Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Sઝાટસાગ'
ભાગ-૧
પ્રાચીન હજાર છસો સીત્તોતેર સજઝાયોનો ભંડાર
કિંમત રૂા. ૧૨૫=૦૦
-: સંપાદકઃપંડીત નગીનદાસ કેવળદાસ શાહ
પાટડીવાળા
-: પ્રાપ્તિસ્થાન :શ્રી જંબૂઢીપ જૈન વર્ધમાન પેઢી પાલીતાણા - (સૌરાષ્ટ્ર) પીન : ૩૬૪૨૭૦
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
ते केई मीलति महीयलम्मिलोयणमहूसवा मणुया हिययाओ खणपि न ओसरति जे टकघडिया |
શ્રી અભય . સાગરજી ગણિવરેસ્યા નમ:
જન્મ-૧૯૮૧ જેઠવદ-૧૧ ઉનાવા
સ્વસ્થ ૨૦૪૩-૪૪. વદ– ઊંઝા
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
મૂર્તિ શાંત પ્રશાંત જ્ઞાનભર આ ગાંભીર્યાં ધૈયે ભરી, વૈરાગ્યે વિલસે વિહાર તપમાં ચારિત્ર્ય ચૂડામણી, વૃદ્ધત્વે વય જ્ઞાનગુણુ તપમાં વૃદ્ધત્વ સાક્ષી ભરી,
શૂરા શાસન પશ વન સદા વૃદ્ધત્વ જયાં ના જરી,
શ્રી ધમ સાગરજી ઉપાધ્યાયેભ્યે નમ:
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક સઝાયાદિ સંગ્રહ =
ભાગ ૧
समायेण पसत्यं पाणं जाणह य सम्बपरमस्थं समाये वहतो खणे खणे होइ बेरग्गं ॥ जहा मुई समुचा पडिया वि न विणस्सई । तहा जीवे ससुरो संसारे न विणस्सई ॥
જીવ સ્વાધ્યાયથી પ્રશરત ધ્યાનને પરમાર્થ જાણે છે, વળી રવાધ્યાયમાં મશગુલ રહેતા હોવાથી સંસારમાં તે વિરક્ત (અનાસક્ત) રહે છે.
જેમ, દેરાવાળી સોય પડી જાય તે પણ ખવાઈ જતી નથી તેમ, જીવ સ્વસિદ્ધાંતના જ્ઞાન સહિત હેય તે કર્મવશ તે ગૃહસ્થાવાસમાં –ચાઈ ગયે હેવા છતાં સ્વાધ્યાયને ધરણે વિક્ત-અનાસક્ત રહેતો હિવાથી તે ચતુર્ગતિમાં બહુ અટવા તથો (તેથી સ્વાધ્યાયને તપ કહ્યો છે.
સંગ્રાહક સંપાદકઃ
નગીનદાસ કેવળદાસ શાહ પાટડીવાળા
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
* ગ્રંથસૂચી *
૧ સ્વાધ્યાયની મહત્તા ૨. ગ્રંથસૂચી તથા માહિતી
૩ અધ્ય-શ્રદ્ધાંજલિ
૪ સમપ ણુ, આભાર અને શુભામના
ફોટો
૫૦ સોંપાદકીય પ્રસ્તાવના
૮-૨૦ આકારાદિ ક્રમે વિષયવાર સજ્ઝાયાની સંક્ષિપ્ત અનુક્રમણિકા ભાગ ૧-૨ (વિસ્તૃત અનુક્રમણિકા—અંતિમ ભાગમાં)
પૃષ્ઠ ૧ થી ૧૧૯૪)
૨૦ ૨હી ગયેલી સજ્ઝાય નં. ૧૧૩૭
પ્રથમ આવૃત્તિ ]
નકલ : ૧૦૦૦
[ વિ.સં. ૨૦૪૭
$36CC0505:55555556
પૂજય પાદ પ'. ગુરૂદેવ શ્રી અભયસારજી
H. 21.
નાં શિષ્ય પૂજય ૫. શ્રી અશાક સાગરજી મ. ને પૂ. પાદ ગચ્છાધિપતિ શ્રી સૂર્યોદય સા, સૂ. મ. સાહેબ નાં વરદ હસ્તે
સં. ૨૦૫૨ નાં મહા સુદ ૭ નાં પાલીતાણા જબુદ્રીપમાં આચાય પદ પ્રદાન નિમિત્ત સાદર સમપણ
પ્રકાશક--પ્રાપ્તિસ્થાન :
સુશીલાબહેન શાહ
નમીનદાસ વળદાસ શાહ પાટડીવાળા ૧/૭, શ્રીનાથ એપાર્ટમેન્ટ, ભાવસાર હોસ્ટેલ સામે
નવા વાડજ, અમદાવાદ-૩૮૦૦૧૩
મુદ્રક ઃ
કે. ભીખાલાલ ભાવસાર
શ્રી સ્વામિનારાયણું મુદ્રણુ મંદિર
૨૧, પુરુષાત્તમનગર,
નવા વાડેજ બસસ્ટેન્ડ સામે,
અમદાવાદ-૩૮૦૦૧૩,
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
અર્થ ? શ્રદ્ધાંજલિ જ આભ ને ધરતી તણું એકીકરણ ક્યાંથી મળે? શાંત્વન પામે હૃદય એવું શરણું મુજ કયાંથી મળે?. ૧ અશ્રુના પ્યાલા ભરી એના પખાળું પાય પણ એ ધર્માભયસાગર તણું મુજને ચરણ કયાંથી મળે?... ૨ કિનારે કાં કરી લીધો ? કિનારે અમને લાવીને મઝા શું આપને આવી દુઃખી અમને બનાવીને... ૩ કહે છે આજ સૌ ભક્તો બધો આંસુ વહાવીને જ૨ દર્શનને આપો આપ પાછાં અહિયાં આવીને.. તમે હાજર નથી તે આ બધું સુનકાર લાગે છે. અહિં છે રોશની તોયે મને અધિકાર લાગે છે... ૫ ખુશીન છે દિવસ પણ દુઃખ, પારાવાર લાગે છે હદયથી શું કહું આજે હૃદય પર ભાર લાગે છે... ૨ જુઓ ખામોશ સરસ્વતી (સામતી) સરિતા પણ નથી વહેતી. નથી આ વૃક્ષ હસતાં કે નથી આ ડાળીઓ હસતી... . મયરની આંખ ભીના છે જુઓ આ ઢેલ પણ રડતી ર છે આ ધરા સાથે ધરા પરની બધી વસ્તી.. બધાનાં વ્યગ્ર દિલમાં અમુઓ ચોધાર લાગે છે હૃદયથી શું કહું આજે હૃદય પર ભાર લાગે છે. હું તમારું સંમીલન થાતાં અમારો રંગ બદલાયે હતાં જે ધર્મ વિહાણાં તેઓને ધર્મ સમજ... ૧૦ ગુરુના નામથી ઉજળો સકલ સંસાર લાગે છે હૃદયથી શું કહું આજે હૃદય પર ભાર લાગે છે.... ૧૧ હૈયું તારું સરલ હતું ને અમૃતથી તરબળ હતું જીવન તારું ધન્ય હતું ને શાંતિથી ભરપૂર હતું. ૧૨ આ સંત ! તને તે લક્ષ્ય થયું ને મૃત્યુ તારું ભણ્ય થયું - આ અગમનિગમનું જ્ઞાન થયું છે તે જ પળે મુજ દુખ ગયું૧૭
વંદન અને વિનતિ જ્ઞાન વિજ્ઞાની યતિ દાના ગુણ ભંડાર : ' અભય સમદર આપને વંદન વારંવાર... : ૧૪. અશોક સુર્યોદયાદિ ઉપર ભાર નાખી ચાલીયા ખબર લેવા આવજે તમે અપૂર સુખમાં મહાલીયા...૧૫ યેગીંદ્રની આ વિનતિ તમે હર્ષ સહ સ્વીકાર ભૂલચૂકને માફ કરીને અમદષ્ટિ વરસાવજે... ૧૬
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
સમર્પણ....આભાર...શુભકામના
ટીપાય તે મમય થાટ થઈ શકે દટાય તે વૃક્ષ બીજનું બની શકે
સૂકાય તે બિંદુ નભે ચડી શકે સમર્પણે માનવી દેવ થઈ શકે ૧ મારા જીવનદાતા પૂ. માતૃપિતદભવ ૨ શ્રીયશવિજયજી જૈન સુરક્ષલ (પાલીતાણું) કે જ્યાં સને નિશુલ્ક વ્યવહારિક
શિક્ષણ મળ્યું. ૩ શ્રીયશવિજયજી જૈન સંસ્કૃત પાઠશાળા (મહેસાણા) કે જ્યાં મને નિ:શુલ
ધાર્મિક શિક્ષણ મળ્યું. ૪ સગુણાનુરાગી કપરવિજયજી, આ. કુમુદસુરિજી આદિ અનેક ગુણના આશીર્વાદ
સાથે તપસ્વીશ્રી ધમસાગરજી, બાલ બ્રહ્મચારી શ્રી અલાયસાગરજીની છત્રછાયામાં રહી જીવન ઘડતર સાથે ધાર્મિક સંસ્કૃત પ્રાકૃતને બોધ થયો, પણ ભાગ્યવાન
જ પ્રાપ્ત તકનો પૂરો લાભ લઈ શકે. ૫ ભાગ્ય ગે મને આગમ પ્રભાકરમુનિ, શ્રી પુણ્યવિજયજીની છત્રછાયા મળી, કે જ્યાં
મારે આથિક સાથે આધ્યાત્મિક વિકાસ થશે. ૬ સાહિત્યના કામને લીધે મારા પ્રત્યે અપાર મમતા રાખનાર સૌજન્યમતિ
આ. શ્રી સૂર્યોદયસાગર સુરિજીએ તેમના બાલસખાને આ ગ્રંથ સમપિત થતા હેઈ મને આ પ્રકાશનની આર્થિક સહાયતા માટે બે ત્રણ વાર ઓફર કરેલી, પણ . वबसायफलं विहवो विहवस्स फलं सुपत्तविणिलोगो ।
तयभावे ववसायो विहवो वि य दुग्गइनिमित्तं ॥
ઉદાનું ફળ વૈભવ, વૈભવનું ફળ સુપાત્રદાન અને તેથી આ ભવની સાર્થકતા થાય છે, પરંતુ વૈભવ મલવા છતાં જે તે સત્કાર્યમાં ન ખર્ચાય છે. ઉલમા એ વે કરી કહેવાય અર્થાત્ દશ દષ્ટાતિ દુર્લભ મનુષ્યભવ હારી જવાય. એવું ન બને તે માટે મેં પિતે જ આમાં સદવ્યય કર્યો છે.
મારા બધા પ્રકાશન માટે મને હરદમ પ્રોત્સાહિત કરનાર મારા ધર્મપત્ની અને અમારો ભાવવિરહ થાઓ એજ શુભકામના.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રસ્તાવના
તીર્થકરેએ સંસાર પાર કરવાના સાધનરૂપે જ્ઞાન, તપ-૫, સયમ, વસાવાદિ અસંખ્ય ગે બતાવ્યા છે. તેમાં ભણેલું યાદ કરવું તે સ્વાધ્યાયને મુખ્ય અર્થ છે. તેને અહીં તથા ઉપનિષદોમાં પણ તપમાં ગણેલ છે. હવે તેથી થતા લાભો જોઈએ : (૧) અભ્યાસી સાધ્વીજીઓ રાત્રે ઉપાશ્રયમાં સ્વાધ્યાય કરે છે. રાજયકાથી
પરવારીને મોડી રાત્રે ઘેર જતા હરિભદ્ર પુરહિતને શીતુ પણ એ અટપટી ગાથાને અર્થ સમજાવે નહિ. “મને જે સમજાવે તેને હું શિષ્ય થઈ જાઉં' એ નિર્ણય કરી સવારે તે યાકિની મહત્તરા સાધ્વી પાસે જઈ તે ગાથાને અર્થ પૂછે છે : ગુરુમહારાજ પાસે લઈ જઈ તે ગાથાને ઊડે અર્થ સમજાવતાં પુરોહિતને સંતોષ થશે. હકની છ એકવચની હેય છે. તેમને છાતી અને ધર્મના ભેદભાવ નડતા નથી. તેઓ ભવભીર અને ગુણુપૂજક હોય છે. પ્રતિજ્ઞા મુજબ તેમની પાસે દીક્ષા લઈ યાજજીવ
યાકિની મહત્તા સુનુ” તરીકે પિતાને ઓળખાવે છે. પિતાના જ આવાસમાં નીચે ઊતરેલા મુનિઓ રાત્રે નલિની ગુલ્મ વિમાનના અધિકારને સ્વાધ્યાય કરે છે. તે સાંભળી ઊહાપોહ કરતાં કરતાં " પતે ત્યાંથી જ અવીને અહીં ઉત્પન્ન થયેલ છે'—એવું જાતિસ્મરણ જ્ઞાનથી જાણે છે, અવંતિ સુકુમાલ સવારે ગુરૂમહારાજને નલિની ગુમ વિમાનમાં ઉત્પન્ન થવાને ઉપાય પૂછે છે. દીક્ષા લઈને તે જ દિવસે મસાનમાં કાઉસગ્ય ધ્યાને રહે છે.
પૂર્વભવે કાંઈક વાંકું પડવાથી મરીને શિયાણ થયેલી પિતાની પૂર્વભવની પનીએ જ મરણાંત ઉપસર્ગ કર્યો. સંસારની સ્વાથી સગાઈ તે જુઓ ! પણ જેને જેની તાલાવેલી લાગે છે તે હું પાવા જા સાધવામિ ઉપગ-પરીસહે વખતે મનને મક્કમ કરે છે. એક કવિએ કહ્યું છે કે“કાને શબ્દ પડતા (આંખે રૂપ દેખતા–નાકેગધ આવના) તેતે અટકાવાયના કરી હિતુ ત્યાં રાગ ને (વ્યત્યાહાર કરે યતિ-રેકે,
આ સઝાયમાલામાં જે મહાનુભાવોની યશોગાથા છે તેઓ આપણી જ ટિના હતા પરંતુ “મનને જીતે જીત અને મનને હારે હાર' એ રીતે પાંચેય ઈદ્રિના વિષય કષા પ્રત્યક્ષ હોવા છતાં મન અને સમજણ ફેરવી નાખે તે ત્યાં રાગદેષ ન થાય. ચક્રવર્તિની ઋદ્ધિ સિદ્ધિ ભોગવવા છતાં જે ત્યાં અનાસક્ત ભાવ રહે તે ભરત ચક્રવતિની જેમ અલ્પ કેમ બંધ થાય અને પાપકર્મ ન કરવા છતાં નિરર્થક પાપના સંક૯પ વિકેટપ કરે તે તંદુલયા મચ્છની જેમ સાતમી
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
નરકે જવું પડે. સાધકે આજ ભેદજ્ઞાન સાધનાનું કાર્ય કરવાનું છે. સજઝામાં ટૂંકું પણ સ્પષ્ટ કહ્યું છે કે“રાગ ને રીસા દેય ખવીસા એ હૈ દુઃખકા દીસા જબ તુમ ઉનકું દૂરકરીસા તબ તુમ જગ ઈશા આપ સ્વભાવમે રે અવધૂ કરમનકી જડ રાગ હે રાગ જરે જડ જાય પરમ હોત પરમાતમા ભાઈ ! સુગમ ઉપાય કહેલું ભટકત ફિર સિદ્ધ છે ને કે કાજ રાગદ્વેષકું ત્યાગ છે ભાઈ! સુગમ ઉપાય.”
સંસારની આજ જડ છે. તેમાં પણ રાગને નાથવો એ બહુ કપરું કામ છે. લખલુટ દેવતાઈ ઋદ્ધિ સિટિની માયા ક્ષણ વારમાં છેડી દેનાર શાલિભદ્રને પણ માતા અને પત્નીઓના વિલાપ સાંભળી લાગણી થઈ આવી અને તેમની સામું જોયું, બેય શાળા બનેવીની ત્યાગ વૈરાગ્યમાં સરખી જોડ હતી, પણ શાલિભદ્રને તેટલા પૂરતે રાગ થવાને કારણે સર્વાથ સિદ્ધ દેવને ભવ કરવો પડ્યો પરંતુ ધાજી તે સીધા મેક્ષે પહોંચી ગયા અને આ કારણે જ જૈન દેવોને વીતરાગ કહેવાય છે રાગગયા પછી પણ તે સહેજે ખસી જાય છે. ક્રોધ કે દ્વેષના પ્રસંગે અપૂર્વ સમતા રાખનાર ગજસુકુમાલ, મેતારજ મુનિ, ખ ધકાચાર્યના ૫૦૦ શિષ્યાદિ જેવા હજારો દાખલા આ સઝાયોમાં મોજુદ છે કે જેમના ગુણગાન કરવાથી આપણે પણ તેની સાધના કરવા સમર્થ થઈ શાશ્વત સુખ મેળવી શકીએ. વીરા ! મેરા ગજ થી ઉતરે ગજ ચઢ કેવલ ન હોય તે બહેનના આ એકજ વાકયે બાહુબલજીને સન્માર્ગ સૂઝરો. પગ ઉડા રે વાંદવા ઉપન્યું કેવલજ્ઞાન રે, એવા દુષ્ટોતે સાંભળીને આપણામાંથી પણ ભાન ભૂલેલા કઈ પણને સન્માગ સ-પ્રતિક્રમણમાં સજઝાયાદિ ગાવા-સાંભળવાને આ જ મુખ્ય હેતુ છે. | મારું તે એવું મંતવ્ય છે કે અત્યારે બીજી સંસ્કાર વિહીન કેસેટ તરફથી સંગીતરસિક ધમી શ્રેતાઓનું ધ્યાન ફેરવવા સારી ભાવવાહી સઝા સંગીતના સાજ સાથે સારા ગાયક પાસે ગવરાવીને કેટે તૈયાર થાય અને સત્સંગ મંડલી દ્વારા પ્રોગ્રામે રજૂ કરાય તે અતિ આનદ ઉપજાવી ધાર્યું પરિણામ લાવી શકાય. - (ર) પરંતુ પુદગલાનંદી (ભવાભિ નંદી) છે –
આનંદ તે માને ઘણે વિષયેંદ્રિયેના ભાગમાં ખાઓ ખાઓ-છતાંય ભૂખ્યા એ સ્થિતિ સભાગમાં એ લહેર પાછળ કેર કે કેટલે ભરપૂર પડયો? એમૂઢ તત્વતણે વિચાર શું હેમાનવી ! કદ કર્યો?
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
જવને અનાદિ કાળને સ્વભાવ પુદગલાનંદી હેઈદિનરાત તેની જ પળોજણમાં જીવ ગુંચાયેલો રહે છે. વળી આવતા પોતાના જ પરિવારને કોઈપણું તે સુખી કરવાના ઈરાદે મેહ કે અજ્ઞાનવશ કૂડકપટ અનીતિ કેળવી અનેક જીવો સાથે મીઠા - કડવા સંબંધે બંધાય છે. તે કારણે રાગદેવ ઉત્પન્ન થાય છે. પરિણામે કમ બંધ થાય છે. તેને આધારે તે તે જીવો સાથેનું લેણું દેણું ચૂકવવા જન્મ લેવા પડે છે. આ રીતે સંસારનું ચક રેટની જેમ અવિરત ચાલુ જ રહે છે આ તેમની મેહ કે અજ્ઞાનવશ ટૂંકી સમજણ છે. પરંતુ રાગ દ્વેષના નિમિત્તો કે મેહ માયાના પ્રલોભનો તથા ગજ સુકમાલ જેવા સમર્થને પ્રતિકારના સાધને હાજર હોવા છતાં જેમને આત્મા અને કમનું ભેદજ્ઞાન પ્રાપ્ત થઈ ગયેલ છે એવા હળકમી ઉત્તમ છ આવેલા ઉપસર્ગો સમભાવે સહન કરી કસોટીમાંથી કેવી રીતે પાર ઉતરી ગયા તે ધમ ધ્યાન શુકલ ધ્યાનની યશગાથા ગાતી આ સજઝાયોના મુખ્યત્વે બે ભાગ પાડી શકાય : (૧) અસવૃત્તિઓના દોષે વર્ણવી સવૃત્તિઓના ગુણ ગાનારી (૨) ત્યાગી મહાત્મા કે સતીઓના જીવનચરિત્ર દ્વારા ત્યાગ કે સંયમનું વાતાવરણ સજનારી. એકજ વિષયની અનેક કર્તાઓએ બનાવેલી સજાની તુલનાત્મક દષ્ટિએ અભ્યાસ કરવા કરેલ સંગ્રહને મારે આ નવો પ્રયત્ન છે. ક્ષતિ માટે ક્ષમાયાચના. મારવાડમાં એક કહેવત છે– આબુજીની કેરણી રાણકપુરની બાંધણી : •
કટકે કટકે ખાવે પણ રાણ પુ૨જી જા - મને સ્વનેય કહપના નહેતી કે મારા જેવો શ્રમજીવી લહીયે ધન ભેગું કરવાની લાલસા જતી કરીને–(૧) આચારાંગસૂત્રને ભાવાનુવાદ તયાર કરી નજીવી કિંમતે જનસમાજમાં પ્રચાર કર્યો. (૨) તે પછી નવકાર મંત્રના એક હજાર કારા ચેપડા જે લખી આપે તેને એક ચેપઠા દીઠ રૂપિયા છ પુરસ્કાર આપી લખાવ્યા.
(૩) અનેકની સહાયતા વિના આ વિરાટ કાર્ય અશક્ય પ્રાય હેવા છતાં ધાર્યા કરતા કાઈક મેડા ભાગ ૧-૨નું પ્રકાશન કરતાં આનંદ થાય છે તે માટે મુક શ્રી કે ભીખાલાલ ભાવસાર સપરિવારના ખાતને ધન્યવાદ ઘટે છે. .
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
- -
- - -
- -
-
-
-
૨૦
આકારાદિ ક્રમે વિષયવાર સાથેની સંક્ષિપ્ત અનુક્રમણિકા (હિત અતિમ ભાગમા) કમાં વિષય
પૃષ્ઠ ૧ થી ૭ અઈમુત્તામુનિની સાથો
૧ થી ૬ ૮ થી ૧૯ અગીયાર અંગની –ઉ. યશોવિજયજી કૃત ૬ થી ૧૨ ૨ થી ૩૧
–વિનયચંદ કત
૧૩ થી ૧૯ – ૭૩ અગીયાર અંગ અને બાર ઉપગની સજઝાયો
0 અગીયાર ગણધરની સજઝાય જુઓ મહાવીર સ્વામીના ૧૧ અણુપર
૦ અગીયાર પડીમાની , જુઓ શ્રાવકની ૧૧ પ્રતિમા ૩૪ થી ૩૮ અગીયારસની સજઝાયો
0 અગ્નિભૂતિ વાયુભૂતિના શંકા સમાધાનની , જુઓ ભગવતી ૧૭૩૮ ૦ અજ્ઞાન–૧ભા કાઠીયાની સજઝાય જુઓ ૧૩ કાઠીયા ૧૧૦૧
અઠ્ઠમતપના મહિમા વિષેની . નાગતુ ૧૩૫ર થી ૫ અઢાર નાતરાની સાથે
૨૫ થી ૫૦ ૫૬ થી ૭૪ અહાર પાપસ્થાનકની સજઝા
૫૧ થી ૬૩ 0 અણગાર માગધ્યયન ૩૫માની સજઝાયે જુઓ ઉત્તરા. ૫ 0 અતિથિ સંવિભાગ વ્રતની સજઝાય જુઓ બારવ્રત ૧૬૦૨, ૨૬૭૪ o અકાદાનત્રીજા પાપસ્થાનકની સઝાયો જુઓ ચેરી તથા૧૮ પાપ
અદત્તાદાન-ત્રીજા મહાવ્રતની સઝા જુઓ ૧૫૧૧,૧૫૧૬,૧૫ર૧ અનર્થદંડ વિરમણવ્રતની
, ૧૨ક્ત,૧૬૮૮,૧૬૭૮ અનંતકાયની સજઝાય 0 અનંતાનુબંધી ચતુષવિષેની સજઝાય , આત્મશાનદર્શન ૨૧૧ થી ૭૯ અનાથી મુનિની સજઝાય
૬૪ થી ૬૯ ૮૦ થી ૮૧ અનિત્ય ભાવનાની સજઝાય
૬૮ થી ૭૦ અનુકંપાદાનના સઝાય
૭૦ થી ૭૧ ૮૩-૮૪ અન દેવતાની
૭૧ થી ૭૨ અન્યત્વ ભાવનાની ,
જુઓ ૧૨ ભાવના ૦ અપ્રત્યાખ્યાન ચતુષ્ક વિષે સઝા જુઓ આત્મજ્ઞાન ૨૧૩ અફીણુ વજનવા હિતેશક .
૭૨ થી ૭૩ ૮૬ થી ૮૮ અભય અનંતકાયની ,
૭૪ થી ૭૭ ૮૯ અભય દાનની
છ—૭૮
o
૮૨
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
વિષય
૯૦-૯૧
અલવ્યને ઉપદેશ ન લાગે તે વિષેની સાયા દર થી ૧૦૦ અભિમાન~મદ–ગવ–માન કાઠીયાની અભ્યાખ્યાન ૧૩મા પાપસ્થાનકની ના ફ્ળની સજ્ઝાયે
.
૧૦૧
અમકા સતીની સમય
૧૦૨ થી ૧૦૪ અમર કુમારની સજ્ઝાયા ૧૦૫-૧૦૬ અમૃતવેલની
૧૦૦ થી ૧૧૮ અરણીક (અરહનક) મુનિની સજઝાયા
૧૧૯ થી ૧૨૧ અરિહ ંતની સજ્ઝાય
૧૦૯-૧૧૦
જુઓ ૫ાંચપરમેષ્ઠી
0 અરિહંતપની અજુ નમાળીની અલ્પબહુત્વની
૧૧૦-૧૧૧ ૧૧૧ થી ૧૧૩
20
૦ અવજ્ઞા—અવણુ વાદ ત્રીજા કાઢીયાની સજ્જાય જુઓ ૧૩ કાઠીયા ૧૨૪ થી ૧૩૯ અવંતી મુકુમાલની સજ્ઝાય
૧૧૪ થી ૧૨૯
૧૪૦
૧૨૯
અણુ-ખીજી ભાવનાની સઝાય અરુચિ-ઠ્ઠી ભાવનાની અસઝયા-તુવતીની આશાતના નિવારક
૧૨ ભાવના
.
૧૨૨
૧૨૩
૧૪૧
૧૬૩
૧૬૪–૧૬૫
૧૪૬
..
:
2
..
.
e
..
અસમાધિકર વીઝા સ્થાનની સાય
અસંખય ઉત્ત॰ રચાયા અધ્યયનની સઝાય
20
અષ્ટ આણુારૂચિ સઝાય અષ્ટ નય ભગીની
૧૪૨
૧૪૩ થી ૧૫૧ અષ્ટ પ્રવચન માત્તાની (સઝાયા) રૂપ વિજયકૃત ૧૫૨ થી ૧૬૧-૨
૦ અક્ષર સમાધ વિષેની હિતોપદેશ સ
પૃષ્ઠાંક
૭૮-૭૯ ૭૯ થી ૮૬ જુઓ ૧૪ પાસ્થાનક
અસા સતી
સતક
જન્મમરણુના સુતક વિષેની જિનાગમ સુવા માટેના સમયમર્યાદા વિષેની જુઓ જિનાગમ૰
૧૩૦
અંગ ફરકણુ વિચારની સજ્ઝાય અજના સુ ંદરીસતીની સાયે ૦ અંતગઢ ાસૂત્રની... અધેરી નગરીની સજ્ઝાય ૦ અખા પરિવાજક અધ્યયનની સજ્ઝાય
AD
20
દેવચ કૃત
e}-c ૮૮ થી ૯૪
૨૪ થી ૨૭
૯૭ થી ૧૦૮
જુઓ ઋતુવતી
ઉત્તરા૦ ૪
જુઓ મેાક્ષમાગ સાધક
૧૩૦-૧૩૧
૧૩૧ થી ૧૩૮ ૧૩૮ થી ૧૪૭ જુઓ કક્કો
૧૪૭૧૪૮
૧૪-૧૫૦
૧૧ અગ, અને ઉપાંગ
૧૫૧
ભગવતી ૨૫
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક : વિષય
પૃષ્ઠક ૧૬૭ આઉખાની સજઝાય
૧૫૧-૧૫ર ૧૬૮-૬૯ આગમની સઝાયે
૧૫ર 1. 0 આચારાંગ સૂત્રની,
૧૧ અંગ, ઉપાંગ ' ' 9 આચાર્ય પદની સઝાય
- પંચપરમેષ્ઠી ક ૦ આચાર્યાખ્ય-સામાચારી ૨૨મા અધ્યયનની ... જુઓ ઉત્ત. ૨૬ ૧૭૦ થી ૧૭૮ આઠ કર્મની જઝા ઉદયરત્નકૃત ૧૫૩ થી ૧૫૭
0 આઠ પ્રભાવકની સજઝાય છે જુઓ સમતિના ૬૭ બેલ ૧૭૯ આઠ મદની .
* ૧૫૮ ૧૮૦–૧૮૧ આઠમની સજઝા :
૧૫૮-૧૫૯ ૧૮૨ થી ૧૯૧ આઠ યોગ દષ્ટિની સજઝા
૧૬૦ થી ૧૬૬ ૧૯૨ આઠ વેગ દષ્ટિનું સ્વરૂપ
૧૬ ૬ થી ૧૭૨ આણુરૂચિ મોક્ષમાર્ગ સાધકની. સજઝાય , મોક્ષ માગ સાધક
૦ આતમરાયની ચેતનારાણીને હિતશિક્ષાની સઝાયે એ ચેતના } * ૦ આતમરાયને ચેતનારાણની વિનંતિની સજઝાય , ૧૯૩ થી ૨૨૦ આત્મજ્ઞાન દશનની-આત્માનુભવ અને તેની મહત્તાની ૧૭૨ થી ૧૮૫ ૨૨૧-૨૨૨ આત્મ નિંદા ગહની કથની.
- ૧૮૬–૧૮૭ ૨૨૩ થી ૩૦ આત્મપ્રબોધની સઝા ..
૧૮૮ થી ૧૯૩ ૨૩૧ થી ૩૧૯ આત્મા–ચેતનને ઉપદેશક સજા
૧૯૩ થી ૨૫૬ ૩૨૭ આત્માના ત્રણ ભેદની સજઝાય .
૨૫૬ o આદાન ભઠમા નિકખેવણી સમિતિની સજુઓ અષ્ટપ્રવચનપસમિતિ o આદિનાથની સજા
. ઋષભદેવ ૩૨૧ થી ૩૩૮ આધ્યાત્મિક ઊપદેશક હરિયાળી સઝા ૨૫૭ થી ૨૬૫ ૩૩૯ આનંદ શ્રાવકની સજઝાય
૨૬૫-૬૬ આયંબિલની - 0 આયુષ્યની
આઉખાની ૦ આયુષ્ય પ્રમાણુની ,
- ષડ જીવ નિકાય ૩૪૧ - આર્ત ધ્યાનની ,
૨૬૭ થી ૬૯ ૩૪૨ થી ૩૪૫ આદ્ર કુમારનો સજઝાયો.
૨૬૯ થી ર૭૪ ૩૪૬–૩૪૭ આળસ કાઠીયાની ,
- ૨૭૫–૭૬ ૩૪૮ થી ૫૦ આલયણની .
ર૭૬ થી ૨૮૩ | 0 આ શાતના તજવાની.
- જિનમરિ–ગુરૂની
૩૪૦
૨૬૭
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
વિષય
૩૫૧ થી ૫૩ આશાતૃષ્ણા વિષેની,,
૦ આસવ-૭મી ભાવનાની
૩૫૪ થી ૩૬૪ આષાઢાભૂતિ મુનિની
૩૬૫
૩૬૬ થી ૩૭૫ ઈરિયાવહીની સજ્ઝાયા
આહાર(રી) અણુાહાર(રી) વિષેની સજ્ઝાયા,,
no
૧૧
૦ ઈરિયા સમિતિની
૦ ઇર્ષ્યાનો સજ્ઝાય
૩૭૬ થી ૩૮૩ ઈલાચી કુમારની સજ્ઝાયે Oઈસિદ્રપુત્ર અધિકારની,,
૩૮૪ થી ૩૯૧ ઈહુકાર મલાવતીની ૩૯૨ થી ૩૯ ઇંદ્રિયસુખની લાલુપતાની.. ઉણાદરી વ્રતની સજ્ઝાય
૪૦૦
૪૦૧૨
ઉત્તમ મનાથની
૪૩
૪૦૪ થી ૪૩૯
૪૪૦ થી ૪૭૫
૪૦૬ થી ૫૧૧
૫૧૨ થી ૫૪૭
"
.
.
.
..
...
..
જુઓ
.
.
ઉત્તરાજ્યયન સૂત્રના ૩૬ અધ્યયન નામાધિકારની સજ્ઝાય ૩-૧-૩૨ ની સઝાયા-ઉદયવિજયકૃત ૩૩૨ થી ૩૫૩ બ્રહ્મર્ષિ કૃત ૩૫૩ થી ૮૫ -રામવિજયકૃત ૩૮૫ થી ૪૧૭-રાજશીલ ઉપા. કૃત ૪૧૭ થી ૩૭જુઓ ભગવતી ૨૩
O ઉદયન રાજમિની
૫૪૮ થી ૫૫૬ ઉપદેશક ત્રેવીસી ૨૫, ૩૨ બહુ તેરી આદિ સજ્ઝાયે। ૪૩૭ થી ૪૫૬ ૦ ઉપનય ગભિત સજ્ઝાયા જુઓ કઠીયારા પ્રતિ હેતુ ગલિત, જંબુનેહિતશિક્ષા, મનુષ્યની દૃષ્ટાંત, જિન પાલિત જિન પૂજ્બ રેલગાડી ૫૫૭ થી ૫૫ ઉપશમની સજ્ઝાયા
૦ ઉપાઘ્યાયપદની સઝાય O ઉપાસક શા સૂત્રની સજ્ઝાયા
૪૫૭ થી ૪૫૯ પંચપરમેષ્ઠી.
..
૧૧ અગ, અને ઉપાંગ
યતિધમ ૧૯૯૦ .
૦ ઋજુતા—આજ વ ગુણની સઝાય 0 ઋણાનુબંધે લેણુદેણુ વિષે-ગાભદ્રશેઠ શાલિભદ્રની
..
ગા ભદ્ર રોડ
ભાવડશા શેઠ
પૃષ્ઠાંક
૨૮૩-૮૫
૧૨ ભાવના ૨૮૫ થી ૨૯૪
૨૯૪–૨૯૫૪
૨૯૬ થી ૩૦૪ અષ્ટપ્રવચન॰ પસમિતિ ચંદ્રરાજા ૮૯૨
૩૦૫ થી ૩૧૫ જુઓ ભગવતી
૩૧૫ થી ૨૪
૩૨૫ થીર૮
૩૨૯૩૨૯ થી ૩૩૧
સ
..
..
—ભાવઠારોઠની સ॰ ૫૦ થી ૫૬૩ ઋતુવતી સ્ત્રીઓની આશાતના વજવા વિષેની ૫૬૪ થી ૫૬૮ ઋષભદેવના પાંચેય કયાણકની O ઋષભદેવની -સઝાય ઢાળ ૪
..
RO
૪૫૯ થી ૪૬૨
૪૬૭ થી ૯ મરૂદેવા માતા
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક વિષય --
પૃષ્ઠક પ૦ થી પ૦૦ એકત્વ ભાવનાની સઝાયે
૪૭૦, 9 એકવીસ સબલ દેષની ,
, સબલષ ૫૭૧ એલક અધ્યયનની ,
- - ૪૭૧ o એષણ સમિતિની છે - . અષ્ટપ્રમાતા, ૫ સમિતિ પ૨ થી ૫ર ઐતિહાસિક આચાર્યો મુનિઓની સજઝ જુઓ પૃ. ૪૭૧ થી ૫૪૦ આણંદ વિમલસરિ–પ૭૨, ૬૪૪ જિનકુશલસૂરિ ૬૪૩ જિનચંદ્રસુરિ; ૬૩૪
ભાનુમંદ્રોપાધ્યાય, ૬૪૬-૭ માનદેવસરિ, ૬૪૦ મુનિ જીતવિજ્ય ૬૩૯ મુનિ પવવિજ્ય, ૬૩૧-૩ર મુનિસુંદરસૂરિ, કરપ વજસેનસૂરિ ૬ર વિજ્ય ઉદ્યસૂરિ, ૬૩૬ વિજય કનકસૂરિ ૬૨૨ થી ૨૪ વિજય ક્ષમાસૂરિ, ૬૪૧ વિજય જિને દ્રસૂરિ, ૫૯૧ વિજય તિલકસૂરિ, ૨૬ વિજયયારિ, ૨૭ વિજયદાનસર, પ૯૨ થી ૬૨ વિજ્યદેવસૂરિ, ૬૩૫ વિજયધર્મસરિ, ૬-૮ થી ૬૧૫/૨ વિજયપ્રભસૂરિ, ૧૬ થી કર૧ વિજયરત્નસૂરિ, ૨૯-૬૩૦ વિજયરાજરિ, ક૨૮વિજયસિંહરિ, ૫૮૭થી ૫૯૦ વિજયસેનસરિ, ૪૦૩–૪ વિજ્યાનંદસૂરિ, ૬૪૮ વિનય વિજપાધ્યાય, ૬૪૯ થી પર થશેવિજાપા, ૬૬-૭ સેમવિમલસરિ, ૩૩ સેમ સુંદરસૂરિ, ૫૭૪ થી ૫૮૬ હીરવિજયસૂરિ
૬૦૫ હેમવિમલસરિ ૬૫૩ ઓવાની સઝાય ૬૫૪ થી ૬૨ કકકે-અક્ષર સંબંધ ઉપદેશક સઝા પ૪૦ થી ૫૬૧ ૬૯૩ કઠીયારાની
૫૬૧-૫૬૨ ૦ કડવા તુંબડાની
.. નાગેશ્વરી ૧૩૫૫-૫૬ 0 કથનીની
છે જુઓ આ મનિંદા, મનુષ્યભવ
હારી ગયા વિષે કામલતા, કફનીની કથની 0 કથલાની સજઝાય
જુઓ સ્ત્રીઓના કલાની ૬૯૪-૬૯૫ કપટની
૫૬-૫૬૪ કપિલ કેવળીની ,
૫૬૫ ૬૭ કફનીની કથનીની,
૫૬૫-૬૬ ૬૯૮ કફનીની કથની સાંભળી હાકૈમના હદય પલટાની .. 0 કમલાવતીની સઝાય
- ૧૬ સતી ૬૯૯ કયવન્ના શેઠની ,
૫૬૬ થી ૧૬૯ કયા કમનું કયું ફળ મળે? તે વિષેની સઝાય ૫૬૦ થી ૭૧ ૭૦૧ કરકંકુ-પ્રત્યેક બુદ્ધની સજઝાય
૫૪૦
૬૯૬
પ૭૧
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
વિષય
૭૦૨ થી ૭૦૯ મની–ક્રમ વિપાક ફળની ક્રમ પ્રકૃતિની
૦૧૧૩૧૨
.
૧૩ ફ હેતબધ ૫૭ પ્રકૃતિની .. ૭૧૪–૭૧૫ કથહ-૧૨મા પાપસ્થાનકની ૭૧૬ થી ૭૨૨ ક્લાવતીની સજ્ઝાયા
૭૨૩૨૪ કલિયુગની
૫૯૨-૯૩
..
૦ કલ્પસૂત્રના વ્યાખ્યાનની ઢાળા માણેકવિષય જ્ઞાનવિમલસૂત જુએ પયુ ષષ્ણુકાઉસગ્ગના ૧૯ દાષની સજાયે
૭૨૫
૫૩-૯૪
૦ કાઢીયાની
જુઓ ૧૩ કાઠીયા
૫૯૪-૯૫
RE
ર૭
Re
૩
GOR
GST
૭૪૮ થી ૭૬૪ કુગુરૂની ૬૫ થી ૭૧ કુટુ એ ધમી-પાપીની O કુતુહલ−૧૩માં અઢીયાની..
કામક દુપ ની
કામદેવ શ્રાવાની કામલતાની ક્યનીની O કાયમુપ્તિની
અષ્ટ પ્રવચન માતા
..
.
૭૨૯ થી ૧૩૯ ‘કાયા’ની, કાયા માયાની વિનશ્વરતા વિષેની સજ્ઝાયે ૫૯૮ થી ૬૦૨૭૪૦ થી ૭૪ર ાયકામિનીની જીવસ્વામીને ઉપદેશક ૬૦૩થી ૬૬ ન્ડ થી ૮ જી ભગવતીસૂત્ર:
૭૪૩ થી ૭૪૭ કાયા જીવના સંવાદની
Gee
04
9
M
૭૭૪ થી ૭૮૬ કૃષ્ણવાસુદેવ–બલદેવની
G
A
..
O કાર્તિક શેઠની ૦ કાલાદાયી અધિકારની O કાસવૈસિકપુત્ર અધિકારની છ કીતિધર સુગલ મુનિની -
v
સજ્ઝાયે
RO
10
N
સજ્ઝાય
.
રગડુ મુનિની લલિતાંગ મારનો ૦ કૃપણ કાઢીયાની
..
કૃષ્ણવાસુદેવને પશુઓની વિનતિરૂપે કેશી ગૌતમગણુધરની કાણિકપુત્ર(રાજા)ની
20
કુમતિની, કુમતિને ચેતનસયના ઉપાશ્વાની સજ્ઝાય
૦ કુશિષ્ય રચ્છ મા અધ્યયનની ૦ કુજરરાજવિ'ની
...
.
2
LA
.
પૃષ્ઠાંક ૫૭૧ થી ૫૮૧
.
..
...
૫૮૧-૮૨
૫૮૨-૮૩:
૧૮૪-૮૫
૫૮૫ થી ૯૨
૫૫-૯૬
૫૯૬-૯૭
..
.
સુક્રાશલ મુનિ ૬૦૮ થી ૬૨૦
૬૨૦થી ૬૭
૧૩ કાઠીયા
૬૨૦ ઉત્ત॰ ૨૭.
રાજકુ જઋષિ
૬૨૭-૨૮ તેરમીયા
૬ર૮ થી ૬૪૧
૬૪૧-૪૨
૬૪૨-૪૩
૬૪૩-૪૪
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક ૭૦
વિષય કોથળીની હરિયાળી
૦ કૌશલ્યા-શરથ રાજાના સવાદની ૦ ક્રિયાની
સજ્ઝાયે
૭૯૧ થી ૯૪ ક્રોધ-પાંચમા કાઠીયાની
ક્ષમાની
îe
શરચરાજા
2.0
ધર્મક્રિયા, ૨૫ પાપ ક્રિયા
૬૪૪ થી ૪૭
૬૪૭ થી ૫૦
૬૫૦ થી ૫૭
૬૫૭
૬૫૭–૧૮
૬૫૮ થી ૬૬૪ જુઓ ભગવત૩ ૬૬૪ થી ૬૭ જીએ ક્ષમાપના ૬૬૭ થી ૬૮૨
જુઓ પાર્શ્વનાથના, મહાવીરના, ૨ તીથ``કરાના, સીમંધર સ્વામીના, કેસી ગૌતમ ગણધરાની સ૦ ૮૨૯ થી ૮૩૩ ગભેí-પત્તિની, ગર્ભાવાસથી મુકત થવાની ઉપદેશક, ૬૮૨ થી ૬૯૧ O ગવની સજ્ઝાયા
અભિમાન
ભગવતી
O ગ ંગેયમુનિ અધિકારની સજ્જાય ૦ ગુણુસ્થાનકની
૮૦૪
૮૦૫થી ૮૧૦
૮૧૧-૮૧૨
*૭૯૫-૭૯૬
×૮૦૩
૭૯૭ થી ૮૦૨ ક્ષમાપના—ખામણાની ક્ષુધાનિવારણની ખડગ કુમારની ખાધકમુનિ—ખ ધકાચાય'ની
૦ ખંધાતાપસ અપ્પયનની
ખાદ્યવસ્તુના કાળમાન વિચારની,,
૦ ખામણાની
૮૧૩ થી ૮૨૮ ગજસુકુમાલની
૦ ગણુધરાની
૧૪.
20
૮૪૧
7683
.
0.0
W
...
20
20
.
..
૨૩૪ થી ૮૩૯ ગુરૂની, ગુરૂઆણા માહાત્મ્યની
૮૪૦
.
LO
14
.
.
અપેક્ષાએ ચડયા પડષાના અંતરની 0 ગુણાનુરાગ કેળવવા અને પરદેષ દૃષ્ટિ નિવારવા વિષે
M
W
પૃષ્ઠાંક
૧૪ ગુણુસ્થાનક ચડયા પહેયાના
જુએ નિ દા
૬૯૧ થી ૯૯
..
સજ્ઝાય
ગુરૂની ૩૩ આશાતના વજવા વિષેની ૦ ગુરૂ પરીક્ષાની ગુરૂવનના ૩૨ દ્વાષનો ગુર્વાવલીની
૬૯-૭૦૦
७००-७०१
no
egr
ગૃહસ્થાવાસમાં પણ કયાગ અને ગુણને લીધે મુક્તિ મળે છ૦૧ ૮૪પ થી ૮૫૨. ગાચરીના દોષની સજ્ઝાયા
૭૦૧ થી ૧૩
૮૫૩ થી ૮૫૬ ગાભદ્રોહ તથા શાલિભદ્રની ઋણાનુ ધ વિષેની ૭૧૩ થી ૧૫
૭૦૦ તથા સિદ્ધ ભ. સ્વરૂપની
૦ ગૌતમ પૃચ્છાની સજ્ઝાયા ૫૭ થી ૮૫૯ ગૌતમસ્વામીના વિલાપની સજ્ઝાયા }}૧ ગૌતમ સ્વામીનો સજ્ઝાયા
૭૧૬-૧૭
Re
}¢He
ગુરૂ છ
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિષય
ક્રમાંક .. ૮૬૨ થી ૮૬૪ ધપણુની સજ્ઝાયે
૨૬૫
ધીયાળાની
૮}}-૮૬૭
}e ૮૬૯
८७०
૨૦૧
૨૭૨
૮૭-૮૮૪
૮૮૫
1
...)
- ૯૧૨
ધના ગુણુની મેાટકાષ્યયનની
W
1
.
W
ત ચોપાટની
ચગતિ ચગતિ વેલની
2
૦ ચરંગીય ત્રીજા અધ્યયનની સજ્ઝાયે ચઢયા પડયાના અંતરની સજ્ઝાયા ચરખાની
ચંદન માળાની
ચદને મલયાગિરીની
૦ ચંદરવા બાંધવાની
૮૮૬ થી ૮૯૬ ચંદરાજા'ની
૨૯૭-૯૮
اینڈ
૦ ચરણવિધિ૰૧મા અયનની ચરણસિત્તરી કરણસિત્તરીની
સજ્ઝાયે
૧૫
AD
...
૮૯૯ થી ૯૦૪ ચંદ્રગુપ્તરાળના ૧૬ સ્વપ્નની સજ્ઝાયે
૯૦૫ .
ચદ્રાવતીની સજ્ઝાય
૯૦૬
૨૦૦
૨૦૮
૯૯
૯૧૦
૧૧
.
"
..
ચંપા શ્રાવિકાની સાય
ચા દેવીની
ચાર યુગના ભાવની ચારિત્ર મને રથમાલાની સઝાય
ચિત્ત સંભૂતિ (શ્રાદ્દત્ત) મુનિની સઝાય ચિદાનંદ સ્વરૂપની સન્નાય
૧૯-૦૨૦
૭૨૧
૭૨૩ થી ૨૩ જુઓ ભગવતી
જુઓ શ ચંદરવા૦ ૭૫૦ થી ૭૫૯
ચંદરાજા અને ગુણાવલીએ લખેલ પત્રાત્તર રૂપે ૯૬૦ થી ૭૬૪ જુઓ નાતા ૧૦૩૪
૦ ચંદ્રકળા ન્યાયાસ
૭૬૪ થી ૭૭૩
૯૧૪-૧૫
૯૧૬ થી ૯૨૩ ચેલણા (સતી) રાણીની સજ્ઝાયે
૯૨૪-૯૨૫
ચેલાને હિતશિક્ષાની ચેાખાની સજ્ઝાય
૯૨
પૃષ્ઠÍä,
જુઓ ઉત્તરા॰ ૩
૭૨૩
૭૨૪ થી ૭૩૨
૭૩૪૦૩૫
જુઓ ઉત્ત॰ ૩૧
૭૩૫
"
૭૩૨ થી ૭૩૪
}
Ge
૭૭૭ થી ૭૮૧
૭૮૧-૨
૦૨
૦ ચિલાતીપુત્ર અધ્યયનની સજાય
નાનાત્ર ૧૮
૦ ચેતનરાયને કુમ તિ તજવા સુમતિની વિનંતિરૂપે સુમતિની ચેતન॰ ચેતનાની આતમરાયને દુમ*તિ તજવા ચેતનાને આતમરાયની હિતશિક્ષાની સજ્ઝાય
૦૮૩
.
LO
૭૩૫ થી ૭૪૯ ૭૪૦ થી ૭૫૦
Gu8-૭૪
૭૭૪-૭;
૭૮૩-૮૪
૭૮૫ થી ૮
૭૮૯-૯૦
૭૯૦
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
પુષ્યાંક
૮૧૯
ક્રમાંક
વિષય ૯ર૭ થી ૯૨૯ ચેરી તજવા વિષેની જાય
૭૧ થી ૯૩૦-૯૩૧ ચોવીસ તીર્થકરોના ૧૪૫ર ગણધર અને પરિવારની સજઝાય
૭૯૩ થી ૫ કર ચેસઠ સતીઓની સજા
૭૯૫ થી ૭૯૭ ૯૩૩ થી ૫૫ ચૌદ ગુણ સ્થાનક (જીવન પરિણામ)ની સજઝાય છ૭ થી ૮૧૮
ચૌદ નિયમની સજઝાથી ૯૫૮-૫૯ ચૌદ પૂર્વ–પૂર્વધરની સઝાય
૮૧-૮૨૦ 0 ચૌદશની
એ
જુઓ પનરતીથી 0 ચૌદ સ્થાનકોયા જીવની , જુઓ સંમઈિમ મનુષ્યોને
ચૌદ સ્વપ્નની ત્રિશલા માતાએ જોયેલા) રહસ્યની સઝાય ૮૨૧ ૦ છકાય જીવના આયુષ્ય માનની સજઝાય જુઓ વડછવનિકાય ૦ છે જછવણીયા અધ્યયનની , ઉત્ત-૧૪ શી. ૪
- ઇષકાર કમલાવતી ૦ છઠ્ઠ તીથીની સજ્જાય
• પન્નર તીથી ૯૬૧/૧ છઠ્ઠા આરાની ..
૮૨૨ ૯૬૧ છત અછતની
૮૨૨ છાસ વિચારની ..
૮૨૪ છીંક વિચારની .
૮ર૪ ૯૬૪ જગડુશા શેઠની .
૮૨૫–૨૬ ૭ જન્મ-મરણના સૂતક વિષેની સઝાય
સૂતક o જમાલી અધિકારની સજઝાયે
ભગવતી ૧૭૪૯ 0 જયણાની છે - જુઓ સંભૂમિ મનુષ્ય, જીવડ્યા
દશ ચંદરવા, રાણીભોજન, સ્થા. છ જછવણીયા ૪ ૯૬૫ જયભૂષણ મુનિની સઝાયો 0 જયંતી શ્રાવિકની ,
જુઓ ભગવતી ૨૨ ૯૬ થી ૯૯ર જંબુ સ્વામીની, માતાપુત્રસ્ત્રીઓના સંવાદની સજઝાય ૮૨૦ થી ૪૫ - દીક્ષાના વરાહાની
• ૮૪૫-૪૬ ૯૪-૯૫ જંબુસ્વામીને સુધર્માસ્વામીની હિતશિક્ષાની . ૮૪૬ થી ૪૯ ૯૯૬ જિન આણાભાવપૂજા ભક્તિ પરમાણ’ વિષેની ૮૪૯ ૫૦ જિનદાસ સભાગદેની સજઝાય
૮૫૦–૮૫૧ ૯૯૮ થી ૧૦૫ જિનપાલિત જિનરક્ષિતની સઝાય ૮૫૧ થી ૮૧ ૧૦૦૬ જિનપૂજની કરણની .
૯૬૨
(
૮૨૬-ર૭
* ડબલ
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમાંક
૧૦૦૭
૧૦૦૮
૧૦૧૦-૧૧
૧૦૧૨-૧૩
૧૦૧૪
૧૦૧૫
૧૦૨૭
૧૦૨૧
૧૦૨૨
વિષય
જિનપૂજા સમયે ભાવવાહી લગાડીની સઝાર્ જિનમંદિરની ૮૪ આયાતના વવાની
જિનવાણીની સજ્ઝાય
જિનાગમ ભણવાના કાળમાનની તથા સતક વિષે અસઝાયની સન્નાયા
જંભલડીની
સાય
૧૦૧ થી ૧૯ જીવયાની
જીરજી શેઠની ભાવનાની
૦ જીવકાયા સવાની
૧૭
૧૦૨૩-૨૪
૧૦૨૫થી ૪૩ જ્ઞાતાધમ શા સૂત્રની
૧૦૪૪ થી ૬૨
..
૧૦૬૩ થી ૮૮
૧૦૮૯ થી ૯૧ જ્ઞાનની સજ્ઝાયા ૧૦૯૨-૯૩
૧૦૯૪ શ્રી ૯૬ જ્ઞાનક્રિયાના સવાદની
૧૦૯૭-૯૮
..
1
...
20
૮૬૯ થી ૭૩
0 વન ગાડીની
..
સૂખ'ને પ્રતિખાવની યુવાનીની અસ્થિરતા ૮૦૩ થી ૦૫
૦ જીવનની-યૌવનની અસ્થિરતાની જીવરાશીને પદ્માવતી રાણીની ક્ષમાપનાની એ કમાં ખમાવ્યા તેનું ટ્રેક વસું ન જુએ ૮૦૫
20
.
20
.
0 જીવાજીવ વિભત્તી અધ્યયનની સજ્ઝાયા
ઉત્ત. ૩૬ માત મિથ્યાત્વ
O જીવા પાંત્રીસીની
સજ્જાય
૦ જુગાર સટ્ટા નિષેધક જૂઠ્ઠું ન ખેલવા વિષેની જૈન દેવા હાય, કોને કહેવાય તેની .. જૈનધર્મ સ્વરૂપની
M
સજ્ઝાયે
.
..
h
..
જ્ઞાનક્રિય.ની મહત્તાની સજ્ઝાય
૧૦૩૯
૧૧૦૭
૧૧૦૦ થી ૧૧૦૬ ઝાંઝરિયાં મુનિની સજ્ઝાયે ઠવણીની હરિયાળી O ઠાણાંગ સૂત્રની ઢ.ઢણુ ઋષિની
૧૧૦૮ થી ૧૪
1.0
1.8
..
10
રાજરતન ત મેધરાજ ઋષિષ્કૃત પ્રીતિ વિજયકૃત
જ્ઞાનદષ્ટિ અને માહંદષ્ટિ વિષેની સજ્ઝાય જ્ઞાની અને તેના કર્તવ્યની
h
.
0.0
પૃષ્ઠાંક ૮૬૧-૮૬૨ ૮૬૨ થી ૪ ૮૬૪ થી ૬૫ ૮૬૫ થી ૨૬૦
D
૮૮
}e}
યાજીવ સંવાદ
સટ્ટા જુગાર
tet
८७७
૮૭૭-૭૮
૨૦૮ થી ૧૯૩ ૮૯૩ થી ૯૧૬ ૯૧૭ થી ૯૬૫
૬૫ થી ૯૬૮
૯૬૯
૯૯૦ થી ૭૩
૯૭૩-૭૪
૯૦૪૦૫
૨૭૫ થી ૯૮૭
૮
જુઓ ૧૧ અંગ, ઉપાંગ ૯૮૮ થી ૯૬
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિષય | ટુંક એકવીસીની , આ પ્રતિમા સ્થાપન. ૧૫૯૮
o તત્વત્રથી શ્રદ્ધાનરૂપ સમક્તિની સઝાય છે. સમક્તિનાં ૬૭બેલ ૧૧૧૫ થી ૧૬ તપની-સભા તમામધ્યયનની , ૯૯૭૯૯૮ ૧૧૧૭ થી ૧૯ તમાકુ વવા વિષેની - ૯૯૮ થી ૧૦૦૧ 0 તારાદષ્ટિની
. આ આગ રષ્ટિ ૦ તિલસુંદરીની
. મદનમંતૃષા ; - o તિષ્ય મુદતની
છે , ભગવતી ૬ ૧૧૨૧ - તુલાની
૧૦૦૨ - 9 તુંબડાની સઝાય
ઓ નાગેશ્વરી બ્રાહ્મણ * o'તૃષ્ણની છે. .
રાતાધમ ૧૪ ૧૧૨૨ થી ૧૧૩૪ તેર કયા
૧૦૦૨ થી ૧૦૧ ૧૧૫ થી ૩૮ ' (સામૂહિક),
તેરસની
આશાખણ
" તેટલીપુત્રની છે
,
* . .
,
o ત્રણ ગુપ્તિની છે
૦ ત્રણ મિની
૧૧૧ થી ૧૦૧૫ તથા
પન્નરતિથિ . અષ્ટ પ્રવચન માતા
• સમક્તિના ક૭ બેલ
.
.
“
૦ ત્રણ લિંગની .
૦ વિશાલામાતાએ જોયેલા ૧૪સ્વપ્નના રહસ્યની સ.૧૪સ્વાના ૧૧૪ ત્રિશલા માતાને સખીઓના હિતશિક્ષાની સજઝાય ૧૧૫
૭ ત્રીજની સજઝાય ' ' જુઓ પન્નરતીથી ૧૧૪૧ " સઠ શલાકા પુરૂષની સજઝાય
૧૦૧૬-૧૭ ૧૧૪૨ થી પર થાવગ્રા(કુમાર)મુનિની .
૧૦૧૭–૭. ૧૧૫૩-૫૪ દમદંત રાજર્ષિની છે.
૧૦૨૭-૨૮ '' 0 દમયંતી સતીની .
નલદમયંતી-સતી ૧૧૫૫ થી ૫૭ દશ ચંદરવા બાંધવાની ,
૧૨૯ થી ૨ * @દષ્ટાંતે દુલભ મનુષ્ય ભવની , , મનુષ્યભવની કુલભતા
૦ શપચ્ચખાણની છે કે પચ્ચખાણ 0 દામની
છે
- ૧૫ તિથિ ૦ દશ મહા શ્રાવાની છે , મહાવીર સ્વામીના ૧૧૫૮
શરથરાજા અને કૌશલ્લા સંવાદની સઝાય ૧૯૩૨ ૧૧૫૯ થી ૬૯ દશ વિકાલિક સૂત્રની સજછાયો–વૃહિંવિકૃત ૧૩૩ થી ૪૦ ‘૧૧૭ થી ૦૯
" . –જેતસીમુનિકૃત ૧૦૪૧ થી ૪
0 દરમની
-: : :
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
.
. '
'પૃષ્ઠાંક
:
]
*
*
૧૨૨૫
ક્રમાંક : : ૧૧૮૧ થી ૧૧૯૬ . .
. -જિનહષ કૃત ૧૦૪૬ થી ૬૦ ૧૧૯૭ થી ૧૨૦૩ દશાણું ભદ્ર મુનિની . . . ૧૦૬૦ થી ૬૮. ૧૨૪ થી ૧૨૦૯ દાનધર્મફળ-દાન ભાવનાની,
૧૯૬૮ થી ૭૧. ૧૨૧૦ થી ૧૨૧૫ દનાદિ ચતુની-સંપદની,
૧૦૭૧ થી ૭૮ ૧૨૧૬ દિપટ દિગંબરમત ખંડનની..
૧૦૭૮-૭૯: * ૦ દિપરિમાણુ વિરમણ વ્રતની
જુઓ ૧૨ વ્રત . ૧૨૧૭ દિનમાનપલ ચેપઈ ,
૧૦૭૯-૮૦ ૧૨૧૮ થી ૨૧ દિવાળીની–દિવાળી પર્વોની,
૧૦૮૦ થી ૮૪. ૧૨૨૨ થી ૨૪ દીવાની
, ૧૦૮૪-૮૫ દુમૂલરાય પ્રત્યેક મુહની ,
૧૦૮૫-૮૬ . . ૦ દુજનની સેબતવિષેની , , ચંદરાજા ૮૬૮
| દષ્ટિની સજઝાય છે જુઓ ૮ ગદષ્ટિ-અને ૧૨૨૬ ૧૨૨૬
- દષ્ટિરાગ નિવારવા હિતેપદેશક સજઝાય ૧૦૮૬-૮૭. ૧૨૨૭ થી ૧૨૪૬ દેવકીની, દેવકીના છ પુત્રોની . ૧૦૮૭ થી ૧૧૧ To દેવ લેકની સજઝાય
જુઓ સુધર્મ દેવક ૧૨૪૭.
દેવસિઅપ્રતિક્રમણની વિધિની . ૧૧૧૧ થી ૧૩ ૧૨૪૮ દેવાનંદા માતાની સજઝાય
૧૧૧૩-૧૪ 9 દેશાવગાસિક વ્રતની ,
- ૧૨વ્રત ૧૬૯૦: o દેહછાયામાન આધારિત પડિલેહણવિચારની સવ, પડિલેહણ વિચાર
૦ દેહની અનિત્યતા વિષેની સઝાય કાયાની વિનશ્વરતા, ૧૨૪૯ કાવિઠ વારિખિલ મુનિની આ
૧૧૧૪ ૧૨૫૦-૫૧ કુમપત્રાધ્યયનની
૧૧૧૫-૬ ૧૨૫૨ થી ૫૪ કૌપદી સતીની
૧૧૧૭ થી ૨૦ ૧૨૫૫ થી ૫૬ દ્વાદશાંગીની
૧૧૨–૨૨ ૧૨૫૭ દ્વારિકા નગરીની
૧૫૨૨-૨૩ ૦ ૮ષ-૧૧મા પાપ સ્થાનકની ,
- ૧૮ પાપસ્થાન: | 0 ધનશ્રીની સઝાય ૧૨૫૮ થી ૧૨ ૬૯ ધનાકાકંદી-અણગારની સજઝાય ૧૧૨૪ થી ૧૧૩૩ ૧૨૭૦ થી ૧૨૭૭ ધન્ના શાલિભદ્રની ,
૧૧૩૪ થી ૪૩. 0 ધમે મંગલની સઝાય જુઓ દશા જેતસી-જિનહીત. 0 ધર્મ ક્રિયાના ૯ પ્રકારની , આત્મજ્ઞાન દશન ન.૧૯ક.
=
=
=
છે ૧૬ સતી :
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૦. ૧૨૭૮૭૯ ધમની ધમને વ્યાપારની..
૧૧૪૩-૪૪ o ધર્મ લંભ ૧૧-૧૨મીભાવનાની સઝાય જુઓ ૧૨ ભાવના ૧૨૮૦ થી ૮૨ ધર્મ ધ્યાનની સઝાય
૧૧૪૫ થી ૪૮ ૧૨૮૩ ધર્મની આરાધનાથી કયા સુખ મળે અને તે વિના કયા ખઆવેતેની૧૧૪૯ ૧૨૮૪ ધમરુચિ અણગારની સજઝાયો
૧૫૦ O ધમી અને પાપા ટુ બની,
જુઓ મૂહુબ ૧૨૮૫ ધીરજની સજઝાય
૧૧૫૦ ૧૨૮૬ બીડાની ,
૧૩૫૧ ૧૨૮–૮૮ ધ્યાનની સઝા ૧૧૫૧–પરતથા આતરૌદ્ધધર્મશકલયાન ૧૨૮૯ ધ્યાની નિગ્રથની સઝાયો
૧૧૫૩ ૧૨૯૦-૯૧ નક્ષત્ર વિચારની ,
૧૧૫૪-૫૫ 0 નગદત્ત અધ્યયનની ,
જુઓ ભગવતી ર૭ ૧૨૯૨ નટવાની
૧૧૫૫ ૧૨૯૩ થી ૮ નમિરાજષિની
૧૧૫૬ થી દુર | 0 નય ભંગીની
જુઓ સપ્ત, અષ્ટ નયભંગી ૧૨૯૯ થી ૧૩૧૪ નરકના દુઃખવર્ણન ગતિ નારીની સ. ૧૧૬૨ થી ૭૨ નર્મદા સુ દરીની સજઝાય
જુઓ ૧૬ સતી ૧૩૧૫ થી ૧૩૧૭ નળ દમયંતીની .
૧૧૭૨ થી ૭૪ ૧૩૧૮ થી ૧૩૩૦ નવકારમંત્ર, તેના માહા... અને ફળની સજઝાયો ૧૧૭૫ થી ૧૧૮૭ ૧૩૩૧ થી ૧૩૩૪ નવકારવાળી–તેના ૧૦૮ બોલની સઝાયો ૧૧૮૭ થી ૧૧૯૦ ૧૩૩૫ થી ૧૩૪૦ નવપદજી તથા તેના મહિમા દશક ઢાળે ૧૧૯૦ થી ૧૧૯૪
૧૩૭] આળસ પહેલજી કાઠીયે ધમે ઢીલ કાય રે નિવારે છ કાઠીયા તેર દૂર કરે બીજે તે મેહ પુત્ર કલત્રશું રગે રહે લપટાય રે.. - ૧ ત્રી જે તે આવરણ ધર્મમાં બેલે અવર્ણ વાદ રે . ચેાથે તે દંભજ કાઠી ન લહે વિનયે સંવાદ રે.. ..
ધ તે કાઠીયે પાંચમ રીસે રહે અમળાય રે છદ્રો પ્રમાદ તે કાઠી
વ્યસને વિગુત થાય ... . કુપણ કાઠો સાતમો ન ગમે દાનની વાત છે , આઠમાં ભયથી નવિ સુણે નરકાદિક અવદાત રે... » - નવમે તે શાક ના મેં કહ્યો શકે છાંડે ધમ રે દશમે અજ્ઞાને તે નવિ લહે. ધર્મ અધમ મમ રે... કુતુહલ કાઠીયે બારમો કૌતુક જેવા ધરી ચિત્ત રે . વિષયન કાઠીયા તેરમો નારા સાથે ધરે નેહ રે. . શ્રીમહિમાપ્રભસરિનો
ભાવ સાધુ ભણે એહ રે , - જે એ કાઠીયા વારશે
તરશે ભવજલ તેહ રે... ,
૦
૦
૦
=
૮
+
૮
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ 卐
ૐ અમુત્તા મુનિની સજ્ઝાયા [૧]
વીર જિષ્ણુદ વાંઢીને ગૌતમ
ગેાચરીએ સ'ચરીયા
રાજગૃહી (પેલાસપુર)નગરીમાં મુનિવર ઘર ઘર આંગણ ક્રીયા
આઘા આમ પધારા પૂજ્ય - ઈણ અવસર અઈમુત્તે રમતાં કચનવરણી કાયા નિરખી એલ્યે) કુંવર અમીરસ વાણી ખરે બપારે પાય અડવાણે સાંભળ રાજકુંવર સેાભાગી નિષણ ને નિરતિચાર આવા આજ અમારે મંદિર જે જોઈએ તે જુગતે કરીને ઈમ કહી ઘર તેડી ચાલ્યેા અર્ધમત્તા માતા દેખીને (અર્ધમત્તાસુ' ગૌતમ દેખી આજ અમારે રતન ચિંતામણી આજ અમ આંગણુ સુરતર્ ફળીચે
૨ બાલુડા ! બહુ બુદ્ધિવ તા થાળ ભરીને માદક માટા વાંદી પાય કુંવર મુનિવરના વેળાવુ હું કહેતા મુનિને કુંવર કહે આ ભાજન આપે ગૌતમ કહે હુ તેને આપું ચારિત્ર લેસું. હું તુમ પાસે ગૌતમ પૂછે--અનુમતિ કેહની ?
સ-૧
અમ ઘર વડારણ વેળા...આઘા૧ મનગમતા મુનિ દીઠા મનમાં લાગ્યા મીઠા...
એક કહા અભિરામ ભમવે તે કુણુ કામે ? શુદ્ધ ગવેષણા કીજે ઘર ઘર ભિક્ષા લીજે... કહેશેા તે વિધ કરશુ ભાવસુ ભિક્ષા દેશું.... આવ્યા સુનિ અણુદે વિધિસું ગૌતમ વંદે શ્રીદેવી પાય વ) મેહ અમીરસ વૂડા જે ગૌતમ નયણે દીઠા...
...
ગણધર ગૌતમ આવ્યા ભાવ સહિત વહારાવ્યા...
હાથ મેલાન્ગેા માથે પ્રેમ કહી ચાલ્યે સાથે...
.
..
..
..
.
७
૮
ભાર ઘણા તુમ પાસે જે ચારિત્ર લે ઉલ્લાસે... ઝાળી દીએ મુજ હાથે માંયે માકલ્યા તુમ સાથે...,,૧૧
૧૦
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
વીર વાંદી જિનવાણી સુણીને અનુમતિ આપે। માતા મુજને શ્રીદેવી કહે સુણ નાનીયા શું જાણે તુ ખાળપણામાં વિનય કરીને માત-પિતાને જે જાણું તે હું નવ જાણુ
એક દિવસનું રાજ્ય કરીને સયમ લીધા વીર જિન પાસે ગુરુજ્ઞાની ગૌતમ મન જાણી વૃદ્ધ મુનિને ભળાવી દીધા મુનિ સ'ઘાતે અર્ધમુત્તો ચાલ્યા નાનુ સરેાવર નીરે ભરીયુ
"
નાનુ સરાવર નાનુ ભાજન વળતાં સાધુજી રુખીને મેલાવી કહે મુનિ બાળકને છ કાય જીવની વિરાધના કરતાં લાજ ઘણી મનમાંહે ઉપની ઇરિયાવહી પડિકમતાં અઇમુત્તો કૈવલ જ્ઞાન તિહાં ઉપન્યુ શુદ્ધ મને ચારિત્ર પાળીને ગૌતમ આર્દ્ર અઈમુત્તા સરખા લક્ષ્મીરતન કરજોડી વઢે
સ્થવિર જઈ ભગવતને પૂછે ચરમશરીરી છે અઈમુત્તો
પ'ચાચાર મનશુદ્ધે પાળી ગુણરત્ન સ ́વત્સર તપ કીધે અતગડ ભગવતી મધ્યે રત્નસાગર કહે એહુ મુનિ વહુ
સજ્ઝાયાદિ સગ્રહ
અય્યા પર ઉલ્લાસે દીક્ષા લેં પ્રભુ પાસે... . (૧૨) સચમની શી વાત
આગમના અવદાતા... (૧૩)
કહે કુંવર કુળભાનું નવિ જાણું તે જાણુ....
..
..
માય મનારથ પુરે દુગતિ કરવા દૂર... દીક્ષા દીધી તેહને મુનિ મારગ દીધા તે ડુને , ૧૨(૧૬ સ્થાડિલ ભૂમીચે વનમાં તે દેખી હરખ્યા મનમાં...,,૧૩(૧૭
..90
એહુ કહ્યો અધિકાર અઈમુત્તો અણગાર...
..
(૧૪)
નાવ કરી અર્ધમત્તો
બાળક રમ્મત કરતા.... ૧૪(૧૮) એ આપણુ વિ કીજે ફુગાતનાં ફળ લીજે... ૧૫(૧૯) સમેાવસરણમ્' આન્યા યાન શુકલ મન યાચે (ભાગ્યે।),, ૧૬(૨૦) ધન ધન મુનિ અઈમુત્તો તે મુનિ મુગતે. પહેાંત્યા... . ૧૭ ગુણવ ́તા ઋષિરાયા તે મુનિવરના પાયા... કેટલા ભવ તે કરસે ? ઈશુ ભવે મુગતિ વરસે.....(૨૧)
(૧૫)
.
ม
અંગ અગીયાર મુખ કીધાં અંતગડ કેવલી (સયા...,(૨૨)
૧૮
(૨૩)
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
અઈમ્રુત્તા મુનિની સજ્ઝાયેા
[૨]
શ્રી અઈમુત્તા મુનિવરજીઠ્ઠી, કરણીકી
કિયારી મે ખટ વનકે સુજમ લીને, વીરવચન ચિત્ત ધારો એ ૧ વિજય નૃપતિ શ્રીદેવીન દન, પેલાસપુર અવતારી એ અંગ અગ્યાર પઢ ગુણુ આદર, ત્રિવિધ ત્રિવિધ અવિકારી એ૦ ૨ તપ ગુણુ રયણ સંવત્સર આર્દિક, કરકે કાય ઉદ્ધારી એ પ્રભુ આદેશે... વિપુલાચલ પર, કરી અણુસણ અતિ ભારી એ॰ ૩ કૈવલ પાય મુક્તિ ગયે મુનિવર, કમ' કલ"ક નિવારી એ અઢારસે અડતાલે તિહિં ગિરી, કીની થાપના સારી એ૦ ૪ વાચક અમૃત ધર્માં સુગુરૂ કે, મુપસાથે સુવિચારી મે શિષ્ય ક્ષમા કલ્યાણુ હરખ ધર, ગુણ ગાવે જયકારી બે૦ ૫
હ
[૩થી ૫
શાસન સ્વામી રે વાલા નિરમલ નામી શિવગતિ ગામી ૨ વી૨ જિજ્ઞેસર્
નગર પેાલાચે રે ભવિક ઉલ્લાસે શ્રોવન ઉદ્યાને રે સ્વામી સમા સર્યાં ૨
રાજા તિહાં રાજે રે ચઢતે વાજે રાજ સમાજે રે વિજ્ય નરેસરૂ ૩ ગુણુર્માણુ ખાણીરે શ્રીદેવી રાણી અઈમુત્તા નામે રે નંદન તેહને ૪ કુમર કુમારી રે બહુ સુકુમારી તેહ સગાથે રે નિજ ઉછરગથ્થુ પ ઈન્દ્રાજ ઠામે ૨ કૌતુક કામે કુંવર અઇમ્મુત્તો ૨ ૨મા આવીચે ૬ પ્રભુ આણા પામી રે ગૌતમ સ્વામી ગોચરી આવ્યા રે તિહાં કણે તે સમે કુંવર અઈમુત્તે રૈ નિમ્હલ ચિત્તે ગૌતમ પાસે ૨ આવી ઈમ કહ્યું ૮ શુ'તુમ નામ રે ફરે કિણુ કામે ? તવ કહે ગૌતમ રે વાણી અતિ ભલી ૯ સાધુ આચારી રે અમે છાં બ્રહ્મચારી ગાચરી ભમીયે રે દેવાણુપિયા! ૧૦ સુજ ઘર આવા ફૈભિક્ષાપાઇમ કહી આંગળી રે ઝાલી ગુરૂતણી ૧૧ નિજ ઘર લાવે રે દિલ સુખ પાવે શ્રીદેવી નિરખી રે હરખી અતિ ઘણી ૧૨ આસન ાડી ૨ એ કરજોડી વાંદી પાડલાભી ? સુગુરૂ ખેલાવીયા ૧૩
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
તવ કહે કુંવર ગૌતમ ભણી ગૌતમ કહે પુર પરિસરે
કુવર કહે હું પણ પ્રભુજીને જિમ સુખ તિમ કરી ગુરૂ કહે વિનય કરી કુવર એસે તિહાં ધમ દેશના જિનવર દીધે કુવર હે માતપિતા ભણી પ્રભુ કહે જિમ સુખ તિમ કરી કુંવર ઘર આવી કહે માતજી ! અનુમતિ દીજીયે મુજ ભણી માતા કહે પુત્ર! તું બાળક છે કુંવર કહે જેહુ જાણું અણુ જેહ વળી હું ન જાણુ અધુ ઈમ સુણી માતપિતા ભણે
કુંવર કહે જાણુ' સહી નવિ જાણું કિણું કાળમે
નવિ જાણું કિણુ કર્માંથી પણ જાણું નિજ કથી તિણુ કારણુ સયમ ભણી
આતમ કારજ સાધતાં
વિવિધ વચને કરી ભાળળ્યે માત-પિતા તવ વેગથ્થુ
કુંવર અઈમુત્તે આદરી ગુણુરચણાદિક તપ કર્યાં
સાયાદિ સંગ્રહ
[૪]
કહાં વસે છે। તુમે સ્વામી રે જિહાં અમ ગુરુ ગુણ ધામી રે વીર જિનવર ત્રિભુવન ધણી વાંઢીશું આજ તુમ સાથ રે આવે તે જિહાં જગનાથ રે વી૨૦ ૨
..
સેવતા પ્રભુ તણા પાય રે સાંભળી ષિ ત ય रे પૂછી લેશું સયમ સાર રે મકરી પ્રતિમધ લગાર રે
..
AO
તાતજી કરી કૃપા સાર રે લેઇશ હું સયમ ભાર ૨ શુ' સમજે વ્રત વાત રે તે નવ જાણું હું. માત રે જાણું અશ્રુ' પણું ( માતજી) તે રે કહે કિમ બાળક એહુ રે
*
20
.
[૫]
જાયે જીવ મરવા રે કિણુ ઠામે વળી કેવા રે
માત સુણે મુજ વાતડી
જીવ ભમે સ`સારા ૨ યĞગતિ માંહે સ ચાર અનુમતિ મુજને દીજે ૨ મુજને વિલંબ ન કીજે ૨ પણ નિજ ભાવ ન છઠ્ઠું ૨ ઓચ્છવ કરવા મડે रे
..
..
AO
3.
પ્રભુ પાસે જઈ દીક્ષા ૨ અગ અગ્યારે શીખ્યા રે
"
૫
1
દ
૪
પ
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
અમુત્તા મુનિની સજ્ઝાયા
સિદ્ધ થયા વિપુલાચલે અક્રમ અંગથી ઉદ્ધરી એહવા શ્રી મુનિરાયને શિષ્ય ક્ષમા કલ્યાણુની
થ
અર્ધમત્તો મુનિ વ`દીયઇ સાત વરસને સંયમી એક દિન થડિલ કારણુÛ મારિંગ પાણી વડે ઘણાં કૌતુક કારણ કાચલી સુખ એલઇ જુએ માહર્
કાપ કરી મુનિ એલીયા આઠ વરસના બાલુડા વચન સુશી મન જાગીએ
*
‘પગ દગ’ પદ્મ ભાવના
આવી અરિહત આગળે
વીર વઈ એ કેવલી મુનિ મંડલમાં પ્રશ’સીએ ગણધર દેવઇ ગુ'થીએ ઈમ ઈરિયાવહીયે ભણ રત્નસાગર રંગે કહિં
દીઠા ગેાયમ ગેચરી રે પડિલાભી સાથઈ થય મુનિવર વદીયઈ જૈહ પ્રશસિય મુનિવરૂ નવ જાણું જાણુ` સહી ૨ વ્રત છઈ વરિસઈ લીઉ ૨
M
અઈમુત્તો મુનિરાયા રે લેશ મુનિ ગુણ ગાયા ? અમૃત ધર્માં ઉદારી રે વદના વાર વારા રે
[]
-
આણી મન ઉલ્લાસ લાલ રે હુએ વીર જિન પાસ લાલરે અર્ધમુત્તો ચાલ્યા સાધુ સંઘાત વરસ તે વરસાત
તરતી મૂકી તાંમ વાહ! વડે અભિરામ
..
મુનિવર કહે અવદાત જાણુઈ સકલ અવદાત અયમત્તો અણુગાર ભગવતી સૂત્રમઝાર સમકિત સુરનરના તે પામ ભવપાર
..
20
સ્યુ જાણુઈ સયમ બાલ, જલ તુ કરે ઘાત મિચ્છા દુક્કડ દેત કેવલ જ્ઞાન લહત
..
RO
..
.
..
20
.
L
.
20
[પ
.
૩
૪.
જાગ્યઉ નવલઉ માહ જિજીવણે પડિમેહ રે... અઈમત્તઉં ગુણવત ૨ આપણપઇ ભગવંત રે, મુનિવર વદીયઇર
માતા મ કરીસ નેહ મુઝમન અરિજ` એહ રે.....
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગ્રહણ નઈ આસેવન રે એક દિવસ બાહિર ગયઉ રે સાધુ નજરિ ટાળી કરી રે વહતઉ પાણ થંભીયઉ રે તરતી મૂકી કાછલી રે જેવઉ માહરી બેડલી રે આવ્યા થવિર ઈસું કહઈ રે પંચ મહાવ્રત ઉચ્ચર્યા રે મુનિવર પછતાવઉ કરઈ રે
સઝાયાદિ રાહ સીબઈ શિક્ષા દઈ હરિયાલી ભુઈ જોઈ રે... - ૪ પૂર્વ રીતિ સંભાળી બાંધી માટીની પાળી રે.. - ૫ બાળક રામતિ કાજ પાર ઉતારઈ આજ રે... - ૬ એ તુઝ કુણ આચાર ઉત્તમ કુલ અણગાર રે... - ૭ મઈ કુણ કીધઉ કામ (નપુ)
અગિયાર અંગની સઝાયો-ઉ. યશોવિજયજીકૃત [૮-૧૯)
૧ આચારાંગ સૂત્રની (૮) આચારાંગ પહેલું કહ્યું છે તે અંગે અગ્યાર મેઝાર રે ચતુર નર! અઢાર હજાર પદે જિહાં રે લે દાગે મુનિ આચાર રે . . ૧ ભાવ ધરીને સાંભળે રે લે જિમ ભાંજે ભવભીતિ રે . પૂજા-ભક્તિ-પ્રભાવના છે તે સાચવીયે સવિ રીતિ રે . ભાવ ધરીને દે સુઅબંધ સુહામણાં રે લે અઝયણ પણ વીસ રે શાશ્વતા અર્થે બહાં કહે રે લે યુક્તિ શ્રી જગદીશ રે . ૩ મીઠડે વયણે ગુરૂ કહે છે કે મીઠડું અંગજ એહ રે . મીઠડી રીતે સાંભળે રે લે સુખ લહે મીઠડાં તેહ રે . સુરતરૂ સુરમણિ સુરગવી રે કે સુરઘટ પૂરે કામ રે , , સાંભળવું સિદ્ધાંતનું રે લે છે તેથી અતિ અભિરામ રે, શ્રીનવિજય વિબુધ રે વાચક જસ કહે સીસ રે . તમને પહેલા અંગનું રેલે શરણું હે નિશદીસ રે . . ૬
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
અગિયાર અગની સજ્ઝાયા
૨. સૂયગડાંગ સૂત્રની (૯) ીજો મનને ર'ગ
સૂયગડાંગ હવે સાંભળાણ
સા)તમ ભાવે મન રૂચેજી તેજ લાગે (વાજે)’ગ...
ચતુરનર ! ધારે સમકિત ભાવ સુયખધા દાય ઈહાં ભલાજી તિસય તિસદ્ધિ મતિ તથુજી કહિએ દૈવિય અણ્યેાગમાંજી સાધુ જવહરીના ભલેાજી અચૂક વ'કના હાંજી ગુરૂ ભક્તા સુખ પામશેજી
અંગે પૂજા પ્રભાવનાજી ગુરૂ ઉપકાર સંભારવેાજી વક્તા એહવા કેાઈ નીંજ વાચાયશ કહે હું શું જી
૩. ઠાણાંગ
ત્રીજુ` અંગ હવે સાંભળે ઉસા છે અતિઘણા વારી જાઉં હું જિન વચનની જેહુ ક્રૂર અને બહુ લપટી ગીતારથ મુખ સાંભળ્યે તરણી કિરણ ફરસે કરી જે એહની ક્રિયે શુભ દેશના તસ અ'ગ-વિલેપન કીચે જિમ ભમર કમલન સુખ લહે તિમ શ્રાતા વક્તાને મળે ખાંડ ગળી સાકર ગળી માહુરે તા મન શ્રુત આગળે
શ્રુતના ગુણું મન લાવીએ ઢાણાંગે પ્રેમ જગાવીએ
એ છે ભવસાયરમાં નાવ ચતુરનર ધારા૦૧
અન્ત્યયણા તેવીસ મતખડન સુજગીસ... એહ પહુત અધિકાર જવહેરના વ્યાપાર
...
માતાના અતર હાય અવર ભમે મતિ ખાય...
પુસ્તક લેખન દ્વાન આદર ભક્તિ નિદાન...
જિમ ભાખ્યા તુમે ધમ ઈમ તે વિનયના મમ...
સૂત્રની (૧૦)
જિહાં એકાદિક દસ ઠાણુ, માહન ! અર્થ અનંત પ્રમાણુ, માહન: જેના ગુણના નહિં પાર તેહના પણ કરે ઉદ્ધાર લહે નય ભાવ ઉલ્લાસ હુંચે સવિ કમલ વિકાસ તેમ હુએ સદ્ગુરૂ પૂર ચંદન મૃગમદંશ કપૂર કેકિલ પામી સહકાર પામે શ્રુત-અના પર વળી અમૃત ગળ્યું" કહેવાય તે કાંઈ ન આવે દાય વળી ભાવિચ' મન વૈરાગ ઉપનવીયે. સુયશ સેાભાગ
.
.
..વારી જાઉ ૦
.
..
..
..
.
..
.
..
..
90
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ૪. સમવાયાંગ સૂત્રની લ). ચોથું સમવાયાંગ તે સાંભળે મૂકી આમળે રે મનને ધરી ભાવ કે એના અર્થ અને પમ અતિ ઘણુ જગ જાણે રે એહનો સુપ્રભાવ કે...
" ઉત્તમ ધરમે થિર રહ્યો " સંખ્યા શત એગુણત્તર અણેત્તર રે બીજી પણ જાણ કે સરવાળે ગણિ પિટકને એહમાં છે? જુઓ યુક્તિપ્રમાણ કે... - ૨ ઈગ લખ પદ એહમાં કહ્યાં વળી ઉપર રે ચુંઆલ હજાર કે અપ્રશરતના સંઘાતે દોષ જે કરે સદ્દગુરૂ રે તેહને પરિહાર કે , ૩ જિનવયણે ન વિરાધ છે તસ ભાસને રે મંદબુદ્ધિ હેઈકે સદગુરૂ વિરહે અલપતા ગીતારથ હે ગુણ ગ્રાહક કેઈકે. . ૪ બલિહારી સદ્ગુરૂ તણું જે દાખે ૨ શ્રત અથ નિચાલ કે કીજે કેડિ વધામણાં લીજે ભામણાં રેનિત નિત રંગરેલ ૫ સદ્દગુરૂ મુખ જે સાંભળે મૃતભક્તિ રે ઉજમણાં સાર કે શ્રી નયવિજય વિબુધ તણે કહે સેવક હે તસ હુયે ભવ પારકે.... ૬
૫. ભગવતી સૂત્રની (૧૨) અંગ પાંચમું સાંભળે તમે ભગવઈ નામે ચંગે રે પૂજા કરે ને પ્રભાવના
આણ મનમાં દઢ રંગે રે... સુગુણ સનેહી સાજનાં
તમે માનેને બેલ અમારો રે. • હિતકારી જે હિત કહે છે તે જાણીને મન યારો રે....સુગુણ ૨ બ્રહ્મચારી ભુઈ સુવે
કરી એકાસણું ત્રિવિહારો રે પડિકમણાં દેય વારનાં કરે સચિત્તતણે પરિહારો રે... - ૩ દેવ વદે ત્રણ ટંકના
વળી કઠિણ વચન નવિ બેલે રે પાપ સ્થાનક શકતે ત્યજે ધમીંશું હઈડુ ખેલે રે. ૪ કીજે સૂત્ર આરાધના
કાઉસગ્ગ લેગસ્સ પણવીસે રે જપીયે ભગવઈ નામની નવકારવાળી વસે છે... - ૫ જે દિન એહ મંડાવીયે ગુરૂભક્તિ તે દેશવિશેષે રે કીજે વળી પૂરે થયે
ઉત્સવ બહુ જન દેખે રે.. . ૬ ભક્તિ સાધુ સાહી તણી વળી રાતી જ સુવિવેકે રે લખમી લાહે અતિ ઘણે વળી ગૌતમ નામે અનેક રે... ૭
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
અગિયાર અંગની સજઝા ત્રણ નામ છે એહનાં પહેલું તિહાં પંચમ અંગે રે વિવાહપન્મત્ત બીજું ભલું ત્રીજું ભગવઈસૂત્ર સુરંગો રે..... ૮ " એક સુખધ એહને વળી વળી ચાલીશ શતક સુહાયા રે ઉદ્દેસા તિહાં અતિ ઘણા ગમભંગ અનંત કહાયા છે. ૯ ગૌતમ પૂછે પ્રભુ કહે તે તે નામ સુચ્યાં સુખ હાય રે સહસ છત્તીસ તે નામની પૂજા કીજે વિધિ જેય રે... • ૧૦ મંડપ(વ)ગિરિ વવહારી
ન્ય ધન્ય સેની સંગ્રામ રે જિણે સોને પજીયાં શ્રીગુરૂ ગૌતમ નામ રે - ૧૧ પુસ્તક સેનાને અક્ષરે તે તે દીસે ઘણું ભંડારે રે કલ્યાણે કલ્યાણને
હોય અનુબંધ અતિવિસ્તાર રે ૧૨ સફલ મનોરથ જસ હેયે તે પુણ્યવતમાં પૂરે રે ઉમાહી અળગે રહે
તે તે પુણ્ય થકી અધૂરે રે
તે તે માણસ નહિં પણ ઢેરે રે ,૧ માનવભવ પામી કરી છે સૂત્ર સાંભળીયે ભગવતી લીએ લખમીને લાહે રે ભાવ ભૂષણમાં ધારી
સહણ ઉછાહે રે. ૧૪ ઉષ્ટિ આરાધના
ભગવદ સુણતાં શિવ લહીયે રે વાજે ભવે વાચકયશ કહે ઈમ ભાખ્યું તે સહીયે રે. . ૧૫
૬. જ્ઞાતા ધર્મકથાની (૧૩) - જ્ઞાતા ધમ કથા છડું અંગ સાંભળીયે મન ધરી રંગ સુઅબંધ દેઈ ઈહાં સારા સુણી સફલ કરે અવતારા, હો લાલ પ્યારી જિનવર વાણું લાગે મીઠી સાકર વાણી, હેલા પ્યારો ૧ પહિલામાં કથા ઓગણીસ દસ વગ બીજે સુજગીસ ઉઠ કેડી કથા તિહાં સારી છઠ્ઠા અંગેની જાઉં બલિહારી , ૨ ઉત્સવ આણંદ ધારે બીજા ધ્યાને જન તારે રોમાંચિત હુઈ ચિત્ત ધારે સમક્તિ પર્યાય વધારે છે. ૩ સહાય કરે શ્રુત સુણતાં તે સુખ પામે મનગમતાં જે વિઘન કરે હુઈ આડે તે તે માણસ નહીં, પણ પાડે -૪ વાચકયશ કહે સુણે લેગ મૃત ટાળે વિઘનને સંગ કહી શ્રુતભક્તિ નવિ ત્યજીયે ગુરૂ ચરણ કમલ નિત ભજીયે .પ
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
- - - - -
સજઝાયાદિ સં.
૭. ઉપાસક શાંગનો (૧૮) સાતમું અંગ ઉપાસક દશા તે સાંભળવા મન ઉ૯લક્ષ્યાં ટોળે મળી મનહર ભાવ પામ્ય ધર્મ કથા પ્રસ્તાવ.... ૧ શ્રાવક ધમ પ્રભાવક જયા આણંદાદિક જે દઢ થયા તેહનાં એહમાં સરસ ચરિત્ર સાંભળી કરીયે જન્મ પવિત્ર....શ્રાવક ૨ શ્રાવક જિમ ઉપસર્ગ ખમે તેડી મુનિને વીર કહે તમે ગહીને ખમવું ઈમ ચિત્ત વસ્ય શ્રત પાખે તુમ કહેવું કશું . ૩ જિમ જિમ રીઝે ચિત્ત શ્રુત સુણી તિમ તિમ શતા હેય બહુ ગુણી રોમાંચિત હુયે કાયા સઘ જાયે નાઠા સકલ અવદ્ય... ૪ જિનવાણી જેહને મનરૂચી તે સત્યવાદી તેહજ શચિ ધમ ગઠી તેહશું કર્યું વાચકયશ કહે ગુણે રીઝીયે.. - ૫
૮. અંતગડ દશાંગ સૂત્રની (૧૫) આઠમું અંગ અંતરડદશા સાહેલડીયા સુણજે ધરીય વિવેક ગુણ વેલડીયા બોલ્યા બોલ તે પાળીયે , નવિ તજીર્ય ગુણ ટેક. - ૧ એક સુયબંધ છે એહને , માટે છે અડવ
, ચરિત્ર સુણ બહુ વીરનાં . રોમાંચિત હુએ અંગે.. , ધરમ તે સેવન ઘટ સમે , ભાગે પણ નવિ જાય ઘાટ ઘડામણ જે ગયું , વસ્તુનું મૂલ કહાય. • ૩ નિત નિત રાચીએ માચીયે , યાચીયે એકજ મુક્તિ પુણ્યની પ્રકૃતિ નિકાચીયે . ધમરંગ એહ યુતિ... - ૪ શ્રી નવિજય વિબુધતણે . વાચક યશ કહે સીસ મુજને જિનવાણી તણે , નેહ હેજે નિસ દીસ.. -
હ. અરેવવાઈ સૂવની (૧૬) નવમું અંગ હવે ભવિ સાંભળે અણુત્તરોવવાઈ નામ, સેભાગી સુણતાં રે સકલ પ્રમાદને પરિહરે જિમ હોયે સમપરિણામ, વૈરાગીન બૂઝે રીઝે રે શતા જે સુણી તે સીઝે સવિ કામ, સૌભાગી વાધે રે રંગ રે મૃત વક્તા તણે બહું પ્રીતિ બહુ ધર્મ, વૈરાગી....
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
અગિયાર અંગની સજઝાયો
૧૧ અંધા આ રે દરાણ દાખવે બહેરા આગે રે ગાન, સૌભાગી ધર્મ રહસ્ય કથા જડ આગળ ત્રણે એહ સમાન, વિરાગી. - ૩ જે જેહો હેયે તે સમઝે તિસ્ય નિસ્પૃહ કહેશે રે સાચ, સેભાગી ધમઠ ધમીઠ્ઠું વાજશે બીજુ મેરનું નાચ, વિરાગી.... ૪ ધર્મ કરી જે અનુત્તર સુર હવા તેહના ઈહાં અવદાત, ભાગી વાચકયશ કહે છે એ સાંભળે ધન્ય તસ માત ને તાત, વૈરાગી... ૫
૧૦. પ્રકન વ્યાકરણ સત્રની (૧૭) પ્રશ્નવ્યાકરણગ તે દશમ સાંભળતાં કાંઈ ન હુએ વિસ ભાવિયા પ્રવચનના રંગી
આવિયા સુવિહિતના સંગી આશ્રવ પંચ ને સંવર પંચ ' દશ અધ્યયને હાં સુપ્રપંચ...ભાવિયાએહિજ હિત જાણીને ધાર્યા અતિશય હતા તે ઉતાર્યા જેહ અપુષ્ટાલંબન સેવી તેહને વિદ્યા સબલ ન દેવી - ૨ નાગકુમાર સુવર્ણકુમાર
વર દીયે નવિ લે અણગાર એહવા ઈહ અક્ષર સંગ નંદીસૂત્રનો દીયે ઉપયોગ . ૩ સવ સૂત્ર મહામંત્રની વાણી લબ્ધિ અઠયાવીસ ગુણની ખાણું પણ એ જગમાં અધિક ગવાણ પાઠ સિદ્ધ અતિશય સપરાણું ૪ ગુરૂભક્તાને પ્રવચન રાગી સુવિહિત સંગ સદા સેભાગી ,, , વાચક્ષશ કહે પાતક દહશે શ્રુત સાંભળતાં તે સુખ લહસે ૫
૧૧. વિપાક સત્રની (૧૮) અંગ અગીયારમો સાંભળો હવે ચિરવિપાક શુભ નામ રે અશુભ વિપાક છેદશે
વળી દશ વિપાક શુભ ધામ.અંગ. અશુભ કર્મ તે છોડી
વળી આદરિચે શુભ કર્મ રે સમઝી લે રે ભવિયા
એ સાંભળ્યા કેરો મમ રે. . ૨ મર્મ ન જાણે મૂળ
કે શેષ કરાવે ફેક રે તેહને હિત કિણિ પરે હુયે ફળ લીયે તે રકારક રે... ૩ મત કઈ જાણે રે ઉલ, અમે પ્રવચનના છીએ રાગી રે શાસનની ઉન્નતિ કરે - તે શ્રેતાને હું ભાગી રે... ૪
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ
ચેય કુલ ગણ સંઘનું વેયાવચ્ચ તેણે નિત કર્યું પણ વ્યવહારે ભી કૃપણપણે જે વંચીયે જે ઉદાર આગરૂ ગુણ રસિયા સાધુ વચન સુણવા ઉ૯લસિયા એહવાને તુર્મ અંગ સુણાવ ધમઠ એહવાળું વાઝે ધન્ય તેહ વર અંગ ઉપાંગે વાચક્રશ કહે તસ ગુણ ગાવા
- આચાર્ય પ્રવચન શ્રતનું રે જેહનું મન છે તપ-સંયમનું રે...૫
વ્યવહાર તે ભક્તિ સાચે રે તેહને ભાવ જાણે કાચે રે.. . ૬ કદીય નહી આલસીયા રે તે શાતા ચેકસિયા રે... , ૭ ધરીયે ધમ સનેહે રે જે એક જીવ દઈ દેહ રે.. - ૮ જેહનું લાગું મન રે કીજે કેડી યતન રે..
૧૨. કળશ (૧૯) અંગ અગ્યારે સાંભળ્યા રે પૃહતા મનના કેડ, ટોડરમલ જી રે ગઈ આપદા સંપદા મિલી એ આવી હડાહડ... દલિ તે દુજને દેખતાં રે વિઘનની કડાકડ સજજન માંહિ મલપતા રે ચાલે મડામેડ. જિમ જિન વરસી દાનમાં રે ન કરે ઉડાઉડ તિમ સદ્ગુરૂ ઉપદેશમાં રે કમ' વિવર ચર પિળીયો રે પિલે દયે છે છોડ તખત વખત ફલ પામશું રે દૂઈ રહ્યા દેહાદેડ. , માત બગાઈ મંગલ પિતા રે રૂપચંદભાઈ ઉદાર માણેકશાએં કાંઈ સાંભળ્યા રે વિધિ અંગ અગ્યાર યુગ યુગ મુનિ વિધુ સંવછરે રે જસ વિજ્ય ઉવજઝાય. સુરત ચોમાસું રહી રે કીધે એ સુપસાય. .
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________
અગિયાર અગની સજ્ઝાયા
ૐ અગિયાર અંગની સજ્ઝાયા–વિનયય' કૃત [૨૦-૩૧]
[૨૦]
પહેલા અંગ સોહામણા રે લાલ વીર જિષ્ણુદે ભાખીયા રે લાલ
અલિહારી એ અગની રે લાલ વિનયે' ગેાચરી આદરે રે લાલ સુચખંધ છે ટ્રાય જેહના ૨ લાલ ઉદ્દેશાદક જાણીએ ૨ લાલ
હેતુ જુગતે કરી શે।ભતાં રે લાલ અક્ષરપદ છે જેના ૨ લાલ
ગમા અનંતા છે જેહમાં ૨ લાલ ત્રસ પરિત્ત તે છે હાં રે લાલ નિબદ્ધનિકાચિત શાશ્વતા ૨ લાલ સુણતાં આતમ ઉલ્લુસે રે લાલ સુગુણ શ્રાવક વારૂ શ્રાવિકા રે લાલ વિધિપૂવ ક તુમ્હે સાંભળેા રે લાલ એ સિદ્ધાંત મહિમા નીલે રે લાલ વિનયચ' કહે માહરે ? લાલ
બીજો અંગ હવે તુમે સાંભળે ત્રણસે' ત્રેસઠ પાખ’ડી તણા મીઠી લાગે વાણી જનતણી એ વાણી મન ભાવી મારે રાયપસેણી ઉપાંગ છે જૈતુના જાણે ૨ અથ બહુ શ્રુત એહના
[૧૧]
અનુપમ આચારાંગ રે સુગુણુનર વવાઈ ાસ વગરે
૧.
'
હું... જા” વારવાર ૨ જિહાં સાધુતા આચારરે,, ખલિહારી
પદ્મ અઢાર હજાર ૨ સંખ્યાતા શ્રીકાર રે
પ્રવર અધ્યયન પચવીસ રે.. પચ્ચાસી સુજગીસ ૨
:
..
ઉતારે ભવ પાર રે એહુજ અ`ગ આધાર રે
જાગે જેહથી કે જ્ઞાન માનું સુધા હૈ સમાન એહ તા સૂત્ર ગભીર ક્ષીર નીધિના નીર
.
વળી અનંત પર્યાય ૨ થાવર અન ંત કહેવાય જિન પ્રણીત એ ભાવ રે પ્રગટે સહેજ રવભાવ ૨ અંગે ધીય ઉલ્લાસ ૨ ગીતારથ ગુરૂ પાસ રે
N
મ
..
0.0
20 ..
..
20
20 .
.
..
"
AD
W
20
Ro
2P1
મનેાહર શ્રી સુયગડાંગ, મારા સાજણુ
મત ખંડો ધરી રગ
મીજો ૧
.. AD
૧૩
..
..
ܡ
G
M
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪
એહના કે સુખ ધ ાય છે ઉદ્દેશા સમુદ્દેશા જિહાં ભલા
નય નિક્ષેપાયે' પુરીયા સંખ્યાતા અક્ષર પદ છેહટ
ગમા અને'તુ વિલ જજત્તા ગુણુ અનંત ત્રસ પરિત્ત કહ્યાં
નિબદ્ધ નિકાચિત સાસયકડા લાખી સુદર એહું પદ્મવણા ડીજે ભગતિ યુઞત્તીએ સૂત્રની વિનય કહે એહુથી
કુટ સૌલ શિખરી શિલા રે ગહ્વર મગર બ્રુહ નદી રે
D
એહુ અંગ મુખ્ય મન વચ્ચેા રે ગુહિર ભાવ કરી ગાજતા
૨
દશ ઠાણા અતિ દીપતા રે પરિત્ત જેહની વાચના રે
વેષ્ટ શિલાકની જુત્તિસુ રે એ સહુ સખ્યાતા જીહાં રે
સુયમ ધ એક રાજતા રે ઉદ્દેશા એકવીસ છે ?
રાગી જિનશાસન તણાં રે વિનયચ'દ કહે તે હવે ૨
M
ન
M
20
00
.
..
[૨૨]
ત્રીજો અંગ ભલે। કહ્યો ? જિનજી નામેશ્રી ઠાણાંગ, મેરો મન મગન
થયે
હાંરે દેખી દેખી ભાવ ૨ સંખ જુગતિ કરી છાજતા ?
હરિ જીવાજીવ સ્વભાવ જીવાભિગમ ઉપાંગ
જિમ કૈાકિલ દિલ અમ આજ તા એહુ આલખ
..
.
20
AD
M
સન્તાયાદિ ગ્રહ
વળી અયયન ત્રેવીસ મારા સાધુ છે સખ્યાયે' તેત્રીસ
બીજોજ
પદ છત્રીસ હજાર કુણ લહે તેહનારે વાર
..
ભેદ અનંત જે માંહિ થાવર અનંતા માંહિ
...
કાનન ને વલી કુંડ જેહમાં અછે. ઉદ્
જિષ્ણુપન્નત્તા એ ભાવ - ચરણ કમલની નવ
..
ગુણ પર જાય પ્રયાગ સંખ્યાતા અનુજોગ
20
તે નિશ્ચે લહીયે મુક્તિ, આતમ શ્રૃણુની શક્તિ
સંગહણી પડચીત
સુણતાં ઉલ્લસે ચીત્ત
10
દેશ અધ્યયન ઉદાર
પદ્મ બહુ'તેર હજાર સુણે સિદ્ધાંત વખાણુ
પરમારથરા જાણુ
h
.
39
"A
.
20
3
..
BO
..
20
2 2
..
.
.
"0
M
ܡ
!!
H
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________
સુણે(૨) કરી શોભા(૨) શાખા પરિમલ૦...
૧
જીવાજીવ વિરોધ સમયા ૦ લાકા...
૨
અગિયાર અંગની સજા
ર૩] ચેથે સમવાયાંગ સુણે તાગણ હે લાલ પન્નવણ ઉપાંગ કરી ભાવણી હે લાલ અર્ધમાગધી ભાષા શાખા સુરતણું સમતિ ભાવ કુસુમ પરિમલ વ્યાપ ધણી , જીવ અજીવ ને જીવાજીવ સમાસથી લહીએ એહમાં ભાવ વિરોધ કાંઈ નથી ભાંગા તીન સ્વસમયાદીક જાણીયે લેક એલેક ને કાલેક વખાણીયે - એક થકી છે સત સમવાય પરૂવણ . કડા કેડી પ્રમાણ કિ જાવ નિરૂપણ બારસવિહ ગણી પેટી તણી સ ખ્યા કહી છે શાથતા અર્થ અનંતકિ છે એહના સહી , સુયખંધ અધ્યયન ઉદ્દેશાદિક ભલા , સંખ્યામેં એક એક પ્રત્યેકે ગુણનીલા , પદ એક લાખ માલ સહસ તે ઉત્તરા , પદ ને ઉગ્ર ઉગ્ર સ ખ્યાતા અકખરા - ભાષ ચૂર્ણ નિર્યુક્તિ કરી સોહે સદા , સુણતાં ભેદ ગંભીર તૃપ્તિ ન હવે કદા , હે જનમાવે અંગકિ અંતરંગ તિહસી બલ વરસતે જોર કિ કુણ ન હુવે ખુસી - જાગે ધર્મ સનેહ જિ છુંદણું મારે , તજીયાં સા મિથ્યાત મૃત જા રે . જિમ માલતી લહી ભંગ કરી રેત વિરહે છે ઈશ્વર શિર સુરગંગ તજી પર નવી વહે છે એ પ્રવચન નિગ્ર"થતણે જુગતે વડે . સાકર સેલડી દ્રાખ થકી પણ મીઠડા , શી કહી એ બહુ વાત વિનયચંદ ઈમ કહે, એહના સુણીને ભાવ તા અતિગહગહે
સમવાય. જાવ તણ૦ છે. ઉદ્દેશા પ્રત્યેક સહસ) સંખ્યાતા. ૪
કરી,
તૃપ્તિ અંતરંગ કુણ૦... જિણુંદ શ્રુત૦ કરી. તજી૦... તણે થકી વિનયચંદ
તા .
૭
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________
-- સજઝાયાદિ સંગ્રહ
[૨૪] . -
પંચમ અંગ ભગવતી જાણીએ રે જિહા જિનવરનાં વચન અથાહ હિમવંત પર્વત સેતી નીકળ્યા રે માનું ગંગ સીંધુ પ્રવાહ... પંચમ૦૧ સર પનત્તી નામે પરગડો રે જેહને છે ઉદ્દામ ઉત્તગ સૂત્રતણી રચના દરીયા જિસી રે માંહિલા અર્થ તે સેજ તરંગ - ૨ ઈહાં તે સુખધ એકતે ભલે રે એકસે એક અધ્યયન ઉદાર , દશ હજાર ઉદ્દેશા જેહના જે જિહાંકણે પ્રતા છત્રીસ હજાર... ૩ પદ દેય લાખ અર્થે ભર્યા રે ઉપરિ સહસ અઠયાસી જાણ લેકાલેક સ્વરૂપનો વર્ણના રે વિવાહપત્તી અધિક પ્રમાણું.... ૪ કરી પૂજા અને પ્રભાવના રે ધરીએ સદ્દગુરૂ ઉપર રાગ સુણીચું સૂત્ર ભગવતી રાગનું રે
તે હેયે ભવસાગરનો તાગ - ૧ ગૌતમ નામે નાણું મૂકીયે રે સમ્યજ્ઞાન ઉદય હવે જેમ કીજે સાધુ તથા સાહમાં તણી રે ભક્તિ યુક્તિમન આણ પ્રેમ.... ૨ ઈણ પરે એહ સૂત્ર આરાધતાં રે Vણ ભવ સીઝે વંછિત કાજ પરભવ વિનયચંદ કહે તે લહે રે મોહન મુગતિ પુરીને રાજ એ છે
છો અંગ તે જ્ઞાતાસૂત્ર વખાણીયેજી જેહનો છે અને અધિક ઉદ્દે હે હાલામારા સુણો ધરી નેહ સિદ્ધાંતની વાતડી... શ્રવણે સુણતાં ટાઢે રસ ઉપજે છ મધુરતા જીમ મધુ ખંડ છે - ૧ જંબદ્વીપ પન્નત્તિ ઉપાંગ છે જેહને ઈશમાંહિ મુની દષ્ટાંત જોય હે . તેહ સુણી પરમશાંતિરસ અનુભવેજ હેતુન્યાયે કરી કહે જગગુરૂ સોયહે૬ નગર ઉદ્યાનને વનખંડ સહામણા સમવસરણરાજાના માતને તાત હો, ધર્માચારીજ ધમકથા તિહાં દાખવીજી ઈહલેકપરલેક ઋદ્ધિવિશેષ સુહાતહ, ભેગ પરી ત્યાગ વર્ષો પર્યાવાજી સૂત્ર પરિગ્રહવારૂ ઠમ ઉપધ્યાન હો , સલેહણ પચખાણ પાદપગમન તાજી વગગમન શુભકુલ ઉત્પન્ન હો . ? બેધિલાભવળી અંતે અંતક્રિયા કહી જી ધર્મકથાના દેય છે મૃતબંધ હે . પહિલાના ઓગણીસ અધ્યયન તે આજ છે બીજાના દશ વર્ગ મહાઅનુબંધહે,
ઉઠ કેડી તિહાં સબલકથાનક ભાખીયાજી ભાખ્યા વળી ઓગણીસ ઉશહે, સંખ્યાતા હજાર ભલાપદ એહના એહ થકી જાયે કુમતિ કલેશ હે , ૬, વિનય કરે છે ગુરૂને બહુપરેજી તેહને શ્રુત સુણતાં બહુફલ હોય , તેરસીયા મનવમીયા વિનયચંદ્રને સે માંહે મિલે જોયા એક કે દેય છે . આ
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________
અગિયાર અંગની સજઝાયે
[૨૬] હવે સાતમે અંગ તે સાંભળે ઉપાસગ દશા નામે ચંગ રે લાલ શ્રમણોપાસકની વર્ણના જસ ચંદપની ઉપાંગ રે લાલ... ૧ મન લાગે મેરે સૂત્રથી એ તો ભવ વૈરાગ્ય તરંગ રે લાલ રસરાતા જ્ઞાતા ગુણ લહે : ' પરમારથ સુવિહિત સંગરે લાલ... મનન્ટ ઈણ અંગે સુયખંધ એક છે અધ્યયન ઉદ્દેશ વિચાર રે લાલ દશ દશ સંખ્યયે દાખડ્યા પદ પણ સંખ્યાત હજાર રે લાલ..૩ આણંદાદિક શ્રાવક તાણે સુણતાં રસાલ અધિકાર રે લાલ રસ લાગે લાગે મોહની શ્રેાતાજનને તત્કાલ રે લોલ... ૪ છતા આગળ તે વાંચતાં ગીતારથ પામે રીઝ રે લાલ જે અર્ધદગ્ધ સમઝે નહિ તેહશું તે કરવી ધીજ રે લાલ. ૫ દશ શ્રાવક તે ઈહાં દાખીયા તે જીવાજીવ પદારથના જાણ રે લાલ તે માટે શુદ્ધ શાકભણ એક અર્થની ધારણા હાય રે લાલ, સાચો હોય તે પરૂપી નિશંકપણે સુજગીસ રે લાલ કવિ વિનયચંદ કહે શું થય કુમતિ કરશે રીસ રે લાલ. . ૭
[૭] : આઠમે અંગ અંતગડ દશાજી સુણ કરે કાન પવિત્ર અંતગડ કેવલી જે થયાજી તેહના ઈહાં રે ચરિત્ર હમે. ૧ કર્મ કઠિન દલ ચૂરતા પૂરતા જગતની આસ ' ' જિણવરદેવ ઈહાં ભાસતાજી શાશ્વતા અથ સુવિશાલ' . ૨ સકલ નિ ૫ નય ભંગથી છ અંગ ના ભાવ અભંગ સહજ સુખગની તલ્પિકાજી કલિકા જાસ ઉવાંગ.. એક સુખધ ઇણ અગનજી વગ છે આઠ અભિરામ આડ ઉદ્દેશ છે વલીજી સંખ્યાતા સહસ પર ઠામ.. ,, આઠમા અંગના પાઠમેજી એહ છે મીઠો સરસ રસ અનુભવ રસ જેથી ઉપજે છ સમજે પુણ્યન રાશ... , વિષય લંપટ નર જે હજી નિર્વિષથી સુય થી થાય જિમ મહાવિષ વિષધર તણેજી ન ગમં સુક્યા જય... ! અમૃતવચન મુખ વરસતાજી સરસ્વતી કરે સુપસાય જિમ વિનયચ દ ઈશુ સૂત્રનાજી તુર્ત લહે અભિપ્રાય... : છ
સ-૨
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________
-
સઝાયાદિ સંગ્રહ
- [૨૮] . નવમે અગ અનુત્તરેહવાઈ એહની રુચિ મુઝને આઈશ્રાવકસૂત્રસુણે શ્રાવકસૂત્ર સુણે હિત આણુ એ તે વીતરાગની વાણી હો.... ૧ જસુ કપાવતસિક નામે સેહે ઉવાંગ પ્રકામે છે તે એ અગમને અનુકુલા માનું મેરૂશિખરની ચૂલા હે.... , એ સૂત્રને નામ સુણીજે -તિમ તિમ અંતરગતિ ભાંજે હે . પ્રગટે નવલ સનેહા એહથી ઉલસે મેરી દેહા હે. .. અત્તરસુર પદે પાયા તેહના ગુણ ઇણમે ગાયા છે , નગાદિક ભાવ વખાણ્યા તે તે છઠે અંગે આણ્યા હો.... . ૪ ઈહાં એક સુય ખંધ વારૂ ત્રણ વર્ગ વલિ મહારૂ હો ઉદેશ છે. ત્રણ સનુ સંખ્યાત સહસ્ત્રપદ પૂરા હૈ... , ૫ અમે સૂત્ર સુણાવું તેહને સારી શ્રદ્ધા હુએ જેહને હો . શ્રોતાથી પ્રીત લગાઈ નિંદકને મુહે ન લગાઉ હે... . જે સુણતાં કરે બકેર તે તો માણસ નહીં, પણ ઢ૨ હે .. કવિ વિનયચંદ કહે સાચે મુતર ગે સહુકેઈ રાચો હો.. . ૭
રિટી
દશમો અંગ સુરગ સુહાવે છેન વ્યાકરણ નામે સુત્ર કલ્પતરૂ સેવે તે તો ચિદાનંદ ફળ પામે... આ આ ગુણના જાણ તમને સૂત્ર સુણાવું પુષ્પકલી જિમ પરિમલ મહકે ગુરૂ પરાગને રાગે તિમ ઉપાંગ પુફીયા એહને જોર યુગતી કરી જાગે...આવ આવે. ૨ અંગુષ્ઠાદિક જિહાં પ્રકાશ્યા પ્રશ્નાદિક અતિરૂડાં. તે છે અોત્તર શત એ ને સૂત્ર મધ્યમણી ચૂડ... : આશ્રવ દ્વાર પાંચ ઈહાં આયા પાંચે સંવર દ્વારા મહામંત્ર વાણીમાં લહીયે લબ્ધિભેદ સુખકારા. . સયખધ એક દશમે અંગે પણુયાલીસ અજઝયણ પણયાલીસ ઉદ્દેશ વલી પદ સહસ સંખ્યાત નીરણું... જે નર સૂત્ર સુણે નહીં કાને કેવલ પિષે કાયા મયામાંહે રહે લપટાણું તે નરઈ મહી જયા .. , સત્રમાંહિ તે માગ દેય છે નિશ્ચય ને વ્યવહાર વિનયચંદ કહે તેહ આદરીયે તજી મનમાન વિકારા .. ,
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________
અગિયાર અંગની સજ્ઝાયા
સુણારે વિપાકશ્રુત અંગ ઇગ્યારમા લલિત ઉવાંગ જસુ પ્રવર પુલિકા અશુભ કિપાકસમ દુષ્કૃતલ ભેગવી સુકૃત ફૂલ સેગવી સ્વર્ગમાં જે ગયા ઢોય શ્રુતખ’ધ ને વીસ અધ્યયન વહિ સહસ સંખ્યાતપદ કુંદ મચકુંદ જિમ સરસ ચંપકલતા સુરભિ સહુને ચે સૂત્ર ઉપગાર તેહથી સખલ જાણીયે અપને મેાક્ષના બેઉ કારણુ અછે દુષ્કૃતને પરિરિ સુકૃતને આદર મકર રે મકર નિંદા નિગુણુ પારકી નારકી પ્રકૃતિ તજી સહજ સતેષ સુખ અને દુઃખ વિપાક કુલ દાખવ્યા ચિર જ્યા વીરશાસન જિહાં સૂત્રથી
ભજ
[૩૧]
અંગ અગ્યારહ મૈં ઘુસ્યા સાહેલી હે નદીસૂત્રમાંહિ એહના
સ ́વત સત્તર પચાવને દશમીદિન સિત પક્ષમાં શ્રીજિનધ' સુરિ પાટવી
ખતર ગચ્છના ગા
પાઠક હુષ નિધાનજી વિનયચંદ્ર કહે એ કરી
DO
આજ વધામણી પરીશ અંગ અગ્યારની, મુઝ મન મંડપ વેલિકે સ્તવુ* તેને હરસે કરી હેજ ધરી જે સાંભળે
તે તે ફળ લહે ચૂંટા હરખ અગ્યાર ધરિ હિયે ભાસ કરી એ અગની
.
[૩૦]
2.9
.
28
તો વિથા વૃથા જે અનેરી મૂલિકા પાપ આત’ક કેરી.સુણાન નરકમાં ગરક જે થયા પ્રાણી તાસ વક્તવ્યતા ઇહાં આણી... ૨ વીસ ઉદ્દેશ ઇંડાં જિન પ્રયુ જે બહુરે પરિમલ ભ્રમર ચિત ગુંજે૩ અન્ય ઉપગારની બુદ્ધિ માટે જેથી પુરુષ સુખ અચલ ખાટે ૪ દુષ્કૃતને સુકૃત જુએ વિચારી જિનવચન ધરીને ગુણ સભારી..... ૫ નારકી તણી ગતિ કાંઈ વાધે લાગ શ્રુત સાંભળી ધમ ધધે.....૬ અંગ અગ્યારમે વીતરાગે કવિ વિનયચ'દ ગુણુન્ગેાતિ જાગે... છ
.
૧૨
આજ થયા રગરોલ કે ભાગૈા સવ નિચેાલ કે...મ અ૧
અનુભવ રસની રેલી કે..... ૨
કુણુ બુઢા કુણુ ખાલ કે સ્વાદે અતિહિ રસાલકે..,, ૩ અહમદાબાદ મઝાર કે વ્રર્યો જય જયકારકે... વરખા ઋતુ નલમાસ કે પૂરણ થઈ મન આસકે, પુ શ્રીજિનચંદ્ર સુરીશ કે તસુરાજે સુજીસકે... #€ જ્ઞાનતિલક સુપસાયકે ' અંગ અગ્યારે સઝાયકે.
10
૪
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________
o
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ.
ક અગ્યાર અંગ અને માર્ ઉપાંગની સજ્ઝાયા [૩૨]
અગ અગ્યાર સહામણા સાહેલડીરે
:
૩ઠાણાંગ ૪ સમવાયાંગ વળી
રજ્ઞાતા ધર્મસ્થા છઠ્ઠું ટા‘તગડ ૯ અણુત્તરાવવાઈયા ૧૧સુખ-દુઃખ વિપાક અગ્યારમુ ૧ ઉવવાઈ અને ૨ રાય પસેણીયા
૪ પુન્નવણી ૫ જ પુષ્પનત્તી
L
૬ ચદ્રુપત્નત્તી સુરપન્નત્તી ૮ કમ્પિયા ૯કવડિસિયા ૧૦પુષ્ક્રિયા ને ૧૧પુચૂલિયા સૂત્ર અથ ગુરૂથી લઠ્ઠી તે વાચકને વ દીચે
માતા ધમ કથા છઠ્ઠો અતગડ આઠમા સહી મન વ્યાકરણ પ્રશ્નનાત્તરે ખારમાં દૃષ્ટિવદ લહા
અનાપમ ઉપાંગ કહ્યા વાઇ રાય સેણી પુન્ના પચમ ભલે ચંદ્રપન્નત્તિ સેહામણી નિરયાવલી અટ્ટમ સુણા કલ્પવાસીયા પુચ્યા ૧૨ ઉપાંગ એ કહ્યા જિનવાણી જિન સારખી સુરૂચિમાં સમકિત કહ્યો (જનવાણીની ભાવના
20
[33]
*ગ અગ્યાર સેહામણા સાહેલડીયાં ઠાણાંગ સમવાયાંગ રે
90
20
-
.
..
.
20
10
..
..
0.0
20
..
-
..
W
M
-
૧ આચારાંગ રસુયગડાંગ તે
૫ ભગવતી પાંચમ અગતા ૧
૭ સાતમું ઉપાસક દશાંગ તે ૧૦ પ્રશ્નન -
વ્યાકરણ દશમાંગ તા ૨ હવે ઉપાંગ કહુ માર તે ૩જીવાભિગમ વિચાર તા જેહમાં ક્ષેત્ર વિચાર તે હવે પણ એકમાં સભાર તે ૪ જેહમાં વિમાન વિચાર તા ૧રિતયાવલી ઇમ માર તે પ ભણે-ક્ષણ વે જે, તે જ્ઞાન વિમલશું નેહ તા
અચારાંગ સુચગડાંગરે ગુણવેલડીયા ભગવતી પૃચમાં અ°ગ રે
น
H
સાતમે ઉપાસગ દશાંગ રે અણુત્તરા વવાઈ નવમા અગરે, ૨ વિપાક અગ્યારમા અગ રે.
ભાળ્યો અગમન રગ રે સુણગ ભવિ ચિત્ત લાય રે જીવાભિગમ સુખદાય રે જ‘જીપત્તિ વખાણ રે સુરપન્નત્તિ સુજાણ રે કયા નવમે ઉપાંગ રે વન્હિદશા મારમા ઉષાંગ રે આતમન હિતકાર રે ભવજલ તારણહાર રે ચેતનને સુખદાય ૨
M
થાયાસુઝ અનુભવ લાય રે
'
..
""
..
M
20
૩
20
"
p
૪
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________
અગિયારસની સજ્ઝાયે
૭
ગાયમ પૂછે વીરને, સુણા સ્વામીજી, કાણે પાળી, કોણે આદરી, સુણા વીર કહે ગાયમ, સુણેા ગુણ ગેહાજી, મૌન એકાદશી નિલી, સુણા ગાયમા, દ્વારામતી નગરી ભલી, સુણા૦ છપ્પન ક્રાંડ જાદવ વસે. સુણા॰ વિચરતા વિચરતા નેમજી, સુર્ણા મધુરી વિને દીધે દેશના, સુણેા ભવ અટવી ભીષણ ઘણી, સુણા બીજે દુવિધ ધમ' સાચવા, સુણા॰ પંચમીચે જ્ઞાન આરાધીચે, અષ્ટમી દિન અષ્ટ કના, ત્રીજે ભાગે નવમે ભાંગે, અથવા અંતમુ હુત' સમે સુણ્ણા માયા કપટ જે કેળવે સુણ્ા રાગતણે વશ મહિયા, સુથેા કરણી કરણી નિવ ગણે માહે મદ ગાઢ ક્રૂ, સુણા॰
સુણા
સુણેા
અગિયારસની સજ્ઝાયા [૩૪]
સુણા ૦
સુણા
વ
ઘાયલ જેમ રહે ઘૂમતે, જીવલેસ સારમાં અલ્પ સુખ શરસવ જેવું સુણા૦ લેાલે લંપટ ગ્રાહીયા, સુણા જ્ઞાની વિષ્ણુ કહેા કાગુ લહે સુગ્રા અષ્ટમી એકાદશી ચૌદશી, સુશા ધર્મને દિવસે કર્મના, સુષ્ણેા નિશ્ચય સદ્ગતિ નવ લહે, સુણા॰ પાંચ ભરત પાંચ ઐરવતે, સુણે કર્મ ભૂમિ સધળી થઈ, સુણે શ્રી વિશાળ સૈમ સુરીશ્વરે, સુણા તસગુરૂ ચરણકમળ નમી સુણા ૦
.
સુણેા॰
સુણા ૦
૧
મૌન એકાદશી કાણે કહી; એહ અપૂર્વ દિન સહી. નૈમે પ્રકાશી એકાદશી; ગાવિંદ કરે મલારસી. નવ જોયણ આરામ વસી; કૃષ્ણ બિરાજે તિણે નગરી. આવીરહ્યા ઉજ્જયત શિખરે ભવિયણુને ઉપકાર કરે. તે તરવા પાંચપવી કહી; દેશિવરતિ સ` વિરતિ સહી. પ પચ વરસ પંચ માસ વળી; પરભવ આયુના બધ કરે. સત્તાવીસમે ભાગે સહી; શ્વાસે। શ્વાસમાં ખધ કરે. નરક તિય ચનુ આયુ ધરે; વિકલ થયે પરવશ પણે. માહ તિમિર અધકાર પડ્યું; કે હ્યુમણી ઘણું જોર પડ઼ે. કહ્યું ન માને તેહ પણે; માહ કર્મની સહી લાણી. ૧ તે તેને મેક્ સમાન ગણે; નવિ ગણે તે અધપણું. ૧૧ શું જાણે છદ્મસ્થ પણે; સામાયિક પેાસહ કરે. ૧૨ આર`ભ કરે જે નરનારી: 1 અશુભ કર્મોના ફળ છે ભારી મહાવિદેહે તે પાંચ ભણા; કલ્યાણક પચાસ સેાય ગણે. ૧૪ તપગચ્છકો શિરદાર મુણિ: સુવ્રતરૂપે(ઋષભ) સજ્ઝાય ભણી ૧૫
૧૩
८
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________
ર
આજ મારે એકાદશી રે, નણુદ્દલ ! પૂછ્યાના પિંડ ઉત્તર પાછે, મ્હારા નણુદેઈ તુજને વ્હાલે, ધુમાડાના ખાચકા ભરતાં,
ઘરના ધંધા ઘણો કર્યાં પણુ, પરભવ જાતાં પાલવ ઝાલે,
માગશર શુદ્ધિ અગિયારશ મ્હોટી, કલ્યાણક હેટાં,
ઢાઢસા સુવ્રતશેઠ થયે શુદ્ધ શ્રાવક, પાવક પુર સઘળા પરજાળ્યે, માઢ પહેાર સહ તે કરીએ; મન-વચ–કાર્યા જો વશ કરીએ,
ઈર્યાસમિતિ મન ન ધરે, પડિમણુાશું પ્રેમ ન રાખે, કર ઉપર તા. માળા ફિરતી, ચિત્તડું તેા ચહું નાિશયે ડોલે, પૌષધશાળે ભેગાં થઈને, કાંઇક પાપ મિટાવણ આવે,
એક ઊઠતી આળસ માડે, નદીચેામાંથી કાઈક નિસરતી,
આઈ ખાઈ નથુન્દ ભેજાઈ, સાસુ સસરા માંને માસી,
(૩૫)
ઉદયરતન વાચક ઉપદેશે, સહમાંહે પ્રેમ ધરીન,
મૌન કરી સુખ રહીએ
કેહુને કાંઈ ન કહીએ સાજ ૧.
મુજને હારા વીરા હાથ ન આવે હીરા
સજ્ઝાયાદિ સ અ
એક ન આવ્યે આડે તે મુજને દેખાડ
...
...આજ૦ ૨.
...આજ૦ ૩
આજ૦
નેવુ જિનનાં નિરખા પેાથી જોઈ જોઈ હરખા ... મૌન ધરી મુખ રહીયા એહન! કાંઇ ન કહીયેા...આજ
ધ્યાન પ્રભુનું ધરીએ તે ભવસાગર તરીએ...આજ
આડુ ́ અવળુ પેખે કા ફેમ લાગે. લેખે...આજ
જીવ ફરે વનમાંહી ઇષ્ણુ ભજને સુખ નાંહિ... આજ
ચાર કથા વળી સાથે ખારગણું વળી બાંધે...આજ
મીથ ઊધે મેડી જઇ દરિયામાં પેઢી...આજ
ન્હાની મ્હારી વહુને શિખામણ છે સહુન...આજ
૫
G.
2
૧૦
૧૧.
જે નર નારી રહેશે અવિચલ લીલા લહેશે...આજ૦ ૧૨
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________
અગિયારસની સજઝાયો
૨૩ ૩િ૬] આજ મારે એકાદશી રે નણદલ ! પડિકમતાં પણ વાતું ઈમ કરતાં જે ધરાય નહિ તે ભેળું વહીયે ભાતું.. આજે. ૧ માહરે નણદોઈ તુઝને હાલો મુજને તારો વીરે પડિકમણમાં વાતું વહાલી જિમતાં હાલે શીરો. પાંચ-સાત ભેગી થઈને વાતે વાતે સાંધે કાંઈક પાપ પરિહરવા આવે બારગણું તિહાં બાંધે..... એક ઉઠતી આળસ મરડે બીજી ઉઘે બેઠી નરીયો માંહેથી કાંઈક નીકળતી ભરદરિયામાં પડી... - ડીગ દેતી કાંઈ નવિદેખે
આડું અવળું પેખે - પડિકમણામાં જીવ ન રાખે તે કિમ આવે લેખે.. આઈ-બઈ-નણંદ-ભોજાઈ નાની-મોટી વહુને સાસુ સહિયર માં ને માસી શીખામણ છે સહુને... . કહે મકાનચંદ મન થિર રાખી જે પડિકમણું કરશે રાગ-દ્વેષ મનમાં નવિ ધરસ્પે તે ભવસાયર તરસ્ય... ,
[૩૭]
સદ્દગુરૂ પાય નમીયેંજી ભવિ તમે સાંભળે અશુભ કમ તેહથી ગમીયેજી ભવિ. હારિકાઈ નેમજી આવે છે કૃષ્ણજી વંદન જાવેજી - ૧ ઉપદેશ છે તિહાં જાણછ , પુણ્યતે કરણું વખાણી છે . તવ તિહાં કૃષ્ણજી બોલે છે , કે નહિ ધર્મ જ તેલેજી ત્રણસે સાઠમે દાખે , એક દિવસ એવો ભાજી જેહથી હવે બહુલું પુયજી -અટ કરમ કરે ત્યજી તવ તિહાં જિનજી ભાખે છે મૌન એકાદશી દાખે તેહ દિવસ કિમ કહીયે જ છે દેટસે કલ્યાણક લહીયેજી સુવ્રત શેઠે કીધીજી
મૌનપણે તે લીધીજી તસ્કર સાંભળી આવ્યાજી શાસન દેવી થંભાવ્યા છે નગર પ્રશંસા વારૂજી
એ છે ધમને તારુજી , અગ્યાર વર્ષ જ કીજે છે તે તે શિવસુખ લીજે જી .
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________
rr
સજ્ઝાયાદિ સ×હ
જ્ઞાન પુજા તિહાં કીજેજી ભવિ તુમે સાંભળે અગ્યાર સખ્યાઇ લીજેજી ભવિ
ઇમ ઉપદેશ જ દાખ્યાજી
નેમ જિનેશ્વરે ભાખ્યા છ ७
.
જીમ ભવિકા તુમે જાણી મુક્તિતણાં સુખ ચાહેાજી એહ જનમ કમ્ આવેજી જોમન થિર નહિ સાઈજી
સધ્યા ર'ગજ જાણેાજી વૈરાગ્યે મન વાળાજી તપથી શિવસુખ લહીયેજી શ્રી વિજય રત્ન સુરિંદાજી
અવિચલ વ્રત એકાદશી ગૌતમ ગણધર સાંભળે એ મગસર સુદ્ધિ એકાદશી જન્મ ને દીક્ષાગ્રહી
20
.
1.9
"
20
..
30
..
આદરે મહુગુણખાણીજી માનવ ભવ યે લાહેાજી ફોગટ કાય ગમાવેજી થિર ન રહે જગ કાઈજી
સુપન પરે મન આણે જી. તપ કરી દેહ અજુવાળાજી, ૧૦
.10
ગુણ ઉપદેશથી કહીયે છ
વાચકે દેવ કહુંદાજી
W
વ્રત આદર્યુ” નામ જિનનેતિણે હા લહ્યું કેવલજ્ઞાન કે
10
[૩૮]
પ્રભુ ભાખે શ્રી જિન ધમ' કે તીથીના મોટા મંડાણ કે... અવિચલ વ્રત એકાદશી મલ્લી જિનના હૈા થયા ત્રણ કલ્યાણ વળી પામ્યા હા પ્રભુ કેવલજ્ઞાન કે
R
૧૧
N
20
પંચકલ્યાણક પરવડા પાઁચ ભરત પ`ચ ઐરવતે અતીત અનાગત કાળના
એણે દિવસે હૈ। હુઆ પંચ પ્રધાન કે... દસક્ષેત્રે હા ગણતાં પચાસ કે કલ્યાણૂક હા દેઢસા ઉલ્લા સ કે...
પ
કીધા લાભ ઘણા હુએ મૌન વ્રત પાળ્યુ. ભવું મૌન એકાદશી તિણે થઈ જિષ્ણુ ક્રિને લાજે એકાદશી દેહ રે સ્નાત્ર કીજીયે અહેારત્ત પાષહ કીજીયે ગુણણું ગણીજે ભાવસુ વરસ અગ્યાર અમ કીજીયે ઉજમફ્' કીજે ભાવસુ'
અન ત ચાવિશી એણીપેરે હુએ સ્તનના હૈ ઉપવાસ અન ́ત કે તિ એ તિથી હા સહુમાંહે મહંત કે, ગ્રહી સ’જમ હૈ। પ્રભુ મલ્ટી નાથ કે તપ કરતાં હૈ। લહીએ શિવપુર સાથે કે..... જ્ઞાન પૂજા હૈ। કીજે વિધિ જાન કે ગુરૂમુખથી હા લીજે પચ્ચખાણૢ કે... શુદ્ધભાવે હા તજી ચારે આહાર કે રાત્રી જાગરણ હા આળસ પરિહાર કે... વળી જાવ જીવ હા એ તપને સાવ કે ઘર સારૂ હા લહી ધમ સમાધ કે
10
..
W
૨
W
૩
G
.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________
અઢાર નાતની સઝાયો જ્ઞાન તણા ઉપકરણ ભલા શુદ્ધ ભાવે છે અગીયાર પ્રમાણ કે. દાન સુપાત્રે દીજીયે સ્વામીવાત્સલ્ય હે કીજે વિધિ સાર કે ૧૦ એ વિધએ તિથી પવને આરાધના હે લહીયે સુખ પરમ કે સુવ્રત આવકની પરે પાલંત હે ગુટે અષ્ટકરમ કે... - ૧૧ વીરતણી વાણી સુણી પ્રતિ બૂઝયા હે ભવિછવ અનેક કે વ્રત આરાધના બહુ કરે થયો તિથીને હો મહિમા અતિરેક કે ૧૨ સંવત અઢાર પંતરે સંઘ આગ્રહ હૈ કીધી સઝાય કે આનદ નગર માંહે વળી એમ પભણે હા જિન ઉદય સૂરીશ કે... ૧૩
8 અઢાર નાતરાની સજઝાયો [૩૯] મથુરા નગરી રે, કુબેર સેના ગણિકા વસે મન હરણી રે, તરૂણ ગુણથી ઉલ્લસે, તિણે જા રે, યુગલ ઈક સુત ને સુતા;
નામ દીધું રે, કુબેર દત્ત કુબેર દત્તા. ઉથલે : મુદ્રાલંકૃત વસ્ત્ર વિંટી. યુગલ પેટીમાં ઠ,
એક રાત્રિમાંહિ નદી પ્રવાહ, જમુનાનાં જળમાં વહ્યો: સૌરિયપુર પ્રભાત શેઠે, સંગ્રહી વહેચી કરી;
એક પુત્ર કે પુત્રીય બીજ, રાખતાં હરખે ધરી. ચાલ : બિહું શેઠે રે, ઓચ્છવ કી અતિ ઘણ;
કર્મ ચગે રે, મળીયે (કરીયે) વિવાહ બિહુ તણે સારી પાસા રે, રમતાં બહુ મુદ્રા મિલી;
નિજ બંધવ રે, જાણીને થઈ આકળી. ઉશ: આકુળી થઈ તવ ભગિની, વિષય વિરક્તા તે થઈ ? : આ
સાધ્વી પાસે ગ્રહી સંયમ, અવધિ નાણી સા થઈ
વ્યવસાય કાજે કુબેરદત્ત હવે, અનુક્રમે મથુરા ગયો . . . - વળી કમ ગે વિષય ભેગે, વિલસનાં અંગ જ થશે. ૪ ચાલ : નિજ બંધવ રે, પ્રતિબંધનને સહુણ,
વેશ્યા ઘર રે, આવીને સા સાહણી; ધર્મ શાળા રે, પારણાની પાસે રહી; હુલાવે રે. બાળકને સા ઈમ કહી. ૫
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સાગ્રહ
૬
૭
ઉથલો : ઈમ કહી પુત્ર-ભત્રીજ- વ-દેવર-કાકે–પિત
ઈમ નાતરા ષટ તુજ સાથે, રૂદન કરતી ઉચ્ચર્યો. પતિ-પિતાબંધવજેઠ-સસરે,પતી ઈણી રે કહી;
કુબેરદત્ત શું સાધવી ષ, નાતરા ઈ પેરે લહી. - ચાલ : ભેજાઈ રે, શોક્ય માંતા સાસુ વહુ
વડી આઈ રે, ઈર્ણ પરે ષટ સગપણ લહું; તવ ભાખે રે, સાદડીને વેશ્યા ઇશ્ય;
અસમંજસ રે, શું ભાખે છે એ કર્યું. ઉપલેઃ શ્યિ ભાખે લાજ ન રાખે, સાધી વેશ્યાને કહે;
મંજૂષ માંહિ ઠવીય મેલ્યા તેહ વીતક સબ કહે; ઈમ સુણીવ ગણિકા લીચે સંયમ, પાર પામી ભવ તણો;
સાધ્વી ઈમ ઉપદેશ દીધો, કરી ઉપકાર અતિ ઘણે. ચાલ : સુણ પ્રભવા રે, ઈર્ણપણે સહુ સંસારમે
સંબંધે રે, એમ સગપણ સંસારમેં;
એકકેકે રે, સગપણ દશ અડ ઈમ કહ્યા:
ચિહે જણના રે, ગણતાં ઈમ બહેતર થયા. . ઉશકે : થયા બહેતર ઈમ પડુત્તર, કહે જબ કુમાર એક
સંસાર વિષય વિકાર વિરૂઆ, દુઃખના ભંડાર એ; તેહ સુણી સંયમ ગ્રહે પ્રભવે, સુખ તેણી પેરે ઉલ્લશે: કવિરાજ ધીર વિમલ સેવક નય વિમલ ઈમ ઉપદિશે.
૪િ૦ કરો] પહેલાં તે સમરૂં પાસ પંચાસરે રે, સમરી સરસતી માય; નિજ ગુરૂ કેરા રે ચરણ નમી કરી રે, રચશું રંગે સજઝાય. ભવિ તમે જે જે રે સંસારી નાતરાં રે, એક ભવે હુઆ અઢાર. એહવું જાણીને દુરે નિવારજે રે, જિમ પામે સુખ અપાર. ભવિ૦ ૨. નગરમાં મોટું રે મથુરા જાણિયે રે, તિહાં વસે ગણિકા એક, કુબેરના રે નામ છે તેનું રે, વિલસે સુખ અનેક. ભવિ૦ ૩ એક દિન રમતાં પરશું પ્રેમમાં રે, ઉદરે રહ્યું એ ધન, પૂરણ માસે પ્રસવ્યું જોડલું રે, એક બેઠે, બેટી સુજાણ, ભવિ૦ ૪
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________
અઢાર નાતરાની સાયે
વેશ્યા વમાસે આપણને ઘરે રે, કુણુ જાળવશે એ માળ; ક્ષણ ક્ષણ જેવા ધોવાં ને ધવરાવવાં રે, કુણુ કરે સાર સભાળ ભવિ॰ એહેવું ત્રિમાસી રે પેટીમાં લઈ રે, ત્યાં ખાક દાય; માંડે તે મેલી નામાંકિત મુદ્રિકા રે, નદીમાં ચલાવે સેાય વિ જમુનામાં વહેતી ૨ આવી સૌરી પુરે રે, વહાણુ વાયું તે વાર; તવ તિહાં આવ્યા રે ઢાય વ્યવહારિયા રે, નદી કાંઠે હષ અપાર, વિ૦ ૭ દૂરથી દીઠી રે પેટી આવતી રે, હેડ વિમાસે દાય:
એહમાં જે કેશે રે તે આપણુ બહુ રે, વહેંચા લેશું સેાય. વિ.૦ ૮ એલ મધ કીયા રે ઢાય વ્યવહાયે રે, પેટી કાઢી તે બહાર; પેટી ઉપાડીને છાની સેાડમાં રે, લેઇ આવ્યા નગર માઝર, લવિ
પેટી ઉઘાડી તેમાં નિહાળતા રે, દીઠાં ખાળક દાય; મનમાં વિચારે રે ય વ્યવહારિયા રે, શુ જાણે પુર કેય, ભવિ૦ ૧૦ જેને સુત નહિ હતા. તેણે બેટા લીચેા રે, બીજે મેટી હા લીધ; સુદ્રિકા મેળે રે નામ કુબેરઢત્ત દિયા રે, કુબેરદત્તા વી દીધ, ભિવ૦ ૧૧ અનુક્રમે વાથ્યાં રે દેય ભણ્યા ગણ્યા રે, પામ્યા જોબન સાર; માત તાતે જોઇને પરાવિયાં રે, વલસે સુખ અપાર. વિ.
૧૨.
[૪૧]
એક દિન બેઠા માળિયે રે લાલ, નરનારી મળી રગ રે રગીલા કંત સાર પાસે રમતાં સેાગઠે રે લાલ, આણી મનમાં મ ગ રે ૨૦ આવાને પિયુડા આપણ ખેલિયે રે, કહુ છુ... ઘણી મનેાહાર રે; ૨૦ હાસ્ય વિનાદ કરે ઘણાં રે લાલ, માને નિજ ધન્ય અવતારરે.૨૦ આવેાનેર રમત રમે ખુશીમાં ઘણાં રે લાલ, દાવ નાંખે ભરતાર રે. ૨૦ દીઠી નામાકિત મુદ્રિકા રે લાલ, હિયડુ વિમાસે નાર રે; ૨૦ આ એહુ રૂપે એહુ સારિખા રે લાલ, સરખાં વાટીમાં નામરે; ૨૦ નારી વિચારે ચિત્તમાં રે લાલ, મેં અ કીધેા અકામ રે. ૨૦ આ૦ ૪ રમત મેલી પિયરમાં ગઇ રે લાલ, પૂછે માતને વત રે; ૨૦ માતા કહે હું જાણું નહિં રે લાલ, જાણે તાહરો તાત રે, ૨૦ આ પ્ તાત કહું સુણજો સુતા રે લાલ, સ ંક્ષેપે સઘળી વાત ૨. ૨૦ પેટીમાડેથી વહચીયા રે લલ, બાળક દાય વિખ્યત હૈ.. ૨૦ આ
...
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________
સક્ઝાયાદિ ગ્રહ કુબેરદત્તા મન ચિંતવે રે લાલ, મેં કીધે અપરાધ રે. ૨૦ : " ભાઈ વ ને ભાઈ ગળે રે લોલ, એ સાવ કર્મની વાત રે ૨૦ આ૮૭ એમ ચતવીને સંયમ લી રે લાલ, પાળે પંચાચાર રે; ૨૦ સમિતિ ગુપ્તિને ખપ કરે રે લાલ, છકાય રક્ષા સાર રે. ૨૦ આ ૮ કુબેરદત્ત મન ચિતવે રે લાલ, નગર માંહે ન રહેવાય રે. બેન વરીને બેન જોગવી રે લાલ, ઘર ઘર એ કહેવાય રે. ૨૦ આ૮ ૯ કુબેરદત્ત તિહાંથી ચાલિયે રે લાલ, આ મથુરા માંય રેઃ ૨૦ વેશ્યા મંદિરે આવી રે લાલ, કરે વેશ્યા શું અન્યાય રે. ૨૦ આરે ૧૦ કુબેરદન નિજ માતશું રે લાલ, સુખ વિલસે દિન રાત રે. . એમ કરતાં સુત જનમીયે રે લોલ, એ સવિ કર્મની વાત છે, ૨૦ આ૦ ૧૧ તપ જપ સંયમ સાધતાં રે લાલ, પાળતાં કિરિયા સાર રે. ૨૦ : કુબેરદત્તને અવધિ ઉપન્યું રે લાલ, દીચે તિહાં જ્ઞાન વિચારરે. ૨. આ ૧૨ અવધિ જ્ઞાને સાધવી રે લાલ, દેખે મથુરા મોઝાર રે; ૨૦ : નિજ જનનીધી સુખ વિલસતેરે લાલ, ધિક ધિકતસ અવતારરે. ૨૦આ૦૧૩ ગુરણીને પૂછી કરી રે લાલ, આવી મથુરા ગામ રે. ૨૦ વેશ્યા મંદિર જઈ ઉતરી રે લાલ, કરવા ધર્મનું કામ રે. ૨૦ અને ૧૪
[જરી ઈણ અવસર ના બાલુડે રે કાંઈ
- પારણે પિક્યો જેહ – “ગાઉં હાલરૂવા” હાલો હાલે કહી હલરાવતી રે કાંઈ
સાધવી ચતુર સુજાણ – "ગાઉં હાલરૂવા”. ૧ સગપણ છે તારે માહરે કાંઈ
સાંભળ સાચીવાત “સુણ તું બાલુડા” કાકે ભત્રીજે તિર રે કાંઈ,
દીકરો દેવર જેઠ સુણ તું બાલુડા” ૨ સગપણ છે તારે માહરે કાંઈ,
ષટુ બીજા કહું તેહ “સુણ તું બાલુડા” બન્ધવ પિતા ને વડે રે કઈ
સસરો સુત ભરતાર “સુણ તું બાલુડા” ૩
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________
અઢારે નાતરાની સજ્ઝાયે
સગપણુ છે તારે માહુરે કાંઇ,
ખટ ત્રીજા કહું તેš "સુણુ તું માતાજી” માતા કહું સાસુ કહું રે કાંઈ,
વળી કહ્યું શેકચ ભેાજાઈ “સુણ તુ માતાજી” ૪
વડીઆઈ વળી પુત્ર વધુ રે કાંઈ,
તુજ મુજ સગપણ એહ “સુણુ તું માતાજી” એહ સંબ ંધ સિવ સાંભળી રે કાંઇ,
ઘરમાંથી આવ્યા ઢાય “સુષુ તું શ્રમણીજી’' પ
અછતા આળ ન દીજીએ રે કાંઇ,
તુમ મારગ નહી એહુ “સુણુ તુ શ્રમણીજી’” શ્રમણી કહે સુણા દેય જણા રે કાંઈ
ખાટુ નહીંચ લગાર “રે તુમે સાંભળજો” પેટીમાં ઘાલી મૂર્રીયા ૨ કાંઈ,
જમુનામાં વહેતી જોય "રે તુમે સાંભળજો” સૌરીપુર નગર તિહાં વળી રે કાંઈ,
પેઢી કાઢી સેાય "રે તુમે સાંભળો”
એમ નિસુણી તે દેય જણે રે કાંઈ,
સયમ લીધે તેણી વાર "રે તમે સાંભળજો” સાંથમ લેઈ તપ આદરી ૨ કઈ,
દેવલાકે પહાચ્યા સાર હૈ “મન રંગીલા’
તપથી સવિ સુખ સપજે રે કાંઇ,
તપથી પામે જ્ઞાન રે “મન રગીલા' તપથી કેવળ ઉપજે રે કાંઇ,
તપ માઢું વરદાન હૈ “મન રંગીલા', તપ ગચ્છપતિ ગુણ ગાવતાં રે કાંઈ,
ઋદ્ધિ વૃદ્ધિ ઘર થાય રે મન રંગીલા” પંડિત દાન વિજય તણેા ૨ કાંઇ,
હેત વિજય ગુણ ગાય રે “મન ર્ગીલા”
७
૧૦
૨૯
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ [૪-૪:]. હા : વીર ધીર ગંભીરવર, વાસિત જે પદ શિવ:
અકલ અરૂપી અઘહરણ, વંદુ ભુવણ પઈવ. ૧ નમતાં નિશ્ચય મન થકી, વિનયદિક ગુણે જેહ: સકલ વસ્તુ તવ સંપજે, જિમ એક પુફખલ મેહ ૨ ચરમ ધરમ જેમ ધરમમાં ચરમ ધ્યાન જિમ ધ્યાન; ચરમ એમ પરમાતમ નમું સુરતરૂ સમાન. ૩ ભાજન જેમ મંજન કરે, રજ હુંતી ઉદ્યોત; તેમ ગુરૂપદ રજથી મટે, મંદ બુદ્ધિની છાત. ૪ તે માટે તપદ નમી, મન ચિંતિત સહિ થાય;
અષ્ટાદશ નાતર તણી, કહેશું સરસ સઝાય. ૫ હાળઃ હાંરે મારે વર્તુલાકારે, વિસ્તરી ભૂમધ્ય જે;
જંબૂ રે દ્વીપ, નામે દ્વીપ વખાણીએ રે ; હાંરે મારે લાખ જેયણને, ભાખ્યા શ્રી ભગવંત રે;
સાત ક્ષેત્ર ખરકુલ ગિરિ, મળી પ્રમાણીએ રે લો. ૧ હાંરે મારે દ્વીપ અસંખ્ય, વીંટી લીધે તાસ જે ;
માનું રે રખવાળું સહુ તેહનું કરે રે લે. હારે તસ મધ્ય મેરૂથી દક્ષિણ દિશી અભિરામ જે;
ભરત નામે છે ક્ષેત્ર, તેહીજ સહકે શિરે રે લે. ૨ હાંરે તિહાં નિરૂયમે શેતિ નયરી મથુરા નામ ;
દેખી રે તસ અલકા ભય વલખાં કરે રે ; હારે મારે ગઢ-મઢ મંદિર કૂપ તટાક ને તીથ્ય જે;
દ્રવ્ય કે તસ આગે શ્રી અંબુ ભરે રે લે ૩ હાંરે મારે રાજ કરે તિહાં અરિમર્દન મહારાજ જે. ''
ભયથી રે તલ અરિ સહુ ગિરિ ડરીને ભજે રે લેઃ હાંરે મારે દાને માને ધ્યાને જાણુ સુજાણ જે. ' '
રૂપે રે જસ આગે હરિ મનમાં જે રે લે. ૪ હરિ મારે તે નયરીમાં અપરિગ્રહિત એક જે,
નામે રે તાસ કુબેરસેના ઈમે જાણીયે રે લે; હાંરે મારે રાતી માતી ફૂડ કપટને કોટ છે, કડવી રે મધે બાહ્ય મીઠી વાણીએ રે લે. ૫
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________
અઢાર નાતરાની સજઝા
હરે મારે દુજય કામના સૈન્ય ચઢાવણ હાર છે, વેધ રે દગના શર અબ્રાચારીને રે ; હાંરે મારે આ ભવ અપજશ રડવડે દ્રમક સમાન જે,
પરભવમાં તે પામે નરકની બારીને રે લે. ૬ હારે મારે લેજે વાહી ન ગણે નીચ ને ઉંચ જે;
ખૂટે રે ધન ગુટે જનમની પ્રીતડી રે લેઃ હાંરે મારે એક ગ્રહ એક છેડે દિન ઈમ રાત જે,
જાણે રે જગ સહુ એ વેશ્યા રીતી રે લે. ૭ હાંરે ઈમ રસભર રમતા તે વેશ્યાને મુખ જે;
એક દિવસ ઉત્પત્તિ થઈ બિંદુ બાલની રે લે, હાંરે તે દિન કેતા ઈમ રહેતા અશુચિમાંહિ જે, - પહલી રે સ્થિતિ તેને પૂરણ કાળની રે લે. ૮ હાંરે તવ પ્રસવ્યા વેચે બેહુ બાળકની જેડ જે
અભિનવ ને રૂપાળા સુત અને સુતા રે લે, હાંરે ગ્રહ પૂછે પંડિત એમ બે મુખ વાણ જે;
મૂલે રે જનમ્યા તે માય ને દુખતા રે લ. હાંરે ઈમ સાંભળી વેશ્યા ભય પામી તકાલજો,
હા ! હા ! રે એહવા બાળકને શું કરૂં રે ; હાંરે કિમ ન થયા જનકને દુઃખદાયક મુઝ કેમ?
કરે છે. નિજ શિર ઉતરતી તે ખરૂં ? લે. ૧૦ - હારે સહુ કહે છે. તાતથી માત તણું ઘણું હેત જે,
નિર્દય રે નર નારી હોય દયામણી રે ; હરે પણ વિધ્ય તણે વશ નિજ સુત હણવા ફંદ જે.
જો જે રે ઘણું કીધા રાણી ચૂલણ રે લે. હાંરે હવે આપ ઉગારવા વેશ્યાયે કરી બુદ્ધિ જે, મંજુષા નિપાઈ કાષ્ટ તણી ભલી રે લે; હાંરે તવ પટકુલ વીંટી મુદ્રા સહિત ઠવ્યા બાળ જે,
ભીડી રે મંજુષા નવિ દે પલી રે લે. હારે વળી પેટી ગ્રહીને આવી જમુના તટ જે;
મેલી રે તેણે તરતી જલમાંહી તદા રે લે, હાંરે ઈમ પુનરપિ હરખિત આવનિજ આવાસ જે, આખર કે કેહની નહિં નારી સદા રે લે. ૧૩
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________
-સજઝાયાદિ સંહ
દુહા: તવ મંજુષા તિહાં થકી, ચાલી ઉદય મઝાર;
પવન વેગ વાહી ઘણું, ક્ષણ એકમાં ગઈ દૂર. ૧ ચાર જામ ચાલી તદા, તવ રણ ગઈ દૂર; નગર ખબર કરવા ભણી, માનું ઉગ્યે સૂર. ૨ એહવે આવ્યું તે સમે, નગરી સૌરી પુર નામ;
જાણે ભૂ ભાવવા, વાસ્તું ચપલા ધામ. ૩. ઢાળ : નગરી તે માટે વાસે વસે, વ્યવહાવી દેય જેડ; .
ધન સારથવાહ અવર તે, સાગરદન ધન કેડ. ૧ સાંભળો કર્મ વિચિત્રતા, કેહવા ખેલે છે ખેલ; આ ગતિ કર્મ આશ્રવ થકી, જિમ ગરનાળેથી રેલ. સંભ૦૨. પરસ્પર દોય બાંધવા, પ્રીતિ બની જલખોર, ભૂમિ અરણ્ય દેય નીસર્યા, આવ્યા તટિનાને તીર. . નિરખે કૌતુક જલ તણાં, તવ પેખી પિટી ખાસ; ચર જલ ભીતર પેસી ગ્રહી, આણી શેઠની પાસ. . તવ બેલ્યા દેય બાંધવા, વતુ હશે માંહિ જેહ આધે આધ તે વહેંચીને, લેશું આપણે તેહ. . પરઠી ઇમ પેટી તણું, મુદ્રા ઉઘાડી જામ જનમ માત્ર સેહામણ, દીઠ બાલક તામ. . તવ હરખી દેય બેલીયા, એકને પુત્રની ખાટ; પુત્રી બેટ છે એકને, એમ વહેંચ્યાં દેય જોટ. , નિરખી નિજ નિજ બાળને, દીઠી મુદ્રિકા દેય કુબેરદત્ત ને કુબેરદત્તા, નામ લિખિત માંહિ સે ય. . તવ તિહાં નામ તેહી જઠવ્યાં, સેપ્યા નિજ ઘેર જાય; લાડ લડાવે ઉસંગમાં, અનુક્રમે મોટેરા થાય , જોબન વય તે પામ્યા જદા, અતિરૂપ લાવશ્ય હેય: સરખી જેડી તે નગરમાં, ન મલે નિરખતાં કેય. દેય જણે મન ચિંતવી, પરણાવ્યા તવ તેહ વિધિએ રચના એસી હુઈ, વાળે અધિક સને.
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________
અાર નાતરાની સજ્જ
હસે રમે ક્રીડા કરે, ભગવે ભાગ રસાલ; એક દિન બેઠા ગવાક્ષમાં, ચાપાટ ખેલે વિશાલ. સાં૦ સારી સારતાં કુમરીએ, વીંટી વરણુ બ્રહ્મા તામ; નામ ક્રય એક જાણીયા, વાન પડી તવ ગ્રાંમ.સા૦
[૪]
દુહા: અહા! વિધાતા મુઝ એહનું, એક જ દીસે રૂપ; સર્વ ચિહ્ન એકજ છે, વય પણ સરખી અનૂપ. ફલ એકજ તવર તણાં, એક ઉદરે ઉત્પત્ય; ભગિની મધવ સભવે, એ સહી ક્રીસે સત્ય. વિલખાણી વિલયે ઘણું, મૂકે મુખ નિસાસ; તનુ શુંગાર સર્વ પરિહેરિ, પહોંતી જનકનો પાસ, પૂછે નિજ નિજ તાતને, દાય જણા તેણીવાર; અમ બેહુ· મેળાવડા, કિમ કીધા કિરતાર ? તાતજી સાચુ' ખેલો, અલિક મ કહેશ્યા વાણ; જો સાચુ* મેલે નહિં, તે દેવગુરૂની આણુ.
ઢાળ: તાત કહે સુણ કુઅરી, શુ પૂછે હે મુજને તુઝ વાતકે; અમે તે કાંઈ જાણુ નહિં, શી ભાંખુ હૈ। તુજ જાત ને ભાતક્રે; વાત સુણા રે એક ચિત્તશુ
એક પેટીમાં દેય જણાં, અમે લાખ્યાં હૈા કાલિંદ્રી તીરકે; જોખનવય પરણાવીયા, અમે એહુ હે। મનથી થઈ ધીરકે. વાત૦ પેટી તુમ માતા પિતા, નવ જાણુ` હા અમે આધી વાત કે; તુમ પૃચ્છાથી ભાંખીયા, જે હુતા હા તુમર્ચા અદ્યાત કે. તવ કુંવરી ધરણી ઢળી, મુખ ભાંખે હા હૈ ! હૈ ! કિરતાર કે; એક અંબા અમ દેયની, કોઇ કારણે હા નાખ્યા છે વારિકે. વાત ઘણી વિરૂઈ થઈ, સુખ વિલસ્યા હૈ। ભાગનીચે ભ્રાતકે; શી ગતિ હાશે ? અમતણી, ઇમ કુમરી હેા ઝુરે દિન રાતકે. ગર્ભથી કાંઈ ગ્રન્યા નહિં, નવિ ખૂડયાં હૈ। કાં તઢિની માદ્વારકે ઇમ ચિંતત્રતા તપોધની, સુવ્રતા હૈ। લેવા આવ્યા આહાર કે:
સ-૩
A0
AO
10
10
૧૨
૧૩
૧
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
८
૯
વદ્યન વિધિતિહાં સાચવે, વિનયાર્દિકે હા વારાવે અન્નકે; આજ કુંતારથ હુ' થઇ, તુમ દરીસણે હે। શીતલ મુજ તનકે ખૂડી છું હું અનાદિથી, ભવ સાયર હૈ। નવ પામું પારકે; તે માટે મુઝ તરીએ, મનમાંહી હૈા આણી ઉપગાર કે, વા૰ તુમ પાસે માગું અશ્રુ’, મુઝ દીજે હૈ। દીક્ષા મહાભાગ કે; સુણુ ખાઈ રૂણી કહે, માય સાયની હા તું અનુમતિ માગકે, વા૦ સમાવી પરિકર સવી, ઉચ્ચરોયાં હૈ। પંચ મહાવ્રત સારકે; છઠ્ઠું અઠ્ઠમ દશમ દુવાલસ, તમે તપસ્યા હા ચાલે નિરતિચારકે, વા૦ ઇમ સંયમ લહા વિચરે સુખે, હવે સાંભળેા હા કુઅર અધિકારકે; નગરલેાક નિંદે ઘણું', ફિટ પાપી હા ભગિની ભરથારકે. વા ઈમ સાંભળી કહે જનકને, તવ પિતા હૈા ચેિ એમ આદૅશકે; કુર ! કરીઆણુ' લઈને, તુમે જાઓ હા ઇહાંધી પરદેશકે. વા૦ ૧૨ લેઇ શીખ તવ ચાલીચેા, કમ` જોગ હૈ। આવ્યેા મથુરા ઉદ્યાનકે કાનન માંહિ ઉતર્યાં, કરી ભેજન હેા મુખે ચાવતા પાનકે. વા૦ ૧૩
૧
૧૧
તેહવે વન જોવા તિહાં, રથ બેસી હા કુબેર સેના વેશ કે; દેખી કુઅર સેહામણા, સા નિરખે હેા એકત્ર પ્રદેશ કે. વા॰
...
૧૪
નયણે નાખ્યા ભેળવી, તવ એક્લ્યા હૈ। કુવર મુખ વાણુકે; રે વેશ્યા ! મુઝ ઘટ થકી, જઇ વસીયા હૈ તુઝ ઘટ મુઝ પ્રાણુકે. વા૰૧૫
મેરૂ તાલે કાઇ ત્રાજુએ, ભુજથી હા ભૂમિ છત્રાકારે કરે, નારીયે કર્યા
તવ વેશ્યા કહે વાલહા, તુઝ દીઠે હા હુ· થઈ મગન્ન કે; આજથી મે' નિશ્ચે કરી, તુઝ સોંપ્યુ. હા તન મન ધન્તકે. વા૦ ૧૬
તરે સાયર જેકે; રાંકા તેહકે. વા જાઈ વસ્યા વેશ્યા ઘરે, સુખ વિલસે હૈ। જનનીશું રસાલકે: ગલ' ધર્માં વેશ્યા તિહાં, નવ માસે હૈ। જનમ્યા તસ બાળકે. વા૦ ૧૮ સુખભર ટ્વિન તિહાં નિગમે, હવે સાંભળે. હા સાધવી વિરત તકે; ખત્યાદિક ગુણે કરી, સહે પરિસહ હા કઠીન અત્યંતર્ક. વા૦ ૧૯
૧૭
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________
અઢાર-નાતરાની સજ્ઝાયા
[૪]
કુહા : કઠીન ઈમ નિર કરી, ધરતાં ધરમનું ધ્યાન, શુદ્ધ ચરણુ પરિણામથી, ઉપનુ' અવધિજ્ઞાન, જોઉ બંધવ કિહાં અછે, માતશુ' ધરતા ભાગ, રડવડશે ગતિ ચારમાં, વિષય કરમગતિ જોગ.
ત્યા વિષયના પ'કમાં, હવે કાટુ' જઇ એ, લેઇ આણા ગુરૂણી તણી, વિચરે ૫થે તેડુ. પાંહાંતી મથુરા નગરીમાં, ગઇ વેશ્યાને ધામ, રે બાઇ! અમ દીજીયે, રહેવા નિરવદ્ય ઠામ. વેશ્યા કહે ૨ સાધવી! ઇદ્ધાં નહિ... તુમ કામ, ઇમ કહેતાં પિઉ આવીચેા, વ'દી આપ્યુ. ઠામ. દુરબલ તન તપસ્યા કરી, વેશ પરાવત જેહ, તે કારણથી કુ'અરે, નવ એળખીયાં તે. ઇરિયા વહિ પડિમી, એડી સાધવી તે, મુખ આગળ નિરખ્યું તદા, પારણે માલક ગેહ. એલાન્ગેા ભેાજન સમે, વેશ્યાએ ભરથાર, સુખ આગે બેઠા તદ્દા, કરવા પવન પ્રચાર રૂદન કયુ" ખાલક તિસ્યે, ખેલે વશ્યા તામ, હોંચાળા નહિં. કાં તુમે, જીવ દયા પરિણામ.
ઇમ સાંભળી કહે સાહૂણી, જો હુંએ તુમ આદેશ, તા હવે અમે હિંચેાળશું, ૨ સાંભળ તુ વેશ. ૧૦
( પ્રભુ પડિયા પુછતે પાષહ કરીએ રે—એદેશી )
3
ઢાળ : હાલે। વોરા હાલા અંધવ મ મ એ; હસતાં મધ્યાં રાતાં કમ ન ટીચે; તુજ મુજ માતા એક ભણી ક્રુઝ મુઝ વલ્લભ સુત તેણે મુઝ પુત્ર લઘુ અંધવ મુઝ વાલમકેરા લાડકવાયા, ક્રુષ્ઠ દેવર તું
વી રે, વખાણીયે; થાયે રે; પ્રમાણીયે. હાલે૧૦ ૪૦
મ
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________
李
*
સજ્ઝાયાદિ સગ્રહ
મુઅ બધવ સુત, તિણે તું થયા ભત્રીને ૐ; માત પતિ અધવ તિણે કા માહો; શાકના સુત તું તિણે મુઝ સુત એરમાન રે; ખટ સંબંધે હાલરા ગા। તાહેરા. હાલેા તુજ મુજ સાથે એહ થયા સબધ રે; ખટ સંબધ કુબેર દત્તના હવે કહું, આપણુ એહુ એક કુખે ઉત્પન્ન રે; તિષે ૨ હું ભગિની તું 'ધવ લહુ. હાલા ૦ ૪૦ જનની પતિ તુ તિષ્ણે મુજ થાયે તાત રે; વળી ૨ વડાયા મુજ કાકાના તુ પિતા; બહુ લાડ પરણાવ્યા આપણું ાય રે; તિષે ૨ હું શેકલડીના મુજ દેવરના
સાચી તારી ચાષિતા. હાલે ૦ સુત તું તિથૅ મુજ જાત રે; તાત તેણે સસરા ગણુ;
તુમથું અમથુ ખટ નાતરાં થાય એહુ ; તે કારણથી એ સગપણ થયું તુમ તણું. હાલે હુ ટકી મેલી અપરિગૃહિતા તામ : અસમંજસ શું ભાંખા કમ નથી લાજતા; હા વેશ્યાજી હું પુત્રી તુમે માતા રે, તુમૈ કાં નવિ લાજ્યા મુજ જનમ થતા. હાલે। ૩૦ માહરા માપની તું છે સાચી માતા રે; તેણે रे વડી આઈ થાયે માહરી, દયિતા ભ્રાતની તેણે તું મુઝે ભાજાઈ ૨; સાંભળો રે હું નદી મુજ શાકલડી પુત્ર તણી તું નારી રે, તેણે रे તું માહરી કહેવાયે વહુ; મુજ વલ્લભની જનની થાયે સાચી રે, હુ વધૂ ને તુમે પુનરપિ સાસૂ કહુ. હાલા હુ
થા તાહરી. હાલેા હ॰
માહરા પઉની પ્રેમદા (તણે મુજ શેકય રે; રે વેશ્યા ખટ સગપણુ, તુજ મુજ એ કહ્યાં
ખટ બાળકના ખર
અધવ ખટ તુજ રે; નાતરાં
મેળવતા
અષ્ટાદશ
એ થયાં. હલેા ૪૦
પ
ૐ
G
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________
અઢાર નાતરાની સઝાયો
એહવા વયણ સુણી વેશ્યા ઘરમાંથી રે; ઉઠી રે નિજ દ્વારે આવી ઉતાવળી; ઘર ઝુંડી તમે થયા સાધવી તેહી રે; મુખથી રે શું ભાંખે છે ? મેટું અલો. હાલ હ. ૧૦ સાંભળ વેશ્યા સવથી છેડશું અસત્ય છે; તે કણ કારણું મોટું જૂહું અમે કહું? અચરજ પામ્યા સાંભળી સાથ્વી બેલ રે; , કરજેડી કહે ભાંખો સવિ કારણ લહે. હાલ૦ હ૦ ૧૧
૪૭]. હા : સાધવી કહે સુણજે સહુ, કરમત કહું વાત;
કાર્ય અકાર્ય જ આદરે, ન ગણે જાત કુજાત. ૧ અમે બેહ તુમ જનમથી, મેલ્યા તટિની માહિ; સૌરી પુર શેઠે રહ્યાં, કરમે પરણ્યા ત્યાંહી, ૨ વૈરાગ્યે થઈ સાધવી, બધવ ઈહાં તુજ ભેગ; તિણે સગપણ સહુ નીપને, હે હૈ કમને જેગ. ૩ (જ્ઞાને કરી જાણું અછું, હું સઘળી એ વાત; એ કારણ એવું બન્યું, રહેશે જગ વિખ્યાત. ૪ તે નિસુણી ચિત્ત ચમકીયા, મન ભેદ્યો વૈરાગ;
બૂડયા કાલ અનાદિથી, ભવ નિધિ ન લહ્યો તાગ ૫ તાળ : તાર હે અમ તારે તરણ જહાજ;
સાચી હો હવે સાચી પિતાવટ ગણે છે. દાખ હે હવે દાખે અમ ઉપગાર;
સાચે છે હવે સાચે આલંબન તુમ તણો. ૧ વિષયે હો ઘણું વિષયે તીવ્ર પરિણામ;
સેવ્યાં હે ઘણું સેવ્યાં, અઢારે ઉજમ ભરેજી; કરમ હો ઘણું કરમ નચાવે મુજ;
નચડ્યા હે ઘણું ની મરકડની પરેજી. ૨ દુષ્કત હમેં દુષ્કૃત સંઓ સંચ,
મુંધો હે મેં મું ઘો સુકૃત આણનેજી, અતિ ઘણું છે જે અતિ ઘણું પાપનું કામ;,
પહેચીશ હે હું પહેચીશ, અપઈઠાણને જી. ૩
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૮
સજ્ઝાયાદિ સગ્રહ
રિસણુ હૈ। તુમ દરસણુ અનુભવ ગેહ; ફેટ હા જે કેટ ભવભય ભાષા હૈ। તવ ભાષા સમિતિએ વેણુ;
તાપનેજી;
સાધવી હા કહે સાધવી ટાળવા પાપનેજી, મેલે હા હવે મેલે સકલ ઉપાધિ;
શિવસુખ હા હવે શિવસુખ ચરણને આદરાજી, આરજ હા હવે આરજ પામી ઠામ,
મનુભવ હૈ। હવે મનુભવને સક્ષ્ા કરેાજી... સાંભળી હા ઈમ સાંભળી મીઠી વાણ;
મહાવ્રત હા પ`ચ મહાવ્રત સવથી ઉચ્ચરેજી;
ત્રિકરણ હા તહાં ત્રિકરણ જોગે શુદ્ધ;
જે વિધ હા ગુરૂ જે વિધ, ભાખે તે વિધ કરેજી. નિજ નિજ હૈ। સહુ નિજ નિજ મારગ જેહ; વિચર્યો હૈ। તે વિચર્યાં વાયુ તી પરેજી: મારે હા તપ ખારે ભેદે જે;
તપતા હા વલી તપતા આજ્ઞા ખપ કરેજી, માહ્ય હૈ। તપ બાહ્ય કરે ઘણું કોય,
અંતર હા જિહાં અંતર તપ ખટ વિ ધર્ચાજી; તિહાં લગે હૈ। નહિ તિહાં લગે આતમ શુદ્ધ,
કનક હા જિમ કનકકુભ વિષે ભટ્ટજી. જાણી હા ઈમ જાણી દુવિધ પ્રકાર;
સેવે. હા પણ સેવે સમતાથી ફળે; પાળી હા ઈમ પાળો નિરતિચાર, ઉપના હો તે ઉપના સુરલેાકે ભાગવી હા તે ભાગવી સુરના ભાગ, વિદેહે હા મહાવિદેહે શિવપુર જાયશે; ધન ધન હા જગ ધન ધન તે નરનાર;
ભલેજી.
રસના હે. શુદ્ધ રસના ગાતા થાયશેજી. વીર હા જન વી૨ વખાણ્યા ભાવ;
શ્રેણીક હા ઈમ શ્રેણીક આગળે હિત કરૂજી; જમ્મૂ હા ઈમ જથ્થુ ચારિત્રમાં ભાવ;
સાંભળી હા ભવી સાંભળીચિત્ત ધરો ખરૂ જી.
*ી
૯
૧૦
૧૧.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________
અઢાર નાતરાની સજ્ઝાયે
સવત હૈ। હવે સંવત શશી ને ખાણુ;
વિષય હા જે વિષય 'વરસ પ્રમાણીએજી, ત્રાદશી હા મધુ યાદશ્રી ઉત્તમ પક્ષ; વારે હા દ્વિજ વારે ચિત્તમાં જાણીયેજી. તપગચ્છ હૈ। નભ તપગચ્છ દિણુંદ સમાન, સૂરિવર હૈ। શ્રી સૂરિવર દાનરત્ન સૂરિજી; વાસિત હૈ। પદ્મ વાસિત તાસ પસાય;
પામી હૈ। જસ પામી કીતિ વિસ્તરીજી,
.
૧૩
કલશ : એક ભવે સગપણ એમ સાંધ્યાં, પરભવે વળી જોગવે; ગતિ ચારમાંહી જીવ એણી વિશ્વ, કાળ અનાદિ ભાગવે; ઈમ સુણી વાણી ભવિક પ્રાણી, સંસાર નિવેદ જે લહે; સુખ શ્રેણી ધામી તેહ પામે, ઋદ્ધિ વૃદ્ધિ કીતિ કહે
બેટા મુજ ભરતારના રે લાલ તુછે. દેવર માહુરો રે લાલ માતા એક જ આપણી રે લાલ Àાકય તણા તું દીકરો રે લાલ તુઝ પિતા સુત શાકયના ૨ લાલ સુત તું ક્રુઝ ભાઇ તણેા રે લાલ બધવ તુંહી પિતા તણા રેલાલ એ તાસુ ખટ નાતરા કે લાલ પિતાતણી માતા તિણે રે લાલ થારી માતા મ્હાંકે વીરો રે લાલ પ્રિતમરી માતા તિણે કે લાલ તુજી માતા ..પરી પ્રિયા ૨ લાલ
૧૨
[૪૮]
20
કામસેનારા પુત્રસુ ૨ લાલ કુબેરદત્તાના પ્રમાદ ૨ કુવરજી ! હાલાય ૨ હુલરાવતાં રે લાલ હિસ હિસ કરે વિનેદ રે દેખા દેખા કરમ વિટ’(ડ)બનારેલાલ ભૂઝિબૂઝ તું ખાલ રે કરમ લિપ્ચા ફૂલ પામીયા રે લાલ
1.0
..
AD
.
.
અંતર નિજર નિહાલ ૨ દેખા દેખા તુ ભાઈ (તણુ મેલ રે કર અબ નવ નવ કેલરે તિષ્ણુ તુ... ભાઈ થાય રે તિણુ મુઝ પુત્ર કહાય રે (તણુ તું પોતા હાયરે તિગુ ભત્રીને હાય રે તિણુ કાકા કહે લેાક ૨ મકર મકર તિણુ શેક રે સુઝ દાદી તુઝ માય રે તિક્ષ્ણ છે. ભાજાઈ ર તુઝ માતા મુઝ સાસ રે તિક્ષ્ણ મુઝશેાકવિમાસ રે,
..
WP
.
..
.
..
.
..
10
10
..
ટ
S
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ
છે ઈણ પર છહ નાતરા રે લાલ ઝ માંહ્યું સંબંધ રે કુંવરજી. થારો પિતા મારા પિતા ને લાલ એ પિણ સાચ પ્રબંધ ૨. દેખાદેખે મારો વીર થાર પિતા રે લાલ ઉપજ્યા એકણ પેટ રે .. થારો પિતા પિઉ માહરો- રે લાલ તે પર મેંનેટ રે . . ૧૦ થારો પિતા પિઉ સાસુને ર લાલ મહારે સુસરો તેણ રે , શકિ જાયે થારો પિતા રે લાલ સુત મુજ સગપણ એર , . માહરા પિતાની માતને રે લાલ પ્રીતમ થારો બાપ રે , છે ઇમ દદે માહરી રે લાલ તિણ રૂડાં ચુપચાપ રે - - ૧૨ એ સગપણ સંસારને રે લાલ અતિકુચ્છિત આચાર રે , વાર અનંતી પામી રે લાલ કરી કહ્યું ધમ વિચાર રે , - જિણું થાનકસું ઉપને ૨ લાલ તિણ થાનકસું પ્રીત રે . મેં અવધે કરી જાણીયે રે લોલ એ સઘળે વિરતંત રે . . કુબેરદત્તા કહે સાધવી રે લાલ ભાંજે મનરી ચાંત રે . પ્રતિબુધા બેઠું જશું રે લાલ તે અંગુઠી દેખિ રે . . ચારિત્ર લીધે ચૂપચ્છું રે લાલ ત૫-૪૫ કરે અપાર રે . તુરત થયા તે દેવતા રે લાલ સાથે સુકૃત ભંડાર રે .. . એહ સુણે તમે પ્રાણીયા રે લાલ સંસારિ અધિકાર રે , કથન કરે શ્રીસારને રે લાલ તે પામે ભવપાર રે . .
૧
વેદન સહી માનવ ભવ લહીયું વ્રતવિહુ ભવ આલે ગમીયું ન કર્યો પરસ્ત્રી તણે પરિહાર જૂઓ ૧૮ નાતરા વિચાર વેશ્યાવસિં તે મથુરાગામિ કુબેરસેના એહવે નામિ , જાયું જુગલ તે છાનું કરી જતન કરી યમુના જલિ ધરી રાતિ વહી સૌરિપુરિ જાય શેઠ બેહની દષ્ટિ થાય તે વિચી લીધા જૂજઆ છેરૂ કેરઈ થાનક હુઆ નામ દીધું છે તેની માય ' નામ આપણનઈ અણુ જાય કુબેરદત્ત ને કુબેરદત્તા બિહું નામિ સુકા અંક્તિા
૨
૩
છે
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________
અઢાર નાતરાની સક્ઝા બિહુ નામિ વાઘે જુજુઆ બિંદુ સલક્ષણ યૌવન હુઆ તાતતણી મનિ અતિઉછાહ વરદલ જાણ કઉ વિવાહ ૫ કંકણ છેડી કલરવ કરઈ બહુ નર-નારી મિલે સુખ ધરઈ જુઓ રમતાં બિહુ મુદ્રામિલી દેખી નારિ હીયે કલમલી ૬ એ નર માહરઈ બઘવ હાય સરીખુ રૂપ નિરખતી જાય પૂછી તાત જણાવી કત તિણિ બહુજણ જા વિરતત ૭ લેક હસઈ નિ મનિ વઈરાગ તેઈબિહુ કી નગરને ત્યાગ નારીઇ જઈ સંજમ લ કુબેરદત્ત મથુરા પુરી ગ ૮ વ્રત વિશે તિહ મલિ સંગ માયસીસે વલસઈ ભગ ઈમ કરતાં તિણુઈ જા પુત્ર હા હા ધિગથિગ કમ વિચિત્ર ભગવતિ ગુરૂ આગલિ ઈમ કહઈ બાંધવ પર તે મુઝ દહઈ ગુરૂ જ્ઞાની કહઈ ભગવતિ સુણે અણુચાર વલી થાય છે ઘણે ૧૦ તેણેિ માયટું માંએિ વ્યાપ તે પ્રતિબધી ટાળે પાપ ભગવતિ ગુરૂને કહી આદેશ જઈમથુરારિ ભેટી વેશ ૧૧ બોલાવી તું મારી માંય સાસૂ પુત્ર તણી વહુ થાય સેકય ભેજાઈ નઈ પામુહી | નર બેલા બાંધવ કહી દાદા તાત પુત્ર ભરથાર - સસરા ચેતન ચેત ગમાર ઈમ કહતી પિહિતી પાલઈ દેવર પુત્ર ભત્રીજે ભણઈ ૧૩ પિતરીઓ ભાઈ પુત્ર હાઈ રેતાં કમ ન છૂટે કોઈ ' અઢાર નાતરાં પવતર્ણિ કહ્યાં ચિહેજણ તણું બહુતેરિ થયાં સ્વદારા સંતેષ નવિ કરે તે રડવડતાં એણિ પરં ફરે પરભાવિ જાઈ નરગ મઝાર તે નર ફીટી થાઈ નારિ ૧૫ ઈમ જાણી કરજ સતેષ જિમ તુહે પામે ઉત્તમ પિય શીલવત સૂવું આચરે મુગતિવધુ જિમ લીલા વર ૧૬
૧૨
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________
- સઝાયાદિ સંગ્રહ
[ No કમ સબલ જ જાણુઈ કમ સબલ તે હેત હે ભવિયણ એ અઢારે નાતરાં કૌતુકને દષ્ટાંત હે . કમ૦ ૧ ગણિકા મથુરા નગરની કુબેર સેના નામ હે . યુગલપણે તિણે જનમીઆ સૂત પુત્રી અભિરામ હો , ૨ તે ગણિકાની માં કહે એ નહીં આપણુ જોગ હે . માત શીખામણ પિટીકા કરાવી મન જોગ હે . - ૩ દય કરાવી મુદ્રડી માંહિ લખીયા નામ હે .. કુબેરદત્ત નામ પુત્રનું કુબેરદત્તા પુત્રી નામ છે , અંગુઠી પહેરાવીને પેટીમાંહિ ઘાલી છે . જમના જલમાંહિં પરઠયા ગયા શૌરીપુર ચાલી હે .. શેઠ દય તિણે નગરનાં તે પિટી તેણે લીધ હે . એકે સૂત કરી રાખ એકે બેટી કીધ હે છે કે અનુક્રમે ભાઈ બેન કે માંહે માંહે વીવાહ હે સ્ત્રી દેખી તન મુદ્રડી એમ ચિંતવે મનમાંહિ હે , એ તે દેય મુદ્રડી સરખી સરખું નામ છે , માત-પિતા પૂછી તદા લે સંયમ અભિરામ હે .. તિણ પુર કુબેરદત્તની જણ જણ હાસ્ય કરત હે . "અનુમતિ માગી માતની મથુરા પૂર પહોંચંત હે , કમ વસું તે સાહની જનનીનું ઘરવાસ છે અઈ અઈ કર્મવિડંબના જઠે રહ્યા દશ માસ છે પૂરે દિવસે પ્રસવી બાલક તદા સુકુમાલ હો , પણ તે ન રહે રાવતે ગણિકાને અંજાલ છે દુહા જ્ઞાન પ્રમાણે મહાસતી જાણ સહુ વિરતંત ચલ આઈ મથુરાપુરી અધિકે હરખ ધરંત તિણિ પૂર કુબેર દત્તાને ગણિકા પુરસણજાત બાલકહે આવી સતી બોલે ઈણિ પરં વાત બાલુડા રે નીરે નિ રાવતે મ કરીસ રેયારોય રે ભેગવ રે ભેગવ કીધાં આ પણ જે પાતિક સવિ હેય રે ૩ (અપૂર્ણ
-
૨
,
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________
'અઢારે નાતરાની સજ્ઝાયેા
[૫૧]
દૂહા ; સકલ સુમતિ દાતા પ્રભુ તુષ્ઠ પાય પ્રમુ' સદા સમિતિ ગુપ્તિ કરી દીપતાં તે સમેવિડ ગુરૂ માહરા તસ પય કમલ નમી કરી સદ્ગુરૂને શ્રુત દેવતા દાન-શીયલ-તપ-ભાવના તે મહિઁ શીયલ જિંકે ધરઈ કાજ સરે દૂરગતિ ટળે એક મના આરાધસ્ય
ઢાળ : શીયલ મહામાટો કહ્યો રે
.
ગર્ભ પતન ઉપાય ઔષધ કરતાં દિવસ
ચારણ જુસ વેસ દૈવી અપૂવ રૂપ
શ્રી ઋષભજિનેશ્વર દેવ
કરું નિરંતર સેવ...
શ્રી ગૌતમ અણુ ગેહ શ્રીવિજય સૂરીશ્વર તેહ... ૨ ખેલુ શીયલ વિચાર કવિજન કરજો સાંર...
ચાર કહ્યા નિરાજ તેના સરસે કાજ... પામે અવિચલ ઠામ તેહુના સરૌ કામ...
પાળા નિરતિચાર
અવર વત છે અતિ ભલા રે શીયલ વ। સ`સાર કે શીયલ આરાધજોરે શીલિસીઝઈ ફ્રાજકે અનેિનસ પાલો રે શીયલત્રત એક ભાંજતાં ? પાંચે ખંડિત થાય બ્રહ્મવત એક પાળતા:૨ શુભગતિ સહુને થાય કે શીયલ• ૭. શીયલ વિના જે માનવીરે તેનઈ લાગઈ મહેલાં રે પાપ ઇહુભવ અપજસ જાણા રે પરભવ નરક સતાપ કે... એહને નહીં જસ આખડી રે તેહ ન ગણઈ પુત્રી માય નારી પણ ઇમ જાણજો રે ન ગણે ભત્રીજા ભાય કે..... સુતના પાપ લાગા સહી રે એ જાણા નિરધાર તાપણુ તુમે જાણજો રે
સહી નાતરા અઢારકે...
ઢાળ મથુરા નગરી માંહે . એક જ વસે વવહારી રે ખેલ તફરત અલેખ તવ સાય ગરલધરી રે...
લેષજ મહુત કરી રે જાય પુત્રી-પુત્ર જણ્યા વળી રે
ચિત્તમાં સાચ ધરીરી
મુદ્રા દાય કરીરી...
20
૩.
ર
...
←
૧૦
૧૧
૧૧
૧૩
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________
- સજઝાયાદિ સંગ્રહ પેટી એક કરેય ઉનમેં સેય (ય) ધરીરી તીર જલકે આય --- હોમે છોરી દઈરી.. જલમેં તરણ સેય | મારગ ખેંચ કરીરી સૌરાપુર કિ પાસે પેટી આય ખરીરી... વિવહારી દેય સાર દેખત હરખ ધરીરી વેગે રસે આય પેટા હાથ કરીરી.. ખેલત દેખઈ સાર પુત્રી-પુત્ર ભલેરી એક એક લેઈ જાય મનસું અતિહરખ કરી. કુબેરદત્ત સુત નામ કુબેરદત્તા કહીરી
દે એ નામ ઉદારી ગુણ સૌભાગ્ય લહ્યોરી. ઢાળ : અનુક્રમેં બિહુ વાધતાં વિવહારી ઘર દેય
નિશાળે ભણવા ભણી મૂક્યા તે બહુ જોય રે...વિષય ન ગજીયઈ ૧૯ વષય ન ગંજીયઈ લાગઈ બહુલા પાપ રે.... અપજસ તે વલિ વ્યાપે ૨ હેઈ નરક સંતાપ રે .. ૨૦ ભણ ગુણી પોઢા થયા પામ્યા જોબન વેસ બિહુ તે એકઠા થયા વવહારીયા વિસે રે.. મેલા વાતે મેલીઓ કીધે વિવહારી સંગ વર-વહુ શણગારીયા જે જે કરમ અપચો રે... » વરઘોડે વર આવીયા કીધા કાચાર પરણાવી ઘર આવીયા મનમાંહિ હરખ અપારો રે ગોત્રજ આગે ખેલવા બેઠા તે બિહુ તામ પલટાણું તે મુદ્રિકા કુમારી ઝાંખી થઈ ઠામે રે... , ઘર જઈ માંને પૂછી કહો એ શી છે વાત? તવ બેલિ તે ઈમ કહઈ પઇની સવિ વાતે રે .... , પિઈ માતા પિઈ પિતા એ જાણે સુવિચાર મન વૈરાગ જ ઉપને બિગ ધિગ એ સંસારો છે . ૨૬ સુમરિ ચરિત્ર આચરઈ મન રૂગે તેહ કુમ સુણી મનદુઃખધરાઈ છે કે શું થશે એહ રે. . ૨૭ તાત વિચારે મનસ્યુ દુઃખ વિસારણ કાજે પેટીમાં વસ્ત્રો ભરી પુત્ર વ્યાપારે જાયે રે.. . ૨૮
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________
અઢાર નાતરાની સજ્ઝાયે
ઢાળ : વિદેશે કરતા વ્યાપાર
ફરતાં આવ્યું નગર સાર કુબેરદત્ત હરખ્યા તેતલઈ લેાકસરતુ વ્યવસાય કરે કુબેરસેના આવી મન રલી લાકપ્રતિ સતિ છે તેડુ લાક કહે એ વેશ્યા લા... આન્યા વૈશ્યા નઈ મન ધરી વેશ્યાસું તે વળશે કામ... ન જોઇ ઠામ-કુડામ વખે ભર્યો નારી સ`ગઈ થાયઇ અજાણું..... પુત્ર હુયા દિન કેતલે એતલે એક જુએ કામ...
AD
મથુરાપુર આવ્યુ. જેતલઇ આવ્યા વખારે ઉતરઈ કુબેરદત્ત આવ્યે સ`ભલી દીઠી મનરૂપની રેહ કુમાય નારી છઈ કહા વેચી વજ્ર દ્રવ્ય કર કરી વેશ્યાઘર આવ્યે તે તામ જબ જીવ રાગઇ અરથીચે જે નર હૂઇ અતિસુજાણુ સુખ ભાગવતાં તેતલઈ હુલરાવે એઠે તામ
તેહ
ઢાળ : જ્ઞાન અવધિ લહે મહાસતીજી ક્રીડા કરમ અખત્ર
ગુરૂણી પ્રણમી કહુઈ જી ભેળા મ કરો વિષયવિકાર આવી ઉભી આંગણુઈજી વેશ્યા વચનના કહેછ પડસાળે રહી આરજાજી વાઉ ઘાલે વિઝાજી તવ વેશ્યા ઇમ આયજી પુત્ર રૂવે છે માહુરો રે તમ હિડેળે આરજયા હૈ કાં રૂએ છે માલુંડા રે ઢાળ : એક માતા ભણુઇ ભાઇ તુ કતના ભાઇ મુજ દેવરો કરમ વીતક રોઇ લેવઇ તે માટે ધરમ સેવીઇ કતના સુત માહા.. તેહ તણે પીતરીયા કહ્યો
કહેા તેા જાઉં તંત્ર રે. તમ પીડે સસાર રે જાચ્ચે ભેામી ઉદાર કુમરે આપ્યા નામ-ઠામ રે ભાજન કરઇ ૨ કુમાર પુત્ર રાવ તેણી વાર રે સાંભળેા ઋષિણી રે વાત તમ હિંડોળે તેહ રે... એલઇ એહવા ૨ ધરજે રગ જ રોલ રે
લ
ભાઇના એટે ભત્રીજો ઇમ કહેતાં મત આણે ખીજ પ્રાણીને રે સ ંસાર પામીજે ભવપાર... માપતા ભાતુ ભાઈ એહવી છે રે સગાઇ
.
.
.
1.0
..
..
...
2
.
,
૨૯
૩૦.
૩૧
૩૨
૩૩
૩૪
૩૫.
૩૧
૩૭
૩૮
૩૯
૪૦
કરમ ૪૧
૪૨
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________
શાકના બેટાને દિકરો સુણી વેસરી તે હાલરૢ છ નાંતરા તુસ્યું' અચ્છે મુજ જનની મુ શાકય તું
આઇ ભેજાઇ માહરી ભાઈની રે કલત્ર
કત માતા સાસુ થઈ
તેણે મુઝ પુત્ર રે થાય વેશ્યા કહે સુગાય સાંભળ તું એ વાત મુજ પીતીયાની માત...
છનાતરા તુજસ્યું સહી માતાના પતી તું થયે
શેકના બેટાની વહુ આયેા કુબેરદત્ત તેહવઈ મ કહે।
ફૂટ ૨કમ વિચિત્ર
તુ
કાકારા પિતા ભણી મુજ પરણી ભણી પુત્ર શાયના સુત ભણી પુત્ર તુ તેહ ભણી સસરા કહ્યો
તેણે મુઝ વહુ તું જાણુ એહવી વાણુ...
ઢાળ : એહુ વચન સાંભળી વિચારે 'જમ લીઇ તે વૈરાગે.
વડાઉ રે મુઝ થાય એહવા સગપણ ભાય... દેવરને રે તાત જોઉ વિચારી રે વાત...
સવત સેલસ તાણુ જાણે રાજનગરમાં રચના કીધી
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
પાઁચ સમિતિસુ આતમા વાસી દોષ અઢાર રહિત જીનવર
વડતપગચ્છ હટ્ટા વૈરાગી શ્રી વિજય દેવ સુંદર સૂર
એક માતા ભણી ભ્રાત તેણુઇ કરી સુઝ તાત...
શ્રી વિજય સુ‘દર સૂરીસર કેરૂ લબ્ધિચંદ સુરિ ઇમ ભાખઇ
A
14
20
M
કહીઈ ાણુ તે સારજી પાલેસ્ડ આચારજી... શુપતિ ત્રણ સગુપ્તાજી તેનાં ગુણુ જપતાંજી...
૪૩
૪૪
૪૫
૪૬
૪૭
૪૮
૪૯
પચમ સુરલેાકે તે પાંહતાં
પામ્યા અમર વિમાનજી
શીયલ જ પાળે મન સુધઈલહસ્થે સુખ નિધાનજી... પર
૫૦
૫૧
શ્રી તેજરતન સૂરિરાજજી તાસ પટેધર વદે સીસે કાજજી, ૫૩ સેવક છમજ લઈજી નહિ કે સીલનઇ તાલઇજી ૫૪
મહામાસ મનેાહારજી પંચમ તિથિ સુવિચારજી... ૫૫
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________
અઢાર નાતરાની સઝા
[પર] પ્રણમીય જિનવર હિંસારમાં સમરીય સરસતિ સામણીએ ૧૮નાતરા તણે ભણસ વિચાર કરમસે જણપરિહુઆ એ . જબૂદીવહ મથુરા મેઝરિએ કુબેરસેના ગણિકા વસે એ તેણીએ જનમીએ જુગલ નરનારીએ દિવસ અઢાર પ્રતિપાલીયાએ ૨ ઘાલીય મુદ્રી મનહ ઉચ્છાએ નામસહિત કરી બેહુ તેણે એ કુબેરદત્ત કુબેરદત્તા મંજુસામાંહિ એ જમના નદી પ્રવાહીયાએ૩ રયણીય પિવરવીઆર એ નદી જલપુરિ તાણિયા એ સેરીય પુરવર નયર દુવારિએ દિનકર ઉગતે આવીયા એ.. ૪ આવતાં દેખાય છે શેઠેએ બેલે એ વહેચી લીસે એ કાલીય સેઠિ દીધી ‘છએ નર ને નારી બેંચી લીયા એ...૫ દિન દિન વાધે રૂપ સેભાગે સકલકલા બેહુ શીખીયા એ
ભાત્રે મલીઓ કરમ સંજોગ એ બે નરભાઈ અણજાણીયાએ..૬ ઢાળઃ બે જણ હ વિવાહ મંગલ ધવલ ઉચ્છાહે
હાથ મેલા એ કીધે દક્ષિણ બેહુ કર દીધે... પરણીય પરણીય પહોતા આવાસે મુદ્રી નિરખી ઉલ્લાસે દેખી સરિખા હા નામ બેહ મનિ હર્યો વિરામ.. શું અમે બે નરભાઈ હુઈ અકહ સગાઈ પૂછાં આપણું માત-તાત જાણી પૂરવ વાત... ધિગ ધિગ કરમ વિચારે ભાઈ બે નર ભરથાર કરેમિ કસું નવ થાઈ વિણભેગવાયાં નવિજાઈ. કરમસુ ક ન પ્રાણ કોઈ મ કરે કમ અજાણ કરસિં' તીર્થકર જીતા બારહ પ્રમુખ વદીતા. ૧૧ કરમિ નરવર ઉડીયા સુરનરપનગ ઘડીયા
કરમેં કઈ નવિ દૂરિ ઈમ બેલે આણંદ સૂરિ. ૧૨ ઢાળ : ઇમ વૈરાગે પુરીયાં બેલે અથિર સંસારે
જીવિય જોબન કારિમાં લેસું સંજમ ભારે ૧૩ બહુઈ ચરમ કલાવાએ જણણી સરિસે એ તાત સંજમ લાધે રસભર મેલીય મેહની વાત. ૧૪
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૮
સાથે' હી લીધી મુદ્રડી તે સજમપાલે રસરિ તાત હી ન ંદન મુઝ ન મુઝવા અમ દિવસિ મથુરાં ગયા કરમ વિસેસે સુત હુએ કુબેરસેના સુત જનમીએ કુબેરઢત્ત અધવચરીત્ર મથુરામઇં મહાસતી
કુબેર્સેના ગણિકાકને તિહાં રહેતાં હવે એકા
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
ખાલ તું મુઝ પ્રિય ખંધવા સગપણસુંણુ તુ અઢાર તે જણણીય એકજ આપણી એ માહરી શેકના જનમીએએ તુજ પિતા મુજ શાકયના ન ંદન માહરી માડી વર બંધવા એ તુ મુજ બંધવ ન ંદના એ જણણી તાહરી માહરી એકજ મુઝ જણી વર માડલી એ માહરી શેíક વકામિણી એ માહરા વરતણી માડલી એ ઘરિણી મુઝ સાદરતથી એ શાક મુજ જણણીય તાહરીએ મુજ જણણી તણેા એ વએ માહી પીતરીએ તુઝ પિતા એ માહરી એહ સહેાદરૂ એ માહરા વર જણણી વરૂ એ તાહરે પિતા મુઝ કરગ્રહે। એ માહરી શેાકના નંદનુ એ
।
પ્રિય પ્રતિ મેધવા ૨ વિચરે દેસ-વિદેસ... દીધા ઘરને ભાર માંડવ્યો અહુ વવસાય... પુરવ જણી સભેગ ત્રિસમા કરમ સ’જોગ... જાણ્યા અવધિજ્ઞાન ગુરૂ ઉપદેશ પ્રમાણુ... માગી વિસહ વિસાલ રૂદન કરતા તે ખાલ...
