સુજસવેલી મેં લેષિ (ખ) રે. શ્રી... ૮ ઉત્તમ ગુણ ઉભાવતાં, મેં પાવન કીધી હાં રે કાંતિ કહે જસ વેલડી, સુણતાં હુઈ ધન ધન દીહા રે. શ્રી... ૯
૧૨૭. રત્નમાલાના ૫ બાંધવની સજ્ઝાય રત્નવતી નગરી ભલી તિહાં રાજા નયસાર રે રણમાલાના રૂઅડાં પાંચ બાંધવ ગુણ ભંડાર રે... પાંચ બાંધવ ગુણભંડાર મહામુતિ વાંદતાં સુખ થાય રે સવિ દુ:ખ જાય મહામુતિ વાંદતાં... ભગિની ગિનીપતિ ભણી આવ્યાં તે મિલવાને હેત રે એક દિન ગણધર વાંદવા પહોંચ્યા તે સયણ સમેત રે... પહોંત્યા૦ મહામુનિ ૨ ભવ પાછલા દૃઢ નૃપતિનાં શ્રીદેવી અંગજ હોય રે ઉદ્યાને રમવા ગયા ચારણમુનિ મલ્યા દોય રે...
ચારણ૦ મહામુનિ૦ ૩
ધર્મસુણી ઘેર આવતાં વિજળીવિઘ્ને લહ્યા અંત રે શુભ ધ્યાને મરી સાતે હુઆ સૌધર્મે સુરવર કંત રે... સૌધર્મે૰ મહામુનિ૦ ૪
તિહાંથી ચ્યવી તુમે નિપન્યા સંપ્રતિ સંબંધી સાત રે જાતિસમરણ પામીચા નિસુણી પૂરવ અવદાત રે... નિસુણી મહામુનિ ૫ તન-ધન-જોબન જીવિત એ ચપલા પેરે ચલ ભાવ રે તિહાં સ્થિર જિનવર ધર્મ છે ભવજલધિ તારણ વડનાવ રે...
ભવ૦ મહામુનિ ૬
સજ્ઝાય સરિતા
૨૪૩
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________
તિહાં કને સંયમ આદર્યો સવિ હુઆ આણી મન નેહ રે શમ દમ સુધા સંયમી ગુણવંતા મુનિવર તેહ રે...
-- ગુણવંતા. મહામુનિ. ૭ મા ખમણ અભિગ્રહ ધરી વાંધા સીમંધર સ્વામી રે વિચરે જિનવર સાથનું શ્રુતધર થયા તે અભિરામ રે..
મૃતધર૦ મહામુનિ ૮ કેવલ લહી શિવ પામસે કરી આઠ કર્મનો અંત રે અહનિશ તે આરાધીયે જ્ઞાનવિમલ મહોદયવંત રે....
જ્ઞાન૦ મહામુનિ ૯ ૧૨૮. રહનેમિને રાજીમતીની સઝાયો (૧)
દુહા રાજુલ સતી અણજાણતાં, પેઠા તે દરી માંહિ અંધારે દેખે નહીં, તેહ ઋષિને ત્યાંહિ... ૧ કાઢી વસ્ત્ર નિજ અંગથી, કરે મોકળા તેહ, નીચોવે નહીં વસ્ત્રને, મુનિવર મારગ એહ... ૨ નગ્ન દેખી નારી પ્રત્યે, કામાતુર થયો તેહ, રહનેમી ભાખે ઈસ્યું, આણી અધિક સનેહ.. ૩ ભોગ ભોગવીએ આપણે, કરીએ સફળ સંસાર, યૌવન ફરી ફરી દોહિલું, દોહિલો એ અવતાર... ૪
ઢાળ રાજીમતી ગુણવંતી બોલે પૈર્ય કછોટો વાળી કુલવંતા નર એમ ન બોલો આવે ટીલી કાળી અળગા રહેજો રે ત્રણ લોકપતિ દુહવાસે... જગબંધનના બંધવ થાઓ વળી જગશરણના શિષ્ય હજીય લગી દુબુદ્ધિ શી તુજને બિહું લોકે અજગીશ... અળગા જ સર્વજ્ઞ શિષ્ય થઈ આતમહિત જો નવિ કરશો કાંઈ તો ભમો ભવસાયર માંહિ સુલભ નહિં એ કાંઈ... અળગા ૩
અળગા .
૨૪૪
સક્ઝાય સરિતા
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવદ્રવ્ય હવે સંયતીવ્રત ખંડનને ઋષિઘાત શાસન ઉડ્ડાહક બોધિતર મૂલે અગ્નિ વરસાત... અળગા. ૪ જેહ અગંધન કુળના જાયા નાગ વગ્યું નહિ ઈચ્છે જલતી અગ્નિમાં તે પેસે તે પણ કેમ નવિ પ્રીછે... અળગા. ૫ એહ અસંયમી જીવિત કાજે વમીયા વાંછે ભોગ ધિક્ અપયશકામી તુજ રૂડો મરણ તણો સંયોગ... અળગા૦ ૬ હું ભોગરાયના કુળમાં ઉપની તું અંધક કુલ જાયો આપણો કુલ એક-એકથી દીસે સર્વ થકી સવાયો... અળગા૦ ૭ ગંધનકુલ સરિખા રખે થઈએ તેણે સંયમમાં મહાલો ઉન્મારગ ચાલીને આતમ કાં દુર્ગતિમાં ઘાલો... અળગા. ૮
જ્યાં જ્યાં કામિની દેખશો ત્યાં ત્યાં, મન જો તમારું જાશે તો વાતાહત વૃક્ષ પરે તુજ સહી મનડું ડોલાશે... અળગા. ૯ એહવા સતીના વયણ સુણીને જાગ્યો તે મહાભાગ ઉન્મારગે જાતો તેમ વાળ્યો જેમ અંકુશ નાગ... અળગા૦ ૧૦ ભોગ તણી ઈચ્છા છાંડીને પ્રભુજી પાસે આલોવે પશ્ચાતાપ કરતો મુનિવર કર્મકલંકને ધોવે... અળગા૦ ૧૧ એક વરસ છવસ્થ રહીને મુનિવર શુભ પરિણામે ઘાતી કરમનો ક્ષય કરીને કેવલજ્ઞાન તે પામે... અળગા૦ ૧૨ ધન્ય રાજમતી ધન્ય એ ઋષિજી જિણે સાર્યા નિજકાજ સમાવિજય જિન ઉત્તમ ગુરૂપદ પવ નમે મુનિરાજ... અળગા. ૧૩
૧૨૯. રહનેમિને રાજીમતીની સઝાયો (૨) નાજી-ના-નાજી છેડો નાજી, દેવરીયા મુનિવર છેડો નાઇ; સંયમ વ્રત ભાંગે છેડો નાજી, યદુકુલ દુષણ લાગે. છેડો૦ ૧ અગ્નિકુંડમાં નિજ તનુ હોમ, વચ્ચું વિષ નવિ લેવે; જે અગંધન કુલના ભોગી, તે કેમ ફરી વિષ સેવે. છેડો૦ ૨ લોક હસે ને ગુણ સવિ નિકસે, વિકસે દુર્ગતિ બારી; એમ જાણીને કહો કોણ સેવે, પ પંક પરનારી. છેડો૦ ૩ [ સક્ઝાય સરિતા
૨૪૫
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________
વળી વિશેષે સંયતિની સંગે, બોધિબીજ બળી જાવે; સાહિબ બાંધવ નામ ધરાવો, તો કેમ લાજ ન આવે. છેડો૦ ૪ મૂરખ કોઈ દહી ગુણ ચંદન, છાર કોયલા કાજે; વિષય હળાહળ પાન થકી પણ, કોણ ચિર જીવિત રાજે. છેડો૦ ૫ રાજુલ બાળા વચન રસાળા, જેમ અંકુશે સુંઢાળા, એમ થિર કરી રહનેમિ પ્રગટયા, જ્ઞાનવિમલ ગુણમાળા. છેડો૦ ૬
૧૩૦. રહનેમિને રાજીમતીની સઝાયો (૩) કાઉસ્સગ્ગ ધ્યાને મુનિ રહનેમી નામે, રહ્યા છે ગુફામાં શુભ પરિણામ રે, દેવરિયા મુનિવર ધ્યાનમાં રહેજો, ધ્યાન થકી હોય ભવનો પાર રે; દેવ, વરસાદે ભીનાં ચીવર મોકળા કરવા, રાજુલ આવ્યા તેણે ઠામ રે. દેવ૦ ૧ રૂપે રતિ રે વચ્ચે વર્જીત બાળા, દેખી ખેલાણો તેણે કામ રે; દેવ, દિલડું લોભાણું જાણી રાજુલ ભાખે, રાખો સ્થિર મન ગુણના ધામ રે.દેવ૦ ૨ જાદવ કુળમાં જિનજી નેમ નગીનો, વમન કરી છે મુજને તેણ રે; દેવ, બંધવ તેહના તમે શિવાદેવી જાય, એવડો પરંતર કારણ કેણ રે. દેવ૦ ૩ પરદારા સેવી પ્રાણી નરકમાં જાય, દુર્લભ બોધી હોય પ્રાય રે; દેવ સાધ્વી સાથે ચૂકી પાપ જે બાંધે, તેહનો છૂટકારો કદીય ન થાય રે. દેવ૦૪ અશુચિ કાયા રે મળ મૂત્રની ક્યારી, તમને કેમ લાગી એવડી પ્યારી રે; દેવ હું તે સંયમી તમે મહાવ્રત ધારી, કામે મહાવ્રત જાશો હારી; દેવ૦ ૫ ભોગ વમ્યા રે મુનિ મનથી ન ઈચ્છ, નાગ અંગધન કુલના જેમ રે; દેવ, ધિક્ કુળ નીચા થઈ નેહ નિહાળે, ન રહે સંયમ શોભા એમ રે. દેવ૦ ૬ એવા રસીલા રાજુલ વયણ સુણીને, બુઝયા રહનેમી પ્રભુજી પાસ રે; દેવ, પાપ આલોયણ કરી સંયમ લીધું, અનુક્રમે પામ્યા શિવ આવાસ રે. દેવ૦ ૭ ધન્ય ધન્ય જે નરનારી શિયળને પાળે, સમુદ્ર તર્યા સમ વ્રત છે એહરે, દેવ રુપ કહે તેહના નામથી હવે, અમ મન નિર્મળ સુંદર દેહ રે. દેવ૦ ૮
૨૪૬
સઋય સરિતા
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૧. રહનેમિને રાજીમતીની સજ્ઝાયો (૪)
રહનેમિ રાજુલ દીયર ભોજાઈ એક ગુફામાં ભેગા મળ્યા રે વસ્ત્ર વિનાની રાજીમતી દેખીને ચરણે ચતુરના ચિત્ત ચળ્યા રે... રહનેમિ૦ ૧ કહે સાંભળ-રંગીલી રાજુલ ! પ્રીત પૂરવ હમ તુમ સમી રે
પ્રીતમે પરિહરી ચરણ ધરી ડિમ કાયા સોસે કારમી રે... રહનેમિ૦ ૨ નેમ ગયા જગ વરસ લગે તબ હું તુમ ઘર નિત આવતો રે
ભોજન ભૂષણ ચીર તિલક ફળ તુમ ચિત્તરંજન લાવતો રે... રહનેમિ૦ ૩ રંભા રૂપ કુમારી મેલહી પિયુ વિના આમણ-દૂમણી રે
ઈચ્છા મુજબ તુજ પરણીને કરશું સંસારે લીલા ઘણી રે... રહનેમિ૦ ૪ તુરે પ્રભુવશ હુંરે તેરે રસ તપ કરી યૌવન વન દહો રે
ચાલો ઘર જઈ ભુક્ત ભોગી થઈ અંતે સંયમશ્રી લહો રે... રહનેમિ૦ ૫ બોલે રાજીમતી મહાસતી તવ ચીર ધીરજ અંગે ધરી રે
માતા શિવાસુત સ્વામી સહોદર પ્રભુ હાથે દીક્ષા વરી રે... રહનેમિ૦૬ કુલ લજ્જા તજી બોલત ડોલત મહાવ્રત મેરૂ માંડણી રે
ભૂષણ ચીવર ઘર રહી લીધા તે દેવર બાંધવ સમ ગણી રે... રહનેમિ૦ ૭ અગ્નિપ્રવેશ ભલું વિષ ભક્ષણ નહિં જીવવું વ્રત ભંજઈ રે ’
કેવલી નાથ નિહાલત હમ તુમ નિર્લજ્જ લાજ કિહાં ગઈ રે... રહનેમિ૦ ૮ સંસાર ભોગ રોગ સમ વમીને ઉત્તમ ફરી વંછે નહિં રે
ઉપના નાગ અગંધન ફુલના વિષ ચૂસે ન, મરણ સહી રે... રહનેમિ૦ ૯ રાજુલ વયણ અમીરસ ધારા કામ ઉત્તાપ વિ ટલ્યા રે
થિર થઈ સંજમ શ્રેણી સમાહ રહનેમિ પ્રભુને મલ્યા રે... રહનેમિ૦ ૧૦ ધ્યાન હુતાશન આતમ કંચન કેવલ લહી મુગતે ગયા રે
અગુરૂલઘુ અવગાહન ધરતાં સાદિ અનંત સુખી થયા રે... રહનેમિ૦ ૧૧ ચારસે વરસ ઘરે રહી રાજુલ પાંચસે વરસજ્જ કેવલી રે
સહજાનંદ સુખી શિવમંદિર કર્મને પરિશાટન કરી રે... રહનેમિ૦ ૧૨ ધ્યેય સ્વરૂપી ને ધ્યાને ધ્યાયક લોકોત્તર સુખ પાવશે રે
શ્રી શુભવીરના શાસન માંહે ગુણીજન દોયને ગાવશે રે... રહનેમિ૦ ૧૩
સજ્ઝાય સરિતા
૨૪૭
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૪૮
૧૩૨. રહનેમિને રાજીમતીની સજ્ઝાયો (૫) ધિક ધિક ધિક મુનિ તુમને ધિક ધિક તુમારા વેણજી ચારિત્ર તમારૂં એળે ગયું ફૂડા તમારા કે'ણજીમોહ રે ઉતારો મુનિરાજજી ૧
માત-પિતા કુળ બોળીયું બોળ્યું ચારિત્ર આજજી વિષય કારણ મોહ લાવીયા ફૂડા કૃત્યને કાજજી... મોહ રે ઉતારો મુનિરાજજી ૨
તપ-જપ કરલો છોડી દીયો રાણી રાજુલ નારજી સંસારના સુખ ભોગવો કરો સફલ અવતારજી
પ્રીતિ ધરો પ્રેમદા મુજથી ૩
મેવા ફળ-ફુલ લાવતો હું તમારા આવાસજી હોશ ધરીને લેતા તુમે તેથી થઈ બહુ આશજી... પ્રીતિ ધરો પ્રેમદા મુજથી ૪
વસ્ત્ર-ભૂષણ લીધા પ્રેમથી જાણી દેવર જાતજી વ્રત લઈને જેણે ભાંગીયા થયો નરકને પાતજી...
મોહ રે ઉતારો મુનિરાજજી પ
રૈવત નાથ નિહાળતાં તુમ હમ દોનુને આજજી નિર્લજ્જ લાજ કિહાં ગઈ ગયું જ્ઞાન મહારાજજી... મોહ રે ઉતારો મુનિરાજજી ૬
એથી અધિક કહો મુજને રાજુલ પ્રાણ આધારજી વહાલ તમારૂં નવિવિસરે સુણો રાજુલ નારજી...
પ્રીતિ ધરો પ્રેમદા મુજથી ૭
પીયુ વિણ રાજુલ એકલી જાણી તમારી દાઝજી હોશ ધરીને અમે આવતાં કરવા તુમારા કાજજી... પ્રીતિ ધરો પ્રેમદા મુજથી ૮
તારણ તંત્ર તોડી કર્યો મોહ મંત્રનો સંગજી મોક્ષ પદવી તમે ખોઈને કર્યો સંયમ ભંગજી
સજ્ઝાય સરિતા
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________
મોહ રે ઉતારો મુનિરાજજી ૯ સંસાર અસાર છોડી તમે લીધો સંયમ ભારજી ઉત્તમ પુરૂષ વંછે નહિં ફરી સંસાર અસારજી...
મોહ રે ઉતારો મુનિરાજજી ૧૦ માયા કરી જે મીલે નહિં તે મૂરખની રીત સંસારમાં શું લઈ જવું એક પૂરણ પ્રીત....
પ્રીતિ ધરો પ્રેમદા મુજથી ૧૧ કુંવારી કન્યાને કંથ કેટલા સુણ સુણ રાજુલ નારજી એકની ઉપર રાગ નવિ ઘટે કરો મુજને સ્વામી તારજી.
પ્રીતિ ધરો પ્રેમદા મુજથી ૧૨ અમીરસ મૂકી કાં પીવો નારી અવગુણ વિખ સંસારમાં સાર કાંઈ નથી ધરો સંયમ શીખ...
પ્રીતિ ધરો પ્રેમદા મુજથી ૧૩ દીક્ષા લઈ પ્રભુ પાસથી પાળો શુદ્ધ આચારજી વિષફળ ખાવા વાંછા ફરી લેવા પૃથ્વીનો ભારજી..
પ્રીતિ ધરો પ્રેમદા મુજથી ૧૪ મેં જાણ્યું રાજુલ એકલી પતિ વિના મુંઝાયજી પરણીને સુખ આપશું નહિં લેવા દઉં દક્ષાયજી..
પ્રીતિ ધરો પ્રેમદા મુજથી ૧૫ પુન્ય પ્રતાપે મેં ભેટીયા આજ કેટલે માસજી ચાલો ઘરે જઈએ આપણે કરવા ભોગ વિલાસ...
પ્રીતિ ધરો પ્રેમદા મુજથી ૧૬ બંધુ સુમારે ફરી ફરી જાણી અસ્થિર સંસારજી શ્વાનપરે ઈચ્છા કાં કરો જમવા વમન વિકારજી...
મોહ રે ઉતારો મુનિરાજજી ૧૭ થાન કહ્યો તુમ મુજને તો શો તુમથી સંસારજી દીક્ષા આપી સારી સાધવી કર્યો તુમે ઉપગારજી...
- ક્ષમા કરો મોરી માતજી ૧૮
સક્ઝાય સરિતા
૨૪૯
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૩. રામતીની સજઝાય નેમ નેમ કરતી નારી કોઈની ન ચાલી કારી રથ લીધો પાછો વાળી સાહેલી મોરી કરમે કુંવારા રહ્યા રે સાહેલી મારી...૧ મનથી તો માયા મૂકી સૂની તો દીસે છે ડેલી હવે મારૂં કોણ બેલી રે
સાહેલી મારી... ૨ ચિત્ત મારૂં ચોરી લીધું પ્રીતિથી પરવશ કીધું, દુ:ખડું તો અમને દીધું રે
સાહેલી મારી... ૩ જાઓ માં જાદવરાયા આઠ ભવની મૂકી માયા આવો શિવાદેવી જાયા રે
સાહેલી મારી... ૪ માછલી તો નીર વિણ બચે નહિં રખે ખિણ દા'ડા કેમ જાશે પીયરે રે
સાહેલી મારી... ૫ આજ તો બની ઉદાસી તુમ દરિસણ હતી પ્યાસી પરણવાની હતી આશી રે
સાહેલી મારી... ૬ જોબનીયું તો કેમ જાશે સ્વામી વિના કેમ રહેવાશે દુઃખડાં કોને કહેવાશે રે
સાહેલી મારી... ૭ જોતાં પ્રાણ જોડી મળી આઠ ભવની પ્રીતિ તોડી જોબનીયામાં ચાલ્યા છોડીરે
સાહેલી મારી.. ૮ દેહી તો દાઝે છે મારી સ્વામી તુમેં શું વિસારી તમે જીત્યા હું તો હારી રે
સાહેલી મારી... ૯ પશુડા છોડાવી દીધાં પ્રભુએ અભયદાન દીધાં ઉદાસી તો અમને કીધાં રે
સાહેલી મારી... ૧૦ રાજુલ વિચારે એવું સુખ છે સપના જેવું હવે પ્રભુ નેમ સેવું રે
સાહેલી મારી... ૧૧ મનમાં વૈરાગ્ય આણી સહસાવન ગયા ચાલી સંયમ લીધો મન ભાવી રે
સાહેલી મારી.... ૧૨ કરમનો કરી નાશ પહોંચ્યા શિવપુર વાસ રત્નવિજય કહે શાબાશ રે
સાહેલી મારી. ૧૩
૨૫૦
સક્ઝાય સરિતા
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૪. રાવણ મંદોદરીની સઝાયો (૧) સુણો મંદોદરી ! નારાયણ નમવાનું મારે નેમ છે હો રાણાજી રઘુવર કેરા ચરણો ધોઈ ધોઈ પીઓ... સુણો૦ ૧ મારે શુદ્ધ-બુદ્ધ આવી પાણી ભરે મારે નવનિધિઓ રસોઈ કરે મારે ઘેર ચાંદો-સૂરજ આવી દીવા કરે..
સુણો૨ મારે કંચન સરીખો કોટ છે મારે લંકા સરીખું રાજ્ય છે મારે બિભીષણ જેવો ભાઈ છે...
સુણો૦ ૩ મારે કોટ-કાંગરા-બારી છે દરવાજે ચોકી સારી છે મારે કંસ-કરણ બે ભાઈ છે...
સુણો૦ ૪ પણ આઉખાને અથિર જાણી તમે સાંભળજો ઉત્તમ પ્રાણી એમ બોલે મુનિ માણેક વાણી..
સુણો૦ ૫ ૧૩૫. રાવણ મંદોદરીની સઝાયો (૨) (ઢાળ-૪)
ઢાળ ૧ અહો રાણાજી ! કહ્યું માનો તો અભિમાન દૂરે ટાળીએ અહો રાણાજી ! રઘુપતિ કેરો ચરણ કમલ ધોઈ પીજીએ અહો રાણાજી ! નાના છે પણ તે નર મોટા કહેવાય છે અહો રાણાજી ! એના દર્શનથી મનોરથ સર્વ પૂરાય છે... એના દશરથ સરખા પિતા છે એની કૌશલ્યાજી માતા છે. એના લક્ષ્મણ સરીખા ભ્રાતા છે... અહો રાણાજી કહ્યું એના ભરત-શત્રુઘ્ન ભાઈ છે એને સુગ્રીવાદિ સખાઈ છે એને હનુમાન સદા સુખદાયી છે અહો રાણાજી કહ્યું
ઢાળ ૨ સુણ મંદોદરી ! નારાયણ નમવાનું મારે નેમ છે સુણ મંદોદરી ! આદિથી અંત સુધી નમવાનું મારે નેમ છે મારે કુંભકર્ણ સરીખા ભાઈ છે મારે ગઢને ફરતી ખાઈ છે મારે સવા લાખ જમાઈ છે...
સુણી મંદોદરી. ૧ મારે ગઢને કાંગરા ભારી છે મારે બેઠક તો બહુ સારી છે મારે અક્ષૌહિણી લશ્કર ભારી છે..
સુણી મંદોદરી, ૨ // સક્ઝાય સરિતા
૨૫૧
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________
મારે ઐરાવણ આકાશે વસે મારે બલભદ્ર તો પાતાલે વસે મારે રાક્ષસ બહુલા પાસે વસે...
મારે પવન વાસીદુ વાળે છે મારે જમ તો પાણી તાણે છે મારે ચંદ્ર-સૂર્ય છત્ર ધારે છે...
વિદ્યાધરની વાતો જાણીને મેં નવગ્રહ બાંધ્યા તાણીને હરી લાવ્યો છું રાઘવ રાણીને...
સુણી મંદોદરી૦ ૩
સેના ચિહું દિશિ વિસ્તરી લીધો લંકાગઢ ઘેરી...
લુંટ્યા મંદિર માળીયા લુંટી શેરી બજાર મહેલ લુંટશે સ્વામી આપણો લુંટશે મુજને આ વાર... સ્વામી ! કહું છું હું તુમ ભણી માની લેજોને આપ વારંવાર કહું હું કેટલું ? પરનારીમાં બહુ પાપ...
૨૫૨
સુણી મંદોદરી૦ ૪
સુણી મંદોદરી૦ ૫
ઢાળ ૩
કહ્યું રે માનો રાય લંકેશ્વરી સીતા શીદ લઈ આવ્યા ? સીતાના વારૂ શ્રી રામજી ઘણું રોષે ભરાયા... સ્વામી ! સીતા લાવ્યા ત્યારથી દિવસ દેખું છું ઝાંખો આપ સવારથ સાધવા ક્યાં વિષ પ્યાલો ચાખો... પેટ ચોળીને પીડા ઉભી કરી વેર મોટા શું કીધું અપયશ લીધો અતિઘણો મોત માગીને લીધું... ચોથાવ્રતની આખડી અણઈચ્છતી નારી ત્યાગ દેવ-ગુરૂની સાખે કરી તે વ્રત લઈ કેમ ભાંગ ?... (અણઈચ્છતી નારી તણો સ્વામી કીધો છે ત્યાગ તો એ વ્રતને ભાંગીને શીદ લગાડો ગુણને આગ)... નિમિત્તિએ જોષ જોયો હતો ધુર પ્રથમથી એવો સીતાના હરણે મોત પામશો સંયોગ છે તેવો... સ્વામી સ્વપ્નું મેં લહ્યું જાણે લંકામાં લાય લાગી રામચંદ્રજીએ બાણ સાંધીયું ત્યારે હું ઝબકીને જાગી... પાણીમાં પત્થરે પાજ બાંધીને રામચંદ્રજી આવ્યા લક્ષ્મણ સાથે લેઈ કરી બહુ રાજા સાથે લાવ્યા... રામચંદ્રજીના દળ થકી નગરી થઈ છે બહેરી
કહ્યું૦ ૧
કહ્યું૦ ૨
કહ્યું૦ ૩
કહ્યું ૪
કહ્યું૦ ૫
કહ્યું
કહ્યું૦ ૭
કહ્યું૦ ૮
કહ્યું૦ ૯
કહ્યું૦ ૧૦
કહ્યું૦ ૧૧
સજ્ઝાય સરિતા
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________
સ્વામી ! હું તો તુમ ભણી દુઃખ નજરે દેખું સુખ નહિં મારે તુમ તણો આગળ કેટલું ભાખું ?...
ઢાળ ૪ રાવણ કહે-સુણ મંદોદરી મત હાર તું હૈયું સોનાનું દ્વાર ને કોટ છે નહિં જીતે દશરથનું છૈયું...
કુંભકર્ણ સરિખા બાંધવા ઈંદ્રજીત સરિખા પુત્ર સમરથ સેના છે આપણી શું કરશે ? દશરથનો પુત્ર...
રાવણ કહે સુણ મંદોદરી આપણ અહંકારી છીએ લીધી વાત ન મૂકીએ પાછો પગ નિવ ભરીએ...
રાણીજી દૃઢમન રાખજો ૧
સુતો સિંહ જગાડીયો છંછેડ્યો કાળો નાગ સીતાને લંક લગાડીયો પ્રગટ્યા પૂર્વના પાપ...
મંદોદરી કહે અહંકારથી ચક્રી વાસુદેવ જેવા પસ્તાવો કરી નરકે ગયા જીવો દુ:ખ પામ્યા કે’વા...
રાણીજી દૃઢમન રાખજો ૨
રાણીજી દૃઢમન રાખજો ૩
કહ્યું૦ ૧૨
કહ્યું રે માનો મારા કંથજી ૪
હાક મારીને ઉઠીયો જા તું નજરેથી દૂર નહિં તો તને હાથે હણું જા તું રામ હજુર...
સજ્ઝાય સરિતા
બિભીષણ હે સુણો ભાઈજી સીતા જગતની માતા સત્ય શીયલથી ચૂકે નિહં જો કરો ખોટી જ વાતાં,
ભાઈ ! સીતાને દીજીયે બેન કહીને પાછી રામચંદ્રજીને હેતે કરી જગમાં વાત એ આછી...
કહ્યું રે માનો મારા કંથજી ૫
કહ્યું રે માનો મુજ બાંધવા... ૬
કહ્યું રે માનો રાય લંકાપતિ લેખ લખ્યો છે વિધાત્રે કર્મગતિ એવી વાંકડી કરો છો ખોટી જ વાતો...
કહ્યું રે માનો મારા કંથજી ૭
કહ્યું રે માનો મારા કંથજી ૮
૨૫૩
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________
કહ્યું ન માન્યું રાજા રાવણે ૯ બિભીષણ ત્યાંથી ચાલીયો આવ્યો રામની પાસ વિગત સર્વ સંભળાવીને રહ્યો રામની પાસ...
કહ્યું ન માન્યું રાજા રાવણે ૧૦ કિન્કંધાથી લશ્કર ઉપડ્યું આવ્યું લંકામાંય છ માસ લગી બન્ને ઝૂઝીયા સામ સામા લશ્કર ત્યાંય...
કહ્યું ન માન્યું રાજા રાવણે ૧૧ દલ લશ્કર લેઈ કરી રાવણ થયો હજુર લડતાં લક્ષ્મણે મારીયો પહોત્યો નરક મોઝાર...
કહ્યું ન માન્યું રાજા રાવણે ૧૨ બિભીષણને રાજ્ય સોંપી કરી સીતા ઘેર લઈ આવ્યા અયોધ્યામાં હર્ષ વધામણી સીતાને મોતીડે વધાવ્યા...
ધન ધન સીતા મહાસતી ૧૩ ધન્ય ધન્ય સીતા મહાસતી જેણે શીયલને રાખ્યું સંયમ લેઈ સ્વર્ગે ગયા એમ જ્ઞાનીએ ભાખ્યું...
ધન ધન સીતા મહાસતી ૧૪ તપગચ્છ વિજય સેનસૂરિ વિમલહર્ષ ઉવક્ઝાયા તસ શિષ્ય મુનિ પ્રેમવિજયે સતી સીતાના ગુણ ગાયા...
ધન ધન સીતા મહાસતી ૧૫ ૧૩૬. રૂકમણીની સઝાયો (૧) વિચરંતા ગામોગામ, નેમિજિનેશ્વર સ્વામ; આ છે લાલ, નયરી, દારામતિ આવિયા જી. ૧ વનપાલક સુખદાય, દીયે વધામણી આય; આછે લાલ, નેમિ નિણંદ પધારીયા. ૨ કૃણાદિક નરનાર, સહુ મલી પર્ષદાબાર; આ છે લાલ, નેમિ વંદન તિહાં આવિયા જી. ૩ દેશના દીએ જિનરાય, આવે સહુને દાય; આ છે લાલ, રૂક્ષ્મણી પૂછે શ્રી નેમને જી, ૪
૨૫૪
સક્ઝાય સરિતા
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________
પુત્રને મહારે વિયોગ, શ્યો હશે કર્મ સંયોગ; આ છે લાલ, ભગવંત ! મુજને તે કહો જી. ૫ તવ ભાખે ભગવંત, પૂરવભવ વિરતંત; આ છે લાલ, કીધાં કર્મ ન છૂટીયે . ૬ પૂરવભવ કોઈવાર, તું હતી નૃપની નાર; આ છે લાલ, ઉપવન રમવા સંચર્યા જી. ૭ ફરતા વન મોઝાર, દીઠો એક સહકાર; આ છે લાલ, મોરલી વિયાણી તિહાં કણે છે. ૮ સાથે હતો તુમ નાથ, ઈડા ઝાલ્યા હાથ; આ છે લાલ, કુંકુમ વરણાં તે થયાં છે. ૯ નવિ ઓળખે તિહાં મોર, કરવા લાગી શોર; આ છે લાલ, સોળઘડી નવિ સેવિયાં છે. ૧૦ તિણ અવસર ઘમઘોર, મોરલી કરે છે શોર; આ છે લાલ, ચિહુ દિશિ ચમકે વિજળી છે. ૧૧ પછી લુઇયો તિહાં મેહ, ઈડા ધોવાણા તેહ; આ છે લાલ, સોળ ઘડી પછી સેવિયાં છે. ૧૨ હસતાં તે બાંધ્યા કર્મ. નવિ ઓળખ્યો જિનધર્મ; આ છે લાલ, રોતા ન છૂટે પ્રાણિયાં છે. ૧૩ તિહાં બાંધ્યો અંતરાય, ભાખે શ્રી જિનરાય; આ છે લાલ, સોળ ઘડીના વર્ષ સોળ થયાં છે. ૧૪ દેશના સુણી અભિરામ, રૂક્ષ્મણી રાણી તામ; આ છે લાલ, શુદ્ધો સંયમ આદર્યો છે. ૧૫ સ્થિર કરી મન વચ કાય, કેવળબાણ ઉપાય; આ છે લાલ, કર્મ ખપાવી મુગતે ગયાં છે. ૧૬ તેહનો છે અધિકાર, અંતગડ સૂત્ર મોઝાર; આ છે લાલ, રાજ વિજય રંગે ભણે છે. ૧૭
[ સક્ઝાય સરિતા
૨૫૫
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૭. રૂક્મિણીની સજ્ઝાયો (૨)
કહે સીમંધર સ્વામી નારદ પ્રત્યે તિણ ઠામ આછેલાલ
સાંભળજે તુજને કહુંજી... ૧
પૂરવભવ હરિનાર બ્રાહ્મણી ઘર અવતાર આછેલાલ
રૂપ-કળા ગુણ ઓરડીજી... ૨
અમરીને અનુહાર અભિનવ રતિ અવતાર આછેલાલ
ચાલે પતિ આજ્ઞાય ગૃહિણી તે કહેવાય આછેલાલ
ભોળી ટોળી સંગ ગતવનધરીય ઉમંગ આછેલાલ
પિયુ મન ગ્રહિયું પાણિમાંજી... ૪
રમે રામા કરી હોડ લેવે ફુદરડી દોડ આછેલાલ
હુંતા સુંદર-સુંદરીજી... ૩
કોઈ કામિની ભલી મળીજી... ૫
ગાવે મધુરાં ગીત સુણતાં ઉપજે પ્રીત આછેલાલ
કેઈ ધુમરી ઘાલતીજી... ૬
નારી નિકાચિત નાચતીજી... ૭
ન ધરે કોઈની બીક પિયુ પણ નહિં નજદીક આછેલાલ
૨૫૬
મયગલ જ્યું મદ્ય પીધલોજી... ૮
થાકી સઘળી નાર બ્રાહ્મણી પણ તિણ વાર આછેલાલ
જઈ બેઠી તરૂ હેઠલેજી... ૯
મોરલીએ તિણ ઠાય મૂક્યા ધરીને ઉમાંહ આછેલાલ
ઈંડા સુંદરતરૂ હેઠલેજી... ૧૦
માણસ સણ સણ જાણ મૂકણ લાગી ઠાણ આછેલાલ ભય ધરી ઉડી મોરલીજી... ૧૧
કૌતુક દેખણ કાજ બ્રાહ્મણી સુણીને સાદ આછેલાલ
કુમકુમ ખરડે હાથ ઈંડા લીધાં સાથ આછેલાલ
ઈંડા મૂક્યા જોઈનેજી... ૧૨
અરૂણ વરણ ઈંડા થયાંજી... ૧૩
મૂક્યાં તિણ હીજ ઠાય મનમેં ધરી ઉમાહ આછેલાલ
ફરી પાછી આવી ગ્રહેજી... ૧૪
સજ્ઝાય સરિતા
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________
મોરલી ઈંડા પાસ આવી થઈ ઉદાસ આછેલાલ
અરૂણ નિરખી નવિ સંગ્રહ્માંજી... ૧૫
દેખી કરે એ પોકાર નયણે આંસુધાર આછેલાલ
દુ:ખ ધરતી મન મોરલીજી... ૧૬
સોળ ઘડી પર્યંત અકુની થઈ અત્યંત આછેલાલ
પંખીને શો આશરોજી... ૧૭
તિક્ષ્ણ અવસર ઘનઘાટ ગાજે કરી ગડેડાટ આછેલાલ
કાજળ સરખી કંઠલાજી... ૧૮
વરસે જલધર જોર ભરીયાં સર નદી ઠોર આછેલાલ
ઉડે ઝબકતી વિજળીજી... ૧૯
જળ વહે ઠામો ઠામ મોરલી ઈંડા તામ આછેલાલ જળથી ધોવાઈ ઉજવલ હુઆજી... ૨૦
ઉજ્વલ દેખી તેહ હઈડે હર્ષ સનેહ આછેલાલ
ઈંડા પાછાં આદર્યાંજી... ૨૧
બ્રાહ્મણ નારી જેહ હરિગૃહિણી થઈ તેહ આછેલાલ
સજ્ઝાય સરિતા
પૂરવકર્મવશે કરીજી... ૨૨
પામી પુત્ર વિછોહ ઉપન્યો ચિત્ત અંદોહ આછેલાલ
સોળ વરસ લગે એહનેજી... ૨૩
ઘડી એક વરસ વિચાર જાણી વિરહની ઠાર આછેલાલ વિયોગપણે દુ:ખ હોયે ઘણુંજી... ૨૪ સાંભળી જિનની લાણી સંયમ લઈ કેઈ જાણી આછેલાલ
સમકિત ધારી કેઈ થયાજી... ૨૫
નિસુણી નારદ તામ જિનને કરીય પ્રણામ આછેલાલ
મોહન વચને સંથુણ્યોજી... ૨૬
[?] ૧૩૮. રેવતી શ્રાવિકાની સજ્ઝાયો (૧) સોનાને સિંહાસન બેઠા રેવતી બેઠા બેઠા મંદિર મોઝાર રે ગજગતિ દીઠા મુનિ આવતાં સુંદર સિંહ અણગાર રે,
મંદિરે પધારો મેરે પૂજ્યજી ૧
૨૫૭
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________
આજ કલ્પતરૂ ફળ્યો આંગણે મોતીડે વૂછ્યા છે મેહ રે સિંહ અણગાર પધારતાં પ્રગટ્યો ધર્મ સનેહ રે... ગંગાના જળમાં જિમ કમલડી મધુકર કેલી કરંત રે તેમ મુજ મન મધુકર પરે ઉલસ્યો રાગ અત્યંત રે પૂજ્યજીનું વદન નિહાળતાં તેમ તેમ રંગની રેલ રે શાંત સ્વભાવી સોહામણાં મૂતિ મોહન વેલ રે... આદરમાન દીધાં ઘણાં પૂછે કાંઈ સિંહ અણગાર રે કહો પૂજ્ય કેમ પધારીયા આદેશ દ્યો સુવિચાર રે... મુજ ગુરૂએ તુમ ઘર મોકલ્યો માનુની પાક વહોરાવ રે રેવતી પૂછે-ગુરૂએ કેમ લહ્યું ? કેવલજ્ઞાન સુપસાય રે... શુભ પરિણામે કરી આપીયો બીજોરા પાક ઉદાર રે મણી રે માણેક મોતી તણી વૃષ્ટિ હુઈ તિણ વાર રે... તીર્થંકર ગોત્ર જ તબ લહ્યું રેવતીએ તેણીવાર રે વીર પ્રભુને સુખ સંપદા સફલ કર્યો અવતાર રે... પુરૂષ ભલા રે સંસારમાં તેમ ભલી નારી સંસાર રે રાજીમતી સીતા કુંતા દ્રૌપદી મૃગાવતી ચંદનબાળ રે... ઈત્યાદિએ જૈનધર્મ આદર્યો ધન્ય ધન્ય તે નરનાર રે વીર કિંકર ઈમ ઉચ્ચરે દાનથી જયજયકાર રે...
૨૫૮
મંદિરે૦ ૨
૩
મંદિરે૦ ૪
મંદિરે૦ ૫
મંદિરે૦ ૬
મંદિરે૦ ૭
મંદિરે૦ ૮
મંદિરે૦ ૯
મંદિરે ૧૦
૧૩૯. રેવતી શ્રાવિકાની સજ્ઝાયો (૨) ઔષધ દાન તે દીજીએ નિરવધ ને નિર્દોષ મેરેલાલ પુણ્યવંત નર પ્રાણીયા કરે સુપાત્રા પેખ... મેરેલાલ ૧ ઔષધ દાન થકી લહ્યો અતુલ અધિક લ એહ મેરેલાલ પુણ્યે વાધ્યો રેવતી તીર્થંકર પદ તેહ... મેરેલાલ ૨ મેહૂલ ગામે જગગુરૂ સમોસર્યાં શ્રીવીર મેરેલાલ તેજો લેશ્યા પરાભવે પીડા કરે શરીર... મેરેલાલ ૩ દેવવિદ્યા ધર દુ:ખ ધરે સીહે સાંભળી વાત મેરેલાલ માલુકચ્છા અંતરે રૂદન કરે વિખ્યાત... મેરેલાલ ૪ સોલ વરસ કેવલપણે ચિંતા મ કર લગાર મેરેલાલ શ્રી વીરે બોલાવીયો સીંહો તે અણગાર... મેરેલાલ ૫
સજ્ઝાય સરિતા
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________
મેરે કાજે જે કીયો મત લ્યેજે કોલાપાક મેરેલાલ રેવતી ઘર કારણે લાવે બીજોરા પાક... મેરેલાલ ૬ સીહો લેવા સંચર્યો ચાલ્યો ચતુર ચાલાક મેરેલાલ વહોરાવે તિહાં રેવતી ભાવે બીજોરા પાક... મેરેલાલ ૭ શ્રી જિનને શાતા થઈ દાને સીઝે કાજ મેરેલાલ દાને દોલત શિવ મિલે પામે વંછિત કાજ... મેરેલાલ ૮ અહોદાને સુર દુંદુભિ સોવન વૃષ્ટિ પ્રધાન મેરેલાલ રેવતી ઘર આંગણે સુર કેરે ગીત ગાન... મેરેલાલ ૯ સ્વર્ગે જઈને હોયસ્ય સત્તરમાં સમાધિ મેરેલાલ આણંદ મુનિ આણંદસું જિણે પ્રતિલાલ્યો સાધ... મેરેલાલ ૧૦
• ૧૪૦. વજ્રસ્વામીની સજ્ઝાયો (૧) સાંભળજો તુમે અદ્ભુત વાતો, વયરકુંવર મુનિવરની રે; ષટ્ મહિનાના ગુરુ ઝોળીમાં, આવે કેલિ કરતા રે; ત્રણ વરસના સાધવી મુખથી, અંગ અગીયાર ભણંતા રે. સાં૦ ૧ રાજસભામાં નહિ ક્ષોભાણા,માત સુખલડી દેખી રે; ગુરુર્યે દીધાં ઓઘો મુહપત્તિ, લીધાં સર્વ ઉવેખી રે. સાં૦ ૨ ગુરુ સંગાથે વિહાર કરે મુનિ, પાળે શુદ્ધ આચાર રે; બાળપણાથી મહા ઉપયોગી, સંવેગી શિરદાર રે. સાં૦ ૩ કોળા પાક ને ઘેબર ભિક્ષા, દોય ઠામેં નવિ લીધી રે; ગગનગામિની વૈક્રિયલબ્ધિ, દેવે જેહને દીધી રે. સાં૦ ૪ દશપૂરવ ભણિયા જે મુનિવર, ભદ્રગુપ્ત ગુરુ પાસે રે; ક્ષીરાસવ પ્રમુખ જે લબ્ધિ, પરગટ જાસ પ્રકાશે રે. સાં૦ ૫ કોટિ સેંકડો ધનને સંચે, કન્યા રૂક્મિણિ નામે રે; શેઠ ધનાવહ દિયે પણ ન લીધે, વધતે શુભ પરિણામે રે. સાં૦ ૬ તારી દીક્ષા આપી રે; સૂરજ તેજ પ્રતાપી રે. સાં૦ ૭
દેઈ ઉપદેશ ને રૂકિમણી નારી, યુગપ્રધાન જે વિચરે જગમાં,
સમકિત શિયળ તુંબ ઘરી કરમાં, મોહ સાગર કર્યો છોટો રે;
00
સજ્ઝાય સરિતા
૨૫૯
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________
તે કેમ બૂડે નારી નદીમાં, એ તો મુનિવર મોટો રે. સાં૦ ૮ જેણે દુર્ભિક્ષે સંઘ લેઈને, મૂકયો નગર સુકાળ રે; શાસન શોભા ઉન્નતિ કારણ, પુષ્પ પદ્મ વિશાળ રે. સાં૦ ૯ બૌદ્ધરાયને પણ પ્રતિબોધ્યો, કીધો શાસન રાગી રે; શાસન શોભા વિજય પતાકા, અંબર જઈને લાગી રે. સાં૦ ૧૦ વિસર્ચો શુંઠ ગાંઠિયો કાને, આવશ્યક વેળા જાણ્યો રે; વિસરે નહીં પણ એ વિસરિયો, આયુ અલ્પ પિછાણ્યો રે. સાં૦ ૧૧ લાખ સોનૈયે હાંડી ચડે તિણે, બીજે દિન સુકાળ રે; એમ સંભળાવી વયરસેનને, જાણી અણસણ કાળ રે. સાં૦ ૧૨ રથાવર્ત ગિરિ જઈ અણસણ કીધું, સોહમહરિ તિહાં આવે રે; પ્રદક્ષિણા પર્વતને દેઈને, મુનિવર વંદે ભાવે રે. સાં૦ ૧૩ ધન્ય સિંહગિરિ સૂરિ ઉત્તમ, જેહના એ પટધારી રે; પદ્મવિજય કહે ગુરુપદ પંકજ, નિત્ય નમિયે નરનારી રે. સાં૦ ૧૪
૧૪૧. વજ્રસ્વામીની સજ્ઝાયો (૨)
દુહા નવ વરસ વયમે કુંવરે, લીનો સંયમભાર, સુનંદા તવ ચિંતવે, હવે કોણ આધાર... ૧ ઈમ મન ચિતવતી થકી, લાવે મન વૈરાગ્ય, સુનંદા મન સંયમ લાયો, ચઢવા શિવ ગિરિ પાય... ૨ ધન શ્રી ગૌતમ ગોત્રને, રત્નખાણ ઈહ સામ,
૨૬૦
શ્રી ગૌતમ ગણધર પ્રમુખ, પુરૂષ રતન ગુણજામ... ૩ હવે મુનિવર શ્રી વયરજી, દિન દિન શ્રુત અભ્યાસ, કરતે દશ પૂરવ ભણ્યા, પટ્ટધર લાયક ખાસ... ૪ લાયક દેખી વયરને, થાપે સિંહગિરિ પાટ, ભૂમંડલ વિચરે સૂરિ, કુમતિ કરે નિર્ઘાટ... ૫
ઢાળ
એક દિન ઉજ્જેણીને મારગ, સૂરિ વિચરતા જાવેજી,
સજ્ઝાય સરિતા
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________
પૂરભવનો મિત્ર દેવતા, ઘેબર તિહાં વહોરાવે,
શ્રતધર નમીએ). ૧. અનિમિષ નયણા મણકજ સાહણા, એ ગાથા સંભારીજી; દેવપિંડ જાણીને ન લીયો, આહાર તિહાં વ્રતધારી. શ્રુત૦ ૨ પ્રગટ થઈ વદે ગુરૂ ચરણે, ગુણ સ્તુતિમાલા ગાવેજી; આકાશગામિની વિદ્યા દઈને, સુર નિજ સ્થાનક આવે. શ્રત. ૩ વલી એક દિવસ પરીક્ષા જોવા, તેહી સુર ફરી આવે; શ્રાવક રૂપ કરી અતિ આદર, કોળાપાક વહોરાવે. શ્રુત૦ ૪ અનિમિષ નયણે સુર ઓળખીયો, દેવપિંડ તેહ જાણેજી; ન લીયો આહાર તેહ ગુરૂરાજે, ધન્ય ઉપયોગી નાણી. શ્રુત૦ ૫ પ્રગટ થઈ સુર વૈક્રિય લબ્ધિ, દેઈ નિજ સ્થાનક જાવેજી, ભૂમંડલ પર સૂરિ વિહરતા, ભવિજન ધરમ સુણાવે. શ્રુત૦ ૬ કાલ સ્વભાવે કાળ પડ્યો તવ, કપડે સંઘ બેસારીજી, બૌદ્ધરાયને દેઈ સુભિક્ષે, લેઈ ગયા ગણધારી.
શ્રુત૦ ૭ અઠ્ઠાઈ મહોત્સવ જિન પૂજનમાં કુલ ન દેવે રાયજી; ફૂલ વીશ લાખ લખમી પાસે, મંગાવે સૂરિરાજ. શ્રુત૦ ૮ જૈન ધરમ દિપાવી શાસન, સહુ આવ્યા નિજ દેશજી; બૌદ્ધમતિ નિર્ધાટ કરીને, જૈન ધરમ ઉવએસે.
શ્રુત૦ ૯ સંવત એકસો આઠ વરસે, વયર સ્વામી ઉપદેશજી; ઉદ્ધાર કીધો જાવડ ભાવડ, સિદ્ધગિરિ લાગ વિશેષ. શ્રુત૦ ૧૦ વૈક્રિય લબ્ધિ વિકુવ સુંદર, રૂપ ધરી સૂરિરાયજી; દેઈ દેશના ભવ્ય જીવને, મોહન રૂપ સુહાય. શ્રુત૦ ૧૧ પાટલીપૂર કોટિધ્વજ નિવસે, વ્યવહારી ગુણવંતજી; તાસ સુતા છે નામે રૂકિમણી, બાલકુમારી સંત. શ્રત. ૧૨ અદ્ભુત રૂપ સુણી સ્વામીનું, કરે પ્રતિજ્ઞા એહજી; વરવો મારે વયર સ્વામીને, સાચે પૂરણ નેહ. શ્રુત૦ ૧૩ ગામ નગરપૂર પટ્ટણ ફરતે, પાટલીપુર ગુરૂ આયાજી; નિસુણી રુકિમણી કહે તાતને, જમાતા તુમ આયા શ્રુત૦ ૧૪ વિવાહ સામગ્રી સહુ કરીઈ, મંડપ સખર બનાઈજી;
[ સક્ઝાય સરિતા
૨ ૬૧
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________
દીપવિજય કવિરાજ બહાદૂર, મંગળ ગીત વધાઈ. શ્રુત૦ ૧૫
૧૪૨. વજસ્વામીની સઝાયો (૩) શ્રી ધનગિરિ મુનિ ગોચરી જાતાં, ગુરુ ઉપદેશે જોય; સચિત અચિતરજ વહોરજો દોઉ, જો હોરાવે કોય;
વંદો શ્રતધર વયરકુમરને. ૧ ધનગિરિ ગોચરી ફરતાં ફરતાં, આયા પોતાને ઘેર; બાળક છાનો ન રહે રાખ્યો, રૂદન કરે બહુ પર. વંદો૦ ૨ તવ સુનંદા શીશ કરીને, બોલે એમ વચન; રાત દિવસ સંતાપે છે બહુ, લ્યો એ તુમારો તન. વંદો૦ ૩ બાપે ઝોળીમાં વહોરીને લીધો,ધર્મલાભ કહી સોય; આવ્યા ઉપાશ્રય ધનગિરિ મુનિવર, ભારે વજ સો હોય. વંદો. ૪ પારણે પોઢયા વયરકુમારને, હાલરૂ આ ગવાય; મહાસતી સાધ્વી સૂત્ર ભણંતા, ધારે કુમર સુખદાય. વંદો) ૫ શ્રી આચારાંગ સુયગડાંગ ઠાણાંગ, સમવાયાંગ સોહાય; ભગવતી જ્ઞાતાઅંગ ઉપાસક, અંતગડ અનુતરોવાય. વંદો ૬ પ્રશ્નવ્યાકરણ વિપાકસૂત્ર એ, અંગ અગ્યાર કહેવાય; પારણે સુતાં સહુએ ભણીયા, પુણ્ય પૂરવ સહાય. વંદો૭ મોટા થયા જબ વયરકુમરજી, તીન વરસ જબ આય; લઘુબાલકમેં રમતાં દેખી, માતાજી લેવાને આય. વંદો, ૮ લાવોને સ્વામીજી પુત્ર અમારો, ધનગિરિ કહે તવ વાણ; આવે તો લઈ જાવો કુમરને, એવડી શી ખેંચતાણ. વંદો. ૯ પુત્ર તુમારો, નહિ કાં અમારો, નિધે તુમારો જે હોય; તો લઈ જાવ હાથ રહીને, સાચી કહેવત સોય. વંદો૧૦ માતા પુત્ર કને જબ આવી, પુત્ર ગયો તવ નાશી; આવ્યો ધનગિરિતાત સમીપે, રહી તવ વાત વિમાસી. વંદો, ૧૧ સુનંદા ગઈ રાજનદ્વારે, જઈ ફરીયાદ પુકારે;
૨ ૬૨
સક્ઝાય સરિતા
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________
મુનિવર તેડયો નૃપતિ હજુર, પૂછે વિચારી સહુએ. વંદો૧૨ નૃપ કહે એહનો ન્યાય શું કહીએ, અમથી ન્યાય ન હોય; માત-પિતાનો પુત્રનો કજીયો, સમજણ સમજે હોય.વંદો૧૩ તે કરતાં સુત રાજી થઈને, જાવે જે હની પાસે; તેનો પુત્ર એ ન્યાય અમારો, જોવો વિમાસી હૈયે. વંદો૧૪ ફૂલડા રમકડા ને મીઠાઈ મેવા, પુત્રને માત દિખાવે; દેખાડે ગુરુ ઓધો મુહપતિ, તુર્ત ગુરુ કને આવે. વંદો૧૫
ઓઘો મુહપતિ મસ્તકે ઠવીને, નૃત્ય કરે તવ બાલ; દીપવિજય કવિરાજ બહાદૂર, વયરકુમર સુકુમાલ. વંદો૦ ૧૬
[2] ૧૪૩. વરદત્તકુમારની સઝાય વિચરતા નેમિ જિસેસર આવીયા રે ગઢગિરનાર સહસાવન જાય સહસ અઢાર સંઘાતે સાધુ શોભતા રે ધર્મપ્રકાશ પર્ષદ માંય...
ધન ધન દહાડો રે ધન ઘડી આજની રે... ૧ વનપાલકની સુણી વધામણી રે હરખ્યાં કૃષ્ણાદિક નર-નાર હય-ગ-રથ-પાયક-પરિવારશું રે વાંદીને સફળ કર્યો અવતાર... ધન, ૨ દોય દશ આવર્ત કરી વંદના રે નેમિ જિનેશ્વર ને મુનિરાય શત્રુ-મિત્ર સર્વે સમ ભાવશું રે તે સુણી હરિ મન હરખિત થાય... ધન૦ ૩ સોળ શણગાર સજી સહુ સુંદરી રે સત્યભામાં ઋકિમણી નાર પ્રભુને વાંચીને ચૂરતાં કર્મને રે હરખે નિરખતાં પ્રભુનો દેદાર... ધન, ૪ કોઈ મુનિ ધ્યાન ધરે યોગાસને રે કોઈ મુનિ કરતા રે જ્ઞાન અભ્યાસ કોઈ મુનિ તપ-જપ-કિરિયા આદરે રે કરવા આતમ નિજ ઉપગાર... ધન, ૫ ભવજલ તારણી સુણીને દેશના રે વરદત્ત કુમારને રાજુલ નાર સહસ પુરૂષશું સંયમ આદર્યો રે કરવા શિવરમણીશું યાર... ધન, ૬ પંચ આચાર નિવારો ક્રોધને રે ઈચ્છા નિરોધી સંબલ લેજ્યો સાર એહવા મુનિજનને કરૂ વંદના રે વિમલદીપ કહે તેણિવાર... ધન૦ ૭
૧૪૪. વંકચૂલની સઝાય જંબુદ્વિપમાં દીપતું રે લાલ, ક્ષેત્ર ભરત સુવિશાલ રે. વિવેકી, [ સક્ઝાય સરિતા
૨૬૩
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રીપુરનગરનો રાજયો રે લાલ, વિમલ જશા ભૂપાલ રે; વિ૦
આદરજો કાંઈ આખડી રે લાલ. ૧ સુમંગલા પટરાણીએ રે લાલ, જમ્યા તે યુગલ અમૂલ રે; વિ૦ નામ ઠરાવ્યું હોય બાલનું રે લાલ, પુષ્પચૂલા વંડ્યૂલ રે. વિ૦ ૨ અનુક્રમે ઉદ્ધત થયો રે લાલ, લોક કહે વંચૂલ રે; વિ૦ લોક વચનથી ભૂપતિ રે લાલ, કાઢયો સુત વંકચૂલ રે. વિ૦ ૩ પુષ્પચૂલા લઈ બેનડી રે લાલ, પલ્લીમાં ગયો વંડ્યૂલ રે; વિ૦ પલ્લીપતિ કીયો ભીલડો રે લાલ, ધર્મ થકી પ્રતિકુલ રે. વિ૦ ૪ સાત વ્યસન સરસો રમે રે લાલ, ન ગમે ધર્મની વાત રે; વિ. વાટ પાડે ને ચોરી કરે રે લાલ, પાંચસો તેણી સંગાથ રે.વિ૦ ૫ ગજપુરપતિ દીએ દીકરી રે લાલ, રાખવા નગરનું રાજ રે; વિ૦ સિંહગુફા તિણે પલ્લિમાં રે લાલ, નિર્ભય રહે ભીલ્લરાજ રે. વિ૦ ૬ સુસ્થિત સદ્ગથી તિણે રે લાલ, પામ્યા નિયમ તે ચાર રે; વિ૦ ફલ અજાણ્યું માંસ કાગનું રે લાલ, પટરાણી પરિહાર રે.વિ૦ ૭ સાત ચરણ ઓસર્યા વિના રે લાલ, ન દેવો શિર ધાય રે; વિ૦ અનુક્રમે ચાર નિયમનાં રે લાલ, પારખા લહે ભિલ્લારાય રે. વિ૦ ૮ વચૂલે ચારે નિયમનાં રે લાલ, ફલ ભોગવ્યા પ્રત્યક્ષ રે; વિ૦ : પરભવે સુરસુખ પામીયો રે લાલ, આગળ લેશે મોક્ષ રે. વિ૦ ૯ કષ્ટ પડે જે સાહસી રે લાલ, ન લોપે નિજ સીમ રે; વિ૦
જ્ઞાનવિમલ કહે તેહની રે લાલ, જેહ કરે ધર્મ નીમ રે. વિ૦ ૧૦ ૧૪૫. વિજયશેઠ-વિજયાશેઠાણીની સઝાયો (૧) (ઢાળ-૩)
ઢાળ ૧ પ્રહ ઉઠી રે પંચ પરમેષ્ઠી સદા નમું, મન શુદ્ધ રે જેને ચરણે નિત્ય નમું, ધુર તેહમાં રે અરિહંત સિદ્ધ વખાણીએ, તે પછી રે આચારજ મન આણીએ. ૧
૨ ૬૪
સઝાય સરિતા
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________
આણીએ મન ભાવશુદ્ધ ઉપાધ્યાય મન રૂલી, જે પન્નર કર્મભૂમિ માંહી સાધુ પ્રણમો તેહ વળી; જેમ કૃષ્ણપક્ષે શુકલપક્ષે શિયલ પાલ્યો તે સુણો, ભરતારને સ્ત્રી બન્ને જેહનું ચારિત્ર ભાવે હું ભણું. ૨ ભરતક્ષેત્રે રે સમુદ્રતીરે દક્ષિણ દિસે, કચ્છ દેશે રે વિજયશેઠ શ્રાવક વસે; શીયળવ્રત રે અંધારા પક્ષનો લીયો, બાળપણામાં રે એવો નિશ્ચે મન કીયો. ૩ મન કીયો નિશ્ચય તેણે એહવો, પક્ષ અંધારો પાળશું, ધરી શિયળ નિચે એહ રીતે, વિષય દૂષણ ટાળશું; એક છેય સુન્દરરૂપે વિજયા, નામે કન્યા તિહાં વળી, તેણે શુકલપક્ષનો નિયમ લીધો, સુગુરુ જોગે મન રૂલી. ૪ કમજોગે રે માંહોમાંહે તે હું તણો, શુભ દિવસે રે હુઓ વિવાહ સોહામણો; તવ વિજ્યા રે સોળ શણગાર સજી કરી, પિયુમન્દિર રે પહોંચી મન ઉલટ ધરી. ૫ મન ધરી ઉલટ અધિક પહોંચી, પિયુ પાસે સુન્દરી, તે દેખી હરખી શેઠ ભાખે, આજ તો છે આખડી; મુજ શિયળ નિયમ છે પક્ષ અંધારો, તેહના દિન ત્રણ છે, તે નિયમ પાળી શુકલપક્ષે, ભોગ ભોગવશું પછે. ૬ એમ સાંભળી રે તવ વિજ્યા વિલખી થાઓ, પિયુ પૂછે રે કાં ચિંતા તુજને થાએ; તવ વિજ્યા રે કહે શુકલપક્ષનો મેં લિયો, બાળપણમાં રે વ્રત ચોથો નિશ્ચ ડ્યિો. ૭ ક્યિો નિચે બાળપણમાં, શુકલપક્ષ વ્રત પાળશું, ઉભય પક્ષ હવે શિયળ પાળી, નિયમ દૂષણ ટાળશું તો તમે અવર નારી પરણીને, હવે શુક્લપક્ષ સુખ ભોગવો,
કૃષ્ણપક્ષે નિયમ પાળી, અભિગ્રહ એમ જોગવો. ૮ ઈસક્ઝાય સરિતા
૨ ૬૫
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________
તવ વળતો રે તસ ભરથાર કહે ઈસ્યું, વિષયારસ રે કાલકૂટ હોય જીસ્યું, તેહ છાંડી રે શિયળ સબળ બેઉ પાળશું, એહ વારતા ૨ે માત-પિતાને ન જણાવશું. માત-પિતા જબ જાણશે, તવ દીક્ષા લેશું ધરી દયા, એમ અભિગ્રહ લેઈને, તે ભાવ ચારિત્રીયા થયા; એકત્ર સજ્યા શયન કરતાં, ખડ્ગધારા વ્રત ઘરે, મન વચન કાયાએ કરી, શુદ્ધ શિયળ બેઉ આચરે. ૧૦
૯
ઢાળ ૨
વિમળ કેવળી તામ, ચંપાનયરીએ, તતક્ષણ આવી સમોસર્યા એ; આણી અધિક વિવેક, શ્રાવક જિનદાસ, કહે વિનયે ગુણે પરવર્યો એ. ૧૧ સહસ ચોરાશી સાધુ, મુજ ઘર પારણો, કરે જો મનોરથ તો ફળે એ; કેવળજ્ઞાની અગાધ, કહે શ્રાવક સુણો, એહ વાત તો નવિ બને એ. ૧૨ કિહાં એટલા સાધુ, કિહાં વળી સુઝતો,ભાત-પાણી એટલો એ; તો હવે તેહ વિચાર, કરો તુમ જિમ તિમ, દીધાં ફળ હુવે એટલો એ. ૧૩ છે એક ચ્છદેશ, શેઠ વિજ્ય વળી, વિજ્યા ભાર્યા તસ ઘરે એ; ભાવતિ ગૃહી, ભેખ તેહને ભોજન, દીધે ફળ હવે એટલો એ. ૧૪ જિનદાસ કહે ભગવન્ત, તિણ માંહે એટલા, ગુણ કુણ વ્રત છે ઘણા એ, કેવળી કહે અનન્ત, ગુણ તસુ શિયળમાં, કૃષ્ણ શુકલ પક્ષ વ્રત તણા એ.૧૫
ઢાળ ૩
કેવળી મુખે સાંભળી, શ્રાવક તે જિનદાસો રે; કચ્છદેશે હવે આવીયો, પૂરે તે મનની આશો રે. ૧૬ ધન ધન શિયળ સોહામણો, શિયળ સમો નહીં કોઈ રે,
૨૬૬
શિયળે સુર સાનિધ્ય કરે, શેઠ વિજય વિજયા ભણી, સહસ ચોરાશી સાધુના, માત પિતા જબ પૂછીયું, તેહનો શિયળ વખાણ રે, કેવળી મુખે જિમ સુણ્યો, તિમ કહે ચતુર સુજાણ રે. ધન૦ ૧૯
સજ્ઝાય સરિતા
શિયળે શિવસુખ હોય રે. ધન૦ ૧૭ ભક્તિશું ભોજન દેઈ રે, પારણાનો ફળ લેઈ રે. ધન૦ ૧૮
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________
કૃષ્ણ શુકલ પક્ષ દંપતી, ભોજન દે કોઈ ભાવે રે,
સહસ ચોરાશી સાધુના, પારણાનો ફળ પાવે રે. ધન૦ ૨૦ માતા પિતા જબ જાણીયો, પ્રગટ એહ સંબંધ રે,
શેઠ વિજય વિજયા વળી, ચારિત્ર લે અપ્રતિબન્ધ રે. ધન૦ ૨૧
પાસે
કળા
મમતા
કર્મ
ચારિત્ર
કેવલી
મન
અષ્ટ
તે મુગતે પહુંતા દંપતિ તેહના ગુણ ગાવે
જંપે તાસ
પસાય...
તે શિવ સુખ પામે નાગોરી તપગચ્છ શ્રી હર્ષકીર્તિ સૂરિ જિમ કૃષ્ણપક્ષને શુક્લ પક્ષે શીયલ પાળ્યો નિરમલો તે દંપતીના ભાલ શુદ્ધે સદા સદ્ગુરુ સાંભળો જિમ દુરિત દોહગ દૂર જાએ સુખ થાએ બહુ પરે વળી ધવલ મંગલ આવે વંછિત (સુખ) કુશલ ઘર અવતરે... ૨૪
લેઈ
ઉદાર
મૂકી પાળે નિરતિચાર... ખપાવી પામ્યા કેવલનાણ
સુગુણ સુજાણ... ૨૨ જે નરનાર
ભાવે પહોંચે ભવનો શ્રીચંદ્રકીર્તિ
પાર...
સૂરિરાય
૨૩
[?] ૧૪૬. વિજયશેઠ-વિજયાશેઠાણીની સજ્ઝાયો (૨) શુક્લપક્ષ વિજયાવ્રત લીનો, શેઠ કૃષ્ણ પક્ષરો જાની, ધન ધન શ્રાવક પુણ્ય પ્રભાવક, વિજયશેઠ શેઠાણી. ૧ સજી શણગાર ચઢી પિયુ મંદિર, હૈયે હર્ષ ઓર હુલસાણી, ત્રણ દિવસ મુજ વ્રત તણા રે,શેઠ બોલે મધુરી વાણી. ધન૦ ૨
વચન સુણીને નૈણ ઢલિયાં, વદન કૅમલ થઈ વિલકાણી, પ્રેમ ઘરી પદ્મીણીને પૂછે, ચિંતા મનમાં કેમ આણી. ધન૦ ૩
શુક્લપક્ષ વ્રત ગુરુમુખ લીનો, થે પરણોજી દુજી નારી, દુજી નાર મારે બેન બરાબર, ધન ધીરજ તારી જાણી. ધન૦ ૪ હૈયે હાર શણગાર સજી સબ, શ્યામ ઘટા હિયે હુલસાની,
સજ્ઝાય સરિતા
૨૬૭
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________
વર્ષાકાલ અતિ ઘણો ગરજે, ચિંહુધારા હો વરસે પાણી. ધન ૫ એક શૈયાએ દોનું પ્રબલ, બેઉએ મન રાખ્યું તાણી, પસ ભોજન દ્વાદશસંવત્સર, બીજી નારીઓ ભરશે પાણી. ધન૬ મન વચન કાયા અખંડિત નિર્મલ, શીલ પાળ્યું ઉત્તમ પ્રાણી, વિમલ કેવલી કરી પ્રશંસા, એ દોનું ઉત્તમ જાણી. ધન૦ ૭ પ્રગટ હુવા સંયમ વ્રત લીનો, મોહ કર્મ કીયા ધુળધાણી, રતનચંદ કરજોડી વિનવે, કેવલ લહિ ગયા નિવણી. ધન, ૮
૧૪૭. શાલ-મહાશાલની સજઝાય શારદ ગુરૂ ચરણે નમી ગાણ્યે સાલ-મહાસાલ રે જેહનું ચરિત્ર રસાલ રે, પિઠ્ઠચંપાનો ભૂપાલ રે, પ્રજાપાલ દયાલ રે સાલ-મહાસાલ દોય મુનિવરા, તારણ-તરણ જહાજ રે...
સાલ-મહાસાલ૦ ૧ વીર જિનેશ્વરની સુણી, દેશના અમૃત વાણ રે, પાપથી દુઃખની ખાણ રે ધર્મથી સુખ નિર્વાણ રે, દોય ભાઈ બુઝયા સુજાણ રે, ઉલ્લયું પ્રમિત પ્રાણરે...
સાલ-મહાસાલ૦ ૨ રાજ દેઈ ભાણેજને, સંયમ લે જિનપાસ રે, નિશદિન શ્રુત અભ્યાસ રે, તપ-જપ સાથે તે ખાસ રે, ન પડે મોહને પાસ રે..
સાલ-મહાસાલ૦ ૩ ખમ દમયંતાં રે મુનિવરા, વિનયીને ગુણવંત રે, ક્રોધાદિક વમત રે ભવ નિર્વેદ અત્યંત રે, જ્ઞાનદશા તે ધરંત રે... સાલ-મહાસાલ૦ ૪ પૃચંપાયે તે આવીયા, ગૌતમ ગણધર સાથ રે, હરખ્યો નગરીનો નાથ રે માત-પિતા લેઈ સાથ રે, રાયવંદે મુનિ નાથ રે.. સાલ-મહાસાલ૦ ૫ ગૌતમ સ્વામી રે ઉપદિશે, તન-ધન યૌવન સાર રે, રાજઋદ્ધિ અસાર રે અનિત્ય છે પરિવાર રે, ભવમાં કાંઈ ન સાર રે, સ્થિર એક ધરમ વિચાર રે...
સાલ-મહાસાલ૦ ૬ ગાંગલી રાજા રે બૂઝીયો, જસ મઈ પિઠર તામ રે, માત-પિતા ગુણધામ રે દીક્ષા લિયે અભિરામ રે, નિરમલ જાસ પરિણામ રે... સાલ-મહાસાલ૦ ૭ સાલ-મહાસાલ દોય હરખીયા, ધન્ય એ તરીયા સંસાર રે, લીધો સંયમ ભાર રે
૨૬૮
સક્ઝાય સરિતા
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________
તે ત્રણે ચિતે ઉપગાર રે સફલ થયો અવતાર રે, ઉતાર્યા ભવપાર રે...
સાલ-મહાસાલ૦ ૮ ક્ષપક શ્રેણી પાંચે ચડ્યા, પાંચમું જ્ઞાન તે લીધ રે, ઋદ્ધિને કીર્તિ સમૃદ્ધ રે અમૃતપદ વશ કીધ રે, સેવક માગે તે સિદ્ધ રે, હોજો ધર્મની વૃદ્ધિ રે...
સાલ-મહાસાલ૦ ૯ ૧૪૮. શાલિભદ્રની સજઝાયો (૧) બોલો બોલો રે શાલીભદ્ર દોવરીયા, દોવરીયા દો ચાર વરીયા. ૧ માય તુમારી ખડીય પૂકારે, વહુઅર સબ આગે ખડીયા. ૨ પોઢયો પુત્ર શિલા પર પેખી, આંખે આંસુ ઝળહળીયા. ૩ ફૂલની શયા જેહને ખૂંચતી, તેણે સંથારો શીલા કરીયા. ૪ પૂરવ ભવ માડી આહિરણી, આહાર કરી અણસણ કરીયા. ૫ આજ પીછે ડુંગર ચડનેકી, સુસ કરૂં હું ઈણ વરીયા. ૬ સનમુખ ખોલ જોયો નહીં માનું, ધ્યાન નિરંજન મન ધરીયા. ૭ કાજ સરે ઉદયરત્ન ઉનહિ કે, જીણે પલકમેં શિવ વરીયા. ૮
૧૪૯. શાલિભદ્રની સઝાયો (૨) મહિમંડળમાં વિચરતાં રે, રાજગૃહી ઉદ્યાન શાલીભદ્રશું પરિવર્યા રે; સમવસર્યા વર્ધમાન,શાલીભદ્ર ગાઈએ, કરતાં ઋષિ ગુણગાન, આનંદ પાઈએ. ૧
માસક્ષમણને પારણે રે, વાંદી વીર જિણંદ; મુનિવર વહોરણ સંચર્યા રે, લહી જિનવર આદેશ. ૨ વચ્છ હોશે તુમ પારણું રે, આજ માતાને હાથ; નિસુણી અતિ આનંદીયા રે, શાલિકુમાર મુનિ નાથ રે. ૩ જિનવર આવ્યા સાંભળી રે, સામૈયાનો સાજ રે; હરખે ભદ્રા માવડી રે, કરે સૂત વંદન કાજ રે. ૪ મુનિવર ઈરિયા શોધતા, પહોંચ્યા માતાને ગેહ; રૂધિર માંસ જેણે શોષવ્યા, તપ કરી દુર્બલ દેહ રે. ૫ ઘેર આવ્યા નહિ ઓળખ્યા, નવિ વાંચા ઉષ્ણાંહિ;
અન્નપાણી વહોરણ તણા રે,વાત રહી મનમાંહિ રે. ૬ આ સક્ઝાય સરિતા
૨ ૬૯
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮
વિણ વહોર્યા પાછા વળ્યા રે, આણી મન સંદેહ; મારગ મહિયારી મલી રે, મુનિવરને સસ્નેહ રે. ૭ નેહે તન મન ઉલસ્યાં રે, વિકસ્યાં નયન અપાર; એ એ મોહ વસે વહે રે, દૂધ પયોધર ધાર રે. ગોરસ વહોરાવી વળી રે, મહિયારી તેણી વાર; સંશય ધરતાં આવીયા રે, સમવસરણ મોઝાર રે. ૯ પૂરવ ભવ માતા તણો રે, શાલિભદ્ર વૃત્તાંત; ચૌદ સહસ અણગારમાં, ભાખે શ્રી ભગવંત ૨.૧૦ વૈભારગિરિ અનશન કરી રે, અનુત્તર સુરપદ વાસ; મહાવિદેહમાં સિદ્ધશે રે, વિજયલક્ષ્મી સુવિલાસ રે.૧૧
[X] ૧૫૦. શાલિભદ્રની સજ્ઝાયો (૩)
શાલિભદ્ર મોહ્યો રે, શિવરમણી રસે રે, કામણગારી હો નાર; ચિત્તડું ચોર્યું રે, ધૂતારીએ રે, તેણે મેલી માય વિસાર. શા ૧ એકદિન પૂછે રે શાલિભદ્ર સાધુજી રે, ભાખો ભગવન્ ! આજ; પારણું હોશે રે પ્રભુ કેહને ઘરે રે, બોલ્યા વીર જિનરાજ. શા૦ ૨ માત તુમારી હાથે પારણું રે, સાંભળી શાલિભદ્ર ધન્ન; વહોરવા પહોતા રે ભદ્રા આંગણે રે, તપે કરી દુર્બળ તન્ન. શા૦ ૩ આંગણે આવ્યા કેણે નવિ ઓળખ્યા રે, વળીય તે અણગાર;
દહીં વહોરાવ્યું પૂરવ ભવની માવડી રે, મન ધરી હરખ અપાર. શા૦ ૪ વીર જિનવચને તેજ નિસુણી રે, મન ધરી અતિ હી વૈરાગ; ગિરિ વૈભારે અણસણ આદર્યું રે, પાદોપગમન સાર. શા૦ ૫ ઈમ સુણીને ભદ્રા માવડી રે, અને વળી બત્રીશ નાર; આવ્યા હાં તે મુનિવર પોઢીયા રે, વિલપે અતિ હી સંભાર. શા૦ ૬ ભદ્રા કહે રે પુત્ર તું માહરો રે, કિહાં તે સુખ વિસ્તાર; શ્રેણિક શું રે આવ્યો નવિ જાણ્યું રે, કાંઈ કરો કટ અપાર. શા૦ ૭ ભદ્રા કહે છે પુત્ર સોહામણો રે, તું મુજ જીવન આધાર; મેં પાપિણીએ સુત નવિ ઓળખ્યો રે, સુઝતો ન દીધો આહાર. શા૦ ૮ એકવાર સાહમુ જોને વાહલા રે, પૂરો અમારી રે આશ;
૨૭૦
સજ્ઝાય સરિતા
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________
અવગુણ પાંખે કાંઈ વિસારીયા રે, તુજ વિણ ઘડીય છ માસ. શા૦ ૯ ઈમ ઝૂરતી ભદ્રા માવડી રે, અંતે ઉર પરિવાર; દુ:ખભર વંદી બેઉ સાધુને રે, આવ્યા નગર મોઝાર. શા. ૧૦ સર્વાર્થ સિદ્ધ મહાસુખ ભોગવે રે, શાલિભદ્ર દોય સુસાધ; મુનિ મેઘરાજ સ્તવે ગુણ તેહના રે, પામ્યા સુખ નિરાબાધ. શા૦ ૧૧
૧૫૧. શાલિભદ્રની સઝાયો (૪) સુભદ્રા માતા ઈમ ભણે, તુમ સાંભળો પુત્ર; તુમ ઘરે શ્રેણિક આવીયા, ઉઠો સુત ! સુતા. ૧ માતાજી તમે શું કહો, લેઈ ભરો વખાર; લાભ આવતો જાણજો, ન કરો તે વાર. ૨ માતા વળતું ઈમ ભણે, વસીયે જેહ નિવાસ; ભૂપતિ શ્રેણિક આવીયા, તેહના આપણે દાસ. ૩ કણસણતો તવ ઉઠીયો, આવીયો શ્રેણિક પાસ; ભૂપતિ અંકે બેસાડીયો, મુખે એહવું ભાસ. ૪ ધન-ધન અવતાર એહનો, ધન-ધન મુજ ગામ; છતાં એહવા ધનપતિ વસે, ધન-ધન તેહનું ધામ. ૫ મોતી હાર કંઠે ઠવી, તવ શ્રેણિક વલીયા; શાલીભદ્ર મંદીર ગયા, નિજ પ્રમદાને મલીયા. ૬ મન વૈરાગ્ય અતિ ઉપન્યો, મુજથી અધિક સેહ; ઓછા તપ મેં જે ક્ય, હવે કરૂં કર્મનો છે. ૭ એક એક દિન પરિહરી, આણી મન વૈરાગ; ઈમ કરતાં એટલે દિને, સવિ કાંધલું ત્યાગ. ૮ વીર પાસે સંયમ લીધો, પાળે નિરતિચાર; માસ છમાસ તપ કરી, રડું પાળી ચારિત્ર. ૯ વૈભારગિરી અણસણ લીધો, પાળી સુખ અપાર; ધનવિમલ ઈમ ભણે, પામ્યા સુર અવતાર.૧૦
સક્ઝાય સરિતા
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫૨. શિવકુમારની સજઝાય પવરથ રાય વીત શોકાપુરી રાજી રે તસુ વનમાલા નારિ જિણે જાયું રે જાઉં રે ગિરૂઓ ને ગુણી આગળો રે નામે શિવકુમાર.. રૂઅડો રાજહંસ રે એક દિન બેઠો અંતે ઉરિસ્યુ માળીયે રે પંખી સાધુ સુજાણ તસુ સંયોગે સંસાર સરૂપ સુજાણીઓ રે જાણી જિનવર આણ... રૂડો૦ ૨ પાયે લાગીને માતપિતાને વિનવે રે અચ્છે લેણ્યે સંયમભાર અણમાનીતો બેઠો અણ બોલીઓ થઈ રે છાંડી સર્વ આહાર... રૂઅડો૦ ૩ રૂપે રૂઅડી પાંચસે અંતેઉરી રે બોલાવી બહુ નેહ ભૂખ દીયંતિ દિન પણિ દશ આંગળી રે સામી મ દાખો છે.. રૂઅડો. ૪ એક દંતે તરણું દેતી પાયે પડી રે એક મૂકે હું હુંકાર આંસુ પાડે દુ:ખ દેખાડે રોવતી રે બોલી બોલે વિકાર... અડો. ૫ એક આરિસો અલવિયે કરતી ઉગટે રે એક એક સિરિ ચંપક માલ પાન સમારી બીડું આણી એક દીયે રે એક મૂકે મેવા થાળ... રૂઅડો૦ ૬ એક માદલ ભુંગળ વીણા વાંશ બજાવતી રે નવલા કરી શિણગાર પાયે ઘુઘરી નેઉર નાચતી રે એક માંડે નાટક સાર... અડો. ૭ એક સિરિમંડલ મહુયરી સીંગપુરતી રે ગેલિ ગાઈ રાસ એક સિંદૂરે સહીઅરી સિંઘઉ સારતી રે અંગિ કરી ઉચ્છા... રૂઅડો. ૮ એક ચંદન ચરચે પુરમાંહિ મારતી રે એક ઉડાડે વાય એક ઉગાહે અગર કપુર કસ્તુરડી રે વિલસી વસંત માસ... રૂઅડો. ૯ એક પહિરણી ચોળી રૂઅડી રે નયણે તાકી બાણ એક શિવ શિવ કરતી આગલિ પાછલિ ઉતરેરે તસ પગલે ફાટે પાહાણ...
રૂઅડો૦ ૧૦ હાવભાવે શિવ કીસું નવિ ભેદીયો રે બેઠો મેરૂ સમાન રમણીરૂપે કિમ ભોલે ન ભોળવ્યો રે હિયડે થાઈ ધ્યાન... રૂડો૦ ૧૧ ગીત વિલાપ સરિખ હીયડે ચિંતવે રે ભૂષણ માની ભાર નાટક નીતિ વિડંબના શિવની વસિ રે સ્ત્રી ભોગ દુઃખ ભંડાર...રૂઅડો. ૧૨ વિલખી વહુસર પંચ સિજઈ વિનવે રે ત્રીજે દિન નરનાહ સામી કુંવર તુમારું અડે નવિ ભેદીઓ રે એણી પહેરીઓ શીલસનાહ.
રૂડો૦ ૧૩
૨૭૨
સઝાય સરિતા
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________
દૃઢ ધર્મા તેડાવી રાય કુંવર મનાવીયે રે તુમ્હે રહિખું મંદરમાય ફાસુ પાણી આહાર આણી આપસું રે મનિ સંજમ આરાહિ... રૂઅડો૦ ૧૪ બિહું ઉપવાસી આંબિલ કરતો પારણે રે તપ સંવચ્છર બાર
છેડે અણસણ આરાધે એક માસનું રે મિન સમરતુ નવકાર... રૂઅડો૦ ૧૫ સુખી હુઓ સુર દેવલોક પંચમે રે રૂપે લીલ વિલાસ
ઈણિપરે શીલ શિરોમણિ જે હોય રે તસ પાએ હું દાસ... રૂઅડો૦ ૧૬
૧૫૩. શ્રીપાળરાજા-મયણાસુંદરીની સજ્ઝાયો (૧) (પૂર્વભવની સજ્ઝાય)
હિરણ્યપુર નામે નયરમાં રે, રાય નામે શ્રીકાંત, શ્રીમતી નામે રાણી તેહની રે, શુદ્ધ સમકિતવંત રે; પ્રાણી ! આરાધો સિદ્ધચક્ર, જિમ લહીયે સુખ અભંગ રે. પ્રાણી ૧
રાજા મિથ્યામતિ અતિ ઘણો રે, સુણે ન રાણીની વાત; આહેડક વ્યસની ઘણો રે, કરે હિંસા તે કુજાત રે. પ્રાણી૦ ૨ એક દિન શિકારે જાવતાં રે, સાતસે ઉલ્લંઠ સાથ; કાઉસ્સગ્ગ ધ્યાનમાં સ્થિર રહ્યા રે,મુનિ દેખે નરનાથ રે. પ્રાણી ૩
હાંસીથી શ્રીકાંત રાજા કહે રે, કુષ્ઠરોગે પીડ્યો એહ; ઉલ્લંઠ સાતસે એમ સુણી રે, પીડે મુનિવર દેહ રે. પ્રાણી૦ ૪
તાડના કરે મુનિને ઘણી રે, જેમ જેમ ઉલ્લંઠ લોક; તેમ તેમ રાજા રાજી હુવે રે, બાંધે પાપના થોક રે. પ્રાણી ૫ એક દિન શિકારે એકલો રે, ગયો રાજા ઘરી પ્યાર; મૃગ આવ્યો એક હાથમા રે, ભુલ્યો મારગ તેણીવાર રે. પ્રાણી ૬
નદી નજદીક આવતાં રે, દેખી મુનિવર એક; કાને ઝાલીને જળમાં બોળતો રે, પીડે પ્રકાર અનેક રે. પ્રાણી ૭
એક દિન ઝરૂખે બેસીને રે, નગર નિહાળે રાય; ભિક્ષાર્થે ભમતો મુનિ દેખીને રે, રાજા દિલ દુભાય રે. પ્રાણી૦ ૮ સેવકને કહે સાધુને રે, કાઢો નગરથી બહાર;
DO
રાય હુકમ સુણી કરી રે, થયા સેવકો તૈયાર રે. પ્રાણી૦ ૯ સજ્ઝાય સરિતા
૨૭૩
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________
વાત જાણી એહ રાણીયે રે, નૃપને ઓળભો દીધ; સુણી તેડી ઘર આણીયા રે, વિનય બહુલો કીધ રે. પ્રાણી ૧૦ ભાવી બે જણ ભાવથી રે, પાપ નિવારણ કાજ; મારગ પૂછે મુનિરાજને રે, ભવજલધિમાં જહાજ રે. પ્રાણી ૧૧ નવપદ આરાધન કરો રે, મુનિવર ભાખે એમ ; પાપ સકલ દૂરે ટળે રે, લહીયે વાંછિત એમ રે. પ્રાણી૧૨ રાજારાણી બેઉ તપ તપી રે, થયા મયણા ને શ્રીપાલ; પૂર્વ કૃત કર્મ યોગથી રે, આપદ-સંપદ આળ રે. પ્રાણી૧૩ નવપદ મહિમા અતિ ઘણો રે, કહેતાં ના’ વે પાર;
ગુરૂ અમૃત એમ ઉચ્ચરે રે, ભાવે સેવો નરનાર રે. પ્રાણી૧૪ [+] ૧૫૪. શ્રીપાળરાજા-મયણાસુંદરીની સઝાયો (૨) ઢાળ ૪
ઢાળ ૧ આસો માસે તે ઓળી આદરી રે લોલ, ધર્યું નવપદજીનું ધ્યાન રે;
શ્રીપાલ રાજાને મયણા સુંદરી રે લોલ.... ૧ માલવ દેશનો રાજયો રે લોલ, નામે પ્રજાપાલ ભૂપ રે... શ્રી. ૨ સૌભાગ્ય સુંદરી રૂપ સુંદરી રે, લોલ, રાણી બે રૂપ ભંડાર રે... શ્રી. ૩ એક મિથ્યાત્વી ધર્મની રે લો, બીજીને જૈન ધર્મરાગ રે... શ્રી. ૪ પુત્રી એકેકી બેઉને રે લોલ, વધે જેમ બીજ કેરો ચંદ રે... શ્રી. ૫ સૌભાગ્યસુંદરીની સુરસુંદરી રે લોલ, ભણે મિથ્યાત્વીની પાસ રે...શ્રી. ૬ રૂપસુંદરીને મયણાસુંદરી રે લોલ, ભણાવે જૈન ધર્મસાર રે... શ્રી) ૭ રૂપ કલા ગુણે શોભતી રે લો, ચોસઠ કલાની જાણ રે... શ્રી. ૮ બેઠા સભામાં રાજવી રે લોલ, બોલાવે બાલિકા દોય રે... શ્રી ૯ સોળે શણગારે શોભતી રે લોલ, આવી ઉભી પિતાની પાસ રે... શ્રી૧૦ વિદ્યા ભણ્યાનું જોવા પારખું રે લોલ, રાજા પૂછે તિહાં પ્રશ્ન રે... શ્રી. ૧૧ (સાખી)-જીવ લક્ષણ શું જાણવું, કુણ કામદેવ ઘરનાર;
શું કરે પરણી કુમારિકા, ઉત્તમ ફુલ શું સાર. રાજા પૂછે એ ચારનો, આપો ઉત્તર એક;
૨૭૪
સઝાય સરિતા
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________
બુદ્ધિ શાળી કુમારિકા, આપે ઉત્તર એક...
શ્રી૦ ૧૨ શ્વાસ લક્ષણ પહેલું જીવમાં રે લોલ, રિત કામ દેવ ઘર નાર રે... શ્રી ૧૩ જાઈનું ફુલ ઉત્તમ જાતિનું રે લોલ, ચારે પ્રશ્નોના ઉત્તર એકમાં રે લોલ, ‘કન્યા પરણીને સાસરે જાય રે.......
શ્રી ૧૪
(સાખી)-પ્રથમ અક્ષર વિણ, જીવાડનાર જગનો કહ્યો;
મધ્યમ અક્ષર વિણ, સંહાર તે જગનો થયો; અંતિમ અક્ષર કાઢતાં, સહુ મન મીઠું હોય, આપો ઉત્તર એકમાં, જેમ સ્ત્રીને વ્હાલું હોય... આપે ઉત્તર મયણા સુંદરી રે લો, મારી આંખોમાં કાજળ સોહાય રે...
શ્રી૦ ૧૫
શ્રી૦ ૧૬
(સાખી)-પહેલો અક્ષર કાડતાં, નરપતિ સોહે સોય,
શ્રી ૧૭
મધ્યમ અક્ષર વિના, સ્ત્રી મન વહાલું હોય; અંતિમ અક્ષર કાઢતાં, પંડિતને પ્યારો થયો, માંગુ ઉત્તર એકમાં, તાતે પુત્રીને કહ્યો... મયણાએ ઉત્તર આપીયો રે લોલ, અર્થ ત્રણેનો વાદળ થાય રે... શ્રી૦ ૧૮ રાજા પૂછે સુરસુંદરી રે લોલ, કહો પુન્યથી શું શું પમાય રે... ધન ચૌવન સુંદર દેહડી રે લોલ, ચોથો મન ગમતો ભરથાર રે... મયણા કહે નિજતાતને રે લો, સહુ પામીએ પુન્ય પસાય રે... શ્રી૦ ૨૧ શિયળ વ્રતે શોભે દેહડી રે લોલ, બીજી બુદ્ધિ ન્યાયે કરી હોય રે...
શ્રી
શ્રી
શ્રી૦ ૨૨
૧૯
૨૦
ગુણવંત ગુણની સંગતિ રે લોલ, મળે વસ્તુ પુન્યને જોગ રે... શ્રી૦ ૨૩ બોલે રાજા અભિમાને કરી રે લોલ, કરૂં નિર્ધનને ધનવંત રે... શ્રી૦ ૨૪ સર્વ લોકો સુખ ભોગવેરે લોલ, એ સઘળો છે મારો પસાય રે... શ્રી૦ ૨૫ સુરસુંદરી કહે તાતને રે લોલ, એ સાચામાં શેનો સંદેહ રે... શ્રી૦ ૨૬ રાય તુક્યો સુરસુંદરી રે લોલ, પરણાવી પહેરામણી દીધ રે... શ્રી ૨૭ શંખપુરીનો રાજીયો રે લોલ, અરિદમન છે જેનું નામ રે... શ્રી૦ ૨૮ રાય સેવાર્થે આવીયો રે લોલ, સુરસુંદરી આપી સોય રે... શ્રી ૨૯ રાયે મયણાને પુછીયું રે લોલ, મારી વાતમાં તને સંદેહ રે... મયણા કહે નિજતાતને રે લોલ, તમે શાને કરો અભિમાન રે...
શ્રી ૩૦
શ્રી૦ ૩૧
સજ્ઝાય સરિતા
૨૭૫
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંસારમાં સુખ દુઃખ ભોગવે રે લોલ, એ કર્મ તણો છે પસાય રે...
શ્રી. ૩૨ રાજા ક્રોધે બહુ કળકળ્યો રે લોલ, મયણા શું ભાંખે વયણ રે... શ્રી. ૩૩ રત્ન હિંડોળે હિંચતી રે લોલ, પહેરી રેશમી ઉચા પટકુળ રે... શ્રી. ૩૪ જગત સૌ જીજી કરે રે લોલ, તારી ચાકરી કરે પગ સેવ રે... શ્રી. ૩૫ તે મારા પસાયથી જાણજો રે લોલ, રૂઠે રોળી નાંખુ પલમાંય રે...શ્રી. ૩૬ મયણા કહે તુમ કુળમાં રે લોલ, ઉપજવાનો ક્યાં જોયો તો જોશ રે...
શ્રી૩૭ કર્મ સંયોગે ઉપની રે લોલ, મળ્યા ખાન પાન આરામ રે... શ્રી ૩૮ તમે મોટા મને મલ્હાવતા રે લોલ, તે મુજ કર્મ તણો પસાય રે...શ્રી. ૩૯ રાજા કહે કર્મ ઉપરે રે લોલ, દિસે તને હઠવાદ રે... શ્રી ૪૦ કર્મે આણેલા ભરથારને રે લોલ, પરણાવી ઉતારૂં ગુમાન રે... શ્રી ૪૧ રાજાના ક્રોધને સમાવવા રે લોલ, લઈ ચાલ્યો રચવાડી પ્રધાન રે...
નવપદ ધ્યાન પસાયથી રે લોલ, સવી સંકટ દૂરે પલાય રે... શ્રી ૪૩ કહે ન્યાયસાગર પહેલી ઢાળમાં રે લોલ, નવપદથી નવનિધિ થાય રે..
શ્રી ૪૪
ઢાળ ૨ રાજા ચાલ્યો રયવાડીએ, સાતે લીધો સૈન્યનો પરિવાર રે સાહેલી મોરી ધ્યાન ધરો રે અરિહંતનું... ૧ ઢોલ નિશાન તિહાં ઘુરકે, બરછીઓ ને ભાલાનો ઝલકાર રે... સાહેલી૨ ધૂળ ઉડ ને લોકો આવતા, રાજા પૂછે પ્રધાનને એ કોણ રે... સાહેલી ૩ પ્રધાન કહે સુણો ભૂપતિ, એ છે સાતસે કોઢીયાનું સૈન્ય રે... સાહેલી ૪ રાજાની પાસે આવે યાચવા, કોઢીયા સ્થાપિ રાજા એ રે... સાહેલી ૫ કોઠે ગળી છે જેની આંગળી, યાચવા આવ્યો કોઢીયા કેરો દૂત રે...
રાણી નહી રે અમ રાયને, ઉચા કુળની કન્યા મળે કોય રે... સાહેલી. ૭ દાઢે ખટકે રે જાણે કાંકરો, નયણ ખટકે રે એ તો રેણું સમાન રે...સાહેલી ૮
૨૭૬
સક્ઝાય સરિતા છે
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________
વયણ ખટકે રે જેમ વાઉલો, રાજાના હૈડે ખટકે મયણાના બોલ રે...
સાહેલી, ૯ કોડીયા રાજાને કહેવડાવીયું, આવજો નયરી ઉજજૈણીની માંય રે...
સાહેલી ૧૦ કીર્તિ અવિચલ રાખવા, આપીશ મારી કુંવરી રાજકન્યાય રે...
સાહેલી. ૧૧ ઉબર રાણો હવે આવીયો, સાથે સાતસે કોઢીયાનું સૈન્ય રે... સાહેલી. ૧૨ આવ્યો વરઘોડો મધ્ય ચોકમાં, ખચ્ચર ઉપર બેઠા ઉબર રાય રે...
સાહેલી૦૧૩ કોઈ લુલા ને કોઈ પાંગળાં, કોઈના મોટા સુપડા જેવડા કાન રે...
સાહેલી૦ ૧૪ કોઈ મુખે ચાંદા ચળચગે, કોઈ મુખે માખીઓનો રણકાર રે... સાહેલી. ૧૫ શોર બકોર સુણી સામટા, લાખો લોક જોવા ભેગા થાય રે...સાહેલી. ૧૬ સર્વ લોક મળી પૂછતાં, ભૂત પ્રેત કે હોય પિશાચ રે... સાહેલી ૧૭ ભૂતડા જાણીને ભસે કુતરા, લોકોને મન થયો છે ઉત્પાત રે...સાહેલી. ૧૮ જાન લઈ ને અમે આવીયા, પરણે અમારો રાણો રાજકન્યાય રે...
સાહેલી. ૧૯ કૌતુક જોવાને લોકો સાથમાં, ઉબરરાણો આવ્યો રાજાની પાસ રે...
સાહેલી ૨૦ હવે રાય કહે મયણાં સાંભળો, કર્મે આવ્યો કરો ભરથાર રે...સાહેલી. ૨૧ તમે કરો અનુભવ સુખનો, જુઓ તમારા કર્મ તણો પસાય રે...
સાહેલી. ૨૨ કહ્યું ન્યાય સાગર બીજી ઢાળમાં, નવપદ ધ્યાને થાય મંગલ માલ રે...
સાહેલી. ૨૩
ઢાળ ૩ તાત આદેશે મયણા ચિતવે રે લોલ, જ્ઞાનીનું દીઠું થાય રે,
કર્મતણી ગતિ પેખજો રે લોલ... ૧ અંશ માત્ર ખેદ નથી આણતી રે લોલ, નહિ મુખડાનો રંગ પલટાય રે કર્મ- ૨ હશે જાયો રાજાનો કે રંકનો રે લોલ, પિતા સોપે છે પંચની સાખ રે....
સઝાય સરિતા
૨૭૭
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________
કર્મ૩ એને દેવની ડેરે આરાધવો રે લોલ, ઉચા કુળની સ્ત્રીનો આચાર રે...
- કર્મ૪ મુખ રંગ પુનમની ચાંદની રે લોલ, શાત્રે લગ્નવેળા જાણી શુદ્ધ રે...કર્મ, ૫ એમ વિચારી મયણાસુંદરી રે લોલ, કર્યું તાતનું વચન પ્રમાણ રે... કર્મ૦ ૬ આવી ઉબર રાણાની ડાબી બાજુએ રે લોલ, જાતે કરે છે હસ્ત મેળાપ રે...
કર્મ૦ ૭ કોઢીયા રાજાએ કહેવરાવીયું રે, કાગકઠે મોતી ના સોહાય રે... કર્મ, ૮ હોય દાસી કન્યા તો પરણાવજો રે લો, કોઢીયા સાથે શું રાજકન્યાય રે...
કર્મ૦ ૯ માતા મયણાની ઝુરતી રે લોલ, રોવે માતા કુટુંબ પરિવાર રે... કર્મ, ૧૦ રાજા તે હઠ મૂકે નહી રે લોલ કહે મારો નહીં કોઈ દોષ રે... કર્મઠ ૧૧ કોઈ રાજાના દોષને ધિક્કારતું રે લોલ, કોઈ કહે કન્યા અપરાધ રે...
દેખી રાજકુંવરી અતિ દીપતી રે લોલ, રોગી સર્વે થયા રળીયાત રે...
કર્મ૧૩ ચાલી મયણા ઉબરની સાથમાં રે લોલ, કોઢીયાતણે આવાસ રે...
કર્મ૧૪ હવે ઉબર રાણો મન ચિંતવે રે લોલ, ધિક્ ધિક્ મારો અવતાર રે..
કર્મ. ૧૫ સુંદર રંગીલી છબી શોભતી રે લોલ, તેનું જીવન કર્યું ધૂળ રે..કર્મઠ ૧૬ કહે ઉબર રાણો મયણા સુંદરી રે લોલ, તમે ઉડો કરો આલોચ રે..
કર્મ૧૭ તારી સોના સરીખી દેહડી રે લોલ, મારી સંગતિથી થાશે વિનાશ રે..
કર્મ. ૧૮ તું તો રૂપે કરી રંભા સારિખી રે લોલ, મુજ કોઢીયા સાથે શું સ્નેહ રે...
કર્મ. ૧૯ પતિ ઉબર રાણાના વચન સાંભળી રે લોલ, મયણા હૈડે તે દુઃખ ન માય રે..
કર્મ) ૨૦
૨૭૮
સઝાય સરિતા
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢળક ઢળક આંસુ ઢળે રે લોલ, કાગ હસવું દેડક જીવ જાય રે... કર્મ૦ ૨૧ (સાખી) કમલીની જલમાં વસે, ચંદ્ર વસે આકાશ,
જે જિહારે મન વસે, તે તિહારે પાસ...
કર્મ૦ ૨૨ હવે મયણા કહે ઉબર રાયને રે લોલ, તમે વહાલા છો જીવન પ્રાણ રે... કર્મ૦ ૨૩ પશ્ચિમ રવિ ઉગે નહી રે લોલ, નવ લોપે જલધિ મર્યાદ રે... કર્મ૦ ૨૪ સતી અવર પુરુષ ઈચ્છે નહી રે લોલ, કદી પ્રાણ જાય પરલોક રે...
કર્મ૦ ૨૫ પિતાએ પંચની સાખે પરણાવી રે લોલ, અવર પુરૂષ બંધવ હોય રે... કર્મ૦ ૨૬ હવે પાય લાગીને વિનવું રે લોલ, તમે બોલો વિચારીને બોલ રે... કર્મ૦ ૨૭ રાત્રી વીતી એમ વાતમાં રે લોલ, બીજો દિન થયો પ્રભાત રે... કર્મ૦ ૨૮ હવે મયણા આદીશ્વર ભેટવા રે લોલ, જાય સાથે લઈ ભરથાર રે... કર્મ૦ ૨૯ પ્રભુ કેસર ચંદને કરી પૂછયા રે લોલ, વળી કંઠે ઠવી ફુલમાળ રે... કર્મ૦ ૩૦ કરી ચૈત્યવંદન ભાવે ભાવના રે લોલ, ધરે મયણા કાઉસગ્ગ ધ્યાન રે... કર્મ૦ ૩૧ પ્રભુ હાથે બીજારૂં શોભતું રે લો, વળી કંઠે ઠવેલ ફુલમાળ રે... કર્મ૦ ૩૨ શાસન દેવતા સહુ દેખતા રે લોલ, આપ્યું બીજોરૂ હાથ માંય રે...કર્મ૦ ૩૩ લીધું ઉબર રાણાએ તે હાથમાં રે લોલ, મયણા હૈડે તે હર્ષ ન માય રે... કર્મ૦ ૩૪ પૌષધશાલામાં ગુરૂ વાંદવા રે લોલ, લઈ ચાલી મયણા ભરથાર રે... કર્મ૦ ૩૫
કર્મ૦ ૩૬
કર્મ૦ ૩૭
કર્મ૦ ૩૮
કર્મ૦ ૩૯
ગુરૂ આપે છે ધર્મ દેશના રે લોલ, દોહીલો મનુષ્ય અવતાર રે... પાંચે ભૂલ્યોને ચારે ચૂકીયો રે લોલ, ત્રણનું ન જાણ્યું નામ રે... જગત ઢંઢેરો ફેરીયો રે લોલ, બોલે છે શ્રાવક મારૂં નામ રે... લાલચ શું લાગી રહ્યો રે લોલ, વાલા નન્નો રહ્યો હજુર રે...
સજ્ઝાય સરિતા
૨૭૯
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉબર મયણા એ ગુરૂ વાંદિયા રે લોલ, ગુરૂએ દીધો છે ધર્મલાભ રે...
કર્મઠ ૪૦ સખી પરિવારે તું શોભતી રે લોલ આજે સખી ન દીસે કોઈ કેમ રે...
કર્મ૦ ૪૧ સર્વ વૃત્તાંત સુણાવીયો રે લોલ, છે એક વાતનું મને દુઃખ રે... કર્મઠ ૪૨ દેખી જૈન શાસનની હેલના રે લોલ, કરે મુર્ખ મિથ્યાત્વી લોક રે...
કર્મઠ ૪૩ હવે મયણા ગુરૂને વિનવે રે લોલ, રોગ મટે જો ભરથાર રે... કર્મ, ૪૪ મંત્ર જંત્ર બુટ્ટી ઔષધી રે લોલ, મણી મંત્ર બીજો ઉપચાર રે... કર્મઠ ૪૫ ગુરૂ કહે મયણા સુંદરી રે લોલ, નહી એ અમારો આચાર રે... કર્મઠ ૪૬ પુછ્યુંજય, પાપે ક્ષય કહ્યું રે લોલ, આરાધો નવપદ ધ્યાન રે...
તેનાથી વિદન સવિ દૂર થશે રે લોલ, ધર્મ ઉપર રાખો દઢ મન્ન રે...
કર્મ૦ ૪૮ કહે ન્યાયસાગર ત્રીજી ઢાળમાં રે લોલ, તમે સાંભળો નરને નાર રે...
કર્મ૦ ૪૯
ઢાળ ૪ મયણા સિદ્ધચક આરાધે, ગુલાબમાં રમતીતી;
નિજ પતિ ઉબરની સાતે જાપોને જપતી'તી. ૧ પહેલે પદ અરિહંત પૂજે ગુલાબ૦ હણ્યા ઘાતી અઘાતી ધ્રુજે. જાપોને ૨ ત્રણ લોકની ઠકુરાઈ છાજે, ગુલાબ૦ વાણી પુરે યોજન ગાજે. જાપોને૦ ૩ બીજે પદ સિદ્ધ મહારાજ, ગુલાબ૦ ત્રણ લોકમાં થઈ શિરતાજ...
જાપોને ૪ ત્રીજે પદ આચારજ જાણો, ગુલાબ૦ મળી લાકડી અંધ પ્રમાણો...
જાપોને. ૫ ચોથે પદ ઉપાધ્યાય સોહે, ગુલાબ, ભણે ભણાવે ભવિમન મોહે..
જાપોને ૬ પદ પાંચમે સાધુ મુનિરાયા, ગુલાબ૦ ગુણ સત્તાવીશ સોહાયા...
જાપોને. ૭
૨૮૦
સઝાય સરિતા
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________
મન વચન ગોપવી કાયા, ગુલાબ૦ વંદુ તેવા મુનિવર રાયા... જાપોને૦ ૮ છ દરિસણ પદ છે મૂલ, ગુલાબ૦ કોઈ આવે નહીં તસ તોલ... જાપોને૦ ૯ સોહે સાતમું પદ વરનાણ, ગુલાબ૦ તેના ભેદ એકાવન જાણ... જાપોને૦ ૧૦ જ્ઞાન પાંચમું કેવલ થાય, ગુલાબ૦ ત્રણ લોકના ભાવ જણાય... જાપોને૦ ૧૧ પદ આઠમે ચારિત્ર આવે, ગુલાબ૦ દેવો ઈચ્છા કરે ના પાવે... જાપોને૦ ૧૨ ભવિ જીવ તે ભાવના ભાવે, ગુલાબ- કોઈ રીતે ઉદયમાં આવે...... જાપોને૦ ૧૩ કરો નવમે તપપદ ભાવે, ગુલાબ૦ આઠ કર્મ બળી રાખ થાવે...... જાપોને૦ ૧૪ સિદ્ધિ આતમ અનંતી પાવે, ગુલાબ૦ દેવ દેવી મળી ગુણ ગાવે. જાપોને૦ ૧૫ પ્રભુ પૂજો કેસર પદ ઘોળી, ગુલાબ૦ ભરો હરખે હેમ ચોળી... જાપોને૦ ૧૬ ભરી શુદ્ધ જલે અંઘોળી, ગુલાબ૦ ચઉગતિની આપદા ચોળી... જાપોને૦ ૧૭ દુર્ગતિના દુ:ખ હરે ઢોળી ગુલાબ૦ આસો સુદ સાતમની ઓળી... જાપોને૦ ૧૮ કરી નવ આંબીલની ઓળી, ગુલાબ૦ મળી સરખી સહિયરની ટોળી... જાપોને૦ ૧૯ મયણા ધરે નવપદ ધ્યાન, ગુલાબ૦ પતિ કાચા થઈ કંચનવાન
જાપોને૦ ૨૦
સહુ મંત્રમાં છે શિરદાર, ગુલાબ૦ તમે આરાધો સહુ નરનાર...જાપોને૦ ૨૧ ન્યાયસાગરે ઢાળ કહી ચોથી, ગુલાબ॰ હવે પૂજો જ્ઞાનની પોથી... જાપોને૦ ૨૨
સજ્ઝાય સરિતા
૨૮૧
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫૫. શ્રીપાળરાજા-મયણાસુંદરીની સજઝાયો (૩) સરસ્વતી માતા મયા કરો, આપો વચન વિલાસો રે, મયણા સુંદરી સતી ગાઈશું, આણી હઈડે ભાવો રે. ૧ નવપદમહિમા સાંભલો, મનમાં ધરી ઉલ્લાસો રે; મયણાસુંદરી શ્રીપાલને, ફલીયો ધરમ ઉદારો રે. નવ૦ ૨ માલવ દેશમાંહે વલી, ઉજેણી નયરી જામ રે; રાજ કરે તિહાં રાજીયો, પ્રજાપાલ નરીંદ રે. નવ૦ ૩ રાય તણી મનમોહની, ધરણી અનોપમ દોય રે; તાસ કુખે સુતા અવતરી, સુરસુંદરી-મયણા જોડ રે. નવ૦ ૪ સુરસુંદરી પંડિત કને, શાસ્ત્ર ભણી મિથ્યાત રે; મયણાસુંદરી સિદ્ધાન્તનો, અરથ લીયો સુવિચારો રે. નવ૦ ૫ રાય કહે પુત્રી પ્રત્યે, હું તુઠો તુમ જેહ રે; વિંછિત વર માંગો તદા, આપું અનોપમ તેહ રે. નવ૦ ૬ સુરસુંદરી વર માગીયો, પરણાવી શુચિ ઠામો રે; મયણાસુંદરી વયણ કહે, કર્મ કરે તે હોવે રે. નવ૦ ૭ કમેં તુમારે આવીયો, વર વરો બેટી જેહ રે; તાત આદેશે કર ગ્રહી, વરીયો કુછી તેહ રે. નવ૦ ૮ આયંબિલનો તપ આદરી, કોઢ અઢાર તે કાઢે રે; સદ્ગુરુ આજ્ઞા શિર ધરી, હુઓ રાય શ્રીપાલ રે. નવ૦ ૯ દેશ-દેશાંતર ભમી કરી, આયો તે વર્ષ અંતે રે; નવ રાણી પરણ્યો ભલી, રાજ્ય પામ્યો મનરંગ રે. નવ૦ ૧૦ તપ પસાય સુખ સંપદા, પ્રત્યક્ષ સ્વર્ગે પહોંચ્યો રે; ઉપસર્ગ સવિ દૂરે ટલ્યો, પામ્યો સુખ અનંતો રે. નવ૦ ૧૧ તપગચ્છ દિનકર ઉગીયો, શ્રી વિજયસેન સૂરદો રે; તાસ શિષ્ય વિમલહેમ વિનવે, સતી નામે આણંદો રે. નવ૦ ૧૨
૨૮૨
સક્ઝાય સરિતા
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫૬. શ્રેણીકરાજાની સઝાય
દુહા હવે ઈણ અવસર અન્યદા, આવ્યા શ્રી વર્ધમાન, શીતકાળ ઋતુ છે તદા, ધરતા ભવિજન ધ્યાન... ૧ શ્રેણીક અંતે ઉર સહિત, પરવરીયા પરિવાર, વંદન પહુતો જિન ભણી, સફળ કરણ અવતાર... ૨ વળતાં એક મુનિ પેખીયો, સરોવર કેરી પાળ, વાસર થોડો જાણીને, કાઉસગ્ગ રહ્યો નિહાળ... ૩ રાજા રાણી ભાવશું, વાંધા મુનિવર પાય, સંધ્યાયે ઘરે આવીયા, સહુકો' હર્ષિત થાય... ૪ સુંદર મંદિર આપણે, કરતાં કે લિ નિઃશંક, રાજા રાણી ચેલ્લણા, પોઢ્યાં એક પલંગ... ૫
aiળ રાજા શ્રેણીક પોલ્યો મંદિરે રે રાણી ચેલણા કેરે સાથ રે નિદ્રાવશ રાણી નવિ લેખીયો રે સોડબાહિર રહી ગયો હાથ રે રાજા૧ શીતે કર ઠર્યો અતિ ઘણો રે ઝબકી જાગીને કહે એમ રે તે કિમ હોશે ? પ્રીતમ એમ સુણી રે ચિતે શ્રેણીક મનમાં તેમ રે... રાજા૦ ૨ અસતીને મન માંહે કુણ વસે રે ચંચળ ચિત્ત નારીનો હોય રે વાયસ કદી ન હોવે નિર્મળો રે દેખો પંચામૃતશું ધોય રે... રાજા૦ ૩ અંતે ઉર પરજાલણ ભણી રે દે મંત્રીસરને આદેશ રે નરપતિ પહોતા શ્રીજિન વાંદવા રે કહે મંત્રીને મગધેશ રે... રાજા. ૪ અભય વચન સુણી હિયડે ચમકીયો રે અવિચાર્યો દીધો આદેશ રે મુજ માતા તો શીયલે નવિ ચલે રે જ પીતે આવે અમરેશ રે.... રાજા૫ જેમ તેમ અંતેઉરને રાખવો રે બુદ્ધિપ્રપંચ કરી- ઈહાં કોય રે અંતેઉર પણ પ્રજાળવો રે રાય હુકમ પણ સાચાં હોય રે... રાજા૦ ૬ છરણ જાળી કુંજરની ફટી રે મંત્રી હવે એવા બુદ્ધિ વંત રે વાંદી પૂછે નરપતિ એકમનારે ચેલણા કેવી કહો ભગવંતરે... રાજા. ૭ જિન બોલે-સાંભળ તું શુભમતિ રે સાતે સતીયોમાં શિરતાજ રે નરપતિ ચેડાની સુતા સાતે સતી રે ઈણિપરે ભગવંત સંશય ભાંજ રે...
સાય સરિતા
૨૮૩
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાજા૦ ૮
ઈમ સુણી નૃપ વેગે આવ્યો વહી રે શું તે કીધો એમ પૂછે વાણ રે અભય ભણે-તુમ હુકમ કીધો એમ રે તે પણ કેમ ન છંડ્યા પ્રાણ રે...
રાજા૦ ૯
મંત્રી તાતતણો વચન સંગ્રહી રે બોલે બાલ મરણ ન કરૂં નિટોલ રે એ અવસરે સંયમ લઈશ ભાવશું રે અભયકુમારે કહ્યાં એ બોલ રે...
રાજા૦ ૧૦
ચિંતા નિવારો રાજા ચિત્તની રે છે તુમ અંતે ઉરને ક્ષેમ રે રાજા રાણી અતિ હર્ષિત થયા રે વળતો અભય ભણી કહે એમ રે...
રાજા૦ ૧૧
તું મુજ જીવનપ્રાણ જગતમેં રે તું મુજ માનસરોવર હંસ રે ચિરંજીવ તું મંત્રી માહરો રે તુજથી ઓપ્યો મુજ વંશ રે... રાજા૦ ૧૨ સુખ ભોગવતો તું રહે શાશ્વતો રે સંતોષી ઈમ કહે સુવચન રે બુદ્ધિએ જેણે અંતેઉર રાખીયો રે લક્ષ્મી વિજય કહે લોકમાં ધન ધન્ય રે...
રાજા૦ ૧૩
૧૫૭, સનકુમાર ચક્રવર્તિની સજ્ઝાયો (૧) (ઢાળ-૪)
ઢાળ ૧
કુરૂદેશે ગજપુર ઠામે તિહાં સનતકુમાર એવે નામે ચક્રવર્તી બેઠો સોહે તનુ તેજે ત્રિભુવન મોહે... રૂપવંત માંહિ એક રેખ વખાણ્યો ઈંદ્રે વિશેષ સુરપતિની સાંભળી વાણી મનમાંહે સંશય આણી... દોય દેવ ભરાણા અદેશે આવ્યા તિહાં બ્રાહ્મણ વેશે નાહવા બેઠો રાજેંદ્ર જાણે ઉગ્યો પૂનમનો ચંદ્ર... નજર માંડીને નિરખે રૂપ દેખીને મન હરખે અહો અહો એહનું રૂપ ત્રિભુવન માંહે અનૂપ... વિધાતાએ હાથે ઘડીઓ પુણ્યે એ નજરે પડીયો બોલાવે જબ રાજેંદ્ર તવ વિપ્ર કહે એ વચન...
૨૮૪
સજ્ઝાય સરિતા
૧
૨
૩
૪
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________
તુજ રૂપ જોવા મહારાજ ! દૂરથી આવ્યા અમે આજ શું જુઓ છો સસનેહી ખેરે પીઠી ખરડી મુજ દેહી... શિર છત્ર ધરાવું જ્યારે મારું રૂપ જોજોને ત્યારે આભૂષણ પહેરી અંગે સભામાંહી બેસી રંગે... વેગે તે વિપ્ર તેડાવ્યા તે પણ તત્કાળ તિહાં આવ્યા તવ વિપ્ર કહે તે વાણી સુણ સુણો ચક્રી પ્રાણી...
ઢાળ ૨ એવડો શો અંતર દીસે તવ ચકી બોલ્યો રીસે તમે પશ્ચાત બુદ્ધિ કહાવો વળી વિપ્ર તે નામ ધરાવો... પારખું કરી શું જાણો આભૂષણે રૂપ પલટાણો તવ દેવ કહે સુણો સ્વામી તમારા રૂપમાંહે થઈ ખામી... સોળ રોગ મહાવિકરાળ ઘટમાં ઉપન્યા તત્કાળ એમ સુણીને એણે ઠાય મનમાં કળકળીયો રાય... તંબોલે થુંકીને પેખે ટળવળતા કીડા દેખે હયગય રથ રમણી પાળા વળી બત્રીસ સહસ ભૂપાળા... સહસ પચવીસ યક્ષજી વારૂ છખંડનું રાજ્ય દિદારૂ દેશ નગરને ગરથ ભંડાર તે તો વોસિરાવ્યા તેણીવાર... શ્રી સનતકુમાર સોભાગી દીક્ષા લીયે વૈરાગી મનથી મૂકી સર્વે માયા એકાકી કસી કાયા...
ઢાળ ૩ શેઠ સેનાપતિ વાધીયા રે મુગટ પુરી રાજન રે કેડ ન મૂકે કામિની રે પુરોહિત ને પ્રધાન રે, પ્રાણજીવન ! ઘરે આવના રે આવના રે દિલ લાવના રે પ્રાણજીવન ઘેર આવના રે... ઘરે આવના રે ૧ અરજ કરે રાણી રજીયા રે વિનંતિ કરે કર જોડ રે... આંસુ ઢાળી કહે અંગજા સામું જુઓ એકવાર રે... ઘરે આવના રે ૨ ઠમક ઠમક પગલાં હવે નયણે વરસે મેહ રે સ્ત્રી રત્ન કહે સુણ સાહિબા છટકી ન દીજે છેહ રે... ઘરે આવના રે ૩ એક લાખને ઉપરે બાળા બાણુ હજાર રે
// સક્ઝાય સરિતા
૨૮૫
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________
દાંતે દીયે દશ આંગુલી વિનવે વારંવાર રે... ઘરે આવના રે ૪ ખાંતે ખોળા પાથરે વિનંતિ કરે કરજોડ રે એક વાર બોલો તાતજી એમ કહે સુત સવાકોડ રે... ઘરે આવના રે ૫ શિર ઉપર છત્ર ઢળે ચામર વીંઝે બહુ પાસ રે એમ કેડે ફરતાં થકાં વહી ગયા ષટ માસ રે... ઘરે આવના રે ૬ ન જુએ સાહસું બોલે નહિં તવ વંદીને પાય રે સહુ સહુને થાનકે ગયા વિહાર કરે ઋષિરાય રે... ઘરે આવના રે ૭
ઢાળ ૪.
ધન્ય ધન્ય સનતકુમારને, ઈન્દ્ર સભામાં પ્રશંસે રે; કર્મ અહીયાસે આપણાં, પણ પરિગ્રહશું ન પ્રેમ રે. ધન્ય૦ ૧ ઈન્દ્ર વચન અણમાનતો, વૈદ્ય રૂપે આવ્યો દેવ કોય રે; પણ છળે ન પડ્યાં સાધુજી, અનેક ઉપાય કરી થાક્યો સોય રે. ધન્ય૦ ૨ થુંક અડાડ્યું જેને થાન કે, સોનાવરણી થાય દેહ રે; લબ્ધિ દેખી ઋષિરાયની, દેવલોકે દેવ ગયો તેહ રે. ધન્ય૦ ૩ પટખંડ પૃથ્વી ભોગવી, ચકીપણે વરસ દોય લાખ રે; લાખ વરસ દીક્ષા વહી, પાળી તે શાસ્ત્રની શાખ રે. ધન્ય. ૪ સાતસે વરસ લગે જેણે, રોગ પરિષહ સહ્યા રંગ રે; પણ ઉપચાર કીધો નહિ, સમતાસું રાખ્યો મન સંગ રે. ધન્ય૦ ૫. પહોત્યો દેવલોક ત્રીજે એ, ચારિત્ર પાળી નિરતિચાર રે; એક ભવને આંતરે, મુકિત જશે તે નિરધાર રે. ધન્ય૦ ૬ શ્રી ધર્મનાથના શાસને, ઉદ્યોતકારી થયો ઋષિરાય રે; ઉદયરત્ન ઋષિરાયના, કરજોડીને વંદે પાય રે. ધન્ય૦ ૭
૧૫૮. સનકુમાર ચક્રવર્તિની સઝાયો (૨) સરસતી સરસ વચન રસ માગું તોરે પાયે લાગું સનતકુમાર ચક્રી ગુણ ગાઉ જિમ હું નિર્મલ થાઉં રે રંગીલા રાણા ! રહો રહો જીવન ! રહો રહો, મેરે સનતકુમાર,
વિનવે સવિ પરિવાર રે... રંગીલા ૧
સક્ઝાય સરિતા
૨૮૬
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________
રૂપ અનોપમ ઈંદ્રે વખાણ્યું સુર જાણે એ માયા
બ્રાહ્મણ રૂપ કરી દોય આયા ફરી ફરી નિરખત કાયા રે... રંગીલા૦ ૨ જેહવો વખાણ્યો તેહવો દીઠો રૂપ અનોપમ ભારી
સ્તવના સાંભળી મનમાં હરખ્યો આણ્યો ગર્વ અપારી રે... રંગીલા૦ ૩ અબ શું નિરખો લાલ રંગીલે ખેર ભરી મુજ કાયા
નાહી ધોઈ જબ છત્ર ધરાવું તબ જોજ્યો મોરી કાયા રે... રંગીલા૦ ૪ મુગટ કુંડલ હાર મોતીનાં કરી શણગાર બનાયા
છત્ર ધરાવી સિંહાસન બેઠા તવ ફરી બ્રાહ્મણ આયા રે... રંગીલા૦ ૫ દેખી જોતાં રૂપ પલટાણું સુણ હો ચક્રી રાયા
સોળ રોગ તેરી દેહમાં ઉપન્યા ગર્વ મ કર ફૂડી કાયા રે... રંગીલા૦ ૬ કળકળીયો ચક્રી ઘણું મનમાં સાંભળી દેવની વાણી
તુરત તંબોલ નાખીને જોવે રંગભરી કાયા પલટાણી રે... રંગીલા૦ ૭ ગઢ મઢ મંદિરે પોળમાળીયા મેલ્યાં થંડી તે વિ ઠક્કુરાઈ
નવનિધિ ચૌદ રતન સવિ મેલ્યાં મેલી તે સયલ સજાઈ રે... રંગીલા૦ ૮ હયગયરથ અંતે ઉરી મેલી મેલી તે મમતા માયા
એકલડો સંયમ લઈ વિચરે કેડ ન મેલે રાણા રાયા રે... રંગીલા૦ ૯ પાયે ઘુઘરી ઘમ ઘમ વાજે ઠમ ઠમ કરતી આવે
દશ આંગળીયે બે કર જોડી વિનતિ ઘણીય કરાવે રે... રંગીલા૦ ૧૦ તુમ પાખે મોરૂં દિલડું દાઝે દિન હી પેરે જાશે
એક લાખને બાણુ સહસને નયણે કરી નિરખીજે રે... રંગીલા૦ ૧૧ માત-પિતા હેતે કરી ઝૂરે, અંતે ઉર વિ રોવે
એક વાર સન્મુખ જુઓ ચક્રી સનત કુમાર નવિ જોવે રે... રંગીલા૦ ૧૨ ચામર ઢોળાવો છત્ર ધરાવો રાજ્યમેં પ્રતપો રૂડા
છ ખંડ પૃથ્વી આણ મનાવો તે કિમ જાણ્યા ફુડા રે... રંગીલા૦ ૧૩ છત્ર ધરે શિર ચામર ઢાળે રાવત પ્રતપો રૂડે
છ ખંડ પૃથ્વી રાજ્ય ભોગવો છ માસ લગી ફ્રે કેડે રે... રંગીલા૦ ૧૪ તવ ફરી દેવ છળવા કારણ વૈદ્ય રૂપ લહી આવે
તપશક્તિયે કરી લબ્ધિ ઉપની થુંકે કરી રોગ શમાવે રે... રંગીલા૦ ૧૫ બે લાખ વરસ મંડલીક ચક્રી લાખ વરસની દીક્ષા
સજ્ઝાય સરિતા
૨૮૭
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________
પંદરમા જિનવરને વારે નરદેવ કરે જીવ રક્ષા રે... રંગીલા૦ ૧૬ શ્રી વિજયસેન સૂરીશ્વર વાણી તપગચ્છરાજે જાણી
વિનયકુશલ પંડિત વરખાણી તસ ચરણે ચિત્ત આણી રે... રંગીલા૦ ૧૭ સાતસે વર્ષે રોગ સમાયો કંચન સરખી કાયા શાંતિકુશલમુનિ એમ પરંપે દેવલોક ત્રીજા પાયા રે... રંગીલા૦ ૧૮
૧૫૯. સનકુમાર ચક્રવર્તિની સજ્ઝાયો (૩) જોને વિચારી એવું રે આ સ્વપ્ના જેવું તન તારૂં ગણે ભલે કાંચન જેવું પણ અંતે તો રાખ થનારૂં... સનતકુમાર ચક્રી વળી જુઓ છ ખંડનો પ્રતિપાળ રૂપ અનુપમ તેના દેહનું ક્ષણમાં થયું વિખરાળ શું અભિમાન મન રાખો રે દેહનું તેજ જનારૂં... રંક જેમ સ્વપ્નાની માંહિ પામ્યો રાજવિલાસ વૈભવ દીઠા પણ નહિં વિલસ્યા જાગીને થયો રે ઉદાસ એવું સુખ આભાસે રે અંતે તો જુઠું છે વારૂ... સેજ તળાઈમાં રોજ પોઢતો મસુરીયાં ધરી માલ દિનરાત જાતાં નહીં જાણતાં તેણે પણ લઈ ગયા કાળ ઓચિંતુ એકલું જાવું રે નથી કોઈ સાથે થનારૂં... ધણ ણ કંચન ને કામિની કોઈ ન આવે સાથ સ્મશાન ભૂમિમાં સુકા કાજે બળશો ભાઈ અનાથ કેવલ મુનિ કહે છે રે ભક્તો ચેતી જાઓ તો સારૂં... સ્વપ્ના૦ ૫
૨૮૮
સ્વપ્ના૦૧
સ્વપ્ના૦ ૨
સ્વપ્ના૦ ૩
સ્વપ્ના૦ ૪
૧૬૦. સંગ્રામ સોનીની સજ્ઝાય
દુહા શ્રી શંખેશ્વર પાય નમી, શારદ માત પસાય,
સોનીશ્રી સંગ્રામના, ગુણગાયે નવિધિ થાય... ૧ માંડવ ગઢનો રાજીયો, ગ્યાસુદ્દીન પાંતસાહ, એક દિન બહાર ખેલવા, ચાલ્યો ધરી... ૨ સાથે સિત્તેર ખાન છે, બહોતેર ઉમરાવ જાણ, સોની પણ સંગ્રામ છે, તેહના કરૂં વખાણ... ૩
સજ્ઝાય સરિતા
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ મારગ માથે આમ્રવૃક્ષ ઉગ્યો અતિસાર
ખી કોઈ દુષ્ટ જીવ બોલ્યો તેણી વાર... મારગ૦ ૧ એ આંબા હે વાંઝીયા સુણો સાહિબ મેરા ભૂપ કહે તુમ દૂર કરો રાખો મત નેડા.. મારગ૦ ૨ વળતો સોની ઉચ્ચરે હું કરૂં અરદાસ આંબો મુઝને સાન કરે કહો તો જાઉ પાસ... મારગ ૩ હુકમ લઈને ત્યાં ગયો દીયે આંબાણું કાન માંડી વાત છાની કહી આવ્યો તે બુદ્ધિ નિધાન...મારગ૦૪ સુણો સુલતાન આંબે કહી મુજને એકજ વાત આવતા વર્ષે જો નવિ ફળું તો કરજો મુજ ઘાત...મારગ૦ ૫ ગ્યાસુદીન જાણી કહે જૂઠે હો સંગ્રામ માંશું ન બોલે રૂખડા યહ બકાલકે કામ... મારગ ૬ વળ સોની ઉચ્ચરે ન ફળે જો એહ એને કરતાં જે તમે મુજને કરજો તેહ.. મારગ. ૭ નિજ નિજ સ્થાનક સહુ વળ્યા સોની કરે ઉપાય દેવ ગુરૂની પૂજા કરે આંબા પાસે જાય.. મારગ૦ ૮ પ્રેમ સહિત ગહુલી કરે સમરે શ્રી ગુરૂદેવ જો મુજ ધર્મની આસતા, ફળજો નિતમેવ... મારગ ૯ અનુક્રમે આંબો મોરીયો માળી આવી વધારે સર્વ આંબા પહેલાં ફળ્યો સોની તિહાં આવે... મારગ૦ ૧૦ પુત્ર બેસાડી હાથીએ કર સોવન થાળ આંબા ભરી પાતશાહને મૂક્યા તે રસાળ... મારગ ૧૧ રૂમાલ પાછો કરી પૂછીયો તુમ આંબ કે તાઈ ગાજતે-વાજતે હરખશું કયા કરી બડાઈ ?... મારગઢ ૧૨ વળતો સોની ઉચ્ચરે વાંઝીયા સહકાર તેણે મેં પેક કસી કરી આણી હર્ષ અપાર... મારગ ૧૩ ગ્યાસુદીન ઘોડે ચડી સાથે સબ પરિવાર એ આંબા ફાલ્યા કુલ્યા દેખી હર્ષ અપાર... મારગ૧૪
[ સક્ઝાય સરિતા
સઝાય
૨૮૯
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગ્યાસુદ્દીન જાણી કહે ન ફળ્યા એ આમ તેરી એ શ્રદ્ધા ફળી એ સબ ધર્મ કે કામ... સોનેરી વાઘા સવે પહેરાવ્યા સહુ સાથ ધન ધન તેરી માતમું ધન્ય ધન્ય તેરી જાત... કે'તા દિન વીત્યા પછી ઉત્તમ ભગવતી સૂત્ર ગુરૂને જઈ સાંભળે કરે જનમ પવિત્ર... મેલે સોનૈયા પ્રશ્ન પ્રત્યે જગમાં ઉત્તમ નામ છત્રીસ સહસ સંખ્યા હુવે કીધાં ધર્મના કામ... મારગ૦ ૧૮ સકલ વાચક શિરોમણી ભાનુચંદ્ર કહાવે
તસ શિષ્ય ભાણચંદ્ર ભણે સુણે દોલત પાવે. મારગ૦ ૧૯ ૧૬૧. સીતા સતીની સજ્ઝાયો (૧) જનક સુતા સીતા સતી રે, રામચંદ્રની ઘરનારી રે; કૈકેયી વર અનુભાવથી રે, પહોત્યા વન મોઝારી રે,
શીલવંતી સીતા વંદીયે રે. ૧
મારગ૦ ૧૫
લવ ને કુશ હનુમાનજી રે, રાવણ લક્ષ્મણ પામશે રે,
મારગ૦ ૧૬
અતિરૂપથી રાવણે હરી રે, તિહાં રાખ્યું શીલ અખંડ રે; રાવણ હણી લંકા ગ્રહી રે, લક્ષ્મણ રામ પ્રચંડ રે. શીલ૦ ૨ અનુક્રમે અયોધ્યાએ આવીયા રે, કર્મ વશે થયો દોષ રે; ગર્ભવતી વને એકલી રે, મૂકી પણ થયું સુખ રે. શીલ૦ ૩ લવ ને કુશ સુત પરગડા રે, વિદ્યાવંત વિશાલ રે; અનુક્રમે ધીજે ઉતર્યા રે, અગ્નિઝાળ થયું પાણી રે. શીલ૦ ૪
મારગ૦ ૧૭
દીક્ષા ગ્રહી સુરપતિ થયાં રે, અચ્યુત ક૨ે તેહ રે; તિહાંથી ચવી ભવ અંતરે રે, શિવ લહેશે ગુણ ગેહ રે. શીલ૦ ૫ રામ લહ્યાં શિવ વાસ રે; જિન ગણધર પદ ખાસ રે. શીલ૦ ૬
૨૯૦
પદ્મ ચરિત્રે એહના રે,
વિસ્તારે અધિકાર રે; જ્ઞાનવિમલ ગુરુથી લહ્યો રે, સુખ સંપત્તિ જયકાર રે શીલ૦ ૭
સજ્ઝાય સરિતા
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૬૨. સીતા સતીની સજઝાયો (૨) જનક સુતા હું નામ ધરાવું, રામ છે અંતર જામી; પાલવ મારો મેલોને પાપી, કુળને લાગે છે ખામી, અડશો માંજો, માંજો માંજો માંજો માંજો અડશો, મહારો નાવલીયો દુહવાય, મને સંગ કેનો ન સુહાય;
હારું મન માંહેથી અકળાય. અ૦ ૧ મેરૂ મહીધર ઠામ તજે જો, પત્થર પંકજ ઉગે; જો જળધિ મર્યાદા મૂકે, પાંગળો અંબર પૂગે. અ૦ ૨ તો પણ તું સાંભળરે રાવણ, નિશ્ચય શીલ ન ખંડું; પ્રાણ હમારા પરલોક જાએ, તો પણ સત્ય ન . અ૦ ૩ કુણ મણિધરનો મણિ લેવાને, હડે ઘાલે હામ; સતી સંગાથે નેહ કરીને, કહો કુણ સાધે કામ. અ૦ ૪ પરદારાનો સંગ કરીને, આખર કોણ ઉગરીયો; ઊંડું તો તું જોને આલોચી, સહી તુજ દહાડો ફરિયો. અ૦ ૫ જનક સુતા હું જગ સહુ જાણે, ભામંડળ છે ભાઈ, દશરથ નંદન શિર છે સ્વામી, લક્ષ્મણ કરશે લડાઈ. અ૦ ૬ હું ધણીયાતી પિયુગુણ રાતી, હાથ છે માહરે છાતી; રહે અળગો તુજ વયણે ન ચળું, કાં કુળે વાહે છે કાતી. અ૦ ૭ ઉદયરત્ન કહે ધન્ય એ અબળા, સીતા જેહનું નામ; સતીયોમાં શિરોમણિ કહીયે, નિત્ય નિત્ય હોજો પ્રણામ. અ) ૮
૧૬૩. સીતા સતીની સઝાયો (૩)
(રાગ : અંજના વાત કરે છે મારી સખી) મને કહી સંભળાવો વાત, હજુ ઘોર અંધારી છે રાત; આ શું ઓચિંતો થયો ઉત્પાત, આવું નો' તું જાણ્યું રે,
મારા મનમાં, મારા નાથે તજી મને પલમાં. આવું. ૧ મને વાત કરો મારા વીર, મારું મન નથી રહેતું ધીર;
[ સક્ઝાય સરિતા
૨૯૧
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________
આ તો કોણે ઓઢાડ્યા કાળા ચીર. આવું. ૨ કાળો રથને કાળા તુરંગ, ચાલ્યા એકલા મારી સંગ;
આ તો રંગમાં કોણે પાડ્યો ભંગ. આવું. ૩ તમે આવોને મારા દેરી, મારું કોણ થાશે બેલી;
મને રણ અટવીમાં જઈ મેલી. આવું. ૪ નથી પાપ ક્યાં મારા હાથે, રઘુવીર નથી મારી સાથે
* કેમ તજી દીધી મારા નાથે. આવું. ૫ નથી ઉઘાડા મેલ્યા મારા વાળ, નથી ચડાવ્યું કોઈને આળ;
આ તો કેવો રે આવ્યો મારો કાળ. આવું. ૬ નથી વાટમાં કોઈને વગોવ્યાં, નથી તીર્થ વચ્ચે લુગડા ધોયા;
નથી કરડી દૃષ્ટિએ મેં જોયાં. આવું. ૭ નથી ધર્મ કદી હું હારી, નથી સોબત કીધી નઠારી;
તો કેમ રામે કાઢી ઘરબારી. આવું. ૮ નથી પરબ પાણીની તોડી, નથી પાપને પગલે દોડી;
કેમ રામે મને તરછોડી. આવું ૯ નથી મહેમાન પાછા વાળ્યા, નથી આતમ કોઈના બાળ્યા;
નથી સાસુ નણંદને સંતાપ્યા. આવું. ૧૦ મારું જમણું ફરકે છે અંગ, નથી બેઠી હું કોઈની સંગ;
આ તો શું થયો રંગમાં ભંગ. આવું. ૧૧ મારે આડે ઉતર્યો છે નાગ, મારા માથે ફરકે છે કાગ;
મારું અંતર દાઝે છે અગાધ. આવું. ૧૨ મને સૂર્ય લાગે છે ઝાંખો, આજે દિવસ લાગે છે પાંખો;
હવે રથને અહીં ઉતારી નાંખો. આવું. ૧૩ વનની અઘોર ઝાડીમાંય, ત્યાં શબ્દ ભયંકર થાય;
આવી અટવીમાં કેમ રહેવાય ? આવું. ૧૪ વીર આવડો ક્રોધ કેમ કીધો, નથી બોલતાં શું વ્રત લીધો ?
કેમ રામે મને દેશવટો દીધો. આવું. ૧૫ પાય લાગી સીતાની શીખ માંગી, માણેકવિજયે મમતા ત્યાગી;
- માતા તમને મેલ્યા છે રામે ત્યાગી. આવું. ૧૬
૨૯૨
સઝાય સરિતા
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________
[૮] ૧૬૪. સીતા સતીની સઝાયો (૪) છળે કરી સીતાને ઝાલી, લંકા એને લાવે; કામે રાવણ દેખી રાતો, સીતા એને સમજાવે, પરહો રહેને, મારો પાલવ શાને તાણે, તને કંટક સહ કો' જાણે. ૫૦ મારા પ્રાણ જાશે આ ટાણે... ૧ જનક સુતા હું રામની રાણી, તું પડ્યો મારી આલે; શીલવ્રતથી જો કદી ચૂકું તો પૃથ્વી જાએ પાતાલે. ૫૦ ૨ ખાઈશ ગાળો તું ભંડો દિસીશ, કહું છું રહેને સખણો; કુળપંપણ કુળમાં અંગારો, કોણે જાયો કુલખણો. ૫૦ ૩ રૂપ ઋદ્ધિ તારી ઠકુરાઈ, હું જાણું સવિ લાલા;
જ્યાં મર્યાદા કાંઈ ન દીસે, ચૂકત તારા ચાલા. ૫૦ ૪ હું વ્યાભિચાર કદીએ ન સૂવું, સિંહણી ચાર ન ખાય; સમુદ્રની વેલ ચઢે આકાશે, પણ પુઢવી ન પલાય. ૫૦ ૫ શીલ સંઘાતે પિંડ બંધાણું, તેણે ન હું જાઉ વાહી; વાહી જાય એ સ્ત્રી બીજી, શાને આણી તે આંહી. ૫૦ ૬ પરસ્ત્રીજું પ્રાર્થના કરતો, તું તરણાથી હળવો; દરિયાનો જેમ ગર્વ ઉતરીયો, કર્યો અગત્યે ચલવો. ૫૦ ૭ વાંકી નજરે કયાં રે જુએ છે, કહું છું તુજને વાણી; મારો દિયર એક અટારો, પાશે તુજને પાણી. ૫૦ ૮ સતી સતાવ્યા શા દુઃખ હોવે, પૂછ મંદોદરી રાણી; શીખામણ તું કાંઈ ન માને, કરતો એવી કરણી. પ૦ ૯ મૂક સીતાને કહે મંદોદરી, મૂકતી મૂખ નિઃસાસા: રામ અવાજે થકી લંકા, શી ચુડાની આશા. ૫૦ ૧૦ વૈરી જીતી સીતાને લઈ, રામ અયોધ્યા આવે; લોકની ગાળે વળી સીતાને, અટવીમાં મૂકાવે. ૫૦ ૧૧ ધીજ ક્યું અંતે સીતાએ, અગ્નિ થયું સવિ પાણી; સક્ઝાય સરિતા
૨૯૩
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________
સુરનર ઠાઠ મલ્યા તિહાં જોવા, શિયળ શુદ્ધ વખાણી. ૫૦ ૧૨ ધન્ય અખંડિત શિયલ જે રાખ્યું, પાળ્યું રૂડી રીતે; શ્રીભાવપ્રભસૂરિ સતી સીતાના ગુણ ગાવે બહુ રીતે. ૫૦ ૧૩ - [2] ૧૬૫. સીતા સતીની સજ્જાયો (૫) જટા રે મુગુટ તારે પાયે નમું આવ્યો લંકાપતિ રાય થાળ ભરીને વનફળ લાવીયો સીતાજી વન મોઝાર મારે મન અવર પુરૂષની આણ ક્ષણ એક વિસરું ન રામ.. મારે૧ પાવડીયે પગ મેલોને સીતાજી ખંભોલે ઠવોજી પાય અંગુઠો મરડીને કંત જગાડ્યો લેઈ ગયો વન મોઝાર... મારે૨ સવા લાખ ટકાનો તને ચૂડલો ઘડાવું કઠે નવસરો હાર દશ આંગળીયે દશ વેઢ ઘડાવું શું કરીશ રામ ભરતાર... મારે... ૩ સવા લાખ બમણેલો તારો સમુદ્રમાં નાખું તોડી નવસેરો હાર દશ આંગળીય તારા વેઢ ન જોઈએ ભવોભવ રામનું નામ... મારે ૪ નાક પ્રમાણે તારે નથડી ઘડાવું કાને ઝબકની ઝાલ બાંયે બાજુ બંધ બેરખા ઘડાવું ઉપર માહરૂં નામ... મારે. ૫ નાક પ્રમાણે મારે નથણી જ જોઈએ તોડી નાખું ઝબકની ઝાલ બાંયે બાજુ બંધ તારું નામ ન જોઈયે ભવોભવ રામનું નામ.. મારે૬ કેડ પ્રમાણે તારે મેખલા ઘડાવું પાયે ઝણ ઝણતી ઝાંઝ પાય પ્રમાણે તારે મોજડી ઘડાવું ઉપર છીંટની હાર... મારે. ૭ કેડ પ્રમાણે મારે મેખલા ન જોઈયે તોડી નાખું ઝણઝણતી ઝાંઝ પાયની મોજડી તારે મસ્તકે મારું ભવોભવ રામનું નામ... મારે૦ ૮ રામ સીતા વીર લક્ષ્મણ મળીને લઈશું અયોધ્યાનું રાજ હીરવિજય ગુરૂ એણીપરે બોલે નહીં કોઈ સીતાની તોલે... મારે ૯
૧૬૬. સીતા સતીની સઝાયો (૧) આવું ન્હોતું જાણ્યું રે મારા મનમાં મારા નાથે તજી મને પલમાં મને કહી સંભળાવો વાત હજુ ઘોર અંધારી છે રાત
આ ઓચિંતો થયો ઉત્પાત... આવું. ૧ મને કહી સંભળાવો મારા વીર મારા મનમાં રહેતી નથી ધીર
૨૯૪
સક્ઝાય સરિતા
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________
કેમ કાળા ઓઢાડ્યા ચીર... આવું. ૨ કાળા રથને કેમ કાળા તુરંગ ચાલ્યા એકલા માહરી સંગ
આ રંગમાં કોણે પાડ્યો ભંગ.. આવું. ૩ નથી પાપ ક્યાં મેં મારે હાથે રઘુવીર નાથ મારી સાથે
કેમ તજી દીધી મારા નાથે... આવું. ૪ નથી ધર્મ કદી મારો હારી નથી સોબત કીધી નઠારી
કેમ રામે કાઢી ઘર બારી... આવું. ૫ નથી પરબ પાણીની ફોડી નથી પાપને પગલે દોડી
કેમ રામે મને તરછોડી... આવું. ૬ નથી ઉઘાડા મેલ્યા મેં વાળ નથી ચઢાવી કોઈને મેં આળ
નથી દીધી મેં કોઈને ગાળ... આવું. ૭ નથી અભ્યાગતને પાછો વાળ્યો નથી આત્મા કોઈનો મેં દૂભવ્યો
કેમ રામે કર્યો મને ટાળો... આવું. ૮ નથી વાટમાં કોઈને મેં વગોવ્યાં નથી વાટમાં લુગડાં ધોયાં
નથી બૂરી દષ્ટિએ મેં જોયાં... આવું. ૯ મારું જમણું ફરકે છે અંગ નથી બેઠી હું કોઈને સંગ
આ તો શો થયો રંગમાં ભંગ... આવું. ૧૦ મારે આડે ઉતર્યો છે નાગ મારે માથે ઉતર્યો છે કાગ
| મારું અંતર દાઝે છે અથાગ... આવું. ૧૧ મને સૂર્ય લાગે છે ઝાંખો મને દિવસ લાગે છે અટારો
હવે રથને અહિં થોભાવો.... આવું) ૧૨ વન છે અઘોરી ઝાડી ત્યાં શબ્દ ભયંકર થાય
આવી અટવીમાં કેમ રહેવાય... આવું) ૧૩ માણેકવિજય કહે મમતા ત્યાગી સખી વેદન કરૂં પાય લાગી
સતી સીતાએ પાય જ લાગી... આવું. ૧૪ ૧૭. સુકુમાલિકાની સઝાય (ઢાળ-૩)
ઢાળ ૧ વસંતપુર સોહામણું રે રાજ્ય કરે તિહાં રાય
સઝાય સરિતા
૨૯૫
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રાણી. ૧
પ્રાણી- ૨
પ્રાણી- ૩
પ્રાણી ૪
પ્રાણી૫
પ્રાણી- ૬
સિંહસેન નરપતિ રાજીયો રે રાણી સિંહલ્યા ત્યાંય રે પ્રાણી ! જુઓ જુઓ કર્મની વાત છાંયે પણ છૂટે નહિં રે કર્યા કર્મ વિશેષ રે... શશક-ભશક દોય તેહના રે ઉપન્યા બાલ કુમાર બાલિકા એક સુકુમાલિકા રે રૂપતણો ભંડાર રે... સશક ભશક સુકુમાલિકા રે વાધે તે રૂપ વિવેક; અનુક્રમે મોટા થયા રે જ્ઞાનાદિ ગુણ સુવિશેષ રે... સાધુ સમીપે દીક્ષા ગ્રહી રે શસક ભશક સુકુમાલ; પછી તેનું શું થયું ? જુઓ કર્મ વિપાક રે... ગામ નગર પુર વિચરતા રે પાળતા જિનવર આણ; તપ તપે અતિ આકરાં રે તોડે કર્મ નિદાન રે... બાલિકા એક સુકુમાલિકા રે તેનું અનુપમ રૂપ; વિવરીને હું વર્ણવું રે જોવા આવે છે ભૂપ રે. ભ્રાતા દોય ચોકી કરે રે મેલી કુળ આચાર ઋતુ ધારી ન ખમાવીયેરે અઠ્ઠમ તપ અનુસાર રે... અંગોપાંગ હાલે નહિં રે જીવ થયો અસરાલ કઠે તો કાંટા પડે રે મરણ જાણ્યું સુકુમાલ રે... મરણ જાણી મેલી ગયા રે થઈ ઘડી એક જામ શીતળ વાયો વાયરો રે, પ્રાણ સચેતન તામ રે... ચારે દિશાએ જુએ વળી રે વન મોટું વિકરાળ; નયણે તો આંસુ ઝરે રે બેઠી વડતરૂ છાંય રે..
ઢાળ ૨ હવે એક સમયે આવ્યો પરદેશી વેપારી વ્હેપારે રે; પાંચસો પોઠ ભરીને લાવ્યો, સારથવાહ શિરદાર, જુઓ જુઓ જન્મ જરા જગ જોર કર્મ ન મેલે કેડો... પોઠ ઉતારી સરોવર તીરે ભરીયું ઘોર ગંભીર રે; વડ તરૂ મોટી વાદળ છાયા તેમાં ભરીયું નીર... ઈધણ પાણી લેવા સારૂ ફરે અનુચર જોતા રે;
પ્રાણી- ૭
પ્રાણી- ૮
પ્રાણી ૯
પ્રાણી૧૦
જુઓ૦ ૧
જુઓ૦ ૨
૨૯૬
સ%ાય સરિતા
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________
જુઓ૦ ૮
બેઠી બાળા વનમાં દેખી તે તો ત્યાં કને પહોંતા રે... જુઓ૦ ૩ રે બાઈ તું એકલી વનમાં અહિયાં કેમજ આવી રે; કહે છે બેની સાંભળ વીરા કર્મો મુજને લાવી રે... જુઓ૦ ૪ સાર્થવાહને જઈ સંભળાવ્યું અનુચરે તેણિ વાર મહાવનમાં એક નારી અનુપમ બેઠી વડતરૂ છાંય રે... જુઓ૦ ૫ ઈંદ્રાણી ને અપછરા સરખી રૂપાળી રડું ગાત્ર રે; કહો તો અહિંયા તેડી લાવું, જોયા સરખી પાત્ર રે... જુઓ૦ ૬ સાર્થવાહ કહે તેડીને લાવો ઘડી ન લગાડો વિલંબ રે; અનુચર તેને તેડીને લાવ્યો, સાર્થવાહની પાસ રે... જુઓ૦ ૭ વાત વિનોદ કરી સમજાવી ભોળવી તે નાર ભમરી રે; સારથવાટે ઘરમાં બેસાડી કર્મ તણી ગતિ ન્યારી રે... કર્મ કરે તે ન કરે કોઈ કર્મે સીતા નારી રે; દમયંતી છોડી નળ નાઠો જુઓ જુઓ વાત વિચારી રે... જુઓ. ૯ સુકુમાલિકાએ મનમાં વિમાસી છોડ્યો સંજમ જોગ રે; સાર્થવાહના ઘરમાં રહીને, ભોગવે નિત્ય નવા ભોગ રે... જુઓ૦ ૧૦ ભાઈ પોતાના સંયમ પાળે દેશ દેશોન્તર ફરતા રે; અનુક્રમે તેહના ઘરમાં આવ્યાં ઘેર ઘેર ગોચરી ફરતા રે... જુઓ૦ ૧૧ મીઠા મોદક ભાવ ધરીને મુનિવરને વહોરાવ્યા રે; મુનિ પણ મનમાં વિસ્મય પામ્યા સદેહ મનમાં લાવ્યા રે... જુઓ૦ ૧૨ કહે છે બેની સાંભળ વીરા શી ચિંતા છે તેમને રે; મનમાં હોય તે કહો મુજ આગળ જે હોય મનમાં તુજને રે... જુઓ૦ ૧૩ તારા જેવી એક બેન અમારી સૂધો સંજમ પાળી રે; મોટું ફળ તે મરીને પામી, તે મનમાં શું વિચારી રે... જુઓ૦ ૧૪ કહે છે બેની સાંભળ વીરા જે બોલ્યા તે ગ્રાચું રે; કર્મે લખ્યું તે મુજને થયું છે, તેમાં નહિં કાંઈ કાચું રે... જુઓ૦ ૧૫
ઢાળ ૩. મનમાં સમજ્યા દોય ભ્રાત વડેરો એમ કહે; સાંભળ બેની વાત તે તો તું નવિ લહે;
નહિં કાંઈ તાહરો વાંક, પૂર્વ ભવ આંતરો સક્ઝાય સરિતા
૨૯૭
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________
એમાં નહિં તુજ દોષ રખે કોઈ મન ધરો.. આગળ સિધ્યા અનંત, સંયમથી લડથડયા તપને બળે વળી શીવ મંદિરમાં તે ગયા; આ સંસાર અસાર, નાટક નવલો સહી, તે દેખી મત રાચો, તમે કાચી મતી લહી... ૨ જેવો રંગ પતંગ કે સુખ સંસારનું ઝાકળ વરસ્યો પાન કે મોતી ઠારનું એમ મીઠે વયણે બેનીને પ્રતિ બુઝવી, સંયમ લહી મન શુદ્ધ વૈરાગી મન રૂલી... સમેત શિખર ગિરનાર આબુની જાત્રા કરી, વળી શત્રુંજય ગિરિરાજ તેણે ફરસી કરી વનમાં રહ્યા એકાકી કે કાયા કેળવી વનચર જીવ અનેક તેહને પ્રતિ બુઝવી... છ8 અઠ્ઠમ ઉપવાસ આંબિલ એકાસણું પાળે જિનવર આણ કે સમકિત સોહામણું એમ કરતાં કેઈ માસ થયા દિન કેટલા કર્મરૂપી સુભટ હણ્યા તેણે તેટલા... એમ તપ કરતાં અઘોર કાયા થઈ દૂબળી ન રહ્યા લોહી કે માંસ હાડ ગયા ગળી સંલેખન એક માસનું અણસણ આદરી એમ કરતાં સુકુમાલિકા આયુ પૂરણ કરી.... એમ ચારિત્ર આરાધી ત્રિકરણ યોગથી પહોંચી દેવલોક માંહી અંતે શિવગતિ લહી સુમતિવિજયનો શિષ્ય રામવિજય ઈમ કહે ઘેર ઘેર મંગળમાળ કે સુખ સંપત્તિ લહે.
૧૬૮. સુકોશલ કીર્તિધર મુનિની સઝાયો (૧) જંબુદ્વીપ મોઝાર રે, ભરતમાંહિ નગરી અયોધ્યા જાણીએ એ; તિહાં શ્રી વિજય નરિંદરે, દો સુત તેહને, વજબાહુ પુરંદર એ; વજબાહુ કુમાર રે, ચાલ્યો ઘર થકી, એક દીન નાટાપુર ભણી એ;
સઝાય સરિતા
૧ ૨ ૩
૨૯૮
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦
પરણી રાજકુમારી રે, નામે મનોરમા, પરણી ચાલ્યાં ઘર ભણી એ, ૪ આવ્યો સાળો સાથે રે, મારગ મુનિવરું, દેખીને તે હરખીયા એ; ૫ કુમર નીરખે સારરે, અનીમિષ લોયણે, વદન કમલ મુનિવર તણાં એ; ૬ બોલે સાળો તામરે, કુમર ઘણું દેખો, લેશો વ્રત મુનિવર કને એ; ૭ મુજને સાથે લેજો રે, બોલ સોહામણો, બોલે હાસ્ય મિષે કરીએ; ૮ આવ્યો અતિ વૈરાગ્ય રે, તે બેઉ જણા, સંયમ લે મુનિવર કને એ; ૯ તેની સાથે નારી રે, ચારિત્ર આદરે, મન વૈરાગ્ય ધરી ઘણો એ; રાજકુમાર છવ્વીસ રે, સંયમ આદરી, મુક્તિ પહોંચ્યા તે સહુ એ; ૧૧ સાંભળી પુત્ર ચરિત્રરે, વિજય નરેસરૂ, રાજ્ય પુરંદરને દીએ એ; પાળે નિરતિચારરે, તપ સંયમ દોય, મુક્તિ મંદિર સંચર્યા રે; રાય પુરંદરધીર રે, રાજ્ય કીર્તિધરને, દેઈ દીક્ષા આદરે એ; ૧૪ તવ કીર્તિધરરાય રે, રાણી સહદેવી, સુખ વીલસે સંસારના એ; એક દિન પૃથ્વીપાલરે, સૂર્ય ગગન તળે દેખ્યો રાહુએ ગ્રસ્યો એ; રાય ધરે વૈરાગ્ય રે, સંયમ મનધરે, તવ વારે મંત્રીસરૂ એ;
સ્વામિ અમે અનાથ રે, રાજ્ય ધુરંધર, પુત્ર પાખે કિમ ઠંડીએ એ; ૧૮ કરૂણાસાગર રાય રે, ભાવ મુનીપણે, તાસ વચને કઈ દિન રહે એ; ૧૯ રાણી જાયો પુત્ર રે, તત્ક્ષણ સંયમ, લેઈ મુનિવર વિચરીઆ એ; ૨૦ માડી મન આણંદ રે, નામ સુકોશલ, દેઈ પુત્ર પઢાવિઓ એ; ૨૧ પાળે રાજ્ય સુજાણ રે, કુમાર સોહામણો, લોક તણે મન ભાવિઓ એ; ૨૨ પરણી સુંદર નારી રે, લીલા ભોગવે, દોગંદુક જેમ દેવતા એ; ૨૩ કીર્તિધર મુનિરાય રે, એક દીન આવીયા, નગરમાંહિ ભિક્ષા ભમે એ; ૨૪ દેખી રાણી કંતરે, હૈડે ચિંતવે, માંહે આવે નહિ ભલો એ; રતન સરીખો એકરે, માહરે નંદન, ભોળવી ભામે પાડશે એ; સંયમવંતો સાધુ રે, સમતા ભાવતો, ભેજી જન તે કાઢીઓ એ; સુકોશલની ધાવ રે, દેખી મુનિવરને, કાઢતો મન દુ:ખ ધરે એ; ૨૮ ધરતી મુખ નીશાસરે, રડતી આવતી, રાય કને ઉતાવળી એ; ૨૯ સ્વામિ તુમચો તાતરે, વહોરણ આવતો, રાણીએ નિકાલીઓએ; ૩૦ એહવો દેખી સ્વરૂપ રે, કુમાર વિમાસતો, આપ સ્વારથ સહુ મિલ્યા એ; ૩૧ કુમર સુણી તે વાત રે, દોડી આવતો, સેવકને નિવારતો એ; ૩૨
// સઝાય સરિતા
૨૯૯
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૩
૩૬
ઠંડી મમતા પાશરે, સંયમ સંગ્રહ, ગુરૂ સાથે વિહરે સદા રે; રાણી પુત્ર વિયોગ રે, આર્ત વશે મરી, ચિત્રકૂટે હુઈ વાઘણી એ; ૩૪ તેહવે દો અણગાર રે, ચઉમાસી તપ, કરીને તિહાંથી નિસર્યા એ; ૩૫ ધાઈ વાઘણ પંથે રે, મુનિવર ઉપરે, દેખી કીર્તિધર ભણે એ; સુકોશલ તું બાલ રે, કમલ તણી પરે, કોમલ તનુ છે તાહરૂ એ; ૩૭ વાઘણ ખાશે દેવ રે, વેદના દોહિલી, સુણતાં હોશે બાલુડા એ; ૩૮ તો પરહો રહે વીરરે, વલી સુકોશલ, વળતું કહે સુણો તાતજી એ; ૩૯ સહિયા દુઃખ અનંતરે, ચિહુગતમાંહી, જે સુણતાં તનુ કંપીઓ એ; ૪૦ ચોરાશી લાખ યોનિ રે, જન્મ મરણે કરી, સઘળી ફરસી એકલી એ; ૪૧ સહેલું ઉપસર્ગ એહ રે, કર્મ નિવારીને, રાજ્ય કરીશું મુક્તિનું એ; ૪૨ રાખી નિજ મન ઠામ રે, સાહસ આદરી, સુકોશલ આગલ રહે એ; ૪૩ વાઘણ ખાયે અંગ રે, મુનિવર કેવલ, પામીને મુક્તિ ગયા એ; ૪૪ વાઘણ દેખી રેખર, જાતિસ્મરણ, પામી દુઃખ હૈડે ધરે એ; ૪૫ ખાધો મેં સુત મસરે, દિધિ મુજને, પાપિણી મેં એ શું કિઓ એ; ૪૬ કીર્તિધર મુનિ પાસ રે, અણસણ ઉચ્ચારી, દેવતણા સુખને લહે એ; ૪૭ કીર્તિધર અણગાર રે, સંયમ પાળીને, કર્મ ખપાવી સિદ્ધ થયા એ; ૪૮ શ્રી સુકોશલ સાધુ રે, વલી કીર્તિધર સમરતા સુખ ઉપજે એ; ૪૯ સંવત સોલહ દોય રે, આસો માસમાં થુણીયા દો મુનિ પુંગવાએ; ૫૦ શ્રી વિજયદાન સૂરદર, વિદ્યાસાગર, સેવક દેવચંદ્ર વિનવે એ; ૫૧ ૧૬૯. સુકોશલ કીર્તિધર મુનિની સક્ઝાયો (૨) (ઢાળ-૩)
દુહા અલખ નિરંજન ચિત ધરૂ શંખેશ્વર જિનરાજ સકલ વંછિત કુશલાવલી પૂરે ગરીબ નિવાજ... ૧ ત્રિભુવનમાં વાણી વંદે તે સવિ તુજ પસાય તિણકારણ કરૂં વિનતિ સાન્નિધ્ય કરજો માય... ૨ લઘુતાને ગુરૂતા કરે આણી ધર્મ સનેહ પરમાણ દાયક ગુરૂ ઉપકારી ગુણ નેહ.. ૩ જિનવાણી ગુરૂ પાય નમી સરસ સંબંધ રસાલ સુકોશલ મુનિવર તણો કહેવા મન ઉજમાલ... ૪
૩૦૦
સઝાય સરિતા
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________
કિણ દેશે તે ઉપન્યા કિણ વિધ સંજય લીધ કિણ વિધ આતમ તત્વને પ્રગટ કરી થયો સિદ્ધ... ૫
ઢાળ ૧ જંબુદ્વીપના ભરતમાં રે પૂરવ દેશ સમૃદ્ધ નયરી અયોધ્યા રૂઅડી રે મહિમાયે સુપ્રસિદ્ધ રે, ભવિયણ સાંભળો ૧ પુણ્યધર્મ અધિકાર રે ભવિ૦ જિમ પામો ભવપાર રે ભવિયણ સાંભળો વિજય નામે તિહાં ભૂપતિ રે પાળે રાજ્ય નિઃશંક વજ બાહુ પુરંદર રે દો નંદન નિકલંક રે... ભવિયણ સાંભળો રે ખીર-નીર સમ પ્રીતડી રે નીર વહે જે વડવીર પુણ્ય ઉદયથી સંપજે રે બુદ્ધિ પરાક્રમ ધીર રે... ભવિયણ સાંભળો ૩ વજબાહુ નિજ તાતની રે આણા લેઈ ભણી ભાત જોવા પ્રદેશ તે નીકળ્યો રે પુણ્ય સખાઈ સંઘાત રે.. ભવિયણ સાંભળો ૪ કૌતુક નવ-નવ દેખતો રે આવ્યો નાગપુર ઠામ રાજકન્યા અપછરા સમી રે રૂપે મનોરમા નામ રે... ભવિયણ સાંભળો ૫ તે પરણીને અનુભવે રે પંચવિષય સુખ ભોગ પુણ્ય આકર્ષ મેળવ્યો રે વરકન્યા સંજોગ રે... ભવિયણ સાંભળો ૬ હવે ચાલે નિજપુર ભણી રે સાથે લઈ વામાંગ છવ્વીસ રાજકુમર થકા રે આવે સાળો સંગ રે... ભવિયણ સાંભળો ૭ અનુક્રમે મારગ ચાલતાં રે દીઠો એક નિગ્રંથ ધ્યાનમુદ્રાયે સાધતો રે મુક્તિપુરીનો પંથ રે... ભવિયણ સાંભળો ૮ રોમાંચિત નૃપજા તનુ રે મનપંકજ વિકસંત મુનિમુખ અનિમિષ લોચને રે પ્રેમભરી નિરખંત રે... ભવિયણ સાંભળો ૯ હાંસીરૂપે સાળો વદે રે જો વ્રત લીયો ધીમંત તુમગતિ તે ગતિ માહરી રે આદરવી ગુણવંત રે... ભવિયણ સાંભળો ૧૦ વૈરાગ્યે મન જો દીયે રે કુંવર ધરે વ્રત રાગ સાળા બનેવી બેહુણા રે લીયે ચારિત્ર વડ ભાગ રે.. ભવિયણ સાંભળો ૧૧ છવ્વીસ કુમાર કુંવરી ગ્રહે રે પંચ મહાવ્રત ભાર નૃપ સંયમ વિધિ ઉચ્ચારી રે પાળે નિરતિચાર રે... ભવિયણ સાંભળો ૧૨ ધ્યાનપદે એ આતમા રે ભાવે અવિચલ અવિનાશ [ સક્ઝાય સરિતા
૩૦૧
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________
અષ્ટકમ ચૂરી સવે રે પામ્યા શિવ આવાસરે... ભવિયણ સાંભળો ૧૩
દુહા પુત્ર વ્યતિરેક સાંભળી ચતુર્મુખથી રાજન મન વૈરાગ્યે પૂરીયો જાગ્યો અનુભવ જ્ઞાન... ૧ સોંપી રાજ્ય પુરંદરને ઝંડી ગૃહાશ્રમ પીક શિવહેતુ વ્રત આદરી પાળી થયો નિભીંક... ૨ ન્યાય નિષ્કટક ભોગવે રાજ્યરમણી વરભૂપ કીર્તિધર નામે થયો પુત્ર વિરાસી ભૂપ.. ૩ જાણી સમરથ રાજ્યનો પાટ મહોત્સવ કીધ થાપી નૃપ સંયમ લીયે આતમ કારજ સીધ... ૪ રાય-રાણી મન મોદશું પંચ પ્રકારે સુખ માણે, પણ જાણે નહિં સુપનાંતરમાં દુખ... ૫
ઢાળ ૨ અન્ય દિવસ રવિરાજને રે લોલ ધર્યો સહુએ નામ રે રંગીલે ગગન મંડલ તવ છાઈયો રે લોલ વિરચિત થયો રે વિરાગ રે...
રંગીલે અન્ય૦ ૧ રામચરિત્ર મહિમાનીલો રે લોલ છે અદભૂત પવિત્ર રે રંગીલે માતપિતા ગુણ ભાવતો રે લોલ જાણી સંસાર અનિત્ય રે...
રંગીલે અન્ય૦ ૨ સહસ કિરણ ધર દિનમણિ રે લોલ દેવ નાયક વિખ્યાત રે રંગીલે વિષમ અવસ્થા તેહને રે લોલ પડ્યા માણસ કુણ માત્ર રે...
રંગીલે અન્ય૦ ૩ એહસ્વરૂપ અવલોકતા રે લોલ ચમક્યો ચિત્ર ભૂપાલ રે રંગીલે પાણી પહેલાં પામ બાંધીયે રે લોલ અવિહડ ચેતન પાલ રે...
રંગીલે અન્ય૦ ૪ ઈમ ચિંતી નૃપ ઉઠીયો રે લોલ દેવસ્વરૂપ નિહાલ રે રંગીલે ચારિત્ર ધર્મ સખાઈયો રે લોલ કરવા થયો ઉજમાલ રે..
રંગીલે અન્ય૦ ૫
૩૦૨
સક્ઝાય સરિતા
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાણી સચિવ કરોડીને રે લોલ કહે-સુણો, દિન દયાલ રે રંગીલે પુત્ર વિના નિજ રાજ્યને રે લોલ વિરમીયે કેમ કૃપાલ રે...
રંગીલે અન્ય૦ ૬ ગુણનિધિ રાજ દયા કરો રે લોલ નિજ પ્રજાની સાર રે રંગીલે જબ લગે પુત્ર ન સાંપડે રે લોલ તબ લગે કરો હોંશિયાર રે.
રંગીલે અન્ય૦ ૭ ભાવમુનિપણું મન ધરી રે લોલ સુપરે રહે અગાર રે રંગીલે પટરાણીએ પ્રસવ્યો મુદા રે લોલ અંગજ કુલ શણગાર રે..
રંગીલે અન્ય૦ ૮ સદગુરૂરાજ સંયોગથી રે લોલ મુનિધર્મ લેઈ વિચરંત રે રંગીલે મળી કુટુંબ સુકોશલુ રે લોલ કુંવર અભિધા ધરંત રે...
રંગીલે અન્ય૦ ૯ લિખિત પંડિત સઘળી કલા રે લોલ શીખવી પાટ ઠવંત રે રંગીલે નૃપ કન્યા શુભ વાસરે રે લોલ પરણી સુખ વિલસંત...
રંગીલે અન્યત્ર ૧૦ કેઈક વરસને અંતરે રે લોલ કીર્તિધર મુનિ આય રે રંગીલે ગોચરીકાળે પાંગર્યાં રે લોલ આવે વસ્તીમે અમાય રે...
રંગીલે અન્ય૦ ૧૧ તત્ક્ષણે રાણીએ ઓળખ્યો રે લોલ તવ મન ઉપની જાલ રે રંગીલે પુરમેં આવ્યો ભલો નહીં રે લોલ રત્ન સરીખ મુજ લાલ રે...
રંગીલે અન્ય૦ ૧૨ નિપટ ઠગારો ભોળવી રે લોલ લઈ જશે નિજ લાર રે રંગીલે ઈમ ચિંતી ચર મોકલી રે લોલ પુરથી કઢાવે ગમાર રે...
- રંગીલે અન્ય૧૩ કરે કદર્થના તે ઘણી રે લોલ પણ મન ન ધરે રોષ રે રંગીલે સંવરભાવે ચિંતવે રે લોલ એ સવિ કર્મના દોષ રે...
રંગીલે અન્ય૦ ૧૪
દુહા અનુચિત દેખી એહવું ધાવમાતા કહે રાય સઝાય સરિતા
૩૦૩
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________
દીઠો કહ્યો જાતો નથી તુમ માતા અન્યાય... ભિક્ષા કારણ આવીયા આજ પિતા ઋષિરાય માય કઢાવે બાહિરે લોપી સહુની લાજ... ૨ ગૃહ સંબંધની પ્રીતડી પાળવી રહી તે દૂર સાહમી વિડંબે પાપિણી નિષ્કારણ થઈ ક્રૂર... ૩ સુણી વચન રૃપ ચિંતવે ફૂડો અસ્થિર સંબંધ ખિણ એકત્વ મલી રહે ખીણમે માલે ધંધ... ૪ એક કુટુંબ વિભાવિક કીધા અનંતીવાર હવે સ્વાભાવિક આદરી તરી પામું ભવપાર...
લઘુપણે મોહ વિષય દલ મોડી રાજ્ય રમા સુખ છોડી કહે મુજ ચારિત્ર દ્યો ભવ ત્યાગી જિમ જાઉં શિવ દોડી રે...
ઢાળ ૩
તત્ક્ષણ ઉઠ્યો રાય સુક્રોશલ આવી નગરને દ્વારે વિધિપૂર્વક પ્રણમી મુનિવરની ભાવભક્તિ બહુ સારે રે... પ્રાણી ! વંદો સુકોશલમુનિ ગ્રહણા સેવના બહુવિધ પૃચ્છા કરી આતમ સુધારો રે... પ્રાણી ! વંદો સુકોશલમુનિ ૧
જાણી શુદ્ધ દશા તવ પ્રગટ્યો પંચ મેરૂ સમ પંચ મહાવ્રત લેઈ
૧
ધ્યાન પ્રસાદ વિવેક ગુરૂપ્પા નય સમ ભૂમિકા સોહાવે ચરણ-કરણ ગુણ રચી ચિત્ર શાલી જ્ઞાન જ્યોતિ જગાવે રે...
૩૦૪
૫
પ્રાણી ! વંદો સુકોશલમુનિ ૨ જ્ઞાન-ધ્યાન તસ અંગે વિચરે ગુરૂ સંગે રે...
પ્રાણી ! વંદો સુકોશલમુનિ ૩
પ્રાણી ! વંદો સુકોશલમુનિ ૪
ધૈર્ય પિતા ક્ષમાસુત જનની સંયમ સુંદર ભાઈ દયા ભગિની સંતોષ વર નારી સત્ય પુત્ર સુખદાયી રે... પ્રાણી ! વંદો સુકોશલમુનિ પ શીલ અચલ શણગાર બનાવે પંચ આચાર સંભાર
સજ્ઝાય સરિતા
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________
જૈન બારમેં વિવિધ પ્રકારે ખેલે ક્રિયા સુવિચાર રે...
પ્રાણી વંદો સુકોશલમુનિ ૬ પુત્ર વિયોગ વિરહ દુ:ખદાયી સહદેવી દુર્યાને મરણ લહીને ધર્યું ચિત્ર ફૂટે વાઘણ રૂપ નિદાન રે...
પ્રાણી ! વંદો સુકોશલમુનિ ૭ ચઉમાસીતપ કરીને તિહાંથી પાંગર્યા દોય અધિકારી મારગ અધ વચ્ચે વાઘણ ઉઠી પૂર્વ વેર સંભારી રે...
પ્રાણી ! વંદો સુકોશલમુનિ ૮ કીર્તિધર કહે મુનિ બાલુડા આવી રહો મુજ પીઠ પાપિણી દુષ્ટ પરાભવ કરશે ક્રોધ મુખી ઘણું ધીઠ રે...
પ્રાણી ! વંદો સુકોશલમુનિ ૯ પોયલ દલશી કાય સુકોમલ એ છે અતિ વિકરાળ નખ દાઢા તીખી અસિ ધારા તે ખમશો કિમ બાલ રે...
પ્રાણી વંદો સુકોશલમુનિ ૧૦ બોલે સુકોશલ મધુરી વાણી સાંભળજો મુજ વાત ચઉગતિમાંહે દુ:ખ અનંતા તે સહ્યાં કેમ તાત રે...
પ્રાણી ! વંદો સુકોશલમુનિ ૧૧ લાખ ચોર્યાસી જીવની યોની જન્મ-મરણે કરી પૂરી તે સઘળી એકલડાએ ફરસી કોઈ નહિં છે અધૂરી રે...
પ્રાણી ! વંદો સુકોશલમુનિ ૧૨ વેર સંબંધ હશે તો હણશે તો આતમ ઉદ્ધારશું સહી ઉપસર્ગ ને કર્મ ખપાવી રાજય મુક્તિનું વરશું રે...
પ્રાણી વંદો સુકોશલમુનિ ૧૩ આગમધર ઉભો જઈ આગે આપ સ્વરૂપ સંભાળે વાઘણ વળગી શ્રેણી આરોહી મુક્તિપુરીમાં મહાલે રે...
પ્રાણી ! વંદો સુકોશલમુનિ ૧૪ મુખ મરકલડે સોનેરી રેખા નિરખી વિમાસે તિમ જાતિ સમરણ લહી તવ ચિતે અધમ કર્યું મેં કામ રે...
પ્રાણી ! વંદો સુકોશલમુનિ ૧૫
[ સક્ઝાય સરિતા
૩૦૫
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________
મુજ પાપીને પડો ધિક્કાર પુત્ર ભક્ષણ મે કીધો કીર્તિધર મુનિવરની શાખે અણસણ પોતે લીધો રે... પ્રાણી ! વંદો સુકોશલમુનિ ૧૬
તન મન શુદ્ધા શ્રદ્ધા નિમવાલી નારી પહોતી સ્વર્ગે તિમ કીર્તિધર સંયમ સાધી સંચરીયા અપવર્ગ રે... પ્રાણી ! વંદો સુકોશલમુનિ ૧૭ મહિમાવંત મહંત મનોહર સાધુ ચરિત્ર સુરંગ ભારૂચિ જીવ ભણશે-ગણશે તેહનું પુણ્ય અભંગ રે...
પ્રાણી ! વંદો સુકોશલમુનિ ૧૮
નાગ ઈંદુમુનિ સિદ્ધિ વરસે (૧૭૧૯) ફાગણ સુદિ તિથિ અંગ પાલનપુરમે મન અભિલાષ ગુણગાયા મુનિ યંગ રે...
તપગચ્છ ગયણ પ્રભાવક ભાનુ વિજય પ્રભસૂરિ સોહે પ્રેમ વિજય બુધ કાંતિ સવાઈ રૂપ ગણે જસ મોહે રે...
પંડિત કૃષ્ણ વિજય ગુણશાલી દીપવિજય કહે ગુરૂ ગુણ ગાતાં પ્રગટે
પ્રાણી ! વંદો સુકોશલમુનિ ૧૯
૩૦૬
પ્રાણી ! વંદો સુકોશલમુનિ ૨૦ નામથી રંગ રસાલા જગ જશ માલા રે...
પ્રાણી ! વંદો સુકોશલમુનિ ૨૧
[X] ૧૭૦. સુદર્શન શેઠની સજ્ઝાયો (૧) શીળરતન જતને ધરો રે લોલ, જેહથી સહુ સુખ થાય રે. સલુણા, શેઠ સુદર્શનની પરે રે લો, સંકટ સહુ મીટ જાય રે. સ. ૧ અંગદેશ ચંપાપુરી રે લો, દધિવાહન ભૂપાળ રે; સ૦ અભયા પ્રમુખ અંતેઉરી રે લો, સુંદર લહે સુકુમાર ર. સ૦ ૨ શેઠ સુદર્શન તિહાં વસે રે લો, નારી મનોરમા કંત રે; સ૦ કામ સમો રૂપે કરી રે લો, વ્રતધારી ગુણવંત રે. સ૦ ૩ અભયારાણી એકદા રે લોલ, કેળવી ફૂડ મંડાણ રે; સ૦ કાઉસ્સગ્ગ કરતા શેઠજી રે લો, અણાવ્યા નિજ ઠાણ રે. સ૦ ૪
સજ્ઝાય સરિતા
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉપસર્ગ કીધા આકરાં રે લોલ, પણ નવિ ચૂક્યા તેહ રે; સ0 આળ અલીક દીયો તીણે રે લોલ, નૃપ નવિ સદ્હે એહ રે, સ૦ ૫ શેઠ ભણી પૂછે ઈશો રે લો, કહો એ કવણ વૃત્તાંત રે; સ0 શેઠ મુખે બોલે નહીં રે લો, રૂઠયો ભૂપ અત્યંત રે. સ૦ ૬ મારણ હુકમ કીયો તદા રે લો, કીધી વિટંબના સૂર રે; સત્ર તસ ઘરણી કાઉસ્સગ્ગ રહી રે લો, કષ્ટને કરવા દૂર રે. સ. ૭ શાસન સુરી સાનિધ્ય કરી રે લો, પ્રગટયો પુણ્ય પંડુર રે; સત્ર શૂળી સિંહાસન થયું રે લો, શીલ પ્રભાવ સમૂર રે. સ૦ ૮ રાજા બહુ આદર કરી રે લો, પહુંચાવ્યો નિજ ગેહ રે; સ0 સબ અપરાધ ખમાવીએ રે લો, વ્યાપ્યો સુજસ અછેહ રે. સ૮ ૯ અનુક્રમે સંયમ આદર્યો રે લો, સાયં આતમ કામ રે; સત્ર કેવળ લહી મુગતે ગયા રે લો,શેઠ સુદર્શન સ્વામી રે. સ૦૧૦ મગધ દેશ પાટલીપુરી રે લો, વાદે શ્રી મુનિ ભાણ રે; સત્ર અમૃત ધર્મ સંયોગથી રે લો, શિષ્ય ક્ષમાકલ્યાણ રે. સ૦૧૧ ૧૭૧. સુદર્શન શેઠની સઝાયો (૨) (ઢાળ-૧)
ઢાળ ૧ સંયમી ધીર સુગુરૂ પયવંદી અનુભવજ્ઞાન સદા આનંદી લલના લોચન બાણે વિંધ્યો શેઠ સુદર્શન જેહ પ્રસિદ્ધો... ૧ તેહ તણી ભાખું સજઝાય શીલવ્રત જેહથી દઢ થાય મંગલકમલા જિમ ઘર આવે ત્રિભુવન તિલક સમાન કહાવે... ૨ ઈતિ ઉપદ્રવ જેહ અકંપા જંબુ ભરતમાંહે પુરી ચંપા દધિવાહન નૃપ અભયા રાણી માનુ લાલિત્યાદિ ગુણે ઈદ્રાણી... ૩ ઋષભદાસ નૃપ અભિમત શેઠ લચ્છી કરે નિત જેઠની વેઠ ઘરણી નામે તસ અરિહાદાસી બેહુની જૈનમતે મતિવાસી... ૪ સુભગ નામ અનુચર સુકુમાલ તેહતણે ઘર મહિષી પાલ માઘમાસે એક દિન વન જાવે સુવિહિત મુનિ દેખી સુખ પાવે... ૫ નિરાવરણ સહ શીત અપાર મુખે કહે ધન્ય તેહનો અવતાર [ સક્ઝાય સરિતા
૩૦૭
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૦૮
વંદી વિનય થકી આણંદ એહવે તેજે તપ્યો દિણંદ... ૬ નમો અરિહંતાણં મુખે ભાખી તિહાં મુનિ જિમ ગગને પંખી આકાશગામિની વિદ્યા એહ સુભગે નિશ્ચય કીધો તેહ... ૭ સુવે જાગે ઉઠે બેસે એહિજ પદ કહેતો હૃદયે હિસે શેઠ કહે વિદ્યા કિમ પામી મુનિસંબંધ કહ્યો શિર નામી... ૮ રે મહાભાગ ! સુભગ વળી એહથી દૂરે કર્મ ટળે ભવભયથી એહ વિદ્યા ગુણપાર ન લહિયે ધન પ્રાણી જિણે હિયડે વહીએ... ૯ એમ કહી આખો મંત્ર શીખવ્યો સાધર્મિકનો સંબંધ ભાવ્યો; એક દિન ઘન વૃષ્ટિ નદી પુરે ઘરે નવિ આવ્યો થયું અસૂરે... ૧૦ મહિષી સવિ પહેલાં ઘરે આવી સુભગે મનમાં વિદ્યા ભાવિ; નદી ઉછળી પર તટે જાવે લોહ કીલકે હિયડે વિંધાવે... ૧૧ તોયે પણ તસ ધ્યાન ન ચૂકે ચિત્ત સમાધિ તે નવ મૂકે; શેઠ તણે ઉપકારે ભરીયો અરિહા સ્ત્રી ગર્ભે અવતરિયો... ૧૨
ઢાળ ૨
અનુક્રમે ગર્ભ પ્રભાવ શ્રી જિન બિમ્બ જુહારૂં; સંઘભક્તિ કરૂં ખાસ શાસન શોભા વધારૂં ઉત્તમ દોહલા તેહ પૂરે જન્મ થયોરી; નામ સુદર્શન દીધ ઘર ઘરિ હર્ષ ભયોરી...૧ સકલ કળા આવાસ યૌવન વય પ્રસર્યોરી; નામે મનોરમા નારી પરણી હેજે વોરી; એહ જ નયર મોઝાર કપિલ પુરોહિત છેરી; રાજમાન્ય ધનવંત કપિલા ઘરણી અછેરી... ૨ શેઠ સુદર્શન સાથ કપિલ તે પ્રેમ વહોરી અનિશ સેવે પાય કપિલા તામ કહોરી; ષટ્ કર્માદિ આચાર મુકીએ દૂરિ ઘણોરિ એહવું શું છે સ્વામિ દાખો તેહ સુણોરી... ૩ કપિલ કહે સુણ નાર શેઠ સુદર્શન છેરી; જસ ગુણ સંખ્યા ન પાર કહેવા કોણ હવેરી;
સજ્ઝાય સરિતા
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________
રૂપે મદન રવિ તેજ જલધિ ગંભીર પહેરી; સૌમ્ય ઈદુ સુરવૃક્ષ અધિક તસ દાન ગુણેરી... ૪ કિંબહુના ગુણ રાશિ વાસિત દેહ ય છે રી; ઈમ નિસુણી તે નારી તેહશું કામ રૂચેરી; એક દિન રાય આદેશ કપિલ તે ગામ ગયોરી, કુટિલા કપિલા દેહ મન્મથ પ્રગટ થયોરી... ૫ શેઠ તણે ઘરે જાઈ કહે તુમ મિત્ર તણેરી; દેહે છે અસમાધિ દેખણ આવો ભણેરી; આવ્યો તત્ક્ષણ તેહ કહે તે મિત્ર કિહારી, સૂતા છે ઘરમાંહિ શય્યા સાજ જિહાંરી... ૬ દેઈ ઘરનાં બાર વળગી નારી તીસરી; દેખાવે નિજ ભાવ હાવ વિલાસ હસેરી; જાણી કપટ પ્રપંચ શીલ સન્નાહ ધરી, હું છું પંઢ પુરૂષ મુધા નરવેષ રી... ૭ વિલખી થઈને તેહ કાઢ્યો ગેહ થકીરી; આજ પછી પર ગેહ જાવા નિયમ નકીરી; શેઠ સુદર્શન એમ; રહે નિત શીલ વહેરી, અવની તલે ઉપમાન એહવું કવણ લહેરી... ૮
ઢાળ ૩ એક દિન ઈન્દ્ર મહોત્સવે રાજાદિક સવિ લોક લલના, ક્રિીડા કારણ આવીયા સજજ કરી સઘળા થોક લલના;
શીલ ભલી પેરે પાળીએ... ૧ શેઠ સુદર્શન પ્રિયા નામે મનોરમા જેહ લલના; દેખે દેવકુમર સમા પટ સુત સુગુણ સનેહ લલના; શીલ૦ ૨ અભયા રાણીને કહે કપિલા દેખી તામ લલના; પ્રિયાપુત્ર એ કુણ તણા તે દાખો મુજ નામ લલના; શીલ૦ ૩ અભયા કપિલાને કહે લક્ષ્મી અધિક અવતાર લલના; શેઠ સુદર્શનની પ્રિયા પુત્ર તણે પરિવાર લલના; શીલ૦ ૪ કહે કપિલા એ કિહાં થકી એહને પુત્ર અચંભ લલના; /સક્ઝાય સરિતા
૩૦૯
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________
અભયા કહે અચરિજ કિશ્યું શચી પતિ પતિ એ રંભ લલના; શીલ૦ ૫ કહે કપિલા તે કિલબ છે જૂઠ ધરે નર વેશ લલના;
વૃત્તાંત અશેષ લલના; શીલ૦ ૬ ઈણે નિરધાર લલના;
કિમ જાણ્યું રાણી કહે કહે મુગ્ધ વંચી ઈમ કહી તુજને પરસ્ત્રી સાથે પંઢ છે નિજ તરૂણી ભરતાર લલના; શીલ૦ ૭ કહે કપિલા સુણ અભયા જો નર હોવે તો ભજે કામ પ્રચંડ લલના; લોહ પુરૂષ સરિખો ગળે પણ નિશ્ચે એ ખંઢ લલના; શીલ૦ ૮ કહે કપિલા ? અભયા મદ મત કરે એ નિશ્ચે અવિકાર લલના; સુણ કપિલા કહે અભયા મુજ ફંદમાં કોણ ન પડે નિરધાર લલના; શીલ૦ ૯ કપિલા કહે હવે જાણશું એ તુજ વચન વિલાસ લલના કોઈ પ્રપંચે એહને પાડો મન્મથ પાસ લલના; કીધી પ્રતિજ્ઞા આકરી જલ જલનાદિ પ્રવેશ લલના; અનુક્રમે ક્રીડા વન થકી પહોંત્યા નિજ નિજ નિવેશ લલના; શીલ ૧૧
શીલ૦ ૧૦
ઢાળ ૪
હવે અભયા થઈ આકરી રે લાલ ચૂકવવા તસ શીલ રાયજાદી; ધાવ માતા તસ પંડિતા રે લાલ કહે સવિ વાત સલીલ રાયજાદી. ખલ સંગતિ નવિ કીજીયે રે લાલ... ૧ સુણ પુત્રી કહે પંડિતા રે લાલ તુજ હઠ ખોટી અત્યંત રાયજાદી, નિજ વ્રત એ ભંજે નહિં રે લાલ જો હોવે પ્રાણાન્ત રાયજાદી... ખલ૦ ૨ કહે અભયા સુણ માવડી રે લાલ મુજ ઉપરોધે એ કામ રાયજાદી, કરવું છલ-બળથી ખરૂં રે લાલ ન રહે માહરી મામ રાયજાદી... ખલ૦ ૩ માની વયણ ઈમ પંડિતા રે લાલ રાખી મનમાં ચૂપ રાયજાદી, કૌમુદી મહોત્સવ આવીયો રે લાલ પડહ વજાવે ભૂપ રાયજાદી... ખલ૦ ૪ કાર્તિકી મહોત્સવ દેખવારે લાલ પૂર બાહિર સવિ લોક કહે રાજા, જોવા કારણ આવજો રે લાલ આપ આપણા મલી થોક કહે રાજા... ખલ૦ ૫ ઈમ નિસુણી શેઠ ચિંતવે રે લાલ પર્વ દિવસનું કાજ કિમ થાશે,
રાય આદેશ માગી કરી રે લાલ ઘરે રહ્યો ધર્મને સાજ દુ:ખ જાશે... ખલ૦ ૬ સર્વ બિબ પૂજા કરી રે લાલ ચૈત્ય પ્રવાડી કીધ મનોહારી રે પોસહનિશિ પ્રતિમા રહ્યો રે લાલ એકાંતે ચિત્ત વૃદ્ધિ સુખકારી રે... ખલ૦ ૭
સજ્ઝાય સરિતા
૩૧૦
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________
અભયા શિર દુ:ખણ મિષે રે લાલ ન ગઈ રાજા સાથે રાયજાદી, કપટે પંડિતા પંડિતા રે લાલ મૂતિ કામની હાથ રાયજાદી... ખલ૦ ૮ ઢાંકી પ્રતિમા વસ્ત્રશું રે લાલ પેસાડે નૃપ ગેહ રાયજાદી,
પૂછ્યું તિહાં કણે પોળીયે રે લાલ કહે અભયા પૂજન એહ રાયજાદી...
ખલ૦ ૯
એક દોય ત્રણ ઈમ કામની રે લાલ મૂતિ આણી તામ રાયજાદી, પ્રતિમાધર ઈમ શેઠને રે લાલ પટે આણ્યો ધામ રાયજાદી... ખલ૦ ૧૦
ઢાળ પ
અભયા કામ વિકાર કરી આલિંગતી હો લાલ-કરી૦ કોમલ કમલ મૃણાલ ભુજાણ્યું વિંટતી હો લાલ-ભૂજા...૧ નિજ થણ મંડલ પીડે તસ કરશું ગૃહી હો લાલ-તસ૦ અંગો પાંગે સર્વ કે ફરસે તે સહી હો લો-કે... ૨ અનુકૂલ ને પ્રતિકુલ કર્યા પરિસહ બહુ હો લાલ-કર્યા કોપ્યા પોહરી લોક પોકાર્યા તે સહુ હો લાલ-પોકાર્યા૦ ૩ રાજા આવ્યો તામ કહે અભયા જિહાં હો લાલ-કહેવ મુજ એલડી જાણી કે એ આવ્યો ઈહાંહો લાલ-કે એ૦ ૪ ધર્મ પિશાચી એણ કદર્થી હું ઘણું હો લાલ-કદર્શી એણે કીધો અન્યાય મુખે કેટલું ભણું હો લાલ-મુખે૦ ૫ નિસુણી રાજા વાત કે સંશય મન ધરે હો લાલ-સંશય૦ એહથી ઈમ નવિ થાય પ્રગટ દીસે પરે હો લાલ-પ્રગટ૦ ૬ કહે રાજા અન્યાય ઈણે મોટો કીધો હો લાલ-ઈબ્રે૦ પુરમાં કરીય વિડંબન કે શુલીએ દીયો હો લાલ-શુલીએ૦ ૭ ફિરતાં ઈમ પુરમાંહે ઋષભદાસ મંદિરે હો લાલ-ઋષભ૦ નિસરીયો વિરૂપ પ્રિયા દેખી દુ:ખ ધરે હો લાલ-િ -પ્રિયા૦ ૮ મેરૂ ડગે પણ કંથ ન ક્ષોભે શીલથી હો લાલ-ન૦ કોઈક અશુભ વિપાક ઉદયના લીલથી હો લાલ-ઉદય૦ ૯ એહ ઉપસર્ગ ટળે તો મુજને પારણું હો લાલ-મુજને૦ નહિંતર અણસણ મુજ દેઈ ઘર બારણું હો લાલ-મેઈ૦ ૧૦
00
સજ્ઝાય સરિતા
૩૧૧
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________
કરી કાઉસગ્ગ રહી ધ્યાન ધરી શાસન-સુરી હો લાલ-ધરી શુળીએ દીધો શેઠ આરક્ષકે કર ધરી હો લાલ-આરક્ષકે ૧૧ કનક સિંહાસન તેહ થયું દેખતે તીસે હો લાલ-થયું તવ મૂકી કરવાલ કુસુમ પરે ગળે હો લાલ-કુસુમ૦ ૧૨ તેહ ચરિત્ર પવિત્ર કહે રાજા પ્રત્યે હો લાલ-કહે૦ ગજ ચઢી આવ્યો ભૂપ ખમાવે માન તે હો લાલ-ખમાલે૧૩ નારી વયણથી કાજ ક્યું અવિચારતે હો લાલ-કર્યું એહ ખમજો અપરાધ કરી મનોહારને હો લાલ-કરી. ૧૪
ઢાળ ૬ શેઠ સુદર્શન ગજ ઉપર ચઢયાજી વીંઝે તિહાં ચામર છત્રપવિત્ર રે, જિત નિશાન બજાલે નયરમાંજી નાટક બત્રીસ બદ્ધ વિચિત્ર રે,
મોટો મહિમા છે મહિયલે શીયલનો રે... મોટો. ૧ દાન અવિરત દેતાં બહુ પરે રે આવે નિજ મંદિર કેરે બાર રે, શોભા જિન શાસનની થઈ ઉજળી રે ધન ધન મનોરમા જસનાર રે,
કાઉસ્સગ્ગ પાર્યો તેણી વાર રે... મોટો૦ ૨ અભયા ગળે ફાંસો ખાઈને તે મૂઈ રે નાસી પાડલીપુરી ધાવ તે જાય રે, દેવદત્તા ગણિકાનાં ઘરમાં રહી રે ચરિત્ર સુણીને અચરિજ થાય રે...
મોટો૦ ૩ શેઠ સંવેગે સંયમ આદરે શિક્ષાગ્રહી ગીતારથ થાય રે તપે દુર્બલતનુ એકાકી પ્રતિમા ધરે રે વિચરંતા પાડલીપુર તે જાય રે..
મોટો૦ ૪ શેઠ સુદર્શન રૂપ વખાણથી રે ગણિકા થઈ ઉત્સુક મુનિને દેખી રે ભિક્ષા ભમતાં ઘરમાંહિ રાખીયો રે કીધા કપિલા પર ઉપસર્ગ અશેષરે...
મોટો૫ એમ કદથી સાંજે મૂકીયો રે આવી વનમાંહે ધ્યાન ધરંત રે અભયા મરીને હુઈ વ્યંતરી રે દીઠો તેણે તિહાં મુનિ મહંત રે...
મોટો૦ ૬ ઉપસર્ગ તેણે અનેક વિધે કર્યા રે ચડિયો તવ ક્ષેપક શ્રેણી મુણાંદ રે
૩૧૨
સઝાય સરિતા
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઘાતી કર્મક્ષયે કેવલ પામીયા રે આવ્યા તિહાં સુરનર કેરા છંદ રે...
મોટો૦ ૭ દેશના આપે જન પ્રતિબોધવારે કાપે સવિ પાતિક કેરા છંદ રે ગણિકા પંડિતાને અભયા વ્યંતરી રે પામે તિહાં સમતિ રચણ અમંદરે...
મોટો૦ ૮ પહેલા કે'તાઈક ભવને અંતરે રે હું તો સ્ત્રી સંબંધે અભયા જીવરે શૂળી ગાલીથી કર્મ જે બાંધીયું રે આવ્યું તેનું ફળ ઉદયે અતીવરે.
મોટો. ૯ અનુક્રમે વિચરતા ચંપાએ ગયા રે પ્રતિબોધ્યા રાજાદિ બહુ પરિવારે ધન ધન મનોરમા તસ સુંદરી રે સંયમગ્રહી પહોતી મુકિત મોઝારરે...
મોટો ૧૦ પરમપદ પામે સુદર્શન કેવલી રે જયવંતો જેહનો જગમાં જસવાદ રે નિતનિત હોજો તેહને વંદના રે પહોંચે રવિ વાંછિત મનની આશરે...
મોટો૧૧ સહજ સોભાગી સમકિત ઉજળું રે ગુણીનાં ગુણગાતાં આનંદ થાય રે જ્ઞાનવિમલ ગુણ વાધે અતિઘણા રે અધિક ઉદય હોવે સુજશ સવાય રે...
મોટો. ૧૨ ૧૭૨. સુનંદા રૂપસેનની સજઝાય (ઢાળ-૨)
ઢાળ ૧ : ખેટમુની કહે ધન્ય તુમે સાતે જણા એક વયણે પ્રતિબોધ લહ્યો ન રહી મણાં; શત ઉપદેશે પણ રાગીને યથાજલો, લક્ષ રવિ ઉદયે, નવિ દેખે આંધળો. ૧ ગર્ભવાસ ગદ ત્રાસ જરા મરણાં કરે, પરભવ સૌખ્ય કિહાંથી અમૃત ઉખરે; જેમ ચકલો ચકલી તૃણ બિંદુએ આવીઆ, તું પી તું પી કહેતાં બેઉ મરણે ગયાં. ૨ નરનારીના રાગને નાગરે માંડવા, વાઘ, ચિત્તર મંજાર ને મેલી જમાડવા; વિષયી પ્રાણીયા ભવભવ દુઃખમાં પડે, વિષય રાગ નરભવ હારી, પરભવમાં નડે. ૩ તન ધન જોબન આયુ, સમય જાતાં વહી, આમંડલ કોદંડ, અખંડે રહે નહિ; તિલકપૂરે કનકધ્વજ, રાણી યશોમતી, દો સુત ઉપર પુત્રી, સુનંદા રૂપે રતિ. ૪ લઘુ વયે ઘર ઉપર, ચઢી દેખે એક ઘરે, દોષ દઈ ગુણવંતીને પતિ તાડન કરે;
આ સઝાય સરિતા
૩૧૩
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________
નિર્દય નર લહી, માને કહે સખી મોકલી, કરવો નથી વિવાહ, રહીશ હું એકલી. ૫ વલ્લભ સુખ નગણો, લઘુવય બાલા સહી, અનુભવ જ્ઞાન વિના, જેમ ધ્યાન નહિ; જોબન વય લીયો, તવ અધર કુસુમ હસ્યા, રતિએ રીસાવ્યા, કામદેવ અંગે વસ્યા. ૬ જઠર તણી ગુરતા, હુંચ કુંભે વસી જઈ, ચરણ તણી ચંચળતા, ચક્ષુ વચ્ચે ગઈ; અભિનવ જોબન, વેલા મેલા ખેલતી, એક દિન મંદિર ઉપર, જઈ ફરતી હતી. ૭ ઈભ્ય વડો ધનવંત, સમીપે તિહાં વસે, ખેલ વસંત પ્રિયાણું અગાશે સુરત હસે, દેખી સુનંદા વિષય રૂચી કહે માતને, મુજ વિવાહ કરો, જણાવી નરરાયને. ૮ એક દિન ઘર સન્મુખ, તંબોલી દુકાન મેં, શેઠ વસુદત્ત રૂપસેન, લીયો જ્ઞાન મેં; લાગ્યો નયણે નેહ, સખી હાથે દિયો, શ્લોક અર્થ લખી, પત્ર તે રૂપસેને લીયો. ૯ વાંચીને મન હરખી, અર્થ તેણે પૂરીયો, પાછો પત્ર સખીએ સુનંદાને દીયો; વાંચી હરખી આ તન મન વિકસાવતી, પત્ર પ્રીતમકર ફરસીત હૈડે દાખતી. ૧૦ દાસી મુખે કહે, નિત્ય ઈંહાં તુમે આવવું તુમ મુખ દીઠા વિના, નવિ ભોજન ભાવવું; સાંભળીને રૂપસેન ગયો જલમંદિરે, દિન પાંચ ઓચ્છવ છે. કૌમુદી ઢંઢેરો . ૧૧ અવસર પામી સુનંદા, તાસ જણાવતી, જે દિન વન ઓચ્છવ, નરનારી જાવતી; તે રાતે ઘર પાછળ પિયુ પધારો, બાંધશું દોર નિસરણી, તેણે ચઢી આવજો. ૧૨ ચતુર વિચક્ષણ અવસર, ચિત્ત ન ચૂકશો, રંભા સમી મહિલા મલી, તે નવિ મૂકશો; અહોનિશ વાલમ ધ્યાન ધરૂં, રહી વેગળી મારા પ્રેમની વાત, તેજાણે કેવલી. ૧૩ દાસી મુખે સુણી તે હરખે સંકેતીયા, વરસ સમા દિન પાંચ વિયોગે વીતીયા; કૌમુદીને દીન રાણી સુતા તેહ કરે, સા કહે શિર દુ:ખે છેતેણે રહીશું ઘરે. ૧૪ દોય સખીશું સુનંદા રહી નિજ મંદિરે, દોય નિસરણી ગોખ તળે રાતે ધરે; તેણે અવસર એક જુગારીઓ ધન રાચીને, ચોરી કરવા ફરતો ધનપતિ ધારીને. ૧૫ દોરે દેખી મન કૌતુક ધારી તે ચડે, અણબોલી સખી લઈ ગઈ તસ ઓરડે; હરખી સુનંદા સ્નાન તનુ શણગારતી, ચંદન લેપ કુસુમ આભૂષણ ધારતી. ૧૬ તેણે સમે રાણીયે દાસી જોવા મોકલી, દીપક બુજાવી તેહશું, સખી વાતે ભળી કહે સખીઓ હમણાં વેદન સઘળી ટળી, સુતા સુનંદા સુખ ભર ક્ષણ નિદ્રા મળી. ૧૭ દાસી સુણી તે વાત કહી જઈ રાણીને, આવી સુનંદા ઓરડે ઘુંઘટ તાણીને; શય્યા એ ફુલ પુંજ બિછાવ્યા મોકળાં બોલે સુનંદા નાથ વસ્યા કેમ વેગળાં. ૧૮ તાણી લીધે શય્યાએ વિરહ વ્યાકુલ થઈ, સુખ ભોગવતાં વિયોગ વેદના દૂરે ગઈ; સુરત સમે નિદ્રાભર મૂકી ઊઠીયો, મુક્તા ફળનો હાર જુગારીયો લેઈ ગયો. ૧૯
૩૧૪
સજ્ઝાય સરિતા
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________
દોર નીસરણી સખીઓ ઘરમાં લાવતી, જાગી સુનંદા સખીઓ એમ પ્રજ૫તી; વલ્લભશું નવિ વાત વિચાર થયો કિશ્યો, રાણીની દાસી ભયે કરી વ્હેલો નિસર્યો. ૨૦ પૂરણ ભાગ્યે મેળો બન્યો, પણ ક્ષણે રહ્યો, અંધારે અંધારું કરીને તે ગયો; મુજ ચિત્ત ચોરી ગયો, ફરી મિલન કઠીન ઘણો, દુર્ભગ દાસીએ ખેલ બગાડ્યો અમતણો.૨૧ હવે સુણજો રૂપસેન બન્યો જે પ્રીતમાં, રાત ઘડી ગઈ ચાર, ચિવટ થઈ ચિત્તમાં; કંચન વરણો ચરણે ઘુઘરીઆ તગે, કસબી નાડે નંગ, જડ્યો તે ઝગમગે. ૨૨ કંચુઓ કસબી કોરનો, હીરા હસી રહ્યાં, મેવા મીઠાઈ લેપ સુગંધી સંગ્રહ્યા; ચીર પટોળી ભાત તે રીતે રૂચે ધણી, નેઉરને કટી મેખલવાળી દામણી. ૨૩ હારાદિ અલંકાર લીયા બહુમૂલનાં, કુંડલ ધમ્મિલ હાથ ગજેરા ફુલનાં; એ સઘળું લઈ ઉવટ મારગે સંચરે, સુનંદા મળવાના મનોરથ બહુ કરે. ૨૪ પંથે પડી ઘરભીત ચંપાઈ તે મૂઓ, સંસાર માંહે રાગ વિટંબણા એ જુઓ; મરણ થયો ન ગયો રાગ રમણી રૂપનો, સુનંદા ઉદરે ગર્ભે જઈ ઉપન્યો. ૨૫ કર્યાતિકા કહે કંતને મરવું એણે સમે, હેઠ આહેડી બાણ ઉપર શરસે ભમે; નાગ હસ્યો ભિલ્લને, શકરો બાણે મુઓ, દેવગતિ વિપરીત ચારેના ચિંતન જુઓ. ૨૬ રાત્રિ જશે પરભાતે, રવિ જગ ઉગશે, જઈશું કુસુમવન પુષ્ટિ થશે પંકજ હસે; કજ કોરો અલિ રાતે રડતો દિલશું લખે, વનગજ સરોજલ પીઈને કમલસાથે ભળે ૨૭ મનમાં મનોરથ સઘળાં તે મનમાં રહ્યાં, દષ્ટિરાગ વશ પડિયા તે દુઃખીયા કહ્યા; પરરમણી રસ રાવણ, દસ મસ્તક ગયા, સીતા સતીવ્રત પાળી અય્યત પતિ થયા. ૨૮ વિષય વિનોદથી જેહ રહ્યાં સદા, આ ભવ પરભવ, તેહ લઈ સુખ સંપદા; ત્રીજે ખંડે ઢાળ એ છઠ્ઠી મન ધરો, શ્રી શુભવીર વચન રસ આસ્વાદન કરો. ૨૯
બીજે દિવસે ગષવા, વસુદત્તના સુત ચાર, ભીંત પડી ઉપડાવતાં, મળીયા લોક હજાર... ૧ મૃતક તિહાં રૂપસેનનું, નીકળ્યું વસ્તુ સહીત, વાત સુનંદા સાંભળી, ચિત્ત બન્યું વિપરીત... ૨ શોક ભરે સખીને કહે, આ શી બની ગઈ વાત, અંધારે નવિ ઓળખ્યો, મળ્યો કોઈ કુજાત... ૩ વસ્તુની હાલત જાણીને, ધૂર્ત હરિ ગયો હાર, પણ રૂપસેન મરણ સુણી, રૂદન કરે તેણી વાર... ૪
સક્ઝાય સરિતા
૩૧૫
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________
તસ શોકે દિન કાઢતાં, ગર્ભ વધ્યો દોય માસ,
દેખી રાય તણે ભયે, સખીયો પામી ત્રાસ... પ ઔષધે ગર્ભ જ પાડીયો, સા થઈ સજ્જીત દેહ, રાય રથપુરે રાયને, દીધી સુનંદા તેહ... ૬
ઢાળ ૨ :
પરણી નૃપ રથપુર લેઈ ગયો રૂપસેન તિહાં પન્નગ થયો; ત્રીજે ભવ નરભવ હારીયો સુનંદા નજરે ધારીયો... ૧ ફણા વિસ્તારી નાગે નડીઓ ધાઈ સુનંદા કેડે પડીઓ; હાં હાં કરતા નૃપ આવીઓ લેઈ ખડગ પૂંઠે ધાવીઓ... ૨ મારીઓ અહી ચોથે ભવ ગયો, તે વનવાસે વાયસ થયો; એક દિન દંપતી વનમાં ગયાં, રાગ રંગ રસ રીઝે રહ્યા... ૩ વાયસ તે તરૂ ઉપર ચઢીયો સુનંદાનો રાગ નડીઓ; કર્ણ કટુ શબ્દે તે ભણે તામ નરેસર બાણે હશે... ૪ હંસ થયો તે ભવ પાંચમો હંસ તણા ટોળામાં રમે; રાજા રાણી સજળ જુએ હંસ સુનંદાના રાગે રૂએ... પ ઉડી બેઉ પાંખે આણીઓ નૃપ સુભટે ખડૂગે કરી હણીઓ; તેહીજ વન છઠ્ઠો ભવ થયો હરણી ઉદરે હરણો થયો... ૬ દેખી રાણી રાગે કર્યો ઝૂરે ઉભો આંસુભર્યો; આહેડી નૃપ બાણે હણી લીયો શીકાર તે ભક્ષણ ભણી... ૭ માંસ પકાવી તે મૃગ તણું ખાતા રાણી વખાણે ઘણું; અવિધ નાણી દોય મુનિ જણા તે દેખી મસ્તક ધૂણતા... ૮ પૂછે રાણી મુનિને તીસે સ્વામી મસ્તક ધૂણે કીસે; સાધુ કહે કારણ છે ઈહાં આવી સુણો અમો વસીએ જીહાં... ૯ તિહાં ગયા નૃપ રાણી મળી મુનિ મુખ વાત સકલ સાંભળી; રાગી નરનું માંસ જ ભખો જ્ઞાન વિના તમે નવિ ઓળખો... ૧૦ રાણી કહે રૂપસેન કુમાર આગળ શો થાશે અવતાર; તવ બોલ્યો જ્ઞાની અણગાર સાતમે ભવ હાથી અવતાર... ૧૧ તુજ ઉપદેશે સમતા વરી સમકિત પામી વ્રત આદરી; સહસ્રારે તુજ સ્વામિ થશે નરભવ પામી મોક્ષે જશે... ૧૨
સજ્ઝાય સરિતા
૩૧૬
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઈમ કહી મુનિ ઉપદેશ દીયે સાંભળી દંપતી દીક્ષા જ લીએ; રાજ રૂપી ગુરૂ સાથે ગયા સંયમ પાળી સુખીયા થયા... ૧૩ ગુરૂણી પાસે સુનંદા ભણે અરિમિત્ર તૃણ મણી સરીખા ગણે; લીયે આતાપના તાપે જઈ અવધિજ્ઞાની સુનંદા થઈ... ૧૪ રૂપસેન હસ્તી જીહાં ફરે સુનંદા તિહાં વસતિ કરે; એણે અવસર હસ્તી મદ ચઢ્યો કંચનપુર કોટે જઈ અડયો... ૧૫ લોક કોલાહલ કરતાં ભમે, સુનંદા આવ્યા તેણે સમે; રાજા સુભટે ઘણુંએ દમ્યો પણ સાધ્વી દેખી ઉપશમ્યો... ૧૬ સાધ્વી કહે સુણ મત ગમાર દુ:ખના દહાડા તુજ સંભાર; રાગ વિલુદ્ધો પામ્યો ઘાત પાતકો તે કીધા સાત... ૧૭ રૂપસેન ગર્ભે ફણીધર વાયસ હંસ હરણનો અવતાર, સાતમે ભવે તમે હાથી થયા ધર્મ વિના ભવ એળે ગયા... ૧૮ તે સુણતાં ગજ મૂછ લહી જાતિ સ્મરણ તે પામ્યો સહી; લોક વચ્ચે ઉભો રહી રડ્યો સુનંદાને પાયે પડ્યો... ૧૯ સમકિત વ્રત ગજ ધરતો જીહાં લોક અચ્છેરૂ દેખે તિહાં; ગુરૂણી કહે નૃપને એ ખરો સાધમ ગજ સેવા કરો... ૨૦ આદર કરી નૃપ તેડી ગયો નેહ સુનંદાનો સફલ કીયો; સુનંદા આનંદીત થયા એ કેવલ પામી મોક્ષે ગયા... ૨૧ ખેટ મુનિ કહે રાજકુમાર વૈરાગ્ય રાગ તણી ગતિ ધાર; સુખ માની જે વિષય રમે તે ભવ નાટક કરતા ભમે... ૨૨ માતા પિતાને બાંધવ નાર સ્વારથીઓ છે સવિ સંસાર; આય જોબન લક્ષ્મી મળી મેઘ ઘટ ચંચલ વિજલી... ૨૩ બાલપણે મલસૂત્રે ભર્યો શીલી ઓરીઓ દુ:ખ સહ્યા પરણ્યો તો આમય ખય થઈ જોબન વેળા નિષ્કલ ગઈ... ૨૪ વૃદ્ધપણે નર પરવશ થયો પરભવ હાથ ઘસતો ગયો તેણે નરભવ સામગ્રી લહી કરશે ધર્મ તે સુખીયા સહી... ૨૫ ત્રીજે ખંડે ગુણીજન ગમી ઢાળ કહી રસાળ સાતમી શ્રી શુભવીર વચન રસ ઘડી સાકર દ્રાક્ષ કિસી શેલડી... ૨૬
(સક્ઝાય સરિતા
૩૧૭
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૧૮
હવે
૧૭૩. સુબાહુકુમારની સજ્ઝાય સુબાહુકુમાર એમ વિનવે, અમે લઈશું સંજમભાર, માડી મોરી રે; મા મેં વીરપ્રભુની વાણી સાંભળી, તેણે મેં જાણ્યો અથિર સંસાર માડી મોરી રે.
હવે હું નહિ રહું આ સંસારમાં. ૧
હાંરે જાયા તુજ વિના સૂના મંદિર માળિયા, જાયા તુજ વિના સુનો સંસાર રે; જાયા મોરા રે, માણેક મોતી ને મુદ્રિકા, કાંઈ ઋદ્ધિ તણો નહિ પાર જાયા મોરા રે.
તુજ વિના ઘડીયન નિસરે. ૨ જોબન કારમું,
હારે માજી તનધન
કારમો કુટુંબ પરિવાર માડી મોરી રે;
હે,
સગપમાં
કુણ
કારમા
તેથી મેં જાણ્યો અથિર સંસાર માડી મોરી રે. હવે હું૦ ૩
હાંરે જાયા સંજમ પંથ ઘણો આકરો,
જાયા વ્રત છે ખાંડાની ધાર, જાયા મોરા રે; બાવીશ પરિસહ
જીતવા,
જાયા રહેવું છે વનવાસ જાયા મોરા રે. તુજ૦ ૪ હાંરે માજી વનમાં તે રહે છે મૃગલાં,
તેની કોણ કરે છે સંભાળ,માડી મોરી રે રે;
વન મૃગની પરે ચાલશું, અમે એકલડા નિરધાર માડી મોરી રે. હવે હું ૫
હાંરે જાયા શિયાળે શીત શીત બહુ પડે,
જાયા ઉનાળે લૂ વાય જાયા મોરા રે; જાયા વરસાલો અતિ આકરો, કાંઈ ઘડીએ વરસ સો જાય જયા મોરા રે તુજ૦ ૬
સજ્ઝાય સરિતા
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________
હરે માજી નરક નિગોદમાં હું ભમ્યો ભમ્યો અનંત અસંતી વાર માડી મોરી રે; છેદન ભેદન મેં સહ્યાં, તે કહેતાં આવે ન પાર માડી મોરી રે. હવે હું૦ ૭ હાંરે જાયા પાંચશે પાંચશે નારીઓ, રૂપે અપ્સરા સમાન જાયા મોરા રે; ઊંચા તે કુલની ઉપની, રહેવા પાંચસે પાંચસે મહેલ જાયા મોરા રે. તુજ૦ ૮ હાંરે માજી ઘરમાં જો નીકલે એક નાગણી, સુખે નિદ્રા ન આવે લગાર તો પાંચશે નાગણીયોમાં કેમ રહું, મારું મનડું આકુળ વ્યાકુળ થાય. માડીહવે હું ૯ હારે જાયા આટલા દિવસ હું તો જાણતી, રમાડીશ વહુરોના બાળ જાયા મોરા રે; દિવસ અટારો રે આવીયો, તું તો લે છે સંજમભાર જાયા મોરા રે. તુજ૦ ૧૦ હાંરે માજી મુસાફર આવ્યો કોઈ પરણલો, ફરી ભેગો થાય ન થાય માડી મોરી રે; એમ માનવ ભવ પામવો દોહિલો, ધર્મ વિના દુર્ગતિમાં જાય માડી મોરી રે. હવે હું૦ ૧૧ હવે પાંચશે વહુરો એમ વિનવે, તેમાં વડેરી કરે રે જવાબ વાલમ મોરા રે; સ્વામી તમે તો સંજમ લેવા સંચર્યા, સ્વામી અમને કવણ આધાર વાલમ મોરા રે.
| વાલમ વિના કેમ રહી શકું. ૧૨ હાંરે માજી માતા-પિતા ને ભાઈ બેનડી, નારી કુટુંબને પરિવાર માડી મોરી રે;
સક્ઝાય સરિતા
૩૧૯
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________
અંત સમય અલગા રહે, એક જિન ધર્મ તારણહાર. માડી, હવે હું ૧૩ હાંરે માજી કાચી તે કાયા કારમી, સડી પડી વિણસી જાય માડી મોરી રે; જીવડો જાય ને કાયા પડી રહે. મૂઆ પછી બાળી કરે રાખ. માડી, હવે હું ૦ ૧૪ હવે ધારણી માતા એમ વિનવે, આ પુત્ર નહીં રહે આ સંસાર ભવિકજનો રે; એક દિવસનું રાજ ભોગવી, સંજમ લીધું મહાવીર સ્વામિ પાસ. ભાવિકજનો રે, સોભાગી કુંવરે સંજમ આદર્યો. ૧૫ તપ-જપ કરી કાયા શોષવી, આરાધી ગયા દેવલોક ભવિકજનો રે; પન્નર ભાવ પૂરા કરી, મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં જાશે મોક્ષ. ભાવિકજનો રે સોભાગી કુંવરે સંજમ આદર્યો. ૧૬ હાંરે માજી વિપાકસુત્રમાં ભાખીયું, બીજા સૂત્ર અખંડ મોઝાર ભવિકજનો રે; પ્રથમ અધ્યયને પ્રરૂપીઓ, સૂત્રવિપાકમાં અધિકાર, ભાવિકજનો રે. સૌભાગ્યવિજય ગુરુ એમ કહે. ૧૭
૧૭૪. સુભદ્રા સતીની સઝાયો (૧) મુનિવર સહેજે વિચરતાં જીવના જતન કરંત તરણું ખેંચ્યું આંખમાં નયણે નીર ઝરંત... મુનિવર૦ ૧ કલ્પવૃક્ષ જેણે ઓળખ્યો આંગણે ઉભા જેહ જીભે તરણું કાઢયું સાસુને મન સંદેહ... મુનિવર૦ ૨ જેણે સ્વજન દુઃખીયા સહુ જેણે કુળ નાણી લાગે લાજ પુત્રવધુ રે સોના સમી નહિં અમારે ઘર કાજ... મુનિવર૦ ૩
૩૨૦
સક્ઝાય સરિતા
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગુણ વિના સાગની લાકડી ગુણ વિના નાર કુમાર મન રે ભાંગ્યું ભરથારનું નહિં રે અમારે ઘરબાર... મુનિવર૦ ૪ પિયુ વચન શ્રવણે સુણી સતી મન ચિંતવે જેહ જૈન ધર્મ કલંક જાણી કરી કાઉસગ્ગ કીધો રે તેહ... મુનિવર૦ ૫ શાસનસૂરી આસન ચળ્યું સતી શિર આવ્યું રે આળ ચંપાદ્વાર જડાવીએ તો રે ઉતરશે એ ગાળ... મુનિવર૦ ૬ ભોગળ તો ભાંગે નહિં ઘણ નવિ લાગે રે ઘાય હલાવ્યો હાલે નહિં સૌ આકુળ-વ્યાકુળ થાય... મુનિવર૦ ૭ આકાશે ઉભા દેવતા બોલે એહવા બોલ સતી જળ સીંચશે ચાલણી ત્યારે ઉઘડશે રે પોળ... મુનિવર૦ ૮ રાજા મન આણંદીયો નગરે ઘણી છેરે નાર અંતે ઉર છે મારું સતીય શિરોમણી સાર... મુનિવર૦ ૯ અંતે ઉર કર્યું એકઠું કૂવા કાંઠે નહિં માગ કાચે તાંતણે ચાળણી ગુટી જાયે તાગ... મુનિવર૦ ૧૦ અંતે ઉર થયું દયામણું રાજા થયો રે નિરાસ સતીપણું મનમાં રહ્યું ધિક્ પડ્યો ઘરવાસ... મુનિવર૦ ૧૧ નગર પડો વજડાવીયો વસ્તી દીસે હેરાન પ્રજાને પીડા ઘણી કોઈ ઘો રે જીવિત દાન... મુનિવર૦ ૧૨ પડતો આવ્યો ઘર આંગણે વસ્તી હાલક લોલ જો માતાજી અનુમતિ દીયો તો હું ઉઘાડું પોળ... મુનિવર૦ ૧૩ વળી વળી વહુ તમને શું કહું નહિં નિર્લજજને લાજ નવકુળ નાગ નાસી ગયા આવ્યું કાચંડે રાજ... મુનિવર૦ ૧૪ દોષ દીજે નિજકર્મને કલંક ચડાવ્યું રે માય પડહો છબીને ઉભી રહી જઈ સંભળાવ્યો રાય... મુનિવર૦ ૧૫ વેગે ગઈ વધામણી રાજાને નહિં વિશ્વાસ પ્રત્યક્ષ જુઓને પારખું ત્યાં જઈ કરોને તપાસ... મુનિવર૦ ૧૬ વેગે રાય પધારીયા હઈડે હરખ ન માય પ્રજાને પીડા ઘણી વિલંબ ન કરો મોરી માય... મુનિવર૦ ૧૭ અવર પુરૂષ બંધવ પિતા સતી માંહિ કલા સોય
ઈસક્ઝાય સરિતા
૩૨૧
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________
માનવ સહુ મેડીએ ચડ્યું સતીને જુએ સહુ કોય... મુનિવર૦ ૧૮ કાચે રે તાંતણે ચાલણી સતી કળા ચઢી સોળ કામિની ફૂપ જળ ભરી ઉઘાડી ત્રણ પોળ... મુનિવર૦ ૧૯ કોઈ પીયર કોઈ સાસરે કોઈ હશે માંને મોસાળ ચોથી પોળ ઉઘાડશે જે હશે શીલવતી નાર... મુનિવર૦ ૨૦ નાક રાખ્યું નગરી તણું ગામે ઉતારી રે ગાળ રાય-રાણા પ્રશંસા કરે સતીય શિરોમણી સાર... મુનિવર૦ ૨૧ વાઘણ કેરાં દુધડાં સોવન કેરી થાળ ભણે ગણે જે સાંભળે કાંતિવિજય ગુણમાળ... મુનિવર૦ ૨૨
૧૭૫. સુભદ્રા સતીની સઝાયો (૨) હું ભણું શી એહની વાત નામ સતીનું લીજીયે, પ્રહ ઉઠી પહેલે પરભાત સત રે જો જો સુભદ્રા તણું; મુનિવર વહોરણ પાંગર્યા નિયમવંતી રે તિહાં આવે અધીર, કોરણ ઉડે કાંકરા તરણું ખુલ્યુ રે તિહાં વાયે સમીર; સત રે૦ ૨ તરણું તે ખુલ્યું આંખમાં તેણે કરી રે વહે લોહીની ધાર, સુભદ્રાને બારણે આવીયા નયણે નિરખે રે ઋષિ પીડા અપાર; સ૦ ૩ મસ્તકે મસ્તક ભીડીયા જીભે કરી રે કાઢે નયણની સાલ, સાધુ નિરાબાધ થઈ ગયા પૂઠે જો જે રે એના થાય હવાલ. સ. ૪ શ્રાવક કુલમાં ઉપની, પરણાવી રે વળી માંએ મિથ્યાત, તો એ સમકિત સૂધું વહે નિજ હૈ: દેવગુરૂ ધર્મને ધ્યાત; સ૦ ૫ સુભદ્રાને લલાટે ચાંદલો તે તો થયો રે સાધુને લલાટ; સાસુ દેખી ક્રોધે ધડહડી રોષે ભરી રે દુહવાણી રાંડ. સ૦ ૬ સાંભળ વચ્છ કહું વાતડી રાતડી રે ઋષિ રાતડ દેત; મનમાંહે વાત જ રાખજે જીમ આપણાં ઘરમાં ન થાય ફજેત. સ૦ ૭ ગુણહીણી તુજ ગોરડી જેણે અતિથિ શું રે આલિંગન દીધ, મુજ ટળી કેણે ન દીઠડી પાપ એહવા રે તુજ વહુઅરે કીધ. સ. ૮ સાસુડીએ કૂડી સહી સંભળાવી રે સહુ સ્વજનને વાત; ભરતાર પણ ભંભેરીયો કૂડે કલકે રે ખેલે એમ ઘાત.
સ૦ ૯ મન ભાંગ્યું ભરતારનું રાણિ ભર રે, નવિ રંગ ને રોલ;
૩૨ ૨
સક્ઝાય સરિતા
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________
સ0 ૧૫
નેહ નયણે નવિ નિરખતાં છતે જોગે રે સંયોગ વિયોગ. શાસન નાયક દેવતા દુઃખ દેખી રે સતીનું અપાર; દુઃખ ફેડવા તેણી વેળાએ દેવરાણાં રે ચંપાનાં દુવાર. રાજાને જઈને સંભળાવીયું સુણો સ્વામિ રે નગરી ઉત્પાત; ચંપા પોળ ચઉદિશે જડી પશું માનવી રે દુઃખડાં ન ખમાત; સ૧૨ રાજા તે રોષે ઊઠીયો ઘણ ઘાયે રે તે કરો ચકચૂર; કમાડ કુહાડે ભાંગજો મથી મથી રે જોર સુભટ ભરપૂર. સ) ૧૩ વજકમાડ પોળે જયાં મથી મથી રે જોર કરીને જાય; હાલ કલોલ લોક આકુલાં પશુ માનવી રે દુઃખડા ન ખમાય. સ૦ ૧૪ રાજા પ્રજા સહુ દુ:ખ ધરે કહો કરવો રે હવે કિશ્યો ઉપાય; દેવવાણી તëણ થઈ કહ્યું કરજો રે જેમ તુમ સુખ થાય. મન વચ કાયાએ કરી શીલે સાચી રે વળી જે હોશે નાર, કૂપ કાઠે ભરી ચાળણી છાંટી ઉઘાડે તે ચંપાના બાર. સ૧૬ વડા વડા રાયની કુંવરી સતી શિરોમણી રે મારે ઘેર છે નાર, કૂપ કાંઠે ભરી ચાળણી સૂત્ર તાંતણો રે ચાળણી ન ખમે ભાર. સ. ૧૭ સાત વાર તુટી પડી નવ ચાળણી રે પડી કૂપ મઝાર; રાજાનું મન ઝાંખુ થયું સતી કોઈ નહિં મારે ઘેર નાર. સ. ૧૮ રાજાએ પડતો વજડાવીઓ કોઈ ઉઘાડે રે ચંપાના બાર; રાજ ભાગ વેંચી દઉં વળી આપું રે અર્થ ગરથ ભંડાર. સ૦ ૧૯ પડહો વાજંતો આવીયો આંગણે ઉભી રે સુભદ્રા નાર, સાસુજી દીઓ મુજ શીખડી જઈ ઉઘાડું રે ચંપાનાં બાર. સ૦ ૨૦ વારી વારી વહુઅર શું કહું, તું નિર્લજજને કાંઈ નથી લાજ; રાજા રાણી વિલખાં થયાં તું સતી ખરી રે પોળ ઉઘાડીશ આજ. સ૦ ૨૧ પડહ છબી રે ઊભા રહ્યાં સંભળાવો રે કરો રાજાને જાણ; રાજા આવી પાયે નમ્યાં માતા રાખો રે સહુ પ્રજાના પ્રાણ. સ. ૨૨ માત-પિતા સહુ દેખતાં દેખતાં રે સાસુ સસરો જેઠ; રાજા પ્રજા સહુ દેખતાં તવ તે ચાળણી મેલી કુવા જલ હેઇ. સ. ૨૩ પરણ્યા વિના પુરૂષ આભડ્યો આ ભવે રે વળી મુજને કોય; કલંક દીધું તેને શું કરું પરમેશ્વર રે પ્રીતે કરી જોય. સવ ૨૪
સઝાય સરિતા
૩૨૩
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________
કાયા સુતરને તાંતણે ચાળણી બાંધે રે સીંચી કુવા જલ ઠામ; ભરી ચાળણી તાણી લઈ સૌ પ્રશંસે રે શીલ ઠામો ઠામ. ફુલ વૃષ્ટિ કરે દેવતા સેવતાં રે લોક રાણા ને રાણ; મોતી થાળે વધાવતાં છાંટી ઉઘાડે રે ત્રણ પોળ સુજાણ. કોઈ પીયર કોઈ સાસરે કોઈ સતી વળી માને મોસાળ; ચોથી પોળ ઉઘાડશે શીલે સાચી રે વળી જે હોશે નાર. શીલ વ્રત જગમાં વડું સહુ સાંભળીને પાળો નરનાર; રાજા મન રાજી થયો સુભદ્રા સતીરે થઈ તત્કાળ. સાસરે પીયર નિર્મલી થઈ નિર્મલ રે રાખ્યું જગમાં નામ; નાક રાખ્યું સાસરા શહેરનું ગાળ ઉતારી ગામોગામ. સાસુ ને સસરો ખમાવતાં ખમાવતાં રે વળી દિયર ને જેઠ ભરતાર ભક્તે ખમાવતાં સારા શહેરની સ્ત્રી તુજ પગ હેઠ. સાસરે સમકિત સર્વને સંભળાવ્યો જૈન ધર્મ વિખ્યાત; શ્રાવક ધર્મમાં સહુ સ્થિર કર્યા મેલ્યાં પૂર્વના પાપ માયા મિથ્યાત. સ૦ ૩૧ સાસુ વહુ પ્રીતે મળી મન મૂક્યાં રે વળી ધર્મ મિથ્યાત્વ; સાધુ વૈયાવચ્છ વાતડી તરણું તાણ્યું રે કીધી સાસુને વાત. શાસન સોહ ચઢાવીઓ ગિરૂઆ ગચ્છપતિ આણંદવિમલસૂરીદ તસપાટે અનુક્રમે હુઆ વિજયદેવસૂરિ વિજયપ્રભમુણીંદ. દેવવિજય પંડિત તણો કરજોડીને શિષ્ય કરે અરદાસ સુભદ્રા ચરિત્ર વખાણતાં વીરવિમલને વ્હાલો મુક્તિનો વાસ.
૩૨૪
૧૭૬. સુભદ્રા સતીની સજ્ઝાયો (૩) ધન ધન જિનદત્ત અંગજા, ધન તેહનો અવતારજી; નામે સુભદ્રા જીણીયે, સતીઓમાં શીરદારજી. ૧ સુભદ્રાજીને વરવા, આવ્યાં વર અનેક; પણ શ્રાવક વિણ નહીં દઉં, એવી શેઠની ટેક. ૨ એક દિન ચંપાથી, આવીયો બૌદ્ધ ઋદ્ધિ બુદ્ધિદાસ; સુશ્રાવિકાના રૃપથી, થયો મોહ મન જાશે. ૩ કરી કપટ શ્રાવક થઈ, સુણે ધર્મ સદાય;
સ૦ ૨૫
સ૦ ૨૬
સ૦ ૨૭
સ૦ ૨૮
સ૦ ૨૯
સ૦ ૩૦
સ૦ ૩૨
સ૦ ૩૩
સ૦ ૩૪
સજ્ઝાય સરિતા
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________
અનુક્રમે સાચો શ્રાવક થયો, જાણી તત્ત્વ હિતદાય. ૪ ધર્મ પ્રભાવે પામીયો, સતી સુભદ્રા નાર; પતિ સહ ચંપાએ આવી, કરે જિનધર્મ સદાય. ૫ બુદ્ધ ધર્મ ધર્મી સાસુથી, મહાસતી પામી આળ; શાસનદેવી સહાયથી, ભાંગી સવિ જંજાળ. ૬ શીલવ્રતના પ્રભાવથી, ખોલ્યા ચંપાના દ્વાર; શાસન પ્રભાવના કરી, કર્યા સફલ અવતાર. ૭ ભૂપાદિક બોધ પામીયા, વન્ય જ યજયકાર; રોજ સ્મરે તેહ પામશે, અમૃત પદ શ્રીકાર. ૮ [2] ૧૭૭. સુભદ્રા સતીની સજઝાયો (૪) (ઢાળ-૧)
ઢાળ ૧ નયરી તે એક ચંપાવતી રાજા બુદ્ધિના નિધાન રે; લોકો તે સહુ સુખીયા વસે તે ઘેરે ધાન્યનો નહિં પાર રે; સમકિત શેઠ વસે તિહાં રે તે ઘેર સુભદ્રા નાર રે... ૧ સાસુની સેવા કરે રે જાણી જનેતા એ માત રે; મન વચન કાયાએ કરી રે બીજા ભાત ને તાત રે... ૨ વૈશાખ સુદી ત્રીજને દિને રે આહાર વહોરતા મુનિરાય રે; માસખમણનું મુનિને પારણું તરણું ખેંચ્યું આંખ માંય રે... ૩ વાય વંટોળીયો ઊડે ઘણો મુનિ આકુળ વ્યાકુળ થાય રે; એમાં સતીની નજરે પડે રે તુરત આવ્યા ઘરની માંય રે... ૪ જીભેથી તરણું કાઢીયું મુનિને મુખે એધાણ રે; કુમતિ સાસુજી ઘરે આવીયા અવર ન જોયું બીજી કાજ રે... ૫
ઢાળ ૨ મેં જાણ્યું વહુ છે નાનેરૂ બાળ કંઈ નથી જાણતી; કર્યો અનર્થ કામ વહુ આ તે શું કર્યું;
સાધુને ચડાએલી આળ કુડા કલંક લાગીયા... ૧ કરે શોષ અફશોષ સાસુ મન અતિ ઘણાં;
સાય સરિતા
૩૨૫
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________
પતિને જમાડીને જમતી એવા ઢોંગ તે બહુ ક્ય... ૨ દીકરી તોલ ગણતી રે વહુ રે હું તુજને;
ન રહ્યું તેનું પરિણામ અરે વહુ તે શું કર્યું.. ૩
ઢાળ ૩ સાસુએ પુત્રને તેડાવીઓ કરે છે વિયોગની વાત; પુત્રવધુ છે સોના સમી રે શોભે નહિ ઘરવાસ... ૧ માતાના વચન સુણીને રે કુંવર બોલે છે એમ; ગુણવિના સિંહણશી લાકડી ગુણ વિના નારી કજાત રે... ૨ પિયુના વચન સતી સાંભળી મનમાં ચિંતવે એમ; અઠ્ઠમ તપ હવે આદરૂં ત્યારે ઉતરશે આળ રે... ૩ અઠમ તપ સતીએ આદર્યો કાઉસગ્ગ કીધો તેણીવારે; ત્યાંથી તો સતી ચાલી ગયા રે જઈ રહ્યા નદીને કાંઠે રે... ૪
ઢાળ ૪. સતી મનમાં ચિંતવે એમ પાપ મેં તો બહુ ક્ય; સતીને ચડાવેલી આળ તેના રે પાપ જાગીયાં, કરે શોષ અશોષ સતી મન અતિ ઘણાં... કરે શોષ૦ ૧ કર્યા પાપ અનંતા તેના પાપ નથી મટ્યા; જીવના કર્યા જીવ ભોગવે તેમાં તો નથી મણા... કરે શોષ૦ ૨ ભરડ્યા જીવ શેક્યા ધાન્ય અણગળ જળ વાપર્યા; સતીને ચઢાવેલાં આળ ધાવતા બાળ વિછોડીયાં; કૂડી પુરી છે શાખ તેના પાપ રે જાગીયા... કરે શોષ૦ ૩
ઢાળ પર ઈન્દ્રતણું આસન ચળ્યું રે સતીને ચઢાવેલ આળ; પોળ વસાવી નગર તણી રે ત્યારે ઉતરશે રે આળ... ૧ ભૂંગળ તો ભાંગે નહી રે ગણને લાગે નહિં ગાળ; નગર લોક સહુ ટોળે મળ્યા રે આકુળ વ્યાકુળ થાય... ૨ વેગે પહોંચી છે વધામણી રે રાજા થયા છે નિરાશ;
૩૨૬
સઝાય સરિતા
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાયે તે નિમિત્તીયાને તેડાવીયા રે જોશ જુઓ તેણીવાર... ૩ જોશીયે જોઈને એમ કહ્યું રે સતી ઉઘાડશે પોળ; કાચા સુતરે ચાલણી રે કુંભ સુતરનો જળ કાઢ... ૪ તે આ પોળને છાંટશે રે ત્યારે ઉઘડશે પોળ; રાજા તે મનમાં હરખીયો રે મુજ ઘેર ઘણી છે નાર... ૫ નવશે નવ્વાણું મારે રાણીઓ રે સર્વે સતીયો કહેવાય; રાજાએ વરઘોડો ચઢાવીઓ રે ધામધૂમનો નહિં પાર... અંતેર એકઠું થયું રે રાણીઓ સર્વે જાય; કોઈ ચડયું મંદિર માળીયે, રાણી ચઢ્યા ફુવાની કાંઠ... ૭ કાચે સુતરે ચાલણી રે તૂટી તૂટી રે જાય... એમ નવશે નવાણું ચાલણી રે પડી કુવાની માંય... ૮ રાજા મનમાં ઉદાસ થયો રે નવસોએ ન સર્યાં કાજ; સમકિતી શેઠને બારણે રે, સતી સુભદ્રા કહેવાય... ૯ ઢોલી જઈ તિહાં ઢોલ ટીપે રે પહડો ઝીલો મોરી માય; · અઠ્ઠમ તપ સતી પાળીને રે આવ્યા સાસુજીની પાસ... ૧૦ લળી લળી સાસુજીને વિનવે રે રજા આપોને મોરી માય કોઈના કીધા રે હું એ ન માનું નજરે ન જોયા જાય... ૧૧ નવશે નવાણું હેલે ગયા રે આવ્યા કાચીડે રાજ નટ વહુ તુજને શું કહું રે નહિં નિર્લજને લાજ... ૧૨ વહુ સાસુને વિનવે રે રજા આપોને મોરી માય જારે નફ્ફટ વહુ પડહો ઝીલો રે નહિં આવું તાહરી સાથ... ૧૩ વહુએ સાસુજીને વિનવી રે પડહો ઝીલ્યો સતીએ આજ રાજાએ રથ મેના મોકલ્યાં રે બેસીને આવો મોરી માય... ૧૪ સાસુજી બેઠા રથમાં રે સતી ચાલતાં જાય કોઈ ચઢ્યું મંદિર માળીયે રે સતી ચઢ્યાં કુવાની કાંઠ... ૧૫ કલાવતીને કર લાધીયા રે સતી સીતાની લાજ જો સત હોય પ્રભુ માહરૂં રે તો રાખજો મુજ લાજ... ૧૬ નવકાર મંત્ર ગણી કરી રે ચાલણી મેલી કુવાની માંય કાચે સુતરે ચાળણી રે કુંભ પાણીનો કાઢ્યો ત્યાંય... ૧૭
00
સજ્ઝાય સરિતા
૬
૩૨૭
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ ૬ પહેલી તે પોળે સતી આવીયા રે ત્યાં તો છાંટ્યા છે નીર; તરત ઉઘડી છે પોળ રે પ્રાણી શીયળનો મહિમા સાંભળો. ૧ બીજી તે પોળે સતી આવીયા રે ત્યાં તો છાંટ્યા છે નીર; તરત ઉઘડી છે પોળ રે પ્રાણી ! શીયળનો મહિમા સાંભળો. ૨ એમ છએ પોળ ઉઘાડીને રે સાતમીએ કર્યો વિચાર. કોઈ પિયર કોઈ સાસરે રે કોઈ હશે માને મોસાળ રે તે ઉઘાડશે પોળ રે પ્રાણી ! શીયળનો મહિમા સાંભળો. ૩ હીરવિજય ગુરૂ એમ કહે રે જે પાળશે શીલવંત સાર રે તે કરશે ઈચ્છિત કામ રે પ્રાણી ! શીયલનો મહિમા સાંભળો. ૪
૧૭૮. સુલતા સતીની સઝાયો (૧) ધન ધન સુલસા સાચી શ્રાવિકાછ, જેહને નિચળધર્મનું ધ્યાન રે; સમકિતધારી નારી જે સતીજી, જહને વીરે દીયો બહુમાન રે. ૧ એકદિન અંબડ તાપસ પ્રતિબોધવાજી, જંપે એહવું વીર જિણેશ રે; નયરી રાજગૃહી સુલસા ભણીજી, કહેજો અમારો ધર્મ સંદેશ રે. ધન ૨ સાંભળી અંબઇ મનમાં ચિંતવેજી, ધર્મલાભ ઈશોજી વયણ રે; એહવું કહાવે જિનવર જે ભણીજી, કેવું રૂડું દઢ તસ સમતિ રયણ રે. ધન૦ ૩ અંબડ તાપસ પરીક્ષા કારણેજી, આવ્યા રાજગૃહીને બાર રે; પહેલું બ્રહ્મારૂપ વિકુવ્યુંછ, વૈકિય શકિત તણે અનુસાર રે. ધન૦ ૪ પહેલી પોળે પ્રગટ્ય પેખીનેજી, ચૌમુખ બ્રહ્મા વંદન કોડ રે; સઘળી રાજ પ્રજા સુલસા વિનાજી, તેને આવી નમે કરજોડ રે. ધન ૫ બીજે દિન દક્ષિણ પોળે જઈજી, ધરિયો કૃષ્ણ તણો અવતાર રે; આવ્યા પુરજન તિહાં સઘળાં મળીજી, નારી સુલસા સમક્તિ ધારી રે. ધન, ૬ ત્રીજે દિવસે પશ્ચિમ બારણેજી, ધરિયું ઈશ્વર રૂપ મહંત રે; તિમહી જ ચોથે થઈ પચવીસમો છે, આવી સમવસર્યો અરિહંત રે. ધન૦ ૭ તો પણ સુલસા નાવી વાંદવા છે, તેહનું જાણી સમકિત સાચ રે; અંબડ સુલસાને પ્રણમી કરી, કરજોડી કહે એહવી વાચ રે. ધન, ૮
૩૨૮
સઝાય સરિતા
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધન્ય તું સમકિત ધારી શિરોમણીજી, ધન્ય તું સમકિત વિશવાવીશ રે; એમ પ્રશંસી કહે સુલસા ભણીજી, જિનજીયે કહી છે ધર્મ આશીષ રે. ધન૦ ૯ નિશ્ચળ સમકિત દેખી સતી તણું છે, તે પણ હુઓ દઢ મન માંય રે; ઈણી પરે શાંતિવિમળ કવિરાયનોજી, બુધ કલ્યાણવિમળ ગુણ ગાય રે. ૧૦
૧૭૯. સુલતા સતીની સજઝાયો (૨)
(રાગ : અરણીક મુનિવર ચાલ્યા ગોચરી) શીલ સુરંગીરે સુલસા મહાસતી,વર સમકિત ગુણ ધારીજી; રાજગૃહી પૂરે નાગ રથિક તણી, સુલસા નામે નારીજી. શી૧ નેહ નિવિડ ગુણ તેહ દંપતિ તણો, સમક્તિ ગુણ થિર પેખીજી; ઈન્દ્રપ્રશંસે રે તત સત કારણે, આવ્યો હરિણગમેપીજી. શી. ૨ લાન મુનિને કાજે યાચીયા, ઔષધ કુંપા ચારજી; ભગ્ન દેખાયાં પણ નવિ ભાવથી, ઉણિમ ધરીય લગારજી. થી ૩ પ્રગટ થઈ સુર સુત હેતે દીયે, ગુટિકા તિહાં બત્રીશજી; તસ સંયોગે રે બત્રીસ સુત થયા, સકલકલા સુજગીશજી. શી૪ ચેલણા હરણે ચેટક નૃપશરે, તે પહોતા પરલોકજી; સામયિકમાં તેમજ સાંભળી, પર થિર મન નહિં શોકજી. શીવ પ એક દિન વીર ચંપાપુરી થકી, ધમશીષ કહાવેજી; અંબડ સાથે રે પરિક્ષા તે કરે, પણ સમતિ દૃઢ ભાવેજી. સી. ૬ દેશવિરતિનો રે ધર્મ સમાચરી, સુરલોકે ગઈ તેહજી; નિર્મમ નામે રે ભાવિ જિન હોશે, પંદરમા ગુણ ગેહજી. સી. ૭ ઈણિ પરે દૃઢ મન સમકિત ગુણે, જ્ઞાનવિમલ સુપસાય; તે ધનધન જગમાંહિ જાણીયે, નામે નવનિધિ થાય. શ૦ ૮
૧૮૦. સુંદરીની સઝાયો (૧) સરસ્વતી સ્વામીની કરો સુપસાય રે, સુંદરી તપની ભણું સઝાય રે; ઋષભદેવ તણી અંગતજાત રે, સુંદરીની સુનદા માત રે, ભવિજન ભાવે એ તપ કીજે રે, મનુષ્ય જન્મનો લાહો લીજે રે. ૧
// સક્ઝાય સરિતા
૩૨૯
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઋષભ દેવે જબ દીક્ષા લીધી રે, સુંદરીને આજ્ઞા નવ દીધી રે; ભરત જાણે મુજ થાશે નારી રે, એ મુજ પ્રાણ થકી છે પ્યારી રે. ૨
ભરતરાય જબ ખંડ સાધ્યો રે, સાઠ હજાર વર્ષ લગે સાર રે,
સુંદરીએ તપ માંડી આરાધ્યો રે; આંબીલ તપ કીધો નિરધાર રે. ૩
ચૌદ રત્ન નવ નિધાન રે, લાખ ચોરાશી હાથીનું લાખ ચોરાશી જેહને વાજી રે, ભરતરાય આવ્યા તવ ભરતરાય મોટા નરદેવ રે, દોય સહસ યક્ષ કરે સેવ રે; અયોધ્યા નગરીએ ભરતજી આવ્યા રે, મહિલા સર્વે મોતીડે વધાવ્યા રે. ૫
માન રે;
ગાજી રે. ૪
આ કુણ દીસે દુર્બળ નારી રે, સહુ કહે સુંદરી બેન તુમારી રે; કહે તુમે એને કેમ દુબળી કીધી રે,મુજ બેનડીની ખબર ન લીધી રે. ૬
સહુ કહે આંબીલનો તપ કીધો રે, સાઠ હજાર વરસ પ્રસિદ્ધો રે; જાઓ તુમે બેનડી દીક્ષા પાળો રે, ઋષભદેવનું કુળ અજવાળો રે. ૭ ભરતરાયની પામી શિક્ષા રે, સુંદરીએ લીધી તવ દીક્ષા રે; કર્મ ખપાવીને કેવલ પામી રે, કાંતિવિજય પ્રણમે શીરનામી રે. ૮
૧૮૧. સુંદરીની સજ્ઝાયો (૨)
૩૩૦
રૂડે રૂપે રે શીલ સોહાગણ સુંદરી
સુંદરી સુલલિત ડે પંકજ દલસમ નયન રૂડે... રૂડે રૂપે રે૦ ૧ સાઠ સહસ સમ દિગ્ જય કરીને ભરત અયોધ્યાયે આવ્યા બાર વરસ જિહાં ચક્રી પદને અભિષેકે હવરાવ્યા...
રૂડે રૂપે ૨૦ ૨
રૂડે રૂપે રે૦ ૩
એક દિન ચક્રી સુંદરી દેખે બાહુબલીની હિન
દિનકર તેજે ચંદ્રકળા જિમ રૂપ-કાંતિ થઈ ખીણ... વૈદ્ય પ્રમુખા સવિ તેડી કહો કિસ્સું ઉણું તાતવંસ
પરિતે તુમે દાખો જે જોઈએ તે હું પુરૂં સદંશ...રૂ રૂપે ૨૦ ૪
એ વહાલી સુંદરી કિમ કૃશ તનુ તેહ નિદાન કહીજે
સાઠ હજાર વરસ થયા એહને આંબીલનો તપ કીજે... રૂડે રૂપે રે૦ ૫
દીક્ષા લેતાં તુમે હીજ વારી સ્ત્રીરયણની ઈહા
તસ નયથી દુર્ધર તપ કીધાં ધન ધન એહના દીહા... રૂડે રૂપે ૨૦ ૬
સજ્ઝાય સરિતા
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઈમ નિસુણી કહે તાત અપત્યમાં તું હિજ મુકુટ સમાણી વિષય દશાથી ઈણિ પરે વિરમી માત સુનંદા જાણી... રડે રૂપે રે ૭ અમે તો વિષય પ્રમાદે નડીયા પડીયો છું સંસાર નરપતિ ઉચ્છવ સાથે તે પ્રભુ હાથે લીયે વ્રત ભાર... રૂડે રૂપે રે૮ યુદ્ધે ચકી હારી મનાવી બાહુબલી લીયો દીખ વરસસમેં બ્રાહ્મી સુંદરીયે કહેવરાવે પ્રભુ શીખ... રૂડે રૂપે ૨૦ ૯ ગજ ચડ્યા કેવલ ન હોય વીરા ઈમ સુણી માન ઉતારે પગ ઉપાડી કેવલ પામ્યા પ્રભુ પાસે પાઉ ધારે... રૂડે રૂપે ૨૦ ૧૦ અનુક્રમે કેવલ સાધી સાધવી બ્રાહ્મી સુંદરી જોડી જ્ઞાનવિમલ પ્રભુ ઋષભની બેટી પ્રણમું હું કરજોડી... રૂડે રૂપે ૨૦ ૧૧
[] ૧૮૨. સૂરિકાંતાની સક્ઝાય સરસ્વતી સ્વામીને વિનવું રે સદ્ગુરૂ લાગું છું પાય, ભવિયણ સાંભળો સૂરિકતા પૂછે પુત્રને રે કેવા વહાલા તારા તાત... ભવિયણ સાંભળો ૧ એ શું બોલ્યા મોરી માવડી રે પિતા પિતા રે ગુરૂને ઠામ ભવિયણ સાંભળો સૂરિકાંતા મન ચિંતવે નકામો એ ભરથાર... ભવિયણ સાંભળો રે છ8 અઠ્ઠમના પારણે જમવા તેડું રાય, ભવિયણ સાંભળો વિષ ઘોળીને વિષ ભેળવું જમવા આવે ત્યાંય... ભવિયણ સાંભળો ૩ રત્ન કચોળ વિષ પિરસ્યા જમવા બેઠા રાય, ભવિયણ સાંભળો ચતુર રાયે વિષ ઓળખું ક્ષમા આપી ચિત્તમાંય... ભવિયણ સાંભળો ૪ અરિહંત મનમાં સમરીને ગ્રહણ કર્યું ઈણે ઠામ, ભવિયણ સાંભળો નારી એ વિષની વેલડી નારી નરકની ખાણ... ભવિયણ સાંભળો ૫ ચળુ કરીને રાય ઉભા થયા ગયા પૌષધ શાલા માંય, ભવિયણ સાંભળો ભોંય સંથારો રાયે કર્યો શરણ-ખામણા કરે ત્યાંય... ભવિયણ સાંભળો ૬ પરંપરાએ વાત સાંભળી સૂરિકાંતા આવે ત્યાંય, ભવિયણ સાંભળો મારગડે હીડે મલપતી મૂકી છૂટી વેણ... ભવિયણ સાંભળો ૭ મિત્રને કહે ખસ આઘા રહો આ શું થયું તત્કાળ, ભવિયણ સાંભળો હૈ હૈ કરતી હૈડે પડી નખ દીધો ગળા હેઠ... ભવિયણ સાંભળો ૮ અરિહંત મનમાં સમરીને દેવલોક પહોંચ્યાં તેણે ઠામ, ભવિયણ સાંભળો હીરવિજય ગુરૂ હીરલો ધન્ય રાયના પરિણામ... ભવિયણ સાંભળો ૯ ઈસક્ઝાય સરિતા
૩૩૧
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૩. સોહગદેવી સતીની સજઝાય પદ પંકજનમી જિનતણા સુર-નર ગણ વિશ્રામોજી સોહગ દેવી સતી ગુણ ભણું મન ધરી મુદયભિરામોજી અભિરામ મુદ નિજ મને આણી સુગુરૂ વાણી ચિત્ત ધરી કુલતણી દીવી સાર જીવી વિશદ શીલ અલંકરી ખેચર કુલ ખચકરી વચનિ, ગયણ સૂરિજ થંભીઓ તેહ તણો શીલ પ્રભાવ નિરખી સયલ લોક અચંભીઓ... ૧ રત્નપુર જગે જાણીએ અમરપુરી અનુસારોજ રાજ કરે રામ રાજીઓ રઘુનંદન અવતારોજી અવતાર ધનદ સમાન જેહનો શેઠ ધનદત્ત તિહાં વસે દાન પુણ્ય સદા સોહે સુગુરૂ વચને ઉલ્લસે ધન શ્રી તસ ઘરણી નિરૂપમ રૂપે રંભ સમાન એ વિવિધ ભંગે ભોગ વિલસે તેહષ્ણુ ગુણવાન એ... ૨ શુભ શુકને કરે સા ધરી ઉદર ગરભ ઉદારોજી પવર મનોરથ ઉપજે પૂરે પતિનું વિચારોજી સુવિચાર પતિ સવે કરે પૂરા મનોરથ નિજ મન તણા સમયપૂરે નહીં અધૂરે સુતા જનમી ઉલટ ઘણા બહુ તપે તેજે જનમ સેજે ભવન અજુ આળું કરે સહુ સજન નિરખી હિયે હરખી નામ સોહગદેવી ધરે... ૩ માત-પિતા મન મોદતી દિન દિન વાધે સબલોજી શ્વેતપણે જિમ શશિકલા શીખી ચાલી માલોજી શીખી ચાલે મરાલ કેરી વિદ્યા સયલ અલંકરી મુખ વચન બોલે અનીએ તોલે જાણે સરસતી અવતરી નવ યોવન પામી મોહ્યા કામી પિતા મન ચિંતા ઘણી અનુરૂપ વર કુણ સુતા કેરો હોશે નરમાંહિ મણી... ૪ નયર કનકપુર વાસીઓ શેઠ ધનાવહ સંતોજી તસ નંદન રતિપતિ સમો નર કુંજર ગુણવંતોજી ગુણવંત વર નર કુંજર નિરખી શેઠ ધનદત્ત બહુ ધની વિવાહ ઓચ્છવ કરે સુપરે દીએ તસ નિજ નંદિની
૩૩૨
સક્ઝાય સરિતા
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________
એક દિવસે રંગે રમેરામા માલીએ મોતી દડે કોઈ ખેચર ગયણે જાયતાં સા તેહ તણી દષ્ટિ પડી... ૫ દેખી રૂ૫ રામાતણો મોહિઓ ખેચર ભૂપોજી કામાતુર તિહાં આવીઓ દાખે આપ સરૂપોજી દાખે આપ સરૂપ ખગપતિ કરે લાલચે લખ ખણી એકવાર સામું જોઈએ સુંદરી મુઝ પ્રતિ બહુ ગુણ ખણી ઈમ સુણી તેહના વચન નેહના ચિત્તિ સાન વિચાલએ દઢ શીલ રાખે આપ સાખે ઉત્તર કિંપિ ન વાલ એ... ૬ તવ બોલે વળી પાપળી સુણ સુંદરી મુજ વાતો કામ ભુજંગ મુજ તનુ દસિયો વિષ ભેદી સવિ ધાતોજી સવિ ધાતુ ભેદી દેખે સુંદરી વચન મન્ન પ્રકાશમાં તું આવિ અંગે રમે રંગિ કરિં ન મુઝ વિષ નાહ એ અરે અધમ ખેચર વેગે સંચરે ભણે તવ સા ચંદ્રમુખી પરદાર લંપટે ખડે સંકટ હોઈસી નર કિં બહુદુ:ખી... ૭ કહે પંચ બાણ પ્રહારની વેયણ ઘણી મુજ હોજ પરિ રંભે સતું જ બલે કરી માનની મ કરે સંદે હજી મ કરે તું સંદેહ માનિની પાપવચને સા કંપ એ નવિ કેડે કંડે શીલ ખડે મન વિચારી જંપ અરે સતી શીલ વ્રત ભંગ કરવા જો તું કરીશ પરાણ એ તો રે તેણે પાપે સતી સરાપે જાઈશ ખય નિરવાણએ... ૮ દેશ નયર રાજ્ય તારો પુત્ર કલત્ર પરિવારો જાઓ પ્રલય મુજ વચનથી સતી ઈમ ભણે જિણવારોજી તેણિ વાર નિસુણી સતી ભાષિત ભણે ખેચર લજ્જા તજી અરે મૂઢ માનિનિ કપટ ગામિની સ્યુ કરું જે દિન હજી હવે મને ભાવું રાતે આવું હરિઆ જાઉ મંદિરે તુજ સાથે વિલસું રંગે મિલસું ભૂચરી તું સ્યુ કરે... ૯ મુજ વચને રવિનાથમે તું રાયણી કિમ થાય સતી કહિઓ મૂઢ અવગુણી સો નિજ નાયરે જાયોજી જાય સા નિજ નયર તતખિણ પઈવણં ઘર લગ્નએ
[ સક્ઝાય સરિતા
૩૩૩
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૩૪
રથ-પાયક-હય ગય કુટુંબ સરિસ જલી થયું સવિ ઢગ્ગ એ સહુ દેસ લીધો જગ પ્રસીધો મિલી વૈરિ ભૂર એ હવે કિસ્સું થાસે મન વિમાસે એકાકી બહુ ઝૂરએ... ૧૦ હૈ હૈ દેવ ! કિસ્યું કીયો કવણ હૂઓ ઉતપાતોજી બેઠો તરૂતલે ચિંતવી દુ:ખે ગગે દિન-રાતોજી રાતેદિન દુ:ખે ગમે તર્તાખણ ખેચર તિહાં એક આવએ અતિ સુંદરે સહજે હૃદય હેજે કોમલ વચન બુલાવ એ... ૧૧ સુષ્ણિમિત્ત મોરા ચિત્ત ચોરા તીરથ જઈ આવું જિસે કનકપુર વર નયરમાંહિ દીઠું મહા અરિજ તિસે... ૧૨ આજ દિવસ તીન તે હુઆ રવિ અસ્ત નવિ થાયોજી શાંતિ પુષ્ટિક જન કરિ તિમ ઘણું નિશ્ચલ થાયોજી થાય નિશ્ચલ ઘણું દિનકર રાજ પરજ ભયંકરો સુણિ વચન ચમકયો હીએ ડમકયો હૂઓ સરાપ ખયંકરો જાઉ સતી શરણે નમું ચરણે ખામું અવગુણ નિજવલી દોય હાથ જોડું સરાપ વિછોડું જીવિત પાળું મનરૂલી... ૧૩ વેગે જઈ સતી પાય નમી ખામી કહે તતખેવોજી હું અપરાધી ગાઢો હૂઓ માત મયા કરો હેવોજી કરો માતા મયા મુજ ઉપરે સરાપ અનુગ્રહ કીજીએ સવે રોષ ટાલી ચિત્તવાળી તું સુખે વલી જીવીએ સતં સોઈ નિભણીએ દૂહવ્યું મધુરું ગિરિ જોઉ ઈસુ દંડ સુરે ખંડહ પીડીઓ અમૃત ઝરે... ૧૪ પુરજન મેલી ખેચર ભણે સુણ જયો બાલ ગોપાલોજી વચન પાપ મેં બાંધીઉ લીઓ મુજ તતકાલોજી ફલ્યો મુઝ તત્કાલ લોકો રાજઋદ્ધિ સહુ ખર્ચ ગયું સતી સરાપે શીલ પ્રતાપે સૂરિજ પુર્ણ થંભણ થયું સોહગ દેવી સતી કેરૂં ચરિત પુહવી પ્રસિદ્ધ કરી વળી પાય લાગી માન માગી તવ સતી કરૂણા કરી... ૧૫ રાજ રમણી સુખ સંપદા પામીસ અધિક જગીસોજી જાતું બંધવ નિજ પુરી તૂઠી દે... આસીસોજી
સજ્ઝાય સરિતા
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________
આસીસ રૂઅડી સતીય કેરી લઈ ચાલ્યો પુર ભણી સુખ સંપત્તિ પામી ખેચર સામી ઠામે મુહતો દિનમણી સતી જય જય વાદ પસ પ્રશંસે સુર-નરપતી શીલ ગુણે જાતા જગ વિખ્યાતા સોહગ દેવી મહાસતી... ૧૬ શીલે સંપદ સંપજે સુર નર કિન્નર ભૂતોજી યશકીતિ ભૂમંડલતમે સીલે સુંદર રૂપોજી રૂપ સુંદર હુએ સીલે પ્રભુપાયે નમી સદા ભૂતપ્રેત પિશાચ પીડા અંગે નાવે તે કદા ધન્ન તે નરનારી પુતવી સાર શીલ અંગે ધરે સોહગદેવી સતીની પરે વેગે શિવ લચ્છી વરે... ૧૭ શ્રી વિજયસેનસૂરીસરે શ્રી વિજય દેવ મુણિંદોજી ભવિક કમલ પડિબોહ કરી ઉદયા દો એ દિણિદોજી દોય દિનકર સમાન ગણધર પાપ-તાપ તિમિર હરે અચરિજ કારી ભૂમિ ચારી ભુવન અજુ આણુ કરે અતિ રૂપ સુંદર મુનિ પુરંદર કલ્યાણવિજય વાચક વરો નિજ સીસ જાણે દયા આણી જયવિજય બહુ સુહંકરો... ૧૮
[૮] ૧૮૪. સ્થૂલભદ્રજી અને કોશ્યાની સઝાયો (૧) પિઉડા આવો હો મંદિર આપે રે ઉભી જોઉ દાહરી હો વાટ તુજ વિણ સૂનાં હો મંદિર માળીયાં રે તુજ વિણ મનમાં ઉચાટ... પિઉડા) ૧ વિણ અવગુણ હો કાંઈ પરિહરી રે વાલમ ચતુર સુજાણ મેં તો થારા પગરી મોજડી રે મેં છો મારા જીવન પ્રાણ... પિઉડા૦ ૨ તુઝ વિણ જાયે હો નિશદિન દોહિલા રે થાયે વરસ સમાન નયણે આલે નહિં હો નિંદડી રે ન રૂચે દીઠા જલ ધાન... પિઉડા૦ ૩ નેહ લગાઈ હો પ્રીતમ તું ગયો રે તેણે દહે મુઝ ગાત જૂરી ઝૂરીને પંજર હું થઈ રે તુજ વિણ દુ:ખિણી દિનરાત... પિઉડા) ૪ એવા નિઃસ્નેહી હો વ્હાલા કાં થયા રે કાં થયા કઠિન કઠોર એટલા દિન હો સુખ બહુ ભોગવ્યા રે લોહી ન ભીંજી કોર... પિઉડા) ૫ પ્રીતમ પ્રીતિ હો એમ ન તોડીયે રે લાગી જેહ અમૂલ સુગુણા કેરી હો સુંદર પ્રીતડી રે જાણે સુગંધા હો ફલ... પિઉડા૦ [ સક્ઝાય સરિતા
૩૩૫ -
સા
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________
દરિસણ દીજે હો મુજ પર કરી મયા રે લ્યો જોબન તન લાહ એ અવસર છે પિયુજી દોહિલો રે હું નારી તુમે નાહ... પિઉડા) ૭ નાગર નાતિ સાગર ગુણ તણાં રે યુલિભદ્ર આવ્યા ચોમાસ કોણ્યા હર્ષિત થઈ મનમાં ઘણું રે સફલ થઈ મુઝ આશ... પિઉડા. ૮ પ્રતિબોધી હો કોશ્યાને તિહાં રે કરી ચાલ્યો ચોમાસ ધન્ય ધન્ય શ્રી યુલિભદ્ર મુનિપતિ રે ગુણ જિનહર્ષ પ્રકાશ... પિઉડા, ૯
૧૮૫. સ્થૂલભદ્રજી અને કોશ્યાની સઝાયો (૨) ઉઠ સખી ઉતાવળી રે સેર પરોવી લાલ, મોતીનું ઝુમખડું લાવો આભૂષણ દાબડા રે કરવા સોલ શણગાર... મોતીનું ઝુમખડું ૧
સ્થૂલિભદ્ર આવ્યા આંગણે રે જપતી જેહનો જાપ, મોતીનું ઝુમખડું જબ ઝટ ઉઠી ઉતાવળી રે સજી સોલે શણગાર, મોતીનું ઝુમખડું ૨ નવા નવા નાટક નાચતી રે બોલતી વચન રસાલ, મોતીનું ઝુમખડું આજ પરા શું થઈ રહ્યા રે જાણ્યો તુમારો જોગ, મોતીનું ઝુમખડું ૩ ઓઘો મુહપરી મેલો પરા રે કરોને રંગ વિલાસ મોતીનું ઝુમખડું એ મનિવર ચળ્યા નહિં રે શીયલશું રાખ્યો રંગ... મોતીનું ઝુમખડું ૪ એ ડુંગર ડોલ્યા નહિં રે સળીએ હલાવ્યો મેર મોતીનું ઝુમખડું માણેક મુનિવર એમ ભણે રે શીયલતણી સક્ઝાય... મોતીનું ઝુમખડું ૫
૧૮૬. સ્થૂલભદ્રજી અને કોશ્યાની સઝાયો (૩) લાલ સનેહી રે સ્યુલિભદ્ર દેખીયે રે જે મુજ પ્રાણ આધાર આ ચિત્રશાળા રે ન ગમે તે વિના રે સાંભરે વાર હજાર.. લાલ૦ ૧ મુજને કહ્યું હતું ને હું આવીશ વળી રે વળતાં લાગી રે વાર પ્રીત ન કીજે રે સંયમી પંથીયા રે જે ઘર ઘરના ભમનાર...લાલ૦ ૨ નારી ધૂતારી રે જગમાં બહુહતી રે પણ તુજને શાબાશ મનડું મેલીને રે રસકસ લઈ ગઈ રે ધરતો તે ન પડ્યો પાસ...લાલ૦ ૩ એહવા વાલેસર વળી દોહિલા રે બહુ ગુણ રયણ ભંડાર લાજ ન કીજે રે તેહશું બોલતાં રે જિહાં મન માન્યું સો વાર... લાલ૦ ૪ ચોરાસી ચોવીસીમાં રે નામ નિજ રાખીયું રે કોશાને સમકિત દીધી રૂપવિજય કહે સ્થૂલિભદ્ર તું જ્યો રે નામે નવનિધ સિધ.. લાલ૦ ૫
૩૩૬
સઝાય સરિતા
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________
• ૧૮૭. સ્થૂલભદ્રજી અને કોશ્યાની સઝાયો (૪) એક દિન કોણ્યા ચિત્ત રંગે, બેઠી છે મનને ઉમંગે, પાંચ સાત સાહેલી સંગે રે, સ્થૂલિભદ્ર મુનિ ઘેર આવે; આવે આવે લાછલદેનો નંદ રે, સ્થૂલિભદ્ર મુનિ ઘેર આવે. ૧ આજ મારે મોતીડે મેહ વૂક્યાં, દેવ દેવી સર્વે મુજ તુઠયાં;
| મેં તો જીવન નયણે દીઠા રે. સ્થૂલિ૦ ૨ આવી ઉતર્યા ચિત્રશાલી, રૂડા રત્ન જડી રઢીયાળી;
માં મણીયા મોતીની જાલી રે. સ્થૂલિ૦ ૩ પકવાન જમ્યા બહુ ભાત, ઉપર ચોસઠ શાકની જાત;
' તો યે ન ધરી વિષયની વાત રે, સ્થૂલિ૦ ૪ કોણ્યા સજતી સોળ શણગાર, કાજલ કુમકુમ ને ગળે હાર;
પગવટ અંગૂઠી વિછૂયા સાર રે. સ્થૂલિ૦ ૫ દ્વાદશ ધપમપ માદલ વાજે, ભેરી ભેગલ વિણા ગાજે;
એમ રૂપે અપ્સરા વિરાજે રે. સ્થૂલિ૦ ૬ કોશ્યાએ વાત વિષયની વખાણી, સ્થૂલિભદ્ર હૃદયે નવિ આણી;
હું તો પરણ્યો સંયમ પટરાણી રે. સ્થૂલિ૦ ૭ એહવા બહુવિધ નાટક કરીયા, સ્થૂલિભદ્ર હૃદયે નવિ ધરીયાં;
સાધુ સમતારસના, દરિયા રે. સ્થૂલિ૦ ૮ સુખો એવો જીવે અનુભવ્યો, કાળ અનંતો એમ ગમ્યો;
તોયે તૃમિ જીવ ન પામ્યો રે. યૂલિ૦ ૯ વેશ્યાને કીધી સમક્તિ ધારી, વિષયસુખના રસથી નિવારી
એવા સાધુને જાઉં બલિહારી રે. સ્થૂલિ. ૧૦ એહવે પુરું થયું ચોમાસુ, સ્થૂલિભદ્ર આવ્યા ગુરુ પાસ;
દુષ્કર દુષ્કર વ્રત ઉલ્લાસ રે. સ્થૂલિ૦ ૧૧ નામ રાખ્યું છે જગમાંહે, ચોરાશી ચોવીશી માહે;
સાધુ પહોચ્યા છે દેવલોક માંહે. ધૂલિ૦ ૧૨
/સઝાય સરિતા
૩૩૭
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________
પંન્યાસ સુહસ્તિવિજય વિરાય, એહવા સુગુરુતણે સુપસાય; શિષ્ય ખુશાલવિજય ગુણ ગાય રે. સ્યૂલિ૦ ૧૩
૧૮૮. સ્થૂલભદ્રજી અને કોશ્તાની સજ્ઝાયો (૫)
પીતડી ન કીજે નારી પર દેશીયા રે... ખિણખિણ દાઝે રે દેહ... વિડીયો વાલેસર મળવો દોહિલો રે... સાલે અધિક સનેહ...
આજે આવ્યા રે કાલે ઉઠી ચાલશે રે... સાચાં સાજન વોળાવી સાલ તા રે...
પ્રીતડી ૧
ભમર ભમંતા રે જોય... ધરતી ભાર ન હોય...
પ્રીતડી ૨
મનના મનોરથ તે મનમાં રહ્યા રે... કહીયે કેહને જાય... કાગળ લખતાં ભીંજે આશુંએ રે... આવે આવે દુર્જન હાથ...
પ્રીતડી ૩
મુજને તુજ વિના વ્હાલો કો નહિ રે... એણે જગ તુજશું રે નેહ... સયણ સલુણા સાંભળ વિનતી રે... જીવ એહ દોય દેહ...
પ્રીતડી ૪
સુગુણ સયણ તુજ વયણ કહું કિસ્યા રે... પાલે પ્રીત અભંગ... રખે વિસરો દુનને કહે રે... રાખો રાખો અવિચલ રંગ...
૩૩૮
પ્રીતડી પ
ઈણિપરે સ્કુલીભદ્રે કોશ્યાને બુઝવી રે... પાલ્યો પુરવ પ્રેમ... શીલ સુરંગી દિધી ચુનડી રે... કવિયણ બોલે રે એમ...
પ્રીતડી ૬
• ૧૮૯. સ્થૂલભદ્રજી અને કોશ્યાની સજ્ઝાયો (૬) શ્રી સ્થૂલિભદ્ર મુનિગણમાં શિરદારજો, ચોમાસુ આવ્યા કોશ્યા આગાર જો; ચિત્રામણ શાળાયે તપજપ આદર્યા જો. ૧
આદરીયા વ્રત આવ્યા છો અમ ગેહ જો, સુંદરી સુંદર ચંપકવરણી દેહ જો; અમ તુમ સરિખો મેળો આ સંસારમાં જો. ૨ સંસારે મેં જોયું સઘળું સ્વરૂપ જો, દર્પણની છાયામાં જેવું રૂપ જો;
સજ્ઝાય સરિતા
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________
સુપનાની સુખલડી ભૂખ ભાંગે નહિ જો. ૩ ના કહેશો તો નાટક કરશું આજ જો, બાર વરસની માયા છે મુનિરાજ જો;
તે છોડી કેમ જાઉં હું આશા ભરી . ૪ આશા ભરીયો ચેતન કાળ અનાદિ જો, ભૂલ્યો ધર્મને હીણ થયો પ્રમાદિ જો;
ન જાણી મેં સુખની કરણી જોગની જો. ૫ જોગી તો જંગલમાં વાસો વસીયા જો, વેશ્યાને મંદિરિયે ભોજન રસિયાજો;
તુમને દીઠાં એવા સંયમ સાધતા જો. ૬ સાધશું સંયમ ઈચ્છા રોધ વિચારી જો. કૂમપુત્ર નાણી થયાં ઘરબારી જો;
પાણીમાંહે પંકજ કોરૂં જાણીએ જો. ૭ જાણીએ તો સઘળી તમારી વાત જો,મેવા મીઠાઈ રસવંતા બહુ જાત જો;
અંબર ભૂષણ નવ નવલી ભાતે લાવતાં જો. ૮ લાવતાં તો તું દેતી આદરમાન જો, કાયા જાણું રંગ પતંગ સમાન જો;
ઠાલી તે શી કરવી એવી પ્રીતડી જે. ૯ પ્રીતલડી કરતા તે રંગભર સેજ જો, રમતાને દેખાડતા ઘણું હેજ જો;
રીસાણી મનાવી મુજને સાંભરે જજે. ૧૦ સાંભરે તો મુનિવર મનડું વાળે જો, ઢાંક્યો અગ્નિ ઉઘાડ્યો પરજાળે છે;
સંયમમાંહિ એ છે દૂષણ મોટકું જો. ૧૧ મોટકું આવ્યું તું રાજા નન્દનું તેડું જો, જાતાં ન વહે કાંઈ તમારું મનડું જો;
મેં તુમને તિહાં કોલ કરીને મોકલ્યા જો. ૧૨ મોકલ્યા તો મારગ માંહિ મળીયા જો, સંભૂતિ આચારજ જ્ઞાને બળીયા જે;
સંયમ દીધું સમકિત તેણે શિખવ્યું જો. ૧૩ શિખવ્યું તો કહી દેખાડો અમને જો, ધર્મ કરતા પૂણ્ય વડેરૂં તમને જો;
સમતાને ઘેર આવી કોશ્યા એમ વદે જો. ૧૪ વદ મુનીશ્વર શંકાનો પરિહાર જો, સમક્તિ મૂળે શ્રાવકનાં વ્રત બાર જો;
પ્રાણાતિપાતાદિક યૂલિથી ઉચ્ચરે જો. ૧૫ ઉચ્ચરે તો વીત્યું છે ચોમાસું જો, આણા લઈને આવ્યા ગુરુની પાસે જો;
/ સઝાય સરિતા
૩૩૯
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રુતનાણી કહેવાણા ચૌદેપૂર્વી જો. ૧૬
પૂર્વી થઈને તાર્યા પ્રાણી થોક જો, ઉજ્વલ ધ્યાને તેહ ગયા દેવલોક જો; ઋષભ કહે નિત્ય કરીએ તેહને વંદના જો. ૧૭
[X] ૧૯૦. સ્થૂલભદ્રજી અને કોશ્યાની સજ્ઝાયો (૭) વેશ જોઈને સ્વામી આપનો, લાગી મારા તનડામાં લ્હાયજી; અણધાર્યું સ્વામી આ શું કર્યું, લાજે સુંદર કાયાજી,
કોણે રે ધૂતારે તમને ભોળવ્યા. ૧
આવી ખબર જો હોત તો, જાવા દેત નહીં નાથજી; છેતરી છેહ દીધો મને, પણ બોધ સુણી સુગુરુતણો, માતા પિતા પરિવાર સહુ,
નહીં છોડું હું સાથજી, કોણે૦ ૨ લીધો. સંજમ જુઠો આળ પંપાળજી,
ભાર;
નથી રે ધૂતારે મને ભોળવ્યો. ૩
એવું જાણી કોશ્યા સુંદરી, ધર્યો સાધુનો વેષજી; આવ્યો ગુરુની આજ્ઞા લહી, દેવા તને ઉપદેશજી; નથી૦ ૪ કાલ સવારે ભેગા રહી, લીધાં સુખ અપારજી; તે બોધ દેવા મને આવીયા, જોગ ધરી આ વારજી;
જોગ રે સ્વામી અહીં નહીં રહે. ૫
કપટ કરી મને છોડવા, આવ્યા તમે નિરધારજી; પણ કદી નહીં છોડું હું નાથજી, નથી નારી ગમારજી, જોગ૦ ૬ છોડ્યા માત પિતા વળી, છોડ્યા સહુ પરિવારજી; ઋદ્ધિ સિદ્ધિ મેં તજી દીધી, જાણી સઘળું અસારજી,
છેટી રહીને કર વાત તું. ૭
જોગ ધર્યો મેં સાધુનો, છોડ્યો સઘળાનો પ્યારજી; માત સમાન તને ગણું, સત્ય કહું નિરધારજી. છેટી ૮
બાર વરસની પ્રીતડી, પલમાં તૂટી ન જાયજી; પસ્તાવો પાછળથી થશે, કહું લાગીને પાયજી, જોગ૦ ૯
૩૪૦
સજ્ઝાય સરિતા
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________
નારી ચરિત્ર જોઈ નાથજી, તુરત છોડશો જોગજી;
માટે ચેતો પ્રથમ તુમે, પછી હસશે સહુ લોજી. જોગ૦ ૧૦
ચાળા જોઈને તારા સુંદરી, ડગું નહીં કામશત્રુ મેં કબજે કર્યો, જાણી પાપ
લગારજી;
અપારજી. છેટી૦ ૧૧
છેટી રહી ગમે તે કરે, મારા માટે ઉપાયજી; તો પણ સામું જોઉં નહીં, શાને કરે તું હાયજી. છેટી૦ ૧૨ માછી પકડે છે જાલમાં, જલમાંથી જેમ મીનજી;
તેમ મારા નેત્રના બાણથી, કરીશ હું તમને આધિનજી. જોગ૦ ૧૩
ઢોંગ કરવા તજી દેઈ, પ્રીતે ગ્રહો મુજ હાથજી; કાળજું કપાય છે મારું, વચનો સુણીને નાથજી, જોગ૦ ૧૪ બાર વરસ તુજ આગળે, રહ્યો તુજ આવાસજી; વિધવિધ વૈભવ ભોગવ્યાં, કીધાં ભોગ વિલાસજી,
આશા તજી કે હવે માહરી. ૧૫
ત્યારે હતો અજ્ઞાન હું, પણ હવે તે રસ મેં તજ્યો, જ્ઞાની મુનિ ને ઋષિયો,મોટા મુનિવર ભૂપજી; તે પણ દાસ બની ગયા, જોઈ નારીનું રૂપજી. જોગ૦ ૧૭ સાધુપણું સ્વામી નહીં રહે, મિથ્યા વધુ નહીં લેશજી; દેખી રે નાટારંભ માહરો, તજશો સાધુનો વેષજી, જોગ૦ ૧૮
હતો કામનો અંધજી; સુણી શાસ્ત્ર પ્રબંધજી. આશા૦ ૧૬
વિધવિધ આભૂષણો ધારીને, સજી રૂડાં શણગારજી;
પ્રાણ કાઢી નાંખે તાહરો, કૂદી કૂદી આ વારજી. આશા૦ ૧૯
સજ્ઝાય સરિતા
તો પણ સામું જોઉં નહિ, ગણું વિષે સમાનજી; સૂર્ય ઉગે પશ્ચિમ કદી, તો પણ છોડું ન માનજી. આશા૦ ૨૦ વિધવિધ નાટક મેં કર્યા, સ્વામી આપની પાસજી; તો પણ સામું જોઈ તુમે, પુરી નહિં મુજ આશજી;
હાથ રે ગ્રહો હવે માહરો. ૨૧
૩૪૧
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________
હસ્ત જોડી હવે વિનવું, ખારા પ્રાણ જીવન; બાર વરસની પ્રીતડી, યાદ કરો તમે મનજી. હાથ૦ ૨ ૨ ચેત ચેત કોશ્યા સુંદરી, શું કહું વારંવાર; આ સંસાર અસાર છે, નથી સાર લગારજી.
સાર્થક કરો હવે દેહનું. ૨૩ જન્મ ધરી આ સંસારમાં, નવિ ઓળખ્યો ધર્મજી; વિધ વિધ વૈભવ ભોગવ્યા, કીધા ઘણાં કુકર્મજી. સાર્થક. ૨૪ તે સૌ ભોગવવું પડે, મૂઆ પછી તમામ;
અધર્મી પ્રાણીને મલે નહિ, શરણું કોઈ ઠામ. સાર્થક. ૨૫ સિન્ધ રૂપી સંસારમાં, માનવ મીન રૂપ ધાર; જંજાળ જાલ રૂપી ડગડગે, કાળરૂપી મચ્છીમારજી. સાર્થક૦ ૨ ૬ વિષય રસ વહાલો ગણી, લીધાં સુખ અપારજી; ધર્મનાં કાર્ય કર્યા નહીં, રાખી ભોગની આશજી,
ઉદ્ધાર કરો મુનિ હવે માહરો. ૨૭ વ્રત ચૂકાવવા આપનું, કીધાં નાચ ને ગાનજી; છેડ કરી મુનિવર આપની, બની છેક અજ્ઞાન). ઉદ્ધાર૦ ૨૮ બાર વરસ સુખ ભોગવ્યાં, ખરચ્યાં ખૂબ દીનારજી; તો પણ તૃમિ થઈ નહિ, ધિક્ ધિક્ મુજ ધિક્કાર. ઉદ્ધાર ૨૯ શ્રેય કરો મુનિવર માહરું, બતાવી શુભ શાનજી; ધન્ય છે મુનિવર આપને, દિસો મેરૂ સમાનજી. ઉદ્ધાર૦ ૩૦ છોડી મોહ સંસારનો, ધારો શિયલ વ્રત સારજી; તો સુખ-શાંતિ સદા મળે, પામો ભવજલ પારજી. સાર્થક૦ ૩૧ ધન્ય છે મુનિવર આપને, ધન્ય શકટાળ તાતજી; ધન્ય સંભૂતિ વિજય મુનિ, ધન્ય લાછલદે માતજી,
| મુકત કરી મોહજાળથી. ૩૨ આજ્ઞા આપો હવે મુજને, જાઉ મુજ ગુરુ પાસજી;
૩૪૨
સક્ઝાય સરિતા
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચોમાસું પૂરું થયા પછી, સાધુ છાંડે આવાસજી,
રૂડી રીતે શિયલવ્રત પાળજો. ૩૩ દર્શન આપજો મુજને, કરવા અમૃત પાનજી; સૂરીન્દુ કહે સ્થૂલિભદ્રજી, થયા સિંહ સમાનજી,
ધન્ય છે મુનિવર આપને. ૩૪ [X૧૯૧. સ્થૂલભદ્રજી અને કોશ્યાની સજઝાયો (૮) અહો મુનિવરજી માહરી ઉપર, મહેર કરી ભલે આવીયા; હું વાટ તમારી જોતી' તી, તુમ વિરહે નયણાં ભરતી ની
વળી દેવને ઓલંભા દેતી' તી. અહો- ૧ તુમે ચતુર ચોમાસું કરી ચાલ્યાં, તે ઉપર દિને મે ગાળ્યાં;
હવે ભલું થયું નયણે ભાળ્યાં. અહો૦ ૨ હવે દુઃખડા મારા ગયા દૂરે, આનંદ નહીં હરખે પૂરે;
હવે ચિત્ત ચિતા સઘલી ચૂરે. અહો૦ ૩ મારા તાપ ટલ્યા સઘળા તનના, મારા વિલય ગયા વિકલ્પ મનના;
વલી ગૂઠા નીર અમૃત ઘનના. અહ૦ ૪ એક ચોમાસું ને ચિત્રશાલી, એ નાટક ગીત તણી તાલી;
મુજ સાથે રમીએ મનવાલી. અહો૫ તવ બોલ્યા સ્થૂલિભદ્ર સુણ બાળા, તેમ કરીશ ચિત્ત ચરિત્ર ચાળા, એ વાત તણાં હવે ઘો તાળાં; અહો મનહરણી ! તમે મુજ ઉપર રાગ સરાગ ન રાખો,
અહો સુખકરણી સંયમરસથી, રાગ હૈયામાં રાખો. અહો૦ ૬ હવે રસભરી વાત તિહાં રાખી, મેં સંયમ લીધું ગુરુ સાખી;
ચિત્ત ચોખે ચારિત્ર રસ ચાખી. અહો૦ ૭ હવે વિષય તૃષ્ણાથી મન વારો, હવે ધર્મ દયાથી દિલ ધારો;
એ ભવોદધિથી આતમ તારો. અહો. ૮ કોશ્ય મુનિ વચને પ્રતિબોધી, આશ્રવ કરણી તે સવિરોધી;
તે વ્રત ચોથું લઈ થઈ શુદ્ધિ. અહો૯
સઝાય સરિતા
૩૪૩
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________
જે નર એહવી પ્રીત પાલે, જે વિષમ વિષયથી મન વાલે;
તે તો આતમ પરિણતિ અજવાળે. અહો. ૧૦ જે એહવા ગુણીના ગુણ ગાવે, જે ધર્મરંગ અંતર ધ્યાવે;
તે તો મહાનંદ પદ નિશ્ચલ પાવે. અહો૦ ૧૧ ૧૯૨. સ્થૂલભદ્રજી અને કોશ્યાની સઝાયો (૯) લાછલદે માત મહાર બહુ ગુણ રયણ ભંડાર આજ હો૦ ભોગી રે રમે રંગે રૂડી નારીશુંજી... ૧ ભરજોબન વનમાંહ માતા મયગલ જ્યાંહ આજ હોવે ઝીલે રે સરોવરે કોશ્યા કે રડે જી... ૨ અહનિશ કરે રે ટંકોલ કોશ્યાસું રંગરોલ આજ હો૦ ખેલે રે કલ્લોલે મોહન માળીયેજી... ૩ સ્યુલિભદ્રશું બહુ નેહ એક જીવ બે દેહ આજ હો જાતી રે ન જાણી રમતાં રાતડીજી... ૪ ઈણ અવસર નિજતાત મરણતણી સુણી વાત આજ હવે એવું જાણીને સંયમ આદર્યુંજી... ૫ કોશ્યા લેઈ આદેશ વિચરે દેશ વિદેશ આજ હોટ ગુરે રે વાલમ વિણ વિરહિણી એકલીજી... ૬ કુણ દેશે અંગોલ કુણ પીરસસે ધૃત ગોળ આજ હો૦ વાગે રે કેશરીયે કસ કુણ બાંધશેજ... ૭ સહજ સુંવાળી સેજ મૂકી મારા મનડાની હેજ આજ હો૦ મારો રે પ્રીતમ પોઢ્યો સાથરેજી... ૮ જે વિણ દિન નવિ જાય ખિણ વરસાં સો થાય આજ હોતુ વહાલો રે વિછોયો કહો કુણ મેળવેજી... ૯ ઈમ જપતાં બહુ માસ સ્યુલિભદ્ર ચતુર ચોમાસ આજ હોટ આવ્યા રે ઉલટ ધરી કોશ્યા આંગણેજી... ૧૦ હર્ષ જુઓ તિણે દિસ તે જાણે જગદીશ આજ હો- નયણે રે રંગીલે કોશ્યા પાયે પડે છે... ૧૧ ષટરસ સરસ આહાર પડિલાવ્યા તેણીવાર
૩૪૪
સઝાય સરિતા
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________
આજ હો૦ કોશ્યા રે હૈયે હરખે નવા નેહથીજી... ૧૨ પહેરી સોલ શણગાર ચતુર છયલ તવ નાર આજ હોઇ બોલે રે અમીરસ વયણ સોહામણાંજી... ૧૩ જે આગળ શી રંભ દેખી રૂપ અચંભ આજ હો૦ થંભ્યા રે આકાશે સૂરજ દેવતાજી... ૧૪ નવિ ભેદ્યો મુનિસિંહ શીલવંતમાંહિ લીહ આજ હો૦ ચોરાસી ચોવીશીએ નામ લખાવીયોજી... ૧૫ એ સ્થલિભદ્ર નિદૉષ જેણે પ્રતિબોધી કોશ આજ હોટ દીધી રે સનેહી સમકિત સુખડીજી... ૧૬ એ સ્થૂલિભદ્ર ચરિત્ર ભણતાં જન્મ પવિત્ર આજ હો૦ પામી રે લબ્ધિ લીલા લખમી ઘણીજી... ૧૭ [2] ૧૯૩. સ્થૂલભદ્રજી અને કોશ્યાની સઝાયો (૧૦) એકને આગણ વાદળી રે સોહે સામે સુરંગ યૌવનવય રંગરોળમાં પીયુ આવ્યો નિજ ગેહજી, વાતો કરું શું સંસારની ગુરૂ આજ્ઞાલઈ આવીયા સ્યુલિભદ્ર ઋષિરાજજી વેશ્યા કહે આવો પિયુ સફળ થયો ભવ આજજી... વાતો૦ ૨ ત્રણ ડગલા તું આઘી ઉભી રહેજે જેમ મરજી હોય તેમ કરજે વૈરાગ્ય ભીનો થઈને હું આવ્યો ખસવાનો નથી કોઈ આરોજી... વાતો૦ ૩ સંયમ વ્હાલો મીઠો મારે મન અમને છે અમૃતખાણ વ્હાલા છે ભાવપ્રાણ...
વાતો૦ ૪ નાટક કરી નચાવતી ફેકતી કામના બાણ હાવભાવ હેવા થકી ફરી ફરી ભાખે વાણ...
વાતો૦ ૫ હરખે કહું છું તમને વ્હાલા જુઠડાચાળા શીદ કરો પીયું તમારું મન માને ત્યાં જાવ છો સુખ ઇડી દુઃખી કિમ થાવ છો...
વાતો૦ ૬ સ્યુલિભદ્ર કહે કામિની આ સંસાર અસાર ધૂમાડાના બાચકા ભરતાં જીવો થાય ખુવાર, સુખ ઠંડી... વાતો૦ ૭ વેશ્યાને વૈરાગ્ય જાગીયો વ્રત કરૂં હું મુનિરાય
// સક્ઝાય સરિતા
૩૪૫
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાધા કરૂં હું મારા સ્વામી સ્ફુલિભદ્ર હો ગુરૂરાય... સિદ્ધિસદા સુખ પામવા રે બારવ્રત લેઈ આરાધીયાજી હીરવિજય ગુરૂ હીરલો રે લબ્ધિ વિજય ગુણ ગાય...
વાતો૦ ૮
વાતો૦ ૯
૩૪૬
૧૯૪. સ્થૂલભદ્રજી અને કોશ્તાની સજ્ઝાયો (૧૧) દુહા સરસ્વતીને ચરણે નમી, મન્મથ મારણ ટોલ, સ્થૂલિભદ્ર ઋષિ આવીયા, કોશા મંદિર મહોલ... ૧ ઉઠ હાથ અળગી રહી, કોશા વદજે બોલ, ચારમાસ ચિત્ર શાલીએ, મુનિવર રહ્યા અડોલ... ૨
ઢાળ
કોશ્યા કહે સ્થૂલિભદ્રજ રે ફૂડા કરો ચકડોલ સારી પાસા સોગઠા રે અમ ઘર રે રંગરોલ, સ્થૂલિભદ્ર ! અમ૦ ૧ સ્થૂલિભદ્ર વળતું ઈમ કહે રે સુણ કોશા અમ બોલ અરિહંત નામ હૈયે ધરૂં રે અમઘર એ રંગરોલ રે, કોશા ! અમ૦ ૨ શાલ દાલ શુભ સાલણાં રે પોળી ઘીસું ઝબોલ
ભોજન કીજે ભાવતાં રે અમઘર એ રંગરોલ, સ્થૂલિભદ્ર ! અમ૦ ૩ સરસ નીરસ કરી એઠાં રે ભોજન કીજે ઘોલ સ્વાદ લંપટપણું પરિહરી રે અમઘર એ રંગરોલ રે કોશા ! અમ૦ ૪ આંખડીયું દોય આંજીયે રે ઝળકે ગાલ પોલ
પટ પીતાંબર પહેરીયે રે અમઘર એ રંગરોલ સ્થૂલિભદ્ર ! અમ૦ ૫ લોચ કરાવુંકેશનો રે માથે ન બાંધું મોલ
જીરણ વસ્ત્ર પહેરૂં સદા રે અમઘર એ રંગરોલ રે કોશા ! અમ૦ ૬ ચારૂ વિલેપન કીજીયે રે ફીજીયે અંગ અઘોલ
શરીર સુંદર સોહાવીએ રે અમઘર એ રંગરોલ સ્થૂલિભદ્ર ! અમ૦ ૭ ચારૂ વિલેપન વરજીએ રે વરજીયે અંગ અથોલ
શીયલે શરીર સોહાવીએ રે અમઘર એ રંગરોલ રે કોશ્યા ! અમ૦ ૮ કપૂરે કીજે કોગળા રે તંબોલ મુખે દીજે નવલખો હાર હૈડે ધરૂં રે અમઘર એ રંગરોલ સ્ફુલિભદ્ર ! અમ૦ ૯
સજ્ઝાય સરિતા
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________
સુકૃત કરણી કોગળા રે મુખે વદીયે સત્ય બોલ અરિહંત જાપ હિયડે ધરૂ રે અમઘર એ રંગરોલ રે કોશ્યા ! અમ૦ ૧૦ સુખ શય્યાએ પોઢીએ રે હિંચીયે હરખ હિંડોલ ધૂપ ઘટી અતિ મહમહે રે અમઘર એ રંગરોલ સ્યુલિભદ્ર ! અમ૦ ૧૧ સંયમ સુંદર સુંદરી રે પાસે કરતી કલ્લોલ જ્ઞાન દીપક દીપે સદારે અમઘર એ રંગરોલ રે કોશ્યા ! અમ૦ ૧૨ સોમવિમલ પંડિત તણો રે કોશા સ્યુલિભદ્ર બોલ પ્રીતિવિમલ કહે પ્રાવીયા રે તસઘર નિત્ય રંગરોલ રે ભવિકા ! તસઘર૦ ૧૩ ૧૯૫. સ્થૂલભદ્રજી અને કોશ્યાની સઝાયો (૧૨)(ઢાળ-૯)
દુહા સુખ સંપત્તિ દાયક સદા, પાયક જાસ સુરેન્દ્ર, શાસન નાયક શિવગતિ, વંદુ વીર નિણંદ... ૧ જંબુદ્વીપના ભરતમાં, પાટલીપુર નૃપનંદ, સકડાણ મંત્રી તસુ પ્રિયા, લાલદે સુખકંદ... ૨ નાગર નાત શિરોમણી, નવ તેને સંતાન; સાત સુતા સુત દોય છે, વંશ વધારણ વાન... ૩
સ્થૂલિભદ્ર ભોગી ભ્રમર, મુનિવરમાં પણ સિંહ; વેશ વિલુદ્ધો તે સહિ, ન ગણે રાત ને દિન... ૪ કનક ટકા તેણે વાવય, સાડી બાર કોડી; વર્ષ બાર વોલી ગયા, પણ છતાં ન શકે છોડી... ૫ શકડાળ મહું તો તીણે સમે, કવીશ્વર દુહવ્યો કોય; તે માટે મરવું પડ્યું, તે જાણે સહુ કોય... ૬ શ્રીયક બંધવ તીણે સમે, પામી નૃપ આદેશ; થુલીભદ્રને તેડવા, આવ્યો--મંદિર વેશ... ૭ હકીકત તેહની સાંભળી, સ્થૂલિભદ્ર કહે સુણ નાર; આજ્ઞા જો આપો તુમે, જઈ આવું એક વાર... ૮
ઢાળ ૧ તમને મારા બાપના સમ, જાવા નહિં દઉલ રે;
સઝાય સરિતા
૩૪૭
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________
તુજ થકી ઘડી એક, અળગી નહિ રહું રે; નંદરાય જો આવશે પોતે, વા'લા મારા તેને ઉત્તર દેશું રે; મીઠડા મારા ! જે તે ફરમાવશે, તે માથે ચઢાવી લેશું રે.
જાવા નહિં દઉં રે... ૧ પાટલીપુરની શેરીએ ભમતાં, રતન અમુલક લાધ્યું રે; જાણ પુરૂષ મેં તેહિજ દીઠો, તુજ હ્યું મનડું બાંધ્યું રે...
જાવા નહિં દઉં રે... ૨
સહેજે તારે દુઃખ પડે, વહાલા હું લોહી રેડું રે; પ્રાણ જીવન ! પાછું વાળો, શ્રી નંદરાયનું તેડું રે...
જાવા નહિં દઉં રે... ૩ અંતે કરી ખંધું ખમણું, પણ નહિં મેલું છેડો રે; ઈમ કરતાં જો પિયુ ! તમે ચાલો તો મુજ સાથે તેડો રે.
જાવા નહિં દઉં રે... ૪ કોલ કરી સ્યુલિભદ્ર તિહાંથી, આવ્યા મન આણંદે રે; ભૂપતિ ભેટી સંયમ લીધું, ઉદયરત્ન પાય વંદે રે...
જાવા નહિં દઉ રે... ૫
ઢાળ ૨ આવ્યો અષાઢ માસ ના'વ્યો ધૂતારો રે મુને ડંખ્યો વિરહ ભુજંગ કોઈ ઉતારો રે. વિજોગ તણું વિષ વ્યાપીયું સઘળે રે, મારી ફુલ સમી દેહડી દાધી રે. સડાળના સુત પાખે, બીજો નહિં કોઈ મંત્રનો વાદી રે. એહના ઝેરની ગતિ અનેરી, માને નહિ મંત્રને મોરો રે; એક વાતનો અંત ન આવ્યો, દુઃખ પણ આપે દોહરો રે..
નાવ્યો રે ઝરમર ઝરમર મેહલો વરશે, ખલહલ વ્યાકુલા વાજે રે; બપૈયડો પિયુ પિયુ પોકારે, તિમ તિમ દિલડું દાઝે રે...
નાવ્યો ૩ વૈરીની પરે એ વરસાલો, મુજ આવી લાગ્યો આડો રે; તન મન તલપાપડ થયું મળવા, મને કોઈ પિયુડો દેખાડો રે..
નાવ્યો ૪ ઈણ અવસર શ્રી ગુરૂ આદેશે, સ્યુલિભદ્ર ચોમાસું આવ્યા રે; ઉદયરત્ન કહે કોશ્યા રંગે, મોતીયે વધાવ્યા રે.
ના'વ્યો છે
નાવ્યો
૩૪૮
સઝાય સરિતા
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ ૩. મારા મન માંહિ લાગે મીઠો, દહાડો આજનો; હું પામી પુણ્ય સંજોગ રે, જોગ મને મોલુનો; પ્રાણ નાથના પગલા થાતે, અમારું આંગણું નાચવા લાગ્યું રે, હૈડામાંહિ હરખ ન સમાએ, વખત અંબર જઈ વાગ્યું રે... દહાડો૦ ૧ કુળ દેવીએ કરૂણા કીધી, લાલા ! મોતીડે મેહ વૃઠયા રે; આજ મારે આંગણે આંબો મોર્યો, પુણ્ય પૂરવજ ગુઠા રે... દહાડો૦ ૨ મંદિર હસીને સામું આવે, વાલા ! આ સાચું કે સુહણું રે; આજ મારે ઘેર ગંગા આવી, સુખ નહિ કાંઈ ઉણું રે... દહાડો૦ ૩ એક ઘડીની અવધિ કરીને, વાલા ! ચાલ્યા ચિત્તડું ચોરી રે; વળતી મુજને વિસારી તે, કુણ મનાવે ગોરી રે... દહાડો૦ ૪ ઉબરે આવી શું ઉભા છો, મારૂં મંદિર પાવન કીજે રે; દાસી તુમારી અરજ કરે છે, મુજરો માનીને લીજે રે... દહાડો૦ ૫ ઉઠ હાથ અળગી સંચરજે, પછી જે જાણે તે કરજે રે; ધપમપ માદલ ને ધૌકારી, ફુદડીની પેરે ફરજે રે... દહાડો૦ ૬ ઈમ પરઠીને રહ્યા ચોમાસું, ઉદયરત્ન ઈમ ભાખે રે; તેહને અમારી વંદના હોજો, મનડું દઢ રાખે રે... દહાડો૦ ૭
ઢાળ ૪ મેં જોગ તમારો જાગ્યો રે, મેલો ને આંટો રે; મન ખટકે કાલજા માંહિ રે, પ્રેમનો કાંટો રે, મેલોને આંટો રે. મેલોને. ૧ જોગી હોય તે જંગલ સેવે, વાલા ! તો રહે જોગનું પ્રાણી રે; અમ ઘર આવી જોગ જાળવશો, જોગની મુદ્રા જાણી રે. મેલોને ૨ ઠીક ઠમક પાય વિછુઆ ઠમકે, વાલા ! રૂમઝુમ ઘુઘરી વાજે રે; ઝાંજરડાના ઝમકારામાં, વ્રત સઘળાં ઈમ ભાંજે રે. મેલોને૦ ૩ એક ચોમાસું ને ચિત્રશાલા, ત્રીજો મેહુલો ટપટપચ્ચે એ; આંખલડીના ઉલાળામાં, મુનિ પણ સામું ન જુવે રે. મેલોને ૪ ધપમપ માદલને ધીંકારે, થેઈ થેઈ નાટક ઈદે રે; મુખના મરકલડામાં, કહો કુણ ન પડે કંદે રે. મેલોને. ૫
// સક્ઝાય સરિતા
૩૪૯
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________
એવા વચન સુણી કોશ્યાના, સ્થૂલિભદ્ર કહે સુણ બાળા રે; ના ના ના ના હવે નહિ ચૂકું, દેખી તારા ચાળા રે. મેલોને૦ ૬ ઉદયરત્ન કહે તે મુનિવરનાં, પ્રેમે પ્રણમું પાયા રે; મનથી જેણે ઉતારી મેલી, બાર વર્ષની માયા રે. મેલોને૦ ૭
ઢાળ પ
માંડ્યો નાટારંભ મહારંગ વરસે રે, મેહશું માંડ્યો વાદ; જાનની તરસે રે; ગગન મંડળમાં ઉડો ગાજે, મહેલમાં માદલ ગુંજે રે;
મહા૦ ૨
ચિત્રશાળામાં વીણા વાજે, મોર લવે ગિરિકુંજે રે; મહારંગ વરસે રે૦ ૧ પિયુ પિયુ પિયુ પિયુ ચાતક બોલે, વાલા ટુટુહુ કોયલ ટહુકે રે; ઘુઘરીનાં ઘમકારામાં, તાથેઈ તાન ન ચૂકે રે. ઝળહળ કાને ઝાલ ઝબુકે, તે તો જલબાળા ને જીવે રે; પાનીએ લાલ મમેલો જીત્યો, હરિઅ સાલુ અતિ દીપે રે... ઉઠ ક્રોડ રોમાં ઉછળીયા, એ તો જાલમ કીશો જોશ રે; જલમાંહિ કમલ રહે જિમ કોરૂં, તિમ સ્થલિભદ્ર રહ્યા કોરા રે; મહા૦ ૪ લળી લળી ફુદડી લેતી જુવે, તે તો આડી નજરે રહે રે; ઉદયરત્ન કહે ધન્ય મુનિવર, ન જુએ પાછું ફેરી રે...
મહા૦ ૩
૩૫૦
મહા૦ ૫
ઢાળ ૬
તું શાને કરે છે ચાળા રે, હું નહિ ચૂકું રે;
મને વ્હાલી લાગે છે માળા રે, ધ્યાન ન મૂકું રે, હું નહિ ચૂકું રે... શીલ સાથે મેં કીધી સગાઈ, મેં તો મેલી બીજી માયા રે; જાલીમ મયણને જેર કરીને, જીત નિશાન બજાયા રે... વજ્ર કછોટો વાળ્યો મેં સૂધો, તારો છોડ્યો નવિ છૂટે રે; જો મંજારી ઘણું અકળાયે, તોયે તરાપે શીકું ન તુટે રે... શશિહર જો અંગારા વરસે, અને જો સમુદ્ર મર્યાદા મૂકે રે, પવને જો નકાચળ ડોલે, નક્ષત્ર મારગ ચૂકે રે... તોપણ હું તારે વશ ના'વું, તું સુંદરી ! માનજે સાચું રે; રાઈનો પહાડ વહી ગયો રાતે, હવે નતી મન કાચું રે... સો બાળક જો સામટા રૂવે, તો પાવઈ ન ચઢે પાનો રે;
સજ્ઝાય સરિતા
૧
૨
૩
૪
૫
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________
ફોગટ શાને ફંદ કરે છે, લાગે ન હવે તાનો રે... જિણે મુનિવરે ત્રેવડી કોશ્યાને, એ તો પગની મોજડી તોલે રે; તેહને અમારી વંદના હોજો, ઉદયરત્ન એમ બોલે રે...
ઢાળ ૭
સાંભળી તારા વયણાં રે, થઈ હું ઘેલી રે;
મને સાલે હૈડા માંહી રે, પ્રીતડી પહેલી રે...
૬
ઢાળ ૮ મે પરણી સંજમનારી રે તુને વિસારી રે;
તારા માથાની મળી તેહ કામણગારી રે, તુજને વિસારી રે... તેણે મુજને આકર્ષી લીધો એક પલક ન મેલે પાસો રે; ઉઠ હાથ તુજ અળગી રાખે ન આપે વારો વારો રે... તુંહી નજરમેળ મળવા તિણે મારું મનડું ઉલાળી લીધું રે; તે આગળ શો જોર છે તારો બેસી રહો મન વાળી રે... ચિહું પાસે ચોકી છે તેહની હાથે છે તાળું ને કુંચી રે; ઘરમાં પગ ન પડે તારો જો થાએ ઉંચી નીચી રે... મુહપત્તિ માળાને વળી ઓઘો અનિશ રહે મુજ તીરે રે;
સજ્ઝાય સરિતા
७
થઈ ૧
થઈ ૨
થઈ ૩
થઈ ૪
બાર વરસની પ્રીત જે બાંધી, વ્હાલા આપના બોલ જે બોલ્યા રે; કોલ કર્યો જે જમણે હાથે, વ્હાલા તે કેમ જાયે મેલ્યા રે... એક ઘડી પણ અળગા રહેતા, મનમાં મહાદુ:ખ થાતું રે; આંખડીએ આસુડાં ખરતા ખોલી જુવે તે ખાતું રે... એક દિવસે મેં રીસ કરીને, તુજ શું કીધ માની રે; બાંહ્ય ઝાલી મનાવી મુજને, તે વેળા કિહાં નાઠી રે... પહેલે રાગ ધરી તેં મુજને, મેરૂને માથે ચઢાવી રે; મૂળમાંથી તરછોડતા તુજને, મનમાં મહેર ન આવી રે... નાગર સહિ તે નિર્દય હોવે મુખથી બોલે મીઠું રે; કાળજા માંહેથી કપટ ન છડે તે મેં પ્રત્યક્ષ દીઠું રે... એવા ઓળંભા કાને સુણીને મુનિવર મન ન આપ્યું રે; ઉદયરત્ન કહે ધન્ય લાછિલકે જિણે એવો દિકરો જાયો રે...
થઈ પ
થઈ ૬
થઈ ૭
૧
તુજને૦ ૨
તુજને૦ ૩
તુજને૦ ૪
૩૫૧
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________
એ ત્રણે ચોકી છે તેમની તુજને તે તો કેમ ધીરે રે... તુજને. ૫ પાંચની સાખે તે છે પરણી તું તો છે મનની માની રે; આખર તારો અમલ ન પહોંચે તે માટે રહે છાની રે... તુજને૦ ૬ સહેજે તુજ શું વાત કરું તો ચડશે તેહને ચટકો રે; તલવારની ધારા પર રાખે પણ લાખિણો લટકો રે... તુજને૦ ૭ જોર ચોરના કિહાં લગે પહોચે જિહાં લગે ધણી નવિ જાગે રે; ધણી જ્યારે જાણીને જુએ ત્યારે ચોર સહુ મારગ લાગે રે... તુજને. ૮ એવાં વયણ સુણી મુનિવરનાં કોશ્યા સમકિત પામી રે; બે કર જોડી વદે તેહને ઉદયરત્ન શિર નામી રે..
તુજને ૯ ઢાળ ૯ પામી તે પ્રતિબોધ ચોથું રે ચોથું રે વ્રત વળી ચોથું ચોખું ઉચ્ચરી રે; સમકિત મૂળ વ્રત બાર કોશ્યા રે કોશ્યા રે મુનિવર વચને આદર્યા રે.... ૧ ધન્ય લાછિલદે માતા ધન્ય રે ધન્ય રે તારા શકપાળ તાતને રે; ધન્ય ધન્ય ગૌતમ ગોત્ર ધન્ય રે ધન્ય રે નિર્મળ નાગર ન્યાતને રે... ૨ ધન્ય ધન્ય જક્ષાદિ સાતે બેનડી રે વળી રે ધન્ય ધન સરિયા ભ્રાતને રે; ધાર્ય પણાને ધન્ય ધન્ય જગમાં રે ધન્ય ધન્ય તુજ અવદાતને રે.... ૩ સંભૂતિ વિજય ગુરૂ ધન્ય જે થયો ધન્ય જે થયો ધર્માચાર જ તાહરી રે; ધન્ય ધન્ય ચિત્ર શાળી જોતા રે જોતા રે ધન્ય ધન્ય જન્મારો માહરો રે... ૪ જે પામી હું તુજસ્ડ પ્રીતિ જો જો રે, જો જો રે મુઝમુઝા ઉગરી રે; બાંહી ઝાલ્યા માટે મુજને રે વાહલા તે નિર્મલ કરી રે... ૫ કોણ્યા શું દેઈ શીખ મુનિવર રે મુનિવર રે વિહાર કરે તિહાંથી હવે રે; પહોત્યા સદ્ગુરૂ પાસ દુષ્કર રે દુષ્કર રે ફરી ફરી ગુરૂ મુખથી ચવે રે...
નામ રાખ્યું જગમાંહી જેણે રે જેણે રે ચોરાસી ચોવિશી લગે રે; ધન ધન તે નરનારી મનથી રે મથી રે વિષય થકી જે ઉભગે રે.. ૭ સત્તરસે ઓગણસાઠ મૃગશીર રે મૃગશીર રે સુદી મૌન એકાદશી રે; શીલ તણા ગુણ એહ ગાયા રે ગાયા રે મેં ઉઝા ઉનાવા ઉલ્લસી રે... ૮ શ્રી સ્યુલીભદ્ર ઋષિરાય ગાતાં રે ગાતાં રે મુહ માગ્યા પાસા ઢળ્યા રે; ઉદયરત્ન કહે એમ મનના રે મનના રે મનોરથ સહુ વેગે ફળ્યા રે... ૯
સક્ઝાય સરિતા US
૩૫૨
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯૬. સ્થૂલભદ્રજી અને કોશ્તાની સજ્ઝાયો (૧૩)(ઢાળ-૧૮)
દુહા
પાસજી
શંખેશ્વર
સયલ સુહંકર સિરદાર; શંખેશ્વર કેશવ જરા હરત કરત ઉપગાર... ૧ સરસ વચન રસ વરસતી સરસતી ભગવતી જેહ; શુભ મતિદાયક શુભ ગુરૂ પ્રણમું ત્રિકરણ એહ... ૨ ભદ્રંકર સ્ફુલિભદ્રજી સાધુ સકલ સિરદાર; તાપ તપીત કંચન યથા ગુરૂ કહે દુ:કર કાર... ૩ લલીત વચન પદ પદ્ધતિ રચશું શીયલની વેલ; બાળક બાહુ પસારીને જ નિધિ માન કરેલ... ૪ સુણતાં સજ્જન સુખ લહે દુર્જન મન ડોળાય; પયપાને પુષ્ટિ વધે વિષધરને વિષ થાય... વ્રતધારી નિશ્ચલ હોવે ભદ્રાને ગુણ રાગ; વૈરાગી વૈરાગ્યતા પંડીત વચનશું લાગ... જલધર જળ વરસે ભુવિ ઈક્ષુ પ્રમુખ રસ જેમ ચતુર વિવેકી રીઝશે રચશ્ રચના તેમ...
ઢાળ ૧
પાટલીપુરમાં રે પ્યારે નવ નવ રસ કૌતુક શણગારે; સુખીયા પ્રાણી રે ઝાઝા રાજ કરે છે શ્રી નંદરાજા... સડાલ મંત્રી રે જાણો નાગર જ્ઞાતિ સુજાત વખાણો; કમલમુખી કમલા અનુસરણી સુંદર લાછલદે તસ ઘરણી... પુત્ર ભલેરા રે પામે શ્રી સ્થૂલિભદ્ર ને સિરિયા નામે; પુત્રી સાતે રે મલીયા નવનંદન તેહને અટકળીયા... ચતુરાઈ કેરા રે કહીયે સ્થાનક નીતિશાસ્ત્રે એમ લહીયે; પંડિત સાથે રે મલતાં રાજસભા નિવેશે ભમતાં... શાસ્ત્રપઠન દેશાંતર ભમીયે રહીયે નિત્ય વેશ્યા મંદીરીએ; તો ચતુરાઈ રે આવે એમ સ્ફુલિભદ્ર તિહાં દીલ ધ્યાવે... તાતની આણારે માગી દ્રવ્ય સહીત ચાલ્યા વડ ભાગી,
00
સજ્ઝાય સરિતા
૫
૭
પાટલી ૧
પાટલી૦ ૨
પાટલી૦ ૩
પાટલી૦ ૪
પાટલી૦ ૫
૩૫૩
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________
કોણ્યા દેખી રે થંભે શુભ શણગાર શરીર અચંભે... પાટલી
ઢાળ ૨ વારવધૂ સોહામણી રૂપ રંગે સારી; સકલ સ્વરૂપ નિહાલતાં સુરસુંદરી હારી... ૧ શરદ પુનમનો ચંદ્રમાં મુખ દેખી હરાવે અધર અરૂણ પરવાલની પણ ઉપમા ન આવે... ૨ દંત ઇસ્યા દાઢમ કલી કુલ વયણે ખરતાં; નાસા ઉપમ ન સંભવે શુક ચંચુક ધરતાં... ૩ લોચનથી મૃગ લાયો શશી મંડલ બેઠો; સુંદર વેણી વિલોકીને ફણિધર ભૂમિ પેઠો... ૪ પાણી ચરણને જોઈને જલ પંકજ વસીયાં; કલશ ઉરોજને દેખીને લવણોદધિ ધસીયા... ૫ લંક કટીતટ કે શરી ગિરિકંદર નાસી; મોહનીમંત્રવશે ઘડી ધાતે ઈહાં વાસી.. ૬ દંત તણો ચૂડો ધર્યો હૈયે મોતીનો હાર; કું જરની ગતિ ચાલતી ત્રણ રત્નજ હાર... ૭ ખેદ ભરાણા હાથીઆ નાખે શિર છાર; અબલા તે સબલા થઈ અમને ધિક્કાર... ૮ કંચુક કસબી કોરનો હાથે સોનાનો ચુડો; મોહનગારી પ્રેમમાં રસ વાધ્યો છે રૂડો... ૯ ચીર તિલક વાળી સજી સોળે શણગાર;
સ્થૂલિભદ્ર તે દેખતાં મોહ્યા તેણી વાર... ૧૦ તેહવે તે હરિણાક્ષીએ આલિંગ્યો ધરી નેહ, પીનપયોધર બાગમાં ભૂલો પડ્યો તેહ... ૧૧ નિત્ય નવલી ક્રીડા કરે નિત્ય નવલા ભોગ; સરસ ભોજન અમૃત સમા આરોગે સુરભોગ... ૧૨ પંચ વિષય સુખ લીલમાં બાર વરસ નિગમીયાં; સાઢીબાર ધન કોડીશું શુભ રંગે રમીયાં... ૧૩
૩૫૪
સક્ઝાય સરિતા
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ ૩ કાલ ગયો નવી જાણીયો રે વેશ્યા વિલુદ્ધો તેહ, છેલ ન છોડીયા રે; વરરૂચિ બ્રાહ્મણને સંયોગે સકડાલ મંત્રી જે હ.. છેલ૦ ૧ નંદ નરેશ્વર કોપીયો રે મંત્રી મરણ લહે તામ છેલ૦ રાયે સિરિયાને તેડાવીયો રે દીએ મંત્રીપદ કામ... છેલ૦ ૨ મુજ બાંધવ વેશ્યા ઘરેરે રંગે રમે એક ચિત્ત છેલ૦ માંસ નખે જલ માછલી રે તાસ સરીખી પ્રીત... છેલ૦ ૩ મંત્રીપણું દીઓ તેહનેરે તેડાવી મહારાજ છે લ૦ નંદ કહે સિરિયા પ્રત્યેરે આણ તું એણે ઠાય... છેલ૦ ૪. શીખ લહી નર રાયનીચે પહોતો સિરિયો ત્યાંહી છે લ૦ બાંધવને પ્રણમી કહેરે તેડે નરીંદ ઉછાંહી... છેલ૦ ૫ સાંભળી કોશ્યાને કહેરે જઈ આવું એકવાર છેલ૦ હવે વળતું વેશ્યા કહેવે સુણ શુભવીર કુમાર... છેલ૦ ૬
ઢાળ ૪ કોણ્યા વેશ્યા કહે રાગીજી મનોહર મન ગમતા... ૧ કહી જાશો પીયુ સોભાગીજી મનોહર મન ગમતા. નહિ જાવા દઉં નિરધારજી, મનો. આપણે શો નૃપ દરબારજી... મનોહર૦ ૧ કરતી ચતુરાઈ ચિત્ત ચાળોજી, મનો૦ જાઓ મુજને દેજો ગાળોજી... મનોહર૦ એવડી શી કરવી આળોજ મનોએહ પુરૂષને પાછો વાળોજી...
મનોહર૦ ૨ પ્રીતમ પ્યારા તુમ ટાળીજી મનો... નહીં કોઈની હું ઓશીઆળીજી... મનોહર આવશે જો અવની ઈશજી મનો તેહને પણ ઉત્તર દઈશજી... મનોહર૦ ૩ એમ કરતાં જો તમે હિંડોજી મનોવ તો મુજને સાથે તેડોજી... મનોહર૦ નવિ ઇંડુ તુમચો કેડો મનો. પૂરવ પ્રીતે રસ રેડો... મનોહર૦ ૪ વન ચરતાં અમૃત ફલ દીઠુંજી મનોચાખતાં લાગ્યું મીઠુંજી... મનોહર૦ કોઈ દેખણ તીહાં રઢ માડેજી મનો. પણ તે કરથી નવી છાડેજી...મનોહર૦ ૫ તેમ તુમસમ હીરો પાયોજી મનો૦ લાછલ દેવીનો જાયોજી... મનોહર૦ તમે મોહનીમંત્રને સાધ્યોછ મનો૦ તુમશું મુજ પ્રેમ ને વાધ્યોજી...મનોહર૦ ૬
સઝાય સરિતા
૩૫૫
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________
રસીયાશું હું રંગ રાતીજી મનો. પીયુ વીરહે ફાટે છાતીજી મનોહર આ ઉભી પાલવ ઝાલીશ મનોહું તમને અંતર હાલીજી... મનોહર૦ ૭ સ્થૂલિભદ્ર કહે હઠ મેલોજી મનો૦ નૃપ ભેટી આવીશ વહેલોજી... મનોહર તારા સમ જો કીહાં રાચુંજી મનો૦ શુભવીર વચન છે સાચુંજી... મનોહર૦ ૮
ઢાળ ૫ કરકોલ કરીને રે કે ચાલ્યા ગુણ ભરીયા; ધરી વિનય વિવેકે રે કે જઈ નૃપને મળીયા... ૧ ભૂપાલના મુખથી રે કે વાત સકળ નિસુણી, સંસાર સ્વરૂપને રે કે ચિતે શિર ધૂણી... ૨ મેં વાત ન જાણી રે કે વેશ્યા ઘેર રમતાં, આતમ ગુણ હણી રે કે ભૂલાં ભવ ભમતાં... ૩ કહે અવની સ્વામી રે કે શી ચિંતા કીજે, સકડાલની પાટે રે કે મંત્રીપણું લીજે.. ૪ સ્યુલિભદ્ર કહે તવ રે કે આલોચી આવું, આલોચ્ચે આગળ રે કે સુખ સંપદ પાવું... ૫ પ્રણામ કરીને રે કે અશોક વન જાવે, શમતત્ત્વ વિચારી રે કે લોચ કર્યો ભાવે... ૬ રતન કંબલનો રે કે તિહાં ઓઘો કીધો, જઈ રાજ્ય સભામાં રે કે ધર્મલાભ જ દીધો... ૭ આલોચ્યું રાજા રે કે મસ્તકમેં ઈહાં, મહાવ્રત ઉચ્ચરવા રે કે જઈશું ગુરૂ જીહાં... ૮ કોશ્યાઘર બુદ્ધ રે કે નૃપ જોવા ઉડ્યો, શબગંધ મુનિ સમ રે કે દેખી દિલ તુટ્યો... ૯
સ્થૂલિભદ્ર મુનીશ્વર રે કે પંથશીરે ચલીયા, સંભૂતિવિજયજી રે કે મારગમાં મલીયા... ૧૦ ગુરૂ પ્રણમી બોલે રે મુજ દીક્ષા દીજે, વદ સૂરિ સગાની રે તો અનુમતિ લીજે... ૧૧ સિરીયા ભાઈ કેરી રે તિહાં આણા માગી, આચારજ પાસે રે લીયે વ્રત વૈરાગી... ૧૨
સક્ઝાય સરિતા
૩૫૬
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________
આતમ
સૂરિ સાથે વિહારી રે મ્રુત નિત્ય અભ્યાસી, સુવિલાસી રે રહે રહે ગુરૂકુલવાસી... સંજમશું રમતા રે નિશદિન મુનિરાયા, નહિ મોહ ને મમતા ૨ે શંક સમા રાયા... ૧૪ ઈચ્છાદિક દવિધ રે વલી સામાચારી, ચોમાસા ઉપર રે ગુરૂ અભિગ્રહ ધારી... ૧૫ ક્રુપાંતર જાવે રે એક હરિકંદરીયે, અહિબીલ સ્થૂલિભદ્ર રે ગુરૂ આણ વિહારી શુભવીર વિવેકી રે વેશ્યા વાટ જુવે...
વેશ્યા
મંદીરીયે...
રે
પાતકડાં ધ્રુવે,
૧૩
સજ્ઝાય સરિતા
૧૬
૧૭
ઢાળ ૬
હો સજની રે, પ્રીતમજી પ્યારો રે, હજીય ન આવીયો, હો સજની રે, ચાતુર રે નર ખબર ન કાંઈ લાવીયો; હો॰ સજની રે, ચાલ્યો રે મુજ કરી અવિધ ઘડી ચારની, હો સજની રે, સુખીયો તે શું જાણે વેદના નારની... ૧ હો॰ સજની રે, એક વિરહ દુ:ખ બીજું ઘન જલ ગડગડે, હો સજની રે, દુ:ખીયાના શિર ઉપર દુ:ખ આવી પડે, હો સજની રે, પાવસ માસે જલ વરસે ઘન ઘોરીયો, હો॰ સજની રે, માહરે રે કંદર્પ તણો વન મોરીયો... ૨ હો॰ સજની રે, અંગ વિનાનો પંદર સ્થાનકને દહે, હો સજની રે, અંગુઠે ઘુંટીરે, જંઘાએ રહે, હો॰ સજની રે, જાનુને સાથલરે, ભગ નાભી રે, હો સજની રે, બંધ ને છાતી રે, ઉરોજા ધરે... ૩ હો સજની રે, ગહ્યસ્થળ લોચનરે, નિલાડે શિરે, હો સજની રે, વિષધરનું વિષ વ્યાપ્યું, મણિમંત્રે હરે, હો॰ સજની રે, વિષયા ઉરગ ડંસે, મુજ કાયા ગલી, હો સજની રે, લાછલદે જાયા વિણ, નહીં કોઈ જાંગુલી... ૪ હો॰ સજની રે, ઈણીને વેળા રે, પીયુ આવી મળે,
૩૫૭
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________
હો॰ સજની રે, ફોગટીયો શણગાર રે, તો મુજને ફળે, હો॰ સજની રે, બપૈયાને નિવાર રે, કેમ પીયુ પીયુ કરે, હોઠ સજની રે, પાંખોને છેદીને ઉપર લુણ ધરે... હો॰ સજની રે, પીયુ માહરો હું પીયુની પીયુ પીયુ કરૂં, હો॰ સજની રે, વેશ્યાને વલતું સા ભાખે સુંદરી, હો॰ સજની રે, બપૈયો પીયુ પીયુ કરતો તુમને લવે, હો॰ સજની રે, થોડે થોડે દુ: ખડે જગ દાધું સેવે... ૬ હો૦ સજની રે, આષાઢે જલ વરસે ગાજે વીજળી, હો સજની રે, વ્હાલેશ્વર વિણ શી સોપારી ઉજળી, હો॰ સજની રે, કાલાંતરે શુભવીર મુનિવર આવીયા, હો॰ સજની રે, કોશ્યાએ મુક્તાફલશું રે વધાવીયા... ૭
ઢાળ ૭
ઉભી આગળ
વેશ્યા વધાવ્યા સ્વામી રે સા શિર નામી રે, કહે સાંભળો અંતર જામી રે વ્હાલાજીની વાટડી અમે જોતાં રે... ૧ વિરહાનલે દાધી દેહ રે ઘણાં વરસ રહી હું ગેહરે,
પણ નાવ્યો નગીનો નેહ...
વ્હાલાજીની૦ ૨
કામી સમરે નિશિ ધોરા રે જેમ જલધર જંપે મોરા રે;
જલ ચાતુ ચંદ ચકોર....
જેઠ માસ તો જેમ તેમ કાઢ્યો રે મને મયણ તે વ્યાપ્યો ગાઢો રે, વળી આવ્યો તે માસ આષાઢો...
૩૫૮
વ્હાલાજીની૦૩
૫
પડવે દિન પીયુ સાંભરતાં રે નિશિ મોર તે ટહુકા કરતાં રે, આઠ પહોર ગયા દુ:ખ ધરતાં...
બીજે બીજીઓને નીહાળી રે હું તો બાલપણાની બાળી રે, મેલી મુજને શું તમે ટાળી...
ત્રીજે ટીંખળ એક જાગ્યું રે ચિત્રશાળીચે તુમ રૂપ રાખ્યું રે, જોતાં મનડું તિહાં લાગ્યું...
ચોથે અવિધ ચડી ચાર રે કરી ચાલ્યા ચતુર તજી નાર રે,
દોય ચાર વરસની વાર...
પાંચમે પંચામૃત ખાધો રે પંચબાણ તણો રસ વાધ્યો રે,
વ્હાલાજીની૦૪
વ્હાલાજીની ૫
વ્હાલાજીની૦ ૬
વ્હાલાજીની૦૭
વ્હાલાજીની ૮
સજ્ઝાય સરિતા
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________
જોતાં જીવન કહાં નવી લાધ્યો...
વ્હાલાજીની ૯ છઠે ચટકીને મેલી રે જુઓ ચહુટે નાથ સહેલી રે, હું ધરતી દુઃખ અકેલી...
વ્હાલાજીની ૧૦ સાતમ દિન શય્યા ઢાળી રે દીપ ધૂપ કુસુમને ટાળી રે, કીધું શયન તે પાસું વાળી...
વહાલાજીની ૧૧ આઠમે ઉઠી પરભાતે રે સંભાર્યો પીયુ વરસાતે રે, નિશિનાથ નડ્યો ઘણું રાતે...
વ્હાલાજીની ૧૨ નવમે નિદ્રા દીલ નાઈ રે જેમ રંગ પતંગ રચાઈ રે, ઈસી નાગર જાતિ સગાઈ...
વહાલાજીની ૧૩ દશમે દેવળ બહુ માન્યા રે શુનાવળીયે જોવરાવ્યા રે, એમ કીધા ઘણા મેં છાના...
હાલાજીની અગ્યારશે અંગ નમાવી રે જોઈ વાટ વાતાયને આવી રે, મને કામ નટુવે નચાવી...
વહાલાજીની ૧૫ બારશ દિન બાર ઉઘાડી રે ઘેર આવી રહી કરનાડી રે, સ્વપ્નાંતર પીયુડે જગાડી...
વ્હાલાજીની આજ તેરશનો દીન મીઠો રે પ્રાણજીવન નયણે દીઠો રે, આજ અમૃત રસ ઘન વુઠો...
વ્હાલાજીની ૧૭ ચૌદશ દિન ચિંતા ટળશે રે હૈડું ઘણું હેજે હળશે રે; મારો પ્રેમ તે તુમશું મળશે...
હાલાજીની ૧૮ શણગાર સજી સંચરશું રે દુર્જનીયાંથી નવ ડરશું રે, પૂનમ દિન પૂરા ઠરશું...
હાલાજીની. ૧૯ તમે રસ પહેલાનો જગાવો રે તીથિ અર્થ કરી ઘેર આવો રે, શુભવીર વચનશું મિલાવો...
વ્હાલાજીની ૨૦
ઢાળ ૮ - રાજ પધારો મેરે મંદિર, શય્યા પાલન કીજેજી દાસી તુમારી અરજ કરે છે, નરભવ લાહો લીજે, રસભર રમીયેજી ૧ પૂરવ નેહ નિહાળી રસભર રમીયેજી સાન કરંતાં સામું જોશું; તુમ આણા હિર ધરણુંજી
સઝાય સરિતા
૩૫૯
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________
કોઈ દિવસ તમને અણગમતું, કારજ કોઈ ન કરશું... રસભર રમીયેજી) ૨
સ્થૂલિભદ્ર કહે કોશ્યાને, તથ્ય પધ્ય મિત વાણીજી પાણી વિના શી પાળ કરે છે ભોજન વિણ શી ઉજાણી...
રસભર રમીયેળ૦ ૩ ઉઠ હાથ તું અળગી રહીને, દીલ ચાહે તે કરજે નાટક નવ નવ રંગે કરજે, વલી શણગારને ધરજે... રસભર રમીયેજી ૪ ષડુ રસ ભોજન તુમ ઘેર વહોરી સંયમ અર્થે ખાશુંજી એમ પરઠીને રહ્યા ચોમાસું કોશ્યા કરે હવે હાંસુ... રસભર રમીયેજી ૫ વિણ પૂછ્યા સંયમ આચરીઓ પણ તે વ્રત નવી પળિઓજી તો અમ ઘેર આવ્યા છો પાછા તુમ વ્રત અમને ફળીઓ...
રસભર રમીયેજી ૬ બાર વરસ પ્રેમે વિલક્ષ્યા પણ એવડો અંતર ન દાખ્યો; યોગારંભ તજી મુજ સાથે રંગ હતો તે રાખ્યો... રસભર રમીયેજી૦ ૭ નિર્લોભી નિર્મોહીપણાશું સુણ કોશ્યા અમે રહીશુંજી; યોગવશે શુભવીર જિનેશ્વર આણા મસ્તક વહીશું. રસભર રમીયેજી ૮
ઢાળ ૯ મેં જોગ તુમારો જામ્યો રે પ્રીતમ૦ પાતળીયા; શી કરવી તાણીતાણો રે પ્રીતમ પાતળીયા; તે જગતણું ફળ લેવે રે પ્રીતમ૦ જે જોગી જંગલ સેવે રે... પ્રીતમ૦ ૧ વેશ્યામંદિર તજી ભોગ રે, પ્રીતમ) પૂરવે કેણે સાધ્યો જોગી રે, પ્રીતમ આ ચિત્રશાળી મનમાની રે, પ્રીતમ) પંચબાણ તણી રાજધાની રે...
પ્રીતમ) ૨ જાતાં રઢ લાગશે તમને રે પ્રીતમ, જોગ મેલી મનાવશો અમને રે, પ્રીતમ) પડવાઈ કહી લોક ગાશે રે પ્રીતમ, ત્યારે જોગ તણાણો જાણે રે...
પ્રીતમ૦ ૩ તે માટે વચન મુજ માનો રે પ્રીતમ) હમણા જોગ છાંડો છાનો રે, પ્રીતમ રમો રંગભર તમે તજી આંટી રે પ્રીતમ૦ મને મોટી પ્રેમની ઘાંટી રે...
પ્રીતમ) ૪
૩૬૦
સઝાય સરિતા
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચોમાસું અને ચિત્રશાળી રે પ્રીતમ, તુમ ભાગ્યે મળી લટકાળી રે, પ્રીતમ) રસ પ્રેમ હીંડોળે હીંચો રે પ્રીતમ૦ તરૂણી તનુ વેલડી સીંચો રે... પ્રીતમ૫ ધરી પ્રેમ પીતાંબર પહેરો રે પ્રીતમ0 રસદીપક બોલો દોહરો રે, પ્રીતમ) મુજ બાંહી ગ્રહીને લીજે રે પ્રીતમ કરી પ્રેમને અંતર ન કીજે રે...
પ્રીતમ૦ ૬ પ્રેમ પૂરણ શો દીલ ગાંઠો રે પ્રીતમ, જોઈ લેજો શેલડી સાંઠો રે, પ્રીતમ) રજની ગઈ સૂની સજારે પ્રીતમ આવડી ક્યાં શીખ્યા લજજારે...
પ્રીતમ) ૭ અભિમાને ચઢ્યા છો બળીયારે પ્રીતમ, રામારસે કોણ નવી ચળીયારે
પ્રીતમ ઈદ્રાદિક જે લોકપાળારે પ્રીતમ, સબળા અબળા ઓશીઆળા રે...
- પ્રીતમ૦ ૮ રહી બોલી બે કર જોડીરે પ્રીતમ) કહે કોશ્યા મુંહ મચકોડીરે, પ્રીતમ શુભવીર વચન મુનિ બોલે રે પ્રીતમ૦ રૂષિ રામા પટંતર ખોલે રે...
પ્રીતમ૦ ૯ ઢાળ ૧૦ રમણી શું રંગ રસે રમતાં સાધુનું સંયમ જાય, રંગીલી !, રમો મારગડો મેલીને. પ્રેમદા પરિહરવી મુનિવરને એકાંતે કહે જિનરાય રંગીલી, રમો....૧ જેમ ગુણ જાએ કસ્તુરીનો જો દીજે હિંગનો વાસ રંગીલી; કપુર તણો ગુણ જેમ ગળે ધરીએ જો લસણની પાસ રંગીલી, રમો.... ૨ વર પંડિત મૂરકને સંગે વાયસ ટોળામાં હંસ રંગીલી; પાપીસ્ટ અનાચારી સંગે ધર્મીષ્ટપણું કુળવંશ રંગીલી, રમો.... ૩ અલછ વયે રસોઈ તણો જાંબુ સંગે જેમ દ્રાક્ષ રંગીલી; ગળી પાસે ઉજજવલ વર્ણ ઘટે ચોરી અંગે ગુણ લાખ રંગીલી,રમો.... ૪ તેમ માનિની સંગે મુનિવરા સ્યુલિભદ્ર કહે સુણનાર રંગીલી ક્ષણમાત્ર મહીલાશું હાલે હોય દુર્ગતિ દુઃખ દાતાર રંગીલી, રમો.... ૫ તું વ્યાકુલ થઈ વિરહણી મેં વશ કીધો છે કામ રંગીલી; શુભવીર વચનની ચાતુરી કોણ્યા વેશ્યા કહે તામ રંગીલી, રમો.... ૬
// સક્ઝાય સરિતા
૩૬૧
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ ૧૧ જોઈ જોઈ જોગણી દશા અલબેલાજી તમે નારીની નિઘે વસ્યા અલબેલાજી મન ગમતા ભૂષણ લાવતા અલબેલાજી સુંદર શણગાર ધરાવતા...
અલબેલાજી ૧ કર ઝાલીને બેસારતા અલબેલાજી કરતા વલ્લભ વારતા, અલબેલાજી વર કવળ કરી વૃત ભેળીયા અલબેલાજી મેં તુમ મુખમાંહે મેલીયા...
અલબેલાજી ૨ વળી તુમચે હાથે હું જમી અલબેલાજી તુમ ઉસંગે રંગે રમી, અલબેલાજી હવે ઉપરાઠાં તમે કેમ થયા અલબેલાજ તે દિવસ તમારા કહાં ગયા...
અલબેલાજી ૩ દોષાંતર દુહિતા કેમ કહો અલબેલાજી કાંઈ પ્રીતની વાત નવી લહ, અલબેલાજી દોય કાન સુરત એક રીતડી અલબેલાજી દોય નયન જ્યોતિ સમ પ્રીતડી..
અલબેલાજી ૪ આ ભવ વિણસે સંજમ વરી અલબેલાજી ગુણ ગણ વિઘટે ગરવે કરી, અલબેલાજી દરિદ્ર દશા સુરૂપ હરે અલબેલાજી બહુ તપ વિણસે ક્રોધ જ ધરે...
અલબેલાજી ૫ રજલેપ વિનાસે દેહને અલબેલાજી તેમ વિરહ નસાડે સ્નેહને, અલબેલાજી જગ દાન થકી કીર્તિ રહે અલબેલાજી ગુણિ વિનય કરતા ગુણ લહે..
અલબેલાજી ૬ શશિ દર્શને સાયર સધે અલબેલાજી ઉદ્યમ કરતાં લક્ષ્મી વધે, અલબેલાજી લજજા રહે આચારથી અલબેલાજી નર રાગ વધુ શણગારથી..
અલબેલાજી ૭ હવે ધાન્ય યથા વૃષ્ટિ થકી અલબેલાજી તેમ પ્રેમ વધે દષ્ટિ થકી, અલબેલાજી આ દીન વચન નારી વદે અલબેલાજી નવિ ભેદે કેમ તુમચે હદે..
અલબેલાજી ૮ નિશિ ચાર પહોર વાટી જળે અલબેલાજી પણ લોક કહે દીવો બળે, અલબેલાજી શુભવીર ધીર મુનિ તો પડે અલબેલાજી જો પાવઈને પાનો ચડે...