સસરે તેણું તુઝ તાત તે તુઝ પિતા મુઝ ભરથાર તે નંદન મુઝ તુઝ તાત તે
..
0.0
૫]
એ
તેવર નાત્રે તેણુતા હાલા(૩)રે હલરાએહાલે લુછણાં નિતુવારૂએ હાલે હાલે હાલા ૨૦ સહાદર ખંધવ ણુ તે તેણ નાત્રે તું પુત્ર તે તેણ મુઝ પુત્ર હાઈ વચ્છ તા તેણુ તુ પીત્રીએ હાઈ તા ભત્રીજો કારણ તેણુ તું ઉદધિર્યા દસ માસ તા પમીયા મુઝ તુઝ માત તે તાહરીમાત મુઝ વહુઅ તે સાસુ હાઈ તુઝ માત તે ભેજાઈ તેણ મુજ હોય તે મારા વર તણીય ધરણ તું તારા માહરા તાત તે તેણુ પિતામહ એહુ તે એકે ઉદર ઉત્પન્ન તા
20
-
.
20
.
20
.
..
૧૫
..
૧૬
૧૭
૧૮
૧૯
૩
८
↓
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________
અઢાર નાતરાની સઝાયો
S
[૫૪] અઢાર નાત્રા અસ્યાં સુણી વિપરીત કુબેરદત્ત મનિ ચમકી એ કુબેરસેના પ્રિયા સહિત એક ચિંતેએ પુષ્ટિ આદિ મહાસતીએ ૧ તેણિ સંભારીય પૂરવ વારતા મુદ્રારયણ દેખાડીઓ એ કુબેરદત્ત મનિ બૂઝ રીઝધરમપરિ કમ દવા હુઓ ઉતાવળે એ ૨ આપણી ચિતિત લાજી રાજચિતે નિશ્ચલ સંજમ આદર્યો એ સંજમપાલે એ પૂરવરીતિ કુબેરદત્ત સુરવર હુઓ એ ૩ કુબેરસેના લીઈ સમકિતશીલ એ પાલે નિશ્ચલમન કરી એ કુબેરદત્તા નારી શિવરમણલીલ લેગવિભવ ભય નિરંજણ એ ૪ ઈણિપરિ નાત્રા સુણીય અઢાર એ કરમગતિ વસમી એાળખે એ ઈંડીય કારમે એહ વિષય વ્યાપાર શીલસંજમ મન ૨ જ એ ૫ પિપલિગચ્છહી આણંદસૂરિ ભવિયાં આગલિ ઈમ ભણે એ અવર સવે મેહ મેહલે દુરિએ ધરમસું મેહ નિશ્ચલ કરે એ ૬
[૫૫] માનવભવ પાયોજી ઉચે કુળ આજી ગુરૂજ્ઞાન લશ્રાવિશું સંયમ નાઘરેજી તે નાતા ભાંગાજી અતિ દૂષણ લાગાજી સેવાર અઠારા નાતા વરણવુંજી ૧ મથુરાપુર વાસી વેશ્યા દુઃખાસીજી તિનકે ગર્ભવાસવિલાસી દેઈ ભયાજી જુગ જેડઈ જાયાજી જળમાહિરહાયાજી વહીયા શૌરીપુર પાયા શેઠને ૨ સુત બેટી કીયાજી જુજુઆ કીયાજી જુમનામ દિવાયા સે ઝાય કરી ધરી કુબેર સુદત્તાછ ઈનામ સુરંતાજી વયવાલ રમંતા કેતા દિન ગયાજી ૩ શિશુવૈસ બિલાઈજી યૌવન વય આઈજી વિધિઆય મિલાઈ વ્યાહ બેઉતણુજી સબ રવજન આયેજી મિલિમંગલ ગાઈજી ધી જ વ્યાહ રચાવે બાંધ્યા સેહરાજી-૪ જુગ જુઆ ખેલેજી મનસું મન મેલે જી લખિ છાપઉ ગેલે નામ બરાબરી એ મેરે ભાઈજી હુઈ માં જઈઝ કમલેખ કહાઈ કામિનીજી ૫ જુગ વાદી જ મારે ધિગ જા હમારેજી હિયે જ્ઞાન વિચારે કામનૈ જી ગુણરૂપ વિચારેજી ઉણિ હારે હારજી બેનામ પુકારે એ કર મુદ્રડીજી ૬ પિતા વ્યરો ભાજી લેખ આવા હાસજી કેણુ તમારો સે હમશું કહે છે બે ઈમેં પાયાજી જમુના વહી આયાછ કમલેખ લિખાયા જાયાનાં લહ્યાજી ૭
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
જગ હસી હેઈજી મુખ જઈ લેઈજી ઈછયા તે મુઈ માંઈન તેડી ગઈ છે ઘર ધામ સવિ છોડેઝ તપણું હેત જોડે જી આર્થિકા શિર મેડે કરી કે નીસરીજી પતિ હોઈ ઉદાસીજી મથુરા ઘર વાસીજી વ્રત શીલ વનાસી માતા ભગવેજી. ગણિકા કાલખિરંત કુબેરનું દત્તાજી વિષયાસ ભુતાપુતા ઉપનાજી ૯ કમકી ગતિ ન્યારીજી નહીં જાય વિચારીજી હરદેવ મુરારિભારી ગઈ કમેં રાવણ માજી ધાતૃ તપ ગાજો નહિં રામ વિચાર્યો સે વનમેં ફિજી આર્થિક મુનિ બઝેજી તુમને સબ બૂઝેજી કૃતકર્મઅરૂઝયા સુલઝઈ સે કહાજી મુનિ અવધિવિચારીજી બેલે સૂણ ધારીજી તું આપ વિચારી થારી શુભમતિજી તુમ જાત વિગતેજી જનની સંગિ સૂતે સદગતિ ખુ તે નરકમૅજી તિનકું પરમાઘોજી બંધ વલ્ય સૂજી કૃતકર્મ નિરાધે માતા બેઘજી વાર સુનિ કે વ્રત ધારી કન્યા સુખ કારીઆ ગણિકા બિવવારી નારી પગઈ છ૧૩ દુહા : વેશ્યા સુત હુલાવી કાઢે નાતા સાર
ગણિકા પૂછે કaણ તું તવ ભાખે વિસ્તાર. ૧૪ ઢાળઃ તવ બેલ વારીજી સુની વાત હમારીજી
ચું કહું વિચારિ શીખ સંભારીયેજી તવ બેલે જનની બાલ જાજી લખિ સે હુલરાજી
નિજ વનિતાણું દેખી વેશ્યા “ઝઈજી... ૧૫ તે માત હમારીજી હું પુત્રી થારી નિજ કુખ તુમ્હારી હિતે ઉપનીઓ કુનિ સાસુપિયારીજી હું તે સુત નારીજી તુમ પીવ પ્યારી સો કિ અબ હુઈછ૧૬ સુત એક સમાનીજી યું બહુ ટલ જાનીજી ભાઈ ધરિ આણું ભાભી માનીયેજી મેરે પિતા “માતા છ દાદા હિત દાતાજી તે તે ખટ નાતા આઈ મિલ્યાજી..૧૭ કમ નાચ નચાવેજી છવડે દુઃખ પાવેજી હીયે જ્ઞાન ઉપવે વ્રત સંગ્રહ કુલ કિન્નર નારીજી શીખ સુણ હમારીજી સે વ્રત સંગ્રહ્ય શીલ વિચારી
ભવ ભારી તિરે.૧૮ દુહા : શીલ મહાવ્રત સંગ્રહ મેખિ રમણપતિ હોઈ સુગનિમેં સાંસે નહિં મનન્વય પાળે સોઈ રે..પ્રાણી! શીલ સદા સુખકાર કિdઈક ભવપૂરણ કરીજી પચે મુક્તિનું સ્થાન ચઢાળે નાતાતણે ‘લોહટ” કરે વખાણ રે...
, ૨૦
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________
અઢાર પાપસ્થાનકની સજ્ઝાયા
મૈં અઢાર પાપસ્થાનકની સજ્ઝાયા [૫૬થી ૭૩]
૧. હિંસા પાપસ્થાનકની સજ્ઝાય (૫૬)
પાપસ્થાનક પહિલુ કહ્યું રે, હિંસા નામે ક્રુરત;
મારે જે જગ જીવને રે,
તે લહે મરણુ અનંત રે. પ્રાણી ! જિનવાણી ધરા ચિત્ત ૧ પામે વિયેળ તે મ; મિલે ન વલ્લભ વૃંદ રે. પ્રાણી ! ૨ એક વાર કયુ કર્યાં; તીવ્ર ભાવના મરે. પ્રાણી ! ૩ મારે કિમ નવિ હોય ? વૈશ્વાનરની જોય ૨. પ્રાણી ! ૪ રૌદ્ર યાન પ્રમત્ત; જિમ સુભ્રમ બ્રહ્મદત્ત રે પ્રાણી ! પ પરણાવે જસ સાય; હિંસા નામ ખલાય રે. પ્રાણી ! ૬
[૫૭]
માતપિતાદિ અનંતના રે, દારિદ્ર દે।હગ નવ ટળે, હાય વિપાકે દશગણું ૨. શત સહસ્ર કાડી ગમે રે, મર કહેતાં પણ દુઃખ હુંઅરે, હિં સાભગિની અતિભૂરી ૐ, તેને જોરે જેહુઆ હૈ નરકઅતિથિ તે નૃપ હુઆ હૈ, રાય વિવેક કન્યા ક્ષમા રે, તેહથકી દૂર ટળે રે,
૨. મૃષાવાદ પાપ સ્થાનકની સજ્ઝાય બીજું પાપનું સ્થાન, મૃષાવાદ દુર્ધ્યાન; આજ હેા છેડો રે ભવી ! મડા ધર્મ શું પ્રીતડી જી. વેર ખેદ્ર અવિશ્વાસ, એહુથી દોષ અભ્યાસ, આજ હા થાયે રે નવિ જાયે, વ્યાધિ અપથ્યથી જી. રહેવુ' કાલિક સુરિ, પરિજન વચન તે ભૂર, આજ હૈ। સહિવું રે નત્રિ કહિવું, જૂઠ ભયાર્દિકે જી. આસન ધરત આકાશ, વસુ નૃપ હુએ સુપ્રકાશ, આજ હૈા જૂઠે રે સુર રૂઠે, ઘાલ્યેા રસાતલે જી. જે સત્ય વ્રત ધરે ચિત્ત તે હાય જગમાં પવિત્ત, આજ હૈ। તેહને રે નવિ ભય, સુર-વ્યંતર–યક્ષથી જી. જે નવિ ભાખે અલીક, એલે ઠાવુ ઠીક, આજ હૈ। ટેકે ? સુવિવેકે સુયશ તે સુખ વરે જી.
ML
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩. દત્તાદાન પામસ્થાનકની સજ્ઝાય [૫૮] ચારી વ્યસન નિવારીએ, પાપસ્થાનક હૈ। ત્રીજુ' કહ્યું ધાર કે, ગૃહભવ પરભવદુઃખ ઘણુા, એહ વ્યસને હા પામે જગત ચાર કે. ચેારી૦ ૧
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ.
ચાર તે પ્રાયે દરિદ્રી હુએ, ચેારીથી હો ધન ન ઠરે નેટ કે, ચારને કાઇ ધણી નહિં, પ્રાયે ભૂખ્યુ હા રહે ચારનું પેટ કે ચેરી ૨
જિમ જલમાંહી નાંખીયા, તલે આવે હૈ। જલને અયગેાલ કે, ચાર કઠોર કરમ કરી, જાય નરકે હા તિમ નિપટ નિટલ કે, ચારી૦ ૩. નાઢુ પડયુ... વળી વિસર્યું, રહ્યું રાખ્યું હ। થાપણુ કયુ” જે કે, તૃણુ તુસ માત્રનલીજીએ,અણુદીધુ હા કહાં કોઈનુ તેહ કે ચારી, ૪ દૂરે અનથ સકલ ટળે, મિલે વ્હાલા હે સઘળે જશ થાય કે, સુરસુખનાં હુએ ભેટાં, વ્રત ત્રીજુ હા આવે જંસ દાય કે ચેરી ૫
ચારપણું' ત્યજી દેવતા, હાયે નિશ્ચલ હેા રાહીણીયા જેમ કે, એ વ્રતથી જસ સુખ લહે, વળી પ્રાણી હા વહે પુણ્યશુ પ્રેમ કે, ચારીદ
૪. અબ્રહ્મચય' પાપસ્થાનકની સજ્ઝાય [૫૯] પાપસ્થાનક ચેાથુ' વરજીએ, દુગ'તિમૂલ અખભ, જગ સાવ મૂ*ઝયો છે એહમાં, છડે તેડુ અચંભ. પાપ૦ ૧
રૂડું લાગે રે એ રે, પરિણામે અતિ ક્રૂર, ફૂલ કપાકના સારખું, વરજે સજ્જન દૂર.
અધર વિદ્રુમ સ્મિત ફૂલડાં, કુચલ કઠિન વિશાલ, રામા દેખી ન રાચિયે, એ વિષવેલિ રસાલ
પ્રખલ જ્વલિત અય- પૂતલી, આલિંગન ભટ્ઠ' તત, નરક–દુવાર નિતમિની, જઘન સેવન એ દુરત. દાવાનલ ગુણુ વન તણેા, કુલ મશીચ'ક એ, રાજધાની માહરાયની, પાતક કાનન મેહ.
પા૫૦ ૨
પા૫૦ ૩
પાપ૦૪
પાપ૦ ૫
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________
અઢાર પાપસ્થાનકની સઝાય
પ્રભુતાએ હરિ સારિખે, રૂપે મયણ અવતાર, સીતા રમે રે રાવણ યથા, છ ડે પર નર નાર પાપ૦ ૬ દશ શિર રણમાંહે રેળવ્યાં, રાવણ વિવશ અખંભ, રામે ન્યાયે રે આપણે, રે જગ જયથંભ પાપ૦ ૭ પાપ બંધાયે રે અતિ ઘણ, સુકત સકલ ક્ષય જાય, અબ્રહ્મચારીનું ચિંતવ્યું કદીય સફલ નવ થાય. પા૫૦ ૮ મંત્ર ફળે જગ જસ વધે, દેવ કરે રે સાનિદ્ધ, બ્રહાચર્ય ધરે જે ના, તે પામે નવનિધ.. ' જ નવાનવ.
પા૫૭ ૯ શેઠ સુદર્શનને ટળી શૈલી સિહાસન હોય, ગુણ ગાયે ગગને રે દેવતા, મહિમા શીયલને જોય. પાપ૦ ૧૦ મૂલ ચારિત્રનું એ ભલું, સમકિત વૃદ્ધિ નિદાન, શીલ સલીલ ઘરે જિકે, તસ હુએ સુજસ વખાણ, પાપ૦ ૧૧
૫ પરિગ્રહ પાપસ્થાનકની સઝાય [૬] પરિગ્રહ મમતા પરિહરે, પરિગ્રહ દેષનું મૂલ, સલુણે. પરિગ્રહ જેહ ધરે ઘણે, તસ તપ-જપ પ્રતિકૂલ. સહ પરિગ્રહ ૧ નવિ પલટે મૂલ રાશિથી, માર્ગી કદિય ન હોય, સ. પરિગ્રહ ગ્રહ છે અભિન, સહુને દીએ દુ:ખ સેય. સ. ૫૦ ૨ પરિગ્રહ મદ ગુરુઅરણે ભવમાંહી પડે જત, સત્ર યાનપાત્ર જિમ સાયરે, ભારાક્રાંત અત્યંત. સ. ૫૦ ૩ જ્ઞાનયાન હયગયવરે, તપ જ૫ શ્રુત પરતત, સ0 છેડે શમ પ્રભુતા લહે, મુનિ પણ પરિગ્રહવંત. સ. ૫૦ ૪ પરિગ્રહ ગ્રહ વિશે લિંગિયા, લેઈ કુમતિરજ સીસ, સ0 જિમ તિમ જગ લવતા ફરે, ઉન્મત્ત હુઈ નિશદીસ. સ૫૦ ૫ તૃપ ન છવ પરિગ્રહ, ઇંધણથી જિમ આગ, સ, તૃષ્ણાદાહ તે ઉપશમે, જલ સમ જ્ઞાન વૈરાગ. સ૦ ૫૦ ૬ તૃપતો સગર સુતે નહિં ગોધનથી કુચીકણું, સ0 તિલક શેઠ વળી ધાન્યથી, કનકે નંદ સકર્ણ. સ. ૫૦ ૭ અસંતુષ્ટ પરિગ્રહભર્યા, સુખીયા ન ઈદ નરિદ, સત્ર સુખી એક અપરિગ્રહી સાધુ સુજસ સમકંદ. સ૦ ૫૦ ૮
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાયાદિ સગ્રહ. ૬. ક્રોધ પાપસ્થાનકની સય [૬૧] ક્રોધ તે આધિનરાય છે, ક્રેપ તે સયમઘાતી રે, ક્રોધ તે નરકનુ ખારણું, ક્રોધ દુરિત પક્ષપાતી રે. પાપસ્થાનક છે. પરિહરા, મન ધરી ઉત્તમ ખ'તી રે, કાધભુજ...ગની જા'ગુલી, એહ કહી જયવ ́તી ? પા૫૦ પૂવ કેપિડ ચરણ ગુણે, ભાગ્યેા છે આતમ જેણુ રે, ક્રેવિવશ હુંતા દેય ઘડી, હારે સવ ફુલ તેણુ રે. પા૫૦ ૩ ખાળે આશ્રમ આપણા, ભજના અન્યને દાહે ૨, ક્રોધ કુશાનુ સમાન છે, ટાળે પ્રશમ પ્રવાહે રે. સાપ૦ આક્રશ તજ ના ઘાતના, ધમબ્રશને ભાવે રે, અગ્રિમ અગ્રિમ વિરહથી, લાભ તે શુદ્ધ સ્વભાવે છે. પાપ ૫ ન હોય ને હાય તા ચિર નહિં, ચિર રહે તા કુલ-છેહાર, સજ્જનક્રાધ તે એહવા, જેવા દુજન-નેહા રે પાપ ૬ *ષી મુખે કટુ ખેલણા, કટકીયા ફૂટસાખી રે, અદીઠ કલ્યાણકરા કહ્યા, દોષતરૂ-શત સાખી રે. પાપ૦ કૂરગડુ ચઉ તપ-કરા, ચરિત સુણી શમ આણે! ૨, ઉપશમ સાર છે પ્રવચને, સુજશ વચન એ પ્રમાણા રે. પા૦ ૮
૭. માન પાપસ્થાનકની સજાય [૬૨] પાપરથાનક કહે સાતમુ' શ્રી જિનરાજ એ. માન માનવને હેય દુરિતશિરતાજ એ, આઠ શિખર ગિરિરાજતણાં આડાં વળે, નાવે વિમલાલાક તિહાં કિમ તમ ટળે ? પ્રજ્ઞામદ તપદ વળી ગાત્રમદે ભર્યાં. આજીવિક્રા મવંત ન મુક્તિ અગી કર્યાં ક્ષયે પશમ અનુસાર જો એહ ગુણુ વહે, Âા મદ કરવા એહમાં? નિ સુખ લહે. ઉચ્ચભાવ દંગ(ઢ)દાખે. મજ્વર આકરે, હાય તેહના પ્રતિકાર કહે મુનિવર ખરા, પૂર્વ પુરૂષ સિંધુરથી લઘુતા ભાવવું, શુદ્ધ ભાવન તે પાવન શિવસાધન નવુ.
૭.
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________
અઢાર પાપસ્થાનકની સજ્ઝાયે
માને
ખાયું. રાજ્ય લંકાનું. રાવણે, નરનુ` માન હરે (સુ) હિર આવી ઐરાવશે, સ્થૂલિભદ્ર શ્રુતમથી પામ્યા વિકાર એ, માને જીવને આવે નરક અધિકાર એ. વિનય શ્રુત તપ શીલ ત્રિવગર હણે સવે, માન તે જ્ઞાનના ભંજક હાય લવાભવે, લુ'પક છેક વિવેકનયણુના માન છે, એન્ડ્રુને છાંડે તાસ ન દુઃખ રહે પછે. માને ॰ાહુબલી વરસ લગે કાઉસ્સગ્ગ રહ્યા, નિર્માં ચક્રો સેવક દાય મુનિ સર્મ કહ્યા, સાવધાન ત્યજી માન જે ધ્યાન ધવલ ધરે, પરમા સુજસ રમા તસ આલિંગન કરે.
ગુણ॰ ૨
ગુણુ ગુણુ ૩
૮. માયા પાપસ્થાનકની સજ્જાય [૬૩] પાપસ્થાનક કહ્યું આઠમું સુણા સતાજી ! છાંડા માયા મૂલ; ગુણુવ તાજી ! કષ્ટ કરે વ્રત આદરે, સુ॰ માયાએ તે પ્રતિકૂલ. ગુણુ નગન માસ ઉપવાસિયા, સુ॰ સીથ લીએ કુશ અન્ન, ગુણુ॰ ગલ અન તા પામશે. મુ॰ જ છે માયા મન્ન. કેશ-લેાચ-મલ-ધારણા, સુ॰ ભૂમિશય્યા વ્રત યાગ, સુર સકૅલ છે સાધુને, સુ॰ દુષ્કર માયા ત્યાગ. નયન વચન આકારનું, સુ॰ ગેાપન માયાવત, જેહ કરે અસતી પરે, સુ॰ તે નહિ હિતકર તત. કુસુમપુરે ઘરે સેઠને, સુ॰ હેઠે રહ્યો સવિજ્ઞ, ઉપર તસ ખીજો રહ્યો, મુ॰ મુશ્કેલ પણ સુગુણ રુ. દભી એક નિંદા કરે, સુ॰ પ્રજા ધરે ગુણુ રાગ, પહેલાને ભવ દ્વતર કહે, સુ॰ બીજાને કેવલ તાગ. ગુણુ॰ વિધિ નિષેધ નવિ ઉપદેશે, સુ॰ એકાંતે ભગવત, ગુણ॰ કારણે નિષ્કપટી હવુ, સુ॰ એ આણા છે તંત. ગુણ ૭ માયાથી અળગા ટળેા (રહે), સુન જિમમિલે મુગતિસુ રંગ, મુજસવિલાલ સુખી રહેા, સુ॰ લક્ષણ આવે આગ. છુ૦ ૮
ગુણુ
ચણ
ગુણુ
ગુણુ॰ ૪
ગુણુ.
ગુણ૦ ૫
'
૫૫
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ૯. લાભ પાપસ્થાનકની સજઝાય [૬૪] જીરે મારે લેભ તે દેષ અભ, પાપસ્થાનક નવમું કહ્યું જીરેજી, ' અરે મારે સાવ વિનાશનું મૂલ, એથી કેણે ન સુખ લહ્યું જીરેછે. ૧ છરે મારે સુણીએ બહુ લેભાંધ, ચક્રવર્તી હરિના કથા કરે, જીરે મારે પામ્યા તે કટુક વિપાક, પીવત રક્ત જળે યથા કરે છે. ૨ છરે મારે નિધનને શત શાહ, શત લહે સહસ જેડિએ છરેજી, જીરે મારે સહસ કહે લખ લેભ, લખ લા(ધ) મન કેડિઆ રે.૩ જીરે મારે કેટીશ્વર નૃપદ્ધિ, નૃપ ચાહે ચક્રીપણું જીરેજી, જીરે મારે ચાહે ચક્રી સુરભેગ, સુર ચાહે સુપતિસુખ ઘણું કરેછે. ૪ જીરે મારે મૂલે લઘુપણે લેભ, વાધે શરાવ તણ પરે રે, જીરે મારે ઉત્તરાધ્યયને અનંત, ઈચ્છા આકાશ સમી કહી છરેજી. ૫ જીરે મારે સ્વયંભૂરમણ સમુદ્ર, કેઈક અવગાહી શકે છરેજી જીરે મારે તે પણ લેભસમુદ્ર, પાર ન પામે બળ થકે છરેછે. ૬ જીરે મારે કઈક લેભને હેત, તપ શ્રત હારે જે જડા છરેજી, જીરે મારે કાગ ઉડાવણ હેત, સુરમણિ નાંખે તે ખડા છરે જીરે મારે લેભ તજે જે ધીર, તસ સવિ સંપત્તિ કિંકરી છરેજી, જીરે મારે સુજસ (તે સુપુણ્યવિલાસ, ગાવે તસ સુરસુંદરી છરેજી. ૮
૧૦. રાગ પાપસ્થાનકની સજ્જાય [૬૫] પાપસ્થાનક દશમું કહ્યું રગ રે, કુણહીન પામ્યા તેહને તાગ રે; રામેં વાહ્ય હરિ હર ગંભ રે, રાચે નાચે કરેય અચંભ રે .. ૧ રાગ કેશરી છે વડ રાજા રે, વિષયાભિલાષ તે મંત્રી તાજા રે, જેહના છેરૂ ઈદ્રિય પંચે રે, તેહને કીધે એ સકલ પ્રપંચે રે. ૨ જેહ સદાગમવશ હુઈ જાશે રે, અપ્રમત્તતા શિખરે વાસે રે, ચરણે ધરમ નપ શૈલ વિવેકે રે, તેહશું ન ચળે રાગી ટેકે રે... ૩ બીજા તે સવિ રાગે વાહ્યા રે, એકાદશ ગુણઠાણે ઉમાહ્યા રે, રાગે પાડયા તે નર ખુત્તા રે, નરકનિગોદ મહાદુઃખ જુત્તા છે. ૪ રાગહરણ તપ જપ કૃત ભાખ્યા છે, તેથી પણ જેણે ભવફલ ચાખ્યારે, તેહને કોઈન છે પ્રતિકારે રે, અમીય હોય વિષ ત્યાં યે ચારો? ૫
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________
અઢાર પાપસ્થાનકની સજ્ઝાયા
તપમળે છૂટથા તરણું તાણી રે, કચન કેડિ આષાઢાભૂતિ નાણી રે, નહિંષે પણ રાગે' નડિયા રે, શ્રુતનિધિ પણ વેશ્યાવશ પડિયા રે... ખાવીશ જિન પણ રહી ઘરવાસે રે, વરત્યા પૂરવ રાગ અભ્યાસે રે, વજ્રમ ધ પણ જસ બળે તૂટે રે, નૈહતતુથી તેડુ ન છૂટે રે... રેહઉચ્ચાટને અગ્નિનું દહવુ રે, ઘણુ-કુન એ સર્વ દુઃખ સહવુ રે, અતિ ઘણું રાતી જે હુંય મજીઠ રે, રાગતણા ગુણ એહજ દીઠ રે...૮ રાગ ન કરો ક્રેઈ નર કેાઈશું રે, નવ રહેવાય તે કરજે મુનિજી રે, મણિ જિમ કૃણિ વિષના તિમ તેડા રે, રાગનું ભેષજ સુજસ સનેહા ૨.૯
૧૧. દ્વેષ પાપસ્થાનકની સજ્ઝાય [૬૬]
દ્વેષ ન ધરીએ લાલન દ્વેષ ન ધરીએ, દ્વેષ તજ્ગ્યાથી લાલન શિવસુખ વરીએ
પાપસ્થાનક અગ્યારમુ ક્રૂ',
દ્વેષરહિત ચિત્ત હાય વિ ફ્લુ........ ચરણુ કરણ ગુણુ ખની ચિત્રશાળી,
દ્વેષધૂમ... હાય તે સિલ કાળી... રાષ એ'તાલીશ શુદ્ધહારી,
ધૂમ્રદોષે હાય પ્રખલ વિકારી... ઉગ્ર વિહાર ને તપ જપ કિરિયા,
કરતા દ્વેષ તે ભવમાંહે કિરિયા... ચેાગનુ અંગ અદ્વેષ છે પહેલુ
લા શિ
ર
લા હા॰ ૧
લા તે ૨
નિર્ગુણ તે ગુણવ ંત ન જાણે,
ગુણવંત તે ગુણુ દેષમાં તાણે... આપ ગુણી ને વળી ગુણુરાગી,
જગમાંડે તેની કીરતિ જાગી... રાગ ધરીજે જિહાં ગુણ લહીએ,
નિર્ગુણ ઉપરે સમચિત્ત રહીએ. ભવસ્થિતિ ચિંતન સુજશવલાસે,
ઉત્તમના ગુણ એમ પ્રકાસે.
લા પ્ર ૩
લા ભ ૪
સાધન સવિ લહે તેહથી વહેલુ.... લા॰ તે ૫
લા
લા કી ૭’
લા સ૦
લા એ॰૯
૧૭
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૮
૧૨, કલહ પાપસ્થાનકની સજ્ઝાય [૬] લહ તે ખારમુ પાપનું સ્થાન, દુનિ' મૂલનિદાન, સાજન ! સાંભળે, મોટા રોગ કલહ કાચકામળા; દંતકલહ જે ઘરમાંહે હાય, લચ્છી-નિવાસ તિહુાં નવિ જોય...સાજન ૧ શુ સુન્દરી તુ ન કરે સાર? ન કરે નામે કાંઇ ગમાર; સા ક્રોધમુખી તું તુજને ધિક્કાર, તુજથી અધિકા કુણુ ? કલિકાર...સા૦ ૨ સાહસુ એલે પાપિણી નિત્ત, પાપી તુજ પિતા જુએ ચિત્ત; સા ૪ તકલહ ઇમ હુને થાય, તે દ ંપતીને સુખ કુણુ ઠાય? સા કાંટે કાંઠે થાયે વાડ, ખેલે ખેલે વાધે રાડ: સા જાણી મૌન ધરે ગુણવંત, તે સુખ પામે અતુલ અનત... નિત્યે કલહુ કાહણશીલ, ભ‘ડણશીલ વિવાદ(સલિલ)નશીલ; સા ચિત્ત તાપ ઘરે જે એમ, સયમ કરે નિરક તેમ... કલહ કરીને ખમાવે જેહ, લઘુ ગુરુ આરાધક હાય તેહ; સા કલહ શમાવે તે ધન્ય ધન્ય, ઉપશમસાર કહ્યો. સામન... નારદ નારી નિર્દય ચિત્ત, કલહ ઉીરે ત્રણે નિત્ત; સા॰ સજ્જન ‘સુજસ' સુશીલ મહંત, વારે કલહ સ્વભાવે સત...
સા ર
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
પાપસ્થાનક તે તેરમું છાંડીએ, છતા આળ જે પરના ઉચ્ચરે,
XA EX
3
૦ ૪
સા પ
૧૩. અભ્યાખ્યાન પાષસ્થાનકની સજ્ઝાય [૬૮] અભ્યાખ્યાન દુર તેજી દુઃખ પામે તે અતાજી... ધન! ધન! તે નર જે જિનમત ધરે... અછતે દેજે રે અભ્યાખ્યાન જે, કરે ન(૩) પૂરે ઠાણેાજી તે તે દાણે રે તેહને દૂષિયે, ઇમ ભાખે જીનભાજી...ધન જે બહુ મુખરી રે વળી ગુણ-મત્સરી, અભ્યાખ્યાની તે હાયજી પાતક લાગેરે અણુકીધાં સહી, તે કીધું .વ ખાયછે... ધન મિથ્યા મતિની રે દશ સ`જ્ઞા જિકે, અભ્યાખ્યાનના લેટ્ટાજી ગુણ અવગુણુના ૨ જે કરે પાલટો, તે પામે બહુ ખેદેાજી... પરને દોષ ન અછતા દીજીએ, પીજીએ જો છનવાણીજી ઉપશમરસશું રે ચિત્તમાં ભીંજીએ, કીજીએ ‘સુજસ’ કમાણીજી...ધન૦૫
સા ૭
ધન
૨
૩
૪
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________
અઢાર પાપસ્થાનકની સઝાયે
૧૪. પશુન્ય પાપસ્થાનકની સજઝાય [૬૯] પાપસ્થાનકહે કે ચૌદમું આકરું, પિશુનપણનું હે યસન છે અતિબુરું અશન માત્રને હોકે શુનક કૃતજ્ઞ છે, તેહથી ભૂડ હેકે પિશુન લવે પછે. ૧ બહુ ઉપકરીએ કે પિશુનને પપરે, કલહનો દાતા છેકે હોય તે ઉપરે દૂધે ધોયે હેકે વાયસ ઉજબે કિમ હેયે પ્રકૃતે છે કે જે છે શામળો. ૨ તિલક તિલત્તણું કે નેહ છે ત્યાં લગે, નેહ વિણ કે ખલ કહીએ જગે ઈમનિસનેહી હોકે નિર્દય હૃદયથી, પિશુનની વાર્તા છે કે નવિ કથી. ૩ ચાડી કરતાં હો કે વાડી ગુણતણી, સૂકે સૂકે છે કે ખ્યાતિ પુણ્યતણી: કેઇનવ દેખે હે કે વદન પિશુનતણું, નિર્મળ કુલને છે કે દીએ તે કલંક ઘણું જિમ સજજનગુણ હોકે પિશનને દૂષિયે, તિમ તિણે સહેજે કે ત્રિભુવન ભૂષિએ ભરમે માં હેકે દર્પણ હાય ભલે, “સુજસ સવાઈ હેકે સજન કુલતિલ
૧૫. રતિ-અરતિ પાપસ્થાનકની સઝાય [so જિહાં રતિ કોઈક કારણેજી, અરતિ તિહાં પણ હોય પાપસ્થાનક તે પન૨મુંજી, તિણે એ એક જ જોય ..
સગુણ નર! સમજે ચિત્ત મોઝાર ચિત્ત અરતિ રતિ પાંખશુંછ, ઉડે પંખી રે નિત્ત પિંજર શુદ્ધ સમાધિમંજી રૂં રહે તે મિત્ત . સુગુણનર૦ ૨. મનપારદ ઉડે નહિંજી, પામી અરતિ સત આગ તે હુએ સિદ્ધિ કલ્યાણનીજી, ભાવઠ જાયે ભાગ - પરવશે અરતિ રતિ કરી છે, ભૂતારથ હૈય જેહ તસ વિવેક આવે નહિં, હાય ન દુઃખને છેડ. રતિ અરતિ છે વસ્તુથીજી, તે ઉપજે મનમાંહિ અંગજ વલ્લભ સુત હુઇ, યુદિક નહિ કાંહિ... મનકલ્પિત રતિ અરતિ છે જ, નહિં છે સત્ય પર્યાય નહિં તે વેચી વસ્તુમાંજી, કિમ તે સવિ મિટ જાય.. જેહ અરતિ રતિ નવિ ગણેજી, સુખદુખ દય સમાન તે પામે “જ” સંપદાજી, વાધે જગ તુસ વાન..
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રા
૧૬. પર-પરિવાદ પાપસ્થાનકની સજ્ઝાય [૭૧]
સુંદર ! પાપસ્થાનક તો સેાળમું, પરિનંદા અસરાલ હૈ સુંદર / નિંદક જે મુખરી હુએ, તે ચાથા ચંડાલ હૈ।...સુદર પાપ૦ ૬
સુંદર જેહને નિંદાનેા ઢાળ છે તપ, કિરિયા તસ ફ્રીક હા સુંદર દેવ કિલ્મિષ તે ઉપજે, એ ફલ રાકારક હા... સુંદર ક્રોધ અજીરણ તપતણું, જ્ઞાનતણુ અહંકાર હે સુંદર પરનિંદા કિરિયાતણું, વમન અજીણુ આહાર હે.... . સુંદર નિંદાના જેહ સ્વભાવ છે, તાસ કથન નિત્ર ન હેા સુંદર નામ ધરી જે નિંદા કરે, તેહ મહામતિમ૪ હે... ઇ સુદર રૂપ ન કોઇનુ' ધારીએ, દાખીએ નિજ નિજ રગ હા સુંદર તેહમાં કાંઈ નિંદા નહિ, ખેલે ખીજુ અગ હા... સુંદર એહ કુશીલણી એમ કહે, કાપ હુએ જેહ (મ)ભાખે હા સુંદર તેહ વચન નિદાતણ', દશવૈકાલિક શાખે હા...
..
સુંદર દોષનજરથી નિંદા હુએ, ગુણુનજરે હુએ રાગ હા સુંદર જગ સિવ ચાલે માદલ મહયે, સ`ગુણી વીતરાગ હા,, સુંદર નિજમુખ કનક કચાલડે, નિંદક પર-મલ લેય હા સુંદર જેહ ઘણા પર ગુણ ગ્રહે, સ ંત તે વીરલા કાય હા.... સુદર પર પરિત્રાદ વ્યસન તો, મ કરી નિજ-ઉત્કર્ષ` હા સુદર પાપ કરમ ઇમ સર્વિ ટળે, પામે સુ'જસ' તે હ હૈ...,
..
..
૧૭. માયા-મૃષાવાદ પોપસ્થાનકની સજ્ઝાય [૭૨]
સત્તરમ્' પાપનું ઠામ, પરિહરને સદ્ગુણ ધામ જિમ વાધે જગમાં મા’મ હૈ। લાલ, માયામાસ વિ કીજીયે... એ તા વિષને વળીય વધાયુ, એ તે શસ્ત્રને અવળું ધાર્યું" એ તે વાઘનુ` માલ વકાર્યુ હૈા લાલ...માયા મુસાવા, થઈ હેાટા કરે ઠગાઇ
એ તેા માયી ને તસ હેઠે ગઈ ચતુરાઈ હા લાલ... -અગલાં પરે પગલાં ભરતાં, થાડુ ખેલે જાણે મરતાં જગધધે ઘાલે ક્રિતાં હા લાલ...
3.0
.
"
..
20
3
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________
અઢાર પાપસ્થાનકની સઝાયો જે કપટી બોલે જવું, તસ લાગે પાપ અપૂઠું
પડિતમાં હવે મુખ ભૂઠું હે લાલ.. માયા. ૫ દભીનું જુઠું મીઠું, તે નારી ચરિત્રે દીઠું
આ પણ તે છે દુર્ગતિ ચીઠું હે લાલ. જે જઠે દિયે ઉપદેશ, જન રંજનને ધરે વેશ
તેને જૂઠે સકલ કલેશ હે લાલ. , તેણે ત્રીજો મારગ ભાગે, વેશ નિંદે દંભે રાખે
શુદ્ધ ભાવકે શમસુખ ચાખ્યો હે લાલ... . જૂઠું બોલી ઉદર જે ભરવું, કપટીને વેશે ફરવું
તે જમવારે શું કરવું લાલ... » પંડે જાણે તે પણ દંભે, માયામ સને અધિક અચંભે
સમક્તિદષ્ટિ મન થંભે હે લાલ.... - મૃતમર્યાદા નિરધારી, રહ્યા માયાસ નિવારી
શુદ્ધ ભાષકની બલિહારી હે લાલ.. જે માયાએ જૂઠ ન બેલે, જગ નહિં કેઈ તેહને તેલ
* તે રાજે “સુજસ” અમલે હો લાલ. ૧૨
૧૮-મિથ્યાત્વશલ્ય પાપસ્થાનકની સઝાય (૭૩) અઢારમું જે પાપનું સ્થાનક, તે મિથ્યાત્વ પરિહરીએજી, સત્તરથી પણ તે એક ભારી, હોએ તુલાએ જે ધરીએજી; કષ્ટ કરે પરે પરે દમે અમ્પા, ધમઅર્થે ધન ખરજી, પણ મિથ્યાત્વ છતે તે જૂઠું, તિણે તેહથી તમે વિરજી. ૧ કિરિયા કરતે ત્યજતે પરિજન, દુખ સહત મન રજી, અંધ ન જીપે તે) પરની સેના, તિમ મિથ્યાષ્ટિ ન સીઝેજી; વીરસેન શૂરસેન દષ્ટાંતે, સમક્તિની નિયુકતેજી, તે જોઈને ભલી પરે મન ભાવે, એહ અરથ વર યુક્તજી. ૨ ધમે અધમ્મ અધમ્મ ધમ્મત, સન્ના મગે ઉમગ્ગાજી, ઉન્માર્ગે મારગની સન્ના, સાધુ અસાધુ સંલગાજી; અસાધુમાં સાધુની સન્ના, જીિવે અજીવ અજીવ જીવ વેદ છે, મુ અમુક્તિ અમુરે મુત્તહ, : સન્ના એ દશ ભેદજી... ૩
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________
K
અભિગ્રહિક નિજનિજ મતે અભિગ્રહ, અભિનિવેશી જાણતા કહે જૂઠ્ઠું, સશય તે જિનવચનની શંકા, એ પણ પાંચ ભેદ છે વિશ્રુત, લેાક લેાકેાત્તર ભેદ એ ષડવિધ, શકતે તિહાં લૌકિક ત્રણ આદર, લેાકેાત્તર ધ્રુવ માને નિયાણું, પનિષ્ઠ ઇહુ લેાકને કાજે, એમ એકવીશ મિથ્ય!ત્વ ત્યજે જે, સજે ન પાપે ર ન રાખે, સમકિત ધારી, શ્રુત-આચારી શાસન સમકિતને આરાધે, મિથ્યાત્વ તે જગિ પરમ રાગ છે, પરમ શત્રુ ને પરમ શસ્ત્ર તે, પરમ દહુ ને પરમ રિદ્ર તે પરમ કંતાર પરમ દુભિક્ષ તે, જે મિથ્યાત્વ લવલેશ ન રાખે, તે સમિકત સુરતર્ કુલ ચાખે, મહેાટાઈ શી હાય ? ગુણુ પાખે, શ્રી નયવિજય ત્રિભુધ પય સેત્રક,
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
અનભિગ્રહિક સહુ સરખાજી કરે ન તત્ત્વપરિકખાજી અવ્યકતે અનાભાગાજી, જાણે સમજુ લેગાજી... દેવ ધ વળી શુરૂપવ કરતાં પ્રથમ નિગ જી ગુરૂ જે(તે) લક્ષણ હીનાજી માને ગુરૂપદ લીનાજી... ભજે ચરણુ ગુરૂ કેરાજી મત્સર દ્રોહ અનેરાજી તેહની જગે બલિહારીજી તેની કરી મનેાહારીજી... વલીય મહા અ ંધકારાજી પરમ નરક સચારાજી પરમ સંકટ તે કહિયેજી તે છાંડે સુખ લડીએજી... શુદ્ધો (સુધા) મારગ ભાખેજી રહે વળી અણીએ આખેજી ગુણ પ્રભુ સમકિત દાખેજી વાચક ‘જસ' ઈમ ભાખેજી...
૭૪]
રે પ્રાણી! જીવની હિંસા નિવાર જૂઠી વાત ન કરીએ કે'વાર મેરે આતમા ! પાપસ્થાનકનિવાર વસ્તુ પરાઇ ન લહીએ લગાર અબ્રહ્મચય ના કીજે પરિહાર મૂર્છા ન રાખીએ વિત્તની ચિત્તો જેહથી આત્મા હૈાવે પુનિત કાઇના ઉપર કરીએ ન ક્રોધ વિનયે હણીયે અભિમાન ચેાધ ત્રાડી નાખીજે માયા જંજાળ તૂટી જાય તેા ભવ ઘટમાળ લાભ છે સદુ:ખાની ખાણુ સેવ્યાં લહીએ વિધવિધ ઠાણુ રાગ છે માટે કેસરી સિંહદ્વેષ ગજેન્દ્ર છે મહા અબીહ અપૂવ કરણાભિધ સુગરે એહ હણુતાં રહીએ સંસાર છેઠુ કાઇથી ન કરીએ કલેશ કકાશ કેશને ન દીજે અછતા આળ ચાડીની ટેવ ન રાખીએ ચિત્ત નિંદાએ મુખ નવિ કીજે અપવિત્ત
20
..
20
AD
1.0
M
.
20
M
1.0
10
24
B
10
...
1
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________
અનંતકાયની સજઝાય
રતિ-અરતિને કરતાં નાશ રત્નત્રથીને થાય પ્રકાશ મેરે પાપ૦ કપટરહિત જે જૂઠી વાણ બેલતાં થાય ન આત્મકલ્યાણ મિથ્યાત્વદર્શને શાલ્ય મજબૂત પાપ અઢારમાં મહિને દૂત છે , એહને હણે તે મહા શૂરવીર એહ સમ નહિં જગમાં કેઈપીર પાપ અઢારને જે કરે ત્યાગ તે નર જગમાં માટે મહાભાગ . માણેકમુનિ કહે લહે તત્કાળ તે શિવપુરનું સુખ રસાળ ,
F અનંતકાયની સઝાય [૫] અનંત કાયના દોષ અનતા, જાણ ભવિયણ પ્રાણું રે ગુરુ ઉપદેશે તે પરિહરજે એવી જીનવર વાણી રે અનંત ૧ પઢવી પાણુ અગનિ ને વાયુ. વનસ્પતિ પ્રત્યેક દરે રે એ પાંચ થાવર ગુરમુખથી, સાંભળજો સુવિવેકા રે.. અ. ૨. એકેદ્ધિ બેઈદ્રિ તેઈદ્ધિ, પંચે દ્વિ ચઉરિંદ્રિ પ્રમુખ રે એકકી કાયે જિનરાયે, ભાખ્યા જીવ અસંખ્યા રે... અ. એ છ કાય તણા જે જીવા, તે સવિ એકણુ પાસે રે કંદમૂલ સુઈને અગ્રભાગે, જીવ અનંત પ્રકાશે રે... અ. બહુ હિંસાનું કારણ જાણી, આણું મન સુવિચારો રે કંદમૂલ ભક્ષણ પરિહર, કરજો સફલ જન્મારે રે.. અ. અનંત કાયના બહુ ભેદ ભાખ્યા, પન્નવણું ઉપાંગે રે શ્રી ગૌતમ ગણધરને આગે, વીર જિણંદ મનરંગે રે... અ. નરકતણા છેચાર દુવારા, રાત્રિ ભેજન છે પહેલું રે ‘પરસ્ત્રી બીજું બેળ અથાણું ત્રીજુ, અનંત કાય જિમ છેલ્લું રે.અ. ૭
એ ચારે જે નર પરિહરશે, દયા ધરમ આદરશે રે કીર્તિ કમલા તસ વિસ્તરશે, શિવમંદિર સંચરશે રે... અ. ચૌદ નિયમ સંભારી સંક્ષેપ, પડિકકમણું દોયવાર રે ગુરુ ઉપદેશ સુણે મનરગે, એ શ્રાવક આચાર રે... આ. ૯ પ્રાંચે પરથી પસહ કીજે, ભાવે જીન પૂછજે રે સંપત સારુ દાન જ દીજે, ઈમ ભાવ લાહો લીજે રે.. અ. ૧૦ પરઉપગાર કરો નિજ શફતે, કુમતિ કદાગ્રહ મુકે રે નવા નવા ઉપદેશ સુણીને, મૂલ ધરમનવિ (૨)મૂકે રે... અ. ૧૧ તપગચ્છનાયક શિવસુખદાયક, શ્રીવિજય પ્રભ સૂરિદા રે તાસ પસાયે દિન દિન થાયે, “ભાવસાગર આનંદા રે.. અ. ૧૨
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ
અનાથી મુનિની સઝાયા [૬]
શ્રેણિક રચવાડી ચડ્યો, પખીયે મુનિ એકત વરરૂપ કાંતે મહિયે, રાય પૂછે રે કહીને વિરત શ્રેણિકરાય ! હું રે અનાથી નિગ્રંથ :
તિણે મેં લીધો રે સાધુજીને પથ...શ્રેણિકરાય ઈશુ કેસંબી નરી વસે, મુજ પિતા પરિબળધન પરિવાર પરે પરિવર્યો, હું છું તેને રે પુત્ર રતન... ૨ એક દિવસ મુજને વેદના, ઉપવી તે મેં ન ખાય, માતપિતા પુરી રહ્યાં પણ, કિણહીથી તે ન લેવાયા છે. ૩ '
સમાધિ કિશું નવિ થાય ગોરડી ગુણમણિ એારડી, મોરડી અબળા નાર કેરડી પીડા મેં સહી, ન કેણે કીધી રે મિરડી સારશે. ૪ બહુ રાજવૈદ્ય બેલાવીયા, કીધલા કેડી ઉપાય બાવનાચંદન ચરચીયા, પણ તોહી રે સમાધિ ન થાય..... ૫ જગમાં કે કેહને નહિ, તે ભણી હું જે અનાથ વિતરગના ધર્મ સારિખે, નહીં કોઈ બીજેરે મુગતિને સાથ..એ ૬ જે મુજ વેદના ઉપશમેં, તો લેઉ સંયમ ભાર ઈમ ચિંતવતાં વેદના ગઈ, વ્રત લીધું મેં હર્ષ અપાર છે. ૭ કરડી રાય ગુણ સ્તવે, ધન્ય ધન્ય એ અશુગાર શ્રેણિક સમક્તિ તિહાં લહ્યો) પામી, વાંદી પહેરે નગરમેઝાર છે. ૮ મુનિ અનાથી ગુણ ગાવતાં, તૂટે કર્મની કેડ ગણિ સમયસુંદર તેહના, પાય વંદે રે બે કરોડ છે. ૯
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________
અનાથીમુનિની સજાયે।
[૭૭]
ઘમડી કે.
મગધાધિપ શ્રેણુીક સુવિચારી, સાથે બહુ પરિવારી હયગય રથ પાયક પાલખીશુ, પહાંચે વન માઝારી કે રાજન! રચવાડી સ’ચરીયા, ક્ષાયિક સમકિત વરીયા કે પદ્મનાભ તીર્થંકર થાશે. ઉપશમ રસના દરિયા કે. વિવિધ પ્રકારની ક્રીડા કરતા, જેતે વનનાં ઠામ, ચંપક તરૂ તળે મુનીવર દીઠા, બેઠા કરીય પ્રણામ કે. ધ્યાને લીને મુનીવર માટેા, ચ'પકવણી કાયા, લુચ્ચા કેશ તે યૌવન વેષે, તજી સસારની માયા કે. પૂછે રાજા શ્રેણીક મુનિને, કેમ લુચ્ચા તુમે કેશ, યૌવને વૈરાગ કહેા કિમ લીધા, દીસો છે. લઘુ વેષ કે. તરૂણ પણે તરૂણી કાં છ’ડી, એ માયા કાં મડી, ક'ચન વરણી કાયા દડી, એ શી કીધ રૂપવંત તું ગુણવંત દીસે, સુંદર તુમ આકાર, શશિસમ વદન વિરાજે તાહર્', નયન પંકજ અનુહાર કે. ધન યૌવન ફળ લાહા ાંજે, કીજે બહુલા ભેાગ, સપત્તિ સારૂ દાન તે દીજે, અવસરે લીજે જોગ કે. કુટુંબ તણા મેહ કિમ મૂર્ચા, ક્રિમ મૂકયા ધન પરિવાર, કવણુ નગરનાં કહે। તુમે વાસી, કિમ લીધા સયમ ભાર કે સયલ લક્ષણુ તુમ અંગે નિરખ્યાં, અવગુણુ એક ન દીઠે, કૃપા કરી જેગીસર સાથે, ઉત્તર ધો મુજ મીઠી કે. મેલે મુનિવર સુછુ હા રાજા, ઉત્તર દેઉ હુ સાથેા, મુખના મટકો નયણના લટકા, કાયાપિડ તે કાચા કે નાથ વિના જીવે બહુ દુ: ખ પામ્યા, મ્હારે નહિં કેાઈ નાથ, તિણુ કારણ મે દીક્ષા લીધા, હવે હુ હુ સનાથ કે. નાથ અછું હું' મુનિવર ત્હારા, એહવા અર્થ વિચારી, ન થ અછે કેાઈ ત્હારા રાજા, ખેલ્યા બેલ અવિચાŕ કે. રાજન૦ તે થાઓ મુજ નાથ, બાવળે ઘો છે. બાથ કે.
રાજન
ન
રાજન ૧૪
નાથ તણા અથ જો જાણેા, નાથ નહિં કેઇ નૃપ તુમારે,
સપ
રાજન રાજન ૨
રાજન
૬૫
રાજન ૪
રાજન
રાજન
રાજન ૬
રાજન
પ
७
રાજન ૧૦
રાજન ૧૧
રોજન ૧૨
૧૩
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
માતા મયગલ હય હૈષારવ, સુણુ મગધાધિપ રાજા, કચન કેડ જોડ બાંધવની, માય તાય સુખ સાજા કે. મ્હોટા કુળની હેાટી વધૂટી, ખાટી નહિ મનમાંહિ, સિંહ કટી હ"સ ગામિની બાળા, થેાડા ખેાલી પ્રાંહી કે. શશી વયણી મૃગ નયણી નારી, ચિત્ત હરી ભરતાર, હાવભાવ ત્રિભ્રમ જે કરતી, તે મૂકી નિરાધાર કે ઇંદ્ર તણી જાણે ઇંદ્રાણી, એહુવો મુજ ઘર રાણી, કે'તા ગુણ હું કહુ હા રાજા, શૌયલ ગુણની ખાણી કે. પાન સમારે બીડુ વાળી, માંહી કપૂરને વાસ, પ્રેમ ધરી મુજ પદ્મિણી આપે, તે મૂકી નિરાશ કે, તે પાઁચ વિષય હુ ભાગ ભગવતા, જાતે કાળ ન જાણ્યા, એક દ્વિવસ મુજ રોગ ઉપન્યા, નવિ સમે તે ચિત્ત આણ્યો કે રાજન કાકા કાકી કુવા ભાણેજી, મામા માસા માસી, નેહ ધરે માર્સી મુજ અધિકા, જાણે અંતરજામી કે. રાજન માય તાય અધવ મુજ ભગની, દુ:ખ નિત્ર લીધે જાય, નારી સુખ વિલપ'તી ખેલે, તે દુ:ખ અમન સહાય કે. રાજન તિણ વેદને મુજ નિંદન આવે, અન્નપાણી નવ ભાવે, મત્ર યત્ર કીધા ઘણેરાં, તે પણ દુઃખ નવ જાવે કે. વૈદ્ય અણુ તેડયા તેણી વારે, દીધા અહુલા દામ, ઔષધ ભેષજે ગુણુ નિવ થાયે, વિલખાણા તે તામ કે. ચિત્ત ચાખે કરી મે' રે વિચાયુ, એકલડો વનવાસી, એ સંસાર તુણાં દુ:ખ વિરૂઆ, ગઈ વેદના તવ નાસી કે. દિનકર ઉગે તમ જીમ નાસે, તિમ મુજ વેદન ભાગી, સંયમ વિરયે! વેદન ઠરીયા, સમતાથું લયલાગી કે. મગધાધિપ હરખ્યો મનમાંહિ, વચન કહે રે વિચારી, નાથપણું તુમને મુનિ સાચુ, આપ ત પરતારી કે.
રાજન
શીશ નમાવી પાય લાગીને, પૂ(પ)છી છેડયું' મિથ્યાત, ચેાગીસરને ધ્યાને લીના, અજવાળે કુળ જાત કે. ઋષિ અનાથી ચારિત્ર પાળી, પહેાંચ્યા શિવપુર ઠામ, કનક વિજયબુધ ચરણે મધુકર, ઇમ બેલે મુનિ રામ કે.
રાજન
રાજન ૧૬
રાજન. ૧૭
રાજન
રાજન
રાજન
૧૫
રાજન
૧૮
રાજન
૧૯
૨૦
૨૧
૨૨
૨૩
૨૪
૨૫
રાજન ૨૬
રાજન, પંચ મહાવ્રત ધારી ૨૭
રાજન
૨૮
૨૯
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________
નાથીમુનિન સજ્ઝાયે
[૫૮]
બિબિસારે વનમાં ભમતાં, ઋષી દીઠા રચવાડી રમતાં, રૂપ દેખીને મને' રીઝ્યા, ભારે કરમી પણ ભીંજ્યા.
હાથ જોડીને રાય ઇમ પૂછે, સ ધ તમારે શું છે? નરનાથ હું છું અનાથ, નથી કેઈ મહારે નાથ.
હરખે જોડી કહે હાથ, હું થા તુમારા નાથ, નરનાથ તુ છે અનાથ, શું મુજને કરે છે સનાથ મગધાધિપ હું છું મેાટે, શુ. એલે છે નૃપ ખાટા, નાથપણું તુ નવ જાણું, ફેગઢ શુ આપ વખાણે. વત્સ દેશ કૌશ’બીના વાસી, રાજપુત્ર હું છુ વિલાસી એક દિન મહા રાગે ઘેર્યાં, કે'ણે તે પાછા ન ફર્યાં. માતપિતા મુજ બહુ મહિલા, વહેવરાવે આંસુના વહેળા, વડા વડા વૈદ્ય તેડાવે, પણ વેદન કાઈ ન હઠાવે. તેવું દેખી તવ શૂલ, ધાર્યો મધ અમૂલ, રાગ જાયે જો આજની રાત, તે સયમ લેઉ પ્રભાત.
ઇમ ચિતવતાં વેદન નાડી, બીજે ક્રિન સયમ ભાર,
માકરી મેં ખાંધી કાઢી, લીધેા ન લગડી વાર. અનાથ સનાથને વહેરા, તુને દાખ્યા કરી ચહેરો, જિનધર્મ વિના નરનાથ, નથી કોઈ મુગતિનાં સાથ, શ્રેણીક તિહાં સમકિત પામ્યા, અનાથીને શિર નાગ્યે, મુગતે ગયા મુનિરાય, ઉદય રતન વન્દે ઉત્રજ્ઝ, યુ.
19
૧૦
૬૭
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ.
'૭૯]
મગધ દેશકે રાજ રાજેસર, હય ગય રથ પરિવરીયે, શ્રેણિક ચેલણદેવી વાલેસર, રવાડી સંચરીયો કે,
રાજન, ક્ષાયિક સમકિતધારી, પદ્મનાભ તીર્થકરકે જીવ, હશે એક અવતારી કે..રાજન ચંપક તરૂ તળે ધ્યાને લીને, મુનિ ચંપકવણી કાયા, નવયૌવનવય ભાગ તણે રસે, તછ સંસારની માયા કે.. તે દેખી મન હરખ્યું શ્રેણીક, દિયે પ્રદક્ષિણ ત્રણ, વાંદી કર જોડી ઈમ પૂછે, સંભ્રમ એહ મુજ મન કે... . રૂપ અનેપમ વાન અને પમ સકલ સુકોમલ દેહ, યવનવય મલપતે ગીશ્વર, કાં છાંડયાં ધન ગેહ કે.. .. તવ વળતું બેલે ઋષિ રાજન ! કેઈનહિં અમ નાથ, મગધાધિપ વળતું ઈમ બેલે, હું છું તમારે નાથ કે.. . નાથ નહીં નૃપ ! તાહરે કઈ કિમ હસે ! અમ નાથ, માતા મયગલ તેજી તુખારા તે સવિ હુતાં અમ સાથ કે... . એહવું નાથપણું અમ હતું, સુણો નગરના વાસી, કોસંબી નામે તિહાં છઈનગરી, રહેતા અમે ઘરવાસી કે , વય પહેલી મુઝ રેગ ઉપને, તેણે દુઃખે કરૂં આકંદ, ભૂખ ગઈ મુઝ તરસ ગઈ વળી, નયણે ગઈ તિમ નિંદ કે.. ૮
રાજન એહવે હું જે અનાથી. અથિર યૌવન ધન અથિર સ્વજન સુણ, પરભવે કેઈન સાથો કે. ૯ ઔષધ ભૈષજ મંત્ર યંત્રાદિકે, ધનકોટિ વ્યય કીધી, મુઝ તાતે આદર બહુ કીધે, તે હે ન વેદન લીધી કે .. . દશ મસવાડા ઉદર જિણે ધર્યો, પિછી પિઢે કરી સા જનતી ન હુઈ સાધારી, મુજ દુઃખ લેશ ન હરીયે કે . એક ઉદરે ઉપના સહદર, મુઝ ઉપર બહુ નેહા તુમ દુઃખ અહ આપ વાલેસર, તવ તેણે દાખ્યા છેહા કે . બહેન હમારી અતિ સુવિચારી, મુખ વીર વીર બેલતી તમ વેદના અમ આપે અશિર, તહી ન વેદન લેતી કે ,
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________
અનિત્ય ભાવનાની સજ્ઝાયા
.
દુઃખે દુ:ખીણી સુખે સુખીણી ન રી હુંઈ સુષિચારી અન્નપાન ને ગધ વિલેપન, તેણે અમ દુઃખે નિવારી કે રાજન ૧૪ નયણે` નીર પવસ જિમ વસે, મુઝ ઉપર નેહ માની મહતણી જે હુ'તી રાજધાની, નાવ લેતી દુઃખ વાની કે તબ મનમાંહો એકલે વિચરૂ, એ સસાર અસારા જો મુઝ વેદન આવે પારા, તેા મેવું (ધરબારા) પિરવારા કે ધમ યાને છુઃખ થયા વિસરાલા, રવિતા હુઆ વાગ્યાં તૂર હુઆ જયકારા, તબ મેલ્યા પરિવારા લક્ષ ચઉરાસી જીવાયેાનિમાં, તમ હું હુએ રે સનાથ
૧૬
.
જુ આલા (દિરસણે તમાલા)
૧૭
હરખ્યા મગધદેશકા રાજા વદ્યા ઋષિમુનિ નાથ, ઋષિરાય પંચમહાવ્રતધારી એક જ સયમસારા એહુ સ`સાર અસારા
૧૮
20
તું સાથ સબ ધવ ગિરૂઆ વિરૂ ગરભ અબાધા (હમ ઘરવાસ) J પૂછી કરી ને ધ્યાન છેડાવ્યા, ખમો એહ અપરાધા શ્રી અન થીઋષિ' ચારિત્ર પાળી, કીધા શિવપુર વાસ સિ વિમલ' કરજોડી ખેલે, છેડયા ગરભાવાસ
૧૯
ਨੂੰ
પ્રાત; સમય જો નજરે આવે જે મધ્યાન્હ સે નહિં. રાત
ૐ અનિત્ય ભાવનાનો સજ્ઝાયા [૮૦]
મધ્યાન્હ નવિ દીસે
કર્યુ* (વરથા મન હીસે... યૌવન ધન થિર નહિ' રહેના રે. ત્સું શરીર તુમ નાસે કયુ' બાંધે મન સે ?... ઇનસે' રાગાદિ કૈસા ? યૌવન જગમે ઐસા... મદમાતે રસમાહિ
તીનકી ખબર ન કેહિ...
પવનઝકારે બાદલ વિસે લચ્છી જળ તરંગવત ચપલા વલ્લભસંગ સુપન સી માયા છતમે ઉઠે એક તુલ જતું ચક્રી હિર પુર'દર રાજે કાન દેશમે મરીને પહુચે જગ માયામે નહિ· લેાભાવે અજર-અમર તુ સદા નિત્ય હૈ
..
આતમરામ સયાને જવુંની યહ સુની કાને
27
.
10
..
૬૯
''
૧૫
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ
[૧]. અતિ મમતા કયું ધરે જીયા ! તું અતિમમતા કયું ધરે રે ? અનિત્યતા એ કપિ કામિની જમું બહુ ચંચલતા કરે છે..જીયા ! તું છે ? કચ્ચા પક્કા ફેલસમ બાલક વૃદ્ધ યુવાન હરે રે.. » કારજ ઈનકા કીયા સબ દેખે નજર ન આપ પડે રે, તીસ કારણ શસ્ત્રાદિ કસે નહિં એહ કીસીસે મરેરે... , નેમિનાથકા જીવ અપરાજીત ભાવના અનિત્ય ધરેરે. ભવ વાસસે કારાગાર ક્યું અબ રાય અતિહી ડરેરે... » પુણ્ય ઉદયસે કેવલજ્ઞાની મુનિવર સમવસરે રે રાણમંત્રો દેનુ ભાઈ સંગ નુપ ચારિત્ર વરે રે... વ્રતપાલી એકાદશમેં સવિ સ્વર્ગે સાથ ઠરે રે... » અનિત્ય ભાવના ભાવી ભવિજન હંસ સમાન તરે રે... .
+ અનુકંપાદાનની સઝાય [૨] પભણતિ જગગુરુ ત્રિજગ દયાલા, સજના શીખ સુણે રે બાલા મુગતિ વસે રે ભાઈ સુખાલા, જિહાં નવિ જનમ મરણ કલિકાલા. ભૂખ તરસઈ તિહાં ન કરઈ કાલા, જિહાં નવિ રોગ સોગ ઊકાલા ન દમઈ શીત તાપ વરસાલા, સિદ્ધ ન દેખઈ દુઃખ દુકાલા ... ભવમાં ભૂખ કરઈ બહુ ચાલા, ભૂખે ઉદરથી ઉઠઈ કાલા ભૂખે કર્મ કરઈ ચંડાલા, ભૂખે મારી નાખે નિજ બાલા .. ભવમાં પાપે પડતા દુકાલા, રડવડતાં દીસઈ ઠકરાલા કુઈ પિટ રેઈ ભૂખાલા, કેઈ દઈ નિજ પર ગલ ગાલા ... ભૂખે જિન દસઈ ચિત ચાલ્યા, ભૂખઈ ઘર મૂકઈ વિણ તાલા દેશ વિદેશ ભમઈ વિકરાલા, કેતા કુલ હાઈ વિસરાલા ભૂખે મન નૂથઈ જ જાલા, ભૂખઈ જીવ ભમઈ મલમાલા ભૂખે ગામ ભરઈ ઊચાલા, ભૂખઈ શૂરા રેઈ મૂછાલા કેઈ તતા ધર્મનઈ સાલા, તજઈ દેવનઈ પૂજા પખાલા.. ભૂખેં નીત માનવતા ચૂકઈ સમરઈ ગુરૂ નવિ ભૂખઈ તિકાલી.
'S
•..
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________
અનુકંપાદાનની સજઝાયો
૭૧ ભૂખ ઢેર મરઈ ગરભાલા, દાન પુણ્ય વરસઈ વરસાલા તો જગમાં સુખ હોઈ સુકાલા, દયા દાન જીવઈ ચિરકાલા ... ૮ કેતા ભૂખે જાતિ વટાલિઈ, અનુકંપા પણ ચિત્તથી ટાલઈ સગપણ લાજ ભૂખ છેડાઈ, ધર્માચાર ભૂખ જ ખંડાવઈ .. ૯ કૃપણ ધન સુકૃત ન આવઈ, દંડઈ લૂંટ ફેકટ ખાવઈ રક દેખી અનુકંપા ન આવઈ, કૃપણ લેકની ગાળ જ ખાવઈ. ૧૦ અનુકંપાદાન ન નિષેધિઉ, જિન વચનઈ જસ હિયું વેઘિઉં તેણે મંડી જગે દાનહશાલા, ભાંખઈ ભૂખ ઉદરના બાલા ... ૧૧ જે જન આવા કરુણલા, તે નવિ દેખઈ દુઃખ દુકાલા જિહાં છઈ સુખના બહુત સુકાલા, તપ કરે તિહાં જયસૂરે બાલા.. ૧૨ રાષભ બાહુબલિ ધન જિનવીરે, ધન ઢંઢણમુનિ સાહસ ધીરે ભૂખ દમી જિનવર છમાસી, સકલ નમઈ તે શિવપુર વાસી. ૧૩
5 અન્ન દેવતાની સક્ઝાય [૩] મારા અન્નદેવતા વેગે પધારે રાજ, તુમ બીન ઘડી ન સરે કાજ અનીયે નાચે અનીયે ફિરે, અનીયે તાલ બજાવે એક દીન અનીયે નહિં મિલે તેં, નિઃશંક હાય-વેચ થાવે...મારા. ૧ અની રાજા અનીયે પરજા, અનીયે હું ઉમરાવ એક રેટીકા કારણે પડે નીચ કપાળ. નહી કે રાજા નહી કે પરજા, નહી કે રાજા દીવાન એક રેટી કે કારણે, વીણે જંગલમાં છાણ .. ઉપવાસ કીધા બેલા કીધા, કીધા તેલા ચેલા પંચરે જબ આ પારણે, અબ હું દેવે હેલા . અનીયે નાચે અનો ફીરે, અનીયેકરે ગટકા એક દિન અનીયે નહીં મળે તે, મીટ જાય સવિ ભટરકા ... , અન્ન સહુકા કારણે, સહુકા દુઃખ ભાંગે એજણ પામી લારે લાગે, બાટી સાથે ભાગી . આનંદઘન કહે સુણ ભાઈ બનીયા અન છેડે તેને ધન અન્નદેવ સુહલી મળે છે, જાણું તારે મન
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૨
[cs]
સવ' દેવ દેવ મે` પ્રત્યક્ષ દેવ રેાટી, તાન માન સવ વાત એહ વિના ખેાટી.૧ જિનરાજ મુનિરાજ, ખડે ધ્યાન ધ્યાવે, ઘડી થાય સેાળમી તે ગેાચરી સાંભારે,ર શેઠ ખડે શાહુકાર લખે લાખ હુડી, ઘડી થાય સેાળમી ને આંખ જાય ઊંડી. ૩ સંધ લઇ સ`ઘવી પ્રયાણુ પથ ચાલે, ઘડીથાય સેાળમી તેા મુકામ ઠામ ઝાલે. ૪ ચક્રવતી' વાસુદેવ પુન્યના છે બળીયા, ઘડી થાય સોળમી ને અંગ જાય ગળીયા. ૫ નિ:સ્નેહીનગનભાવે ભસ્મ અ'ગ લગાવે, ઘડી થાય સેાળમી તે અલેક જગાવે ધ્યાન ધરે નાસિકા ડખક માળા માટી, ઘડી થાય સેાળમી તે યાદ કરે રોટી. ૭ પેટ પડે રેટલા તે સ વાત સૂઝે, પેટ પૂરણ ઘાસ અન્ન ગાય ભે'સ ધનધન વીતરાગ ઋષભદેવસ્વામી, એક વરસ આહાર ત્યાગી વ ૢ શિરનામી, ૯ વીર ધીર મહાવીર જગને વિષે દ્વીપે, ષમાસ આહાર ત્યાગી કમ સવ' છપે.૧૦ દીવિજય કવિરાજ અઢી દ્વીપ છાજે, છઠ્ઠ અઠ્ઠમ માસ પાસ ધીર મુનિ ગાજે.૧૧ SUS
.
ઈં અફીણ વવા શ્રીજિનવાણી મન ધરી ખાવીસ અભક્ષ્યમાંહે કહ્યું અમલ મ ખાએ સાજના ઉ'ઘ બગાસાં ઘેરણી અમલી અમલને સારખા ઉત્તરતાં (આ)રતિ ઘણો
આળસ ને ઉજાગરા અકલ ન કાંઈ ઉપજે
કાળા અહિથી ઉપજ્યું
સ'ગ કરે કેાણુ એહના
પહેલું મુખ કડવુ' હુવે ઉત્તર ન્યથા નિત્ય આફ
નાક મધારે ખેલતાં અમીય સુકાયે જીભનુ
હિતશિક્ષાની સજ્ઝાય [૮૫] સદ્ગુરૂ દીયે ઉપદેશ મેરે લાલ અમલ અભક્ષ્ય વિશેષ અમલ વિગેાવે તન્ન આળ્યે અખા દિન્ત આવ્યે આનંદ થાય ધીરજ જીવ ન ધરાય
બેઠા ઢબકાં ખાય ધર્મકથા ન સુણાય
નામે' જે અહિફીણ પતિ લાક પ્રવીણ
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
વળી ઘાંટા ધેરાય ઇણુથી અવગુણુ થાય
આધુ' વચન એલાય એહુને ખાય અલાય
10
..
"..
1.0
-
30
L
.
...
20
.
10
W
29
અમલ૦ ૨
3
પ
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________
અણુ વર્જાવાની સજ્ઝાય દાઢી ને સૂ છે.શિ કાયા કાળી મશ હુએ પલક અવેરુ જોલીએ નાક ચૂવે, નયણાં ઝરે અધિચ મારગમાં પડે
હાથ પગેાની નસ ગળે
આગરાઈ આઠ કહ્યો આપશુ સંખરું નહીં નવટાંક જે નર જીરવે અમલ ઘણું' ખાધા થકી અમલીને ઉત્તુ રૂચે ખાભી રેાટી ખાંડ ધી
કુલવ'તી જે કામિની કાંતિ વિખી ઋણુ કરી
પ્રીતમ આશા પૂરતી કથન ન લેાપે કથનું દુર્ભાગણી નારી જીકા રે રે અધમ અફીણિયા પરણી જાઈ પારકી પેાતાનુ પણ પેટ એ
કાન કાટ ભૂષણ સહે નિજ તુજ ઘરવાસમાં અમલ સમે અસુગેા નહી’ ખાળે સુદર દેહડી દારિદ્રીને દોહિલુ શ્રીમંતને પણ નહીં ભલું સાસુ-વહુ વઢતાં છતાં બાળક ખાયે અજાણતાં પ્રાણીવધ જિણશુ' હુવે કર્માદાન દશમું કહ્યુ ચતુર વિચાર એ ચિત્તધરી ખિમાવિજય પંડિત તણેા
ઉગે નહી. અસૂર ગાબડી ગાળે નૂર
તે આતમ અકુળાય
કામ કરી ન શકાય
જાણે જુગતિ સુૠણુ અમલીને દીએ આણુ
ન કરે રોશ લગાર
તે વિરલી સ‘સાર
ખાલી કશ ાણુ
જીવન મૃત્યુ સમાન અમલી આવી શાન માળવી માંહે લે મિસરીશું મન મેળ તસુ અહિવિષ ન જણાય .. કદપ બળ મિઢ જાય ટાઢું નાવે દાય
2
ઉપર દૂધ સુહાય
આળશવંત અજાણ્
શું કીધું તે ધી નિઠુર ભરાય ન નીઠ વેચી ખાધુ' તેહ
કહે સુખ પામ્યું જેડ માને એ મુઝ શીખ અંતે મગાવે ભીખ
સૂર ઉગ્યાનું શાલ જોતાં એ જાલ
રીસે અમલ ભુખ ત
જો ઘર અમલ હેવ ત તે તેા તજીયે દૂર વિષયાપાર પહેર કીજે અમલ પરિહાર કહે માણેક મનેાહાર
મેરે લાલ
.
2.8
..
..
..
..
20
..
..
..
.
ક
.
20
..
.
"
20
...
.
..
20
..
"
..
અમલ ૮
2
20
2
..
"9
2
.
..
==
.
.
૭૩
.
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
૧૭
૧૮
૧૯
૨૦
૨૧
૨૨
૨૩
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
* અભક્ષ્ય અનંતકાયની સઝા [૪૬] ઢાળ ઃ જિનશાસન રે સૂધી બહણા ધરે
સુણ ગુરુ મુખ રે નવે તવે નિરતા કરે મિશ્યામતિ રે કપટ (કુમતિ; કદાગ્રહ પરિહરે
સહી પાળે છે તે નર સમકિત મને ખરે. ત્રુટક ; મન ખરે સમકિત શુદ્ધ પાળે ટાળે દોષ દયાપરે
ધુર પંચ અણુવ્રત ત્રણ ગુણવ્રત ચાર શિક્ષાવ્રત ધરે ઈમ દેશવિરતિ ક્રિયાનિરતિ કરે (સુણે) ભવિયણ મન રૂલી
દાખવી નિજ (દાખવી) ગુણ પર કેરા દેષ મન કાઢે વળી.. ૧ તાળ ? મન કાઢે રે લેભી નર કૂ કરે
જાણી સાવદ્ય રે અભક્ષ્ય બાવીસે પરિહરો વડ પીપળ રે પીપરીને કચું(હું)બરે
ઉબર ફળ રે રખે તમે ભક્ષણ કરે. ત્રુટક : રખે ભક્ષણ કરે માખણ મધ મધું આમિષતણું
વિષ હિમ કરહા છાંડી પરહા દોષમૂલ માટી ઘણું; પરિહર સજજન રણભે જન પ્રથમ દુગતિ બારણું
મત કરે વાળુ અતિ અસૂરું રવિ ઉદય વિણ પારણું .... ૨ ઢાળ • અથાણું રે, અનંતકાય સવિ નિમીયે
કાચું ગેરસ રે, માંહે કઠેળ નવિ નિમીયે વળી ગણ રે, તુચ્છ ફળ સવિ છડીયે
આપણુપું રે, વ્રત લીધું નવિ ખંડીયે. ત્રુટક : નવિ ખંડીયે સવિ નીમ લેઈ વિરૂઉં ફળ વ્રતભંગનું
અજ્ઞાત ફળ બહુ બીજ ભક્ષણ ચલિતરસ જેહનું સંવર આણ અભક્ષ્ય જાણું તને એ બાવીશ એ
ગુરુ વયણ વિગતે વળીય પ્રીછો અનંતકાય બત્રીશ એ.... ૩ ઢાળ અનતી રે કંદ જાતિ જાણે સહુ
જસ ભક્ષણ રે પાતિંક બેલ્યા છે બહ કરે રે હળદર નીલી આદુ વળી વજસુરણ રે કંદ બેહુ કુમળી ફળી.
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________
અભક્ષ્ય અનંતકાયની સઝા
*
ત્રુટક : જે ફળી કુમળી બીજ પાખે ચાખે સુતર ન આંબલી
આલૂ પિંડાલ થેગ યુહર શતાવરી લસણકળી ગાજર મૂળા ગળો ગિરણી વિરહાલી ઢક વભૂલો
પલ્યક સૂરણ બળ બીલી મધ નીલી સાંળળે. ... ઢાળ : વંશકરેલાં રે, કુંપળ કુંઅલા તરૂતણ
અંકુરા રે, લોઢા તે જલપોયણું કુઆરી રે, ભમર વૃક્ષની છાલડી
જે કહીએ રે, લોકે અમૃતવેલડો. ગુટક : વેલડી કેરાં તંતુ તાજા ખિલેડા ને ખરસૂઆ
ભૂઈફેડી છત્રાકાર જાણે નીલકૂલ તે સાવ જૂઓ બત્રીશ લોક પ્રસિદ્ધ બોલ્યા લક્ષ્મી રતનસૂરિ ઈમ કહે પરિહરે જે બહુદેષ જાણું પ્રાણી તે શિવસુખ લહે. .. ૧
[૮૭] શ્રી દેવ-ગુરૂનું લીજે નામ પ્રહ ઉડીને કીજઈ પ્રણામ જીવદયા સુધી પાલાઈ અભક્ષ્ય અનંતનું દોષ ટાલીઈ. ૧ ઉબર કઠ ઉંબર પીપલી વડ પીપળ માખણ ધવલી મદીરા માંસ હેમવસકરા પૃથ્વીકાય પાલીયેં ખરા... ૨ રાત્રીજન બહુ બીજ ટાલીઈ અનંતકાય સઘળી પાલીઈ અથાણું મ ખાઓ લગાર દેલવાડા વિગણ ટાલી ઈ.. ૩ અજાણ્યા ફલ ફૂલ સહુ લહી તુચ્છ ફલા તે ખાઈએ નહી બાવીસમે અભક્ષ્ય વિચાર ચલિત રસને કહે વિચાર.. ત્રય દિવસનો ટૂંઢણું દહીં વાસીવડાં વાવરીયે નહીં વાસી કઠોળ સઘળું ટાલી દયાપાલી કુલ અજુઆલીએ. પ કેવળ પાણીમાં રાંધ્યું ધાન ચાર પ્રહર ઉત્કટુ માન કુંઅલી છોછડી વિણસે સહી વાસી રોટલી જમીઈ નહીં.. ૬ ત્રણ્ય દિવસની છસિ તાલીઈ કહ્યું ધાન અભક્ષ્ય જાણી" સન્યાં ધાન ને સન્યાં બેર જે ખાય તે માણસ નહીં ર... ૭ વઘાયુ સાલથું જે વાસી હેય ધારડાં પ્રમુખ તજે સહુ કોય પુડા વેઢમી હેકળાં વિચાર વાસી તણે કરે પરીવાર. ૮
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________
-- -- સજઝાયાદિ સંગ્રહ ઊનું કરાવઈ વિમુછામેં દહીં દૂધ તે કાળ ભળે તે થાયે અશુદ્ધ તે જમતાં હોયે બહેલાં પાપ ધરમી હોઈ અને ચેત આપ. ૯ છાસિ બહુનેઈ વાસી ખીર શીત કાલ વન જમઈ ધીર કહ્યોનાલિયર વાસી લાપસી વિણઠે છાંડે મન ઉલસી.. ૧૦ ચોમાસે જે નીપનું પકવાન પનર દિવસ ઉત્કટુ માન શિયાળે દિત વસને કાળ ઉહાળે ઉત્કૃષ્ટા વીસ... અનંતકાય હવે સઘળે કંદ સૂરણકદ અને વજકંદ નીલે કયૂરે નીલી હલદર આદુ ગાજર તજે તે ભદ્ર. ૧૨ લસણ વરિયારી સતાઉરી નીલીગળ કુંઆરી શેહરી કરે આખડી વંસ કરણી નીલે લઢ ગિરી કરણી. ૧૩ થેગખીર સૂઆ સવિ કુંપળી લુણે વૃક્ષ લેના ન છલિ કંદ બિલેડા અમૃતવેલ ભેમી કેડા મૂળા પણ હેલ.. ૧૪ ઢક પહલેવ અને વથીલી સૂરણ વાલ ને પલંકજ વળી આલુ પિંડાલુ આંબલિ બત્રીસમ સહુ કુણી ફળી.. ૧૫ નંદસૂરિ વિનતી છમ ભણે ધર્મ થકી સઘળાં કર્મ હણે સુધે ભાવઈ ભણસે જેહ મુક્તિ તણે સુખ લહસ્ય તેહ. ૧૬
[૮] દુહા : ગોયમ ગણહર ૫૫ નમી કહીપું મન જગીસ
વજનીય બાવીસ વળી અનંતકાય બત્રીસ ઢાળ : શ્રીજિનશાસન એહ દુલહ નરભવ ભમતાં લાધે પ્રાણી એ
નિરૂપમ નિકલંક સુરતરૂ સુરત સુરકુંભ સુરમણિ અધિક વખાણીયે એ શ્રાવકને કુલકર્મ બાવોસ અભક્ષ્ય બત્રીસ અનંતકાય ડીયેએ...૧ યદ્યપિ એ આચાર તહવિહ અવિરત છડશે વિરતતિ મંડીયે એ વડપીપલ પીલક્ષ ઉંબર કઠુંબર એહના ફલ તે ટાળીયે એ મધુમદ માખણ માંસ ચાર વિગઈએહ ટાળી જિનધર્મ પાળીએ એ હિમવિસભક્ષણ સર્વ અહિફણ આદએ કરા માટી નિવારીએ એ, રાત્રી ભોજન સવ ટાળે જોઈએ અસણખાદમ પણ વારીયે એ ૧
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________
અભયદાનની સઝાય
૭૭
વેંગણ ફલવિણ જો ખાતાં ઈહભવ પરભવ આપદ દેખીયે એ ઘણું દિવસને અથાણે અને વળી સંધાણે તેલ મિલ્યો તે ઉવેખીએ એ કેમલ ફલ બહુ બીજ વિદતિ ઘેલડા ચલિયરસથી મન વાળીયે એ
એ અભક્ષ બહુ દોષ ત્રસની ઉતપત કેવલી વચન સંભાળીયે એ ૩ હિવે બત્રીસ અન તકાય તેહી જ સાંભળી પચ્ચકખો ભવિયણ મનરલી એ સૂરણને વજકંદ સૂયી અગ્નએ અનંતજીવ આગમ ભણે એ આ અલહલદ શેહર દુનિય અકલ કસૂર સતાવરી એ લસણ ગિલે લુણાકંદ મૂળ ગાજર શ્રાવક એ નહુ વાવરે એ ૪ ગિરિણે વંસકરલ લેઢાકંદ ને થેગ અડિકલા મૂલડા એ લુણ વૃક્ષની છાલ આ ખેઢલા ઢ% સાક દુષણ વડા એ વિરાલી કંદ વિથલ સાગ અમૃતવલી પિંડાળુ કુણી આંબલી એ સૂર વાલ ૫૯લંક વિરહા ખરસૂઆ કુમારિકા એ નહુ ભલી એ ૫ ભૂમિ પેડા આલીમથ એવમાદિ વળી અનંતકાય જે પરિહરે એ તે શ્રાવકત્રત ચગ્ય પરાયવણસઈ તેહની વિરતિ હિયે ધરે એ સંખ અસંખ અનંત જીવ વણસ્સઈ સહિ મન સંવર કરે એ દેવલે કે શિવસુખ અનેકમ પામ એ શ્રીરામચંદ્રસૂરિ ઈમ ઉચ્ચરે એ ૬
* અભયદાનની સઝાય [૮૯]. બહુ ગુણ લક્ષણ અભયા કન્યા નઈ સુણી રે -
તુઝ ગુણવંતી અભયા કુમરી મઈ સુણી રે હીર સુગુરુની અભયા કન્યા મઈ સુણી રે, ગુરુ દિયે કન્યાદાન વરનઇ રે
કોડિ વરસ દિઈ છવિઉં રે ... ... બહુ ૧ અણુ અર આઠ સાહેલી તેવડdવડી રે, સુમતિ ગુપતિપું નારી રમતી રે - રમતી રે વીશેસઈ જૈન તણઈ ઘરિ રે ... બહુ. ૨ ભુવન અમારિ ઓઢઇ લાડી ચૂનડી રે, યતવન ભર સુચીર પહિર રે
પહિરઈ છે પણ તાણ કસ કંચુઓ રે ... હિંસા સકિ તણી હત્યારી કરી રે, વધુ વરને વિષ નારી જાણી રે
જાણી રે જિન મુનિવર દેહીતરી રે. બહુ ૪ સઉકિ દૂખ્યા દેખે દસઈ પાંગુલી રે ટુટા બાંહરા અંધ ગર્ભેિ રે
- ગભિ રે ગલિ પાશ શસ્ત્ર હણ્યા મરઈ રે. બહુ ૫
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૮
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
ઋણુ વર (પઈ અ`ધાવા માણુ દાસડીરે, રાખ્યા ધીવર દાસ પાપી ૨ પાંપી રે ઇણિ સઘળા ખ'ધાવિયા રે.. પદની કે િણિ એક એ નવિ એળખી રે જિણુિં કરુણાવર નારી મારી રે મારી રે ભિવ ભવ તસ દેઢિં પઇ રે.
મહુ॰ ર
મહુ ७
દયા કિનીતા દયાલુ જો વર સાવગેા રે, સેાભ જસ સેાભાગ રૂપે રે રૂપે રે શાંતિનાથ’ પરે વિસ્તરઇ' રે મહે એ કન્યા વિવાહઇ સનાથા પર રે, ગારવ તાહિ રાતિ જાતિ ૐ જાતિ રે ગાત્રે સે ઊ ચાવટઇ રે
એ
બહુ ૯ વહુ વરતે' કુશલ કાર્ડિ ક્રિઇ છે.રડી રે, બાંધઇ ઘર ધન વંશ ખહુથી રે નહી' ઘ િ રાગ વિયેાગડા રે... જિણિ એ કન્યા પરણી તસ ઘરિશ્ચંદ્રની રે, રિદ્ધિ ૨મઈ અે રે સકલ ધર્મી માતા દયા રે... જિણિ એ કન્યા પરણી તસ ઘાર ઇદ્રની ૨,
રિદ્ધિ રમઇ” ગજરાજ ગાજઈ રે, ગાજઈ રે સકલ સુરાસુર ૬'દુભી રે.
...
ઉપદેશ ન લાગે અભવ્યને ગગાજળે નવરાવીએ
મહુ
મૈં ‘અભવ્યને ઉપદેશ ન લાગે’ તે વિષે [૯૦]
જેમ જેમ તે પ્રતિમાધિયે હાંજી કુટિલ અશ્વતણી પેરે દુધ ને સાકર પાતા થકાં હાંજી હાણુ કરે હિત દાખતાં
અજાણુ દુ:ખે સમજાવીચે હાંજી દાધારગી માનવી મારક ઉદાયી રાયના તે તેા ખાર વરસ લગે' બ્રેઝન્યા શીખામણ દેતાં થકાં હાંજી અવગુણકારી જાણવા
કુસંગા સગ ન કીજીયે ઉદય સદા સુખ સપજે
મહુ॰ ૧૦ સુરધેનુ કે રે
મહુ ૧૧
વિષધરને વધુ વિષપૂર રે તે માટે વસીધે દૂર રે...
ન
બહુવિધ શુ ખૂઝવે કોય ૨ પણ વાયસ હંસ ન હાય રે...ઉપદેશ૰૧ તિમ તિમ બમણા થાય રે અવળેા અવળા તે જાય રે...
સુજાણ ઘણું સુલભ રે ભૂઝવતાં મહા દુ ભરે... નસુચી નામે પ્રધાન રે પણ ન વળી તસ સાન રે... જે સમજે નહી. કલપત રે સુગ્રીવ વાનર દૃષ્ટાંત રૂ ધરીચે નવપદ ધ્યાન રે ઉત્તમ સ`ગ નિદાન રે...
20
10
૧૨
20
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________
અભિમાન-મદની સજઝાયો
૧J અભાવ નવ સમઝે, કિમહી તે પ્રા અરિહંત આગળ બેસી સાંભળી, જન ગામિની વાણું અભવ્યનવ સમ ૧ વરસાત વરસ્યા જિમતૃણુ સુકે જ જવાસી દાણી તિમ ભગવંત વયણ સુણી સુકે દુભવ અભવ્ય અન્નાણી.. . ૨. કારીગર આગલ જ નાખ્યૌ એરડ લાકડો આણી કરણી તેહની કિમ હી ન થાયે એ ગતિ અભવ્યની જાણી... - ૩ મગસેલ ઉપરિ જે ઘન વરસે પુષ્કરાવત’ ઘન પાણી ભેદે નહીં કિમહી તેહને જલ એ રીત અભિવ્ય કહાણ... . કેરડુમગ કિમહી નવિ સીઝે જે મિલે અગ્નિ નાં પાણી અનંત સંસારી અભવ્ય એણુ રીતિ શાસ્ત્ર વાત લિખાણું . પાવઈયાને પાને ન ચઢે દેખ બાલ કાકુ મલાણી દુઃખીયા અભયજીવ દેખીને નેવે મનમેં મહિરબાની - સભી પતિયાને દુધને સાકર જે દીજે ઘણું વખાણી પરિણમે નહીં સમ તેહને અગિ અભવ્યની એ સહિનાણી , ગાધે લીડે પાપડ નવિ થાયૅ વણીયે જે વેલણ તાણી અભવ્યજીવ ઉપદેશ ન સમઝે જે કહે કેવલનાણું ચંદન વિચમે વાંસ જે બાંથી વાંસે વાસ નવિ જાણું અહનિશ અભવ્યજ્ઞાની ગુરૂપાસૈ રહિત શીખ ન માની... - ૯ સારક્ષેત્રે જલઋતુને જેગિ વાવી નવિઓગે ધાણી આયક્ષેત્ર કુલસદ્દગુરૂ જોબ નવિ સમઝે જીવ અન્નાણી, ૧૦ તુચ્છ ખાંડયાં તંદુલ નવિ નીકળે માખણ વિલેયાં પાણી તિમ ઉપદેશ અભવ્યને દેતાં નિષ્ફલ હવે નિજ વાણું... - ૧૧
* અભિમાન-મદ-ગવર્માનની સઝાયે [૨] રે જીવ! માન ન કીજીએ માને વિનય ન આવે રે વિનય વિના વિદ્યા નહીં તે કિમ સમકિત પાવે રે રે જીવ૧ સમકિત વિણ ચરિત્ર નહીં ચારિત્ર વિણ નહીં મુકિત રે મુક્તિના સુખ છે શાવતા તે કેમ લહીએ જુક્તિ રે? - ૨
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
વિનય વડે સંસારમાં માને ગુણ જાયે ગળી માન કયુ” જો રાવણે દુર્યોધન ગરે કરી સૂકાં લાકડાં સારિખ ઉદય રનન’ કહે માનને
ગુણમાંહે અધિકારી રે પ્રાણી જેજે વિચારી રે તે તે રામે માર્યો રે અંતે સવિ હાર્યો રે દુઃખદાયી એ ખોટે રે દેજે દેશવટો રે ....
મ માનની સઝા [૩] માન ન કરશે રે માનવી, કાચી કાયાને શો ગર્વ રે સુરનર કિનર રાજીયા, અંતે મરી ગયા(મૃત્તિકા) સર્વ રે... માનવ માને જ્ઞાન વિનાશ રે, મને અપયશ વાસ રે, માને કેવલ નાસ રે...માન૦૧ સોનાવણીં રે ચેહ બળે, રૂપા વણ ધુંવાસ રે કુમકુમ વણું રે દેહડી, અગ્નિ પ્રજાળી કરે છાર રે.. માન ૨ જે નર શિર કસી બાંધતાં, સાલુ કસબીના પાઘ રે તે નર પોલ્યા રે પાધરા, ચાંચ મારે શિર કાગ રે.. . કેઈ ચાલ્યા કેઈ ચાલશે, કે'તા ચાલણહાર રે મારગ વહે રે ઉતાવળે, ભૂલ જરા ન (પડખે નહિં) લગાર રે, અંત રે પ્રાણુને આવશે, ન જુએ વાર કુવાર રે ભદ્રા ભરણું ને ગણી, શનિ સમ વળી કાળ રે .. . જે વ્હાલાં વિણ એક ઘી, સેહત નહિં લગાર રે તે વિના જ મારા વહી ગયાં, સુધ નહિં સમાચાર રે .... , જે નર ગાજીને બેલતા, ચાવંતા મુખ પાન રે તે નર અગ્નિમાં પઢીયા, કાયા કાજલ વાન રે ... - ૭ ચોર પીતાંબર પહેરતાં, કઠે કનકને હાર રે તે નર અને માટી થયા, જેમાં કઈ નવ સાર રે (જેજે અથિર સંસારરે,૮ જે શિર છત્ર ધરાવતા, ચઢતાં ગજવર બંધ રે તે નરને અંતે લેઈ ગયા, દઈ દેરડાના બંધ રે .... ,, ૯ કોડિ મણની શિલા કર ગ્રહી, ગિરિધર કહાવે નામ રે તરસે તરફડે “ત્રીકમો', નહિ કેઈ પાણ પાનાર રે, માન. ૧૦
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________
માન-ગવ'ની સજ્ઝાયા
ચાસ સહસ અંતેઉરી, પાયક છન્નુ કરોડ રે તે નર અંતે રે એકલા, સુતા ચીવર એઢ રે જે જિહાં તે તિહાં રહ્યા, પાપ ને પુણ્ય બે સાથ રે એહ સ્વરૂપ છે દેહનું, પુણ્ય કરા નિજ હાથ રે જે નર હસી હસી ખેલતાં, કરતા લેાજન સાર રે, તે નર અંતે માટી થયાં, ઘડતા પાત્ર કુંભાર રે ચંપા વરણી રે દેહડી, કદલી કામલ જાંધ રે તે નર સૂતા રે કાષ્ટમાં, પડે ધડાધડ ડાંગ રે ઈંડુ વિડ ંબના નર સુણા, મ કરો તૃષ્ણા ને લાભ રે જરાસંધ સરખા રે રાજવી, અંતે ન રહ્યા તે થેાભ રે... અસ્થિર સ`સાર જાણી કરી, મમતા ન કરે કેાઈ રે કવિ ઋષભની રે શિખડી, સાંભળજો સ્થિર હાઈ રે
L
-
3.0
3.0
B.
માન ૧૧
.
0.0
..
૧
..
૧૨
૯]
અભિમાન મ કરો કેઇ, અભિમાન થકી દુઃખ હાઇ હા ભવિજન માન તો અભિમાન મહા દુરદત, નવ આણે સાધુ મહંત હૈ। જોરાવર એ જગમાંડે, ન ટકે જેહથી કોઈ પાંહે હૈ। દેવદાનવશુ લડીએ, જે સુરપતિને પણ નડીયેા હૈ રામચ'દ્રની ઘરણી, જેહની અતિ માટી કરણી હા તેડુ સીતા સતી આણી, કરવાને નિજ ધણીઆણો હૈ। સઘળા નરપતિ સેવ’તાં, જે હુતા લેાક (વર્દિતા હૈ એહુવા જે રાવણ રાણા, દુ:ખ પામ્યા તે સપરણા હે ઉત્તમ જાતિ કુલ પામી. તુમ માન મ કરશા ધામી હો અભિમાન કર્યાં શિશુપાલે, તે તુરત ગયા પાયાલે હા તે ખીજાનુ શું કહેવું, વીર જિષ્ણુ દ સ બંધ ગ્રહેવુ હા ઇમ મૂરખ ગુણુ હીણા, અભિમાન કરે ધનલીશા હે ખર કરહા અવતાર, તે પરાભવ લહે નિરધાર હા આઠે મદને પરિહરીયે, તે શિવમંદિર સચરીયે હા સદ્ગુરૂ વાણી સુગ્રીજે, ઉપદેશ સુધારસ પીજે હું ભાવસાગર ઇમ ભાખે, નવાનગર રહી ચેામાસે હા
સ
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
૩
♦
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૨
સઝાયાદિ સંગ્રહ
માન ન કીજે કઈ માનવી રે માને મેહ તજાય રે બે ધ પડે નીચ ગોત્રનો રે માન અંધ કહેવાયરે, માન ન કીજે કઈ માનવી રે.૧ ઉત્પત્તિ જુઓને જીવ આપણી રે એવડે યે ધરે ભાગ ૨ તું તે વેચાણ કંદમૂલમાં રે નિસણી અનંતમાં ભાગ રે... - ૨ બિંદુથકી ઉત્પત્તિ તાહરી રે તું રહ્યો ઉદર મઝાર રે કલીમલ કુંડથકી નીકળ્યા રે એવડે યે ધરે અહંકાર રે.. - ૩ અહો ફડકરી કમજ બંધીઓ રે મરીચિ ભવે જિન વીર રે દેવાનંદા કુખે ઉપના રે વીસમા જિનવીર રે... » માને થયે રાવણ રાજી રે કેઈને ન નમાવ્યું સસ રે લંકાગઢ લુંટાવીએ રે દાણ દસ સસ ?... . પ્રતિવાસુદેવ જાણીએ કે ત્રણ ખંડ જેહની આણ રે જરાસંઘ જગ જાગતાં રે કેશવે લીધાં પ્રાણ રે.. . મહીતલ મોટા રાજવી રે રિદ્ધીનું ગારવ કીધ રે વાસુદેવ સરિખા ગયા રે સાથે નવિ ગઈ કેહની રિદ્ધિ રે , બળવંત સાધુ બાહુબલી રે વરસી કાઉસગ કીધો રે માનછડી પગ ઉપાડીયો રે ઝળહળ કેવલ લીધ રે... » ઈદ્રસભામાં પ્રશસિઓ રે સનતકુમારનું રૂ૫ રે રૂપમદે રેગ ઉપને રે જૂઠી કાયાનું સરૂપ રે... નદીષેણ તપ બહુતપ રે આવી વસ્યાને દુવાર રે તપમદ તરણ તાણીઉં રે વૃષ્ટિ સેવન કેડી બાર રે... સીંહરૂપે બીહાવી સાતે બેનડી રે યુલિભદ્ર ગુફા મઝાર રે ધન દેખાડ્યું નિજ મિત્રને રે સૂતાણું મ કરે ગુમાન રે.. . થાનને ગરભ જેહ રે જે ધરે અતીવ ગુમાન રે માવપણું આણે જીવડા રે જિમ લહે કેવલ જ્ઞાન રે. ધન ધન સાધવી મૃગાવતી રે માન છડી નાખ્યું સીસ રે કેલ જ્ઞાન તે ઉપન્યું રે ગુણીજી કરતા રીસ રે.. . આતમ રાખે નિરમલે રે જાપ જપ જગદીસ રે દેવ વિજય કીવરાયને રે તત્વ વિજય કહે સીસરે. . ૧૪
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________
માન-ગવની સક્ઝા
માન મહા વિષધર અમેટો તસુ પ્રમાણ ન કહાવે રે તેણે ડંક નર કાળે થાયે મુખ છાંયા પલટાય રે ઈમ જાણી આણી કેમલપણું પરહરિયે અભિમાન રે માનતછ બાહુબલ પામ્ય તતખણ કેવલજ્ઞાન રે ઈમ જાતિ અને કુલ બળ ઠકુરાઈ લાભ રૂપ તપ જોય રે સુશ્રુતને મદનકર જે હોય માતે હીણપણે લહે સેય રે , એ આઠે ફણધર અતિ વાંકા વિષ સંપૂરે પૂરા રે જેણે કયે નર જડ થાવે દીસે વિષ અંકુરા રે , દેવ અને ગુરૂ માત-પિતાને વિનયે કેટ ના નામે રે જીમ દીવડે હેય વાયે પૂરો પણ ઠાલે પરિણામ રે , જતિમર્દ હરિકેસી હીણે કુલમદ મરિચિ ની રે બલદે શિવભૂતિ વીરતણો જીવ ઘણે કાળ રડવડી રે .. સનકુમાર સરૂપ મદે તે કુષ્ટ તણું દુ:ખ પામે રે રાજત મદલહી પરાભવ દશાર્ણભદ્ર દ્ધ વામે રે , લેભે સુભૂમ નરકગતિ મહત્યા થુલભદ્ર શ્રત ખીણો રે ચારે તપસી ટેવ ન વાંધા તપમદે તપ થયે હણે રે .
ત્રલતા તરૂ અસ્થિ પહાણે થંભ સમાણે માન રે સુરનર તિય ચ નરકગતિ તે આપે ઠામ નિદાન રે , પકખ ચઉમાસી વરસ માવજજીવે અનુક્રમે એ થિતિ થાય રે નીરાગપણે ચારિત્ર શ્રાવક ધમ સમકિતને અંતરાય રે . આ પણ અતિઘણું વખાણે પરને હસી હસી નિંદ રે તે નર ચારિત્ર તપજપ સંયમ મૂલ થકી નિકદે રે , મદમાતા મયગલસું ખેલે તેથી તે દુઃખ પામે રે . તે અભિમાની માન કરે તે વણસે ઘણે વિરામે રે , માન કરે મચ્છર જે આણે ઘણી પ્રશંસા વંછે રે પિઠ મહાપીઠ સાધુ તણી પરે કરમ ઘણું તે સંએ રે .. માન તજી સંયમ જે પાળે વિનય વિવેકન કે રે તે નરની સંગતિ ખિણ બ્રહ્નો ભાવ થકી નવિ મૂકે રે ..
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૪
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
[૯૭j
આમળે
દુધ પૂતર ને ધન તેખન તારુ' કાળ શુ' રહ્યો ભાળી ફલ ફુલડાં તારા વેરાઇ જાશે, વસમા છે વન માળી રે આમળે, મેલી દેને મચકારી, જમડા લેઇ રહ્યા લટકાળી પારકા ઘરની વાતા કરતી, આપે થતી રૂપાળી પારકા ઘરની નિંદા કરતી, હાથથી લેતી તાળી રે... પારકા મરે ત્યારે પીતાંબર પહેરતી, નાકમાં નાખતી વાળી પેાતાના મરે ત્યારે પછાડ ખાતી, ફૂટતી મુઠીઓ વાળીરે... પેાતાના આવે ત્યારે પ્રાણ પાથરતી, નણંદ આવે ત્યારે કાળી વારે વૐ હું વારી રહ્યો છું, હળવી ખેલ હાડાળી રે... ખાર ખાર મહિને મંદવાડ આવે, ખાટલે ઢાળીને સૂતી રૂની પુણીએ તારી વેરાઈ જાશે, રેટીયા મેલ ઉલાળી રે ઉદયરત્ન કહું ઘરના ધંધે, ઘડી ન ભજીયા પ્રભુ હી વિનય વિજય કહે કાળમાં ઘેલી, લાખ ચેારાશીમાં ફરી રે..
માનમાં માનમાં માનમાં રે વિવિધ વેદના સહી તે નરકે અગ્રભાગે સુઇના વેચાણુ ઉંટ બળદ ખરના ભવ કીધાં ભૂખ તૃષા સહી ટાઢ ને તડકે મલમૂત્ર માંહી લપટાણુ ઉધે મસ્તકે વિષ્ટા ઘરમાં છેદન-ભેદન બહુ સ્થાવરમાં માન કિહાં રહીએ તુજ માને
રાગી પરવશ પર આધીના અધા લૂલા પગૂ પાળા બાલવયે માબાપ વિયેાગી અલ્પાયુ ઇંદ્રિય ખલ હોણા ખ!વે નહિં ખરચે નહિ ઠામે
[૯૮]
ન રાચેા જૂઠે અભિમાનમાં પરમાવામી દુ:ખ દાનમાં રે નવ રાચેા નિગેાક દુઃખ નિદાનમાં ૨
બહુ દુ:ખ પર આધીનમાં રે ભાર ભરે નહિ ભાનમાં રે અતિ દુ: ખ ગર્ભાવાસમાં રે રહીયે તું એ ભાનમાં રે વિકલા તિય`ચ વાનમાં રે
..
મનુજ સમૂôિમ થાનમાં રે દાસ, દુ: ખી દુર્ધ્યાનમાં રે બહુવિકરાલા વાનમાં રે નિર્ધન નિખલ નાણુમ દીના મીના દાનમાં રે કૃષ્ણ નામ નિદાનમાં રે
20
"0
NO
::
a
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________
માન ગવની સજઝા તૃણું તરૂણ વાસે વસીયે નિત્ય રહે તેહના તાનમાં રે નવ રચો. રંક રંજાડી ધન મેળવીચું કૂડકપટ દુર્વાનમાં રે નિજ પર કાર્ય કર્યું નહિં મૂરખ દેખે થાશે અવસાનમાં રે ફેગટ ફજેતી થાશે તાહરા તેય નહિં સમજે સાનમાં રે મૂકો જાવુ મરજી વિરું અ તે તન-ધન સવિ સમશાનમાં રે સુરપતિ ચક્રી હરિ બલ રાજા થિર ન રહ્યા કે થાનમાં રે પરમાતમ પૂજ્યા નહિં ભાવે કીધું ન તપ-જપ ધ્યાનમાં રે અણુ ન પાળી દીન દયાળુ જાણ્યા ન સદ્દગુરૂ જ્ઞાનમાં રે ચેતવું હોય તે ચેતી લેજો હજી બાજી છે હાથમાં રે . નરભવ સફલ રવિ જિનમેં કરે અમર નિજ આતમા રે ,
(મસે મિલ જાના એક દિન પવનસે ઉડ જાના
જીવ! તમે મત કરો અભિમાના માટી ચુન-ચુન મહેલ બનાયા મૂરખ કહે ઘર મેરા જમડા આવે જ્યારે જીવન લેવા ક્યાં ગયા ઘર તેરા? જીવ તમે ૧ ઝીણું પહેરે જાડા પહેરે પહેરે મલમલ સાચા રૂપીયાની ગજ-ગજ અટલસ પહેરે તેય મરણ કેરી આશા. ૨ સેના પહેરે રૂપા પહેરે પહેરે હીરલા સાચા -વારે-વારે મતાવળ પહેરે તેય મરણ કેરી આશા .. . માતા તારી જનમ જ રે બેની રેવે ખટ માસા ઘરની ત્રિયા તેર દિન રેવે કરશે પરઘર આશા .. , એક દિન જ દે દિનજી છ વરસ પચાસા કહત કબીરદાસ સને મેરે સાધુ તેય મરણ કેરી આશા... -
[૧૦૦]. માન ભવિજન મન પરિહરે માનથી નવિ રહે સાન રે માનથી ગુરૂપણિ અવગણે લેકમાં લહે અપમાન રે માન. ૧ તપ-જપ સંયમ બહુ કરે - કરે વળી ઉગ્ર વિહાર રે હદય અભિમાન જે નવિ તજે તે તસ એહ સવિ છાર રે - ૨
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________
-
સઝાયાદિ સંગ્રહ,
માનથી નર લઘુપણું લહે ખલતણું બિરૂદ તે થાય રે માનીનર વચન નવિ સહી શકે ક્રોધ પ્રગટ બહુ થાય રે માન ૦૩ માનથી પરગુણ નવિ લાઈ દેષ દેખે સહુ માંહિ રે ગુણ નિજ માંહે દેખે બહુ ' કહે મુજ સમ નહિં કાંહિ રે . ૪ માને કહે-કામ અમે બહું ક્યાં વાત અમ કહી ન જાય રે અમ તણાં ગુણ નર તે લહે જે અમ પરિચિત થાય છે . ૫ માનથી ધ્યાન શુભ નવિ રહે ધમથી ભ્રષ્ટ વળી થાય રે પુણ્ય ભંડાર હારી કરી નરક-નિગદમાં જાય છે . ૬ બાહુબલી ભૂખ-તરસાં સહી કાયકલેશ સહ્યાં બહુકાલ રે પણિ નવિ કેવલ પામીએ જિહાં લગે માન મહા સાલ રે , ૭ તન-ધન વન અથિર છે સુખ વળી સપન ઉપમાન રે પંથી પરે એક દિન ચાલવું તેણે મૂરખ વહે માન રે . ૮ બહુ દુઃખ દાયક જાણીને માનને નર તજે જેહ રે વીર વિમલ સીસ ઈમ ભણે કુસલ મંગલ લહે તેહ રે - ૯
છે અમકાસતીની સઝાય [૧૦૧] અમકા તે વાદળ ઉગી સૂર, અમકા તે પાણીડાં સંચર્યા રે સામા મળીયા દેય મુનીરાય, માસખમણનાં પારણું રે બેડું મેલ્યું સરવરીયા પાળે, અમકાએ મુનિને વાંદીઆ રે ચાલે મુનિરાજ આપણે ઘેર, મા ખમણનાં પારણાં રે ત્યારે ઢળાવું સેવન પટ, ચાવળ ચાકળ અતિ ઘણાં રે આછા માંડા ને ખેબલે ખાંડ, માંહે તે ઘ ઘણા લચપચા રે ૩ લયે યે મુનીરાજ ન કરે ઢીલ, અમ ઘર સાસુજી ખજશે રે બાઈ પાડેસણુ મારી બેન, મારી સાસુ આગળ ન કરીશ વાતડી રે ૪ કે તને આપું મારા કાનની ઝાલ, હાર આપું હીર તણે રે કાનની ઝાલ તારે કાને સહાય, હાર હીરાને મારે અતિઘણે રે ૫ મારે છે વાત કર્યાની ઘણી ટેવ, વાત વિના નહીં રહું રે પાડેસણુ આવી ખડકી રે માંહિ, બાઈ રે પાડાસણ સામી ગઈ રે ૬ " પાડોસણ બાઈ તને કહું એક વાત તારો વહુએ મુનીને વહોરાવીએ રે નથી ઉગે હજી તુલશીને છેડ બ્રાહ્મણે નથી કર્યાં પારણાં રે ૭
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________
અમકાસતીની સઝાય સોવન સેવન મારે પુત્ર, ઘરમાંથી કાઢ ધમ ઘેલડી રે લાતુ મારી ગડદા મારે રે માંય, પાટુએ પરિસહ કર્યા રે બે બાળક ગોરીએ લીધા છે સાથ, અમકા તે બારણે નીસર્યા રે ગાયના ગોવાળ ગાયના ચારણહાર, કેઈએ દીઠી મહીયર વાટડી રે ૯ ડાબી દિશે ડુંગરીયા હેઠ, જમણી દિશે મહિયર વાટડી રે આણા વિના કેમ મંહીયર જાઉ. ભેજાઈ મેણાં બોલશે રે ૧૦ ગાયના ગોવાળ ગાયના ચારણહાર, કેઈએ દીઠી મહિયર વાટડી રે ડાબી દિશે ડુંગરીયા હેઠ, ઉજજડ વાટે જઈ વસ્યા રે સૂકા સરોવર હેરે ય, વાંઝીયે અબ ત્યાં ફળે રે નાના રૂષભજી તરસ્યા થાય, મેટા 2ષભજી ભૂખ્યા થયા રે નાના ઋષભજીને પાણી પાય મેટા ઋષભજીને ફળ આપીયાં રે સાસુજી જુએ એારડા માંહે, વહુ વિના સૂનાં એારડાં રે સાસુજી જુએ પિશાલ માંહે, પુત્ર વિના સૂનાં પારણું રે , સાસુજી જુએ રડામાંહે, રાંધી રસોઈએ સંગે ભરી રે સાસુજી જુએ માટલા માંહે, લહડાના ઢગ-વળ્યા રે સાસુજી જુએ કઠલા માંહે, ખાજાનાં ખડકા થયાં રે સેવન સેવન મારે પુત્ર, તેડી લાવો ધર્મ ઘેલડી રે. ચાલે ગોરાદેવી આપણે ઘેર, તમ વિના સૂનાં છે એરડાં રે ગાયના ગોવાળ ગાયના ચારણહાર, કિહાં રે ધસે ધમ-ઘેલડો રે ડાબી દિશે ડુંગરીયા હેઠ, જમણું દિશે ધમ ઘેલડી રે ચાલો ઋષભજી આપણે ઘેર, તમ વિના સૂનાં પારણું રે . સાસુજી ફીટીને માંય જ થાય, તેય ન આવુ તુમ ઘરે રે પાડોસણ ફીટીને બેની રે થાય, તેય ન આવું તમ ઘરે રે ? બાઈ રે પાસણ તું મારી બેન, ઘર રે ભાંગવા ક્યાં મલી રે ફણીધર ફીટીને ફુલમાળા થાય, તેય ન આવું તુમ ઘરે રે કાંકરે ફીટીને રતન જ થાય, તેય ન આવું તુમ ઘરે રે બે બાળક ગેરીએ લીધાં છે સાથ, અમકાએ જળમાં ઝંપલાવીયું રે બે બાળક ગેરીને પડયે રે વિયેગ, ઘરે રે જઈને હવે શું કરું રે ૨૧ સગાં સંબંધી હસશે લેક, પિત્રાઈ મેણું બેલશે રે પછવાડેથી પડયે બાઈને કંથ, પડતાં વેંત જ થયે ફે સલો રે ૨૨ આળ દીધાના આ ફળ હય, તેહ મરીને થયો કાચબો રે હીર વિજ્ય ગુરૂ હીરલે હેય, વીર વિજય ગુણ ગાવતાં રે
૨૩
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________
સક્ઝાયાદિ સંગ્રહ પક અમરકુમારની સઝા [૧૨] રાજગૃહી નગરી ભલી, તિહાં શ્રેણિક રાજા રે જિનધર્મને પરિચય નહીં, મિથ્યા મતમાંહે રામ્યા રે.... ૧ કર્મ તણી ગતિ સાંભળે, કર્મ કરે તે હોય રે
સ્વારથમાં સહુ કે સગાં, વિષ્ણુસ્વારથ નહીં કરે...કર્મ ૨ રાજા શ્રેણુક એકદા ચિત્ર શાળા કરાવે રે અનેક પ્રકારે માંડણી, દેખતાં મન ભાવે રે.. . ૩ દરવાજે ગિર ગિર પડે રાજા મન પતાવે રે પૂછે જોષી પંડિતે બ્રાહ્મણ એમ બતાવે રે.. - ૪ બાળક બત્રીસ લક્ષણે હેમીજે ઈણ ઠાણે રે તે એ મહેલ પડે નહીં ઈમ ભાખે વયણ અજાણે રે. ૫ રાજા ઢઢરે ફેરવે જે આપે બાળ કુમારે રે તલી આપું હું બરાબરી સેનૈયા ધન સા રે..... . ૬. ઋષભદત્ત બ્રાહ્મણ તિહાં વસે ભદ્રા તસ ઘરણી જાણે રે પુત્ર ચાર સેહામણું નિધનિયે પુણ્ય હોણે રે - ૭ કષભદત્ત કહે નારીને આપ એક કુમારે રે ધન આવે ઘર આપણે થઈએ સુખિયાં સારે રે૮ નારી કહે વેગે કરે આપ અમર કુમારે રે
હારે મન અણુભાવતા આંખ થકી કરે અળગે રે - ૯ વાત જણાવી રાયને રાજા મનમાં હરખ્યો રે જે માગે તે આપીને લા બાળ કુમારે રે... - ૧૦ સેવક પાછા આવીયા ધન આપે મનમાન્યો રે અમર કહે મેરી માતાજી મુજને મત આપીજે રે.... - ૧૧ માતા કહે તને શું કરું હારે મન તું મૂવે રે કામ કાજ કરે નહિં ખાવા જોઈએ સારો રે, ૧૨ આંખે આંસુ નાખતે બેલે બાળ કુમારે રે સાંભળ મારા તાતાજી તમે મુજને રાખે રે .... . ૧૩ તાત કહે હું શું કરું? મુજને તે તુ યારે રે માતા વેચે તાહરી, હારે નહિ ઉપાયે રે. ૧૪
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________
અમરકુમારની સઝાયો
૮૯ કાક પણ પાસે હતું, કાકી મુજને રાખો રે; કાકી કહે હું શું જાણું, હાર તું શું લાગે રે ... , ૧૫ બાળક રોતે સાંભળી, માસી કુવા (ભૂ) તે આવે રે; બહેન પણ તિહાં બેઠી હતી, કેઈક મુજને રાખો રે .- ૧૬ જે જે ધન અનરથ કરે ધન પડાવે વાટે રે ચોરી કરે ધન લોભી મરીને દુગતિ જય રે ... - ૧૭ હાથ પકડીને લઈ ચાલ્યા કુંવર રેવણ લાગ્યો રે મુજને રાજા હમશે ઈમ બાળક બહુ રે રે .• ૧૮ બાળકને તવ લેઈ ચાલ્યા આવ્યા ભરબજાર રે લોક સહુ હા હા કરે વે બાલ ચંડાલે રે ... , લેક તિહાં બહુલા મલ્યાં જુઓ બાલ કુમારે રે બાળક કહે મુજ રાખી યે થાસું દાસ તુમાર રે .... - ૨૦ શેઠ કહે રામું સહી ધન આપી મુહ મારે રાયે મંગાવ્યો હોમવા તે તે નહીં રખાય રે .. ૨૧ બાળકને તે લઈ ગયા રાજાની પાસ રે ભદજી પણ બેઠા હતા વેદશાસ્ત્રના જાણ રે .... ભદજીને રાજા કહે દેખે બાલ કુમારે રે બાળકને શું દેખો કામ કરે મહારાજા રે .... ૨૩ બાળ કહે કરજેડીને સાંભળે શ્રી મહારાજ રે પ્રજાના પિતા છે તમે મુજને કિમ હમીજે રે.. . ૨૪ રાજા કહે મેં મૂલ દીયા હારે નહીં અન્યાય રે માતાપિતાએ તેને વેચીયે મેં હોમવા કાજ આ રે. ૨૫ ગંગાદકે નવરાવીને, ગળે ઘાલી કુલની માળા રે કેશર ચંદન ચરચીને, બ્રાહ્મણ ભણતા તવ વેદ રે , ૨૬ અમરકુમાર મન ચિતવે, મુજને શીખવીઓ સાધુ રે નવકાર મંત્ર છે મટક, સંકટ સહુ ટળી જશે રે , ૨૭ નવપદ ધ્યાન ધરતાં થક, દેવ સિંહા સન કંપો રે ચાલી આ ઉતાવળે, જીહાં છે બાલ કુમારે રે . ૨૮ અગ્નિ જવાળા ઠડી કરી, કીધા સિંહાસન ચંગે રે અમરકુમારને બેસાડીને, દેવ કરે ગુણ ગ્રામે રે , ૨૯
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ રાજાને ઉધ નાંખી, મુખે છુટયાં ન લેહી રે બ્રાહ્મણ સહુ લાંબા પડયા, જાણે સુકાં કાષ્ટ રે કર્મ૩૦ રાજસભા અચરજ થઈ, એ બાળક કઈ મહેટ રે પગ પૂછજે એહના, તે એ મૂવા ઉઠે રે
- ૩૧ બાળકે છાંટે નાખી. ઉઠયા શ્રેણીક રાજા રે અચરિજ દીઠે ભટકે, એ શું હુવા કાજ રે , બ્રાહાણ પડિયા દેખીને, લેક કહે પાપ જુઓ રે બાળ હત્યા કરતા હતા, તેહના ફળ છે એહે રે બ્રાહ્મણ સહુ ભેળા થયા, દેખે એમ તમાસો રે કનક સિંહાસન ઉપરે. બેઠે અમર કુમારો રે . રાજા સહુ પરિવાર શું, ઉઠો તે તત્કાળ રે કરજોડી કહે કુમારને, એ રાજ્ય દ્ધિ સહુ તારી રે . ૩૫ અમર કહે સુણે રાજવી, રાજશું નહી મુજ કાજ રે સંયમ લેશું સાધુને, સાંભળે શ્રી મહારાજ રે રાય લેક સહુ એમ કહે, ધન ધન બાળ કુમારે રે ભટજી પણ સાજા હુવા, લાજ્યા તે મનમાંહે રે જય જયકાર હુએ ઘણે, ધમ તણે પરસાદે રે અમરકુમારે મન સેચત, જાતિ સમરણ જ્ઞાને રે . ૩૮ અમરકુમાર સંયમ લોર, કરે પંચમૃષ્ટિ લેચ રે બાહિર જઇ મસાણ મેં, કાઉંસગ રહ્યો શુભ ધ્યાને રે , ૩૯ માત પિતા બાહર જઈને, ધન ધરતી માંહી ઘા રે કાંઈક ધન વહેચી લીયે, જાણે વિવાહ મંડાણે રે , ૪૦ એટલે દેડ અ વીને, કેઈક બાળ કુમારે રે માતા પિતાને ઈમ કહે, અમરકુમારની વાત રે માતા પિતા વિલખાં થયાં, ભૂપે થયે એ કામ રે ધનરાજા લેશે સહુ કાંઈક કરીએ ઉપાય રે ચિંતાતુર થઈ અતિઘણી રીતે નિંદ ન આવે રે પૂરવ વૈર સંભારતી, પાપિણી ઉઠી તિણ વારી રે , ૪૩ શઝ હાથ લેઈ કરી, આવી બાળક પાસે રે પાળીયે કરીને પાષિણી, મા બાળ કુમાર રે , ૪૪ શુકલ ધ્યાન સાધુએ કયું, શુભ મન આણી ભાવ રે કાળ કરીને અવતર્યો, બારમાં સ્વર્ગ મઝાર રે . ૪૫
- ૩૭
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________
મરકુમારની સજા
બાવીશ સાગર આઉખે, ભગવો વાંછિત ભોગ રે મહાવિદેહમાં સીઝશે, પામશે કેવળ નાણું રે કર્મ૦૪૬ હવે તે માતા પાપણી, મનમાંહિ હરખી અપાર રે ચાલી જાય આનંદ મે, વાઘણુ મળી તે વાર રે , ૪૭ ફફડી નાખી તિહાં, પાપિણું મુઈ તિણ વારે રે છઠ્ઠી નરકે ઉપની, બાવીશ સાગર આયુ રે જુઓ જુઓ મંત્ર નવકારથી, અમરકુમાર શુભ ધ્યાને રે સુર પદવી લહી મટકી, ધરમ તણે પરસાદે રે નરભવ પામી જીવડા, ધરમ કરે શુભ ધ્યાને રે તે તમે અમર તણી પરે, સિદ્ધ અતિ લેશે સારી રે . ૫૦ કરજોડી કવિયણ ભણે, સાંભળે ભવિજન લેકે રે વેર વિરોધ કઈ મત કરે, જિમ પામે ભવપાશે રે , ૫૧
શ્રી જિનમ સુરતરૂ સમે, જેહની શીતળ છાયા રે જેહ આરાધે ભાવશું, (સોઝેવ છિત કાજ રે) થાશે મુકિતના રાયારે પર
" [૧૦૩ રાજગૃહી નયરી વસતે બિંબિસાર નામને ધરતે હે સજજન સાંભળજે મિથ્યા મતિ માંહે રાચે વળી નવરસ નાટક ના . - ૧ નિહાં મહેલ કરા સારે વળી કેરણીથી મન મોહ્યો છે આશ્ચર્ય તિહાં એક બન્યું તે સાંભળી ચિત્ત ચમક્યું દરવાજે સુંદર બનાવે , પણ રાતે તે પડી જાવે તે દેખી રાજા ચિંતે
એ કેમ બન્યું એચિંતે રાજા બ્રાહ્મણને બોલાવે પૂછે એ કેમ દૂર જાવે બ્રાહ્મણે અજાણ્યા ભાખે એક બાલક જો હમીજે બત્રીસ લક્ષણવંતે આવે તે એ કામ પૂર્ણ થાવે રાજાએ ઘેષણ કરાવી તે સહુને સમજાવી જિહાં બ્રાહ્મણે કેરી વાડે તિહાં આવી પાડે રાડો
જે બાલક પિતાને આપે તસ ઘેર ઘણું ધન વ્યાપે એ તિહાં ઋષભદત્ત બ્રાહ્મણ વસતે ભદ્રા તસ ઘર દિપતે તસ પુત્ર ચાર જ સેહે નિઘનીયા બહુ રાજે
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ
કહે વિપ્ર સુણો પુત્ર–માતા આપીને બાલક રાતા હો સજજન કહે માતા સુણે વાત
ઓપો અમરને આજ મારે મન લાગે આકરે ખાવાને જોઈએ સારે અમર કહે સુણે માતા મુજને તમે નવિ આપતા , જેમ કહેશે તમ અમે કરશું પણ મુજને તુમ ઘર ધરી છે તેહવે ભવપ્રભ કહે ભાઈ જે આગે થાયે વાત
,, ૧૦
(૧૦૪]. બાલક તે સાંભળી આવ્યા પાડોશી સહાયે લલના કાકા કાકી કુવા બેનડી, બેઠા હતા તિહાં સહુએ . ૧ કેઈ મુજને રાખી લ્ય, કરશું ચરણની સેવ સહુ કહે અમથું સ્નેહડે, તારે યે સંબંધ છે સ્વાર્થના સહુ કે સગાં, વિણ સ્વાર્થે નહિં કઈ ગદ્ ગદુ કઠે બેલતે, આંખે આંસુડાની ધાર , કરૂણા વચને બેલતે, બન્યું છે નિરાધાર બાલક કરજોડી કહે મુજને મત આપજે માત-પિતાને વિનવે, થઈને તેહ દયાળ ,
માતાજી મુજને નવિ દિન મુજ અપરાધ કહે કિયે, જેથી આપ રાયને ગેહ , વિણ વાંકે કિમ તરછોડશે, મુજને કણ આધાર - ૬ માત કહે તને શું કહું, મારે તે તું છે જમાલ કામ કાજ કરે નહિ, એવડે યે સંભાળ . ૭ હાથ પકડી ને લઈ ચાલીયા, રાજપુરૂષ ત્યાંહી , બજાર માંહી આવીયા, લેક મેલીયા અપાર છે તુમ ઘર અમને રાખી , કરશું કાજ પ્રેમાળ . બાલક કરજેડી કહે, સાંભળે પ્રજા દયાળ લેક કહે સહુ રાખીયે, વિણ વેચે તાહરી માત ધન આપે ઘેર તેહના, અમને શું શરમાવ રાજસભામાં આવીયા, બાળકને લઈ તેહ રાજા દેખી ચિંતવે, બાળક કે રૂપવંત
T
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________
લલના
અમરકુમારની સઝાયે
ભટજી કહે સુણ રાજવી, કાજ કરો વિવેક બાલકને દેખતા થકા, કાજ રહે અધુરા છેક ૧૨ ગગાદકે નવરાવી, ગળે પુષ્પની માળ ચંદન ચર્ચાને લાવીયા, અગ્નિકુંડની પાસ તલવાર હાથમાં લેઈ કરી, ઉભા બ્રાહ્મણ તેણીવાર બાળક મનમાં ચિંતવે, હવે કરશે કે સહાય એક દિન જૈન મુનિ શીખવ્યું. નવકાર મંત્રસાર સમરૂ સંકટ જાય છે. બાળક ધરતે ધ્યાન " મંત્ર પ્રભાવે આસન ચલિયું, આવ્યા દેવ ઉમંગ રત્ન જડિત સિંહાસને, બેસાડી અમરકુમાર ગીતગાન કરતે થક, ઉત્સવ કીધે અપાર રાજભદ્રને નાખીયા, ભૂમિ ઉપર તત્કાળ લેક સહુ હા ! હા ! કરે; જુઓ હત્યાના પાપ બાળક હત્યા કરતાં થકાં, થઈ પિતાની હાણું , લોકે કરજેડો કહે, સાંભળો દિન દયાળ. . મોટો અપરાધ છે તેને પણ ધર દયા રસાળ એ મૂવાને ઉઠાડજો, શિક્ષા થઈ છે અપાર . બાળકે છાંટો નાંખી, ઉઠા, શ્રેણીક રાય , મુખ નીચું કરી વિનવે, આ રાજ્ય ગ્રહે સુકુમાર કુમાર કહે રાજ નવ ખપે, જાશું સાધુને ગેહ . ૨૧ સ્વારથીયા સહુ કે મલ્યા, એવી તે શી રીત નગર બહાર જઈ કરી, લીધે સંયમ ગુરૂ પાસ . ૨૨ , સમશાને કાઉસ્સગ આદર્યો, આર્તધ્યાન સુખાસ કરે માત) બાળક દોડતો પહાંચિયે, કરે અમરની વાત . ૨૩ સાંભળી માત-પિતા ચમકયાં, ખેદ થયા છે અપાર, રાતે નિંદ ન આવતી, ઊઠી માત તેણી વાર - ૨૪ હાથમાં શસ્ત્ર લેઈ કેરી, આવી બાળક પાસ , રે અધમ! હજુ જીવત, તું છે પૃથ્વી પર આજ હવે મત આવ્યું છે તાહરૂં, પામીને આધાર તલવારથી અમરને હણ્ય, હઠું નાનેરૂ બાળ
- ૨૫ .
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪
૨૭
અરિહ`ત ધ્યાન ધરતાં થકાં, પહોંચા દેવલાક માહી લલના॰ પાપિણી ધમધમતી ચાલી, મળી સિંહણ તેણીવાર ખાઉ ખાઉં કરતો તેને મારી, પહેાંચી નરક મેઝાર એવું સ્વરૂપ સંસારનુ, કિહાં માત ને પુત્ર સબંધ નવકાર મત્રના સ્મરણથી, પામ્યા સુખ અનંત જે નવપદ યાન ધરશે સદા, તસ ઘર લીલા લહેર ઉઠતાં બેસતાં ચાલતાં, ધરે નવપદનુ શ્રી ભવપ્રભ સૂરિ એમ કહે, વરશો
ચેતન જ્ઞાન અજુવાળીએ ચિત્ત ડમડાલતુ વાળીએ, ઉપશમ અમૃતરસ પીજીએ, અધમ વયણે નવ ખીજીએ, ક્રોધ અનુબંધ નિવ રાખીએ, સમકિત-રત્ન-રૂચિ જોડીએ, શુદ્ધ પરિણામને કારણે,
યાન
સુખ અપાર
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
.
વળી ભજે ભાવના શુદ્ધ રે જેમ હાયે સવર વૃદ્ધિ રે
..
H
.
..
2.0
.
0.0
પ્રથમ તિહાં શરણુ અરિહ'તનું, જેહ જગદીશ જગમિત્ત રે
20
જે સમાસરણે વિરાજતા, ધનાં વચન વરસે સદા, શરણુ ખીજુ` ભજે સિદ્ધનું, ભગવે રાજ્ય શિવનગરનું, સાધુનું શરણુ ત્રીજું ધરે, મૂલઉત્તરગુણે જે વર્યો,
ભાંજતા ભવિક સન્દેહ રે પુષ્કરાત્રત્ત જિમ મેહ રે જે કરે ક્રમ' ચકચૂર રે જ્ઞાન-આનંદ ભરપૂર રે જેહ સાથે શિવપથ રે ભવ તર્યા ભાવ નિગ્રંથ રે
શરણુ ચેાથુ કરે ધમ નું,જેહમાં વર યા—ભાવ રે
પાપ જલ તારવા નાવ રે
જે સુખહેતુ જિનવરે કહ્યું, ચારનાં શરણુ એ પઢિવજે, દુરિત સવિ આપણા નિ દિયે,
[૧૦]
ટાળીએ માહ સતાપ રે
20
પાળીએ સહેજ ગુણ આપ રે ચેતન૦૧ કીજીએ સાધુ ગુણગાન રે દ્વીજીએ સજ્જનને માન રે ભાખીએ વયણ મુખ સાચ રે. છેડીએ કુમતિતિ કાચ રે ચારના શરણે ધરે ચિત્ત રે
N
10
.
.
...
3
૪
૬
७
-
૯
૨૮
ઇંહ ભવ પર ભત્ર આચયાં, પાપ અધિકરણુ મિથ્યાત ર જે જિનાશાતનાદિક ઘણાં, નિદિયે તેહ ગુણ-ઘાત રે, ૧૦
૨૯
૩૦
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________
અમૃતવેલની સઝાય
ગુરૂતણું વચન તે અવગણુ, ગુંથીઆ આપમત જાલ રે બહપરે લોકને ભેળવ્યા, નિંદિયે તેહ જંજાલ રે ચેતન ૧૧ જેહ હિંસા કરી આકરી જેહ ત્યા મૃષાવાદ રે જેહ પરધન હરી હરખિયા, કીધલ કામ ઉન્માદ રે , ૧૨ જેહ ધન ધાન્ય મૂછ ધરી, સેવિયાં ચાર કષાય રે રાગ અને દ્વેષને વશ હુવા, જે કિયે કલહ ઉપાય રે ,, ૧૩ જૂઠ જે આળ પરને દિયાં, જે કર્યા પિશુનતા પા૫ રે રત-અરતિ નિંદ માયા-મૃષા, વળીય મિથ્યાત્વ સંતાપરે ૧૪ પાપ જે હવા સેવિયાં, તેહ નિદિ ત્રિહું કાલ રે સુકૃત અનુમોદના કીજીએ, જિમ હોયે કેમ વિસરાલ ૨ - ૧૫ વિશ્વઉપકાર જે જિન કરે, સાર જિન નામ સંગ રે તે ગુણ તાસ અનુમદીયે, પુણ્ય-અનુબંધ શુભ ગ રે ,, ૧૬ સિદ્ધની સિદ્ધતા કર્મના ક્ષયથકી ઉપની જેહ રે જેહ આચાર આચાર્યને, ચરણ-વનસિંચવા મેહ રે - ૧૭ જેહ ઉવજઝાયને ગુણ ભલે, સૂત્ર સઝાય પરિણામ રે સાધુની જે વળો સાધુતા, મૂલ ઉત્તર ગુણ-ધામ રે - ૧૮. જેહ વિરતિ દેશશ્રાવકતણી, જેહ સમકિત સદાચાર રે સમક્તિદષ્ટિ સુર નરતણો, તેહ અનુ મદિયે સાર રે - ૧૯ અન્યમાં પણ દયાદિક ગુણે, જેહ જિનવચન અનુસાર રે સવ તે ચિત્ત અનુમાદિયે, સંમતિ-બીજ નિરધાર રે . ૨૦ પાપ નવિ તીવ્રભાવે કરે, જેહને નવિ ભવ-રાગ રે ઉચિત સ્થિતિ જેહ સેવે સદા, તેહ અનમેદવા લાગ રે . ૨૧ થોડલો પણ ગુણ પરતણે, સાંભળી હર્ષ મન આણ રે દેવ લવ પણ નિજદેખતાં, નિર્ગુણ નિજાત જાણ રે ,૨૨ ઉચિત વ્યવહાર અવલંબને, ઈમ-કરી સ્થિર પરિણામ રે ભાવિહેં શુદ્ધ નય ભાવના, પાપનાશયતણું કામ રે - ૨૩ દેહ મન વચન પુદ્ગલ થકી, કર્મથી ભિન્ન તુજ રૂપ રે અક્ષય અકલંક છે જીવનું, જ્ઞાન આનંદ સ્વરૂપ રે - ૨૪ કર્મથી કલ્પના ઉપજે, પવનથી જિમ જલધિ–વેલ રે રૂપ પ્રગટે સહજ આપણું, દેખતાં દષ્ટિ સ્થિર મેલ રે . ૨૫
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૬
ધારતાં ધર્મની ધારણા, મારતાં મેહ વાચાર રે જ્ઞાનરુચિ વેલ વિસ્તારતાં, વારતા ક્રમ'નુ જોર ૨ ચેતન૦ ૨૬ રાગ વિષ દોષ ઉતારતાં, ખરતાં દ્વેષ રસ શેષ ૨ પૂવ' મુનિ વચન -સ’ભારતાં, સારતાં કમાઁ નિ;શેષ રે દેખીએ માગ શિવનગરને, જે ઉદાસીન પરિણામ રે તેડુ અણુછેડતાં ચાલીએ, પામિયે જિમ પરમ ધામ ૨ ૦ ૨૮ ‘શ્રી નયવિજય' ગુરુ શિષ્યની, શિખડી અમૃત-વેલ રે એહ જે ચતુર નર આદરે, તે લહે ‘સુજસ’ ર’ગરેલ રે
20
ચેતન ! જ્ઞાન અનુઆળજે દુરિત નિજ સ`ચિત ગાળજે ખલતણી સ'ગતિ પરિહરે શુદ્ધ સિદ્ધાંત સંભારજે હરખ મત આણુજે તૂસન્યા રાગ ાદિ સ`ધે' રહે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
પ્રથમ ઉપકાર મત અવગણે જિહાં-તિહાં મત ફરે ફૂલતા સમતિ રાગ ચિત્ત ર',જે ચિત્ત મમકાર મત લાવજે ગારવપકમાં મમ ઝુલે પ્રીતિ મ ત્યજે ગુણવ’તની બાહ્ય ક્રિયા કપટ તું મત કરે મીઠડા વદન–મને મેલડા ચાલતા આપ ? રખે કથન ગુરૂતુ` સદા ભાવજે હઠ પડયા ખેલ મત તાણુજે વિનયથી દુ;ખ નિત ખાંધસ્યે કાકર તુઝ ભાળળ્યે ગુરૂવચન-દીપ તા કર ધરે
M
[૧૦]
ટાળજે માહ સંતાપ રે
પાળજે આદર્યું` આપ હૈ...ચેતન જ્ઞાન૦૧ મત કરે ઇછ્યું ક્રેધ રે ધારજે મતિ પ્રતિમાષ રે ક્રૂયેા મત ધરે ખેદ રે મનિ વડે ચારૂ નિવેદ તૂ ગણે ગુરૂગુણ શુદ્ધ રે ખૂલતા મમ રહે મુદ્ધ રે આં નેત્ર વિવેક રે ભાવજે આતમ એક રે
૨
મત ધરે મચ્છર ભાવ રે સંતની ૫તિમાં આદિ રે પરિહરે આરતધ્યાન રે ઋણું કિંમ તું શુભજ્ઞાન રે
મત લખે પુંઠના મંસ રે આપ શોભાવશે વશ રે આજે ચિત્તમાં સાન કે વધસ્યે જગતમાં માન રે એળવે ધમના પથ રે અનુસરે પ્રથમ નિગ્રંથ રે
૨૯
20
20
"
..
2
.
.
.
-
18:
૩.
x
જ
૯
૧૦
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________
અરણિમુનિની સજ્ઝાયા
ધારજે યાનની ધારણા આળસ અંગનું પર્હિરે કલિચરિત દેખી મત ભડકજે ખડી નવમરસ પાવના લેાક ભયથી મન ગેપવે અવર સુકૃત કીધા વિના લેક સન્તાવમાં ચતુર તું ઇમ તુઝ મુગતિસ્યું બાઝસ્ય જ્ઞાન-દશ ન-ચરણ ગુણતણા તન-મન-વચન સાચા રહે પેટ જિમ પડયે પાંજરે તિમ પડે મત પ્રતિબંધ તૂ મન રમાડે શુભગ્રધમાં અનુભવ રસવતી ચાખજે આપ સમ સર્કલ જળ લેખવે માગ કહેતા મત હારજે શ્રી નચાવજય ગુરૂ શિષ્યની સાંભળી જેહ એ અનુસરે
અમૃતરસ પારા પ્રાય રે તપ કરી ભૂ (Àા) કાય રે ચેતન૦૧૧ અડકટે મન શુભ યોગ રે ભાવના આણુજે ભાગ ૨ રોપવે તુ મહાદોષ રે તુઝ દિન જતિ શુભ શેવ રે કાંઇ અછતુ નવિ એલ. ૨ વાસસ્યે જિમ ગૃહી મેલ ૨ અતિઘણા ધરે પ્રતિબધ રે તૂ વડે સાચલી સંધ રે નિ ધરે સખલ સંતાપ રે સધિ સભાળજે આપ રે
મત ભમાટે ભ્રમ પાશ રે રાખજે સુગુરૂની આશ રે શીખવે લેાકને તત્ત્વ ૨ ધારજે તું દૃઢ સત્ત્વ રે... શીખડી અમૃતવેલ રે
તે લહે જસ રગરેલ રે...
TM અરણિકમુનિની સજ્ઝાયા [૧૦૭]
અરણૂિક મુનિવર ચાલ્યા ગોચરી, તડકે દાઝે શીશેજી; પાય અડવાણે રે વેળુ પરજળે, તન સુકુમાલ મુનીશાજી. મુખ કરમાણું રે માલતી ફુલ યુ, ઊભા ગેાખની હેઠાજી; ખરે ખપેરે રે દીઠા (મુનિવર) એકલા, માહી માનિની મેટાજી વયણ રંગીલી રે નયણે વીંધીચે, ઋષિ થયે તેણે ઠાણેાજી; દાસાને કહે જા રે ઉતાવળી, ઋષિ તેડી ઘર આણાજી. પાવન કીજે રે ષિ ઘર આંગણુ, વહેારા મેઇક સારાજી; નવયૌવન વય કાયા કાં હે, સફળ કરો અવતારાજી.
સ 9
..
20
.
..
M
10
20
p
2.0
2.
"
20
..
૯૭
LO
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬:
૧૭
૧૮
૧૯
અણુિક ૧
2
3
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________
કે સજઝાયાદિ સંગ્રહ ચંદ્રવદનીએ ચારિત્રથી ચૂકવ્ય, સુખ વિલસે દિન રાતે જી; બેઠે ગેખે જ રમતાં સેગડે, તવ દીઠી નિજ માતાજી. અરણિક૫ “અરણિક અરણિક” કરતી માં ફરે, ગલીએ ગલીએ બજારે છે. કહો કેણે દીઠે રે હારે “અરણએ' પેઠે લેક હજારે. . ૬ ગોખથી ઉતરીને જનનીને પાય નો મનમાં લાજ તિવારજી .. ધિકાધિક વિષયા રે મારા જીવને મેં કીધે અવિચારે છે. . ૭ હું કાયર છું રે મ્હારી માવડી, ચારિત્ર ખાંડાની ધારો; . વત્સ તુજ ન ઘટે રે ચારિત્રથી ચૂકવું, જેહથી શિવ સુખ સારેજી - ૮ એમ સમજાવી રે પાછું વાળીએ આ ગુરૂની પાસે જી; . સદ્દગુરૂ દીએ રે શીખ ભલી પરે, વૈરાગ્યે મન વાસે છે. . ૯
અગ્નિ ઘનંતી રે શિલા ઉપરે, “અરેણિકે અણસણ કીધેજી; . ઉપવિજય’ (સમયસુંદર) કહે ધન્ય તે મુનિવરૂ જેણે મનવંછિત લીધા . ૧૦
[૧૮] મુનિ અરણિક ચાલ્યા ગોચરી રે, વનના વાસી
એનું રવિ તપે રે લલાટ, મુનિવર વૈરાગી ઉંચા મંદિર વેશ્યા તણું રે, વન
જઈ ઊભા રહ્યા ગેખની હેઠ મુનિ ૧ દાસીને મોકલી ઉતાવળી રે, વન
પેલા મુનિને અહીં તેડી લાવ, મુનિ મુનિ મંદિરે ચાલ્યા ઉતાવળા (મલપતા) રે વન
ત્યાં જઈ દીધો ધર્મલાભ | મુનિ ૨ મુનિ પચરંગી બાંધ પાઘડી રે, વન
તમે મેલે ઢળકતા તાર મુનિ મુનિ નિત્ય નિત્ય લેઉં વારણાં રે વન
તમે જમે મોદકને આહાર મુનિ૩ મુનિની માતા હીંડે શેરી શોધતાં રે, વન
તિહાં જોવા મળ્યા બહ લેક મુનિ કોઈએ દીઠે મારે અરણિકા રે, વન
એ તે લેવા ગયા છે આહાર મુનિ ૪
-
.
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________
અરશુિકમુનિની સજ્ઝાયા
મુનિ ગેખે બેઠાં રમે સેાગઠે રે,
વન
ત્યાં તા સાંભળ્યા માતાજીના શેાર, મુનિ
મુનિ૰ પ
મુનિ
મુનિ ગાખેથી હેઠા ઉતર્યાં રે,
વન જઇ લાગ્યા માતાજીને પાય સુનિ ન કરવાના કામ તમે કર્યા રૅવન૦ તમે થયા ચારિત્રના ચાર
અમે શીલા ઉપર કરશું સાથરા રે, વન૦ મને ચારિત્ર નહિ' ૨ પળાય
મુનિ ૬
મુનિએ શીલા ઉપર (જઇ) કર્યા સાથરા રે વન૦ તિહાં પામ્યા અમરવિમાન (કેવલજ્ઞાન) મુનિ ‘મુનિ હીરજ ર’ગુરુ હીરલે રે, એમ લબ્ધિવિજય ગુણ ગાય
વન
મુનિ॰ ૭
ko:
ચન ધન જનની બે લાલ જે સુત હિત કરે બહુ પડિએહિ બે લાલ અ ંગ જઉદ્ધરે ઉદ્ધરે અંગજ ધન્ય તે જે માત વયણાં મન ધરે પ્રાણાંત આવે આણુ જનની જે ન લેાપે તે તરે
દત્તદયાલુ બે લાલ નગરાંપુરી વસે વિવહારિયાં એ લાલ ઋદ્ધિ ઉલ્લુસે ઉલ્લસે ઋદ્ધિ તાસ ઘરણી નામે ભદ્રા ભામિની દેવદોડુ દક પરે` વલસે કૉંતસુ સા કામિની
રૂમે રૂડા એ લાલ દેવકુમાર જૈસા તસર સેાહે એ લાલ પુત્રરયણ તિસ્યા તિસા સાહે મન મેહે નામ અરહન્ના ભલે એપિતા માતા મેહ રચણી ઉગ્યે પૂનિમ ચદલે
અરિહામિત્તા એ લાલ સદ્ગુરૂસુંદરૂ તિણિપુર આયા એ લાલ પામિર હર્ એ તિમિર હર્તા સુગુરૂ જાણી અમૃતવાણી ગુરૂતણી તે સુણે સમયે શેઠ વનિતા સુતસહિત દિક્ષા ભણી
અહુ ધન ખરચી એ લાલ સંયમ તે લીઇ સુતસુ અધિકા એ લાલ મેહ ધરે હી” એ ધરે હીઇ” માણિ દીઈ અન્નપાન સાહામણા
જીમાડે ત્રણ્યવાર દિનમાં લીઈ સુતના ભામાં
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
રખે દુઃખ પામે બે લાલ જીવે જ લગે માય-તાય ચિતે બે લાલ સુત ઓળગે
એળગી સરગે પિતા પહુતે અરહનક મનમાં દુઃખ ઘણું
વાલા વિયેગે જીવને દુઃખ, હવે તે કેતુ ભણે ૬ બેઠે રાખે બે લાલ વાચંયમ યુવા કરે દિન ૫ બે લાલ દિન પૂરા હૂવા
દિન હૂવા પૂરા સાધુ કહે તમે વિહરણ જાએ હિવે સહી
એકલે કેક હિમ હો વાહલાવણ વશ તું નહીં ૭ અનુક્રમે મૂકી બે લાલ તાત અસાં ભલી વિતરણ ચાલ્યા બે લાલ કિ તડકે એકલો
એકલે તડકે પગે દાઝે મયણની પરે વિહરે
એક માળઆ હેઠે રહ્યા ઉ રૂપે મયણ ભ્રમ કરે ૮ ભામિણી ભેળી બે લાલ બેઠી ગેખડે મુનિ દેખીને બે લાલ મોહી પડી મુખડે
મુખડે મેહી નારિ વિરહિણી તેડી આણે એ સખી
તિહાં જાઈ તેડી આણુએ સખી રૂપે રૂડે તે ઋષિ ૯. મોદક મેટા બે લાલ નેહરાવી કહે પૂજ્યપનેતા બે લાલ કાયા કાં દહે?
કાયા એહવી રૂડી પામી મુજને કાં પરિહરે?
માળીએ મેટે વિલસિ મુઝસું ભિક્ષા કારણે ઠાં ફિરે? ૧૦ નયણુ રંગીલી બે લાલ મુનિ મન મહિએ વયણ રગિલી બે લાલ ચારિત્ર ખઈએ
ખેઈઓ ચારિત્ર ચંદ્રવયણ વેષ મૂકાવ્ય પરે
મનમદમાતા બિહુ વિલ પ્રીતિરૂપ પીધે સરે ૧૧ અહનિસિ વિલર્સે બે લાલ તે મન મોકળે રસિ રાધાસું બે લાલ જિમ હરિ ગોકુળે
ગોકુળે હરિપરિમેં રામતિ કામિનીસું પરિપરિ
મન થકી માતા વિસરી તસ માય હાયડે દુઃખ ધરે ૧૨ અરણકપૂતા બે લાલ કહિ તુ કિહાં ગયે ઉત્તરે ન થઈ બે લાલ તુઝને ટ્યુ થયા
સ્યુ થયે તુઝને માત કહે ઈમ માવડી કિમ મૂકીઈ
મોહનો કરમેં નાણુ-દંસણ, ચારિત્ર-તપ જપ ચૂકીઈ ૧૩ શેરી શેરી બે લાલ ઘરિ ઘરિ સા કિરે કિહાં કિણ દીઠે બે લાલ મુજ પુત્ર કેઈ ઘરે
કોઈ ઘરે દીઠે પુત્ર માહરે બહુલ બાળક પરવરી
ગોખડે બેઠાં માત દીઠી ઉતર્યો અનુસે ધરી ૧૪ “માય પડીએ બે લાલ વિધિવંદન થકી મયણે, નિરખી બે લાલ સા મનમાં ચકી
મનમાં ચકી કહે પુત્ર! મુઝ તુઝ વધુ વરવી નવિ ઘટે ચારિત્ર ચિંતામણ તજી ભવમહાઇટવી કાં અટે? ૧૫
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________
અરણિકમુનિની સઝા
૧૦૧
દેહિ લાગે બે લલ દિનદિન રૂઝવું તિમ મુઝ લાગે બે લાલ ચારિત્ર નિત ન
નિત ન ચારિત્ર કષ્ટ દિન દિન મેં ન ખમાય માવડી
જે કહો તો અણસણ કરીને કાયા ગાળું આવડી ૧૬ ચારિત્ર લેઈ બેલ લ સુતન વિરાધીઈ અણસણ કીધે બે લાલ શિવસુખ સાધોઈ
સાધઇ શિવસુખ માતવયણે સુતે અણસણ આદર્યો
તડકે ધખતી શિલા ઉપર સુતે સુરપદ અણુસયુ ૧૭ ધન ધન માવડી બે લાલ નિજ સુતે ધ ધન ર પુત્રે બે લાલ માત કહ્યો કર્યો
એ કહ્યો કીધો કાજ સીધે ધન્ય અરહનક મુણી ગુણહર્ષ પંડિત બિધિ પભણે તાસ ગુણ આગમ સુણી ૧૮
[૧૧૦થી ૧૯] સરસ્વતી સામિણ વિનવું રે, પ્રણમું શ્રી ઋષિરાજ; સાધુ શિરોમણી ગુણનિલ રે, “અન્નક ષિરાજ મુનીસર ગાયનું મુનસર ગાયનું ગુણ ગંભીર, મરૂ તણી પરે ધીર. તુંગીયા” નગરી સુંદર રે “જિતશત્રુ નામે રાયઃ રાજનીતિ ચાલે સદા રે, આણુ ન લેપી જાય તિણ નગરી વ્યવહારી રે “દત્ત” વસે શુભ અંગ; "દત્તા” નારી તેહરી રે પિયુસું રાતી રંગ. “અહંન્નક સુત વાલહે રે, ચંદ્રવદન સુકુમાળ; લક્ષણ બત્રીશે શોભતે રે, લીલા લચ્છી ભૂપાળ. ઇશુ અવસર તિહાં આવી છે, “અન્નક' મિત્ર સૂરીશ; “દત્ત” શેઠ વદન ચલ્ય રેધર્મ સુણે મન હીશ. વૈરાગ્યે મન વાળીયું રે, દેહિલે એ અવતાર; આર્યદેશ કુળ ટકે રે, દેહિલે જન્મ વિચાર જૈનધર્મ તે દોહિલે રે, દેહિલે સાધુ સંગ; રાજ ત્રાદ્ધિ પામી ઘણું રે, ભવભવ ભામિની ભેગ. .. “દત્ત” સુણ તે દેશના રે, મન ભી ગૌરાગ ઘર આવા ઘરણી ભણી રે, તેહ સુણાવે લાગ. વળતી બેલી વાલહી રે, સાંભળે જીવન પ્રાણ; પિયુ પાખે કેણ માહરે રે, સુખ દુખ કેરે જાણ.
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨
ખાળક સુત સાથે કરી ૩, લીધે--સયમ ભાર; પાંખ વિના શો પીણી રે, કેથ વિના શી નાર. મુનીસર ગાયસુ ૧૦
ખાંડા ધાર તણી પરે રે, સંયમ સુધા પથ; આરાધે જિન આણુજી રે, દત્ત” નામે નિગ્રંથ. કેપળ કાયા ન્હાનડા રે, અર્જુનક” ઋષિ રાય, પ્રેમ ધરી પાળે પિતા.૨, આપ ગેાચરીચે જાય.
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
બાળક સુત ખેઠા રહે હૈ, તાવડ ક્ષણ ન ખમાય; વૈયાવચ્ચ કરે તાતજી રે, માહ ન જીત્યા જાય. ઈણ અવસર દત્ત સાધુજી રે, ચારિત્ર પાળી નિરતિચાર પરલેાકે પહેાંત્યા સહી રે, બાળક કેણુ આધાર.
દૂહા :
.
..
[૧૧]
“અર્જુનક છાનેા રડે, હાથ થકી મુખ ભીડ; પણ જે નયણાં નીંગળે, તેડું જણાવે પીડ.
.
૧૧
:
ઢાળ : ‘અર્જુન્નક’ ચિત્ત ચિ ંતવે રે લાલ, કાણ કરશે મુજ સાર રે! હા તાતજી; ઘણી ટળી રણીયા થયા૨ે લાલ, અવર ન કેઈ આધાર રે હા તાતજી.. અહ’૦૧ પૂર્વ પરે સઘળું ટળ્યું રે લાલ, બેઠા રહેતા'તા જેડ રે હા તાતજી મુનિવર વહેારણ પાંગર્યાં રે લાલ, સાધુ સંઘાતે તેહુ રે
, ૨
30
“અર્જુનક થાકથો ઘણા રે લાલ, બેઠા હેઠ આવાસ રે હા તાતજી ગેાખે ધનવંત સુદરી રે લાલ, દીદ્દો પ્રેમ વિલાસ રે હે તાતજી
૧૨
૧૩
ખરે બપારે ગોચરી રે લાલ, નગર તણાં પંથ દૂર ૨ હૈ। તાતજી તડતડતા તડકા પડે રે લાલ, સ્વેદ તણા વહે પૂર રે હા તાતજી શ્વાસ ભરાણા સાધુજી રે લાલ, ધગ ધગધગતે પાય રે હું તાતજી તડકે તન રાતુ થયુ રે લાન્ન, જોન સેવત કાય રે । તાતજી પાછુ ફરી જોવે નહિ... રે લાલ, આગળના અણુગ:ર રે હા તાતજી આજ પિતા હોય માહુરા રે લાલ, તે પડખે એણીવાર રે હા તાતજી .
૫
20
૧૪
..
૩
૪
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________
અરણિમુનિની સાથે
૧૩ [૧૧૨] દુહા : તિર્ણ અવસર તેણે ગેખમે; બેઠી દીઠી નાર;
તરૂણી તન મન ઉલ્લયું, નયણે ઝળકયું વારિ ઢાળ : તે તરૂણી ચિત્ત ચિતવે, પિયુ ચાલ્યા પરદેશે રે વિરહ દહે નવયૌવના, પ્રાણ પ્રાણ શું લેશે રે, મુનિવર દેખી મન ચ ૧ રૂપે દીઠે રૂઅડે, ચડતે જોબન વારે રે નયણુ વયણે કરી નિમળ, મયણ તણે અનુસાર રે , ભર યૌવન ઘર એકલાં, લમી તણે નહિ પારે રે ચતુર ત્રિયા ચિત્ત ચિતવે, રહેવું વેચ્છાચારે રે આઠ ગણે નરથી કહ્યો, નારી વિષય વિકારો રે લાજ ચઉ ગુણી ચિત્ત ધરે, સાહસને ભંડારે રે કાજ કરે કુંજર સમા, કીડી દેખી ડરપે રે નકુલે નારી બીહી પડે, સાપ સીરાએ ઝડપે રે મન મધુકર ભમતે થકે, રાખી ન શકે કેઈ રે પણ માલતી ક્ષણ ભેગને, વનવન ભમતે જઈ રે બાળ સાહેલી મેકલી, તેડા વિરા રે તતક્ષણ તે ઊભી થઈ, અમદા લાગે પાય રે શું માગે સ્વામી તુમે, કવણ કુમારે દેશે રે રૂપવંત રળીયામણ, દીસે જોબન વેશે રે તાંત ન કીજે સાધુની, અમને ભિક્ષા કાજે રે ભમર તણું પરે આચરૂં, દેશ વિદેશનાં રાજે રે તવ ઘરનું ઘરમાં ગઈ, હીયુડે હેજ ન માવે રે સિંહ કેસરીયા સાધુને, માદક લેઈ વહોરાવે રે નેહ દષ્ટ સનમુખ જુવે, આળસ મોડે અંગો રે અબળા તે આતુર થઈ, પ્રગટ કીધા મત ઉગે રે હે ગુણવંતા સાધુજી, ભમવું ઘર ઘર બારે રે દીક્ષા દુષ્કર પાળવી, વિસામે તુમ આચારો રે હેટાં મંદિર માળીયાં, અટવી માંહે વાસો રે સુખે રહે મેલી કરી, પર ઘર કેરી આસે રે , કિહાં હિંડળ સેહામણાં, કુલ તણા મહકાર રે કિહાં ધરણી તલ પિવું કાંકરાશું વ્યવહ ર રે
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪
[૧૧૭]
હા : સુગુણ સલુણા સાધુજી, ભમવુ. દેશ વિદેશ રમા જો મદિર માળીયે, જોવન લાહા લેશ... ૧ એલ સુણી અમળા તણા, જિસ્યા માર સિંગાર ડાહ્યો પણ ભૂલ્ય ઘણુ, ‘“અહુ ન્તક અણુગાર.. ૨ ઢાળ : મહેાલ પધારો મન રળી, બલિહારી તુમ વેશ: મુનિવર ગેાદ બિછાવુ' પાસે પડુ, ચાલશેા તા ચલણ ન દેશ સુનિવર, મહેાલ૦૧ લાજ ન કીજે હો લાડલા, સરખા લહી સચેગ; મુનિવર બાળાપણું છે દાહિલ, કેમ છીજે વિષ્ણુ ભાગ. એ મદિર એ માળીયા એ હિંડાળા ખાટ; એ માતીનાં ઝુમખાં, રયણ જડયા એ પા. એ સેાવનનાં સાંકળાં, રૂપેરી રગ રાળ; એ ચાખારે ચિંહુ દિશે, હેમ જડિયા હિ ંડાળ. એ લાખીણા આરડા, ચણુ જડવા પરસાળ; એ ધન યૌવન તુમ વસુ, આણુ ંદ લીલ ભૂપાલ. મુનિવર ચઢીયા માળીયે, ચાલી ગયા અણુગાર; ભામિનીશું ભીના રહે, વિરૂએ વિષય વિકાર. ક્ષણુ ચૌબારે માળીયે, ક્ષણ હિંડોળા ખાટ; ક્ષણુ લાખણે આરડે, પૂરે મનનો આશ, ક્ષણ ચાખડીયે ચાલતા, ઠમકે વતા પાય; મુખ મરકલડા મેલતા, માનિની માહ ઉપાય. અબળા આસગે ચડી, ક્ષણ વિરહા ન ખમાય; જે જેહને મનમાનીયા, તે તેને મન રાય. ખેલે ફુલ તળાઇએ, મેલી સરવે રીત; આસંગા આઘા થયા, છાંડી ગુરૂજી' પ્રીત. ગેાચરીયે ચાલ્યા હતા, જે આગળ અણુગાર; તેણે પાછું જોયુ જિસે, તિસે ન દીઠા લાર; ઉંચું ન જોયુ... આગળે, પાછળ જોયું ન જોય ‘“અહુન્નક ટ્વીસે કહાં, નારી લાળન્મ્યા સાય
20
"
.
N
.
..
20
..
"
.
..
20
28
20
AO
..
20
Ad
no
10
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
RD
..
.
'
૩
૧૦
૧૧
૧૨
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૫
અરણિકમુનિની સઝા
(૧૧૪] દૂહા : નારી નયણે ભેળવ્યા, ભૂલા પડ્યા છે;
. હરિહર બ્રહ્મા સારીખ, હજીય ન લાધ્યા તેહ. ઢાળઃ તેણે રે અણગારે ઋષિ જે ઘણું રે નયણે ન દીઠે કિશુહી ઠામ રે આચારજ આગળ આવી કહે રે, હું અપરાધી હુએ વામ રે -
માહો “અહંન્નક” કિરણે દીઠે નહિં રે...૧ ભગવાન અહંન્નક ભૂલે પડ્યો રે, વાત સુણી તે મુનિની માય રે રેતી (દત્તા) દુઃખ ભરી છાતી ફાટતી રે, જીવન સુતને જોવા જાય રે, ૨ મેહ તણી ગતિ દીસે દેહિલી રે, રેતી ને જેતી હીંડે ગામ રે ભાદર લાગ્યા નયણાં નીંગળે રે, મુખથી મૂકે ન સુતનું નામ રે - ૩ ભૂખ ન લાગે તૃષા ભાગી ગઈ રે, ક્ષણક્ષણ ખટકે હદય મઝાર રે વિરહ વિલુધ પીડન કે લહે છે, જેમાં દુખ વહે નિરધાર રે - ૪ ઘરઘર પૂછે વિલખાણ થઈ રે, દીઠે કઈ નાનડીયે વેશ રે ખાંધે તસ લાખાણી લેબડી રે, મુનિવર રૂપતણે સાનવેશ રે , ૫ શેરીએ શેરીયે જે સાધવી રે, ફરી ફરી ફરીને સે વાર રે હેરી હેરી ઘરઘર માળીયે રે, ઘેરી ઘેરી પૂછે નાર રે - ૬ બાળ વિછી હરિણી જેવી રે, દુ:ખભર સેંતી ઘેલી થાય રે મેહ વિ છોહ્યા એણી પેરે દહીલારે, રણ દિન ટળવળતાં જાય રે - ૭
(૧૧૫] દૂહા ? અહંનક એકણુ સમય, અમદા પાસે લઈ
ગેખ ઝરૂખે હાલતે, પાસા રમત(ણ) કરેઈ. ઢાળ : નાખે દાવ સોહામણું રે, પાસા રણઝણકાર રે, રંગરાતે
તેહવે તિહાં ગઈ સાલવી રે, સુતની લેતી સાર રે , કોલાહલ સુણે સામટો રે, હેઠે નિહાળ્યું જામ રે , રડતી પડતી સાધવી રે, માતા દીઠી તામ રે ,, જે જતાં આવતાં રે, લેક મળ્યા લખ કેડ રે . અહંન્નક ચિત્ત ચિતવે રે, રમત રમણે છોડ રે . હા!હા! ધિક મુજને પડે રે, મેં કીધું કેણ કામ રે , ગુરૂ છાંડી ગોખે રમું રે, માતા ટળવળે આમ રે , : ૪
,
છે
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૬
કેહનાં મંદિરે માળિયાં રે, જાવુ. દૂર વિદેશડે છે, વાલેશર પણ આપણા રે, કોઈ કેહને પડખે નહિં રે
ક્ષણુ દીસે વ્યવહારીયા રે, ક્ષણ હિંડાળે ખેલવું રે,
તન ધન જોખન કારમાં રે, આઠે મ શુ` ચાલતાં ૨, રાવણ સરીખા રાજવી રે, રૂઠે કમે`રાળવ્યા રે, જે મૂછે વળ ઘાલતાં રે, તેહ મસાણે સંચર્યાં રે, હું ભૂલ્યા ભલે આપથી રે, આતમ હિત છાંડી કરી રે,
કેડનાં રમણી રંગ રે રંગરાતા॰
ચાર દિવસના સબ રે
M
ઉડી આઘા જાય રે શીખ ન માંગે કાંય રે તે ક્ષણુ માંહે નિરાશ રે ક્ષણ સમશાને વાસ રે મૂઢ કરે અહંકાર રે તે પણ ગયા નિરહંકાર રે લંકા સરીખા કેટ રે રામચંદ્રકી ચાટ કરતાં માડા માંડ રે (માન) કાજ અધુરા છેડ રે એહ ન જાણી રીત રે પર શુ` માંડી પ્રીત રે
રે
ม
M
સજ્ઝાયાદિ સગ્રહ
.
P
10
.
2
..
..
...
20
..
..
..
[૧૧]
દૂહા : અન્નક ઉઠી ગયે, ખેલ અધુરા છેડ કામિની ટળવળતી રહી, માય નમે કરોડ...૧ હું અપરાધી તુમ તણેા, માય ખમાવું તેહ મેહ તણે વશ માળીએ, ભમતા નવલે નેહ...૨ ઢાળ : વત્સ તણાં સુણી વયણુડાં રે, શમાંચિત થઈ દેતુ વિકલપણુ વેગે ગયુ` રે, ધે વુડ્યા મેહ રે. નંદન ! શું કીધું તે' એહ..૧ સ્વારથ સહુને વાલહા રે, સ્વારથ સુધા સંગ સાહી સ્વારથ અણુપુગતે રે, સહુ આપડે રંગ રે... નિ:સ્નેહામુખ મીઠડાં રે, ન આપે મનના હત કાચી કળી કણેર તણી રે, તન રાતા મને શ્વેત રૂ... કાજ સર્યો' દુ;ખ વીસર્યા રે, તે પ્રમદાની પ્રીત જનમ જીવિત જેહને દહે રે, તે વિરલાની (રી)નીત રે... પ્રેમ તણુાં ફળ પાડુઆં રે, પ્રત્યક્ષ દીસે દાહ પ્રાણ તપે નિદ્રા ખૂંપે રે, નિત્ય નવા ઉમાડુ રે...
૨
૩
૪
८.
૫
૧૦
૧૧
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૭
અરણિકમુનિની સજઝાયો રૂપે ન રાચે રૂડા રે, ગુણે રાચે ગુણવંત ઈદ્રવારૂણું ફળ કુંટડાં રે, ઝેર ભયાં એકાંત રે...નંદન! શું કીધું તે એહ ૬ અંતરજામી આપણાં રે, જીવ સમાણા જેય તે પણ વળાવી વળે રે, સાથ ન આવે કેય રે... - ૭ સાથ ન આવે સુંદરી રે સાથ ન આવે આથી ઉઠી જાવું એકલું રે. ઠાલા લેઈ બે હાથ રે... - ૮ કરકંડ છે જેને રે, બ્રહ્મદત્ત ચક્રવર્તિ જોયા : ચિત્ત (2) વચન માન્યું નહિં રે, સાતમી પોંત્યો સેયરે - ૯
જે આરાધે જિન તરે રે, સુરતરૂ ધર્મ સુજાણ ફળ અજરામર તે લહેરે, મીઠાં અભિય સમાન રે... ૧૦
દૂહા : સંવેગી શિર સેહરો, વૈરાગે મન વાળી
છે. મંદિર નવલખાં, ઉઠી ચા તત્કાળી-૧ તે તરૂણ તલાશી રહી. મેલી ગયે મુણિદ
મેહ વિના જેમ વેલડી, જેમ ચકરી ચંદ–૨ અન્નક ઉતાવળા જઈ ભેટયે ગુરૂ રાય વિચાર દીક્ષા શિક્ષા ફરી ગ્રહી, ફરી લીધે રે મારગ નિરતિચાર કે ભે રે ગુરૂરાજ, તેણે સાયાં રે આપણાં કાજ કે ભેટો ૧ ગુરૂ દયે શિક્ષા સાધુને રે, પાળે નિરતિચાર પ્રેમબંધન છે પાપુઆ રે, તેણે કીજે ઉદ્યમ વિચાર કે. ભેટ-૨ ગિરી વન ખંડ સાધુજી, સાધીયે સંયમ એગ ગાળીએ જેવન આપણું, નહિ ધરીયે રે ચિતા ને શેક કે.... ૩ ભોળપણે ભોગીભર થયે, આતમ વર અનંત ભામિનીશું ભીને રહ્યો, નવિ આ રે આજ લગે અંત કે. ૪ પ્રણમીને પ્રભુશું કહે, સ્વામી સુણ અરદાસ કાયા કાયર માહરી, મુજ દીજે રે અણુસણની આશ કે... ૫ લાખ ચોરાશી ખામીને, તેણે લીધે અણુસર સાર અનુક્રમે પાળી આઉખું, અવતરીયે રે સુર વિમાન મેઝારકે, ૬ જિન તણું શીખ સોહામણી, જે કરે કુળ અવતંસ તે લહે લીલા આણંદશે, જેમ વિલસે રે ગંગાજળ હંસ કે. . ૭ સંવત સત્તર ચિમ(ડે)નરે, વડ ખરતરગચ્છ વાસ ગણિ મહિમાસાગર હિત વડે, આણું દે રે કહ્યો રાસવિલાસ કે, ૯
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ
[૧૧૮]. નવલઉ નવલઈ વેસ વહિરણ વેલાયઈ ઋષિ પાંગુNઉ એ નવબારી નગરીત સેરીમાંહે ભમત પાંતયઉ એ માહરઉ નાહડીયઉ કહુ કિમ નયણે નિરખીયઉ એ માહરઉ વાલઅડઉ વિણ દીઠાં કિમ પરખી અઈ એ માહરઉ અરહનઉ આવી મિલઈ તઉ હરખીયઈ એ
આવ્યા સાવ અણગાર દૂર ગયા હુંતા જે ગેચરી ને
નાવ્યઉ ઇક અરહન તબ જનની જેવા સંચરી એ ..માહરઉ૦ ૨ કચન કોમલકાય તડતડતઈ તાવડિ ઉભઉ રહઈએ દેખીરૂપ અનૂપ ઈક નારી તેડાવી નઈ કહઈ એ... ભોગવી વછિત ભેગ નીચ કરમ ભિક્ષા કુણ આચરઈ એ ભાગાં ઈક વટાહ પ્રેમ વિધઉ મુનિવર આદરઈ એ... . ૪
માતા કરઈ વિલાપ સાસતણું પરે ખિખિણ સંભાઈએ
સાચઉ સાજણ સોઈ આણું મિલાવઈ જોઈણ અવસરઈએ. ૫ ઉદધર્યઉ દશમાસ જે સુત વીસાયંઉ નવિ વીસરઈ એ તે મુઝ ઝડપી લીધ જેવઉ ન્યાય નહીં જગદીસઈ એ.
કિહાં માહરઉ અરહનઉ દીઠ સહુકોઈ ઘરિ ઘરિ પૂછઈ જઈએ
ઐ ઐ મેહ વિકાર ગલીય ગલીય ભમતી ગહિલી થઈ એ. ૭ આપણાઈ સુરરાય ભદ્રાનઉ દુઃખ કહિ ન સકઈ ગિણીએ તે મઈ કિમ કહવાય જાણઈ માતા પુત્ર વિગિણી એ.
સાલઈ અધિક સનેહ ખિણ ચલઈ ખિણ બાઈસીનઈ રાઈ એ
ભેગી ભમર નિહાલ મહલ થકી ઉતર પાએ પડઈએ. ૯ ખમયે મુઝ અપરાધ હું પાપી અપરાધી તાહરઉ એ ડી વેલામાંહિ માઈડી કાજ સમાર માહરઉ એ પઉઢઉ પુત્રરતન તાતીલેહ સિલાઈણ ઉપર એ
તહતિ કરઈ સુવચન ઋષિ અણુસણ માતા મુખ ઉચરઈ એ... ૧૧ પઘલઈ માખણ જેમ નાન્હડીયલ અધિકી વેદન સહી એ ઉભી માતા પાસિ હલરાવ ચારે શરણ કહી એ...
ચીરાસી લખજીવ જો ભિખ આવઉ કમલ ઉતરઈ એ
સાચી માતા એહ દુરગતિ જાતઉ અગજ ઉદ્ધરઈએ.. અણસણ નિરતિચાર આરાધી અરહન સુરસુખ લહઈ એ ધન ધન સાધુમહંત ઈશુપરિ રાજ સમુદ્ર મુનિવર કહઈ એ.
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________
અરિહંતની સઝાયો
૧૦૯ અરિહંતની સઝાયા [૧૧] અરિહંતજી રે હુ સમરું, ત્યારે આવજે મારે જીવ કરે પ્રણામ રે ચારે શરણુ મુજને હાજે, એમ સાધુ શરણુ ભગવંત રે અરિહંતજી રે ૧ કંઠે આવી કંઠ રૂંધાશે, પછી નહિ દેવાય તમારું નામ રે એણી વેળાએ તુમે પધારજે, મારા સુધરશે આતમ કાજ રે . પહેલા જનજી જમને વાળ, તિહાં દેજે તમારી આણ રે કે કષાય જેમ વાર, તિમ છેડશે આઠ કર્મબાણ . હું તે પર પાંચ વ્રતને, મારું આતમ નાનેરૂ બાળ રે તે સમય તમે પધારો, મારી ભવના ફેરા ટળી જાય રે . આંખ તણે ફરકડે ઘડી, ઘડી ઘડી ઘડીયાળ વાગે રે “કાંતિ વિજય” એમ કહે સ્વામી, મુજ આવાગમન નિવાર રે .
[૧૨] . ધન ધન શ્રી અરિહંતને રે, જેણે ઓળખાવ્ય ધર્મ સલુણા તે પ્રભુની પૂજા વિના રે, જન્મ ગુમાવ્યું ફેક - ધન૧ જેમ જેમ અરિહા સેવીએ રે, તેમ તેમ પ્રગટે જ્ઞાન , જ્ઞાનીના બહુમાનથી રે, જ્ઞાનતણું બહુમાન જ્ઞાન વિના આડંબરી રે, પામે જગ અપમાન કપટ ક્રિયા જન રંજની રે, મૌન વૃત્તિ બગ બયાન મત્સરી ખર મુખ ઉજવલે રે, કરતા ઉગ્ર વિહાર પાપ શ્રમણ કહી દાખીયા રે, ઉત્તરાધ્યયન મેઝાર જ્ઞાન વિના મુક્તિ નહીં રે, કિરિયા જ્ઞાનીની પાસ શ્રી “શુભવીરની વાણીએ રે, શિવકમલા ઘરવાસ
" [૧૨૧ અરિહંત સ્વામી માહરઉ રે તુ સેવક તું દેવ તોરી સેવા હું કરું છ મુનિ એજ ટેવ
ભાગી અરિહંત ! માહરઈ તહસ્ય મેળ તુમ્હ સણિ મારી આંખડી રે હાસ્ય કહી ગેલ સેભાગી ૧ અરિહંતસ્યુ રંગ માહરઈરે અરિહંતસ્ય મુઝ પ્રીતિ જેહનું મન જિણિ વેધીઉં રે તેહનઈ તેહિ જ ચીતિ... . . ૨
ધબ૦ ૨
ધન
:
ધન૦ ૪
ધન
૫
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૦
સઝાયાદિ સંગ્રહ
મુઝ હીયડું તહિ મેહીઉં રે મુઝનઈ તેરું ધ્યાન અહ તુમ્હ ખરઉ સનેહ રે કરજ્ય માગું માન. ભાગી૩ દૂર થકી તે ઢંકડાં રે
જેહરૂં મનનઉ રંગ પિઈણિ પ્રીતિ ચાલતી રે દિયર દેખી અંગ... . ૪ મન જાણુઈ મિલીયઈ ઘણું રે અરિહંતસ્ય એકતિ પાપ આલેઉ આપણા રે - ભાંજઈ મનની ભ્રાંતિ.. માહરઈ મનિ જિમ તું વસઈ રે તિમ જઉ તરઈ ચીતિ હુંઅ વસું જિન રાજીયાં જ તું તે સાચી પ્રીતિ. અરિહંત આવ્યા કોઈ કહે રે મુઝાઈ એહ જ કોડ અરિહંત સામું જોઈ ઈ રે મેલી નયણુંચી જોડ... . અરિહંતસ્યું મન મેલતાં જે તે સાચા સુખ હેઈ કુમતિ કદાગ્રહિ લાગતાંજી જેહવું હોઈ તેહવું જોઈ , ૮ હરખ ભણુઈ પ્રિય જાણ રે વિનતી જિનરાજ આણ તુમહારી હું વહુજી કરિયે તેહ ઉપાય.. - ૯
5 અજુનમાળાની સઝાય [૧૨] સદ્ગુરુ ચરણે નમી કહું સાર, અજુનમાળી મુનિ અધિકાર; ભવિ સાંભળે રૂડી રાજગૃહી પુરી જાણ, રાજ્ય કરે શ્રેણીક મહિરણ નગરી નિકટ એક વાડી અનૂપ, સકળ તરૂ જહાં શેભે સુરૂપ દીપે મુદુગર યક્ષ તિહાં દેવ, અજુનમાળી કરે તસ સેવ બંધુમતી, ગૃહિણી તસ જાણ, રૂપ યૌવને કરી રંભા સમાન એકદા અજુન ને ત્રિયા દેવગેહ ગયા વાડીયે બિહું ધરી નેહ ગેઠિલ વ નર આવ્યા તિવાર, વિકળ થયા દેખી બંધુમતી નાર અજુનને બાંધી એકાંતે ભેળવી બંધુમતી મનની હા ખાંત અજુન ચિંતે મુદગરપાણિ આજ, સેવકની કરજે , સાજ ઈમ ની સુણી યક્ષ પેઠે હે અંગ, બંધન તોડી ચાલ્યા મન રંગ - ૫ ગેઠિલ ષનર સાતમી નાર, મુદુગરશું મારીને ચાલે તે વાર દિન દિન ષટ્ટનરને એક નાર, હણ્યા છ માસ લગે એક હજાર
બારસે સાઠ વળી ઉપર જાણુ, હણ્યા તે માણસ મુદુગર પાણ વિસ્તરી નગરી માંહે તે વાત, લેક બીન્યા તે બહાર ન જાત
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________
અબદુત્વની સજઝાયે
૧૧૨ તિણ અવસર રાજગૃહી ઉદ્યાન, સમવસર્યા મહાવીર સુજાણ છે શેઠ સુદર્શન સુણી તકાળ, વંદનને ચાલ્યા સુકુમાળ દેખી દોડયો યક્ષ હણવાને કાજ, શેઠે પ્રતિજ્ઞા કરી પંથ જ માંહી . ઉપસર્ગથી જો ઉગરૂં એણીવાર, પાળું સહિ તે જાવજીવ ચાવીહાર ૯ કરી નમુત્થણે ધરે હવે ધ્યાન ઉપાડ્યો હણવા મુદુગર પાણ ધર્મ પ્રભાવે હાથ થંભ્યા આકાશ, ગયો અજુન દેહથી યક્ષ નાશ ૧૦ ધરતી ઉપર પડયે અજુન દેહ, ચિત્ત વન્યુ ઘડી એકને છે: શેઠ પ્રતિજ્ઞા અજુન પેખી, કિહાં જશે પૂછે સુવિશેષ. ૧૧ વાંદવા જાશું શ્રી મહાવીર, સાંભળી સાથે થયે સુધીર ભ. વાણી સુણ ઉપને વૈરાગ્ય, લીધું ચારિત્ર અર્જુને ધરી રાગ. .૧૨ કીધા રે કર્મ ખપાવવા કાજ, રાજગૃહી પાસે રહ્યા ઋષીરાજ , યજ્ઞ રૂપે હણીયા જે જીવ, તેહનું વૈર વાળી મારે સદૈવ -૧૩ થપાટ પાટુ ને મુઠીના માર, નિબિડ જોડા ને પત્થર પ્રહાર , ઝાપટ ઈટ કેરડા નહિ પાર, હણે લાઠી કેઈ નર હજાર શુભ પરિણામે સાધુ સહે સદૈવ, હારાં કીધાં તું ભેગવ જીવ .. અભ્યાસે આણું શુભધ્યાન, કેવળ લહી પામ્યા શિવથાન. સંવત સત્તર સુડતાળ ઉલ્લાસ, શહેર રાણકપુર કયુ ચોમાસ: . કહે કવિયણ કરજેડી હે, મુક્તિ તણાં ફળ દે દેવ. ભવિ.
અ૫બહત્વની સજઝાય [૧૨૩] ભવિ પ્રાણ રે, જિનવાણું મનમાં ધરે, ભીમ ભવજલ રે, ઉદધિમાંહિ જિમ નવ ફિરે, જિન આણે રે, પાખે મહાદંડક પદે, અઠ્ઠાણું રે, બેલ કહ્યા ત્રીજે પદે
પનવણું ઉપાંગ માંહી અલપ-બહે વક્તવ્યતા અભિધાનથી સવિશેષ લહીયે સકલ કાલે સાસતા મનુષ્ય ગર્ભજ સવ થવા, સંખ ગુણી સ્ત્રી તેહથી
અસંખ્ય બાદર અગણિ કાયા પજજત્તા લહું તેહથી અસંખ્યાતા રે અણુત્તર સુર હવે સખ ગુણ. ઉરિમઝિમ રે હિક્રિમ અમ્યુય આરણ
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨
૧.
પાય આરણે ૨૧૧ સગ સખ્યાત ગુણા કહ્યાં હવે ચઉલ્સરે અસંખગુણા એહુથી લહ્યાં.
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
.
૩
...
માધવે૧૨ મા૧૩ સહસ્રાર૧૪ સુRs૧૫ -૬લંતગ ૧૭ અંજણા ૧૮ અભ૯ વાલુયર મહેદ્રને૧ સણુ કુમર ૨૨સક્કર ૨૩સમુનરા૪ ઇશાનરપ સુર એ અસંખ ગુણીયા દેવી તેહની સ`ખ ગુણી૨૬ સાહમ્મસુર૨૭ સુરી સ'ખ ગુણીયાવિશેષાધિક ત્રણ ભણી અસ‘ખા રે ભવણાર દેવી સમ ગુણી ઘમ્મા નારકી હૈ અસ ખ્યાત ગુણા સુણી ખેચર૨૫ ચેઢી રે તિરિ પુરિસા અસ`ખગુણા થી સ`ખ ગુણી ૨ થલક (તરિ પુરિસ અસખગુણા ૪ ગુણિય સ ંખ્યે તેહની થી૩પ જલતિરિ પુરિસ અસખગુણા તસ ઇત્થી સ'ખા ગુણી વધતી ત્રણ અધિકને ત્રિગુણા૩૬(૩૭) દેવ વ તર વળી અસખી૩૭(૩૮) દેવી સ’ખગુણી જાણીયે ૯ જ્યોતિષી સુર અસ`ખ જાણે!૭૯૪૦) તસ સુરી સખગુણા૪૦ આણીયે૪૧ કીવ. નહુ૪૧૪૨૦ થલ૪૨૪૩ ૪૪૩(૪૪ પણ તિરિ અસ`ખ ગુણાય૪૪ ચારિદી પજજત્તા અસ`ખ ગુણાવળી થાય૪૫ પચેઢી પુજત્તા વિશેષાધિક જાણે ક તિમ બિ૪૭ તિ૪૮ પત્તા વિશેષાધિક આણ્ણા
૩૮
દ
૩૫(૩૬)
અપજ્જત્ત અસ`ખા પણ૪૯ (તરિ ચઉપ॰ તિપ૧ દુર જેડ અપજજત્તા વિશેષાધિક ઐશ્ય સત્રિ તેડુ પત્તેય સરીર વણ બાદર જેહ પજત્ત૫૩ અસખગુણા વળી બાયર નિગેય પજત્ત૫૪ ખાર ભૂપજગ એહુ અસુખગુણુ પપ બાદરપેક આઉ વાઉ ૫૪૪ અસંખગુણા થાયપ૭ ખાયર તેઉ અપજજ અસખગુણા વળી જાણેાપ પત્તય શરીર વણુ અપજ અસ`ખ ચિત્ત આણા૫૯ આયર નિગેાયા અપ અઞ'ખ ધારા માયર ભુ! જલશ્કર મરૂ′3 અપજ અસ`ખ અવધારે સુહુમ તેઉ અપજ જા અસખિજ્જ ગુણ તેહુ૬૪
સુહુમ ભૂપ જલ૬૬ વાઉ ૭ અપુજ વિડેસ. અઅેડ...
૧૦
* અહિંથી એકેક અક ઠેઠ ૪૩ સુધી વધારતાં ૪૪ અંક મૂક્યા છે. જ્યાં ૪૪ અક છે ત્યાં શૂન્ય સમજવુ. i D ર
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________
અબદુત્વની સઝાયા સુહુમ તેe પજજતા સમગુણ ધારીજે૪૮ પજજ સુહુમ ભુજલ૦ વાઉ વિશેષાધિક કીજે! સુહુમ નિગેય અપના અસંખગુણું જાણજેર સુહુમ નિગેદ પજજતા સંખ ગુણ તમ લીજે..૧૧. ઢાળ : હવે અનંતા ગુણ ઈહાંથી બેલું અભવ્યજીવ સંસારે છ૭૪ સમકિત પડિવડિયા ૭૫ ને સિદ્ધા પાજ વિણ બાયર વિચારે છ૭૦ વળી બાદર પજત્તા જુત્તા વિસસાધિક પદમાં જી?૮ પણ એ સર્વ અનંત તેણે પદે લડવું ઈણિપરે ચિત્તમાંજી . ૧૨ બાયર વણ અપજજર અમ ખ ગુણ૯ બાયર અપજજ વિશેષાછ૮૦ બાયર વિશેષ સુહુમ વણ અપજ અસંખ૦ સુહુમ અપજજ વિશેષાજીરૂ સંખગુણી સુહુમ વણ પજાજ સુહુમ પજજત વિશેષાછ૮૫ સહમ વિશેષ૮fભવસિદ્ધિય વિશેષા ૭ નિગય જીત્ર વિશેષાજી૮૮ ...૧૩ વસઈ જીવ વિશેષ કહીએ ૮૯ એબિંદિયા સવિશેષા • નિરય વિશેષા-૧ વિશેષ મિચ્છા૨ અવિરયા તેહથી વિશેષાજી ૩ ! સકસાયાજ છઉમસ્થા૫ જાણે સગી સવિ એ વિશેષાજીક સંસારી અને જીવા સઘળા વિશેષાધિક હેસાજી . ૧૪ બિગડે અંક નુ અભ્યાસે કરતાં જે થાય અંક છે ગર્ભજ નર ગુણ તીસું અંકે થાય તે નિઃશંકજી નારી સત્તાવીશ ગુણી તેહથી અને અધિકી સત્તાવીસ ત્રિગુણી ને ત્રણ અધિકી નારી ગર્ભજ પણ તિરિ દીસે જી..૧૫ બત્રીસ ગુણ બત્રીસે અધિકી સુરથી સુરની દેવી ઈમ મહાદડક પદે ફિયેિ પ્રભુ આણુ નવિ સેવીજી : ચેાથે અનંતે જીવ અભવ્યા પડિવડિયા ને સિદ્ધા એ પાંચમે અન તે જાણી અવરે તેવીસ પદ લહ્યા છે પણ આઠમે અનંતે (જાણ અવર તેવીસ પદ) ભાખ્યા છે સવિ સિદ્ધાજી...૧૬ પજજ બાયર વણથી આરંભી યાવત સઘળા જીવજી અપ બહુત્વ પદે ઈમ ભાવમાં ફિરતા રહે અતીવજી દિસિ ગતિ (પ્રમુખ, પ્રભુદ્વારે વીસે વિસ્તારે કરી દાખ્યા છે પન્નવણ ઉપાંગ પદે ત્રીજે શ્યામાચાય ગણિ ભાખ્યા . ૧૭ તેહ ભણી જિનમત અનુસાર જ્ઞાનક્રિયા અનુસરીયે જી તે ભવ ભ્રમણ સકળ ટાળીને કેવળ કમલા વરીયેજી જ્ઞાનવિમલ ગુરૂપદ સેવાથી - એહવા ભાવત હિજે છે તે સમતારસ સરસ સુધારસેં નિત્ય આતમ સિંચીએ છ. ૧૮ સ-૮
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૪
સજઝાયાદિસંગ્રહ ક અવંતિ સુકમાલની સઝાયા [૧૨૪] મનહર માલવ દેશ, તિહાં અનયર નિવેશ
આજ હેઅ છે રે ઉજજે નયરી સોહતી જ... તિહાં નિવસે ધનશેઠ, લચ્છી કરે જસ વેઠ,
આજહે ભદ્રા રે તસ ઘરણ મનડું મેહતીજી, પૂર્વભવે ઝખ એક, રાખે ધરીય વિવેક
આજહ પામે તમ પુણ્ય પંચમ સેહમ) કપમાંછ.... નલિની ગુલભવિમાન, ભગવી સુખ અભિરામ
આજહે તે ચવી ઉપન્ય ભદ્રા કુખે... નામે અવંતિ સુકુમાર, પુત્ર અતિ સુકુમાર
આજ દીપે રે જીપે નિજ રૂપે રતિપતીજી... રંભાને અનુકારી, પરણ્ય બત્રીસ નારી
આજહા ભોગી રે ભામિનીશુ ભેગ જ ભોગવેજી. નિત્ય નવલા શણગાર, સેવન જડિત સફાર
આજ પહેરે રે સુંવાળું ચીવર સાવટું . નિત નવલા તંબોળ, ચંદન કેશર ઘોળ
આજહ ચચે રે જસ અંગે આંગી ફુટડીજી... એક પખાલે અંગ, એક કરે નાટક ચંગ
આજહે એક રે સુંવાળી સેજ સમારતીજી.. એક બેલે મુખ આખ, મીઠી જાણે દ્રામ
આજહા લાવણયે લટકાળા રૂડા બેલડા જી... એક કરે નયન કટાક્ષ, એક કરે નખરા (નોહરા) લાખ
આજ પ્રેમે રે પનોતી પિયુ પિયુ ઉરે જી.... એક પીરસે પકવાન, એક સમારે પાન - આજહ પીરસે રે એક સારા સારા સાલણજી એક વળી ગુંથે ફૂલ, પંચવરણ બહુમૂલ
આજહે જામે રે કેશરીયે કસ એક બાંધતીજી.. એક કહે જી જીકાર કરતી કામ વિકાર
આજહે રૂડી રે રઢીયાળી વીણ બજાવતીજી... ઈત્યાદિક બહુ ભેગ, વિલસે સ્ત્રી સંગ
આજહો જાણે રે દગંદક પૃથ્વી મંડલેજી... એવે સમે સમતાપૂર શ્રી આયગિરિ સૂર
આજહે આવ્યા રે ઉજેણે પૂરને પરીસરે જી..
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________
અવંતિ સુકુમાલની સજઝાયે
વસતિ અનુગ્રહ હેત, ચેલા ચતુર સ‘કેત
આજહા મેલે રે ભદ્રા ઘર સ્થાનક યાચવાજી... વારૂ વાહનશાળ, પેઢી વળી પટશાળ
આજહા આપે રે ઉતરવા કાજે સાધુનેછ... શિષ્ય કથન સુણી એમ, સપરીવાર ધરી પ્રેમ
આજહા પુણ્યે રે પટશાળે આવી ઉતર્યા.... સકલ મુની સમુદાય, કરે પેરિસી સજ્ઝાય
તેડુ સુણી વૃત્તાંત, જાતિ સમરવંત
આજડા ચિંતે ૨ ચિત્તમાંહી એ કિમ પામીએજી...
૧૯
આજહા સુણિયાં રે શ્રવણે સુખ નલિની ગુલ્મનાં.... ૨૦
પૂછે ગુરૂને નેહ, કેમ લહીયે સુખ એહ
આહે ભાખે રે ગુરૂ તવ વયણ સુધારશે”... ચરણથી નિશ્ચ મેક્ષ, જો પાળે નિર્દોષ
આજહા અથવા રે સરાગે વૈમાનિકપણું જી... કહે ગુરૂને દીયા દીખ, ગુરૂ કહે વિષ્ણુ' માય શીખ
આજહે। ન હુવે અનુમતિ વિષ્ણુ સંયમ કામનાજી.... તિહાં માતા આલાપ, સ્ત્રીનાં વિરહ વિલાપ
આજહા કહેતા રે તે સઘળેા પાર ન પામીએજી... આપે પહેરે વેષ, લહી આગ્રહ સુવિશેષ
આજહા ધારે તે તિહાં ૫'ચમહાવ્રત ગુરૂકનેજી... જિમ કમ` ખેરુ થાય, દાખેા તેહ ઉપાય
૧૫
આજહા આપે રે ઉપચાગ ગુરૂ પરીષહ તિહાંજી... કચેરી વન માંહી, પહેાંતે મન ઉત્સાહી
આજહા કરે રે કાઉસગ્ગ કમને તેાડવાજી... માછીભવની નાર, કરી ભવ ભ્રમણ અપાર,
આલ્હા થઈ રે શિયાલણી વાઘણુની પરેજી... નવ પ્રસૂતિ વિકરાલ, આવી વન વિચાલ
આજહા નિરખી રે તે મુનિને રીસે ધડહુડેજી... નિશ્ચલ મને મુનિ તામ, કમ દહનને કામ
આજા ભૂખે' ૨ ભડભડતી મુનિ ચરણે અડેજી... ચારે પહાર નિશિ જોર, સહયા પરીસહ ધાર
આજહા કરડી રે શિયાલણે શરીર વલૂરીયુજી...
છું,
૧૮
૨૧
૨૨
૨૩
૨૪
૨૫
૨૬
२७
૨૮
૨૯
૩૦
૩૧
૩૨
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૮
૧૧૬
- સક્ઝાયાદિ સંગ્રહ ધરતે ધમનું ધ્યાન, નલિની ગુલમ વિમાન
આજહો પહોતો રે પોતે પુણ્ય પ્રભાવથીજી... સુરભિ કુસુમ જલવૃષ્ટિ, સુર કરે સમકિતદષ્ટિ
આજ મહિમા રે તે ઠામે સવ(બ)ળે સાચવેજી. ૩૪ ભદ્રાને સવિ નાર, પ્રભાતે તેણિવાર,
આજહે આવીરે ગુરૂ વાંદી પૂછે વાતડી... ગુરૂ કહે એક રાત માંહિ, સાધ્યા મનનાં ઉત્સાહ
આજહા નિસુણી રે દુ ખવારે સંયમ આદરેજી ગર્ભવતી એક પુત્ર, તેણે રાખ્યું ઘર સૂત્ર
આજહા થાપે રે મુનિ કાઉસગ્ગ ઠામે સુંદરુજી... તે મહાકાલ પ્રાસાદ, આજ લગે જસવાદ
આજહે પાસ જિણેસર કેરે રૂડો તિહાંજી.. ધન ધન તે મુનિરાજ, સાર્યા(ધ્યા) આતમ કાજ
આજહે વરશે રે શિવરાણી ભવને આંતરેછ... ધીરવિમલ કવી શિષ્ય, લળી લળી નામે શીશ આજહે તેહનારે નિત નવિમલ (ગુણગાવે ઘણાજી) ગાવે ગુણ છ૪૦
[૧૫]. સુહસ્તી નામે દશ પૂરવધર નાણી, ઉજેણી નયરી પાઉધાર્યા ગુણ ખાણી, સુભદ્રા પાસે જાચે વર પટશાળી, ધન ધન કરી ઉઠી, વદ અંગવાળી, ૧ ઉથલે : અંગવાળી મુખ નિહાળી, કરે પંચાંગ પ્રણામ
લહી આદેશ સુભદ્રા કેરે, સદ્ગુરુ કરે વિશ્રામ શિષ્ય પ્રત્યે દીયે રમણી અંતર, સૂત્ર વાચન સાર
છણે અધ્યયને કહ્યો છેનિર્મલ. નલિની ગુલ્મ વિચાર ૨ ટાળ : ઈણ સમય વળી સૂતે, શ્રી અવંતી સુકુમાલ
તસ સેવા કરતી સુંદર બત્રીશ બ લ એક બીડું આપે પહેરી સયલ શણગાર
એક ચામર ઢાળે, કરતી રમઝમ કાર ઉથલે : રમઝમ કરતી પિયુની આગળ મૂકે મેવા થાળ
કંત તણે કઠે ઠવતી, કરી કુસુમની માળ એક અબળા અલવેસરશું આવી દેખાડે ગારિસે એક ભંગાર ભરીને પૂછે, સ્વામી અમૃત પીશે ?