અલબેલાજી ૯
૩૬૨
સઝાય સરિતા
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ ૧૨ સ્થૂલિભદ્ર કહે સુણ બાળા રે તું શાને કરે છે ચાળા રે; વનિતાણું જાસ વિલાસ રે તે નર દુનીયાના દાસ રે... સ્થૂલિભદ્ર. ૧ જોબનીયાનો જે લટકો રે તે તો ચાર ઘડીનો ચટકો રે; પછે કાચનો સીસો ભટક્યો રે કાંઈ કામ ન આવે કટકો રે... સ્થૂલિભદ્ર૦ ૨ જુગટીયાનો અલંકાર રે નાટકીયાનો શણગાર રે; ધનવંત હુઓ નિર્ભાગ્ય રે જેહવો સંધ્યાનો રાગ રે; સ્થૂલિભદ્ર૦ ૩ કુંપલ પીપલનું પાન રે કપટી નરનું જેમ ધ્યાન રે; ભૂપાળતણું સનમાન રે ચળ હું જરકેરો કાન રે... સ્થૂલિભદ્ર. ૪ ચપળા નારીનાં નયણાં રે દુર્જનનાં મીઠાં વયણાં રે; ઘડી ચાર તણી ચાંદરણી રે પછી ઘોર અંધારી રાયણી રે... સ્યુલિભદ્રવ ૫ સંસાર સ્વરૂપને દેખી રે મેં મેલી તુજને ઉવેખી રે, કોઈ વાયુને ત્રાજવે તોળે રે પવને કનકાચલ ડોલે રે... સ્થૂલિભદ્ર. ૬ રવિ ચંદા ચરને ચૂકે રે જલધિ મર્યાદા મૂકે રે, અલોક માંહે હો જાવું રે પણ હું તુજ હાથ ન આવું રે... સ્થૂલિભદ્ર. ૭ પૂરવે રમીયા રંગ રોલે રે આજ તું પગ મોજડી તોલે રે, પહેલાં તો કાંઈ ન દીઠું રે હવે સંયમ લાગ્યું છે મીઠું રે... સ્થૂલિભદ્ર. ૮ માય બાપને મેં પરહરીયા રે માત તાત નવા મેં કરીયા રે તજી બાંધવ કેરી સગાઈ રે, મેં કીધા નવા દશ ભાઈ રે... સ્યુલિભદ્ર. ૯ દોય નામે છે ચિત્રશાલી રે પરણી ઘરણી લટકાળી રે, વિણતેલ દીપક અનુઆલે રે ચાર શય્યા તે નિત્ય ઢાળે રે... સ્યુલિભદ્ર. ૧૦ નિત્ય અમૃત ભોજન કરીયે રે રસ રંગભરે ઘેર રમીયે રે; શૂચિ ધૂપઘટી પ્રગટાવે રે તિહાં તાહરૂં કાંઈ ન ફાવે રે... સ્યુલિભદ્ર. ૧૧ નવ કોટ વચ્ચે એક ગામ રે નિત્ય રહીયે છીએ તેણે ઠામ રે; સ્વામી બળિયા શીર તાજા રે શુભવીર પ્રભુજી રાજા રે... સ્યુલિભદ્ર. ૧૨
ઢાળ ૧૩. કોશ્યા કહે સુણજો સુમને આશે નિરાશ કર્યા અમને; પ્રીતમજી ન ઘટે તમને રસીલા સાથે અમે રમશું... ૧
સઝાય સરિતા
૩૬૩
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉઠી પ્રભાતે સદા નમશું નિત્ય જમાડી પછે જમશું..
રસીલા૦ ૨ એહ સગાઈ નવી કરવી પીયુ ન ઘટે મતિ એ ધરવી પૂરવ નારી પરિહરવી...
' રસીલા. ૩ બાર વરસ સુખ સાંભરતાં સાલે હઈડામાં બળતાં, આંખે આંસુડા ઝરતા...
રસીલા. ૪ માસ અસાડે અનેક ફળે દવ દાધેલ તરૂ વેલ વળે, વલ્લભ વિરહે દેહ બળે...
' રસીલા૫ શ્રાવણીયો સીંચે ધરતી મોરલડી ટહુકા કરતી વાદળી કામવશે ઝરતી...
' રસીલા૬ ભાદરવે ભરજળ વરસે પંખીયુગલ માળે ઠરશે વિરહી નારી કીશુ કરશે...
રસીલા૭. આસો માસે દીવાળી સાકર સેવ ને સુઆલી છાંડી થાળી પીયુ ભાળી....
' રસીલા૮ દૂધ સીતા સસી ભોજનમાં કાર્તિક કેલી તણા વનમાં દેખી સાલે ઘણું
મનમાં... રસીલા. ૯ માર્ગ શિરે મનમથ જાગે મોહનાં બાણ ઘણાં વાગે દુઃખ મોહન મળતાં ભાગે...
' રસીલાઇ ૧૦ પોસ તે શોષ કરે ધાન શું કરે સોપારી પાન વલ્લભ વિણ ન વળે વાન...
રસીલા. ૧૧ માહ માસે ટાઢો પડશે શીતલ વાયુ વપુ ચઢશે કામ અનંગ ઘણું નડશે...
' રસીલાઇ ૧૨ ફાગુણે ખડખડતી હોળી પહેરી ચરણા ને ચોળી કેશર ઘોળી મળી ટોળી...
' રસીલા) ૧૩ લોક વસંત મધુ રમશે કોયલ અંબવને ભમશે તે દિન મુજ શાથી ઝમશે...
રસીલા ૧૪ વૈશાખે સરોવર જઈશું કેતકી ચંદન વન રહીશું દેખી ચંદ્ર શીતળ થઈશું..
રસીલા. ૧૫
૩ ૬૪
સઝાય સરિતા
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________
પંથી પશુ પ્રેમદા મેળા જાણીયે મધ્ય નિશી વેળા જેઠ બપોરે મળી ભેળા...
' રસીલા૧૬ મોહન માહાલો મહેર કરી દયિતા દેખી દુ:ખ ભરી બારે માસ વિલાસ ધરી...
' રસીલા૧૭ નાટક રંગ રસે કરશું દાવ લહી દિલડું હરશું કહે શુભવીર નવિ ચળશું..
રસીલા. ૧૮ ઢાળ ૧૪ સ્થ૦ મુનિરાજ કહે સુણ વેશ હાવ ન ભાવ્યા રે; દેવા તુમને ઉપદેશ અમે ઈહાં આવ્યા રે... ૧ વેશ્યા ગયો એટલો કાળ વિશેષ કદા નવી કરીયો રે; સાહેબીયાનો ઉપદેશ સદા અનુસરીયો રે... ૨ સ્થ૦ જૈન ધર્મ વિશે શિવનારીનાં સુખ ચાખે રે; કાંઈ એ સંસાર અસાર ગયો વ્રત પાખે રે... ૩ વેશ્યા, સંસાર માંહે એક સાર વલ્લભ નારી રે; છાંડે તેહને ધિક્કાર ગયા ભવ હારી રે... ૪ સ્થ૦ મેં ધ્યાનની તાલી લગાઈ નીશાન ચઢાયા રે; શીલ સાથે કીધી સગાઈ તજી ભવ માયા રે... ૫ વેશ્યા૦ વાહલા એક દિવસે રીસાણી હતી તુમ સાથે રે; કેમ બોલાવી ચીર તાણી તદા દોય હાથે રે... ૬
સ્થ૦ સુરાપાને ભવી ભવચોક શું શું ન કરતાં રે; કિંપાક પલાશી લોક પછી દુ:ખ ધરતાં રે... ૭ વેશ્યા૦ મને વિરહ તણી ક્ષણ જાય વરસ સમાણી રે; ઘણી મોહતણી લૂ વાય વલોવ્યું પાણી રે... ૮ સ્થ૦ તાહરો મોહજનક રસ બોલ યોંગ ન છૂટે રે; મંજારી તલપને તોલ શીંકુ ન તુટે રે... ૯ વેશ્યા૦ નાગરની નિર્દય જાત બોલે મીઠું રે; કાળજામાં કપટની વાત મેં પ્રત્યક્ષ દીઠું રે... ૧૦ સ્થ૦ શું કહીયે અનાણી લોકને દુ:ખ લાગે રે; ગ્રહી સાધુના તર ફોક કહ્યું વીતરાગે રે... ૧૧ સક્ઝાય સરિતા
૩૬૫
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________
વેશ્યા, વીતરાગ શું જાણે રાગ રંગની વાતેરે; આવો દેખાડું રાગનો લાગ પૂનમની રાતે રે... ૧૨ સ્થ૦ શણગાર તજ અણગાર અમે નિલભી રે; નવ કલ્પી કરશું વિહાર મેલી તને ઉભી રે... ૧૩ વેશ્યા વાહલા બાર વરસ લગે ઠેઠ લાડ લડાવી રે; કેમ નાંખો ધરણી હેઠ મેરૂએ ચઢાવી રે... ૧૪ સ્થ૦ કાકતાલીને દષ્ટાંત નરભવ લાધો રે; થઈ પંચ મહાવ્રતવંત મેરૂપરે વાધો રે... ૧૫ વેશ્યા, જુઓ નાટક જો એકવાર નયન વિકાસી રે; પછી સંયમ લેજો સાર વિચારી વિમાસી રે... ૧૬ શુભ વીર સાહેલી બહુત નાટક નયણાં રે; એક એકજ ગાથા અંતર બહુનાં વયણાં રે... ૧૭
ઢાળ ૧૫ મજજન ચીર તિલક આઘંત ચતુર શણગાર સફાર ધરી; મનોહર શિરવર ચીવર થંભી કૌશંબીકી શોભ કરી... ૧ ચિહું દિશી ભાળી ફુલકી જાળી દીપકમાળી જ્યોત વરી; ધુર પરિણામ સતામહ રામા શામા રંગે ગેલ કરી... ૨ નવ નવ રંગે છંદ બપૈયા ઉચ્ચરીયા રસ ગુણ ભરીયા; ઠમક ઠમક પગ ભૂતલ ઠમકે ઝમકે રમઝમ ઝાંઝરીયા... ૩ હૃદયાનંદન કેતકીચંદન ફૂલ અમૂલ મલક મલકે; ખલક ખલક કર કંકણ ખણકે ઝળક ઝળક ટીકો ઝળકે... ૪ ઝરમર ઝરમર મેહૂલો વરસે જલસે ભરીયા વાદળીયાં; ઘનન ઘનન ઘન ઘોર અંધારું ગાજે રીજે વીજળીયાં... ૫ દુહુક દુહુક અવિવેકા નેકા ભેકા સોચ સજોર ઘને; કહુક-કહુક રસીલા નીલા કોકીલા સહકાર વને... ૬ બહુત પીપાસી મેઘજળાસી ફળી વનવાસી વેલડીયાં; પ્રેમતણા રસ રેલા ચાલ્યા પણ સ્થૂલિભદ્ર નવી પડીયાં... ૭ ટહુક ટહુક ગિરિ કેકા છે કા કરતા કે કી મહાલે છે
૩૬ ૬
સક્ઝાય સરિતા
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________
વૈરીની પરે એ વરસાળો વિરહીને ઘણું સાલે છે... ૮ ધૂપમપ માદલકે ધોકારા કંસતાલ વીણા સખરી; તાથેઈ તાથેઈ તાન ન ચૂકે મૂકે નેત સહેત ધરી... ૯ ફરસીત ખીણ તરૂ કુંતલ ભૂતલ ચંચળ અંચળ કર લેતી; ગીત રીત મદ મોહ વિનોદે ફરક ફરક ફુદડી દેતી... ૧૦ લલક લલક ઢળકુંતી કાયા કાચ ઢળાયા મેં છાયા; જીવન કે પરીનેહ ઉપાયા બચન વદે કરતી માયા... ૧૧ પ્રીતમ પ્રેમકી બાત વિચારો ભમત ભમત રોતો ભમરો; દુગ્ધા કેતકી ભસ્મ લોટત પંડીત પૂછત કાંઈ કરો... ૧૨ ભ્રમર કહે મોય દેહ દહે એક વિરહે કેતકી નારી તણે; તસ રક્ષાયે વિરહે સમશું રમશું નહિ મરૂએ દમણે... ૧૩ કહે કવિ શામળતાથૈ સબતનુ પીળી પુંઠ કીશું કીધી; પ્રેમકી ચોટ લગી મોય બહુલી તાસ ઉપર હલદી દીધી... ૧૪ કરી ચિત્ત બદને લટકે ચટકે મટકે નવી અટકે રાગે; પ્રીતકી રીત અનોપમ નાટક કરતાં પ્રમદા દાન માગે... ૧૫ કહે મુનિ હેલી સુણો અલબેલી નાટક નવી કરતાં આવે; શ્રી શુભવીર વજીર પસાયે ભવ નાટક સુણજો ભાવે... ૧૬
ઢાળ ૧૬ મેઘરાગ ઉપર ભૈરવ રાત્રે કરીઓ રે, ઉદયની વેલા માલવ કૌશિકા; પહોર સમે મધ્યાન્હે હીંડોલો દીપક રે પાછલે પહોરે શ્રી ઉપદેશીકા, નાટક મે ન દીઠું એ તોલેસિકા... ૧ સંસારે વસીયો રાગે તાણીઓ વ્યવહારે રસીયો જાતે વાણીયો; વગડાનો વાસી આશી પ્રાણીયો અવિનાશી નિરાશી ધર્મ ન જાણીયો એઆંકણી
ચઉદ રાજ ચૌદામાં વેશ બનાવે રે મિથ્યાત્વે પૂરિ રાતે અંધારીયો; સૂક્ષ્મ બાદર પજ અપજ્જ નિગોદે રે, નાટકમાં ન ભૂલ્યો મોહે મારીયો; નાઠાની ન દીઠી એકે બારીયો... સં.વ્ય.વ.અ. ૨ વિગલેદ્રીય પંચેદ્રી થયો અનુક્રમે રે રૂપ ધની દુર્ભાગી વળી સોભાગીઓ;
00
સજ્ઝાય સરિતા
૩૬૭
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાળ કદા વિકરાળ કદા ભૂપાળો રે અવિવેકી પંડિત રસનો રાગીઓ; રમણીને રંગે કોઈ દિન લાગીઓ... સં.વ્ય.વ.અ. ૩ જનરંજન ઉપદેશે ઉદરને ભરીયો રે ભોગી ને જોગી વેશ બનાવીયો; નાગર ને ચંડાલ ચઢ્યો વરઘોડે રે દોડેરે આગે દાસ કહાવીયો; સિદ્ધિનો વેશ કદા નવી લાવીયો... સં.વ્ય.વ.અ. ૪ માત ને વ્હેન થયાં નારી તેમ માતો રે ભ્રાત ને તાત હુઆ સંતાનમાં; ભૂમંડલ ઠાકુરિયો થઈને બેઠો રે સુણજોરે સાને કોશ્યા કાનમાં; એકલડો રોયો કોઈ દિન રાનમાં... સં.વ્ય.વ.અ. ૫ ચઉદ પૂરવધર પહોતા જે સુરલોકે રે પૂરવ શ્રુત દેશ થકી સંભારતાં; ચરણ ધરમ ધરવાની તાસ ન શક્તિ રે વિષયાકુલ ચિત્તે સુખને સેવતા; અનુગામી અવિધ નાણી દેવતા... સં.વ્ય.વ.અ. ૬ લિંગ અનંતા ધરીયાં કામ ન સરીયાં રે હોળીનો રાજા ગુણ વિણ સંજમી; નવવિધ જીવની હિંસા નિર્દય કીધી રે વાસુદેવ ચક્રી ચઉદ રતન વમી; નારકી માંહે પહોતા ગુણી જનને દમી... સં.વ્ય.વ.અ. ૭ જાતિ સમરણ નાણે નારકી જાણે રે પૂરવ ભવ કેરી સુખની વારતા; દશ વિધ વેદન છેદન ભેદન પામીરે આયુને પાળી રે તિર્યંચે જતા; માતાને પુત્ર વિવેક ન ધારતા... સં.વ્ય.વ.અ. ૮ શ્રી શુભવીર ગુરૂનાં વયણ રસાલાં રે સાંભળતાં વેશ્યા ચિત્ત ઉપશામીયું; ત્રણ કરણશું ગ્રંથીભેદ કરતી રે મિથ્યાત્વ અનાદિ કેરૂં વામીયુ; કોશ્યાયે સુધું સમકીત પામીયું... સં.વ્ય.વ.અ. ૯
ઢાળ ૧૭
મિથ્યાત્વ વામી કોશ્યા સમકિત પામીરે હર્ષ થયો અતિરેક વાલા૦ પારસ લોહવિવેક વાલા૦ વચન કહે સા છેક વાલા૦ આશ્રવ તે સંવર થયોરે માહરે સુણો મુનિરાય વાલા૦ લાછલનેે ધન્ય માય વાલા૦ ધન્ય ધન્ય તુમ ગુરૂરાય... વાલા૦ ૧ ધન્ય ધન્યએ ચિત્રશાળી રસાલજ મારીરે સમકિત મૂલ વ્રતબાર વાલા૦ ઉચ્ચરિયા ધરી પ્યાર વાલા૦ સાધુજી પાસે સાર કરે સામાયિક નિત્ય પ્રત્યેરે ચોમાસું વહી જાય વાલા૦
વાલા
૩૬૮
સજ્ઝાય સરિતા
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________
સાધુ વિહાર કરાય વાલા. કોશ્યાને દુ:ખ થાય... વાલા ૨ જુવે ગુરૂજી વાટ અમે હવે જઈશું રે પૂજો જિન જયકાર વાલા પાળજો તમે વ્રત બાર વાલા ટાળો અતિચાર વાલા એમ શીખામણ દેઈ કરીરે ચાલતા અણગાર વાલા) કોણ્યા આંસુ ધાર વાલાધર્મ સ્નેહનો પ્યાર... વાલા. ૩ દુ:કર દુકર કાર કહે ગુરૂ રાયારે સિંહ ગુફા મુનિ ખેદ વાલા દુ:કરકાર ઉમેદ વાલા૦ ચાલ્યા ગુરૂ વચ છેદ વાલા કામણગારી વિલોકતાંરે ચલીયા કામરૂ દેશ વાલા કોશ્યાને ઉપદેશ વાલા. સ્થિર કીધો મુનિવેશ... વાલા. ૪ રથકારક પ્રતિબોધ લહ્યો કોશ્યાથીરે પંચ મહાવ્રત ધાર વાલા) પામ્યો સુર અવતાર વાલા કોશ્યાનો ઉપગાર વાલા કોશ્યા ધર્મ કરીને ગઈ રે શુભ ગતિ અવતાર વાલા) અલ્પ કર્યો સંસાર વાલા) ધન્ય ધન્ય એ જગ નાર... વાલા૦ ૫ આઠવરસમાં આઠ પૂરવ મુનિ ભણીયારે એમ નિત્ય નિત્ય અભ્યાસ વાલા) ભદ્ર બાહુ ગુરૂ પાસ વાલા રહેતાં ગુરૂકુલવાસ વાલા. અર્થ થકી ચઉદ પૂરવ ભણ્યારે કોઈ કહે દશ સાર વાલા સુત્રે અંતિમ ચાર વાલા. શ્રત કેવળી નિરધાર... વાલા. ૬ ત્રીશ વરસ ઘર વાસે વસ્યારે વરસ વ્રતે ચોવીશ વાલા યુગપદે પીસ્તાલીશ વાલા. આયુ નવાણું વરીશ વાલા શ્રી શુભવીર પ્રભુ થકીરે વરસ પંદર શત દોય વાલા) સુરલોકે સુર હોય વાલા. એ મુનિસમ નહિં કોય... વાલા. ૭
ઢાળ ૧૮ ગાયો ગૌતમ ગોત્ર મુણિંદ રસ વૈરાગ્ય ઘણો આયો રે; મુનિજન તારકમાં એ ચંદ થણીયો લાછલદે જાયો રે... ૧ ચોરાશીમી ચોવીશીયે એક મુનિ સ્યુલિભદ્ર સમ થાશેરે; તાસ પટંતર વ્રતની ટેક ગુણીજન જિન મુખથી ગાશેરે... ૨ તપ ગચ્છમાં કેશરીયો સિંહ સિંહ સૂરિ મૃતજળ દરીયારે; સત્યવિજય સંવેગ નિરીહ કપુર સમ ઉજ્જવલ ગુણ ભરીયારે... ૩
આઠવરસમાં
ચાર વાલા) ધન્ય હે ગતિ અવતા
/ સક્ઝાય સરિતા
૩ ૬૯
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________
ખીમાવિજય વસી ઉપશાંત સુયશ વિજય અંતે વાસી રે; પંડિત શ્રી શુભવિજય મહંત જગ જિનમત થીરતા વાસીરે... ૪ તાસ વિનયેએ અણગાર શાસ્ત્ર તણી શાખ બાયોરે; સહસ અઢાર શીલાંગના ધાર ઢાલ અઢાર કરી ગાયો રે... ૫ અઢારશે બાસઠે શુદિ પોષ બારશ ગુરૂવારે ધ્યાઈરે; રાજનગર મુનિવર નિદૉષ, શિયલવેલી પ્રેમે ગાઈરે... ૬ ધર્મ ઉત્સવ સમે ગાશે જેહ નરનારી સુણશે ભણશેરે; કહે કવિ વીરવિજય નિત્ય તેહ શુચિ વિમળા કમળા વરશેરે... ૭
૧૯૭. હરિકેશી મુનિની સઝાય સોવાંગ કુળમાં ઉપન્યા હો મુનિવર ગુણતણાં ભંડાર સમતા ધારી સાધુજી હો મુનિવર લીધો સંયમ ભાર
ધન ધન તપસીજી હો મુનિવર હરિકેશી અણગાર.. ૧ ઈદ્રિય દમનતપ આદર્યો હો મુનિવર ધ્યાવે અરિહંત દેવ હિંદુક વૃક્ષવાસી દેવતા હો મુનિવર સારે નિત નિત સેવ..
ધન ધન તપસીઝ૦ ૨ મા ખમણને પારણે હો મુનિવર યજ્ઞ પાડાની રે માંય મેલા કચૂવા લુગડા રે હો મુનિવર સમોસર્યા ઋષી ત્યાંય...
ધન ધન તપસીઝ૦ ૩ બ્રાહ્મણે દ્વેષે પાછા વાળીયા હો મુનિવર જાઓ અનેરે કામ તુજ લાયક ભોજન નહીં હો મુનિવર અહીં કિજનો કામ.
ધન ધન તપસીઝ૦ ૪ યક્ષ પ્રભાવે મુનિ બોલીયા હો બ્રાહ્મણ મેં જીવતણા રખેવાળ તુજ અર્થે અન્ન નીપજે હો બ્રાહ્મણ મારે ભિક્ષા તણો છે કાળ...
ધન ધન તપસીઝ૦ ૫ ઉચ-નીચ વરસે ભૂમિકા હો બ્રાહ્મણ જિહાં નીપજે ધાન ઉચ-નીચ ગણે નહિં હો બ્રાહ્મણ દાતાર દેવે દાન...
ધન ધન તપસીઝ૦ ૬ હેલે નિદે સાધુને હો બ્રાહ્મણ ક્રોધી પેલે પાર
૪ ૩૭૦
સઝાય સરિતા
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________
કુશલ રાયની દીકરી હો બ્રાહ્મણ બેઠી મહોલ મોઝાર...
ધન ધન તપસીજી૦ ૭ યક્ષ પ્રભાવે મુજ પિતા હો બ્રાહ્મણ પરણાવી ઈણ સાથ મને કરી વંછી નહીં હો બ્રાહ્મણ મત કરજો વિખવાદ...
ધન ધન તપસીઝ૦ ૮ ગિરિ મત ખણો નખ થકી હો બ્રાહ્મણ પગે મત સ્પર્શી આગ લોહ જવ ખાતાં દાંત ભાંગશે હો બ્રાહ્મણ મત ઠંડો મહા ભાગ...
ધન ધન તપસીઝ૦ ૯ સાધુ મારણે ઉઠીયા હો બ્રાહ્મણ યક્ષ કોપ્યો તેણી વાર મારી કૂટી કીધા પાધરા હો બ્રાહ્મણ મુખ વહે રૂધિરની ધાર..
ધન ધન તપસીઝ૦ ૧૦ કીધાના ફળ પામીયા હો બ્રાહ્મણ યક્ષ પહોંત્યો નિજ ઠામ બ્રાહ્મણ સબ મળી વિનવે હો મુનિવર પર ઉપગારી સ્વામ...
ધન ધન તપસીઝ૦ ૧૧ વિપ્ર કહે મુનિરાયને હો મુનિવર જોડી દોનું હાથ યજ્ઞ આજ સફલ કરો તો મુનિવર તરણતારણ જહાજ...
ધન ધન તપસીજી) ૧૨ વળતા મુનિવર બોલીયા હો મુનિવર મેં પાળું પટકાય કીડી કુંજર સમ ગણું હો મુનિવર ચાલું મારગ ન્યાય...
ધન ધન તપસીજી) ૧૩ અવસર દેખી મુનિ વહોરીયે હો મુનિવર તરણ તારણ જહાજ પંચદિવ્ય પ્રગટ હુઆ હો મુનિવર વાજે દેવ દુંદુભિ નાદ...
ધન ધન તપસીઝ૦ ૧૪ બ્રાહ્મણને પ્રતિબોધીયા હો મુનિવર ટાળી આતમ દોષ ઋષભદાસ એમ વિનવે હો મુનિવર જઈ બિરાજયા મોક્ષ...
ધન ધન તપસીજી ૧૫
// સક્ઝાય સરિતા
૩૭૧
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________
[+] ૧૯૮. હરિશ્ચંદ્ર રાજાની સજઝાયો (૧)
દુહો સદ્દગુરૂપદ પંકજં નમી, સમરી શારદા માય, સત્યવાદી હરિશ્ચન્દ્રની, ઉત્તમ કહું સઝાય... ૧
ઢાળ. સત્ય શિરોમણિ હરિશ્ચંદ્ર પૃથ્વીપતિ, નગરી અયોધ્યા જેની સ્વર્ગ સમાન જો, સુરગુરૂ સમ વસુભૂતિ મંત્રી જેહનો, રાણી સુતારાને કુંવર દેવ સમાન જો સત્ય૦ ૧ અવસર જાણી સુરપતિ એક દિન ઉચ્ચરે, હરિશ્ચંદ્રના ગુણ દેવને કરે જાણ જો પ્રાણ જતાં પણ સત્યપણું છોડે નહિં, મનુષ્ય છતાં પણ કેટલા કરૂં વખાણ જો. ૨ સ્વામિ વચને શ્રદ્ધા નહિં બે દેવને, તેણે વિફર્ચા તાપસો પુરની બાહ્ય જો; સુવર થઈને નાશ કર્યા આરામનો, પોકાર કરતો ગયો તાપસ પુરમાંય જો.. સાંભળી નૃપતિ ચાલ્યો તાપસ આશ્રમે, હાથમાં લઈને ખેંચી તાણ્યું તીરજો ગર્ભિણી હરિણીને વચમાં લાગી ગયું, હરિણી મરતાં કુલપતિ ફૂટે શિર જો. પશ્ચાતાપની સીમા ન રહી રાયને, કુલપતિ પાસે નૃપ નમાવી કાય જો; પ્રાયશ્ચિત માટે રાજ્યપાટ દઉ આપને, પાપ હત્યા જો લાગેલી મુજ જાય જો. ૫ ઉપર લાખ સોનૈયા આપું પુત્રીને, પોષેલી મૃગલી જેણે દિવસને રાત જો, કુળપતિ કહે હું રાજા, આજથી પુરનો, લાખ સોનૈયા, ઘ વેચી તુમ જાત જો. ૬ રાજ્યને તજતાં, આડો મન્દી આવીયો, ત્યારે તાપસે, કાંદો મંત્રી કાર જો, કપિજલ અંગ રક્ષક વચમાં બોલીયો, તેને પણ કીધો જંબુક છાંટી નીર જો. કસોટી કીધી દેવે રાજ્ય તાવીયું, તોપણ સત્યમાં અડગ રહ્યા છે ભૂપ જે, કાશી નગરીમાં જઈ ચૌટામાં રહી, વેચાણ માટે ત્રણે ઉભા છે ચૂપ જો. વેચાણ લીધી રાણીને એક બ્રાહ્મણ, કુમારને પણ વેચ્યો બ્રાહ્મણ ઘેર જો, પોતે પણ વેચાણો ભંગીના ઘરે, કર્મ રાજાએ કીધો કાળો કેર જો. ૯ જળ વહન કર્યું બાર વરસ લગે નીચનું, નોકર થઈને વત્ય ચંડાળ ઘેર જો, દુઃખ સહન કરવામાં મણા રાખી નહિં, તોપણ કમેં જરા'ન કીધી મહેર જો. ૧૦ રાક્ષસીરૂપ કરાવી લીધી વિંટબના, તારામતિને ભરી સભાની માંય જો, નાગ ડસાલી મરણ ક્યો રોહિતાશ્વને, વિખુટો ક્યો તારામતિથી રાય જો. ૧૧ મૃતક અંબર લેવા પ્રેતવને ગયો, ચંડાળના કહેવાથી નોકર રાય જો, આવી સુતારા કુમાર મૃતકને ઉચકી, દહન ક્રિયા કરવા મૂકી કાય જો. ૧૨
સક્ઝાય સરિતા ,
૩૭૨
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________
રૂદન કરતી છાતી ફાટને કુટતી, ખોળામાં લઈને બાળક ઉપર પ્રેમ જો, એટલામાં હરિ આવ્યો દોડતો આગળ, ઓળખી રાણીને, પૂછે છે કુશળ ક્ષેમ જે. ૧૩ સુતારા કહે પુત્ર મરણની આ દશા, ચંડાળ થઈને, મને વેચી દ્વિજ ઘેર જો, રાજ્યપાટ ગયું કુટુંબકબીલો વેગળો, પુત્ર મરણથી વત્યોં કાળો કેરજો. ૧૪ બાર વરસ લગે ભંગીપણું આપે કર્યું, ચાકરડીપણું થયું મારે શિર તેમ જો, કુંવર ડસાયો વનમાં કાટ લેવા જતાં, સ્વામિ હવે શું પુછો કુશળ ક્ષેમ જો ? ૧૫ પ્રભુ હવે તો દુઃખની હદ આવી રહી, શિરપર ઉગવા બાકી છે હવે તૃણ જો, દુઃખ લખ્યું હશે કેટલું આપણા ભાગ્યમાં, નાથ હવે તો માગું છું હું મરણ જો. ૧૬ ગભરાયો નૃપ રાણીની વાતો સાંભળી, ધીરજ ધારી ધું હૃદય કઠીન જો, સહન કરીશ હું જેટલું જે દુઃખ આવશે, પણ સૂર્યવંશી, થાશે નહિં કદી દીનજે. ૧૭ આટલું બોલી પ્રેમનું બંધન તોડીને, મુખ ફેરવીને માગ્યું મૃતકનું વસ્ત્ર જો, રાયની સમસ્યા સુતારા સમજી નહિ, ફરી ફરી નૃપના હાથમાં દે છે પુત્ર જો. ૧૮ પુત્રના શબનું કામ નથી હવે માહરે, ત્યાં શું કહો છો બોલો થઈ સન્મુખ જો, લજજા મૂકી, અશ્રુથી નેત્રો ભરી નૃપે, માગ્યું અંબર, મૃતકનું કરી ઉન્મુખ જો. ૧૯ એટલામાં કરી, દેવે વૃષ્ટિ પુષ્પની, સત્યવાદી તમે જય પામો મહારાજ જો, કસોટી કીધી, દુઃખમાં નાખી આપને, ક્ષમા કરો તે સત્યતણા શિરતાજ જો ! ૨૦ દીધું વરદાન દેવે રાજ્ય આબાદનું સજીવન કરી પુત્રને ગયા દેવ લોક જો, મંત્રીશ્વર-અંગરક્ષક બન્ને આવીયા લાઘા થઈ છે નૃપની ત્રણે લોક જો. ૨૧ ધન્ય છે ધન્ય છે સત્ય શિરોમણિ રાયને જેમ જેમ કરીયે તેમ તેમ કંચનવાન છે, સુરપતિ આગળ સ્તુતિ કરે હરિશ્ચંદ્રની દીઠો ન જગમાં વૈર્યમાં મેરૂ સમાન જો. ૨૨ વિચરતા પ્રભુ શાંતિ જિનેશ્વર આવીયા રાયને રાણી વંદન અર્થે જાય જો, દેશનાતે હરિશ્ચંદ્ર પૂરવભવ પૂછીયો સ્યા કારણથી ભંગીપણું મુજ થાય જો. ૨૩ બાર વરસ લગે દુઃખના ડુંગર દેખીયા સુતારા શિરપર આવ્યું મહાન કલંક જો, વિખુટો કર્યો પુત્ર ને રાણીથી મુજને કારણ વિણ કદી કાર્ય બને ન નિઃશંક જો. ૨૪ પ્રભુ કહે રાય રાણી તમે પૂર્વે હતા સાથે સાથે બે મુનિ આવ્યા તુમ ગામ જો, રૂપ દેખીને રાણી વીંધાણી કામથી બોલાવે દંભથી દાસી દ્વારા ભીડી હામ જો. ૨૫ હાવ-ભાવ દેખાડ્યા બહુ એકાંતમાં પણ મુનિ કહે છે ભસ્મ થયો અમ કામ જો, તેથી અમારો કામ હવે નથી જાગતો વળી મળ-મૂત્રની કુંડી કાયા છે ઉદ્દામ જો. ૨૬ નિરાશ થઈ રાણી નૃપકને જઈ ચડાવ્યું મુનિ ઉપર નિરધાર જો,
આ સક્ઝાય સરિતા
૩૭૩
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________
તાડન પૂર્વક બંદીખાને નખાવીશ માસાંતે રાય કરે પસ્તાવો અપાર જો. ૨૭ દોષ ખમાવી મુનિથી સમકિત પામીયા મુનિવર બન્ને કાળ કરી દેવલોક જો, કસોટી મિષથી વૈર પૂરવ તેણે વાળીયું સુખદુઃખ નિમિત્ત કર્મ જાણી તો શોક જો. ૨૮ રાય ને રાણી જાતિ સમરણ પામીયા અલ્પ નિદાનનો દીઠો વિપાક મહાન જો, જગતની વિચિત્રતા સર્વે અનુભવી કર્મબંધનના છોડ્યા સકળ નિદાન જો. ૨૯ સાકેતપુરનું રાજ્ય દેઈ રોહિતાશ્વને દીક્ષા લીધી સોળમા જિનવર પાસ જો, કેવળ પામી શિવપુરમાં સિધાવીયાં નીતિ ઉદયનો કરજો શિવપુર વાસ જો. ૩૦ (ગુરૂ ઉત્તમપદ પવ નમે તસ ખાસજો. સત્વ શિરોમણિ હરિશ્ચંદ્ર પૃથ્વીપતિ.) [+] ૧૯૯. હરિશ્ચંદ્ર રાજાની સક્ઝાયો (૨) (ઢાળ-૪)
ઢાળ ૧ ઈણિ અવસર તિહાં આવીયા જિનવર જગદાનંદ સાધુ ઘણાસું પરિવર્યા જગપતિ શાંતિ આણંદ... ૧ દેવ દુંદુભિ વાજિંત્ર વાજે જલ્લર ભેરી તાલ કંસાલ અને શ્રી માદલ નાદ ન ફેરી... ૨ મોટામહોત્સવે રાજા લોકશું હર્ષ ધરેવી આયુધ છત્ર મુકુટ સઘલા હિ દૂર કરેવી... ૩ તીન પ્રદક્ષિણા દેઈ વાંધા શ્રી ભગવંત રાય રાણી મંત્રીસરૂ તે બેઠા એકંત... ૪ યોજન વાણી વખાણે જાણે અમૃત ધાર ધર્મકથા સાંભળવા બેઠી પર્ષદા બાર... નિજ નિજ ભાષાયે દાખવે સહુને શ્રી વીતરાગ કેઈ શ્રાવક વ્રત આદરે કઈ ચારિત્ર વૈરાગ... ૪ જલધર બુંદ તણી પરે ચાતક ચિત્ત હરિચંદ સરસ વચન રસ પાવન કરત તૃમિ નરીંદ... ૭ રાજા શ્રી હરિચંદજી કહે કરકમલને જોડ ભવ ભય ભંજન જિનવર ભવ સંકટથી છોડ... ૮ કહો ભગવન ! પૂરણ ભવે પાપ કિયા કોણ કોડી બહુવિધ આપદા ભોગવી લાગી સબલી ખોડી... ૯
3७४
સક્ઝાય સરિતા
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________
કહે શ્રી શાંતિ જિનેશ્વર નરવર ! સુણ અધિકાર પૂર્વભવે જે કર્મ કિયા તસ એહ વિચાર... ૧૦ કર્મ પ્રમાણે ભોગવે પ્રાણી દુ:ખ અપાર પૂર્વદિશે અમરાવતી નયરી જોયણ બાર... ૧૧ અમરસેન રાજા તિહાં પાળે વર્ણ અઢાર પટરાણી અમરાવતી મંત્રીશ્વર અતિસાર... ૧૨ અતુલબલી અલવેસરે રાજે સર અવનીશ તેજ પ્રતાપે દિનપતિ નરપતિ વિસવાવીસ... ૧૩ એક દિવસ તિહાં આવીયા દોય યતિ ગુણવંત ચારિત્રીયા વૈરાગીયા મોટા સાધુ મહત... ૧૪ છ માસી તપને પારણે મુનિવર આવ્યા તેહ એણે અવસર તિહાં ઝરમર ઝરમર વરસે મેહ... ૧૫ નૃપ અંતે ઉર મંદિર ગોખ તલે પહોંચેય ઈરિયાવહી પડિક્કમવા ઉભા મુનિવર બેય... ૧૬ સુરનર કિન્નર દિણયર અથવા પુરિસીહ એય ઋષી દીઠો રાજાની રાણી મોહી તેમ... ૧૭ સુંદર મંદિર રૂપ પુરંદર સરિખો પ્રેમ ભોગ ભોગવું ઋષી સાથે રાણી ચિંતે એમ... ૧૮ દાસી સાથે છત્રણ દેઈ બોલાયા સાધ રાજ ભુવને બે આવ્યા મુનિવર સકલ અગાધ... ૧૯ આગળ આવી ઉભી રહી રાણી બે કરોડ હાવ-ભાવ કરી બોલી મુનિ પૂરો મુજ કોડ... ૨૦ જન્મ સફળ કર સરિસહુ સરસ મલ્યો સંયોગ વર્ષ એક તુમ છાના રાષ્ટ્ર વિલસો મુજશું ભોગ... ૨૧ તમે તરૂણ વય યૌવન હું , પણ બાલક વેશ બીજો કો નહિં જાણશે રાજા નગર નરેસ... ૨૨ પ્રથમ ઢાળ પૂરી કરી સાધુ પડ્યો જંજાળ સુણી મુનિવર પાછા બાહુ લીયા તત્કાળ... ૨૩ રાણી આગળ દોડી દીધા મહેલ કમાડ
// સક્ઝાય સરિતા
૩૭૫
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________
કનકવિજય કહે ઈણી પરે પ્રીત ન થાયે માંડ... ૨૪
ઢાળ ૨ રાણી બોલે ઋષી સુણો મ કરો હઠ અનંત બન્ને નહિં તો એમ્પણ વિલસો ભોગ મહંતરે સાધુ કહે સુણ માતા ગંગા તું છે માત સમાન રે તાહરે પુત્ર થકી અમે અધિક હઠ કિસ્યો અસમાન રે મોરી માતાજી જાવા દ્યો બે સાધ રે અમે કવણ કીયો અપરાધ રે અમને થાય છે અધિકો બાધ રે... મોરી માતાજી૦ ૨ વૈરાગી અમે બાલ બ્રહ્મચારી છાંડ્યો કુટુંબ પરિવાર રે રમણી છાંડી અમે રંભા સરખી એહ અમારો આચાર રે... મોરી માતાજી૦૩ " રન્ને વને રહીયે ઈદ્રિય દમીયે સહીયે આતા શીત રે પ્રીત ન કરીયે ભવતટ લહીયે વહીયે ચારિત્ર ચિત્ત રે... મોરી માતાજી. ૪ કામ ન જાગે, પાપ ન લાગે વ્રત ન ભાગે હીર રે જે તું માગે નહીં અમ આગે વૈરાગે મન ધીર રે... મોરી માતાજી. ૫ ઈન્દ્રીય બાળી ભસ્મ કરી નાખી શું દીઠો કહે માત રે અમથું આગ્રહ કરી એવડો કાંઈ વિણાસે ધાત રે... મોરી માતાજી૬ અમને દેખીને તું મોહી કારણ કેઉ દામ રે શીલ રયણ અમ પાસ અનોપમ તે જોઈએ તો રાખ રે... મોરી માતાજી૦ ૭ સાધુ ઘણું રાણી સમજાવે પણ નહિં માને તે રે ભીંજે પણ પાહાણ નવિ ભેદે વરસો બારે મેહ રે... મોરી માતાજી૦ ૮ ચોપડે ઘડે જેમ છાંટ ન લાગે ઉન્હે રંગ મજીઠ રે તિમ મુનિને વચને નૃપ પત્ની પ્રતિબુઝે નહિં ધીઠ રે... મોરી માતાજી. ૯ ઢાળ રસાલ કહીએ બીજી કનકવિજય મુનિરાય રે હાવ-ભાવ રાણી બહુ માટે મુનિવર મન ન સુહાય રે... મોરી માતાજી૦ ૧૦
ઢાળ ૩ બોલી રાણી પાપિણી વચન સુણો ઋષિરાજ એકાંતે તુમને લહ્યા સહી ન છોડું આજ... ૧ ઋષિ જંપે માતા સુણો ચલે મેરૂ ગિરિરાય શીલ અમારું નવિ ચળે વાતાં ઘણી બનાય... ૨
૩૭૬
સક્ઝાય સરિતા
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________
કામ લુબ્ધ કામિની કહે રાતી વિષયારસ તુમને હું વિણ ભોગવ્યાં છોડું નહિં અવસ... ૩ નિષ્ફલ નૃપ પત્ની તણાં થયા મનોરથ એહ કરવા લાગી કુકૂઉ દુરાચારિણી તેહ... ૪ મંદિર બાર ઉઘાડીયા આવ્યા નૃપ જનમાંહિ ઝાલ્યા તે બેહુ યતિ બાંધ્યા કાઠી સાહી... ૫ મુનિવર મુખ બોલ્યા નહિં મોહકર્મ બલ માર રાજા આવ્યો એટલે રમી વન ગહન ઉદાર... ૬ વાત જણાવી રાયને તેડાવ્યા બે સાધ નિરપરાધ નિષ્ફર પણે દીધી માર અગાધ... ૭ બંદીખાને લઈ ધર્યા માસ એક મુનિરાય એક દિવસ રજની સામે મુનિ પભણે સજઝાય... ૮ રાજા રાણી સાંભળે સૂતા મંદિર માંહિ કાન દઈ એક ચિત્તશું સુણે ઘણે ઉછાહિ... ૯
ઢાળ ૪ સાધુ કહે નિજ જીવને સાંભળ તું મનવીર
ભોગવ પૂર્વભવે કીયા એ દુ:ખ કર્મ જંજીર... ૧ કર્મ કમાઈ આપણી છૂટે નહિં કોય સુર-નર કમેં વિટંબીયા ચિત્ત વિચારિ જોય... કર્મ કમાઈ આપણી ૨ રે મન કર્મ વિટંબના મત આણો રોષ કર્મ કમાઈ પ્રમાણને કેહનો નહિં દોષ... કર્મ કમાઈ આપણી ૩ પર દુ:ખ દેવું સોહિલું સવિ હુની રીત આપને સહેતાં દોહિલું નવિ સુધી નીત... કર્મ કમાઈ આપણી ૪ પરને પીડા જે કરે નવિ પૂછે ન્યાવ-- સંકટ પામે સાધુ જયું અન્યાય પ્રભાવ... કર્મ કમાઈ આપણી ૫ ઈમ સુણી રાજા ઉઠીયો આવ્યો તત્કાલ છોડાવ્યા બહુ જતી ચમકયો ભૂપાલ... કર્મ કમાઈ આપણી ૬ પાયે લાગી પ્રણિપતિ કરે. હું પાપી છું દુષ્ટ ઋષિ મુજ મિચ્છામિ દુક્કડ થાઓ તુમ સંતુષ્ટ... કર્મ કમાઈ આપણી ૭ આ સક્ઝાય સરિતા
૩૭૭
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાણી પણ શકી ઘણું મન ચિતે એમ એ મોટા અપરાધથી હું છૂટીશ કેમ... કર્મ કમાઈ આપણી ૮ સમકિત વ્રત બેહુ આદરે ભાંગે મિથ્યાત પાપ આલોયે આપણાં બિહું વિધ વિખ્યાત... કર્મ કમાઈ આપણી ૯ તે રાણી તારા લોચની તું તેહ હરિચંદ સાધુ સંતાપ્યા તે જીકે પાયા દુઃખ દંદ.. કર્મ કમાઈ આપણી ૧૦ સાધુ મરી સુર ઉપના તાસ સુર કોય તુજ દુઃખ દીધું જેટલું કર્મની એ ગતિ જોય... કર્મ કમાઈ આપણી ૧૧ હરિચંદ્ર સુણી એમ ચિતવે સાચી જિન વાણ સંશય ભાંગી જીવનાં સુખની એ ખાણ... કર્મ કમાઈ આપણી) ૧૨ વાણી સુણી ભગવંતની હૈયે હર્ષ ન માય જાતિ સમરણથી કહ્યું પૂરવભવ રાણી રાય... કર્મ કમાઈ આપણી ૧૩ કહે હવે ચારિત્ર આદરૂં હરિચંદ્ર ભૂપાલ કનકવિજય મુનિ વિનવે ચોથી ઢાલ રસાલ... કર્મ કમાઈ આપણી ૧૪ હવે હરિચંદ્ર અંકની ધરે રોહિતાક્ષને રાજ દેઈને ઉત્સુક થયો ચારિત્ર લેવા કાજ... કર્મ કમાઈ આપણી ૧૫
[2] ૨૦૦. હરિશ્ચંદ્ર રાજાની સઝાયો (૩) ઉગતો સુરજ તપે નહિ રે લોલ.. સૂરજ ઝાંખો નહિ થાય.
વીરા ભામણાં શિયલ નહિ ખંડ પ્રાણ જાય તે રે લોલ ૧ાા હરિશ્ચંદ્ર રાજ છે મોટો રે લોલ
નીચ ઘર પાણીડા જાય. વીરા ભામણાંરા. કાચીતે કુંભ દુધે ભર્યો રે લોલ...
બુંદ પડે ફરી જાય... વીરા ભામણાંliા સોને તે શ્યામ વળે નહિ રે લોલ...
રત્ન ઝાંખેરુ નહિ થાય... વીર ભામણાં. જા લોઢું તે વાળ્યું વળે નહિ રે લોલ..
પડી પટોળે ભાત... વીરા ભામણાં. પા. બારમે શનીશ્વર કોપિયો રે લોલ...
નીચ ઘેર પાણીડા જાય... વીરા ભામણાં૦ || દો.
૩૭૮
સક્ઝાય સરિતા
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાંધણ સીંઘણ હું કરું રે લોલ...
ત્યાં તો ભરી લાવું તોરાં નીર રે... વીરા ભામણાં શા વાડા વાસીંદાં હું કરું રે લોલ...
અંગથી રહે છે તું દુર રે... વીરા ભામણાં૦ ૮. વેચ્યા તે મંદિર માળિયા રે લોલ...
વેચ્યા છે હિંડોળા ખાટ રે... વીરા ભામણાં, લો. વેચ્યા છે તારાં લુગડાં રે લોલ
વેચ્યો છે પુત્ર રોહિત રે... વીરા ભામણાં૧ રાજિમતી ને દ્રૌપદી રે લોલ
મૃગાવતિને ચંદનબાલ... વીરા ભામણાં૦ ૧૧. સોળ સતીઓમાં સીતા સતી રે લોલ
સતીઓમાં શીરદાર... વીરા ભામણાં ૧૨ા. હીરવિજય ગુરૂ હીરલો રે લોલ વીરવિજય ગુણગાય... વીરા ભામણાં
શિયલ નહિ ખંડુ પ્રાણ જાય તે રે લોલ ૧૩ના
૨૦૧. હરિશ્ચંદ્ર રાજાની સઝાયો (૪) માતા ઊમિયાને અંગે પ્રગટ થયા રે... શિરૂ શંકરનો પરિવાર રે... રાજા હરિશ્ચંદ્ર વેચાણો સત્ય કારણે રે લોલ...
રાજા હરિશ્ચંદ્ર વેચાણા ભંગી ઘરે રે... સતી વેચાણાં નીચને ઘરે રે... પુત્ર રોહિત વેચાણો ભીલી ઘરે રે... એવા બંનેના જુદા જુદા પ્રાણ રે... રાજા હરિશ્ચંદ્ર વેચાણા સત્ય કારણે રે લોલ...
રાજાએ બાર બેડાનો બંધ ખોલીયો રે... એ તો લઈને પાણીડા જાય રે. સતીને સામટા તે વાસણ માંજવા રે લોલ. એના કષ્ટ ભરેલા કર્મ રે.. રાજા હરિશ્ચંદ્ર વેચાણા સત્ય કારણે રે લોલ...
પુત્ર રોહિત પાણીડાં સંચર્યો રે લોલ... એ તો ફુલવાડી પાવા જાય રે...
સઝાય સરિતા
૩૭૯
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________
એણે પાયો ચંપો ને પાયો મોગરો રે લોલ... વળી પાયો ડોલરનો છોડ રે... રાજા હરિશ્ચંદ્ર વેચાણા સત્ય કારણે રે લોલ...
કુંવર વીણે ડોલરનાં ફુલડાં રે લોલ, ફુલ વિગંતાં કરડ્યો કાળો નાગરે... નાગ કરડ્યોને કુંવર પડી ગયો રે લોલ, એના પડતા તે ઉડ્યા પ્રાણ રે. રાજા હરિશ્ચંદ્ર વેચાણા સત્ય કારણે રે લોલ...
ત્યાં તો નગર નિશાળિયાં નિસર્યા રે લોલ, એ તો આવ્યા સતીની પાસ રે બાઈ રે પરદેશન તારો બેટડો રે લોલ, તારા કુંવરીયાને કરડ્યો કાળો નાગરે. રાજા હરિશ્ચંદ્ર વેચાણા સત્ય કારણે રે લોલ...
સતી રોતાં કકળતાં નિસર્યા રે લોલ, એ તો આવ્યાં કુંવરીયાની પાસ રે કોણ ઝાલે કુંવરની પાલખી રે લોલ, કોણ લઈને આવે શ્મશાન રે. રાજા હરિશ્ચંદ્ર વેચાણા સત્ય કારણે રે લોલ...
એને નથી કાકો નથી બાંધવો રે લોલ, એને નથી મામા કે મોસાળ રે સતી હવે રોહિતના નામને રે લોલ ખંતીલો ખાંપણ વિના જાય રે રાજા હરિશ્ચંદ્ર વેચાણા સત્ય કારણે રે લોલ..
સતીએ લીધો કુંવરને બાથમાં રે લોલ, એણે લીધી શ્મશાન કરી વાટ રે ત્યાં તો આવી નગરની એક ડાંકણીરે લોલ એણે માગ્યાં શ્મશાન કેરાં દામરે રાજા હરિશ્ચંદ્ર વેચાણા સત્ય કારણે રે લોલ..
સતી વિણે છાણાં ન વિણે લાક્કાં રે લોલ એતો ખડકે કુંવરની સેજ રે સતીએ સઘળાં તે અંગ એમાં ખોલીયાં રે લોલ એનાં આવ્યા શ્મશાન કેરા દામ રે રાજા હરિશ્ચંદ્ર વેચાણ સત્ય કારણે રે લોલ...
૧૦ સતીએ પોઢાવ્યા કુંવરને ચેહમાં રે લોલ એને જમણે અંગુઠે દીધો દાહ રે ત્યાં ઈદ્ર સિંહાસન કંપીયું રે લોલ દેવ આવ્યા કુંવરની પાસ રે
૩૮૦
સઝાય સરિતા
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાજા હરિશ્ચંદ્ર વેચાણા સત્ય કારણે રે લોલ...
૧૧ કુંવર બળતી ચેહમાંથી ઉભા થયા રે એ તો ધરે પરમેષ્ટીનું ધ્યાન રે ધન્ય ધન્ય રાજા હરિશ્ચંદ્ર નેરે લોલ તારી કસોટી પુરી થઈ આજ રે. રાજા હરિશ્ચંદ્ર વેચાણા સત્ય કારણે રે લોલ...
૧૨
રાજા હરિશ્ચંદ્ર બેઠા અંબાડીએ રે લોલ સતીજી બેઠાં છે વેલ રે પુત્ર રોહિત ઘોડા ખેલતો રે લોલ એ તો સત્યતણો પ્રભાવ રે રાજા હરિશ્ચંદ્ર વેચાણા સત્ય કારણે રે લોલ...
૧૩ જેણે ગાયું ગોખ્યું ને સાંભળ્યું રે લોલ તેને સત્ય પર શ્રદ્ધા થાય રે જેણે નથી ગાયું ને નથી સાંભળ્યું રે લોલ તેને સત્ય પર શંકા થાય રે રાજા હરિશ્ચંદ્ર વેચાણા સત્ય કારણે રે લોલ...
૧૪ શ્રી ઉત્તમપદ ગુરૂ સેવના રે લોલ ભણે રામવિજય સજઝાય રે રાજા હરિશ્ચંદ્ર વેચાણા સત્ય કારણે રે લોલ રાજા હરિશ્ચંદ્ર વેચાણા સત્ય કારણે રે લોલ...
૧૫
૨૦૨. હેમચંદ્રાચાર્ય અને કુમારપાલ રાજાની
અતિથિ સંવિભાગ વિષે સક્ઝાય બારમું વ્રત એમ પાળતો દેતો મુનિવર દાન રે પાત્ર પોસી રે ભોજન કરે હૈયે નિરમલ ધ્યાન રે... બારમું. ૧ અતિથિ સંવિભાગ સાચવે દેતો જે મુનિને દાન રે તે આહાર પોતે જ પુણ્યવંત પ્રધાન રે... બારમું૦ ૨ સાધુ ભલા અને સાધ્વી શ્રાવક શ્રાવિકા સોય રે સંઘ સકલને રે પોષતો પદ તીર્થકર હોય રે... બારમું૦ ૩ એક દિન કુમાર નરેસર આવ્યો વંદન કામ રે ગુરૂ શિર ખાસર ઓઢીયું નૃપ લાજ્યો તેણે ઠામ રે... બારમું. ૪
સક્ઝાય સરિતા
૩૮૧
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિનય કરી નૃપ બોલીયો સાંભળો હેમ સૂરીંદ રે
આ તુમે ખાસર ઓઢીયું લાજે કુમારે નરિંદ રે... બારમું૦ ૫ હેમ ભણે સુણો નરપતિ હું ગયો ગોચરી કામ રે
દુર્બલ શ્રાવક શુભમતિ પાય નમ્યો તેણે ઠામ રે... બારમું૦ ૬ ભાવ સહિત તે બોલીયો આવો મંદિરમાંહિ રે
લાજ ધરી મુજ આપીયું ચીવર ખાસર ત્યાંહિ રે... બારમું૦ ૭ તે મુનિ સોય મમતા નહિં ફુણ ખાસર કુણ ચીર રે
ભાવ ભલો જગ જાણીએ ભાવે રાબડી ખીર રે... બારમું૦ ૮ તેહના હર્ષને કારણે ઓઢું ખાસર એહ રે
તે ધન્ય શ્રાવક જીવીયો અછતે વિક્રમ ગુણગેહ રે... બારમું૦ ૯ જે નર બહુધન પામીયા સમજ્યા શાસ્ત્રનો મર્મ રે
તે લક્ષ્મીનો વ્યય નવ કરે તે શું સમજ્યા ધર્મ રે... બારમું૦ ૧૦ આજ વડા તુમે નરપતિ ન કરો સાહમીની સાર રે
દિનકર તિમિર ન નીપજે કુણ ટાળે અંધકાર રે... બારમું૦ ૧૧ ખાસર દેખીને લાજીયા તો મુજ માનો વચત્ર રે
જે શ્રાવક કુળે નિરધના તે સ્થિર થાપીએ ધન્ન રે... બારમું૦ ૧૨ એણે વચને નૃપ હરખીયો લાગ્યો મુનિવર પાય રે
ચુ પડી તુમ દાસની તે સમજ્યો ઋષિરાય રે... બારમું૦ ૧૩ સદ્ગુરૂ વંદી નૃપ વળ્યો આવ્યો આપણે ઘેર રે
બહુધન શ્રાવક આપીયા વિણજ કરો સુપેર રે... બારમું૦ ૧૪ બહોતેર લાખ સોવન ટકા મહેલ્યા શ્રાવક દંડ રે
પોષ કરે બહુ પ્રેમથી પામે વ્રત અખંડ રે... બારમું૦ ૧૫ જે નર સાહમી આપણા સીદાતા વળી હોય રે સહસદીનાર દેઈ કરી નૃપ તેહનું મુખ જોય રે... બારમું૦ ૧૬ કોડી સોવન ધનવ્યય કરે શ્રાવક ભક્તિને કામ રે
સાતે ક્ષેત્ર સંભાળતો ધનવાવે શુભ ઠામ રે... બારમું૦ ૧૭ સુમતિવિજય વિરાયનો રામવિજય ગુણ ગાય રે
ભણે ગણે ને સાંભળે બારમા વ્રતની સઝાય રે... બારમું૦ ૧૮
૩૮૨
સજ્ઝાય સરિતા
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________
[ JI
સજ્ઝાય સરિતા (આગમોની સજ્ઝાયો)
તરંગ - ૨
સજ્ઝાય ૨૦૩ થી ૨૦૭
સજ્ઝાય સરિતા
HID
૩૮૩
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૦૩. અગિયાર અંગની સજ્ઝાય (ઢાળ-૧૨) શ્રી આચારાંગ સૂત્ર (ઢાળ ૧)
આચારાંગ પહેલું કહ્યું રે લો અંગ અગ્યાર મોઝાર રે અઢાર હજાર પદો જિહાં રે લો દાખ્યો મુનિ આચાર રે ભાલ ધરીને સાંભળો રે લો જિમ ભાંજે ભવભીતિ રે પૂજા-ભક્તિ-પ્રભાવના રે લો સાચવીયે વિ રીત રે
રે
દો સુઅખંધ સુહામણાં રે લો અલ્ઝયણાં પણ વીસ શાશ્વતા અર્થે હાં કહે રે લો યુક્તિ શ્રી જગદીશ રે
મીઠડે વયણે ગુરૂ કહે રે લો મીઠડું અંગજ એહ રે મીઠડી રીતે સાંભળો રે લો સુખ લહે મીઠડાં તેહ રે
સુરતરૂ સુરમણિ સુરગવી રે લો સુરઘટ પૂરે કામ રે સાંભળવું સિદ્ધાંતનું રે લો તેહથી અતિ અભિરામ રે
શ્રી સૂત્રકૃતાંગ સૂત્ર (ઢાળ ૨)
સૂયગડાંગ હવે સાંભળોજી બીજો મનને રંગ
ચતુર નર !
ચતુર નર ! ૧
ચતુર નર ! ચતુર નર !
ભાવ ધરીને૦ ૨
૩૮૪
ચતુર નર !
ચતુર નર !
ભાવ ધરીને૦ ૩
શ્રીનયવિજય વિબુધતણો રે લો વાચક જસ કહે સીસ રે તમને પહેલા અંગનું રે લો શરણું હોજો નિશદીસ રે
ચતુર નર ! ચતુર નર !
ભાવ ધરીને૦ ૪
ચતુર નર ! ચતુર નર !
ભાવ ધરીને૦ ૫
ચતુર નર ! ચતુર નર ! ભાવ ધરીને૦ ૬
શ્રોતાને આવે જે રૂચિજી તેહજ લાગે અંગ... ચતુરનર ! ધારો સમતિ ભાવ એ છે ભવસાયરમાં નાવ...
ચતુરનર ધારો૦ ૧
અલ્ઝયણા તેવીસ
સુયગંધા દોય ઈહાં ભલાજી તિયસ તિસદ્ઘિ કુમતિ તણુંજી મતખંડન સુજગીસ... ચતુરનર ધારો૦ ૨ કહિઓ વિય અણુયોગમાંજી એહ પહુત અધિકાર
સાધુ જવહરીનો ભલોજી જવહરનો વ્યાપાર... ચતુરનર ધારો૦ ૩ અર્ચ વર્ચકના ઈહાંજી શ્રોતાના અંતર હોય
સજ્ઝાય સરિતા
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગુરૂ ભક્તા સુખ પામશેજી અવર ભમે મતિ ખોય... ચતુરનર ધારો૦ ૪ અંગે પૂજા પ્રભાવનાજી પુસ્તક લેખન દાન
ગુરૂ ઉપકાર સંભારવોજી આદર ભક્તિ નિદાન... ચતુરનર ધારો૦ ૫ વક્તા એહવો કોઈ નહીંજી જિમ ભાખ્યો તુમે ધર્મ
વાચકયશ કહે હર્ષશુંજી ઈમ તે વિનયનો મર્મ... ચતુરનર ધારો૦ ૬ શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર (ઢાળ ૩)
ત્રીજું અંગ હવે સાંભળો જિહાં એકાદિક દસ ઠાણ, મોહન ! ઉદ્દેસા છે અતિઘણા અર્થ અનંત પ્રમાણ, મોહન,
વારી જાઉં...હું જિન વચનની જેહના ગુણનો નહિં પાર મોહન ! જેહ ક્રૂર અને બહુ લંપટી તેહનો પણ કરે ઉદ્ધાર મોહન ! વારી જાઉ૦ ૨ ગીતારથ મુખ સાંભળ્યે લહે નય ભાવ ઉલ્લાસ મોહન !
તરણી કિરણ ફરસે કરી હુયે સવિ કમલ વિકાસ મોહન ! વારી જાઉ૦ ૩ જે એહની દિયે શુભ દેશના તેમ હુઓ સદ્ગુરૂ પૂર મોહન !
તસ અંગ-વિલેપન કીજીયે ચંદન મૃગમદશું કપૂર મોહન ! વારી જાઉ૦ ૪ જિમ ભમર કમલવન સુખ લહે કોકિલ પામી સહકાર મોહન ! તિમ શ્રોતા વક્તાને મળે પામે શ્રુત-અર્થનો પાર મોહન ! વારી જાઉ૦ પ
ખાંડ ગળી સાકર ગળી વળી અમૃત ગળ્યું કહેવાય મોહન !
માહરે તો મન શ્રુત આગળે તે કાંઈ ન આવે દાય મોહન ! વારી જાઉ૦ ૬
શ્રુતના ગુણ મન લાવીયે વળી ભાવિયે મન વૈરાગ મોહન ! ઠાણાંગે પ્રેમ જગાવીયે ઉપજાવીયે સુયશ સોભાગ મોહન ! વારી જાઉ૦ ૭ શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર (ઢાળ ૪ )
ચોથું સમવાયાંગ તે સાંભળો મૂકી આમળો રે મનનો ધરી ભાવ કે એના અર્થ અનોપમ અતિ ઘણા જગ જાણે રે એહનો સુપ્રભાવ કે... ઉત્તમ ધરમેં થિર રહ્યો ૧
સંખ્યા શત એગુણત્તરા અણેગુત્તરા રે બીજી પણ જાણ કે સરવાળો ગણિ પિટકનો એહમાં છેરે જુઓ યુક્તિપ્રમાણ કે...
0
સજ્ઝાય સરિતા
૩૮૫
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તમ ધરમેં થિર રહ્યો ૨ ઈગ લખ પદ એહમાં કહ્યાં વળી ઉપર રે ચુંઆલ હજાર કે અપ્રશસ્તના સંઘાતે દોષ જે કરે સદ્ગુરૂ રે તેમનો પરિવાર કે.
ઉત્તમ ધરમેં થિર રહ્યો ૩ જિનવયણે ના વિરોધ છે તસ ભાસને રે મંદબુદ્ધિ હોઈ કે સદ્દગુરૂ વિરોં અલપતા ગીતારથ હો ગુણ ગ્રાહક કોઈ કે...
ઉત્તમ ધરમેં થિર રહ્યો ૪ બલિહારી સદ્ગુરૂ તણી જે દાખે રે મૃત અર્થ નિચોલ કે કીજે કોડિ વધામણાં લીજે ભામણાં રે નિત નિત રંગરોલ કે...
ઉત્તમ ધરમેં થિર રહ્યો ૫ સદ્દર મુખ જે સાંભળે શ્રુતભક્તિ રે ઉજમણાં સાર કે શ્રી નયવિજય વિબુધ તણો કહે સેવક હો તસ હુયે ભવ પારકે..
ઉત્તમ ધરમે થિર રહ્યો ૬ શ્રી ભગવતી પંચમાંગ સૂત્ર (ઢાળ ૫) અંગ પાંચમું સાંભળો તુમે ભગવઈ નામે ચંગો રે પૂજા કરો ને પ્રભાવના આણી મનમાં દઢ રંગો રે... સુગુણ૦ ૧ સુગુણ સનેહી સાજનાં તમે માનોને બોલ અમારો રે હિતકારી જે હિત કહે તે તો જાણીજે મન પ્યારો રે... સુગુણ૦ ૨ બ્રહ્મચારી ભુએ સુવે કરે એકાસણું ત્રિવિહારો રે પડિકમણાં દોય વારનાં કરે સચિત્તતણો પરિહારો રે... સુગુણ૦ ૩ દેવ વાદે ત્રણ ટંકના વળી કઠિણ વચન નવિ બોલે રે પાપ સ્થાનક શકતું ત્યજે ધમશું હઈડું ખોલે રે.. સુગુણ૦ ૪ કીજું સૂત્ર આરાધના કાઉસગ્ગ લોગસ્સ પણવીસરે રે જપીયે ભગવઈ નામની નવકારવાળી વીસો રે... સુગુણ૦ ૫ જે દિન એહ મંડાવીયે ગુરૂભક્તિ તે દેશવિશેષે રે કીજે વળી પૂરે થયે ઉત્સવ બહુ જન દેખે રે... સુગુણ૦ ૬ ભકિત સાધુ સાતમી તણી વળી રાતી જગો સુવિવેકો રે
૩૮૬
સક્ઝાય સરિતા
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________
લખમી લાહો અતિ ઘણો વળી ગૌતમ નામે અનેકો રે... સુગુણ૦ ૭
સુગુણ૦ ૮
ત્રણ નામ છે એહનાં પહેલું તિહાં પંચમ અંગો રે વિવાહપન્નત્તી બીજું ભલું ત્રીજું ભગવઈસૂત્ર સુરંગો રે... એક સુયબંધ એહનો વળી વળી ચાલીશ શતક સુહાયા રે ઉદ્દેસા તિહાં અતિ ઘણા ગમભંગ અનંત કહાયા રે... સુગુણ૦ ૯
સુગુણ૦ ૧૧
ગૌતમ પૂછે પ્રભુ કહે તે તો નામ સુણ્યાં સુખ હોય રે સહસ છત્તીસ તે નામની પૂજા ડીજે વિધિ જોય રે... સુગુણ૦ ૧૦ મંડપગિરિ વવહારીયો યો ધન્ય સોની સંગ્રામ રે જિણે સોનૈયે પૂજાયાં શ્રીગુરૂ ગૌતમ નામ રે... પુસ્તક સોનાને અક્ષરે તે તો દીસે ઘણા ભંડારો રે કલ્યાણે કલ્યાણનો હોય અનુબંધ અતિ વિસ્તાર રે... સુગુણ૦ ૧૨ સલ મનોરથ જસ હોયે તે પુષ્પવંતમાં પૂરો રે ઉમાહી અળગો રહે તે તો પુણ્ય થકી અધૂરો રે...સુગુણ૦ ૧૩
સૂત્ર સાંભળીયે ભગવતી લીજે લખમીનો લાહો રે
ભાવ ભૂષણમાં ધારીયે સહણા ઉચ્છાહો રે... સુગુણ૦ ૧૪
ઉત્કૃષ્ટી આરાધના ભગવઈ સુણતાં શિવ લહીયે રે ત્રીજે ભવે વાચક જસ કહે ઈમ ભાખ્યું તે સહીયે રે... સુગુણ૦ ૧૫
શ્રી જ્ઞાતાધર્મકથાંગ સૂત્ર (ઢાળ ૬)
જ્ઞાતાધર્મકથા છઠ્ઠું અંગ સાંભળીયે મન ધરી રંગ સુઅખંધ દોઈ ઈહાં સારા સુણી સફલ કરો અવતારા, હો લાલ પ્યારી જિનવર વાણી લાગે મીઠી સાકર વાણી, હોલાલ પ્યારાં ૧ પહિલામાં કથા ઓગણીસ દસ વર્ગી બીજે સુજગીસ ઉઠ કોડી કથા તિહાં સારી છઠ્ઠા અંગની જાઉં બલિહારી, હોલાલ પ્યારાં ૨ ઉત્સવ આણંદ ધારો બીજા ધ્યાને જન તારો
૧. પાઠાંતર : તે તો માણસ નહિ પણ ઢોરો રે અથવા તે તો પુચ્છ શિંગ વિણ ઢોશે રે. ૨. માનવ ભવ પામી બીજા ધાને કરી જને(ભવ) તારો રે.
સજ્ઝાય સરિતા
૩૮૭
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________
રોમાંચિત હુઈ ચિત્ત ધારો સમકિત પર્યાય વધારો, હોલાલ પ્યારાં ૩ સહાય કરે શ્રુત સુણતાં તે સુખ પામે મનગમતાં જે વિઘન કરે હુઈ આડો તે તો માણસ નહીં, પણ પાડો હોલાલ પ્યારાં ૪ વાચક્યશ કહે સુણો લોગ શ્રુત ટાળે વિઘનનો સોગ કહીયેં શ્રુતભક્તિ નવિ ત્યજીત્યે ગુરૂ ચરણ કમલ નિત ભજીયે હોલાલ પ્યારાં ૫
| શ્રી ઉપાસકદશાંગ સૂત્ર (ઢાળ ૭) સાતમું અંગ ઉપાસક દશા તે સાંભળવા મન ઉલ્લાં ટોળે મળી મનોહર ભાવ પામ્યો ધર્મ ક્યા પ્રસ્તાવ... ૧ શ્રાવક ધર્મ પ્રભાવક જ્યાં આણંદાદિક જે દઢ થયા તેહનાં એહમાં સરસ ચરિત્ર સાંભળી કરીયે જન્મ પવિત્ર... શ્રાવક ૨ શ્રાવક જિમ ઉપસર્ગ ખમેં તેડી મુનિને વીર કહે તમે ગૃહીનેં ખમવું ઈમ ચિત્ત વસ્ય શ્રત પાખે તુમ કહેવું કશું... શ્રાવક ૩ જિમ જિમ રીઝે ચિત્ત શ્રુત સુણી તિમ તિમ શ્રોતા હોય બહુ ગુણી રોમાંચિત હુયે કાયા સદ્ય જાયે નાઠા સકલ અવદ્ય... શ્રાવક ૪ જિનવાણી જેહને મનરૂચી તે સત્યવાદી તેહજ શુચિ ધર્મ ગોઠી તેહશું કીજીયે વાચક્ય કહે ગુણે રીઝીયે... શ્રાવક ૫
શ્રી અંતગડદશાંગ સૂત્ર (ઢાળ ૮) આઠમું અંગ અંતગડદશા સાહેલડીયા સુણજો ધરીય વિવેક ગુણ વેલડીયા બોલ્યા બોલ તે પાળીયે સાહેલડીયા નવિ તજીયે ગુણ ટેક... વેલડીયા ૧ એક સુયખંધ છે એહનો સાહેલડીયા મોટો છે અડવગ્ય વેલડીયા ચરિત્ર સુણો બહુ વીરની સાહેલડીયા રોમાંચિત હુએ અંગ... વેલડીયા ૨ ધરમ તે સોવન ઘટ સમો સાહેલડીયા ભાંગે પણ નવિ જાય વેલડીયા ઘાટ ઘડામણ જો ગયું સાહેલડીયા વસ્તુનું મૂલ કહાય... વેલડીયા ૩ નિત નિત રાચીએ માચીયે સાહેલડીયા યાચીયે એકજ મુક્તિ વેલડીયા પુણ્યની પ્રકૃતિ નિકાચીયે સાહેલડીયા ધર્મરંગ એહ યુક્તિ... વેલડીયા ૪ શ્રી નયવિજય વિબુધતણો સાહેલડીયા વાચક યશ કહે સીસ વેલડીયા
૩૮૮
સક્ઝાય સરિતા
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________
મુજને જિનવાણી તણો સાહેલડીયા નેહ હોજો નિસ દીસ... વેલડીયા ૫
શ્રી અનુત્તરોપપાતિકાંગ સૂત્ર (ઢાળ ૯) નવમું અંગ હવે ભવિ સાંભળો અણુત્તરોવવાઈ નામ, સોભાગી સુણતાં રે સકલ પ્રમાદને પરિહરો જિમ હોયે સમપરિણામ, વૈરાગીનવમું ૧ બૂઝે રીઝે રે શ્રોતા જો સુણી તો સીઝે સવિ કામ, સૌભાગી વાધે રે રંગ રે મૃત વક્તા તણો બિહું પ્રીતિ બહુ ધર્મ, વૈરાગીનવમું ૨ અંધા આગેરે દરપણ દાખવો બહેરા આગે રે ગાન, સૌભાગી ધર્મ રહસ્ય કથા જડ આગળ ત્રણે એક સમાન, વૈરાગી... નવમું ૩ જે જેહવો હોય તે સમઝે તિર્યું નિઃસ્પૃહ કહેશે રે સાચ, સૌભાગી ધર્મગોઠ ધમશ્ય વાજશે બીજું મોરનું નાચ, વૈરાગી, નવમું ૪ ધર્મ કરી જે અનુત્તર સુર હુવા તેહના ઈહાં અવદાત, સોભાગી વાચક્યશ કહે છે એ સાંભળે ધન્ય તસ માત ને તાત, વૈરાગી, નવમું ૫
શ્રી પ્રશ્નવ્યાકરણાંગ સૂત્ર (ઢાળ ૧૦) પ્રશ્નવ્યાકરણાંગ તે દશમો સાંભળતાં કાંઈ ન હુએ વિસમો ભાવિયા પ્રવચનના રંગી આવિયા સુવિહિતના સંગી આશ્રવ પંચ ને સંવર પંચ દશ અધ્યયને ઈહાં સુપ્રપંચ... ભાવિયા) ૧ એહિજ હિત જાણીને ધાર્યા અતિશય હતા તે ઉતાર્યા ભાવિયા, જેહ અપુરાલંબન સેવી તેહને વિદ્યા સબલ ન દેવી ભાવિયા) ૨ નાગકુમાર સુવર્ણકુમાર વર દીયે નવિ લે અણગાર ભાવિયા, એહવા ઈહાં અક્ષર સંયોગ નંદીસૂત્રનો દીયો ઉપયોગ ભાવિયા ૩ સર્વ સૂત્ર મહામંત્રની વાણી લબ્ધિ અઠયાવીસ ગુણની ખાણી ભાવિયા, પણ એ જગમાં અધિક ગવાણી પાઠ સિદ્ધ અતિશય સપરાણી ભાવિયા ૪ ગુરૂભકતાનું પ્રવચન રાગી સુવિહિત સંગ સદા સોભાગી ભાવિયા વાચક્ય કહે પાતક દહશે શ્રુત સાંભળતાં તે સુખ લહસે ભાવિયા૫
શ્રી વિપાકાંગ સૂત્ર (ઢાળ ૧૧). અંગ અગીયારમો સાંભળો હવે ચિરવિપાક શુભ નામ રે અશુભ વિપાક છેદશે વળી દશ વિપાક શુભ ધામ રે... અંગ ૧
આ સક્ઝાય સરિતા
૩૮૯
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________
અશુભ કર્મ તે છાંડીયે વળી આદરિયે શુભ કર્મ રે સમઝી લ્યો રે ભવિયા એ સાંભળ્યા કેરો મર્મ રે... અંગ૦ ૨ મર્મ ન જાણે મૂળગો કંઠ શોષ કરાવે ફોક રે તેહને હિત કિણિ પરે હુયે ફળ લીયે તે રોકારોરે... અંગ૦ ૩ મત કોઈ જાણો રે ઉલટું અમે પ્રવચનના છીએ રાગી રે શાસનની ઉન્નતિ કરે તે શ્રોતાને કહું સોભાગી રે... અંગ૦ ૪ ચેઈય કુલ ગણ સંઘનું આચારય પ્રવચન શ્રતનું રે વેયાવચ્ચ તેણે નિત કર્યું જેહનું મન છે તપ-સંયમનું રે... અંગ ૫ પણ વ્યવહારે શોભીયે વ્યવહાર તે ભકિત સાચો રે કૃપણપણે જે વંચીયે તેહનો ભાવ જાણો કાચો રે... અંગ૦ ૬ જે ઉદાર આગરૂ ગુણ રસિયા કદીય નહિં આલસીયા રે સાધુ વચન સુણવા ઉલ્લસિયા તે શ્રોતા ચોકસિયા રે... અંગ૦ ૭ એહવાને તુમેં અંગ સુણાવો ધરીયે ધર્મ સનેહો રે ધર્મગોઠ એહવાશું વાઝે જે એક જીવ દોઈ દેહો રે... અંગ૦ ૮ ધન્ય તેહ વર અંગ ઉપાંગે જેહનું લાગ્યું મન્ન રે વાચક્રશ કહે તસ ગુણ ગાવા કીજે કોડી યતન્ન રે... અંગ૦ ૯
કળશ (ઢાળ ૧૨) અંગ અગ્યારે સાંભળ્યા રે પહોંતા મનના કોડ, ટોડરમલ જીત્યો રે ગઈ આપદા સંપદા મિલી એ આવી હોડહોટ... ટોડરમલ્લ જીત્યો રે ૧ દલિયે તે દુર્જન દેખતાં રે વિઘનની કોડાકોડ ટોડરમલ્લ જીત્યો રે સજન માંહિ મલપતા રે ચાલે મોડામોડ... ટોડરમલ્લ જીત્યો રે ૨ જિમ જિન વરસી દાનમાં રે ન કરે ઉડાઉડ ટોડરમલ્લ જીત્યો રે તિમ સદ્ગર ઉપદેશમાં રે વચન વિચારશું ઠોડ... ટોડરમલ્લ જીત્યો રે ૩ કર્મ વિવર ચર પોળીયો રે પોલે દીયે છે છોડ ટોડરમલ્લ જીત્યો રે તખત વખત ફલ પામશું રે હૂઈ રહ્યા દોડાદોડ... ટોડરમલ્લ જીત્યો રે ૪ માત બગોઈ મંગલ પિતા રે રૂપચંદભાઈ ઉદાર ટોડરમલ્લ જીત્યો રે માણેકશાયે કાંઈ સાંભળ્યા રે વિધિશું અંગ અગ્યાર... ટોડરમલ્લ જીત્યો રે ૫ યુગ યુગ મુનિ વિધુ સંવચ્છરે જસવિજય ઉવઝાય ટોડરમલ્લ જીત્યો રે સુરત ચોમાસું રહી રે કીધો એ સુપસાય... ટોડરમલ્લ જીત્યો રે ૬
૩૯૦
સઝાય સરિતા
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૦૪. આગમ આશાતનાની સજઝાય
(રાગ-વીરકુંવરની વાતડી કેને કહિયે) આગમની આશાતના નવિ કરીયે, નવિ કરીયે રે નવિ કરીયે;
શ્રુતભક્તિ સદા અનુસરીયે, શક્તિ અનુસાર. આ૦ ૧ જ્ઞાનવિરાધક પ્રાણિયા મતિહીના, તે તો પરભવ દુઃખીયા દીના;
ભરે પેટ તે પર આધીના, નીચ કુળ અવતાર. આ૦ ૨ અંધા લૂલા પાંગુલા પિંડ રોગી, જમ્યા ને માત વિયોગી;
સંતાપ ઘણો ને શોગી, યોગી અવતાર. આ૦ ૩ મૂંગા ને વળી બોબડા ધન હીના, પ્રિયા પુત્ર વિયોગે લીના;
મૂરખ અવિવેકે ભીના, જાણે રણનું રોઝ. આ૦ ૪ જ્ઞાનતણી આશાતના કરી દૂરે, જિનભક્તિ કરો ભરપૂરે;
રહો શ્રી શુભવીર હજુર, સુખમાંહે મગન્ન. આ૦ ૫ ૨૦૫. ઉત્તરાધ્યયનના દશમા અધ્યયનની સઝાય સમવસરણ સિંહાસનેજી, વીરજી કરે રે વખાણ; દશમે ઉત્તરાધ્યયનમેજી, દીયે ઉપદેશ સુજાણ,
સમયમે રે ગોયમ મ કર પ્રમાદ....... વીર જિનેશ્વર શીખવેજી, પરિહર મદ વિખવાદ. ૧ જિમ તરૂ પંડુર પાંદડું, પડતાં ન લાગેજી વાર; તિમ એ ચંચળ જીવડાજી, સ્થિર ન રહે સંસાર. સમયમેં૦ ૨ ડાભ અણી જાલ ઉસનોજીરે, ક્ષણ એક રહે જલબિંદુ; તિમ એ ચંચલ જીવડો જી, ન રહે ઈન્દ્ર નરીન્દ્ર. સમયમેં૦ ૩ સૂક્ષ્મ નિગોદ ભમી કરી રે, રાશી ચઢયો વ્યવહાર; લાખ ચોરાશી છવાયોનિમાંજી, લાધ્યો નરભવ સાર. સમયમેં૦ ૪ શરીર જરાએ જર્જયુંજી, શિરપર પળીયા રે કેશ; ઈન્દ્રિય બળ હણા પડયાજી, પગ પગ પેખે કલેશ. સમયમેંટ ૫ ભવસાયર તરવા ભણીજી, ચારિત્ર પ્રહણ પૂર; તપ જપ સંયમ આરાજી, મોક્ષ નગર છે દૂર. સમયÄ૦
સક્ઝાય સરિતા
૩૯૧
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઈમનિસુણી પ્રભુદેશના ગણધર થયા સાવધાન; પાપ પડલ પાછા પડયાજી, પામ્યા કેવલજ્ઞાન. સમયમેં૦ ૭ ગૌતમના ગુણ ગાવતાજી, ઘર સંપત્તિની કોડ; વાચક શ્રીકરણ ઈમ ભણેજી, વંદુ બે કરજોડ. સમયમેં૦ ૮ ૨૦૬. ઉત્તરાધ્યયની સઝાય (ઢાળ-૩૬)
- ઢાળ ૧ : પવયણ દેવી ચિત્ત ધરી છ વિનય વખાણીશ સાર જંબૂને પૂછે કહ્યોજી શ્રી સોહમ ગણધાર
ભવિકજન વિનય વહો સુખકાર ૧ પહેલે અધ્યયને કહ્યોછ ઉત્તરાધ્યયન મઝાર સઘળા ગુણમાં મૂળગોળ જે જિનશાસન સાર... ભવિકજન ૨ નાણ વિનયથી પામીયેજી નાણે દરિસણ શુદ્ધ ચારિત્ર દરિસણથી હુવે જ ચારિત્રથી પુણ સિદ્ધ... ભવિકજન૦ ૩ ગુરૂની આણ સદા ધરે છે જાણે ગુરનો રે ભાવ વિનયવંત ગુરૂ રાગીયો છે તે મુનિ સરલ સ્વભાવ... ભવિકજન) ૪ કણનું કુંડું પરિહરી જી વિટાણું મન રાગ ગુરૂદ્રોહી તે જાણવા જ સૂઅર ઉપમ લાગ... ભવિકજન૦ ૫ કોહ્યા કાનની કૂતરી જી ઠામ ન પામે રે જેમ શીલ હિણિ અકહ્યાગરા છ આદર ન લહે તેમ... ભવિકજન૬ ચંદ્ર તણી પરે ઉજળી છે કીર્તિ તેહ લહંત વિષય કષાય છતી કરીશ જે નર વિનય વસંત... ભવિકજન, ૭ વિજય દેવગુરૂ પાટવી જી શ્રી વિજયસિંહ સૂરીંદ શિખ્ય ઉદય વાચક ભણે છ વિનય સયલ સુખકંદ... ભવિકજન, ૮
ઢાળ ૨ ઃ સોહમસામિ જંબૂ પ્રતે ઉપદેશે ધર્મ સુવિચાર રે ઉત્તરાધ્યયન બીજે કહ્યો પરીષહતણો અધિકાર
ઈદ્રિયજય તમે આદરો ૧ ઈદ્રિયજય તમે આદરો જિમ લહી સુખ સંસાર રે
૩૯૨
સક્ઝાય સરિતા
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________
અનુક્રમે નાણ-કિરિયા થકી શાશ્વતાં સુખ લહો સાર રે.... ૨ ખુહ-તૃષા-શીત તે તાવડો હંસ-અચેલ તિમ હોય રે અરતિ-રતિ નારીચર્યા વળી નિસીહિ શય્યા પુણ જોય રે... ૩ તેમ આક્રોશ-વધ-રચના રોગ અલાભ-તૃણ ફાસ રે મલ-સત્કાર-મતિ મૂઢતા હોય સમકિત સુખવાસ રે... ૪ એહ બાવીસ પરીષહ કહ્યા પ્રથમ તિહાં ઋષભ જિણંદ રે સાંસહી વરસના પામીયું લેવલનાણ સુખકંદ રે... ૫ ઢંઢણ મુનિવરે સસિહ્યો પરીષહ નામ અલાભ રે તેહથી તેહને ઉપનો કેવળ સંપદા લાભ રે... ૬ બહુવિધ પરીષહ સાંસહ્મા શાસનનાયક વીર રે તેહથી નાણ અવિચલ લહ્યું મેરૂ ગિરિ સાહસ ધીર રે... ૭ શ્રી વિજયદેવ ગુરૂ પાટવી શ્રી વિજયસિંહ સૂરિંદ રે શિષ્ય વાચક ઉદયવિજયની વાણી અવધારી નરવંદ રે... ૮
ઢાળ ૩ : પ્રથમ માનવભાવ દોહિલો સુણાવે ચિત્ત આણો પાલવઉ સદણા ખરી ધર્મ અંગ એહ જાણો... ૧ ચાર શુભ અંગ ભવિ ધારીયે કહે સોહમ સ્વામી ત્રીજે અધ્યયને નિસુષ્યો જંબૂ શિર નામી... ૨ મણુઅભવ દુઘહતા કારિણી દશ હોઈ દિકં તો સાંભળવો વળી દોહિલો જિનરાય સિદ્ધત... ૩ જઈવિ તે સાંભળવું મલે તોહિ રૂચિ કિહાં સાચી ? કબહુ કિરિયાતણી રૂચિ હુઈ બલશક્તિ તેહિ કાચી... ૪ ભાગ્યયોગે લહે ચાર એ કોઈ ભવિયણ પ્રાણી ધર્મનું આળસ મત કરો તુહ તેણ હિત જાણી... ૫ શ્રી વિજયદેવ ગુરૂ પાટવી વિજયસિંહ મુનિરાય શિષ્યતસ ઉપદિશે એણીપરે ઉદયવિજય સઝાય... ૬
ઢાળ ૪ : અજરામર જગ કો નહિં પ્રમાદને છાંડો રે
સઝાય સરિતા
૩૯૩
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________
મિથ્યામતિ મૂકી કરી ગુણઆદર માંડો રે...
શુદ્ધ ધર્મનો ખપ કરો ૧ શુદ્ધ ધર્મનો ખપ કરો ટાળી વિષય વિકારો રે ચઉથે અધ્યયને કહે વીર એહ વિચારો રે... ૨ પાપ કરમ કરી મેળવે ધનના લખ જેહ રે મૂરખ ધન છાંડી કરી નરકે ભમે તેહ રે... ૩ બંધવજનને પોષવા કરે છે નર પા૫ રે તેહતણાં ફળ દોહિલો સહે એકલો આપ રે... ૪ ખાત્રતણે મુખે જે ગ્રહ્યો એક ચોર અયાણ રે નિજકમેં દુ:ખ દેખતાં તેહને કુણ ત્રાણ રે... ૫ ઈમ જાણી પુણ્ય કીજીયે જેહથી સવિ સુખ થાયે રે નવિ નવિ સંપદ અભિનવી વલી સુજશ ગવાયે રે... ૬ વિજયદેવ ગુરૂ પાટવી વિજયસિંહ મુખિંદો રે શિખ્ય ઉદય કહે પુણ્યથી હોઈ પરમ આણંદો રે... ૭
ઢાળ ૫: - પંચમ અધ્યયને કહે એ પંચમ શ્રીગણધાર નિયજીએ સદહે એ જંબૂસ્વામી તે સહીએ... ૧ મરણ સકામ-અકામ એ મૂરખ મરણ અકામ એ સકામ એ બીજ ઉજાણપણા થકી એ... ૨ પ્રથમ અનંતી વાર એ જીવ લહે નિરધાર એ સાર એ બીજા પુણ્ય કોઈક લહે એ... ૩ ઈહ-પરલોક ન સહે જે ભાવે તે સુખી કહે નહિ રહે તત્વ તણી મન વાસના એ... પંચે આશ્રવ આદરે વિવિધ પરે માયા કરે નવિ તરે તે અજ્ઞાની - જીવડો એ... ૫ સામાયિક પોસહ ધરે સાધુતણા ગુણ અનુસરે નિસ્તરે એ તે પ્રાણી નાણી સહી એ... ૬ ગુણ અવગુણ ઈમ જાણીયે ગુણ ધરીએ ગુણખાણી એ વાણીએ વિજયસિંહ ગુરૂ શિષ્યની એ... ૭
સક્ઝાય સરિતા
૩૯૪
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ ૬ : ઢાળ : સંસારે રે જીવ અનંત ભર્વે કરી,
કરે બહુલા રે સંબંધ ગતિ ચિંહુ ફરી ફરી નવિ રાખે રે કોઈને તવ નિજ કર ધરી
સગાઈ રે કહો કિણી પરે કહીયે ખરી... ત્રુટક : કહો ખરી કિણી પર એ સગાઈ કારમો સંબંધ એ
સવિ મૃષા માતા પિતા બહેની બંધુ નેહ પ્રબંધ એ ઘરે તરૂણ ઘરણી રંગે પરણી ગાણ કારણ તે નહી
મણિ કણ મુત્તિઓ ધન્ન ધણ કણ સંપદા સવિ સંગ્રહી... ૨ ઢાળ : એહ થાવર રે જંગમ પાતિક દોઈ કહ્યાં
જેહ કરતાં રે ચઉગઈ દુ:ખ જીવે સહ્યાં તેહ ટાળો રે પાતિક દૂરે ભવિયાણા
જીમ પામો રે ઈહ પરભવ સુખ અતિ ઘણાં... ત્રુટક : અતિઘણાં સુખ તુહે લહો ભવિયણ જૈનધર્મ કરી ખરો
પરદાર પરધન પરિહરી તિણે જૈનધર્મ સમાચરો જે મદે માચે રૂપે રાચે ધર્મ સાચે નવિ રમે
અંજલિ જલ પરે જન્મજાતો મૂઢ તે ફળ વિણ ગમે... ૪ ઢાળ : અધ્યયને રે છઠે શ્રી જિનવર કહે
શુભ દષ્ટિ ર તેહ ભલી પરે સહે તે સહી રે તપ નિયમાદિક આદરે
આદરતા રે કેવળ લચ્છી પણ વરે... ત્રુટક : લચ્છી વરે જિન ધર્મ કરતો હલુઆ કર્મી જે હવે
પાંચમો ગણધર સ્વામી જંબૂ પૂછીયો ઈણી પરે કહે શ્રી વિજયદેવ સૂરીંદ પટધર વિલ્યસિંહ મુનીસરૂ તસ શિષ્ય વાચક ઉદય ઈણીપરે ઉપદિશ ભવિ હિતકર... ૬
ઢાળ ૭ : અજ જિમ કોઈક પોષે આંગણે પ્રાહુડાને હેતે રે તે અજ જબ મનગમતાં ચરણો તાસ વિપાક ન ચેતે રે... ૧
સક્ઝાય સરિતા
૩૯૫
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી જિનવર ઈણીપરે જપે વિષયવિકાર મ રાચો રે; તપ-જપ-સંયમ-કિરિયાનો ખપ કીજે જે જગ સાચો રે... ૨ મધ-માંસ આહાર કરતો વિષયવિકાર ઉમાહ્યો રે નરકતણું તે આઉખું બાધે અજ પરિ કરમે વાહ્યો રે... ૩ કોડી લોભે સરસ ગુમાવે મંદમતિ જિમ કોઈ રે અંબતણાં ફલ કારણ છાંડિયે રાજ્યઋધિ ધરે સોઈ રે.. ૪ તિમ નરભવ સુખકારણી-છાડે અમરતણાં સુખ ભોગ રે તિમ વલી મોક્ષતણાં સુખ મોટા કિમ પામે જડ લોક રે.. ૫ એણી પરે મૂઢપણું પરહરીયે પંડિત ગુણ આદરીયે રે વિજયસિંહ ગુરૂ શિષ્ય કહે ઈમ ઉદય સદા સુખ વરીયે રે... ૬
ઢાળ ૮ : કેવલ નાણ ગુણ પૂરીયો ચોર પાંચશે હેત રે સુધન કપિલો મુનિ ઉપદિશે સુણો સુગુણ સચિત્ત રે.... વિષમ ૧ વિષમ વિષય રસ પરિહરો ધરો ધૈર્ય મનમાંહિ રે કાયર નવિ છાંડી શકે ત્યજે શૂર ઉછાહિ રે... વિષમ૦ ૨ એહ સંસાર જલનિધિ સમો કહ્યો તે દુઃખ ભંડાર રે વહાણ સરિસ એકજ સાહુ તિહાં ધર્મ આધાર રે... વિષમ૦ ૩ જેહ મન-વચન-કાયા કરી જયણા કરે સાર રે તે સઘળાં દુઃખ પરહરી લહે સુખ શ્રીકાર રે... વિષમ૦ ૪ લાભ જિમ-જિમ હવે અતિ ઘણો તિમ-તિમ લોભ વાવંત રે દોઈ માસા ધન કારણે નવિ કોડિ સરંત રે... વિષમ) ૫ પંચસય એમ પ્રતિ બોધીયા ઋષિરાય ઉપદેશ રે આઠમા એહ અધ્યયનનો કહ્યો અર્થ લવલેશ રે... વિષમ૦ ૬ વિજયદેવ ગુરૂ પાટવી વિજયસિંહ સૂવિંદ રે શિખ્યતસ વાચક ઈમ ભણે ઉદય વિજય સુખ કંદ રે... વિષમ- ૭
ઢાળ ૯ :. દેવતણી ઋદ્ધિ ભોગવી આવ્યો મિથિલા નયરી નરિંદો નમિ નામિ જે ઈન્દ્ર પરખી જાણ્યો શુદ્ધ મુણિદોરે
૩૯૬
સક્ઝાય સરિતા
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભવિકા ! એહવા મુનિવર વંદો વંદીને આણંદોરે... ભવિકા૦ સુખ સંપત્તિ નિજહાથે કરીને જિમ ચિરકાલે નંદો રે... ભવિકા૦ ૧ ચારિત્ર લેઈ મિથિલા નાથો સંવેગ રસમાં ભીનો
નમિ રાય ઋષિ પંથે ચાલે રાગ ને રોષ અદીનો રે... ભવિકા૦ ૨ તાસ પરીક્ષા હેતે સુરપતિ બાંભણ વેષે આવે
મિથિલા અગ્નિ જલતી દેખાડે સુરપતિ પૂછે ભાવે રે... ભવિકા૦ ૩ નિજ નગરી જલતી કાં મૂકી તિમ વલી આથિ અનેરી
મુનિ કહે મારું કાંઈ ન વિણસે કેહની ઋદ્ધિ ભલેરી રે... ભવિકા૦ ૪ ઈન્દ્ર ભણે નગરી સમરાવી અરિયણ વિ વશ કીજે
અનુક્રમે સંયમ મારગ લેઈ અવિચલ સુખપદ લીજે રે... વિકા૦ ૫ મુનિ બોલે જે અવિચલ નગરી તસ મંડાણ કરીશું
અસ્થિર તણો પ્રતિબંધ તે છાંડી થિરશું પ્રીતિ ધરીશું રે... ભવિકા૦ ૬ કોડિ કટક જીતે જે તેહથી મન જીપે તે શૂરો
એમ પ્રશંસી હરિ સુરલોકે પહોંત્યો પુણ્યે પૂરો રે... ભવિકા૦ ૭ અવિચલ સુખ પામ્યા મુનિરાજા નવમે ઉત્તરાધ્યયને
વાત કહી કહે ઉદય વિજય ઈમ વિજયસિંહ ગુરૂ વચને રે... ભવિકા૦ ૮
ઢાળ ૧૦ ૨
પંડુર પાન થયે પરિપાકે, તરૂથી પડે કોઈ કાલે રે; તિમ ધન યૌવન જીવિત પણ તું, ગૌતમ જ્ઞાને નિહાલે રે... ગૌતમને શ્રી વીર પયંપે, મ ર સમય પ્રમાદ રે;
જેમ ઈહપરભવ સુખ પામીજે, ટાલીજે વિખવાદ રે... ગૌ૦ ૨
૧
ડાભતણી અણીએ જલકણિકા, જિમ હુવે અસ્થિર સભાવ રે;
ધર્મ સદા થિર ભાવ રે... ગૌ૦ ૩ ભમીયો દુ:ખ સહંત રે;
તિમ નરનો આઉમાં જાણો, પટકાયામાંહિ કાલ અનંતો, વિલ જરા પિલ કેશ પંડુરા, ઈંદ્રિય શક્તિ ન હુંત રે... ગૌ૦ ૪ તેહવામાં જિનવર વિ દીસે, પંચમ કાલે ભરતે રે; મતમત નવ નવી વાણી દીસે, ધર્મ તે કહો કિહાં વરતે રે... ગૌ૦ ૫ જિન વાણી નિસુણી ઈમ ગૌતમ, અનુક્રમે ડેવલનાણી રે;
સજ્ઝાય સરિતા
૩૯૭
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________
બોલાવ્યો સુર કહે સુતા જો પરણે મુનિ સવિવેક... માતંગ મુનિવરૂ ૬ તો સાજી તત્પણ એ થાયે તે નિસુણી કન્યા તેહ રાજાયે મુનિને પરણાવી મૂકી જ કૂખને ગેહ... માતંગ મુનિવર ૭ રાતે મુનિ અવિચલ તેણે દીઠો આવી પ્રભાતે ગેહ ઋષિ નિરખીને યોગ્ય કહી ઈમ ઝાણી પુરોહિત તેહ... માતંગ મુનિવર ૮ માંડે ભાગ પુરોહિત એક દિન વિપ્ર મલ્યા લખ જોડ માસખમણ પારણે તિહાં મુનિવર આવ્યો મનને કોડ... માતંગ મુનિવર ૯ આરંભી અવિવેકી બાંભણ ન લહે ધર્મ વિચાર મુનિ દેખી કહે કુણ તું દીસે જા અત્યજ અવતાર... માતંગ મુનિવર ૧૦ યક્ષ તદા મુનિ મુખથી બોલે યાગનું ફલ તુમ્હ એહ શુદ્ધ પાત્ર ગોચરીયે પહોતો હું તુહ બારણિ જેહ... માતંગ મુનિવરૂ ૧૧ રોષે બાંભણસુત તવ મુનિને કરવા યષ્ટિ પ્રહાર ઉઠ્યા તવ તે જણે કીધા રૂધિર વમત કુમાર... માતંગ મુનિવર ૧૨ પાય લાગી મુનિને તે ખામે પુરોહિત સુત અપરાધ પ્રતિલાભી પ્રતિબોધ લહ્યો તિણે બાલકને થઈ સમાધ... માતંગ મુનિવર ૧૩ મુક્તિ મુનિ પહોતો જય વરત્યા એ અધિકાર અશેષ અધ્યયને બારમે વખાણ્યો શ્રી મહાવીર જિનેશ... માતંગ મુનિવર ૧૪ વિજયદેવ ગુરૂપટ્ટ પ્રભાવક શ્રી વિજયસિંહ સૂરિરાય તેણ તણો બાલક ઈમ બોલે ઉદય વિજય ઉવઝાય... માતંગ મુનિવર ૧૫
ઢાળ ૧૩ : ચિત્ર અને સંભૂત એ ગજપુરમાં વિહરંત એ, મહંત એ, દોય માતંગ મુનીશ્વરા એ... ૧ એક દિન તેહને વંદે એ ચકી નિયમ નિકદે એ, આણંદે એ, પટરાણી પણ વંદતી એ... ૨ નારી રયણ તે દીઠી એ કામ અગ્નિઅંગિઠી રે, પઈઠી એ, મનમાં તે સંભૂતને એ. ૩ ચકીતણું નિયાણ એ કરે તે અજાણ એ, જાણ એ, ચિત્રે વાય નહિ રહે એ... ૪ ચિત્ર નિયાણાં વિણ શુદ્ધ એ સંભૂતો મુનિ અવિશુદ્ધ એ સક્ઝાય સરિતા
૩૯૯
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________
દશમે અધ્યયને એમ ભાંખે, વીર જિનેશ્વર વાણી રે... ગૌ૦ ૬ વિજયદેવ ગુરૂ પટ્ટપ્રભાવક, વિજય સિંહ ગુરૂ શિષ્યો રે; વાચક ઉદયવિજય એમ બોલે, પુણ્ય પહોંચે જગીશો રે... ગૌ૦ ૭
ઢાળ ૧૧ : વીર નિણંદની દેશના આગમ ગુણ દેખી જે બહુ સૂએ તે વરણવ્યો અવિનીત ઉવેખી... વીર નિણંદની ૧ જે જે ભાવ વખાણીયા ભાવો તે ભવિ લોકો જિમ ઈહભવ પરભવ હુવે તુમ સુખ સંયોગો... વીર નિણંદની) ૨ જે બહુશ્રુત મુનિવર હુવે તેહને ઉપમાન સુરતરૂ સાયર શશી રવિ ગજ રથ બહુમાન... વીર જિણંદની) ૩ અધચકી ચક્રી હરિ ધન કોશ સિંહ સીતા નદી મંદિર ગિરિ જંબૂ તરૂલીહ... વીર નિણંદની ૪ ઈત્યાદિક ઉપમા ઘણી બહુ સુઅ અણગાર અધ્યયને અગ્યારમેં સહુ એ અધિકાર... વીર નિણંદની) ૫ વિજયદેવ ગુરૂ પાટવી વિજયસિંહ સૂવિંદ શિષ્ય ઉદય કહે સુઅધરા પ્રતપો ઉડુચંદ... વીર નિણંદની૬
ઢાળ ૧૨ ઃ ઋષિ વનવાસી સુરવર સેવિત પાળે પંચ આચાર પાંચે નિજ ઈદ્રિય વશ કરતો તપસી ઉગ્રવિહાર... માતંગ મુનિવરૂ ૧ માતંગ ઋષિ મુનિવર હરિકે શી ધન્ય ધન્ય સૂધો મુનિવર કહાયો કિરિયા ગુણ સંપન્ન... માતંગ મુનિવરૂ ર માસતણો તપસી હરિકેશી તિદુ:ખ જખની ઠાણી મલશોભિત તનુ રહ્યો સંવેગી નિર્મલ કાઉસ્સગ્ન જાણી... માતંગ મુનિવરૂ ૩ રાજ સુતા ભદ્રા તિહાં આવી યક્ષને નમવા કામ ભમતીમાંહે મુનિવર દેખી મુંહ મચકોડે તામ... માતંગ મુનિવર ૪ તે દેખી સુરવર તવ કોપ્યો કન્યા કીધી કુષ્ટ aોડે હારને મોડે તનુ સા પ્રલપે ભૂતાવિષ્ટ... માતંગ મુનિવરૂ ૫ તે નિસુણી રાજા તિહાં આવ્યો કરી ઉપચાર અનેક
૩૯૮
સઝાય સરિતા
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________
સુરદ્ધિએ, ભવ બીજે દોય પામીયા એ... ૫ ત્રીજે ભવે મુનિ સંભૂત એ ચક્કી થયો નરપુર હંત એ, ધન્ય ચૂત એ, ચિત્ર પુરિમતાલે થયો એ... ૬ સુવિહિતાને તે અનુસરે એ અનુક્રમેં સંયમ આદરે છે, વિચરે એ, એક દિન તે કપિલ પુરે એ... ૭ પુરકંપિલે દોઈ જણા એ થયા એકઠા બહુગુણ એ, અતિઘણાએ, ચક્ર કહે સુખ ભોગવો એ... ૮ ચિત્ર કહે લીજે દીખ એ તે ન લહે ચકી શીખ એ, સુપરિકખ એ, કર્મતણી જગ એહવી એ... ૯ ચકી અપઈઠાણ એ મુનિ નિજ પુણ્ય પ્રમાણ એ, જાણ એ, ઉત્તમ પદવી પામીયો એ... ૧૦ વિજયદેવ પટ ધારક એ વિજયસિંહ પ્રભાવક એ, વાચક ઉદય એ કહે ગુણ મુનિતણાં એ... ૧૧
ઢાળ ૧૪ દેવતણી ઋદ્ધિ ભોગવી રે પુર ઈસુકાર મઝાર... મોરાલાલ ભગુ પુરોહિત કુલ આવીયા રે સુર દોય શુભ તિથિવાર.... મોરાલાલ
તે બાલક૦ ૧ તે બાલક મુનિ વંદીયે રે માત-પિતાની સાથ... મોરાલાલ દિખ લેઈ થયા કેવલી રે વળી રાણી નરનાથ... મોરાલાલ તે બાલક૦ ૨ માવિત્રે બહાવીયા રે ઋષિ દેખીતા સંત... મોરાલાલ એક દિન ષિ તેણે દીઠડા રે તરૂતલે આહાર કરત...
| મોરાલાલ તે બાલક૦ ૩ જાતિસ્મરણે જાણીયું રે પૂરણભવ વિરતંત... મોરાલાલ માત-પિતાને બૂઝવી રે ચારિત્ર તેહ લહંત... મોરાલાલ તે બાલક૦ ૪ માત-પિતા દીક્ષા લીયે રે તિમ વળી રાણી રાય... મોરાલાલ
એ ષટ જણ થયા કેવલી રે પહોંતા શિવપુર માંય... મોરાલાલ તે બાલક0 ૫ વિજયદેવ ગુરૂ પાટલી રે શ્રીવિજયસિંહ મુનિરાય.. મોરાલાલ તેહતણો શિષ્ય ઉપદિશે રે ઉદયવિજય ઉવજઝાય... મોરાલાલ તે બાલક- ૬
૪૦૦
સઝાય સરિતા
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ ૧૫ઃ તપ કરતાં મુનિરાજીયા લાલા ન કરે ભોગ નિયાણ મુનિમારગ સુધો ધરે લાલા તે બોલ્યા ગુણખાણ...
| મુનિવર તો ભિખુગુણશુદ્ધ પન્નરમા અધ્યયનમાં લાલા ઈમ ભાખે સંબુદ્ધ...
| મુનિવર તો ભિખુગુણશુદ્ધ ૧ મંત્ર-તંત્ર નવિ કેળવે લાલા તસ ન રાગ ન રોષ શૂરા પરીષહ જીતવા લાલા ચારિત્રના નહિ દોષ...
|
મુનિવર તો ભિખુગુણશુદ્ધ ૨ પરિચય નહીં ગૃહસ્થનો અરસ-વિરસ આહાર પૂજાદિક વાંછે નહીં લાલા સાચા તે અણગાર...
| મુનિવર તો ભિખુગુણશુદ્ધ ૩ ઈણિપરે મુનિગુણ સાંભળી લાલા પરખી કિરિયા નાણ સાધુપંથ તુહે આદરો લાલા ત્રણ તત્ત્વના જાણ..
મુનિવર તો ભિખુગુણશુદ્ધ ૪ વિજયદેવ ગુરૂ પાટવી લાલા વિજયસિંહ ગુરૂ લીહ શિષ્યઉદય કહે એહવા લાલા મુનિ પ્રતપો નિશિ દીહ...
| મુનિવર તો ભિખુગુણશુદ્ધ ૫
ઢાળ ૧૬ : બ્રહ્મચર્યનાં દશ કહ્યાં સ્થાનક શ્રી વીર નિણંદ રે અધ્યયને તે સોલમે જે પામે શુદ્ધ મુણિંદ રે જેહ પામે શુદ્ધ મુણિંદ સંવેગરસ ભાવિયા ગુણ ગેહ એ ગુણ ગેહ નિરેહ નિરાગ વિષયદલ જીપતાં સુચિદેહ એ... ૧ પશુપંડગ નારી વિના વસહી પહિલી નિરધાર રે આસન તિણિ નહિ બેસીયે બેસે જિણ આસણ નાર રે બેસે જિણ આસન નાર રે, સંવેગ રસ ભાવિયા ગુણ ગેહ એ... ૨ નારી કથા નવી કીજીયે નવિ નિરખે ઈન્દ્રિય તાસ રે ભીંત પરંતર ટાળીયે નવિ ચિંતીયે પૂર્વ અભ્યાસ રે નવિ. સંવેગ,...૩ સરસ ભોજન નવિ કીજીયે નવિ લીજીએ અધિક આહાર રે [ સક્ઝાય સરિતા
૪૦૧
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉદ્દભટ વેષ ન ધારીયે તરીકે ઈણ સંસાર રે તરીયે સંવેગ... ૪ ઉદય વિજય વાચક ભણી શીલવંત તે પુરૂ ષ રતન્ન રે શ્રી વિજયદેવ ગુરૂ પટવી શ્રી વિજયસિંહ ગુરૂ ધન્ન રે શ્રી વિજયસિંહ૦
સંગd૦... ૫
ઢાળ ૧૭ :. શ્રી જિનધર્મ સુણી ખરો લહી દીક્ષા સાર નિય છે કે જે સંચરે તે પુરુષ ગમાર...
વીર જિનેસર ઉપદિશ૦ ૧ વીર જિનેસર ઉપદિશે પાપભ્રમણ જે તેહ સત્તરમા અધ્યયનમાં મુનિ ભાંખ્યો જે હ... ૨ જ્ઞાનદાયક નિજ ગુરૂતણો લોપક જે સાધન પંચ પ્રમાદવશે પડ્યો ચારિત્ર ન સમાધ.. ૩ કંઠ લગે ભોજન ભલું કરી સૂવે છે હા રાત-દિવસ વિથા કરે ગુણની નહિં રેહ... ૪ ભવ બહુ ચૂકી કરિ કરે કાય કલેશ વિષમિશ્ર તેહને પરહરી ધરો સુગુણ વિશેષ... ૫ વિજય દેવ ગુરૂ પાટવી વિજયસિંહ સૂરીશ શિખ્ય ઉદય કહે પુણ્યથી પહોંચે સયલ જ ગીશ... ૬
ઢાળ ૧૮ : કંપિલપુરનો રાજીયો, જગ ગાજીયો રે, સંજય નર રાય કે, પાયનમે નર જેહના, પહોંચે ભડ વાયકે (ધન ધન સંજય નરવરૂ)... ૧ ધન ધન સંજય નરવરૂ, જગ સુરતરૂ રે, શાસન વન માંહિ કે, બાંહ ગ્રહી ભવ કૂપથી, દુ:ખ રૂપથી રે, જિનધર્મ સમાહિ કે, ... ૨ એક દિન કેશરી કાનને, રસ વાહ્યો રે, જાયે મૃગયા હતા કે, ત્રાસ પમાડે જંતૂને, એક મૃગલો રે, દૂહવ્યો તિણ ખેત કે... ૩ તીર પીડાયે તડફડ્યો પડ્યો હરણલો રે, શ્રી મુનિવરની પાસકે તે દેખી ચિંતા કરે રાય ખામતો રે મુનિ તેજે ત્રાસકે.. ૪ રાય કહે મુનિરાયને હું તો તુમહ તણો રે અપરાધી એહકે
૪૦૨
સક્ઝાય સરિતા
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________
રામ રાખ જબબંધુ તું મુજ ભાંખો રે નિધર્મ સરેહ કે... ૫ ધ્યાન પારી મુનિવર ભણે રાય કાંહણે રે હરિણાદિક જીવ કે
નિરપરાધી જે બાપડા નિત્ય પાડતાં રે દુ:ખીયા બહુ રીવડે... ૬ હય-ગય-રથ પાયક વળી ધન કામિની રે કારમું સવિ જાણકે ધર્મ જ એક સાચો અછે એમ નિસુણી રે તેહ સંજય રાણકે... ગર્દ ભાલી પાસે લીયે જિનદીક્ષારે સંસારી સાર કે ગુરૂ આદેશે અનુક્રમે પુહવીતલે રે કરે ઉગ્ર વિહારકે... માર્ગે એક મુનિવર મલ્યો તેહ સાથે રે કરે ધર્મ વિચારકે જિનદીક્ષા પામી તર્યો. ભરતેસર રેચક્રી સનતકુમાર કે... ૯ સગર મધવ સંતી અરો કુંથુ પદ્મ અને હરિષેણ નરિંદ કે જય ચક્રી નગઈ નમી કરકંડૂ રે દોમુહ મુણિચંદ કે... ૧૦ મહ બલ રાય ઉદાયણો વલી રાજા રે દશારણ ભદ્રકે નાણ ક્રિયા પોતે કરી એ તો તરીયા રે સંસાર સમુદ્રકે... ૧૧ વિજયદેવ સૂરીશ્વરૂ પટોધર રે વિજયસિંહ ગુણ ખાણ કે ઉદય વિજય કહે એ કહ્યો અધ્યયને રે અઢારમે જાણ કે...
ઢાળ ૧૯ઃ
આરામ
સુગ્રીવ નયરવર વનવાડી બલભદ્ર નરેશ્વર રાજ કરે ગુણધામ ઈંદ્રાણી સરખી રાણી મૃગા અભિરામ મકરધ્વજ સુંદરહું અર બલશ્રી નામ બલશ્રી નામ કુંવર અતિ સુંદર જીત્યો કામ વિકાર સંયમ લેઈ કર્મ ખપેઈ પામ્યો ભવ જલ પાર ઓગણીશમેં અધ્યયને જિનવર વીર દિયે ઉપદેશ ભણતાં ગુણતાં ભવોભવનાં ત્રાસે પાપ કલેશ... ૨ એક દિન વરમંદિર અંતેઉર પરિવાર
પરવરિયો
દીઠો તવ
તસ
પેખે નયરમઝાર
કુમાર મુનિવર ઈર્ચાયે મલપંત
જાતિસમરણ
હુંત...
ઉહાપોહે
સજ્ઝાય સરિતા
૩
७
૮
૧૨
૪૦૩
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________
જાતિસમરણ પામી પેખે પૂરવભવ સંબંધ, પંચ મહાવ્રત સાંભરે વળી ચઉ ગઈ દુ:ખ પ્રબંધ, માત-પિતા આગળ જઈ બોલે દુ:ખ અનંતી વાર, જે જે મેં પામ્યાં તે કહેતાં કિમહી ન આવે પાર... ૪ સંસાર અસાર એ દીસે મલ ભંડાર સંબલ વિણ વાટે જાતાં દુ:ખદાતાર, બહુ જનમ-મરણભય નરય-તિરિય દુ:ખ ઠાણ તિહાં બળતા ઘરથી સારગ્રહે તે જાણ... સાર ગ્રહે તે જાણ વિચારી આપણપું તારશું, ધો પ્રભુ તુમ્હ આદેશ અો હવે સંયમ ગુણ ધારશું, શીલ-તાપ-છુહા તૃષા અનંતી દુ:સહ સંબલિરૂખ, પૂતલી અગ્નિવર્ણ આલિંગી દીઠાં નરકે દુ:ખ... ૬ દુ:ખથી નીકળવા મૃગાપુત્ર નરસિંહ માવિત્ર આદેશેં દીક્ખ લહે મુનિ લીહ અનુક્રમે તે મુનિવર શિવપુર રાજ્યલહંત જિહાં નાણ-Ēસણવળી પરમાણંદઅનંત... પરમાણંદ અનંત તે લહીયે સાધુતણા ગુણ ધરતા, શ્રી જિન શાસન ઉત્તમ પામી સૂધી કિરિયા કરતા, કિરિયાનો તે આગર ગણધર વિજયદેવ પટધાર, વિજયસિંહ ગુરૂરાજ બિરાજે શિષ્ય ઉદય જયકાર... ૮
ઢાળ ૨૦ :
મગધદેશ રાજગૃહી નગરી રાજા ચતુરંગ સેનાએ પરવરિયો તેજે
૪૦૪
શ્રેણિક
દિણયર
ધન ધન શ્રી ઋષિરાજ અનાથી રૂપે સંવેગ રંગ તરંગે ઝીલે યૌવનવય
દીપે રે
ઝીપે રે
ધન ધન શ્રી ઋષિ ૧
દેવકુમાર રે
અણગાર રે...
७
એક દિન કાનન પહોતો શ્રેણિક વંદ્યા શ્રી ઋષિરાય રે
ધન ધન શ્રી ઋષિ૦ ૨
સજ્ઝાય સરિતા
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________
લઘુવય દેખી હરખે પૂછે પ્રભુ તુહ કોમલ કાય રે...
ધન ધન શ્રી ઋષિ૦ ૩ આ તુહ રૂપ અનોપમ યૌવન તરૂણીજન આધાર રે ઈતિ અવસર નારીરસ લીએ વડપણ સંયમ ભાર રે...
ધન ધન શ્રી ઋષિ૦ ૪ ધ્યાનપારી તવ મુનિવર બોલે રાજન હું છું અનાથ રે નાથ વિના સંયમ મેં લીધું નૃપ કહે હું તુહ નાથ રે...
ધન ધન શ્રી ઋષિ૦ ૫ જોઈએ તે તુમહને હું પૂરું લ્યો તુહે એ બહુ આથ રે મુનિ કહે રાજન નાથ ન તાહરે કિમ થાઈશ મુઝ નાથ રે ?...
ધન ધન શ્રી ઋષિ૦ ૬ રાય કહે હય-ગ-રથ-પાયક મણિ-માણક ભંડાર રે માહરે છે હું નાથ સહુનો તવ બોલે અણગાર રે...
ધન ધન શ્રી ઋષિ૦ ૭ કોસંબી નયરીનો રાજા મુજ પિતા ગુણવંત રે તાસ કુંવર હું અતિઘણો વલ્લભ લઘુ વય લીલાવંત રે...
ધન ધન શ્રી ઋષિ૦ ૮ એક દિન મુજ અંગે થઈ વેદના ન ટળે કોઈ ઉપાયે રે માત-પિતા માહરે દુઃખે દુ:ખિયાં નારી હૈયડું ભરાય રે..
ધન ધન શ્રી ઋષિ૦ ૯ બહુલ વિલાપ કર્યો તેણીયે મુઝ દુ:ખ નહિ લેવાય રે તવમેં નિર્ણય એવો કીધો ધર્મજ એક સહાય રે...
ધન ધન શ્રી ઋષિ૦ ૧૦ ઈમ ચિંતવતાં વેદન નાઠી પ્રાતઃ સંયમ મેં લીધો રે નાથ-અનાથ તણો એ વિવરો સુણી નરનાથ પ્રસિદ્ધો રે...
ધન ધન શ્રી ઋષિ૦ ૧૧ તે સુણી રાજા સમકિત પામ્યો મુકિત ગયો અણગાર રે વીસમે અધ્યયને જિનવીરે એ ભાખ્યો અધિકાર રે...
- ધન ધન શ્રી ઋષિ૦ ૧૨
// સઝાય સરિતા
૪૦૫
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી વિજયદેવ સૂરીશ્વર પાટે વિજયસિંહ મુનિરાય રે ઉદયવિજય વાચક તસ બાલક સાધુતણા ગુણ ગાય રે...
* ધન ધન શ્રી ઋષિ૦ ૧૩
ઢાળ ૨૧ : નયરી ચંપામાં વસે એતો શ્રાવક પાલક નામ સજની એક દિન પ્રવાહણ પૂરિયાં પોતો પિહુડપુર ઠામ સજની સમુદ્રપાલ૦ ૧ સમુદ્રપાલ મુનિવર જયો એ તો સંવેગી વિખ્યાત સજની અધ્યયને એકવીશમે એહ સયલ અવદાત સજની સમુદ્રપાલ૦ ૨ તે તિહાં ધન ભેગું કરી પરણ્યો વિદેશ નાર સજની સગર્ભા નારી લેઈ ચઢ્યો નિયપુર આવણ હાર સજની સમુદ્રપાલ૦ ૩ સમુદ્રમાંહિ સુત જનમીયો સમુદ્રપાલ તસ નામ સજની પુત્ર-કલત્ર લઈ આવીયો પાલ કે ચંપા ઠામ સજની સમુદ્રપાલ૦ ૪ અનુક્રમે તાતે પરણાવીયો રૂપિણી નારી સરૂપ સજની એકદિન ગોખે બિરાજતો દેખે નગર સ્વરૂપ સજની સમુદ્રપાલ૦ ૫ એક ચોર તવ દીઠડો તસ કંઇ કણયરમાલ સજની ગાઢ બંધને બાંધીયો ભોગવે દુ:ખ અસરાલ સજની સમુદ્રપાલ૦ ૬ તે દેખી તસ ઉપનો મન વૈરાગ્ય અપાર સજની સમુદ્રપાલ મન ચિંતવે જુઓ કઠિન કર્મ અધિકાર સજની સમુદ્રપાલ૦ ૭ માતાને પૂછી લિયે સંયમ ભાર કુમાર સજની મુક્તિ ગયો મુનિરાજીયો સુખ પામ્યો શ્રીકાર સજની સમુદ્રપાલ૦ ૮ વિજયદેવ પાટે જ્યો વિજયસિંહ ગણધાર સજની શિષ્ય ઉદય વાચક કહે મુનિ ગુણ મોહનગાર સજની સમુદ્રપાલ૦ ૯
ઢાળ ૨૨ ઃ શૌરીપુર અતિ સુંદર શ્રી વસુદેવ નરિંદ રોહણી દેવકી રાણી રામ-કેશવ દોઈ નંદ સમુદ્રવિજય વળી રાજીયો રાણી શિવાદે કંત મન આનંદના નંદન નેમિયર અરિહંત... ૧ સહસ અઠ્યોતેર સુંદર લક્ષણ અંગ અભંગ,
૪૦૬
સક્ઝાય સરિતા
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________
અનુક્રમે પામ્યું મોહન યૌવન નવરસ અંગ, એકદિન તેહતણે કારણ ગોપીનો ભરતાર ઉગ્રસેન પાસે માગે રાજુલ રાજકુમારી... ૨ મન અતિ માલતી ચાલતી ગજ પતિ ગેલી, મયણતણી સેનાસજી વિકસી મોહનવેલી વડ સોભાગિણી રાગિણી ત્રિભુવન કેરો સાર જાન લેઈ તે પરણવા આવે નેમકુમાર... ૩ ચાલે હલધર ગિરિધર બંધૂર બંધવ જોડી રવિ શશીમંડલ ઝીપતા દીપતા હોડા હોડિ, શિર સિંદૂરીયા સાથિયો હાથિયા મત્ત ગિરિંદ બંદિજન બિરદાવલી બોલે નવ નવ છંદ... ૪ ડંબરે અંબર ગાજે વાજે મંગલદૂર ફેરી ન ફેરી ન ફેરીય ભેરીય ભુગલ ભૂરિ રાચે માચે નાચે જાચે સાચે પ્રેમ ગુણમણિ ઓરડી ગોરડી મોરડી પોઉસી જેમ... ૫ કરે કે ઈ સુકુમાલી બાલી ગીત કલ્લોલ કે વિ સુભગ શણગારી પ્યારી ચઢે ચકડોલ ચતુર ચકોરડી ગોરડી લૂણ ઉતારે એક જય જય નાદ સુણાવતી આવતી ધરતી વિવેક... 6 હય-ગ-રથ-પાક વળી મિલીય યાદવની જાન એણિપરે બહુ આડંબરે આવે યદુ સુલતાન ગ્રહણમાંહે શશી પરે સોહે નેમિકુમાર અનુક્રમે તોરણ બારણ પહોંતા સાથે મુરારી... ૭ પશુવાડે પશુ જાણીને આણી કરૂણા તાસ સારથિને પ્રભુ પૂછે કેમ ભેળી પશુરાશિ ? ગોરવ કારણ તુહ તણી તે ભણે એ સહુ આજ તે સુણી પશુ મૂકાવી પાછા વળ્યા જિનરાજ... ૮ સહસાવન જઈ બુઝીયો ઝૂઝીયો કર્મહ સાથ વ્રત ધરી તપ કરી આદરી તીર્થકર તણી આથ
આ સક્ઝાય સરિતા
४०७
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________
તે સુણી અતિ ઘણી વેયણા વેદ રાજુલ નારી અનુક્રમે જિનવર નાણી જાણી ગઈ ગિરનાર... ૯ દીખ લેઈ પ્રભુ પાસે અભ્યાસે ગુણરંગી ઈક દિન ગિરિ ભણિ જાતાં વૃકે ભીનું અંગ કંચૂક ચીર સુકાવવા પહોંતી ગિરિદરિમાંહિ તવ મન મીઠી દીઠી રહનેમિ ઉત્સાહિ... ૧૦ નગ્ન નારી જોઈ મન વસી ધસમસી બોલ્યો બોલ તે મુનિ ચારિત્ર ચૂકતો મૂકતો લાજની ઢોલ મુનિ સુણિ સુંદરી મંદિરે ફરી કરિ પૂરિયે વાસ યૌવનવય સુખ લીજીયે કીજીયે વિવિધ વિલાસ... ૧૧ સતીય શિરોમણિ ભાંખી આખે અણી મુઝ શીલ વાડી ન લો ! તહ તણી ચઉણિ જિમ હોય લીલ તુજ પણ દેખી તરૂણી રમણી ચૂકશે ચિત્ત તો હઠ તરૂ પરે હોશે ચંચલ તુઝ ચરિત્ર... ૧૨ એમ અગમ ધન કુલ તણી ભણી ઉપમા સાર બાલકુંવારી તારિયો રહનેમિ અણગાર બિહુંજણ તે શિવપુર ગયા ગહગહયાં સુખ અભંગ અધ્યયને બાવીસમે એ અધિકાર સુચંગ... ૧૩ ધન ધન ઉપની નિયકુલ રાજુલ બાલકું વારી ધન ધન નેમિ સહોદર રહનેમિ અણગાર વિજયદેવ ગુરૂ પટદર વિજયસિંહ મુનિરાય તેહ તણો એમ બાલક ઉદયવિજય ગુણ ગાય... ૧૪
ઢાળ ૨૩ : શિષ્ય જિણેસર પાસના કેશીકુમર મુણિંદ રે ગોયમ વીર નિણંદના એક સૂરજ એક ચંદ રે
ધન ધન એ દો ગણધરા ૧ ધન ધન એ દો ગણધરા ગોયમ કેશીકુમાર રે હિંદુક વન ભેળા મળી કરે જિનધર્મ વિચાર રે...
ધન ધન એ દો ગણધરા ૨
४०८
સઝાય સરિતા
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંઘાડા બેહુ જિન તણા મનમાં આણે સદેહ રે મુક્તિમારગ દોઈ જિન કહે તો કાલ અંતર એહ રે...
ધન ધન એ દો ગણધરા ૩ ચાર મહાવ્રત કેશીને ગોયમને પુણ પંચ રે કેશી પૂછે ગોયમા ! કહે ઉત્તર પરપંચ રે...
ધન ધન એ દો ગણધરા ૪ ઋજુ-જડ પહિલા જિનતણા અંતિમ વક-જડ હોય રે જાણ સરલ બાવીસના તિણે હુઆ માર્ગ દોય રે...
ધન ધન એ દો ગણધરા ૫ પરમારથ પૂરણ જોયતાં મારગભેદ મ લેહો રે રૂડી મતિ તુઝ ગોયમાં કેશી ટળીયા સદેહો રે...
ધન ધન એ દો ગણધરા ૬ અધ્યયને વેવીશમે જે જે પૂછું તેહ રે ગોયમસ્વામીમેં સહુ કહ્યું કેશી ટળિયા સંદેહ રે...
ધન ધન એ દો ગણધરા ૭ મુક્તિ ગયા દોય ગણધરા જિહાં સુખખાણ અભંગ રે શ્રી વિજયસિંહ સૂરીશ્વર શિખ્ય ઉદય રસરંગ રે...
ધન ધન એ દો ગણધરા ૮
ઢાળ ૨૪ :. સમિતિગુમિ સૂધી ધરો ભવિ ચેતો રે ઈમ કહે વીરજિનેશ
ભવિકચિત્ત ચેતો રે અધ્યયને ચઉવીસમું ભવિ ચેતો રે એ અધિકાર અશેષ
ભવિકચિત્ત ચેતો રે ૧ વાટે જોઈ ચાલીયે ભવિ ચેતો રે જુગ લગ જયણા કાજ
ભવિકચિત્ત ચેતો રે સત્યમધુર હિતકારીયું ભવિ ચેતો રે વયણ ભણો મુનિરાજ
ભવિકચિત્ત ચેતો રે ૨ સુડતાલીસ નિવારિયે ભવિ ચેતો રે એષણા કેરા દોષ
- ભવિકચિત્ત ચેતો રે સક્ઝાય સરિતા
४०८
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________
પૂંછ લીજીયે-દીજીયે ભવિ ચેતો રે જિમ હુવે પુણ્યનો પોષ
ભવિકચિત્ત ચેતો રે ૩ મલ-મૂત્રાદિક પરઠવો ભવિ ચેતો રે પડિલેહી શુદ્ધ ઠામ
ભવિકચિત્ત ચેતો રે
મન પડતું થિર કીજીયે વિ ચેતો રે જીમ સીઝે સચિવ કામ ભવિકચિત્ત ચેતો રે ૪
મૌની મિત ભાષિયા ભવિ ચેતો રે નિશ્ચલ કાઉસગ્ગનો ઝાણ
સમિતિ-ગુપ્તિ એમ જે ધરે વિ ચેતો રે તે સાચા જગ જાણ ભવિકચિત્ત ચેતો રે પ
વિજયદેવ ગુરૂ પાટવી ભવિ ચેતો રે શ્રી વિજયસિંહ સૂરીશ ભવિકચિત્ત ચેતો રે
ઉદયવિજય વાચક ભણી ભવિ ચેતો રે બાલક તાસ જગીશ ભવિકચિત્ત ચેતો રે ૬
ભવિકચિત્ત ચેતો રે
ઢાળ ૨૫: વાણારસી નગરી વસે વિજયઘોષ-જ઼યઘોષ હો સુંદર ! અધ્યયને પચવીસમે દોઈ બાંમણી નિર્દોષ હો સુંદર !
એ દોય મુનિવર વાંદીયે જિમ સીઝે સવિ મુક્તિપુરીમાં જે વસ્યા ગુણમણિ અવિચલ
એ દોય મુનિવર વાંદીયે ૧ કામ હો સુંદર ! ધામ હો સુંદર !
એ દોય મુનિવર વાંદીયે ૨
જયઘોષે દીક્ષા ગ્રહી કરતો ઉગ્ર વિહાર હો સુંદર ! એકદિન પહોંતો વાણારસી વિજયઘોષ જિહાં સાર હો સુંદર !
૪૧૦
એ દોય મુનિવર વાંદીયે ૩
વિજયઘોષે તિહાં માંડીયો યાગ તે મહોટે મંડાણ હો સુંદર ! વિહરવા તિહાં મુનિવર ગયો ઉત્તર દિયે તે અયાણ હો સુંદર !
એ દોય મુનિવર વાંદીયે ૪
સમભાવે મુનિવર કહે તે પ્રતિબોધવા કાજ હો સુંદર !
સાય સરિતા
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________
વેદ ભણ્યા પણ તેહ તણો અર્થ કહો કુણ આજ હો સુંદર !
એ દોય મુનિવર વાંદીયે ૫ યાગ અને નક્ષત્રનું મુખ કહો કવણ કહત હો સુંદર ! ધર્મવયણ કહો કહેવું તવ કહે વિપ્ર વિખ્યાત હો સુંદર !
એ દોય મુનિવર વાંદીયે ૬ સ્વામી તુમ્હ સહુ એ કહો મુનિ તવ ભાંખે પવિત્ર હો સુંદર ! વેદ અગ્નિહોત્ર મુખ કહ્યું યાગનું મુનિ જગ મિત્ર હો સુંદર !
એ દોય મુનિવર વાંદીયે ૭ ચંદ્ર તે નક્ષત્ર મુખ સહી ધર્મનું કાસવ ઈદ હો સુંદર ! વિજયઘોષ ઈમ સમજીયો દોઈ ગયો મુકિત મુસિંદ હો સુંદર !
એ દોય મુનિવર વદીયે ૮ શ્રી વિજયદેવ ગુરૂ પાટવી શ્રી વિજયસિંહ સૂવિંદ હો સુંદર ! શિષ્ય ઉદય કહે મુનિવર દોઈ પ્રતાપો કુલચંદ હો સુંદર !
એ દોય મુનિવર વાંદીયે ૯
ઢાળ ૨૬ : દશ આચાર મુણિંદના બોલે વીર નિણંદ લાલ રે ગોયમ સ્વામી સાંભળે જેહથી સુખ અમંદ લાલ રે દશ આચાર સમાચરો દશ આચાર સમાચરો આણી મન વૈરાગ લાલ રે મોક્ષતણા સુખ પામીયે જે સેવે વડભાગ લાલ રે દશ આચાર સમાચરો ૨ જાતાં આવસ્સહી કહો નિસિહી પેસતાં હોઈ લાલ રે પુચ્છા આપણપે કરે પડિપુચ્છા પર કોઈ લાલ રે દશ આચાર સમાચરો ૩ પંચમે થાનકે ઠંડણા ઈચ્છા છ ઠાણ લાલ રે સાતમે મિચ્છા દુક્કડં તહત્તિ આઠમે જાણ લાલ રે દશ આચાર સમાચરો ૪ નવમે હોયે મંત્રણા ઉપસંપદ તિમ જાણ લાલ રે અધ્યયન છવ્વીસમે એ શ્રી જિનવર વાણ લાલ રે દશ આચાર સમાચરો ૫ વિજયદેવ ગુરૂ પાટવી શ્રી વિજયસિંહ ગણધાર લાલ રે ઉદયવિજય કહે એહથી લહે જય જયકાર લાલ રે દશ આચાર સમાચરો ૬
સક્ઝાય સરિતા
૪૧૧
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ ૨૭ :
વીર ગોયમને ઈમ કહે અવિનીત ઉવેખો સીસજી
વાંકા બળદ તણી પરે કામવેલા આણે રીસજી... વીર ગોયમને૦ ૧
સમોલ તે ભાંખે જોતર્યા વલી સાહમાં માંડે સીંગજી
તિમ સાહમું બોલે ઘણું એમ અવિનયથી ગુણભંગજી... વીર ગોયમને૦ ૨ આળસુઆ અકહ્યાગરા છાંડી જાયે નિજ નિજ છંદજી
પોષ્યા ગુરૂઈ વલી શીખવ્યા પણ તે ન ધરે ગુણવૃંદજી... વીર ગોયમને૦ ૩ બળદને ઉવેખી રહે જેમ સારથી સુખસમાધિજી
તેમ ગુરૂ પણ અવિનીતને ઉવેખી કારજ સાધેજી... વીર ગોયમને૦ ૪ શ્રી વિજયદેવ ગુરૂ પાટવી જ્યો શ્રી વિજયસિંહ ગણધારજી અધ્યયને સગવીસમેં લહ્યો ઉદય કહે સુવિચારજી... વીર ગોયમને૦ ૫
ઢાળ ૨૮ :
વર્ધમાન જિનવર કહે Ēસણ-નાણ-ચારિત્ર રે
અધ્યયને અડવીસમે જિણપાલે થાયે પવિત્ર રે.. વર્ધમાન જિ૦ ૭૦ ૧ નાણપંચવિહ વરણવ્યું આઠે તે સમકિત ભેદ રે
ભેદ આઠ ચારિત્રના તપગુણ બારહ ભેદ રે... વર્ધમાન જિ૦ ૬૦ ૨ નાણી ભાવ સવે લહે હંસણ સહે તેહ રે
ચારિત્ર પાતક આવતાં વારે નિ:સંદેહ રે... વર્ધમાન જિ૦ ૬૦ ૩ પાપમેલ લાગો હુવે તે શોધે તપશુદ્ધ રે
ઈમ એ ચાર પ્રભાવથી મુનિ હુવે પરમ વિબુદ્ધ રે... વર્ધમાન જિ૦ ૭૦ ૪ વિજયદેવ પટધર જ્યો વિજયસિંહ મુનિરાય રે
તાસ શિષ્ય ઈમ વિનવે ઉદયવિજય ઉવજ્ઝાય રે... વર્ધમાન જિ૦ ૬૦ ૫
ઢાળ ૨૯ :
સોહમ જંબુને કહે મે જિનપાસે વિચાર
સુણીય ઓગણત્રીસમે અધ્યયને સુખકાર રે... સમકિત આદરો ૧ તિહુંત્તર બોલ ઉદાર રે વલી કિરિઆ ધરો...
પ્રથમ બોલ સંવેગનો બીજા તે નિર્વેદ
ત્રીજો રૂચિ ધર્મહતણી હવે ચથાદિક ભેદ રે... સમકિત આદરો ૨
૪૧૨
સજ્ઝાય સરિતા
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભક્તિ સુગુરૂ સાહમતણી પાપ પ્રકાશન નિંદ ગUણયા સામાઈયં ચઉવિસત્થો અમંદ રે... સમકિત આદરો ૩ વંદણ પડિકમણું વલી કાઉસગ્ગ પચ્ચકખાણ પથુંયે મંગલ ચઉદમો બોલ તે નિયમ નિયાણ રે... સમક્તિ આદરો ૪ ચાર કાર પડિલેહણા ખામણ પ્રાયશ્ચિત્ત સઝાય ભણવું પૂછવું ગણવું ચિતવું ચિત્ત રે.. સમકિત આદરી ૫ ધર્મકથામૃત સેવના મન એકાગ્ર નિવેશ સંયમ તપને નિર્જરા નહિં દુસઝાય પ્રવેશ રે... સમકિત આદરો ૬ ધરિય અપ્રતિબંધતા સયણાસણ સુવિવેક વિષય નિવૃત્તિ સંભોગિયા પચ્ચકખાણની ટેક રે... સમકિત આદરો ૭ ઉપધિ આહાર કષાય એ યોગ શરીર સહાય ભાવ અને સદ્ભાવના અડ પચ્ચખાણ અમાય રે... સમકિત આદરો ૮ થિવિર તણી પડિરૂપતાં વૈયાવચ્ચ ગુણભૂરિ વીતરાગતા ૫ણ ક્ષમા મુત્તિસરલતા અદૂર રે... સમકિત આદરો ૯ માર્દવભાવ સુસત્યતા કરણયોગના સાચા મણ વય-કાય સુગુપ્તતા શુભ મન કાય સુવાચ રે... સમતિ આદરો ૧૦ નાણ-દરિસણ ચારિત્ર એ પણ ઈદ્રિય જયકાર ક્રોધ-માન-માયા વશી લોભતણો પરિહાર રે... સમકિત આદરો ૧૧ પિજજ દોષ મિચ્છત્તનો જય કરવો નિરધાર શૈલેશીય અકસ્મયા એ તિહત્તરિ અવધાર રે... સમકિત આદરો ૧૨ એતા બોલથકી લહે સાધુ પરમપદ સાર વિજયસિંહ મુનિરાજનો ઉદય કહે હિતકાર રે... સમકિત આદરો ૧૩
ઢાળ ૩૦ : શ્રીવીરે તપ વર્ણવ્યો મોટો ગુણ જગ એહ પાપકર્મ ટાળી કરી મુક્તિ પમાડે જે હ... શ્રીવીરે તપ વર્ણવ્યો ૧ જિમસરોવર કાદવ ભર્યો શોધે નાયક તાસ ગરનાળાં બૂરી કરી સૂર કિરણની રે વાસ... શ્રીવીરે ત૫ વર્ણવ્યો ૨ તે મલ જેમ રવિ શોષવે જેમ રંધ્યાં ગરનાળ
d, સક્ઝાય સરિતા
૪૧૩
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________
આવે રૂંધ્યાં તપ તથા શોધિ કરે તતકાળ... શ્રીવીરે તપ વર્ણવ્યો ૩ ઉપવાસો ઉણોદરી વૃત્તિ તણો રે સખેવ રસ વારણ સંલીનતા કાય કલેશ ધરેવ... શ્રીવીરે ત૫ વર્ણવ્યો ૪ વૈયાવચ્ચ આલોયણા વિનય અને સાય કાઉસગ્ગ ઝાણ તથા પડ દુગ બારહ થાય... શ્રીવીરે તપ વર્ણવ્યો ૫ બારે ભેદે તપ કરો અંગીધરો રે સમાધિ અધ્યયને જિમ ત્રીસમેં બોલે અર્થ અગાધ... શ્રી વીરે, તપ વર્ણવ્યો ૬ વિજય દેવ ગુરૂ પાટવી વિજયસિંહ મુનિસિંહ ઉદયવિજય કહે ગણધરા એ દોય ગુરૂ ગુણલીહ... શ્રીવીરે ત૫ વર્ણવ્યો છે
ઢાળ ૩૧ ઃ વિમલામત તુ ) વર્ધમાન જિન ઉપદિસે ધરિયે સંયમ શુદ્ધિ કે એક દિન ચારિત્તર દિયે કિંચિત મન કી સિદ્ધિ કે... સૂધી કિરિયા પાળીયે ૧ ઈદ્રિય નિજ વશ કીયે વિસ્થા તજી મોષ કે સમિતિ-ગુમિ આરાધિયે પરહરીયે પુણ દોષ કે.. સૂધી કિરિયા પાળીયે ૨ દશભેદે મુનિધર્મ જે તે આરાધો જાણિ કે પ્રતિમા મુનિ શ્રાવક તણી વહો ધરો શુભ જાણિ કે... સૂધી કિરિયા પાળીયે ૩ જ્ઞાતા ધર્મ તણી કથા સાચી આણો ચિત્ત કે બાવીસ પરીસહ સાંસહો બોલો વાણી સત્ય કે... સૂધી કિરિયા પાળીયે ૪ જે જે થાનકે ઈમ કહ્યા તે પાળો સુજગીશ કે અધ્યયને એકત્રીશમેં બોલે શ્રી જગદીશ કે... સૂધી કિરિયા પાળીયે ૫ વિજયદેવ ગુરૂ પાટવી વિજયસિંહ ગુરૂ હિર કે શિષ્ય ઉદય કહે દોઈ એ જાણો ગોયમ વીર કે... સૂધી કિરિયા પાળીયે ૬
ઢાળ ૩૨ : વીર કહે બત્રીશમે રે અધ્યયને સુવિચાર પાપ હેતુ તે પરિહરો રે જિમ લહો ભવજલ પાર રે ભવિયણ ! ભાવે ધરો ગુણરાશ જિમ ન પડો દુઃખ પાશ રે... ભવિયણ૦ ૧ નાણ ધરો મોહ પરિહરો રે છતો રાગ ને રોષ પાંચે ઈદ્રિય વશ કરો રે મ ધરો વિષય સદોષ રે.. ભવિયણ૦ ૨
૪૧૪
સક્ઝાય સરિતા
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________
તૃણચારી વસતો વને રે હરિણ જુઓ વંધાય નાદતણે રસે વાહિયો રે જો લયલીણો થાય રે... ભવિયણ૦ ૩ કરિણી ફરસે મોહિયો રે હાથિયો ચૂકે કામ દરબારે આવી રહી રે પરવશ સેવે ગામ રે... ભવિયણ૦ ૪ રૂપે લુબ્ધ પતંગીયો રે દીવે હોમે અંગ ગંધ તણે રસે પંકજે રે બંધન પામે ભૃગ રે... ભવિયણ૦ ૫ આમિષ રસ વશ માછલો રે એક-મનો જો હોય પેખો તતક્ષણ બાપડો રે વેદન પામે સોય રે... ભવિયણ૦ ૬ એકે કાને પરવશે રે જ એ દુ:ખિયા થાય તો પાંચે પરવશ તણી રે કહો ગતિ કેણ કહાય રે... ભવિયણ૦ ૭ ઈમ જાણી એ ઝીપતાં રે પામે નિત્ય આનંદ વિજયસિંહ ગુરૂની પરે રે ઉદય સદા સુખકંદરે... ભવિયણ૦ ૮
ઢાળ ૩૩ : કેવલનાણે જાણતો રે લો બોલે શ્રી જિનવીર રે મુર્ષિદરાય આઠ કરમને વશ પડ્યો રે લો ન લહે ભવજલતીર રે મુર્ષિદરાય કર્મકઠિન દલ જીતીયે રે લો મુણિદરાય કર્મ. ૧ આઠો એ જીતે તે લહે રે લો સુખ સઘળાં વડવીર રે મુર્ષિદરાય નાણપંચને આવરે રે લો નાણાવરણીય સોય રે મુર્ષિદરાય દંસણને જે આવરે લો તે નવભેદે હોય રે મુણિદરાય કર્મ૦ ૨ દોય ભેદે કહ્યું વેદની રે લો મોહ ભેયા અઠવીસ રે લો મુણિંદરાય નરય-તિરિય-નર-સુર તણું રે લો આયુ કહે જગદીસ રે મુણિદરાય કર્મ૦ ૩ તિન્નિ અધિકા એકસો રે લો નામકર્મના ભેદ રે મુવિંદરાય ગોત્રતણા ભેદ દો કહ્યા રે લો વિઘન તણા પણ ભેદ રે મુર્ષિદરાય કર્મ૪ અઠ્ઠાવનશું આગળી રે લો એસો પયડી હોય રે મુર્ષિદરાય અધ્યયને તેત્રીસમેં રે લો એ પરમારથ જોય રે મુર્ષિદરાય કર્મ, ૫ વિજયદેવ પાટે જ્યો રે લો શ્રી વિજયસિંહ ગણધાર રે મુણિદરાય તેહ તણો બાલક કહે રે લો ઉદય વિજય જયકાર રે મુર્ષિદરાય કર્મ ૬
સઝાય સરિતા
૪૧૫
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ ૩૪ : કિસન નીલ કાપોતે એ તેજ પવ ચઉપચ શુકલ છઠ્ઠી એહના હવે સુણો વર્ણપ્રપંચ... છ લશ્યાનું વિચારીયે ૧ છ લેશ્યાશું વિચારીયે જિમ તરીકે સંસાર પહેલી ત્રચ્ચે પરહરી વલી ત્રણ ધરિયે સાર... છ લેશ્યાનું વિચારીયે ૨ પહેલી ડુઈ સામલી બીજી નીલ તીખ ત્રીજી શામલ રાતડી તે કપાયેલી પીખ... છ લેશ્યાસું વિચારીયે ૩ ચઉથી અંબિલ રાતડી પીલી આસવ સાર પંચમી છઠ્ઠી ઉજલી સાકર સરખી ધાર... છ લશ્યાનું વિચારીયે ૪ દુરભિગંધ ત્રણ પહેલડી ત્રણ આગલી રે સુગંધ કુગતિ ત્રણ પહેલી દિયે સુગતિ ત્રણથી બંધ... છ લશ્યાનું વિચારીયે ૫ એ વેશ્યા રે ચઉત્રીસમે અધ્યયને કહે વીર તેમાં ઉત્તમ આદરે લચ્છીવરે મુનિ હીર... છ લશ્યાનું વિચારીયે ૬ વિજયદેવ ગુરૂ પાટવી શ્રી વિજયસિંહ સૂરીશ તેહતણો શિષ્ય ઉપદિશે ઉદય કહે સુજગીશ... છ લશ્યાનું વિચારીયે ૭
ઢાળ ૩પ : વીર કહે ભવિલોકને પાળો મુનિ આચાર રાજે અધ્યયને પંચત્રીશમેં તેહ તણો અધિકાર રાજે વીર કહે ભવિલોકને ૧ પાપારંભે નિષેધીમે ધરિયે સંયમ ધીર રાજે વસતિ વિશુદ્ધ સેવીયે એમ લહિયેં ગુણ હીર રાજે વીર કહે ભવિલોકને ૨ ત્રસ-સ્થાવર નવિ હિંસિયે મૃષાવાદ પરિહાર રાજે અણદીધું નવિ લીજિયે ધરિયે બંભ ઉદાર રાજે વીર કહે ભવિલોકને ૩ પરિગ્રહ પરિમિત કીજીયે રાખિયે જય શુભધ્યાન રાજે એણિપરે ધર્મ સમાચરે તસ ઘર નવે નિધાન રાજે વીર કહે ભવિલોકને ૪ વિજયદેવ ગુર પાટવી વિજયસિંહ મુનિરાય રાજે શિષ્ય તેહનો ઉપદિશે ઉદયવિજય ઉવક્ઝાય રાજે વીર કહે ભવિલોકને ૫
ઢાળ ૩૬ : સોહમ સ્વામી એમ કહે રે સુણ જંબૂ અણગાર
૪૧ ૬
સક્ઝાય સરિતા
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________
વીર જિણેસર ભાંખિયો રે જીવ અજીવ વિચાર...
પરમારથ પરિચય કી૦ ૧ પરમારથ પરિચય કીજીયે લીજે પ્રવચન સાર શુભનાણ અમીરસ પીજીયે પામીજે ભવપાર
પરમારથ પરિચય કી૦ ૨
જીવ અજીવ દોય વર્ણવ્યા રે લોકાલોક મઝાર જીવ અરૂપી તેહમાં રે જાણો દોઈ અજીવ પ્રકાર...
પુદ્ગલ રૂપી એ કહ્યો રે આકાશાદિક અરૂપ સંક્ષેપથી અજીવનું રે વરણવ્યું એહ સ્વરૂપ...
પરમારથ પરિચય કી૦ ૩
ભેદ સુણ્યા દોઈ જીવના રે સિદ્ધ અને ભવવાસ ભેદ પન્નર તો સિદ્ધના રે જેહ મલ્યા અલોક આકાશ... પરમારથ પરિચય કી૦ ૫
પુઢવી જલ જલણાનિલા રે વણસ્સઈ બિતિ ચપંચ ઈંદ્રિયમાને ભવતણી રે જાણજો સૂત્ર પ્રપંચ...
પરમારથ પરિચય કી૦ ૪
પરમારથ પરિચય કી૦ ૬ એ સવિ ભાવ જિણેસરે રે ભાંખ્યા ભવિ હિતકાજ સુધા સહતાં થકાં રે પામીયે અવિચલ રાજ...
તાસ નામ સુપસાઉલે રે એ ઉદયવિજય વાચક ભણે રે
સજ્ઝાય સરિતા
વિજયદેવ સૂરીશ્વરૂ રે પટ્ટ પ્રાભાવિક સિંહ વિજયસિંહ મુનિરાજીયો રે સુવિહિત ગણધર લીહ...
પરમારથ પરિચય કી૦ ૭
પરમારથ પરિચય કી૦ ૮ છત્રીસ સજ્ઝાય જેહથી નવિધિ થાય...
પરમારથ પરિચય કી૦ ૯
૪૧૭
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૦૭. દશવૈકાલિક સૂત્રની સઝાય (ઢાળ-૧૧)
ઢાળ ૧ : સદ્ગુરૂ પદ પંકજ નમીજી વળી ધરી ધર્મની બુદ્ધિ સાધુ કિયા ગુણ ગાયશું કરવા સમકિત શુદ્ધિ મુનીસર ! ધર્મસયલ સુખકાર તુમે પાળો નિરતિચાર... મુનીસર- ૧ જીવદયા સંયમ તવોજી ધર્મ એ મંગલ રૂપ જેના મનમાં નિત્ય વસેજી તસ નમે સુરનર ભૂપ... મુનીસર૦ ૨ ન કરે કુસુમ કિલામણાજી વિચરતાં જિમ તરૂ વૃંદ સંતોષે વળી આતમાજી મધુકર ગ્રહી મકરંદ... મુનીસર૦ ૩ તેણી પરે મુનિ ઘરઘર ભમેજી લેવે શુદ્ધ આહાર ન કરે બાધા કોઈને જ દીયે પિંડને આધાર... મુનીસર૦ ૪ પહેલે દશવૈકાલિક જી અધ્યયને અધિકાર ભાખ્યો તે આરાધતાંજી વૃદ્ધિવિજય જયકાર... મુનીસર૦ ૫
ઢાળ ૨ : નમવા નેમિ નિણંદને રાજુલ રૂડી નાર રે શીલ સુરંગી સંચરે ગોરી ગઢ ગિરનાર રે... ૧ શીખ સુહામણી મન ધરો તમે નિરૂપમ નિગ્રંથ રે સવિ અભિલાષ તજી કરી પાળો સંયમ પંથ રે... શીખ૦ ૨ પાઉસ ભીની પદમિણી ગઈ ગુફામાંહિ તેમ રે ચતુરા ચીર નિચોવતી દીઠી ઋષિ રહનેમ રે... શીખ૦ ૩ ચિત્ત ચળે ચારિત્રીયો વણ વદે તવ એમ રે સુખ ભોગવીયે સુંદરી આપણે પુરવ પ્રેમ રે... શીખ૦ ૪ તવ રાયજાદી ઈમ ભણે ભુંડા ! એમ શું ભાખે રે વયણ વિરૂદ્ધ એ બોલતાં કાંઈ કુળલાજ ન રાખે રે... શીખ૦ ૫ હું પુત્રી ઉગ્રસેનની તું યાદવ કુળ જાયો રે નિર્મળ કુલ છે આપણાં તો કેમ અકારજ થાયો રે... શીખ૦ ૬ ચિત્ત ચળાવીશ એણીપરે નિરખીશ જો તું નારી રે તો પવનાહત તરૂપરે થઈશ અથિર નિરધારી રે... શીખ૦ ૭
૪૧૮
સઝાય સરિતા
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભોગ ભલા જે પરિહર્યા તે વળી વાંછે જેહ રે વમન ભલી કુકર સમો કહીએ કુકમ તેહ રે... શીખ૦ ૮ સર્પ અગંધન કુળ તણાં કરે અગ્નિ પ્રવેશ રે પણ વમીયું વિષ નવિ લીયે જુઓ જાતિ વિશેષ રે... શીખ૦ ૯ તિમ ઉત્તમ કુળ ઉપના છાંડી ભોગ સંયોગ રે ફરી તેહને વંછે નહીં હોય જો પ્રાણ વિયોગ રે... શીખ૦ ૧૦ ચારિત્ર કેમ પાળી શકે જે નવિ જાય અભિલાષ રે સીદાતો સંકલ્પથી પગ-પગ ઈમ જિન ભાખ રે... શીખ૦ ૧૧ જો કણ-કંચન-કામિની અછતા અણ ભોગવતા રે ત્યાગી ન કહીએ તેહને જો મનમેં સવિ જોગવતા રે... શીખ૦ ૧૨ ભોગ સંયોગ ભલા લહી પરિહરે જેહ નિરીહ રે ત્યાગી તેહ જ ભાખીઓ તસ પદ નમું નિશદીહ રે... શીખ૦ ૧૩ ઈમ ઉપદેશ અંકુશડે મયગલ પરે મુનિરાજ રે સંયમ મારગે સ્થિર કર્યો સાધ્યાવંછિત કાજો રે... શીખ૦ ૧૪ એ બીજા અધ્યયનમાં ગુરહિત શીખ પ્રકાશે રે લાભવિજય કવિરાયનો વૃદ્ધિવિજય એમ ભાખે રે.. શીખ૦ ૧૫
ઢાળ ૩ : આધાકર્મી આહાર ન લીજીએ નિશિ ભોજન નહિ કરીએ રાજપિંડ ને શય્યાતરનો પિંડ વળી પરિહરીયે કે... મુનિવર ! એ મારગ અનુસરીયે જિમ ભવ જલનિધિ તરીકે કે... મુનિવર૦ ૧ સામો આપ્યો આહાર ન લીજે નિત્ય પિંડ નવિ આદરીએ શી ઈચ્છા ? એમ પૂછી આપે તે નવિ અંગી કરીએ કે... મુનિવર૦ ૨ કંદ મૂળ ફળ બીજ પ્રમુખ વળી લવણાદિક સચિત્ત વર્ષે તિમ વળી નવિ રાખીજે તે સન્નિધિ નિમિત્ત કે... મુનિવર૦ ૩ ઉધ્વટ્ટણ પીઠી પરિહરીએ સ્નાન કદી નવિ કરીએ ગંધ વિલેપન નવિ આચરીયે અંગ કુસુમ નવિ ધરીએ કે... મુનિવર૦ ૪ ગૃહસ્થનું ભોજન નવિ વાવરીએ પરિહરીએ વળી આભરણ છાયા કારણ છત્ર ન ધરીએ ધરે ન ઉપાનહ ચરણ કે... મુનિવર૦ ૫ દાતણ ન કરે દર્પણ ન ધરે દેખે નવિ નિજ રૂપ
આ સક્ઝાય સરિતા
૪૧૯
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________
તેલ ચોપડીને કાસકી ન કીજે દીજે ન વચ્ચે ધૂપ કે... મુનિવર૦ ૬ માંચી પલંગે નવિ બેસીને કીજે ન વીંઝણે વાય ગૃહસ્થને ઘેર નવિ બેસીને વિણ કારણ સમુદાય કે... મુનિવર૦ ૭ વમન વિરેચન રોગ ચિકિત્સા અગ્નિ આરંભ નવિ કીજે સોગઠાં શેતરંજ પ્રમુખ જે દીડા તે પણ સવિ વર્જીજે કે... મુનિવર૦ ૮ પાંચ ઈંદ્રિય નિવશ આણીએ પંચાશ્રવ પચ્ચખીજે પંચ સમિતિ ત્રણ ગુમિ ધરીને છક્કાય રક્ષા કાજે કે... મુનિવર૦ ૯ ઉનાળે આતાપના લીજે શીયાળે શીત સહીએ શાંત દાંત થઈ પરિષહ સહેવા સ્થિર વરસાળે રહીએ કે... મુનિવર૦ ૧૦ ઈમ દુક્કર કરણી બહુ કરતાં ધરતાં ભાવ ઉદાસી કર્મ ખપાવી કઈ કેવલી હુઆ શિવરમણી સુવિલાસી કે... મુનિવર૦ ૧૧ દશવૈકાલિક ત્રીજે અધ્યયને ભાખ્યો એહ આચાર લાભવિજય ગુરૂચરણ પસાયે વૃદ્ધિવિજય જયકાર કે... મુનિવર૦ ૧૨
ઢાળ ૪ : સ્વામી સુધમ રે કહે જંબુ પ્રત્યે સુણ તું ગુણખાણી સરસ સુધારસ હુંતી મીઠડી વીર જિનેશ્વર વાણી... સ્વામી ૧ સૂક્ષ્મ બાદર ત્રસ થાવર વળી જીવ વિરાહણ ટાળ મન-વચ-કાયા રે ત્રિવિધ સ્થિર કરી પહેલું વ્રત સુવિચાર... સ્વામી૨ ક્રોધ લોભ ભય હાસ્ય કરી મિથ્યા મ ભાખો રે વયણ ત્રિકરણ શુદ્ધ વ્રત આરાધજે બીજે દિવસ ને રયણ... સ્વામી, ૩ ગામનગર વનમાંહી વિચરતાં સચિત્ત અચિત્ત તૃણ માત્ર કાંઈ અણદીધાં મત અંગીકરો ત્રીજું વ્રત ગુણ પાત્ર.. સ્વામી ૪ સુર-નર-તિર્યંચ યોનિ સંબંધીયા મૈથુન કર પરહાર ત્રિવિધ ત્રિવિધ તું નિત્ય પાળજે ચોથું વ્રત સુખકાર... સ્વામી ૫ ધન કણ કંચન વસ્તુ પ્રમુખ વળી સર્વ અચિત્ત સચિત્ત પરિગ્રહ મૂછ તેહની પરિહરી ધરી વ્રત પંચમ ચિત્ત... સ્વામી, ૬ પંચ મહાવ્રત એણીપરે પાળજો ટાળજો ભોજન રાતિ પાપ સ્થાનક સઘળાં પરિહરી ધરજો સમતા સવિ ભાંતિ... સ્વામી છે
૪૨૦
સક્ઝાય સરિતા
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________
પૃથ્વી પાણી વાયુ વનસ્પતિ અગ્નિ એ થાવર પંચ બિતિચઉ પંચિંદિ જલચર થલચર ખેચરા ત્રસ એ પંચ... સ્વામી૮ એ છકાયની વારો વિરાધના જયણા કરી સવિ પ્રાણ વિણ જયણાએ પાપ વિરાધના ભાખે તિહુઅણ ભાણ... સ્વામી, ૯ જયણાપૂર્વક બોલતાં બેસતાં કરતાં આહાર વિહાર પાપકર્મ બંધ કદીયે ન હોવે કહે જિન જગદાધાર... સ્વામી ૧૦ જીવ અજીવને પહેલાં ઓળખો જિમ જયણા તરસ હોય જ્ઞાન વિના નવિ જીવદયા પળે ટળે ન આરંભ કોય... સ્વામી ૧૧ જાણપણાથી રે સંવર સંપજે સંવરે કર્મ અપાય કર્મક્ષયથી રે કેવલ ઉપજે કેવલે મુક્તિ લહાય... સ્વામી, ૧૨ દશવૈકાલિક ચોથા અધ્યયનમાં અર્થ પ્રકાશ્યો રે એહ સદ્ગુરૂ લાભવિજય પદ સેવતાં વૃદ્ધિવિજય લહે તેહ... સ્વામી) ૧૩
ઢાળ પઃ સૂઝતા આહારનો ખપ કરોઇ સાધુજી સંયમ સંભાળ સંયમ શુદ્ધ કરવા ભણીજી એષણા દૂષણ ટાળ... સૂઝતા) ૧ પ્રથમ સજઝાયે પોરિસિ કરીજી અનુસરી વળી ઉપયોગ પાત્ર પડિલેહણ આચરોજ આદરી ગુરૂ અનુયોગ... સૂઝતા. ૨ ઠાર ધું અર વરસાદનાજી જીવ વિરાહણ ટાળ પગ પગ ઈર્યા શોધતાંજી હરિ કાયાદિક નિહાળ... સૂઝતા. ૩ ગેહગણિકા તણા પરિહરોઇ જિહાં ગયા ચલ ચિત્ત હોય હિંસક કુલ પણ તેમ તજોજી પાપ તિહાં પ્રત્યક્ષ જોય... સૂઝતા. ૪ નિજ હાથે બાર ઉઘાડીને પેસીએ નવિ ઘરમાંહિ બાલ પશુ ભિક્ષુકને સંઘટ્ટી ન જઈએ ઘરમાંહિ... સૂઝતા. ૫ જલ ફલ જલણ કણ લુણગુંજી ભેટતાં જે દીયે દાન તે કહ્યું નહિં સાધુનેજી વહોરવું અન્ન ને પાન... સૂઝતા. ૬ સ્તન અંતરાય બાળક પ્રત્યેજી કરીને રડતો ઠહ દાન દીયે જો ઉલટ ભરીજી તો પણ સાધુ વજેહ... સૂઝતા) ૭ ગર્ભવતી વળી જો દીયેજી તેહ પણ અકય હોય માળ નીસરણી પ્રમુખે ચઢીજી આણી દીયે કલ્પ ન સોય... સૂઝતા. ૮ d, સક્ઝાય સરિતા
૪૨૧
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________
મૂલ્ય આપ્યું પણ મત લીયોજી મત લીયો કરી અંતરાય વહોરતાં થંભ ખંભાદિકે ન અડો થિર થવો પાય... સૂઝતા૦ ૯ એણીપરે દોષ સવિ છાંડતાંજ પામીયે આહાર જો શુદ્ધ તો લીયે દેહ ધારણ ભણીજી અણલહે તો તપવૃદ્ધિ... સૂઝતા. ૧૦ વયણ લજજા તૃષા ભૂખનાજી પરીષહથી થિર ચિત્ત ગુરૂ પાસે ઈરિયા પડિક્કમીજી નિમંત્રસાધુ ને નિત્ય...
સૂઝતા૧૧ શુદ્ધ એકાંત ઠામે જઈજી પડિક્કમી ઈરિયાવહી સાર ભોજન દોષ સવિ છાંડીને છ સ્થિર થઈ કરવો આહાર... સૂઝતા. ૧૨ દશવૈકાલિક પાંચમેજી અધ્યયને કહ્યો એ આચાર લાભવિજય ગુરૂ સેવતાંછ વૃદ્ધિવિજય જયકાર. સૂઝતા. ૧૩
ઢાળ ૬ : ગણધર સુધર્મા ઈમ ઉપદિશે સાંભળો મુનિવર છંદ રે સ્થાનક અઢાર એ ઓળખો જેહ છે પાપના કંદ રે... ગણધર૦ ૧ પ્રથમ હિંસા તિહાં છાંડીએ જૂઠ નવિ ભાખીએ વયણ રે તૃણ પણ અદત્ત નવિ લીજીએ તજીએ સહિ મેહુણ સયણ રે...
ગણધર૦ ૨ પરિગ્રહ મૂછ પરિહરો નહિ કરો ભોયણ રાતિ રે ઇંડો છકાય વિરાધના ભેદ સમજી સહુ ભાંતિ રે... ગણધર૦ ૩ અકથ્ય આહાર ન લીજીયે ઉપજે દોષ જે માંહિ રે ધનુના પાત્ર મત વાવરો ગૃહી તણાં મુનિવર પ્રાંહી રે... ગણધર૦ ૪ ગાદીએ માંચીએ ન બેસીએ વર્જીએ શય્યા પલંગ રે રાત રહીએ નવિ તે સ્થળે જિહાં હોવે નારી પ્રસંગ રે... ગણધર૦ ૫
સ્નાન મજજન નવિ કીજીયે જિણે હોય મનતણો થોભ રે તેહ શણગાર વળી પરિહરો દંત નખ કેશતણી શોભ રે... ગણધર૦ ૬ છઠે અધ્યયને એમ પ્રકાશીયો દશવૈકાલિક એહ રે લાભવિજય ગુરૂ સેવતાં વૃદ્ધિવિજય લક્ષ્યો તેહ રે... ગણધર૦ ૭
૪૨ ૨
સઝાય સરિતા
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ ૭ : સાચું વયણ જે ભાખીએ રે સાચી ભાષા તેહ સચ્ચા મોસા તે કહી રે સાચું મૃષા હોય જેહ
સાધુજી ! કરજો ભાષા શુદ્ધિ કરી નિર્મળ નિજ બુદ્ધિ... સાધુજી૦ ૧ કેવલ જૂઠ જિહાં હોવે રે તેહ અસચ્ચા જાણ
સાચું નહીં જૂઠું નહીં રે અસત્ય અમૃષા ઠાણ... સાધુજી૦ ૨ એ ચારે માંહે કહી રે પહેલી ભાષા દોય
સંયમ ધારીએ બોલવી ૨ે વચન વિચારી જોય... સાધુજી૦ ૩ કઠિન યણ નવિ ભાખીએ રે ટુંકારોને રેકાર
કોઈના મર્મ ન બોલીયે રે સાચા પણ નિરધાર... સાધુજી૦ ૪ ચોરને ચોર ન ભાખીએ રે કાણાને ન કહે કાણ
કહીએ ન અંધો અંધને રે સાચું કઠિણ એ જાણ... સાધુજી પ જેહથી અનરથ ઉપજે રે પરને પીડા થાય
સાચું વયણ તે ભાખતાં રે લાભથી ત્રોટો જાય... સાધુજી૦ ૬ ધર્મ રહિત હિતકારિયા રે ગર્વ રહિત સમતોલ
થોડલા તે પણ મીઠડા રે બોલ વિચારી બોલ... સાધુજી૦ ૭ એમ સવિ ગુણ અંગી કરી રે પરિહરી દોષ અશેષ
બોલતાં સાધુને નહિ હુવે રે કર્મબંધ લવલેશ... સાધુજી૦ ૮ દશવૈકાલિક સાતમે ૨ે અધ્યયને એહ વિચાર લાભવિજય ગુરૂથી લહે રે વૃદ્ધિવિજય જયકાર... સાધુજી૦ ૯
ઢાળ ૨ ઃ
કહે સદ્ગુરૂ સાંભળો ચેલા રે આચાર રે પુણ્યના વેલા રે છકાય જીવવિરાહણ ટાળો રે ચિતચોખે ચારિત્ર પાળો રે... ૧ પુઢવી પાષાણને ન ભેદો રે ફળ ફુલ પત્રાદિ ન છેદો રે બીજ કુંપલ વન તિ ફરશો રે વીંઝણે કરી વાય મ કરશો રે... ૨ વળી અગ્નિમ ભેટશો ભાઈ રે પીજો પાણી ઉનું મત વાવરો કાચું પાણી રે એવી છે શ્રીવીરની વાણી રે... હિમ અર વડ ઉબરના રે ફળ કુંથુઆ કીડી
સદાઈ રે
નગરા રે
00
સજ્ઝાય સરિતા
૪૨૩
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________
પૂરા રે... ૪ પ્રાણી રે
કરજો રે... ૫
७
નીલ ફુલહરી અંકુરા રે ઈંડાલ એ આઠે સ્નેહાદિક ભેદે જાણી રે મત હણો સૂક્ષ્મ પડિલહી સવિ વાવરજો રે ઉપકરણે પ્રમાદ મ જચણાયે ડગલાં ભરજો રે વાટે ચાલતાં વાત મ કરજો રે મત જ્યોતિષ નિમિત્ત પ્રકાશો રે નિરખો મત નાચ તમાસો રે... ૬ દીઠું અણદીઠું કરજો રે પાપ વયણ શ્રવણે ન ધરજો રે અણસૂઝતો આહાર જ તો રે રાતે સન્નિધિ સવિ વરજો રે... બાવીસ પરીષહ સહેજો રે દેહ દુ : ખે ફળ સહજો રે અણ પામે કાર્પણ્ય મ કરજો રે તપ શ્રુતનો મદ વિ ધરજો રે... ૮ સ્તુતિ નિદા સમતા તમે ગ્રહજો રે દેશકાળ જોઈને રહેજો રે ગૃહસ્થેશું જાતિ સગાઈ રે મત કાડો મુનિવર ભાઈ રે... ૯ ન રમાડો ગૃહસ્થના બાળ રે કરો ક્રિયાની સંભાળ રે મંત્ર-તંત્ર-ઔષધનો ભામો રે મત કરજો દુર્ગતિના કામો રે... ૧૦ ક્રોધે પ્રીતિ પૂરવની જાય રે વળી માને વિનય પલાય રે માયા મિત્રાઈ નસાડે રે સવિગુણને લોભ વિણસાડે રે... ૧૧ તે માટે કષાય એ ચારે રે અનુક્રમે ૬મો અણગાર રે ઉપશમશું કેવલ ભાવે રે સરલાઈ સંતોષ અભાવે રે... ૧૨ બ્રહ્મચારીને જાણજો નારી રેસી પોપટને માંજારી રે તેણે પરિહરો તસ પ્રસંગ રે નવ વાડ ધરો વળી યંગ રે... ૧૩ નિજકાયા તપ કરી શોષો રે વ્રત પાળજો પંચ અંખડ રે... ૧૪ અધ્યયને આઠમે તેમ રે
રસ લોલુપી થઈ મત પોષો રે જાણો અસ્થિર પુદ્ગલ પિંડ રે કહ્યું દશવૈકાલિકે એમ રે
ગુરૂ લાભવિજયથી જાણી રે બુધ વૃદ્ધિવિજય મન આણી રે... ૧૫
ઢાળ ૯ઃ
વિનય કરો ચેલા વિનય કરજો સદ્ગુરૂ આણાશિર ધરજો ચેલા સિર ધરજો ક્રોધી માની ને પરમાદી વિનય ન શીખે વળી વિખવાદી
ચેલા વળી વિખવાદી... ૧ વિનય રહિત આશાતના કરતાં બહુ ભવ ભટકે દુર્ગતિ ફરતાં ચેલા દુર્ગતિ ફરતાં
૪૨૪
સજ્ઝાય સરિતા
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________
અગ્નિ સંપવિષ જેમ નવિ મારે ગુરૂ આસાયણ તેથી અધિક પ્રકારે ચેલા ૨ અવિનયી દુઃખીયો બહુલ સંસારી અવિનયી મુક્તિનો નહિં અધિકારી ચેલા નહિ, કૌહયા કાનની કુતરી જેમ હાંકી કાઢે અવિનયી તેમ ચેલા અવિનયી તેમ...