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭
અવંતિ સુકમાલની સજઝાયો ઢાળ : એક ચંદન શું વળી ચર્થે સ્વામીની દેહ
એક ગજગઈ ગામીની દેખાડે બહુ નેહ : ઈમ ઈદ્ર તણી પરે સુખભેગવે નિશ દીશ
જાણે પૂરવભવે પૂજ્ય શ્રી જગદીશ ઉથલે પૂજા શ્રી જગદીશ કેરી કીધી ભાવ વિશાલ
શાલિભદ્ર સમેવડી અવતરી, શ્રી અવંતી સુકુમાલા ગુરુ (ગ)ભણતાં દેખી નયણે પેખી નલિની ગુલમ વિચાર
તવ કુંવર મનમાંહિ ચિંતવે સમરી પૂર્વ અવતાર ઢાળ પૂરવભવ દેખી ચિતે ચિત્ત (હૃદય) મઝાર
તવ નિશ્ચય જાણે માનવ સુખ અસાર, કિમ પામીશ હું વળી નલિની ગુલમ વિમાન
મનમાંહિ ચિતવત ઉઠયા (અવ તી) બુદ્ધિ નિધાન ઉથ ઉઠયે બુદ્ધિ નિધાન તતક્ષણ, આબે ગુરુની પાસે
વિનય કરીને પાયે લાગે, ગુરુ કર મૂકે વાંસે સુરી પ્રત્યે કહો કુણ આવ્યા, જાણે તેહની વાત
સુગુરુ કહે તું તિહાંથી આવ્યું, અમ ભણે અવદાત ઢાળ : તવ કુંઅર જપે કહો મુનસર તે આજ
કિમ પામીશ હું વળી નલિની ગુમનું રાજ તવ સૂરી પભણે ચારિત્રથી વચ્છ એહ
સુણી કુંવર સુકમળ લીધું વ્રત સનેહ ઉથલે લીધું વ્રત નિધાન) સસનેહ જબ જાણ સુગુરુ દીયે આદેશ
પંચ મુષ્ટિ લેચ કરીને, દીચે મુનીવર વેશ સુગુરુ ભણે જે વેગે જાવું, નલિની ગુલમ વિમાન
તે કેથેરી કુડંગ મસાણે, કર જે કાઉસગ્ગ ધ્યાન ઢાળ : પૂરવલાં ભવની દુહની નારી કિરાડી
તે વૈર વહેતી હુઈ વિકટ શિયાલી નવ પ્રસવી આવી, ભૂખી ભૂર્ત ભરાડી
જિહાં મુનીવર ઉભે કંથ કુડગ કિરાડી ઉથલે કથે કુડંગ કિરાડો ઉભે દેખી સાધુ અકંપ
મુની ઉપર રેશે ધમધમતી, દેતી મટી જંપ તિહાં ચડચડ ચડચડ કરતી, ચુટે ચર્મ ચંડાળ તિહાં ઝરઝર ઝરઝર કરતી ઝરે રૂધિરની નાળ
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૮
ઢાળ
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
• તવ કામલ કાયા કીધી ખડા ખડ રાક્ષસણીની પરે ખાચે માંસ તે રડ શુભ ધ્યાન ન ચૂકા, મુનીવર માંહિ પ્રધાન લહ્યું કાળ કરીને, નલિની ગુલ્મ વિમાન ઉથલા : નલિનીશુમ વિમાન પામ્યા, કીધા ઉપશમ સાર ઇમ મુનિવર જે ઉપશમ ધશે, (લહેશે ભવના પા૨) તે તરશે સ'સાર મુનિવર દુઃખ ધરતા જાણી, ચદ્ર હું ક્ષીણુ
૧૩
રાષ ભરે રાતા રિવ ઉજ્ગ્યા, મુનિ ઉપશમ દુઃખ દીણુ : ઇણુ સમય વળી સૂતી ઉઠી ખત્રીશ માળ નયણે નવિ નિરખે (દેખે) તત્ક્ષણ નિજ ભરથાર વલવલતી આવી લાગી સાસુને પાય પ્રીતમવિષ્ણુ દીસે સૂનું મદિર માય
ઢાળ
ઢાળ
વ્રત ભાર
ઉથલા : માય સૂનુ મદિર દેખી, કરે વિલાપ અપાર ધસમસતી આવીને પૂછે, ભદ્રાશ્રી અણુગાર કહે। મુનિવર કહાં ગયા એ, શ્રી અવંતી સુકુમાળ ગુરુ ભણે તેણે ચારિત્ર લેઈ, ક્રિયા મસાણે કાળ : હાહારવ કરતી પડી ભૂમી અપાર મુજ ખાળ સુકામળ ક્રિમ ખમી વલવલતી લેઈ ચાલી મત્રીશ ખાળ શેાધતા દીઠા હાડ રૂધિર વિકરાળ ઉથલે : હાડ રૂધિર વિકરાળ દેખી, કરે મહે વિલાપ ૐ હૈ વચ્છ! શું તે કીધે, ઇમ સહ્યો સંતાપ મહાકષ્ટ કુમરને જાણી, મન આણ્યા વૈરાગ ધિક્ ધિક્ આ સંસાર અસારે અમ રહેવા નહિ લાગ : એકનારી સગર્ભા મૂકી નિજ ઘરબાર એકત્રીશ સંગાથે, ભદ્રા લોએ વ્રતભાર મનશુદ્ધે પાળે સયમવ્રત નિધાન અંતે કાળ કરીને પામ્યા અમર વિમાન
ઢાળ
ઉથલા ઃ પામ્યા અમર વિમાન ખત્રીશ, ભેાગવી સુરવર ભાગ લઘુકર્મી તે મુગતે... જાશે પામી સયમ ચાગ ગર્ભવતી તે રહી ધરવાસે, સુત હુંએ તાસ ઉદાર લક્ષણવંત લલિત ગુણ ભરીયા, રૂપે મયણુ અવતાર
૧૪
૧૫
૧૬
૧૭
૧૮
૧૯
૨૦૦
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________
અવંતિ સુકમાલની સજઝાયે ઢાળ : અમ તાત ન દીસે કારણ કહે એમ માય .
વળતું સા પભણે, સાંભળ વચ્છ ! તુજ તાય સંયમ લઈને ચા કંથ કુડંગ
વૈરણે શિયાલણે ખાધું સઘળું અંગ ઉથલે ખાધું સઘળું અંગ જબ જાણી કુમાર દુઃખ અપાર
નયોં નીર ભરતે બેલે, ધન ધન તસ અવતાર મહાકાળ જિહાં તાતે કીધે, તિણ કારણ મહાકાળ
નામ પ્રાસાદ કરાવી થાણે પાર્શ્વ જીણુંદ રસાળ ઢાળ ઃ ઇમ ગાયે મુનિવર શ્રી અવતિ સુકમાળ
છણે ક્ષમા કરીને દીધી સુરક ફાળ તપગચ્છ દિવાકર શ્રી વિજય સેન સૂરીશ
તસ પટ્ટપ્રભાકર શ્રી વિજય દેવ મુનીશ ઉથલે વિજય દેવસૂરિ ચિત્ત મહોદધિ, ચંદ્ર તણે અવતાર
વિવેક હર્ષ પંડિત ગણી ગિરૂઆ, સકલ પંડિત શિરદાર તસપદ પંકજ મધુકર સરિખ બેલે ગણિ મહાનંદ એ મુનિવરના જે ગુણ ગાશે તસ ઘર પરમાનંદ
૨૨
દુહા : પાસ જિનેસર સેવીયે, વીશમે જિનરાય
વિદન નિવારણ સુખકર, નામે નવનિધિ થાય ૧ ગુણ ગાઉં અંતે કરી, “અયવતિસુકમાળ
કાન દઈને સાંભળે, જેમ હાય મંગળમાળ ૨ ઢાળ : મુનિવર “આર્યસુહસ્તિરે,' કિશુહિક અવસરે
નારી “ઉજણી સમેસર્યા એ-૧ ચરણ કરણ વ્રત ધાર રે, ગુણમણિ આગરૂ
, બહુ પણ્વિરે પરિવર્યા એ-૨ વન વાડી આરામ ૨, લેઈ તિહાં રહ્યા
દેય મુનિ નગરી પઠવીયા એ-૩ થાનક માગણ કાજ રે, મુનિવર મલપતા
- ભદ્રાને ઘેર આવીયા એ-૪ : શેઠાણું કહે તામ રે, શિષ્ય તુમે કેહના
- - શા કાજે આવ્યાં ઈહાં એ-૫
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૦
આય સુહસ્તિના શિષ્ય રે, અમે છીએ શ્રાવિકા (?) ઉધાને ગુરૂ છે તિહાં એ-૬
માગું છું તુમ પાસ હૈ રહેવા સ્થાનક
વાહન શાળ વિશાળ
પ્રાશુક અમને દીજીયે એ-૭ રે, આપી ભાવશું આવી ઈહાં રહીજીએ એ-૮ ૐ, આચારજ તિહાં આવા સુખે રહે સદા નલિનીગુલ્મ અધ્યયન રે, પહેલી નિશા સમે
સપરિવાર સુવિચાર
એ-૯
એ-૧૦
રૂપવંત રળીયામણા એ-૧૧ ‘અયવ’તિસુકુમાર’ રે સાતમી ભૂમિકા પામ્યા સુખ વાસે ઘણુ નિરૂપમ નારી બત્રીશ રે, રૂપે અપચ્છરા શશિવયણી મૃગલેાયણી એ-૧૩
એ-૧૨
કહે 'જિનહુ'' વિનેદ રે, પરમ પ્રમાદશુ, લીલા લાડે અતિ ઘણી એ-૧૪
ભણ્ આચારજ એકઠ્ઠા ‘ભદ્રા’ સુત ગુણવંત રે, સુખી સુરોપમ
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
[૧૨]
કુલ્હા ; પ્રથમ નિશા સમયે મુનિ, કરી પડિમણુ સાર લેાયણુ આલેચતાં, કુમર સુણ્યે તેણ વાર-૧ રાગ રંગે ભીના રહે, અવર નહી કાઈ કાજ લેવા દેવા. માતા વશુ, કુમર વડા શરતાજ–૨ ઢાળ : મધુર સ્વરે મુનિવર કહે, 'હાજી સૂત્ર તણી સઝાય શ્રવણે સુપરે સાંભળી, હાજી આવી કુમરને દાય ‘અવંતિકુમાર' સુણી ચિત્ત લાય.૧ હાજી તન મન વચન લગાય હાજી જે કહે મુનિવર રાય .૨ હાજી મેઠા ધ્યાન લગાય હાજી રામરામ ઉલ્લસિત થાય ,,૩ હાજી જાતિસમરણજ્ઞાન ડાજી ધરતા મન શુભ ધ્યાન ૪
વિષય પ્રમાદ તજી કરી. એ સુખ મેં કહાં અનુભવ્યાં, કુમર કરી એમ શૈાચના, હૃદયમાંહી ઈમ ચિતવતાં ઉપન્યુ, આન્યા નિહાં ઉતાવળા,
વિચારતાં,
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________
અવંતિ સુકમાલની સજઝાય
ગુરૂનાં ચરણકમળ નમી, હાજી બેઠે મનને કેડ : ભગવંત “ભદ્રા” સુત અછું (હું છું) હેજી પૂછું બે કર જોડ -૫
નલિની ગુલમ” વિમાનનાં, હજી તમે સુખ જાણે કેમ સૂરિ કહે જિનવચનથી, હજી અમે જાણું છું એમ ૬ પૂરવ ભવે હું ઉપજે, હાજી નલિની ગુલ્મ વિમાન તે સુખ મુજને સાંભળ્યું હે જાતિસમરણઝાન ૭ તે સુખ કહે કેમ પામી, હાજી કેમ લહીયે તે કામ કૃપા કરી મુજને કહા, હેજી માહરે તે શું કામ એ સુખ મુજને નવિ ગમે, હેજી અપુરવ સરસ વિમાન શારદધિ જળ કિમ ગમે, હજી જેણે કીધે પય પાન ૯ એટલા દિન હું જાણત, હજી મેં સુખ લાં શ્રીકાર મુજ સરીખે જગ કેઈ નહીં. હજી સુખોયે ઈણે સંસાર .૧૦ હવે મેં જાણ્યાં કારમાં હજી એ સુખ ફળ કિંપાક કહે જિનહર્ષ હવે કહો, હજી કિમ પામું તે નાક. ..૧૧
[૨૮] દુહા એ સંસાર અસાર છે, સાચો સ્વગને દ્વાર
તીન જ્ઞાન ઘટમેં વસે, સુખ તણો નહીં પાર ૧ રયણ મેતી તિહાં ઝળહળે, કૃષ્ણગર ધમકાર
તાલ મૃદંગ દુદુભિ તણુ, નાટકને નહી પાર ૨ ઢાળ : સંયમથી સુખ પામીયે, જાણે તુમે નિરધાર કુમરજી
સુર સુખનું કહેવું કશુ, લહીયે શિવ સુખ સાર કુમરછ સંયમથી ન૨ સુર સુખ અણે જીવડે, પામ્યાં અનતી વાર કુમરજી નરપતિ સુરપતિ એ થયો, ન લહી તૃપ્તિ લગાર કુમરજી - ૨ કુણ (કાગ) લિંબાળી પ્રિય કરે, પરિહરી રેમીઠી દ્વાખ સુગુરુઝ નલિની ગુલ્મ વિમાનને, મુજને- છે અભિલાષ સુગુરૂજી . ૩ તે ભણી મુજ શુ કરી મયા, ઘ ગુરૂછ ચારિત્ર સુગુરૂજી ઢીલ (કેશી હવે કીજીયે, દીજીયે વ્રત સુપવિત્ર સુગુરૂજી - ૪ શ્રી આચારજ એમ કહે, હજીય અછે તું બાળ કુમરજી તું “ભદ્રાને (લીલાનો) લાડણે, કેલિ ગભ સુકુમાળ કુમરજી ૫ - દીક્ષા દુષ્કર પાળવી, પંચ મહાવ્રત ભાર મુમરજી માથે મેરૂ ઉપાડવો, તર જલધિ અપાર કુમરજી ૬
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨
-- સઝાયાદિ સંગ્રહ મીણ તણે દાંતે કરી, લેહ ચ| કુણ ખાય, કુમરજી અગ્નિ સ્પર્શ કેણુ સહી શકે, દુકર વ્રત નિરમાય કુમરજી ૭ કુંવર કહે પ્રભુ સાંભળે, દુઃખ વિણ સુખ કિમ થાય સુગુરૂજી અ૫ દુઃખે બહુ સુખ હુવે, તે તે દુઃખ ન ગણાય૮ તપ કરવો અતિ દેહિલો, સહેવા પરિસહ ઘોર કુમરજી કહે “જિનહષ સુભટ થઈ હણવાં કમ કઠેર કુમરજી
* [૧૨૯ કહા : કુંવર કહે મુનિરાયને, વંદુ બે કર જોડી
શુરા નરને સાહિલું સૂઝે રણમાં દેડ -૧ તે માટે મુજ દીજીએ, સંયમ ભાર અપાર
કર્મ ખપાવું સદગુરૂ, પામું ભવજળ પાર -૨ ઢાળ : કર જોડી આગળ રહી છે, કુંવર કહે એમ વાણ થરાને શું દેહિલુંરે જે આગામે નિજ પ્રાણ
મુનિસર માહરે વ્રત શુ કીજ મુજને દીઠાં નવિ ગમે રે, ઋદ્ધિ રમણી એ રાજ મુનિસર૦ ૧ સાચાં કરી જયાં હતાં રે, કાચાં સહુ સુખ એહ. જ્ઞાન નયણુ પ્રગટયાં હવે રે, હવે હું છું ડીશ તેહ છે ૨ દુક્કર વ્રત ચિર પાળવાં રે, તે તે મેં ન ખમાય વ્રત લેઈ અણસણ આદરૂં રે, કષ્ટ અ૫ જેમ થાય જે વ્રત લીયે સુગુરૂ કહે રે, તે સાંભળ મહાભાગ ઘેર જઈ નિજ પરિવારની રે, તું તો અનુમતિ માગ ઘેર આવી માતા ભણી રે, અયવંતિસુકુમાલ કેમળ વેણે વીનવે રે, ચરણે લગાડી ભાલ
માતાજી, માહરે વ્રત શું કામ-પ અનુમતિ ઘો વ્રત આદરૂં રે, “આર્ય સુહસ્તિ ગુરૂ પાસ નિજ નરભવ સફલે કરૂં રે. પૂરે મ હરી આશ .. માતાજી ૬. - મૂરખ નર જાણે નહીં રે, ક્ષણ લાખેણી જાય કાળ ઓચિંતો આવશે રે, શરણ ન કેઈ થાય...માતાજી ૭ જેમ પંખી પંજર પડ્યો રે, વેઠે દુઃખ નિશદીશ માયા ૫ જરમાં પડ્યો રે, તેમ હું વિશવાવીશ..માતાજી ૮ એ બંધન મુજને નવિ ગમે રે, દીઠાં પણ ન સહાય કહે જિનહર્ષ અંગજ ભણી રે, સુખી કર મારી માય મા. ૯
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૩
અવંતિ સુકુમાલની સઝાયો
[૧૩૦ દુહા : આ કાયા અસાશ્વતી, સંધ્યા જે વાન
અનુમતિ આપે માતજી પામુ અમર વિમાન -૧ કેના છોરૂં કેના વાછરું, કેહનાં માય ને બાપ
પ્રાણ જાયે છે એકલે, સાથે પુણ્ય ને પાપ. ૨ ઢાળ : માય કહે વત્સ સાંભળે, વાત સુણાવી એસી (કેસી)
સે વાતે એક વાતડી, અનુમતિ કેઈ ન દેસી રે માય૦-૧ વત મ્યું તું છો નાના, એ શી વાત પ્રકાશી રે ઘર જા એ જિણ વાતથી, તે કિમ કીજે હાંસી રે માય-૨ કેણે ધૂતારે ભેળવ્યું, કે તેણે ભૂરકી નાખી રે બેલે અવળા બેલડા, દીસે છબી મુખ ઝાંખી રે. માય. ૩ તું નિશદીન સુખમાં રહ્યો, બીજી વાત ન જાણી રે ચારિત્ર છે વત્સ દેહલું, દુઃખ લેવું છે તાણી રે માય. ૪ ભૂખ તૃષા ન ખમી શકે, પ ણ વિણ પળ ન જાય રે અરસ નિરસ જળ ભેજને, બાળવી છે નિજ કાય રે માય. ૫ ઈહાં તે કોમળ રેશમી, સૂવું સેજ તળાઈ રે ડાભ સંથારો પાથરી, ભેચે સૂવું છે ભાઈ રે માય૦ ૬ આછાં પહેરણ પહેરવાં, વાઘા દિન દિન નવલા રે તિહાં તે મેલાં કપડાં, ઓઢવા છે નિત્ય પહેલાં રે માય૦ ૭ માથે લેચ કરાવ, રહેવું મલિન સદાઈ રે તપ કરવા અતિ આકરા, ધરવી મમતા ન કાંઈ રે માય૦ ૮ કઠિણ હવે તે એ સહે તે દુખ તે ન ખમાય રે કહે જિનહર્ષ ન કીજીયે જિણ વાતે દુ:ખ થાય રે માય૦ ૯
[૧૩૧) દુહા : કુમાર કહે જનની સુણે, મુનિ ચક્રી બળદેવ
સંયમથી સુખ પામીયા, તે સુઈ જ સુખ હેવ ૧ અજુનમાળી' ઉદ્ધર્યો. દઢપ્રહારી' સોય " પરદેશી’ વળી મહિણે,” માત સુણાવું તેય ૨ સમદષ્ટિ એ સમકિતી, સંયમ સુર સુખ લીન કઈ તર્યા વળી તારશે મુજ મન હુએ પ્રવીન ૩ એકજ અંગજ માહરે, તું પણ આદરે એમ કિમ આપું છું અનુમતિ, નેહ તૂટે કહો કેમ ૪
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨૪
આ સઝાયાદિ સંગ્રહ હાળ : હવે કુમર ઇશ્ય મન ચિતવે, મુજને કેઈન આપે શિક્ષારે
જો જાઉં છું વિણ અનુમતે, તે ગુરૂ પણ ન દીયે દીક્ષારે હવે. ૧ નિજ હાથે કેશ લેાચન કીયો, ભલે વેશ મુનિને લીધે રે ગ્રહવાસ તો સંયમ ભ, નિજ મન માન્યો તેમ કીધેરે. હવે ૨ ભદ્રા દેખી મન ચિંતવે, એ તો વેષ લેઈને બેઠે રે એહને રાખ્યાં હવે શું હવે, જમીયે મીઠા ભણું એંઠો રે ૩ વત્સ સાંભળ તે એ શુ કી, મુજ આશ લતા ઉમૂકી રે તુજ મુખ દેખી સુખ પામતી, દેઈ જાય છે દુખની શુળીરે હવે૦૪ તુજ નારી બત્રીશે બાપડી, અબળા જોબનવંતી રે કુળવતી રહેતી નિશદિને, તુજ મુખ સામું નિરખતી રે..... ૫ ૨ગે રહેતી તાહરે મન ઉપરે, તજ વયણ કદિ નવ લે રે અવગુણ પાખે એ નારીશું, કહેન શા માટે તું કે રે હવે. ૬
એ દુખ ખણ્યું જાશે નહીં, પણ જેર નહીં તુજ કેડે રે * જિનહર્ષ ભદ્રા નારી મળી, આંખડીયે આંસુ રેડે રે હવે૭
[૧૩] દૂહા : બત્રીશે નારી મિલી, કહે પિયુને સુવિચાર
વય લઘુતા રૂપે ભલા, શે સંયમને ભાર...૧ વ્રત છે કરવત સારીખાં, મન છે પવન સમાન બાવીશે પરિસહ સહે, વચન અમારે માન ..૨ મયગલ દત જે નીકળ્યા, તે કિમ પાછા જાય
કરમ સુભટ દૂર કરી. પહોંચવું શિવપુર ઠાય...૩ ઢાળ : અનુમતિ દીધી માયે રેવતાં, તુજને થાઓ કે કલ્યાણ રે
સફળ થાઓ તુજ આશડી, સયમ ચડજો સુપ્રમાણ રે..અનુમતિ ૧ કુમર તણાં વાંછિત ફળ્યાં, હરખ્યો નિજ ચિત્ત મઝાર રે આવ્યે ગુરુ પાસે ઉમટ્યો, સાથે પરિવાર અપાર રે - ૨ સદ્દગુરૂના ચરણકમળ નમી, ભાખે કર જોડી કુમારે રે પ્રવહણ સમ ગુરૂ મુજ ભણી, સંસાર સમુદ્રથી તારે રે... - ૩ આચારજે ઉચ્ચરાવીયાં, વ્રત પંચ વધે સહુ સાખે રે ધન ધન એવાં જેણે સુખ ત્યજ્યાં, નરનારી મળી એમ ભાખે રે... ભદ્રા કહે આચારજ ભણી, તુમને કહું છું કર જોડ રે જાળવજે એને રૂડી પરે, મુજ કાળજડાંની કોર રે... તપ કરતાં એને વાજે, ભૂખ્યાની કરજે સાર રે જન્મારે દુઃખ જાણ્યું નથી, અહનિંદ્ર તણે અવતાર રે,
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________
અતિ સુકુમાલની સજ્ઝાયા
માહરે આથી પેાથી એ હતી, દીધી છે તુમ ચે હાથ ફ્ હવે જિમ જાણા તિમ જાણજો, વહાલી મહારી એ માથ રે..... સાંભળ સુત જે વ્રત અયુ, તેાં પાળજે. નિરતિચાર રે દૂષણુ મ લગાડીશ વ્રત ભણી, તે પામીશ ભવના ષાર રે..... (ધન્ય ગુરૂ જેહના એ શિષ્ય થયા ધન્ય માત-નપતા કુળજાસ રે જૈતુ કુળ સુત એ ઉપન્યા ઈમ માલાવી જસવાસ રે... એમ કહી ‘ભદ્રા’ પાછી વળી, દુ:ખણી વહુઅર લેઇ સાથ રે ‘જિનહુષ” અલ્પ જળ માછલી, ઘેર આવી થઈ છે અનાથ રે...,, ૧૦
૯)
i૧૩૩]
દુહા : ધેર આવી સાસુ વહુ, મન માન્યા ઉદાસ; દીપક વિષ્ણુ મદિર કીશેí, પિયુ વિષ્ણુ સ્ત્રી નિરાશ
ઢાળ: સદગુરૂજી હા કહું તુમને કરોડ કે ચિર ચારિત્ર પળે નહિં તપ-કિરિયા નવિ થાય કે કમ ખપે જેહુથી સહી... તુમી અનુમતિ થાય કે તે હું અણુસણ આદર્ ઘેાડા કાળ માઝાર કે કષ્ટ કરી શિવપદ વરૂ ...
M
..
મુનિવરજી હા જેમ સુખ થાયે તુજ કે તેમ કરે। દેવાણુપિયા ગુરૂને ચરણે લાગી કે સહુન્નુ` ખામણાં કીયાં... આવ્યેા જિહાં સમશાન કે બળે મૃતક વિહ્ન ધગધગે બિહામણા વિકરાળ કે દેખતાં મન ઉભગે...
W
..
M
.
..
20
...
પિયુ વિષ્ણુ પલક ન રહી શકુ, સેજલડી મુજ ખાય; પત્થર પડે ભુજ‘ગાં, તડફ્ તડકું જીવ જાય.
20
W
પિતૃવન ઈણે નામે કે દીસે યમ વન સરીખા કાંટાળાં તિહાં રૂખ કે ક્રૂર કચેરી સારી ખેા... આન્ગેા તણે વનમાંહે કે
તિહાં આવી અણુસણુ કયુ" કાંટા વિંધાણુા પાય કે તતક્ષણુ લાહી ઝરહયુ.... પરનાળ કે લેાહી પાવસ ઉન્નહ્યો
ગપી ડી
સાભાગી સુકુમારે કે કઠિણ પરિસહ આદર્યો...
શકસ્તવ તેણુ (ત્રણ)-વાર કે ધર્માચાર જ ધ્યાન કે ધયું
કીધે અરિહંત સિદ્ધને જનહુષ ભલે મને...
૧૨મ
૮
−૧
m
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ - ૧૩૪] દુહા : વંદન આવી ગેરડી, પ્રાતઃસમય ગુરૂ પાસ
કરી મુખથી વદે, નાહ ન દીસે તાસ-૧ મુનિ કહે અનુમતિ લહી, કાઉસગ રો સમયાન
મન ઈછિત ઘર પામી, પહોંચ્યો દેવ વિમાન -૨ હાળ : તિણ અવસર આવી એક જ બુકી રે, સાથે લેઈ પિતાનાં બાળ રે
ભક્ષ લેવાને દશ દિશે ફિ૩, અવળી સવળી દેતી ફાળરે તણ૦ ૧ ચરણ રૂધિરની આવી વાસનારે, બાળ સહિત આવી વનમાંહિ રે પૂરવ વૈર સંભારી શેધતી રે, ખાવા લાગી પગશું સાહિરે. ૨ ચટચટ ચટે દાંતે ચામડી રે, ગટગટ ખાયે લેહી માં રે બટબટ ચમ તણું બટકાં ભરેરે ત્રત્રટ ડે નાડી નસ રે - ૩ પ્રથમ પ્રહરે તે જ બુક જ બુકીરે એક ચરણનું ભક્ષણ કીધરે તે પણ તે વેદનામેં કંપે નહીં રે, બીજે પ્રહરે બીજો પગ લીધરે..૪ ખાયે પિડી સાથળ તેડીને રે, પણ તે ન કરે તલભર રીવરે કાયા માટી ભાંડ અશાશ્વતીરે, તૃપ્ત થાઓ એકથી જીવરે , ૫ ત્રીજે પ્રહરે પેટ વિદારીયું રે, જાણે કર્મ વિદ્યાર્થી એણે રે ચોથે પ્રહર પ્રાણ તજી કરી, “નલિની ગુલ્મ” લહ્યાં સુખ તેણે રે . ૬ સુર વદીને તાસ શરીરને રે, મહિમા કરે અનેક પ્રકાર રે કહે “જિનહર્ષ” તેણે અવસર મળી રે, વંદન આવી સઘળી નારરે. ૭
[૧૩] દુહા : ગેરી સવિ ઝાંખી થઈ આવી નગરી મેઝાર
મુખ કરમાણું માલતી, સાસુ દેખે તેણિ વાર –૧ કુળમાં કોલાહલ થયે, મંદિર ખાવા ધાય
તન ભેગી જેગી હુઓ, કરમ કરે તે થાય -૨ ઢાળ : વાંદી પૂછે ગુરૂ ભણી, અમ દીસે નહીં ભરતાર પૂજ્યજી
કિહાં ગયે મુનિ તે કહે, ઉપગે કહે તેણુ વાર કામિની, વાદી ૧ આવ્યા હતા પહત્યા તિહાં, દુ:ખ પામી મરણ સુણેય કામિની હા હા કહી ધરણી ઢળી, આંસુડાં ફૂટયાં નયણેય કામિની - ૨ હોયડું પીટે હ થશું, ઉખાડે શિરના કેશ કામિની વિલયે પિયુ વિણ પદમણી, સનેહી પામે કલેશ . . ૩ દિલાસે અમ દિલમાં હતું, વ્રતધારી હતે ભરતાર પૂજ્ય એટલુહી સુખ આમ તણું, સાંખ્યું નહીં કિરતાર . . ૪
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________
અવંતિ સુકુમારની સજા
૧૨૭ અમે મનમાં જાણતી, દેખશુ દરિશણ નિત્ય પૂજ્ય ચરણકમળ નિત્યે વાંદણું, ચિંતવતી ઈણ પરે ચિત્ત . દૈવે દીધું રંડાપણું, હવે અમે થયાં અનાથ મનનાં દુઃખ કહીયે કેહને, અમચા પડયા ભંઈ હાથ , શું કહીએ કરીએ કહ્યું, અમને હૃઓ સંતાપ , દુઃખ કહીએ કેહને હવે, અમચા પૂરણ પાપ છે ઊભી પસ્તા કરે, નાખતી મૂખ નિઃશ્વાસ કામિની કહે જિન હર્ષ ઘરે ગઈ, બત્રીશે થઈ નિરાશ કામિની ,
[૧૩૬) દુહા : ઈણિ પરે રે ગેરડી, તિમ પુરે વળી માય
મેહ તણું ગતિ વંકડી, જેહથી દુર્ગતિ થાય-૧ જિમ જિમ પિયુ ગુણ સાંભરે, તિમ નિમ હૃદય મેઝાર
દુઃખ વિરહે સુખ હોય કિહાં, નિષ્ફર થયે કિરતાર ઢાળ : દુઃખ ભર બત્રીશે રેવતી રે, ગદ ગદ બેલે વચન
પરલેકે પહોંચ્યા સહી રે, સાસુ તુમ પુત્ર રતન. દેજો મુજને મુજ રે, અરે સાસુના જાયા અરે નણંદના વીરા, અરે અમૂલક હીરા અરે મોહનગારા, અરે પ્રીતમ પ્યારા દેજે મુજને મુજ રે ૧ ભદ્રા સુણું દુઃખણ થઈ રે, પુત્ર મરણની વાત. ચાર પહાર દુઃખ નિગમી રે, પહતી તિણે વન પરભાત દેજો. ૨ કંથેરી વન ટુંકતાં રે, પુત્ર કલેવર દીઠ નારી માંય રેઈ પડી રે. નયણે જળધારા નીઠ હોયડા ફાટે કાં નહીં રે જીવી કાંઈ કરેશ અંતરજામી વાલહે રે, તે તો પહોં પરદેશ હોયડા તું નિષ્ફર થયું રે, પહાણ જડયું કે લોહ ફીટ પાપી ફાયું નહીં રે વહાલા તણે વિકાહ હીયડું હણું કટારીયે રે, ભુંજુ અંગારે દેહ સાંભળતાં ફાયું નહીં રે, બેટો તારો નેહ , ૬ ઘણી પરે સુરે ગેરડી રે, તિમહી જ ચૂરે માય પિયુ પિયુ મુખથી કરી રહી રે, બપૈયા મેહ (મેર) જિમ જાય - ૭ દુખ ભર સાયર ઉલટયો છે, છાતીમાંહિ ન સમાય પ્રેતકારજ સુતનું કિયું રે, જિનહષહિયે અકળાય
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
[૧૩૭ી
દુહા : વૈરાગ્યે મન વાળીયે, સમજાવે તે આપ
હ હટકા હાથ કર, હવે મત કર વિલાપએક નારી ઘેર રાખીને, સાસુ સહિત પરિવાર
ગુરૂનાં ચરણ નમી કરી લીધો સંયમ ભાર" ઢાળ : ક્ષિપ્રા તટે ઊભી રડે રે, માથે ચિતા બળતી જય
આંસુ ભીનો કચુએ તિહાંરે રહે નિચેય નિચેય મારી વહુઅર એ શું થયું? અકાજ ગયે મુજ ઘરથી રાજ .
- હું દુઃખણ થઈ છું આજ છે એ ઘર મંદિર કેડનાં રે, ક્રેહની એ ધન રાશ પુત્ર વિના સૂનાં સહુ રે, કેહી જીવિત આશ દસે સહુ એ કારમાં રે, વિણસંતાં કાંઈ વાર સંધ્યા રંગ તણી પરે રે, કારમે સહુ પરિવાર બાળ બાજીગર તણી રે, દીસતી જેમ અમૂલ્ય દિવસ ચારકા પખણા રે, અતે ધૂળકી ધૂળ માત પિતા સુત કામિની રે, સંગે મળોયાં આય વા મળ્યાં જેમ વાદળાં રે, વાયે વિખરી જાય સુપનમાંહે જેમ રાંકડો રે, ધન પામી હુઓ શેઠ જાગી નિહાળે ઠીકરૂ ૨, ભાંગ્યું માથા હેઠ . સ્વન જેમ અશાશ્વતાં રે, સહુ દેખાય છે એ કહે 'જિનહષ વૈરાગીયાં રે, સાસુ વહુઅર તેહ - ૭
(૧૩૮] ઢાળ : ભદ્રા ઘર આવી એમ ભાખે, ગર્ભવતી ઘર રાખે રે
અન્ય વધુ પહોંતી ગુરૂ પાસે, વ્રત અમૃતરસ ચાખે રે...ભદ્રા ૧ પંચ મહાવ્રત સૂધાં પાળે, દૂષણ સઘળાં ટાળે રે દુક્કર તપ કરી કાયા ગાળે, કલિમલ પાપ પખાળે રે.. . ૨ અંતકાળે સહુ અણસણ લઇ, તજી દારિક દેહી રે દેવલોકનાં સુખ તે લહી, ચારિત્રનાં ફળ એહી રે... , ૩
કેડે ગર્ભવતી સુત જાયે, દેવળ તેણે કરાયો રે . . પિતા મરણને ઠામે સુહા, અવતિપાસ કહેવાય રે... ,
પાસ જિસેસર પ્રતિમા સ્થાપી, કુમતિલતા જડ કાપી રે - કીતિ તેહની ત્રિભુવન વ્યાપી, સૂરજ જેમ પ્રતાપી રે... . ૫
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________
અવ તિ સુકમાલની સજઝાયે
સંવત સત્તર એકતાળી, શુકલ આષાઢ કહીશે રે વાર શનિશ્ચર આઠમ દિવસે, કીધી સજઝાવ જગીશે રે..... ૬
અયવંતિસુકુમાર મલાવે, મધુર સ્વરે ગુણ ગાવે રે કહે જિનહર્ષ દ(તપે) વડ દાવે, શાંતિ સુખ પાવે રે.. . ૭
. [૩૯ વંદ અયવતી સુકુમાલને રે નયરી ઉજેણું માંહિ કહાયરે ભદ્રા સુત સુખ વિલસે નવનવારે ઘરણું બત્તીસારું મનભારે...વદ. ૧ સંયમ લેઈ પરીષહ ભયે રે ન વળ્યો ધ્યાન થકી તિલ માત રે , એક સામાયિકે પાઓ ભલું રે નલિની ગુલ્મ વિમાન વિખ્યાત રે .. ૨ સદ્ગુરુ નિજ ઘર આવી સમેસર્યા રે સાંભળી નલિની ગુલમ વિમાન રે જાતિ સમરણ તેહને ઉપને રે દીખગ્રહી ધરિ મનમેં ધ્યાન રે - ૩ ગુરુને પૂછી કાનનમાં રહ્યો રે કાઉસગ્ગ સિરાવી નિજ કાય રે પૂરવભવની નારી સિયાલણી રે અંગવિલુ તેણે આય રે અમર વિમાને જઈને ઉપને રે લાધા નખિણ ભેગ રસાલ રે વાચક શ્રી હીરચંદના પાયે નમી રે જગચંદ પ્રણમે તેહ ત્રિકાલ રે . ૫
* અશરણ ભાવનાની સજઝાય [૧૪] નિજ સ્વરૂપ જાને બિન ચેતન જગમેં નહિ હૈ કેઈ સરણ(ના) કયું હારમ ભૂલાના જાન નિજરૂપ સચ્ચિદાનંદ રસ ઘટ ભરના...નિજસ્વરૂપ ઈદ્ર-ઉપેદ્ર આદિ સબ રણે વિના સરણ થમમુખ પરના અતિરોગ ભરાયે જીવકી કોન કરે જગમેં કરૂણા.. - ૨ માત-પિતા-સ્વસુ-ભાત-પુત્રકે દેખતે હી યમ લે ચલના મુખવાય રહેશે શરણું નહીં તિન મેં કે કરના... . મૃતક દેખી શેચ કરે મન અપના શાચ નહીં કરના દમૂરખ તુ રે કરમકી ગતિસે સહુ જગમેં ફિરના..
જગવનદુઃખ-દાવાનલ દહકે હિરનપતકા કે સરના? તિમ સરગવિના તું મેહસે પિડકે ક્યા ભરના?. . હરિ વિરચિ ઈશ નહિં ત્રાતે આપહી તિનકો ક્યા સરના જિનવચન હી સાચે જીવના જિતના હી આયુ ધરના.... , આતમરામ તું સમજ સયાને લે જિનવરજીકા સરના મમતા મત કીજે નહિં તેરી-મેરી મૈ તે પરના...
સ-૯
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૦
સાયાદિ સંગ્રહ અસમાધિર વીસ સ્થાનની સઝાય [૧૪૧] શ્રી જિન આગમ સાંભળી ચિત્ત સમાધિ કરજે રે થિર શુભાગે આતમા સમતાએ વાસીજે રે...શ્રી જિન આગમ૦૧ વીસ બેલ અસમાધિના ચેાથે અંગે ભાખ્યા રે. આવશ્યક નિયુક્તિમાં ચોથે આવશ્યક દાખ્યા રે... - ૨ દુત દુત પથે ચાલવું -અપ્રમાજિત ઠામે રહેવું ? તિમ દુષ્પમાજિત જાણવું? પંથિ ગમનનું કરવું રે.. . અધિક શય્યાસન સેવ ઉપગરણાદિક લેવું ! રત્નાધિક મુનિ પર જાવેછ થિવિરેપઘાત ચિંતવવું રે. . ભત પ્રાણ ઉપઘાતીએ બાલાવ્યો બહ કેપે રે૧૦ દીર્ઘ રેસ રાખે ઘણે ૧૧ પિટ્ટિમસ આરેપે રે.. . વારંવાર આશરું નિષ્ફર કલંકાદિક બેલે ૧૩ ઠેધાદિક જે ઉપશમ્યા તે ફિરિ અધિકરણને ખેલેરે૧૪.. કરે સઝાય અકાળમાં કર પગ સરજન પજે રે? ગાઢ સ્વરે ત્રિરાત્રિ લ૧૭ કલહ માંહે ચિત્ત રંજે રે૧૮ ગણ ભેદાદિક મટકા ઝંઝ કરણનો રાગી રે સુર્ય ઉદય ને આથમે તિહાં અશનાદિક ભોગી રે....... ૮ એષણાદિકે શમતે નહીં એ અસમાધિ વરતે રે ચિત્ત સમાધિ ન ઉપજે દ્રવ્ય ક્રિયા બહુ કરતે રે... નામ થકી એ દાખીયા પણ એહમાં બહુ આવે રે આત’ રૌદ્ર દેય ધ્યાનથી ચિત્ત ચપળતા થાવે રે... એહ પરિહર્યા(હરતાં) મુનિ તણે ચિત્તસમાધિ સલુછે રે ભાવક્રિયા સફલી હેયે જ્ઞાનવિમલ ગુણ સુઝે રે...
ઈ અબ્દનયભંગીની સજઝાય [૧૪] સુગુરૂ સુદેવ સુધર્મનું, જેહ તત્વ ન જાણે, મુનિ શ્રાવક વ્રત નદિરે, ભાવે પણ નાણે ના ચેતન ! જ્ઞાનદશા ભજે ત પર નિંદા ઉદાસ ભાવપણું ભજે જિમ જલ અરવિંદા ચેતન, ૨ નવિ જાણે નવિ આદરે, નવિ પાળે અંગ તેહ મિથ્યાત્વી સવિ જના કહ્યા, પહિલે ભંગે તેહ ચેતન ૩.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________
અષ્ટનયભગીની સઝાય
૧૩૧
નવિ જાણે નવિ આદરે, અંગે પણ પાળે કષ્ટ ક્રિયા શીલાદિકે તાપસ તનુ ગાળે નવિ જાણે વળી આદર, મુનિવ્રત નવિ પાળે પાસસ્થાદિક દુર્ભવી, ત્રીજે ભાગે નિહાળે નવિ જાણે વળી આદરે, પાળે પણ અંગે અભવ્ય ઉસૂત્ર કથક મુખા, લહ્યા ચેાથે અંગે જાણે પણ નાવ આદરે, વ્રત ભર્યું નવિ પાળે શ્રેણીક પ્રમુખ જે સમકિતી શાસન અજુઆ જાણે પણ નવિ આદંરે, શીલાદિક પાળે પચાનુત્તર સુરવરા, છઠ્ઠો ભેદ નિહાળે જાણે અંગે આદર, મુનવ્રત નવિ પાળે ગીતારથ પ્રવચન લહે, સત્તમ ભેદ વિશાલે જાણે પાળે આદરે, જિન મતના વેદી ચઉવિક સંઘ જે સુવિરતિ, અઠ્ઠમ ભંગ વિનદી પઢમ ચઉમંગી મહિલા મિથ્યાત્વ નિવાસી પર ચઉભંગી સમકિતી, શ્રી જીનમત વાસી એ અડભંગી ભાવતા, વિધિને અનુસરતાં જ્ઞાનવિમલ મતિ તેહની, જિન આણ ધરતા
. ૧૦
. ૧૧
- ૧૨
- અષ્ટપ્રવચનમાતાની સઝાયા-રૂપવિજયકૃત[૧૪૩-૧૫૧]
૧. ઇરિશાસમિતિની સઝાય [૧૪] હા : વનજ વદન વાગેશ્વરી, પ્રણમી તિમ ગુરૂ પાય
અડ પવયણ માતા તણુ, ગુણ ગાઉં ચિત્ત લાય ૧ માતા પુત્ર શુભંકરી, તિમ એ પ્રવચન માય ચારિત્ર ગુણગણ વધની, નિરમલ શિવસુખ દાય ૨ ભાવ અગી સાધવા, મુનિવર ગુપ્તિ ધરંત યદિ ગુપ્ત ન રહી શકે, તે સમિતે વિચરંત ૩ દ્રવ્ય દ્રવ્યથી ચરણતા, ભાવે ભાવ ચરિત્ત ભાવ દષ્ટિ દ્રવ્યતઃ ક્રિયા, કરતાં શિવ સંપત્તિ ૪ શચિ આતમ ગુણથી થયે, જે સાધક પરિણામ સમિતિ ગુપ્તિ તે જિન કહે, સાધ્ય સિદ્ધિ શિવ ઠામ પ
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ.
નિશ્ચય ચરણરૂચિ મુનિ, સમિતિ ગુપ્તિ પ્રતિપાળ સાધ્ય ધમને સાધવા, જેહ થયા ઉજમાળ જે મુનિ સમિતિ ગુણે રમે, તસ ગુપ્તિ નિરધાર
ભજન ગુપ્તિ એ સમિતિની, કહે જિનગણધર સાર ૭ ઢાળઃ પ્રથમ અહિંસા વતની જાણીયે, ભાવના ઉત્તમ એહ મુનીશ્વર સંવર કારણ જિનવર ઉપદિશે, સમતા રસ ગુણ ગેહ , ઈરિયા સમિતિ શોધન મુનિ કરે, મન ધરે સ વ૨ ભાવ , આશ્રવ કર તનુ જેગ ચંચલ પણું, પરિહરો તન મન પાવ , ઈરિયા ૨ કાય ગુપ્તિ ઉત્સગથી સાધતા, પ્રથમ સમિતિ અપવાદ , દિનકર કર શુચિ પંથે ચાલવું, ઈર્ષા સમિતિ સંવાદ , ૩ ' ક ઉસ્સગ જ્ઞાન ધ્યાન ઉપગમાં, થિર બેઠા ઋષિરાય , રયાને ચંચળતા ધરે જગની, વિણ કારણ મહારાય . . જિન વંદન વૈયાવચ્ચ શ્રુત ગ્રહણ, આહાર વિહાર નિહાર ,
એ ખકારણ પામી સંચરે, જયણ યુત અણગાર રાગ વધે શિરવાસથી ક્ષેત્રના, જ્ઞાન વિના પરમાદ , નિરમેહી પદ સાધન કારણે, વિચરે સાધુ સાલેહાદ , , એહ દેહ સંસારનું મૂલ છે. તલ પિોષક તે આહાર જાવ અજેગી ગુણ નવિ ઉપજે, તિહાં લગે એહ આચાર અન્ય અતનુ જે પરમ પદે રહ્યા, છેડી સકલ ઉપાધિ માહણ શ્રમણ દયાનિધિ સંજમી, સાધે શુદ્ધ સમાધિ . . ૮ ઇયી સમિતિ ધણીપેરે પાળતા, જિન ઉત્તમ નિ ગ્રંથ તસ પદ પદ્ધવિજય પદ સેવતાં, લહે ચિત્ રૂપ સુપંથ • •
૨. ભાષાસમિતિની સઝાય [૧૪] દુહા : હિત મિત મધુર મ તુચ્છતા, ગ રહિત મિત વાચ
પૂર્વાપર અવિરધી પદ, વાણી વદે મુનિ સાચ ૧ ઢાળ : સમિતિ બીજી મુનિ આદર, ભાષા સમિતિ નામ, સાધુજી
ઉત્સર્ગ મુક્તિ ધરે એ અપવાદે તામ સાધુછ સમિતિ ૧ વચન વિચારી ઉચ્ચરે, પરિહર મૃષાવાદ , કે લેભ ભય હાથી ન કેરે મુનિ સંવાદ , , ૨ વચન પર્યાપ્તિના યેગથી, મુનિ વદે વચન તે સાચ . જ્ઞાન ધ્યાન તપ સાધવા, આરાધવા જિન વાચ . . ૩
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________
અષ્ટપ્રવચનમાતાની સજઝા
મુન નિજ વચનથી પરતણો, ન કરે ગ્રહણ ને ત્યામ સાધુજી નિગ્રંથ વચન ગુપ્તિ રહે, એહ ઉસર્ગ મુનિ માગ , સ૦ ૪ સાધક સાધ્યને સાધવા, આદરે પંચ સક્ઝાય . અશન વસન આસન ગ્રહે તે અપવાદને ઠાય , સૂત્ર અર્થ તદુભય થકી, વાચના દિયે નિગ્રંથ , ગૌતમ પરે પૃચ્છા કરે, સાધવા મુગતિને પંથ . સુત્ર ભણે ગણે ચિંતવે, છડી નિત્ય પ્રમાદ , તય નિક્ષેપ વિચારણા, કરે નિત્ય ધરી આહાદ , સેળ વયણને જાણતા, દશવિધ ધર્મના ધાર , દશવિહ ચલવિત સત્યથી, દેશના દિયે અણગાર .. જ્ઞાન ધ્યાન સમતા ભર્યા જન ઉત્તમ મહારાજ , તસ પદ પવિજય કહે. શાશ્વત શિવ સામ્રાજ - -
, ૩ ષણા સમિતિની સઝાય [૧૫] દુહા : મુનિ મુગતિ પદ સાધવા, આરાધવા જિનવાણ
એષણ શુદ્ધિ સાધવા, સાધે સિદ્ધનું ઠાણ ૧ ઢાળઃ ત્રીજી મિતિ સમાચરો, એષણા નામે રે ખાસ
દ્રવ્ય ક્ષેત્ર કાળ ભાવથીજી, સાધી લહા શિવ વાસ, મુનીસર ! એષણ સમિતિ સંભાર જિમ લહે ભવને પાર મુ. એષણ ૧ અશન વસન આસન તણુજી, એષણ કરતા રે સાધ સાધે સંવર ભાવને જી, પામે સુખ અગાધ મુ૦૨ કાય જેગ પુદ્ગલ ચહેજ, આતમ ધર્મ ન એહ અનભિસંધિ વીરજ તણીજી, ચંચળતા ધરે દેહ આતમ તવ અનંતતાજી, જ્ઞાન વિના ન જણાય તેહ પ્રપટ કરવા ભણીજી, કરે મુનિ નિત્ય સજઝાય તનુ અનુયાથી વીર્યનાજી, કારણ અશન આહાર વૃદ્ધ યષ્ટિ સમ જાણીને, અશિનાદિક પ્રહે ચાર સાધ્ય સાધતા નવ અડેછે, તે ન ગ્રહે આહાર બાધક પરિણતિ વારવા, લીયે મુનિ એ છે આહાર તત્તવ રૂચિ તત્ત્વાશ્રયીજી, તત્વ રસિક નિગ્રંથ ખુહા દોષને વારવા, મુનિ માને પલિમથ સુડતાલીશ આહારનાજી, દોષ તજ અણગાર અસંભ્રાંત મૂરછ વિના, કરે મુનિ ઉચિત આહાર - ૮
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ અણહારતા સાધતા જ, તપ તપે દ્રવ્ય ને ભાવ ઈહ પરલોક . પરિહરેજી, આશંસાને દાવ સુલ ૯ એષણ સમિતિએ ચાલતાં, ધન્ય ઢંઢણ અણગાર તસ પદ પાવંદન યકીજી, રૂપ વિય જયકાર - ૧૦
૪. આદાન-ભંડમત્ત-નિક્ષેપણ સમિતિની સખ્ખાય [૧૬]. કહા : ચોથી સમિતિ સેહામણી, પાલતા અણગાર
ગ્રહણ વિમુચન વસ્તુને, જયણુએ ધરનાર ઢાળ : સાધુજી સમિતિ ચેથી ધરો પરિહરે સયવ પરમાદ રે
જોગ અહિંસક ભાવથી, સાધીયે સિદ્ધિ સ્યાદ્વાદ રે સા૦ ૧ આતમ તવ સાધનરસી, ઉલસી આગમ શક્તિ રે વ્યક્તિએ સર્વ પરિગ્રહ તજી, સાધતા સાધ્ય પદ મુક્તિ રે - ૨ ભાવ અહિંસકતા ભણી, દ્રવ્ય અહિંસક સાધ રે ધરે રજોહરણ મુખ વસ્ત્રિકા, સાધવા જોગ સમાધિ રે , ૩ વસ્ત્ર ને માત્ર અને કરી, જ્ઞાન ભણતાં સદા સાધ રે જયણુએ ગ્રહણ મુંચન કરે, ધરી મન જોગ સમાધ રે ૪ બાલ ને તરૂણ તરૂણ મને, નગન દુગછના મૂલ રે તિણે મુનિ વસ્ત્ર અંગે ધરે, મોક્ષ મારગ અનુકૂલ રે -૫ લધુ ત્રસ જીવ રક્ષા ભણું સચિત્ત રજ જયણાને કાજ રે ધમ ઉપકરણ મુનિવર ધરે, પામવા મોક્ષનું રાજ રે - ૬ જ્ઞાન ઉપગમાં મહાલતા ચાલતા સંજમ માગ રે રાગ ને દ્વેષ દુરે તજી, કરે મુનિ ઈદ્રિનો (યાગ) ત્યાગ ૨, ૭ બાધક ભાવ રે તજી, સાધક ભાવમાં શૂર રે શાન્ત ને દાન્ત મહાવતી, ધરે થિરાદિક દગનૂર રે . ૮ સંયમ શ્રેણી ચડતા સદા, ઉત્તમ મુનિ મહારાજ રે તસ પદ પદ્મવંદન થકી, રૂપ વિજય વધે લાજ રે , ૯
૫ પારિદ્રાવણિયા સમિતિની સઝાય [૧૪૭]. ફ્રહ : સંવર વંત સુજમી, જયણાયુત અણગાર
પારિઠ્ઠાવણીયા સમિતિમાં, વરતે નિરતિચાર ઢાળ : પારિદ્રાવણીયા નામથી રે, પંચમ સમિતિ સાર
દ્રવ્ય ભાવથી પરિઠવે રે, જયણાયુક્ત અણગાર, મુનિસર પંચમ સમિતિ સાર, જિમ લહ ભવને પાર મુ. ૧
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________
અષ્ટપ્રવચનમાતાની સજઝાય
અંગ, મલાદિક દ્રવ્યથી રે, ભાવથી રાગ ને દુષ મૃદુ કરૂણાદિક ગુણભર્યા રે, પરિક જયણ વિશેષ મુનિસર૦૨ થિરતા ભાવથી સંયમી રે, નિરમલ સંવરવંત જોગની ચંચળતા તજી રે, સાધે સાધ્ય મહંત , ચાલતાં બેસતાં ઉડતાં રે, સૂવતાં ખાવંતા સાધન જયણે યુત મુનિ સંવરી રે, પરિઠ જોગ ઉપાધ
Wવીર કલપી અણગારને રે, પારિઠાવણિઓ અનેક જિન કલ્પાદિક યથાલંદી રે, વિડ પારિઠાવણીઆ એક નિશિ પ્રશ્રવણાદિ પરિઠવે રે, વિધિ કૃત મંડલ ઠામ
Wવીર કલ્પી અપવાદથી રે, ગ્લાનાદિકને કામ . સંજમ બાધક જેગને રે, ભાવથી પરિઠવે સાધન સંજમ શ્રેણએ સંચર્યો રે, લહે મુનિ સુખ અગાધ પંચ સમિતિ પરિણામથી રે, ક્ષમા કેશ ગત રેશ ભાવન પાવન ભાવતા રે, કરતા ગુણને પિષ . સાધ્ય સાધતા સંજમી રે, જિન ઉત્તમ મહારાજ તસ મુખ પદ્મવચન સુણી રે, રૂપાવજય સર્યા કાજ
૬. મનગુપ્તિની સજઝાય ૧૪૮] દુલા : ક્રેધશમન ઇદ્રિયદમન, ચરણ કરણ ધર સાધ
જ્ઞાન ધ્યાનમાં મન ધરી, સાધે સુખ અગાધ. ઢાળ : પંચ સમિતિ સમિતા સદા સાધુજી, ભાવદયા ભંડાર છે મનડાના મેહન મારે મન વસ્યા સાધુજી,
ટાળે અવિધિ જગને, સાદ પામે ભદધિ પાર હે મનડાના૦૧ પંચ મહાવ્રત પાળવા, , પંચશ્રવ કરી ર હે . સાધ્ય રસીક મન ગોપના, એ ધરે મુનિ ધ્યાનનું પૂર છે , મન મર્કટ ચંચળ ઘણું છે મેહ મહીપનો પૂત હે . ત્રસ થાવર સહુ જતુને જ જેહ નડે જમદૂત હે . જ્ઞાન ધ્યાન લયમાં રહ્યા, એ તપ જપ ચણવંત છે , સાધન જેગે સાધ્યને એ સાધે કરૂણવંત હે . સવિકલ્પ ગુણ સાધના , ધ્યાનીને આવે ન દાય હે . નિર્વિકલ્પ અનુભવરસી , આતમાનંદી પાય હે . રત્નત્રયીની ભિન્નતા, . એ સઘળે વ્યવહાર હે , ત્રિગુણુ વીર્ય એકત્રતા, એ કરતા લહે ભવપાર હે . ૬
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૬
સજ્ઝાયાદિ સમઢ
જ્ઞાનાનંદી આતમાં, સા॰ મનનકરે નિજ શુદ્ધ હા મનડાના પરપરિણતિ તજી વેગળી, . નિરાવરણી હોય બુદ્ધ હા
.
.
મનગુપ્તિમાં મ્હાલતા ગજસુકુમાલાદિક મુનિ,
..
A
આણા અને આરાધતા, રૂપવિજય કહે વદીયે,
20
ચાલતા શુદ્ધાચાર હા પામ્યા ભવેદધિ પાર હા
M
.
સેવતા ગુરૂપદ પદ્મ હા જિમ લહીયે શિવ સમ હૈ।
ND
૮. કાયક્રુપ્તિની સજ્ઝાય [૫૦]
દુહા : ઇંદ્રિય દમન આતમ રસી, સમિતિ ગુપ્તિ ધરનાર ત્રિવિધ અવંચક નેગયુત, લહે મુનિ ભવપાર
..
૭. વચનગુપ્તિની સઝાય [૧૯] દુહા ; વચન વન્દે મુખથી મુનિ, કારણ પામી પચ વિષ્ણુ કારણ રહે ધ્યાનમાં, ભાવ ક્રિયાના સચ ઢાળ : સાધુજી વણુ ગુપ્તિ ધરા પરિહરી જોગને ચાળા રે નિષષ્ણુ ભાષા વદી, ક્રૂજી ગુપ્તિ સભાળા ૨ વચનાતીત એ આતમા, સિદ્ધ સ્વરૂપ અરૂપ રે તે કારણ સાધન ભણી મૌની હાય મુનિ ભૂપ રે ભાષા પુટ્ટુગલ વરગણા, ગ્રહણુ તે કમ' ઉપાધિ રે ટાળવા યાન દિશા ધરે, આતમ જ્ઞાન સમાધિ રે આતમ તત્ત્વ રૂચિ મુનિ, મુતિ રમણી ૨સ રાતા રે ધ્યાતા ચિદ્ઘન સ`પદા, જગ મધવ જગ ત્રાતા રે મધુર નિપુણ હિત મિત વચ્ચે, (દે)દવિધ ધર્મને દાખે રે જ્ઞાન અમૃત આસ્વાદતા, વચન ગુપ્તિ રસ ચાખે રે આતમ રૂચી ચિતા મયી, સંજમ રથના ઘેરી રે ચઢતાં સંજ઼મ શ્રેણીએ, વંદુ મુનિ કર જોડી રે વચન જોગના વાસના, વાસિત જોગના ચાળા રે વશ કરતા મુનિ સજમી, વરે સુગતિ વરમાળા રે પાશ્રવ વિરતિ મુનિ, ૫'કજની પરે ન્યારા રે તત્ત્વરસી ઉપશમ ભર્યા, લડે ભવવારિધિ પારા રે સાધન સાથે સાઘ્યતા, શમ ક્રમ સ્વરવત રે તસ્ પદ પદ્મવદન કરી, રૂપવિજય ઉલ્લસત રે સા॰
.
.
સાધુજી ૧
..
૭
.
૯
૯
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________
અષ્ટપ્રવચનમાતાની સજઝાયો.
૧૩૭ ઢાળ : ગુપ્તિ ત્રીજીરે સાધુજી સાચે રે, કાયગુપ્ત જસ નામ
ત્રિવિધ અવાચક જોગે સાધતા રે. શુચિ સંયમ પરિણામ ગુપ્તિ ૧ અશુભાશ્રી કિરિયા કરી ભવ ભો રે, પણ ન રમ્યો શુભ ભાવ ચંચળ જે તે આશ્રવ મૂળ છે રે, જે મુનિ ધ્યાન પ્રભાવ - ૨ સાધન સકલ સાધ્ય પદ સાધવા રે, શુદ્ધ કરે અણગાર કાળ લબ્ધિ સંહનનાદિક બળે રે. સાધે શુદ્ધ આચાર - ૩ સ્થિર ઉપગે નિર્મળ ધ્યાનમાં રે, સેહં૫ર કરે જાપ ધ્યાતા ધ્યાન ધ્યેય એકતત્વતા રે, કરી લહે પરમ સમાધ - ૪ જોગ ચંચળતા તજવા સંચરી રે, કાઉસ્સગ ધ્યાનમાં લીન પરિસહ બાવીશ શૂરપણે સહે રે, ઉપસર્ગો નહી દીન - ૫ દશવિધ ધમધૂરા ધરી પરે રે, સંયમ રથ વહનાર માનાપમાને સમ મુનિ મન ધરે રે પામવા ભવજલ પાર ૬ કરમ ગહનવન દહન કષીશ્વરૂ રે ધ્યાન શુકલે કરી નાશ આતમ ઋદ્ધિ અને તી સાધવા રે, કરે મુનિ જોગ અભ્યાસ ખિમવિજય જિન ઉત્તમ પદ્ધથી રે, વિજય પદે મહાર રૂપવિજય કહે એ મુનિ વંદતા રે, સુખ જસ લચ્છી ઉદાર , ૮
૯ કળશ [૧પ૧] દુહા ; પંચ સમિતિ સમિતા મુનિ, ત્રણ ગુપ્ત પ્રતિપાળ
પ્રેમે પ્રણમું તેહના, ચરણ કમલ ત્રણ કાળ ૧ ઢાળ : આ જ સફળ દિન મુનિ મને મળીયા, સળીયા પાપના ચાળા રે
મહાવ્રત ધારી મહા ઉપકારી, ખટ જીવના રખવાળા રે આજ ૧ ઈરિયા સમિતિવંત મહામુનિ, જ્ઞાન યાન રસ રાતા રે ખટ કારણે મારગ ચલતા, ત્રસ થાવરના ત્રાતા રે , ૨ જ્ઞાની વ્યાની મોની મુનીવર, ભાષા સમિતિ સમિતા રે પચ પ્રકાર સઝાય સદા કરે છડી પુદગલ મમતા ૨ - ૩ દેષ બેતાલીશ વર્જિત મુનિવર અંતર્પત આહારી રે સાધ્ય સાધવા દેહને દમતા, હું જાઉં અલહારી રે - ૪ પુદ્ગલ ખંધ ગ્રહણ મંચનતા, દ્રયે સદા મુનિ કરતા રે ભાવે નવ નવી પરિણતિ ધરતા, સાધ્ય ભાવ અનુસરતા રે . ૫ પરમ અહિંસક ભાવને ભજતા, તજતા મમતા માયા રે મન વચકાય ગુપ્તિ દ્રવ્ય ભાવે, અનુસરતા મુનિરાયા રે ૬
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ અધ્યાતમ પરિણતિ સાધન ગ્રહી, ઉચિતાચારે ચાલે રે જિન આણુ આરાધક સાધક, મુનિ સંજમમાં હાલે રે આજ ૭ જિન ઉત્તમ મુખ પદ્રવચન રસ, જેહ પીયે નરનારી રે તેહ કમ મળ દૂર કરીને, વરે શિવ સુંદરી પ્યારી રે . ૮ તપગચ્છ વિજયદેવ સૂરિ પટ્ટધર: વિજયસિંહ સૂરિ રાયા રે શિષ્ય તાસ શ્રી સત્યવિજય ગણ સંવેગ મારગ ક્યાયા રે , ૯ કપૂર ખિમાં જિન ઉત્તમ નામથી વિજય પદે સહાય રે શ્રી ગુરૂ પદ્મવિજય પદ સેવી રૂપવિજય મુનિ ગાયા રે , ૧૦ વેદ ગગન નદચંદ સુવરસે પિષ સિત અષ્ટમી દિને રે
રાજનગર ચઉમાસ રહી મુનિ ગાયા ચિત્ત પ્રસને રે ૧૧ 1 અષ્ટ પ્રવચનમાતાની સઝા-દેવચંદ્રજીકૃત [૧૫૨–૧૬૧] દુહા સુકૃત ક૫તરૂ શ્રેણિની, વર ઉત્તર ગુરૂ ભેમિ
અધ્યાતમ રસ સશિકલા, શ્રી જિનવાણી નોમ ૧ દીપચંદ પાઠક સગુરુ (પ્રવર) પય વંદી અવદાત સાર શ્રમણ ગુણ ભાવના, ગાઈશું પ્રવચન માત ૨ જનની પુત્ર હિત શુભ કરી, તિમ એ પવયણ માય ચારિત્ર ગુણ ગણુ વદ્ધિની, નિમલ શિવસુખદાય ૩ ભાવ અગી કરણ રૂચિ, મુનિવર ગુપ્તિ ધરંત યદિ ગુપ્ત જે ન રહી શકે, તે સમિતે વિચરત ૪ ગુપ્તિ એક સંવરમયી ઉત્સગિક પરિણામ સંવર નિજર સમિતિથી, અપવાદે ગુણધામ દ્રવ્ય દ્રવ્યતઃ ચરણતા, ભાવે ભાવ ચરિત્ત ભાવષ્ટિ દ્રવ્યતઃ ક્રિયા, કરતાં શિવ સંપત્ત આતમ ગુણ પ્રાગભાવથી જે સાધક પરિણામ સમિતિ ગુપ્તિ તે જિન કહે, સાધ્ય સિદ્ધિ શિવઠામ ૭ નિશ્ચય કરણ રૂચિ થઈ, સમિતિ ગુપ્તિધરી સાધ પરમ અહિંસક ભાવથી, આરાધે નિરૂપાલ
પરમ મહદય સાધવા, જેહ થયા ઉજમાલ - શ્રમણ ભિક્ષુ માહણ યતિ, ગાઉ તસ ગુણમાલ ૯
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ
૮
૮
+
૮
અષ્ટપ્રવચનમાતાની સક્ઝા ઢાળઃ પ્રથમ અહિંસક વ્રત તણજી રે, ઉત્તમ ભાવના એહ
સંવર કાર ઉપદિશી રે, સમતારસ ગુણગેહ, મુનીશ્વર ઈર્ષા સમિતિ સંભ ૨. આશ્રવ કરતનું યોગનીજી, દુષ્ટ ચપલતા વાર મુoઇ-૧
કાય ગુક્તિ ઉત્સર્ગનીઝ, પ્રથમ સમિતિ અપવાદ ઈરિયા તે જે ચાલવું, ધરે આગમ વિધિ વાર . . ૨ જ્ઞાન ધયાન સઝાયમંછ, સ્થિર બેઠા મુનિરાજ શાને ચપલપણું કરે છે, અનુભવ રસ સુખરાજ • • મુનિ ઉઠે વસહી થકીજી, પામી કારણ ચાર જિનવંદન ગ્રામાંતરેછે, કે આહાર વિહાર પરમ ચરણ સંવર ધરૂછ, સવજાણુ જિન દિક શુચિ સમતા રૂચિ ઉપજે, તિણે મુનિને એ ઈ . . રાગ વધે સ્થિર ભાવથીજી, જ્ઞાન વિના પરમાર વીતરાગતા ઈહતા , વિચરે મુનિ સાહાદ એ શરીર ભવમૂલ છે, તસુ પોષક આહાર જવ અયોગી નવિ હવે, તાવ અનાદિ આહાર - - ૭ કવલાહારે નિહાર છેજી, એહ અંગ વ્યવહાર ધન્ય અતનું પરમાતમાજી, જિહાં નિશ્ચલતા સાર છે . પર પરિણતિ કૃત ચલતાજી, કેમ છૂટશે એહ એમ વિચારી કારણેજી, કરે ગોચરી તેહ ક્ષમાવત દયાલુઆઇ, નિઃસ્પૃહ તનુની રાગ નિર્વિષયી ગજ ગતિપરેજી, વિચરે મુનિ મહાભાગ ૧૦ પરમાનંદ રસ અનુભવ્યા(વી) નિજ ગુણ રમતા ધીર દેવચંદ્ર મુનિ વાંદતાંજી, લહીયે ભવજલ તીર છે . ૧૧
૨, ભાષાસમિતિની સઝાય ૧૫૩ સાધુજી સમિતિ બીજી આદર, વચન નિર્દોષ પ્રકાશ રે ગુપ્તિ ઉત્સર્ગને સમિતિ તે, માગ અપવાદ સુવિલાસરે. સાધુજી ભાવના બીજી મહાવ્રત તણી, જિનભણી સત્યતા મૂલરે જેહથી (ભાવ) અહિંસકતા વધે, સર્વ સંવર અનુકૂલ રે, સા૦ ૨ * મૌનધારી મુનિ નવિ વદે, વચન જે આશ્રવ ગેહરે આચરણ જ્ઞાન ને ધ્યાનને, સાધક ઉપદિસે તેહરે સા. ૩ ઉદિત પર્યાપ્તિ જે વચનની, તે કરિ શ્રુત અનુસાર બંધ પ્રાગભાવ સઝાયથી, વળી કરે જગત ઉપકાર સા૦ ૪
૧
૨
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪૦
સઝાયાદિ સંગ્રહ સાધુ નિજ વીર્યથી પરતણે નવિ કરે ગ્રહણને ત્યારે તે ભણી વચન ગુપ્ત રહે, એહ ઉત્સર્ગ મુનિ માર્ગરે સાવ ૫ યોગ જે આશ્રવપદ હતું, તે કર્યો નિજ રૂપરે લેહથી કંચન મુનિ કરે, સાધતા સાધુ ચિપરે સારા ૬ આમહિત પરહિત કરણે, આદરે પંચ સજઝાયરે તે ભણી અશન વસદિકા, આશ્રયે સર્વ અવવારે સા. ૭ જિન ગુણ સ્તવન નિજ તત્ત્વને, જેથવા કરે અવિરેાધરે દેશના ભવ્ય પ્રતિબોધવા, વાયેણું કરણ નિજ ધરે સારા ૮ નય ગમ ભંગ નિક્ષેપથી, સ્વહિત સ્વાદુવાદ યુત વિરે સેળ દશ ચાર ગુણશું મલિ, કહે અનુગ સુપહાણ સા. ૯ સૂત્રને અર્થ અનુયાગ એ, બીય નિયુકિત સંજુત્તરે તીય ભાળે નયે ભાવિયે, મુનિ વદે વચન એમ તતરે સા. ૧૦ જ્ઞાન સમુદ્ર સમતા ભર્યા, સંવર દયા ભંડાર તત્વ આનંદ આસ્વાદતા, વંદિયે ચરણ ગુણધારરે સા ૦ ૧૧
મેહ ઉદયે અહી એહવા (જિસ્યા) શુદ્ધ નિજ સાધ્યલયલીનરે દેવચંદ્ર તે મુનિ વદિએ ગહન અમૃત(જ્ઞાનામૃત)રસ પીને સાવ ૧૨
૩. એષણા સમિતિના સક્ઝાય ૧૫૪] સમિતિ તીસરી એષણાજી, પંચ મહાવ્રત મૂલ અણું હારી ઉર્સગજી, એ અપવાદ અમૂલ મન મેહન મુનિવર, સમિતિ સદા ચિત્ત ધાર–એ આંકણું ચેતનતા ચેતનતીજી, નવિ પસંગી તેહ તિણ પર સનમુખ નવિ કરેછે, આતમ રતિ વતી જેહ મનસી૦૨ કાયયોગ પુદ્ગલ ગ્રહે છે, એહ ન આતમ ધર્મ જાણગ કરતા ભેગતાજી, હું માહરે એ મમ મ. સ. ૩ અનભિસંધિ ચલ વોયને, રેઇક્ર શક્તિ અભાવ પણ અભિસંધી જે વયથીજી, કેમ ગ્રહે પરભાવ મ. સ. ૪ ઈમ પરત્યાગી સંવરીજી, ન ગ્રહે પુદ્ગલ બંધ સાધક કારણું રાખવા જી. અનાદિક સંબંધ મ. સ. પ આતમતત્વ અનંતતાજી, જ્ઞાન વિના ન જણાય તેહ પ્રગટ કરવા ભણજી, શ્રુત સજઝાય ઉપાય મ. સ. ૬ તેહ જે હથી દેહ રહે છે, આહારે બલવાન સાધ્ય અધૂરે હેતુને છે, કેમ તજે ગુણવાન મ. સ. ૭
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪૧
અષ્ટપ્રવચનમાતાની સઝાય
તનુ અનુયાયી વીર્યને જી, વતન અશન સ જોગ વૃદ્ધ યષ્ટિ સમ જાણીનેજી, અશનાદિક ઉપલેગ મ. સ. ૮
જ્યાં સાધકતા નવિ અડે, ત્યાં નવિગ્રહે આહાર બાધક પરિણતિ વારવા, અશનાદિક ઉપચાર મ. સ. ૯ સુડતાલીશે દ્રવ્યનાજી, દેષ તજી નીરાગ અસંભ્રાંતિ મૂછ વિનાજી, જમર પેરે વડ ભાગ મ. સ. ૧૦ તત્ત્વ રૂરિ તવાશ્રયીજી, તત્ર રસીક નિર્ગથ કમ ઉદયે આહારતાછ, મુનિ માને પલી પથ મ૦ સ. ૧૧ લાભ થકી પણ ઘન (અણ) લહેજી, અતિ નિર્જરા કત પામ્ય(મે) અણવ્યાપક પણેજી, નિર્મમ સંત મહંત મસ) ૧૨ અણહારતા સાધતાજી, સમતા અમૃત કંદ ભિક્ષુ શ્રમણ વાચં સં)યમીજી, તે વંદે દેવચંદ મન્સ. ૧૩ ૪. આદાન-ભંડપત્ત-નિક્ષેપણ સમિતિની સઝાય ૧૫૫. સમિતિ ચેથીરે ચઉગતિ વોરણી, ભાખી શ્રીજિનરાજ રાખી પરમ અહિંસક મુનિવરે, ચાખી જ્ઞાન સમાજ સહજ સંવેગીરે સમિતિ પરિણમે, સાધવા આતમ કાજ, આરાધન એ સંવર ભાવને ભવજલ તરણ જહાજ સ ૨ અભિલાષી નિજ આતમ તત્વના, સાખી કરિ (સાખધરેરે) સિદ્ધાંત નાખી સર્વ પરિગ્રહ સંગને, ધ્યાનાક ખીરે સંત સ. ૩ સંવર પંચ તણી એ ભાવના, નિરૂપાધક અપ્રમાદ સવ પરિગ્રહ ત્યાગ અસંગતા તેહનો એ અપવાદ સ° ૪ શાને મુનિવર ઉપકરણ (ઉપધિ) સંગ્રહે, જે પરભાવ વિરત્ત દેહ અહીરે નવિ લેહી કદી રત્નત્રથી સપન સ. ૫ ભાવ અહિંસકતા કારણ ભણી. દ્રવ્ય અહિંસક સાધિ રજોહરણ મુખ વસ્ત્રાદિક ધરે ઘ(વ)રવાયેગ સમાધિ સ૮ ૬ શિવ સાધનનું મૂલ તે જ્ઞાન છે, તેનો હેતુ સજઝાય તે આહારે તે વળી પાત્રથી જયણાર્થે ગ્રહવાય સ૦ ૭ બાલ તરૂણ નરનારી જતુ, નગ્ન દુગંછાના હેતુ તિણ ચેલ પટ ચડી મુનિ ઉવદિસે, શુદ્ધ ધર્મ સંકેત સ. ૮ ડેસમસક શીતાદિ પરિસિહે ન રડે ધ્યાન સમાધિ કલ્પક આદિ નિહિ પણે, ધારે મુનિ નિરાબાધ સ. ૯ લેપ અલેપ નદીના જ્ઞાનને, કારણ દંડ ગ્રહંત દશવૈકાલિક ભગવાઈ સાખથી, તનુ સ્થિરતાને સં) તંત સ. ૧૦
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨
સજ્ઝાયાદિ મ ગ્રહ
સ૦ ૧૧
સ૦ ૧૩
લધુ સજીવ સચિત્ત રાદિના, વારણુ દુઃખ સંઘટ્ટ દેખી પુ’અરે મુનિવર વાયરે એ પૂરવ મુનિવરૃ પુદ્ગલ ખ'ધ ગ્રહણુ નિષેવા, દ્રજ્યે જયણારે તાસ ભાવે' આતમ પરિણતિ નવ નવી, ગ્રહતાં સમિતિ પ્રકાશ સ૦ ૧૨ ખાધક ભાવ અદ્વેષપણે તજે, સાધક લે ગતર ગ પૂરત્ર ગુણ રક્ષક પેાષક પણે, નીપજતે શિવ માગ સ યમ શ્રેણે રે સંચરતા મુનિ, હરતા કમ` કલ`ક ધરતા સમતારસ એકત્વતા, તત્વ રમણિ નિઃશંક સ૦ ૧૪ જગ ઉપગારીરે તારક ભન્યના, લાયક પૂર્ણીનદ દેવચ’દ્ર એહુવા મુનિરાજના, વરૃ પય અરિવંદ સ૦ ૧૫ ઇતિ ૫. પાટ્ટાવણીયા સમિતિની સજ્ઝાય [૧૫૬] પચમી સમિતિ કહી અતિ સુ ંદરૂ, પારિઠાવણીયા નામ પરમ અહિંસક ધર્મ' વધારણીરે મૃદુ કરુણા પરિણામ મુનિવર સેવોરે, સમિતિ સદા સુખદાય
થિરતા ભાવે સંયમ સાહાય, ધરે નિ`ળ સવર થાય મુનિવર૦ ફ્રેડ નેહથી ચંચલતા વધેરે, વિકસે દુષ્ટ કષાય તિજી તનુ રાગ તજી ધ્યાને રમેરે જ્ઞાન ચરણ સુપસાય જિહાં શરીર તિહાં મલ ઉપજેરે, તેહ તણેા પરિહાર કરે જંતુ ચર સ્થિર અણુદુહુબ્યારે, સકલ દુગ‘છા વાર સચમ ધિક આત્મ વિરાધનારે, આણા ઘાતક જાણુ ઊપધિ અશન શિષ્યાક્રિક પરઢવેરે, આયતિ લાભ પિછાણુ વધ્યા આહારે તપીયા પરઢવેરે, નિજ કેાઠે અપ્રમાદ દેહ અરાગી ભાત અભ્યાપતારે, ધીરના એહ અપવાદ સલેાકાકિ દૂષણુ પહિરીરે, વ' રાગ ને દ્વેષ આગમ રીતે પરઠવા કરેરે લાઘવહેતુ વિશેષ કલ્પાતીત અહાલદી ક્ષમીરે, જિન કલ્પાદિ મુનીશ તેને પરઠવણા એક મલ તીરે, તેડુ અલ્પ વળી દીસ રાત્રે પ્રશ્રવણાદિક પરવેરે, વિધિ કૃત મ’ડલ (ડામ)થામ થિવિર કલ્પના પ્રતિનિધિ) અપવાદછેરે, ગ્લાનાદિક(ને)નહી' કામ,૮ વળી અહ દ્રવ્યથી ભાવેપરઢવર, ખાધક જે પિરણામ દ્વેષ નિવારી માદકતા વિનારે, સર્વ વિભાવ વિરામ આતમ પરિણતિ તત્ત્વમથી કરેરે, પહિરતા પરભાવ દ્રુન્ય સમિતિપિણુ (પર)ભાવ ભણી ધરેરે, મુનિના એહ સ્વભાવ . ૧૦
20
10
W
10
.
18
૪
૫
७
ર
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________
અષ્ટપ્રવચનમાતાની સજ્ઝાયા
પચ સમિતે સમિતા પરિગ્રામથીરે, ક્ષમા કેષ ગતરેષ ભાવન પાવન સત્યમ સાધતારે, કરતા ગુણ ગણુ પાષ સાયરસી નિજ તત્ત્વે તન્મયીરે, ઉત્સગી નિર્માય ચેગ ક્રિયા ફૂલ ભાવ અવ ચતારે, ચ અનુભવ સુખદાય આણુયુત નાણી દેશનીરે, નિશ્ચય નિગ્રહવ’ત દેવચંદ્ર એહવા નિ ́થનરે, મુજ ગુરૂ તત્વ મહંત (આયા જીતે જયનાણી દમી ૨ નિશ્ચય નિગ્રહુયુત દેવચંદ્ર - હવા નિગ્ર^થ જે રે તે મારા ગુરૂ તત્ત્વ.)
20
M
૧૪૩
,, ૧૩
20
1
૬. મનેપ્તિની સઝાય [૧૧૭]
મુનિ મન વશ કરો રે, મન એ આશ્ર્વત્ર ગેહા મમતાને તે ઋષિ મન્ત્રથીર, ઢાળેા યતિ વર તેહે મુનિ॰૧ (મન મમતા રસી) મન એ તારશે મનસ્થિર યતિવર તેહારે,, દુષ્ટ તુરંગમ ચિત્ત તે કહ્યું રે, સે! માહ નૃપતિ પ્રધાન આ રૌદ્રનુ ક્ષેત્ર એરે, રકતુ જ્ઞાન નિધાનરે ગુપ્તિ પ્રથમ એ સાધુનેરે, ધમ શુકલનારે કદ વસ્તુ ધન' ચિંતન રમ્યારે, સાધે પૂર્ણાના રે ચેગતે પુગલ જોગછેરે ખાંધે (ખેચે) અભિનવ ક ચેાગ વના કપનારે, વિ એ આતમ ધ રે વી ચપલ પરસ`ગમીરે, એહ ન સાધક પક્ષ જ્ઞાન ચરણુ સહુ કારતારે વરતાવે મુનિ(મન)દક્ષ રે સવિકલ્પક ગુણ સાધુનારે, યાનીને ન સુહાય નિર્વિકલ્પ અનુભવ ૨સીરે, આત્માનંદી થાયરે રત્નત્રયીની ભેદનારે, એહ સમલ વ્યવહાર ત્રિગુણ (ત્રિકરણ) બીય એકવતારે, નિમલ આતમચારારે ૭ શુકલ ધ્યાન શ્રુતલ`ખની રે, એ પણ સાધન દાવ વસ્તુ ધમ ઉત્સગ મેં રે, ગુણ ગુણી એક સ્વભાવેારે પર સહાય ગુણુ વ નારે, વસ્તુ ધમ ન કહાય સાધ્ય રસી તે કિમ ગ્રહેરે, સાધુ ચિત્ત સહાયે રે અમરૂચિ (રસી) આત્માયીરે, ધ્યાતા તત્ત્વ અન‘ત સ્યાદ્વાદ જ્ઞાની મુની રે, તત્ત્વ રમણુ ઉપશાંતાર નિવ અપવાદ ફિચ દારે, શિવ સીયા અણુગાર શક્તિ યથાગમ સેવતાંરે, નિર્દ કમ પ્રચાર રે
RO
..
..
..
AD
૧૧
A
૧૨
20
ર
૧૧
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________
20
૧૪૪
શુદ્ધ (સાય) સિદ્ધ નિજ તત્વતારે, પૂર્ણાનંદ સમાજ દેવચંદ્ર પદ સાધતારે, નિમયે તે મુનિરાજો રે ૭. વચન ગુપ્તિની સજ્ઝાય ૧૫૮ વચન ગુપ્તિ સુધી ધરો, વચન તે કમાઁ સહાય સલુણા ઉદયાશ્રિત જે ચેતના, નિચે તેહ અપાય સલુણા...વચન ૦૧ વચન અગેાચર આતમા, સિદ્ધ તે વચનાતીત સત્તા અસ્તિ સ્વભાવમે, ભાષક ભાવ અતીત અનુભવ સ આસ્વાદતા, કરતા આતમ ધ્યાન વચન તે ખાધક ભાવ છે, ન વદે મુનિય નિદાન વચનાથવ પલટાવવા, મુનિ સાથે સ્વાધ્યાય તેહ સથા ગેાપવે, પરમ મહારસ થાય ભાષા પુદ્ગલ વણા, ગ્રહણા નિસગ' ઉપાધિ કરવા આતમ વીયને, શાને પ્રેરે સાધ યાવત્ વીરજ ચેતના, આતમ ગુણુ સ‘પત્ત તાવત સવર નિર્જરા, આશ્રવ પર આયત્ત ઇસ જાણિ સ્થિર સંયમી, ન કરે ચપલપલીમ થ આત્માનંદ આરાધતાં અત્તરથી નગ્રંથ સાય શુદ્ધ (સિદ્ધ) પરમાતમા, તસુ સાધન ઉત્સગ ખાર ભેદે તપ દ્વિવિધે, સકલ શ્રેષ્ઠ વ્યુત્સગ સમતિ ગુણુ ઠાણે કર્યો સાંધ્ય અયાગી ભાવ ઉપાદાનતા તેહની ગુપ્તિ પ સ્થિર ભાવ ગુપ્તિ રૂપ ગુપ્તે રમ્યા કારણ સમિતિ પ્રપંચ કરતા સ્થિરતા ઈહતા, ગ્રહે તત્ત્વ ગુણ સચ અપવાદ ઉત્સગ ની, દૃષ્ટિ ન ચુકે તેંડુ પ્રશુમ નિત્ય પ્રત્યે ભાવશું, દેવચંદ્રમુનિ તેહ
...
..
..
..
20
1J
20
10
"
..
2.0
10
M
..
..
20
2.0
20
-સનાયાદિ સંગ્રહ
"D
૧૨
..
M
20
20
..
10
૪
.
૧૦
"
૧૧
..
૮. કાયગુપ્તિની સન્નાય [૧૫] ગુપ્તિ સંભા(ળા)રા રે ત્રીજી મુનાવરૂ જેડથી પરમ આનંદાજી મેહ ટળે ઘનઘાતિ પરગલે પ્રગટે જ્ઞાન અમદૃાજી... ગુપ્તિ॰ ૧ કરી શુભ અશુભે ભવ ભ્રમ જેતષ્ટિતન વ્યાપારા જી (કિરિયા શુભ-અશુભ ભવખીજ છે તેણે તજી તનુ વ્યાપારેાજી) ચંચલ ભાવ તે આશ્રવ મૂલ છે છત્ર અચલ અવિકારાજી... ઇન્દ્રિય વિષય સકલનુ' દ્વાર એ બંધ હેતુ દૃઢ એહાજી અભિનવ કમ ગ્રહે તનુ ચેાથી તેણે શિર કરીયે દેહાજી...
0.0
..
ર
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________
æષ્ટપ્રવચનમાતાની સજ્ઝાયે
છે
આતમ વીય કુરે પરસ′ગ જે ચેતન સત્તારે પરમ અયેાગી ચાવત કે પન તાવત બંધ છે તે માટે ધ્રુવ તત્ત્વ રસે રમે વીય સહાયી હૈ આતમ ધમ ના તે પર ભાવ સહાયી કિમ કરે ખતિ મુક્તિ રે ચુત અકિંચની વિષમ પરિસહ સૌન્ય વિદ્યારા કમ પડેલ દલક્ષય કરવા રસી દેવચંદ્ર જિન આણુ પાળતાં
તે કહીયે. તનુ ચેાગેાજી નિમ*લ સ્થિર ઉપચાગાજી.... ભાખ્યું ભગવઇ અંગેજી મ!હુણ્ યાન પ્રસંગે જી... અચલ સંહેજ અપ્રયાસે જી મુનિવર ગુણુ આવાસેાજી... ગુપ્તિ ૬ શૌચ પ્રાધર ધીરાજી
વીર
પરમ સૌડીરાજી...
આતમરૂદ્ધિ સમૃદ્ધોજી વંદુ) ગુરૂ ગુણ વૃદ્ધોજી...
..
20
..
.
૯. સાધુ સ્વરૂપ વર્ણન સર્જાય [૧૬૦]
સુ
ધમ' રધર મુનિવર સુલહી (સેવીએ) નાણુચરણ સપન્ત સુગુણુ નર ઇંદ્રિય ભાગ તજી નિજ સુખ· ભજી ભવચારક ઉદ્વિગ્ન સુ ધમ દ્રવ્ય ભાવ સાચી શ્રદ્ધા ધરી પરિહરી શકાદિષ સુ॰ કારણે કારજ સાધન આદરી સાથે સાધ્ય (ધરી ધ્યાન) સ ંતાષ સુ૦ ૪૦ ગુણ પર્યાય. વસ્તુ પરખતાં શીખ ઉભય ભંડાર પરિણતિ શક્તિ સ્વરૂપે પરિણમી કરતા તસુ વ્યવહાર સુ લેાકસના વિતિગિચ્છા વારતા કરતા સંયમ વૃદ્ધિ સુ મૂલ ઉત્તર ગુણ્ સવ સંભારતા કરતા આતમ શુદ્ધિ સુ૦ શ્રુતધારી શ્રુતર નિશ્રારસી વશ કર્યો (ત્રક ચેગ સુ અભ્યાસી અભિનવ શ્રુત સુરિના અવિનાશી ઉપયેગ ૩૦ ૧૦ દ્રવ્ય ભાવ આશ્રવ મલ ટાળતા પાળતા. સયમસાર સાચી જૈનક્રિયા સંભાળતા ગાળતા ક્રમ" વિકાર સામાયિક આદિક ગુણુ શ્રેણિમે. રમતા ચઢેતરે ભાવ સુ૦ તીન લેાકથી ભિન્ન ત્રિલેાકમે પૂજનીય જસુ પાત્ર અધિક ગુણી નિજ તુલ્ય ગુણી થકી પ્રેમલતા તે મુનિરાજ પરમ સમાધિ નિધિ ભવ જલધિના દ્વારણ તરણું જહાજ સમકિતવંત સયમ ગુણુ ઇહતા તે ધરવા અસમર્થ સવેગ પક્ષી ભાવે શે।ભતા કહેતા સાચા રે અથ સુ આપ પ્રશસાયે નવિ માચતા રાચતા મુનિ ગુણુ રંગસુ અપ્રમત્ત મુનિ શ્રુત તત્વ પૂછવા સેવે નાસુ અભગ
સુ
સુ
૧૦
W
સ
સ-૧૦
.
૧૦
૧૦
૧૧૧૧
ક
૧૦
છે
.
૧૦ ૧૦
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨
- ૧૬
૧૪
- ૧૫
૧૪૬
સજઝાયાદિ સંગ્રહ, હૃહણું આગમ અમેદતા ગુણકરી સંયમ ચાલ સુ. વિવારે સાચી તે સાચવે આયતિ લાભ સંભાલ સુ થ૦ ૧૧ દુક્કરકારીથી અધિક કહ્યા બૃહતક૫ વ્યવહાર સુ ઉપદેશમાલા ભગવાઈ અંગમેં ગીતારથ અધિકાર સુ. ૧૦ ભાવ ચરણ સ્થાનક ફરસ્યા વિના ન હુવે સંયમ ધમ સુ તે શ્યાને જુઠું તે ઉચરે જે જાણે પ્રવચન મમ સુ. ધ. જસ (લે) લાભે જન સમત થાયવા પરજન રંજન કાજ સુ. જ્ઞાન દિયા દ્રવ્યતઃ વિધિ સાચવૈ તેહ નહીં મુનિરાજ સુ. ધ. બાહ્ય દયા એકાંતે ઉપદિસે શ્રુત આમ્નાય વિહીન સુત્ર બગપરે ઠગતા મૂરખ લેકને બહુ ભમશે તેહ દીન સુ. ધ. અધ્યાતમ પરિણતિ સાધન હી ઉચિત વહે આચાર સુત્ર જિન આણુ અવિરાધક પુરૂષ જે ધન્ય તેહને અવતાર સુઇ દ્રવ્ય ક્રિયા નૈમિત્તિક હેતુ છે ભાવ ધર્મ લયલીન સુત્ર નિરૂપાધિત જે નિજ અંશની માને લાભ નવીન સુધ. પરિણતિ દેષ ભણુજે નિંદતા કહેતા પરિણતિ ધર્મ સુયોગ ગ્રંથના ભાવ પ્રકાશતા તેહ વિદારે હો કર્મ સુધ. ૧૮ અલભ્ય ક્રિયા પણ ઉપકારી પણે જ્ઞાની સાથે હે સિદ્ધ સુ. દેવચંદ્ર સુવિહિત મુનિર્વાદને પ્રણમ્યાં સકલ સમૃદ્ધિ સુ. ધ. ૧૯
૧૦. કલશ [૧૬૧ તે તરિયારે ભાઈ તે તરિયા જે જિન શાસન અનુસરિયાળ જેહ કરે સુવિહિત મુનિ કિરીયા જ્ઞાનામૃતરસ દરિયાછે તે તરિયાવિષય કષાય સહુ પરિહરિયા ઉત્તમ સમતા વરિયાજી શીલ સન્નાહ થકી પાખરીયા ભવ સમદ્ર જલ તરિયાળ તે ૨ સમિતિ ગુપ્તિ શું જે પરિવરિયા આત્માનંદે (ભ)તરિયાળ આશ્રવ દ્વાર સકલ આવરિયાં વર સંવર સં(વ)ચરિયાજી તે. ૩ ખરતર મુનિ આચરણ ચરિયા રાજ સાગર ગુણગિરૂઆછાગરિયાજી) જ્ઞાન ધમ તપ ધ્યાને વસિ(રિયા શ્રત રહસ્યના (દરિયાઈ) રસિયાજી તેજ દીપચંદ પાઠક પદ ધરિયા વિનય યણ સાગરિયાજી દેવચંદ્ર મુનિ ગુણ ઉચ્ચરિયા કર્મ અર નિજજ રિયાજી તે. સુરગિરિ સુંદર જિનવર મંદિર શોભિત નગર સવાઈજી નવાનગર ચોમાસું કરીને મુનિવર ગુણથતિ ગાઈ છે તે અરિહંતને યશ જગમેં વિસ્ત વિસ્તરી સુખ(યશ) સંપદા નિગ્રંથ વંદન સ્તવન કરતા પરમ મંગલ સુખ સદા તે. ૭
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________
અષ્ટપ્રવચનમાતાની સઝાયે
19
[૧૬૨) ઐસા જ્ઞાન વિચારે પ્રીતમ! ગુરુગમ શૈલી ધારી રે સ્વામીકી શોભા કરે સારી તે તે બાળ કુંવારી રે જે સ્વામી તે તાત તેહને કહ્યો જગત હિતકારી રે ઐસા જ્ઞાન-૧ અષ્ટ દિકરી જાઈ બાળા બ્રહ્મચારિણી ભેવે રે પરણાવી પૂરણ ચંદાથી
એક જ નવિ સેવે રે.... - ૨ અષ્ટ કન્યાકા સુત વળી જાયે દ્વાદશ તે વળી સાઈરે તે જગ માંહે અજન્મા કહીયે કરતા તાસ નહિં કોઈ રે... - ૩ માત-તાત-સુત એક દિન જનમે છોટે—બડે કહાવે રે મૂળ તીનકા સહુ જગ જાણે શાખા ભેદ ન પાવે રે. . ૪. જે ઈણકે કુળ કેરી શાખા જાણે જ ગમાવે રે ખે જ જાય જગમેં તો પણ તે સહુથી બડે કહાવે રે... - ૫ અથવા નર-નારી-નપુંસક સહકી એ છે માતા રે ખટમત બાલકુમારી બોલતી એ અચરજકી બાતાં રે. . ૬ લેક-લે કેત્તર સહ કારજ મેં યા વિણ કામ ન ચાલે રે ચિદાનંદ એ નારીશું રમણ | મુનિ મનથી નવિ ટાળે રે... - ૭
F અંગ ફરકણું વિચારની સઝાય [૧૬૩]. શ્રી શ્રીહર્ષ પ્રભુ ગુરુવંદી જેડી કરીશ હું ચોપાઈ છંદ નર-નારીનાં અંગ ઉપાંગ કુરકે તાસ ફળાફળ ચંગ ૧ માથું કુરકે પુતવી રાજ પામી અવિચલ સારે કાજ ભાલ ફરકે સાજન વૃદ્ધિ દિન દિન થાયે ઋદ્ધિ સમૃદ્ધિ ૨ પાંપણ ફરકે સુખ સંપજે થાનક બેઠા થાયે વિજે (લક્ષ્મી ભજે) નાક આંખ વિચ કુરકે જેહ પ્રિય સંગમ હેયે અવિહડ નેહ ૩ - બેહ આંખે વિચે ફરકે જામ મિત્ર મળે અણુચિ તામ નયન વિચાર કર્યું હવે જુઓ વેદાગમનો લેઈ દહ ૪ જમણી આંખો ઉપર ફરે તે જસ, લાભને સુખ અનુસરે હાણ અને ક્ષય ભય નીચલે કુસકે વ્રત આંખે મહીયલે ૫ સુખ, ભેગ સંગમ ડાબીચે નીચલી કુરકે ફળ ભાવીયે ઉપરલી એ ક્ષય દુઃખ થાય ઈણિપરે નયન કહ્યાં વિગતાય ૬ નાકતણી દાંડી જબ ફરે આતમ સંતોષી સુખ કરે ટગસી ફરકે જબ નાસિકા દીયે જસની તવ આસિકા ૭
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ લમણ કુર, લખમી લછિ પામે દુધ દહીં ઘી છાસ કાન કુરકે તો સુવચન સુણે રૂડી વાત દિશે દિશિ ભણે ૮ ગાલ ફરકે તે સઘળા ભેગ અથવા શુભ ભેજન સંગ હોઠ ફરકે જવ ઉપરે તવ અચિંત્ય કલિયલ નર કરે મુખ ફરકે મિષ્ટાન્ન લહે સ્ત્રીનો સંગમ થિર ગહગહે ભેગા લહીજે હિડકી ફુરી હેઠ કુરકે તે બેલે બુરૂ ૧૦ ગળું ફરકે તે જબ નરનાર વસ્ત્રા ભરણ લહે તેણુંવાર ગાવડ કુરકે ભય મરણ દાખવી ફળ શાસ્ત્ર ખરે ૧૧ કંધ કુરકે તો હવે તેહવે લાભ ભોગ જસુ ફરકે ખવે કાંખ ફરકે હવે ધનહાણ વાત કહી છે એવી પુરાણ ૧૨ પસવાડા કુરકે જિણ જિસે વલલભ વાત સુણાવે તિસે
ઠ ફરકે તે વૈરી મરે કાજ સવિઘર બેઠાં સરે ૧૩ બાંહ ફરકે પ્રિય જે મળે કેણી ફરકે જયપદ મળે
કર કુરકે ટાળે આપદા કુર કે હથેળી દિયે સંપદા ૧૪ પચા ફરકે આવે સંપદાનેમિત્ત અથવા કિપિ વધારે પ્રીત
આંગુળિયાં પણ તે વિચાર નખ કુરકે વૈરી જયકાર ૧૫ હૈડુ ફુરકે લાભ પ્રમાણ સ્તન ફરકે વિશેષ તસુ જાણ પેટ ફુરકે વાધે તસ ભંડાર નાભી ફુરકે પાય વિહાર ૧૬ આસન ફરકે સ્ત્રી સંતાન એહવું સુણીયે લૌકિકજ્ઞાન ઢીંચણ ફુરકે હરખ નિધાન અથવા પદવી લહે પ્રધાન ૧૭ ગુહ્ય ફરકતાં રમણી રંગ પામે નિચે ઉત્તમ સંગ કટી ફરકે તે પહેરે વસ્ત્ર સાથળ ફરકે બંધન શસ્ત્ર ૧૮ ગૂડા કુરકે તો વાહણ ચડે જ ઘા ફરકે પંથે ખડે પડી ફરકે સંપદા વધે અથવા કેઈ ઓચિંતી સધે ૧૯ પગ ફરકે તો સંપદા હેય પગતળીયે સવિશેષે જેય પગ બાંગળીયે જીસે સુરકરે તવ અભિષ્ટ ઘર આવી ભરે ૨૦ પુરુષ અંગ ભલે જમણે વામ અંગ ફળ નારીતણે તુરત ફળ આપે શુભગને મધ્યમ ફળ આપે વિહિવને ૨૧ દિવસ તણું ફળ બેલ્યુ ક્રમે વળિ વિપરીત કહ્યું નિશિ સમે “બ્રહ્મચારી ને બાળકુમાર રાજા પ્રમુખ ફળપતિસાર ૨૨ સંવત નંદભવન રસ ચંદ દસહરા દિન મહિમાણંદ તપગચ્છગયપદ ગણી ઈસ ઈમ કહે સેમ સુંદર સીસ..૨૩
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________
અંજનાસુંદરીની સજઝા
૧૯ અંજના સુંદરીની સઝાયે [૧૬] અંજના વાત કરે છે મારી સખી રે મને મેલી ગયા છે મારા પતિ રે
અંતે રંગમહેલમાં મને રેતી મૂકી રે સાહેલી મારી કમેં મો વનવાસ સાહેલી મેરી પુ ગે તુમ પાસ ૧ લશ્કરે જતાં મેં શુકન જ દીધા તે તે મારા નાથે નહિ લીધા
ઢીકા-પાટુ પિતે મને દીધા.સાહેલી. ૨ , સખિ ! ચકવી-ચકવાન સુણ પોકાર રાત્રે આવ્યા પવનજી દરબાર
બાર વરસે લીધી છે સંભાળ... - ૩ સખિ ! કલંક ચડાવ્યું. મારે માથે મારી સાસુએ રાખી નહિં પાસે
મારે સસરે મેલી વનવાસે... ૪ પાંચસે સખી દીધી છે મારા બાપે તેમાં એકકેય નથી મારી પાસે
- એક વસંતબાલા છે સાથે... - ૫ કાળે ચલે ને ખરડી છે રાખી રથ મે વન મોઝારી
સહાય કરો દેવ મોરારી... - ૬ મારી માતાએ લીધી નહિં સાર મારા પિતાએ કાઢી ઘરબાર
સખી! ન મેલે પાણીના પાનાર... - ૭ મને વાત ન પૂછી મારા વીરે મારા મનમાં રહેતી નથી ધીરે
| મારા અંગે ફાટી ગયા ચીરે.. . ૮ મને દિશા લાગે છે ઝાંખી મારી છાતી જાય છે ફાટી
અંતે અંધારી અટવીમાં કમે નાખી.. - ૯ મારું જમણું ફન્કે છે અંગ નથી બેઠી હું કેઈની સંગ
અંતે રંગમાં શે પડશે ભંગ..... - ૧૦ અખિ! ધાવતાં છોડાવ્યા હશે બાળ નહિંતર કાપી હશે કુંપળ ડાળ
તેના કમૅ પામી છેટી આળ... - ૧૧ વનમાં ભમતા દીઠાં મુનિ આજ પૂવ ભવની પૂછે છે વાત
' જીવે કેવા કીધાં હશે પાપ?.... . ૧૨ બેની ! હસતાં રહરણ તમે લીધા મુનિરાજને દુઃખ જે દીધા
તેણે કમે વનવાસ તમે લીધા.. ૧૩ પૂર્વે હતે શેક્યને બાળ તેને દેખી ઉછળતી ઝાળ
તેણે કુમે જોયા વનના ઝાડ.... - ૧૪ સખી! વનમાં જ છે બાળ ક્યારે ઉતરશે મારી આળ
-એraછવ કરશું માને મોસાળ... .. ૧૫
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫૦
સજ્ઝાયાદિ સગ્રહ
વનમાં ભમતાં દીઠા મુનિ આજ અમને ધર્મ ખતાન્યેા મુનિરાજ કયારે સરસે અમારા કાજ ?... વનમાં મળશે મામા-મામી આજ ત્યાં પત્રનજી કરશે રે સાજ પછી સરસે તમારા કાજ... સર્વે લેજો ઉરમાં અવધારી માણેકવિજયને જાઉ' બલિહારી...,, ૧૮
મુનિરાજની શીખ જ સારી
સતી શિરેમણી અ`જનાસુ દરી મહેન્દ્રપુરના રાજાની બેટડી સંસારનું તે સુખ નિવ પામે એકદા રાવણ સાથે પવનજય ચક્રવાકનું રૂદન સાંભળીને પાછા ફર્યાં પ્રિયાની પાસે પ્રભાતે પા વળ્યા પવન જય અજના સતીને ગભ* રહ્યો ત્યાં પતિ તણી મુદ્રિકા બતાવી સાસરે પિયરમાં કાઈ નવિ રાખે પૂર્વ'ક'' ફળ છે આ તે પુત્રતણે પ્રસન્ન થયા છે ત્યાંથી પ્રતિ સૂર્ય વિદ્યાધર મારગમાં પુત્ર પડીયેા પત્ર`ત પર મેાસાળમાં ઉછર્યો છે પવનસુત પવનજય ઘેર પાછા ફરતાં સતી વિયેાગે દુઃખી થઇને તે સુણી હનુમાન અંજનાસ`ગે હ થયા સહુના અંતરમાં અંજના પત્રન’જય દીક્ષા લઈને હનુમાન ખનીય ખળીયા યેન્દ્રો તે પણ શત્રુજય જઈને તપગચ્છનાયક નેમિસૂરીશ્વર વાચક કસ્તુર ગુરુપ્રતાપે
હેનુમાંન નામ અપાયરે સતી વિના અકળાયરે અગ્નિમાં મળવા જાય... આવ્યા પ્રતિસૂય ત્યાંયરે... સતી તણા ગુણુ ગાયરે શિવપુર પંચે જાયરે... રામને કીધી સહાયરે મેાક્ષ પામ્યા સુખદાયરે... વિજ્ઞાન સૂરિ સેહાયરે યશેાભદ્ર ગુણ ગાયરે
2.0
..
[૧૬]
પવન'જયની નાર રે શીલવતી સેાહામણી રૂપગુણના ભંડાર રે.. દુઃખમાં દિવસ જાયરે... વરૂણને જીતવા જાયરે... મારગમાં પછતાયરે... રતિ સુખ દીધા ત્યાંય રે... વૈરીને જીતવા જાયરે સાસુજી ક્રાધે ભરાયરે... તે ચે સત્ય ન ગણાયરે સતી અરણ્યે જાયરે... તપસીએ કીધેા ન્યાયરે રાણી રૂદન કરે ત્યાંયરે.. વિમાનમાં લઈ જાય? ચૂર્ણ શિખર કેરી થાય રે..
2.0
"
M
..
1.8
1.0
20
M
20
..
AD
39
22
.
BP
.
..
.
.
..
2.0
૧૬
૧૭
૧૧
૧૨
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________
અંધેરી નગરીનો સજઝાયા
* અ ધેરી નગરીની સઝાય [૧૬] અજ્ઞાન મહા અંધેર નગરે જેહની નહીં આદિ રે મિથ્યાતમંદિર મહ મહાનિશી પર્યકતિહાં પ્રમાદ રે જીવ જાગ તું ગઈ રાતડી ભગવંત ઊગ્યા ભાણ રે...જીવ-૧ ગતિ ચાર તે ઈશ ઉપલાંને કષાય પાઈયા ચાર રે બ્રાંતિ ભરડી સભર ભરી વહાણ વેદ વિચાર રે.... - ૨ તૃષ્ણા તળાઈ પાથરીને ગંદડાં મહા ગવ રે ગતિમંગ ગાલમસૂરીઆં તે સજ્યાં કુમતિને સંગ રે.... ૩ રેશનાઈ બની તિહાં રાગની ને અષ્ટમદ ઉલેચ રે પડા ન પાસું પાલટી હેતે) સહુ તયા તે સંકેચ રે.... ૪
રાશીલખ સુપન લાધ્યાં ફરી ફરી બહાર રે કુમતિ વાગ્યે બકે બહુવિધ હજુ ન આ પાર રે... ૫ સ્નેહસાંકળે સાંકળે ને મેહની મદિરા પાન રે સૂતો પણ નવિ સળવળે નહિં શુદ્ધિસુમતિ ને સાનરે ૬ ઊંઘ તિહાં વાસી આપદાને જાગી તિહાં વસી જેખ રે કુટુંબ મેળો કારમે જિમ ગગન વાદળ ગેખ રે....... ૭ હર્ષને શક રહ્યો હેરી સંયોગ ને વિયેગ રે ભેગ ભવની ભાસકીની રૂપ તિહાં બહુ રાગ રે..., ૮ આખરે જાવું એકલાને કઈ ન આવે કેડી રે વહાલાં વળાવી વળીયાં પાછાં સહુ સ્નેહી નેહ નિમેડી રે... ૯ જિન વયણે નર જાગિયા તે પામ્યા પરમ કલ્યાણરે જબ આદે જોઈ લે જગમાં જે હુઆ જાણરે..., ૧૦ એમ ભવ્યને ઉપદેશ ભાખે “ઉદયરતન” ઉવઝાય રે સાર શ્રી જિનવચને છે જગ મુક્ત જેહથી થાય છે... ૧૧
8 આઉખાની સાથ [૧૬૭] આઉખું ત્રુટયાને(ને) સાંધે કે નહી ? તિહુકારણ મકરે જીવ પ્રમાદ રે જરા આવ્યાને શરણું કે નહીં રે હિંસા છેડીને દયા પાળરે આ૦ ૧ કુટુંબ કબીલા નારી કારણે રે મૂરખ સંચ્યાં બહુલા(બહેળાં) પાપરે ચાર તણી પરે છડી ખુરશો રે સહેશે ઈહલેક પરલેક સંતાપરે - ૨ ઊંચા ચણાવ્યાં મંદિર માળીયા રે દઈ દેઈ ધરતીમે ઉડી નોવ રે એક દિન અણજાણ્યાં ઉઠી ચાલવું રે સુખદુખ સહેશે આપણે જીવ રે .. ૩
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫ર
સઝાયાદિ સંગ્રહ ચાવતિ હરિબળ રાણે કેશ રે જોયે વળી ઇદ્રસુરોને નાથ રે ઉગી ઉગીને ઉવેહી આથમ્યા રે જોજે કાંઈ અચરિજવાળી વાત રે - ૪ અથર સંસાર તજી મુનિ નીસર્યા રે કરતા મુનિ ઉગ્ર (નવલ) વિહાર રે ભારંડપંખીની દીધી ઉપમા રે ન ધરે મમતામહનેહ) લગાર . ૫ ચારિત્ર પાળે રૂડી રીતશું રે દેવે મુન આપણે ઉપદેશ રે તિકે મુનિવરસિદ્ધશે મોક્ષને રે. જશ લેઈ ઈહલેક પરલેક રે આ• ૬ શબ્દરૂ૫ દેખી સમતા ધરે રે મ કરો મનિ ! ભણ્યાત અભિમાન રે ઋષિ ચોથમલ સૂત્ર દેખીને રે જેડ કીધી જાલેર મઝાર રે આ૦ ૭
ન આગમની સક્ઝાયા [૧૬૮] આગમ અમૃત પીજીચે બહાત સદગુરૂ પાસે રે શ્રેતા ગુણ અંગે ધરી વિનય કરી ઉલો(જા)એ રે આગામ૦૧ શુદ્ધભાષક સમતા ધરી પંચમ કાલે થોડા રે દીસે બહુ આડબરી જેહવા ઉદ્ધત ઘોડા રે... વસ્તુ ધરમની દેશના જેહ દીયે હિત રાખી છે. કીજે હની સેવના ઉપગારી ગુણ દાખી રે.. , આતમતત્વ પ્રકાશમે જે ભવણ નિત્ય ઝીલે રે અનુભવ રસ આસ્વાદથી થયે તેહ રસ પીલે રે ૪ નયનિક્ષેપ પ્રમાણથી સ્પાદન બંધ સરીતે રે તત્તાતત્વ ગવેષણ લહીયે પરમ પ્રતીતે રે... ,, ૫ તત્વ અરથ શ્રદ્ધાન જે સમકિત કહે જિનરાય રે ભાસન રમણપણે લહી/હે) ભેદરહિત મતિ પાયા રે . સ્વસ્તિક પૂજન ભાવના કરતાં ભક્તિ રસાલ રે પુય મહોદય પામીઈ કેવલ ત્રાદ્ધિ વિશાલ રે . ૭
જ
૦
૦
૪
૦
૦
આગમની આશાતના નવિ કરીયે હારે નવિ કરીએ રે નવિ કરીયે હારે શ્રુતભક્તિ સદા અનુસરીએ , શક્તિ અનુસાર આગમની ૧
જ્ઞાનવિરાધૂ પાણી મતિહીના , તે તે પરભવદુઃખીયા દીના ભરે પેટ તે પરઆધીન એ નીચકુલ અવતાર... - ૨
અંધા લલા પાંગળા પિંડ રેગી જમ્યા ને માતવિયેગી - સંતાપ ઘણે ને શગી . ચોગી અવતાર...
મુંગા ને વળી બેબડા ધનહીન , પ્રિયા પુત્ર વિયેગે લીના મરખ અવિવેકે ભીના . જાણે રણનું રાઝ...... - ૪ જ્ઞાનતણું આશાતના કરી રે , જિનભક્તિ કરે ભરપૂરે હાશ્રી શુભવીર હજુ કે સુખમાં મગન... - ૫
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________
આઠ કમની સજઝાયો
૧૫૩ * આઠ કર્મની સજઝાય [૧૭૦-૧૭૮]
૧. જ્ઞાનાવરણીય કર્મની સજ્જાય [૧eo] સદ્ગુરુ ચરણ પસાયથી રે સમરી શારદ માત આઠ કમજવ અનુભવે રે કહ્યું તેહનો અવદાત રે પ્રાણી જિનવાણ ધરે ચિત્ત જિમ પામે સમક્તિ રે પ્રાણ !જિનવાણી-૧ પહેલું જ્ઞાનાવરણી કહ્યું કે જિનવરે તે નિરધાર પાંચ પ્રકૃતિ છે તેહની રે સાંભળજે નરનારરે.. - ૨ જિમ કેય નર પર કૃપ પડયારે નયણે પાટા જામ બાંધી જિમ કઈ જુજુઆ ? જુઓ જુએ દેખી તામ રે... . સતિજ્ઞાનાવરણે કરી રે ન લહે મતિને લેસ શ્રુતને પણ નવ ઓળખે રે કિમ લહે અવધિ અસેસ રે . મન:પર્યવ કેવલતણી રે તે વિશેષે ન જણાય એ પાંચે પામે તદા રે જ્ઞાનાવરણ ક્ષય થાય રે..... સાગર કડાકડી ત્રીસની રે થિલિ ભાખે જિનરાય ભેગવ્યા વિણ છૂટે નહીં રે ઉદયદે વિઝાય રે...
૨. દર્શનાવરણીય કર્મની સજઝાય [૧૭] દશનાવરણી જિનવર ભણે રે બીજા કમનું નામ
પ્રતિહાર જિમ રાયને રે એ પણ જાણે નામ ભવિકજન ! સુણ કમની વાત જે જે ખેલી ઘાત.... ભવિકજન ૧
નવપ્રકૃતિ છે તેહની રે જગમાં જેહ વિખ્યાત ઘેરે છે સર્વ જીવને રે સાંભળે તેહ અવદાત... , ચક્ષુ દર્શનાવર કરી રે ન લહે નયણુપ્રકાશ શબ્દ ફરસે નવિ એળખે રે અચક્ષુ દર્શન જાસ... અવધિ દશનાવરણે કી રે ન લહે અવધિને વેગ , કેવલ કિહાંનથી સ ભવે રે દર્શનાવણું સંગ... .. નિંદ્રા નામે પહેલી કહી રે નિદ્રા નિદ્રા કહી દેય પ્રચલા તિમ ત્રીજી કહી રે પ્રચલા પ્રચલા જેય... થીણુદ્ધી વળી પાંચમી રે તેહના ધારક જેહ ષટમાસે આવે સડી રે નરકે જાઈ તેહ... સાગર કેડા કેડી ત્રીસની રે જેહની સ્થિતિનું માન ઉદયરત્ન વાચક વદે રે ધન્ય જિનવરનું જ્ઞાન... - ૭
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫૪
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ૩. વેદનીય કર્મની સક્ઝાય [૧૭૨) સુણે ત્રીજા ક્રમની વાત શ્રી વીરવ વિખ્યાત છે. સુણ મુતરાગી વેદની કર્મ જેહને નામ જગમાં જુઓ તસુ કામ
૧ પ્રકૃતિ બે એહની પૃષ્ટો આગમ જોઈ મત ઈચ્છે છે - સાતાઈ સુખ કરી જાણે મરણુભય મનમાં નવિ આણે હા... ૨ અશાતા વેદનીઈ અકલાઈ વછે એકની ધન સહાય હો - મધખરડી જિમ અસીધા આસ્વાદે કઈ ગમાર હ..
૩ જિહવા થાઈ જબખંડ તબવેદન વેદી પ્રચંડ હે . શાતા અશાતા તિમ જાણે મનમાં સંદેહ મત આણેહે.. કહાવે કંચન લેહ બેડી લાવે સુગતિ કુગતિ ઘરતેડી હે . બિહેને જે આણે અંત તે તે મુનિર૨ મેટા મહંન હે.. . સાગર કેડા કેડી ત્રીસ થિતિભાખે શ્રી જગદીશ હૈ , વાચક શ્રી ઉદયને સીસ મુલજી કહે વીસવાવીસ હો .
૪. મેહનીય કર્મની [૧૭૩] સુણે ભવિ! મેહ વિટંબના કર્મ શું કહ્યું જેહ રે શિવપુર જાતાં એ જીવને આડું આવે છે તેહરે સુણે ભવિ મેહ વિટંબના પ્રકૃતિ અઠ્ઠાવીસ એહની જુગતિ કહે જિનરાય રે મદિરા છાક સમ એક હી જિણે તિણે જીતી ન જાય રે.... - ૨ અનંતાનુબંધીયા ચાર જે કેધ માન માયા લેભ રે અપ્રત્યાખ્યાનીયા તિમ જાણો પ્રત્યાખ્યાનીયાની નહિ ભરે.... ૩ સંજલના ચારને છાંડજે ચિત્તમાંહેધરી ચેજ રે નવનેકષાય નિવારજે જિમ લહે શિવપુર માજ રે... . ૪ હાસ્ય રતિ અરતિ જે ભય શેગ દુર્ગાછા તેહ રે ત્રણ તજે તમે મેહની વેદ કહ્યા ત્રણે જેહ રે.. . ૫ અતુલ બલ અરિહંતનું ચક્રી હરી બલ તેલ રે મેહની આણિ સહુ શિરવહી સુર-નર-ભૂપતિ કેહ રે... , અરિહા દેય અલગા રહ્યા મલી અન નેમનાથ રે મેહનો મદ મેડી કરી સાચે ગ્રહ્યો શિવપુર સાથરે.. . 9 સાગર કેડા કેડી સિત્તરી સ્થિતિ ભાખે ભગવંત રે કેવલી વિના કોઈ એને આણી શકે નહિં અંત રે.. .. વાચક શ્રી ઉદયરત્નને સીસ કહે કર જોડી રે મૂલજી મનની મોજથી કુણ કરે મેહની હેડિ રે.. .
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________
આઠ મની સજ્ઝાયે
8.0
20
૧. આયુષ્ય કર્મની સજ્ઝાય [૧૪] આચુ કમ અવધારજો પાંચમુ જિનવર ભાભિ રે ચારે ગતિના જીવને સ્થિતિપૂર્વક રાખિ રે...આયુકમ′૦૧ દેવમણુઅ નરકાદિક તિરિઅચ તિમ જાણેા રે ચારે પ્રકૃતિ એક હી આગમ જોઈ પ્રમાણો રે મૂલ પ્રકૃતિ એ ચાર છે ભેદ એ છે બીજા રે નિરૂપક્રમ પિહલેાલ હૈ। સ ઉપક્રમે સીઝા રે... પ્રશ્ન કરે કા પ્રતિ સેાપક્રમ સ્યુ" કહીયે રે પ્રભુ પ્રકાસે। પ્રેમસ્યુ લક્ષણતસુ લહીયે રે. અધ્યવસાય નિમિત્તથી અતિઆહારને કરવે રે વેદનીયક્રમ વિપાકથી થાય પ્રમુખને સરવે રે... ૪ક્સ પવિષ નખાદિકે શ્વાસેાશ્વાસને બધે ૨ સાત ઉપક્રમ એ જાણજો નિજ નિજ કમની ધધે રે નિરૂપક્રમનુ ઉભુ* ઘટાળ્યું નાવ ઘટે રે ઇંદ્રચદ્ર નાગેન્દ્રથી મટાળ્યું નવિ મટે ૨... ફાઇક રાયને' કર ચઢચેા તસ્કર જિમ પાપી રે નિજઘારિ જિમ ઇનવિ શકે હેડ મધન કાપી રે સાગરે પમ તેત્રીસની સ્થિતિ ભાખી ભગવતે રે જધન્ય અંતમુર્હુત માં કઈ આણે અંત રે... પ્રશ્ન ઉત્તર એ એ કર્યો . વાચક ઉદય પસાઇ રે મૂલજીના મનમેજયી સ્ફૂરિત દુર પલાઈ રે... રૃ નામકર્મની સજ્ઝાય [૧૯૫] વીર (જણુંવાંદીને પૂછે ગણુહર ગૌતમસ્વામી રે તીલેાત્તરસે પ્રકૃતિ પ્રકાસ્યા નામકમનાં નામ રે ભવિકા ! જિનમત સાચા જાણા તેહમાં સન્દેહ મ આણુારે વિકા૦ ૧ ત્રાણુ' એકસે ત્રણ આગમે જેહુ અગણ્ય રે... શરીર કહ્યાં વળીપચર્ નામક ના સચવે... સ ઘણુ છઠ્ઠો અગધ રે નામક ના બધ રે... વરણુરસદાય દસ રે અરીહ તે અવસ્ય રે... સ્થિતિ જેહની જિનરાય રે મુલજી ઇમ ગુણુ ગાય રે..
મૂલ મેંતાલીસ ઉત્તર સડસઠ ચીતારા સમ જિનવર ભાખે ગતિ ચારને જાતિ પાંચ ત્રણ્યે અગાપાંગ એ જાણે) ખંધન પન્નર પાંચ સંઘાતણુ ક્સ આઠ ને છ સઠાણુ ત્રસ અને' થાવર દેય દસકા પાંચ પ્રકૃતિચૌદ પ્રકાશી સાગર કાડાકીડી વીસ પ્રકાસે વાચક ઉયરત્ન પસાથે-
..
N
20
જ
જી
、
૧૦
૧૫૫
..
..
2
10
..
2
૨
૪
૫
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫૬
સજ્ઝાયાદિ સાહ
૯. ગાત્રકમની [+૭૬] સાંભળજો નર નાર ચનીચ નિરધાર... ભવિ! તુમે સુણો રે કમ વિટંબના સાળે મેલે રે ઉચ જ્ઞાતર લહે પાંચે નીચ નિરધાર જિમ એક ખાણી. મૃત્તિકા ઘડે જિમ પાત્ર કુંભાર એક માંહે કઈ મદિરા ભરે ખીજમાં સાકર દ્રાખ નીચ ઉચ્ચ એહ પટતરી એહવી જિનવરભાભ... જાસમદથી રે નીચ ગેાત્ર લહ્યો જિમ શ્રી વીરજઢ્ઢ તિમ હરિ કેસીરે ચિત્રસભૂતવલી તિમ મૈતારજ મુણિ દ... જગમાં જુએરે હિરબલ માછીએ જિમ શાલિભદ્રકુમાર શેઠ સુદ’ન રે સુભગ ગેાવાળીયા જગ કવયના રે સાર... સાગર કાડાકાઢી વીસ જેહની સ્થિતિ કહી જગમાંહિ વાચક ઉયરત પાયથી મૂલજી કહે ઉચ્છાંહિ .. ૮. ઋતરાય કની [૭૭] જુગતિ કહે જિનરાય
અંતરાય કરમ આઠમુ રે લડારી જિમ રાયના રે ન સરે વંછિત કાજો રે ભવિયણ ચિત્ત ધરે ૧ કાઇ કેહની ગુણવતા ૨ે અતરાય મત કરી દાનતા અતરાયથી ન લહે દાનની બુદ્ધિ કપિલા દાસીની પેરે રે ન લહે મેાક્ષની શુદ્ધિ રે .. લાભતણા અ'તરાયથી જગ જુએ ઢઢણુધીર એક ચાસ અધિકારથી ન લહ્યું અન્ન ને નીરે રે... ભાગ તણા અતરાયથી ન લહે વષ્ઠિત ભેગ મેળા મન વલ્લભતણેા રે ન મળે ઇષ્ટ સયેન્ગેા રે... વીરે વખાણ્યા વિપાકમાં રે ઉઝીયાના અધિકાર ભાગરહિત ભવમાં ભમ્યા રે ન લહ્યો સુખ સંસારે રે... ઉપલેાગ અતરાયથી રે વસ્તુ લડે એક વાર ફરી પાછા પામે નહીં રે તે જાણા નિરધાર રે... વીય તણા અંતરાયથી રેન લહે વીય' વિસ્તાર ભીક સુત ભામાતણારે ન લહ્યો સુખ સંસારા રે... સાગરકેડાકેાડી ત્રીસનો રૈ સ્થિતિ ભાખે જિનરાય વાચક ઉય પસાયથી ૨ મૂલજી ઇમ ગુણ ગાયા રે
ગાત્ર કમ' રે કહે જિન સાતમું પ્રકૃતિ એ પ્રકાશી એહની
20
2.0
20
N
20
૩
૪
..
..
2
ม
2
૩
૬
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________
Fe
આઠ કમની સઝાયે
૯. કળશ [૧૭૮] પરષદા આગળ ઈમ પ્રકાશ પ્રભુ ઉપગાર મન આણજી. આઠે કમ ઉદંત અવલપેરી જીવ ઉપરિ હિત જાણીજી... ૧ જ્ઞાનાવરણી કમ જે પહિલું સાતે બેલે બાંધિજી બીજુ દસે ત્રીજું ઓગણત્રીસે વેદની કમ તે સાધીજી... ૨ ચોદે શાતા પનરે અશાતા મેહની તિન વલી આઠ છે સમકિતને બે ચારિત્રે ઈમ લહે એ પાઠજી... ૩ આયુ કરમ ઓગણસાઠે બોલે બંધમાંહે એ જાણે છે દશ દેવ ને નવ મનુષ્યના નારયતિરિ વીસ વખાણેજી...૪ અયાર બેલે નામકર્મ બાંધી ગોત્ર કર૫ એકવીસજી અઢાર બેલ અંતરાયન પ્રીછો ભાખે શ્રી જગદીસ.. ૫. બંધ ઉદય ઉદીરણા સત્તા ચારે ભેદે ભેદ જાણે છે બંધમાં બાંધી ઉદયમાં વેદી ઉદીરણાઈ પ્રમાણે છે. ૬ સત્તામાંહિ અનાદિ ખજાને ખૂટાડયે નવિ ખૂટેજી ઉધમ કરતાં કોઈક ભવિકને અંતરાય પણ ગુટેજી... ૭
સઠ સે બાલ બંધિ બૂઝે ઉદયે અડવન સે દૂજે છે ઉદીરણ તે ગતિ અનુયાયી સત્તાથકી મન ધ્રુજી.... ૮ હરિહર બ્રહ્મ પુરંદર સરિખા કરમેં કઈ વિગેયાજી અતલ ખેલી અરિહંત ચોસર વાસુદેવપિણ જેયાજી... ૯ આઠે કરમ માંહિ અતિ ઉદ્ધત મેહરાય મહાભુંડે જી ચારે ગતિને ચેકે માડી પ્રથમ મેહને મુડે... ૧ સંવત અઢાર વીસા વરસે માગસિરવદની નેમેજી ચંદ્રવાર દિન લહી ચેક પ્રબંધ રચે એ પ્રેમેજી...૧ 1. મેં માહરી મતિને અનુસરે રચના એ રચી રૂડીજી સંતજનો શેાધી શુદ્ધ કરા જે કાંઈ જાણે કુડીજી... ૧૨ તપગચ્છ તિલક સમવડી જાણો શ્રી દાનરત્ન સુરાદજી આચારજ પટધારી ઓ પી શ્રી પ્રd રત્નસુરચંદજી..૧૩ નિરમલગુણ વત ગાત્ર બીરાજે મુજ ગુરૂ મહા ઉપારીજી વાચક પદવી જેહની છાજે ઉદય સદા સુખકારી... ૧૪ કળશ : ઉદયવાચક ચરણ ઉપાસક હર્ષ સુત હરખીને
મૂળજી બેલે અમીયલે પરમકૃતરસ પરખીને
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ * આઠ મદની સજઝાય [૧૭૯] મદ આઠ મહામુનિ વારીએ જે દુગતિના દાતારે રે શ્રી વીર જિનેશ્વર ઉપદિશે ભાખે હમ ગણધારે રે મદ૧ હાંજી-જાતિને મદ પહેલો કહ્યો પૂર્વે હરિકેશીએ કીધે રે
ચંડાળ તણે કુળ ઉપન્ય તપથી સવિ કારજ સીધે રે .. ૨ . કુલમદ બીજે દાખી મરિથિભવે કીધે પ્રાણી રે
ડાકોડી સાગર ભવમાં ભમે મદ મ કરે ઈમ મન જાણુંરે . ૩ - બળમદથી દુ:ખ પામીયા શ્રેણીક વસુભૂતિ જી રે
જઈભેગવ્યાં દુઃખ નરકનાં મુખ પાડતાં નિત રીવા રે મદ...૪ - સનતકુમાર નરેસરૂ સુર આગળ રૂપ વખાણ્યું રે રેમરમ કાયા બગડી ગઈ મદ ચેથાનું એ ટાણું રે , ૫ મુનિવર સંયમ પાળતાં તપને મદ મનમાં આ રે થયા કુરગડુ ઋષિ રાજીયા પામ્યા તપને અંતરાયે રે. . ૬ . દેશ દશારણને ધણી રાય દશાર્ણભદ્ર અભિમાની રે
ઇંદ્રની ઋદ્ધિ દેખી બુકીયે સંસાર તજી થયે જ્ઞાની રે. . ૭ . સ્થૂલભદ્ર વિદ્યાને કર્યો મદ સાતમે જે દુઃખદાઈ રે
શ્રુતપૂરણ અર્થ ન પામીયા જુઓ માનતણું અધિકાઈ રે , ૮ - રાય અધૂમ ષટખંડનો ધણ લોભને મદ કો અપાર રે
હયગયરથ સબ સાયર ગળ્યુંયુ) ગયો સાતમી નરક મેઝાર રે . ૯ , ઈમ તન-ધન-જોબન રાજ્યને મ ધરે મનમાં અહંકાર રે
એ અથિર અસત્ય સવિ કારમું વિણસે ક્ષણમાં બહુવારે રે - ૧૦ - મદ આઠ નિવારે વ્રત ધારી પાળે સંચમ સુખકારી રે કહે માનવિજય તે પામશે અવિચળ પદવી નર-નારી રે - ૧૧
| ૐ આઠમની સજઝાયો [૧૮] શ્રી સરસ્વતીને ચરણે નમું આપે વચન વિલાસ, ભવિયણું અષ્ટમી ગુણ હું વર્ણવું કરે સેવકને ઉલ્લાસ , ૧ અષ્ટમી ત૫ ભાવે કરે આણી હર્ષ ઉમેદ .. તે પાર પામશે ભવતણે કરશે કમને ઉચ્છેદ . અષ્ટમી ૨ અષ્ટ પ્રવચન તે પાળીએ ટાળીએ મદનાં ઠામ , અષ્ટ પ્રાતિહાર્ય મન ધરી જપીએ જિનનું નામ છે . ૩
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________
આઠમની સજ્ઝાયે
એહવા તપ તુમે આદરા તે આપદાથી છૂટશે જ્ઞાન આરાધન એહ થકી આવાગમન જન નહિં હુવે તીથંકર પદવી લહે જુઓ મલ્લિકુમરી પરે એ તપના છે ગુણુ ઘણા શ્રી વિજયરત્ન સુરીના
..
ધરો મનમાં જિનધમ ભવિયણ ટાળશે। ચિહુ ગતિ મમ અષ્ટમી લહીએ શિવસુખસાર એ છે જગ આધાર તપથી નવે નિધાન પામે તે બહુ જ્ઞાન ભાષે શ્રી જિન ઈશ દેવ વાચકસુસીસ
[૧૮૧]
અષ્ટમી પર્વ આરાધે પ્રીતે ખારે પદા આગે પ્રકાસે શ્રેણીક નરપતિ વાંઢવા આવે ચાર કષાય ને વિષય પ્રમાદેં વ્રત પચ્ચક્ખાણ વિણુ અવિરતિએ યથાશક્તિ તપને આચરીયે જો પ્રતિદિન યથાશક્તિ ન હ।વે પરભવ આયુના બંધ જ હાવે અષ્ટમી તપ ફળ પૂછે ગેયમ અષ્ટ મહાસિદ્ધિને અડ સંપદ બુદ્ધિતજીા ગુણ આઠ વિકાસે
20
20
2.0
10
. ..
0.0
. 20
10
ભાખે શ્રી વર્ધમાના રે વાણી અમીય સમાન રે અષ્ટમી સુણતાં સવિ સુખકાર રે જીવ રૂલે સસાર રે... અ ૨ થાય સફલ અવતા૨ ૨ જીમ તરીયે સ`સાણ રે.... તે પવ* દિવસ પરમાણુ રે પ'ના દિવસે જાણું રે... ભાખે ચરમ જિષ્ણુદું રે આઠે કમ' નિકદ રે... આઠે દૃષ્ટિ ઉલ્લાસ રે
૩
"
७
10
...
શ્રી પ્રવચનના આઠ ફળ અથી આઠે મદ શાષાય રે... ઋષભદેવના જન્મ ને દીક્ષા જન્મ અજીત જિનરાય રે સંભવ જિનનું ચ્યવન પ્રમાણે અભિનંદન શિવરાજો રે મુનિસુવ્રત નમી જન્મકલ્યાણક નેમીનાથ નિર્વાણ રે પાપ્રભુજી અષ્ટમી દિવસે વરીયા અક્ષય ઠાણા રે એ તિથિનું આરાધન કરતાં કડીયનરાય રે શાશ્વત સુખ પામ્યા અવિકારી તપ અનુપમ ફળદાય રે કુશળ દીપ એમ ધમ કરતા દેવ સફલ મન આશ રે અષ્ટમી પર્વ આરાધે પ્રીતે લાખે શ્રી વધ માના રે
..
10
..
*
૫
७
૧૫૯
८
૧૦
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૬૦
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
ૐ આઠ યાગ દષ્ટિની સજ્ઝાયા [૧૮૨-૧૯૦] ૧. મિત્રા દૃષ્ટિ વિચાર [૮૨]
શિવસુખ કારણુ ઉપર્દિશી ચેગતણી દિઠ્ઠી ૨ તે ગુણ શ્રેણી(જનવીરના કશ્યુ ધમની પુટ્ટી રે વીરાજજ્ઞેસર દેશના ૧ સઘન અઘન દિનરયણીમાં ખાલ વિકલ ને અનેરા રે અથ જુએ જિમ જૂજૂઆ તિમ એઘ નજરના ફેરા રે દ'ન જે હુઆ જૂજૂઆતે આધ નજરને ફેરે રે ભેદ થિરાક્રિક દૃષ્ટિમાં સમક્તિ દૃષ્ટિને હરે રે ફ્રેંન સર્કલના નય ગ્રહે આપ રહે નિજ ભાવે રે હિતકારી જનસ’જીવની ચાગ તેડુ ચરાવે રે... દૃષ્ટિ થિરાદિક ચારમાં મુગતિ પ્રયાણુ ન ભાજે રે રચણી શયન જિમશ્રમ હરે સુર નર સુખ તિમ છાજે રે... એહ પ્રસંગથી મેં કહ્યું પ્રથમ દૃષ્ટિ હવે કહિયે રે જિહાં મિત્રા તિહાં મધ જે તે તૃણુ અગનિસ્યા લહિયે રે... વ્રત પણ થમ ઇંડાં સપજે ખેદ. નહિં શુભ કાજે રે દ્વેષ નહિં વળી અવરચ્યુ અહં ગુણ અંગે વિરાજે રે... ચેગનાં બીજ ઇહાં ગ્રહ જિનવર શુદ્ધ પ્રણામે રે ભાવાચારજ-સેવના ભવ ઉદ્દેશ સુડામા રે... દ્રવ્ય અભિગ્રહ પાળવાં ઔષધ પ્રમુખને દાને રે આર. આગમ આસરી લિખના ક્રિક બહુમાન લેખન પૂજન આપવું શ્રુત વાચના ઉદ્શાહ રે ભાવ વિસ્તાર સજ્ઝાયથી ચિંતન ભાવન ચાહા રે... મીજ કથા ભલી સાંભળી રામ ચિત હુએ દેહ રે એન્ડ્રુ અવ’ચકાગથી લડિયે ધરમ સનેહું રે... સદ્ગુરુ ચેાગે વનક્રિયા તેહથી ફૂલ હેાએ જેહા રે યોગક્રિયા – ફલ ભેદથી ત્રિવિધ અવ ચક એહેા રે... ચાહે ચકેર તે ચંદ્રને મધુકર માલતી ભેગી રે તેમ ભત્રી સહજ ગુણે હાયે ઉત્તમનિમિત્ત સયેાગી રે... એહ અવ'ચક યાગ તે પ્રગટે ચરમાવતે' રે... સાધુને સિદ્ધ દશા સમુ બીજનું ચિત્ત પ્રવતે રે કરણ અપૂર્વના નિકટથી જે પહેલું ગુણુઠાણુ ૨ મુખ્યપણે તે ઇહાં હાએ ‘સુજસ’ વિલાસનુ’ ટાણું રે
રે...
...
...
.
.
2.0
..
2.9
.
MO
.
N
3
૫
1
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________
આઠ ગદષ્ટિની સઝાય
૧૬.
૪
૨. તારે દષ્ટિ-વિચાર (૧૮૩ દશન તારા દષ્ટિમાં, મનમોહન મેરે, ગમય અગ્નિ સમાન મન શૌચ સંતેષ ને તપ ભલા , સજઝાય ઈશ્વર દયાન , નિયમ પંચ ઈહાં સંપજે , નહિં કિરિયા ઉગ . જિજ્ઞાસા ગુણ તત્ત્વની એ પણ નહિં નિજ હઠ ટેગ . એહ દૃષ્ટિ હેય વરતતાં
ગકથા બહુ પ્રેમ . અનુચિત તેહ ન આચરે વાળે વળે જિમ હેમ . વિનય અધિક ગુણને કરે દેખે નિજ ગુણ-હાણ ત્રાસ ધરે ભવ ભય થકી , ભવ માને દુ:ખ-ખાણું , શાસ્ત્ર ઘણાં મતિ થોડલી , શિષ્ટ કહે તે પ્રમાણુ , સુજસ” લહે એ ભાવથી ન કરે જૂઠ ડફણ
૩. બલાદષ્ટિ–વિચાર (૧૮ ત્રીજી દષ્ટિ બલા” કહી જ કાષ્ટ અગ્નિ સમ બેધ ક્ષેપ નહિ આસન સધે જ શ્રવણ સમીહા શોધ રે
જિનાજીધન ધન તુજ ઉપદેશ ૧ તરુણ સુખીસ્ત્રી પરિવજી જિમ ચાહે સુરગીત સાંભળવા તિમ તત્વને એ દષ્ટિ સુવિનીત રેજિ. ધન ૨ સરિ એ બધ-પ્રવાહની જી એ વિણ શ્રુત થલપ શ્રવણ સમીહા તે કિસીજી શયિતસુણે જિમ ભૂપરે . . ૩ મન રીઝે તન ઉલસે રીઝે બૂઝે એક તાન તે ઈચ્છા વિણ ગુણ-કથા બહેરા આગળ ગાન રે ,, ૪ વિઘન ઈહાં પ્રાયે નહીંછ ધમહેતુ માંહે કેય અનાચાર-પરિહારથીજ “સુજસ મહેદય હાય રે - - ૫
૪. દીપ્ત દષ્ટિ વિચાર [૧૮૫ ગ દષ્ટિ ચેથી કહીજ દીપ્તા તિહાં ન ઉત્થાન પ્રાણાયામ તે ભાવથીજી દીપ-પ્રભાસમ જ્ઞાન
મનમેહન જિનજી! મીઠી તાહરી વાણી ૧ બાહ્ય ભાવ રેચક ઈહાંજી પૂરક અંતર ભાવ કુંભક થિરતા ગુણે કરીજી પ્રાણાયમ સ્વભાવ.. મન૦ ૨
સ–૧૧
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________
138
સજયાદિ સ ંગ્રહ
ધમ' અર્થે ઈહાં પ્રાણુનેછ છાંડે પણ નહી ધ પ્રાણ અથે સત્કટ પડેજી જુએ એ દૃષ્ટિના મ... તત્ત્વશ્રવણુ મધુરાદકેજી ઇહાં હૈાએ ખીજ-પ્રરાહ ખાર ઉત્તક સમભાવ ત્યજેજી ગુરૂભગતિ અદ્રોહ... સૂક્ષ્મ મેધ તે પણ ઈહાંજી સમક્તિ વિષ્ણુ નિવ હાય વેધ(વ) સંવેદ્યપદે કલોજી તે ન અવેધે જોય... વેદ્ય બંધ શિવહેતુ છેજી સંવેદન તસ નાણુ નય-નિક્ષેપે અતિભલુજી વેદ્ય સ’વેદ્ય પ્રમાણુ. તે પદ્મ શ્રશ્રી-વિભેદથીજી છેલ્લી પાપ-પ્રવૃત્તિ તખ્ત લે!હુ પદ ધૃતિ સમીજી તિહાં હાય અંતે નિવૃત્તિ એહ થકી વિપરીત છેજી, પદ્મ તે અવેધ સવેદ્ય
9.0
મન દ્
W
10
ne
20
.
ભવ-અભિનઢી જીવનેજી, તે હાય ૧૦ અભેદ્ય મન૦ ૮ લેાભી-કૃપણ-દયામણાજી માયી-મચ્છર ભવ–અભિનઢી ભયભૉજી એહવા અવગુણવંતનુ જી સાધુ સગ આમ તણુજી તે જીત્યે સહેજે ટળેજી દૂર નિકઢ હાથી હણેજી હું પામ્યા સંશય નહિ” આળસુઆ ગુરુ શિષ્યનેાજી ધી જે તે પત્તિ આવવુ.જી આગમને અનુમાનથીજી નહિ. સન તે જૂજૂઆ ભગતિ દેવની પણ કઢીજી ધ્રુવ સંસારી અનેક ઈંજી એક ૨ાગ પર દ્વેષથી ઇંદ્રિયાથ"ગત બુદ્ધિ છેજી અસમાહ શુભ કૃતિ ગુણેજી આદર કિરિયારતિ ઘણીજી જિજ્ઞાસા બુધ સેવાજી બુદ્ધિ ક્રિયાલવ દિએજી અસ`મહ ક્રિયા ક્રિએજી
R
20
પ્રકાર
ઠાણુ અફળ આર'ભ અયાણુ પદ્મ જે અવૈદ્ય કહેર તે જીતે ધરી જોર વિષમ કુતક' પ્રકાર જિમ એ,બઠર વિચાર મન ૧૧ મૂરખ કરે એ વિચાર તે તે વચન આપ-મતે અનુમાન સાચું લહે સુજ્ઞાન તેહના જે વલી દાસ ચિત્ર અચિત્ર પ્રકાશ મન૰૧૪ તેની ભક્તિ વિચિત્ર એક મુક્તિનો અચિત્ર મન૦ ૧૫ જ્ઞાન છે આગમ હેતુ તેણે કુલ ભેદ સકેત વિધન ટળે મિલે લચ્છી શુભ કૃતિ ચિન્હ પ્રત્યચ્છી જ્ઞાન ક્રિયા શિવ અંગ શીઘ્ર મુતિલ ચંગ
M
20
3
७
.
-
૧૦
૧૨
૧૩
૧૬
૧૭
૧૮
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________
આઠ યોગદષ્ટિની સઝાયો
પુદ્ગલ રચના કારમીજી તિહાં જસ ચિત્ત ન લીન એક મા તે શિવ તણેજી ભેદ લહે જગ દીન શિષ્યભણી જિન દેશનાજી કહે જન પરિણતિ ભિન કે(કહે) મુનિની નય દેશના પરમાર્થથી અભિન્ન , ૨૦ શબ્દભેદ-ઝઘડો કિજી પરમારથ જે એક કહે ગંગા કહો સુરનદીજી વસ્તુ ફિર નહિ છેક - ૨૧ ધમ ક્ષમાદિક પણ મિટેજી પ્રગટે ધર્મ સંન્યાસ તે ઝઘડા ઝેટા તણેજ મુનિને કવણુ અભ્યાસ મન. ૨૨ અભિનિવેશ સઘળે ત્યજીજી ચાર લહી જેણે દૃષ્ટિ તે લહેશ્ય હવે પાંચમીજી સુજસ અમૃત ઘન વૃષ્ટિ , ૨૩
શિરા દષ્ટ વિચાર (૧૮૬). -દષ્ટિ થિરા માંહે દર્શન નિત્ય રત્ન પ્રભા સમ જાણે રે ક્રાંતિ નહિ વળી બેધ તે સૂક્ષ્મ પ્રત્યાહાર વખાણે રે ૧ એ ગુણ વીર તણે ન વિસારૂં સંભારું દિનરાત રે પશુ ટાળી સુર રૂપ કરે જે સમકિતને અવદાત રે એ ગુણ૦૨ બાળ ધૂલિ ઘર લીલા સરખી ભવ-ચેષ્ટા ઈહાં ભાસે રે ઋદ્ધિ વૃદ્ધિ ઘટમાં સવિ પ્રગટે અષ્ટ મહાસિદ્ધિ પાસે રે .. ૩ વિષય વિકારે ન ઈંદ્રિય જોડે તે ઈહાં પ્રત્યાહાર રે કેવલ જ્યોત તે તત્ત્વ પ્રકાશે શેષ ઉપાય અસારો રે - ૪ શીતલ ચંદનથી પણ ઉપ અગનિ દહે જિમ વનને રે મજનિત પણ ગઈહાંતિમ લાગે અનિષ્ટ તે મનને રે - ૫ અંશે હોય ઈહાં અવિનાશી પુદ્ગલ જાળ તમાસી રે ચિદાનંદઘન સુજ સવિલાસી કેમ હાય જગને આશીરે. ૬
૬ કાન્તા દષ્ટિ વિચાર [૧૮] અચપલ રેગ રહિત નિષ્ફર નહિં અલ્પ હોય દેય નીતિ ગંધ તે સા રે કાતિ પ્રસન્નતા–સુસ્વર પ્રથમ પ્રવૃત્તિ.
ધન ધન શાસન શ્રી જિનવરતણું ૧ ધીર પ્રભાવી રે આગલે યેગથી મિત્રાદિક યુત ચિત્ત લાભ ઈટને રે કંઠ અબ્ધતા જન પ્રિયતા હોય નિત્ત ધન ૨ નાશ દેષને રે તૃપતિ પરમ લહે સમતા ઉચિત સંગ નાશ વયરની રે બુદ્ધિ શતભરા એ નિષ્પન્ન ગ ધન ૩
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૬૪
ધંન દુ
ચિન્હ ચેાગનાં ૨ે જે પરગ્રં’થમાં યાત્રાચારય કિ પચમ દૃષ્ટિ થકી સિવ(તે) જોકીચે એહવા તેહ ગરિતૢ ધન૦ ૪ છઠ્ઠી દ્વિદૂિ રે હવે કાન્તા કહુ. તિહાં તારાભ–પ્રકાશ તત્ત્વમીમાંસારે દૃઢ હાયે ધારણા નહિં અન્ય શ્રુતના સહવાસ,,૫ મન મહિલાનુ` રે વાહલા ઉપર ખીજા કામ કરત તિમ શ્રુતમે રે એહમાં મન ધરે જ્ઞાનાક્ષેપકવ ત એહવે જ્ઞાને... ? વિઘન-નિવારણા ભાગ નહિ' ભવ હેત નવિ ગુડુ દોષ ન વિષય સ્વરૂપથી મનજીણુ અવગુણુ ખેત માયા પાણી રે જાણી તેહને લઘી જાય અડાલ સાચુ' જાણી રે તે બીહતેા રહે ન ચળે ડામાડેલ ધન૦ ૮ ભાગ તત્ત્વના રે એ ભય વિ ટળે જૂઠા જાણે રે ભેગ તે એ દૃષ્ટિરે ભવસાયર તરે લહે વળી સુજસ સંગ
.
૭. પ્રભાદૃષ્ટિ વિચાર [૮૮]
સજ્ઝાયાદિ સ ગ્રહ
૮. પરા દૃષ્ટિ-વિચાર [૧૮૯]
દૃષ્ટિ આઠમી સાર સમાધિ આપ સ્વભાવે પ્રવૃત્તિ પૂરણ નિરતિચાર પદ્મ એડમાં ચેગી આરહે આરૂઢ ગિરિને, તિમ ચંદ્દન ગંધ સમાન ક્ષમા ઇંડાં આસંગે જિત વી એહમાં
20
અક-પ્રભાસમ ખાધ પ્રભામાં તત્ત્વતણી પ્રતિપત્તિ ઇહાં વળી
ભવિકા
!
ધ્યાન-પ્રિયા એ ક્રિડ્ડિ રાગ નહિં સુખ પુટ્ઠિરે વીર-વચન ચિત્ત ધરીચે ૧ નિજ વશ તે સુખ લહીયે
સઘળુ પરવશ તે દુઃખ લક્ષણ
એ દૃષ્ટ આતમગુણુ પ્રગટે કહે સુખ તે કુણ કહિએ રે ભર
નાગર સુખ પામર વિ જાણે અનુભવ વિષ્ણુ તિમ ધ્યાનતણું એહ દૃષ્ટિમાં નિમલ એધે
વલ્લભ-સુખ ન કુમારી સુખ કુણુ જાણે નરનારી રે ભ૦૭ ધ્યાન સદા હેાએ સાચું દૂષણ રહિત નિર ંતર જયંતિએ રતન તે દીપે જાચું' રે શિવમારગ ધ્રુવ નામ કહે અસંગ ક્રિયા ઇહાં ચેની વિમલ સુસ’ પરિણામ રે ભ॰પ
વિષયક્ષે ગક્ષય શાંત હતા
G
૯
નામ ‘પરા' તસ જાણું છ શશિયમ એધ વખાણુ જી કહિયે નહિ અતિચારીજી એહની ગતિ ન્યારીજી વાસકને ન ગવેખેજી કરિયા નિજ ગુણ લેખેજી
ભજ
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૬૫
આઠ યોગદષ્ટિની સજઝાયો.
શિક્ષાથી જિમ રતનનિજન દષ્ટ ભિન્ન તિમ એહજી તાસ નિગે કરણ અપૂરવ લહે મુનિ કેવલ-ગેહજી ૨ ક્ષીણદેષ સર્વજ્ઞ મહામુનિ સર્વ લફિલ ભેગીજી પર ઉપગાર કરી શિવસુખ તે પામે છે. અગીજી સવ શત્રુક્ષય સર્વ વ્યાધિય પૂરણે સર્વ સમીતાજી સવ અરથ વેગે સુખ તેહથી અનંત ગુણહ નિરીહાજી ૩
ઉપસંહાર [૧૯] એ આડ દિઠ કહી સંસેપે યોગશાસ્ત્ર સકેતેજી કુલગીને પ્રવૃત્તચક્ર જે તેહ તણે હિત હેતેજી યેગી કુલે જાયા તસ ધમે અનુગત તે લોગી(ગે)જી અષી ગુરૂ-દેવ-દ્વિજ-પ્રિય દયાવંત ઉપાગી(ગે) ૧ શુશ્રુષાદિક અડ ગુણ સંપૂરણ પ્રવૃત્તચક્ર તે કહીયેજી યમદ્ભય-લાભી પરદુ અથી અઘ અવંચક લહીયેજી ચાર અહિંસાદિક યમ ઈચ્છા પ્રવૃત્તિ થિર સિદ્ધિ નામેજી શુદ્ધ રૂચે પાળે અતિચારહ ટાળે ફલ પરિણામેજી ૨ કુલ–ાગી ને પ્રવૃત્તચકને શ્રવણ શુદ્ધિ પક્ષપાતળા
ગદષ્ટિ ૨ થે હિત હવે તેણે કહી એ વાત શુદ્ધ ભાવ ને સૂની કિરિયા બેહમાં અંતર કેજી ? ઝળહળતો સૂરજ ને ખજૂએ તાસ તેજમાં તેજી ૩ ગુહ્ય ભાવ એ તેને કહિયે જેહશું અંતર ભાંજેજ જે હશું ચિત્ત પટંતર હવે તેહશું ગુહ્ય ન છાજેશ ચોગ્ય અગ્ય વિભાગ અલહતે કહ(૨)ચે મોટી વાતો ખમયે તે પંડિત પરિષદમાં મુષ્ટિ-પ્રહાર ને લાતેજી ૪ સભા ત્રણ શ્રેતા ગુણ અવગુણ નંદી સૂત્રે દસેજી તે જાણે એ ગ્રંથ ગ્યને દેજે સુગુણ જગશેજી લેક પૂરજ નિજ નિજ ઇચ્છા ગર્ભવ ગુણ ૩ણે શ્રી નયવિજય વિબુધ પય સેવક વાચક જસને વયોંજી ૫
[૧૯૧ ચિદાનંદ પરમાતમ રૂપ પ્રણમી બે દૃષ્ટિ સરૂપ
ગદષ્ટિ સમુચ્ચયથી લહી આઠ દૃષ્ટિ જે પ્રવચન કહી ૧ મિત્રા તારા દીમા બલાકે સ્થિરા પ્રભાઈ કાંતા સુણ પરા આઠે ગદષ્ટિનાં નામ એ સમ્મત કિરિયાનાં ઠામ ૨
-
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯૬
આઠ ક॰ક્ષય ઉપશમે હાય નિયમાદિક સહુ રૂઢિ કરે મિથ્યાં ગુણુઠાણું જિહાં હૈાય રાગદ્વેષ મ પરિણામ અનુગ ને ઇચ્છાસાર દ્વીપકપરે કરે ઘરને પ્રકાશ દીપ્રાદષ્ટિ કહીજે તાસ અલા ચાથી દૃષ્ટિ કહાય ગ્રંથીભે જખ કરે સુજાણ્ વિષયકષાય ક્રમી કરે યા પ્રભા દૃષ્ટિથી સકલ વિવેક કાંતા ષ્ટિ સહુને નમે નિરતિચાર ક્રિયાનુષ્ઠાન ધર્માદ્યમ કરવા ઉજમાળ ધ્યાનાદિક સમવસ્થા કરે નિર્વિકલ્પ ગુણ ધ્યાનાર્ઢ તૃણુ, ગામયર કાષ્ઠાનિલ ચંદ્ર સમાન પ્રભા એહુની પ્રથમ ચાર અનુસારે ક્રિયા અંતિમ ચાર થકી સુખ લહૈ અતિમ એક પુલ સ’સાર અધ પૂગલે સ્થિરાદિક હાય જ્ઞાનદૃષ્ટિ સહુ એહવી દૃષ્ટિ ચેતન જ્ઞાન લહી અમ ચેત
સજ્ઝાયાદિ સમ
એઘદૃષ્ટિ જાણા સહુ કાય ગ્ર'થી પાસે તે ફિવુ કરે મિત્રાદષ્ટિ કહીજે સાય નિયમ કરે પણ નહિં મન ઠામ તારાષ્ટિ કહીજે સાર
ર
૪
ઇહુઇ માક્ષ પણ પઢમ ગુણુવાસ જસ વાંછક ને ક્રિયા અભ્યાસ શાસ્ત્રોધ પણ નહીં નિરમાય હું સ્થિરાદ્ભષ્ટિ તવ પામે ભાણુ સર્વ જીવસ્યું રાખી મયા પ્રગટે જ્ઞાનદીપક તવ છેક પ્રમાદ પાંચે ને વળી ક્રમે શુદ્ધ ઉપયાગ સઘળે સાવધાન શુદ્ધવિધ કરણીને ઢાળ જે કુવિકલ્પ સવિ પરિહરે પરાદ્રષ્ટિ જિહાં કિરિયા ગૂઢ લેશ' દ્વીપશિખા પ તારાકે રવિ દેશ આઠે દૃષ્ટિ પ્રભા તેહની કરતાં પામે ભવ વિક્રિયા દર્શીન જ્ઞાન ચિરત જહાં કહે ભન્ય લહે મિત્રાદિક ચાર અભષ્ય જીવ ન લહે એ કાય જેહ વિચારે તેહ વિશિષ્ટ જ્ઞાન વિમલસૂરિ કહે ભવિ હેત
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૫
G
૮
૯
* આઠ યાગદૃષ્ટિનું સ્વરૂપ [૧૯૨]
સજીવાને સુખ મેળવવાની ઇચ્છા હોય છે. પાતાની વર્તમાન સ્થિતિ કરતાં વિશેષ સારી સ્થિતિ પ્રાપ્ત કરવાનું તેનુ ધ્યેય હાય છે અને તે માટે સાધના એકઠા કરવા તે મથે છે.
એવી સાધ્યદશા પ્રાપ્ત કરવાની ઇચ્છાવાળા મનુષ્યના બે ભાગ પાડી શકાય. ૧ હિરાત્મા, ૨ અંતરાત્મા.
(૧) અહિરામ દશામાં વતા જીવા શરીરને જ આત્મા સમજે છે.
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________
આઠ ચેાગદષ્ટિનું સ્વરૂપ
૧૬૭
શરીર અને આત્માના ભેદ સમજતા નથી. શરીરને સુખ-દુખ થાય તે તે પેાતાને સુખ-દુઃખ થયુ...—એમ સમજે છે. પાતાના શરીર સિવાય બીજા જીવા તરફ તે એઢરકારી રાખે છે. પુત્ર સ્ત્રીને તે પોતાના સમજે છે. પોતાના વશવતી ધનાદિ પદાર્થો ઉપર સ્વ-બુદ્ધિ ઉત્પન્ન કરે છે. અને તેવી બુદ્ધિના પરિણામે સ'સાર વૃદ્ધિના બીજ તે નિર'તર વાળ્યા કરે છે કેમકે તેમ કરવાથી ખીજા જીવાને અન્યાય થતા જ હાય છે. પરિણામે તેના જે ફળે ભાગવવાના સમય આવે ત્યારે હાય-બળાપા કરે છે, બીજાને નિમિત્ત બનાવી રાગ-દ્વેષાદ્ધિ કરે છે અને નવા વેર-વિરાધ ઉભા કરે છે. આ રીતે સૌંસાર અવિચ્છિન્નપણે ચાલુ જ રહે છે.
(૨) અંતરાત્મ દશામાં વતા જીવાનુ` સાધ્યુ પરમાત્મ દશા હાય છે. તે જીવાને બાહ્ય રૂપર’ગ-વૈભવવિલાસમાં આનદ આવતા નથી. તેએ સ્વસ વેદ્ય સ્થિતિ પ્રાપ્ત કરે છે. તેમને પોતાની પ્રથમની બાહ્ય ક્રિયાઓમાં કેટલે ભ્રમ હતા? તે જણાવા લાગે છે. આત્માની અચિંત્ય શક્તિ અને તેના અનંત ગુણાને તેને ખ્યાલ આવે છે અને તેનામાં એવા પ્રકારની શાંતિ-સમતાભાવ આવી જાય છે કે જે અવનીય હાય છે. તેઓ ક્રમશ: વિકાસ કરતા રહે છે.
વિચાર કર્યા વિના, ગતાનુગતિકન્યાયે કુલધર્મને અનુસરવુ, પેાતાની અક્કલના ઉપયાગ નહિં કરવા-એનું નામ એઘદૃષ્ટિ કહેવાય છે. આ એષ્ટિથી જીવ અનાદ્દિકાળથી મિથ્યાત્વ ભાવમાં તણાતા જાય છે.
અનંતા પુદ્ગલપરાવથી આ જીવ ૮૪ લાખ જીવાચેાનિમાં ૨ખડયા કરે છે. એમ રખડતાં રખડતાં જ્યારે.તેનુ છેલ્લુ પુદ્ગલપરાવત ખાકી રહે છે ત્યારે તે જીવ ચાગદૃષ્ટિ પ્રાપ્ત કરે છે. તેના ૮ પ્રકાર છે.
(૧) મિત્રા આ સૃષ્ટિમાં રહેલા જીવને ચેાગના ૮ અંગ પૈકીનુ પ્રથમ અંગ ‘ચમ’ પ્રાપ્ત થાય છે. યમ પાંચ પ્રકારે છે. અહિંસા, સત્ય, અસ્તેય, મૈથુન વિરમણુ અને અપરિગ્રહ. પ્રથમના બે યમને તે તે અમલમાં મૂકે છે. બાકીના ત્રણમાં ઢીલાશ હાય છે. આ વખતે તત્ત્વમેધ ઘાસના અગ્નિ જેવા મ`દ હેાય છે. આ વખતે અદ્વેષ ગુણ પ્રગટે છે. જીવને શુભકા કરતાં જરાય કટાળા આવતા નથી કે થાકી જતા નથી. આ વખતે ખેઢ નામના પ્રથમ દોષ અહીં ચાલ્યેા જાય છે. સત્પુરુષાને યાગ તે યે ગાવ’ચક, સત્પુરુષને સત્કાર-સન્માન-નમસ્કારાદિ કરવા તે ક્રિયાવ ચક, સત્પુરુષ પાસેથી ધર્મસિદ્ધિ પ્રાપ્ત કરવી તે ફળાવંચક, આ વખતે આ ત્રણેય ભાવ પ્રાપ્ત થાય છે. તેથી સ* શુભ સચાગા પ્રાપ્ત થાય છે. ભવસ્થિતિ બહુ અલ્પ રહે. સ‘સારનેા અંત નજીક આવે ત્યારે જ આ ચેાગદૃષ્ટિમાં અવાય છે.
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૬૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
(૨) તારા–આ દષ્ટિમાં રહેલા જીવને યોગના ૮ અંગ પૈકીનું બીજું અંગ નિયમ પ્રાપ્ત થાય છે. નિયમ પાંચ પ્રકારે છે. મનની શુદ્ધિ તે શૌચ-૧ પ્રાણેને નિભાવનાર પદાર્થો સિવાય અન્યની અસ્પૃહા તે સંતેષ–૨ અનેક પ્રકારના તપ-જપ તેમજ ક્ષુધા પપાસાદિ પરીષહ સહન કરવાની વૃત્તિ તે ૩ સૂત્રાદિ સારા ધાર્મિક પુસ્તકનું અધ્યયન તે સ્વાધ્યાય. ૪ દેવગુરુને નમસ્કાર કરવા અને આત્મતત્વનું ચિંતન કરવું તે ઈશ્વરપ્રણિધાન-૫. પહેલી દષ્ટિમાં તથા પ્રકારના પશમના અભાવથી આ ગુણે હેતા નથી.
આ વખતે છાણના અગ્નિ જે, લાંબા કાળ સુધી ટકી ન શકે તે અ૫ તત્વબોધ હોય છે. વળી ખરા પ્રસંગે બોધ વિસરાઈ પણ જાય છે. આ વખતે જિજ્ઞાસા ગુણ પ્રાપ્ત થાય છે. આ વખતે પારલૌકિક આત્મકલ્યાણ માટે દાનાદિક શુભ પ્રવૃત્તિ કરવામાં કંટાળો આવતા નથી, પરંતુ તે તે કાર્ય સિદ્ધ કરવા અનેક પ્રકારના નિયમે આદરે છે. આ વખત ઉગ નામને બીજે દોષ અહિં ચાલ્યા જાય છે.
(૩) બલા. આ દષ્ટિમાં રહેલા જીવને યેગના ૮ અંગ પૈકીનું ત્રીજું અંગ મારા પ્રાપ્ત થાય છે
આ વખતે ઃ લાકડાના અગ્નિ જે, પ્રથમની બેય દષ્ટિ કરતાં વિશેષ તત્વબોધ હોય છે. આ વખતે સુશ્રુષા ગુણ પ્રાપ્ત થાય છે. તત્વ શ્રવણની ઈચ્છા થાય છે, સ્મૃતિ શક્તિ વધે છે અને આત્મસાધનાની રૂચિ તીવ્ર થાય છે. આ વખતે એક આસને અમુક વખત સુધી ધ્યાન કાર્યમાં શાંતિથી બેસી શકે છે ક્ષેપ નામનો ત્રીજે દોષ અહિં ચાલ્યો જાય છે.
(૪) દીપ્રા(ખા). આ દષ્ટિમાં રહેલા જીવને ગના ૮ અંગ પૈકીનું ચોથું અંગ કાપવાનો લાભ પ્રાપ્ત થાય છે. બાહા ભાવને અહિં રેચક થાય છે. અંતર્ભાવને અહિં પૂરક થાય છે. સ્થિરતા ભાવને અહિં કુંભક થાય છે. આ વખતે દીપપ્રભા જે અર્થાત્ પ્રથમ કરતાં ઘણે તત્વબોધ અને શ્રવણગુણ પ્રાપ્ત થાય છે, જ્યાં સારૂં તત્વજ્ઞાન હોય ત્યાં ધ્યાન દઈને સાંભળે છે. પ્રયાગ વખતે સ્મૃતિ શક્તિ પણ સારી રહે છે.
આ વખતે મિથ્યાત્વગુણસ્થાનકની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ પ્રાપ્ત થાય છે. તે એટલી હદ સુધીની હોય છે કે-ધમ ઉપર એટલી બધી પ્રીતિ થાય છે કે ધમને માટે પોતાના પ્રાણ તજવા સુધીની તેયારી હોય છે, પરંતુ
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________
આઠે ચેાગદષ્ટિનું સ્વરૂપ
૧૬૯
ધને તજે નહિ'. આ વખતે વ્યવહારના કાર્યો ઉપર અત્યંત અરૂચિ ઉત્પન્ન થઈ જાય છે. ચિત્તની અશાંતિ-ચંચળતા-અસ્થિરતારૂપ ઉત્થાન નામના ચેાથે દોષ અહિ· રહેતા નથી.
આ ચારેય દૃષ્ટિ સુધીના જીવે વેદ્ય સંવેદ્ય પદવાળા હાય છે અર્થાત્ તે જીવાના આધ ઉપરચેટીયા હાય છે, સસાર પ્રત્યે કાંઇક રૂચિવાળા હોય છે, પાપમાં આસક્તિ પણ હાય છે, ભવાભિનંદાપણું પણ હેાય છે.
અહિંની ભૂમિકા સુધીના જીવે ક્ષુદ્ર, કૃપણુ, દીન, મત્સરી, બીકણુ, માયાવી, મૂખ અને સૌંસારમાં આસક્ત પણ ઓછા-વત્તા પ્રમાણમાં હાય છે. વળી એવા ઘણા કામ પણ કરે છે, કે જેનુ વાસ્તવિક ફળ મળે નહિં. આને અનથ દ્રુડ કહેવાય છે.
પરંતુ આગળની દૃષ્ટિવાળી ભૂમિકામાં પેસતા પહેલા જીવે સત્સંગ અને શ્રુતાગમ વડે અનેદ્ય અંવેદ્ય પદને જીતી લઇ આગળ વધે છે. અનેચ સંવેદ્ય પદ્મને છેડતાં અને વૈદ્યસંવેદ્ય પદને પ્રાપ્ત કરતાં પહેલાં જીવ પૂર્વગ ગ્રંથી વડે સમકિત પામે છે. જ્ઞાનાવરણીય, દેશનાવરણીય, વેદનીય, માહનીય, નામ, ગેાત્ર અને અંતરાય એ ૭ કની ક્રમશઃ ૩૦, ૩૦, ૩૦, ૫૦૦, ૨૦, ૨૦ અને ત્રીસ કેાડા કેડ સાગરોપમની સ્થિતિ હાય છે. તેમાંથી સર્વ સ્થિતિ ખપાવી દઇ, શેષ એક કાડાકોડી સાગ રોપમની સ્થિતિમાંથી પણ કાંઇક એછી સ્થિતિ રાખે. એવા ઉદાસી પરિણામને થયાત્રવૃત્તિળ કહેવામાં આવે છે.
મિથ્યાત્વ દામાં વતંતા અહિં સુધીના જીવા અન તીવાર આવી સ્થિતિ પ્રાપ્ત કરે છે, પર ંતુ ત્યાર પછી અનંતાનુબંધી કષાયેા ખપાવવા, જ્ઞાન આદરવા અને અજ્ઞાન તજના જે પ્રયાસ થાય છે તે સ્થિતિને અપૂ'કરણ કહેવાય છે. આ સ્થિતિને ગ્રંથી ભેદ કર્યાં’-એમકહેવાય છે, એટલે અનાદિમિથ્યાત્વની પૂર્વી ગાંઠને છેવા-ભેદવારૂપી 'થીભેદ કર્યાં એમ કહેવામાં આવે છે. આ સ્થિતિ પ્રાપ્ત થતાં જ ત્રીજું નિવૃત્તિન થાય છે. આ સ્થિતિ પ્રાપ્ત થયા પછી સસારની મર્યાદા મ"ધાઈ જાય છે.
૫. સ્થિરા આ દૃષ્ટિમાં રહેલા જીવને યાગના ૮ અ'ગ પૈકીનુ પ્રચાજ્ઞા પાંચમું અંગ પ્રાપ્ત થાય છે. પ્રશાંત બુદ્ધિવાળા આત્મા ૫ ઇંદ્રિયા અને મનને ઇંદ્રિયેાના ૨૩ વિષયામાં ન જોડતાં ઇદ્રિયાને સ્વચિત્ત સ્વરૂપાનુસારી મનાવી દેવા તેનું નામ પ્રત્યાહાર છે.
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧eo
સઝાયાદિ સંગ્રહ
આ દષ્ટિમાં રહેલા જીવને તત્વબોધ રત્નપ્રભાતુલ્ય ચિરસ્થાયી હોય છે. તે બેધ અપ્રતિપાતી હોય છે. અન્યને પરિતાપ પણ ઉપજાવે નહિં તેવું જીવન હોય છે. આ દષ્ટિમાં રહેલા જીવને સૂક્ષમધ ગુણ પ્રાપ્ત થાય છે. અને ભ્રાંતભ્રમ નામનો દોષ ચાલ્યા જાય છે. તેથી અત્યાર સુધી તત્વજ્ઞાન, સર્વ વાણી વિ.માં આશંકા-કુશંકા થતી હતી તે અહિ વિરમી જાય છે પુદ્ગલ લેલુપતા ઘટી જાય છે. ધર્મજન્ય ભેગ સુખની પણ તે ઈચ્છા રાખતા નથી. અનંતાનુબંધી કેધાદિને ઉપશામ, ક્ષપશમ અને ક્ષાયિક ભાવ થતાં સમ્યગ્દષ્ટિ પ્રગટે છે અર્થાત સમ્યગ્દષ્ટિ ગુણ સ્થાનકમાં જઈ પહોંચે છે, પરંતુ અપ્રત્યાખ્યાન કષાયના ઉદયે પ્રત્યાખ્યાનવ્રત લેવાની તીવ્ર ઈચ્છા પ્રગટે, પણ શ્રેણીક રાજાની જેમ લઈ શકાય નહિ. પૌદૂગલિક ભોગે તજવાની ઈચ્છા થાય, પણ છેડી શકાય નહિ.
(૬) કાંતા આ દષ્ટિમાં રહેલા જીવને રોગના ૮ અંગ પૈકીનું છઠું ધારણા અંગ પ્રાપ્ત થાય છે ધ્યેય પર ચિત્તને સ્થાપન કરી એકાગ્ર કરવું તેને ધારણ કહેવાય છે. આથી ચિત્તની ચપળતા ઓછી થાય છે, મનને સવિશેષ સ્થિર કરી શકે છે, મનને જ્યાં ત્યાં રખડવાની ટેવ હોય છે તે દૂર થઈ જઈ મન એકાગ્ર થવા માંડે છે. ધર્મ પ્રવૃત્તિ કરતે રહે છે. આ દષ્ટિમાં રહેલા જીવને તત્વબોધ તારાના પ્રકાશ જેવા હોય છે.
આ દષ્ટિમાં રહેલા જીવન પ્રકૃતિથીજ નિરતિચાર ચારિત્ર હોય છે. તેનું અનુષ્ઠાન શુદ્ધ હોય છે, જીવન અપ્રમાદી હોય છે, સારા પદાર્થોમાં ચેતનનો વિનિયોગ થાય છે, જીવને આશય ઉદાર અને ગંભીર થાય છે.
આ દષ્ટિમાં રહેલા જીવને મીમાંસા ગુણ પ્રાપ્ત થાય છે, સદ્વિચાર શ્રેણી ઘણી સારી રહે છે. આત્મ તત્વની જ ચિંતવના થયા કરે છે, શ્રત ધમ ઉપર તન્મય રાગ હોય છે. દેશ વિરતિ અને સર્વ વિરતિ ભાવે પ્રાપ્ત થાય છે. પૌગલિક આસકિત ચાલી જાય છે અને નિરતિચાર ચારિત્ર પાળે છે
આ દૃષ્ટિમાં રહેલા જવનો અચકુંટુ નામનો છઠ્ઠો દોષ અહિં ચાલ્યા જાય છે. આ દૃષ્ટિમાં રહેલા જીવને દેશવિરતિ અને સર્વવિરતિ ગુણસ્થાનક પ્રાપ્ત થાય છે અર્થાત અપ્રત્યાખ્યાન કષાયનો ઉપશમાદિ થતાં પાચમા ગુણસ્થાનકની શ્રાવકની દશા પ્રાપ્ત કરવાનું સામર્થ્ય પ્રગટે છે અને પ્રત્યાખ્યાન કષાયનો ઉપશમક્ષપશમ થતાં ૫ મહાવ્રત લઈ શકાય.
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________
આઠ ગદષ્ટિનું સ્વરૂપ
૧૭૧ સર્વવિરતિ નામનું છઠું પ્રમત્ત ગુણસ્થાનક ભાવ સાધુને હેય છે. સાધુના વેષ માત્રથી તે ગુણસ્થાનક પ્રાપ્ત થઈ જતું નથી પરંતુ સર્વ આરંભથી નિવૃત્ત થવાના વિશુદ્ધતર આત્મ પરિણામ પ્રગટ થાય તેજ તે છડું ગુણસ્થાનક પ્રાપ્ત થઈ શકે
મઘ-વિષય-કષાય-વિકથા અને નિદ્રા એ ૫ પ્રમાદ છે. તેમાં તીવ્ર ભાવે અંતમુહુર્તથી વધારે સમય એક સાથે રહે તો તે જીવ છઠા ગુણ સ્થાનકમાં મુનિને સંજવલનના ધાદિ કષાયે કે જે બહુ અલ્પજીવી હોય છે તે આવવા છતાં મુનિ પણું ચાલ્યું જતું નથી. ઉપર કષાયાદિની જે વાત કહી છે તે તીવ્રભાવની સમજવી.
(૭) પ્રભા–આ દૃષ્ટિમાં વર્તનાર જીવને યેગના ૮ અગ પૈકીનું મું ધ્યાન અંગે પ્રાપ્ત થાય છે. આ દૃષ્ટિમાં વતનાર જીવને તત્વબોધ સૂર્યની પ્રભા જે હોય છે. આ દષ્ટિમાં વર્તનાર જીવને પ્રતિપત્તિગુણ પ્રાપ્ત થાય છે. આ દષ્ટિમાં વર્તનાર જવને ઇઝ નામને દેષ ચાલ્યા જાય છે.
ધ્યેય પદાર્થમાં એકાકાર થવું તેને ધ્યાન કહેવાય છે. કઈ પણ વસ્તુમાં ચિત્તને સ્થિર કરવું તેને ધારણ કહેવાય છે. કેઈપણ વસ્તુમાં તદાકાર-કુપ બની જવું તેને સમાધિ કહેવાય છે.
આ દષ્ટિમાં વતે જીવ તત્વ વિચારણા કરે, તેને અમલ કરે, ગમાં વૃદ્ધિ થાય, બાહ્યાભ્યતર આધિ-વ્યાધિ અને ઉપાધિ થાય નહિં. તેથી ચિત્તની અપૂર્વ સ્થિરતા પ્રાપ્ત થાય છે સમભાવ પ્રગટે છે અને બીજુ પૂર્વ પ્રાપ્ત થાય છે.
અહિં છઠું-સાતમું ગુણસ્થાનક વતે છે તે હિંડોળા જેવું છે. અસંખ્યવાર અદલા-બદલે થાય છે. સાતમા ગુણસ્થાનકમાં પ્રમાદ (ાતે નથી. ત્યાં ઉત્કૃષ્ટ ધર્મદયાનના પરિણામ હોય છે. કે ઇક વાર શુકલધ્યાનની ઝાંખીનો અરૂણોદય પ્રગટે છે. આ વખતે જે શુદ્ધો પગની ઉત્કૃષ્ટ લગની લાગે છે તે જીવ આગળ વધી જાય છે. અહિ થી બે રસ્તા પડે છે. તેમાં પહેલે પ્રકાર આ રીતે છે–૮માં ગુણસ્થાનકથી શુકલધ્યાનમાં વત તે જીવ ક્ષેપક શ્રેણી માંડે છે તે જીવ આગળ વધતાં વધર્તા ૧૩મા ગુણસ્થાનક સુધી પણ પહોંચી જાય છે, અને તેવા ઉત્કૃષ્ટ શકલધ્યાનમાં બે ઘડી રહે તે કેવલજ્ઞાની બની જાય છે. આયુષ્ય હોય તે મુનિષે જીવનપયત વિચરે છે અને આયુષ્ય પૂર્ણ થયું હોય તે મરૂદેવામાતાની જેમ મેસે સિધાવે છે..
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૭૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ. અને બીજો રસ્તે આ રીતે છે–પરંતુ જીવ આઠમાગુણસ્થાનકથી ઉપશમ શ્રેણીએ ચડે તે અગ્યારમાં ગુણસ્થાનક સુધી જઈને પાછા પડે છે.
ભવચક્રમાં ક્ષપકશ્રેણી એક જ વાર પ્રાપ્ત થાય છે, અને ભવચક્રમાં ઉપશમણ પાંચવાર પ્રાપ્ત થાય છે.
૮. પરા-આ દષ્ટિમાં વત’નાર જીવને ભેગના ૮ અંગ પૈકીનું સમાધિ અંગ પ્રાપ્ત થાય છે દિમા વર્તનાર જીવને તત્વબોધ ચંદ્રની ચંદ્રિકા જેવું હોય છે જે કાયમ રહે છે આ દૃષ્ટિમાં વર્તનાર જીવને પ્રવૃત્તિ ગુણ પ્રાપ્ત થાય છે, જેથી આમ તલ્લીનતા થાય. આ દષ્ટિમાં વર્તનાર જીવને આઠમે શાર્વષ ચાલ્યા જાય છે. - સાતમી દષ્ટિમાં તત્વબેધ અંગે જે આદરણ પ્રાપ્ત થઈ હતી તેમાં પરિપૂર્ણતા પ્રાપ્ત થાય. તે કારણે તેની સર્વ ક્રિયા દૂષણ વિનાની હાય. - ૪ નવધા ભક્તિનું ફળ આત્મજ્ઞાન-આત્મજ્ઞાનનું ફળ મિક્ષ
સવણે ગુણે ય વિણાણે પચ્ચકખાણે ચ સંજમે
અણહએ તવેચવ દાણેઅકિરિયા સિદ્ધી સતપુરૂષોની પર્ય પાસનાનું ફળ ધર્મશ્રવણ છે. ધર્મશ્રવણનું ફળ જ્ઞાન છે. જ્ઞાનનું ફળ વિજ્ઞાન (વિરતિ) છે વિરતિનું ફળ આશ્રવનિરોધ (સંવર) તપબલ તથા પચ્ચખાણ છે.
પચ્ચખાણનું ફળ સંયમ છે. સંયમનું ફળ અનાશ્રવ (સંવર) છે. અનાશ્રવનું ફળ તપ છે, તપનું ફળ કર્મનાશ છે,
કમનાશનું ફળ નિષ્કમપણું છે, અને નિષ્કર્મપણાનું ફળ સિદ્ધી છે.
- આત્મજ્ઞાનદશનની સજઝાયો [૧૩-૨૧૩] શ્રવણ કીર્તન સેવન ત્રણ સાર, વંદન નિન્દ (વચન) ધ્યાનમનિ'ધ રિ લઘુતા એકતા સમતા સહી, નવધા ક્રિયા તે ઈમ સહી...૧ ગુણ અનંત જીવ દ્રવ્યના કહ્યા, જ્ઞાનદશન સુખવી ગ્રા તેહતણું સાંભળવું કરે, પ્રથમ ક્રિયા પાતિક પરિહરે...૨ કીન કથની વારે (ક) અતિઘણું જે દ્રવ્યગુણપર્યાયે ભણી વચનગી પાતિક પરિહરે, બીજી ક્રિયા સજ થઈ આરે... ૩ સેવન કરતે હૃદયમેઝાર, ગુણ સંભારે વારમવાર દુર્ગતિ કાપે નિચ્ચે સહી ત્રીજા બેલથકી એ લેહી...૪
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩
આતમજ્ઞાનદશનની સઝાયો વંદન કરતે ભાવથી વળી, ચેતન દ્રવ્યના ગુણ કેવલી ઘણે વીચે ઉલાસે જેહ થી ક્રિયા તુનો)મ ઘર સંદેહ ૫ નિન્દી કરે વિભાવજતણી રાગાદિક દુઃખ દેતા ભણું લઘુકમી તિણે નિચે થાય પંચમક્રિયાએ ગુણ બેલાય ૬ ધ્યાન ધરતે તેહનો ધણી થિર કરી થાપે બહુ ગુણ ભણી)મણિ ઘાતિકમને છેદક તેહ છઠિ ક્રિયાઈ મ ધારે સંદેહ ૭ લઘુતાંઈ ઈમ ચિંતે ઘણું ઘણું મોક્ષ ગયા હું ભમું તેયે હું હીણ ઘણાથી બહુ ગુણસાતમે તે ઈમ સદ્દઉં ૮ એકલે મરે એકલો ઉપજે સખાઈ કિણે નવી નિપજે સુખ-દુખવેત્તા એકલે એહ સર્વથી અલગ આઠમે એહ ૯ રસ સમતા તે નવ જાણ સર્વભૂત નિજ ભૂત સમાન સરખા ભાવ ચતુર્ગુણના કહ્યા નવમે બેલે શિવપદ લહ્યા ૧૦ એહવા ભાવે ધરે મુણિંદ કથનીકથી એ ગણિમણિચંદ વિનય કરીને ભણસે જેહ અવિચલ પદવી લહસ્ય તેહ ૧૧
જે દેખું તે તું જ નહિ નવિ દેખું તે તેહિ * ઈણ ભાવે વરતે સદા સઘળે તું હિ જ તું હિ ૧ જેણે તેજકું પીછાણી નવી જઈ પરકી લાર આ પસંભાવમે તે રહ્યો નવી લિઈ મનકી સાર ૨ મન જે આણિ મેલિયે આતમગુણને (સાર) લાર મન દરે મૂકીને શૂન્ય કરે વ્યાપાર ૩ તાલી લાગી આપકું પરકું દેખે નહિ આપસભામે ઝીલતે જાણે સબવતુ અહિ ૪ ઈણિપરે તિ જગાઈને ઉદ્યોત ભયેં સબ ઠેર અંતરંગ પ્રગટી કળા હુઈ એક-એર ૫ જો જી રે મટે મેહરાજકે ઈંઠે દીઠે રે લેાકાલેક આજકે જાણ્યાં જાય રે શૂલ સૂક્ષ્મ કાજકે પામ્યાં પામ્યાં રે આતમગુણરાજકે ૬ ઘતિકમના ક્ષયથકી રે નામગોત્ર ઉદયથી પૂજે સુરરાજકે, વેદની આઉથી વિચરે મહારાજકે સેલેસી કરણે કરી લઈ શિવરાજ કે
ભણે મણિચંદ્ર હવે સિધલા કાજ કે ૭
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સ ંગ્રહ
[૧૯૫]
જેને ૧
જે ૨
૨૦ ૩
૨૦ ૪
જે પ્
જૈને અનુભવ આતમ કેરી હવે તે ધન્ય ધન્ય રે સારપણુ· ચિતમે તે ભાવે ભેદઅભેદ ભિન્નાભિન્ન રે દ્રવ્યગુણુ પજવમે' ખેલે પરપરિણતિથી ન્યારે ર આપ સ્વભાવમાં આપ હી ખેલે કેવલ નાણુ જસ પ્યારી રે પુદ્દગલ વસ્તુ દેખીને નિચે ધસે (ન રીઝે) અનાગતકાલ ન નિરખેરે વર્તમાનમાં રહેવે લખે અતીત કાલ નિવ પરખે રે બાહ્ય આતમતણા જે કારણે તેહને જાણી ઉવેખે રે સારપણું જગમાં હિ ન દેખે અન ંત ચતુષ્ટય લેખે રે અતર આતમમાંહી રહેતા પરમાતમને ધ્યાતા રે ભણે મણિચ ંદ્ર તેહને નમિઇ. આપસ્વભાવમાં રાતે રે [૧૯૬] ચાર ચિત્ત નિજ જાણે રે સુલીનતાઇ લય આણે રે યાતાયાત ખેચી આણે રે કિચિત આણુદ જાણે રે સઝાય ધ્યાનને જોગે રે પરમાનંદ ઉપયેગે. ૨ અંતર આતમ કરી છડો રે કેવલી સિદ્ધ પીછાણે રે રસ લેાહ હવે સુવન્ન રે જેનુ પરમાતમમૈં મન રે [૧૯]
આ॰ ૨
આ૦ ૫
અ ૨
અનુભવ સિદ્ધ આતમ જે હાવે યમ ચતુષ્ટયજોવે ૨ ઈચ્છા પ્રવૃત્તિ થિર સિદ્ધ યમમાં નિજશકતે ચિત્ત હાવે રે પ્રથમ યમ' અહિંસાદિક વાર્તા કરતાં સુણતાં મીઠી રે જાણે જિનની આણુ આરા ખીજી વાત અનીટી ૨ ખીજે મે પ્રવતે યાગી જિન આણુામાંહે માગી (માં) રે યમ પાળવાને તત્પર યાગી પ્રમાદઃશા તસ જાગી (ત્યા),૨ અ૦ ૩ ત્રીજે યમે યમી નિરતિચારી અપ્રમત્ત શુભ ભુજ રૂપે રે ૫૨૫૨ (પરીષહપુર) ના થયરી તેહ પાસે હવે તે શાંતરસકૂપે રે અ સિદ્ધયમ તે ચેાથા કહીઇ” પરાક સાધક શુધ્ધે રે જ્જુ મણિચંદ્ર યેગષ્ટિતંત્રે વચન શ્રી હરિશુદ્ધ રે
૧૯૪
આતમ અનુભવ જેહને હવે વિક્ષિપ્ત યાતાયાતસુશ્લિષ્ટ વિક્ષિપ્ત તે અવસર ચિત્ત જાણે પ્રથમ અભ્યાસે ઇજ઼ીપેરે હાવે સુશ્લિષ્ટ તે વળગાડયુ· રહેવે સુલીનતે નિશ્ચલ ચિત્ત રહેવે ખાહ્ય આત્મા શરીરાદિક જાણે પરમાતમ તે સાક્ષાત દેખે પરમાતમનું ધ્યાન કરતાં
ભણે મણિચંદ તેને યાવા
આ
૧
આ હ
આ ૪
અ૦ ૧
૦ ૫
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મજ્ઞાનદર્શનની સજઝાય
૧૭૫
(૧૯૮] કેઈયે કીનહીકુ કાજ ન આવે મૂઢ મોહે વેળા ગાવે રે શબ્દ રુપ રસ ગંધ રિસાવે શુભાશુભે સુખ-દુઃખ પાવે રે ક. ૧ જડસ્વભાવમેં ચેતન મુંઝયે યથાસ્થિત ભાવ તે બૂઝયો રે તેરી મેરી કરત અન્ય શાંતરસ ભાવન (યું) સૂન્ય કે ૨ જડકી સંગતે જડતા વ્યાપે જ્ઞાનમારગ રહ્યો હાંકી રે યોગ કરે તે આપે જાણે હું કરતાં કહે થાકી રે કે ૩ યોગ કષાયને જુદા જાણે પ્રકૃતિ પ્રદેશદલ બાંધે રે કષાયે રસથીતિબંધ કરતાં સંસારથિતિ બહુ વાધે રે ક. ૪
સવ પદારથથી હું અલગો એ બાજીગરકી બાજી રે ઉદયામતભાવે એ નિપજે સંસાર વાત કહુકો)રાવર્તન હુકે નસાર કેમ્પ અંતર આતમ તેને કહીઈ ત્યાગ ભગ નવિ ઈછે રે ભણે મણિચંદ યથાસ્થિત ભાવે સુખદુ:ખાદિકને પ્રીછે છે કે, ૬
સાયમાં ભાન રાત
દિન
[૧૯] ચેતના ચેતનકું (સંભળાવે) સમજાવે અનાદિ સ્વરુપ જણાવે રે સુમતિ કુમતિ દેય નારી તાહરે કુમતિ કહે તિમ ચાલે રે ૨૦ ૧ કુમતિતણે પરિકર છે બહુલે રાત દિવસ કરે ડહલો (દુબળે રે વિષય કષાયમાં ભીને રહેવે નવી જાણે તે ભેળે રે ૨૦ ૨ સુમતિને મિલવા નવિ દિઈ તુજને મેહની છાંકે છાકો રે ભક્ષ્યાભઢ્ય તુજને કરાવે અનંત કાલ તાંઈ રાખે રે ચે. ૩ અવસર પામી ચેતના બેલી પ્રભુ સુમતિને ઘરે રાખે છે કુમતિને મુખે મીઠાઈ દેઈ સુમતિતણ ગુણ ચાખે રે - ૪ છણે અભ્યાસે દેશવિરતિ (ત્રત) આવે, અવસરે કુમતિને છડે રે સુમતિતણાં બેલ વાધ્યાં જાણી સંયમસ્ત્રી તવ આણે રે . ૫ સુમતિ સ્ત્રી પરિવારે વાધે તવ મુગતિ સ્ત્રી મેલાવે રે આ પરુપે ચેતન જબ થાયે તબ નિર્ભય થાનિક પાવે રે , આપસ્વરૂપ યથાસ્થિતિ ભાવે જોઈને ચિત્ત આણે રે સુમતિ કુમતિ પટંતર દેખી ભણે મણિચંદ્ર ગુણ જાણે રે - ૭
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
[૨૦૦]
૨૦ ૧
૨૦ ૨
ચેતન ચેતનમે ર રાગે!જ્ઞાન-દર્શન સુખ વીય ગુણે લાગે એર વાત સવિ દિસે ધંધા એહ સંસારમેં માંડવા ફંદા ચેતન ખાહ્ય સર્વ વસ્તુ છાંડે અંતર આતમમે' થિરમાંડા શુદ્ધ વસ્તુ પરમાતમ કામે તેહ ઉપાય છે ઇણુ ઠામે આતમ ગુણમેં ચિત્તનિજ ઘાલેા તેહમાંહિ જો ક્ષણ એક મહાલે યાન અગ્નિજળ નિજ પૂરી જા(ઝા)ળે કમ'રૂપી તિહાં કષ્ટ પ્રજાળે રાગ દ્વેષ લેાહ ભસ્મજ થાવે શાંતરસે સાવન ગુણુ પાવે નિરાલ’બ મન થાણે સાઈ ઘાતિકમ તિહાં રહેવે ન કોઇ ઋણુ વિધિ અસભ્ય પ્રદેશ દ્રવ્યભાવે પ્રદેશ પ્રત્યે અન તગુણ (થા)ધાવે ગુણે અગુરુલઘુ પજવ અનંતા ભળે મણિચંદ્ર હાઇ ભવ ઈમ અતા
૨૦૧]
૧૭૬
જગસ્વરુપ ચેતન (ના) સાંભળાવે દશ દૃષ્ટાંતે ઢોહિલેા આવે,
આ ક્ષેત્ર ઉત્તમ કુલ આવે સદૃગુરુ સામગ્રી મેલાવે સાંભળવાની જો શ્રદ્ધા આવે અધવચાળે જો મરણુ જ પામે મેરો મેરે કરે એ ગહેલે ઉઠ ચલેગા હુ·સ અકેલે કા દુઃખ ખાંટી ન લે એકરાઈ મસાંણુતાંઈ પહુંચાડે લાગઇ સખ મિલી આપણા સ્વારથ રાવે આછું' અધિકુ કહ્યું-કયુ હાવે પુણ્ય પાપ સાથે સખાઈ તિહાં જીવ ભૂખ્યા લખે ષટકાય ધન–રામાને કારણે જન્મ ગમાન્યા ન જાણ્યુ જાતે પંચ કારણુ જો એકતા પાવે મુગતિયેાગ્ય તે ચેતન થાવે
::
ધ્યા
20
..
20
..
નરભવ અથિર દેખાવે રે પુણ્ય પસાથે તે ભવ પાવેરે જગ૦ ૧ ચેાગ ઇંદ્રિય પરવડા પાવે રે તિહાં અંતરાય કાઠિયા ન આવે રે. અલ્પ આઉખે શ્યુ' થાવે રે ખાટા મેહ લગાવે રે સબ સ્વારથક મેળે રે વિડયાં મિલણા દા{હલેા રે દુઃખ ભેગવા તુમે ભાઈ રે ત્રુટી જાણી સગાઈ રે પરાઈ ગતિ કુણુ જેવે રે પુઠે કહીય વગાવે રે તેણે તેહવી ગતિ પાઈ રે પણ ધમ વાત ન સુહાઈ રે આરજે કરી હાઈ માતા રે ફીરે કરમે કરી તાતા રે કમ્માશી તુટી જાવે રે ભણે ચિ'દ ગુણ ગાવે રે
.
N
..
.
.
.
૩
૪
૫
૩
૪
૬
૮
.