ચેલા. ૩ અવિનયકારી ને ઈચ્છાચારી રત્નત્રયહારી થાય ભિખારી વિનય શ્રુત તપ વળી આચાર કહીયે સમાધિના ઠામ એ ચાર... ચેલા. ૪ વળી ચાર ચાર ભેદે એકેક સમજો ગુરૂ મુખથી સવિવેક ચેલા) એ ચારેમાં વિનય છે પહેલો ધર્મ વિનય વિણ ભાખે તે ઘેલો... ચેલા. ૫ મૂળ થકી જિમ શાખા કહીએ ધર્મક્રિયા તિમ વિનયથી લહીએ ચેલા) ગુરૂ વિનયથી લહે સો સાર જ્ઞાનક્યિા તપજપ આચાર... ચેલા. ૬ ગરથ પાર્ષે જિમ ન હોયે હાટ વિણ ગુરૂ વિનયે ધરમની વાટ ચેલા) ગુરૂનાનો પણ મોટો કહીએ રાજા પર તસ આણાં વહીએ... ચેલા. ૭ અલ્પ શ્રત પણ બહુ મૃત જાણો ગુરૂ સાથે હઠવાદ મ તાણો ચેલા જેમ શશી ગ્રહગણમાં બિરાજે મુનિ પરિવારમાં તેમ ગુરૂ ગાજે... ચેલા. ૮ ગુરથી અળગા મત રહો ભાઈ ગુરુ સેવ્ય લહેશો ગિરૂઆઈ ચેલા) ગુરૂ વિનયે ગીતારથ થાશો વંછિત સવિ સુખ લક્ષ્મી કમાશો... ચેલા. ૯ શાંત દાંત વિનયી લજ્જાળુ તપ-જપ-કિરિયાવંત દયાળુ ચેલા ગુરૂ કુલ વાસે વસતો શિષ્ય પૂજનીય હોયે વિસવાવીસ... ચેલા. ૧૦ દશવૈકાલિક નવમે અધ્યયને અર્થ એ ભાખ્યો કેવલી વયણે ચેલા ઈણપરે લાભવિજય ગુરૂ સેવી વૃદ્ધિવિજય થિર લક્ષ્મી લહેવી ચેલા) ૧૧
ઢાળ ૧૦ : તે દી : તે મુનિ વંદો તે મુનિ વંદો, ઉપશમ રસનો કંદો રે; નિર્મલ જ્ઞાન ક્રિયાનો ચંદો, તપ તેજે જેહવો દિગંદો રે. તે૦ ૧ પંચાથવનો કરી પરિહાર, પંચ મહાવ્રતધારો રે પટ્ટાયજીવ તણો આધાર, કરતો ઉગ્ર વિહારો રે. તે૦ ૨ પંચ સમિતિ ત્રણ ગુતિ આરાધે, ધર્મ ધ્યાન નિરાબાધે રે; પંચમ ગતિનો મારગ સાધે, શુભ ગુણ તો ઈમ વાધે રે. તે ૩ ક્રય વિક્રય ન કરે વ્યાપાર, નિર્મમ નિરહંકાર રે; ચારિત્ર પાળે નિરતિચાર, ચાલતો ખગની ધાર રે. તે૦ ૪ આ સક્ઝાય સરિતા
૪૨૫
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભોગને રોગ કરી જે જાણે, આપ પણું ન વખાણે રે; તપ-શ્રુતનો મદ નવિ આણે, ગોપવી અંગ ઠેકાણે રે. તે૦ ૫ છાંડી ધન-કણ-કંચન-ગેહ, થઈ નિઃસ્નેહી નિરીહ રે; ખેહ સમાણી જાણી દેહ, નવિ પોષે પાપે જેહ રે. તે ૬ દોષ રહિત આહાર જે પામે, જે લુખે પરિણામે રે; લેતો દેહનું સુખ નવિ કામે, જાગતો આઠેઈ જાણે રે. તે ૭ રસના રસ રસીયો નવિ થાય, નિલભી નિમય રે; સહ પરિષહ સ્થિર કરી કાય, અવિચલ જિમ ગિરિરાય રે. તે૦ ૮ રાતે કાઉસ્સગ્ન કરી સ્મશાને, જો તિહાં પરિષહ જાણે રે; તો નવિ ચૂકે તેહવે ટાણે, ભય મનમાં નવિ આણે રે. તેo ૯ કોઈ ઉપર ન કરે ક્રોધ, દિયે સહુને પ્રતિબોધ રે; કર્મ આઠ જીતવા જોધ, કરતો સંયમ શોધ રે. તે૦ ૧૦. દશવૈકાલિક દશમાધ્યયને, એમ ભાખ્યો આચાર રે; તે ગુરુ લાભવિજયથી પામે, વૃદ્ધિવિજય જયકાર રે. તે ૧૧
ઢાળ ૧૧: સાધુ સંયમ સૂધો પાળો વ્રત દૂષણ સવિ ટાળો રે દશવૈકાલિક સૂત્ર સંભાળો મુનિ મારગ અજુઆળો રે... સાધુઝ૦ ૧ રોગાંતિક પરીષહ સંકટ પરસંગે પણ ધાર રે ચારિત્રથી મત ચૂકો પ્રાણી ઈમ ભાખે જિનસાર રે... સાધુઝ૦ ૨ ભ્રષ્ટાચારી ભુંડો કહાવે ઈહ ભવ પરભવ હારી રે નરક નિગોદ તણાં દુ:ખ પામે ભમતો બહુ સંસારી રે... સાધુજીવ ૩ ચિત્ત ચોખે ચારિત્ર આરાધે ઉપશમ નીર અગાધે રે ઝીલે સુંદર સમતા દરિયે તે સુખ સંપત્તિ સાધે રે... સાધુજી ૪ કામધેનુ ચિંતામણી સરિખું ચારિત્ર ચિત્તમેં આણો રે ઈહ પરભવ સુખદાયક એ સમ અવર ન કાંઈ જાણો રે... સાધુજી ૫ સિજજૈભવ સૂરિએ રચીયાં દશ અધ્યયન રસાળા રે મનક પુત્ર હેતે તે ભણતાં લહીએ મંગળ માળા રે... સાધુજીવ ૬ શ્રીવિજયપ્રભસૂરિને રાજ્ય બુધ લાભવિજયના શિષ્ય રે વૃદ્ધિવિજય વિબુધ આચાર એ ગાયો સકલ જગીશે રે... સાધુજીવ ૭ ૪૨૬
સક્ઝાય સરિતા
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાય સરિતા
(પર્વતિથિઓની સઝાયો)
તરંગ - 3
સઝાય ૨૦૮ થી ૨૨૦
-
સઝાય સરિતા
૪૨૭
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૦૮. અગિયારસની સજ્ઝાયો (૧)
ગોયમ પૂછે વીરને, સુણો સ્વામીજી, મૌન એકાદશી કોણે કહી; કોણે પાળી, કોણે આદરી, સુણો એહ અપૂર્વ દિન સહી. ૧ વીર કહે ગોયમ, સુણો ગુણ ગેહાજી, નેમે પ્રકાશી એકાદશી; મૌન એકાદશી નિર્મલી, સુણો ગોયમા, ગોવિંદ કરે મલારસી. ૨ દ્વારામતી નગરી ભલી, સુણો॰ નવ જોયણ આરામ વસી; છપ્પન ક્રોડ જાદવ વસે. સુણો॰ કૃષ્ણ બિરાજે તિણે નગરી. ૩ વિચરતા વિચરતા નેમજી, સુવો॰ આવી રહ્યા ઉજ્જયંત શિખરે; મધુરી ધ્વનિ દીયે દેશના, સુણો ભવિયણને ઉપકાર કરે. ૪ ભવ અટવી ભીષણ ઘણી, સુણો॰ તે તરવા પંચપર્ધી કહી; બીજે દુવિધ ધર્મ સાચવો, સુણો દેશવિરતિ સર્વવિરતિ સહી. ૫ પંચમીયે જ્ઞાન આરાધીયે, સુણો પંચ વરસ પંચ માસ વળી; અષ્ટમી દિન અષ્ટ ફર્મનો. સુણો૦ પરભવ આયુનો બંધ કરે. ૬ ત્રીજે ભાગે નવમે ભાગે, સુણો॰ સત્તાવીસમે ભાગે સહી; અથવા અંતર્મુહુર્ત સમે સુણો શ્વાસોશ્વાસમાં બંધ કરે. ૭ માયા કપટ જે કેળવે સુણો॰ નરક તિર્યંચનું આયુ ધરે; રાગતણે વશ મોહિયો, સુણો૦ વિકલ થયો પરવશ પણે. ૮ કરણી અકરણી નવિ ગણે સુણો॰ મોહ તિમિર અંધકાર પણે; મોહે મદ ગાઢો ફરે, સુણો દે ઘુમણી ઘણું જોર પણે. ૯ ઘાયલ જેમ રહે ઘૂમતો, સુણો॰ કહ્યું ન માને તેહ પણે; જીવ લે સંસારમાં સુણો॰ મોહ કર્મની સહી લાણી. ૧૦ અલ્પ સુખ શરસવ જેવું સુણો તો તેને મેરૂ સમાન ગણે; લોભે લંપટ વાહીયો, સુણો॰ નવિ ગણે તે અંધપણે. ૧૧ જ્ઞાની વિણ કહો કોણ લહે સુણો શું જાણે છદ્મસ્થ પણે; અષ્ટમીએકાદશી ચૌદશી, સુણો॰ સામાયિક પોસહ કરે. ૧૨ ધર્મને દિવસે કર્મનો, સુણો આરંભ કરે જે નરનારી; નિશ્ચય સદ્ગતિ નવિ લહે, સુણો૦ અશુભ કર્મના ફળ છે ભારી. ૧૩ પાંચ ભરત પાંચ ઐરવર્તે, સુણો મહાવિદેહે તે પાંચ ભણો; કર્મ ભૂમિ સઘળી થઈ, સુણો॰ કલ્યાણક પચાસ સોય ગણો. ૧૪
૪૨૮
સજ્ઝાય સરિતા
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી વિશાળસોમસૂરીશ્વરું, સુણો તપગચ્છકો શિરદાર મુણિ; તસગુરૂ ચરણકમળ નમી સુણો, સુવ્રતરૂપ સજઝાય ભણી. ૧૫
• ૨૦૯. અગિયારસની સઝાયો (૨) આજ મારે એકાદશી રે, નણદલ મૌન કરી મુખ રહીએ; પૂગ્યાનો પડિઉત્તર પાછો, કેહને કાંઈ ન કહીએ. આજ૦ ૧ મારો નણદોઈ તુજને વહાલો, મુજને તારો વીરો; ધૂમાડાના બાચકા ભરતાં, હાથ ન આવે હીરો. આજ૦ ૨ ઘરનો ધંધો ઘણો કર્યો પણ, એકે ન આવ્યો આડો; પરભવ જાતા પાલવ ઝાલે, તે મુજને દેખાડો. આજ૦ ૩ માગશર શુદિ અગીયારસ મોટી, નેવું જિનના નિરખો; દોઢસો કલ્યાણક મોટા, પોથી જોઈ જોઈ હરખો. આજ૦ ૪ સુવ્રત શેઠ થયો શુદ્ધ શ્રાવક, મૌન ધરી મુખ રહીયો; પાવક પુર સઘળો પરજાળ્યો, એહનો કાંઈ ન દહીયો. આજ૦ ૫ આઠ પહોર પોસહ તે કરીએ, ધ્યાન પ્રભુનું ધરીએ; મન વચ કાયા જો વશ કરીએ, તો ભવસાગર તરીએ. આજ૦ ૬ ઈસમિતિ ભાષા ન બોલે, આડું અવળું પેખે; પડિક્કમણાશું પ્રેમ ન રાખે, કહો કેમ લાગે લેખે. આજ૦ ૭ કર ઉપર તો માળા ફિરતી, જીવ ફરે વનમાંહી; ચિત્તડું તો ચિહું દિશિયે ડોલે, ઈણ ભજને સુખ નાંહિ. આજ૦ ૮ પૌષધશાળે ભેગા થઈને, ચાર ક્યા વળી સાધે; કાંઈક પાપ મિટાવણ આવે, બાર ગણું વળી બાંધે. આજ૦ ૯ એક ઉઠતી આળસ મોડે, બીજી ઉધે બેઠી; નદીઓમાંથી કોઈક નિસરતી, જઈ દરિયામાં પેઠી. આજ૦ ૧૦ આઈ બાઈ નણંદ ભોજાઈ, નહાની હોટી વહુને; સાસુ સસરો મા ને માસી, શિખામણ છે સહુને. આજ૦ ૧૧ ઉદયરત્ન વાચક ઉપદેશે, જે નરનારી રહેશે; પોષહમાંહે પ્રેમ ધરીને, અવિચળ લીલા લહેશે. આજ૦ ૧૨
સઝાય સરિતા
૪૨૯
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________
• ૨૧૦. આઠમની સજ્ઝાયો (૧) શ્રી સરસ્વતીને ચરણે નમું આપો વચન વિલાસ, ભવિયણ અષ્ટમી ગુણ હું વર્ણવું કરે સેવકને ઉલ્લાસ ભવિયણ અષ્ટમી તપ ભાવે કરો આણી હર્ષ ઉમેદ ભવિષણ તો પાર પામશો ભવતણો કરશો કર્મનો ઉચ્છેદ ભવિયણ અષ્ટમી ૨ અષ્ટ પ્રવચન તે પાળીએ ટાળીએ મદનાં ઠામ ભવિયણ
અષ્ટ પ્રાતિહાર્ય મન ધરી જપીએ જિનનું નામ ભવિયણ અષ્ટમી ૩ એહવો તપ તુમે આદરો ધરો મનમાં જિનધર્મ ભવિયણ
તો આપદાથી છૂટશો ટાળશો ચહું ગતિ મર્મ ભવિયણ અષ્ટમી ૪ જ્ઞાન આરાધન એહ થકી લહીએ શિવસુખસાર ભવિયણ આવાગમન જન નહિં હુવે એ છે જગ આધાર ભવિયણ અષ્ટમી ૫ તીર્થંકર પદવી લહે તપથી નવે નિધાન ભવિયણ જુઓ મલ્લિકુમરી પરે પામે તે બહુ જ્ઞાન ભવિયણ અષ્ટમી ૬ એ તપના છે ગુણ ઘણા ભાખે શ્રી જિન ઈશ ભવિયણ શ્રી વિજયરત્નસુરીંદનો દેવ વાચક સુસીસ ભવિયણ અષ્ટમી ૭
૨૧૧. આઠમની સજ્ઝાયો (૨)
અષ્ટમી પર્વ આરાધો પ્રીતે ભાખે શ્રી વર્ધમાનો રે
બારે પર્ષદા આગે પ્રકાશે વાણી અમીય સમાનો રે અષ્ટમી૦ ૧ શ્રેણીક નરપતિ વાંદવા આવે સુણતાં સવિ સુખકાર રે
ચાર કષાય ને વિષય પ્રમાદે જીવ લે સંસાર રે... અષ્ટમી૦ ૨ વ્રત પચ્ચકખાણ વિણ અવિરતિએ થાય સફલ અવતાર રે
યથાશક્તિ તપને આચરીયે જીમ તરીયે સંસાર રે... અષ્ટમી૦ ૩ જો પ્રતિદિન યથાશક્તિ ન હોવે તો પર્વ દિવસ પરમાણ
પરભવ આયુનો બંધ જ હોવે પર્વના દિવસે જાણ રે... અષ્ટમી૦ ૪ અષ્ટમી તપ ફળ પૂછે ગોયમ ભાખે ચરમ જિણંદ રે
અષ્ટ મહાસિદ્ધિને અડ સંપદ આઠે કર્મ નિકંદ રે... અષ્ટમી૦ ૫ બુદ્ધિતણા ગુણ આઠ વિકાસે આઠે દૃષ્ટિ ઉલ્લાસ રે
શ્રી પ્રવચનના આઠ ફળ એથી આઠે મદ શોષાય રે... અષ્ટમી૦ ૬
૪૩૦
સજ્ઝાય સરિતા
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઋષભદેવનો જન્મ ને દીક્ષા જન્મ અજીત જિનરાય રે
સંભવ જિનનું ચ્યવન પ્રમાણો અભિનંદન શિવરાજો રે... અષ્ટમી૦ ૭ મુનિસુવ્રત નમી જન્મકલ્યાણક નેમીનાથ નિર્વાણ રે
પાર્થપ્રભુજી અષ્ટમી દિવસે વરીયા અક્ષય ઠાણો રે... અષ્ટમી૦ ૮ એ તિથિનું આરાધન કરતાં દંડવીર્ય નરરાય રે
શાશ્વત સુખ પામ્યો અવિકારી તપ અનુપમ ફળદાય રે... અષ્ટમી૦ ૯ કુશળ દીપ એમ ધર્મ કરતા દેવ સફલ મન આશ રે
અષ્ટમી પર્વ આરાધો પ્રીતે ભાંખે શ્રી વર્ધમાનો રે... અષ્ટમી૦ ૧૦
૨૧૨. દિવાળીની સજ્ઝાયો (૧)
દુ:ખ હરણી દીપાલિકા રે લાલ પરવ થયું જગમાંહી ભવિ પ્રાણી રે વીર નિર્વાણથી થાપના રે લાલ આજ લગે ઉચ્છાંહી ભવિ પ્રાણી રે સમક્તિ દૃષ્ટિ સાંભળો રે લાલ૦ ૧ સ્યાદ્વાદ ઘર ધોળીએ રે લાલ દર્શનની કરીશુદ્ધિ ભવિ ચારિત્ર ચંદ્રોદય બાંધીયો રે લાલ ટાળો દુષ્કર્મ બુદ્ધિ ભવિ∞ સમકિત૦ ૨ સેવા કરો જિનરાયની રે લાલ દીલ દીઠાં મિઠાશ ભવિ
વિવિધ પદારથ ભાવના રે લાલ તે પકવાન્નની રાશ ભવિ૦ સમકિત૦ ૩ ગુણ જિનપદની નામના રે લાલ તેહિજ જુહાર ભટ્ટાર વિ
વિવેક રતન મેરાઈયાં રે લાલ ઉચિત તે દીપ સંભાર ભવિ૦ સમકિત૦ ૪ સુમતિ સુવિનતા હેજશું રે લાલ મન ઘરમાં કરી વાસ ભવિ
વિરતિ સાહેલી સાથણું રે લાલ અવિરતિ અલચ્છી નિકાલ ભવિ∞ સમકિત૦૫ મૈત્ર્યાદિની ચિંતના રે લાલ તેહ ભલા શણગાર વિ
દર્શન ગુણ વાઘા બન્યા રે લાલ પરિમલ પર ઉપગાર વિ૦ સમતિ૦ ૬ પૂર્વ સિદ્ધકન્યા પખે રે લાલ જાનઈયા અણગાર ભવિ
સિદ્ધશિલા વર વેદિકા રે લાલ કન્યા નિવૃત્તિ સાર ભવિ॰ સમકિત૦ ૭ અનંત ચતુષ્ટય દાયજો રે લાલ શુદ્ધાયોગ નિરોધ ભવિ
પાણિ ગ્રહણ પ્રભુજી કરે રે લાલ સહુને હરખ વિબોધ ભવિ॰ સમતિ૦ ૮ ઈણિપરે પર્વ દીપાલિકા રે લાલ કરતા કોડી કલ્યાણ ભવિ જ્ઞાનવિમલ પ્રભુ ભક્તિશું રે લાલ પ્રગટે સકલ ગુણખાણ ભવિ
સમકિત૦ ૯
સજ્ઝાય સરિતા
૪૩૧
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________
[+] ૨૧૩. (ક) દિવાળીની સઝાયો (૨) દિવાળી રઢીયાળી પર્વ સોહામણું પ્રેમ ધરીને આરાધે નર-નાર જો મનવચન-કાયાની સ્થિરતા કેળવી જીવનજ્યોત જગાવે જયજયકારજો, દિવાળી...૧ સુરપતિ નરપતિ સેવિત તીર્થપતિ પ્રભુ સિદ્ધારથ ત્રિશલા દેવીના નંદજો ચોમાસું છેલ્લું કરવાને પધારીયા પાવાપુરીમાં ઘરઘર વન્ય આનંદ જો.... ૨ ચૌદશ દિવાળીનો છઠ્ઠતપ આદરી પર્યકાસને બેસી શ્રી ભગવાન જો સોલ પહોર સુધી આપે મધુરી દેશના સમવસરણમાં કરવા જગ કલ્યાણ જો.... ૩ પંચાવન અધ્યયન પુણ્ય વિપાકના પંચાવન પાપોના ફળનો વિસ્તાર જો વણ પૂછ્યા છત્રીસ સવાલો દાખવે ઉપદેશે શ્રી અગમ-નિગમનો સારજો. ૪ દિવાળીની રાત્રે છેલ્લા પહોરમાં સ્વાતિ ચંદ્ર વર્ધમાન ભગવાન જો નાગકરણમાં સવાર્થ સિદ્ધ મુહૂર્તમાં કમોં તોડી પામ્યા પદ નિવણ જો...૫ મલ્લકી નવ નવ લચ્છવિ ગણના રાજવી પોષહ લઈને સાંભળે ધર્મ રસાળ જો ભાવ છદ્યોત ગયો ને અંધારું થયું એમ જાણીને પ્રગટાવે દીપક માળજો... ૬ પડવે પ્રાતઃ કાળે ગૌતમ સ્વામીને પ્રગટ્ય કેવળ તેથી એ પર્વ પ્રધાન જો બીજે જમાડ્યો બહેને નંદી રાયને ભાઈ બીજનું પર્વ થયું પ્રમાણ જો... ૭ ત્યારથી પર્વ દિવાળી પ્રગટ્ય વિશ્વમાં વીર સાંભરણું સ્થિર બન્યું જગમાંય જો લોક લોકોત્તરમાં છે એ પર્વ મોટકું ઉજવતાં નરનારી સૌ હરખાય જો... ૮ ધર્મી જીવ દિવાળીનો છઠ્ઠ ઉચ્ચરે દિવાળીનો પોષહ કરે બહુમાન જો વીર વિભુને વંદન પૂજન જાપથી ભક્તિ ભાવે આરાધે એક તાન જો. ૯ મહાવીર સ્વામી સર્વજ્ઞ પારંગત પ્રભુ ગૌતમ સ્વામી સર્વજ્ઞનો કરજો જાપ જો
હ્રીં શ્રી આરંભે ને અંતે નમ: માળાવીસ એ કાપે સઘળા પાપ જો... ૧૦ દિવાળીમાં સુધો તપ જપ જે કરે લાખ કોડી ફળ પામે તે ઉજમાળ જો નવલે વર્ષે ઉત્સવ રંગ વધામણાં ચારિત્ર દર્શન કહે મંગળ માળ જો.. ૧૧
૨૧૩. (ખ) દિવાળીની સઝાયો (૩) વાદી વીર જિનેશ્વર પાય સદ્ગુરુ ગોયમ ગણધર રાય તસ નિવણ અને વળી નાણ તે આરાધો શ્રાવણ જાણ... ૧ મુકતે પહુંતા વીર નિણંદ ઓચ્છવ કરે સુરાસુર વૃંદ કલ્યાણક દિન ભણીએ એહ તપે કરી આરાધો તેહ... ૨
૪૩૨
સઝાય સરિતા
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રાવક મળીયા રાય અઢાર આરાધે પોષહ આચાર સોળ પહોર સાંભળે વખાણ છોડે રંગ ભોગ તે જાણ... ૩ જિણ રાતે જિન મુકતે ગયા અણુદ્ધરી કુંથુઆ લહુ થયા તિણ કારણે ગિરૂઆ ઋષિરાય અણસણ લઈને સાર્યા કાજ... ૪ જિનવર સાધુ સાધ્વી તણો પડ્યો વિયોગ તે કારણ ઘણો તેહ દિવસ આવે જિણવાર કહો કિમ થાયે હરખ અપાર... ૫ તેણે કારણ કીજે તપ ઘણો સંભારીને કુલ આપણો પૂજા કરીએ ધરીએ ધ્યાન રાગ ભોગ પરિહરીએ પાન... ૬ કોઈક જીવ અજ્ઞાની જાણ હરખ ધવે જેહ પાપને ઠાણ માંડે મુળ થકી આરંભ ખાવા પીવાનો પ્રારંભ... ૭ ઘઉ પલાળી વણાવે સેવ દિવાળી આવે છે તેવ કરી (કળી) લાડુને સાંકળી ઈન્દ્રિયરસ વાહ્યો હલ ફલી... ૮ રાતે મસળે માટી છાણ, જગન્નાથની ભાંજે આણ ખાંડે દળે નવિ જયણા કરે ખાટકી શાળા પાંચે વાવરે... ૯ ચોમાસામાંહિ બહુલા જીવ નીલ કુલ કુંથુઆ અતીવ કંસારી કીડી કરોળીયા રાતે અંધારે રોળીયા... ૧૦ નાઠી સાન વાસીયો કરે સામાયિક પોષહ પરિહરે પાન ફળ સાડી શણગાર અધિકેરા તે કરે ગમાર... ૧૧ ધન તેરસના ભણી ઉલ્લાસ જીવ હણિને બાંધે પાસ સેવ લાડવા હરખે જ મે શીલ ન પાળે જુવટે રમે... ૧૨ ઘર લીપે કાઢે સાથીયા તાવી તળે જીકે આથીયા પર્વ તણી નવિ લાભે સાર ચઉદસ અમાવસેં ધર્મ સંભાર... ૧૩ વળી જુઓ અધિકારો પાપ ફળ ફુલને કરે સંતાપ ભાજી દાળ કરે તે ગેલ અગ્નિ પ્રજાલી માગે તેલ... ૧૪ ઘર ઘર દીવા લીધે ફરે બહુલા જીવ તેહમાંહી મરે મેરઈયાનું મોઢે નામ ઘર ઘર ફરતો કરે પ્રણામ... ૧૫ પાખી પડિકમણાનો કાળ તે વિસારે મૂર્ખને બાળ મુખે કહાવે શ્રાવક નામ નવિ જાણે શાસન દુર્લભ કામ... ૧૬ જલ ઝળ દીવ પચ્છિમ રાતી કાઢે અળસ જીમે પ્રભાત
સઝાય સરિતા
૪૩૩
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચોખા ક્રૂર વિના નવિ જમે દેખો લોક અસાને ભમે... ૧૭ ગૌતમસ્વામી પામ્યા જ્ઞાન નેહ તણો તજીને નામ જુહાર ભટારા કરતો ફિરે સાંઝે સજ્જન ભણી સંચરે... ૧૮ પહેરે ઓઢે બહુ શણગાર કામ ભોગ પૂરણ પરિવાર હાંસી બાજી કરે ટંકોલ બાંધે કર્મ જાઈદ્રહ બોલ... ૧૯ પછી વળી કરે ભાઈબીજ ખાતાં પીતાં આવે રીજ મૂલ મંત્ર ઘણાં સાધે જેહ ધર્મ ન આરાધે પ્રાણી તેહ... ૨૦ દિવાળીનું કલ્પી નામ સગાં ણિાં જમાડે તામ અન્ન કેવલી કરે આહાર જો જો લોક તણો વ્યવહાર... ૨૧ આવ્યો ધર્મ દિન એહ પાપે કરી વિરાધે તેહ કર્મ નિકાચિત બાંધે બાળ એણી પરે રૂલે અનંતો કાળ... ૨૨ જેહને મુક્તિ અછે ઢુકડી તેહની મતિ સંવરમાં ચઢી સંસારી સુખ દુ:ખ સ્વરૂપ અહનિશ ભાવે આતમ ભૂપ... ૨૩ દોહિલો દીસે નરભવ જેહ તેહમાંહી દુર્લભ જિનધર્મ તેહ દુર્લભ જિનવાણી તે સુણે મિથ્યામતિને દુર્લભ હશે... ૨૪ તપગચ્છ ગયણ વિભાસણ ભાણ શ્રી હીર વિજય સૂરીશ્વર જાણ વાચક ભાનુચંદનો શીશ દેવચંદ્ર પ્રણમે નિશદીશ... ૨૫ ૨૧૪. પન્નર તિથિની સજ્ઝાય (ઢાળ-૧૫) એકમ તિથિ (દુહા)
શ્રીમદ્ ગોડી જગધણી દાયક શિવગતિ જેહ અલિય વિધન દૂરે હરે ટાળે દુરિત અછેહ... સુધાદિષ્ટ હોવે સદા એહવી જેહની દૃષ્ટિ ઉરગ તજી સુરપતિ કર્યો ગિરૂઓ ગુણે ગરિષ્ટ... ૨ ભાવિય પદ પંકજ સદા હું નિત્ય પ્રણમું તાસ સકલ મનોરથ પૂરવે ત્રેવીસમો ભાવે પ્રણમું ભારતી પૂરે મૂરખને પંડિત ક૨ે આપે વચન સુધારસ પોષવા વર દે શક્તિ નહિં સિદ્ધાંતની બુદ્ધિ નહીં લવલેશ
જિન પાસ... ૩
પૂરણ આશ વિલાસ
શારદ માત... ૪
સજ્ઝાય સરિતા
૪૩૪
વચન
૧
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________
વચન વિલાસ કરી કહું તે પણ નહિં સુવિશેષ... ૫ પણ મુજ એક આધાર છે સદ્દગુરૂ તણો પસાય તસ અનુભાવે ઉપજે વચન સદા સુખદાય... ૬ આગમના અનુસારથી આણી મન પવિત્ર પન્નરતિથિ સાતવારનાં પભણું તેહ ચરિત્ર... ૭ જિમ મૃગનાદ લીનો થકો નિસુણે થઈ એકરંગ તિમ સુણજો ભવિયણ તુમે આણી ચિત્ત, અભંગ... ૮
(ઢાળ ૧) પહેલી તિથિ એણીપેરે વદે રે સાંભળો પ્રાણી સાર એક ધર્મ જગ આદરો રે જાણી અથિર સંસાર રે પ્રાણી ! ધરો ધર્મ શું રાગ જિમ પામો ભવ તાગો,
રે પ્રાણી ધરજો. ૧ દશ દષ્ટાંતે દોહિલો રે માનવભવ અવતાર પામી ધર્મને સહો રે પામો જિમ જયકારો... રે પ્રાણી ધરજો. ૨ ધર્મ વડો સંસારમાં રે ભાખે શ્રી કિરતાર સુરમણિસમ એ ધર્મ છે રે અડવાડિયાં આધારો... રે પ્રાણી ધરજો. ૩ ધર્મ થકી સંપદ મળે રે ધર્મ થકી નવનિધિ ધર્મ થકી સંકટ ટળે રે ધર્મ થકી ઋદ્ધિ વૃદ્ધિ... રે પ્રાણી ધરજો. ૪ જુઓ ધર્મપ્રભાવથી રે ચી ભરત નરેંદ્ર અજરામર પદ શાશ્વતાં રે પામ્યો પરમાણંદો... રે પ્રાણી ધરજો૫ જે નર જિનધર્મ પામીને રે કરશે પ્રમાદ લગાર તો પડવો કહે જીવડો રે પડશે નરક મઝાર... રે પ્રાણી ધરજો. ૬ એમ જાણી ભવિ ભાવશું રે કીજે અનુત્તર ધર્મ વિજય લબ્ધિ સદા લહો રે ઠંડી મિથ્યા ભર્મ.. રે પ્રાણી ધરજો. ૭
બીજ તિથિ (ઢાળ ૨) બીજ કહે ભવ્યજીવને રે લો નિસુણો આણી રીઝ રે સુગુણનર સુકૃત કરણી ખેતમે રે લો વાવો સમકિત બીજ રે સુગુણનર ધરજો ધર્મશું પ્રીતડી રે લો કરી નિશ્ચય વ્યવહાર રે સુગુણનર
[ સક્ઝાય સરિતા
૪૩૫
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઈહભવે પરભવે ભવોભવ રે લો હોવે જયું જગ જયકાર રે સુગુણનર ધરજો. ૧ કિરિયા તે ખાતર નાખીયે રે લો સમતા દીજે ખેડ રે સુગુણનર ઉપશમ નીરે સીંચીયે રે લો ઉગે જયું સમકિત છોડ રે સુગુણનર ધરજો. ૨ વાડ કરો સંતોષની રે લો તસ પાંખળી ચિહું ઠોર રે સુગુણના વ્રત પચ્ચખાણ ચોકી ઠવો રે લો વારે યું કર્મના ચોર રે સુગુણનર ધરજો૦ ૩ અનુભવ કેરે ફુલડે રે લો મહોરે સમકિત વૃક્ષ રે સુગુણનર શ્રુતચારિત્ર ફલ ઉતરે રે લોતે ફલ ચાખો શિક્ષ રે સુગુણનર ધરજો. ૪ જ્ઞાનામૃત રસ પીજીયે રે લો સ્વાદ લ્યો સામ્ય તાંબૂલ રે સુગુણનર ઈણરસે સંતોષ પામશો રે લો લહેશો ભવનિધિ ફૂલ રે સુગુણનર ધરજો. ૫ ઈણ વિધ બીજ તમે સહો રે લો છાંડી રાગ ને દ્વેષ રે સુગુણના કેવલ કમલા પામીયે રે લો વરિયે મુક્તિ વિવેક રે સુગુણનર ધરજો. ૬ સમકિત બીજ તે સહે રે લો તે ટાળે નરકનિગોદ રે સુગુણના વિજય લબ્ધિ સદા લહે રે લો નિત નિત વિવિધ વિનોદ રે
સુગુણનર ધરજો૦ ૭ ત્રીજ તિથિ (ઢાળ ૩) ત્રિીજ કહે મુજ ઓળખી રે આદરો દેવ-ગુરુ-ધર્મ જન્મ-જરા-મૃત્યુથી છૂટો રે ટાળો ભવ ભય ભર્મ,... ભવિકજન ! ધરજો ધર્મ શું રાગ જિમ પામો ભવનિધિ તાગ... ભવિકજન ધરજો. ૧ મોહની ત્રણે પરિહરો રે રાખો મન નિઃશલ્ય ગારવ ત્રણે મત કરો રે ઠંડો ત્રણે શલ્ય... ભવિકજન ધરજો૦ ૨ માનવ ભવમાં મોટકાં રે કહિયાં તીને રતન્ન જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્ર અછે રે તેહનું કરીયે જતન્ન... ભવિકજન ધરજો. ૩ એ ત્રણે રત્નયોગથી રે પામી ત્રિભુવન રાજ શ્રી ભગવંત શારશે રે સરશે વંછિત કાજ... ભવિકજન ધરજો. ૪ ત્રિવર્ગનાં સુખ મેળવો રે આણી ત્રચ્ચે યોગ મન-વચન-કાયા યોગથી રે ટાળો કર્મનાં રોગ... ભવિકજન ધરજો. ૫ ત્રણ ગુમિ સૂધી ધરે રે જે નર ત્રીજ આરાધિ વિજય લબ્ધિ તે પામશે રે દિન દિન સુખ સમાધિ... ભવિકજન ધરજો. ૬
૪૩૬
સઝાય સરિતા
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચોથ તિથિ (ઢાળ ૪) ચોથ કહે ભલિ સાંભળો રે માહરા ગુણ અભિરામ માહરી શીખે ચાલશો રે તો લેશો મુક્તિનું ઠામ રે પ્રાણી ! જિન વાણી ધરો ચિત્ત એ તો આણી મન શુભ રીત રે,
પ્રાણી ! જિન૦ ૧
વિથા ચારે પરિહરો રે પરિહરો ચાર કષાય
ક્ષમા રૂપી ધન સંચીયે રે ભવો ભવ પાતક જાય રે... પ્રાણી ! જિન૦ ૨ ત્રિગડે બેસી જિનવરે રે ભાખ્યો ચઉવિહ ધર્મ
દાન-શીયલ-તપ-ભાવના રે એ ચારે સુખનાં હર્મ રે... પ્રાણી ! જિન૦ ૩ દાને દોલત પામીયે રે શીલે જસ સૌભાગ્ય
તપ કરી કર્મ વિનાશિયે રે ભાવે ભાવઠ ભાગિ રે... પ્રાણી ! જિન૦ ૪ ભવ નિધિ પાર ઉતારવા રે એ ચારે નાવ સમાન
સકલ પદારથ આપવા રે એ ચારે પ્રગટ નિધાન રે... પ્રાણી ! જિન૦ ૫ ઈમ જાણી પુણ્ય કીજિયે રે સાંભળી સદ્ગુરૂ વાણ
ચિલ્ડંગતિનાં દુ:ખ ટાળીયે રે હોવે કોડી કલ્યાણ રે... પ્રાણી ! જિન૦૬ ચોથ તણાં ગુણ જાણીને રે જે ધરે ચઉ ધર્મદ્વાર
વિજય લબ્ધિ સદા લહે રે સાધી પદારથ ચાર રે... પ્રાણી ! જિન૦ ૭
પાંચમ તિથિ (ઢાળ ૫)
પુનરિપ પાંચમ એમ વદે રે સાંભળો પ્રાણી ! સુજાણ
શ્રી જિન આણાએ ચાલીયે રે જિમ લહીએ સુખની ખાણ
ભવિકજન ! ધરજો ધર્મશું પ્રીતિ એ તો આણી મન શુભ રીતિ... ભવિકજન ૧ આશ્રવ પંચ દૂરે કરી રે કીજે સંવર પંચ
પંચમિતિ શુભ પાળીને રે તમે મેલો શિવવધૂ સંચ... ભવિકજન ૨ પંચમહાવ્રત અનુસરી રે પાળો પંચ ́ આચાર
ત્રિકરણ શુદ્ધિએ ધ્યાવજો રે પંચ પરમેષ્ઠી નવકાર... ભવિકજન ૩ સમકિત પંચ અજવાળજો રે ધરજો ચારિત્ર પંચ
પંચભૂષણને પડિવજી રે ટાળો દૂષણ પંચ... ભવિકજન ૪ મત કરો પંચ પ્રમાદને રે મત કરો પંચ અંતરાય
સજ્ઝાય સરિતા
૪૩૭
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________
પંચમી તપ શુભ આદરો રે દિન દિન દોલત થાય... ભવિકજન ૫ પંચમી ત૫ મહિમાં ઘણો રે કહેતાં ના'વે પાર વરદત્તને ગુણમંજરી રે જુઓ, પામ્યા ભવનો પાર... ભવિકજન ૬ પંચમી એમ આરાધીયે રે લહીયે પંચમ નાણ ચૌદ રજવાત્મક લોકનારે એ તો મન પજવ શુભ જાણ... ભવિકજન ૭ ઘનઘાતી કર્મ ખપાવતાં રે વાજે હો મંગલ શબ્દ પંચમીગતિ અવિચલ લહે રે તિહાં સુખ અનંત સુલબ્ધ... ભવિકજન ૮
છઠ્ઠ તિથિ (દુહા) ઈણ વિધ પાંચે તિથિ ભણી, બોલી શુભ પરિણામ, એક એકથી ચઢતે ગુણે, મનોહર છે અભિરામ... ૧ છઠ્ઠી તણાં ગુણ વર્ણવું, મૂકી મન અભિમાન, હવે ભવિયણ ભાવે કરી, નિસુણો થઈ સાવધાન... ૨
ઢાળ ૬ : છઠ્ઠી કહે મુજ ઓળખી રે છટકો પાપથી દૂર, સનેહી સાંભળો છકાય રક્ષા કીજીયે રે હોવે જયું સુખ સમૂર... સાંભળો ૧ ચારકષાય રાગ-દ્વેષને રે નાખજો દૂર વિહાર સાંભળો છે એ દ્રવ્યને ઓળખી રે પાળો નિરતિચાર... સાંભળો રે સમકિત શુદ્ધ જગાવીયે રે ભાગીયે દુઃખની બેડી સાંભળો મગ્ન રહો જિનધર્મમેં રે નાખો કુગતિ ઉખેડી... સાંભળો ૩ છઠ્ઠી આરાધો ભાવશું રે ભવિયણ થઈ ઉજમાલ સાંભળો ભક્તિ મુક્તિ સદા લહો રે હોવે યું મંગળમાલ... સાંભળો ૪ લબ્ધિ કહે સાજન તુમેં રે મકરો પ્રમાદ લગાર સાંભળો દિન દિન સંપદા અભિનવી રે હોવે શ્રી શ્રીકાર... સાંભળો ૫
સાતમ તિથિ (ઢાળ ૭) સાતમ કહે શાંત આતમા સુખકારી હે પ્રાણી રાખીયે સોય, સદા સુખકારી હે સુખ આવે ગર્વ ન કીજીયે સુખકારી હે દુઃખ આવે દીન ન હોય
સુખકારી હે ૧
૪૩૮
સાય સરિતા
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________
સાત ભય નિવારીયે સુખકારી હે ઠંડીયે મિથ્યા શંસ સુખકારી હે શાંત અમીરસ કુંડમાં સુખકારી હે ઝીલીયે થઈને હંસ સુખકારી હે ૨ સાતમ દિન સાત ખેતમે સુખકારી તે વાવીયે દ્રવ્ય વિશેષ સુખકારી હે સુકૃત કર્ષણ ઉગીને સુખકારી હે ઉપજે ધાન્ય વિવેક સુખકારી હે ૩ વાડ કરો તમે શીલની સુખકારી હે તસ પાંખડી ચિહું ઠોર સુખકારી હે ચોકી ઠવો સહી ધર્મની સુખકારી હે અધિક ન કરે જોર સુખકારી હે ૪ મનરૂપી માળો બનાવીયે સુખકારી હે બેસીયે તિહાં સાવધાન સુખકારી હે વિરતિરૂપી ગોફણે કરી સુખકારી હે નાખિયે ગોલા જ્ઞાન સુખકારી છે ૫ દુષ્કૃત પંખી ઉડાડીયે સુખકારી હે કરી નિશ્ચય વ્યવહાર સુખકારી હે પોંખ આરોગિયે પુષ્યના સુખકારી હે ભવિયણ થઈ હુંશિયાર સુખકારી હે ૬ સાત નય જાણી તમે સુખકારી હે તતૂપી ખળાં બનાવ સુખકારી હે કરૂણારસ જલ આણીને સુખકારી હે સાત નય ખળાં પિવરાવ સુખકારી હે ૭ જીવદયા સગટે ભરી સુખકારી હે સુકૃત કર્ષણ સાર સુખકારી હે સંવર બળદને જોતરી સુખકારી હે આણીયે ખળા મઝાર સુખકારી હે ૮ ધ્યાનરૂપીથંભ રોપીને સુખકારી હે લણીયે ક્ષપક સંયોગ સુખકારી હે જિન આણા સહી ભાવીયે સુખકારી હે હાલરૂઆં અશોગ સુખકારી હે ૯ દુ:ખરૂપી બૂરાં ઝાટકી સુખકારી હે નાખિયે દૂર સુજાણ સુખકારી હે આતમબલ ભંડારમેં સુખકારી હે ભરજો સુકૃત ધ્યાન સુખકારી હે ૧૦ ઈહભવ પરભવ ભવો ભવે સુખકારી હે પામીયે સુખ વિચિત્ર સુખકારી હે સંતોષ રાખી આતમા સુખકારી હે પીજે પુણ્ય પવિત્ર સુખકારી હે ૧૧ લબ્ધિ કહે ભવિ ઈણ વિધે સુખકારી હે આદરે પ્રાણી જેહ સુખકારી હે સાત રજજબાતમ ભેદીને સુખકારી હે શિવ સુખ લહેશે તેહ સુખકારી હે ૧૨
આઠમ તિથિ (ઢાળ ૮) આઠમ કહે આઠ મદના પ્રાણી ! કરજો સુકૃત-કામ રે, ભવિયણ હિત ધરી આઠ પ્રકારે આતમા ઓળખો તમે અભિરામ રે ભવિયણ હિત ધરી ૧ પડિકમણાં પોષા કરી તોડો દુઃખના વર્ગ રે ભવિયણ હિત ધરી સમિતિ ગુમિ સુધાં ધરી મેલો સુખ અપવર્ગ રે ભવિયણ હિત ધરી ૨ અષ્ટમહાગુણસિદ્ધના ધ્યાવો તે નિશદીસ રે ભવિયણ હિત ધરી અષ્ટમહાસિદ્ધિ સંપજે પહોંચે મનહ જગીશ રે ભવિયણ હિત ધરી ૩ / સઝાય સરિતા
૪૩૯
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________
જિનદેવની કરો ચાકરી દિલશું કરી મન કોડિ રે ભવિયણ હિત ધરી મનરૂપી ઘોડો બનાવીયે ગુરૂ જ્ઞાન લગામ જોડિ રે ભવિયણ હિત ધરી ૪ શીલની પાખરણી નાખીયે તપરૂપી ખગ લેઈ હાથ રે ભવિયણ હિત ધરી ક્ષમા બખ્તર પહેરીને ધ્યાન કબાન લેઈ સાથ રે ભવિયણ હિત ધરી ૫ વિરતિ તીર ચલાવીને અષ્ટ કરમ મદ મોડિ રે ભવિયણ હિત ધરી વિષય કષાય જે આકરા તેહ મેવાસી તોડિ રે ભવિયણ હિત ધરી ૬ શ્રી જિન આણા માનીને મુજરો કરી કર જોડિ રે ભવિયણ હિત ધરી શ્રી જિનકેરા પસાયથી મોક્ષ શહેર જાઓ દોડી રે ભવિયણ હિત ધરી ૭ આઠમ દિન શુભ જાણીને ધર્મના કરીયે વખાણ રે ભવિયણ હિત ધરી કપટનો કોટ ઉડાડીયે વાજે રૂં જીત નિશાન રે ભવિયણ હિત ધરી ૮ એણી પેરે અષ્ટમી ભાવશું આદરે પ્રાણી જેહ રે ભવિયણ હિત ધરી લબ્ધિ કહે ભવિ તસ ઘરે પ્રગટે પુણ્યની રેહ રે ભવિયણ હિત ધરી ૯
નોમ તિથિ (ઢાળ ૯) જીરે નવમી કહે નમીયે સદા એ તો શ્રી જિનકેરાં બિંબ, હો વિશેષ નવઅંગે પૂજા બનાવીયે, એ તો મૂકી મનનો દંભ... હો વિશેષ ૧ જીરે ભવિયણ શુભ ભાવે કરી ઠંડો વિષય કષાય અતીવ હો વિશેષ સ્નાત્ર મહોત્સવ કીજીયે એ તો દીજે દાન સદીવ... હો વિશેષ ૨ જીરે પૂજા ભક્તિ પ્રભાવના કરી રોપીજે કીર્તિ દંભ હો વિશેષ સુખ અનંતાં તે વરે તસ જ સ ભણે સુર રંગ... હો વિશેષ ૩ જીરે જિન આગે સ્તવના ભાવશું એ તો જે કરે નાટારંભ હો વિશેષ લાભ અનંત જિન ભણે જુઓ મહિમા ભાવ અચંભ... હો વિશેષ ૪ જીરે જિનસ્તવના ગુણ ગાવતાં એ તો સમકિત હોયે ઉદ્યોત હો વિશેષ લંકાપતિ રાવણ પરે એ તો બાંધી તીર્થકર ગોત... હો વિશેષ ૫ જીરે અરિહંત ભક્તિ પ્રભાવથી એ તો જાયે ભવનાં પાપ હો વિશેષ નવનિધાન સુખ સંપજે વળી હોવે હું અધિક પ્રતાપ... હો વિશેષ ૬ જીરે નવપદ ધ્યાન સદા ધરી એ તો પાળીયે નવવિધ શીલ હો વિશેષ નવ નોકષાયને પરિહરી એ તો લહીયે સુખની લીલ... હો વિશેષ ૭ જીરે નવતત્ત્વને ઓળખી એ તો પામી મનુષ્ય અવતાર હો વિશેષ શત્રુ-મિત્ર સરિખા ગણો એ તો સકલ જંતુ નિરધાર હો વિશેષ ૮ ૪૪૦
સક્ઝાય સરિતા
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________
જીરે ઉપકાર તે કીજીયે એ તો ટાળીયે પરની પીડ હો વિશેષ નવમીયે નવપુષ્પ અનુસરી એ તો ભાંગીયે ભવની ભીડ હો... હો વિશેષ ૯ જીરે ઈણવિધ નવમી પ્રમોદશું એ તો આદરે પ્રાણી જેહ હો વિશેષ લબ્ધિવિજય રંગે કરી એ તો શિવસુખ લહેશે તેહ હો... હો વિશેષ ૧૦
દશમ તિથિ (ઢાળ ૧૦) દશમીયે દુશ્મન વારિયું કામ ક્રોધ મદ જોર રે. દશવિધ યતિધર્મ આચરી કાપીયે દુઃખ તણી દોર રે... લાલ સુરંગા રે આતમાં વહિયે ધર્મની હોર રે પ્રગટે પુણ્યનો તોર રે લહિયે મુક્તિનો ઠોર રે વાધે જસ ચિહું ઓર રે... લાલ સુરંગા રે આતમાં ૧ દશવિધ વિનયને અભ્યાસી તોડીયે મોહજંજાલ રે દશવિધ મિથ્યાત્વ પરિહરી ઝંડીયે આળપંપાળ રે... લાલ સુરંગા રે આતમાં મેલીયે સુકૃતમાલ રે પ્રગટે ભાગ્ય વિશાલ રે હોવે મંગલ માળ રે લહિયે સુખ તતકાળ રે... લાલ સુરંગા રે આતમા ૨ ત્રસ થાવર સર્વ જીવને સંજ્ઞા કહી તસ રંગ રે તે સંજ્ઞા પ્રત્યે ઓળખી કીજે ગુરૂનો પ્રસંગ રે લાલ સુરંગા રે આતમાં સંજ્ઞા ધર્મની ચંગ રે રાખીયે ચિત્ત અભંગ રે સુખતટિની વહે અંગ રે ઉલટે ક્યું ગંગતરંગ રે. લાલ સુરંગા રે આતમા ૩ દશવિધ પ્રાણ ત્રસ જીવને ભાખે જિનવર વીર રે તે દશ પ્રાણ તું પામીને ધરિયે મનદયા ધીર રે લાલ સુરંગા રે આતમાં દશવિધ સુખ શરીર રે હરિયે દશવિધ પીર રે તોડીયે દુઃખ જંજીર રે પામીયે ભવોદધિ તીર રે... લાલ સુરંગા રે આતમા ૪ દશ પચ્ચખાણ સિદ્ધાંતમેં પાળ્યા છે સહિ બોલ રે તેહમાં નિત્ય એક ભાવશું કરે પચ્ચખાણ અમોલ રે લાલ સુરંગા રે આતમાં જાણી લાભ અતોલ રે મુક્તિ શું કરિ બંધ કોલ રે લબ્ધિ ભણે દિલ ખોલ રે વાજે જીતના ઢોલ રે... લાલ સુરંગા રે આતમા ૫
અગિયારસ તિથિ (દુહા). ઈમ દશ તિથિ અધિકાર, અર્થ કિંચિત્ કહ્યો ચરિત્ર, શાસ્ત્ર તણા અનુસારથી, વર્ણન કરી વિચિત્ર... ૧
// સક્ઝાય સરિતા
૪૪૧
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________
હવે એકાદશી તિથિ તણા, કહે સૂરિજન મહારાજ, ત્રિકરણ કરીને આતમા, નિસુણો થઈ મૃગરાજ... ૨
(ઢાળ ૧૧)
હવે એકાદશી ઈમ વડે ભવિજન ખંડીયે વિષયાસત્ત હો વસન ઓઢો નિર્વિકારનાં ભવિજન જેહની છે સબલ પ્રતીત હો... ગુણનારાગી અવગુણ ત્યાગી સહી હોઈયે વિજન પામી મનુષ્યભવ સંગ હો...
ગુણનારાગી ૧
ધ્યાન તણી અંગીઠિકા ભવિજન ભોજન તિમ સંતોષ હો આસવ સમતા પીવતાં ભવિજન કરો કાયા પોષ હો... ગુણનારાગી ૨ માયાતૃષા દૂરે કીજીયે ભવિજન શુદ્ધસ્વભાવે ક્ષીણ હો
તૈલાન્ચંગ તિમ ઉદાસીનતા ભવિજન શ્રુત તંબોલ પ્રવીણ હો...
ગુણનારાગી ૩
ઉંચા મહેલ વિવેકના ભવિજન વાસ કરો તેહ માંહે હો અગ્યાર બોલ તે ધારિયે ભવિજન રસપોષણ છે જેહ હો... ગુણનારાગી ૪ અગ્યાર અંગ રસ સાંભળી ભવિજન પ્રતિમા વહો અગ્યાર હો
કર્મ કઠિન દૂરે કરી વિજન લહિયે યું મુક્તિ દુવાર હો... ગુણનારાગી ૫ એકાદશી તપ કીજીયે ભવિજન એમ એકાદશ વર્ષ હો
અગ્યાર અંગ વાચક હોવે ભવિજન પામીયે સુજશ હર્ષ હો... ગુણનારાગી ૬ ઈવિધ ભવિયણ આદરો ભવિજન જાણી એકાદશી સાર હો લબ્ધિ કહે ભાવે સાંભળો ભવિજન હોવે જ્યું ભવનિસ્તાર હો...
ગુણનારાગી ૭
બારસ તિથિ (ઢાળ ૧૨)
દ્વાદશી કહે ભવિ ! ભાવશું કીજે ધર્મની ગોઠ લાલ રે વિણ દામે રસ લીજીયે જિમ સાકરની ભરી પોઠ લાલ રે,
ભાવે ભવિયણ સાંભળો
બારસે બાર ઉપાંગના નિસુણો જે કહ્યા બોલ લાલ રે ભાવે૦ સ્વાદ લ્યો અમૃત તેહના ટાળી જડતા નિટોલ લાલ રે ભાવે૦ ૨ બારે વ્રત ભવિ ઉચ્ચરી મેલીયે સુકૃત માળ લાલ રે કર્મ મલિન દૂરે કરી શ્રાવક કુલ અજુવાળ લાલ રે ભાવે૦ ૩
૪૪૨
સજ્ઝાય સરિતા
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________
બારે ભેદે તપ જે અછે આદરો છંડી ક્રોધ લાલ રે
બારે ભાવના ભાવિયે વારીયે મમતા વિરોધ લાલ રે ભાવે૦ ૪ ફુરસ વચન કહેતાં થકાં દિવસ દ્દતણું તપ જાય લાલ રે અધિક ખીજંતા માસનું તપ તપ્યું નિષ્ફલ થાય લાલ રે ભાવે પ શાપ દિચંતા વર્ષનું તપ જાયે સુણો ધીર લાલ રે હણતાં શ્રમણપણું હણે એણીપરે બોલે વીર લાલ રે ભાવે૦ ૬ શ્રી જિનવીરે હો વર્ણવી ભિખુપ્રતિમા બાર લાલ રે તે તુમે ભવિયણ પડિવજ્ડ પાળીયે શુદ્ધ આચાર લાલ રે ભાવે૦ ૭ ઈવિધ જે નર દ્વાદશી આદરે શુભપરિણામ લાલ રે તે નર વંછિત પામશે શાશ્વતાં સુખ અભિરામ લાલ રે ભાવે૦ ૮ દ્વાદશી જે આરાધશે ધરશે. જિનશું રાગ લાલ રે લબ્ધિવિજય કહે તે નરા પામશે ભવનો તાગ લાલ રે ભાવે૦ ૯
તેરસ તિથિ (ઢાળ ૧૩)
તેરસ શ્રોતા આગળે ભાખે મન આલ્હાદ હે
શ્રી જિનવાણી સાંભળી, તે રસ ચાખો સ્વાદ હે,
શ્રી જિનબિંબ ભરાવિયે કીજે જ્ઞાન ભક્તિ સવિ સાચવી તે
રસિયારે રે ! સૂરિજન ભાવે હે સાંભળો ૧ જિન પ્રાસાદ હે
રસ ચાખો સ્વાદ હે..
કાઠિયા તેરે પરહરી કીજે નવપદ યાદ હે સમતિ વાસ સદા લહી તે રસ ચાખો સ્વાદ હે...
તેરમે ગુણ ઠાણે સંચરી શુકલ કેવલ કમલા પામીને તે રસ
રસિયારે રે ! સૂરિજન ભાવે હે સાંભળો ૨
તેરસના ગુણ જાણીને જે નર
સજ્ઝાય સરિતા
શ્રી જિન અનુમતિ ચાલિયે તયે મિથ્યાવાદ હે અનુભવ રૂપી શેલડી તે રસ ચાખો સ્વાદ હે...
રસિયારે રે ! સૂરિજન ભાવે હે સાંભળો ૩
રસિયારે રે ! સૂરિજન ભાવે હે સાંભળો ૪ ધ્યાન પ્રસાદ હે ચાખો સ્વાદ હે...
રસિયારે રે ! સૂરિજન ભાવે હે સાંભળો ૫ તજશે પ્રમાદ હે
૪૪૩
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________
તે નરના ગુણ બોલશે સુર નર અમૃત વાદ હે..
રસિયારે રે ! સૂરિજન ભાવે હે સાંભળો ૬ શુભભાવે સુકૃતપણે તેરસ ગુણ આરાધિ હે લબ્ધિ વિજય કહે નેહશું લહિયે સુખ સમાધિ હે...
રસિયારે રે ! સૂરિજન ભાવે હે સાંભળો ૭
ચઉદશ-તિથિ (ઢાળ ૧૪) હવે ચઉદશતિથિ ઈમ વદે રે હાં એ તો સાંભળો ચતુર સુજાણ,
ભવિયાં ભાવશું શ્રુત સિદ્ધાંતના બોલ જે રે હાં એ તો તે કરો વચન પ્રમાણ...
ભવિયાં ભાવશું ૧ વડના કુસુમ તણી પરે રે હાં એ તો દોહિલો મનુ અવતાર, ભવિયાં ભાવશું આર્ય દેશ પણ દોહિલો રે હાં એ તો દોહિલું શ્રાવક કુલ સાર...
ભવિયાં ભાવશું ? શ્રદ્ધા તે પણ દોહિલી રે હાં એ તો દોહિલો જ્ઞાન સંયોગ, ભવિયાં ભાવશું દોહિલી જિનની સેવના રે હાં એ તો દોહિલો મનનો યોગ...
ભવિયાં ભાવશું ૩ એ સવિ દુર્લભ પામવા રે હાં જિમ રાયણતણે દષ્ટાંત, ભવિયાં ભાવશું તે તુમ પુણ્ય પ્રભાવથી રે હાં એ તો પામ્યો મનુષ્ય ભવસંત...
ભવિયાં ભાવશું ૪ પામી ચૌદશ તપ તણો રે હાં એ તો ખપ કરો મનને પ્રમોદ, ભવિયાં ભાવશું ચૌદ નિયમ સંભારજો રે હાં એ તો સંક્ષેપો તિમ ચૌદ...
ભવિયાં ભાવશું ૫ ચૌદ પૂરવના ભાવથી રે હાં એ તો ચૌદમે ચઢે ગુણઠાણ, ભવિયાં ભાવશું અંતગડ કેવલી હોવે રે હાં એ તો અક્ષર પંચ પ્રમાણ... ભવિયાં ભાવશું ? ચૌદ ભુવન એ લોકનાં રે હાં એ તો દેખી જાણે ભાવ, ભવિયાં ભાવશું ચૌદ રજવાત્મક ભેદીને રે હાં એ તો શિવસુખ તે નિત્યપાવ...
ભવિયાં ભાવશું ૭ ચૌદ લાખ મનુ યોનિના રે હાં એ તો છૂટીયે દુઃખથી જીવ, ભવિયાં ભાવશું ઈમ જાણી ચૌદશ આદરો રે હાં એ તો દિલ કરી ભાવ અતીવ...
૪૪૪
સઝાય સરિતા
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભવિયાં ભાવશું ૮
ચઉદશના ગુણ સાંભળી રે હાં ધરિયે સુવિહિત બુધ, ભવિયાં ભાવશું લબ્ધિવિજય રંગે કરી રે હાં એ તો લહિયે ઋદ્ધિ સમૃદ્ધિ...
ભવિયાં ભાવશું ૯
પૂનમ તિથિ (ઢાળ ૧૫)
પૂનમ કહે ભવ્ય જીવને રે સાંભળો સદ્ગુરૂ વાણી રે અસ્થિર તન ધન આઉભું રે જલ બુજ્બુદ પરે જાણી રે...
ભાવે હે ભવિયણ સાંભળો ૧
અસાર સંસારને પેખીને રે ધર્મ શું ધરો પ્રતિબંધ રે બાંધવ સયણ એ જાણજો રે સ્વાર્થભૂત સંબંધ રે...
ભાવે હે ભવિયણ સાંભળો ૨
સકલ કુટુંબને પોષવા રે જે નર કરેય છે પાપ રે તેહ તણાં ફળ દોહિલાં રે સહેશે તે એકલો આપ રે...
ભાવે હે ભવિષણ સાંભળો ૩
જિમ મૃગ તૃષ્ણાને કારણે રે ભમતો રણમાં ધાય રે ભમે અછે એ જીવડો રે ભવોભવ દુ:ખીયો થાય રે...
ભાવે હે ભવિયણ સાંભળો ૪
એ ધન ધરણી એ ધામને રે કોઈ ન લેઈ ગયો સાથ રે જિહાં જઈને જીવ ઉપનો રે તિહાં સહી હોયે તેહને હાથ રે...
સજ્ઝાય સરિતા
ભાવે હે ભવિયણ સાંભળો પ
ઈમ જાણીને ધર્મ કીજીયે રે ટાળી તે વિષય વિકાર રે દિન દિન દોલત અભિનવી રે પામીયે હર્ષ અપાર રે...
ભાવે હે ભવિયણ સાંભળો ૬
પૂરણ જીવિતવ્ય પામીને રે આદરો પૂરણ ધર્મ રે પૂરણ શાંત સ્વભાવથી રે પૂરણ છેદો એ કર્મ રે...
ભાવે હે ભવિયણ સાંભળો ૭
પૂરણ જન્મ-જરા થકી રે પૂરણ છૂટીયે દુ:ખ રે પૂરણ લીલા પામીયે રે પૂરણ સુર-નર સુખ રે...
ભાવે હે ભવિયણ સાંભળો ૮
૪૪૫
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________
પૂરણ પન્નર સિદ્ધના રે જાણીયે પૂરણ ભેદ રે પૂરણ પન્નર યોગના રે તે પણ ભાવ નિર્વેદ રે...
પન્નર જાતિના ભાખીયાં રે પરમાધામી જોર રે તે પણ દુ:ખ થકી છૂટીયે રે ટાળી તે
ભાવે હે ભવિયણ સાંભળો ૯
પન્નર કર્મભૂમિ ઓળખી રે ઠંડો કષાય તે સોલ રે ભવિયણ દિન દિન પામીયે રે સંપદા
કર્મ અઘોર રે...
આઠમ ચદસ પૂર્ણિમા રે અંગ ઉપાંગે જિનવરે કહ્યો મહાનિશીથમાં રે બીજ
ભાવે હે ભવિષણ સાંભળો ૧૦
એમ જાણીને ભવિ ભાવિયે રે દ્રવ્યને સઘળી તિથિ આરાધતાં રે લબ્ધિ કહે
પુણ્ય રંગ રોલ રે...
જિમ શશી સોળકલા સહી રે ભાખે જિનવર વાચ રે તિમ એ ધર્મકલા શશી રે પામીયે જગતમાં સાચ રે...
૪૪૬
ભાવે હે ભવિયણ સાંભળો ૧૧
પૂરણ માસી એ જાણીને રે જે સહી કરશે એ પુણ્ય રે લબ્ધિવિજય કહેતે પામશે રે દિન દિન નિજ સુખ તન્ન રે...
ભાવે હે ભવિષણ સાંભળો ૧૨
તે સવિ જાણો વ્યવહારથી રે ધર્મ ઉદ્યમ ઉપદેશ રે નિશ્ચયમાર્ગે અપ્રમાદી જે હોવે રે તે પાળે પન્નર તિથિ વિશેષ રે...
ભાવે હે ભવિષણ સાંભળો ૧૩ અધિકાર રે પ્રમુખનો વિચાર રે...
ભાવે હે ભવિષણ સાંભળો ૧૪
ભાવે હું ભવિષણ સાંભળો ૧૫ ભાવથી ધર્મ રે
સદા સુખ શર્મ રે...
ભાવે હે ભવિયણ સાંભળો ૧૬
[X] ૨૧૫. પર્યુષણ પર્વની સજ્ઝાયો (૧) પર્વપજુસણ આવીયાં રે લાલ, કીજે ઘણું ધર્મધ્યાન રે ભવિકજન ! આરંભ સકળ નિવારીએ રે લાલ, જીવોને દીજે અભયદાન રે. ભ૦ ૧ સઘળા માસમાં માસ વડો રે લાલ, ભાદ્રવ માસ સુમાસ
રે ભ
સજ્ઝાય સરિતા
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________
તેહમાં આઠ દિન રૂઅડા રે લાલ, કીજે સુકૃત ઉલ્લાસ રે. ભ૦ ૨ ખાંડણ પીસણ ગારના રે લાલ, નાવણ ધોવણ જેહ રે; ભ૦ એહવા આરંભને ટાળીએ રે લાલ, વાંછો સુખ અછેહ રે. ભ૦ ૩ પુસ્તક વાસી ન રાખીએ રે લાલ, ઓચ્છવ કરીએ અનેક રે; ભ ધર્મ સારૂ વિત્ત વાવરો રે લાલ, હઈડે આણી વિવેક રે. ભ૦ ૪ પૂજી અર્ચીને આણીએ રે લાલ, શ્રી સદ્ગુરુની પાસ રે; ભ૦ ઢોલ દદામા ફેરિયા રે લાલ, માંગલિક ગાવો ગીત રે. ભ૦ ૫ શ્રીફળ સરસ સોપારીયો રે લાલ, દીજે સાહમ્મીને હાથ રે; ભ૦ લાભ અનંતા બતાવીયા રે લાલ, શ્રીમુખ ત્રિભુવનનાથ રે ભ૦ ૬ નવ વાંચના કલ્પસૂત્રની રે લાલ, સાંભળો શુદ્ધ ભાવે રે; ભ સાહમ્મિવચ્છન્ન કીજીયે રે લાલ, ભવજળ તરવા નાવ રે. ભ૦ ૭ ચિત્તે ચૈત્ય જુહારીએ રે લાલ, પૂજા સત્તર પ્રકાર રે, ભ૦ અંગપૂજા સદ્ગુરુ તણી રે લાલ, કીજીયે હર્ષ અપાર રે. ભ૦ ૮ જીવ અમારિ પળાવીએ રે લાલ, તેહથી શિવસુખ હોય રે; દાન સંવત્સરી દીજીયે રે લાલ, ઈણ સમો પર્વ ન કોઈ રે. ભ૦ ૯ કાઉસ્સગ્ગ કરીને સાંભળો રે લોલ, આગમ આપણે કાન રે; ભ૦ છઠ્ઠું અઠ્ઠમ તપસ્યા કરો રે લાલ, કીજે ઉજવલ ધ્યાન રે. ભ૦ ૧૦ ઈવિધ પર્વ આરાધશે રે લાલ, લેશે સુખની કોડ રે; ભ મુક્તિ મંદિરમાં મહાલશે રે લાલ, મતિહંસ નમે કરજોડ રે. ભ૦ ૧૧
ભ
૨૧૬. પર્યુષણ પર્વની સજ્ઝાયો (૨) (ઢાળ-૧૧)
ઢાળ ૧
પર્વ
પજૂસણ આવીયા આનંદ અંગે ન માય રે
ઘર ઘર ઉત્સવ અતિઘણા શ્રી સંઘ આવે ને જાય રે... પર્વ પશુસણ૦ ૧ જીવ અમારી પળાવીએ ફીજીએ વ્રત પચ્ચખાણ રે
ભાવધરી ગુરૂ વંદીએ સુણીયે સૂત્ર વખાણ રે... પર્વ પજુસણ૦ ૨ આઠ દિવસ એમ પાળીએ આરંભનો પરિહારો રે
નાવણ ધોવણ ખંડણ લીંપણ પીસણ વારો રે... પર્વ પજુસણ૦ ૩ શક્તિ હોય તો પચ્ચક્ષીએ અઠ્ઠાઈ તપ અતિસારો રે
સજ્ઝાય સરિતા
૪૪૭
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________
પરમભક્તિ પ્રીતિ લાવીને સાધુને ચાર આહારો રે... પર્વ પજુસણ૦ ૪ ગાય સોહાગણ સવિ મલી ધવલ મંગલ ગીત રે પકવાન્ને કરી પોષીએ પારણે સાતમી મન પ્રીત રે... પર્વ પજુસણ૦ ૫ સત્તર ભેદી પૂજા રચી પૂજીએ શ્રી જિનરાય રે આગળ ભાવના ભાવીએ પાતક મલ ધોવાય રે... પર્વ પજુસણ૦ ૬ લોચ કરાવે રે સાધુજી બેસે બેસણા માંડી રે શિર વિલેપન કીજીએ આળસ અંગથી ઠંડી રે... પર્વ પજુસણ૦ ૭ ગજગતિ ચાલે ચાલતી સોહાગણ નારી તે આવે રે કુંકુમચંદન ગહું અલી મોતીયે ચોક પુરાવે રે... પર્વ પજુસણ૦ ૮ રૂપામહોરે પ્રભાવના કરીયે તવ સુખકારી રે શ્રી સમાવિજય કવિરાયનો બુધ માણેકવિજય જયકારીરે...
પર્વ પજુસણ૦ ૯
ઢાળ ૨ : પહેલે દિન બહુ આદર આણી કલ્પસૂત્ર ઘર આણો કુસુમ વસ્ત્ર કેશર શું પૂછ રાત્રી જગે લીજે લાહો રે પ્રાણી ! કલ્પસૂત્ર આરાધો, આરાધી શિવ સુખ સાધો રે ભવિજન
પ્રહઉઠીને ઉપાશ્રયે આવી પૂજી ગુરૂ નવ અંગે વાછંટ વાજતાં મંગલ ગાવતાં ગહુંલી કીજે મન રંગે રે... પ્રાણી- ૨ મન-વચ-કાયાએ ત્રિકરણ શુદ્ધ શ્રી જિનશાસન માંહિ સુવિહિત સાધુતણે મુખ સુણીયે ઉત્તમ સૂત્ર ઉમાંહિ રે... પ્રાણી. ૩ ગિરિમાંહે જેમ મેરૂ ગિરિવર મંત્રમાંહે નવકાર વૃક્ષમાંહે કલ્પવૃક્ષ અનુપમ શાસ્ત્રમાંહે કલ્પસાર રે... પ્રાણી૪ નવમા પૂર્વનું દશાશ્રુત સ્કંધ અધ્યયન આઠમું જેહ ચૌદ પૂર્વધર શ્રી ભદ્રબાહુએ ઉદ્ધર્યું કલ્પસૂત્ર એહ રે... પ્રાણી ૫ પહેલે મુનિ દશ કલ્પ વખાણ ક્ષેત્ર ગુણ કહ્યાતેર તૃતીય રસાયન સરીખું એ સૂત્ર પૂરવમાં નહિં ફેર રે... પ્રાણી. ૬ નવસે ત્રાણુ વરસે વીરથી સદા કલ્પ વખાણ ધ્રુવસેન રાજાના પુત્રની આરતિ આનંદપુર મંડાણ રે... પ્રાણી ૭
સાય સરિતા
૪૪૮
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________
અઠ્ઠમતપ મહિમા ઉપર જે નાગકેતુ દષ્ટાંત એ તો પીઠિકા હવે સૂત્ર વાંચના વીરચરિત્ર સુણો સંતરે... પ્રાણી, ૮ જંબુદ્વીપમાં દક્ષિણ ભારતે માહણકુંડ સુઠામ અષાડ સુદિ છઠે પ્રભુ ચવીયા સુરલોથી અભિરામ રે... પ્રાણી, ૯ ઋષભદત્ત ઘરે દેવાનંદા કુખે અવતરીયા સ્વામી ચૌદ સુપન દેખી મન હરખી પિયુ આગળ કહે તામ રે... પ્રાણી, ૧૦ સુપન અર્થ કહ્યો સુત હોશે એહવે ઈદ્ર આલોચે બ્રાહ્મણ ઘર અવતરીયા દેખી બેઠા સુરપતિ શોચે રે... પ્રાણી૧૧ ઈદ્ર સ્તવી તિહાં ઉલટ આણી પૂરણ પ્રથમ વખાણ મેઘકુમાર કથાથી સાંજે કહે બુધમાણેક જાણ રે... પ્રાણી૧૨
ઢાળ ૩ : ઈદ્રવિચારે ચિત્તમાંજી એ તો અચરિજ વાત નીચકુલે ન આવે કદાજી ઉત્તમ પુરૂષ અવદાત સુગુણનર ! જુઓ જુઓ કર્મપ્રધાન કર્મસબલ બલવાન... સુગુણનર૦ ૧ આવે તો જન્મ નહીંછ જિનચક્રી હરિ રામ ઉગ્ર ભોગ-રાજન કુલેજી આવે ઉત્તમ ઠામ... સુગુણનર૦ ૨ કાલ અનંતે ઉપનાજી દશ અચ્છરાં રે હોય તિણે અચ્છેરૂ એ થયુંજી ગર્ભહરણ દશમાંય... સુગુણન૨૦ ૩ અથવા પ્રભુ સત્યાવીસમાંજી ત્રીજા ભવમાં રે જન્મ મરીચિભવે કુલમદ કીયોજી તેથી બાંધ્યું નીચકર્મ... સુગુણનર૦ ૪ ગોત્રકર્મ ઉદયે કરીજી માહણ કુલે ઉવવાય ઉત્તમ કુલ જે અવતરેજી ઈદ્રજીત થાય... સુગુણન૨૦ ૫ હરિણગમેષી તેડીને જી હરિ કહે એહ વિચાર વિપકુલેથી લઈ પ્રભુજી ક્ષત્રિય કુલે અવતાર.. સુગુણનર૦ ૬ રાય સિદ્ધારથ ઘર ભલીજી રાણી ત્રિશલાદેવી તાસ કુખે અવતારીયાજી હરિ સેવક તતખેવ... સુગુણનર૦ ૭ ગજ વૃષભાદિક સુંદરજી ચૌદ સુપન તિણવાર દેખી રાણી જેહવાં વર્ણવ્યાં સૂત્રે સાર... સુગુણનર૦ ૮ વર્ણન ચાર સુપન તણુંજી મૂકી બીજું વખાણ [ સક્ઝાય સરિતા
૪૪૯
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ક્ષમાવિજય ગુરૂતણોજી કહે માણેક ગુણ ખાણ. સુગુણનર૦ ૯
ઢાળ ૪ :. દેખી સુપન તવ જાગી રાણી એ તો હિયડે હેત જ આણી રે
પ્રભુઅર્થ પ્રકાશે ઉઠીને પિયુપાસે તે આવે કોમલ વચને જગાવે રે. પ્રભુઅર્થ પ્રકાશે ૧ કરજોડીને સુપન સુણાવે ભૂપતિને મન ભાવે રે; પ્રભુઅર્થ પ્રકાશે કહે રાજા સુણ પ્રાણ પિયારી તુમ પુત્ર હોશે સુખકારી રે... પ્રભુઅર્થ પ્રકાશે ૨ જાઓ સુભગે સુખ શય્યાએ શયન કરીને સઝાયે રે, પ્રભુઅર્થ પ્રકાશે નિજ ઘર આલી રાત્રી વિહાઈ ધર્મક્યા કહે બાઈ રે... પ્રભુઅર્થ પ્રકાશ ૩ પ્રાત:સમય થયો સૂરજ ઉગ્યો ઉઠ્યો રાય ઉમાહ્યો રે, પ્રભુઅર્થ પ્રકાશે કૌટુંબિક નર વેગે બોલાવે સુપન પાઠક તેડાવે રે.. પ્રભુઅર્થ પ્રકાશ ૪ આવ્યા પાઠક આદરપાવે સુપન અર્થ સમજાવે રે... દ્વિજ અર્થ પ્રકાશ જિનવર ચક્રીજનની પેખે ચૌદ સુપન સુવિશેષે રે... દ્વિઅર્થ પ્રકાશ ૫ વસુદેવની માતા સાત ચાર બલદેવની માત રે, દ્વિજ અર્થ પ્રકાશે તે માટે જિન ચક્રી સારો હોશે પુત્ર તુમારો રે... દ્વિજઅર્થ પ્રકાશે ૬ સુપનવિચાર સુણી પાઠકને સંતોષે નૃપ બહુ દાને રે, દ્વિજઅર્થ પ્રકાશે સુપન પાઠક ઘેર બોલાવી નૃપ રાણી પાસે આવી રે.. દ્વિજઅર્થ પ્રકાશે ૭ સુપન અર્થ કહ્યા સંખેવે સુખ પામી પ્રિયા તતખેવે રે, દ્વિજઅર્થ પ્રકાશે ગર્ભ પોષણ કરે હવે હરષે રાણીઅંગ આનંદ વરસેરે...
દ્વિજઅર્થ પ્રકાશે ૮ પંચ વિષય સુખ રંગે વિલસે અબ પુણ્ય મનોરથ ફળશે રે, દ્વિજઅર્થ પ્રકાશ એટલે પુરૂં ત્રીજું વખાણ કરે માણેક જિનગુણ ગાન રે.. દ્વિજઅર્થ પ્રકાશે ૯
ઢાળ પઃ ધનદ તણે આદેશથી રે મનમોહન તિર્યગ જંભક દેવ રે જગસોહના રાયસિદ્ધારથને ઘરે રે મનમોહના વૃષ્ટિ કરે નિત્યમેવ રે જગસોહના ૧ કનકરયણમણિ રીખની રે મનમોહના ધન કણ ભૂષણ પાન રે જગસોહના
સક્ઝાય સરિતા
૪૫૦
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________
વરસાવે ફળ ફુલની રે મનમોહના નૂતન વસ્ત્રનિધાન રે જગસોહના ૨ વાધે દોલત દિન પ્રત્યે રે મનમોહના તેણે વર્ધમાન હેત રે જગસોહના દેશું નામ જ તેમનું રે મનમોહના માતા-પિતા સંકેત રે જગસોહના ૩ માતાની ભક્તિ કરી રે મનમોહન નિશ્ચલ રહ્યા પ્રભુ તામ રે જગસોહના માતા અરતિ ઉપની રે મનમોહના શું થયું ગર્ભને આમ રે જગસોહના ૪ ચિંતાતુર સહુ દેખીને રે મનમોહના પ્રભુ હાલ્યા તેણી વાર રે જગસોહના હર્ષ થયો સહુ લોકને રે મનમોહના આનંદમય અપાર રે જગસોહના ૫ ઉત્તમ દોહલા ઉપજે રે મનમોહના દેવપૂજાદિક ભાવ રે જગસોહના પૂરણ થાય તે સહુ રે મનમોહના પૂરવ પુણ્ય પ્રભાવ રે જગસોહના ૬ નવ માસ પૂરા ઉપરે મનમોહન દિવસ સાડા સાત રે જ ગસોહના ઉચ્ચસ્થાને ગ્રહ આવતાં રે મનમોહના વાયે અનુકુલ વાત રે જગસોહના ૭ વસંતઋતુ વન મોરીયા રે મનમોહના જનમનહર્ષ ન માય રે જગસોહના ચૈત્ર માસ સુદિ તેરસે રે મનમોહના જિન જમ્યા આધીરાત રે જગસોહના ૮ અજુઆલું ચિહું જગ થયું રે મનમોહના વર્ચો જય-જયકાર રે જગસોહના ચોથું વખાણ પૂરણ ઈહાં રે મનમોહના બુધ માણેકવિજય હિતકાર રે
જગસોહના ૯
જગસાહા S
ઢાળ ૬ : જિનનો જન્મ મહોત્સવ પહેલો રે છપ્પન દિશિકુમરી વહેલો રે ચોસઠ ઈદ્ર મળી પછે ભાવે રે જિનને મેરૂશિખર લઈ જાવે રે.... ૧ ક્ષીરસમુદ્રનાં નીર અણાવી રે કનક-રજત-મણિ કુંભ રચાવી રે એક કોટિ સાઠ લાખ ભરાવે રે એહવે ઈદ્રને સંદેહ આવે રે... ૨ જલધારા કેમ ખમશે બાળ રે તવ પ્રભુ હરિનો સંશય ટાળ રે અંગુઠે કરી મેર હલાવે રે હરિ ખામીને જિન નહવરાવે રે... ૩ બાવના ચંદન અંગે લગાવે રે પૂજી પ્રણમી ઘરે પધરાવે રે સબલવિધાની સિદ્ધારથ રાજા રે દશ દિન ઉત્સવ કરી તાજા રે... ૪ કુંકુમ હાથા દિયે ઘર બારે રે વાજા વાગે વિવિધ પ્રકારે રે ધવલ મંગલ ગોરી ગાવે રે સ્વજન કુટુંબ તે આનંદ પાવે રે... ૫
સક્ઝાય સરિતા
૪૫૧
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________
પકવાન્નશું પોષી નાતરે નામ ધર્યું વર્ધમાન વિખ્યાત રે ચંદ્રકલા જિમવાઘે વીર રે આઠ વરસના થયા વડ વીર રે... ૬ દેવસભામાં ઈદ્ર વખાણે રે મિથ્યાદષ્ટિ સુર નવિ માને રે સાપનું રૂપ કરી વિકરાળ રે આવ્યો દેવ બીવરાવવા બાળ રે... ૭ નાખ્યો વીરે હાથે સારી રે બાલક રૂપ કરી સુર ત્યાંહી રે વીરની સાથે આવ્યો રમવા રે જાણી હાર્યો સુર તે બલમાં રે... ૮ નિજ ખંધોલે વીરને ચડાવે રે સાત-તાડ પ્રમાણ તે થાવે રે વીરે માર્યો મુષ્ટિ પ્રહાર રે બીનો સુર તે કર્યો પોકાર રે... ૯ દેવખમાવી કહે સુણ ધીર રે જગમાં મોટો તું મહાવીર રે માતપિતા હવે મુહૂર્ત વારૂ રે સુતને મહેલે ભણવા સારૂ રે... ૧૦ આવી ઈદ્ર તે પૂછવા લાગ્યો રે વીરે સંશય સઘળો ભાંગ્યો રે જે નવ્યાકરણ તિહાં હોવે રે પંડિત ઊભા આગળ જોવે રે... ૧૧ શ્રુતઅવધિજ્ઞાને પૂરા રે સંયમ ક્ષમા તપે શૂરા રે અતિ આગ્રહથી પરણ્યા નારી રે સુખ ભોગવે તેહશું સંસારી રે... ૧૨ નંદિવર્ધન ભાઈ વડેરો રે હેની સુંદરણા બહુ સુખદાયી રે સુરલોકે પહોંતા માયને તાય રે પૂર્ણ અભિગ્રહ વીરનો થાય રે... ૧૩ દેવ લોકાંતિક સમય જણાવે રે દાન સંવત્સરી દેવા મંડાવે રે માગશિર વદિ દશમી વ્રત લીનો રે તીવ્ર ભાવથી લોચ તવ કીનો રે... ૧૪ દેશવિદેશે કરે વિહાર રે સહે ઉપસર્ગ જે સબલ ઉદાર રે પાંચમું વ્યાખ્યાન પુરું આંહી રે પભણે માણેક વિબુધ ઉમાંહી રે... ૧૫
ઢાળ ૭: ચારિત્ર લેતા ખંધે મૂક્યું. દેવદૂષ્ય સુરનાથજી તેહનું અધું પ્રભુજીએ આપ્યું બ્રાહ્મણને નિજ હાથજી... ૧ વિહાર કરતાં કાંટે વળગ્યું બીજું અર્ધ તે ચેલજી તેરમાસ સચેલક રહીયા છે કહીયે અચેલજી... ૨ પન્નર દિવસ રહી તાપસ આશ્રમે સ્વામી પ્રથમ ચોમાસેજી અસ્થિ ગ્રામે પહોતા જગગુરૂ શૂલપાણીની પાસે... ૩ કષ્ટ સ્વભાવ વ્યંતર તેણે કીધાં ઉપસર્ગ અતિ ધોરજી સહી પરિષહ તે પ્રતિબોધી મારી નિવારી જોરજી... ૪
નાસજી
૪૫૨
સક્ઝાય સરિતા
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________
મોરાક થાટે કાઉસગ્ગ પ્રભુજી તાપસ તિહાં કર ભેદીજી અહજીંદકનું માન ઉતાર્યું ઈદ્ર આંગુલી છેદીજી... ૫ કનક બળે ચંદ્ર કૌશિક વિષ ધર પરમેશ્વરે પડિબોહ્યો ધવલ રૂધિર દેખી જિન દેહે જાતિસમરણ સોહ્યો... ૬ સિંહ દેવજીએ કીયો પરીષહ ગંગાનદી ઉતારેજી નાવને મજ જન કરતો દેખી કંબલ-સંબલ નિવારે છે... ૭ ધર્માચાર્ય નામે મંખલી પુત્રે પરિઘવ જવાલાજી તેજોલેશ્યા મૂકી પ્રભુને તેને જીવિતદાન આલ્યાંછ... ૮ વાસુદેવભવે પૂતના રાણી વ્યંતરી તાપસ રૂપે જટાભરી જલ છોટે પ્રભુને તોપણ ધ્યાન સ્વરૂપે... ૯ ઈદ્રપ્રશંસા અણમાનતે સંગમે સુરે બહુ દુ:ખ દીધાંજી એક રાત્રીમાં વીસ ઉપસર્ગ કઠોર-કિઠોર તેણે કીધાંજી... ૧૦ છ માસવાડા પુઠે પડીયો આહાર અસુઝતો કરતો નિશ્ચલ ધ્યાન નિહાળી પ્રભુનું નાઠો કર્મથી ડરતોજી... ૧૧ હજી કર્મ અઘોર તે જાણી મને અભિગ્રહ ધારેજી ચંદનબાલા અડદને બાકુળ પાસી તપ પારે જી... ૧૨ પૂરવભવ વૈરી ગોવાળે કાને ખીલા કોલ્હાજી ખરક વૈધે તે ખેંચી કાઢ્યા ઈણ પેરે સહુ કર્મ રોકયાંજી... ૧૩ બારવર્ષ સહેતાં ઈમ પરિષહ વૈશાખ સુદિ દિન દશમીજી કેવલજ્ઞાન ઉપન્યું પ્રભુને વારી ચિહું ગતિ વિષમીજી... ૧૪ સમોસરણ તિહાં દેવે રચીયું બેઠા ત્રિભુવન ઈશજી શોભતા અતિશય ચોત્રીસે વાણી ગુણ પાંત્રીસજી.. ૧૫ ગૌતમ પ્રમુખ એકાદશ ગણધર ચૌદસહસ મુનિરાયજી , સાધવી છત્રીસ સહસ અનોપમ દીઠે દુર્ગતિ જાયજી... ૧૬ એક લાખ તે સહસ ઓગણ સાઈઠ શ્રાવક સમકિત ધારીજી ત્રણ લાખ ને સહસ અઢારસે શ્રાવિકા સોહે સારીજી... ૧૭ સ્વામી ચઉવિત સંઘ અનુક્રમે પાવાપુરી પાઉધારેજી કાર્તિક વદિ અમાવાસ્યા દિવસે પહોંતા મુક્તિ મઝારે જી... ૧૮ પર્વ દિવાળી તિહાંથી પ્રગટ્ય કીધો દીપ ઉદ્યોતજી
// સઝાય સરિતા
૪૫૩
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાય મળીને તિણે પ્રભાતે ગૌતમ કેવલ હોત... ૧૯ તે શ્રી ગૌતમ નાપ જપતાં હોવે મંગલ માળજી વીર મુગતે ગયાથી નવસે એસી વાણું વરસે સિદ્ધાંત... ૨૦ ચરમ જિણેસર તવ એ ચરિત્ર, મૂક્યું છઠું વખાણજી, સમાવિજય શિષ્ય બુધ માણેક કહે સાંભળો શ્રોતા સુજાણજી. ૨૧
ઢાળ ૮ :. કાશી દેશ બનારસી સુખકારી રે અશ્વસેન રાજન, પ્રભુ ઉપકારી રે પટરાણી વામાસતી સુખકારી રે રૂપે રંભા સમાન...
પ્રભુ ઉપકારી રે ૧ ચૌદ સુપન સૂચિત ભલાં સુખકારી રે જમ્યા પાર્શ્વકુમાર પ્રભુ ઉપકારી રે પોષ વદિ દશમી દિને સુખકારી રે સુર કરે ઉત્સવ સાર... પ્રભુ ઉપકારી રે ૨ દેહમાન નવ હાથનું સુખકારી રે નીલવરણ મનોહાર પ્રભુ ઉપકારી રે અનુક્રમે જોબન પામીયા સુખકારી રે પરણ્યા પ્રભાવતી નાર...
પ્રભુ ઉપકારી રે ૩ કમઠતણો મદ ગાળીયો સુખકારી રે કાઢ્યો જલતો નાગ પ્રભુ ઉપકારી રે નવકાર સુણાવી તે કીયો સુખકારી રે ધરણ રાય મહા ભાગ...
પ્રભુ ઉપકારી રે ૪ પોષવદિ એકાદશી સુખકારી રે વ્રત લેઈ વિચરે સ્વામ પ્રભુ ઉપકારી રે વડ તળે કાઉસ્સગ્ને રહ્યા સુખકારી રે મેઘમાળી સુર તામ...
પ્રભુ ઉપકારી રે ! કરે ઉપસર્ગ જલ વૃષ્ટિનો સુખકારી રે આવ્યું નાસિકા નીર પ્રભુ ઉપકારી રે ચૂક્યા નહિં પ્રભુધ્યાનથી સુખકારી રે સમરથ સાહસ ધીર...
પ્રભુ ઉપકારી રે ૬ ચૈત્ર વદ ચોથને દિને સુખકારી રે પામ્યા કેવલ નાણ પ્રભુ ઉપકારી રે ચઉવિત સંઘ થાપી કરી સુખકારી રે આવ્યા સમેત ગિરિ ઠાણ...
પ્રભુ ઉપકારી રે ૭ પાળી આયુ સો વર્ષનું સુખકારી રે પહોંટ્યા મુક્તિ મહંત પ્રભુ ઉપકારી રે શ્રાવણ સુદિ દિન અષ્ટમી સુખકારી રે કીધો કર્મનો અંત...
પ્રભુ ઉપકારી રે ૮
૪૫૪
સક્ઝાય સરિતા
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાસ-વીરને આંતરૂ સુખકારી રે વર્ષ અઢીસે જાણ પ્રભુ ઉપકારી રે કહે માણેક જિનદાસને સુખકારી રે કીજે કોડી કલ્યાણ...
ઢાળ ૯ ઃ
શૌરીપુર સમુદ્રવિજય ઘરે શિવાદેવી કુખે સારો રે
કાર્તિક વદિ બારસ દિને અવતર્યા નેમ કુમારો રે, જ્યો જ્યો જિન બાવીસમો ચૌદ સ્વપ્ન રાણીયે પેખીયાં કરવો સ્વપ્નતણો વિચાર રે
પ્રભુ ઉપકારી રે ૯
શ્રાવણ સુદિ દિન પંચમી પ્રભુ જન્મ હુઓ જયકાર રે... જ્યો૦ ૨ સુરગિરિ ઉત્સવસુર કરે જિન ચંદ્રકલા જિમ વાધે રે
એક દિન રમતાં રંગમાં હરિ આયુધ સઘળાં સાધે રે... જ્યો૦ ૩ ખબર સુણી હરિ શંકિયા પ્રભુ લઘુવય થકી બ્રહ્મચારી રે
બળવંત જાણી જિનને વિવાહ મનાવે મુરારી રે... જ્યો૦ ૪ જાન લેઈ જાદવ આગ્રહે જિન આવ્યા તોરણ બાર રે
જ્યો૦ ૬
ઉગ્રસેન ઘર આંગણે તવ સુણીયો પશુ પોકાર રે... જ્યો૦ ૫ કરૂણાનિધિએ રથ ફેરવ્યો નવિ માન્યો કહેણ કેહનો રે રાજુલને ખટકે ઘણું નવ ભવનો સ્નેહ છે જેહનો રે... દાન દેઈ સંયમ લીયો શ્રાવણ છઠ્ઠું અજુ આળી રે ચોપન દિન છદ્મસ્થે રહી લહ્યું કેવલ કર્મને ગાળી રે... જ્યો૦ ૭ આસો વદિ અમાવાસ્યાએ દે દેશના પ્રભુજી સારી રે
પ્રતિબોધ પામી વ્રત લીયો રહનેમ રાજુલનારી રે... જ્યો૦ ૮ આષાઢ સુદિ દિન અષ્ટમી પ્રભુ પામ્યા પદ નિર્વાણો રે રૈવતગિરિવર ઉપરે મધ્યરાત્રિયે તે મન આણોરે... જ્યો૦ ૯ શ્રી પાર્શ્વનાથ થયા પહેલાં ક્યારે નેમ થયા નિરધારો રે સાડા સાતસે બ્યાસી હજાર વર્ષે ચિતમાંહે ચતુર વિચારો રે...
જ્યો૦ ૧૦
સહુકો જિનનાં આંતરાં મન દેઈ મુનિવર વાંચે રે ઈહાં પૂરણ વ્યાખ્યાન સાતમું સુણી પુણ્ય ભંડારને સાંચે રે... જ્યો૦ ૧૧
DO
સજ્ઝાય સરિતા
૪૫૫
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ ૧૦ :
નાર રે
ઈક્ષ્વાકુ ભૂમે નાભિ કુલર ઘરેજી સોહે મરૂદેવી તસ અષાડવદિ ચોથે સુરલોકથી ચવીજી અવતરિયા જગ સુખકાર પ્રણમો ભવિજન ! આદિ જિણેરૂ રે... ૧ ગજ વૃષભાદિક ચૌદ સુહણાંજી દીઠાં માડીયે સુપન અર્થ કહે નાભિ કુલકરૂંજી હોશે નંદન વીર
માઝમ રાત રે વિખ્યાત રે... પ્રણમો ૨
ચૈત્ર અંધારી આઠમે જનમીયાજી સુર મળી ઉત્સવ સુરગિરિ કીદ રે દીઠો વૃષભ તે પહેલે સુપનેજી તેણે કરી નામ ઋષભ તે દીધ રે...
પ્રણમો ૩
સમૃદ્ધિ રે
હિતવૃદ્ધિ રે... પ્રણમો ૪
આય રે
ઠાય રે...
પ્રણમો પ
વ્યવહાર રે...
નિવાર રે... પ્રણમો ૬
ભરતાદિક શતપુત્ર સોહામણાં રે બેટી બ્રાહ્મી સુંદરી સાર રે લાખગ્યાસી પૂરવ ગૃહિપણે રે ભોગવી ભોગ ભલા મનોહાર રે...
પ્રણમો ૭
વ્યવહાર રે
ઉદાર રે...
વાધે ઋષભજી કલ્પવેલી જયું રે દર્શન દીઠે સકલ બાળક રૂપ કરીને દેવતાજી ખેલે જિન સાથે
ઠુમરી સુનંદા બીજી સુમંગલાજી જિનને પરણાવી હરિ થાપી અયોધ્યા નગરી વસાવીને રે થાપી રાજનીતિ તિણ
રીતિ પ્રકાશી સઘળી વિશ્વની રે કિયો અસી મષી કષી એકસો વીસ અને નરનારી કળા રે પ્રભુજી યુગલા ધર્મ
દેવ લોકાંતિક સમય જણાવીયો રે કે જિનને દીક્ષાનો એક કોટી આઠ લાખ સોવન દિન પ્રત્યે રે દેઈ વરસીદાન
પ્રણમો ૮
ચૈત્ર અંધારી આઠમે આદર્યો રે સંયમ મુષ્ટિયે કરી લોચ રે શ્રેયાંસ ઠુમર ઘરે વરસી પારણુંજી કીધું ઈક્ષુ રસે ચિત્ત સાચ રે...
પ્રણમો ૯ સહસ્ર વર્ષ લગે છદ્મસ્થપણે રહાયાંજી પછી પામ્યા કેવલ જ્ઞાન રે
સજ્ઝાય સરિતા
૪૫૬
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________
ફાગુણ અંધારી અગ્યારસ દિને સુર કરે સમવસરણ મંડાણ રે...
પ્રણમો ૧૦ ત્યાં બેસી પ્રભુ ધર્મ દેશના રે સન્મુખ બેસી સુણે પર્ષદા બાર રે પ્રતિબોધાણા કે ઈ વ્રત ગ્રહેજી કે ઈ શ્રાવકના વ્રત બાર રે...
પ્રણમો ૧૧ થાપ્યાં ચોરાશી ગણધર ગુણનીલાજી મુનિવર માન ચોરાસી હજાર રે સાધવી ત્રણ લાખ શ્રાવક એટલાજ ઉપર પાંચ સહસ અવધાર રે...
પ્રણમો ૧૨ પાંચ લાખ ચોપન હજાર શ્રાવિકાજી થાપી ચઉહિ સંઘ સુજાણ રે મહાવદિ તેરસે મુકતે પધારિયાજી બુધ માણેક નમે સુવિહાણ રે...
પ્રણામો ૧૩
ઢાળ ૧૧ઃ સંવત્સરી દિન સાંભળો એ બારસા સૂત્ર સુજાણ, સલદિન આજનો એ શ્રીફળની પ્રભાવના એ રૂપા નાણું જાણ... સફલદિન આજનો એ ૧ સામાચારી ચિત્ત ધરો એ સાધુતણો આચાર સફલદિન આજનો એ વડા લહુડાઈ ખામણા એ ખામો સહુ નર-નાર... સલદિન આજનો એ ૨ રીસવસે મન રૂસણાં એ રાખીને ખમાવે જેહ સફલદિન આજનો એ કોહ્યું પાન જિમ કાઢવું એ સંઘ બાહિર સહિ તેહ... સલદિન આજનો એ ૩ ગલિત વૃષભ વધકારકું એ નિર્દય જાણી વિપ્ર સફલદિન આજનો એ પંક્તિ બાહિર તે કહ્યો એ જિમ મહા સ્થાને ક્ષિપ્ર... સફલદિન આજનો એ ૪ ચંદનબાલા મૃગાવતી એ જેમ ખમાવ્યું તેમ સલદિન આજનો એ ચંડપ્રદ્યોતન રાયને એ ઉદાયન ખમાવ્યું જેમ... સફલદિન આજનો એ ૫ કુંભકાર શિષ્યની પરે એ તિમ ન ખમાવો જેમ સફલદિન આજનો એ બારબોલે પટ્ટાવલી એ સુણતાં વાધે પ્રેમ..- સફલદિન આજનો એ ૬ પડિકમણું સંવત્સરી એ કરીયે સ્થિર કરી ચિત્ત સફલદિન આજનો એ દાન સંવત્સરી દઈને એ લીજે લાહો વિત્ત... સફલદિન આજનો એ ૭ ચઉવિક સંઘ સંતોષીયે એ ભક્તિ કરી ભલી ભાત સફલદિન આજનો એ ઈણી પરે પર્વ પજૂષણા એ ખરચો લક્ષ્મી અનંત... સફલદિન આજનો એ ૮ જિનવર પૂજા રચાવીએ એ ભક્તિ મુક્તિ સુખદાય સફલદિન આજનો એ d, સક્ઝાય સસ્તિા
૪૫૭
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________
સમાવિજય પંડિત તણો એ બુધ માણેકવિજય મન ભાય...
સફલદિન આજનો એ ૯
૨૧૭. પાંચમની સઝાયો (૧) સદ્ગુરૂ ચરણ પસાઉલે રે લાલ પંચમીનો મહિમાય રે હો આતમ વિવરીને કહિથ્થુ સુણો રે લાલ સુણતાં પાતક જાય રે હો આતમ
- પંચમી તપ પ્રેમે કરો રે લાલ.. ૧ મન શુદ્ધ આરાધતાં રે લાલ તૂટે કર્મ નિદાન રે હો આતમ ઈહ ભવ સુખ પામે ઘણાં રે લાલ પરભવ અમર વિમાન રે હો આતમ
પંચમી તપ પ્રેમે કરો રે લાલ.. ૨ સયલ સુત્ર રચના કરી રે લાલ ગણધર હુઆ વિખ્યાતરે હો આતમ જ્ઞાને કરીને જાણતાં રે લાલ સ્વર્ગ-નરકની વાત રે હો આતમ
પંચમી તપ પ્રેમે કરો રે લાલ... ૩ ગુરૂ જ્ઞાન કરી દીપતા રે લાલ તે તરીયા સંસાર રે હો આતમ જ્ઞાનવંતને સહુ નમે રે લાલ ઉતારે ભવપાર રે હો આતમ
- પંચમી તપ પ્રેમે કરો રે લાલ... ૪ અજુઆળી પક્ષ પંચમી રે લાલ કરો ઉપવાસ જગીશ રે હો આતમ નમો નાણસ્સ ગુણણું ગણો રે લાલ નવકારવાળી વશ રે હો આતમ
પંચમી તપ પ્રેમે કરો રે લાલ... ૫ પંચ વરસ એમ કીજીયે રે લોલ ઉપરવળી પંચ માસ રે હો આતમ શક્તિ અનુસારે ઉજવો રે લાલ જેમ હોય મનને ઉલ્લાસ રે હો આતમ
પંચમી તપ પ્રેમે કરો રે લાલ... ૬ વરદત્ત ને ગુણમંજરી રે લાલ તપથી નિર્મલ થાય રે હો આતમ કીર્તિવિજય ઉવક્ઝાયનો રે લાલ કાંતિવિજય ગુણ ગાય રે...
પંચમી તપ પ્રેમે કરો રે લાલ... ૭ ૨૧૮. પાંચમની સઝાયો (૨) (ઢાળ-૫)
ઢાળ ૧ ૨. શ્રી વાસુપૂજ્ય જિનેશ્વર વયણથી રે રૂપ કુંભ કંચન મુનિ દોય
૪૫૮
સક્ઝાય સરિતા
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________
રોહિણી મંદિર સુંદર આવીયા રે નમી ભવ પૂછે દંપતિ સોયા
ચઉનાણી વયણે દંપતિ મોહિયા રે... ૧ રાજા રાણી નિજ સુત આઠનો રે તપફલ નિજભવ ધારી સંબંધ વિનય કરી પૂછે મહારાજને રે ચાર સુતાના ભવ પ્રબંધ... ચઉનાણી- ૨ રૂપમતી શીલવતી ને ગુણવતી રે સરસ્વતી જ્ઞાન કલા ભંડાર જનમથી રોગ સોગ દીઠો નથી રે કુણ પુણ્ય લીધો એ અવતાર...
ચઉનાણી૩
ઢાળ ૨ : ગુરૂ કહે વૈતાઢ્ય ગિરિવરે રે પુત્રી વિદ્યાધરી ચાર નિજ આયુ જ્ઞાનીને પૂછીયું રે કરવા સફલ અવતાર,
અવદારો અમ વિનતિ રે... ૧ ગુરૂ કહે જ્ઞાન ઉપયોગથી રે એક દિવસ તુમ આયા અલ્પકાળ જાણી કરી રે મનમાં વિમાસણ થાય... અવ૦ ૨ થોડામાં કાર્ય ધરમના રે કેમ કરીયે મુનિરાજ ગુરૂ કહે યોગ અસંખ્ય છે રે જ્ઞાનપંચમી તુમ કાજ... અવ૦ ૩ ક્ષણ આરાધે સવિ અઘ ટળે રે શુભ પરિણામે સાધ કલ્યાણક નેવુ જિન તણાં રે પંચમી દિવસે આરાધ... અવ૦ ૪
ઢાળ ૩ : ચૈત્ર વદિ પાંચમ દિને, સુણો પ્રાણીજી રે ચવીયા ચંદ્રપ્રભુ સ્વામ લહી સુખ ઠામ, સુણો પ્રાણીજી રે અછત સંભવ અનંતજી સુણો પ્રાણીજી રે સુદિ પંચમી શિવધામ શુભ પરિણામ.... સુણો પ્રાણીજી રે ૧ વૈશાખવદ પંચમી દિને સુણે પ્રાણીજી રે સંયમ લીયે કુંથુનાથ બહુ નર સાથ સુણો પ્રાણીજી રે જેઠ સુદિ પંચમી વાસરે સુણો પ્રાણીજી રે મુક્તિ પામ્યા ધર્મનાથ શિવપુર સાથ... સુણો પ્રાણીજી રે ૨ શ્રાવણ સુદિ પંચમી દિને સુણો પ્રાણીજી રે જમ્યા નેમિ સુરંગ અતિ ઉછરંગ સુણો પ્રાણીજી રે સઝાય સરિતા
૪૫૯
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________
માગસર વદિ પંચમી દિને સુણો પ્રાણીજી રે સુવિધિ જન્મ સુખ સંગ પુણ્ય અભંગ... સુણો પ્રાણીજી રે ૩ કાર્તિક વદિ પંચમી દિને સુણો પ્રાણીજી રે સંભવ કેવલજ્ઞાન કરો બહુમાન સુણો પ્રાણીજી રે દશ ક્ષેત્રે નેવુ જિનતણા સુણો પ્રાણીજી રે પંચમી દિનના કલ્યાણ સુખના નિધાન... સુણો પ્રાણીજી રે ૪
૪૬૦
ઢાળ ૪ ઃ હારે મારે-જ્ઞાની ગુરૂના વયણ સુણી હિતકાર જો ચાર વિદ્યાધરી પંચમી વિધિશું આચરે રે લોલ હારે મારે શાસન દેવને પંચ જ્ઞાન મનોહાર જો ટાળી રે આશાતના દેવવંદન કરે રે લોલ... હાંરે ૧ હાંરે મારે તપપૂરણથી ઉજમણાનો ભાવ જો એહવે વિદ્યુતયોગે સુરપદવી વર્યાં રે લોલ હારે મારે ધર્મ મનોરથ આળસ તજતાં હોય જો ધન્ય તે આતમ અવિલંબે કારજ સર્યાં રે લોલ... હાંરે૦ ૨ હાંરે મારે દેવથકી તુમકુખે લીયો અવતાર જો સાંભળી રોહિણી જ્ઞાન આરાધન ફળ ઘણાં રે લોલ હાંરે મારે ચારે ચતુરા વિનય વિવેક વિચાર જો ગુણ કેટલા આલેખીએ તુમ પુત્રી તણાં રે લોલ... હાંરે૦ ૩
ઢાળ ૫ ઃ
જ્ઞાનીના વયણથી ચારે બેની જાતિસમરણ પામી રે, જ્ઞાની ગુણવંતા ત્રીજા ભવમાંહે ધારણા કીધી સિધ્યાં મનના કામો રે જ્ઞાની ગુણવંતા ૧ શ્રી જિનમંદિર પાંચ મનોહર પંચવર્ણી જિન પ્રતિમા રે જ્ઞાની ગુણવંતા જિનવર આગમને અનુસારે કરે ઉજમણાનો મહિમા રે પંચમી તિથિ આરાધતાં પંચમ કેવલ નાણી તે થાય રે જ્ઞાની ગુણવંતા વિજયલક્ષ્મીસૂરિ અનુભવ નાણે સંઘસકલ સુખદાય રે... જ્ઞાની ગુણવંતા ૩
જ્ઞાની ગુણવંતા ૨
સજ્ઝાય સરિતા
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________
- ૨૧૯. સિદ્ધચક્ર (ઓળી)ની સજઝાયો (ઢાળ-૩) (૧)
ઢાળ ૧ : દેશ મનોહર માલવો, નિરૂપમ નયરી ઉજ્જણ લલના; રાજ કરે તિહાં રાજીયો, પ્રજાપાલ ભૂપાલ લલના શ્રી સિદ્ધચક્ર આરાધીયે.. તસ અંગજ બે બાલિકા, મયણા જગ વિખ્યાત લલના; જિન મતિ પાસે વિદ્યા ભણી, ચોસઠ કળા વિશાળ લલના... શ્રી. ૨ સાતસે કોઢીનો અધિપતિ, શ્રી શ્રીપાલ નરિંદ લલના; પરણાવી મયણા તેહને, કોડીશું ધરતી નેહ લલના... શ્રી. ૩ પિયુ ચાલો દેવ જુહારીયે, ઋષભ નિણંદ ઈષ્ટ દેવ લલના; પૂજી પ્રણમી આવીયા, ગુરૂ પાસે સસનેહ લલના... શ્રી ૪ કહે મયણા સુણો પૂજ્યજી, તુમ શ્રાવકનો રોગ લલના; કવણ કર્મ સંયોગથી, કેમ થશે એ નિરોગ લલના... શ્રી પં ગુર કહે વત્સ સાંભળો, નહીં અમ અવર આચાર લલના; સિદ્ધચક્ર યંત્ર જોઈને, કરશું તુમ ઉપકાર લલના... શ્રી. ૬ આસો સુદી સાતમ દિને, કીજે ઓળી ઉદાર લલના; પાંચે ઈદ્રિયો વશ કરો, કેવલ ભૂમિ સંથાર લલના... શ્રી. ૭ પડિક્કમણાં દો ટૂંકમાં, દેવવંદન ત્રણ કાલ લલના; વિધિશું છનવર પૂછયે, ગણણું તેરહજાર લલના... શ્રી. ૮ એમ નવદિન આયંબીલ કરે, મયણા ને શ્રીપાલ લલના; પંચામૃત હવણે કરી, નવરાવે ભરથાર લલના... શ્રી. ૯ શ્રી સિદ્ધચક્ર સેવા ફળી, પામ્યા સુખ શ્રીપાલ લલના; પૂરવ પુષ્ય પસાયથી, મુક્તિ લહે વરમાળ લલના... શ્રી. ૧૦
ઢાળ ૨ : સદગુરૂ વયણે તપ કરે રે લાલ, નારી અને ભરથાર રે, ચતુરનર; ભક્તિ યુતિ ઘણી સાચવે રે લાલ રહે સ્વામિ આવાસ રે... ચતુરનર૦ ૧ શ્રી અરિહંત પહેલે પદે રે લાલ બીજે સિદ્ધનું ધ્યાન રે ચતુરનર; ત્રીજે આચાર્ય વિઝાયને રે લાલ સકળ સાધુ પ્રણમે પાયરે... ચતુરનર૦ ૨ જ્ઞાન દર્શન ચારિત્રના રે લાલ ગુણસ્તવે ચિત્ત ઉદાર રે; ચતુરનર; નવમે તપ પુરૂ થયું રે લાલ ફળીયા વાંછિત કાજ રે.. ચતુરનર૦ ૩
// સક્ઝાય સરિતા
૪૬૧
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________
એમ નવદિન બીલ કરે રે લાલ મયણા ને શ્રીપાલ રે; ચતુરનર; દંપતી સુખ લીએ સ્વર્ગના રે લાલ વિલસે સુખ શ્રીકાર રે... ચતુરનર૦ ૪ સોય જિમ દોરા પ્રતે રે લાલ આણી કસિદે ઠાય રે ચતુરનર; મયણાએ બે કુલ ઉદ્ધર્યા રે લાલ શ્રી જિનધર્મ પસાય રે... ચતુરનર૦ ૫ ગુરૂ દીવો ગુરૂ દેવતા રે લાલ ગુરૂ મોટો મહિરાણ રે ચતુરનર; ભવોદધિ પાર ઉતારવા રે લાલ જલધિએ જેમ નાવ રે... વંતુરનર૦ ૬ જે નવપદ ગુરૂજી દીયા રે લાલ ધરતા તેહશું નેહ રે ચતુરનર; પૂરવ પુષ્ય પામીયા રે લાલ મુક્તિ વર્યા ગુણ ગેહ રે... ચતુરનર૦ ૭ ૨૨૦. સિદ્ધચક્રની સઝાય (૨)
ઢાળ ૩. રાજગૃહી ઉદ્યાન, સમોસય ભગવંત, આછે લાલ;
શ્રેણિક વંદન આવિયાજી. ૧ હયગય રથ પરિવાર, મંત્રી અભયકુમાર, આ છે લાલ;
બહુ પરિવાર સુપરિવર્યા. ૨ વાંધા પ્રભુજી ના પાય, બેઠી પરષદા બાર, આ છે લાલ;
જિનવાણી સુણવા ભણીજી. ૩ દેશના દિયે જિનરાય, સાંભળે સહુ નરનાર, આછે લાલ;
નવપદ મહિમા વરણવેજી. ૪ આસો-ચૈતર માસ, કીજે ઓની ઉલ્લાસ, આછે લાલ,
સુદિ સાતમથી માંડીયેજી. ૫ પંચ વિષય પરિહાર, કેવળ ભૂમિ સંથાર, આ છે લાલ;
જુગતે જિનવર પુજીએજી. ૬ ગણીએ શ્રી નવકાર, દેવવંદન ત્રણ કાલ, આછે લાલ;
અઢાર હજાર ગણણું ગણોજી. ૭ નવ આંબીલ નિરમાય, કીજે ઓળી ઉદાર, આછે લાલ;
દંપતિ સુખ લિયે સ્વર્ગનાજી. ૮ મયણાં ને શ્રીપાલ, જપતાં નવપદ જાપ, આઈ લાલ;
અનુક્રમે શિવરમણી વર્ધાજી. ૯ (ઉત્તમસાગર શિષ્ય, પ્રણમે ને નિશદિશ, આછે લાલ;
નવપદ મહિમા જાણીએ. ૧૦)
૪૬૨
સઝાય સરિતા
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________
[E
સજ્ઝાય સરિતા
(કાઠીયા-કષાય-પાપસ્થાનકની સજ્ઝાયો)
8 8 8
સજ્ઝાય સરિતા
તરંગ - ૪
સજ્ઝાય ૨૨૧ થી ૨૩૫
I
૪૬૩
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૨૧. અઢાર પાપ સ્થાનકની સઝાયો (ઢાળ-૧૮)
(ઢાળ ૧) પાપ સ્થાનક પહેલું કહ્યું રે, હિંસા નામે દુરંત, મારે જે જગ જીવને રે, તે લહે મરણ અનંત રે,
પ્રાણી ! જિનવાણી ધરો ચિત્ત. ૧ માતાપિતાદિ અનન્તના રે, પામે વિયોગ તે મંદ; દારિદ્ર દોહગ નવિન ટકે રે, મિલે ન વલ્લભવૃંદ રે. ૨ હોએ વિપાકે દશગણું રે, એકવાર કીયું કર્મ; શત સહસ કોડી ગમે રે, તીવ્ર ભાવના મર્મ રે. ૩ 'મર’ કહેતા પણ દુઃખ હુવે રે, મારે કિમ નહિ હોય; હિંસા ભગિની અતિ બૂરી રે. વૈશ્વાનરની જોય રે. ૪ તેહને જોરે જે હુઆ રે, રૌદ્રધ્યાન પ્રમત્ત; નરક અતિથિ તે નૃપ હુઆ રે, જિમ સુભૂમ બ્રહ્મદત્ત રે. ૫ રાય વિવેક કન્યા ક્ષમા રે; પરણાવે જસ સાય; તેહ થકી દૂરે ટલે રે. હિંસા નામે બલાય રે. ૬
(ઢાળ ૨). બીજું પાપનું સ્થાન, મૃષાવાદ દુર્ગાન; આજ હો છંડો રે ભવી ! મંડો ધર્મશું પ્રીતડી ... ૧ વેર ખેદ અવિશ્વાસ, એહથી દોષ અભ્યાસ, આજ હો થાય રે નહિ જાયે, વ્યાધિ અપથ્યથી જ... ૨ રહેવું કાલિક સૂરિ, પરિજન વચન તે ભૂરિ, આજ હો સહેવું રે નવિ કહેવું, જૂઠ ભયાદિકે છે.... ૩ આસન ધરત આકાશ, વસુ નૃપ હુઓ સુપ્રકાશ, આજ હો જૂઠે રે સુર રૂઠે, ઘાલ્યો રસાતલે છે... ૪ જે સત્ય વ્રત ધરે ચિત્ત તે હોય જગમાં પવિત્ત, આજ તો તેને રે નવિ ભય, સુર-વ્યતર-યક્ષથી છે... ૫ જે નવિ ભાખે અલીક, બોલે ઠાવું ઠીક, આજ હો ટેકે રે સુવિવેકે સુયશ તે સુખ વરે જી.. ૬
૪૬૪
સક્ઝાય સરિતા
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________
(ઢાળ ૩) ચોરી વ્યસન નિવારીએ, પાપસ્થાનક હો ત્રીજું કહ્યું ઘોર કે, ઈહભવ પરભવદુઃખ ઘણા. એહ વ્યસને હો પામે જગત ચોર કે... ચોરી. ૧ ચોર તે પ્રાયે દરિદ્રી હુએ, ચોરીથી હો ધન ન કરે નેટ કે, ચોરને કોઈ ધણી નહિં, પ્રાયે ભૂખ્યું હો રહે ચોરનું પેટ કે... ચોરી ૨ જિમ જલમાંહી નાંખીયો, તલે આવે તો જલને અયગોલ કે, ચોર કઠોર કરમ કરી, જાય નરકે હો તિમ નિપટ નિટોલ કે.. ચોરી, ૩ નાઠું પડ્યું વળી વિસર્યું, રહ્યું રાખ્યું હો થાપણ કર્યું જેમ કે, તૃણ તુસ માત્ર ન લીજીએ, અણદીધું હો કિહાં કોઈનું તેહ કે... ચોરી ૪ દૂરે અનર્થ સકલ ટળે, મિલે વ્હાલા હો સઘળે જશ થાય કે, સુરસુખનાં હુએ ભેટમાં, વ્રત ત્રીજું તો આવે જસ દાય કે.. ચોરી, ૫ ચોરપણું ત્યજી દેવતા, હોયે નિશ્ચલ તો રોહીણીયો જેમ કે, એ વ્રતથી જ સુખ લહે, વળી પ્રાણી હો વહે પુણ્યશું પ્રેમ કે.. ચોરી૬
(ઢાળ ૪). પાપસ્થાનક ચોથું વઈએ, દુર્ગતિ મૂલ અખંભ, જગ સવિ મુંઝયો છે એહમાં, છાડે તેહ અચંભ. ૧ રડું લાગે રે એ ધરે, પરિણામે અતિ અતિ દૂર; ફલ કિંપાકની સારિખું, વરજે સજજન દૂર. ૨ અધર વિદ્ગમ સ્મિત ફૂલડાં, કુચ લ કઠિન વિશાલ, રામા દેખી ન રાચીએ, એ વિષવેલી રસાલા. ૩ પ્રબલ જવલિત અયપૂતલી, આલિંગન ભલુ તંત, નરક દૂવાર નિતંબની, જઘન સેવન તે દુરંત. ૪ દાવાનલ ગુણવન તણો, કુલ મશીકૂચક એહ, રાજધાની મોહરાયની, પાતક-કાનન મેહ. ૫ પ્રભુતાએ હરિ સારીખો, રૂપે મયણ અવતાર, સીતાએ રે રાવણ યથા, છાંડો પર નર નાર. ૬ દશ શિર રજમાં રોળિયા, રાવણ વિવશ અખંભ, રામે ન્યાયે રે આપણો, રોપ્યો જગિ જય થંભ. ૭
સક્ઝાય સરિતા
૪૬૫
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________
.....'
પાપ બંધાએ રે અતિઘણાં, સુત સકલ ક્ષય જાય, અબ્રહ્મચારીનું ચિંતવ્યું, કદિય સફલ નહિ થાય. ૮ મંત્ર ફલે જગિ જસ વધે, દેવ કરે રે સાનિધ, બહ્મચર્ય ધરે જે નરા, તે પામે નવનિધ. ૯ શેઠ સુદર્શનને ટલી, શૂલિ સિંહાસન હોય, ગુણ ગાયે ગગને દેવતા, મહિમા શીલનો જોય. ૧૦ મૂલ ચારિત્રનું એ ભલું, સમકિત વૃદ્ધિ નિદાન, શીલ સલિલ ઘરે જિ કે, તસ હુએ સુજશ વખાણ. ૧૧
(ઢાળ ૫) પરિગ્રહ મમતા પરિહરો, પરિગ્રહ દોષનું મૂલ, સલૂણે, પરિગ્રહ જેહ ઘરે ઘણો, તસ તપ-જપ પ્રતિકૂલ. સલૂણે.
પરિગ્રહ મમતા પરિહરો... નવિ પલટે મૂલ રાશિથી, માર્ગી કદિય ન હોય; સલૂણે, પરિગ્રહ ગ્રહ છે અભિનવો, સહુને દિએ દુઃખ સોય. સલૂણે. પરિ૦ ૨ પરિગ્રહ મદ ગુરૂઅત્તણે, ભવમાંહિ પડે જંત; સલૂણે, યાનપાત્ર જિમ સાયરે, ભારાક્રાંત અત્યંત, સલૂણે. પરિ૦ ૩ જ્ઞાન-ધ્યાન હય-ગયવરે, તપ-જપ-કૃત પરિતંત; સલૂણે, છોડે પ્રથમ પ્રભુતા લહે, મુનિ પણ પરિગ્રહવંત. સલૂણે. પરિ૦ ૪ પરિગ્રહગ્રહ વિશે લિંગિયા, લે કુમતિરજ સીસ; સલૂણે, જિમ તિમ જગ લવતા ફિરે, ઉન્મત્ત હુઈ નિશદીસ. સલૂણે. પરિ૦ ૫ તૃપતો ન જીવ પરિગ્રહે, ઈધણથી જિમ આગ; સલૂણે, તૃષ્ણાદાહ તે ઉપશમે, જલ સમ જ્ઞાન વૈરાગ. સલૂણે. પરિ૦ ૬ તૃપતો સગર સુતે નહિ, ગોધનથી કૂચીકર્ણ; સલૂણે, તિલકશેઠ વળી ધાન્યથી, કનકે નંદ સકર્ણ. સલુણે. પરિ૦ ૭ અસંતુષ્ટ પરિગ્રહભર્યા, સુખીયા ન ઈદ-નરિંદ; સલૂણે, સુખી એક અપરિગ્રહી, સાધુ સુજસ સમકંદ. સલૂણે. પરિ૦ ૮
(ઢાળ ૬). ક્રોધ તે બોધ નિરોધ છે, ક્રોધ તે સંયમઘાતી રે;
૪૬ ૬
સક્ઝાય સરિતા
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રોધ તે નરકનું બારણું, ક્રોધ દુરિત પક્ષપાતી રે. પા૫૦ ૧ પાપસ્થાનક છઠ્ઠ પરિહારો, મન ધરી ઉત્તમ ખંતી રે; ક્રોધભુજંગની જાંગુલી, એહ કહી જયવંતી રે. પા૫૦ ૨ પૂરવ કોડિ ચરમ ગુણે, ભાવ્યો છે આતમા જેણે રે; ક્રોધ વિવશ હુતાં દોય ઘડી, હારે સવિ ફલ તેણે રે. પા૫૦ ૩ બાળે તે આશ્રમ આપણો, ભજનો અન્યને દાહે રે; ક્રોધ કૃશાનું સમાન છે, ટાળે પ્રથમ પ્રવાહે રે. પા૫૦ ૪ આક્રોશ-તર્જના-ઘાતના, ધર્મબંશને ભાવે રે; અગ્રિમ અગ્રિમ વિરહથી, લાભ તે શુદ્ધ સ્વભાવે રે. પા૫૦ ૫ ન હોય ને હોય તો ચિર નહિ, ચિર રહે તો ફલ છેહો રે; સજજન ક્રોધ તે એહવો, જેહવો દુરજન નેહ રે. પા૫૦ ૬ ક્રોધી મુખે કટું બોલણા, કંટકીઆ કુટ સાખી રે; અદીઠ કલ્યાણકરા કહ્યાં, દોષ તરૂં શત શાખી રે. પા૫૦ ૭ કુરગડુ ચઉતપ કરા, ચરિત સુણી શમ આણો રે; ઉપશમ સાર છે પ્રવચને, સુજશ વચન એ પ્રમાણો રે. પાપ૦ ૮
(ઢાળ ૭) પાપસ્થાનક કહે સાતમું શ્રી જિનરાજ એ. માન માનવને હોય દુરિતશિરતાજ એ, આઠ શિખર ગિરિરાજ તણાં આડાં વળે, નાવે વિમલાલોક તિહાં કિમ તમ ટળે ? ૧ પ્રજ્ઞામદ તપસદ વળી ગોત્રમર્દ ભર્યા આજીવિકા મદવંત ન મુક્તિ અંગી કર્યા ક્ષયોપશમ અનુસાર જો એહ ગુણ વહે,
શ્યો મદ કરવો એહમાં ? નિર્મદ સુખ લહે. ૨ ઉચ્ચભાવ દગદોષે મદજવર આકરો, હોય તેહનો પ્રતિકાર કહે મુનિવર ખરો, પૂર્વપુરૂષ સિંધુરથી લઘુતા ભાવવું, શુદ્ધ ભાવન તે પાવન શિવસાધન નવું. ૩ માને ખોયું રાજ્ય લંકાનું રાવણે, સાય સરિતા
૪૬૭
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________
નરનું માન હરે હરિ આવી ઐરાવણે, સ્થૂલિભદ્ર શ્રુતમદથી પામ્યા વિકાર એ, માને જીવને આવે નરક અધિકાર એ. વિનય શ્રુત તપ શીલ ત્રિવર્ગ હણે સવે, માન તે જ્ઞાનનો ભંજક હોય ભવોભવે, લુંપક છે ક વિવેકનયણનો માન એહને છાંડે તાસ ન દુ:ખ રહે છે. માને બહુબલી વરસ લગે કાઉસ્સગ્ગ રહ્યા, નિર્મદ - ચક્રી સેવક દોય મુનિ સમ કહ્યા, સાવધાન ત્યજી માન જે ધ્યાન ધવલ ધરે, પરમા સુજસ ૨મા તસ આલિંગન કરે. ૬ (ઢાળ ૮)
૪૬૮
છે.
૪
૫
પાપસ્થાનક કહ્યું આઠમું સુણો સંતાજી ! છાંડો માયા મૂલ, ગુણવંતાજી !
કષ્ટ કરે વ્રત આદરે, સુ૦ માયાએ તે પ્રતિકૂલ. નગન માસ ઉપવાસિયા, સુ॰ સીથ લીએ કૃશ અન્ન, ગર્ભ અનંતા પામશે સુ॰ જે છે માયા મન્ન. ગુણ૦ ૨ કેશ-લોચ-મલ-ધારણા સુ૦ ભૂમિશય્યા વ્રત
યાગ, ગુણ૦
સુકર સકલ છે સાધુને, સુ॰ દુષ્કર માયા ત્યાગ. ગુણ૦ ૩ નયન વચન આકારનું, આકારનું, સુ॰ ગોપન માયાવંત, ગુણ૦ જેહ કરે અસતી પરે, સુ॰ તે નહિ હિતકર તંત. કુસુમપુરે ઘરે શેઠને, સુ॰ હેઠે રહ્યો સંવિજ્ઞ, ઉપરિ તસ બીજો રહ્યો, સુ॰ મુત્કલ પણ સુગુણજ્ઞ. ગુણ૦ ૫ દંભી એક નિંદા કરે, સુ॰ બીજો ધરે ગુણ રાગ, ગુણ૦ પહેલાને ભવ દુસ્તર કહે, સુ॰ બીજાને કેવલ તાગ. ગુણ૦ ૬ વિધિ નિષેધ નવિ ઉપદેશે, સુ॰ એકાંતે ભગવંત, ગુણ૦ કારણે નિષ્કપટી હવું, સુ॰ એ આણાં છે તંત. ગુણ૦ ૭ માયાથી અળગા ટળો, સુ૦ જિમ મિલે મુગતિસ્યુ રંગ, ગુણ૦ સુજવિલાસ સુખી રહો, સુ॰ લક્ષણ આવે અંગ. ગુણ૦ ૮
સજ્ઝાય સરિતા
ગુણ૦
ગુણ
૧
ગુણ૦ ૪
ગુણ
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________
(ઢાળ ૯). જીરે મારે લોભ તે દોષ અથોભ, પાપસ્થાનક નવમું કહ્યું જીરેજી, જીરે મારે સર્વ વિનાશનું મૂલ, એહથી કોણે ન સુખ લહ્યું જીરેજી... ૧ જીરે મારે સુણીએ બહુ લોભાંધ, ચક્રવર્તી હરિની કથા છરેજી, જરે મારે પામ્યા તે કટુક વિપાક, પીવક રક્ત જલો યથા જીરેજી... ૨ જીરે મારે નિર્ધનને શત શાહ, શત લહે સહસ જોડિએ છરેજી, જીરે મારે સહસ લહે લખ લોભ, લખ લાભે મન કોડિએ જીરે જી... ૩ જીરે મારે કોટીશ્વર નૃપદ્ધિ, નૃપ ચાહે ચક્રીપણું જીરેજી, જીરે મારે ચાહે ચક્રી સુરભોગ, સુર ચાહે સુરપતિપણું જીરેજી... ૪ જીરે મારે મૂલે લઘુપણે લોભ, વાધે શરાવ તણી પરે જીરેજી, જીરે મારે ઉત્તરાધ્યયને અનંત, ઈચ્છા આકાશ સમી કહી રે જી... ૫ જીરે મારે સ્વયંભૂરમણ સમુદ્ર, કોઈક અવગાહી શકે છરેજી જીરે મારે તે પણ લોભસમુદ્ર, પાર ન પામે બળ થકે જીરેજી... ૬ જરે મારે કોઈક લોભને હેત, તપ શ્રુત હારે જે જટા જીરેજી, જીરે મારે કાગ ઉડાવણ હેત, સુરમણિ નાંખે તે ખડા રે જી... ૭ જીરે મારે લોભ તજે જે ધીર, તસ સવિ સંપત્તિ કિંકરી છરેજી, જીરે મારે સુજસ સુપુણ્ય વિલાસ, ગાવે તસ સુરસુંદરી રે જી... ૮
(ઢાળ ૧૦) પાપસ્થાનક દશમું કહ્યું રાગ રે, કુણહી ન પામ્યો તેહનો તાગ રે; રાગે વાહ્યા હરિ હર બંભા રે, રાચે નાચે કરેય અચંભા રે... ૧ રાગ કેશરી છે વડરાજા રે, વિષયાભિલાષ તે મંત્રી તાજા રે, જેહના છોરૂ ઈદ્રિય પંચો રે, તેહનો કીધો એ સકલ પ્રપંચો રે... ૨ જેહ સદાગમવશ હુઈ જાશે રે, અપ્રમત્તતા શિખરે વાસે રે, ચરણ ધરમ નૃપ શૈલ વિવેકે રે, તેહશું ન ચળે રાગી ટેકે રે... ૩ બીજા તો સવિ રાગે વાહ્યા રે, એકાદશ ગુણઠાણે ઉમાહ્યા રે, રાગે પાડ્યા તે નર ખુત્તા રે, નરકનિગોદે મહાદુઃખ જુના રે.... ૪ રાગહરણ તપ જપ કૃત ભાખ્યા રે, તેથી પણ જેણે ભવફલ ચાખ્યા રે, તેહનો કોઈ ન છે પતિકારો રે, અમીય હોય વિષ ત્યાં શ્યો ચારો રે ... ૫
આ સક્ઝાય સરિતા
૪૬૯
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________
તપબળે છૂટ્યા તરણું તાણી રે, કંચન કોડિ આષાઢાભૂતિ નાણી રે, નંદિષેણ પણ રાણે નડિયા રે, શ્રુતનિધિ પણ વેશ્યાવશ પડિયા રે... ૬ બાવીશ જિન પણ રહી ઘરવાસે રે, વરત્યા પૂરવ રાગ અભ્યાસે રે, વજ્રબંધ પણ જસ બળે તૂટે રે, નેહતંતુથી તેહ ન છૂટે રે... ૭ દેહઉચ્ચાટને અગ્નિનું દહવું રે, ઘણ-કુટ્ટુન એ સવિ દુ:ખ સહવું રે, અતિ ઘણું રાતી જે હોય મજીઠ, રે, રાગતણો ગુણ એહજ દીઠ રે... ૮ રાગ ન કરજો ક્રોધ નર કોઈશું રે, નવ રહેવાય તો કરજો મુનિશું રે, મણિ જિમ ફણિ વિષનું તિમ તેહો રે, રાગનું ભેષજ સુજસ સનેહો રે... ૯
૪૭૦
(ઢાળ ૧૧)
દ્વેષ ન ધરીએ લાલન દ્વેષ ન ધરીએ,
દ્વેષ તજ્યાથી લાલન શિવસુખ વરીએ... લાશિ પાપસ્થાનક અગ્યારમું કૂંડું,
દ્વેષરહિત ચિત્ત હોય વિ રૂડું... લાહો૦ ૧ ચરણ કરણ ગુણ બની ચિત્રશાળી, દ્વેષધૂમે હોય તે સવિ કાળી... લાતે ૨ દોષ બેતાલીશ શુદ્ધઆહારી,
ધૂમ્રદોષ હોય પ્રબલ વિકારી... લા૦૫૦ ૩ ઉગ્ર વિહાર ને તપ જપ કિરિયા,
કરતા દ્વેષ તે ભવમાંહે ફિરિયા... લાભ૦ ૪ યોગનું અંગ અદ્વેષ છે પહેલું, સાધન સવિ લહે તેહથી વહેલું... લા૦ ૫ નિર્ગુણ તે ગુણવંત ન જાણે,
ગુણવંત તે ગુણ દ્વેષમાં તાણે... લાદ્રે૦ ૬ આપ ગુણી ને વળી ગુણરાગી, જગમાંહે તેહની કીતિ જાગી... લાઠ્ઠી ૭ રાગ ધરીજે જિહાં ગુણ લહીએ,
નિર્ગુણ ઉપરે સમચિત્ત રહીએ... લા૦૪૦ ૮ ભવથિતિ ચિંતન સુજશવિલાસે, ઉત્તમના ગુણ એમ પ્રકાશે... લા૦એ૦ ૯
સજ્ઝાય સરિતા
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________
(ઢાળ ૧૨) કલહ તે બારમું પાપનું સ્થાન, દુર્ગતિવનનું મૂલ નિદાન, સાજન ! સાંભળો, મોટો રોગ કલહ કાચ કામળો; દંતકલહ જે ઘરમાણે હોય, લચ્છી-નિવાસ તિહાં નવિ જોય... સાજન- ૧ શું સુંદરી તું ન કરે સાર ? ન કરે નાપે કાંઈ ગમાર, સાજન, ક્રોધમુખી તું તુજને ધિક્કાર, તુજથી અધિક કુણ ? કલિકાર...સાજન ૨ સાહમું બોલે પાપિણી નિત્ત, પાપી તુજ પિતા જુઓ ચિત્ત; સાજન દંતકલહ ઈમ જેહને થાય, તે દંપતીને સુખ કુણ ઠાય ?... સાજન- ૩ કાંટે કાંટે થાયે વાડ, બોલે બોલે વાધે રાડ: સાજન જાણી મૌન ધરે ગુણવંત, તે સુખ પામે અતુલ અનંત... સાજન- ૪ નિત્ય કલહણ કોહણશીલ, ભંડણશીલ વિવાદ ન શીલ; સાજન ચિત્ત ઉતાપ ધરે જે એમ, સંયમ કરે નિરર્થક તેમ... સાજન, ૫ કલહ કરીને અમારે જેહ, લઘુ ગુરૂ આરાધક હોય તેહ, સાજન કલહ શમાવે તે ધન્ન ધન્ન, ઉપશમસાર કહ્યો સામન્ન... સાજન, ૬ નારદ નારી નિર્દય ચિત્ત, કલહ ઉદીરે ત્રણે નિત્ત; સાજન સજજન સુજસ’ સુશીલ મહંત, વારે કલહ સ્વભાવે સંત... સાજન, ૭
(ઢાળ ૧૩) પાપસ્થાનક તે તેરમું છાંડીએ, અભ્યાખ્યાન દુરંતોજી અછતા આળ જે પરના ઉચ્ચરે, દુ:ખ પામે તે અનંતોજી.
ધન ધન ! તે નર જે જિનમત ધરે... ૧ અછતે દોષે રે અભ્યાખ્યાન જે, કરે ન પૂરે ઠાણોજી તે તે દોષે રે તેને દૂષિયે, ઈમ ભાખે જિનભાણોજી... ધન૨ જે બહુ મુખરી રે વળી ગુણ-મત્સરી, અભ્યાખ્યાની તે હોય પાતક લાગે રે અણકીધાં સહી, તે કીધું સવિ ખોય... ધન૦ ૩ મિથ્યામતિની રે દશ સંજ્ઞા જિકે, અભ્યાખ્યાનના ભેદોજી ગુણ અવગુણનો રે જે કરે પાલટો, તે પામે બહુ ખેદોજી... ધન- ૪ પરને દોષ ન અછતા દીજીએ, પીજીએ જો જીનવાણી ઉપશમરસશું રે ચિત્તમાં ભીંજીએ, કીજીએ “સુજસ’ કમાણીજી... ધન, ૫
સાય સરિતા
૪૭૧
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________
(ઢાળ ૧૪) પાપસ્થાનક હો કે ચૌદમું આકરૂ, પિશુનપણાનું હો વ્યસન છે અતિબૂરું અશન માત્રનો હો કે શુનક કૃતજ્ઞ છે, તેથી ભૂંડો હો કે પિશુન લવે પછે. બહુ ઉપકરીએ હો કે પિશુનને પરિપરિ, કલહનો દાતા હોકે હોય તે ઉપર દૂધે ધોયો હો કે વાયસ ઉજળો, કિમ હોયે પ્રકૃતે હો કે જે છે શામળો... તિલહ તિલgણ હો કે નેહ છે ત્યાં લગે, નેહ વિણઠે હો કે ખલ કહીએ જગે ઈમ નિઃસ્નેહી હો કે નિર્દય હૃદયથી, પિશુનની વાર્તા હો કે નવિ જાયે કથી... ચાડી કરતાં હો કે વાડી ગુણતણી, સૂકે ચૂકે હો કે ખ્યાતિ પુણ્યતણી; કોઈ નવ દેખે હો કે વદન પિશુનતણું, નિર્મળ કુલને હો કે દીએ તે કલંક ઘણું... ૪ જિમ સજજનગુણ હો કે પિશુનને દૂષિયે, તિમ તિણે સહેજે હો કે ત્રિભુવન ભૂષિયે ભસ્મ માંજ્યો હો કે દર્પણ હોય ભલો, સુજસ સવાઈ હો કે સર્જન કુલ તિલો... ૫
(ઢાળ ૧૫) જિહાં રતિ કોઈક કારણેજી, અરતિ તિહાં પણ હોય પાપસ્થાનક તે પન્નરપુંજી, તિણે એ એક જ જોય...
સુગુણ નર ! સમજો ચિત્ત મોઝાર ૧ ચિત્ત અરતિ રતિ પાંખશું, ઉડે પંખી રે નિત્ત પિંજર શુદ્ધ સમાધિમુંજી રૂંધ્યો રહે તે મિત્ત... સુગુણનર૦ ૨ મનપારદ ઉડે નહિંજી, પામી અરતિ રતિ આગ તો હુએ સિદ્ધિ કલ્યાણનીજી, ભાવઠ જાયે ભાગ... સુગુણનર૦ ૩ પરવશે અરતિ રતિ કરીજી, ભૂતારથ હોય જે હ તસ વિવેક આવે નહિંજી, હોય ન દુઃખનો છે... સુગુણનર૦ ૪ રતિ અરતિ છે વસ્તુથીજી, તે ઉપજે મનમાંહિ અંગજ વલ્લભ સુત હુઇ, યૂકાદિક નહિ કાંહિ... સુગુણનર૦ ૫ મનકલ્પિત રતિ અરતિ છે , નહિં છે સત્ય પર્યાય નહિ તો વેચી વસ્તુમાંજી, કિમ તે સવિ મિટ જાય.. સુગુણનર૦ ૬ જેહ અરતિ રતિ નવિ ગણેજી, સુખદુ:ખ દોય સમાન તે પામે ‘જસ’ સંપદાજી, વાધે જગ તસ વાન... સુગુણનર૦ ૭
૪૭૨
સક્ઝાય સરિતા
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________
(ઢાળ ૧૬). સુંદર ! પાપસ્થાનક તજો સોળમું, પરનિંદ અસરાલ હો; સુંદર ! નિંદક જે મુખરી હુવે, તે ચોથો ચંડાલ હો. ૧ સુંદર ! જેહને નિંદાનો ઢાલ છે, તપ કિરિયા તસ ફેક હો, સુંદર ! દેવ કિબિષ તે ઉપજે, એહ ફલ રોકા રોક હો. ૨ સુંદર ! ક્રોધ અજીરણ તપ તણું, જ્ઞાન તણું અહંકાર હો, સુંદર ! પરનિંદા કિરિયાતણું, વમન અજીર્ણ આહાર હો. ૩ સુંદર ! નિંદકનો જેહ સ્વભાવ છે, તાસ ક્યન નવિ નિંદ હો; સુંદર ! નામ ધરી જે નિંદા કરે, તેહ મહા મતિમંદ હો. ૪ સુંદર ! રૂપ ન કોઈનું ધારીયે, દાખીએ નિજ નિજ રંગ હો; સુંદર ! તેહમાંહિ કોઈ નિંદા નહી, બોલે બીજું અંગ હો. ૫ સુંદર ! “એ કુશીલણી’ ઈમ કહે, કોપ હુઓ જેહ ભાખે હો, સુંદર ! તેહ વચન નિંદા તણું, દશવૈકાલિક સામે હો. ૬ સુંદર ! દોષ નજરથી નિંદા હુવે, ગુણ નજરે હવે રાગ હો; સુંદર ! જગ સવિ ચાલે માદલ મટ્યો, સર્વ ગુણી વીતરાગ હો. ૭ સુંદર ! નિજ મુખ કનક કચોલડે, નિંદક પરમલ લેઈ હો, સુંદર ! જેહ ઘણા પરગુણ ગ્રહે, સંત તે વિરલા કોઈ હો. ૮ સુંદર ! પરપરિવાદ વ્યસન તજો, મ કરો નિજ ઉત્કર્ષ હો, સુંદર ! પાપ કરમ ઈમ સવિ ટલે, પામે સુજસ તે હર્ષ હો. ૯
(ઢાળ ૧૭) સત્તરમું પાપનું ઠામ, પરિહરજો સદ્દગુણ ધામ જિમ વાધે જગમાં મામ હો લાલ, માયાભોસ નવિ કિજીયે... ૧ એ તો વિષને વળીય વઘાયું, એ તો શસ્ત્રને અવળું ધાર્યું કે એ તો વાઘનું બાલ વકાર્યું હો લાલ... માયા૦ ૨ એ તો માયી ને મુસાવાઈ, થઈ મોટો કરે ઠગાઈ તસ હેઠે ગઈ ચતુરાઈ હો લાલ... માયા ૩ બગલાં પરે પગલાં ભરતાં, થોડું બોલે જાણે મરતાં જગધંધે ઘાલે ફિરતાં હો લોલ... માયા. ૪
:
સક્ઝાય સરિતા
४७३
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________
જે કપટી બોલે જૂઠું, તસ લાગે પાપ અપૂઠું પંડિતાં હોયે મુખ ભૂંડું હો મીઠું, મીઠું, તે નારી ચરિત્રે દીઠું
લાલ... માયા
માયા
માયા ७
હો લાલ... કપટીને વેશે ફરવું
દંભીનું જૂઠું પણ તે છે દુર્ગતિ ચીઠું હો લાલ... જે જૂઠો દિયે ઉપદેશ, જન રંજનનો ધરે વેશ તેનો જૂઠો સકલ લેશ હો લાલ... તેણે ત્રીજો મારગ ભાખ્યો, વેશ નિદે દંભે રાખ્યો શુદ્ધ ભાષકે શમસુખ ચાખ્યો જૂઠું બોલી ઉદર જે ભરવું, તે જમવારે શું કરવું હો લાલ... માયા પંડે જાણે તો પણ દંભે, માયામોસને અધિક અચંભે સમકિતદષ્ટિ મન થંભે હો લાલ... માયા શ્રુતમર્યાદા નિરધારી, રહ્યા માયામોસ નિવારી શુદ્ધ ભાષકની બલિહારી હો લાલ... માયા જે માયાએ જૂઠ ન બોલે, જગ નહિં કોઈ તેહને તોલે તે રાજે ‘સુજસ' અમોલે હો લાલ......
માયા
૫
માયા ૮
2
૧૦
૧૧
૧૨
(ઢાળ ૧૮)
અઢારમું જે પાપનું સ્થાનક, તે મિથ્યાત્વ પરિહરીએજી, સત્તરથી પણ તે એક ભારી, હોએ તુલાએ જો ધરીએજી; કષ્ટ કરો પરે પરે દમો અપ્પા, ધર્મ અર્થે ધન ખરચોજી, પણ મિથ્યાત્વ છતે તે જૂઠું, તિણે તેહથી તુમે વિરમોજી... ૧ કિરિયા કરતો ત્યજતો પરિજન, દુ:ખ સહતો મન રીઝેજી, અંધ ન જીતે પરની સેના, તિમ મિથ્યાદષ્ટિ નસીઝેજી; વીરસેન શૂરસેન દષ્ટાંતે, સમકિતની નિર્યુકતેજી, તે જોઈને ભલી પરે મન ભાવો, એહ અરથ વર યુક્તેજી... ૨ ધર્મો અધમ્મ અધર્મો ધમ્મહ, સન્ના મગે ઉમગ્ગાજી, ઉન્માર્ગે મારગની સન્ના, સાધુ અસાધુ સંલગ્ગાજી; અસાધુમાં સાધુની સન્ના, જીવે અજીવ અજીવ જીવ વેદોજી, મુત્તે અમુત્તિ અમુત્તે મુત્તહ, સન્ના એ દશ ભેદોજી... ૩
૪૭૪
સજ્ઝાય સરિતા
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________
અભિગ્રહિક નિજનિજ મતે અભિગ્રહ, અનભિગ્રહિક સહુ સરિખાજી અભિનિવેશી જાણતો કહે જૂઠું, કરે ન તત્ત્વપરિફ ખાજી સંશય તે જિનવચનની શંકા, અવ્યકતે અનાભોગાજી, એ પણ પાંચ ભેદ છે વિશ્રુત, જાણે સમજુ લોગાજી... ૪ લોક લોકોત્તર ભેદ એ ષડવિધ દેવ ધર્મ વળી ગુરૂ પર્વજી શકતે તિહાં લૌકિક ત્રણ આદર, કરતાં પ્રથમ નિગર્વજી લોકોત્તર દેવ માને નિયાણે, ગુરૂ જે લક્ષણ હીનાજી પર્વનિષ્ટ ઈહ લોકને કાજે, માને ગુરૂપદ લીનાજી... ૫ એમ એકવીશ મિથ્યાત્વ ત્યજે જે, ભજે ચરણ ગુરૂ કે રાજી સજે ન પાપે રજે ન રાખે, મત્સર દ્રોહ અને રાજી સમકિત ધારી, શ્રુત-આચારી તેહની જગે બલિહારીજી શાસન સમકિતને આરાધે, તેહની કરો મનોહારીજી... ૬ મિથ્યાત્વ તે જ ગિ પરમ રોગ છે, વલીય મહા અંધકારો પરમ શત્રુ ને પરમ શસ્ત્ર તે, પરમ નરક સંચારોજી પરમ દોહગ ને પરમ દરિદ્ર તે પરમ સંકટ તે કહિયેજી પરમ કંતાર પરમ દુર્મિક્ષ તે, તે છાંડે સુખ લહીએજી... ૭ જે મિથ્યાત્વ લવલેશ ન રાખે, સૂધો મારગ ભાણેજ તે સમકિત સુરતરૂ ફલ ચાખે, રહે વળી અણીએ આખેજ મોટાઈ શી હોય ? ગુણ પાખે, ગુણ પ્રભુ સમકિત દાખે શ્રી નયવિજય વિબુધ પય સેવક, વાચક ‘જસ” ઈમ ભાખંજી.. ૮
૨૨૨. અઢાર પાપ સ્થાનકની સઝાય (૨) રે પ્રાણી ! જીવની હિંસા નિવાર જૂઠી વાત ન કરીએ કે વાર
મેરે આતમા ! પાપસ્થાનકનિવાર વસ્તુ પરાઈ ન લહીએ લગાર અબ્રહ્મચર્યનો કીજે પરિહાર...
મેરે આતમા ! પાપસ્થાનકનિવાર ૧ મૂછ ન રાખીએ વિત્તની ચિત્તે જેહથી આત્મા હોવે પુનિત
| મેરે આતમા ! પાપસ્થાનકનિવાર કોઈના ઉપર કરીએ ન ક્રોધ વિનયે હણીયે અભિમાન યોધ...
મેરે આતમા ! પાપસ્થાનકનિવાર ૨ [ સક્ઝાય સરિતા
૪૭૫
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________
aોડી ના ખીજે માયા જંજાળ તૂટી જોડી તો ભવ ઘટમાળ
મેરે આતમા ! પાપસ્થાનકનિવાર લોભ છે સર્વદુ:ખોની ખાણ સેવ્યાં લહીએ વિધવિધ ઠાવ...
મેરે આતમા ! પાપસ્થાનકનિવાર ૩ રાગ છે મોટો કેસરી સિંહ દ્વેષ ગજેન્દ્ર છે મહા અબીહ
મેરે આતમા ! પાપસ્થાનકનિવાર અપૂર્વકરણાભિધ મુદ્ગરે એહ હણતાં રહીએ સંસાર છે...
મેરે આતમા ! પાપસ્થાનકનિવાર ૪ કોઈથી ન કરીએ કલેશ કંકાશ કોઈને ન દીજે અછતા આળ
- મેરે આતમા ! પાપસ્થાનકનિવાર ચાડીની ટેવ ન રાખીએ ચિત્ત નિંદાએ મુખ નવિ કીજે અપવિત્ત...
મેરે આતમા ! પાપસ્થાનકનિવાર ૫ રતિ-અરતિનો કરતાં નાશ રત્નત્રયીનો થાય પ્રકાશ
મેરે આતમા ! પાપસ્થાનકનિવાર કપટરહિત જે જૂઠી વાણ બોલતાં થાય ન આત્મકલ્યાણ...
મેરે આતમા ! પાપસ્થાનકનિવાર ૬ મિથ્યાત્વદર્શન શાલ્ય મજબૂત પાપ અઢારમાં મોહનો દૂત
મેરે આતમા ! પાપસ્થાનકનિવાર એહને હણે તે મહા શૂરવીર એહ સમ નહિં જગમાં કોઈપીર....
| મેરે આતમા ! પાપસ્થાનકનિવાર ૭ પાપ અઢારનો જે કરે ત્યાગ તે નર જગમાં મોટો મહાભાગ
મેરે આતમા ! પાપસ્થાનકનિવાર માણમુનિ કહે લહે તત્કાળ તે શિવપુરનું સુખ રસાળ...
મેરે આતમા ! પાપસ્થાનકનિવાર ૮
૨૨૩. આઠ મદની સજઝાય મદ આઠ મહામુનિ વારીયે, જે દુર્ગતિના દાતારો રે, શ્રી વીર જિનેસર ઉપદિશે, ભાખે સોહમ ગણધારો રે. મદ૦ ૧ હાજી જાતિનો મદ પહેલો કહ્યો, પૂર્વે હરિકેશીયે કીધો રે; ચંડાળતણે કુળ ઉપન્યો, તપથી સવિ કારજ સીધો રે. મદ૦ ૨
४७६
સઝાય સરિતા
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________
હાંજી કુળ મદ બીજો દાખીયો, મરિચી ભવે કીધો પ્રાણી રે; કોડાકોડ સાગર ભવમાં ભમ્યો, મદ મ કરો ઈમ મન જાણી રે. મદ૦ ૩ હાજી બળ મદથી દુ:ખ પામીયા, શ્રેણીક વસુભૂતિ છવો રે; જઈ નરકતણાં દુઃખ ભોગવ્યા, મુખે પાડતા નીત રીવો રે મદ૦ ૪ હાંજી સનતકુમાર નરેસરું, સુર આગળ રૂપ વખાણું રે; રોમ રોમ કાયા બગડી ગઈ, મદ ચોથાનું એ ટાણું રે. મદ૦ ૫ હાંજી મુનિવર સંયમ પાળતાં, તપનો મદ મનમાં આયો રે; થયા કૂરગડુ ઋષિરાજીયા, પામ્યા તપનો અંતરાયો રે. મદ૦ ૬ હાંજી દેશ દશારણનો ઘણી, રાય દશાર્ણભદ્ર અભિમાની રે; ઈદ્રની ઋદ્ધિ દેખી બૂઝીયો, સંસાર તજી થયો જ્ઞાની રે. મદ૦ ૭ હાંજી સ્થૂલિભ વિદ્યાનો કર્યો, મદ સાતમો જે દુઃખદાઈ રે; શ્રત પુરણ અર્થ ન પામિયા, જુઓ માન તણી અધિકાઈ રે. મદ૦ ૮ રાય સુભૂમ પખંડનો ધણી, લાભનો મદ કીધો અપાર રે; હય ગય રથ સબ સાયર ગયું, ગયો સાતમી નરક મોઝાર રે. મદ૦ ૯ ઈમ તન ધન જોબન રાજ્યનો, મ ધરો મનમાં અહંકારો રે; એ અસ્થિર અસત્ય સવિ કારમું, વિણસે ક્ષણમાં બહુ વારો રે. મદ૦ ૧૦ મદ આઠ નિવારો વ્રતધારી, પાળો સંયમ સુખકારી રે; કહે માનવિજય તો પામશો, અવિચળ પદવી નર નારી રે. મદ૦ ૧૧
૨૨૪. માનની સજઝાય રે જીવ ! માન ન કીજીએ, માને વિનય ન આવે રે; વિનય વિના વિદ્યા નહી; તો કિમ સમિતિ પાવે રે ? રે૦ ૧ સમક્તિ વિણ ચારિત્ર નહીં, ચારિત્ર વિણ નહીં મુક્તિ રે; મુક્તિના સુખ છે શાશ્વતાં, તે કેમ લહીએ જુક્તિ રે. ૨૦ ૨ વિનય વડો સંસારમાં, ગુણમાં અધિકારી રે; માને ગુણ જાયે ગળી, પ્રાણી જોજે વિચારી રે. ૨૦ ૩ માન કર્યું જે રાવણે, તે તો રામે માય રે; દુર્યોધન ગરવે કરી, અંતે સવિ હાય રે. રે. ૪ સૂકાં લાકડાં સારિખો, દુ:ખદાયીએ ખોટો રે;
ઉદયરત્ન કહે માનને, દેજો દેશવટો રે. ૨૦ ૫ // સક્ઝાય સરિતા
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૨૫. ચાર કષાયની સજઝાય
જીવ કોધ ન કરજે, લોભ ન ધરજે, માન મ લાવીશ ભાઈ, ફૂડા કર્મ ન બાંધીશ, ધર્મ ન ચૂકીશ, વિનય મ મૂકીશ ભાઈ, રે જીવડા ! દોહીલો માનવભવ લાધ્યો, તુમે કાંઈ કરી ધર્મને સાધો. કાંઈ આપ સવારથ સાધો, રે ભોળા દોહિલોમાનવભવ લાધ્યો જીવલડા૦ ૧ ઘર પછવાડે દેરાસર જાતા, વીસ વિસામા ખાય;
ભૂખ્યો ને તરસ્યો રાઉલે રોક્યો, માથે સહેતો ધાય. જીવલડા૦ ૨ ધર્મતણી પોષાળે જાતા, સુણવા સદ્ગુરુ વાણી;
એક વાત કરે બીજો ઉઠી જાય. નયણે નીંદ ભરાણી. જીવલડા૦ ૩ નામે બેઠો. લોભે પેઠો, ચાર પહોર નિશિ જાગ્યો;
બે ઘડીનું પડિક્કમણું કરતાં, ચોખ્ખો ચિત્ત ન રાખ્યો. જીવલડા૦ ૪ આઠમ ચૌદશ પૂનમ પાખી, પર્વ પજૂસણ સારો;
બે ઘડીનું પચ્ચકખાણ કરતાં, એક બીજાને વારો. જીવલડા૦ ૫ કીર્તિ કારણ પગરણ માંડી, અરથગરથ સવિ લૂંટે;
પૂન્યને કાજે પારકું પોતાનું, હાથ થકી નવિ છૂટે. જીવલડા૦ ૬ ઘર ઘરણીના ઘાટ ઘડાવ્યા, પહેરણ આછા વાઘા; દશઆંગળીએ દશવેઢ જ પહેર્યા, નિર્વાણે જાવું છે નાગા. જીવલડા૦ ૭ વાંકો અક્ષર માથે મીડું, નિલવટ આધા ચંદા; મુનિ લાવણ્યસમય ઈમ બોલે, એ ત્રણ કાલે
વંદો. જીવલડા૦ ૮
૪૭૮
૨૨૬. ક્રોધની સજઝાયો (૧)
કડવાં ફળ છે ક્રોધનાં, જ્ઞાની એમ બોલે; રીસતણો રસ જાણીએ, હળાહળ તોલે. ૬૦ ૧ ક્રોધે ક્રોડ પૂરવતણું, સંયમફળ જાય; ક્રોધ સહિત તપ જે કરે, તે તો લેખે ન થાય. ક૦ ૨ સાધુ ઘણો તપીયો હતો, ધરતો મન વૈરાગ્ય; શિષ્યના ક્રોધ થકી થયો, ચંડકોશીયો નાગ. ૭૦ ૩ આગ ઊઠે જે ઘરથકી, તે પહેલું ઘર બાળે; જળનો જોગ જો વિ મળે તો, પાસેનું પ્રજાળે. ૬૦ ૪
સજ્ઝાય સરિતા
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રોધતણી ગતિ એહવી, કહે કેવળનાણી;
હાણ કરે જે હિતની, જાળવજો એમ જાણી. ક૦ ૫ ઉદયરત્ન કહે ક્રોધને, કાઢજો ગળે સાહી; કાયા કરજો નિર્મળી, ઉપશમરસે નાહી. ૭૦ ૬
૨૨૭. ક્રોધની સજ્ઝાય (૨) (રાગ-સાંભળજો મુનિ સંજય રાગે )
ક્રોધ ન કરીએ ભલા પ્રાણી, ક્રોધે દુરગતિ ખાણી રે;
ક્રોધ તપ જપ હોયે હાણી, ઈમ વદે જિનવાણી રે. ક્રો૦ ૧ ક્રોધે દૂરે શિવ પટરાણી, જાયે જિમ રીસાણી રે;
ક્રોધ ચંડાલતણી નિસાણી, કાયલતા હુમલાણી રે. ક્રો૦ ૨ ક્રોધે નવલાં વેર બંધાયે, પ્રેમ પૂરવલો જાય રે; ક્રોધે નવલી પ્રીતિ ન થાયે, ક્રોધે આપ મરાય રે. ક્રો૦ ૩ આપ તપે પરને સંતાપે, જે નર ક્રોધે વ્યાપે રે; ક્રોધે નરનારીને શ્રાપે, પિંડ ભરાયે પાપ રે. ક્રો૦ ૪ ક્રોધ લજજાના તંતુને ત્રોડે, પુણ્ય તરુવર મોડે રે; સદ્ગતિ કેરાં સુખ સંકોડે, દુરગતિ સામો દોડે રે. ક્રો૦ ૫ માપિતા સુત બાંધવ છોડે, ક્રોધે મૂછને મરડે રે; રાજા દંડે દૈવ વખોડે, અપજશના ફળ જોડે રે. ક્રો૦ ૬ ક્રોધે સઘળા કાજ વિણાસે, પરના મર્મ પ્રકાશે રે; સજ્જન તે પણ અળગા નાસે, કોઈ ન રાખે પાસે રે. ક્રો૦ ૭ આતમ શુભ શિખલડી આ છે, જો તું શિવપુર વાંછે રે; પરિનંદાથી રહીને પાછે, મિચ્છામિ દુક્કડં વાંસે રે. ક્રો૦ ૮ શ્રી જિન આગમને અભ્યાસે, ભાવસાગર ઈમ ભાખે રે; ધર્મ કરો મનને ઉલ્લાસે, ઉપશમ આણો પાસે રે. ક્રો૦ ૯
૨૨૮. તેર કાઠીયાની સજ્ઝાય (ઢાળ-૧૩)
દુહા પાસ જિણેસર પય નમી સમરી સરસતી માય સાન્નિધ્ય કરજો માહરી દૈવિ કરી સુપસાય... ૧
00
સજ્ઝાય સરિતા
૪૭૯
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભવિ પ્રાણી ભલે ભાવસ્યું સુણજો દેઈ કાન આપણ૫. વિચારીને પરિ હય અભિમાન... ૨ ધર્મ કરસન નવિ દિયે દુરજન કાઠીયા તેર નરગ પંથ નિચે હોઈ નહિં તિહાં ફારને ફેર... ૩ આલસ મોહ અવન્ના થંભા કોહ પમાય કિવિણાય ભય સોગ અન્નાણા વક ખેવ કોઉહલા રમણા... ૪
- ઢાળ ૧ કે. આળસ અંગથી પરિહરો આળસ છે દુઃખદાય સલુણા અળસ આળસુ ઘર વસે લચ્છી તે દૂર પલાય સલુણા આળસ. ૧ આળસુ અલગો ધરમથી આળસુને સંદેહ સલુણા ખણ ખણ નિત નવા ઉપજે હિયડે તે સુવિશેષ સલુણા આળસ... ૨ પુષ્ય નર ભવ પામીયો ચિહું ગતિ ભમતાં જોય સલુણા આર્યજ દેશ ઉત્તમ કુળે ભાગ્યે જનમ જ હોય સલુણા આળસ... ૩ આળસ પરિહર પ્રાણીયા ધર્મે ઉદ્યમ માંડ સલુણા સામગ્રી સુધી લહી આળસ કાઠીયો છાંડ સલુણા આળસ... ૪ ઈદ્રિય પૂરી પામીને સાંભળ સૂત્ર સિદ્ધાંત સલુણા દેવ ગુરૂ ધર્મને ઓળખી સેવો મન એકાંત સલુણા આળસ... ૫ આળસે બાંધ્યા પ્રાણીયા ન કરે ધર્મ વ્યાપાર સલુણા પામ્યો ચિંતામણી પરિહરી તે ગ્રહે કાચ ગમાર સલુણા આળસ. ૬ ઉદ્યમથી સુખ સંપજે ઉદ્યમે દારિદ્ર જાય સલુણા વિદ્યા લક્ષ્મી ચાકરી ઉદ્યમે સફલું થાય સલુણા આળસ... ૭ આળસ ઉઘે પીડીયાં ઈહલોકે સિદાય સલુણા પરલોકનું શું પૂછવું ભવોભવ દુઃખીયા થાય સલુણા આળસ.... ૮ નારી ગમાર છે તેહને આળસુ માં ઈન સલુણા સજજનમાં શોભા નહિં આળસુ દુઃખીયો દીન સલુણા આળસ... ૯ પાપી નર આળસુ ભલા ધમ ઉદ્યમવંત સલુણા પંચમ અંગે ભાખીયો ભાવે તે ભગવંત સલુણા આળસ... ૧૦ ધમેં દીસે બહુ આળસુ પાપે ઉદ્યમવંત સલુણા
४८०
સક્ઝાય સરિતા
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાપે પરભવ દુ:ખ લહે ધમેં સુખ અનંત સલુણા આળસ... ૧૧ આદ્ર અરણીક અર્જુનમુનિ દઢપ્રહારી ધીર સલુણા આળસ ગોદડુ નાખીને ઉદ્યમ થયા વડવીર સલુણા આળસ... ૧૨ એહવું જાણીને ઉદ્યમે ધર્મ કરો નરનાર સલુણા વીર કહે આળસ વિરમીય વિશુદ્ધ કરીય વિચાર સલુણા આળસ... ૧૩
ઢાળ ૨ : મોહે વાહ્યો પ્રાણીયો રે ન કરે ધર્મસુચંગ કે, મોહે મુંઝીઓ રે દેવ-ગુરૂ નવિ ઓળખે રે ન કરે ઉત્તમ સંગ કે... મોહે મુંઝીઓ રે ૧ છોરૂડામાં છયો રહે રે રમે રામાને ધામ કે મોહે મુંઝીઓ રે ઘડી અથવા અધ ઘડી રે ન કરે આતમ કામ કે.. મોહે મુંઝીઓ રે ૨ હું એહનો એ માહરો રે એ મારો પરિવાર કે મોહે મુંઝીઓ રે રાત-દિવસ રાતો રહે રે ભરમે ભૂલ્યો ગમાર કે... મોહે મુંઝીઓ રે ૩ ધર્મે નાવે ઢંકડો રે બેઠો રમાડે બાળ કે મોહે મુંઝીઓ રે સુખનું મૂળ એ સુંદરી રે અવર આળ-પંપાળ કે... મોહે મુંઝીઓ રે ૪ ધન ઘર રમણી કારણે રે ન ગણે માય ને બાપ કે મોહે મુંઝીઓ રે લોકની લજજા પરિહરી રે ન ગણે પુષ્ય ને પાપ કે... મોહે મુંઝીઓ રે ૫ . રાગી નર બહુ દુઃખ સહે રે જિમ જગ ચોલ મજીઠ કે મોહે મુંઝીઓ રે તલ-સરસવને ખીલતાં રે વેલુક નયન દીઠ કે... મોહે મુંઝીઓ રે ૬ રાગ-દ્વેષ ભૂલ કર્મનું રે રસનું મૂળ એ વ્યાધ કે મોહે મુંઝીઓ રે દુઃખનું મૂળ સનેહ છે રે એ છોડે સમાધ કે.... મોહે મુંઝીઓ રે ૭ શિવપુર જાતાં શૃંખલા રે હોયે દુશ્મન જોર કે મોહે મુંઝીઓ રે શાતનું સાહુ નહિ રહે રે નાઠે મોહની ચોર કે... મોહે મુંઝીઓ રે ૮ સ્વારથીઓ જગમાં સહુ રે ભોળાને પડી ભૂલ કે મોહે મુંઝીઓ રે સૂરિકાંતા ચલણી પરે રે એ સંસારનું સૂલ કે... મોહે મુંઝીઓ રે ૯ એહવું જાણીને ઉદ્યમે રે મોહને દેશે માર કે મોહે મુંઝીઓ રે શૂરામાં શિરોમણી રે સિદ્ધિ વધૂ ઉર હાર કે... મોહે મુંઝીઓ રે ૧૦ વીર કહે મોહ કાઠીયો રે વિરમો વિસવાવીસ કે મોહે મુંઝીઓ રે વિરમ્યાથી જગમાં થશે રે વિશુદ્ધ જગના ઈશ કે...