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૭૭
આત્મજ્ઞાનદશનની સઝાયે
[૨૦૨ સમકિત તેહ યથાસ્થિતભાવે તેહ યમ (મન) પજવ હેઈ સભાવે; તેહ પજવ જિણ દેખે જાણે ઉદયવેલાઈ તે આવે ટાણે. સ૦૧ બાહ્ય નિમિત્ત ઘણી રીતિ ભાસે પણ તથાવિધ કારણ છે પાસે તે દેખી ઉદાસીન રહેવે કઈને દેવ તેહને નવિ દેવે સ૨ હ કર્તા માની કરમ બંધાવે તેહને કર્મ સત્તાઈ થાવે; ઉદય માફક બંધ ઉદયે આવે તેહ વિના કેઈ ઉદીરણા પાવે. સ૩ નિકાચના વિણ બંધ ખરી જાતે નિકાચના વિણ કેઈ ઉદયે આવે; બંધ વેલાઈ જે રસ હાઈ ઉદય વેલાએ તેહ તિહાં સેઈ. સ. ૪ દ્રવ્ય ક્ષેત્ર કાલ ભાવ મિલિ આવે તવ વિપાક તે પૂરે થાવે, તિણે કારણે તમે સમતા આણે ભણે મણિચંદ્ર યથાસ્થિતિ જાણે, શ૦૫
[૨૭] આતમરામે રે મુનિ મે ચિત્ત વિચારીને જોય રે તારું દીસે નવિ કેમ રે સહુ સ્વારથિયું મળ્યું જેય રે જનમ મરણ કરે લય રે કે સવિ મિલી રેય રે... આ૦ ૧ સ્વજન વર્ગ સવિ કારમે કુંડો કુટુંબ પરિવાર રે કેઈ ન કરે તુજ સાર રે ધમ વિણ નહીં કેઈ આધાર રે
જેણે પામો ભવ પાર રે. - ૨ અનંત કલેવર મૂકિયા તે કીયા સગપણ અનંત રે ભવઉદ્વેગે રે તું ભમ્યા તે નહિ આ તુજ અંતરે
ચેતે હદયમાંહિ સંત રે... આ૦ ૩ ભેગ અનંતા તે ભગવ્યા દેવ મનુષગતિમાંહિ રે તૃપ્તિ ન પામ્યા રે જીવડે હજી તુજ વાંછા_છે તિહાંઈ રે
આણ સંતોષ ચિત્તમાંહી રે...આ૦ ૪ થાન કરે રે આતમતણું પરવસ્તુથી ચિત્ત વારી રે અનાદિ સ બંધ તુજ કે નહિ શુદ્ધ નિશ્ચય ઈમ ધારી રે ઈણ વિધ નિજ ચિત્ત ઠારી રે મણિચંદ્રઆતમ તારી રે. આ૦ ૫
[૨૦] ચેતન જબ તું જ્ઞાન વિચારે તબ પુદ્ગલકી સંગતિ છડે આપહી આપસભામે આવે પર પરિણતિ અવિ દુરે ગમાવે ૧ ચેતન જ બ તું જ્ઞાનથી ત્યારે તબ પુદ્ગલ તુજ લાગે પ્યારે માહનીય કમેં તુજને ઘેર્યો ચેતન તે તે કશું ન વિચાર્યો ૨ સ–૧૨
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________
2
જબલગે આતમદ્રવ્ય ન બૂઝે કિરિયા મુખ્ય તે કરે ઘણેરા માહરાયકી મહરાજધાની ક રાયકીહુડી લખાણી ધરમ ધરમ સહુકા કરી માંને બાહિદષ્ટિ માહેર યાત્રે જ્ઞાની તે જે જ્ઞાન વિચારે કારણુ ગ્રહી કારજમાં આવે આપહી આપસ્વભાવમે ખેલે અરિહંત ભાષિત ધમ આરાધે તૈહતા કારણ જે જોડે જ્ઞાનદશનચારિત્ર આરાધે
---સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
તખ લગે' મિથ્યામતિમે મુઝે કર્માંતથા નવી આવે છેઠુડા તેમાંહિ "ત્યા (સૂતા) જે અજ્ઞાની નરક નિગેાદે જઈ સિકરાણી ધના મમાઁ તે વિરલા જાણે કારણ સે કારજ કરી ભાવે કારણ કારજ દેય નય ધારે તબ સા જ્ઞાની શિવપદ પાવે પરંપરિત સિવ રે વ્હેલે મુગતિ મારગ તે નિશ્ચે સાધે નિશ્ચય વંત હૃદયથી ન છેડે સેવકને સુખ સંપત્તિ વાધે
અણુવિમાસું કરે કાં મૂઢા માયા કરે તુજ કહે સહુ કૂડા ક્રોધે કરીને તપે કાં ભાઇ હાસ રત્યરતિ ભ્રય સેગ નિવારો મિથ્યા મતિ તુજ મહુત કમાઈ ચાર ચક્ક કરો ચઉગતિ પાઈ મેહ મિચ્છત્ત અણુબંધ ખપાવે { અપ્રત્યાખ્યાન ચઉ ઉત્ક્રય ન આવે
NO
N
3
[૨૫]
લાભ લગે વાંછા છે. ભૂ'ડા માને વિનય તુજ નાવે રૂડા અ૦૧ અચ'કારિ પરહાથે વિકાઈ દેહ દુગ છા તુમે ચિત્તમાંથી ડારો એ મહામહ સબહી દુઃખદાઈ નરક તિયચ મણુ દેવતિ થાઇ યથાસ્થિતિભાવે સમદ્રષ્ટિ આવે સ’જલન ચઉના કસાય તવ નાવે તપસ યમવીતરાગ તે કહાવે ખીણુ વીતરાગ નર હાય જો કોઈ નાણુદ સણાવરણ વિઘ્ન ખપેઈ કેવલનાણુર્દ'સણુ તમ પાવે પછી સૈલેસિકરણે તવ સિદ્ધ - થાવે તે જ્ઞાની જગમેં સુખ પાવે ભવતણા દુઃખ સવ ગમવે અપ્રત્યાખ્યાન ચાકડી જખ આવે તવ સર્વે સંયમ ચિત્ત આવે સ'જલન ચઉક્કાને કષાય જખ જાવે તમ વીતરાગ સયમતે કહાવે ખાણુ વીતરાગ નર હાય જે કેાઇ દુઃખ દેહગ તસ નાશ જ હાઇ નાણુ દસણુ ચરણુ વિધન ખપાવે કેવલનાણુ દસણ તબ પાવે તથા ભવિતવ્યે સામગ્રી આવે. શુદ્ધસ્વરૂપ ઉપર રુચિ કહાવે ઉપાય કરી ક` ખપાવા રે ભાઇ ભણે મણિચંદ્ર પામા ઠકુરાઇ
DD
10
10
૩
20
X
પ
७
.
૨
3
૪
]
૪
પ
A
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મજ્ઞાનદર્શનની સજ્ઝાયે
ચેતન તુમ હી આપે ન્યારી જિણે કરી બધાણા ભાઈ માયા કરી પાસમાં તુમ પાડયા છાડિસ્યા નિદ્રા જખ માહ કરી આગમ પઢી આગમી નામ કીના યાપશમ વિષ્ણુ ક્રિયા બહુ કીની જન્મ તાંઇ પ્રમાદદશા નહી જાવે મેપિશાચ તુમ્હે દુ:ખ દેખાવે ઉદયાગત વસ્તુ યથાસ્થિત ભાવો ભણે મણિચંદ્ર ઇમ કમ ખપાઈ
૨૦૬]
ચે॰ ૩
પર વસ્તુ ઉપરે કયા ધરે પ્યારા હારિ મૂકી આપણી ડકુરાઈ ચે૦ ૧ મુખે મીઠાઈ દે ભમાડયા તમ જાણેસ્યા એ ક્રુતિ કેરી ચે૦ ૨ માને ચઢી ઉપદેશ બહુ દીના તાકા ફલ સુરપદવી તે લીની તમ તાંઈ તુમ સંસાર ભમાવે અપ્રમત્ત ચામક રૂઢ હાથે આવે ૨૦ ૪ અધ નિકાચના નહિં કાઈ દાવો જિમ પામે। આપણી ઠકુરાઇ ચે પ (૨૦૭] જો બૂઝે તે બૂઝ માથે પડસે તુઝ ન કરે તુજ કોઇ સાર ભૂલ્યે તુ હિ ચિહ્ ગતિ દ્વેષે પાસ આપહિ રહે ઉદાસ ચિત્ત ઠરે યથા, આપહિ મગ્નતા હોય શાંતરસ પાવે સાય આપહી જ્યેાતિ જગાય કેવલ લચ્છિ પાય પ લેાકાકાશ (લેાકાલેાક) પ્રકાશ શિવપુર વાસ
ગમાર
૩
૪
જો ચેતે (ચેતય) તે ચેતજે ખાનારા સહુ ખાઇ જશે આપ સવારથ સહૂ મળ્યું પરમારથ જાણ્યા નહિં પરમારથ જમ જાણિયા પજ્જવ વિ દૂરે લેખવે નિરાસપણે (ચિંતવે સદા) મુહુત એક રહે મગ્નતા કાયા વચન મનત્યાગ કરી ઘાતિ કરમ કુ ક્ષય કરી અનંત અતિશય તસ હુવા ભવ્ય જીવતિમ પ્રતિ ઝવે પૂરે
[૨૦૮]
૧૯૯
શિવપુરવાસના સુખ સુણા પ્રાણી કેઈક રાય વનમાં પડયા ભૂલા તમ એક ભિન્ન આળ્યે રાય પાસે રાય પટ્ટિપતિને તેડી ઘર આવે કે'તા કાલ તિહાં કણે રહિએ પૂછે કુટુંબ તુમ્હે સુખ અવદાત તેહ વનચર કિસી ઉપમા કહાવે મણિચંદ કહે જો ઉદાસીન રહાવે
કહેતાં પાર ન આવે નાણી તૃષાક્રાંત પડિએ એકીલે પાયું નીર આણી હુલાસે તસ ઇચ્છાએ સુખ લાગવાવે નિજ થાનિક જાવા ગહગહિ તેડુ ઉપમા દેખાડા તાત તિમ (શિવ)સિદ્ધસુખ નાણી(કસ્યુ' દેખાવે શાંતરસ પાર કિમ નહિ આવે
3
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૦
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
[૨૯]
આંદિ(ત જોએ તું) તુ જોજે રે આપણી, અનાદિ નિગોદમાંહિ અનંત ચતુષ્ટય તિહાં હતા હવડાં છતાં છે આંહિ... ૧ સેમતણી પેરે સીયલેા શાંતરસ કરી જાણુ
!
તિણે ઉઘાડચા ગુણા દેશે પામીશ (હેશે) કેવલનાણુ...૨ ૧મગળે માંગલિક કરે જાણે સિદ્ધ સાહુ ધ પાપ તિમિર દૂરે જશે પામીશ તુ શિવ શમ પબુદ્ધિ બુધ ભલી કરે છાંડે જે જ્ઞાનદર્શન ચારિત્ર લહી જટાળીશ સંતાપ
પાપ
નાણું
(કયાંક છાપેલા મુજબ પાઠ છે, કાંક મૂકેલા આંકડા પ્રમાણે ચરણા છે.) ગુરુતણી સંગતિ કરી પામીસ તેણે ક ખપાવી આપ! પહેાંચીસ શુક્ર રાખે નિજ મસ્તકે ખલ વીય સંયમ સાધીશ આપણે કર્મો ક્ષય શની શનૈઃ અભ્યાસથી ક્રોધાદિકના કેવલ નાણુ મળે સહિ હાસે શિવ કલ`ક રાહુને છાંડજેમા શુદ્ધ એ જાણિ; દુરિ(ષ્ટ)ગ્રહ નવમૈ' (મેા)જશે મણિચંદ સુદ્ધ વાણિ i૨૧૦]
માગ...
શુકલપક્ષ પડવેથી નિશ્ચલ ખીજે ધ્યાન (વિવિધ વિઘન) ત્રીજે ત્રણ તત્ત્વ આરાધે ચેાથે ચ્યારભાવના ભાવો
પંચમી ́ નાણુ પાંચ પામી છઠ્ઠીએ છçડી લેશ્યા આણે સપ્તમીએ સપ્તભય નિવારી અષ્ટમીએ અષ્ટકમ નિવારી નવમીએ નવ તત્ત્વ ત્રિચારના દશમીયે દશવધ સયમ પાળી એકાદશીÚ એકાદશ અગા દ્વાદશમું અ ંગ દ્વાદશીઇ તેરસે તેર કાઠિયાવાર ચઉદશીચે ચઉર્દૂ પૂરવ આરાધે!
તું નિર્વાણ...પ તિણે હાઇ તિણે હાઈ ત્યાગ
ધર્મ કલા તસ વાધેજી
દુવિધ ધમ યતિ શ્રાવકના સાથેજીચારિત્રદર્શનજ્ઞાનજી મૈયાક્રિક શુભ યાનજી પંચમતિ પહુંચાવેજી છકાય રક્ષા થાવેજી સાતે સુખ ઉપજાવેજી સિદ્ધના આઠ ગુણ પાવેજી ૪ નવવાડે બ્રહ્મવ્રત રાખેજી દેશરુચિ સમકિત રાખેછ શ્રાવક એકાદશ પઢિમાજી સાધુની દ્વાદશ ડિમાજી દ્ તૈરક્રિયા નિવારેજી ચઉદરાજ પાર ઉતારેજી
પ
૨
3
3
७
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મજ્ઞાનદશનની સજઝાયે
૧૮
પનરમાઈ વેગ પન્નર નિવારી સંજ્ઞા પિનર છાંડાજી કૃષ્ણપક્ષ પડવેથી ઓછી કળા અમાવાસ્યા તાંઈ જાણેજી ૮ શુકલ પક્ષની ચઢતી કળા સહી ધમતણી વખાણીજી કૃષ્ણપક્ષની પડતી કળા કહિ મણિચંદ એહ લખાણીજી ૯
می
به
سه
[૨૧] મિચ્છત્વ કહિજે કુતત્વ વાસના યથાસ્થિત ભાવ ના આસન દ્રવ્ય પજવ વિપર્યાસ ધરાવે અનંતાનુબંધિયે હઠ કરાવે ગુણવંત જાણ તોહે ષ આવે મુહૂર્તથી માંડી જાવાજજીવ કહાવે અનંતાનુબંધી કોઇ તે થાવે ભવાનુબંધી તે દૂર્ગતિ પાવે ગુણવંત પ્રત્યે દેખે આપથી હણ અવગુણ આગળ કરી જુએ દીણ માને ચઢયો નિજ પરાક્રમ બાલે, દૂરગતિતણું બારણું તે ખાલે ૩ ધર્મ ઘેડે કરી બહુ પ્રકાશ આપે ઈમ જાણે મેરે જસ ભાસે ધમ દેખાડી ઠગે બહુ લોક અનંતાનુબંધી માયા કરે ફોક પરવસ્તુ અપની કરી માને તમે રંગાઈ રહ્યો નિજ ઠાંણે લેભસાગર પુર નાવ થાવે તૃષ્ણાએ કરી દગતિ જાવે એ અનંતાનુબંધી કહ્યા ચારે એમની મુખ્યતા ગૌણતા ત્રણ ધારે નરકનિગોદ પહુંચાડે ભાઈ હારી જઈ આપણું ઠકુરાઈ ૬ યથાસ્થિતિ ભાવ ઉપર મનરંજે ગુણ જાણ્યા પછી તે નવિનંજે ધમે માયા ન કરે પુણ્યવંત (વચે) ભણે મણિચંદ પરવસ્તુ ન સોચે
રિ૧૨] આજકો લાહે લીજિઈ કાલે કિણએ ન દીઠી જોજે આપ સભાવમેં બીજી વાત અનીઠી ૧ ક્ષણ ક્ષણ તુજ ચિત્ત ચંચલે વિરહ ઉપજાવે આપસંભાવમાં આવતાં બહુ પ્રાપ્ત જ થાવે ૨ બીભસજસા એ પુદગલા તીનેમેં તું રંજે , આ પસંભાવમાં અમીરસા તેહને દેખી તું ગંજે ૩ સપન જેસી એ વાતડી રાધાવેધજ સાધો એકાંતે સ્વાદને ચાખ તું એરસું નેહ ન બાંધો ૪ આષાઢા નાટક રમે , નાક - લયલાગી આપસભામે આવીયો લહ્યું ના ભાગી ૫
ન
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ સુચીત અણુ દેખવે પરવાએ દોરે રાગદ્વેષધારા વિચે, વતે ચેતન ગોરો ૬ મુહૂર્તમાત્ર થિરતા વસે ગુટે ઘાતીયાં કમ તથા ભવ્યત્વ કારણુ મિલે પામીએ શિવશર્મા ૭ એ અભ્યાસ કરતાં થકાં ચિરતા જે વાધે મણિચંદ્ર લય લાગી રહે પરમાનંદ સાધે ૮
[૧૩] સમ્મરિદી સાધે યથાસ્થિતભાવ અપ્રત્યાખ્યાનીને એહ સભાવ જાણે સવપજવ છેડાવે પણ ચેગે પચ્ચખાણ ન થાવે કયે છાંડુ કયે રાખું યેગ એટલા વિણ નવિ ચાલે ભેગ તે તે દેશથી પચ્ચખાણ થાવે પ્રત્યાખ્યાની દેશવિરતિ પાવે રે સંજલણે સર્વ સાવધ ગ છાંડે કર્મ સત્તા તે ઉદય વલી માંડે ચારિત્ર ગે કરી મન પાછું ઉસારે હું કર્તા નહીં ઈમ તે સંભારે ૩. દ્રવ્યચારિત્રને એહ સભાવ તેને જાણે જ્ઞાની વિભાવ સમક્તિ સહિત ચારિત્ર ગુણ એક હેય ઉપાદેય છેડે ન વિવેક ૪ જાણે આ પસંભાવે હું થાઉં પજજવ છેડી શુભાશુભ સુખ પાઉ આતમસભાવમાં મન લય લાઉ સર્વ મૂકી મને શુન્ય થાઉં ૫ એહવું ચિત્ત ચિતે થિરતા પાવે તિણે અપ્રમત્તદશા જીવ થાવે ઈમ કરતાં જે ઉંચી લય લાવે તે ઘાતિયાં વળી કમ ખપાવે ક્ષપકશ્રેણી જે આવી હાથ સંજલણ અપાવી હુએ સનાથ યથાખ્યાત સંયમ તવ પાવે છડી સાવદ્યાગ કેવલી થાવે છે જબ સૈલેસીકરણે આવે ચાગ હેતા તે સવ સુંધાવે આતમ આ૫ સ્વરૂપે આવે તેથી અનંત સુખ જીવને થાવે
ભણે મણિચંદ સમણિ સિદ્ધ પાવે ૮
[૨૧] આતમ ધ્યાનથી રે સંતે! સદા સ્વરૂપે રહેવું કર્માધીન છે સૌ સંસારી કેઈને કાંઈ ન કહેવું.... આતમધ્યાનથી૧ કઈ જન નાચે, કેઈ જન ખેલે કેઈ જન યુદ્ધ કરતા કઈ જન જમે કઈ જન રૂ દેશાટન કઈ દંતા વેળુ પીલી તેલની આશા મૂરખ જન ચન રાખે બાવળીયે વાવીને આંબા–કરીરસ શું ચાખે?..
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મજ્ઞાનદર્શનની સઝાયો
૧૮૩
વેરી સાથે વૈર ન કીજે રાગીશું નહિં રાગ આતમ ધ્યાનથી રે સમભાવે ને જનને (જીવન) નીરખે તે શીવસુખને લાગે છે જુઠી જગની પુદ્ગલબાજી ત્યાં નવ રહીયે રાજી તન-ધન–જોબન સાથ ન આવે આવે ન માતપિતાજી.... લક્ષ્મી-સત્તાથી શું થાવે મનમાં જે જે વિચારી એક દિન ઉઠી જવું જ અંતે દુનિયા સો વિસારી. ભલભલા પણ ઊઠી ચાલ્યા જેને ! કેઈક ચાલે બિલાડીની દેટે ચડીઓ ઉંદરડે શું હાલે?.. કાલ ઝપાટા સૌને વાગે ભેગીજન જગ જાગે ચિદાનંદ ઘન આતમ અથે રહેજે સો વેરાગે...
રિ૧૫ આતમ ભાવે રમે હે ચેતન! આતમ ભાવે રમો પરભાવે રમતાં હે ચેતન! કાળ અનંત ગામો...હે ચેતન ૧ રાગાદિકશુ મળીને ચેતન ! પુદ્ગલ સંગ ભમે ચઉ ગતિમાંહે ગમન કરતાં નિજ આતમને દમ... ૨ જ્ઞાનાદિક ગુણ રંગ ધરીને કમકે સંગ વમે આતમ અનુભવ ધ્યાન ધરતાં શિવરમણીશું રમે... - ૩ પરમાતમનું ધ્યાન કરંતાં ભવસ્થિતિમાં ન ભો દેવચંદ્ર પરમાતમ સાહિબ સ્વામી કરીને નમે... . ૪
રિ૧૬. આજકે હવે લીજીએ કાલ કોણે રે દીઠી રહણ ન પાવે પાઘડી જબ આવે ચિઠ્ઠી. આજકેટ ૧ મનસા વાચા કમરણ આળસ સબ ઇંડી ધ્યાન ધરું અરિહંતનું થાનક શિર મંડી.. વિનયમૂલ જે પાળીએ શ્રીજિનવર ધર્મ શુદ્ધભાવે આરાધતાં છૂટે નિજ કુતકર્મ દાન શીયલ તપ ભાવના ધર્મને ચાર પ્રકાર દયા શુદ્ધ આરાધીએ પામીએ ભવપાર.. ધમને મર્મ જ જાણો રાગ-દ્વેષને વારે કેવલજ્ઞાન નિપાઈને દેવચંદ્ર પદ સારે
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________
- સઝાયાદિ સંગ્રહ
[૧૭] આપ સ્વભાવમાં રે અવધૂ સદા મગનમેં રહના જગત જીવ છે કમાધીના અચરીજ કછુઆ ન લીના આ૫૦૧ તું નહિ કેરા કઈ નહિ તેરા ક્યા કરે મેરા મેરા તેરા હૈ સે તેરી પાસે અવર સબ અનેરા... ૨ વધુ વિનાસી તું અવિનાસી અબ છે ઇનકા વિલાસી વધુ સંગ જબ ફર નિકાસી તેમાં તમ શિવકા વાસી - ૩ રાગ ને રીસા દેય ખવીસા એ તુમ દુઃખકા દીસા જબ તુમ ઉનકું દૂર કરીસા તબ તુમ જગકા ઈસા - ૪ પરકી આશ સદા નિરાશા એ છે જગજન પાસા વે કાટકું કરે અભ્યાસ લહે સદા સુખ વાસા - ૫ કબીક કાછ કબહીક પાછ કબીક હુઆ અન્નાજી કહીક જગમેં કીતિગાજી સબ પુદ્ગલકી બાજી , શુદ્ધ ઉપગ ને સમતાધારી જ્ઞાન ભાન મને હારી કર્મ કલંકકું દૂર નિવારી જીવ વરે શીવનારી છ
(૨૧૮] સુણો ચેતનજી ! આતમજ્ઞાન વિના સવિ વાતે બેટી
નહિં જ્ઞાન થકી કઈ ચીજ મોટા સુણે ચેતનજીક તારૂં ક્ષણે-ક્ષણ આયુષ્ય તૂટે છે તારું અંતર ધન મેહ લુંટે છે
તારું અમૃતભાજન ફૂટે છે . ૧ ફ આઠ કરમનાં ફંદામાં પડ્યો તેથી ગંદા ધંધામાં
તારી ધમનીતિ મળી મંદામાં . તે કામે વ્રતપણું વાગ્યું તારું દિલ દુરાચારે જામ્યું
- તારું જ્ઞાન બધું તેમાં નાખ્યું છે, જગમાયા ક્ષણ-ક્ષણ નાસે છે, તું ચિત્તડું કેમ ત્યાં વાસે છે?
જે જ્ઞાને એ બધું ભાસે છે . ખરું આતમજ્ઞાન જિમુંદ ભાખે, ગુરુ મુખ કમલે ગ્રહી દિલ રાખે
રસ આતમ લબ્ધિ તણે ચાખે .
I [૨૧] ચેતન: અબ મોહે દર્શન દીજે ૧ તુમ દશને શિવસુખ પામીજે, તુમ દશને ભવ છીજે ચેતન-૧ તુમ કારન તપ સંયમ કિરિયા કહે કહાલે કાજે તુમ દશન બિનુ સબ યા જુઠી અંતર ચિત્ત ન ભીંજે ,, ૨
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મજ્ઞાનનની સજ્ઝાયા
ક્રિયા મૂઢમતિ કહે જન કેઈ જ્ઞાન એરકુ` પ્યારે મિલિત ભાવ રસ દઉ* ન ચાલા તુ દોનું તે ન્યારે ચેતન૦૩ સખમે' હૈ એર સખમે નાંહી તુ નટ (પૂરણ) રૂપ અકેલા આપ સ્વભાવે વિભાવે રમતા તુ ગુરુ અરુ તું ચેલેા જોગી જગમ અતિથિ સન્યાસી તુઝ કારણે બહુ ખાજે તું તેા સહજ શક્તિ શું પ્રગટે ચિદાનંદકી માટે અકળ અલખ પ્રભુ તું બહુરૂપી તુ'અપની ગતિ જાને અગમરૂપ આગમ અનુસારે સેવક ‘સુજસ ખખાને
[૨૦]
..
આપ સમજકા ઘર નહિં પાયા દૂજાકુ' કથા સમજાવે ? આંકા ફ઼િ જિનદાસ જગતમે હીરા હાથને નહિ આવે હૅરસ સવાઈ ચાહનકી ચિત્તમે ચાનક અધિકી આય લગે ઇંદ્રિયકા પરવશમે પડીયેા જ્ઞાનકળા કહા કૈસે જગે?...આ૫૦૧ તૃષ્ણાને જગ લુટ લીયા હૈ કપટ કરી પરધન ઠગે ખાઇ ખાઇલાહા માંસ વધાર્યાં પ્રાણી કવિધ ચાલે પગે વિષય વિપતકી કરે ચુંથણી ચરચા(ચર્યા)સુ ચિત્ત નહિ લાવે ર અપને અવગુણુકુ નહિં દેખે દૂજાકા અવગુણ ભાખે હિં સાહીમે હુએ હજુરી દયા દૂર દિલસે ના ખે ગુણવ`તકા ગુણàાપે મેરા મત અવગુણુકે રસકુ ચાખે તિનુ હી પ્રણમે રાગ ધામે. શરણે જિનવર કિમ રાખે? ઠગ ફાસીંગર ચેર અન્યાયી ધનમીસે (બ્હાને) ઇનકુ ધ્યાવે.....૩ અવગુણુકી મેરી ખાણ આતમા મજાણુ હાય સે મેહે પૂજે નહિ ગામમે' રૂખ અબકા એર્ડ અખ સરિખે। સૂજે પારખ નહિ હૈ હીચે જ્ઞાનકી ગુણ અવગુણુક કુણ મૂઝે ગાડર દેખ કહે મુજ ઘરમે કામધેનુ ઇતની ક્રૂઝે એસા મા અવિનીત આતમા અવગુણુ ક્રિમ ગાયા જાવે ?... ક્રોધમાન માયામે' માતા લાભ માંહે લપટચા રહેતા ગરથ ગુમાની ગમ ગરજી પીડ પારકી નહિ' સહેતે ભક્તિ નહિં ગુરુદેવ ધરમકી કઠણ વચન મુખસે કહેતા આંટ નહિ ખૂલે હૈયાકી પુઠ પરમ પદ્મકુ' દૈતે સ્વાંગ સજી જિનદાસ જૈતકા માલ મુલકકો ઠગ ખાવે...
20
M
.
૪
૧૮૫
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૬
સઝાયાદિ સંગ્રહ
# આત્મનિંદાની સોયો [૨૨૧] શું કહું કથની મારી વીર ! શું કહું કથની મારી જન્મ પહેલાં મેં આપની પાસે કીધા કેલ કરારી અનંત જન્મનાં કમ મિટાવવા મનુષ્ય જન્મ દિલધારી “વીર શું૦ ૧ સંસાર વાયરા લહેર થકી હું તે વિસ આજ્ઞા તમારી બાળપણુમાં રહ્યો અજ્ઞાની મનુષ્ય જન્મ ગયા હારી . . ૨ યૌવન વયમાં વિષય વિકારી રાચી રહ્યો દિલધારી ધર્મ ન પાઓ ધમ ન સાથે ધર્મને મે વિસારી , જોત જોતા માં ઘડપણ આવ્યું શક્તિ ગઈ સહ મારી ધન લતની આશાએ વળગ્યો જાયે મનુષ્ય ભવહારી , ભારતભૂમિમેં ૫ ચમકાળે નહીં કઈ કેવલ ધારી સંદેહ સઘળાં કેણ નિવારે મન મુંઝાઈ ગયે હારી ઉદય રત્ન કરજેડી કહે છે રંગૂન શહેર મઝારી ભક્ત વત્સલ બહુ સહાય ધરીને લેજો મુજને ઉગારી - - ૬
[૨] દુહા : શ્રી જિનવર પ્રણમી કરી શારદ ગુરુને પ્રણામ
કર જોડીને વિનવું શુભ મતિ દેજે સ્વામ ઢાળઃ પરમ દેવનો દેવ તું ખરે ધરમ તાહરે મેં નથી કર્યો ભરમમાં ભાગ્યે તું નવિ ગમે કરમ પાસમાં તું અતિ દયે પરમ૦૧ ગરીબ પ્રાણીના પ્રાણ મે હણ્યા ત્રસ ને થાવરે જીવ ના ગણ્યા થરર! ધ્રુજતો મતથી ડરી અરર! એહની ઘાત મેં કરી ૨ સદસભા જઈ જૂઠ બેલિંચે ધરમી જીવન મમ ખલીયો સદગુણી શિરે આળ આપીયાં અરર પાપના પ થ થાપીયા , ૩. અદત્તદાનથી હું નવ ડર્યો પરધન હરી કેર મેં કર્યો તસ્કરો તણા તાનમાં ચડયો અરર ! પાપના પંજમાં પડયે . ૪ રમણું રંગમાં અંગ ઉર્ફે વિષયસુખમાં ચિત્તડુ વસ્યું, શીયલ ભંગના દોષ ના ગા અરર ! હાય રે બાવરે બન્યા ૫ અથિર દાનમાં હું રહ્યો અડી ધરમ વાત તે ચિત્ત ના ચડી ઉદ્ધત મેહમાં હું થયો અતિ અરર! મારી શી થશે ગતિ? . ૬ કુરભાવથી દેધ મેં ગ્રહ્યો સજજન દૂહવી રોષમાં રહ્યો સરવ જન્મથી સંપ છેડી તૃણના તેલથી તુચ્છ હું થયો . ૭
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મનિંદની સજઝાયો. મચ્છર મનથી મેં બહ કર્યો મમતભાવથી હું અતિ ભર્યો મદ છેકે ચડયો માનમાં અડય વિનય ના કર્યો ગર્વમાં પડયે પરમ૦૮ દગલ બોયે હું બહુ રમે કપટ કૂડમાં કાળ નિંગ મુખ મીઠું લવી સૃષ્ટિ ભેળવી અરર! કેમ રે ભૂલશે ભવી - ૯ મન હીરાકણી મેતી ને મણ અબજ આથને હું થયે ઘણું અધિક આશ તે અંતરે ઘણી અરર. લેભને ના શક હણ - ૧૦ મગન મન્નથી સાજનો પરે હિત ઘણું ધરી પોંખી આખરે તરકટી તણા ફંદમાં ફર્યો અરર! રાગથી ને લહ્યો કશે . ૧૧ દિલ ડુબી રહ્યું દેશ દદમાં ગુણ નવિ ગણ્યા મેહેરી મદમાં
અરુણ આંખડી રેષથી ભરી અરર! સવને હું થયે અરી - ૧૨ નિજ કુટુંબને નાતજાતમાં વઢી પડયે હું તે વાતવાતમાં અબુઝ આતમા ઘાતમાં ઘડ અરર! કલેશથી ફૂપમાં પડે છે. ૧૩ અણહતાં દિયાં આળ અન્યને અલિક ચરી મેળવ્યું ધનને સદ્ગુરુ તણે સંગ ના કર્યો અરર ! પાપથી પિંડ મેં ભર્યો . ૧૪ પરની ચેવટે ચુગલી કરી ગુપ સભા જૂઠી સાહદી ભરી પિશુન ધૂત્ત હું લાંચ લાલચી પશુ પણે રહ્યો પા પમાં પરી, - ૧૫ પર પૂંઠે પરા દેષ દાખવા જશ તણે ઘણે સ્વાદ ચાખવા રહસ્ય વાત તો મેં કરી છતી ભવ અરણ્યમાં હું રુલ્યા અતિ . ૧૬ અધમ કામમાં હર્ષ મેં ધર્યો ધરમ ધ્યાનમાં અમૃષે ભર્યો દુર્ગણે રચ્ચે મેહમાં મા અરર! કમના નૃત્યમાં નસ્ય . ૧૭ છળ વિદ્યા કરી અર્થ સંચિયા જૂઠ ઘણું લવી લેક વંચિયા પતિત રાંકને છેતર્યા બહુ અરર ! પાપ હું કેટલાં કહું ૧૮ શરીર શોધ તે મેં નવ કર્યો જડ પ્રસંગથી યોનિમાં ફર્યો શુદ્ધ વિચાર તે ચિત્ત ના ચડો મિચ્છર શલ્ય તે મુજને નડશે . ૧૯ કરમ વેરાયે વટી મને કશ્મરી કરું અજં જિનને કરગ્રહો પ્રભુ રાંક જાણુને દિલ દયા ધરે મહેર આણીને , ૨૦ તકસીરે ઘણી કો શકે ગણી બખશિશે ગુના જગતના ધણી રીઝ કરી ખરી ગોડી ત્રાસને શરણ રાખજે ખોડીદાસને - ૨૧ નભ ભુજા ચહી ચંદ્રમા રહી પણ પ્રાચીથી પશ્ચિમે સહી ચતુરમાસમાં બંદરે રહી લલિત છંદની જેડ એ કહી . ૨૨
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ આત્મપ્રબંધની સઝાયા [૨૩-૨૩૦] શ્રી જિનશાસન પામીય ગુરૂ ચરણે શિર નામીય
નમીય સેનું અંતર રિપુ તણીએ ૧ સાંભળજો સહુ ધામીય મુગતિ તણું જે કામીય
પામીય, જીવ સહુ હિત ભણીએ ૨ હિત ભણી કહે શિખ રસાલી સાંભળે રે તું પ્રાણી હિયડા ભીતર આણ અનુદિન શ્રી જિનવરની વાણું ૩ ચારાશી લખ જીવ એનિમાં ભાગ્યે અનંતી વાર જિન દર્શન સાચું પામ્યા વિણ નવિ છૂટ સંસાર ૪ ઈણ જગમાં સહુ સ્વારથી મલીયું તાહરું કુણુ હિતકારી શ્રી જિનધર્મ વિના નહિં કઈ સાચું જોઈ વિચારી ૫ ઇણ અવસર અધિકાર અપૂરવ જીવ! જેય તું જાગી જેતે હી તુજ અથે આવે તેને હૈયે રાગી જિમ એક મહીમંડન નયરી પ્રજાપાલ ભૂપાલ તેહને સુબુદ્ધિ નામે છે મહેતે બહુ બુદ્ધિવંત દયાલ
ત્રણ મિત્ર તે મને કીધા નિત્યમિત્ર છે પહેલા * ; પવમિત્ર તે બીજે બોલ્યા જુહારમિત્ર તે છેલે નિત્યમિત્ર શું નેહ અતિઘણે ક્ષણ નવિ અળગે મેલે જોઈએ તે આગળથી આપે તેહનું કથન ન ઠેલે લાલે પાળે અને પખાલે ક્ષણ ક્ષણ તસ સંભાળે સંતેણે પિષે શણગારે દુઃખ આવતું ટાળે ૧૦ પવમિત્ર સાથે પણ પૂરે પ્રેમ હૈયાશુ આણે તેહને જે જોઈએ તે આપે કરી આપણે જાણે ૧૧ જુહારમિત્રશુ જુહાર લગારેક સુસ્નેહ પામે દાખે મિત્ર ત્રણ સાથે તે મહેત પ્રીતિ એણી પેરે રાખે ૧૨
[૨૪] તેહને એણી પેટે ચાલતાં હાલતાં મંદિર આપ એક દિવસ રાય રીસીયે પ્રગટયું તવ તસ પા૫ ૧
મરણાંત કષ્ટ સહી કરી મહેતે વિમાસ્યું મન - હવે જોઉ જગતે પારખું મિત્ર છે મારે ત્રણ ૨ -
અવસર ઈણ આવ્યે થકે કાજ કરે મુજ જેહ ! * પારખું પહોંચે પરગડુ શુભમિત્ર કહીયે તેહ ૩
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મપ્રમેયની સજ્ઝાયા મનશુ વિમાસી એહવુ સુણ ભાઈ! તુજશું મારે રાય ઘણું રીસે ચડયા મન માનશે તેમ પીશે તેહ ભણી નાશી તિહાં થકી મુજ રાખ અધત્ર! બુદ્ધિ કરી કષ્ટમાં પડીયેા છે, ડવે તેહ મિત્રશ્ નેહ માંડીચે નિત્યમિત્ર વતુ” એલીયેા હું તે। રાખીશ નહિ ક્રિમે વ્યવહાર એહને આકર નાશ તુ' અહિં છૂટશે નહિ આવ્યુ. ઉદય તે ભાગવે રાય રાણી તુજ બહુ મલે મુજ દેણું હતુ. તારે તાહરુ કયુ તું પામીયે મુજ પાસેથી હવે જા મહેતા સદા જસ પેષતા રાયના જણુના હાથમાં મહેતા ત્રિમાસે મન્નથુ
નિત્યમિત્ર પૂછ્યું તામ એક ઉપન્યુ' છે કામ હુવે મેલશે નહિ આજ લેાપશે સઘળી લાજ હું આબ્યા તુજ પાસ બીજુ ન કાઈ વિમાસ ટ્
આગળ આવી આપ નવ લહીયે જેણે થાપ ખાલીયા મનના ભાવ . મત કર મુશ્ રાવ રાય દડે લખ કોડ વાત ત્રીજી હવે છેડ જોગવે જુગતે જાણુ તાપણું ન મળે એ હાણુ આપ્યું એતી વાર મે કાંઈ થાય ન સાર પરહેામે હાડયે તુજ નેહ તેણે દીધા ઇમ દેહ સેાંપવા લાગ્યા જામ એ ખલ નીવડયા આમ
૨૨૫]
ઉતાવળા હવે આવીચે વાત તસ સઘળી કહી એહ દુઃખથી અલગેા કરી રાજા મુજ પર કાપે ચડયા મન રાખવા મહેતાતણ તુજ દુઃખ કારણ આવીયુ રાતદિવસ રળતા ઘણું રાખતા સહુને રૂડી પરે મુજ મન એ દુ:ખ અતિ દહે ટાળી ન શકુ કષ્ટ તાહરુ એણે યુગતે મુખે સતેષીયા મહેતાતણું પણ તે થકી
પત્રમિત્ર પાસે સેાય મનશું ધરી દુ:ખ રૈય અધવ! હવે સજ્જ થાએ વહેલા વહારે ધા શ્વેતા મુખ સંતેષ તે નહિં તાહરા દેષ તે આપતા અમ સવ શુ આણીયે મન ગવ તુજને દરે રાજ નવિ ટળે મનથી લાજ મહેતા પ્રત્યે તેણે નામ સિધ્યુ' નહિં કે। કામ
૪
૫
૭
૧૧
૧૨
૧૩
૧૮૯
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯૦
ઢાય મિત્રનુ લહ્યું પારખુ ચિંતાસારમાંહિ પડ્યા જલહીન મીન જિમ ટળવળે અતિ ચિત્ત આવીયે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
રાયતા બહુમાન લહીને મનશુ' દયા ન જરાયે આણી પલ્લીપતિ થઈ સાથ લૂંટાવ્યા મારગ પથી રાંક સતાવ્યા
તે રહ્યો મેલી આશ મૂત્તે મુખ નિસાસ મન નહિ ઠામ લગાર (જહાં છે મિત્ર જુહાર
[૨૬]
મહેતાને મન બહુ દુ:ખ દેખી એલ્કે મિત્ર જુહાર કાં ખાંધવ! એવડું દુઃખ વેઠા કહે મુજને અધિકાર તુમે એવડા પડથા દુઃખમાંહી કાં મુઝ નનવ સંભા હવે તે વાત કહે। મુજ આગળ જે દુઃખ કુણે નવ વાર્ટી ૨ મહેતા તવ એલ્યે ગળગળતા શું કહુ તમને ભાઈ નિમિત્ર ને પમિત્રની મે' સવિ જોઇ સગાઈ રાજા ઘણું રીસ્યા તે કારણ લાગી ખીક અપાર મિત્ર એહું... મેં ઘણુ વિનવ્યા મન નવિ યુ" લગાર જનમલગે જે ધન અરયુ. તે સિવ તેહને દીધુ ઢાહિલી વેળા એકે અમારું એહુથી કાજ ન સીધું તુજશુ અલગારહ્યો નવિ મલીયા તે એહુને નેહું ભળીયા રાતદિવસ તેણે બહુ ઝલકલીયા તુજશુ કિમપિ ન હળીચા ૬ તુજશુ' મનની વાત ન કીધી તુજ વાણી શ્રવણે નવિ લીધી તાહરે અરથે કદા પણ સીધી કેાડી એક ન દીધી કર્યો અનેક અખત્ર અજાણ્યા હૃહવ્યા જીવ અનંત ફૂડાં કેડીગમે વળી ભાખ્યાં નવ સ ંતાખ્યા સત આછાં આપ્યાં અધિકાં લીધાં કીધા દગા અપાર ગામ સીમ આરભ કર્યા બહુ પાપ તણા નહિ પાર પીડયા પર પરે લેક તિક્ષ્ણ પાડે જન પાક ઉન્નડયાં પુર ગામ કીધાં કૈાટિ મુકામ
પરપ્રાણીની પીડ ન જાણી દયા લગાર ન આણી જિમ તિમ પરની કીધીહાણી લખમી લીધી તાણી
૮
૧૦
૧૧
૧૨
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫
આત્મબોધની સજઝાયે
[૨૨] ઈમ અન્યાય કરી પરેપરે મેં મેળવ્યું ધન જેહ નિત્યમિત્ર ને પર્વમિત્રને અરથે આપ્યું તેહ પણ પ્રસ્તાવ પડયે એ મિત્તા નવિ નીમ લગાર મારું કીધું કાંઈ ન જાણ્યું કશી ન કીધી સાર ૨ તાહરું એકવાર મેં અળ(ડ)વે કાંઈ ન કીધું કાજ તે તુજ આગળ શું દુઃખ દાખું આવે એ મુજ લાજ ૩ વળતું જુહારમિત્ર હવે બે લાજ ન કાજે ભાઈ સાવધાન થાજે હવે સુંદર જે જે સારી સગાઈ પ્રેમ ધરીને સાથ ન મળજે તેહનું કહ્યું મત કરજે તે લંપટ જાણી એ સરજે રાજાથી મત ડરજે હવે મુજ સાથે મલી મનશુદ્ધ કહીયું કરજે મારું મુજશુ કપટ કદી નવિ મડે તે તાહરું દુઃખ વારું ૬ પ્રેમ ભલે તિહાં કપટ ન કીજે મન દઈને મળીયે વળી દુરજનનાં વચનને સાંભળી અળગાં કિમે ન ટળીચે ૭ રાજાનું જિહાં નવિ ચોલે તિહાં તુજને લઈ મેલું આવી બેસ બંધવ મુજ ખધે તાહરી ચિંતા ફેલું જે પણ માહરે ખંધ ચડીને વળી જઈશ એ સામું રાજા તુજ તતકાલ ધરીને ફરી માગશે નામું ૯ તેહ ભર્ણ સાવધાન સહી થાજે બંધવ ! બહુ શું કહીયે? સંધિ નર બે સાથે મિલતાં બે મારગ કિમ જઈએ ૧૦ મહેતે કહે એવડું મમ કહેશે તેહને પ્રેમે ધાયે તેહને મિત્ર હવે શું કીજે ભલે મિત્ર તું પાયે ૧૧ જે તમે કહેશે તે પરે કરશું બલિહારી તુજ નામે એહ રાજા જિહાં પીડી ન શકે મુજ મહલે એણે ઠામે ૧૨
રિ૨૮). તેણે થાનકે જાતાં એ નૃપનાં જણ બહુ દેખા દેશે જે મુજથી ક્ષણ અળગા થાશો તે તે લૂંટી લેશે માહરે ખંધ ચડશે તેણે કાંઈ તુજ સાથે નહિં ચાલે સાવજ સિંહતણે શિર બેઠાં કિમ જ બૂક મુખ ઝાલે એકમને હું છું તુજ ઉપરે તેહ માનજે સાચું તુમથી ક્ષણ અલગ નહી હીયે કિમ મન કીજે કાચું ૩
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ
મહેતાનું મંન નિશ્ચલ જાણી જુહારમિત્રે પ્રેમ આણી મહેતાને નિજ ખંધ ચડાવ્ય મિત્ર એહવા કર પ્રાણું ૪ જહાર મિ જે આજ્ઞા કીધી તે સવિ મહેતે કીધી આતમરાજતણી તેણે પદવી દિન છેડામાં લીધી ૫ તેણે રાજાએ કાંઈ ન કરીયું નહિં મહેતાશું ચાલે એહવા ઉત્તમ સ્થાને મેન્થા મહેતે મનશું હાલે મહેતાની સવિ ચિંતા ભાગી પામ્યા અવિચલ ઠામ જુઓ જુહારમિત્રની કરણ કર્યું મહેતાનું કામ જુહારમિત્ર પ્રસાદે મહેતાના દૂર કન્યા નુપકુંદ સવિ સંતાપ નિવાર્યા સાથે પાપે પરમાનંદ ૮ દેહિલી વેળા અરથે આયો તે મિત્રની બલિહારી એહવાશું મિત્રાઈ કીજે અવિચલ ગુણ સંભારી ૯
[૨] હવે એ અંતરંગ સંભાળી પ્રાણ પ્રીછો વાત પહેલું ચૌદરાજ તે ચિહુ દિશ નગર વડુ વિખ્યાત કમપ્રકૃતિ રાજા તે માટે જેહની ત્રિભુવન આણ મહેતે તે આતમા કહીજે જોઈ પર જાણ ૨ આતમ મહેતાને માનીતે નિત્યમિત્ર તે દેહ ક્ષણ અલગ ન શકે રહી તેથી આપણે અતુલ સનેહ ૩ પુત્રકલત્રાદિક પ્રાણીને કહીયે મિત્ર તે પર્વ પાપ કરી અરજી જે લક્ષ્મી તેહને સોંપી સર્વ ૪ જહારમિત્ર તે ધર્મ જ કહીયે તેહશું જીવ ન રાચે મુખને મેળે કદાચિત મળતે પણ ન મળે મન સાચે ૫ એણીપેરે કાળ કેટલે જાતે કર્મઉદય તસ આવે આયુકમ તુટે તવ પ્રાણી એહવું મન સંભાળે ૬ એ કાયા મેં લાલી પાળી ઘણી પેરે સંભાળી અવસર આવે કામ ન આવે પ્રીતિ કરી વિસરાલી ૭ વેદની કમ ઉદય જબ આવ્યું દુ:ખથી મુજ નવિ રાખ્યો પુત્રકલત્રાદિક મનવેલ્લભ પર્વ મિત્ર જે ભાખ્યો ૮ કમ ઉદય આવે તેહ પણ રાખી ન શકે કઈ નમિ મહારાય અનાથીની પરે હૈયે વિમાસે સેઈ ૯
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મબંધની સજઝા
[૨૩] એ કઈ જબ કામ ન આવ્યા તવ તે ધર્મ સંભારે જુહારમિત્ર આવી ઈણ અવસરે સઘળી પીડ નિવારે ૧ : જહારમિત્રની સાથે ચાલ્યો તવ ઠેલ્યાં સવિ કમ મુગતિ ઠામે નિરભય થઈ બેઠા પાયે અવિચલ શમ ૨ સાચો એ અધિકાર સુણીએ જીવ ! હિંયાણું જાગે જુહારમિત્રશું પ્રેમ ધરીને તેને વચને લાગ ૩ વડ તપગચ્છ ગિરૂઆ ગણધર “શ્રી દેવરત્નસૂરિ
શ્રી જયરત્નસૂરિ' તસ પાટે વંદુ આણંદ ભૂરિ સાધુશિરોમણિ “ભાનુમેરૂ ગણી પંડિત સકલ પ્રધાન વડ તપગચ્છમંડન વૈરાગી હુઆ સુગુણનિધાન ૫ તસ શિષ્ય “નયસુંદર વાચક શીખ દીચે અતિ સારી સાંભળે જે વાને હિતકારી તે સહી કુછ સંસારી ૬ જુહારમિત્રશું રંગે મળશે તે તરશે સંસાર ધર્મપ્રભાવે સદા ફલ સુંદર નિત નિત જયજયકાર ૭ E] આત્મા-ચેતનને ઉપદેશક સઝાયો [૨૩૧] તનનો ભારે નથી રે ચેતન તારા તનને ભરોસો નથી ચંચલ જલ કાલેલ આવરદા ફેગટ રહૃાો()શ મથી ચેતન ૧ જમ્યા જે નર જગતમાં જે તે નિચે મરનાર આશા અંબર જેવડી રે તૃષ્ણને નહિં પાર... - ૨ - છત્રપાત લખપતિ ગયા રે ગયા નૃપતિ કઈ લાખ એક હુંકારે લાખ ઉઠતા રે તેને બાળી કીધા રાખ..... ૩ ખમાં ખમા પરિજન કરે રે 'રાવણ સમ અભિમાન નામદાર નરવર (હી) ગયા રે ઠામ (ઠર્યા) કાયાસમશાન.... ૪ પરિગ્રહના આરંભથી રે કર્યા કુકમ અપાર પાપે પૈસા મેળવી રે થયે શ્રેષ્ઠ શાહુકાર... , લેક કહે લખપતિ થયા રે પણ શુ પામ્ય બેલ તુજ સાથે શું આવશે રે તપાસ તારે મેળ... . ૬ નિજ હાથે જે વાપરે છે તે પિતાનું થાય પછી વધારો જે વધે રે માલિક-ઔર ગણાય... - ૭ સ–૧૩
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________
ter
મધપુડા માખી રચે રે સુટનારે લુટી ગયા ૨ પરમારથ પ્રીતે કરી રે ભવે નાટકના ભવનમાં રાય રક ખગ પશુ બન્યા રે
આતમ અર્પી નિમળે રે તાપ મટે પ્રભુ ઘ્યાનથી રે
દાન નકીધું પાન ઘસી પગ ખાયા પ્રાણુ... કરા અમર નિજ નામ ભજન્મ્યા વિધ વિધ વૈષ પુણ્ય ન કરે લવલેશ (લયા ન તત્ત્વપ્રવેશ) પ્રભુ ચરણે ચિત્ત લાય ઉદયરત્ન સુખકાર સકલ મહેાદય થાય
સજ્ઝાયાદિ માંગત
દુનિયા ારગી દીસે ખાટા ભરસે, ખાટી રે થાવું... સ્વજન સા સહું સવારથ સુધી પુણ્ય વિના એક પરભવ જાતાં રામા રામા ધમ ધમ કરતાં કનક ને બીજી કામિનીએ લુખ્ખા પચ વિષયના પ્રવાહ મહે નાવ સરખા નાથને મૂકી માહ રાજાના રાજ્યમાં વસતાં જિનમા વિષ્ણુ જમના જોરે સદ્ગુરુના ઉપદેશે સાચે પાખડ માંહે પડચા જે પ્રાણી ભીડભંજન પ્રભુ પાસ જિનેશ્વર ઉદય રતનના અંતરયામી
આપ વિચારજો આતમાં અસ્થિર પદારથ ઉપરે ઘર માંડે છે ઘરધી આલે તે બીજો નથી
.
[૩૨]
બહુલા તે
.
જાય છે, જાય છે, જાય છે.રે જીવ! જિનવર ભજવાની તક જાય છે પાપા ધાવાની તક જાય છે રે ભવ સલૈા કરવાની તક જાય છે લાભ લુટાય છે રે જીવ! જિનવર૦ ૧ પલ પલ પલટાય છે ગાંઠના ગરથ લુટાય છે રે ગરજે ઘેલા થાય છે સસારમાં સીદાય છે રે ધમ ધમ જિહાં તિહાં થાય છે કેઇક પ્રાણી કૂટાય છે રે તૃષ્ણાપુરે તણાય છે પાપને ભારે ભરાય છે રે પરમાધામી પાસે જાય છે આતમા કહાને જીતાય છે રે શુદ્ધ ઝવેરી જણાય છે ભવસાયરમાં તણાય છે રે પૂજતાં પાપ પલાય છે બૂડતાં ખાંહે સહાય છે રે
[૩૩]
બ્રાંતે શું ભૂલો ફોગટ શુ' ફૂલ....આ૫૦ મેલા મનના ભામા
જોને ધરી તામા...
..
A
19
..
10
..
20
૧૦
૫
૬
.
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મા-ચેતનને ઉપદેશક સઝાયો
પામીશ તું પાસે થકી બાહિર શું ખોળે બેસે કાં તુ બૂડવા માયાની એળે.. પ્રોડ્યા વિણ કેમ પામીયે સુણ મૂરખ પ્રાણી પીવા કેમ પસલીમેં ઝાંઝવાનાં પાણી આપ સ્વરૂપ ન ઓળખે માયા માંહે ચૂલે ગરથ પિતાની ગાંઠને વ્યાજમાં જીમ ફૂલે... . -જોતાં નામ ન જાણીએ નહીં રૂપ ને રેખ જગમાંહે તે કેમ જડે અરૂપી અલેખ... અંધ તણી પર આફળે સઘળા સંસારી અંતર પટ આડે રહે કોણ જુવે વિચારી- પહેલાં પડ પાછું કરી પછી જેને નિહાળી નજરે દેખીશ નાથને તેહશું લે તાળી બંધનહા કે નથી નથી છેડાવણહારે પ્રવૃત્તિ બાંધીએ પતે નિવૃત્ત વિસ્તારે... • ભેદભેદ બુઢે કરી ભાસે છે અનેક ભેદ તકને જે જે તે તે દીસે એક... . કાળે ધોળું ભેળીએ તે તે થાય બેરગુ બે રંગે બૂડે સહી મન ન રહે ચંગુ.. , મન મરે નહીં છતાં લગે ઘૂમે મદ ઘેર્યો તબ લગે જગ ભૂલે (હ્યુ) ભમે, ન મિટે ભવ કેરે , ઉંઘ તણે જેરે કરી શું મોહ્યો સુહણે અળગી મેલી ઊંઘને ખાળી જેને ખૂણે છે ત્યારે જગમાં તુજ વિના બીજે નવિ દીસે ભિન્ન ભાવ મટશે તદા સહેજે સુજગીસે..
- ૧૪ મારું તારું નહિ કરે સહુથી રહે ત્યારે ઈણે એહી નાણે એાળખે પ્રભુ તેહને પ્યારે - ૧૫ સિદ્ધ દશાએ સિદ્ધને મળીએ એકાંતિ ઉદયરત્ન કહે આતમા તે ભાંગે ભ્રાંતિ...
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ
[૭૪] અરે જીવ ભૂલ્યા ભવબાજી થયે પર નિંદાથી રાજી માન-મદ-મત્સરમાં ગાજી વક્ર થઈ બેઠે મનવાજી અરે જીવભૂલ્ય પર દારાના દેહ દીપકમાં સ્નેહ પતગ સપડાયા જીવનયશ સળગાવી મૂકે ઘર ઘર નિંદા થાય થાય પરમેશ્વર ઇતરાજી જાઈ ઈજજત જગમાં ઝાઝી , ૨. ખલછલચલ ચિત્ત જ્યાં ત્યાં ઘાલે નિજમુખ ચાટ ગમાર સુધા ફંદ કુછદ ફસાવી રંગે રમ્યા વિજાર ભારભૂત થયે નીચ રાજી છાર શિર ધર્યો દગલ બાજી - ૩ બળ પરે ઠગ જઈ જગને ધૂતી લુંટ પરધન માલા વિટલ જટિલ પરે પડયે કીચમાં જડો ન જલ થલ તાલ તાલ બગડયે બગડી બાજી હાલ બે હાલ બન્યા પાછ , ૪ નિજ સ્વારથમાં સૌથી પહેલે પરમારને ચાર
ટકપટને ભર્યો કોથળો લબાડ લઠ કઠેર ઢેરસમ ગણી ભાજી ખાજી તેરથી જનની તુજ લાજી . ૫ ઈર્ષાળુ અભિમાની હલકે ચાડી ચૂગલી ખેર પરધન હરવા કરે પ્રપંચે ફરે હરાયું ઠેર ચિર ચિત્ત ચૂક તું બાજી ગઈ તુજ અકકલ કયાં ઝાઝી . ૬ દેહ ક્ષણિક છે આયુ ચંચળ જળ કલેલ પ્રકાર મધુબિંદુ સમ ફોગટ અશા ખાવા આખર માર બાર કજ ભીડ્યાં ભમરાજી કાળ ગજ ચા મુખમાંજી . ૭. મન સાગર સંક૯પ તરંગે વિવેક વહાણ શ્રીકાર.
મરગિરિસંકટ દૂર નિવારી વેગે ઉતારે પાર ધન્ય તે વિરલા જગ કાજુ નમે તસ પાય દેવતાજી સુકૃત કરવા તન-મન-ધનથી ભીડે હૈયે હામ નિશદિન આળસ દૂર નિવારી જપે પ્રભુનું નામ કામ સો સફળ થાય આછ રહે જગનાથ સદા રાજી સદાચાર સદ્બુદ્ધિ નીતિ સત્ય શીયલમાં ધીર ક્ષમા દયાને સરલ સ્વભાવી પરદુઃખભંજન વીર ચિરંજય કોરતિ રહે ગાજી સકસજન મંડલ વાહવાજી - ૧૦
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મા–ચેતનને ઉપદેશક સજ્ઝાયા
[૨૩]
ચેતન સમય પીછાણું મત કર વિષયન યારી સંખલકા નહિ સ્કૂલના પ્યારા સ્વજન કુટુ બી નહિ કાઈ થારા જુટા ભાઈ માઈ ભાગની પસરા અંતે સભી જુદે જાણુ દ્રવ્ય તેરા ઘરમે હિ રહેગાં તિરિયા જન નહિ સાથ કરેગા સ્વજન શરીર ચિતાને ધરેગા જાવે એકલડી જાન
..
યહ દુનિયા હૈં મુસાફીરખાના આજકા વાસ તેરા યહાં હી મનાના કલકા નહિ હૈ કુછ ભી ઢીકાના ધર્મસે લહે। શુભ ઠાણુ ચૌવન શશપર ધરી જરા કુત્તિયા કાલ શિકારી માણસે જુત્તિયા જરૂર હણેગા કર્યાં હૈં તુ સુતીયા સમજ સમજ હેવાન વીર ખટાઉ શિવમગ ચલ તું કાં ફ્ ંસતા જગ માયામે યુ મિલ સદૃગુરુસે ભત્તા મીલે જ્યુ ન પડે ફ્િર દુ:ખખાણુ
તું ચેત મુસાફિર ચેત જરા ઇસ જગમે' નહીં કાઇ તેરા હૈ સ્વારથકી દુનિયા ભૂલ ગયાં કુછ દિનકા જહાં બસેરા હૈ કર્માંકા ખુબ યહાં ધેરા હૈ યહ કાયા નશ્વર તેરી હૈ જહાં માહકા ખૂબ અંધેરા હૈ છુરી એ દુનિયાદારી હું દુ:ખદાયક ભવકા ફેરા હૈ ગતિ ચારકી નદીયાં જારી હૈ મમતાવશ વહાં વસેરા હૈ મન આત્મકમલમે' જોડ લીયા ગુણુ મસ્તક સંજ્રમ શેરા હૈ
આતમ કમલે કેવલ મહુકે રૃખ દેખ તુ` ક°કા દહુકે લે આનઢ શિવપુરમેં રહેકે
લબ્ધિ
મિલે દિલેનન
[૨૩૬]
13
કાં જો હૈ
કયાં
માનત
સે
માનત
મેરા મેરા હૈ?
સભી અનેરા હૈ
મત કર૦ ૧
મેરા મેરા હૈ ?
નહીં
શાશ્વત
તેરા ડેશ હૈ
કર્યાં માનત મેરા મેરા હૈ ? એક નિવેા રાખકી ઢેરી હૈ કાં માનત મેરા મેરા હૈં દુ:ખ જન્મ-મરણુકી કયારી ક.માનત મેરા મેરા હૈ ? ભવસાગર ખડા હી ભારી હૈ કયાં માનત મેરા મેરા હૈ? લબ્ધિ માયાકા છેડ દીયા કાં માનત મેરા મેરા હૈ
2.0
.
૧૯૭
તુ ૧
.
"
૩
તુ ૪
તું પ્
તુ
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ - - - - ૨૩૭ ભાગ તું, જાગ તું જાગ તું જીવડા !
માંગ તું, માગ તું શુદ્ધ બહિ ભાગ તું, ભાગ તું, વિષય કષાયથી,
લાગતું લાગતું, ચરણ જગ વિહી, જાગ ૮૦ ૧ છોડ તું, છેડ તું, વિષયના પ્રેમને વિષયના પ્રેમથી દુઃખ પામે નરક નિગેદમાં, મોહની ગેદમાં રમી રહ્યો તેહથી દુઃખ જાયે, જાગ તું ૨ મારું મારું કરે, તારું છે કે નહિ તારું તારા વિષે નહિ પિછાણે દુઃખ તું તેહથી, ઠામ ઠામે લહે જિસુંદવર નાણું નહિ દિલ ઠાણે, . ૩ શરણ અરિહંતનું, સિદ્ધભગવંતનું સાધુ શુદ્ધ સંતનું શરણ સાચું શરણુ જિનધમનું, હરણ એ કમનું ધારી માને સવિ અન્ય કાચું , ૪ રાખ તું, રાખ તું રાખ તું ધમને નાખ તું નાખ તુ કમ કાઢી અવિરતિ છે. તું, જેડ વિરતિ મને શ્રુત ભણી ધારને બુદ્ધિ ગાઢી . ૫
[૩૮] કરી ધર્મ હિતકારી ભવિ! તમે કરી લે ધમ હિતકારી, આ સંસારે સાર નહિં દીસે દીસે અસારતા ભારી જન્મ-મરણ દુઃખ ડુંગરમાંહે ભટકતી દુનિયા બિચારી ભવિ. ૧ તાતી સેય કરી રોમે રમે કેઈક મનુષ્યને ચાંપે તેથી આઠ ગણું દુઃખ હવે જન્મ સમય મેઝારી ડિ વિંછી કરડે એક સાથે - તેમ મરણ દુઃખ ભારી કોઈ પ્રદેશ જગા નહિં ખાલી જન્મ-મરણ જ્યાં વધારી ૩ રંગ છે પતંગ જેમ આતમકે વિણ સીજશે ખીણવારી દારા સુતા સુત ધન ઘર છોડી જાતાં બનીશ લાચારી રાજા ગયા, ગયા મહારાજા ગયા છે ઇદ્રારારી અચાનક જવું છે એક દીવસે ઉપડવાનું આવશે તારે વારી - ૫ વિષય-વિકારને નિદ્રા લેતાં દીઠી ન સુખની બારી અનંત ભવ ભટકીને પામ્યા સુંદર નર અવતારી પામી સમય નહિં વિરથા ખેશે વચન ( હૃદય ઉતારી સૂરિકમલ ચરણને સેવક લબ્ધિ' કહે છે પિકારી - ૭
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મા-ચેતનને ઉપદેશક સજ્ઝાયે
[૨૭]
ચેતન કયાં. ભવમેં ભટકતા હૈ વિષયપાન કર ગામે. ક્યાં ઊધા લટકણા હૈ માહમયી યહ ભૂમિકા લય રહે દુઃખકે ઝાડ કાલ શિકારી આ પડા રૃખ તૂ. આંખે ફાડ
નાગ બ્લ્યૂ' ઉપર લટકતા હૈ વિષય॰ ચેતન ૧ માહ લૂટેરા લુંટતા કર રહા જ્યાં નિવાસ અવસર પર સભી જીકે ડાલ ગલેમે પાસ અટકતા હૈ-વિષય૦ ચેતન૦ ૨ રાગ સિંહ મલવાન કરત જીવાંકી હાન
આત્મધન લૂંટ
ભવ ભીતર રહેતા સદા દ્વેષ કેસરી ભી જ્હાં
ચૈતન
પ્રાણ તે નીચે પટકતા હૈ વિષય૦ ચેતન॰ જ્તા હાતા નહીં હાંશિયાર
લાખ ચૌરાસી
વાર વાર ઇસ સ્થાનમે ખાતા હૈ ખૂબ માર
સમજકર કાં ન છટક્તા હૈ વિષય ચેતન૦ ૪ આત્મ કમલમે જંપ લિચા શ્રી જિનવરકા નામ ‘બ્ધિસૂરિ' સંજમ મિલે
જાવેજ્ઞા શિવધામ
ફિર નહી ભવમે ભટકતા હૈ-વિષય॰ ચેતન૦ ૫
ee
[૨૪૦] અનાદિ જગના વાસી જીવડા કરી લે વિચાર
જીવડા
આ જગમાં જીવ ! કાણુ છે તારુ': નાહક કરતાં મારું મારુ મર્ચી અન`તી વાર જડતા ભાવે લિમાં આણ્યા પામ્યા દુ:ખ અપાર આત્મભાવમાં નહી દિલ કસીચે
આતમજ્ઞાન તે નહી પિછાણ્યા, વિષયકષાયના વાસમાં વસીચે: રાહૂઁષથી કરી સાઠમારી તેથી રાષ કરે છે દુખના પાષ ચાર ગતિનાં દુ:ખમાં રૂલ્યે
પાપે થયે ખુવાર દુ:ખી થયા બહુ ભારી નિજગુણ સઘળા હારી તેાત્ર કરે છે ગુણુના ચૈાષ
સમભાવે દિલ ધાર ધમ ભાવ તું દિલથી ભૂલ્યે
આત્મ કમલમાં ધમ વસાવે:
રખડયો વારવાર ઊચ ભાવના દિલમાં ઠસાવે ‘લધિસૂરિ ’ સુખકાર
M
20
.
3
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
હે સુણ આતમા ! મત પડ મહપિંજરમેં સંસાર માયાજાળ રે. ધન રાજ્ય બનરૂપ રામા સુત સુતા ઘરબાર રે, હુકમ હાદા હાથી ઘોડા કારમે પરિવાર માયા, હો ૧ અતુલ બલહારી ચકી રામા ભૂજિત મદમસ્ત રે ફર જમ બળ નિકટ આવે ગલિતુ- જાવે સત્ત... . ૨
હવીને જે છત્ર પરે કરે મેરુને કરે દડ રે તે પણ ગયા હાથ ઘસતા મૂકી સર્વ અખંડ . જે તખત બેસી હુકમ કરતા પહેરી નવલાં વેષ રે પા ઘશેલા સેહેરા) ધરત ટેડા મરી ગયા જમ દેશ... . ૪ મુખ તબેલને અધર રાતા કરત નવ નવા ખેલ રે તેહ નર બલ પુણ્ય ઘાટે કરત પરઘર ટેલ... . ૫ ભજ સદા ભગવંત ચેતન સેવ ગુરુપદ પા રે રૂપ કહે કર ધમકરણ પાયે શાશ્વત સ . ૬
તને હસી હસીને સમજાવું છે ચેતન ચેતો રે તને શાન્ત કરી શીખવાડું હો
" ૧ તને વાત કરીને બેલાવું
છે ઉપશમના બજારમાં રે જ્ઞાનરત્ન વેચાય રે ગ્રાહક તે મળશે ઘણું રે તેના મૂલ મોંઘેરા થાય છે. ૨ વિષય નારી રંગશું રે નિશદિન રહ્યો બેલાય રે સુમતિ નારીને ભેટવા રે તેનું જીવતર લેખે ન થાય. ૩ બાજીગર બાજી રમી રે તું તે જાણે એ સંસાર રે અંજલીજલ જયું આઉખું રે તોયે તણું ન માય હે , ૪ શ્રી ગોડીજી પાર્શ્વના રે ચરણે લાગું પાય રે રૂપવિબુધ કવિરાયને રે તારે નામે નવનિધિ થાય . ૫.
૨૪૩ સદ્ગુરૂ ચરણ પસાઉલે કહીશું શિખામણ સાર મન સમજાવો આપણું જિમ પામો ભવપાર.. કહે ભાઈ! રહું તે શું કર્યું આતમને હિતકાર ઈહભવ-પરભવ સુખ ઘણું લહીયે જયજયકાર.. કહે. ૨ લાખ ચોરાસી નિ ભમી પાપે નર અવતાર દેવગુરૂ ધમ ન ઓળખ્યાં ન જ મન નવકાર-ન છપ્પા મનના વિકાર કહે
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મા-ચેતનાને ઉપદેશક સજ્ઝાયા
૨૦૧
નવમાસ માતાએ (મસવાડા) ઉત્તરે ધર્યો પાળી માટે(પોઢા)રે કીધ માય-તાય સેવા કીધી નહિં ન્યાયે મન નવ દીધ...
૪
મારી બા ગામ છે. છે
ભાખ્યા પરના રે મમ નાવ કીધા જૈનધમ... દયા ન કીધી રેખ શુ લીધે તે લેખ...
..
ચાડી કીધી રે ચોતરે દડાવ્યા ભલા લાક સાધુજનને સત્તાપીયા આળ ચઢાવ્યાં તેફાક... લાલે લાગ્યું। રે પ્રાણીએ ન ગણે રાતિને દી (હા-હા કરતાં ફ્ એકીલા જઈને હાથ ઘસીસ) હાહુતા ભમે રે એકલે કિમ પામીશ ભવ છેટુ... કપટ છળ-ભેદ તે કર્યો સાત વ્યસનને સેવીયા ક્ષમા ન કીધી તે` ખાંતસુ પરવેદન તે જાણી નહી. તે સધ્યારાગ સમ આઉખુ જળ પરોઢે રે જેમ ડાભઅણી(ઉપર) જળબિંદુએ અથિર સસર છે એમ અભક્ષ્ય અન તકાય (અધિકા) તે વાવર્યા પીધા અળગણું નીર રાત્રી ભાન તે કર્યાં કિમ પામીશ ભવ તીર.... ૧૦ દાન-શીયલ-તપ-ભાવના તે તે ભાવે ન આદર્યો પાંચે દ્રિય રે પાપિણી તે તે મૂકી તે મેાકળી ક્રોધે વિયો રે પ્રીએ માયા સાંપણીને સંગ્રહી પર રમણી રસ માહીયા પર દ્રશ્ય તે નવિ પરિયું (સંવત સત્તર ચઢ્ઢા રે ધમ મુનિ કહે ધ્યાનશું. ધર્માંની વેળા તું. આળસુ સચ્ચું ધન કાઈ ખાઈ જશે
'
20
20
R
..
.
.
18
1.0
૫
ધના ચાર પ્રકાર રઝળીશ અન ંત સ’સાર..... ૧૧ દુર્ગાતિ ઘાલે છે જેહુ કિમ પામીશ(જાઇશ) (શવગેહ,, ૧૨
માન ન મૂકે રે કેડ લાભને લીધેા તે તે.... પર નિંદાનેા રે ઢાળ પરને દીધી રે ગાળ... ભાખી એહુ સજ્ઝાય સાંભળજો ચિત્ત લાય... પાપ વેળા ઉજમાળ જિમ મખમાખી મહુળ.... ૧૫
૧૫)
મેલી મેલી મૂકી ગયા જેહ ઉપાજી (ઉપરાજી ? રે હાથ) રે આથ સૉંચય કીજે ૨ે પુણ્યના જે આવે તુજ સાથે...
૧૬
૮
૯
૧૩
૧૪
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________
au
૨૦૨
- સઝાયાદિ સંગ્રહ
[૪૪] જીવ! ધ મકરજે, લેભ મ ધરજે માન મ લાઈશ ભાઈ કુડાં કમ મ બાંધીશ, ધમ મ ચૂકીશ વિનય મ મૂકીશ ભાઈ રેવડા! દેહિલે માનવ લાધે તમે કાંઈ કરી તત્વને સાધો રે જીવડા કાંઈ આપ સવારથ સાધે, રે ભેળા દેહિલે માનવભવ બાધા ઘર પછવાડે દેરાસર જાતાં
વીસ વિમાસણ થાય ભૂખ્યા-તરસ્ય રાઉલે રાતે (ક) માથે સહેતે ઘાય રે જીવડા૨ ધર્મ તણું પિશાળે ચાલ્યા સુણવા સદ્ગુરુવાણી એક વાત કરે બીજે ઉઠી જાયે નયણે નિંદ ભરાણ રે . ૩ નામં બેઠે લેભે પેઠે
ચાર પહેાર નિશિ જાગ્યે બે ઘડીનું પડિકમણું કરતાં ચેક ચિત્ત ન રાખ્યો . ૪ આઠમ-ચઉદસ-પૂનમ-પાખી પર્વ પજુસણ સારે બે ઘડીનું પચ્ચખાણ કરતા એક બીજાને વારે , કીર્તિકારણ પગરણ માંડી
અરથ-ગરથ સવિ લુંટે પુણ્યને કાજે પારકું પિતાનું ગાંઠ થકી નવિ છૂટે , ૬ ઘર ઘરણોને ઘાટ ઘડાવ્યા પહેરણ આછા વાઘા દશ આંગળીયે દશ વેઢ જ પહેર્યો નિર્વાણું જાવું છે નાગરે . ૭ વાંકે અક્ષર માથે મીંડું
નીલવટ આધે ચંદે મુનિ લાવણ્ય સમય ઇમ બેલે એ ત્રણકાળે વંદરે જિમ ચિરકાલે નંદેરે ૮
રિ૪૫] કરજે મતિ અહંકાર એ તન-ધન કારમાં
હવે લહી નરે અવતાર તું આલે હારમાં વાવરી નહિં હાથ છણે ઈણ વારીમાં
માણસ હેઈ દશકે મારીસ ભારીમાં આચરો ઉપગાર તરુણવય આજરો
દીન દીન થાઈ દેહ જરાઈ જાજરી ઉઠણ ન હુસ્ય આય એ કોય કિણ કાજરી
સત્ય નહિ વલી સ્વાદ બેદી બાજરી ૨ ઉગયકલ અસંખનું કામ કરવા રહે
સિંહારી જૂ છાને માખણ સંહરે કેઈ ન જાણે જીવ એ જાણ્યે કયાહરે
વેગા હાય ચટે હવે કે કિશુહિક વાહરે
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૦
આત્મા-ચેતનને ઉપદેશક સઝાયો દેય દેય તરવાર કટારી દાબતા
જોરાવર જોધાર કરે જય જનતા ફિરતા મેજા ફેજા માંહિ ફાવતા
સૂગણતીકે પણ કાલે ન રાખ્યા સાબતા જીવ જંજાલ અલુ ર્યું જોગી જટા
પાંચે પા૫ મઝાર જ્યુ લે ભરમે ભટા ના મનમાં ધમ કરે સાટા નટા
ઘેરી જાય સેં વાયકે જીમ વાદલ ઘટા જૂડિઓ કુવસન જીવ જ્યુ તણુઈ તાકડી
ફુલેલે કાં માંહિ મુજસની ફાકડિ પાપે તું પિણ રાચી રહ્યો હઠ પકડી
પીતે દૂધ બીલાડ ન જે લાકડી ભવર ભમતાં પરવસ પ્રાણ બા પડે
કેડિ સહ્યા વલી કષ્ટ સૂચી કાંપડે વીલવે જીવ ઘણું હિત લપે તાકડે
આખર આપણે કીધુ કમાઈ આપડે પર વંચે સંચે પોતે પાપ
એતુ પિથી રપિંડ નહિં એ આપશે પેટે ચાર વસે છણમે મન ખાપરે
તપ હથીયારે તેડિસ તેહને ઢાપરે સુહણમાંહિ રંક હુઓ રાજા સહિત
મનમાંહિ ખુસીયાલ હરખ માવે નહિ મેજે પહિર્યો માણકા મેતી મુંદ્રડિત
જાગી જોવે જે પાસાહ ઘરની ગોદ્રડી જડીએ જિમ સંબંધ સહુ સુહણ સ્થા
વિખરતાં નહિંવાર ગરવકારીમ કિસ્યા દેઈસ જે તું કાનમું ગુરુવચને વચ્ચે
તે લહે શીવથાન લેહચ્ચે થાનક તિ ક્રેધ માનમાય લેભ તે તુમે મત કરે
દાન શીયલ તપ ભાવ અચલ મનમેં ધરો વિજય હર્ષ જસવાસ(દ) વિલાસ વરે
ધરમસીહ કહે એક ધરમ મનમે ધરે
૮
૧૧
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૦૪
માહા આતમ એહિજ શીખ સુગુરુ સુદેવ સુધમ આદર દોષ સહિત જાણી પરિહરજે પાછલી રાતે વહેલેા જાગે લાક વ્યવહાર થકી મત ભાગે દુઃખ આવે પણ ધમ મ મૂકે ધરતી જોઇને પગ તું મૂકે સદ્ગુરૂ કેરી શીખ સુણીજે આળી રીશે ગાળ ન દીજે
શકતે વ્રત પચક્ખાણુ આદરીચે પર ઉપકારે આગળ થાયે સમકિતમાં મત કરજે શંકા છેડી સત્ત્વ ન થયે રકા કિમહી જૂઠું વણુ મ ભાંખે શીલ રતન રૂડી પેરે રાખે સમકિત ધમ મ મૂકે ઢીલે। ધમ કાજે થાજે તુ પહેલા જ્ઞાન દેવ ગુરુ સાધારણુંનું પાખડી અન્યાય તણું દ્રશ્ય વિનય કરે ગુરુ જન કેરા હીન મહેાદય અનુક પાએ શક્તિ પાખે મ કરીશ મેટાઇ ડીજે ગૂગલ ચેટ્ટાઈ ધર્મક્ષેત્રે નિજ ધનને વાવે પરનિંદા નિજ સુખે* મત લાવે ઉદેરી મત કર લડાઈ ફુલાા ચિત્ત ન ધરે જડાઇ વિધિશુ' સમજી વ્રત આદરજે બુધ પૂછીને ઉદ્યમ કરજે જ્ઞાન વિમલ ગુરુ સેવા કરીયે શિવ સુંદરીને સહેજે વરીયે.
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
[૪૬]
સાંભળેા (સંભાળા) કાંઈ કુમતિ સંગ ઢાળેારે દોષરહિત ચિત્ત ધરજે
જીવદયા તું કરજે રે...મહિરા॰ ૧ દયાન તણે લય લાગે કષ્ટ પડે મમ માગે રે... કુળ આચાર મ ચૂકે પાપે કિમહી મ ટૂકે રે... આગમને રસ પીજે
આપ વખાણુ ન કીજે રે.. લાભ જોઈ વ્યય કરીયે વિધિશું યાત્રાએ જાયે રે... ધર્મસ થાઇશ વકા સતાષ સાવન ટકા રે... જિન ભે(મેટે લેઈ આખે
હાણે ક્રીન મ દાખે રે... યસને મ થાઇશ ની(ગી)લેા અહિં જ જસના ટીલે રે... દ્રવ્ય રખાપુ કરજે સંગતિ દૂર કરજે રે... પંચ પર્વ ચિત્ત ધારે દુ:ખિયાને સાધારે રે... શુભ કામે ન ખાટાઈ મળવું ન દુષ્ટથી કાંઈ રે... જિમ આગળ સુખ પાવે આપે હીણુ ભાવે રે... આદરજે સરલાઈ પામીશ એમ વડાઇ રે... ત્રણે કાળ જીન પુજે વ્યસન અભક્ષ્ય પરિહરજે રે... તે ભત્ર સાયર તરીકે શુદ્ધ મારગ અનુસરીયે રે...
10
20
..
0.0
.
..
1.0
..
.
2
20
W
20
૩
..
.
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મા–ચેતનને ઉપદેશક સઝા
૨૦૫
(૨૪૭]. ચેતન અબ કછ ચેતી જ્ઞાન નયન ઉઘાડી(રી) સમતા સહજપણું ભજે તજે મમતા નારી. ચેતન- ૧ યા દુનિયા હૈ બાઉરી જૈસી બાજીગર બાજરી) - સાથ કીસીકે ના ચલે જઉં કુલટા નારી... - ૨ - માયા તરૂ છાયા પરી ન રહે થીર કરી . જાનત હે દીલમે જરી પણ કરત બિવિચારી , ૩ મેરી મેરી તું ક્યા કરે? કરે કેનશ્ય યારી? પલટે એકણું પલકમાં છઉં ઘન અધીયારી .. પરમાતમ અવિચલ ભજે ચિદાનંદ આકારી નય કહે નિયત સદા કર સબ જન સુખકારી
[૨૪૮] આપોઆપ સદા સમજાવે મનમાં દુઃખ મત પાવે રે કઈ કિસીકે કામ ન આવે આપ કિયા ફલ પાવે રે... આપ. ૧ જિમ પંખી તરૂએ મલી આવે રમણ વીત્યે જાવે રે જિમ તીરથ રહેલી સવિ સંઘે કરી કરી નિજ ઘર આવે રે... ૨ આપ થકી કર્તવ્ય થયાં જે ભેગવે તે એકલે રે હારું હારું કરતે અહનીશ મૂઢપણે હોય ઘેલે રે.. . થિર નહિં એ સંસાર પ્રાણી તન ધન યૌવન વાન રે જિમ સંધયાનાં વાદળનો રંગ જેમ ચંચળ ગજકાન રે... . એમ જાણીને ધમ આરાધે આપે આપ સ(ખા)બાહે રે જ્ઞાનવિમલ પ્રભુને ચિત્તધ્યાએ જિમ શિવસુખને પાએ રે
[૨૪] કાં નવિ ચિંતે હે ચિત્તમે જીવવારે આયુ ગળે દિનરાત વાત વિચારી રે પૂરવભવ તણી રે (ગર્ભાવાસનીર) કુણકણું તાહરી જાત? કાં૧ તું મન જાણે રે એ સહુ માહરાં કાતા કુણ તાત (બ્રાત) આપ સવારંથે રે એ સહુકે મલ્યા મ કર પરાઈ (પંચાત)તું વાત. ૨ હિલે દીસે રે ભવ માનવ તણે શ્રાવક કુલ અવતાર પ્રાપ્તિ પૂરી રે ગુરુ ગિરૂઆ તણી નહી તુજ ન મીલે) વારેવાર ૩ પુણ્ય વિહૂણે રે દુ:ખ પામે ઘણું દોષ દીયે કિરતાર આપકમાઈ રે પૂરવ ભવતણી નવિ ભારે ગમાર... કાં ૪
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૦૬
સઝાયાદિ સંહ કઠિન કરમને રે અહનિશ તું કરે જેહના સબલ વિપાક હું નવિ જાણું રે કુણ ગતિ તાહરી રે તે જાણે વીતરાગ.. કાં ૫ તુજ દેખતાં રે જેને જીવડા ! કઈ કેઈ ગયા નર-નાર એમ જાણીને રે નિચે જાયવું ચેતન ! ચેતે માર . તે સુખ પામ્યાં રે બહુ રમણ તણું અનંતી અન તી રે વાર લબ્ધિ કહે રે જે જિનને ભજે રે તે સુખ પામે અપાર... (. . તેથી વિરમે રે પામે મેક્ષ દુવાર) (4ણ ત્યાગી રે જે જિનમ્યું રમે રે પામે લબ્ધિ અપાર...૭)
[૫૦] દે દિનકા મહેમાન મુસાફિર ભાતું બાંધી લે મુસાફિર ભાતું બાંધી લે મેહમાયામાં મસ્ત બનીને, પાયા વિનાના ઘરો ચણીને
પાવે દુઃખ અપાર... મુસાફિર ભાતું બાંધી લે ૧ ગર્ભોમાં તું ઉધે લટકે એ દુઃખ તુજને કેમ ન ખટકે
કરને કંઈક વિચાર .. મુસાફિર ભાતું બાંધી લે ૨ તું માને છે મારું-મારૂં, જ્ઞાની કહે છે કે નહિ તારૂં
વીર વચન દિલધાર... મુસાફિર ભાતું બાંધી લે ૩ દેવ-ગુરુ ને ધમ છે તારા, નેહસંબંધી સૌ છે ન્યારા
સ્વારથી સંસાર મુસાફિર ભાતું બાંધી લે ૪ પુણય-પાપને નહિ પિછાણે, મારૂં એ તું સાચું માને
પણ સાચું મારૂ જણ... મુસાફિર ભાતું બાંધી લે ૫ આ છે પરાયે આ છે મારે, તુચ્છભાવના દિલથી વારે
સૌને આપણે માન. મુસાફિર ભાતું બાંધી લે ૬ ધમ ક્રિયાઓ કાલે કરશું નહિં જાણે પણ ક્યારે મરશું?
ક્ષણને નહિં વિસવાસ મુસાફિર ભાતું બાંધી લે છે અભિમાનમાં અક્કડ ફરતે ગુણીજન દેખી તું નહિં નમતે
રાવણહાલ નીહાળ. મુસાફિર ભાતું બાંધી લે...૮ એક દિન દુનિયા છેડી જાવું ધમ-ભાતા વિણ ત્યાં શું ખાવું
કરી લે ધમનું ધ્યાન મુસાફિર ભાતું બાંધી લે...૯ માનવભવ અતિ દુલભ જાણે શારવચન એ સત્ય પ્રમાણે
મળે ન વારંવાર મુસાફિર ભાતું બાંધી લે...૧૦
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૭
આત્મા–ચેતનને ઉપદેશક સઝાયો. હિસા, જૂઠ ને ચોરી છોડી જન્મ મરણની બેડી તેડી
| સ્વરાજ્ય કરલે હાથ... મુસાફિર ભાતું બાંધી લે ૧૧ પરનારીને માતા માને બ્રહ્મચયની કિંમત જાણે
એહી જ ચતુર સુજાણ... મુસાફિર ભાતું બાંધી લે ૧૨ નિંદા, વિકથા ને અખાઈ કૂડીઆળ ન દેશ ભાઈ
સારૂં નહીં પરિણામ. મુસાફિર ભાતું બાંધી લે ૧૩ વૈદ્યની આજ્ઞા શિરે ચડાવે પ્રભુ આજ્ઞામાં યુક્તિ લડાવે
નહિં ધમને પ્રેમ... મુસાફિર ભાતું બાંધી લે ૧૪ તપ-જપની વાતેથી ભાગે માંદા પડતાં સઘળું ત્યાગે
ડહાપણ નહિં કહેવાય... મુસાફિર ભાતું બાંધી લે ૧૫ એકલે આવ્યો એકલે જાશે વૈભવ સઘળે અહિં રહી જાશે
ભજલે વિર ભગવાન- મુસાફિર ભાતું બાંધી લે ૧૬ વિષ થકી છે વિષયે ભૂંડા તે તુજને કેમ લાગે છે રૂડા ?
દુગતિના દેનાર મુસાફિર ભાતું બાંધી લે ૧૭ જીવનમાં સુશીલતા લાવે સદગતિ કેરા સુખડ પાવે લબ્ધિને સંદેશ...મુસાફિર ભાતું બાંધી લે ૧૮
[૨૫] કયા તન માંજતાં રે
એક દિન મીઠ્ઠી મેં મીલ જાના મીઠીમેં મીલજાના બંદે
ખા ખમેં ખપ જાના.. કડ્યા. ૧ મીટીયા ચૂન ચૂન મહેલ બંધાયા બંદા કહે ઘર મેરા એક દિન બંદા ઉઠ ચલેંગે યહ ઘર તેરા ન મેરા... - ૨ મીટીયા ઓઢણુ મીટીયા બીછાવણ મીટ્ટીકા સરાના ઈસ મીટીયાકુ એક ભૂત બનાયે અમર જાનહી લેભાના . મીટીયા કહે કુંભારને રે
તું ક્યા જાણે મેય એક દિન ઐસા આવેગા પ્યારે મેં ખુદુંગી તેય લકડી કહે સુથારને રે તું કયા જાણે માય એક દિન ઐસા આવેગા પ્યારે મેં ભુજુગી તેય.. દાન શીયલ તપ ભાવના રે શિવપુર મારગ ચાર આનંદઘન કહે ચેતલે પ્યારે આખર જાના ગમાર.. . ૬
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૦૮
- સજઝાયાદિ સંગ્રહ
. રિપર, અબ હમ અમર ભયે ન મરેગે યા કારન મિથ્યાત દિયે તજ કર્યું કર દેહ ધરેગે? અબહમ ૧ રાગ-દ્વેષ (કમ) જગ બંધ કરત હૈ ઉનકે નાશ કરે ને મર્યો અનંતકાળ તે પ્રાણી સે હમ કાલ હરેંગે - ૨ દેહ વિનાશી, હું અવિનાશી અપની ગતિ પકરેગે નાશી નાસી હમ વિર વાસી ચેખે વહી નિખરંગે . ૩ મર્યો અનતીવાર બિન સમયે અબ સુખ-દુઃખ વિસરંગે આનંદઘન નિપટ નિકટ અક્ષર દે નહિ સમગે સે મરે ગે ૪
- રિપ૩) સંસારમાં શું સાર છે ? . વિચાર કર નર મન વિષે નિજ ક્ષેત્ર બેલી ખોલી જે અરે દૃષ્ટિ કરીને દશ દિશે ચિત્તમાંહે ચેત ચતુર ચેતન શી ગતિ તારી થશે એવું વિચારી ધર્મકર નર ક્ષણ ગઈ નવ આવશે. ૧ બહુ કૂડ કપટને કેળવી સહુ લેકને તે છેતર્યા જયાં ત્યાં દગલબાજી થકી ના જ કાર્ય જે જે તે કર્યો તે સર્વ પાપતણું તને પરલોકમાં શિક્ષા થશે. એવું ૨ તું કહે માહરું મારુ સર્વ મેહ માન મમત્વથી ધન ધાન્ય જોબન માલ માયા સર્વ તે તારું નથી સુત માત તાત સુજાત પત્ની કેઈ નવ તારું થશે... - ૩ કાયા તણે રાખી ભરેસે બહુ જ માયા મેળવી જઠું વદ્યો નિર્લજજ પણે કૃપણુતા બહુ મેળવી. અંતે અરે નર અથીર છે વસ્તુ સહુ વણસે જશે. . ૪ રાવણ સમે જે રાજવી લંકાપતિ પિતે હતે વીસ ભુજા જે યમ સમ જે જગતમાંહી શુંભ પણ ગણે અંતે એકલે તે તારી શી ગતિ થશે... ૫ મહાપુણ્ય ઉદયે મનુષ્યજન્મ મળે બહુ મુશ્કેલ છે ઉત્તમકુલે અવતાર ને પંચેન્દ્રિગ તથા પીછે તે કેમ હારી જાય છે. પશ્ચાતાપ પાછળથી થશે. . ૬
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મ—ચેતનને ઉપદેશક સજ્ઝાયે
અહંકાર અતિ અંતર ધરે જે પણ ગ ઉતરેસના જો
ઉલટી ગતિ નીચી મળે ને
સ્વપ્ન સમુ છે સુખ સવે છે સાર એક જ ધર્મ અવર હિતકાર શિક્ષા દેવસીની
[૨૫]
હા ચેત જીવલડા ! મ કર તું
બહુજ જાલ જો હા ચેત ખાપલડા ભાગવીશ એકલા જતુ તાહરુ' રે લે જીવલડા ! તું જાણતા હૃદય માઝાર જો માત ઉત્તરથકી જો હું વહેલે તે કરું ધર્યું સમાધ જે ગર્ભાવાસનાં દુ:ખમહીં કદી નવ પડું' રે લે
"
[૨૫૪) .
ધમ પુખ્ખ કુણુ તાહરી પ્રાણી ! આઉ દિન દિન જાય મનચુ' જીવને સમઝાય ભુલી પ્રધાને રાજ ન વિષ્ણુસે
સુબુદ્ધિ આવૈ દાય
!
તેહથી તુમસું કહીયે મનડા ! (ખરેખરી) સખરી શીખ બતાવ...મનયુ ૦૨ કાયા નગરી જીવકી રાજધાની પરજા અ છકાય તેહની રક્ષા કરતાં પ્રાણી સાધ હણીને ચાર મતિ પાષા કુકરને કુણુ અમૃત પાવૈ પ્રાણી રાગ-દ્રેષ એ વયરી તાહેર ક્રોધાદિક સહુ કાજી કાન્ચે પંચ મહાવ્રત સૂધા સેવે આઠે મનૢ અળગા કરી આતમ મહવી પ્રાણી તે પામ્યા સાસુ સસરા સગપણ સઘળા મકર પ્રાણી ! માહરા મારા એ શ્વન સંપ્રતિ છાંડી જાસે
મહિમા વધઈ અધાય... શીખવી એહવા ન્યાય હૈ-મૂહને ગાય... પ્રાણી તેહને ન માય ખિના ષડગ સમાય... પાળા પ્રવચન માય કેમલ રાખા કાય... આપ–ભાઈને માય થયા અને વૃદ્ધિ થાય... કુડા કુટુંબ કહાય... કુણુ ૨ક કુણુ રાય...
સ-૧૨
મુજ સમા જગકા નથી જાણે જ્ઞાત મતિ થકી નવેદન ત્યાં થશે...એવુ૦૭ સમજ રે નર મન થકી અસાર જાણુ અરે નક્કી દિલ ધરે તા સુખ થશે...
"
૩૦૯
34
AD
ur
..
20
M
3
નીસરૂ ૨ લે...૧
.
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦
હા ચેત જીવલડા (તહાં ધરતા ભગવત ધ્યાન જો
..
..
2
ક
:
M
..
20
A0
.
RO
.
..
C
20
..
.
...
no
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
ઊધે મુખ તે જનની કુખ તું ઉપનારે લેા...૨ જન્મ હુઆ જખ તુજ જો
તે દુ:ખ તે તિહાં સવ વિસારીયાં રે લે હર્ષે હુએ અતિ અંધ જો
જિહાંથી નિચે તે હાંસે ઇચ્છતા ૨ લે...૩
20
છાંડ સ`સાર ગમાર જો
છાંડીશ તે સુખ પામીશ તુ' શિવપુરનાં રે લે એહુ સસાર અસાર જો
એણે જગમાં આપણે તે કઈ નહિ. હુ। ? લે...૪
કેહનાં માય ને બાપ જે
કેહના ભાઈ-ભત્રીજાકેહના દ્વીકરા ૨ લા
વાદલ વાયુ સન્સંગ જો
વાયે તા પાછા તે સવિ વિખેરીયાં રે લે...પ તિમ જગમાં સહુ સ્નેહી જે કસચેણે આવીને ભેળા થયા ? લા ભાગવી નિજ તિજ આય જે પ`ખીના પરે જાંચે સિવ ઉડી કરી ૨ લે...
કર્યાં શુભાશુભ કમ જો
તુજ સાથે તે વિષ્ણુ બીજો નહિ આવશે રે લે
એહવું નિજ મન ધારો
ધર્મ પ્રવતન આદરજે શુભ ભાવથી રે લેા... છ
ધર્માંથી નવિધિ થાય જો
ઇ ભવ પરભવ સાચા ધમ સખાઇએ રે લે
કુણુ રાજ કુણુ રંક જો
અંણુ જગસે ન રહ્યા કઈ થિર થઇ રે...
ધર તપશુ બહુ પ્રેમ જો
જેહથી દુરગાંતનાં દુઃખ છેદે પ્રાણીયા રે લા
પડિત રત્નના શિષ્ય ને
વિનીતવિજય’ એમ ભાખે અતિ ઉલટ ભરે રે ...૯
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મા-ચેતનને ઉપદેશક સજ્ઝાયા
ક્રમકા નાંહિ ભરીસા સા તન પિંજરસે નિકલ જાયગા લખચેારાસી ચેનિ ભટકયા સવા નવ માસ વસ્યા અંધકૂપમે ઉત્તમકુલમે' જનમ લીયે હૈ *ભીર પડયાં તેરે કાઇય ન સાથી આશા તૃષ્ણા વિકથા નિદ્રા દિન દિન વૌ પાપી સ’ગત ચલતે (ફતે સેાવત જાગત છિન છિન આયુ ઘટન હૈ તેરે માલ મુલક અરૂ સુખ સપનમે'હાય રૈખત દેખત વિનસ ાયગા જૂઠા સબ યહુ જગત પસારા માયા મમતા આદિ કે વૈરી પાંચું ચાર મૂસે ઘર તેશ અઠ વૈરી તેરે સ`ગ ક્િરતુ હૈ કઈ રણે પાવ નહિ જગમે અજહુ` છાંડી સમજી કુટિલાઇ ભાઇબંધ અરૂ સ્વજન સંબંધી અંત સમે કાઈ કામ ન આવે જપ તપ શીયલપાળે સુભ સ`ગત સેં હિત સાધ ચરણ ચિત્ત લાવે
[૫૬]
કરલે ચલનેકા સામાન છિનમે. પછી પ્રાણુ...દમકા નાંહિ॰ ૧
ઉપના ગરભાધાન મનુષ્યરૂપ સનમાન સુખમેં ખાણુ અરૂ પાણ સાથી દાન અર્ ધ્યાન કુમતારૂપ નિધાન વ્યાપે ક્રોધ અરૂમાન
કરત ખાણુ અરૂ પાણ હાત દેહકી હાણુ રહ્યા ગુલતાન
મત કર માન ગુમાન નારી વિષકી ખાન ઇનસે' કા પહેચાન ઇનકી ખેાટી વાણિ મેા ખડા સુલતાન ચહુ તું નિશ્ચે જાણુ મૂરખ તેજ અજ્ઞાન રાખે તેરા માન કિસ હૈ માન ગુમાન દેહ સુપાત્રે દુનિ પ્રભુ ભજ તજ અ
અભિમાન
.
..
..
..
1.0
"..
2.0
૨૧૧
૧૧
[૨૫]
જાય છે જાય છે જાય છેરે, આયુષ્ય ઓછુ થાય છે, રહિત સાખી લેવાની તક જાયછે આતમરામ તમે ઉંઘમાં ઝુલેા છે! ઘરમાં ચાર ભરાય છે રે હિત સાધી ૨ ઘરના માલ લુ'ટાય છે રે આતમધન હરી જાય છે રે જીવ તુ ફોગટ ફુલાય છે રે જૈનશાસન સમજાય છે રે ઉંઘમાં નરભવ ગમાય છે રે ચાર ગતિમાં અથડાય છે
10
99
આત્મ મદિરના તાળા તુટે છે. પ્રમાદ ચેારસ પેધા બનીને પ્રમાદ મદિરાનું પાન કરીને પુણ્ય ઉદ્દયથી નરભવ લા કમ (વકથાની ચાપટ રમતાં કાળ અનતે આવી દશામાં
.
૨
10
આતમરાય તમે જાગી જોશે તે કરવાનુ કામ રહી જાય છે ?
10
MP
७
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧
સ'જ્ઞા વિકથા વિષય પ્રમાઢો આત્મશત્રુએને મિત્ર બનાવી દાનશીલતપ ઐયાદિ ભાવના આતમના એ મિત્રા મહાસુખદાયી અભયસુપાત્રાદિ દાને ભૂલીને હિંસા કરાવી સંસાર વધારે વીતરાગદેવની આળખ ન કીધી નિગ્રંથગુરૂના સાથ ગુમાવી જીવ યામય ધમ ન જાણ્યું શાસનકીર્તિ સાંભળી દુભાણા નરભવ સાથે જિનવર શાસન સમ્યગ્દર્શન જ્ઞાન મળે તે
સજ્ઝાયાદિ સ મહ ચેતનના શત્રુ ગણાય છે રે હિત સાધી ૬ ચેતન ખુબ હરખાય છે રે આતમના મિત્રા ગણાય છે દેખીને ચેતન ચીડાય છે રે
..
...
..
.
.
10
..
રે
રે
પાપમય દાન દેવાય છે રે દાન પણ પાપી લેખાય છે રે સસારી દેવા સેવાય છે રે કુગુરૂ ભેટવા જવાય છે રે લાક હરીમાં કુટાય છે રે અધમનાં ગાણાં ગાય છે પુણ્ય ઉદયથી પમાય છે રે ચરણ · મહેદય થાય છે [૫૮] નરભવ છે બહુ નાને દુ:ખનેા છે જમાના..મિત્રા॰૧ પૈસે સુખના શેર્ ઊડી ગયું. પ્રાણ પ ́ખેરૂ...,, ર ન મળી સુંદર નારી ભટકે જેમ ભિખારી, કેઇ રહ્યા વળી વાંઢા રહ્યા ન શરીરે સાજા..... થયે નહિં સુત એકે મૂકી છેક વિવેકે .. મામાપ રિંગ કહેવાયા રાત દિવસ દ્વાયા... પાંખી લહાવા લીધે કાળે કાળીયા કીધા... લાગ્યે નવલી નારી પુત્રને વધી બીમારી.... ૮ માતા મનમાં હરખી મુઠ્ઠી દાસી સરખી... ઘરમાં કલેશ અપાર કરશું જુદા વેપાર
મિત્રા ચેતજો રે આ તા સુખ તણાં તે સાંસા છે જ્યાં કોઈ કહે પૈસામાં સુખ છે પૈસા પૈસે પૈસે રટતાં પુણ્ય સંચેાગે પૈસા મળીયા વિનાનારી ધનવત છતાં પણ કૈકેઇ તણી દ્વારા ગઈ સ્વગે ધમ પસાથે ધન તે। મળીયુ' પૈસે નારી ઉભય મળ્યાં પણ નરનારી જણુ દાય રડે છે પૈસા નારી પુત્ર થયા ને પુત્ર તણાં સગણું થાતાં લગ્ન દીકરા કેરાં થાતાં વીસ વર્ષના જુવાન દીકરા કોઇક દીકરા મેટા થયા ને વરસ એક નહિં વીત્યુ ત્યાં પાંચ સાત ી રા થાતા જોઇ લ્યે વહુનુ ઘર થાતાં મળીયા દીકરા ઘર પણ મળીયુ' લાવે! ભાષા ભાગ અમારે
તે
20
..
20
૪
૫
૯
૧૦
.
..
20
..
૧૦
૧૧.
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મા-ચેતનને ઉપદેશક સઝાય
૨૧૩ કોઈ રેગે ને કેઈ વિયોગે કેઈ નિર્ધનતા પામી મર્યો દીકરો કેઈ કહેશે વળી કેઈને સ્વામી...મિત્રે ૧૧ કઈ કરજ ને કાઈ ગરજમાં ગુલામી ખેાટી કરતાં હમણાં ધન મળશે એ આશે હાથ ઘસી ઘસી મરતાં, ૧૨ ગામ ગામ ને ઘર ઘર જતાં સુખ નહિ કે સ્થાને છતાં જગતનાં મુખ જીવડા જગને સુખમય માને... ૧૩ ધર્મ રત્નને દીપક મળે છે. મનુષ્યને ભવ સારે જિન વચનો સમજી આરાધો જેમ મળે ભવ પારે.. ૧૪ સિદ્ધિ વિનય ભકિતથી મળશે જિન વચન ચિત્ત ધરતાં સુંદર જિનશાસન આરાધન ચરણ વકેદય વરતાં... - ૧૫
૫િ૯] સુણ સુણ છવડા રે સીખ સહામણું પ્રહ ઉઠી પરભાત અમીય સમાણી વાણી જિનતણી સુણ ગુરૂવયણ વિખ્યાત સુણ૦૧ એમ સંસાર અસાર તું જાણજે માયા ફંદ નિવાર વિષયતણું ફલ વિરૂવા જાણજે નારિ સંગ નિવાર... . ૨ વિષયતણે વસિ વાહ્ય જીવેડો પામે દુઃખ અપાર જે નરનારી વિષય ન રંજીયા પહેલા મુગતિ મઝાર... - ૩
ર્યું રમ(૩)ણિ છે રંગ પતંગને જે સંધ્યાવાન , ખિણખણ રાચે વિરચે ખણમાંહે નવિ રચે શિલપ્રધાન તન ધન જન સહુ એ કરિમ કારિમે સહ પરિવાર કારિમી કામિની ઈણ ઋદ્ધિકારણે કુણુ હારે મનુ અવતાર ધધ કરી ધનમેલ અતિ ઘણે નાવે કે રે સાથ આથ અથિર શ્રી જિનવર કહી ધરમનમાવે રે હાથ... ધરમતણી મતિ મનમાં આજે મ કરે વિરૂઈ વાત એ છે અધિક કેઈને નવિ કહે ભુંડી પરની રે તાંત... આહટ દેહટ રૌદ્ર મ ચિંતવે દુરગતિના દાતાર શુભ શુકલ યાન મન લાહે ધરે ધરમ ધ્યાન કરિ ધાર... પંડિતમાંહે શિરોમણી જાણીઈ સિદ્ધિવિજય શિરતાજ સીસ વિનયવિજય ભાવે જ વિનવે ધ્યાએ શી જિનરાજ. .
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
[૨૬o]. ચેતન ચેતે પ્રાણીયા રે સુણ ગુણ મેરી વાત ધરમ વિણ જે ઘી રેનિચે નિષ્ફલ જાત સુગુણનર! જિનધમકર રે અવસર સહ સેહામણે રે અવસર ચૂકો જેહ તે અવસર આવે નહિ રે જિમ રતિ ચૂકે મેહ .. . બાલપણે જાણ નહિં રે -ત્યમ– અધમ પ્રકાર જિમ મદપ્રાણી જીવને રે નહિં તત્વ વિચાર.. જિમ બાલપણે વલી ગ રે ભેચન બે જબ આય રંગે રાતે રમણલું રે તવ તે ધરમ ન સહાય.. સુખ ભોગવતાં સંસારનાં રે પ છે ધરમ કરેસ ઈમ ચિંતવતાં આવીએ રે બુઢાપણને વેસ... દાંત પડયા મુખ મેકળું રે ટપટપ ચૂએ લાળ માથે સબ ધોળે ભયે રે ઊંડા બેઠા ગાલ.. અવસર પામી કીજીયે રે સુ દર ધરમ રસાલા સુગુણ સે ભાગી સાંભળો રે સાંજે બાંધે પાળ.. આથ અથિર જિનવરે કહી રે સુણ ગુણ મારી શીખ જે સિર છત્ર ધરાવતાં રે તેણે પિણ માગી ભીખ... સ્વારથીઓ સહુ કે' મિ રે સગે ન કીસકો કોય સ્વારથ વિણ જગ જાણુંયે રે સુત ફિર વેરી હોય... ધ્રધ-માન-મદ-પરિહરે રે પરિહરે પ ચપ્રમાદ પાંચે ઈદ્રિય વસ કરે રે જિમ ફેલે જસવાદ... , માનવ ભવ લહી દેહિ રે કીજે ધમ-પર)ઉપકાર. ગણિવર કેશવ ઈમ કહે રે (ધમ તણે) જીવનને એ સાર , ૧૧
_રિકા નરભવ નગર સેહામણે પિઉડા રે પિઉડા સદ્દગુરૂ સાઉથ વાહરે વાલમીયા સાથ લે શિવ શહેરને પિઉડા વણકરો ઉછાહરે વાલમીયા. સહજ સલુણી ચેતન છાંડો મિથ્થા સેજડી પિઉડા) કુમતિ કુનારીને પ્રેમ રે વાલમીયા કાળ ગયો ઘણે નિંદમાં પિઉડાટ હજીયન જાગો કમરે વાલમીઆ..સહજ-૨ દશન ભાસન આંખડી પિઉડા. ઉઘાડે આળસ મૂકી રે વાલમીયા અળગે આળસ ગંદડે પિઉડા અવસર આવ્યો મ ચૂકી રેવાલમીયા, ૩ શમ શીતલ જળ કોગળા પિઉડા ગુણ રૂચિ વદન પખાલિ રે વાલમીયા ગુણ આસ્વાદન સુખડી પિઉડા પુદ્ગલ ભૂખડી ટાળી રે વાલમીયા... ૪
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મા–ચેતનને ઉપદેશક સાથે
૨૧૫ તિલક કરે જન આણને પિઉડાઇ નય રચના માલિકેર રે વાલમીયા શુભમતિ શુકન વધાવીએપિઉડા) શ્રતસામાયિક સેર રે વાલમીયા સહજ ઔદારિક તનુ પિઠિઓ પિઉડા, પંચ ઇન્દ્રિય ગેણ રે વાલમીયા સંવર કરિયાણું ભરે પિઉડા, ચલ સંયમ શ્રેણી રે વાલમીયા.૬ સાચ ચારે ચરને પિઉડા, પરિહરી પાંચે પ્રમાદ રે વાલમીયા ચાર પર ચેકી કરે પિઉડા, ખરચિ ન આવે ખાદરે વાલમીયા...૭ ઋષભ જિનેસરરાજવી પિઉડા, દાન ભગતિ બહુમાન રે વાલમીયા શુદ્ધ ચરણ પરિણામને પિઉડાટ પામે એ નામ અસમાન રે વાલમીયા ૮ ખિમાવિજય જિનનજરથી પિઉડા, ખાટો કેવલ આથ રે વાલમીયા અક્ષય અવ્યાબાધમાં પિયુડા ચતુર રમો મુજ સાથ રે વાલમિયા ૯
૨૬] શિવાનંદ હિતકારી તમે સુણેને નરનારી રે
એ શિખામણ સારી હૃદયમાં ધારજો રે.શિવાનંદ-૧ વિષયરસને વારે પરનિદાને ટાળે છે. અભિમાનને ગાળે રસને વારજે રે , વાસીદાં વાળે છે વહેલી ઘસી કાઢે છે પહેલી રે તે બાઈ થાશે ઘેલી રે જીવ જોયા વિના રે... . વાસી ગાર ન રાખે કાચાં પાણી ન નાખે રે કુડા આ ળ ન નાખે દયા મન રાખજે રે... » ફળફૂલ ન તેડે કંદમૂળ ન કર તે વડવાઈ ન તેડે દાતણને કારણે રે... તેડયા વનના ટેટા રીગણનાં કર્યા છે ભડથાં રે તે નર ખાશે ગડથાં ઉની અગનમાં રે.... જુઓ કણ ને કાંકણુ દીવે મેલ્યા ઢાંકણ રે છાણ ઇંઘણ ખંખેરે રાતે મત રજે રે માથે જોઈ ને ઊઠે લીંખ મારી અંગુઠે રે અવલી દે છે આશિષ બાઈ સુખીયાં થાજે રે જેવાં પશનાં ઇંડાં એવી જુઓની લીખે રે તે બાઈ પુત્ર ન પામે કર્યો કમ ભેગવે રે , જુઓ ગાયે ને ભેસ પાળ્યાં કૂતરાં બિલાડી રે ક્રોધ કરી મત મારો તુમે લાકડી રે જુઓ ચાંચડ ને માંકડ કીડી કુંથવા ધનેડા રે તડકે નાખ્યાની કરે તુમ આખડી રે... માતાને સાનમાં કીજે પુત્રને ગાળે ન દીજે રે શાંતિવિજય શિખામણ હૃદયમાં ધારજો રે.
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંજય
માયા ઘેનમાં ઊંઘી રહ્યો જાગીને ન કરી તપાસ કાળે આવીને હલે કર્યો તવ થયે રે ઉદાસ આ સંસાર અસાર છે નથી નિત્ય રહેનાર અંતે કંઈ કેઈનું નહિં નથી ફેર લેગાર...આ સંસાર ૧ દેડે કુદે રે ઉદર બાપ કરે તાન ગુલતાન બિલીએ આવીને પકડી મરણ પામે હેવાન , પિપટ બેઠે રે પાંજરે કરે વિવિધ ઉચ્ચાર માંજારી જે આવી મળે નક્કી પ્રાણ લેનાર... તેતર બગલું રે બાપડું ભવિષ્ય થકી રે અજાણ ચાલ્યું જાય ઉલાસમાં બાજ ખેંચી લે પ્રાણ. વનમાં કેકે દોડે હરણીયું કરે નવ નવાં ખેલ શીઘ શિકારી જે આવી મળે મારે ઓચીંતુ બાણ કુર કસાઈ જે ઘાતકી બેકડા પાછળ જય મારે શિર ઊંધું ટાંગીને ત્યારે દયા વિનાશ એવું જાણું તું ચેતજે થઈ રહેજે તૈયાર અણધાયું ઊઠી ચોલવું નહિં જુવે વાર કુવાર.... . બહાત ગઈ છેડી રહી ભાતું કરજે રે સાથ ન્યાયસાગર મુનિ એમ ભણે છેઠે સંસારની બાથ... - ૮
રિ૬૪] - સુણ પ્રાણીડા અરિહાકે ગુણ ગાઓ રે ગયા જનમ ફીર પીછે પસ્તાવેગે ઘડી ઘડી ઘટે અંજલી જળકે પ્રાણી નહીં રહનેકી નકલ જાગી જવાની જબ આવેગી જરા રાક્ષસી તેય રે બળ હીણા રે કાયા વય નહી હેયરે ઈમ કરતાં રે મેરે લાલ મરણ દીક્ષા(સા) મન પાએગે ગયા જનમ પછતાએગે દુઃખદાયી રે એહ સંસાર અટારા ધન્ય રમણી રે સગાં સ્વજન પરિવાર એક સ્વારથી અરી એહ સજનક નેહા બીને સ્વારથ રે છટકી દેવા છેડા ભવ ઈ રે મેરે લાલ (૩) ભવ ઈ રે ખાલી હાથ જાઓગે ગયા૦૨ 'દિલ જાણે રે દેવ નિરંજન સેરા પંચ મહાવ્રત રે ધારક એ ગુરુમેરા નહિ હિંસા રે દયા ધર્મ જે પ્યારો ત્રણ તવ રે સાચા રૂદ ધારે ઈમ યાતા રે મેરે લાલ (૩) ઈમ ધ્યાતા રે, અવિચરી સુખડા પાગે ગયા૦૩
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મા-ચેતનને ઉપદેશક સજ્ઝાયા
બહુ પુન્યે રે નરભવ તારે આયે નહીં કીના રે દ્વાન શીલ તપ કાંઈ
કરી નિંદારે એળે જન્મ ગમાયે ધિક્ક તેાકુ રૂ ધિક્કે તેરી ચતુરાઈ
ચ ગતિને રે મેરે લાલ (૩) ચગતિમે રે યુંહી ગાથે ખાઓગે ગયા૦૪ ભજ ભેાળા રે ધમ યાન ચિત્તધર રે. તસપદ પંકજ મૈં વઢે માણકચેરા ઇમ શીખડી રે મેરે લાલ (ક)ઇમ શીખડી રે હૃદયમે કહ્યુ લાઆગે ગ૦ ૫
ઇમ જાણીરે પાપ થકી એસર રે ગુણવંતા હૈ રૂપ કોરતી ગુરુ મેરા
૬]
જ્ઞાન રસ પીજો રૈ સજના લહી માનવ અવતાર, સાર તે કછુ ન કીના રે શુદ્ધ દેવગુરુ ધમ પસાય મુનિદાન નદીના રે જીવદયા જાણી નહી ? શીયલ ન ધરીયું ? 'ગ ધને મમતા કીધી ઘણી કીમ પાવે સુખ અભંગ... સપ્તભગ ખરદ્રવ્ય તત્ત્વ તેં કાંઇ ન જાગ્યે રે મિથ્યા અવ્રત જોગ કષાય તે` દિલમાં આણ્યે રે કીધી કુરુ સેવના રે કાંઇ ન સીધુ· કાજ સમકિત સુદ્ધ ન આચરે કિમ પાવાગે શિવરાજ... માતિપતા પિરવાર સગાંસહુ સુખનાં સગી ૨ આવેગા કરત'ત ચલેગા કાયા નગી રે સુખભર સૂતા સેજમાં ૐકીયે ન આપ વિચાર નરભવ એળે હારીયે કાંઇ ફૂટ રે મૂઢ ગમાર... ભલે અરિહા દૈવ નિર'જન ભાવે ભાઈ રે તરીયા આગે કેટકાટિનર જિનગુણ ગાઈ રે એ છે સાર તિહુઁ લેાકમાં રે ઔર ન દૂજો કાંઇ જો સુખ વ છે. જીવતું સમણુ કરલે કાંઈ... એ છે સાચી સાર શિખામણુ રૂદયે લાવા રે મૂકી કુમતિ સંગ રંગે નિચે શિવસુખ પાવે રે રૂપ કીતિ ગુણ ગાવતાં રૅ પ્રગટે પરમાણુદ માણુક મન વછિત ફળે રે સાંસ્વતા પરમાણુ દ...
કેઇ કાણા કેઈ ફૂંબડા કેઈ અધા કેઈ પાંગળા કેઈ દુ:ખીયા દુ.ખદીન ન મળે ભેજન તીરભા૨
[૬૬] કેઇ બહેરા અલહીણુ કઈ દુઃખીયા દુ;ખદીન રાગ પીડા અતિ સહેતા શીર ઉપર વહેતા
સાન
..
૨૧૭
20
3
પ
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮
કહે મણુક સમૂઢ કીધી હિંસા જોર
ફુસ ધરી હિસા કરે
પૂરવ પાપ · ફૂલ જાણા અંધા કે કાણા...
.
પરમાધામી નરકમાં
થાયે તે નર મૂઢ ગમાર શ્વેતા બહુલા માર શ્વેતાં બહુલે માર એ ગ વપાકે જાણે! લહે તે દુ:ખની કાડી પેર ગાત્રાસ પીછાણા માણુકમુનિવર શિષ્ય ચિત્તવિચારી લીજે થાયે પરમ કલ્યાણ હાંશે હિંસા નવિ કી.... પરનારી પરગટછરી મત લગાવેા હાથ જૈસી નરગ તલાવડી કુણુ દુ:ખાવે ગાત્ર કણુ દુ:ખાવે ગાત્ર છેડી દ્યો ઉનકા સંગા પરમાધામી લેાહ પૂતલીયા ભીડત અંગા કહે માણુક સુણ મિત્ર ન કરે। ઉનસે યારી મત લગાવે। હાથ પરગટ છરી પરનારી...
લખ ચેારાસો ચેાનિમાં ભમ્યા અન ́તી વાર કાઇક પુન્યકત્લાલસે લહ્યો માનવ અવતાર લહ્યો માનવ અવતાર બાલાપણુ રમતાં ખાયે યૌવન પામ્યા જામ તામ તરૂણી રસ માહ્યો કહે માણુક સુ વૃદ્ધ વાત ન કાંઇ વિમાસી ભમ્યા અન`તીવાર યુનિમાં લાખ ચોરાસી... પરનારી વિષ વેલિ હૈ સેવે સેઇ અજાણુ રાવણ સિરા રાજવી છીનમે છડયેા પ્રાણ છીનમેં છંડયા પ્રાણુ દીખત દુ:ખ પાવત ભારી ગઈ કુલકી કીતિ ગઈ સખ શાભા ભારી કહે માણુક યુ' જાણુ યારા ત કરી કેલી દ્રુતિ કી દાતાર પરનારી વિષે વેલી...
જુટા જુઠા જાણુ લે જમરાજા આવે જદા
નવેગા સખ મૈલ રહ્યો ઇહું લલચાય જાય એકજ અવતાર કહે માણુક સુણુ મિત્ર એહી જગતકા ખેલ
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
એહી જગત કા ખેલ જાવેગા સખ મેલ નરભવ ફેર ન આવે રણ દિન ફાક ગમાવે કચ્છુક દિલમાંહિ ધારે ભરો લે. ધર્માંકા મુઠી અંતર જાણુ લે જૂઠા...
૫
ક
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મા–ચેતનને ઉપદેશક સઝાયે
વખત વખત મત ચૂકીયે ફેર ન આવે સોઈ
માનવ ભવ એળે ગમી મિલ મુશ્કેલ હોઈ મીલ મુશ્કેલ હાઈ કંસ મનમે' ન વિચારે જાય અકજજ અવતાર કછુક દિલમાંહિ ધારે કહે માણુક સુણ યાર એર ટંટા સબ મૂકે સાધે આતમ કાજ વખત વખત મત ચૂકે... ૭
બંદા બહેત ન ફુલીયે ખુદા ખમેગે નહિ
જોર જુલમ નવિ કીજીયે મૃત્યુલેકકે માંહિ મૃત્યુ લેક કે મહિ હસબા તરત દેખાવે જેતા નર કરે ગુમાન એતા નર ખતા પાવે કહે દિન દરવેસ મ કર્યું હોગા ફલ ગંદા ખુદા ખમેગે નહિ ' બહેત ન ફુલીયે બંદા.... ૮
રિ૬] મોત નગારું માથે ગાજે સેડ તાણી કેમ સૂતા રે જાગશે નહિ તો શિર પર પડશે જન્મ-મરણના જતા રે... મોત નગારું ક્ષણભંગુરતા દેહની સાચી કાચના જેવી વિનાશી રે કાયાની માયા નહિં મૂકે તે મતની પડશે ફાંસી રે શાશ્વત નિત્ય–ચેતન અવિનાશી જાણે જડને વિનાશી રે વિનાશી વસ્તુમાં રાચી રહ્યા તે પામશે અંતે હાંસી રે જોબનનું જોર ચાર દિવસનું ટકાવ્યું તે નહિ ટકશે રે ધર્મસાધનામાં ગફલત કરશો તો વખત ગયેલે ખટકશે રે જાગો -જગાવો મેહનિદ્રાથી સમય કેમ ગમા રે . વખત ગયાની કિંમત આંકી જે બચે તે બચાવે રે , લાખચોરાશી ફેરા ફરતાં કરતાં નહિં ક્યાંય ઠામે રે સકલ સામગ્રી નરભવ કેરી પુણ્યશાળી કઈ પામે રે , ભવ સાયરમાં ઝેલા ખાતું વહાણ આવ્યું છે કિનારે રે નહિં ચેતે તે પાછું ફરસે જોતાં પવનની લહેરે રે , દરીયે આ ડેલી નાખ્યો ખાબોચીયે કેમ બૂડયા રે ચેતે નહિ તે મેહની જે જાણજે આવીને ગૂડ્યા રે , લાંબા કાળથી ઝંખના કરતાં રત્ન અચાનક લાગ્યું રે પ્રમાદ કરીને ગફલત ખાશે તે જણજે પાછું ગુમાવ્યું રે, ભવ અટવીમાં ચાર કષાયે ચારે તરફથી લડ્યા રે ધમ ખજાને ખાલી કરાવી પ્રત્યેક ભવમાં ફૂડ્યા રે , ૧૦
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૨૦
મસ્તક ઉપર માત ભમે છે અચવાની પણ કેટલી આશા મૃત્યુના ભયથી નાશી જંગલમાં કાળની ઢારી કેડે લાગી છે ઉપર મધપૂડાથી ટપકે ઢગલે ઢગલા આવીને ચાટી ક્રૂપ અધારે મહા અજગર ઉંચનીચે જરા દૃષ્ટિ આપે વિષયસુખ મબિંદુ સરીખુ મૂષક ડાળને કાપી રહ્યા છે. આટલાં દુઃખ સમૂહ છે માથે પા-પડુ થઈ છે ડાળ જવનની ચેત-ચેત ચેતન ! ચેતી લે જમે-ઉધારને એહુ માજુની ઉધાર બાજુ આછું રાખી નીતિના ચિત્તમાં ઉત્ક્રય કરીને
છે
મનુષ્ય ભવ પામીને ભાઇ આમતેમ ચિિસ ફિર સૂક્ષ્મ બુદ્ધિ તેં નહિ કીધી નિજ ગુણુ શેાધવા આળસ લીધી રાગ-દ્વેષ માંહિ તું' ભટકયા વિષય કષાય માંહિ તુ` રમીએ કહાંથી આળ્યે કહાં હી જાવુ ગ અહે પદ્મને ધારી દેવ-ગુરૂ અને ધર્મની શુદ્ધિ નિંદા કરવા તત્પર હુઆ આતમ આનંદ સ્થાન ન જોયું સ'સારની માયામાં માહયા કામિની રૂપ કાનન માંહિ સુખ માનીને ત્યાંહી મુંઝાયા અનંગ રગ માંહી તુ રમીએ શાંત સુધારસ પૌંવાનું સ્થાન
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
ચિહુદ્ધિશિ લાગી અગની રે તેય ન છૂટે લગની રે...માત નગારુ ૧૧ વડની ડાળે લટકચો રે
..
ત્યાં પણ જીવને પટકયો રે મધના મિં ુ માથે રે મધમાખીએ સંગાથે રે મ્હોં ફાડીને પડેલે ૨ મારે છે હાથી હડસેલા રે દુઃખનેા ડુંગર મેટ ૨ આયુષ્ય જળ પરપોટા રે છતાં મધ સ્વાદ લાલુપી રે જોતાં નથી કેમ ચાંપી રે આપી છે ચેતવણી રે કરી લેજે ખતત્રણી રે જર્મમાં કરો વધારો રે ધમને દિલમાં ધારા રે
..
W
10
10
[૨૮]
10
સુકૃત કાંઈ ન કીધું હા આતમ ચિત્ત ન દીધુ હા મનુષ્ય સ્થૂલમાં બુદ્ધિ ચલાઈ હૈ। પરગુણુ રહ્યો ભરાઈ હા છંટકયેા નિજ ગુણુ માહિ હા ભમીએ તેથી પ્રાહી હૈ। તેહી યુદ્ધ ન પાઈ હા કુમતિ નારી નડાઈ હા મનમાંહી ન ધારી હા નાઠી સુમતિ નારો હુઆ જગુણ વેરી હા કાળે લીયા તુજ ઘેરી હા. પ્રવશ કીધા તે ભાઈ હા ભીતી ચિત્ત ન લાઈ ડા રમીએ દિન ને રાત હા ભૂલ્યે કેમ તું ભ્રાત હા
..
20
AO
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
૧૭
૧૮
૧
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મા-ચેતનને ઉપદેશક સજઝાયો શુદ્ધ સમકિત ભાઈ તું રાખજે છે ભદધિ નાવ છે ઉપશમ થાશે મેહની દર્શન મળશે ઇચ્છિત લાવ હે - ૯ નિજ રત્નત્રય સાધને પ્રાણ લેવાને નિજ સુખ હે ઉપશમ કર ને કષાય તણે તે મટી જાશે ભવ દુઃખ હે હલાહલ રૂપ વિષય ગણુંને કર તુ મનથી ત્યાગ છે દષ્ટ સ્નેહ રોધ કથા જે પામવા ભવ ત્યાગ હે .. દઈતા દુષ્ટ ડાકણ જેવી જાણે સાક્ષાત હો રાગદશા તું તેથી નિવારે એમ કહે પ્રભુ વાત છે , સંવેગ નિર્વેદ મનની માંહિ કરતું પ્રગટ ભાઈ હે સંસાર સ્વરૂપ દુ:ખ જ રૂ૫ જાણ દે છટકાઈ હો કષાય ચેકડી ક્ષય થવાથી ફળશે નિજ કેરી આશ હે રતિ અરતિ ભયને વેદ કરતું મૂળથી નાશ હો , હાસ ને સોગ બે હી દુધ ૨ જીતવા કર ચઢાઈ હે નાશ પામેથી નિ જ સ્વરૂપ આવી મીલશે ધાઈ છે ચિદાનંદ રૂપ મહેલની માંહી કર તું ભાઈ મેજ હો જ્ઞાન ને દશન રૂપજ લમી જોગવ ભાઈ તું જ હો સિદ્ધસ્વરૂપ આતમરૂપ હુએ તે શાશ્વત ભૂપ હોય મુનિ હર્ષની વિનતિ ધરતાં સે સાસે ભાવકૂપ હો ,
[૨૬] પ્યારી તે પિયુને ઈમ પ્રીછવે, પેખી નજીક પ્રયાણ રે, પથીડા બટાકડ આજને વાસે રે તું તે ઈહાં વચ્ચે કાલનાં કિહાં હશે મેલાણરે, . ચારે દિશે રે ફરે ચોરટા જવ! તું સુતે જાગે રે , ! ચરણે ચરિત્ર ધમરાયને , લાગી શકે તે લાગ રે ,, ,, રાંધ (જીણ આદિ મહારોગ જે લાગ્યા છે તાહરી લાર રે , તેડું આવે છે તેડા ઉપર બહુ કાળનું તાહરે બાર રે . પરદેશી આણાં પાછાં નહીં ફરે સાસરવાસે સજ્ય રે , સાથ ચલંતે ભગવંતને ભજી શકે તે ભક્ત રે , માથે નગારાં વાજે મેતના હાથે તે આવે સાથ રે' ખાશે કુટુંબ સ્વજન ખુંખારા કરી બાકી તાહરી આથ રે મદને છાકો રે ન લહે તું મને ડગ ડગ દેવની ડાંગ રે , જે તું વાળે રે તે જાણુ ખરા ખેહ્યા(ય) ભવનાં ખાંગ રે ,
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૨૨
સાયાદિ સ ગ્રહ
ગરથ ખાઈને ગણીકાની પરે મમતા વાહ્યો થૈ તુ થઇ મે!ટકે આપ સ્વરૂપ નિવ એળખે ભૂતભૂતમાંઙે જાશે ભળી બાહ્ય કુટુંબ મળ્યુ છે બહુ ચેતન નિજ પિયુને ચેતના અચેતન સાથે એહવી આશકી ઉદય વદે જે અરિહંતના
સુખ તુ' માણે છે ધણુની સેજમાં પણ તે ધૃતારી ધીઠ રે પ'થીડા બટાઉડા આખર હૈાશે અદીઠ ૨ પરશુ માંડે છે પ્રીત રે અનેક ચલાવે અનીત રે દાખ્યા રહેશે દામ રે પણ કાઇ ન આવે કામ રે
0.0
.
બાળા ભૂઝવે એમ રે કહેને કીજે (કેમ) રેમ રે આશક હાસે અતીવ પડશે નહિં જે મેાહના પાશમાં મુગતે જાશે તે જીવ રે
રે
20
Ro
.
20
2.0
10
..
ao
20
SP
..
..
20
"D
..
2.0
[૨- ૦]
10
0.0
સમય સાંભાળે રે આખર ચાલવું સંખલ લેજે હાથ, હારે સુણુ પ‘થોડા સાથી તાહરા રે પિંડે પરવર્યા તાળી લેઇ લેઈ હાથ વહાલાં વળાવી રે વળશે તાહરાં વચમાં વસમી છે વાટ વિષ્ણુ વિસામે રે ૫થ એળ ઘવા ઉતરવા નરકના ધાટ આજને વાસે રે ઇણુ મંદિર વચ્ચે વિષયના માંડયા વ્યાપાર હા રે કાલના ઉતારા રે કહેને કહાં હૈાશે નહિ તેહના નિરધાર જિહાં તિહાં લાગે રે જમના જીજીયા એસે બહુ ખેસરાણુ ઘરનાં ભાડાં રે વળી ભરવાં પડે. નિત્ય નવલાં રહેઠાણુ ડગલે ડગલે રે દાણ સૂકાવવુ' નિત્ય નવલાં મહેલાણ પરવશપણે રે પ`થે ચાલવુ નહિં કોઇ આગે વહાણુ ચૌવન સસલેા રે જરા કૂતરી કાળ આહેડી કમાણુ ખાણુ પૂરીને રે પચે બેસી રહ્યો નહિં મહેલે નિરવાણ તું નથી કેહનારે કાઇ નથી તાહરુ લાભ લગે એહુ છે લેાક પરદેશીશુ' રે કાણું કરે પ્રીતડી કાં પઢયા ક્દમાં ફાક વીરા વટાઉ રે સુણુ એક વીનતી ચાલતુ મુક્તિને પથ સદ્ગુરુ તુજને રે 'બલ આપશે ભાગશે ભવની સહુ ભ્રાંતિ કાસીદું કરતાં રે કાળ બહુ ગયા તાહે આન્યા પથના પાર ‘ઉદય’ કહે અરિહ’તને ભો સહી તે। તરશે સસાર
10
રે
..
..
0.0
2.0
20
1.0
..
..
.
..
..
10
.
.
RO
0.0
20
.
..
८
૧૦
૧૧
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મા-ચેતનને ઉપદેશક સજ્ઝાયા
જોય જતન કરી જીવડા લે લાડા લખમી તણે કુલ્લùા ભવ માણુસતણું દુલહી દયા ધર્માં વાસના દિન ઉગે દિન આર્મે અવસરે કાજ ન કીધલુ લેાભ લગે લખ મંચીયા કેડે (સાથ) ન આવે કોઇને માતા ઉત્તરે ઊધા રહ્યો ચેનિ જનમ દુઃખ જે હૈ હૈ ભવ એળે ગયે સદ્ગુરૂ શીખ સુણી ઘણી માને મને કોઇ મત કરા સુકૃત કાજ ન કીધેલું જય જગદીશના નામને કાજ કરે અવસર લી જગ જાતે જાણી કરી હાથે કરવું જે તુજ હુવે તિથિ પરવે તપ નવ કર્યો પરભવ જાતાં ઇણ જીવને સુણ પ્રાણી ! પ્રેમે કહી સબલ સાથે સગ્રહા
હવે
20
[૭૧]
જોય૦ ૧
લાછે) ૨૩
આયુ' (ન આવ્યું. અન્નયુ) ઉજાણુ' નય રે પછી કાંઇ નવિ થાય રે... કુલહા દેહ નિરેગા રે દુલ્લહા સુગુરુ સ'યેાગેા રે... ન વળે કેાઇ દિન પાછે. ૨ તા મનમાંહી પસતાશા (રહેશે તે પરધન હરી લીધા રે કેડે કરમ રહ્યાં કીધાં રે... જોય॰ કોડી ગમે દુ:ખ દીઠાં ૨ તે તુજ લાગે છે મીઠાં રે... એકકે અરથ ન સાચ્ચે રે તાપણુ સ`વેગ ન (લા)વાધ્યા રે... યમ જીત્યા નહિં કેણે રે એ ભત્ર હાર્યા છે તેણે રે... કાંઇ નચિંત (નિશ્ચિત) તું સૂવે રે સત્રિદિન સરીખા ન હાવે રે .” તિમ એક દિન તુજ જાવે રે પછી હાથે પસ્તાવા રે... કેવલ કાયા તે પાષી રે સ'ખલ વિષ્ણુ કેમ ફાસી રે... લબ્ધિ લહી જિનવાણી રે ઇમ કહે કેવલ નાણી રે... [૭૨]
10
...
..
RO
૨૧૩
.
20
૪
99
૮
૯
૧૦
ચતુર તું ચાખ મુજ હિત શિખ સુખડી ખાપડા વિષય કાં મૂઢ મોડે વિષય લ‘પટપણે રાતદિન નવ ગણે ક્રોધ મદ માન માયા ન છ ડે ચતુર૧ સદન ધન સ્વજનજન નિરખી નિજવશ અરે મહરુ' માહુરુ' મ કર લેાળા તાહરું તેહ જે સુકૃત સ ંચય કરે પિંડ પાપે ભરી કરીય રાળા કાલ અરહટ્ટ શશી સૂર ઘૃષ જોડલુ દ્વિવસ ને નિશિ અતિઘડીયમાળા નિરખી નિજ આઉખુ નીર ઉલેચતાં કાં ન છડે હજીય માહાળા સકલ શુભ કાર્યની આજ વેળા લહી મેહે મુ યે હજી થ્રુ વિમાસે સકલ સુખ તુજ ગમે દેહ દુખ નવિ ખમે કરણીત્રિણ મુકિત રતિ કિમ કરાશે ૪ અસ્થિર સંસારમાં સાર નવકારતું ધ્યાન ધરતાં સદા હૃદય રીઝે એહુથી ભવતરે મેરુ મહિમા ધરે ઋદ્ધિવિજયાદિ સુખ સકલ સીઝે
,,
૧૧
૨
3
પ
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૨૪
સઝાયાદિ સંગ્રહ - રિ૭૩] સહેજ શીખામણ મનવા માની લે | મારી પરપંથે એક દિન દુનિયા વિસારી... સહેજ ૧ પણ કટીના જેવી કાચી કાયાની માયા .
પવન ઝપાટે પલમાં છતી (ઢળી) પડનારી - ૨ સંભાળી પાળી પછી પણ નહીં રહેનારી
એક દિન જગલમાં જઈને ડેર દેનારી - ૩ સેજ તળાઈ ફૂલની ચાદર ખેંચે વહાલા
સમશાને જઈને કરવી કાષ્ટની પથારી , ૪ . ખાખરી હાંડલીરે આખર વાંસની ઘડી હાલા - વાડી ગાડી ને લાડી નહીં આવે લારી , ૫ શેરી તક નારી ગૃહ લગે સગાં ને સંબંધી સ્મશાને
વળશે તુજને વળાવી કાયા ભસ્મ થનારી . ૬ ભક્તિ કર પ્રભુની પ્યારા ! કર લે ભલાઈ હાલા આત્મારામ કુડી કાયા સ્થિર નહીં રહેનારી - ૭
[૭૪] જેના ઘરમાં અધમી નાર તેનો ભંડે જાણે સંસાર સાત-આઠ વાગે ઉંઘમાંથી ઉઠીને ધસી ચૂલા પાસે જાય દર્શન કર્યા વિના ખાંડને ખાખરા ઘીમાં ઝબોળી ખાય જેના ઘરમાં ૧ ધમક્રિયા સવિ નેવે મૂકીને એલે–પેલે ઘરે જાય નિદાથી નવરી ઉંચી ન અાવે દૃગતિ ભાતા બંધાય છે. ૨ લાકડાને છાણ પૂજ્યા વિના એ ચૂલામાં નાખતી જાય વાસી રોટલા પડી રહે ને હીંચકે હીંચકા ખાય દેખી સાધમ આંખ જ કાઢે હૈયે કરે હાય-હાય પર્વતીથિએ બ્રહ્મચર્ય ન પાળે કાંદા બટાકા ખાય ચિંતામણી પાસની સેવા કરતાં સઘળા પાપ પલાય જિન શાસન મને ભભવ મળશે લળી લળી લાગું પાય , એ ઉપદેશ જે સહુને લાગે જાગે તે સંસારને ત્યાગે સંસાર સુ છે જે કડવી લાગે તે મુકિતપંથે આતમ ભાગે ,
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મા-ચેતનને ઉપદેશક સજ્ઝાયા
[૨૭]
જીવ! ચૌદ ભુવનમાં ર્જાય કે ઘરઘર સ ́ચર્ચા રે કે ઘરઘર સંચયેર્યાં રે જીવ! અણુપ્રીછે. અંધારૂ હાય, પરનારીસુ પાંતયાં રે - પર નારોસુ ૧ જીવ! અઠ્ઠોત્તરસે ત્રિરાધી-વિરાધી પોતે સંગ્રહેા કર્યો રે–સ‘ગ્રહેા કર્યો રે જીવ! સુખ નહિ ય લગાર-નહિ ય લગ ૨ જનમ-મરણે ભર્યો રે જનમ-મરણે જીવ ! વિષયા વેરણ હાય-વેરણુ હાય વિગેાવે પાપિણી રે વિાવે જીવ! કુંભી નરગ પચાય-નરગ પચાય કરણી સહુ આપણી રે... કણી ૩ જીવ! દુખ આવે કારેય-કારાય, પરપ્રાણી કાં હણેા રે પ્રાણી જીવ! મરણ ન વાંછે કેાય-ન વ છે કેય આતમ સરીખા સૌગણુારે સરિખા ૦૪ જીવ ! ોહિલે માનવ ભવ એડ-માનવભવ એહ ધરમ નિવ ચૂકીયેરે ધરમ જીવ ! ચઢયે ચિંતામણી હાથ-ચિ તામણી હાથ કે દારિદ્ર મૂકીયેરૈ-દારિદ્ર૦પ કહે સાંધા ગુણગેરસ જોય-ગુણગારસ જાય કે સંયેાગે જામુન્ચે? રૂડાં ક્ષમા(દયા)તણે પરસાદ-પરસાદ અવિચલ સુખ પામસ્ચે રે સુખ પામસ્પેરે દ
ચેતન ! ચેતેા રે ચિત્ત ચતુરાઇ કરી માત પિતા સુત દારા ભગની અંત સમે સૌ અળગાં રહેશે પુણ્ય પાપ એલી રે સાથે આવે મહેલ ઝરૂખા સુંદર વાડી ધન તણા ભડાર ભર્યાં પણ યમપુરીજાવુરે
મધુસ`ચય કરી દાન ન દીધું કાળ કસાઈએ લૂંટી લીધું
એમ આ વૈભવ હારી રે જબ લગ ઘટમાં પ્રાણ બિરાજે પ્રાણ પડે તબ દૂર હેઠે સો અડશે! મા અભડાશે! રે સ્વજન સ`બ ધી ફૂટે પીટે
કાઢા-કાઢો ઘડીય ન રાખા જગમાં નહીં કાઈ કાઈનું રે
સ ૩૧
1
{૨૭૬]
એક દિન જાવું રે આ દુનિયા વિસારી માહ કુટુંબ પરિવાર આવે ર્રાહ કેઈ લાર સાથ કરી ચેતન ચેતારે ચિત્ત ચતુરાઈ કરી ૧ લાઠી ગાડી તુખાર સૂના સૌ સ`સાર
વાટ દીસે અઘરી... ન કર્યુ” મધુકરે પાન ઘસી પગ ખાયા પ્રાણ જવું જીવ જો તુ જરી તબ લગ આળપંપાળ ન કરે કોઇ સ`માળ કહે મુખથી ઉચરી... હાય હાય કરી ફેક એમ કહી મૂકે પાક સ્વારથના સખરી...
૨૨૫
..
..
૪
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૨૬
સઝાયાદિ સંગ્રહ તૂટી-ફૂટી વાંસની ખલી બાંધી મુંજને બંધ ચાર જેણે ચોપે લઈ ચાલે ભાર વહી નિજ બંધ
સમશાને મૃત બાળે રે ખેળી ખેાળી રાખ કરી. મન ભમરા પરઘર નવિ ભટકે નિજ ઘર રમીયે રંગ રાગદેષ મમતાને વારી ભજ પ્રભુ સમતા સંગ સાંકળચંદ કહે ના રે આવાગમન ફરી.
-- [૨૭૭] આતમ-દીરે અનુભવ સાંભળે ચેતન! તારું નહિં કાંઈજી અસંખ્ય પ્રદેશ રે આતમ એકલો જડ પુદ્ગલથી ૨ મિનજી આતમનંદી ૧ સિદ્ધસ્વરૂપે રે સંગ્રહનય ગ્રહે અરૂપી આતમરામજી વિભાવ દશામાં રે આતમ મૂકી ભયે ચઉગતિ અપારજી... . ૨ પર પરિણતિને રે સાવ દૂર કરી પરમાતમશું એક નાનજી મંત્રી પ્રમોદ ને કારુણ્ય ભાવના માધ્યસ્થ શુચી ઉદારજી... - ૩ ઘાતી કર્મે રે ચારે ખપાવીયા પ્રગટયે અવિચલ ભાણજી બાર ગુણે કરી અરિહંત પર અક્ષય સિદ્ધગુણ આઠજી ગુરુ અઠયાસી રે ગુણ ગ્રહણ કરી શાંત મુદ્રાએ એક ચિત્તજી ભાવ વિચારી રે આતમ કારણે લક્ષણ જેમ ઉલ્લાસજી... . આશ્રવ મૂળે રે સંવર ઉપન્યો શુભ પરિણામ તે વારજી દષ્ટિ રાખે રે શુદ્ધાતમ ભણું જેમ પામે ભવપારેજી. , જે જે અંશે રે નિરુપાધિકપણું તે તે અંશે રે સિદ્ધ સવ ઉપાધિ રે મુક્ત એ આતમા વિલસે નિજ ગુણ રિદ્ધજી... . નિમિત્તાલંબન શુદ્ધ ગ્રહણ કરે પ્રગટ કરે આતમરામજી મુક્તિકમલ રે સુખ અનુભવ કરે કેશર સાદિ અનંતજી .
રિ૭૮] ચપ કરીને તમે ચેત રે પ્રાણી આ અવસર બહ રૂડે રે. પછી તમે ઘણી સૂરણ કરશે જિમ પિંજરમાં સૂડો રે ચૂપ કરી ૧ સવેળાયે સંભારતા નથી કાંઈ કરો ખટાઈ રે કાળ આવીને કંઠ જ ઝાલશે નગરી જાશે લુંટાઈ રે.... ૨ રત્નચિંતામણિ હાથમાં આવ્યો પારખું કરીને જુઓ રે
હાટા પદનો મનખો પામી હાથે કરી કાંઈ ખૂઓ રે.... ૩ દેહિલામાંથી દેહિલે પામ્ય માનવને અવતારે રે નવ ઘાટી ઉલંઘીને આવ્યા ન રહી મણું લગારે રે.... ૪
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મા-ચેતનને ઉપદેશક સજા
ર૭ આળ-પંપાળ સવિ છેડી દેજે એક પ્રભુ (આત્મજ્ઞાન) ધ્યાન રાખે કૂડી માયામાં શું લલચાઓ વિષ મૂકી અમૃત રાખે રે..... ૫ ખેટી માયામાં ખોટી રે થાવું શાને મરે છે દેડી રે અંત સમય કુછ કામ ન આવે સાથ ન આવે કેડી રે.. ૬ માલમતા જે મળી છે અધિકી તે સવિ રહેશે આંહી રે કહે રામજી અહિંને ભૂલ્યો તેનું ઠેકાણું નથી કયાંહી રે . ૭
(૨૭૯) મદન કેદ્રવા અણુ શોધી ખાધા ગયું દીસે તુજ નાણ..ચેતન- ૧ વસ્તુ ધર્મ અછત ભાસે એ તુજ ઋદ્ધિ હાણ તજ માન્યતા મનુષ્ય જિંદગી વિષયાસક્ત ગુલતાન... - ૨ પ્રાચે જગના છો દોસે બાલ ચેષ્ટાનું ભાન સુસંતાથી ગોષ્ઠિ કરવી એ કેમ તુજ નહિં જ્ઞાન..... અજ્ઞાની આલાપ – સંલાપ કમ બંધનની ખાણ મેહ મદિરા છાકે વિકલ્પ શુધબુધ લીધી તાણ. . ગણ્યા-ગાંઠયા આયુષ્ય દિવસો મિથ્યા પ્રવૃત્તિ કરે ૯હાણ શું સુખે તુજ નિદ્રા આવે શું સુખે મોજ માણ... - આમ છતાં પણ તજ પ્રવૃત્તિ સુધરી નહીં હે અજાણ હા ! હા ! મૂરખતા તુજ કેવી પરાભવ શાચ ન આણ.. , ૬ ધન ત્રિયાદિક અંતટે ઐશ્વર્ય સુખ અપ્રમાણ પુયાઈ ખાઈ પૂર્ણ પસ્તાઈ ઘસી કર જઈશ અના)જાણ... , ૭.
રિ૮૦]
તમે જિનવરના ગુણ ગાજે રે તમે મનુષ્ય ભવમાં જાજે રે બાજીગર બાજી રાચી રે તારી કાયા પડશે કાચો રે...તમે. ૧ યૌવનમાં હાલી નારી રે તે સબજન મેલ્યાં વિસારી રે તું પરનારીશુ મેહ્યો છે તે તારે જન્મારે બે રે - ૨ ચાલીસે ચિતડું ચળીયું રે તારૂ મન માયામાં ભળીયું રે પચાસે આવ્યા પરીયા રે તારા મુખનાં ડાચાં ફરીયા રે , ૩ સાઈઠે બુદ્ધિ નાઠી રે જિન જપતા જીભલડી ગાડી રે સિત્તેરે કાંઈ નવિ સૂઝે રે તારી કાયા થરથર ધ્રુજે રે... ,, ૪ એંશીએ અઘરું લાગે(મું)રે તારા ઘરમાંથી તેલ ભાંગ્યું)નાને ભાર લાગેરે નેવું વરસે થ ઘરડો રે તું તે બેસી રહેને પયડે રે, ૫
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૨૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ સેએ સેડ તાણીને સૂતે રે એને સવ મળીને કૂટે રે (એને ઘરમાંથી બહાર કાઢેરે એને અગ્નિમાં ઝંપલાવે રે, જીવ શેરો કરે પિકાર રે તિહાં ધર્મરાજાને) પેલા જમડાને કે વારે રે , ૬ (તિહા) એવે ધમરાજાએ પૂછયું રે તે શું કયુ” પુણ્યનું ગુચ્છું રે મેં નથી કર્યા પુણ્યના કામ રે મેં નથી દીધાં સુપાત્રે દાન રે.. ૭ એના પુણ્યના પાનાં_જોયાં રે તે કાઢી મેલ્યાં સર્વે કેરા રે એવી હીર (ઉત્તમ) વિજયની વાણી રેજિન ભજો સહુકે પ્રાણી રે - ઉત્તમ વિજયની . તમે સવે લેજે અવધારી રે.... , ૮
ચેત નિજહેત સુકતિ કરી સાંભળે દૈહિલે મનુષ્યભવ લહ્ય દેખી સંપદા રાજઋદ્ધિ માલ મુલક તે સર્વે પલકખિણ અથિર સંસાર ખિી ૧ પરભાવિ જાઈસ એકલો પ્રાણીયા આથિસંચતિકા સાથે માથે બધુ જિન માત પિત વિકસિ નિજ વધુ આથિ નિજ હાથિ દીસાથિ આ ૨ જે દી તે લહે ઈશુવિધ જીવડા વાંમહાથે લીધાન વાવૈ લાવીયે ધાન જબ ખેતમાંહિથી ગુણ અનતવ વામહાથે જ આવે...૩ ઈમ જાણી કરો સુકૃત આતમા પરભળે ઈશુભ સુખ પાવૈ કહે મુનિકાનજી વાત હિતકારિણી ભાવિકજન સાંભળે ભલૈ ભાવૈ ૪
[૮] તું થાડું ફાટી જા કેણ છે થરી રે, પ્રાણીયા પાપી રે પ્રભુ જાણે છે ચિત્તડાની ચેરી રે કાંઈક તારાથી પુણ્યવાન પાકા રે. તે તે વાળી નાખ્યા છે આંક આડા રે શ્વાન તારાથી બાપડા સારા રે તેથી દુષ્ટ કરમ છે તારા રે કુળ ઊચાં ને કરમ છે તારાં કાળાં રે હૈયે વસ્યાં છે ટંકશાળી તાળાં રે શેઠ ભેળા ને કાટલાં કૂડાં રે હદયે રાખે રેલ વાળે વેણુ રૂડાં રે પશુ પહાડમાં જન્મ પામી રે ખરે ખંતે એક પૂછડાની ખામી રે આય દેશમાં મનુષ્ય જન્મ પામી રે ! ખરે અંતે એક શીગડાની ખામી રે તારું લક્ષણ કહેતાં હું લાચું રે ગુરુ રામ વિજય કેમ થાય છે રે
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મા-ચેતનને ઉપદેશક સઝાયો
૨૨૯ [૨૮૩] તુઝે ક્યા કામ દુનિયાસે સભીક શીસ કૂટન દે બહન ભાઈ સુતા દારા સભી હૈ સ્વાર્થ પરિવાર ની જાતમ રૂપ સાધનમેં અગર છૂટે તે ટન દે તેડ કર મેહકી દેરી નિરખ લે રૂપ તું અપના કઈ દુનિયાને ભેગાંકા મજા લુંટે તે લુંટન દે ૨ તેરા ગુણ રૂપ અવિનાશી વિનશ્વર રૂપ દુનિયાકા જ્ઞાન સે ભર્મકા ભાંડા અગર ફૂટે તે ફૂટન દે ૩ લગ કર ધ્યાન ચરણે મેં પ્રભુ કે લીન હે ચેતન સભી સંસારકા સગપન અગર છૂટે તે છૂટન દે ૪ જિનેશ્વર દેવકી સેવા ચખા દેગી તુઝે મેવા ઈસે મત છેડના બંધુ એર ન છૂટે તે છૂટન છે ૫ જ્ઞાન સાબુન ક્રિયા પાની-સે ધેકર સાફ કર દિલ તિલક કે કમકા બંધન અગર તૂટે તે તૂટન દે
[૨૮] અનુભવિયાંના ભવિયા રે જાગીને જે જે આગળ સુખ છે કેવાં રે જી તે જો જ અનુભવિયાંના ૧ બાળપણે ધર્મ ન જા રે તે રમતાં છે જોબનમેં મદ માત રે વિષયમાં મોહ્યાં... - ૨ ધર્મની વાત ન જાણી રે ખાટી લાગી માયા જેવા જશે જરા આવશે રે ત્યારે કંપશે કાયા . ૩ મેહ માયામાં મા રે સમકિત કિમ (ફર)વર
ધ વ્યાયે છે સબલે રે લતે નવિ ખલશે. ૪ ધનને કાજે ધસમસતે રે હિંડ હલકુલતે પાસે પૈસે પૂર છે ? " યુક્ય નથી કરતે... - ૫ નેત્રને નાસિકા ગળશે રે વળી વળશો વાંકા
હ્યું કઈ ન માનશે રે ત્યારે પડશે ઝાંખા..... ૬ દાંત પડ્યા મુખ ખાલી છે ત્યારે કેને કહેશે ધમની વાત ન જાણું રે પ્રભુજીને કિમ મળશે. છે ઉબર ડુંગર થાશે રે ગોળી છાશ ગગ પ્રભુજીનું નામ સંભારે રે હવે જિમ રંગ... . ૮
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૦
શેરી પરશેરી થાશે રે માહ લાભ ને લલુતા વધશે
દીકરડાની વહુ રે
એ ઘરડા ઘરમાંથી રે
પીંપળ પાન ખરંતાં ૨ અમ વીતી તમ વીતશે રે
રાવણ સરીખા રાજવી રે
પાપી હાથ ઘસતા રે
ધન તે જહાં તિહાં રહેશે રે . એકાકી જાવા
લાભ ને લલુતા મૂકી રે શિવરમણી સુખ ચાખા ૨ે ચેતવું હોય તેા ચેતજો રે કવિ ઋષભની શીખડી રે જીતી બાજી હાથથી રે
સજ્ઝાયાદિ સમહ
ત્યારે એસી રહેશે!
રે બેઠા કચકચ કરશે...,, રીસડીએ બળશે
કે દા'ડે ટળશે...
હંસતી કુંપળી
ધીરી બાપડીયાં..
14
.
ગયા જનમારે ખાતાં
જાણે જન્મ્યા ને’તા...,,
૧૦
3.0
૧૧.
૧૨
અહિત ને ધ્યાવે... .. અનુભવના મેવા સસારછે એવા
1.0
હૃદયમાં (હિયડામાં) ધારા તુમે કેમ વિસારી... ૧૫
૧૩
૧૪
[૨૫]
ચેતે તા ચેતાવુ' તને રે, પામર પ્રાણી –એ ટેક તારે હાથે વપરાશે, તેટલું જ તારુ' થાશે
.
ખીજુ` તા. બીજાને જાશે ?, પામર પ્રાણી સજી ઘરખાર સારું, મિથ્યા કહે છે મારુ' મારુ' તેમાં નથી કશું તારુ રે, માખીએ મધ ભેળું કીધું, ન ખાધું ન ખાવા દીધું લૂંટનારે લૂંટી લીધું રે ખ’ખેરીને હાથ ખાલી, એચી તુ જવુ' છે ચાલી કરે માથાફોડ ઠાલી રે,, શાહુકારીમાં સવાયા, લખાપતિ તું લેખાયા કહે સાચું શું' કમાયે ??. કમાયે તુ' માલ કેવા, તારી સાથે આવે એવા અવેજ તપાસ એવા,, હજી હાથમાં છે ખાજી, કરતું પ્રભુને રાજી તારી મૂડી થાશે તાજી રે,, ૭ હાથમાંથી ખાજી જારશે, પછીથી પસ્તાવે થશે કશું ન કરી શકાશે ૨ ખાળામાંથી ધન ખાયુ, ધૂળથી કપાળ ધેાયુ' જાણપણુ તારુ જોયુ. રે...,&
..
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મા-ચેતનને ઉપદેશક સઝા
૩૧ ૨િ૮૬). ચેતન! સમજે સમજે રજ મન અભિમાન ન ધરીયે એમ બેલે સેહાગણ કાયા જીવ! મ ધરીશ જુઠી માયા કાયા માયા વાદળ છાયા ફેગટ જગત લેભાયા ચેતન!સમજે સમાજ લાખ કરેડ ધન ભેળું કીધું પણ કાંઈ ન લેવું સાથે ચેતનજી ! તમે ઘર વિદેશી પુણ્ય કરી ભે હાથે... ... ૨ એ સંસારને અરિથર જાણી છવ છેડે આળ-પંપાળ કરેળીયાની જાણ તણું પરે ક્ષણમાંહે વીસરાળ... . ધર્મની વેળા ઢીલ કરે પણ ધીંગાણામાં પહેલે મુખનો મીઠે દિલનો જૂઠે રઝળે ચેતન ઘેલે હેદ તણે વશ હુકમ ચલાવે પંચમાંહે. પંકાતે તે પણ પ્રાણી મરતી વેળા અઢી વાંસે બંધાતે મેવા રૂડા ખાતા માતા પૈડા લાગે મીઠા તે પણ પ્રાણી મરતી વેળા ભય ખણુતા દીઠા કચેરીઓમાં કામ પસારી બેસે સરખી ટોળી જમડા પાસે જોર ન ચાલે વચન શકે નહિં બેલી... . સાચા-ખોટા ન્યાય કરી જીવ એક બાધે એક છેડે હું હું કરતાં ઠાલા જાશે પડશે જમડાને મેળે કુંતલ ઘેડા આગળ ચાલે બેસંતા સુખપાલે મસ્તક ઉપર છત્ર ધરાવે છે તે પણ પટક્યા કાળે. . માત-પિતા-સુત-બાંધવ બેની નારી કુટુંબ પરિવાર માલ-મુલક સહુ મેલી જાશે એકલે કરી જુહાર... તે માટે તુજને વારું છું વાત ન કરીયે કેહની " જે નર કૂડા આળ ચડાવે જાત નબળી હોય તેહની. . પરનારીનો સ ગ ન કીજે સાત વ્યસન સંગ છેડે ચાર કપાયને દૂર નિવારી * કર્મનાં બંધન તેઓ દાન-શીયલ-તપ ભાવના ભાવે જીવદયા ધર્મ પાળે પર ભવ જાતાં ભાતુ સાથે માનવ ભવ અજુઆળે... ૧૩ ગેડી પાર્શ્વજિન ભજન કરીએ સુખ સંપત્તિ દાતાર નિત્ય લાભ કહે પ્રભુ ચરણે રાખે નિજ સેવક સંભાર ,
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________
ર૩ર
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
૮િ૭] -- રાત દિવસ કાથા મૂઢ પિષે રે પછી અનંત દુઃખી જીવ હશે રે જીવ જુઓને હૃદય વિચારી રે આંખ મીંચી તો રિદ્ધિ પિયારીરે... રાત એ તે કાયા અમર ન ઈ રે વીર વચન સુણે સહુ કેઈ રે એ તે દૂધ દહીંથી દેહ લાલ રે એ તે પાણી ઘણું પખાલે રે - ૨ શણગાર તણો રસ લાગે છે કે જીવ નિચે જાઈશ નાગે રે પાંચે ઈદ્રિયના સુખ છેડે રે ધર્મ સ્થાનકે આળશ મોડે રે - ૩ ખાય ખેલે હસે મદ આણે રે લે છે ધમનું નામ ન જાણે રે પુણ્ય વિના ધન ને મેહે ? છત કારણે તે જલ (ડહેડહેળે) વલહે રે જીવ ધનને સઘળે ધ્યાવે રે પણ પૂવે દીધું પાવે રે અતિ લેભ કિહાં ન સમાવે રે લાખ ક્રેડે તૃપ્તિ નવિ થાવે રે.... ૫ સેનાની ડુંગરી કીધી રે નવન સાથે ન કીધી રે ચારે ચેર કાયા થકી ઢાળ રે શુદ્ધ (સૂવું) સમકિત શીયળ વ્રત પાળેારે ૬ તપ કરી કાયા અજવાળે રે રાગ દ્વેષ વેરી દેય ટાળો રે એ તે શીખમાને છે કેઈરે તેને અવિચલ પદવી હાઈ રે ગુરુજ્ઞાની ને ઉપકારી રે વીર વચન સુણે નરનારી રે..૭
રિ૮૮) ચેતન ચેતે ચતુર ચોલા ચતુર ચલે જે નર બીજે મૂરખ વાતે હેતું રીઝે તેહને શી શાબાશી દીજે... ચેતન- ૧ પાયે ખેદે મહેલ ચણવે થંભ મલેખે માળ જડાવે વાઘની બેડે બાર મુકાવે વાંદરા પાસે નેવ ચલાવે. - ૨ નારી મેટી કંથ છે છોટે ના આવડે ભરતાં પાણી લેટે પૂંજી વિના વેપાર છે મેટે કહે કેમ ઘરમાં ના આવે ટેટે..... ૩ બાપ થઈને બેટીને ધાવે કુળવંતી નારી કંથ નચાવે વેરણ અઢારનું એઠું ખાવે નાગર બ્રાહ્મણ તેહ કહાવે.. . ૪ મેરૂ ઉપર એક હાથી ચડીયે કીડની ફેકે હેઠે પડી હાથો ઉપર વદરે બેઠે કીડી દરમાં હાથી પેઠો. , ઢાંકણી એ કુંભાર જ ઘડીયે લંગડા ઉપર ગર્દભ ચઢી આંધળો દરપણુમાં મુખ નીરખે મકડું બેઠું નાણું પરખે. . ૬
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મા-ચેતનને ઉપદેશક સજ્ઝાયા
સુકે સરોવર હુ'સ તે મ્હાલે દરથી વાઘ તે ભડકયા છg સુતર તાંતણે સિંહ ધાણા ઊ'ઘણુ આળસુ ઘણુ' કમાયે પંડિત અહુને અથ તે કહેશે શ્રી શુભવીરનું શાસન પામી
અમ માનવ ભત્ર પાયકે
તુ' તજી દે માહે અજ્ઞાન તુ' તે। દેવે સુપાત્રે દાન ગ્રહીલે સદગુરૂ વાણુ
જો દિન રયણી જાત હું મૂરખ ચિત્ત ચિંતે નહી’ તે તેા જન્મ મરણ કરી ફરસ્યા સખ સંસાર
કબહુ સુખી કબહુ દુઃખી કમૂ ન મેટે જગતમે
"
પુરવપુણ્ય વિના ક્રિયે વાવે બીજ ખબુલકે
10
પરવત ઊડી ગગને ચાલે સાયર તરતાં જહાજ તે અડકયા... છીલર જળમાં તારૂ મુઝાણા કીડીએ એક હાથી જાય... નહિંતર બહુ શ્રુત ચરણે રહેજો ખાધા પીધાની ન કરો ખામી...
ન
તન ધન જોમન કારમું કારમા સંગ વિચાર કે
૨૮૯
ભવિકજન ! ભલે રે ભજ ભજ ભજ ભગવ‘ત
..
એહ માયાકે મામલે દીપ કરેગા તેઢિયે
માહ વશે સમ જી રે હળી મળી શીખ ન કરી શકે કહા કરે જ્ઞાની ભલે માહરાયકે રાજમે સમરું કરમસે' જિન કો દોડચા ભરત હનન ભણી
..
20
સે
સફળ કરેા અવતાર...
..
કારમા સકલ સ’સાર
માનવ જનમ મ હાર... 99
ક્રોધ-માન-માયા તો
કબુ રાજા કર્યુ ક કમે લખ્યા જે અક... વજો' વિષય પ્રસ`ગ પાંચે ઈદ્રિય વશ કરે જીપેા સખળ અન’ગ... કહેા કહાં સુખ હોય અબ કહાંસે હાય...
..
મુળ રહે હી ભૂત માન વચન તું સૂત (મળે) મિલે ખટાઉ ય અણુમાલ્યા ઉઠ જાય કહા કરે અજ્ઞાન કેહનુ· ન રહ્યું માન...
મા કર્માં દુઃખ દ કીના મારણ સ’(ચ)દ
"
,,
".
૨૩૩
તે કર નહીં આય અંજલી જળકે ન્યાય ભવિક ૨
M
..
""
no
20
19
८
,,
૯
પ
૮
૧૦
૧૧
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
દીઘરાય ચૂલણી મળી કોને મારણે સચ
બ્રહાદત્ત ચક્રો ભણી દેખો મોહ પ્રપંચ .. ભાવિકજને ૧૨ કુષ્ણ કલેવર લઈ
ભ રામ છમાસી વિદીન વનગિરિ કુંજ કુંજમેં ઐ ઐ મહકી રીત...
ગર્ભવાસમાંહે રહ્યો તે દ્રવ ઐસે નીમ
માત પિતા જવતે વ્રત લેવાની સીમ... નમો નમે યા મહયું મહ સબળ કર્મરાય છિન માંહે મહાવીર હું દીને જેહને ઘાય.
- મોહકમ વત્સ! તુમ તજે જેમ હેયે અશરીર • ઇવિધ બહુ પરે શિખવી ગૌતમને મહાવીર , દીક્ષા લીધી ભાવશું છેડી સબ ઘરવાર વરસ વીસ ઘરે રહે સૌ ફિરિ આદ્રકુમાર.. વિકજનન ૧૭
સ્થલીભદ્રકું દેખકે માન કરે મત હોય
સિહ ગુફા વાસી મુનિ ચૂક વેશ્યા જોય... પુત્ર મરણ મનકસમે સિજજભવ ગણધાર દુઃખ ધરી નિજ ચિત્તમે દુજય મોહ વિકાર..
વાત સકલ યા મહકી મુર્ખ કહીનવિ જાય
પ્રસન્નચંદ્ર શુભ ધ્યાનસે દેવદુદુભ ગવાય રૂળિ છાંડી વ્રત આદયું મન વૈરાગ સંભાળિ સે મહે વળી ભેળ વીર જમાઈ જમાલિ.
અબ માયામે પક્ષે જાણત નહીં લગાર
પછતાવેગે પ્રાણી વીછડવાની વાર.. એ અરિહંત કિહાં ચક્રવતિ' હિાં જામે બળ અસમાન ઐસે ભી થિર ન રહે તે છે કે જ્ઞાન..
સ્વારથકે સબ કો સાગ સ્વારથકે સબ નેહ
જે સ્વારય પૂ નહી છિનમેં દેખાડે છે... . જેસા ચચળ પવન હે તૈસી મનકી દોર ગુરૂકે વયણ વિચાર કે તે રાખો એક ઠેર..
પાંચ ઇંદ્રિય વશકરે વારે વિષય કષાય
આતમ છપ આપણે ઈશુવિધ બહુ સમજાય , ૨૬ એ હિત શીખ વિચારકે હે સકલ નર-નાર લાવણ્યકીર્તિસંપદા જયું પામે ભવપાર
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મા–ચેતનને ઉપદેશક સજઝાયે
PDF
૨૯૦] પૂજા દેવ-ગુરૂ સેવા કરણ કુડ કપટ પરધન પરિહરણું" પાળે શીયલ, મુખ સાચ ઉચ્ચરણ તે એતે પર એતે કયા કરણ ૧. ધનુષ પંચસય ઉંચી કાયા લાખ ચોરાસી પુરવ આયા પ્રથમ દેવકા નામ ઉચ્ચારણું તે એને મથુરાનગરી નમી જિનરાયા ઉપની વેદન ખમી ન જાયા ચૂડી ખલકત અંગરેલ (ગ)નખ પણ તે એતે વૈરાગી શ્રી જ બુકમારા જેણે પ્રતિ બેધહી આઠેનારા કેડી નવાણુ ધન પાંરહરણ તે એને શાલિભદ્ર ભેગી સુકુમાળા જેણે તજી બત્રીસે બાળા શ્રેણક આયે વિરકત) ધરમચિત્ત ધરણું તે એતે દશાર્ણભદ્રરાજા ભયે અભિમાની સમોસરણે હોતે મહાજ્ઞાની સુર(દેવ)દ્ધિ દેખ સંજમ આદરણું તે એને યૂલિભદ્ર કોણ્યા ઘર માસું રહી આ ગુરૂએ દુકકર દુકકર કહી આ કેશ્યા પ્રતિ બધી ગુરૂ સંગ ચલણું તે એતે ગજસુકુમાર કાઉસગ વન કરણ સેમલ સસરે અગ્નિશીર ભરણું ઉપશમભાવે પરમસુખ વરણું તે એને શ્રી શ્રેયાંસકુમર દાતારા " જેણે ઇષભદેવકું દીધ આહાર હેયે પંચ દિવ્ય લછી ઘર ભરણ તે એતે વિજયશેઠ વિજ્યાઘર નારી કેવલી કહણથી પ્રગટ હુઆ ભારી મા બાપ પૂછી સંજમ આદરણું તે તે કજે લેગો રાવણ લંકાપતિ શીયલ ન ખંડથું સીતાસતી ધીજ કરીને અગ્નિ જલ ભરણું તે એ તે
૧૧ અપના રૂપકા કિયા ગૂમાના સનતકુમાર ચક્રી કરી જાણ્યા દેખત રોગ સંયમ આદરણ તે એને
૧૨ અઢાર સહસમાં મોટા સતી નેમ પ્રશસ્યા મોટા જતી
દક ચૂર રસ કેવલસુખ વરણ તે એતે, સૂત્રસિદ્ધાંત સુણે રે ભાઈ નિંદાવાદ તજે પરાઈ નીતિજીવન પરેપકાર કરણ તે એતે, છત કે સબહી ચાર કષાયા તીન શું પ્રીત કિયે પાતક નયા કહત સાધારણ ધર્મ ચિત્ત ધરણાં તે એતે
' ૧૪ ,
' ૧૫
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૩૬
સઝાયાદિ સંગ્રહ
૨૮૧, અભિમાની જીવડા ! ઈમ કિમ પામીસ પાર લઘુ છલ નિરખઈ પારકાજી તું તિહ નઉ ભંડારરે અભિમાની જીવડા ૧ અછતા દૂષણ પારકા
ગુણ આપણા પ્રકારો ઈશુપરિ જીવ અભિમાન વસે છ વસિઓ નરગ નિવાસેરે... - ૨ માંહે સૂત્ર અનેરડઉજી બાહિરિ અવર દિખાલિ ગયવર કેરા દંતજીમ
ફેગટ જનમ મ હારિ રે... . ૩ સુણિય પ્રશંસા આપણી જી. હિયડઈ થાઈ ઉહાસ દાઝઈ પરગુણ સાંભળીજી એ તુઝ નિતુ અભ્યાસરે... એ ઉખાણુઉ જગિ પ્રગટછ જણનું જણઈ બાપ જીવડા તે છાના કર્યા છે તે મન જાણુઈ પાપ રે... - ૫ તે ન કરઈ બાહિરિ પ્રગટજી જાણ ન થાઈ અજાણ પર અવગુણ હસિ હસિ કહઈજી એ તુઝ(નઈ) કિસ્યુ વિનાણરે..... ૬ ભેળ ભૂલિ મ મ પડયઉજી રે જીવડા! અજાણે અણગમતઈ અમર સમધરિજી કમ સરિસસ્થઉ પ્રાણ રે.. . ૭ પરભવે તે તિમ નવિ કર્યું છે જિમ ગાંજી ન સકઈ કઈ હિવ પછિતાવ્યઈ હુઈ કર્યું હિયઈ વિમાસી જાય રે. - ૮ ઉંચઉ નીચ3) ઘેડલઈજી તુલા જેમ તુલાય બ્રિણ ખિણ ઈશુપરિ ચાલતાંજી મન મુઝ એહ ન સુહાઈરે.... . જિમ તિમ જઈજુ ધર પરિહરીજી ચાલ્યઉ રિવિસિ રેતઉં કાચા પ્રાણિયાજી પાછી દષ્ટિ મ દેસિ રે. . જઈ પાછઉ સંભારિયઈજી તએ આગલિ હુઈ દરિ કાજ ન સીઝઈ આપણુઉજી મરીયઈ શ્રી મ રિ રે... સ્ત્રી સંભારઈ પુરુષને છ પુરુષ સંભારઈ નારિ વલિવલિ ઉસસિ ની સઈજી હિયડા હરખ મ હારિ રે , જઈ તઈ જિનધમ આદય ઉજી તઓ એ સુખ મધુ બિંદુ તિહનઉ સ્યઉ સંભારિવઉછ દૂધઈ આછણ બિંદુ રે... ૧૩
જીવડા કારણિ ઠીકરીજી સુધા કુંભ મમ ફિડિ કાણ કઉડી કાછલિઝ હારિ મ રતન કેહિ રે.... ,, જે ચાલઈ તુઝ પગ પડયઉજી ઓળખી તે જ કુબુદ્ધિ અવર બૃ બ બાહર અવરજી કરતાં કિસી ફલ(શુ)સિદ્વિરે ૧૫ પ્રાણી કેહઈ પ્રાણિ તfજી નિસિ નિશ્ચિત સુએસિડ એ મહા સાહસ સારિખ 3જી સાહસ કઇ મ કરેસિરે રે. ૧૬
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મા–ચેતનને ઉપદેશક સજ્ઝાયા
પ્રાણી માટા તાહરઇજી અહિનિસ રહેજે જાગતજી એણી ઘણી પરિધામન્યજી કરત વાય નવિ રયજી સુગૃહ ઉપાણિ આહુણ્યજી રિઇ સર તજી કેસરી તિમ દુ;ખ્ય કારણ કનુજી મેહની નિદ્રા છાંડિજિયજી ઇમ જાણીને રે જીવડાજી શ્રુતમિલ શમરિસ ઝીલત જી ચેતન ! સ* થિરવાસ કરીજી મહિયલિ મહિમા મહુમહુજી ઈમ આતમ શિક્ષા ભણોજી શ્રીપાસચંદ્ઘિ (ઇમ વિતવઇજી)
ભમી ભમીને ભત્ર અટવીમાં મ નવ ભવની મુસાફીમાં આ ચાર ઘડીનુ ચાઘડીયુ तु વીર ભજન કર પ્રાણી સંસાર સ્વરૂપી કૂવા તુ માહ મદિરા પીતા તુ' ચેારાશીમાં ઝૂમ્યા તન ધન જોમન આ તારાં એ સમજે જે ઝાંઝવા જેવાં એ માત-પિતા સુત તારા તારી કાચા કુ‘ભ જેવી કાયા તુ ખલી હાથે આવ્યે તે પાપની પેલી બાંધી વિષય સુખવિષના પ્યાલા તુ ચારે ગતિમાં રમીયે તું મુસફ્પણું હાંડે (જાણે) જમડા વાન્યા નહીં વળશે
વરી વિષયકસા
જિ કરી ન સકઇ ઘાઉ રે...અભિ॰ ૧૭ તએ પુઈ હસઉ” પ્રીતિ ભટકઈ ભાટક (ભાટિક) ભીતિ.... ૧૮
પાહાણુ જકરાઈ જોઈ
સરપતિ કેઈ હાઈ રે... તેહન કેઈ લાગિ
જાગી સઈતિમ જાગ રે...
1.0
-
W
..
પરમારથ સભાળ કાંઇ પઢઇ જ જાલિ રૈ... માયા- પરિરિ દર વાધઇ કીરતિ પુરિ રે... કીધા ઢાહા એ
જે નર ભણુઇજી તસુ મને ધરમ સનેહરે
2.0
20
..
..
[૨૨]
ભૂલ્યા ભવનુ ભાન
૩
બની ગયા મસ્તાન...ચેતન ! ચેતી લે ચેતીલે૧ બદલાશે ચેતન ] ચેતી લે (૨) તેરી ક્ષણભ*ગુર જિંદગાની ચેતન૦૨ તેમાં જે પડયે તે મુવે જમડાથી જરા ના હીતે તુ ધમ મારગને ભૂલ્યા અ ક્ષણ ક્ષણ વીશે ન્યારાં જીમ જૂઠા સ્વપ્નના મેવા એ સબ મતલબકા ચારા જૂઠી જગતકી માયા તે ફાગૃત જન્મ ગમાયે તે નરક ગતિ ન સાધી વિષય ભુજં ગવિકારા તું મેાહ રાજાને નમીયેા તું જઈશ જમડાને ખેાળે ભયંકર ભવદુ:ખ કરશે
20
1.0
.
20
..
૨૦૦૭
A
..
.
૧૯
૨૦
૨૧
૨૨
.
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૩૮
સાયાદિ સંગ્રહ
ચેતન૦૧૬ છે ૧૭
તું સર્વ છેડીને ચાલે ત્યાં કાળકેટવાળે ઝાથે માથે મેતની નાબત વાગે પણ મસ્તાને ના જાગે તારી આયુષ્યની સીટી વાગી તું જઈશ પુદ્ગલ ત્યાગી નંદરાજા જે મહભાગી તેણે નવે ડુંગરીયે ત્યાગી રાવણની લંકા લુંટાણી એ સબ કર્મોકી કહાણી જીવ બને આશાને દાસ પણ જમા પાસે નિરાશ તું જન્મ મરણ જીવ કરતે જમડાથી જરી ન ડરતે તુ ભજ લે વીર પ્રભુ વાણી તે વરશે શિવપટરાણી શિવસુખદાતા એ વીરજિન જિનહર્ષ નમે નિશદિન
૨૯૩]
કુલ્યા કુલ્ય શું ફરે છે રે... મૂરખ પ્રાણી કાયા-માયા જૂઠી કેવી ઝાંઝવાના નીર જેવી તેને તુચ્છ કરી દેવી રે,.૧ આઉખું જાય છે પૂરી કરે શું તું માથાકૂટી ત્રુટી તેની નહિં બૂટી રે... ૨ પાણીમાંહે પરપેટે ખેલ સહુ એમ બેટે માન નહિં નિજ માટે રે .૩ કુટુંબકબીલા તારો માન નહિં મન મારે એ દિન થશે ત્યારે(અકા)રે.૪ આંખે જે-જે દેખે સારું તે તે નહિં ભાઈ! તારું માને કેમ મારું મારું રે. ૫ ચેતી લેને જાય ચાલી કરી માથાકૂટ ખાલી માયામાં શીદ રહ્યો હાલી રે. કાયા-માયાથી રહે ત્યારે અરૂપી અલખધારે બુદ્ધિસાગર ધમપારો રે..
[૨૯]. ચેતન ચેતે દુનિયામાં કેઈન તારું મિથ્યા માને છે મારું મારું રે ચેતનજી લાખચોરાસીમાં વાર અનંતી દેહ ધર્યા દુઃખ પામી ત્યે માનવભવ હાર ન આતમ ઉદ્યમમાં રાખન ખામી રે ચેતનજી ૧ કાયારે બંગલે મુસાફર જીવડે જેજે તું આંખ ઉઘાડી ઉચાળા ભર પડશે ત્યારે પડ્યાં રહેશે ગાડી વાડી રે - ૨ રામ રાવણને પાંડવ કૌરવ મૂકી ચાલ્યા સૌ માયા બનીઠણ શું ફૂલ્યા ફરે છે પડી રહેશે તારી કાયા રે . ૩ માયા-મમતા ને આળસ છેડ ધ્યાન ધરે સુખકારી બુદ્ધિસાગર સદ્ગુરુ પ્રતાપે જીવ પામે ભવપારી રે - ૪
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મા-ચેતનને ઉપદેશક સજઝા
[૧૯૫] ક ભૂલતા દિવાને? દુનિયામેં સાર નહિ દિન ચારા તમાસ આખીર કરાર નાંહિ ક ભૂલતાં૧ રાજા વજીર રાણ પંડિત વીર જ્ઞાની સબ હે ગયે હૈ ખાખા જિસકા સુમાર નાંહિ , ૨ ધનવાન રંક સારે પ્રાસાદ પહાડ ભારે હવે ગે નાશ મારે તનકા ભરુસા નહિ. , દુનિયાસે તું હે ન્યારા જપ કે પ્રભુકે પ્યારા સુન જ્ઞાનકા વિચોરા નરજન્મ હાર નહિ... . ૪ ભવ સિંધુ નીર ભારી વીરવાણી તારનારી ખાંતિકી સીખ યાહિ દિલસે વિસાર નાંહિ. . ૫
રિ૬] આટલું તે સાધજે તું મનુષ્યભવ પામી કરી અવરને ઠારીને કરશે નિંદા પરાઈ છેડજે તું ના કેઈને સંતાપ તું કટુ વચન બેલી કરી ૨ જેથી તેને સુખ ઉપજે તે તું દેજે અન્યને પરમ શાંતિમાં તું ઝોલજે મનુષ્ય ભવ પામી કરી ૩ દુખના ડુંગર આવી પડે ગભરાતે તું નાં કદી નિજ ભૂલને એ ભેગ ગણજે મનુષ્ય ભવ પામી કરી ૪ પરદોષને જોતાં તું પહેલાં સ્વ દોષને નિહાળજે આત્મ શુદ્ધિ કાર્ય કરજે મનુષ્ય ભવ પામી કરી ૫ સકલ જગના પ્રાણીઓને આત્મ સમ તું લેખકે અહંભાવને નાશ કરજે મનુષ્ય ભવ પામી કરી ૬ મારા અને તારાના ભેદો હૃદયથી દૂર કાઢજે આમ મસ્તીમાં / રમજે * મનુષ્ય ભવ પામી કરી ૭ હું આતમાં કદી જડનહિને જડ પદાર્થો હું નહિં એ લક્ષ કદી ના ચૂકતે તું મનુષ્યભવ પામી કરી ૮ વીતરાગ ને સદ્દગુરૂ ચરણમાં આત્મ સમર્પણ થાય છે સફલ જીવન માનજે તું મભુષ્ય ભવ પામી કરી ૯
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૪૦
વીત ગયા નરભવકે અવસર મનકે મેલ મિટળ્યો નહી' મૂરખ અલ્પ ઉંમર એળખ લે અપની કંઠે નહી યાકે જીવ હમારે દયા દાન તપ જપસમરનકુ કામ ક્રોધ કુમતિમે' કાળેા ધેાળા આય લગા અખ શિર પર અથાગપુર સમુ દરમ્' પડીયેા જીયાકે પરવશમે પડીયેા પેટ પોષતા ફરે પિંડ માંહી માત પિતા સબ કુટુંબ કખીલે મુખ પર મીઠી મન મે ચીડી પાઁચ પચ મરે ઇન્હાંકે કારણ મે મતિહિન બુદ્ધિક વિડી સૌં ન સીજ્યેા કામ રતિભર કુગુરૂકે રંગ લાગ રહ્યો હૈ ભેખ હૅર મનમાંડે મગન મેરે અન(ન્ય)મતકે કાઇ વિરલે પરખે કનક કામિનીકી મનમાંહે મુખ પર લાગેાંકા કહે મે' ક્રિયા પાળુ' મુનિવરકી કીયા કપટ એ પેટ ભરણે એસા કપટ મે· કર્યો આક અન્ન વસ્ત્રકુ ખાય પહેરકર પ૩ બાંધ્યા પાપ પ્રાણીયા ભક્તિ કરી નહી' સાત ક્ષેત્રકી નિદા કીધી જૈન ધર્મ ઠી સાધુ શ્રાવક સવર કર કર જીનદાસ આસ તૃષ્ણાકી લાગી આણુ નહીં માની અરિહંતકી મે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
[૨૭]
નહી સુકૃતકો કાજ કર્યો ઉપર સાધકે સ્વાંગ ધર્યાં નિગેાક્રમે કયુ નીમ ધરે પાપ કમ` કર પિડ ભરે દિલસેતી સખ દૂર કરે પાપ વિના પળ ભરન સરે ક્રુતિકા દુઃખસે ન ડરે ભવ જલ સે કહા ક્રુસે તરે સરસ પરાયે માલ ચર્ચા... મનકા ૧ હાડ માંસ વધીયે લાહો કામ નહી' આવે કાઈ સ્વા થકી દુનિયા જોઈ માનવ જન્મ દીયા ખેાઈ ઇન સેતી મનસા માઇ એક રહ્યો મનમે` રાઈ જૈનધમ દિલમે ન જા... પડીયા પાબારે પાસા કંચન નહી પીતળ ખાસા લગ રહી હૈ અધિકી આશા મેં મહાવ્રત માંડું કિયા વાસા ઢાષ નહી લાગે માસા રીટીકા લગ રહ્યા સાંસ રિત નહા પર ભવસ ડર્યા... . અપને તનકે પાષ ક્રીચે નહીં સુશકે। લાભ લીયે નહી' નિંગ ́થકું દાન દીયા સાત વ્યસના ઝેર પીધે નિર્મળ કરતાં આપ હીયે। કાણુ ગનતમે' મેરા જીયેા આગમસતી અલગ કર્યા
૩
"
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મા-ચેતનને ઉપદેશક સજઝા
1 [૨૮] તેને સંસારી સુખ કેમ સાંભરે રે લોલ દુઃખ વિસર્યા ગર્ભાવાસના જે. નવ માસ રહ્યો તું માતને ઉદરે રે , મલમૂત્ર અશુચિ વિસરામજે તને ૧ તિહાં હવા પાણી નહીં સંચરે રે , નહી સેજ તળાઈ પલંગ જે તિહાં લટકી રહ્યો ઊંધે શિરે રે , દુઃખ સહત અપાર અનંત જો . ૨ ઊઠ કેડી સુઈ તાતી કરી રે , સમકાળે ચપે કઈ રાય જે તેથી અનંતગણું તિહાં કને રે દુઃખ સહત વિચાર તવ થાય. ૩ હવે પ્રસવે જે મુજ માવડી રે તો હું કરું તપજપ ધ્યાન જે હવે એવું સદા જિન(ધર્મરાજને રે મૂકુ કુદેવ કુગુરૂને અજ્ઞાન - ૪
જ્યારે જન્મે ત્યારે ભૂલી ગયા છે . ઉહ ઉહાં રહ્યો ઈમ કહેવાય છે તિહાં લાગી લાલચ રમવા તણી રે - આયુ અંજલી જલ સમજાય જેપ ઈમ બાળક વય ૨મતાં ગઈ રે થયો જોઇને મકરધ્વજ સહાય જે પ્રીત લાગી તિહાં(તદા) રમણ સુખેરે. પુત્ર પત્ર દેખી હરખાય જે , ૬ થઈ ચિંતા વિવાહ વજન તણી રે , ધન કારણે ધાવે દેશદેશ જે પુણ્ય હણ થકા પામે નહીં રે . ચિંતે ચોરી કરૂ કે લુંટું દેશ. ૭ ગયું જોબન આવી જરા ડાકણું રે , જે પગ શિરને શરીર જે ઘરે કહ્યું કે માને નહીં રે , પડ કરે પોકાર નહીં ધીર જે , ૮ ઈમ કાળ અનંતે વહી ગયો રે ,, અબ ચેત મુરખ(સરદાર) અબ ચેતજો આ જોગ મળવો મુશ્કેલ છે રે ,, સેવે શ્રીજિનશિવ સંકેત છે , ૯ કવિદાસ કહે મુજ સાહિબે રે . કૂડ કપટી કશીલ શિરમો જે મેં તે દીઠે નહિં કોઈ દેશમાં રે ,, મેટો ધમને ઠગ ઠાકર જે ૧૦ મુનિ તત્વ સાગરના પ્રયાસથી રે ,, ધર્મ યાને થયે ઉજમાળ જે સંઘ સેવા કરે શાંતિનાથની રે , તેથી મંગલિક માંગલિક વરતાય, ૧૧ ઓગણીસેનીસ આષાઢની રે , સુદ એકમ ને બુધવાર જે પ્રભુ કરો કૃપા કવિદાસ પરે રે - ઘન ઘાતીયા ચ ર નિવાર જે . ૧૨
[]. ઘડી એકતણે વિશ્વાસ શ્વાસને નાણે રે ૧ અણુચિં આવશે કાળ તણે તે આણે રે જેમ તેરણે આ વિંદ પા છે નહિ વળશે રે તારા સ્વજન કુટુંબ પરિવાર સહુ ટળવળશે રે ૨
સ–૧૬
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________
ર
ગ્રહે સાપ ઉંદરને જેમ યમરાજા કાપે ત્યાંહી જેમ તેતર ઉપર બાજ તારી નવલ સુર’ગી દેહ સાવજ મુખથી કુર ગ અચાનક આવી કાળ વાદળ ને પુર એચિંતા કેઈ
વળે ઢળ પણ, કાળ દેવ દાનવ માનવ ઈંદ્ર તીથ કર ચક્રી કેશવ નૃપ શેઠ સેનાપતિ ઈશ્ય તેને ખાળી કીધાં રાખ હુતી ચેકી આડી સાન ભીડી ખખતર પહેરી ટોપ આન્ગેા કાળસેન કાટવાળ જેણે ભક્ષ્યા ત્રણે લેક શું ધરવી આશા માટી તજી રમણી રાય ભડાર ધરીયા કેસરિયા વેશ કાને કુંડલ ફૈડે હાર કડાં પાંચી માજુમ ધ શિરપર બાંધી રૂડી પાઘ રૂડી કુંકુમ વી કાય રૂપે રંભા સરખો નાર સુખ, આંખને મટકે મેહા અણુતૈયે આવી કાળ તારે સુંદર મંદિર મહાલ કાંઇ ફુલે ગ્રથી સેજ પેાઢ એઢી પટકૂળ પંખાથી પવન ઝકાળ આન્ગેા જન્મ દડીકૂત રહી રડતી પડતી માત
આ કાચી કાર્યા છાયા જખ ઉઠે ચલેગા હુ‘સ
ચીડીસિ ચાણા રે નથી ઠેકાણા ૨ મચ્છને અગલે રે કરી દેશે ઢગલે ૨ ન શકે. નાસી ર દેશે ગળે ફાંસી રે વિવિધ પ્રકારે રે પાછે નિવ વાળે ૨
-સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
સુરજને ચંદા રે ૨૫ મણિકા રે તાર .તલાટી ૨ હુઇ ગઇ માટી રે શ્વેત ને જુદ્ધા રે ગ્રહી આયુદ્ધા રે નાખ્યા સતિ ઉધા રે લાગી બહુ ક્ષુધા રે ખોટી શુ થાવુ રે અ ંતે ખાલી જાવુ રે સાહ લેરખડા રે
ખાંડુ બેરખડા રે વેઢ ને લીટી રે સાનેરી વીટી રે છાયા નિરખે રે દેખી દિલ હરખે રે કરને લટકે રે ગળી જશે ગટકે રે ઝળકતી જ્યંતિ રે જડીયા મેાતી રે
મલ(મુખ)મલ ધેાતી રે નિદ્રા હાતી રે સાહયા ગાતી રે
રમણી રેતી રે જેસી માદલકી રે માટી જગલકી રે
d
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
૧૭
૧૮
૧૯
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મા-ચેતનને ઉપદેશક સઝા
જે ખેટે સંધ્યાવાન પિંપળ પાન રે કાચી માટી કે કુંભ કુંજર કાન રે તંગરહિત પતંગને રંગ થાએ ભંગ ૨ વળી કાચના કૂપા રુપ એહી અંગ રે પ્રાણ છડે અનંગને રંગ એહવું જાણી રે અ જલી જળ આયુ જેમ પુરનું પાણી રે અંતે જાવું છે એક વાર મને સમજાવી રે ખેડીસ ગુરૂને ચરણે શીશ નમાવી રે સંવત ગણીસે સેળ આસો માસે રે કરી જેતપુર માંહે જે રહી ચેમાસે રે
૩િ૦૦] જાવું જરૂર મરી જીવડા રે તારે જાવું જરૂર મરી અનંત કાળથી ભવમાં ભટકતાં પુણે નર દેહ ધરી મળમૂત્રમાં ઊંધે શિર લટકા ન્યું વાળી. જીવડા ૧ ગર્ભવાસની અ દર તુજને વેદના અનતી પરી જન્મટાણે મહાકષ્ટ સહ્યાં તે તે જાણે એક હરી... - ૨ સંસારને જબ વાયુ વાયે તબ વેદના ગયે વિસરી માતાનું પય પાન કરીને જોબન વય ધરી છે કામિની સાથે પ્રેમ કરીને કર્મને બંધ કરી માત પિતાથી જુદા પડીને વસ્તુ ઘરમાં ભરી...
રૂાત્રિ) પ્રિયાની ટાપટીપ તું કરતે પળપળ ધરી સદ્ગુરૂથી નિત્ય દરે ફરતે જ્યાં સાધુ સંતથી ડરી... . ગયું યૌવન ને આ બુઢાપ શરીર થયું જર્જરી દેવ આ બના ઝાંખા થયાવાળી ઉજજડ કર્ણ પુરી.. . ઉંબર ડુંગર પાદર પરદેશસમ ગેળી ગંગાસરી હુષ્ટપૃષ્ટ કાયા ઘી ગઈ
નબળાઈ દેહ ધરી. વૃદ્ધપણામાં કુટુંબકબીલે ચાકરી નવિ કરી અંતકાળે જિન નામ ન લીધું મારું -મારું કરી. મરતી વખતે બૂરે હવાલે
વગ નીસરી જન્મ-મરણની વેદના સુણતાં હૈયુ જાય થથરી. વીતરાગનું નામ વિસારી દુર્ગતિ હાથ ધરી નરક નિગદના કારાગૃહમાં બેસીશ કેમ ઠરી.... ધર્મ માગ મૂકીને પામ્યો લખારાશી ફરી નવીર મુનિ કહે ધર્મ કરે તે સંસાર જાઓ તરી. ૧૧
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૪૪
-સજઝાયાદિ સંગ્રહ
૩િ૦૧ મેંધેરે દેહ આ પામી જુવાની જોરમાં જામી ભજ્યા ભાવે ન જગસ્વામી વધારે શું કર્યું સારે? ૧ પડીને શેખમાં પૂરા બની શૃંગારમાં શૂરા કર્યા કૃત્યે બહુ બૂરા પછી ત્યાં શી રીતે વારે ૨ ભલાઈ ન જ લીધી. (સુપા) સુમાગે પાઈ ના દીધી કમાણી ના ખરી કીધી કહો કેમ આવશે આરે ૩ ગુમાને જીદગી ગાળી ન આણ વીરની પાળી જશે અંતે અરે ખાલી લઈ બસ પાપનો ભારે ૪ નકામા શેખને વામ (ત્યાગ) કરે ઉપકારના કામો અચળ રાખે રૂડા નામે વિવેકી વાત વિચારે છે સદા જિન ધર્મને ધરજે ગુરૂભકિત અદા કરે છે ચિદાનંદ સુખને વરજે વિવેકી મુકિતને વરજો
૩િ૦૨] વિરથા જનમ ગમાયે મૂરખ ! વિરથા જનમ ગમા રંચક સુખરસ વશ હોય ચેતન અને મૂલ ના પાંચ મિથ્યાત ધારત અજહુ સાચ ભેદ નવિ પાયે.. મૂરખ૦ ૧ કનક કામિની રૂ એહથી નેહ નિરંતર લાયા તાહુથી તું ફિરત સેરાને કનક બીજ માનુ ખા... .. જનમ જરા મરણદિક દુઃખમેં કાલ અનત ગમાયે અરહટ ઘટિક જિમ કહે યાકે અંત અજહુ નવિ આયો.. ૩ લખચોરાશી પહેર્યો ચેલના નવ નવરૂપ બના બિનસમકિત સુધારસ ચાખ્યા બહુતિ કે ઉન વિના.... . એતી પર નવિ માનત મૂરખ એ અચરિજ ચિત્ત
અ ચિદાનંદ તે ધન્ય જગતમેં જિણે પ્રભુશું મન લાયે.. . ૫
[૩૦૩ કાહકું લલચાય
પ્યારે ! કાલેકું લલચાય? “આ દુનિયાના દેખ તમારા દેખત હી સકુચાય પ્યારે... ૧
મેરી મેરી કહત હે બા ઉરે ફિરે છઉ અકુળાય - પલક એકમેં બહુરિ ન દેખે જલ બુંદકી ન્યાય . ૨
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મા-ચેતનને ઉપદેશક સજ્ઝાયા
કાટ વિકલ્પ વ્યાધિકી વેઢન જ્ઞાન કુસુમકી સેજ ન પાઈ કિયા દાર ચિહુ એર જોરસે પ્યાસ મુઝ:વન બુ’દ ન પાયે
સુધા સરેવર હૈ યા ઘટને વિનય કહે ગુરુદેવ દિખાવે
અરે એ ભાઇ જ જાળો ન જોયું આપ નિહાળી કંઇક નિજ ડિંત સંભાળી કરી માયા જ તે વહાલી વરસ-પચાસ તે વીત્યાં ન ગાઈ ધર્મની ગીતા
મળીએ દેહ બહુમૂલી પકડી તે પાપની પૂળી મુસાફર બે દિવસના તું નથી આ અગલે તારા
કહું છું પ્રેમથી વ્હાલા ઉપાધિનાં તજી ભાલા ઉંમર આ રાખમાં રેળી ગળી તે ગવની ગાળી
નથી ઘરમાર આ તારા ધરી લે ધર્મની ધારા હવે લે ચિત્તમાં ચૈતી. શીખામણુ શું કહું કેતી વિનયમુનિ વન્દે ભાવે સુબંધે સત્ય સમજાવે
લહી શુદ્ધ લપટાય રહે અઘાય અઘાય મૃગતૃષ્ણા ચિત્ત લાય યાંહિ જનમ ગુમાય જિસ તે સબ દુઃખ જાય જો લાઉ દિલ ડાય
AD
1.0
[૩૪]
રહ્યા શુ' મેહમાં મ્હાલી રહ્યો જભાવને ઝાલી પકડલે પુણ્યની ડાળી ગુમાવી જીદગી ખાલી કરી નહિં આત્માની ચિંતા પકડશે કાળ આચિંતા ગર્ચા દેવા વિષે હૂલી કનક મૂકી ધમે ધૂળી મુસાફર બંગલે આન્ગેા વૃથા તું ખેલ માં મારી હવે લે હાથમાં માળા હૃદયના ખાલને તાળા ન જોયું ચિત્તમાં ખાળી ઉકમાં જીંદગી ખેાળી નથી સુત યુ કે દ્વારા કહ્યું તું... અની લે પ્યારા ધરમની ખેડને ખેતી વૃથા તું પીલમાં રેતી ગઝલ એ પ્રેમથી ગાવે. સમય આવેા કરી ના’વે
a
3
૨૪૫
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪
[304] -
મન માહમાયા મદ છાંડી
વિ ! ચેતન ચેતા પ્રાણીલેઇ ગુરુગમ જ્ઞાન નિશાની સજી નિજ ગુણરાજ નિયાની ભ૦ ૧ અતે હાય જંગલમ' ડેરા કાચે કુભ ભર્યો જિમ પાની .,, ૨ ^મે' પલકનહીં અબ છપના સમજે કાઉવિલા પ્રાણી.. ગઈ માજી હાથ ન આવે નિદ્રામે ફૈની બિહાની... જિમ ચઢ બાદલમે છાના મયા મુનિને ચિત્ત ઠહર!ની..... પ
એ તુ જાને ધન મેરા માત તાત પુત્ર પિતરાંની એ જુગ હેરના સુપના એ જન્મ-મરણ દુઃખ ખાની એ અવસર ફેર ન પાવે કાઉ ાન લેઇ નિમાની આતમ પરમાતમ જાતે સદ્ગુરુકી એ સુની ખાતી
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
સમજવું' છું હું સમજ સુખા મિજાજ તું મેલી દે મનને મરડા મા તુ મૂઢપણાથી અસંખ્ય જન્મ ધર્યા ધરણીના ક્રુતિ દૃષ્ટિથી આવ્યેા નહિં ઘણાં વરસ ધન રસમાં ગાળ્યા તરફડિયા તું તિમિરપણામાં જગત પ્રાણુના જન્મ ધરીને વાત બધી તું ધરો રાખજે ત્યાં કથાં માન હતું જરી તારું ભૂલી ગયા તુ વખત બધે મળ્યા જન્મ આ મહાસ કટથો આથડ મા તું અંધ બની સંત તણે સેવક સંભળાવે ગયેા વખત નહિં આવે
دو
ર
*
[૩૦}}
સમજ સખા તુ ́ શાનમાં રે ઘડી ભરાસે નથી તુજ તનને મૂઢપણાથી માનમાં રે, સમજાવું છું હું ૧ નીલકુલ પાંચે વરણીના આવ્યા નહિ અવસાનમાં રે... પાવક બની બહુ પાપ પ્રજાથી તિમિરપણાના તાનમાં રે... સમય ગુમાવ્યેા ફરી ફરીને ધરી રાખજે ધ્યાનમાં રે...
.
ม
.
દીલ હતુ જ્યારે દુ:ખિયારુ વખત બધા એ ભાનમાં રે... વિચાર કર વ્હાલા તુજ ઘટથી ધ બની અજ્ઞાનમાં રે.. ભાવિક જીવને ભરપૂર ભાવે નહિ આવે કહું છું કાનમાં રે.........
20
20
૨
૩
ॐ
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મા–ચેતનને ઉપદેશક સજઝાયે
- ૩િ૦૭] ચેતન! સમજીને વિચાર કે ક્યાંથી આવી?
ક્યાં જાવાનો છે ભાવ કે કેમ બેસી રહ્યો? તુજ ઘર લાગે છે દાહ કે કેમ ઓલવતે નથી ? " પછી થાશે વિનાશ કે ચેરેના ભય થકી
તેર કાઠીથી તારું નિત હેરૂ કરે..૧ કેધ-માન-માયાને લેભ તેને એમ કહે એને માલ અનંત અપાર કે ચેકી વિના રહે આપણે કરેને વિચાર કે ત્યાં જઈએ ખરે મેહરાજાની ધાડ પડી કે એને ઘેર જઈ જ્ઞાન દ્રવ્ય તેણે લીધ કે રત્નત્રય સહી પછી થયે નિર્ધન કે દારિદ્ર દુઃખી થયે જ્ઞાની એમ બેલે વાણું કે એને માલ બહુ ગયો
ો કરે રેજગાર કે દેવાળું ફૂંકીયું અધોગતિનું દુઃખ કે પછી તેણે બહુ સહ્યું સૂક્ષ્મ–બાદરમાં હુ કે કાળ અનતે ગયે પૃથ્વી-પાણી-વઉ કે તેઉમાંહી રહ્યો કળ અનંતા અનંત કે ઉચે આવી શ્રાવક કુળ સહિત કે મનુષ્ય ભવ પામી દેવ-ગુરુ-ધર્મ સંજોગ કે દૃષ્ટાંત દશે મળ્યો પૂર્વ વિચારીને જોય કે દુખ નિર્ધન તણે હવે ક્ષણભર તો હું એક ગાફલમાં નવિ રહું શ્રી ચંદ્રપ્રભુજીની આણ કે સેવા નિત્ય કરું મહેર કરી મહેરબાન ભદધિ તારીએ મુક્તિ વધુ વરરાય સેવકને આપીએ
૩િ૦૮] - બૂઝ રે તું બેઝ પ્રાણી - વાળી મન વઈશગ રે અથિર નઈં આઉ દીકઈ જાણી સંધ્યા રગ રે બૂઝ૦૧ માનખે ભવ લહી દુરલભ પાપ પિંડ મ ભાસે રે આલિ ક ગ ઉડાવણઈ મૂઢ રતન મ હારી રે - ૨ કામ–ભેગ-સંજોગ સઘળા -જણી ફલ ક્રિપાક રે દીસતા રમણીક દીકઈ અંતે કટુક વિપક રે - ૩
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ કારમાં કુટુંબ કા જઈ મ કર કમ કઠેર રે એકqઉ જીવ સહીસ પરભવ નરકના દુખ ઘેર રે , ૪ ગર્વ ગથતણે ન કીજઈ થિર ન રહસ્ય ઈ કઈ રે રાય ફીટી રંક થાઈ રાય હરિચંદ્ર જોઈ છે.. ૫ એ અસાર સંસાર માંહે જાણી ધિર્મ સાર રે નરગ પડતા થકી રાખઈ પરમ હિત સુખકાર રે.. . ૬ ઈમ જાણી જિનધમકી જઈ લીજીઈ ભવસાર રે , સમયસુંદર કહઈ જીવકું પામીઈ ભવ પાર રે... - ૭
[૩૦૯ પ્રાણીડા રે! સૂતે કાં તું નચિંત કાળ ભમે ઘરઆંગણેજી
કે સૂતો પહોર બે-ચાર કે પ્રહને તારે ઉગી રે પ્રાણીડા? તારે છે દેય નાર એક ગેરી દ્રજી શામળજી શામલડી સુકુમાલ તે નારી ભમાડયે તું ભમેજી... ૨ ગોરી બે ગુણવંત તેને છાંદે તું ચાલી રે પિઠીડા દશ – બાર સાથી રે મન મેલું નહીં રે...૩ ભ દેશ – વિદેશ લાખારાશી તારાં ગામડાંજી વણો દેશ – વિદેશ શુદ્ધ પાટણ વણજુ નહીં રે..૪ ખાવા મલ્ય સહ પરિવાર લાભ-બેટને તું ધણી રે તેરણ આ વરદ પહેર ઘડીમાં ચાલવું છે... - ૫ મલીએ સહ પરિવાર ધન મેલ્યું ઘરને આંગણેજી વગર બેઠાઈ ખાટ ઉપર ઘેણુને તાણીઉ રે.... . ૬
ખરી હાંડીમાં આગ ગાડું ભરીને લાકડા કે સબલે જિમ ઘાસ હાડ બળે જિમ લાકડાઇ.- ૭ કુમકુમ વરણી દેહ પરજાલી સ્વજન વળ્યું છે ઘર (ધન) કાર સનાત જલ-પાણી સંચો લીયે...૮ દાન-શીયલ-તપ-ભાવ કરશુભ કરણી નિરમલીજી જિમ પામે ભવપાર સદગુરુ કહે પ્રાણીયા રે... ૯
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મા-ચેતનને ઉપદેશક સઝાયે
જીવડા ... સુકૃત કરજે સ૨ પલક તણા નિશ્ચય નદીને ઊંચી મેડો ને અજબ ઝરૂખા લખપતિ છત્રપતિ ચાલ્યા ગયા
[3!o!
નહિંતર સ્વપ્નું” છે સંસાર નથી બાંધી તે ધ'ની પાળ...જીવડા૰૧ ગેાખ તણા નહીં પાર ને (તે) અશ્વ રહ્યાં છે દ્વાર ખાંધ્યાં શ્રીફળ ચાર
ઉપર ફૂલડાં ફરફરે ને ઠીકઠાક કરી અને ઠાઠડીમાં ખાંધ્યા પછી પૂઠે તે લેાકના પેાકાર
કુટુંબ કબીલા પાછે ફ્રાને સેજ તળાઇ વિના નવિ સુતા સ્મશાને જઈ સેહમાં સૂવું અગ્નિ મૂકીને અળગા રહેશે ખાળી ખેાળીને ખાળશે જેમ સ્નાન કરીને ચાલીયા સૌ દશ દિવસ રાઇ રાઇને રહેશે. એવુ' જાણીને ધમ કરી લે સત્ય શિયળથી પામી લે જીવડા
શેરી લગે જબ સાથ ચલેગી નારી તણા પરિવાર સૌ કરશે ખાન પાન સાર... કરતા ઠાઠ હુનર ઉપર કાષ્ઠના ભાર... ત્યારે વરસશે અંગે અંગાર લેઢુ ગાળે લુહાર... સાથે મીલી નરનાર પછી તે મૂકીયા વિસાર... કરી લે પર ઉપકાર શિવ તરૂ ફળ સહકાર...
છલબળ કૂડ કપમે.... ન ગયા સ ંત નિકટમે વહકર્- બ્યસન વિકટમે
કુટિલ જનાંકી સંગત કીની કુછભી ધરમ કરમ નહિ કીના અંતે અપના નહિં તેને માટે દુષ્કૃત્યે કીધાં અનીતિના કામ ભોગવશે ફળ જીવ એકિલેા લીલ્લું ન હિરનું નામ... માનિકસિંહ કહે અબ તું મુરખ ચેતી લે ઝટપટમે નિજ હિત કરલે જખતક નાંહિ ઝડપે કાળ ઝપટમે...
..
.
1
"0
.
.
.
[3૧૧]
ખાયા માનવભવ ખટપટમે ઘડીભર સમર્યા નહિ પ્રભુઘમે ખાયા માનવ૦૧
નાહક વખત ગમાયા નિલ જલાકેકી લટપટમે
ગુનહીન સારી ઉંમર ગાળી
૨૪૯
૩
પ
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૫૦
ગઈ તક હાથ ન આવે
દેહી તણા મદમાંહી કરે શુ રાત મુસાફર વાસ અહિં છે જાળ જગતની યાર વિષમ છે ચાંપ ચડાવી કાળ ખંડા છે સુકૃત કરણી લેશ કરીના શ્વાસતણી નહિં આશ જગતમાં
[૩૨]
સમગ્ર મન ગઈ તક હાથ ન આવે આખર આગ લગાવે કરવી કુચ સવારે... સમગ્ર મન ન ભૂલાવી ભમાવે
મૃત્યુ નગારા અજાવે... પાપ પ્રવાહે તણાયે ભજ ભજ તારણુ ભાવે
પ્રાણી ! જાણી રે દોષ અનાદિના સદ્ગુરૂની તે સેવા કી ઈ દાન અનાદિના દૂર” છડે અનુષ્ટુપÛ એ કાલ અને તે ચઉરાસી ચાહટઈ બહુ ધ્રુમીએ સસારમાં સંચાવા કારણ મિથ્યાત અવિરતિ મદમતવાલા પૂરવÛ પુણ્યવંત પ્રાણી ઝાઝા અરિહા કૈલિ અતિશય મુનિવર હવાંના તેા હીણાં પ્રાણી શીખ તૈયતા સાહસુ એલઇ કૃતઘ્ન કદાગ્રહ ભરિયા અલ્પ પુણ્યઇયા અનાણુઇ* ભરીયા મા માનીનઇ મમ ભાખી હુઇડ મ્હેલા મેાઇ મીઠા કાઇ કહુઈ જીવ નિમિત્તવાસી ઘર સારઇ કરી જો વાસી " સાગ તણી સુથારઇ કારી થાહર થાથુ ભાંગી જાઈ સારઇ સંગ” સદ્ગત પામ્યા પુકખર ઘણુ મગસેલ પલાળ્યો
[૩૧૩]
છડે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
દુ:ખ અનંતા ખમીએ... ૫ ચે'દ્રીયના ભાગ કષાય મેટા જોગ... તાહેરે સામગ્રી સારી ઘણાં પર ઉપગારી... હિત-અહિત નવિ જાણુઈ આપણી મતિનઇ તાલુઇ કૃષ્ણ લેશીયા પ્રાણી નિસુણુઈ સદા ગુરૂ વાણી છિદ્ર ગવેખઈ છાંને દુરગતિના એ વાને... મારા સારઈ થાઈ લેસન ગંધ ન જાઈ... ચરસ પૂતલો સાર ન ખમઇ ટંકણુ માર... સયમ લેઈ ચેર માંહુઇ કઠિન કંઠાર...
..
પીજઇ અમૃત વાણી
આતમ સુદ્ધ ગુણ જાણી...પ્રાણી જાણી રે ૧ ભવસાયરમાં ભમીએ
28
10
"
AP
20
M
..
.
H
.
3
૪
૫
E
૯
૧૦
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મા-ચેતનને ઉપદેશક સાયે
૧૪
શ્રી ગુરૂપઈ સદાગમ સુણીનઈ છકારો દે તાણી ઉદરમાં ઉતરઈ નહીં કાંઈ પત્થર ઉપર જિમ પાણી, અણતા નઈ આ પેસઈ અણ બોલાવઈ બેલઈ આપણુ ગુણ આપ વખાણે તે તે તણખલાને તેલ... બાલાનઈ બૂઢાપણ માંહઈ અંતર કાંઈ ન પડીએ ધરમ નિયમની વાત ન જાણુઈ મહારાજા તસ નડીએ... .. ૧૩ સદ્ગુરૂની શીખામણ સુનઈ પાપ કરતે ધૂજઈ તપ-જપ-કિરિયા-સયમ લેઈ શૂરાની પરે સૂઝઈ. . પરગુણ રંગી પ્રાણી પેસી નિજ અવગુણનઈ જેસાઈ શ્રીવીર વિમલ સીસ નિરુદ્ધ કહઈ તે રજ-મલનઈ ઘોસઈ. ૧૫
[૩૧] શ્રીજિનવર ઈમ ઉપદિસે આગે ઐઠી પરિષદા બાર રે જીવડલા કાંઈ રે મૂરખ ભૂલે મેં કાંઈ કરે ય ન આતમસાર રે - ૧ દુલહે મનુષ્યભવ કાંઈ ગમેં કાંઈ અવસર ગમેં અયાણ રે . કાંઈ રે નચિંતે જોઈ રહ્યો કાંઈ મહ-નિદ્રા સુખમાણ રે , દુલહ ૦૨ કીણ દિશથી તું આવિયો હિ કણ દિશ એ છે પ્રયાણ રે, કિણરે સંગતિ લાગી રહ્યો થા કિ પ્રીતિ પિછાણ રે. . ૩ તે તે સુતે રે કાલ ગમડિયે તુઝ નિરતિ પડીકાઈ નહિ રે, જયું કયું સુખને દેડીયે ભૂં હું ઉલઝી પડે દુઃખમાંહિ રે. ૪ ધરે નયણે નીંદ ભરાણીયા તું તો ઝુકી ઝુકી છે લા ખાય રે . ઘરમેં રે પેઠા ચેરટા થા ધન મુસિ-મુસિ લે જાય , તેને હેલા દે-દે જાગવું એ તે સ૬ રૂ ચેકીદાર રે જાગતડા નર જાતિયા
એ તે સૂતડા હવા ખુવાર રે . હાંરે વિણ વરસાલા મેં વહે તિયું ખેંચો જાયે લેગ રે . છઉ પરાઠા હેય રહ્યા ત્યાં નીસરવાને જેગ રે . હાં રે પૂરવિ ચાલે બેડલી આતે સદૂગુરૂ મહેલી સાર રે . સાધુડા બેઠા તીરે કાંઈ બીજા ઉતારણ પાર રે . . હારે છક પગડે બાજી રહી કાંઈ ચેત શકે તે ચેત રે અબકી હારી હારી કાંઈ અબકી જતી છત રે . . ૯ દવ લાગે વન પર જલે - બલે થાવર જંગમ લેગ રે . નીરજ રે માતૃઓ ઈણ સદ્દગુરૂ સાથ સંજોગરે એ ૧૦:
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________
સર
કામ ગુણે લેભવીયે તિ દુખ કાલા પચ રહ્યા જો દુઃખથી તુ' ઉભગે પિણ તે હજુય ન એળખ્યા ઠાઢી ગહિરી છાંયડી ઘડી એક સુખ માંણુ લે અટવી ઠંડા કાર
હિવે વસતિ સીર પાંહચર્ત ઇતરાદિન અધારડે સદ્ગુરૂ કર દીવેા દીયા વહિલેા હાઈ ઘર પહેાંચજો કડિ કાઢી કર બાંધવે દેય આંશુલ કરડી કીયાં ઢાય પગલા ઘાટી છે ઇશુ પથડલે વિહ રહ્યાં (તણ પથડલે તુ પડે સિદ્ધપુર વાલે વાસડે’ તું તિક્ષ્ણ હીજ સાહમે રહે વહિતાં રે સાચી વાટડી સાચ વાણી જિનચ‘દરી
હુક મરનાં હૅક જાનાં યા એઢણુ માટી પહેરણુ માટી વસતીમસે બહાર નિકાલા હાથી ચાતે ધેડે ચડતે નીલી પીલી બેરખ ચલતી નરપતિ ડેાકે તખત પર બેઠે સાંજ સવારે મુજરા લેતે પાથી પઢ પઢ હિંદુ ભૂલે સબકી સાથે હિલમિલ ચલના આવ માત્ર ગુણુ અપનાવે રૂપચંદ કહે અરે ભાઈ સતા
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
..
૨
..
.
"0
જે મુરઝી માં પડંત રે તે કુરલે કાંય અનંત રે કાંઈ સુખ કારણ લલચાય રે કહે દુઃખ કારણુ કુણુ થાય રે એ તા બેઠે બહેડા હેઠ પિણ્ અંત ઉચાટ છે નેટ રે તે તે ફરતે વીત્યે કાલ રે તુ તે કરેય ન ઘરસંભાલ રે તુઞ વિપત્તિ પડી અસરાલ રે હિરૈ જયુ જાણે તું ચાલ રે તુતે મપડીસ વેશ્યાં હાથ રે તે તેં ભેદૃ મિલીયા સાથે રે તાને વિસમીન છે કાંઈ વાતરે,, પછે' ધરતી આછી ધાત રે કાંઇ સાધુડારા ટોલ રે જયું નિત કાહુસી રગરેલ રે તુઝ વળતે રાગને સેગ રે મિત લલચાવે' ભેગ રે કાંઈ સાધૂડાં ઘરે આણુદ રે કાંઈ ઇમ પભણે રૂપચંદ રે
10
"D
20
1.0
..
.
10
મુસલમાન કુરાના યહ હૈ ધમ પુરાના તો વળી અભિમાના
હરદમ પ્રભુ ગુણ ગાના...
39
20 .
17
, ૧૧
20 ..
..
""
. ..
.. ..
..
N
20
હુક
20
20
'
20
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
[૩૫]
નત કા કરી ગુમાના—એ આંકણી માટીકા સિરાના
જંગલ કિયા ઠિકાના... એર આગે નિશાના ઉત્તર કિયા પિયાના .. ભરિયા ભારી ખજાના ઉપર હાથ એકાના ...
૧૬
૧૭
૧૮
૧૯
૨૦
૧
ર
ર
પ
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૫૩.
આત્મા-ચેતનને ઉપદેશક સઝાયે
[૩૧] સુણ સુણ જીવડારે! કહ્યો કરી જઈ એક જિમધમરે હીયેં ધરીજીઈ
હીયે ધરીઈ ધમ સાચો અવરયહુ અથિર અ છે ચિત ચેત રે તું ચતુર પ્રાણી કરી પછતા પછે ૧ અતિ ઘણું લેભે મોહ માયા ફિ હા હસ્તે હિવે
દેહિલો લાધા માનુષે ભવ કાંઈ ફેકટ નીગ મે ૨ મ-મકર જીવડારે માહેર માહરે જોઈને વિમાસીરે કાંઈ નથી તાહર
તાહો કાંઈ નથી ભેલા છોડી મમતા અતિ ધણી
ખિણ એકમાંહિ આથિકેરે થાયસી દૂજો કે ધણી દિન રતિ રૂલત રહે ન પ્રાણી કાજ ન કરે આપણે કારિમ સગપણ ને જાણ છાર ઉપર લીંપણે
આપ સવારથ મલીયા છે સહુ તું કિણ કારણ પાપ કરે બહુ
પાપ કરતે સંક ન આણે હિત ન જાણે આપણે એક પુણ્ય પાખે જોઈન પ્રાણી કેઈ કાજ ન કરે આપણે
મન પવનની પરે ફિરે ચિહુ દિશિ કિમે વાર્યો નવિ રહે
મમ સુદ્ધ મમતા મેલી પ્રાણી સાસતા સુખ જિમ લહે , “ શીખ ઈપરિ દીજે છે ઘણી પાલને આજ્ઞા સૂધી જિનતણી ,
જિનની આજ્ઞા પાલ સૂધી કરી સદ્ગુરુ સેવા ખરી
અરિહંત ભાખિત ધમ આદરિ ઉઘ આળસ પરિહરી ૭ મન શુદ્ધ સમક્તિ શીલ દઢ કરી શીખ એહવી દીજી ઈમ ભણે પકુમાર મુનિવર ભવતણું ફળ લઈ
[૩i૭ માયા કીધી જીવ તે કારમી એ તે કીધો કીધે અનંત ક્રોધ ઘણેરે ચઢાવીઓ મનમાં આણે છે દેષ કહે વ રૂડાં તે કર્યો ૧ થાપણ પરની મેં ઓળવી બેલ કીધાં છે પાપ કડા કલંક ચડાવીયા પરને દીધી તે(છેગાળ... . રાત્રી જન જીવ! તે કર્યું એ તે પરસ્ત્રી પાપ • મન અહંકાર આ ખરે એ તે અનંતા પાપ.. . પારકો ઝઘડે જીવ ! તેં કર્યો કીધે જૂઠાને સાચા એમ કરીને ધન મેળવ્યું તે ધન તેને અપાર..
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪
~.
એ ધન તેં પણ વાયુ કીધા ધરમીને કાજ જમણે હાથે ખરચ્યું નહીં નશે રાજ્ય દ્વાર... ઠમ-પાખી ન એળખી ન કર્યો વરત પચ્ચખાણ નવકાર શ્રવણે ન સાંભળ્યા મેં' એકમને ધ્યાન... આઠ દિન જીવ ! તે ન એળખ્યાં પ` પોસણુ સાર નવે વખાણ સાંભળ્યા નહિં સૂત્ર સિદ્ધાંત શુભ ધ્યાન... અણુગળ પાણી તે. વાવર્યા આળસ કીધી અપાર દેવગુરૂ નવિ એળખ્યા જાશે જીવ નરકવાર... કૂં કાટલે જેખીઆ કીધેા વિસવાસ બાત એમ અધર્મ તુ વીટીએ ભાંગ્યા તે વિસવાસ પાંચ પા નવ પાળીયા કીધા સુખ સાદ કાચા રી’ગણુા તાડીયા તે તે અગ્નિમાં ભાર ફુલની કળીયું તે' ત્રાડીયુ' ત્રોયા ફુલ અનેક અન તા જીવને તે ૢહવ્યા કીયા ભત્રને રે કાજ... પચેન્રી જીવ પામીયેા પામ્યા. મનખા ૨ દેહ તે તે મેલ્યા છે માકળા ચંપકવરણી છે દેહ... ગાંગજી કહે-જે પાળશે પામસે સુખ સવાદ ભવના ફેરા તે ટાળશે ધન ધન તેને અપાર...
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
[૩૧]
ચેતન ! તું તારૂ સંભાળ કે કયાં રે જવાના વિચાર કે ઘર સળગ્યુ છે તારુ કે પછી વળી થાશે વિનાશ કે તેર કાઢીયા નિત્ય કે ક્રોધ-માન-માયા ને લેાલકે એના માલ-ખજાના અનગલ કે આપણે કરીને વિચારકે મેહરાયની ધાડ પડી. જ્ઞાન દ્રશ્ય તેણે લીધુ પછી થયા નિન જ્ઞાની ખેલે એમ વાણી
એને ઘેર જઈ
ત્રણે રત્ન સહી કેદારિદ્ર દુ:ખિયા થયા એને માલ બહુ ગયા
કે
કે
કે
કયાંથી આવીચે ? કેમ બેસી રહ્યો? આલવતા કાં નથી ? ચેરના ભય થકી તારૂ ધન હરે જઇને એમ કહે ચાકી વિના રહે
જઇએ એને ઘરે
.
20
20
,,
૫
૬
..
૧૧
૧૨
૧૩
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મા-ચેતનને ઉપદેશક સજ્ઝાયા
શ્યા કરે છે. રાજગાર
અધેાગતિનું દુ:ખ સુક્ષ્મ-માદર
તે વાઉ
પૃથ્વી પાણી કાળ અન’તા અન તે
શ્રાવક કુલ અવતાર દેવ-ગુરૂ ધમ સોંગ પૂત્ર વિચારીને જોય હવે હું ક્ષણુ પશુ એક ચંદ્રપ્રભુ અવધાર ભાવે કરી ભાવસાગરે તમે ઈં જ્ઞાન ભંડાર
{ચત સમરૂ· ૨ વીર જિષ્ણુ દ જીવને શિખામણ કહું' છું' જીવ ! ઘણું ઘણું શું લખી સમયાવલિથી સહુ આણ્ણા જીવ! ભમીએ નરક નિગોદ વણુસઈમાં કાલ અન`તા ચૌદ રાજમાં એ કાઇ ઠાણુ જીવ! પેાતાનું પુણ્ય તપાસ તે તે સહજ સભાવ ન જાણે રત્નત્રયી તે સહજ ભાવ રત્નત્રયી તે તાહરૂ સ્વરૂપ કઇ પુણ્યે નરભવ પા શુદ્ધ દેવ શુદ્ધે ગુરૂ મલિઆ જમાલિ સરમાં હાઈ ઉત્તરાધ્યયને સાત વખાણ્યા જિત આણા સાચી ધરીઇ જિનવયણમાં સશય ખેલે અભવ્ય બાપને પુત્ર પનાત કાલિક ચારને સુલસા હૈ દાખ્યા
કે
કે
કે
કે
કે
કે
કે
કે
કે
કે
દેવાળું ફૂંકીયુ’
તેણે બહુ વેઠીયું
પુજ -અપન્ન નિગેાદમાં
વનસ્પતિ એકેદ્રિમાં ૮ ઉચા આવીચે
મનુષ્યભવ પામીયા દૃષ્ટાંત દશે ભલા
દુઃખ નિયન તણા ૧૦ ગઝલ નિત રહું સેવા નિત્ય કર્` ૧૧
એક કથા કહી
સકલ ગુણૅ સહી
૧૨
{૩૧૯]
એ તા શિવતરૂ સુખના કદ તે તે આગમથી સહુ લહું છું ... જીવવધણુ • જિન આણા શિરપર વહી’ કાલચક્ર અન તે જાણા મિથ્યાત્વ તણે મનમેાદ... જીવ ! ભી એધિ અલહતેા ફરસ્યા વિષ્ણુ નહિં રે સુખણ કઈ અવસર આવૈ વિમાસે વિભાવ તણે! મ1 તાણે કમ બધ તે કહે કહિઇ વિભાવ વિભાવ તે કમ* વિરૂપ... વળી શ્રાવક કુળમે આવે સદેહણાવના જગ રલિ.... તે તે નિન્હેવ સૂત્ર જાણ કાલ અને તે ભમસ્ય જાણાં..., તે વહેલા શિવપદ વરીઈ તે તે। કુમતિ કદાગ્રહ તાલે.... તેતા જિનમા સહત તતે ઉપદેશ માલાઇ ભાખ્યું...,
20
10
૨૫૫
2.0
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૫૬
જિનવયણાં શ્રવણે સુણીઇ દ્રવ્ય લેક-અલેાક વિચાર ઇત્યાદિક જિન નિરવાણિ જીવ જયણા રૂડી રે કરજ્યા મારે તે નથી કાંઇ સાંસે શ્રદ્ધા માહુરે એ છેરેસાચી શાસનની જે આણા કારી એ શિખામણ જે ગાઇ
અનાઘત અભયંના અવિભવી કમ થી સુણી
– સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
જિનવચણમાં સસે ન ગણીઈ જોજયા જીવાભિગમ અધિકાર.... સન્દેહ જ્યેા ભવિ ગુણુ ખાણિ ભ!િ ભવજલ વહેલા તરન્ત્યા, ગુણિજન! તુમે કાંઇ રે વરાસે જિમ મેર જૂઇ છે નાચિ...,, તસવારી જાઉ વાર હજારી દીપવિજય તે એધિ નિપાઇ,, ૧૩
૧૨
રૂપી શરીરને આશ્રયી 'તર આતમ જાણજો કમ સંગ દરે કરી તીન લુત્રનના ભાવને દ્રવ્ય ગુણ પર્યાયના નાતા ભેદ ત્રીજો એ આતમના ઈયળ ભમરી સ’ગથી પરમાંતમ પદ્ય ધ્યાવતાં
Æ આત્માના ત્રણ ભેદની સજ્ઝાય [૩૨૦]
દેહને આતમ માનતા અહિરાતમ પહેલા કહ્યો અષ્ટકમની સ`ગતિ ચાર ગતિમાં સ ચરે આતમકમાં સબંધ છે અનાદ્યંત ભવિ આશ્રયી
અહિરાતમ પહેલે કહ્યો તેનું લક્ષણ હા કહ્યું શાસ્ત્ર મઝારકે પુદ્ગલમમતા ચિત્તગ્રહી માને તેને હા આતમરૂપ સારકે જિનવાણી ચિત્ત ધારીએ સ્ત્રી ધન ભાઈ ભગિનીને પુત્ર પુત્રો હે। કુટુ ખ પરિવારકે તેહના સ ંગે રાચીયા માહે ઘેર્યા હા લહે દુઃખ અપારકે-જિન ૨ ભિન્ન સમજે હા નહ્િં તેડુ અજાણુકે ભેઃ આતમને છ ડે સુજાણુકે... આતમ હૈ! નાનો અવતારકે મહા રૌરવ હા દુઃખને નહિ પારકે... અનાદિ હારજ કનક દૃષ્ટાંત કે અભવ્યને હા હુ સુણેા થઇ સાંતકે નિત્યાનિત્ય હા વળી કમ" સ બધ કે કિમ ખાંધે હા બંધ થઇ ભવિ અધકે રહ્યો આતમ હા. ખરૂપી મહુત કે ભેઃ બીજો હેા કરી કમના અંત કે... પામ્યા કેવલ હે। જ્ઞાન ગુણુ મહ`તકે જાણે સમયે હા ચિદાનંદ ભ તકે... જ્ઞાન હા. પરમાતમ જેહુકે ધ્યાવે! હૃદયે હું ધરે તેહશું નેકે ભમરો રૂપ હૈ। લહે જેમ એહુકે બુદ્ધિસાગર ા લહે શિવસુખ ગેહુકે . ૧૦
..
..
2
27
..
૧૦
..
૧૧
3
૪
૬
19
૮
૯
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________
આધ્યાત્મિક ઉપદેશક હરિયાળી સઝા
૨૫૭ ૐ આધ્યાત્મિક ઉપદેશક હરિયાળી સઝાય [૨૧] એવધુ ખેલી નયને અબ જુએ દગ મુદ્રિત કહા સોવો.. અવધૂત મેહ દિ સંવતનું ખેયા સર્વસ્વ માલ અગ્લેણ પાંચ ચેર અજહું તેાય લુંટત તાસ મરમ નહીં જાણ્યા .. - ૧ મિલી ચાર ચંડાલ ચોકડી મંત્રી નામ ધરાયા પાઈ કેફ પિયાલા તેહે સકલ મુલક 'ઠગ ખાયા .. - ૨ શગુરાય મહાબલ જોદ્ધા નિજ નિજ સેન સજાયે ગુણઠાણુમેં બાંધ મેર ઘેર્યો તુમપુર આયે.. પરમાદિ તે હેય પિયારે પરવશતા દુઃખ પાવે ગયા રાજપુર 'સારથ સેંતી ફિર પાછા ઘર આવે.. . ૪ સાંભળી વચન વિવેક મિત્તકા છિનમેં નિજ દલ જોડ્યા ચિદાનંદ ઐસી રમત રમતાં -બ્રહ્ન બંકાગઢ તેડયા. . ૫
" [૩૨] કહાં કહું મંદિર કહાં કરું ડમરા ન જાણું કહાં ઉડ બેઠેગા ભમરા જેરી જેરી ગયે છરી દુમાલા ઉડે ગયા પંખી પડી રહ્યા માલા.કહાં ૧ પવનકી ગઠરી કૈસે ઠરાઉં ઘર ન બસત આય બેઠે બટાઉ અગ્નિ બુઝાની કહેકી માળા દીપ છીપે તબ કેસે ઉજાળા... - ૨ ચિત્રકે તરુવર કબહુ ન મારે માટીકા ઘોરા કે તેક દેર ઉંચકી ડેરી તુરકા થંભા ઉહાં ખેલે હંસા દેખે અચંબા . ફિર ફિર આવત જાત ઉસાસા લાંરે તારેક કયા વિસવાસાએ આ દુનિયાકી જઠી હે યારી જેસી બનાઈ બાજીગર બારી... . ૪ પરમાતમ અવિચલ અવિનાશી સોહે શુદ્ધ પરમ પદવાસી વિનય કહે સે ' સાહિબ મેરા ફિર ન કરૂં આ દુનિયામે ફેરા... ,, ૫
૩િર૩] કિસકે ચેલે કિસકે બે પૂત આતમરામ એકિલે અવધૂત જીવ જાન લે
અહે મેરે જ્ઞાનીકા ધર સૂત દિલ માન લે૧ આયા એકિલા જાગાં એક આપ સવારથી મળિયા અનેક જીવ જાન લે મટિય ગિરીંદકી જૂઠ ગુમાન આજકે કાલ ગિરેગી નિદાન : ૨ તૃષ્ણ પાવલડી વરજેડ (૨) બાબુ કાહે સી ગેર , આગે અંગીઠી નાગી સાથ નાથ રહેગે ખાલી હાથ આશા ઝળી પાતરા લેભ વિષય ભિક્ષાચર ના ભ . . કમી કથા ડારો દૂર ‘વિનય વિરાજે સુખ ભરપૂર છે જ
સ–૧૭
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૮
સજઝાયાદિ સમય રિ
- સાધુ ભાઈ સે છે જેને કા રાગી જકી સુરતન મૂલ ધુન લાગી.. ૧ સાધુ અષ્ટ કરમસે ઝઘડો ન બાંધે ધર્મશાળા સોહં શબ્દકા ધાગા સાધે જપે અજપા માળા. સાધુ૨ ગંગા યમુના મધ્ય સરસ્વતી અધર વહે જળ ધારા કરી અસ્નાન મગન હાઈ બેઠે તેડે કર્મ દલ ભારા... - ૩ આપ અત્યંતર જોતિ બિરાજે અંકનાળ ગ્રહે મૂળા પરિચ્છમ દિશકી ખડકી ખેલે તે બાજે અનહદ તુરા... - ૪ ૫ ચ ભૂત કા ભરમ મીટાયા છટ્ઠે માંહે સમાયો વિનય પ્રભુ શું જેત મિલે જબ ફિર સંસાર ને આયા.... . ૫
૩રપી જાગે પ્યારે ભય સુવિહાણ શ્રી તીર્થંકર ઉદય ભાણ પાભવિક મન કમળ વિકાસ ઉડ ગયે અવગુણ ભમર ઉદાસ..જાગે-૧ નયન ઉઘાડી વિલકે કત મેહ તિમિર અબ આ અંત પ્રગટી જ્ઞાન કળા એક જ્યોત મુક્તિ પંથ ભયે ઉદ્યોત... - ૨ રવપ્નમેં મુંઝી રહ્યો મેરે લાલ એણી વિધ ગયા અનંતા કાળ અબ સ્વપ્નકા છોડે ખ્યાલ એ સબ જૂઠે મિથ્યા જાળ... . યા પવન માયાકા એજ પસર પિઉકા ઈતના હેજ શુકલધ્યાન પખાળે અંગ યુ પ્રગટે તુમ નિર્મળ રંગ... પિયુ નિરખે જિનરાઉ દીણુંદ રહે મતિ ન્યારી માટે નીંદ આપ સંભાળે ખેલી નેન વિનય કરી ચિંતા પીયુ ચિત્ત... - ૫
નિરાધાર કેમ મૂકી શ્યામ મને નિરાધાર કેમ મૂકી કેઈ નહિ હું કણસું બેલું સહુ આલંબન ચૂકા, હે શ્યામ મને ન પ્રાણનાથ તુમે દૂર પધાર્યા મૂકી નેહ નિરાશી જણજણના પ્રતિ નિત્ય ગુણ ગાતાં જન્મારો કિમ જોશી જેહનો પક્ષ લઈને બેલું તે મનમાં સુખ આણે જેહનો પક્ષ મૂકીને બોલું તે જન્મ લગે ચિત્ત તાણે , ૩ વાત તમારી મનમાં આવે કે આગળ જઈ બેલે લલિત ખલિત બલ જે તે દેખું આંચ માલ ધન ખેલું ઘટ ઘટના છે અંતરજામી મુજમાં કાં નવ દેખું જે દેખું તે નજરે ન આવે ગુણકા વસ્તુ વિશેષ અવધે કેહની વાટડી જેવું બિન અવધે અતિ ગુરૂ ' ' આનંદઘન પ્રભુ વેગે પધારો જિન મન આશા પૂરી
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________
આધ્યાત્મિક ઉપદેશક હરિયાળી સજ્ઝાયા
[૨૭]
.
વામૈ કૌન પુરુષ કોન નારી એટેક જોગીકે ઘર ચેલી
અબધૂ ઐસે જ્ઞાન વિચારી બહુમનકે ઘર ન્હાતી ધેાતી કલમા પઢ પઢ ભઈ રે તુરકડી સસરો હમારે ખાળેા ભાળે પીયુજી હમારે પોઢે પારણીએ નહીં હું પરણી નહીં હું કુંવારી કાલી ડાઢીકો મે કાઈ ન છોડયા અઢી દ્વીપ મે` ખાટ ખટુલી ધરતીકા છેડા આભ પીડી ગગન મડલમે ગૌવા વિયાણી સૌ સુને ભાઈ વલેણુ વલાવે ન જાઉં સસુરાલ પીયરીએ ‘આન‘ઘન' કર્યુ સુના ભાઇ સાધુ
વરસઈ કાંબલી ભી જઈ પાણી ઉડી રે આખા કોઈલ મેરી ઢાંકણીઇ કુંભારજ ઘડીએ નીસા ધાવઇ એઢણુ રાઈ આગિ ખલઇ અગી તાપ ખીલે ક્રૂઝઇ ભે`સ વિલેાઇ વહે વિઆઇ સાસુ જાણ સસુરા સુતા વહુ હીંડાલઈ સરોવર ઉપર ચડી બિલાઇ કીડી સૂત્તી પાલિ નમાઈ ડેાકર ક્રૂઝ લેસ વસૂકઇ એ હરીઆલી જે નર જાણું!
આપહી આપ અકેલી...અમ′૦ ૧ સાચુ ખાલ કુવારી તે મે ઝુલાવન હારી... પુત્ર જણાવત હારી હજુએ હુ ખાલકુંવારી... ગગન ઓશીકું તળાઈ તેા ભી ન સાઢ ભરાઈ... વસુધા દૂધ જમાઈ - તત્ત્વ અમૃતકે પાઈ... પીયુજી સેજ બિછાઈ જ્ગ્યાત સે જāાત મિલાઇ...
Ro
0.0
Ro
20
..
૨૫૯
[૭૨૮]
માછલઢીઇ ખગ લીધેા તાણી કુલીએ સિ ંચંતા ફલિસ ખીજોરી લંગડા ઉપર ગા ચડીએ શકર બહૈ। કતિક જેવઈ વિશ્વાનર બઈ) તાઇ કાંપઇ મીની ખઇડી માંખણુ તાવઇ લહુડઇ દેવર માતની પાઈ હીલે હીલેા સા ભી એલઈ અભક્ષુરિ ચંડાલી જાઇ *ટ વહી પરનાલિ જાઇ ચાર ચારી કરી તલાર બાંધી મુકઇ મૂખે કવિ દેપાલ વખાણુઈ [૩૯]
૪
૨.
ચતુર વિચારે ચતુર વિચારે
એ કાણુ કહી એ નારી રે પિયુથી ક્ષણ એક અલગી નરહે. કુલવંતી અતિ સારી રે ..ચતુર વિચારો ૧ નાચે માર્ચ પિયુશુ રાચેરમેન્જમે પ્રિય સાથે રે એક દિન સા ખાલા તરુણી. નવિ ગ્રહવાગે હાથે રે...
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬૦.
- સજઝાયાદિ સંગ્રહ . ચીર ચીવર પહેરી સા સુંદરી ઉરે પાણી પેસે રે પણ ભીંજાયે નહિં તસ કાંઈ અચરીજ એ જગદીશે રે... . વાદળકાળે મરે તત્કાળ આતપગે જી રે અંધારામાં નિશિએ આવે તે દેખાડું દીવે રે... , અવધિ કરું છું માસ એકની આપો અથ વિચારી રે કીતિવિજય વાચક શિષ્ય જપે બુધજનની બલિહારી રે ,
[૩૩૦] ગાંઠડી કાટ કાં જણે બિહુ પાપની નારી રે બાપ સાથી હાથે બાલુડો કહું હું તુઝ પાપ રે... ગાંઠડી. ૧ સકલ લેક સાથી રમઈ તુઝ નવ નવા ઠામ રે ઠામ ઠામી ઘણું છેઠાં તુઝ નવિ ગમઈ નામ રે... ૨ એક પહિલું તઝ બેટડઓ પઈસઇ સાત સમુદ્ર રે . ધનિ દાના સુખી જે વસઈ હોઈ તે મુઝ ભાઈ રે. ચાર પણિ તુઝ થકઈ મુફ ત્યજઈ તું કરઈ દેવસ્ય વાસ રે . કાલ વેલા તુઝ કોરડા દિઈ મુઝ ગલઈ પાસ રે.. . ગાંઠી અનંતિ મુઝ હ મુઝ હજ સબ પાપ રે
બાપ ધણી ઘણું જીવો પણ તુહ મ હે વ્યાપ રે. . ૫ તે સકલ મુનિ કર ઘરિ વસું ભણુ વદન વિશાલ રે વેદ સિદ્ધાન્ત મિસામું કરું કે ધીને સાલ રે..
- [૩૩] ગાંઠડી કાટી કાં જાણું છમ કહઈ સબ પાપ રે આઠ માતા છઈ બાપઈ જાણ કરી મેહી સંતાપ રે.. ગાંઠડી. ૧ તઝ હદયમાં બહુ આમળા પેટે સૂત રે પ્રગતિ પણ તાહરી આકરી ટલઇ તઝ થકી ભૂત રે . ૨ તે જણ્યાં છે બહુ છેરડાં હવા તસ બહુ પૂત રે તે એકેકે અહ બહુ નડઈ હgઈ અહુ ઘર સુત રે ૩ એકલે દહે અહ ખેલડાં દહ્યાં તેણે અઢાર રે તે બહુ કાલનાં વાધિયાં કરઈ તેહનું કાટ રે... . તું બહુ મનુજ કરી વરી વરી પરણવી એગ્ય રે
ગ્ય પણિ નારી નઈ સાખવી મ ફરિ તુ ઉપગ્ય રે . ગાંઠી અનંત તુજ ગલિ પડઈ તઝ જ બહુ વ્યાપ રે , સકલ જન દુરિત સંહારિણી તુઝ માહ પરિ જાપ રે... એ ૬.
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬૧
આધ્યાત્મિક ઉપદેશક હરિયાળી સજા
૩િ૩ર) જે જસ બોલ્યા તે તસ માં જઈ દી સઈ સાચા નિર્મલ ગુણ ઇક' અરિહા સાચા ગુણ છે દશસ્થા કાચા... બાબૂ તુંબી જૂઠા હુબી જૂઠા તે હી હી બાપા જે જગ ઉપજઇ તે સબ વિણસઈ પુંખીણુ હરિકા ચાપા જૂઠા પરસંતાપા બાબુ દંડજ ગેટી કંથક છેટી ' સાચી ઉસકી મુદ્રા - તન મનુ મેહુણ વાચા સાચી જ નહીં મેહમદ (નિદ્રા)નિંદા.બાબુ ૩ . જુઠી તેરી મેરા માઈ જૂઠી રતિ પ્રતા - જૂઠ સે ગુરુ જૂઠા ચેલા માયા મેહ વિગૂતા જે પર ચિતા પૂતા. ૪ જૂઠી દેલત જૂઠી ઈજજત જુઠા તેરા મેરા જઠે ઝઘડઈ તું અબ માયા કાહુકા તેરા મેરા
રિા મેરા - ૫ જોગી જૂઠા મરઈ જે લેગા જડ ધરી સબ જેગા ભેગા અંત વિયેગા સ સેના હી તિજ હિત ઉપયેગા.. ઓહી એક સાચા સબ દેખઈ "ઓહી એક સબ બૂઈ અકલ વિક્લ અંધા જે લેગા ઉસ સાચાકું સૂઝઈ - . સબ હરામ ખાણું જગ જૂઠા ગુનહી ખુદાકા રૂઠા તેહી જગ માંહે જે ખેતી જસહીખુદા હી રૂઠા... સાચા પુરુષ ન ચૂકઈ વાચા તનું જીવિત વય કાચા સકલ કહઈ દુઃખ દઈશું દુઠા સબ સુખ દઈશું સાચા.. - ૯
૩િ૩૩ પુરિસા મ ભમ્ માથા સૂનાં છાયા બુરું કાલ ન મૂના કિસકા ભી મત ત્યઉ સિર ખૂના દો જગ નરગ દીએ એ ખૂન ૧ અકલિ કરે બે સાહિબ ભૂનાં અકલ વિના એ જન્મ પશુના અકલિ વિના મન જગલ સૂનાં દેલત જેસી કુસુમ વરૂના... ૨ જસ ઘરિ ભજન અમૃત સૂનાં જ ધરિ ચસિઠિ સહસ વધૂના જસ પથરાતા પલ પ્રસૂના તે ભી સરણ ભયા પ્રભુના... ૩ જસ ઘર ધન ભરિઆ પહનાં જેણિ લાયા ઘરિ બહુમણુ સેના જસ પગ પડતા સહસ વિભૂના તે ભી સરણ ભયા પ્રભુના ૪ હરિહર વિણસઈ વશ તનુના અણુ આ જિમ ખિણઈ દધ તૂનાં જિમ સબ કુસુમ પડંતિ તરૂના જિમ જન જીવિત જાઈ સૂનાં ૫
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________
ર૬ર
સઝાયાદિ સંગ્રહ જલ વિણ સૂકઈ ભૂલ તરૂના તિમ સુખ વિણસઈ પુણ્ય વિહૂણા ધમકાજિ જે લઈ ઘરખૂણે ખર પરિ પંકિ પડઈ તસ (ગુ)ગૂણા ૬ દયાવેલિ જેણિ લગાયા લણો તે જાણે બહુ રગિ સૂણાં ભાર ભર્યા પશુ માન વિહૂણા ઊંટ પૂઠિ તસ ભરઈ ગુણ... ૭. જે નિજ હિતકારણિ મનિ સૂના-તે જાણિ વિધિ ઘડિઆ રૂના વરસિ કેઇ ભયે અતિ જૂના તેહિ ન ઈડઈ તેહ વધુનાં... ૮ દાન દિયા જેણિ પશ્ય હેતુના તેણિ પાયા સુખ સકલરિત્ના જે મુનિ જાયા દશરથ શૂના તેણિ પાલ્યા તનુ સર્વ જંતુના ૯ સકલ કહઈ જિમ કેરો ચૂના તિમ નિસ્નેહી લાખ સાધૂના ગુણ સમરૂં ભરતાદિ વિભૂના જેણિ હણિ આઠ કમ રિપૂના. ૧૦
[૩૩૪] સેવક આગળ સાહેબ નાચે વહે ગંગાજળ ખારે ગર્દભ સાટે ગજવર વેચ્યા એ અચરજ મેહે ભારે.. ૧ ચતુરનર બૂઝે એ હરિયાળી જેમ ઉત્તરાહ દેહિ સંભાળી...ચતુરનર માંકઠને વશ જેગી ના
માર્યો સિંહ શીયાળે એક ચિંટી પર્વત ઢાયે અચરિજ ઈણ કલિકાળે.. - ૨ સુરતરૂ શાખા કાગજ બેઠે વિષધર ગરૂડ વિડીરે કસ્તુરી પરનાશે વાતે લસણ ભય ભંડારે.. . આ અફલ એક તરૂ લાગા હંસ કાગ એક માલે મેંઢે નાહર લાત મારી નાસી ગયે પાતાલે છે ૪ મછારક મુખ મયગલ ગલિયા રાજા ઘર ઘર હિંડે એકજ થંભે પણ ગજ બાંધ્યા રાન હેઈ કણખડે. આઠ નારી મલી એક સુત જા બેટે બાપ વધાર્યો ચાર વસ્યા મંદિરમાં આવી ઘરથી સાઠ કઢા.. - એક અગ્નિ સઘળો જલશોષે વેશ્યા ઘૂંઘટ કાઢે કુલવતી કુલ લાજ તજી કરી ઘર ઘર બાહિર હિડે... . એ પરમારથ જ્ઞાન સની કરી આતમ ધ્યાન અધ્યા વિનય સાગર મુનિ ઈમ ઉપદેશ ધર્મમતિ મન લાવે... ..
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________
ખાત્મિક ઉપદેશક હરિયાળી સજ્ઝાયા
ખામણાને કુલ ઉપની ૨ અતિથિ વેલા પાય પખાલી હું તુમ પૂછું પતિ (તા) બ્રહ્મા વિષ્ણુ મહેસરૂ ૨ તેહ તણી ઘરણી ભણીજે શાલિ ખાંડતા જનમ ગયા ? સાસુ-સસરા હું વહૂયારી ઉચેરે આસન બેઠીય છુ` રે ચાર બેટા કુઆરીયે જાયા જઇ રે મારા પિતા હિંડણું રે તે હિ અમારા પિતા પાલણે પોઢે માંકડ એઠું' તપ કરે રે સિ'ગ વિઠ્ઠા બળદીયે ૨ આર ગાય નવ વાહેરૂ એક ફલ ત્રિહું કર’ડીયે ૨ ડુગર માછા જલે સસા રે અર વડે ત્રિસાલુઆ હૈ માતા બેટી અને વહુઆરી કાઠે ડાહ્યો હુ વિચક્ષણા રે
રે
[૩૫]
નવ જગ ખાલ કુંવારી ચંડાલી ઘેર દ્વીધી
પહેલું પુરુષ કે નારી એ ત્રણે મે' જાયા
જેહ ભણીયે મારી માયા..હું તુમ પૂર્ણ ૦૨ ચાંવલ ઢાંતે ન લાગે
અવગુણુ અંગ ન લાગેા સહી! એ મેં કૌતુક દીઠા પુરૂષ ન આંખે દીઠો માતા કાન્હ કુઆરી હુ' સરોવર પાણીડા હારી તપીયા વનફળ ખાય
માતુ' ન સમાય ખાધે હૈઠી યા
માલણુ કહે ન સમાયા પાણી અડે દવ લાગા મૂલે કાંટા ભાગ એ ત્રિહુ' એક ભરતાર કહેશે એહને વિચારી
[33૬]
રે
પૂરે પતિ તુમનઈ વાતડી પાસઇ રાખે। નાની પદમણી રે હાથિ ધરૂ હરખી કરી રે માઢા આગળ રાખો નાની પદ્મમણીરે અળગી ન મૂકે એહન” એકલી રે જુની થઈ નઈ રિહરા ♦ સારી નારી લેઈ આદરે ૨ નવયૌવન અ ́ગ વાળતી રે સીસહૃદય હઈએ. તેહનઇ ફ્ નઝ સૌભાગ્ય પૂછઈ પાડતા રે
99
20
2
10
20
૨૩
H
કહ્યો એહુ વિચાર રે એ કુણુ તુમ આચાર રે... પુષ્ઠ રે ૧ ન ગણા કાઇ લેકની લાજ રે વી કરો ધરમના કાજ રે... એહુ સાર્થિ ચિત્ત લાઉ રે તલિનવિ પુ ઠઈ થાઉ રે... પાતલડી સુકુમાલ રે કરી ધરી લેતાં તે ખોલ રે.. તે। કાપ તુમ્હા પ્રાચાર રે એ ઉત્તર દીએ
સાર રે...
r
..
.
.
૨
૪
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________
કે
સજઝાયાદિ સંજય
૩૩૭]. જિન સેવન સે પાઈએ હે શુદ્ધાતમ મકરદસે આંકણી તત્વ પ્રતીતિ વસંતઋતુ પ્રગટીહે ગઈ શિશિર કુરતીત : દુમતિ રજની લઘુ ભઈ હે સદબેધ દિવસ વદીત... જિન ૧ સાધ્યરુચિ સુસખા અમલી હો નિgણ ચર્ચા ખેલ બાધક ભાવકી નિંદને હે બુધ સુખ “ગારિકા મેલ.. - ૨ પ્રભુ ગુણગાન સુદસું હે વાજિંત્ર અતિશય તાન, શુદ્ધ તત્વ બહુ માનતા હે ખેલત પ્રભુ ગુણ ધ્યાન .. ગુણ બહુમાન “ગુલાલસ હોઃ લાલભયે ભાવ જીવ રાગ પ્રશસ્તક “ધૂમ” હે વિભાવ વિઠ્ઠરે અતીવ... જિનગુણ ખેલ ખેલતે હે પ્રગટ નિજગુણ ખેલ આતમઘર આતમ રમે છે સમતા સુમતિ કે મહેલ છે, ૫ તત્વ પ્રતીતિ પ્યાલે ભરે હો જિનવાણી રસપાન નિમલ ભક્તિ “લાલી જગી હે રીઝે એકત્વતા “તાન'.. ભવ વૈરાગ્ય “અબિલણું હે ચરણ રમણ સુમહંત સમિતિ ગુપ્તિ વનિતા રમે છે ખેલે હો “શુદ્ધ વસંત”. ચાચર ગુણ રસીયા લિયે હો નિજ સાધક પરિણામ કર્મ પ્રકૃતિ અરતિ ગઈ હો ઉલસિત અમૃત, ઉદ્દામ... - સ્થિર ઉપગ સાધન મુખે હે પિચકારીકી ધાર' ઉપશમ રસ ભરી છાંટતા હે ગઈ તતાઈ અપાર.... ગુણ પર્યાય વિચારતાં હે શક્તિ વ્યક્તિ અનુભૂતિ દ્રવ્યાસ્તિક અવલંબતા હો દયાન એકત્વ પ્રસુતિ... રાગ પ્રશસ્ત પ્રભાવના છે નિમિત્ત કારણ ઉપભેદ નિવિકલ્પ સુસમાધિમે ભયે હે ત્રિગુણ અભેદ - ૧૧ ઈમ શ્રીદત્ત પ્રભુ ગુણે હા ફાગ રમે મતિમંત પર પરિણતિ “રજ” ધાય કે હે નિરમલ સિદ્ધ વસંત', કારસે કાજ સધે છે એ અનાદિકી ચાલ, દેવચંદ્ર પદ પાઈયે હે કરત નિજ ભાવ સંભાળ. - ૧૩
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________
આધ્યાત્મિક ઉપાશક હરિયાળી સજઝાયે
[૩૩૮] ઈક નારી રૂપે રૂઅડી જનમી જ સાતે તાતા મલપતી માનવ કુલ રે સઘળા ચિત્ત સુહાત.. કહે રે ચતુર નર! એહ હરિયાલી સાર જે તુમ્હ સુગુણ વિચાર-૧ ભરતાર પાસે નિત રહે છેલે ન ભરતાર સંગ. અવર પુરુષ આવી મિલ્યા વાત કરે મન રંગ - ૨ દઇનેત્ર પતિ સામા સદા દેખે ન પતિને અંગ વાતા લૂ જહા વિના મોટા કાન અભંગ વિચિ વિચિ ઉજજવલ નર મનહર ભરી સાખ હુંકાર પર ખધઈ ન ચઢઈ કરી ચરણ વિના ચલે સાર... ઈક નારોલું જસ વેર છે વૈ ન શીતલ તાપ , દેવચંદ્ર ભાખે તેહને મિટાસું મેલાં પ...
કક આનંદ શ્રાવકની સઝાય [૩૯] શ્રાદ્ધથી ભરપૂર ને રૂડું વણિક ગામ પ્રજા પુત્રસમ પાળતે જીતશત્રુ રાજન તે નગરીમાં નેત્રને આનંદકર આનંદ વસતે શોભા શી કહુ જાણે ભૂ પર ચંદ ગાથાપતિ આનંદની શિવનંદા શુભ નાર રૂપવંત નીતિવંત ને પતિવ્રતા હિતકાર સેળ ક્રેડ સેનાતણ સિક્કા આનંદ પાસ ચાર ક્રોડ વ્યાજે ફરે ચાર ખજાને ખાસ ઘર વખરીમાં ચારને ચાર કેડ વ્યાપાર નાણું એમ વળી હતાં ગેકુળ ચાર શ્રીકાર ક જૈન આજે દીસે આ વૈભવવંત વધવાને વેપારમાં જેને રાખો અંત ઈશાનકેણે ગામથી હતે એક સનિવેસ નામ હતું કે લાગને નગર સમીપે બેશ વીર પ્રભુ ત્યાં વિચર્યા સુંદર શુભ ઉધાને જિતશત્રુ રાજા અને આનંદને થયું જાણું
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬
આવી વાંધા વીરને મધુરપ્રભુની દેશના
ન હુષિત થઇ ગ્રહણ કર્યો. પ્રભુ સાક્ષીએ શિવના સુણી ઘેરથી ગ્રહ્યા ખાર વ્રત તેણીએ આનરૢ પ્રિય પાળીયા ચૌદ વષ પછી પુત્રને વ્યાવહારિક ચિંતા બધી પૌષધશાળાએ જઇ રહ્યો ધમયાનમાં ચિત્તને ધમ કાય કરતાં ગૃહી શરીર થયું. કુશ તેહનું સથાશ કર્યો પી
આનંદને ઉપજ્યુ રૂડું ગૌતમ આવ્યા ગામમાં
આનંદને ઉપજ યુ' સુણી શ્રાવકને કેમ ઉપજે ગૌતમ આવી વીરને શ્રાવકને એ ઉપ
આવ્યા આનંદ પાસ તે આનંદ ઉપજ્યું સત્ય છે કૃપા ગુરૂની એ બધી ચરણુસ્પશ કરી વંદના કરી અણુસણુ મૃત્યુ પછી મહા વિદેહી થઈ પછી
ધન્ય ધન્ય આનદજી
ધન્ય ધમ કાર્ય રહી
સુણ્યાં શુભ ઉપદેશ સુણી હરખ્ખુ ચિત્ત મેશ હુ
શ્રાવકનાં વ્રત ખાર ધાર્યાં અથ વિચાર આવી વીરની પાસ રાખી અતિ હુલ્લાસ
શુદ્ધ શ્રાવક આચાર સોંપ્યા સવ↑ કારણ ૨ છેાડીને એકાંત આનંદ થઇને શાંત
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
રાકચુ શાળામાંય શ્રાવકની પડિમાંય થયેા ધ્યાનમાં લીન વિચર્યાં ત્યાં વીર જિન અવધિ જ્ઞાન જે છે મહામતિમાન
સુ ંદર
અવિધ જ્ઞાન એ વાર ગૌતમ કહે તે ઠાર
કહે છે સઘળુ મ્યાન જ્ઞાન કહે ભગવાન ગૌતમ ફરી સુજાણુ તમને અવધિ જ્ઞાન... કહે છે એમ આણુ દ કરતા એ ગુણવૃંદ... થયે છે એ દેવ મુક્ત થશે તતખેવ... ધન્ય કર્યાં. વ્યાપાર પામ્યા ભવને પાર્
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
૧૭
૧૮
૧૯
૨૦
૨૩
૨૨
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________
ર૬૭
વાર
આયંબિલની સઝાય
ક આયંબિલની સઝાય [૩૪૦] સમરી શ્રુત દેવી શારદા સરસ વચન વર આપે સદા આંબલ તપને મહિમા ઘણે ભવિજન ભાવથકી તે સુણે સમરી. ૧ વિગઈ સકલને જિહાં પરિહાર અશન માંહી ઘણા ભેદવિચાર વિદળ સર્વ તિલ તુવેર વિના અલસી કદ્રવ કાંગની મના. - ૨ ખડધાન પેહૂક દુકટ ફલ સર્વ વજી જે આંબીલને પર્વ ઓસામણ પરે જે જલ મિલે તે આંબીલ અંબીલ રસ ટળે.... .. બલવણ સૂઠ મરીચ ને સૂઆ મેથી સંચલ રામઠ કહ્યા અજમાદિક ભેળ રંધાય તે આંબીલમાં લેવા થાય. . જીરૂ ભળે તે જે વડી કહી તે સૂઝે પણ જીરૂ નહી ગોમૂત્ર વિના અછે અણહાર તે સાવ લેવાને વિવહાર... - સાઠિ તિ) જાતિ જે તંદુલ તણું તે સૂજતી આંબીલમાં ભણું સેકેલ ધાન અપકવી દાળ માંડા ખાખર લેવા ટાળ.. , ૬ હળદર લવિંગ પીપર પીપલી હરડે સીધવ વેસણ વલી ખાદિમ સ્વાદિમ જે કહેવાય તે આંબીલમાં નવિ લેવાય.. . ૭ ઉત્કૃષ્ટ વિધે ઉષ્ણ જલનીર જઘન્ય વિધે કાંજીનું નીર ... એમ નિષણ આંબીલ કરે મુખ ધોવણ દાતણ નવિ કરે , ૮ જે નિર્દોષણ લિયે આહાર એદનને તેને વ્યવહાર આ લિંગટ (લેમડું) પાણી વતું તે પણ આંબીલમાં સૂઝતું... - અશઠ ગીતારથ અણુ મછરી જે જે વિધિ બેલે તે ખરી લાભાલાભ વિચારે જેહ વિધિ ગીતારથ કહીયે તેહ... - ૧૧ આંબલ તપ ઉત્કૃષ્ટ કહ્યો વિઘન વિદારણ કારણ લહ્યો વાચક કીર્તિ વિજ્યા સુપસાય ભાખે વિનય વિજય ઉવઝાય - ૧૧
આતધ્યાનની સઝાયા [૩૪૧] સકલ જિસેસર પાય વંદવી સમરી માતા શારદ દેવી " ધ્યાન તણે હું કહું વિચાર શ્રી જિનવચન તણે અનુસાર...૧ જીવતણ જે સ્થિર પરિણામ કહીયે ધ્યાન જે તેનું નામ તેહતણું છે ચાર પ્રકાર દોય અશુભ ય શુભ મન ધાર..૨ આર્તધ્યાન ને રૌદ્રધ્યાન ધર્મધ્યાન વળી શુકલધ્યાન દયાન દુર્ગતિદાયક પહેલા દેય સદ્ગતિ હેતુ અવર દે હોય....૩ આર્તધ્યાનના ચાર પ્રકાર તેહમાં પહેલે એહ વિચાર અપ્રિય વિષય તણે સંજોગ મન ચિંતે ઇમતાસ વિયોગ....૪ -
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬૮; :
એહ કુરૂપ કાં દીસે જૈવ-વિંરસ લખે એ
ફાસ કઠોર કવણુ એ ખમે દુઃખ દુર્ગંધ કરે બહુ એહ ઇમ અપ્રિય જોગે . ચિતવે એ પહેલા આરિતના ભગ સુખકારી રૂપાદિક જેહ મન પરિજન ભેાજન વરનાર જે ઢેખે રૂપાર્દિક વત તેહનું ધ્યાન ધરે નિશદિશ તે ન મિલે તેા પાડે ચીશ જે જે પામૈ મનેહર ભાગ અણુ પામ્યાન આણે ખેદ ત્રીજે રાગાદિક આપદા એ દુ:ખદાયી તે માહુરુ
કાસ શ્વાસ જવર શિશ ક શૂલ ખયન નયન પીડા પ્રતિકૂળ
વાય પ્રમુખ સવિ રોગ સંમૂલા ઔષધ વૈદ્ય અને સ્વરીસુરી જોગી જ ગમ સેવી સંત એણી પરે ત્રીજુ આત ધ્યાન ધમ તણા જો હાય પ્રભાવ રાજ ઋદ્ધિ રમણી સપ્ટે.ગ વાસુદેવ નરવઇ ચવર્ણ એહવા બહુપરે કરે નિયાણું ભાગાદિક હુંતે શ્રીધમ એ ચારે આરતિના ભેદ આણુ શાક કરે આકનું એ દુર્ધ્યાન કર`તા દેહુ એણે ધ્યાંને નાસે સવેગ ણિ ધ્યાને વાધે આતિ નાસે બુદ્ધિવ'તની બુદ્ધિ ઋણુ દુર્ધ્યાને ઢલકે કુંભ ઈમ હિલેાકે દોષ અનેક
અશુભ નાદ
કદા એહુના
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
એહુના
ખીજે
કુણ સદૈવ
એ કુણુને ગમે.૫ હારશે ઈંડ
મ 'હાજો હવે...૬
ચૈત્ર
છે વિષય પ્રસંગ
તેડુ ઉપર બહું ધરે સનેહ...9 પ્રમુખ સાર ધ્યાએ સ સાર
તેની લાલચ કરે અન ́ત ..૮ તે મુજ કાં ન દીયે જગદીશ ઘણું નિસ સેણે શીશ .... નિતુ ધ્યાયે તેહના અવિયેગ એ બીજ આતિના ભેદ...૧૦ આવે તવ એમ ચિંતે સદા કવણ ઉપાય કરી સહરુ.૧૧
૧૩
વાઉલથી િમ · તુલ...૧૨ મંત્ર જ ́ત્રની સેવા કરી રાગાદિકના આણુ અંત... ચાર્થ ધ્યાયે પાપ નિદાન તે મુજ હાજો એહુવા ભાવ.... ૧૪ વછે સુરનર ખેચરભાગ પદવી પામું ઈમ ચિંતવઈ . ૧૫ રણુ તછ લહે કાંચ અજાણુ છડે મડે ઘણાં કુકમ... ૧૬ એહુનાં લક્ષણુ પણ છે વેદ રૂદન કરે વળી વિલવે મંદ... ૧૭ દુઃખ લહાએ નહિં સદેહ મનમાં થાયે અતિ ઉર્દૂ ગ જીવ ન પામે સુખ અધતિ છણે દુર્યોને ન હોયે શુદ્ધિ વિવિધ રણના હોય આર‘ભ અહધી થાયે સુણ સુવિવેક...
૧૮
૧૯
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________
આયંબિલની સઝાયે પરભવ એહથી તિરીયાગતિ થઈ ગિરેલી જિમ સિયતિ સુંદર શેઠ ને નંદ મણિયાર લહ્યા ગેહ દેડક અવતાર.. ઇહ પરભવ એહથી બહુ દેષ જાણી આણી મન સતેષ સંપદ આપદ ઉપર ગુણી રાગ રોષ મન નાણે મુણી.. ૨૨ પૂર્વ પુન્ય વિછહ તે સંપદ ઉપર મોહ જેહથી પૂરવ પાપ વિચ્છેદ તે આપદ આવે છે ખેદ. દેખી જગ બહુ વસ્તુ ઉદાર કાં તુ ચિંતા કરે અપાર ચિંતાએ વ્યાપે સંતાપ ન હૈયે ચિંતિત હાયે પાપ... તે માટે મન સત્ય પ્રધાન ધારે વારી આતધ્યાન ભાવ કહે જિનવાણું મુદા સે જિમ પામ સંપદા. ૨૫
ક આકુમારની સઝાયે [૩૪] દુહા : શાંતિ કરણ શાંતિ કરે અચિર સુત અરિહંત
તસ પદ પંકજ સેવતાં લહીએ સુખ અનંત.. દાન દીધું વિદ્યા તણે વિદ્યા ગુરુ ગુણવંત કીતિને પણ ખપ કરી મટકીઓ મતિ વત... તાસ તણે ચરણે નમી આણી અધિક ઉલ્લાસ
આદ્રકુમાર ઋષિ ગાવતાં પહોંચે મનની આશ... ઢાળ: વિષ્ણુ પુસ્તક હાથ હંસા ગજ ગામિની
આપ અવિરલ વીણ સેવકને સ્વામીની આદ્રકુમાર મુણિંદ ચરિત્ર કહેશું મુદા
થાયે જન્મ પવિત્ર લહે સુખ સંપદા.... ૧ દેશમાં અનુપમ દેશ મગધ મહિમા નીલે
નયર માંહે પરધાન વસંતપુર તિહાં ભલે સામયિક ઈશુ નામે કુટુંબી તિહાં વસે
પ્રમદાશું બહુ પ્રેમ વિષયસુખ અતિરસે... ૨ (તણ અવસરે સુખકાર વિહારે વિચરતાં
ધર્મઘોષ અણગાર, આવ્યા તિહાં મલપતા દીયે સદ્દગુરુ ઉપદેશ મધુર દવનિ ગાજતા .
- પાપ તિમિઅંધકારે ઘણાં તિહાં લાજતા. ૩
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંમત ડાભ અણી જલબિંદુ આયુષ્ય છે વળી
સંપદા સમુદ્ર કલેલ. સમાન જાણે ભલી એ સંસાર અસાર કહે જીનવર ઈસ્યો
જન્મ મરણે કરી પૂર્યો નહિં શું છે કિસ્ય... ૪ સુણી સદ્ગુરુ ઉપદેશ ભવિક મન થરહરે ' સામયિક નિજનાર સહિત સંયમ વરે લે વૈરાગ્યે દીક્ષા શિક્ષ-સદ્ગુરુ તણું સાધુ સહિત(નિજનાર) તિહાં નગરે વિહાર કરે મુનિ... ૫ આ શહેરણ કાજ ગઈ એકણુ સામે ' સામયિક નિજ નાર દેખી ચિત્તમાં રમે દેખી રૂપ સરૂપ અનૂપ આર્યા તણું
વિષયા રસ લયલીન થયે મુનિવર ઘણું... ૬ પુરવલી બહુ પ્રીત સંભારે અહનિરશે
ચારિત્રના ગુણ ક્ષણ કરે વિષયારસે કુમ મધુકર રસ લીન ચંપક વરણ પ્રિયા
છાડી જાયે કેમ પૂરવ સુખ મેલીયા... નેક(હ) નજર નિજ નારી દેખી મલકે હસે
હાવ ભાવ નિજ અંગ કામક્રીડા વસે કામાતુર પતિ દેખી આર્યા અણસણ કરે
થાયે વ્રતને ભંગ ગળે ફાંસે લીએ... સ્વર્ગ ભવન અવતાર લહ્યો તિહાં મહાસતી
સામયિક મુનિ વાત સુણ તેહની છતી કરી અણસણ પચ્ચકખાણ થયે સુર તે વલી
સ્વગ ભુવન સુખ ભંગ ભેગવે મનકલી. ૯ ચવી લીધે અવતાર વસંતપુર મહાસતી
શેઠ તણું સુતા હેઈનમે શ્રીમતી ભરયૌવન મનરંગ સખીશું પરિવરી
કેલી કરે દેવાણે લિયે) બહુ જાતે જ કરી૧૦ હવે સામયિક સાધુ સરસ(સુર) સુખ ભોગવી
' લહી માનવને અવતાર આયુ સવિ જોગવી પહેલી ઢાળ સુચંગ કેદારામાં કહી
માન સાગર બહુ પ્રીત અસંગે રહે સહી. ૧૧
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________
આદ્રકુમારની સાથે
ર૭૧
૩િ૪૩] હવે આનંદપુર (આદ્રપુર) અમિરામજી ગુણ ગિરૂઆ તણ નરપતિ આતંક નામેજ ગુણ હુએ સુત આદ્રકુમારજી ગુણ : દેવલેથી લીધો અવતાર છ ગુણ ગિરૂઆ તણું કુલચંદ્રકુંવર વસંત ગુણ જાયે કુલ દીપક હંસજી ગુણ કુવર કેલિ કરે મન ખંતજી , તે હીંડે ભલી ભાતજી - ૨ લેઈ પંડિત પાસે ભણજી , ભરયૌવનમાં પરણાવ્યોજી . વિષયારસમાં સુખ માણેજ , કલા પુરૂષની બહોંતેર જાણે જ છે ઈણ અવસર શ્રેણીક રાજજી . તેહના ચડત દિવાજાજી . આદનપુર(આદ્ર પુર) કૂત પઠા . મેલ્ય ભેટ જે મનભાઇ .
ભેટ દેખી કુંવર નરિદજી , દેખા પામ્યા પરમાનંદજી હવે કુંવર કહે સુણ દૂતજી . શ્રેણીક સુતકવણુ વિદિતજી , કહે સુણ મંત્રી અભયકુમારજી, બહુ બુદ્ધિ તણે ભંડારજી . તેચ્છુ મારે બહુ મિત્રાઈઝ .. કરવા બહુ વસ્તુ પઠાઈજી , ઉપઢાકતી ઢાંકણુ માંગેજી , બહુ મહેનત કરી પગે લાગે છે , ઈમદૂત સંદેશ લાવેછે . બિહને વાત કરી સમજાવે ઈ અભયકુમાર વિચારે છે , ભવ્ય પ્રાણીને નિરધા રેજી , પણ દેશ અનારજ જાજી . તેણે જિનવર ધર્મ ન પાયેજી . પંજણી-પાઠણ પ્રતિમા પેટીજી. લેઈ આદ્રકુમારને મૂકીજી એ દેખી આદ્રકુમાર મનભાઇ મેહે ભૂષણ મિત્ર પઠાજી . ઉર મસ્તક ભૂષણ બંધેજી . ઈંહાહ મનમાં સાધે છે ઈમ જાતિસ્મરણ પામીજી . ઓળખ્યા આદીશ્વર સ્વામીજી . ૧૦ જાયે સંસાર અસારજી . વિરત વિષય વિકાર , વૈરાગ્ય તણી મતિ આજી . હવે માતપિતાએ વાત જાણે , શતપચ સુભટ મૂકયા તેણે પાસજી ચોકી કરે મન ઉલ્લાસે છે . ઈણ અવસરે અશ્વ ખેલાજી , તિણ સામે નીસરી જાવેજી , ૧૨ સેના સહુ પૈઠે જાવેજી શેાધ કુમલણી નવિ પાવેજી . જિન પ્રતિમાથી પ્રતિ બૂઝ, વૈરાગ્યે સંયમ સૂઝજી . જિનશાસન દેવી વારેજી , હજી ભેગ કરમ છે તારેજી , દેવીને કથન નવી કીધો . મન શુદ્ધ ચારિત્ર્ય લીધેજી . એ બીજી ઢાલ રસાલજી . ગાઈ માન સાગરે સુવિશાલજી. જીણી પરે ચારિત્ર્ય પાળજી - મન માન્યા સુખ પામે છે , ૧૫
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૭૨
[૪૪]
નામે આદ્રકુમાર રે આદન દેશ તણા ધણી ભાર રે...માહન ગારા રે સાધુજી૦ ૧ વિચરે દેશ વિદેશ રે મુક્તિ મારગ અવગાહતે લેાભ નહિ લવલેશ રે માહન૦ ૨ રમવા કારણુ રંગ રે નિ`લગગ તરંગ રે માહન ગારા રે સાધુજી
સાહેલી મળી સહુ સામટી દેવળ મુનિ કાઉસગ્ગ રહ્યો રૂપે જેમ અનંગ રે
તે આવી તણે સ્થાનકે (રમવા કારણુ કાજરે) વરની રમત વ્યાજ રે
જિનવચને પ્રતિબુઝીયા (એપ્રિયે) જાણી અથિર સ`સાર રે છાંડી ધન પરિવાર રે લીધે। સયમ મયગલની પરે મલપતા મુનિવર છે લધુ વેશ રે ટાળે કરમ કલેશ રે
છાંડી મન તણી લાજ રે પાંચમીએ મુનિરાજ રે ચાર સખી મન ચિંતવે એહુના એ ભરથાર રે થાશે કવણુ પ્રકાર ૨ શેઠ સુતા મન ગહગહી ગિરૂએ એ ગુણવત રે માટે એહ મહેતા રે માતપિતા આવીને કહે દીસે છે દરવેશ રે ઇશુને તું કાંઈ(શું) કરીશ શ્રીમતી કહે સૌ સાંભળે મયણું તણેા અવતાર રે હુઇડાના હાર રે કાઉસગ્ગ પારી કરુણા કરી સુણો ચતુર સુજાણ રે છેડે (ટે) કુલવટ કાણુ રે મુનિવર ઘાલી રે ઘુમણી ઇમ કહે સહુ લેગ રે ભાગવી ભાગ સચાગ રે
રે
}
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
એ મુજ
ચારે ચાર થ ભવર્યો મુનિવરમાં શિરતાજ રે... ઇણે વરીચા અણુગાર રે ખડ ખડ હસતી ઈમ કહે ઈમ વદે તે વારવાર રે ઇષ્ણુભવ એ મુજકન્ત રે લેખ વિધાતાએ લેખીય પરણાયે મન ખંત રે તુ કિહાં એ કુણુવેશ રે ધનવ ત શેઠની તુ સુતા પરણાવુ તે નરેશ રે ઇણુ સમ કે નહિં સસાર રે મુજ મન માહ્યો રેએહશુ આણા દીયે કિરતાર ખેલે અમૃત વાણુ રે અમે ઈચ્છુ નહિ નારીને હવે ચારિત્ર્ય હાણુ રે ન લહે જાવાન ભેગ રે પ્રીતે પરા રે એહને આદરજો વળી જોગ રે...
.
૫
દ
, ૧૦
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________
આદ્રકુમારની સજઝાયો
નયનબાણ નારી તણું છૂટા કરી કાટ રે. . દેઈ ઘુંઘટ એટ રે મુનિવર તન મન ભેદીએ
દીધી નયણા ફેટ રે સાધુ થયે લેટપટ રે અણીઆળા (આગે) પણ તે હુવા રમણ આગળ રંક રે
માનો તેહ નિઃશંક રે સવણ સરીખા રે રાજવી કીધી દહવટ લંક રે લાગ્યા કુલમાં કલંક રે... - ૧૨ અહીયલ પૂજે રે માનવી દેવમાંહી મહાદેવ રે કરતા સુરનર સેવ રે નરી આગળ નાચી કરજેડી તતખેવ રે નાચ કરે નિત્યમેવ રે.. . નંદીષણ સરીખા મુનિ કીધે ગર્વ અખિયાત રે પણ પડીએ છણ વાત રે ઇદ્ર અહલ્યાએ ભોગ તે માણસ કુણ માત રે જાલિમ નારીની જાત રે... - ૧૪ બાર વરસના રે બેલડા કીધા આદ્રકુમાર રે મંડાળે સત્રાગાર રે બાર વરસમાંહી આવશું ઓળખશે મજ નાર રે તે ૨હેશે ઘરબાર રે... .. ૧૫ સત્રાગાર મંડાવીયે આવે નવ નવા વેશ રે
કેઈ યેગી દરવેશ રે પાય પખાલે રે દૂધ કુમરી હર્ષ ધરેશ રે અટક (ન લે મનથી લેશરે) નથી લવલેશ રે...૧૬
વેશ અને કે રે એકલે આવ્યે આદ્રકુમાર રે આખર (સખર) જહાં સત્રાગાર રે પગ તળે પવથી ઓળખે
કુમરી કહે તેણુ વાર રે એ મુજ પ્રાણ આધાર રે... ૧
માતપિતાએ પરણવીઓ સુખ વિલસે તે સંસાર રે મનગમતાં સુખ ભોગવે બહુ મન પ્રીત અપાર રે સાથ રહે સંસારરે, ૧૮
ઈમ કરતાં દિન કેટલે એક થયે અંગ જાત રે વર્ષ થયાં પાંચ સાત રે કાઢી ચારિત્ર વાત રે. . ૧૯ વાત સુણી વનિતા ગ્રહો રેટીયે દિન રાત રે ફેરે સબલ ખિયાત રે બાળકન્મનમાંહે ચિંતવે સતે છે દિનરાત રે ત્રાગ વીંટયા પાંચ સાત રે.. . ૨૦ બાળક કહે સુણે માતજી તાત વીંટયા છે આજ રે. કિહાં જાશે હવે ભા જ રે બાર વરસ વળી મહીસ બાળક ઉપર રાગ રે ન લહે જવાને માગ રે... - ૨૧
-૧૮
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ
જે
..
કુણુ કાયર કુણુ ધીર રે અવતારે કુણ શુર રે હુંતા સાહસધીર નારી આદેશ રે - માહ મહાભટ જીતવા જેણે સ`સાર તરેસ રે... નિમ (નરકાર રે મુક્તે પહોંચ્યા રે સાજી ધન ધન અદ્રિકુમાર રે... એ સવત્સર-જાણું રે માગશર માસ વખાણીએ દિન દિન કાડી કલ્યાણુ રે શ્રી વિજયસેન સૂરી રે તસ પટ્ટ તેજ દિવાકરુ પ્રતાપ જયુ. રવિચંદ રૈ... જયસાગર ઉવજ્ઝાય રે માન કહે સુખસંપદા નામે નવિધિ થાય રે... [૩૪] મનારથઈ રે રાજન 'કુમાર જિહાં હું ધરસુ· કાયા આપણી રે તિહાં મુઝે તું શણગાર
મઈ” તુઝ વરીએ રે મનનઇ
આ ભવનું ભરતાર...
૨૭૪
માહે મહા રે માનવી રહેતા એકણુ તીર ૨ માહે છન્યા મહાવીર રે આર વરસ ખમણા રહી લેઇ લીધે સજમ વેશ રે ક્રોધ માન માયા તજી છાંડી સચલ સસાર હૈ પાળી સજમ ભાર રે ઉડુપતિ વહ્નિ મુનિ ચંદ્રમા સ્તવીએ એ મુનિ ભાણુ રે નયર સખર સૂરરાણુ રે શ્રી તપગચ્છ ગુરુરાજ્યે પ્રણમે સુરનર વૃદ્મ ૨ શ્રી વિજય પ્રભ સુણી' ૨ તપગચ્છમાં મહિમાનીલે। જીતસાગર ગણીરાય રે ગાતાં એ ઋષિરાય રે
2
સિમિસ કરતાં પામ્યા હીરલે ? કંઠે વિલાઈ રહિંસુ અહિનિસ રે
"
"
20
૨૨
૨૩
૨૪
૨૫
૨૬
२७
મ૦ ૧
પૂરવ પુણ્યઈ પાવન પામીએ રે રૂડું. રૂડું ભાવઇ રાજન તિમ કરો
રે
રૂપઇ અમરકુમાર મૂકયેા એહ આચાર આ વિતું આધાર... નવલખ માતીને હાર સફળ કરો રે સસાર
કાં હવઇ કરે રે વિચાર...મઇ.૦ ૩ તું મુઝ લખ્યું રે નિલાડી
મ‰૦૨
પ્રાણ કર'તાં વિદ્યુ નવિ છૂટસ્યા રે
ઉઠા જઈ એ નગરમાં ઘરભણી રે હુ' તુઝ સેવા કરસ્યું ભલીપરે રે
કુલ દેવતા મુઝ તુઠી કુલતી રે પૂરેપૂરા મનની રૂહાડી કરી પ્રેમ તણી વાત ૪ ભાગવા બહુલા રે ભેગ અબ મિલે સરખા સચેત્ર
પઇ લેજો સયમયેગ... મઈ ૦ ૫ વિલસઈ ઋદ્ધિ અપાર
શાસનદેવતા કહણે તિહાં રહ્યો રે મુનિવર આર્દ્રકુમાર, વરસ ચાવીસ પછી દીક્ષા લીઇ રે પાંહતા મુગતિ મઝારિ માણુક મુનિ જયકાર... મ૦
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________
આળસ કાર્ડિયાની સજ્ઝાયા
આળસ કાઠિયાની સજ્ઝાયા [૩૪૬]
ચિહુ ગતિ ભમતાં જોઈ ભાગ્યતણે વશ હાઈ... આળસ પરિહર પ્રાણી મહમદ મચ્છર છાંડ
પુણ્યશે બલ નરભવ પામ્યા આરજદેશે જનમ ઉત્તમ કુલે
આળસ પરિહર પ્રાણી અંગથી 'જિનયમ' રૂડા જગમાંહિ સાર છે ઈંદ્રીયપાંચે પૂરા પામીયા માટે ભાગે દેવ-ગુરૂ ઓળખ્યા વિષય કષાય બાંધ્યા પ્રાણીએ ચિંતામણી કર પામ્યા નાખીને લૌકિક ગ્રંથે પણ ઇર્મ ભાખીયે વિદ્યા લક્ષ્મી કરસણુ ચાકરી આળસ ઉય જે નર પીડીયા તા ધર્મ તેહનુ શું પૂછવુ પાપીનરને આળસ તિમ ભવુ પ'ચમ અંગે પૂછે જય'તી આળસ વયરી ઘટમાં વે દેશિવદેશે' જાસ પસાઉલે ઉપક્રમ સાથે નિયતિ મિલી થકી પંચ સમવાચે' કારજ નીપજે બહુજનદીસે ધમે આળસુ જો આતમ હિત ઇચ્છે પ્રાણીયા એવુ જાણી ધમ ઉદ્યમ કરો ઇહલેાકે ને પલાકે વળી
ભવમાંહિ ભમતાં થકાં રે પૂરણુ ભાગ્યતણે ખલે રે પામ્યા ફુલહા ભવ માણુસ તણેા રે દુર્લભ દેહ નીરાગતા ૨ એ સિવ પુણ્ય પામીએ રે વિષય કષા૨ે દૂર કરી રે
તિહાં તું ઉદ્યમ માંડ સાંભળ્યા સૂત્ર સિદ્ધાંત સેવામન એકાંત
ન કરે. ધમ વ્યાપાર તે ગ્રહી કાચ ગમાર ઉદ્યમે દારિદ્રચ જાય એહ સહુ સલુ રે થાય ઈહુ લાકે સીદાય ભવાભવ દુખીયા રે થાય ધમીઅે ઉદ્યમવત ભાષે શ્રી ભગવ‘ત
ઉદ્યમ
સમાન પામે સઘળે રે માન ફલદાયક મન; ધાર ખીજા અંગ માર ક્રમ તા સાવધાન કર ધને બહુમાન સાધેા વછિત કાજ પભણે મુનિ મેઘરાજ
આળસ॰
અ’ગથી ૧
દુર્લભ આરજ દેશ દુર્લભ ગુરૂ ઉપદેશ રે જે દુર્લભ જગમાંડિં કાર જિન ધમ ઉચ્છાંહિ રે
20
.
10
W
૨૭૫
..
10
3
७
૧૦
૧૧
[૩૪૭]
સહતાં દુ:ખ અપાર નરભંવ સાર રે પ્રાણી આળસ મકરા અંગ
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________
ર૭૬
- સઝાયાદિ સંગ્રહ, શભકારણ પામી કરી છે જે નવિ ચેતે જીવ જે ભવને હારી કરી રે લહેચે દુઃખ અતીવ રે.. ૪ જે સંસારમાં આળસુ રે ઈહલે કે સદાય તે ધર્મ સું પૂછવું રે ભવભવ દુખી થાય રે ,, ૫ કરસણ ભજન ચાકરી રે ઉદ્યમથી લહે રિદ્ધિ તે આકમલસથી લહે રે અજર અમર પદ સિદ્ધિ રે.... - ૬ આળસ વૈરી જાઈ રે આળસ દુર્ગતિ મૂલ ઉધમ બંધવ અતિ ભલે રે સુર સુખ શિવસુખ સૂલ રે... , છ વૈયાવચ્ચ તપ સંયમે રે કરે ઉદ્યમ મુનિરાય જિહાં લગે પૂર્ણાનંદના રે ન લહે સુખ રસાલ રે. મુનિવર પણ તપ-સંયમે રે રહે અહનિશિ ઉજમાલ જિહાં લહે પાપે આળસુ તિમ ભલું રે ધમેં ઉદ્યમવંત પૂછે જયંતી ભગવંતને રે ભીખે શ્રી ભગવંત રે.. . - ધમકારજ બહુ આળસુ રે પાપે તે સાવધાન જે સુખ ચાહો પ્રાણીયા રે કરે જિનધમ પ્રધાન રે... • ૧૦
ક આલેયણાની સઝા [૩૪૮] આજ અનંતાં ભવતણ કીધાં અતિઘણું રે મુઝ એહજ ટેવ તું પાપ આલોઉ આપણું સુણ સમરથ રે શ્રી સીમંધર દેવ તું છેડિટ ૧ છેડી સીમંધર સામીયાં કાંઈ વિનતિ રે કરું બેકર જોડી તું ખેડી નહીં કહિતાં ખરું ભમીએ ભવતણું રે કહઉ કેટલી કેડિ તું . ૨ ભમી ભમી ભવ ઉસનું ભમીઓ ભવતણી રે ગતિચારિ મઝરિ તુ ચૌદરાજ મઈ ફરસીયા સુખ તરસીયા રે દુઃખ એતલઈ સાર તું... , ૩ મિથ્યામતિ મનિ આણ તું નવિ જાણતું રે કઈ ધરમ વિચાર તું સદગુરૂ ભેટયા ભલિ હુઈ મઈતાં પામીએ રે જિનશાસન સાર તું . ૪ આઠઈ માતર આદર ખરૂં સમક્તિ રે ધરઉ ધરમની ધ્યાન ત શત્રુ નહીં કે ઈ માહરિ જગ જીવડા રે મેરિ મિત્ર સમાન કિ. ૫ સૂધલાં વ્રત નવિ સાધીયાં શ્રાવકતણું રે જે બે ત્યાં વ્રતબાર કંદમૂળ નવિ ટાળીયા વિટાળીયા રે એ તું અંગઅપાર તું , ૬ દેવ-ગુરૂ નવિ ઓળખ્યા નવિ નાણીયા રે દયા મલધરમ તું વળી વિકમ કહ્યાં ઘણું સ્થાં આપણું રે કહઉ કેતલા, બેલ તુ.. . ૭ કરસણ ખેત્ર સૂડાવિયાં ખણવીયા રે ઘણું કવ તલાવ તું ઇહ ફોડયા સાવિયા નવ આણીએ રે ખિણ ધરમના ભાવ તું . ૮
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________
આલેાયણાની સજ્ઝાયા
M
મઇ' નિસિ@ાજન રસિ’ કર્યો નવિ પરિહર્યો રે વળી અણુગલ નીર તું ચીર પખાલ્યા તેણુ સિઉ સુદ્ધ પરમનુ રે દયાનાવી આહીર તું. દેખતાં વ જગાડી ઉડીઆ રે પરનગર નઈ સીમ તું કીધલા પાપ ચારિયાંઇસ્યાં સ`ચીયા ? ક્રમ* કીજૈ સિ કમ તુ... પહિલઉન” પાણી હારડઈ નવ આંધીયુ રે બીજ ઉખાડણુ ઠામિ તુ ત્રીજો ન પેખીએ પેખણુઈ ચુથઉ ચંદુએ રે ગિ બંધાવતુ... ભાજન ભલઉ અતિ પાંચમઉ છઠ્ઠઉ ચંદુએ રે છાસ કેરિડ ઠામ તુ સાતમઉ વલીય સ`ઝેરણુઈ અસિદ્ધ આઠમુ રે સૂત્રાસે જ બધાવિ તુ, ૧૨ નવમુ' દેહરાસર ભલઉ એતાં ચંદ્રુ રે વિકીધાં સામિ તુ નિરમલી નવિ જાણીએ વિ આણીએ રે ગલણુક* ઘર સાર તુ પાર નહીં પાતિમ તણુ ઘણુક ખેલીઉ રે સુણ શાસ્ત્ર વિચાર તુ... ૧૨ મઇં કણુ અણુશાથ્યાં દન્યા વલીખણ રે નવિ જો ચિતિ તુ સારવણી જીવ સારવ્યા ઈષ્ણુ ઈંધણ રે હણ્યા જીવ અન ત તુ... તાજ' નઈ" આંગળા ત્રીસનું પુલિ પણિ રેવતી આંગળા વીસતુ સાઈ ગલ્રણ બિસરૂ કરી જલ નવિ લઉ રેખ ઉગી ઉડ્ડીસ તુ . પા રવા કુલ ભેલીયા મઇ તાં ભેલીયા રે ભલા ભાંભલા નીર તુ સેાઈ સ`ખારા ઉલટીયા તેણુઇ સદગતિ રે કમણૂકડી હાઈ ક ગલણા સાત જિનવરે કહ્યાં પહિલઉ ગલણુઉ રે મીઠાજલ તણુક જોઇ તઉ ખીજ ખારા જલતણુઉ આ તણુઉરે વલી ત્રીજઉ જાણિતઉ ચથ ધૃત તેલ પાંચમું છઠ્ઠઉ છાસિનુ રેવલી જોઇઇ સાર તુ આટા કેર સાતમઇઇમ જયા રે નિવપાલી સામિ તુ ઘણુ અથાણું અલજયઉ ઇણુઈ જીવડઇ રે કર્યા ભક્ષ અભક્ષતુ લક્ષ ચૌરાસી હુંભમ વચ્ચે લેટિક રે પ્રભુ તુ' પરતક્ષ તુ નિરગુણુ જ્ઞાન વિરાધીયાં નવિ સાધીયાં ૨ ભલાં સુગુરૂવચન તુ વિધિ કરી દેવ ન પૂછ્યાં નવિ પાળીયાં રે ખરાં જનતણાં ખેલતુ . ૧૮ કઉતિગ દૈખી કારમા પરશાશન રે હું તેા ભેાળવીએ ભૂર તુ કૂર છાંડી ખાજરી વિસએ નવિ પામીએ રે પ્રભુપુણ્ય અંકુર તુ માયા માંડી મિસિ" મઇ તાં ય ́ત્રસિ` રે પીલ્યાં જીવના અંગ તુ ભાર ઘણુઇ ઘણું પીડીયા કે થઇ હડ્ડીયા ? અહુ ખઇલ તુરગ તુ, ૨૦
૧૪
૧૫
..
"
૧૭
AD
..
૨૭.
.
૧૦
૧૧
૧૩
૧૬
૧૯
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________
ર૭૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ બાલકમાઈ વિહીયા વલી વાછરૂ રે વલી મેલી માંઈ તુ પસૂયપરાણિ બાંધીયા અપરાધીયા રે ઘણુ ઘાલીયાં ઘાય તુ - ૨૧ રેસિ ભર્યઉ હુ રણિ ચડયઉ મઈ વાહી રે હથીયારની ધાર તુ વાર ન લાગી ગલઈ ગઈ તાં કીધલી રે બહુ કરમની કેડિ તુ . ૨૨. પંખ ધરી થયઉ પારધી હરણુલ બહુ વાગરૂ જવ તુ પાંજરિ પિપટ પસીયાં સાધાં સૂડલાં રે હુલીકર તલારી વાત એ ૨૩. સાતઈ વ્યસન મઈ પિષીયા દેવલીયા રે ધરમધરમનાં ઠામ તુ કામકર્યો કામીતણાં વિવસ્વાં ઘણાં રે વલી લી જતાં નામ તુ - ૨૪: જ રમીએ વલી જવટઈ પઈતા હારીયા રે વલી અરથ ભંડાર તુ વેશ્યા હરિવાસિઈ વસિઓ મુઝભાવિઓ રે નાવિઓ વિનયવિચાર તુ . ૨૫ લેભ લગિ પરધનલીયાં કાંઈ પતિગ રે થિરથાંભણિ મેસ તુ જસ જોયાં કૂડા ઘણા વિણ દેખાયા રે દેવ દીધાં દસ તુ . ૨૬ માન ઘણું મન આણીઉં નવિ માનીયાં રે ગુરૂ માય ને બાપ તુ દેવને દરસણ ખીજત નવિકી જતો રે કાંઈ ધમને વ્યાપ તો . ૨૭ મસ્તક વાહ્યાં કાંકસા વસઈ વસા રે મસા માંકણ લીખતઉ જૂછવાયોનિ દૂહવી તે તઉ ભવિ રે મુઝ લાગી સીખતી , ૨૮ એ તુ ગામ મકાતી હૂયઉ બઈડું મનની રે લીયાં નગર તલાવતુ વાટન વાહી ધરમની મંડાવીયા રે મામ દિર હાટતઉ . ૨૯ એડવલાં નિત આકરાં કરાવીયાં રે પરૂપીયા બાલ તુ સાંડસે લેક ત્રોડાવીયાં મરાવીયાં રે બઈ ઠઈ વિકરાલ તુ.. . ૩૦ વિજર્યા મિવિશ્વતણાં મઇતાં બહુરાયાં રે મધમાખણ મીણ તુ વાગરા ની વહુરાવિયા તેણઈ કેટલાં રે ભવ થયે ઈમ હીણ તુ... - ૩૧ ધનકારણિ ધાયલ ઘણઉકરિયાં વસ્તુના રે ભલાં ભેળ-સંભેળ તુ પાપ કુટુંબ મઈ પિષીય વૃત અવ(ગુ)ગણી રે મઈ તુ આદર તેલ તુ... ૩૨ કેડિગમેં કડાં લવ્યાં મUતાં એાળવ્યા રે કર્યા કેતલાં પાપ તું આપ વખાણ થયે ભલુ લેવા ભણી રે કરિયાં નવનવા માપ તુ... ૩૩. વિણજ કરિયાં બહુ બાદરો રસકસતણું રે કણ પાપ વ્યાપાર તુ લાખ કુસંભ૯ મહુડલાં નવિ રૂડાં રે વલી ઔષધ જોઈ તુ.. . ૩૪ ચેરતણું સંગતિ કરી વલિ તેહતણી રે ઘણી વહેરી વસ્તુ તુ સંબલ કરી તસ આપી પ્રભુ અસ્યાં રે કરિયાં કૂડ પ્રપંચ તુ... . ૩૫
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________
વક
આલેયણાની સજા સાટે લાંચ લીધી ઘણી ભલી સાંભરી રે ભરી કુડી સાખિ તુ લેખ લખ્યાં કૂડાં ઘણાં હિવ દુરગતિ રે પ્રભુ પડતાં રાખિ તુ... ૩૬ ઈટ આરંભ કરાવીયાં પચાવીયા રે વલી નગરની માહિતી નાના પય સમરાવીયાં ભવહારીયઉ રે ઈમ થયઉ અણહ તુ.. . ૩૭ વનમાં ષિ સંતાપીયાં પર્વ કેડિયાં રે વલી સરેવર પાલિ તુ ડાળિ મેડી તરૂઅર તણી ઘણી નિગુણ રે મછતાં દીધી ગાલિ ઉ. ૩૮ કરમાઈ ગાલ કરાવીયાં હલગાડલાં રે દંત વસાલ તો લોભિ લેહ પડાવીયા એ તુ ઘાતની રે કરી વાતડી આલ તુ... . ૩૯ વૃક્ષ વિશેષ કપાવીયાં વલખાંતિ સિકં રે વળો ખોદાવી ખાણિ તું વીંજણે વાયવીંઝાવિયાં ઈમ પુન્યની રે પ્રભુ મઈ કરી હાણિ તુ... . ૪૦ હાડયણ ઈ હાં સાંક્ય મઈતાં બેલીયાં રે બહુ બેલ અલંડ તુ રંડ તણાઈ રસિ મેહીઓ મછતાં આલીએ રે દીવા ન નઉ દંડ ત... , ૪૧ સાત ક્ષેત્ર નવિ સાચવ્યાં એતુ નિરમતું રે નવિ દીધઉ દાન તું સીલ ન પાલિ સાચલઉ તપ નવિ તપિએ રે હીઈ નાવિલ જ્ઞાન તુ.. . ૪૨ ચતુરપણે ચાડી કરી નવિ સીખવિ રે કાંઈ સંતનઉ માગતઉ રાગ ન આવીઓ ધરમને શેત્રુંજય ભણી રે નવ દીધા પાય તુ. ૪૩ પાંચઈ ઈદ્રી ભેલવીઉ તેણુઈ રેલવિઉ રેઈણ સંસાર મઝારિ તુ મંદિરિ માયાજલિ પડિઓ ત્રિભુવનપતી રે ભવપાર ઉતારિ તુ.... ૪૪ આલેયણ કહઉ કેતલિ મુઝ લાગલાં રે જિન કર્મ અનંત તુ કહિતાં પાર ન પામીઈ તું તે જગપતિ રે જાણઈ જયવંત તુ.. . ૪૫ વારંવાર તહ વીનવઉ ઇમ ઇસિઉ રે કરિયાં કરમ વિકમ ત તેણઈ દુકખમઇલ સહિયાં ભેટિયાં તુમ્હવિણ રે ભવ ગયઉ અનંત તુ.... ૪૬ તુહ સેવા વિણ જીવડઈ કિહાં સુખ નવિ રે લાધાં ખિણ દેવ તુ કરમગિ હોવ તુહે મિલ્યા મનોરથ ફલ્યા રે દુઃખ નાઠાં દરિ તુ.. . ૪૭ સંવત પન્નર બાસકિ આદિશ્વર રે અલસર સાખિ તો વામિજમાંહિ વિનવવું સીમંધર રે દેવ દરસણ સાબિતુ.. , ૪૮ અભિય ભરિ આનંદ ભરિએ આજ મઈ ભરિઓરે પિતઈ સુકૃત ભંડારત ભવિ ભવ સાગર ઉતરિએ ચિત્ત જે ધરિ રેજિન મુગતિ દાતાર તુ.... ૪૯ એણી પરિ પાપ આલેઈ જે અનુભવ્યાં રે જીવિઈ ઘેર અનંત તઉ આલેઈ જિન છેડવઈ ઈસિએ બૂઝવઈરે જિન મુગતિ દાતાર તુ . ૫૦ નામઈ હું નિરમલ હુઓ મુઝ સવિયું રે પાતિક તણુઉ દરિ તુ મુનિ લાવય સમઈ ભણઈનિતવાદ સિઉ રે પ્રહ આનંદપૂરિ તુ... . ૫૧
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________
હિ
'મ
સજઝાયાદિ સંગ્રહ [૩૪] પાપ આલેઈસું આપણું સુધ આતમ સાખ આલે પાપ છટિયી ભગવંત ઈમ ભાખ શલ્ય હિયાથી કાઢિ જિમ કીધાં તેમ દુઃખ દેખી સનહિતર ઘણું રૂપી લખમણ જેમ વૃદ્ધ ગીતારથ ગુફે મિતૌ આતમ સુધ કીધ તૌ આલોયણ લીજીએ નહીંતર મ્યું લિધ ઓછે-અધિક છે જિકે પારકા લે પાપ લેણહાર છુટે નહિ સાહે લાંગ સંતાપ કીધા તિમ કઈ કહે નહિં જીભ લડથડે જૂઠ કાં ભાંગી આંગલી પિત્રી જ સંગઠન ગાડર પ્રવાહી તું મૂકીજે દસમકાલ દૂરત આતમ સાખેં આલય જે છેદગ્રંથ કહુત કરમ નિકાચિત જે કિયા તે તે જોગવ્યાં છ સિથિલ બંધ બંધ્યા જિકે તે આલેયાં ત્રટ પૃથવી પાણી આગના વાયુ વનસ્પતિ જીવ તેહનો આરંભ તૂ કરઈ સ્વાદ લીધો સજીવ આંધ બહેર બબડી મૃગાપુત્ર દેખી અંગે પાંગે તેહને મારે લોહની મેખ બોલો નહિં તે બાપડો પણ પીડા હોઈ . તેહવી તીર્થકર કહે આચારસંગે જઈ આદો મૂલૌ આદિ દે કંદમૂલ વિચિત્ર અનંત જીવ સૂઈ અગ્રમે પન્નવણા સુત્ર જીભને સ્વાદે માર્યા જિકે તે મારીચ્ચે તુઝ ભવમાંહે ભમતાં થકા થા જિહાંતિહાં ઝુઝ જીભ ઝૂઠ બોલ્યા ધણું દીધા કુડ કલંક કાલજીભી થા ગો હી મૂંહડો ત્રિર્થક પરધન ચોરે લુંટીયા પાડી ધ્રુસકો પેટ ભૂખે ભમે સંસારમેં નિરધન થકી નેટ પરસ્ત્રીને તે ભેળવી તુરછ સ્વાદ તૂલેસ નરકે તાતી પૂતળી આલિંગણુ દેસ પરિગ્રહ મેલો અતિઘણી ઈચ્છા જેમ આકાસ કાજ સરે નહિં તેહવા ઉત્તરાધ્યયન પ્રકાશ
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________
આલાયણાની સજ્ઝાયે
ઘાણી ઘટી ઉખલો ખમિતું નહિંતર નરકી. છાના અકારિજ કરિ પ પરમાધામી તેહને ગેાધાનાં નાક વેચીયા આર'ભી ઉઠાડીયા
ખાલા વાઢયા ટાંકતાં રેચ લેઇ ક્રમ પાડિયા રાગ-દ્વેષ વામ્યા નહી. અન તાનુબંધી તે થયા તડતડતે નાખ્યા તાવડે તડફડતે જીવ તે મૂઆ અણુગલપાણી લૂગડાં
જીવસ હાર કોધો ધણો વયરી વિસટ્ઠઈ મ રિયા તે તુજને પણ મારૌ કૌઉ અગીઠી તે કરી
જીવજંતુ પાઠેસ ઘાણીમાંહિ પીલેસ ગર્ભ નાખ્યા પાડી નિત નાખીરયૈ ફાડી
ખસ્સી કી! મળદ રાતિ ચૈ સમદ
માંકણુ ખાટલા ફૂટ ગાણા ગયા વિદ્ય જાં જીવે તાં સીમ કહિ કારસ તું ક્રીમ સડાં ધાન જુવાર દયા ન રહી લિગારિ Àાયા નીય તલાવ સાબુ ફરસ પ્રભાવ ગો(સી દીધ મૂકી વેરજ લીધ તાપ્યો સિંગડી કુડ પાપે ભર્યો જ પિંડ
નીરી નહિં ચારિ
કીધી નહિંજ સારિ શેઠસુ અસ'તેાષ એસ'ગલ ક્રિમ હાચે કે ઢીચેા જાર ને ચાર કહ્યા વચન કઠોર ખાધા દુસ્યું હુસ પરું લેજે સુસ લીયા સાધુના વેસ કહે કિમ તુ કરેસ કહ્ય. વિપરીત કાઇ
રાતે દીવ રાખીયો માંથી વિદેાહ્યા વાછડા ઉન્હાહી તિરસા મૂ સામાપને માન્યા નહીં ધરમના ઉપગાર મે' નવી થી' અધૌ ટૂ'ટો પાંડુલો મરમીકિટ નિ ખેલ તૂ મદ્ય ને માંસ અભક્ષ જે મિચ્છામિ દુક્કડ ક્રેઇને સામાયિક પાસા કિયા પિણું સંવેગ ધર્યાં નહિં સૂત્ર પ્રકરણ સમઝતાં જગુજણુમત છે જજઇ વચનતીકે વીતરાગના ભગવતી અંગે જોઈયા
સુણતાં શ્રમણા હાઈ તે તો સહિ સાંચ વીરની એ વાય
૧૭
૧૮
૧૯
२०
૨૧
૨૩
૨૩
૨૪
૨૫
૨૬:
२७
૨૮
૨૯
૩૦
૩૧
૩ર
૨૮૧
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૮૨
- સજઝાયાદિ સંહ
૨
કરમાદાન પનરે કહ્યા વળી પા૫ અઢાર ખિણ ખિણ તે સહુ ખામ સંભારિ સંભાર ૩૩ ઈણુભવ પરભવ એહવા કિધા હુવે પાપ નામ કહીને ખામયી કરિજ પશ્ચાત્તાપ ૩૪ ખરચ કઈ લાગી નહિ દેહને નહિં દુઃખ પિણ મને વૈરાગ્યે આણુયો સહી પામસ્યૌ સુખ ૩૫ સંવત સેલ અણુએ અહમદપુરમાંહિ સમય સુંદર કહે છત્રીસી આયણ ઉછાહિ ૩૬
[૩૫૦] પ્રણમી સદ્ગુરુના પદપંકજ કહીઈ આલેણ સારી દેવવંદન કરણે પુરીમદ્દ એક કરે નર નારી રે.. ભવિકા !
આયણ ચિત્ત ધરી ગુરૂ ને જ્ઞાન આશાતના કરતાં એકાસણુ એક આવે અનંતકાય ગે પુરીમદ્દ કરતાં ભવિ શુદ્ધ થાવે રે.... - એક સુવાવડે એક ઉપવાસ પારકા દ્રવ્યની ચોરી કલહ કરીને અન્ન જે ચોરે કરો ઉપવાસ સવેરી રે... - ઉખલમૂલ દીધે રમણી ભજન ભંગે એક કરી ઉપવાસને નાત્ર ભણાવે પાપ મિટે સવિ છેક રે... બેઈકીના જીવે હણ્યા હોય દેય ઉપવાસે છૂટે તે ઈદ્રીના ત્રણ કહ્યા તે કરતાં કર્મજ તૂટે રે.. અનંતકાયનું ભક્ષણ કરતાં અણગલ જલ પીવંત ચારીને પરનિઘા કરતાં એક ઉપવાસ આવતા રે.. . જહું આળ દીયતા પ્રાણું બાર કરે ઉપવાસ પારકાં વસ્ત્રને દ્રવ્યની ચાર આંબીલ દેય હેય તાસ રે.... , દેવપૂજા ગુરૂ દ્રવ્ય જ અંગે નીવી એકાસણું, કરીયે ચઉરિદ્રી વધ કરતાં ચાર ઉપવાસે ભવ તરીયે રે.. પંચેન્દ્રિના જીવ હર્ણતા લાધું અદત્તા દાન ઉત્કટું મૃષાવાદ બોલંતા દસ ઉપવાસ પ્રમાણે રે.. હીનજાતિની ઈસ્ત્રી આદરતાં અધમપુરૂષને સંગે એકાદસ ઉપવાસ કરંતાં સમક્તિ પ્રગટે રંગે રે... ચેથું વ્રતને પોષહ ભેગે નવ કહ્યા ઉપવાસ ઉત્કૃષ્ટી સુવાવડે ચાર ' ઉપવાસે ફલ ખાસ રે...
૩
૪
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________
આયણુની સઝા દિશીવ્રતભંગ મિથ્યાવ્રત કરતાં મધ મધુ માખણ માંસ
બીલ નીવી પુરીમરૂઢ ભંગે એક ઉપવાસ તાસ રે... જઘન્ય મૃષાવાદ અદત્તાદાને પુરિમઢ આયણ કહીએ પરિગ્રહ કેરાં નિયમ વિસાર્થે આઠ અબીલ તસ લહીયે રે.. . સ્વઈસ્ત્રીત્યું નિયમ ભાજતે વેશ્યાગમન કરતે હીન અઢી વળી વિધવા સંગે દશ ઉપવાસે વરતે રે... જિન પડિમાને દીપક લાગે લાખ ગણે નવકાર નાત્ર કરાવે પૂજા ભણવું તવ આતમ ઉદ્ધાર રે... પ્રતિમા પડે તે એક ઉપવાસ પતિમા અંગુલી ભાગે લાખ નવકારને દશ ઉપવાસ દેહરૂ કરાવે રાગે રે... દેવગુરૂને દ્રવ્ય બગાડે તેટલું પાછું આપે નહિતે આંબીલ વીસ કરતા કુમતિ કુગતિને કાપે રે... થાપના અણયલે વીરે દેતા શાપના પાડ અદમ ભારે નવકારવાલી બેતાં નીવી એક જોતાં રે દેવગુરૂને વંદન ભૂલે કહ્યું એકાસણું એક હરિહર પૂજન તાપસ વંદન આંબીલ દેય અતિરેક રે.. મંચક તડકે મૂકે પ્રાણુ ચકલાના માળા ભાગે કલંક ચેરીનું કહીય દંડાવે અધમ વ્યાપારને કાજે રે... પૂજન ઉપર અગ્ની બાલે કલૂ કરંતા દવ લગાડે સરેવર સૂકવે મુરતિને ભેટ કહેતા રે... એ કરણને કારણે બાવીસ–૨૨ આંબીલ આવે સારાં ગૃહ ભાંજે વળી કેલિયાવડનાં બાવીસ આંબલ ધારે રે... . ૨૨ જળ મૂકાવણ છ ઉપવાસ કરકડા મડે એક - ખારૂમીઠું પાણી ભેળવતાં કહ્યો ઉપવાસ સમેક રે ૨૩અપૂર્ણ
ક આશાતૃષ્ણની સઝાયો [૫૧] આશા એરનકી ક્યા કીજે જ્ઞાન સુધારસ પીજે ભટકે દ્વાર દ્વારા લેકનકે કુકર આશા ધારી આમ અનુભવ રસકે રસીયા ઉતરે ન કબહુ ખુમારી. આશા. ૧ આશા દાસીકે જે જાયે તે જન જગકે દાસા આશા દાસી કરે જે નાયક લાયક અનુભવ પ્યાસા., , ૨ મનસા પ્યાસા(લા) પ્રેમ મસાલા બદા અનિ પરજાલી : તનભઠ્ઠી અટવાઈ પીકસ . જાગે અનુભવ લાલી.. આગમ પીયાલા પીવો મતવાલા ચિન્હી અધ્યાતમ વાસા આનંદઘન ચેતન વૈ ખેલે દેખે લાક તમાસા... . . ૪
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૮૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ
૩િ૫૨ . ચેતન! જે તું જ્ઞાન અભ્યાસી આપ હી બાંધે આપ હી છેડે નિજમતિ શક્તિ વિકાશી. ચેતન- ૧ જે તું આપ સ્વભાવમાં ખેલે આશા છોડ ઉદાસી સુરનર કિન્નર નાયક સંપત્તિ છે તુજ ઘરકી દાસી.... - મૂહ ચોર જન ગુણ ધન લુંટે દેત આશ ગલે ફાંસી આશા છેડ ઉદાસ રહે જે સે ઉત્તમ સંન્યાસી.. જેગ લઈ પર આશ ધરત હૈ યા હો જગમેં હાંસી તું જાણે મેં ગુનકું સંચું પણ ગુણ જાયે નાશી... . પુદ્ગલકી તું આશ ધરત હૈ સે તે સબહી વિનાશી તુ તે ભિન્નરૂપ હૈ ઉનસે ચિદાનંદ અવિનાશી. ધન ખરચે નર બહેત ગુમાને કરવત લેવે કાશી તે ભી દુખકે અંત ન આવે જે આશા નહિં ઘાસી...", સુખ જલવિષમ વિષય મૃગતૃષ્ણા હેત મૂઢમતિ પ્યાસી વિશામ ભૂમિ ભયી પર આશી તું તે સહજ વિલાસી.. યા કે પિતા મેહ દુઃખ ભ્રાતા હેય વિષયરતિ માસી ભવ સુત ભર્તા અવિરતી માતા મિયામતી હે સાસી... . આશા છેડ રહે જે ગી સે હવે શિવ વાસી ઉનકું સુજસ વખાણે જ્ઞાતા અંતરદષ્ટિ પ્રકાશી...
[૩પ૩] તરસના ત્રણ વશ કરે જગના જંતુ શિવપુર જતાં એ અટકાવઈ જિમ ગજનઈ જલજતુ ..તરસનાતુરણી રે લાલચ દેખાડી લલચાવ એ મતવાલી માંગી વહાલાસું તે વયર કરાવઈ પફ લખણી કાંગી... .. નાના-મોટાનઈ એ પીડઈ ઘરડાનઈ એ ગાઢી માયામૃષાએ બોલાવઈ વાત કરઈ એ ટાઢી.. . અનરથકારી એહજ વાધઈ આરંભ કરાવઈ મેટા માતપિતાદિકનઈ નચાવઈ સમ ખવારઈ ખાટા અભક્ષ ભખાવઈ જૂઠ બકાવઈ 'કપટ કરાવઈ કેડી નીચતણી એ સેવ કરાવઈ આગઈ રહઈ કરજેડી ચેરી ચાડી અકજજ કરાવઈ પાધી તરી પૂરા રસના તુરણી પૂરી ન થઈ દેખી પરાઈ શૂરા. .
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________
આસાúાની સજ્ઝાયા
એકેન્દ્રીમાં એહુ અટારી દેવ-દાનવનઈ વિદ્યાધરમાં મગ્મણ શંભુ કાણિક સરખા મેલું મેલું કરતાં પાંહતા મહામુનિવર મુગત પધાર્યા દયાનાનલયેાગઇ કાર જે ગાયમ સાહમ જમ્મૂ પ્રભવા ત્રસના છડી માહનઈ ખડી
નરિરિમાં એ તાજી જો જોઇ તાં ઝાઝી... કઉંચકતલક સેઠી છઠ્ઠી સાતમી ઠંડી....
ત્રસના તેÙં છાંડી મૂલ થકી એ ખી આદર અરણીક દેખા શિવપુર પાંડુતા પેખા... પ્રીતી નિજધામ ધરસઈ વિનય વિશુદ્ધ પદ વરસઈ........
લાલચ લાગી લાડુએ ભાવ રતન કહે સાંભળા
.
૨૮૫૦
ત્રસના તુરણી દૂર ઉવેખી વીરની વાણી પીજઇ પ્રાણી
5 આષાઢાભૂતિ મુનિની સજ્ઝાયા [૩૫૪-૩૫૮]
શ્રુતદેવી હૈડે ધરી સદ્ગુરુને સુપ્રસાદ સાધુજી માયાપિંડ લેતાં થકાં આષાઢાભૂતિ સવાદ સાધુજી, માયા પિંડ ન લીજીએ-૧ વચ્છ પાટણમાંહિ વસે શેઠ કમલ સુવિભૂતિ સાધુજી તાસ યશેાદા ભાર જા તસ ચુત આષાઢાભૂતિ સાધુજી... વરસ અગ્યારમે વ્રત ગ્રહ્યું ધમ' રુચી `ગુરુ પાસ સાધુજી ચારિત્ર ચેાકખુ પાળા કરતા જ્ઞાન અભ્યાસ સાધુજી... મત્ર ત ંત્ર મણિ ઔષધિ તેહમાં મુનિ થયા જાણુ સાધુજી વિહાર કરતાં આવીયા રાજગૃહી શુભ ઠાણુ સાધુજી... ગુરુને પૂછી ગૌચરી ગયે આષાઢાભૂતિ તે સાધુજી ભમતા ભમત આવીયે નાટકીયા ન ગેહ સાધુજી... લાડુ વડારી આવી ઘર આહિર સમીક્ષ સાધુજી લાડુ એ ગુરુના હશે. સાહમુ. જોશે શિષ્ય સાધુજી... રૂપ વિદ્યાએ ફેરવે લાડુ વહાર્યા પચે સાધુજી ગાખે એઠાં નિરખીયેા નાકીએ એ સચ સાધુજી... પાય લાગીને વિનવે અમ ઘેર આવજો નિત્ય સાધુજી લાડુ પાંચ વહેરી જોન આણુશા મનમાં ભીતિ સાધુજી...
20
૯
..
O..
માયા ૨
""
૧૧
. 20
દિન પ્રત્યે વહેારી જાય સાધુજી આગળ (હવે જે થાય) જેહવું થાય સાધુજી હું
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬
[૩૫૫]
રે
?
નિજ પુત્રીઓને કહે રે નાટકીયા નિરધાર ૨ ચિંતામણી સમ છે યતિ કરી તુમે ભસ્થાર રે મધ્યાહને મુનિ આવીયે લાડુ વહેારણુ કાજ રે તાત આદેશે તિષ્ણે કર્યો સવ શણુગારના સાજ રે ભુવનસુ દરી જયસુ`દરી રે રૂપયૌવન વય એહુ રે મુનિવરને કહે મલપતી રૈ તુમને સોંપી આ દૈતુ રે ઘર ઘર ભિક્ષા માગવી રે સહેવાં દુ:ખ અસરાલ રે કૂણી કાયા તુમ તણી રે ઢાહિલી દિનકર ઝાળ રે મુખ મરકલર્ડ ખેલતી રે નયણુ વણુ ચપલાસી રે ચારિત્રથી ચિત્ત ચૂકન્મ્યા રે વ્યાપ્ચા વચ્ચે વિલાસ રે જળ સરખું જગમાં જીએ રે પાડે પાષા(હા)ણુમાં વાટ રે તિમ અબળા લગાડતી રેધીરાને પણ વાઢ રે... મુનિ કહે મુજ ગુરુને કહી રે આવીશ વહેલા આંહી રે ભાવરતન કહે સાંભળે! ૨ વાટ જુએ ગુરુ ત્યાંહી રે
રે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
મેહનીયા
ગરજ પડે થઇ ઘેલી ખેલે હસી હસી
વિષ્ણુ ગરજે વિકરાલ પ્રત્યક્ષ જાણે રાક્ષસી આપ પડે દુગ તિમાં પરને પાડતી
""
ખાચે રે જૂઠા સમ ને ભાંજે તણખલાં
ત્રાડે દ્વારા દાંતમે' ઘાલે ડાંખળાં એકને ધીજ કરાવે ને એકજી રમે
W
20
Ro
LO
32
M
20
20
ચેલા કિહાં થઈ સમિતિ ગઈ
[૩૫૬]
ગુરુ કહે એવડી વેળા (વાર) ૨ ટકી મેલ્યા તામ રે ઘર ઘર ભિક્ષા માગવી દુઃખ અપાર એ
ભાષા
ચારિત્ર પાળવા તેહ આજ નાટકણી એ મળી
(ઉપર તુમ વચન) ખાંડાની ધાર એ-૧ મુજ જાવુ' તિહાં તુમચી અનુમતિ લેવા હું આયે। છુ. ઇહાં ગુરુ કહે નારી કુડકપટની ખાણુ એ
કિમ રાચ્ચા તુ’ (મિચ્છત્ત) પામી વયણે સુજાણુ એ ૨
ક
કરી અનાચાર જે પતિને પાયે લગાડતી-૩
તે નારીનું ૨ મુખડુ* દીઠું ક્રમ ગમે...૪
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________
આષાઢાતિ મુનિની સઝાય
૨૮૭ અનેક પાપની રાશિથી નારીપણું લહે.
મહાનિશીથમે રે વીર જિનેશ્વર ઈમ કહે અતિ અપયશને ઠામ નારીને સંગ એ
છે તે ઉપર ચેલા દિમ ધરીએ રંગ એ...૫ એમ ગુરુની શિખામણ ન ધરી સાર એ
તવ ગુરુ તેહને મદિરા માંસ નિવાર એ નાટકણુને ઘેર તિહાંથી આવી
પરણે નારી બેને અભક્ષ્ય (વરાવી) નિવારી-૬ વિલસે ભેગ ભૂખે જેમ ખાયે ઉતાવળે
ધન ઉપાવે વિવિધ વિદ્યા નાટક બળે વત છડાવી ઘર મંડાવી જુઓ જુઓ
ભાવ રતન કહે નારી અથાગ કપટ કૂ..૭
[૩૫૭] સુખ વિલસંતા એકણ દિને નાટકીયા પરદેશી રે આવી સિંહરથ (રાયને) ભૂપને વાત કહે ઉદ્દેશી રે.. સુખ. ૧ છત્યા નટ અનેક અમે બાંધ્યા પૂતળાં એણે રે તુમ ન હોય તે તેડીયે અમશું વાદ જે હાય રે.. . ૨ રાયે આષાઢે તેડીયે જીત્યા તે સઘળા નો રે છેડાવ્યાં તસ પૂતળાં ઘર આવ્યા ઉદ્ભટે રે... , કેડેથી નારીએ કર્યો મદિરા માંસને આહાર રે નગન પડી વમન કરી માખીના ભણકારે રે.. દેખી આષાઢો ચિંતવે અહે અહે નારી ચરિત્રો રે ગંગાએ ગઈ ગઈભી ન હેય કદીએ પવિત્ર રે... . ઘરથી એક ઘડી ગયે તવ એહના એ ઢગે રે નારી ન હોય કેહની ગુરૂ વયણે ધરે રે) રંગ રે.... , નત્ય દેખાડી રાયને સસરાને ધન આવ્યો રે ભાવ રતન કહે સાંભળે આષાઢ મન વાળ્યો રે.. . ૭
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૮૮
-સઝાયાદિ સંગ્રહ
- હિ૫૮
પાંચસે કુમારને મેલીયા રે નાટક કરવા રે જેહ લેઈ અષાઢ આવી રે ગુરુ પાસે ગુણ ગેહે રે ગુરુ આજ્ઞા ધરો ૧ માયા પિંડ નિવારો રે મમતા પરિહરો આષાઢે વ્રત આદર્યા રે પાંચ વળી રે કુમાર પાપ આલેઈ આપણાં રે પાળે નિરતિચાર રે.. છે ભવિયણને દેશની રે - વિચરે દેશવિદેશ પાંચ મુનિશું પરિવી રે તપ જપ કરે અશેષો રે.. , અણસણ લેઈ અનિમિષ થયે રે આષાઢ મુનિ તેહ પિંડ વિશુદ્ધિની વૃત્તિમાં રે એમ સંબંધ છે એ હે રે... » માયા પિંડ ન લીજીયે રે ધરીએ ગુરુનાં વયણ જુઓ આષાઢા તણે પેરે રે ફરી લહે વ્રત રયણેણાં) રે.. • શ્રી પૂનમ ગચ્છ ગુણનીરે પ્રધાન શાખા કહેવાય બુત અભ્યાસ પરંપરા રે પુસ્તકના સંપ્રદાય રે... વિચક્ષણ શ્રાવક શ્રાવિકા રે સાંભળે શ્રુત નિશદીસ શ્રી મહિમા પ્રભ સૂરિને રે ભાવરતન સુજગશે રે.
૩૫૦ થી ૩૬૩] હાઃ દર્શન પરીસહ બાવીશમે કાઠે તેહનો કામ
શંકા દૂષણ પરિહરે પાકાં રાખો પરિણામ ઉત્તરાધ્યયન કથા મધ્યે આષાઢભૂતિ સૂરીશ
પહેલા પરિણામ પિચા પડયા પછે શ્રેષ્ઠ કરાયા શિષ્ય ઢાળ ઃ આષાઢભૂતિ અણગાર બહુશિષ્યને પરિવારમન મેહન સ્વામી
• આચાર જ ચઢતી કળાએ ૧ આગમ અર્થ અપાર હેતુ દષ્ટાંત વિચાર
ચેલા ભણયા ચૅ પશું એ ૨ એક શિષ્ય કિયે રે સંથાર ગુરુ બેલ્યા તેણી વાર સુણ ચેલા મેરા જે તુ હવે દેવતા એ મુજને કહેજે આય ઢીલ મ કરજે કાંય ગુરુ સમ જગમાં કે નહીં એ... કહ્યો દઈ તીન વાર કિહી ન કીધી સાર કિણહી આય કહ્યો નહીં. એ... તું ચેલે ચેાથે હેય તુજ સમ અવર ન કેય મેં તને પાર ઉતારી એ.. .
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________
આષાઢાભૂતિની સજા
તું હારે શિષ્ય સુવિનીત પૂરી છે પરતીત • તું અંતર ભક્ત, માહેર એ.
તું મત જા જે ભૂલો કહ્યો મુજ કરજે કબૂલ તું તે વહેલો આવજે એ.. ચેલે ઇંડયા પ્રાણ' ઉપન્ય દેવ વિમાન ઋદ્ધિ વૃદ્ધિ પામે ઘણી એ. ઝગમગ મહેલની ત જાણે સુરજ ઉદ્યોત જાળી ઝરૂખાં ઝીલ રહ્યાં છે.. થાંભા પૂતળી સાર મહેલને માંહી અપાર રત્નજડિત છે આંગણું એ..પાંજેઠ રતનમય જેય ઇસ ઉપલાં સોવનમય હોય વહાણ પચરંગી રત્નનાં એ. ફલે પાથરી સેજ દીઠાં ઉપજે હેજ સુંવાળી માખણ સારીખિ એ ચુઆ ચંદન ચએલ મહેકે સુગંધી તેલ ગુલાબ ચપેલી ખુલ રહ્યાં છે... મહેલની ચદશી બાગ વળી છત્રીશે રાગ નાટક વિધ બત્રીસનાં એ... કપડાં માંહી ગુલતાન ઘરાણાં તણે નહીં માન દેખતાં લેાચન ઠરે એ.. દીપતી દેવની દેહ લાગે નવલ સનેહ દેવી શું મહ્યા દેવતા એ... એક નાટક ધમકાર વર્ષ જાય દેય હજાર ગુરુ તે યાદ આવે કદે એ... લાગે સુખનો ઠાટ ગુરુ જુએ ચેલાની વાટ દેવતા તો આ નહીં એ..... ચેલે તે ભૂલ ગયો એહ ગુરુને ઉપ સંદેહ સમકિતમાં સાંસે પડ્યો એ.
એ થઈ પહેલી ઢાળ ઋષિ રાયચંદ, રસાળ , આગે નિર્ણય સાંભળે એન. -- - -
સ–૧૯
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________
- fa૬0) કહા ઃ આવાઢાભૂતિ ચિત્ત ચિતવે નહીં સરળ નહીં મિક્ષ
નિચે કે કેહને નહી સઘળી વાતો ફેક ચેથા ચેલાશું હતું પુરે માહરે પ્રેમ
સૂત્ર વચન સાચા હવે તે પાછો ન આવે કેમ ? ઢાળઃ આષાઢભૂતિ ઈમ ચિંતવે પાછો જાઉં હે માહરે ઘરવાસ કે
સુંદરિશું સુખ ભોગવું વિલસીજે હે વળીલીલ વિલાસકે...૧ ચારિત્ર્યથી મન ચલે ગયે ઘર ચાલે હા થઈ શ્રદ્ધા કષ્ટ કે અરિહંત વચન ઉસ્થાપને ખાલી હો હે ઈ સમક્તિ દષ્ટિકે ચા૨ તિણે સમે આસન કપાયે દેવે દીધે હે તિહાં અવધિજ્ઞાન કે ગુરુને દીઠા ઘેર જાવતાં નાટક માંડયા હો મારગમાંહે પ્રધાનકે - ૩ માસ છ નાટક નિરખીયે આચારજ હે હુએ મને ઉલ્લાસકે પુરે હુએ નાટક પાંગર્યો વિહાર કરતાં હે આયે વનવાસ કે ૪ દયાતણું પરીક્ષા ભણી દેવે કીધાં છે નાનડિયાં બાળ કે ઘરાણું બહુ પહેરાવીયાં રમઝમ કરતા હે આયા સુકુમાળકે . ૫ છએ છેકર બેલ્યાં તિણે સમે પાયે લાગી હે જોડી દોનુ હાથ કે શાતા છે પૂજ્ય આપને ખમાવું છું હે સ્વામી કૃપાનાથ કે , ૬ પૃથ્વી પાણી તેઉ વાયરે વનસ્પતિ છે છઠ્ઠો ત્રસ સ્વામી કે ગુરુને કહે છએ છોકરાં માત તાત હૈ દીધાં મુજ નામ કે - ૭ દયા પાળી છકાયની નહીં કાંઈ હે દયામાં ભલીવાર કે પુય ને પાપનાં ફળ નહીં છોકરાનાં હે લેઉ ઘરાણુ ઉતાર કે. ૮ ગૃહસ્થને ધન વિણ નવિ સરે પાને પડી હો મારે મોકળો માલકે પાતરા ધનશું પૂરણ ભરી મલકતે હે ચાલ્યો મનખુશીયાળકે , દયા પણ દિલશું ગઈ દેવે દીઠે હે ગુરુ કીધે અકાજ કે હું આજ મારગ આઈ એહને હો હશેખમાં લાજ, . ૧૦ એ બીજી ઢાળ પૂરી થઈ ઋષિ રાયચંદ છે વળી ભાખે એમ કે ચતુરાઈ જુએ ચેલાતણી નિજ ગુરુને હે ઠામ આણે છે કેમકે , ૧૧
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________
આષાઢોભૂતિની સઝાયો
રાય પડાવ વિદ્વિ એ કીયા વણા નર નાર કે હાથી ઘેડા ઘણું એ રથ પાળાનો નહીં પાર કે પૂજ્ય પધારીયાએ ભૂપતિ વંદણ આવતા એ સાથે નિજ પરિવાર કે પ્રદક્ષિણા દેઈ કરી એ વદે વારવાર કે પૂજાય છે રે મેં તે સામા વ દણ આવતા એ મારે પૂજ્યશું છે બહુરાગકે આપ આવી મિલ્યાં એ મારાં મેટાં ભાગ્ય કે . ૩ મેં દરશન દીઠે આપને એ મારે દૂધ તૂઠીયા મેહ કે મનવાંછિત મુજ ફળ્યાં એ આજ પાવન હુઈ દેહ કે - ૪ બઈણ દરશનને હુ વારણે એ વારંવાર હજાર કે સુઝતે પિંડ લૉજીએ એ વિવિધ પ્રકારને આહાર કે , ૫ ગુરૂ કહે રાજન સુણો એ તારે ધર્મ શું રાગ કે આહાર વોહરણ તણે એ માહરે નહિં તિલ ભાવકે . ૬ ભાવ નહી વાહરણ તણા એ કયું કરે ખેંચતાણ કે હઠ નવિ કીજીએ એ તમે અવસરને જાણ કે . ૭ વળતા ભૂપતિ ઈમ કહે એ જોડી દેનું હાથ કે હઠ લીધે આપે ઘણે એ કિમ ખેંચે એ વાત કે . ૮ દેવ ચરિત્રે દેખાડી એ ત્યારે હ ઓ ભિક્ષાનો કાળ કે મધ્યાહ્ન સમય હુઈગો એ રૂચતાં લીજે રેટી દાળ કે . ૯ આ દ્રાક્ષનો ધાવણ ભલે એ પૂરે ભરી લે પાત્ર કે મીઠાઈ વળી લીજીએ એ પીવા બે મિસરી જાતકે - ૧૦ ગુરૂને વિણ વહેરાવીયાં એ મારે જમણુને છે કેમ કે કાઢે ને તમે પાતરાં એ તુમે ઝેળીના ખેલ કેમકે ૧૧ તમે મુજ ઝોળી પકડ રહ્યા છે એ નહિ જોરાવરને કામ કે તમે કિમ વહેરાવશે એ મારે નિચે નહી પરિણામક. ૧૨ તમે તે શ્રાવક મટકા એ મુજને લીધે ઘેર કે જાવ કેમ દયે નહી એ હું હુઈગ મણને શેર કે. ૧૩ મેં શ્રાવક ઘણુ દેખીયા એ ઉત્તમ ક્ષેત્ર મઝાર કે હઠ દીઠી બીજે નહી એ એહવો ઈહિજ ઠાર કે . ૧૪ પૂજ્ય સુણે તમે પાધરા એ માંડે પાત્ર જ એહ કે ઢીલ નવિ કીજીએ એ ઉલશે માહરે દેહ કે - ૧૫ પ્રશ્ન પડુત્તર એટલા એ ત્રીજી ઢાળ મઝાર કે અષિ રાયચંદ એમ કહે એ આગે સુણે અધિકાર કે . ૧૬
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૯૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ [૩ ] સામા સામો રે ખેંચતાં ઝેળી ખુલ ગઈ નોઠ, ગૂરાંજી પાવાં માંહે ઘરાણાં ભરીયાં તતક્ષણ એ દીઠ ગૂરાંજી થે ઘરાણું કહેસું લાવીયા કહે થારા મનરી વાત – ૧ થે વેષ લજા લેકમાં કહે કહાં લગે જાત-ગૂથૈ૦ ૨. વળતા રાય રાણી કહે અમે પુત્રનાં માય તાય , ઘરાણ જાવે તે આ ઘડી અણુ બાળક ઘોને બતાય, . રાય રાણી કહે રેવતાં મ્હારા સુતના કાંઈ હવાલ, જલ જાયે મુજ કાળજે દેખું નહીં જો બાળ - ૪ વેગે મુજને બતાય ઘો હિંડે હારે કુમળાય . થે છાના કઠે ગેપવ્યા જીવ હારે બળી જાય છે . ૫ જીવતા હોય તે જોઈ લે. મુઆ હોય તે દેઉ દાગ , ગુરુ આંખે મચી રહ્યા આવી લાજ અથાગ . . જે ધરતી ફાટી પડે પસી જાઉં પાતાળ , મહાટ અકારજ મેં કો માર્યા નાનડિયાં બાળ . . દેવે મનમાં વિચાર હજુ ગુરુમાં છે લાજ , લાજથી મારગ આવશે લાજે સુધરશે કાજ , અરિહંતસિદ્ધ મુનિ ધર્મનાં ચિંતવે શરણ ચાર મા અબ ઇણિ વેળાને વિષે આપ તણે આધાર - - ૯ સમજાવણને કારણે એથી ઢાળે ચરિત્ર અનેક . ઋષિ રાયચંદ કહે સાંભળો આગે ચેલા તણે વિવેક . . ૧૦૦
[૩૬૩] દુહા : વાડી ફુલી જયુ બાગમેં ગુરુ હુઆ ભયબ્રાંત
દૈવે મનમાં જાણીયે આવી મળે અબ તાંત ૧ તવ સહ માયા સમેટને સાધુરૂપ બનાયા મથેણ વંદામિ મુખ કહી ઊભે સન્મુખ આય ૨. આપ એના કિહાં અટકિયા કઈ દીઠો મારગ માંય ગુરુ કહે નાટક નિરખીયા એક પલક પગ ઠાય ૩ પલક કહે કિશું કારણે નાટક પડ છ માસ દેખે સૂરજને માંડલે જે હૃદય વિકાસ ઈમ કહી દેવ અદશ્ય થયે ગુરુ ચિતે તેણિ વાર અહે કેઈક છળ ઉપજે કહેતાં વાત વિચાર -
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________
આષાઢાભૂતિની સજ્ઝાયા
રૂપ કિચે। દેવતા તણા રે લાલ શ્વ તણાં ફળ એ સહી
...
..
0.0
.
..
હુ ચિત્ત વલ્લભ ચેલા પૂજ્યનારે,, જઘન્ય પદ દેવતા તણા રે રાખા જિનવયણની આસતા રે,, સરગ નરક સત્ય જાણ્જ્યા રે 'હું' વ્રત પાળી હવા દેવતા રે દાય હજાર વરનાં લગે' રે શે' નાટકને' માહી રહ્યા રે હુ તુમને ભૂલી ગયા રે સમકિતમે' સેા ક્રિયા રે ગુરૂશું ઓશિંગણ હવા ૨ દેવતા પ્રતિબાધી ગયા ૨ ચારિત્ર પાળી નિમળે! રે આષાઢભૂતિયે ભલી પરે રે અંત સમય અણુસણુ કરો રે આષાઢભૂતિ જિમ દઢ હવારે, દર્શન પરીસહ જીતજો રે ઉત્તરાધ્યયન બીજે કહ્યો રે,, તિણુ અનુસારે મેં કયા રે સમકિત દૃઢ પંચ ઢાળીયેરે અન્યથા કાઈ હુઈ ગયે રે પુજ્ય જેમલજી પસાયથી રે, પ‘ચઢાળિયે જોડયે જુગતિશુરે, સંવત અઢાર છત્રીશમાં રે રાખે સમકિત નિમાઁ છું' રે,,
2
N
2
20
N
20
00
20
1
20
.
..
.
હા
કરી ઋદ્ધિ વિસ્તાર હૈ। શકા મ કરો લગાર હા સમકિતમાં સેટ્ટા રહેા રે ઉપન્યા સરગ મઝાર હે ઉત્કૃષ્ટા મેાક્ષ સાર હા ટાળા સમકિત દોષ હા ક' ખપાયાં હુવે માક્ષ હા રત્નજડિત વિમાન હો એક નાટકને પ્રમાણે હું માહી રહ્યો તેમ હા લાગ્યા નવલ સનેહ હૈ। કાઢ ક્રિયા ।મથ્યા સાલ હા હુવા જિનધ`મ' લાલ હે ગુરૂયે લીધેા સયમ ભાર હા અવરને કિયે ઉપગાર હા જિનમારગ દિયે દિપાય હા મેાક્ષ ગયા કેમ ખપાય હા તિમ રહેજો ચતુરસુજાણુ હા ભવિકજન જિમ પહોંચા નિર્વાણ હે કથા માંડી અધિકાર હા ઋષિ રાયચ ૪ પર ઉપગારહેા,,
.
..
10
N
.
.
કહ્યો કથામે જોય. હા મિચ્છામિ દુક્કડ માય હા નાગાર શહેર ચામાસ હૈ। સમકિત જ્યાત પ્રકાશ હા. આગાદિ દશમને દિન હા તે જગ જાણેા ધાય હા
..
..
[3*]
ગાંજી
"
20
.
.
.
-
W
.
20
ચાલ્યેા નટાવા જીપવા રે ધરી નિજમતિ અભિમાન રે જીપી નઈં આવ્યેા જીસઈ પુષ્ઠિરે ઘરણીરે કરઈ મદિરાપાન નવ દેખઈ કાંઈ તેહની સાન રે કાઈ રાખારે પિયુ જાતા ૨ કાંઈ ભાખ્યું રે અવગુણીએ એકરે કાઈ દાખ્યુ રે વિરહાનલ સેક
10
"
.
..
39
સમર
20
"D
..
..
20
૯૩
! *
..
20
M
૧૦
૧૧:
૧૨
૧૩
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ.
સુઝ વચન નવિ માનીઓ-વળી કીધું મદિરા પાન રે હાં રહેવું જુગતું નહિં મુનિ ચારે ધરી ધરમનું ધ્યાન
સંભારઈરે ગુરૂ વચન સુજાણ. કેઈરાખે ૨૪ ચેત પામી દેય સુંદરી જાતે દીઠે નિજ કરે રે ઘસમસતે જાઈ કહઈ પિયુ અમીછરે એક દેષ મહંત
-ષિ મૂકેરે સામી ગુણવંત . ૩ લળીલળી હું તુઝ વિનવું તું છઈ દિન દયાલ રે મયા કરે અરહ ઉપર સામું જુઓ લીલભૂપાલ
કાંઈ છેડો રે અબળા સુકુમાલ - ૪ તુઝ ઉપરિ અહ રાતડી રાતડીઈ સ્ય હાસ્યઈ રે વાતડીઈ કેહસું મિલાં મનમાન્યા રે પ્રાણસર નાહ
મનિ વાળી રે રહીએ મનનઈ ઉછાંહ... - ૫ અનેપમ નાટક એક કરે . અહાઈ બહુ ધન આપે રે જિમ જાણે તિમ પછઈ કરે મનમોહન રે વલ્લભ મુઝ સામિ
- બેનાત િરે જાઈ તેહનઈ કામિ. , ૬ ભરતેસર અદ્ધિ અણતાં - તિહાં સુધી ભાવના ભાવી રે આષાઢભૂત કેવલી થશે જસ મહિમા રે કરઈ સુરનરઅંદ
મુનિમાણેક રે પ્રણમઇ આણંદ.. . ૭. પાંચ સઈ રાજકુમાર વળી પાંચ સઈ ઇમ્પકુમાર રે નાટક દેખી કેવલી થયા જિનશાસનમાં ય જયકાર
આષાઢ રે ધન ધન એ અણગાર... ૮ ક આહારાણાહાર વિષેની સઝાય [૬૫] સમરું ભગવતી ભારતી પ્રણમી ગુરુ ગુણવતે રે સ્વાદમ જે દુવિહારમાં સુઝે તે કહું કે તે રે.. ૧ શ્રી જિન વચન વિચારીએ કીજીએ ધમ નિઃસંગો રે વત પચ્ચખાણ ન ખંડો એ ધરીએ સંવર રંગો રે. શ્રી જિન ૨. પીંપર સુંઠ તીખા ભલા હરડે જીરૂ તે સાર રે જાવંત્રી જાયફલ એલચી લવંગ ઇમ નિરધાર રે.. . ૩ કાઠ–કુલંજર કુમઠા-ચણકબાબા-કસુરે રે મોથ ને કંટા સેલિયે પિહેફર-મૂલ-કપુરે રે હીંગલા અષ્ટક બાપચી બુકી હિંગુ ત્રેવીસે રે બલવણ સંચલ સુજતાં સંભારો નિશ દિશે રે.. .
-
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________
આહાર-અણહાર વિષેની સઝાયે
૯૫ હરડાં બેહડાં વખાણીએ કાળે પાન સેપારી રે અજ અજમદ અજમો ભલે પર વડી નિરધારી રે. શ્રીજિન ૬ તજ ને તમાલ (વીડંગ) લવીમશું જેઠીમધ ગણે ભેળા રે પાન વળી તુલસી તણા દુવિહારે જ વેળા રે - ૭ મૂલ જવાસાના જાણીયે ભાવડિંગ કસેલે રે પીપળીભૂલ જોઈ લીજીએ રાખજે વ્રત વેલે રે બાવળ ખેર ને ખેજડો છોલી ધવાદિક જાણે રે કસુમ સુગંધ સુવાસીયા વાંસી પુનિ તય પણ રે . એહવા ભેદ અનેક છે સાદીમ નીતી માંહે રે જીરૂ સ્વાદિમ કહ્યું ભાગ્યમાં ખાદીમમાં બીજે ઠામે રે મધુ ગોળ પ્રમુખ જે ગ્રંથમાં વાદિમ જાતિમાં ભાગ્યે રે તે પણ તૃપ્તિને કારણે આવરણા એ નવિ રાખે રે , હવે અણહાર તે વર્ણવું જે ચોવિહારમાં સુજે રે લીબ પંચાંગ ગલે કર્યું જેથી મતિ નવિ મુઝે રે. - રાખ ધમાસે ને રેહણું સુખડ ત્રિફળા વખાણે રે કરીયાતે અતિવિષ એળીયે રીગણ પણ તિમ જાણે રે. . આછી આસધ ચીતરે ગુગળ હરડાં દાળો રે (લે)ણ કહી અણુહારમાં વળી મજીઠ નિહાળે છે. એ કણેરના મૂલ વાડીઆ બોલવી તે જાણે રે હલદર સૂજે એવીહારએ વળી ઉપલેટાઠ) વખાણે રે. . ચોપચીની વજ જાણુએ રડી મૂલ કચેરી રે ગાય ગેમૂત્ર વખાણીયે વળી કુંવાર અનેરી રે.. , કંદરૂ વડકુડા ભલા તે અણુહારમાં કહીએ રે એહવા ભેદ અનેક છે પ્રવચનથી સવી લહીએ રે , વસ્તુ અનિષ્ટ ઈચ્છા વિના તે મુખમાં ધરીએ રે ચાર આહારથી બાહિરે તે અણહાર કહીજે રે.. , ૧૮ એહ જુગતશું જે લહી વ્રત પચ્ચખાણ ન ખંડો રે તેહ સમજુ અનુરાગથી શિવ લછિરતિ મંડે રે , ૧૯. શ્રી નવિજય સુગુરુ તણું લઈ પસાય ઉદાર રે વાચક જસવિયે (રચી સેવક એ સુવિચાર) કહ્યો એહ વિશેષ વિચારરે. તપગચ્છગયણ દિવાયરૂ શ્રી પ્રમસૂરિ રાજ રે એ સજઝાય એ ભલે ભવિયણને હિતકાજે રે... - ૨૧
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૯૬
સજ્ઝાયાદિ સ ગ્રહ
Q ઇરિયાવહિની સજ્ઝાયા [૩૬] ભવિકા ઇરિયાવહિ॰ (૨)
લવિકા
ઇરિયાવહિં પડિકક્રમશું ? અમે આપ સમાણા ગણુજી રે પૃથવી અપ ને તે વાઉ વીશ ભેદ સૂમને મંદિર પ્રત્યેક વનસ્પતિ દ્વાય ભે ખાવીશ ભેટ્ટ થયા થાવરના એ દ્વિ તે ઇંદ્ધિ જીવા અપજ્જત્તા પત્તા કરતાં જલચર થલચર ખેચરકેરાં સન્નિ અગ્નિ તે અપજ્જત્તા પુજા અપજ્જત્તા ચૌદે તીન સયાં તીન ઉપર થક્કા કર્મ ભૂમિના પન્નર કહીયે ઋન અ'તર દ્વીપ મનુષ્યા અપજ્જત્તા પજ્જત્તા સનિ અગ્નિ નરના અપુજત્તા પન્નરભેદે પરમાંવાસી ન્ય’તર સેલ અચર ચર જ્યાતિષી
કીિિષયા ત્રિહ' ભેદે ભણીયા તિય ગજ઼ાંભક છે દશભેદે નવ ચૈવેયક પાંચ અનુત્તર સરવાળે સઘળા એ મલીને પુજ્જત્તા અપજ્જત્તા ભેદ્દે પ'ચસયાં ને ત્રેસઠ ઉપર અભિહયા પદ્મ આદિ ક્રેઈને પાઁચ સહેસ છસય તે ત્રીશા રાગદ્વેષ દે। ભાગે ભજતાં િિત્તસ સહસ સતસય અસ્સીય કરણ કારણુ અનુમાદન કે તીનસાં ને ઉપર ચાલીશ
રૂડાં ધરમતણાં ધ્યાન પરશુ` રે...ભવિકા સાધારણ વનસ્પતિ ૫ત્તિ અપત્તિ રે... ભવિકાર
જ્જત્તા અપજત્તા
ત્રસતા કહુ છેત્તા રે... ચરિદ્રિ એ વિગલા ભેદ થયા છે સઘળા રે... ઉરપરૢિ ભુજપર સપ્પા પત્તા વીશ થપ્પા રે... · સાત નરકના જી (લે)વા માનવભેદ કહેવા રે... અક ભૂમિકા ત્રીસ એકસે એક જગીસ રે... નરના દાયસે· દાય
. .
એકસો ને એક હાય રે... જીવનપતિ દશ ભેદ્દે પાંચ પાંચ જીવ ભેદ્દે રે... નવ લેકાંતિક લાકા
*
બાર ભેદે દેવલાકા ૐ...” વૈમાનિક વિભાવે અંક નવાણું થાવે ... એકસયાં અઠ્ઠાણું જીવ સવેનાં જાણું રે... દશ પદે દશ ગુણીયે . એટલા ઉપર ભણીયે રે... અગ્યાર સહસ અસે સટ્ટા મણુ વચકાચે અટ્ઠા રે એક લખ એક સહસ્સા ભેદ ભલાં ઈમ લડેસ્યાં રે
RO
.
S
10
..
"
3
. ૧૧
८
N
૧૦
૧૨
૧૩.
* ૧૪
૧૫
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઈરિયાવહિની સઝાયે અતીત અનામત ને વતમાને હલ તીનશું ગહિયા છે ને . તીન લાખ ને ચાર હજાર ઉપર વશ કહિયા રે. . અરિહંત સિદ્ધ સાધુની સાખે દેવગુરુ અષ્પ સાખે લાખ અઢાર ને સહસ ચોવીશ એક સે વીશ તે ભાખે રે મિચ્છા દુક્કડં એહનાં દેતાં ઇરિયાવહ પડિકકમશે(યાં) પ્રીતિવિમળ” પભણે ચિત્ત ચેખે મુક્તિફલ અનુભવશે(સ્વાં) રે... • ૧૮
પાંચસે ત્રેસઠ ભેદ જીવ જે ભણ્યાં અભિય પદાદિકથી દસ ગુણ છસે બેસઠ અધિકા પાંચ હજાર રાગ-દ્વેષ બમણું નિરધાર બસે સાઠ ઈગ્યા૨ હજાર
મનવચન-કાયા ત્રિસાર ત્રિગુણું કર્યું તે ત્રીસ હજાર ઉપર સાતસે એંશી સારી હિંસા કરણ કરાવશું જેહ આશુમેદનથી ત્રિગુણ તેહ
એક લાખ ને એક હજાર ઉપર ત્રણસેં ચાલીસ ઉદાર ૩ તેહ ત્રિકાલથી ત્રિગુણ કર્યા તિન લાખ તે ચિતમાં ધર્યા - ચાર સહસ ને વીસ ઉદાર મિચ્છામિ દુક્કડ ભેદ વિચાર છે અરિહંત સિદ્ધ મુનિ દેવગુરુ સાર આતમ કાય છઠ્ઠી સુખકાર : તેહથી છગુણ કીધે થયા અઢાર લાખ આગમમેં કહ્યાં ૫ ઉપર વીસ સહસ ઉદાર એકસે વીસ કહા મનહાર મિચ્છામિ દુક્કડ ઈરિયાવહી તણું પ્રવચન પાઠ થકી મેં ભણ્યાં જે મન શુધેિ દેશે એહ અવિચલ સુખ નર લેસ્થે તેહ પતિ હિત વિજય ઈમ કહે અરિહંત વચન સદા સદ્દઉં ૭
સકલ કુશલ દાયક અરિહંત પ્રણમું પ્રેમે શ્રી ભગવંત.. ઇરિયાવહી સૂત્ર જે લહું મિચ્છામિ દુક્કડં તેહના કહું.. ૧ અઢાર લાખ વીસ હજાર એકસે વીસ ઉપર અવધાર ભેદ સવે ભાખું ગુરુ નામે તે સુણ રાખી મન ઠામે... ૨ પ્રથમ મનુષ્ય ત્રણ ત્રણ ભેદ પન્નર કર્મભૂમિ નરવેદ અંતરદીપ છપ્પન યુગલીયાં ત્રીસ અકર્મ ભૂમિ તે મલીયાં... ૩ પજતા અપજજત્તા તેહ સંમંછિમ અપજજત્તા જેહ ત્રણ મલી ત્રણસેં ત્રણ હેય એક અઠ્ઠાણું સુર જેય... ૪ ભુવનપતિ દસ વ્યંતર સેલ - પરમાધામી પન્નર બેલ દસ દસ તિય ગજાંભક જ્યોતિષી નવલેકાંતિક ત્રણ કિલિબથી ૫
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૯૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ બાર દેવલેક નવ પ્રવેયક છે પાંચ અનુત્તર સુણે વિવેક પmજત્તા અપજજતા મિલ એક અઠ્ઠાણું સંભલી ૬ નારકી સાત પજજત્તા જાણી અપજજૉ મિલી ચૌદ વખાણી અડતાલીસ ભેદે તિરિપંચ પણ બાદર સૂક્ષમ તિમ પંચ. ૭ વિગલે દ્રિય ત્રણ વણસઈ એક અપજતા પmત્તા છેક જલચર થલચર ખેચર વિચાર- ઉર પરિભુજ પરિસર્પ ઉદાર. ૮ એ પણ સંજ્ઞી અસંજ્ઞી જાણ પજજતા અપજજના આણિ પાંચસે ત્રેસઠ ભેદ સવિજીવ અભિયાદિકમ્યું ગુણિ જીવ... ૯ આંક દસ ગણિ પાંચ હજાર સેંત્રીસ ઉપર નિરધાર રાગ-દ્વેષ તે બિમણે પાઠ સહસ અગ્યાર સયને સાઠિ... ૧૦ તે ન કરું, ન કરાવું વળી નવિ અનુમદ્ ત્રિગુણા મિલી તેત્રીસ સહસએંસી સાતસે તે મન વચન કાયાઈ વસિ... ૧૧ એક લાખ શત તેર ચાલીસ તે ત્રિગુણા ત્રણ લાખ ને વીસ ચાર સહસ ઉપર તે જાણિ અતીત-અનાગતને વર્તમાન. ૧૨ તે છ ગુણ કરી જિન શાખિ સિદ્ધ સાધુ દેવગુરૂ એમ ભાખિ આપ સાબિથી લાખ અઢાર સહસ વીસ એકસો વીસ સાર..૧૩ મિચ્છામિ દુક્કડ વિવરી કહ્યા વીર વચન સિદ્ધાંતે લહ્યા ઈરિયાવહી પડિકમતાં વલી અઈમનો મુનિવર કેવલી. ૧૪ કરિયાવહીના પદ બત્રીસ અડસંપદ ભાખી જગદીશ એક અઠ્ઠાણું નિર્મલા અક્ષર એહના કહીયે ભલા. ૧૫ એમ જે ઇરિયાવહી પડિક્કમઈ શિવરમણ તે સાથે રમાઈ શ્રી જયવિજય પંડિતો સીસ મેરૂવિજ્ય તસ નામે સીસ.. ૧૬
૩૬૯]. ઢાળ : મન શુદ્ધ રે
ઈરિયાવહી ભલી (વિ) પડિઝમે રાશી લખ રે
જીવની સાથે અમે કરે મૈત્રી રે
સમતારસમાંહી રમે ચી ગતિમાં રે જિમ ભવિયાં તમે નવિ ભમે.. ૧ ત્રુટક : નવિ ભમે જિમ સંસારમાંહી સકલ સુખને અનુસરે
મિચ્છામિ દુક્કડ દીયે ઈણિ પર સુગુરુ વયણાં ચિત્ત ધરે ભૂજલ જલણને વાયુ સુહુમવણ એહ પાંચે થવા વીશ ભેદ ૫જજ અપજજ કહીએ સુહુમ તિમ વળી બાદરા. ૨
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઇરિયાવહિની સૂઝાયો
૨૯૯ ઢાળ : વણ પ્રત્યેક રે
પજજ અપજજ દુવીશ એ બિતિ ચઉ પજજ રે અપજ છ% અડવીશ એ જલ થલ ખગ રે
ઉરપરિ ભુજ પરિ સમ્પ એ પજા પજ રે
સનિયર વીસ થપ્પ એ. ગુટકઃ થપિયા એમ પંચે દ્વિ તિરસ્ય મળી થયા અડયાલ એ
સગ નારકીના ચૌદ પજજા પજ દુસદ્ધિ એમ સંભાળ એ તીસ અકર્મ ભૂમિ પનાર કર્મભૂમિ વિવેક એ
છપ્પન અંતરદીપ નરના ખિત્ત એક શત એક એ... ૪: હાલ : પજજા ૫જજ રે સનિ બિસત બિહુ આગલા
અસની નર રે અપજજ એકશત એક મલ્યા એમ ત્રણસે રે ત્રણ અધિક નરનાં હવા
હવે દેવનાં રે કહીએ છે તે જુજુઓ. ગુટકઃ જુજુવા પરમાધામી પનરહ ભવણ દશ સેલ વ્યંતરા
ચર અચર જ્યોતિષી પંચચત કીબિસીયા ત્રણ ગોબરા
કાંતિક નવતરીય પંભક દશ વૈમાનિક બાર એ
રૈવેયકા નવ પણ અનુત્તર ભેદ નવાણું સાર એ. ઢાલ : પત્તા રે અપજજતા ભેદે કરી
અઠ્ઠાણું રે અધિકા એક શત ઉપરી સવો મળીને રે પંચસયા સઠ થયા જીવ ભેદા રે એનિંદિયાદિક પદે લહ્યા
૭. ગુટકઃ લા એહના ભેદથી જે મિચ્છામિ દુક્કડ અછે
અભિયાદિક પદે દશ ગુણ કરે જિંમ ભવિ મન રુચે પંસ સહસ ષ શતક ઉપરી ત્રીશ અધિક સોહામણું
અગ્યાર સહસ બસેં સાઠહવે રાગ છે તે ગણ્યા હાલ : વળી ત્રિગુણા રે મન વચ કાય થકી ગણે
તેત્રીશ સહસ રે સાત સયા એંશી ભણે કરણદિકે રે ત્રિગણું એક લખ જાણીએ
સહસ એક જ રે તાનસે ચાલીસ જાણીએ, ત્રુટકઃ જાણીયે સંપ્રતિ અતીત અનાગત કાલે ત્રિગુણા કીજીયે
લખ તીન ઉપર ચાર સહસા કરીશ અધિકા લીજીયે અરિહંત સિદ્ધ સુ સાહુ આતમ દેવગુરૂ સાખે કરી ગુણા કરતાં જે હવે તે સુણે હૃદયે ધરી.. ૧૦
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
300
ઢોલ : લેખ અડદશ રે
ચાવીસ સહસા ઉપરી એક શત સિવ મલી કરી એતા ભાવ ધરી દીએ ભેદ થાયે છે તે જુઓ...
વીશ અધિકા રે મિચ્છામિ દુક્કડ ૨ બહુ વિધ વળી ૨ ત્રુટક જુએ તે વળી અવર ગ્રંથે કર્યો ષટ્યુ તે છતાં દ્રવ્ય ક્ષેત્ર કાળને ભાવ ભેળી...જાણતાં અણુતાં એક કીડી નવ લખ સહસ ગૈાંઆલીસ ઇરિયાવહના અથ ભાવે લહે તે સુજગીસ એ...
સાત સયને વીસ એ
ગુરુ સન્મુખ રહી વિનય વિવેકે આ ભવ પરભવ પાતિક હણીયે તરીએ આ સંસાર પાતક હણીયેજી ષટ અક્ષરના અથ સુણીને મિચ્છામિ દુક્કડ' નિયુ કરે પુઢવી અપ તેઉં વાઉ સાધારણ પ્રત્યેક તર વિગલેન્દ્રિ યજ્જત્તા હવે પચેન્દ્રિજલથલ ખેચર ગમ સમુ`િમ દસ પુજતી નારકીસાતે પત્ર અપા કમભૂમિ અકમ ભૂમિના છપ્પન 'તર દ્વીપના માણસ એ અપજ્જત્ત પુજત્તા ગભ'જ ભવનપતિ દસ દસ તિરિજુ ભક -ત્ર્ય'તર સાલ જ્યાતિષી દસ ત્રણ
Ο
૧૧
૧૨
૧૩
ઢાલ : નવ્વાણુ રે એક શત અક્ષર એહના આઠ સંપદા રે ચાવીશ ગુરુ છે જેના ઇચ્છામિ રે પડિમિ" રિ જાણીયે ઢામિ કાઉસગ્ગ રે અંતિમ પદ એ જાણીયે... ત્રુટક : જાણીયે એન્ડ્રુ વિણ શુદ્ધ કિરીયા . વિધિ સઘળા સલે નહીં અમુત્તોમુનિ મૃગાવતી સાહુણી તે જાણી યતના કરો સૂધી કવિરાજ શ્રીધીરવિમલ સેવક
પ્રમુખ બહુ શિવગતિ લહી સયલ સ`પત્તિ(૬) જિમ લહે નયવિમળ કવિ ઇમ કહે... ૧૪
[3so]
ઇરિયાવહિ પડિક્કસીયેજી ગુણ શ્રેણીએ ચઢીએ... શ્રુત અનુસરીયેજી૧ સદ્ગુરુને આધાર પાર ઉતરીયેજી જાણુનુ મસ્તક ડાલેજી ભદ્રબાહુ ગુરુ એલે... તસ થાવર બાદર સુક્ષ્મજી (તરૂ ખાદર સુહુમીસજી) અપજત્તા આવીસ... ઉરપરિ ભુજપર દીસેજી અપજ્જતા એ વીસ... ચૌદ ભેદ્ય મન ધારાજી પન્નર ત્રીસ વિચાર... ગ" સમૂચ્છિમ ભેદેજી ત્રણસે' ને ત્રણ ભેદ... પન્નર પરમાધામીજી કી»િષિયા સુર પામી...
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઇરિયાવહિની સઝાયા
બાર સ્વર્ગ નવ લેાકાંતિક નવ ત્રૈવેયક પાંચ અનુત્તરનાજી એ નવાણુ પજત્તા અપ♥ત્તા એકસા અઠાણુ સુરના... અભિહયાદિ દશ પદ સાથે' પાંચસે ત્રેસઠ ગુણુતાંજી છપ્પનસા ને ત્રીશ થયાં તે રાગને દ્વેષે હણુતાં .. અગીયાર સહસ ને ખસે' સાઠમે મનવચ કાયાએ ત્રિગુણાજી તેત્રીસ સહસ ને સાતસે' એશી તે વળી આગળ ત્રિગુણા... એક લાખ તેરસે ને ચાંલીશજી હજાર ને વીશ...
કરે કરાવે તે અનુમાદે ગણુ કાલશુ' ગુણતાં તિંગ લખ ચાર કેવલી સિદ્ધ મુનિ દેવસુર ગુરુ આતમ ચેાવીસ સહસ ને એકસાવીશ
છઠ્ઠે વરસે દીક્ષા લીધી જલક્રોડા કરતાં અઇમત્તા
એમ કાઇ સાધુ શ્રાવક પાતક શ્રી શુભવીરનું શાસન વરતે
[૩૭]
નારી મે' દીઠી એક આવતી રે જાતી ન દીઠી કાય રે
જે નર તેહુને આદરે રે
તેને સદ્ગતિ હાય રે... માટા તે ચાવીશ ઈશ રે શત પંચાતર ઈશ રે... પગ ખત્રીસ કહેવાય રે પાપી સંગ ન જાય રે..
એકસેા નવાણુ' રૂડા બેટડારે નાનડીયા તમે સાંભળે રે જૈન તળે મુખે રહે ૨ ધમી નર પાસે વસે રે આઠ સદાયે પરવરી રે મુગતિ રમણી ઘણા મેળવ્યા
રે
ગુણુા લાખ અઢારજી સરવાળે અવધાર... નવમે કૈવલ ધારીજી મુનિવરની બલિહારી...... ટાળો લહે ભવ પારજી એકવીસ વરસ હજાર...
ગૌતમ સ્વામી પૂછીયું રે અઇમત્તો ઋષિ પામીયે રે અઢાર લાખ જુદા એટડારે એક સા ને વોશ મૂકીયે રે સાધુ શ્રાવક સહે આદરે રે ‘મેઘવિજય’ ગણિ શિષ્ય કહે રે
નારી છે દેવ સરૂપ રે વડા વડેરા રૂપ રે...
ઉપદેશ્ય શ્રી વર્ધમાન રે ક્ષશુમાં કૈવલ જ્ઞાન રે... ઉપર ચેાવીશ હજાર રે પામીએ સ્વરગ દુવાર રે... આદરે અરિહત દેવ રે એહની કરો ઘણી સેવ રે...
20
..
..
is
n
૩૦૧
0.0
૧૦.
૧૧
૧૨.
૧૩
નારી૦ ૧
૧૪
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્જાદ સમ
[૩૬૨]
સમરી નિજ ગુરુ નામ જાણી આગમ ઠામ... ઉપશમ આણી અપાર રજ જે ફ્રાય વિકાર... દિચે ૨
કુર
શ્રી જિનપતિનાં ૨ પદ્મપકજ નમી મિચ્છા દુક્કડ ભેદ ભણું ભલા દિયે મન શુદ્ધે હૈં મિચ્છાં દુક્કડ વેર મ કરજે સિવ જગ જીવશું' સાત નરકે રે અપજત્તા પુજત્તા પુઢવી પાણી અને પવનવલી સુક્ષમ થૂલ એ ભેદે દશ થયા મિતિ ચરિદ્ધિ જલચર થલચરૂ ભુજપરિ પણ એ સ’મૂ॰િમ ગ`જ એ ચાવીશે અપજત્તા પજ્જત્તા પનરસ પ્રીછે રે કરમતણી ભૂમિ ં છપ્પન અ’તરઢીવા નર મલી ગરભજ ગણીયેરે અપજત્ત પજત્તા ત્રણસેં ત્રણ વિ નર હુવા હુવે પરમાધામી રે પન્નર જીભકા ચરથિર ભેદ્દે રે ગણી દશ યેાતિષી નવ લેાકાંતિક બારસ કલ્પના પાઁચ અનુત્તર અપજત્ત પજસવે ચિઠ્ઠ’ગતિ ભેદા રેપણુંસય તેસઠા દશ પદશું તે ગણી જિમ પણુસહસ રાગેદ્વેષે રે ખમણા દશ સહસ મન વચ કાચે ત્રિગુણ તેત્રીસ સહ તે વળી કીજે રે ત્રિગુણાં કરણજી ઇંગલખ ઇંગસહસ ત્રણશે. ઉપરે સપઇ તીય અણુાગય કાલશુ ત્રણ લખ ઉપર ચાર સહસ થયા અરિહંત સિદ્ધિ(દ્ધ) સાધુ ને દેવશુ. ચાવીસ સહસા લાખ અઢારશુ ઇમ સવિ જીવશું' રે મિચ્છા દુક્કડે શિષ્ય શ્રી નયવિજય વાચકના કહે
ĭ
નારક ચઉદ્દેશ હાય સાહારણ વણ જોય... એક પ્રત્યેક જ થાપ ખેચર ને ઉરપર સાપ... ઇમ દશ ભેદ ભણુ‘તિ અડયાલીશ મિલતિ..... અકરમ ભૂમિ રે ત્રીશ એકસે એક જગીશ... સ’મૂર્ચ્છિમ અપ જત્ત જાણુ દેશ ભણુંદ વખાણુ... દસહુ ન્ય′તર સાલ કીલબિષ તીન અાલ... ત્રૈવેયક નવ જાય બહુ ઊણા સય દાય... અભિય આદિ કરય ૧ટસય તીસ મિલેય... ખાર સાં ત્રણ વીશ સગસય અસીય જંગીશ..... કાર અનુમંતિ તેમ ચાર્લીશ સવિ હાયે એમ.... વળી ત્રિગુણા કરી જાણુ ઉછરવીશ પ્રમાણુ ..
ગુરુ અલ્પ સાખે શુગૃહ
એકસેા વીશ લહેતુ...
હૈાય ઇરિયાવહિં સાર વિદ્યા અરથ વિચાર...
".
.
M
20
NO
2
Ap
20
.
10
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઇશ્થિાવદિની ઝાયે
શ્રુતદેવીનાં ચરણુ નમીને ઇરિયાવહિને અરથ ભાવિયે
[03]
અભિહયાદિક દર્શાવષે રે પંચસહસ ઉપર સે રે મિચ્છામિ દુક્કડ મુજ રાગ ને જે કરી રે
સમતા ૨સ પરિમિકૈ થૈ નિકા॰ એકસે અધિક નવાણુ અક્ષર તે માંહી ચાવીસ ભારે અક્ષર પદ્મ ખત્રીશ ને આઠ સ'પદ્મા ઈચ્છા ઇરિ ગમ પાણુ જેમે અભિહયાદિક દશ પ્રકારે મારગ ગમણુાગમણુ તેહના સાત નરકના ગૃહ નારકી ચઢે લે? નારકી એમાં પાંચે થાવર સૂક્ષ્મ બાદર વધુ પોય પજ અપા જલથલ નહુ ચર ઉરપરિસપ્પા
વૈજ્જત્તા અપજ્જત્તા
પાતક કરીને પહુત્તા રે... જ્જ અપા વીશ એમ એગિંગ્નિ ખાવીશ રે... ભૂઅપરિસપ્પા જેહ
સમૂઈિમગજ પુજ્જ અપજાવીશ ભેદે ઇમ તે રે...
વિ‘ગલે ફ્રિ ષટલેક
બિતિ ચરિદ્ધિ પજ અપા અડતાલીશ ભેદ્ય તિય ચનાં પન્નર કર્મભૂમિ વલી અકરમ છપ્પન અંતર દ્વીપે નર ઇમ ગર્ભજ પુજ અપજ્જા દ્વવિધ ત્રણસે ત્રણભેદે ઇમ માનવ નૃશ ભવદ્ગાહિવ દર્શાવધ જભક વ્યંતર સાલને દર્શાવેધ નૈતિષ નવ લેાકાંતિક ત્રણ ક્રીબિષિયા નવ ચૈવેયક પંચાણુત્તર એહ નવાણુ પજ અપમા ચાર ગતિના જીવ ભેદ ઈમ
પામી સુગુરુ પસાય
સુણજો એહુ સજ્ઝાય ? ભવિકા ]... ઈરિયાવહિ પડિમિયે૰ આતમ રામે રમીચે રે ..ભવિકા !૦૧ ઇરિયાવહિના અણુજા બીજા હળુ સુણજો રે... પહેલાં પદ હાઇ તસ એગિંદિ અભિ તસ રે... જે મેં જીવ વિરાધ્યા મિચ્છામિ દુક્કડ સાધ્યા રે....
M
[૩૪] દુહન્યા જીવ જ જેહ ત્રીશ અધિક હુઆ તેહ રે હાળે નિતમેવ રે, પુન્ય પરવડુ એ સવિ ખમણા કીધ
19
.
10
ઈમ ભાખે ગતવેદ રે... ભૂમિ ત્રીશ મન આઘે ઇકાત્તરસ જાણે રે... સમૂચ્છિમ હાય અપજ્જા જાણો અજ્જ અણુજ્જા રે.... પન્નર પરમાધામી ચરથિર કહે જિનસ્વામી રે..... દેવલાક વળી ખાર દેવ ભેદ ઇમ ધાર રે... એક સે અધિક અઠ્ઠાણુ માંચસેં ત્રેસઠ જાણું રે...
20
.
308
20
૩
૪
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________
WWW
૩૦૪
- સજઝાયાદિ સંગ્રહ, સહસ અગિયાર ઉપર બસેંરે સાઠ અધિક ઈમ સિદ્ધો રે...મિચ્છામિ ૨ કાયા મન વચને કરી રે ત્રિગુણા સહસ તેત્રીશ' સાતમેં એંશી હું આ રે" તે ખામું નિશદિશ રે.. કરણ કરાવણ અનુમંત રે તે વળી ત્રિગુણા જોય એક લાખ ન તેરસે આધિકા ચાલીશ હાય રે .. . ત્રણ કાલના જે હુઓ રે ચાર સહસ ત્રણ લાખ વીશ અધિક વળી તે હુઆ જે છ ગુણ કરી છ સાખ રે... , સાખ કરું અરિહંતની રે - સિદ્ધ સાધુ ગુરુદેવ આતમ સાખ દીજીયે રે મિચ્છામિ દુક્કડ હેવ રે. ઈણિ પરે લાખ અઢાર એરે ઉપર સહસ ચાવીશ મિચ્છામિ દુક્કડ ધારીયે રે એકસે ઉપર વશ રે... વિણ ઈરિયાવહિ પડિકપે રે ક્રિયા ન સૂઝે કવિ મહાનિશીથ સિદ્ધાંતમાં રે ભાખે જિનવર દેવ રે... પક્કિમતાં ઈરિયાવહિ રે અઈમુત્તો અણગાર લહે પણુગ દરભાવતાં રે કેવલ જ્ઞાન ઉદાર રે.. . પઠિક્કમતાં ઈરિયાવહિ રે દુરિય પલાયે દૂર અંધકાર દરે ટલે રે જિમ ઉગમતે સૂર રે... . તપગચ્છ નાયક ગુણ નીલે રે શ્રીવિજયપ્રભ સૂરિંદ વિજયરત્ન સૂરિ જયે રે તપ ગણ ગયણ દિશૃંદરે રે.. - ૧૧ કીતિવિજય ઉવજઝાયને રે શિષ્ય કહે એ સક્ઝાય સંવત સત્તર તેત્રીશે રે વિનયવિજય ઉવઝાય રે.. - ૧૨
૩િ૭૫ ચઉદસ ૧૪ પય અડચત્તા ૪૮ તિગ હિય તિયા ૩૦૩ સયં ચ અડનઉ ૧૯૮ ચઉગઈ દસ વિહમિચ્છા પંચ સહસ્સા છસયતીસા પ૬૩૦ નેરઇઆ સત્તવિહા પજજર અપજજોણ ચઉદસહા અડચત્તાઈ સંખા તિરિ નાર દેવાણ પણ એવું ભૂદગિ વાય અણુતા વીસ સેસ તરૂવ વિગલ અટવ ગભેર સન્નીઅર જલ થલ નહ ઉર ભુઆવીએ પનરસ તીસ છપન્ના કશ્માકટ્ય તહંતર દીવા ગમ્ભા પજજ અપજજા મુચ્છ આપજજા તિસય તિનિ ભવણ પરમા જ ભય વણયર દસપનર દસય સેલ સર્ગ ગઈ ડિય જોઈસ દસગ ચિસિ તિગ નવય લગતા કલ્પા ગિવિજાણુત્તર બારસ નવ પશુપજત્તમ પજજતા
વનિયમાઈ દસય ગુણિય
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________
,
હo
ઈલાચીકુમારની સઝાયે
ક ઈલાચીકુમારની સઝા [૩૭૬]: ધનદત્ત શેઠને દીકરે નામ ઈલાચીકુમાર સાકરખાનો સ્વાદીઓ.ટાઢા ટુકડા કેમ ખાય દેખા નટડી શું મોહી રહ્યો.... મારા લખીયા રે લેખમાં લખ્યા છઠ્ઠીના લેખ તેને કર શું એારતે તેને કરે છે શોષ. દેખી૨ ખંભે રે લીધો વાંસડે. ચાલ્યા નટડી સંગાથ દેશ પોતાનો રે મૂકી
લીધે નટને રે સાથ. - રીછ પીંછ ને માંકડ
પાન્યા કુકડા બે ચાર મુંડા કેસરી માંકડાં
તે તે નટડી સંગાથ... , ઈલાચીએ ૨મત આદરી રમત શીખે આબાદ પરદેશી રાજાને રીઝવ્ય આપ્યા કુંજરનાં દાન... બાર બાર વર્ષે રે આવીયા આવ્યા પિતાને દેશ દિલ્હી શહેરના રે ગોંદરે તબુ તાણ્યા રસાળ... . રાજાએ તેડું મોકલ્યું , નટ તું મળવાને આવા હું કેમ આવું રે એક સાથે બહુ પરિવાર..., ખંભે રે લીધો વાંસડે
ચાલ્યા રાય દરબાર રોયે આવતો રે બળે
દીવ આદર માન.. દિલ્હી શહેરના રે ચેકમાં વાંસડા પડ્યા બેચાર રમત રમે છે ઈલાયચી જુવે વણ અઢાર. પગે બાંધ્યાં છે ઘૂઘરા નિત્ય કરે નવનવા ખેલ નટવી બજાવે રે ઢોલકી કાઢે નવનવા રાગ.. રાજા ગે ખેથી જોઈ રહ્યા મનમાં ચિંતવે એમ જે નટ પડે રે નાચતા તે નટડી આવે હેમખેમ.૧૧ સામી મેડી રે ઉજળી લટકે હિંડોળા ખાટ શ્રાવક કેરી રે બેટરી
ઢળતી વીંઝણે વાય. - ૧૨ સોળ વરસની રે સુંદરી માદક વહેરાવે સાર હો યે કહે છે લેતા નથી ધન્ય ધન્ય મુનિ અવતાર. ૧૩ ઈલાચી વાંસડેથી ઉતર્યો ચરણે સાધુને જાય બે કર જોડી ઊભો રહ્યો ગુરું મને દીક્ષા રે આપ.” ૧૪ ' તું હતો શ્રાવકને દીકરે ધનનો નહોતે કંઈ પાર તે સંવ મેલીને બટ થયે તારે નથી રે વિશ્વાસ કરમ ન છૂટે રે પ્રાણુયા... સ–૨૦
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________
૦૬: ધિક ધિક નિયમ હાથે ધરું લઉં હું ધડ દેવતાની આણ સાચા સમ હું ખાઈ લઉં. મારે રાખે વિશ્વાસ કરમ. ૧૬ જામે ઉતાર્યો સુવર્ણને કેડે કંદરે સાથ વેઢ વીંટી ને વાંકડા
આપ્યાં વિપ્રને આથ.. ૧૦ હાથમાં લીધી રે મુહપત્તિ ઝેલી એ સંગાથ પીળાં કપડાં અંગે ધર્થી દ્વી સાધુનો વેશ... .. પાલવ ઝો રેપિયુ તણે પિયુ મને મૂકી કાં જાવા આ ભવ થાઉં ઈલાચી તણી બીજા બાંધવને તાત• તું નથી શ્રાવકની દીકરી તુ છે નટકુમારી સંયમ પથ ઘણું આકરાં વ્રત છે ખાંડાની ધાર. . તમે હતા શ્રાવકના દીકરા ધનને નહોતું રે પાર તે સવ મેલીને નટ થયા વ્રત પામ્યા રે રસાળ... - ૨૧ ચંપક વણ રે ચુંદડી તારા અંગેથી ઉતાર ચાતક જેવે રે ચટલે
ચૂંટે પિતાને હાથ... - હાથમાં ઝાલી રે મુહપત્તિ લીધે એ સંગાથ પીળાં કપડાં અંગે ધર્યા કીધે સાવીને સાથ... . રાજ શેખેથી ઊતર્યા
ચરણે સાધુને જાય બે કર જોડી ઊભો રહી ગુરુ મને દીક્ષા રે દાય” . હાથમાં ઝાલી રે મુહપત્તિ ઝાલે એ સંગાથ પીળાં કપડાં અંગે ધર્યા કીધે સાધુનો સાથ .. , રાણી મહેલેથી ઊતર્યા
ચરણે સાધુને જાય બે કર જોડી ઊભી રહી ગુરુ મને દક્ષા રે દાય... . ૨૬ હાથમાં ઝાલી રે મુહપત્તિ ઝાલ્યા એ સંગાથ પીળા કપડાં અને ધર્યા કી સાથ્વીને સાથ. . ૨૭ ચારે દીક્ષા લઈ તે તર્યા ચાલ્યાં વન મેઝાર તપ જપ કરણી તે બહુ કરી પામ્યા મુક્તિને વાસ (સંસારને પાર)૨૮ સંવર ભાવે રે કેવલી
થયે મુનિ કર્મ અપાય કેવલ મહિમા રે સુર કરે લબ્ધિ વિજય ગુણ ગાયા. ૨૯
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઈલાચીકુમારની સાથે
૩૭ કિ૭૭)
કિ૭] નામ ઈલાપુત્ર જાણીએ ધનદ શેઠને પુત્ર નટવી દેખીને મહીયે
નવિ રાખ્યું જે રાખે) ઘરસૂત્ર.. ૧ કર્મ ન છૂટે રે પ્રાણીયા પૂરવ નેહ વિકાર નિજ કૂળ છેડી રે નટ થયો નાણી શરમ લગાર... કરમ- ૨ માત પિતા કહે પુત્રને , નટ નવિ થઈએ રે જાત પુત્ર પરણવું રે પદમણી સુખ વિલ(સંઘાત) દિનરાત , ૩ કહેણ ન માન્યું રે તાતનું પૂરવ કર્મ (વિશેષ) વશેકા નર થઈ શીખ્યા રે નાચવા ન મીટે લખીયા રે લેખ... ૪ એક પુર આવ્યા રે નાચવા ઊંચે વાંસ વિશેષ 'તિહાં રાય જેવાને આવીયા મળીયા લેક અનેક.. . ઢોલ બજાવે રે નટવી
ગાવે કિન્નર સાદ પાય તલ ઘુઘરા રે ઘમઘમે ગાજે અંબર નાદ... - ૬ દય પગ પહેરી રે પાવડી વાંસ ચડયે ગજ ગેલ નેધારો થઈ નિરાધાર ઉપર) નાચતે ખેલે નવ નવા ખેલ... - ૭ નટવી રંભારે સારી ખી
નયણે દેખી રે જામ જો અંતેઉરમાં એ રહે
જનમ સફળ મુજ તામ. - ૮ ઈમ તિહાં ચિતે રે ભૂપતિ લુબ્ધ નટવીની સાથે જે નટ પરે રે નાચતે
તો નવી મુજ હાથ... - ૯ કર્મ વિશે રે હું નટ થયે નાચું છું નિરાધાર મન નવિ માને ૨ રાયનું
તે શું કરવું વિચાર... ૧૦ દાન ન આપે રે ભૂપતિ
નટે જાણી નૃપ વાત હું ધન વછુ છું રાયનું
રાય વછે મુજ ઘાત... - ૧૧(૮) દાન લહું જે હું રાયનું તે મુજ જીવિત સાર એમ મનમાંહે રે ચિંતવી
ચઢીયે થી રે વીર... . ૧૨ થાળ ભરી શુદ્ધ મેદ,
પદુમિણ ઊભેલી બહાર યે તે કહે છે લેતા નથી ધન્ય ધન્ય મુનિ અવતાર...૧૩(૯) એમ તિહાં મુનિવર વહેરતાં નટે દેખ્યા મહાભાગના ધિક ધિક વિષયા રે જીવને ઈમ નટ પાયે વૈરાગ.૧૪(૧૦) સંવર ભાવે રે કેવલો
થયે તે કમ અપાય કેવલ મહિમા રે સુર કરે --- લધવિજય ગુણ ગાય ૧૫(૧૧)
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૦૮ :
દુહા : માત મા કરે સરસતી નિજ ગુરુચરણ નમુ` સદા દાન શિયલ તપ ભાવના તે માંહી શિર સેહરા ચારે જીવ તર્યા અÛ
[૩૭૮]
શું
છે પુત્ર ક્રમ થયા દિલગીર પરણાવા પુત્રી નટની ઉચ્છા અઘટિત કિમ કરેા પુત્રજી વાત. પણ નિત્ર કરું હું એવી અનિત ફી નિવ મેલ્યું. ઇલાકુમાર પુત્રી પરણાવા તમે મુજ એહુ કહેનાયક સુણા શેઠ સુાણુ એ અમ પુત્રી અક્ષય નિધાન એ પરણાવુ તુમને આજ
સજ્ઝાયાદિ સંમ
આપે અવિચળ વાણી આણંદ હિત ચિત્ત આણી ધમના ચાર પ્રકાર ભાવ વડા સાંસાર
૩
એલાચી ગુણ ગાવતાં જમુદ્દીપના ભરતમાં જાણુવસે વ્યવહા૨ી ધનદત્ત તામ તસ સુત છલાચી ગુણવ'ત એક દિન આવ્યા તિણુપુર માંહ નાટક માંડયેા ઢોલ વાજત ઇણ અવસર ઈલાચીકુમાર નાટકણીનું નાટક પેખ નાટકીયાની પુત્રી અનુપ ઈંદ્રાણી સમ એ આકાર રૂપ સપદા ચતુરાઈ દેખ જો મુજ હાવે એ ઘર નાર નાટકણી લેાભાણાં નેણ તૃપ્તિ ન પામે દેખી રૂપ સ્નેહ બધાણા જે મેહ વિકાર નાટક જોઈ વળીયા સહુ આમણ દૂષ્ણેા જઈ ઘર માંહ ભેાજન વેળા તાતે તે વાર
ભાવ થકી કહુ તેહ પામી જે શિવ ગેહ એલાવન્દ્વ'ન પુર સાહે વખાણુ ભવિ સાંભળે તસ ઘર ભારજા ધારથી નામ—ભવિ૰૧ ભણી ગણી યૌવન ઉલ સંત નાટકીયા ધરી હષ' ઉચ્છાડુ લેક મળ્યા જોવાને ખત નાટક જોવા આન્યા ઉદાર... ઇલાચી ઉપન્યા રાગ વિશેષ રૂપે રભા જાણે દેવ સરૂપ... કે અપસરા ઉવશી નાર ઇલાકુમાર લલચાણે વિશેષ સફળ હુવે તા આ અવતાર વીંધાણા વળી સાંભળી વેણુ... ફ્રી ફ્રી જોવે અંગ અનૂપ નવિ મુકાએ તેડુ લગાર... જિમતિમ તે આવ્યે નિજ ગેહુ તૂટે ખાટલે સુતે તે ત્યાંહ... જઇ ઉઠાડયે। ઇલાકુમાર લજ્જા મૂકી કહે તાતને ધીર તે। અન્નપાણી લે ઘરમાંહ પરણાવુ' ઉત્તમ કુળની સાત.... કુળ મરજાદા ન મૂકું રોત છાના તેડયા નાટકિયા તિવાર તે ધન આપુ* અસંખ્ય અછેડ પુત્રી ન લાવ્યેા વેચવા આણુ... ધરતીમાં પામીએ એથી માન તા : અમ કુળમાં લાગે લાજ...
તેહ
.
M
20
.
A0
20
20
A
2.0
M
..
20
1.0
M
W
.
• "
""
.
..
W
10
..
.
.
૨
પ
૭
ረ
૧૦
૧૧
૧૨.
૧૩:
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઈલાચીકુમારની સઝાયો
૩૦૯ મુજ પુત્રી વટલે તુમ રાંગ એવી વાત ન કીજે મન રંગ . સાહસિક કાયર ન મળે મેળ ભાત કુભાત કિમ થાયે ભેળ.... ૧૪ સાહસિક કહીએ અમચી જાત તમે વણિક છે ગરીબ નિવાજ છે અમે અમારી નાતમાં એક પરણાવશું પુત્રી ગુણ ગેહ... . કુળ રીતિએ નર ચાલે જેહ તે જગ જશ બહુ પામે તેહ . નટની સુણી એવી વાણ બે ઈલકુમાર સુજાણ. બે કઈ પ્રકારે તુમ પુત્રી એહ : પરણો મુજને અધિક સનેહ , પડેલી ઢાળ એ રંગ રસાલ માલ મુનિ કહે થઈ ઉજમાળ ૧૭
[૩૬૯ દુહા : નાટકી કહે કુમારને જે અમ પુત્રી અશ
અમ સાથે ચાલે તુહે નાટકકળા અભ્યાસ નાટક દેખાડી તમે રીઝ કે ઈ રાજન તેહનું દાન લેઈ કરી પોષે નાત ને માન તે પુત્રી પરણાવીએ તમે થાઓ ભરથાર "
સાંસારિક સુખ ભંગ સફળ કરે અવતાર... ૩ કર્મવશે જે જીવને રે બુદ્ધિ પણ ઉપજે તે વિષયવિકારને કારણેરે મૂક્યા ય તાયને ચેહરે પ્રાણી! જુએ કમનો વાત છાને નિશાએ નીકળે રે જઈ ભ ટેળા માંહ કુળની લાજે મૂકી કરી રે થયે નાટકીયે ઉછાહ રે - ૨ કુળ છેડી નીચ કુળ ગ્રથો રે કાચ પહેરી થયે સાથ વાંસ ટોપલામાં કુકડા રે લઈ ચાલ્યો બકરાં હાથ રે , ૩ પાછળ બાંધી ટોપલી રે વંશ આગળ બાંધે ઢોલ કાવાડ લેઈને ચાલી રે માંગતે ભીખ નિટોલ રે. ટોળામાં ફરતાં થકાં રે નાટયકળા સવિ લીધી ઘાતકળા શીખી ઘણી રે ઉમે થઈ સહ સિદ્ધ રે... - ૫ નાયક કહે ટોળું લેઈ રે વળી કુમારી લેઈ સાથ બેનાતટ નગરે જઈ રે રાજવી તરીઝવી) કરે તમે હાથ રે .. ૬ દાન રૂડું લેઈને તમે રે આવજો વહેલા અહી જમણ જમાડી નાતને રે પરણાવું પુત્રી ઉછાંહી રે..., સઘળો સાથ લેઈ કરી રે બેનાતટપર થાટ , રાજાને જાઈ મળ્યો રે .. .. ઈલાકુમાર ગહવાટ રે...
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૧૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ નરપતિ નાયકને કહે રે ભલે આવ્યા તુમે આંહી નામ સુર્ય હતે તુમ તણે રે કઈક મહીયલ માંહી રે... , ૯ નાટક કરજે હવે એહ રે નવિ દીઠે કઈ વાર મન રીઝવશે કઈ માહ રે તે આપું દ્રવ્ય અપાર રે... - ૧૦ ઈમ સાંભળી ઈલાચીએ રે નાટક કરવા કાજ શુદ્ધ કરાવી ભૂમિકા રે કરી વળી સઘળો સાજ રે... - ૧૧ જુગતે નાટક જેવા ભણું રે અંતેઉર પરિવાર નગરક સહુ આવીયા રે વળી બહુ નર ને નાર રે.. - ૧૨ અંબર ગાળ પહોંચે ઈસ્યો રે વચ્ચે આજે વંશ ચિહું દિશિ બાંધ્યાં દેરડાં રે ખસે નહીં એક અંશ રે. - ૧૩ વંશ ઉપર એક પાટીયું રે માંડ્યુ તેણુ વ૨ ઉપર ખીલ રાખીને રે તે ઉપર પગ સાર રે.. . ૧૪ ખડગ ધર્યો જમણી દિશા રે પાઘડી પહેરી પાય ડાબી કેરે ઢાલ જે ગ્રહી રે ઘેરે ચાલ્યા જાય રે. અંગુઠા વચ્ચે ધરી પાવડી રે વંશ મથાળે આવ્યો તેહ બીજી ઢાળે રમતે થકે રે માલમુનિ કહે એહ રે...
[૩૮૦] દુહા દેર થકી અવળે મુખે ઉલટી ગુલટી ખાય
પુંગીએ દુટી રાખીને ઘુમરી ફરતે જાય. શસ્ત્ર ઉપર શિર રાખીને ઊંધે મસ્તક ઠરાય કટાર બાંધી પગ તળે અણીએ ચાલ્યા જાય... નાટકણી રંભા જિ સી ઈ દ્રાણી અનુહાર વંશ તળે ઊભી રહી કરી સેળે શણગાર.. વારૂ વજ ઢલકી ગાહા તે ગોરી ગાય
વંશ પાછળ ફરતી થકી . મનમાં પ્રીતમ ધ્યાય... હવે નાટકણું મન ચિંતવે રે લે પ્રભુ પૂરજે એહની આશ મારા વહાલાજીરે મહેલ મુકયા મુજ કારણે રે લે વશ ચડ્યો આકાશ .
હું તુજ ઉપર વારણેરે લે• , ૧ માતપિતા છેડી કરી રે લે છેડી આ સહુ સાથ હારી તે દાન જે બહુ પરે રે લે. તે માને લાંબો કરી હાથ , ૨ બહુમૂલાં વસ્ત્ર જે પહેરતે રે કાચ પહેરીને નાચે તેહ છે નવી નવી રસવતી જિમતે રેલો માગે ઘરેઘર એહ - ૩
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઈલાચીકુમારની સઝાયા
લે
જો નાટક કરી ઉતરી રે લા તે મુજ પિતા પરણાવશે ૨ લે। હવે મહીપતિ મન ચિત્તવે રે લેા એ વિધિએ હાથે ઘડી રે અહે। એહની લાવણ્યતા ૨ જો વશ આવે માંહરે ૨ લે એ પાખે એક ઘડી રે લા કુળદેવીની પૂજા કરુ ૨ લા જો નાટકીયા વાંશથી ૨ લા
લે
દુહા : નાટક તે કીધા હશે
એલાચી ગુણગેહ માણી અશ્વિક સસ્નેહ નાટકણીને નિહાળ
ન ગમે'મોજી કા બાળ અહા અહા એહુની ચાલ તે ખીજી સૂકુ ટાળ જાય છે તે જમવાર એમેળવા કિરતાર પડી મરે નિરધાર
તેા પટરાણી એહને ૨ લે એહવે તે ઇલાચીએ રે લે ઊતરી આવી ભૂપાળને ૨ લે લેક સહુ રાજા વિના ૨ લે એ નાક એવી કરી ૨ લા તવ નૃપ કહે નાચક સુણા રે નાટક મે ́ નીરખ્યા નહી. ૨ તા નાટક કરીને કરે રે લા બીજી વાર વાંશે ચડયો રે ઘાતકળા ખેલી ઘણી ૨ લા
લે
લે
તિમ બીજી વાર તે ઊતરી ૨ લાખ કરે નૃપને પ્રણામ મહીપતિ મનમાં ચિંતવે રે લે ક્ષેમકુશળે કેમ આવીચા ૨ એ નાટકણી માહેરે લે ઢળ ત્રીજી કહી ભાવશુ ફ્
લે
લે
તે માટે કરીને કરા લેાક સહુ મન દુ:ખ ધરે નાટકણી લેવા ભણી. કામાતુર નર જે થયે તિમ એ સુંદરી દેખીને
હું કરું પ્રાણ-આધાર રમતા હસતા ચડી દાર પ્રણમ્યા ચતુર ચક્રાર પામ્યા કૌતુક પ્રેમ કિહાં શીખ્યા હશે કેમ
તુમે છે. ચતુર સુજાણુ રાજકાજમાં ધ્યાન હવે દેઉં તુમ દાન
કરવા નાટક તાન
વિશે વ્યાખ્યા કરે કામ
હજી ન થયા મુજ કામ એકે ન પહોંતી હામ આવે તે કણે પ્રકાર માલ મુનિ સુખકાર
[34]
મે· નિવદીઠા લગાર જો" હવે ઇણિવાર... વિષય વિધા રાય કરવા માંડો ઉપાય ન ગણે કાજ અકાજ મન ચળીયા મહારાજ
આપ
gilo
..
.
2
1.
10
-
W
a a
૩
Re
20
F
..
- ૧૩
..