મોહે મુંઝીઓ રે ૧૧ / સઝાય સરિતા
४८१
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ ૩ઃ હો અવજ્ઞા કરતાં જીવડા પ્રાણી બાંધે બહુલાં રે કર્મ હો ભવસાયર ભૂરિ ભમે પ્રાણી દુષ્કર તસ શિવ શર્મ... ચતુરનર ! અવજ્ઞા દૂર નિવાર ૧ હો આપ ગુણે અધુરડા પ્રાણી પરગુણ લેવા રે મુંગ હો બોધિ બીજ દુષ્કર તસે પ્રાણી ભવમાંહિ ભમે તુંગ... ચતુરનર ! અવજ્ઞા દૂર નિવાર ૨ હો નિંદક નર એહવા હોયે પ્રાણી જિમ જગ લોક સ્વભાવ હો રૂધિર પીયે પય પરિહરે પ્રાણી હરખે છીદ્રે પાવ... ચતુરનર ! અવજ્ઞા દૂર નિવાર ૩ હો સુધા સમ સદાગમ તજી પ્રાણી પીચે નંદક વિષ પૂર હો ભુંડ સુવર ભૂખર કરે પ્રાણી પરિહરે કુર કપૂર...
ચતુરનર ! અવજ્ઞા દૂર નિવાર ૪ હો આપણી ઉન્નતિ કારણે પ્રાણી અછતા પરના રે દોષ જીહો તલસમ છીદ્ર પરતણો પ્રાણી દાખવે મેરૂ લેખ...
ચતુરનર ! અવજ્ઞા દૂર નિવાર ૫ હો અવજ્ઞા કરતા બાપડા પ્રાણી ન ગણે શ્રાવક સાધ જીહો શ્વાનપરે ભસતા દીસે પ્રાણી બાંધે કર્મ અગાધ...
ચતુરનર ! અવજ્ઞા દૂર નિવાર૬
હો ધર્મધ્યાનથી વેગળા પ્રાણી સાધુસંગમથી રે દૂર હો ખર લોટે જિમ રાખમાં પ્રાણી છાંડી ગંગાજલ પૂર... ચતુરનર ! અવજ્ઞા દૂર નિવાર ૭ જીહો એહવું જાણીને આદરો પ્રાણી સેવો સદ્ગુરૂ પાય હો કારણે કારજ જાણીયે પ્રાણી શિવસાધન ઉપાય... ચતુરનર ! અવજ્ઞા દૂર નિવાર ૮ હો સમભાવે રહતે મીલે પ્રાણી શિવસુખ કેરી રે સંધ હો તપ કિરિયા તસ ફુલ હોયે પ્રાણી નહિંતર હોય બંધ... ચતુરનર ! અવજ્ઞા દૂર નિવાર ૯
હો અવજ્ઞા કાઠિયો પરિહરી પ્રાણી ફીજે ઉત્તમ સંગ
૪૮૨
સજ્ઝાય સરિતા
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________
જીહો વીર કહે વિશુદ્ધ એહજ પ્રાણી શિવપુર જાવા એ અંગ...
ચતુરનર ! અવજ્ઞા દૂર નિવાર ૧૦
ઢાળ ૪ : માન ન કીજે માનવી રે, માન તે દુ:ખ નિદાન, માને હોય મલીનતા રે, જિમ જગ કોહ્યું પાન; સુગુણનર ! ગર્વપણે ગુણ જાય, ગર્વપણું દુ:ખદાય સુ૦ ૧ અતિ અભિમાની આકરો રે, ન નમે દેવગુરુ પાય, હુંહુંકારો કરે ખર પરે રે, સાધુ સંગે નવિ જાય. સુત્ર ૨ માની મનમાં ચિંતવે રે, હું એક ચતુર સુજાણ, અમે કામ મોટા ર્યા રે, શું જાણે લોક અજાણ. સુત્ર ૩ શેલ ખંભ આમ સદા રહે રે, વંકો વયરી અભિમાન, નમાવ્યો નમે નહિ રે, દૂરે તસ ધર્મ ધ્યાન. સુ૦ ૪ શું જઈએ ઉપાશ્રયે રે, કોઈ નવિ દીયે બહુમાન, ધર્મલાભ ગુરુ નવિ દીયે રે, એમ બોલે અભિમાન. સુત્ર ૫ મૂરખ મનમાં નવિ લહે રે, તુજમાં હોયે જો ગુણ, આદરે આઘો બેસાડશે રે, કહેવા જાશે કુણ. સુ૦ ૬ માનીનું મન રાખવા રે, બોલાવી દીયે માન, તિમ તિમ ફૂલી દડો હુએ રે, અધિક ધરે અભિમાન. સુત્ર ૭ સન્નિપાત એક સહજનો રે, સાકર દૂધ વળી સંગ, વિણ ઉદ્યમ વધતો હોવે રે, જિમ ગળીનો રે રંગ. સુ. ૮ વરસ વને કાઉસ્સગ્ય રહ્યા રે, બાહુબલી બલવંત, માન મેલી મુગતે ગયા રે, આપ થયા અરિહંત. સુત્ર ૯ ચોથો ચંડાલ કાઠીયો રે, દૂરે તજો અભિમાન, વીર વિશુધ્ધ આદરો રે, શિવરમણી કરી શાન. સુ. ૧૦
ઢાળ ૫ ૬. પાંચમો કાઠિયો પરિહર પ્રાણી પરમ પદનો વયરી ધર્મધનનો ધૂણહાર જાજલમાન એ ઝેરી... રે પ્રાણી ! ક્રોધ કરો પરિહાર
ઈ સક્ઝાય સરિતા
૪૮૩
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________
સમકિત સુરતરૂ છાયા પામે દેશ વિરત રહે દૂર સર્વ વિરત સુર સંપદ કેરા પામે નહિં સુખ પૂર... રે પ્રાણી- ૨ ક્રોધે કરી મુખ હોયે કાળું ભ્રકુટી ભયંકર રાતી કીનાસ કુંઅર સરિખો દીસે આતમ ગુણનો ઘાતી... રે પ્રાણી. ૩ ક્રોધ આવરો કાંઈ ન જાણે હિત અહિત નિવાર વારે તિમ તિમ વધતો થાયે કરે કેઈ ઉતપાત... રે પ્રાણી૪ ધમી ઉપર દ્વેષ ધરીને - ધર્મ સ્થાનકને છોડે એક ઉપર અદેખાઈ આણી સહ સંઘાતે તોડે... રે પ્રાણી, ૫ જો એ આવશે એણે ઠામે તો મુઝ આવણ નિયમ મન મેલે મચ્છરાઈ કરતો સદ્ગતિ પામે કેમ... રે પ્રાણી. ૬ માઈ મત્સરી મુસાવાઈ ક્રોધી કુગતિ ગામી અદીઠ કલ્યાણીયા ઉદ્વેગકારી પ્રત્યક્ષ પરમાધામી... રે પ્રાણી૭ પૂરવ કોડિ લગે જે પાળ્યું સંયમ સુખનું મૂળ દોય ઘડીમાં ક્રોધે બાળી ધન્યું સોનું ર્યું ધૂળ... રે પ્રાણી, ૮ ક્રોધ અંતર દાહ સમાવો સિંચો સદાગમ વાણી સુગુરૂ શીખ સુધા સમ પીજે વરવા શિવ પટરાણી... રે પ્રાણી, ૯ ક્રોધ કાઠિયો દૂર નિવારી અરિહંત આણા પાળે વીર વિમલ કહે વિશુદ્ધ તે નર આત્મ ગુણ અજુઆળે... રે પ્રાણી૧૦
ઢાળ ૬ ક. છઠ્ઠો કાઠિયો છંડીયે આતમને અહિત કારો રે વેરી તે વા'લા ન કીજિયે દુર્ગતિના દાતારો રે... પ્રમાદ પરિહર પ્રાણી ૧ પ્રમાદે પૂરા પ્રાણીયા ઈહલોકે સદાઈ રે પરલોકે શું પૂછવું ભવો ભવ દુઃખીયા થાય રે... પ્રમાદ પરિહર પ્રાણી ૨ મધરાયક્ષયું તું ઉદ્ધારિકા વિષય લલિતાંગ વિગોયો રે ક્રોધે કેઈ કુગતિ ગયા વિક્યાયે ધર્મને ખોયો રે... પ્રમાદ પરિહરો પ્રાણી... ૩ પરમાદે પૂરવ વીસરે વિસરે અરથ વિચારો રે રાંક થઈ તે રડવડ્યા રૂલે બહુલ સંસાર રે... પ્રમાદ પરિહરો પ્રાણી... ૪ રસનાયે રસીયા કરે વિથા ચાર રસાળો રે કરતા સરસ સંવાદને નિરવહેતાં જંજાળો રે... પ્રમાદ પરિહર પ્રાણી... ૫
४८४
સઝાય સરિતા
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________
આળ જંજાળ રે ઉંઘમાં ઝંખવાણા બહુ જંજાળો રે
હાંસીમાં હર્ષ ઘણો કરે કડવા કર્મ રસાળો રે... પ્રમાદ પરિહરો પ્રાણી... ૬ પંચ મહાવ્રત પાળતાં પાળતા પંચ આચારો રે
પ્રમાદ પરવશે તે જુઓ નરકે ગયા નિરધારો રે... પ્રમાદ પરિહરો પ્રાણી... ૭ પ્રમાદ પરિહરો પ્રાણીયા સેવો સદ્ગુરૂ પાયો રે
વિનય વિવેક વિચારણા લહીયે શિવ ઉપાયો રે... પ્રમાદ પરિહરો પ્રાણી... ૮ સુગુરૂ સદાગમ સેવીયે પરિહરો પાંચ પ્રમાદો રે
વીર વિશુદ્ધ પદ એહથી લહીયે જગ જસવાદો રે...
ઢાળ ૭ઃ
કૃપણપણાથી બીહતો રે, યાચકજન આવે થકે રે,
પ્રમાદ પરિહરો પ્રાણી... ૯
નાવે ધર્મ સુઠામ, ઉઠી જાએ કામ રે,
પ્રાણી ! જિનવાણી ધરો ચિત્ત. ૧ નામ જપે ન કોઈ, ચાલે શુકન ન જોઈ રે પ્રાણી૦ ૨ સંબલ ન લહે સાથ,
દર્શન દૂરે તેહનું રે, દર્શન ચાહે ન તેહનું રે, કૃપણ તે ગતિ વરે રે, પૂન્ય કાજે એક પાઈકો રે, હરખે ન આપે હાથ રે. પ્રાણી૦ ૩ સજ્જન લોક આવ્યા આંગણે રે, થર થર ધ્રુજે હાથ, પરજન દેખી પીરસતાં રે, આંખો નીચી અનાથ રે. પ્રાણી૦ ૪ બેટાબેટી પરણાવતા રે, હરખે ખરચે હજાર;
ધર્મઠામે લેખુ ગણે રે, કરે તે વીસ વિચાર રે. પ્રાણી ૫ ભુંજીને ભૂઈ વાવીયે રે, ઉખર ક્ષેત્ર બીજ, સિદ્ધક્ષેત્રે હોય સોગણું રે, અધિક હોયે રસ રીઝ. પ્રાણી ૬ શાલિભદ્ર સુખ ભોગવે રે, દેતાં દાન પસાય; શ્રેણીક સરીખો રાજીઓ રે, જોવા આવ્યો ઉલ્લાસ રે. પ્રાણી૦ ૭ મૂરખનર જાણે નહીં રે, દાને દારિદ્ર જાય, જગ જસવાદ હોયે ઘણો રે, દાન તે શીવ ઉપાય રે. પ્રાણી૦ ૮ કૃપણપણું ભવિ પરિહરો રે, દીયો સુપાત્રે દાન; વીર વિશુદ્ધ પદ એહ છે રે, ઈમ ભાખે ભગવાન રે. પ્રાણી ૯
સજ્ઝાય સરિતા
૪૮૫
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ ૮ :
કર્મ ઉદય હોય જેહને હો રાજ ના'વે ધર્મ સુઠામ રે, ભવિકજન સાંભળો બીહતો રહેતો બાપડો હો રાજ શીત તાપ બહુ તામ રે... ભવિકજન૦ ૧ શું જઈયે ઉપાશ્રયે હો રાજ ગુરૂ કહે ગિરૂઆ દુ:ખ રે, ભવિકજન૦ ભોળા જનને ભોળવે હો રાજ દેખાડે ઈમ બીક રે... ભવિકજન૦ ૨ રાત દિવસ રહે રંગમેં હો રાજ વાણી વદે ઈમ સાધ રે, ભવિકજન૦
પાપ કરમ કરી પરભવે હો રાજ દુ:ખ સહે અગાધ રે... ભવિકજન૦ ૩
ભમે સંસારી પ્રાણીયા હો રાજ આપણે ચાલે કેમ રે, ભવિકજન૦ પાપે પેટ ભરવું સદા હો રાજ ગુરૂ ભાખે છે ઈમ રે... ભવિકજન૦ ૪ આપ અનાણે આવર્યા હો રાજ કરે નાણીની ખીજ રે, ભવિકજન૦ રોષ ધરે ધર્મી ઉપરે હો રાજ દુષ્કર તસ બોધિ બીજ રે... ભવિકજન૦ ૫ ધર્મી જનથી વેગળો હો રાજ ના'વે સાધુને સંગ રે, ભવિકજન૦ ફેરૂ જિમ ફરતા રહે હો રાજ જિમ વન રોજ કુરંગ રે... ભવિકજન૦ ૬ મૂરખ નર જાણે નહીં હો રાજ સુણતાં સૂત્ર સિદ્ધાંત રે, ભવિકજન૦ ભવ સાયર ભૂરિ તરે હો રાજ એહ જ મંત્ર મહંત રે... ભવિકજન૦૭ ભય તજી ભવિ સેવીયે હો રાજ સુગુરૂ સદાગમ રીઝ રે, ભવિકજન૦ શ્રી વીર કહે વિશુદ્ધ સહી હો રાજ તે લહે સુખે બોધિ બીજ રે... ભવિકજન૦ ૮
ઢાળ ૯ઃ
શ્રી વીર વાણી ચિત્ત ધરો વારો સોગ સંતાપ રે
સોગ કરતો કરમ બાંધે આઠ તેણ હું આપ રે... શ્રીવીર૦ ૧ માન પિતા પરિવાર પરભવ પોહતાં મંડે શોક રે
ખાય ખરચે પહેરે પહોળાં ધરમ ઠામે રોક રે... શ્રીવીર૦ ૨ કુટુંબ કારજ વાત જાણીજ કરે ઘરનાં કામ રે
યાત્રા પૂજા ગુરૂ વંદણ ના'વે ધરમશું ઠામ રે... શ્રીવીર૦ ૩ વારૂ વસ્ત્ર પહેરી જાય જિમણ કાજે નિ:શંક રે
પુત્ર પુત્રી પરણાવે પ્રેમે ધરમે કાઢે ઈમ ન જાણે મૂરખ મનમાં એ સંસાર
૪૮૬
વંક રે... શ્રીવીર૦ ૪
સ્વરૂપ રે
સજ્ઝાય સરિતા
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગગન બદરી ઉદક બુદ ખુદ વિજળી સંઝા રૂપ રે... શ્રીવીર. ૫ સંઝ વેળા એક તરૂવર વિહગ લે વિસરામ રે થયે પ્રભાત તેહ જ પંખી જાયે ઠામો ઠામ રે... શ્રીવીર૦ ૬ સયલ પરિજન એ ન્યાયે મિલિયો તુઝ પરિવાર રે સહુ આપણી ગતે જાશે કરણીને અનુસાર રે... શ્રીવી૨૦ ૭ ચઉ ગતિ માંહે ફરતાં જીવે કર્યા કેઈ પરિવાર રે કઈ ગતિનો શોક કરશો ઈમ અનતી વાર રે... શ્રીવીર૦ ૮ મોહનીનો ઉદય મોટો સિત્તેર કોડા કોડ રે શ્રી વીર વાણી વિશુદ્ધ પીજે નવમો કાઠિયો છોડ રે... શ્રીવીર૦ ૯
ઢાળ ૧૦: અજ્ઞાન પણાને હો જોરે કઈ પ્રાણીયા ન સુણે સૂત્ર સિદ્ધાંત સુણતાને શંકા હો અન્નાણી મન ઉપજે એહસું ભાડું મહત... અજ્ઞાન ૧ ઉદક બિંદુમાં હો અસંખ્યાતા કહ્યા અસંખ્યાતે સમુદ્ર ઈમ સોયને અગ્રે હો મૂલે અનંતા કહ્યા તેહ મનાયે કેમ... અજ્ઞાન ૨ નરક ને સ્વર્ગ હો કેણ જોઈ આવીયો પુણ્ય પાપ કુણ હોય ઉપદેશે કુશલા હો જગમાંહે ઘણા પોથી વેંગણ જોય... અજ્ઞાન ૩ તપ-જપ હો કિરિયા તનુ શોષવું ખાઓ પીઓ કરો ખેલ લંત મ દિસે હો જગ એ વાતની સઘળો ધીનો મેલ... અજ્ઞાન ૪ સુગુરૂ સેવે હો સદારામ સાંભળે તે જુઓ પાપ કરંત અજાણ પણાનો હો કોઈ ધોખો નહિં જાણ્યાનો દોષ મહંત... અજ્ઞાન ૫ જાણીને કરે તો તેની આલોયણ કસી ભોળા ભોળી સિદ્ધ અનાણપણાની હો આલોયણ કહી જાણને કદીય ન દીધ... અજ્ઞાન ૬ અંધો નર હો જુઓ અગડે પડે દેખતો પામે ઠામ અન્નાણી નર હો અળગો ધર્મથી જ્ઞાની હે ગુણ ગ્રામ... અજ્ઞાન ૭ અન્નાણપણામાં હો કાલ અનંતો ગયો જાણ પણમાં થાય જાણ-અજાણ હો જો એ તું અંતર સુરજ-ખજુઆ જોય... અજ્ઞાન ૮ એક નર હો જુઓ બેસે પાલખી એક ઉપાડે ઉજાય પુષ્ય ને પાપ હો જુઓ પટંતરો મૂઢા એમ શું મુંઝાય.. અજ્ઞાન ૯ સૂક્ષ્મ ભાવ હો કેવલી ગમ્ય રહ્યા મૂરખ ન લહે ભેદ આ સઝાય સરિતા
४८७
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ્ઞાન ગુણ હો ભવ અંગે કરો જે કરે કર્મ ઉચ્છેદ... અજ્ઞાન ૧૦ દશમો દૂરે હો અન્નાણ કરી કાઠીઓ સેવો સદ્ગુરૂ પાય
ધરમ આરાધો હો જે જિનવરે કહ્યો શિવ સાધન ઉપાય... અજ્ઞાન ૧૧ વીર વાણી હો પીતાં પ્રાણી પ્રેમસ્યું નાસે કુતર્ક વિભાવ વિશુદ્ધ હોય હો આતમ આપણો પ્રગટે સહજ સ્વભાવ... અજ્ઞાન ૧૨
ઢાળ ૧૧ ૩
રાત દિવસ વ્યાક્ષેપમાં લાલ કાળ જાય કેઈ વોલી રે લાલ ઘર ઘરણી પરિવામાં લાલ મનડું મેલું ડોલી રે લાલ,
વ્યાક્ષેપ ચિતે વાઈઓ...૧ વ્યાક્ષેપ ચિત્તમાં નવિ હોયે લાલ કારજની કોઈ સિદ્ધ રે લાલ એકો પદારથ નવિ હોયે રે લાલ બાજીગર જિમ રિદ્ધ રે લાલ... વ્યાક્ષે૫૦ ૨ પડિકમણાં પોસો કરે લાલ સામાયિક ને ધ્યાન રે લાલ
વ્યાક્ષેપ ચિત્તમાં જેહને લાલ ન રહે તે કાંઈ માન રે લાલ... વ્યાક્ષે૫૦ ૩ ધર્મ થાનક આવે કદા લાલ વ્યાક્ષેપ ચિતે બેસે રે લાલ જિનવાણી પ્રાણી નવિ પીચે લાલ આરત ધ્યાને પેસે રે લાલ... વ્યાક્ષે૫૦ ૪ કીધું ને કરવું ઘણું લાલ સંસારીનું કારજ સાર રે લાલ વ્યાક્ષેપ ચિત્તમાં કરે ઘણું લાલ આગળી આંખ વિચાર રે લાલ...
વ્યાક્ષે૫૦ ૫
બેટા બેટી પરણાવવા લાલ પરિજન પોષણ કાજ રે લાલ ઢોર જિમ ધસતો ફિરે લાલ ચિતે અનેક ઈલાજ રે લાલ... વ્યાક્ષેપ૦ ૬ વિષય વિષ સરખા કહ્યા લાલ વિષ એક ભવ હારે રે લાલ
વિષય નાણી વિધતા કહ્યા લાલ મારે અનંતી વાર રે લાલ... વ્યાક્ષે૫૦ ૭ તનુ વ્યાપિત વિષમંત્રથી લાલ ગાડી ડંકે આણે રે લાલ સકલ વ્યાપિત મન સંકળી લાલ પરમ પદને માણે રે લાલ... વ્યાક્ષેપ૦ ૮ દીપ શિખા પરે ડોલતો લાલ વ્યાક્ષેપ ચિત્તને રાખે રે લાલ
વીર કહે તેહ જ નરા લાલ વિશુદ્ધ પદને ચાખે રે લાલ... વ્યાક્ષે૫૦ ૯
ઢાળ ૧૨ :
ફુતુહલ વાહ્યો પ્રાણીયો રાજ ન કરે ધર્મશું રંગ હો રાજ
૪૮૮
સજ્ઝાય સરિતા
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________
બેઠાં ચોરે ને ચૌટે રાજ કરે હણાનો સંગ હો રાજ... કુતુહલ૦ ૧ હાંસી કરતાં પ્રાણીયા રાજ લઘુતા પામે જોર હો રાજ સજજનમાં શોભા નહિ રાજ બાંધે કર્મ કઠોર હો રાજ... કુતુહલ૦ ૨ નટ વિટસ્ મળતો રહે રાજ વેશ્યાનું રાખે વગ હો રાજ જુએ રમે જૂઆરીનું રાજ દૂરે સચ્ચ-અપવષ્ય હો રાજ.. કુતુહલ૦ ૩ સુગુરૂ ચરણ સેવે નહિં રાજ સાતે વ્યસને સુરા હો રાજ ઘેલે બોલે કોલને રાજ પાપી નર તે પૂરા હો રાજ... કુતુહલ૦ ૪ વ્રત ગણે વિષ સારિખું રાજ ધર્મીસું ન મળે ધાત હો રાજ સાધુ સંગે આવે નહિં રાજ દૂરે ધરમની વાત હો રાજ. કુતુહલ૦ ૫ ભાંડ ભવૈયા બોડા રાજ વાડી નવ નવ ખંડ હો રાજ જોયે ધોયે ધોતીયાં રાજ બય તેમ બોલો ભંડ હો રાજ... કુતુહલ૦ ૬ રખે રમતા કોઈ સોગઠે રાજ નહીં ઉત્તમ આચાર હો રાજ રમતે રસ રીઝ ઉપજે રાજ સેવે બહુ અનાચાર હો રાજ... કુતુહલ૦ ૭ પાંડવ પાંચે દ્રૌપદી રાજ નલદમયંતી જોય હો રાજ વચને તેહ વિલંબીયા રાજ સઘળું બેઠા હોય હો રાજ. કુતુહલ૦ ૮ કુતુહલ હાંસી નિવારીને રાજ સેવા સદ્ગુરૂ પાય હો રાજ જ્ઞાન આરાધી રંગમ્યું રાજ શિવ સાધન ઉપાય હો રાજ... કુતુહલ૦ ૯ બાર માસ સીમ બારમો રાજ કાઠીયો જગમેં જોર હો રાજ મેલે ઠેલી નરકમાં રાજ પામે દુ:ખ અઘોર હો રાજ... કુતુહલ૦ ૧૦. સજન સાતે પ્રીતડી રાજ કરતાં હોય ગુણ ગોઠ હો રાજ વિશુદ્ધ કહે તે રીઝની રાજ કરણી ના'વે હોઠ હો રાજ... કુતુહલ૦ ૧૧
ઢાળ ૧૩ : જગમાં જાલમી જોર તરજાત તેરમો કાઠીયોજી દુર્ગતિ વનનું મૂળ અસલ સલાવે એ કાઠીયો... ૧ એહનું અકળ સરૂપ કહ્યું ન જાય કામિનીજી રમણતાનું ધામ ભૂમાંહે એક ભામિનીજી... ૨ રાત દિવસ રસ રંગ રામાણ્યું રાતો રહેજી બેલ જિમ બલવંત રામા આણા સિર વહે છે... ૩ બેટા-બેટી ને નાર વયણે નર તે વશ હુઆ (સાય સરિતા
૪૮૯
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૯૦
નિરખી હરખી ચિત્ત ઘાટ ઘડાવે નવ નવાજી... ૪ ન કરે ધરમ લગાર લલના લોયણ રાતો રહેજ પુણ્યે પામ્યો એહ વારંવાર મુખે કહેજી... વિષય વિડંબા જેહ વિષય વિલાસ વાડી જોયજી મોહે મોહીયા લોક લાખેણા દિવસો ખોયજી... ૬ ઈંદ્રિય આવરણ જેહ નરભવ ખોયે બાપડાજી પામી ચિંતામણ સાર કાંગ ઉડાવે તે જડાજી... મનની મેલી એહુ ગરજની થેલી કામિનીજી છટકે દીયે છેહ જિમ ચમકંતી દામિનીજી... અશુચિનો ભંડાર શુચિ કપટકળા કેળવેજી ચિત્તનો નાવે છેહ મૂરખ તે મહિલા વશ હુઆજી... ૯ રખે કરતા વિસવાસ કામિની ન હોય કેહનીજી મુંજ પરદેશી રાય જુઓ અગડદત્ત ગેહિનીજી... ૧૦ છેતરી સચોવાઈ દેવ સોનાર ઘરણીની કથાજી મનુષ્ય તે કુણ માત્ર મેલો મહિલાની તથાજી... ૧૧ ચતુર વિચારી ચિત્ત રમણીરાગ નિવારીયેજી દેવ-ગુરૂ ધર્મ આરાધી આતમ તારીયેજી... ૧૨ વીર વિમલ ગુરૂ સીસ વિશુદ્ધ વાણી મન ધરીજી ધરમ કરો સુખદાય કરમ કાઠીયા પરિહરીજી... ૧૩
• ૨૨૯. માયાની સજઝાયો (૧)
સમક્તિનું મૂળ જાણીએજી, સત્ય વચન સાક્ષાત્; સાચામાં સમકિત વસે જી, માયામાં મિથ્યાત્વ રે;
७
૮
પ્રાણી ! મ કરીશ માયા લગાર. ૧ જી, ફૂડ કપટનો રે કોટ;
મુખ મીઠો જૂઠો મને જીભે તો જી જી કરે જી, ચિત્તમાં તાકે ચોટ રે. પ્રા૦ ૨
આપ ગરજે આઘો પડે જી, પણ ન ધરે વિશ્વાસ;
પાસ રે. પ્રા૦ ૩
મનશું રાખે આંતરો જી, એ માયાનો જેહશું બાંધે પ્રીતડીજી, તેહ શું રહે પ્રતિકૂ ળ; મેલ ન છડે મન તણો જી, એ માયાનું મૂળ રે પ્રા૦ ૪
સજ્ઝાય સરિતા
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________
તપ કીધો માયા કરી જી, મિત્રશું રાખ્યો રે ભેદ; મલ્લિ જિનેશ્વર જાણજો છ, તો પામ્યા સ્ત્રીવેદ રે. પ્રા૦ ૫ ઉદયરત્ન કહે સાંભળો જી, મૂકો માયાની બુદ્ધ; મુક્તિપુરી જાવા તણો જી, એ મારગ છે શુદ્ધ રે પ્રા૦ ૬
૨૩૦. માયાની સજઝાય (૨)
ભવિયણ ! માયા મૂળ સંસારનું, માયા મોહની રીઝ હો; ભવિયણ ! માયાએ જગ સહુ નડ્યાં, માયા દુરગતિ બીજ હો. ભ૦ ૧ ભ॰ જિમ દાહિણ પવને કરી, મેઘ હુએ વિસરાળ હો; ભ॰ તિમ માયાના જોરથી, પુન્ય ઘટે તતકાળ હો. ભ૦ મરમ વચન બોલ્યા થકી, જિમ સ્વજન પ્રતિકૂળ હો; ભ૦ તિમ તપ-જપ-સંજમક્રિયા, માયાએ થાયે ધૂળ હો. ભ॰ મલ્લિ જિનેસર બાંધીયો, માયાએ સ્રીવેદ હો; ભ॰ ઉત્તમ નર કરજો તુમે, તે માટે તસ છેદ હો. ભ૦ માયાગારા માનવી, સેવ કરે કર જોડી હો;
ભ॰ માયાએ રીઝે માનવી, ભ॰ ઈમ જાણીને મત કરો, ભ॰ જિમ જોગીસર મોટકા,
આપે ધનની કોડી હો. માયા સાથે રંગ હો; ન કરે નારીનો સંગ હો. ભ॰ ભાવસાગર કહે ભવિજના, સાંભળો સદ્ગુરુ વાણ હો; ભ૦ માયાના પરિહારથી, લહીએ સુખ નિરવાણ
હો.
૨૩૧. માયાની સજઝાય (૩) (રાગ: વંદો કેવળજ્ઞાન)
ભ૦ ૨
ભ૦ ૩
ભ૦ ૪
ભ૦ ૫
ભ૦ ૬
ભ૦ ૭
માયા મનથી પરિહરો રે, માયા આળપંપાળ, માયાવી જગ જીવની રે, કોઈ ન કરે સંભાળરે, પ્રાણી ! માયા શલ્ય નિવાર, માયા વિષની વેલડી રે, માયા દોષ પ્રગટ કરે રે, માયામાં મોહિત થઈ રે, અંધો જીવ ગમાર, ફૂડ-કપટ બહુ કેળવે રે, આણે ન શરમ લગાર રે પ્રાણી૦ ૩
એહ છે દુર્ગંતી દ્વાર રે. પ્રાણી ૧ માયા દુ:ખની ખાણ,
માયા હલાહલ જાણ રે. પ્રાણી૦ ૨
D
સજ્ઝાય સરિતા
૪૯૧
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________
માયાવીને નિદ્રા નહિં રે, નહિં સુખનો લવલેશ, માયાવી ધર્મ ન ચિંતવે રે, પગ-પગ પામે કલેશ રે પ્રાણી ૪ રાત-દિવસ રહે ઝુરતો રે, માયા સેવનથી જીવ, દુર્ગતિમાં જઈ ઉપજે રે, પાડે નિરંતર રીવ રે. પ્રાણી ૫ માયાવી નર ફીટીને રે, પામે સ્ત્રીનો અવતાર, સ્ત્રી મટીને નપુંસક હોવે રે, એહી જ માયાને સાર રે. પ્રાણી, ૬ મણિવિજય કહે માયાને રે, વર્ષે ધન્ય નર જેહ, સંતોષે સુખી થઈ રે, શિવસુખ પામે તેહ રે. પ્રાણી, ૭
૨૩૨. કલહ-કજીયાંની સઝાય રાડ કલહ સવિ મૂલે નિવારે વિંધ્યા બોલ મા બોલો રે કલહ કરતા ભલપણ જાયે મર્મગાંઠ મમખોલો રે... વચન. ૧ વચન વિચારી ખમો રે ભાઈ ખમતાં ખિમાગુણ આવે રે ખમતાં દોષ ન ચડાવે કોઈ વિઘન વિલય સવિ થાવે રે... વચન૦ ૨ જિમતિમ કલહ કરંતા બોલે રીસવસે જીવ વાણી રે બંધ નિકાચિત તેહથી પાડે કડવા ફલ લહે પ્રાણી રે... વચન) ૩ જેમ તેમ નીચ લવે અણજાણ્યો ઉત્તમ હિયડે ન આણે રે પાન તરફડે વાયે અતિઘણું થડ નિશ્ચલ નિજ ઠાણે રે... વચન૪ શ્રાપ મદ્યો કરકડા મ માંડો કલહ કરંતા રીસે રે વચન તેણે અવસરે બોલાશે તે પોતે ભોગવશે રે... વચન૦ ૫ લોહતણાં કાંટા જેમ ખૂંચે તેહવા મર્મ વચન્ન રે સાલ ન શકશે તે કો કાઢી ખમશે તે ધન ધન્ન રે... વચન. ૬ હલુ થાવે અતિ બોલતો ખમતો થાય ગંભીર રે. ખિમા કરે નર ને નારી તે કહેવાયે ધીર રે... વચન. ૭ રીસવસે જો વચન બોલાયે તો પગે લાગી ખમાવો રે ક્રોધ અગ્નિ પરજલતો જાણી ખીમાજલે ઓલ્હાવો રે... વચન. ૮ જિણે મુખે રૂડાં નામ લેવાય તેણે કાં વિરૂઆ લીજે રે કૂરકપૂર અમીરસ જીમીયે તેણે કાં અશુચિ પીજે રે... વચન) ૯ કલહ કરંતા કીર્તિ નાસે ક્રોધી નામ ધરાવે રે જસકીર્તિ સૌભાગ્ય ન હોવે ભૂંડામાંહિ ગિણાવે રે... વચન, ૧૦
૪૯૨
સક્ઝાય સરિતા
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________
સૂત્રવચન સદ્ગુરૂ મુખ સુણીને કલહ સદાય નિવારે રે તેહતણા ગુણ ઉદયરત્ન કહે સુરનર નિત્ય સંભારે રે... વચન૦ ૧૧
૨૩૩. લોભની સજઝાયો (૧)
લોભ ન કરીએ પ્રાણીયા રે, લોભ બૂરો સંસાર, લોભ સમો જગ કો નહીં રે, દુર્ગતિનો દાતાર; ભવિકજન ! લોભ બૂરો સંસાર, વરજો તુમે નિરધાર; જિમ પામો ભવપાર વિકજન !, લોભ બૂરો સંસાર. ૧ અતિ લોભે લક્ષ્મીપતિ રે, સાગર નામે શેઠ;
પુર પયોનિધિમાં પડ્યો રે, સોવન મૃગના લોભથી રે, સીતા નારી ગુમાવીને રે, દશમા ગુણઠાણા લગે રે, શિવપુર જાતાં જીવને રે, એહિ જ મોટો ચોર. વિક૦ ૪ નવવિધ પરિગ્રહ લોભથી રે, દુર્ગતિ પામે જીવ;
જઈ બેઠો તસ હેઠ. વિક૦ ૨ દશરથ સુત શ્રીરામ; મિયો ઠામો ઠામ. વિક૦ ૩ લોભ તણું છે જોર;
પરવશ પડીયો બાપડો રે, અહોનિશ પાડે રીવ. ભવિક૦ ૫
પરિગ્રહના પરિહારથી રે, લહિયે શિવ સુખ સાર;
દેવદાનવ નરપતિ થઈ રે, જાશો મુક્તિ મોઝાર. ભવિક૦ ૬ ભાવસાગર પંડિત ભણે રે, વીરસાગર બુધ શિષ્ય; લોભ તણે ત્યાગે કરી રે, પહોંચે સયલ જગીશ. વિક૦ ૭
• ૨૩૪. લોભની સજઝાયો (૨) આશા દાસી વશ પડ્યા, જડ્યા કર્મ જંજીર; પરિગ્રહ ભાર ભરે નડ્યા, સહે નરકની પીર. પરિગ્રહ ભાર ભર્યા પ્રણી, પામે અધોપતિ દુ:ખ ખાણી; જસ તિ લોભે લલચાણી રે,
ચેતન ચતુર સુણો ભાઈ, લોભ દશા તો દુ:ખદાઈ રે. ૧ લોભે લાલચ જાસ ઘણી, પરિણતિ નીચી તેહ તણી, લટપટ કરે બહુ લોક ભણી રે. ચેતન૦ ૨
સજ્ઝાય સરિતા
૪૯૩
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૯૪
લોભી દેશ વિદેશ ભમે, ધન કારણ નિજ દેહ દમે,
તડકા ટાઢનાં દુ:ખ ખમે રે. ચેતન૦ ૩ લોભે પુત્રપિતા ઝગડે, લોભે નરપતિ રહે વડે;
લોભે બાંધવ જોર લડે રે; ચેતન૦ ૪
હાટ હાથી લોભે લીનો, કોણીકે સંગર બહુ કીનો; માતામહને દુ:ખ દીનો રે. ચેતન૦ ૫
લોભારંભે બહુ નડીઆ, કાલાદિક નરકે પડીયા;
નિરયાવલી પાઠે ચઢીયા રે. ચેતન૦૬
લોભ તજી સંવર કરજો, ગુરુ પદ પદ્મને અનુસરજો;
રૂપવિજય પદને વરજો રે. ચેતન૦ ૭
૨૩૫ પ્રમાદ વર્જવાની સજ્ઝાય અજરામર જગ કો નહીં, પરમાદ તે છાંડો રે; મિથ્યામતિ મૂકી કરી, ગુણ આદર તે માંડો રે. અજરા૦ ૧
શુદ્ધ ધરમનો ખપ કરો, ટાળી વિષય વિકારો રે; ચોથે અધ્યયને કહે, શ્રી વીર એહ વિચારો રે. અજરા૦ ૨
પાપ કરમ કરી મેળવે, ધનના લખ જેહ રે; મૂરખ ધન છાંડી કરી, નરકે ભમે તેહ રે. અજરા૦ ૩
બંધવ જનને પોષવા,કરે તે મરણ પરે પાપ રે;
તેહના ફળ છે દોહીલાં, સહે એક્લો આપ રે. અજરા૦ ૪
ખાતર તણે મુખે જિમ ગ્રહ્યો, એવો ચોર અજાણ રે; નિજ કરમેં દુ:ખ દેખતાં, તેહનો છે કુણ જાણ રે. અજરા૦ ૫
ઈમ જાણી પુણ્ય કીજીયે, જેહથી સુખ થાય રે; દિન દિન સંપદ અનુભવી, વળી સુજસ ગવાય રે. અજરા૦ ૬
વિજય દેવગુરુ પાટવી, વિજયસિંહ મુણિંદો રે; શિષ્ય ઉદય કહે પુણ્યથી, હુવે પરમ આણંદો રે. અજરા૦ ૭
સજ્ઝાય સરિતા
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________
CIE
સજ્ઝાય સરિતા (આત્મગુણ પોષક સજ્ઝાયો)
તરંગ - ૫
સજ્ઝાય ૨૩૬ થી ૨૫૭
સજ્ઝાય સરિતા
HIRD
૪૯૫
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૩૬. અષ્ટપ્રવચન માતાની સજ્ઝાય (ઢાળ-૯) દુહા . વનજ વદન વાગેશ્વરી, પ્રણમી તિમ ગુરૂ પાય અડ પયણ માતા તણા, ગુણ ગાઉં ચિત્ત લાય... ૧ માતા પુત્ર શુભંકરી, તિમ એ પ્રવચન માય ચારિત્ર ગુણગણ વર્ષની, નિરમલ શિવસુખદાય... ૨ ભાવ અયોગી સાધવા, મુનિવર ગુપ્તિ ધરંત તો સમિતે વિચરત... ૩ ભાવે ભાવ ચરિત્ત
ભાવ દષ્ટિ દ્રવ્યતઃ ક્રિયા, કરતાં શિવ સંપત્તિ... ૪ શુચિ અંતિમ ગુણથી થયો, જે સાધક પરિણામ સમિતિ ગુપ્તિ તે જિન કહે, સાધ્ય સિદ્ધિ શિવ ઠામ... પ નિશ્ચય ચરણરૂચિ મુનિ, સમિતિ ગુપ્તિ પ્રતિપાળ સાધ્ય ધર્મને સાધવા, જેહ થયા ઉજમાળ... ૬ જે મુનિ સમિતિ ગુણે રમે, તસ ગુપ્તિ નિરધાર ભજના ગુપ્ત એ સમિતિની, કહે જિનગણધર સાર... ૭ ઢાળ ૧ ૩
યદિ ગુપ્તે ન રહી શકે, દ્રવ્યે દ્રવ્યથી ચરણતા,
પ્રથમ અહિંસા વ્રતની જાણીયે, ભાવના ઉત્તમ એહ મુનીશ્વર સંવર કારણ જિનવર ઉપદિશે, સમતા રસ ગુણ ગેહ મુનીશ્વર૦
૧
ઈરિયા સમિતિ શોધન મુનિ કરો, મન ધરો સંવર ભાવ મુનીશ્વર આશ્રવ કર તનુ જોગ ચંચલપણું, પરિહરો તન મન પાવ મુનીશ્વર ઈરિયા૦ ૨
૪૯૬
કાય ગુપ્તિ ઉત્સર્ગથી સાદતા, પ્રથમ સમિતિ અપવાદ મુનીશ્વર દિનકર કર શુચિ પંથે ચાલવું, ઈર્યા સમિતિ સંવાદ મુનીશ્વર ઈરિયા૦ ૩
કાઉસ્સગ્ગ જ્ઞાન ધ્યાન ઉપયોગમાં, થિયર બેઠા ઋષિરાય મુનીશ્વર શ્યાને ચંચળતા ધરે જોગની, વિણ કારણ મહારાય મુનીશ્વર ઈરિયા૦ ૪ જિન વંદન વૈયાવચ્ચ શ્રુત ગ્રહણ, આહાર વિહાર નિહાર મુનીશ્વર
સજ્ઝાય સરિતા
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________
એ ખટકારણ પામી સંચરે, જયણા યુત અણગાર મુનીશ્વર ઈરિયાવ ૫ રાગ વધે થિરવાસથી ક્ષેત્રનો, જ્ઞાન વિના પરમાદ મુનીશ્વર - નિરમોહી પદ સાધન કારણે, વિચરે સાધુ સાહાદ મુનીશ્વર ઈરિયાવ ૬ એહ દેહ સંસારનું મૂલ છે તસ પોષક તે આહાર મુનીશ્વર જાવ અજોગી ગુણ નવિ ઉપજે, તિહાં લગે એહ આચાર મુનીશ્વર ઈરિયાવ ૭ અન્ય અતનું જે પરમ પદે રહ્યા, છંડી સકલ ઉપાધિ મુનીશ્વર માહણ શ્રમણ દયાનિધિ સંજમી, સાધે શુદ્ધ સમાધિ મુનીશ્વર ઈરિયાવ ૮ ઈર્ષા સમિતિ ઈણીપેરે પાળતા, જિન ઉત્તમ નિગ્રંથ મુનીશ્વર તસ પદ પદ્મવિજય પદ સેવતાં, લહે ચિદ્દ રૂપ સુપંથ મુનીશ્વર ઈરિયા૯
( દુહો હિત મિત મધુર મ તુચ્છતા, ગર્વ રહિત મિતવાચ, * પૂર્વાપર અવિરોધી પદ, વાણી વદે મુનિ સાચ... ૧
ઢાળ ૨ : સમિતિ બીજી મુનિ આદરો, ભાષા સમિતિ નામ, સાધુજી ઉત્સર્ગે ગુમિ ધરો એ અપવાદે તામ સાધુજી સમિતિ ૧ વચન વિચારી ઉચ્ચરો, પરિહરો મૃષાવાદ સાધુજી ક્રોધ લોભ ભય હાસથી ન કરે મુનિ સંવાદ સાધુજી સમિતિ ૨ વચન પર્યાતિના યોગથી, મુનિ વદે વચન તે સાચ સાધુજી જ્ઞાન ધ્યાન તપ સાધવા, આરાધના જિન વાચ સાધુજી સમિતિ ૩ મુનિ નિજ વચનથી પરતણો, ન કરે ગ્રહણ ને ત્યાગી સાધુજી નિગ્રંથ વચન ગુમિ રહે, એહ ઉત્સર્ગ મુનિ માર્ગ સાધુજી સમિતિ ૪ સાધક સાધ્યને સાધવા, આદરે પંચ સજઝાય સાધુજી અશન વસન આસન ગ્રહે તે અપવાદને ઠાય સાધુજી સમિતિ ૫ સૂત્ર અર્થ તદુભય થકી, વાચના દિયે નિગ્રંથ સાધુજી ગૌતમ પરે પૃચ્છા કરે, સાધવા મુગતિનો પંથ સાધુજી સમિતિ ૬ સૂત્ર ભણે ગણે ચિંતવે, છડી નિત્ય પ્રમાદ સાધુજી
// સાય સરિતા
४८७
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________
નય નિક્ષેપ વિચારણા, કરે નિત્ય ધરી આલ્હાદ સાધુજી સમિતિ ૭ સોળ વયણને જાણતાં, દશવિધ ધર્મના ધાર સાધુજી દશવિહ ચઉવિ સત્યથી, દેશના દિયે અણગાર સાધુજી સમિતિ ૮ જ્ઞાન ધ્યાન સમતા ભર્યા જિન ઉત્તમ મહારાજ સાધુજી. તસ પદ પદ્યવિજય કહે શાશ્વત શિવ સામ્રાજ સાધુજી સમિતિ ૯
- દુહો મુનિ મુગતિ પદ સાધવા, આરાધવા જિનવાણ, એષણા શુદ્ધિ સાધવા, સાધે સિદ્ધનું ઠાણ.... ૧
ઢાળ ૩ ત્રીજી સમિતિ સમાચરો, એષણા નામે રે ખાસ દ્રવ્ય ક્ષેત્ર કાળ ભાવથીજી, સાધી લહો શિવ વાસ, મુનીસર ! એષણા સમિતિ સંભાર જિમ લહો ભવનો પાર મુવ એષણા ૧ અશન વસન આસન તણીજી, એષણા કરતા રે સાધ સાધે સંવર ભાવને જી, પામે સુખ અગાધ... મુ૦ ૨ કાય જોગ પુગલ ગ્રહેજી, આતમ ધર્મ ન એહ અનભિસંધિ વીરજ તણીજી, ચંચળતા ધરે દેહ... મુ૦ ૩ આતમ તત્ત્વ અનંતતાજી, જ્ઞાન વિના ન જણાય તેહ પ્રગટ કરવા ભણીજી, કરે મુનિ નિત્ય સજઝાય... મુ૦ ૪ તનુ અનુયાયી વીર્યનાજી, કારણ અશન આહાર વૃદ્ધ યષ્ટિ સમ જાણીનેજી, અનાદિક ગ્રહે ચાર... મુ. ૫ સાધ્ય સાધકતા નવિ અડે છે, તો ન ગ્રહે આહાર બાધક પરિણતિ વારવા, લીયે મુનિ ઓછો આહાર... મુ૦ ૬ તત્ત્વ રૂચિ તત્ત્વાશ્રયીજી, તત્ત્વ રસિક નિગ્રંથ ખુહા દોષને વારવા, મુનિ માને પલિમંથ.. મુ૦ ૭ સુડતાલીશ આહારના, દોષ તજ અણગાર અસભ્રાંત મૂચ્છ વિનાજી, કરે મુનિ ઉચિત આહાર... મુ૦ ૮ અણાહારતા સાધતાઇ, તપ તપે દ્રવ્ય ને ભાવ
૪૯૮
સઝાય સરિતા
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઈહ પરલોક પરિહરેજી, આશંસાનો દાવ... મુ. ૯ એષણા સમિતિએ ચાલતાંજી, ધન્ય ઢંઢણ અણગાર તસ પદ પદ્મવંદન થકીજી, રૂપવિજય જયકાર... મુ. ૧૦
દુહો ચોથી સમિતિ સોહામણી, પાલતા અણગાર, ગ્રહણ વિમુચન વસ્તુનો, જયણાએ ધરનાર... ૧
ઢાળ ૪ : સાધુજી સમિતિ ચોથી ધરો પરિહરો સયલ પરમાદ રે જોગ અહિંસક ભાવથી, સાધીયે સિદ્ધિ સ્યાદ્વાદ રે... સા. ૧ આતમ તત્ત્વ સાધનરસી, ઉલ્લી આગમ શકિત રે વ્યક્તિએ સર્વ પરિગ્રહ તજી, સાદતા સાદ્ય પદ મુક્તિ રે... સા. ૨ ભાવ અહિંસકતા ભણી, દ્રવ્ય અહિંસક સાધ રે ધરે રજોહરણ મુખ વરિત્રકા, સાધવા જોગ સમાધ રે... સા૦ ૩ વસ્ત્ર ને માત્ર અને કરી, જ્ઞાન ભણતાં સદા સાધ રે જયણાએ ગ્રહણ મુંચન કરે, ધરી મન જોગ સમાધ રે... સા. ૪ બાલ ને તરણ તરૂણી મને, નગન દુર્ગછના મૂલ રે તિણે મુનિ વસ્ત્ર અંગે ધરે, મોક્ષ મારગ અનુકૂલ રે... સા૫ લઘુ ત્રસ જીવ રક્ષા ભણી સચિત્ત રજ જયણાને કાજ રે ધર્મ ઉપકરણ મુનિવર ધરે, પામવા મોક્ષનું રાજ રે... સા૦ ૬ જ્ઞાન ઉપયોગમાં મહાલતા ચાલતા સંજમ માગ રે રાગ ને દ્વેષ દૂરે તજી, કરે મુનિ ઈદ્રિનો ત્યાગ રે... સા૦ ૭ બાધક ભાવ દૂરે તજી, સાધક ભાવમાં શૂર રે શાન ને દાન્ત મહાવ્રતી, ધરે થિરાદિક દગનૂર રે... સા. ૮ સંયમ શ્રેણી ચડતા સદા, ઉત્તમ મુનિ મહારાજ રે તસ પદ પવવંદન થકી, રૂપવિજય વધે લાજ રે... સા. ૯
સક્ઝાય સરિતા
•૪૯૯
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________
દુહો સંવર વંત સુસંજમી, જયણાયુત અણગાર, પારિઠાવણીયા સમિતિમાં, વરતે નિરતિચાર... ૧
ઢાળ ૫ :. પારિઠાવણીયા નામથી રે, પંચમ સમિતિ સાર દ્રવ્ય ભાવથી પરિઠવે રે, જયણાયુકત અણગાર, મુનિસર પંચમ સમિતિ સાર, જિમ લહો ભવનો પાર... મુનિસર૦ ૧ અંગ મલાદિક દ્રવ્યથી રે, ભાવથી રાગ ને દ્વેષ મૃદુ કરણાદિક ગુણભર્યા રે, પરિઠવે જયણા વિશેષ... મુનિસર૦ ૨ થિરતા ભાવથી સંયમી રે, નિરમલ સંવરવંત જોગની ચંચળતા તજી રે, સાધે સાધ્ય મહંત... મુનિસર૦ ૩ ચાલતાં બેસતાં ઉઠતાં રે, સૂવતાં ખાવંતા સાધ જયણા યુત મુનિ સંવરી રે, પરિઠ જોગ ઉપાધ... મુનિસર૦ ૪
Wવીર કલ્પી અણગારને રે, પારિઠાવણિઆ અનેક જિનકલ્પાદિક યથાલંદી રે, વિણ પારિઠાવણીઆ એક... મુનિસર૦ ૫ નિશિ પ્રશ્રવણાદિ પરિઠવે રે, વિધિ કૃત મંડલ ઠામ સ્થવીર કલ્પી અપવાદથી રે, ગ્લાનાદિકને કામ... મુનિસર૦ ૬ સંજમ બાધક જોગનો રે, ભાવથી પરિઠવે સાધ સંજમ શ્રેણીએ સંચર્યા રે, લહે મુનિ સુખ અગાધ... મુનિસર૦ ૭ પંચ સમિતિ પરિણામથી રે, ક્ષમા કોશ ગત રોશ ભાવન પાવન ભાવતા રે, કરતા ગુણનો પોષ... મુનિસર૦ ૮ સાધ્ય સાધતા સંજમી રે, જિન ઉત્તમ મહારાજ તસ મુખ પદ્મવચન સુણી રે, રૂપવિજય સયાં કાજ... મુનિસર૦ ૯
દુહો ક્રોધ શમન ઈદ્રિયદમન, ચરણ કરણ ધર સાધ, જ્ઞાન ધ્યાનમાં મન ધરી, સાધે સુખ અગાધ... ૧
૫૦૦
સઝાય સરિતા
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ ૬ : પંચ સમિતિ સમિતા સદા સાધુજી, ભાવદયા ભંડાર હો મનડાના મોહન મારે મન વસ્યા સાધુજી, ટાળે અવિધિ જોગને, સાવ પામે ભવોદધિ પાર હો મનડાના. ૧ પંચ મહાવ્રત પાળવા, સાપંચાશ્રવ કરી દૂર હો મનડાના સાધ્ય રસીક મન ગોપના, સા ઘરે મુનિ ધ્યાનનું પૂર હો મનડાના૦ ૨ મન મર્કટ ચંચળ ઘણું, સા૦ મોહ મહીપનો પૂત હો મનડાના વસ થાવર સહુ જંતુનો, સાવ જેહ નડે જમદૂત હો મનડાના ૩ જ્ઞાન ધ્યાન લયમાં રહ્યા, સા તપ જપ જયણાવંત હો મનડાના સાધન જોગે સાધ્યને, સાવ સાધે કરણાવંત હો મનડાના. ૪ સવિકલ્પ ગુણ સાધના, સાવ ધ્યાનીને આવે ન દાય હો મનડાના૦ નિર્વિકલ્પ અનુભવરસી, સાવ આસમાનંદી પાય હો મનડાના૦ ૫ રત્નત્રયીની ભિન્નતા, સાવ એ સઘળો વ્યવહાર હો મનડાના ત્રિગુણ વીર્ય એકત્વતા, સા૦ કરતા લહે ભવપાર હો મનડાના૦ ૬ જ્ઞાનાનંદી આતમા, સાવ મનન કરે નિજ શુદ્ધ હો મનડાના પર પરિણતિ તજી વેગળી, સાવ નિરાવરણી હોય બુદ્ધ હો મનડાના. ૭ મનગુમિમાં મહાલતા, સાવ ચાલતા શુદ્ધાચાર હો મનડાના ગજસુકુમાલાદિક મુનિ, સા પામ્યા ભવોદધિ પાર હો મનડાના. ૮ આણા જીન આરાધતા, સા સેવતા ગુરૂપદ પદ્ય હો મનડાના) રૂપવિજય કહે વંદીયે, સાવ જિમ લહીયે શિવ સવ હો મનડાના. ૯
( દુહો વચન વદે મુખથી મુનિ, કારણ પામી પંચ, વિણ કારણ રહે ધ્યાનમાં, ભાવ ક્રિયાનો સંચ... ૧
ઢાળ ૭ : સાધુજી વયણ ગુમિ ધરો પરિહરો જોગનો ચાળો રે નિર્દૂ ષણ ભાણા વદી, દૂજી ગુમિ સંભાળો રે... સાધુજી૦ ૧ વચનાતીત એ આતમા, સિદ્ધ સ્વરૂપ અરૂપ રે
// સક્ઝાય સરિતા
૫૦૧
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________
તે કારણ સાદન ભણી મૌની હોય મુનિ ભૂપ રે... સાધુજી૦ ૨ ભાષા પુદ્ગલ વરગણા, ગ્રહણ તે કર્મ ઉપાધિ રે
ટાળવા ધ્યાન દિશા ધરે, આતમ જ્ઞાન સમાધિ રે... સાધુજી૦ ૩ આતમ તત્ત્વ રૂચિ મુનિ, મુગતિ રમણી રસ રાતા રે
ધ્યાતા ચિદ્દન સંપદા, જગ બંધવ જગ ત્રાતા રે... સાધુજી૦ ૪ મધુર નિપુણ હિત મિત વધે, દવિધ ધર્મને દાખે રે
જ્ઞાન અમૃત આસ્વાદતા, વચન ગુમિ રસ ચાખે રે... સાધુજી૦ ૫ આતમ રૂચી શુચિતા મયી, સંજમ રથના ધોરી રે
ચઢતાં સંજમ શ્રેણીએ, વંદુ મુનિ કર જોડી રે... સાધુજી૦ ૬ વચન જોગના વાસના, વાસિત જોગના ચાળા રે
વશ કરતા મુનિ સંજમી, વરે મુતિ વરમાળા રે... સાધુજી૦ ૭ પંચાશ્રવ વિરતિ મુનિ, પંકજની પરે ન્યારા રે
તત્ત્વરસી ઉપશમ ભર્યા, લહે ભવવારિધિ પારા રે... સાધુજી૦ ૮ સાધન સાધે સાધ્યતા, શમ દમ સંવરવંત રે તસ પદ પદ્મવંદન કરી, રૂપવિજય ઉલ્લુસંત રે... સાધુજી૦ ૯
દુહો ઈન્દ્રિય દમન સાતમ રસી, સમિતિ ગુપ્તિ ત્રિવિધ અવંચક જોગયુત, લહે મુનિ ભવપાર...
૫૦૨
ધરનાર,
૧
ઢાળ ૮ :
ગુપ્તિ ત્રીજીરે સાધુજી સાચવો રે, કાયગુપ્તિ જસ નામ ત્રિવિધ અવંચક જોગે સાધતા રે, શુચિ સંયમ પરિણામ... ગુપ્તિ૦ ૧ અશુભાશ્રવ કિરિયા કરી ભવ ભમ્યો રે, પણ ન રમ્યો શુભ ભાવ ચંચળ જોગ તે આશ્રવ મૂળ છે રે, તજે મુનિ ધ્યાન પ્રભાવ... ગુપ્તિ સાધન સલ સાધ્ય પદ સાધવા રે, શુદ્ધ કરે અણગાર
કાળ લબ્ધિ સંહનનાદિક બળે રે, સાધે શુદ્ધ આચાર... ગુસિ॰ : સ્થિર ઉપયોગે નિર્મળ ધ્યાનમાં રે, સોહંપદ કરે જાપ
ધ્યાતા ધ્યાન ધ્યેય એકતત્વતા રે, કરી લહે પરમ સમાધ... ગુપ્તિ૦ અે
સજ્ઝાય સરિતા
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________
જોગ ચંચળતા તજવા સંચરી રે, કાઉસ્સગ્ગ ધ્યાનમાં લીન પરિસહ બાવીશ શૂરપણે સહે રે, ઉપસર્ગે નહીં દીન... ગુણિ૦ ૫ દશવિધ ધર્મધૂરા ધોરી પરે રે સંયમ રથ વડનાર માનાપમાને સમ મુનિ મન ધર રે પામવા ભવજલ પાર... ગુમિત્ર ૬ કરમ ગહનવન દહન ઋષીશ્વરૂ રે ધ્યાન શુક્લ કરી નાશ આતમ ઋદ્ધિ અનંતી સાધવા રે, કરે મુનિ જોગ અભ્યાસ. ગુમિત્ર ૭ ખિમાવિજય જિન ઉત્તમ પવથી રે, વિજય પદે મનોહાર રૂપવિજય કહે એ મુનિ વંદતા રે, સુખ જસ લચ્છી ઉદાર... ગુણિ૦ ૮
દુહો પંચ સમિતિ સમિતા, મુનિ, ત્રણ ગુમિ પ્રતિપાળ, પ્રેમે પ્રણમું તેહના, ચરણ કમલ રણકાળ... ૧
ઢાળ ૯ : આજ સફળ દિન મુનિ મને મળીયા, ટળીયા પાપના ચાળા રે મહાવ્રત ધારી મહા ઉપકારી, ખટ જીવના રખવાળા રે... આજ૦ ૧ ઈરિયા સમિતિવંત મહામુનિ, જ્ઞાન ધ્યાન રસ રાતા રે ખટ કારણે મારગ ચાલતા, ત્રસ થાવરના ત્રાતા રે... આજ૦ ૨ જ્ઞાની ધ્યાની મોની મુનીવરા, ભાસા સમિતિ સમિતા રે પંચ પ્રકાર સઝાય સદા કરે, ઠંડી પુગલ મમતા રે... આજ૦ ૩ દોષ બેંતાલીશ વર્જિત મુનિવર અંતર્પત આહારી રે સાધ્ય સાધવા દેહને દમતા, હું જાઉ બલિહારી રે... આજ૦ ૪ પુદ્ગલ ખંધ ગ્રહણ મંચનતા, દ્રવ્ય સદા મુનિ કરતા રે ભાવે નવ નવી પરિણતિ ધરતા, સાધ્ય ભાવ અનુસરતા રે... આજ૦ ૫ પરમ અહિંસક ભાવને ભજતા, તજતા અમંતા માયા રે મન વચ કાય ગુમિ દ્રવ્ય ભાવે, અનુસરતા મુનિરાયા રે.. આજ૦ ૬ અધ્યાતમ પરિણતિ સાધન ગ્રહી, ઉચિતાચારે ચાલે રે જિન આણા આરાધક સાધક, મુનિ સંજમમાં મહાલે રે.. આજ૦ ૭ જિન ઉત્તમ મુખ પદ્મવચન રસ, જેહપીયે નરનારી રે
/સક્ઝાય સરિતા
૫૦૩
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________
તેહ કર્મ મળ દૂર કરીને, વરે શિવસુંદરી પ્યારી રે... આજ૦ ૮ તપગચ્છ વિજયદેવ સૂરિ પટ્ટધર, વિજયસિંહ સૂરિ રાયા રે
શિષ્ય તાસ શ્રી સત્યવિજય ગણી, સંવેગ મારગ ધ્યાયા રે... આજ૦ ૯ કપૂર ખિમા જિન ઉત્તમ નામથી વિજય પદે સોહાયા રે
શ્રી ગુરૂ પદ્મવિજય પદ સેવી રૂપવિજય મુનિ ગાયા રે... આજ૦ ૧૦ વેદ ગગન નંદ ચંદ સુવરસે પોષ સિત અષ્ટમી દિને રે રાજનગર ચઉમાસ રહી મુનિ ગાયા ચિત્ત પ્રસન્ને રે... આજ૦ ૧૧
૨૩૭. આઠ યોગદૃષ્ટિની સજ્ઝાયો (૧) (ઢાળ-૯)
ઢાળ ૧ ઃ
શિવ સુખ કારણ ઉપદિશી યોગતણી અડદિઠ્ઠી રે તે ગુણ થુણી જિનવીરનો કરણ્યું ધર્મની પુઠ્ઠી રે વીર જિણેસર દેશના સઘન અઘન દિનરયણીમાં બાલ વિકલને અનેરા રે અર્થ જુઓ જિમ જૂજૂઆ તિમ ઓઘ નજરના ફેરા રે... ૨ દર્શન જે હુઆ જૂજૂ આ ઓથ નજરને ફેરેરે ભેદ થિરાદિક દૃષ્ટિમાં
તે
સમકિત દૃષ્ટિને હેરે
રે...
દર્શન સકલના નય ગ્રહે આપ રહે નિજ ભાવે રે હિતકારી જનસંજીવની ચારો તેહ ચરાવે રે... ૪ દષ્ટિ થિરાદિક ચારમાં મુગતિ પ્રયાણ ન ભાજે રે રયણી શયન જિમ શ્રમ હરે સુર નર સુખ તિમ છાજે રે... પ એહ પ્રસંગથી મેં કહ્યું પ્રથમ દૃષ્ટિ હવે કહિયે રે જિહાં મિત્રા તિહાં બોધ જે તે તૃણ અગનિસ્યો લહિયે રે... ૬ વ્રત પણ યમ ઈહાં સંપજે ખેદ નહિં શુભ કાજે રે દ્વેષ નહિ વળી અવરગ્યું એહ ગુણ અંગે વિરાજે રે... ૭ યોગનાં બીજ ઈહાં ગ્રહે જિનવર શુદ્ધ પ્રણામો રે ઉદ્વેગસુઠામો રે... ઔષધ પ્રમુખને પ્રમુખને દાને રે લિખનાદિક બહુમાને
ભવ
ભાવાચારજ
રે...
સેવના
દ્રવ્ય અભિગ્રહ પાળવાં આદર આગમ આસરી
૫૦૪
-
૧
સજ્ઝાય સરિતા
૩
૮
૯
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________
લેખન પૂજને આપવું શ્રુત વાચના ઉદ્ગાવો રે ભાવ વિસ્તાર સજઝાયથી ચિંતન ભાવન ચાહો રે... ૧૦ બીજ થી ભલી સાંભળી રોમાંચિત હુએ દેહ રે એહ અવંચક યોગથી લહિયે ધરમ સનેહ રે... ૧૧ સદ્ગુરૂ યોગે વંદનક્રિયા તેહથી ફલ હોએ જે હો રે યોગ - ક્રિયા - ફલ ભેદથી વિવિધ અવંચક એહો રે... ૧૨ ચાહે ચકોર તે ચંદ્રને મધુકર માલતી ભોગી રે તેમ ભવી સહજ ગણે હોયે ઉત્તમનિમિત્ત સંયોગી રે... ૧૩ એહ અવંચક યોગ તે પ્રગટે ચરમાવર્તે રે સાધુને સિદ્ધ દશા સમું બીજનું ચિત્ત પ્રવર્તે રે. ૧૪ કરણ અપૂર્વના નિકટથી જે પહેલું ગુણઠાણું રે મુખ્યપણે તે ઈહાં હોએ ‘સુજસ” વિલાસનું ટાણું રે... ૧૫
ઢાળ ૨ : દર્શન તારા દષ્ટિમાં, મનમોહન મેરે, ગોમય અગ્નિ સમાન મન, શૌચ સંતોષ ને તપ ભલું મનમોહન મેરે સઝાય ઈશ્વર ધ્યાન મન, ૧ નિયમ પંચ ઈહાં સંપજે મનમોહન મેરે, નહિં કિરિયા ઉગ મન, જિજ્ઞાસા ગુણ તત્ત્વની મનમોહન મેરે પણ નહિં નિજ હઠ ટેગ મન૦ ૨ એહ દષ્ટિ હોય વરતતાં મનમોહન મેરે યોગક્યા બહુ પ્રેમ મન, અનુચિત તેહ ન આચરે મનમોહનમેરે વાળ્યો વળે જિમ હેમ મન૦ ૩ વિનય અધિક ગુણીનો કરે મનમોહન મેરે દેખે નિજ ગુણ-હાણ મન. વાસ ધરે ભવ ભય થકી મનમોહન મેરે ભવ માને દુઃખ-ખાણ મન. ૪ શાસ્ત્ર ઘણાં મતિ થોડલી મનમોહન મેરે શિષ્ટ કહે તે પ્રમાણ મન સુજસ' લહે એ ભાવથી મનમોહન મેરે ન કરે જૂઠ ડફાણ મન. ૫
ઢાળ ૩ : ત્રીજી દષ્ટિ “બલા’ કહીજી કાટ અગ્નિ સમ બોધ ક્ષેપ નહિ આસન સધેજી શ્રવણ સમીહા શોધ રે
જિનજી ! ધન ધન તુજ ઉપદેશ૦ ૧
// સક્ઝાય સરિતા
૫૦૫
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________
જિ૦ધન૦ ૨
જિ૦ધન) ૩
તરૂણ સુખીસ્ત્રી પરિવજી જિમ ચાહે સુરગીત સાંભળવા તિમ તત્ત્વને એ દષ્ટિ સુવિનીત રે... સરિ એ બોધ-પ્રવાહનીજ એ વિણ શ્રુત થલફૂપ શ્રવણ સમીહા તે કિસીજી શયિત સુણે જિમ ભૂપરે.. મન રીઝે તન ઉલ્લસેઝ રીઝે બૂઝે એક તાન તે ઈચ્છા વિણ ગુણ-ક્યાજી બહેરા આગળ ગાન રે... વિઘન ઈહાં પ્રાયે નહીંછ ધર્મ-હેતુ માંહે કોય અનાચાર-પરિહારથીજી ‘સુજસ” મહોદય હોય રે...
જિધન૪
જિOધન૦ ૫
મન૦ ૩
ઢાળ ૪ : યોગ દષ્ટિ ચોથી કહીજી દીક્ષા તિહાં ન ઉત્થાન પ્રાણાયામ તે ભાવથીજી દીપ-પ્રભાસમ જ્ઞાન
મનમોહન જિનજી ! મીઠી તાહરી વાણ૦ ૧ બાહ્ય ભાવ રેચક ઈહાંજી પૂરક અંતર ભાવ કુંભક થિરતા ગુણે કરી પ્રાણાયમ સ્વભાવ..
મન૦ ૨ ધર્મ અર્થે ઈહાં પ્રાણનેજી છાટે પણ નહીં ધર્મ પ્રાણ અર્થે સકટ પડે છે જુઓ એ દષ્ટિનો મર્મ... તત્ત્વશ્રવણ મધુરોદકેજી ઈહાં હોએ બીજ-પ્રરોહ ખાર ઉદક સમભાવ ત્યજેજી ગુરૂભક્તિ અદ્રોહ..
મન૦ ૪ સૂક્ષ્મ બોધ તો પણ ઈહાંજી સમકિત વિણ નવિ હોય વેદ્ય સંવેદ્ય પદે કહ્યો છે તે ન અવેવે જોય...
મન૦ ૫ વેદ્ય બંધ શિવહેતુ છેજી સંવેદન તસ નાણ નય-નિક્ષેપે અતિભલજી વેધ સંવેદ્ય પ્રમાણ...
મન૦ ૬ તે પદ ગ્રંથી-વિભેદથીજી છેહલી પાપ-પ્રવૃત્તિ તમ લોહ પદ ધૃતિ સમીજી તિહાં હોય અંતે નિવૃત્તિ... મન૦ ૭ એહ થકી વિપરીત છે, પદ તે અવેદ્ય સંવેદ્ય ભવાભિનંદી જીવને છે, તે હોય વજ અભેદ્ય...
મન૦ ૮ લોભી-કૃપણ-દયામણોજ માયી-મચ્છર ઠાણ
૫૦૬
સાય સરિતા
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________
મન૦ ૯
મન૦ ૧૦
મન૦ ૧૧
મન૦ ૧૨
મન) ૧૩
મન૦ ૧૪
મન૧૫
ભવાભિનંદી ભયભયજી અફળ આરંભ અયાણ... એહવા અવગુણવંતનું પદ જે અવેદ્ય કઠોર સાધુ સંગ આગમ તણોજી તે જીતે ધરી જોર... તે છત્યે સહેજે ટળેજી વિષમ કુતર્ક પ્રકાર દૂર નિકટ હાથી હણેજી જિમ એ બઠર વિચાર... હું પામ્યો સંશય નહિછ મૂરખ કરે એ વિચાર આળસુઆ ગુરૂ શિષ્યનોજ તે તો વચન પ્રકાર... ધીજે તે પતિઆવવુંજી આપ-મતે અનુમાન આગમને અનુમાનથી સાચું લહે સુજ્ઞાન.. નહિં સર્વજ્ઞ તે જૂજૂઆજી તેહના તે વલી દાસ ભગતિ દેવની પણ કહીજી ચિત્ર અચિત્ર પ્રકાશ... દેવ સંસારી અનેક છે તેમની ભક્તિ વિચિત્ર એક રાગ પર દ્વેષથીજી એક મુક્તિની અચિત્ર... ઈદ્રિયાર્થગત બુદ્ધિ છેજ જ્ઞાન છે આગમ હેતુ અસંમોહ શુભ કૃતિ ગુણેજી તેણે ફલ ભેદ સંકેત... આદર કિરિયાતિ ઘણીજી વિઘન ટળે મિલે લચ્છી જિજ્ઞાસા બુધ સેવનાજી શુભ કૃતિ ચિન્હ પ્રત્યચ્છી.. બુદ્ધિ ક્રિયાભવફલ દિએજી જ્ઞાન ક્યિા શિવ અંગ અસંમોહ ક્રિયા દિએજી શીધ્ર મુગતિ ફલ ચંગ... પુદ્ગલ રચના કારમીજી તિહાં જસ ચિત્ત ન લીન
એક માર્ગ તે શિવ તણો ભેદ લહે જગ દીન... શિષ્યભણી જિન દેશનાજી કહે જન પરિણતિ ભિન્ન કહે મુનિની નય દેશનાજી પરમાર્થથી અભિન્ન શબ્દભેદ-ઝઘડો કિશ્યોજી પરમારથ જો એક કહો ગંગા કહો સુરનદીજી વસ્તુ ફિરે નહિ છેક... ધર્મ ક્ષમાદિક પણ મટે પ્રગટે ધર્મ સંન્યાસ તો ઝઘડા મોટા તણો મુનિને કવણ અભ્યાસ.. અભિનિવેશ સઘળો ત્યજીજી ચાર લહી જેણે દષ્ટિ
મન૦ ૧૬
મન૦ ૧૭
મન૦ ૧૮
મન૦ ૧૯
મન) ૨૦
મન૦ ૨૧
મન૦ ૨૨
// સઝાય સરિતા
૫૦૭
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________
તે લહેશ્યું હવે પાંચમીજી સુજસ અમૃત ઘન વૃષ્ટિ...
ઢાળ ૫ઃ દૃષ્ટિ થિરા માંહે દર્શને નિત્યે રત્ન પ્રભા સમ જાણો રે ભ્રાંતિ નહિ વળી બોધ તે સૂક્ષ્મ પ્રત્યાહાર વખાણો રે... એ ગુણ વીર તણો ન વિસારૂં સંભારૂં દિનરાત રે પશુ ટાળી સુર રૂપ કરે જે સમકિતને અવદાત રે... એ ગુણ૦ ૨ બાળ ધૂલિ ઘર લીલા સરખી ભવ-ચેષ્ટા ઈહાં ભાસે રે
ઋદ્ધિ વૃદ્ધિ ઘટમાં સવિ પ્રગટે અષ્ટ મહાસિદ્ધિ પાસે રે... એ ગુણ૦ ૩ વિષય વિકારે ન ઈંદ્રિય જોડે તે ઈહાં પ્રત્યાહારો રે
મન૦ ૨૩
કેવલ જ્યોતિ તે તત્ત્વ પ્રકાશે શેષ ઉપાય અસારો રે... એ ગુણ૦ ૪ શીતલ ચંદનથી પણ ઉપન્યો અગનિ દહે જિમ વનને રે
૧
ધર્મજનિત પણ ભોગ ઈહાં તિમ લાગે અનિષ્ટ તે મનને રે... એ ગુણ૦ ૫ અંશે હોય ઈહાં અવિનાશી પુદ્ગલ જાળ તમાસી રે
ચિદાનંદઘન સુજસવિલાસી કેમ હોય જગનો આશીરે... એ ગુણ૦ ૬
ઢાળ ૬ ઃ
અચપલ રોગ રહિત નિષ્ઠુર નહિં અલ્પ હોય દોય નીતિ ગંધ તે સારો રે કાન્તિ પ્રસન્નતા સુસ્વર પ્રથમ પ્રવૃત્તિ
‘ધન ધન શાસન શ્રી જિનવરતણું... ૧ ધીર પ્રભાવી રે આગલે યોગથી મિત્રાદિક ચુત ચિત્ત લાભ ઈટનો રે દ્વંદ્વ્ર અસ્પૃષ્યતા જન પ્રિયતા હોય નિત્ત... નાશ દોષનો રે તૃપતિ પરમ લહે સમતા ઉચિત સંયોગ નાશ વૈરની રે બુદ્ધિ ઋતંભરા એ નિષ્પન્નહ યોગ... ચિન્હ યોગનાં રે જે પરગ્રંથમાં યોગાચારય દિ પંચમ દિષ્ટ થકી સવિ જોડીયે એહવા તેહ ગરિષ્ઠ...
૫૦૮
ધન૦ ૨
ધન૦ ૩
ધન૦ ૪
છઠ્ઠી દિ િરે હવે કાન્તા કહું તિહાં તારાભ-પ્રકાશ તત્ત્વમીમાંસારે દૃઢ હોયે ધારણા નહિં અન્ય શ્રુતનો સહવાસ... ધન૦ ૫ મન મહિલાનું રે વાહલા ઉપરે બીજાં કામ કરત
સજ્ઝાય સરિતા
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધન૦ ૬
ધન- ૭
તિમ મૃતધર્મે રે એહમાં મન ધરે જ્ઞાનાક્ષેપર્વત... એહવે શાને રે વિઘન-નિવારણા ભોગ નહિં ભવ હેત નવિ ગુણ દોષ ન વિષય સ્વરૂપથી મનગુણ અવગુણ ખેત... માયા પાણી રે જાણી તેહને લંઘી જાય અડોલ સાચું જાણી રે ત બીહતો રહે ન ચળે ડામાડોલ... ભોગ તવનો રે એ ભય નવિ ટળે જૂઠા જાણે રે ભોગ તે એ દષ્ટિ રે ભવસાયર તરે લહે વળી સુજસ સંયોગ...
ધન૦ ૮
ધન૦ ૯
ઢાળ ૭ : અર્ક-પ્રભાસમ બોધ પ્રભામાં ધ્યાન-પ્રિયા એ દિદ્ધિ તત્વતણી પ્રતિપત્તિ ઈહાં વળી રોગ નહિં સુખ પુઠિરે
ભવિકા ! વીર-વચન ચિત્ત ધરીયે ૧ સઘળું પરવશ તે દુ:ખ લક્ષણ નિજ વશ તે સુખ લહીયે એ દરે આતમગુણ પ્રગટે કહો સુખ તે કુણ કહિએ રે... ભ૦ ૨ નાગર સુખ પામર નવિ જાણે વલ્લભ-સુખ ન કુમારી અનુભવ વિણ તિમ ધ્યાનતણું સુખ કુણ જાણે નરનારી રે.. ભ૦ ૩ એહ દષ્ટિમાં નિર્મલ બોધે ધ્યાન સદા હોએ સાચું દૂષણ રહિત નિરંતર જ્યોતિએ રતન તે દીપે જાચું રે... ભ૦ ૪ વિષભોગક્ષય શાંતવાહિતા શિવમારગ ધ્રુવ નામ કહે અસંગ ક્રિયા ઈહાં યોગી વિમળ સુજસ’ પરિણામ રે... ભ૦ ૫
ઢાળ ૮ : દષ્ટિ આઠમી સાર સમાધિ નામ ‘પરા’ તસ જાણુંજી આપ સ્વભાવે પ્રવૃત્તિ પૂરણ શશિસમ બોધ વખાણુંજી નિરતિચાર પદ એહમાં યોગી કહિયે નહિ અતિચારીજી આરોહે આરૂઢે ગિરિને તિમ એહની ગતિ ન્યારીજી ૧ ચંદન ગંધ સમાન ક્ષમા ઈહાં વાસકને ન ગવેખે જી. આસંગે વર્જિત વળી એહમાં કિરિયા નિજ ગુણ લેખેજી શિક્ષાથી જિમ રતનનિયોજન દષ્ટિ ભિન્ન તેમ એ હોજી.
સક્ઝાય સરિતા
૫૦૯
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________
તાસ નિયોગે કરણ અપૂરવ લહે મુનિ કેવલ-ગેહોજી રે ક્ષીણદોષ સર્વજ્ઞ મહામુનિ સર્વ લબ્ધિ-ફલ ભોગીજી પર ઉપગાર કરી શિવસુખ તે પામે યોગ અયોગીજી સર્વ શત્રુક્ષય સર્વ વ્યાધિલય પૂરણ સર્વ સમીતાજી સર્વ અરથ યોગે સુખ તેહથી અનંતગુણ નિરીહાજી ૩
- ઢાળ ૯ : એ અડ દિઠિ કહી સંક્ષેપે યોગશાસ્ત્ર સંકે તેજી કુલયોગીને પ્રવૃત્તચક્ર જે તેહ તણે હિત હેતેજી યોગી કુલે જાયા તસ ધર્મો અનુગત તે કુલયોગીજી અદ્વેષી ગુરૂ-દેવ-દ્વિજ-પ્રિય દયાવંત ઉપયોગીજી... ૧ શુશ્રુષાદિક અડ ગુણ સંપૂરણ પ્રવૃત્તચક્ર' તે કહીયેજી યમદ્ભય-લાભી પરદુગ અથ આદ્ય અવંચક લહીયેજી ચાર અહિંસાદિક યમ ઈચ્છા પ્રવૃત્તિ થિર સિદ્ધિ નામે શુદ્ધ રૂચે પાળે અતિચારહ ટાળે ફલ પરિણામેજી... ૨ કુલ-યોગી ને પ્રવૃત્તચક્રને શ્રવણ શુદ્ધિ પક્ષપાતજી યોગદષ્ટિ ગ્રંથ હિત હવે તેણે કહી એ વાત શુદ્ધ ભાવ ને સૂની કિરિયા બહુમાં અંતર કે તોજી ? ઝળહળતો સૂરજને ખજૂઓ તાસ તેજમાં જેતોજી... ૩ ગુહ્ય ભાવ એ તેમને કહિયે જેહશું અંતર ભાંજે જી જે હશું ચિત્ત પટંતર હોવે તેહશું ગુહ્ય ન છાજે જી યોગ્ય અયોગ્ય વિભાગ અલહતો કરશે મોટી વાતોજી ખમશે તે પંડિત પરષદમાં મુષ્ટિ-પ્રહાર ને લાતોજી... ૪ સભા ત્રણ શ્રોતા ગુણ અવગુણ નંદી સૂત્રે દીસેજી તે જાણી એ ગ્રંથ યોગ્યને દેજો સુગુણ જગશેજી લોક પૂરજો નિજ નિજ ઈચ્છા યોગભાવ ગુણ રયણેજી શ્રી નયવિજય વિબુધ પય સેવક વાચક જસને વયણેજી... ૫
૫૧૦
સઝાય સરિતા
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૩૮. આઠ દૃષ્ટિની સઝાય (૨) ચિદાનંદ પરમાતપ રૂપ પ્રણમી બોલું દષ્ટિ સરૂપ યોગદષ્ટિ સમુચ્ચયથી લહી આઠ દષ્ટિ જે પ્રવચન કહી... ૧ મિત્રા તારા દીપ્રા બલા સ્થિરા પ્રભા કાંતા સુણ પરા આઠ યોગદષ્ટિનાં નામ એ સમ્મત કિરિયાનાં ઠામ... ૨ આઠ કર્મક્ષય ઉપશમે હોય ઓઘદષ્ટિ જાણો સહુ કોય નિયમાદિક સહુ રૂઢિ કરે ગ્રંથી પાસે તે ફિરવું કરે... ૩ મિથ્યા ગુણઠાણ જિહાં હોય મિત્રાદષ્ટિ કહીજે સોય રાગદ્વેષ મંદ પરિણામ નિયમ કરે પણ નહિં મન ઠામ... ૪ અનુક્રેગ ને ઈછાસાર તારાદષ્ટિ કહીને સાર દીપક પરે કરે ઘરને પ્રકાશ ઈહઈ મોક્ષ પણ પઢમ ગુણવાસ... ૫ દીપ્રાદષ્ટિ કહીએ તાસ જસ વાંછક ને ક્રિયા અભ્યાસ : બલા ચોથી દષ્ટિ કહાય શાસ્ત્રબોધ પણ નહીં નિરમાય... ૬ ગ્રંથભેદ જોબ કરે સુજાણ સ્થિરાદષ્ટિ તવ પામે ભાણ વિષયકષાય દમી કરે દયા સર્વ જીવસ્ય રાખી મયા... ૭ પ્રભા દષ્ટિથી સકલ વિવેક પ્રગટે જ્ઞાનદીપક તવ છેક કાંતા દષ્ટિ સહુને નમે પ્રમાદ પાંચે ને વળી દમે... ૮ નિરતિચાર ક્રિયાનુષ્ઠાન શુદ્ધ ઉપયોગ સઘળે સાવધાન ધમધમ કરવા ઉજમાળ શુદ્ધવિધે કરણીને ઢાળ... ૯ ધ્યાનાદિક સમવસ્થા કરે જે કુવિકલ્પ સવિ પરિહરે નિર્વિકલ્પ ગુણ ધ્યાનારૂઢ પરાદષ્ટિ જિહાં કિરિયા ગૂઢ... ૧૦ તૃણ ગોમય કાઝાનિલ લેશ દીપશિખા તારા રવિ દેશ ચંદ્ર સમાન પ્રભા એહની આઠે દષ્ટિ પ્રભા તેહની... ૧૧ પ્રથમ ચાર અનુસારે ક્રિયા કરતાં પામે ભવ વિક્રિયા અંતિમ ચાર થકી સુખ લહે દર્શન જ્ઞાન ચરિત જિહાં કહે... ૧૨
સક્ઝાય સરિતા
૨૧૧
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________
અંતિમ એક પુદ્ગલ સંસાર ભવ્ય લહે મિત્રાદિક ચાર અર્ધ પુદ્ગલે સ્થિરાદિક હોય અભવ્ય જીવ ન લહે એ કોય.. ૧૩ જ્ઞાન દષ્ટિ સહુ એહવી દષ્ટિ જેહ વિચારે તેહ વિશિષ્ટ ચેતન જ્ઞાન લહી અબ ચેત જ્ઞાનવિમલસૂરિ કહે ભવિ હેત... ૧૪
૨૩૯. ઉપશમની સજઝાય ભગવતી ભારતી મન ધરીજી, પ્રણમી ગોયમ પાય; સદ્ગુરુ ચરણ પસાઉલે છે, કહું ઉપશમ સજઝાય રે પ્રાણી, આણને ઉપશમ સાર, જે વિણ તપ જપ ખપ કરીજી,
ચારિત્રની હોય હાણ રે પ્રાણી. ૧ ઉપશમથી સંકટ ટળજી, ઉપશમ ગુણહ ભંડાર; ઉપશમથી સવિ સુખ મળે, ઉપશમથી ભવપાર રે. પ્રાણી- ૨ ઉપશમ સંયમ મૂળ છે જ, ઉપશમ સંયમ કોડ; વૈરી વેર વિના થઈજી, આગળ રહે કર જોડ રે. પ્રાણી. ૩ રીસવશે પરવશ પડયોજી, હારે બે ઘડી માંહ; ચારિત્ર પૂરવ કોડનુંજી, ગણધર દે ઈમ સાહ રે. પ્રાણી ૪ ક્રોધ વૃક્ષ કહુઆ તણાંજી, વિષમાં ફલફૂલ જાણ; ફૂલ થકી મન પરજલેજી, ફલથી હોય ધર્મ હાણ રે. પ્રાણી, ૫ વિરૂઆ વૈરી શું કરે છે, મારે એક જ વાર; ક્રોધરૂપ રિપુ જીવનેજી, આપે અનંત સંસાર રે. પ્રાણી, ૬ જો કો વારે કોઈ દીયેજી, આપણ પહેલી રે ગાલ; તે વારે ઉપશમ ધરીજી, વળતું વચન મ વાલ રે. પ્રાણી૭ મત્સર મનમાંહી ધરીજી, કીજે કિરિયા કલાપ; તે રજ” ઉપર લીંપણું, વળી જેમ રામ વિલાપ રે. પ્રાણી, ૮ રાઈ સરસવ જેવડાંજી, પરના દેખે રે છિદ્ર; બીલાં સરખાં આપણા, નવિ દે એ મન રૂદ્ર રે. પ્રાણી, ૯ પર અવગુણ મુખ ઉચ્ચરેજી, કાંઈ વખાણે આપ; પરભવે સહેતાં દોહિલોજી, પરનિંદાના પાપ રે. પ્રાણી, ૧૦
૫૧ ૨.
સાય સરિતા ,
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________
શુદ્ધ ગુરુ શુદ્ધ દેવનેજી, હીલે હીનાચાર; કેવલજ્ઞાનીએ એમ કહ્યોજી, તાસ ઘણો સંસાર રે. પ્રાણી ૧૧ પરની તાંતે બાપડોજી, મુધા ગુંથે રે જાળ;
નરક તિર્યંચગતિ દુ:ખ લહેજી, રૂલે અનંતોકાળ રે. પ્રાણી ૧૨ નરભવ નિર્દક નિર્ગમેજી, ધર્મ મર્મ અણજાણ;
આપ પિડ પાપે ભરેજી, તસ જીવિત અપ્રમાણ રે. પ્રાણી૦ ૧૩ પરના પાતક ધોઈએજી, નિપજાવી પરતાંત;
મૂકી પૈશુન્યપણું પરહું, નિજ અવગુણ કર શાંત રે. પ્રાણી ૧૪ મેતારજ મુનિ રાજીયોજી, શમરસ તણો નિધાન;
પરિષહ રીસ વિના સહીજી, પામ્યો મુક્તિ પ્રધાન રે. પ્રાણી૦ ૧૫ ખંધકસૂરિ તણાં યતિજી, ક્ષમા તણાં ભંડાર;
૧૭
ઘાણીએ ઘાલી પીલતાં રે, ન ચળ્યું ચિત્ત લગાર રે. પ્રાણી ૧૬ ફુરગડુ હુઆ કેવલીજી, ફૂડી છાંડી રીશ; તપીયા મુનિ મૂકી સૂરિજી, પહેલી નામે શીશ રે. પ્રાણી ગિરૂઓ ગજસુકુમાલજી રે, કર્યો કોપ લગાર; સસરે શિર ઉપર ધર્યાજી, ધગધગતા અંગાર રે. પ્રાણી ૧૮ દૂરમુખ વચન સુણી કરીજી, પ્રસન્નચંદ્ર ઋષિરાય;
ક્રોધ ચડ્યો કર્મો નડ્યો જી, બાંધ્યું નરકનું આય રે. પ્રાણી૦ ૧૯ મસ્તક લોચ દેખી કરીજી, વલીયો મુનિ વન માંહી;
ક્રોધ ગયો નિરમળ થયોજી, લહ્યો કેવળ તિણ ઠાય રે. પ્રાણી૦ ૨૦ ક્ષમા ખડ્ગ નિહ જેહનેજી, તે દુખીયા સંસાર;
ક્રોધ ચોધશું ઝુંઝતાજી, કિમે નવિ પામે પાર રે. પ્રાણી૦ ૨૧ તપ વિણસે રીસે કરીજી, સ્ત્રીથી શીલ વિનાશ;
માને વિનય વિણાસીયેજી, ગરવે જ્ઞાન અભ્યાસ રે. પ્રાણી૦ ૨૨ જેહને મન ઉપશમ રમેજી, નહીં તસ દુઃખ દંદોલ;
કહે શિષ્ય ઉવજઝાયનોજી, મુનિ લક્ષ્મીકલ્લોલ રે. પ્રાણી૦ ૨૩
૧. દેવી.
સજ્ઝાય સરિતા
૫૧૩
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૪૦. ચૌદ ગુણસ્થાનકની સઝાય (ઢાળ-૧૪)
ઢાળ ૧ : જ્ઞાન દિવાકર ભાખીઓ રે લો ગુણસ્થાનક વિચાર રે સુગુણનર લેશ થકી હું વર્ણવું રે લો શાસ્ત્રતણે અનુસાર રે સુગુણનર બાલો મીત્યાને આવતો રે લો જિમ સીઝે સવિ કામ રે સુગુણનર બાલો૦ ૧ પરમાદે કરી જીવને રે લો. ઉઘ થકી બંધ હોય રે સુગુણના પયડી એક શત વીસનો રે લો એ પરમારથ જોય રે સુગુણનર બોલો૦ ૨ એકસો બાવીસ આગલી રે લો પયડી ઉદય થાય રે સુગુણના ઉદયે નાયુ જેહને રે લો તે ઉદીરણા કહેવાય રે સુગુણનર બોલો. ૩ એહના ભેદ વળી તેટલા રે લો સત્તાના વળી ભેદ રે સુગુણનર અઠવન ને એકસો રે લો થાય તે ધ્રુવોદ રે સુગુણનર બોલો. ૪ પહલે ગુણ ઠાંણે હુવે રે લો એકસો સત્તર બંધ રે સુગુણના તીર્થકર નામ ભેલતા રે લો આહારક દોય અબંધ રે સુગુણનર બોલો. ૫ પયડી મિશ્ર સમકિત સુણો રે લો આહારદ્ધિક જિનનામ રે સુગુણના ઉદય મહી એ પાંચનો રે લો ગુણ ઠાણે પહલે જામ રે સુગુણનર બોલો. ૬ કર્મ સ્થિત સત્તા કહી રે લો પયડી સત અડ્યાલ રે સુગુણનર ગુણ ઠાંણે પહલે સહી રે લો ભાખી દેવ દયાલ રે સુગુણનર બોલો. ૭ એહ મિથ્યાત્વથી ટાળીયે રે લો શ્રી જિન જગદાધાર રે સુગુણનર પુર વિજય ગુરૂ રાજથી રે લો લહીયે ભવજલ પાર રે સુગુણનર બોલો૮
ઢાળ ૨ : ( Dલ જી... બીજું ગુણ ઠાણું સુણો રે સાસ્વાદન તસુ નામ સમક્તિ વમન પછે હવે રે જેહથી ન સરે કામ રે સાજન ! છાંડો એ પરિણામ રે જીમ લહો ગુણ અભિરામ રે સાજન ૧ નરતીરિક જાતિ ચઉ રે થાવર કુંડ સંસ્થાન આતપ નપુંસક છઠું રે મિચ્છર સોલ માન રે...
સાજન ૨ એકસો એક પયડી તણો રે બંધન ઈણ ગુણ ઠાણ સૂક્ષ્મત્રિક આતપ વળી રે મિથ્યાત્વ પંચ વખાણ રે... સાજન- ૩
૫૧૪
સઝાય સરિતા
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________
નરકની આનુ પૂરવી રે એકસો અગ્યાર પ્રમાણ
ઉદય કહ્યો પયડી તણો રે ઉદીરણાં તિમ જાણ રે... સત્તાયે એક શત ઉપરે રે પયડી સુડતાલીસ જિન નામ કર્મતણી ઈહાં રે ન કહીસત્તા જગદીસ રે... સાસ્વાદન ગુણ ઠાણા તણો રે અર્થ કહ્યો લવ લેશ મણિવિજય બુધ ઈમ કહે રે સુણજો છાંડી કલેશ રે...
ઢાળ ૩ :
મિશ્ર ગુણ ઠાણું હવે ત્રીજું ભાખ્યું ત્રિભુવન ભાણ રે અંતર્મુહૂરત સ્થિતિ કહી જેહની સુણજો ચતુર સુજાણ રે... તિર્યંચત્રિક થીણદ્ધી ત્રિક દુભગત્રિક વળી કહિયે રે ચાર અનંતાનુબંધી વિરૂઆ સંઠાણા ચાર મન લહીયે રે... પહેલું છેલ્લું સંઘયણ ટાળી નીચ ગોત્રઉદ્યોત નામ રે અશુભ વિહાયોગતિ વેદ સ્ત્રીનો એ પયડીનાં નામ રે... ગુણ ઠાણે એ ત્રીજે પચવીસ પયડી બંધન થાય રે ઉદયે ચાર અનંતાનુબંધી થાવર એકેંદ્રી કહાય રે... વિકલેદ્રિત્રિક્ તિરિ નર સુરની આનુપૂર્વી નવિ લહીયે રે મિશ્રોદય મિશ્ર પયડી અંત્યંજ ઉદ્ય એક્સો કહીયે રે... ઉદીરણા વળી ઉદય તણી પરે જાણો ભવિજન પ્રાણી રે સત્તાયે સાસ્વાદન ઈણી પરે ભાખે કેવલ નાણી રે...
સાજન૦ ૪
સાજન૦ ૫
સજ્ઝાય સરિતા
સાજન૦ ૬
મિશ્ર૦ ૧
મિશ્ર૦ ૨
મિશ્ર૦ ૩
મિશ્ર૦ ૪
મિશ્ર૦ ૫
મિશ્ર૦ ૬
ભાવ અનેક બીજે ગુણ ઠાણે કહેતાં પાર ન આવે રે કપુરિવજય બુધ ચરણ પસાયે મણિવિજય આનંદ પાવે રે... મિશ્ર૦ ૭
ઢાળ ૪ :
હવે ગુણઠાણું સમકિત ધરીયે રે શીવરમણી જિમ સહેજે વરીયે રે
તે સમકિતના પંચમ ભેદ રે બોલે આગળ જે વેદ રે... હવે૦ ૧ જિન નામકર્મ સુરનર આય રે બંધે સત્યોતેર કહેવાય રે સમકિત અનુપૂર્વી વિચાર રે ઉદયે એકસો ચાર વિચાર રે... હવે૦ ૨ તેમ ઉદીરણા આગમ ભાખી રે સત્તા સુણજો જેહવી દાખી રે
00
૫૧૫
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________
અપૂર્વાદિક ચઉદે ગુણઠાણે રે ચાર અનંતાનુબંધી જાણે રે... હવે ૩ તિરિ-નિરયનું આઉખું કહીયે રે એકસો બેંતાલીસ સત્તા લહીએ રે ક્ષપકે સમકિત વારે ઠાણ રે નરક-તિરિ સુર આયુ જામ રે... હવે ૪ પયડી એકસો ને પિસ્તાલીસ રે સાત વિના એકસો અડત્રીસ રે નવમે અનિવૃત્તિ પહેલે ભાગે રે સત્તા બોલી શ્રી વીતરાગે રે... હવે ૫ કેવલ નાણી ભાખ્યો ધર્મ રે જેહથી લહીયે શીવના શર્મ રે એ વૃણ તત્ત્વ સુધા જાણી રે મણિવિજય કહે આદરો પ્રાણી રે... હવે, ૬
ઢાળ પ : પંચમ નાણી રે જિનવર ઈમ કહે દેશવિરતિ ગુણઠાણ સુધી શ્રાવક તેહને જાણીયે જે ઘરે જિનવર આણ... પંચમ નાણી રે. ૧ પહેલું સંઘયણ નરત્રિક જાણીયે અપ્રત્યાખ્યાન કસાય તેહના ભેદ રે ચાર વખાણીયે ઔદારિક દોય કહેવાય... પંચમ નાણી રે૦ ૨ એ દશપયડી કે બંધન નવિ હે યે દેશ વિરતિ મઝાર સતસઠ પયડી રે બંધ જ ઈહાં સહી જોજ્યો હૃદય વિચાર...
પંચમ નાણી રે ૩ ઉદય ચાર રે અપચ્ચખાણીયા આનુપૂર્વી નર તિરિયંચ શ્રુતરિક નરસિક તે પટ ભણ્યા વૈક્રિય દુગ વળી સંચ... પંચમ નાણી રે. ૪ દુભગ અનાદિ અસંયમ એ વલી સત્તર પયડીઈમ હોય સત્યાસીનો રે ઉદય ઈહાં કહ્યો તિમ ઉદીરણા રે જોય... પંચમ નાણી રે૦૫ સત્તા ચોથો રે એ ગુણ ઠાણથી જાણો ચતુર સુજાણ મણિવિજય કહે નિત્ય જે એ ધરે તેને કોડી કલ્યાણ... પંચમ નાણી રે૦ ૬
ઢાળ ૬ : છઠું ગુણ ઠાણું હવે કહેતાં હરખ અપાર રે.. સુણો જિનવાણી પ્રમત્ત નામ છે જેહનું સાધન કહ્યું નિરધાર રે... સુણો જિનવાણી ૧ બંધ થકી નિશ્ચય હોવે રેસઠ પયડી જાણ રે... સુણો જિનવાણી પ્રત્યાખ્યાની ચારનો બંધ નહીં ઈણ ઠાણ રે... સુણો જિનવાણી ૨ ઉદય થકે હવે સાંભળો તિર્યંચગતિ તિરિ આય રે... સુણો જિનવાણી
૫૧ ૬
સઝાય સરિતા
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________
નીચગોત્ર ઉદ્યોતનો પ્રત્યાખ્યાન કષાય રે... સુણો જિનવાણી ૩ ઉદયનહીં એ આઠનો આહારક દોય ઉદાર રે... સુણો જિનવાણી તે ભેળવતાં એક્યાસીનો ઉદય કહ્યો સુવિચાર રે.. સુણો જિનવાણી ૪ ઉદારણાએ અંત હોવે શાતા-અશાતા હોય રે... સુણો જિનવાણી આહારદ્ધિક થીણ ત્રિક નર આયુ આઠ તે જોય રે... સુણો જિનવાણી ૫ સત્તા સમકિતથી લહ્યો દાખી આગમ સાર રે... સુણો જિનવાણી કપુરવિજય ગુરૂજી જ્યો મણિવિજય હિતકાર રે... સુણો જિનવાણી ૬
ઢાળ ૭ : શ્રી જિનવર ઈમ ઉપદિશે અપ્રમત્ત ગુણઠાણે રે સર્વવિરતિ ઈહાં કહી ધારો મુનિ ગુણખાણી રે... શ્રી જિનવર૦ ૧ સોગ અરતિ અથિર દુગુંછા અયશ અશાતા કેરો રે બંધ નહીં ઈહાં ખટ તણો સુર આયુ બંધ અનેરો રે... શ્રી જિનવર૦ ૨ એકે ઉણી સાઠનો અથવા અઠ્ઠાવન બંધ રે આહાર જુગલ માંહે ભેળીયે બીજી પયડી અબંધ રે... શ્રી જિનવર૦ ૩ ઉદય થકી બિહોત્તર પયડી થીણદ્ધી ત્રિક દાખી રે આહારદ્ધિક એ પાંચનો ઉદય નહીં સૂત્ર સાખી રે... શ્રી જિનવર૦ ૪ અપ્રમત્ત આદિ ગુણ ઠાણે શાતા અશાતા નર આય રે પડી ત્રણ ઉણી કરો ઈમ ઉદીરણા થાય રે... શ્રી જિનવર૦ ૫ સમકિત ચોથે ગુણ ઠાણે સત્તા તિહાંથી પેખો રે મણિવિજય બુધ ઈમ કહે પરમાદ ઠાણ ઉવેખો રે... શ્રી જિનવર૦ ૬
ઢાળ ૮: ગુણ ઠાણું હવે આઠમું ભાડું શ્રી જિનરાયા નિવૃત્તિ નામે જાણીયે જેથી સીઝે કાજ..
સાધુજી સહુ તુમે ચિત્ત ધરો ૧ સાધુજી ! સહુ તુમે ચિત્ત ધરો આણી ઉલટ અંગ અધ્યવસાય વિશેષથી હોવે એહ સુચંગ...
સાધુઝ૦ ૨
આ સઝાય સરિતા
૫૧૭
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________
સાધુજીવ ૩
સાધુજી ૪
સાત ભાગ કરીયે તેહના પહેલે અઠ્ઠાવન નિદ્રા દોયનો અંત કરે. પણ ભાગ છપ્પન... સમચરિંસ નિર્માણ ને જિન નામ સુફાર વરણ ચાર વળી કહ્યા અગુરુલહુ ચારે... (સુરદુગ પંચેંદ્રી શુભગતિ ત્રસ નવ નિરધાર ચાર શરીર ઉરલ વિના દો અંગોપાંગ ઉદાર.... ૪) એ ત્રીસ પયડી અંત કરે છઠે ભાગ વિચાર બંધ કહ્યો છવ્વીસનો સાતમા બાગ મઝાર... હાસ્ય-રતિ-ભય-દુગૂંછનો અંત જીનને વયણ ઉદય થકી સમકિત વળી છેલ્લા ત્રણ સંઘયણ... (ઉદય નહીં એ ચારનો બિહોત્તર ઉદયે જાણિ ઉદીરણા અપ્રમત્તથી ભાખી કેવલ નાણિ... ચોથા સમકિત ઠાણથી સત્તા દિલમાં આણ પુર વિજય ગુરૂરાજથી મણિ વદે ઈમ વાણ...
સાધુજી પ
સાધુઝ૦ ૬
સાધુજી૦ ૬)
સાધુજી૦ ૭
ઢાળ ૯ :. અનિવૃત્તિ નવમું આદરો ગુણઠાણું હો મુનિવર સુખકાર કે અંતર્મુહૂરત સ્થિતિ જેહની સ્થિતિ જાણો છો શાસ્ત્રને અનુસાર કે અનિવૃત્તિ. ૧ બંધ કહ્યો બાવીસનો વળી કીજે હો એહના પાંચ ભાગ કે પુરૂષવેદ સંજવલચાર એ કેકો હો કીજે એહ ત્યાગ કે... ઉદય હોવે છાસઠનો હાસ્યરતિનો હો વળી અરતિ નિવાર કે ભય સોગ દુગુંછા પટ તો નવિ લહીયે હો ઉદય વિચાર કે.. ઉદીરણા ત્રેસઠની સત્તા દાખી હો બીજા ભાગ મઝાર કે થાવર તિરિ નવય દુગ આદિમ દુગ હો થિણદ્ધિ ત્રણ નિરધાર કે... ૪ એકેંદ્રી વિકલ સાધારણ એ સોળે હો સત્તા નહિ હોય કે એકસો બાવીસ ઉપરે બીજે ભાગે હો સત્તાનું જોય કે...
૫૧૮
સઝાય સરિતા
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________
ત્રીજે ભાગે સાંભળો ક્ષય થાયે હો બિય તિય કષાય કે ચોથે પાંચમે પહ્માગે સાત આઠમે હો એક્સો ચાર પાય કે. ૬ નીમે સો ત્રણ ઉપરે નપુંસક હો સ્ત્રીવેદ ષટ હાસ્ય કે પુરૂષવેદ સંજવલનએ ત્રણનો ક્ષય હોવે હો ભાગે અનુક્રમે જાસ કે. ૭ નવમા ભાગને છેહડે માયાનો હો પ્રભુ ભાખ્યો અંત કે કપુર વિજય ગુરૂ રાજનો સીસ પભણે હો નિજમનમેં ખંત કે... ૮
ઢાળ ૧૦ સૂક્ષ્મ સંપરાય નામે દશમું ગુણ ઠાણું તે જાણ ચઢતે પરિણામ તે હોવે ભાખ્યું ત્રિભુવન ભાણ રે,
| મુનિવર જો જ્યો હૃદય વિચારી ૧ બંધ કહ્યો ઈહાં સિત્તેર પયડી દર્શન કહીયાં ચાર ઉચ ગોત્ર યશ નાણાવરણી અંતરાય દશ વાર રે... મુનિવર૦ ૨ એ સોળે પયડી ગુણ ઠાણું ટાળો તે નિરધાર ઉદય કહ્યો ઈહાં આઠજ પયડી વેદ ત્રણ નિવાર રે... મુનિવર૦ ૩ સંજવલત્રિક એ છ પયડી ઉદય નહીં ઈણે ઠાય ઉદીરણા સત્તાવન જાણે સત્તા શત દુગ થાય રે... મુનિવર૦ ૪ સંજવલનો લોભ અંત કરે ઈહાં જુઓ સૂત્ર અનુસાર કપુરવિજય પંડિત સુપસાયે મણિવિજય જયકાર રે... મુનિવર૦ ૫
ઢાળ ૧૧ ઃ હવે સુણજો ભવિયણ પ્રાણી શ્રી જિનવર કેરી વાણી ઉપશાંત મોહ ગુણઠાણું એકાદશમું એ જાણી... ૧ બંધે કહી પયડી એક આગમે જોઈ સુવિવેક સાતા વેદની બંધ ઉદાર બીજી પયડી નહી નિરધાર... ૨ ઉદય થકી હવે સુણિયે એકે ઉણી આઠે ગણિયે લોભ સંજવલ કરો અંત ઈણ ઠાણે હીજ તંત... ૩ ઉદીરણા તણો અધિકાર સાંભળતાં હર્ષ અપાર
આ સક્ઝાય સરિતા
૫૧૯
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભાખી પયડી છપ્પન જેહ મનમાંહે આણો તેહ... ૪ સકલ પંડિત શિરદાર કપૂરવિજય સુખકાર તસ ચરણ પસાજ પામી મણિવિજય કહે શિરનામી... ૫
ઢાળ ૧૨ : શ્રી જિનવરજી એમ બોલે વાણી તે અમૃત તોલે, હો, સુણો મુનિ સમભાવે ક્ષીણ મોહ ગુણઠાણ દ્વાદશમું ગુણ મણખાણ હો... સુણો૧ બંધ કહ્યો સત્તા કેરો ઉદયે તે ભેદ અનિરોહો હો સુણો૦ ઋષભ નારાચ દુગ ટાળો સત્તવિન ઉદય નિહાળો હો... સુણો૦ ૨ ઉદય છે હલે છે ભાગે નિદ્રા પ્રચલા નવિ લાગે હો સુણો૦ ઉદીરણા ચોપન કરી સત્તાયે પયડી અનેરી હો... સુણો૦ ૩ છેલ્લા દુગ સમય જોય એકસો એક પયડી હોય તો સુણો નિદ્રા નિદ્રા પ્રચલા અંત નવાણું ભેદ એ તંત હો... સુણો૦ ૪ દંસણ ચાર પંચ જ્ઞાન અંતરાય પણ ચઉદ જ માન હો સુણો અંત કરે એહનો છેહડે નહિ ઉપજે તે ફરી કેડે હો... સુણો૦ ૫ સકલ પંડિત શિણગાર કપુરવિજય શિરદાર હો સુણો૦ તસ સુપસાયે એ ભાવ જાણ્યા મણિવિજય તેહ વખાણ્યા હો... સુણો૦ ૬
ઢાળ ૧૩ : ગુણ ઠાણો હવે તેરનો રે ભાખ્યો શ્રી જિનરાય રે સયોગી નામે ભલું રે આવ્યું તે નવિ જાણ રે... ગુણ ઠાણો. ૧ બંધે શાતા વેદની રે ઉદય કહ્યું નિરધાર રે નાણાવરણી પાંચે સહી રે અંતરાય પંચ વિચાર રે... ગુણ ઠાણો૦ ૨ દર્શન ચારે ચઉદનો રે ઉદય નહીં ઈણ ઠાણ રે તીર્થંકર નામ ભેળતાં રે બેંતાલીસ ઉદય પરિણામ રે... ગુણ ઠાણો. ૩ ઉદ થીર ખગે ઈગ દુગે રે પ્રત્યેક ત્રિક છ સંઠાણ રે અગુરૂ લઘુ વર્ણ ચારનો રે નિર્માણ તેયસ જાણ રે... ગુણ ઠાણો. ૪ કામણ પહેલાં સંઘયણનો રે દૂસર સુસર જોય રે શાતા અશાતા એકનો રે એત્રીસનો અંત હોય રે... ગુણ ઠાણો. ૫
૫૨૦
સઝાય સરિતા
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________
એક ઉણી ચાલીસની રે ઉદીરણા અવદાત રે પંચાશી પયડી તણી રે સત્તા જેહ વિખ્યાત રે... ગુણ ઠાણો૦ ૬ સંપ્રતિ પંચ વિદેહમાં રે વિચરે વીસ મુણિંદ રે સયોગી ઠાણે અલંક્ય રે સેવે સુર નર છંદ રે... ગુણ ઠાણો૭ દોય કોડી સાધુ કેવલી રે વંદન તેહને ત્રિકાલ રે પુરવિજય ગુરૂ નામથી રે મણિવિજય મંગલ માલ રે... ગુણ ઠાણો૮
ઢાળ ૧૪ : અયોગી નામે ચૌદમું એ ગુણઠાણું શ્રીકાર કહ્યું એ જિનવર એ એ, ઈ, ઉ, ઝ, લૂ સમાન કે માનજ એનું એ જે હથી શિવસુખ સાર...
કહ્યું એ જિનવરૂએ. ૧ બંધ નહીં પયડી તણો એ ઉદયતણો સાવજોય સુભગ આદેય જશવળીએ વેદની ત્રસ ત્રિક હોય...
કહ્યું એ જિનવરૂએ૦ ૨ પચેંદ્રી જાતિ નર આઉખુંએ નરની ગતિ જિન નામ ઉચગોત્ર ત્રણ બારનો એ અંત થાય છેહડે તામ...
કહ્યું એ જિનવરૂએ૦ ૩ ઉદીરણા ઈહાં નવિ લહીયે સત્તા સુણો વિરતંત છેહલા દુગસમે જાણીયે એ બિહોતર પયડીનો અંત...
કહ્યું એ જિનવરૂએ૦ ૪ નામ થકી હવે તે કહું એ સ્વર ખગે ગંધ દોય ફરસ આઠ વર્ણ પાંચનો એ રસ તનું બંધન સોય...
- કહ્યું એ જિનવરૂએ૫ સંઘાતન એ સવિ તણીએ પંચ પંચ પયડી જેહ નિર્માણ નામ તે ભેળતાં એ ચાલીશ પુરી એહ...
કહ્યું એ જિનવરૂએ. ૬ સંઘયણ અથિર ષટ સહીયે સંસ્થાન ખસુ વિવેક
આ સક્ઝાય સરિતા
૫૨૧
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________
અગુરૂ લઘુ ચાર અપજજત્તાએ અશાતા શાતા એક...
પ્રત્યેક ઉપાંગ ત્રિણ ત્રિણ કહ્યા એ સુસર નીચ ગોત્ર જાણ એ બહોતેર પયડી તણો એ અંત હોયે ઈણ ઠામ...
છેહ સમયે પયડીતણો એ અંત કરે આઠે કર્મને ખેપવી એ પામે સુખ
કહ્યું એ જિનવરૂએ૦ ૭
૫૨૨
કહ્યું એ જિનવરૂએ૦ ૮
ગુણવંત
અનંત...
કહ્યું એ જિનવરૂએ૦ ૯
ઈમ અનેક ભેદ સુંદરૂ એ આગમ શાસ્ત્ર મઝાર મણિવિજય બુધ ઉપદિસે એ શાસ્રતણે અનુસાર...
કહ્યું એ જિનવરૂએ૦ ૧૦
કળા
શંખેશ્વર પરમેશ્વર સાહેબ એ સમ દેવ ન દૂજો રે
પૂજો પૂજો રે પ્રભુ પાસજીને પૂજો ૧ જેહને નામે નવિનનિધિ પામે મુક્તિ વધુ તસ કામે સુર નર નારી બે કરજોડી આવીને શીર નામે રે... પૂજો૦ ૨ તેહ તણે સુપસાથે હરખે ગુણઠાણા સુવિચાર
બંધ ઉદય ઉદીરણા સત્તા ભાખી પર ઉપગાર રે... પૂજો૦ ૩ શાપુર મંડણ શાંતિ જિનેશ્વર મહિમા મહિયલ ગાજે
પાસ ચિંતામણી ચિંતાચૂરે સહસ ફણા જિનરાજે રે... પૂજો૦ ૪ કેસર ચંદન મૃગમદ ઘોળી પૂજે જે નર નારી ભાવના ભાવે જિનવર આગે તેહની દુર્ગતિ વારી રે... પૂજો૦ ૫ તપગચ્છ નાયક પુણ્યે પુરી શ્રી વિજયદેવસૂરીદ
તસ પટ્ટ ધારક કુમતિવારક શ્રી વિજયપ્રભમુણીદો રે... પૂજો ૬ સકલ પંડિત શિર મુગટ નગીનો કપૂરવિજય ગુરૂ સીસ મણિવિજય બુધ ઈણ પેરે જલ્પે પૂરો સંઘ જગીસ રે... પૂજો૦ ૭
સજ્ઝાય સરિતા
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૪૧. બાર ભાવનાની સઝાયો (૧) (ઢાળ-૧૨)
દુહા પાસ જિનેસર પયનમી સદ્દગુરૂને આધાર ભવિયણ જનને હિત ભણી ભણશું ભાવના બાર... ૧ પ્રથમ અનિત્ય અશરણપણું એહ સંસાર વિચાર એકલપણું અન્યત્વ તિમ અશુચિ આશ્રવ ભાર... ૨ સંવર નિર્જર ભાવના લોકસરૂપ સુબોધિ દુલ્લહ ભાવના જિન ધરમ એણીપરે કરે છઉ સોધિ... ૩ રસફૂપી રસ ભાવિઓ લોહથકી હોય તેમ જઉ ઈણ ભાવન સુદ્ધ હુયે પરમરૂપ લહે તેમ... ૪ ભાવ વિના દાનાદિક જાણો અલૂણું ધાન ભાવરસાંગ મળ્યા પછી ત્રુટે કરમ નિદાન... ૫
ઢાળ ૧ પહેલી ભાવના એણીપેરે ભાવીએજી અનિત્યપણું સંસાર ડાભ અણી ઉપર જલબિંદુઓજી ઈદ્ર ધનુષ અનુહાર... સહજ૦ ૧ સહજ સંવેગી સુંદર આતમાજી ધર જિન ધર્મશું રંગ ચંચળ ચપળાની પરે ચિંતવેજી કૃત્રિમ સવિહુ સંગ... સહજ૦ ૨ ઈદ્રજાળસુહણા શુભ-અશુભશુંજી ફૂડો તોષ ને રોષ તિમ ભ્રમ ભૂલા અથિર પદારતેજી શ્યો કીજે મન શોષ ?... સહજ૦ ૩ ઠાર ગ્રેહ પામરના નેહ ક્યુંજી યૌવન એ રંગરોલ ધનસંપદ પણ દીસે કારમીજી જે હવા જલધિ કલ્લોલ... સહજ૦ ૪ મુંજ સરીખે માગી ભાખડીજી રામ રહ્યા વનવાસ ઈણ સંસારે એ સુખસંપદાજી જિમ સંધ્યારાગ વિલાસ... સહજ૦ ૫ સુંદર એ તનુ શોભા કારમીજી વિણચંતા નહીં વાર દેવતણે વચને પ્રતિબૂઝીયો ચક્રી સનતકુમાર... સહજ ૬
સઝાય સરિતા
૫૨૩
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________
સૂરજ રાહુ ગ્રહણે સમઝીઓજી શ્રી કીર્તિધર રાય કરકંડુ પ્રતિબુઝયો દેખીને વૃષભ જરાકુલ કાય.. સહજ ૦ ૭ કિહાં લગે ધુંઆ ધવલહરા રહેજી જલ પરપોટો જોય આઉખું અથિર તિમ મનુષ્યનું છે જે ક્ષણમાં ખેરૂ હોય
ગર્વ મ કરશો કોય... સહજ૦ ૮ અતુલબલી સુરવર જિનવર-જિસાજી ચઢી હરિબલ જોડી ન રહ્યા ઈણે જગે કોઈ થિર થઈજી સુરનર ભૂપતિ કોડી... સહજ૦ ૯
| દુહા પલપલ છીને આઉખું અંજલી જલ ક્યું હતું ચલતે સાથે સંબલો લેઈ શકે તો લેહ... ૧ લીયે અચિંત્ય ગલશું ગ્રહી સમય સિંચાણો આવી શરણ નહીં જિનવયણ વિણ તેણે હવે અશરણ ભાવી... ૨
ઢાળ ૨ :. બીજી અશરણ ભાવના ભાવો હૃદય મઝાર રે ધરમ વિના પરભવ જતાં પાપે ન લહીશ પાર રે જાઈશ નરક દુવાર રે, તિહાં તુજ કવણ આધાર રે... લાલ, લાલ સુરંગા રે પ્રાણીઓ મૂકને મોહ જંજાળ રે મિશ્યામતિ સવિ ટાળ રે માયા આળ પંપાળ રે... લાલ૦ ૧ માત-પિતા-સુત-કામિની ભાઈ ભઈણી સહાય રે મેં-મેં કરતાં રે અજાપરે કર્મે ગ્રહ્યો છઉ જાય રે તિાં આડો કો નહિ થાય રે દુ:ખ ન લીયે વહેંચાય રે... લાલ૦ ૨ નંદની સોવન્ન ડુંગરી આખર ન આવી કો કાજ રે... ચક્રી સુભૂમ તે જલધિમાં હાર્યો ષટખંડ રાજ રે બૂડ્યો ચર્મ જહાજ રે દેવ ગયા સવિ ભાજી રે, લોભે ગઈ તસ લાજ રે...
લાલ૦ ૩
૫૨૪
સ%ાય સરિતા
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________
દ્વિપાયન દહી દ્વારિકા બલવંત ગોવિંદ-રામ રે રાખી ન શક્યા રે રાજવી માતપિતા સુત ધામ રે તિહાં રાખ્યા જિન નામ રે શરણકીયો નેમિ સ્વામ રે વ્રત લેઈ અભિરામ રે પહોંત્યા શિવપુર ઠામ રે... લાલ૦ ૪ નિત્યમિત્ર સમ દેહડી સયણાં પર્વ સહાય રે જિનવર ધર્મ ઉગારશે જિમ તે વંદનીક ભાય રે રાખે મંત્રી ઉપાય રે સંતોષ્યો વળી રાય રે, ટાળ્યા તેહના અપાય રે...
લાલ૦ ૫ જન્મ-જરા-મરણાદિકા વયરી લાગ્યા છે કેડ રે અરિહંત શરણ તું આદરી ભવભ્રમણ દુઃખ ફેડ રે શિવસુંદરી ઘર તેડ રે, નેહનવલ રસ રેડ રે, સીંચ સુકૃત સુર પેડ રે...
લાલ૦ ૬
દુહા થાવગ્યા સુત થરહર્યો જોર દેખી જમધાડ સંયમ શરણું સંગ્રહ્યું ધણ-કણ-કંચન છાંડ... ૧ ઈણ શરણે સુખીયા થયા શ્રી અનાથી અણગાર શરણ લહ્યા વિણ જીવડા ઈણી પેટે રૂલે સંસાર... ૨
ઢાળ છે ? ત્રીજી ભાવના ઈણી પેરે ભાવીએ રે એહ સ્વરૂપ સંસાર કર્મવશે જીવ નાચે નવનવ રંગશું રે એ-એ વિવિધ પ્રકાર
ચેતન ચેતી રે ૧ ચેતન ચેતીયે રે લહી માનવ - અવતાર ભવનાટકથી જો હુઆ ઉભગા રે તો છાંડો વિષયવિકાર... ચેતન૦ ૨ કબહી ભૂજલ જલણાનિલતરૂમાં ભમ્યો રે કબહી નરક નિગોદ બિતિચઉરિંદ્રીયમાંહે કઈ દિન વસ્યો રે કહીક દેવ વિનોદ... ચેતન) ૩ કીડી પતંગ હરિ માતંગપણું ભજે રે બહીક સર્પ શીયાળ બ્રાહ્મણ ક્ષત્રિય વૈશ્ય કહાવતો રે હોવે શૂદ્ર ચંડાલ... ચેતન૦ ૪
સઝાય સરિતા
૫૨૫
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________
લખ ચોરાશી ચૌટે રમતો રંગશું રે કરી કરી નવનવા વેશ
રૂપ-કુરૂપ ધની નિદ્રવ્ય સોભાગીઓ રે દુર્ભાગી દરવેશ... ચેતન૦ ૫ દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર સૂક્ષ્મને બાદર ભેદશું રે કાલભાવ પણ તેમ
અનંત અનંતા પુદ્ગલ પરાવર્ત કર્યા રે કહ્યો પન્નવણા એમ... ચેતન૦૬ ભાઈ બ્લેન નરનારી તાતપણું ભજે રે માતપિતા હોયે પુત્ર તેહી જ નારી બૈરી ને વળી વાલહી રે એહ સંસારહ સૂત્ર... ચેતન૦ ભુવન ભાનુ જિન ભાખ્યાં ચરિત્ર સુણી ઘણાં રે સમજ્યા ચતુર સુજાણ કર્મ વિવર વશ મૂકી મોહ વિટબના રે મળ્યા મુગતિ જિન ભાણ... ચેતન૦ ૮
દુહા ઈમ ભવો ભવ જે દુ:ખ સહ્યાં તે જાણે જગનાથ ભયભંજણ ભાવઠ હરણ ન મળ્યો વિહડ સાથ... ૧ તેણે કારણ જીવ એકલો છોડી રાગ ગલ પાસ સણિસંસારી જીવશું ધર ચિત્ત ભાવ ઉદાસ... ૨
ઢાળ ૪ઃ
ચોથી ભાવના ભવિયણ મન ધરો ચેતન ! તું એકાકી રે આવ્યો તિમ જાઈશ પરભવ વળી ઈહાં મૂકી સિવ બાકી રે... મ-મ કર મમતા રે સમતા આદરો આણી ચિત્ત વિવેકો રે સ્વારથીયા સ્વજન સહુએ મળ્યાં સુખ-દુ:ખ સહેશે એકો રે... મમ૦ ૨ વિત્ત વહેંચણ આવી સહુએ મળે વિપત્તિ સમય જાય નાસી રે
દવ બળતો દેખી દદિશે પુલે જેમ પંખી તરૂવાસી રે... મમ૦ ૩ ષટખંડ નવિધિ ચૌદ રયણ ધણી ચોસઠ સહસ્ર સુનારી રે
છેડો છોડી તે ચાલ્યા એકલા હાર્યો જેમ જુગારી રે... મમ૦ ૪ ત્રિભુવન કંટક બિરૂદ ધરાવતા કરતા ગર્વ ગુમાનો રે ત્રાગાવિણ નાગા તે સહુ ચાલ્યા રાવણ સરિખા રાજાનો રે... મમ માત રહે ઘર સ્રી વિશ્રામિતા પ્રેતવના લગે લોકો રે ચય લગે કાયા રે આખર એકલો પ્રાણી ચલે પર લોકો રે... મમ૦ ૬
સજ્ઝાય સરિતા
૫૨૬
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________
નિત્ય કલહો બહુ મેળે દેખીઓ બિહુંપણે ખટપટ થાય રે
વલયાની પરે વિહરીશ એકલો ઈમ બૂઝયો મિરાય રે... મમ૦ ૭
દુહા
ભયસાયર બહુ દુ:ખ જલે જન્મ-મરણ તરંગ
મમતા તંતુ તિણે ગ્રહ્યો ચેતન ચતુર માતંગ... ૧ ચાહે જો છોડણ ભણી તો ભજ ભગવંત મહંત
દૂર
કરે પર બંધને જિમ જળથી જલકું ત...
ઢાળ ૫ઃ
પાંચમી ભાવના ભાવીયે રે, જીવ અન્યત્વ વિચાર; આપ સવારથી એ સહુ રે, મળીયો તુજ પરિવાર. સં૦ ૧ સંવેગી સુંદર બુઝ, મા મુઝ ગમાર; તારું કો નહીં ઈણ સંસાર, તું કેહનો નહી નિરધાર. સં૦ ૨ પંથશિરે પંથી મળ્યા રે, કીજે કિણહીશું પ્રેમ; રાતિ વસે પ્રહ ઊઠી ચલે રે, નેહ નિર્વાહ કેમ ? સં૦ ૩
જિમ મેળો તીરથે મળે રે, જન જન વણજની ચાહ; ૐ ત્રોટો હૈ ફાયદો રે, લેઈ લેઈ નિજ ઘર જાહ. સં૦ ૪
જિહાં કારજ જેહનાં સરે રે, તિહાં લગે દાખે નેહ; સૂરિકાંતા નારી પરે રે, છટકી દેખાડે છેહ. સં૦ ૫ ચૂળણી અંગજ મારવા રે, કૂંડું કરે જતુગેહ; ભરત બાહુબલી જીઝીયા રે, જો જો નિજના નેહ. સં૦ ૬ શ્રેણિક પુત્રે બાંધીયો રે, લીધું વહેંચી રાજ્ય; દુ:ખ દીધું બહુ તાતને રે, દેખો સુતના કાજ. સં૦ ૭
એ ભાવનાએ શિવપુર લહે રે, શ્રી મરૂદેવી માય; વીર શિષ્યે કેવળ લહ્યું રે, શ્રી ગૌતમ ગણરાય. સં૦ ૮
સજ્ઝાય સરિતા
૨
૫૨૭
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________
દુહા - મોહ વશી મન મંત્રી ઈદ્રિય મળ્યા કલાલ પ્રમાદ મદિરા પાય કે બાંધો જીવ ભૂપાલ... ૧ કર્મ જંજીર જડી કરી સુકૃત માલ સવિ લીધ અશુભ વિરસ દુગંધમય તનુ રહેવાને દીધ... ૨
- ઢાળ ૬ : છઠ્ઠી ભાવના મન ધરો છઉ અશુચિ ભરી એ કાયા રે શી માયા રે માંડે કાચા પિંડશું એ.... નગરપાળ પરે નિતુ વહે કફમલમૂત્ર ભંડારો રે તિમ દ્વારા રે નર નવ, દ્વાદશ નારીનાં એ... શી માયા રે૦ ૨ દેખી દુર્ગધ દૂરથી તું મુંહ મચકોડે માણે રે નવિ જાણે રે તિણ પુદ્ગલ નિજતનુ ભર્યું એ.. શી માયા રે૩ માંસ રૂધિર મેદા રસેં અસ્થિ મજા નર બીજે રે શું રીઝે રે રૂપ દેખી દેખી આપણું એ... શી માયા રે. ૪ કૃમિ વાલાદિક કોથળી મોહરાયની ચેટી રે એ પેટી રે ચર્મજ ડિત ઘણા રોગની એ.. શી માયા રે. ૫ ગર્ભવાસ નવ માસમાં કૃમિ પરે મળમાં વસિયો રે તું રસિયો રે ઉધે માથે ઈમ રહ્યો એ... શી માયા રે૦ ૬ કનક કુંવરી ભોજન ભરી તિહાં દેખી દુર્ગધ બૂઝયા રે અતિ ઝુઝયા રે મદ્ધિ મિત્ર નિજ કર્મશું એ... શી માયા રે. ૭
દુહા તન છિલ્લર ઈદ્રિય મચ્છા વિષય કલણ જંબાળ પાપકલુષ પાણી ભર્યું આશ્રવ વહે ઘડ નાળ... ૧ નિર્મલાખ સહજે સુગતિ નાણ વિજ્ઞાણ રસાલ શું બગની પરે પંક જલ ચુંથે ચતુર મરાલ... ૨
૫૨૮
સક્ઝાય સરિતા
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ ૭ :. આAવભાવના સાતમી રે સમજો સુગુરૂ સમીપ ક્રોધાદિક કાંઈ કરો રે પામી શ્રી જિન દીપો રે સુણ સુણ પ્રાણીયા પરિહર આશ્રવ પંચ દશમે અંગે જિન કહ્યાં જેહના દુષ્ટ પ્રપંચો રે... સુણસુણ૦ ૧ હોંશે જે હિંસા કરે રે તે લહે કટુક વિપાક પરિહોસે ગોત્રાસની રે જોજો અંગ વિપાકો રે... સુણસુણ૦ ૨ મિથ્યાવયણે વસુ નડ્યો રે મંડિક પરધન લઈ ઈમ અબ્રહ્મ રળવ્યાં રે ઈંદ્રાદિક સુર કે ઈ રે.. સુણસુણ૦ ૩ મહાઆરંભ પરિગ્રહે રે બ્રહ્મદત્ત નરક પહૂત સેવ્યાં શત્રુપણું ભજે રે પાંચે દુર્ગતિ દૂતો રે.. સુણસુણ૦ ૪ છિદ્ર સહિત નાવા જ લે રે બૂડે નીર ભરાય તિમ હિંસાદિક આશ્રવે રે પાપે પિંડ ભરાયો રે... સુણસુણ૦ ૫ અવિરતિ લાગે એકેંદ્રિયા રે પાપસ્થાનક અઢાર લાગે પાંચે હિી ક્યિા રે પંચમ અંગે વિચારો રે... સુણસુણ૦ ૬ કટુક ક્રિયા થાનક ફળ્યાં રે બોલ્યા બીજે રે અંગ કહેતાં હોયડું કમકમે રે વિરૂઓ તાસ પ્રસંગો રે.. સુણસુણ૦ ૭ મૃગ પતંગ અલી માછલું રે કરી એક વિષય પ્રપંચ દુઃખીયા તે કિમ સુખ લહે રે જસ પરવશ એહ પંચો રે...સુણસુણ૦ ૮ હાસ્ય નિંદ વિથા વસે રે નરક નિગોદે રે જાત પૂરવધર મૃત હારીને રે અવરાંની શી વાતો રે... સુણસુણ૦ ૯
દુહા . શુભમાનસ માનસ કરી ધ્યાન અમૃદરસ રેલી નવદલ શ્રી નવકાર પદ કરી કમલાસન કેલી... ૧
સક્ઝાય સરિતા
૫૨૯
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાતક પંક પખાલીને કરી સંવરની પાળ પરમહંસ પદવી ભજો છોડી સકલ જંજાળ... ૨
ઢાળ ૮ : આઠમી સંવર ભાવના, ધરી ચિત્તશું એકતાર; સમિતિ ગુમિ સૂધી ધરોજી, આપોઆપ વિચાર;
- સલૂણા ! શાંત સૂધારસ ચાખ,........... વિરસ વિષય ફળ ફૂલડેજ, અટતો મન અલિ રાખ. સ. ૧ લાભ અલાભે સુખ દુઃખેજ, જીવિત મરણ સમાન; શત્રુ મિત્ર સમ ભાવતોજી, માન અને અપમાન. સ૦ ૨ કયારે પરિગ્રહ છાંડશું, લેશું સંયમ ભાર; શ્રાવક ચિંતે હું કદાજી, કરીશ સંથારો સાર. સ. ૩ સાધુ આશંસા ઈમ કરેજી, સૂત્ર ભણીશ ગુરુ પાસ;
એકલ મલ્લ પ્રતિમા રહી, કરીશ સંલેષણ ખાસ. સ. ૪ સર્વ જીવ હિત ચિંતવોજી, વયર મ કર જગ મિત્ત; સત્ય વચન મુખ ભાખીએજી, પરિહર પરનું વિત્ત. સ. ૫ કામ કટક ભેદણ ભણીજી, ધર તું શીલ સન્નાહ; નવવિધ પરિગ્રહ મૂકતાંજી, લહીએ સુખ અથાહ. સ. ૬ દેવ મણુએ ઉપસર્ગશું જી, નિશ્ચળ હોય સધીર; બાવીશ પરીસહ જીતીયેજી, જિમ જીત્યા શ્રી વીર. સ. ૭
દુહા દઢપ્રહારી દઢ ધ્યાન ધરી ગુણનિધિ ગજસુકુમાલ મેતારજ મદન ભ્રમો સુકોશલ સુકુમાલ... ૧ ઈમ અનેક મુનિવર તર્યા ઉપશમ સંવર ભાવ કઠિનકર્મ સવિ નિર્જય તેણે નિર્જર પ્રસ્તાવ... ૨
૫૩૦
સઝાય સરિતા
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ ૯ : નવમી નિર્જર ભાવના, ચિત્ત ચેતો રે આદરો વ્રત પચ્ચખાણ ચતુર ચિત્ત ચેતો રે પાપ આલોચો ગુરૂ કન્ડે ચિત્ત ચેતો રે ધરિયે વિન સુજાણ ચિત્ત ચેતો રે ૧ વૈયાવચ્ચ બહુવિધ કરો ચિત્ત ચેતો રે દુર્બળ બાળ ગિલાન ચિત્ત ચેતો રે આચારજ વાચક તણો ચિત્ત ચેતો રે શિષ્ય સાધર્મિક જાણ ચિત્ત ચેતો રે ૨ તપસી કુલ ગણ સંઘનો ચિત્ત ચેતો રે સ્થવિર પ્રવર્તક વૃદ્ધ ચિત્ત ચેતો રે ચૈત્ય ભક્તિ બહુ નિર્જરા ચિત્ત ચેતો રે દશમે અંગ પ્રસિદ્ધ ચિત્ત ચેતો રે ૩ ઉભયટંક આવશ્યક કરો ચિત્ત ચેતો રે સુંદર કરી સઝાય ચિત્ત ચેતો રે પોષણ સામાયિક કરો ચિત્ત ચેતો રે નિત્ય પ્રત્યે નિયમન ભાય ચિત્ત ચેતો રે ૪ કર્મસૂદન કનકાવલી ચિત્ત ચેતો રે સિંહ વિક્રીડિત હોય ચિત્ત ચેતો રે શ્રી ગુણરયણ સંવત્સરૂ ચિત્ત ચેતો રે સાધુ પડિમા દશ દોય ચિત્ત ચેતો રે ૫ શ્રત આરાધન સાચવો ચિત્ત ચેતો રે યોગ વહન ઉપધાન ચિત્ત ચેતો રે શુકલધ્યાન સૂવું ધરો ચિત્ત ચેતો રે આયંબિલ તપ વર્ધમાન ચિત્ત ચેતો રે ૬ ચૌદ સહસ અણગારમાં ચિત્ત ચેતો રે ધન ધન્નો અણગાર ચિત્ત ચેતો રે સ્વયંમુખ વીર પ્રશંસીયો ચિત્ત ચેતો રે બંધક મેઘકુમાર ચિત્ત ચેતો રે ૭
દુહા મન દારૂ તન નાલી કરી ધ્યાનાનલ સળગાવી કર્મ કટક ભેદન ભણી ગોળા જ્ઞાન ચલાવી... ૧ મોહ રાય મારી કરી ઉચો ચઢી અવલોય ત્રિભુવન મંડપ માંડણી જિમ પરમાનંદ હોય... ૨
ઢાળ ૧૦: દશમી લોકસ્વરૂપ રે ભાભના ભાવીએ નિસુણી ગુરૂ ઉપદેશથી એ... ૧ ઉર્ધ્વ પુરૂષ આકાર રે પગ પહોળા કરી કર દોય કટી રાખીએ એ.... ૨
સઝાય સરિતા
૫૩૧
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________
એણે આકારે લોક રે પુદ્ગલ પૂરીઓ જિમ કાજળની કુંપળી એ.. ૩ ધર્મ અધર્મ આકાશ રે દેશ પ્રદેશ એ જીવ અનંતે પૂરીઓ એ... ૪ સાતરાજ દેશો ન રે ઉર્ધ્વ તિરિય મળી અધો લોગ સાત સાધિકું એ... ૫ ચૌદ રાજ ત્રસ નાડી રે ત્રસ જીવાલય એક રજજુ દીર્ઘ વિસ્તર એ... ૬ ઉર્ધ્વ સુરાલય સાર રે નિરય ભુવન નીચે નાભી નરતિરિ દો સુરા એ... ૭ દીપ-સમુદ્ર અસંખ્ય રે પ્રભુમુખ સાંભળી રાય ઋષિ શિવ સમજીએ એ... ૮ લાંબી પહોળી પણયાલ રે લખ જોયણ લહી સિદ્ધ શિલા શિર ઉજળી
એ... ૯ ઉચો ધનુસયતનરે તેત્રીસ સાધિકે સિદ્ધ યોજનને છેહડે એ... ૧૦ અજર અમર નિકલંક રે નાણદંસણમય તે જોવા મન ગહગહે એ... ૧૧
દુહા વાર અનંતી ફરસીઓ છાલી વાટક ન્યાય નાણ વિના નવિ સાંભરે લોક ભ્રમણ ભડવાય.. ૧ રત્નત્રય વિહું ભુવનમે દુલહા જાણી દયાળ બોધિયણ કાજે ચતુર આગમખાણ સંભાળ... ૨
ઢાળ ૧૧ : દશ દષ્ટાંતે દોહિલો રે લાધો મણુએ જ મારો રે દુલહો અંબર ફુલ ક્યું રે આરજ ઘર અવતારો રે... મોરા જીવન રે બોધિભાવના ઈગ્યારમી રે ભાવો હૃદય મઝારો રે... મોરા જીવન રે ૧ ઉત્તમ કુલ તિહાં દોહિલો રે સગુરૂ ધર્મ સંયોગો રે પાંચે ઈદ્રિય પરવડાં રે દુબ્રહો દેહ નીરોગો રે... મોરા જીવન રે ૨ સાંભળવું સિદ્ધાંતનું રે દોહિલું તસ ચિત્ત ધરવું રે સૂધી સદુહણા ધરી રે દુષ્કર અંગે કરવું રે.... મોરા જીવન રે ૩
૫૩૨
સક્ઝાય સરિતા
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________
સામગ્રી સઘળી લહી રે મૂઢ મુધા મમ હારો રે ચિંતામણી દેવે દીયો રે હાર્યો જેમ ગમારો રે... મોરા જીવન રે ૪ લોહ કીલકને કારણે રે કુણ યાન જલધિમાં ફોડે રે ગુણકારણ કોણ નવ લખો રે હાર હીયાનો તોડે રે... મોરા જીવન રે ! બોધિયણ ઉવેખીને રે કોણ વિષયાર્થે દોડે રે કંકર મણિ સમોવડ કરે રે ગજ વેચે ખર હોડે રે... મોરા જીવન રે ૬ ગીત સુણી નટડી કરે રે સુકે ચિત્ત વિચાર્યું રે કુમારાદિક પણ સમજીયા રે બોધિરયણ સંભાયું રે... મોરા જીવન રે ૭
દુહા પરિહર હરિહર દેવ સવિ સેવ સદા અરિહંત દોષ રહિત ગુરૂ ગણધરા સુવિહિત સાધુ મહત... ૧ કુમતિ કદાગ્રહ મૂક તું શ્રુત ચારિત્ર વિચાર ભવજલ તારણ પોત સમ ધર્મ હિયામાં ધાર... ૨
ઢાળ ૧૨ : ધન ધનધર્મ જગ હિતકરૂ ભાખ્યો ભલો જિન દેવ રે ઈહ પરભવ સુખદાયકો જીવડા ! જનમ લગે સેવ રે ભાવના સરસ સુર વેલડી રોપ તું હૃદય આરામ રે સુકૃત તરૂ લહિય બહુ પસરતી સફળ ફળશે અભિરામ રે... ભાવના૦ ૧ ક્ષેત્ર શુદ્ધિ કરીય કરૂણારસે કાઢી મિથ્યાદિક સાલ રે ગુમિ વિહું કોપ રૂડી પરે નીક તું સમિતિની વાળ રે... ભાવના૦ ૨ સંચજે સુગુરૂ વચનામૃત કુમતિ કે થેર તજી સંગ રે કોઈ માનાદિક સૂકા વાનરા વારિ અનંગ રે... ભાવના, ૩ સેવતાં એહને કેવલી પન્નર સય તીન અણગાર રે ગૌતમ શિષ્ય શિવપુર ગયા ભાવતાં દેવગુરૂ સાર રે... ભાવના. ૪ શુક પરિવ્રાજક સીધો અર્જુનમાળી શિવલાસ રે
/ સઝાય સરિતા
૫૩૩
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાય પ્રદેશી હુતો પાપીયો કાપીયો તાસ દુઃખ પાસ રે... ભાવના. ૫ દુષમ સમય દુખસહ લગે અવિચલ શાસન એ રે ભાવશ્ય ભવિયણ જે ભજે તેહ શુભમતિ ગુણગેહ રે... ભાવના૦ ૬
દુહા-કળશ તપગચ્છ પતિ વિજય દેવગુરૂ, વિજયસિંહ મુનિરાય, શુદ્ધ ધર્મદાયક સદા, પ્રણમો એહના પાય... ૧
ઢાળ ૧૩ તમે ભાવો રે ભવિ ! ઈણીપરે ભાવના ભાવો, તન મન વયણ ધમૅલય લાવો જિમ સુખ સંપદ પાવો રે... ભવિ૦ ૧ લલના લોચન ચિત્ત ન ડોલાવો, ધન કારણ કાંઈ ધાવો, પ્રભુશું તારો તાર મિલાવો, જો હોય શિવપુર જાવો, આસક્તિ ભાવ તજે ન ભવિયાં, કાંઈ ગર્ભવાસ ન આવો... ભવિ૦ ૨ જંબુની પરે જીવ જગાવો, વિષય થકી વિરમાવો, એ હિત શીખ અમારી માની, જગજસ પડહ વાવો રે... ભવિ૦ ૩ શ્રી જસસોમ વિબુધ વૈરાગી, જસ યશ ચિહું ખંડ ચાવો, તાસ શિષ્ય કહે ભાવના ભાવતાં, ઘરઘર હોય વધાવો રે... ભવિ૦ ૪
ભોજન નભ ગુણ વરસ, શુચિ સીત તેરસ ; જવાર, ભગતિ હેતુ ભાવના ભણી, જેસલમેર મોઝાર.... ૧
૨૪૨. અશરણ ભાવનાની સઝાય કો નવિ શરણં કો નવિ શરણું, મરતાં કુણને પ્રાણી રે, બ્રહ્મદત્ત મરતો નવિ રાખ્યો, જસ હય ગય બહુરાણી રે.
તસ નવનિધિ ધન ખાણી રે કો નવિ. ૧ માતપિતાદિક ટગમગ જોતાં, યમ લે જનને તાણી રે, મરણ થકી સૂરપતિ નવિ છૂટે, નવિ છૂટે ઈન્દ્રાણી રે. કો નવિ૦ ૨
પ૩૪
સક્ઝાય સરિતા
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________
હય ગય રથ નર કોડી વિદ્યાધર, રહે ન નિત રાયા રાય રે,
બહુ ઉપાય તે જીવન કાજે, કરતાં અશરણ જાય રે. કો નવિ૦ ૩
મરણ ભીતિથી કદાચિત જીવો, જો પેસે પાયાલે રે, ગિરિ દરિ વન અંબુધિમાં જાવે, તો ભી હરિયે કાળે રે. કો નવિ૦ ૪
અષ્ટાપદ જેણે બળે ઉપાડયો, સો દશમુખ સંહરીયો રે, કો જગ ધર્મ વિના નવિ તરીયો, પાપી કો નવિ તરીયો રે. કો નિવ૦ ૫
અશરણ અનાથ જીવ જીવન, શાંતિનાથ જગ જાણે રે, પારેવો જેણે શરણે રાખ્યો, મુનિ તસ ચરિત્તે વખાણ્યો રે. કો નવિ૦ ૬ મેઘકુમાર જીવ ગજગતિમાં, સસલો શરણે રાખ્યો રે, વીર પાસે જેણે ભવભય કચર્યો, તપ સંયમ કરી નાખ્યો રે. કો નવિ૦ ૭ મત્સ્યપરે રોગી તડફ્કતો, કોણે નવિ સુખી કરીયો રે, અશરણ અનાથ ભાવના ભરીયો, અનાથી મુનિ નિસર્યો રે. કો નવિ૦ ૮ ૨૪૩. એકત્વભાવનાની સજ્ઝાય
આવ્યો પ્રાણી એકલો રે, પરભવ એકલો જાય,
પુણ્ય પાપ સાથે ચલે રે, સ્વજન ન સાથી થાય રે; પ્રાણી ! ધર જિનધર્મસું રંગ, પામો સુખ અભંગ રે. પ્રાણી૦ ૧ માલ રહે ઘર સ્ત્રી વળે રે, પોળે વળાવી કંથ,
સ્વજન વળે સમશાનથી રે, પ્રાણ ચલે પરપંથ રે. પ્રાણી૦ ૨ સ્વારથીયો મેળાવડો રે, સ્વજન કુટુંબ સમુદાય,
સુખદુ:ખ સહે જીવ એકલો રે, ફૂળમાં નહીં વહેંચાય રે. પ્રાણી૦ ૩ પ્રાણી ભોગ લખ આપીને રે, વસુમતિ કરી નિજ હાથ, ચક્રી-હરિ ગયા એકલા રે, પૃથ્વી ન ગઈ તસ સાથ રે. પ્રાણી૦ ૪ લખપતિ છત્રપતિ સૌ ગયા રે, રીદ્ધિ ન ગઈ તસ સાથ,
હાક સુણી જન થરથરે રે, તે ગયા ઠાલે હાથ રે, પ્રાણી ૫ અભિમાની રાવણ ગયો રે, જગ જશ લેઈ ગયો રામ,
સજ્ઝાય સરિતા
૫૩૫
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________
આખર જાવું એકલું રે, અવસર પહોંચે જામ રે. પ્રાણી. ૬ એકાકીપણું આદર્યું રે, મૂક્યું મિથિલા રાજ, વલય દટાતે બૂઝીયો રે, ત્યાગી થયો નમિ રાજ રે. પ્રાણી૭
- ૨૪૪. શીયલની સજઝાયો (૧) શીયલ સમું વ્રત કો નહિ, શ્રી જિનવર એમ ભાખે રે; સુખ આપે જે શાશ્વતા, દુર્ગતિ પડતા રાખે રે. શીયલ૦ ૧ વ્રત પચ્ચકખાણ વિના જુઓ, નવ નારદ જેહ રે; એક જ શિયલ તણે બલે, ગયા તેહ રે. શીયલ૦ ૨ સાધુ અને શ્રાવક તણાં, વ્રત છે સુખદાયી રે; શિયલ વિના વ્રત જાણજો, કુશકા સમ ભાઈ રે. શીયલ૦ ૩ તરૂવર મૂળ વિના જિસ્યો, ગુણ વિણ લાલ કમાન રે; શીયલ વિના વ્રત એહવું, કહે વીર ભગવાન રે. શીયલ૦ ૪ નવ વાડે કરી નિર્મળું, પહેલું શીયલ જ ધરજો રે; ઉદયરત્ન કહે તે પછી, વ્રતનો ખપ કરજો રે. શીયલ૦ ૫
૨૪૫. શીયલની સજઝાયો (૨) તે તરીયા ભાઈ તે તરીયા, જે નારી સંગથી ડરીયા રે; તે ભવસમુદ્રને પાર ઉતરીયા, જઈ શિવ-રમણી વરીયા રે. ૧ સ્થૂલભદ્રને ધન્ય જે જઈને, વેશ્યાને ઘર રહીયા રે; સરસ ભોજન ને વેશ્યા રાગિણી, પણ શીલે નવિ ચલીયા રે. ૨ સીતા દેખી રાવણ ચલીયા, પણ સીતા નવિ ફરીયા રે; રહનેમિ રાજુલને મલીયા, પણ રાજુલ નવિ પડીયા રે. ૩ રાજુલે તેહને ઉદ્ધરીયા, તે પણ શિવઘર મલીયા રે; રાણીએ ક્રોડ ઉપાય તે કરીયા, સુદર્શન નવિ ચલીયા રે. ૪ ક્ષપકશેણીમાંહે તે ચઢીયા, કેવલ ધરણી વરીયા રે;
૫૩૬
સઝાય સરિતા
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તમપદ પદ્મને અનુસરીયા, તેના ભવ ફેરા ટળીયા રે. પ
૨૪૬. શીયલની સજઝાયો (૩)
(રાગ – એ મેરે પ્યારે વતન)
-
ગીરૂઆરે ગુણ શીયલના, જે પાલે નરનારી રે; જગમાં કીર્તિ તેહની, મળી ગાવે દેવકુમારી રે. ૧ શીલે નવિધિ પામીયે, શીલે ગરથ ભંડાર રે; શીલે નારદ ઉધ્ધર્યા રે, શીલે શીવ કુમાર રે. ૨ શીલે સુદર્શન જાણીયે, શીલે જંબકુમાર રે; શીલે સીતારામની, વળી સુભદ્રા નાર રે. ૩ શીલે દ્રૌપદી ગહગહી, લઈ સંયમ સુરગતિ જાય રે; ઈણી પરે શીલ ગાવતા, મુજ રસના પાવન થાય રે. ૪
શ્રી વિજયરાજ સૂરીશ્વર, તપગચ્છપતિ ગુણખાણી રે; યાવિજય વિબુધ તણો, વંદે સુખવિજય શુભવાણી રે. ૫
[X] ૨૪૭, શીયલની સજઝાયો (૪) (નવવાડની સજ્ઝાય)
નવવાડ મુનીસર મન ધરો જે સંયમનું છે સારો રે
વર્ધમાન જિનેશ્વર ઈમ ભણે સહુ સાંભળો પર્ષદા બારો રે... નવવાડ૦ ૧
નારીની વસતીએ નવિ રહે રહેતાં તો વાડ લોપાયે રે
જિમ બિલાડી ઘર પ્રાહુણો હંસ ચતુર કહો કિમ થાયે રે... નવવાડ૦ ૨
જે કુળ બળ રૂપ નારી તણો ન વખાણે બ્રહ્મચારી રે
તેની વાડ બીજી તાજી રહે કામ ન કરે તિહાં અસવારી રે... નવવાડ૦ ૩
00
નારીને બેસણે નવિ બેસે જે શીલરયણના ધોરી રે
જિમ આહેડીયે પાસો રચ્યો મૃગ છંડે તો સુખકારી રે... નવવાડ૦ ૪
સજ્ઝાય સરિતા
૫૩૭
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________
એહનું મુખ રૂડું કુચ કણસલા એહની આંખ ભલી અણીયાળી રે ઈમ નીરખે અંગ જે નારીનો તેહની ચોથી વાડ ઉલાળી રે... નવવાડ૦ ૫
જે ભીંત અંતર નવ રહે જિહાં નારી સબદ સંભળાય રે
જિમ પારદ પૃથ્વીમાંહી રહે સ્ત્રી શબ્દ ઉદ્યાન ધાઈ રે... નવવાડ૦ ૬
પૂરવે ભોગ જે ભોગવ્યા વ્રત લીધા પછી ન સંભારે રે
જિમ વરસે અહિ વિષે વિસ્તરે તે તો શીયલની વાડી સંહારે રે... નવવાડ૦ ૭
સરસ આહારના લોલુપી થઈ સરસ આહારને જારે રે
તેની વાડ નિશ્ચે રહે નહીં સ્થૂલિભદ્ર ઉપનય તારે રે... નવવાડ૦ ૮
ઉણોદરી વ્રત નવિ આદરે અણભાવતું ખાયે અગલચે રે
આહાર લેવા સમે નિવ ઓળખે તેહની વાડીસ્યું રહે સંચ રે... નવવાડ૦ ૯ નખકેશ વેશ શોભા ધરે તનમલ ફ્રેડે શુભ રૂપ રે
તેહનું શીલરત્ન સમળીપરે ઝડપી લેઈ નાખે તે ફૂપ રે... નવવાડ૦ ૧૦
નવવાડ રૂડી પેરે સાચવે ધન શીયલતણું જગ જેહો રે શ્રી મહિમાપ્રભ સૂરીશના ભાવતે સાધુશું નેહો રે... નવવાડ૦ ૧૧ સમકિતના ૬૭ બોલની સજ્ઝાય
૫૩૮
દોહા
સુકૃતવલ્લિ કાદંબિની, સમરી સરસતિ માત; સમકિત સડસઠ બોલની, કહિશું મધુરી વાત. ૧ સમકિતદાયક ગુરૂ તણો, પચ્ચુવયાર ન થાય; ભવ કોડકોડે કરી, કરતાં સર્વ ઉપાય. ૨ દાનાદીક કિરિયા નદિયે, સમકિત વિણ શિવ શર્મ; તે માટે સમકિત વડું, જાણો પ્રવચન મર્મ. ૩ દર્શન મોહ વિનાશથી જે નિર્મળ ગુણઠાણ તે નિશ્ચય સમકિત કહ્યું, તેહના એ અહિઠાણ. ૪
સજ્ઝાય સરિતા
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ ૧- લી (રાગ : વીર જિનેશ્વર ઉપદિશે) ચઉ સહણા તિલિંગ છે,દશવિધ વિનય વિચારો રે; ત્રણ શુદ્ધિ પણ દૂષણ, આઠ પ્રભાવક ધારો રે. ૫
ત્રોટક છંદ
પ્રભાવક અડ પંચ ભૂષણ, પંચ લક્ષણ જાણિયે, લટજયણા ષટ આગાર ભાવના, છવિહા મનઆણિયે; ટ ઠાણ સમકિત તણા સડસઠ, ભેદ એહ ઉદાર એ, એહનો તત્ત્વવિચાર કરતાં, લહીજે ભવપાર એ. ૬ ચહુવિહ સહણાં તિહાં, જીવાદિક પરમત્યો રે; પ્રવચનમાં જે ભાખિયા, લીજે તેહનો અત્યો રે. ૭ તેહનો અર્થ વિચાર કરિયે, પ્રથમ સહણા ખરી, બીજી સહા તેહની જે, જાણ મુનિ ગુણ જવહરી; સંવેગ રંગતરંગ ઝીલે, માર્ગ શુક્ર કહે બુધા, તેહની સેવા કીજિયે જિમ, પીજિયે, સમતા સુધા. ૮ સમકિત જેણે ગ્રહી વમ્યું, નિહવ ને અહછંદા રે; પાસસ્થાને કુશીલિયા, વેષ વિડંબક મંદા રે. ૯ મંદા અનાણી દૂર છંડો, ત્રીજી સહણા ગ્રહી, પરદર્શનીનોસંગ તજિયે, ચોથી સહા કહી; હીણા તણો જે સંગ ન તજે, તેહનો ગુણ નવિ રહે, જયું જલધિ જલમાં ભલ્યું, ગંગાનીર લૂણપણું. ૧૦ ઢાળ રજી
(રાગ : જંબુદ્વિપના ભરતમાં રે)
ત્રણ લિંગ સમકિત તણાં રે, પહિલો શ્રુત અભિલાષ;
જેહથી શ્રોતા રસ લહે રે, જેવો સાકર દ્રાખ રે,
પ્રાણી ! ધરીયે સમકિત રંગ, જિમ લહિયે સુખ અભંગ રે. પ્રા૦ ૧૧
સજ્ઝાય સરિતા
૫૩૯
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________
તરૂણ સુખી સ્ત્રી પરિવર્યો રે, ચતુર સુણે સુર ગીતઃ
તેહથી રાગે અતિ ઘણે રે, ધર્મ સુણ્યાની રીત રે. પ્રા૦ ૧૨ ભૂખ્યો અટવી ઉતર્યો રે, જિમ દ્વિજ ઘેબર અંગ;
૫૪૦
ઈચ્છે તિમ જે ધર્મને રે, વૈયાવચ્ચ ગુરૂ-દેવનું રે, વિદ્યાસાધક તણી પરે રે, આલસ નવિ ય લગાર રે. પ્રા૦ ૧૪
તેહી જ બીજું લિંગ રે. પ્રા૦ ૧૩ ત્રીજું લિંગ ઉદાર;
ઢાળ ૩જી
(રાગ : સમકિતનું મૂલ જાણીએજી)
અરિહંત તે જિન વિચરતાંજી, કર્મ ખપી હુઆ સિદ્ધ; ચેઈય જિન પડિમા કહીજી, સૂત્ર સિદ્ધાંત પ્રસિદ્ધ. ચતુર નર ! સમજો વિનય પ્રકાર,.......
જિમ લહિયે સમકિત સાર. ચ૦ ૧૫ ધર્મ ક્ષમાદિક ભાષિઓજી, સાધુ તેહના રે ગેહ; આચારજ આચારનાજી, દાયક નાયક જેહ. ૨૦ ૧૬ ઉપાધ્યાય તે શિષ્યનેજી, સૂત્ર ભણાવણહાર; પ્રવચન સંઘ વખાણિયેજી, દરિસણ સમકિત સાર. ૨૦ ૧૭ ભગતિ બાહ્ય પ્રતિપત્તિથીજી, હૃદય પ્રેમ બહુમાન; ગુણ શ્રુતિ અવગુણ ઢાંકવાજી, આશાતનાની હાણ. ૨૦ ૧૮ પાંચ ભેદે એ દશ તણોજી, વિનય કરે અનુકૂલ; સીંચે તે સુધારસેજી, ધર્મવૃક્ષનું મૂલ. ૨૦ ૧૯
ઢાળ ૪- થી
(રાગ : ધોબીડા તું ધોજે મનનું ધોતીયું રે) તિહાં પહેલી મન શુદ્ધિ રે; જૂઠ સકલ એ બુદ્ધિ રે. ચતુર વિચારો ચિત્તમાં રે.......૨૦
ત્રણ શુદ્ધિ સમકિત તણી રે, શ્રીજિનને જિનમત વિના રે,
સજ્ઝાય સરિતા
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________
જિન ભગતે જે નવિ થયું રે, તે બીજાથી નવિ થાય રે; એવું જે મુખ ભાખિયે રે, તે વચન શુદ્ધિ કહેવાય રે. ૨૦ ૨૧ છે ધો ભેદ્યો વેદના રે, જે સહતો અનેક પ્રકાર રે; જિન વિણ પરસુર નવિ નમે રે, તેમની કાયા શુદ્ધિ ઉદાર રે. ચ૦ ૨૨
ઢાળ પ-મી
(રાગ : કડવાં ફલ છે ક્રોધનાં) સમકિત દૂષણ પરિહરો, જેમાં પહેલી છે શંકા રે; તે જિનવચનમાં મત કરો, જે હવે સમ નૃપ રંકા રે.
સમકિત દૂષણ પરિહરો.................૨૩ કંખા કુમતની વાંછના, બીજું દૂષણ તજિયે; પામી સુરતરૂ પરગડો, કિમ બાઉલ ભજિયે. સ૦ ૨૪ સંશય ધર્મનાં ફલ તણો, વિતિગિચ્છા નામે; ત્રીજું દૂષણ પરિહરો, નિજ શુભ પરિણામે. સ૦ ૨૫ મિથ્યામતિ ગુણ વર્ણનો, ટાલો ચોથો દોષ; ઉન્મારગી ઘુણતાં હુવે, ઉન્મારગ પોષ. સ૨૫ પાંચમો દોષ મિથ્યામતિ, પરિચય નવિ કીજે; ઈમ શુભ મતિ અરવિંદની, ભલી વાસના લીજે. સ૦ ૨૭
ઢાળ ૬ કી. (રાગ : અભિનંદન જિન દરિશણ તરસીએ) આઠ પ્રભાવક પ્રવચનના કહ્યા, પાવયણી ધુરિ જાણ; વર્તમાન યુતના જે અર્થનો, પાર લહે ગુણ ખાણ.
ધન ધન શાસન મંડન મુનિવરા..........૨૮ ધર્મકથી તે બીજો જાણિયે, નંદિષેણ પરે જેહ, નિજ ઉપદેશે રે રંજે લોકને, ભેજે હૃદય સંદેહ. ધન૦ ૨૯ વાદી ત્રીજો રે તર્ક નિપુણ ભણ્યો, મલ્લવાદી પરે જેહ; રાજદ્વારે રે જય કમલા વરે, ગાજતો જિમ મેહ. ધન૦ ૩૦
// સક્ઝાય સરિતા
૫૪૧
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભદ્રબાહુ પરે જેહ નિમિત્ત કહે, પર મત પણ કાજ; તેહ નિમિત્તિ રે ચોથો જાણિયે, શ્રીજિનશાસન રાજ. ધન૩૧ તપ ગુણ ઓપેરે રોપે ધર્મને, ગોપે નવિ જિન આણ; આશ્રવ લોપે રે નવિ કોપે કદા, પંચમ તપસી તે જાણ. ધન૦૩૨ છઠ્ઠો વિદ્યા રે મંત્ર તણો બલિ, જિમ શ્રીવયર મુર્શિદ; સિદ્ધ સાતમો રે અંજન યોગથી, જિમ કાલિક મુનિ ચંદ. ધન. ૩૩ કાવ્ય સુધારસ મધુર અર્થ ભર્યા, ધર્મ હેતુ કરે જેહ, સિદ્ધસેન પરે રાજા રીઝવે, અઠ્ઠમ વર કવિ તેહ. ધન૦ ૩૪ જબ નવિ હોવે પ્રભાવક એહવા, તવ વિધિ પૂર્વ અનેક; જાત્રા પૂજાદિક કરણી કરે, તેહ પ્રભાવક છેક. ધન૦ ૩૫
ઢાળ ૭-મી સોહે સમક્તિ જેહથી, સખિ ! જિમ આભરણે દેહ; ભૂષણ પાંચ તે મન વસ્યાં, સખિ મન વસ્યાં, તેહમાં નહિ સદેહ, મુજ સમક્તિ રંગ અચલ હોજો.
પહેલું કુશલપણું તિહાં, સખિ વંદનને પચ્ચખાણ; કિરિયાનો વિધિ અતિ ઘણો, સખિ૦ આચરે તેહ સુજાણ. મુજ૦૩૭
બીજું તીરથ સેના, સખિ તીરથ તારે જે હ; તે ગીતારથ મુનિવરા, સખિ તેહશું કીજે નેહ. મુ૦ ૩૮ ભગતિ કરે ગુરૂ દેવની, સખિ ત્રીજું ભૂષણ હોય; કિણહી ચલાવ્યો નવિ ચલે, સખિ ચોથું ભૂષણ જોય. મુ૦ ૩૯ જિનશાસન અનુમોદના, સખિ જેહથી બહુ જ હુંત; કીજે તેહ પ્રભાવના, સખી પાંચમું ભૂષણ ખંત. મુ) ૪૦
ઢાળ ૮-મી
(રાગ : ધર્મ જિનેશ્વર ગાઉ રંગશું) લક્ષણ પાંચ કહ્યાં સમકિતતણાં, ધૂર ઉપશમ અનુકૂલ સુગુણ નર. અપરાધીશું પણ નવિ ચિત્ત થકી, ચિંતવીયે પ્રતિકૂળ.