૧૦
૧૧
૧૨
૧૪
૧૫
૧
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________
કર
- સઝાયાદિ સંગ્રહ ઢાળઃ ટોળું નાટકીયા તણું - ગાયે કરતુ શેર, અચરજ સાંભળો રે
હિંગ રિંગ વાજે ઢોલ રે ઠમ ઠમ કરીને જેર અચરિજ૦ ૧ કુમ કુમ કરી ઠેકેદીએ રે ઊંચા તે અસમાન , કરી ખ્યાલ ગાવે ભલા રે કદી ન સાંભળ્યા કાન , ૨ વળી ભલા મુખ ઉચ્ચરે રે નાટકણી વારંવાર નાટકીયા શિર સેહરે રે - તે મુજ પ્રાણું આધાર તમે મુજ જીવન આતમા રે પ્યારા વાલમ છો પ્રેમ સાહસધીર તમે સાહિબારે શું હારી બેઠા છે એમ . ૪ ફરી નાટક દેખાડીને રે રીઝવે રાય ઉલ્લાસ દાન આપે જે ભૂપતિ રે તે સવિ પહોંચે આશા ઇલાચી મન ઉમઢ રે હરખ ધરીને અપાર નાટક કરવા કારણે રે વાંશ ચડયો ત્રીજી વાર રમી રમી તિમ ઉતર્યો રે આવી ન નૃ૫ પાય નાટક મેં નવિ નિરખીયે રે નાટક હિત ચિત્ત લાય છે રાણુએ નૃપવાણી સુણી રે કપ ચડ્યો તતકાળ; નાટકણી શું મહીયે રે ર્ષિક ધિક એ ભૂપાળ ઢોલ ધમકા વાજતે રે ચડી ચોથી વાર અનેક કળા ખેલી કરી રે ઉતરી તેણી વાર રાયે ઉત્તમ ઈમ આપીયે રે દેખું હવે નૃત્ય ફેર લભ વિશે જે એ થયો રે મેહ મદન લીયે ઘેર નાટકણી વળતું કહે રે અને પમ નાટક રીત દેખાડી હવે ભૂપને રે રીઝવે એહનું ચિત્ત ઇલાકુમાર ચડીયે ભલે રે પાંચમી વાર નિરાબાધ વંશ મથાળે જઈ રહ્યો રે તવ દીઠે એક સાધ એ નગરી મહિ આવતો રે ગોચરીએ અણગાર માલમુનિ કહે અતિ ભલોરે ચેથી ઢાળ ઉદાર
- ૮િ દુહા : ફરતે આહારને કારણે આ ધનપતિ ગેહ
તસ ઘરણી રૂપસુંદરી દીઠી એકલી તેહ રૂપે રંભા હરાવતી ' ચાલતી ગજગેલ સેળ શણગાર સજ્યા ભલા જાણી એ મોહનવેલ
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઈલાચીકુમારની સઝાય
અદ્ભુત રૂપ તે દેખીને થેલે શશિ ને સૂર સાધુ નારી એ બહુ જ ચડતે જોબન પૂર ' ૩ સાત આઠ પગ સામા જઈ જબ દીઠા મુનિરાય, વાંઘા બે કર જોડીને આણંદ અંગ ન માય આજ સફળ દિન માહરે ચડે ચિંતામણી આજ તુમ દરિસણે પાવન થઈ તારણું તરણુ જહાજ મોદક લેઈને માનિની થાળ ભરી મહાર મધુરાં વચનો બોલતી વિનવે વારંવાર અનુગ્રહ કરે અણગારજી | મુનિ માંહે શિરદાર ચતુરા ચેક માહે રહી વહેરાવે તેણી વાર નીચી નજર સાધુ તણી માન્ય કરે મહાનુભાવ
વંશ ઉપરથી નિરખીયે ઇલાચી તિણ પ્રસ્તાવ ઢાળઃ ઈલાચીકુમાર ચિત્ત ચિંતવે ઈંદ્રાણી અવતારે રે
ધન્ય ધન્ય એ સુનિરાયને નવિ જુવે નયન વિકારે રે..ઈલાચી ૧ અહે અહે સમતા એહની અહ નિર્લોભી નિગ્રંથ રે નિરખે નહીં એ નારીને અહો અહે સાધુને પંથ રે... - ૨ અ કુલવ તી સુંદરી કંચન વરણી કાયા રે અદ્ભુત રૂપ ઊભી અછે પણ મુનિ મન ન ડગાયા રે , ૩ એક માય એહને જ એક જન મુજ માય રે સરસવ મેરૂનો આંતરે કિહાં હુ કિહાં મુનિરાય રે . ભારે કમી હું ઘણે મેલી કુળ આચારે રે નીચ નાટકણને કારણે છેડી દીધે વ્યવહાર રે. . એ નારીને કારણે વંશ ચડે હું આકાશ રે જે અવું એહનાં ધ્યાનથી તે પહોંચું નરકાવાસ રે.. ૬ દાન લેવાને કારણે તે પણ એ દેતા નથી પકડ્યો મેહફ રાય રે... - ૭ સાધુને આપે શ્રાવિકા ' મોદક મનને ઉલ્લાસ રે .
યે હો કહે છે લેતા નથી તે ધન્ય એહને શાબાશ રે.... ૮ ધન્ય વેળા ધન્ય તે ઘડી મૂકુ મેહની જાળ રે ! . થઈ એ મુનિવર સારી ખો છોડી આળપંપાળ રે..
૯ મહ તણે જેરે કરી ' નાટક ફરી ફરી કીધ રે પાંચમી ઢાળ સેહામણુ - મુનિમાલ કહે સુપ્રસિદ્ધિ રે... ૧૦
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૧૪
સજઝાયાદિ સંપ્રહ
- - - - - ૪િ૩] - દુહા ! કાયા માયા કારમી કારમો સહુ પરિવાર
કૂડી રચના મેં કરી ધિક ધિક વિષય વિકાર... સંસારે ભમતાં થકાં બાંધ્યાં બહલાં કર્મ : તે છેડી હવે યાયશું અગે શ્રી જિનધર્મ.. અનિત્ય ભાવના ભાત પાયે કેવલ નાણુ
વશ ઉપર સિંહાસણે થઈ બેઠે સુખ જાણુ... હવે નરપતિ મન ચિંતવેજી રે મેં ધ્યાય માઠે રે ધ્યાન ધન્ય ઈલાચી કુમારને જી રે પામ્યા પરમ નિધાન
સુગુણનર, ભાવ વડે સંસાર... ૧ નાટકણીને ધ્યાનથી જી રે મેં બાંધ્યાં બહુલાં પાપ કુડા વિચાર મેં ચિંતવ્યાજી રે તે કિમ તરશું આપ સુગુણનર૦ ૨ મેં કૃષ્ણલેશ્યાએ કરી જી રે રૌદ્ર ધ્યાન ધર્યો એમ નરકતણાં દળ મેળવ્યાં રે હાહા છૂટીશ હવે કેમ , અપકીતિ મેં નવિ ગણી જી રે કુળની લેપી મેં લાજ કામ રાગ નેહ બાંધીયે રે કિમ પામીશ ભવ પાર નરકની ખાણ નારી અ છે રે નરકની દીવી છે સાર ફૂડ કપટની કોથળી જી રે મળ મૂત્રની વખાર શું મેહ તિણ ઉપરેજી રે ધિકાધિક વિષય વિકાર એમ ચિંતવતાં રાયને જી રે ઉપન્યું કેવળ સાર - પટરાણી હવે ચિંતવેજી રે જુઓ રાજાની વાત મુજ સરખી રાણી ઘરેજી રે તે પણ વિષયને યાત નાટકણી નીચ જાતનીજી રે રાજા એ કીધે મોહ વિષય વિકારના ધ્યાનથી જી રે જાય છે બે ભવ હ . ૮. વાંક નહીં એ રાયને જી રે મેહે વિખ્યા નર વૃંદ નારીએ નર છેતર્યાજી રે હેટો માયાને ફંદ. . મૂરખ જન મારુ ગણેજી રે તારું નથી જગ કેય કેહને રાજા કહની રાણોજી રે કે કેહનું નવિ હાય , ધિક વિષય ધિફ મહનીજી રે ધિફ સંસાર અસાર છાંડેયે તે સુખીયા થયાજી રે ધન્ય ધન્ય તસ અવતાર.... . હવે સંયમ આવે ભલે રે તે કારજ હેય સિદ્ધ ઈમ થાતાં વિહાં ઉપન્યું જી રે કેવળજ્ઞાન પ્રસિદ્ધ છે૧૨
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઈલાચીકુમારની સજ્ઝાયા
હવે નાટકણી ચિત્તવેજી રે મુજ કારણે માત તાતનેજી રે ધિક્ મુજ કાયા કારમીજી રે અનરથકારી એ ઘણેાજી રે તે ધન્ય માનવ ભવ લહીજી મૈં મૂકી મમતા મેહનેજી રે મુજરૂપે માહ્યા હતાજી એ પાતક કેમ છૂટશ જી રે નિજ આતમને નિવ્રુતીજી રે નાટકણીને ઉપન્યુ જી રે શાસનદેવી આવીનેજીરે કૈવલ મહેાત્સવ સુર કરેજી રે કમ ખપાવી મુગતે ગયાજી રે ઇમ જાણી ભાવ આદરાજી રે સંવત અઢાર પચાવનેજી રે ષટ ઢાળે કરી ગાળ્યેાજી રે શ્રી પૂજ્યજી ખુમચ'દજી રે પુજ્ય નાથાજી પસાયથીજી રે
તસ શાસન સુખદાય માલ મુનિ ગુણુ ગાય ..
મૈં ઇક્ષુકાર કમલાવતીની સજ્ઝાયા [૩૮૪]
મહેલે તે બેઠાં કમલાવતી જોઈને તમાસા ઇષુકાર નગરીને
કાંતા દાસી પ્રધાનનેા દઉંડ લીધે કાં કેહના ધનનાં ગઠાં નીસર્યા.
નથી રે બાઇજી પ્રધાનના ક્રૂડ લીયેા નથી કેહના ધનનાં ગાડાં નીસર્યા
ધિક્ ધિક્ વિષયવિકાર તન્મ્યા એણે સ'સાર... જેણે માહ્યો ભૂપાળ ધિક્ રૂપની માહજાળ... જે કરે જન્મ પ્રમાણ સયમ લીધે ગુણ ખાણું... . ઇલાચી વળી રાય
ઉત્તમ
એમ ઊભી પસ્તાય... યાતી ધરમનું' ધ્યાન કેવળજ્ઞાન... વેષ આપે તેણી વાર આવીને તેણી વાર... ઉત્તમ જીવએ ચાર તા પામેા ભવ પાર... જેઠ માસે સુખકાર રહી ચામાસે અજાર...
ભૃગુ પુરોહિતને જસા ભારા સાધુ પાસે જઈ સયમ આદરે વચણુ સુણીને માથું ધુણાવીયુ તેહની ઋદ્ધિ લેવી જુગતી નહીં
.
M
39
...
20
કાપા
૧૩;
...
૧૪
૧૬
૧૭
૧૮.
..
૧૫
૧૯
ઊડે છે ઝીણુરી ખેહ, સાંભળ હા દાસી મનમાં તે ઉપન્યા. સદેહ આજ રે નગરીમાં મે પટ અતિ ઘણી કાં લુટયા રાજાએ ગામ કાઇની પાડી રાજાએ મ મ
W
નથી લૂછ્યા રાજાએ ગામ સાંભળેા હા ખાઇ નથી કાઇની પાડી રાજાએ મામ હુકમ કરો તા ગાડાં મહીં ધરુ વળી તેહના દ્વાય કુમાર તેના ધન લાવે છે આજ બ્રાહ્મણુ પામ્યા. વૈરાગ્ય સાંભળ ઢાદાસી રાજાનાં મારાં છે ભાગ્ય રાજાના મત એક જુગતા નહીં
૨૧.
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૬
મહાલેથી ઉતર્યો રાણો કમલાવતી ત્વચન કહે છે ઘણાં આકરાં
સ્વમ્યા તે આહારની ઈચ્છા કુણુ કરે પહેલું જે દાન દીધુ હાથશુ કાં તા રાણી તને ઝેલા લાગીયે--કાં કાં કાઇ ભૂતયંતરે છળી
નથી રે. મહારાજા ઝાલા લાગીયા “નથી કાઈ ભૂત વ્યુતરે છળી જગ સઘળનું ધન ભેળુ કરી તે પણ તૃષ્ણા છીપે નહીં અગ્નિ થકી વન પરજળે દુષ્ટ પ‘ખી એમ ચિંતવે એમ રે અજ્ઞાની આપશુ કામ ભાગને વશ થઇ એક દિન એહ ધન છાંડવુ પરભવ જાતાં ઈચ્છુ જીવને તનધન જોવન થીર નહિ ક્ષણમાં રે આઉખુ' ઘટે ખગ મુખ માંસ લઈ નીસરે તિમ પરધન ઋદ્ધિ દેખીને ગરૂડ દેખો જિમ સપડી તેમ અનિત્ય ધન જાણીને આરે સ`સાર અસાર છે આચિંતાના લેઈ જાયશે
એવા વયણ સમજાવતાં સયમ લેવાને ઉતાવળી
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
७
..
८
આવ્યા કે હજૂર, સાંભળ હેા રાજા જિમ કાપેથી એલે ચઢીયા સુર - બ્રાહ્મણની છડી ઋદ્ધિમત આદરો કરે વળી શ્વાનને કાગ સાંભળ હે રાજા તે પાછું ન લેતાં આવે લાજ કોઈએ કાંધી મતવાળ . હેા રાણી કાં કોઇએ કીધા વિકરાળ રાજાને કહ્યુ વયણ વિકીજીએ નથી કેઇએ કીધો મતîળ . હા રાજા નથી કોઈએ કીધી વિકરાળ લાવે તારા ઘર માંય એક હારે ધમ સુહાય પશુ ખળે તેહુને માંય આહાર કરુ` ચિત્ત લાય રાગદ્વેષ ચિત્ત લાય ધન લેવા લપટાય
હાથી રે જિમ બંધન તજે જો અનુમતિ દ્યો તેા રાજવી રત્નજડિત રાય તારું પાંજરુ હુર બેઠી તેમ તારા રાજ્યમાં
પરભવ સગું નહી' કાય ધમ' સખાઈજ હાય ચ'ચળ વીજળી સમાન જિહાં મુરખ કરે રે ગુમાન ઈર્ષ્યા કરે ખગ તામ લેાભી ચિત્ત ધરે રે તામ ભયે સ’કાચે રે દેહ
લાલચ છડા રે એહ
કાળ ચપેટા ૨ દૈત ચેતી શકે તે ચેત રાણી વૈરાગ્યનાં આય આકુળ વ્યાકુળ થાય આજ્ઞા આપે તે સંયમ આદરુ' મિ તજી કુટુંબ પરિવાર ઢીલ ન ક્ષણની લગાર માંહી સૂડલે મને જાણુ રહેતાં ન પામુ કલ્યાણુ
1.0 ...
. .
..
...
.
.
20
20
20
10
M
.
..
..
2
2.0
h
←
-
૧૦
..
, ૧૬
10
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
૧૭
આજ્ઞા ૧૯
૧૮
૨૦
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઈષકાર કમલાવતીની સજા
૩૭
મેળવ્યું ધન રહેશે ઈહાં થોડું પણ આવે ન સાથ .. આગળ જે તે પાધરું સિંબલ લેજો રે સાથ . ૨૧ રાણીનાં વચન સુણી કરી બુઝા તવ ઈષકાર, સાંભળી એક ચિત્તે તન ધન જોબન જાણ્યાં કારમાં જાયે સંસાર અસાર .
છએ જીવે તે સંયમ આદ ૨૨ ભૃગુ પુરોહિત જસા ભારજા વળી તેહનાં દયકુમાર સાંભળી એક ચિરો રાજા સહિત રાણી કમલાવતી લીધે કાંઈ સંયમ ભાર છે એ તપ જપ કરી સ યમ પાળતા કરતાં કાંઈ ઉગ્ર વિહાર , કમ ખપાવી કેવલ પામીયા પહોંચ્યા કાંઈ મુગતિ મેઝાર , ૨૪
૩િ૮૫ થી ૩૯૦] દુહા વીસે જિનવર નમું સમરું સરસતી માય
સાધુતણ ગુણ ગાયવા ' મુજ મન આણંદ થાય.. છ છવ સંયમ પાળીને પહત્યા મુક્તિ મઝાર ' સંક્ષેપ કરી વર્ણવું સૂત્ર તણે અનુસાર સાધુ મારગે ચાલતાં ભૂલા પડ્યા વનમાંહિ ભૂખ-તૃષા પીડિયા ગોવાળ મન્યા ઉત્સાહિ... આગતા-સ્વાગત બહુ કરી લેઈ ગયા નિજ ગેહ ભાત પાણી પ્રતિ લોભીયા * આણી અધિક સનેહ.. તિહાં મુનિ દીધી દેશના ભાગે અથિર સંસાર વાણું સુણી છએ સમજીયા લીધે સ યમ ભાર... ગોવાળીયા તે છએ જણા પાળી સંયમ સાર . દેવકે જઈ ઉપન્યા એક જ વિમાન મેઝાર... તિણ ચાર જીવે મળી આધી જિન આણું " દોયે સ્ત્રીવેદ બાંધીયે કાંઈક માયા પ્રમાણ દેવ તણું સુખ ભેગવી પુણ્ય તણે સુપસાય ઉત્તમ કુળ ઈહાં ઉપન્યા તે સુણ (ચિ) હિતલાય. ૮
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૧૮
સનઝાયાદિ સંગ્રહ
-ઢાળઃ જ બુકીપના ભરતમાં નગરી નામે પુકાર રે
ઋદ્ધિસમૃદ્ધિ કરી શોભતી સ્વગ પુરી અનુહાર રે પ્રયતણાં ફળ જાણીયે પુયે સવિ સુખ થય રે... ૧ પુણ્ય થકી સંપત્તિ મળે પુષે વંછિત હાય રે પરભવ જાતાં જીવને પુણ્ય સખાઈ જોય રે..પુય તણાં તિણ નગરે રાજા હુર્ત રાવતી તસ નાર રે તસ કુખે આવી ઉપન્ય જ શુભ તિથિવાર રે . ૩ માત-પિતાએ થાપીયુ : નામ ભલું ઇષકાર રે પંચ ધાવે કરી ઉછર્યો , ભયે કળા બહુ પ્રકાર રે.. ૪ બીજે જીવ વળી ઉપ કેઈક નગરી મઝાર રે કમલાવતી રૂપે રૂખડી શીલાદિક ગુણધાર ૨. . જોબનવય દેય પામીયાં પૂરવ કમ વિકાર રે માતપિતાએ પરણાવીયાં સુખ ભોગવે સંસાર રે.. . પુહિત હુત રાયને નારી હતી ગુણ ખાણું રે તસ ઉદરે આવી ઉપન્ય ત્રીજે પુણ્ય પ્રમાણ રે... - ૭ પૂરે મારો જનમે ભૃગુ દીધો વળી નામ રે ભણીગણ પંડિત થયે બનવય પામે તામ રે... - ૮ ચેાથે જીવ પુત્રી પણ બ્રાહ્મણકળે અવતાર રે જસાપત્ની નામેં ભલી તે ભૃગુપુરોહિત થઈ નાર રે... ૯ - હવે ઈષકાર રાજા થયે રાજ્યપાળે સુખકાર રે પુરોહિત પદ ભગુને દીધો જગ જસ તેહને વિસ્તારરે, ૧૦ ઈષકાર ને કમલાવતી ભૂગુને જસાપત્ની નાર રે સુખ ભગવે સંસારનાં ચારે જીવ ઉદાર રે.. ૧૧ સોના રૂપા આદે કરી ધનને કાંઈ નહીં પાર રે પણ પુસહિતને પુત્ર જ નહીં દુઃખ ધરે સ્ત્રી-ભરતાર રે... . ૧૨ દિશાસૂની વિણ બાંધવા ઘર સુનું વિણ પુત્ર રે
તે કારણ બહુવિધ ઘણા ઉપાય કરે અદભૂત રે. . ૧૩ - સંબંધ હવે જેહ જીવથી તે મેળવીયા જગમાંહે રે
પહેલી ઢાળ કહી ભલી માલમુનિ ઉત્સાહે રે... . ૧૪
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઈશુટર કમલાવતીની સઝાયા
દુહા : સુખ ભોગવતાં સ્વર્ગ નાં ચ્યવન ચિન્હ જાણી કરી અમે ઉપશુ બહુ જણાં નિમિત્તરૂપ લેઈ આવીયાં નિમિત્ત ભાખે બહુજનપ્રતે તે સાંભળી પ્રશ્ન પૂછવા પુરાહિત કહે રે-નિમિત્તીયા તમે કહા તે હુ કરું પુત્ર હેાશે દેય તુમ સહી નાકારા કરવે નહી કાલ દેને દેવતા કાળ માસે દેવથી ચ્યવી ઢાળ ર્-માતપિતા તવ હરખીયા મહામહત્સવે નામ થાપીયું
[3¢}}
અનુક્રમે તે માટા થયા માતપિતા મન ચિંતવે બ્રહ્મપુરીવાસી નવી સાધુબીકે નગરી તજી માકળા કેશને મુહપત્તિ હાથમાં ઝાળી રાખે વળી મુખ મીઠા ધીઠા ઘણા હળવે જોઇ પગલા ભરે રગરગીલાં પાતરા નામ ધરાવે સાધુજી દીન હીત દયામણા દીસતા અતિ દૂબળા તે દેખો તુમે નાસજ્યા નહીં કાં તુમને મારશે ઇત્યાદિક બધે કરી જેમ પશુ-પ`ખી શીખવ્યા
તબ તે દાનુ' દૈવ અવધિ જોઈ તતખેવ પુરહિત સુત સુખકાર (તણુ નગરીને બહાર... જસ વાગ્યે પુરમાંહ આવ્યા પુરાહિત સ્ત્રી ત્યાં... જો મુજ પુત્ર જ હાય તવ મેલ્યા નિમિત્તક ય પણ લેશે સયમ ભાર તેણે માન્યુ વચન તે વાર ગયા પેાતાને ઠામ ઉપન્યા યુગલપણે તામ... જન્મ્યા પૂરે માસ હે। વિજન દેવભદ્ર જશે।ભદ્ર તાસ હા
2.0
.
20
AD
એક ચિત્તો કરી સાંભળા ૧ ભણ્યા શાસ્ત્ર વિચાર હવે કેમ રાખશુ. કુમાર વસિયા તિષ્ણુહીજ ટામ વળી પુત્ર તેડી કહે આમ મેલા વજ્રને મેલાં ગાત્ર માંહે ફાંસી પાળી કાત્ર વસ વિટીને રાખે શસ્ત્ર પણ છે તેહ કુપાત્ર હાથ અમૂલક લેટ હિયામાં રાખે ચાટ પણ મમ્યાના પાસ મ કરશે તેહના વિશ્વાસ આવો આપણે ગેહ કાપશે કાન-નાક તેહ ભાળવ્યા તે ઢાય ખાળ શીખે તેહ સાલ
.
20
20
20
.
..
AD
.
10
૩૧૯
20
·20
૩
૫
૬
.
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________
३२०
સઝાયાદિ સંગ્રહ
[૩૮૭] દૂહા જાતિસમરણ ઉપજે જાહ સરવ વિચાર
તપ સંયમ પાળ્યાં હતાં તે દીઠાં તેણુ વાર ૧ કામગથી ઊભગ્યાં સંસારિક સુખ જેહ શિવસુખ અભિલાષી થયા ઉપના શ્રદ્ધા એહ ૨ વૈશગેમન વાળીયું જહાં અથિર સંસાર પરભવ જાતાં જીવનમાં એક જિન ધર્મ આધાર ૩ માતા પિતા એ કેહનાં કેહનાં ધન પરિવાર સ્વારથમાં સહુ કે સગાં નાવે જીવની લાર ૪ ઘર આવી કહે માને અનુમતિ ધો શ્રીકાર ધર્મરત્ન પામ્યા અમે લેશું સંયમ ભાર પ કમરતણાં વયણ સુણી માત તાત તેણિ વાર મેહતણે વશ જે પડ્યા તે સુણજો અધિકાર ૬ માય કહે સુણે નાનડા એમ કેમ બેલે વાણુ અમ મને આશા છે ઘણી તુમે દેય જીવન પ્રાણ ૭ પુરોહિત આમણ દમણે ઘણું થઈ દિલગીર
ઉત્તર પ્રત્યુતર ઘણા નયણે ઝરતે નીર ૮. ઢાળ: સુણે વત્સ મારી વાત વેદવાણી સાક્ષાત
- આ છે લાલ અપુત્રિયાને સ્વર્ગ છે નહીં ૧ વેદ ભણી કુળ સુત હોમ ગન કરી પુત્ર આઠ વિપ્ર જમાવે તમે વેગશુછર પરણી વિલસે ભેગ મળિો સર્વસંગપુત્ર થયાં સંયમ રહેજી ૩ સુખ વિલસો હી નાર ટાળી વિષય વિકાર , ઘરભાર સોંપી પુત્રને જી ૪ વળતા દેનું કુમાર તાતને કહે સુવિચાર, મિથ્યા વાણીયે કે ઈનવિ તજી ૫ ભણે વેદ અપાર ન કરે કરણું લગાર . દન તારે કઈ જીવને છે ૬ કરે બહુ જીવ સંહાર તે જાય નરક મઝાર , હિંસા એ ધર્મ ભાખે સહીજી ૭ તેહને ગુરુ બુદ્ધિ આણ કઈ જમાડે અજાણ, માઠી ગતિ પામે સહીજી ૮ દુઃખ આવે જે વાર ટાળે ન કેઈલર , સગા સંબંધી ટગમગ જુએજ ૯ હોમ જગન વળિ જેહ નવિ તારે જીવને તેહ , દયામેં આમહોમ યજ્ઞ છે જ ૧ એ દેહ અનિત્ય સંસાર ભેળ અશુચિ ભંડાર એકિપાકફળની છે ઉપમાજી ૧૧ ક્ષણમાત્રનાં છે સુખ તે પામે બહુલાં દુખ ભેગ અનની ખાણ છે જે ૧૨ કાયા માયા પરિવાર સુપાગત સંસાર બ૦ ૨મત બાજીગર સમ અવેજી ૧૩ વત્સ વિચારી જય જીવ શરીર એક હય, પરભવ ફળ કેણુ ભગવેજી ૧૪
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________
'શુકાર કમાવતીની સજ્ઝાયા
૩૧
મરણમાં અગ્નિ જેમ, જીવ કાયામહિ તેમ ... દેતુ વિષ્ણુસે જીવ વિણસે સહીજી ૧૫ વર્ણાદિ સહિત જે હાય પુદગલ વિણસે સેાય , જીવ અરૂપી વર્ણાદિક નહી૦૧૬ હોમ યજ્ઞાદિક વાત તે કિમ કર્યા અવઢાત આ જીવ કાયા તે જુદા અચ્છેજી ૧૭ જબ અમે હુતા અજાણુ તત્ર માની તુમ આણુ આ વાત ખાટી ન સમા થરૂજી ૧૮ જન્મ મરણ જરા રાગ દુખતણા છે સાગ, રતન પામ્યુ ગૃહવાસમાંજી ૧૯ રાત દિવસ જે જાય તે તા લેખે ન થાય ધમ વિùણાં જાણેા સહીજી ૨૦ એહુ સ`સારે અસાર ક્ષેત્ર અશુચિ ભંડાર ... ક્રાયા માયા સવિ કારમીજી ૨૧ નરસુખ બિંદુ સમાન ધ્રુવસુખ ઉદધિ પિછાન આ॰ અલ્પ સુખે કેણુ હારશેજી ૨૨ અમે જાણ્યાં સવાઁ અસાર લેશું સંયમ ભાર,, અનુમતિ દીયા માત તાતજી ૨૩ શાધતાં સુખની ચાહ હવે મન એ ન સુહાય . જન્મમરણ થકી ઊભગ્યા૭ ૨૪ તે માટે મૂકું' સંસાર ઢાળ ત્રીજી સુખકાર આ॰ માલમુનિ કહે ભાવશુંજી ૨૫ [૩૮]
..
દુહા : સાચી વાત તે સુત કહી જીવ કાયા જુદાં સહી હમણાં આપણ બેહુ જણા પછી સંયમ લેશું સહી મિત્રાઇ હાવે મરણશું ખબર પડે જો મરણની અમર છાપ લિખી નાવિયા સાચા ધમ' (જાણ્યા) પામ્યા પુત્ર નયણુ એહવાં સુણી નારી પ્રત્યે આવી કહે, પુરહિત કહે નારી સુર્ણેા જી રે પુત્ર પામ્યા રે વૈરાગ દીક્ષા લેશે તે સહીજીરે કરશે સ’સારા ત્યાગનારીજીરે સાંભળેા માહરી વાત પુત્ર વિનાં જુગતું નહી જી રે રહેવું આપણને સંસાર યોગ વેળા છે આપણી જી રે તયે માહ વિકાર નારીજી૦ ૨ તરુ શેાલે શાખે કરી છ રે, શાખ વિષ્ણુ હુંઠ અસાર પ‘ખી શાલે પાંખે કરી જી રે ૫`ખ વિષ્ણુ દુઃખ અપાર નારીજી૦ ૩ વહાણુ વેપારી ધને કરીજી રે ધન વિષ્ણુ શૈાચ વિચાર રાજા શાલે સૈન્યે કરી જી રે સૈન્ય વિણ ન શોભે લગાર નારીજી ૪ તિમ પુત્ર વિષ્ણુ હું શેલું નહીં જી રે અમે લેશુ સંયમ ભાર તવ નારી કડ઼ે સાંભળેજી રે પ્રીતમ પ્રાણ આધાર પ્રીતમજી રે સાંભળેા પ્
૨૨૧
સમજ્યા ધમ વિચાર પણ મુજ વિનતી અવધાર ૧ એકઠા વસિય સંસાર કરશુ. ઉગ્ર વિહાર જમ આવે ક઼ી જાય તેા મુજથી રહેવાય તે કેમ રહુ. સ`સાર પછી ન કરૂ' ઢીલ લગાર ૪ પુરતિ પામ્યા વૈરાગ તે સુણજો વડભાગ
૩
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઝાયાદિ સંગ્રહ
દરર
- પુત્રજાય તે જાવા દીયાજી રે આપણ રહેતુ ઘરવાસ જોગવાઈ સરવે ગણી જી રે વિલસીએ લીલ વિલાસ પ્રીતમજી ૬ સસાર સુખ રૂડાં મળ્યાંજી રે ભાગવિયે આપણે ભાગ ભુક્તભાગી થયા પછી જી રે લેશું સ’યમના યોગ પ્રીતમજી ૭ ભાગ બહુલાં મ" ભાગન્યા જી રે લાયા અનતીવાર તૃપ્તિ ન પામ્યા એ જીવડા જી રે અમે લેશું સયંમ ભાર નારીજી૦૮ આ દેશ ઉત્તમ કુળ જી રે પામ્યા નર અવતાર તપ સંચમ પાળ્યા વિના જી રે કેમ પામિયે ભવપાર નારીજી આપણે તા સુખ ભેળવ્યાં જી રે ધન્ય એહુના અવતાર હુજીય લગણ ન્હાના બાલુડા જી રે લીયે છે સંયમ ભાર નારીજી ૧૦ તેા કેમ રહેવુ' માહરે જી રે ! અવસર સસાર ચેાથી ઢાળ સાહામણી જી રે માલમુનિ હિતકાર નારીજી રે ૧૧ [૩૮]
૪
દુહા : કમાઁ વશે સુખ દુઃખ સહ્યાં તે પણ કહ્યાં ન જાય કે જાણે નિજ આતમા કે જાણે (જનરાય સ‘પદા સહુ વે લહી ન લહ્યો ધમ પ્રસંગ તે જોગવાઇ મળી હવે નહિ મૂકે સૂત સંગ નિજ નિજ સહુ સ્વારથ જુએ પર ન જુએ પરમાથ પરભવ જાતાં જીવને કઈ રાખવા ન સમ પુત્ર વિના સૌંસારમાં કેમ રહે સ્ત્રી સુજાણુ જસા પત્ની વળતુ' કહે સાંભળેા જીવન પ્રાણ સયમ મારગ દેહિલા દહિલા સાધુ આંચાર રે પ્રીતમ સાંભળે જુના હ‘સની પરે સંભારશે। સુરા હૃદય મઝાર રે શહિત મત્સ્યતણી પરે પુત્ર છેદી માહજાળ ૨ નારી જી સાંભળે દીક્ષા લે દાય ખાલુડા તે હુ લેશું સંયમ વિશાળ રે સેવક કહે રાણી સુણે નથી કાપ્યા મહારાજ રે નારી જી સાંભળે પુરાહિત દીક્ષા લીએ છે તે ધન લાવે છે આજ રે તવ રાણી પૂછે વળી તસ નારી અને પુત્ર દાંય રે તે પશુ ચારિત્ર આદરે રાણી વિમાસે સેાય રે મિત્રાઈ હતી માહ પણ નવિ દાખ્યા તેણુ રે કોઇ કેહનું જગમાં નહિં કૂંડુ' સગપણ સેણ રે અનિત્યપણું એમ ધ્યાવતાં રાણીને ઊપન્ય જ્ઞાન રે વૈરાગે મન વાળિયુ તવ સમજાવે રાજાન રે
ત્રી.
..
પ્રી ૧
.
પ્રી॰ ૪
પ્રી ૫
પ્રી૬
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્ષુકાર કમલાવતીની સઝાયા
કહે કમળાવતી
रे
[૩૦] કહે રાણી ક્રમળાવતી રે સુણા રાજા ઈજીકાર ધન પરીવાર તજી કરી રે પુરાહિત લીયે સંયમ ભારરે કહે કમળાવતી ૧ કમળા કહે નરપતિ સુણેા ૨ પૂર્ણ પ્રશ્નજ એક ઉત્તર દેજો તેહુના ૨ આણી મનશુ વિવેક રે વમ્યા આહારને કાણુ ઇચ્છે રે દાખા મુજને રે તેહ પ્રશંસા ન હાએ તેહની રે રાય કહે કાગ શ્વાન જે અધન સુવર્ણ રયણના રે પુરાહિત કરે પરિહાર તુમે પૃથ્વીપતિ રાજીયા ? કેમ લેશે વચ્ચેા આહાર રે સવ જગ હાવે તુમ ઘરે રે ો સ ધન તુમ હાય તૃપ્તિ ન પામે તાય જીવડા રે... ત્રાણુ શરણુ નિવ કાય રે પરભવ ચાલે તુમ તણે તે લીયે પુરહિત વિત્ત તે તેા રાણી ધન ઈહાં રહે રે તે કેમ કરે અનિત રે એક દિન મરવુ છે સહી ? છાંડી સર્વે રે આથ પરભવ જાતાં જીવને રે. એક ધરમ સખાયે! સાથ રે વિલંબ ન કીજે ધરમના રૂક્ષણ ક્ષણ ખૂટે રે આય ધમ વિઠ્ઠણી જે ઘડી રે તે તા નિષ્ફળ જાય રે દશ દૃષ્ટાંત દહિલા રેલાયેા નર અત્રતાર પામીને કેમ હારિયે ૨ જેહથી મુક્તિ દ્વાર રે કામ ભેગ મે' ભેળવ્યા રે લાયા વાર અનંત
૩.
૩૨૩
૩૦
૩૦
કુ
૩૦
*
3
પ
6
८
૩૦ ૧
૩૦ ૧૨
તૃપ્તિ ન પામ્યા જીવડા રે ચેતા બહુગુણવત ૨ આમિષ સહિત જેમ ૫*ખીણી રે પીડા સહે રે અપાર તે હું નરપતિ કેમ રહું રે જાણ્યા અથિર સ`સાર ધ્રુવ બળતા જીવ દેખીને ૨ે ઓન હર્ષિત હાય જાણે ન હેાશે અમારડે રે આપણુ, બળશે અ`તે સેાય રે એમ જગ મળતાં દેખીને રે સ્વામી નત્રિ બૂઝે રે જીવ મરણુ તે એક દિન આવશે ? તવ મૂકાવશે ધનાદિ સદૈવ ૨૪૦ ૧૩ જેમ પ’ખી પિંજર પડયે ૨ દેખે દુ:ખ અપાર તેમ માયા ખધનમાં પી રે નિવ પામું રિત લગાર રે કમલાવતીને વયણુલે રે મૂંઝયો રાય ઈચ્છુકાર નગર રાજ સ્ત્રી પરિહરી રે ધન સાવન રયણ ભ'ાર રે પુરોહિત પુત્ર કલશું રે રાય રાણી તેણી વાર સુગુરૂ મુખે વ્રત ઉચ્ચરચાં રે લેઇ મ યમ કરે વિહાર ૨
૩૦ ૧૪
૩૦ ૧૧
૩૦૧૧
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૪
-સઝાયાદિ ગ્રહ
ક૦ ૧૮
ક૦ ૧૯
તપ જપ સંયમ પાળીને રે ઉપવું કેવળજ્ઞાન : કમ ખપાવી મુગતે ગયા રે છએ જીવ સુગુણનિધાન ૨ ક. ૧૭ ઉત્તરાધ્યયન એ સૂત્રમે રે ચઉમે છે વિસ્તાર તેહ થકી મેં વર્ણવ્યો રે ષટ ઢાળે કરી સાર રે સંવત અઢાર પંચાવને રે જયેષ્ઠ વદી ત્રીજ ગુરૂવાર અંજાર શહેર સેહામણું રે લેાકગછ સુખકાર રે ગ૭પતિ શ્રી ખૂબચંદ જી રે તસ શાસન સુખદાય; પૂજ્ય નાથાજી પસાયથી રે, માલમુનિ ગુણ ગાય રે. ક૨૦
ક છજજીવણીયા અધ્યયન-ઈષકાર કમલાવતીની [૩૯]. કહે રાણી કમલાવતી સુણે રાય ઈષકાર ધન-પરિવાર તછ કરી પીઉ લેમ્પંજી સંયમ ભાર ઈમ બોલે રે કમલાવતી કંથ ચેતે રે તમે ચતુર સુજાણ આપણુ લેણુંજી સંજમ ભાર પરિહરસુંછ સહ પરિવાર... ઈમ બેલેડ ૧ છડે ધન સેવન રયણલા સામી પુરહિત કરે રે પ્રયાણ તમને પૃથ્વીપતિ રાજવી કિમ સે જીવ વચ્ચે આહાર. , કામ–ભેગ મેં તો ભેગવ્યા સામી લાધા વાર અનંત તેહિ તૃપતિ ને ઉપની કંથ! ચેતે રે બહુ ગુણવંત... . વિલંબ ન કીજે ધરમની સામી ! ખિણ ખિણ ગુટે રે આય ધરમની વાણું જે ઘડી તે નિચે રે નિષ્ફલ જાય.. દશે રે દષ્ટાંતઈ દેહિલઉ સામી લાધી નરભવ સાર પામી નઈ કિમ હારીઈ જેથી જાઈ રે સામી મુગત મુઝાર... . ૫ આમિષ સહિત જે પંખણી સામી પીડા સહે રે અપાર ઈમ નરપતિ વિણ કિમ રહું એ જાણીએ અથર સંસાર . . કમલાવતીનઈ વયણલે સામી બૂક્યા રાય ઈપુકાર નગર અંતે ઉર પરિહરી ધન સેવન રયણ ભંડાર પુરોહિત પુત્ર કલત્રસું રાણું રાય ઈપુકાર શ્રીગુરૂ સયંમુખ વણલે લેઈ સંયમ કરે રે વિહાર.. તપ-જપ-સંયમ પાલીનઈ સામી ઉપજે કેવલજ્ઞાન સુમુ)ગતિ સરવર સંચર્યો છએ હંસલાઇ સગુણ નિધાન... ,
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઇન્દ્રયસુખની લાલુપતાની સજ્ઝાયા
૩૫
ઇન્દ્રિય સુખની લાલુપતા વિષેની સજ્ઝાયા [૩૨]
તેમાં પાંચ ભુજગના વાસ કરે અતિશય વિનાશ હું મુરખા !
કાયારૂપી અન્યા પાંજરા તેહુને છૂટા મૂકે થકે
જ્યાતે તે દીવા ઝળહળે ચક્ષુતણા રસ લેાલુપી વીણા બજાવે વનમાં પારધી શ્રોત્ર તણેા રસ લેાલપી જળમાં મ્હાલે રૂડી માછલી જા તણેા રસ લેલપી સાંજ પડે ને દિવ અને પ્રાણતણા રસ લાલપી મયગલ માતા મદ ઝરે કામતણેા રસ લેાલપી એક ઇંદ્રિય જેની વશ નહિ પાંચ ઇન્દ્રિયે જેની વશ નહિં પાંચે ઇન્દ્રિયે જેણે વશ કરી તે પ્રાણી ક્રમ' ખપાયને
સુવણ ભ્રાત એકાંત અજ્ઞાની પશુ જીવ ભ્રમ હાવે તેણીવાર
માંહિ મળે કુદા ને પતંગ અળે દીવા કરે સંગ જેની સુરતા વીણામાં જાય મૃગનું ખાણે શરીર વિ'ધાય તેની સુરતા તે લેટમાં જાય તેનુ ગળુ' કાંટે વિધાય
.
..
.
ન મેલેા ઇન્દ્રિય મેકળી ૧
ભમરા જઈ બેઠા કમળને છેડ ગજે લીધા કમળને તા તેની સુરતા હાથણીમાં જાય તે તેા પડે અજાડી માંય તેહના એહ હવાલ તેઢુના કવણુ હવાલ જાણી અસ્થિર સંસાર પહોંત્યા કાંઈ મેાક્ષ માઝાર
[૩૯૩]
10
.
કામાંધ ગજરાજ અગાધ મહાખલી કાગઢ હથણી દેખ મદોન્મત્ત ઉછલી આવે પાવે દુ:ખ અજાડી માંહિ પડિ અ`કુશ શીશ સાહ ́ત સ્પશ ઇંદ્રી નંડી ૧ સ્વઇચ્છાચારી રે મચ્છદ્રહ માંહે રહેસા॰ અકુ િવિધ નીરમાં નાખે હા. સા ગલકા જાણી ભક્ષ મૂઢ કાઠે રહે રસના તણે વસ મરણુ લહે જિનવર કહે. શશિદલ કમલ વિમલ બહુલ વાસાવલી હૈ। લાલ બહુલ વાસા વલી ચંચલ લાલપ ગંધ લેયણુ આવે વલી લેયણ આવે વલી અસ્નીંગ તરવી હોય કે કુલ જાયે મલી ધ્રાણેંદ્રીવશ પ્રાણ તજે કલી દીપક ખેતઉદ્યોત હાજી દીપક જોત ઉદ્યોત નીહાલે પત ંગિયુ` રે (૨)
કે ફુલ જાયે મલી પ્રાણ તજે કી...
3
..
..
20
.
3
૪
.
સુવણ ભ્રાત એકાંત ગ્રહેવા લાલીયા રે(૨) અજ્ઞાની પશુ જીવ દીપક માંહે ધસે રે (૨) ભસ્મ હાવે તેણીવાર ચક્ષુ ઇંદ્રિય વસે ૨(૨) ૪
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________
આપણ૦
૩ર૬
સજઝાયાદિ સંગ્રહ જયાધિપ વનગહન સુખે રહે હરણ લલના સુખે રહે ધીવર આયબાય વયણ ગાવે ભલે
વયણ ૦ સરસ સુણવા નાદ તિહાં ઉભે રહે
તિહાં. મારે કરણ વિશેષ મરણ દુખ તે લહે - મરણ પચંદ્રી ચપલ જાણે કે આપણો વશ કરે છે દુરગતિ દુ:ખ દાતાર જાણી ઉપામે ધરે જાણી આરાધો જિનધર્મ આણી મન આસના , આણ. કહે જિન હર્ષ સુજાણ લહે સુખ શાશ્વતા . લહે
૯િ૪) તે ગિરૂઆ ભાઈ તે ગરુઆ જે વિષય ન સેવે વિરુઆ નાગ નચિત વસે પાતાલે - સુણે મધુર સૂર મીઠે રે. જે જાઈ કરંડકમાં પેઠા વાત વહતે દીઠે રે.. તે ગિરૂઆ૦ ૧ દીપક દેખી પતગીએ કાંઈ વેચન લેભે છક્લીયે રે રૂપ નિહાળણ કારણે કાંઈ દીપક દેખી બળીયે રે... . ભમર ભમતે જે વેલડીયાં કાંઈ વિણ સ્વારથ વિમુતે રે નાસિકા ઈન્દ્રિયને કારણ એ છે કેતકી કાનને ખૂત રે. .. પાણી માંહિ પલેવાણું કાંઈ માછલડી નવિ દીઠે રે ગર્લય ગલતા જીભલડી કાંઈ એહવે રસ લાગે મીઠે રે... » વિંધ્યાચલ પર્વતને રાજ કાંઈ મયગલ નામે મોટે રે ફરસ ઇન્દ્રિયને કારણે કાંઈ તે પામે બહુ તેટો રે... - ૫ એક એક ઈન્દ્રિયને કારણે કોઈ જીવ કેતાં દુઃખ પાવે રે પંચેન્દ્રિય પરવશ છે જેહા તેહ ભણે કેઈ ગતિ જાવે રે... . ૬
પંચેન્દ્રિયે સાંભળજો કોઈ વિષય મા સેવે ભોળા પ્રાણું રે - મુનિ લાવણ્ય સમય ઈમ બેલે સાંભળજે મન આણે રે.. - ૭
[૩૯ : મયગલ મા રે વનમાંહિ વસે કરતે કેલિ કલેલ કૃત્રિમ કરિણી રે રાગે મેહિ બંધ પડ્યો કરે રેલ.... ૧ શૈલીડા હંસ રે વિષય ન રાચીએ વિષય વિકાર વિણસ વિષય વિડંખ્યા રે ભવ દુઃખ સહે વિષય વિના સુખવાસ લીડા દીપક દેખી રે સેવન સારી છે કે રૂપે મેહ્યો પતંગ આ અગનિની જ્વાળા મનમાં ન ચિંતવે હામે આપણું અંગ... ૩
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________
આ ક્રિયવિષયની સજ્ઝાયે
ભમર વિલુદ્ધો રે વિકસિત ક્રમલિની કમલ મિલતે હૈ ભીતર ભીડીચે હરિણી સરીસા હરખ્યા હરિશુલા ઠાણુ વિહુણેા રે તૃણુ જલ ચૂકવ્ચે। જલચર જલમાં જીવન જોગવે રસના વશ તે રે પડીયેા માછલે પાંચ વિષય સુખ જે નર્ જીપશે તે નર થાડા ક્રિનમાંહી સહી
વિષયતણા સુખ(ફળ) પાંડુઆ સાંભળતાં સુખ ઉપજે વિષય વિદ્ધો પ્રાણીયા માય ને બાપ ગુરૂ આગળે કણુ રસે અતિ (વશ) રાતા પારધીને પાને પડ રૃખા ૨ રૂપે આકુલે પ્રાક્રુતજી પરભવ ગયે નાસિકાગ્રંધે ગ્રાહિયે કમલ સધ્યાયે સ કાચતાં રસનારસે રાતે ઘણું કઠે કાંટા ખુશીયા ફરસ વિષયરસે લેાભીચે ફૂડ કરેણી ખાડમે એક એક ઇન્દ્રિય વશ પડયા પાંચને મૂકે માળી વિષયતજ્યાં સુખ ઉપજે પદ્મચંદ્રસૂરિ પ્રાણીને
લેવા પરિમલ ભેગ ન લહે નીકસન ચાગ (વિ)વેકા નાદે રે પ્રાણ હણીયા પારધી બાણુ... જુએ જુએ વિષય જ જાલ માંય્યા ધીવર જાલે... જે વળી જીપો રાગ તે થાશે નિચે વીતરાગ...
[૩૬] . ભાખશ્રી જિનરાય રે હિંયડે હરખ ન માય રે..વિષયતાં ફળ૦ ૧ નવં ખેલે મુખ સાચ રે હારે તે નિજ વાચ ... મૃગલા વનમાંહિ રે દ્વીધા કરમે સાહા રે... દીવે પડીયા પતંગ ૨ તા તેણે નિજ અંગ રે... ભમરા જેમ અરિવંદ રૈ પાયે હુણીયા ગઇ રે... જલમે' રહ્યો જેમ સીન ૨ દુ:ખીયા થયે તે ટ્વીન રે વનમાંહિ ગજરાય ૨ લાહ સાંકળે જકડાય રે દુ:ખ દેખા સહુલેાક રે તા થાય જનમારી ફાક
સુંણુ સિવ- જીવ રે પડિતુ સદીવ રે [૩૭]
ચેતના છેાડ દે વિષયનો પરસગ ગિરાઇ કરત વિલેલ ક્રશ વશ કુંઠું ઇંદ્યાયે મીન કો અપના નેત્ર વિષય કર દીપ શિખારે
20
૩૧૭
.
G
બંધાઇ ક્રિત માતંગ..ચેતન૦ ૧ -સ્સના કે પરસંગ જલ જલ મરત પતંગ...
10
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩ર૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ વટપદ જલજમાંહે ફસ મૂરખ ખેચો અને અંગ વીણ શબ્દ સુણ શ્રવણ તતખણ મેલી મર્યો રે “કુરંગ... ૩ એક એક ઇંદ્રિય ચલત બહુ દુઃખ પાયે હૈ સરભંગ પાંચે ઈદ્રિય ચલત મહાદુઃખ ભાષત “દેવચંદ ચંગ.... . ૪.
' [૩૮]. પામી શ્રી જિનવરતણે ધરમ યણ બહુ ભૂલ રાખો જતન જતન કરી , નહીં કે અહને મૂલ.. ચેતે રે૧ ચેતે રે ચેતે ઉત્તમ આતમા તાહરે સાથે નહિં આવે કઈ મિથ્યારે મમતા પરિહરી તાહરે જોવું રે નિશ્ચય જોઈ. . ૨ સદ ગુરુ જોગ સુહામણે શ્રાવક કુલ અવતાર જિહાં કણિ જિનવર માનવા ગણવે નિતુ નવકાર - ૩ રામા રે ધન ધન ચિતવે પાપ કરે અતિ ઘેર પણ નવિ માને રે મારે જાવું તે તે માણસ નહિં પણ હેર.... ,, ૪ ખિણ ખિણ આયુ ઘટે ઘણે કાયા નહી થિર થોભ આશા રે અમર અભાગણ જેહથી વાધે રે અતિઘણે લેભ, ૫ પાંચે ઈન્દ્રિય વશ કરે ઈન્દ્રિય રે મહા વિષ ઝાલ ઈન્દ્રિય નહિં વશ જેહને તે તે પામે દુઃખ તતકાલ... - ૬ સિંઘલ મયગલ મલપત છેડી ચંદન તરૂ છાંહિ મયણ મહીપતિ નિરદો પડયો રે અજાડી માંહિ... - નિરમલ જલમાં માછલે કરે કુટુંબ કલેલ અણખૂટે મરે બાપડ જિહવા તેહની લેલ... . ભોગી રે ભમર ભમે અતિ ઘણું લિઈ લિઈ કમલના ગંધ પામી રે નાસા પરવશપણે કિહાં મરણ કિહાં બંધ. . લભ ન આણે મન અતિઘણે લેજો પણે પતંગ નયણ મુંઝાણે દહે દીવડે ઝપા રે મન તણે રંગ... . રસીઓ વનમાંહિ મરગલે મોો પારધીયા ગીત બાણ ન જાણે લાગતું વિગ બિગ વિષય વિચિત્ર. . વિષય માં રાચે ઉત્તમ આતમા વિષ જસ્ય વિષય વિકાર રાગરહિત મન જેહનું ધન તેહને અવતાર.. સંસાર વનમાં તું વસે કિહાં મહિલા વાય ચં()તેલ આકુલ નથણ અજાણતા પડે નરગ ઈહ બોલ... તન-ધન–જોબન કારમું કામે કુટુંબ સનેહ અથિર જાણી તમે પરિહરે અંત દિઈ દુઃખ દેહ , શીખ સુખડલી સહામણી લબ્ધિ કહે ગુણવંત મનના મારથ સવિ ફળે ભજે રે ભજે ભગવત , ૧૫
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉદરી વ્રતની સઝાયા
* ઉદરી વ્રતની સઝાય [૨૦] સાસુ ને વહુ મદિરે ગયાં 'તાં મને આવી લાજ પચ્ચખ્યું એકાસણું. સાસુએ લીધા બેલાના પચ્ચખાણ જેઠાણુંએ લીધા તેલાના પચ્ચખાણ અને ઘરે આવીને ભઠ્ઠીઓ સળગાવી સળગાવ્યા ચૂલા બે-ચાર પચ્ચખ્યું ૩ પહેલે ચૂલે ભાત જ એ બીજે ચૂલે એારી દાળ , ત્રીજે ચૂલે કંસાર કેળવ્યો ચેાથે પાણી ઉકાળ
, બજારમાંથી સસરાજી આવ્યા લાવ્યા ઘેબર હાથ વહુને એકાસણું મેડીએથી સાસુજી આવ્યાં લાગ્યાં પાપડ સાથ દુકાનેથી જેઠજી આવ્યા લાવ્યા દૂધડે ભાર ભાભીને , ઓરડામાંથી જેઠાણી આવ્યાં લા વ્યાં ખાખરા બે ચાર દેરાણીને , બજારમાંથી દિયરજી આવ્યા લાવ્યા ફલ ફૂલ સાથ ભાભીને , પરશાળેથી દેરાણી આવ્યાં લાવ્યાં મુખવાસ હાથ રૂમઝુમ કરતી નણંદ આવી લાવી-પકવાન સાથ મહેલમાંથી સ્વામીજી આવ્યા લાવ્યા લાડુ બે ચાર ગોરીને , કામ કરતે ઘાટી જ આ ઢાળીયા બાજોઠ બે ચાર શેઠાણીને . એકાસણું કરીને વહુજી ઊઠયા કીધી લેટલેટ પચ્ચખ્યું ચારપાંચ કોળીયા ઊભું રહીએ તે ઉદરી વ્રત કહેવાય છે હીર વિજયજીની વિનતી એ તે વીર વિજય ગુણ ગાય
* ઉત્તમ મનોરથની સઝાયા [૪૦૧]. ધન ધન તે દિન ક્યારે આવશે જપશુ જિનવર નામ કર્મ ખપાવી છે જે હુઆ કેવલી કરશું તાસ પ્રણામ.. ધન મન-વચ-કાયા રે આપણા વશ કરી લેશ સંયમ રોગ સમતા ધર રે સંયમ (૨)ગમાં રહેશે છાંડી રે ભેગ , વિનય–વૈયાવચ્ચ ગુરૂ(જ્ઞાની)ની ચરણે કરો કરશું જ્ઞાન અભ્યાસ પ્રવચન માતા રે આઠે આદરી ચાલÉ પંથ વિકાસ પરિગ્રહ વસતિ રે વસ્ત્ર ને પાત્રમાં આઈબર અહકાર મૂકી મમતા રે લેકની વાંછના ચાલશું શુદ્ધ આચાર તપ તપી દુર્લભ દેહ કસી ઘણું સહશું શીત ને તાપ પુદગલ પરિણતિ રંગ નિવારીને રમશું નિજ ગુણ આપે છે સરસા સાંબર મૃગ ને રેઝઠ--શું છે તેનું મુખ નાસ ખેળે મસ્તક મૂકી ઉઘશે આણું મન વિશ્વાસ
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
૩૩૦
પદ્માસન ક(ધ)રી નિશ્ચલ એસસુ ગુણુ ઠાણાની રે પ્રેણી ચડી કરી કરી સલેખણુ અણુસણુ આદરી મિચ્છામિ દુક્કડ સવ” જવા પ્રતિ મેાટા મુનિવર આગે જે હુઆ પરીષહ સહસુ રે ધીરપણુ ધરી વાધર વિટી રે ડાળા નીસર્યો ખધક શિષ્યા રે ઘાણી પીલીયા માથે પાળી કરી સગડી ધરી ગજ સુકુમાલે રે શિર બળતું સહ્યું સિ’હતણી પરે સામા ચાલીયા વિરૂઈ વાધણુ ધસતી ખાયવા ધ્રુવ પરીક્ષા રે કરતાં વળી વળી
ધરનું આતમય ન સાધશું મેક્ષનુ ઠામ ચેની ચેારાસી રે લાખ દેશ' સદૃગુરૂ શાખ સમરી તસ અવદાત કરશુ કમને ઘાત ધન્ય મેતારજ સાધ રાખી સમતા અગાધ ભરીયા માંહિ અંગાર તે પામ્યા ભવપાર સુકાશલ મુનિરાય વાસિરાવી નિજ કાય ચક્રી સનતકુમાર
રાગે પીડીયેા રે (વરસ તે સાતસે) સાતમે વસેા લગે ન કરી દેહની સાર ૧૩ નિશદિન એડવી રે ભાવના ભાવતાં સરે નિજ આતમ કાજ મુનિ ખુવિજય એલે પ્રેમથુ
ભાવના ભવધિ જહાજ ૧૪
20
..
as
10
19
૧૦
૧૧
૧૨
[૪૨]
..
અપૂર્વ અવસર એવા કચારે આવશે કયારે વળીશુ' મહાપુરૂષને પથ જો પ્રભુની વાણી સુણીશું' ભાવ ધરી ઘણા ત્યાગી થઇશ છેડી સવ` સબંધ જો અ૦૧ શત્રુ-મિત્રને તૃણુ મણિને સરખા ગણી વિચરશુ' વળી ગામ ને ઠામેઠામ જો ઉદાસીનતા રાખીશું વળી સદા વિષયાદિકનું રહેવા ન પામે નામ જો અર્ ઉપશમજળનું સ્નાન કરીશું સદા જેથી કષાયના રહે નહિં જરા તાપ જો શાંતમુદ્રાથી રહીશું' જંગલમાં સદા એકારને વળી શાંતથી જપીએ જાપ જો દેહે નિરંતર અલખ ધૂન લજ)ગાશુ. એસે ખેાળામાં મૃગ આવીને પાસ જો કુંડું જાણીને દેહુ કદા ખજવાળશે નિર્ભય થઇને બેસી રહે આસપાસ જો ૪ ગ'ભીર ગુફામાં જઈ ને કયારે મ્હાલશુ' એકાકીપણે ધરીશુ અ· ધ્યાન જો રાતદિવસની ખબર પડે નહિ ધૂનમાં મુક્તિ સામું ક્ષણક્ષણ કરશુ ખ્યાન જો પ કૂમ તણી પેરે ઇન્દ્રિય સર્વે ગોપવી કમલપત્રવત રહીશ' વળી નિલે'પ જે વિભાવદશા છે।ડીને રમશું ગુણમાં કારે પેઇશુ રાગદ્વેષન્ડ લેપ જો ૬ કયારે ભણીશુ સુત્ર સિદ્ધાંતો વીરના દ્રવ્ય-ભાવથી યઇશુ વળી નિંગ થ જો એકાકીપણે વિચરશું વળી ભૂમિમાં ચાલીશુ વળી મહાપુરૂષને પથ જો અછ ઉત્તરાત્તર ગુણુસ્થાનક ફૅયાર પામીશું શુદ્ધ આલંબન રાખીશું સન્મુખ જો સંયમ શ્રેણી ચડીને કર્માં ખપાવશુ હઠાવશુ કબ જન્મ મરણનુ દુ:ખ જો ૮
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયન સુત્ર નામાધિકારની સઝાય
૩૩. ધર્મ ધ્યાનના પાયા ચાર વિચારીને શુકલધ્યાનમાં કરશું વળી પ્રવેશ જે. ક્ષપણ ખગ લઈશું હાથમાં મેહના કેફને જરા ન રહે આવેશ જે ૯ જીવને ફરમ્યું દ્રવ્યથી સાધુપાણુ બહુ પણ નહિ આવ્યું તેથી ભવનો પાર જે ભાવથી આવે તે મુક્તિ નજીક છે દાખલે એ ભગવતિ અંગ મેઝાર જે ૧૦ શાંતિમય જીવનને ક્યારે ગાળીશું સવ ઉપાધિ છેડી લઈશું સ્વરાજ જે નીતિના નિયમો ધારીશું હૃદયે પ્રેમથી ક્યારે પામીશુ ઉદયથી શિવરાજ ૧૧.
- ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર નામાધિકારની સઝાય [૪૦૩] પણમિય પહુ પાસ પયારવિંદ નિત સેવઈ સુરનર ભમરવિંદ કાલય સુય ઉત્તરઝયણ નામ અજઝયણ ભણેસુ ગુણાભિરામ... ૧. પહિલઈ અઝયણ દ્વિવદ્ધમાણ પહુભાઈ વિનય તણઉ વખાણ બીજઈ બાવોસ પરીસહાણે જિણ કહિય કહાણુય ગુણ નિહાણ. ૨. તીકઈચરિગીય અતિ સુચ ગ દુલહ વકખાણિય વારિ અંગ , ચઉથઈ અસંખઈ ભાસિયાઈ કવિયધણ રૂવ અસાસયાઈ.. પંચમઈ અકામ-સકામ જાણિ પંડિત બાલ મરણ વખાણ છઈ અયણિહિં અછઈસાર ખુયમુણિ શોખ તણું વિચાર ભાસ : સત્તમ એલય નામ સામિ અઝયણિહિં ભાસિયા :
સુરહિ વચ્છ એલએ સર્વ વિછરિહિં પયાસિય લાભથકી અતિવધઈ લેજે જગમાહિ મહ તે જ પિય અમકપલ નામ અજન્મણિ સુરત.. નવમઈનમિ અઝયણ નામ આગલિ ઈઇ દિહિં વિખરૂવકિય પુછ કહિય ઉત્તરસુ મુણિ દિહિં પંડુરપત્ત સર્વ કહઈ છવિય ધણ જુત્તાહિં , ; ,
ગોયમ આગઈ વીર નાહ દસમઈ દુમપત્તિહિં. હું બહુ સુયજજ ઈગ્યારમન તુ સુણિયઈ બહુ સુય મુણિ મહિમા તિહિં ભણિય બારસમઈ અજઝયણિ પવિત્ત હરિકેસી મુણ તણઉ ચરિત્ત : ૭ તેરસમઈ અઝયણિહિં જાઉ ચિત્ત અનઈ સંભૂતિ વખાણવું છે ! ચઉદસમાં ઈષકારીય સારે ષડૂછવહં પ્રતિબંધ વિચારે.. ૮, પારસમઈ મુણિ કહીય સભિકખુ જહિ મનિ સમિતિણ મણ સુખ દુકખ સેલસમઉં બંભર સમાહી સત્તરસ પારસમણ અવગાહી . ૯ ભાસ : સંજય અજઝયણ જાણેહ અઠ્ઠારમં ભરહ સગરાઈ નિવચરિય સુમરમ ઈગુણ વસજાઈ જિમ દુસહવેદન સહી તિમ મિયપુત્તિ પિયમાઈ આગઈ કહી સુણી જસુ વયરસેણુ નિ હરસિમ -વીસમઈ સેય નિગૂંથ મુણી વસીયઉ સમુદ્રપલિય અજઝયણ ઈગવીસમ ભણિય રહનેમિ અજઝણ બાવીસમ ૧૧
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભાસ: કેસમુણિ તેવીસમભણિયઈ પંચસમિતિ ચઉવીસમ શુણિયઈ સુજય વિજયે પણવીસમએ છવીસમે મુણિ સામાયારી સત્તાવીસમ સીસ અણારીય સંભારિય ગુરૂપય નમ એ. ૧૨ મુકમગ્ન સુણ અઠ્ઠાવીસમ અસંમત્તપરક્કમ નિરૂપમ એગુણતીસમ' જાયઈ ગુણનિહતપવિહીતીસમ સ સિયા ઈગતીસમઈ ચરણવિહિ દંસિય કેવલ, નાણુ વખાણીયઈ. બત્તીસમં અપમાયહેઠાણી મપયડી તેની સામે જાણ ચઉતીસમ વેશ્યાતણુઉં એ પઈતીસમ અણુગારહું મા જીવાજીવ વિભક્તિ સમગે છત્તીસમું ભવિયણ ભણઉ એ ૧૪ કાલ ગહણ અનંઈ તપ પાખઈ જે સિદ્ધાંત વચન મુખિ ભાખઈ દાખઈ અરથ અજાણતાં એ સુધી વિધિ ગુરૂ વિણ કિમ જણઈ તે પડિસઈ પહિલઈ ગુણઠાણુઈ જિણવર આણુ વિરાધતાં એ ૧૫ જિન ભાષિત ગરૂએ સિદ્ધતિ તેડતણું અરથવિચાર આણંત
બુદ્ધિહીણ તે કિમ લહઈ એ ઈણ પરિ ભાવ ધરી અધિકેરા મ ભણ્યા અધ્યયનહ કેરા
- ખેમરાજ મુણિવર કહઈ એ..૧૬ * ઉત્તરાધ્યયનની સઝા (ઉદયવિકૃત ૪૦૪ થી ૪૩૯)
- ૧ વિનય અધ્યયન [૪૦૪] પવયણ દેવી ચિત્ત ધરી છ વિનય વખાણશ સાર જંબૂને પૂછે કહ્યોજી શ્રી સહમ ગણધાર ભાવિકજન વિનય વહે સુખકાર ૧ પહેલે અધ્યયને કહ્યો છે. ઉત્તરાધ્યયન મઝાર સઘળા ગુણમા મૂળગોજી જે જિનશાસન સાર ભાવિકજન૨ નાણ વિનયથી પામી છે નાણે દરિસણ શુદ્ધ . ચારિત્ર દરિસણથી હુવે છે ચારિત્રથી પણ સિદ્ધ - ૩ ગુરુની આણુ સદા ધરે છે જાણે ગુરુને રે ભાવ વિનયવંત ગુરુ રાગીયે છે તે મુનિ સરલ સ્વભાવ છે. કણનું કુંડુ પરિહરી જી. વિષ્ટાણું મન (માણે રે) રાગ ગુરુદ્રોહી તે જાણવા જ
સૂઅર ઉપમ લાગ - ૫ કેરા કાનની કતરી છે
ઠામ ન પામે છે જેમ શીલ હીણ અકહ્યાગરા છે. આદર ન લહે તેમ ચંદ્ર તણી પરે ઉજળી છે કીર્તિ તેહ લતા ‘વિષય કષાય છતી કરીછ જે નર વિનય વહંત . વિજ્ય દેવગર પાટવી
શ્રી વિજયસિંહ સૂરી શિષ્ય ઉદય વાચક ભણે છ વિનય સયલ સુખકંદ - ૮
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યનની સજ્ઝાયે
૨. પરીષહું અધ્યયન [૪૦૫]
સાહનસામિ જ'બૂ પ્રતે
ઉપદેશે ધમ સુવિચાર રે
ઉત્તરાધ્યયન બીજે કહ્યો પરીષહતણે। અધિકારરે (ઇંદ્રિયજય તુમે આદ) ૧
ઇંદ્રિયજય તુમે' આદર અનુક્રમે નાણ-કિરિયા થકી ખુહ-તૃષા-શીત ને તાવડા અરતિ-રતિ નારીચર્યો વળી તેમ ક્રિશ-વધ-યાચના મલ-સત્કાર-મતિ મૂઢતા એહ બાવીસ પરીષહ કહ્યા સાંસહી વરસના પાંસીચું ઢઢણુ મુનિવરે સાંસહ્યો તેથી તેહને ઉપને મહુવિધ પરીષહ સાંસહ્યા શાસનનાયક વીર રે તેહથી નાણુ અવિચલ લલ્લું મેરૂ ગિરિ સાહસ ધીર રે... શ્રી વિજયદેવ ગુરૂ પઢિવી શ્રી વિજયસિંહ સૂવિંદ રે શિષ્ય વાચક ઉદય વિજયની વાણી અવધારી નરવુંદ ૨. ૩. ચતુર'ગી અધ્યયન [૪૦૬]
..
સુણાવે ચિત્ત માણેા ધર્મ અંગ એહુ જાણી કહે સાહમ સ્વામી જ. શિર નામી... દેશ હોઈ હૂિં ત જિનરાય સિદ્ધત...'
જિમ લડ઼ા સુખ સસાર રે શાષતાં સુખ લહૈા સાર રે 'સ-અચેલતિમ હાય રે નિસીહે શય્યા પુણુ જોય રે ગ· અલાભ-તૃણુ ફાસ રે હાય સમકિત સુખવસ રે... પ્રથમ તિહાં ઋષભ જિષ્ણુ કેજલનાણુ સુખક રે... પરીષહ નામ અલાભ રે કેવળ સંપદા લાભ રે...
પ્રથમ માનવભવ દોહિલેા પાલવઉ સદહણા ખરો ચાર શુભ ગર્ભાવ ધારીયે ત્રીજે અધ્યયને નિપુણ્યા મણુઅભવ દુલહતા કારિણી સાંભળવા વળી દાહિલે
॥
તેહિ રૂચિ કહાં સાચી ? ખલશક્તિ તેહિ કાચી...
જઇવ તે સાંભળવુ' મલે કબહુ કિરિયાતણી રૂચિ હુઈ ભાગ્યયાગી(ગે’) લહે ચાર એકાઇ ભવિયણ પ્રાણી તુમ્હેં તેણુ હિત જાણી...
ધર્માંતુ... આળસ મત કરે શ્રી વિજયદેવ ગુરૂ પાટવી વિજયસિંહ “નિરાય શિષ્યતસ ઉપદો એણીપરે ઉદયવિજય
મઝાય...
..
9.8
1.0
૩૩૩:
10
ረ
3.
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________
- અજઝાયાદિ સંગ્રહ
છે. સંસ્કૃતધ્યયન (૦૭]. અજરામર જગ કે નહિ, પ્રમાદને છાંડો રે મિથ્થામતિ મૂકી કરી ગુણઆદર માંડે રે. (શુદ્ધ ધમને ખપ કરે ? શુદ્ધ ધમને ખપ કરો ટાળી વિષય વિકાર રે -ચઉથે અધ્યયને કહે વીર એહ વિચારે છે... પાપ કરમ કરી મેળવે ઘનના લખ જેહ રે મૂરખ ધન છાંડી કરી નરકે ભમે તેવું રે.. બંધવજનને પોષવા કરે છે નર પાપ રે. તેહતણાં ફળ દેહલાં સહે એકલે આપ રે.. ખાત્રતણે મુખે જે ગ્રાો એક ચાર અયાણ રે નિજકમેં દુખ દેખતાં તેહને કુણ ત્રાણ રે. ઈમ જાણી પુણ્ય કીજીયે જેહથી સવિ સુખ થાયે રે નવિ નવિ સંપદ અભિનવી વલી સુજશ ગવાયે રે.. વિજયદેવ ગુરૂ પાટવી વિજયસિહ મુર્ણિો રે શિષ્ય ઉદય કહે પુણ્યથી હાઈ પરમ આણંદ રે
૫. સકામ અકામ અધ્યયન [૪૮] પંચમ અધ્યયન કહે એ પંચમ શ્રીગણધાર
નિયજીએ સદહે એ જ બુસ્વામી તે સહીએ...૧ મરણ સકામ-અકામ એ ભૂખ મરણ અકામ એ
સકામ એ બીજઉ જાણપણું થકી એ...૨ પ્રથમ અનંતી વાર એ જીવ લહે નિરધાર એ
સાર એ બીજાં પુયે કઈક લહે એ....૩ ઈ-પરલોક ન સહે જે ભાવે તે સુખી કહે
નવિ રહે તત્વ તણી મન વાસના એ..૪ પંચે આશ્રવ આદરે વિવિધ રે માયા કરી
નવિ તરે તે અજ્ઞાની જીવડે એ...૫ સામાયિક સિહ ઘરે સાધુતાણા ગુણ અનુસરે
નિસ્તરે એ તે પ્રાણી નાણી સહી એ૬ ગુણ અવગુણ ઈમ જાણીયે ગુણ ધરીએ ગુણખાણી એ
| વાણીએ વિજયસિહ ગુરૂ શિષ્યની એ.૭
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૩પ
૨
ઉત્તરાધ્યયનની સઝાયે
૬. નિર્ગથીય અધ્યયન સંસારસ્વરૂપની સજ્જાલ ઢાળઃ સંસારે રે જીવ અનંત ભ કરી,
કરે બહુલા રે સંબંધ ગતિ ચિહુ ફરી ફરી નવ રાખે રે કેને તવ નિજ કર ધરી
સગાઈ રે કહે કિ પરે કહીયે ખરી ત્રુટક : કહો ખરી કિશો પરે એહ સગાઈ કારમે સંબંધ એ
સવિ મૃષા માતા પિતા બહેની બંધુ નેહ પ્રબંધ એ ઘરિ તરૂણ ઘર રંગે પરણી વા કારણ તે નહી
મણિ કણ મુત્તિઓ ધન ધણ કણ સંપદા સવિ સંગહી ઢાળ: એહ થાવર રે જંગમ પાતિક દઈ કહ્યાં
જેહ કરતાં રે ચઉગઈ દુઃખ જીવે સહ્યાં તેહ ટાળો રે પાતિક દરે ભવિયણા
જીમ પામે રેઈહ પરભઘ સુખ અતિ ઘણાં ત્રુટક : અતિઘણાં સુખ તુહે લહે ભવિયણ જૈનધમ કરી ખરે
પરદાર પરધન પરિહરી તિણે જૈનધર્મ સમાચાર જે મદે મા રૂપે રચે ધર્મ સાચું નવિ રમે
અંજલિ જલ પરે જન્મજાતે મૂઢ તે ફળ વિણ ગમે ઢાળઃ અધ્યયને રે છ શ્રી જિનવર કહે
શુભ દૃષ્ટિ જે તેહ ભલી પરે સહે તે સહી રે તપ નિયમાદિક આદરે
આદરતે રે કેવળ લચ્છી પણ વરે ગુટક : લચ્છી વરે જિન ધર્મ કરતે હલુઅ કમી જે હવે
પાંચમે ગણધર સ્વામી જંબૂ પૂછી ઈણી પરે કહે
શ્રી વિજયદેવ સૂરદ પટધર વિજયસિંહ મુનીસરૂ આ તસ શિષ્ય વાચક ઉદય ઈણીપરે ઉપદિશ ભવિ હિતકરૂ
૪
?
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૬
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
* ૭. એલક અધ્યયન ૪િ૧૦] અજ જિમ કોઈક પશે આંગણિ પ્રાહુડાને હેતે રે ? તે અજ જબ મનગમતાં ચરતે તાસ વિપાક ન ચેતે રે શ્રી જિનવર ઈણીપ જપે વિષયવિકાર મ રાચે રે; તપ-જપ-સંયમ-કિરિયાને ખપ કીજે જે જગ સાચે રે... . મધ-માંસ આહાર કરતે -વિષયવિકાર ઉમાહ્યો રે નરકતણું તે આઉખું બધે અજ પરિ કરમે વાહ્યો રે... કેડી લેલે સહસ ગમાવે મંદ મતિ જિમ કોઈ રે અંબતણાં ફલ કારણ છાં િરાજ્યઋધિ ધરિ ઈ રે... તિમ નરભવ સુખકારણ છાંડે, અમરતણાં સુખ ભેગ રે તિમ વલી મોક્ષતણું સુખ મેટા કિમ પામે જડ લેક રે. એણપરે મૂઢપણું પરહરી પંડિત ગુણ આદરી રે વિજયસિંહ ગુરૂ શિષ્ય કહે ઈમ ઉદય સદા સુખ વરીયે રે.. . ૬
૮. કપિલ અધ્યયન [૪૧૧. કેવલ નાણુ ગુણ પૂરી ચેર પાંચશે હેત રે સુધન કપિલે મુનિ ઉપદિશે સુણે સુગુણ સાચા રે... વિષમ ૧ વિષમ વિષય રસ પરિહરો ઘરે પૈયે મનમાંહિ રે કાયર નવિ છાંડી શકે ત્યજે શુર ઉચ્છાહિ રે... - ૨ એહ સંસાર જલનિધિ સમો કો તે દુખ ભંડાર રે વહાણ સરિસ એકજ સાહુ તિહાં ધમ આધાર રે.. જે મન-વચન-કાયા કરી જયણા કરે સાર રે તેહ સઘળાં દુ:ખ પરહરી લહે સુખ શ્રીકાર રે.. . લાભ જિમ-જિમ હુવે અતિ ઘણો તિમ-તિમ લેભ વાવંત રે દેઈ માસા ધન કારણે
નવિ કાડિ સર ત રે... , ૫ પંચસય એમ પ્રતિ બોધીયા નષિરાય ઉપદેશ રે આઠમા એહ અધ્યયનનો . કaો અર્થ લવલેશ રે.. વિજયદેવ ગુરૂ પાટવી, વિજયસિંહ સૂરિ રે શિષ્યતવાચક ઈમ ભણે ઉદય વિજય સુખ કંદ રે... - ૭
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાખ્યયનની સજઝાય
૩૭ ૯ નામરાજર્ષિ અદયયન [૪૨]. દેવતણી અદ્ધિ જોગવી આબે મિથિલા નયરી નરિ નમિ નમિ જે ઈન્દ્ર પરખી જ શુદ્ધ મુણિરે ભવઠા એહવા મુનિવર વદ વંદીને આણદોરે, ભવિકા સુખ સંપત્તિ નિજ હાથે કરીને જિમ ચિરકાલે નદ રે... , ૧ ચારિત્ર લેઈ મિથિલા ના સવેગ રસમાં ભીને નમિ રાય અષિ પંથે ચાલે રાગ ને રોષ અદીનો રે.... ૨ તાસ પરીક્ષા હેતે સુરપતિ બાંભણ વેષ અવે મિથિલા અગ્નિ જલતી દેખાડે સુરપતિ પૂછે ભાવે રે.... .. નિજ નગરી જલતી કાં મૂકી તિમ વલી આથિ અનેરી મુનિ કહે મારું કાંઈ ન વિણસે કેહની ઋદ્ધિ ભલેરી રે... .. ઈન્દ્ર ભણે નગરી સમરાવી અરિયણ સાવ વશ કી: અનુક્રમે સંયમ મારગ લઈ અવિચલ સુખપદ લીજે રે , મુનિ બોલે જે અવિચલ નગરી તસ મંડાણ કરીશું અથર તણે પ્રતિબંધ તે છાંડી થિરશું પ્રીતિ ઘણું રે ૬ કોડિ કટક ઊતે જે તેથી મન આપે તે શરે, એમ પ્રશંસી હરિ સુરલોકે પહેાં પુર્વે પશે રે... . ૭ અવિચલ સુખ પામ્યા મુનિરાજા નવમેં ઉત્તરાધ્યયને વાત કહી કહે ઉદય વિજય ઈમ વિજયસિંહ ગુરૂ વચને રે. .
- ૧૦, દ્રુમપત્રાધ્યયન ૪િ૧૩. પંડર પાન થયે પરિપાક, તરૂથી પડે કઈ કાલે રે; તિમ ધન યૌવને જીવિત પણ તું, ગૌતમ જ્ઞાને નિહાલે રે. ૧ ગૌતમને શ્રી વીર પપે મ કર સમય પ્રમાદ રે, જેમ હપરભવ સુખ પામીજે, ટાલી જે વિખવાદ રે. ડાભતણી અણીએ જલકણિકા, જિમ હવે અથિર સભાવ રે; તિમ નરનાં આઉખાં જાણે, ધર્મ સદા થિર ભાવ રે. ગૌ. ષટકાયામાંહિ કાલ અનંતો, ભમી દુઃખ સહંત રે; વલિ જરા પતિ કેશ પંડુરા, ઇન્દ્રિય શક્તિ હુત રે. ગૌ૦ ૪ તેહવામાં જિનવર નવિ દીસે, પચમ-કાલે ભરતે રે, મતમત નવ નવી વાણી દીસે, ધર્મ તે કહે કિહાં વરતે રે. ગૌ. ૫ જિન વાણી નિસુણી ઈમ ગૌતમ, અનુમે કેવલનાણું રે; દશમે અધ્યયને એમ ભાખે, વીર જિનેશ્વર વાણી રે. ગૌ. ૬ વિજયદેવ ગુરૂ પદપ્રભાવક, વિજય સિંહ ગુરુ શિ રે. વાચક ઉદયવિજય એમ બેલે, પુણગ્યે પહોચે જગી રે. ગૌ૦ ૭ સિર
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________
3.
૧૧.
વીર જિષ્ણુદ્ઘની દેશના જે બહુ સૂ તે રણવ્યા જે જે ભાવ વખાણીયા જિમ ઇહભવ પરભવ જે બહુશ્રુત મુનિવર હવે સુરતરૂ સાયર શશી રિવ અધ ચક્રી ચક્રી હિર સીતા નઠ્ઠી મદિર ગિરિ ઇત્યાદિક ઉપમા ઘણી અધ્યયને અગ્યારમે વિજયદેવ ગુરૂ પાટવી શિષ્ય ઉદ્ભય કહે સુઅધરા
બહુશ્રુતઅધ્યયન [૪૧૪] આગમ ગુણુ દેખી અવિનીત ઉવેખી...વીર જિષ્ણુ દની૰૧ ભાવે તે ભવ લોકો
તુમ સુખ સાગે.... તેઢુને ઉપમાન
૧૨. હરિકેશી
ઋષિ વનવાસી સુરવર સેવિત પાંચ નિજઇન્દ્રિયવશ કરતા માત...ગ ઋષિ મુનિવરૂ સુધા મુનિવર જે કહાયે. માસતણે તપસી હિરકેશી મલશેાભિત તનુ રહ્યો સવેગી રાજ સુતા ભદ્રા તિહાં આવી ભ્રમતીમાંહે મુનિવર દેખી તે દેખી સુરવર તવ કાપ્યું ત્રાડે હારને' માટે તનુ સા તે નિસુણી રાજા તિહાં આળ્યે લાબ્યા સુર કહે સુતા તે તા સાજી તત્ક્ષણ એ થાયે રાજાયે મુનિને પરણાવી રાતે' મુનિ અવિચલ તેણે દીઠા ઋષિ નિરખીને ચેાગ્ય કહી કંમ માંડે જાઞ પુરાહિત એક દિન માસખમણ પારણે તિહાં મુનિવર
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ’
ગજ રથ બહુમાન... ધન કેશ સિંહ
'બૂ તરૂલીહ...
બહુ સુઅ અણુગાર સહુ એ અધિકાર... વિજયસિંહ સુરિશ્વ પ્રતપે ઉડ્ડચ′દ... અધ્યયન [૪૧૫] પાળે પંચ આચાર
તપસી ઉગ્રવિહાર...માતંગ મુનિવરૂ ૧ હરિકેશી ધન્ય ધન્ય કિરિયા ગુણુ સ‘પન્ન..... તિદુઃખ જખની ઠાણી નિમલ કાઉસ્સગ્ગ જાણી... યક્ષને નમવા કામ(જ) મુહુ મચકોડે તામ... કન્યા કીધી (૬)કુષ્ટ પ્રશ્નપે ભૂતાવિષ્ટ... કરી ઉપચાર અનેક પરણે મુનિ વિવેક... તે નિપુણી કન્યા તેહ મૂકી જકખને ગેહ... આવી પ્રભાતે ગેહ ઝણી પુરેાહિત તહ... વિપ્ર મળ્યા લખ (જો) કેડિ આવ્યે મનને' કોડ...
M
3
M
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________
"ઉત્તરાધ્યયનની સઝાય
૩૩૯ આરંભી અવિવેકી બાંભણ ? ન લહે ધમ વિચાર મુનિ દેખી કહે કુણ તું દીસે ન અંત્યજ અવતાર... • ૧૦ યક્ષ તદા મુનિ મુખથી બેલે યાગનું ફલ તુમ્હ એહ :: શુદ્ધ પાત્ર ગોચરીયે પહેલે હું તુમહ બારણિ જેહ.. - ૧૧ રેષે બાંભણસુત તવ મુનિને કરવા યષ્ટિ પ્રહાર ઉઠડ્યા તવ તે જલેં કીધા રૂધિર વમંત કુમાર.. - ૧૨ પાય લાગી મુનિને તે ખામે પુરેહિત સુત અપરાધ પ્રતિલાભી પ્રતિબંધ લાઁ તિણે બાલકને થઈ સમાધ.... મુક્તિ મુનિ પહોતે જય વરસ્યા એ અધિકાર અશેષ, અધ્યયને બારમેં વખાણ્ય શ્રી મહાવીર જિનેશ.. - ૧૪ વિજયદેવ ગુરૂપદ પ્રભાવક શ્રી વિજયસિંહ સુરિરાય તેણ તણે બાલક ઈમ બેલે ઉદય વિજય ઉવઝાય... .
૧૩. ચિત્રભૂતિ અધ્યયન [૧૬] ચિત્ર અને સંભૂત એ ગજપુરમાં વિહરત એ,
મહંત એ, દેય માતંગ મુનીશ્વરા એ... ' એક દિન તેહને વંદેએ ચકી નિયમ નિછ દે એ,
આણંદે એ, પટરાણી પણ વંદતી એ... ૨ નારી સ્પણ તે દીઠી એ કામ અગ્નિસંગિઠી રે,
પઈડી એ, મનમાં તે સંભૂતને એ. ચકીતણું નિયાણ એ કરે તે અજાણ એ,
જાણ એ, ચિત્રે વા નવિ રહે એ... ચિત્ર નિયાણ વિણ શુદ્ધ એ સંભૂત મુનિ અવિશુદ્ધ એ
સુરદ્ધિએ, ભવ બીજે દોય પામીયા એ.. ત્રીજે ભવે મુનિ સંભૂત એ ચકી થયે નરપુર હંત એ,
ધન્યપૂત એ, ચિત્ર પુરિમ તાલે થયે એ. સુવિહિતાને તે અનુસરે એ અનુક્રમે સંયમ આદરે એ,
વિચરે એ, એક દિન તે કપિલ પુરે એ. પુર કપિલે દઈ જણા એ થયા એકડા બહુગુણું એ,
અતિઘણાએ, ચકી કહે સુખ ભંગ એ... ચિત્ર કહે લીજે દીખ એ તે નકુલહે ચક્રી શીખ એ,
સુપરિકખ એ, કમત જગ એહવી એ ૯
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિસંહ ચકી અપઈઢાણ એ મુનિ નિજ પુય પ્રમાણે એ,
જાણ એક ઉત્તમ પદવી પામી છે... ૧ વિજયદેવ પટ ધારક એ વિજ્યસિંહ પ્રભાવક એ,
વાચક ઉદય એ કહે ગુણ મુનિતણાં એ... ૧૧
૧૪. ઈષકાર કમલાવતી અદયયન [૪૭] દેવતણું અદ્ધિ જોગવી રે પુર ઈક્ષુકારે મઝાર...મરાલાલ ભગુ પુરોહિત કુલ આવીયા રે સુર દેવ શુભ તિથિવાર, (તે બાલક) તે બાલક મુનિ વદીયે રે માતા-પિતાની સાથ , દિકખ લેઈ થયા કેવલી રે વળી રાણી નરનાથ. . . . માવિ બીહાવીયા રે ઋષિ દેખીતા સંત.. . એક દિન ઋષિ તેણે દીઠડા રે તરૂતલે આહાર કરંત • • જાતીસ્મરણે જાણીયું રે પૂરવભવ વિરતંત.... . માત-પિતાને બૂઝવી રે ચારિત્ર તેહ લત.... માત-પિતા દીક્ષા લીયે રે તિમ વળી રાણી રાય ,
એ ષટ જણ થયા કેવલી રે પહોતા શિવપુર માં વિજયદેવ ગુરુ પાટવી રે શ્રીવિજયસિંહ મુનિરાય, તેહતણે શિય ઉપદિશે રે ઉદયવિજય ઉવજઝાય છે
.. ૧૫. ભિક્ષુકાર અધ્યયન [૧૮] તપ કરતાં મુનિરાજીયા લાલા ન કરે ભેગ નિયાણ મુનિમારગ સુધે ધરે , તે બેલ્યા ગુણખાણુ-મુનિવર તે ભિકખગુણશુદ્ધ પન્નરમા અધ્યયનમાં , ઈમ ભાખે સંબુદ્ધ... - ૧ મંત્ર-તંત્ર નવિ કેળવે , તસ ન રાગ ન રેષ શ્રી પરીષહ જીતવા - ચારિત્રના નહિ દેષ પરિચય નહીં ગૃહસ્થને . અરસ-વિરસ આહાર પજાદિક વાંછે નહીં સાચા તે અણગાર... ઈપિર મુનિગુણ સાંભળી , પરખી કિરિયા નાણ સાધુપથ તેમણે આદરે છે. ત્રણ તત્વના જાણ.. વિજ્યદેવ ગુરૂ પાટવી , વિજયસિંહ ગુરૂ લીહ શિષ્યઉદય કહે એહવા , મુનિ પ્રતાપ નિશિંદીહ... ..
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સઝાય
૧૬. અાચર્યસમાધિ અવયન ૪િ૧) બ્રહ્મચર્યનાં દશ કહ્યાં સ્થાનક શ્રી વીર જિર્ણોદ રે અધ્યયને તે સેલમે જે પાળે શુદ્ધ મુણિંદ રે જેહ પાળે શુદ્ધ મુણિંદ સંવેમરસ ભાવિયા ગુણ ગેહ એ ગુણ ગેહ નિતરેહ નિરાગ વિષયકલ છપતાં સુવિચિ) દેહ એ... ૧ પશુપંગ નારી વિના વસહી પહિલી નિરધાર રે આસન તિણિ નવિ બેસીયે બેસે જિણ આસણ નાર રે
બેસે જિ આસન નાર રે, સંવેગ રસ ભાવિયા ગુણ ગેહ નારી કથા નવી કીજીયે નવિ નિરખે ઇન્દ્રિવ તાસ રે ભીંત પટંતર ટાળી નવિ ચિંતીયે પૂર્વ અભ્યાસ રે નવિન સરસ ભોજન નવિ કીજીયે નવ લીજીએ અધિક આહાર રે 'ઉદ્ભટ વેષ ન ધારીયે તરીયે ઈણ સંસાર રે તરીયે ઉદય વિજય વાચક ભણું શીલવત તે પુરૂષ રતન રે શ્રી વિજયદેવ ગુરૂ પાટવી શ્રી વિજયસિંહ ગુરૂ ધન રે તે વિજયસિંહ
૧૭. પાપભ્રમણ અધ્યયન કિ૨૦] શ્રી જિનધર્મ સુણી ખરે લહી દીક્ષા સાર નિય છે જે સ ચરે તે પુરૂષ ગમાર...(વીર જિનેસર ઉપદિશે) ૧ વીર જિનેસર ઉપદિશે પાપશ્રમણ જે તેહ સત્તરમા અધ્યયનમાં મુનિ ભાંખ્યો જેહ. જ્ઞાનદાયક નિજ ગુરૂતણે લેપક જે સાધન ૫ ચ પ્રમાદવશે પડ્યો ચારિત્ર ન સમાધ... કંઠ લગે ભેજન ભલું કરી સૂવે જેહ રાત-દિવસ વિકથા કરે ગુણની નહિં રેહ. ભવ બહુ ચૂકી કરિ કરે કાય કલેશ વિપમિશ્ર તેહને પરહરી ધરે સુગુણ વિશેષ. વિજય દેવ ગુરૂ પાટવી વિજયસિંહ સૂરીશ શિષ્ય ઉદય કહે પુણ્યથી પહોંચે-સાયલેજગીશ... એ
૧૮. સંયતિ રાજર્ષિ અદયયન [૪૨૧ કપિલપુરને રાજી, જગ ગાજી રે, સંજય નર રાય કે, પાયનમે નર જેહના, પહોંચે ભડ વાયકે (ધન ધન સંજય નરવરૂ). ૧ ધન ધન સંજય નરવરૂ, જગ સુરતરૂ રે, શાસન વન માંહિ કે, બાંહ ગ્રહી ભવ કૂપથી, દુઃખ રૂપથી રે, જિનધર્મ સમાહિ કે,, ૨
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૪૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ એક દિન કેશરી કાનને, રસ વાદ્યો રે, જોયે મૃગયા હતા કે, ત્રાસ પમાડે જતુને, એક મૃગલે રે, હૃહ તિણ ખેત કે.. . ૩ તરપીડાયેં તડફડે પાયે હરણેલે રે શ્રી મુનિવરની પાસકે તે દેખી ચિંતા કરે રાય ખાતે રે મુનિ તેજે ત્રાસકે. . ૪ રાય કહે મુનિરાયને હું તે તુહ તરે રે અપરાધી એહકે રાખ રાખ જગબધુ તે મુજ ભાંખો જે જિનધર્મ સરેહ કે.. . ૫
ધ્યાન પારી મુનિવર ભણે રાય કાંહણે રે હરિણાદિક જીવ કે નિરપરાધી જે બાપડ નિત્ય પાડતાં રે દુઃખીયા બહુ રીવકે.. . ૬ હય–ગયરથ પાયક વળી ધન કામિની રે કારમું સાવ જાણકે ધમ જ એક સાચે અ છે એમ નિસુણી રે તેહ સંજય રાણકે... - ૭ ગઈ ભાલી પાસે લીયે જિનદીક્ષા રે સંસારી સાર કે ગુરૂ આદેશ અનુક્રમે "હવીતલે રે કરે ઉગ્ર વિહારકે.. . ૮ માગે એક મુનિવર મલ્યા તેહ સાથે રે કરે ધર્મ વિચારકે જિનદીક્ષા પામી તો મરતેસર રે ચક્રી સનતકુમાર કે.. . - સગર મધવ સંતી અરે કુંથુ પર્વ અને હરિષેણ નહિ કે જય ચકી નગઈ નમી કરકડું રે દે મુહ મુણિચંદ કે... - ૧૦ મહ બલ રાય ઉદાયણે વલી રાજા રે દશારણ ભદ્રકે નાણ ક્રિયા પતે કરી એ તે તરીયા રે સંસાર સમુદ્રકે.. , ૧૧ વિજયદેવ સૂરીશ્વરૂ પટોધર રે વિજયસિંહ ગુણ ખાણ કે ઉદય વિજય કહે એ કહ્યો અદયયને રે અઢારમેં જાણુકે.. . ૧૨
૧૯. મૃગાપુત્ર અધ્યયન [૪૨] . સુગ્રીવ નયરવર વનવાડી આરામ બલભદ્ર નરેશ્વર રાજ કરે ગુણધામ ઈદ્રાણી સરખી રાણી મૃગા અભિરામ મકરદવજ સુંદર કુંઅર બલશ્રી નામ ૧
બલથી નામ કુંવર અતિ સુંદર છ કામ વિકાર સંયમ લેઈ કેમ ખપેઈ પામ્ય ભવ જલ પાર ઓગણીશમેં અધ્યયને જિનવર વીર દિયે ઉપદેશ
ભણતાં ગુણતાં ભભવનાં નસે પાપ કલેશ એક દિન વરમંદિર અંતે ઉર પરિવાર પરવરિયા પેખે નયરમઝાર કુમાર દીઠે તવ મુનિવર ઈયે મલપંત તસ ઉહાપેહે જાતિસમરણ હુંત ૩
જાતિસમરણ પામી પેખે પૂરવભવ સંબંધ. પંચ મહાવ્રત સાંભરે વળી ચઉ ગઈ દુઃખ પ્રબંધ,
માત-પિતા આગળ જઈ બેલે દુઃખ અનંતી વાર, , જે જે મેં પાગ્યાં તે કહેતાં. કિમહી ન આવે પાર... 8
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સજ્ઝાયા
૩૩
.
સ`સાર અસાર એ ક્રીસે મલ ભ`ડાર સબલ વિષ્ણુ વાટે જાતાં દુ:ખદાતાર, બહુ જનમ-મરણભય નરય–તિરિચ દુઃખ ઠાણુ તિહાં મળતા ઘરથી સારગ્રહે તે જાણુ સાર ગ્રહે તે જાણુ વિચારી આપણપુ તારજી, ઘો પ્રભુ તુમ્હે આદેશ અમ્હે હવે સયમ ગુણુ ધારશું, શીલ-તાપ-ધુહા. તૃષા . અન‘તો દુઃસહ સ’અલિરૂખ, પૂતલી અગ્નિવણુ' લિગી દીઠાં નરકે દુઃખ...
દુઃખથી નીકળવા મૃગાપુત્ર નરસિહ માવિત્ર આદેશે' દીકખ લહે મુનિ લીહ અનુક્રમે તે મુનિવર શિવપુર રાજ્યલહંત જિહાં નાણુ-દ સણવળી પરમાણુદ્દશ્મન ત પરમાણું અનંત તે લડાયે. સાધુતણા ગુણ ધરતા, શ્રી જિન શાસન ઉત્તમ પામી સુધી કિરિયા કરતા, કરિયાના તે આગર ગણધર વિજયદેવ પટધાર, વિજયસિહ ગુરૂરાજ બિરાજે શિષ્ય ઉદય જયકાર...
૨૦. અનાથી રાજિષ અધ્યયન [૪૨૩
રાજા શ્રેણિક દીપે ૨
તેજે દિયર ઝીપે રે (ધન ધન શ્રી ઋષિ૦)૧ · રૂપે દેવકુમાર રે યૌવનવય અણુગ ૨ રે... વદ્યા શ્રી ઋષિરય રે પ્રભુ તુમ્હે કેમલ કાય રે... તરૂઙ્ગીજત આધાર ૨ વડપણ સયમ ભાર રે.... રાજન હુ છુ... અનાથ રે નૃપ કહે હું તુમ્હે નાથ રે... યે તુમ્હેં એ બહુ આથ રે કિમ થાઇશ મુઝ નાથ રે ?... મણિ-માણુક ભઢાર ૨ તવ આલે અણુગાર રે... પિતા ૨ ણવંત રે . લઘુ વય લીલાવત રે...
» '');
મુજ
મગદેશ રાજગૃહો નગરી ચતુરંગ સેનાયે પરવરિયા ધન ધન શ્રી ઋષિરાજ અન થી સર્વગ રગ તરંગે ઝીલે એક દિન કાનન પડાંતા શ્રેણિક લઘુવય દેખી હરખે પૂછે આ તુમ્હ રૂપ અને પમ યૌવન ઇતિ અવસર નારીરસ લીજે ધ્યાનપારી તવ મુનિવર ખેલે નાથ વિના સયમ મે* લીધુ` જોઈએ તે તુમ્હેને હું પૂરુ’ મુનિ કહે રાજન નાથ નતાહરે રાય કહે હય-ગય-થ-પાયક માહરે છે હુ' નાથ સહુને કાસી નયરીના રાજા તાસ કુંવર હુ અતિઘણે! વાભ
...
७
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજાયાદિ સંજ એક દિન મુજ અંગે થઈ વેદના ન ટળે કઈ ઉપાયે રે માત-પિતા મહરે દુખે દુઃખિયાં નારી હૈયડુ ભરાય રે.. . - બહુલ વિલાપ કર્યા તે યુઝ દુઃખ નહિ લેવાય છે તવમે નિર્ણય એહ કીધે ધર્મજ એક સહાય રે.. . ૧૦ ઈમ ચિતવતાં વેદના નાઠી પ્રાતઃ સંયમ મેં લીધે રે નાથ-અનાથ તણે એ વિવરે સુણી નરનાથ પ્રસિદ્ધો રે. . તે સુણી રાજા સમતિ પામે મુક્તિ ગયે અણગાર રે વીસમે અધ્યયને જિનવીરે એ ભાંગે અધિકાર છે. ૧૨ શ્રી વિજયદેવ સૂરીશ્વર પાટે વિજયસિંહ મુનિરાય રે ઉદયવિજય વાચક તસ બાલક સાધુત ગુણ ગાય રે. • ૧૩
૧. સમુદ્રપાલ અયયન [૪૪ નયરી ચંપામાં વસે એતે શ્રાવક પાલક નામ સજની એક દિન પ્રવાહણ પૂરિયાં પહલે પિહુડપુર ઠામ . (સમુદ્રપાલ૦)૧ સમુદ્રપાલ મુનિવર જ એ તે સવેગી વિખ્યાત છે અધ્યયને એકવીશમેં એહ સયલ અવદાત તે તિહાં ધન ભેળું કરી પર વિશે નાર સગર્ભા નારી લેઈ ચઢયે નિયપુર આવણ હાર સમુદ્રમાંહિ સુત જનમીયે સમુદ્રપાલ તસ નામ પુત્ર-કલત્ર લેઈ આવા પાલક ચંપા ઠામ અનુક્રમે તાતે પરણાવીયે રુકિમણી નારી સરૂપ એકદિન ગેખે બિરાજતે દેખે નગર સ્વરૂપ એક ચોર તવ દીઠડ તસ કંઠ કણયરમાલ ગાઢ બંધને બાંધીયે ભેગવે દુખ અસરાલ તે દેખી તસ ઉપન મને વૈરાગ્ય અપાર * . સમુદ્રપાલ મન ચિંતવે જુએ કઠિન કમ અધિકાર . માતાને પૂછી લિયે સયમ ભાર કુમાર મુક્તિ ગયે મુનિરાજી સુખ પામે શ્રીકાર વિજયદેવ પાટે , વિજયસિંહ ગણધાર શિષ્ય ઉદય વાચક કહે મુનિ ગુણ મેહતગાર
છે
૦
૧
*
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________
'ઉત્તરાયનની સજ્ઝાયા
૨૨ હુમિ અધ્યયન [૪૨]
શૌરીપુર અતિ સુંદર શ્રી વસુદેવ નારદ
રાહણી દેવકી રાણી રામ-કેશવ દઈ નંદ સમુદ્રવિજય વળી રાજ્યેા રાણી શિવાદે કત
મન આનંદન નંદન નૈમિશ્વર અરિહત... સહસ અઢયે તેર સુંદર લક્ષશુ અંગ અલગ,
અનુક્રમે પામ્યુ મેાહન યૌવન નવરસ અગ, એકદિન તેહતછું કારણ ગાધીના ભરતર
ઉગ્રસેન પાસે માગે રાજુલ રાજકુમારી... મન અતિ માલતો (આ ?સ) માલતી ચાલતી ગજપતિ ગેલી, મયતણી સેનાસજી વિકસી મેાહનવેલી વડ સેાભાગિણી રાગિણી ત્રિભુવન કે સાર
જાન લેઇ તે પરણવા આવે તેમકુમાર... ચાલે હલધર ગિરિધર બંધૂર બંધવ જોડી
રિવ શશીમ’ડલ ઝપતા દીપતા હાડા હાડ, શિર સિરીયા સાથિયા હાથિયા મત્ત ગિરિદ
ખદિજન બિરૂદાવલી ખેલે નવ નવ છંદ... 'અરે ખર ગાજે વાજે મ ગલતૂર ફેરી ન ફેરીન ક્રીય ભેરીય ભુગલ ભૂરિ
રાચે માર્ચ નાચે જાચે સાચે પ્રેમ
ગુણમણ એરડી ગેરડી મેારડી પઉસી જેમ... કરે કેઇ સુકુમાલી ખાલી ગીત Øોલ
કેવિ સુભગ શણગારી પ્યારી ચઢે ચકડાલ ચતુર ચક્રારી ગેરડી લૂણ ઉતારે એક
જય જય નાદ સુણાવતી આવતી ધરતી વવેક... હય-ગય-રથ–પાયક વળી મિલીય યાદવની જાન
એણિપરે' અહુ આખરે આવે યદુ સુલતાન ગ્રહણમાંહે શશી પરે સાહે નેમિમાર
અનુક્રમે તારણુ બારણુ પહેાંતા સાથે મુરારી... પશુવાડે પશુ જાણીને આણી કરૂણા તાસ સરથિને પ્રભુ પૂછે ગારવ કારણ તુમ્હે તણી તે સુણી પશુ મૂકાવી
કેમ ભેળી પથુરાશિ? તે ભળે એ સહુ આજ પાછા વળ્યા જિનરાજ
૩૪૫
3
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૪૬
સઝાયાદિ સંગ્રહ સહસાવન જઈ બુઝીયે ગુગી કમહ સાથ - વ્રત ધરી તપ કરી આદરી તીર્થકર તણી આથ તે સુણી અતિ ઘણી વેયણા વેદે રાજુલ નારી “
અનુક્રમે જિનવર નાણી જાણી ગઈ ગિરનાર ૯ દીખ લેઈ પ્રભુ પાસે અભ્યાસે ગુણરગી -
ઈક દિન ગિરિ ભણિ જાતાં વૃદ્ધે ભીનું અંગ કંચૂક ચીર સુકાવવા પહોતી ગિરિદરિમાંહિ
તવ મન મીઠી દીઠી રહનેમિ ઉત્સાહિ.. નગ્ન નારી જઈ મન વસી ધસમસી બોલ્યા બેલ " તે મુનિ ચારિત્ર ચૂર્ત મૂકતે લાજની ઢેલ મુનિ સુણિ સુંદર મંદિરે ફરી કરિ પૂરિયે વાસ
યૌવનવય સુખ લીજીયે કીજીયે વિવિધ વિલાસ. ૧૧. સતીય શિરોમણિ ભાંખી (અ)આખે અણું મુઝ શીલ
વાડી ન લેવુ તહ તણી ચઉણિ જિમ હેય લીલ તુજ પણ દેખી તરૂણી રમણે ચૂકશે ચિત્ત
હઠ તરૂ પરે હશે ચંચલ તુઝ ચરિત્ર. ૧૨ એમ અગમ ધન કુલ તણી ભણું ઉપમા સાર
બાલવારી તારિયા રહનેમી અણગાર બિહુંજણ તે શિવપુર ગયા ગહગહયાં સુખ અભંગ
અધ્યયને બાવીસમેં એ અધિકાર સુચંગ ધન ધન ઉપની નિયકુલ રાજુલ બાલકુંવારી - ધન ધન નેમિ સહેદર રહનેમિ અણગાર વિજયદેવ ગુરૂ પટધર વિજયસિંહ મુનિરાય તેહ તણે એમ બાલક ઉદયવિજય ગુણ ગાય .. ૧૪
૨૩. કેશી ગૌતમ અધ્યયન [૪ર૬] શિષ્ય જિર્ણસર પાસના કેશકુમાર મુણિદ રે ગેમ વીર જિણુંદના એક સૂરજ એક ચંદરે (ધન ધન એ દે ગણુધરા) ધન ધન એ દે ગણધરા ગયમ કેશીકુમાર રે હિંદુક વન ભેળા મળી કરે જિનધર્મ વિચાર રે... , . ૨ સંઘાડા બેહ જિન તણું મનમાં આણે સંદેહ રે મુક્તિમારગ દઈ જિન કહે તે કાં અંતર એહ રે. . . ૩
૧૩.
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાયનની સઝાયા
ચાર મહાવ્રત કેશીને કેશી પૂછે ગાયમાં ! ઋજુ-જડ પહિલા જિનતણા જાણુ- સરલ બાવીસના પરમારથ પૂરણ જોયતાં રૂડી તિ તુઃ ગાયમા અધ્યયને ત્રેવીશમે ગાયમસ્વામીચે' સહુ કહ્યું મુક્તિ ગયા ઢાય ગણધરા શ્રી વિજયસિંહ સુરીશ્વરૂ
ગાયમને પુછુ પ`ચ રે કહે ઉત્તર પરપચ રે... અતિમ વક્ર-જડ હાય રે ત્રિંણે હુઆ માગ ક્રાય રે.... મારગલેઢ મ લેડા ૨ કેશી ઢળીયા સદેહા રે... જે જે પૂછુ તેહ રે કેશી ટળિયા સūહુ રે... જિહાં સુખખાણ અભ`ગ રે શિષ્ય ઉત્ક્રય રસરંગ રે... ૨૪. સમિતિ અધ્યયન [૪૨૭]
20
S
સમિતિગુપ્તિ સુધી ધરો ભત્ર ચેનાર ઇમ કહે વીરજિનેશ ભત્રિકચિત્ત ચેતા રે
એ અધિકાર અંશેષ
૧
અધ્યયને ચઉવીસમે વાટે જોઇ ચાલીયે સત્યમધુર હિતકારીયુ' સુડતાલીસ નિવારિયે પુજી લીયે દીયે મલ-મૂત્રાદિક પડવા મન પડતુ થિર કીચે મૌની મિત ભાષિયા સમિતિ-ગુપ્તિ એમ જે ધરે,, વિજયદેવ ગુરુ પાટવી ઉદ્મવિજય વાચક ભણી
20
10
1.0
જુગ લગ જયણા કાજ
વયણ ભણ્ણા મુનિરાજ એષણા કેરા દોષ જિમ હુવે પુણ્યને પાષ પડિલેહી શુદ્ધ ઠામ જીમ સીઝે સર્વ કામ નિશ્ચલ કાઉસગ્ગના ઝાણ તે સાચા જગ જાણુ
શ્રી વિજયસિંહ સૂરીશ બાલક તાસ જંગીશ
..
20
રૂપ વિજયધેાષ–જયધેાષ અધ્યયન [૪૮] વાણારસી નગરી વસે વિજયાષ–જયદ્વેષ હા સુદર ! અધ્યયને પચવીસમે દોઇ ખાંમ(ભ)થી નિર્દોષ . (એ દેય મુનિવર વાંઢીયે એ દાય મુનિવર વાંદીચે જિમ સીઝે સાવ કામ મુક્તિપુરીમાં જે વસ્યા ગુણર્માણ અવિચલ ધામ, જય ધોષે દીક્ષા ગ્રહી કરતા ઉગ્ન વિહાર એક દિન પહાંતા વાણુારસી વિજય ઘેષ જિહાં સાર વિજય ઘે।ષે તિહાં માંડીચા યાગ તે મહાટે મડાણ વિહરવા તિહાં મુનિવર ગયેા ઉત્તર દિયે તે અયાણુ
.
.
-
•
20
.
.
""
20
10
..
૩૪૭.
LO
"P
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________
362
સમભાવે મુનિવર કહે. તે પ્રતિ મેધવા કાજ હા સુદર વેદ ભણ્યા પણ તેહ તણેા અ` કહે। કુણુ આજ યાગ અને નક્ષત્રનું મુખ કહેા કણ કહાત “ધમ વયણ કહેા કેહવુ તવ કહે વિપ્ર વિખ્યાત સ્વામી તુમ્હે સહુ એ કહા મુનિ તવ ભાંખે પવિત્ર વેદ અગ્નિહોત્ર સુખ કહ્યું યાગનું મુનિ જગ મિત્ર ચંદ્ર તે નક્ષત્ર મુખ સહી ધનુ કાસવ ઇંદ વિયઘાષ ઇમ સમજીયેા દઈ ગયા મુક્તિ મુ‚િદ શ્રી વિજયદેવ ગુરૂ પાટવી શ્રીવિજયસિંહ સૂરિંદ શિષ્ય ઉદય કહે મુનિવરા ઢોઇ પ્રતપેા કુલચંદ
10
૨૬. આચાર્યાખ્ય સામાચારી અધ્યયન [૪૯] ખેલે વીર જિષ્ણુ'દ લાલ રે
દશ આચાર મુણિ'દના ગાયમ સ્વામી સાંભળે દશ આચાર સમાચા માક્ષતણા સુખ પામીએ. જાતાં આવસહી કહા પુચ્છા આપણુપે' કરે પ'ચમે' થાનકે છ’ડણા સાતમે` મિચ્છા દુક્કડં નવમે હાયે મ ત્રણા અધ્યયન - છવ્વીસમે વિજયદેવ ગુરૂ પાટવી ઉયવિજય કહે એહુથી
વીર ગેાયમને ઇમ કહે વાંકા બળદ તણી પરે સમેાલ તે ભાંગે જોતર્યો તિમ સાહસુ બેલે ઘણું આળસુ અકહ્યાગરા પેાખ્યા ગુરૂઇ વઢી શીખવ્યા બળદને ઉવેખી રહે તેમ ગુરૂ પણ અવિનીતને શ્રી વિજયદેવ ગુરૂ પાટવી અધ્યયને સગવીસમે'લહ્યો
10
..
""
M
.
..
W
-
..
..
20
-સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
-
..
10
શ્રી
જેથી સુખ અમદ આણી મન વૈરાગ જે સેવે વડભાગ નિસિહી પેસતાં હાઇ પડિપુચ્છા પર કાઈ ઈચ્છા છઠ્ઠે ઠાણું તત્તિ આઠમે જાણુ ઉપસંપન્ન તિમ જાણુ એ શ્રી જિનવર વાણ વિજયસિંહ ગણુધાર લડ઼ે જય જયકાર કુશિષ્ય અધ્યયન ૪૩૦] વિનીત ઉવેખે સીસજી કામવેલા આણે રીસજી... વીર ગાયમને ૧ વલી સાહમાં માંડે સીગજી એમ અવિનયથી શુભ'ગજી... છાંડી જાચે નિજ નિજ છ ધ્રુજી પણ તે ન ધરે ગુણવૃંદજી... જેમ સારથી સુખસમાધિજી ઉલ્લેખી કારજ સાધેજી... જચેાશ્રી વિજયસિંહ ગણુધારજી ઉદય કહે સુવિચારજી...
..
૨૭
એઢાય ૫
..
"2
.
(દૃશ આચાર સમાચરો)
.
..
..
.
20
「
2
...
૨
y
ܡ
ર
3
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તર ધ્યયનની સજા
૨૮. ક્ષમાર્ગીયયન [૪૩] વર્ધમાન જિનવર કહે દંસણ-નાણ-ચારિત્ર રે અધ્યયને અડવીસમેં જિણપાલે થાયે પવિત્ર રે...વર્ધમાન જિ૦ ક૧ નાણપ ચવિહ વરણયું આઠે તે સમતિ ભેદ રે ભેદ આઠ ચારિત્રને તપગુણ બારહ ભેદ રે... - ૨ નાણી ભાવ સવે લહે દંસ સહે તે રે ચારિત્ર પાતક આવતાં વારે નિ:સંદેહ રે પામેલ લાગે હવે તે શું છે તપશદ્ધ રે ઈમ એ ચાર પ્રભાવથી મુનિ હુવે પરમ વિબુદ્ધ રે.. . વિજયદેવ પટધર વિજયસિંહ મુનિરાય રે તાસ શિષ્ય ઈમ વિનવે ઉદયવિજય ઉવઝાય રે... .
ર૯ સમ્યકત્વ પરાક્રમાખ્યાધ્યયન [૪૩૨) સોહમ જબુને કહે મેં જિન પાસે વિચાર સુણીયું ઓગણત્રીસમે અધ્યયને સુખકાર રે...સમકિત આદરે તિહંત્તર બેલ ઉદાર રે વલી કિરિઆ ધરો... પ્રથમ બેલ સંવેગને બીજે તે નિવેદન ત્રાને રૂચિ ઘમહતણ હવે ચઉથાદિક ભેદ રે... ભક્તિ સુગુરૂ સહમીતણું પાપ પ્રકાશન નિંદ ગહણયા સામાઈયં ચઉવિસ અમંદ રે... વંદણ પડિકમણું વલી કાઉસ્સગ્ગ પચ્ચકખાણ પશ્યે મંગલ ચઉદમ બોલ તે નિયમ નિયાણ રે.. ચાર કાલ પડિલેહણા ખામણ પ્રાયશ્ચિત્ત સઝાય ભણવું પૂછવું ગણવું ચિતવું ચિત્ત રે. . ધર્મકથામૃત સેવના મન એકાગ્ર નિવેશ સયમ તપ ને નિર્જરા નહિં દુસઝાય પ્રવેશ રે... ધરિય અપ્રતિબંધતા સયણાસણ સુવિવેક વિષય નિવૃત્તિ સંગિયા પચ્ચકખાણની ટેક રે..... ઉપલધ આહાર કષાય એ યુગ શરીર સહાય ભાવ અને સદ્ભાવના અડ પચ્ચકખાણ અમાય રે .. થિવિર તણું પાડરૂપતાં વૈયાવચ્ચ ગુણસૂરિ વીતરાગતા પણ ક્ષમા મુત્તિસરલતા અદૂર રે.. .
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૫૦
માવભાવ સુસત્યતા કરયેાગના સાચ મણુ વય કાય સુગુત્તતા શુભ મન કાય સુવાચ રે... નાણુ-દરિસણુ ચારિત્ર એ પણુ ઈંદ્રિય જયકાર ક્રોધ-માન-માયા વળી લેાલતા પરિહાર રે... પિજ્જદોષ મિચ્છત્તના જય કરવા નિરધાર શૈલેશીય અકમયા એ તિહુત્તરિ અવધાર રે... એતા ખેાલકી લડે સાધુ પરમપદ સાર વિજયાસ'હુ મુનિરાજના ઉદય કહે હિતકાર રે... ૩૦. તામાર્ગાધ્યયન [૪૩૩] માટે ગુણુ જગ એહ
શ્રીવીરે' તપ વણ ન્યા પાપકર્મી ટાળી કરી જિમસરોવર કાદવ ભર્યું ગરનાળાં ભૂરી કરી તે મલ જેમ રિવ શાષવે આશ્રવે રૂજ્યાં તપ તથા ઉપવાસા ઉણાદરી રસ વારણુ સંલીનતા વૈયાવચ્ચ આલેાયણા કાઉસગ્ગ ઝાણું તથા ખારે ભેદ્દે તપ કરે અધ્યયને જિમ ત્રીસમે વિજય દેવ ગુરુ પાટવી · ઉયવિજય કહે ગણુધરા
૩૧.
વિનય અને સજ્ઝાય ષડે દુગ ખારડુ થાય અગીધ રે સમાધ ખેલે અર્થ અગાધ વિજયસિંહ મુનિસિંહ એ ય ગુરૂ ગુગુલીહ... ચર્ણવિધિ અધ્યયન [૪૩૪] ધરિયે સંયમ શુદ્ધિ કે
-સજાયાદિ સંગ્રહ
વધમાન જિન ઉદિસે એક દિન ચારિત્તર દિયે ઇન્દ્રિય નિજ વશ કીજીયે સમિતિ-ગુપ્તિ આરાષિયે દશશે?” મુનિધમ .જે પ્રતિમા મુનિ શ્રાવક તણી સાતા ધર્મ તણી કથા ખાવીસ પરીસહું સાંસહાબેલે જે જે થાનકે ઇમ કહ્યા અધ્યયને એકત્રીશમે વિજયદેવ ગુરૂ પાટી શિષ્ય ઉત્ક્રય કહે દાઈ એ
.
મુક્તિ પમાડે જેહ...શ્રીવીરે તપ વર્ણવ્યે ૧ શેાધે નાયક તાસ સૂર કિરણની રે વાસ... જેમ રૂ ક્યાં ગરનાળ શેાધિ કરે તતકાળ... વૃત્તિ તણેા રેસ ખેવ કાય કલેશ ધરેવ...
..
૧૦
10
૧૧
""
૧૨
૧૩
3
૫
કિંચિત માન કી સિદ્ધિ કે..સુધી કિરિયા પાળીયે
વિકથા તજી મેાષ કે
પરહરીયે પુછુ દોષ કે... તે આરાધે જિણ કે વડા ધરા શુભ ણિ કે... સાચી આથે! ચિત્ત કે વાણી સત્ય કે... તે પાળા મુજગીશ કે ખેલે શ્રીજગદીશ કે... વિજયસિંહ ગુરૂ હીર કે જાણા ગાયમ વીર કે...
७
હ
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સજ્ઝાયા
૩૨. પ્રમાદહાસ અધ્યયન [૪૩૫] અધ્યયને સુવિચાર જિમ લડ્ડા ભવજલ પાર રે
વીર કહે ખત્રીશમે રે પાપ હતુ તે રિહરી રે ભવિયણ! ભાવે ધરે ગુણુરાશ નાણ ધરા મેહુ પરિહરી રે પાંચે ઇઇંદ્રિય વશ કરે રે તૃણુચારી વસતા વને રે નાદતણે રસે વાહિયા રે કરિણી ફરસે માહિયે રે દરખારે આવી રહી રે રૂપે લુબ્ધ પતગીયા ૨ ગંધ તણે રસે પકજે રે આમિષ રસ વશ માલા રે પેખા તતક્ષણ બાપડા રે એકે કાને પરવશે રે તા પાંચે પરવશ તણી રે ઇમ જાણી એ ઝપતાં રે વિજયસિંહ ગુરુની પરે રે ૭૩ ક્રમ કૈવલનાલે જાણતા હૈ લા આઠ કરમને' વશ પાયે રે... ક કઠિન ઢલ જીતીયે ૨ આાં એ જીતે તે લહે રે નાણપચને આવરે રે દસણને જે આવરે રે દાય ભેદે કહ્યું વેદની રે નરય-તિક્રિય-નર-સુર તણું રે તિન્તિ અધિકા એકસે ૨ ગાત્રતણા ભેદ દે કહ્યા રે અઠ્ઠાવનનું આગળી રે અધ્યયને તેત્રીસમે· રે વિજયદેવ પાટે ચેં રે તેહ તણા ખાલક કહે રે
જિમ ન પડેા દુ:ખ પ!શરૂ...લવિયા૰ જીતે રાગ ને રાત્રે મ ધરે વિષય સદોષ રે... હરિણ જુએ વેધાય ને લયલીણા થાય રે... હાથિયે ચૂકે ઠામ પરવશ સેવે ગામ રે... દીવે હામે અંગ ધન પામે ભૃંગ રે... એક-મના જો હાય વેદન પામે સેાય રે... જો એ દુઃખિયા થાય કહેા ગતિ કેણુ કહાય રે... પામે નિત્ય આન। ઉદય સદા સુખક' રે... પયડી અયન [૩૬] મેલે શ્રી જિનવીર રે મુશિંદરાય ન લહે ભવજલતીર ૨
લે
LO
.
.
20
39
M
10
..
..
A
રે,
સુખ સઘળાં વડવીર નાણાવરણીય સાય રે તે નવશેઠે હાય રે
માહ ભૈયા અડવીસ રે
આયુ કહે જગદીસ રે નામકમના ભેદ રે વિઘન તણા પણ ભે રે એકસેા પયડી હાય રે
એ પરમારથ જોય રે
-
..
શ્રી વિજયસિંહ ગણુધારરે ઉન્નય વિજય જયકાર રે
..
.
..
..
..
20
M
20
...
M
0.0
૩૫૧.
.
કમ ૦૧
LO
20
24
20
3
M
.
-
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૧ર.
કિસન નીલ કાપાતે એ શુકલ છઠ્ઠી એહના છ લેશ્યાશુ' વિચારીયે’ પહેલી ત્રણ્યે પરહરી
૩૪. વેશ્યાÜયન [૪૩] તેજ પદ્મ ચઉપચ
હવે સુણ્ણા વર્ષોપ્રપ’ચ...(છ લેશ્યાસુ` વિચારીયે) ઝિમ તરીયે સ’સાર વલી ત્રણ ધરિયે સાર...
બીજી નીલ તીખ
તે કષાયેલી પીખ... પીલી આસવ સાર સાકર સરખી ધાર
તેમાં ઉત્તમ આદરે વિજયદેવ ગુરૂ તેહતણા શિષ્ય ઉપદેશે ૩૫.
ત્રણ આગલી રે સુગધ સુગતિ ત્રણથી બંધ... અધ્યયને કહે વીર લચ્છીવરે મુનિ હીર... પાટવી શ્રી વિજયસિંહ સૂરીશ ઉદય કહે સુજગશ... અણગાર માŕધ્યયન [૪૩૮] વીર કહે વિલાકને પાળા મુનિ આચાર રાજે અધ્યયને પચત્રીશમે. તેહ તા અધિકાર પાપાર’ભ નિષેધીચે ધરિયે' સયમ ધીર વસતિ વિશુદ્ધ સેવીએ એમ લહિયે' ગુણુ હીર સ-સ્થાવર નવિ હિંસિયે મૃષાવાદ પરિહાર અણુદીધું નવિ લીજિયે. ધરિયે ખંભ ઉદાર પરિગ્રહ પરિમિત કીજીયે રાખિયે' જય શુભધ્યાન એપિરે ધમ' સમાચરે તસ ઘર નવે નિધાન વિજયદેવ ગુરૂ પાટવી વિજયસિંહ મુનિરાય શિષ્ય તેહના ઉપદિશે ઉદયવિજય ઉત્રજ્ઝાય
ப
પહેલી કડુઈ સામલી ત્રીજી શામલ રાતડી ચઉથી અખિલ રાતડી પ'ચમી છઠ્ઠી ઉજલી દુરભિગ’ધ ત્રણ પહેલડી કુગતિ ત્રણ પહેલી દિયે એલેશ્યા રે ચઉન્નીસમે
20
સોહમ સ્વામી એમ કહે વીર જિજ્ઞેસર ભાંખિયા રે પરમારથ પરિચય કીજ્યે શુભનાણુ અમીરસ પીયે જીવ અવ ય વણુ વ્યા રે જીવ અવી તેહમાં રે
.
20
ங்
M
...
A
.
૩૬. જીવાજીવ વિધ્યયન [૪૩૯
સુણજ વ્યૂ અણુગાર
સન્નાયા િસ ંગ્રહ
H
વીર કહે ભલેાકને ૧
.
જીવ
લીજે પ્રવચન સાર પામીજે ભવપાર... લેાકાલેાક મઝાર જાણે! દાઈ અજીવ પ્રકાર... .
૫
७
જીવ વિચાર..(પરમારથ પરિચય કી૰)
2
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સામે
પુદ્ગલ રૂપી એ કહ્યો રે સક્ષેપથી અજીવનું ભેદ સુણ્યા ઢાઇ જીવના રે ભેદ પન્નર તે સિદ્ધના ૨ પુઢવી જલ જલાનિલા રે ઇંદ્રિયમાને ભવતણી રે એ વિ ભાવ જિજ્ઞેસરે' રે સુધા સહુતાં થકાં ૨ વિજયદેવસૂરીશ્વરૂ ૨ વિજયસિ'હુ મુનિરાજીયા રે તાસ નામ સુપસાઉલે રે ઉદયવિજય વાચક ભણે રે * ઉત્તરાધ્યયનની સજ્ઝાયા ગુરૂ ગૌતમ ગુણ હિયડે ધરી સ્વામી સેહમ ગણધર દાખવે વિનય કરીજે રે વિયણ ભાવસુ અનુક્રમે સમકિત ચારિત્ર ગુણગ્રહી ગુરૂની પાસે રે રહીયે સદા કાજ કરીજે રે વાંછિત ગુરૂતણુ કે હીલી કાને રે જેવી કુતરી તેમ અવિનિતને રે કાઢે ગચ્છથી સૂઅર છડી રે હું કણતણુ અવિનય રાચે રે તેમ અવિનીત જે એ 'ભારી રે અવિનય ભાવના તેને સદ્ગુરૂ સૂત્ર અરથ કહે મૂલ વિનય છે રેજિનધમ” તરૂતણું કીરત કુસુમ અમર સુખ મુકિતનાં પરિમલ રૂડી રે સહજે માલતી તેમ સુવિનીતને સહજે સુદર્ સલા તરૂવર ફુલ ભારે તમે શાલિ ભરી જેમ દીસે ઢલકતી
સ-૨૩
આકાશાક્રિક અરૂપ વરણુયુ એહ સ્વરૂપ... સિદ્ધ અને ભવવાસ
જે મલ્યા અલાક આકાશ... વણુસ્સઈ મિતિ ચઉપચ જાણજો સૂત્ર પ્રચ... ભાંખ્યા ભવિ હિતકાજ પામીચે' અવિચલ રાજ... પટ્ટ પ્રાભાવિક સિંહ સુવિહિત ગણધર લીહુ ... એ છત્રીસ સજ્ઝાય જેથી નવનિધિ થાય.
..
2.0
..
.
.
બ્રહ્મકૃિત [૪૪૦ થી ૪૭૫] કહીશ' વિનય વિચાર ઉત્તરાધ્યયન માઝાર
જેહથી સહિયે રે નાણુ પામીજે નિરવાણુ... વિનય કરીજે ૨ ૦૨ વહીએ ગુરૂની રે શીખ તે હુએ સફલી ૨ દીખ કાઢ ઘરથી રે લાય જસ સૌભાગ્ય ન હાય રાચે વિષ્ટા ૨ પૂર પરિહરે સજમ દૂર વિનય કરે ગુણુ જાણુ એ જિનવરની (આ)વાણુ જ્ઞાનાદિક તસ ડાળ ફળ પાર્મ સુવિસાલ શીતલ સુગંધ કપૂર પામે ગુણ અંકુર મેહુ તમે જલાર સુપુરુષ વિનય વિચાર
N
2.0
..
20
૩પ૩૪
..
૫
૩
૫
શૈ
८
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪
જુએ નરનારી હૈ જગમાં દેવતા પગ-પગ દુઃખ સહે અવિનીત જે જેય પ્રકાશે રે અવગુણુ ગુરૂતણા શીખ ક્રીયતા હૈ રીસ જીકે કરે ગુણ વખાણે રે ગુરુ સાહમીતણાં શીખ દીયતા રે પ્રીત જીકા કરે ગૌતમ સુનખત (સનમુખત) સાધુતી પરભવ સુરસુખ અને મુક્તિ લહે વિનયતણાં ફળ જાણી રૂમડાં
તસુ પાય લાગે રે બ્રહ્મો લળી લળી માગે સુખ અનંત
સજ્ઝાયર્યાદ સંગ્રહ'
ડાંસ-મસા સહુઇ જિતશત્રુની પર તેહ સાધુ સરિખા કુણુ જગમાંહઇ પરિસાઇ અચેલ સેામદેવ જિમ થૂલિભદ્ર જિમનારી પરીસહ રિયા સહઈ સાધુ સંગમ જિમ શય્યા સામદત્તે અહિંયાસી સહઈ આક્રેશમાલા અર્જુન જિમ અલિભદ્ર જિમ સહિંયા યાચનાપરોસહુ કાલવેસમુનિ રેગેં ન ડાલઈ મલસુનંદ જીવિ જિમ ન સહ્યઉ શ્રાવક જિમ ન કરઈ સત કારઈ પ્રજ્ઞા કાલિકસૂરી સહઇ જિમ
ગજ, વૃષભ અને તુરંગ વિનચે સુખ લહે ચગ છિદ્ર નિહાળે રે આપ તેહને બહુલાં રે પાપ ઢાંકે અવગુણુ જાણિ તે ગુણુ પામે ૨ પ્રાણિ પામે જળ જસવાદ જિહાં નહિં દુ:ખ વિવાદ તે કરજો ગુણવત
પરે
.
..
1
...
20
-
10
20
૧૦
૨
[૪૪]
જ ભૂપ્રતિ ઇમ એલઇજી
સ્વામી સુધર્મા અધ્યયન ખીજઇ સયમ મારગ જાણી સુધઉં સાધુ ઇસ્યા વ‘મનરગઈ ભવસાયર નઈ પાર ઉતારઈ હસ્તિ ભૂતિ જિમ ક્ષુધા પીસહ ધન ધર્મની પર તૃષા સાહજે ભદ્રબાહુના સીસ ચિંહુ જિમ
પરીસહુથી નિત્ર ડાલઇજી . અગિÛ ઉલટ આણીજી જિનધમ પ્રવહેણ પ્રાણીજી સાધુઇસ્યા૦૨ અવિડ પડયઉ અહિયા ઇજી તે મુનિ શિવપુર વાસઇજી... સીત પરીષહુ સહિવ રે
તાપ સહઈ અરણીક મુનિની પરિસયમ નિશ્ચલ રહિવઉ રે... ચિત્ત વિચાર ન ડોલઇજી અવર કહીજઈ તાલઇજી... અતિ મૂક જિમ ટાલઈજી સહી શીલ સુદ્ધ પાલઇજી... નિસીહિયા કુરૂદત્ત પરિસસિંહજી પુહતઉ ઉત્તમ શિવપુરી.... વધખ`દક ઋષિ ગુણીયછ સહઈ અલાભ ઋષિ ઢઢણુજી ... ૮ ભદ્ર તૃણા દુ:ખ સ’ગઈ જી
તમ ન કરઇ મુનિ રંગઇજી..... મનમાં બહુ રીસ એક ચિત્તિ સુજગ સજી......
AD
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
3
૪
७
૧૦
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાયનની સજ્ઝાયે
સાધુ માસતુસની પરીસહિવ સમકિત તણુઉ પરીસહસહીયઇ ઇમ જે મુનિ પરીસહુ અહિયાસઇ કરજોડી તસુ પાય નમીજઈ
અન્નાણુ પરીસહ ભારીજી મુનિ આષાઢ સંભારીજી..... ચારિત્રથી નિવ ડાલીજી બ્રહ્મઉ આણુંઢ એલઇજી...
૩ [૪૪]
અંગ છે ચાર જઞ દેહિલા રે સફ્હણા તપ સંયમ જોગ એ પ્રાણી ! દોહિલેા નરભવ સાર લાખ ચેારસી જીવ ચૈનિં ભમ્યા વિપ્ર માતંગ કરિ કુંથુ નરપતિ દશે દૃષ્ટાંતે દૈહિલા જો ઇમ સાંભળવુ ગુરૂજોંગે જનધમ તણુ કમ* સગિ જઇ તેય પામ્યા કિમે વાસિત જેણિ શ્યામત જીવડા સાંભળી જનમત સાત નિન્હેવ થયા નામ જમાલી પ્રમુખ તે જાણુ માસ તપ પારણુ ડાભ અણી કરે ચારિત્ર પાળે અભવ તણી પરે પામીય સહ્રણા સાચ જે જિન કહ્યું ખગધાર જિમ વ્રત તપ આચરે શ્રેણીક પ્રમુખ બહુ જીવ સયમ વિના ચારિત્ર આદરી કાલ આગામિ, પ!મસે અગ એ ચાર જગ દલિાં પામી બ્રહ્મો કહે ઉપદેશ એ સાંભળી
જીવદયા પાલઉ ખરી સીલધરઉ દૃઢનિદા ધર્માવત નર સાંભલઉ’ અલવ'ત દેવઇ ક્રાણુવઇ પાપ કરી ધન મેલવઇ પરભિવ જાઈ જીવડ
W
૩૫૨
૪. [૪૪૩]
માલઉ નિસ્તી વાચ
૧૧
૧૨
જીવ! તરભવ શ્રવણુ વિચાર પામી આલ મ હાર રે લહી પાળીયે ધમ આચાર રે પ્રાણી દાહિ લે
ચડત પડત અવતાર .
()કૃપણ સદનસ ભાર રે.....૨ માનવના ભવ ાધ દેહિલુ તેય અગાધ રે.... સહણા તે દુલ ભ કાલઅનાદિ મન દુભ રે... સદ્ગુણા થકી ભ્રષ્ટ સહસ્ય અતિ ઘણા કષ્ટ રે પૂજે દેવ ત્રણ કાલ આણુ વિષ્ણુ ભમે ચિર કાલ રે હિલેા ચારિત્ર પથ ધન્ય તે જાણે। નિગ્રથ રે આજે લગે સડું દુ:ખ મુગતિના સુખ રે
2.0
..
થમ કા મન રંગ
મ કરે. આળસ અંગ રે
..
RO
..
AD
૩
પ
૬
७
''
સંતેાષઇ રે મન ભાઉ સાચ (ધર્મવંત૰) ૧ નવિ ત્રુટઉ રે સંધાસ્યઇ આઉ તિણિ કારણુ રે કર ધરમ ઉપાય સાથિ ન આવઈ તેય દુ:ખ નરકઈ રે એકલઉ સહેઇ
'
૨. .
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૫
માત-પિતા–મધવ સહુ દુ:ખ સહતાં પરભવઈ નવ ધન-મુડુબ મમતા પડયઉ ઇમ કરતાં જમ સહરઈ માહ નીંદ્રારિ જીવડા પડિત રહેજા જાગતા પાપી નરની નીંદ્રડી ધ્રુમવત ભલા જાગતા સાસ વે સાસ ન આણીઈ
સાવધાન રહીયઇ સદા કીજઈ શુરૂ સેવા ખરી આપણુપઉ ઇમ રખિયઈ મિત્રપણું જગસ્યું કરું બ્રહ્મ કહેઇ અનિસિ જપ
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
પુત્ર કલત્ર પરિવાર દીસઈ રે કાઇ રાખણહાર ધરમ ન કરઈ લગાર તવ કાયા રે દહિ કીજઈ છાર સૂતા અછઈ અને ત જિમ પામ રે તુષ્ડિ સુકખ અનત
ધમવત ૪
સૂતા ભલા હવે જયવતી રે પ્રતિ વીર કહેઈ જે વણુ માકલાવ્યઈ જાઈ અચિંત્ય મૈં જિન ન કરઈ ધાઈ ધરીઇ ધમ અભ્યાસ
જિમ છૂટઈ રે જીવ મેહનઉ પાસ પિરહિર મનની રીસ મનમાંહિ ૨ એક શ્રી જગદીસ
૫. [૪૪૪]
ભવજલનિધિ પારઈ પુહુ'તા શ્રી જિનરાય તિણિ ભાષ્ય એ ભવ તરવા તણુ ઉપાય જે જીવ કરઇ બહુ પાપ અનઇ આરંભ
ચારી પરદારા ગમન કરઈ ખહુદભ જીવ સાંભલિ જિનવર વાણી તણુઉ વિચાર
લિંગ અછઈ અકામ સકામ એ મરણ પ્રકાર જસ વિરતિ અનઈં સમકિત નહીં તાસ અકામ
સમકિત વ્રત ધારકે શ્રાવકે સાધુ સકામ બહુ પાપ કરઇ ણિખીર ખાંડ ધૃતમીઉ
નહિં પુણ્ય પાપ ફલ પરવિ કઇ ન દીઠઉ સુખ કામ ભેગનાં લોધાં છઈ મઈ સાર
છડી કિમ કરસ્યઉ સુકૃત તણુઉ આચાર મુઝ પાપી જનનઉ સાથે ઘણુઉ છઈ જોઈ ઇમ જાણી મનમાંહિ જીવ હણુઇ નિત સાઇ બહુ પાપ આચરતાં હાઇ સરીરઇ રોગ તવ આરતિ
..
-
M
10
10
નઇ છત્ર પાચઉ કઇ સેગ... ૪
ર
6.
૧૦.
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરા ધ્યેયનની સજ્ઝાયે
ગુરૂ મુખિ દુ:ખ નરકઈ મઈ સાંભળ્યા અનેક કિમ તે હિવ સહિત્યઉ ઇમ ઉપજઈ વિવેક તવ ધર્માં ન કરીઇ ઇંદ્રી ભગનતિ થાઈ
ઇમ આરત ધ્યાનઈ મિરય તે દુરગતિ જાઇ તિહાંથી દુ:ખ પામઇ ભ્રમઈ અનંતણે કાલ
એ મરણુ અકામ પ્રકાર કહ્યઉ સભાલ િિવ પ‘ડિત શ્રાવક સાધુ સદા વ્રત પાલઈ
જિનવાણી પ્રાણી પાપ ૫કે પખાલઇ... જીવ જયણા પાલઈ સત્ય વચન મુખિ લાખઈ નિજ મૂલ અનઈ ઉત્તર અણુ નિરતા રાખઈ અણુસણની તુલના કરઈ કેતલા દીસ
ટાલઇ સુવિમનના માહ લાભ નઇ રીસ ગુરૂ સાખઈ અણુસણ આહિર સાધઇ કાજ
સુર સુખ લહુઈ અથવા સુર્પત નગરન રાજ તે ગણું આરાધક બ્રહ્મઉ તસુપય લાગઈ કરોડી વિ ભવિષેાધિલાભ સુખ માગ
.
...
૩૫૭
૬. [૪૪]
૧
જિવર ભાષિત સાંભલઉ એ ધરમહ ર ોઇ પ્રકારકિ જ્ઞાનક્રિયા ગુણ એળખઉ એ જિમ લહુ શિવપુર સારકિ... સાંભલઉ વિષણ જે અજ્ઞાની ક્રિયા કટ ઘણુ કરઈ ભવપારિ તેય ન ક્રિમઇ પહુચઇ દુખ સહેતઉ બહુ ઇ ક્રિઇ જિમ અધિર આગલિ ગીતનાટક અધ પાસિ ન સાહએ જિમ તુસહ ખંડણુ આવિષ્ણુ ધ પાપમલ નિવ સાહએ ઈમ ગિણિ ગિણિ સમકિત એલખ્યું એ આણુઉ ૨ સમતા ભાવિક પ્રીતિધરૂ ધમ*સઉ સદા એ ભવજલ તરિયા નાવિક એલખઉ એહુ અસાર સગપણ માત બંધ વ નારીનાં કોઇ દુકખ ન વિ‘હુચઇ સુખ ન સંચઇ ગણુઉ એકત્વ ભાવના જે કઈ એકલ જ્ઞાન શિવપુર તે અજાણુ ગણઉ સહી સંચાગિ જ્ઞાનિ િક્રયા બિહુનઈ" સિદ્ધિ શ્રી જિનવરે કહી જિમ રથ રથ ચક્રી (ખડું ફઈ એ ઉડઇ એ (૨) પંખી બિપ ́ખી કિ અધ પશુ એ વિન રહેઇ એ નગરી" નગર થિઈ જાઈ એક કિ
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ
જિમ રથચક્રી બિહુ કિરઈ એ . -- ફિરઈ થ જિમ બિહું ચક્ર તિમ ક્રિય જ્ઞાન મિલી અષ્ટ કરમખય કરિ સિદ્ધિ સયંવરિ જાઈ તે થઈ કેવલી એહવા મુણિવર જેહ જગમાં હિઈ તાસુ પાએ લાગિયઈ કહી બ્રહ્મ સેવા સાધુની કરી જ્ઞાન ચારિત્ર માગીયઈ
. [૪૬]. જેમ કોઈ નર પિસ એ ઉરણ જાતિ વિસેસ એ
વિહ એ મનિ માતઉ દેખી ઘણુઉ એ પાહુણડા જોઈ વાટડી કુણ આવઈ કેહી ઘડી
એમ ચડી જતાં આવ્યઉ પાહુણઉ એ ૧ ઉરણ તેય વિણસીય મંસ ભઈ ઉલ્લાસીય
હસ હસીય પાપ કરઈ નર ઇમ કેઈએ પાપ થાઈ માતઉએ આરંભ પરિગ્નહિ રાતઉ એ - રાતઉ એ નરક તણું ગતિ તે લહઈ એ ૨ જીવ હણઈ કૂડ એલવઈ પરધન લેઈ ઓળવઈ
મનિ હવઈ પરસ્ત્રી ઉપર પ્રીતડી એ મઘમંસ બહુ વાવાઈ પેટ અન્યાય ધનઈ ભરઈ | મનિ કરઈ પાપતણી સુણ વાતડી એ પાપ સંચ કરી બાપડઉ નરકઈ જાઈ જીવ,ઉ , ઈકલડઉ ધન જન સહુ પરિહરી એ છેદન ભેદન બહુ સહઈ કાલ ઘણુઉ નરક રહઈ
ઇમ કહઈ અજાદિકુંત મનિ ધરીએ કાણ કઉડી કારણઈ કેઈ નર લેભઈ ધણઈ
- જિમ હણુઈ લાભ સહસ રતન હ તણઉ એ આંબા ભેજન કાજ એ મૂરખ હારઈ રાજાએ
કાજ એ કેઈન સીધઉ તસુ તણુઉ એ " પ - ઈમ સુર સુખ માનવ તણુઈ અંતર જેવઉ રસિ ધણુઈ
ગુરૂભણ વણિક ઉદાહરણઈ ઈસિઉ એ . વાણિયડા ત્રિણ ચાલઈએ મૂલ સરીખઉ ઘાલિએ
માહએ વ્યાપારઈ કરિ લાભસૂ એ ૬
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાયનની સજ્ઝાયા
એક મૂલ
તિહારવઈ ખીજઉ માયઉ થર વઈ થિર હવાઇ ત્રીજ લાભ બહુ લહી એ એએ એમ વ્યાપારઇ એ નરભવ માય ઉધારએ સારઇ એ દેવત્વ'' લાહુઉ લહીએ નરભવથી નરભવ લહેઈ સાજઉ મૂલ તે સગ્રહુઇ
દુકખ સહુઇ નંકિ તિણિ મૂલ નીગમ્યઉ એ સમુદ્ર ડાભુ જલ ઉપમા કહઉ કિસી પરિહુઇ સમા
ઇમ કામા મય દેવ અંતર ગમ્ય એ ઈમ વિચાર મનિ સંભલી ધર્મ કરઉ મનની લી કેવલી ઇણિપરિ ભવિયણુ સીખવઇ એ તિજો બાલપણુ બ્રહ્મ કહુઇ પંડિત ભાઇ નિરવહઇ તે લહઈ શિવસુખ સુરગુણુ સથવઇ એ ૮• [૪૪૭]
ચંપા નગરી સાહામણીજી બ્રાહ્મણ કાશ્યપ નામ
પૂછિ* વાત લહી ખરીજી કપિલ વિચાર કરતાં જી હું માસા નઈ કારણિઇ જી હિવઇ પૂરઉ કેાડઇ નહીંજી ઇમ જાણી ચારિત્ર લીઇજી ભીલ પાંચ સઈ બૂઝવ્યાજી દિઈ ઉપદેસ સેહામાંજી જિન આજ્ઞા પાલઉ ખરીજી જીવયતના ત્રિવિધ કરી જી ચેતિષ નિમિત્ત ન ભાખીઇજી દોષ ખઇંતાલીસ ટલીઇજી સમતા સહૂસિ' આણીઇજી કપિલ કહ્યો ધમ એહુવાજી કોડી બ્રહ્મો કહિજી
કપિલ મિત્ર તસ જાણીઇજી વિદ્યા ભણઇ સુઠામ સુર્ગુણનર ! સાધુનમુ' ત્રણકાલ૧ હિયડઇ હરખ સદા ધરીજી જિમ છૂટો ભવજાલ દાસી સિઉ લુધા થયેાજી જાઈ સેવન કાજિ ગ્રહી તલારિ ચલા(વળા)વીએજી દીઠા દૃષ્ટિઇ રાજિ... માત્રિ કહેઇ ઇમરાય લેભિ ન પૂર થાય...... આવ્યે મનાડુ વિમાસિ જીવ ડિએ મેપાસિ પામિ કેવલ જ્ઞાન કેવલ લહી શુભધ્યાન... છંડઉ મેાહુ વિકાર બ્રણી અથર સસાર... છાંડઉ સગતિ નારિ જાણી જિન ધમ' સાર... લીજઈ સુદ્ધ આહાર ક્રિમ લહીઇ વપાર... જે પાલઈ નરનારી
તે (નરહસ્યઈ) નર તરઈ સ'સારિ
.
0.0
20
.
૩૯
.
૪
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૬૦
સઝાયાદિ સંગ્રહ
- હ. [૪૮] - મિથિલા નયરી જાણી જુગ બહુ નરરાયા રે મયરેહા સુત નમિ પુતવી પતિ નમિયઈ તેહના પાયા રે સુરપતિ ઈક ચિતે
જસ પ્રસંસા કીધી રે સમતા ભાવિઈ ઉત્તર દેઈ સુઈ દીક્ષા લીધી. સુરપતિ ૧ નારી કરિ ઈક કંકણની પરિખિલઈ રાગ સંભારી રે જાતી સમરણ ચારિત્ર લેવા હતા વન મઝારિ રે... - ૨ બ્રાહાણ રૂ૫ઈ ઇદ્ર પધાર્યા પૂછઈ વાત વિચારી રે મિથિલા નયરી કાંઈ કલાહલ. કારણ હેતિઈ પ્રેરી રે .. ૩ વૃક્ષ અછઈ ઈક ફૂલઇ ફળીઓ વાય વિશેષઈ ઓલઈ રે સ્વારથ હીણું પંખીયાં સવિ કરપર કરતા બેલઈ રે.. .. સ્વારથીઓ છઈ સહુ કોઈ પુત્ર કલત્ર પરિવાર રે કમ વસિઈ સવિ એકત્ર મિલિયા બીછડતાં નહીં વાર રે. . ૫ ઈમ પૂછતઓ બહુ પરિઈ વાસવમુનિ સમઝાય રે ત્રિણિ પ્રદક્ષિણા દેઈ વંદઈ પરમાણુંદ ચિતિ ભાયઉ રે... ૬ માનતછ સંજમ લિયઈ
અજરામરપદ પાવઈ રે ઈમ જાણી જે વિષય નિવારઈ બ્રહ્મક તસુ ગુણ ગાવઈ રે... - ૭
૧૦. [૪૯ જિમ તરૂ પાકું પાંદડુ પડતાં ન લાગે વાર જીવિત તિમ માણસ તણુંજી જાણે હૃદય મઝાર
સસનેહા ગેયમ! સમય મ કરીશ પ્રમાદ સમતાસું મન રીઝવું એ જિનને વિધિવાદ સનેહા ૧ ડાભ અણી જલ કણ જિસ્માજી ચંચલ ચતુર વિચાર આયુ અથિર ઈમ નર તણે જ જિમ ગળે અંજલિ વાર - ૨ આયુ ઉપદ્રવ અતિ ઘણુછ નરભવ દુર્લભ જાણુ કાય થિતિઈ ભવથિતિ રહ્યોછ કરમ તણે પ્રમાણ આરજ દેસે દેહિલોજી ઉત્તમ કુલ અવતાર સાંભળવું જિનધર્મ તણુંજી સહણા આચાર સહજ પ્રમાદી જીવડે કામ સુખિ અતિ લીણ સયલ જેગ નિરબલ હવે છ ઇદ્રી થાયે ખીણ કામ લેગ બે પરિહરજી મ કરે તસ અભિલાષ પાછું કિમ લીજે વાજી એ પડિતજન ભાષ
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સઝાયે
નેહ તજો અમ ઉપરેજી ઈમ કરતાં કેવલ હુસ્પેજી જીવ એક એવા હુસ્સેજી વિરહે કૈવલ જ્ઞાનીનજી
તા હિવા હુ. કેવલીજી તુ' માં તમડાલે પડચેાજી ભવ અનાદિ દુસ્તર તર્યાંજી સમુદ્ર તરી કુણુ ગેાપ(ઇ)હીજી રાગ રાષ એ પરિહરીજી ગૌતમ મુતિ પધારીયાજી
કમલ તજે જિમ નીર લહસ્યા ભવજલ તીર સહસ્ય જિનધમ લાહસ્થે તે જિન મતમમ્ .
માહ-મદ સહુ પરિહરી રે માન જે કરઇ અતિ ઘણુઉ રે ‘સુગુરૂ ગીતારથ સેવિયઇ એ’ જ્ઞાનવ ત પૂજા લહઈએ પંચ ઠામે શીખ ન લહેઈ
રાગ ૪ આળસ ૫ ઇણિપરિ રે
મનના રૂ. સદેહે
નિરમલ મારગ એડ
કમ' ખપ્યા અતિ ભૂર બૂડે આછે ઉઠે) પૂર સાંભળે! એ ઉપદેસ બ્રહ્મો નમે સુવિસેસ
૧૧. [૪૫૦]
20
આઠ ઠામે એણિ પામઇ
શીખ સગુણ રસાલ
અવિનીત ઠામઇં ચૌદ કહિયઇ તેહ મણિ મણિ અવિનય ટાલિજ કિ
૩૧
ક્રાય કરી ૧ લિ તે ઉદ્દીરઇ ૨ કરઇ મદ હિ જ્ઞાન
મિત્ર સ* નવિ પ્રીતિ મ ુઈ ૪ અતિ હઠ હેઠે કરઈ ૫ અજ્ઞાન કિ
.
લીધઉ સયમ ભાર
ન લહઈએ ૨ તેડુ વિચાર કિ કીજઇએ ૨ જ્ઞાન અભ્યાસ ક અનુક્રમઇં મુગતિનું વાસકિ માન ૧ ક્રોધ ૨ પ્રમાદ ૩ નવિ લહુઇ ૨ જંગ જસવા ક ૩
ક્રોધ ન કરઈ ૧ સાચ ખેલઇ વિરતિવંત ૩ સુશીલ ૪ લેાલપણુ પ મ ૬ હાસ ૭ ટાલઇ દમ ૮ કિર કર લહઈ સુખ લીલ ૩ કિ
૧૦
લુબંધ ૧૧ થબંધ ૧૨ ન દમઇ ઇદ્રી ૧૩ દ્રોહ ધરઇ ૧૪ બહુચીતિ કિ દ્રુસપચ ઠામ વિનીત કેરાં ખેલીયઇ મનર‘ગિ
નમી ચાલષ્ઠ તજઈ માયા ન કરઇ કુતુહલ સંગ...
૧૧
નિબ્ર’ઇંઇ અવગુણુ થાડઇ પ મિત્રક" કરઇ કો૫૬ સાધુની નિંદા કરઇ જે ૭ તસુ હુઇ ધરમહ લેપ ક
સ’વિભાગ ન કરઇ મુનિનઈ ૮૯ દીઠઉ કરઈ અપ્રીતિ ૧૦
உ
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ
નવિ નિછઈ કેહનઈ ૪ નહીં ચપલ લગાર મિત્રસઉ બહુ પ્રીતિ મંડઈ નવ વદિ વદિ દેષ પ્રકાર કિ. , ૯ ઉદીરઈ નહુ કેધ અતિ ઘણ ૮ ન્યાતિ ઈડઈ માન ૯ ઠમર ૧૦ કલહ ૧૧ નિવારતઉ એ પંડિત ૨ લહઈ સુખિ જ્ઞાન કિ - ૧૧ છિદ્ર ન કહઈ મિત્ર ગુરૂનઉં ૧૩ જિમ હુઈ અપવાદ ગુરૂ કહઈ ૧૪ લાજ પાલઈ ૧૫ ઈમ હુઈ હુઈ સુવિનીત નાદ કિ .. - ૧૧ મધુર બલઈ સૂત્રના જે વહઈ સઘલા એગ સુગુરૂ સૂમનિ પ્રીતિ તે હુઈ ૨ સખહ જોગ કિ.
- ૧૨ સેહઈ જ્ઞાની ઈણિ પરિઈ જિમ સંખ ભરિયઉ ખીર જાતિ સુંદર તુરિય જે ચડિય૩૨ સેહઈ વીર કિ . ધેનું માંહઈ પરિવડથઉ રે વૃષભ સેહઈ જેમ કલભ કુલસું કરિવરૂ રે મૃગમાંહઈ ૨ મૃગપતિ જેમ કિ... ૧૪ ચંદ ચઢી જેમ માધવે જિસી સીતા ગગ સયંભુરમણ સયંભુ રમણ સમુદ્ર સુરગિરિ જબૂઅર ફુખ સુચંગ કિ. , ૧૫ ધાનના ઠારની પરિ ભર્યઉ સોર વિચાર - ઈસ્યા ગુરૂ તહિ સદા સેવઉ જિમ લહઉ (૨) ભવદુઃખ પાર કિ.૧૬ ક્રિયા સફલી થાઈ જેણઈ હોઈ જગમાંહિ માન બ્રહ્મ ઈમ કહઈ સદા સીખઉ તે જ (૨) સાચઉ જ્ઞાન કિ., ૧૭.
૧૨ [૪૧] મથુરા પુરપતિ સંખ નરેસર ચરિત્ર ૯ઈ મનભાઈ વિચરત વિચરત એહકદારે પુરિ હથિણાઉરિ જાઈ. સયાણું પરિહરિયે અહંકાર જ હરિકેશી બલમુનિ તણઉ રે જોઈ જાતિ પ્રકાર સેમદેવ કહઈ વાટડી રે ચાલ્યઉ મુણિવર જામ વાટ થઈ જલ સીયલી રે ચારિત્ર ૯ઈ વિપ્ર તામ... સયાણ૦ ૨. ચારિત્ર પાળી સુર થયઉ રે તિહાંથી હુઈ માતંગ જાતિ પરાભવ લીયઉ સંયે ન ઉગ્રતા ધરઈ. મતિ ૨.. - ૩ જગનિવાડ ગયઉ વિહરવા રે વિપ્ર ન દિયઈ આહાર મુનિનઈ કહઈ ઈહાંથી તુહે જાએ તિઉ સુર સાનિધિ કાર .. . ૪ સાધુ તનિઈ સુર સંક્રમિ બલઈ દી જઈ જોઈ પાત્ર મુઝ સરિખ તુહે અવર ન લહસ્ય તપિ મુઝ નિર્મલ ગાત્ર ૫ વિપ્ર કહઈ-વેદ જાતિઈ પૂરા તે સહી પાત્ર સુચંગ તેહ નઈ દીધઈ બહુ ફલ હસ્ય તસુ ઉપરિ અહ ૨.. ૬ .
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સજ્ઝાયા
પ'ચઇ આશ્રવ જે નિતુ સેવઈ તસુ સેવા કર જીવાઉ રે રીસાણા વિપ્ર ઋષિનઇ હવઈ રિષિના વૈયાવચનઈ કાજિઈ પાએ લાગી વિપ્ર ખમાવઈ મનઇ રીસ નથી-શિષ એલઇ સુર વેયાવચ્ચ જ઼િણિ કરઉ રે પાયે લાગી ખામતાં રે સુર દુદુભિ આકાસિઇ” વાજઈ જલ લ ફૂલ સુસેાવનવરસઈ ભાવ સનાનઇ ભાવ તયગનિઇ
પ્રા ક્રોધ કષાય નિશ્ચમ પાપિ ભરાઈ... સૂઈ સબલ પ્રહાર યક્ષઇ હો કુમાર... સામિ તન્હે ખમઉ રીસ પણ સભાઉ જગીસ... તિાણુ એ હણ્યા કુમાર લીધે રિષિ આહાર, .. ધન ૨ કહેઈ દાતાર વિપ્રલહઇ ધર્મ સાર... પાપ તસુમલ ટાલિઇ તસુ પાએ બ્રાઉ લિ પલ લાગઇ જે સૂર્ય સયમ પોલઇ
૧૩ [૪૫૨]
"
1.8
પૂરક ભવની પ્રીતિ સંસારતાં રૂમતિ રલિયાઇત થાઇ... દાસ દસારણ મૃગાલિ જર રેગ'ગાતીાર મરાલ કરમ સંચૈાગઇ આપણુ અવતર્યા રે કાસી દેસ ચ'ડાલ... દેવલાકિઇ' હ્રયા એ દેવતા રે છઠ્ઠઇ ભવિઇ વિઘ્નેગ ઇમ વિચાર કહઈ નર રાજીયઉ રે કવિ એક વણુ વિજ્રગ કર્યું નિયાણુઉં ચિત્ર કહે સૂ' રે તિણિ જૂજૂઆ અવતાર ભૂપ કહઇ મઇ રૂડ" ક " રે જિણ લાધા ભેગ પ્રકારિ... ચિત્ર કહઇ મઇ રિદ્ધિ ઘણી લહી રે તળું આગમ ભણવા કાજિ મુનિવર ટાલ ન ગમ કેા ભઇ રે એ મર્યાદા જિનરાજિ... રાય ભણુઈ પરણ અંતે ઉરી રે નાટક ગીત તણા રસ જોવતાં રે પૂરવ પ્રીતિ રિષિ લતઉ કહુઇ રે નાટક ગીત અસાર ભેગ વિષય અવસ શુઇ દુઃખ દીયઇ રે છંઉ કામ વિકાર...
ય
દેસ પ'ચાલતું રાજ
નર જનમ સલ કરઉ અજ....
..
૩૬૩
20
૧૦
પુરિમતાલ પુરિ ચિત્ર તપ આચરઇ વિચિત્ર
બ્રહ્મદત્ત કપિલપુરિ રાજીઆરે ધર્મ સુણી તિણુ સંયમ આદરીએ રે ચતુર વિચારીઇ રે નિતિ કરમતી ગતિ કોઇ ન જાણીઇ રે કેવલ જ્ઞાના ટાલિ..ચતુર વિચારીઇ ૨ કપિલપુર મુનિ ચિત્ર પધારિયા રે દણિ નરપતિ જાઇ
ચિત્ત ચેાખઇ ચઉંસાલિ
20
૧૧.
૧૨.
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૬૪
સઝાયાદિ સંગ્રહ સીંહ હ(ણ)રઈ મૃગનઈ મૃગ દેખતાં કે જિમ ચિડઉ હરઈ સીંચાણ તિમ પરિવાર સહુ કે દેખતાં રે જમ સંહરઈ પ્રાણુ - ૯ કીધું કરણી કેડઈ આવિસ્થઈ રે ધન ખાસ્ય મિલિ પરિવાર ઇમ બેધ્ય નરપતિ સમકિત લહઈ રે પણ ન કરઈ વિરતિ આચાર . ૧૦ ચારિત્ર ચિત્રમાં સૂધઉ પાલિયઉ રે પામ્ય૩ અવિચલ ઠામ તસુ ગુણ ગાઈ બ્રહ્મઉ મન રસી રે વલિ વલિ કરઈ પ્રણામ. - ૧૧
૧૮. [૪૫] પુરઇપુકારઈ નૃપ ઇષકારઈએ તસુ પરિ કમલા રાણી ધાર એ સાર એ વેદ વિચાર પંડિત ભૂગુ પુરોહિત તસુ ઘરિઈ તસુ નામિ નારી જસા સારી પુત્ર ચિતા તે કરાઈ તવ દેઈ સુરવર સાધુ વેસઈ તેહનઈ ઘરિ આવઈ તે ઘણુઈ આદરઈ સાધુ પાસઈ ધરમ મારગ પાવએ... મનની ચિંતા રિષિ આગલિ કહઈ પુત્ર હસ્ય મુનિ ભાષિત સહઈ સદહઈ વચનઈ સાધુનઈ ઈમ બાલપણિ મુનિ થાઈસ્યુઈ કામ દમ સરીખા લેગ જાણી તે તિહાં નવિ ખૂચિસ્ય તસુ અતરાય ન તમહં કરિવઉ ઈસ્યું કહિ સુર નીકળ્યાં કેતલઈ અંતરિ પુત્ર જનમ્યાં વિપ્રના વછિત ફળ્યા...
૨ બાલકનઈ તવ બંભણઈમ કહઈ એ મુનિ વેષઈ બાલકનઈ ગ્રહઈએ ગ્રહઈ બાલક તે વિણસી માંસ તેહનઉ વાવરઈ વેસાસ એહનઉ જાણ કાઈ તિણુઈ કારણ નહ કરાઈ કુમાર બીહઈ તાત વાણી એવી મનિ સંભલી જિહાં સાધ દેખઈ ભયગખઈ ભા (ના) સતા જાઈ દલી ઈક અવસરિ તે મુનિ દેખી પુલઈ ઈકતરૂ હેકિંઇ રિષિ તેહનઈ મિલ નિચિ દષ્ટિઈ ચલઈ સાધુ સનમુખ ભાત પાણી જેવા એ એ રૂપ દીઠ કિઈ કાલિઈ જાતિસમરણ હેવ એ . તે આવિ તાત સમીપિ અનુમતિ માગએ ચારિત્ર તણું ભવ વિપ્રચારઈ કુમરનઈ તિહ પરિદિખાલઈ અતિ ઘણી વેદ ભણી જઈ દીજઈ દક્ષિણ વિષયતણું સુખ અનુભવિઈ ઘણું આપણું સુતનઈ ઘર ભળાવી પછઈ તાપસ થાઈ થઈ એ વચન સંભલિ કુમર તેહનઈ ઈસઉ પડિઉત્તર દિલ વેદ સ્વગત દાયકઈ કેહનઈ વિપ્રથી વૃત જાણિક છૂટિયઈ પાતક પુત્રથી નહ વિષય દુઃખ લહઈ પ્રાણિયઉ ૫
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________
१५
ઉત્તરાધ્યયનની સજા તન-ધન દીસઈ યૌવનઇ આલએ સજનસનેહા સવિ જંજાલ એ જ જાલ માયા તણઉ મંદિર એક દીસઈ જગ સહુ એહવઉ જાણી જતી થાસ્યઉ તાત કહી ઈસૂ બહુ અનુમતિ આપ ઇસ કહિતાં વિપ્ર વઈરાગઇ (ચથ૬) ચંડલ જિન ધર્મ પોખઈ જીવ બહુપરિ નવઈ નવધા ભવિ ૨ડવડયઉ એહવઉ કહતાં નારી બૂઝવી મમતા માયા ટાળી મૂઝવી રીઝવય ચારિત્ર લિય તઈ ખિણ રાય ગરથ અણુવએ તે વિપ્ર કેરઉ ઈસુઈ અવસરિ નારિ તસુ સમઝાવએ શ્વાન વંછઈ વસ્યઉ લે તે સરિખઉં તઉ સહી તિમ તેહ ધનનઉ અરથ તુઝનઈ એમ કરતા જસ નહીં નરપતિ સંભલિ ચારિત્ર આદરઈ કમલા રાણી ભાવિ વ્રત ધરઈ વત ધરઈ છજહજણું ટાલિ પરિગ્રહમયણ વલતે નિરદલઈ ભલિભાવિ કેવલ જ્ઞાન પામી મુગતિ નગરી જઈ મિલઈ કીજ એ અવિહડ સાથ એહવઉ ધરમ પ્રીતિ ધરીએ . કહઈ બ્રહ્મ એહવા સાધુ વદી જનમનાં કુલ લીજીઈ
૧૫. [૪પ૪] પંચમહાવ્રત જે ધરે ટાળે પાપ અઢારો રે વિવિધ પરીષહ જે સહે નવકપી કરે વિહારે રે એહવા મુનિવર વદીએ જેમ લહીએ ભવને પારે રે કેશી ગુરૂ પ્રદેશી જેમ ભવ પડતાં દીયે આધારે રે એહવા ૧ બારે ભેદે તપ તપે પાળે પંચાચારો રે નિંદક-પૂજક સમ ગણે છેષ કહે ન લગાર રે ૨ કઈ છેદે વાંસલે ચંદન કેઈ લગાવે રે બિહુ પરિ સમતા મન ધરે ભાવના બારે ભાવે રે , ચાલીસ બિ કરી આગળ દોષ તજી લે ચાહાર રે સંવિભાગ નિને કરે સમિતિ ગુપ્તનિત ધારો રે .. ૪ કરમ બંધ જેહથી હવે ન કરે તિસે વિવાદ રે નવવિધ શીલે નિતુ રમે એ પૂરે વિધિવાદ રે ,, ૫ અંગ અગ્યારહ જે ભણે પૂરવ ચૌદ વિચારે રે સંયમના ગુણ સાધતા ભાવિયણ પાર ઉતારે રે - ૬ એમ અધ્યયન પન્નરમે સાધુત ગુણ દીસે રે ચરણકમલ નિતુ તેહના બ્રહ્મો નમે સુજગીશ રે એહવા. ૭
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ ૧૬. ૮િ૫૫] સહમ સ્વામી જંબૂ પ્રતિ ભણુઈ જિહ પસૂ નપુંસક નારિ રે રાતિઈ વાસઉ રે વસતિઈ જિણિ રહઈ તિહાં નરહઈ બ્રહ્મચારિ રે સીલ૦ ૧ સીલ સુહાવું રે સાજણ સેવિયઈ કી જઈ ધરમ અભ્યાસ રે જગ સઘલાસું રે સમતા આણી બમ લહીયાઈ સિદ્ધિ વાસે રે સલ૦ ૨ બીજી વાડઈ રે કુલ બલ તારિજા જતિરૂપ ન વખાણુઈ રે ત્રીજી શવ્યા એકઈ આઈ રેહવા ભાવ ન આણુઈ રે. . ૩ ચંગ અંગ-ઉવંગ તે નારીનાં વયણ-નયણ-થણ-હાસ રે ચઉથી વાઠિરે એ નવ રાખવા જિણિહુઈ વિષય વિલાસે રે... ૪ પરિચિ ભીતિ અંતરિ નવિ વસઈ પંચમિવાડ પ્રકારે રે - કામ અનઈ વાલ ભોગ જે ભોગવ્યાં છઠ્ઠી તે ન સંભરે રે સત્તમ સરસ આહાર ન વાવરઈ જિણિહુઈ વિષયવિકાર રે આઠમિ અતિઘણ અસણ ન કીજીઈ સીલ સુનિરમલ પાલુ રે.. , અંગિ વિભૂષા નવમી પરિહરઉ નાહણ વિલવણ ટાલ રે દસમઈ પંચય વિષય નિવારતાં સીલ સુનિરમલ પાલઉ રે.. - ૭ ઈમ દસ ઠામે સીલ જિ કે ધરઈ તસુ સુર-નરપતિ પગિ લાઈજી બ્રહ્મઉ વલવલિ તિહનઈ વીનઈ સમકિત શીલ બે માગઇજી.... - ૮
૧૭. [૪પ૬] ચારિત્ર ચા ખઈ મનિ ધરી વોલ ઢીલી થાઈ સીહતણી પરિ આદરી જ બૂક પરિ જઈ... પાપશ્રમણ સંગતિ તજ જિમ શિવપુરિ જાઈ સુહ ગુરૂ સેવા આદરી વંછિત સુખ લહિયઈ..પાપંશ્રમણ ૧ તિ-દિવસ નિદ્રા કરઈ ગુરૂપૂજા ટાઈ સદગુરૂની નિંદા કરઈ અવગુણ દેખાલંઈ.. બીજ-હરિય જાઈ ચાંપતઉ વિષ્ણુ પૂજઈ બેઈસઈ સાધુ ભવાડઈ આપનઈ જસ સંભલિ વિહસ... પડિલેહઈ પરમાણું ગુરૂ સાહસું બેલઈ વાદ ઉદીરઈ અતિ ઘણુઉ સંયમથી ડેલિઈ વાદ કલહ ગુરૂમું કરઈ નતુ સરસ આહાઈ તપન કરઈ સુખ સીલિયઉ ગુરૂ સંગતિ વારઈ.. . ઉગ્યા-આથમતા લગઈ જે તે મુખિ ઘાલમાં છમ્માસે ગ૭ પાલકઈ છક્કા ન પાલઈ...
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સજ્ઝાયા
પાસસ્થાર્દિક પોંચ એ વિષની પુરિ નિંદા લઈ એહ દેષ જે પરિહરઇ અમિય જેમ પુજા લહેઇ
ઇમ જાણી શ્રી સાધુના છક મિત સેવા માગતાં
પાપશ્રમણુ વિચારઉ ન લહે ભવ પાર..
તે ઉત્તમ સાધ
ટાલઇ આખાય...
ગુણ બ્રહ્મઉ ગાઇ રલિયાત થાઇ...
૧૮. [૪૧]
સિખ સયત નામ એ
કુલ પુરવર રાયઉ નામ એ પરદલ માન મહાબલ નરપતિ વિના જાઈ રે ધાઈનઈ રાઇ હઈ મૃગ ખાઇ એ સાસ" એ ભરિયઉ નૃપપૂઠિઇ ધ્યાન મૌન (તહાં મુનિ અછઇ ટ્વીઉ રાજા ભય વિહવલ થયઉ એ
એ
તુરી(ર)ય થી રાય ઉત્તરો માએ મયા ઘણી સ્વામી હુઉ' રાય સૌંયતી વાર તઈ સાર કઉરસેક મુનિવર ઉત્તર નવિ દીયઈ ઇહુએ વચન મનિષ્ઠ સંતેષનું મુનિવર હુઇ ભયમમ કરઉ સાચ... એ શરણું જાણુ માતાપિતા–બ'ધવ-ભાઈ જાઈન” પરમવિ પ્રાણી તિાંણ કારણ હિંસા તો ભાવ નઈ" સંયમ મારગ રાજા સંભટ્ટી
એણુિ પરિ વાર એ કુમિત તણી મતિ ભાવના એ ગીતારથ થઈ એકલઉ મુનિ કરઇ વિહાર એ સાર એમનસઉ જનયમ સેવના એ
રિષિનઈ પાએ લાગ એ મુનિવર તણી એ તમ્હે . રોસ નિવાર એ કતીએ
રાજામનિઇ ખીહએ
એ ચિહુ' પર સેના પરિવ° હરિણતણી પૂ′િ પુલ.... ૪.ઈ મુનિવર પાસઇ એ
ગયઉ એ
ઇકતર્મૂલઇ ખઇડ એ
સવેગ રાચ એ ધરમનું એ
નહુ કાઇ સખાઈ રે એકલ એ
મિને કરૂણાસુ` ભાવ” એ ગુણનિલ એ
W
લીઈ ચારિત્ર ભાર એ
..
..
૩૬૭
3
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૬૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ક્ષત્રિય રાજકુમર મિલઈ તેહ કઈ વિચાર એ તારએ જિનધમપ્રવહણની પરિઈ . એ ત્રિશુરાય સઠિ પાખંડી સહણ ન કીજઈ લીજઈ એ કરી વિવેક ધર્મ બિહુ પરિઇ એ ભરત-સગર-મધવાદિક તિણિએ ધમકીધઉ એ લીધઉ એ નરભવ લાહઉ તિણ વલી એ જ્ઞાનકિયા ધર્મ સાચઉ એ કરઈ લહઈ સંપયત સુપય બ્રહ્મવિંદઈમન રલીએ ૮
૧૯ [૪૫] સુગ્રીવપુરિરાય બલભદ્ર સેહઈ મૃગાવતી રાણી મન મેહઈ . ધન ધન ૧ ધન ૨ સાધુ મૃગાસત દીસઈ ભાવધરી વદઉ સજગીસઈ , દેવ દેગ દુકની પરિ ગઈ ગતુષિ વર્યઉ રમઈ નારિસંmગઈ , ૨ મારગ મુણિવર દીઠઉજી તઓ સાધુ તણઈ ગુણિ કુંઅર રાતઉ. . ૩ તતખિણ જાતિ સમરણ પાવઈ માત-તાત પાસઈ તે આવઈ.. . ૪ માત દિયુ મુઝ અનુમતિ આજ સંયમ આદરિ સાધઉ કાજ. . ૫ સંભલિ કુંઅર બેલઈ માત સંયમની છઈ દુષ્કર વાત. . ૬ પંચ મહાવ્રત દુધર ધરેવા આરંભનઈ પરિગ્રહ પરિહરવા... વચ્છ૭ વચ્છ સુણઉ જણણી ઈમ બેલઈ સમરથ ચારિત્ર મારગિ લઈ , ૮ દ્રુપદ સનમુખ ગંગા પૂરઈ તરવઉ સાયર બાહઈ પરિ ઉતરિવઉ... - ૯ વેલું કવલ જિમઉ નિસવાદ ખિણ એક નહીં કરિવઉ પરમાર , ૧૦ લેહતણું જવ કેમ ચવાઈ અગનજાલ કહઉ કિણી પીવાઈ , ૧૧ વાઉતણુઉ કેથલ ન ભરાઈ, મેરૂતુલા કિમ તેલ્યઉ જાઈ. - ૧૨ ભોગવી પંચ પ્રકારઈ ભેગ તદનંતર ચારિત્ર ગ.. ૧૩ માત જે કઈતુમિ કહાઉ તે સાચઉરે જણઉ મનમાંહિ કુંવરજી ઈમ બેલઈ રે ચારિત્ર તેહનઈ દોહિલ જસુ પરભાવ રે મન નહી ઉલ્કાંહિ... ૧ વિવિધ પરિઠ દુઃખ અનુભવ્યાં ભવસાગર રે ભમતાં ચિરકાલ . સામલિતરૂ પાનઈ પડ્યઉ નતુ ખેડી રે નાંખ્યઉ સુકુમાલ... - ૨ વેતરણી નદિ તારિયલ બહુપચિયઉ રે કુંભી નઈ પાકિ તિલ જિમ ઘાણી પીલિયઉ અતિ વિસઈ રે ગણિ કવિપાકિ - ૩ ઈમ ચિહું ગતિ માંહઈ ભમ્યઉ તેહન લહઉ રે કહતઉ દુઃખ પાર . ચારિત્ર કિરણ પરિ દેહિલઉં ઘઉ અનુમતિ રે મલગાવઉ વાર , ૪
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સજઝાય હાલ માત દિઈ તવ અનુમતિ સારી કમર ચારિત્ર લ્યઈ કુમતિ નિવારી એહવા સાધુતાણુ ગુણ ગાઉ મનવંછિત ફલ નિચ્ચે પાઉં, એહવા ૧ અસરણ ભાવન મૃગ જિમ ભાવઈ રાગ દેવ ઈકખિણનઉ પાવઈ - ૨ ઉચઈ જલથી નીરજ સોહઈ કામસુખિઈ તિમ તે નવિ મેહઈ . ૩ પાલઈ સંયમ નિરમલ દયાન અદૂભૂત પામઈ કેવલ જ્ઞાન - ૪ મૃગાપુત્ર સુર સુખ મુગતિ પાવઈ વલિ વલિ બ્રાહ્મઉ તસુ ગુણ ગાવઈ , ૫
૨૦. [૪૫]. સિદ્ધ સાધુ નમિસ્તું મને ભાવઈ કહિસ્ય ધમ વિચાર મગધ દેશનઉ રાજય શ્રેણીકરાય સાધાર પ્રાણીજી ! ગુણગાઉં સાધુનાં હિયડG આણંદપૂરિ..પ્રાણજી ચેખઈ ચિત્તિ સેવા કરઉ પાપ પુલાઉં દૂરિ.. , રાય યવાહી ઈક દિનિ જઈ વનમાંહિ દીઠઉ સાધુ , રૂપવંત સમતા ગુણિ પૂર ઉ સ તેષઈ મિરાબાધ , વંદઈ દેઈ પ્રદક્ષિણ પૂછઈ બે કરજેડી તરૂણપણુઈ ચરિત્ર લિયલ એતલે મોટી ખેડિ ચઉથઈ આશ્રમિ તપ આચરીયઈ તઈ ઉતાવલિ કીધ મુણિવર કહઈ મુઝ નાથ ન કઈ તિણિ મઈ સંયમ લીધ નાથ હુઈસ્યઉ તાહરઉ ભગવી નરના ભાગ માણસ જનમ દુલહે ભગતણું સંગ નાથ નહિ કે તાહરઈ ઈમ ભાખઈ મુનિરાયા ભૂપતિ અચરિજ સાંભળી મનિઈ સુસંઘમ થાઈ હાથી-ઘડો માહરઈ
અનેઉર પરિવાર કેમ અનાથ કહ્યઉ તુહે ભગવન મૃષા નિવાર તું ન લઈ પરિગ્રહની સંભલી મારી વાત અથિર રિદ્ધિનઉગરવ મ આણિસ ધમસરિસા ધરિ ધાન કેસંબી પુરિ મુઝ પિતા બહુ ધન તસુ આવાસ પીડા ઈક દિનિ ઉપની દાહ-સૂલ- નઈ ખાસ વૈદ્ય ઘણું તિહાં આવીયા કઈ ઔષધ ઉપચાર દુઃખથી કેઈ ન છોડવાઈ એહ અનાથ પ્રકાર માત-પિતા-ભાઈ સગ બહિન પ્રમુખ પરિવાર દુઃખથી કેઈ ન છેડવઈ '
એક અનાથ પ્રકાર સ–૨૪
= = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
૧૦
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંપ્રd ત મઈ મનમાંહઈ ચીંતવ્યઉ થાઈ પ્રભાતિ સમાધિ ત€ નિશ્ચાઈ ચારિત્ર લિલ કાલી મન આબાધિ . ૧૨ નાથ થઉ ચારિત્રગ્રહી ત્રસ થાવર જે પ્રાણ વલિ જે નિધર્મ આદરી થાઈ સિથિલ આજાણ . ૧૭ તેહ અનાથ વિચારિવા તિણિ કરશે ધમ અભ્યાસ .. નાથપણ જેથી લહઉ શિવપુરિ મંડઉ વાસ . ૪િ ઈમ શ્રેણક સમઝાવિયી સમકિત આવિ સમઝઈ ભાવિઈ , પાલઈ સંયમ સાધજી બ્રહ્મ નમઈ તસુ પાય - ૧૫
ર૧ કિ૬૦] ચંપાપુરિ પાલિત નામઈ શ્રાવક સમક્તિ ધારી રે. જીવ-અછવાદિક નવઈ તેજાઈ તત્ત્વ વિચારી રે.... (સાધુ શિરોમણિ૦) ૧ સાધુ શિરોમણિ વંદીઈ હિયડઈ થાઈ ઉલ્લાસ રે . સમક્તિ નિરમલ મતિ હેવઈ જિણિ લહિયઈ શિવપુરિ વાસ રે..... ૨ વ્યાપારઈ પ્રવાહણિ ચડઉ તે પુર પિવડાઈ જાઈ રે શેઠ સુતા પરણી વલિ તે પ્રસવઈ સાયર માંહિ ર... . સમુદ્રપાલ સુત તે હુએ ચંપાપુરિ કુસલઈ આવઈ રે સ્વજન સહુ હરખઈ મિલઈ સિરિતિલક કરી વધાવઈ રે... . ૪ કુમરકલા બહું તેર ભણઈ તવ પરણઈ રૂપિણે નારી રે ગઉ ખ ચડી લીલા કરઈ સુર દેગુંદક અવતારી રે... - ૫ કુમર નિહાલઈ ગઉખ થકી મારેવા કાયલ ચેર રે મન વૈરાગઈ પૂરિયઉ ચિંતઈ અહે કરમ અઘેર રે , અનુમતિ તાત તણું લિયઈ તવ કુંવર સંયમ ભાર રે પંચ મહાવ્રત પાલતાં લહઈ કેવલ નિરમલ સાર રે.. પુય-પાપ ખપિ સિદ્ધિ ગયઉ તિહ પામ્યઉ અવિચલ રાજ રે કર જોડી બ્રહ્મઉ કહઈ પ્રભુ સારઉ સેવક કાજ રે... - ૮
૨૨ ૪િ૬૧] સૌરીપુર વસુદેવ રાજા તસ સુત નારાયણ બલદેવ સમુદ્રવિજય શિવાદેવી અંગજ નેમિ કરઈ તસુ ત્રિભુવન સેવ.. ઈહ૦ ૧ ઈ-પર ભવિ વંછિત સુખદાયક ત્રિવિધિ નિરમલ પાલઉ સીલ ગુણ સંભારઉ નેમિતણાભનિ જિમ પામઉ શિવસુખની લીલ.. - ૨ જરા સિંધુ ભય યાદવ પુછતા દ્વારામતી પુર કીધઉ વાસ સેવન મણિમય નગર વસાવ્યઉ સુરવર ધર સરિખા આવાસ... - ૩
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સઝાયે
વિઠ્ઠલ વચનઇ” ગેાપી સર્વિમિલિ નૈમિ મનાય બથઈ. વીવા રાજીમતી કાન્હડ જઈ માગી. ઉગ્રસેન મનિ થઈ ઉચ્છાહ... અલંકાર પહિરી ગજિ ચડિયઉ પૂર્વ ચાલઈ યાદવ જાન હરિખલ છત્ર ચમર સિ િધારઇ સેાહુઇ નેમિનિન કેંદ્ર સમાન... તારણ ખાર પધાર્યો પેખઈ સૂયર સમર સસા કુરંગ મેર હંસ બહુ અંધણિ બાંધ્યા નેમિવદન જોઇ મન રોંગ... મુખિ પુકાર કરતા સાવજ રથથી ઉત્તિર આપ નરિંદ
૩૧
૨૩ [૪૬]
કેશિ કુમાર ગુણુ સુંદર પાસતણા પરિવાર જ્ઞાન બહુ કરી દ્વીપતઉ જીપત મયણ વિકાર સાત્વથી પુર બહુ પિરવારઇ પુહતા જામ ગાયમ આવઇ ભાવઇ વીરતણું તિહ તામ યથા જુગતિ મન રતિકર ઠામહ એ વિરહ'તિ વેસ વિસેસઇ દેખઇ મુનિવર ચિત લહુતિ કુણુ રચઇ ધર્મિસાવઇ કારિજ કરવઉ એક તઉ એ ધર્મ ખિ મમ કહીજઇ ત્રણ વિવેક
.
મ .
0.0
દયા ભાવ ધરી જીવ છુડાવ્યા ત્રાડી અધન કાપી ક્દ... રથ ખેડી પાછઉ ઘાર આવઇ સમઝાવિઇ ખલદેવ મુરારિ દાન દેઇ લેકાંતિક વચન સચર લેઈ પુહતા ગિરિના..... સંભલી રાજુલ નેમી તણી પરિ ધિગ ધગ ચિતઈ એ સ'સાર રૂપ અનઈ લાવન્ત ન સુંદર નેમિ વિના એ સહુ અસાર... મન વઈરોગઈ રાજુલ પૂય ચારિત્ર લેઈ કરી મસ્તકિ લાચ અવિહડ ૨ગઈ નેમિસૂ રાતી વિષય કષાય કરઈ સ‘કાચ... ન િમ વ ણિ ગિરિ રાજુલ ચાલી પાર્લાસ ભીનાં સઘળાં ચીર ફ્રાહિ જાઇ ઉગવતી રહેનિમ દીઠી નગન શરીર... વિષયતણાં સુખ સુંદર ભાગવી. માનવન* ભવ સહી દુલ ભ ચેાથઈ આશ્રમિ ચારિત્ર લેયઉ છડી મનનઉ મિથ્યા ૬ ... સતી કહઇ સુંદર સુર રૂપઇ તએ પુણુ તમ્હે સઉ અમ્હે નહી કાજ ગધનકુલ સરખઉ કાં થાઈ બંધવની કાંઇ લેાપઇ લાજ... ચિત્ત વ* રહેનેમિ ખમાવઇ ત્રિશુઇ કેવલ પામઈ સાર મુગતિ પુહતા તસુ પય બ્રહ્મઉ ભગતિઈવ દૈઇ વારવાર...
૧૨
10
૧૩
.
10
..
..
2.0
૧૦
૧૧
૧૪
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૭૨
ચિતા જાણી શિષ્યતણી ગેાયમ ગુરૂ કેશિ એકઢ આવઇ ભાવઈ સા ચઉ તિહુ ઉપāદેશ મિલિયા દાનવ માનવ જેવા તિહાં વિવાદ કૈશી પૂછઈ મનિ છઈ શિષ્યતણા જે વાદ
3
પાંચ મહાવ્રત્ત સ ́વત ગાયમ ચ્યાર પ્રકાર મહાવીરગિરિધીર કહેઈ શ્રીપાસકુમાર ક્ષિપિર અતાર જેતા એક મુગતિ તિ કિમ હાઇ ગાયમ લઈ તાલઇ ઇંડુ સન્દેહ ન કાઈ
ન લઈ ઇમ કહે ધર્મસુ હેલઉ ઋજુ વંક જડ જંતુ વંકજડ ને લહેઈ પાલી ન સકઇ સત! વિરલ સરલ ની પડિત જાણુઈ પાલઈ સાચ તીરથ સમય સરખુ. પાલ અંતર વાચ ઇમ કહુઇ કેશિ વિસેસિ મહામતિ ગાયમ તુઝ ટાલ્યઉ સસય પુછુય ઇકવલ સ‘સચ મુઝુ અનુમતિ પામીસ સામી કેશી પૂછઈ એમ અંતર વેસિ વિસેસઈ તેય કહે છઈ જેમ સાચી મતિ ગુરુ સગતિ તે સિંગણુઉ વવહાર તીરથ કાલ વિસાલઇ વેસતણા -પ્રકાર નિસુ(ણ)ચઈ સાચઈ નાણુઈ 'ણિ ચારિત્રિ સિદ્ધિ કેશી કહુ ગાયમ ઇહુ નિરતી છંઈ તુઝ બુદ્ધિ અરિ કિમ છતા જગત ત્રિવદીતા ગાયમ એલિ ઈક ચઉ ૫'ચઇ દસઈ અનુક્રમિ એ અરિ તાલિ કુણુ અરિ મિને ધિર ગેયમ ભાખઇ ઇક એ જીવ ચ્યાર કષાય તથા ઇદ્રી પંચ સદીવ
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
ભવ અભ્યાસઈ પાસઈ વાયા દીસઈ લેય તાહરઈ પાસઈ ર ખ ધન કમ નહી કોઇ ગ્રેડથા પાસ અભ્યાસ ધમ' તણુઇ તે જાણુ કુણ તે પાસ વેસાસ ન કીજઈ જે સપરણુ સજન સનેહ અનેહ પણઇ કર છ'ડયા પાસ સાધુ સાધુ કહઇ કેશિ વિસેસઈ બુદ્ધિ પ્રકાસ એલ (જ આગલિ સ`ભલિ ઉતરતાસ સ‘ખેવિ પ્રશ્ન વિચારિઉ સારઉ સાચી બુદ્ધિ ધરૈવિ
પા
6]
૧૦
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સજ્ઝાયા
તૃષ્ણારૂપ સરૂપઈ વેલ સમૂલી ટાલિ ક્રોધ જલણિ શ્રુતલિ માઁ સી`ચી હિવ નહિ જાલિ અતિવલતા ફર‘તઉ હીડઈ દેસ વિદેસ આગમ વાગઈ ચિત્ત તુરગમ ધઉ વસેસ પર ઢારસણુતાં વયણુ વિચાર્યા સવે કુમાગ જિનધમ સાચઉ રાચ તિણિ હુ ધર વઇરામ ધર્મરૂપ સુભ દ્વીપ તિહાં નહીં પાણા વેગ તિહુ સુખ પામઈ નામઈ વિચરી નહી. ઉદ્દેગ. એ ભવજલ નિહિ નાવ સરોર તમાલિ મજીલ સમુદ્ર તરઈ મનિ મભરઇ તેણુઈ પુહવઇ દીવ જિષ્ણુવર રવિકર ઉગીઉ તે ટાલઇ અંધાર ગતિ મુગતિ છઈ અવિચલ ઠામ સદા સુખકાર કેશી કહઈ કરજોડી મેડી માન પ્રકાર બુદ્ધિ તમ્હારી સારી ગેાતમ અછઈવિચાર ૫ચ મહાવ્રત સમિતિ આર વેસ પ્રમાણ પડિકમણાં સૂ ધમ* તણુઉ મમ' તે નિરત ટાલિ સદેહ સનેહ ઉપાઈ થાઈ એક લેાક સહુ સ ંતેષ્યા પાખ્યા વિનય-વિવેક બ્રહ્મ ભણુઈ જે નર સુણઈ કેશી ગેાતમ વાત દિન ૨ મગલ સંભલતા હુઈ સુજસ વિખ્યાત
૧૩
જાણિ
૨૪ [૬૩]
ચાલઈ જયણા જોવતરે નિરવધ વચન મધુર કહઇ રે જસુ સીલઈ નિરમલ સાર ગિણિ સમિતિ ગુપતિ ધમ સાર
દ્વેષ ખેતાલીસ ઢાળતા રે નયણુદેં નિરખી પૂજતા રે જલ-મલાદિક પરિઝવઈ રે શુભ ધ્યાનઈં મન રાખતાં વચન ન સાવધ ઉચ્ચઈ રે. કાયા કરણી તે કરઈ પ્રવચન માતા આઠ એ બ્રહ્મ કહઈ તે મુનિ નમઉ
૩૭૩
.
૧૧
પાલઈ જીવ છકાય
નિતુ જાણી ધરમ ઉપાય, નમું ગુરૂપાયારે સુહાવઇ કાયા રે કહેઈ જિનરાયા રે તિણિ કારણ હરખ અપાર સૂય ઉલ્યઇ આહાર લ્યઈ ઉપગરણ પ્રકાર... સુધઉ થડિલ નેઈ જસુ ચારિત્ર નિરમલ હાઇ... વચન ગ્રુપતિ સભારિ જિણથી હુઈ જીવ ઉગારિ
પાલઈ અનુદિન સાર જિમ પામ ધમ વિચાર...
20
૧૨
ક
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૭૪
સઝાયાદિ સંગ્રહ
૨૫ ૪૬૪] નયરી નામ વણારસી વિપ્ર વસઈ જયઘોષ બંધવ તસુ બીજઉ અછઈ ચતુર સગુણ વિજય ઘેષ....(ગુણવંતા) ગુણવંતા ગુરૂ વંદીઈ જસુ દીઠઈ પરમાણંદ ગગાતટિ તિણિ પેખીયઉ - “મીંડક ઝાલ્યઉ સાખિ મંજારઈ તલ અહિયૂ મીડક ન તજ ઉ પાપિ. , ૨ દેખી એ પરિચિતવઈ
ધિમ્ ૨ એ સંસાર જયઘોષ સંયમ આદરઈ મહિયલિ કરઈ વિહાર... - વિજયધોષ તિહાં કારવાઈ પશુવધ કારણ જાગ જયઘોષ રિષિ આવઈ તિહાં ભાઈ ઉપરિ રોગ... વેદિવિચાર કરજિ ) જકે જગન કરાવઈ જાણ
તિષની પરિ જે લહઈ જાણુઈ ધમપૂરા... આપ અનેરા તારવા
સમરથ હાસ્યઈ જેય અન્ન એહ તસુ આપસ્યઉ ઈમ વિજયષ કહેય. . એહની પરિ ત૬ નવ લહઈ જઈ જાણઈ તઉ દાખ જયઘોષઈ મઈ પૂછશ્યઉ વિડ પૂછઈ જન સાખિ.. ભગવન! હું જાણું નહીં - ભાષઉ એહ વિચાર અગનિહાત્ર કર્મ ઇંધણ આહુતિ ભાવન સાર.... ધર્મધ્યાન અગનિઈ કરી અગનિ હાત્ર એ જોઈ પથઈ હેઈ જે કર્મનલ તે ઇહ અરથી જોઈ.. નક્ષત્રનીં મુખ ચંદ્રમા ધમ મુખ ઋષભજિણુંદ આપ અનેરા તારિસ્યાં જસુ મન મીલિ આણંદ... શ્રમણ કાલે સમતા ગુણઈ સીલ બ્રાહ્મણ જાણ જ્ઞાનઈ મુનિ-તાપસ તપઈ પછઈ સાચી વાણિ... અગનિ સંગ સેવન જિસઉ છું ઈ મલની ધાત પાપ તજઈ તપ આદરી વ્રત પાલઈ ચંગિ રાત... કામ-જોગિઈ છીપઈ નહીં પુંડરીક પરિસાધુ એ પરિ તસુ સવિ દાખવી જે કરિ હુઈ નિરબા.. હરખ્યઉ બ્રાહ્મણ ઈમ સુણી વંદીજજ આહાર અન અરથ મઝનંઈ નદી રિષિ કહઈ ત્યઉ વ્રતભાર ઈમ સંભલિ ચારિત્ર લિયઉ બેવઈ શિવપુરિ જાઈ બ્રહ્મ નામિ સેવક સદા વલિ વલિ તસુ ગુણ ગાઈ...
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરધ્યયનની સઝાયે
૨૬ [૫]. સામાચારો સાધુની બેલિસુ ઉલટ આણિ મુણિવર બહુ મુગતિઈ ગયા જે આચરણ પ્રમાણે... ૧ આવસહી જતાં કીજ નિસિપી રહતાં બલી જઈ આપૂછણ અણકામઈ . પડિયુંછણ પરનઈ નામઈ જિહ સાધુ નિમંત્રણ દીજઈ તિહ છંદણ નામ કહી જઈ ઈરછકાર કરઉ એ રવામી ઇમ લાવી જઈ સાહમિી ૨ મિચ્છા દુક્કડ પાપનઉ તહ તિસુ ગુરૂ આદેસ , ગુરૂ પૂજા કાંજિઈ કરઈ અભુદાણુ વસેસ જ્ઞાનાદિક કાજિ રહોજઈ : ઉપસંહ તેહના કીજઈ ' એ દશવિધ સામાચારી હિવ -અવર કહ8 મનિયારી સૂરિજ હુઈ ઉદય જિવાર ઈસવિ વસ્ત્ર પલેહઈ ત્યારઈ પછઈ વેયાવચ્ચ સક્ઝાય કરાઈ ધર્મ તણા જિ ઉપાય દિવસ બિહુ ભાગ કરઈ ઉત્તગુણ આચાર કરઈ સઝાય પ્રથમ પહરિ બીજઈ ધ્યાન વિચાર ત્રીજઈ ગેયારે ચરિ જઈ વલિ ચઉથઈ કરઈ સજઝાય " અસાઢઈ પગલા દેઈ પિસઈ તે ચારઈ હોઈ આ જિ ચૈત્ર ત્રિશુપાય એ પિરિસિ માન કહાઈ ઘટઈ-વાઘઈ અંગુલ થ્યારિ એ માસ પ્રતિ ઈસુ વિચાર ૩ સાત દિવસિ ઇકઅંગુલી પાખિ બિ અંગુલણ જાણ માસિ ગ્યાર ઇણિ પરિ તાસુ વિગતિ ચિતિ આણ તિથિ અવય વરસિ છહ જોઈ છહતિથિ વાવંતી હાઈ તસુ પરિ ગીતારથ પાસઈ સમઝઉ સિદ્ધતિ વિસાસઈ હિવ ઉણી પરીસ કહિયઈ તે જાણી સુદ્ધ સહિથઈ જેઠ આસાઢ શ્રાવણ માસઈ છે અંબુલ અધિવિમાસઈ ૪ ભાદ્રવ આ કાતિગઈ અધિકા અંગુલ આઠ મગસિર પિસઈ માધિ દસ હાં ન રીસઈ માઠ ફાગુણનઈ ચૈત્ર વસાહઈ છહ અમુલ મેલ માંહઈ ઈમ પણિ રિયહિ વ રચણી બિહુ ભાગે તે પુર્ણ કરણી ઉત્તર ગુણ ચ્યારઈ યાઈ સઝાયે પ્રથમ મન ઠામઈ બીજઈ પહેરી શુભ દયાની સુખિ મ ચિંતઈ વિજ્ઞાનઈ ૫
એ
ભાઈ
-
*ણ
-
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩
ચિતઈ ધમ વિચાર યથા શક્તિ પરિહા
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
ત્રીજઈ નિંદ્રા માક્ષ કરઈ નિદ્રા જાણુઈ પાડુ
વલિ ચથઈ યામિ સૂઝાય રાતિઇ ઇમ પારસ થાઈ જિણિ કાતિ નક્ષત્રજિ કાઈ પૂરી નિસ ભાગઇ" હાઇ તે ચથઈ ભાગઈ” દીસઈ તવ પાસ ગણુઉ જગીસઇ થાક તઈ ચથ ભાગઈ સન્નાય કરઈ વઈરાગઈ.