૩૬
૫૪૨
સક્ઝાય સરિતા
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________
લક્ષણ મર્મ. સુ૦ ૪૩
સુગુણનર ! શ્રીજિનભાષિત વચન વિચારીએ......૪૧ સુર-નર સુખ જે દુઃખ કરી લેખવે, વંછે શિવસુખ એક; સુ૦ બીજું લક્ષણ તે અંગીકરે, સાર સંવેગ શું ટેક. સુ૦ ૪૨ નારક ચારક સમ ભવ ઊભગ્યો, તારક જાણીને ધર્મ; સુ૦ ચાહે નિકલવું નિર્વેદ તે, ત્રીજું દ્રવ્ય થકી દુ:ખિયાની જે દયા, ધર્મહીણાની રે ભાવ; સુ૦ ચોથું લક્ષણ અનુકંપા કહી, નિજ શકતે મન લાવ. સુ૦ ૪૪ જે જિન ભાખ્યું તે નહીં અન્યથા, એહવો જે દ્દઢ રંગ; સુ૦ તે આસ્તિકતા લક્ષણ પાંચમું, કરે કુમતિનો ભંગ. સુ૦ ૪૫ ઢાળ ૯-મી
(રાગ : ત્રીજે ભવ વરસ્થાનક તપ કરી)
ચૈત્ય ગ્રહ્યા વલી
જેહ,
પર
પરના સુર
તીથી જેણે, વંદન પ્રમુખ તિહાં નવિ કરવું, તે જયણા પટ ભેય રે. ભવિકા ! સમકિત યતના ફીજે.......... ૪૬ વંદન તે કરયોજન કહિયે, નમન તે શીશ નમાડે; દાન ઈષ્ટ અન્નાદિક દેવું, ગૌરવ ભગતિ દેખાડે રે. ભવિકા. ૪૭ અનુપ્રદાન તે તેહને કહિયે, વારંવાર જે દાન; દોષ કુપાત્રે પાત્ર મતિયે, નહિ અનુકંપા માન રે. ભવિકા૦ ૪૮ અણબોલાવે જે હ બોલવું, તે કહિયે આલાપ; વારંવાર આલાપ જે કરવો, તે કહિયે સંલાપ રે. ભવિકા૦ ૪૯ એ જયણાથી સમકિત દીપે, વળી દીપે વ્યવહાર; એહમાં પણ કારણથી જયણા, તેહના અનેક પ્રકાર રે. ભવિકા
૫૦
ઢાળ ૧૦-મી
શુદ્ધ ધરમથી નવ ચલે, અતિ દૃઢ ગુણ આધાર લલના, તો પણ જે નવિ એહવા, તેહને એ આગાર લલના. ૫૧
00
સજ્ઝાય સરિતા
૫૪૩
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________
બોલ્યું તેહવું પાલિયે, દંતિ દંત સમ બોલ લલના; સજ્જન ને દુર્જન તણા, કચ્છપ કોટિને તોલ લલના. બોન્ડ પર રાજા નગરાદિક ધણી, તસ શાસન અભિયોગ લલના; તેથી કાર્તિકની પરે, નહિ મિથ્યાત્વ સંયોગ લલના. બો૦ પ૩ મેળો જનનો ગણ કહ્યો, બલ ચોરાદિક જાણ લલના; ક્ષેત્રપાલાદિક દેવતા, તાતાદિક ગુરૂ ઠાણ લલના. બો૦ ૫૪ વૃત્તિ દુર્લભ આજીવિકા, તે ભીષણ કાંતાર લલના; તે હેતે દૂષણ નહીં, કરતાં અન્ય આચાર લલના. બો. ૫૫
ઢાળ ૧૧-મી ભાવિજે રે સમકિત જેહથી રૂઅડું, તે ભાવના રે ભાવો મન કરી પરવડું; જો સમકિત રે તાજું સાજું મૂલ રે. તો વ્રતતરૂ રે દીયે શિવલ અનુકૂલ રે. ૨૬
ત્રોટક છંદ અનુકૂલ મૂલ રસાલ સમકિત, તેહ વિણ મતિ અંધ રે, જે કરે કિરિયા ગર્વ ભરિયા, તેહ જૂઠો ધંધ રે; એ પ્રથમ ભાવના ગુણે રૂડી, સુણો બીજી ભાવના, બારણું સમકિત ધર્મપૂરનું, એવી તે પાવના. પ૭
ઢાળ ત્રીજી ભાવના રે સમક્તિપીઠ જો દઢ સહી, તો મોટો રે ધર્મ પ્રાસાદ ડગે નહીં; પાયે ખોટે રે મોટે મંડાણ ન શોભીયે, તેહ કારણ રે સમક્તિશું ચિત્ત થોભીયે. ૫૮
ટોટક છંદ થોભીયે ચિત્ત નિત એમ ભાવી, ચોથી ભાવના ભાવિયે,
૫૪૪
સઝાય સરિતા
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________
સમકિત નિધાન સમસ્ત ગુણનું, એહવું મન લાવિયે; તેહ વિણ છૂટા રત્ન સરિખા, મૂલ ઉત્તર ગુણ સવે, કિમ રહે તાકે જેહ હરવા, ચોર જોર ભવો ભવે. ૫૯
ઢાળ ભાવો પંચમી રે ભાવના શમ દમ સાર રે, પૃથ્વી પરે રે સમકિત તસ આધાર રે; છઠ્ઠી ભાવના રે ભાજન સમકિત જો મિલે, શ્રત શીલનો રે તો રસ તેહમાંથી નવિ ઢલે. ૬૦
ટોટક છંદ નવિ ઢલે સમકિત ભાવના રસ, અમિય સમ સંવર તણો, પટ ભાવના એ કહી એહમાં, કરો આદર અતિ ઘણો; ઈમ ભાવતાં પરમાર્થ જલનિધિ, હોય નિત્ય ઝકઝોલ એ, ઘન પવન પુણ્ય પ્રમાણ પ્રગટે, ચિદાનંદ કિલ્લોલ એ, ૬૧
ઢાળ ૧૨-મી ઠરે જિહાં સમકિત તે થાનક, તેહના ષટવિધ કહિયે રે, તિહાં પહેલું સ્થાનક છે “ચેતન” લક્ષણ આતમ લહિયે રે; ખીર નીર પરે પુદ્ગલ મિશ્રિત, પણ એહથી છે અળગો રે, અનુભવ હંસચંચૂ જો લાગે, તો નવિ દીસે વળગો રે. ૬૨ બીજું સ્થાનક નિત્ય અતમા', જે અનુભૂત સંભારે રે, બાળકને સ્તનપાન વાસના,પૂરવ ભવ અનુસાર રે; દેવ મનુજ નરકાદિક તેહના, છે અનિત્ય પર્યાય રે, દ્રવ્ય થકી અવિચલિત અખંડિત, નિજ ગુણ આતમરાય રે.૬૩ ત્રીજું સ્થાનક “ચેતનકર્તા', કર્મતણે છે યોગે રે, કુંભકાર જિમ કુંભ તણોએ, દંડાદિક સંયોગે રે; નિશ્ચયથી નિજ ગુણનો કર્તા, અનુપરિત વ્યવહારે રે,
સક્ઝાય સરિતા
૫૪૫
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________
દ્રવ્ય કર્મનો નગારાદિકનો, તે ઉપચાર પ્રકારે રે. ૬૩ ચોથું સ્થાનક ચેતન ભોક્તા પુણ્ય-પાપ ફલ કેરો રે, વ્યવહાર નિશ્ચયનય દષ્ટ, ભુજે નિજ ગુણ નેરો. રે; પાંચમું સ્થાનક છે પરમપદ, અચલ અનંત સુખ વાસો રે, આધિ વ્યાધિ તન મનથી લહિયે, તસ અભાવે સુખ ખાસો રે.૬૫ છઠું સ્થાનક મોક્ષ તણો છે, સંજમ જ્ઞાન ઉપાયો રે, જો સહેજે લહિયે તો સઘળે, કારણ નિષ્ફલ થાયો રે; કહે જ્ઞાનનય જ્ઞાન જ સાચું, તે વિણ જૂઠી કીરિયા રે, ન લહે રૂપું રૂડું જાણી, છીપ ભણી જે ફિરિયા રે, ૬૬ કહે કિરિયા નય કિરિયા વિણ જે, જ્ઞાન તે શું કરશે રે, જલ પેસી કર પદ ન હલાવે, તારું તે કિમ તરશે રે; દૂષણ ભૂષણ છે ઈહાં બહુલાં, નય એકેકને વાદે રે, સિદ્ધાંતી તે બેહુ નય સાધે, જ્ઞાનવંત અપ્રમાદે રે. ૬૭ ઈણિ પરે સડસઠ બોલ વિચારી, જે સમક્તિ આરાહે રે, રાગદ્વેષ ટાલી મન વાલી, તે સમ સુખ અવગાહે રે; જેહનું મન સમતિમાં નિશ્ચલ, નહીંકોઈ તસ તોલે રે, શ્રીનયવિજય વિબુધ પય સેવક, વાચક જસ ઈમ બોલે રે.૬૮
૨૪૯. સિદ્ધ ભગવંતની સઝાય અષ્ટકર્મ ચૂરણ કરી રે લાલ આઠ ગુણે પ્રસિદ્ધ, મેરે પ્યારે રે સાયિક સમક્તિના ધણી રે લાલ વંદુ વંદુ એહવા સિદ્ધ મેરે પ્યારે રે..
અષ્ટકર્મ૧ અનંત જ્ઞાન-દર્શન ધરા રે લાલ ચોથું વીર્ય અનંત મેરે પ્યારે રે અગુરુલઘુ સુખમય કહ્યા રે લાલ અવ્યાબાધ મહંત મેરે પ્યારે રે...
અષ્ટકર્મ, ૨ જે હની કાયા જે હવી રે લાલ ઉણી ત્રીજે ભાગ મેરે પ્યારે રે સિદ્ધ શિલાથી જોયણે રે લાલ અવગાહના વીતરાગ મેરે પ્યારે રે...
અટકર્મ૩
૫૪ ૬
સઝાય સરિતા
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________
સાદિ અનંતા તિહાં વસ્યા રે લાલ સમય સમય તેહ જાય મેરે પ્યારે રે મંદિરમાંહિ દીપાલિકા રે લાલ સઘળાં તેજ સમાય મેરે પ્યારે રે... અષ્ટકર્મ૦ ૪ માનવભવથી પામીયે રે લાલ સિદ્ધ તણાં સુખ સંગ મેરે પ્યારે રે એહનું ધ્યાન સદા ધરો રે લાલ એમ બોલે ભગવતી અંગ મેરે પ્યારે રે... અષ્ટકર્મ૦ ૫ શ્રી વિજયદેવ પટોધરૂ રે લાલ શ્રી વિજયસિંહસૂરીશ મેરે પ્યારે રે સિદ્ધતણાં ગુણ એ કહાયા રે લાલ દેવ દીયે આશીષ મેરે પ્યારે રે... અષ્ટકર્મ૦૬
૨૫૦. વિનયની સજઝાયો (૧)
વિનય કરો ચેલા ગુરુ તણો, જિમ લહો સુખ અપારો રે; વિનય થકી વિદ્યા ભણો, તપ જપ સૂત્ર આચારો રે. વિનય૦ ૧ ગુરુવચન નવિ લોપીયે, નવિ કરીયે વચન વિદ્યાતો રે;
ઊંચે આસન નવિ બેસીયે, વચ્ચે વચ્ચે નવિ કરીએ વાતો રે. વિનય૦ ૨
ગુરુ આગળ નવિ ચાલીએ, નવ રહીયે પાછળ દૂર રે; બરોબર ઉભા વિ રહીયે, ગુરુને શાતા દીજે ભરપૂર રે. વિનય૦ ૩
વસ્ત્ર પાત્ર નિત્ય ગુરુતણાં, પડિલેહીએ દોય વારો રે; આસન બેસણ પુંજીએ, પાથરીએ સુખકારો રે. વિનય૦ ૪
અસન વસનાદિ સુખ દીએ, ગુરુ આણાએ મુખ નિરખો રે; વિબુદ્ધવિમલસૂરિ ઈમ કહે, શિષ્ય થાયે ગુરુ સરખો રે. વિનય૦ ૫
૨૫૧. વિનયની સજઝાયો (૨)
પવયણ દેવી ચિત્ત ધરી જી, વિનય વખાણીશ સાર; જંબૂને પૂછે કહ્યોજી, શ્રી સોહમ ગણધાર; ભવિક જન !, વિનય વહો સુખકાર. ૧
સજ્ઝાય સરિતા
૫૪૭
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલે અધ્યયને કહ્યોજી, ઉત્તરાધ્યયન મઝાર; સઘળા ગુણમાં મૂળગોઇ, જે જિનશાસન સાર. ભ૦ ૨ નાણ વિનયથી પામીયે જી, નાણે દરિસણ શુદ્ધ ચારિત્ર દરિસથી હુવે છે, ચારિત્રથી પુણ સિદ્ધ. ભ૦ ૩ ગુરુની આણ સદા ધરે છે, જાણે ગુરુનો ભાવ; વિનયવંત ગુરુ રાગીયા છે, તે મુનિ સરળસ્વભાવ. ભ૦ ૪ કણનું કુંડું પરિહરી જી, વિષ્ઠાણું મન રાગ; ગુરુદ્રોહી તે જાણવા જી, સૂઅર ઉપર લાગ. ભ૦ ૫ કોહ્યા કાનની કુતરી જ, ઠામ ન પામે રે જેમ; શિલ હીણ અકહ્યાગરા જી, આદર ન લહે તેમ. ભ૦ ૬ ચંદ્ર તણી પરે ઉજળી જ, કરતિ તેહ લહંત; વિષય કષાય છતી કરી છે, જે નર વિનય વહત. ભ૦ ૭ વિજય દેવગુરુ પાટવી જી, શ્રી વિજયસિંહ સૂરીંદ; શિષ્ય ઉદયવાચક ભણે છે, વિનય સયળ સુખકંદ. ભ૦ ૮
૨૫૨. વિનચની સજઝાયો (૩) શ્રી જંબૂમુનિ વિનવ્યા રે, શ્રીસોહમ ગણધાર; ભાખે ઉત્તરાધ્યયનમાં રે, પહેલું વિનય વિચાર રે,
પ્રાણી ! વિનય ધરો ગુણ અંગ. જેથી ઉપજે જ્ઞાન તરંગ રે પ્રાણી, તેથી દર્શન ચરણ પ્રસંગરે પ્રાણી;
તે શિવસુખ હેતુ અભંગ રે. પ્રાણી. ૧ ગુરુ આજ્ઞા નિત્ય ધારવી રે, પાળવી ગુરુની શિખ; નિજ છેદે નવિ વર્તવું રે, તો હોય સફળી દીક્ષ રે. પ્રાણી- ૨ શિષ્ય વિનિતની ઉપરે રે, ગુરુ મન હોય સુપ્રસન્ન;
૫૪૮
સઝાય સરિતા
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________
આપે તેહને ઉજમે રે, આગમ વચન રતન રે. પ્રાણી, ૩ ગુરુ દ્રોહી મત્સર ભર્યા રે. ન કરે ગુરુ બહુમાન; તે અપમાન લહે ઘણું રે, જિમ કોહ્યા કાનનો શ્વાન રે. પ્રાણી૪ શુકર જેમ તજી દાળને રે, અશુચિ કરે આહાર; તેમ અવિનિતને વાલો રે, અવિનયનો આચાર રે પ્રાણી ૫ ગુરુ અવિનયી કુલવાલુઓ રે, પડીયો ગણિકા પાસ; ભવમાંહે ભમશે ઘણું રે, બાંધી કર્મની રાશ રે. પ્રાણી. ૬ ગુરુ વચને રૂસે નહિ રે, જાણે આપણો વાંક; તે નવ દીક્ષિતની પરે રે, સાથે સાધ્ય નિશંક રે. પ્રાણી૭ વિનયથી ગુણ વધે ઘણાં રે, જગમાં લહે જસવાદ; ધર્મનું મૂળ વિનય કહ્યો રે, મેવો તજી પ્રમાદ રે. પ્રાણી, ૮ વિનયથી રીઝે દેવતા રે, વિનયથી દાનવ વશ થાય; વિનયથી ઈહભવ પરભવે રે, કાર્ય સિદ્ધિ સવિ થાય રે. પ્રાણી, ૯ વિનયને વશ છે ગુણ સવે રે, તે માર્દવથી થાય; માટે વિનિત સરલાશયી રે, પામે સુજસ સવાઈ રે. પ્રાણી. ૧૦ વાચક રામવિજય કહે રે, વિનય કરે તે ધન્ય; અધ્યયને પહેલે કહ્યાં રે, સાચા વીરના વચન રે. પ્રાણી૧૧
૨૫૩. સમતાની સજઝાય જબ લગ સમતા ક્ષણ નહિ આવે, જબ લગ ક્રોધ વ્યાપક હૈ અંતર,
તબ લગ જોગ ન સુહાવે- જબ૦ ૧ બાહ્ય ક્રિયા કરે કપટ કેળવે, ફીરકે મહંત કહાવે; પક્ષપાત નહીં છોડે કબહુ, ઉનકું કુગતિ બતાવે. જબ૦ ૨ જિણ જોગીને ક્રોધ કિયા તે, ઉનડું સુગુરુ બતાવે;
// સક્ઝાય સરિતા
૫૪૯
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________
નામ ધારક ભિન્ન ભિન્ન બતાવે, ઉપશમ વિન દુઃખ પાવે. જબ૦ ૩ ક્રોધ કરી ખંધક આચારજ, હુઓ અગ્નિકુમાર; દંડકી નૃપનો દેશ પ્રજાલ્યો, ભમીયો ભવ મોઝાર. જબ૦ ૪ શાંબ-પ્રદ્યુમ્નકુમારે સંતાપ્યો, કષ્ટ દ્વૈપાયન પાય; ક્રોધ કરી તપનો ફલ હાર્યો, કીધો દ્વારિકા દાહ. જબ૦ ૫ કાઉસ્સગ્નમાં ચઢીયો અતિ ક્રોધ, પ્રસન્નચંદ્ર ઋષિરાય; સાતમી નરકતણાં દલ મેલી, કડવા તે ન ખમાય. જબ૦ ૬ પાર્શ્વનાથને ઉપસર્ગ કીધો, કમઠ ભવાંતર ઘીઠ; નરક તિર્યંચ તણાં દુ:ખ પામી, ક્રોધ તણાં ફલ દીઠ. જબ૦ ૭ એમ અનેક સાધુ પૂરવધર, તપીયા તપ કરી જેહ; કારજ પડે પણ તે નવિ ટકીયા, ક્રોધ તણા બલ એહ. જબ૦ ૮ સમતા ભાવે જે મુનિ વરીયા, તેહનો ધન્ય અવતાર; અંધકઋષિની ખાલ ઉતારી, ઉપશમે ઉતર્યા પાર. જબ૦ ૯ ચંડરૂદ્ર આચારજ ચાલતાં, મસ્તકે દીધાં પ્રહાર; સમતા કરતા કેવલ પામ્યો, નવદીક્ષિત અણગાર. જબ૦ ૧૦ સાગરચંદનું શીર પ્રજાળ્યું, કષભસેન નરિંદ; સમતાભાવ ધરી સુરલોકે, પહોંચ્યા પરમાનંદ. જબ૦ ૧૧ ક્ષમા કરતા ખરચ ન લાગે, ભાગે ક્રોડ કલેશ; અરિહંત દેવ આરાધક થાયે, વાધે સુજસ પ્રવેશ. જબ૦ ૧૨
૨૫૪. સુપાત્રદાનની સજઝાય પ્રણમી શ્રી ગોયમ ગણધર, જેહને નામે જયજયકાર; સુપાત્રદાન તણાં ફલ કહું, શ્રીજિનવરના મુખથી લહું. ૧ સાર્થવાહ ધનાવહ સાર, વંદી મુનિને હરખ અપાર; ધૃતનું દાન દીધું ગહગહી, તીર્થંકરની પદવી લહી. ૨ ખીરદાન ભવ પહેલે દીધ, શાલિભદ્ર પામ્યા બહુ ઋદ્ધ; નિજવર હાથે સંયમ લીધ, પહોંતા તે સર્વારથસિદ્ધ. ૩
૧૫૦
સક્ઝાય સરિતા
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભવ પહેલે ગંગદત્તકુમાર, ભાવે પડિલાભે અણગાર; ભવ બીજે ક્યવન્નો હોઈ, બહુ સોભાગી ધનવંત સોઈ. ૪ ચંદનબાલા કેવળ વરી, અડદબાકુળો આપ્યા મન ધરી; વીરજિનવરને હરખ અપાર, સોવનવૃષ્ટિ થઈ તિણે વાર.૫ સાધુ દાનનો મહિમા જોઈ, મૂલદેવ મહારાજા હોય; ભાવસહિત જે દીયે દાન, એણિપેરે પામે નવનિધાન. ૬ ઉત્તમના નીત લીજે નામ, જિમ મનવંછિત સીઝે કામ; માનવિજય પંડિતનો શિષ્ય, દીપવિજયની પૂરો જગીશ.૭
• ૨૫૫. તપની સજઝાય કીધા કર્મ નિકંદવા રે, લેવા મુક્તિનું દાન; હત્યા પાતિક છૂટવા રે, નહિ કોઈ તપ સમાન.
ભવિકજન ! તપ કરજો મન શુદ્ધ. ૧ ઉત્તમ તપના યોગથી રે, સેવે સુરનર પાય; લબ્ધિ અઠ્ઠાવીશ ઉપજે રે, મનવાંછિત ફળ થાય. ભાવિક૦ ૨ તીર્થંકર પદ પામીયે રે, નાસે સઘલા રોગ; રૂપ લીલા સુખ સાહિબી રે, લહીયે તપ સંયોગ. ભાવિક) ૩ તે શું છે સંસારમાં રે, તપથી જે નવિ હોય; જે જે મનમાં કામીયે રે, સફલ ફળે સવિ તેહ. ભાવિક- ૪ અષ્ટ કરમના ઓઘને રે, તપ ટાળે તત્કાળ; અવસર લહીને તેહનો રે, ખપ કરજો ઉજમાલ. ભાવિક૦ ૫ બાહ્ય અભ્યતર જે કહ્યા રે, તપના બાર પ્રકાર; હોજો તેહની ચાલમાં રે, જિમ ધન્નો અણગાર. ભાવિક૦ ૬ ઉદયરત્ન કહે તપ થકી રે, વાધે સુસ સનર; સ્વર્ગ હોવે ઘર આંગણે રે, દુર્ગતિ જાવે દૂર. ભાવિક ૭
* ૨૫૬. ભાવ વિષે સજઝાય રે ભવિ ! ભાવ હૃદયે ધરો, જે છે ધર્મનો ધોરી;
સક્ઝાય સરિતા
૫૫૧
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________
એકલ મલ્લ અખંડ જે, કાપે કર્મની દોરી રે. ભવિ૦ ૧ દાન-શિયલ-તપ ત્રણ એ, પાતક મળ ધોવે; ભાવ જો ચોથો નહિ મળે, તો તે નિષ્ફળ હોવે રે. ભવિ૦ ૨ વેદ પૂરાણ સિદ્ધાંતમાં, ષટ દર્શન ભાખે; ભાવ વિના ભવસંતતિ, પડતાં કોણ રાખે રે. ભવિ૦ ૩ તારક રૂપ એ વિશ્વમાં, જંપે શ્રીજગભાણ; ભરતાદિક શુભ ભાવથી, પામ્યા પદ નિર્વાણ રે. ભવિ૦ ૪ ઔષધ અન્ય ઉપાય જે, યંત્ર મંત્ર ને મૂળ; ભાવે સિદ્ધ હોવે સદા, ભાવ વિણ સહુ ધૂળ રે. ભવિ. ૫ ઉદયરત્ન કહે ભાવથી, કોણ કોણ નર તરીઆ, શોધી જોજો સૂત્રમાં, સજ્જન ગુણ દરિયા રે. ભવિ. ૬
, ૨૫૭. વાણી સંયમની સજઝાય
(રાગ- આંખડી મારી પ્રભુ હરખાય છે) ચેતનજી ! વાણીનો સંયમ આદરો, ન બોલ્યામાં લાખો ગુણ નિર્ધાર; વીર્યપાત કરતા પણ વાણી પાતથી, વિના વિચારે હાની અપરંપારજો. ભાષા સમિતિ કરતાં વાણીગુમિથી, ફળ ઘણું આગમમાં ભાડું જાણજો; કોટવાર વિચારી શબ્દો બોલતાં, લાભ ઘણો છે નિજ પરને જગ માનજો. જ્ઞાન વિના સુણ મૌન જગતમાં જાણવું, મૌન સિદ્ધિ વચન સિધ્ધ થાય જો; મૌન રહ્યાથી સંયમની શોભા વધે, મન કાયાથી ચંચલતા દૂર થાય જો; વાણી સંયમ વિણ અવતાર થતા ઘણાં, થયા શ્રમણજી રાજાને ઘેર પુત્રજો; શુક હણાયો વાણીના સંતાપથી, વાણીના સંયમથી શીવસુખ સુત્ર જો. બહુ બોલ્યાથી થાય અસર નહીં વિશ્વમાં, વાણીના સંયમ વિણ પગ પગ કલેશ વાણી સંયમ કરતાં કલેશો ઉપશમે, વૈર વિરોધ વિણસે આનંદ બેસજો.. વાણી સંયમ સિધ્ધ થતાં જગ જાણજો, સુત્ર સમો જગ થાશે એકેક બોલજો; દુનિયામાં તે સત્વર પ્રસરી જાવશે, લાભ વિચાર કર મન તોલજો; વાણી સંયમ કરવામાં બહુ લાભો, સમજ સમજ ચેતનજી ઘર નિર્ધારજો; રંગવિજય વાણી સંયમ સિધ્ધથી, મૌન છતાં જગ બોધ લહે સુખકાર જો.
૫૫૨
સઝાય સરિતા
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________
HD
સજ્ઝાય સરિતા (વૈરાગ્યની સજ્ઝાયો)
તરંગ - ૭
સજ્ઝાય ૨૫૮ થી ૩૨૮
સજ્ઝાય સરિતા
CATE
૫૫૩
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________
- ૨૫૮. આપ સ્વભાવની સજઝાય આપ સ્વભાવમાં રે, અવધૂ સદા મગન મેં રહેના; જગત જીવ હે કરમાધીના, અચરિજ કછુ ન લીના. આ૦ ૧ તુ નહિ કેરા કોઈ નહિ તેરા, ક્યા કરે મેરા મેરા ? તેરા હે સો તેરી પાસે, અવર સબ અનેરા. આ૦ ૨ વધુ વિનાશી તું અવિનાશી, અબ હે ઈનકા વિલાસી; વધુ સંગ જબ દૂર નિકાસી, તબ તુમ શિવકા વાસી. આ૦ ૩ રાગ ને રીસા હોય ખવિસા, એ તુમ દુઃખકા દીસા, જબ તુમ ઉનકું દૂર કરીસા, તબ તુમ જગકા ઈસા. આ૦ ૪ પરકી આશ સદા નિરાશા, એ હૈ જગજન પાસા: વો કાટનાકું કરો અભ્યાસા, લહો સદા સુખ વાસા. આ૦ ૫ કબીક કાછ કબહીક પાજી, કબહીક હુઆ અપભ્રાજી; કબહીક જગમેં કીર્તિ ગાજી, સબ પુલકી બાજી. આ૦ ૬ શુદ્ધ ઉપયોગ ને સમતાધારી, જ્ઞાન ધ્યાન મનોહારી; કર્મ કલંકણું દૂર નિવારી, જીવ વરે શિવનારી. આ૦ ૭
[2] ૨૫૯. આત્મા નિંદા-ગર્તાની સઝાય શી કહું કથની મારી વીર, શી કહું કથની મારી, જન્મ પેલા મેં આપની પાસે, કીધો કોલ કરારી. અનંત જન્મના કર્મ મીટાવવા, મનુષ્ય જન્મ દિલધારી હો. વીર. ૧ સંસાર વાયરાની લહેર થકી હું, વિસય આજ્ઞા તુમારી; બાલપણામાં રહ્યો અજ્ઞાની, મનુષ્યજન્મ ગયો હારી હો. વીર૦ ૨ જોબનવયમાં વિષયવિકારી, રાચી રહ્યો દિલ ધારી; ધર્મ ન પામ્યો ધર્મ ન સાધ્યો, ધર્મને મેલ્યો વિસારી હો. વીર૦ ૩ જોતજોતામાં ઘડપણ આવ્યું, શકિત ગઈ સહુ મારી; ધનદોલતની આશાએ વળગ્યો, ગયો મનુષ્ય ભવ હારી હો. વીર. ૪
૫૫૪
સક્ઝાય સરિતા
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભરતભૂમિમાં પંચમ કાળે, નહીં કોઈ કેવળ ધારી;
સંદેહ સઘળા કોણ નિવારે, મતિ મુંઝાય છે મારી હો. વીર૦ ૫ ઉદયરત્ન કરજોડી કહે છે, કરો હો મહેર મોઝારી; ભકિતવત્સલ બહુ સહાય કરીને, લેજો મુજને ઉગારી હો. વીર૦ ૬
[?] ૨૬૦. આત્માને ઉપદેશની સજ્ઝાય
તનનો ભરોસો નથી રે, ચેતન તારા તનનો ભરોસો નથી રે; ચંચળ જલ હ્લોલ આવરદા છે, ફોગટ રહ્યો શું મથી. ચેતન૦ ૧ જનમ્યા જે નર જગમાંહિ, તે નિશ્ચે મરનાર; આશા અંબર જેવડી રે, તૃષ્ણાનો નહિ પાર. ચેતન૦ ૨ છત્રપતિ લખપતિ ગયા રે, ગયા નૃપતિ કેઈ લાખ;
એક હુંકારે લાખ ઉઠતા રે,
બાળી કીધા કેઈ રાખ. ચેતન૦ ૩ ખમા ખમા પરિજન કરે રે, રાવણ સમ અભિમાન; નામદાર નરવર ગયા રે, ઠામ કર્યા રે સ્મશાન. ચેતન૦ ૪
પરિગ્રહ ને આરંભથી રે, કર્યા કુકર્મ અપાર; પાપે પૈસો મેળવી રે, થયો શ્રેષ્ઠ શાહુકાર. ચેતન૦ ૫ લોકો કહે લખપતિ થયો રે, પણ શું પામ્યો બેલ; તુજ સાથે શું આવશે રે, તપાસ તારો મેળ. ચેતન૦ ૬
નિજ હાથે જે વાપરે રે, તે પોતાનું થાય;
પછી વધારો જે વધે રે, માલિક બીજો ગણાય. ચેતન૦ ૭
મધપૂડો માખી રચે રે, દાન ન કીધું પાન; લુંટનારો લુંટી ગયો રે, ઘસી પગ ખોયા પ્રાણ. ચેતન૦ ૮
હજી બાજી છે હાથમાં રે, કરી લે સુકૃત કામ; પરમાર્થે જે વાપરે રે, પામે અમર નિજ નામ. ચેતન૦૯
ભવનાટકના ભવનમાં રે, ભજવ્યો વિધ વિધ વેશ; રાય રક ખગ પશુ બન્યો રે, પુણ્ય ન કરે લવલેશ. ચેતન૦ ૧૦
સજ્ઝાય સરિતા
૫૫૫
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________
આતમ અર્પી નિર્મળો રે, પ્રભુ ચરણે ચિત્ત લાય; તાપ મિટે પ્રભુ ધ્યાનથી રે, ઉદયરત્ન સુખ થાય. ચેતન૦ ૧૧
૨૬૧. વૈરાગ્યની સજ્ઝાય
કયાં તન માંજતાં રે, એક દિન મીટ્ટીમે મીલ જાના;
મીટીમે મીલ જાના બંદે, ખાખમે ખપ જાના. કાં૦ ૧
મીટ્ટીયા ચૂન ચૂન મહેલ બંધાર્યા, બંદા કહે ઘર મેરા;
એક દિન બંદે ઉઠ ચલેંગે, યહ ઘર તેરા ન મેરા. કાં૦ ૨ મીટ્ટીયા ઓઢણ મીટ્ટીયા બીછાવણ, મીટ્ટીકા સીરાના; ઈસ મીટ્ટીકા એક ભૂત બનાયા. અમર જાલ લુભાના. ક્યાં૦ ૩
મીટ્રીયા કહે કુંભારને રે, તું કયાં ખોદે મોય; એક દિન એસા આવેગા પ્યારે, મેં ખુદુંગી તોય. કયાં૦ ૪
લકડી કહે સુથારને રે, તું કયાં છોલે મોય; એક દિન ઐસા આવેગા પ્યારે, મે ભુજંગી તોય. કયાં૦ ૫
દાન-શીયલ-તપ-ભાવના રે, શિવપુર મારગ ચાર; આનંદધન કહે ચેતલો પ્યારે, આખર જાના ગમાર. કયાં૦ ૬
૨૬૨, વૈરાગ્યની સજ્ઝાય
હો ચેત જીવલડા ! મ કર તું બહુ જંજાલ જો હો ચેત બાપલડા ભોગવીશ એકલો જ તું તાહરૂં રે લો હો ચેત જીવલડા ! તું જાણતો હૃદય મોઝાર જો માત ઉદરથકી જો હું વહેલો નીસરૂં રે લો... હો ચેત જીવલડા ! તો કરૂં ધર્મ સમાધ જો ગર્ભાવાસનાં દુ:ખમહીં દી નવિ પડું રે લો હો ચેત જીવલડા ! તિહાં ધરતો ભગવંત ધ્યાન જો ઊંધે મુખ તો જનની ફુખ તું હો ચેત જીવલડા ! જન્મ હુઓ જબ તુજ જો તે દુ:ખ તો તિહાં સર્વ વિસારીયાં રે લો હો ચેત જીવલડા ! હર્ષે હુઓ અતિ અંધ જો
ઉપનો રે લો...
સજ્ઝાય સરિતા
૫૫૬
૧
૨
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________
જિહાંથી નિસર્યો તે હોંશે ઈચ્છતો રે લો... ૩ હો ચેત જીવલડા ! છાંડ સંસાર ગમાર જો છાંડીશ તો સુખ પામીશ તું શિવપુરનાં રે લોલ હો ચેત જીવલડા ! એહ સંસાર અસાર જો એણે જગમાં આપણો તે કોઈ નહિં હુઓ રે લો... ૪ હો ચેત જીવલડા ! કેહના માય ને બાપ જો કેહના ભાઈ-ભત્રીજા કેહના દીકરા રે લોલ હો ચેત જીવલડા ! વાદલ વાયુ સંજોગ જો વાયે તો પાછા તે સવિ વિખેરીયા રે લો... ૫ હો ચેત જીવલડા ! તિમ જગમાં સહુ સ્નેહી જો કર્મસંયોગે આવીને ભેળા થયા રે લો હો ચેત જવલડા ! ભોગવી નિજ નિજ આય જો પંખીના પરે જાયે સવિ ઉડી કરી રે લો... ૬ હો ચેત જીવલડા ! ક્ય શુભાશુભ કર્મ જો તુજ સાથે તે વિણ બીજો નહિં આવશે રે લો હો ચેત જીવલડા ! એહવું નિજ મન ધારજો ધર્મ પ્રવર્તન આદરજે શુભ ભાવથી રે લો... ૭ હો ચેત જીવલડા ! ધર્મથી નવનિધિ થાય જો ઈહ ભવ પરભવ સાચો ધર્મ સખાઈઓ રે લો હો ચેત જીવલડા ! કુણ રાજા કુણ રંક જો ઈણ જગમેં ન રહ્યા કોઈ થિર થઈ રે... ૮ હો ચેત જીવલડા ! ધર તપશું બહુ પ્રેમ જો જે હથી દુરગતિનાં દુ:ખ છેદે પ્રાણીયો રે લો હો ચેત જીવલડા ! પંડિત રત્નનો શિષ્ય જે ‘વિનીતવિજય' એમ ભાખે અતિ ઉલટ ભરે રે લો... ૯
[2] ૨૬૩. વેરાગ્યની સઝાય
(રાગ: સગુ તારૂં કોણ સાચું રે) ચેતે તો ચેતાવું તને રે, પામર પ્રાણી
તારે હાથે વપરાશે, તેટલું જ તારું થાશે, // સક્ઝાય સરિતા
૫૫૭
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________
બીજું તો બીજાને જાશે રે, પામર૦ ૧ સજી ઘરબાર સારું, મિથ્યા કહે છે મારું મારું,
તેમાં નથી કહ્યું તારું રે. પામર૦ ૨ માખીએ મધ ભેળું કીધું, ન ખાધું ન ખાવા દીધું,
લૂંટનારે લૂંટી લીધું રે. પામર૦ ૩ ખંખેરીને હાથ ખાલી, ઓચીંતુ જવું છે ચાલી,
-" કરે માથાફોડ ઠાલી રે. પામર૦ ૪ શાહુકારમાં સવાયો, લખોપતિ તું લેખાયો,
કહે સાચું શું કમાયો રે ? પામર૦ ૫ કમાયો તું માલ કેવો, તારી સાથે આવે એવો,
અવેજ તપાસ એવો રે. પામર૦ ૬ હજી હાથમાં છે બાજી, કર તું પ્રભુને રાજી,
તારી મૂડી થાશે તાજીરે, પામર૦ ૭ હાથમાંથી બાજી જાશે, પછીથી પસ્તાવો થાશે,
કશું ન કરી શકાશે રે. પામર૦ ૮ ખોળામાંથી ધન ખોયું, ધૂળથી કપાળ ધોયું,
જાણપણું તારું જોયું રે. પામર૦ ૯ [2] ૨૬૪. વૈરાગ્યની સજઝાય જાવું જરૂર મરી, જીવડા ત્યારે જાવું જરૂર મરી; અનંતકાલથી ભવમાં ભટકતાં, પુત્રે નરદેહ ધરી. જીવડા મલમૂત્રમાં ઊંધે શીર લટક્યો, જયું વડવાગુલી. જીવડા૧ ગર્ભાવાસની અંદર તુજને, વેદના અનંતી પડી; ખવડાવે જન્મટાણે મહાકષ્ટ સહ્યાં, તે તો જાણે એક હરિ. જીવડા૨ સંસારનો જબ વાયુ વાયો તબ, વેદના ગયો વિસરી; જીવડાવે પયપાન માતાનું કરીને, જોબન વય ધરી. જીવડા૩ કામિની સાથે પ્રેમ કરીને, કર્મનો બંધ કરી; જીવડાવે માતપિતાથી જુદો પડીને, વસ્તુ ઘરમાં ભરી. જીવડા૪ છોરૂ પ્રિયાની ટાપટીપ તું, કરતો પલપલ ધરી. જીવડાવે
૫૫૮
સઝાય સરિતા
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________
સદ્ગુરુથી નિત્ય દૂરે ફરતો, જયું સાધુ સંતથી ડરી. જીવડા૦ ૫ ગયું યૌવન ને આવ્યું બુઢાપન, શરીર ગયું જરજરી; જીવડાવે દેવ આંખના ઝાખા થયા, વળી ઉજજડ કર્ણપુરી. જીવડા૬ ઉબર ડુંગર પાદર પરદેશ, ગોળી ગંગા સરી; જીવડાવે હૃષ્ટ પુષ્ટ કાયા ઘટીને, નબળાઈ દેહે વરી. જીવડા) ૭ વૃદ્ધ વયમાં કુટુંબ કબીલે, ચાકરી નવિ કરી; જીવડા અંતકાળે જિન નામ ન લીધું, હારૂં હારું કરી. જીવડા૮ મરતી વખતે બૂરે હવાલે, જીવ જશે નિસરી; જીવડાવે જન્મ મરણની વેદનાં સુણતાં, ડું જાય થરથરી. જીવડા૯ વીતરાગનું નામ વિસારી, દુર્ગતિ હાથ ધરી; જીવડાવે નરક નિગોદના કારાગૃહમાં, બેસીશ તું કેમ ઠરી. જીવડા. ૧૦ ધર્મમાર્ગ છોડેથી પામ્યો, લખચોરાશી ફરી; જીવડાવે વિરમુનિ કહે ધર્મ કરો તો, સંસાર જાઓ તરી. જીવડા) ૧૧
[2] ૨૬૫. વૈરાગ્યની સઝાય તેને સંસાર સુખ કેમ સાંભરે રે લોલ, દુઃખ વિસર્યા શું ગર્ભવાસ જો; નવ માસ રહ્યો તું માને ઉદરે રે લોલ, મળ મૂત્ર અશુચિ વિશરામ જો. ૧ તિહાં હવા પાણી નહિ સંચરે રે લોલ, નહિ સેજ તલાઈ પલંગ જો; તિહાં લટકી રહ્યો ઊંધે શિરે રે લોલ, દુઃખ સહત અપાર અનંત જો. ૨ ઊંટ કોડી સૂઈ તાતી કરી રે લોલ, સમ કાળે ચાંપે કોય રાય જો; તેથી અનંતગણું તિહાં કને રે લોલ, દુઃખ સહેતાં વિચાર તે થાય જો. ૩ હવે પ્રસવે જો મુજને માવડી રે લોલ, તો કરું હું તપ જપ ધ્યાન જો; હવે સેવું સદા જિનધર્મને રે લોલ મૂડું ગુરુનો સંગ અજ્ઞાન જો. ૪
જ્યારે જમ્યો ત્યારે ભૂલી ગયો રે લોલ, ‘ઉઆં ઉ” રહ્યો ઈમ કહેવાય જો; તિહાં લાગી લાલચ રમવા તણી રે લોલ, આયુ અંજલી જળ સમ જાય જો. ૫ ઈમ બાળક વય રમતા ગઈ રે લોલ, થયા યૌવને મકરધ્વજ સહાય જો; ચિત્ત લાગ્યો તદા રમણી સુખે રે લોલ, પુત્ર-પૌત્ર દેખી હરખાય જો. ૬
સક્ઝાય સરિતા
૫૫૯
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________
થઈ ચિંતા વિવાહ વાજમ તણી રે લોલ, ધન કારણે ધાવે દેશોદેશ જો; પુણ્યહીણો થાઈ પામે નહિ રે લોલ, ચિંતે ચોરી કરૂં કે લૂટું દેશ જો. ૭
ગયું યૌવન આવી જરા ડાકણી રે લોલ, ધ્રૂજે કર પગ શિર ને શરીર જો; ઘરે કહ્યું કોઈ માને નહિ રે લોલ, પડયો કરે પોકાર નહિ ધીરે જો. ૮ ઈમ કાળ અનંતો વહી ગયો રે લોલ, અબ ચેત મૂરખ સરદાર જો; આવો જોગ મળવો મુશ્કેલ છે રે લોલ, સેવો શ્રી જિન શિવ સંકેત જો; ૯ કવિ દાસ કહે મુજ સાહિબો રે લોલ, ફૂડો કપટી ફુશીલ શિર મોડ જો; મેં તો દીઠો નહિ કોઈ દેશમાં રે લોલ, મોટો ધર્મનો ઠગ ઠાકોર જો. ૧૦
મુનિ તત્ત્વસાગરના પસાયથી રે લોલ, ધર્મધ્યાને થયો ઉજમાળ જો; સંઘ સેવા કરે શાંતિનાથની રે લોલ, તેથી મંગલ માલ વરતાય જો. ૧૧ ઓગણીશે ત્રીશ અષાઢની રે લોલ, શુદ એકમને બુધવાર જો; પ્રભુ કરો કૃપા કવિદાસ પરે રે લોલ, ઘનઘાતીયા ચાર નિવાર જો. ૧૨ ૨૬૬. વૈરાગ્યની સજ્ઝાય
રાત દિવસ કાચા મૂઢ પોષે રે, પછી અનંત દુ:ખી જીવ હોયે રે; જીવ ! જોને હૃદય વિચારી રે, આંખ મીંચી તો રિદ્ધિ પરાઈ રે; એ તો કાયા અમર ન હોય રે, વીર વચન સુણો સહુ કોઈ રે. ૧ દહીં દૂધે દેહને લાલે રે, વળી પાણીએ ઘણું પખાળે રે; શણગાર તણો રંગ લાગ્યો રે, જીવ ! નિશ્ચયે જાઈશ નાગો રે. એ૦ ૨ પાંચે ઈન્દ્રિયના સુખ નવિ છાંડે રે, ધર્મ કારણે આળસ માડે રે; ખાય ખેલે હસે મદ આણે રે, ભોળો ધર્મનું નામ ન જાણે રે. એ૦ ૨ પુત્ર પત્ની ધનને મોહે રે, ધૃત કારણ જળને વલોવે રે; જીવ ધનને સબળો ધ્યાવે રે, પણ પૂર્વે દીધું પાવે રે. એ૦ ૨ અતિ લોભ કિહાં ન સમાવે રે, લાખ ક્રોડે તૃમિ નવિ થાવે રે; સોનાની ડુંગરી કીધી રે, નવનંદે સાથે નવિ લીધી રે. એ॰ 1 ચાર ચોર કાયા થકી ટાળો રે, તપ કરી કાયા અજવાળો રે; શુદ્ધ સમતિ શીલવ્રત પાળો રે, રાગ દ્વેષ વૈરી દોય ટાળો રે. એવ એવી શીખ લહે જે કોઈ રે, તેને અવિચલ પદવી હોઈ રે; એવા જ્ઞાની ગુરુ ઉપકારી રે, વીર વચન સુણો નરનારી રે. એ
સજ્ઝાય સરિતા
૫૬૦
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬૭. વૈરાગ્યની સઝાય કહાં કરું મંદિર કહાં કરૂં ડમરા ન જાણું કહાં ઉડ બેઠેગા ભમરા જોરી જોરી ગયે છોરી દુમાલા ઉડ ગયા પંખી પડ રહ્યા માલા... કહા. ૧ પવનકી ગઠરી કેસે ઠરાઉ ઘર ન બસત આય બેઠે બટાઉ અગ્નિ બુઝાની કાહકી માળા દીપ છીપે તબ કૈસે ઉજાળા... કહા. ૨ ચિત્રકે તરૂવર કબહુ ન મોરે માટીકા ઘોરા કે'તેક દોરે ધુકી ડેરી તુરકા થંભા ઉહાં ખેલે હંસા દેખો અચંબા... કહ૦ ૩ ફિર ફિર આલત જાત ઉસાસા લાપરે તારેક ક્યા વિસવાસા આ દુનિયાકી જૂઠી હે યારી જૈસી બનાઈ બાજીગર બારી... કહા. ૪ પરમાતમ અવિચલ અવિનાશી સોહે શુદ્ધ પરમ પદવાસી વિનય કહે સો સાહિબ મેરા ફિર ન કરે આ દુનિયામેં ફેરા... કહા. ૫
૨૬૮. વૈરાગ્યની સઝાય અબધૂ એસો જ્ઞાન વિચારી વામે કૌન પુરૂષ કૌન નારી એ ટેક૦ બહમનકે ઘર નહાતી ધોતી જોગીકે ઘર ચેલી કલમા પઢ પઢ ભઈ રે તુરકડી આપહી આપ અકેલી... અબધૂ૦ ૧ સસરો હમારો બાળો ભોળો સાસુ બાલ કુંવારી પીયુજી હમારો પોઢે પારણીએ તો મેં ઝુવાલન હારી... અબધૂ૦ ૨ નહીં હું પરણી નહીં હું કુંવારી પુત્ર જણાવન હારી કાલી ડાડીકો મેં કોઈ છોડ્યો હજુએ હું બાલકુંવારી... અબધૂ૦ ૩ અઢી દ્વિીપ મેં ખાટ અટુલી ગગન ઓશીકું તળાઈ ધરતીકો છેડો આભ પીછોડી તો ભી ન સોડ ભરાઈ... અબધૂ૦ ૪ ગગન મંડલમેં ગૌવા વિયાણી વસુધા દૂધ જમાઈ સૌ સુનો ભાઈ વલોણું વલોવે તત્ત્વ અમૃતકો પાઈ... અબધૂ ૫ ન જાઉ સસુરાલ પીયરીએ પાયજી સેજ બિછાઈ આનંદઘન’ કહે સુનો ભાઈ સાધુ જ્યોત સે જ્યોત મિલાઈ... અબધૂ૬
૨૬૯. વેરાગ્યની સઝાય તે ગિરૂઆ ભાઈ તે ગિરૂઆ જે વિષય ન સેવે વિરૂઆ નાગ નચિંત વસે પાતાલે સુણે મધુર સૂર મીઠો રે [ સક્ઝાય સરિતા
૫૬૧
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________
જે જાઈ કરંડકમાં પેઠો વાત વહેતો દીઠો રે... તે ગિરૂઆ૦ ૧ દીપક દેખી પતંગીઓ કાંઈ લોચન લોભે છલીયો રે રૂપ નિહાળણ કારણે કાંઈ દીપક દેખી બળીયો રે... તે ગિરૂઆ૦ ૨ ભમર ભમતો જે વેલડીયાં કાંઈ વિણ સ્વારથ વિગુતો રે નાસિકા ઈદ્રિયને કારણ એ તો કેતકી કાનને ખૂતો રે... તે ગિરૂઆ૦ ૩ પાણી માંહિ પલવણું કાંઈ માછલડી નવિ દીઠો રે ગલીય ગલતા જીભલડી કાંઈ એહવો રસ લાગ્યો મીઠો રે... તે ગિરૂઆ૦ ૪ વિંધ્યાચલ પર્વતનો રાજા કાંઈ મયગલ નામે મોટો રે ફરસ ઈદ્રિયને કારણે કાંઈ તે પામે બહુ તોટો રે... તે ગિરૂઆ૦ ૫ એક એક ઈદ્રિયને કારણે કાંઈ જીવ કે'તાં દુઃખ પાવે રે પંચેન્દ્રિય પરવશ છે જેહ તેહ ભણો કેઈ ગતિ જાવે રે... તે ગિરૂઆ૦ ૬ પંચેન્દ્રિયો સાંભળજો કાંઈ વિષય મ સેવો ભોળા પ્રાણી રે મુનિ લાવણ્ય સમય ઈમ બોલે સાંભળજો મન આણી રે... તે ગિરૂઆ૦ ૭
ર૭૦. વેરાગ્યની સઝાય
(રાગ : સાંભળજો મુનિ સંજમ રાગે)(ઉપશમ આણો) તે ગિરુઆ ભાઈ તે ગિરુઆ, જે બોલ ન બોલે વિરુઆ રે; તસ ઘરે આવે સોવન ચરૂઆ, ફલવંતા સુરતઆ રે. તે૦ ૧ છતી શકતે જે દીયે ધન દાતા, પરરમણી નવિ રાતા રે; અહર્નિશ તે પામે સુખશાતા, ધન ધન તેહની માતા રે. તે ૨ જે મન શુદ્ધે કરશે કિરિયા, તે તરશે ભવ દરિયા રે; શીયલ ગુણે કરી જે નર ભરીયા, પાપ થકી ઓસરીયા રે. તે૦ ૩ જે નર જિનવરને આરાધે, મુનિજનને ન વિરાધે રે રે; અહર્નિશ નિજ આતમને હિત સાધે, તેહ તણા ગુણ વાધે રે. તે ૪ જે મન મદ મત્સર નવિ આણે, જે પરવેદન જાણે રે; તે પહોંચે ઉત્તમ ગુણઠાણે, કવિજન તાસ વખાણે રે. તે. ૫ જે નર ખીજાવ્યા નવિ ખીજે, ઉપશમ રસમાં ભીંજે રે; લબ્ધિ કહે “તસ સેવા કીજે, તેહના પાય પ્રણમીજે રે. તે ૬
૫૬૨
સક્ઝાય સરિતા
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૭૧. અમૃતવેલની સજ્ઝાયો (૧)
ચેતન ! જ્ઞાન અજુવાળીયે, ટાળીયે મોહ સંતાપ રે; ચિત્ત ડમડોલતું વાળીએ, પાળીએ સહજ ગુણ આપ રે. ૧ ઉપશમ અમૃતસર પીજીએ, કીજીએ સાધુ ગુણ ગાન રે; અધમ વયણે નવિ ખીજીએ, દીજીએ સજ્જનને માન રે. ૨ ક્રોધ અનુબંધ નવિ રાખીએ, ભાખીએ વયણ મુખ સાચ રે; સમકિત રત્નરૂચિ જોડીએ, છોડીએ કુમતિ મતિ કાચ રે. ૩ શુદ્ધ પરિણામને કારણે, ચારનાં શરણ ધરે ચિત્ત રે; પ્રથમ તિહાં શરણ અરિહંતનું, જેહ જગદીશ જગ મિત્ત રે. ૪ જે સમોસરણમાં રાજતાં, ભાંજતા ભવિક સંદેહ રે; ધર્મના વચન વરસે સદા, પુષ્કરાવર્ત જિમ મેહ રે. ૫ શરણ બીજું ભજે સિદ્ધનું, જે કરે કર્મ ચકચૂર રે; ભોગવે રાજ શિવનગરનું, જ્ઞાન આનંદ ભરપૂર રે. ૬ સાધુનું શરણ ત્રીજું ધરે, જેહ સાધે શિવ પંથ રે; મૂળ ઉત્તર ગુણે જે વર્યા, ભવ તર્યા ભાવ નિગ્રંથ રે. ૭ શરણ ચોથું ધરે ધર્મનું, જેહમાં વર દયાભાવ રે; જેહ સુખ હેતુ જિનવરે કહ્યો, પાપ જલ તરવા નાવ રે. ૮ ચારનાં શરણ એ પડિવજે, વળી ભજે ભાવના શુદ્ધ રે; દુરિત સવિ આપણા નિદિએ, જીમ હોયે સંવર વૃદ્ધિ રે. ૯ ઈહભવ પરભવ આચર્યાં, પાપ અધિકરણ મિથ્યાત્વ રે; જે જિનાશાતનાદિક ઘણાં, નિંદિએ તેહ ગુણઘાત રે. ૧૦ ગુરુતણાં વચન જે અવગણી, ગુંથિયા આપ મત જાલ રે; બહુપરે લોકને ભોળવ્યાં, નિદિએ તેહ જંજાળ રે. ૧૧ જેહ હિંસા કરી આકરી, જેહ બોલ્યા મૃષાવાદ રે; જેહ પરધન હરી હરખીયાં, કીધેલો કામ ઉન્માદ રે. ૧૨
સજ્ઝાય સરિતા
*
૫૬૩
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________
જેહ ધન ધાન્ય મૂચ્છ ધરી, સેવિયા ચાર કષાય રે; રાગ ને દ્વેષને વશ હુઆ, જે કીયો કલહ ઉપાય રે. ૧૩ જૂઠ જે આળ પરને દિયા, જે ક્ય પિશુનતા પાપ રે; રતિ અરતિ નિંદ માયા મૃષા, વળીય મિથ્યાત્વ સંતાપ રે. ૧૪ પાપ જે એહવા સેવિયાં, નિદિએ તેહ વિહુ કાલ રે; સુકૃત અનુમોદના કીજીએ, જિમ હોય કર્મ વિસરાલ રે. ૧૫ વિશ્વ ઉપકાર જે જિન કરે, સાર જિન નામ સંયોગ રે; તેહ ગુણ તાસ અનુમોદિએ, પુણ્ય અનુબંધ શુભયોગ રે. ૧૬ સિદ્ધની સિદ્ધતા કર્મના, ક્ષય થકી ઉપની જેહ રે; જેહ આચાર આચાર્યનો, ચરણ વન સિંચવા મેહ રે. ૧૭ જેહ ઉવજઝાયનો ગુણ ભલો, સૂત્ર સજઝાય પરિણામ રે; સાધુની જેહ વળી સાધુતા, મૂળ ઉત્તર ગુણ ધામ રે. ૧૮ જેહ વિરતિ દેશશ્રાવક તણી, જેહ સમકિત સદાચાર રે; સમતિ દષ્ટિ સુરનર તણો, તેહ અનુમોદિયે સાર રે. ૧૯ અન્યમાં પણ દયાદિક ગુણો, જેહ જિનવચન અનુસાર રે; સર્વ તે ચિત્ત અનુમોદિયે, સમકિત બીજ નિરધાર રે. ૨૦ પાપ નવિ તીવ્ર ભાવે કરે, જેહને નવિ ભવ રાગ રે; ઉચિત સ્થિતિ જે સેવે સદા, તેહ અનુમોદવા લાગ રે. ૨૧ થોડલો પણ ગુણ પરતણો, સાંભળી હર્ષ મન આણ રે; દોષ લવ પણ નિજ દેખતાં, નિર્ગુણ નિજાતમાં જાણ રે. ૨૨ ઉચિત વ્યવહાર અવલંબને, એમ કરી સ્થિર પરિણામ રે; ભાવિચે શુદ્ધનય ભાવના, પાપનાશય તણું ઠામ રે. ૨૩ દેહ મન વચન પુદ્ગલ થકી, કર્મથી ભિન્ન તુજ રૂપ રે; અક્ષય અકલંક છે જીવનું, જ્ઞાન આનંદ સ્વરૂપ રે. ૨૪ કર્મથી કલ્પના ઊપજે, પવનથી જેમ જલધિ વેલ રે; રૂપ પ્રગટે સહજ આપણું, દેખતાં દષ્ટિ સ્થિર મેલ રે. ૨૫
સક્ઝાય સરિતા
૫ ૬૪
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધારતાં ધર્મની ધારણા, મારતાં મોતવડ ચોર રે; જ્ઞાનરૂચિ વેલ વિસ્તારતાં, વારતાં કર્મનું જોર રે. ૨ ૬ રાગ વિષ દોષ ઉતારતાં, ઝારતાં દ્વેષ રસ શેષ રે; પૂર્વ મુનિ વચન સંભારતાં, વારતાં કર્મ નિઃશેષ રે. ૨૭ દેખીએ માર્ગ શિવ નગરનો, જે ઉદાસીન પરિણામ રે; તેહ અણછોડતાં ચાલીએ, પામીએ જિમ પરમધામ રે. ૨૮ શ્રી નયવિજય ગુરુ શિષ્યની, શીખડી અમૃત વેલ રે; એહ જે ચતુર નર આદરે, તે લહે સુયશ રંગરેલ રે. ૨૯
૨૭૨. અમૃતવેલની સઝાયો (૨) ચેતન ! જ્ઞાન અજુઆળજે ટાળજે મોહ સંતાપ રે દુરિત નિજ સંચિત ગાળજે પાળજે આદર્યું આપ રે... ચેતન જ્ઞાન. ૧ ખલતણી સંગતિ પરિહરે મત કરે કોઈછ્યું ક્રોધ રે શુદ્ધ સિદ્ધાંત સંભારજે ધારજે મતિ પ્રતિબોધ રે... ચેતન જ્ઞાન૦ ૨ હરખ મત આણજે તૂસવ્યો દૂતવ્યો મત ધરે ખેદ રે રાગ દ્વેષાદિ સંધે રહેમનિ વહે ચારૂ નિર્વેદ રે... ચેતન જ્ઞાન) ૩ પ્રથમ ઉપકાર મત અવગણે તું ગણે ગુરગુણ શુદ્ધ રે જિહાં-તિહાં મત ફરે ફૂલતો ઝૂલતો મમ રહે મુદ્ધ રે.. ચેતન જ્ઞાન૪ સમકિત રાગ ચિત્ત રંજે આજે નેત્ર વિવેક રે ચિત્ત મમકાર મત લાવજે ભાવજે આતમ એક રે... ચેતન જ્ઞાન, ૫ ગારવઅંકમાં મમ ઝુલે મત ધરે મચ્છર ભાવ રે પ્રીતિ મ ત્યજે ગુણવંતની સંતની પંક્તિમાં આદિ રે... ચેતન જ્ઞાન૬ બાહ્ય ક્રિયા કપટ તું મત કરે પરિહર આરતધ્યાન રે મીઠડો વદન-મને મેલડો ઈણ કિમ તું શુભજ્ઞાન રે... ચેતન જ્ઞાન. ૭ ચાલતો આપદે રખે મત ભખે પુંઠનો મંસ રે થન ગુરૂનું સદા ભાવજે આપ શોભાવજે વંશ રે... ચેતન જ્ઞાન, ૮ હઠ પડ્યો બોલ મત તાણજે આણજે ચિત્તમાં સાન કે વિનયથી દુઃખ નવિ બાંધચ્ચે વાંધચ્ચે જગતમાં માન રે...ચેતન જ્ઞાન, ૯ કોકવારે તુઝ ભોળવ્યો ઓળવે ધર્મનો પંથ રે
// સક્ઝાય સરિતા
૫ ૬૫
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગુરૂવચન-દીપ તો કર ધરે અનુસરે પ્રથમ નિગ્રંથ રે... ચેતન જ્ઞાન૧૦ ધારજે ધ્યાનની ધારણા અમૃતરસ પારણા પ્રાય રે આળસ અંગનું પરિહરે તપ કરી શોષજે કાય રે... ચેતન જ્ઞાન. ૧૧ કલિચરિત દેખી મત ભડકજે અડકજે મન શુભ યોગ રે સૂખડી નવમરસ પાવની ભાવના આણજે ભોગ રે... ચેતન જ્ઞાન) ૧૨ લોક ભયથી મન ગોપવે રોપવે તું મહાદોષ રે અવર સુકૃત કીધા વિના તુઝ દિન જતિ શુભ શોષ રે... ચેતન જ્ઞાન) ૧૩ લોક સન્નાવમાં ચતુર તું કાંઈ અછતું નવિ બોલ રે ઈમ તુઝ મુગતિરૂં બાઝચ્ચે વાસસ્ય જિમ ગૃહી મોલ રે...ચેતન જ્ઞાન૦૧૪ જ્ઞાન-દર્શન-ચરણ ગુણતણા અતિઘણો ધરે પ્રતિબંધ રે તન-મન-વચન સાચો રહે તું વહે સાચલી સંધ રે.. ચેતન જ્ઞાન. ૧૫ પોપટ જિમ પડ્યો પાંજરે મનિ ધરે સબલ સંતાપ રે તિમ પડે મત પ્રતિબંધ તું સંધિ સંભાળજે આપ રે... ચેતન જ્ઞાન. ૧૬ મન રમાડે શુભગ્રંથમાં મત ભાડે ભ્રમ પાશ રે અનુભવ રસવતી ચાખજે રાખજે સુગુરૂની આશ રે.. ચેતન જ્ઞાન. ૧૭ આપ સમ સકલ જગ લેખવે શીખવે લોકને તત્ત્વ રે માર્ગ કહેતો મત હારજે ધારજે તું દઢ સત્ત્વ રે... ચેતન જ્ઞાન, શ્રી નયવિજય ગુરૂ શિષ્યની શીખડી અમૃતવેલ રે સાંભળી જેહ એ અનુસરે તે લહે જસ રંગરેલ રે... ચેતન જ્ઞાન, ૧૯
૨૭૩. મરણ વિષેની સઝાય મરણ ન છૂટે રે પ્રાણીયા, કરતાં કોટી ઉપાય રે; સુર નર અસુર વિદ્યાધરા, સહુ એક મારગ જાય રે. મરણ૦ ૧ ઈન્દ્ર ચંદ્ર રવિ હરિ વળી, ગણપતિ કામ કુમાર રે સુરગુરુ સુરવૈઘ સારીખા, પહોંચ્યા જમ દરબાર રે. મરણ૦ ૨ મંત્ર જંત્ર મણિ ઔષધિ, વિદ્યા હુન્નર હજાર રે; ચતુરાઈ કેરા રે ચોકમાં, જમડો લૂટે બજાર રે. મરણ૦ ૩ ગર્વ કરી નર ગાજતાં, કરતાં વિવિધ તોફાન રે; માથે મેરૂ ઉપાડતાં, પહોચ્યાં તે શ્મશાન રે. મરણ૦ ૪
૫૬ ૬
સક્ઝાય સરિતા
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________
કપડાં ઘરેણાં ઉતારશે, બાંધશે ઠાઠડી માંય રે; ખોખલી હાંડલી આગળ, રોતા રોતા સહુ જાય રે. મરણ૦ ૫ કાયા માયા સહુ કારમી, કારમો સહુ ઘરબાર રે; રંક ને રાય છે કારમો, કારમો સકળ સંસાર રે. મરણ૦ ૬ બાંધી મુઠી લઈ અવતર્યો, મરતાં ખાલી છે હાથ રે; જીવડા જોને તું જગતમાં, કોઈ ન આવે છે સાથે રે. મરણ૦ ૭ નાના મોટા સહુ સંચર્યા, કોઈ નહિ સ્થિર વાસ રે; નામ રૂપ સહુ નાશ છે, ધર્મરત્ન અવિનાશ રે. મરણ૦ ૮
૨૭૪. મરણ વિષેની સઝાય ચેતન ! ચેતજો રે એ કાળ ન મેલે કે'ડો ભાતું બાંધજો રે જમડો પકડે છે તુમ કે'ડો
ચેતન ચેતજો. ૧ કોઈક બહાનું કાઢી જીવને છેતરશે એ છાનો ઓચિંતો આવી પકડી જાશે કાંઈક ચડાવી બાનો...
ચેતન ચેતજો૦ ૨ શરીર પિંજર જીવ મુસાફિર તૃષ્ણા બગીચે ફરતો જુલ્મી જમડોએ સમળી પેરે લઈ જાશે જટ ભમતો...
ચેતન ચેતજો. ૩ બાળા બુટ્ટા ગરભે હુંતા જુવાનને લઈ જાવે કાચા પાકા સઘળા બેડાં જ મને દયા ન આવે...
ચેતન ચેતજો૦ ૪ તું જાણે પરવારી જઈશું લોચા સઘળા ધોઈ હા-હો કરતાં જમ લઈ જાહે સહુકો રહે એમ જોઈ...
ચેતન ચેતજો. ૫ તું અમર પરે થિર થઈ બેઠો લોચા વાળે મૂઢ લખપતિ નરપતિ શેઠ સત્યવાહ તુજ આગળ કઈ બૂઢ...
ચેતન ચેતજો. ૬
// સઝાય સરિતા
૫૬૭
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________
આજ કાલને પો' પરાર ધર્મે વિલંબ જ કરતો ક્ષણ ક્ષણ આયુ ઓછું થાયે અંજલિજલ જિમ ખરતો..
ચેતન ચેતજો. ૭ તારે તો રોહણમાં ગાજે બહેરો થઈને બેઠો માથે મોતની નોબત વાગે તુંએ પંથે પેઠો..
ચેતન ચેતજો. ૮ વાર-કુવાર સુખી-દુ:ખી એ ન ગણે જમડો ટાણું અવર રૂઠે તો ધનથી મનાવે ન વળે જમડાનું આણું...
ચેતન ચેતજો. ૯ નિશ્ચિત થઈ સુતો શું જીવડા જમનો ઝાઝો જોરો માત-પિતાદિક જોતાં રહેશે કે હનો ન ચાલે તોરો...
ચેતન ચેતજો. ૧૦ સમય થયે ચેત્યો નહિં પ્રાણી આવે આયુ બહુ ઝુરે બૂડતાં વાર જ કેવી લાગે સાયરને જિમ પૂરે...
- ચેતન ચેતજો. ૧૧ રાત-દિવસ ચાલે એ પંથે કિણે ન જાયે કળીયો થાવગ્સાદિક તે મુનિ ચેત્યા તેહને એ ભય ટળીયો...
ચેતન ચેતજો૦ ૧૨ પાણી પહેલાં પાળ જે બાંધે તે જગમાંહે બળીયા ઘર બળે ત્યારે કુવો જે ખોદે તે મૂરખમાં ભળીયા...
ચેતન ચેતજો. ૧૩ જરા કુત્તિ જોબન એ સસલો આહેડી જમ જાણો જિહાં જાહે ત્યાં એ જમ મારે ચિત્તમાં કાં નવિ આણો...
ચેતન ચેતજો૦ ૧૪ એહવું જાણી ધર્મ આરાધો શું કરે જ મડો બળીયો વીરવિમલ ગુરૂ શિષ્ય વિશુદ્ધ કહે જઈ શિવપુરમાં ભળીયો...
ચેતન ચેતજો. ૧૫ [Xj ૨૭૫. મરણ વિષેની સઝાય સુણ સાહેલી રે ! કહું એક હૃશ્યની વાતું,
૫૬૮
સઝાય સરિતા
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________
જરૂર જીવને મરવું સાચું સાથે ન લીધું ભાતું સુણ૦
મરવાટાણે રે ! મારાથી કેમ મરાશે ? કેમ મરાશે શી ગતિ થાશે વિપત્તિ કેમ વેઠાશે ? મરવાટાણે રે મારાથી૦ ૧ સાસુને સંતાપ્યા રે નણદીને કાંઈ ન આપ્યું
હાથમાંહે તો કરવત લઈને મૂળ પોતાનું કાપ્યું... મરવાટાણે રે મારાથી૦ ૨ બે બાલકડાં રે બાઈ મારે છે લાડકડા
અંત સમે જઈ અળગા રહેશે પોતાના કેમ કહેવાશે ?...
મરવાટાણે રે મારાથી૦ ૩
ભર્યા ને ભાદર્યા રે આ ઘર કેમ મૂકાશે મરવાની તો ઢીલ જ નથી પણ આ ઘર કેમ સોંપાશે...
મરવાટાણે રે મારાથી૦ ૪
હતું છતાં હાથે નવદીધું, પથારીયે જઈ પડશું હવે તો શી ગતિ થાશે મારી ભાતું કાંઈન લીધું...
મરવાટાણે રે મારાથી૦ ૫
શ્વાસ ચઢશે રે ધબ કે આંખો ઉઘડશે અહીંથી તો ઉઠાતું નથી ને ભૂખ્યા કેમ ચલાશે ?...
મરવાટાણે રે મારાથી૦ ૬
જમદૂત આવશે રે ત્યારે એકદમ ભડકા બળશે ઝાઝા જોરની જવાળા ચડશે ડચકા કેમ ખવાશે ?...
મરવાટાણે રે મારાથી૦ ૭
સમયસુંદર કહે રે, સહુ સમજીને રહેજો સમજ્યા તે તો સ્વર્ગે પહોંચ્યા ગાફિલ ગોથાં ખાશે...
મરવાટાણે રે મારાથી૦ ૮
૨૭૬. વૈરાગ્યની સજ્ઝાય
મારું મારું મ કર જીવ તું, જગમાં તાહરૂં નહિ કોય રે;
આપ સ્વારથે સહુ મિલ્યાં, હૃદય વિચારીને જોય રે. મા૦ ૧ દિન દિન આયુ ઘટે તાહરૂં, જિમ જલ અંજલિ હોય રે; ધર્મની વેળા નાવે ટુકડો, કવણ ગતિ તાહરી હોય રે. મા૦ ૨
00
સજ્ઝાય સરિતા
૫૬૯
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________
રમણી સંગે રામ્યો રમે, કેમ દીયે બાઉલે બાથ રે; તન ધન જોબન સ્થિર નહી, પરભવ નાવે તુજ સાથ રે. માત્ર ૩ એક ઘરે ધવલ મંગલ હુવે, એક ઘરે રુવે બહુ નાર રે; એક રામા રમે કંતશું, એક છેડે સકલ શણગાર રે. મા૪ એક ઘરે સહુ મલી બેસતાં, નિત નિત કરતા વિલાસ રે; તે રે સાજનીયાં ઉઠી ગયાં, સ્થિર ન રહ્યો એક વાસ રે. માત્ર ૫ એહવું સ્વરૂપ સંસારનું, ચેત ચેત જીવ ગુમાર રે; દશ દુષ્ટાંતે દોહીલો, પામવો મનુષ્ય અવતાર રે. માત્ર ૬ હર્ષવિજય કહે એહવું, જે ભજે જિનપદ રંગ રે; તે નરનારી વેગે વરે, મુકિતવધુ કેરો સંગ રે. માત્ર ૭
૨૭૭. વૈરાગ્યની સઝાય માનમાં માનમાં માનમાં રે, જીવ મારું કરીને માનમાં, અંતકાળે તો સર્વ મૂકીને, ઠરવું છે જઈ સ્મશાનમાં રે.
જીવ૦ ૧ વૈભવ વિલાસી પાપ કરો છો, મરી તિર્યંચ થાશો રાનમાં રે.
જીવ૦ ૨ રાગના રંગમાં ભૂલા ભમો છો, પડશો ચોરાશીની ખાણમાં રે.
જીવ૦ ૩ જગતમાં તારું કોઈ નથી રે, મન રાખને ભગવાનમાં રે.
જીવ૦ ૪ વૃદ્ધાવસ્થા આવશે ત્યારે, ધાકો પડશે તારા કાનમાં રે.
જીવ૦ ૫ કોક દિન જાનમાં તો કોક દિન કાણમાં, મિથ્યા ફરે અભિમાનમાં રે. જીવ૦ ૬ કોકદિન સુખમાં તો કોકદિન દુઃખમાં, સઘળા તે દિન સરખા જાણમાં રે. જીવ૦ ૭ સુત્ત વિત્ત દારા પુત્રી ને ભૂલ્યો, અંતે તે તારા જાણમાં રે.
જીવ૦ ૮ આયુ અસ્થિરને ધન ચપળ છે. ફોગટ મોહ્યો તેના તાનમાં રે
જીવ૦ ૯ છેલ બટુક થઈ શાને ફરો છો, અધિક ગુમાન માન તાનમાં રે. જીવ૦ ૧૦ મુનિ કેવળ કહે સુણો સજજન સહુ, ચિત્ત રાખીને પ્રભુ ધ્યાનમાં રે. જીવ૦ ૧૧
૨૭૮. વેરાગ્યની સઝાય ઊંચા તે મંદિર માળીયા, સોડ વાળીને સૂતો; કાઢો રે કાઢો એને સહુ કહે, જાણે જન્મ્યો જ નહોતો, એક રે દિવસ એવો આવશે, મન સબળો જી સાલે. ૧
૫૭૦
સાય સરિતા
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________
મંત્રી મળ્યા સર્વે કારમાં, તેનું કંઈ નવ ચાલે. એક૦ ૨ સાવ સોનાનાં રે સાંકળા, પહેરણ નવનવા વાઘા; ધોળું વસ્ત્ર એના કર્મનું, તે તો શોધવા લાગ્યા. એક૦ ૩ ચર કઢાઈઆ અતિ ઘણા, બીજાનું નહિ લેખું; ખોખરી હાંડી એના કર્મની, તે તો આગળ દેખું. એક૦ ૪ કેના છોરૂં ને તેના વાછરું, કેના માય ને બાપ; અંતકાળે જાવું જીવને એકલું, સાથે પુષ્ય ને પાપ. એક૦ ૫ સગી રે નારી એની કામિની, ઉભી ટગમગ જવે; તેનું પણ કાંઈ ચાલે નહીં, બેઠી ધ્રુસકે રૂ. એક૦ ૬ વ્હાલા તે વ્હાલા શું કરો, વહાલાં વોળાવી વળશે; વહાલા તે વનના લાકડાં, તે તો સાથે જ બાળશે. એક૦ ૭ નહીં ત્રાપો નહીં તુંબડી, નથી તરવાનો આરો; ઉદયરત્ન મુનિ ઈમ ભણે, મને પાર ઉતારો. એક૦ ૮
[2] ૨૭૯. વેરાગ્યની સઝાય આવ્યો ત્યારે મુઠી વાળી, જાતી વેળા ખાલી રે;
જીવડા..... ! સમય સુધાર,........... બહુ ફાલ્યો બહુ ફુલ્યો, અંતે દેશે બાળી રે. જી૧ ઉહ ઉહાં તું તો કરતો, જનમતાં તે વારે રે, સઘળું તે રહી ગયું, પ્રભુને દરબારે રે. જી૦ ૨ આવ્યો ત્યારે સાકર વહેંચી, હરખ ન માય રે; જાતી વેળા રોવા લાગ્યા, કરે હાય હાય રે. જી૦ ૩ આવ્યો ત્યારે પહેરવાના, ખાવાના અપાર રે; જાતી વેળા તારૂં બધું, લૂંટી લેવાય રે. જી- ૪ આવ્યો ત્યારે પારણામાં, ઝુલાવે અપાર રે; જાતી વેળા વાંસ લાવશે, સાડા ત્રણ હાથ રે. આ૦ ૫
આ સક્ઝાય સપ્તિા
૫૭૧
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________
જીવવું ટુંકું જગતમાં, આશા બહુ લંબાય રે;
રાત થોડી વેશ ઝાઝા, વખત વહી જાય રે. ૭૦ ૬ ખાશે તે તો ધરાશે ને, બાકી ભૂખ્યા જાશે રે; માટે ભજી લેને પ્રભુ તું, થાય બેડો પાર રે. ૭૦ ૭ મોહ માયા છોડી ભજ, નિરાણી પ્રભુ આજ રે; ધર્મ કેરો સંગ કરી, છોડી દે તું કાજ રે. ૭૦ ૮ મારૂં તારૂં છોડી દેને, કરી લે ભલાઈ રે; ઉદયરત્ન કહે ભલા, સાધી લે તું કાજ રે. ૭૦ ૯
૫૭૨
[] ૨૮૦. વૈરાગ્યની સજ્ઝાય
તું થોડું ફાટી જા કોણ છે થોરી રે પ્રાણીયા પાપી રે... પ્રભુ જાણે છે ચિતડાની ચોરી રે પ્રાણીયા પાપી રે... ૧ કાંઈક તારાથી પુણ્યવાન પાડા રે પ્રાણીયા પાપી રે... તે તો વાળી નાંખ્યા છે આંક આડા રે પ્રાણીયા પાપી રે... ૨ શ્વાન તારાથી બાપડા સારા રે પ્રાણીયા પાપી રે... તેહથી દુષ્ટ કર્મ છે તારા રે પ્રાણીયા પાપી રે... ૩ કુળ ઉંચુ ને કામ તારા કાળા રે પ્રાણીયા પાપી રે... હૈયે વસ્યા છે ટંકશાળી તાળા રે પ્રાણીયા પાપી રે... ૪ શેઠ ભોળાને કાટણા કુડા રે પ્રાણીયા પાપી રે...
ખટે ખંત એક પૂંછડાની ખામી રે પ્રાણીયા પાપી રે... પ પશુ પાહડમાં મનુષ્ય જન્મ પામી રે પ્રાણીયા પાપી રે... હૃદયે રોસ ન વાળે વેણ રૂડા રે પ્રાણીયા પાપી રે... ૬ આર્યદેશમાં મનુષ્ય જન્મ પામી રે પ્રાણીયા પાપી રે... ખટે ખંત એક શીંગડાની ખામી રે પ્રાણીયા પાપી રે... ૭ તારૂં લક્ષણ કહેતા હું મરૂ રે પ્રાણીયા પાપી રે... ગુરૂ રામવિજય થાયે કેમ રાજી રે પ્રાણીયા પાપી રે... ૮
૨૮૧. વૈરાગ્યની સજ્ઝાય જંજાળી જીવડા ! જાગ તું આયુષ્ય ઓછું થાય
સજ્ઝાય સરિતા
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________
સુરજ ઉગે ને આથમે તેમ પલપલ આયુ કપાય... જંજાળી. ૧ ઘર ઘર સળગતી હોળીને જોઈ જીવડા કંઈક વિચાર ધર્મ વિહૂણા જીવડા પામે દુ:ખ અપાર... જંજાળી. ૨ સમજ સમજ મન માનવી દીવો લઈ પડે કેમ કૂપ કરમ ન મૂકે કોઈને ભલે હોય મોટો ભૂપ... જંજાળ૦ ૩ જગમાં સુખીયો કો નહિં ઘર ઘર કરજે ખોજ મતલબીયા સૌ સંસારમાં લડતા-ઝગડતા રોજ... જંજાળી. ૪ મા જાણે મારો દીકરો કરશે માહરી સેવ દુ:ખ વેઠીને મોટો ક્યોં હૈયે ધરતી તેજ... જંજાળી. ૫ પુત્ર હરખે પરણાવીયો વહુઅર આવી ઘેર મતલબ નિજ સરકતાં થકાં માતા-પિતા લાગે ઝેર... જંજાળી૬ ધસમસી ધન ભેગું કર્યું ન ગણ્યા પુણ્ય ને પાપ તે ધનનો માલિક પુત્ર થયો મા બાપને આપે તે ખાય... જંજાળી. ૭ માતા પિતાને લાગ્યા ધમકાવવા બેસી રહો તુમ ઠોર ટકટક કરવાની ટેવ જ પડી પુત્ર વધુનું વધ્યું જોર.. જંજાળી, ૮ સાસુની સામે ધરકે વહુ પુત્ર મારવા ધાય બે આંખે આંસુ સારતાં માતપિતા અકળાય... જંજાળી, ૯ કોઈ માતપિતાની લાડકી કરતી નિત્ય કલ્લોલ આવી આશા ભરીને સાસરે પામીશ સુખ અમૂલ... જંજાળી, ૧૦ પણ તેને પતિ પાપી મળ્યો ભટકતો ચારે કોર સીતમ અતિ ગુજારતો કામ ધંધાનો ચોર... જંજાળી. ૧૧ સદ્ગુણી સતી વહુ સાંપડી પણ સાસુ છે વિકરાળ નિત્ય વહુને સંતાપતી દેતી ખોટાં આળ... જં જાળી૧૨ ધમ પછાડા કરી ધમકાવતી કરતી શોર બકોર તાળા કુંચી જ્યાં ત્યાં કરે વદતી વચન કઠોર... જંજાળી. ૧૩ કોઈ ઘેર ભાઈ-ભાઈ વચ્ચે અંતરમાં ઉડાવેર એક બીજાનું નિત્ય ખોદતા વરતાવે કાળો કેર... જંજાળી. ૧૪ દેરાણી જેઠાણીના દિલમાં ઈષ્યનો નહિં પાર પતિ મારે નિજ પત્નીને અંતરમાં સળગતી લ્હાય... જંજાળી૧૫
// સક્ઝાય સરિતા
પ૭૩
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________
કોઈક પુત્ર મારે બાપને ધન લોભે લલચાય બાપ મારે નિજ પુત્રને એ સંસાર કહાય... જંજાળી. ૧૬ કોઈ રોગી કોઈ સોગીયા કોઈના પેટ ન ભરાય કોઈ બાળ વિધવા બાપડી મુખે મૂકતી હાય... જંજાળી. ૧૭ સંસાર સ્વરૂપ આવું જાણીને જીવડા જતન કરી જોય
સ્વારથીયા સંસારમાં સગું તારું નથી કોય... જંજાળી૧૮ ક્ષમાં ખડગ લઈ હાથમાં કર્મ કઠિન વિદાર શ્રી જિનશાસન પામીને કરી લે આત્મ ઉદ્ધાર... જંજાળી. ૧૯ તજ તજ જગ જંજાળને ભજ ભજ શ્રી ભગવંત રૂપવિજય કહે જીવને તો પામીશ ભવનો અંત... જંજાળી. ૨૦
૨૮૨. વૈરાગ્યની સઝાય
(રાગ : આવ્યો ત્યારે મુઠી વાળી) જોને તું પાટણ જેવા, સારા હતા શહેર કેવા; આજ તો ઉજજડ જેવા રે, આ જીવ જોને, જાય છે જગત ચાલ્યું રે. આ૦ ૧ વળી સિદ્ધપુર વાળો, મોટો જોને રૂદ્ર મહાલો, કિહાં ગયો તે રૂપાળો રે. આ૦ ૨ રૂડા રૂડા રાણી જાયા, મેળવી અથાગ માયા, કાલે તેની પડી કાયા રે.આ૦ ૩ છત્ર જેને છાયા થતી, રૂડી જેની રીતિ હતી, કિહાં ગયો કરોડપતિ રે. આ૦ ૪ કોઈ તો કે વાતા કેવા, આભના આધાર જેવા,ઉઠી ગયા હેવા દેવા રે. આ૦ ૫ જોબનીયાને જાતું જોઈ, રોકી શક્યા નહિ કોઈ, સગા સર્વે રહ્યા રોઈ રે. આ૦ ૬ હુકમે હાજર થાતા, ખમાખમા મુખે કહેતા, વિશ્વમાંથી થયા વહેતા રે. આ૦ ૭ મુઆ જન જેની સાથે, હેતથી પોતાને હાથે, મરણ ન મૂકે માથે રે. આ૦ ૮ જસ લીધો શત્રુ જીતી, નવીન ચલાવી રીતિ, વેળા તેની ગઈ વીતી રે. આ૦ ૯ જગમાંહી ખૂબ જામ્યો, વૈર વારી વિસરામ્યો, પણ તે મરણ પામ્યો રે. આ૦ ૧૦ નેક નામદાર નામે, જઈ વસ્યા સ્મશાન ઠામે, રત્નવિજય કહે નવિ કામે રે. આ૦ ૧૧
૨૮૩. વેરાગ્યની સજઝાય જાઉં બલિહારી વૈરાગ્યની, જેના મનમાં એ ગુણ આયો રે, મોક્ષના મોતીએ જીવડા, નરભવ સફલ તેણે પાયો રે. જાઉ૦ ૧ જેમ ભિખારીને ભાંગ્યો ઠીકરો, તેને તજવો દોહિલો હોય રે, પટખંડ તજવા સોહિલા, જો વૈરાગ્ય મનમાં હોય રે. જાઉ૦ ૨
૫૭૪
સક્ઝાય સરિતા
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંસારમાં નથી કોઈ કોઈનું, સૌ સ્વારથીયા સગા વહાલા રે,
કર્મ ધર્મ સંયોગે સહુ સાંપડયાં, અંતે જાશે સહુ ઠાલા રે. જાઉં૦ ૩ મારૂં મારૂં મ કરો પ્રાણીયા, તારૂં નથી કોઈ એણી વેળા રે,
ખાલી પાપના પોટલા બાંધવા, નરકમાં થાશે હેલમઠેલા રે. જાઉ૦ ૪
ગરજ સરે જો એહથી, તો સંસાર મુનિ કેમ છોડે રે, પણ જુઠી બાજી છે સંસારની, ઈન્દ્રજાળની બાજી તોલે રે. જાઉ પ નગારા વાગે માથે મોતના, કેમ નિશ્ચિંત થઈને સૂતો રે, મધુબિંદુ સુખની લાલચે, ખાલી કિચડમાં કેમ ખૂંતો રે, જાઉ ૬
લાખ ચોરાસી જીવાયોનિમાં, નથી છૂટવાનો કોઈ આરો રે, એક જ મક્ષ વૈરાગ્ય છે, તમે ધર્મરતન સંભારો રે. જાઉ૦ ૭ ૨૮૪. વૈરાગ્યની સજ્ઝાય
તન ધન જોબન કારમુજી રે, કોના માત ને તાત; કોના મંદિર માળિયાંજી રે, જેસી સ્વપ્નની વાત.
સૌભાગી શ્રાવક ! સાંભળો ધર્મ સજ્ઝાય. ૧
ફોગટ ફાંફાં મારવાજી, અંતે સગું નહિ કોઈ; ઘેબર જમાઈ ખાઈ ગયોજી, ફુટાઈ ગયો કંદોઈ. સૌ૦ ૨ પાપ અઢાર સેવીનેજી, લાવે પૈસો એક; પાપના ભાગી કો નહીંજી, ખાવાવાળા છે અનેક. સૌ૦ ૩
જીવતાં જસ લીધો નહીંજી, મુવા પછી શી વાત; ચાર ઘડીનું ચાંદણુંજી, પછી અંધારી રાત. સૌ૦ ૪ ધન્ય તે મોટા શ્રાવકોજી, આણંદ ને કામદેવ; ઘરનો બોજો છોડીનેજી, વીર પ્રભુની કરે સેવ. સૌ૦ ૫ બાપ દાદા ચાલ્યા ગયાજી રે, પૂરા થયા નહિ કામ; કરવી દેવની વેઠડીજી, શેખચલ્લીના પરિણામ. સૌ૦ ૬
જો સમજો તો શાનમાંજી, સદ્ગુરુ આપે છે જ્ઞાન; જો સુખ ચાહો મોક્ષનાજી, ધર્મરત્ન કરો ધ્યાન. સૌ૦ ૭
સાય સરિતા
૫૭૫
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૮૫. વૈરાગ્યની સજ્ઝાય
જીવ તું ઘેનમાંહે પડ્યો, ત્હારી નિદરડીને વાર રે; નરક તણાં દુ:ખ દોહિલાં સેવ્યા તે અનંતી વાર રે, ચેતન ચેતજો પ્રાણીયા. ૧
ધન-કુટુંબને કારણે, ગાફિલ રહ્યો તું રાત-દિવસ રે;
લાખ ચોરાશીને ખોળીએ, કર્યા તે નિત નવા વેષ રે. ચેતન૦ ૨ જ્યા જઈશ તિહાં કર્મ આગલે, ત્યાં તારા પડી રહેલા પાસ રે; ભોગવ્યા વિના છૂટકો નહિ, કર્યાં કર્મનો તું દાસ રે. ચેતન૦ ૩ જેમ રે પંખી વાસો વસે, તેમ તું જાણ સંસાર રે; આ રે સંસાર અસાર છે, આવખાનો ન કર વિશ્વાસ રે. ચેતન૦ ૪ ભવિક જીવ ! તુમે સાંભળો, પાળજો જીવદયા સાર રે; સત્યવિજય પંડિત ઈમ ભણે, પ્રભુ ! આવાગમન નિવાર રે. ચેતન૦ ૫ ૨૮૬. વૈરાગ્યની સજ્ઝાય
જીવડા ચૂપ કરીને ચેતો, જીવડા આ અવસર બહુ રૂડો;
પછી તુમે ઘણી સુરના કરશો, જિમ પિંજરમાં સુડો. જીવડા૦ ૧ સુખમાં પ્રભુ સમરતાં નથી ને, કરો કાંઈ ખોટાઈ; કાળ આવીને કંઠ પકડશે, નગરી જાશે લુંટાઈ. જીવડા૦ ૨ રત્નચિંતામણી હાથમાં આવ્યું, પારખું કરીને જુઓ; અતિ મોંઘેરો મનખો ગુમાવી, હાથે કરી કાં ખોવો. જીવડા ૩
દુર્લભ માંહે દુર્લભ પામ્યો, માનવનો અવતાર; નવઘાટી ઓલંગી આવ્યો, રહી નહીં મણા લગાર. જીવડા૦ ૪
આળ પંપાળ પરિહરીને, એક જ પ્રભુ ધ્યાનમાં રાખો; ફૂડી માયામાં શું લલચાણા, વિષ મૂકી અમૃત ચાખો. જીવડા૦ ૫
ખોટી માયામાં શું ખોટી થાવું,શાને મરો છો દોડી;
અંત સમયે કોઈ કામ ન આવે, સાથ ન આવે કોડી. જીવડા૦ ૬
માલમતા જે મેળવી અધિકી, તે તો રહેશે આંહી; રામવિજય કહે અહીંથી ભૂલ્યો, તો નથી ઠેકાણું કાંઈ. જીવડા૦ ૭
સજ્ઝાય સરિતા
૫૭૬
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________
[2] ૨૮૭. વૈરાગ્યની સઝાચ કોરા કાગળની પૂતળી મન મેરા રે એને ઘડતાં ન લાગે વાર... સમજમન મેરા રે ૧ કાચો કુંભ જલે ભર્યો મન મેરા રે એને ફુટતાં ન લાગે વાર... સમજમન મેરા રે ૨ ભરલાકડ ગાડા ભર્યા મન મેરા રે ખોખરી દોણી તેની સાથ... સમજમન મેરા રે ૩ ઘરની લુગાઈ ઘર રહી મન મેરા રે શેરી લગે સગી માય... સમજમન મેરા રે ૪ સીમા લગે સાજન ભલું મન મેરા રે પછી હંસ એકલો જાય... સમજમન મેરા રે ૫ સુંદર વર્ણ ચેહ બળે મન મેરા રે એનો ધૂમાડો આકાહે જાય... સમજમન મેરા રે ૬ પાંચે આંગળીયે પુણ્ય પાપ મન મેરા રે અંતે થાય સખાઈ... સમજમન મેરા રે ૭ હીર વિજય ગુરૂ હીરલો મન મેરા રે લબ્ધિ વિજય ગુણ ગાય... સમજમન મેરા રે ૮
[2] ૨૮૮. વેરાગ્યની સઝાય અહિંસા ધર્મક હંકા, બજા લે જિસકા જી ચાહે; જીવનકા ક્યા ભરોંસા હૈ, જગત ગફલતકા ડેરા હૈ. અહિંસા. ૧ બડે બડે વીર મહારાજા, ચલ ગયે છોડ સામ્રાજ્યા; નગારા મતકા બજતાં, હુકમ કે સાથ જાના હૈ. અહિંસા. ૨ ગયે સબ પીર ઓર કાજી, પહલવાન, શેક બાબાજી; કરતા મોત કો રાજી, જમીં અંદર સમાના હૈ. અહિંસા. ૩ જિન્હોંકા કેશ થા કાલા, જો ખૂશબુતેલ લગાતા થા;
આખિર સબ આગમેં જલતા, કરે ફોગટ ગુમાના હૈ. અહિંસા. ૪ જિન્હોં શિર શોભતે ચીરે, ચાવતે પાનકે બીરે;
[ સક્ઝાય સરિતા
૫૭૭
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________
તિન્હોં કો ખા ગયે કીડે, તું હોતા ક્યોં દિવાના હૈ. અહિંસા, ૫ કહત શાંતિ સમજ પ્યારા, ચલેગે છોડ પરિવારા; લગાવો ધ્યાન જિનવરકા, જો ચાહો સુખ કમાના હૈ. અહિંસા, ૬
૨૮૯. વૈરાગ્યની સઝાય આ સંસાર અસાર છે ચિત્ત ચેતો રે, જૂઠો સકલ સંસાર ચતુર ચિત્ત ચેતો રે. ૧ સંધ્યા રંગ સમાન છે - ચિત્ત) ખાલી આ ઈન્દ્રજાળ. ચતુર૦ ૨ એકલો આવ્યો જીવડો ચિત્ત) જાશે એકલો આપ. ચતુર૦ ૩ સઘળું અહીં મૂકી જશે ચિત્ત સાથે પુષ્ય ને પાપ. ચતુર૦ ૪ કરણી પાર ઉતારશે ચિત્ત, કોણ બેટો કોણ બાપ. ચતુર૦ ૫ રાજ નહિ પોપાબાઈનું ચિત્ત જમડો લેશે જવાબ. ચતુર૦ ૬ સુખમાં સજજન સહુ મળ્યા ચિત્ત દુઃખમાં દૂર પલાય. ચતુર૦ ૭ અવસર સાધો આપણો ચિત્તવ છંડો દૂર બલાય. ચતુર૦ ૮ ફરી અવસર મળતો નથી ચિત્તહીરો સાંપડ્યો હાથ. ચતુર૦ ૯ રંકને રત્નચિંતામણિ ચિત્ત રણમાં સજ્જન સાથ. ચતુર૦ ૧૦ સમતાના ફલ મીઠડાં ચિત્તસંતોષ શિવતરૂ મૂળ. ચતુર૦ ૧૧ બે ઘડી સાધો આપણી ચિત્ત, ધર્મરત્ન અનુકૂળ. ચતુર૦ ૧૨
૨૯૦. વેરાગ્યની સઝાય નથી સાર જગમતાં ભાઈ, હવે કરી લે સુકૃત કમાઈ, જીવ ! જોવું જરૂર તપાસી, બહુ ભટક્યો લાખ ચોરાશી;
મલ્યો માનવ તન સરસાઈ. નથી૧ તું માતા ઉદરે આવ્યો, નવ માસ કેદ પુરાયો;
તિહાં ભોગવી બહુ દુ:ખ દાઈ. નથી. ૨ તું ઊધે શીર લટકાયો, તું ઉચો નીચો પછડાયો;
આડો આવે તો જાય કપાઈ. નથી૩ જન્મ પ્રસંગની પીડા, જાણે જીવતા નારકીના કીડા;
કાંઈ પતો ન પામે ભાઈ નથી. ૪ સહી આધિ વ્યાધિ ને ઉપાધિ, તે પાપની ગાંઠડી બાંધી;
'કેમ છૂટે કહો છોડાઈ. નથી. ૫
સક્ઝાય સરિતા
૫૭૮
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________
માત પિતા સુત ને દારા, સઘળા તુજથી છે ન્યારા;
સહુ સ્વાર્થની છે સગાઈ. નથી૬ સંસાર સ્વપ્ના જેવો છે,વળી ફોગટ પાણી વલોવો;
ઠાલી શી કરે ઠકુરાઈ. નથી. ૭ ધરે મેરૂ જેવો અભિમાન, પલમાં જઈશ સ્મશાન;
ડુબી જશે સબ ચતુરાઈ. નથી૮ સદ્ગુરૂ શીખડી દે છે, જેવું દેખે તેવું જ કહે છે;
જો માને તો તારી ભલાઈ નથી. ૯ લાગ્યા પાપ કરમના ગોદા, છે હાર જીતના સોદા;
બધી અસ્થિર બાજી રચાઈ. નથી. ૧૦ મલ્યો માનવનો અવતાર, હવે લગરીક ભાર ઉતાર
સવા ક્રોડની કરી લે કમાઈ નથી. ૧૧ મન કેસર મંત્રી મનાવો, શુભ સુમતિ સોહાગણ લાવો;
છે ધર્મરત્ન સુખદાઈ. નથી૧૨ ૨૯૧. વૈરાગ્યની સજઝાય એ સંસાર અસાર છે રે જીવડા, બુઝે તે વિરલો કોય; એ સંસાર તજી ગયા રે જીવડાં, તે નર સુખીયા હોય;
ચતુરનર ! ચેતો રે ચિત્તમાંહી. ૧ ડાભ અણી જલ બિંદુઓ રે જીવડા, જેહવો સંધ્યાનો રાગ; એણીપરે ચંચલ આઉખું રે જીવડા, જાગી શકે તો જાગરે. ૨ ધન ધાન્ય રામા કાંઈ કરે રે જીવડા, કારમો એહ સંસાર; સોવનમય નવ ડુંગરી રે જીવડા, નંદે તજી નિરધાર. ૩ માતો મયગલની પરે રે જીવડા, મન્મથ થયો રે અપાર; નરક નિગોદમાં જાયશો રે જીવડા, તેહવો જાણી સંસાર. ૪ યૌવન વય વઈ જાશે રે જીવડા, ઘરડપણું નિવાર; ખૂણે ઘાલ્યો ખાટલો રે જીવડા, કોઈ ન પૂછે સાર. ૫ અંગ ગળે ને માથું ફરતું રે જીવડા, જર્જરી હુએ દેહ; સગાં સણીજા ઈમ ભણે રે જીવડા, ડોસો કરાવે વેઠ. ૬
સઝાય સરિતા
૫૭૯
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________
મગધ દેશનો રાજીયો રે જીવડા, શ્રેણીક નામે નરેશ; કાટ પિંજર કોણીકે દીયો રે જીવડા, જો જો પૂર્વના વેર રે. ૭ આદીશ્વર અંગજ ઉપન્યા રે જીવડા, ભરત બાહુબલ ભાઈ; માંહોમાંહે ઝુઝીયા રે જીવડા, એ સંસારની સગાઈ. ૮ પરમેશ્વર નિત પુજીએ રે જીવડા, નિત્ય જપીએ નવકાર; સુગુરુ શિખામણ મન ધરો રે જીવડા, જિમ પામો ભવપાર; ૯ અરિહંત નિશદિન ધ્યાઈએ રે જીવડા, પુગે મનના કોડ; પંડિત શિયલવિજય તણો રે જીવડા, શિષ્ય સિદ્ધિ કહે કરજોડ. ૧૦
[+] ૨૯૨. વૈરાગ્યની સજ્ઝાય
પરષદા આગે દીયે મુનિ દેશના જુઓ સંસારના રૂપ હો જગમાં જોતાં રે કોઈ કોઈનું નહિં અર્થે લાગે અનૂપ હો...
હે રે ચેતન ચેતજો ૧ ગાયની લાત હો અવદાત હો...
હે રે ચેતન ચેતજો ૨ છે ગવાર હો નીરે ચાર હો...
હે રે ચેતન ચેતજો ૩ સુત ધાવંત હો ભગવંત હો...
હે રે ચેતન ચેતજો ૪ પુણ્યને પાપ હો ફુણ બાપ હો...
હે રે ચેતન ચેતજો ૫ કોડી ઉપાય હો
સ્વારથ સૂધીરે સહુ ખેંઘું ખમે જેમ દૂઝણી બૂધે મારે બૂઢીને જુઓ એમ અનેક
ધૂરા વહેરે ધોરી જિહાં લગે તિહાં લગે દીયે નાથે ઝાલીરે ઘી પાયે વળી પછી ન
સુતને ધવરાવે માતા સ્વારથે સ્વારથે લેણું લીજે રે દેણું દીજીયે ભાંખે એમ
સગપણ સઘળાં રે સંબંધ લગે જે કરે નવાનો ઉધારો જૂના ભોગવે ક્રુણ બેટો
પહોતી અવધે રે કોઈ પડખે નહિં કીજીએ રાખ્યું તે કેહનું કોઈ નવ રહે પાકા પાનનો
ન્યાય હો...
હે રે ચેતન ચેતજો ૬
મોહની જાળેરે સહુ મુંઝી રહ્યા એક રાગને બીજો દ્વેષ હો
સજ્ઝાય સરિતા
૫૮૦
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________
બલવંત બન્નેરે બંધન એ કહ્યાં તે માંહે રાગ વિશેષ હો...
હે રે ચેતન ચેતજો ૭ જે જેવું કરે રે તે તેવું ભોગવે કડવા કર્મ વિપાક હો વિષયનો વાહ્યો રે જીવ ચેતે નહિં ખાતો ફળ કિંપાક હો...
હે રે ચેતન ચેતજો ૮ આખર સૌને રે ઉઠી ચાલવું કોઈ આજ કે કોઈ કાલ હો પરદેશી આણા રે પાછા નહિં વળે એમ સંસારની ચાલ હો...
હે રે ચેતન ચેતજો ૯ નરપતિ સુરપતિ જિનપતિ સારીખા રહી ન શક્યા ઘડી એક હો તો બીજાનો રે શ્યો છે આશરો કાળ ચૂકે નહિં ટેક હો...
હે રે ચેતન ચેતજો ૧૦ એહવું જાણીને ધર્મજ આદરો કેવલી ભાષિત જેહ હો પરોપકારને નીતિ ઉદયરતન વદે જગમાં સારે છે એહ હો...
હે રે ચેતન ચેતજો ૧૧ ૨૯૩. વૈરાગ્યની સઝાય સગુ તારૂં કોણ સાચું રે, સંસારીયામાં, પાપનો તો નાખ્યો પાયો, ધરમમાં તું નહિધાયો; ડાહ્યો થઈને તું દબાયો રે, સંસારીયામાં. સગુ૧ ફૂડું કૂડું હેત કીધું, તેને સાચું માની લીધું અંત કાલે દુ:ખ દીધું રે, સંસારીયામાં. સગુ૦ ૨ વિશ્વાસે વહાલા કીધાં, પ્યાલા ઝેરના પીધા; પ્રભુને વિસારી દીધા રે, સંસારીયામાં. સગુ૦ ૩ મન ગમતામાં મહાલ્યો, ચોરને મારગે ચાલ્યો; પાપીઓનો સંગ ઝાલ્યો રે, સંસારીયામાં. સગુ. ૪ મુખે બોલ્યો મીઠી વાણી, ધન કીધું ધૂળધાણી; જીતી બાજી હારી ગયો રે, સંસારીયામાં. સગુ૦ ૫
સ%ાય સરિતા
૫૮૧
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઘરને ધંધે ઘેરી લીધો, કામિનીયે વશ કીધો; ઋષભદાસ કહે દગો દીધો રે, સંસારીયામાં. સગુ૦ ૬
૨૯૪. વૈરાગ્યની સજ્ઝાય
સાર નહિ રે સંસારમાં, કરો મનમાં વિચાર જી;
નેત્ર ઉઘાડીને જોઈએ,કરીએ દષ્ટિ પસાર જી. સાર૦ ૧ જાગ જાગ ભવિ પ્રાણીઆ, આયુ ઝટપટ જાય જી;
ગયો વખત નહિ આવશે, કારજ કાંઈ ન થાય જી. સાર૦ ૨ દશ દૃષ્ટાંતે રે દોહિલો, પામી નર અવતાર જી;
દેવ ગુરુનો જોગ પામીને, કરીએ ધર્મશું રાગ જી. સાર૦ ૩ મારું મારું કરી જીવ તું, ફરીઓ સઘળે ઠાણ જી;
આશા કોઈ ફળી નહી, પામ્યો સંકટ ખાણ જી. સાર૦ ૪ માત-પિતા સુત બાંધવા, ચડતી સમે આવે પાસજી;
પડતી સમે કોઈ નવિ રહે,દેખો સ્વારથી સંસાર જી. સાર૦ ૫ રાવણ સરિખો રે રાજવી, લંકાપતિ જે કહાય જી;
ત્રણ જગતમાંહિ ગાજતો,ધરતો મન અભિમાન જી. સાર૦ ૬ અંત સમય ગયો એકલો, નહિ ગયું કોઈ તેની સાથ જી;
એહવું જાણીને ધર્મ કીજીએ, હોશે ભવજલ પાર જી. સાર૦ ૭ મોહનિદ્રાથી જાગીને, કરો ધર્મશું પ્રેમ જી;
એવી સૌભાગ્યની વાણીને, ધારો મનશું પ્રેમ જી. સાર૦ ૮
૨૯૫. વૈરાગ્યની સઝાય
કેના રે સગપણ કેની રે માયા, જીવ રહ્યો છે લોભાઈ રે; અથિર સંસારમાં કોઈ નથી તારૂં, સાચી ધર્મ સગાઈ રે. કેના૦ ૧ શ્રેણિકરાયને પિંજરે પૂર્યાં, કોણીકે રાજ્ય લોભાઈ રે; પુત્ર પિતાને અતિ દુ:ખ દીધું, કયાં ગઈ પુત્ર સગાઈ રે. કેના૦ ૨ ભરત બાહુબલી રાજ્યને માટે, માંડી મોટી લડાઈ રે; ચક્ર મૂકયું નિજ ભાઈની ઉપર, કયાં ગઈ ભ્રાતૃ સગાઈ રે. કેના૦ ૩ મયણરેહા વશે મોહ્યો મણિરથ, માર્યો યુગબાહુ ભાઈ રે;
૫૮૨
સજ્ઝાય સરિતા
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિષય-કષાયમાં મસ્ત બનીને, ક્યાં ગઈ ભ્રાતૃ સગાઈ રે. કેના. ૪ બાહ્મણી નિજ પુત્રને વેચે, ધનને અર્થે લોભાઈ રે; અમરકુમારને મારણ કાજે, ક્યાં ગઈ પુત્ર સગાઈ રે. કેના. ૫ સૂરીકાન્તાએ પરદેશીને માર્યો, ગળે અંગુઠો દબાઈ રે; રાયપાસેણીમાં ભગવંતે ભાખ્યું, ક્યાં ગઈ પત્ની સગાઈ રે. કેના૦ ૬ શેઠાણી નિજ શેઠને નાંખે, ઊંડા કૂવાની માંહી રે; કર્મ તણી જો જો વિચિત્રતા, ક્યાં ગઈ પત્ની સગાઈ રે. કેના૦ ૭ ચલણી માતા નિજ પુત્રને બાળે, લાખનું ઘર બનાઈ રે; વિષયમાં અતિ લંપટ થઈને, કયાં ગઈ માતૃસગાઈ રે. કેના. ૮ કેની રે માતા ને કેના રે પિતા, કેના ભાઈ ભોજાઈ રે; વિનયવિજય પંડિત એમ બોલે, સાચી ધર્મસગાઈ રે. કેના૦ ૯
૨૯૬. વૈરાગ્યની સઝાય આતમરામે રે મુનિ રમે ચિત્ત વિચારીને જોય રે તારું દીસે નવિ કોય રે સહુ સ્વારથિયું મલ્યુ જોય રે જનમ મરણ કરે લોય રે પૂઠે સવિ મિલી રોય રે... આ૦ ૧ સ્વજન વર્ગ સવિ કારમો કૂડો કુટુંબ પરિવાર રે કોઈ ન કરે તુજ સાર રે ધર્મ વિણ નહીં કોઈ આધાર રે
પામો ભવ પાર રે... આ૦ ૨ અનંત કલેવર મૂક્યિા તે કીયા સગપણ અનંત રે ભવઉગે રે તું ભમ્યો તોયે નહિ આવ્યો તુજ અંતરે
ચેતો હૃદયમાંહિ સંત રે... આ૦ ૩ ભોગ અનંતા તે ભોગવ્યા દેવ મનુષગતિમાંહિ રે તૃમિ ન પામ્યો રે જીવડો હજી તુજ વાંછા છે તિહાંઈ રે
આણ સંતોષ ચિત્તમાંહી રે... આ૦ ૪ ધ્યાન કરો રે આતમતણું પરવસ્તુથી ચિત્ત વારી રે અનાદિ સંબંધ તુજકો નહિ શુદ્ધ નિશ્ચય ઈમ ધારી રે ઈણ વિધ નિજ ચિત્ત ઠારી રે મણિચંદ્ર આતમ તારી રે..આ૦ ૫
// સક્ઝાય સરિતા
૫૮૩
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૯૭. વૈરાગ્યની સઝાય સજીઘર બાર સાર, મિથ્યા કહે છે મારૂ મારૂ, તેમાં નથી કશું તારૂ રે;
પામર પ્રાણી ચેત તો ચેતાવું તને રે... ૧ તારે હાથે વપરાશે, એટલું જ તારૂ થાશે, બીજું તો બીજાને જાણે રે..
પામર૦ ૨ માખીએ તો મધ કીધું, ન ખાધું ન દાન દીધું, લૂંટનારે લૂંટી રે...
પામર૦ ૩ ખંખેરીને હાથે ખાલી, ઓચિંતા જવું ચાલી, કરે માથાકૂટ ખાલી રે...
પામર૦ ૪ સાહુકારી માં તું સવાયો, લક્ષાધિપતિ તું કહેવાયો, સાચું કે શું કમાયો રે.
પામર૦ ૫ આવે તે સાથે લેવો, કમાયો તું માલ કેવો, આવે તેતો જટ લેવો રે.
પામર૦ ૬ દેવે તને મણી દીધો, તેની ન કીંમત કીધી, મણી સાટે મસી લીધી રે...
પામર૦ ૭ ખોળામાંથી ધન ખોયું, ધૂળમાં પાળ ધોયું, જાણપણું તારૂ જોયું રે.
પામર૦ ૮ હજી હાથમાં છે બાજુ, કરતું પ્રભુને રાજી, કર તારી મૂડી તાજી રે....
પામર૦ ૯ મનનો વિચાર તારો, મનમાં રહી જનારો, વળી પાછો નાવે વારો રે...
પામર૦ ૧૦ હાથમાંથી બાજી જાશે, પાછળથી પસ્તાવો થાશે, પછી નહિ કરી શકાશે રે..
પામર૦ ૧૧ નીકળ્યો તું શરીરથી, પછી તું માલિક નથી, રત્નવિજય કહે થી રે..
પામર૦ ૧૨ X] ૨૯૮. વૈરાગ્યની સઝાય ભમી ભમીને ભવ અટવીમાં ભૂલ્યો ભવનું ભાન માનવ ભવની મુસાફરીમાં બની ગયો મસ્તાન.
ચેતન ! ચેતી લે ચેતી લે ૧
સક્ઝાય સરિતા
૫૮૪
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________
આ ચાર ઘડીનું ચોઘડીયું બદલાશે...
ચેતન૦ ૨ (તું વીર ભજન કર પ્રાણી તેરી ક્ષણ ભંગુર જિંદગી ચેતન) ૨) સંસાર સ્વરૂપી કૂવો તેમાં જે પડ્યો તે મુવો.. ચેતન ૩ તું મોહ મદિરા પીતો જમડાથી જરા ના વ્હીતો.. ચેતન૪ તું ચોરાશીમાં ડૂળ્યો તું ધર્મ મારાગને ભૂલ્યો... ચેતન, ૫ તન ધન જોબન આ તારાં એ ક્ષણ ક્ષણ વીણશે ચારાં... ચેતન ૬ એ સમજે જે ઝાંઝવા જેવાં જીમ જૂઠા સ્વપ્નના મેવા... ચેતન) ૭ એ માત-પિતા સુત તારા એ સબ મતલબકા ક્યારા... ચેતન, ૮ તારી કાચા કુંભ જેવી કાયા જૂઠી જગતકી માયા... ચેતન૯ તું ખાલી હાથે આવ્યો તે ફોગટ જન્મ ગમાયો... ચેતન૦ ૧૦ તે પાપની પોટલી બાંધી તે નરક ગતિ ન સાધી... ચેતન- ૧૧ વિષય સુખવિષના પ્યાલા વિષય ભુજંગ વિકારા... ચેતન- ૧૨ તું ચારે ગતિમાં રમીયો તું મોહ રાજાને નમીયો... ચેતન) ૧૩ તું મુસાફરપણું છોડે તું જઈશ જમડાને ખોળે... ચેતન૦ ૧૪ જમડા વાળ્યા નહીં વળશે ભયંકર ભવદુઃખ કરશે... ચેતન ૧૫ તું સર્વ છોડીને ચાલ્યો ત્યાં કાળકોટવાળે ઝાલ્યો... ચેતન- ૧૬ માથે મેતિની નોબત વાગે પણ મસ્તાનો ના જાગે... ચેતન૧૭ તારી આયુષ્યની સીટી વાગી તું જઈશ પુલ ત્યાગી...
ચેતન૦ ૧૮ નંદરાજા જે મહાભાગી તેણે નવે ડુંગરીયો ત્યાગી... ચેતન. ૧૯ રાવણની લંકા લુંટાણી એ સબ કર્મોકી કહાણી... ચેતન) ૨૦ જીવ બને આશાનો દાસ પણ જમડા પાસે નિરાશ... ચેતન) ૨૧ તું જન્મ મરણ જીવ કરતો જમડાથી જરી ન ડરતો... ચેતન૨૨ તું ભજ લે વીર પ્રભુ વાણી તો વરશે શિવપટરાણી...ચેતન૦ ૨૩ શિવસુખદાતા એ વીરજિન જિનહર્ષ નમે નિશદિન... ચેતન) ૨૪
૨૯૯. વૈરાગ્યની સઝાય હારે લાલ સિદ્ધ સ્વરૂપી આતમા પ્રણમી તેહના પાય રે લોલ નરભવના ગુણ વર્ણવું ધર્મ સદા સુખદાય રે લાલ... સિદ્ધ૦ ૧ હારે લાલ ધર્મ વિના નરભવ કિસ્યો વિનય વિના જેમ શિષ્ય રે લાલ
સક્ઝાય સરિતા
૫૮૫
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ્ઞાન વિનાનો ગુરૂ કિસ્યો નાથ વિના જેમ વૃષ રે લાલ... સિદ્ધ૦ ૨ હારે લાલ ધન વિના ઘર શોભે નહિં પ્રેમ વિના શો નેહ રે લાલ નીર વિના સરોવર કિસ્યો નારી વિના જેમ ગેહ રે લાલ... સિદ્ધ૦ ૩ હારે લાલ દુઃખ વિના પુરૂષ કિસ્યો સુલક્ષણ વિના જેમ પુત્ર રે લાલ
સ્વામી વિના સૈન્ય શું કરે ચારિત્ર વિના જેમ સૂત્ર રે લાલ... સિદ્ધ૦ ૪ હારે લાલ રસ વિના ગીતા કારમી આદર વિના શો દાન રે લાલ અંકુશ વિના ગજ સો વસે કાઢ્યા પછી શો માન રે લાલ... સિદ્ધ૦ ૫ હારે લાલ પરાક્રમ વિના જેમ કેસરી નરભવ જસ વિણ લાધ રે લાલ વાજિંત્ર વિના નાટક કિસ્યો ઈદ્રિય વિના જિમ સાધ રે લાલ... સિદ્ધ૦ ૬ હારે લાલ પ્રેમ કિસ્યો પરવશપણે ગુણ કિસ્યો પ્રમાણે આપ રે લાલ પરજન પરરાગી કિસ્યો દુશ્મનશું શો મેળાપ રે લાલ.. સિદ્ધ૦ ૭ હારે લાલ ઉપદેશ શો અભવ્યને હેરા આગળ શું ગીત રે લાલ મૂરખ આગળ રસથા અંધા આગળ દર્પણ રીત રે લાલ... સિદ્ધ૦ ૮ હારે લાલ ધર્મ કરો આનંદથી જેમ આત્માને હિતકાર રે લાલ મુનિ આણંદના પ્રમોદથી લણો કેવલ શિવપુર સાર રે લાલ... સિદ્ધ૦ ૯
૩૦૦. વૈરાગ્યની સઝાય ખબર નહીં આ જગમેં પલકી, સુકૃત કરનાં હોય સો કરલે, કોણ જાણે કલકી; આ દોસ્તી હે જગત વાસકી, કાયા મંડલકી, સાસ ઉસાસ સમર કે સાહિબ, આયુ ઘટે પલકી. ખબર૦ ૧ તારા મંડલ રવિ ચંદ્રમા, સબ હે ચલને કી, દિવસ ચારકા ચમત્કાર, જયું વીજલી આભલકી. ખબર૦ ૨ કુડ કપટ કર માયા જોડી, કરી બાંતાં છલકી, પાપકી પોટલી બાંધી શીર પર, કેસે હોય હલકી. ખબર૦ ૩ યા જગ હે સુપનેકી માયા, જૈસે બુંદ જલકી, વિણસંતા તો વાર ન લાગે, દુનિયા જાય ખલકી. ખબર૦ ૪ માત તાત પ્રિયા સુત બાંધવ, સબ જગ મતલબકી, કાયા માયા નાર હવેલી, એ તેરી કબકી. ખબર૦ ૫
સક્ઝાય સરિતા
૫૮૬
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________
મન માનવ તન ચંચલ હસ્તી, મસ્તી હે બલકી, સદ્ગુરુ અંકુશ ધરો શીરપર, ચલો માર્ગ સતકી. ખબર૦ ૬ જબ લગ હંસા રહે હમેં, ખુશીમાં મંગલકી, હંસા છોડ ચલ્યા જબ દેહી, મિટીયા જંગલકી. ખબર૦ ૭ પર ઉપકાર સમો નહી સુકૃત, ઘર સમતાં સુખકી, પાપ વળી પર પ્રાણી પીડન, હર હિંસા દુઃખકી. ખબર૦ ૮ કોઈ ગોરા કોઈ કાળા પીળા, નયણે નિરખનકી, એ દેખી મત રાચો પ્રાણી, રચના પુદ્ગલકી. ખબર૦ ૯ અનુભવ જ્ઞાને આતમ બૂઝી, કર બાતા ઘરકી, અમરપદ અરિહંતરું ધ્યાયાં, પદવી અવિચલકી. ખબર૦ ૧૦
૩૦૧. વેરાગ્યની સઝાય તારું ધન રે જોબન ધૂળ થાશે રે, કંચન જેવી કાયા રાખમાં રોળાશે; પેટ પીડા ને કાયા કળતર, જીવતા કેમ જોવાશે, કળ ઉપડશે ને મુંઝારો થાશે પછી, કડવાઔષધ કુણ પાશે રે. તારૂં. ૧ વૈદ્ય તેડાવશે ને વૈદું કરાવશે, ને તારી નાડીઓ ઝલાવશે; તુટી એની બુટી નહિ, તારા નાકની દાંડી મરડાશે રે. તારૂં૨ દશ દરવાજા તારા બંધ થઈ જશે, ને અતિ આતુરતા વધશે; આંખ ફરકશે ને અકળામણ થાશે, જીભલડી તારી ઝલાશે રે. તારું ૦ ૩ જેના વિના એક ઘડી ન ચાલતું, તે તારી પ્રિયા રંડાશે; ભવોભવના છેટા પડશે તમારે, તારા નામની ચુડીઓ મંગાશે રે. તારૂ૦ ૪ ખોખરી હાંડલીમાં આગ જલાવશે ને, સ્મશાને લાકડા નાખશે; સગા કુટુંબ મળી સળગાવી દેશે, પછી બહારના કાગળ લખાશે રે. તારૂં૫ દશ દા'ડા પછી સૂતક કાઢશે, માથું ને મૂછ મુંડાવશે; સારી પેઠે તારું સુતક કાઢી, પછી બારમાની સુખડી ખાશે રે. તારૂ૦ ૬ દયા ધર્મ ને ભકિત વિના તારૂં, ધન ને રાજ લુંટાશે; જ્ઞાનવિમલ કહે પ્રભુ ભજન વિણ, મોટા મોટા લૂંટાશે રે. તારૂ૦ ૭
સક્ઝાય સરિતા
૫૮૭
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૦૨. વેરાગ્યની સજઝાય
(રાગ : સુહાની ચાંદની રાત....) ભરોસે શું રહ્યાં ભૂલી, પલકમાં પ્રાણ જાવાના, જુઓ છો અન્યના એવા, નક્કી નિજ હાલ થાવાના. ૧ વાળેલી મુઠીએ આવ્યા, નથી સાથે કશું લાવ્યા, ધરા ધન ધામને મેલી, સ્મશાને સૌ સમાવાના. ૨ સુખથી શું હજી સૂતાં, ખરેખર ખાણમાં ખંતા, સમય વીત્યા પછી પ્યારા, કુશળ ક્યાંથી કમાવાના. ૩ રહોને સર્વદા સંપી, જગત ઝંઝાળમાં જંપી, મમત્વે મોહ થવાથી, વિના મોતે મરાવાના. ૪ તમારું શું તમે લેખો, કરી ઝીણી નજરે દેખો, ધરા ધન ધામને કામે, નથી નિસ્થ ધરાવાના. ૫ ભમાઈ ભૂલ કીધાથી, વિષયની વાટ લીધાથી, પરાયા પાપને યોગે, ભવે ભાઠે ભરાવાના. ૬ ખબર પડતી નથી એ તો, નથી ગુણ દોષની ગણત્રી, ચડેલા કાળની કાંટે, ચડી ચૌટે ચડાવાના. ૭ સદા સત્સંગને સાધી, શુભવિજય વાતને બાંધી, કૃપા ગુરુદેવની થાતા, નથી દુઃખે દબાવાના. ૮
૩૦૩. વેરાગ્યની સઝાય પુણ્યસંયોગે પામયોજી રે, નરભવ આરજ ક્ષેત્ર; શ્રાવકકુળ ચિંતામણિજી રે, ચેતી શકે તો ચેત રે.
જીવડા ! આ સંસાર અસાર.......... સાર માત્ર જિનધર્મ છે જીરે, આપણું ઘર સંભાળ રે, જીવડા) ૧ માતપિતા સુત બાંધવા જીરે, દાસ-દાસી પરિવાર; સ્વાર્થ સાધે સહુ આપણો જીરે, સહુ મતલબના યાર રે. જીવડા. ૨ સરોવર જળનો દેડકો જીરે, તાકે આપણો ભક્ષ;
૫૮૮
સઝાય સરિતા
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________
સાપ તાકે છે દેડકો જીરે, સહુને આપણો લક્ષ રે. જીવડા) ૩ મયૂર તાકે છે સાપને જીરે, આહેડી તાકે છે મોર; મચ્છ ગળાગળ જાય છે જીરે, નિર્ભય નહિ કોઈ ઠોર રે. જીવડા) ૪ કમેં નાટક માંડીયો જીરે, જીવડો નાચણહાર; નવા નવા લેબાશમાં જીરે, ખેલે વિવિધ પ્રકાર રે. જીવડા. ૫ ચોરાસી ચોગાનમાં જીરે, રૂપ-રંગના ઠાઠ; તમાશા ત્રણ લોકમાં જીરે, બાજીગરના પાઠ રે. જીવડા ૬ બહોત ગઈ થોડી રહી જીરે, પરભવ ભાતું રે બાંધ; સમતાસુખની વેલડી જીરે, ધર્મરત્ન પદ સાધ રે. જીવડા૭
૩૦૪. વૈરાગ્યની સઝાય
(રાગ : વિમલાચલ નિતુ વંદીયે) આપ અજવાળજો આતમા, એનો મહાતમ જાણી; ખાણી પુચ યણ તણી, એવી જિનવર વાણી. આ૫૦ ૧ સફટિક રયણ જિમ રંગથી, ધરે નવ નવ રૂપ; તિમ એ અષ્ટ કરમ થકી, થાયે વિવિહ સ્વરૂપ. આ૫૦ ૨ આદિ ઉત્પત્તિ નહિ એહની, નહિ કોઈની એહ; દેહ એ કારમો કરમથી, ધરે થઈ નિઃસને. આ૫૦ ૩ નિરમલ આતમ આપણો, રમે રંગ નિઃશંક; નાણરયણ તણો સાયરૂં, પ્રભુએ નિષ્કલંક. આ૫૦ ૪ દેહથી દુઃખ પરંપરા, પામે એ ભગવંત; લોહ કુસંગતે તાડીએ, જેમ અગ્નિ અત્યંત. આ૫૦ ૫ કારમો દેહ પામી કરી, કરો પર ઉપકાર; સાર અસારમાં એ અછે, કહે લબ્ધિ વિચાર. આ૫૦ ૬
૩૦૫. વેરાગ્યની સઝાય સુણ આતમા ! મત પડ મોહ પિંજરમાં, સંસાર માયાજાળ રે, ધનધાન્ય જોબન રૂ૫ રામા, સુત સુતા ઘરબાર રે; સક્ઝાય સરિતા
૫૮૯
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________
હુકમ હોદ્દા હાથી ઘોડા, કારમો પરિવાર રે. ૧ અતુલ બળ ચક્રી હરી રામા, ભૂજોર્જિત મદમસ્ત રે; કૂર જમ બળ નીકટ આવે, ગલિત જાવે સત્ત રે. ૨ પૃથ્વીને જે છત્ર પરે ધરે, મેરૂનો કરે દંડ રે; તેહ પણ ગયા હાથ ઘસતા, મૂકી સર્વ અખંડ રે. ૩ જે તખ્ત બેસી હુકમ કરતા, પહેરી નવલા વેશ રે; પાઘ શેલા ધરત ટેઢા, મરી ગયા જમદેશ રે. ૪ મુખ તંબોલને અધર રાતા, કરત નવનવા ખેલ રે; તેહ નરબળ પુષ્ય નાકે, કરત પરધર ટહેલ રે. ૫ ભજ સદા ભગવંત ચેતન !, સેવ ગુરુ પદ પવ રે; રૂપ કહે કર ધર્મકરણી, પામે શાશ્વત સત્વ રે. ૬
૩૦૬. વેરાગ્યની સઝાય આ તન છે રંગ પતંગી રે, તેની શી ધરવી માયા; ક્ષણમાં થાશે બેરંગી રે, જૈસી બાદલ કી છાયા. ૧ જમ્યા તે તો જરૂર જ મરશો, નથી અમર રહેવાના; વૃદ્ધો જુવાન ને ન્હાના મોટા, સહુએ અવધે જવાના; વિચારો મન એવું રે, કોન અમર હો કે આયા. ૨ તારા દેખતા તો કેઈ ગયા ચાલી, તારે જવું આ વાટ; શ્યાનું મન કરતો નથી અલ્યા, સદ્ગતિ જવાના
ઉચાટ; અરે ગુમાની ઘેલા રે, છોડી દે મમતા ને માયા. ૩ કાયા તારી દીસે જરજરી, જેવો કાચનો કૂપ; વિણસી જાતાં વાર ન લાગે, તેમ એ રૂપ કુરૂપ; એમાં તે શું રાચે રે, જુઠી છે સઘળી માયા. ૪ કાષ્ટ સમ બળશે તુજ કાયા, ઘાસ સમ બળશે કેશ; એવું દુ:ખ સ્મશાને નિરખે, તોયે ન સમજ્યો લેશ;
૫૯૦
સક્ઝાય સરિતા
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________
આ કુડી છે કાયા રે, તેની શી ધરવી માયા. ૫ માટીના તો મંદિર ચણી ચણી, પાયો નાંખ્યો મજબૂત; આયુ છે અસ્થિર તારું, તેહ ન વિચારે તું ભુત; વીર કહે છે રે ભીત કાચી, તેની જેમ કુડી માયા. ૬
૩૦૭. વૈરાગ્યની સઝાય અમે તો આજ તમારા, બે દિનના મહેમાન; સફલ કરો સહજ સમાગમ, સુખનું એહી જ નિદાન. અમે) ૧ આવ્યા જેમ જાશું તે રીતે, સર્વે એમ સમાન; પાછા કોઈ દિન નહિ મળીયે, ક્યાં કરશો સન્માન. અમે ૨ સાચવજે સંબંધ પરસ્પર, ધર્મ રાખી ધ્યાન; સપી સદ્ગુણ લેજો દેજો, દૂર કરી અભિમાન. અમેo ૩ લેશ નથી અમને અંતરમાં, માન અને અપમાન; હોય કશી કડવાશ અમારી, તો પ્રિય કરજો પાન. અમે ૪ શીવસુખની ઈચ્છા હોય તો, સંવરમાં કરજો પ્રયાણ; પરંપરાએ કર્મ રહિત થઈ, પામો પદ નિરવાણ. અમે પ સંસાર તજી તમે સંયમે મહાલો, ભાંગી જગ જંજાલ; જિન ઉત્તમ પદ પદ્મ પ્રભાવે, રૂપ ભજે સમભાવ. અમે ૬
• ૩૦૮. વૈરાગ્યની સઝાય ચેત ચેત ચેત પ્રાણી, શ્રાવક કુલ પાયો; ચિંતામણીસે દુર્લભ ઐસો, મનુષ્ય જન્મ પાયો. ૧ માયામાં મગન થઈ, સારો જનમ ખોયો; સુગુરુ વચન નિર્મલ નીરે, પાપ મેલ ન ધોયો. ૨ ક્ષણ ક્ષણ ઘટત આયુ, યે અંજલી જલમાંહિ; યૌવન ધન માલ મિલ્કત, સ્થિર ન રહેશે કાંઈ. ૩
આ સક્ઝાય સરિતા
૫૯૧
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________
પરનારી કે પ્રસંગ મેં, રાત દિવસ રાચ્યો; અજ્ઞાની જીવ જાણે નહીં, શીયલ રત્ન સાચો. ૪ અબ તો દેવગુરુ ધર્મ, ભાવ ભકિત કીજે; ઉદયરત્ન કહે તીનરત્ન, યત્ન કરી લીજે. ૫
. ૩૦૯. વૈરાગ્યની સઝાય ચેતન અબ કછુ ચેતીએ, જ્ઞાન નયણ ઉઘાડી; સમતા સહજપણું ભજો, તજો મમતા નારી, ચેતન૦ ૧ યા દુનિયા હે બાઉરી, જેસી બાજીગર બાજી; સાથ કીસીકે ના ચલે, જયું કુલટા નારી. ચેતન૨ માયા તરૂં છાયા પરે, ન રહે થિરકારી; જાનત હે દિલમેં સભી, તો ભી કરત બિગારી. ચેતન) ૩ મેરી મેરી ક્યા કરે, કરે કિનસે યારી; પલટે એકહી પલકમેં, જયું ઘન અંધિયારી. ચેતન- ૪ પરમાતમ અવિચળ ભજો, ચિદાનંદ આકારી; નય કહે નિયત સદી કરો, સબ જન સુખકારી. ચેતન ૫
[2] ૩૧૦. વૈરાગ્યની સઝાય પંથીડા પ્યારા મુસાફરખાનું તારું; ઉચાળા ભરશો અણધાર્યો નિરધારું, વાદળ ગોટો જળપરપોટો, ખેલ જગતનો ખોટો; કાયા કાચો કુંભ પકડશે, કાળકંઠનો રે ટોટો. પથીડા ૧ પર્ણકુટીમાં રહ્યો મુસાફર, કાયમનો હક માગી; પવન પ્રચંડ પડે તૂટી તવ, જાય મુસાફર રે ભાગી. પંથીડા૦ ૨ અવધે જીર્ણ ઝરૂઓ પડશે, નિકે હંસા રે જાણો; નવીન મહેલ પણ વાવાઝોડે, પડે આચિત્ય અજાણ્યો રે પંથીડા. ૩ એક દિન જીવ વિના કાયાની, તાણી બાંધશે ઝોળી; સ્વજન સંબંધી ફૂંકી બાળશે, જેમ ફાગણની રે હોળી. પંથીડા ૪
૫૯૨
સક્ઝાય સરિતા
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________
પંથીડા રે પરદેશ જવાનું, એકદિન નિશ્ચે રે જાણો; સાંકળચંદ કહે સત્સંગે, જગના નાથને રે પિછાણો. પંથીડા૦ ૫
મુસાફર જીવડા !
[?] ૩૧૧. વૈરાગ્યની સજ્ઝાય કાયાનો મહેલ નથી તારો; માને શું મોહે મારો મારો રે.... મસા૦ લાખ ચોરાશીમાં દેહ ધર્યા બહુ, જન્મ જરા દુ:ખ પામી; માનવભવ એળે ચૂક ન જીવડા, ભજી લેને અંતરયામી. ૧ કાયા મહેલનો કાંઈ ન ભરોસો, જળમાં ઉઠેલ પરપોટો; અમૂલ્ય શ્વાસોશ્વાસ વહે છે મૂરખ, વાળ નહીં ગોટો રે. ૨ કળા કરો કાયા માટે કરોડ પણ, તારી ન થાય કોઈ કાળે; ચેતો ચેતનજી સમજી સ્વરૂપ નીજ, પડ નહીં મોહ જંજાળે રે. ૩
આ રે જગતમાં જન્મીને જીવડા શું, ધર્મ સાધન તે તો સાધ્યું; ક્ષણ ક્ષણમાં ભૂલ્યો ભાન પોતાનું, મનડું તો મોહમાંહી વાધ્યું રે. ૪ વિષય વાસનાના અવળા જે ઘાટો, ઓળંગી ચાલજે રે વાટે; ચિદાનંદ ઘન ખેલ નથી બાળકનો, શિવસુખ છે શિર સાટે રે. પ - ૩૧૨. વૈરાગ્યની સજ્ઝાય
! જગ સપને કી માયા.....
રે... નર સપનેમેં રાજ પાય કોક રંક જયું, કરત કાજ મન ભાયા; ઉઘડત નયનમાં હાથ લખ ખપ્પર, મન હું મન પસ્તાયા.
રે નર૦૧
ચપલા ચમકારા જીભ ચંચલ, નરભવ સૂત્ર બતાયા, અંજલી જલસમ જગપતિ, જિનવર આયુ અથિર દરસાયા. રે નર૦ ૨ યૌવનસંધ્યા રાગ રૂપ ફૂની, મલમલીન અતિકાયા. વિણત જાસ વિલંબનાંચક, જિમ તરૂવરકી છાયા. રે નર૦ ૩ સરિતવેગ સમાન જ્યં સંપત્તિ, સ્વારથ સૂત મિત્ત જાયા, આમિષ લુબ્ધ મીન જિમ તીન સંગ, મોહ જાલ બંધાયા. રે નર૦ ૪
સજ્ઝાય સરિતા
૫૯૩
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________
એ સંસાર અસાર સાર પિણ, યામેં ઈતના પાયા, ચિદાનંદ પ્રભુ સુમરન એંતિ, ધરિયે નેહ સવાયા. રે નર૦ ૫
[2] ૩૧૩. વેરાગ્યની સઝાય હતું બાળકપણું પછી નિશાળે ભણવું; પંડિતપણું મેલી, મુરખપણું લેવું,
આ સંસાર સુડો રે સુજ્ઞાની સુધર્મી. ૧ આવ્યો શાળો ને શાળી, વચ્ચે મેલો ને થાળી; ભાઈએ બેન જ ટળી, જોજો હૃદય વિચારી. આ૦ ૨ દીકરે દગો જ દીધો, વહુએ દાવો જ કીધો;
ઓરડો જુદો લીધો, પીયુ પોતાનો કીધો. આ૦ ૩ પિતા વિચારી જોજો, ભાગ વેંચીને દેજો; ન્યાય ચૂકવીને આલો, નઈતર કોરટે ચાલો. આ૦ ૪ ડોસી માટે બેસી ખાય, ડોસો કાંઈ ન કમાય; ભંડો મરીય ન જાય, ઘરમાં મોકળું ન થાય. આ૦ ૫ એવી હીરવિજયની વાણી, સુણી સમજો સહુ ભવિ પ્રાણી; ધર્મ કરશે તે તરશે, નઈતર સંસારે રઝળશે. આ૦ ૬
[2] ૩૧૪. વેરાગ્યની સઝાય જગત હે સ્વાર્થકા સાથી, સમજ લે કૌન હૈ અપના; યે કાયા કાચકા કુંભા, નાહક તું દેખકે કુલતા, પલકમેં કુટ જાયેગા, પતા જયું ડાલસે ગિરતા. જગત ૧ મનુષ્યની એસી જીંદગાની, અબી તું ચેત અભિમાની; જીવનકા કયાં ભરોસા હૈ, કરી લે ધર્મ કી કરણી. જગત૦ ૨ ખજાના માલ ને મિલ્કત, તું કર્યું કહેતા મેરા મેરા; ઈહાં સબ છોડ જાના હૈ, ન આવે સાથ અબ તેરા. જગત૦ ૩ કુટુંબ પરિવાર સુત દારા, સુપન સમ દેખ જગ સારા; નીકલ જબ હંસ જાવેગા, ઉસી દિન હૈ સભી ન્યારા. જગત- ૪
૨૯૪
સઋત્ય સરિતા
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઈસી સંસાર સાગરમેં, જપે જો નામ જિનવરકો;
કહે ખાન્તિ વહી પ્રાણી, હઠાવે કર્મ જંજીર કો. જગત૦ ૫
[?] ૩૧૫. વૈરાગ્યની સજ્ઝાય
સંસાર ધૂમાડાનાં બાચકા રે, જાતાં નહિ લાગે વાર;
રંગ પતંગિયું ઉડી જશે, સ્વપ્નું થાશે સંસાર. હેતે ધર્મરસ પીજીએ.૧ કઠિન ચોટ છે કાળની રે, મરણ મોટું રે માન;
કેઈક રાજા કેઈક રાજીયા, છોડી ચાલ્યા સંસાર. ધર્મરસ૦ ૨
કેનાં છોરૂ ને કેનાં વાછરૂં રે, કેના ભાઈને બાપ રે; અંત કાલે જાવું એકલાં, સાથે પુન્ય ને પાપ. ધર્મરસ૦ ૩ માળિ વીણે રૂડાં ફૂલડાં રે, કળીયો કરે રે વિચાર; આજનો દિન રળિયામણો, કાલે આપણા શું થાત. ધર્મરસ૦ ૪ વીરવિજયની સેવના રે, ભવિ કરજો દિન-રાત; પુન્ય રૂપી બારીઓમાં,સૂનો થાશે રે સંસાર. ધર્મરસ૦ ૩૧૬. વૈરાગ્યની સજ્ઝાય લગે વિષય તૃષ્ણા ના મિટી; તબ લગે તપ જપ સંયમ ડિરીયા, કાંઈ કરે કપટી વાત વિનોદ કરી જનમન રંજે, ઐસે નૃત્ય નટી; ઈમ કામ કરતાં તું કયું, પાવેગા ભવસમુદ્ર તટી. જબ૦ ૨
જબ
જબ૦ ૧
કુણ જોગી જંગમ ઔર જંદા,કુણ ભગત યતિ; મલિન દેહી કયા બહુત વધારે, ઓઢે મિલન પટી. જબ૦ ૩
ધ્યાન ધરે બહુ લોક વિપ્રતારે, કરે બહોત ચટી;
બાર વરસ લગે ઉભો રહેતો, સહે પંચાગ્નિ નિરટી. જબ૦ ૪
સોય સિદ્ધનરવડ વૈરાગી, જામની વિષય નટી; લબ્ધિવિજય કહે સો ગુરુ મેરા, જિણે વિષ વેલી ટી.જબ૦ ૫
સજ્ઝાય સરિતા
૫
૫૯૫
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૯૬
[?] ૩૧૭. વૈરાગ્યની સજ્ઝાય (રાગ : જનારૂં જાય છે જીવન....) (દયાસિન્ધુ) મોધેરો દેહ આ પામી, જુવાની જોરમાં જામી; ભજ્યાં ભાવે ના જગસ્વામી, વધારો શું કર્યો સારો. ૧ પડીને શોખમાં પૂરાં, બની શૃંગારમાં શુરા; કર્યા કૃત્યો બહુ બુરા, પછી ત્યાં શી રીતે વારો. ૨ ભલાઈ ના જરા લીધી, સુપાત્રે પાઈ ના દીધો; કમાણી ના ખરી કીધી, કહો કેમ આવશે આરો. ૩ ગુમાને જીંદગી ગાળી, ન આણા વીરની પાળી; જશો અંતે અરે ખાલી, લઈ ભલા પાપનો ભારો. ૪ નકામા શોખને ત્યાગો, કરો ઉપકારના કામો; અચળ રાખો રૂડા નામો, વિવેકી વાત વિચારો. પ સદા જિનધર્મને ધરજો, ગુરુભકિત સદા કરો; ચિદાનંદ સુખને વરજો, વિવેકી મુકિતને વરજો. ૬ ૩૧૮. વૈરાગ્યની સજ્ઝાય
કાંઈ નવિ ચિતે હો ચિત્તમાં જીવડા રે, આયુ ગળે દિનરાત; વાત વિચારી રે પૂરવ ભવતણી, કુણ કુણ તાહરી જાત. કાંઈ૦ ૧ દોહિલો દીસે રે ભવ માનવતણો રે શ્રાવક કુળ અવતાર; પ્રાપ્તિ પૂરી રે ગિરુઆ ગુરુતણી રે, તુજ ન મળે વારંવાર. કોઈ૦ ૨
તું મન જાણે રે એ ધન મારું રે, કુણ માત કુણ તાત; આપ સવારથે સહુકો મિલ્યું રે, મ કર પરાઈ તું વાત. કાંઈ૦ ૩ પુણ્ય વિષુણા રે દુઃખ પામે ઘણા રે, દોષ દિયે કિરતાર; આપ કમાઈ રે પૂરવ ભવ તણી રે, નવિ સંભારે ગમાર. કોઈ૦ ૪
કઠણ કર્મને અનિશ તું કરે રે, જેહના સબળ વિપાક; હું નવિ જાણું રે ફુણ ગતિ તાહરી રે, તે જાણે વીતરાગ. કાંઈ૦ ૫ તુજ દેખતા રે જો ને જીવડા, કેઈ કેઈ ગયા નરનાર;
સજ્ઝાય સરિતા
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________
એમ જાણીને રે નિશ્ચય જાવું, ચેતન ચેતો ગમાર. કાંઈ. ૬ તેં સુખ પામ્યા રે બહુ રમણી તણા રે, અનંત અસંતી વાર; લબ્ધિ કહે રે જે જિનને ભજે રે, તે પામે મોક્ષ દુવાર. કાંઈ૦ ૭
[2] ૩૧૯. વૈરાગ્યની સઝાય તુમે શ્રીજિનના ગુણ ગાવો રે, તમે મનુષ્યભવમાં જાજો રે; બાજીગર બાજી રાચી રે, તારી કાયા પડશે કાચી રે. તુમે૦ ૧ જોબનમાં નારી વહાલી રે, સહુ જનને મેલ્યાં વિસારી રે; તું પરનારીશું મોહ્યો રે, તે તારો જન્મારો ખોયો રે. તુમે૨ ચાલીસે ચિત્તડું માર્યું રે, તારૂં માયામાં મનડું ભાથું રે; પચાસે આવ્યા પરીયાં રે, તારા મુખના ડાચા ફરીયાં રે. તુમેo ૩ સાઈઠે બુદ્ધિ નાઠી રે, તારી ભમતાં જીભડી ગાઠી રે; સીત્તેરે કાંઈ ન સુઝે રે, તારી કાયા થરથર ધ્રુઝે રે. તુમે૪ એંશીએ અઘરું લાગ્યું રે, તાર ઘરમાંથી તોલ ભાંગ્યું રે; નેવું વરસે થયો ઘરડો રે, તું તો બેઠો રહેને પયડો રે. તુમે. ૫ સો વરસે સોડ તાણી સૂતો રે, એને સર્વ મલીને કુટો રે; જીવ થૈ કરે પોકાર રે, પેલા જમડાને કોણ વારે રે. તુમે૬ એવે ધર્મરાજાએ પૂછ્યું રે, ભાઈ શું છે તારું પુણ્ય રે; મેં નથી કીધાં પુણ્યના કામ રે, મેં નથી દીધાં સુપાત્રે દાન રે. તુમે૭ એનાં પુણ્યના પાના જોયા રે, એને કાઢી મેલ્યા સર્વે કોરા રે; એવી હીરવિજયની વાણી રે, જિન ભજો સહુકો પ્રાણી રે. તુમે, ૮
૩૨૦. વેરાગ્યની સઝાય આતમ ધ્યાનથી રે, સંતો સદા સ્વરૂપે રહેવું; કર્માધીન છે સહુ સંસારી, કોઈને કાંઈ ન કહેવું. આતમ ૧ કોઈ જન નાચે, કોઈ જન ખેલે, કોઈ જન યુદ્ધ કરતાં; કોઈ જન જન્મે, કોઈ જન રૂવે, દેશાટન કોઈ કરતા. આતમ૦ ૨
// સક્ઝાય સરિતા
૫૯૭
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________
વેળુ પીલી તેલની આશા, મૂરખ જન મન રાખે; બાવળીઓ વાવીને કેરી, આંબા રસ શું ચાખે. આતમ૦ ૩ રાગીથી તો રાગ ન કીજે, હેપીથી નહિ શ્રેષ; સમભાવે સહુ જીવને ગણીએ, તો શિવસુખનો લેશ. આતમ૦ ૪ જૂઠી જગની પુગલબાજી, ત્યાં નવિ થઈએ રાજી; તન ધન જોબન સાથ ન આવે, આવે ન માત પિતાજી. આતમ૦ ૫ લક્ષ્મી સત્તાથી શું થાયે, જોજો મનમાં વિચારી; એક દિન ઉઠી જાઉ આ, દુનિયા સહુ વિસારી. આતમ ૬ ભલા ભલા પણ ઉઠી ચાલ્યા, જોને કેઈક ચાલે; બિલાડીની દોટે ચડીયો, ઉદરડો શું મહાલે. આતમ૦ ૭ કાળઝપાટા સહુને વાગે, યોગીજન ઝટ જાગે; ચિદાનંદઘન આતમઅથ, રહેજો સૌ વૈરાગે. આતમ૦ ૮
[2] ૩૨૧. વૈરાગ્યની સઝાય જીવડા સુકૃત કરજો સાર, નહિતર સ્વપ્ન છે સંસાર; પલકતણો નિશ્ચય નથી ને, નથી બાંધી તે ધર્મની પાળ. જીવડા૧ ઉચી મેડી ને અજબ ઝરૂખા, ગોખ તણો નહિ પાર; લખપતિ છત્રપતિ ચાલ્યા ગયા, તેના બંધ રહ્યા છે બાર. જીવડા. ૨ ઉપર ફૂલડાં ફરફરે ને, બાંધ્યા શ્રીફળ ચાર; ઠાકઠીક કરી અને ઠાઠડીમાં બાંધ્યો, પછી પૂઠે તે લોકનો પોકાર. જીવડા૦૩ શેરી લગે સબ સાથે ચલેંગી, નારી તણો પરિવાર; કુટુંબ કબીલો પાછો ફરીને, સૌ કરશે ખાનપાન સાર. જીવડા. ૪ સેજ તલાઈ વિના નવિ સુતો, કરતો ઠાઠ હજાર; સ્મશાને જઈ ચેહમાં સુવું, ઉપર કાષ્ઠના ભાર. જીવડાવે અગ્નિ મૂકીને અળગા રહેશે, ત્યાર વરસસે અંગે અંગાર;
૫૯૮
સાય સરિતા
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________
ખોળી ખોળીને બાળશે જેમ, લોઢું ગાળે લુહાર. જીવડા૦ ૬ સ્નાન કરીને ચાલીયા, સૌ સાથે મીલી નરનાર;
દશ દિવસ રોઈ રોઈને રહેશે, પછી તે મૂકીયા વિસાર. જીવડા૦ ૭
એવું જાણીને ધર્મ કરી લે, કરી લે પર ઉપકાર; સત્ય શિયળથી પામી લે જીવડા, શિવતરૂ ફળ સહકાર. જીવડા૦ ૮
૩૨૨. વૈરાગ્યની સજ્ઝાય
ગરભાવાસમાં ચિંતવે રે, હવે ન કરશું પાપ; જબ આયો તબ વિસર્યો રે, માંડ્યો માંડ્યો ઘણો રે સંતાપ કે, સુણ રે ચંચળ જીવડા રે, તું તો પરભવ કૈસો લઈશ કે. ૧ જો નવકાર ગણાવીયે તો, નયણે નીંદ ભરાય;
નાટક ચેટક નિરખતા તો, જાયે રયણી વિહાય કે. સુણ૦ ૨ જો સામાયિક કરાવીયે તો, લાગે થાક અપાર; વાતો સાથે જો મીલે તો, કરે કરે પહોર દો ચાર કે. સુણ૦ ૩ ઉભા કાઉસ્સગ્ગ કરાવીએ તો, કહે દુ:ખે મોરા પાય; માથે પોટકું મૂકીએ તો; દોડ્યો દોડ્યો મારગે જાય કે. સુણ૦ ૪ જો ઉપવાસ કરાવીએ તો, લાગે ભૂખ અપાર; લેણા કારણ રોકીએ તો, લાંઘે લાંઘે દો દિન ચાર કે. ધર્મને કાજે માગીએ તો, એક બદામ ન દેય; રાજ્ય કે વૈદ્યક રોકી લે તો, ખૂણે બેસી ગણી ગણી દેય કે. લોભને વશ થઈ પ્રાણીયો રે, મેળવે ઘણેરી રે આથ;
સુ
સુણવ
દાન સુપાત્ર દેવતા તો ર ઘર કુરે છે હાથ કે સુક્ષ્મ છ
૫
ત્રણ તત્ત્વ આરાધીયે રે, જપીએ શ્રી નવકાર; ખિમાવિજય ગુણ આણીએ તો, પહોંચે મુક્તિ મોઝાર કે. સુણ૦ ૮
સજ્ઝાય સરિતા
૫૯૯
૬
Page #635
--------------------------------------------------------------------------
________________
[2] ૩૨૩. વૈરાગ્યની સઝાય
(રાગ : દયાસિન્ધ દયાસિન્ધ) અરે કિસ્મત તું ઘેલું, હસાવે તું રડાવે તું; ઘડી ફરે ફસાવીને, સતાવે તું રીબાવે તું. અરે. ૧ ઘડી આશામહી વહે તું, ઘડી અંતે નિરાશા છે; વિવિધ રંગો બતાવે તું, હસે તેને રડાવે તું. અરે. ૨ કોઈની લાખ આશાઓ, ઘડીમાં ધુળધાણી થઈ; પછી પાછી સજીવન થઈ, રડેલાને હસાવે તું. અરે, ૩ રહી મશગુલ અભિમાને, સદા મોટાઈ મન ધરતાં; નિડરને પણ ડરાવે તું, ન ધાર્યું કોઈનું થાતું. અરે, ૪ વિકટ રસ્તા અને તારા, અતિ ગંભીર ને ઊંડા; ન તને કોઈ શકે જાણી, અતિ તું ગૂઢ અભિમાની. અરે. ૫ સદાચારી ને સંતોને, ફસાવે તું રડાવે તું; કરે ધાર્યું અરે તારું, બધી આલમ ના કર તું. અરે. ૬ અરે આ નાવ જિંદગીનું, ધર્યું મેં હાથ એ તારે; ડુબાડે તું ઉગારેલું, શુભવીરની આવે વહારે તું. અરે. ૭
૩૨૪. વેરાગ્યની સઝાય સુરતરુની પરે દોહીલો રે, લાધ્યો નર અવતાર; લહી એળે મત હારજો રે, કાંઈ કરજો રે મનમાં વિવેક રે,
ચેતો રે ચિત્ત પ્રાણી....... મત રાચો રે રમણીને સંગ કે, માચો રે જિનવાણી. ૧ તે કારણ તમે સહો, જે ભાખ્યો જગનાથ;
પાંચે આશ્રવ પરિહરો, કાંઈ દુલ્લો રે માનવભવ સાથ કે. ચેતો. ૨ જીવવાને વાંછે સહુ, મરણ ન વાંછે કોય;
આપણની પરે પાળવા, ત્રસસ્થાવર હણવા નવિ દોય છે. ચેતો. ૩ અપજશ કીર્તિ ઈણ ભવે, પરભવ દુઃખ અનેક;
૬૦૦
સઝાય સરિતા
Page #636
--------------------------------------------------------------------------
________________
ફૂડ કરતા પામીયા રે, જેણે ન આણ્યો મનમાંહિ વિવેક કે. ચેતો. ૪ માતપિતા બાંધવ સહુ રે, પુત્ર-કલત્ર પરિવાર; સ્વાર્થ લગે એ સહુ સગા રે, કોઈ પરભવ નહિ રાખણહાર કે. ચેતો૦ ૫ પુત્ર-કલત્ર-ઘર-હાટની, મમ કરો મમતા ફોક;
જે પરિગ્રહ માંહી હતા, તે છોડી ગયા બહુધા લોક કે. ચેતો. ૬ અલ્પ દિવસનો પ્રાહુણો, સહુ કોઈ ઈણે સંસાર;
એક દિન ઉઠી જાયવો, કુણ જાણે કેહવો અવતાર છે. ચેતો. ૭ અંજલિગત જલની પરે, ખિણ ખિણ ખૂટે આય;
જાવે તે નહિ બાંહુડે રે, જરાણું ધરે યૌવનને ધાય કે. ચેતો૦૮ આરંભ ઝંડી આતમાં, પીઓ સંજમરસ ભરપૂર; સિદ્ધિવધૂને કારણે રે, ઈમ બોલે શ્રી વિજયદેવસૂર કે. ચેતો. ૯
૩૨૫. વૈરાગ્યની સઝાય સદ્ગુરુ ચરણ પસાઉલે કહીશુ શિખામણ સાર; મન સમજાવો આપણું, જિમ પામો ભવપાર. ૧ કહે ભાઈ ! રૂડું તે શું કર્યું, આતમને હિતકાર; ઈહભવ પરભવ સુખ ઘણા, લહીયે જય જયકાર. ભાઈ૦ ૨ લાખ ચોરાસી યોનિ ભમી, પામ્યો નર અવતાર; દેવગુરુધર્મ ન ઓળખ્યા, ન જયો મન નવકાર. ભાઈ૦ ૩ નવ માસ માતાએ ઉદરે ધય પાળી મોટો રે કીધ; માય તાય સેવા કીધી નહિ, ન્યાયે મન નવિ દીધ. ભાઈ૪ ચાડી કીધી રે ચૌતરે દંડાવ્યા ભલા લોક; સાધુજનને સંતાપીયા આળ ચઢાવ્યા તે ફોક. ભાઈ- ૫ લોભે લાગ્યો રે પ્રાણીઓ, ન ગણે રાત્રિને દહ; હા હો કરતા રે એકીલો, જઈને હાથ ઘસીસ. ભાઈ૦ ૬ કપટ છળ ભેદ તે કર્યા, ભાખ્યા પરના રે મર્મ; સાત વ્યસનને સેવીયા, નવિ કીધો જિનધર્મ. ભાઈ૦ ૭
સક્ઝાય સરિતા
૬૦૧
Page #637
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્ષમા ન કીધી તે, દયા ન કીધી રેખ;
પરવેદન તે જાણી નહી તો, શું લીધો તે ભેખ. ભાઈ૦ ૮
સન્ધ્યા રાગ સમ આઉખું, જળ પરપોટો રે જેમ; ડાભ અણી જળ બિંદુઓ અસ્થિર સંસાર છે એમ. ભાઈ૦ ૯ અભક્ષ્ય અનંતકાય તે વાપર્યા, પીધા અળગણ નીર; રાત્રીભોજન તે કર્યાં,. કિમ પામીશ ભવતીર. ભાઈ૦ ૧૦
દાનશીયલ તપ ભાવના, ધર્મના ચાર પ્રકાર;
તે તે ભાવે ન આદર્યાં, રઝળીશ અનંતો સંસાર. ભાઈ ૧૧
પાંચે ઈન્દ્રિય રે પાપિણી, દુર્ગતિ ઘાલે છે જેહ;
તે તો મૂકી તે મોકળી કિમ પામીશ શિવગેહ. ભાઈ૦ ૧૨
ક્રોધે વિટયો રે પ્રાણીઓ, માન ન મૂકે રે કેડ;
માયા સાપણીને સંગ્રહી, લોભને લીધો તે તેડ. ભાઈ૦ ૧૩
પર રમણી રસ મોહીયો, પરનિંદાનો રેઢાળ;
પર દ્રવ્ય તે નવિ પરિહર્યું, પરને દીધીરે ગાળ. ભાઈ૦ ૧૪
ધર્મની વેળા તું આળસું, પાપ વેળા ઉજમાળ;
સંચ્યું ધન કોઈ ખાઈ જશે, જીમ મધમાખી મહુઆળ. ભાઈ૦ ૧૫
મેલી મેલી મૂકી ગયા, જેહ ઉપાર્જી રે હાથ; સંચય કીજે રે પુણ્યનો, જે આવે તુજ સાથ. ભાઈ૦ ૧૬
સંવત સત્તર ચઉદોત્તરે ભાખી એહ સજઝાય;
ધર્મ મુનિ કહે ધ્યાનશુ સાંભળો ચિત્ત લાય. ભાઈ૦ ૧૭ [?] ૩૨૬. વૈરાગ્યની સજ્ઝાય
વૃથા કરે તું ગુમાન મનવા, વૃથા કરે તું ગુમાન;
ઈન્દ્ર ચન્દ્ર ચક્રી મહારાજા, મળ્યા માટીમાં જાણ,
આગમાં ખાખ થશે તુજ કાયા, જાશે એકલડી જાણ. મનવા૦ ૧ ફુડ કપટ કરી જિંદગી કાઢી, મિથ્યા કરે અભિમાન,
સજ્ઝાય સરિતા
૬૦૨
Page #638
--------------------------------------------------------------------------
________________
કાળરાજાની ફાળ જ્યાં પડશે, બનીશ તું બેભાન. મનવા૦ ૨ ચંચળ લક્ષ્મી ચંચળ આયુ, જાય પલકમાં પ્રાણ, લટપટ ખટપટ સઘળું છોડી, ભજી લેને ભગવાન. મનવા૦ ૩ વિષય કષાયના પાસમાં પડીયો, ભૂલી ગયો તું ભાન, નરક નિગોદમાં રુળી રઝળી, પામ્યો તું દુ:ખ અમાન. મનવા૦ ૪
લાખ ચોરાશિ યોનિ ભટકયો, ભટકયો તું ભવરાન, મહા પુન્યે માનવ ભવ લાધ્યો, સમજ સમજ ઈન્સાન. મનવા૦ ૫
પ્રિયતમ પુત્રો પ્રિયતમ નારી, સ્વારથના સહુ જાન,
એકલો આવ્યો એકલો જાશે,
તારૂ તે કોઈ ના માન. મનવા૦ ૬ કરતો ન કાંઈ દાન,
અક્કડ થઈને ફક્કડ ફરતો, ચોરી દારીને પરિનંદામાં, સદા રહ્યો મસ્તાન. મનવા૦ ૭
આશા મોટી મોટી રાખે, ચાહે તું દેવવિમાન, કર્મરાજા જો કોપે ચડશે, કરી દેશે હેરાન. મનવા૦ ૮
હાટ હવેલીને માણેક મોતી, ક્ષણમાં વિનાશી જાણ, લાડી વાડી, ગાડીને મોજો, મૂકી જાવું છે સ્મશાન. મનવા૦ ૯
દાન શિયળ તપ ભાવના ભાવો, કરવા જિન ગુણગાન, અમી સમી જિનવાણી જાણી, કરો ઘુંટ ઘુંટ પાન. મનવા૦ ૧૦
વિતરાગનું શાસન પામ્યો, જ્ઞાનમાં બન ગુલતાન, અધ્યાતમમાં મસ્ત બનેથી, શિવપુરીમાં પ્રયાણ. મનવા૦ ૧૧
અનંત ચતુષ્ટ કેરો ખજાનો, તેને તું લે પિછાન, અધ્યાતમ નયનોને ખોલી દે તું, પ્રગટે જ્ઞાન નિધાન. મનવા૦ ૧૨
૩૨૭. વૈરાગ્યની સજ્ઝાય
શત્રુમિત્ર સમાન રાગ દ્વેષ મત આણ આ છે લાલ ધર્મયા ચિત્ત રાખીયેજી, પંચમહાવ્રત ધાર પાળો નિરતિચાર આ છે લાલ અસત વચન નવિ ભાખીયેજી. ૧
સજ્ઝાય સરિતા
૬૦૩
Page #639
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચોરી અદત્તાદાન લોભ તજો ગુણ ખાણ આ છે લાલ વિણ દીયે લીજે નહીં”, જો ચાહે શિવધામ તો તજીયે સુખવામ આ છે લાલ વિષમ ભલો ન કહીજી. ૨
પરિગ્રહ કીજે દૂર સુખ ઉપજૈ ભરપુર આ છે લાલ તપ- જપ-સંયમ ખપ કરોજી, કાય શક્તિ પચખાણ થિર મન ફીજૈ ધ્યાન આ છે લાલ સમતા નિજ મનમે
ધરોજી. ૩
ચંચલમન વશ આણ સુગુરૂવચન સુણ કાન આ છે લાલ બોલીયે બોલ સોહામણોજી, પાયો નર અવતાર અબકે તેં મત હાર આ છે લાલ તો પાવે મન ભાવણોજી. ૪ જ્ઞાની જ્ઞાન વિચાર મત ભરમે સંસાર આ છે લાલ તુઝમે હૈ તેરા ઘણીજી, ચેતન ચેતો આપ મત કરજો કોઈ પાપ છે લાલ સુખ સંપત્તિ પાવે ઘણીજી. ૫ ૩૨૮. વૈરાગ્યની સજ્ઝાય
(રાગ : સમરો મંત્ર ભલો)
નાવમાં નદીયાં ડૂબી જાય, મુજ મન અરિજ થાય,
નાવમાં નદીયા ડૂબી જાય. સો મણ ચૂરમો સાથ,
કીડી ચાલી સાસરે મેં, હાથી ધરીયો ગોદમેં, ઊંટ લપેટયો જાય... નાવ ૧ કચ્ચા ઈંડા બોલતાં, બચ્ચા બોલે નાય,
ષગ્દર્શન મેં સંશય પડીયો, તો જ મુક્તિ મીલ જાય... નાવ૦ ૨ એક અચંબો એસો દીઠો, મડદો રોટી ખાય,
મુખસે બોલે નહિં, ડગડગ હસતો જાય... નાવ ૩ બેટી બોલે બાપને વિણ જાયો વર લાય,
વિણ જાયો વર ના મિલે તો, મુજ શું ફેરા ખાય... નાવ૦ ૪ સાસુ કુંવારી વહુ પરણેલી નણદલ પેરા ખાય, દેખણવાલી હુલર જાયો, પાડોસણ હુલરાય... નાવ૦ ૫ એક અચંબો એસો દીઠો, ફૂવામાં લાગી આગ,
કચરો કરબટ સબહી બળ ગયો પણ ઘટ ભરભર જાય... નાવ૦ ૬ આનંદઘન કહે સુણ ભાઈ સાધુ એ પદસે નિરવાણ, ઈસ પદકા કોઈ અર્થ કરેગા, શીઘ્ર હોવે કલ્યાણ,
નાવમે નદીયાં ડૂબી જાય... નાવ૦ ૭ સજ્ઝાય સરિતા
૬૦૪
Page #640
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાય સરિતા (વિધ્યસભર સક્ઝાયો)
તરંગ - ૭
I
સઝાય ૩૨૯ થી ૪૩૨
સઝાય સરિતા
૬૦૫
Page #641
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૨૯. અનંતકાચની સઝાય અનંત કાયના દોષ અનંતા, જાણી ભવિયણ પ્રાણી રે ગુરૂ ઉપદેશે તે પરિહરજો એહવી અનવર વાણી રે... અનંત) ૧ પુઢવી પાણી અગનિ ને વાયુ, વનસ્પતિ પ્રત્યેક રે એ પાંચે થાવર ગુરૂમુખથી, સાંભળજો સુવિવેકા રે.. અનંત) ૨ એકેંદ્રિય બેઈદ્રિય તેઈદ્રિય, પંચેન્દ્રિય ચઉરિદ્રિ પ્રમુખ રે એકેકી કાયે જિનરાયે, ભાખ્યા જીવ અસંખ્યા રે... અનંત) ૩ એ છ કાય તણા જે જીવા, તે સવિ એકણ પાસે રે કંદમૂલ સૂઈને અગ્રભાગે, જીવ અનંત પ્રકાશે રે...
અનંત ૪ બહુ હિંસાનું કારણ જાણી, આણી મન સુવિચારો રે કંદમૂલ ભક્ષણ પરિહરજો, કરજો સફલ જન્મારો રે... અનંત) ૫ અનંત કાયના બહુ ભેદ ભાખ્યા, પન્નવણા ઉપાંગે રે શ્રી ગૌતમ ગણધરને આગે, વીર નિણંદ મનરંગે રે... અનંત૬ નરકતણા છે ચાર દુવારા, રાત્રિ ભોજન છે પહેલું રે પરસ્ત્રી બીજું બોળ અથાણું ત્રીજું, અનંત કાય જિમ છેલ્લું રે.. અનંત૭ એ ચારે જે નર પરિહરશે, દયા ધરમ આદરશે રે કીર્તિ કમલા તસ વિસ્તરશે, શિવમંદિર સંચરશે રે... અનંત૮ ચૌદ નિયમ સંભારી સંક્ષેપો, પડિક્કમણું દોયવાર રે ગુરૂ ઉપદેશ સુણો મનરંગે, એ શ્રાવક આચાર રે. અનંત ૯ પાંચે પરવી પોસહ કીજે, ભાવે જીન પૂજીજે રે સંપત સારૂ દાન જ દીજે, ઈમ ભવ લાહો લીજે રે... અનંત) ૧૦ પરઉપગાર કરો નિજ શફર્તા, કુમતિ કદાગ્રહ મૂકો રે નવા નવા ઉપદેશ સુણીને, મૂલ ધરમ નવિ મૂકો રે... અનંત) ૧૧ તપગચ્છનાયક શિવસુખદાયક, શ્રીવિજયપ્રભસૂરિંદા રે તાસ પસાયે દિન દિન થાયે, ભાવસાગર આનંદા રે.. અનંત) ૧૨
સઝાય સરિતા
Page #642
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૩૦. અન્ન દેવતાની સઝાયો (૧). મારા અન્નદેવતા વેગે પધારો રાજ, તુમ બીન ઘડી ન સરે કાજ અનીયો નાચે અનીયો ફિરે, અનીયો તાલ બજાવે એક દીન અનીયો નહિં મિલે તો, નિઃશંક હાય-વોય થાવે... મારા૧ અનીયો રાજા અનીયો પરજા, અનીયો હું ઉમરાવ એક રોટીકા કારણે, પડે નીચ કપાળ... મારા૦ ૨ નહી કે રાજા નહી કે પરજા, નહી કે રાજા દીવાન એક રોટી કે કારણે, વીણે જંગલમાં છાણ... મારા૦ ૩ ઉપવાસ કીધા બેલા કીધા, કીધા તેલા ચોલા પંચરો જબ આયો પારણો, અબ હું દેવે હેલા... મારા ૪ અનીયો નાચે અનીયો ફીરે, અનીયો કરે ગટરકા એક દિન અનીયો નહીં મળે તો, મીટ જાય સવિ ભટરકા... મારા. ૫ અન્ન સહુકા કારણે, સહુકા દુ:ખ ભાંગે ઓજણ પામી લારે લાગ્યો, બાટી સાથે ભાગી... મારા ૬ આનંદઘન કહે સુણ ભાઈ બનીયા, અન્ન છોડે તેને ધન્ન અન્નદેવ સુહીલી મળે તો, જાણે તારો મન્ન... મારા૦ ૭
૩૩૧. અન્ન દેવતાની સઝાયો (૨) સર્વદેવ દેવ મેં પ્રત્યક્ષદેવ રોટી, તાન માન સર્વ વાત એહ વિના ખોટી... ૧ જિનરાજ મુનિરાજ, બડે ધ્યાન ધ્યાવે, ઘડી થાય સોળમી તો ગોચરી સંભારે... ૨ શેઠ બડે શાહુકાર લખે લાખ હુંડી, ઘડી થાય સોળમી ને આંખ જાય ઊંડી... ૩ સંઘ લઈ સંઘવી પ્રયાણ પંથ ચાલે, ઘડી થાય સોળમી તો મુકામ ઠામ ઝાલે.... ૪ ચક્રવર્તી વાસુદેવ પુન્યના છે બળીયા, ઘડી થાય સોળમી ને અંગ જાય ગળીયા... ૫ નિઃસ્નેહી નગનભાવે ભસ્મ અંગ લગાવે, ઘડી થાય સોળમી તો અલેક જગાવે... ૬ ધ્યાન ધરે નાસિકા ડબક માળા મોટી, ઘડી થાય સોળમી તો યાદ કરે રોટી.. ૭ પટે પડે રોટલો તો સર્વ વાત સૂઝ, પેટ પૂરણ ઘાસ અન્ન ગાય ભેંસ દૂઝે... ૮
// સક્ઝાય સરિતા
૬૦૭
Page #643
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધનધન વીતરાગ ઋષભદેવસ્વામી, એક વરસ આહાર ત્યાગી વંદુ શિરનામી... ૯ વીર ધીર મહાવીર જગને વિષે દીપે, પૌંસ આહાર ત્યાગી કર્મ સર્વ જીપે.. ૧૦ દિપવિજય કવિરાજ અઢી દ્વિીપ છાજે, છ8 અઠ્ઠમ માસ પાસ ધીર મુનિ ગાજે... ૧૧
૩૩૨. અનુભવની સજઝાય અનુભવિયાના ભવિયા રે, જાગીને જોજો; આગળ સુખ છે કેવા રે, જીવો તે જોજો. ૧ બાલપણે ધર્મ ન જાણ્યો રે, તે રમતાં ખોયો; જોબનમેં મદ માતો રે, વિષયમાં મોહ્યો. ૨ ધર્મની વાત ન જાણી રે, ખોટી લાગી માયા; જોબન જાશે જરા આવશે રે, ત્યારે કંપશે રે કાયા. ૩ મોહ માયામાં માંગ્યો રે, સમક્તિ કિમ વરસે; ક્રોધ વ્યાપ્યો સબલો રે, બોલતો નવિ ખલસે. ૪ ધનને કાજે ધસમસતો રે, હિડે હલફલતો; પાસે પૈસો પુર છે રે, ધર્મ નથી કરતો. ૫ નેત્ર ને નાસિકા ગળશે રે, વળી વળશો વાંકા; બોલ્યું કોઈ ન માનશે રે, ત્યારે પડશો ઝાંખા. ૬ દાંત પડીયા મુખ ખાલી રે, ત્યારે કેને કહેશો, ધર્મની વાત ન જાણી રે, પ્રભુજીને કેમ મલશો. ૭ ઉબર ડુંગર થાશે રે, ગોળી થાશે ગંગા; પ્રભુજીનું નામ સંભારો રે, હવે જિમ રંગા. ૮ શેરી પર શેરી થાશે રે, ત્યારે બેસી રહેશો; લોભ ને લલુતા વધશે રે, બેઠાં કચ-ચ કરશો. ૯ દિકરડાની વહુરો રે, રીસડીએ બળશે; એ ઘરડા ઘરમાંથી રે, કે દહાડે ટળશે. ૧૦ પીંપળ પાન ખરંતા રે, હસતી કુંપળીયા;
૬૦૮
સઝાય સરિતા ,
Page #644
--------------------------------------------------------------------------
________________
અમ વીતી તુમ વીતશે રે, ધીરી બાપડીયા. ૧૧ રાવણ સરીખા રાજવી રે, ગયા જનમારો ખોતાં; પાપી હાથ ઘસંતાં રે, જાણે જન્મ્યા નોતા. ૧૨ ધન તે હાં તિહાં વેરી રે, એકાકી જાવું; લોભ ને લલુતા મૂકી રે, અરિહંતને ધ્યાવો. ૧૩ શિવરમણી સુખ ચાખો રે, અનુભવનો મેવો; ચેતવું હોય તો ચેતજો રે, સંસાર છે એવો. ૧૪
કવિ ઋષભની શીખડી રે, હૃદયમાં ધારો; જીતી બાજી હાથથી રે, તમે કેમ વિસારો. ૧૫
૩૩૩. અફીણ વર્જવાની સજ્ઝાય શ્રીજિનવાણી મન ધરી સદ્ગુરૂ દીયે ઉપદેશ મેરે લાલ બાવીસ અભક્ષ્યમાંહે કહ્યું અમલ અભક્ષ્ય વિશેષ મેરે લાલ... અમલ મ ખાઓ સાજના અમલ વિગોવે તત્ર મેરે લાલ ઉંઘ બગાસાં ઘેરણી આવ્યે આખો દિત્ર મેરે લાલ... અમલી અમલને સારિખો આવ્યે આનંદ થાય મેરે લાલ ઉતરતાં અતિ ઘણી ધીરજ જીવ ન ધરાય મેરે લાલ... આળસ ને ઉજાગરો બેઠો ઢબકાં ખાય મેરે લાલ અકલ ન કાંઈ ઉપજે ધર્મકથા ન સુણાય મેરે લાલ... કાળા અહિથી ઉપન્યું નામે જે અહિફીણ મેરે લાલ સંગ કરે કોણ એહનો પંડિત લોક પ્રવીણ મેરે લાલ...
નાક બંધાયે બોલતાં આઘું વચન બોલાય મેરે લાલ અમીય સુકાયે જીભનું એહને ખાય બલાય મેરે લાલ... દાઢી ને મૂંછોદિશિ ઉગે નહીં અંક્રૂર મેરે લાલ
૧
સજ્ઝાય સરિતા
અમલ૦ ૨
અમલ૦ ૩
અમલ૦ ૪
પહેલું મુખ કડવું હવે વળી ઘાંટો ઘેરાય મેરે લાલ
ઉદર વ્યથા નિત્ય આફરો ઈણથી અવગુણ થાય મેરે લાલ... અમલ૦ ૬
અમલ૦૫
અમલ૦ ૭
૬૦૯
Page #645
--------------------------------------------------------------------------
________________
અમલ૦ ૧૧
અમલ૦ ૧૩
કાયા કાળી મશ હુએ ગાબડી ગાળે નૂર મેરે લાલ... અમલ૦ ૮ પલક અવે જો લીએ તો આતમ અકુળાય મેરે લાલ નાક ચૂવે, નયણાં ઝરે કામ કરી ન શકાય મેરે લાલ.. અમલ૦ ૯ અધબિચ મારગમાં પડે જીવન મૃત્યુ સમાન મેરે લાલ હાથ પગોની નસ ગળે અમલી આવી શાન મેરે લાલ.. અમલ૦ ૧૦ આગરાઈ આછો કહ્યો માળવી માંહે ભેળ મેરે લાલ આપદશું ખરું નહીં મિસરીશું મન મેળ મેરે લાલ... નવટાંક જે નર જીરવે તસુ અહિવિષ ન જણાય મેરે લાલ અમલ ઘણું ખાધા થકી કંદર્પ બળ મિટ જાય મેરે લાલ... અમલ૦ ૧૨ અમલીને ઉનું રૂચે ટાટું નાવે દાય મેરે લાલ ખોભી રોટી ખાંટ થી ઉપર દૂધ સુહાય મેરે લાલ.. કુલવંતી જે કામિની જાણે જુગતિ સુજાણ મેરે લાલ કાંતિ વિખી ઋણ કરી અમલીને દીએ આણ મેરે લાલ... અમલ૦ ૧૪ પ્રીતમ આશા પૂરતી ન કરે રીશ લગાર મેરે લાલ કથન ન લોપે કંથનું તે વિરલી સંસાર મેરે લાલ... અમલ૦ ૧૫ દુર્ભાગણી નારી જીકા બોલી કર્કશ વાણ મેરે લાલ રે રે અધમ અફીણિયા આળશવંત અજાણ મેરે લાલ.. અમલ૦ ૧૬ પરણી જાઈ પારકી શું કીધું તેં ધીઠ મેરે લાલ પોતાનું પણ પેટ એ નિધુર બરાય ન નીઠ મેરે લાલ... અમલ૦ કાન કોટ ભૂષણ સહુ વેચી ખાધું તેહ મેરે લાલ નિર્લજ તુજ ઘરવાસમાં કહે સુખ પામ્યું જેહ મેરે લાલ... અમલ૦ ૧૮ અમલ સમો અસુગો નહીં માનો એ મુઝ શીખ મેરે લાલ બાળ સુંદર દેહડી અંતે મંગાવે ભીખ મેરે લાલ... અમલ૦ ૧૯ દારિદ્રીને દોહિલું સૂર ઉગ્યાનું શાલ મેરે લાલ શ્રીમંતને પણ નહીં ભલું જોતાં એ જંજાલ મેરે લાલ... અમલ૦ ૨૦
૬૧૦
સઝાય સરિતા
Page #646
--------------------------------------------------------------------------
________________
સાસુ-વહુ વઢતાં છતાં રીસે અમલ ભખંત મેરે લાલ
બાળક ખાયે અજાણતાં જો ઘર અમલ હવંત મેરે લાલ...અમલ૦ ૨૧
પ્રાણીવધ જિણશું હુવેતે તો તજીયે દૂર મેરે લાલ કર્માદાન દશમું કહ્યું વિષ વ્યાપાર પહૂર મેરે લાલ...
ચતુર વિચાર એ ચિત્તધારી કીજે અમલ પરિહાર મેરે લાલ ખિમાવિજય પંડિત તણો કહે માણેક મનોહાર મેરે લાલ...
અમલ૦ ૨૨
અમલ૦ ૨૩
૩૩૪. અંધેરી નગરીની સજ્ઝાય
અજ્ઞાન મહા અંધેર નગરે જેહની નહીં આદિ રે મિથ્યાતમંદિર મોહ મહાનિશી પર્યંક તિહાં પ્રમાદ રે જીવ જાગ તું ગઈ રાતડી ભગવંત ઊગ્યો ભાણ રે... ગતિ ચાર તે ઈશ ઉપલાંને કષાય પાઈયા ચાર રે ભ્રાંતિ ભરડી સભર ભરીયો વહાણ વેદ વિચાર રે... જીવ૦ ૨ તૃષ્ણા તળાઈ પાથરીને ગોદડાં મહા ગર્વ રે ગતિભંગ ગાલમસૂરીઆં તે સજ્યાં કુમતિને સંગ રે... જીવ૦ ૩ રોશનાઈ બની તિહાં રાગની ને અષ્ટમદ ઉદ્ઘોચરે પડ્યો ન પાસું પાલટી સહુ તજ્યા તે સંકોચ રે... ચોરાશીલખ સુપન લાધ્યાં ફરી ફરી બહુવાર રે હુમતિ વાસ્યો બડે બહુવિધ હજુ ન આવ્યો પાર રે... જીવ૦ ૫
જીવ ૧
જીવ૦ ૪
સાનરે... જીવ૦
જોખ રે
સ્નેહસાંકળે સાંકળ્યો ને મોહની મદિરા પાન રે સૂતો પણ નવિ સળવળે નહિં શુદ્ધિસુમતિ ને ઊંઘ તિહાં વાસી આપદાને જાગી તિહાં વસી કુટુંબ મેળો કારમો જિમ ગગન વાદળ ગોખ રે... જીવ૦ હર્ષને શોક રહ્યો હેરી સંયોગને વિયોગ રે ભોગ ભવની ભાસકીની રૂપ તિહાં બહુ રોગ રે... આખરે જાવું એકલાને કોઈ ન આવે કેડી રે વહાલાં વળાવી વળીયાં પાછાં સહુ સ્નેહી નેહ નિમેડી રે... જીવ૦ ૯
સજ્ઝાય સરિતા
૬
७
જીવ૦ ૮
૬૧૧
Page #647
--------------------------------------------------------------------------
________________
જિન વયણે નર જાગિયા તે પામ્યા પરમ કલ્યાણરે
જંબુ આદે જોઈ લેજ્યો જગમાં જે હુઆ જાણરે... જીવ૦ ૧૮ એમ ભવ્યને ઉપદેશ ભાખે ‘ઉદયરતન’ઉવઝાય રે સાર શ્રી જિનવચને છે જગિ મુક્તિ જેહથી થાય રે... જીવ૦ ૧૧ ૩૩૫. આયંબિલની સજ્ઝાયો (૧)
સમરી શ્રુત દેવી શારદા સરસ વચન વર આપે સદા આંબીલ તપનો મહિમા ઘણો ભવિજન ભાવથકી તે સુણો... સમરી૦૧ વિગઈ સકલનો જિહાં પરિહાર અશન માંહી ઘણા ભેદવિચાર વિદળ સર્વ તિલ તુવેર વિના અલસી કોદ્રવ કાંગની મના... સમરી ૨ ખડધાન પુહૂક દુટ લ સર્વ વજે આંબીલને પર્વ ઓસામણ પરે જો જલ મિલે તો આંબીલ અંબીલ રસ ટળે... સમરી૦ ૩
બલવણ સૂંઠ મરીચ ને સૂઆ મેથી સંચલ રામઠ કહ્યા અજમાદિક ભેળ રંધાય તો આંબીલમાં લેવા થાય... સમરી૦ ૪
જીરૂ ભળે તે જે વડી કહી તે સૂઝે પણ જીરૂ નહીં ગોમૂત્ર વિના અછે અણાહાર તે સવિ લેવાનો વિવહાર... સમરી૦૫ સાઠિ જાતિ જે તંદુલ તણી તે સૂજતી આંબીલમાં ભણી
।
સેકેલ ધાન અપકવી દાળ માંડા ખાખર લેવા ટાળ... સમરી૦ ૬
હળદર લવિંગ પીંપર પીંપલી હરડે સીંધવ વેસણ વલી ખાદિમ સ્વાદિમ જે કહેવાય તે આંબીલમાં નવિ લેવાય... સમરી૦ ૭
ઉત્કૃષ્ટ વિષે ઉષ્ણ જલનીર જઘન્ય વિષે કાંજીનું નીર એમ નિર્દૂષણ આંબીલ કરે મુખ ધોવણ દાતણ નવિ કરે... સમરી૦ ૮
જે નિર્દૂષણ લિયે આહાર ઓદનનો તેહને વ્યવહાર આટો લિંગટ પાણી વતું તે પણ આંબીલમાં સૂઝતું... સમરી૦ ૯
અશઠ ગીતારથ અણ મચ્છરી જે જે વિધિ બોલે તે ખરી લાભાલાભ વિચારે જેહ વિધિ ગીતારથ કહીયે તેહ... સમરી૦ ૧
૬૧૨
સજ્ઝાય સરિતા
Page #648
--------------------------------------------------------------------------
________________
આંબલ તપ ઉત્કૃષ્ટો કહ્યો વિઘન વિદારણ કારણ લહ્યો વાચક કીર્તિવિજય સુપસાય ભાખે વિનય વિજય ઉવજ્ઞાય.. સમરી ૧૧
૩૩૬. આયંબિલની સજ્જાયો (૨) ગુરુ નમતાં ગુણ ઉપજે, બોલે આગમ વાણ; શ્રી શ્રીપાળને મયણા, સદા એ ગુણખાણ; શ્રી મુનિચંદ્ર મુનિસરુ, બોલે અવસર જાણ. ૧ આયંબિલનો તપ વર્ણવે, નવપદનવે રે નિધાન; કટ ટળે આશા ફળે, વાધે વસુધા વાન. શ્રી. ૨ રોગ જાયે રોગી તણાં, જાએ શોક સંતાપ; વહાલા વૃંદ ભેળા મળે, પુન્ય વધે ઘટે પાપ. શ્રી. ૩ ઉજ્જવલ આસો સુદિ થકી, તપ માંડ્યો તિણે જેહ; પૂરો તપ પૂનમ લગે, કામિની કંથ સનેહ. શ્રી. ૪ ચૈત્ર સુદી સાતમ થકી, નવ આયંબિલ નિરમાય; એમ એકાસી આયંબિલે, એ તપ પૂરો થાય. શ્રી. ૫ રાજનિષ્કટક પાલતો, નવશત વર્ષ વિલંબ દેશવિરતિપણું આદર્યું, કરવા કર્મ વિચ્છિન્ન. શ્રી. ૬ ગજ રથ સહસ તે નવ ભલાં, નવ લખ તેજી તોખાર; નવ કોટિ પાયદલ ભલું, નવ નંદન નવ નાર. શ્રી. ૭ તપ જપ ઉજવી તે થકી, લીધું નવમું સ્વર્ગ; સુરનરના સુખ ભોગવી, નવમે ભવ અપવર્ગ. શ્રી૦૮ હિંસવિજય કવિરાયનો, જિમ જલ ઉપર નાવ; આપ તર્યા પર તારશે, મોહન સહજ સ્વભાવ. શ્રી ૯
૩૩૭. આહાર-અણાહાર વિષેની સઝાય સમરૂ ભગવતી ભારતી પ્રણમી ગુરૂ ગુણવંતો રે સ્વાદિમ જે દુવિહારમાં સુઝે તે કહું કંતો રે... શ્રી જિનવચન વિચારીએ કીજીએ ધર્મ નિઃસંગો રે વ્રત પચ્ચખાણ ન ખંડીએ ધરીએ સંવર રંગો રે... શ્રી જિન૦ ૨ પીંપર સૂંઠ તીખા ભલા હરડે જીરૂ તે સાર રે
// સક્ઝાય સરિતા
૬૧૩
Page #649
--------------------------------------------------------------------------
________________
જાવંત્રી જાયફલ એલચી લવંગ ઈમ નિરધાર રે.... શ્રી જિન૦ ૩ કાઠ - કુલંજર કુમઠા - ચણકબાબા - ક્યુરો રે મોથ ને કંટા સેલિયો પોહોકર-મૂલ-કપુરો રે... શ્રી જિન. ૪ હીંગલા અટક બાપચી બુકી હિંગુ ત્રેવીસો રે બલવણ સંચલ સુજતાં સંભારો નિશ દિશો રે... શ્રી જિન, ૫ હરડાં બેહડાં વખાણીએ કાથો પાન સોપારી રે અજ અજમોદ અજમો ભલો ખેર વડી નિરધારી રે... શ્રી જિન) ૬ તજ ને તમાલ લવીંગશું જેઠીમધ ગણો ભેળા રે પાન વળી તુલસી તણા દુવિહારે લેજો વેળા રે... શ્રી જિન) ૭ મૂલ જવાસાના જાણીયે વાવડિંગ કસેલો રે પીંપળીયૂલ જોઈ લીજીએ રાખજો વ્રત વેલો રે... શ્રી જિન, ૮ બાવળ ખેર ને ખેજડો છાલી ધવાદિક જાણો રે કુસુમ સુગંધ સુવાસીયો વાંસી પુનિ તર્યો પાણી રે... શ્રી જિન૦ ૯ એહવા ભેદ અનેક છે સાદીમ નીતી માંહે રે જીરૂ સ્વાદિમ કહ્યું ભાગમાં ખાદીમમાં બીજે ઠામે રે... શ્રી જિન) ૧૦ મધુ ગોળ પ્રમુખ જે ગ્રંથમાં સ્વાદિમ જાતિમાં ભાખ્યો રે તે પણ તૃમિને કારણે આવરણા એ નવિ રાખ્યો રે... શ્રી જિન- ૧૧ હવે અણાહાર તે વર્ણવું જે ચૌવિહારમાં સુજે રે લીંબ પંચાંગ ગલો કર્યું જેથી મતિ નવિ મુંઝે રે... શ્રી જિન) ૧૨ રાખ ધમાસો ને રોહણી સુખડ ત્રિફળા વખાણો રે કરીયાતો અતિવિષ ઓળીયો રીંગણી પણ તિ જાણો રે... શ્રી જિન) ૧૩ આછી આસંધ ચીતરો ગુગળ હરડાં દામો રે વોણ કહી અણાહારમાં વળી મજીઠ નિહાળો રે... શ્રી જિન) ૧૪ કણેરના મૂલ પૂંવાડી બોલવીયો તે જાણો રે હલદર સૂજે ચોવીહારમાં વળી ઉપલોટ વખાણો રે... શ્રી જિન. ૧૫ ચોપચીની વજ જાણીએ બોરડી મૂલ કંધેરી રે ગાય ગોમૂત્ર વખાણીયે વળી કુંવાર અનેરી રે... શ્રી જિન- ૧૬ કંદર વડકુડા ભલા તે અણાહારમાં કહીએ રે એહવા ભેદ અનેક છે પ્રવચનથી સવી લહીએ રે... શ્રી જિન) ૧૭
૬૧૪
સઝાય સરિતા
Page #650
--------------------------------------------------------------------------
________________
વસ્તુ અનિષ્ટ ઈચ્છા વિના તે મુખમાં ધરજે રે ચાર આહારથી બાહિરો તે અણાહાર કહીજે રે... શ્રી જિન૧૮ એહ જુગતશું જે લહી વ્રત પચ્ચખાણ ન ખંડો રે તેહ સમજુ અનુરાગથી શિવ લચ્છિરતિ મંડો રે... શ્રી જિન. ૧૯ શ્રી નયવિજય સુગુરૂ તણાં લઈ પસાય ઉદાર રે વાચક જ સવિજયે કહ્યો એહ વિશેષ વિચાર રે... શ્રી જિન) ૨૦ તપગચ્છગયણ દિવાયર શ્રીપ્રભસૂરિ રાજયે રે એ સક્ઝાય રચે ભલો ભવિયણને હિત કાજે રે... શ્રી જિન૦ ૨૧
૩૩૮. ઈરિયાવહીની સઝાયો (૧). ગુરુ સન્મુખ રહી વિનય વિવેક, ઈરિયાવહી પડિક્રમીયેજી, આ ભવ પરભવ પાતિક હણીયે, ગુણ શ્રેણીએ ચઢીએ.
શ્રુત અનુસરીયેજી.... ૧ તરીએ આ સંસાર પાતક હથીયેજી, સદ્ગુરુને આધાર પાર ઉતરીયે ષટ અક્ષરનો અર્થ સુણીને, જાણનું મસ્તક ડોલેજી, મિચ્છામિ દુક્કડ નિયુકતે, ભદ્રબાહુ ગુરુ બોલે છે... મૃત. ૨ પુઢવી અપ તેઉ વાઉ સાધારણ, તરૂ બાદર સુહુનીસજી, પ્રત્યેક તરૂ વિગલેન્દ્રિ પજત્તા, અપજત્તા અડવીસ... શ્રત. ૩ હવે પંચેન્દ્રિય જલ થલ ખેચર, ઉરપરિ ભુજ પરિ દીસેજી, ગર્ભ સંમુર્ણિમ દસ પજજતા, અપજ્જતા એ વીસ... શ્રુત૦ ૪ નારકી સાતે પજજ અપજા, ચૌદ ભેદ મન ધારોજી, કર્મભૂમિ અકર્મભૂમિના, પન્નર ત્રીસ વિચારો... શ્રુત૦ ૫ છપ્પન અંતર દ્વીપના માણસ, ગર્ભ સમૂર્ણિમ ભેદે છે, એ અપજજર પજજત્તા, ગર્ભજ, ત્રણસેં ને ત્રણ ભેદ... શ્રુત, ૬ ભવનપતિ દસ દસ તિરિફંભક, પન્નર પરમાધામીજી, વ્યંતર સોલ જ્યોતિષી દસ ત્રણ, કીલ્બિષિયા સુર પામી... શ્રુત૦ ૭ બાર સ્વર્ગ નવ લોકાંતિક નવ, રૈવેયક પાંચ અનુત્તરનાજી, એ નવાણું પજજત્તા અપજજત્તા, એકસો અઠાણું સુરના... શ્રુત૦ ૮ અભિયાદિ દશ પદ સાથે, પાંચસે ત્રેસઠ ગુણતાંજી, છપ્પનસો ને ત્રીશ થયાં તે, રાગને દ્વેષે હણતાં... શ્રત, ૯
સક્ઝાય સરિતા
૬૧૫
Page #651
--------------------------------------------------------------------------
________________
અગિયાર સહસ ને બસે સાઇએ, મન વચ કાયાએ ત્રિગુણાજી, તેત્રીસ સહસ ન સાતમેં એંશી, તે વળી આગળ ત્રિગુણા.. મૃત૧૦ કરે કરાવે ને અનુમોદે, એક લાખ તેરસેં ને ચાલીશજી, ગણ કાલશું ગુણતાં તિગ લખ, ચાર હજારને વીશ... શ્રુત૦ ૧૧ કેવલી સિદ્ધ મુનિ દેવસુર ગુરૂ આતમ, છગુણા લાખ અઢારજી, ચોવીસ સહસને એકસો વીશ, સરવાળે અવધાર... શ્રત૧૨ છઠે વરસે દીક્ષા લીધી, નવમે કેવલ ધારીજી, જલક્રીડા કરતાં અર્ધમત્તા, મુનિવરની બલિહારી... શ્રુત૦ ૧૩ એમ કોઈ સાધુ શ્રાવક પાતક, ટાળી લહે ભવ પારજી, શ્રી શુભવીરનું શાસન વરતે, એકવીસ વરસ હજાર... શ્રત૧૪
૩૩૯. ઈરિયાવહીની સઝાયો (૨) નારી મેં દીઠી એક આવતી રે જાતી ન દીઠી કોય રે. જે નર તેહને આદરે રે તેહને સદ્ગતિ હોય રે... નારી૦ ૧ એસો નવાણું રૂડા બેટડારે મોટા તે ચોવીશ ઈશ રે નાનડીયા તમે સાંભળો રે શત પંચોતેર ઈશ રે... નારી૦ ૨ જૈન તણે મુખે રહે રે પગ બત્રીસ કહેવાય રે ધમનર પાસે વસે રે પાપી સંગ ન જાય રે... નારી૦ ૩ આઠ સંપદાયે પરવરીરે નારી છે દેવ સરૂપ રે મુગતિ રમણી ઘણા મેળવ્યા રે વડા વડેરા સૂપ રે... નારી૦ ૪ ગૌતમ સ્વામી પૂછયું રે ઉપદેશ્ય શ્રી વર્ધમાન રે અઈમરો ઋષિ પામીયો રે ક્ષણમાં કેવલ જ્ઞાન રે... નારી૦ ૫ અઢાર લાખ જુદા બેટડા રે ઉપર ચોવીશ હજાર રે એક સો ને વીશ મૂકીયે રે પામીજે સ્વરગ દુવાર રે... નારી૦ ૬ સાધુ શ્રાવક સહુ આદરે રે આદરે અરિહંત દેવ રે મેઘવિજય’ ગણિ શિષ્ય કહે રે એહની કરો ઘણી સેવ રે.. નારી૭
[2] ૩૪૦. ઉણોદરી વ્રતની સઝાય સાસુ ને વહુ મંદિરે ગયાં'તાં મને આવી લાજ પચ્ચખું એકાસણું...
મને૦ ૧
૬૧ ૬
સઝાય સરિતા
Page #652
--------------------------------------------------------------------------
________________
સાસુએ લીધા બેલાના પચ્ચખાણ જેઠાણીએ લીધા તેલાના પચ્ચખાણ... મને૦ ૨ ઘરે આવીને ભઠ્ઠીઓ સળગાવી સળગાવ્યા ચૂલા બે-ચાર પચ્ચખ્યું... મને૦ ૩
પહેલે ચૂલે ભાત જ ઓયેં બીજે ચૂલે ઓરી ઢાળ... મને૦ ૪ ત્રીજે ચૂલે કંસાર કેળવ્યો ચોથે પાણી ઉકાળ... મને૦ ૫ બજારમાંથી સસરાજી આવ્યા લાવ્યા ઘેબર હાથ વહુને એકાસણું... મને૦ ૬
મેડીમાંથી સાસુજી આવ્યાં લાવ્યાં પાપડ સાથ... મને૦ ૭ દુકાનેથી જેઠજી આવ્યા લાવ્યા દૂધડે ભાર ભાભીને... મને૦ ૮ ઓરડામાંથી જેઠાણી આવ્યાં લાવ્યાં ખાખરા બે ચાર દેરાણીને...
મને૦ ૯
બજારમાંથી દિયરજી આવ્યા લાવ્યા ફલ ફૂલ સાથ ભાભીને... મને૦ ૧૦ પરશાળેથી દેરાણી આવ્યાં લાવ્યાં મુખવાસ હાથ... મને૦ ૧૧ રૂમઝુમ કરતી નણંદો આવી લાવી પકવાન સાથ... મને૦ ૧૨ મહેલમાંથી સ્વામીજી આવ્યા લાવ્યા લાડુ બે ચાર ગોરીને... મને૦ ૧૩ કામ કરતો ઘાટી જ આવ્યો ઢાળીયા બાજોઠ બે ચાર શેઠાણીને... મને૦ ૧૪
મને૦ ૧૫
કહેવાય...
મને૦ ૧૬
હીરવિજયજીની વિનંતી એ તો વીરવિજય ગુણ ગાય... મને૦ ૧૭ ૩૪૧. ઉત્તમ મનોરથની સજઝાય
ધન ધન તે દિન કયારે આવશે, જપશું જિનવરનામ;
00
એકાસણું કરીને વહુજી ઊઠ્યા કીધી લોટાલોટ પચ્ચખ્યું... ચાર પાંચ કોળીયા ઊણા રહીએ તો ઉણોદરી વ્રત
સજ્ઝાય સરિતા
૬૧૭
Page #653
--------------------------------------------------------------------------
________________
કર્મ ખપાવી રે જે થયા કેવળી, કરશું તાસ પ્રણામ. ધન૦ ૧ મન વચ કાયા રે આપણા વશ કરી, લેશું સંયમ યોગ; સમતા ધરશું રે સંયમ યોગમાં, રહેશું છંડી રે ભોગ. ધન૦ ૨ વિનય વૈયાવચ્ચ ગુરુ ચરણે કરી, કરશું જ્ઞાન અભ્યાસ; પ્રવચન માતા રે આઠે આદરી, ચાલશું પંથ વિકાસ. ધન૦૩ પરિગ્રહ વસતી રે વસ્ત્ર ને પાત્રમાં, આડંબર અહંકાર;
મૂકી મમતા રે લોકની વાંછના, પાલશું શુદ્ધ આચાર. ધન૦ ૪ તપ તપી દુર્લભ દેહ કસી ઘણું, સહીશું શીત ને તાપ; પુદ્ગલ પરિણતિ રંગ નિવારીને, રમશું નિજગુણ આપ. ધન૦ ૫ સસલા સાબર મૃગ ને રોઝડા, સૂંઘે તનુ મુખ નાસ;
ખોળે મસ્તક મૂકી ઊંઘસે, આણી મન વિશ્વાસ. ધન૦ ૬ પદ્માસન ધરી નિશ્ચળ બેસણું, ધરશું આતમધ્યાન; ગુણઠાણાની રે શ્રેણી ચઢી કરી, સાધશું મોક્ષનું ઠામ. ધન૦ ૭ કરી સંલેખણ અણસણ આદરી, યોનિ ચોરાશી રે લાખ; મિચ્છામિ દુક્કડં સર્વ જીવો પ્રતિ, દઈશું સદ્ગુરુ સાખ. ધન૦ ૮ મોટા મુનિવર આગે જે હુઆ, સમરી તસ અવદાત; પરિષહ સહશું રે ધીરપણું ધરી, કરશું કર્મનો થાત. ધન૦ ૯ વાધર વીંટી રે ડોળા નીસર્યા, ધન્ય મેતારજ સાધુ; ખંધક શિષ્યો રે ઘાણી પીલીયા, રાખી સમતા અગાધ. ધન૦ ૧૦ માથે પાળી કરી સગડી ભરી, ભરીયાં માંહી અંગાર; ગજસુકુમાલે રે શીર બળતું સહ્યું, તે પામ્યા ભવ પાર. ધન૦ ૧૧ સિંહ તણી પરે સામા ચાલીયા, સુકોશલ મુનિરાય;
વિરૂઈ વાઘણ ધસતી ખાવા, વોસિરાવી નિજ કાય. ધન૦ ૧૨ દેવ પરીક્ષા રે કરતાં વળી વળી, ચક્રી સનતકુમાર;
રોગે પીડિયો રે વરસ તે સાતસે, ન કરી દેહની સાર. ધન૦ ૧૩ નિશદિન એહવી રે ભાવના ભાવતા, સરે નિજ આતમકાજ; મુનિ બુધવિજય બોલે પ્રેમશું, ભાવના ભવોધિ જહાજ ધન૦ ૧૪
૬૧૮
સજ્ઝાય સરિતા
Page #654
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૪૨. ઋતુવંતી સ્ત્રીની સજ્ઝાયો (૧)
સરસતી માતા આઠે નમીને સરસ વચન દેનારી અસજમીયનું સ્થાનક બોલું ઋતુવંતી જે નારી અળગી રહેજે ઠાણાંગની વાણી કાને સૂણીને મોટી આશાતના ઋતુવંતીની જિનજીએ પ્રકાશી મલિનપણું જે મન વિ ધારે તે મિથ્યામતિ વાસી અળગી રહેજે...૨ પહેલ દિન ચંડાલણી સરિખી બ્રહ્મઘાતિની વળી બીજે પરશાસન કહે. ધોબણ ત્રીજે ચોથે શુદ્ધ વદીજે... ૩ ખાંડે પીસે રાંધે પિયુને પરને ભોજન પીરસે
સ્વાદ ન હોવે ષટરસ દોર્ષ ઘરની લક્ષ્મી શોષે... ૪ ચોથે દિવસે દરિસન સૂઝે સાતમે પૂજા ભણીયે ઋતુવંતી મુનિને પડિલાભે સદ્ગતિ સહેજે હણીયે... ૫ ઋતુવંતી પાણી ભરી લાવે જિન મંદિર જલ લાવે બોધિબીજ નવી પામે ચેતન બહુલ સંસારી થાયે... ૬ અસાયમાં જમવા બેસે પાંત વિચે મન હિંસે નાત સર્વે અભડાવી જમતી દુર્ગતિમાં બહુ ભમશે... ૭ સામાયિક પડિક્કમણે ધ્યાને સૂત્ર અક્ષર વિજોગી કોઈ પુરૂષને નિવ આભડીયે તસ ફરસે તનુ રોગી... ૮ જિન મુખ જોતાં ભવમાં ભમીયે ચંડાલણી અવતાર ભુંડણ ભુંડણ સાપિણી હોવે પરભવે ઘણી વાર... ૯ પાપડ વડી ખેરાદિક ફરસે તેહનો સ્વાદ વિણાસી આતમનો આતમ છે સાખી હૈડે જોને તપાસી... ૧૦ ઈમ જાણી ચોક્ક્ખાઈ ભજીએ સમકિત કિરિયા શુદ્ધિ ઋષભવિજય કહે જિન આણાથી વહેલા વરશો સિદ્ધિ... ૧૧
૩૪૩. ઋતુવંતી સ્ત્રીની સજ્ઝાયો (૨) પવયણ દેવી સમરી માત, કહીશું મધુરી શાસન વાત; ધર્મ આશાતન વર્જી કરો, પૂણ્ય ખજાનો પોતે ભરો. ૧ આશાતન કહિયે મિથ્યાત્વ, તસ વર્જન સમકિત અવદાત;
સજ્ઝાય સરિતા
૬૧૯
Page #655
--------------------------------------------------------------------------
________________
આશાતન કરવા મન કરે, દીર્ઘ ભવ દુઃખ પોતે વરે. ૨ અપવિત્રતા આપતન મૂલ, તેહનું ઘર ઋતુવંતી પ્રતિકૂલ; તે ઋતુવંતી રાખો દૂર, જો તમે વાંછો સુખ ભરપૂર. ૩ દર્શન પૂજા અનુક્રમે ઘટે, ચારે સાતે દિવસે મટે; પરશાસન પણ એમ સદ્દહે, ચારે શુદ્ધ હોયે તે કહે. ૪ પહલે દિન ચંડાલણી કહી, બીજે દિન બ્રહ્મઘાતીની સહી; ત્રીજે દિન ધોબણ સમ જાણ, ચોથે શુદ્ધ હોયે ગુણ ખાણ. ૫ ઋતુવંતી કરે ઘરનું કામ, ખાંડણ પીસણ રાંધણ કામ; તે અન્ને પ્રતિલાલ્યા મુનિ, સદ્ગતિ સઘલી પોતે હણી. ૬ તેહજ અન્ન ભર્યાદિક જમે, તેણે પાપે ધન દૂરે ગમે; અન્ન સ્વાદ ન હોય લવલેશ, શુભ કરણી જાયે પરદેશ. ૭ પાપડ વડી ખેરાદિક સ્વાદ, ઋતુવતી સંગતિથી લાદ બંડણ ભુંડણ ને સાપિણી, પરભવે તે થાય પાપિણી. ૮ ઋતુવંતી ઘરે પાણી ભરે, તે પાણી દહેરાસર ચડે; બોધિબીજ નવિ પામે કિમે, આશાતનથી બહુ ભવ ભમે. ૯ અસજઝાયમાં જમવા ધસે, વિચે બેસીને મનમાં હસે; પોતે સર્વે અભડાવી જમે, તેણે પાપે દુર્ગતિ દુઃખ ખમે. ૧૦ સામાયિક પડિક્કમણું ધ્યાન, અસજઝાઈએ નવિ સુઝે દાન; અસજઝાઈએ જો પુરુષ આભડે, તેણે ફરસે રોગાદિક નડે. ૧૧ ઋતુવંતી એક જિનવર નમી, તેણે કમેં તે બહુ ભવ ભમી; ચંડાલણી થઈ તે વલી, જિન આશાતના તેહને લી. ૧૨ એમ જાણી ચોખાઈ ભજો, અવિધિ આશાતના દૂરે તો; જિનશાસન કિરિયા અનુસરો, જિમ ભવસાયર વહેલા તરો. ૧૩ શ્રદ્ધાળુ સેવા વિધિ સાર, અનુષ્ઠાન નિજ શક્તિ અપાર; દ્રવ્યાદિક દૂષણ પરિહરો, પક્ષપાત પણ તેહનો કરો. ૧૪
૬ ૨૦
સઝાય સરિતા
Page #656
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધન્ય પુરુષને હોય વિધિજોગ, વિધિ પક્ષારાધક સવિ ભોગ; વિધિ બહુમાની ધન્ય જે નરા, તેમ વિધિપક્ષ અદૂષક ખરા. ૧૫ આસન સિદ્ધિ તે હોવે જીવ, વિધિ પરિણામી હોય તસપી; અવિધિ આશાતન જે પરિહરે, ન્યાયે શિવ લચ્છી તસ વરે. ૧૬
૩૪૪. ઓઘાની સઝાય સુગુણનર ! એ કોણ પુરૂષ કહાયો મુજ દેખણસે સુખ પાયો સુગુણનર૦ નિર્મળ તનુ બહુ નારી મળીને પુરૂષ હી એક બનાયો માત-પિતા વિણ બેટો જાયો સકલ જંતુ સુખદાયો... સુગુણનર૦ ૧ હાથપગ દીસે નહિં એહને શિરપર કેશ ન સોહે ખાવે ન પીવે, નિદ્રા ન લેવે તોહી પુષ્ટ દેખાયે... સુગુણનર૦ ૨ ધોતી-કબડો-કોટ ન પહેરે ખંભે પછેડી ન દીસે મસ્તકે મુગટ નહીં ગળે ભૂષણ નહીં તોહી રૂપવિશેષે... સુગુણનર૦ ૩ નયણ રહિત નિત્ય યતના કરતો જીવદયા નિત્યપાળે નર-નારી શું રંગે રમતો દુર્ગતિ દોષ નિવારે... સુગુણનર૦ ૪ દેવગુરૂચરણે સદાય નમતો સુમતિને મન ભાવ્યો કુમતિ કુદારાકો કાજ સરે નહિં યોગીકે પાસ રહીયો... સુગુણનર૦ ૫ દોય અક્ષર સુંદર છે એહના અનુભવ લીલા વરજો રવિવિજય કહે સહુ સજજનને અર્થ લેઈ આદરજો... સુગુણનર૦
૩૪૫. ગોતમ પૃચ્છાની સજઝાય ગૌતમ સ્વામી પૃચ્છા કરે, કહોને સ્વામી વર્ધમાન જી રે; કેણે કર્મે નિરધન નિરવંશી, કેણે કમેં નિષ્ફળ હોય. સ્વામી, ૧ ગૌતમ ! પરઘર ભાગે ને પરદમે, તેણે કર્મે નિર્ધન હોય; ગૌતમ ! થાપણ મોસો જે કરે, તેણે કર્મે નિરવંશી હોય. ગૌતમ૦ ૨ ઘાત ગાળે ગર્ભવાસની, તેણે કર્મે નિષ્ફળ હોય. હો ગૌતમ; કેણે કર્મે વેશ્યા ને વિધવા; કેણે કર્મે નપુસંક હોય. સ્વામી) ૩ દુર્ગચ્છા કરે જિન ધર્મની, તેણે કમેં વેશ્યા હોય, ગૌતમ; શિયલ ખેડીને ભોગ ભોગવે, તેણે કર્મે વિધવા હોય. ગૌતમ) ૪
જ સક્ઝાય સરિતા
૬૨ ૧
Page #657
--------------------------------------------------------------------------
________________
વેશ્યાનો સંગ જે કરે, તેણે કર્યું નપુસંક હોય, ગૌતમ; કેણે કર્મે ગર્ભ ગળી જાયે, કેણે કર્મે પીઠી ભર્યા જાય. સ્વામી૦ ૫ વાડી વેડાવે કુણા મોગરા, તેણે કર્મે ગર્ભથી ગણી જાય. ગૌતમ; ફૂલ વિધીને કર્મ બાંધીયા, તેણે કર્મે પીઠી ભર્યા જાય. ગૌતમ૦ ૬ કેણે કર્મે ઠુંઠાં ને પાંગળા, કેણે કર્મે જાતિ અંધ હોય. ગૌતમ; પાંખો કાઢે પરજીવી, તેણે કર્મે પાંગળા હોય. ગૌતમ૦ ૭ આંખો કાઢે પરજીવની, તેણે કર્મે જાતિ અંધ હોય. ગૌતમ; કેણે કર્મે શોક ઉપજે, કેણે કર્મે કલંક ચડંત. સ્વામી૦ ૮ વેરો વચો જે કરે, તેણે કર્મે શોક ઉપજંત. ગૌતમ; જુઠી સાખ ભરી કર્મ બાંધિયા, તેણે કર્મે કલંક ચડંત. ગૌતમ૦ ૯ કેણે કર્મે વિષધર ઉપજે, કેણે કર્મે જશહીન હોય. સ્વામી; રીસ ભર્યા મો અણ બોલીયા, તેણે કર્મે વિષધર હોય. ગૌતમ૦ ૧૦
જે જીવ રાગે વ્યાપીયા, તેણે કર્મે જસહીન હોય. ગૌતમ; કેણે કર્મે જીવ નિગોદમાં, કેણે કર્મે તિર્યંચમાં જાય. સ્વામી૦ ૧૧
જે જીવ મોહે વ્યાપીયા, તેણે કર્મે નિગોદમાં જાય. ગૌતમ; જે જીવ માયામાં વ્યાપિયા, તેણે કર્મે તિર્યંચમાં જાય. ગૌતમ૦ ૧૨ કેણે કર્મે જીવ એક ઈન્દ્રિયમાં, કેણે કર્મે પંચેન્દ્રિય હોય. સ્વામી; પાંચ ઈન્દ્રિય વશ નવિ કરી, તેણે કર્મે એકેન્દ્રિય હોય. ગૌતમ૦ ૧૩ પાંચે ઈન્દ્રિય જેણે વશ રાખી, તેણે કર્મે પંચેન્દ્રિય હોય. ગૌતમ; કેણે કર્મે જીવડા બહુ ભમે, કેણે કર્મે થોડો સંસાર હો. ગૌતમ૦ ૧૪
જે જીવ મોહ મત્સર કરે, તેણે કર્મે સંસાર ભમંત. ગૌતમ; જે જીવ સંતોષ પામીયા, તેણે કર્મે થોડો રે સંસાર. ગૌતમ૦ ૧૫ કેણે કર્મે જીવડાં નીચ ફુલે, કેણે કર્મે ઊંચકુલ હોય સ્વામી; દાન દીયાં અણસૂઝતાં, તેણે કર્મે નીચકુલ હોય. ગૌતમ૦ ૧૬ દાન દીયા સુપાત્રને, તેણે કર્મે ઊંચ ફુલ હોય, ગૌતમ;
૬૨૨
સજ્ઝાય સરિતા
Page #658
--------------------------------------------------------------------------
________________
કેણે કર્મે જીવડા નરકમાં, કેણે કર્મે સ્વર્ગ વિમાન. સ્વામી ૧૭ જે જીવ લોભે વ્યાપીયા, તેણે કર્મે નરકમાં હોય. ગૌતમ; દાન-શીયલ-તપ-ભાવના, તેણે કર્મે સ્વર્ગ વિમાન. ગૌતમ૦ ૧૮ રાજગૃહી પ્રભુ આવીયા, શ્રેણીક વાંદવા જાય. ગૌતમ; ચેલણા કરે મોતીની ગડુંલી, હૈડે હરખ ન માય. ગૌતમ૦ ૧૯ ગૌતમે કેવલ માગીયું, દીયો તે વીર વર્ધમાન. સ્વામી; એણે મોહે કેવલ ન પામીએ, મોહે ન હોય નિરવાણ. ગૌતમ૦ ૨૦
રૂપવિજય ગુણ એણી પરે, ભાખે શ્રી ભગવંત. ગૌતમ; જે નર ભણે તે સાંભળે, તસ ઘરે મંગળ માલ. ગૌતમ૦ ૨૧
[?] ૩૪૬. કર્મની સજઝાયો (૧) (રાગ : દ્વારાપુરીનો નેમ રાજીયો....)
પ્રભુજી મારા કર્મો લાગ્યાં છે મારા કેડલે;
ઘડીએ ઘડીએ આતમરામ મુંઝાય રે, પ્રભુજી મારા... ૧
જ્ઞાનાવરણીએ જ્ઞાન રોકીયું, દર્શનાવરણીયે રોકયો છે દર્શનનો પ્રવાહ રે. પ્ર૦ ૨ વેદની કર્મે વેદના મોકલી, મોહનીય કર્મે ખવરાવ્યો છે માર રે. પ્ર૦ ૩ આયુ કર્મે રે તાણી બાંધીયો, નામ કર્મે નચાવ્યો છે નાચ રે. પ્ર૦ ૪ ગોત્ર કર્મે બહુ રઝળાવીઓ, અંતરાય કર્મે આડો વાળ્યો આંક રે. આઠે કર્મોનો રાજા મોહ છે. મુંઝવી મારે ચોવીશે કલાક રે. આઠે કર્મોને જે જીતશે, તેનો હોશે મુક્તિપુરીમાં વાસ રે.
પ્ર૦ ૫
પ્ર૦ ૬
૫૦ ૭
હીરવિજય ગુરુ હીરલો, સ્નેહી રત્નવિજય ગુણ ગાય રે. ૩૦ ૯
૩૪૭. કર્મની સજઝાયો (૨) (મહાવીર પંચકલ્યાણકની ઢાળ)
(રાગ : પ્રભુ પાર્શ્વનું મુખડું જોવા.....)
જુઓ જુઓ કર્મે શું કીધું રે ? અન્ન વર્ષ ઋષભે ન લીધું રે;
કર્મવશ મ કરો કોઈ ખેદ રે, મલ્લીનાથ પામ્યા સ્ત્રીવેદ રે. જુઓ૦ ૧
•
સજ્ઝાય સરિતા
૬૨૩
Page #659
--------------------------------------------------------------------------
________________
કર્યે ચક્રી બ્રહ્મદત્ત નડીયો રે, સુભૂમ નરકમાણે પડીઓ રે; ભરત બાહુબલશું લડીયો રે, ચકી હાર્યો રાય જશ ચડીયો રે. જુઓ૨ સનતકુમારે સહ્યા રોગ રે, નળદમયંતી વિયોગ રે; વાસુદેવ જરાકુમારે માર્યો રે, બલદેવ મોહનીએ ધાર્યો રે. જુઓ૦ ૩ ભાઈ શબ મસ્તકે વહીઓ રે, પ્રતિબોધ સુર મુખે લહીઓ રે; શ્રેણિક નરકે એ પહોંતો રે, વન ગયા દશરથ પૂત્રો રે. જુઓ૦ ૪ સત્યવંત હરિશ્ચન્દ્ર ધીર રે, ડુંબ ઘરે શિર વહ્યું નીર રે; કુબેરદત્તને કુયોગ રે, બહેન વળી માતાજું ભોગ રે. જુઓ. ૫ પરહત્વે ચંદનબાલા રે, ચઢિયો સુભદ્રાને આલ રે; મયણરેહા મૃગાંકલેખા રે, દુઃખ ભોગવીઆ તે અનેક રે. જુઓ. ૬ કરમે ચંદ્ર કલંકયો એ, રાય રંક કોઈ ન મૂક્યો રે; ઈન્દ્ર અહલ્યાશું લુબ્ધો રે, રયણાદેવી રવિ માઉ કીધો રે. જુઓ૦ ૭ ઈશ્વર નારીએ નચાવ્યો રે, બ્રહ્મા ધ્યાનથી ચૂકાવ્યો રે; અઈ ! અઈ ! કરમ પ્રધાન રે, જીત્યા જીત્યા શ્રી વર્ધમાન રે. જુઓ૦ ૮
[2] ૩૪૮. કર્મની સજઝાયો (૩) દેવ દાનવ તીર્થકર ગણધર, હરિહર નરવર સબળા; કર્મસંયોગે સુખદુઃખ પામ્યા, સબળા હુવા મહા નબળા રે. પ્રાણી ! કર્મ સમો નહીં કોઈ,.............. કિધા કર્મ વિના ભોગવીઆ, છૂટકબારો ન હોય રે. પ્રાણી. ૧ આદીશ્વરને અંતરાય વિટંખ્યો, વરસ દિવસ રહ્યા ભૂખે; વીરને બાર વરસ દુઃખ દીધું, ઉપન્યા બ્રાહ્મણી કૂખે રે. પ્રાણી- ૨ સાઠ સહસ સુત એક દિન મૂવા, સુરા સામંત જેસા; સગર હુવો મહા પુત્રે દુઃખીયો, કર્મતણા ફલ એસા રે. પ્રાણી૩ બત્રીસ સહસ દેશનો સાહિબ, ચક્રી સનતકુમાર; સોલ રોગ શરીરે ઉપન્યા, કરમે કીધો તસ ખૂવાર રે. પ્રાણી ૪ સુભૂમ નામે આઠમો ચકી, કમેં સાયર નાખ્યો;
૬ ૨૪
સઝાય સરિતા
Page #660
--------------------------------------------------------------------------
________________
સોલ સહસ યક્ષે ઉભા દીઠો, પણ કિણહી નવિ રાખ્યો રે. પ્રાણી, ૫ બ્રહ્મદત્તનામે બારમો ચક્ર, કમેં કીધો અંધો; એમ જાણી પ્રાણી વિણ કામે, કોઈ કરમ મત બાંધો રે. પ્રાણી. ૬ વીશ ભુજા દશ મસ્તક હુતા, લક્ષ્મણે રાવણ માય; એકલડે જગ સહુને જીત્યો, કર્મથી તે પણ હાય રે. પ્રાણી૭ લક્ષ્મણ રામ મહાબલવંતા, વળી સત્યવતી સીતા; બાર વરસ લગે વનમાંહે ભમીયા, વિતક તસ બહુ વિત્યા રે. પ્રાણી, ૮ છપ્પન્ન કોડી જાદવનો સાહિબ, કૃષ્ણ મહાબળી જાણી; અટવીમાંહિ એકલડો મૂવો, વલવલતો વિણ પાણી રે. પ્રાણી, ૯ પાંડવ પાંચ મહા ઝુઝારા, હારી દ્રૌપદી નારી; બાર વરસ લગે વન દુઃખ દીઠાં, ભમિયાં જેમ ભિખારી રે. પ્રાણી૧૦ સતીય શિરોમણી દ્રૌપદી કહીએ, પાંચ પુરુષની નારી; સુકુમાલિકા ભવે બાંધ્યું નિયાણું, પામી પંચ ભરતાર રે. પ્રાણી૧૧ કમેં હલકો કીધો હરિશ્ચંદ્રને વેચી સુતારા રાણી; • બાર વરસ લગે માથે આપ્યું, ડુંબ તણે ઘર પાણી રે. પ્રાણી૧૨ દધિવાહન રાજાની બેટી, ચાવિ ચંદનબાળા; ચૌપદની પેરે ચૌટે વેચાણી, કર્મતણાં એ ચાળા રે. પ્રાણી૧૩ સમકિતધારી શ્રેણિક રાજા, બેટે બાંધ્યો મૂશકે; ધર્મી નરપતિ કમેં દબાણા, કર્મથી જોર ન કિસકા રે. પ્રાણી ૧૪ ઈશ્વર દેવને પાર્વતી રાણી, કત પુરુષ કહેવાય; અહોનિશ મશાન માંહે વાસો, ભિક્ષા ભોજન ખાય રે. પ્રાણી૧૫ સહસ કિરણ સૂરજ પ્રતાપી, રાત દિવસ રહે ભમતો; સોલ કલા શશહર જગ ચાવો, દિન દિન જાએ ઘટતો રે. પ્રાણી. ૧૬ નળરાજા પણ જુગટે રમતાં, અરથ ગરથ રાજ્ય હાર્યો; બાર વરસ લગે વન દુઃખ દીઠા, તેને પણ કર્મે ભગાડયો રે. પ્રાણી૧૭
આ સક્ઝાય સરિતા
૬૨૫
Page #661
--------------------------------------------------------------------------
________________
સુદર્શનને શૂળીએ દીધો, મુંજ રાજે માગી ભીખ; તમસ ગુફા મુખ કોણીક બળીયો, માની ન કોઈની શિખ રે. પ્રાણી, ૧૮ ગજસુકુમાલ શીર સગડી મૂકી, સોમિલે બાળ્યું શિશ; મેતારજ મુનિ વાઘરે વીંટાણા, ક્ષણ ન આણી રીશ રે. પ્રાણી૧૯ પાંચસે સાધુ ઘાણીમાં પીલ્યા, રોષ ન આણ્યો લગાર; પૂર્વ કમેં ઢંઢણઋષિને, પાસ ન મળ્યો આહાર રે. પ્રાણી૨૦ ચૌદ પૂર્વધર કર્મ તણે વશ, પડીયા નિગોદ મોઝાર; આદ્રકુમાર ને નંદીષણે, ફરી વાસ્યો ઘરવાસ રે. પ્રાણી. ૨૧ કલાવતીના કર છે દાણાં, સુભદ્રા પામી કલંક; મહાબળ મુનિનું ગાત્ર પ્રજાળ્યું, કર્મતણા એ વંક રે. પ્રાણી. ૨૨ દ્રૌપદી હેતે પદ્મનાભનું, ફોડવું કૃણે ઠામ; વીરના કાને ખીલા ઠોકાણા, પગે રાંધી ખીર તામ રે. પ્રાણી. ૨૩ કર્મથી નાઠા જાય પાતાળે, પેસે અગ્નિ મોઝાર; મેરૂશિખર ઉપર ચઢે પણ, કર્મ ન મૂકે લગાર રે. પ્રાણી૨૪ એહવા કર્મ જીત્યાં નરનારી, પહોંચ્યાં શિવપુર ઠામ; પ્રભાતે ઉઠો નિત્ય નિત્ય વંદો, ભક્તિએ તેમના પાય રે. પ્રાણી૨૫ એમ અનેક નર પંડયા કર્મો, ભલ ભલેરા જેસા; ઋષિ હર્ષ કરજોડીને કહે, નમો નમો કર્મ મહારાજ રે. પ્રાણી૨૬
• ૩૪૯. કર્મની સજઝાયો (૪) સુખ દુઃખ સરજ્યા પામીયે રે, આપદ સંપદ હોય; લીલા દેખી પરતણી રે, રોષ મ ધરજો કોય રે; પ્રાણી ! મન ન આણો વિખવાદ, એતો કર્મ તણો પ્રસાદ રે. પ્રા. ૧ ફળને આહારે જીવીયા રે, બાર વરસ વન રામ; સીતા રાવણ લઈ ગયો રે, કર્મ તણા એ કામ રે. પ્રા. ૨ નીર પાખે વન એકલો રે, મરણ પામ્યો મુકુંદ; નીચ તણે ઘર જળ વહ્યો રે, શીર ધરી હરિશ્ચંદ્ર રે. પ્રા૦ ૩
સઝાય સરિતા
Page #662
--------------------------------------------------------------------------
________________
નળે દમયંતી પરીહરી રે, રાત્રિ સમય વનમાંય; નામ-ઠામ-કૂળ ગોપવી રે, નળે નિરવાહ્યો કાળ રે. પ્રા૦ ૪ રૂપ અધિક જગ જાણીએ રે, ચક્રી સનત કુમાર; વરસ સાતશે ભોગવી રે, વેદના સાત પ્રકાર રે. પ્રા૦ ૫ રૂપે વળી સૂર સારીખા રે, પાંડવ પાંચ વિચાર; તે વનવાસે રડવડયા રે, પામ્યા દુ:ખ અપાર રે. પ્રા ૬
સુરનર જસ સેવા કરે રે, ત્રિભુવન પતિ વિખ્યાત;
તે પણ કર્મે વિટંબીયા રે, તો માણસ કેઈ માત્ર રે. પ્રા૦ ૭
દોષ ન દીજે કેહને રે, કર્મ વિડંબણહાર; દાન મુનિ કહે જીવને રે, ધર્મ સદા સુખકાર રે પ્રા॰ [?] ૩૫૦. કર્મની સજઝાયો (૫)
કેઈ કેઈ નાચ નચાવે કરમચંદ, કેઈ કેઈ નાચ નચાવે; એ અચરિજ મન પાવે કરમચંદ, કેઈ કેઈ નાચ નચાવે.૧
આદિ જિનેશ્વર અંતરયામી, દુઆ આદિના કર્તા; તુમ પસાયે આહારને કાજે, રહ્યા વરસ લગે ફીરતા. ૨ સગરચક્રી સાઠહજાર, સુત પુત્ર મહાપરાક્રમી; તુમ પસાયે એકી સાથે, હુવા પલકમાં ભસ્મી. ૩ અતુલપ્રેમી મહાવીર સરિખા, અંગુઠે મેરૂ કંપાવ્યો; તુમ પસાયે અનાર્યદેશે, સંગમ ચાલીને આવ્યો. ૪ દધિવાહનરાજાની બેટી, ચંદનબાલા કહીયે; તુમ પસાયે રાજગ્રહીકે, ચૌરે યે મીલ વેચાઈ. પ હરિશ્ચંદ્રરાજા તારારાણી, પુત્ર લઈને નિસર્યા; સુભંગી ફુલકી કરી ચાકરી, પાણી વહને રહ્યા. ૬ ઈત્યાદિક મોટા પુરૂષોત્તમ, કરણી કરી ઠામ પાયા; આનંદઘન ઈમ બોલે કર્મથી, મેરા પાર ન આયા. ૭
સજ્ઝાય સરિતા
૬૨૭
Page #663
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૫૧. કલિયુગની સજ્ઝાય
સરસ્વતી સ્વામીની પાય નમીને ઉલટ મનમાંહી આયો તીરથ નહિં કોઈ ઈણ સંસારે તેણે એ કલિયુગ આયો દેખો બે ચારો કૂડો કલિયુગ આયો
માંય કહે મારી નાનડી બેટી દિન દિન મૂલ્ય સવાયો... દેખોબે૦ ૧ રાજા સ્વયં પ્રજાને પીડે કુનર કામ ભળાયો
બોલબંધ છે નહિં મંત્રીને ગોચર ક્ષેત્ર ખેડાયો દેખો બેચારો... દેખોબે૦૨ ગુરૂને ગાળ દીયે નિજ ચેલો વેદ પુરાણ પઢાયો
સાસુ ચૂલે ને વહુ ખાટલડે ફુંકે શરીર જલાયો... દેખોબે૦ ૩ એશી વરસનો હોશે હીડે મૂછે હાથ ઘલાયો
પંચતણી સામે પરણીને અબળા અર્થ ગમાયા... દેખોબે ૪ જોગી જંગમ તે સન્યાસી ભાંગ ભખે મદ વાહ્યો
ચોર ચાડ પરધનને ખાયે સાધુ જન સીદાયો... દેખોબે૦ ૫ નિર્ધનને બહુ બેટા બેટી ધનવંત એક ન પાયો
નીચતણે ઘર અતિઘણી લક્ષ્મી ઉત્તમજન સીદાયો... દેખોબે૦ ૬ ન મળે બાપ સંઘાતે બેટો ઘણે મનોરથ જાયો
હાથ ઉપાડી માંયરે મારે પરણીશું ઉમાહયો... દેખોબે૦ ૭ ધરડાને ઘેલો કહે બેટો આપ તણો મદ વાહ્યો
વહુ સૂતી ને વર હીંડોળે સાસરે સુવાને ધાયો... દેખોબે૦ ૮ હળખેડે બ્રાહ્મણ ગો જુતી નીરદહી નાક ડાયો
મા બાપે બેટી વેચીને બેટાને પરણાવ્યો... દેખોબે૦ ૯ રાગતણે વશ ગુરૂ ને ગુરૂણી કામ કરે પરાયો
કાગતણી પરે કલહો મોડી ફુલ ગુરૂ નામ ધરાયો દેખો બેયારો કૂડો...દેખોબે૦ ૧૦ બૈયર બાર વરસની બેટો દીઠો ગોદ ખેલાયો
માંગ્યા મેહ ન વરસે મહિયલ લોભે ધખ્યો સવાયો... દેખોબે૦ ૧૧ ફૂડા કલિ યુગની એ ફૂડી માયા દેખી ગીત ગવાયો પભણે પ્રીતિવિમલ પરમારથ જિનવચને સુખ પાયો... દેખોબે૦ ૧૨
[+] ૩૫૨. કાચા-જીવના સંવાદની સજ્ઝાય કામણગારી કાયાનારી તેં કરી મારી ખુવારી ગયો નરભવ હારી રે, કૃતઘ્ની કાયા૦ સજ્ઝાય સરિતા
૬૨૮
Page #664
--------------------------------------------------------------------------
________________
ન
રાત દિવસ પાળી પોષી માલ ભરિયો ઠાંસી ઠાંસી અંતે મારી કરી હાંસી રે... કૃતઘ્ની કાયા૦ ૧ મલીદા ઉડાવી ખાધા લગારે ન લીધી બાધા છતાં તારા તુટ્યા સાંધા રે, કૃતઘ્ની કાયા૦ સારૂં સારૂં ખાવું-પીવું પથારી પાથરીને સૂવું નિરંતર ન્હાવું ધોવું રે... કૃતઘ્ની કાયા૦ ૨ વિલાસો કરાવ્યા ઘણા શોભામાં ન રાખી મણા તારે માટે જીવો હણ્યા રે, કૃતઘ્ની કાયાô ભોળપણું મારૂં ધારી ફજેતી કરાવી મારી, અંતે તું નીકળી નઠારી રે... કૃતઘ્ની કાયા૦ ૩ રાત દિવસ કરી સેવા ખવરાવ્યા મીઠાઈ-મેવા કરાવ્યા ઠઠારા કે'વા રે, કૃતઘ્ની કાયા૦ પૂજારી હું થયો તારો ધર્મ નહિં દિલ ધાર્યો બોજો પાપનો વધાર્યો... કૃતઘ્ની કાયા૦ ૪ તારી સાથે સંગ કીધો દુર્ગતિનો પંથ લીધો છતાં તેં તો દગો દીધો રે, કૃતઘ્ની કાયા૦ બેસવા ન દીધી માખી રોગથી બચાવી લીધી તેમાં તો કેવલી સાખી રે... કૃતઘ્ની કાયા૦ ૫ જે જે માગ્યું તે તે દીધું હોઠથી પડતું જ લીધું તોયે ન ઉતર્યું સીધું રે, કૃતઘ્ની કાયા૦ ફટકો તે મોટો દીધો દુ:ખી દુ:ખી મને કીધો સીધો નરકમાંહિ લીધો રે... કૃતઘ્ની કાયા૦ ૬ કાયા કહે સુણ ભોળા ખાનારી હું આખા કોળા, ગગડાવું મોટા ગોળા રે, કૃતઘ્ની કાયા૦ મારી સંગે જેહ રાચ્યો તેને હું મારૂં તમાચો તોયે નહિં મૂકું માંચો રે... કૃતઘ્ની કાયા૦ ૭ હમારી જે જડ જાતિ રહું રાતદિન ખાતિ તો હું રહું મદમાતી રે, કૃતઘ્ની કાયા સ્ત્રી અને પુરૂષ વેદ મારો ને તારો છે ભેદ તેમાં શાને ધરે છે ખેદ રે... કૃતઘ્ની કાયા૦ ૮ બાંધ્યા જેવા તારે હાથે તો તમારી સંધાતે તેમાં નહિં મારે માથે રે, કૃતઘ્ની કાયા આજથી તારૂં ને મારૂં અંતર છે ન્યારૂં તને નહિં દિલ ધારૂં રે... કૃતઘ્ની કાયા૦ ૯ ગોઝારી કાયાની વાણી સાંભળજો ભવિ પ્રાણી તેનો તજો સંગજાણી રે, કૃતઘ્ની કાયા૦ કાયાની માયાને તજો નીતિનો શણગાર સજે ઉદયથી પ્રભુ ભજો રે...
કૃતઘ્ની કાયા૦ ૧૦
00
સજ્ઝાય સરિતા
૬૨૯
Page #665
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૫૩. ખામણાની સઝાય અરિહંતજીને ખામણાં રે જેહના ગુણ છે બાર, કરો ભવિ ખામણા રે ચોત્રીસ અતિશયે રાજતાં રે વાણી ગુણ પાંત્રીસ, કરો ભવિ ખામણા રે ૧ ગામ નગર પુર વિચરતા રે કરતાં ભવિ ઉપગાર, કરો ભવિ ખામણા રે સિદ્ધ સર્વને ખામણાં રે જેહના ગુણ છે આઠ, કરો ભવિ ખામણા રે ૨ સિદ્ધ શિલાને ઉપરે રે જ્યોતમાં જાયોત નિવાસ, કરો ભવિ ખામણા રે જે સુખ નહિં સુરરાયને રે નહીં રાયા નહીં રાય, કરો ભવિ ખામણા રે ૩ તે સુખની ઈચ્છા કરો તો પ્રણામો સિદ્ધના પાય, કરો ભવિ ખામણા રે આચારજને ખામણા રે જેહના ગુણ છત્રીસ, કરો ભવિ ખામણા રે ૪ છત્રીસે છત્રીસે ગુણે રે બારસે છન્નુ થાય, કરો ભવિ ખામણા રે એહવે ગુણે કરી શોભતા રે જંબૂ ગૌતમ સુધર્મ, કરો ભવિ ખામણા રે ૫ ઉપાધ્યાયજીને ખામણાં રે જેહના ગુણ પચવીસ, કરો ભવિ ખામણા રે પચ્ચીસે પચ્ચીસે ગુણે રે છસય પચવીસ થાય, કરો ભવિ ખામણા રે ૬ રાજકુંવર પરે શોભતા રે આચારજ પદ યોગ્ય, કરો ભવિ ખામણા રે સર્વ સાધુજીને ખામણાં રે અઢી દ્વીપમાં જેહ, કરો ભવિ ખામણા રે ૭ ગુણ સત્તાવીસે શોભતાં રે લેતાં સુઝતો આહાર, કરો ભવિ ખામણા રે સાધ્ય એક છે જેહનું રે સાધનમાં ભેદ અનેક, કરો ભવિ ખામણા રે ૮ સંઘ સરવને ખામણા રે અરિહંતે માન્યો જેહ, કરો ભવિ ખામણા રે શાસનને શોભાવતાં રે અડતાલીસ ગુણ જેહ, કરો ભવિ ખામણા રે ૯ સર્વ સતીને ખામણાં ચંદન બાલા મૃગાવતી આદ, કરો ભવિ ખામણા રે જીવ સયલ ખમાવીયે રે યોની ચોરાસી લાખ, કરો ભવિ ખામણા રે ૧૦ આઠમ પાખી ખામણાં રે ચોમાસી ત્રણવાર, કરો ભવિ ખામણા રે સંવત્સરી ખમાવીયે રે સંઘ સકલ જયકાર, કરો ભવિ ખામણા રે ૧૧ જે ન ખમાવે ખામણાં રે તેહનો નરકમાં વાસ, કરો ભવિ ખામણા રે ખમીયે ને ખમાવીયે રે એ જિન શાસન રીત, કરો ભવિ ખામણા રે ૧૨ હરખે ખમાવે જે ખામણાં રે તેહનો સ્વર્ગમાં વાસ, કરો ભવિ ખામણા રે ૬૩૦
સક્ઝાય સરિત
Page #666
--------------------------------------------------------------------------
________________
એણી પરે કીજે ખામણાં રે તો તરીયે સંસાર, કરો ભિવ ખામણા રે ૧૩ મૂકી મેલને કીજે ખામણાં રે નિજ રૂપ લહે મનોહાર, કરો વિ ખામણા રે અમીકુંવર એણી પરે ભણે રે તે પામે મંગલ માલ કરો વિ ખામણા રે ૧૪
૩૫૪. ખાદ્ય વસ્તુના કાલ-માનવિચારની સજ્ઝાય પ્રવચન અમરી સમરી સદા ગુરૂપદપંકજ પ્રણમી મુદા વસ્તુ તણું કહું કાલ પ્રમાણ અચિત્ત સચિત્ત વિધિ લહે જિમ જાણ... ૧ બિહું ઋતુ મળી ચોમાસા માન ષટ ઋતુ મળીને વર્ષ પ્રમાણ વર્ષા શીત ઉષ્ણ ત્રણ કાળ ત્રિહું ચોમાસે વરસ રસાલ... શ્રાવણ ભાદ્રવો આસો માસ કાર્તિક ઈમ વરસાલા વાસ માગસર પોષમાહ ને ફાગ એ ચારે શીયાલા લાગ... ચૈત્ર વૈશાખ ને જેઠ અષાડ ઉષ્ણકાળ એ ચાર વર્ષા શરદ શિશિર હેમંત વસંત ગ્રીષ્મ ષટ્ ઋતુ ઈમ તંત... ૪ વર્ષા પનર દિવસ પકવાન ત્રીસ દિવસ શીયાળે માન
અગાઢ
વીસ દિવસ ઉનાળે રહે પછી અભક્ષ્ય શ્રીજિનવર કહે... ૫ રાંધ્યું વિદળ રહે ચયામ ઓદન આઠ પહોર અભિરામ સોલ પ્રહર દધિકાંજી છાસ પછે રહે તો જીવ વિનાશ... પાપડ લોઈયા વટક પ્રમાણ ચાર પહોર તિમ પોલી જાન માતર પ્રમુખ નીવી પકવાન ચલિત રસે તસ કાલ પ્રમાણ... ધાન ધોવણ છઘડી પ્રમાણ દોય ઘડી જલવાણી જાણ ફલ ધોયણ એક પ્રહર પ્રમાણ ત્રિફલાજલ બે ઘડીનું માન... ત્રણ વાર ઉકળીયો જેહ શુદ્ધ ઉષ્ણ જલ કહીયે તેહ પ્રહર તીન ચ પંચ પ્રમાણ વર્ષા શીત ઉન્હાલે જાણ... શ્રાવણ ભાદ્રપદે દિન પંચ મિશ્રલોટ અણચાલિત સંચ આસો કાર્તિક ચઉદિન માન માગસર પોષ દિન ત્રણ પ્રમાણ... ૧૦ મહા ફાગણે કહ્યું પણ યામ ચૈત્ર વૈશાખે ચિહું પહોર અભિરામ જ્યેષ્ઠ આષાઢ પ્રહર ત્રણ જોય તિણ ઉપરાંત સચિત્ત તે હોય... ૧૧ ગેહું સાલિ ખડ ધાન કપાસ જવ ત્રણ વરસે અચિત્ત તે ખાસ વિઠ્ઠલ સર્વ તિલ તુયરી ને વાલ પાસે વરસે હોય અચિત્ત રસાલ... ૧૨
સજ્ઝાય સરિતા
૨
૩
૬
७
૮
૯
૬૩૧
Page #667
--------------------------------------------------------------------------
________________
અલસી કોદ્રવા ડાંગ ને જુવાર સાતે વરસે અચિત્ત વિચાર શીત તાપ વર્ષાદિક જોઈ સચિત્ત યોનિ અચિત્ત તે હોઈ... ૧૩ હરડિ પીપરી મરીચ બદામ ખારેક દ્રાખ એલા અભિરામ
શત જોયણ જલ વટમાં વહે સાઠ જોયણ થલવટમાં કહે... ૧૪ સચિત્ત વસ્તુ પ્રવહણની જેહ થાય અચિત્ત પ્રવચન કહે તેહ ધૂમ અગ્નિ પરિઆટણ કરી અચિત્તયોનિ તસ થાય ખરી... ૧૫ બાર પહોર રહે જુગલી - રાબ સોલ પહોર રાઈતાં અજાબ પહોર ચોવીસ ગોમૂત્રનું માન બે દિન અતીત દહીં છાસનું માન...૧૬ ખોરૂં ધૃત જે કાલાતીત પલટાયે વર્ણાદિક રીત કાચું દુધ વિદલ સંયોગ થાય અભક્ષ્ય કહે મુનિ લોગ... ૧૭ ઢુંઢણીયાદિક વિદલની દાળ સેક્યાં ધાન નિર્ણીત નહિ કાળ ચાર પહોર શીરો લાપશી વિદલ પરેતે પ્રવચન વસી... ૧૮ પ્રથમ દિવસ પ્રારંભી ગણો કાલ પ્રમાણ સવિ તેહનું ભણો ચલિતરસ જેહનો જિહાં થાય તિહાં તે વસ્તુ અભક્ષ્ય કહેવાય... ૧૯ ધોળો સિંધવ કહ્યો અચિત્ત શ્રાદ્ધવિષે અક્ષર પરતીત ઈલાદિક ઓળા જે થાય તેહ અચિત્ત થાપના નવિ થાય... ૨૦ તેલ નીર મિશ્રિત અચ્છાણ તેહ ન લેવે પ્રવચન જાણ દહીં રાઈ વિદલે દેખાય ઉષ્ણ કર્યું તે શુદ્ધ કહેવાય... ૨૧ અથાણા પ્રમુખ સહુ જાણ ચલિતરસે તસ કાલનું માન અલ્પ શુદ્ધિને પડે સંદેહ તેહ ભણી ઈહાં ન કહ્યો તેહ... ૨૨ ગીતારથને વયણે જોય આચીર્ણ અનાચીરણ હોય આર્દ્રધાન અંકુરા નીકળે તે સહુ વસ્તુ અભક્ષ્યમાં ભળે... ૨૩ ગેરૂ માસિલ લૂણ હરિયાલ આવે જલવટમાંહિ રસાલ તેહ અચિત્ત હોય પ્રવચન સાખ પણ લેવાની નહિં તસ ભાખ... ૨૪ ઈમ બોલ્યા લવલેશ વિચાર વિસ્તર પ્રવચન સારોદ્ધાર ધીરવિમલ પંડિત સુપસાય કવિ નયવિમલ કીધી સઝાય... ૨૫ ૩૫૫. ઘડપણની સજ્ઝાય
ઘડપણ ! તું આવીયો રે, તુજ કોણ જુએ છે વાટ;
૬૩૨
સજ્ઝાય સરિતા
Page #668
--------------------------------------------------------------------------
________________
તું સહુને અળખામણો રે, જેમ માંકડ ભરી ખાટ રે... થડ ૧ ગતિ ભાંજે તુજ આવતાં રે, ઉદ્યમ ઉડી રે જાય; દાંતલડા પણ ખસી પડે રે, લાળ પડે મુખમાંય રે... ઘડ૦ ૨ બળ ભાંગે આંખો તણું રે, શ્રવણે સુણ્યું નવિ જાય; તુજ આવે અવગુણ ઘણા રે, વળી ધોળી હોવે રોમ રાય રે... ઘડ૦ ૩ કેડ દુ:ખે ગુડા રહે રે, મુખમાં શ્વાસ ન માય; ગાલે પડે છે કરચલી રે, રૂપ શરીરનું જાય રે... ઘડ ૪ જીભલડી પણ લડથડે રે, આણ ન માને કોય;
ઘરે સહુને અળખામણો રે, સાર ન પૂછે કોય રે... ઘડ૦ ૫ દીકરા સહુ નાહી ગયા રે, વહુઅર हे છે ગાળ; દીકરી ન આવે ઢુકડી રે, સબળ પડ્યો છે જંજાળ રે... ઘડ૦ ક કાને તો ધાકો પડી રે, સાંભળે નહીંય લગાર; આંખે તો છાયા વળી રે, એ તો દેખી ન શકે લગાર રે... ઘડવ ७ ઉંબરો તો ડુંગર થયોરે, પોળ થઈ પરદેશ;
ગોળી તો ગંગા થઈ રે, તમે જુઓ જરાના વેશ રે... ઘડ૦
ઘડપણ વહાલી લાપશી રે, ઘડપણ વહાલી ભીંત; ઘડપણ વહાલી લાકડી રે, તુમે જુઓ ઘડપણની રીત રે... ઘડ૦ ૯ ઘડપણ તું અકહ્યાગરો રે, અણતેડ્યો મ આવેશ; જોબનિયું જગ વાલહું રે, જતન હું તાસ કરેશ રે... ઘડ સ્ટેફ્ટ તું અભાગીયા રે, યૌવનનો તું કાળ; રૂપ રંગને ભાંગતો રે, તું મ્હોટો ચંડાળ રે... ઘડ૦ ૧૧ નીસાસે ઉસાસમે રે દૈવને દીજીએ ગાળ ઘડપણ કાં તું સરજીયો રે લાગ્યો માહરે નિલા રે... ઘડ૦ ૧૨
ઘડપણ તું સદા વડો રે હું તુજ કરૂં રે જુહાર જે મેં કહી છે વાતડી રે જાણજે
00
સજ્ઝાય સરિતા
૧૦
તાસ વિચાર રે... ઘડ૦ ૧૩
૬૩૩
Page #669
--------------------------------------------------------------------------
________________
કોઈ ન વંછે તુજને રે તું તો દૂર વસાથ વિનયવિજય ઉવજઝાયનો રે રૂપવિજય ગુણ ગાય રે... ઘડ૦ ૧૪
૩૫૬. ઘડીયાળાની સઝાય જોબનીયાની મોજો ફોજો જાય નગારા દેતી રે ઘડી ઘડી ઘડીયાળા વાગે તોય ન જાગે તેથી રે... જોબનીયાની. ૧ જરા રાક્ષસી જોર કરે છે ફેલાવે ફજેતી રે આવી અવધે ઉચકી લેશે લખપતીને પણ લેતી રે... જોબનીયાની૨ મહોલે બેઠી મોજ કરે છે ખાતે જોવે ખેતી રે જમડો ભમરો તાણી લેશે ગોફણ ગોળાં સેતી રે... જોબનીયાની ૩ જે તે ઉપર જોર કરો છો ચતુર ! જુઓને ચેતી રે માંદાતા સરખા નર બળીયા રાજવીયા થયા રેતી રે... જોબનીયાની ૪ જિન રાજાને શરણે જાઓ જોરાલો કો ન જેથી રે દુનિયામાં દૂજો દીસે નહિં આખર તરશો તેથી રે... જોબનીયાની ૫ દાંત પડ્યા ને ડોશો થયો કાજ સર્યું નહિ કે'થી રે ઉદયરત્ન કહે આપે સમઝો કહીયે વાતો કરતી રે.. જોબનીયાની ૬
૩પ૭. ચરણસિત્તરી કરણસિત્તરીની સઝાય પંચ મહાવ્રત દશવિધ યતિધર્મ સત્તર ભેદે સંયમ પાળજી વૈયાવચ્ચ દશ નવવિધ બ્રહ્મહ વાડી ભલી અજુઆળજી
ભવિજન ભાવે મુનિગુણ ગાવો... ૧ જ્ઞાનાદિક રાય બારે ભેદે તપ કરે જે અનિયાણજી ક્રોધાદિક ચારેનો નિગ્રહ એ ચરણ સિત્તરી માનેજી... ભવિજન ૨ ચઉવિહ પિડ વસતિ વસ્ત્ર પાત્રહ નિર્દૂષણ જે લેવેજી સમિતિ પાંચ વળી પડિમા બારે ભાવના બારહ સેવેજ... ભવિજન ૩ પચવીસપડિલેહણ પણઈદ્રિય વિષય કષાયને વારેજી ત્રણ ગુમિ ને ચાર અભિગ્રહ દ્રવ્યાદિક સંભારે જ... ભવિજન ૪
૬૩૪
સાય સરિતા
Page #670
--------------------------------------------------------------------------
________________
કરણસિત્તરી એવી ધારી ગુણ અનંત વળી ધારેજી સંયમી સાધુ તેહને કહીયે બીજા સવિ નામ ધરાવે છે... ભવિજન ૫ એ ગુણ વિણ પ્રવ્રજ્યા બોલી આજીવિકાને તોલેજી તે ષટકાય અસંયમી જાણો ધર્મદાસ ગણી બોલે છે.. ભવિજન ૬ જ્ઞાનવિમલ ગુરૂ આણાધારી સંયમ શુદ્ધ આરાધોજી જેમ અનોપમ શિવસુખ સાધો જગમાં સુયશ કીર્તિ વાધોજી...ભવિજન ૭
[+] ૩૫૮. ચા દેવીની સઝાય જાઉ તારી બલિહારી હો ચાદેવી જાઉ તારી બલિહારી દેશ-પરદેશ ને ગામોગામને વશકીધા તે ભારી,
હો ચાદેવી જાઉ૦ ૧ ધર્મશાળા મુસાફરખાના જ્યાં ત્યાં તારી સવારી બુટ્ટી બાળ જુવાન નરનારી સેવા કરે સૌ તારી...
હો ચાદેવી જાઉ૦ ૨ ભૂલી ભગવાનને તને ભજે છે તું છે ચિત્તહરનારી સાધુ સંત ત્યાગી વૈરાગી તેની સંજ્ઞા નહિં વારી...
હો ચાદેવી જાઉ૦ ૩ તારા વિના તેને નવ ચાલે તું લાગે છે બહુ પ્યારી ઉજમણું સંઘ પોથી પારણે હોય તારી તૈયારી...
હો ચાવી જાઉ૦ ૪ વિવાહ અર્થે સગા આવે ત્યાં આખી રાત ઉડનારી ચાલતાં ચાર જણ ભેગા મળે ત્યારે નીકળે છે વાત તારી...
હો ચાદેવી જાઉ૦ ૫ તારા પંજામાં આવી ફસાયા કરે છે તેની ખુવારી શેરીની નાકે મહોલ્લાના મુખમાં ઠેર ઠેર હટલ ભારી...
હો ચાદેવી જાઉ૦ ૬ અળગણ પાણીમાં ઉકમે તું તો સહન સરખા કરનારી દુધનો દાટવાળી ખાના ખરાબી કરી હાડ માંસને ચૂસવારી...
હો ચાદેવી જાઉ૦ ૭
આ સક્ઝાય સરિતા
૬૩૫
Page #671
--------------------------------------------------------------------------
________________
રોગ શોકમાં રંગે રાતી તારી ગતિ છે ન્યારી ખેડુત મજુરો કોઈને ના છોડે ખળા ખેતરમાં સવારી...
હો ચાદેવી જાઉ૦ ૮ અડધી કોફીમાં ત્રણભાગ તાહરા બચ્ચાને ભૂખે મારનારી ખુવાર થઈને જવું જ પડશે શાંતિથી જાય તો સારી..
હો ચાદેવી જાઉ૦ ૯ હાર્ટ ફેલ જેવા રોગ ઉપજાવે મરણ સંખ્યાને વધારી કપુર કહે એ જીવતી ડાકણ જલદી કરો દેશપારી...
' હો ચાદેવી જાઉ૦ ૧૦ ૩પ૯. છઠ્ઠા આરાની સઝાય છઠ્ઠો આરો એવો આવશે, જાણશે જિનવર દેવ; પૃથ્વી પ્રલય થાયશે, વરસશે વિરવા મેહ રે,
જીવ જિન ધર્મ કીજીએ.. .......... તાવડે ડુંગર તરડશે, વાએ ઉડી ઉડી જાય;
ત્યાં પ્રભુ ગૌતમે પૂછયું, પૃથ્વી બીજ કેમ થાય રે. રે જીવ૦ વૈતા ગિરિ ઠામે શાશ્વતી, ગંગા સિંધુ નદી નામ; તેણે બે કેડે બેહુ ભેખડો, બોતેર બીલની ખાણ રે. રે જીવ૦ ૩ સર્વે મનુષ્ય તિહાં રહેશે, મનખા કેરી રે ખાણ; સોલ વરસનું આઉખું, મુંઢા હાથની કાય રે. રે જીવ૦ ૪ છ વરસની સ્ત્રી ગર્ભ ધરશે, દુ:ખી મહાદુઃખી થાય; રાતે ચરવા નીકળે, દિવસે બીલમાહે જાય રે. રે જીવ૦ ૫ સર્વ ભક્ષી સર્વે માછલા, મરી મરી દુર્ગતિ જાય; નરનારી હોશે બહુ, દુર્ગધી ત: કાય રે. રે જીવ૦ ૬ પ્રભુ બાલની પેરે વિનવું, છ આરે જન્મનિવાર; કાંતિવિજય કવિરાયનો, મેઘ ભણે સુખમાલ રે. રે જીવ૦ ૭
૩૬૦. છત-અછતની સઝાય છત-અછત દો બેનડી છતમાં આવે સૌ સાથ વીરા કહી લીયે વારણા ભલે હોય તેરા ભાઈ... છત. ૧
૬૩૬
સક્ઝાય સરિતા
Page #672
--------------------------------------------------------------------------
________________
એક માતાની બે દિકરી એકને ખમ્મા ખમ્મા થાય એકને પીવા નહિં રાબડી રાંકડી દુ:ખમાં રીબાય... છત૦ ૨ અછત લાગે અળખામણી કરે જીવને ઉદાસ સગીરે બેન તેની વાલહી ના'વે બંધુરે પાસ... છત૦ ૩ અછતમાં બેનીએ કરાવીઓ ચુલાતણો ફેંકનાર મિજબાની કરી ચોળી પિરસ્યા કાઢ્યો વીર નિરધાર... છત૦ ૪ અછતમાં નાથ કુવે નાખીયો પીયરે વસી ગઈ બાઈ છતમાં નારી તે નાથને વસ્ત્રથી કરતી રે છાંય... છત૦ ૫ સહોદર ઘેર ગઈ બેનડી દુ:ખના દિવસો રે જોઈ માન ન પામી ભાઈ-ભોજાઈથી આવી દુખણી તે રોઈ... છત૦ જમાઈ કાઢ્યો ઘર બારણે જો ન હોય પાસે અર્થ સાસુ સસરાએ છેદ દીધો અર્થ વિણ ઘણી વ્યર્થ... છત૦ ૭ સધન-નિર્ધન સરખાગણે તે તો જૈ ની અણગાર પદ્યવિજય કહે તેહને વંદુવાર હજાર... છત૦ ૮
૩૬૧. છીંક વિચારની સઝાય છીંક શુકનનો કહું વિચાર સુગુરૂ સમીપ સુણ્યો મેં સાર આગળમાં જો છીંકજ હોય અશુભતણી જાણે જે કોય... ૧ પહેલાં શુકન હવા શુભ ઘણાં છીંક હોયે નિષ્ફલ તે તણાં છીંકજ હુઆ પછી જે જાણ શુકન તે કરો પ્રમાણ... ૨ ડાબી છીંક હોય અધ ફળ કહે જમણી છીંક બુરી સહુ કહે પુઠે છીંક સુખદાયક સહી ઘણી છીંક તે નિષ્ફળ કહી.. ૩ હાંસે ભય ઉપાધીયે કરી હઠ ઘણો મનમાંહે ધરી એક છીંક તે નિષ્ફળ જાણ કુતર છીંક તો નિમ્બર આણ.. ૪ મંજાર છીંક તે મરણજ કરે ઈસી છીંક કષ્ટ કારી સરે વસ્તુ વેચતાં છીંકજ હોય આપું કરી આણું મોધુ હોય... ૫ વસ્તુ લેતાં છીંકજ હોય બમણો લાભ સઘળાનો જોય ગઈ વસ્તુ જો જોવા જાય છીંક હોય તો લાભ ન થાય... ૬
સક્ઝાય સરિતા
૬૩૭
Page #673
--------------------------------------------------------------------------
________________
નવાં વસ્ત્ર વળી પહેરતાં છીંક હોયે આગળ અણછતાં ભોજન હોમ પૂજાનું કામ મંગલીક જે ધર્મ સુઠામ... ૭ કામ એટલા કીધાની અંત વળી ક્રિયા કરાવે ખંત રતિ સ્નાન કરીને રહે છીંક હોય તો પુત્રજ લહે. ૮ ઋતુવતીને દીધે દાન પછી હવે પુત્ર નિદાન વૈરી જીતી જાશું જોય છીંકે વૈરી સબળો હોય... ૯ રોગીકાજ વૈદ્ય તેડવા જાતાં છીકે જો નવ નવા તે રોગીને મૃત્યુ જાણીયે કામ વિના વૈદ્ય નાણીયે... ૧૦ વૈદ્ય રોગીને ઘરે આવતાં છીંક હોયે ઔષધ આપતાં રોગી તણો રોગ તે સમે આહાર લેતે જમવું ગમે.. ૧૧
વ્યાપારે લીધે વ્યાપાર છીંક હોય તો વૃદ્ધિ અપાર લેખું શુદ્ધ દીધું રાયને છીંક ફોક થાયે તેહને... ૧૨ પાણી પીતાં અથ પ્રીસંવાદ છીક દષ્ટિ દોષ અનિવાદ નવે ઘરે વસવી આવીયે છીંક હોય તો ઉચાલીયે... ૧૩ વ્યાજે દ્રવ્ય કેહને આપતાં વળી પૃથ્વીમાં ધન દાટતાં કર્ષણ જોવા જાતાં વળી વૃષ્ટિ હોય પુછવી મન રૂલી.. ૧૪ છીંક શુકન નર જાણે જેહ પગ પગ સંપદ પામે તેહ છીંક વિચાર જાણે જો કોઈ ઋદ્ધિ વૃદ્ધિ કલ્યાણ કર હોઈ... ૧૫
૩૬૨. જીભલડીની સઝાય બાપલડી રે જીભલડી, તું કાં નવિ બોલે મીઠું; વિરૂવાં વચન તણાં ફળ વિરૂવાં, શું તે નવિ દીઠું રે. બાપ૦ ૧ અન્ન ઉદક અણગમતાં તુજને, જો નવિ રૂચે અનીડા; અણ બોલાવી તું શા માટે, બોલે કુવચન ધીઠાં રે. બાપ૦ ૨ અગ્નિએ કહ્યું નવ પલ્લવ થાએ, કુવચન દુર્ગતિ ઘાલે; અગ્નિ થકી તે અધિકું કુવચન, તે તો ક્ષણ ક્ષણ સાલે રે. બાપ૦ ૩
૬૩૮
સાય સરિતા
Page #674
--------------------------------------------------------------------------
________________
તે નર માન મોટપ નવિ પામે, જે નર હોય મુખ રોગી; તેહને તો કોઈ નિવ બોલાવે, તે તો પ્રત્યક્ષ શોગી રે. બાપ૦ ૪
ક્રોધ ભર્યોતે કડવું, બોલે, અભિમાને અણગમતે; આપ તણો અવગુણ નવિ દેખે, તે કિમ જાશે મુગતે રે. બા૫૦ ૫ જનમ જનમની પ્રીત વિણાશે, એણ કહુયે બોલે; મીઠાં વચન થકી વિણ ગરથે, લેવો સબ જગ મોલે રે. બાપ૦ ૬
આગમને અનુસારે હિત મતિ, જે નર રૂડું ભાખે; પ્રગટ થઈ પરમેશ્વર તેહની, લજ્જા જગમાંહિ રાખે રે.બાપ૦ ૭
સુવચન ફુવચન ફળ જાણી, ગુણ અવગુણ મન આણી; વાણી બોલો અમિય સમાણી, લબ્ધિ કહે સુણ પ્રાણી રે. બાપ૦ ૮
૩૬૩. જીવદયાની સજઝાયો (૧)
આદિ જિનેશ્વર પાય પ્રણમેવ, સરસ્વતી સ્વામિની મન ધરેવ; જીવદયા પાળો નરનાર, તો તરશો નિશ્ચય સંસાર. ૧ પાણી ગળતાં જયણા કરો, ખારાં મીઠાં જુદાં ધરો; જેહને મન દયા પ્રધાન, તે ઘર હોશે બહુ સંતાન. ૨ મારે જૂ ને ફોડે લીખ, નર નારીને એહિજ શીખ; તેહને ઘરે નહીં સંતાન, દુ:ખ દેખે તે મેરુ સમાન. ૩ પક્ષી ઉદર માણસના બાલ, જે પાપી મારે ચિરકાલ; તેને પરભવે એહીજ દુ:ખ છોરુ તણાં નવિ હોવે સુખ. ૪ માખણ મધ બોલઅથાણ, આદૂ સૂરણ વર્ષે જાણ; ગાજર મૂળા રતાળુ જેહ, શુદ્ધ શ્રાવક છંડે તેહ. પ ફોગટ ફૂલે ને માયા કરે, કહો કેમ તે ભવ સાયર તરે; જેહને દેવ-ગુરુશું દ્વેષ, સુખ નવિ પામે તે લવલેશ. ૬ બહુ દહાડાનું ભેગુ કરી, માખણ તાવે અગ્નિએ ધરી; તેહ મરીને નરકે જાય, માનવ હોય તો દાહવર થાય. ૭ દૂધ તણે વલી લોભે જેહ, પાડા ભૂખે મારે તેહ; સજ્ઝાય સરિતા
૬૩૯
Page #675
--------------------------------------------------------------------------
________________
ફરતાં ઢોરમાં તે જાય વળી, ભૂખે તરશે મરે ટળવળી. ૮ આંખ ફૂટે દીયે જે ગાલ, પરભવ અંધો થાયે બાલ; મરો ફીટો' દિયે જે ગાલ, પરભવ સુખ ન પામે તે લગાર.૯ પાટ પાટલા ને વરત્રદાન, સુવિવેકે વલી રાંધ્યું ધાન; મુનિવરને દેઈ કરે ઉલ્લાસ, તસ ઘરે લક્ષ્મી કરે થિરવાસ. ૧૦ દેતાં દાન વિમાસણ કરે, દેઈ દાન મન ચિંતા ધરે; સુખ સંપત્તિ પામે અભિરામ, છેડે ન હોય વસવા ઠામ. ૧૧ ધન થોડું ને દીયે દાન, મહિયલ તેહને વાધે વાન; ઋષિને દેઈ કરે રંગરોલ, તસ ઘરે લક્ષ્મી કરે કલ્લોલ. ૧૨ સુખ સંપત્તિ જો આવે મલી, ડોસાને દેવામતિ ટળી; ધન ઉપર જે રાખે સ્નેહ, પરભવ સાપપણે થાયે તેહ. ૧૩ અધિકો ઓછો બાંધે તોલ, દે વાચા નવિ પાળે બોલ; તેહની લોકમાં ન હોય લાજ, પરભવ તેહના ન સરે કાજ. ૧૪ ‘પોથી બાળો બોલે જેહ, પરભવ મૂરખ થાયે તે; ભણે ગુણ દે પોથી દાન, પરભવ નર તે વિદ્યાવાન. ૧૫ નાના મોટા કુંપલા હરી, ખાંતે ચૂંટે લીલા કરી; કીધા કર્મ નવિ ઠેલાય, મરીને નર તે કોઢીયો થાય. ૧૬ પાંખ પંખીની કાઢે જેહ, પરભવ ઠુંઠો થાયે તેહ; પગ કાપે ને કરે ગલગલો, મરીને નર તે થાય પાંગલો. ૧૭ પાડોશીશું વઢે દિન રાત, પરભવ ન તે પામે સંગાથ; માતપિતા સુત દેયર ધણી, પરભવ તેહને વઢાવઢ ઘણી. ૧૮ અણદીઠું અણસાંભળ્યું કહે જેહ, પરભવ બેહરો થાય તેહ; પારકી નિંદા કરે નરનાર, જશ નહીં પામે તેહ લગાર. ૧૯ પરના અવગુણ ઢાંકે જેહ, નરનારી જશ પામે તેહ; નિંદા કરે ને દિયે જે ગાળ, પરભવ નર તે પામે આળ. ૨૦ રાત્રિ ભોજન કરે નરનાર, તે પામે ઘુવડ અવતાર;
સક્ઝાય સરિતા
૬૪૦
Page #676
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાત્રે પંખી ન ખાયે ધાન, માણસ હૈયે ન દીસે સાન. ૨૧ સૂરજ સરીખો આથમે દેવ, માણસને ખાવાની ટેવ; ધર્મી લોક જ હોયે જેહ, રાત્રિ ભોજન ન કરે તેહ. ૨૨ ગૌતમ પૃચ્છાને અનુસાર, એહ સજઝાય કરી શ્રીકાર; પંડિત હર્ષસાગર શિષ્યસાર, શિવસાગર કહે ધર્મ વિચાર. ૨૩
૩૬૪. જીવદયાની સજઝાયો (૨) ગજભવે સસલો ઉગારીયો રે, કરૂણા આણી અપાર; શ્રેણીકને ઘેર ઉપન્યો રે, અંગજ મેઘકુમાર ચતુરનર ! જીવદયા ધર્મસાર, જેથી પામીયે ભવનો પાર. ચતુર૦ ૧ વીર વાંદી વાણી સુણી રે, લીધો સંયમ ભાર; વિજય વિમાને ઊપચો રે, સિઝશે મહાવિદેહ મોઝાર. ચતુર૦ ૨ નેમિ પ્રભુ ગયા પરણવા રે, સુણી પશુડાનો પોકાર; પશુડાની કરૂણા ઉપની રે, તજ્યા રામતી નાર. ચતુર૦ ૩ શરણે પારેવો ઉગારીયો રે, જુઓને મેઘરથ રાય; શાંતિનાથ ચક્રી થયા રે, દયા તણે સુપસાય. ચતુર૦ ૪ માસખમણને પારણે રે, ધર્મરૂચિ અણગાર; કીડીઓની કરૂણાએ કર્યો રે, કડવા તુંબડાનો આહાર. ચતુર૦ ૫ સર્વાર્થસિદ્ધમાં ઉપન્યા રે, સિદ્ધયા વિદેહ મોઝાર; ધર્મઘોષના શિષ્ય થયા રે, રૂડી દયા તણા એ પસાય. ચતુર૦ ૬ અર્જુનમાલી જાણજો રે, લીધો સંયમ ભાર; કર્મ છ માસે ક્ષય કરી રે, પહોતા મુગતી મોઝાર. ચતુર૦ ૭ દેવકીનંદન સોહામણા રે, નામે તે ગજસુકુમાલ; ધગધગતી સગડી સહી રે, આણી દયા રે અપાર. ચતુર૦ ૮ ધર્મરત્ન સુરતરૂ સમો રે, જે હની શીતલ છાંય; સેવક જન નીત સેવ રે, એહ છે મુક્તિનો દાય. ચતુર૦ ૯
સઝાય સરિતા
૬૪૧
Page #677
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૪૨
૩૬૫. જિનધર્મની સજ્ઝાય
સાંભળ સયણાં સાચી સુણાવું, પૂરવ પૂગ્યે તું પામ્યો ભાઈ, નરક નિગોદમાં ભમતાં નરભવ, તે નિષ્ફળ કેમ વામ્યો રે. ૧ જૈનધર્મ જયવંતો જગમાં, ધારિ ધર્મ ન સાધ્યો રે; મેઘઘટા સરિખા ગજ સાટે, ગર્દભ ઘરમાં બાંધ્યો રે. ૨ કલ્પવૃક્ષ કુહાડે કાપી, ધતુરો ઘેર ધારે રે, ચિન્તામણી ચિન્તિત છે પૂરણ, કાગ ઉડાડણ કાજ રે. ૩ એમ જાણી જવા નવિ દીજે, નરનારી નરભવને રે, ઓળખી શુદ્ધ ધર્મને સાધો, જે માન્યો મુનિ મન મેરે. ૪ જે વિભાવ પરભાવમાં ભજીએ, રમણ સ્વભાવમાં કરીયે રે, ઉત્તમપદ પદ્મને અવલંબી, ભવિયણ ભવજલ તરિયે રે. ૫
૩૬૬. સાચા જૈનત્ત્વની સજ્ઝાયો (૧)
જૈન કહો ક્યું હોવે, પરમગુરુ ! જૈન કહો ક્યું હોવે ? ગુરુ ઉપદેશ બિના જન મૂઢા, દર્શન જૈન વિગોવે. પરમ૦ ૧
કહત કૃપાનિધિ શમ-જલ ઝીલે, કર્મ-મેલ જો ધોવે, બહુલ પાપ-મલ અંગ ન ધારે, શુદ્ધ રૂપ નિજ જોવે. પરમ૦ ૨
સ્યાદ્વાદ પૂરન જો જાને, નયગર્ભિત જસ વાચા; ગુન પર્યાય દ્રવ્ય જો બૂઝે, સોઈ જૈન હૈ સાચા. પરમ૦ ૩
ક્રિયા મૂઢમતિ જો અજ્ઞાની, ચલત ચાલ અપૂઠી; જૈન દશા ઉનમેં હી નાહી, કહે સો સબહી જૂઠી. પરમ૦ ૪ પરપરિણતિ અપની કર માને, કિરિયા ગર્વે ગહિલો; ઉનકું જૈન હો ક્યું કહિયે ?, સો મૂરખમે પહિલો. પરમ૦ પ
જૈનભાવ જ્ઞાને સબમાંહી, શિવ સાધન સહિએ; નામ વેષશું કામ ન સીઝે, ભાવ-ઉદાસે રહીએ. પરમ૦ ૬ જ્ઞાન સકલ નય સાધન સાધો, ક્રિયા જ્ઞાનકી દાસી,
સજ્ઝાય સરિતા
Page #678
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રિયા કરત ધરતું હે મમતા, યાહી ગલેમેં ફાસી. પરમ૦ ૭ ક્રિયા બિના જ્ઞાન નહિ કબહું, યિા જ્ઞાન બિનું નાહી; ક્રિયા જ્ઞાન દોઉ મિલત રહતે હૈ, જ્યાં જલ-રસ જલમાંહી. પરમ૦ ૮ ક્રિયા મગનતા બાહિર દીસત, જ્ઞાન શકિત જસ ભાંજે, સદ્ગુરુ શીખ સુને નહી કબહું, સો જન જનમેં લાજે. પરમ૦ ૯ તત્ત્વ-બુદ્ધિ જિનકી પરિણતિ હૈ, સકલ સૂત્ર કી કૂંચી, જગ જસવાદ વદે ઉનહી કો, જૈન દશા જસ ઊંચી. પરમ૦ ૧૦
૩૬૭. સાચા જનજ્યની સઝાયો (૨) જુઓ રે જુઓ જૈનો કેવા વ્રતધારી, કેવા વ્રતધારી આગે થયા નરનારી રે; થયા નરનારી તેને વંદના હમારી. જુઓ૦ ૧ જુઓ જુઓ જંબુસ્વામી, બાળ વયે બોધ પામી; તજી ભોગ રિદ્ધિ જેણે, તછ આઠ નારી. જુઓ૦ ૨ ગજસુકુમાલ મુનિ, ધખે શિર પર ધૂણી;
અડગ રહ્યા તે ધ્યાને, ડગ્યા ના લગારી. જુઓ૦ ૩ કોશ્યાના મંદિર મધ્યે, રહ્યા મુનિ સ્થૂલભદ્ર; વેશ્યા સંગ વાસો તોયે, થયા ના વિકારી. જુઓ૦ ૪ સતી તે રાજુલ નારી, જગમાં ન જોડી એની; પતિવ્રતા કાજે કન્યા, રહી તે કુંવારી. જુઓ૦ ૫ જનક સુતા તે સીતા, બાર વર્ષ વનમાં વીત્યા; ઘણું કષ્ટ વેઠ્યું તોયે, ડગ્યા ના લગારી. જુઓ૦ ૬ વિજયશેઠ ને વિજયાનારી, કચ્છદેશે બ્રહ્મચારી; કેવલીએ શીલ વખાણું, સંયમે ચિત્ત આપ્યું. જુઓ. ૭ સુદર્શનને અભયારાણીએ, ઉપસર્ગ કીધો ભારી; શૂળીનું સિંહાસન થયું, સંયમે મનડું વાળી. જુઓ૦ ૮
સઝાય સરિતા
૬૪૩
Page #679
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધન્ય ધન્ય નરનારી, એવી દ્રઢ ટેક ધારી; જીવિત સુધાર્યું જેણે, પામ્યા ભવ પારી. જુઓ. ૯ એવું જાણી સુજ્ઞજનો, એવા ઉત્તમ આપ બનો;
વીરવિજય ધર્મ પ્રેમ, દીએ ગતિ સારી. જુઓ૦ ૧૦ ૩૬૮. દશ ચંદરવા બાંધવાની સઝાયો (૧) (ઢાળ-૩)
" દુહા સમરી સિદ્ધ અનંત મહંત કેવલ જ્ઞાની સિદ્ધિ વસંત ચંદરવા ઘરમાં દશ ઠામ તેહતણાં કહું સુણજો નામ... ૧ ભોજન પાન પીષણ ખંડણે શયા સંથારે અન્નતણે દેરાસર સામાયિક જાણ છાશ દહીં વિગયાદિક ઠામ... ૨ ચૂલા ઉપર ચતુર સુજાણ ચંદરવો બાંધો ગુણખાણ તેહતણાં ફળ સુણજો સહુ શાસ્ત્રાંતરથી જાણી કહું.. ૩ જંબુદ્વીપ ભરત મંડળે શ્રીપુરનગર દુરિત ખંડણો રાજ કરે શ્રીજિન મહારાજ તસ નંદન કુટિ દેવરાજ... ૪ ત્રિક ચોક ચાચર ને ચોતરે પડહ વજાવી એમ ઉચ્ચરે કોઢ ગમાવે નૃપ સુત તણો અર્ધરાજ દેઉં તસ આપણો... ૫ જસો દિત્ય વ્યવહારી તણી કુંવરી લક્ષ્મીવંતી સબલી ભણી પડહ છબી તેણે ટાળ્યો રોગ પરણ્યાતે બહુ વિલસે ભોગ.. ૬ અભિનંદનને આપી રાજ દીક્ષા લહે શ્રી જિનમહારાજ દેવરાજ હુઆ મહારાજ અન્ય દિવસે આવ્યા મુનિરાજ... ૭ સુણી વાત વંદન સંચર્યો હય-ગય રથ પાયક પરિવર્યો અભિગમ પાંચે તિહાં અનુસરી નૃપ બેઠા તબવંદન કરી... ૮ સુણી દેશના પૂછે વાત વિલસી સાત વરસ જે વ્યાપ કિમ કુંવરી કર ફરસે ટળી કિમ કરપીડન એહશું વળી.... ૯ જ્ઞાની ગુરૂ કહે સુણતું ભૂપ પૂરવ ભવનું એહ સ્વરૂપ મિથ્યામતિ વાસિત પ્રાણીઓ દેવદત્ત નામે વાણીયો... ૧૦
૬૪૪
સઝાય સરિતા
Page #680
--------------------------------------------------------------------------
________________
મહેશ્વરી નંદન તસ સુત ચાર લઘુ બંધવ તું તેહ મોઝાર ફૂડ કપટ કરી પરણી હુઆ મૃગસુંદરી શ્રાવકની ધુઆ... ૧૧ લઘુ વયથી તેણીને નિયમ જિન વંદન વિણ નહિં ભોજન શુભ ગુરૂને વળી દેઈ દાન રાત્રી ભોજનનું કરે પચ્ચખાણ... ૧૨ પરણીને ઘરે તેડી વહુ રાત્રે જમવા બેઠા સહુ મૂળા મોઘરી ને વંતાક ઈત્યાદિક તિહાં પિરસ્યાં શાક... ૧૩ તેડે વહુ જમવા પાંતમાં તે કહે હું ન જમું જિહાં લગે આતમા સસરો કહે તું મત પડ ફંદમાં મત વાંદો જિનવર મહાતમા... ૧૪ ત્રણ દિવસ કીધાં ઉપવાસ ચોથે દિન ગઈ મુનિવર પાસ વાંદી કહે નિશિ ભોજન તજું કિમ જિનચરણ કમલને ભજુ... ૧૫
ઢાળ ૨ ૩
કિણી પેરે ઘઉં મુનિવરને દાન મિથ્યામતિ ઘરમાં અસમાન શાસ્ત્ર વિચારી ગુરૂ કહે રે સુણ મૃગસુંદરી બાલ
ચૂલા ઉપર ચંદ્રવો રે તું બાંધે ચોસાલ રે... લાભ અછેઘણો ૧ પંચતીર્થ દિન પ્રતિ કરે રે શત્રુંજય ગિરનાર
આબુ અષ્ટાપદ વળી રે સમેત શિખર શિરદારો રે... લાભ અછેઘણો૦ ૨ પાંચ મુનિવરને ભાવથી રે પડિલાભે જે ફળ હોય
તેટલું ફળ તુ જાણજે રે એક ચંદ્રોદયે થાય રે... લાભ અછેઘણો૦ ૩ ગુરૂવાંદી નિજ ઘર જઈ રે ચૂલા ઉપર અંગ
ચંદ્રોદય તેણે બાંધીયો રે જીવદયા મન રંગ રે... લાભ અછેઘણો ૪ સસરે નિજ સુતને કહ્યું રે દેખી તેણે તતકાલ તુજ કામિનીયે
કામણ કીયાં રે તેણે તે નાખ્યો જવાલ રે... લાભ અછેઘણો૦ ૫
વળી વળી બાંધે કામિની રે વળી વળી જ્વાલે રે કંત સાતવાર એમ જ્વાલીયો રે ચંદ્રોદ્ય તેણે તંતરે... લાભ અછેઘણો૦ ૬ સસરો કહે શું માંડીયો રે એ ઘરમાંહે ધંધ
ઈશ્યો ચંદ્રવો શું કરે રે નિશિ ભોજન તુમે મંડો રે... લાભ અછેઘણો૦ ૭
સા કહે જીવજતના ભણી રે એ સઘળો છે પ્રયાસ
00
સજ્ઝાય સરિતા
૬૪૫
Page #681
--------------------------------------------------------------------------
________________
નિશિ ભોજન હું નહિ કરું રે જો આ કાયામાં શ્વાસ રે.... લાભ અછઘણો૦ ૮ શેઠ કહે નિશિ ભોજન કરો રે તો રહો અમ આવાસ નહિં તો પીયર પહોંચજો રે તુમછ્યું શ્યો ઘરવાસ રે... લાભ અછઘણો૯ સા કહે જેમ જન પરિવર્યા રે તેડી લાવ્યો રે ગેહ તિમ મુજ પરિવારે પરિવર્યો રે પહોંચાડો સસનેહરે... લાભ અછઘણો૦ ૧૦
ઢાળ ૩ : દેવદત્ત વ્યવહારીઓ રે આણી મનમાં રીશ વહુ વોળાવણ ચાલીયો રે લેઈ સાથે જગીશો રે... ૧ પ્રાણી ! જીવદયા મન આણી એ સઘળા જિનની વાણી રે, પ્રાણી એ તો ધર્મરાય પટરાણી રે પ્રાણી એ તો આપે ક્રોડ કલ્યાણી રે, પ્રાણી. ૨ અનુક્રમે મારગ ચાલતાં રે શેઠ સહોદર ગામ જામિની જમવા તેડીયા રે તે તેણે નિજ ધામ રે... પ્રાણી. ૩ ન જમે શેઠ તે વહુ વિના રે વહુ પણ ન જમે રાતે શેઠના સાથી નવિ જમ્યા રે વાધી બહુલી રાતરે... પ્રાણી૪ શેઠના સગા રાત્રે જમ્યા રે મરી ગયા તે આપ ચોખાના ચરૂમાં દેખીયો રે રાત્રે રંધાણો સાપ રે... પ્રાણી૫ શેઠ કહે એમ કુલતણી રે તું કુલ દેવી માય ! કુટુંબ સહુ વાડીયો રે એમ કહી લાગ્યો પાય રે.. પ્રાણી. ૬ નવકાર મંત્ર ભણી કરી રે છાંટીયા સહુને નીર ધર્મ પ્રભાવે તે થયા રે ચેતન સઘળા શરીર રે... પ્રાણી૭ મૃગસુંદરીએ પ્રતિ બુઝવ્યો રે શેઠ સયલ વડ ભાગ જિનશાસન દીપાલિયો રે પામીતે સયલ સોભાગ રે... પ્રાણી, ૮ રયણી ભોજન પરિહર્યો રે ચંદરવો સુવિશાલ ઠામ ઠામ બંધાવીયા રે વન્ય જય જયકાર રે... પ્રાણી, ૯ ચૂલક ઘંટી ઉખલો રે ગ્રસની સંમાર્જની જેહ પાણીઆરૂ એ ઘર કેવું રે પાંચે આખેટક એહ રે... પ્રાણી, ૧૦
૬૪૬
સઝાય સરિતા
Page #682
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાંચે. આખેટક દિન પ્રત્યે રે કરતા પાતિક જે હ
ચૂલા ઉપર ચંદ્રવો રે નવિ બાંધે તસ ગેહ રે... પ્રાણી ૧૧
સાત ચંદ્રવા એમ બોલીયા રે તેણે કારણ ભવ સાત
કોઢ પરાભવ તે સહ્યો રે ઉપર વરસ સાત રે... પ્રાણી૦ ૧૨
જ્ઞાની ગુરૂ મુખથી સુણી રે પૂર્વ ભવ વિસ્તાર જાતિ સમરણ ઉપન્યું રે જાણ્યો અથિર સંસાર રે... પ્રાણી ૧૩
પંચ મહાવ્રત આદરી રે પામી નિરતિચાર
સ્વર્ગે સિધાવ્યા દંપતી રે જિહાં માદલના ધોકાર રે... પ્રાણી૦ ૧૪
સંવત સત્તર અડત્રીસ સમે રે દિ દશમી બુધવાર
રત્નવિજય ગણિવર તણો રે એ રચીયો અધિકાર રે... પ્રાણી૦ ૧૫
તપગચ્છ નાયક સુંદરૂરે શ્રી વિજયપ્રભસૂરી દ કીર્તિવિજય વાચક તણો રે માનવિજય કહે શિષ્ય રે... પ્રાણી ૧૬ ૩૬૯. દાનધર્મની સજઝાય
ચોત્રીશ અતિશયત, સમવસરણે બેસી હો જગગુરુ; ઉપદેશે અરિહંત, દાનતણા ગુણ હો પહેલે સુખકરૂ. ૧ દાન દોલત દાતાર, દાન ભાંજે હો ભવનો આમળો; દાનના પાંચ પ્રકાર, ઉલટ આણી હો ભવિયણ સાંભળો. ૨ પહેલું અભય સુદાન, દયા હેતે હો નિજ તનુ દીજીએ; જિમ મેઘરથ રાજન, જીવ સર્વને હો નિરભય કીજીએ. ૩ બીજું દાન સુપાત્ર, સત્તર ભેદે હો સંજમ જે ધરે; નિર્મલ વ્રત ગુણ ગાત્ર, તૃણ મણિ કંચન હો અદત્ત જે પરિહરે.૪ અશનાદિક જે આહાર, હેજે દીજે હો હાજર જે હોવે; જિમ શાલિભદ્રકુમાર, સુપાત્ર દાને હો-મહા સુખ ભોગવે. પ અનુકંપા દાન વિશેષ, ત્રીજું દેતાં હો પાત્ર ન જોઈએ; અન્નનો અરથી દેખી, તેહને આપી હો પુણ્યવંતા હોઈએ. ૬ ધન પામી સસનેહ, અવસર આવે હો જ્ઞાતિ જે પોષીએ; ઉચિત ચોથું એહ, સ્વજન કુટુંબ હો જેહથી સંતોષીએ. ૭
00
સજ્ઝાય સરિતા
૬૪૭
Page #683
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાંચમું કીરતીદાન, યાચક જનને હો જે કાંઈ આપીએ; વાધે તેણે યશ વાત, જગમાં સઘળે હો, ભલપણ થાપીએ. ૮ પામી ચિત્ત વિત્ત પાત્ર, જેહથી પ્રાણીઓ હો, અવિચલ સુખ લહે; ધન દેતાં ક્ષણ માત્ર, વિલંબ ન કીજે હો, ઉયરત્ન કહે. ૯
૩૭૦. દાન-શીલ-તપ ભાવની સજઝાય
(રાગ : અહો અહો સાધુજી સમતાના દરીયા) શ્રી મહાવીરે ભાખીયા, સખી ધર્મના ચાર પ્રકાર રે;
દાન-શીયલ-તપ ભાવના, સખી પંચમી ગતિ દાતાર રે. શ્રીમહા૦ ૧ દાને દોલત પામીયે, સખી દાને ક્રોડ કલ્યાણો રે;
દાન સુપાત્ર પ્રભાવથી, સખી યવન્નો શાલિભદ્ર જાણો રે. શ્રીમહા૦ ૨ શિયળે સંક્ટ સવિ ટળે, સખી શિયળે વાંછિત સિદ્ધ રે;
શિયળ સુર સેવા કરે, સખી સોળ સતી પ્રસિદ્ધ રે. શ્રીમહા૦ ૩ તપ તપો ભવિ ભાવશું, સખી તપથી નિર્મળ તન્ન રે; વરસ ઉપવાસી ઋષભજી, સખી ધન્નાદિક ધન્ય ધન્ય રે. શ્રીમહા૦ ૪ ભરતાદિક શુભ ભાવથી, સખી પામ્યા પંચમ ઠામ રે; ઉદયરત્ન મુનિ તેહને, સખી નિત્ય કરે પ્રણામ રે. શ્રીમહા૦ ૫
૬૪૮
૩૭૧. દીવાની સજ્ઝાય
દીવામાં દીવેલ ખૂંટયું, હવે નથી વાર; મનમાં મસ્તાન હીંડે, છોગા મેલ્યા ચાર.
મૂરખ મનમાં વિચાર. ૧ માથા ઉપર મરણ ભમે, કોપી રહ્યો કાળ; ઓચિંતાની આવી પડશે, જમ કેરી ધાડ. મૂરખ૦ ૨
ઊંચા મંદિર માળીયા, ગોખોનો નહીં પાર; પંડે જાશે પડયું રહેશે, કાઢશે ઘરની બહાર. મૂરખ૦ ૩
લીલા વાસની પાલખી, શ્રીફળ જોઈએ ચાર; મુજને દોરીએ તાણી બાંધશે, ઉચકનાર ચાર. મૂરખ૦ ૪ સગુ વહાલું સવારથીયું, કરશે કાગારોળ;
સજ્ઝાય સરિતા
Page #684
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઝાંપા સુધી વળાવીને, ઝટ પાછું વાળ. મૂરખ૦ ૫ વન કેરી કાઠી, છાતી ઉપર ભાર; સુંદર વરણી કાયા બળે, ઉડી જશે રાખ. મૂરખ૦ ૬ જે સંભારે અરિહંત, તેને ઉતારે ભવપાર; લબ્ધિવિજય ઈમ કહે, કરો ધર્મના કામ. મૂરખ૦ ૭
. [X ૩૭૨. ધોબીડાની સજઝાય ધોબીડા ! તું ધોજે મનનું ધોતીયું રે રખે રાખતો મેલ લગાર રે એણે રે મેલે જગ મેલો ર્યો રે અણધોયું ન રાખે લગાર રે... ધોબીડા. ૧ જિનશાસન સરોવર સોહામણું રે સમકિત તણી રૂડી પાળ રે દાનાદિક ચારે બારણાં રે માંહી નવતત્વ કમલ વિશાલ રે... ધોબીડાઇ ૨ તિહાં ઝીલે મુનિવર હંસલા રે પીયે છે તપ-જપ નીર રે શમ દમ આદે જે શિલા રે તિહાં પખ લે આતમ વીર રે... ધોબીડા૦ ૩ તપાવજે તપ તડકે કરી રે જાળવજે નવ બ્રહ્મ વાડ રે છાંટા ન ઉડાડે પાપ અઢારનાં રે એમ ઉજળું હોશે તતકાલ રે... ધોબીડા. ૪ આલોયણ સાબુડો સુધો કરે રે રખે આવે માયા સેવાળ રે નિધે પવિત્ર પણું રાખજે રે પછે આપણા નિયમ સંભાળ રે...ધોબીડાઇ ૫ રખે મૂકતો મન મોકળું રે પામેલીને સંકેલ રે સમયસુંદરની શીખડી રે સુખડી અમૃતવેલ રે... ધોબીડા, ૬
[+] ૩૭૩. નટવાની સઝાય હું નટવો થઈને નાટક એવા નાચ્યો હો જિનવરીયાં;
પહેલા નાચ્યો પેટમાં, માતાના બહુવાર,
ઘોર અંધારી કોટડી, કોણ સુણે પોકાર; જીહાં માથું નીચું ને, છાતી મારી ઉચી હો જિનવરીયા. ૧
હાડમાંસનો પીંજરો, ઉપર મઢીયો ચામ;
મળમુત્રામાંહે ભર્યો, માન્યો સુખનો ધામ, જીહાં નવ નવ મહિના ઊંધે મસ્તકે લટક્યો હો જિનવરીયા. ૨
ઊંટ દોડ રોમરોમમાં, કરી ધગધગતી સોય,
કોઈ ભોં કે જો સામટી, કષ્ટ અષ્ટગણું હોય // સક્ઝાય સરિતા
૬૪૯
Page #685
--------------------------------------------------------------------------
________________
પછી માતાને મેં જમના દ્વાર દેખાડ્યા હો જિનવરીયા. ૩
બાંધી મુઠી દોયમાં, લાવ્યો પુષ્ય ને પાપ
ઉવા ઉવા કરી હું રડું, જગમાં હરખ ન માય. પછી પડદામાંથી રંગભૂમિપર આવ્યો હો જિનવરીયા. ૪
પારણીયામાં પોઢીયો, માતા હાલો ગાય,
ખરડાયો મળમૂત્રમાં, અંગુલી મુખમાં જાય, પછી ભીનામાંથી સૂકામાં સુવડાવ્યો હો જિનવરીયા. ૫ | છોટાનો મોટો થયો, રમતો ધુળીમાંય
પિતાએ પરણાવીયો, માતા હરખ ન માય. પછી નારીનો નચાવ્યો થૈ થૈ નાચ્યો હો જિનવરીયા. ૬
કુટુંબ ચિંતા કારમી, ચુંટ કલેજા ખાય
તેથી તો ભલી ડાકીણી, મનડું માંહી મુંઝાય જાણે કોશેટાનો કીડો જાળ ગુંથાણો હો જિનવરીયા. ૭
દાઢો ને દાંતો પડ્યા, નીચા ટળીયા નેણ,
ગાલોની લાલી ગઈ, ખું છું થઈ ગઈ રેણ, પછી ડોસો થઈને ડગમગ ડગમગ ચાલ્યો હો જિન, ૮
ચારગતિના ચોકમાં, નાચ્ચો નાચ અપાર
ન્યાયસાગર નાચ્યો નહીં, રત્નત્રયી મોઝાર જાણે કુમતિનો ભરમાવ્યો કાંઈ નહીં સમજ્યો હો જિન. ૯
૩૭૪. નરકદુઃખની સજઝાય સુણ ગાયામજી, વીર પર્યાપે નરક તણી દુઃખ વારતા; પરનારી સંગત જે કરતા, વળી પાપ થકી પણ નહી ડરતાં,
જમરાયની શંકા નવિ ધરતાં. સુણ૦ ૧ હે શ્રોતાજનો, નરકનાં દુઃખ સુણતા હૈયા થરથરે; હે ગુર્ણવતા, વીરવાણી સાંભળી ધર્મખજાનો ભરો, લોહની પૂતળીને તપાવે છે, અતિ અગ્નિમય બનાવે છે;
તસ આલિંગન દેવરાવે છે. સુણ૦ ૨ પાંચસો જોજન ઉછાળે છે, પછી પટકી ભોંય પછાડે છે;
૬૫૦
સઝાય સરિતા
Page #686
--------------------------------------------------------------------------
________________
પછી તેહના દેહને બાળે છે. સુણ૦ ૩ શ્વાન થઈને તેહને કરડે છે, ઝાલી પરમાધામી મરડે છે; વળી તેહની પાછળ દોડે છે. સુણ૦ ૪ મૃગની જેમ પાસમાં પડે છે, કરવતથી તેહને ફાડે છે; વળી પકડી પડી ભમાવે છે. સુણ૦ ૫ વળી તેહને શૂળીએ ચડાવે છે, કાન નાક પણ તેહના કાપે છે; વળી ભરસાડમાં તેહને ભારે છે. સુણ૦ ૬ વલી ખાલ ઉતારી જલાવે છે, તાતા તેલમાં પણ ઘાલે છે; વિરૂઆ વિપાકોને દેખાડે છે. સુણ૦ ૭ માંસ કાપીને ખવડાવે છે, એમ જીવ ઘણા દુ:ખ પાવે છે; અતિ ત્રાસમાં સમય વિતાવે છે. સુણ૦ ૮ વળી શરીરમાં ખાલ મિલાવે છે, એમ પરમાધામી દુ:ખ દેખાડે છે; શુભવીરની વાણીથી શીતળ થાવે છે. સુણ૦ ૯ ૩૭૫. નવકાર મંત્રના ફળની સજ્ઝાયો (૧) એ નવકારતણું ફળ સાંભળી હૃદયકમલ ધરી ધ્યાન આગે અનંત ચોવિસી હુઈ તિહાં એ પંચ પ્રધાન,
હો આતમ ! સમર નવકાર જિન શાસનમાં સાર, પંચ પરમેષ્ઠી ઉદાર, ત્રણ કાર નિરધાર... જિન૦ ૧ વનમાં એક પુલિંદ પુલિંદી મુનિ કહે તસ નવકાર અંતકાલે બિહું મંત્ર પ્રભાવે નૃપ મંદિર અવતાર... જિન૦૨ રાયસિંહ અને રત્નવતી
તે પ્રમદાને ભરતાર
મૂકતે જાશે આવશ્યકે- અધિકાર... જિન૦ ૩
પ્રતિબોધ્યો સંભળાવી નવકાર
ત્રીજે ભવે તે ચારૂદત્તે અજ
સુરલોકે તે સુર થઈ ઉપન્યો કરી સાન્નિધ્ય તિણિવાર... જિન૦ ૪ નગર રતનપુરે જો મિથ્યાતણી વહુઅરને દિયે આળ
મહામંત્ર મુખે જપે મહાસતુ સર્પ થયો ફુલ માળ... જિન૦ ૫ ભૂમી પડી સમળીને દેખી દીધો મુનિ નવકાર
સજ્ઝાય સરિતા
૬૫૧
Page #687
--------------------------------------------------------------------------
________________
સિંહલરાય તણે ઘર કુંવરી ભરૂચ્છે કર્યો વિહાર... જિન૦ ૬ નગર પોતનપુર શેઠ તણો સુત મલીયો ત્રિદંડી સાથ
મહાસત્ત્વ મને મંત્ર જપતો ખડ્ગ મૃતકને હાથ... જિન૦ ૭ તેહ વિઘન સવિ દૂરે નાઠાં સોવનપુરિસો પામી
કનકતણું જિનભુવન કરાવી થાપ્યા ત્રિભુવન સ્વામી... જિન૦ ૮ યક્ષ પ્રસન્ન કરી બીજોરૂ લેવે મંત્ર પ્રભાવે
હું ડિક યક્ષને પિંગલ તસ્ક્યુ એહથી સુરપદ પાવે... જિન૦ ૯ સોમદત્તને મણિરથ સિંહથ માવતને કુવિંદ
એમ અનેક પરમેષ્ઠિ ધ્યાને તરિયા ભવિજન વૃંદ... જિન૦ ૧૦ ગર્ભવાસી જીવ ઈમ ચિતવતો ધર્મ કરીસ્સું સાર
જબ જનમ્યો તબ વીસરી વેદન એળે ગયો અવતાર... જિન૦ ૧૧ જિહાં લગે આથ તિહાં સહુ સાતી નિર્ધનને તે મૂકે
ફૂડ કુટુંબતણે હિત કાજે કાં આતમ હિત ચૂકે... જિન૦ ૧૨ યમરાજા કેણે નવિ જીત્યો સુકૃત કર્યું તે પોતે
અવસર બેર બેર નહીં આવે જાય જનમ ઈમ જોતે... જિન૦ ૧૩ સાર એહ છે અસાર સંસારે શ્રીજિનસેવા કરીયે
વિષય કષાયથી રહીને અળગા જ્ઞાનવિમલ ગુણ ધરીયે... જિન૦ ૧૪
[X] ૩૭૬. નવકાર મંત્રની સજ્ઝાય (૨)
શ્રી નવકાર જપો મનરંગે શ્રી જિન શાસન સાર રે
અરિહંત રે
સર્વ મંગલમાં પહેલું મંગલ જપતાં જય જયકાર રે... શ્રી ૧ પહેલે પત્તે ત્રિભુવન જનપૂજિત પ્રણમું શ્રી અષ્ટ કર્મ વર્જિત બીજે પદે ધ્યાવો સિદ્ધ અનંત રે... શ્રી૦ ૨ આચારજ ત્રીજે પદે સમરૂં ગુણ છત્રીસ નિધાન રે ચોથે પદે ઉવજ્ઝાય જપીજે સૂત્ર સિદ્ધાંત સુજાણ રે... શ્રી ૩ સર્વ સાધુ પંચમ પદ પ્રણમું પંચ મહાવ્રત ધાર રે
નવ પદ અષ્ટ ઈહાં છે સંપદા અડસઠ વરણ સંભાર રે... શ્રી૦ ૪
સાત અક્ષર અછે ગુરૂ જેહના એકસઠ લઘુ ઉચ્ચાર રે સાત સાગરનાં પાતક હણાયે પદ પચાશ
૬૫૨
વિચાર રે... શ્રી ૫
સજ્ઝાય સરિતા
Page #688
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંપૂરણ પણસય
શ્રી ૬
સાગરનાં જાયે પાતક દૂર રે ઈહ ભવ સર્વ કુશલ મનવાંછિત પરભવ સુખ ભરપૂર રે... યોગી સોવન પુરિસો કીધો શિવકુમરે ઈણે ધ્યાન રે સર્પ મટી હુઈ તિહાં ફૂલમાળા શ્રીમતીને પરધાન રે... યક્ષ ઉપદ્રવ કરતો વાર્યો પરચો એ પરસિદ્ધ રે ચોર ચંડપિંગલને ને હુંડક પામે સુર તણી ઋદ્ધ રે... શ્રી૦ ૮ એ પંચ પરમેષ્ઠિ છે જગ ઉત્તમ ચૌદ પૂરવનો સાર રે ગુણ બોલે શ્રી પદ્મરાજ ગણી મહિમા જાસ અપાર રે... શ્રી ૯
શ્રી
૩૭૭. નવકાર મંત્રની સજ્ઝાય (૩)
(રાગ : ઋષભ જિનરાજ મુજ...)
સમર જીવ એક નવકાર નિજ હેજ શું, અવર કાં આળ-પંપાળ દાખે; વર્ણ સડસઠ નવકારના નવ પદ, સંપદા આઠ અરિહંત ભાખે. ૧ આદિ અક્ષર નવકારના સ્મરણથી, સાત સાગર ટળી જાય દુરા; એક પદ ઉચ્ચરે દુરિત દુ:ખડા હરે, સાગરા આયુ પચાશ પૂરા. ૨ સર્વ પદ ઉચ્ચરતા પાંચશે સાગર, સહસ ચોપન નવકારવાલી; સ્નેહે મન સંહરી હર્ષભર હેજ ધરી, લાખ નવ જાપથી ફુતિ ટાળી. ૩ લાખ એક જાપ જિનપૂજી પૂરા જપે, પદવી પામે અરિહંત કેરી, અશોક તરૂવર તળે આઠ પર્ષદા મીલે, ગડગડે દુંદુભિ નાદ ભેરી. ૪ અષ્ટવલી અષ્ટસય અષ્ટ સહસાવલી, અષ્ટ લાખ જપે અષ્ટ કોડી; કીર્તિવિમલ કહે મુક્તિ લીલા લહે, આપણા આઠ કર્મ વિછોડી. પ
૭
૩૭૮. નવકાર મંત્રની સજ્ઝાય (૪)
કહેજો ચતુરનર ! એ કોણ નારી ધરમી જનને પ્યારી રે
જેણે જાયા બેટા સુખકારી પણ છે બાલ કુમારી રે... કહેજો ૧ કોઈ ઘેર રાતી ને કોઈ ઘેર લીલી કોઈ ઘેર દીસે પીળી રે
સજ્ઝાય સરિતા
પંચ રૂપી છે બાલ કુમારી મનરંજન મતવાળી રે... કહેજો ૨ હઈડા આગળ ઊભી રાખી નયણાશું બંધાણી રે
નારી નહિં પણ મોહનગારી જોગીશ્વરને પ્યારી રે... કહેજો૦ ૩
00
૬૫૩
Page #689
--------------------------------------------------------------------------
________________
એક પુરૂષ તસ ઉપર ઠાહે ચાર સખીશું ખેલે રે એક મેર છે તેહને માથે તે તસ કેડ ન મેલે રે... કહેજો. ૪ નવ નવા નામે સહુ કોઈ માને કહેજો અર્થ વિચારી રે વિનયવિજય ઉવઝાયનો સેવક રૂપવિજય બુદ્ધિસારી રે... કહેજો. ૫
૩૭૯. નવકાર મંત્રની સઝાચ (૫) બાર જવું અરિહંતના ભગવંતનારે ગુણસ્તવું નિશદીશ, નવકારવાળી વંદીયે... સિદ્ધ આઠ ગુણ જાણીયે વખાણીયે રે ગુણ સૂરિ છત્રીસ..
| નવકારવાળી વંદીએ ૧ નવકારવાળી વંદીયે ચિર નંદીયે રે ઉઠી ગણાયે સવેર, નવકારવાળી વંદીયે સૂત્રતણા ગુણ ગુંથીઆ મણીઆ મોહનરે માંહે મોટો મેર...
નવકારવાળી વંદીયે ૨ પંચવીસ ગુણ ઉવઝાયના સત્તાવીસ રે ગુણ છે શ્રી અણગાર, નવકારવાળી વંદીયે ઓસો આઠ ગુણે કરી ઈમ જ પીયે રે ભવિયણ શ્રી નવકાર...
| નવકારવાળી વંદીયે ૩ મોક્ષનો જાપ અંગુઠડે વૈરી રૂઠે રે તર્જની આંગુલી જોય, નવકારવાળી વંદીયે બહુ સુખદાયક મધ્યમાં અનામિકા રે વણ્યારથ હોય...
|
નવકારવાળી વંદીયે ૪ આકર્ષણ ટચી અંગુલી વળી સુણજો રે એ ગણવાની રીત, નવકારવાળી વંદીયે મેરૂ ઉલ્લંઘન મત કરો મ-મ કરજો રે નખ અગ્રશું પ્રીત...
| નવકારવાળી વંદીયે ૫ નિશ્ચલ ચિત્તે જે ગણે વળી જે સ્તવે રે સંખ્યાદિકથી એકાંત, નવકારવાળી વંદીયે નેહને ફળ હોય અતિઘણું ઈમ બોલે રે વીર જિનવર સિદ્ધાંત...
| નવકારવાળી વંદીયે ૬ શંખ પ્રવાલ સ્ફટિક મણી વસ્તાંજલી રે પિતાંજિ મોતીની સાર, નવકારવાળી વંદીયે રૂપા સોવન રાયણ તણી ચંદન વરની રે અગર ને ઘનસાર...
|
નવકારવાળી વંદીયે ૭ ઉત્તમ ફળ રૂદ્રાક્ષની જપમાલિકા રે રેશમની અપાર, નવકારવાળી વંદીયે પંચવરણ સમ સૂત્રની વળી વસ્તુ વિશેષ તણી રે ઉદાર...
| નવકારવાળી વંદીયે ૮
૬૫૪
સઝાય સરિતા
Page #690
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગૌતમ પૂછતા કહ્યો મહાવીરે રે એ સયલ અધિકાર, નવકારવાળી વંદીયે લબ્ધિ કહે ભવિયણ સુણો ગણજો ભણજો રે નિત્યનિત્ય શ્રીનવકાર...
| નવકારવાળી વંદીયે ૯ ૩૮૦. નાણાવટીની સજઝાય હો નાણાવટી ! નાણું નિર્ભય ખરૂં પરખાવી લેજે તને ધૂતી જશે પારખસરનું નિરમલ નજરે જોજે આ શહેરમાં ઠગ બહુ આવે છે, તે તો ખોટા રૂપિયા લાવે છે સહુ સંસારને મન ભાવે છે...
હો નાણાવટી 1 ચૌટે બેસી લેજે નાણું ખરું-ખોટું પરખી સવિ જાણું તારે આ અવસર રળવા ટાણું...
હો નાણાવટી. ૨ હાટે બેસી વેપાર કરજે કોથળીમાં નાણું ખરું ભરજે કપટીની સંગત પરિહરજે...
હો નાણાવટી) ૩ અહીં રૂપૈયા-સિક્કા સહી ચાલે તારું પારખું હોય તો પારખી લે જો ખોટા હશે તો નહિં ચાલે...
હો નાણાવટી ૪ તું તો લોભી શહેરનો છે રાજા તને લોભે મળીયા ઠગઝાઝા જેહવા રાજા તેહવી પ્રજા...
હો નાણાવટી ૫ તું તો માઝમ રાતનો વહેપારી તારી પરદેશે ચિઠ્ઠીઓ ચાલી તારા નામની હુંડીઓ શિકારી...
હો નાણાવટી. ૬ નહિં જાણે કપટીની વાતો ખોટે નાણે રખે તું લલચાતો તું તો સુરત શહેરનો વટ વાતો..
હો નાણાવટી ૭ ઈમ બોલે વિવેકવિજય વાણી કવિ રૂપવિજય દિલમાં આણી તમે સાંભળજો ભવિયણ પ્રાણી...
હો નાણાવટી. ૮ ૩૮૧. નિદ્રાની સજઝાય વેરણ નિદ્રા ! તું ક્યાંથી રે આવી સુઈ સૂઈને સારી રાત ગમાવી.. ૧ નિદ્રા કહે હું તો બાલીને ભોળી મોટા મોટા મુનિવરને નાખું છું ઢોળી... ૨ નિદ્રા કહે હું તો જમડાની દાસી એક હાથમાં મુકિતને બીજા હાથમાં ફાંસી... ૩ ચાલો ચેતનજી ! સિદ્ધાચલ જઈએ આદીશ્વર ભેટીને પાવન થઈએ... ૪ આનંદઘન કહે સુનો ભાઈ બનીયા આપ મૂઆ પછી ડૂબ ગઈ દુનીયા.. ૫
// સક્ઝાય સરિતા
૬૫૫
Page #691
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૮૨. નિયાણું નિવારક સજ્ઝાય
સુધા સાધુજી રે, તુમે નિયાણું નિવારો; નિયાણું કરીને તુમે, તપ સંયમ કાં હારો. ૧ પંદરમા અધ્યયને પ્રગટ, વીર વધે એમ વાણી; સંજય માંહી મ ધરો સંશય, ખરા તો ગુણી ખાણી. ૨ મંત્ર જંત્રના ભામા છોડી. છોડો રાગ ને રોષ; પરિષહે પગ પાછા મ ધરો, દૂર કરો વિ દોષ. ૩ પરિચય ગૃહસ્થ તણો પરિહરીએ, અરસ નિરસ લ્યો આહાર; પૂજાર્દિક વંછો મા ક્યારે, એ ઉત્તમ આચાર. ૪ સાવધ ભાષા નિત્ય પરિહરજો, ધરજો નિર્મળ ધ્યાન; વિષય કષાય વિકથા વર્જીને, કરો આગમજ્ઞાન. ૫ એણી પેરે સાધુ આચારે, જે ચારિત્રીયો ચાલે; ખરી ક્રિયાનો ખપ કરે તો, મુક્તિપૂરીમાં મ્હાલે. ૬ સમિતિએ સમિતા ગુપ્તિએ ગુપ્તા, સત્તાવીશ ગુણધાર; ઉદયરત્ન કહે એહને મેરો, નિત્ય હોજો નમસ્કાર. ૭
[X] ૩૮૩. નિંદાની સજ્ઝાય
નિંદા ન કરજો કોઈની પારકી રે નિંદાના બોલ્યા મહાપાપ રે વૈર-વિરોધ વાધે ઘણો રે નિંદા કરતો ન ગણે માય ને બાપ રે...નિંદા૦ ૧ દૂર બળતી કાં દેખો તુમે રે પગમાં બળતી દેખો સહુ કોય રે
પરના મેલમાં ધોયાં લુગડાં રે હો કેમ ઉજળાં તે હોય રે... નિદા૦ ૨ આપ સંભાળો સહુકો આપણો રે નિંદાની મૂકો પડી ટેવ રે થોડે-ઘણે અવગુણે સહુ ભર્યા રે કેહનાં નળીયાં ચુએ, કેહનાં નેવરે.. નિદા૦ ૩
નિંદા કરે તે થાયે નારકી રે તપ-જપ કીધું સહુ જાય રે નિંદા કરો તો કરજો આપણી રે જેમ છુટક બારો થાય રે... નિંદા૦ ૪ ગુણ ગ્રહેજો સહુ કો' તણા રે જેહમાં દેખો એહ વિચાર રે
કૃષ્ણ પરે સુખ પામશો રે સમયસુંદર
સુખકાર રે... નિદા૦ ૫
૬૫૬
સજ્ઝાય સરિતા
Page #692
--------------------------------------------------------------------------
________________
[7] ૩૮૪. પચ્ચખાણની સજઝાય નવકારશી કરે તો મારે મન વસી રે પોરસીના કરૂં પચ્ચખાણ, સતીય શિરોમણી () એકાસણા રૂપી બે મોતીડા રે નવી રૂપી નવસેરો હાર, સતીય શિરોમણી (૨) આંબિલરૂપી ઝાલ ઝબુકતી રે ઉપવાસે ઝબુકીયા મોર, સતીય શિરોમણી (ર) ૧ ત્રણ ઉપવાસે ત્રિભુવન મોહી રહ્યા રે પાંચ ઉપવાસે મોહ્યો ગુજરાત,
સતીય શિરોમણી (૨) આઠ ઉપવાસે આઠ કર્મક્ષય કર્યા એ દશ ઉપવાસે તાયો સંસાર,
સતીય શિરોમણી (રે) ૨ પન્નર ઉપવાસે ઈદ્રના બેસણાં રે માસનમણે મુક્તિનો વાસ, સતીય શિરોમણી () એવા તપતપીયા બ્રાહ્મી સુંદરી રે રામતી સુકુમારી, સતીય શિરોમણી (ર) ૩ ધર્મે ભવ સફલો કીજીયે રે ધર્મના ચાર પ્રકાર, સતીય શિરોમણી (૨) દાન-શીયલ-તપ-ભાવના રે તેહથી ભવજલ પાર, સતીય શિરોમણી (રે) ૪ દાનદઈ લાહો લીજીયે રે દાનથી જય જયકાર, સતીય શિરોમણી (૨) તપ તપ કર્મ ખપાવીયા રે જ્ઞાનવિમલ સુખકાર, સતીય શિરોમણી (રે) ૫
૩૮૫. પરસ્ત્રી વર્જવાની સઝાય પ્રભુ સાથે જો પ્રીત વંછો તો, નારી સંગ નિવારો રે; કપટની પેટી કામણગારી, નિત્યે નરક દુવારો રે. ૧ એહની ગત એહ જ જાણે, રખે કોઈ સંદેહ આણો રે, અબળા એવું નામ ધરાવે, સબળાને સમજાવે રે; હરિહર-બહ્મા-પુરંદર સરખા, તે પણ દાસ કહાવે રે. ૨ જાંગ ચીરીને માંસ ખવડાવ્યું, તો પણ ન થઈ એહની રે; મુખની મીઠી દીલની જુઠી, કામિની ન હોય કોઈની રે. ૩ પગલે પગલે મન લલચાવે, શ્વાસોશ્વાસની જુદી રે; ગરજ પડે ત્યારે ઘેલી થાયે, કામ સરે જાયે કુદી રે. ૪ કરણી એહની કહી નવિ જાએ, કામિની તણી ગતિ ન્યારી રે, ગાયું હતું જે નર ગાશે, તેણે સદ્ગતિ હારી રે. ૫
સક્ઝાય સરિતા
૬૫૭
Page #693
--------------------------------------------------------------------------
________________
જો લાગી તો સર્વસ્વ લૂંટે, રૂઠી તો રાક્ષસી તોલે રે; એમ જાણીને અળગા રહેજો, ઉદયરત્ન ઈમ બોલે રે. ૬ ૩૮૬. પંચ પરમેષ્ઠીની સઝાય
ઢાળ ૧ ઃ વારી જાઉં શ્રી અરિહંતની, જેહના ગુણ છે બાર; મોહન પ્રાતિહારજ આઠ છે, મૂલ અતિશય ચાર. મો૦ વા૦ ૧ વૃક્ષ અશોક સુર કુસુમની, વૃષ્ટિ દિવ્ય ધ્વનિ વાણ; મો. ચામર-સિંહાસન-દુંદુભિ, ભામંડલ છત્ર વખાણ. મો. વા. ૨ પૂજા અતિશય છે ભલો, ત્રિભુવન જનને માન; મો. વચનાતિશય જોજન ગામી, સમજે ભવિઅ સમાન. મો. વા. ૩ જ્ઞાનાતિશય અનુત્તર તણા, સંશય છેદનહાર; મો૦ લોકાલોક પ્રકાશતાં, કેવલજ્ઞાન ભંડાર. મો૦ વા૦ ૪ રાગાદિક અંતરરિપુ, તેનો કીધો અંત; મો૦ જિહાં વિચરે જગદીશ્વરૂ, તિહાં સાતે ઈતિ સમંત મો. વા. ૫ એહવા અપાયાપનમનો, અતિશય અતિ અદ્ભુત, મોટા અહર્નિશ સેવા સારતા, કોડી ગમે સુર હુંત. મો૦ વા૦ ૬ માર્ગ શ્રી અરિહંતનો, આદરીયે ધરી નેહ; મો૦ ચાર નિક્ષેપે વાંદીયે, જ્ઞાનવિમલ ગુણ ગેહ. મો૦ વા૦ ૭
ઢાળ ૨ : નમો સિદ્ધાણં બીજે પદે રે લાલ, જેહના ગુણ છે આઠ રે; હું વારી લાલ; શુક્લધ્યાન અનલે કરી રે લાલ, બાળ્યા કર્મ કઠોર રે. હું ન૦ ૧ જ્ઞાનાવરણી ક્ષયે કહ્યું રે લાલ, કેવલ જ્ઞાન અનંત રે; હું દર્શનાવરણીય ક્ષયથી થયા રે લાલ, કેવલ દર્શન કંત રે. હું ન૦ ૨ અક્ષય અનંત સુખ સહજથી રે લાલ, વેદની કર્મનો નાશ રે; હું મોહનીય ક્ષયે નિર્મલો રે લાલ, ક્ષાયિક સમકિત વાસ રે. હું૦ ન૦ ૩ અક્ષય સ્થિતિ ગુણ ઉપજ્યો રે લાલ, આયુ કર્મ અભાવ રે, હું નામકર્મ ક્ષયે નિપન્યો રે લાલ, રૂપાદિક ગત ભાવ રે. હું નવ ૪ અગુરુલઘુ ગુણ ઉપન્યો રે લાલ, ન રહ્યો કોઈ વિભાવ રે; હું
૬૫૮
સક્ઝાય સરિતા
Page #694
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગોત્રર્મના નાશથી રે લાલ, નિજ પ્રગટ્યા જસ ભાવ રે. હું ન૦ ૫ અનંતવીર્ય આતમતણું રે લાલ, પ્રગટ્યો અંતરાય નાશ રે. હું આઠે કર્મ નાશી ગયા રે લાલ, અનંત અક્ષય ગુણવાસ રે. હું૦ ન૦ ૬ ભેદ પંદર ઉપચારથી રે લાલ, અનંતર પરંપર ભેદ રે. હું નિશ્ચયથી વીતરાગના રે લાલ, ત્રિકરણ કર્મ ઉચ્છેદ રે. હું૦ ન૦ ૭ જ્ઞાનવિમલની જ્યોતિમાં રે લાલ, ભાસિત લોકાલોક રે; હું તેહના ધ્યાન થકી થશે રે લાલ, સુખીયા સઘળાં લોક રે. હું ન૦ ૮
ઢાળ ૩ : આચારી આચાર્યનું છે, ત્રીજે પદે ધરો ધ્યાન; શુભ ઉપદેશ પ્રરૂપતાં', કહ્યા અરિહંત સમાન. સૂરીશ્વર નમતાં શિવસુખ થાય, ભવોભવનાં પાતિક જાય. ૧ પંચાચાર પલાવતાં, આપણતે પાલત; છત્રીશ છત્રીશી ગુણે કરી, અલંકૃત તનુ વિલસંત. સૂ૦ ૨ દર્શન જ્ઞાન ચારિત્રના, એકેક આઠ આચાર; બારહ તપ આચારનાજી, ઈમ છત્રીશ ઉદાર. સૂ૦ ૩ પડિ રૂપાદિક ચૌદ છે, વલિ દશવિધ યતિ ધર્મ; બારહ ભાવના ભાવતાંજી, એ છત્રીશ મર્મ. સૂ૦ ૪ પંચેન્દ્રિય દમે વિષયથીજી, ધારે નવનિધ બ્રહ્મ; પંચ મહાવ્રત પોષતાજી, પંચાસાર સમર્થ. સૂ૦ ૫ સમિતિ-ગુમિ શુદ્ધિ ધરેજી, ટાળે ચાર કષાય; એ છત્રીશી આદરેજી, ધન્ય ધન્ય તેહની માય. સૂ) ૬ અપ્રમતે અર્થ ભાખતાંજી, ગણિ સંપદ જે આઠ; છત્રીશ ચઉ વિનયાદિકેજી, એમ છત્રીશે પાઠ. સૂ) ૭ ગણધર ઉપમા દીજીએજી, યુગ પૃધાન કહાય; ભાવ ચારિત્રી એહવા, જિહાં જિન માર્ગ ઠરાય. સૂ) ૮ જ્ઞાનવિમલ ગુણ ગાવતાંજ, ગાજે શાસન માંહી; તે વાંધી નિર્મળ કરોઇ, બોધિ બીજ ઉચ્છાંહી. સૂ૦ ૯
// સઝાય સરિતા
૬૫૯
Page #695
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢાળ ૪ : ચોથે પદે ઉવજઝાયનું, ગુણવંતનું ધરો ધ્યાન રે; યુવરાજ સમ તે કહ્યા, પદ સૂરિ ને સમાન રે. ચોથે ૧ જે સૂરિસમાન વ્યાખ્યાન કરે, પણ મન ન ધરે અભિમાન રે; વળી સૂત્ર અર્થનો પાઠ દીયે, ભવિજીવને સાવધાન રે. ચોથે ૨ અંગ અગિયાર ચૌદ પૂર્વ જે, વલી ભણે ભણાવે જેહ રે; ગુણ પચવીશ અલંક્ય, - દષ્ટીવાદે અર્થના ગેહ રે. ચોથે) ૩ બહુ નેહે અર્થ અભ્યાસે સદા, મન ધરતા ધર્મ ધ્યાન રે; કરે ગચ્છ નિશ્ચિત પ્રવર્તક, દીયે સ્થવિરને બહુ માન રે. ચોથ૦ ૪ અથવા અંગ અગ્યાર જે વલી, તેહના બાર ઉપાંગ રે; ચરણ કરણની સિત્તરી, જે ધારે આપણે અંગ રે. ચોથ૦ ૫ વલી ધારે આપણે અંગે, પંચાંગી મતે શુદ્ધ વાણ રે; નય ગમ ભંગ પ્રમાણ વિચાર ને, દાખતા જિન આણ રે. ચોથે, ૬ સંઘ સકલ હિત કારીયા, રત્નાધિક મુનિ હિતકાર રે; પણ વ્યવહાર પ્રરૂપતાં, કહે દશ સામાચારી આચાર રે. ચોથે) ૭ ઈન્દ્રિય પંચથી વિષય વિકારને, વારતાં ગુણ ગેહ રે; શ્રી જિનશાસન ધર્મધુરા, નિર્વહિતા શુચિ દેહ રે. ચોથે, ૮ પચવીશી પચવીશ ગુણ તણી, જે ભાખી પ્રવચન માંહી રે; મુક્તાફલ શુતી પરે, દીપે જસ અંગ ઉછાંહી રે. ચોથ૦ ૯ જસ દીપે અતિ ઉષ્ણાંહે, અધિક ગુણે જિનથી એકતાન રે; એહવા વાચકને ઉપમાન શું કહું, જેહથી શુભ ધ્યાન રે. ચોથે ૧૦
ઢાળ ૫ : તે મુનિને કરૂં વંદન ભાવે, જે પટકાય વ્રત રાખે રે; ઈન્દ્રિય પણ દમે વિષય વિકારથી, વણી શાન્ત સુધારસ ચાખે રે.તે ૧ લોભ તણા નિગ્રહ ને કરતા, વલી પડિલેહણાદિક કિરિયા રે; નિરાશસ યતના એ બહુ દીપે, વળી કરણ શુદ્ધિ ગુણ દરિયા રે. તે ૨ અહર્નિશ સંયમ યોગશું યુકતા, દુર્ધર પરિષહ સહેતા રે; મન-વચ-કાય કુશલતા યોગે, વરતાવે ગુણ અનુસરતા રે. તે૦ ૩
સક્ઝાય સરિતા
Page #696
--------------------------------------------------------------------------
________________
છેડે નિજ તનું ધર્મને કાજે, વલી ઉપસર્ગાદિક આવે રે; સત્તાવીશ ગુણે કરી સોહે, સૂકાચાર ને ભાવે રે. તે ૪ જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્ર તણા જે, ત્રિકરણ યોગ આચાર રે. અંગે ધરે નિસ્પૃહતા શુદ્ધિ, તે સત્તાવીસ ગુણ સાર રે. તે૦ ૫ અરિહંત ભક્તિ સદા ઉપદેશે, વાચક સૂરિના સહાઈ રે; મુનિ વિના સર્વ ક્રિયા નવિ સુઝે, તીર્થ સકલ સુખદાઈ રે. તે૦ ૬ પદ પાંચમે ઈણીપરે ધ્યાવો, પંચમી ગતિને સાધો રે; સુખી કરજો શાસનનાયક, જ્ઞાનવિમલ ગુણ વાધો રે. તે ૭
૩૮૭. પાંજરાની સક્ઝાય પાંજરું પોતાનું પોપટ જાળવે જો કાંઈ તું છે ચતુર સુજાણ જો પારધી પુઠે પુંઠે ફરે જો કાંઈ ઓચિંતુ આવશે બાણ જો...પાંજર૦ ૧ કડવા ફળ છે ચાર કષાયના જજે કાંઈ સારું ફળ છે ધર્મ જે સુર-નર સરિખા જાળવે જો એ તો જૈનધર્મનો મર્મ જો... પાંજરૂ૦ ૨ એ રે કાયા પોપટ પાંજરે જો કાંઈ ઈદ્રિયોનો પહેરેલો વેષ જો મૂકી માયા રે જમડા પારધી જો કર્મ સુથારે ઘડીયું તેહ જો. પાંજરૂ૦૩ કડવા કષાયલા ખાટાં ખારવા જો તેમાં બોળીશ નહિં ચાંચ જો સારૂં ફળ હોય તો સેવજો જો એમ કવિયણ કહે કરજોડ જો... પાંજરૂ૦ ૪ તું જઈ બેસજે ઝાડવે ઝાડવે જો ત્યાં મળશે કોઈક પોપટડાનો સાથ જે કોઈક આવશે તુજને તેડવા જો કહે કાંતિવિજય કરજોડ જો...
પાંજરૂ૦ ૫ ૩૮૮. પુણ્યફળની સજઝાય સરસ્વતિ સામિણી પય નમીજી રે, પ્રણમી સદગુરૂ પાય, દાન તણાં ગુણ હું ભણુંજી, સાંભળતા સુખ થાય. રે જીવડા ! દીધાના ફળ જોય.......... વિણ દીધાં કેમ પામીએજી, હૃદયે વિચારી જોય રે. ૧ એક ઘેર ઘોડા હાથીયાજી, પાયક સંખ્યા ન પાર;
સક્ઝાય સરિતા
૬૬૬
Page #697
--------------------------------------------------------------------------
________________
મોટા મંદિર માળીયાજી, વિશ્વ તણો આધાર રે. જીવડા૦ ૨ ભરીયાને સહુકો ભરેજી, વૂક્યા વરસે મેહ, સુખીયાના સહુ કો સગાઇ દુઃખીયાશું નહીં નેહ રે. જીવડા૦ ૩ બેઉ નર સાથે જનમીયાજી, એવડો અંતર આજ; એક માથે ભારો વહેજી, એક તણે ઘેર રાજ રે. જીવડા૪ એક સુખીયા દીસે સદાજી, દુઃખીયા એક જ હોય; સુખ દુઃખ બેઉ આંતરૂજી, પુણ્ય તણાં ફળ જોય રે. જીવડા૫ સેવ સુંવાળી લાપસીજી, ભોજન દુર કપૂર; એકને કુશ ઢોકળાંજી, પેટ ન પહોચે પૂર રે. જીવડા ૬ એક ઘર આંગણ મલપતીજી, મીઠાબોલી રે નાર; એક ઘર કાળી કુબડીજી, કોઈ ન ચડે ઘર દ્વાર રે. જીવડા) ૭ એક ચઢી ઘોડે હાલતાજી, એક આગળ ઉભાય; એક નર પોઢે પાલખીજી, એક ઉવાણે પાય રે. જીવડા૦ ૮ એક ઘર બેટા સુંદરજી, રાખે ઘરના સૂત્ર; એક ઘેર દીસે વાંઝીયાજી, એક કુળ ખાંપણ કુપુત્ર રે. જીવડા, ૯ એક પાય પટોળી પહેરેજી, પહેરણ ઝાકઝમાળ; એક તણે નહી પહેરવાજી, ફાટલ-તૂટેલ ચીર રે. જીવડા૧૦ એક ચિહું માંહે જાણીયેજી, વિશ્વમાંહે ચોસાળ; એક નામ ન જાણીયેજી, નામ હોયે ધનપાળ રે. જીવડા૧૧ રોષ ન ધરો માનવીજી, દૈવ ન દેજો રે ગાળ; જો કર વાવ્યા કોદરાજી, તો કેમ લણશો શાળ રે. જીવડા૧૨ દત્તવિણ ગર્વ ન કીજીયેજી, ભોળા મૂરખ લોક, જિમ દીપક તેલ જ વિનાજી, ક્ષણમાં થાએ ફેક રે. જીવડા) ૧૩ પાત્ર કુપાત્રનો આંતરોજી, જોજે કરીને વિચાર; શાલિભદ્ર સુખ ભોગવેજી, પાત્ર તણે અનુસાર રે. જીવડા૦ ૧૪ આણ મ ખંડો જિનતણીજી, શુભ-અશુભ ફળ જાણ;
સક્ઝાય સરિતા
૬ ૬ ૨
Page #698
--------------------------------------------------------------------------
________________
મુનિ લાવણ્યસમય ભણેજી, એ સવિ પુણ્ય પ્રમાણ રે. જીવડા૦૧૫ [+] ૩૮૯. પૈસાની સજ્ઝાયો (૧)
પૈસા પૈસા પૈસા તારી વાત લાગે પ્યારી રાત-દિવસ પૈસા ને માટે ભટકે નર ને નારી...
રે ભાઈ ! ભટકે નરને નારી-૧
ભણવું-ગણવું પૈસા માટે પૈસો ઘેબર-ઘારી પૈસાથી બાલુડા છાના પૈસે મોટી યારી...
રે ભાઈ ! પૈસે મોટી યારી-૨
પૈસાથી પરમેશ્વર નાના પૈસો દેવ વેચાવે પૈસાની પૂજારી દુનિયા પૈસો નાચ નચાવે...
રે ભાઈ ! પૈસા નાચ નચાવે-૩
હિંસા-ચોરી પૈસા માટે પૈસો સર્વે વહાલું આજીજી પૈસાને માટે વેણ બોલવું કાલું...
રે ભાઈ ! વેણ બોલવું કાલું-૪ પૈસા માટે નોકર રહેવું પૈસા માટે શેઠો પૈસા માટે રાજા-રચૈત પૈસા માટે વેઠો...
રે ભાઈ ! પૈસા માટે વેઠો-પ
પૈસા આગળ ગુરૂ નકામા પૈસા માટે દોડે પૈસા માટે ગાંડો-ઘેલો ઝંખ્યો માથું ફોડે...
રે ભાઈ ! ઝંખ્યો માથું ફોડે-૬
પૈસાથી વહાલા છે બાપા પૈસા માટે છાપા પૈસાના લોભે છે ટંટા યુદ્ધે કાપં કાપા...
રે ભાઈ ! યુદ્ધે કાપં કાપા-છ જન સાચા ત્યાગી
પૈસાથી દૂરે જે રહેતાં તે બુદ્ધિસાગર નિર્લોભીજન મુનિવર છે વૈરાગી...
રે ભાઈ ! મુનિવર છે વૈરાગી-૮
૩૯૦. પૈસાની સજ્ઝાયો (૨) દેશ મુલકને પરગણે હામ હુકમ કરત
સજ્ઝાય સરિતા
૬૬૩
Page #699
--------------------------------------------------------------------------
________________
છડીદાર ચોપદાર ઉભા ચામરછત્ર ધરંત...
રૂપિયાની શોભારે શી કહું ૧ હાથી-ઘોડા રે આંગણે સોના-રૂપાના સાજ જડીયા મોતીને હીરલે એ સહુ ભાઈની લાજ...
રૂપિયાની શોભારે શી કહું ૨ કસબી સેલા ને પાલખી રથ ધોરી ઘુઘર માળ સેવક દોડે રે મલપતાં એ ધનપાલની ચાલ...
રૂપિયાની શોભારે શી કહું ૩ ઉચા મંદિર માળીયાં કોરણીયાળા છે ગોખ ગાદી તક્યિા રે ઢોલીયા બેઠા માણે છે મોજ...
રૂપિયાની શોભારે શી કહું ૪ ખરચે ને વાપરે ખંતશું અઢળક દેતાં રે દાન આવો, પધારોજી, સહુ કહે લાડવાયાના માન...
રૂપિયાની શોભારે શી કહું ૫ વિવાહ વાજન ઉજળા સંઘપતિ માન ધરાય સંઘ ચલાવે રે તીરથે સહુએ રૂપિયા પસાય...
રૂપિયાની શોભારે શી કહું ૬ ગરથ વિહુણો રે ગાંગલો ગરથે ગાંગજી શેઠ ગરથ વિનાના રે પ્રાણીયા દીઠા કરતાં રે વેઠ..
રૂપિયાની શોભારે શી કહું ૭ સંગ્રામ સોની રે વાપરે મહોરો છત્રીસ હજાર વસ્તુપાલ તેજપાળ ઉજળા એ સહુ ભાઈના ઉપકાર...
રૂપિયાની શોભારે શી કહું ૮ પામી ખરચે નહિં લોભીયા સંચે બહોળી રે આથા મમ્મણ સરિખારે પ્રાણીયા જાય ઘસતા રે હાથ...
રૂપિયાની શોભારે શી કહું ૯ જિનપતિ ગણપતિ ઈમ કહે જીવને છે દશપ્રાણ રૂપિયા શેઠજીને જગ કહે એ અગીયારમો પ્રાણ...
રૂપિયાની શોભારે શી કહું ૧૦
સક્ઝાય સરિતા
Page #700
--------------------------------------------------------------------------
________________
દીપવિજય કવિરાજજી પ્રભુ દીએ વરસી રે દાન જગમાં કહેવાય ઉજળા એ ફુદડીયાળાના માન... રૂપિયાની શોભારે શી કહું ૧૧
૩૯૧. પ્રતિક્રમણની સજ્ઝાયો (૧) કર પડિક્કમણું ભાવશું, સમભાવે ચિત્ત લાય; અવિધિ દોષ જો સેવશોજી, તો નહિ પાતક જાય, ચેતનજી ! એમ કેમ તરશોજી. ૧
સામાયિકમાં સામટીજી, નિદ્રા નયણે ભરાય; વિકથા કરતાં પારકીજી, અતિ ઉન્નસિત મન થાય. ચેતનજી૦૨ કાઉસ્સગમાં ઉભા થકા, કરતાં દુ:ખે રે પાય;
નાટક પ્રેક્ષણ જોવતાંજી, ઉભા રચણી જાય. ચેતનજી૦ ૩ સંવરમાં મન નવિ રૂચેજી, આશ્રવમાં હુંશિયાર; સૂત્ર સુણે નહિ શુભ મનેજી, વાત સુણે ધરી પ્યાર. ચેતનજી૦૪ સાધુજનથી વેગલોજી, નીચશું ધારે નેહ;
કપટ કરે ક્રોડો ગમેજી, ધર્મમાં ધ્રુજે દેહ. ચેતનજી૦ ૫
ધર્મની વેલા વિ દીએજી, ફૂટી કોડી રે એક; રાજાએ રૂંધ્યો થકોજી, ખૂણે ગણી દીએ છેક. ચેતનજી૦ ૬
જિનપૂજા ગુરુ વંદનાજી, સામાયિક પચ્ચકખાણ; નવકારવાલી નિવ રૂચેજી, કરે મન આર્તધ્યાન. ચેતનજી૦ ૭
ક્ષમા ક્યા મન આણીયેજી, રીયે વ્રત પચ્ચકખાણ; ધરીયે મનમાંહિ સદાજી, ધર્મ-શુક્લ દોય ધ્યાન. ચેતનજી૦૮ શુદ્ધ મને આરાધશોજી, જો ગુરુના પદપદ્મ; રૂપવિજય કહે પામશોજી, તો સુર શિવસુખ સવ. ચેતનજી૦ ૯
• [?] ૩૯૨. પ્રતિક્રમણની સજ્ઝાયો (૨) કર પડિક્કમણું ભાવશું, દોય ઘડી શુભ ધ્યાન લાલ રે; પરભવ જાતાં જીવને, સંબળ સાચું જાણ લાલ રે. કર૦ ૧
સજ્ઝાય સરિતા
૬૬૫
Page #701
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી મુખ વીર ઈમ ઉચ્ચરે, શ્રેણિકરાય પ્રતે જાણ લાલ રે; લાખ ખાંડી સોના તણી; દીયે દિન પ્રત્યે દાન લાલ રે. કર૦૨ લાખ વર્ષ લગે ને વળી, એમ દીયે દ્રવ્ય અપાર લાલ રે; એક સામાયિકને તોલે, નાવે તેહ લગાર લાલ રે. કર૦ ૩ સામાયિક ચઉવીસન્થો, ભલું વંદન દોય દોય વાર લાલ રે; વ્રત સંભારો રે આપણા, તે ભવ કર્મ નિવાર લાલ રે. કર૦ ૪ કર કાઉસ્સગ્ગ શુભ ધ્યાનથી, પચ્ચકખાણ સૂધુ વિચાર લાલ રે; દોય સઝાયે તે વળી, ટાળો ટાળો અતિચાર લાલ રે. કર૦ ૫ શ્રી સામાયિક પ્રમાદથી, લહીયે અમર વિમાન લાલ રે; ધર્મસિંહ મુનિ એમ ભણે, એ છે મુક્તિ નિદાન લાલ રે. કર૦ ૬
૩૯૩. પ્રતિક્રમણની સઝાયો (૩) ગોયમ પૂછે શ્રી મહાવીરને રે, ભાખો ભાખો પ્રભુજી સંબંધ રે; પ્રતિક્રમણથી છ્યું ફળ પામીએ રે, શું શું થાયે પ્રાણીને બંધ રે. ગો. ૧ સાંભળો ગોયમ જે કહું પુન્યથી રે, કરણી કરતાં પુન્યનો બંધ રે; પુન્યથી બીજે અધિકો કો નહિ રે, જેથી થાયે સુખ સંબંધ રે. ગો૦ ૨ ઈચ્છા પડિક્કમણું કરી પામીએ રે, પ્રાણી પુન્યનો બંધ રે; પુન્યની કરણી જે ઉવેખશે રે, પરભવ થાશે અંધોઅંધ રે. ગો૦ ૩ પાંચ હજાર ઉપર પાંચશે રે, દ્રવ્ય ખરચી લખાવે જેહ રે; જીવાભિગમ ભગવાઈ પન્નવણા રે, મૂકે ભંડારે પુન્યની રેહ રે. ગો. ૪ પાંચ હજાર ઉપર પાંચશે રે, ગાયો ગર્ભવતી જે હ રે; તેહને અભયદાન દેતાં થકાં રે, મુહપત્તિ આપ્યાનું પુન્ય એહ રે. ગોળ ૫ દસ હજાર ગોકુલ ગાયો તણી રે, એકે કો દશ હજાર પ્રમાણ રે; તેહને અભયદાન દેતાં થકાં રે, ઉપજે પ્રાણીને નિરવાણ રે. ગો૦ ૬ તેથી અધિકું ઉત્તમફળ પામીએ રે, પરને ઉપદેશ દીધાનું જાણ રે; ઉપદેશ થકી સંસારી તરે રે, ઉપદેશે પામે પરિમલ નાણ રે. ગો૦ ૭ શ્રી જિનમંદિર અભિનવ શોભતાં રે, શિખરનું ખરચ કરાવે જેહ રે; એકે કો મંડપ બાવન ચૈત્યનો રે, ચરવલો આપ્યાનું પુન્ય એહ રે. ગો૦ ૮
સાય સરિતા
Page #702
--------------------------------------------------------------------------
________________
માસખમણની તપસ્યા કરે રે, અથવા પંજર કરાવે જેહ રે; એહવા ક્રોડ મંજર કરતાં થકાં રે, કાંબલિયું આપ્યાનું ફળ એહ રે. ગો૦ ૯ સહસ અધ્યાસી દાનશાળા તણો રે, ઉપજે પ્રાણીને પુન્યનો બંધ રે; સ્વામી સંઘાતે ગુરુ સ્થાનકે રે, પ્રવેશે થાએ પુન્યનો બંધ રે. ગો. ૧૦ શ્રી જિનપ્રતિમા સોવનમય કરે રે, સહસ અધ્યાસી પ્રમાણ રે; એકેકી પ્રતિમા પાંચશે ધનુષ્યની રે, ઈયાવહી પડિક્કમતાં ફલ જાણ રે. ગો. ૧૧ આવશ્યક પન્નવણા જુગતે ગ્રંથમાં રે, ભાખ્યો એ પડિકમણાનો સંબંધ રે; જીવા ભગવઈ આવશ્યક જોઈને રે, સ્વમુખ ભાખે વીરજિણંદ રે. ગો૦૧૨ વાચક જસ કહે શ્રદ્ધા ધરો રે, પાલે શુદ્ધ પડિક્કમણાનો વ્યવહાર રે; અનુત્તર સમ સુખ પામે માટે મોટકું રે, પામશે ભવિજન ભવજલ પાર રે.
ગો૦૧૩ ૩૯૪. પાંચ ગતિની સજઝાયો (૧) આરંભ કરતો રે જીવ છોડી શકે નહિ, ધન મેલણ તૃષ્ણા અપારો; ઘાત કરે પંચેન્દ્રિય જીવનો, વળી કરે મધ માંસનો આહારોજી,
એ ચાર પ્રકારે રે જીવ જાયે નારકી. ૧ કુડકપટ ને ગૂઢ માયા કરે, વળી બોલે મૃષાવાદજી; કુંડા તોલા ને કુડાં રાખે માપલાં, ખોટા લેખ લખાયજી,
એ ચાર પ્રકારે રે જીવ જાય તિર્યંચમાં. ૨ ભદ્રિક પરિણામે રે સરલ સ્વભાવથી, વળી વિનયતણાં ગુણ ગાયજી; દયાભાવ રાખે જે દીલમાં, મત્સર નહી ઘટમાંયજી,
એ ચાર પ્રકારે રે જીવ જાય મનુષ્યમાં. ૩ સરાગપણાથી રે પાળે સાધુપણું, વળી શ્રાવકનાં વ્રત બારજી; અજ્ઞાનકટ ને અકામ નિર્જરા, તિણશું સુર અવતારો છે,
એ ચાર પ્રકારે રે જીવ થાય દેવતા. ૪ જ્ઞાનથી જાણે રે જીવ-અજીવને, શ્રદ્ધાથી સમક્તિ થાય છે; ચારિત્રથી રોકે નવાં કર્મ આવતાં, તપથી પૂર્વલાં કર્મ ખપાવેજી.