ચિંતા ધમ વિચાર વલિ સીલ ધારેવા યાગ
ક લગ્રહણ લ્યઈ પાઉસી નિતુ નિતુ સાંઝી ચાર પહર માછલઈ વેરતી પાભાઇ પગાઈ સાર પડિલેહઇ પાત્ર છ ઘડિયઈ મુહપુત્તીગે છઉ કહયઈ વર્ષ પછઈ સહુ ગિણિ પાત્ર નયણુઇ નિરખઈ સુભગાત્ર પચીસ પડિલેહણ જાણુઉ સવ ઉપધિ તણી મિન આણુઉ છકકાય જયણ મનિ ધરતઉ વિકથાર્દિક સવિ પરિહતઉ છતુ કારણ આહાર લ્યઈ કર્યાં સયમ સાર વિષ્ણુય વેયાવચ્ચ દયા ઉપસંગ યા તપરાગજી અણુસણુ ઇપણુ છઠ્ઠું કાજઇ" સાજન ટાલ્ય જિનરાજઇ· ચથી પારિસિ ભાજન ખાધઇ સજ્ઝાયતણી પરિસ`ધઈ જયણાઈ પૂજી વસતિ ડિલેઈ ઉધિ સતિ પેખિ સત્તાવીસ હિલા કિચિરમ પચ્ચખાણ થઈ થવ ઇણિ બહુ પરિકરી વ ંઈ ચૈત્ય સુજાણુ તદ્દન'તર કરઈ પડિકમણું તવિધિ આવશ્યક માંહુંઈ ઈમ સામાચારી જાણી એકમના થઈ આરાધ
સવિ પાપ કર્મ નિરઢલાણુ છઈ વિસ્તર જોઈ ઉચ્છાઈ તડ્ડે તહુત્તિ કરઉ જિનવાણી બ્રહ્મઉ કહર્ષ શિવસુખ સાધઉ ૨૭ [૪૬૬]
બુદ્ધિતણુઉ નિધિ ગગ મહારિષિ તસુ પરિવાર સૂયઉ અતિ નિરગુણ સદ્ગુણનર અવિનયની પરિટાય ત્રિમ ગલિયાર બળદ કુરિ જૂતા કૂદિ એક દખ ગાડી એક પડઇ મિસ મ'ડિસૂ' આજિમ રાસિ ત્રાડઇ ક્રાઇ ઉજાઈ
દ
७
ગચ્છ ક્રિયા સવિ જાણુઈ તે પર કવિ વખાણુઇ વિધિ વિનયતણી સુધ પાલ એક પઈ છક નાસઇ
ઢાઢઈ ગાઢઉ વાસઇ... સગુણુનર૦ ૨ એક સમિલ તિહુ ભ’જઈ ક્ષેત્ર વિદ્યાડી ગુજઈ
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સઝાયે
૩૭૭ તવ સારથી રીસાણુઉ તિહનઈ આઈ વીધઈ મારા મનિ પછતાવઈ એ પડયઉ વિમાસઈ કાંઈ રહાઉ પસારઈ - ૪ તિમ તસુ સાસ એક મુખ મીલ્યા એક અછઈ અહંકારી એક શીખવ્યા સાહા બોલ સીખ ન માનઈ સારી , એક વિહરતાં આળસ આઈ અંતરભાષા લઈ વાર વાર ગુરુવચન ઉથાપઈ મરમગાંઠિ તે લઈ કાજિ મેકલ્યઉ કહઈ ન જાણુ શ્રીવી (ધર) નવિ હસઈ અવર સાધુન અથવા મેહઉ મુહ વિણસાડઈ રેસઈ કાજ કરઈ જિમ વેઠઈ ઝાલ્યા ભણી-ગુણ ગુરુસું કંઈ પંખીની પરિ પંખી લહીનઈ ઉડિ વિનયથી ચૂકઈ છે એહવા દેખી ગર્વ મહારિષી અવિનીત ચેલા ઈડઈ બ્રહમ કહઈ ચડઈ સવે ગઈ ક્રિયા તણું ખપ મંડઈ ૯
૨૮ [૪૬૭. હમ ગણહર ઈમ કહઈ મુણિ જખુ જાણ શિવસુખ કારણુ ધર્મ છોઈ ઉત્તમ ગુણઠાણું... મેક્ષ મારગ તુહે એલખઉ તે પહિલ જ્ઞાન દરિસણ ચારિત્ર તપ સહી વિધિરિ સમાન.... મોક્ષ તે મતિ શ્રુતિ અવધિ કરી ચઉથઉ મન પર્યાય કેવલ પંચમ જાણિ
એ જ્ઞાન ઉપાય.. દ્રવ્ય ગુણઈ પર્યાવિ કરી જાણઈ સર્વ વિચાર ધર્મ અધર્મ નભ કાલ એ જીવ પુદ્ગલ સાર... જીવ અજીવ પુય-પાપ એ બંધ આશ્રવ જોઈ સંવર નિજ૨ મેક્ષનું નવતત્વ તે હાઈ એ જાણુઈ જ્ઞાનઈ કરી હિવ દરિસણ જેગ સહજ ધમ ઈક નર લહઈ જાતી સમરણ જેગ... બીજી રૂચિ ઉપદેશની ત્રીજી સુરૂચિ પ્રતીતિ ચઉથી શ્રુત ભણતાં હવઈ સમકિતની રીતિ.. થડાથી પામઈ ઘણું પંચમ રૂચિ બીજ સૂત્ર-અરથ અવગાહતાં છઠ્ઠી રૂચિ રીઝ... દ્રવ્યાદિક સઘલી પરિઈ નહેતિ પ્રમાણિ જિલણ લાધા વિસ્તાર રૂચઈ તે સત્તમ જાણ... ગુપતિ-સમિતિ ચારિત્ર ગુણઈ કરિયારૂચિ આઠ પરતીરથથી ઉભગઉ ' પણ જ્ઞાનઈ માઠ...
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________
94
વીતરાગ ભગતિ કરી દ્રવ્ય છહુઈ પરિ વતાં ઇષ્ણુ પર હુરિસણુ હિવ તસુ સદ્ગુણા કહેવું જિનમત નમ્ર પરિચય કરઈ
જાણિવ
સ'ગતિ નિદ્ભવની તજઈ નિસકિય આદિ કવલી ચારિત્ર પ્રથમ સામાયિકઇ' ત્રીજ વિસુદ્ધિ પરિહારનુ થાખ્યાત પચમ ગણુ ઇપિરિ કરઉ સયલ ખપી બ્રહ્મ કઈ કરોડીન
નવમી રૂચિ સ ખેવ ધર્માંરૂચિ નઉ ભેદ... રૂચિ દસ પ્રકાર તેહની પરિચ્ચાર...
કરઇ સુગુરુની સેવ પર તીરથ નહુ સેવ... પાલિ આઠ આચાર
છેઃ ઉઠાવ
સાર...
સજ્ઝાયર્વાદ સંગ્રહ
.
AD
L
M
ચળું સૂક્ષ્મ સ‘પરાય તપ દુવિધ કહાઈ... પામઇ શિવપુરિ ઠામ નિતુ નિતુ કરઉ પ્રણામ.....
W
૧૧
૧૨
133
૧૩
૧૪
૧૫
૨૯ [૪૬૮]
અધ્યયનઈ જિણવર એગણત્રીસમિ એલઈ સુભવચન ત્રિહ્ત્તરિભાવ લહી વિ ડાલઇ... સ‘વેગઇ... ધર્માંતણુઉ હુઈ અવિહડભાવિ ક્રાધાદિ અનતા ચાર કષાય ખપાત્રષ્ટ પાવĐં ત્રિહુ ભવમાંહુઇ શિવપુર નિવેઈ સિદ્ધિ પામ કામતણા સુખ જાણિ અસારા, આરભની મતિ વામછ ધમભાવિ સાતા સુખ છંડઇ ૩ સહમી ગુરૂ (A) ગણુ એલઇ... ભગતિ કરી સવ કારિજ સાધઇ તેહનઈ કાઇ ન તાલ... આલાત્તુિ સરલ પણઈ નપુ નારી વેદ,
નહુ બધઇ તૂં વલો બાંધ્યા કરઇ વિચ્છેદ ॥
મેાહનીય ખપાવઈ નિંદા કરતઉ જોઈ દન સાખિ ગરહિઇ કમ' અનંત ખય હાઈ ૭ સામાયિક કર સાવદ્ય ટાલઇ ૮ ચવીસત્થઇ જાણુ સમકિત રયણુ સદા અજુઆલઇ એ જિનવચન પ્રમાણ ૯ વણ નીચ" ગાત્ર ખપાવી ઉચ ગાત્રઉ પવિષ્ટ ૧૦ પડિકમણુઇ અતિચાર નિવારાં ૧૧ કાઉસિંગ પાપ ખપાવઇ ૧૨ પચખાણુઈ રૂધઈ આશ્રવ કેરા ખાર ૧૩ મગલિ રતનત્રય લાભ વિચાર સુર સુખ લહુઇ અથવા અ’ત ક્રિયાન લાહ ૧૪ કાલગ્રહણઇ જ્ઞાનાવરણુ ખપાવઈ સાહુ પાપ કરમ ન્રાડઇ પ્રાયચ્છિન્નઇ ૧૫ ખમાવતાં મિત્રભાવ ૧૬ જ્ઞાનાવરણ સઝાયિ ખપાવ૪ ૧૭ વાયણિ નિરાભાવ ૧૮ પૂછયઇ ટલઇ સૂત્રના સ`સય ૧૯ ગુણુવઈ અસ્ખલિત
થવ થઈ
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________
n
ઉત્તરાધ્યયનની સજા
૩૭e જ્ઞાનર ચિતવતાં કમ આઠ ખપાવઈ ૨૧ પાલિ નિરમલ જ્ઞાન જિન શાસન કથા કરંતુ દીપાવઈ શ્રુતનઈ આરાધતિ જ્ઞાનાવરણ ખપાવઈ એક માઉ ચિહું દિસિ ચિત્ત ભમંતઉ વાર ૨૪ સંયમ કરિ આશ્રવ કર્મ તણુઉં બંધ વારઈ ૨૫ જીવ કર નિમલ તપ સંગઈ ૨૬ વેદાણુઈ લહઈ સિદ્ધિ ૭ વિષય નિવારછે તે સંતોષી સગરહિત જસુ બુદ્ધિ ૨૮ અપ્રતિબદ્ધ રાગ નવિ સૂઝઈ ર૯ વાસ નિરંજણ સીલ ૩૦ વિણયદૃણાઈ પાપ નિવારી પામઇ શિવપુર લીલ ૩૧.
સગ તણઇ પચખાણ આલંબણ લઈ નિજ લાભ સંતેવઈ સુખ શા દુઈ પાલઈ ૩૨ પચખાણિ ઉપધિનિ સબલ કરઈ સજઝાય ૩૩.
આહાર તજઈ તે સંતેષઈ મન ભાવઈ ૩૪ વીતરાગ સમતા ગુણિ ઝીલઈ ટાલઈ જેય કષાય ૩૫ રૂધઇ જગ ત્રિવિધિ તે પામઈ ખપિવા કમ ઉપાય ૩૬ સયર તજી પામઈ સિદ્ધિના ગુણ ૩૭ એકાકી જે હાઈ કલહ કષાય વમતુ ટાલી સંવરિ પૂરઉ હાઈ ૩૮ ભાત પચખાણઈ. ભાવ ભમણું નિવાર) ૩૯ સવ સંવરિ શુકલઈ ધ્યાનઈ મુગતિઈ પધારઈ ૪૦ પ્રતિરૂપ પણુઈ મુનિનઈ હુઈસમતાવંત ૪૧ વૈયાવચ્ચ કરતા તીર્થંકર પુણ્યવંત કર તન-માનસ દુકખ ન લહઈ જે હુઈ સકલ ગુણઈ કરિ પૂરઉ ૪૩ વીતરાગપણિ તેહ નિવારી વિષયપંચ તજી સૂરઉં ૪૪ ખિમાવંત તે સહઈ પરીસહ ૪૫ મત્તાઈ હુઈ નિરંભ ૪૬ સરલ પણિ હુઈ ધમ આરાધક ૪૭ મદવિ તાજઈ મદ શેભ ૪૮ જે ભાવઈ સાચઉ તે જિનધરમ આશાધઈ ૪૯ જિમ વદઈ કરઈ તિમ કરણભાવ ગુણ સાધઈ ૫૦ જેગઈ જે સાચઉ તે અજુઆલઈ જેગ ૫૧ મનગુપતિઈ પાલઈ નિરતઉ સંયમ જોગ પર વચનગુપતિ અધ્યાતમ સાધઈ ૫૩ કાયગુપતિ પરિ જોઇ પાપ તણુઉ આશ્રવ સવિડી સંયમ નિમલ હોઇ ૫૪ જ્ઞાન વિસેહઈ એકણિ મનઈ કરિ વચ તસ વર જે પાલઈ સુલભધિ પણ તે ઉપરાજઈ પ૬ એ પરિચિત્ત નિહાલઈ-૭
સંવર જે કાયા કરિને ચારિત્ર અજુ આલઈ ૫૭
જે જ્ઞાનઈ પૂરઉ તે જગ સયલ નિહાલઈ જિમ દેરા સાથિઈ સૂઈ પડી નવિ ઈતિમ જ્ઞાની પહોચ્યા પ્રમાદઈ કુગતિ ન જઈ ૫૮ દરિસણિ પૂરઉ ખપ મિથામતિ ૫૯ મુગતિ સુદ્ધચરિત્રઈ ૬૦ રાગ-દોસ લઈ શ્રુતિ સ વરિ સંભલિ વચન વિચિત્ર ૬૧ નયણુ વલણ ધાણિદી સરીરઈ જે કોઈ સંવર પાલઈ તે નર રાગ-દેષ બિ ન કરઈ ૬૫ વિષયગૃદ્ધિ જે ટાલઈ ૮ સમતા કૈધહ જયિ ૬૬ માનિ તજઈ સુકુમાલ ૬૭ માયા તજી
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
૩૦
સરલ ૬૮ લેભ સ ંતેષ સ’ભાલ ૬૯-પ્રસાદ દોષ મિથ્યાત જઈ “સણુત” નાણુ-ચારિત્ર કરિ નિમાઁલ ખપઈ કરમ સપરાણુ ૭૧ શૈલેશી રૂધઇ ત્રિકરણ ચેગઇ. સ્માશ્રવ સઘળાં છઉંડઈ ૭૨ અકપણું. આઠ કમ` જીપી મુતિઇ વાસતે મડઈ ૭૩ લેસ થકી એ ખેલ ત્રિષુત્તર કહ્યા જિકા આરાધઈ। બ્રહ્મા કહેઈ તે દુકખ નિવારિ અવિચલ પદ્મવી સાધઇ ।। -૩૦. [૪૬૯]
તપ કીજઇ રે રાગ-દ્દોષ દુઈ પરિહરી તપચઈ રે સમિતિ-ગુપ્તિસું મન ધરી અભ્યંતર રે બાહિર–તપ બિહુ પારકાઉ એકેકઉ રે છહુઇ પ્રકારઇ” સ ગ્રહ્યઉ અણુસણ ૧ ઉષ્ણેાદર ૨ ભિક્ષાચર ૩ સરસ વિગઈ તજઈ સહી ૪ હુઇ અનુક્રમ એ લહી વલિ વિનય ૧ વેયાવચ્ચ ૨ પ્રાયશ્ચિત ૩ યાન ૪ કાઉસગ્ગ ૫ જાણિયઇ સજઝાય ઇણિપરિ છઠ્ઠુ પ્રકારઈ તપ અભ્યંતર આણિય
કાયાકલેસ ૫ સલીનતા ૬ પરિ
એ બિહું પરિ રે નિરતઉ તપ જે આચરઈ નર નારી રે સિદ્ધિરમણિ નિશ્ચ વર્ધ જિમ માટઉ રે સરવરનીરિ ભય ઉ હવઈ ઘઢનાલી રે મૂ`અઇ નીર ન આશ્રવઈ
સ‘ભવઈ આતપ ચેકિંગ જલની એહ ઉપમ તપ વિષઇ
સુયમઇ રૂધઇ કરમ આઈ તપ થકી તિહનઉ અંત પામઇ
જિમ સેાવન રે અગનિ ચાગિ નિમલ થઇ ♦ તેજતણુક તિમ ટાલી ૨ તપ અગનિષ્ઠ તિણિ કારણિ રે એ પ્રકાર ધર્મ'નઉ આદરઉ અનિસ જેમ ક્રોધાદિ અંતર યર વારી ભલા ભાવ થી સુગુરૂવાણી અનિરંગ અતિઘણુ બ્રા જ પઇ
શાષણા જાણુઉ સહી સભારજ્યે જિનમત લહી આશ્રવતઆ ઈમ જાણિયઇ
તિણું તપ વખાણીક મલ સવિ તજઈ અતિ અતિ ભજપ્ત
મલ કન
છઈ ધમનઉ
પામ સુખ ઘણુઉ વાણુ જિનવરની સુષુ
તપ તણા ખપકીજીએ સફલ જનમ કરીએ
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સજા
૩૮ ૩૧ [૪૭૦] કવિધ સંયમ દુવિધ ધર્મધરી જ્ઞાનાદિક ત્રીણિ પાલઈ . ધમ બિહુ પરિપંચ સમિતિ ધરી કાય છહઈ ભય ટાલઇ.. (હે ભવિયણ) હે ભવિયણ! ભાવધરી કરી ચરણકમલિ સિર લાઉ કુમતિ તણું પરિ હરિ નિવારી મન વંછિત ફલ પાઉ
નય સાત વખાણઈ સુધા પાલઈ પ્રવચન માત
નવ વિધ સીલિ સદા મન રાખઇ દશ વિધ ધમ વિખ્યાત... અંગ ઇગ્યાર વિચારઈ નિરતાં પ્રતિમા પાલઈ બાર તેર દિયા થાનક નિત વરજા ઉપકરણ ચઉદહ ધાર. પનર ભેદ સિદ્ધ સૂધા જાણઈ સાધુ ષ સેલ ટાલઇ સતર ભેદ સંયમ નિત સંચ્યઇ રથ શીલાંગ સંભાઈ...
ગુણ વસઈ ન્યાય વિચારઈ વસઈ અસમાધિ છ ઈ. દેષ સબલ ઇક વસઈ પરિહરિ પરીસહ મનિ નહુ ખંડઈ.. દેવ સદા ચઉવીસ આરાહઈ પચીસ ભાવના ભાઈ ગુણ સતાવીસ સાધુતણ ધરી, અવિચલ પદવી પાવઈ. સાધુતણ ગુણ બહુવિધ અછઈ કિણ પર પાર ન લહી જઈ ભાવ ધરી નિજ બુદ્ધિ સરીખા બ્રહ્મ સદા ગુણ ગાઈ...
૩૨. ૪૭૧ કાલ અનાદિ લગી દુઃખદાયક રાગ-દોષઈ દેઈ છ66 તેહ ભણું પરિ સંભલિ સાચી વાસ મુગતિઈ પુર મંડી... સાંભળો વિષે સરિસ વિષયસુખ તેહ થકી રહઉ ફરઈ મેહ નીંદ મૂકીનઈ જાગઉ જ્ઞાન ઉદય લહઈ સુરઈ કમ બીજ રાગાદિક કહીયઈ મેહ થકી કર્મ હોઇ કર્મ મૂલ ગણિ જનમ-મરણનું દુઃખમૂલ તે જોઈ.. સાંભળો રે દેવની આગ અધિકઈ ઘણુ લહિ વાસુ (ય) સંયોગઈ દીપઈ. ઈન્દ્રિય અગનિ સબલ આહારઈ કિણિહી પરિ નહ છીપઈ... - ૩ સંગ બિલાડી નઈ સુખ કારણ મૂસા-નઈ નવિ હે ઇ બ્રહ્મ વારિનઈ ઇમ સ્ત્રી સંગત વ્રત સુખ હે તિમ ઈ... . ૪ જિમ વિષફલરૂપી રસ રૂડાં અસુભાં પુણ્ય પ્રણામ તેમ વિષય ઇન્દ્રિના જાણુઉ પરભાવ દુઃખ સનામિ.. ૫ રમઈ રાખિ દેખી રૂડઉ ' મનમાંહિ અતિ ઝિઈ દેખ વિશેષ પતંગ તણું પરિ એડી અગનિ માંહિ સીઝઈ. . ૬
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૮૨
- સજઝાયાદિ સંગ્રહ મીન જેમ રસિ રાતુ પ્રાણી પેખ મંસ મુખવાહિ કાંટિબ વીંધઉ અતિ તડફડતુ ધીવર વયરી સાહિ.. સાંભળ. ૭ નવ નવ ગથિઈ ભમરઉ રાહુ- કેતકી કંટઉ પૂછઈ સહ પરાભવ છણિપરિ માનવ ગંધ વિષઈ ન વિગૂગઈ. .. સંભલિ નિરૂપમ ગીતની રૂડી સ્પઈ હરિણ પરાણ ઇમ દુઃખ સબદ થકી લહી માનવ વિષય દુઃખ પરાણ... , કરિ વિધ્યાચલન વાસી - કિરણ ફરસઈ રાતુ લહ પરાભવ દણિ પરિમાનવી ફરિસ વિષય મદમાતુ... . ચપલ ચિત તુહ દસિઉલ ફલતુ લહઈ દુઃખ અસંતોષી વીતરાગ ભાવિઈ જીવ સુખીઓ જે હુઇ સુગતિગવેખી.... - ૧૧ વિષયતણા સુખ કાદવ સમવડિ જે છડઈ તસ સંગ રાષિ બ્રહાઉ કહઈ તે મુણિવરનઈ નિતુ ચરણ નમું મનરંગિ.... . ૧૨
૩૩. ૪િ૭રી. આઠ કરમ જિણવરે કહ્યાં જ્ઞાનાવરણ વિચાર રે દરસણાવરણ વલી મેહની વેદની આ
વેદની આયુ સંભાર રે વિષમ કરમગતિ જાણો ધરમ કરઉ મન ભાવિ રે એ ભવસમુદ્ર તરૂજસિ પામીય પ્રવચન નાવ રે ઠકરમ૦ ૧ નામનઈગેત્ર અંતરાય એ આઠ કરમતનું નામ રે એહતણ પ્રકૃતિ સહુ
એક અઠ્ઠાવન ઠામ રે...વિષમકરમ૦૨ મેહથિતિ સાગર જાણવી સિત્તર કેડા કેડી રે સાગર તેત્રીસ આયુની ત્રીસ આવરણ દઈ જેઠી રે... . વેદની કરમ અંતરાયની ત્રીસ કેડી જાણિ રે અંતર મહુરત સવિતણઉ આયુ જઘન્ય મન આણે રે.... ૪ વીસ કેડા કેડિ સાગરિષ્ઠ નામનઈ ગોત્ર સંભાર રે આઠ મહુરતિ જઘન્ય એ જણિય બંધન વારિ રે... . ૫ તેણ કારણિ ભવિયણ સુણ પાપ પ્રમાદ સવિ ટાલ રે ષિ બ્રહ્મઉ કહિ આણસિઉ' ચારિત્ર મારગ પાલિ રે. . ૬
૩૪. [૭૩] લેશ્યા છહ જિણવરે કહી રે જીવ તણઉ પરિણામ કૃષ્ણનીલ કાપત એ રે તેજ પદમ શુકલ નામ, જગતગુરૂ લેશ્યા કહિ વિચાર અપ્રશસ્ત સવિ પરિ હરિઉ ૨ ધરઉ પ્રશસ્ત પ્રકાર..જગતગુરૂ૦ ૧ કૃષ્ણ લેસ કાજલ સમી રે વાસ ૫ખી સમ નીલ અલસિ કુસમ કાપત છઈ રે એ ત્રણિ વિરૂઈ લીલ. .. ૨
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરા ધ્યેયનની સજ્ઝાયે
તેજસ તે જિમ કરમજી રે શુકલ સ`ખ જિમ ઉજળી રે કડુ રસ પહિલી કહી રે ત્રીજી તરી જાણવી રે આસવ સ પંચમી કહી રે લેશ્યા પુદ્ગલ રસઈ (સ” રે સડચા કલેવર સારખું રે પાસ કુસુમ કપૂરનું રે સાગપત્ર કરવત કસિઉ રે એક તૂલ રૂપ સમ રે
પહિલી અતિ નિરર્દેષ્ઠ હવઇ ૨ે બીજી અહુરીસાલ
ત્રીજી ફૂડકપટ ભરઉ ૨ ચથી બીહુઇ પાપથી રે છઠ્ઠી વિષયરસ નહી· ૨ અંતર મહુરત લહુ ગણુઉ રે ઉત્કૃષ્ટી હવ જાણુયે ૨ સખ્યા સાગર પામી રે પલિએ અસ ંખ ભાગસિઉ રે જીમ અધિક ત્રોહુ સાગરમ રે મહુરત સિઉ સાગર દસ રે અપ્રશસ્ત લેશ્યા ત૪ ૨ કરજોડી ઋષિ બ્રહ્મ કહેઇ રે
પદ્મમ જેસી હરિયાલ
એહ પ્રશસ્ત સંભાલ... જગતગુરુ૦૩ બીજી તીખી હાઇ
ચઉથી ખાટી જોઈ... છઠ્ઠી ગુલ જિમ મીઠ કૈવલ નાણુી દીઠ... પહિલી ત્રહુ નુ ગંધ બીજી ત્રર્હું સબધ... પાંહલી ત્રિહુનું ફાસ વાજીત્ર હું તુ વિમાંસ...
૩૫.
પંચ મહાવ્રત મન સુધિ આદર
વંદઉ ૨ ગુરૂ શયા જિણિ દીઠષ્ઠ રે તનુમન વિકસઇ નાંમિ નારી તૃણુ વષદ કહેંચણ લાલપણુ રસનુ તજષ્ઠ દસઈ દિસિ જિમ શસ્ત્ર ધારઈ તાલુ હિંસા ટાળવા
એ ત્રણ પાપ રસાલ... પંચમી ધરઇ ધમ યાન અ શુભ લેશ્યા માન... સુઘલી લેશ્યા આણુ અનુક્રમિ એહ ઉપાય... મહુરત (સઉં તેતીસ દસ સાગર સુગીસ... બિહુ સાગરિ ઇમ હાઇ ઈમ તેત્રીસ જોઇ... ચિત્ત ધરઉ શુભ ધ્યાન જિમ પાસું શુભ જ્ઞાન...
M
0.0
20
39
A
૩૩
10
७
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
[૪૭૪]
છંડઇ વિગ્રહ વાસવતિ જોઇ સૂઝતી તેની વાસઇ રે મનભાવિ ઉદ્ભાસિક...૧ હું પસ્મ આણુંદ ક જિમ જલ નિધિ રે દેખી શુભચ'દ કિ ગિઈ સમતાભાઈ
મન સુધિ રે - પાલઇ યકાય કિ... ૨ અગન જંતુ હણાય
નિજ હાથિરે લેાજન ન પચાઇ કિ...૩
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૮૪
સજાઝાયાદિ સંગ્રહ નમણુ વંદણ રયણ પૂજા , ૨ધિ નઈ સતકાર એહ નવિ વછછ મનિઈ , તે પામઈ રે કેવલ ગુણસાર.... ૪ સુમતિના સુખ તે લહઈ જે તજઈ પ્રેમ જ રસ ઋષિ શ્રી બ્રહ્મ તસ પય નમઈ મનમાંહિ રે વલી આણિ જગીસ કિ.૫
૩૬. [૪૫]. જવ અનઈ અજીવ પ્રકાઈિ રે ઓળખીઈ તત્વ વિચાર ધર્મ અધર્મ સમઈ આકસિ રે પુદ્ગલ અજીવ પ્રકાર જિન ભાષિત નરનું જાણુઉરે સમકિતની જાતિ મનિ આણ કરઉ જ્ઞાનકલા અભ્યાસ રે જિમ પામુ શિવપુરવાસ રે જિન-૧ ધર્મ-અધર્મ બિલક પ્રમાણ રે ન રખે સમય મનિ આણ નભલેાક અલોકિઈ વ્યાપિઉ રે લેકે પુદ્ગલ થિર થાપિઉ... - ૨ સવિ પુદ્ગલ થલિ અરૂપી રે પુદ્દભવ વર્ણાદિ સરૂપી સયપંચ અધિક વલી ત્રીસ રે પુદ્ગલના ભેદ જગીસ.. - જીવ સિદ્ધ અનઈ સંસારી રે તેની પરિ દેઈ સંભારી તિહ પર પ્રકારિઈ સીધા રે વિવહાર ભેદ એ કીધા. . નિશ્ચય સવિ મુગતિ સરખા રે હવઈ કહું વિગતિની સંખ્યા એક સુઅડ પુરૂષ સંભારી રે દસ પંડક વસઈ નારી. , ૫ ગૃહ લિંગિઈ સીઝઈ થ્યારિ રે પર વિગઈ દસઈ વિચાર અટ્ટોત્તર સુજિશિ રે ઈક સમય મુગતિ સવિસેસિ... ૬ અવગાહન જહન વિચાર રે ઉત્કૃષ્ટી દુઈ અવધાર અટ્ટોત્તર સુમધ્ય જાણુઉ રે ઈક સમય સિદ્ધ વખાણુઉ.. . ૭ ઉર લોકિઈ ગિણિ સ્માર રે દુઈ સમ દ્વિ ત્રિણિ સેસિ વારિ વીસ અધ લેખિ તે જાણુઉ રે ઈક સુઅડ તિય વખાણું.. . ૮ સર્વારથ સિદ્ધિ વિચાર રે તસુ જોયણું ઉપર બાર પણુયાલીસ જયણ માણ રે સિદ્ધિ છત્ર જસિઉ ઉતાણ. . અડય જાડ વિચાલઈ રે રૂપ જિમ ઉજલ પાલઈ સિદ્ધજોયણ ચકવીસ ભગઈ રે રહઈ અખા અનંત વયરાગિઈ....૧૦ સુખસાગર માંહ ઝીલણ રે દુખ સંગ નહીં જસ ડીલ એ સિદ્ધ સરૂપ વિચારિક રે સંક્ષેપ જગગુરૂ મુખ ધારિ૩.૧૧ હવઇ જીવતણું છઈ પ્રકાર રે ધન નાર જલણ સંભાર વાય વનસ્પતી ત્રસ કીય રે એ જાણેવા જઈ કાય.. .૧૨
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સજ્ઝાયા
એહ માંહિ ઘણા ભવ ભમી રે એ પાર આલખીઈ સાર રે પિ સવર સંયમ કીઇ રે આહારચ્યારિ પચખીજઇ ર અંતકાલ જિક વિરાધઇ રે એ! અભિએગી પરમાધામી રે જે મિથ્યા દરસણ રાતા રે ઇમ જીવ જાઇ જિ કઇ રે ખાટઉ કરિ નાન દિખાલઇ ૨ માયા કરી અવરણુ એલઇ રે મરણાંતે જે રાસ ન છડઈ રે આસુરિઇ ગતિઇ તે જોય ૨ ઇમ આલમરણુ પિર જાણી રે પરભવિ જિકેઇ જાય રે છત્રીસમઇ ઉત્તરયાણુઇ રે સમતા જગસિક મિન ધરી રે એ ભાસ સક્ષેપિઇ સારી રે શ્રીબ્રહ્મ કહે જે જન ભસિ રે * ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રની સજ્ઝાયા
શ્રી જ ખુમુનિ નિવ્યા રે ભાખે ઉત્તરાધ્યયનમાં રે પ્રાણી! વિનયધરા ગુણ અગ તેથી રિસણુ ચરણ પ્રસગરે પ્રાણી ગુરૂ આણુા નિત ધારવી ૨ નિજ દે વ વરતવુ રે શિષ્ય વિનીતને ઉપરે રે આપે તેહન' ઉજમે રે ગુરૂદ્રોહી મચ્છર ભર્યા રે તે અપમાન લહો ઘણું રે સૂકર તજી જિમ સારને રે (1મ અનિતલે વાલહા રે
સ-૨૧
બહુ કાલ અધિણિ ગામ કાંઈ કીજઇ ધરમ આચાર... ક્રોધાદિક સયલ તજી જ
.
ચઉસરણાં ચિત્ત ધરી જઇ.... ૧૪ તે પરભિક દુતિ સાધઇ કંદર્પી થઇ અહુમી... તપ કરી નિયાઈ માતા સમિકત નવ પામઇ સાઇ... ધરમ દાયક ગુરૂનઇ હીલઈ તે વાઈ કુલમુખા તાલઇ .. પરિવાલ મચ્છુની મડઈ રે આરાધક કિમઇ ન થાય રે.... ૧૮ પંડિત પણે હીયડઇ આણી રે આરાધક સુખીઓ થાય... જિષ્ણુવર કહિ અમૃતવ્ય રે જેથી ભવસાગર તરીઇ રે... ૨૦ છત્રીસ અધ્યયન્ વિચારી રે, તે મંગલકમાલા ાિહિસ રે.... ૨૧ રામવિજયકૃત [૪૭૬-૫૧૧]
20
AJ
શ્રી સેાહમ ગણધાર હિલે વિનય વિચાર રે
..
20
"
20
M
૩૮૫
""
20
૧૩
૧૫
૧૬
..
એહથી ઉપજે જ્ઞાન તરગ રે...પ્રાણીતે (શવ સુખ હેતુ અભ'ગ' રે... પાળવી ગુરૂની શીખ તા હાઇ સફલી દીખ રે... ગુરૂ મન હાઇ સુપ્રસન્ન આગમ વચન રતન રે... ન કરે ગુરૂ બહુમાન જિમ કહ્યા શ્વાનના કાન રે...,, ૪ અણુચી કરે આહાર અવિનયના આધાર રે...
૧૭
૧૯
૩
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૮૬
સઝાયાદિ સંમત ગુરૂ અવિનય કુલ વાલુએ રે પડીઓ ગણિકા પાસ ભવમાંહિ ભમયે ઘણું રે બાંધી કર્મની રાશિ રે.. . ૬ ગુરૂવચને રૂસે નહિ ? જાણે આપણે વાંક તે નવ દીક્ષિતની પરે રે સાધે સાધ્યનિઃ રાંક છે. • વિનયથી ગુણવાધે ઘણા રે જંગમાં લહી જસવાદ ધર્મનું મૂલ વિનય કહ્યો રે સે તજી પરમાદ રે... - ૮ વિનયથી રીઝે દેવતા છે કે
વિનયે દાનવ વશ્ય થાય વિનયથી ઈહભવ-પરભવે રે કારિજ સવિ સિદ્ધ થાય છે... . ૫ વિનયને વશ છે ગુણ સવે રે તે માર્દવથી થાય માર્દવીનર સરલાશયી રે પામે સુજસ સદાય રે... • ૧૦ વાચક રામવિજ્ય કહી રે વિનય કરે તે ધન્ય અધ્યયને પહિલે કહો રે સાચાવીર વચન રે... - ૧૧
૨ ૪િ૭૭ બીજે અધ્યયને કહ્યાંજી પરીષહ જિન બાવીસ તે સહતાં મુનિવર ઘણુંજી પામ્યા સયલ જગોસ, મુનીસર સાધે સંજમ કાજ જિમ ટલે કર્મના રોગ મુનીસર સાધો સંયમ ગ... - ૧ ખૂહા પીવાસા શીતનાજી ઉષ્ણુ પરીષહ જિમ જાણ દશ અચલ અરતીના આઠમો સ્ત્રીને વખાણ ચરિયાને વલી નીસિહિયા મિશગ્યા મનિ ધારિ આકેશ વધ વલી યાચનાજી એ દુષ્કર અવધાર . અલાભ રાગ તૃણ ફરસના મલ સત્કાર વિચાર જ્ઞાન અને અજ્ઞાનને તિમ દરિસણ આચાર . , એ સહતાં સુખીયા થયાજી ઢંઢણું પ્રમુખ મુનિરાય કમ ખપી કેવલ લહીજી પામ્યા શિવપદ રાજ.. આવી પડે એ સામુહાઇ થાઈ મુનિવર સિંહ પાછે પગે નવિ એાસરેજી મહિમાવંત અબીહ વાચક રામાવજય કહે છે એહવા મુનિના રે પાય વાંધીજે પ્રહ ઉગતેજી જિમ મનવંછિત થાય... ,
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સઝાયે
૩૮૭
, ૩ [૪૭] ત્રીજે અધ્યયને કહ્યાં દુર્લભ ચઉ અંગ છે મય જનમ વલી સૂત્રનું સુણવું મન રંગ રે (ભવિ! શુભ) ૧ ભવિ! શુભ અંગ એ ધારિઈ મનડું થિર રાખી રે આલસ અલગું છાંડિને કરઈ આતમ શાખી રે.... ૨ ત્રિીજી સદ્દતણા સુણે વીરજ ફેરવવું રે ચોથું એ અંગ હિયે ધરે વ્રત ઉદ્યમ કરો રે.. - ૩ કાલ અનંતે દોહિલે નરભવ એહ લાધે રે મૂકી પ્રમાદ અનાદિનો નિજ કારજ સાધે રે... - ૪ સાંભળવું ખરું દોહિલું રે મૂકી વિષય કષાયો રે તેર આવી આડા રહે સબલા અંતરાય રે . ૫ દુલભ સાંભળવું લહે સદ્ધહણ દેહિલી રે મારગને યાયિક સૂણિ રે બહુ ગયા અવહેલી રે.... ૬ અવિરત જેરે આકરે સાચું સદ્દલતા રે ધમકમ કરિ નવિ શકે શ્રેણુક પરે લહતા રે... , ૭ તે માટે દુર્લભ ઘણું ઉત્તમ અંગ ચ્ચાર રે પામીને તમે મન કરે પરમાનંદ લિગાર રે... - ૮ વાચક રામવિજય કહિં સુણ સહુ પ્રાણી રે એકમને જિનવર ભણી વાણી અમીય સમાણ રે... ૯
૪ [૪૭] આઉ અથિર જિનવરે કહિ સાંધ્યું નવિ સંધાઈ રે જર ઉપનીતને જગતમાં કોઈ ત્રાણ ન થાય રે...(ચેતન) ૧ ચેતન ચેતે રે પ્રાણીયા પરિહરિ વિષય સવાદે રે મધ કષાય નિદ્રાતણે તિમ વિકથા પરમા રે - ૨ ધન કારણ ધધ ઘણે કરે આરંભતું રે પરભવ નરક તણિમતે ફલ પાર્નીશ અતિ કાઠે રે ,, ૩ આપ સવારથ સહુ મિલ્યું તે માટે તું ધાય રે તેહ કરમ આયા ઉદે સાથી કે નવિ થાય રે. . ૪ આત્ર ખણુતા અંત મ્યું જિમ ઈક ચેર તે ઝા રે પામ્ય વેદન આકરી પિણ કે નવિ પત્યે રે. ૫
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૮૮
તિમ આશ્રવ સેવિતા
તેહ ઉદય આવે યદા
સુતામાં જીવ જાગતા મુહુરત ઘેર અમલતનુ ભરી ડગલા પરિશ‘કત લાભ અભાવે દેહને
જણે' પૂર્વ' સાધ્યુ નહિં આઉખુ હુંતે જીવડ
તે માટે પરમાદન ધમ કરી ઉદ્યમ કરી
ચેાથે' અધ્યયને` ઇસી વાચક રામવિજય કહે
ઉત્તરાધ્યયનને' પંચમે મરણુ કામ કામથી ભવિયણ ! ભાવ ધરી સુણે નિદ્રા કિથા પરિહરિ
પચ ઇન્દ્રિય વશ પડથા વલવલતા માહે નડયા
મોલમરણુ ઇણું જીવડે ભવમાંહિ ભમતાં થકાં
બાલ મરણુ અકામ છે
પડિત મરણુ અકામ છે ભક્તપરિજ્ઞા ઇગિની
વલય વશટ્ટને શલ્યથી ગિરિતરૂ પતન ક(ર)સ્યુ' વલી વિષશસ્ત્ર' વેહા સે
પાદાપગમન કરું દ્રુપની પરે દેહની
કમ અશુભ ઘણાં ખાંધે રે - તવ કાઇ શેર ન સાંધી રે.. ૬ કાઇ વીસાસ ન કરવા રે ભાર’ડ ૫'ખિ જિમ ક્રવા રે,
G
જે કાંઇ પાસને માને રે મુનિવચ્છ અપમાને' રે પછે તેણે' ન સધાય રે મનમાંહિ આકુલ થાય
પ્રાણી દૂરે નિવારી રે આલે જનમ મ હારે રે હે શ્રી જિનવર વાણી રે સાંભળેા શ્રાતા પ્રાણી રે
..
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
20
10
10
૧૦
૧૧
૫ [૪૮૦]
શ્રી સેાહમ ગણધાર લાલ રે ભાગ્યે। દાય પ્રકાર લાલ રે...(ભતિયણુ૦) ૧ શ્રી જિનવીર વચન લાલ રે નિ`લ કરી નિજ મન લાલ રે
ન ગણે લક્ષ્ય અભક્ષ્ય લાલ રે મરણુ અકામ કરે લક્ષ્ય લાલ રે કીધાં વાર અનત લાલ રે હજીય ત આવ્યે અત લાલ રે તદ્ભવ તેડુ સરસ લાલ રે જિમજલ જલણ પ્રવેશ લાલ રે મારમુ` ગિદ્ધ પદ્ધ જાણ લાલ રે લાખે' શ્રી જિનભાણ લાલ રે
તેહના ત્રણ પ્રકાર લાલ રે તિહાં પ્રતિ ક્રમ વિચાર લાલ રે
ત્રીજુ તે અવિચાર લાલ રે જિહાં ન કરે મુનિસાર લાલ રે
ન
RO
..
M
M
..
૨
૪
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાયયનની સજઝાય
મરણ સકામ એ જીવને ઉત્કટે એકવાર લાલ રે કેવલ લહી તે સંયમી પામે ભવને પાર લાલ રે ? વિષય વિમુખ ગુણ લાલચી ન ધરે પરની આશ લાલ રે તેહ સમારે આપણે આતી મન ઉલ્લાસ લાલ રે , વાચક રામવિજય કહે એ આગમની વાણુ લાલ રે " સાંભળી સહજે તમે જિમ હાઈ કેડિ કલ્યાણ લાલ રે - ૧૧
૬ ૪૮૧] છઠું અધ્યયને કહે રે શ્રી સેહમ ગણધાર મારગ ભુલ્લ નિગ્રંથને રે જે પાળે અણગારે રે મુનિજન! સાંભળો ૧ છાંડે એહ વિચારે છે કરિ મન નિરમ... જેહ અવિદ્યાને ધરે રે તે દુઃખીયા જગ જાણ કમેં લીપાઈ સહી રે હે મુનિ ગુણની હાણ રે પાસ જાતિ બહ ઓળખી રે તવાતરવનો જાણ સાધે સત્યને સંયમી રે શમતાઈ શુભ ઝાણું રે..
૩. પુત્ર-પિતા-વહુ-ભારિજા રે બ્રાતા ભગિની રે બંધુ ત્રાણ કોઈ થાઈ નહી રે પડતાનિ ભવ સિંધુ રે... એહ અરથ અવધારીને રે હરિ મિથ્યારે ભાવિ પરિચિત સંભારે નહીં રે વરતે આપ સભાવે રે... પ્રાણ સહુને વલહે રે નાના મેટા રે જવ ન હણે ન હણાવે કિમે રે નવિ અનુદે અતીવ રે.. . મૃષાવાદ બોલે નહિ રે ન લીયે અદત્તા રે દાન વિષય ન વાંછે ચિત્તથી રે અપરિગ્રહી અનિદાન રે... , સાન્નિધિ નવિ રાખે કિસી સે લેપ માત્ર પણ જેહ પંખી જિમ ગ્રહી પાંખને રે વિચરે મુનિ સસનેહ રે... વાચક રામવિજય કહે રે ધન એહવા નિગ્રંથ ધન તેહના માતા પિતા રે જે સાધે શિવપંથે રે...
૭ [૪૮૨ સાતમેં અધયયને ઈસી જિન વાત પ્રકાશી ડાથી હારે ઘણું
રસના રસ આશી. ૧ જિમ જ બાંયે બારણે
પ્રાહુણાને હેતે જબ એદન તે પિષીયે દીપે તનુ કાંને.
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
તિમ મધ માંસને લાલચ વિષયાસ પિષે બાંધી નરકનું આઉખું નિજ આતમ દેશે.. ૩ કાગિણી કાજે મૂઢકે હાર્યો સહસ દીનાર તિમ ત૭ સુખનો લાલચી ખાઈ જનમ ગમાર.... ૪ અંબ ફલ સ્વાદનો લાલચી રાયૅ વૈદ્ય હો વાય ખાધે અંબવાય ઉછળે --રાજસદ્ધિ તે હાર્યો.... ૫ એહ વિષય સુખ કારિમ મધુબિંદુ સરીખા તે માટિ ભવ હારમાં મૂઢ કરીય પરીક્ષા... ૬ મૂલ પુંજી સવિ વાવરી ખાલી ઘરિ આવ્યો દુખિઓ થયે તે અતિ દુઃખી કઈ મનિ નવિ ભા.. ૭ મૂલ પુંજી નરભવ તણી ખે જિણે જાણી નરગ નિગોદ માંહે બહુ ભમન્ચે તે પ્રાણ... ૮ સાયરને જલ બિંદુઓ બેહ સરિખા તાલે તિમ નર સુર સુખ સમ વડે ગણે મૂઢ નિલ... ૯ ઈમ દષ્ટાંત સુણિ ઈસ્યાં મૂકે મતિ વામિ વાચક રામ કહે કરો '' રખે ધર્મમાં ખામિ. ૧૦
૮ [૪૮૩ કપિલ મુનિનું આઠમું રે કહે અધ્યયન નિણંદ તે રસ ત્યાગી હોઈ ખરા રે જે નિર્લોભી મુણિંદ. (સુગુણુનર૦) સુગુણનર ! સમઝ એહ વિચાર તમે ન કર લેભ લગાર કાશ્યપ સુત સોહામણે રે માનયશાને જાત નામ કપિલ સત શેતે રે બાલપણે મુએ તાત. . માં દુખણ દેખિ કરી રે ગયે ભણવા પરદેશ ભણત નિત ભજન કરે રે શાલિભદ્ર ઈભ્ય સન્નિવેશ.... - ૨ તેહની દાસિયું થયે રે લુબા તેહ અજાણ ઇક દિન તેહને તે કહે રે દે ધન તું મુઝ આણે... દેય માસા સેના તણી રે ગયો ધન શેઠને ગેહ વેલાં તેણુિં જાણી નહિં રે રાજપુરૂષ ગ્રહ્યો તેહ. રાય કહિ ધન માગતું રે કરિ મનમાંહિ વિચાર શત સહસ્ત્ર લખ કેડિના રે ચિંતે કઈ પ્રકાર.. થોભ ન આવે લેભનો રે આવ્યો મન વઈરાગ જાતી સમરણ પામીને રે થયે સુબુદ્ધ વડ ભાગ... . ૬
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સજ્ઝાયા
લેાચ કરી શિર કેશન રે ષટમાસે કેવલ લહી ૨ તાલવાઈ ચાર પાંચસે રે ધ્રુવપદ ક િપ્રતિ એધીયા ૨ કપિલ કહ્યો મુનિશના ૨ તે સાથે વિચર્યો અહી રે કપિલ મુનિ સુગતિ ગયા રે વાચક રામવિજય કહે ૨
નવમે' અધ્યયને જિનભાખ્યા મિથિલાનચરી કરી સ્વામી
વિચરે મહિયલ માંહિ ઘાતી કરમ ખપાય રે...
એક સહસ રાણી તે ઉરી કરમ ઉદયે કે દિન ઉપના વાલમ દુખિં દુખણી તે નારી ચંદન ઘસિ સહુઇ” મિલી સરખી એકેક રાખ્યુ' શુભ કારણ કોલાહલ સમિ તિવેિલા શાંત માહુ મહાશય (ચિં)ચિતિ એકાકિ ભાવે બહુ સુખિયા તિર્ણ ધ્યાને' કાર્તિક પૂનિમ દિન થયા પ્રભાતિ મેરૂશિખર શિર સુપને' જાતિ સ્મરણ પામ્યા સયમ લેઇને' નિમ રાજા સેહમ સુરપતિ બભણુ રૂપે મિથિલા તયરી માંહિ એવડા મિથિલા રૌત્યે વૃક્ષ મનેાહ વાચે. 'દાલેાણે' એ ઉડયા
ગાઈ કપીલ સુનીશ તે સિવ નામે શીસ રે... મારગ પામ્યા તેહ નિરમલ ગુણના ગેહ .. પામ્યા અન`તી ઋદ્ધિ નમતાં હાઇ નવ નિધિ...
૯ [૪૪]
સબલ દાહુ જવર રાગ રે નયણે નીર પ્રવાહ કોંકણુ શેર ન સુહાઇ રે... ખીજા સહુઇ ઉતારી ચિત રાય વિચારી રે...
"
બહુ સગમે. હાઇ ખેદ મુનિ વિચરે નિદોષ રે...
..
૧
નમિ રાજષિ અધિકાર હય–ગય–થ પરિવાર રે ભવિકા ! એહુવા મુનિવર વ... ૧ વિલસે' વાંછિત ભાગ
.
....
.
१०
દાહે શમ્યા ખણુ માસી ગજ ચઢૌ સુરલેાક વાસ રેર્
...
3
ત્રીજો પ્રત્યેક બુદ્ધ વિચરે અપ્રતિ યુદ્ધ રે... --આઠ્યા પરીક્ષણ કાજ સ્યા કેટલાહલ આજ રે બહુ પખિ વિશ્રામ અશરણ મેલે. આમ રે... અંતે ઉરુ એ તુમાર્
દાઝે મિથિલા નયરી મદિર
ચે' સાહસુ' જોતા નથી મુનિવર ! કહેતાં જે માહ ુ` માહુરુ રે...,, ૧૦
..
.
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩યર
સઝાયાદિ સંગ્રહ કહિ નમિ જીવ તસુ અમે સુખમાં નહિ ઈહાં કે અમારું મિથિલા દાઝતે ભવિ દાઝે એ સહુઈ છઈ પ્યારું.. • ૧૧ ઈમ બહુ પ્રશ્ન પરીક્ષા કીધી ન ચલ્યા નામ અણગાર ઈદ્ર થયા પોતાને રૂપે ' નમિ કહે ધન અવતાર. - ૧૨ અમે તમોએ ધને જ અહા જી વલિમાન અહે માયા તુમેં મુનિવર મહેલી અહે મુની અસમાન રે.... ૧૩ ઈહાં ઉત્તમ પરભવ વળી ઉત્તમ થા તુમેં મુનિરાજ સલ કરમને વંશ ઉચ્છેદી લહિયે શિવપદ રાજ. - ૧૪ વાંધી ઈન્દ્ર ગયા સુરલેકે નમિ શિવપદવી પામી વાચક રામ કહે એ મુનિના પદ પ્રણ શિર નામી રે... - ૧૫
૧૦ [૮૫] અધ્યયને દશમેં રે શ્રીજિનવર ઈમ કહે
સુણ ગાયમ રે તિમ મુનિવર સવિ કહે તુમ ન કરે રે સમયમાત્ર પરમાદરે
એહ ચ ચલ રે આઉઘરે અપ્રમાદ રે.. ૧ પરમાદ છાંડે ચપલજીવિત જેહવું દુમ પાનવું
ઝાથી જિમ વાય જેગે ખરે ન તતખણ પાંદડું તિમ કુશ એસ બિંદુ પડતા નહિં વાર રે
ઈમ મનુજ જીવિત જાણ નિહિત કરે કિરિયા સાએ તજી દેહિ રે ચિરકાલે અવતાર રે
સુણિ ગોયમ રે પામ નિરધાર એ પુણધી પાણી રે તેઉવાઉમાં જબ ગયે
ઉત્સપિણું રે સંખ્યાતીત તિહાં રહ્યો તિહાં રહ્યો વલી વણસઈમાં તિમ અનંત ઉત્સર્પિણી બિતિ ચઉરિદિ માંહિ જાણે કાલ સંખ્યા ગુણી સત્તદ ભવ લગિ મણુ અતિરિયા નિરય સુરભવ ઈક વલી ઈમ કરી કાયસ્થિતિ અનંત તે લહે સવિ કેવલી
ઈમ ફિરતાં રે માનવને ભવ દેહિલે તમે લાધે રે મત જાણે એ સેહિલે દેશ આજ રે પામ વલિ કિહા થકી તે માટે રે પરમાદની વેલા નથી
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૯૩
ઉત્તરાધ્યયનની સઝાયો
પરમારની વેલા નથી એ પાંચ ઇદ્રીય પડવડાં પામવા દુર્લભ તેમ સુણવા શ્રી જિનાગમ વયણુડાં શ્રદ્ધા ન સાચી ધરે મનમાં છાંડી વિકથા વાત એ કહે શ્રી જિનવીર ઈણિપર ગોયમ મકરી પ્રમાદ એ.. ૩
પ્રાયે જીરણ રે થાયે તુઝ શરીર એ . થયા ઉજજવલ રે કેસ અ જિમ ગેખીર એ એ શ્રવણના રે વિષય તે દિન દિન એાસરે
ઈમ જાણી રે ડાહ્યો નિજ કારજ કરે કરે કારજ પાંચ ઇન્દ્રિય વિષય એહવા સાંભળી સુણે ગાયમ ભદધિને પાર પામ્યા છે રલી
રહ્યો છે પથહિવે તિણે ખેદ મત મન આણજે થાયણ્યું આપણ બેહુ તુલા એહ મનમાં આણજે સુણ ગાયમ રે હરખ ધરી પ્રભુને કહે
કરે (કરિયા રે પાંચે ઈદ્રિયને દમે લહી કેવલ રે મુગતિ ગયા ગતિ નિર્મલી
તે વદ રે ભવિજન ભાવે વલી વલી વલિ વલિ વંદો ધરીય આણંદો સ્વામી ગાયમ ગણધરો એહને ધ્યાને એકતાને ભવિક જય કમલા વર રામવિજય ઉવઝાય ઈણિ પરે કહે તજ પરમાદ એ જેહ મારગ સાધે તેહ વધે લહી જસ જયવાદ એ
૧૧ ૪િ૮૬) અગ્યારમે અધ્યયને સુણે જંબૂ સોહમ ઈમ ભણે
ગુણ ધૂણે બહુશ્રુત પૂજાના ઘણું એ.. અબહુશ્રુતપણે પહેલ એ છાંડો તમે અતિ વહેલું એ
સહેલું છે તે બહુશ્રુતપણું પામીઈ એ... ૨ વિદ્યા રહિત સહિત જેહ માની લુબંધ અવિનય ગેહ
લવે તેહ અસંબદ્ધ વલી વયણાં એ... અબહુશ્રુત ઈમ જાણિઈ કારણ પચ્ચકખાણઈ
પ્રાણીય શિક્ષા તે પામે નહીં એ.... સ્તંભન કેધ પ્રમાદથી રેગ આલસ્યના હેતુથી
લહી નથી કોણે શિક્ષા સોહામણી એ..
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૯૪
સજઝાયાદિ સંગ્રહ આઠ કારણે શિક્ષા ધરે... હાસ્ય રહિત દમ આદિ રે
નાદે રે મમ વચન મુખથી કહ્યા એ . ૬ શીલ રહિત વિપરીત શીલ જે ન હવે પાલીલ
અવહેલે જિલ્લા રસને જે સદા એ. ૭ અક્રોધિ સત્ય ગુણ રાગ્રિ-શિક્ષા શીલ કો વડભાગી
ત્યાગી હે હવે બહુશ્રુત સંજમી એ.. ૮ જિમ શખને દુધે ભર્યો સિંહ અને વલી પાખયૌ
' સંવયૌવલી બહુશ્રુત તિમ જાણિઈ એ. ૯ કબુક જાતિને હયવર વેગે હુઈ સહુથી પ્રાયર
શ્રતધર તિમ મુનિ જગમાં વખાણુંએ એ .. ૧૦ વિદ્યા હાથણ પરવય બહુશ્રુત કુંજર મદ ભય
નવિ છે પરવાદી દલનં દેખિને એ.. ૧૧ જિમ અણિયાળાં શંગ એ ખંધવીરાજે ઉગ એ
સૂચંગ એ વૃષભપરે બહુશ્રુત સહિએ.. ૧૨ સિંહ અને હરિ ચક્રધર ઇદ્ર અને સહકાર
રશધર એપમ એહની દીજીએ એ... કેડાગર સુદંસણા .િ મ મંદિર સયંભુરમણ
ઈમ મળ્યા નહીં જેહના ઓ પમ તણિ એ.. ૧૪ તે બહુશ્રુત ભારે તરે તેહની ભગતિ ઘણી કરી
તે વરે શિવનારી સહજમાં એ ૧૫ વાચક રામ વિજય કહે તે જિનવાણી સહે
તે લહે ઈહભવ-પરભવે સુખ ઘણુ એ ૧૬
* ૧૨ ૪૮૭]. જીહે પૂર્વે પુરે હિતને ભવે છહે ચરણ દુગંછા રે કીધ , સુરલોકે જઈ આવીગો માતંગ કુલ પર સિદ્ધ
હરિકેશી મુનિવર ધન્ય ધન્ય સહુ જનને અળખામણે - કુત્સિત અવયવ અંગ . ઈક દિન ઉદ્યાને ગયે , સયલ કુટુંબને સંગ... - ૨
૧૩
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સજ્ઝાયે હે સવિષે અહી તિહાં મારિ દેખી ચિત્તમાંહિ ચિતવે
20
W
..
..
.
""
H
20
"D
.
1.0
20
.
20
20
જેહને પાત્ર તુમે કહયા
"
, નિંદા કરતા જાણીને થઇ અચેત ધરણી પડયો
શ્રદ્રાવયણે જાણિ
અધ્યાપક આવી નડચો
10
1
..
* શીશ નમાવ તે વિ
30
.
"
શુભયેાગે' નિવિ ષપણ` વૈરાગ્યે તસ ઉપનુ
લેઇ સયમ વિચરે મહિ
દુમ આપ વસે કર્યો
ய
માસખમણુ તપ આદરી
ભ્રમતીમાં કાઉસગ રહ્યો
.
રાજસૂતા દેખી કરી યક્ષપાટક માંભણ ઘરે
મિથ્યાવિષ ભરિયા કહે
ા ઇંડાંથી અળગા પરા વૈયાવ સુર કહે
હું... તુમ ભાગ્યે આવીચે
પચાશ્રવ સેવે' સદા
સુરે સહુને સાજા કર્યો યેા આહાર એ સૂઝતા માસખમણને પારણે
કરે
પંચદ્દિન્ય (તહાં સુર ક મિથ્યા ધરમ નિવારીને
હરિકેશી કેવલ લડ્યા વાચક રામવિજય કહે
તેરમે' ત્રિભુવન જનના નાયક શલ્ય નિયાણુ તણુ' પરિહરો
10
2
99
M
10
..
.
no
20
20
28
0.0
20
,,
.
...
.
.
20
20
20
ડે નિર્વિષ રાખ્યા રે જાણુ નિર્વિષતા ગુણ ખાણું... દયાનામનિ શુભ ધ્યાન જાતિસમરણ ધ્યાન...
કરે દુષ્કર તપ ધાર
પાંચ ઇન્દ્રિય ચાર...
વિચરતા નિત્ય નિત્ય
ત‘દ્રુક યક્ષને' ચૈત્ય... ન ચખ્યા ચિત્ત લગાર
ગયા લેવા આહાર
20
૧૩ [૪૮૮]
કરી કા અમ તાર ડિલાબ્યા અણુગાર... વત્સ્ય જયજયકાર તે થયા સમકિત દ્વાર...
પાંહતા મુગતિ માઝાર વ' વારા વાર...
..
..
20
W
.
કુણ તું કાલ કુરૂપ નહિંતર લહીસ વિરૂપ ગાપવી આપણું ગાત્ર અંગણુ આજ પવિત્ર... કરે આરબ અનેક
"
નહિં તુમમાંહિ વિવેક... . ૧૦ મારણુ ધાયા ૨ જેહ
રૂધિર વતા દેહ... મુનિના સબલ પ્રભાવ કરજોડી પિર ભાવ... ખમૈ' નિજ અપરાધ મુનિ મહિમા એ અગાધ
20
.
..
..
..
७
1.8
૮
૯
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
વીર જિષ્ણુદ ઇમ ખેલે રે નહી' અવગુણ એ ભાલે રે. . મુનિવર૦૧
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ
મુનિવર વાત એ મનમાં જે ચિત્રસંભૂતની સાચી રે ચરિત્ર સુણી સંભૂત જિમ મંત કરે કિરિયા કાચી રે.. , ચરણદુગછાથી ચંડાલને કુલે આવી ઉપન્યા રે ક્લાકુશલ પણ જતિને દોષે બહુ લકે અપમાન્યા રે.. - ઝપાકા જિ ચઢયા ગિરિ ઉપર મુનિ દેશના સુણિ સારી રે લેઈ સજમ વિચર્યા મહિમંડલ ચાર મહાવ્રત ધારી રે.. ગયો આહારને ગજપુર નગરે મુનિ સંભૂત અદીસે રે નમુંચી પરાભવથી તે મુનિવર થયે ક્રોધાકુલ હીણે રે... • તેજ નિસગાને તત્પર જાણી ચિત્રને સમઝા રે ચક્રધરે નમિ એળખી ઉપશમીએ મન શમતામાં ભાવે રે.. સુરસુખ જોગવી મુનિ સંભૂત વિચરે થયો બ્રહ્મદત્ત નરદેવા રે ચિત્ર ઉત્તમ કુલ જઈ અવતરી કરી મુનિ જનની સેવા રે... ચિત્રમુનિ આવી સમઝા પણ બ્રહ્મદત્ત ન બૂઝે રે કડનિયાણાને કેડિ ઉપાયે સૂધી વાત ન સૂઝે રે... • ચિત્ર કહે સંજમ સાધીને બ્રહ્મદત્ત કહે સુખ વિલસે રે બેહને વાદ થયે બહુ વળા મુનિ લહ્યો કાવકિલે રે.. , ૯ મુનિ સંયમ સાધીને શિવસુખ પામ્યા સાદિ અનંતી રે ઈતર બહુ આરંભ વિષયથી આપઈ ઠાણ પહુતા રે.. . ૧૦ ઇમ પાણી નિયાણ ન કરજ એહવી શ્રી જિનવાણી રે
સ્વામી સુધર્મા કહે જંબુને આતમને હિત આણી રે... વાચક રામવિજય કહે એહવું સૂધું સંયમ પાલે રે તે મુનિવરને વંદું અહનિસ કરજેડી હું ભાલે રે,
૧૪ [૪૮૯ી ચૌદમે અધ્યયને કહે વીર જિન એડવી વાણું રે પ્રાણીયા! એ તમે સાંભળી ધાર શ્રી જિન આણ રે.(સૂધી)૧ સૂધી મુનિ ધર્મને ખપ કરે પરિહર વિષયની વાત રે આદર શીલ સમતા ગુણે નિમલ હોઈ નિજ જાતિ રે.... ૨ પૂરે દેય ગોવાળીયા પાલીએ સંજમ સાર રે ચાર વળી અવર તેહને મિલ્યા ષટમુનિ સુર અવતાર રે... • ૩
૧૨
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સઝાયે. એક ઈષકાર રાજા હુઓ એક કમલાવતી નારી રે દેય વલી તેહ માંહેથી થયા ભગુ પુરોહિત યશાદાર રે. . ૪ પુત્ર ચિતા ઘણુ વિપ્રને એહવે ગોપ સુર દેય રે સાધુવેશે તિહાં આવીયા વાંદીયા બ્રાહ્મણે સેય રે.. - દેશના સાંભળી તેહની પડિવો શ્રાદ્ધ આચાર રે, મુનિ કહે પુત્ર દોય તુમ હાસ્ય લઘુપણે તેહ અણગાર રે.. .. તેહ નિરખે તમે વારતા ઈમ કહી ગયા સુર ઠામ રે અનુક્રમે તસ ઘરે અવતર્યા દ્વિજગયા તે અન્ય ગામ રે... ,, ૫ સાધુ દરિસણ રખે એ લહી પ્રસવીયા દેય તે બાલ રે પુત્રને શીખવ્યા લઘુપણે ઝેરીયા મેહ ચંડાલ રે... , ૮ એ યતી દડ ધર મુંડને કપટ-કુગ્રહ ભર્યા અંગ રે વાલખહિ માંસ ભક્ષણ કરે મત કરો એહનો સંગ રે.... - ૯ એક દિન દેખી મુનિ આવતાં ચડભડ્યા હોય તે બાલ રે મુનિ તિહાં આવી આહારને વાવરે તે જુઈ ભાલ રે.. . વાત આ તાતની કિમ મિલે એહ નિરવદ્ય આહાર રે ભાવતાં પૂર્વભવ સાંભળે વંચિયા અમે નિરધાર રે.. - ૧૧ વાંદી મુનિ મંદિર આવ્યા તાતને કહે અમે આજ રે રતિ લહુ નવિ હવે ગેહમાં સારસ્યું આતમ કાજ રે.. . તાત કહે સુત વિના નવિ લહે સુગતિ એ વેદની વાણ રે વેદ ભણું બ્રહ્મભેજન દીયે ભેગ ભેગ હિત જાણ રે... - ૧૩ ત્રાણ નહીં વેદ અધ્યયનથી દ્વિજ જમાડયાં નહિં લાભ રે પુત્ર ગતિ કેય આપે નહીં વિષય સુખબિંદુ જલ ડાભ રે. - ૧૪ પુત્ર વચને પ્રતિ બૂઝીયે ભૂયશાને કહી વાત રે એકલો હું રહી શું કરું? કરીશ એ જાતિ સંઘાત રે... , ૧૫ પામી પ્રતિબંધ પતિવણથી તેહનું ધન લિઈ રાય રે રાણી કમલાવતી કહિએ કિસ્યું નહીં આવયે તાહરે આયુ રે... - ૧૬ ધગ દ્વિજ જાતિ વાગ્યે લિઈ યે તુમ માંહિ વિવેક રે રાય તિર્ણ થણથી બૂઝીએ ખટ થયા તે ગુણ એક રે.. - ૧૭ ચરણ સધી શિવપુર ગયા વંદિઈ એહ મુનિરાજ રે વાચકરામ કહે એહના - ધ્યાનથી સવિ સરે કાજ રે ..૧૮.
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
૧૫ [૪૦] ભિક્ષુ મારગ અધ્યયન પન્નરમે ભાખ્યો સહમ સ્વામી સુનીસર જે આરાધે તે મુનિવર તણા પ્રહસ મિલીએ રે નામ . ભિક્ષ૦ ૧ મૌન રહી તસહિત સરકપણે નિયાણે રે પરિચય ત્યાગી .
ગરહિત વિરતિ શ્રુત જાણને મુનિ હે આતમ ગુણને રાગી - ૨ આદેશવધ નિજ કૃતફલ જાણને ભ ન પામે રે આતમ અરથી . સાહસું તે ઉપર કરૂણું કરે સવિ અહિંસા રે પરીષહ પરથી, , ૩ જે જે સંvમ જીવિતને હણે મેહ વલિ જાગે છે જે જે દીઠે તે નર-નારી કુતુહલ પરિહરે જેહથી જાગે રે કામ અંગીઠી - ૪ સુપન લક્ષણ અષ્ટાંગ નિમિત્તની વિદ્યા ન કહે રે સ્વારથ હેતે -ક્ષત્રિયગણ માહણ ભેગી ઘણા ન કરે પ્રશંસા તેહની પ્રીતે , ૫ જે પરિચિત પૂરવખેર પાછિલ્યા તેહથી મિલવું રે ઈહ ફલ કાજિક જે ન કરે તે મુનિવર મહાગુણી નિજ ગુણ ભેગી રે આતમ રાજે ૬ વાચક રામવિજય કહે એહવા મુનિનું સમરણ નિત નિત કીજે તે પ્રગટે નિજ ગુણની સંપદા કારિજ સઘલાં રે સહજે સીઝે . ૭
૧૬ [૪૧] બ્રહ્મચર્ય સમાધિ થાનક દશ કહ્યાં જિનવીર રે સેલમેં અધ્યયને પાળે મુનિ સાહસ ધીર રે.. બ્રહ્મચર્ય ૧ નારી પશુ સંસિકત શયનાસન ન સેવે સાધ રે શંક કખા ઉપજે હોઈ શીલને આ બાધ રે.. . ભેદને ઉન્માદ તેથી દીર્ઘકાલિક જોગ રે -તેહ માટે મુનિવર તને નારી પશુ સંજોગ રે... સ્ત્રી કથા કરતાં મુનિને હોઈ શીલની હણિ રે એહ બીજુ ઠાણ જાણે સહ જિનવાણ રે. -નારી સાથે એક આસન ન બેસે બ્રહ્મચાર રે દોષ પૂરવ કહ્યું ત્રીજુ એહ થાનક ધાર રે. નારીનાં શુભ અંગ નીરખે નહિં કઈ શીલવંત રે કામરાગ વધઇ તેહથી ઉપજે જન ભ્રાત રે... ભિત્તિ અંતર નરિ કુંજિત ગોત હસિત વિલાસ રે શ્રવણ નિસર્ણ બ્રહ્મચારી વસે નહિં તિહાં વાસ રે. . ૭
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સજ્ઝાયા
પૂરત ને પૂર્વ ક્રીડા જેહ સભાર્યો થકી હાઇ સાતમું કહ્યું સરસ ભેજન અતિશયે પરિમાણુ વ શુંગાર ન કરે' ભ્રહ્મચારી ના હિશબ્દાદિક સરગી એહ થાનક શાલતાં કહે વાચક રામ તેહનાં
ન સંભારે આપ રે મહામાહ સતાપ રે...
વવુ. સુવિચાર રે ન લેવા આહાર રે...
પાપશ્રમણ કહે સત્તરમે વસનાસન ભેાજન મિલ્યે કન્ડ શેાષ કચેશે સ્વાદ મતિમ’૪ ભર્યાં રસગારવે ભાત પાણી ભાજન કરી યાન સજ્ઝાય કરે નહિ કહ્યા પાપશ્રમણુ મુનિ તેંડુ ધરી નેહ ન તેને ઉપરી આચાર જ ઉત્રજ્ઝાયના પ્રાણુ ખીજ હરિય તણા ઉન્માદ કરે શયનાસન અવિજાત ઉતાવળી ચાલ હિંડે પડિલહે પ્રમાદથી વસના– બહુ માચી મુખરી ઘણું કહ્યો તેહુ અજોગ ઉર ધરે રોષ ન દોષ પેાતાના દૂધ દહીં વિગઇ તણા તપ કરવા રાતા નહિ ન કરે વળી ગુરુની સેવ જેહ ભાત ચરા કરી શયન ક્રમ અનેક અવગુણુ ભર્યો એ અવગુણુ છાંડા તુમે જીમ પામે। ભવજલ તીર કહે રામવિજય ઉવજઝાય રે
ઠાણું નવમું એહુ રે ઠાણુ દસમું એહુ રે શીલવત લહે શુભઠાણુ રે કરે નિત્ય વખણુ રે... ૧૭ [૪૨]
ગુણહીણ ભર્યો પ્રમાદ રે કંઠ શેષ કયે શા સવાદ રે પ્રમાદી ઇમ કહે મતિમ રે શાતા ગારવે મેહ ક્ રે... કરે શયન નિર`તર જેડ રે કહ્યા પાપશ્રમણ મુનિ તેંહુ રે જિશે. ગુરુએ શીખવ્યા ધરી સ્નેહ રે મદ ભર્યા બહુડિલ ગેહ રે... બેલે જે બહુ વિસ ́વાદ રે સમ કરે ઉન્માદ રે પુજી ન વાપરે અવિજાત રે ધમ ધબ કરી ગાઈ ગીત રે... સન અણુ ઉપયેગ રે પાપશ્રમણ કશ્રમણ કહ્યો અજોગ રે કલહેા નિત નવા શાષ ૨ અભિ નવા શાષ રે... અહાર કરે નિતમેવ રે ન કરે વળી ગુરુનો સેવ રે સંધ્યા લગે વારે જેહુ ભાત રૂ સુખે જાગે સહી પ્રભાત રે.. કહ્યાં પાપશ્રમણ જિનવીર રે જીમ પામે। ભવ જલ તીર ૨ સુધીરપણુત ધરા મુનિરાય રે શ્રમણ ગુણ આદશ સુખ થાય રે...૬
2
૯૯
..
૧૦
૧૧
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪00:
સઝાયાદિ સંગ્રહ ૧૮ ૪િ૯૩ કહ્યો અધ્યયન અઢારમેં સંયત મુનિવર તંત રે કંપિલપુરને રીજીઓ પાળે રાજ્ય મહંત રે કરિ હિંસા દુરદંત રે મૃગયા વાદ્યો અત્યન્ત રે ઈક દિન ગયે વનપ્રાંત રે મુનિ પાસે હણે તે જંતુ રે.. સહજ સંવેગીરે સાધુજી મુનિ દેખી ભયબ્રાંત રે હયથી ઉતરે તામ રે... મુનિ ચરણે કર જોડીને આવી કરે પ્રણામ રે, મુનિ ધ્યાને સમ ધ્યાન રે નવ બેલે તિણે ઠામ રે રૂપે કહ્યું કેધે એ વામ રે રખે કરે કોઈ અકામ રે... - ૩ સંયત નામું હું નપ અછું ખમો માહરે અપરાધ રે મુનિ કહે તુઝને અભય છે કાં હણે વિષ્ણુ અપરાધ રે તુઝ એ વ્યસન અગાધ રે બાંધી કરમ અસાધ રે દેહિલ નરભવ લાધ રે આતમકારજ સાધ રે.. ધન-બન-રૂપ-
રાજ્ય એ ચંચલ જાણ નિરંદ રે શું મુંઝી રહ્યો તું એહમાં મૂક તું મોહને ફ રે સયણ કુટુંબને એ વૃદ રે ચાલે તાહરે એ છંદ રે જીવિત લગે અહમિદ રે પછે પામીશ દુ ખ દંદર... પૂછે દ્રવ્યને કામિની યતન રાખ્યા તે જેહ રે ભગવશે કે તેને એ ઉપર નેહ રે
હવે ઠારને 2હ રે વલી જિમ ગણિકા સનેહ રે જિમ શારદ ઘન મેહ રે ચેતે ન કાં ગુણ ગેહ રે.... . વચન સુણી મુનિરાજના લીધે તે સંજમ ભાર રે મહિયલમાં વિચરે મુનિ મિયા ક્ષત્રિય અણુગાર રે સમવસરણ કહ્યા ચાર રે મિથ્યાત્વી અનાચાર રે એહના તે કુંડ આચાર રે ૨ખે મન ધરતા લગાર રે... - ૯ મિથ્યા ભાષી રે એ સવે પડયે દુર્ગતિ માંહિ રે તરસ્ય તે મહી જીવડા જેહને જનમત બાંહિ રે રહો એહમેં શાહ રે મનમાં ઘર ઉછાહ રે સત્ય છે એહ પ્રવાહ રે જાવું મેં અવગાહ રે .. . ૮ એ પુણ્ય પદને રે સાંભળી ભરત સગર મુખરાય રે કઈ તર્યા તરસે ઘણું તે પણ એ હજ ઉપાય રે થયા સૂધા નિરમાય રે છાંડી ધન સમુદાય રે ટાળી સકલ અપાય રે પામ્યાં સુખ નિરમાય રે..
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તર ધ્યયનની સાથે
૪૦૧ એ વચને મુનિરાજી સંયત થયો શિર ચિત્ત રે કમ સકલ મલ ટાળીને પામ્યા સુખ અનંત રે જિહાં નહિ જનમને અંતરે સહજ ગુણે વિલસંત રે વાચક રામ કહંત રે ગા એ મિલી સંત રે.. , ૧૦
૧૯ [૪૯] ભવિ તમે વંદે રે મૃગાપુત્ર સાધુન રે બલભદ્ર રાયને નંદ તરૂણ વયે વિલસે નિજ નારીશું રે જિન તે સુર ગુંદ. ભવિ૦૧ એક દિન બેઠા રે મંદિર માળીયે રે દીઠા શ્રી અણગાર પગ અડવાણે રે જયણ પાળતાં રે ટુકાય રાખણહાર. - ૨ તે દેખી પૂરવભવ સાંભી રે નારી મૂકી નિરાશ નિર્મોહી થઈ હેઠે ઉતર્યો રે આ માતની પાસ... - ૩ માતાજી આપ રે અનુમતિ મુજને રે લેસું સંજમ ભાર તન-ધન-જોબન એ સાવ કારમું રે કાર એહ સંસાર.. ૪ તાસ વચન સાંભળી ધરણી ઢળી રે શીતલ કરી ઉપચાર ચેત વન્ય તવ એણીપ ઉરે રે નયણે વહે જલધાર. . ૫ સુણ મુજ જાયા રે એ(શી)સવિ વાતડી રે તુજ વિણ ઘડીય છ માસ ખિણ ન ખમાયે રે વિરહ તાહરે રે તું મુજ સાસ ઉસાસ. . ૬ તુજને પરણાવી રે ઉત્તમ કુળ તણી રે સુંદરી બહુ સુંદર વહુ)સુકુમાળ' વાંક વિહુણી રે કિમ ઉવેખીને રે નાખે વિરહની ઝાળ - ૭ સુણ મુઝ માડી રે મેં સુખ ભોગવ્યાં રે અનંત અનતી વાર જિમ જમ સેવે રે તિમ વધે ઘણું રે એ બહુ (રાત) વિષય વિકાર. ૮ સુણ વત્સ માહરા રે સંજમહીલું રે તું સુકૃમાલ શરીર પરીસહ સહવારે ભંઈ સંથારવું રે પીવું ઊનું રે નીર... - ૯ માતાજી સહ્યાં રે દુ:ખ નરકે ઘણું રે તે મુખે કહ્યાં ન જાય તે એ સંજમ દુઃખ હું નવિ ગણું રે જેહથી શિવસુખ થાય... . ૧૦ વત્સ! તું ગાતું કે પીડી રે તવ કુર્ણ કરયે રે સારી સુણ તું માડી રે મૃગલીની કેણુલીયે રે ખબર તે વનહ મોઝાર... - ૧૧ વન મૃગ જિમ માતાજી અમે વિચરશું રે ઘી અનુમતિ ઈણી વાર ઈમ બહ વચને રે મનાવી માતને રે લીધો સંજમ ભાર... - ૧૨ સમિતિ ગુપ્તિ રૂડી પરે જાળવે રે પાળે શુદ્ધ આચાર કમ ખપાવીને મુગતે ગયા છે શ્રી મૃગાપુત્ર અણગાર... - ૧૩ વાચક રામ કહે એ મુનિતણું રે ગુણ સમર દિન રાત ધન ધન જે એવી કરણી કરે રે - ધન સ માત ને તાત.. ૧૪
સ-૨૬
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૦૨
૨૦ (૨૯૫)
વીસમે અયયને જિનવીર જે સુણતાં ભાવે ભવિજનના ભવિજત ભાવે મુનિવર વા શ્રેણિકરાય રચવાડી ચડિય દીઠા તરુતળે ધ્યાને લીના ચ'પકવરણ સુકેામલ કાયા દેખી શ્રેણીક મનમાં રીઝયો અહે। અચરજ એ યૌવન રૂપને જે ઇકાલે ભરયૌત્રનમાં કહે મુનિરાય અનાથપણાથી કહે રાજા હું નાથ તુમારી વિલસે ભામિનીશ્યુ વભાગ ઋષિ કહે નાથ નહિ તે તાહરે મગધ દેશના હું છુ ઠાકર સુષાવાદ ન ખેલે મુનીશ્વર નાથ પણ' એહવું અમહું તુ મુજ પિતા કાસ`ખી નરેસર તેહના સુત હું બાલપણે મુઝ ધનકેાટી જનકે વ્યય કીધા માત પિતા મુજ ભાઈ ભગિની મુજ દુ:ખે નયણે ઝરે બહુ આંસુ તખ મેં ચિત્યું કઈ ન મારું જો એ વેદન પાર હું પામું તે સમરણુથી દુ:ખ સસિવ નાડું... હવે ષટ્કાયના નાથ થયે। છું કહે શ્રેણીક ધન્ય તુમે ઋષિ રાન જે ધ્યાને વિઘ્ન કર્યુ· પુછી તુમ શ્રેણીક ધમ' લહ્યો. મુનિવયણે દેઈ પ્રદક્ષિણા વંદી પહેાતા સુનિવર મારગ સુધા પાળી વાચક રામવિજય કહે એહવા
સજ્જયાદિ સંગ્રહ
કશો અનાથી અધિકારજી થાયે સફળ અવતારજી... સમતા રસ ભંડારજી
હુય ગય બહુ પરિવારજી એક મુનિર્ગુણ ભ`ડારજી...ભવિજન૦૨
નહિ મન મમતા માયાજી વદ્યા મુનિનાં પાયા... અહા મુનિવરના વેશજી કિમ છાંડચો સહુ દેશજી... લીધે। સયમ પથજી મુજ ઘર આવા નિ થ... મૂકી સંયમ ગજી કિમ મળે વાતને યાગજી...,, અહુ દલ રિદ્ધિના સ્વામીજી એ તુમ પંથમાં ખામીજી, સુણ રાજન રઢિયાળાજી જસ હુય ગય થ પાળાજી.... ઉપન્યા રાગ અસાધ્યજી તૈયે સમાધિ ન થાયજી... નવલ વધૂ મૃગ નયણીજી પણ કેાઈ વેદન ન હણીએ જી સ્વારથીયા સ’સારજી તેા છં ુ' પરિવારજી... લીધેા સંયમ ભારજી સુણુ મગધેશ વિચારજી... સાચી કહી તુમે વાણીજી તે ખમજો ગુણ ખાણી જી.. થયે પ્રથમ ગુણ ધામજી નરપતિ નયર સ્વઠામજી... પહાંત્યા પંચમ ગતિ ઠામજી મુનિ સમરા ગુણ ધામજી.....
0.0
....
.
R
0.0
..
D
..
3
८
૧૧
૧૨
૧૩.
૧૪
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સજ્ઝાયા
૨૧
હાંરે લાલા ! અધ્યયન ઇકવીસમે ભાવે ભવિયણ સાંભળા
..
...
.
(૪૯૬)
કહે સેહમ ગણુધાર રે લાલ મત કરજ્યે પરમાદ રે લાલ...
પિહુ પુરે શ્રાવક વસે ચઢી વાહણ ચંપા ગયા પરણી તિહાં છક સુંદરી સમુદ્રમાંહિ સુત જનમીયા સમુદ્રપાલ નામે થયે પરણ્યા કુલકન્યા ભલી એક દિન કૈંખી ચારને' આશ્રવ દુઃખદાઈ ઘણું માર્તાતા પાયે નૌ કરે કિરિયા સુધી મને શિવનારી વેગે વરી વાચકે રામવિજય કહે
અધ્યયન ખાવીસમે વીરજિણુંદ વખાણીયે નયર વિરાજે સૂરીવર શૌરીપુર વર સુંદર વિજય વસુદેવના સમુદ્ર નેમીસર હલધર હિર હરિ જાચે રાજીમતિ નેમિપ્રભુ ચાલ્યા પરણવા તારણ આવ્યા જિનવર છોડાવી પાછા વળ્યા દાન દેઈ વરશી વી પ’ચાવનમે' ક્રિડલે થઈ રાજીમતી શુભમતિ ભવજલ તુમે વ્હેલાં વરે પ્રભુ વાંદીને ઈંક ક્રિને વૃષ્ટિ થઈ અતિ આકરી
.
સમુદ્રપાલ મુનિવર જન્મ્યા પાલક નામે ધનવત રે લાલ વ્યાપારે ધન(ગુણુ)વતરે લાલ... લેઈ ગભવતી તે સાથરે લાલ આભ્યા ઘરે લેઇ સુત આશરે લાલ,, ૩ અતિસુ ંદર યૌવન દેહ રે લાલ કિમણી નામે સસનેહ રે લાલ...,. ૪ મનમાં આવ્યે સવેગ ૨ લાલ લહુચો વિષય ઉપર ઉદ્દેગ રે લાલ.....પ અનુમતિ માગી લીઈ દીખરે લાલ ચાલે સદ્ગુરૂની શીખ રે લાલ.... સુખ પામ્યા સાદિ-અનંત રે લાલ ધન એ મુનિવર મહ ́ત રે લાલ..... છ
૨૨ (૪૯૭)
નંદન અતિ સુકુમાલ અંધવ ગુણુમણિમાલ જઈ ઉગ્રસેનને પાસ સહુ મનમાંહિ ઉલ્લાસ... વનચર કીધ પેાકાર ત્રિણ ભુવન શિણગાર વિરતી મનહર નારિ પ્રભુ થયા કૈવલ ધાર... સંયતિની પ્રભુ પાસ હરી દિયે આશીસ તાસ આવતાં ઉરિરિ શુગ ભીનુ' સતીનુ' અંગ...
૪૦૭૩
10
રનેમિ સંબંધ
સાંભળેા તાસ પ્રબંધ પુરવર એપમ જાસ
યાદવ કૈડી નિવાસ...પ્રખ'ધ તસ સાંભળેા..૧
M
20
ર
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________
୪.୪.
ચીર સૂકાવણુ (ઉગાવ) કારણે રહેનેમિ રહ્યો વિલહ્યો દેખી ઉઘાડા રે અવયવ મુનિમારગથી ચળાવીચે સુંદર રૂપ એ તાહરૂ' ભાગ વિષય સુખ ભગવા સતીય કહે ધરી ધીરજ અગ દેખી અબળા તણું નવનવી નારી નીહાલીય તેા હઠ તૃણુપર તાહર્ ધન્ય અ°ગ ધનકુલ તણાં પણિ વાચ્યું લેવે નહીં
યાદવ કુલના ઉપન્યા તે માટે તુઝને કહું સતીયતણી વાણી સુણી સાર શિખામણુ તુમતણી એમ સતી પ્રતિ ઝીયા મુનિ-રાજુલ મુગતિ ગા વાચક રામ વિજય કહે ચળીઉ ચિત્ત તેણે વાળીયુ'
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
અધ્યયનઇ ત્રેવીસમે'
કહે સેહમ જબૂ પ્રતિ કેશી પાસ જિષ્ણુંદના ગાયમ શ્રી જિનવીરના અપ્રતિમ ધે વિચરતાં તંદુક કોષ્ટક ધ્યેયમાં સઘાડા દેય ગેચરો ચિતા ચિત્તમે ઉપની આ કુણુ એ કુણુ ધમ છે ચાર મહાનત એકને પાસ જિષ્ણુદને વીરના એક અચેલ સચેલ એ
ગિરિવર માંહિ રે જાય કાઉસગ્ગ તણે ડાય સય વસતને તામ
આવીયા તે કહિ આમ... પ્રખ ૦૫ યૌવન લહી એળે જાય કાં ઢમા કામલ કાય વીરજ વત કહાય
કાં ધમ કાયર થાય ?... ભા(વી)લીય જો ચલ ચિત્ત ઉખડી જાઐ ચિત્ત અહિ કરે મરણ કબૂલ ધારી, એહવુ. સ્કૂલ... ન કરે એહવું રે કામ રાăિ નિજ મન ઠામ એલે તિહાં રહનેમિ હિવ બેલુ. તે તેમ... ઝુઝીયા કર્માંને સાથિ પામીયાં અવિચલ આથિ ધન તેહના અવતાર પાળીયુ સયમ સાર...
39
W
૨૩ [૪૯.૩
ม
કેશી ગાયમ અધિકાર રે ... મુણુિ ંદ તેહના બહુ પ્રશ્ન વિચાર રે ... એદાયમુનિવરવ દીઈ મુનિપ ચસયાં પરિવાર ૨ ચઉતાણીમેં ગણુધાર રે આવ્યા નયરી સાલથી રે સમવસર્યા મુનિ તત્વ રે મિલીયા તિહા મારગ મહિ રે, ઇંક ઈકને જેઈ ત્યાંહિ રે સ્કે એડુના આચાર રે વળી એકને' પચ પ્રકાર રે નહિ વળુ કાઇમાં વિભેદરે કિમ દીસે એહવા ભેદ રે
20
10
"
18
.
18
A
20
..
regex
રે
૪
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સજ્ઝાયા
સાધ્ય તણી નહિં ભિન્નતા શિષ્યના સ ંશય વરવા માટુ કુલ જાણી કરી જણ જાણે દાય એકઠા પાખંડ શ્રમણુ અણુગારના શિષ્યના સશય પૂછીયા પ્રજ્ઞાથી નિશ્ચય હુવે’ ઋજુજડ વક્રજડ જાણીયે મધ્યમ જિષ્ણુ સરલ કહ્યા પહિલાને સાધન દેહિતુ સાધન-પાલન સાહલાં સ્ત્રી-પરિગ્રહ ભેળાં ક જે જિમ જાણિ ચે ન્યતા કેશી કહે બહુ સહસ એ કહે ગૌતમ એક કેશી કહે પાસે ઘણાં ગાયમ કહે મેહાર્દિકે
જીતીને
..
ઇણિપરે પ્રશ્ન જે પૂછીયાતે કહ્યા ગાયમ મન રંગ રે
"
કેશી સ`સય સવિ ટળ્યા
કહે ધન ૨ મુનિ નિસ્સગ રે,, હરખ્યા મુનિના વૃ રે કેશી ધરી મન આણુ ૬ રે હાજ્ગ્યા એ સુપ્રસન્તરે અવતાર સફ્ટ ધન ધન્ન રે..
મુઝ
...
હરખી સઘળી પરષદા પંચમહાવ્રત આદરે વાચક રામવિજય કહે એ મુનિ શરણથી હવે
અધ્યયનઇ ચાવીસમે જે પાલિ મુનીને હવે ઇર્યા ભાષા એષણા પારિઠાવણિયા પાંચમી
ઇર્યા કારણ ચાર છે મારગ જયણાઇ હાવે નાણું દેસણુ આલ'અને' મારગ ઉત્તમપથ વરજવા
..
LO
..
10
તે સાધનમાં કિમ થાય રે મણિ ૬૦ દાયમુનિ ધરે મિલવા ચાહ આવ્યા ગેયમ કેશી પાસ રે. મિલીયા એ સૂરજ ચાંદ રે તિહાં મિલીયા કેઇ વૃદ રે તવ કહે ગાયમ સુવિચાર રે... નહિ' વાકય શ્રત્રણ નિરધાર રે, પૂરવ-પચ્છિમ ગુણુ દેય રે ત્રિંણે ભેદ પડયા તે જોય રે પચ્છિમને પાલણ તેમ રે મધ્યમને જાણે! એમ રે થયા ચાર અવરને પાંચ રે . કહ્યો તે તિમ વસ્ત્ર પ્રપ`ચ રે, વૈરી વશ કીધાં કેમ રે સવિ શિ થયા મારે ખેમરે, અંધાણા નહિં તુમે કેણ રે મે' છેદ્યા પાસ સુખેણુ રે
..
..
..
.
આલમને કાલ સુષ્ઠિ' ઉજમાલ કાલે દિવસને લહીઇ હવિ જયણા કહિઇ
..
20
...
૨૪ [૪૯]
કહી પ્રવચન માતા
સંયમ સુર્ખ શાતા...અધ્યયનઇ ૧ આદાન ભંડ નિક્ષેપણ કહ્યાં સમિતિ વિશેષણ
.
1.0
..
N
ર
૪
.
..
૰૧૧
20
:
"D
૪૫
.
થી ૯
30
M
W
10
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
૧૫
૧૭
૧૮
૧૯
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૦૬
સઝાયાદિ સંગ્રહ દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાલ ભાવથી ચિઠું ભેદે હે ભાખિ ઈર્ષાઈ જયણા પાળવી નિજમન ઠામ રાખ. અધ્યયનઈ ૫ કે ધાદિક સંપાયને ભય હાસ મુખરતા વિકથા વરજી બે લતાં કહ્યા ભાષા સમિતા શુદ્ધ આહાર ગવેષણ કહી એષણા સમિતિ લે-મૂકે ઉપગથી - ચોથી કહી જિનછ . ૭ પરિઠાવણ મલમૂત્રનું પાંચમું સુદ્ધદેશે હિવે ત્રણ ગુપતિ વિશેષથી રાખે મુનિશે - ૮ સંરભાદિક વજતે નિજ મનડુ વાળે શુભસંકલ્પ હતાં - મન-ગુપ્તિને પાળે , ૯ વચન ઈણિપરે જોડતાં હોઈ ગુપ્તિ વચનની તિમ શુભવ્યાપાર પારણથકી ત્રીજી કહી તનની . ૧૦ અઠ એ પ્રવચન માતને જે સૂધિ પાળે વાચક રામવિજય કહે તે નામે ત્રિહુ કાળે ,, ૧૧
૨૫ [૫૦૦] અધ્યયન પચવીસમુંજી વિયસ ઘસ બાંભણદાય વણારસીજી વેદ ભણ્યા કરિ શેષ કે.. મુનિવર મોટા પર ઉપગ રી એહની જઈયે બલિહારીજી મુખ મંડુકને ચાવતેજી અહિલ્લો પંખ એક મચ્છ ગલગલ દેખીને આ ચિત્ત વિવેક કે મુનિવર મોટા ૨. જય ઘેષે દીક્ષા વરછ કરતાં ઉગ્ર વિહાર વિજયાષ ઘરે આવીયાજી લેવા શુદ્ધ આહાર કે.. કહે દ્વિજ વેદ ભણ્યા જિર્ણોજી જે મેટા બ્રિજરાજ ભેજન તેહને આ પસ્યું છે તમે ઉભા કણ કાજ કે. જે અમને તારે તરેજી જેહના નિરમલ ગાત્ર યાગ કરણઈહાં આવીયાજી એહ અમારે પાત્ર છે. પંચાવ સેવે સદાજી નહીં જસ વિરતિ લગાર બાંભણ તે કહીયે નહીંછ ભવજલ બૂડણહાર કે... કહે દ્વિજ બાંભણ કેહવાંજી માને છે મુનિરાય તવ તેહને પ્રતિ બેધવાળ કહિ મુનિવર સમઝાય કે... - ૭ જે ન હણે કેઈ જવને છ બેલે નહિં અલીક ' ન અદત્ત કિમ હિ કીસ્પંજી બ્રહ્મ સેવે નહિં તહકીક કે.. . ૮
•
૩
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________
You
ઉત્તરાધ્યયનની સઝાયે પરિગ્રહ નવિ રાખે સહિજી તૃણ-મણિ સરખે તેલ શત્રુ-મિત્ર સરિખા ગણેજી બાંભણ જેહ અમલ કે મુનિવર૦ ૯ ભાવગન તે નિત કરેજી બાળે કર્મ કુકંઠ તપ અગને કરી આપણાજી બાંભણને એ પાઠ કે.. , નાહી નિર્મલા શીલને નીરે જે મુનિરાય સરસ સુગધ સહામણજી નિમલ તેહની કાય કે... . વિજયષ સમક્યો સુણિજી ઓળખીયા નિજ જાત આવીને પચે ના અહે અપૂરવ વાત કે.. . લ્યો આહાર એ સૂઝતેજી પાવન કરે મુજ આજ મુની કહે બંધવ ભૂઝ તુંજ નહિં આહારનું કાજ કે મુનિવચને સંયમ ગ્રહ્યાજી ચાલ્યા થઈ ઉજમાળ કર્મ ખપી મુગતિ ગયાજી હું વંદુ ત્રણ કાળ કે.. વાચક રામવિજય કહેજી ધન ધન એહ મુનીસ એહના દયાન થકી સદાજી પહુચે સયલ જગીસ કે.. . ૧૫
૨૬ [૫૦૧] અધ્યયનેં છવ્વીસમેજ કહી સામાચારી જે મુનિવર પાળે સદા તેહની બલિહારી, અધ્યયને આવસહી પહિલી કહી નિસિહીયા બીજી આ પૂછણ નામે ભલી સામાચારી ત્રીજી... - ૨ ચેથી કહી પડિપુછણ છુંદણા ઈણિ નામે પાંચમી ઇચ્છાકાર
છઠ્ઠી શુભ કામે... ૩ સાતમી મિચ્છામિ દુક્કડું આઠમી તહકારે અભૂવાણુ ઉપસંપદા બેહ દિલમાં ધર... ૪ એ સમાચારી ધરે
સુવી ન તજે સીસ મારગ વિર જિણંદને પાળે વસવાવીસ.. . ૫ પહેલી પરિસિઈ સદા સજઝાય સંભારે બીજી પારસીઈ વલિ તેહને અર્થ વિચારે... , ૬ ત્રીજી પિરસીઈ ગોચરી - મુનિવરજી જાઈ જો ન મળે ભાત સૂઝતે તે દણ ન થઈ. . ૭ ચોથી પિરસીઈ વલી સઝાઈ મંડાવે વિરચિત રહે સક્ઝાયથી વાધે ગુણઠાણું - ૮ રાતિ પહુરે પણ ઈમ સહિ--- પણ ત્રીજે ઈ નિદ્રા થિરતા ન રહે તે કરે સુતા હી અતંદ્રા... - ૯
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ એમ અનેક ભેહથી એહ સામાચારી. વિસ્તાર કરી વર્ણવી * જબૂર અવધાર-અધ્યયને.૧૦
શ, રામવિજય કહે એ જિનવર આણ પાલતે મુનિવર તણ અવતાર પ્રમાણ. • ૧૧
ર૭ [૫૦૨] સીસ અવિનીત ઉવેખિઈ છે તેમાં નહિ ગુણલેશ જેહને શીખ દેતાં થકાંછ | ઉપજે અવરસ્યુ કલેશ....શીશઅવિનીત જોડિયા બળદ ગળીયા ઘણુજી ગાડલે સ્વામીને જેમ અટવિમાંહે કરે આકળજી તેહને નવિ હાઈ એમ. . ૨ એક અવળો પડે હીંડતેજી બીજે વળી ઉછળે તાંમ શીગ માંડિ થાય સામજી સ્વામીને મારવા કામ.. પૂંછ આમળીને ઉછાળીજી તેહ તબ રેશને પુર શકટ ઉત્પથ નાખે જઈજી શમિલ ધૂસર કરે ચડ્યૂર. . ૪ તિમ અવિનીત બહુ પિષિયાજી રેસિયા ધરે નવિ નેહ સાહમું વચન ગુરુને કહેજી સુસુર અવગુણતણું ગેહ. . ૫ સદ્ધિગારવ ભર્યા બડબડેજ હવે કિસી તુમ એશીયાળ ગુરુ કહેજે ઘણું તેને સાહમા શાઈજિમ વ્યાલ. . ૬ ગગ આચારજ એહવાજી પરિહર્યા નિર્ગુણી શીશ આપ સમાધિથી ટાળીયેળ સાધીયા જેગ તજી રીસ.. - ૭ એહ અધ્યયન સગવીસમેજી ભાખીયે સેહમ સ્વામી જ બૂસ્વામી સવે સાંભળે છે " વિનયવંત ગુણધામ
૮ વાચક રામવિજય કહેજી એહ અવિનીતની વાત સાંભળી વિનયગુણ આદરોજ જિમ લહે સુજશ વિખ્યાત.... - ૯
૨૮ [૫૦૩] ભવિજન! ભાવે રે મેક્ષ મારગને સાધે અધ્યયને અડવીસમે ભાવે તે તમે શુદ્ધ આરાધ, ભવિજન ૧ પહિલું જ્ઞાન ને દરિસણ બીજુ ત્રીજુ ચરણ તિમ જાણે ચેથે તપ એ ચારે કારણુ મુક્તિ તણાં મન આણે ૨ મતિ-બુત-અવધિ-અને મને પર્યવ કેવલ પચમ કહોઈ દ્રવ્ય અને ગુણને પર્યાય સકલ ભા સન જેહથી લહિઈ.. - ૩ છવા-જીવાદિક એમ નવપદની સહયું છે શુદ્ધિ તે દર્શન રૂચિ રૂપ હૃદયમાં વધારે સહુ સુધ બુદ્ધિ. . ૪
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________
સાર..
»
ઉત્તરાધ્યયનની સજઝાયો.
૪૦ સામાયિક આદિ પણ લે ચરણ-કરણ કહ્યાં વીરે ચરણ ભરણ ગુણનું ઉપગે પહુંચાડે ભવતીરે. ભવિજન ૫ પવિધ બાહા અત્યંતરષવિધ કર્મ તપાવણ હાર નિરાસંસા ભાવે એ કરતા આપે શિવફલ સાર... એહના ભેદ ઘણા અધ્યયને ભાખ્યાં તે સવિ સાચું સાત્વિક ભાવે એ આદર મત કરજે તમે કાચું. વાચક રામવિજય કહે નિજગુણ કારણ એ ચાર જાણી દ્રવ્યાતમ ગુણ રૂપી કરજો મૂકી મિથ્યા વાણી..
૨૯ [૫૪] . ઓગણત્રીસમેં અધ્યયને સમકિત પરાક્રમ નામે ત્રિવેત્તર બેલ એ ભાખ્યા ભવિજનને હિતકામે સંવેગ ને નિવેદ ધર્મતણું શ્રદ્ધાન સાતમી સુશ્રુષા આયણ હિમમાની ગુટક: માને વલી તિમ નિંદા ગહ સામાયિક સુખકારી ચોવીસળે વંદન દશમેં પડિકમણું નિરધારી કાઉસગ્ગ પચ્ચખાણ તણું ફળ થય થઈ મંગલ કરવું કાલતણ પડિલેહણ ભાખી પ્રાયશ્ચિત્ત આચરવું.. ૧ ખામણ સજઝાય ને વારણ પુછણ પડિપુર છણ તેમ પરાવતના સૂત્રની
આણુપેહા કરે પ્રેમ વળી ધર્મ કથા ફળશ્રુત આરાધના સાચી મન એકાગ્રતા થાપન સંયમ તપને અયાચી ત્રુટક : તપ અયાચીનું ફળ દાખ્યું વ્યવદાનને સુખસાત અપ્રતિબદ્ધપણું ભાડું ત્રીસમેં બેલે વિખ્યાત તિમ વિવક્ત શયના સયન વિનિવર્ત ફલ કહીઈ પૂછે સેહમને જંબુમુનિ તુમ વાણી સહીઈ. ૨ સંભેગ ઉપધ આહાર કષાયને વેગ શરીર સહાય ભાત તમ સદ્દભાવ એ સંજોગ એ નવ બેલ પચ્ચખાણ પદ સંઘાતે જોડિ ફલ પૂછ્યાં તેહનાં વિનય સહિત કરજોડિ ગુટકઃ કરજેડી પ્રતિ રૂપપણાનું વેચાવચ્ચ પૂર્ણ સર્વ ગુણ સંપન્ન એ જે મુનિવર તેહનું પણ તિહાં સુવું વીતરાગતા. ખંતી મુન્ની મદવ અજવ દાખ્યા . ભાવ કરણને વેગ સંઘાતે સત્યડીને ભાખ્યા ૩ .
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૦
મન-વચનને' કાયગુપ્તિ વલી ત્રણસમાધારણ લ પદ જોડીઈ નાણુ દ'સણુ ચારિત્ર વિચિત્ર ફલ તિમ ક્રોધાદિક જય પ્રેમ દેષ મિથ્યા દર્શનના શૈલેશીને' કમ' રહિતના એ સવના પરમાદથી એ સવ”નું વિવરણ સમકિત નિમ લતા કારણ સેવા મન શુદ્ધે સાચી સમકિત નિમ`લતા કારણ ત્રુટક ઃ ભવિ પ્રાણી બહુલા લહે બહુલા એ કારણ સમુદાયઈ નિજની વાચક રમવિજય કહું એવુ સુધી સદ્ગુણા મન રાખે
શાસન નાયકે વીરના નામ તપ માગ અધ્યયનમ તપે સવ કમ મલ શેષવે માહુ પરમાદ મદ છાંડીને અણુસણુ કહિ ઉભુંદરી કાય સલેશ સલીનતા પ્રાયચ્છિન્ન વિનય વૈયાવચ્ચે એહ અભ્યંતર તપ ઘણાં અણુ વિહ ભેદ્દે' કહી શ્રેણીને પ્રતર ધન વગ'થી છઠ્ઠો પ્રકીશુ તપ જાણી' યાવત્કાલ અણુસણ કહ્યું દ્રશ્ય વળી ક્ષેત્રને કાલથી પ'વિધ એમ ઉણાદરી Śમ ઘણા ભેદ ઉત્તર કહ્યાં એહ તપ સજીને‘ આદર્યાં ઇમ સુણિ તપ મુનિ આદર . વાચક રામવિજય કહે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
કહી જિનરાજ સુણીઇ' -કાજ સપન
પાંચ ઇન્દ્રિય નિગ્રહલ તિહાં દ્વાખ્યાં વિચિત્ર ચાર મેલ એ કહિ!” એકજ એલ એ લહિઇ” હાર ખાલ વખાણ્યા
મુગતિતણાં કુલ ચાખ્યા (માણ્યા?) ૪ ઓગણત્રીસમે' જાણી મનમાં આણી શ્રી જિનવાણી મનમાંહિ પ્રાણી
સાદિ અનંત સુખ રાશી
ઉપાદાનને' વાસી જિનમત વાણી સાચું મત ધરજ્યે મત કાચું પ
૩૦ ૫૦]
સીસ સેહમ ગણધાર રે ત્રીસમે' કહ્યું સુવિચાર રે...શાસન॰ પાષવે સુકૃત તરૂ સાખે રે આદરે આત્તમ સામે રે... વૃત્તિસ ંક્ષેપ રસ ત્યાગ રે બાહ્ય ષટ ભેદ તપ મા(ગ)ગ રે... ઝીણુ સી કાઉસગ્ગ રે ભેદ જાણા મુનિ વર્ગી ... ઇશ્વર યાવત કાલ ૨ વના વગ સભાળ રે... એ કહ્યા ઇશ્વર ભેદ રે વવું દેહ તજી ખેદ રે... ભાત પર્યાંયથી જાણુ રે તપ થકી કાઁની હાંણુ રે... મુલગા માર્સ હાય રે નવ તયે) એહિવષ્ણુ કાય રે... જિમ વરા સહજ રિાવ નાર રે ૮૫થી પામીઈ સહી ભવપાર રે...
..
AD
.
..
3
८ ..
.
→
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાયયનની સઝાયે
જબુ સેહમને કહે અક્ષયસુખ જેહથી લહ્યા વારી જાઉં હું અણગારની ટાળી અસંયમ, ધરે રાગ ને દોષ જે પરિહરે ચાર કષાય વિકથા તજે ષટ કાયની રક્ષા કરે મદ થાનક આઠે તન્યા નવવિધ શીલની વાડના પડિમા શ્રાવક સાધુની કિરિયા થાનક વજેવા રૂડી રીતે રાખતા પરમધામિક પનરમાં સેલ અધ્યયન સુગડાંગના સંયમ સત્તર પ્રકારનું ભેદ અઢારે બ્રહ્મને જ્ઞાતા અધ્યયનેને ભાવતા વરજે એકવીસ સબલને શરા પરીષહ જીપવા ચેવીસ દેવને ઓળખે દશાક૯૫ વ્યવહારના સત્તાવીસ ગુણે શેભતા લહી આચાર પ્રકલ્પના પાપકૃત જિ પરિહર્યા ત્રીસ મહામહ ટાળતાં બત્રીસગ સંગ્રહ તણાં આશાતના તેત્રીસ જે એ ગુણધારક મુનિતણું વાચક રામવિજય કહે - અધ્યયને એકત્રીસમેં
૪૧૧ ૩૧ ૫૦૬). દુષ્કર ચરણ વિધાન મોહન મુનિજન ગુણનિધાન... (વારી૦) ૧ નહી જસ રાગને રીસ , સંયમ વસવાવીસ
૨ ગાર દંડ વિમુક્ત પંચ મહાવ્રત યુક્ત... • • ભય સાતે કર્યા દૂર છે દિન દિન ચઢતે નૂર.... » ધારક દશ વિધ ધમ , જાણે પાળે મર્મ. • • ચઉદસ ભેદ જય ઠાણુ , જેહનાં નિમલ નાણ - - જાણે સવિ અનુભાવ શુદ્ધ પ્રરૂપે ભાવે.... પાળે નિરતિચાર પાળે શુદ્ધ આચાર થાનક વીર અસમાધિ વરતી સહજ સમાધિ સુગડાંગ ત્રેવીસ જાણ ભાવન ગુણનું ટાણુ , જાણે છવ્વીસ ઉસ , નહિં મનમાંહિ કિલેસ . ઉદેસણુના કાલ જાણે સવિ વિહુ કાલ... ઈક ત્રીસ સિદ્ધ ગુણ જાણ . અહર્નિશ કરે વખાણ • ન કરે મન-વચ-કાય છે હું પ્રણમું નિત પય. • • ચારિત્રવિધિ અધિકાર છે કહ્યો સે હમ ગણધાર ,
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૧૨
૩૨. ૧૫૦૭૨ શ્રીજિનવર કહિ
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
અધ્યેયને બત્રીસમે દુ:ખ નિવારણુ કારણુ જ્ઞાન પ્રકાશે અજ્ઞાનને રાગના દ્વેષને ક્ષય કરે
સામ સહિ માહને પરિહરે મુનિ શિવસુખ વરે... તેહના મારગ મુનિજન વૃદ્ધની સેવના ન કરવા માલના સ`ગ સજ્ઝાય ઇંકમના સૂત્રારથ પરિચિત ન ધરે અહિનિસ વલી ૨ે આહાર અણુ પરિમિશ્રિત મનિ રલી... ૨ રહે જિહાં થાનક નારી પશુ પ`ડક નહી’ કરવી ગુણાધિક ગુણ સનિ સંગતિ લહી ન મિલે સહાય તા વિચરે એકાકી પણ તૃણુ-મણિ-ક ચણ-પત્થર બહું સમવડિ ગણે... વજવી વળીય વિશેષથી સ'ગતિ નારિની તે કરતાં થિરતા ન રહે બ્રહ્મચારની કિમ માંજારને મદિર મુષકર્યુ' સુખ લહૈ ઇમ જાણીને નાદિર સમીપે મુનિ નિરવ રહે... સરસ આહાર સવાદ ન વાંછે ચિત્તથી હાઈ મન ચંચલ તેહનુ ઇન્દ્રિય દપ્તિથી દિપ્તને કામવિકાર ઘણુ' આવી નડ જિમ પંખી સુંદર ફલરૂ ઉપર પડે...
એ ઇંદ્રિય દુ યંતણા ભમીયા કેઈ ભવમાંહિ શબ્દ રૂપ ૨સ ગંધ સ તેહથી ઉપજે દ્વેષ શબ્દ સુણી અતિમણુહર વ્યાધે હુણ્ય એકખાણુ જનમ તણે ખાઈએ
અનરથ છે ઘણાં સેવીન. દયામણા રાગ હેતુ છે અવર ઉપર પછે... હરિણુ તે મેહીએ
૩
૫
રૂપે રાતા માતા પતગને ઉછળી દીપકમાં ઝ'પાય કાયા જાઈ પરજલી ૭
રસના રસ આરવાદન મત્સ્ય તે લપટી કટકે વધીએ માછીયે' લ્યા ઝટપટી કમલ તણા પરિમલ લેવા અતિ ગહગહ્યો દિન આથમતે હાથિઈ સૂંઢમાંહિ ગ્રહ્યો...
८
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સજઝાયો હારિણી દેખી ધ વનવાથી ફરસને ખડિ પડયૌ કરે શીવ સહે ભૂખ તરસને ઈમ એહથી હાઈ રાગ ને દ્વેષ વિકારના એ ઉપર સમભાવ તે કહિં વીતરાગતા.. | ઈમ જાણું ભવમૂલ લતે મુલ પરિહરે ઇંદ્રિય વિષય પ્રમાદ તે રખે તમે આદરે વાચક રામવિજય કહે ભવિ ઉલસી ધન્ય તે શ્રીજિનવાણી હીયે જેહને વસી...
૫૮]. અધ્યયનઈ તેત્રીસમેં શ્રી સેહમ કહે હે લાલ કે, શ્રી હમ, વડ વઈરાગી ત્યાગી બુ સદહે
જંબુસહે. એહ પ્રમાદને સ્થાનિક બાંધે કમને .. બાંધે કર્મને તેહ ઉદય જબ થાઈન ધર્મને
ન ધમને જ્ઞાનાવરણ પણ ભેદ કહ્યું પહિલું સુણે
કહ્યું પહિલું બીજું દર્શનાવરણય નવભેદે ગણે
નવસેરે. વેદનીય દેય ભેદ અઠ્યાવીસ મેહના
અયાવીસ આઠ કરમના ચાર કહ્યા જગ સેહના
જગહના ... ૨ નામ કરમ શત ભેદ તે ઉપાર વિણ કહ્યા
ઉપરિત્રિણ ગોત્ર કરમ દય ભેદ જિનાગમ સંગ્ર
જિનાગમ અંતરાય પણ ભેદ કહે જિનકેવલી
કહે જિ ન કેવલી, ઈમ ઈક શત અડવન થાઈ સહમિલી
થાઈસહુ મિલી. ૩ નેત્રને પાટા સમાને કહ્યું પહિલ જિને . કહ્યું પહિલે જિનેટ વળી પ્રતિહારને તેલે. બીજુ ધારે મને
બીજુ ૦ ત્રીજુ મધુ ખરડિ અશિધારનું ચાટવું , ધારનું મઘ સમાન એ મહ નહિં જિહાં ખાટવું . નહિં જિહાં... ૪ હેડી સમાન એ આઉ કરમ તિમ ભાખીએ ..
કરમ૦ નામ કરમ ચીતારા સમ વડ દાખિઓ . સમવડ
ત્ર કરમ તિમ જેવું કુલાલના ભાંડજ્યુ , કુલાલના આઠમું ભ ડારી સમ અડયું બ્રહ્માંડયું?
અડયું. થિતી હવે તેત્રીસ કેડા કેડી સાગર સીલી સાગ૨૦ પહિલાં ત્રણ અંતરાય એ ચારની સાંભળી , ગારની વીસ કેડા કેડી નામને ગોત્રની જાણીઈ , ગોત્રની મેહની સિત્તેર કડાકોડી વખાણી , કેડિટ... ૬
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪
આઉ સાગર તેત્રીસ કહી ઉત્કૃષ્ટથી હવે' આઠની સુર્ણા થતી જેની ઉત્કૃષ્ટથી
નામ ગેાત્રની ખાર આઠ આઠ છે
અંતર મુહુરત શેષ જે અવર રહ્યા પછે કમ એકેકા માંહિ અનતી વા વણામાંહિ ખંધ અનંત વિચારણા ખધ ઇકેકે હુઇ પરમાણુ અનંતા તે પર્યાય અનંતના ભાજન છે છતા રસ તે માંહિ અનંત કષાયના' મેળથી તેહ પ્રમાદના થાનક સેવ્યા ત્રણ નથી વાચક રામવિજય કહે ભાવ તુમે સાંભળેા સૂકા ચિત્તથી વિષય-કષાયને આમળા
ત્રિસલાસુત ત્રિભુવનના ધણી ચૌદ સહસ મુનિવર સાંભળે
૩૪ [૫૦૯]
20
કહ્યા દ્વાર અગ્યાર પ્રથમતિનાં ફ્રાસ પરિણામ લક્ષણ તિમ વળી પહિલી કૃષ્ણવર કૃષ્ણા કહી ત્રીપારાપતિ શ્રીવાસની ચેાથી હિંગુલ ધાતુની સારખી પૉંચમી પીતવરણ પદ્મમા કહી પહેલી ત્રણ કહી કડુરસે તિમ ખીન્ન ત્રિકના ગ ંધ જાણવા પરિણામ ત્રિવિધ નવવિધવલી દાય સે'તાલીસ ભેદથી આશ્રવ અવિરતી અતિઆકરા નહિ નિજ ઇંદ્રિય વશ જેને ઈર્ષ્યા અમષ તપ વિ કરે' પરમાદીને” અતિ લેાલપી મનવા વાંકુ સમાચરે નિયમદોષ ઢાંકે અવગુણી
W
20
20
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
કહી
જેહની
ખાર
અવર૦...
અનતી.
અન ત
પરમાણુ અન તતા
ભાજન...
કષાયના
સેન્યા
ભવિ
કષાયના
કહે પદાખાર મઝાર હે ષટલેશ્યાના અધિકાર હે
20
.
સુણે વીરજિષ્ણુ દની દેશના ૧ નામવણુ અને રસગંધ હા ઠાણુ કિતી ગતિ આયુસ બંધ હા બીજી નીલી નિલે' રગ હા કાઠુ કાપાત સુણા મન રંગ હે તેઉ લેશ્યા જાણું! સુજાણુ હા છઠ્ઠી ઉજજલ સુકલ વખાણુ હા ખીંત્રિક મધુરસ હાય હા વળી ફરસ શુભાશુભ હાય હે। સગવીસ ઇકથાશો તેમ હે અધિક ઇંડાં નેમ હો આર’ભી નિય શ્રી હા પહેલી લેશ્યામાં દીઠ હૈ। પામી વલી લાખિણુ હૈ। ખીજીના લક્ષણ હીણુ હા નિયડી બહુ કુટિલ સભાવ ત્રીજીના એ કહ્યા ભાવ હા
W
14
20
૯
..
3
૪
19
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સઝાય
૪૧૫ ચિત વિરતા માયાવી નહીં પ્રિયધર્મ વલી સુવિનીત છે ડરે પાપથી અતિ મહીત કરે ચેથી લેગ્યા પરતીત હો . કૈિધાદિક જેહને પાતળા શાંત દાંત અને જોગવંત છે સાચું પરમિત કહિ મુખ થકી કહ્યો પદ્મશ્યા વિરતંત હો - ૧૧ ધ્યાન આરંભ તે રૌદ્રને આઠ પ્રવચન માતાના ધાર હે વીતરાગ સરાગી ભાવમાં કહ્યા સકલ લેવા ધરનાર હો . હવે થાનક લેશ્યાને સુણે અસંખ્ય ઉત્સર્પિણ માન હો તસ સમય પ્રમાણે તે જાણજે ઈમ બેલે શ્રી ભગવાન છે . અ તમુહુરત અધિકેરડી સાગર તેત્રીસની જાણ હે થિતિ કૃષ્ણ શુકલ લેશ્યા તણી ઉત્કૃષ્ટિ કહી જિન ભાણ હે . ૧૪ દશ સાગરનીલ લેશ્યા તણી વલિપલિય અસંખ્યાતા ભાગ હે ત્રિણ સાગર ભાગ એટલે કહી કા તિથિત વીતરાગ હે . ૧૫ દેય સાગર પલિય અસંખ્યને ભાગે અધિકી તેઉલેશ હે દશપયર અંતરમુહરત વલિ રહે પદમલેશ્યા એ વિસેસ હે... ૧૬ દુગતિ પહેલી ત્રણ લેશથી બીજુ ત્રિક મુગતિ ઉપાય છે અંતમુહુરત ગત થાકતે લેશ્યાઈ પરભવ જાય છે... . ઈમ જાણીય સુમતિ આદરે ધરે શુભલેશ્યાસુ રંગ છે કરો કિરિયા સૂધ જ મત તણું જિમ પામો સુખ અપાર છે. . ગુણ પ્રાપ્તિ હવે શુભલેશથી એહવી શ્રી જિનવર વાણિ હે કહે વાચક રામ વિજય ઈસ્યુ ધરા મનમાં જિનઆણ હ... . ૧૯
૩૫ પિતo સંજમ રથના સુધા ધરી પટકાયના પીપરીયા કરે કરિયા સમતા રસના ભરીયા સુમતિ વધુ વરિયા... ભવિજન ! ભાવસ્યું રે એહવા મુનિવર વદ પ્રાણાતિપાતનું વિરમણ કરતા જયણુએ ડગલા ભરતા આશ્રવ ભાવ થકી ઓસરતા ભવસાયરને તરતા... ભવિજન ૨ નિજઘરછાંડી પરઘર મમતા દિલમાંહિ નવિ ધરતા ગેહારંભ અવગુણનો કરતા જાણીને પરિહરતા પચન-પચાવનથી જે વિરતા તસ અનુમોદન કરતા સુધ એષણીયને આહારે નિરતા નિજમારગ અનુસરતા .. , ૪ સુંદર મંદિરને ચિત્રશાલા(લી) ઓરો ને પટાલો વાસૂ ભૂવન એહવા નિહાલી નસકે આપ સંભાલી. . ૫
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૧૬
તે માટે મુનિ શુન્યમદિરમાં અહુવા તરૂઅરમુલ લહીને જ્યોતિ સમાન નહિં કેાઈ જગમાં બહુ પ્રાણી વધ અ ધન જાણ ક્રય-વિક્રય ન કરે ને કરતા ક્રય-વિક્રય માંહિ વરત તે સમુદાયની ય લિઈ મુનિ ભિક્ષાલાભાલાલે જે સતાજે નહિ જવા રસના જે લ પઢ લ્યે આહાર સયમને અથિ વંદન પૂજન મિનૅ નિવ ચાહે નહિ નિયાણુ અકિંચન નિર્મામ તજી આહારને અણુસણુ સાથે નિજનરભવ છાંડીને પરભવ અધ્યયન પાંત્રીસમે' એવા વાચકરામવિજય કહે અનિસ
૩૬
જીવાજીવ વિભત્તી નામે’
જીવ અજીવ સ્ત્રરૂપ પ્રકાશ્યુ ભવિકા ! ભાવ ધરીને એહ સુણતાં મનમાં આણીનેહ ભાવિકા! પ્રથમ જીવ કહ્યા ભગવતે તે પશુ દશ ચઉભેદે ભુખ્યાં ધમ્મા ધમ્મ ગાસા એ ત્રિણના
કાલ અજીવ અરૂપીના દશ મધ અનતને દેશ પ્રદેશા કહેતાં તેના પાર ન પામે જીવા સિદ્ધ અને સસારી પણ થાવર વિગલિ'ક્રિય તિરિ દ્રશ્ય-ક્ષેત્ર-કાલ-ભાવે'ચવિહ ભેદ ઘણા છે એ અધ્યયને જીવાજીત્રાદિક જે જાણે સમ્યગનાણી ચરણુ આરાધી
[૫૧૧)
--સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ.
કે સમસાની જા કાઉસગપડિમા ડાઈ... શસ્ત્ર સબલ ચેાધારૂ મુનિદિલમાં નવ ધારૂ .. કહિઈ જિમ વ્યાપારી
તાહે સમય અધિકારી... સૂત્ર અનિદ્વિત જોય તે ગિરૂમા ગુગેહ... મૂર્છારહિત અગેહી જે સુધા નિશનેહા... ઋદ્ધિ અને સમમાન યાઈ નિમલ ધ્યાન કાલધર્મ જબ આવે શિવગતિનાં સુખપાવે કહ્યા અધિકાર મુનિના સમરે સુગુણ ગુણોના ...
...
.
L
..
บุ
AD
L
.
C
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
છત્રીસમે' અઘ્યયને
ઉત્તમ ઉત્તરાધ્યયને ... જિનવાણી સહીયે સમકિત નિમલ લહીયે ૧ ભેદ અરૂપી રૂપી
શ્રી જિત અકલ રૂપી...ભવિકા૦ ૨ મધ અને દેશ-પ્રદેશ હવે સુણેા રૂપી વિશેસ તિમ પરમાણુ અને તા ઇમ એલે ભગવંતા... સિદ્ધા પનરસ ભૈયા મણુ દેવસસારી તૈયા... એહની પ્રરૂપણા ભાખી સુણજ્યે થિર મન રાખી... તેને કહિય નાણી તેથી લહે શિવરાણી....
૪
60
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાયનની સજઝા એ શ્રી જિનવીરે મુખના ભાખ્યાં સુણે અધ્યયન છત્રીસ તે નર-નારીના દુખ નાસે પહુચે સહેલજગીસ... ભવિકા ૮ શ્રી સુમતિવિજય ગુરૂ ચરણ કૃપાથી કહ્યાા અધ્યયન સજઝાય વાચક રામવિજય કહે ભણતાં મંગલમાલા થાય... - ૯
ઉત્તરાધ્યયનની સઝાયે ઉ. રાજશીલકૃત પિ૧ર-પ૪૭) સરસતિ મતિ અતિ નિર્મલી રે આપ કરીય પસાય (કરી સુપાય) ગાઈશ હું જિન ધર્મનું રે મૂલ વિનય કરી ભાવ રે વિનય સમાચરે,
વિનય સહેલ ગુણ સાર રે વિનય૦૧ જંબુ પ્રત્યે જગતે કહે રે શ્રી વીર પંચમ ગણધાર ચરમ જિનેશ્વરે ઈમ કહ્યું રે પ્રથમ અધ્યયન વિચાર રે.... - ૨ વિનય લગી વહીયે સહી રે જ્ઞાન સુધારસ સાર જ્ઞાને દરિસણ સંપજે રે
દરિસણે ચરણ ઉદાર રે.... , ૩ ચરણ થકી શિવપુર તણે રે લહીએ સુખ અનંત ભવિક જીવ કારણ કહે રે ભય ભંજન ભગવંત રે... , ગુરુ-આજ્ઞાએ ચાલીયે રે રહીયે ગુરુની રે પાસ ગુરુ મન ગમતું જોઈએ રે ઈમ જીવ વિનય અભ્યાસ રે.... " ગડ સુઅર કણ કુંડલું રે મૂકી માંડે મેહ વિષ્ટા ઉપર તિમ રમે (રહે) રે મૂરખ ગુરુ એ દ્રોહરે... . ૬ કહી કાને જિમ કતરી રે ન લહે કહીંય વિશ્રામ તિમ કુશીલ (કુશિષ્ય) અકહ્યાગરા રે પામે નહીં ય સુઠામ રે.. . ચ દ્ર કિરણસમ નિરમો રે જાગે તસ જસવાય વિનય નિરંતર જે કરે રે મૂકી વિષય કષાય રે. ઈમ ગુણ વિનય તણા સુણી રે જે નિત્ય કરે અભ્યાસ શ્રી રાજશીલ ઉવજઝાય ભણે રે સકલ ફળે તસ આસ રે.. .
૨ [૫૧૩ પંચમ ગણધર ઈમ કહઈ સુણ સુણ જખુ કુમારૂ એ અધ્યયનિ બીજઈ કહ્યા
પરીષહ ધરમનિ વારૂ એ. સહતાં શિવસુખ પામીઈ દમીઈ વિષય વિકારૂ એ છુડ ત્રિસિરીસ અનાદરૂ તાવડ તાઢિ અચેલ એ વસહિ અરઈ રઈ યાચના : રાગ અલાભ સમેલું એ.. સહતાં. ૨
–રાક
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ મલવહ દસણુ બઈસિવુ નારી વસહિ આસૂ એ ડસ વિહાર તૃણ મિલી પરીષહ એ બાવીસુ એ સહતાં. ૩ પ્રથમ પરીસહ સાસણી રિસહ જિસર જાણ એ વરસ દિવસ લગિ દેહિલું પામ્યઉ કેવલ નાણ એ... - ૪ કૃણનંદન મુનિરાજીઓ
ગુણધર ઢઢણ નામ્ એ અલાભ પરીષહ તે ખમી
'પહુતુ અવિચલ ઠામૂ એ. , વીર જિણસર ગુણ નિલઓ બાર વરસ છહ માસૂ એ દુસહ પરીષહ સવિખમી જગ ઉપર કિધુ વાસુ એ... .. છણિ પરિચારિત્ર પાલતાં
કરતાં મન સંવેગૂ એ.. શ્રી રાજશીલ ઉવજઝાય ભણઈ લહઈ ઠામ અભંગૂ એ.. . ૭
૩ [૧૪] શ્યારિ અંગ અતિ દહિલાં ધરમતનું જગિ જોઈ નરભવ સુણિવું પાલવું
મતિ વૃદ્ધિ હોઈ.. વીર જિણેસર ઈમ કહિઉં શ્રી મુખિ સુવિચાર અધ્યયનિ ત્રીજઈ ભલું સુણ સુણ જંબુકુમાર વીર દશ દષ્ટાંતે દોહિલું
નરભવ છઈ મૂલ સાંભલિવું વલ કિહાં મિલઈ
સિદ્ધત સમૂલ... જઈ તે સાંભલીઈ કિમઈ સુહગુરૂ સુપસાય તઉ કરિવા મતિ દેહિલી બહુ અછઈ અંતરાય.. કરિવા જઉ મતિ ઉપજઈ જગજઇ કિણિ કાલિ તઉ શરીર બેલ દેહિલું જર-મરણ વિચાલિ. , ચતુર લહીથ્યારિ ભલા કરૂં સફલ એ અગ શ્રી રાજશીલ વિઝાય ભણઈ જિમ લહુ સુખ અભંગ. . ૬
૪ [૫૧૫ ચતુર સુજાણ પ્રમાદ પરિહરઉ દિન દિન યૌવન ભાઈ આઉ અથિર થિર કરિયા કારણ કેઈ નહીં વસુહ ઉપાય. ૧ નિરમલ પંચમહાવ્રત પાલી ટાલઉ વિષય-કષાય અધ્યયન ચોથે ઈમ બોલ વધમાન જિનરાય. નિરમલ૦ ૨ કુકર્મ કુટુંબ પિષવા કારણ કરિસિ તું જે જે જીવ તે એકલું સહસિ ગયુ નરકઈ કરતુ બહુયર વિ... - ૩ ખાત્રતણુઈ મુખિ ચાર ગ્રા જિમ કીધા કરમ પસાય મનિ-તનિ-વચનિ વેદના પૂરિઉ સરણ નકે તિહાં થાય. ૪
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સજ્ઝાયા
નિરએ જે કરમકર અશુભશુભ પ્રાણી જિણિવેલા જિણિ ભાવઈ
તે ભેળવ્યા ખિ નિષ છૂટઈ જીવી લાભ સમુ તું લેવિ ઘ(વ)ડપણનું રણ પણ ખાલાપણિ અવગુણુ છાંડી નિર્ગુણ માંડી શ્રી રાજશીલ ઉવઝાય ઇમ એલર્જી
વીર જિષ્ણુદ ભણુઈ ઈમ વાણી મરણુ અકામ-સકામ એ જાણી સુંદર! વર નરભવ કાંઈ હારૂ વલિ મૂરખ મરણ અકામ અને'તી પંડિત મરણુ સકાબ લહિ જીવ એક કેવલીય મૂઢતિ મૂરખ કુણુ જાણુઈ પરલેાક છતિ અર્થાત જીવ ત્રણાસઈ કુડુડ એલઇ મધુ માખણ મધ માંસ આહારી સામાયિક પેાષહ પડિક મણુ શ્રી રાજશીલ ઉવજઝાય ઇમ
જઈ મિલિ સુરવર આવઇ...નિરમલ૰
જોઈ જમડુ વિલાસ ગરભિ હરઇ હૈયાસ... પાલઉ નિરમલ શીલ કરૂ` જિમ અવિચલ લીલ...
લઇ
૬ [૫૧૭]
..
.
૫ [૫૧૬]
સુણ સુ સુંદર પ્રાણી કર કરિ પુણ્ય પ્રમાણી રે લહિસિ નઇસ્યઉ જનારૂરે પ્રાણી! વરનર ભવ॰ વાર ભલી પાર પામઇ રે એક જ વાર સુઠામે રે... એલઈ મેલ વીઠા રે સાવજ નયણે દીઠા રે... કકર અનેક પરે માયા રે મૂરખ પાષઈ કાયા રે... કરતાં સુખ ઉદાર રે પાંચમિ અધ્યયતિ સાર રે...
એહ સસાર અનત અન’તીર માપિતા સુત અધવ ભાઈ ક્રમ જાણી પર ઘરણી તુરણી કાઇ નહી' કસકેરા કારણ જગમ થાવર પાપ કરીનઇ નરયતણા દુઃખ દુસ્સહ ભાગવતાં પરધન હરણ નય દુહ કારણે
તૃણુ તુસ હી સર ભિરવિર પરધર અંગ પખાલઇ જે મલ ટાલઈ અંજલિ જલજમ તે નવ જાણુઇ છટ્ઠઇ અય્યનિ ગુણસુંદર
ઉવઝાય શ્રી રાજશીલ ભણે ઇમનિયમન તણુઈ ઉલ્હાસઇ રે...
..
..
..
રૂલ્ય તુ પ્રાણી રે કાઇ ન રાખણુ જાણી રે... પરણી પ્રીતિ મ માંડઉ રે તિિિજષ્ણુ ધરમ મછાંડઉ રે...ઇમર્ જે ધન મેલિસ ભાઇ રે તે તુઝ નહી'ય સખાઇ રે... જાણી તે નવિ લીજઈ રે કાજ કહઇ તે કીજઇ રે... રૂપતણુઇ મદ મા રે જીવીત યૌવન જાતુ રે... શ્રી વર્ધમાન પ્યાસઇ રે
.
૪૯
W
""
W
3
'
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૦
જિમ કઈ અજનિજ અંગણુ ર`ગ ઘીગુલ જવમન ગમતુ' આપઇ પ્રાણી એલઇ શ્રી વĆમાન તિમ મૂરખ મદ માંસા આહારી નરયતણું આખું વાંછિ કડિ કારણુ સહસ ગમાડિ હારઈ રાજ અખલ કારણિ નરભવ ભાગ લેાભહા છઇ આઉ અસ’ખરિસ સય કારણુ જિહાં જસ યૌવન રૂપ અનેાપમ પડિત પુણ્ય પ્રમાણુ પામઈ ઈમ જાણી મૂરખપણું મૂકી શ્રી રાજશીલ ઉવઝાય ઇમ લઇ
૮
- સુધન કપિલ ઋષિ રાજીએ પચસય ચાર પ્રતિબેાધતાં એહુ સસાર અસાર અહિ તે કૈ કરમ અહિ વી વિષમ વિષયરસ મૂકવા સપુરિસ ડેલ પરિરિ જે નર જીવદયા કરઈ હેલઈ સયલ દુકખ તિહાં ટલઇ જિમ જિમ લાભ ઘણુંય લહિ કાડિમત નવિ એસરઇ ઇમ પ્રતિષી પાંચસઇ ચાર ભણઈ અધ્યયનિ આમિ
૭ [૫૧૮]
શ્રી સુરલેક થકી શ્યી ચંદ્રકલા જિમ નિરમલઉ ધનધન મુનિવર રાજીએ ઈંદ્ર પરીક્ષા જસુ કરઇ
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ,
પાસિ પ્રાહુણુ કાજ રે ધરઇ કુયર યમરાજ રે સયલ વિમલ ગુણુ ઠાણુ રે...પ્રાણી ૧ સારી વિષય કષાય રે
જે
જે કહેતાં નહિં પાર રે.... જિમ મૂરખ નર કોઇ રે મડલીકપદ સેાઇ રે... જિમ સુખ અમર અનંત રે હારઇ પાપ કરત રે... ધરમ ન ગમતુ હે.ઈ રે તિહાં ઉત્પત્તિ જગિ જોઇ રે,, ડિતપણું આદરીઇ રે સામિ અધ્યયનિ તરીઇ રે.....
[૫૯] કેવલનાણી જાણીઇ રે એલઈ મધુરી વાણી રે... બહુ દુ:ખતણુઉ ભંડાર રે જિણિ તરઇ સ`સાર રે.... કાયર નર નવ હાઇ રે અવગુણું ગુણુ મનિ જોઇ રે... મિન-વચન અને કાયા રે ઇમ ખેલ જિનરાયા રે... તમ તિમ લેાભ તે વાધિ રે દુઈમાસા ધન લાધિઇ રે... એન્ડ્રુ તુવિ ઋષિરાય રે શ્રી રાજશીલ ઉવજ્ઝાય રે... ૯ [પ૨૦]
શ્રી નમિનામ નરિંદ્ન એ
..
2.0
20
એહ ૨
.
3
.
20
3
જસુ પયપ્રમઇ ઇંદ્રએ...(ધનધન૦) ૧ વિષય-કષાય ન જીતુએ અભણુવેસ વદીતુ એ...
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૨૧
ઉત્તરાધ્યયનની સઝા અગનિ જલિ મિથિલાપુરી કેલાહલ અતિ માલૂએ પૂછિ હરિ કિશું કારણ શ્રી ઋષિનઈ ગુણરાહૂએ. એહ૦ ૩ મુનિ બેલઈ વલતું વલી ૧ ગ સહુ આપ સવાઈએ મિથિલા નગરીય દાઝતાં અહ નહીં કે વિખવાઈએ... . ૪ પુત્ર-કલત્ર-ધન પરિહરઈ ટાલઈ ધરહ વ્યાપારૂ એ કે જગમાંહિ લાગુ નહીં કેઈ નહીં વલી વારૂ એ.. , ઈદ્ર ભણઈ મુનિ સાંભલઉ માંડી પિલિ પગારૂ એ વયરીડા સવિ વસિ કરી
લીજઈ સંજમ ભારૂ એ... . ૬ મુનિવર વલિ વળતું કહઈ એ ઘર થિર નવિ હાઈ રે અચલ નયરિ ઘર માંડસ્યાં જિહાં ભય ન હવઇ કેઇ રે.. - ૭ સહસું સરણિ એકલઉ જીપઈ એક નર કેઈ રે જે મન જી૫ઇ આપણું તે અતિ અધિકઉ હાઈ રે.. ,, ૮ ઈમ મનબલ સબલઉ ગિણી શ્રી ઋષિનું ગુણ ગાયું એ ગયું સુરલકિ પયનમી ધરતુ મનહિ ઉછાહુ એ.. . નિરમલ કેવલ થિર થઈ ગયું શિવપુરિ મુનિરાઉ એ અધ્યયનિ નવમ કહઈ શ્રી રાજશીલ ઉવજ્ઞાઉ એ. , ૧૦
૧૦ પિ૨૧) રૂખ થકી જિમ પાંડુર પાનડઉ પડઈ પતિ કાલિ નર યૌવન જીવિત હલઈ દિનદિન તમ બલ બાલ... ૧ ગોયમજી તુહે પરિહરૂ પંચય પ્રગટ પ્રમાદ સમય સમય જયણા કરૂ તલઈ સયલ વિખવાદ. ગાયમ૨ ડાભ તણિ દલિ નિરમલઉ જિમ જલ ચંચલ હોઈ તિમ આઉખુ નરતણું ખિણ ખિણ જાતું જોઈ... .. જવનિકાય છહ રડવડિઓ કાલ અનંત અનંત જીવડઉ જિન ધર્મ પાખિ સહતુ દુઃખ અનંત .. વિણસઈ કાયા કારમી કેસ તે પંડર થાઈ દિન દિન ઈદ્રી બલ ટલિ તિમ તિમ ધરમ ને થાઈ. . ૫ આદિ જિનવર વિહરતાં દિઈ ભરહ મેઝારિ કહણહાર મતિજ્જૂઈ
તિથિલ્ય ધરમ વિચાર... , ગાયમ સ્વામી જિનતણી વાણી સુણી ઈમ સાર રાગ-દોસ બે પરિહરી ' થયું શિવપુરિ સિણગાર... અધ્યયનિ દસમ કહ્યા ટાલ પંચ પ્રમાદ શ્રીરાજશીલ ઉવઝાય ભશુઈ જિમ જગિ વાધઈ જસવાદ... . ૮
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૨૨
સઝાયાદિ સંગ્રહ
૧૧ પિરી - વીર જિણેસર છમ ભણુઈ મુનિવર આચારે અધ્યયન ઈગ્યારમઈ ગુણ રયણ ભંડારે. વીર૦૧ સમય સમય પર કેટલી દીજઈ ઉપમાને ગજ રથ સાયર સુરવરૂ શશિ સૂર વિમાને... , ૨ વાસુદેવ ચક્રવતિ ભલા હાર ભંડારે સીહ શખ સીતા નદી સરગિરિવરિ સારે... ૩ જંબુ વસહ સેહામણુઉ ઈમ અછઈ અનંતે ત્રિણ કાલ પય પ્રણમતાં સુખ લહઈ અનતે... . શ્રીરાજશીલ વિઝાય ભણઈ મન આણંદ પૂરિ ગુણ ગાતાં મૃતધર તણાં શિવપુર નહીં દૂર. - ૫
૧૨ [પર૩] સરસતિ દી મુઝ નિરમલી બુદ્ધિ ગાઈશું શ્રીહરિકેશી બલ ખામીય નામીય સુરવરસદ્ધિ જસુ વસિ પંચઈદ્રી સબલ , જે જસુવસ ઈદ્રી પંચ આચાર પાલઈ પંચ તપ કરિ માપવાસ નિશિદિવસ રહઈ વનવાસ નિશિદિવસિ રહઈ વનવાસ મુનિવર કરઈ સુર નર સેવ ઇક દિવસિ ભદ્રારાય પુત્રી યક્ષ પ્રણમઈ દેવ દેતાં પ્રદક્ષણ દેખી મુનિવર વદન તવ મચકોઈ એ અતિરસ હિંદુક યક્ષ કન્યા માનહેલિ મડઈ એ... ૨ મડઇએ અંગિનિ ડિઈ એ હાર સાર ચીવર તણી નવિ કરઈએ. હલયડા હલયડા બલઈએ બેલ તિણિખિણિ રાઉ તિહાં આવીયેઉ એ... ૩ આવીઉ તિણિખિણ રાઉ માં ઈ અનેક ઉપાઉ તવ યક્ષ લઈ સેઈ રિષિ કરી નિંદા કેઈ રિષિ કરી નિંદા કઈ મૂરખ વરઈ તુ સાજી હુઈ મનરગિ મુનિવર કરે લાવુ રાયપુત્રી જઉ કહઈ તે વાત માની વલીય સાની દેવ મુનિતન આદરી ઈક રયણ રાખી વિષય ચાખી વિલિપ્રભાતિ પરિહરી.. ૪ પરિહરી એ સખી મુનિવર જામ રાયપુરહિત આદરીએ ઈક દિન માંડીયઉ યાગનઉ કામ બંભણકેડિ ગમે મલ્યા એ છે તિહાં મિલ્યા ગંભણ જાણ જે ભણઈ વેદ પુરાણ મનિ ધરઈ અતિ અહંકાર નવિ લહઈ ધરમ વિચાર
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સાચે
નવિ લઇ ધરમ વિચાર પહેતુ માસ દિન તપ ખાણુ હારકેસિ બલ મુનિરાય નિર્મલ તિહાં ધરનઈ બારણુઈ તે દેખી કલ્પી રાસ જપઈ કવણુએ આવઈ ઇહાં ચ‘ડાલ ઘર અન્ન તુિ જારે જાતુ તિહાં... તિહાં હિંદુક સભલી યક્ષ મુનિવર મુખિ થઇ ઇમ ભણુઈ એ આવીયઉ તુમ્હે ઘરિ પાત્ર પ્રત્યક્ષ યાગના ફલ સહુ પામીયઉ એ પામી રાસિ કાર તે રિ જાસ પ્રહાર સુરવરહિ ક્રિયલ અચેત મુખિ રૂહિર પાંડુર નેત્ર લગી પગિ પુરાહિત ઇમ લઈ મારિમ અધ્યયન ઋઇ માિર કરૂ પારણુ મુતણુઈ પ્રતિષ્ઠાધી આપી ધરમિથાપી સયલ ખ‘ભણુ શિવ ગયુ ઉવઝાય શ્રી રાજશીલ એલઈ વીર શાસન ચિર જયુ... ૧૩ [૧૨૪]
ગજપુર નયરઈ એ હૂયા કુલ ચડાલિ અવતર્યો તપ નિયાણા પાખિ કરૂ શ્રી રાજશીલ ઉઝાય ભઈ પટરાણી ચક્રવર્તિતણી વિષય વિકારઈ વાહીચું તપ પ્રમાણ મુઝસ પજ ઉ તે સુરલેાક લહી ભુવ પુરિમતાલિ ઘર શેઠનઈ ચિત્ર સયમ ગુરુ જોગિ લહી કપિલપુરિવરિ એ મિલ્યા એગિભાગ બ્રાગ્રહ કરિ અનેક અનેક પરિ ભૂઝબ્ય નરય ભૂમી ગયુ સાતમી શ્રી ચિત્ર ઋષિ કેવલ લી
સયલ સોંઘ મંગલ કરઉ
૧૪
એક વિમાન થકી ચવી ભૃગુ 'ભણ રિ અવતર્યા ખાલતળું ધન પ્રણમીઈ
મુનિવર ચિત્ર સભૂતિ પાલઈ સયમ રીતિ જિમ પામઉ ભવપાર તેરમઈ અધ્યયનિ સ ૨... તપ૦૧ દેખી મુનિ સ*ભૂતિ
ઇમ અવધારી ચિતિ... ચક્રવર્તિ પદના ભાગ થયુ... બ્રહ્મદત્ત નીરેગ... મુનિ અવતરિય પુત્ર પાલઇ પુણ્ય પવિત્ર... એ બધવ મુનિરાઉ શિવપુર નચર ઉપા... રાઉત માનઈ શીખ મિનાણી (જનદીખ... પહુતુ શિવપુરિ ઠાઠમ નિર્મલ તપહ પ્રમાણુ...
[૫૫]
એ સુર પુર અસુય રિ શુભ દિન ધન શુભવારિ જે ખિહું કેવલનાણુ
.
30
.
.
20
p
૪૧૩
દ
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________
જર
સજછાયાદિ સંગ્રહ રાફરાણી માતાપિતા છહ જણ અવિચલ ઠાણ, બાલ ૧ અહ ઘરવાસી ખપ નથી લેસું સંજમ ભાર માઈ પિતા પ્રતિ ઇમ ભણઈ બે જણ બાલ કુમાર - ૩ જે જે દિન જાઈ વલી તે તે ના'વે એક પાપ કરતાં જાઈ જે અફલ નિયુSિ સુવિવેક ૫ ૪ જનમી ૨ જસુણી પિતા પુત્રતણા સંજોગ ધન યૌવન જીવીત મિલઈ સયલ અસંખ્ય સુર લેગ , ૫ ઘરમતણી મતિ દેહિલી સ યમ ૬ દરવાત ભવે અનંતે પામીઈ જિણ જિણ સુંદર તાત . ૬ ઈમ પ્રતિબધી ચઉદમાં અધ્યયનિ સુહશીલ : મુગતિ પહુતા છજણ બેલઈ શ્રી રાજશીલ . ૭
૧૫ પિરી મુનિવર મુનિ અતિભલા તપ તપીય ન કાંઈ માગઈ રે , વિષમ વિષય વાંછે નહીં ઘરવાસિ નેહ ન લાગઈ રે ... તે ભિક્ષાચર અતિભલા શ્રી વીર જણુંદ ઇમ બલઈ રે શ્રી અધ્યયન પરમઈ તિહાં ગિરયડી કે નવિ તેલVરે તે ભિક્ષાચર ૨ માન-અપમાન નવિ ધરઈ જે હિયડઈ હરખ વિષાદ રે ઓષહ મંત્ર ન સાચવઈ વલિ ટાલિ પંચ પ્રમા રે. . જે સંયમ લીધા પછી ઘરવાસઈ જે પણ દીઠા રે ફલ કારણિ ઇહ લેકના તિહાં પરિચય ન કરઈ મીઠા રે.. . અરસ-વિરસ ભિક્ષા તાહી જે નિજમનિ રેસ ન આણઈ રે તે સુખ પામઈ સેહિલા શ્રી રાજશીલ વખાણુઈ રે... ૫
૧૬ પિર૭.
વન મહસેન સમી
વન મહસેન સમેસર્યા એ બ્રહ્મચારી દશ ઠામ ભવિયણ પ્રતિ જિન ઈમ કહઈએ સેલમાં અધ્યયનિ સુહામિ (નિરમલ)૧ નિરમલ મનિ નિત પાલીઈ ટાલઈ વિષય વિકાર રેગ સવે રિ તલઈ એ સર કરઈ જય જયકાર... . ૨ નારિ નપુંસક પશુ પખઈ એ આદર વસહિ વિલાસ નારિ આસણિ નવિ બેસવું એ જિહાં રહઈ નારિ જૂયાસ... - ૩ નારિ ઇદ્રી નવિ ઈય એ (અગન નિરખીએ) પૂછીએ ન તેહની વાત રહીઈ ન ભીંતરિ આંતરિઈ એ સરસ ન લીજઈ ભાત. . ૪ પૂરવ સંગ ન સમરીયઈ એ લીજઈ ને અધિક આહાર અતિ ભલઉ વેસ ન પહિરીઈ એ પરિહર પંચ પયાર... . ૫
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૫
ઉત્તરાધ્યયનની સજઝાય દેવ-દાણવ-નર કિન્નરૂ એ તસુ કરઈ સુર વખાણ આણુ સહુ સારવાર કરઈ એ જે ઘરઈ શીલ સુજાણ..નિરમલ૦૬ ઈમ મન-વચન-કાયા કરી એ પાલક નિરમલ સીલ શ્રી રાજશીલ ઉવજઝાય ભણઈ એ જિમ લહુ શિવપુરિ લીલ... ૭
૧૭ પિર૮] જે સુણીય જિનવર ધર્મ નિરમલ વિનયવંત વિશેષ આદરીય દીક્ષા લહીય શિક્ષા ' સ્વજન સહુ ઉવેખિ.. વલિ લહીય સમકિત રયણ સાચું ત્રિણિ ત્રિભુવન સાર એ છઈ હીડઈ આપે છેદઈ સહી તેહ જગમાંધાર એ - ૨ ઈણિ પરિ વીર જિણેસરૂ એ રસિ ભણુઈ મધુર વાણિ સત્તરમાં અધ્યયન માંહિ પાપ સમણ વિજાણિ ઈણિ૦ ૩ જે અંતદાયક સુગુરૂ લેપ કરઈ પંચ પ્રમાદ આકઠિ લગ આહાર લેઈ પછઈ માંડ વાદ.. સુખે સૂઈ નિશિદિનિ શ્યારિ વિકથા કરઈ જણ જણ સાથિ સયલ સંયમ ગુણ વિરાધિ પાપ મેલી આથિ... . જે ઈસ્યા પંચ કુશીલ કેવલ ધરિ મુનિવર વેસિ આ પણ બે ભવ તે ગમાડ કાર કાય કિલેસ... જે દસ લિ સીલ પાલઈ ધરઈ સુત નામ ઉવઝાય શ્રી રાજશીલ બોલિ લહિ તે શિવઠામ... - ૭
૧૮ પિર કપિલ નરિહિ રજીયુ એ સંજય નામ નરિંદ કિ હિય-ગ-પાયક પરિવયંઉ એ રૂપ સોભાગ હિ ઈદ કિ...કપિલ૦૧ સોભાગ રૂપિ ઇંદ્ર સરિખું પાપ રિદ્વઈ સંચરઈ એક દિવસ કેસર વનમાંહિ દયા દૂર પરિહરઈ અતિ રીવ કરતાં વહ ફિરતાં ચિરિ ધરતા દુઃખ વલી સસિ હરિણ રેઝ સિયાલ સંબર રાઉ મામિનરલી... - ૨ તિથિ ખિણિ મૃગઈક દુહવ્યઉ એ નશ્વર મૂકીય તીર કિ ' મુનિવર આગલિ જઈ પડયઉ એ અતિ સુકુમાલ શરીર કિ. , ૩ હવ્યઉ મૃગ ઈક તામ પેખિ રાઉ મુનિવર તપ ધણી વનમાંહિ બઠઉ ધ્યાન પઠઠ ચિત્તિ ધરતઉ જગધણું તે દેખી કંપઈ રાઉ જ પઈ - હું ન્યાઈ તુમ્હતણુઉ મુઝ જીવ રાખું તત્ત્વ દાખઉ ધર્મ ભાખુ આપણુ , ૪
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________
-
૮
-સઝાયાદિ સંગ્રહ પૂરઈ યાનિ મુનિ ઈમ ભણઈ થિર વિષય સુખ કાજ કિ નિરપરાધ જીવ કાંઈ હયઉ નરવર ઘણુ સરસાજ કિ.. . ૫ મુનિ ભણઈ રાણમ રાજ ગજરથ સહુ એ છઈ કારિમુ ચારિત્ર માંડઉ પાપ છાંડઉ કાંઈ દુરગતિહિ ભમ્ વઈરાગવાણી ચિત્તિ આણી રાઉ રાણું પરિહરી કરીલચ શિર વારિ હેલિ નરવર સંયમ લખમી આદરી... - ૬ ગુરૂ આદેસઈ મુનિવરૂ એ - માંડઈ વસુહ વિહાર કિ મારગિ પિત્રી ગુરુ મિલ્યા એ બે કરઈ ધરમ વિચાર કિ. . ૭ બે કરાઈ ધરમ વિચાર ચક્રવર્તિ ભરહ સનત કુમાર એ શ્રી સગર મઘવા શાંતિજિન અરૂ કુંથુનાથ ઉદાર એ કર કુંડ નિગમનમિ મહાબલ દુમહ જે જોગસરા શ્રી પદમ ચક્રવર્તિ ઉદયન દશાર્ણ ભદ્ર અલસરા. ઈમ જિનશાસનિ મુનિવરૂ એ આપીય અંગજરાજ કિ જ્ઞાન ક્રિયા પ્રતિ ૫ લતાં એ સાર્યા સહુ નિજ કાજ કિ ઈમ કાજ સાર્યા રાઉ સંપમ સંભલી મુનિવર તણું આદરી પંચય મુનિ મહાવન કમ ચૂરી આપણું અઢારમિ અધ્યયનિ પામિ મિલી ભગતિ જિનવરતણી ઉવઝાય શ્રી રાજશીલ બોલે મનહ પ્રીતિ આપણી..
૧૯ [૩૦] નયર સુગ્રીવ સેહામણુઉ વનવાડી સુવિશાલ બલભદ્ર નામ નરેશરૂ રાજ કરઈ સુવિસાલ પટરાણી નામે મૃગા
બલશ્રી નામ કુમાર રૂપ સેભાગહિ આગલા જાણે ઇંદ્ર(કુમાર) અવતાર... રંગ મૃગાપુત્ર મુનિવર જયઉ એ જસુ ગુણ કુણ પામઈ પાર હેલિ મયણ જીપી કરી જિલણ ભવ તું પાગ્યે પાર.. ગિ ઈક દિનિ મંદિરિ સિર રહિ અંતે ઉર પરિવાર મુનિવર દેખી આવતુ કુઅર સનયર મઝારિ જાતી સમરણ આપણું પરભવ દીઠે જામ માતાપિતા આગળ રહી વયણ ભણઈ ઈમ તામ... પંચ મહાવ્રત સંભલ્યા નરસુર સુખ દાતાર નિરયતિરિય દુઃખ દોહિ સહ્યાં અને તીવાર એ સંસાર અસારવું દીસઈ મલ ભંડાર જરા–મરણ અતિદુહી કિમ તરીયાઈ સંસાર..
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૭.
ઉત્તરાધ્યયનની સઝાય માટે મારગિ સંબલા પાખી જે નર જાઈ ભૂખ તૃષા તે પીડવ્યઉ પગ પગ દુઃખીયા થાઈ ઈમ જિનધમ કીધા પખિ પરભાવિ જાઈ જીવ દુસહ નરય દુખ તે લહી કરિ અનતી રીવ.. ઘર બળતું દેખી ઘણું કાઢઈ વાખર સાર જે અસાર તે પરિહરઈ આણ ચતુર વિચાર રાગ દેસ જલણિ જલઈ એ સંસાર અવાસ આપણુપું હું તારિણું ધયુ પ્રભુ તુહ આદેસ... નિરઈ જે દુઃખ ભગવ્યાં ડાંસ તાઢિ તૃષ ભૂખ અગનિ વરણ જે પૂતળી દુસહ શિવલિ દુખ.. તાભી વૈતરણી નદી જે કહતાં નહી પાર હિવ હું સંયમ લેઈમ્યું જિણિ તરીઈ સંસાર માઈ બાપ ઈમ પ્રીતડી મૃગાપુત્ર મનિ રંગિ વયરાગી વ્રત આદરઈ ધરઈ મહાવત અગિ અધ્યયનિ ઓગણીસમઈ પામ્યઉ શિવપુર રાજ શ્રી રાજશીલ ઉવજઝાય ભણુઈ જયુ જય શ્રી ત્રિષિરાજ...
૨૦ પ૩૧] મગધ દેશ રાજગૃહી નગરી શ્રેણીક નામ નરિદ પારધિ પહંતુ ઈક દિવસ વનમાંહિ નિય કુલચંદ રે.... (શ્રી અનાથી )૧ શ્રી અનાથી ષિરાજ વખાણુક - આણું મનિ સંવેગ જાઈ પાપ જસુ નામિઈ લીધિ હૈલિ લઈ ઉદ્વેગ રે... - ૨ નવયૌવન વનમાંહિ મુનીસર દેખી શ્રેણીકરાય વિનયવંત મનરંગ પૂછઈ પ્રણમી શ્રી ઋષિરાય રે... - ૩ યૌવન વિષયતણ ફળ લીજ ઈ કી જઈ સફલ સ સાર વડપણિ પણિ સંયમ પાલી જઈ જે જિન ધરમ સાર રે... , ઈમ સાંભલિ ધ્યાનિ મનિ પૂરી વંળતું લઈ બેલ હું અનાથ મુઝ નાથ ન કેઈ ઈણિ સંસારિ અટલ રે... , ૫. હું તુજન થ ભણિઈ શ્રી શ્રેણુક ઑપુરાણમરાજ રે ભલી ભલી નારી તુઝ પરણાવું સારૂં સહુઈ કાજ રે.. , ૬ મુનિ બેલિ તુઝ નાથ ન કેઈ – કિમ હાઈસિ નાથ રે જે નર નિરત નયણુ ન દેખઈ તે કિમ માંડ સાથ રે.. - ૭
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૨૮
નયર કશાંબી રાજકાર તિહાં ઇંક દ્વિનિ આંખઈ વેદના પૂય માઇ પિતા અધવ દુઃખ પૂર્યા કોઈ ન વેદન મેારી ટાળી તું મન મુંઝ વયરાત્રી નરિવ પૂછી સંયમ લીધુ શ્રેણીક નરવિ ધરમ આદરયઉ અધ્યેયનિ વીસમઈ યાસજી
પૂ
સજ્ઝાયાદિ સગ્રહ
પિતા અમારૂ' રાય રે અતિદ્ધિ અમ્હારીય કાય ? શ્રી અનાથી૦૮ નારી કરઈ વિલ ૫ રે
મનિ આણુઈ સતાપ રે... વેદનાર પુલાણી જીવદયા પ્રતિ આણી રે... પહુ તુ ઋષિ શિવાસિ શ્રી રાજશીલ ઉલ્લાસિ રે...
20
૫
"
M
ર
૧૦
૧૧
૨૬ [૫૩]
જગનાયક બેલિ સુણુ સુણુ સેહમ સામિ નયરી વર ચંપા નામઈ વસઇ સુહામિ સુહઠામિ વસઇ તિહાં શ્રાવક પાલક પ્રવહશુ પૂરિ વાલઇ પહુંતુ નરિ પહું ડઈ અવસર આપણુ કુલ બેલ ટાલઇ વિવસાય કરતુ પરણુઇ નારી ઇક દિન તે કુલવંત સગ` નારી લેઈ પડું'તુ સાયરમાંહિ તુરંત મનમાહઉ નંદન પ્રસવઇ પ્રવણમાંહિ તિહાં પાલક ઘરણી સાહિ સીલ સનાહિ સીલી પાલી જાય નંદન સમુદ્રપાલ તસુ નામ વાધિ સોલ કલા જિમ શહેર પહેતુ સુંદર ઠામ નારી નદન લેઈ સાથઈ આવઈ નિય આવાસઇ પલક હરખઈ ખાલક હિસઈ દ્વીમાં બહુ ગુણુ રાશિ... પડું'તુ જખ યૌવન પરાવિ વર નારી ગુણવંતી ગારીડ ર`ભ તઈ અવતાર અવતારઈ ૨'ભતણુઇ આવાસઇ ગાખિ ખઇડઉ દેખઈ ઇક દિન ચાર એક અતિ ચચલ સજન સહુ ઉવેખઇ પાખલિ લેાક મિલ્યા અધિકેરા મેલઇ મેલ અસાર કયર માલ ગઈ પહિરાવી મણિ અધ્યઉ ફાર... વયરાગ રાતુ સમુદ્રપલ તિાિરિ આવાસઈ બઇડઉચિતઈ મનહુ માઝાર મનિ ચિંતઈ અસુભ ક॰લ પસિવ પરતક્ષ ક્રીસ નયણે તે ભાગન્યા પાખિ નવ છૂટઇ જે જીવ એલઇ વણે ઇમ સસારી મતિ સભારી દુકખ અનેક અનેક સાઈ બાપ પુછી વ્રત માંડી સમુદ્રપાલ સુવિવેક...
૪
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સજ્ઝાયા
જિષ્ણુ જીભઉ તપ અલિ માહ. મયણુ વીર અધ્યેયનિ એકવીસમઇ એલઇ શ્રી જિનવીર જિનવીર ભણુઇ ઇમ ખમઈ પરીષહ ખાવીસઇ જલવ'ત પાલીય પંચ મહાવ્રત અવિચલ સમુદ્રપાલ બલવંત કેવલપામી પહુંતઉ શિવપુરિ ધન ધન તે મુનિરાય ઇમ એલઈ આણુ દિઈ સુદર શ્રી રાજશીલ ઉવજ્ઝાય... ૬ ૨૨ (૫૩૩)
20
સૌરીપુર રળિયામણુઉ સાહેલડી રે નરવ૨ શ્રી વસુદેવ ઘરણી રાહિણી દેવકી ગુણ જ પઈ જસુદેવ જસુદેવ સિરખા રામકેશવ પુત્ર એ ખલવ'ત અવર નરવર સમુદ્રવિજય શિવારાણી કહત તસુપુત્ર સામી સિદ્ધગામી નેમિ નામિ ચગ ઇક સહસ ઉપર આઠ લક્ષણ જાસુ દીસઈ અગ ત્રિભુવન નાયક સામલઉ સાહેલડી રે યાદવ કુલ સિણગાર તસુ કારાણે રાજીમતી સાહેલડી રે માધવ માંગઇ સાર... ૨ અતિસાર લકઇ હાર હરાવઈ જવ કાલી થંભ ગુણુ ગેહ દેહ સનેહ પૂરિત અવતરી કર રભ જસુવેણુ દંડ ભુર્વંગ ચગમ રયણમણિમય રાખડી આંખડી વિનતા તણી સેહઈ (જસી ૫`કજ પાંખડી...૩ નેમિ જિજ્ઞેસર પરણવા સાહેલડીરે ચાલઈ જાન સંપૂર હુયવર સેાહઇ પાખર્યાં સાહેલડી રે મયગલ મિલ્યારે સિંદૂરિ
સિ ંદૂર સેાભિત દાન ઝરતા યણ કરતા સારસી ધસમસઇ પાયક સબલ નાયક કઈ સિરસી પારસી દ્રુહે દ્રુહ ઢાલ નિસાણુ કાહલ પુરૂવડીરણુ તૂર ઇમ જાન મેલી રામ–કેશવ યા આલિ સૂર... ગયવર ચડી વર સાંવિરએ સાહેદ્રાડી હૈં મિલઈ સુહાસણ નારિ લૂણુ ઉતારઈ ગેરડી સાહેલડીરે પહુ'તુ ઉગ્રસેન ખારિ પ્ ઉગ્રસેન મારઇ વરી જિવારઇ દેખી રાઝ સીચાલ સિ મેર તીતર મહિષ શબર તરૂણૢ જે જખાલ પરિપઇઠા એસ દીઠા એક વાડામાંહિ સારહી પૂછ્યું કાણુ કારણ પસૂ ધર્યાં એ સાહિ...
·
૪૯
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૩૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ગઉરવ કારણિ યાદવા સાહેલડી રે નેમિજિણ તુહ વિવાહ મેહાવી તે બાપડા સાહેલડી રે - ગયું સહસાવનમાંહિ
વનમાંહિ પહંતુ સુણીય પ્રિયતમ રાઈમઈ ઈમ ચિતવઈ મુઝ ગયું છાંડી કરીય ભાંડ ધિગ પડુ ઈણિ જીવનમાં જિણિ સુણીય કેવલનાણુ પહુતી સમવસરણ મઝારિ
રાઈમઈ સંજમ સીલપાલિ નિ બાલ કુઆરી .. ગિરગિરિનારિ પહુંચતી સાહેલડી રે ઈક દિનિ મનની રંગ લાગુજલહર વર સેવા સાહેલડી રે ભીનુ કંચુ અંગિ... ૮
અતિ અંગભીનાં વસ્ત્ર દેખી જાઈએ વિરા ભણી ઈક ગુફામાંહિ મન ઉચ્છાહિ એકલી ધસમસ ઘણી પંગુરણ વિણ તે નારી દેખી યતી હિવ રહનેમિ
મનિ લાજ મૂકી ભણિ ટુકી વયણ અવિચલ ખેમિ.. પંચ વિષય સુખ ભોગવે સાહેલડી રે માંડી વલી ઘરવાસ હું રડેનેમિ તું રામતી સાહેલડી રે નિત નવા કરે રે વિલાસ
નિત નવા કરો વિલાસ લઈ રામઈ ઈમ બેલ જ રૂપિ સુર ૨ સમે નરવર નાદ હું નિલ ઈમ નારિ જે જે નિયરિ દેખસિ તિહાં જ એ મન ભૂલસિ
કહેવડા તર જેમ ચંચલ ચતુર ચારિત્ર થાઈસિ ઈમ રહનેમી યતીસરૂ સાહેલડી રે પ્રતિબધ્યઉ બલવંત ચારિત્ર પાળો નિરમલ સાહેલડી રે પહુતુ શિવ જયવંત
જયવંત બે જણ ગયા શિવપુરિ કર્મઆઠ વિજયિ કરી અધ્યયનિ બાવીસમઈ જિણવર ભણઈ ઈમ આદર કરી રાઈમઈ શ્રીરહનેમિ મુનિવર નામ લેતાં દુઃખ લઈ ઉવઝાયશ્રી રાજશીલ બલિ હેલિ મનવંછિત ફલઈ...૧૧
૨૩ ૫૩૪] પાસ જિણસર રાજયઉ હે ત્રેવીસમઉ જસિંદ તાસુ સસ સંજમ નિલઉ હે કેશકુમાર મુણિંદ. (પ્રભુકેશી) ૧ પ્રભુ કેશી ગાયમ બે ભલા એ હિત બે કરઈ ધરમવિચાર મનરંગિ બિહું કવન મિલ્યા હે જગિચદ સુર અવતાર... - ૨ સીસ સંઘ બિહું જણ તણું હે દેખી બિહું પરિવેસ ગુરૂ પૂછઈ આપાપણા હે એ કુણ વેસ વિસેસ... - ૩
૨૩ ૧૧
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સજ્ઝાયા
મારગ એડ્ડ શિવપુરિ તણા હે યારિમહાવ્રત એક ભઈ એ ગાયમસામી સ’ભલઇ એ અમર અસુર નર સ'ભલિ હૈ ગુહિરઇ સુરિગાયમ ભણુઈ એ પહિલા રિજુ જડ જીવડા એ સરલ સુમતિ વ વિચિતા હું ઈંક પહિલા વોલ પાલિા એ ગાયમ તુઝ તિ રૂપડી એ જે લિ પૃષ્ઠ વયણુડાં હે અનિ ત્રેવીસમઈ એ શ્રીરાજશીલ ઉવજઝાય ભણુઈ હૈ
એવડઉ અ'તર કાંઈ એક પુણુ પચ કહાઈ... મારગ ૪ પૂછિ કેશિ કુમાર અવિચલ ધરમ વિચાર...
વલતુ વાલી વાત અંતિમ વર્ક કુપાત્ર... ધરમ કરઇ નિંરદોષ પિંગ પિગ આઇ ક્રોસ મુઝ ભાંગુ સ‘દેહુ હેલી કહ્યા વિ તેહ... બિહું જણ મુગતિ પ્રવેશ ઇમ મનર ગિ વિશે....
.
..
નયરી વાણુારસી ખ‘ભણાંઈ પણવીસમઈ અધ્યયનિ વિચાર સજમ સાર ગ્રહી જય ઘેાસ ઈક દિને વિલ પહુ'તુ વાણુારસી નયરી વિજયÀાસિ માં તિહાં યાગ મુણિવર તિહાં વહેારવા જાઇ
૨૪ [૫૩૫]
O
જિંણસાસણ સાર સમિતિ જે પચય તે પાલઉ સહુ કાઇ અ(ને)ગુપતિ ત્રિણિ પાલતાં નિરમલ શિવસુખ દાયક હે।ઇ...જિષ્ણુસાસણ ૧ ઈમ ભણુઇ જિષ્ણુવર નિસુણુ મુનિવર મન આણી ક્રંક ઠામિ અધ્યયન ચવીસમઇ સુલલિત વણે ત્રિભુવન નાયક નામ... રીય નિરખીય નયણે નિરંતુ મારગ જુગહ પ્રમાણ મુખિ સુણીય વયણુ અમીયરસ અધિક ન ર્ સાચુ' જાણુ... નિરખઈ જ દૂષણુ જિમતાં લેતાં સતતાલીસ આહાર પૂજી રયહરણુઈ થાનક લીજઈ દીજઈ રય વિચાર... લહુડી જે નીતે વડીડિલેહ લઇ નાખઇ ર મન પિષ પડતુ થાનિક રાખઈ તે મન પતિ સુપૂરિ જિમ મન તિમ વચન કાયાએ આઠિશ્રી પ્રવચનની માય
મન રૉંગ એલિ નિપુણુ ભવિયણ શ્રીરાજશીલ ઉવઝાય...
..
૪૩૧
.
0.0
"
૨૫ [૫૩૬] - વિદ્યાસ-જયઘાસ સખાઈ...(પણ૦) ૧ શ્રીરજશીલ એલઈ ઈમ સાર કરઈ વિહાર સદા નિરદાસ શ્રીજયધેાસ મહારિસી તિક્ષ્ણ અવસરિ વેચ ધનભાગ રાસિ ખભણુ મનિ નિસુહાઇ
..
AD
૫
H
99
૩
૪
પ
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૩૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ.
ભિક્ષાચર ધરિ જાઉ અને ઈ ઈહાં આવતા પડિ સ્યું ફેરઈ? . ૭ ઈણિપરિ બંભણ કરી નિષેધ મુનિવર મુનિ નવિ આણુઈ દિ. ૮ નવિ આહાર ન પાણી કાજ મુનિ બલઈ હિત તુહ શિવકાજિ. ૯ વેદતણું મુખ તુહે નવિ જાણુઉ યાગતણઉ મુખ કવણ વખાણુ , ૧૦ મુહનક્ષત્ર તણુઉ કુણ ભણઈ ધરમ વયણ કણ બંભણ સુણઈ. ૧૧ અભણ લઈ સામિ હમારૂ --- એ સંદેહ નિવારો વારૂ અગનિહાત્ર મુખ યાંરિચંદ યાગતણું મુખ સંયમભેદ છે મુખ નક્ષત્ર તણું છે ચંદ ધરમતણું મુખ કાસવ ઈદ - ૧૪ વિજય ઘેસ પામી પ્રતિબંધ સંજમપાલી રહીય વિરોધ વિજ્યસ સ મુણિદ પહુતા શિવપુર બે કુલચંદ - ૧૬
ર૬ [૫૭] શ્રી વર્ધમાન ભણઈ ઈચ્છું દસવિધતિ આચારૂ એ અધ્યયનિ છવીસમઈ આણી મન ઉપ ગારૂ એ.(એ આચાર૦૦૧ એ આચાર વલાવતાં
મુનિવર ચાર અનંતુ એ આઠ કરમ નઉ ક્ષય કરી પહેતા શિવ ભગવંતુ .. ૨ આવસહી જતાં કહી
નિરૂહી વલી આવતાં એ આપણુ કરતાં પૂછિવું વલિ સંવિભાગ કરતા એ... - ૩ પંચમી (બેલ) જાણવું છઠ્ઠી ઈચ્છા કારૂ એ મિચ્છાદુક્કડ સાતમઈ આઠમી તહત્તિ વિચારૂએ... . ૪ નવમઈ સાહા ઉઠીઈ ઉવસંય પણ દસમઈ હે એ દશ બેલ સેહામણાં મિલિ સાહસ નવમઈ એ. , શિવસુખ લહઈ સેહિલઉ એ દસ બેલ પ્રભવમાં એ શ્રીરાજશીલ ઉવજઝાય ભણઈ નિરમલ મનહ સંભાવિએ.. ૬
- ૨૭ [૫૩૮] વીર જિણેસર ઇમ ભણઈ મુણિ ગોયમ ગણધાર અધ્યયનિ સત્તાવીસમઈ નિરમલ સુખ દાતાર ભવિકજન! ભાવતિ સુણઉ હે આણી મનિ સુવિવેક ભજિરથિ પુરિ જોતર્યો રે બળદ અતિહિ દુરદંત પાર કંતાર લહઈ નહીં રે જઈ દિવસ ભમંત . ભવિકજન. ૨ સીસ કુશીલ વહઈ ઇસ્યા રે સાહા બલઈ બેલ ઈનિ આળસ અતિઘણું રે ઇક અવિનીત નિટોલ.. . ૩.
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સકાય ભલી ભલી પરિસા ચવ્યા રે આપી સરસ આહાર છડી જાઇ દિસ દિલઇ રે પંખી જિમ કુવિચાર.. - સારથી જિમ કુરિ રહઈ રે મૂકી બળદ કુસીસ . સુગુરૂ ભલા તપ આચરઈ રે મનિ નવિ આણઈ રીસ... , મન સંવેગ ધરઈ ઘણું રે સુગુરુ યેલ ગુણધાર શ્રી રાજશીલ વિઝાય ભણઈ રે ત્રિભુવનિ જય જયકાર.. ૬
૨૮ [૩૯] શ્રી વર્ધમાન ભવું કઈ રે શિવપુરિ મારગ એહ ભવિકજીવન ક રણમાં રે ટાલી સયલ સંદેહ ચતુર નર! અવધારઉ રે મનિ અવધારઉ સાર. ચતુર નર૦ ૧ પંચ ભેદ જિહાં નાણુના રે સમકિત આઠ પયાર આઠ ભેદ સંયમ તણા રે ભેદ તપ છઈ બાર... લેક-અલોક માંહિ જાણીયાં રે નાણઈ ભાવ અભાવ સહીઈ દેસણુ લગી રે ઈમ જિન બે લઈ ભાવ... - ૩ સંયમ જિમ જિમ પાલીયરે તિમ તમ ભવદુખ જાઈ આદરતાં તપ અકરઉ રે કાથા નિરમલ થાઈ... અધ્યયન અઠ્ઠાવીસમઈ રે બેલ ભલા એ ચારિ શ્રી રાજશીલ ઉવજઝાય ભઈ રે પાલતા ભવપાર. - ૫
૨૯ [૫૪] ઈમ ભણુ સહમ સામિ જ બુ પ્રતિઈ મધ સુણિી રે ઈસ્યુ રે વિચાર શ્રી જિન કન્જલિ અધ્યયન ગુણત્રીસમઈ અવિચલ સુખદાતા રે પ્રાણી ! જાણય ત્રિદુત્તરિ બેલ સમકિતના બહુમલરે...પ્રાણી! જાણીય૦૧ એક સંવગ નિરવેદ રૂપિ ધમની સદ્ગુરૂ સાહની ભક્તિ પાપ આલેયણ નિંદણ ગરહણ સામાયિક નિજ શક્તિ રે... - ૨ સંથ)ઘવણ જિણ ચઉવીસ ગુરૂ વંદણ પડકમણું કાઉસગ સાર પચ્ચખાણ જિણ થવાથુઈ મંગલ કાપડિલેહણા ચાર રે... . ૩. પ્રાયચ્છિત્ત ખામણ સક્ઝાય ગુરૂદણુ પૂછિવું ગુણવું રંગ એક અણુ પેહ ધરમહ કથા માંડીઈ માનીઈ જિનવર રંગ રે.... ૪ મન કરલે થાનકિ સંયમતપધરૂ જાણિ સુહસાય અપડિબદ્ધ સુવિચિત્ત સણસણ વિણચરણ ધરમ ઉપાય રે.. . ૫
સ–૨૮
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૩૪
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
ઉવધિ સંગ આહાર કુકસાય ચઉ જોગ શરીર પચ્ચકખાણ ભત્ત પચ્ચખાણ સક્ઝાય સવિસ ખાઇયા સબલ પડિરૂવણા જાણ રે.. વેયાવચ્ચ તિમ સયલ ગુણ આદરૂ રાગ દેસ પરિહાર ખતિ તિમ ગુત્તિ તે અજજવ મÉવ ભાવકરણ સવસાર રે.. . યેગનું સત્ય મન વચન કાયા ગુપતિ મણ સમાહરણ સંઈ રે તિમ વચન કાયા સમાહરણ દેસણું નાણું ચરણ - ૭ હેઈ ર.. - ૮ નિગ્રહ પંચ ઇંદ્રી તણું નિરમલ જીપીઈશ્યારિ કષાય રે મિયા દેસણ રાગ રે સ વિજય અકથ્ય સેલેસી જાય રે.. . ૯ ભણતિ શ્રીરાજસીલ વિઝાય મનરલી વિહુરિ બેલ એ સાર પાળતાં પામીઈ પરમપદ અવિચલ જિહાં સદા જય જ્યકાર રે... ૧૦
૩૦ [૫૪૧ લઈ બેલઈ રે વીર જેિણેસર જગધણું અતિમોટીરે વાત અછઈ જગિ તાતણી અતિ વાત મોટી તપતી છઈ જિમ સરોવર અતિ ભલુ તસુ ઘણે કાદવ ભરિઉ દેખી કરાઈ ઉધમ હિલ જલતાણુ આગમ માગ બૂરી યંત્ર માંડી મહિલઉ જલનીક સાર્યો પછઈ સકઈ રવિણુ પતિપૂરિ વલુ.. . ૧ જેઉ ઈણ પરિ રે શ્રી મુનિવર નઈ મનિ વલી રૂ થઈ આશ્રવિ રે પાપ ન આવઈ બહુ મિલી બહુ મિલીય નાવઈ પાપ દુઈ દસ ભેદ તપ કરતાં સુણઉ ઉપવાસ ઉદરીય ભિક્ષાચરી નિવારણ રસતણુઉ સંલાણતા સિરિ લેચ જોગા સિણ કિલેસ સરીરનું જાણિવા બાહિર ભેદ છહય માગ શિવપુર સંપત.. આલેયણ રે વૈયાવચ્ચ વિનયકરૂ મનિ ધરોઈ રે ધ્યાન રઝ ય ગુણ ખરૂ સજઝાય ગુણી નવું ભણઈ કાઉસગિ રહીઈ વલી એ અંતરંગ છ ભેદ તપના પાલી મનડી રલી ત્રીસમઈ અધ્યયન જાણિ અરથ એ બહુ તપતણું આદરૂ ભવિયણ ભણઈ ઉઝાય રાજશીલ સહામણું - ૩
૩૧ [૫૨] ત્રિભુવન નાયક શિવસુખદાયક શ્રીવીર જિર્ષિદ પયાસઈ રે ઈકત્રીસમઈ અયયનિ ભવિયણ ભણે મનનઈ ઉલ્હાસઈ રે.. (ભલું) ૧ ભવું સંયમ માગ વિધિ આરાધ કે જિમ શિવપુરિ સુખ સાધઉ રે એક દિવસ સંયમ પાલતાં . દેવલેકિ સુખ લાઉ રે.... ૨
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉત્તરાધ્યયનની સજ્ઝાયો
વિસ અણુઉ ઈંદ્રી વ્રત પાલઉ સમિતિ ગ્રુતિ અઠઈ આરાધઉ દવિધ શ્રમણ ધરમ મનિ ધરીષ્ઠ શ્રાવક સાધુ તી જે પ્રતિમા નાતા ધરમ થા જે થાનિક સયલ પરીસહ ખમુ નિર‘તર ઇણિ પરિથાનકિ જિષ્ણુવર માલ્યા શ્રી રાશીલ ઉઝય ઈમ એલઇ
૩૨
ગુઅલ અન ત દુરગ જે તે કિષ્ણુપર રિ ટલઈ અધ્યયનઇ ખત્રીસમઇ દૂરિ પ્રમાદ નિવારતાં નિરતુ નાણુ પ્રકાસીઈ રાગ-દોસ દાય પીઇ
વિષય પ ́ચ ઇંદ્રીતણાં બંધ સમક્રમદ જે કરષ્ટ જો ચઉ ચઉ તૃણચર હરિગુલઉ પામઇ કાનઅવિસપશુઇ કાસતિણ રિસ વાહીએ માછલઉ જીભ વિષય નડિએ લેાયણ વિષય પરાભવ્યક લહુઈ પ્રવેસ કર ડીઇ ઈદ્રીસિ કરતાં ભલા શ્રી રાશીલ ઉવજઝાય ઇસુ
ઢાલઉ વિકથા મૂડી રે જે જિન શાાન રૂડી રે... તરીઈ જિષ્ણુ સસાફ તે પાલઉ વિચારૂં રે .. તે મિત જાણુ' સાચા રે સત્યભણું મુખ વ ચા રે... તે સહુઇ આરાહઉ રે લિયુ માનવ ભવ લાડુ રે...
લહીઇ ભવજલીર... પરિહરોઈ ભિમાહ લહીઇ શિવસેહ... રસરિમલ ફાસ પરિહરીયઇ પાસ... પીત સૂધઉ નીર
બંધન અતિધીર... રેઈ રાજ યારિ મઈ લેાહ પ્રહારિ...
લહુઇ મરણ પતંગ નાસા અવસ ભુયંગ... સુખ લહોઇ કાઠિ ખોલઈ બે કરોડી ...
૩૩ [૫૪૪]
નિરમા નાણુઈ જાણીઇછ જેની ાસ પડયઉ પ્રાણીયઉછ યતીસર જીપઉ તે બલવત અર્થાન નાણાવરણી માહણીજી દેશ નાવરણી દેહિલીજી
..
..
..
૨૫૪૩]
દુઃખ છઈ ભવ શૂલ
તન થકીય સમૂલ... (અયયનઈ.) ૧
ખેલઈ શ્રી મહાવીર
W
20
2.0
20
..
૪૩૫
છે
.
、
૩
કરમહ આઠ પયાર
ભ્રમર્દ અન ત સ’સાર...(યતીસર૦)૧ તેત્રીસ મચ્છુ ખોલઇ ઇમ ભગવંત.. ર વેદના અંતરાયુ નામ ગેાત્ર કમ અયુ...
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૩૬
ભેદ પંચ અ'તરાયના જી નર (તર સુર નર કઇ કરી જી એકશત ત્રિહું આગળાજી અડવીસ પુણુ માહણીજી લાય જાણ જ આવરઇજી અદાવનસા સવિ નિહ્યાજી કર્માં વિજય કરતાં હવઇજી શ્રી રાજશીલ ઉવજઝાય ભણુજી
સુણઉ ભવિકજન મન થિર આણી કુણુનીલ કાપાત જિ ભગ્રીક ચÎત્રીસમિ અધ્યયનિ વિચાર હિતી સામલ કઈ દઈ અધકાણી રસમધુર લિગાર પાંચમી પીલી આસવ સરસ છઠ્ઠી કુરિલી ત્રિણિ ભણી દુરગંધ કૃષ્ણે નીલ કાપાત લીઈ તેજ પદમ ઉજલ જે લેસ લેશ્યા છહેતુ' એહ વિચાર શ્રી રાજશીલ ઉવઝાઇ પયાસઇ
અણુદીધઉ લીજઈ નહી’ પરિગ્રહમાનજી રાખીઇ
શ્રીoજશીલ ઉવજ્ઝાય ભણા
૩૪ [૫૪૫
વીર જિણેસર ભૂઝવઈ અધ્યેયનિ પણત્રીસમઈ ધૃણિ પર ચાલતાં અતિનિરમલ
વલી ત્રિભુવન જન સહુ ઘર વ્યાપાર નિવારીઈ રહીઇ થાનિક ઝિત જીવદયા વધ ટાલીઈ
ગેાત્ર તણા દુષ્ટ જાણિ આયુ ભેદ ચઉ જાણુ... નોમ કમ'ના ભેદ વેદનીય દુઃખ ભેદ...
તિહાં નવ પંચ પયાર
સજ્ઝાયાદિ સ'
ધરમહુ કરઈ પ્રહાર... સ’વર શિવસુખકાર એ જિનવયણ વિચાર....
..
૩૫ [૫૪૬]
લેશ્મા હુ જિનશાસન જાણી તેજ પન્નુમ ઉજલ હુ સુણીઇ...ચ વાર જિષ્ણુંદ ભણુ ઈમ સાર...,, ૨ મીજી નીલી તીરછી જોઇ
ચથી રાતી રસ સહકાર... ધવલી ખીર રસ સ તિહાં આગલિ તે ત્રિણિ સુગધ... ૪ દુરગતિ કાલ અન’તુ રહીઈ અત્રિRs... મુતિ નહીંય દેસ....પ વીર જિષ્ણુંદ કહિઉ ઇમ સ૨ મન આણુ દઈ ચતુર વિમાસઇ..... -
ભવિક લેાક પ્રતિ એમ
જગનાયકજી મારગ પ્રેમ...(ઇપિરિ॰)૧ લહીઇ લાભ કેવલ નાણુ કઇ માનઈ એ આણું... ધરોઈ સયમ સાર
..
..
ઇમ પાલજી સાધુ આચાર સાચું ભણીઇ વાણિ પાલઉ નિરમલ સીલ પ્રમાણુ...,, ધરીઈ નિરમલ ધ્યાન ઇમ વાધઈજી ત્રિભુવન વાન...
"
3:
૪
+
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉપદેશક ર૫, બહું તેરી સઝા
૪૩૭
૩૬ [૫૪૭] ઈમ ભણઈ સેહમ સામી બૂ સામિ પ્રતિ સુકુમાલ શ્રી વીર જિણવરિ કહિ છણિ પર ધમ મારગ વિસાલ પામીઈ અવિચલ પદ સંકોમલ જસુ પસાઈ સાર શ્રી રાજશોલ ઉવઝાય બોલઈ સયલ મંગલ કાર... જાણવા જીવ-અજીવ લેકાલોક માંહિ વિસેસિ ઈક રૂપિ ઈક અરૂપિ બિહુ પરિ અજીવ પ્રદેશ જે જીવભેદ કહ્યા બે બિહુપરિસિદ્ધિ ભવનઈ નામિ તિહાં સિદ્ધપનર પયારચૌદહ રાજ ઉપર કામ જલ જલણ વણસઈ વાય પૃથિવીકાય બિતિચઉ પંચ ઈદ્રિી પ્રમાણુઈ જીવ ભવન જાણ વિણ ખલખંચ... ઈમ કહ્યા વિણવર વીરે સમરથ અરથ જિનમત સારી તે ચિત્ત ધરતાં વિજ્ય લહઈ હવઈ જય જયકાર આ ઉપદેશક ૨૩, ૨૫, ૨, ૩૫ બહુ તેરી સજઝા [૫૪૮] સરસત સાંમણ હુ તમ વિનવું સદ્ગુરૂ લાગુ પાય જીવ જ જાણે રે ભેળા પડ રહ્યો નહીં કીયે અરિહંતનો દેથાન ૧ મૂરખ જીવડા રે ગાફલ મત રહે ગાફલ ખાશે રે માર તપ-જપ કિરિયા રે ચાખી આદરે લાહો લીયે રે લાર.. મૂરખ જીવડારે રતન ચિંતામણિ નરભવ પાયને ચિત્ત રાખીએ રે ઠામ નિદા વિસ્થા રે આળસ છડીને ભગવંતને નામ.. . . ૩ સગા સનેહી રે બેટા પતરા કાકા બાપને માય બુધવ પીતરી આ રે દેખત રહે જબ કાલ ઝપેટી લે જાય.... . ૪ બાળપણે રે તુ રામત રમે જોબનપણે કીયે રે ગુમાન બુઢાપણે જેરે કાયા થિર નહીં કરલે રિહંતને દયાન... - ૫ ડાભણી રે જળનો બિંદુ જે સંધ્યાને રે વાન અથરજ જાણે રે થારો આઉખે ક્યું પાકે પીંપળનો પાન . ઘડીયાલા પરે ધું વાજે ઘડી તિમ તિમ ઘટે તુઝ આય કાલ અચાનક આવી ઘેરશે તું રાખ ધરમને રે ચાવાય)....૭ જોબન છે રે દિન દશ ટાણે જાશી ચટકી લગાય . જરા ધુતારી રે આવી લાગશે સુકૃત કરણી કરલે ભાય. . ૮.
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૩૮
સુત્રણ વેળાયે ઇમ ચિંતન કી રાત વિચાલે રે તે નિલ ગયે જોબન જાયરે ઘણા ઉતાવળા અથિર એ છે રે આછે આઉખા ઘણા મિલ્યા છે ? બેટા પાતરા મૈાતી-માણુ ધન પાયા ઘણે અનથ કરીને રે ધન ભેળા કિચા કીણ કરતૂતે હૈં શિવગત સચરે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્ર
સવારે સુતાં
લેશ' રે નીમ થકાંના રે જીવ...
સે। નદીને! રે વેગ તીણમે ઘણા રે ઉદ્વેગ .. હાટ-હવેલી રે ગાખ કરણી વિષ્ણુ સહુ ફેક...
થારા અહંકારે ધન જાય તીણરી ખબર ન કાંય... કળા જે શીખ્યા રે તું સંસારમાં 'ચતુરાઈને ચૂપ સાચા મુગતિ નગરના દાયકે ન કરચે ધરમ અનૂપ .. એ ધન માહરા રે હુ છુ ધનતણે। તું ઇસડી રાખે રે આશ અંતકાલમે રે થારો કે નહીં તું મત લે ગળામે ૨ પાશ... માત પિતાદિક કુટુંબને કારણે તું ઘણા કેળવે રે ફૂડ જબ લગી સ્વારથ તખલીથાહર દુઃખમે જાશરે દૂર... કે નહીં કેહનો રે આ સંસારમાં કોસુ* માંડે રે સનેહ અતકાળે મેળે કે કેતુને! નહી' છેડી જાસી રે દેહ વરતી ન કીધી કે ભલી આખડો પાપ ઉદ્દે આયા બેઠા ઘસે ઢીલ ન કીજે ૢ ભેાળા ધરમની દહીમાંહિથી વેગે ક. લે દેહી હા વેલી રે થારી કુબડી જોબન ચટકી ૨ ક્રીયા જાય છે સહણુ - પડણુવિદ્ધ સણુ દેહડી (ખણુ એક માંહિ રે જાયે બીગડી આર્ભ વીસે રે કજીયે છેડને કાળ અનતા રે મળતા દેહિલેા જ્યાં લગી પાંચુ રે ઈંદ્રી પરવડી દેહમાંહે રે રાગ લે નહી. નીઢ ની તે* ૨ નરભવ લહીને ઉંચા ફુલમે... ? આવી ઉપરા
ચરતા જાય ક્રિનત્ત માખીની પરે' હાય .. ખર્ચી લેણી રે લાર તપ-જપ સજેમ સાર .
શરે
પડુર હુવે લારે કેસ તુ રામ ધરમની રે રેશ... તીણરી કેસી રે આસ યુ પાણીમાંહિ પાસ... જીવતે રે કાજ અવસર લાધે રે આજ... જરા ન વ્યાપી રે આય ત્યાં લગી ધરમ સાંભાળ... પામ્યા આરજ ખેત તું રાખ ધરમસુ રે ચિત્ત
2.
A
..
..
.
.
"
..
..
33
20
..
28
W
• ..
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
૧૭
૧૮
re
*
૨૧.
૨૨
૨
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉપદેશક ૨૫, બહુતેરી સઝાયે
અનંતી વેળા રે જીવ રાજા હુઓ તુંહી જ હુઓ રે રાંક વા જોગવાઈ રે રૂડી પાયને તું પડતીરાં મત નાખ. ૨૪ એહીજ જીવડે રે નિરધન હુએ ધન મિલીયે બહુ વાર એ સંસારની વારતા દેખીને કર તું જીવની રે સાર... પદવી પાઈ રે તે સુરપતિ તણી નાટક નવા નવા રંગ ભાય ગ જે ચેરે ભોળા અતિઘણું કર તું સાધુને રે સંગ.... નિંદા-વિકથા રે કરે મત પારકી આયા સમો રે દેખ
ર્યું તું પરભવશું ડરતે રહે કિશુશું મતિ કરે છેષ... જે કઈ અવગણ બેલે પારકા તે થારી આવે રે દાય આપણુ દોષણ પરગટ હુઆ મૂઢ મતી કુમલાય... ચુગલી-ચાડી રે તું કરતો ફરે ઘણે કપટને રે જઠ મનુષ જમા રે રે એળે હારમાં તે નફે ધરમને લુંટ... દેવગુરૂ રે ધરમજ પરખીને સમક્તિ લે નિત સારે નવતત્વ હિરદા માંહિ ધરે હવે ખેજી પાર - છકાયા રે જીવ તું સરધે નહીં ધાર પરજા રે પરાણ ધરમ દયામાં રે ખરે જીવ પરખને તું હેય અવસરને રે જાણુ૩૧ સામાયિક પરે વિધિનું જે કરે પડિકમણે પચ્ચખાણ ઉપવાસ નવીને એકાગણ આયંબિલ એકલ ઠાણ , ૩૨ લઈ શકે તે લે સાધુપણે નહિ તે શ્રાવક ધરમ એળે મનુષ્ય જન્મારો ખયમાં રહે છ્યું ઠારી રે શરમ... - ૩૩ સુસ વરત રે જ્યે લેઈ ના શકે તે સરધા સેઠી રે રાખ કૃષ્ણજી શ્રેણીક કેણિકની પરે કટસી કરમ વિપાક. ૩૪ સાસ સ ર કો ના શકે તે ગુણવંતના ગુણ ગાય કયે કર સાયણ ઈશડી નીપજે તે દારિદર દૂર પલાય... " તે દુ:ખ દીઠા રે ભેળા ગરભના જનમતણા વળી જાણ જાણે તાતી જત્રો હમજે એની કાઢે રે તાણ... ' , ૩૬
અગ્નિવરણ કરી રે લાલ તણસે તિરે ગરમેં અઠ ગુણી સે મોટા પડયા રે હવાલ.... ૩૭ જનમતા વેદના રે જીવને કેડ ગુણી મસ્તાં કેરા રે કેડ વાર અનંતા રે પ્રાણુ ભગવ્યાં ગરભતણાં દુખ ઘેર. . ૩૮
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૪૦
દુઃખ તે... સુણીયાં રે પ્રાણી નરકના સાસ ઉસાસ ઉપર
એક રે
પક્ષ-સાગરનારે લાંબે આઉખા તેહિ ષિષ્ણુપણા માંડે ઘણા તે સુખ સુણીયાં રે દેવલેાકા તણાં એક ઉસાસ રે ઉપરી સુખ લુાં ત્રિહુ કાળના રે સુખ દેવા તણાં સુખ અનંતા રે સિદ્ધના શાશ્વતા મમતા છાંડીને સમતા આદરી ઈષ્ણુભવ-પરભવમાંહિ સુખ હુવે
સજ્ઝાયાદિ સૌંગ્રહ
છેદનવેદન ભાર
બ્રહ્મદત્ત ખાયા ? માર.... સુણતાં થરહર થાય થારે કીસુ આવે રે દાય... કરણી લારે સાર શ્રી ધન્ના અણુગાર... તુલ્યે ન લાગેછ કેમ ઋષિ જેમલ કહે એમ...
ન
જો ઉતયાં ચાહા હૈ પાર વરતે જય જયકાર...
મૈં ઉપદેશક પચીસીની સજ્ઝાય [૫૪૯]
વીતરાગ કે ચરણુ જુગ કહું ઉપદેશ પચીસીકા ઢાળ–વસત નિગેાદકાળ બહુ દિન દશ નીકસ બહુરી ફિર પરના અનત જીવકી એ કે કાય સાસ ઉસાસ અઠાર મહેરના અક્ષર ભાગ અત'તમે' કહ્યો કાન શક્તિ કરી તિહાં નિકરના પૃથ્વી અપ તેજ ઉરૂ વાય ઐસી ગતિમ્” દુ:ખ બહુ ભરના કેતા કાળ છતાં તાહી ગયા તાકી દુ:ખ કછુ જાયે નવરનાં પશુ-પ`ખીકી કાયા પાએ વિના વિવેક કહાં કૌ કર કાં ચૌતિયચમાંહિ દુ:ખ સડે પાપ કરમતે યહે દુઃખ કરના મહુ રૌ પરે નરકકે માંહિ ક્ષેત્રદુર્ગં‘ધનાક જહાં સરનાં
સા દુઃખ કેસે ખરને જાહી
એતે
અગનિ સમાન ભૂમી જિહાં કહી ચિંતહુ' સીત મહા બની રહી સુલી સેજ છીનક નહીં કરના
એતે..