સઝાય સરિતા
૬ ૬૭
Page #703
--------------------------------------------------------------------------
________________
એ ચાર પ્રકારે રે જીવ જાય મોક્ષમાં. ૫ આર્ત-રૌદ્રધ્યાન બેઉ પરિહરો, ધર્મ-શુક્લ ધરો ધ્યાનજી; પર પરિણતિ તજી નિજપરિણતિ ભજો, તો જીવનું શિવનિશાનજી.
મતિ પ્રમાણે રે ગતિ થાય જીવની; [2] ૩૯૫. પાંચ ગતિની સજઝાયો (૨) આરંભ કરતો જીવડો રે સેવે પાપ અઢાર; ક્રોધ-લોભ-તૃષ્ણા ઘણી રે મધમાંસ કરે આહાર, સોભાગી પ્રાણી ! જો જો આપ કમાઈ. ૧ અતિનિર્દય બની કરી રે, પંચેંદ્રિય કરે ઘાત; વેર-વિરોધ ઘણાં કેળવે રે, તેહનો નરકમાં પાત. ૨ ફૂડ-કપટ છલપ્રપંચ ઘણાં રે, લુંટણવૃત્તિ ધરનાર; ક્રૂડા તોલા કૂડા માપલા રે, કેળવે માયા અપાર. ૩ ખોટા લેખ લખે ઘણાં રે, જુઠા બોલા કહેવાય; ખોટી સાક્ષીઓ જે પૂરે રે, તિર્યંચગતિમાં તે જાય. ૪ સરલ સ્વભાવી આતમા રે, પરિણામે ભદ્રિક હોય; વિનય વિવેક દિલમાં વસે રે, દૂભવે ન જીવને કોય. ૫ પરસુખે સુખીયો રહે રે, પરદુઃખે દુઃખીયો થાય; જિનવર ધર્મ આરાધતો રે, ફરી મનુષ્યભવ પાય. ૬ ચારિત્ર પાળે સરાગથી રે, શ્રાવકનાં વ્રત બાર; અજ્ઞાન તપ કરે આકરા રે, સહેતો કટ અપાર. ૭ કોઈ કેશલુંચન કરે રે, કોઈ જટા શિર ધરાય; એવી અકામ નિર્જરા થકી રે, સામાન્ય દેવ તે થાય. ૮ જિનાગમ ભણવા થકી રે, જાણે ધર્મ અધર્મ; જડ-ચેતનના ભેદનો રે, પામે તેહનો મર્મ. ૯ ચારિત્ર રોકે નવા કર્મને રે, જુના કર્મ તપથી અપાય; સમભાવે રમતો થકો રે, તે જીવ મોક્ષમાં જાય. ૧૦
સઝાય સરિતા
Page #704
--------------------------------------------------------------------------
________________
શુભાશુભ કૃત કર્મથી રે, જીવ પામે સુખ-દુ:ખ;
જો સુખ ઈચ્છો પ્રાણીયા રે,તો બાળો કર્મના મુખ. ૧૧
ક્ષમાદિ ગુણને આદરી રે, કરો જિનવરની સેવ; ‘આણાએ ધમ્મો’ જિને કહ્યું રે, બાલ કહે ટાળો ભવહેવ. ૧૨
૩૯૬. ફુલની માળાની સજ્ઝાય
એક નારી દોય પુરૂષ મળીને, નારી એક નિપાઈ હાથ-પગ નવિ દીસે તેહના, માં વિના બેટી જાઈ...
ચતુરનર ! એ કુણ કહીયે નારી એ તો દીસે છે રંગ રસીલી... ચતુરનર૦ ૧ ચીર ચુંદડી ચચણા ચોળી નવિ પહેરે તે સાડી
ચતુરનર૦ ૨
ચતુરનર૦ ૩
છેલ પુરૂષ દેખીને મોહે એવી તેહ રૂપાળી... ઉત્તમ જાતિ નામ ધરાવે મનમાને ત્યાં જાવે કંઠે વળગી લાગે પ્યારી સાહેબને રીઝાવે... ઉપાસરે તો કદીય ન જાવે દેહરે જાયે હરખી નર-નારીશું રંગે રમતી સહુકો સાથે સરખી... એક દિવસનું યૌવન તેહનું ફરી ન આવે કામ પાંચ અક્ષર છે સુંદર તેહના શોધી લેજો નામ... ઉદયરતન વાચક એમ જંપે સુણજો નર ને નારી એ હરિયાળીનો અર્થ કરે જે સજ્જનની બલિહારી... ૩૯૭. બીડીની સજ્ઝાય
ચતુરનર૦ ૪
ચતુરનર૦ ૫
ચતુરનર૦ ૬
દેખાદેખીએ ચાલતાંજી, પામર પામે સંતાપ; વ્યસન વિલુધા બાપડાજી, બાંધે બહુલા પાપ રે.. પ્રાણી ! બીડી વ્યસન નિવાર, ફોગટ ભવ કેમ હાર રે. પ્રાણી ધર્મ ધન ધાતુ હણેજી, છકાય જીવ વિનાશ;
કર્મ જોરે જઠર વ્યથાજી રે, પ્રગટે શ્વાસ ને ખાંસ રે. પ્રાણી૦ ૨ પ્રતિદિન પંચવીસ પીવતાંજી રે, સો વર્ષે નવ લાખ;
ગતિ-મતિ વિણસે સદાજી, છાતી હોવે ખાખ રે. પ્રાણી૦ ૩ ચિત્ત બંધાણું ચોરટીજી રે, હારે જન્મ નિટોલ; ધુમાડે બાચકા ભરેજી, અંદર પોલમપોલ રે. પ્રાણી૦૪
સજ્ઝાય સરિતા
૬ ૬૯
Page #705
--------------------------------------------------------------------------
________________
નવકારસી પોરસી નહિંજી રે, નહિં પોષધ ઉપવાસ; રાત્રે ચોવિહાર નહિં બનેજી, બાંધ્યો બીડીએ પાસ રે. પ્રાણી૦૫ મુખ ગંધા માનવ તણીજી રે, નાત વધારે જાય; વાર્યા ન વળે બાપડાજી, પછી ઘણાં પછતાય રે. પ્રાણી૬ દાંત પડે આંખ્યું ગળજી રે, અતિશય થાય હેરાન; ધર્મરતન ચેતો હજી રે, લ્યો બીડી પચ્ચખાણ રે. પ્રાણી ૭
[] ૩૯૮: ભવિષ્યની સજઝાય ભવિષ્યમાં લખ્યું હોય તે થાય, ડહાપણ કોઈનું કામ ન આવે, ક્રોડ કરોને ઉપાય. ભ૦ ૧ રાજાને મન રઢ જ લાગી, ત્યારે મૃગયા રમવા જાય; સાધુ મુનિ સંતાપ્યા ત્યારે, સર્પ સે શું થાય. ભ૦ ૨ મંગલ મુહૂરત શુભ ચોઘડીયું, પ્રથમ ગ્રહ પૂજાય; જાણ જોશી જાણતાં છતાં, રંગભેર શીદને રંડાય. ભ૦ ૩ રામચંદ્રજી જાણતાં છતાં, વનમાં શીદને જાય; સતી સીતાને કલંક આવ્યું, ત્યારે રાવણ રણમાં રોલાય. ભ૦ ૪ અજુન-ભીમ-નકુલ-સહદેવ, રાજા ધમ કહેવાય; પાંચ પાંડવ જાણતાં છતાં, દ્રૌપદી શીદને લુંટાય. ભ૦ ૫ ચંદનબાળા ચૌટે વેચાણી, રાખ્યા છે મૂળાને ઘેર; હાથે પગે બેડી ડસકલાં એમને, રાખ્યાં છે ગુમ ભંડાર. ભ૦ ૬ સતી સુભદ્રાને કલંક આવ્યું ત્યારે, સાસુએ દીધી છે આળ; જીવાએ કરી તરણું કાઢ્યું ત્યારે, મુનિને કપાળે ટીલું થાય. ભ૦૭ સતી અંજનાને કલંક આવ્યું ત્યારે, સાસુએ દીધી છે આળ; માબાપે પણ પાણી ન પાયું, કાઢ્યા છે ઉજ્જડ વનવાસ. ભ૦ ૮ હીરવિજય ગુરુ હીરલો, લબ્ધિવિજય ગુણ ગાય; માણેકવિજય ગુરુ ઈમ ભણે, તમે સાંભળી લેજો સાર. ભ૦ ૯
६७०
સઝાય સરિતા
Page #706
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૯૯. મનની સજઝાયો (૧) ક્યાં કરું મન સ્થિર નહી રહતા, અધર ફરે મન મેરા રે; યહ મનકો બેરબેર સમજાયા, સમજ સમજ મન મેરા રે. ૧ બેઠ કહું તો ઉઠ ચલત હે, મન દોડે મન ધીરા રે; પલક પલક મન સ્થિર નહી રહેતા, કોણ પનીયારા મન મેરા રે. ૨ કુડ કપટ મહ વિષ ભરીયો, પરનારી સંગ કે ૨ રે; ભવભવમાં જીવ કાલ ભટકતો, ફોગટ ફરીયા ફેરા રે. ૩ કુટુંબ કબીલા માલ ખજાના, ઈસમેં નહિ કોઈ તેરા રે; સાંજ ભઈ જબ ઉઠ ચલેગા, જંગલ હોગા ડેરા રે. ૪ કહત આનંદઘન મન સમજાયા, મન કાયર મન સુરા રે; મનકા ખેલ અજબકા પ્યાલા, પીએ સો પવન હારા રે. ૫
૪૦૦. મનની સજઝાયો (૨) મન માંકલડું આણા ન માને, અરિહંત કહો કિમ કીજે રે; રાત દિવસ હિડે હલફલતું, શીખામણ શી દીજે રે. મન. ૧ રાજમાર્ગ મૂકી બાપડલું, ઉવટ વાટે જાવે રે; આઠ પહોર અટતો નિરંતર, તપતો કિમહી ન થાવે રે. મન૦૨ ક્ષણ ધરાયો ક્ષણ ભૂખ્યો, ભૂંડો ક્ષણ રૂપે ક્ષણ તુસે રે; ધર્મ તણા ફળ સરસ ન ચાખે, પાપ તણા ફળ લુસે રે. મન૦ ૩ લાખ ચોરાશી ચાચર ચઢીયો, રંકપણે રડવડીઓ રે; ધર્મ વિના તે ભવ ભવ હીંડે, કર્મ તણે વશ પડીઓ રે. મન૦ ૪ આશા બાંધે ડુંગર જેવડી, ચેવડ કીમહી ન પહોંચે રે; ચિંતા જાળ પડયું પસ્તાવે, પરવશ પડીઉ વિગુચે રે. મન, ૫ મૂળ મંત્ર ને તંત્ર કરીને, મન માંકડ વશ આણે રે; પભણે પ્રીતવિમલ મન સાચે, એહને સહુએ વખાણે રે મન- ૬
૪૦૧. મનની સજઝાયો (૩) મનાજી તું તો જિન ચરણે ચિત્ત લાય, તેરો અવસર વિત્યો જાય, ઉદર ભરણ કે કારણ રે, ગૌઆ વનમેં જાય; ચારો ચરે ચિહું દિશિ ફરે રે, વાંકુ ચિત્તડું વાછરીયામાંય. મના૦ ૧
સક્ઝાય સરિતા
६७१
Page #707
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચાર પાંચ સાહેલી મલીને, હીલમીલ પાણી જાય;
તાળી દિયે ખડ ખડ હસે રે, વાંકું ચિત્તડું ગાગરીયા માય. મનાજી૦ ૨ નટવો નાચે ચોકમાં રે, લખ આવે લખ જાય;
વંશ ચઢી નાટક કરે રે, વાંકું ચિત્તડું દોરડીયા માય. મનાજી૦ ૩ સોની સોનાના ઘાટ ઘડે રે, વળી ઘડે રૂપાના ઘાટ;
ઘાટ ઘડે મન રીઝવે રે, વાંકું ચિત્તડું સોનૈયા માંચ. મનાજી૦ ૪ જુગટીયા મન જુગટું રે, કામિનીને મન કામ; આનંદઘન એમ વિનવે રે, ઐસો પ્રભુ કો ધર ધ્યાન. મનાજી૦ ૫
[X] ૪૦૨. મનની સજઝાયો (૩)
ભૂલ્યો મન ભમરા તું ક્યાં ભમ્યો ભમીયો દિવસે ને રાત માયાનો બાંધ્યો પ્રાણીઓ ભમે પરિમલ જાત... ભૂલ્યો૦ ૧ કુંભ કાચો રે કાયા કારમી તેહનો કરો રે જતન્ન
વિણસતાં વાર લાગે નહી નિર્મળ રાખો રે મન... ભૂલ્યો૦ ૨ કેના છોરૂ ને કોના વોછરૂં કેના માયને લાય
અંત રે જાવું છે એકલું સાથે પુણ્યને પાપ... ભૂલ્યો૦ ૩ જીવને આશા ડુંગર જેવડી મરવું પગલાં રે હેઠ
ધન સંચી સંચી રે કાંઈ કરો કરો ધ્રુવની વેઠ... ભૂલ્યો૦ ૪ ધંધો કરી ધન મેળવ્યું લાખ ઉપર ક્રોડ મરણની વેલા રે માનવી લીધો કંદોરો છોડ... ભૂલ્યો પ મૂરખ કહે ધન માહરૂં ધોખે ધાન ન ખાય વસ્ત્ર વિના જઈ પોઢવું લખપતિ લાકડા માય... ભૂલ્યો૦ ૬ ભવસાગર દુ:ખ જલે ભર્યો તરવો છે રે તેહ
૬૭૨
વધમાં ભય સબળો થયો કર્મ વાયરો ને મેહ... ભૂલ્યો૦ ૭ લખપતિ છત્રપતિ સવિ ગયા ગયા લાખ બે લાખ
ગર્વ કરી ગોખે બેસતા સર્વ બળી થયા રાખ... ભૂલ્યો૦ ૮ ધમણ ધખતી રે રહી ગઈ બુઝ ગઈ લાલ અંગાર એરણકો ઠબકો મીટ્યો ઉઠ ચાલ્યો રે લુહાર... ભૂલ્યો૦ ૯ ઉવટ મારગ ચાલતા જાવુ પેલે રે પાર
આગળ હાટ ન વાણીયો શંબલ લેજો રે સાથ... ભૂલ્યો૦ ૧૦
સાય સરિતા
Page #708
--------------------------------------------------------------------------
________________
પરદેશ પરદેશમાં કુણશું કરો રે સનેહ
આયા કાગળ ઉઠ ચલ્યા ન ગણે આંધીને મેહ... ભૂલ્યો૦ ૧૧ કેઈ ચાલ્યા રે કેઈ ચાલશે કેઈ ચાલણહાર
કેઈ બેઠા રે બૂઢા બાપડા જાયે નરક ઓઝાર... ભૂલ્યો૦ ૧૨ જે ઘર નોબત વાગતી થાતા છત્રીસે રાગ
ખંડેર થઈ ખાલી પડ્યા બેસણ લાગ્યા છે કાગ... ભૂલ્યો૦ ૧૩ ભમરો આવ્યો કમલમાં લેવા પરિમલ પૂર કમળ મીંચાયે માંહે રહ્યો જબ આથમતે સૂર... ભૂલ્યો૦ ૧૪ રાતનો ભૂલ્યો રે માનવી દિવસે મારગ આય
દિવસનો ભૂલ્યો રે માનવી ફિર ફિર ગોથા ખાય... ભૂલ્યો૦ ૧૫ સદ્ગુરુ કહે વસ્તુ વોરીયે જે કાંઈ આવે રે સાથ આપણો લાભ ઉગારીયે લેખુ સાહિબ હાથ... ભૂલ્યો૦ ૧૬
[?] ૪૦૩. રત્ન ચિંતામણીની સજઝાય
આ ભવ રત્ન ચિંતામણી સરિખો,વારોવાર ન મલશે જી; ચેતી શકે તો ચેતજે જીવડા, આવો સમય નહિં મલશે જી. આ૦૧ ચાર ગતિ ચોરાશી યોનિ, તેમાં તું ભમી આવ્યો જી; પુણ્ય સંયોગે સ્વપ્નની સંગતે, માનવનો ભવ પામ્યો જી. આ૦૨ વહેલો થા તું વહેલો જીવડા, લે જિનવરનું નામ જી; ફુગુરુકુદેવ કુધર્મને ઠંડી, ફીજે આતમ કામ જી. આ૦૩ જેમ કઠિયારે ચિંતામણી લાધો, પુણ્ય તણે સંયોગ જી; કાંકરાની પરે નાંખી દીધો, ફરી નહીં મલવા જોગ જી. આ૦૪
તેહની વચ્ચે તું એક કાલે તું આવ્યો
બેઠો જીવડા, કાલ જીવડા, એક
કાલે
00
આહેડી નિકાશે જી; તું જાશે જી. આ૦ ૫
ધન્ય સાધુ જે સાચું નાણું ગાંઠે
માત પિતા દારા સુત બાંધવ, ગ્બહુવિધમાં
સુધો
સંયમ પાલે, બાંધે, ખોટે દષ્ટિ ન
સજ્ઝાય સરિતા
મારગ દાખે જી;
રાખે જી. આ૦ ૬
વિરતી જોડે જી;
૬૭૩
Page #709
--------------------------------------------------------------------------
________________
તે માંહેથી જો કાજ સરે તો, સાધુ ઘર કેમ છોડે છે. આ૦ ૭ માયા મમતા વિષય સહુ ઠંડી, સંવર ક્ષમા એક કીજે છે; ગુરુ ઉપદેશ સદા સુખકારી, સુણી અમૃતસર પીજે છે. આ૦ ૮ જેમ અંજલીમાં નીર ભરાણું, ક્ષણ ક્ષણ ઓછું થાય છે; ઘડી ઘડીએ ઘડીયાળા વાજે, ક્ષણ લાખેણી જાય છે. આ૦ ૯ સામાયિક મન શુદ્ધ કીજે, શિવરમણી ફલ પામીજે જી; માનવભવ મુક્તિનો કામી, તેમાં ભરોશો શાનો લીજે છે. આ૦ ૧૦ દેવગુરુ તમે દઢ કરી ધારો, સમકિત શુદ્ધ આરાધો છે; છક્કાય જીવની રક્ષા કરીને, મુક્તિનો પંથ જ સાધો છે. આ૦ ૧૧ હૈડા ભીતર સમતા રાખો, જનમ ફરી નવિ મલશે જી; કાયર તો કાદવમાં ખુંતા, શૂરા પાર ઉતરશે જ. આ૦ ૧૨ ગુરુ કંચન ગુરુ હીરા સરિખા, ગુરુ જ્ઞાનના દરિયા છે; કહે અભય સદ્ગુરુ ઉપદેશે, જીવ અનંતા તરીયા જી. આ૦ ૧૩
[] ૪૦૪. મનુષ્યભવની સઝાય મનુષ્ય ભવનું ટાણું રે, કાલે વહી જશે રે, અરિહંતના ગુણ ગાવો નર નાર; રત્ન ચિંતામણિ આવ્યો હાથમાં રે, ભગવંતના ગુણ ગાવો નર નાર. ૧ બળદ થઈને રે ચીલાએ ચાલશો રે, ચઢશો વળી ચોરાશીની ચાલ; ચોકડું બાંધીને ઘાણીએ ફેરવશે રે, ઉપર બેસી મૂરખ દેશે માર. ૨ કૂતરા થઈને ઘર ઘર ભટકશો રે, ઘરમાં પેસવા નહીં દે કોય; કાનમાં કીડા રે પડશે અતિ ઘણાં રે, ઉપર પડશે લાકડીઓના માર. ૩ ગધેડા થઈને રે ગલીઓમાં ભટકશો રે, ઉપાડશો અણતોલ ભાર; ઉકરડાની ઓથે રે જઈને ભૂકશો રે, સાંજ પડે ધણી ન લીએ સંભાળ.૪ ભૂંડ થઈને પાદર ભટકશો રે, કરશો વળી અશુચિનો આહાર; નજરે દીઠા રે કોઈને નવિ ગમો રે, ઉપર પડશે પથ્થરના પ્રહાર. ૫ ઊંટ થઈને રે બોજો ઉપાડશો રે, ચરશો વળી કાંટા ને કંથાર;
६७४
સઝાય સરિતા
Page #710
--------------------------------------------------------------------------
________________
હાથને હડસેલે ઘર ભેગા થાશો રે, ઉપર પડશે પાટુના પ્રહાર. ૬ ઘોડા થઈને રે ગાડીઓ ખેંચશો રે, ઉપર પડશે ચાબૂકના પ્રહાર; ચોકડું બાંધીને ઉપર બેસશે રે, રાયજાદા થઈ અસવાર. ૭ ઝાડ થઈને વનમાં ધુજ શો રે, સહેશો વળી તડકો ને ટાઢ; ડાળે ને પાંદડે રે પંખી માળા ઘાલશે રે, ઉપર પડશે કુહાડાના ઘા. ૮ ઉત્તમ નરભવ ફરી ફરી આતમા રે, મેળવવો છે મુશ્કેલ; હીરવિજયની એણી પેરે શિખડી રે, તમે સાંભળજો અમૃત વેલ. ૯
૪૦૫. માંકડની સઝાય માંકડનો ચટકો દોહિલો કેહને નવિ લાગે સોહિલો રે, માંકડ મૂછાળો એ તો નિર્લજજને નહિં કાન એહને હીયડે નહિં શાન રે...
માંકડ મૂછાળો ૧ એ તો પાટ-પલંગમાં આવે ચટકો દેઈ છાનો જાને રે, માંકડ મૂછાળો રાતે રાણો થઈને ફરતો રાજા-રાણીથી નવિ ડરતો રે...
માંડ મૂછાળો ૨ એતો ચરણા ચીર છોડાવે નર-નારીની નિંદ ગાવે રે, માંકડ મૂછાળો ગિરૂઆ ગુણસાગર સાધ તેહની તમે રાખજો લાજ રે...
માંકડ મૂછાળો ૩ વરસાલે થાયે મદમાતો શીયાલે સુહાલો સાતો રે, માંકડ મૂછાળો ખાટ માંહે ખલ ગોત્રજ ખોટા સવિ સરિખા નાના-મોટા રે...
માંકડ મૂછાળો ૪ એ તો ન જુએ ઠામ-કુઠામ એહને પેટ ભર્યા શું કામ રે, માંકડ મૂછાળો એ તો હરામી હઠીલી જાત એહને રૂડી લાગે છે રાત રે...
માંકડ મૂછાળો ૫ લોહી પી થાયે રાતો લાલ એ તો સોડ માંહેલો સાલ રે, માંડ મૂછાળો એ ઉપકાર તણી મતિ આણી ચટકો દઈ સજજ કરે પ્રાણી રે...
માંકડ મૂછાળો ૬ ગુણી હો તો ગુણ કરી લેજો માંકડને દોષ મ દેજો રે, માંડ મૂછાળો
સક્ઝાય સરિતા
૬૭૫
Page #711
--------------------------------------------------------------------------
________________
માણેક મુનિ કહે સુણો સયણા ! તમે જીવની કરજો જયણા રે...
માંકડ મૂછાળો ૭ • ૪૦૬. મુનિની સઝાયો (૧) તે સુખીયા ભાઈ તે સુખીયા, જે પર દુઃખે દુઃખીયાજી; પરસુખ દેખી જે સંતોષીયા, જેને જિનધર્મ ઓળખીયાજી-૧ જ્ઞાનાદિક બહુ ગુણના દરિયા, ઉપશમ રસજળ ભરીયા; જે પાળે નિત સુધી કિરીયા, ભવસાયર તે તરીયા. ૨ દાન તણે રંગે જે રાતા, શીલગુણે કરી માતા રે; સવિ જગજીવને દિએ જે શાતા, પર વનિતાના ભ્રાતા રે.૩ જેણે છાંડ્યા ઘરના ધંધા, જે પરધન લેવા અંધા રે; જે નવિ બોલે બોલ નિબંધા, તપ તપવે જે જોદ્ધા રે. ૪ પરમેશ્વર આગળ જે સાચા, જે પાળે સુધી વાચાજી; ધર્મકામે કબહી નહી પાછા, જિનગુણ ગાવે જાચા રે. ૫ પાપ તણાં દૂષણ સવિ ટાળે, નિજ વ્રત નિત સંભાળે છે; કામ ક્રોધ વૈરીને ગાળે, તે આતમકુળ અજુવાળે. ૬ નિશદિન ઈસમિતિએ ચાલે, નારી અંગ ન ભાળે છે; શુકલધ્યાન માંહે જે હાલે, તપ તપી કર્મ ગાળે છે. ૭ જે નવિ બોલે પરની નિંદા, જે અમીરસ કંદાજી; જેણે ગોડ્યા ભવના ફંદા, તસ દેખત પરમ આનંદાજી. ૮ જે પૂજે ભાવે જિન ઈદા, સૌમ્ય ગુણે જિમ ચંદાજી; ધમેં ધીર ગુરુ ચિરનંદા, નય કહે હું તસ બંદાજી. ૯
. ૪૦૭. મુનિની સાચો (૨) અવધૂ નિરપક્ષ વિરલા કોઈ, દેખ્યા જગત સહુ જોઈ. સમરસ ભાવ ભલા ચિત્ત જાકે, થાપ ઉત્થા૫ ન હોઈ; અવિનાશી કે ઘરકી બાતાં, જાગે નર સોઈ અવ૦ ૧ રાય રંકમેં ભેદ ન જાને, કનક ઉપલ સમ લેખે; નારી નાગણકો નહી પરિચય, તે શિવમંદિર દેખે. અવ૦ ૨ નિન્દા સ્તુતિ શ્રવણ સુણીને, હર્ષ શોક નવિ આણે;
સક્ઝાય સરિતા
Page #712
--------------------------------------------------------------------------
________________
તે જગમેં જોગીશ્વર પૂરા, નિત્ય ચઢતે ગુણઠાણે. અવ. ૩ ચંદ્ર સમાન સૌમ્યતા જાકી, સાયર જિમ ગંભીરા; અપ્રમત્ત ભાખંડ પરે નિત્ય, સુરગિરિ સમ શુચિ ધીરા. અવ૦ ૪ પંકજ નામ ધરાય પંકશું, રહત કમળ જિમ ન્યારા; ચિદાનન્દ ઐસા જન ઉત્તમ, સો સાહિબ કા પ્યારા. અવ૦ ૫
[X] ૪૦૮. મુનિની સઝાયો (૩) તે ભણીયા રે ભાઈ તે ભણીયા જેણે, સૂત્ર સુગુરૂમુખ સુણીયા રે; પરમારથગ્રાહક જે ગુણીયા, જણણી તે ભલે જણીયા રે. તે ૧ જે ન હણે ન હણાવે પ્રાણી, જીવદયા મન જાણી રે; ઉપશમભાવ હૈયામાંહે આણી, બોલે મુખ મધુરવાણી રે. તે ૨ જે ઉપદે શ દયામાંહે ભાખે, શ્રી જિનવરની સાખે રે; જે રૂડીપેરે નિજ વ્રત રાખે, દુનિયા તસ ગુણ દાખે રે. તેo ૩ જે સુધા ઉપયોગે ચાલે, નયણે જીવ નિહાલે રે; જે પ્રવચનની શીખામણ પાળે, તે આતમ અજવાળે રે. તે૦ ૪ જે કરણી ચિત્ત ચોક પે કરશે, તે ભવસાગર તરશે રે; કર્ણમુનિ કહે તે સુખ વરશે, અવિચલ પદ અનુસરશે રે. તે૦ ૫
• ૪૦૯. મુનિની સજઝાયો (૪) સમતા સુખના જે ભોગી, અષ્ટાંગ ધરણ જે જોગી; સદાનંદ રહે જે અસોગી, શ્રદ્ધાનંત જે શુદ્ધોપયોગી,
ભવિજન ! એહવા મુનિ વંદો....... જે હથી ટલે સવિ દુ:ખ દંદો, જે સમકિત સુરતરૂ કંદો. ૧ જ્ઞાનામૃત જે રસ ચાખે, જિન આણા હિયડે રાખે; સાવદ્ય વચન નવિ ભાંખે, ભાખ્યું જિનજીનું ભાખે. ભવિ૦ ૨ આહાર લીયે નિરદોષ, ન ધરે મન રાગ ને રોશ; ન કરે વળી ઈન્દ્રિય પોષ, ન ચિકિત્રે ન જૂએ જોષ. ભવિ૦ ૩ બાઘાંતર પરિગ્રહ ત્યાગી, ત્રિકરણથી જિનમત રાગી; જસ શિવરમણી રઢ લાગી, વિનયી ગુણવંત વૈરાગી. ભવિ૦ ૪ મદ આઠ તણા માન ગાલે, એક ઠામે રહે વરસાલે;
/
સક્ઝાય સરિતા
६७७
Page #713
--------------------------------------------------------------------------
________________
પંચાચાર તે સૂધા પાલે, વળી જિનશાસન અજુ આલે. ભવિ∞ પ પંચાળવ પાપ નિરોધે, જ્ઞાનદર્શન ચારિત્ર શોધે; વિ રાચે ન કોઈથી ક્રોધે, ઉપગાર ભણી ભવિ બોધે. ભવિ૦ ૬ ભિક્ષા લે ભ્રમર પરે ભમતાં, મનમાં ન ધરે કાંઈ મમતા; રાગદ્વેષ સુભટને ' દમતા, રહે જ્ઞાનચોગાનમાં રમતા. ભવિ૦ ૭ સુધા પંચ મહાવ્રત વહેતા, ઉપશમ ધરી પરિષહ સહેતા; વળી મોહ ગહનવન દહતા, વિચરે ગુરુ આણાએ રહેતા. ભવિ૦ ૮ જે જ્ઞાન ક્રિયા ગુણ પાત્ર, અણદીધું ન લે તૃણ માત્ર; સદા શીલે સોહાવે ગાત્ર, જાણે જંગમ તીરથ જાત્ર. ભવિ૦ ૯ દયા પાળે વીશવાવીશ, ધરે ધ્યાન ધર્મ નિશદિશ; તણા જે ઈશ, જશ ઈંદ્ર નમાવે શીશ. ભવિ૦ ૧૦ ક્રોધ લોભ-અભિમાન ને માયા, તજીયા જેણે ચાર કષાયા;
ગજંતુ
બુધ ખિમાવિજય ગુરૂરાયા, શિષ્ય જિનવિજય ગુણ ગાયા. વિ ૧૧
[?] ૪૧૦. મુરખાની (જીવનગાડીની)સજઝાયો (૧) મુરખો ગાડી દેખી મલકાએ, ઉંમર તારી રેલ તણી પરે જાવે, સંસાર રૂપી ગાડી બનાવી, રાગ દ્વેષ દોનું પાટા,
દેહ ડબ્બાને પળ પળ પૈડા, એમ ફરે આઉખાનાં આંટા. મુરખો૦ ૧ કર્મ એન્જિનમાં કષાય અગ્નિ, વિષયવારિ માંહિ ભરીયું,
તૃષ્ણા ભુંગળું આગળ કરીને, ચાર ગતિ માંહિ ફરીયું. મુરખો૦ ૨ પ્રેમરૂપી અંકોડા વળગાડ્યા, ડબ્બે ડબ્બે જોડયા ભાઈ, પૂરવભવની ખરચી લઈને, ચેતન બેસારૂં બેઠા માંહી. મુરખો૦ ૩ કોઈએ ટીકીટ લીધી નરક તિર્યંચની, કોઈએ લીધી મનુષ્ય દેવા,
કોઈએ ટીકીટ લીધી સિદ્ધિગતિની, તેણે પામ્યા અમૃતમેવા. મુરખો૦ ૪ ઘડી ઘડી ઘડીયાળ જ વાગે, નિશદિન એમ વહી જાય,
વાગે સીટી ને ઉપડે ગાડી, આડા અવળા મહેલ થાય. મુરખો૦ ૫ જાણી નરકમાં મરાજ પાસે, જઈને સોંપ્યો તત્કાળ;
આરામ કરીને આવ્યો પરોણો, તેની ખાંભીએ પાકમાંહી ઘાલ્યો. મુરખો૦ ૬ ચોરાશી જીવાયોનીમાં, જીવડો લે વારંવાર,
લાખ
૬૭૮
સજ્ઝાય સરિતા
Page #714
--------------------------------------------------------------------------
________________
સદ્દગુરુ શીખે ધર્મ આરાધે, તે પામે છે મુક્તિના દ્વારે. મુરખો૦ ૭ સંવત અઢાર ક્યાંસી ના વરસે, આતમ ધ્યાન લગાઈ, ગોપાળ ગુરુના પૂણ્ય પસાયે, મોહન ગાયે ભવ ગાડી. મુરખો. ૮
• ૪૧૧. મુરખાની સજઝાય (૨) જ્ઞાન કદિ નવિ થાય, મૂરખને જ્ઞાન કદિ નહિ થાય;
' કહેતાં પોતાનું પણ જાય. મૂરખને૦ ૧ શ્વાન હોય તે ગંગાજળમાં, સો વેળા જો ન્હાય; અડસઠ તીરથ કરી આવે પણ, થાનપણું નવિ જાય. મૂરખને... ૨ દૂરસર્પ પયપાન કરતા, સંતપણું નહિ થાય; કસ્તૂરીનું ખાતર જો કીજે, વાસ લસણ નવિ જાય. મૂરખને૦ ૩ વર્ષાસમે સુગ્રી તે પક્ષી, કપિ ઉપદેશ કરાય; તે કપિને ઉપદેશ ન લાગ્યો, સુગ્રી ગૃહ વિખરાય. મૂરખને૦ ૪ નદીમાંહે નિશદિન રહે પણ, પાષાણપણું નવિ જાય; લોહધાતું ટંકણ જો લાગે, અગ્નિ તુરત ઝરાય. મૂરખને. ૫ કામકંઠમાં મુક્તાફળની, માળા તે ન ધરાય; ચંદનચર્ચિત અંગ કરીને, ગર્દભ ગાય ન થાય. મૂરખને ૬ સિંહચર્મ કોઈ શિયાળ સુતને, ધારે વેશ બનાય; શિયાળસુત પણ સિંહ ન હોવે, શિયાળપણું નવિ જાય. મૂરખને૦૭ તે માટે મૂરખથી અલગા, રહે તે સુખીયા થાય; ઉમરભૂમિમાં બીજ ન ઉગે, ઉલટું બીજ તે જાય. મૂરખને૦ ૮ સમકિતધારી સંગ કરીને, ભવજય ભીતિ મીટાય; મયાવિજય સદ્ગુરુ સેવાથી, બોધિબીજ સુખ પાય. મૂરખને ૯
[2] ૪૧૨. મોક્ષનગરની સઝાય મોક્ષનગર મારું સાસરું, અવિચલ સદા સુખવાસ રે; આપણા જિનવર ભેટીયે, તિહાં કરો લીલ વિલાસ રે. મો. ૧ જ્ઞાન દર્શન આપ્યા આવીયા, કરો કરો ભક્તિ અપાર રે;
સઝાય સરિતા
६७८
Page #715
--------------------------------------------------------------------------
________________
શીયળ શણગાર પહેરો શોભતાં, ઉઠી ઉઠી જિન સમત રે. મોર વિવેક સોવન ટીલું તપતપે, જીવદયા કુમકુમ રોલ રે;
સમકિત કાજલ નયણરો, સાચું સાચું વચન તંબોલ રે. મો૦ ૩ સમતા વાટ સોહામણી, ચારિત્ર વેલ જોડાવ રે; તપ જપ બળદ ધોરી જોતરો, ભાવના ભાવો રસાલ રે. મો૦ ૪ કારમું સાસરૂં પરિહરો, ચેતો ચેતો ચતુર સુજાણ રે; જ્ઞાનવિમળ મુનિ ઈમ ભણે, તિહાં છે મુગતિનું ઠામ રે. મો૦ ૫
૪૧૩. વણઝારાની સજ્ઝાય
૩
વણઝારો ધૂતારો કામણગારો સુંદર વર કાયા છોડ ચલ્યો વણઝારો ૧ ઈણ રે કાયામેં પ્રભુજી ! પાંચ પણીયારી પાણી ભરે છે ન્યારી ન્યારી સુંદરવર૦ ૨ ઈણ રે કાયામેં પ્રભુજી ! સાત સમુદ્રો તેનું નીર છે મીઠું ને ખારૂં... ઈણ રે કાયામે પ્રભુજી ! નવસો વાવડીઓ તેનો સ્વભાવ છે ન્યારો ન્યારો ૪ ઈણ રે કાયામે પ્રભુજી ! પાંચ રતનીયા પરખે પરખણ હારો... ખૂટ ગયું તેલ બૂઝ ગઈ બતીયાં મંદિરમેં પડ ગયો અંધેરો... ખસ ગયો થંભો ને પડ રહી દેહડી મિઠ્ઠીમેં મીલ ગયો ગારો... આનંદઘન કહે-સુન ભાઈ સાધુ આવાગમન નિવારો
૬૮૦
૪૧૪. વર્ધમાનતપની સજઝાયો (૧) પ્રભુ ! તુજ શાસન અતિ ભલું તપ વર્ધમાન રે, અહ સમતાભાવે સેવતાં, જલ્દી લહે શિવગેહ રે. પ્રભુ૦ ૧
ષટ દૂર રે,
ષટરસ તજી ભોજન કરે, વિગય કરે ખટપટ સઘળી પરિહરી, કર્મ કરે પડિકમણાં દોય ટંડના, પોષહવ્રત ઉપવાસ રે,
નિયમ ચિંતા કરે સર્વદા, દેહને દુ:ખ દેવા થકી, ખડ્ગધારા વ્રત એ સહી, ચૌદ વર્ષ સાધિક હોવે, દેહના દંડ દૂરે કરે,
સુલભ બોધિ જીવને, એ તપ ઉદયે આવે રે,
ચચૂર રે. પ્રભુ૦ ૨
જ્ઞાન-ધ્યાન સુવિલાસ રે. પ્રભુ૦ ૩ મહાલ પ્રભુ ભાખે રે, આગમ અંતગડ સામે રે. પ્રભુ૦૪ એ તપનું પરિણામ રે, તપચિંતામણી જાણ રે. પ્રભુ૦ ૫
સજ્ઝાય સરિતા
૫
૬
૭
૮
Page #716
--------------------------------------------------------------------------
________________
શાસન સુર સાન્નિધ્ય કરે, ધર્મરત્ન પદ પાવે રે. પ્રભુ૦ ૬
૪૧૫. વર્ધમાનતપની સજઝાયો (૨)
૧
મોરા ચેતન હોકે કહું અનુભવની વાત કે સાંભળ સ્થિર થઈ મિત્ર તું જિમ પામે હોકે તું શિવસુખ સાર કે ક્ષણમાં હોય પવિત્ર તું... તપ આંબિલ હોકે કરજે તપવર્ધમાનકે વિઘ્ન વિદારણ કેશરી અષ્ટ સિદ્ધિ હોકે અણિમાદિક થાયકે પ્રગટે ઋદ્ધિ પરમેશ્વરી...
ભય સાતે હોકે તાસ દૂર પલાયકે આંબિલ તપ લગે બળી નહિં દ્વારિકા દેવ હોકે હરે સહુ કષ્ટ કે મંત્ર તંત્ર ફળ કારકા...
૨
મયણા સુંદરી હોકે શ્રીપાલ નરેશ કે આંબિલ તપથી સુખીયા થયા કેઈ જન સેવ્યો હોકે એ તપ સુર વૃક્ષ કે ભક્તિ-મુક્તિ પદવી લહ્યા... ૪ નવકારશી વ્રતથી હોકે પાપ તોડે એકસો વર્ષ કે નરકાયુ સુરનું કરે પોરસી વ્રતથી હોકે પાપ વર્ષ એક હજાર કે અયુત સાડ પોરસી હરે...પ એક લાખ વરસાં હોકે પુરિમડ્યે પાપ હરત કે એકાશન દશ લાખનું નીવી કરતા હોકે ક્રોડ વર્ષ પાપ કષાય કે એકલઠાણું દશક્રોડનું... ૬ કાપે સો કોડ હોકે પાપ એકલદત્તી કે હજાર ક્રોડ વર્ષ આંબિલે ઉપવાસ તપથી હોકે દશસહસ ક્રોડકે નરકાયુષ્ય તું કાપી લે... એ તપ વ્યાખ્યા હોકે મધ્યમફળ જાણકે કેવળ લહે ઉત્કૃષ્ટથી દશધારો તપ હોકે એ અસિ સૂર્યહાસ કે મુટિજ્ઞાને ગ્રહો મુષ્ટિથી... ૮ નમો તવસ્સ હોકે ગણીયે દોય હજાર કે ખમાસમણાં બાર દ્યો ગણો લોગસ્સ હોકે બાર કાઉસગ્ગ રૂપ કે સાચો કર્મ કુઠાર હો... ૯ યથાશક્તિ કહ્યું હોકે કરી તપ અનુકૂળ કે સંયમ શ્રેણી આદરો તપજપ કરતાં હોકે વર્ધમાન પરિણામડે ધર્મરત્ન પદ અનુસરો... ૧૦ ૪૧૬. વહુની સજ્ઝાય
ઉત્તર દિશાથી રે સાધુ આવ્યા વહુએ દીક્ષા લીધી રે પાંચ સાત સૈયર ટોળે મળીને વહુને વ્યાકુલ કીધી રે
સજ્ઝાય સરિતા
७
૬૮૧
Page #717
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઓ મારી નાનકડી વહુ ભગવાન ભજવાને ચાલી... તારૂં મારૂં ધન એકઠું કર્યુંને કાંઈ ન આવ્યું સાથે રે
ચતુર હોય તો ચેતી લેજો જાવું ઠાલે હાથે રે... ભગવાન૦ ૨ સવારે ઉઠીને સામાયિક કરતી પર્વે પોષહ કરતી રે
આઠ કર્મનો ક્ષય કરવાને જેમ જપાય તેમ જપતી રે... ભગવાન૦ ૩ કેણો રે સસરો ને કેણી રે સાસુ કેણો રે ઘરનો સ્વામી રે ઘરના સુખ તે ઘરમાં મેલ્યા વહુ ઉપાસરે ચાલી રે... ભગવાન૦ ૪ ઘરમાં રે ડોશી ડગમગે ને વહુ દેવલોકમાં પહોંચ્યા રે
બીજે ભવે કેવલજ્ઞાન જ ઉપન્યું ક્રાંતિવિજયનો શિષ્ય બોલે રે...
ભગવાન૦ ૫
૪૧૭. વાણીયાની સજ્ઝાય
વાણીયો વણજ કરે છે રાજ ઓછું આપીને મલકાય ગરાગ દેખીને ઘેલો થાય આવો, બેસો કહે ત્યાંય... ત્રાજુડીને ટક્કર મારી પૈસા લુંટી લેવાય... વિવાહે ધન વાવરે વાણીયો પાલખી લેવા જાય એક બદામને કાજે વાણીયો સો સો ગાળો ખાય... દોઢા-સવાયા કરે વાણીયો ઘરમાં ભેળું થાય કરમીનું કાંઈ કામ ન આવે બારે વાટે જાય... વાણીયો દીસંતો વહેવારીયો કોટે સોવન કંઠી ધૃત્યાનો જેને ઢાલ પડ્યો છે તેની વેળા વંઠી રે...
૧
લંબે આવ્યું ભૂંસી લીયે પાપકરમ નવિ પરખે રે... અસંખ્યાતા જીવને ઘાતે એક બદામ કમાય આરંભે અભિમાને ખરચે મહુર મહુર પોમાય... પાપ કરતા પાછું ન જુએ સો સો સોગન ખાય કરહો કાઢે જુઠું બોલે જિમતિમ ભેળું થાય... વહાણવટુ કરતા તે વ્હાણીયા હવે દુકાનો હોય
૬૮૨
વાણીયો૦ ૧
વાણીયો૦ ૨
વાણીયો૦ ૩
વાણીયો૦ ૪
આઈ બાઈ કાકો મામો બોલાવે બહુ માને
જીભનો મીઠો મનનો મેલો જુએ છે એ બગ ધ્યાને રે... વાણીયો૦ ૫ ગરાગ દેખી ઘેલો થાય હલફલ થઈને હરખે
વાણીયો૦ ૬
વાણીયો૦ ૭
વાણીયો૦ ૮
સજ્ઝાય સરિતા
Page #718
--------------------------------------------------------------------------
________________
નાત-જાતનો સંબંધ નથી ઈહાં શીખલેજો સો કોઈ... વાણીયો૦ ૯ પાપ કર્યું તે પાસે રહેશે સ્વજનો ખાશે આથ
વિશુદ્ધવિમલ કહે વીરજીની વાણી આવે કમાઈ સાથ...વાણીયો૦ ૧૦
[?] ૪૧૮. શિખામણની સજ્ઝાય
અણસમજુને શી શિખામણ દઉં રે મન માને નહિં
જીવ મારૂં મારૂં મિથ્યા કરવું એક પેટ બહુ પ્રપંચે ભરવું થોડું જીવવું ને ફૂલી ફરવું.
અણસમજુને ૧ ભોળો વિષય મળ્યો ને કરે વાતલડી મુખે મીઠું બોલે ને હૈયે કાતરડી એ તો જાશે નરકની સાતલડી...
અણસમજુને૦ ૨
તમે સાહયબી દેખીને મન મ્હાલો છો તમે અહંકાર અભિમાન આણો છો વળી જમ લઈ જાશે તે જાણો છો...
અણસમજુને૦ ૩
ઘરે હાથી ઘોડાને વેલ અંબાડી ચારે દિશે આણ ફરે તોરી
પાસે નથી પુણ્યની પુંજી સારી...
અણસમજુને૦ ૪
એક ભાગ્યવતી સાથે ભમતો પાસે પૈસા છે ને પુણ્ય નથી કરતો એ તો દીઠો દીવી પેઠે બળતો...
એક ચંપા વિના શી ચંપેલી સાંજ પડે ને ચકવા ચક્રવી જોડી
અણસમજુને૦ ૫
એક નેમ વિના રાજુલ ઘેલી...
અણસમજુને ૬
એક પંડિત મહા મુનિવર ડાહ્યા એ તો ધ્યાન મેલી ધનને ધ્યાયા એને ઝડપ લઈ કાળે ઝાલ્યા...
અણસમજુને૦ ૭
અણસમજુને૦ ૮
એક રૂપવિજય કહે સાચું છે કાયાને રહેવું કાચું છે મહાવીરે ભાખ્યું તે સાચું છે...
[X] ૪૧૯. શ્રાવક કરણીની સજઝાય (રાગ : આદિ જિનેશ્વર પાય પ્રણમેવ) શ્રાવક તું ઉઠે પરભાત, ચાર ઘી રહે પાછલી રાત; મનમાં સમરે શ્રી નવકાર, જેમ પામે ભવસાયર પાર. ૧ કવણ દેવ વણ ગુરુ ધર્મ, વણ અમારું છે ફુલ કર્મ; કવણ અમારો છે વ્યવસાય, એવું ચિંતવજે મનમાંય. ૨ સામાયિક લેજે મનશુદ્ધ, ધર્મતણી હિયડે ધરજે બુદ્ધ;
સજ્ઝાય સરિતા
૬૮૩
Page #719
--------------------------------------------------------------------------
________________
પડિક્કમણું કરે રયણિતણું, પાતિક આલોઈએ આપણું. ૩ કાયા શક્તિ કરે પચ્ચકખાણ, સુધિ પાલે જિનની આણ; ભણજે ગણજે સ્તવન સજઝાય, જિણ હુંતી નિતારો થાય.૪ ચિતે નિત્ય ચૌદહ નીમ, પાળે દયા જીવોની સીમ; દેહરે જાઈ જુ હારે દેવ, દ્રવ્ય ભાવથી કરજે સેવ. ૫ પૂજા કરતા લાભ અપાર, પ્રભુજી મોટા મુકિત દાતાર; જે ઉત્થાપે જિનવર ક્વ, તેહને નવ દંડકની ટેવ. ૬ પોશાળે ગુરુવંદને જાય, સુણે વખાણ સદા ચિત્ત લાય; નિર્દુ ષણ સૂઝતો આહાર, સાધુને દેજે સુવિચાર. ૭ સામી વચ્છલ કરજે ઘણું, સગપણ હોટું સામી તણું; દુઃખીયા હીણા દીના દેખ, કરજે તાસ દયા સુવિશેષ. ૮ ઘર અનુસારે દેજે દાન, મોટા મ કરે અભિમાન. ગુરુને મુખ લેજે આખડી, ધર્મ ન મૂકીશ એકે ઘડી. ૯ વારૂ શુદ્ધ કરે વ્યાપાર, ઓછા અધિકાનો પરિહાર; મ ભરજે કોઈની કૂડી સાખ, કૂડા જનશું કથન મ ભાખ. ૧૦ અનંતકાય કહ્યા બત્રીશ, અભક્ષ્ય બાવીશે વિશ્વાવીશ; તે ભક્ષણ નવિ કીજે કિમે, કાચા કુણાં ફલ મત જિમે. ૧૧ રાત્રી ભોજનનાં બહુ દોષ, જાણીને કરજે સંતોષ; સાજી સાબુ લોહ ને ગળી, મધુ ધાવડીયા મત વેચીશ વળી.૧૨ વળી મ કરાવે રંગણ પાસ, દૂષણ ઘણાં કહ્યાં છે તાસ; પાણી ગળજે બે બે વાર, અળગણ પીતાં દોષ અપાર. ૧૩ જીવાણીના કરજે યત્ન, પાતક છડી કરજે પુણ્ય; છાણાં ઈધણ ચૂલો જોય, વાવરજે જિમ પાપ ન હોય. ૧૪ ધૃતની પેરે વાવરજે નીર, અણગળ નીર મ ધોઈશ ચીર; બ્રહ્મવત સુધા પાળજે, અતિચાર સઘળાં ટાળજે. ૧૫ કહીયાં પન્નર કર્માદાન, પાપ તણી પરહરજે ખાણ; માથે મ લેજે અનરથદંડ, મિથ્યા મેલ મ ભરજે પિંડ. ૧૬ સમકિત શુદ્ધ હડે રાખજે, બોલ વિચારીને ભાખજે; પાંચતિથિ મ કરે આરંભ, પાળે શિયળ તજી મન દંભ. ૧૭
૬૮૪
સઝાય સરિતા
Page #720
--------------------------------------------------------------------------
________________
તેલ તક ધૃત દૂધ અને દહીં, ઉઘાડા મત મેલો સહી; ઉત્તમ ઠામે ખરચે વિત્ત, પર ઉપગાર ધરે શુભ ચિત્ત. ૧૮ દિવસ ચરિમ કરજે ચોવિહાર, ચારે આહાર તણો પરિહાર; દિવસ તણાં આલોવે પાપ, જિમ ભાંજે સઘળા સંતાપ. ૧૯ સંધ્યા આવશ્યક સાચવે; જિનવર ચરણ શરણ ભવભવે; ચારે શરણ કરી દઢ હોવે, સાગારી અણસણ લઈ સૂવે. ૨૦ કરે મનોરથ મન એહવા, તીરથ શેત્રુજે જાયવા; સમેતશિખર-આબૂ-ગિરનાર, ભેટીશ હું ધન્ય ધન્ય અવતાર. ૨૧ શ્રાવકની કરણી છે એહ, એહથી થાયે ભવનો છે; આઠે કર્મ પડે પાતળા, પાપ તણાં છૂટે આમળા. ૨૨ વાર લહીએ અમર વિમાન, અનુક્રમે પામે શિવપુર ધામ; કહે જિનહર્ષ ઘણે સસનેહ, કરણી દુઃખ હરણી છે એહ. ૨૩
?િ] ૪૨૦. સટોડીયાની સજઝાય સુણ સટોડીયા ! સટ્ટાના કુસંગે બટ્ટો લાગશે, તજ ટેવ બુરી, બાવળીયો વાવ્યાથી શૂળો લાગશે એ ધંધો પાપી પાકો છે, એ જુગારનો પણ કાકો છે,
એ ફોગટ ફાંફાનો ફાંકો છે. સુણો....૧ છે દ્વાર દુરાચારી જનનું, ભક્ષણ કરતું કીર્તિ ધનનું,
રક્ષણ નવ રહેતું તન મનનું..... સુણ૦ ૨ વ્યવહાર નથી જગમાં એનો, વિશ્વાસ ન કરે કોઈ એનો,
ચિંતાતુર રહે જીવડો જેનો... સુણ૦ ૩ ચાંદી પેટી ને જોટાનો, ધંધો એ મોટો ટોટાનો,
રસ્તો છે દોરી લોટાનો.... સુણ૦ ૪ સજ્જન કો સંગ નહિ કરતું, ચક્કોલ સમું રે મન ફરતું,
મળતા સંગી ત્યાં મન ઠરતું.. સુણ૦ ૫ એ વગર મહેનતના ધંધાથી, તારાજ થયા લક્ષાધિપતિ,
મડદાં ને ખાંપણ મળતું નથી... સુણ૦ ૬ પળમાં ધનવાન બને તું તો, પળ એક પછી આંસુ લૂછતો,
ઢીલા લમણે દેખ્યો સૂતો રે.. સુણ૦ ૭ સક્ઝાય સરિતા
૬૮૫
Page #721
--------------------------------------------------------------------------
________________
મીઠો એ મારગ લાગ્યાથી, બકરી સમ બન્યા બહુ હાથી, ભીખ માંગીને ભાગ્યા ત્યાંથી... સુણ૦ ૮ ઘરબાર ઘરેણાને મેલી, ખત લખી આપે જુગટું ખેલી, બૈરી બાળકનો કુણ બેલી... સુણ૦ ૯ વ્યસનો વધશે એથી ઝાઝા, નિજ કુળ તણી જાશે માઝા, ફીટકાર તણાં વાગે વાજાં.... સુણ૦ ૧૦
છે સટ્ટામાંહી પાપ અતિ,મૃત્યુથી પામે માઠી ગતિ
નરકાદિક પણ સંઘરતું નથી... સુણ૦ ૧૧ ઉદયરત્ન શીખ ધરો સારી, તજ સટ્ટાને શત્રુ ધારી,
હારી બેઠા કેઈ જખ મારી....સુણ૦ ૧૨
૪૨૧. સર્વાર્થ સિદ્ધવિમાનની સજ્ઝાય સાંભળજો મુનિ સંયમરાગે ઉપશમ શ્રેણીયે ચડિયા રે શાતાવેદની બંધ કરીને શ્રેણીથકી તે પડિયા રે.. ભાખે ભગવઈ છઠ્ઠ તપ બાકી સાતલવ આયુ ઓછે રે સર્વારથ સિદ્ધે પહોંતા મુનિવર પૂર્ણાયુ નવિ છોછે રે... સાંભળજો૦ ૨ શય્યામાં પોઢ્યા નિત્ય રહેવે શિવમારગ વિસામો રે
નિર્મળ અવધિ નાણે જાણે કેવલી મન પરિણામો રે... સાંભળજો૦ ૩ તે શય્યા ઉપર ચંદરવો ઝુમખડે છે મોતી રે
વચલું મોતી ચોસઠ મણનું ઝગમગ જાલિમ જ્યોતિ રે...સાંભળજો૦ ૪ બત્રીસ મણના ચઉપાંખડીયે સોળમણાં અડ સુણીયા રે
આઠ મણા સોલસ મુક્તાફલ તિમ બત્રીસ ચઉ મણીયા રે... સાંભળજો૦૫ દો મણ કેરા ચોસઠ મોતી એકસો અડવીસ ભણીયા રે દોસય ને વળી ત્રેપન મોતી સર્વ થઈને ગણિયા રે... એ સઘળાં વિચલા મોતીસું આફળે વાયુ પ્રયોગે રે રાગ-રાગિણી નાટક પ્રગટે લવસત્તમ સુર ભોગે રે... ભૂખ-તરસ છીપે રસ લીને સુરસાગર તેત્રીસ રે
સાંભળજો૦ ૭
શાતા લહેરમાં ક્ષણ-ક્ષણ સમરે વીરવિજય જગદીશ રે...સાંભળજો૦ ૮
૬૮૬
સાંભળજો૦ ૧
સાંભળજો૦ ૬
સજ્ઝાય સરિતા
Page #722
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૨૨. સહજાનંદીની સજ્ઝાય
સહજાનંદી રે આતમા સૂતો કાંઈ નિશ્ચિંત રે મોહ તણા રસીયા ભમે જાગ જાગ મતિવંત રે લૂંટે જગતના જંત રે નાખી વાંક અત્યંત રે નરકાવાસ ઠવંત રે કોઈ વિરલા ઉગત રે... રાગદ્વેષ પરિણતિ ભજી માયા-કપટ કરાય રે કાશ કુસુમ પરે જીવડો ફોગટ જનમ ગમાય રે માથે ભય જમરાય રે શ્યો મન ગર્વ ધરાય
સહજાનંદી૦ ૧
સહુ એક મારગ જાય રે કોણ જગ અમર કહાય રે... સહજાનંદી૦ ૨ રાવણ સરિખા રે રાજવી નાગા ચાલ્યા વિણ ધાગ રે
દશ માથા રણમાં રડ વડ્યા ચાંચ દીયે શીર કાગ રે
દેવગયા સવિ ભાગ રે ન રહ્યો માનનો લાગ રે
હરિ હાથે હણ્યો હરિનાગ રે જો જો ભાઈઓના રાગ રે...સહજાનંદી૦ ૩
કેઈ ચાલ્યા કેઈ ચાલશે કે'તા ચાલણ હાર રે મારગ વહેતો રે નિત્ય પ્રત્યે જોતાં લગ્ન હજાર રે દેશ-વિદેશ સધાય રે તે નર એણે સંસાર રે
જાતાં જમ દરબાર રે ન જુએ વાર-કુવાર રે... નારાયણપુરી દ્વારિકા બળતી મેલી નિરાશ રે રણમાં રોતા તે એકલા નાઠા દેવ આકાશ રે કિહાં તરૂ છાયા આવાસ રે જળ-જળ કરી ગયો સાસ રે બલભદ્ર સરોવર પાસ રે સુણી પાંડવ શિવવાસ રે... સહજાનંદી૫
રાજી-ગાજીને બોલતાં કરતાં હુકમ હેરાન રે
પોઢ્યા અગ્નિમાં એકલા કાયા રાખ સમાન રે
બ્રહ્મદત્ત નરક પ્રયાણ રે એ ઋદ્ધિ અથિર નિદાન રે જેવું પીંપળ પાન રે મત ધરો જૂઠ ગમાન રે... વાલેસર વિના એક ઘડી નવિ સોહાતું લગાર રે તેવિણ જનમારો વહી ગયો નહિં કાગળ કે સમાચાર રે નહિં કોઈ કોઈનો સંસાર રે સ્વારથીયો પરિવાર રે માતા મરૂદેવી સાર રે પહોંચ્યા મુક્તિ મોઝાર રે...
00
સજ્ઝાય સરિતા
સહજાનંદી ૪
સહજાનંદી૦ ૬
સહજાનંદી૦૭
૬૮૭
Page #723
--------------------------------------------------------------------------
________________
માત-પિતા-સુત-બાંધવા અધિકો રાગ વિચાર રે
નારી આશારી રે ચિત્તમાં વાંછે વિષય ગમાર રે
જુઓ સૂરિકાંતા જે નાર રે વિષ દીધો(દેતી) ભરતાર રે
નૃપ જિન ધર્મ આધાર રે સ્વજનનો નેહ નિવાર રે... સહજાનંદી૦ ૮ હસી હસી દેતાં રે તાળીઓ શય્યા કુસુમની સાર રે તે નર અંતે માટી થયા લોક ચણે ઘરબાર રે ઘડતાં પાત્ર કુંભાર રે એવું જાણી અસાર રે છોડ્યો વિષય વિકાર રે ધન્ય તેહનો અવતાર રે... થાવચ્ચાસુત શિવ વર્યા વળી ઈલાચી કુમાર રે ધિક ધિક વિષયા રે જીવને લઈ વૈરાગ્ય રસાળ રે મેલી મોહ જંજાળ રે ઘેર રમે કેવલ બાળ રે
સહજાનંદી૦૯
ધન્ય કરઠંડુ ભૂપાલ રે જેણે લલ્લું શિવ સુદાલ રે... સહજાનંદી ૧૦ શ્રી શુભવિજય સુગુરૂ લહી ધર્મરયણ ધરો છેક રે
વીર વચનરસ શેલડી ચાખે ચતુર વિવેક રે
ન ગમે તે નર ભેક રે ધરતાં ધર્મની ટેક રે
ભવજલ તરીયા અનેક રે ઈમ જાણી સેવો વિવેક રે...સહજાનંદી૦ ૧૧
૪૨૩. સાધુ સમુદાયની સજઝાય
પ્રણમુ શાસનપતિ શ્રીવીર, લબ્ધિવંત ગૌતમગણિ ધીર; જિનશાસનમાં જે મહાશૂર, નામ લેઉ તસ ઉગતે સૂર. ૧ નેમિનાથ જિન બાવીશમાં, વિકટ કામકટક જેણે દમ્યા; તજી નારી પશુ ઉગારીયા, જઈ રૈવતગિરિ ચઢી તરીયા. ર સ્થુલીભદ્રની મોટી મામ, રાખ્યું ચોરાશી ચોવીશી નામ; કામ ગેહ કોશ્યા બની ધર્મી, થાપી કીધી ઉત્તમ કર્મી. ૩
કંચન કોડી નવાણું છોડી, નારી આઠ તણો નેહ તોડી; સોલ વરસે સંયમ લીધ, જંબૂ સ્વામી થયા સુપ્રસિદ્ધ. ૪ કપિલા-અભયા બેઉ સુંદરી, કામકદર્થના બહુ પરે કરી; ફૂલી ફીટી સિંહાસન થયો, શેઠ સુદર્શન જગમાં જયો. ૫
૬૮૮
સજ્ઝાય સરિતા
Page #724
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેખી નટવી લાગ્યો મોહ, રાય દુર્બુદ્ધિ ન તજે લોહ; મુનિ દેખી અનિત્યભાવનાએ સિદ્ધ, પુત્ર ઈલાચી કેવલ લીધ. ૬ ધન્ના શાલીભદ્રના અવદાત, રમણી બુદ્ધિ સુખના સુગાત; કેટલાં કીજે તાસ વખાણ, પામ્યા સર્વારથ વિમાન. ૭ નંદિષેણ મોટા અણગાર, લબ્ધિવંત ને પૂરવધાર; સહસ ત્રેતાલીસ એકસો નવાણું, પ્રતિબોધ્યા દેશનાથી જાણું.૮ ક્ષમાવંત માંહી જે લીહ, ગયસુકુમાલ મુનિ માંહિ સિંહ; સસરે શિર બાંધી માટીની પાળ, ભરીયા રીસ કરી અંગાર. ૯ બાળી કર્મને અંતગડ થયા, કીર્તિઘર સુકોશલ વલી લહ્યા; વાઘણ કેરા સહી ઉપસર્ગ, બાલ્યા સઘળા કર્મના વર્ગ. ૧૦ ખંધક સૂરીનાં પાંચસે શિષ્ય, ઘાણી ઘાલ્યા પણ ન લહી રીસ; થયા અંતગડ જે કેવલી, મુતિ ગયા પહોંત્યા મન રૂલી. ૧૧ અહંકારી ને કેવલ લીધ, બાહુબલી અભિમાન પ્રસિદ્ધ; લેઈ ચારિત્ર નૃપ દશાર્ણભદ્ર, પાય લગાડ્યો જેણે ઈન્દ્ર. ૧૨ પનર સયા ત્રણ ગૌતમ શિષ્ય, તાપસ કરીને દીધી દીખ; કવલ ભરતા કેવલ લહ્યા, દુઃખ માત્ર જેણે નવિ સહ્યા. ૧૩ ભરત ભૂપની મતિ નિરમલી, આરિસા ઘરે જે કેવલી; સુખે સુખે જેણે લહીયું મોક્ષ, તે જિન શાસનનો રસ પોષ.૧૪ મમતા તજી નિરાસતિ ભજે, તે હળુકમ જીવ શિવ ભજે; રાયે હળ ઉપરી જે નીમીયો, આવ્યો ભાતે અંતરાય કયો. ૧૫ પનરસે જીવને ક્યોં અંતરાય, બાંધત કર્મ પુરા બહુ ભવ થાય; અનુક્રમે કૃષ્ણ તણો સુત થાય, ઢંઢણ નામે ઢંઢણા માય. ૧૬ નેમી હાથે જેણે સંયમ લીધો, પૂર્વ કમેં અભિગ્રહ કીધો; અન્નદિક વિણ રહ્યા છ માસ, કેવલ પામ્યા પહોંચી આશ.૧૭ ઈમ જિનશાસનમાં થયાં અનેક, અમદમ સંયમ તપે વિવેક; તે મુનિવરના સેવો ચરણ, જિમ તુમે છુટો જન્મ મરણ. ૧૮
સક્ઝાય સરિતા
૬૮૯
Page #725
--------------------------------------------------------------------------
________________
નામ સમરતાં કોડી કલ્યાણ, જે ભણે પ્રહ ઉગમતે ભાણ; ધીરવિમલ કવિરાય પસાય, નવિમલ કવિ ભણે સજઝાય. ૧૯
૪૨૪. સુધર્મા દેવલોકની સઝાય સુધર્મા દેવલોકમાં રે વિમાન બત્રીસ લાખ કેઈ ભોળા શંકા કરે રે એ તો ભગવતી સૂત્રની શાખ રે
ભાઈ ! પુણ્યના ફળ જોજ્યો.... ૧ સુધર્મા દેવલોકમાં રે પાંચસે જોજન મહેલ ૨૭ યોજન ભુંઈ તળીયા રે એ સુખ તો નહિં સહેલ રે...
ભાઈ ! પુણ્યના ફળ જોજ્યો.... ૨ વેગી ગતિ ચાલે દેવતા રે લાખ યોજન કરે દેહ એકેકા વિમાનનો રે નાવે છઠે મહિને છેહ રે...
ભાઈ પુણ્યના ફળ જ્યો.... ૩ હાવભાવ કરતી થકી રે દેવીઓ આવે હજૂર ઈણ ઠામે આવી ઉપન્યા રે સ્વામી ! શા કીધાં પુણ્ય પડૂર રે...
ભાઈ પુણ્યના ફળ જોજ્યો.... ૪ નામ બતાવો ગુરૂ તણું રે નિર્લોભી ઋષિરાય ભવ સાગરમાં બૂડતા રે તુમ હાથ લીયો સબાય રે...
ભાઈ પુણ્યના ફળ જોજ્યો.... ૫ નિલભી નહિં લાલચી રે માગી બદામ ન એક દુર્ગતિ પડતાં રાખીયો રે મને મોકલીયો દેવલોક રે...
ભાઈ પુણ્યના ફળ જોજ્યો...... ૬ દેવી પ્રત્યે કહે દેવતા રે હું જાઉ એકણ વાર સમાચાર કહું મારા કુટુંબને રે નિત્ય કરજો દયા ધર્મ સાર રે...
ભાઈ ! પુણ્યના ફળ જોજ્યો.... ૭ દેવ પ્રત્યે દેવીઓ કહે રે સુણો વલ્લભ મોરા નાથ નાટક જુઓ એક અમતણું રે પછી જાજો સગાની પાસ રે...
ભાઈ પુણ્યના ફળ જોજ્યો.... ૮ એક નાટક કરતાં થકાં રે ગયા વર્ષ દોય હજાર દેવતા મનમાં ચિંતવે રે હવે કરવો કવણ વિચાર રે...
૬૯૦
સક્ઝાય સરિતા
Page #726
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભાઈ ! પુણ્યના ફળ જોજ્યો.... ૯ સઘળું કુટુંબ પુરૂં થયું રે હવે કહીશું કેહને જાય દુર્ગધ ઉડ મનુષ્ય લોકની રે હવે જાય અમારી બલાય રે...
ભાઈ પુણ્યના ફળ જોજ્યો.... ૧૦ ઉદયરત્ન વાચક કહે રે દેવલોકની એ સઝાય ભણે ગણેને સાંભળે રે તેના ભવ ભવના પાતક જાય...
ભાઈ પુણ્યના ફળ જોજ્યો.... ૧૧ [] ૪૨૫. સુમતિ-કુમતિના સંવાદની સઝાય
ઢાળ ૧ : હો દુરમતડી ! વેરણ થઈ લીધો રે મારા કંથને હો પુરપતની ! શીયલ-સિથિલ કીધો રે સંગીત સંતને તેને મમતા માતાયે જાઈ છે તું તો દૂત પણામાં ડાહી છે તું તો વાઘણ થઈને
વાહી છે ૧ તું તો મિથ્યાચારની બેટી છે તું તો કપટપણાની પેટી છે તું તો લોભ સંઘાતે
લેટી છે ૨ મોહમદિરાપ્યાલો પાયો છે મારો નાથ તિણે ભરમાવ્યો છે તેં સુકૃતખજાનો
ખાયો છે ૩ તે ૫ટ કેળવણી કીની છે વળી વાત કરે બહુ ઝીણી છે પણ ગુણ ઠાણે
ગુણહીણી છે ૪ મારો કંથપાસમાં પાડ્યો છે મારો વિવેકપુત્ર વિણસાડ્યો છે મારો સુકૃતમિત્ર
તેં તાડ્યો છે ૫ તારો માન પુત્ર મનખારો છે એ તો દુર્મતિ કેરો ધાર્યો છે એ તો પાપીને
| મન પ્યારો છે ૬ કહે દુર્મતિ દોષ નહિં માહરો, મેં તેડ્યો નહિ સ્વામી તારો
એ તો ઉપાધિતણો છે ઉપચારો... હો દુરમતડી૭
ઢાળ ૨ ? હો સુમતિજી ! મુજને એવડો દોષ દીઓ શા માટે ? હો જગજનની ! ઉલટ ચાલતો આવે અમ ઘેરે વાટે
// સક્ઝાય સરિતા
૬૯૧
Page #727
--------------------------------------------------------------------------
________________
નીર વહેને નીચે હાલે એ તો ઉચો ચલે કોઈ કાલે એ તે ક્લબલ કરીને કોઈ વાલે...
મેલા ખેલા જિહાં આવે એ તો અણતેડ્યો જગ સહુ જોવે એ તો ખંતી તીસ્થે સઘળી ખોવે...
હો સુમતિજી૦ ૧
હો સુમતિજી૦ ૨
સંત કથા સુણવા આવે તિહાં આગળસે ઉંઘ ઘણી આવે ભગવાન વચન મન ના ભાવે...
૬૯૨
હો સુમતિજી૦ ૩
જિહાં દેવ-ગુરૂનું દર્શન કરવા ક્યા સુણે પાતિક હરવા તિહાં મોહ આવે છે મન હરવા...
હો સુમતિજી૦ ૪
સહી કંથ તુમારો સમઝાવો કોઈ મર્મ વચન કરી પરસાવો તિહાં દુર્મતિ કેરો નહિં દાવો...
હો સુમતિજી૦ ૫
જે સુમતિવાત ચિત્તમાં ધરસ્યે સુધા સમતિને તેહિજ વરસે તે ભવસાયર હેલે તરસ્યું તે તો મહાનંદ પદવી મલસ્ય... હો સુમતિજી૦૬ [?] ૪૨૬. સોબતની સજઝાય
લોઢું લાલ બને અગ્નિ સંગથી, એતો રાતું રહે ક્ષણવાર, નીકળે જો બહાર, સંગત એને શું કરે ?,
જેના અંતર જાણે કઠોર, સંગત એને શું કરે ?, ૧ બારે મેઘ વરસે બહુ જોરથી, મગશેલીયો ન ભીંજાય, બીજા ગળી જાય. સંગત૦ ૨ દૂધસાકર ઘીથી સીંચો સદા, લીંબડાની કડવાશ ન જાય. મધુરો વિ થાય. સંગત૦ ૩ ચંદનવૃક્ષના મૂલે વસી રહ્યો, ફણીધરે છોડ્યો ન સ્વભાવ, જાણ્યો ના પ્રભાવ. સંગત૦ ૪ પાણીમાંહે પડ્યો રહે સદા, કાલિમંઢ તણું એવું જોર,
ભીંજાય ન કોર. સંગત૦ ૫ આંધણ ઉકળતાં માંહે ઓરીયે, પણ કોરડું ના રંધાય, બીજા ચઢી જાય. સંગત૦ ૬
સો મણ સાબૂએ સાફ કર્યા છતાં, કોલસાની કાળાશ ના જાય, ઉજ્વલ નવિ થાય. સંગત૦ ૭
ખરને નિર્મલ જલે નવરાવીએ, પણ રાખ દેખી તત્કાલ,
સજ્ઝાય સરિતા
Page #728
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધરે બહુ વ્હાલ. સંગત) ૮ કાળા રંગનું કપડું લઈ કદી, રાતા રંગમાં બોળ ઝબોળ,
ભીંજાય નહીં ડોળ. સંગત૯ ઝરમર ઝરમર મેહુલો વરસો રહ્યો, વનસ્પતિઓ લીલી થાય,
જવાસો સૂકાય. સંગત) ૧૦ કાગે હંસ તણી સોબત કરી, પણ ચૂક્યો ના પોતાનું ચરિત્ર,
જો જે એની રીત. સંગત૧૧ કસ્તુરી ને કપુરના ગંજમાં, દાટે કદી ડુંગળીને કોય,
સુંગધી ન હોય. સંગત) ૧૨ કસ્તુરીનાં ક્યારાં માંહે રોપતાં, નવિ જાયે લસણ કેરી વાસ,
દુષ્ટ જેનો પાસ. સંગત) ૧૩ સતી સદ્ગુણવંતના સંગથી, નવિ આવે કુંભારજાને રંગ;
ખોટા જેના ઢંગ. સંગત) ૧૪ દુર્જને સજજનની સોબત કરી, પણ કપટપણું નવિ જાય,
સીધો નહિ થાય. સંગત૧૫ ગાઢ અજ્ઞાની જ્ઞાને પામે નહી, પામે જો સંત સમાગમ,
કહે મુનિ રામ. સંગત. ૧૬ ૪૨૭. સત્સંગની સજઝાય સત્સંગનો રસ ચાખ, પ્રાણી ! તું તો સત્સંગનો રસ ચાખ; પ્રથમ લાગે તીખો ને કડવો, અંતે આંબા કેરી સાખ. પ્રા. ૧ મેડી મંદિર માલ ખજાના, પડ્યા રહેશે ઘરબાર. પ્રા. ૨ આ રે કાયાનો ગર્વ ન કરશો, અંતે થવાની છે રાખ. પ્રા. ૩ જુગતિ જોઈને રાચ મા જરીયે, ખોટો બધો છે આ ખેલ. પ્રા૦ ૪ ચાર ગતિમાં જીવ તું ભમીયો, પંચમી ગતિ સંભાળ. પ્રા. ૫ તન ધન જોબન તે નથી તારા, અંતે માટીમાં મળનાર. પ્રા. ૬ મારું મારું કરી દાન ન દીધું, સાથે આવે ના તલભાર. પ્રા. ૭ રાયપ્રદેશી રાજ્યમાં ખુંચ્યો, ગુરુ સંગત જુવો સાર. પ્રા. ૮
સઝાય સરિતા
૬૯૩
Page #729
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગુરુ ઉપદેશથી રાય પરદેશી, પામશે મોક્ષ દુવાર. પ્રા૦ ૯ શ્રેણિક રાજા સમકિત પામ્યા, ગુરુ અનાથી મુનિરાય. પ્રા. ૧૦ જ્ઞાનવિમલ કહે સત્સંગનું ફળ, રત્નચિંતામણી ભાઈ. પ્રા. ૧૧
૪૨૮. સોદાગરની સઝાય સુણ સોદાગર બે દિલ કી બાત હમારી તે સોદાગર દૂર વિદેશી સોદા કરણકું આયા મોસમ આયે માલ સવાયા રતનપુરીમાં ઠાયા... સુણ૦ ૧ તીનું દલાલકું હર સમઝાયા જિનસે બહોત ન ફાયા પાંચું દીવાનું પાઉ જડાયા એકઠું ચોકી બિઠાયા... સુણ૦ ૨ નફા દેખકર માલ બિહરણા ચૂઆ કટે નવું ઘરના દોનું દગા બાજુ દૂર કરના દીપકી જ્યોતે ફિરના.. સુણ૦ ૩ એક દિનનળી મહેલમે રહના બંદરકું ન હિલાના દશ શહરસે દોસ્તી હી કરતા ઉનસે ચિત્ત મિલાના... સુણ૦ ૪ જનહર તજના જિનવર ભજના સજના દિનકું દલાઈ નવસર હાર ગલેમે રખના જખના લેખકી કટાઈ.. સુણ૦ ૫ શિરપર મુગટ ચમર ઢોળાઈ અમ ઘર રંગ વધાઈ શ્રી શુભવીર વિજય ઘર જાઈ હોત સતાબી સગાઈ... સુણ૦ ૬
૪૨૯. સ્ત્રીને હિતશિક્ષાની સજઝાય નાથ કહે તું સુણને નારી, શિખામણ છે સારી છે; વચન તે સઘળાં વીણી લેશે, તેહના કારજ સરશે, શાણી થઈએ છ.૧ જાત્રા જાગરણ ને વિવાહમાં, માતા સાથે રહીએ જી; સાસરિયામાં જળ ભરવાને, સાસુ સાથે જઈએ. શા. ૨ દિશા અંધારી ને એકલડાં, માર્ગમાં નવિ જઈએ જી; એકલી જાણી આળ ચઢાવે, એવું શાને કરીએ. શા. ૩ વહાણામાં વહેલા ઉઠી, ઘરનો ધંધો કરીએ જી;
૬૯૪
સઝાય સરિતા
Page #730
--------------------------------------------------------------------------
________________
નણંદ જેઠાણી પાસે જઈને, સુખ દુ:ખ વાત ન કરીએ. શા૦ ૪ ચોકમાં ચતુરાઈએ રહીએ, રાંધતા નવિ રમીએ જી; સહુકો' ને પ્રસાદ કરાવી, પાછળ પોતે જમીએ. શા૦ ૫ ગાંઠે પહેરી ઘરમાં રહીએ, બહાર પગ નવિ ભરીએ જી; સસરા જેઠની લાજ કરીને, મ્હોં આગળથી ખસીએ. શા૦ ૬
-
છૂટે કેશે શિર ઉઘાડે, આંગણામાં વિજઈએ જી;
પુરુષ તણો પડછાયો દેખી, મ્હોં આગળ નવિ રહીએ. શા૦ ૭ એકાંતે દિયરીયા સાથે, હાથે ન તાળી લઈએ જી; પ્રેમ તણી જો વાત કરે તો, મ્હોં આગળથી ખસીએ. શા ૮ આભરણ પહેરી અંગ શોભાવી, હાથે દર્પણ ન લઈએ જી; પિયુડો જો પરદેશ સિધાવે તો, કાજળ રેખ ન દઈએ. શા૦ ૯ પિયુડા સાથે ક્રોધ ન કરીએ, રિસાયેલા નવિ રહીએ જી; છૈયાં-છોરૂં-છોકરડાંને, તાડન કદીય ન કરીયે. શા૦ ઉજ્જડ મંદિરમાંહિ ક્યારે, એકલડાં નિવ જઈએ જી; એકલી જાણી આળ ચઢાવે, એવું સાને સહીએ. શા૦ ફ઼િરિયલ નારીનો સંગ ન કરીએ, તસ સંગે નવ ફીયે જી; મારગ જાતાં વિચાર કરીને, ઊંડો પાવ ન ધરીએ. શા ઉદયરત્ન વાચક એમ બોલે, જે નરનારી ભણશે જી; તેહના પાતક દૂરે ટળશે, મુક્તિપુરીમાં જઈ મળશે. શા૦ ૪૩૦. સ્થાપનાચાર્ય કલ્પની સજ્ઝાય પૂરવનવમાંથી ઉદ્ધરી જિમ ભાખે ભદ્રબાહુ રે સ્થાપનાક૯૫ અમે કહુંતિમ સાંભળજો સહુ સાહુ રે... પરમ ગુરૂ વયણે મન દીજીયે તો સુરતરૂ શિવફળ લીજે રે... ૧ લાલ વરણ જે સ્થાપના માંહે રેખા તે શ્યામ જોય રે આયુ જ્ઞાન બહુ સુખ દીયે તે તો નીલકંઠ સમ હોય રે... પરમ૦ ૨
00
સજ્ઝાય સરિતા
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
૬૯૫
Page #731
--------------------------------------------------------------------------
________________
પીત વરણ જે સ્થાપના માંહે પીતબિંદુ તેમ શ્વેત રે તેહ પખાળી પાઈએ સવિરોગનો વિલય હોત રે... પરમ૦ ૩ શ્વેત વરણ જે સ્થાપના માંહે પીત બિંદુ તસનીર રે નયન રોગ છાંટે ટળે પીતાં ટળે શૂળ શરીર રે... પરમ૦ ૪ નીલવરણ જેહ સ્થાપના રે માંહે પીતબિંદુ તે સાર રે તેહ પખાળી પાઈએ હોય અહિ વિષનો ઉતાર રે... પરમ૦ ૫ ટાળે વિસૂચિકા રોગ જે ધનલાભ હોઈ ધૃતવન્ન રે રકતવર્ણ પાસે રહ્યો મોહે માનિની કેરો મન્ન રે... પરમ૦ ૬ શુદ્ધ શ્વેત જે સ્થાપના માંહે દીસે રાતી રેખ રે ડંખ થકી વિષ ઉતરે વળી સીઝે કાર્ય અશેષ રે... પરમ૦ ૭ અર્ધરકત જે સ્થાપના વળી અર્ધપીત પરિપુષ્ટ રે તેહ પખાળી છાંટીએ હરે અક્ષિરોગને દુષ્ટ રે... પરમ૦ ૮ જંબુ વર્ણ જે સ્થાપના માંહે સર્વ વર્ણના બિંદુ રે સર્વ સિદ્ધિ હોય તેથી મોહે નરનારીના છંદ રે... પરમ૦ ૯ જાતિપુષ્પ સમ સ્થાપના સુતવંશ વધારે તેણ રે મોર પીચ્છ સમ સ્થાપના વાંછિત દીયે ન સદેહ રે... પરમ૦ ૧૦ સિદ્ધિ કરે ભય અપહરે પારદ સમ બિંદુ તે શ્યામ રે મૂષક સમ જે સ્થાપના તે ટાળે અહિવિષ ઠામ રે... પરમ૦ ૧૧ એક આવર્ત બલ દીયે બિહું આવર્તે સુખ ભંગ રે વિહું આવર્તે માન દીયે ચિહું આવર્તે નહિં રંગ રે... પરમ૦ ૧૨ પંચ આવર્તે ભય હરે છ આવર્તે દીયે રોગ રે સાત આવર્તે સુખ કરે વળી ટાળે સઘળા રોગ રે... પરમ૦ ૧૩ વિષમ આવર્તે સુખ-ફળ ભલું સમ આવર્તે ફલહીન રે ધર્મનારી હોય છેદથી એમ કહે તત્વ પ્રવીણ રે... પરમ૦ ૧૪ જે વસ્તુમાં સ્થાપીએ દક્ષિણ આવર્તે તેહ રે તેહ અખૂટ સઘળું હુવે કહે વાચક જસ ગુણ ગેહ રે... પરમ૦ ૧૫
૬૯૬
સક્ઝાય સરિતા
Page #732
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૩૧. હોકાની સજઝાય હોકો રે હોકો શું કરો રે હોકો તે નરકનું ઠામ જીવ હણાયે અતિ ઘણા રે વાયુકાય અભિરામ,
ભવિકજન ! મૂકો હોકાની ટેવ ૧ સુખપામો સ્વયમેવ, ભવિકજન !
જ્યાં લગે હોકો પીજીયે રે ત્યાં લગે જીવ વિનાશ પાપ બંધાયે આકરાં રે દયાતણી નહિં આશ... ભવિકજન૨ જે પ્રાણી હોકો પીવે રે તે પામે બહુ દુ:ખ ઈમ જાણીને પરિહરો રે પામો બહોળું સુખ... ભવિકજન૦ ૩ ગજ લગે ધરતી બળે રે જીવ હણાયે અનંત જે નર હોકો મેલશે રે તસ મળશે ભગવંત... ભવિકજન૦ ૪ દાવાનલ ઘણા પરજળે રે હોકાનાં ફળ હ નરકે જાશે બાપડા રે ધર્મ ન પામે તેહ... ભવિકજન૫ એકેન્દ્રી બેઈદ્રિમાં રે ફિરે અનંતી વાર છેદન-ભેદન-તાડના રે તિહાં લહે દુ:ખ અપાર... ભવિકજન. ૬ વ્યસની જે હોકાતણા રે તલપ લાગે જબ આયા વનમાં વૃક્ષ છેદી કરી રે અગ્નિ પ્રજવલિત કરાય... ભવિકજન૦ ૭ તિહાં પર્કાયના જીવની રે હિંસા નિરંતર થાય હોકાનું જળ જિહાં ઢોળીયે રે તિહાં બહુજીવ હણાય... ભવિકજન, ૮ પોતે પાપ પૂરણ કરે રે અન્યને થે ઉપદેશ વળી અનુમોદન પણ કરે રે ત્રિકરણે થાયે ઉદ્દેશ... ભવિકજન૦ ૯ મુખ ગંધાયે પીનારનું રે બેસી ન શકે કોઈ પાસ જગમાં પણ રૂડું નહીં રે પુષ્ય તણો થાય નાશ... ભવિકજન. ૧૦ સંવત અઢાર ને છોતેર રે ઉજવલ શ્રાવણ માસ
ઈસક્ઝાય સરિતા
૬૯૭
Page #733
--------------------------------------------------------------------------
________________
વાર બૃહસ્પતિ શોભતો રે પૂનમ દિન શુભ ખાસ... ભવિકજન૦ ૧૧ તપગચ્છ મંડન સેહરો રે દાનરતન સૂરિ રાય
મલુકરતન શિષ્ય શોભતા રે આણંદહરખ ન માય... ભવિકજન૦ ૧૨
પ્રતાપ પૂરણ ગિરૂઆ ધણી રે શિવરતન તસ શીશ
હોકાનાં ફળ ઈમ કહ્યાં રે ખુશાલરતન સુજગીશ... ભવિકજન૦ ૧૩
[?] ૪૩૨. હોંશનો અતિરેક ન કરવા વિષેની સજ્ઝાય હોશીડા ભાઈ ! હોંશ ન કીજે મોટી
વાવી છે બંટી-બાજરી તો શાલિ કેમ લહીયે ચૂંટી રે...
જેણે દીધું તેણે લીધું જે દેશે તે લેશે જેણે નવિ દીધું તેણે નવિ લીધું દીધા વિના કેમ લેશે રે...
હોશીડા ભાઈ ૧
વાવ્યા વિના કર્ષણ કેમ લહીયે સેવ્યા વિના કેમ ઠરીયે પુણ્ય વિના મનોરથ શા મોટા ? દીધા વિના કેમ લહીયે રે... હોશીડા ભાઈ ૩
શાલિભદ્ર ધન્નો યવન્નો મૂળદેવ ધનસાર પુણ્ય વિશેષે પ્રત્યક્ષ પામ્યા અલવેસર અવતાર રે...
શીશાની અકોટી આપી આપી તરૂઆની ત્રોટી તે સોનાર કને કેમ માગીશ સોનાની કરી મ્હોટી રે...
એવું જાણીને રૂડું ફુલજ પામી કરજો ધર્મ સખાઈ સાધુ હર્ષ કરજોડી વિનવે, છોડી દેજો અન્યાઈ રે...
હોશીડા ભાઈ૦ ૨
૬૯૮
હોશીડા ભાઈ ૪
હોશીડા ભાઈ ૫
હોશીડા ભાઈ ૬
સજ્ઝાય સરિતા
Page #734
--------------------------------------------------------------------------
________________
સુઝાય સરિતા
# # #ડું
પરિશિષ્ટ
પ્રથમપદનો અકારાદિ અનુક્રમ
ઈસક્ઝાય સરિતા
૬૯૯
Page #735
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
સજ્ઝાયનું પ્રથમ પદ
અ-આ-એ-એ-ઓ-ઔ
૧. એકદિન બેઠાં માળીયે રે લાલ ૨. અહો ! વિધાતા મુઝ એહનું ૩. અમકાતે વાદળ ઉગીયો સૂર ૪. અરણીક મુનિવર ચાલ્યા ગોચરી ૫. અંજના વાત કરે છે મારી સખી ૬. આષાઢાચાર્ય અણગાર ૭. આષાઢાચાર્ય ચિત્ત ચિંતવે ૮. આષાઢાચાર્ય ઈમ ચિતવે
૯. આદિ જિનવર ધ્યાઉ ગાઉ દાન પ્રભાવ ૧૦. અરિહંત પદ પંકજ નમી ૧૧. અવંતી નગરી સોહામણી રે ૧૨. આધારજ હતો રે એકમને તાહરો રે ૧૩. આભારે નગરી ઉદ્યાનમાં ૧૪. અનંત સિદ્ધ આગે હુઆ ૧૫. આદીશ્વરને રે પાય પ્રણમી કરી ૧૬. આવ્યા નારદ મુનિવર ૧૭. એણી પેરે જિનની સ્તવના કરતો ૧૮. આવ્યા ગજપુર નયરથી ૧૯.|આભરણ અલંકાર સઘળા ઉતારી ૨૦. આદિ જિણંદ વાણી સુણી ૨૧. અનિમિષ નયણે જોવતાં ૨૨. ઓળંભા ઈણ વિધ સુણો દાદી તણા ૨૩. એક દિન દવ બળતો બહુ ૨૪. અહો રાણાજી કહ્યું માનો તો ૨૫. ઔષધ દાન તે દીજીએ
૦૦૧
૨૬.
એક દિન ઉજ્જેણીને મારગ ૨૭. આસો માસે તે ઓળી આદરી રે લોલ
સજ્ઝાય નંબર
૪ (ઢાળ નં. ૨) ૫ (ઢાળ નં. ૩ દુહા)
૯
૧૨
૧૯ (ક) ઢાળ-૧
૧૯ (ક) ઢાળ-૨ દુહા ૧૯ (ક) ઢાળ-૨
૨૬
૩૨ (ઢાળ-૧) દુહા
૩૭
૪૬
૫૦
૬૦ (દુહો)
૬૬
૮૨
૮૩ (ઢાળ-૩)
૯૩ (ઢાળ-૨)
૧૦૬
૧૦૧
૧૦૮ દુહો (ઢાળ-૩)
૧૧૮ (ઢાળ-૨)
૧૨૩ (ઢાળ-૬) ૧૩૫ (ઢાળ-૧)
૧૩૯
૧૪૧
૧૫૪ (ઢાળ-૧)
સજ્ઝાય સરિતા
Page #736
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
સજઝાયનું પ્રથમ પદ
સજઝાય નંબર
૧૫૭ (ઢાળ-૨)
૨૮. એવડો શો અંતર દીસે ૨૯. આવું નોતું જાણું રે મારા મનમાં ૩૦. અન્ય દિવસ રવિરાજને રે લોલ ૩૧. અનુક્રમે ગર્ભપ્રભાવ ૩૨. એકદિન ઈદ્ર મહોત્સવ ૩૩. અભયા કામ વિકાર ૩૪. એકદિન કોણ્યા ચિત્ત ને રંગે ૩૫. અહો મુનિવરજી માહરી ઉપર ૩૬. | આવ્યો અષાઢો માસ નાવ્યો ધૂતારો રે ૩૭. | આચારાંગ પહેલું કહ્યું રે લોલ ૩૮. અંગ પાંચમું સાંભળો તમે ૩૯. આઠમું અંગ અંતગડ દશા ૪૦. અંગ અગ્યારમો સાંભળો ૪૧. અંગ અગ્યારે સાંભળ્યાં રે
૨.| આગમની આશાતના નવિ કરીએ ૪૩. અજરામર જગ કોં નહીં ૪૪.| અજજિમ કોઈક પાષે આંગણ ૪૫. આધાકર્મી આહાર ન લીજીયે ૪૬. | આજ મારે એકાદશી રે નણદલ ૪૭. | અષ્ટમી પર્વ આરાધો પ્રીતે ૪૮. આઠમ કહે આઠ મદના ૪૯. અઢારમું જે પાપનું સ્થાનક ૫૦.| આળસ અંગથી પરિહરો ૫૧. અજ્ઞાનપણાને હો જે રે કઈ પ્રાણી યા પ૨. આશા દાસી વસ પડ્યા ૫૩.| અજરામર જગ કો નહીં ૫૪. આજ સફળ દિન મુનિ મને મળિયા ૫૫. અચપલ રોગ રહિત નિષ્ફર નહીં
૧૬૯ (ઢાળ-૨) ૧૭૧ (ઢાળ-૨) ૧૭૧ (ઢાળ-૩) ૧૭૧ (ઢાળ-૫)
૧૮૭
૧૯૧ ૧૯૫ (ઢાળ-૨) ૨૦૩ (ઢાળ-૧) ૨૦૩ (ઢાળ-૫) ૨૦૩ (ઢાળ-૮) ૨૦૩ (ઢાળ-૧૧) ૨૦૩ (ઢાળ-૧૨)
૨૦૪ ૨૦૬ (ઢાળ-૪) ૨૦૬ (ઢાળ-૭). ૨૦૭ (ઢાળ-૩)
૨૦૯
૨૧૧ ૨૧૪ (ઢાળ-૮) ૨૨૧ (ઢાળ-૧૮)
૨૨૮ (ઢાળ-૧). ૨૨૮ (ઢાળ-૧૦)
૨૩૪
૨૩૫ ૨૩૬ (ઢાળ-૯) ૨૩૭ (ઢાળ-૬)
સઝાય સરિતા
७०१
Page #737
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાચ નંબર
૫૯.
૨૩૭ (ઢાળ-૯) ૨૩૭ (ઢાળ-૭) ૨૪૦ (ઢાળ-૯) ૨૪૦ (ઢાળ-૧૪) ૨૪૧ (ઢાળ-૭) ૨૪૧ (ઢાળ-૮)
૨૪૩ ૨૪૮ (ઢાળ-૩) ૨૪૮ (ઢાળ-૭)
૨૪૯ ૨૫૯ ૨ ૬ ૮ ૨૭૯
ક્રમાંક સજઝાયનું પ્રથમ પદ ૫૬. એ અડદિઠી કહી સંક્ષેપ ૫૭. અહિં પ્રભાસમ બોધ પ્રભામાં ૫૮. અનિવૃત્તિ નવમું આદરો ગુણઠાણું હો
અયોગી નામે ચૌદમું એ ૬૦. આશ્રવ ભાવના સાતમી રે ૬૧. આઠમી સંવર ભાવનાજી ૬૨.|આવ્યો પ્રાણી એકલો રે ૬૩. અરિહંત તે જિન વિચરતાજ
આઠ પ્રભાવક પ્રવચનના કહ્યા ૬૫.| અષ્ટકરમ ચૂરણ કહી રે લાલ ૬ ૬. | આપ સ્વભાવમાં રે અવધૂ ૬૭. અવધૂ ઐસે જ્ઞાન વિચારી ૬૮.|આવ્યો ત્યારે મૂઠી વાળી ૬૯. અહિંસા ધર્મ કા ડંકા ૭૦.|આ સંસાર અસાર છે ચીત ચેતો ૭૧. આ સંસાર અસાર છે.
આતમ રામે રે મુનિવર રમે ૭૩. આપ અજવાળ જો આત્મા ૭૪. આ તન છે રંગ પતંગી
અમે તો આજ તમારા એ ૭૬. આતમ ધ્યાનથી રે સંતો સદા ૭૭. અરે કિસ્મત તું ઘેલું ૭૮. અનંતકાયના દોષ અનંતા ૭૯. અનુભવિયાના ભવિયા રે
અજ્ઞાન મહા અંધેર નગરે ૮૧.| એ કોણ પુરૂષ કહાયો સુગુણ નર ! ૮૨. અરિહંત અને ખામણાં રે ૮૩. | આદિ જિનેશ્વર પાય પ્રણમેવ
૨૮૮
૨૮૯ ૨૯૧ ૨૯ ૬ ૩૦૪ ૩૦૬
૭૫.
३०७
૩ ૨૦ ૩૨ ૩
૩ ૨૯
૩૩૨ ૩૩૪ ૩૪૪
૩૫૩
૩૬ ૩
૭૦૨
સક્ઝાય સરિતા જ
Page #738
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
સજ્ઝાયનું પ્રથમ પદ
૮૪. એ નવકાર તણું ફળ સાંભળો ૮૫.આરંભ કરતો રે જીવ ૮૬. આરંભ કરતો જીવડો રે ૮૭. આચારી આચાર્યનોજી ૮૮. એકનારી દોય પુરૂષ મળી રે ૮૯. આભવ રત્ન ચિંતામણી સરીખો ૯૦. અવધૂ નિરપક્ષ વિરલા (હોઈ) કોઈ ૯૧. અણસમજુને શી શિખામણ દઉં રે
ઈ
૧. ઈણ અવસર નાનો બાલુડો રે હાંઈ ૨. ઈલાચીકુમાર ચિત્ત ચિંતવે
૩. ઈણ અવસર ફલ ફલથી
૪. ઈમ કોમલ વચને કરી રે
૫. ઈણહી જંબુદ્રીપે હો ભરત ક્ષેત્રમાં રે
૬. ઈંદ્ર તણું આસન ચલ્યું રે ૭. ઈણ અવસર તિહાં આવિયા ૮. ઈણ વિધ પાંચે તિથિ ભણી ૯. ઈણ દાતિથિ અધિકાર ૧૦. ઈંદ્ર વિચારે ચિત્તમાંજી ૧૧. ઈક્ષ્વાહુ ભૂમે નાભિકુલકર ધરેજી ૧૨.|ઈદ્રિય દમન આતમ રસા ૧૩. ઈમ ભાવો ભવ જે દુ:ખ સહ્યાં
૧. ઉપશમ આણો ઉપશમ આણો ૨. ઉપશમ સુખકંદો જ્ઞાના નંદો ૩. ઉઠી ઉલટમાં મસું
સજ્ઝાય સરિતા
સજ્ઝાય નંબર
૩૭૫
૩૯૪
૩૯૫
૩૮૬ (ઢાળ-૩)
૩૯૬
૪૦૩
૪૦૭
૪૧૮
૪ (ઢાળ-૩)
૨૧
૭૨-ખ (ઢાળ-૨ દુહા)
૯૨ (ઢાળ-૫)
૧૧૮ (ઢાળ-૪) ૧૭૭ (ઢાળ-૫) ૧૯૯ (ઢાળ-૧)
૨૧૪ (ઢાળ-૬ દુહા) ૨૧૪ (ઢાળ-૧૧ દુહા) ૨૧૬ (ઢાળ-૩)
૨૧૬ (ઢાળ-૧૦)
૨૩૬ (દુહો) ૨૪૧ (દુહો)
૩૧
૬૭ (ઢાળ-૫) ૧૨૩ (ઢાળ-૪)
७०३
Page #739
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાય નંબર
-
૧૮૫
ક્રમાંક સઝાયનું પ્રથમ પદ ૪.|ઉઠ સખી ઉતાવળી રે - ૫. ઉગતો સૂરજ તપે નહી રે ૬.| ઉચા તે મંદિર માળિયા ૭.| ઉત્તર દિશાથી સાધુજી આવ્યા
૨૦૦
૨૭૮
૪૧ ૬
૧
૫
૧. ઋદ્ધિથી ભરપુરને રૂડું વણિક ગ્રામ ૨. | ઋષિવનવાસી સુરવર સેવિત
૨૦૬ (ઢાળ-૧૨)
૫ (ઢાળ-૪ દુહા)
૩૨ (ઢાળ-૫ દુહા)
૩ ૬
૪૨ ૬૪ (ઢાળ-૨)
૧.|કઠીન ઈમ નિર્જર કરી ૨. કર્મની કથની ભારી હો રાજ ૩. ક્યાંથી રે ઋષભપ્રભુ અવતર્યા ૪. કપિલ નામે કેવળી રે ૫. કરતા એમ અનુમોદના ૬.|કિયારે ભવનું વેર કપૂત તે વાળ્યું ! ૭. કંચન કેરી કિંમત જ્યારે ૮. કૃષ્ણ નારી હવે ઢંઢણા ૯. કૃષ્ણજી તમને કહું કરજોડ કે
કૃષ્ણ કહે અમે વયણડાં ૧૧. કોઈક કરે એકાંતરા ૧૨.| કાશીથી પાઉધારે શ્રીગુરૂજી ૧૩. કાઉસગ્ગ ધ્યાને મુનિ રહનેમી નામે ૧૪.|કહ્યું રે માનો રાય લંકેશ્વરી ૧૫. કહે સીમંધર સ્વામી ૧૬. કેવલીને મુખ સાંભળી ૧૭.| કુરૂદેશે ગજપુર ઠામે ૧૮. કોશ્યા કહે સ્થૂલભદ્ર જીરે
vuo
૬૯
૭૨ (ખ) ઢાળ-૨ ૭૨ (ખ) ઢાળ-૩ દુહા ૧૨૬ (ક) ઢાળ-૩)
૧૩૦ ૧૩૫ (ઢાળ-૩)
૧૩૭ ૧૪૫ (ઢાળ-૩) ૧૫૭ (ઢાળ-૧)
૧૯૪
७०४
સઝાય સરિતા
Page #740
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
સઝાયનું પ્રથમ પદ
સઝાચ નંબર
૧૯. કાલગયો નવિ જાણીયો રે ૨૦. કોશા વેશ્યા કહે રાગીજી ૨૧. કરકોલ કરીને રે હે ચાલ્યા ગુણ ભરીયા ૨૨. કોશ્યા કહે સુણજો સુમને ૨૩. | કેવલ નાણ ગુણ પૂરીયો ૨૪. કિંપિલ પુરનો રાજિયો ૨૫. કેવલ નાણે જાણતો રે ૨ ૬. | કિસન નિલ કાપો તે એ ૨૭. કહે સદ્ગર સાંભળો ચેલા રે ૨૮. કાશીદેશ વણારસી સુખકારી રે ૨૯. ક્રોધ તે બોધ નિરોધ છે ૩૦. | કલહ તે બારમું પાપનું સ્થાન ૩૧. ક્રોધ ન કરીએ ભોળા પ્રાણી ૩૨. કડવાં ફળ છે ક્રોધનાં ૩૩. કૃપણપણાથી બીહતો રે ૩૪. | કર્મ ઉદય હોય જેહને હો લાલ ૩૫. કુતુહલ વાહ્યો પ્રાણીઓ ૩૬. ક્રોધ શમન ઈદ્રિય દમન ૩૭.|કો નવિ શરણે કો રવિ ૩૮. કીધાં કર્મની કંદવા રે ૩૯.|ક્યાં તન માંઝતાં રે એકદિન ૪૦.|કહાંકર મંદિર કહાં કરું ડમરા ૪૧. કોરા કાગજની પૂતળી મન મેરા - ૪૨./કેના રે સગપણ કેની રે માયા ૪૩. કાં નવિ ચિતેહો ચિત્તમાં ૪૪. કેઈ કેઈ નાચ નચાવે ૪૫. કામણગારી કાયા તારી ૪૬. કિણી પર દઉમુનિવરને દાન
૧૯૬ (ઢાળ-૩) ૧૯૬ (ઢાળ-૪) ૧૯૬ (ઢાળ-૪) ૧૯૬ (ઢાળ-૧૩)
૨૦૬ (ઢાળ-૮) ૨૦૬ (ઢાળ-૧૮) ૨૦૬ (ઢાળ-૩૩) ૨૦૬ (ઢાળ-૩૪) ૨૦૭ (ઢાળ-૮) ૨૧૬ (ઢાળ-૮) ૨૨૧ (ઢાળ-૬) ૨૨૧ (ઢાળ-૧૨)
૨ ૨૭
૨૨ ૬ ૨૨૮ (ઢાળ-૭) ૨૨૮ (ઢાળ-૮) ૨૨૮ (ઢાળ-૧૨)
૨૩૬ દુહો
૨૪૨
૨ ૫૫ ૨ ૬૧ ૨ ૬૭ ૨૮૭ ૨૯૫ ૨૧૮ ૩૫૦
૩૫૨ ૩૬૮ (ઢાળ-૨)
સઝાય સરિતા
૭૦૫
Page #741
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
સજ્ઝાયનું પ્રથમ પદ
૪૭. કહેજો ચતુર નર ! એ કોણ નારી ૪૮. કર પડિકમણું ભાવ શું છ ૪૯. કર પડિકમણું ભાવ શું છ ૫૦. ક્યાં કરૂં ? મન સ્થિર નહિ રહતા
ખ
૧. ખંધક સાધુ વિચાર
૨.
ખેટ મુનિ કહે ધન્ય તુમે સાતે જણાં ૩. ખબર નહીં આ જગમેં
ગ
૧.|ગુરૂ આદેશે ગોચરી ૨. ગ્રીષ્મકાળના જોરથી રે ૩. ગજસુકુમાર મહામુનિજી ૪. ગાયો ગૌતમ ગોત્ર મુદિ ૫. ગણધર સુધર્મા ઈમ ઉપદેશે ૬. ગોયમ પૂછે વીરને સુણો સ્વામીજી ૭. ગુરૂ કહે વૈતાઢ્ય ગિરિવરે ૮. ગુપ્તિ ત્રીજી રે સાધુજી સાચવો ૯. ગુણઠાણું હવે આઠમું
૧૦. ગુણઠાણું હવે તેરમું ૧૧. ગીરૂઆ રે ગુણ શીયલના ૧૨. ગરભાવાસમાં ચિંતવે ૧૩. ગુરૂ નમતાં ગુણ ઉપજે ૧૪. ગુરૂ સન્મુખ રહી વિનય વિવેક ૧૫. ગૌતમ સ્વામી પૃચ્છા કરે ૧૬. ગજભવે સસલો ઉગારીઓ રે ૧૭. ગૌતમ પૂછે શ્રી મહાવીર ને રે
૭૦૬
સજ્ઝાય નંબર
૩૭૮
૩૯૧
૩૯૨
૩૯૯
૩૮ (ખ) ઢાળ-૧ ૧૭૨ (ઢાળ-૧)
૩૦૦
૧૪
૩૨ (ઢાળ-૧)
૪૦
૧૯૬ (ઢાળ-૧૮) ૨૦૭ (ઢાળ-૬)
૨૦૮
૨૧૮ (ઢાળ-૨)
૨૩૬ (ઢાળ-૮) ૨૪૦ (ઢાળ-૮)
૨૪૦ (ઢાળ-૧૩)
સજ્ઝાય સરિતા
૨૪૬
૩૨૨
૩૩૬
૩૩૮
૩૪૫
૩૬૪
૩૯૩
Page #742
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
સઝાયનું પ્રથમ પદ
સઝાચ નંબર
૩૫૫
૨૭
૪૩ (ઢાળ-૧) ૬૦ (ઢાળ-૧)
૧. ઘડપણ તું કાં આવિયો રે
ચ ૧. ચંપાનગરી અતિભલી હું વારી લાલ ૨. ચૌદશે બાવન ગણપતિ ૩. ચંપાનગરી સોહામણી ૪. ચરણ કમલ નમી વીરનારે ૫. ચંપાનગરી અતિ મનોહાર
ચોથું સમવાયાંગ તે સાંભળો ૭. ચિત્ર અને સંભૂત એ ૮. ચોથ કહે ભવિ સાંભળો ૯. ચારિત્ર લેતાં ખંધે મૂક્યું ૧૦. ચૈત વદી પાંચમદિને સુણો પ્રાણી જીરે ૧૧. ચોરી વ્યસન નિવારીએ ૧૨. ચોથી સમિતિ સોહામણી ૧૩.ચિદાનંદ પરમાતમ રૂપ ૧૪. ચોથી ભાવના ભવિયણ મનધરો ૧૫. ચઉસહણા તિલિંગ છે ૧૬. ચેતનજી વાણીનો સંયમ ૧૭. ચેતે તો ચેતાવું તને રે પામર પ્રાણી ૧૮. ચેતન જ્ઞાન અજુવાળીએ ૧૯. ચેતન જ્ઞાન અજુવાળ જે ૨૦. ચેતન ! ચેતજો રે એ કાળ ન મેલે કેડો ૨૧. ચેત ચેત ચેત પ્રાણી ૨૨. ચેતન અબ કુછ ચેતીએ ૨૩. ચોત્રિશ અતિશય વંત - ૨૪. ચોથે પદે ઉવક્ઝાયનું
૨૦૩ (ઢાળ-૩) ૨૦૬ (ઢાળ-૧૩) ૨૧૪ (ઢાળ-૪) ૨૧૬ (ઢાળ-૭) ૨૧૮ (ઢાળ-૩) ૨૨૧ (ઢાળ-૩) ૨૩૬ (દુહો)
૨૩૮ ૨૪૧ (ઢાળ-૪) ૨૪૮ (ઢાળ-૧)
૨૫૭ ૨ ૬૩
૨૭૧
૨૭૨
૨૭૪
૩૦૮ ૩૦૯
૩ ૬૯ ૩૮૬ (ઢાળ-૪)
સક્ઝાય સરિતા
૭૦૭
Page #743
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
સજઝાયનું પ્રથમ પદ
-
સજઝાય નંબર
૧. લે કરી સીતાને ઝાલી લંકા એને લાવે ૨. છઠ્ઠી કહે મુજ ઓળખી રે ૩. છઠ્ઠો કાંઠીયો ઠંડીએ ૪. છઠ્ઠ ગુણઠાણું હવે - ૫. છઠ્ઠી ભાવના મનધરો ૬. છઠ્ઠો આરો એવો આવશે ૭. છત અછત બે બેનડી ૮. છીંક શુકનનો કહું વિચાર
૧ ૬૪ ૨૧૪ (ઢાળ-૬) ૨૨૮ (ઢાળ-૬) ૨૪૦ (ઢાળ-૬) ૨૪૧ (ઢાળ-૬)
૩પ૯
W
૩ ૬૦
૩૬ ૧
૧. જિન વચને બુઝીયા ૨. જુઓ જન્મ થયો જિનનો જાણી રે ૩. જાઓ ઋષભદેવ દીક્ષા લીધે રે ૪. જરાકમાર ભાખે હવે... ૫. જરાકુમાર એમ સાંભળી રે ૬. જેના ઘરમાં કુંભારજા નાર ૭. જસ મુખ સોહે સરસ્વતી માય ૮. જંબુદ્વીપ સોહે સુવિચાર
૯. જંબુદ્વીપે ભરત મોઝાર ૧૦.| જિનપાલિત મનમેં ધારી ૧૧. જિનવર રૂપ દેખી મન હરખી ૧૨.| જિન વચને વૈરાગીયો હો ધન્ના ૧૩. જિનવર ચરણે નમીરે ૧૪. જીહો પરમ પુરૂષ પરમેશ્વર રે લાલ ૧૫. ઝરે શું તુજ મારૂં દુત ૧૬.જંબુદ્વીપમાં દીપતું રે લાલ ૧૭. જોને વિચારી એવું રે આ સ્વપ્ન જેવું
૧૮ સઝાય (ઢાળ-૩)
૨૪ (ઢાળ-૨)
૨૪ (ઢાળ-૩) ૩૨ (ઢાળ-૨) દુહો
૩૨ (ઢાળ-૪) ૩૫ (ઢાળ-૧) પર (ખ)
૫૪ ૪૩ (ઢાળ-૨જી) ૬૦ (ઢાળ-૪)
૭૫ (ઢાળ-૧)
८७
૧૦૮ (ઢાળ-૨)
૧૪૪ ૧૫૯
७०८
સઝાય સરિતા
Page #744
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
સજ્ઝાયનું પ્રથમ પદ
૧૮. જનક સુતા સીતા સતીરે ૧૯. જનક સુતા હું નામ ધરાવું ૨૦. જટા રે મુગટ તારે પાય લાગું ૨૧. જંબુદ્વિપ મોઝાર ૨૨. જંબુદ્રીપના ભરતમાં ૨૩. જોઈ જોઈ રે જોગતણી દશ ૨૪. જીરે નવમી કહે નમીયે સદા ૨૫. જિનનો જન્મ મહોત્સવ પહેલો રે
૨૬. જિહાં રતિ કોઈક કારણે જી ૨૭. જીરે મારે લોભ તે દોષ અથોભ ૨૮. જીવ ! ક્રોધ મ કર ૨૯. હો અવજ્ઞા કરતાં જીવડા ૩૦. જગમાં જાલ મ જોર
૩૧.|જબ લગ સમતા ક્ષણ
૩૨. જાવું જરૂર મરી જીવડા ૩૩. જૈનો કહો ક્યું હોવે ! પરમગુરૂ !
૩૪. જુઓ જુઓ રે જીઓ જૈનો કેવા વ્રતધારી
૩૫. જંજાળી જીવડા ! જાગ તું
૩૬. જોને તું પાટણ જેવા ૩૭. જાઉં બલિહારી વૈરાગ્યની ૩૮. જીવતું ઘેન માંહે પડ્યો ૩૯. જીવડા ચુપ કરીને ચેતો ૪૦. જગત હૈ સ્વાર્થકા સાથી ૪૧. જબ લગે વિષય તૃષ્ણા ૪૨. જીવડા સુષ્કૃત કરજે સાર ૪૩. જુઓ જુઓ કર્મે શું કીધું રે ૪૪. જોબનીયાની મોજો ફોજો
સજ્ઝાય સરિતા
સજ્ઝાય નંબર
૧૬૧
૧૬૨
૧૬૫
૧૬૮
૧૬૯ (ઢાળ-૧)
૧૯૬ (ઢાળ-૧૧) ૨૧૪ (ઢાળ-૯)
૨૧૬ (ઢાળ-૬)
૨૨૧ (ઢાળ-૧૫) ૨૨૧ (ઢાળ-૯)
૨૨૫
૨૨૮ (ઢાળ-૩)
૨૨૮ (ઢાળ-૧૩)
૨૫૩
૨૬૪
૨૬૬
૨૬૭
૨૮૧
૨૮૨
૨૮૩
૨૮૫
૨૮૬
૩૧૪
૩૧૬
૩૨૧
૩૪૭
૩૫૬
૭૦૯
Page #745
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
સજઝાયનું પ્રથમ પદ
|
સજઝાય નંબર
૧. ઝાંઝરીયા મુનિવર ઝગજ્યો
૧. ઠરે જિહાં સમકિત તે થાનક
૨૪૮ (ઢાળ-૧)
૧. ઢંઢણ ઋષિને વંદના હું વારિલાલ
૫ (ઢાળ-રદુહા
૫ (ઢાળ-૩)
૫ (ઢાળ-૫) ૩૮ (ખ) ઢાળ-૨
૪૫
४८
૧. તવ મંજુષા તિહાં થકી ૨. તાત કહે સુણ કુંવરી ૩. તારે હો અમ તારો તરણ જહાજ ૪. તવ પાલક સુખ પામતો ૫. તારા વિના વીર કોની સાથે બોલશું
તારા મુખડા ઉપર જાઉં વારી રે ૭. તેજપાલ એકદિન એમ ચિતે ૮.|ત્રિશલાના જાયા જિનજી ૯.|તવ તે દેડકરાય ૧૦. તિણ નગરીએ રે અન્યદા રે ૧૧. તવ ભરતેશ્વર વિનવે રે ભાઈ ૧૨. તક્ષ શીલા નગરીનો નાયક ૧૩. તુમ સાથે નહિ બોલું રે ઋષભજી ૧૪. તાત આદેશે મયણ ચિંતવેરે લોલ ૧૫. તત્ક્ષણ ઉઠ્યો રાય સુકોશલ ૧૬. તમને મારા બાપના સમજો જાવા નહિં દઉરે ૧૭. તું શાને કરે છે રાળા રે ૧૮. ત્રીજું અંગ હવે સાંભળો
૪૩ (ઢાળ-૩)
૫૯ ૮૩ (ઢાળ-૨)
૯૨ (ઢાળ-૧) ૧૦૮ (ઢાળ-૩)
૧૦૫
૧૧૭ ૧૫૪ (ઢાળ-૩) ૧૬૯ (ઢાળ-૩) ૧૯૫ (ઢાળ-૧) ૧૯૫ (ઢાળ-૬) ૨૦૩ (ઢાળ-૩)
C
૭૧૦.
સઝાય સરિતા
Page #746
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
સજઝાય નંબર
સજઝાયનું પ્રથમ પદ ૧૯.તપ કરતાં મુનિ રાજીયા લાલા ૨૦. તે મુનિ વંદો તે મુનિ વંદો ૨૧. ત્રીજ કહે મુજ ઓળખી રે ૨ ૨. તેિરસ શ્રોત આગળ ૨૩. ત્રીજી સમિતિ સમાચરોજી ૨૪. ત્રીજી દષ્ટિ બલા કહી ૨૫. ત્રીજી ભાવના એણી પેરે ભાવીયેજી ૨૬. તન છિલ્લર ઈદ્રિય મચ્છા ૨૭. તપગચ્છ મુનિ વિજયદેવગુરૂ ૨૮. તુમે ભાવો રે ભવિ ! ૨૯. ત્રણલિંગ સમકિત તણાં રે ૩૦. ત્રણ શુદ્ધિ સમક્તિ તણીરે ૩૧. તે તરીયા ભાઈ ! તે તરીયા ૩૨. તમે ભાવોને ભવિ ૩૩.|તનનો ભરોસો નથી રે ચેતન ૩૪. તને સંસાર સુખ કેમ સાંભરે રે ૩૫. તે ગિરૂઆ ભાઈ તે ગિરૂઆ ૩૬. તું થોડું ફાટી જા કોણ છે પોરી રે ૩૭. તન ધન જોબન કારમુંજી ૩૮. તારું ધન રે જોબન ધૂળ થાસે ૩૯. તુમે થી જિનના ગુણ ગાજોરે ૪૦. વારી જાઉં બલિહારી હોચા દેવી ૪૧. તે મુનિને કરૂ વંદન ભાવે ૪૨. તે સુખીયા ભાઈ તે સુખીયા ૪૩. તે ભણીયા રે ભાઈ તે ભણીયા
૨૦૬ (ઢાળ-૧૫) ૨૦૭ (ઢાળ-૧૦)
૨૧૪ (ઢાળ-૩) ૨૧૪ (ઢાળ-૧૩) ૨૩૬ (ઢાળ-૩) ૨૩૭ (ઢાળ-૩)
૨૪૧ (ઢાળ-૩) ૨૪૧ (ઢાળ-૭) દુહા ૨૪૧ (ઢાળ-૧૩) દુહો ૨૪૧ (ઢાળ-૧૩) ૨૪૮ (ઢામ-૨) ૨૪૮ (ઢાળ-૪)
૨૪૫ ૨૪૧ (ઢાળ-૧૩)
૨ ૬૦ ૨ ૬૫ ૨ ૬૯ ૨૮૦ ૨૮૪ ૩૦૧ ૩૧૯
૩૫૮
૩૮૬ (ઢાળ-૫)
૪૦૬ ४०८
'
થા
૧. મેં તો ઉભા રહીને
૮૬ (ઢાળ-૨)
M સક્ઝાય સરિતા
૭૧૧
Page #747
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
સજ્ઝાયનું પ્રથમ પદ
૨. થયો ચારિત્ર વંતો ૩. થાવચ્ચા સુત થરહર્યો
૧. દર્શન પરિષહ બાવિસમો
૨. દીક્ષા લેવાને એક વરસ ભમ્યા વૈરાગીજી
૩. દુ:ખભર હૈડે રોવતો રે... ૪. દેખી ચિતે રાજીયો
દ
૫. દોનુંભાઈ ચિત્ત ચિંતવે ૬. દ્રોપદી ધ્રુજે સંભામાંહિ ૭. દોનું બંધવ આરડે
૮. દ્વારે જે જે પુતળી
૯. દેવતણી ઋદ્ધિ ભોગવી આવ્યો
૧૦. દેવતણી ઋદ્ધિ ભોગવી રે ૧૧. દશ આચાર મુણિંદના ૧૨. દુ:ખ હરણી દીપાલિહા રે લાલ ૧૩. દિવાળી રઢીયાળી પર્વ સોહામણું દશમીયે દુશ્મન વારીયે
૧૪.
૧૫. દ્વાદશી કહે ભવિ ભાવશું
૧૬. દેખી સુપન તવ જાગી રાણી
૧૭. દેશ મનોહર માલવો
૧૮. દ્વેષ ન કરીએ લાલન ! દ્વેષ ન કરીએ
૧૯. દર્શન તારા દૃષ્ટિમાં
૨૦. દૃષ્ટિ થિરા માંહે દર્શન નિત્યે ૨૧. દૃષ્ટિ આઠમાં સાર સમાધિ ૨૨. દૃઢ પહારી દૃઢ ધ્યાન ધરી ૨૩. દશમી લોક સ્વરૂપ રે ૨૪. દશ દૃષ્ટાંતે દોહિલો રે
૭૧૨
સજ્ઝાય નંબર
૯૨ (ઢાળ-૪) ૨૪૧ (દુહો)
૧૯ (૩) ઢાળ-૧ દુહા ૨૪ (ઢાળ-૪)
૩૨ (ઢાળ-૩)
૩૮ (ખ) ઢાળ-૨ દુહા ૬૦ (દુહો ઢાળ-૩)
૭૧
૭૨ (૭) દુહો
૭૨ (ખ) ઢાળ-૩
૨૦૬ (ઢાળ-૯)
૨૦૬ (ઢાળ-૧૪)
૨૦૬ (ઢાળ-૨૬)
૨૧૨
૨૧૩ (ક)
૨૧૪ (ઢાળ-૧૦) ૨૧૪ (ઢાળ-૧૨) ૨૧૬ (ઢાળ-૪)
૨૧૯ (ઢાળ-૧)
૨૨૧ (ઢાળ-૧૧)
૨૩૭ (ઢાળ-૨)
૨૩૭ (ઢાળ-૫)
૨૩૭ (ઢાળ-૮)
૨૪૧ (દુહો)
૨૪૧ (ઢાળ-૧૦)
૨૪૧ (ઢાળ-૧૧)
સજ્ઝાય સરિતા
Page #748
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
સજઝાયનું પ્રથમ પદ
સઝાય નંબર
૨૫. દેવદાનવ-તીર્થકર ગણધર ૨૬. દેવદત્ત વ્યવહારીએ રે ૨૭. દીવામાં દીવેલ ખુટ્યું ૨૮. દેશ મુલકને પરગણે ૨૯. દેખા દેખીએ ચાલતા જી
૩૪૮ ૩૬૮ (ઢાળ-૩)
૩૭૧ ૩૯૦ ૩૯૭
૧૯ ૪૩ (ઢાળ-૪)
૭૪ ૯૩ (ઢાળ-૩)
* ૧૨ ૨ ૧૨૩ (ઢાળ-૪)
૧૨૪
૧. ધનદત્ત શેઠનો દીકરો ૨. ધ્યાવે સ્થાવર તીર્થનેરે ૩. ધન ધન્નો મુનિ વંદીએરે લાલ ૪. ધન ધન મુનિવર ધ્યાને રમે ૫. ધારણી મન રે મેઘમારને રે ૬.|ધારણી ઉરસર હંસલો ૭. ધન ધન મેતારજ મુનિ ૮. ધનજી સૂરા સાહ
ધિ વિધિ મુનિ તુમને ૧૦. ધન્ય ધન્ય સનકુમારને ૧૧. ધન ધન જિનદત્ત અંગન્ન ૧૨.|ધન ધન સુલસ સાચી ૧૩. ધનદ તણે આદેશથી રે ૧૪. ધન ધન ધર્મ જગહિત કરું ૧૫. ધન ધન તે દિન ક્યારે આવશે ૧૬. ધોબીડા તું ધોજે મનનું ધોતિયું રે
૧૨ ૬ (ક) ઢાળ-૨
૧૩ ૨ ૧૫૭ (ઢાળ-૪)
૧૭૬
૧૭૮ ૨૧૬ (ઢાળ-૫) ૨૪૧ (ઢાળ-૧૨)
૩૪૧ ૩૭૨
૧. નગરી તે માટે વાસો વસે ૨. નામે એલચીપૂત્ર જાણીએ ૩. નટવો નાચે ચોકમાં ને
૫ (ઢાળ-૨)
૨૦ ૨ ૨
Mા સક્ઝાય સરિતા
૭૧૩
Page #749
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાયનું પ્રથમ પદ
૪.
નગરી કૌશાંબીનો રાજા કહીએ
૫. નગરી દ્વારીકામાં નેમિ જિનેશ્વર ૬. નમો નમો ખંધક મહામુનિ ૭. નમો નમો જય ભૂષણમુનિ ૮. નથી ડરતી હો નલરાજાની રાણી ૯.|નગરી ઉજ્જયિની રે નાગદત્ત શેઠ વસે ૧૦. નગરી અયોધ્યા અતિ ભલી ૧૧. નમો નમો મનક મહામુનિ ૧૨. નગરી અયોધ્યામાં રે આજે આણંદ ૧૩. નયરી સુદર્શન મણીરથ રાજા ૧૪. નાજી નાજી નાજી છેડો નાજી ૧૫. નેમ નેમ કરતી નારી
ક્રમાંક
૧૬. નવ વરસ વયમે કુંવરે ૧૭.નયરી તે એક ચંપાવતી ૧૮. નવમું અંગ હવે ભવિ સાંભળો ૧૯. નયરી ચંપામાં વસે ૨૦. નમવા નેમિ જિણંદને ૨૧.|નવમી નિર્જર ભાવના ૨૨. નવ વાડ મુનિસર ! મન ધરો ૨૩. નાવમે નદીયાં ડૂબી જાય ૨૪. નારી મેં દીઠી એક આવતી રે ૨૫. નટવો થઈને નાટક એવા નાચ્યો હો ૨૬. નિદા મ કરજો કોઈ પારકી રે ૨૭. નવકારશી કરું તો મનવસી રે ૨૮. નમો સિદ્ધાણં બીજે પહેરે લાલ
૧. પહેલાં તે સમરૂં પાસ પંચાસરો રે
૭૧૪
સજ્ઝાય નંબર
૨૯
૩૩
૩૮ (ઢાળ-૧)
૫૫
૮૧
૮૮
૯૩ (ઢાળ-૧)
૧૧૩
૧૧૮ (ઢાળ-૩)
૧૧૫
૧૨૯
૧૩૩
૧૪૧ દુહા
૧૭૭ (ઢાળ-૧)
૨૦૩ (ઢાળ-૯)
૨૦૬ (ઢાળ-૨૧) ૨૦૭ (ઢાળ-૨)
૨૪૧ (ઢાળ-૯)
૨૪૭
૩૨૮
૩૩૯
૩૭૩
૩૮૩
૩૮૪
૩૮૬ (ઢાળ-૨)
૪ (ઢાળ-૧)
સજ્ઝાય સરિતા
Page #750
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક|
સઝાયનું પ્રથમ પદ
..
સઝાય નંબર
૩ર (ઢાળ-૩)
૬૭ (દુહો) - ૬૭ (ઢાળ-૪) - ૫૪ (દુહા) '૯૨ (ઢાળ-૬)
૨. પૂછે વાસુદેવને ૩. પંકજ ભૂતનયા નમી ૪. પ્રભુ આગળ નૃપ બેઠો ૫. પાસ જિનેસર પાયનમી ૬. પુંડરીક હવે ચિંતવે ૭. પ્રદેશી રાજા આવો સાંભળીયે ગુરૂદેશના ૮. પ્રણમું તમારા પાય પ્રસન્નચંદ્ર
૯. પૃથ્વીચંદ્ર તે સાંભળી ૧૦. પ્રણમી સરસ્વતી સામિનીજી ૧૧. પ્રહ ઉઠીરે પંચ પરમેષ્ઠી સદાનમું ૧૨. પવરથ રાય વીત શોકાપુરી રાજીયોરે ૧૩. પરણી નૃપ રથપુર લઈ ગયો ૧૪. પહેલી તે પોળે સતી આવીયાં રે ૧૫. પદ પંકજ નમી જિન તણાં ૧૬. પિઉડા ! આવો હો મંદિર માહરે રે ૧૭. પ્રીતડી ન કીજે રે ૧૮. પામી તે પ્રતિબોધ ચોથું રે ૧૯. પાટલી પુરમાં રે પ્યારે ૨૦. પવયણ દેવી ચિત્ત ધરીજી ૨૧. પ્રશ્ન વ્યાકરણાંગ તે દશમો ૨૨. પ્રથમ માનવ ભવ દોહિલો ૨૩.પંચમ અધ્યયને કહે એ ૨૪. પડુર પાન થયે પરિપાકે ૨૫. પહેલી તિથિ એણી પેરે વદે રે ૨૬. પુનરપિ પાંચમ એમ વદે રે ૨૭. પૂનમ કહે ભવ્ય જીવને રે ૨૮. પર્વ પર્યુષણ આવીયારે લાલ૨૯. પર્વ પજુસણ આવીયાં
' ' ૯૮
૯૩ (દુહો) ૧૨ ૬ (ક) ઢાળ-૧ ૧૪૫ (ઢાળ-૧) . ૧૫૨ ૧૭૨ (ઢોળ-૨) ૧૭૭ (ઢાળ-૬)
૧૮૩ ૧૮૪
૧૮૮ ૧૫ (ઢાળ-૯) ૧૯૬ (ઢાળ-૧) ૨૦૬ (ઢામ-૧) ૨૦૩ (ઢાળ-૧૦) ૨૦૬ (ઢાળ-૩) ૨૦૬ (ઢાળ-૫) ૨૦૬ (ઢાળ-૧૦) ૨૧૪ (ઢાળ-૧) ૨૧૪ (ઢાળ-૫) ૨૧૪ (ઢાળ-૧૫)
૨ ૧૫ ૨૧૬ (ઢાળ-૧)
0
સક્ઝાય સરિતા
૭૧૫
Page #751
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
સઝાયનું પ્રથમ પદ -
સઝાચ નંબર
૩૦. પહેલે દિન બહુ આદર જાણી૩૧. પાપસ્થાનક પહેલું કહ્યું રે ૩૨. પાપસ્થાનક ચોથું વરજીએ ૩૩.| પરિગ્રહ મમતા પરિહરો ૩૪. પાપસ્થાનક કહે સાતમું , ૩૫. પાપસ્થાનક કહ્યું આઠમું ૩૬. પાપસ્થાનક દશમું કહ્યું રાગ રે ૩૭. પાપસ્થાનક તે તેરમું છાંડીયે ૩૮. પાપસ્થાનક હો કે ચૌદમું આકરૂં ૩૯. પાંચમો કાઠિયો પરીહરો ૪૦. પાસ જિનેસર પયનમી ૪૧. પ્રથમ અહિંસા વ્રતની જાણીએ ૪૨. પારિઠી વણિયા નામથી રે ૪૩.|પંચ સમિતિ સમિતા સાધુજી ૪૪. પાંચ સમિતિ સમિતા મુનિ ૪૫. પંચમ નાણી રે જિનવર ઈમ કહે ૪૬. પૂજો પૂજો રે પ્રભુ પાસજીને પૂજા ૪૭. પાસ જિનેશ્વર પયનમી ૪૮. પહેલી ભાવના એણી પેરે ભાવી ૪૯. પલ પલ છીને આઉખું ૫૦. પાંચમી ભાવના ભાવીયે રે ૫૧. પરિહરૂ હરિહર દેવ સદા ૫૨. પર તીર્દી પરના સુરજેણે ૫૩. પવયણ દેવી ચિત્ત ધરીજી ૫૪. પ્રણમી શ્રી ગોયમ ગણધર ૫૫. પર્ષદા આગે દીયે મુનિ દેશના ૫૬. પુણ્ય સંયોગે પામીયો જીરે ૫૭.પંથીડા પ્યારા મુસાફર ખાનું તરૂ
૨૧૬ (ઢાળ-૨) ૨૨૧ (ઢાળ-૧) ૨૨૧ (ઢાળ-૧) ૨૨૧ (ઢાળ-૫) ૨૨૧ (ઢાળ-૭)
૨૨૧ (ઢાળ-૮) ૨૨૧ (ઢાળ-૧૦) ૨૨૧ (ઢાળ-૧૩) ૨૨૧ (ઢાળ-૧૪) ૨૨૮ (ઢાળ-૫)
૨૨૮ (દુહો) ૨૩૬ (ઢાળ-૧) ૨૩૬ (ઢાળ-૫) ૨૩૬ (ઢાળ-૬)
૨૩૬ (દુહો) ૨૪૦ (ઢાળ-૫) ૨૪૦ (કલશ)
૨૪૧ (દુહો) ૨૪૧ (ઢાળ-૧)
૨૪૧ (દુહો) ૨૪૧ (ઢાળ-૫)
૨૪૧ (દુહો) ૨૪૮ (ઢાળ-૯)
૨ ૫૧ ૨ ૫૪ ૨૯૨
ه
૩૦૩
૩૧૦
૭૧ ૬
સઝાય સરિતા
Page #752
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
૫૮. પવયણ દેવી સમરી માત
૫૯. પ્રભુજી મારા ! કર્મો લાગ્યા છે મારે કેડલે
૬૦. પ્રવચન અમરી સમરી સદા ૬૧. પંચ મહાવ્રત દર્શવિધ યતિધર્મ ૬૨. પ્રભુ સાથે જો પ્રીત વંછો તો ૬૩. પાંજરૂ પોતાનું પોપટ જાળવે જો ૬૪. પૈસા પૈસા પૈસા તારી વાત લાગે પ્યારી રે
સજ્ઝાયનું પ્રથમ પદ
૬૫. પ્રભુ તુજ શાસન અતિભલું ૬ ૬. પ્રણમું શાસનપતિ શ્રી વીર પૂર્વ નવમાંથી ઉધ્ધરી
૬૭.
૧. બંભસારે વનમાં ભમતાં ૨. બહેન લીલાવતી તમને વિનવું ૩. બાળક મારે વચનથી રે ૪. બોધ સુણી સુધર્મા સ્વામીનો ૫. બાલકુમારી ચંદનબળા ૬. બળતી દ્વારિકા દેખીને રે ભાઈ ૭. બેનાતટ નયરે વસે
૮. બહેની બોલે હો બાહુબલી ૯. બોલો બોલો રે શાલિભદ્ર દો વરિયાં
૧૦. બીજે દિવસે ગવેષવા ૧૧. બોલી રાણી પાપિણી ૧૨. બારમું વ્રત એમ પાળતો ૧૩. બ્રહ્મચર્યનાં દશ કહ્યાં સ્થાનક
બ
૧૪. બીજ કહે ભવ્ય જીવને રે ૧૫. બીજું પાપનું સ્થાન ૧૬. બીજું ગુણઠાણું સુણો રે
સજ્ઝાય સરિતા
સજ્ઝાય નંબર
૩૪૩
૩૪૬
૩૫૪
૩૫૭
૩૮૫
૩૮૭
૩૯૦
૪૧૪
૪૨૩
૪૩૦
દ
૨૮
૩૮ (ખ) ઢાળ-૩
૫૬
૪૯
૭૨
૮૪
૧૦૩
૧૪૮
૧૭૨ (દુહા)
૧૯૯ (ઢાળ-૩)
૨૦૨
૨૦૬ (ઢાળ-૧૬)
૨૧૪ (ઢાળ-૨)
૨૨૧ (ઢાળ-૨)
૨૪૦ (ઢાળ-૨)
૭૧૭
Page #753
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
૧૭. બીજી અશરણ ભાવના ૧૮. બાપલડી રે જીભ લડી તું ૧૯. બાર જપું અરિહંતના
સજ્ઝાયનું પ્રથમ પદ
૧.
વિ તુમે વંદો રે ૨. ભોગ કરમ ઉદય તસ આવ્યો
૩. ભુદેવ ભાઈ ઘેર આવીયા રે ૪. ભરતજી કહે કરજોડી ૫. વિ તુમે વંદો રે
૬.ભણે મેઘ ધર્મની ઢીલ ન કીજે
૭. ભવિયણ ! માયા મૂળ ૮. ભગવતી ભારતી મન ધરીજી
ભ
૯. ભૂત સાયર બહુ દુ:ખ જલે ૧૦. ભાવી જેરે સમકિત જેહથી રૂઅડું ૧૧. ભાવો પંચમીરે ભાવના શમદમ સારરે ૧૨. ભુલ્યો મન ભમરા તું ક્યાં ભમ્યો ૧૩. ભમી ભમીને ભવ અટવીમાં ૧૪. ભરોસે શું રહ્યા ભૂલી ૧૫. ભવિષ્યમાં લખ્યું હોય તે થાય
૭૧૮
મ
૧. મથુરા નગરી રે કુબેર સેના ગણિકા વસે ૨. મનોહર માલવ દેશ
૩.|મુનિ અરણીક ચાલ્યા ગોચરી રે વનવાસી
૪. મહિયલમાં મુનિવર કહુંજી ૫. મુદિતા લોક વસે જાજા ૬. માન કરશ્યો નવિ માનવીજી
સજ્ઝાય નંબર
૨૪૧ (ઢાળ-૨)
૩૬૨
૩૭૯
૧૯ (ખ)
૮૬ (ઢાળ-૩)
૮૯
૧૦૯
૧૨૦
૧૨૩ (ઢાળ-૩)
૨૩૦
૨૩૯
૨૪૧ (દુહો)
૨૪૮ (ઢાળ-૧૧)
૨૪૮ (ઢાળ-૧૨)
૪૦૨
૨૯૮
૩૦૨
૩૯૮
સજ્ઝાય સરિતા
૩
૧૬ ૧૧૦
૬૨
૬૭ (ઢાળ-૧) ૬૭ (ઢાળ-૩)
Page #754
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
સજ્ઝાયનું પ્રથમ પદ
૭. મ્હારૂં બલ પરાક્રમ કિહાં ગયું ૮. માસખમણને મુનિવર ૯. માસખમણને પારણે ૧૦. મનમેંહી વૈરાગી ભરતજી ૧૧. મોહનગારી મનોરમા ૧૨. મરૂદેવી માતા રે એમ ભણે ૧૩. માતાજી મરૂદેવા રે ભરતને ઈમ કહે ૧૪. મેઘ જઈ કહે માને ઉમાહ્યો ૧૫. મહિમંડલમાં વિચરતા રે ૧૬. મયણા સિદ્ધચક્ર આરાધે ૧૭. મને કહી સંભળાવો વાત ૧૮. મનમાં સમજ્યા દોય ભ્રાત
૧૯. મુનિવર સેજે વિચરતા જીવનાં જતન કરત ૨૦. મેં જાણ્યું વહુ છે નાનેરૂ બાળ ૨૧. મારગ માથે આમ્રવૃક્ષ ઉગ્યો અતિ સાર ૨૨. મારા મનમાંહિ લાગે મીઠો
૨૩. જો જોગ તુમારો જાણ્યો રે ૨૪. માંડ્યો નારારંભ મહારંગ વરસે રે ૨૫. મેં પરણી સંયમ નારી રે ૨૬. મેં જોગ તુમારો જાણ્યો રે ૨૭. મુનિરાજ કહે સુણવેશ ૨૮. મજ્જન ચીર તિલક આત્યંત ૨૯. મેઘરાગ ઔર ભૈરવ રામે કરીઓ રે ૩૦. મિથ્યાત્વવામી કોશ્યા સમતિ પામી રે
૩૧. માતા ઉમિયાને અંગે પ્રગટ થયા રે ૩૨. મગધદેશ રાજગૃહી નગરી ૩૩. મદ આઠ મહામુનિ વારીએ ૩૪. મોહે વાહ્યો પાપીઓ રે
સજ્ઝાય સરિતા
સજ્ઝાય નંબર
૭૨ (ખ) ઢાળ-૪
૯૯
૧૦૦
૧૦૭
૧૧૪
૧૧૬
૧૧૮ (ઢાળ-૧)
૧૨૩ (ઢાળ-૨)
૧૪૯
૧૫૪ (ઢાળ-૪)
૧૬૩
૧૬૭ (ઢાળ-૩)
૧૭૪
૧૭૭ (ઢાળ-૨)
૧૬૦
૧૯૫ (ઢાળ-૩)
૧૯૫ (ઢાળ-૪)
૧૯૫ (ઢાળ-૫)
૧૯૫ (ઢાળ-૮) ૧૯૬ (ઢાળ-૯)
૧૯૬ (ઢાળ-૧૪)
૧૯૬ (ઢાળ-૧૫) ૧૯૬ (ઢાળ-૧૬) ૧૯૬ (ઢાળ-૧૭)
૨૦૧
૨૦૬ (ઢાળ-૨૦)
૨૨૩
૨૨૮ (ઢાળ-૨)
૭૧૯
Page #755
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
સઝાય નંબર ૨૨૮ (ઢાળ-૪)
૨૩૧ ૨૩૬ (દુહો) ૨૪૦ (ઢાળ-૩)
૨૪૧ (દુહો) ૨૪૧ (દુહો)
૨૭૬
૨૭૩
સજઝાયનું પ્રથમ પદ ૩૫. માન ન કીજે માનવીરે ૩૬. માયા મનથી પરિહરી રે ૩૭. મુનિ મુગતિ પદ સાધવા ૩૮. મિશ્ર ગુણઠાણું હવે ત્રીજુ ૩૯. મોહવશી (શે) મન મંગવી ૪૦. મન ધરૂ તન નાલી કરી ૪૧. મારું મારું મ કર જીવતું ૪૨. મરણ ન છૂટે રે પ્રાણીયા ૪૩. માનમાં માનમાં માનમાં રે ૪૪. મુસાફર જીવડા ! કાયાનો મહેલ ૪૫. મોઘેરો દેહ આ પામી ૪૬. મારા અન્નદેવતા ! વેગે પધારો રાજ ૪૭. મન માંકલડું આણા ન માને ૪૮. મનાજીતું તો જિન ચરણે ૪૯. મનુષ્ય ભવનું ટાણું રે કાલે ૫૦. માંકડનો ચટકો દોહિલો ૫૧. મુરખો ગાડી દેખી મલકાવે ૫૨. મોક્ષનગર મારૂ સાસરે ૫૩. મોરા ચેતન હો કે કહું
૨૭૭ ૩૧૧
૩૧૭ ૩૩૭ ૪૦૦
૪૦૧ ४०४ ૪૦૫
૪૧૦
૪૧ ૨ ૪૧૫
૬૦ (દુહો ઢાળ-૪)
૨૩૭ (ઢાળ-૪)
૧. યક્ષે ડરીયો જાણીને ઢાળી દીધો ૨. યોગ દષ્ટિ ચોથી કહીશ
૨ ૧. રાજગૃહી નગરી ભલી ૨. રાય પડાવ વિકુવ્યએ ૩.ગુરૂપ કીયો દેવતા તણો રે
૧૯ (ક) ઢાળ-૩ ૧૯ (ક) ઢાળ-૫
૭૨૦
સઝાય સરિતા
Page #756
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
૪. રાજીમતિ રૂક્મિણી પમુહારે ૫. રાય સેવક તવ કહે સાધુને ૬. રાજગૃહી નગરી વસે ૭. રયણાદેવી તેણે અવસરે ૮. રાજા મન મોઢે કરી રે
સજ્ઝાયનું પ્રથમ પદ
૯. રામ કૃષ્ણ બેઉ નીકળ્યા ૧૦. રાજગૃહી નગરી ભલી ૧૧. રાજગૃહી નગરી મોઝારોજી ૧૨. રાજગૃહી નગરી ભલી ૧૩. રાજગૃહી નગરીનો વાસી ૧૪. રાણી રાજુલ કરજોડી કહે ૧૫. રાજ્યતણા અતિ લોભીયાજી ૧૬. રત્નાવલી નયરી ભલી ૧૭. રાજુલ સતી અણજાણતાં ૧૮. રાજીમતી ગુણવંતી બોલે ૧૯. રહનેમી રાજુલ દીયર ભોજાઈ ૨૦. રાવણ કહે સુણ મંદોદરી ૨૧. રાજા ચાલ્યો રયવાડીએ ૨૨. રાજા શ્રેણીક પોઢ્યો મંદિરે રે રૂડે રૂપે રે શીલ સોહાગણ સુંદરી ૨૪. રાજ પધારો મેરે મંદિર ૨૫. રમણી શું રંગ રસે રમતાં ૨૬. રાજગૃહી ઉદ્યાન સમોસર્યા ભગવાન ૨૭. રે પ્રાણી ! જીવની હિંસા નિવાર ૨૮. રે જીવ ! માન ન કોયે ૨૯. રાત દિવસ વ્યાક્ષેપમાં લાલ ૩૦. રાડ કલહ સવિ મૂલે નિવારે રે વિ ભાવ હૃદયે ધરો
૩૧.
૨૩.
સજ્ઝાય સરિતા
સજ્ઝાય નંબર
૩૨ (ઢાળ-૫) ૩૮ (ઢાળ-૨)
૫૭
૬૦ (દુહો ઢાળ-૨) ૬૭ (ઢાળ-૨)
૭૨ (ખ) ઢાળ-૪ દુહા
૭૬
७७
૮૩ (ઢાળ-૧)
૮૬ (ઢાળ-૧)
૯૦
૧૦૨
૧૨૭
૧૨૮ (દુહા)
૧૨૮ (ઢાળ-૧)
૧૩૧
૧૩૫ (ઢાળ-૫)
૧૫૪ (ઢાળ-૨)
૧૫૬
૧૮૧
૧૯૬ (ઢાળ-૮) ૧૯૬ (ઢાળ-૧૦)
૨૧૯ (ઢાળ-૩)
૨૨૧
૨૨૩
૨૨૮ (ઢાળ-૧૧)
૨૩૨
૨૫૬
૭૨૧
Page #757
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાચ નંબર
ક્રમાંક સજઝાયનું પ્રથમ પદ - ૩૨. રાત દિવસ કાયા મૂઢ પોષે રે ૩૩. રે નર ! જગ સપને કી માયા
૨ ૬ ૬
૩૧ ૨
લા
૧. લખિત ભાવ ટળે નહિ - ૨. લજ્જા મોરી રાખો રે દેવ ખરી ૩. લાલ સનેહી રે સ્થૂલભદ્ર દેખીયે રે ૪. લાછલ દે માત મલ્હાર ૫. લોભ ન કરીએ પ્રાણીયા ૬. લક્ષણ પાંચ કહ્યાં સમકિત તણાં ૭. લોઢું લાલ બને અગ્નિ સંગથી
૩૮ (ખ) ઢાળ-૩ દુહા
७० ૧૮૬ ૧૯૨
૨૩૩ ૨૪૮ (ઢાળ-૮)
૪૨ ૬
૧. વીર નિણંદ વાદીને ગૌતમ ૨. વીર ધીર ગંભીર વર વાસિત જે પદ શિવ ૩. વીણા પુસ્તક હાથ હંસા ગજ ગામિની ૪. વાડી ફરી જવું બાગમેં ૫. વસુદેવ રાયરાણી જરા રે ૬. વીર જિનેશ્વર રે ગૌતમ ને કહે ૭. વીર પ્રભુજી પધારો નાથ ૮. વાસી દિલ્હી રે નયરના
વીર બત્રીશ કામિની રે ધન્ના ૧૦. વીરાજી માનો મુજ વિનતી ૧૧. વહાણામાં રૂવે રે મદન મંજુષા ૧૨. વીર જિનેસર ચરણ સરોરૂહ ૧૩.|વિચરતા નેમિ જિનેશ્વર આવિયા રે
વિમલ કેવલી તામ ચંપા નયરીએ ૧૫.| વિચરંતા ગામોગામ નેમિ જિનેશ્વર સ્વામી
૫ (દુહો) ૧૮ (ઢાળ-૧) ૫ (ઢાળ-૫) દુહા ૩૨ (ઢાળ-૨)
૩૪ ४७
૫૩ ૭૫ (ઢાળ-૩)
૧૦૪ ૧૧૨ ૧ ૨૬
૧૪૩ ૧૪૫ (ઢાળ-૨)
૧૩૬
૧૪.
૭૨ ૨
સક્ઝાય સરિતા
Page #758
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
સજ્ઝાયનું પ્રથમ પદ
૧૬. વસંતપુર સોહામણું રે ૧૭. વેશ જોઈને સ્વામી આપનો ૧૮. વાર વધુ સોહામણી રૂપે રંગે સારી
૧૯. વેશ્યાયે વધાવ્યા સ્વામી રે ૨૦. વીર જિણંદની દેશના ૨૧.|વાણારસી નગરી વસે ૨૨. વીર ગોયમને ઈમ કહે ૨૩. વર્ધમાન જિનવર કહે વર્ધમાન જિન ઉપદેશે ૨૫. વીર કહે ભવિ લોકને
૨૪.
૨૬. વિનય કરજો ચેલા વિનય કરજો
૨૭. વીર કહે બત્રીશમે રે ૨૮. વાંદી વીર જિનેશ્વર પાય ૨૯.|વન જ વદન વાગેશ્વરી ૩૦. વચન વદ મુખથી મુનિ ૩૧. વાર અનંતિ ફરસીયો ૩૨.|વિનય કરો ચેલા ગુરૂ ૩૩. થા કરે તુ ગુમાન ૩૪. વેરણ નિદ્રા તું ક્યાંથી રે આવી ૩૫. વારી જાઉ શ્રી અરિહંતની ૩૬. વણઝારો ધૂતારો કામણગારો ૩૭. વાણીયો વણજ કરે છે રાજ
તણો
૧. શાંતિ કરણ શાંતિ કરો ૨. શીખ લેઈ વાસુદેવની ૩. શી કહું કથની મારી રાજ ૪. શીખ સુણો સખી માહરી
સાય સરિતા
સજ્ઝાય નંબર
૧૬૭ (ઢાળ-૧)
૧૯૦
૧૯૬ (ઢાળ-૨) ૧૯૬ (ઢાળ-૭)
૨૦૬ (ઢાળ-૧૧)
૨૦૬ (ઢાળ-૨૫) ૨૦૬ (ઢાળ-૨૭)
૨૦૬ (ઢાળ-૨૮)
૨૦૬ (ઢાળ-૩૧)
૨૦૬ (ઢાળ-૩૫) ૨૦૭ (ઢાળ-૯)
૨૦૬ (ઢાળ-૩૨)
૨૧૩ (ખ) ૨૩૬ (દુહો) ૨૩૬ (દુહો) ૨૪૧ (હો)
૨૫૦
૩૨૬
૩૮૧
૩૮૬ (ઢાળ-૧)
૪૧૩
૪૧૭
૧૮ (દુહો)
૩૨ (ઢાળ-૪) દુહા)
૩૦
૬૪
૭૨૩
Page #759
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
સજ્ઝાયનું પ્રથમ પદ
૫. શારદા ગુરૂ જિનવર નમી ૬. શીયાળામાં શીત ઘણી રે ધન્ના
૭.શેઠ શરીરે અન્યદા ૮. શુભધ્યાને કાઉસગ્ગ
શેઠ ભાવડ નામે વાણીયો રે ૧૦. શમદમ ગુણના આજી ૧૧. શુક્લ પક્ષ વિજયા વ્રત લીનો ૧૨. શાલિભદ્ર મોહ્યો રે શિવરમણી ૧૩. શારદ ગુરૂ ચરણે નમી ૧૪. શેઠ સેનાપતિ વાધીયારે ૧૫. શીલ રતન જતને ધરો રે લોલ ૧૬. શેઠ સુદર્શન ગજ ઉપર ચઢ્યાજી ૧૭. શીલ સુરંગી રે સુલસા મહાસતી ૧૮. શૌરીપુરી અતિ સુંદર ૧૯. શિષ્ય જિનેશ્વર પાસના ૨૦. શૌરીપુર સમુદ્રવિજય ઘરે ૨૧. શિવસુખ કારણ ઉપદિશે ૨૨. શુભ માનસ માનસ કરી ૨૩. શીયલ સમું વ્રત કો નહિ ૨૪. શુદ્ધ ધરમથી નવિ ચલે ૨૫. શી કહું થની મારી
૨૬.
શત્રુ
મિત્ર સમાન
૯.
સ
૧. સંયમ રંગે રંગ્યું જીવન ૨. સાધવી કહે સુણજો સહું ૩. સદ્ગુરૂ ચરણે ચરણે નમી કહું સાર... ૪. સુહસ્તી નામે દશ પૂર્વધર નાણી
૭૨૪
સજ્ઝાય નંબર
૭૨ (ખ) ઢાળ-૧ દુહો ૭૫ (ઢાળ-૨) ૮૩ (દુહો)
૯૨ (ઢાળ-૩)
૧૧૦
૧૨૫
૧૪૬
૧૫૦
૧૪૭
૧૫૭ (ઢાળ-૩)
૧૭૦
૧૭૧ (ઢાળ-૬)
૧૭૯
૨૦૬ (ઢાળ-૨૨) ૨૦૬ (ઢાળ-૨૩) ૨૧૬ (ઢાળ-૯)
૨૩૭ (ઢાળ-૧)
૨૪૧ (દુહો)
૨૪૪
૨૪૮ (ઢાળ-૧૦)
૨૫૯
३२७
૨
૫ (ઢાળ-પ) દુહા
૧૧
૧૭
સજ્ઝાય સરિતા
Page #760
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૧
ક્રમાંક સજઝાયનું પ્રથમ પદ
સઝાય નંબર | સદ્ગુરૂ ચરણ કમલ નમીજી રે
૨૪ (ઢાળ-૧) ૬. સોના કેરાં કાંગરાં ને રૂપાકેરો ગઢ
૩૯ ૭. સંવેગ રંગમાં ઝીલતો રે ૮.| સ્વસ્તિ શ્રી મરૂદેવીનો
પ૧ (ઢાળ-૧) ૯. સ્વસ્તિ શ્રી વિમલાપુરે
પ૧ (ઢાળ-૨) ૧૦. સુપન દેખી પહેલો રે
૫૨ ૧૧. સરસ્વતી સ્વામીને વિનવું
૫૮ ૧૨. સાંભળો સાધુ સોહામણો રે લોલ
૬૪ (ઢાળ-૨) ૧૩. સરસ્વતિ સ્વામીને વિનવું રે
७८ ૧૪. સાધુજીને તુંબડું વોરા વિયું રે
७८ ૧૫. સમરી રંગે શ્રુતની દેવી
૮૧ (ખ) ૧૬.|સાધુજી ન જઈએરે પરધર એકલા
૮૫ ૧૭.સ્વસ્તિ શ્રી કમલા ભજે
૮૩ (દુહો) ૧૮. સ્વસ્તિ શ્રી વરદાયિની
૯૨ (હો) ૧૯. સદ્ગુરૂ સંગતિ કરજો ભાઈ
૯૪ ૨૦. સ્વસ્તિ શ્રી શારદા ભણી
૧૦૮ (ઢાળ-૧) દુહો ૨૧. સરસ્વતી સ્વામીને વિનવું
૧૧૧ ૨૨. સહજ સોભાગી હો સાધુ શિરોમણી
૧૧૯ ૨૩. સુગ્રીવ નગર સોહામણું છે
૧૨૧ ૨૪. સમરી શારદ સ્વામિની
૧૨૩ (ઢાળ-૧) ૨૫. સુણ મંદોદરી નારાયણ નમવાનો મારે નેમ છે.
૧૩૪ ૨૬. સુણ મંદોદરી નારાયણ નમવાનો મારે નેમ છે ૧૩પ (ઢાળ-૨) ૨૭. સાંભળજો તમે અદ્ભુત વાતો -
૧૪૦ ૨૮. સુભદ્રા માતા ઈમ ભણે
૧૫૧ ૨૯. સરસ્વતી માતા મયા કરો
૧૫૫ ૩૦.સરસતી સરસ વચન રસ માગું
૧૫૮ ૩૧. સંયમ ધીર સુગુરૂ પયગંદી
૧૭૧ (ઢાળ-૧) ૩૨. સાસુએ પુત્રને તેડાવીયો
૧૭૭ (ઢાળ-૩)
// સક્ઝાય સરિતા
૭૨ ૫
Page #761
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
સઝાયનું પ્રથમ પદ
સજઝાય નંબર
૧૭ (ઢાળ-૪)
૧૮૦
૩૩.Jસતી મનમાં ચીંતવે એમ. ૩૪. સરસ્વતી સ્વામિની કરો ૩૫. સરસ્વતી સ્વામિને વિનવું રે ૩૬. સરસ્વતીને ચરણે નમી ૩૭. સુખ સંપત્તિ દાયક સદા ૩૮. સાંભળી તારાં નયણાં રે થઈ હું ઘેલી રે ૩૯. સયલ સુહંકર પાસજી ૪૦.સ્થલિભદ્ર કહે સુણ બાળા રે ૪૧.સોવાંગ કુળમાં ઉપન્યા ૪૨. સદ્ગુરૂ પદ પંકજ નમી ૪૩. સત્ય શિરોમણી હરીચંદ્ર પૃથ્વીપતિ ૪૪. સાધુ કહે સુણો માતા ગંગા ૪૫.| સાધુ કહે નિજ જીવને ૪૬. સૂયડાંગ હવે સાંભળો ૪૭. સાતમું અંગ ઉપાસક દશા ૪૮. સમવસરણ સિહાસનેજી ૪૯. સંસારે રે જીવ અનંત ભવે કરી ૫૦.|સુગ્રીવ નયર વર વનવાડી આરામ ૫૧. સોહમ સ્વામી જંબુ પ્રત્યે ૫૨. સમિતિ ગુસી સુધી ધરો ભવિ ૫૩. સોહમ જંબુને કહે ૫૪. સોહમ સ્વામી એમ કહે રે ૫૫. સદ્ગર પદ પંકજ નમી ૫૬. સ્વામી સુધર્મા રે કહે જંબુ પ્રત્યે ૫૭. સુઝતા આહારનો ખપ કરોજી ૫૮. સાચું વયણ જે ભાખીયે રે ૫૯. સાધુજી સંયમ સુધો પાળે ૬૦. સાતમ કહે શાંત આતમાં
૧૮૨ ૧૯૪ (દુહો)
૧૯૫ (દુહા) ૧૯૫ (ઢાળ-૭)
૧૯૬ (કુહા) ૧૯૬ (ઢાળ-૧૨)
૧૯૭ ૧૯૮ (દુહો)
૧૯૮ (ઢાળ) ૧૯૯ (ઢાળ-૨) ૧૯૯ (ઢાળ-૪) ૨૦૩ (ઢાળ-૨) ૨૦૩ (ઢાળ-૭)
૨૦૫ ૨૦૬ (ઢાળ-૬) ૨૦૬ (ઢાળ-૧૯)
૨૦૬ (ઢાળ-૨) ૨૦૬ (ઢાળ-૨૪) ૨૦૬ (ઢાળ-૨૯) ૨૦૬ (ઢાળ-૩૬) ૨૦૭ (ઢાળ-૧) ૨૦૭ (ઢાળ-૪) ૨૦૭ (ઢાળ-૫) ૨૦૭ (ઢાળ-૭) ૨૦૭ (ઢાળ-૧૧) ૨૧૪ (ઢાળ-૭)
૭૨ ૬
સઝાય સરિતા
Page #762
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક|
સજઝાયનું પ્રથમ પદ
સઝાચ નંબર
૬૧. સંવચ્છરી દિન સાંભળો એ ૬૨. સદ્ગર વયણે તપ કરે રે લોલ ૬૩.|સુદર ! પાપ સ્થાનક તજો સોળમું ૬૪.|સગુરૂ ચરણ પસાઉ લે રે લોલ ૬૫. સત્તરમું પાપનું ઠામ ૬ ૬. સમકિતનું મૂળ જાણીએ ૬૭. સમિતિ બીજી મુનિ આદરો ૬૮.| સાધુજી સમિતિ ચોથી પાળો
સંવર વંત સુ સંયમી ૭૦. સાધુજી વયણ ગુમિ ધરો ૭૧. સુક્ષ્મ સંપરાય નામે દશમું ૭૨. સોનાને સિહાસન બેઠાં રેવતીજી ૭૩. સુકૃત વલી કાદંબિની ૭૪.સમકિત દુષણ પરિહરો ૭૫.|સોહે સમકિત જેહથી ૭૬. સુણ સુણ સાહેલીરે કહું હૃદયની વાત ૭૭.|સગું તારું કોણ સાચું રે
સાર નહિ રે સંસારમાં ૭૯.|સજી ઘરબાર સારૂં મિથ્યા કહે છે મારું મારું ૮૦. સુણ આતમા મત પડ મોહ
સંસાર ધુમાડાના બાચકા રે ૮૨. સુરતરૂની પરે દોહિલો રે ૮૩.|સગુરૂ ચરણ પસાઉ લે ૮૪. સર્વ દેવદેવ મેં પ્રત્યક્ષદેવ રોટી ૮૫. સમરી શ્રુત દેવી શારદા ૮૬. સમરૂ ભગવતી ભારતી ૮૭.| સાસુને વહુ બેઉ મંદિરે ગયાં તાં ૮૮. સરસ્વતી માતા આદે નમી રે
૨૧૬ (ઢાળ-૧૧)
૨૧૯ (ઢાળ-૨) ૨૨૧ (ઢાળ-૧૬)
૨૧૭ ૨૨૧ (ઢાળ-૧૭)
૨૨૯ ૨૩૬ (ઢાળ-૨) ૨૩૬ (ઢાળ-૪)
૨૩૬ (દુહો) ૨૩૬ (ઢાળ-૭) ૨૪૦ (ઢાળ-૧૦)
૧૩૮ ૨૪૮ (દુહો) ૨૪૮ (ઢાળ-૫) ૨૪૮ (ઢાળ-૭)
૨૭૫ ૨૯૦ ૨૯૪ ૨૯૭ ૩૦૫ ૩૧૫ ૩૨૪ ૩૨૫ ૩૩૧ ૩૩૫ ૩૩૭ ૩૪૦
૩૪ ૨
સઝાય સરિતા
૭૨૭
Page #763
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાચ નંબર
૩૪૯ ૩૫૧
૩૬૫ ૩૬૮ (ઢાળ-૧)
૩૭૪
३७७
ક્રમાંક| સઝાયનું પ્રથમ પદ ૮૯. સુખ દુઃખ સરજ્યાં પામીયે રે ૯૦.સરસ્વતિ સ્વામીને પાય નમી રે ૯૧.| સાંભળ સયણાં સાચી સુણાવું ૯૨. સમરી સિદ્ધ અનંત મહંત ૯૩. સુણ ગોયમજી વીર પર્યાપે નરક તણાં ૯૪. સમર રે જીવ ! નવકાર નિત્ય ૯૫. સુધા સાધુજી રે તમે ૯૬. સરસતિ સ્વામીની પય નમીજી રે ૯૭. સમતા સુખના જે ભોગી ૯૮. સુણ સટ્ટોડીયા સટ્ટાના સંગે બટો લાગશે ૯૯. સાંભળ જો મુનિ સંયમરાગે ૧૦૦. સહજાનંદીરે આતમાં ૧૦૧. સુધર્મા દેવલોકમાં રે ૧૦૨. સત્સંગનો રસ ચાખ ૧૦૩. સુણ સોદાગર બે દિલકી બાત હમારી
૩૮૨ ૩૮૮
૪૦૯ ૪૨૦ ૪૨૧ ૪૨૨ ૪૨૪
૪૨૭
૪ ૨૮
૧. હીરે મારે વર્તુલાહારે વિસ્તરીયો ૨. હાલો વીરા ! હાલો બાંધવ ! મત રૂઓ ૩. હવે આદનપુર અભિરામજી ૪. હે ઈદ્રભૂતી તારા ગુણો ૫. હાથ જોડીને એમ કહે રે લોલ ૬. હારે લાલ દોનું ભાઈ રૂવે ઘણું ૭. હવે બોલે નેમિ નિણંદ ૮. હસ્તિનાપુર વર ભલું ૯./હે પ્રાણી ! ભવસાગર ભમતાં
૦. હિરણ્યપુર નામે નયરમાં રે ૧૧.હવે ઈણ અવસર અન્યદા
૫ (ઢાળ-૧) ૫ (ઢાળ-૪) ૧૮ (ઢાળ-૨)
૪૫ ૬૦ (ઢાળ-૨) ૬૦ (ઢાળ-૩) ૭૨ (ખ) ઢાળ-૧
૯૨ (ઢાળ-૨)
૧૫૩ ૧૫૬ (દુહા)
૭૨૮
સઝાય સરિતા
Page #764
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
સજઝાયનું પ્રથમ પદ
સા
સજઝાય નંબર
૧૨. હવે એક સમયે આવ્યો પરદેશી ૧૩. હવે અભયા થઈ આકરી રે લાલ ૧૪. હવે સુબાહુકુમાર એમ વિનવે ૧૫. હું પભણું શું એહની વાત ૧૬. | હો સજની રે પ્રીતમજી પ્યારો રે ૧૭. હવે ચૌદશ તિથિ ઈમ વદે રે ૧૮. હવે એકાદશી ઈમ વદે ભવિજન ૧૯.|હારે મારે જ્ઞાની ગુરૂના વયણ સુણી ૨૦. હિત મિત મધુર મ તુચ્છતા ૨૧. | હવે ગુણઠાણું સમકિત ધરીયે રે ૨૨. હવે સુણજો ભવિયણ પ્રાણી ૨૩./હો ચેત જીવલડા ! મ કર તું જંજાળતો ૨૪.| હારે લાલ સિદ્ધ સ્વરૂપી આતમાં ૨૫./હતું બાળક પણું ૨૬. હો નાણાવટી ! નાણું નિર્ભય ખરું ૨૭. હો દુરમતડી ! વેરણ થઈ લીધો રે ૨૮./હો સુમતિજી ! મુજને એવડો દોષ ૨૯. હો કો હોકો કરો... રે ૩૦. હોંશીડા ભાઈ! હોંશ ન કીજે મોટી
૧૬૭ (ઢાળ-૨) ૧૭૧ (ઢાળ-૪)
૧૭૩
૧૭૫ ૧૯૬ (ઢાળ- ૬) ૨૧૪ (ઢાળ-૧૪) ૨૧૪ (ઢાળ-૧૧) ૨૧૮ (ઢાળ-૪).
૨૩૬ (દુહો) ૨૪૦ (ઢાળ-૪) ૨૪૦ (ઢાળ-૧૧)
૨ ૬ ૨
૨૯૯ ૩૧૩
૩૮૦ ૪૨૫ (ઢાળ-૧) ૪૨૫ (ઢાળ-૨)
૪૩૧ ૪૩ ૨
-
શ્રી રાજગૃહી નગરી વિષે ૨. શ્રી મુનિસુવ્રત જિન નમું ૩. શ્રી વરદા જગદંબિકા ૪. શ્રી શંખેશ્વર પ્રણતું પાસ
શ્રી યશોવિજય વાચક તણા ૬. શ્રી ધનગિરિ મુનિ ગોચરી જતા ૭. શ્રી શંખેશ્વર પાય નમી
૩૫ (દુહો) ૩૮ (ખ) ઢાળ-૧ દુહા પ૧ (ઢાળ-૨) દુહા
૯૬ ૧૨૬ (ક) ઢાળ-૪
૧૪૨ ૧૬૦ (દુહા)
દ
સઝાય સરિતા
૭૨૯
Page #765
--------------------------------------------------------------------------
________________
કમાં,
સઝાય નંબર
સઝાયનું પ્રથમ પદ શ્રી સ્યુલિભદ્ર મુનિગણમાં શિરદાર જો ૯. શ્રી જિન ધર્મ સુણી ખરો ૧૦. શ્રી વીરે તપ વર્ણવ્યો
શ્રી સરસ્વતિને ચરણે નમું ૧૨. શ્રીમદ્ ગોડી જગધણી
શ્રી વાસુપૂજ્ય જિનેશ્વર વયણથી રે
શ્રી વીરવાણી ચિત્ત ધરો ૧૫. શ્રી જિનવર ઈમ ઉપદિશે
શ્રી જિન વિરજી ઈમ બોલે
શ્રી જંબુમુનિ વિનવ્યા રે ૧૮. શ્રી જિનવાણી મન ધરી ૧૯. શ્રી મહાવીરે ભાખીયા ૨૦. શ્રી નવકાર જપો મનરંગે ૨૧. શ્રાવક તું ઉઠે પરભાત
૧૮૯ ૨૦૬ (ઢાળ-૧૭) ૨૦૬ (ઢાળ-૩૦)
૨૧૦ ૨૧૪ (દુહો) ૨૧૮ (ઢાળ-૧) ૨૨૮ (ઢાળ-૯) ૨૪૦ (ઢાળ-૭) ૨૪૦ (ટાળ-૧૨)
૨૫૨ ૩૩૩ उ७०
૩૭૬
૪૧૯
૧. જ્ઞાતા ધર્મ ક્યા છઠું અંગ ૨. જ્ઞાનીના વયણથી ચારે બહેનો ૩.|જ્ઞાન દિવાકર ભાખીયો રે લાલ ૪. જ્ઞાન કદિ નવ થાય મુરખ ને જ્ઞાન
૨૦૩ (ઢાળ-૩) ૨૧૮ (ઢાળ-૩) ૨૪૦ (ઢાળ-૧)
૪૧૧
૭૩૦
સઝાય સરિતા
Page #766
--------------------------------------------------------------------------
_