વંદુ સીસ નમાય સદ્ગુરૂકે મુપસાય ગયે ચેતન સાવધાન નહી ભયે એતે પર એતા કયા ક્રરના ? ઉપજન(ત)મરણ એ હતુ કહાય એતે પર એતા કયા કરના? ચેતન જ્ઞાન ઇરાં લૌ રહ્યો
અંતે
વનસ્પતિમે વસે સુભાય
એતે
તીહાંતે નિકશી વિકલત્રય ભા
અંતે
ચેતન રહે તિહાં લપાયે
અંતે
સાદુ:ખ કિનહુ' ણુન જાયે કહે:
એતે
M
29
M
૩૯
× ૪૧
20
૪૦
૪૨
૪૩
d,
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________
એતે,
ઉપદેશક ૨૫, બહુતેરી સઝાયે ધરમ અધરમી દેવકુમાર
છેદન-ભેદન કરે અપાર તિનકે બસને નહીં ઉઘરનાં રચત સુખ જહાં જીવકું નાંહી વસત વહે ગત નીચી માંહી દેખત દુ:ખ મહાભય બરનાં એ તે. પ્રાગ ભજ્ય સર અવતાર ફીરતી ફરત યહ જગત મઝાર આવત કાલ દેખ કરહરનાં એતે. સુર ઈદ્ર અરુ સુખ સંજોગ નિશદિન મનવંછિત કે ભેગ છિન કે માંહિ તિહાં તે ચવનાં એતે બહુજન મંતર પુણ્ય કમાય તબ કહું કહી મનુષ પરજાય, કામે લગ્યે જરા ગદ મરનાં એતે. ધન-જોબન સબહી ઠકુરાઈ
કર્મ જેગર નવનિધિ પાઈ સે સુપનંતર કાસા છરનાં એતે, નિશદિન વિષય લેગ લપટાના સમજે નહિ કૌનગર તિજાના છિન છિન કાલ ઔરબલ ચરના એતે ઈન વિષયન કે દુખ દીને તબહુ તેહી રસ ભીને નેક વિવેક હિદે નહિ ધરના એતે પર સંગત કે તે દુ:ખ પાવે તબહું તે કુલા જ ન આવે વાસન સંગ મારજય જલનાં તે દેવ ધામ ગુરૂ ગ્રંથ ન જાને સ્વ પર વિવેક હિરદે નહિં આને કર્યું હસે ભવસાગર તરના પાંચ ઇંદ્રિયતીવટ પારે
પરમધર્મ ધન મું સન હારે ખાઈપાઈ એ તે દુઃખ તરનાં એતે સિદ્ધ સમાન ન જાને આપ તાતે તોહી લગતુ હે પોપ કોલ દેખ ઘટપટ હી? ઘરનાં શ્રી જિન વચન અમૃતરસબાંડી પીવે કય નહિ મૂઢ અજ્ઞાની જાતે હોય જનમ મૃત્યુ હરના એતે. જો ચેતે તે એ છે દાવ
નહિ તો બેઠા મંગલ ગાવ ફિર એહ નરભવ વૃક્ષ નહીં ફલના ભયા વિનવે વારંવાર
ચેતન ! ચેત ભલે અવતાર હૈ દુલહ શિવનારિ વરના
એતે, જ્ઞાન દરસન મઈ આતમાં ચારિત્રમથી સુભાય સે પરમાતમ ધ્યાઈ
યહ હે મોક્ષ ઉપાય સતરસેં એક્તાલ કે - - માગસિર સિત પક્ષ તિથિ સંકર ગિન લીજીયે શ્રી રવિવાર પ્રત્યક્ષ
એતે
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૪૨
- સજઝાયાદિ સંગ્રહ
[૫૦] આતમરામ સયાને તુંતો જૂઠે ભમ ભુલાને, જૂઠે ભરમ ભૂલાને તું તે કિસકી માઈ કિકે ભાઈ કિસકે લેગ લુગાઈજી તૂન કિસીકા કે નહિં તેરા આપ આપ સહાઈ. આતમરામ ૧ ચાર દિનાંકા સબ હે મેલી થિર કેઈ ન રહાઈજી હિટવાડ કું દુનિયા સબહી મિલી મિલિ આઈ જાઈ , ૨ મંદિર મેડી મહેલ ચણા - જાળીબંધ ઝરૂખાજી જંગલ પાઉં પસારકે પડના ધરના કછુ ન ધોખા . પઘડી ખૂબ ઈજાર દુપટ્ટા જામા જરકસી નાગાજી સાજ સવિ ઈહાં છાંડ ચલેગા ધાગા બિનુ તનુ(તુંનાગ . સહસ હી જોડી લખ ભી જેડી અરબ ખરબકું ધ્યાયાજી તૃષ્ણ લેભ પવિતા લોમા ફરિ ફરિ તુ માયા ચૂવા ચંદન ફૂલ ફૂલેલે કરતા હૈ ખુશબાઈજી હંસ ઉડે તબ ગિરે જમ્પર તન બગદઈ હોઈ યા સંસાર સરાહિ મડયે હે , વિહા ઘર લખ ચોરાસીજી નામ કરમ ઘર બે ચૂણે હૈ જીવ બટાઉ વાસી લેહી માંસ બનાયા ગા પત્થર હાડ લગાયાજી ઉપર લીંપણ ચમડી લાઈ દસે દુવાર દેખાયા આઠ કર લે ઘરકા ભાડા દિન દિનકા કરિ લેખાજી મહેતલ પૂગી પલક નાખે ઐસા બડા અદેખા સાંજ સબેર અબેર ન જાને ન ગીને ધૂપ અરૂ વરખાજી ન ગિને નેહ સુલ જા કિસ આયુ સકું સરિખા જીવ વટ વૃકે ફિર હેવે કર્મ બનઝશ સંગીજી જાઈ અગાઉ વેસ બનાવે પ્રીતિ બનાવે ચંગી જબ લગ ઘરમેં આપ બસે હૈ તબ લગ પ્રીત બનાવે મુઆ પિછે તું ગાઢ જલેગે ભાવે નીર વડાવો જિસ ઘર અંદર આઈ વસ્થાહે સે ઘર નાહીં તેરાજી ઐસે સે ઘર બહુત બનાએ રાહ ચલત જયું ડેરા ઈસ ઘરકું જબ છેડ ચલેગ સિસકી ચિત્ત ન આનીઝ નથી નયી ફિર માયા જેવી તારી પ્રીત પુરાની - ૧૪ જે અમે તે સબ જાવેગે છવ સબે જગ વાસીજી ભલી બૂરી કમાઈકે બિનું જીઉકે સંગ નજાસી
ધ
મ
૧૧
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉપદેશક ૨૫, બહુ તેરી સઝાયા યહુ હે જીવ સદા અવિનાસી ઇસકી ચિંતા કછુ ન કરની
મર-મર જાપ શરીરાજી હુઇ અપને ધમ ધીરા
સહસ લાખસું દ્વેષ ભૂજળ બલ લડત હે જગ અકેલેજી
બ્રહ્મા વિષ્ણુ મહાસુર દાનવ વાડી યડુ સાંસર અન્ય હે કાચે પાકે ચૂન લે સબ કુલ તન ધન જેમનકા મતવાલા બાદશાહ છત્રપતિ ભૂપતિ ન્યાતી ગેતી સયણુ સબંધો સ્વારથ વિષ્ણુ સુકે દરખત પવન સ્વરૂપી કાયા અંદર પલ પલ આયુ ઘટત હૈ જૈસે મૂરખ કરી કરી (કર કર) મેરી મેરી પરસ'ગત દુ:ખ પાવેજી મમતા છેડી હેજ સુખ પાવે જો સમતા ઘર આવે ઉડત ઉડત એ અયાજી ખાજ કહુ = પાયા ચેતન ચિહ્ન (પવન) દિખાવેજી નવ નવ ભાત નચાવે મન કેાટવાલ મેઢાયાજી સબ પાટણ સિ ખાયા નઞ નવ ઘાટ ઘડે હેજી ચેાથે હૌઉ ફૂટ હું તું અપના ના ખાવેજી તુ મૂરખ કયુ રેવે જો ક તું હી દેગાજી તેરે સંગ ચલેગા ચકરી ભાવે–જાવેજી ના આવે ના જાવે યહ મેં સહી કરૂ ગાજી (ગણે નહિ... યુ (વ) ગ્ગા કરત હું કાન અભ્યાસાજી રહેશેકા હું તમા
તન પંજર બીચ જીવ પ’ખેરૂ આવત જાવત કીન હીન દેખ્યા ડોલત ખેલત તન અંદર વળી જયું... મા જીગર કાઠ પુતરીયાં કાયા પણ ચેતન રાજા પંચ ઠંગે સુ એકા કર કર નવા નવા તન જામા પહેરી તીન દ્રૌઉ હૈ તીન અવસ્થા તેરા હું સેા કછુ ન જાવે ભિંગડા ગયા વિડાણા થાશે ભલા બુરા તુજ કહ્યુ કરનેકા પધ્ધ ખીચ હાયગા સા સ ખન્ન (ધરમ) ડેરી જવુ અ'ગુલ અટકાઈ ડેરી તુરંત આત ન ચકરી યહ કરતાં હુ, યહુ ઐ' કીયા તેરી મે।ત લગી હું તારે આવત અત્રત સા-ઉસમા જાનેકા કછુ અચરજ નાહી
LE
સુકૃત કારજ (ધમ કમાઇ) કીજેજી સદ્દગુરૂ શીખ સુણી?
ઇસ કાયા પાયાકી લાહા
રાજ કહે ઉપદેશ ખત્રીકી
કાલ મહુ સકેલે કાલ તિહાં હૈ માલીજી
લગે યુ દરખત ડાલી ગિણત કિસીકુ નાહી છ માત ગલે ઉઠજાહી સબ સ્વારથમેં પૂરેજી સુ દેખ ૫ ખેરા ઉડે હુઞ લીયા ઇહાં વાસાજી પાણી માંહે પતાસા
19
..
..
..
..
.
ม
20
...
..
૪૪૩.
૧૬
૧૮
૧૯
૨૦
૨૧
૨૨.
૨૩
૨૪
૫
૨૬
૨૭
૨૮
૨૯
૩૦
૩૧
૩ર.
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________
- - 11
અજઝાયાદિ સંગ્રહ ક ઉપદેશક બાર માસની સઝાય પિપ૧] કારતમાં માસે કામી નર તમે જોરે વાહલાજી આ કામ ક્રોધ મોહ માયા મદને ત્યાગ મારા વાહલાજી અરજ સુણ તમે માતમહેતુ થાજે રે વાલાજી આપૂરણ (બ્રહ્મ) ભ્રમ પરસોતમને ગાજે મારા વાહલાજી માગસર માસે મનડું મારી મૂકે મારા વા'લાજી ચેરાસીના ફેગટ ફેરા
ચૂકે મારા વા'લાજી દેહી કરીને દેહલા થઈને
રળીએ રે વાલાજ તે પૂરણ બ્રહ્મ પરશોતમને જઈ મળીએ મારા વા'લાજી ૩ પિષ મહીનાની પ્રીતડલી તે પ્રભુજી સાથે કરીયે રે વાલાજી આ ભવસાગર સંસાર સમુદ્ર તરીયે મારા વા'લાજી આ એ સંસાર અસારની બાજી ખોટી રે વાલાજી આ જેમ સેજ ડી સતા પાયે ઋદ્ધિ મોટી મારા વા'લાજી ૪ મહા મહીને તે મહેર કરી પ્રભુ મુજ માની લીજે રે વાલાજી આ સેવકની અરદાસ સુણીને અવિચલ સુખડા દીજે મારા વાહલાજી તમે છે. દીનદયાલ તીણે હું જાચું રે વ હલાજી આ જુઠે અથિર સંસાર તેણે નવ ૨ચું મારા વા'લાજી ૫ ફાગણ મહીને ફેગટ ફેરે થાસે રે વાલાજી જે ધ્યાન તમારૂં ક્ષણ એક અળગુ થાશે મારા વાહલાજી આ બાંહા ગ્રાની લાજ તે મનશું જાણે રે વાહલા જ આ માતા દેખે બાલ ચડે જેમ પ્રણે મારા વા'લાજી ચૈત્ર માસે ચેતે ચતુર
સુજાણરે મારા વાહલા : આ જોબનીયું તે જેમ આથમસે ભાણ મારા વા'લાજી આઉખડું તે ખિણ ખિણ ઓછું થાય રે વાહલાજી આ મનખા દેહી અમૂલને એહ લે જાય મારા વાલાજી આ વૈશાખે વી સવાસ મનમાં આણે મારા વાહલાજી આ સાચું ધન્ય તે દયા દાન તમે જાણે મારા વાલાજી સત્ય શીયલને તેલે નવે કેય રે વાહલાજી આ પ્રભુ ભજન નીતિ પણુઈથી સેલે મારા વાંલા જ જેઠ માસ તે જનમ-મરણ દુઃખ દેહિ રે વાહલાજી હવે મહેર કરી મહારાજ દી સુખ સેહલા મારા વાલાજી અવગુણ છે અનેક પણ મનમાં નાણે રે વાહલાજી ભુ ડો ભલે તેય દાસ તમારે જાણે મારા વા'લાજી
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉપદેશક ૨૫, બહુ તેરી સજ્ઝાયેા અષાઢ મહિને અમૃત ફળ જેમ
તેમ નામ પ્રભુનુ હવે જતન કરીને હૃદયા ભીતર આ દુરજનીયા બેઠું લેક સરાવણ માસે સુર તન રતના તે જાણે જવલ્લે કે'ક લાખે ઇ પ્રેમ પીયાલા પીધા હૈય તે આ મૂઢા લેાક અજાણુ (વષે ભદરવે તે ભગએ ધારણ
આ પ્રભુ લીલાના કાહે ન પાર આવે મારા વા'લાજી આ જેણે મનને મૂકે અણુસાર હૈ વાહલા જી તે ખિણમાં પામ્યા. પ્રભુ લીલાના પર મારા વાલાજી આસુમ સે થયા અતરમાં અનુઆળા રે વાહલાજી આ પ્રભુ ભજનથી ભવના ભાંગ્યા તાળા મારા વાલાજી હવે હરખ ધરીને પીઉ ઉપર લેસુ રે વાહલાજી
આ મેાહ નીદરાથી જાગીને સુખ-દુઃખની વાતેા કહેતુ મારા વાલાજી ૧૩ આ મનગમત્તા તે બાર મહિના સ`પૂર્ણ થયા રે વહેલાજી
આ ગાય, શીખે ને સાંભળે તે પામે ભત્રના પાર મારા વાલાજી સવત અઢારસે સાતરીરા ઉલ્લાસે રે વાહલાજી
આ હરખ ધરીને કહે દાસાનુદાસ મારા વા’લાજી
[૫૫૨]
માતાને ઉત્તરે ઉપના નવ માસ રહ્યો ગુપત છાના પરું જનમ્યા ત્યારે માતા હુલરાવે પુણ્ય કરો ધર્મ સાથે આવે... પાળી પોષી માટે કીધે માત તાત જાણે રે કારજ સીધા વય જોખન જાણીને પરણાવે પુણ્ય
જીવ જાણે છે રે મારી બાથીપાથી એ તા પચે રહેશે તારુ કાંઇ નથી કરણી વિના જીવ ગેાથાં ખાવે
૩
20
પુણ્ય ચેાગે તું નરભવ પામ્યા
પરદેશી પરદેશથી આવ્યે
જ્યારે જનમ્યાં ત્યારે તુ' શું લાગ્યે આન્ગેા તુ એક એકલેા જાવે... મેર ધન મેરી કરીને ધાયા અંતકાળે તુજ સાથે કાંઇન આવે... સસારની માયા મમતા માટી એક પ્રીત રાખે। પ્રભુશુ માટી જેમ ગરભાવાસમાં ફિર નાવે...
મોટું રે વાહલાજી દીઠું મારા વાલાજી રાખું ? વાહલાજી
તેને નવ દાખુ મારા વા'લાજી ખેલ રે વાહલાજી એક મારા વા'લાજી જાણે રે વાહલાજી રસમાણે મારા વા'લાજી હાર રે વાહલાજી
.
LA
૪૪
૧૦
૧૧
૧૨
૧૪
પ
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૪૬
કંઈ તરીયા જીવ કેઈ તરશે
છતી
મદ આઠ છેડા તુમે અહંકારી
કૈટી ધ્વજ લખપતિ ઘણા
પરનારી પુરુષ પ્રીત ની
ભય મરણુ તણે જીવને
--સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
શાલીભદ્ર ધના મુનિ માક્ષ વરશે ઋદ્ધિના ત્યાગી કહેતાં પાર નાવે સુણી સમો ધર્માંના વેપારી સાદા પુણ્ય તણા કરે ભાવે... રાણા ૨૯યા કેઈ વહી ગયા સર્વણ રાજ સમ કાણુ આવે .. વિષયસુખ દુઃખ એ પરહરીયે શીયલ ચિંતામણિ નરનારી સુહાવે . ૧૦
20
થયા રામ કરીયે
માટે
માત તાન સગા અધેવ ભાઈ સાસુ સસરા કાઇ ન સગાઈ પછે પડોશ જીવ તુ પસ્તાવે... મેડા મંદિર મહેલ ને માળીયા ઘરે ગરાસ ઘેાડા ને ખેતોવાડીયા આખર અસ્થિર એ કહાવે... જાણુ સુજાણુ એ સસાર ખાટ આજીવિકાથે તું ધન કમાવે. પુણ્યની વાત કોઇ નવ તાલે સુજાણુ હાય તા સમજણુ આવે... અળવ ત થઈ ક્રાધાદિકને ટાળેા પંચ ઇંદ્રને તુ' જી પાવે... તપ આદરીયે ને ભાવના ભાવીજે જીવ દયા વળી પાળીજે... રાવતા નિવ છુટીજે
પણ
તે
માયાને વશ ખેડુ ખેલે
દીઠે મારગ ન્યાયે ચાલે
દાન દીયે ને શીલ પાલીજે
હસતાં હસતાં કમ' બાંધીએ
મારુ` મારુ' કહેતાં શું હીડા
દિન દિન તેડા આવે વ્હેલા
ગુરુ
કાચા કુંભ તણી પરે એ કહ્યા
દેવ અરિહંત ને સુસાધ
{દનરાતની સાઠ ઘડી જાણે
...
..
AD
..
10.
20
L
W
RO
એલ વિચારીને ખાલીજે... એક પ્રીત પ્રભુજીશું માંડી મીઠી વાણી જેહની સુહાવે... ચેત ચેત મૂઢ તુ કાં થયા ઘેલા નદી કાંઠે રૂખ કેમ ઠરાવે... અથિર બાજી ને કૂડી રે માયા બાદલ છાયા સમ કહાવે... સ્મરણુ કરાયે નવકાર તણા મયણા ધ્યાને ઉ*બર રોગ ગમાવે... તેમાં ચાર ઘડી ધરમની આણુ છપ્પન ઘડી ધયેા કરાવ...
.
W
M
ง
G
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
૧૭
૧૮
૧૯
૨૦
૨૧
૨૨
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉપદેશક રપ, બહું તેરી સઝાય
૪૪૭ અંતર-આત્મા સૌ સાંભળશે જેની જેવી પિખ તે તેવી જ લણશે
બીજ ધર્મ તણું પિખાવે.. ૨૩ સંવત અઢાર ચુમોતેરે સહી વૈરાગ્યપચ્ચીસી હાલાપુરમે કહી
જિહાં જૈનધર્મ સૌ દીપાવે . ૨૫ તેજલોભને શિષ્ય એણે પરે ભાખે ભાઈ ધર્મની વાત કે ચિત્ત રાખે
| મેઘ લાભ કહે હેતે ભાવે. ૨૫
પિપ૩] એ સંસાર અસ૨ કરો જયાં સુખ સરસવ દુઃખ મેરૂ સમાન નવ દસ માસ ઉદર દુ ખ ભરના તે એને પર એતા કયા કરના ? ૧ સાચ જૂઠ કરી દ્રવ્ય કમાયા સબ કુટુંબ ખાને કું આયા કામ પડે કછુ કાજ, ન સરના તે એત. ક્રોધ-માન-માયા લપટાણું
સમઝ પડત નહીં અગમ પંથે જાના ચેતે ચતુર તે અંતે મરના તે તે ધન-જોબન કાનકર ગુમાના જયું તરૂવરક પાકા પાના લાગત વાઉ અંતે ગરી પઠના તે એતે વાજત ઘડી પડે સિર ધાએ ચતુર પુરૂષ કછુ આપ સમાએ સેર કછુ અન પર નિત્ય ભરના તે એને એ તે પરતક્ષ પંચમ કાલા ચતુર પુરૂષ કછુ આપ સંભાલા એ સંસાર અંજલી જલ ભરણ તે એને ભુવન એકમાં પાંચૂ ચેરા મહા દુષ્ટ એ૨ કઠણ કઠેરા
યૂ ઘટત તબ નહિં ઉગરના તે એને સુંદર નારી ને આપ બી સુંદર હય ગય પાયક ઉર મંદિર થાન ઔર ધન સબહિ પરિહરના તે તે સૂબા ચંદણ ચરચી કાયા ફરિ ફરિ સુંદર વેષ બનાયા દેખત દુષ્ટ અગ્નિમાં જલના તે એને કંસ મારી દ્વારિકા ઘરે આવે સે બી કનડ રહિ ન પાએ જબ દેખેં દ્વારામતિ જલન તો એને પૂજા દેવ-ગુરૂ સેવા કરના ફૂડ-કપટ પરધન પરિહરના પાળે શીયલ મુખ સાચ ઉચરના તે તે
લની
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________
*
૧૫
૪૪૮
સઝયાદિસંગ્રહ ધનુષ પાંચસે ઉચી કાયા લાખ ચોરાસી પૂરવ આયા પ્રથમ દેવકા નામ સમરના -તે એતે
૧૨ મથુરાનગરી નમિજિનરાયા (ઋષિરાયા- રાજર્ષિ) ઉપની વેદન ખમી ન જાયા ચૂડી ખલકત અંગે રોગ ન ખમણું તે એતે, વૈરાગી શ્રી જખુ કુમારા જિણે પ્રતિબોધી આઠે નારા ક્રોડ નવાણું ધન પરિહરના તે એને શાલિભદ્ર ભેગી સુકુમાલા જિણે તજી બત્રીસ બાલા શ્રેણક આય ધરમ ચિત્ત ધરના તે અનેક દશ ભદ્ર રાજા અભિમાની સમવસરણ પેહત મહાજ્ઞાની સુરપતિ દેખો સંજમ આદરના તે તે સ્થલીભદ્ર કશ્યા ઘર રડીયા સે ભી દુક્કર દુકકર કહિયા કેશ્યા પ્રતિબોધી ગુરૂસંગે ચલણ તે એતે, ગજસુકુમાલ કાઉસગ્ગ વન કરના સેમલ સસરે અગ્નિ શિર ભરના જલગથે કરમ પરમ સુખ વરના તે એતે,
૧૮ શ્રી શ્રેયાંસકુમાર દાતારા જિણે ઋષભકું દીયા આહાર હુઇ વૃષ્ટિ લછી ઘર ભરના તે એને વિજયશેઠ વિજયા ઘરનારી દેનું શીયલ પક્ષ અતિસારી પ્રતિબધી સંયમ આદરના તે એતે. કુબજ લેઇ ગયો લંકાપતિ શયલ નખંડયું સીતા સતી દેખત દુષ્ટ અગ્નિમાં જલન તે એતે, અપને રૂપકા કીયા ગુમાના સનતકુમાર ચક્રી કર જાના દેખત તુરત અંગે રોગ ન ખમણ તો તે અઢાર સહસમાં મોટાસતી તે મેં પ્રશસ્યા મોટા જતી મોદક ચૂરી કેવલ સુખ હરના તે એને સૂત્ર સિદ્ધાંત સાંભળો રે ભાઈ નિંદા વાત તજેરે પરાઈ જિનકી મહિમા ભાદધિ તરના તો એને
૨૪ જિણે વસકીયા યારે કસાયા તિણકી પ્રીત કઈ પાતિક જાયા કહઈ સાધારણ ધરસી ચિત્ત ધરના તે એને પર એતા કયા કરના? ૨૫
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉપદેશક ૨૫, બહુ તેરી સઝાય
[૫૫૪ જીવ સેવે તે અતિમા ધરમ કહીને એહ વિષય થકી અળગા રહ્યા શિવપુરી પહતા તેહ ૧ ઈદ્રિય પાંચે છપાઈ જીપીયે ચાર કરાયા રાગ-દેવ તિમ પરિહરે તે દુખ કિમઈ ન થાય ૨ વિલંબમકર તું ધર્મકર આયુ નહીં લવ લેશ વેસાસ સાવધાન થાયે બાપડા ઉડી જાગ્યે સાસ ૩ છકાયમહિથી આવીઓ છકાયમાંહિ જાય છકાયનઈ જે રાખસી તે અજરામર થાઈ નિદ્રા મકર રે આતમા નિદ્રાઈ હાઈ વિણાસ જાગ્યા તે નવિ છેતર્યા સુરપુરી કીધો વાસ તૃષ્ણવેરણ આતમાં તૃષ્ણ હાઈ વિણાસ તૃણમૂકીનઈ રહ્યા તે ના'વ્યા ગર્ભાવાસ જે ભવ લાધે મનુષને કાંઈ ન કરે તે ધર્મ જીવદયાઈ ધર્મ છઈ. જીવવધે તે વિકમ મુખરૂડું તે મનુષ્યનું જે બોલે અમૃત વાણું જિનવાણુઈ આતમા પહોંચી જે નિરવાણ
ધઈ કલમથ ઉપજે મૂકે એહને સાથ મનવાંછિત ફલ પૂરવઈ જનમ-મરણ નહિં વાત ૯ કૈધ કષાયથી આતમાં લેશ્યા વિરૂઈ થાય ? આય પહુચે જેહ ટળે મરીને દૂરગતિ જાય કૈધઈ કાંઈ ન ઉગ૨ અમૃત લૂસી જાય ખિમાં ખડગ જે સંપજે તે દુમન કઈ ન થાય ૧૧ દયા ન આવી પ્રાણયા સત્ય ન બેલે જંતુ અદત્ત આહાર લીધા ઘણુ સહસ્થે દુખ અનંત ૧૨ પહિલાતો ચેત્યે નહીં ચંપાણી સ્યુ થાઈ લ-લૂ કરતા આવીયે -કરતે જાય તેડું આવ્યું આતમા જમ પાછે નવિ જાય ધમ કરવા સાંભળે લાગઈ કુઓ ન ખણાય ધાડી આવી રે યમતણી થર થર ધ્રુજે જીવ તે વેળા ખમાવતાં નાંહિ સુદ્ધિ સરીર ૧૫
– ૨૯
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________
*
૪૫૦
માંચાથી ઉતારીયા ધમ તે કીધેા નહિ’ ધન મેળ્યું ? આતમા ધમ નિહૂણે ચાલીયા જીવિતવ્ય તે આતમાં માયા તુષ્ટુાઇ નડચેા વિષય-કષાય-મદ પરિહરે
પ્રાણી પરાભવીઇ નહીં ધમ કરે જે આતમા ધર્માં હુણાં જે અચ્છે લાખ ચેારાસી ઘર વસ્યો અન ́ત કુટુંબ તે મેલીયાં રાત-દિવસ ધધા કીએ ભુ ઇ' ઉતાર્યાં જેતલૌ જતન ન કીધુ જીવનું ખમા વર્તુણા તપ કર્યો ખિમા આણી રે આતમા સ`જીવનઈ હિત કરિ પાપ કરતા હરખીઆ સકિત નહી રે માયા તે ધન તઈ હી ન મેલીએ વિષ્ણુસૈઈ તે પેાતઈ કીએ તેડું આવ્યું આતમા પાછા વાખ્યા વિ વૌ શાસ્ત્ર ઘણાં તિં સાંભળ્યાં દયા વિઠૂણાં બાપડા અહિંસા ત્રણ વસી વસીને ઉભગા
સે નહી
રામાધન વળગી રહ્યું આમિષ મુ હુંકે પ'ખી
બાદત્ત વસ્યા ઘણું મૂકી ભામ તું બાપડા
સજ્ઝાયાસિ ગ્રહ
ધરતી કીધેા વાસ જાઈ જીવ નિવાસ કોઇ ન આત્મ્ય સાથ
ભુંઈ પડયા છે હાથ જે જીવધાત ન કરત પાપ” પેટ ભરત... રાગતુંષ મમ આંણ જિમ જઇઇ નિરાણુિ... ૧૯ તે જીવ્યું પરમાણુ તેહનુ' (કસ્યુ· વખાણ્ વસ્યા તે વાર અનંત તા હી ન છૂટો કમ... મનમાં નાન્યે ધમ પાઈ અટકે કમ... ધમ ન ખત્રી પાળ જમવારે। ગયા આલિ મન સમરે નવકાર જિમ પામઇ ભવપાર... ધઈ. આળસ થાય સુધા તે ભવ જાય... વિૌ નહી લિગાર કિમ ઉતરીઈ પાર
૧૬
૧૯
૧૮
૨૦
૨૧
૨૨
૨૩
२४
૨૫
૨૬
જમ બેઠા ઘરમાર કિમ છૂટસિ ગમાર તત્વ દયા જે સાર
કિમ ‘ઉતરીઈ ભવ ૫૨ ૨૮
૨૭
રે બાપડા ગમાર ઘરતણેા નહી. પાર નીસ તે કહવાય પછે' તે સુખીએ થાય ૩૦ ચિત્ત તણે' (હત જોય
જિમ અજરામર હાય ૩૧.
૨૯
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉપદેશક ૨૫, બહુ તેરી સઝાયા
દુશ્મન તાહરા જેડ ત્યાગ કરી લીઇ તેડુ ઉપર વાડિ હાથ વિ સબલ નવ સાથ પ્રાણી સભારઈ એહ ફ્ળવી રાખે જેડ પાપ કરતાં ધનમિલે ધન થકી દુ:ખ ઉપજે અંતકાલ થયા અંતમા પાપ કરતાં ભવ ગયા ચૌદ્રરાજમાં જીવ છે. જે રાખ્યા તે મેક્ષ ગયા જીવાત કીધી ઘણી પાપે બાંધ્યા પેટલા કાલા કુશલ ન પૂછીઇ ભલાખંડ તૂટે આઉખા એ યેમાં ઇહુ મેકળું જેનઇ' પાંચે મેાકળાં ધામસ કરતાં જન્મ ગયે યમતેૐ' રે જતુ સુતાં સુતાં સાંભળ્યે કાલ અન'તા એમ રૂલ્યે આવતાં કાંઈ ન લાવીઆ પાપ કીધું જે આતમા અખમ કરિ રે માનવી
ખીસે સયલ કુટુબડ જીવડે જાતે જાઇએ શકટ એક કાઠી તણુ જીવન થેડુ' આતમા દયા વિડ્ડા ખા પડા દીઠા જતી જલતી નહુ લહુ લગે ધ કરિ
પંજરમાં રાખી રહ્યો જો સુખવાંછિ જીવન” ઝખક દીસે યમતણા ઘડીમાંહિ ગામાંતરૂ ઢોહિલે જન્મ મનુષ્યના સીધ્યા ને વલી સીઝસ’ ૩૪
૩ર
જિમ ગીરની ઝરણાય સુઈ નચિંતા કેાઈ.
33
ધને ધમ ન હેાય હૃદય વિમાસી જોય
ધમ ન લીધા સાથે દીધા બાઉલ હાથ
તે તું રૂડી રાખ આગમ આપે સાખ દયા ન આવી જેડ હઈચે ખટકે તે આઉખું કટીયા જાય કુશલ તે ક્રિમ કહિવાય ૩૯ પડઈ વછુટ્યા જીવ તે કિમ કરૌ દૈવ નવિ જાણ્યા જિનધ કરવા લાગો શમ મઇ નિ કીધા ધમ કહેા કિમ છુટસે ક` ાતાં નવિ લેવાય
ધાતાં દોહિલુ થાય જાણ્યા ન સાચા તૈય સહસ્ત્રે એકલી દેહ શ્યુ આવ્યુ મુઝ ભાગિ ભાગિ ભાજન આગિ
માંડચેા ઘણા વ્યાપાર ક્રમ છટસ્યા ગમાર
૩૫
૩૬
૩૭
૩૮
૪૦
૪૧
૪૨
૪૩
૪૪
૫
૪૫૧
૪૬
૪૭
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૫૨
જીવ ક્લેવર ઇમભો હું મારી તું રણુમય મરણુ વેલા સાંભરે હાથ ઘરી ભુંઈ આણિ ગઢ-મઢ મંદિર માળીયા સાથે કાંઈ ન આવસે
પાંચે ઇદ્રીય વિસ કરો
જીવતાં લગઈ ઝલહેલઈ
ધર્મ કરે તુ' માનવી ધર્માં વિહુણા જીવડા મરહુ કેરે। કવણુ ભય મન મૈલું હિં સંખલુ અવગુણ ઢાંકી ગુણુ સ્તવી મનુષ્ય નહીં તે દેવતા ધન્ના તે મુનિ હંસલા ૫ ખાર વિષ્ણુ ભાવના ઇદ્રીય ઘેાડા ચંચલા ખેંચી રાખે હા સારથી ભૂખ માણુ સાચું વયણુ શીલ શરીરહ આભરણુ કાલિ કરે સો આજ કર કુણુ જાણે કખ જાયવક ધમ પુણ્યે જે ગયા ધામધૂમ ધ છે. ગયા ધામધૂમ ધા કરત એકે ખિણ આલસ થકી રે આતમ ! એણિ યુગ વિચિ જખ સ્વારથ નહી પહુચી
જીવ તું સિદ્ધને સંભારજે ઘડી એક જાય રે સ્વપ્ના સમી આંખ તણે એક ફ્કલે મૂરખ મન નથી જાણત
સાયાદિ સંગ્રહ
હું હું તાં કાર ધમ અલિ મ હારિસ જન્મ ૪૮
હા હા ધમ ન કીધ છૌ તાલા દ્વીધ હસ્તી ઘેાડા સાર મરણુહ કૈરી વાર...
જીપેા ચાર કષાય તે
સૂએ તે સદ્ગતિ જાય ૫૧ ધમ સખાઈ હોય
તે તું રલતા જોય જે વાટિ જગ જાય તે કારણ ડાલાય બેલે અમૃત વાણિ ઢવા કે હીખાંણુ જે તવ ચણા ચણ તિ ઉડી શિવપુરી જતિ ઉમારગ ચાલત
દ્વીહા તે સત્ય તે તેા કહૈ અકયથ ગયા જવારા એહ લેખે' નાખ્યા તેહ તાહરુ કોઈ ન હાય: મિત્ર શત્રુ તવ જોય
[૫૫]
૪૯
૫૦.
પર
૫૩
૫૪
પ
રખે કુગતિ લહત વિષ્ણુ ત ખેાલ હરગ સાને મ લારીસ અંગ પ૭ આજ કકર' સે। હાલ ગાલ ખજાવે કાલ
૫૫
૫૮
૨૦
૬૧
૬૨
મૂકી આળ પંપાળ
શિર પર કરે છે કાળ... જીવ. ૧ ઘડી એક વરસાં સેા થાય
ઘડીએ નવ નવ થાય..
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉપદેશક ૨૫, બહુ તેરી સજઝાયો
૪૫૩ જાળ છે કાળના હાથમાં
નાખતાં કેટલી વાર જીવ તું માયામાં મહી રહ્યો - કેમ ઉતરીશ ભવપાર... - જે બિંદુ છે ઠારને
તે પેટે સંસાર દેખતાં દીસે રળિયામણે
ખરતાં કેટલીવાર... જે નીરનો પરપોટડે
જોતાં જે પ્રગટાય મૂરખ મન નથી જાણતો
જતાં જળમાં સમાય.. , પિલે ઢલ જેમ બોલતે તે સંસાર જેવા ધુમાડાનાં બાચકાં
જેવી વેળની વાડ... કાચો કુંભ જળ ભર્યો
રહે એ કેટલીવાર કાગળ ભીને રે પાણીમાં એવે સકલ સંસાર જે ચંદનને ખેરીઓ તેવી કાયાની રીત જે વાયરે દીવડે
જેવી વેલની ભીત... જેવો છાયા પરની
જેવું અંજલિનું નીર જેવા કુવામાં વાદળાં
તેવું મિથ્યા શરીર.... નદી કાંઠે જે રૂખડાં
તણાઈ જાય જળપૂર જીવ! તું ધન રામામાંહી રહ્યો અંતે મળી જાય ધૂળ... » સ્વનું લાગ્યું રે ઊંઘમાં પામ્યો લીલ વિલાસ જાગતાં તે દીસે નહિ
અતે થાયે નિરાશ... અણુચિંત્યું તેડું આવશે તેલ વિણ દીવે ઓલાય મારુ મારુ તું કરી રહ્યો તારું કંઈ ન થાય. • જે સંગ નદી નાવ તણે તે સકલ સંસાર પછી કઈ કોઈને મળે નહીં કેમ ઉતરીશ ભવપાર... , હેજે વાસ પક્ષી તણે
સંધ્યાયે એકઠાં થાય પછી કઈ કેઈને મળે નહીં પ્રભાતે ઊડીને જાય... , જેવું પાત્ર છે વૃક્ષનું
દીસે શોભાય માન દિન પ્રત્યે થાય જેવું પાંદડું તેવું કાયાનું વાન. કાળ સિંચાણે રે શિર ફરે મૂરખ કરે રે પ્રપંચ અણચિંત્યું તેડું આવશે વિણશી જશે સહુ સંચ.. ૧૬ સુખ સેવનનું રે પાંજરું રને જડીઆ છે નંગ મૂરખ મન નથી જાણતે ક્ષણમાં થઈ જશે ભંગ. . પિપટ બેઠો રે પાંજરે - બહાર ઊભે માંજાર મૂરખ મન નથી જાણતા ઝડપતાં કેટલી વાર....
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૫૪
વિષમે મારગ ચાલતા તેમાં કાંઈ પણ સૂઝે નહી' પાંચે ચાર ચારી કરે સવે મૂકીને ચાલતા યૌવન મદમાં રે ચાલતા ફાટી આંખે સામે જોઈ રહ્યો હિંડે મૂધ' રે મરડતા મરણ કાળે રે ઘેરીયા કાય! નગરીએ ઘેરીએ દશ દ્વારા તેણે ગ્રહ્યાં ડહાપણ ચતુરાઇ વહી ગઇ દાન પુણ્ય નવ નીપજે ગયા રાણા ને રાજીયા અલ્પ આઉષુ' છે તાડુરુ' બાળપણ' રમતાં ગયું' ઘડપણ રેગે રે આથડયા મારુ મારુ તુ' કરી રહ્યો આપ સવારથે સહુ મળ્યા સાધુ ઋષીશ્વરને વાંદશુ સિદ્ધાંત સાંભળી પાળશે જે થયા વગના ઠાકરા તે સસાર પાર ઊતરીને ચાંડાળ હરિકેશી ઉદ્ધર્યો
તપ જપ સયમ આદરી સિદ્ધાંત વેદ પુરાણમાં જે કોઇ સિદ્ધ સિદ્ધ ઉચ્ચરે
સિદ્ધ મુક્તિમાં બેસાડશે જીવ દયા નિત્ય પાળશે અહુલાં તપ જપ જે કરે પાપ થકી અળગા રહે સીતા સરખી રે મહાસતી રાવણે હરી શીયલ પાળીયુ
સજ્ઝાયાદિ સ ંમદ
આગળ અધારી રાત ત્યારે કાનુ` સગાથ... લૂટ દિવસ ને રાત મૂરખ ઘસતા રે હાથ... વિષમે મારગ વંઠ
--જ્યારે રૂ ધાતુ ક.... ઢળકતાં મેલે રે પાય
ખાયા ચાટે રે અભાગ્ય... ગામા ગામ લૂંટાય વાટે કૈાઇ નિવ થાય
ન છૂટે કમનાં કૂટ લાગે જમડાની ચાટ... મૂકી ગરથ ભંડાર શા માટે વહે તુ` ભાર... યૌવન નારી સ ગાથ વિસા સિદ્ધો જે પ્રખ્યાત... તારુ કોઈ નવિ થાય મન વિચારીને જોય...
કરશુ ધમાઁ ને ધ્યાન તેનુ મુક્તિમાં સ્થાન... લીધાં સાધુનાં શરણુ થાશે સિદ્ધ અવણુ... લીધાં સાધુનાં શરણ પામ્યા કેવલ નાણુ... ઠામ ઠામ સિદ્ધભગવાન તેનુ મુક્તિમાં સ્થાન....
જે કાઈ કરશે રે ધમ' તેનાં છૂટશે ૨ ક... તેના ટળે સહુ દોષ તે જીવને થાય માક્ષ... રહ્યાં ન માઝાર ધન્ય ધન્ય તેને અવતાર...
..
2.0
10
..
.
20
..
.
..
..
"
32
..
.
૧૯
૨૦
૨૧
૧૨.
૨૩
૨૪
૨૫
૨૬
૨૭
૨૮
૨૯
૩૦
૩૧
૩૨
૩૩
૩૪
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૫૫
ઉપદેશક ર૫, બહું તેરી સજઝાયે ભરત ને બાહુબળ રાજીયા અનિત્ય ભાવના ભાવતાં રાય પ્રદેશી કેશી ગુરુમન્યા એકલ અવતારી તે થયા ફૂખ્યાં પ્રાણી સંસારથી ધમી' તર્યા સંસારથી ભેળાં પ્રાણી જે થયાં પાંચ મહાવ્રત જેણે ગ્રહ્યા ભાવ ધરી વ્રત પાળશે કર જોડી સિદ્ધિને બંદશું
બૂઝયા થઈ સાવધાન પામ્યા કેવલ જ્ઞાન... પામ્યા સમકિત સારી પહોંચ્યા સ્વર્ગ મઝાર.... . ધમ વિના સર્વ લેક ધર્મ વિના સર્વે ફેક... થયા ઋષી અણગાર પહોંચ્યાં સ્વર્ગ મઝાર... . ૩૮ પહોંચશે મનડાની આશા તે નાવે ગભૉવાસ... »
[૫૫દી શ્રી જિન પારસનાથનાં રે પય પ્રણમી શિદીશ . નિજ આતમ સમઝાઈવા રે ગાહ ભાણું પણવીસ-જમારે વાદી ગમા રે કુમતના કિલેલ મઈ રે સામતિની હરા
સુમતિનાંહી ઠહરાય અરતિ–રતિ કીહરિમે રે થિરપણું ન રહાય... જ્ઞાનગુણે ગિરૂઆ ઘણું રે મહામુનીશ્વર જેહ મનશુદ્ધિ નવિ માનીયા રે આણ ધર્મ સનેહ. વિષય-કષાય છતિવઈ રે જિનવર એહવું નામ સાહિબ હૈ ત્રિહ લેકને રે કીયે ન તાસ પ્રણામ.. કાલ તીન અવેલેકતાં રે જિનમત છઈ જયવંત સાંચ કરી નવા સો રે કિલ્ક પાવઈ ભવઅંત... .. સંઘ સકલ સુખ સાગરૂ રે ઉત્તમ અતિ આચાર તાસ ન સેવા સાચવી રે ફિટ તું મૂઢ ગમાર... - દયા જનની ધમકી રે . દયા શિવ દાતાર
રે દયા પાલી નહીં રે ! હિંસાચું અતિ પ્યાર... પ્યારે પરમેસર તણે રે - સાચ સદા સુખદાય સેરે વહિએ ન વિશેષથી રે જૂઠિ રહ્યો લપટાય... ,, ધન કણ કારણ ધાઇયે રે કીધ કુકર્મ હિ કેડિ ખેત ભણી પર નહીં રે ચાલ્યો સઘળું છેડિ... . કુકર નામ ધરાઇયે રે અય વિલગાઈ અગ શીલરંગ રાયે નહીં રે -ભાંડ બહુ ભંગ...
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૫૬
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
ભૂલ કદ્દો સંસારને રે પરિગ્રહ નવિ પરિહર્યો રે
ધાનલ પર જલઈ રે પહિલઈ બાલઈ આપનઈ રે મતવાલે અતિ માનવી રે વિનય વિવેક વિચારવઈ રે માયામઈ મોહ્યો ઘણું રે ડાંગ ન દેખઈ મીનકી રે લેભ લહર વાધઈ ઘણી રે પાછ8 કિઉ ન પડઈ રે સહુ સાથઈ સંતેષના રે વિશ્વમાંહિ વિરોધીયા રે : ગુણીજનેની સંગતિ રે
હીણ સંગતિ આદરી રે ઈદ્રી તે એ પાપીયા રે હટકતે માની નહીં રે લછિ તીર્થ ન વાવરી રે નીચકર્મ સમાચર્યા રે દાન દેવાણે નહીં રે પાછઈ હી પછતાવો રે તપતપી કાય ન શૈષવી રે નારગના દુખ દેખતાં રે ભલી ન ભાવી ભાવના રે તંદુલ મચ્છ તણું પરઈ રે રંગ તે વૈરાગ્યનો રે સેઈ કરણ આચરી રે રાગ-દ્વેષ કલિ કારીયા રે પિશન પણ નિંદા કરી છે દુરલભ નરભવ પામીયે રે કાગ ઉડાવણ નાખીયે રે સે વાતાં કીએ કએ રે એ ઉપદેશ વિચારતાં રે
આરંભકેરે હેત . ફિરી ફિરી દુઃખ દેત. . ૧૧
ઉપાવઈ અતિયાન પાછઈ બાલઈ આન... » માન તણુઈ વસિ હેય સમકિત કરઈ કેય... પરઘર ભજન ભાવ દૂધ ઉપર રાખે દાવ... .
દઈ જડ સંતોષ પાપત અતિ પિષ... મઈ ન કીધા કામ તેહથી મુઝ નામ... હું ન બઈઠઉ આપ લો અતિ સતાપ.... પાપ ઉપરિ ધાઈ લીક અધિક લગાઈ... ' પિષીયે અહંકાર વિવિધભાંતિ વિકારસુબકી મતિ આણિ ઉપજ્યાં ધનહાણિ.. રહ્યો અતિ મઈમંત પશ્ચાત્તાપ કરત. જેહથી શુભ થાન રાખીયું દુર ધ્યાન કદિહી પરિણયે નહિ કમ બાંધ્યા પ્રાંહિ... દીયા પર શિર આણ ઉપાયે જાલ... . ૨૪ તાસ ન કીધા વન આછો એ વરરત્ન. . કહઈ શ્રી ગુણસૂરિ લહઈ સુખ ભરપૂર...જમારે સફલ કીધે રે
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉપશમની સઝાયો
૪૫૭
કર ઉપશમની સઝાયા [૫૭]. ભગવતી ભારતી મન ધરીજી પ્રણમી ગયમ પાય સદ્ગુરુ ચરણ પસાઉલજી કહુ ઉપશમ સઝાય રે પ્રાણી આણને ઉપશમ સાર જે વિણ તપ જપ ખપ કરી ચારિત્ર હવે છાપરે ... પ્રાણી. ૧ ઉપશમથી સંકટ ટળેજી
ઉપશમ ગુણહ ભંડાર ઉપશમથી (શિવ) સવિ સુખ મળે છે ઉપશમથી ભવપાર રે... . ૨ ઉપશમ સંયમ મૂળ છે જ ઉપશમ સંયમ (સંપદ) કેડ વૈરી વેર વિના થઈ
આગળ રહે કર જેડરે... , ૩ રીસાવશે પરવશ થઇ હારે બે ઘડી માંહ ચારિત્ર પૂરવ ક્રિડનુંજી
ગણધર દે ઈમ સાહરે... , ક્રિોધ વૃક્ષ કહુઆ તણાજી
વિષમાં ફળ કુલ જાણ ફૂલ થકી મન પટેલે
ફળથી કરે (હય) ધર્મહાણ રે .. ૫ વિરૂઓ વૈરી શું કરેજી મારે એક જ વાર ક્રોધ રૂપ રિપુ જીવને
આયે દીયે) અનંત સંસાર રે . ૬ જે કે’વારે કે દીજી
આપણુ પહેલી રે ગાળ તે ઉપર ઉપશમ ધનજી વળતું વચન મ વાળ... - ૭ મત્સર મન માંહી ધરી છે કીજે કિરિયા કલાપ તે રજ ઉપર લીંપણુંજી
વળી જેમ રામ વિલાપ રે.. - ૮ રાઈ સરસવ જેવડાંજી
પરનાં જુએ (ખે) છિદ્ર બીલાં સરખાં આપણું જી નવિ દેખે મન ઉદ્ર રે... , ૯ પર અવગુણ મુખ ઉચ્ચરેજી
કાંઈ વખાણે રે આપ પરભવે સહેતાં દહીલાંછ પરનિંદાનાં પાપ રે.. . શુદ્ધ ગુરુ શુદ્ધ દેવને
હીલે હીનાચાર કેવલજ્ઞાનીએ એમ કહ્યું તાસ ઘણે સંસાર રે. પ્રાણું. ૧૧ પરની તાંતે બાપડે છે
(મહીલા) મુધા ગુંથે રે જાળ નરક તિર્યંચ ગતિ દુઃખ સાલ)હેજ રૂલે અને તે કાળરે.. - ૧૨ નરભવ નિંદક (નિરર્થક) નિમેજી ધર્મ મમ અણજાણ આપ પિંડ પાપે ભરેજી તસ જીવિત અપ્રમાણ રે.. . ૧૩ પરનાં પાતક (તે ધવેજી જે નિપજાવે તાંત) ધોઈએ નિપજાવી પરતાંત મુકી પશુન્યપણું પરહેજી નિજ અવગુણ કર શાંત રે... ૧૪ મેતારજ મુનિ રાજયોજી - સમરસ તણે નિધાન પરિસહ રીસ વિના સહીજી પાળે મુક્તિ પ્રધાન રે.. . ૧૫
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સ હ
ખ ધક સુરિ તણું યતિજી ઘાણીએ ઘાલી પલિત . કૂરગડુ હુઆ કેવલીજી તપીયા મુનિ મૂકી સૂરિજી ગરૂઓ ગજસુકુમાલજી સસરે શિર ઉપર ધર્યાજી દુમુખ વચન સુણી કરી છે ક્રોધ ચઢ કમે નડજી મસ્તક લેચ દેખી કરીજી ક્રોધ ગયે નિરમલ થયો ક્ષમા ખડગ નહિ જેહ(ક)નેજી ક્રોધ યોધ શું સુઝતાજી તપ વિણસે રીસે કરીજી માને વિનય વિણસીયેજી જેહનું મન ઉપશમે રમેજી કહે શિષ્ય ઉવઝાયને જી
ક્ષમાં તણાં ભંડાર ન ચર્યું ચિત્ત લગાર રે... , ૧૬. કૂડી છાંડી નિષ પહેલી લું) નામે શીષરે.... , ન કર્યો કોપ લગાર -ધગધગતા અંગાર રે... . પ્રસન્નચંદ્ર ઋષિરાય બાંધ્યું નરકનું આયરે... , વળીયે મુનિ વનમાંય લહ્યો કેવલ તેણે ઠારે.. . તે દુઃખીયા સંસાર કિમ નવિ પામે પાર રે.. - ૨૧ સ્ત્રીથી શીયલ વિનાશ ગરવે જ્ઞાન અભ્યાસ રે.. ૨૨ નહીં તસ દુઃખ દંદોલ મુનિ લક્ષ્મી કલેરે.. .
[પપ૮] જબ લગ ઉપશમ નાંહિ રતિ તબ લગે તેગ ધરે કયા હેવે નામ ધરાવે જતિ જબ૦ ૧ કપટ કરે તું બહુવિધ ભાતે કેથે જલેય છતી તાકે કુલ તું ક્યા પવેગે જ્ઞાન બિન નાહ બતી...જબ૦ ૨. ભૂખ તરસ ઓર ધૂપ સહતુ તે કહે તું બ્રાવતી કપટ કેળવે માયા મડે મનમેં ધરે વ્યક્તિ. ભસ્મ લગાવત ઠાડે દાઢે) રડેવે કહત હૈ હું વરતી મંત્ર જંત્ર જડીબુટી ભેષજ લેભ વશ મૂઢમતિ... . અને બડે બહ પરવધારી જિનમે શક્તિ હતી
ભી ઉપશમ છોડી બિચારે પાયે નરક ગતિ.. કે ગૃહસ્થ કે હવે વૈરાગી જોગી ભગત જાતિ અધ્યાતમ-ભાવે ઉદાસી રહેશે પવેગે તબહી મુગતિ. . શ્રી નયવિજય વિબુધ વર રાજે ગાજે જગ કરતિ શ્રી જસવિજય ઉવઝાય પસાયે હેમ પ્રભુ સુખ સંતતિ.. ૭
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________
તુવંતી સ્ત્રી વિષેની... સકાય
. [૫૫] શિવસુખદાતા શ્રી અરિહંત કમરતણું જેણે આપ્યું અંત તેહતણું પય અણુસરી ઉપશમથી લહીસઈ શિવપુરી ઉપશમ રસ તુહે ધરે સુજાણ - જિમ પામો નિશ્ચય નિરવાણ ખિમાધરી જેણે ભગવંત તેહું વંદુ એકે ચિત્ત ભરતેસર રાય એ સુજાણ ઉપશમ આણી પામ્યું નાણું દસ સહસમુનિ સાધિ કરી ભરતેસર ૫હતા શિવપુરી દેવકીનંદન ગય સુકુમાલ.
ખિમા ધરી જેણે સુકુમાલ ચારિત્ર લેઈ નઈ કાઉસગ કીધ પરીસહ સહી તે થયે સીધા ચાર હત્યા જેણે આચરી દઢ પ્રહાર ગાઢ પાતકી સંયમ લેઈ બિમાનું ધ્યાન કરતાં પાઓ કેવલજ્ઞાન દાસી પુત્ર ચિલાતી હોય નારી હત્યા કીધી સોય મુનિવાણીથી ઉપશમ ધર્યો મુગતિ તણે પથે અણુસ ૬ અજુન માલી હુઓ વિખ્યાત દિન પ્રતિ હણતે જીવ જ સાત ઉપશમરસ તેણે આદર્યો કેવલ કમલા લીલા વર્યો વાઘરે વીણ્યો મેતારજ મુનિ તેહ થકી વેદન ઉપની સમતા રસનું ધયું” તેણે ધ્યાન તતખિણ પામ્યું કેવલ જ્ઞાન ૮ બંધક સૂરિના સીસ પાંચસેં ઘાણીઈ પીત્યા ખીમા આદર શુકલ ધ્યાન ચઢીયા ગુણવંત શિવસુખ હતા તે ભગવંત ૯ માધવ સુત ઢંઢણ સુકુમાર જેણે પ્રતિજ્ઞા પાળીયાર ક્ષુધા આપી ઉપશમ ધરી મોદક ચૂરતાં ગયા શિવપુરી ૧૦ કુરગઢ઼ મુનિ અતિહિ સુજાણ આહાર કરતાં પામ્યો જ્ઞાન ઉપશમ રસ પૂરા કેવલી ધર્મ દેશના દે મનિ રૂલી સાધુ સુકોશલ મુનિ ઋષિરાજ ઉપશમ આણ સાથું કાજ ઈમ જાણી ઉપશમ આદરે કેવલ કમલા લીલા વર ૧૨ છે. તુવતી સ્ત્રીની આશાતના વર્જવાની સઝા [૫૬૦] સુણ સંભાળી, સુખકારી જિનવાણી મનમાં આણી–એ આંકણી શિવ સાધક જિનવરની વાણી કઈ તરીયા તરશે ભવિ પ્રાણી
પીસ્તાલીશ આગમ શુભ જાણે સુણ ૧ તે પવિત્ર થઈને સાંભળીએ - અપવિત્રતાઈ ધરે કરીએ
સમવસરણ માંહે જિમ સંચરીએ ર
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________
સાયાદિ સંગ્રહ
અપવિત્રતાઈ અલગી કરજે તુવતી સંગતિ પરિહરજે
અસઝાઈથી દૂરે સંચરજોસુણ૦૩ દર્શન દહેરે કરે ચેાથે દિવસે પડિકમણું પિસહ પરિહરશે
સામાયિક ભણવું નહિ કરશે૪ બેખિીજ તે કીધે જાશે જ્ઞાનાવરણીય કમ તે બંધાશે
-સમકિત તેહનું મૂળથી જાશે. ૫ દિન સાતમે જિનવર પૂજીએ. નાતજાતમાં જમવા નવિ જઈએ
વળી હાથે દાન નવિ દીજે. ૬ ઋતુવંતી તમે અળગી રાખે ઘર કારજ કાંઈ મત ભાખે
અન્નપાણી શય્યા રે રાખે...૭ હતુવંતી સાધુને વહરાવે તસ પાતકથી નરકે જાવે
પાંચ મહાવ્રત ઉદયે નવિ આવે ૮ ઋતુવંતી જે વહાણમાં બેસે તે પ્રવહણ સમુદ્રમાં પેસે
તેફાન ઘણેરા તે લેશે. ૯ મઠ હિંગળો થાયે કાળે એકેન્દ્રિય દલને દુઃખ ભાળ
તે પંચેદ્રિય વિશેષે ટાળે... ૧૦ શૈવાદિક શાસ્ત્ર એમ વાણી ઋતુવતી રાખે દૂર જાણી
વળી અસર કુરાને (પુર ણે) ઈમવાણી.. ૧૧ પહેલે દિન ચાંડાલણ સરખી બીજે દિન બ્રહ્મઘાતણી નિરખી
ત્રીજે દિન બેબલડી પરખી. ૧૨ ખાંડણ-પીસણ રાંધણ-પાણી તસ ફરસે દુખ લહે ખાણી
જ્ઞાનીને હય જ્ઞાનની હાણ... ૧૩ સૂત્ર સિદ્ધાંત મંત્ર જ નહિ ફળે અસઝાયે આશાતના સબળે
પહેરવીશ પછીના એહવી મળે.”૧૪ આશાતના અસજઝાયની રાખી જિન મુનિ “રત્ન વિજય” સાખી
એ ધર્મ કરણે સાચી ભાખી, ૧૫
[૫૬૧]. પવયણ દેવી સમરી માત કહીશું મધુરી શાસન વાત ધર્મ આશાતન વઈ કરો પુણ્ય ખજાને પિતે ભરે આશાતના કહીએ મિથ્યાત્વ તવ વન સમકિત અવદાત આશાતન કરવા મન ધરે દીર્ઘ ભવ દુઃખ પિતે વરે... ૨
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઋતુવતી સ્ત્રી વિષેની... સઝા
અપવિત્રતા આશાતન મૂળ તેનું ઘર ઋતુવતી પ્રતિકૂળ તે ઋતુવંતી રાખે ફરી જે તમે વાંછે સુખ ભરપૂર .. ૩ દર્શન પૂજા અનુક્રમે ઘટે ચારે સાતે દિવસે મટે પર શાસન પણ એમ સદહે ચારે શુદ્ધ હોય તે કહે.. ૪ પહેલે દિન ચંડાલણ કહી બીજે દિન બહાઘાતિની સહી ત્રીજે દિન ધોબણ સમજાણુ ચેાથે શુદ્ધ હેયે ગુણખાણુ. ૫
તુવ તી કરે ઘરનું કામ ખાંડણ પીસણ રાંધણુ ઠામ તે અને પ્રતિલાલ્યા મુનિ સગાત સઘળી પતે હણી... ૬ તેહ જ અન્નભર્તાદિક જમે તેણે પાપે ધન દરે ગમે અને સ્વાદ ન હોય લવલેશ શુભ કરણ જાયે પરદેશ.... ૭. પાપડ વડી (કે) ખેરાદિક સ્વાદ તુવંતી સંગતિથી લાદ ડણ ભુંડણ ને સાપિણું પરભવે તે થાયે પાપિણી.. ઋતુવંતી ઘરે પાણી ભરે તે પાણી દેરાસર ચડે બેલિબીજ નવિ પામે કિમે આશાતનથી બહુ ભવ ભમે ૯ અસક્ઝાઈમાં જમવા ધસે વચ્ચે બેસીને મનમાં હસે પિતે સવે અભડાવીજિમે તેણે પાપે દુરગત દુઃખ ખમે.. ૧૦ સામાયિક પડિક્કમણું ધ્યાન અસજઝાઈએ નવિ સૂઝે દાન અસઝાઈએ જે પુરુષ આભડે તેણે ફરસે રેગાદિક નડે.. ૧૧ ઋતુવતી એક જિનવર નમી તેણે કમે તે બહુભવ ભમી ચંડાલણી થઈ તે વળી જિન આશાતન તેહને ફળી. ૧૨ એમ જાણું ચોકખાઈ ભજે અવિધિ આશાતના દરે તજે જિન શાસન કિરિયા અનુસરે જિમ ભવસાયર હેલાત.. ૧૩ શ્રદ્ધાળુ સેવા વિધિ સાર અનુષ્ઠાન નિજ શક્તિ અપાર દ્વિવ્યાદિક દૂષણ પરિહરો પક્ષપાત પણ તેહને કરે... ૧૪ ધન્ય પુરુષને હાય વિધિ જોગ વિધિ પક્ષારાધક સવિલેગ વિધિ બહમાની ધન્ય જે નરા તેમ વિધિ પક્ષ અદૂષક ખરા... ૧૫ આસન્ન સિદ્ધિ તે હવે જીવ વિધિ પરિણામી હેયે તસ પીવ અવિધિ આશાતન જે પરિહરે ન્યાયે શિવલચ્છી તસ વરે. ૧૬
- [૫૬૨] સરસતી માતા આદે નમીને સરસ વચન દેનારી અસજમીનું સ્થાનક બોલું - ગgવંતી જે નારી અળગી રહેજે !
ઠાણાંયની વાણી કાને સૂણાને - ૧
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________
કલર
સઝાયાદિ સંગ્રહ મોટી આશાતના ઋતુવતીની જિનજીએ પ્રકાશી મલિનપણુ જે મન નવિ ધારે તે મિથ્થામતિ વાસી અળગી રહેજે.૨ પહેલ દિન ચંડાલણી સરિખી બ્રાઘાતિની વળી બીજે પરશાસન કહે છે બણ ત્રીજે ચેથે શુદ્ધ વદીજે... . ખાંડે પીસે રાંધે પિયુને
પરને ભેજન પીરસે સ્વાદ ન હવે ષટરસ દેશે ઘરની લક્ષ્મી (બીસે) શેષે.. . ચેાથે દિવસે દરસન સૂઝે - સાતમે પૂજા ભણીયે ઋતુવંતી મુનિને પડિલાશે - સદ્દગતિ સહેજે હણીયે... . ૫
તુવંતી પાણી ભરી લાવે જિન મંદિર જલ લાવે બેધિબીજ નવી પામે ચેતન બહલ સંસારી થાવે.. . ૬ અસજઝાયમાં જમવા બેસે પાંત વિશે મન (હાસું) હિંસે - નાત સર્વે અભડાવી જમતી દુર્ગતિમાં બહુ ભમશે.. . ૭ સામાયિક પડિક્કમણે ધ્યાને સૂત્ર અક્ષર નવિ જોગી(ગે) કઈ પુરુષને નવિ આભડીયે તસ ફરતનું રેગી (તનુગે) . ૭ જિન મુખ જોતાં ભાવમાં ભમીયે ચંડાલણી અવતાર ભંડણ લંડણ સાપિણી હેવે પરભવે ઘણી વાર... પાપડ વડી ખેરાદિક ફરસે તેહને સ્વાદ વિણસી આતમને આતમ છે સાખી હેડે જેને તપાસી.
• ૧૦ ઈમ જાણું ચેકબાઈ ભજીએ સમકિત કિરિયા શુદ્ધિ ભવિજય કહે જિન આણાથી વહેલા વરશે સિદ્ધિ - ૧૧
પિ૬૩]. ઋતુવંતી નારીઓ પરિહરે રે બીજે વસ્ત્ર ન અડકે સાંઝે-રાત્રે નારી મત ફરે રે મત બેસજો તડકે.. મત ભાળવી નાર માલની રે છાંડવા ધમ ઠામ, પ્રભુ દર્શન પૂજા સદ્ગુરૂ રે વંદન તજે નામ.. પડિકમણું પિષહ સામાયિક રે દેવવંદન માલા જલસંઘને રથયાત્રા રે
દર્શન દોષ ઠાલા... રાસ વખાણ ધમ કથા રે વ્રત પચ્ચખાણ મેલે
સ્તવન સઝાય રાસ ગર્હઅલી રે ધર્મશાસ્ત્ર મ ખેલે... લખણ લખે નહીં હાથશું રે ન કરે ધર્મચર્યા ધૂપ દી શેત્ર ઝરણું રે નહિ પૂજાને અર્ચા...
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૬૩
ઋતુવંતી સ્ત્રી વિષેની... સજઝાયે સંઘજિમણ પ્રભાવના રે
હાથે દેજો મ લેજે બલિદાન પૂજા પ્રતિષ્ઠાનું રે મત રાંધોને દેજે... પૂર્વજ પાણી ન નાખીએ રે દેવ-દેવી-હનુમાન ફલ-ફૂલ-તેલ-સિંદૂર તજે રે ધન ધાન્ય સુદાન .. ભણવું ગણવું ન વાંચવું રે ભોજન પાણી ન પીવું લગ્ન વિવાહ, સીમંતના રે ગીત ગાવા ન જાવું... ધાન શોધે નવ ઝાટકે રે રાંધણુ તે કેમ રાંધે દળવું ન ખાંડવું ભરડવુ રે કમ કઠણશું બાંધે... શાક લીલું મત સમારજો રે ફલલ ચુલચાક રાઈતાની રાઈ વાટે નહીં ? મૂલી ઔષધ પાક. ખાંડ શાકર ગોળ દુધ દહીં રે વૃતવેલ સુખડીયું ખટરસને મત ફરજે રે
વલી ઘસાણુ નડીલ..... પાડલાભે નહીં સાધુ સાધવી રે વસ્ત્ર પાત્ર અનુપાન બ્રાહ્મણને હાથે આપે નહીં રે દાણ લોટ ને દાન... ગાય ભેંસ ઢોર દેવા ને બાંધવા રે છાણ વાસીદુ હાથે છાસ વલેણું માખણ તજે રે અથાણું નવિ ત આવે... જલ ભરવા તે જાયે નહી ? છાંડે ગાર ને માટી ઠામ ઉકતા દેષ ઉપજે રે વઢવાડ મેલા ઘાટી.. ભરત-ચિત્રામણ મત કરે રે રંગ-રાગ મત કરો જોણું રેણુ વગેણું સદા રે તમે જવાનું વરજે. પાપડ વડી ને સિંઘાવડી રે ભલી ખાંડ વિગેરે સેવ સુંવાળી ને ફાફડા રે વણતાં દેષ ઘણેરો. સાધન સુંધણ શોધાણું રે
મ કરો જઈ વિચારી હેર ખાણ બાફવા મત મેલજો રે રમતબાજી નિવારી... પરઘર જમવા ઉજમે રે
મત બેસજે પોતે હાથે ભેજન પીરસે નહીં રે ન કરે ગોઠી એકાંતે... દાતણ અંજન વિલેપને રે - વસ્ત્રાભરણું સ્નાન દણ કુલ ભેજન રાત્રે ૨ પાણું મેલ પાન... છડીયાલ દાલ તુમ મત કરો રે મત બેસજો હિંડળે ધાણ દાળીયા મ સેકજો રે મુખ મભરો તે બોલે.. ખત-પત્ર હુંડી ન વાંચવી ? – નામું લેખું ન સૂઝે હસવું ન બેલવું દેડવું રે પુષ્ટ આહાર ન ભંભે.
૧૮
૩૯ સારા
- - - -
-
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૬૪
ધાતુ પાત્રે લેાજન તો ૨ ભાયણ સેયણ તેહમાં રે ખુદ કાવે તમે મત પીવા રે રાસ મડલ મત ખેલો રે સાજન આવે મળે નહી' રે નગ્ન બાળક ધવરાવીએ ૨ મત બેસજો માથુ ગુંથવા રે નાવુ ન ધાવું સિંદૂર સેથા રે ઋતુવ'તી હાથે જળ ભરીર સમકિત બીજ પામે નહીં રે નવક્ષેત્ર મેં' રજ ખાલની રે લંડણુ ભુ ́ડણુ ને સાપિણી રે ઋતુવતી યાત્રાએ ચાલતાં રે સધ તીર્થી ક્રરયાં થયાં રે ચાવીસ પહેાર એકાંતમાં રે પુરૂષ બીજો નિત્ર પેખજો રે મૂત્ર છાંટે પાવન ગાયનું રે લીપે પે ધાવે દિન ચેાથે રે દર્શન-પૂજા દિન સાતમે રે વ્રતપચ્ચખાણ વખાણુ સુણેા રે
સેલ શણગાર સજી ભલા ગલ' અનુપમ ઉપજે રે દિન સેલવે' ઋતુવતીના રે ચાથે દિવસે ગર્ભ ઉપજતાં રે ષટ આઠ દશ બાર ચૌદમે' રે નંદન ઉપજે ગુણ નીલા રે દાય જામ રાત્રે ભાગ તો રે દિવસના ભાગ નિખ લેા રે આરથી માંડી ૫ચાવને રે નર ચાવીસ નારી સેલવી ૨ પુરુષત્રી' બહુ બેટા રે સમભાગે નપુંસક નીપજે રે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ,
માટી કાષ્ઠ પાષાણુ ખાટ-પાટ મ જાણું..
મતઘો હાથ તાળી નારી હાય ધમ વાળો... લુછાં લીયે કેમ ઘરે મત કરી તેમ...
મત ધાલો તેલ મસ્તક એળવુ' મેલ... દેરાસરે જો આવે ફળ નારકીનાં પાવે... નારી વશે અજાણે પાપિણી હાયે પ્રાણે.. મત મેસજો ગાડે
પડશે! પાતાલ ખાડે... ચેાથે દિન નહાવું ધાવું મુખ દણુમાં ન જોવુ... ઘરમાં સહુ ઠામે ભાજન રાંધવા પામે...
જિન ભક્તિ કરવી પુણ્ય પાલખી ભરવી ...
આવે ભરતાંર પાસે નવ સ`પુરણ માસે .. ગર્ભ ઉપજવા કાલ અલ્પાયુષ તેહ માલ.. સાલમે દિવસે ગાભ
રૂપરંગ જસ લાભ...
વીચે' ઉપજે એટી ભલી રાતડી ભેટી... વષે જણે નારી
સુત હાય સુખકારી... એટી રકતે વખાણું પ્રભુ વચને... હું જાણુ...
૨૨
૨૩
૨૪
૨૫
૨૬
૨૭
૨૮.
૨૯
૩૦.
૩૧.
૩૨.
૩૩
૩૪
૩૫
૩૬
૩૭
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગાતુવતી સ્ત્રી વિષેની... સજ્ઝાયા મધ્યમ ગર્ભ હાય રેવતીમાં રે શ્રવણ ૫'ચક દશ રોગથી ૨ ગ જન્મ અભીચીમાં રે હસ્તસૂર્ય ચગે જન્મ ભલે ૨ મગલના જન્મ અશ્લેષામાં ૨ પૂનમ મૂલ સુવારને ૨ જ્યેષ્ઠાન્નુરાધા રાહિણી વિશાખા ૨ ગર્ભાપડ સુઆવડે રે ગર્ભ જન્મ પૂર્વી નક્ષત્રમાં રે વાદી પ્રમાદી ઉત્તરા તણેા ને પાંચમાસે નારીએ ગર્ભિણી રે દોષ લાગે ને બાળક ભાંગે ૨ છઠ્ઠું માસે ખાલક આગરૂ रे રાંક તેલે માસ આઠમે રે પચ બેલે ગભ ઉપજતા રે પુરુષયેાગે પન્નર ભેદશું રે પડવે ને છ અગીયારસે રે ખીજ સાતમને ખારસ તણા રે ત્રીજ આઠમ ને તેરસે રે ચેાથ ચૌદસ પુત્ર નવમીના રે પાંચમ ઇસમ ને પૂનમને રે જન્મ્યા અમાસે તેા ઉલટુ મીન લગ્ન મેષ વૃષના રે લગ્ન મિથુન કક સિહુને રે લગ્ન કન્યા, તુલા વૃશ્ચિકના રે ધન મકર લગ્ન કુંભના ૨ સૂર્ય મંગળવાર જનમીયા રે શિન સેક્રમ શુક્ર ટાઢો સહા રે પુત્ર ઉદાસી ઉદ્બેગમાં રે રગે રગી ક્રોધી. કાળમાં રે રાંધ્યુ. ભાજન ઋતુવતી તણુ ભાગ જોગ અનીઠા મળે ૨
૨
24-30
જન્મ મૂલક મૂલ ગર્ભ કુલ અનમૂલ... પુત્ર થયા તે ક્રમી સુત ઢાય સુધી... બેટી બહુત રીસાળ ચટડા ચાર છિનાળ...
મૃગ અશ્વની ભરણી પુરુષમેહે માં પરણી... ઘણા બાળક ઢીલે વિદ્યાવત છખીલે... મૈલે પુરુષના સંગ લાગ રોગ પ્રસ`ગ સાતમે હાવે કાઢ
નવમે જન્મતાં પાઢ... ભરતાર વિના સાચુ' ગ થવાનું કાચું... જન્મ બાળક લાળા જન્મ થાય તે ગેાલે... પુત્ર હાય સુભેગી કડવા કીધી રાગી... જન્મ હોય ભાગ્યશાળી મૂર્ખ માટે તાહાલી... પુત્ર ધારો ગળીયા બુદ્ધિમાન ને મળીયે... પુત્ર કુલ માંહે દીવા ઘણું જસ નામા જીવા... બાલક રાગીયા તાપી બુધ ગુરૂ છે પ્રતાપી..... લોભ અમૃત શુભ વેળા ચલમાં ચાસ ચાણા... જાણે લાડુ સવાદ રાગ શેક પ્રસાદ...
૪૬૫
૩૮
૩૯
૪૦
૪૧
૪૨
૪
૪૪
૪૫
૪૬
૪૭
૪૮
૪૯
૫૦
૫૧
પર
૧૩
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________
સમ
વેદ પુરાણુ કુરાનમાં રે ઋતુવતી દોષ ઘણું! કહ્યો રે પહેલેકિન ચાંડાલણી કહી કે ાખણ ત્રીજે ચેાથે દિવસે રે ડાકણુ સાકણુ કામ ણનીર દેવની સાધના આથમશે રે ઋતુવતીનું મુખ દેખતાં રે વાતડી કરતાં રાગની રે ઋતુવતી આસને બેસતાં રે છઠ્ઠુ બાર તાસ ભાણે જમ્યા રે ઋતુવ ́તી નારીને આભડાં રે વસ્તુ દેતાં લેતાં અઠ્ઠમને રે ખાધુ' ભેજન નારી હાથનુ રે ભાગ ભેગ નવ લાખનુ રે સાધુ સાખ નારી ભાગવી ૨ નરક નિગેાદમાં ભવ અન’તારે ઋતુવતીખાતાં ભાજન વધ્યુ રે ભવ માર ભુંડા કરવા પડેરે રજસ્વલા વહાણે સમુદ્રમાં રે ભાંગે માં લાગે તાફાનમાં ૨ લાખભવ જાણુ અજાણુમાં રે ભવ લાખને માણુ ધાતમાં રે ધ વાળો નારી હાઈ ધેાઇ ૨ પુત્રરત્ન પામે સપઢારે કમલારાણી પ્રભુ વાંદતાં રે માલણું ફુલ અટકાવમાં રે ઢુંઢ ભણે ફુટયું. ગુમડુ રે શાસ્ત્રવિના ભલે માચતા રે એમ સાંભળી ઋતુવ’તીના રે ઘરમાં સાવચેત રાખજો રે નિજધમ પાળવા નારીએ રે. ધ્રોળગામે તપાગચ્છમા રે સંવત અઢાર ખા (પાં) સઠમાં રે કહે ખીમચંદ શીવરાજના રે
સઝાયાદિ સંગ્રહ
શ્રી સિદ્ધાંતમાં ભાખ્યુ પંચાંગે પણ દાન્યુ....
બ્રહ્મઘાત બીજે શુદ્ધનારી વદીજે... મ’ત્ર પાડશે ખાટા
મત વાળો ગેાટા... એક આંબિલને દોષ પાંચ બિલને દોષ...
સાત આંખિલ સાચાં નત્ર ગઢ હાય કાચાં... છતુ પાપ લાગે કહા કિમ દ્વેષ ભાગે...
ભવ લાખનું પાપ વીર મેલે જવાપ(બ)... ભેજન પાપ અઘાર
કમ મધે કટાર..... ઢારને લાવી નાખે ચંદ્ર શાસ્ત્રની સાખે...
બેસતાં વહાણ ડાલે માલ વાંમે ડૉ એળે... લઘુ વડભવ આઠે એમ શાસ્ત્રના પાઠે... સ'ગમે લેાજન ખાય દેવલેાકમાં જાય... ખાર લાખ ભવ કીધ લખ ભવ ફલ લીધ... ધર્મો ધમ વિરાય લહે નરક નિગેાદ... અધિકાર આનદે ભાખ્યુ. વીરજિષ્ણુ દે... ભલી સજ્ઝાય સુગુો શ્રાવક શ્રાવિક સુણજો... દિવાળી લટકાળી કરો ધમ' સભાળી....
૫૪
૫૫
પ
૫૭
૫
૫૯
૬૧
૬૨
૬૩
૬૪
પ
દ
૬૭
૬
૬૯
૭.
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૬૭
-ઋષભદેવના કલ્યાણકની સઝાયે
- aષભદેવના પાંચેય કલ્યાણની સઝાયે [૫૬] કયાંથી રે કષભપ્રભુ અવતર્યાં ક્યાં લીધે અવતારજી સરવારથ સિદ્ધ (વિમાન) થકી શ્યવી ભરતક્ષેત્રે અવતારજી
તારે રે તારે દાદા કષભજી-૧ થિ ભલો રે અષાઢની જનની કુખે અવતાર છે. ચૌદ સુપન નિરમલ લહી જગ્યા જનની તેણીવારજી.તારે ૨ ચૈત્ર વદિ આઠમને દિને જગ્યા ત્રિભુવનનાથજી છપ્પન દિગકુમરી મળ કરે શુચિકમ (ટળે અશુચિ) તેણીવાર, ૩ ચોસઠ ઈંદ્ર તિહાં આવીયા નાભિરાયા દરબાર પ્રભુને લેઈ મેરૂ ગયા સ્નાત્ર મહોત્સવ કરે સારજી (તેણીવારજી), ૪ પ્રભુને સ્નાત્ર ઉત્સવ કરી લાવ્યા જનનીની પાસજી અવસ્થાપિની નિદ્રા હરી કરી રત્નને ગેડી દડો મૂકે... . ૫ યાસી લાખ પૂરવ ગૃહે (ઘરવાસ) વસ્યા પરણ્યા દેય જ નારીજી સંસારી સુખ વિલસી કરી સામું આતમ કાજજી...' લેકાંતક સુર આવીને વિનવે ત્રિભુવન નાથજી દાન સંવત્સરી આપીને
લીધે સંયમ સા(ભા૨જી... , પંચમહાવ્રત આદરી
ચૈત્ર વદિ આઠમ જાણજી ચાર હજાર સાથે સંયમી ઉપવું ચેાથું નાણજી.. કમ ખપાવી કેવલ લહી કાલોક પ્રકાશ સંશય ટાળી જીવના લેવા શિવરમણ સારજી. બેટ ખાને તારે કાંઈ નથી દેતાં લાગે શું વાર જી કાજ સરે નિજ દાસનાં એ આપને ઉપકાર , ઘરનાને તાર્યા તેમાં શું કર્યું બાહુબલિ ભરત નરેશજી મજ સરિખાને જે તારશે તે ક૯પવૃક્ષ બિરૂદ વિશેષજી... - ૧૧ (શરણે આવ્યાને પ્રભુ તાર આવ્યો છું હજુરજી પદ્મ વિજયની વંદના માન, છું ઘણે દૂરજી .
સદ્ગુરુચરણ કમલ નમીજી રે શ્રી ભદેવને ગાવતાં જી રે
સમરી સરસ્વતી માય હિયડે હરખ ન માય આદીશ્વર મુજ મન મોહન વેલ ૧ ઇંદ્રપુરીથી સાથે વિશ્વતણે આધાર.... આદીશ્વર૦ ૨
નયરી અયોધ્યા જાણીયે રે નાભિકુલગર રાજયોજી રે
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
સુખ ભુવન સુખ સેજડીજી રે. –ઢિયાં મરૂદેવી માત સર્વાથ સિદ્ધથી ચગીજી રે ઉતર્યા ઉદર મઝાર... - ૩ અખેજ નિદ્રામાં છતાંછ રે સુપન દીઠાં છે શ્રીકાર ચૌદ સુપન પૂરા લક્ષ્યાંજી રે ફલ ભાખો ભરથાર... પહેલે સુપને હાથિજી રે બીજે વૃષભ જિણુંદ ત્રીજે સિંહ સેહામણજી રે -- થે લક્ષ્મી સાર... ફુલમાળા છે પાંચમેજી રે છઠે ઉજજવલ ચંદ સાતમે દિનકર દીપતાજી રે આઠમે વજા આણંદ, રજત કળશ નવમે ભર્યા રે દશમે પદ્મસર ખાસ સમુદ્ર અગિયારમે સુંદરૂજી રે બારમે અમર વિમાન. . રયણરેલ વળી તેરમે જી રે ચઉદમે અગ્નિ પ્રધાન દશ ચાર સુપન એ સહીજી રે મેં તે દીઠા એમ.... - ૮ સુપન પાઠક તે છે નહિં જી રે નાભિ કરે મનશું વિચાર ત્રૌલેક્ય સુત હાંસે ભલે રે સુપન તણે અનુસાર.. મરૂદેવા તિહા હરખીયાજી રે સાંભળી ભૂપતિ વેણ નિજ થાનક આવી રહ્યાજી રે ગભ વાસે ગુણ ગેહ નવ માસ વાડે વલ્યાજી રે ઉત્તરાષાઢા નક્ષત્ર ૌત્ર વદની આઠમ દિનેજી પ્રસબે પુત્ર પવિત્ર... - ૧૧ જન્મ ઓચ્છવ સુરે કર્યો કે આવી છપ્પન કુમારી જન્મ વિશેષ એણીપરે કરીછ રે ગયા નિજનિજને ઠામ. - ૧૨
નક્ષત્ર
જુએ જન્મ થયો જિનને જાણી રે દેવ ઘર ભરે ધન આણે રે જિનની તિહાં ધનરાશિ લખાય રે માય બાપને હર્ષ ન માય રે... ૧ જિનાજી રમત વછે જિહાંરે દેવ છેકરાં થાય તિહારે જિન રમતાં તે કેઈન હાર રે જિનના અતિશય જન્મના ચાર રે. ૨ અનુક્રમે યૌવન આવે રે દેય હરિ કન્યા પરણાવે રે અષભ પરણી નિજ ઘર આવે રે ઈંદ્રાણી સુખે ગીત ગાવે રે... ૩ સમય રાજ્યને અવસર જાણી રે લેવા ગયાં જુગલીયા પાણી રે
જલ લાવ્યા જુગલીયા જામ રે દીઠે નવરે અંગુઠે તામ રે... ૪ - પાણી નાંખ્યું તેને ઠામ રે વિનીતા નગરી તે દીધાં નામ રે
ત્યાસી લાખ પૂરવ ઘરવાસે રે જિનને સહુકે કહે તેણી વાર રે...૫ સે પુત્ર દેય પુત્રી સાર રે તિહાં લગે રહે દરબાર રે . ભેગવી સુખ સંસાર રે દીક્ષાની ભાવના થાય છે..... ૬
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઋષભદેવના કલ્યાણુની સજ્ઝાયા
[ ૫૬૭ ]
જુએ જુએ ઋષભદેવજી દીક્ષા લીએ એકસો પુત્રને જ જુદા જુદા દીન પ્રત્યે દાન એટલું દીધે જિનનું તે દાન જે નર લેશે ગાત્રીને જો ભાગજ આપે મણિ મુક્તાદિક ધનને છડી વરસીદાન ઋષભજી આપે ત્રણસે ક્રોડ અઠયાસી ઉપરે સબલ સુગધક પાણી ઉગતાં બહું આભરણુ અલંકાર પહેરાવી ઇંદ્રધ્વજ આગળથી આવે ગુજરાજ ઘેાડાને બહુ પાખરિયાં સૌધર્મને ઇશાનના ઈંદ્ર તેના રે દંડ મણિમાણેક જડયા પંચવરણનાં કુલ વિખેરીયાં ચાર નિકાયના દેવતા મળીયા વિનીતા નગરી માંહે થઈને લઘુ પતાકા ઝાઝેરી દીસે વન સિદ્ધારથ અશાકતરુ હેઠે ચઉમુષ્ઠિએ લેાચજ કરીયેા
૪૬૯
વૈરાગી વડવીરાજી વહેંચી તે આપે ધીરેજી આઠ લાખ એક કાડીજી તેની તે ભવગતિ થેાડીજી સાર્યો વાંછિત કાજજી લેવા મુક્તિનાં રાજછ સાંભળેા થઇ સાવધાનજી એસો લાખ કહ્યો. માતજી ઋષભને નવરાવેજી શિબિકામાં પધરાવેછ અષ્ટ માંગલિક વળી જોડેજી જુએ લેાક મન કોડેજી હુ નાખે ચામર વીંઝેક્ટ જોતાં સહુ` મન રીઝેજી દુદુભિ વાજા વાગેજી સહુ મેહ્યા તેના નાદેજી દીક્ષા લેવાને નયજી સેહાગણુ ના૨ી મંગળ ગાયજી દીક્ષા લેવાને પ્રભુ ડાયજી દીક્ષા લીધી શ્રી આદિનાથજી ૧૦
પ્રભુ પામ્યા કેવલ જ્ઞાન તિહાં મળી રે પક્ષ દાખાર (તહાં વાઁ જય જયકાર પ્રભુ પામ્યા પદ્મ નિર્વાણુ શ્રી વિજય પાટ સુરંગ તસ વિજય પાઢ સુરંગ
N
10
.
18
20
N
..
...
.
20
..
1.4
[ ૫૬૮ ]
૧
દીક્ષા લઈને એક વરસ ભમ્યા વૈરાગીજી પછી વહેીી ઇક્ષુ અહિાર ધન ધન ઋષભજી શ્રેયાંસ ઘેર કર્યું પારણું વૈરાગીજી પ્રચક્રિય થયા સાર ધન ત્રિગડે બેસી જિનવર્ ગણધર ચેાર્યાસી સ્થાપિયા સંઘસ્થાપના સહુ પરે કરી દેશહજાર સાધુ સાથે શું શ્રી વિજય આનંદ સૂરીશ્વરૂ અષ્ટાપદગિરિ વિહાર કર્યાં
2
M
2.
૧
૨
3
૮.
રે
ર
૩
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________
અeo
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
E3 એકત્વ ભાવનાની સઝાયો [૬૯] જગમેં ન તેરા કેઈ નર દેખહુ નિચ્ચે જઈ સુતમાત તાત અરૂનારી સૌ સ્વારથકે હિતકારી વિણ સ્વારથ શત્રુ સેઈ જગમેં ન તેરા કોઈ ૧ તફિરત મહા મદમાતે - મૂરખ વિષયન સંગે રાતે નિજ અંગકી શુદ્ધ-બુધ બેઈ જગમેં, ઘટ જ્ઞાન કળા નવિ જાકું પર નિજ માનત હૈ તાકું આ ખર પ્રસ્તાવા હેઈ જગમેં નવ અનુપમ નરભવ હારે નિજ શુદ્ધ સ્વરૂપ નિહાળો અંતર મમતા મલ બેઈ જગમેં, પ્રભુ ચિદાનંદકી વાણી તું ધાર નિચે જગ પ્રાણી જિમ સફલ હેત ભવ દઈ જગમેં,
[૫૭૦] આ પ્રાણી એકલો રે પરભવ એકલે જાય પુણ્ય પાપ સાથે ચલે રે સ્વજન ન સાથી થાય રે પ્રાણ ! ધર જિન ધર્મનું રંગ પામ સુખ અભંગરે પ્રાણી ! : માલ રહે ઘર સ્ત્રી વળે રે પિળે વળાવી કથ સ્વજન વળે સમશાનથી રે પ્રાણુ ચલે પરપંથે રે , સ્વારથી મેળાવડો રે
સ્વજન કુટુંબ સમુદાય સુખદુઃખ સહે જીવ એકલે રે કુળમાં નહી વહેચાય રે... ૩ પ્રાણ ભેગુ લખ આપીને રે વસુમતિ કરી નિજ હાથ ચક્રી હરિ ગયા એકલા રે પૃથ્વી ન ગઈ તસ સાથ રે.. ૪ લખપતિ છત્રપતિ સૌ ગયા રે રિદ્ધિ ન ગઈ તસ સાથ હાક સુણી જન થરથરે રે તે ગયા ઠાલે હાથ રે. ૫ અભિમાની રાવણ ગયે રે જગ જશ લેઈ ગયે રામ આખર જવું એકલું રે
અવસર પહોંચે જામ રે.. - ૬ એકાકી પણું આદયું રે મૂકયું મિથિલા રાજ વલય દષ્ટાંતે બૂરીયે રે ત્યાગી થયે નમિ રાજ રે. . ૭
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________
એલ–અધ્યયનની સજ્ઝાય
૬ એલક-અધ્યયનનો શબ્ઝાય [ ૫૭૧]
અજને જિમ કોઈ આપણે આંગણે ગમતે ચારો ચરે ફરે ગેલશ્યુ ભગવંત ભાંખે હા ભાગ ભૂંડા ાછે પચ વિષયને પદારથે પ્રાણીએ મદિરા માંસને આહારે માહી નરકે નાનાવિધ લહે વેદના કાડીને કાજે કનક ટકા ગમે
કુથ્થ કાચા અબ ફળ કરણે તિમ સુરવર શિવ સુખની તજી સાહ્યબી ઉયરતન વાચક એમ ઉચ્ચ
૪૭૧
પ્રાહા કાજે રે પ્રેમે પાષે જવાદન પુરે રે મનને તાજે ૧ શિર જેમ હેન્રી રે અજને આરોગે ભવભવમાં ભમે ભાગ સ`જોગે ભગવંત જીવડા દ‘ડાય રે દિવસ ને રાતે
પ્રાણી પીડાએ રે પાપને પાતે, ૩ રાજ જિમ હારે કેાઈક રાજા લહે દુઃખડા રે વિષય તગાજા વિષયની વાતે ૨ કેઇ વિષ્ણુત્તા હજીય ન ચેતા રે કાં હાહુત્તા,, ૫
10
મેં ઐતિહાસિક આચાર્યાં–મુનિએની સજ્ઝાયા[૫૭૨–૬૫૨] આણંદ વિમલસૂરિની સજ્ઝાયા ૫૭૨
ગાયમ ગણહર પ્રથ્રુસુ' પાય હું ગાઉં શ્રી તપગચ્છરાય દુસમકાલિ· ગુણહ નિધાન સુવિહિત મુનિવર કેરૂ રાય ઇડરી નરિ હુએ અવતાર સા મેઘા કુલિ કમલ દિણુંદ દુદ્ધર પંચ મહેન્વય ભાર સાધુ ધર્મી તુમ્હેં સુધા કરિએ પ'ચ સમિતિ તુમ્હે પાલી ખરી પરિગ્રહ મમતા મૂકી કરી ઉઃ ચારિત્રનઈ ઉવિહાર વલી ઉગ્રતપ કીધઉ ઘણા શ્રી જિન પ્રતિમા આગળ રહી સઉ ઈકાસી ઉપવાસ કરી વીસ યાનકતપ વીસ-વીસવાર ચ્ચાર સદ” ચઉથ તુમ્હે પૂરા કર્યો. વીસ થાનકતપ ખીજી વાર ચારસઇ છઠે તે પુશ કર્યો.
સરસતિ સામિણિ સમરૂ માય આણંદવિમલસૂરિ પ્રણમું પાય .. ૧ મઇં પામ્યા તુ યુગહપ્રધાન આણંદ વિમલસૂરિ પ્રણમુ` પોય... ૨ માતા માણેક કૂખિ મલ્હાર શ્રી આણુંદ વિમલસૂરિદ... તે તુમ્હે રિઆ ગિ અપાર દુરગતિ પડતઉ જીવ ઉરિએ... ૪ ત્રિણિ ગુપ્તિ સુધી આદરી શ્રી જિત આણા સુધી ધરી... તે તુમ્હેં કીધઉ શુદ્ધ આચાર તે હૈં એવું ભવિયણ સુણુઉ... પાપ સર્વે આલેય! સહી સંયમ કમલા રૂડી વરી... ચઉથેકરી તુમ્હેં કીધઉ સાર વીસ ખેલ તે મનમાંહિ ધર્યો છઠેકરી તુમ્હેં કીધઉ સાર વિહરમાન જિન હિયડઈ ધરિયા. ૯
3
પ
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૭૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ તેહના કીધા છઠ વળી વીસ વીરતણું છઠ બિસઈ ઓગણત્રીસ વળી છઠ્ઠ તુહે કીધા ઘણું પાખી-ચઉમાસી-અઠાઈતણ ૧૦ હિલા કર્મના દુવાલસ પંચ દર્શનાવરણીના નવ દસમ અંતરાયના દુવાલસ પંચ મોહનીયના અઠાવીસ અઠ્ઠમ.... ૧૧ વેદની, ગોત્ર, આઉખા તણું , અઠમ-દસમ તુહે કીધા ઘણા નામ કરમનું તપ નવિ થયું એહ મને રથ મનમાંહિ રહ્યો... ૧૨ ગુજર–માલવ વાગડ દેસિ મેદપાટિ–મારૂ-આડિ વિદેસિ સેરઠ-કાન્હડ-મદમણનઈ દેસિ શ્રી પૂજ્યજી દીધે ઉપદેસ. ૧૩ કામિ-ઠામિ તે મહોત્સવ ઘણા મનોરથ પૂર્યા શ્રી સંઘતણા ચઉવિ સંધ મિલ્યા તે બહુ ધરમવંત તે હરખ્યા સહુ.. ૧૪ પ્રમાદ તણું કીધઉ પરિહાર શ્રી વીરશાસન દીપાવણ હરિ પ્રતિપઉ સદગુરૂ જિહાં રવિચંદ શ્રી આણંદ વિમલ સુરિદ... ૧૫ પનર ખાસીઈ સાધુપંથ લીધ સંવત છનુઈ અણસણ કીધા ચાર શરણ મનમાંહિ ધરી શ્રીપૂજ્ય પેહતા દેવની પુરી.. ૧૬ અહમદાવાદ હઉ નિરવાણ માંડવી મહત્સવ અતિહિ મંડાણ ચઉવિત સંઘ ઘણુતપ કરછ શ્રી પૂજ્ય નામ હીયામાંહિ ધરઈ... ૧૭ શ્રીહેમવિમલ સર કેરૂ શીશ શ્રીઆણંદ વિમલ સૂરીશ શીશ વિનયભાવે પ્રણમી કહઈ તુમ્હ ધ્યાનિ મેરૂં ચિત્ત રહઈ. ૧૮ ૫ટ્ટ ધુરંધર તપગચ્છરાય શ્રી વિજયદાનસૂરિ પ્રણમું પાય શ્રી આણંદ વિમલસૂરિ કેરૂં સીસ શ્રી સઘતણી પૂરવું જગીસ... ૧૯
[ પ૭૩). વીર જિણેસર પાયે નમીરે સમરી સરસતી માય સૂરિશિરોમણી ગાઈઈજી નિર્મલ થાઈ કાય હૈ સામી સૂરિ શિરોમણી રાય હુ ગાઉ ગુણહ ભંડાર હે સામી ૧ ઈડર નયર સેહા મણુઉ રે તિહાં હુએ અવતાર સાહ મેધા કુલમંડણઉજી માણિકદે કૃમિ મહાર દિનદિન વાધઈ બાલઉછ
દીસંત સુકુમાલ હેમ વિમલ સૂરિપાસે સહી લીધી દીક્ષા સાર વિનય કરી વિદ્યા ભણીજી વ્યુતનું દુઓ જાણ કુમતીના મદ ગાલતું જ
નવિ કે માંડઈ પ્રાણ ગણધર પદ તુહ થાપિઉછ ઓસવંસ કુલ હીપતુંજી દેખી ગુણહ ભંડાર
અપાર
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઐતિહાસિક આચાર્યો–મુનિઓની સઝાય
ડી
સાયર સંયમ તુમહે આદરિજી મૂકી પરિગ્રહભા૨ તક્રિયાઈ દીપતાજી
ગુણ નવિ લાભઈ પાર. ૬ પ્રમાદ પંથહ પરિહરી
આશ્રવ દ્વારહ સંવરી
સંવરી સ વરસું ચિત્ત માંડીઉં એ ૭ આદિ વ્રત પાલઈએ વિમલનિયમ નિતુ ધારઈએ
ધારઈએ સૂરિ પણ સંયમ સુદરૂએ સંવર. ૮ મુનિપતિ અતિ દીપઈએ મારવિકાર છપઈએ
દીપઈએ તપતેજઈ તે રૂઅડીએ , ૯ કુમતિના મદ ભાંજઈએ : સીહતણું પરિણાઈ એ
ગાજઈએ સમુદ્રની પેરે સુંદરૂ એ છે ૧૦ ગુહરી વાણી ગાજઈ એ સૂરિ પણ તુમ્હ છાજઈ એ
રાજઈએ પૂર્વદિશિ જિમ દિનકરૂ એ - ૧૧ દશવિધ યતિધર્મ ભાખઈએ ભૂલા મારગ દાખઈએ
રાખઈ એ જીવ છકાયતણી કરી એ . ૧૨ પૂર્વે સાધુ જે હજી સંભરિયા તે આજ સંપ્રતિકાલઈ શોભતુંજી ધન ધન તું નષિરાજ, હંસામી! ધન ધન ૧૩ કાગિદીનું ધનુ ભલઉજી ધન જેહનું અવતાર શાલિભદ્ર સુકોશલઉજી મુનિવર મેઘ કુમાર ઢઢણ કુમાર અંધઉ સુણઉછ યૂલિભદ્ર ધન અણગાર તુહ દીઠઈ તે સંભરિયાજી જબુ વયર કુમાર ભગવન નામ અતિસુંદરૂજી રૂડઉ તુમ્હ પરિવાર જોડઈ આચાર્ય શોભતાજી વિજય દાન સૂરિ સાર ઉવઝાય પદ દીપતાજી વિદ્યાસાગર સાર અમરહર્ષ ગુણ આગળાજી પંડિત નામ ઉદાર
૧૭ [ ૫૭૪ -- જેણ દિન હારગુરૂ વદન સમ ચંદ્રમાં ગુણ સખિ હું સદા નયન પંખું હીર, રૂ વચન અમૃતરસ મનિ ધરૂં સેઈ દિન આઉખામાંહિં લેખું જેણે ૧ સુણ સખિ મઇ લિખી હીરગુરૂ ગુણ સ્તુતિ સાહિ અકબર યથા મનિ વિચારિ સમિતિ-ગુપ્તિ તથા હીર સૂધી ધરઈ હીરગુરૂ શુદ્ધ નવ બ્રહ્મચારી ૨ ધન્ય તે ગામ પુર નિયર વર પત્તના હીરગુરૂ પદ કમલ પવિત્ર કીના ધન્ય તે ભવિક લેકા સખી હું ગણું હીરગુરૂ ગુરૂપણુઈ જેઠ લીણ , ૩
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૭૪
સજઝાયાદિ સંગ્રહ હીરગુરૂ તપર હીર ઉપશમ રસે સુણ સખિ પેખિચે એહી મારે હીરગુરૂ સાર સંયમ ધગ ધરે જનની જા ભવાબોધિ તારા ૪ રયણની જાત માની ન રે યથા લશણીઉં લેકમઈ સાર હીરે સાહ અકબર યથા હીરગુરૂ ચિત્ત ધયું સકલ મુનિ સો ના ગુણગંભોરેપ
પ્રણમી સંતિ જિણેસર રાય સમરીય સરસતિ સામિણ માય ગુણસિઉ મુઝમનિ ધરી આણુંદ ગુરૂ શ્રી હરિ વિજય સરદ. શ્રી બાણંદ વિમલ સૂરીસર રાય શ્રીવિજય દાનસૂરિ પ્રણમું પાય તાસ સીસ સેવઈ મુનિર્વાદ ગુરૂ શ્રી હીરવિજય સુરીદ. ૨ સમતારસ કેરઉ ભંડાર
ભવિક જીવનઈ તારણહાર પાયે નમઈ નરનારી વૃંદ ગુરૂ શ્રી હરિ વિજય સુરીંદ... ૩ દેહકાંતિ દીપઈ જિમ ભાણ વળી મધુરી કરઈ વખાણ પડિબોહઈ સુર-નર-દેવિંદ ગુરૂ શ્રી હરવિજય સૂરદ... ૪ ચૌદવિદ્યા ગુણરયણનિધાન વાદી સયલ મનાવ્યા આણ શ્રી વિજય દાન સરીસર સીસ પ્રતિપઉ એહ ગુરૂ કેડી વરીસ... ૫
[૫૭૬] વીરજિન કનકગરિ સુંદરૂ શ્રી જિન શાસન સાર રે નંદનવન શ્રુતકેવલી કંદથી હુએ અવતાર રે.. શ્રીગુરૂ સુરતરૂ અભિનવું વાંછિત પૂરવઈ કામ રે નામ લીધઈ ભવજન તણાં વિબુધજન સયલ સુખ ધામ રે, શ્રીગુરૂ. ૨ સમતિ મૂલ સેહામણું સીઢ સુદઢ થડ જાસ રે વાડી નવ અતિ ઘણું દીપતી અચલ જડ સત્ય વિશ્વાસ રે.. . ૩ શાખ પ્રતિશાખ મહાવ્રત વળી સમિતિ મતિ ગુપ્તિની ચંગ રે કુંપલી કુંયલી જાણી શ્રી જિનવચન સુરંગ રે. ચરણ-કરણ ગુણ પાનડાં વિનય નય કારક સાર રે જ્ઞાન ફુલેકરી કુલીઉ કર યશગધ વિસ્તાર રે.. , સરસ વચનરસ મંજરી પિંજરી કૃત વન દેશ રે પલવ પ્રૌઢ તિહાં પુણ્યના ગલય નવ રસ સુવિશેષ રે , કનક વરણ અતિ અલી શાખ પરિપૂરણ કાય રે સરસ નિબિડ ઘન સીયલી તાપહર કીતિ છાય રે.. મુનિવર ગણુ તિહાં ભમરલા ગુમ ગુમ કરય સઝાય રે અંગ અગ્યાર રસ પીયતાં દેહની પુષ્ટિ બંધાય રે...
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઐતિહાસિક આચાર્યો-મુનિઓની સઝાયો વિમલમતિ વિબુધ સેવા કરઈ મનિધરી અતિહિ આણંદ રે ? અવિચલ પદ ફલસું ફલિઓ નિવૃતિ સ્વાદ અમંદ રે.. - ૯ સાધવી સા૨ કલકઠિકા ધરઈ ગતિ પંચમ રાગ રે શ્રાવક શ્રાવિકા શુક-શકી નહિં તિહાં કુમતિજન કાગ રે.... - ૧૦ વાચક સાલ તરૂ પરિવરિઉ આચારજ ચારૂમંદાર રે હીરવિજય ગુરૂ સુરતરૂ કનક વિજય મુનિ સુખકાર રે - ૧૧
પિ૭૭] સરસતિ સમિણિ પાયે લાગઉ માગઉ અવિચલ વાણી રે તપગચ્છ નાયક જિમહું ગાઉ વિમલ ભગતિ ચિત્ત આણી રે ૧ જયજય શ્રીહીરવિજયસૂરિ સૂરજ સમ નિત દીપઈ રે કલિજુગિ કુમતિ મતબલ ગંજન તિમિર હરી જગ જીપઈ રે, જયજયર. ઓસવંશ સાહ કુરાનંદન
નાથી માતા જાયઉ રે પરમ પુરુષ પુરુષેત્તમ જાણી ઇંદ્રાણુ ગુણ ગાયઉ રે તપગચ્છપતિ ગુણવંતઉ દેખી શ્રીવિજયદાનસૂરિ દીઓઉ રે ; બાલપણુઈ બહુ બુદ્ધિ મહોદધિ ચૌદ વિદ્ય ગમ શીખ્યઉ રે - ૪ સુંદર મૂરતિ મુનિજન મેહન ઉપશમરસ ભંગારૂ રે યુગ પ્રધાન જંગમ કલપતરૂ જિનશાસન શૃંગારૂ રે , પંચાચાર વિચાર ચતુર મતિ સૂરિગુણે નિત ગાઉ રે ગામાગર પુરિ વિહાર કરંતઉ આવઈ બહુત દવા જઇ રે - ૬ કરતિ કેડિકલેલ કરંતી દેસ-વિદેસઈ ચાલઈ રે નિજ દરસણિ દરસણું ધન દેઈ દુગતિના દુખ પાલઈ રે , ૭, અભિનવ ગુરૂ ગૌતમ સમ લબધિઈ અવતરીક ચિતિ ચોખઈ રે સંઘ ચતુર્વિધ ચિહુ દિસિકેરા અમૃત નિજર કરી પિખઈ રે,, ૮ પંચ પ્રમાદ આઠમદ વારઈ જિનશાસન સેહાવઈ રે સુંદરમતિ શુભધ્યાન આઈસી જિંન ચકવીસઈ થાઈ રે - ૯ નવનવ રસ દેસણ વિસ્તારઈ છવાજીવ વિચારઈ રે અડવિધ ગણિ સંપદસિઉ પૂરૂ આપ તરઈ પર તારઈ રે , ૧૦પ્રતિરૂ પાદિક ગુણમણિ સાગર આગર શ્રત ન સ ચઉ રે તપગચ્છ સેવનતિલક વિરાજ ઈ એ ગુરૂ હીરૂ જાચઉ રે - ૧૧ એક જીભ કિપર વખાણુઉ ગુરૂ ગુણમાણિક ભરીઉ રે દિનિદિન અધિક પ્રતાપઈ વાધઈ- જેઠ માસિ જિમ દરીઉ રે - ૧૨
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ કલશ–ઈમ સુગુણ મુણિવર તેણઉ નાયક શ્રીવિજયદાનસુરીસરૂ તસ પટ્ટઉદયાચલઈ ઉદયઉ પૂરણ પુણ્યદિવાકરૂ મહિમાંહિ મહિમાવત ચિર જય શ્રીહીરવિજયસૂરિ પુરંદરૂ શ્રી વિશાલ સુંદર સીસ જંપઈ સંઘ ચતુવિધ સુખકરૂ - ૧૩
- [૫૭૮] સરસ વચન દિ સરસતી પ્રણમી સદ્ગુરૂ પાય થુણસ્ય જિનશાસન ધણી શ્રીહીરવિજયસૂરિરાય રે, જગગુરૂ ઝાઈઈ માન્યો અકબર સાહઈ રે જસ પાટિ દીપતીશ્રીવિજયસેન ગરછનાહે રે ૧ સાહ કુરકુલિ ચંદલે નાથી માત મહાર શ્રીવિજ્યદાનસરિ પટ ધણી હીરજી જગત શૃંગાર રે.. - ૨ જિણિનિજ પર સિદ્ધાંતને પામ્ય પરગટ પાર શીલઈ થુલિભદ્ર જેડલી વઈ ગઈ વયરકુમાર રે મહિમા દેખી માનીઉં અકબર શાહ સુલતાન પેસકસી પુસ્તક તણું ઢવઈ પ્રથમ બહુમાન રે જિણઈ જિન ધર્મ જગાવી ગોવધ નિત્ય વાર_ વરસ પ્રતઈ ષટમાસની વરતાવી જીવ અમારિ રે ,, ૫ છણે છેડા જીજીઉ મૂકાશે જગિ દાણ બંદી લાખ મેલહાવિયા, ઈમ કીધાં જગત અહેસાન . ૬ મુગતઉ અવિચલ વિમલાચલ ગિરનારનઉ રે વિણ કરઈ જગ કરઈ જાત્ર તે જસ હીરજી તુઝવિણ કહઉ કેણ અવરનઈ છાજઈ ગુણમણિ પાત્ર હીરજી ન વીસરઈ રે, કિ હરકિમ વિસરઈ રે ૭ તીરથયાત્રા કરી ગુરૂ હીરજી સમસય રે, ઉના નયર મઝારિ બિંબપ્રતિષ્ઠા પ્રમુખ મહોત્સવ દીવના રે, શ્રાવક કરઈ ઉદાર રે, ૮ સંવત સેલ બાવન ભાદ્રવ માસહઈ રે, કરીય સંલેખન સારી સુદિ દશમિ મધ્યરાત્રિ જગવી સાધુનઈ રે, સમઝાવઈ સાધુ શૃંગાર રે ૯ નિજ નિર્વાણ સમય કહી અણસણ આદરઈ રે, પચખઈ ચારે આહાર ઇગ્યાસિ સુપ્રભાતિ નવઈ અંગ પૂજિયા રે, અઢી પહોર લગઈ સાર રે.૧૦ સ્વયં કરાવઈ સંધ્યા પડિકમણું પ્રભો રે, જિમ દેશનઘઈ જિનવીર ગણઈ નવકાર તે વળી બેઈસી પાસનઈ રે, હીરગુરૂ સાહસધીર રે, ૧૧ ગચ્છારી જિનશાસન દીપાવીયે રે સા બહ-પરેક ઈમ કહી નવકારવાલી પાંચમી માંડતાં રે, હીર પહંતા પરલેક , ૧૨
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઐતિહાસિક આચાર્યો-મુનિઓની સજઝાયો
૪૭૭ જગનઈ વાહ રે ગુરૂ હારજી હીરનિર્વાણુ જાણકારી આવ્યા દેવ વિમાન રે કરવા હીરના ગુણગાન રે કલિમા અઝેર સમાન રે, જગનઈ ૧૩ તે ત૭ નજરઈ રે દીઠા
)લઈ સરવાસી ભટ્ટ રે તસ સુત દેખઈ પરગદ રે વાણી કવિ ઉદભટ્ટ ૨ - ૧૪ રાત્રિ અંગજ પૂછઉ
ત્યાહરી અઢી હજાર રે માંડવી હુઈ ઉદાર રે કરી અકથી પાની સાર રે તિહાં બેઠી ત્યાહારી હજાર રે૧૫ માંડવી નીપની જબ રહી તબ રહી રાત્રી ઘડી ચાર રે તવ ઘંટા નાદજ વાગીઉ જેહવઉ ઈદ્ર નઉ સાર રે સુણઈ તે વર્ણ અઢાર રે પછઈ વાગા સાત ઉદાર રે - ૧૬ જબ ચયમાંહે પિઢાડીયા જિહાં લગઈ દીઠું કાંઇ અંગ રે તિહાં લગઈ પૂછયા મનરંગ રે રૂપાનાણુઈ અતિચંગ રે. . ૧૭ પંદરમણ સુખડી ભલી અગર તે ત્રણ મણું જાણું રે કપૂરસેર ત્રણ તિહાં કહ્યું ચુએ સેર પાંચ પ્રમાણું રે કસ્તુરિ બસેર આણરે કસર સેરવ્રણ વખાણી રે. . ૧૮ ઈણ પરિ હીર અંગ સંસ્કારીયું ત્યાહરી સાત હજાર રે (તણિ વાડી જે ઝર લાઈઆ તેહજ માર્યો સહકાર રે ફળીયા તેહ સહકાર રે અચરજ એહ અપાર રે... - ૧૯ પારિખ મેઘ કરાવીયું શુભ તિહાં અતિ અભિરામ રે તિહાં રાત્રિ આવઈ રે દેવતા કરવા હીર ગુણ ઠામ રે નાટક હઈ છઈ તામ રે વાજિંત્ર વાજઈ તેણુ ગ્રામ રે.... . ૨૦ તિહાં ક્ષેત્ર જે વાસ વસઈ વાણીએ નાગર જતિ રે તિણિતિહાં જાઈનઈ જોઈઉ ઉદ્યોત વનમાં ન માત રે કાન સુણ ગીતગાન રે ' વાજિંત્ર દેવતાના વાત રે નજર રખઈ સાક્ષાત રે સમકરી કહઈ પ્રભાત રે... - ૨૧ કલસ–ઈએ વરશાસન જગતભાસન હીરવિજય સુરીશ્વરે
જસ સાહિ અકબરદન છાજઈ બિરૂદ સુંદર જગગુરે જસ પટ્ટ પ્રગટ પ્રતાપ ઉઠ્ય વિજયસેન દિવાકરે કવિરાજ હર્ષાણુંદ પંડિત “વિવેકહર્ષ સુહ કરે
પિ૭૯ આજ સકલ સિદ્ધાંત હું પાઉં બ્રહ્માણી માત આરાઉ આણંદ કલેલિ ગાઉ નાથીબાઈ તુહરિ નાનડીઈ રે માહરિ મેહરાયણ્યું ગેડી એણુિં મયણની વાત વિગેડી મહરાં દુખડાં કાઢયાં સાવિ દેહી, નાથી ૨
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૭૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ આગઈ લેભ તારિ હું ગ્રસીએ હું તે મયણ તણે છું રસીઓ
- હવઈ હીરજી હીયડે વસીએ - ૩ હે કૃણ માત્ર ભિખારી પરણાવી સંયમ નારી
હું તે કીધે ધરમ અધિકારી - ૪ હું ધૂર્ત કિણહી ન જાયે મનમોહન ખરે રે પિછાણે
હે વાનરે કિમ વસિ આ . ૫ એહવઉ કામ કેહથી ન સીધુ નવિ જાણું ઈણિ કાંઈ કીધું
માહરૂ મનડું હરિનઈ લીધું . ૬ મુનિ ઉવટ જાતે વાળે (ય)મુનિ દુરગતિને ભય ટાળે
એણિ બાળકનિ પરિપ સિદ્ધાંત રસ મુઝ દીધે ત્રણ ભુવનમાંહિ હું પ્રસિદ્ધો
એણિ આપણે હુ દાસ કીધે , ૮ શ્રીહીરવિજયસુરીસ પ્રભુ પ્રત કેડ વરીસ :
ઈમ સહજ વિજ્ય છે આસીસ - ૯
[૫૮]. સરસતો મતિ આપે છે સારી ગાઉ તપગચ્છકો પટધારી હીરજીની હું બલિહારી મનહર હીરજી ગુરૂ વંદે મનહર૦ ૧ પાલણપુર નયર સુકામ સાઇન સાઇન લે વિસરામ ગુરૂ જનમભૂમી અભિરામ સાકું રાજી કુલ શિણગાર સતી નાથીજી માતા મહાર જાણે ઇદ્રભૂતિ અવતાર જિનશાસનકે સુલતાન અકબરસા દે બહુમાન ગુરૂ કલિયુગ શૃંગપ્રધાન અમારિ ઢઢેરા ફેરાયા વિમલાચલ મુક્ત કરાયા જેણે વાદીર્વાદ કરાયા છે જ્ઞાનકિયા ગુણ ભરી ગુરૂ ઉપશમ રસને દરીયા જેણે ઓસવંસ ઉદ્ધરી શ્રીવિજય દાન સૂરિરાયા તસ પાટે હીર સવાયા બહુ પુણ્ય ખજાના પાયા... બાઈ મલાઈને વીરે મહીં મંડલ સાહસ ધીરે ગુરૂ હીરજી જેસો હીર... જેમ કમલે મધુકર રસીયે તેમ હીરજી હિયામાં વસીઓ
ગુણ ગાતાં ચિત્ત ઉલસીએ...૯ શ્રીભાવવિજય કવિસીસ કહે સિદ્ધિવિજય નિસદીસ ગુરૂ પ્રતાપે કોડ વરીસ
[૫૮૧] સરસત સામન મન ધરી પ્રણમીય શ્રી ગુરૂ પાય રે તપગચ્છનાયક ગુણ થયું શ્રી હીરવિજય સૂરિરાય રે.. સરસત૧ જબૂદીપ વખાણીયે
અણ લાખ સે ચંગ રે ખંડ ભરત તિહાં જાણીયે. જેયણ શત પંચ સુરગ રે. . . ૨
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઐતિહાસિક આચાર્યાં-મુનિએની સજ્ઝાયા
છત્રીસ જોયણ છકળા ભલુ તેહમાંહે એક પરગડું' બહુ વવહારીયા તિહાં વસે સાત ક્ષેત્રે વિત વાવરે શ્રાવક ગુણે સ’પુરીયા
જે નરનારી તુમ નમેજી સાત દિવસ સાઢા જસે જી 'તસ કુરજી જનમીયાજી ધવલ માંગલ તવ ઉચ્ચરેજી માત પિતા હરખે વેજી દિન દિન વાધે દ્વીપતે જી ચંદ્રવદન મન મેહતાજી પાટણ પૂજ્ય પધારીયાજી નામ' નનિધ સપજે જી પૂજ્ય પધાર્યા સાંભળી જી સુણી ઉપદેશ વૈરાગીયાજી ઘર આવી ભિતિ સું વનવે એ સંસાર અસાર મે' શ્રી જિનશાસન ધન્ય ધન્ય જે ચિત્તમાંહે વૈરાગીયા -મહેની ભણે ખંધવ સુણે ચારિત્ર છે વચ્છ દેહિલ બાવીસ પરીષહ દેાહિલા ઘર ઘર ભિક્ષા માગવી બેહની સુર્ણા ખધવ ભણે નરગ તણાં દુઃખ ભાગળ્યાં આઉ સાગર તેત્રીસનું ભાગવતાં દુખ દેહિલા અહેનીભણે સુણુ હીરજી જોબન ભર અતિ દાહિલ'
અનેાપમ જાસ વિસ્તાર રે પાલણપુર સુવિસાલ રે... ન લહુ' તસ (ઋદ્ધિને!) ધનનો પાર રે કરે નિજ સફ્ળ અવતાર રે... સાહ કુંઅરા તેણે ગામ રે નાથી તસ ઘરણી અભિરામ રે... પુણ્યતણે અનુભાવ
A
3 10
વસે નિજ શયનસું પરવરા ઢાળઃ દેવતણા સુખ ભોગવીજી
તાસ ઉયરસર અવતર્યાજી હંસ સમાન સુભાવ ગુણાકર, ધનધન તુમ અવતાર તે પામે ભવપાર વળી એલ્યા નવ માસ તબ પૂગી સબ આસ .. એહવા કરે શણગાર નામે હીર કુમાર... ખીજ તણા જિમચંદ દ્વીડે પરમાનદ... શ્રી વિજય દાન સૂરિરાય દીઠે દારિદ્ર જાય... આવે વન્દ્વન કાજ સારૂ ઉત્તમ કાજ... અનુમતિ દ્વીયે। તુમે આજુએ જાણ્યે ગુરૂમુખિં આજુએ ધન્ય ધન્ય હીર કુમારૂ એ જાણી અસ્થિર સ’સારૂ એ... શ્રીજિન૦ ૧૨ તુમચી કુ'અલી વેસુએ જિમ અસિધાર પ્રવેસુ એ... સાહલી કરતાં વર્તીએ લેામ ટાહેલુ રાતુએ... એ દુ:ખની કેણુ માત્એ સુણતાં ધૃજે ગાત.... ૫'ચ ધનુષ તસ કાય રે કેમ એક જીભે કહેવાયરે આણી હૃદય વિચાર ૨ દેહિલા મયણ વિકાર ...
10
૪૭૯
..
.
J
.
2
S
1.0
...
૫
૧૦
૧૧
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
૧૭
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________
• ૧૯
સંજઝાયાદિ સંગ્રહ મયણું મહીપતિ પરગડુ જેણે મોડા બહુવીરૂએ શ્રીનદિષેણ મુનીશ્વરૂં રહનેમાદિક ધીરૂએ. - ૧૮ પાણીથહણ તમે કરેલ ભેગો બહોળા ભેગુ એ
ગત અવસર નહીં પછે લેજે જેગુએ.. બહેની સુણે-બંધવ ભણેએ એ સુખનું કેણ માંનુએ દેવતણું સુખ ભોગવ્યા -પામી અમર વિમાનુએ.... માનવ ભવ અતિ દેહિલો દોહિલે આરજ દેસુએ કુલ ઉત્તમ મિ દેહિ દેહિલે ગુરૂ ઉપદે સુએ.. - ૨૧ મન્મથને મદ ભાંજરું કરસું ઉત્તમ કાજુ એ સદગુરૂરાજ પધારીયા અનુમતિ દીયે તમે આજુએ . ૨૨ ઢાળ–એમ સહુસયણ પ્રમુખ સમઝાવીય પાટણ નયર મેઝાર શ્રીવિજયદાનસરીસર પાસિં લીધે સંજમ ભાર મુંઅરજી જાણ અથર સંસાર ગ્રહણાદિક શીખ્યા અભ્યાસે શ્રીગુરૂવચને ચાલે જોગાદિક તપ રંગે સાધે કુમતિ અધગતિ ઘાલે, કુંઅરજી ૨૪ સૂરિમંત્ર સૂરીસર સાથે ' અધિષ્ઠાયક તસ બેલે હીર હરખ તુમ પદ થાપ અવર નહિં એહ તેલે. ૨૫ શુભવેળા શુભ લગન જોઈ ગુરૂ આચારજ પર થાપે સંઘપ્રમુખ સહુ એ ગ૭ હરખે નિત જન સર્વ સુખ આપે, પંચ મહાવ્રત પંચસમિતિ તિમ ત્રણ ગુપ્તિ મન પાળે પંચાચાર કિમે નવ ચૂકે કુગતિ તણું ભય ટાળે છે. એમ તપગચ્છ નાયક ગાયે ધરી આણંદ આણંદ વિમલમુરિ
તસ પદ ઉદયે ચંદ શ્રીવિજયદાનસૂરિ
ગુણવતા ગણધાર તસ પાટિ ધુરંધર
શ્રીહીરવિજ્યસૂરિ સાર , જહાં મેરૂ મહીધર : જહાં દીપે શશીભાણું તિહાં પ્રતાપે એહ ગુરૂ જસ વહે સંઘ આણુ.. . તસ પદ પંકજવર
સેવક ભંગ સમાન કરજેડી પર્યાપે
હરી નામે બહુમાન... કલસ કલિકાલ માંહે એહ મુનિવર પ્રબલ ગુણ મહિમાનિલે વર સંજમ કમલા જગત વિમલા તાસ મુહ અણુવમીતલે બહુ ભક્તિભાવે થણે મુનિવર બત્રીસી અનોપમ રચી જે ભવિય ભણસે અને સુણસે તાસ બહુ મંગલ કરી.... - ૩૨
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઐતિહાસિક આચાર્યો-મુનિઓની સજઝાયો
[ ૫૮૨] દુહા ગજ ચોરાસી લખ સબલ ઘર આંગણ ગેહેવર
કેડ અઢાર તરંગ ચપલ ત્યાંહિ દીસે હે વર નવનિધિ ચૌદહ રયણ સહસ ચેસઠ અંતેઉર અલંબ ધજા દસકેડ સહસ બહોતેરે પરવર છ—એ કેડ પાયક નમે સહસ બત્રીસા મુગટધરૂ
પાંચમે ચડી સેળભે જિન શ્રી શાંતિનાથ સંતિકરૂ... ૧ સયાઃ જિન્હેં હર વિજય સૂરિ ગુરૂ કી ઉન્હે એ રસુ ગુરૂ કીયે ન કી
જિહે હીર વિજય સૂરિ નામ લીયે હે ઓરકે નામ લીયે ન લો જિહે હર વિજય સૂરિ ચિત્ત ધર્યો ઉહે એરકં ચિત્ત ન ધર્યો જિન્હેં હીરવિજય સૂરિ પાંઉ પ ઉહે ઓરકે પાંઉ પ ન પ ૨ હીરવિજય ગુરૂ સાહી અકબર દે ઉદયે ધમ ધારના મન મોહન મૂરત સુંદર સુરત તિમિર પાપ બીડાનકું નિજ દેશ સુવે મેં ગૌ બછકું છઉદાન દીયે પૃથ્વી તારન સુકવિ કહે સાધુ સંગત કર ભવદુગત દૂર નિવારન... ૩ ઉત્તર ઉભે દેશ આણ
હે ગેરર્તિ જપે પૂરવ પ્રસિદ્ધ પ્રમાણ
સકલ વાદી નર કપ દકખણ ધર્મ સુધ્યાન
ચિત નવકારસું રખે પછિમ કરૂં વખાણ હરમજ આદન શહેર બક ખે ગણુદાસ કહે ગુરૂ નિરમલે શ્રી વિજય દાન પટ્ટે ભણે શ્રીહીર વિજય સૂરિ વંદતાં ધર્મલાભ હેય અતિઘણે... ૪ સૂતન અત્ર અકાસ ગોવિંદ સંત તપગચ્છ સુણીએ એ કલા સેલ સંપૂર્ણ
આ કલા બહાંતર ભણીએ એહ હીણ ખીણ આ કલા દિન દિન ચઢતે એહ રાહુ જે આરડે
આહ ભેએ અનંગ ભડંતે અને અમી કેઉ ન વદીયે - આ વચન અમૃતરસ વરસે બહ પ્રાગ્વાટ શશી વિઝાય જે શ્રી સકલચંદ વંદે સહુ. ૫
[૫૮૩) બે કર જોડી વિન ગુંજી શારદા લાગુ પાય વાણી આપો નિર્મળીજી ગાઈશું તપગચ્છ રાય તે મન મેહયું રે હીરજી...૧ અકબર કાગળ મોકલે હીરજી વાંચે ને જેય તજ મળવા અળ ઘણે વિલંબ ન કીજે કય. તે મન ૨ ૨–૩૧
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૮૨
અકબર કરેજી વિનતી પુજ્ય ચામાસુ` ઇહા કરે। તેજી ઘેાડાજી અતિ ઘણા મહાજન આવેજી અતિઘણા પહેલુ' ચામાસુજી આગરે ત્રીજુ' ચામાસુ જી ફત્તેપુરે ડામ બ)૨ સરાવર છેડીયા છેડયાં પ‘ખી ને મરગલાં
ટોડરમલ લાગેજી પાય રહીયા આનંદ થાય) હાથે ધમ સવાય પાયક સખ્યા નહિ પાર થાનસિ’હુ શાહ ઉદાર... બીજુ લાહાર માંહી અકબર કરે ઉત્સાહી... છેઠયાં બંદીનાં ખાન અકબર દે બહુમાન... તપગચ્છનાયક (ગુણુનીલા) રાજીએ શ્રી વિજયસેન સુરીદ હાજો અતિહિ આન ઢ...
તાસ શિષ્ય ભક્તિભણે
સજ્ઝાયાદિ સ`ગ્રહ
સમરીઅ સરસતિ સામિણી ગુણવંતગુરૂ ગુણ ગાયસુ જગન વાલ્હેરે ગુરૂજી માહરૂ વદન કમલ ગુરૂ પેખતાં
..
..
..
1:0
..
૩
.
૪
પ
[ ૫૮૪ ]
અડિજા છ‘ડિજા ૨ કુમતિ ડાકિણી જિન સુમતિ ઘાયણી તું પિછાણી ‘હીર વિજયે’ ગુરુ ગૌતમ તા સુણી રહી સા જો ધિગ તુજ ગુરુ સુરાણી ૧ પગ પગમાડા કરીતિ ગ્રુહ્યા બહુ જણા રાણિયા પ્રમુખ પણિ તઈ ન મૂકયા દેવગુરુ ભક્તિ ગુણુશક્તિ અનુત્રમવમઇ વિરતી અવગુણુ રમઇ પગ મૂકયા ૨ કરણ કારણ વિના કાજ નવિ ઉપજઇ કાજ વિણ કારણા જગે ન હાઈ મૃત્તિકા વણુ ઘડે। તંતુ વિષ્ણુ જિમ પટા જનક જનની વિના સુતન કાઈ ૩ બીજ કારણુ જિમ દીસઈ ભલું અધમ કારણ હાઈ કાજ ન ભલુ શ્યામ તતુ મિલે શ્યામ જિમ ચીરસ્' ઊજલઈ તંતુઈ તે ચ વિમલ ૪ પાઁચ આચાર જિત ધમનું કારણ કિરીઓ કરતાં જિકે પાપ જાણું.” પાપ જાણી આલેચતાં નિંદતાં કુમતિ નાયિણી જાવે કવિ વખાણુઈ પ દેવગુરુ ધમ' વંદન કરવા જતાં પથિ આરભ પિણતે ન દીસઈ તેણુઇ વદણુઇ પાપ ો ઊપજઇ” વૠણું પાપ પણુ તસ ન દીસ્યઈ ધર્મ'નુ કારણુ પાપ તચ મતિ હાઇ ધર્મ પણ પાપ તેહવુ એ જાણા શ્યામ તંતુઇ જિમ વસ્ત્ર કાલૂ' હવઉ એડ દૃષ્ટાંત કુમતિ વખાણુઉ હીર ગુરુ ગેાતમ તર્ક' કરી બ્ય તરી ઊપસમઈ માહ એંટીગ નાસઈ" સકલ મુનિ જતાં તું કુમતિ ડાકિણી કુદ્ઘિ પાસઇ”મ રહજઈ વાંસઈ* ૮ [૫૮૫]
७
૭
પશુમીય શ્રી જિનરાય રે સારસું જીવતું કાજ રે...(જગન′૦)૧ હીર વિજય સૂરિરાય રે હુઇડલઈ રિખ ન માયરે...
२
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઐતિહાસિક આચાર્યોં–મુનિઓની સઝાયે
શ્રી એસવંશ વિભૂષણ માત નાથી ખાઈ જનમીએ ગોયમ સેહમ સમવિડ શિષ્ય રચણ તેણુઈ દાખીયે પૂજ્ય તઇ લહુપણઇ" આયુ સમિતિ ગુપ્તિ નિત ચિત્ત ધરી
શ્રી વિજયદાન સૂરીસર કુમત દાવાનલ ટાળવા
ઉપશમ રસતણું સાગર હીર વિજય સૂરી સારખુ સવ' ગચ્છ માંહિ. સહુ કઈ તેહનુ' નાયક સેવતાં સૂધપ્રરૂપક પુજ્યનુ પ્રવહેણું સમગુરૂ પામીએ કુમત કદાગ્રહિ તું નડયુ હીર વિજય સુરી ગુરૂ ધન ધન સાધુ તે સાધવી જેઈ રે કીચુ ગુરૂ હીરજી કીરતિ હરખની વિનતી હીર વિજય મુનિરાયનું
મિત્સ્યે
સકલ જિનેસર પ્રણમું પાય શ્રી વિજય દાન સુરીશ્વર સીસ શ્રી જિન શાસનિ ઉદયુ ભાણુ સાહા કુરા સુત કુલિ શિણગાર ખાલાપણુઈ લીઉ સયમ ભાર કલિ કાલિ ગૌતમ અવતાર થૂલિભદ્ર મુનિ નેમ કુમાર આગઈ હુઆઓના સાધ સાહઇ તપગચ્છિ એહુ મુણિદ પંડિત અમીપાલ ગણુ સીસ
સાહ 'રા કુલચંદ્ન રે હીરજી અમીયનું કદ રે... શ્રી વિજયદાન સૂરિદ રે હીરજી સયલ મુણુિં રે... તપ-જપ-સયમ ભાર રે
પરિયુ" વિષય વિકાર રે... પાય ઉત્ક્રય ગિરી સૂર रे પૂજ્ય તું જલધર પૂર રે... આગર ગુણુ તણુ હાઈ રે કિલયુગ અવર ને કોઇ રે... નિર્મલુ તપગચ્છ આજરે પામીઈ શિવપુર રાજરે... સુધ કરણી કરઈ સારરે પામીએ મઇ” ભવપાર રે... કાં પડયું દૃષ્ટિનઈ રાગિફ્ જીવડા હજીય તું જાગિ રે... શ્રાવક શ્રાવિકા ધન્ય રે જગમાંહિ તે કૃત પુન્ય રે... યતિષતિ ચિતિ અવધારિ રે મુઝનઇ” મયાકરી તારિ રે... [૫૮]
.
...
20
..
વંદું હીર વિજય સૂરિરાય પ્રતિપઉ ગુરૂ કેાડિ વરીસ... દિન દિન દીપઈ અતિહિ સુજાણુ માતા નાથી ઉરિ મલ્હાર... પૂરવ પુણ્ય તણુ પ્રસાદિ પંચ મહાવ્રત પાલઈ સાર... શાલિભદ્ર ધન્નઉ અણુગાર તે દીઠમ દીઠા ઋષિરાજ... સેવક હીવિજય સુરિ'દ કમલ વિજય પ્રણમઈ નિસદીસ...
..
..
.
..
૪૮૩
.
૪
૧૦
૧૧
૧૨
3
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________
-સજ્ઝાયાદિ સગ્રહ
વિજયસેનસૂરિની સજ્ઝાયા [૫૮૭] અધિક ગુણવંત જસવંત મહંત સુણી ભેજી ફરમાન ગુરૂજી ખેલાયે હીરવિજયસૂરિ સખશિતાજ નિજધર પ્રથમ પૂરવ ચલાયે.... ૧ આયા શ્રી વિજયસેન નિજમેન દલ સજ કીચે વાદીઆં, વાદ તદ મદ વડાયે સાહિ અકબર સબલ દૂનીઅપતી દેખ તે... સખલ જસવાદ તપગચ્છ ધરાવે ર શહેર લાહાર ગુરૂરાજ પાવન કીચે સંધ જેસ ંઘજી દરીસ પાયા માન સન્માન ઇિ સાહિં અકબર સખલ પ્રબલ તેજ ત્રિભુવન ન માટે,,૩ ધેનુ ધેનુપતિ મહિષી મહિપતિ વંદી અભેદ્યાન ફુરમાન લીના માત ક।ડાં કમાસાહ કુલચદલે જાસ જસપડહુ તીનભુવન દીના ખડે બડે ખાન એર ખડે પડે ઉમરે બડે બડેરાવ એર ખડે વજીરે દેશના સરસ જસ તાસ સુણી ગુણીયણે કીરતિ તીન જગ તુઝે સજીરે સારસી નલિની યથા ગગન દિન નાયકે ભરત ભરતા યથા ઉયવ તા સકલસૂરિસ ગુરૂ તથા પ્રગટીયે! હીરપાટિં અધિક મહિંમાવતા. ૬ શ્રી હીરવિજયસૂરિ કરલિખિત લેખથી સૂર ગુજ્જર ધરણુિં ધીર આપ્યા વાચકાં મુકુટ કલ્યાણવિજયે જયા સીસ ધન ધન્ત જેણિ સૂરિ ગાયે,
[૫૮]
૪૮૪
પરમ પટાધર હીરનાંજી નયરી ત્ર'ખાવતી ઇહાં અછઇજી જેસિંગજી! આવા આણુઇ દેશ વલ્લભ તુમ્હે ઉપદેશ સુગુરૂજી! પેાઢાં મદિર માળીયાજી વણજ કરઈ વ્યાપારિયાજી જિનપ્રાસાદ સાહામણાજી ધર્મશાલા ચિત્તહારિણીજી ધનદ સમા ધનવંત ખસઇજી ઘરઘર નારી પદમણીજી જિન વચને જે રાતડાજી દાન-માન ગુણે આગળાજી રાયર છું. ભૌજી વિવિધ કરિયાણાં ઉતરઇજી વાડી વણુ રળીયામણાંજી દ્રાખડ મપ છાંહિઆ જ
જિહાં નહી. ચેરિ ચખાર ઉત્ત`ગ અતિ અભિરામ ભવિયણ જન વસરામ સસનેહા બહુલાક મુદ્રિત સદા ગત શેક શ્રાવક સમકિતધાર સુભિક્ષ જિહાં સુવિચાર ગાજઇ ગુહિર ગંભીર પ્રવહેણ વહે જસ તીર પચિ પગિ નિરમલનીર મધુર લવઈ પીક કીર
LO
.
10.
વિતતડી અવધાર અમરાપુરી અનુકાર ગિ પગ નયર નિવેશ હાસઈ લાભ અસેસ...જેસ ગજી ર 'ચા પાલિ પગાર
2
૪
20.
પ
G
૩.
૪
પ
&
શૈ
"C
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઐતિહાસિક આચાયેŕ-મુનિએની સજ્ઝાયે
કદલી નાગર વેલનાજી ચંદન ચ'પક કેતકીજી દુધઇ પાંવ પખાલશુજી ચંદન છટા દેવરાવસુ જી કમલા સમરઇ કાન્હનઈ જી ધ્રુવદંતી નલરાયનઈ જી નાઇ સુર નર મેહિયાછ સિગજી જગ મેાહીએજી મેહજ સઘલઇ વરસણુ જી સેલડી સિચઇ સરભર་જી આક ધતુરા કિમ ગમ જી
કુણુ કર ઘાલઇ કઇરઇજી
જે અલજો મળવાતણે જી જલ પીજઇ સુનાંતરઇજી તુમ્હે ગુણ સુખ્યા ન પામીઇ જ કાગળ મસિ નહિ તેટલીજી ભવિક જી તુમ્હ વાટડીજી ‘જય’ જ પઈ મયા કરીજી
+
મંડપ સેહુઇજિજિહાં માગિ શીતલ છાંહે અરચુ' સેવન ફૂલ પધરાવું પટકુલ... સીતા સમરઇજી રામ
તમ ભવિઅણુ તુમ્હે નામ... માન સાવર હુસ જિમ ગેાપી હરિવંશ .. ન જુએ ઠામ-કુડામ સાંચઈ' અર્ક આરામ... ખારસ લીણુ ચંદન દીઠા જેણુ... તે ક્રિમ ટલઇ સદેહ(શ) તરસ ન છીપઇ તેણુ... મુજ મુખિ રસના એક કિમ લિખઇ તુમ્હ લેખ... કીજઇ પર ઉપગાર
જે
પધારજો ગણધાર
[ ૫૮૯ ]
20
..
..
..
"D
..
..
2
..
૪૫
..
..
→
"
૧૧
૧૨
.
૧૩
૧૪
સરસતી ભગવતી ભારતીજી ભગતિ ધરી મિન માંય પાય નમી નિજ ગુરૂ તણાંજી ઘુસ્યું” તપગચ્છરાય
નામિ નવનિધિ પામીઇજી દશનિ' દારિદ્ર જાય૦ જયંકર જેશ’ગજી ગુરૂરાય ૧ સાહસિક રિશેખરૂજી કવિ જનમન તીર હીરવિજયસૂરિતણાજી પટ્ટ રાધર ધીર... ભરત ભૂમી ભૂષણ મણીજી વિષય વડા મેવાડ નાહલાઇ નગરો ભલીજી લેાક કરઇ લખ લાડ... સાહુકમા કુલ કુલિંગરીજી કૈડાં માત મલ્હાર સિંગજી જગ માહીએજી જિમ ગેપી ભરતાર... બ્રહ્મા મુખ અંબર થકીજી ભૂપતિ અક વખાણિ મણ વરિસ' ગુરૂજી તણાજી જન્મ હુઆ શુભ જાણિ... ફાગણ સુર્દિ પુનમ નિઇઝ દિનકર વાર ઉદાર ઉદયસિઘ રાણા તણુઈજી રાજ જણ્યા ગણધાર...
૧૫
૧
૧૭
૩
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૮૬
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
સાત વરસ સુત હુએજ જબ જેસિંગ કુમાર સાહ કમઈ સંયમ લીઉજી છેડી નંદન નારી.. નવ વરસો જેસંગ કુંવરજી નિજ જનનીની સાથ પર સંયમ સુંદરીજી વિજય દાન સૂરિ હાથ.. સંવત સેલ તેરેતરઈજી ચઢઉ ચારિતરંગ સુરત બંદર માંહિ હુઆ જ શ્રી જિન શાસન જંગ... શ્રી વિજયદાનસૂસિરિ જય વિમલાભિધ થાણે રે હીરવિજ્યસૂરિંદની ચતુર ચેલે એહ આવ્યો રે જેસંગજી ગુરૂજગિન હર ભટારક હિયડલઈ શ્રી જયવિમલ ચેલે રે વિનયવિદ્યા ગુણે કરી વચ્ચે જાણે મેહન વેલે રે - ૧૧ અનુક્રમે ડીસઈ પધારીયા હીરજી ધ્યાઈ સુઝાણે રે શ્રીગુરૂવચનને શિર ધરી જેસંગ કરઈ વખાણ રે , પ્રગટ સુર ભણઈ-ગુરૂ સુણે જે તુમ્હ જેસંગ ચેલે રે તે હસ્યઈ ત્રિણ જગ પાવને જિયે હરશેખરા(ર) રેલે રે , ઈમ સુણ ગચ્છ ધણું હરબિઉ વિહાર ખંભાતિ કીને રે શ્રી જયવિમલ ગણેસ નઈ પંડિતપદ તિહાં દીને રે , સેલ છવીસઈ તિહાં લીયે લાભ પ્રતિષ્ઠાને માટે રે શ્રાવિકા પૂનીઈ તિહાં કીયો પદ ઉત્સવ નહીં ખોટે રે
જનગરિ ગુરૂ આવીયા અનુક્રમિં હીર સૂરિજે રે જયવિમલાદિકે પરવર્યા જિમ તારાગણે ચંદે રે તિણ નગરીમાંહિ મૂલગો મૂલ શેઠ સુજાણે રે પારિખ વીપા તણે ઘરે માંડ્યા સબલ મંડાણું રે . ફાગણ સુદિ તિથિ સાતમી લલિત લગન દિન લાધે રે શશધર મૃગશિરચ્યું મિલ્યો યેગ અમૃતસિદ્ધિ સીધે રે .. સેલ અઠ્ઠાવીસઈ અભિનવઈ હરખિ હીરજી સૂરિ રે શ્રી વિજયસેનસૂરીશ્વરૂ પાટિ ઠવ્યા નવનૂરઈ રે અચરિજ એહતિહાં હું જાણે પહિત લાગોરે મૂલે સરહ મૂલનક્ષત્ર સમે સગુણ સુર સંગે રે પાટણ પૂજ્ય પધારીયા ચેમાસું રહ્યા ત્રીસઈ રે હીરા જેસંગજી દુઈ મિલ્યા શ્રીસંઘનું મન હીસઈ રે પારણુઈ પિસ બહુલ પખિં ચઉર્થ થાવર વારઈ રે શ્રીવિજયસેન સરિ પટિ ઠવ્યા વાંઘા હર ગણધારિ રે .
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઐતિહાસિક આચાર્યાં–મુનિએની સજઝાયે
વિહીર આણા શિરિ ધરી
ક્રિનદિન તપગચ્છ વાર્ષિ
ગુરૂ કરઈ વહારે છ હારાજી ભરતભૂમિ ભામિની તણાજી ૨૩ જિમ જલનિધિ પૂરોજી પૂરજી વિજયસેન સિસ ઉગતઇજી ૨૪ શ્રીભૂષણુ નામાજી
કામાજી જિમ હરનયન હુતાશનઈજી ૨૫ શ્રીતપગચ્છ સાહ્યોછ માાઉજી ખાનખાંના ગુરૂદનઇ.જી .૨૬ દુઈ ગણધર ભેળાજી વેળાજી એહુવી પુણ્ય પામીઇજી ૨૭ વંદીનઇ હાલ્યાછ પાલ્યાજી પતિક લાહાર લેકનાંજી... ગુરૂદનિ' હરખ્યા∞
વાદીમનુ ગુરૂ ગાલિઉ
રાજનગર ગુરુ જય લઘુક
રાધનપુર ચઉમાસ રહ્યા
તિહાં અકબર ગુરૂ તેડીયાહોર
અકબર શાહુ જલાલદી
વાદી વાહ હરાવીઉ
ઉત્તરદિશિ આરોપીઆ
દિલીપતિ દરબારિ ચઢી
સાહિ શીખ લેઇ ચાલિયા
હીર દિવંગત તિહાં સુણ્યા
તપગચ્છભાર ભુજાખલિ હવઇ ભટારક પ્રગટીઉ હીરતણા પટધારે રે બિંબ પ્રતિષ્ઠા અતિવી ગુરૂરાજિ પ્રભુ પ્રગતિઉ ગુરૂ ઉપદેસઇ ઉદ્ધર્યો શ્રી વિજય દેવ સૂરિ આઠ વાચક્રપદ થાપીયા ખેતલા પંડિતપદ્મ ઢોયા
સારિખા
૪૮૭
તરસ્યા જી જિમપથી શીતલ જલિ‘જી... ૨૯ કિઉ જિન શાસન અજુઆળેાજી કાલેાજી વદન કુવાદિતણા આજી...૩૦ ગુરૂકીતિ થ‘ભાજી કુંભાજી કરૂણા રસના નૃપ હુએજી...૩૧ ગુરૂગુણ સુરવેલીછ ફૂલીજી નિરમલ કીરતિ ફુલોજી... ૩૨ ગુરૂ હીર એલાયાજી
આયાજી અણહિલ પુરિ ઉતાવળાજી... ૩૩ સુણી શાક નિવાર્યાજી
સ‘ભાઉજી ગૌતમ વીર વિછેાહિએ।જી... ૩૪ ધરતા સાહસ ધોર વિજય સેન વીરે રે, ગુરૂગુણુ સાંભરઇ નહિ... મને મેલ લગાર રે, કિમહી ન વિસરઇ ૩૫ ગુરૂ કીધી પંચાસ
વિજય ચિંતામણી પાસેા રે, ગુરૂ ગુણ૦ ૩૬ જીણુ વિહાર અપાર રીક્ષા શિષ્ય ઉદાર રે... એકસા ને ૫ ચાસ પૂરી તપગચ્છ આસે રે...
RO
..
૨૮
૩૭
૩૮
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________
ce
પ્રહ ઉગમતઇ ભાણું
રે
શ્રી શત્રુંજય ગુરૂ ચઢયા સાઢાત્રિણસઇ મુનિ મિલ્યા સેરઠ શ્રીગુરૂ સ*ચર્યા શ્રીગિરનાર ગિરીદની કપાતાન કાજી મિલ્યા પૂજ્ય ફિગી તેડીયા જામ નામ નૃપ હરખીઉ તિહાંથી પુજ્ય પધારીયા રાજનગર ગુરૂ ઓવીયા આરવરસિ વિગ્રહ ટળ્યે વરિસ સેલ બહુત્તિર કરવા શ્રી અકબરપુર જેઠ બહુલ એકાદશી ચઉશરણાદિ સમાધિસ્યું અખખલ(મલ) કેરી માંડવી ચાલીસ મણુ સૂડિ મિલી અધમણુ કેસર તિહાં મિલ્યુ કસ્તૂરી ચૂરા ઘણી દો હજાર્ મહુમુદ્રિ ઇમ ગુરૂના નિર્વાણને મહમુદી સઘળી મિલી ખરચી ખ'ભાયત તણુઇ લિંગ જાણી એકાદશી મીજી શુરૂ જેસ’ગજી સઘળા પડિતમાંહિ વટા તાસ સીસ વિદ્યાવિજય વીર હીર દુઇ દ્વીપતા તાસ પસાયઈ પામી કરી
ગુરૂ હુએ નિર્વાણા માંડી સતરઇ ખ ત્રણ મણુ અગર અખા રે મળ્યા ઘણા ધનસાર ચાઆદિકને ન પારે રે પૂજ્યા પૂજ્ય નવાંગ હુએ ઉચ્છવ ચગે રે આર્ટ હાર પ્રમાણ સંઘઇ જાણ સુજાણે રે બેંક ગુરૂ હીરંજી લોધ કીધી જગત પ્રસિદ્ધો રે શ્રીકમલવિજય ગુરૂસીહ સુવિહિત પડિત લીહા ૨ મેડતા નગર મરિ ગાયા એ ગણુ ધારા ૨
ઇમ થુલ્યે ગણધર સાધુસ્યું ધુર ભુવન ખંધુર ગણધરો શ્રીવિજયસેન સરિ'દ સુંદર સકલસ'ધ સુદ્ધ કરા
તસ પટ્ટભૂષણ દલિતદૂષણુ શ્રીવિજયદેવ વામણી
ગુણવિજય પંડિત ઈમ પયપૂર્ણ ચિરતા તપગચ્છ ધણી
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
સાથઇ નિજ પધાર હરખ્યા સંઘ અપાર રે ... રહિયા ચાર ચઉમાસ કીી યાત્રા ઉલ્લાસે રે... પાદરી નઇ પરિવાર
પહુ તા દીવ મઝારે રે એહુ અચ્છેર અપાર રે૪૧ દેખી સુગુરૂ દીદાર શખેશ્વર સુવિહારા ... દુઈ ગણધર પરિવાર સુધિ હુએ જયકારો રે... ખ`ભનગર ચક્રમાસ આવ્યા અિિહ ઉલાસે રે...
.
น
سا
30
ਜੇ
*
..
૩૯
૪.
૪૨
૪૩
૪૫
૪
૪૬
૪૮
૪૯
G
૫૦
૫૧
પર
૫૩
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઐતિહાસિક આચાર્ય–મુનિએની સઝાયા
{ ૫૯૦ ]
તસ પટ મહિમા ધાર ગાવા હરખ અપાર રે
શ્રી હીર વિજય સૂરિ પાય નમીજી શ્રી વિજયસેન સૂરિ રાજીઆજી અવિકા ! વિજયસેન સૂરિ વંદું ગુરૂ મેાહન લહુઅપણાથી માય કનિજી
વેલી કંદુ જસ આાન પૂનમ ચંદુરેભવિકા
મગઈ વ્રત આદેશ
માત દિઉ મુઝ આગન્યા વહાલેા ગૌતમ વેસરે માતા દીઉ મુઝ આદેશ માય કહુઈ તુ' નાનડે છ ચારિત્ર કિમ લેવરાય
મીણ દસન જવ લેાહનાજી કહો વચ્છ ! કિંમ ચવાયરે વાહલા! તુ હવડા લઘુવેશ માય સુÌા મુઝ વાતડીજી સયમ વિષ્ણુ નહીં સાર
જવાલા કિમ પીવરાથ રે વાહલા ૫ માત વિમાસી જૉય પાંચસે કેવલી હાય રે માતા ! દીઓ દાન વિશાલ
જીવદયા વચ્છ પાલ ? વાહલા! 9 ગુરૂજીતણુઈ રે પસાય
. લ પરપોટા ન્યાયરે માતા . તુ વિશ્રામ નિવાસ
ભવ સમુદ્રમાંહિ બૂડતાજી જ તુ તારણ હાર રે માતા !ઢીએ મુઝને આદેશ જ વચ્છ ! સુણી સુકુમાલુજી ત્રાવડ ગિરિ નતાલાય તરષા લાગી અતિ ઘણોજી કષ્ટ વિના સુખ નવિ હાઈજી ખધકાચા શિષ્ય એક ઉણાજી પેબહુ સામાયિક ઈહાં કરોછ પુજા કરે મહાવીરની દુષ્કર વ્રત અમ્હે પાલસ્યુ જી કાયા ઘટ એ કારમાજી પાલક તું જરા આવસઈજી તું આધાર મુઝે વાહલુએજી કા કેહનઈ માય ! પાલતુ થ ધન હુઇ ખાવા મિલઈ જ ઘરિ ઘરિ ભિક્ષા માગીછ લેાચ કરાવવા મસ્તકઈજી ભવથી ખ્વીને માવડલીજી વ્રત પાલેકુ નિરમલુજી સુંદર પરણે સુદરીજી સસારનાં સુખ ભોગવીજી એહેવી શીખ ન દીજીએજી નીચું નીર રાદા વહેઇજી નીરાગી નર જાણીએ” શ્રી વિજય દાન સૂરિ પાસઇજી
૪૮૯
કહનઇહુ લાવા ગાસ હૈ વાહલા ! ૯ જગમાં દીસઈ ન કેાય
અખા ! તુમ મ રેય રે માતા ! ૧૦ કાચલીઇ વ્યવહાર
ઉઘાડિ પાય વિહાર રે વાહલા ! ૧૧ એ સસાર અસાર
વેસુ સુદ્ધ આહાર રે માતા ૧૨ સતત હાય સુખકાર
પછી લેજો સયમ ભાર રે વાલ્હા ! ૧૧ સુમતિ ક્રીયા મુઝ માય !
ઉંચઉ ઉપાયઈ જાય રે માતા ! ૧૪ દીધે માયઈ આદેસ પહિીં સયમ વેસરે ભવિકા૦
૧૫
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૯૦
શ્રી હીર વિજય સરીસર્ સરમ‘ત્રજ આપીછ કલશઃ તપ ગચ્છ ધારી પ્રણત તસ પટ્ટધારી થુણ્યા ભા સવિ સુખકારી બ્રહ્મચારી પંડિત આણું વિજય સેવક
ગેરી
સજ્ઝાયાદિ સગ્રહ
નિજપદવી તસ ક્રીય માની માટે કીધરે ભવિકા૦ શ્રી હીરવિજય સરીસરૂ વિજય સેન સોમરૂ શ્રી વિમલ હ` વાચકવર્ પ્રીતિવિજય મ’ગલકરૂ
વિજયતિલકસૂરિની સજ્ઝાય [૫૯૧]
આયા શ્રીવિજયતિલકગુરૂ સરવર ચક્કવઈ સુજસ ધ્વનિ જેહના જગત લાઈ ધીર વડવીર ઉવજ્ઝાય શ્રી સામવિજય
તું સાચા ગણધાર સેવક જનનઈ(સા) આધાર પાલઇ પંચાચાર કરતા ઉગ્ર વિહાર ચેાગ્ય જાણી અણુગાર વિજયપ્રભ ગણુધાર
સખલ સેનાધિપતિ દેશ સાધઈ... આચે।૦૧ વીરિજન હીરગુરૂ વચન ચક્કઈં કરી કુમતિ વયરી તણાં માન ખ`ડઈ બ્રહ્મવ્રત વાડી નવવવિધ નિધિ સુંદરૂ ચૌદ વિદ્યા રતન પ્રેમ મડઈ...,,૨ શ્રી તપાગચ્છગુરૂરાજ પટ્ટાલિ ઋષભ ફૂટઈ” પ્રગટ નામ થાપ્યું તરાણુતર તરણુ માંડલથકી અધિક રુચિ તેજપુંજઈ સકલવિશ્વ વ્યાપ્યુ,,૩ ચતુર ચતુરગિણી સુરિતા સગિની સધસેના મિલી સમલ ગાજઇ સુંદરી રયણુ સમતારસઇ ૨ જી મેહુલ ચારિત્ર માંહિ વિરાજઇ...૪ વંશ પારવાડ રાહુલુ ગિરિ યણ સમ શ્રી વિજયસેનસર પટ્ટધારિ વજ્રતિ મુનિવિમલ ચિરંજીવ ગુરૂરાજ તું વીરશાસન અધિક સહકારી,,૫ [ ૫૯૨ ]
ઢયા બુદ્ધિપ્રકાશ પૂરે મનની આસ
સરસતિ પાયે લાગુંતારે મૈાહન મૂરતિ સદગુરૂ તાહરી તું ત્રિભુવનમહિ‘ ગચ્છપતિ દીતા તુઝસમ અવર ની કાઇ અધિક અધિક તુઝે મહિમા વિસ્તર્યા ગાયમ સેહમ હાઇ સાચા સૂર શિરોમણુ તું જયે। યુગ પ્રધાનપદ તે સાચા લહુયે। છત્રીસ છત્રીસી ગુણે કરી શે।ભતા સાધુપથ તે તે સાચા ધી શ્રી વિજયદેવસુરીશ્વર સહિ નિજ પઢવી મૈં સુર પૂછી કરી
સુગુર્
2
20
૧૬
"D
૧૭
૩
૫
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઐતિહાસિક આચાર્યો મુનિઓની સઝાયો કુમતિ મદ ગજ કેસરી અવતર્યો ફેડી સકલ મિથ્યાત શ્રી તપગચ્છપતિ જિનશાસન ધણી તપ-જપ તેજે વિખ્યાત . ૬ નિજ સેવકનઈ બહસુખ દીજઈ દે આણંદપુર અજિતપ્રભ મુનિ ઈસુપર કહઈ ઉગ્ય અભિનવ સુર
[૫૯૩ શ્રી વિજયદેવસૂરીશ મુખ ચંદ્રમા નિરખતાં નયન નિત નેહ પાર્મિ ભલિ ભાવઈ કરી સકલ સરનર સૂરી રંગધરી ચરણ લઈ સીસ નામિ...૧ વરકમલ પાંખડી સદશ તઝ આંખડી વાંકડી ભમુહ ભલી ધણુહ કાલી દીપતી દંતકી પતિ હીરાસમી નાસિકા નોકી નિરખે નિહાલી ૨ છહ જસ અમીઅને કંદ તુઝ ભાગ્ય સૌભાગ્ય વૈરાગ્ય પૂરે દર્પ કંદપને ટાળવા પ્રગટીએ પ્રબલ પરતાપ તપતેજ સુરે... ૩ માત લાડમ કૂખ ધન તાહરી ત્રિજગ તારણુતનય તેંજ જાય સુથર થિર સુત સકલ ગુણ પૂરતું વિઘન વિખવાદ હરિરંગિ ગાય...૪ શ્રીવિજયસેન સૂરિપાટ નિજ થાપી વ્યાપીએ જસ જસ જગત સાચે કલ્યાણ કુશલ ગુરૂરાજ કલ્યાણકર કહઈ દયા કુશલ ગુરૂચરણ રાચો.૫
[૫૯] સરસ સુમતિ આપ મુઝ સરસતિ વરસતી વચન વિલાસ રે શ્રી વિજય દેવ સૂરીલર સાહિબ ગાયતાં અતિ ઉલ્લાસ રે
શ્રીગુરૂવંદે શ્રીગુરૂવંદે ગુરૂમુખ પૂનમ ચંદે રે ૧ અનોપમ ઈડર નગર સેહાકર સાહથિરે ધનવ ત રે લાડિમદે કુખિ અવતરીયા શ્રી રૂજી ગુણવતરે, શ્રી ગુરુ વંદ.....૨ લઘુ વયમાં જેણઈ દીક્ષા લીધી ભણ્યા અંગ ઉપગ રે
ગ્ય જાણી જેસિંગજી આપઈ નિજ પદવી મનરંગ રે... - ૩ બાલપણુઈ બહુબુદ્ધિ મહાનિધિ આળસ નહિં જસ અંગ રે ગ્રંથ છ લાખ છત્રીસ સહસની વાચનલિઈ મતિ ય ગ રે... . ૪ એક સહસ શત દેય છ નવઈ ગુણહતણે ભડાર રે જે સમ અવર ન કે મઈ પેખે સુવિહિત મુનિસિણગાર રે... ,, ૫ સાહ સલેમ મહિપતિ મોટો દેખી જસ મુખ નૂર રે મહાતપા વરબિરૂદ દિઈ જસ વાતઈ બહુવિધિ સૂર રે... - ૬ જગતસિંહ રાણે મેવાડે તિમ (દિ) દક્ષિણ સુલતાન રે લાખે જામ પ્રમુખ વડભૂપતિ--- જસ નિત દિઈ બહુમાન રે... ૭
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ
દેશ અનેક જે પાવન કીધા દીધા બહુ ઉપદેશ રે બિંબ પ્રતિષ્ઠાદિક જસ બહલા લાભ હવા સુવિશેષ રે... ,
એહવા ગુરૂ ગુણ સાંભરઇ મનથી ન વીસરઈ છેક રે ગામ–નગર-પુર–પાટણ–બંદિર ખરચઈ દ્રવ્ય અનેક રે.. એહવા. ૯ શ્રી આચાર્યપદ દે દીધાં વાચક પદ પણવીસ રે પણસય પંડિતપદ તિમ થાપ્યા માજઈ શતદાય સીસ રે... ૧૦ અઢી હજાર યતીને નાયક - સાધલી તિમ શત જાણું રે સાત લાખ શ્રાવક ઝાઝેરા શ્રાવિકા અધિક વખાણી રે... - ૧૧ સેગમેં ગુરૂ કરઈ પ્રતિષ્ઠા સહસગમે જિનબિંબ રે વિધિ કરી નિજ હાથઈ પ્રતિષ્ઠઈ ભગવંતજી અંવિલંબ રે... . છ અક્રમ આંબલ નઈ નવી વળી ઉપવાસ અને કે રે જે જે તપ તપ તઈ ગુરૂજી પાર લહઈ કુણ છેક રે... - ૧૩ પચ ક્રેડ સઝાય તઇ કીધો અપ્રમત્ત ભગવંત રે દિવસઈ નિદ્રા પ્રાંહિં ન કીધી તુઝ ગુણ અછઈ અનંત, સુગુરૂ સંભારૂ રે ૧૪ અગ્યાર દ્રવ્ય ઉપરાંત ન લીધું પંચ વિગય પરિહાર રે નિત્ય એક ભક્ત વલિ કીધું તે પણ પ્રાહિ ચોવિહાર • ૧૫ વિષમ કામિ તઝ સાનિધ્ય કરતાં પ્રત્યક્ષ જક્ષ અઢારે રે તે તે વાત જગત સહુ જાણઈ અચરિજ એહ અપાર... . એક લાખ નઈ સહસ ઓગણસદ સહમી જિમાડયા જેણુિં રે શ્રાવક હવા એહવા તુઝ રાજઈ તુઝ સમ કુણ કહું તેણિ. - ૧ ઈત્યાદિક તુઝ ગુણ કહું કે'તા કહતાં ન આવઈ પાર રે રત્નાકર માંહિ રત્નગુણો કુણ પાર લહઈ સુવિચાર... , ઠામ ઠામિ શ્રાવક પ્રતિબધ્યા કીધે ઉગ્રવિહાર રે રાજનગર પાઈ અહમદપુર ચેમાસું કરઈ ગણધાર.. - અહમદ પુરથી બીબીપુરમાં સંઘ આગ્રહથી પધારઈ રે સંઘવી ગેવર્ધન દાસ આગવથી વાંદવા આવઈ તિણીવાર... . પૂજા પ્રભાવનાદિક કીધાં બહુ ખર દ્રય અપાર રે વાયુ વ્યથા તેણુ અવસરિ અંગઈ થઈ વેદના તેણઈ વાર... - ૨૧ ગચ્છ રાસી કેરા શ્રાવક તિમલી યતી તિહાં આવઈ રે નરનારીનાં વૃદ મલીકરી વાંદઈ ગુરૂનઈ ભાઈ.. . ૨૨ બહુલા તપ માન્યા તેણિ અવસરિ મૂક્યા બંદી અનેકે રે ત્યાહરી નવ હજાર નઈ માજનઈ ખરચઈ સંઘ સુવિવેક. . ૨૩
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઐતિહાસિક આચાર્યો-મુનિઓની સજઝાય
૪૩
દિવસ સાતમઈ પુણ્ય પ્રસાદઈ થઈ અંગિ સુખશાતા રે માસ એક બીબીપુરમહિઈ રહ્યા ગુરૂ વિખ્યાત... - ૨૪ અનુક્રમઈ રાજનગરમાંહિ માસ કહ૫ એક કીધો રે વાચક પદ પંપદ તિહાં દીધા ભગવનજી જસ લીધ... - ૨૫ શ્રી સિદ્ધાચલ પાસ-અજાહર ભેટવા ધરઈ ઉછાહ રે જ્ઞાન પ્રમાણિ શ્રીગુરૂ બેલઈ યાત્રા કરિશું શુભ ભાવિ. . ૨૬ ભણસાલી રાયચંદ દીવ નગર થકી ઈણ અવસરિ તિહાં આવીયા એ વિનતિ કરી અપાર દીવ નગર ભણુ ભગવાનજી પધારયા એ.. . ૨૭ અનુક્રમ વિહાર કરંત શ્રી વિમલા ચલિ ભગવાનજી પાંહતા સુખઈએ આદિ જિર્ણોદ હજુર આવી આપણાં પાપ આલઈ નિજ મુખઈએ...૨૮ આણ અતિવઈરાગ વિવિધ પ્રકારના અભિગ્રહ તિહાં બહુ આદરઈએ દીવસંઘ રાયચંદ ભણસાલી તણાં આગ્રહથી ગુરૂ પાંગરઈએ... ૨૯ હવઈ અજાહર પાસ ભેટી ભાવયું હીરચરણ આવી નમઈ એ ઉન્નતપુર પધારઈ અતિ આડંબરઈ સદગુરૂ જાણી નિજ સમઈ એ.૩૦ દીવનગરને સંઘ દિન અધિકરી સેવા શ્રીગુરૂની કરઈ એ મૂકી સાલ પ્રમાદ શ્રીગુરૂ ઈકમના અરિહંત ધ્યાન હૃદય ધરઈ એ.....૩૧ વિજય પ્રભ સૂવિંદ પ્રમુખ યતિ પ્રતઈ તેડીનઈ ગુરૂ ઈમે ભણઈ એ ઘણું કહું શી શીખ ધમ દીપાવ એ સાવ ખેલે તુહ તણુઈએ.૩૨ ઈમકહી શ્રીજિનબિંબ આગળ ભાવયું મહાવત તવ ઉચ્ચરઈ એ ખમાવી જીવરાશી અતિચાર આવઈ ચાર શરણ અંગ કરઈ એ૩૩. દુર્ગતિ હેતુ અઢાર પાપસ્થાનક ત્રિવિધ ત્રિવિધ તે પરિહરઈ એ સંવત સત્તર તેર અષાડ માસની સુદિ આઠમ દિન સુભપરઇએ..૩૪ અણસણ કરઈ તિવિહાર સાવધાન પણઈ સૂત્રસિદ્ધાંત મુખે ગણઈએ વાચક પંડિત પાસઈ સંભલાવઈ તિમ કાને શ્રીગુરૂજી સુણઈએ.૩૫ સુદ દશમીની રાતિ વિહાર અણસણ સંઘ સાખિ સદગુરૂ ધરઈએ જે જે તપ સઝાય માન્યાતિણ સમઈ તે સંખ્યા કહે કુણ કરઈએ.૩૬ સોનારૂપા નાણુઈ હરખાઈ પૂજણું સંઘઈ તિહાં કીધાં બહુએ ' તેણિ અવસરિ એક અચરિજ ઉપનું ભવિયણ તે સુણજે સહુએ..૩૭ પ્રવા ગયા જે લેક તેણુઈ પ્રહસમઈ સમપૂર્વક આવી કહયું એ સંન્યાસી વર એક રહઈ પ્રયાગમાં તસ મુખથી જેહવું લાહ્ય એ ...૩૮ દીઠું પછિમ રાતિ તેણે સન્યાસીઈ વિમાન એક અતિ જલહલઈએ કિહાં જાવું તુહે દેવ દેવ પ્રગટ ભણઈ સંન્યાસી પણ સાંભલઈએ...૩૯
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ મહંત પુરૂષ છઈ એક તેહનઈ તેડવા જાઈ સુરપરવી એ તતખિણુ શ્રી ગુરૂ પાસ તેજ તે પ્રગટિઉં તવ ગુરૂ પિતા શિવપુરીએ..૪૦ દેવ થયા વિજયદેવ તવ સુર અપછર જય જયનંદા મુખે કરઈએ.૪૧ તુજ ગુણ કેતા સુગુરૂ સંભારૂ રે એક ઘડી પણિ નવિ વિસરું રે તુજ સ્યુ મુઝાઈ જે છઠ્ઠનેહરે કેવલના જાણીઈ તેહ રે તુજ ગુણ ...૪૨ હવઈ માંડવીનું કરઈ મંડાણ રે ભણસાલી રાયચંદ સુજાણ રે અતલસ સેનેરીરૂપેરી રે ભાત ભાતનો કફઈ ભલેરી રે .. . ૪૩ લોહિકથી પામરો સારી રે માંડવી મેટી તેણઈ શણગારી રે તેરખડી તિહાં અતિહિ વિરાજઈ રે તે ઉરની કીધજ ફાવઈ રે.. ૪૪ જાણે નિરૂપમ દેવવિમાન રે બધઠી ત્યારી સહસનઈ માનિ રે માંડવીમાંહે ગુરૂને ઈસાઈ રે અનેક તિહાં વાછત્ર વજાવઈરે ભામિની ભગતિ ગુરૂગુણ ગાવઈ રે હીરથભ પાસઈ લેઈ આઈ રે સેવન ફુલે સંઘ વધાવધ રે ....૪૬ સૂખડી મણ એકવીસ અણવી રે અઢી શેર કસ્તુરી આવી રે મલયાગરૂ આપ્યું મણ ચાર રે પાંચશેર સારે ઘનસાર રે. . ૪૭ કુણાગર મણા ચારનું માન રે શેર ચાર કેસર શુભાવાન રે શેરપન્નર વળી આ ચૂએ રે શેર એક વળી આ બર જુએ રે....૪૮ પનર શેર અબીલ તે આ રે અંગ પૂજા અનિતિ) બહુ થાય રે મિલિએ સંઘ તિહાં અપાર રે ત્યહરી ઉપની ચાર હજાર રે ....૪૯ સુપરઈ અંગ સંસ્કાર તે થાવઈ રે લક સતિહાં દુખ બહુ પાવઈ રે શ્રી ગુરૂ કરૂણાવંત સમાવઈ રે નિજચય ઉપરઈ આપ પ્રભાવઈ રે. ૫૦ ફુલ તણે વર્ષો વરસાવઈ રે એણું પેરે ભવિયણ દુખ સમાવઈ રે તીન દિવસ લગઈ ફુલ તે નિરખ્યાં રે ભવિયણના તવ હિડાં હરખ્યાં રે..૧૧ ભણસાલી તિહાં શુભ કરાવઈ રે શ્રી જિનશાસન સેહ બહાવઈ રે જસકીર્તિ બહુલીજગ પાવઈ રે નાત્ર મહેન્સવ તિહાં બહુ થાઈ રે...પર સા માલજી હુઓ ગંધારી રે નિજગતિ અણસણું સમારી રે મેટે દેવહુએ છુિં જેહરે સીમ ધર પૂછી કહઈ તેહરે .. . ૫૩ સદગુરૂજીસ્યુ ધર નેહરે ત્રીજે ભવે શિવ લહસ્થઈ એહરે વાત પરંપરથી એ જાણ્યું રે ગુરૂભગતિમઈ તે ઈહાં આપ્યું રે.... ૫૪ સાચું તે નાણિનઈ સૂઝ રે કિમ છઘસ્થ તે સઘળું બુઝઈ રે સાહિબ શ્રી વિજય દેવ સૂરીશ રે સેવકની પૂરે જગીસ રે... ૫૫
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઐતિહાસિક આચાર્યો-મુનિઓની સજઝાયો
૪૯૫ તખ્ત પાટ પ્રભુ અધિક દિવાજે રે શ્રી વિજયભ સૂરિ બિરાજે રે તે ગુરૂના લહી સુપરસાય રે છણિપરિપ્રભુજી તુમ્હ ગુણ ગાયા રે... - પ૬ કલશ: ઈમ ત્રિજગ ભૂષણ દલિત દૂષણ શ્રી વિજયદેવ સુરીસરે
દ્વિવૃદ્ધિ કલ્યાણ કારણ વાંછિત પૂરણ સુરત છમ થયે છરણગઢમાંહિ અતિ ઉછાહિ એ ગુર
શ્રી સાધુવિજય કવિરામ સેવક સૌભાગ્ય વિજય મંગલકરે. ૫૭
[૫૯૫ ] શ્રી જનવર ચરણે નમી રંગ પ્રણમી હે નારદમય કિ મરૂધરદેશ પધારિયા ગુણવતા હે તપગચ્છરાય કિ
સહ ગુરૂ ભલઈ પધારીયા સંઘ સમહીએ અલજઉ વંદે સહી શ્રી વિજયદેવ સૂરિ કિ સેલ શિણગાર અગિધરી વજાવ્યા હે મંગલ સૂર કિ.. - ૨ કુંકુમ ગારો કેલવી લેપ હે પુનિયે સાલક ઘરિ ઘરિ ગુડી ઉછલી વધા હે વનર માલ કિ. . ૩ પંચવરણ તેરણ કરી વધા હે ગલી પિલ કિ પાટ પટલી પાધરો સિગારે હે હાટની ઉલ કિ. . ૪ પિઢા ગજ શણગારીયા સાહ બેઠા બે ઢલકતી ઢાળ કિ ચપલ તુરંગમ પાખરા ગલે ધમકે હે ઘુઘર માલ કિ... - ૫ રૂપ સુવન સુખાસનિ સામા ચાલે એ મનને ઉલ્લાસ કિ રથ શિણગારી જોતરા બેસી ભામિની હે ગાવઈ ભાસ કિ ૬ સેવન કલશ સિર ધરિ લીયા રામારગ હે જવારા અનુપ કિ આભરણે કરી ઝગમગે સંઘ સહે સુરગણુ રૂપ કિ. . ૭ છતિ સીરૂ સામે કરી સાહમાં ચાલે છે રાણે રાણિ કિ તિવલ હમામા દડદડી વાજે મુજબ છે ઢેલ નિસાણ કિ - ૮ સરલી સિરણ િચેચ હે પંચ સબદ હે તાલ કંસાલ કિ માદળ ભુંગળ ભુગલી નફેરી હે વાજે કરણુલ કિ... - ૯ અતિ આડંબર વદી આ ગચ્છનાયક હે આણંદ પૂરિ કિ પુનિ પોસાલ પધારીયા સાથિ સોહે હે વિજય સિંઘ સુરિ કિ૧૦ મેતી થાળ ભરી ભરી વધાવે સેહવ નારિ કિ રૂપાનાણું લુંછણ દેતઈ યાચક હે દાન અપાર કિ... - ૧૧
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૬
ગુરૂ ઉપદેશ સુણી ભલા પ્રભાવના પૂજા બહુ સેહમ સમેાવિડ ગુરૂતણા સુમતિચંદ્ર પડિત તણુઈ
ચાલ રે ચાલ ગજંગામિનિ શ્રી વિજય દેવ સુરિ વઢતાં સાહેથેરા કુલચ ંદ તપગચ્છ કેરી નાયકે જેસિ’ગ પાટ' પ્રગટીઆ
લે
કાંતિ લાહલ દેહની શારદ્વ શશિ સમ જંતુનુ નયન અમૃત કચેલડાં કપેલ દાય દરપણું સારિખા કમલ પલ્લવ સમ જીભડી સુંદર રૂપ એ ગુરૂતણું પર ઉપગારતઈ કારણુઇ છત્રીસે સુરિગુણા તપસીય માંહિ શિરામણી અષ્ટ પ્રવચન માવડી ધ્યાન ધરઈ સદા થતું મહીમડલ માંહઈ વિચરત ભવિક જીવ પડિ મેાહિયા શ્રી વિજય દેવ સુરીશ્વરૂ દેવ વિજય કવિરાયના
સદ્દગુરૂ ચરણુ નમી કરી શ્રીવિજ્રય દેવ ગુરૂ ગાઇઇ ચાલે। સખી ગુરૂ વાંદી રે વિજય સેન સૂરિને પટ ધારી ઈડર નગર સે।હામણો ચતુર લેક સુંદર ઘણા જાણે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
અંગપૂજા હૈ કરે અપાર કિ સઘ વાચ્છલ હું કરે અનેક પ્રકાર ૧૨ સંધ હર હે પ્રણમે પાય કિ પસાઈ હૈ. ધરમ ગુણુમાંય કિ ૧૩
[૫૯૬] ગુરૂવ ંદન જઈઇ
સુખસ’પત લહીઇ... ચાલ રે ચાલ૦ ૧
માત રૂપાઇ જાયે. તપ તેજઇ સવાયે રૂપઇ કરી મણુ
વદઇ અમૃત વણ ગુરૂ વદન વિરાજઈ નાસાં સુંદર છાજઈ દંત છહુ(૬) જસ રાતા નખ માંસ સુ માતા નિરખે નેહુજ આણી અવતર્યા એહ પ્રાણી જસ અ`ગઈ. વિરાજઈ સાધુ ગુણુઈ કરી છાય પાલઇ એ પુણ્ય ગુરૂજ્ઞાનને દરી દ્વીએ દેશના મીઠી કીધા સમિત દૃષ્ટી પ્રતિપઇ ગુરૂરાયા તત્વ વિજય ગુણ ગાયા [૫૮૭]
ભરીઆ
.
સમરી શારદ માયા રે તપગચ્છ કેરૂ રાયા રે ઘર આંગણુ સુરતરૂ ફળીયે રે શ્રી વિજય દેવ ગુરૂ મિલીયેા રે જયાં નાતિ વસઇ ચેરાસી રે તણા એ વાસી રે
વ
..
..
2
..
..
.
20
..
·
૮
૧૦
૩
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________
અતિહાસિક આચાર્યો–મુનિઓની સઝાય ઓસવાલ વંસઈ વડે ગુણવંત ગિરૂએ ચિત્તઈ રે સહ થિરૂ તિહાંકણિ વસઈ ધનદ હરાવ્ય વિત્તઈ રે સીલ ગુણે સીતાજસી રૂપઈ રંભ સમાણી રે તસ ઘરણું રૂપાઈ નામિં જાણે હરિ પટરાણી રે તાસ કુખિં કુંવરૂ ભલે વાસણ પુણ્ય પૂરૂં રે પ્રગથ્યો સુરાગર ભૂમિકા કલ્પકુમ અંકુરૂ રે બીજતણે જિમ હિમકરૂ દિન દિન કલાઇ દીપઈ રે આઠ વરસને કુંઅરૂ બુધઈ સુરગુરૂ જિપિ રે અમી સમાણી સુણીને ગુરૂ વાણી વિજયસેન ગુરૂ હાથિં રે સંયમ રમણી પરણી કુંઅરૂ નિજ જનનીનિ સાથઈ રે વયર સ્વામી તણી પરિ વિદ્યાવિજય સે ગી રે સકલ શાસ્ત્ર પુરા ભવાં ' લહુઅપર્ણિ વિરાગી રે લાડેલિં માસ લગાઈ સૂરિમંત્ર આરાધિ રે શ્રીવિજયસેન સૂરીસ તણે જગમાં મહિમા વાધિ રે પ્રગટ થઈ સુર ઈમ કહઈ જિન શાસન શુભાકારી રે વિદ્યા વિજય નઈ આપો આપણી પદવી સારી રે ખંભનયર ઉચ્છવ ઘણાં શ્રી વિજય સેન ભલું કીધું રે સઘસહિત શ્રી વિજય દેવનઈ ગચ્છનાયક પદ દીધું રે શ્રી છીતપગચ્છ ઉદયાચલ ભાણતણી પરિ સેહિ રે રાય રણ સબ ઉમરાવ જે જે દેખાઈ તે મહિ રે લબ્ધિ ગૌતમ સારીખે શ્રી જિન શાસનને રાજા રે જિહાં જિહાં પૂજ્ય પગલાં ઠરઈતિહાં તિહાં બહુત દુવાજારે જે વાદી કુમતિ નવા જસ ભડવાઈ લા જઈ રે શ્રીવિજયદેવ સૂરીશ તણો જસપડેહા જણિ વાજઈ રે શૂલભદ્ર સીલઈ જિ સમતા રસને દરીએ રે સ્વામી સુધમ જ બુપરિ ગુણગણ રણું ભરીએ રે પંડિત રતન કુશલ તણે દાન કુશલ કરડી રે દિ આસીસ સદા ગુરૂનઈ એ છ વરસની કેડી રે
સરને
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૮
સજઝાયાદિ સાહ
૫૨૮]. શ્રી વિજયદેવ સૂરીશ્વરજી ગચ્છાતિના હે ગુણગણ અભિરામ કે તપગચ્છ પતિ વિરાજતા રૂપે સુંદર હે જાણું નૃપ કામ કે, શ્રીવિજય ૧ તમે ધમ ધુરંધર વીરના શાસન માંહે કરૂણાના સિંધું કે થો અમીયસમાણ દેશના નિષ્કારણ ગુરૂ જગના બંધુ કે.. ૨ એહવા ગુરૂની ગોઠડી થોડી પણ હો સવિજનમને સારકે
ડું પણ ચંદન ભલું શું કીજે હે બીજે કાઠને ભાર કે.... ૩ હેજ હૈયાને ઉલસે જે બાઝે હે ગુણવંતસું બેઠ કે નહિં તે મનમાંહે રહે નવિ આવે છે તસ વાત તે હઠ કે... ૪ મર્યાદા ચરણ ગુણે ભર્યા મુજ મલિયા હે સરિરાજ સુરીંદ કે મનના મનોરથ સહુ ફળ્યા વળી ટળીયા હે દુખ દેહગ દૂર કે ૫ દૂર રહ્યા કિમ જાણુ ગુણવંત નિજ ચિત્ત હજુર કે વાચક જસ કવિયતણે ઈમ સેવક હો લહે સુખ પંડુર કે.. ૬
૫૯૯-૬૦૧ સદ્દગુરૂ ચરણ કમલ નમી સમરી સરસતિ માથે વિજયદેવ સૂરિ ગુણ ગાવતાં પાતક દૂર પલાયે રે સદગુરૂ સાંભરે ૧ શ્રીવિજયદેવ મુર્ણિદે રે ઘડીય ન વિસરે ઈડર શાહ થિરે વસે ઘરણી રૂપાઈ સુજાત જેસિંગજી ગુરૂ પાટવી રે મહિયલ માંહિ વિખ્યાત રે... સાહ સલેમ મહીપતિ રે દેખી જસ દીદાર દેઈ બિરૂદવર મહાપા રે હરખે ચિત્ત મઝારે રે.. રાણે મેવાડનો રે નિસુણી જસ ઉ૫દેસ વરતાવી નિજ દેશમાં રે જવ દયા સુવિવે રે... જેણે બહુ પાવન કર્યા રે દેશ નગર પુર ગામ બિંબ પ્રતિષ્ઠાદિક હવા રે લાભ અધિક અભિરામે રે.. જસ તપ જપ ખપ દેખતાં રે પૂરવલ્યા અણુગાર , ગોયમ હમ સાંભળ્યા રે તમ વલી વયર કુમારે રે.. સાનિધ કરતાં જેહની રે પરતક્ષ યક્ષ અઢાર તે તે વાત જાણે સહુરે અચરજ એહ અપાર રે..
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઐતિહાસિક આચાર્યો-મુનિઓની સાથે
૪૯ ૬િoo]. તિર્થંકર પરિ અતિશય અતિ સોહામણા રે કલયુગ માંહિ જાસ
પરત રે (ર) દેખત ભવિયણ હરખતાં રે ૧ રાજનગરથી શુભ શકુને ગુરૂ પાંગરે રે ભણસાલી રાયચંદ
સાથે રે (૨) સેવા સદૂગુરૂની કરે રે ૨ શ્રીવિમલાચલ ભગવાનજી પેહતા સુખે રે આદિ જિર્ણોદ હજુર
આવી રે (૨) પાપ આલેયે આપણું રે ૩ અનુક્રમે પાસ અપાવર હરિચરણ નમી રે ઉન્નત નગર મઝારિ
આવે રે (ર) શુભ મુહૂરત આડંબરે રે ૪ સત્તરતેર વચ્છર સુદિ આષાઢની રે આઠમ દિન2 (દિવસે) વિહાર
કીધું રે કીધું રે અણસણ પૂજયે ભાવણ્યું રે ૫ સુદ દશમીની રાતિ પડિકમણું કરી રે સંલેખના વિહાર
વિધિસ્યુ રે (૨) સંઘ સમક્ષ સદગુરૂ કરે રે સંન્યાસી રહે ઇનું અવસર પ્રયાગમાં રે પમિતિ તેણ
દીઠું રે (૨) વિમાન એક અતિ દીપતુ રે ૭ દેવ પ્રગટ થઈ સંન્યાસીને ઈમ ભણે રે મ ત પુરૂષ છે એક
તેને રે (૨) જાયે છે સુર તેડવા રે ૮ પ્રહ ઉગમતે તસ મુખથી તે સાંભળ્યું રે પ્રયાગ ગયા જે લોક
તેણે રે (ર) સમપૂર્વક આવી કહ્યું છે. હું અહે તે જ તે પ્રગટયું પ્રગટ વિમાનનું રે પ્રાત:સમય ગુરૂ પાસ
તેહ રે (૨) શ્રીગુરૂ સુરપુર સંચર્યા રે... ૧૦ તતખિણ જય જય નંદા કહે સુર અપછરા રે સુર સઘળા વલી તામ, હરખ્યા રે (૨) સુર ઘંટા તિહાં રણઝણે રે.. ૧૧
૬િ૦૧] રાયચંદ ભણસાલી તિહાં કરે માંડવી કેરે મંડાણ રે તેર ખંડો થઈ શેભતી
જાણે દેવ વિમાન રે લારે સહસને માન રે
બેઠી તિહાં અનુમાન રે કીધાં બહુલાં વિજ્ઞાન રે
સુર-નર કરે ગુણગાન રે જસ ધ્યાને જયકાર રે
સદ્ ગુરૂધ્યાન સદાધરે રે જેણે નિજપાટે રે થાપીએ શ્રી વિજયપ્રભ ગણધાર રે સુવિહિત મુનિ સણગાર રે તપે કરી ધને અણગાર રે
ચઉ વિહસંઘ આધાર રે સદ્ગુરુ ૨
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________
યoo.
સઝાયાદિ સંગ્રહ રૂપાનાણુ ઉછાળતે
આવે હીર શૂભ પાસે રે પંચ રતન ગુરૂ મુખ વદે ગરી ગાથે ગુણરાસ રે મહેકે કપૂર બરાસ રે
કૃષ્ણગરના સુવાસ રે
દાન દીયે રે ઉલ્લાસ રે, સદ્ગુરૂ છે. એકવીસ મણ સુખડમિલી મલેયાગરૂ મણચાર રે મણચાર ગર તે મહાજને પાંચ સેર ઘનસાર રે શેર પન્નર ચૂઓ સાર રે - કેસર શુભ શેર ચાર રે
શેર પનર અબીલ ઉદાર રે ,, ૪ અઢીસેર કસ્તુરી મહાજને અંબર શેરહ ચાર રે વાજિંત્ર વાજે અતિઘણું મિલિઓ સંઘ અપાર રે પૂજ્ય પૂજ્યા વડી વાર રે
ત્યારી ચાર હજાર રે
ઉપની તેણુ હુ વાર રે ૫ અંગ સંસ્કાર જિહાં કર્યો
ચે) ચય ઉપર તેણી રાતિ રે. દેવે પુપ વરસાવીયા
સહુ દેખે પરભાત રે દેવ કુસુમ તે સાક્ષાત રે
આનંદ અંગ ન માત રે
ચામર ચાલી એ તાત રે , ૬ શૂભ કરવા માં તિહાં ભણસાલીયે ઉત્તગ રે (અચરજ) અચિરજ અંબ ફત્યે તિસે શૂભ ઉપરિ જે ચંગ રે સ્નાત્ર હુઈ નિત રંગ રે દેખત અતિ ઉછરંગ રે
તીરથ થયું તેહ અલંગ રે - ૭ બીજે સરગે ગુરૂ સુરથયા સુપનતણે અનુસાર રે સા માલજી રે ગંધારિયો સુર થયે સ્વર્ગ મઝાર રે તે સુર્ કહે વારો વાર રે એ ગુરૂ એક અવતાર રે. એ લહેરચે ભવપાર રે
એ સે નરનાર રે ,, ૮ કળશઃ ઈમ ત્રિજગ ભૂષણ દલિત દૂષણ શ્રી વિજયદેવ સૂરીશ્વર ઋદ્ધિ વૃદ્ધિ કલયાણ કારણ વંછિત પૂરણ સુરતરો મેં થશે છરણગઢહમાંહિ અતિ ઉછાહિ એગરે શ્રી સાધુ વિજય કવિરાય સેવક સૌભાગ્ય વિજય મંગલ કરે . ૯ .
[૬૨]. આજ ઉલટ ધરી આવાઈ રે લાલ જઈ દેવ વિહરિ મન મેલું રે શ્રીવિજય દેવસૂરિ તણા રેલાલ પગલાં રગિ જૂહારિ, દેવ વિહારિમાતું રે... વાડી નંદન વનપરિ રે લાલ શીતલ સરસ સુગંધ . રચના દેખી રૂડી રે લાલ મન કરઈ બહુ પ્રતિબંધ - ૨
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઐતિહાસિક આચાર્ય-મુનિએની સઝાયે
મા ભલારે લાલ
નવ પલ્લવ મીઠી સાકર શેલી રે લાલ
સુકડ ઝાડ સાહામણુ રે લાલ જાય જૂઇ વર મેગરો રે લાલ વળી અને ઇહાં ઔષધીરે લાલ પૂર્જા પગલાં પૂજ્યના રે લાલ તહરાં ગુણ મુઝ સાંભરઈ રે લાલ દીજ દરિસણ નેહસુ` રે લાલ સૂતિ સંઘ સદા યે। રે લાલ શ્રીવિનય વિજય ઉવજ્ઝાયને ૨ લાલ
!
વિજચાણ દસૂરિની
પ્રણમી સદ રૂ વછિત સુરતરૂ વિજય તિલક સૂરિ પાટ પટોધરૂ ભાવિ ભત્રિયણ એહ ગુરૂ વદીષ્ટ જસપદ પ્રણમઈ સુરનર અધિપતિ સાહ શ્રીવંત કુલગગત સિરૂ લક્ષણુ ખત્રીસ પ્રભુ અગિ શોભતાં વીર-હીરના વચન પલતુ ભવિક જીવના તિમિર ગલાવતુ સમતારસના એહુ ગુરૂ સાયરૂ વિદ્યાઇ સુરગુરૂ ગુરૂજી જીપતે મુઝતિ માનસરેવર અહિનિશ નામ જપઈ જે ભજન તાહરૂ રવિતારાગણુ ગગન દીતાં તિહાં લિગ એહ ગુરૂ અવનીતલ
..
શ્રી કુલ કેલિ ઉદાર દીકી સેાપારો સાર... ચપક દમણે! સુલ કુસુમ જાતિ બહુ મૂલ જેહથી જાઇ રોગ જિમ લહેા સુખ સયાગ,, અહુનિશિ એ દિલમાંહિ જિમ વંછિત સુખ થાય
દુહા : સરસતિ સામિગ્રી નિધરી નિર્વાણું ગુરૂનુ ગાયતાં શ્રીહીરવિજય સૂરિ પટેષરૂ શ્રીવિજય તિલક પાર્ટિ જ્યા
..
પ્રણમો નિજ
ગુરૂ પાય પાતક દૂર પલાય
શ્રીવિજયસેન સરિંદ શ્રીવિજયા દ્ર મુણી દ
N
10
"
LP
"
AD
૨૦૧
સેવઇ ગુરૂજીના પાય રૂપત્રિય ગુણ ગાય... સજ્ઝાયા [૬૩] ગાઉ તપગચ્છરાયાજી નામિ નવિધિ થાય છ શ્રીવિજયાણુંદ સૂરિદેૉજી ઇરિસન સવિ આણુ દોજી, ભાર્વિ૦ ૨ સિણગાર તે કુખિ મલ્હારે જી કલા ખેડુત્તરિ ભડારાજી... કરંતુ બહુ પગારે જી રૂપઈ` દેવ કુમારે જી... સયમ સુખ ભ’ડારેાજી ગૌતમ સમ ગણધારાજી... ખેલઉ એ ગણુધારાજી તુસ ઘરિ જય-જય કારાજી જહાઁ લગિ પૃથિવી ચોજી જચેા ઇમ સઘ ભણુ આણુંદોજી છ
[૬૦૪]
.
20
D.P
"
AD
.
૩
1
૪
3
૪
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૦૨
સાહ શ્રીવંત કુલિ દિનકરૂ પ્રાગ્ય’શ ક્રિપાીઉ ગામ નગર પુર પટ્ટણ ચોમાસુ` પશ્ચિમ કરઇ
ઢાળ : સહુનઇ વાહા સૂરી સ દરણ પાતક જાય રે જે જે શ્રીપુજ્ય' તપ કર્યો
આતમ સાધન જે કર્યુ આચારયપ એક ભલુ દશવાચક પદ થાપીયા તેર માસના ૨ તપ કર્યો વીસ થાનક આરાધીયા
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
યાત્રા સાત આખુતણી તાર’ગાની રે ઢાય ભલી સિદ્ધાચલ દાય યાત્રા કરી જિન ખિ’બ લાખ જુહારીયા શ્રીપુન્યઇ અપ્રમત્તપણું!” તિમવળી ગ્રંથ બીજા ઘણા પ્રતિષ્ઠા નિજ કરિ દાય કરી છટ્ઠ અક્રમાદિક સંપ ઘણાં પુણ્ય ભડાર ભરી કરી અણુસણુ કરઈ ગુરૂ રા સંઘ વિવેકી ખંભાતના શ્રીપુન્યનઈ હિતદાયકા પુણ્ય ખજાને રે પૂજ્યના પામવા શિવપુર દ્વાર રે સાત સહસ અખિલ ભલા દાય સહસ એકાસણાં છઠ્ઠનીવિ નઇ બિયાસણુાં અટ્ટમ એકસે નઇ એક વળી પાસખમણુ એક માનિ ચારસહસ સામાયિક ઉપરિ
શણુગાર દે માત મલ્હાર સકલ સૂરિ શિણગાર કીધાં વિવિધ વિહાર ખભાતિ ગણધાર
3
શ્રીવિજયાણંદ સૂરિાય રે નામિ નવનિધિ થાય રે, સહુનઇ પ કીધા ધમના કામ રે
10
તે સુણા મન કરી ઠામ રે મુખ્ય પદ એકાસી જાણ રે ચાર કેડિ સોય વખાણુ રે,, ૭ એળી સિદ્ધચક્ર દાય રે
ક
20
ત્રણમાસ ધ્ય!ન તપ જોય રે પાંચ શખેશ્વર કીષ રે અ'તરીક્ષ પાસની પ્રસિદ્ધ રે, ૯ ગિરનારજીની એકરે તિમ વળી તીથ અનેક રે, ૧૦ શેાધ્યાં ઉપાંગ નઈ અંગ રે સમતા રમણીસ્યુ સંગ રે,, ૧૧: નિજ રાજિ નવ ઢાય રે વિવિધ અભિગ્રહ જોય રે,, ૧૨ જાણી આયુ પ્રમાણુ રે મનિ ધરષ્ઠ અરિહંત ધ્યાન ૨,૧૩ અણુસણુ જાણી ઉાર ૨ પુણ્ય ખજાના ભરઈ સાર રે,,૧૪ સંસ્કૃત અપાર રે ઉત્તરના ભવપાર રે 'પરવિ એડ આધાર રે, પુણ્ય,,૧૫ એકવીસ સહસ ઉપવાસ રે પાંચ ક્રોડ સજ્ઝાય ખાસ રે,,૧૬ એકાધિક શત ક્રાય રે
ભરીયે
LO
માસખમણુ એક હાય રે ૧૭. અš (તમ વળી એક રે સાત્રીસ આઠસઇ સુવિવેક રે,,૧૮:
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઐતિહાસિક આચાર્યો-મુનિઓની સજઝાયો
૫૦૩ એકાવન અન્ય પક્ષના
રૂપઈઆ સાત ખેત રે અનેક વળી નિજ પક્ષના સંઘ દીઈ પુણ્ય હેત રે , ૧૯ પુણ્ય ખજાનો રે સજ કરી કહઈ શ્રી પૂજ્ય તામ રે વિજય રાજ સુરીશ્વરૂ.
કર શાસન કામ રે ,૨૦ ધારો થઈનરે ગચ્છ તણું ધુર ઘર વડપીર રે ઈત્યાદિક શીખ દેઈ કરી ગ્રહઈ નવકારવાલી થઈ વીર રે, ૨૧ શ્રીદશ વૈકાલિક સાંભળઈ વળી સિદ્ધાંત અનેક રે સમતારસ પથેનિધિ
ઝીલઈ ધરીય વિવેક રે - ૨૨ કરી નવકારવાળી રે તિહાં લગઈ જિહાં લગઈ અણસણ સિદ્ધ રે અણસણ ત્રણદિન પાળીયું પામ્યા સ્વર્ગની ઋદ્ધ રે. ૨૩ સંવત સતર એકાદસઈ આષાઢવદિ ભેમવાર રે પડવે પ્રભાતિ રે પૂજ્ય પેહતા સ્વર્ગ મઝારિ રે . ૨૪
| હેમવિમલસૂરિની સઝાય [૬૦૫] જિનશાસન ઉદય દિનકરૂ નિઅવિજજ નિજિજએ સુરગુરૂ ગુરૂલબધિઈ ગાયમ ગણહાર શ્રી હેમવિમલસૂરિ જય ચિરૂ.. ૧ મરૂમડલ માલવ મેદપાટ ગૂજર ધર સેરદ સંઘ થાટ વધાવઈ મોતી ભરીય ત્રાટ ગુરૂ દંસણિ દીઠઈ ગહગહાટ..
તુહે વહતી કીધી પુણ્યવાટ તુહ પાય નમઈ નિત નરપતી તુમહે છતઉ રૂપઈ રતિપતી શ્રી હેમવિમલસૂરિગ૭પતી તુહ સેવિઈ હુઈ સુખસંપતી.. તુહ મૂરતિ મહણ વેલડી તુહ વાણુ સાકર સેલી લિઈ એક અભિગ્રહ આખડી નુહ વાંદ્યા વિણ ન રહિઈ ઘડી . ૫ તમહે છતી માયા મેહમાણ સાહગંગા નદણ અતિસુજાણ જ્ઞાનદરસણ ચારિત્રગુણનિહાણ જયે ત્રમ તીરથ જુગ પહાણુ.. ૬ શ્રી સુમતિ સાધુ સૂરિ સીસરાય શ્રી હેમવિમલ સૂરિ વિમલકાય તાં ચિર જપુ જાદુઅલઠામ તુહ સેવઈ સુંદર હંસ પાય.... ૭
સેમ વિમલસૂરિની સઝાય [૬૬] આદિ તપાગચ્છા ધણી સહિયર સવિ લઈ અગણિ આવ્યા આપુલઈ ગુરૂ ગૌતમ તેલઈ આવું એહવિ ઉતાવળી - - કરી સકલ શંગાર શ્રી સોમ વિમલ સૂરિ સેવાઈ રહી સવિ સુખ સાર
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૦૪
સઝાયાદિ સંગ્રહ
કુપદ : રૂપિઇ રતિપતિ અવતરી સેમ મૂરતિ સાર
ગુરુનામિઈ મંગલ સદા નિતુ જય જયકાર મનમોહન ગુરૂ નિરખતાં વિબુધજન જઈ ગુરૂ ગિરૂપડિ સેહામણું વાદી સવિ ગજઈ ભાવભગત ભલી પરઈ કવિયણ કરઈ સેવ જિનશાસનિ સેવાકર્ પ્રણમું હું નિતમેવ વારંવાર ગુરૂ ગાઈઈ સમવિમલ સૂરીસ શ્રી સૌભાગ્ય હરિષ સુરિંદ સીસ જો કેડિ વરીસ
[૬૭] ધન ધન દિન મુઝ આજકા જબ સદ્ગુરૂ દીઠા વદનકમલ જોતાં નયનકું અમીઆ પઠા તપગચ્છ રાજા જયે જયકારા શ્રી સેમ વિમલ સૂરિ શૃંગારા દ્રુપદ : ષટ છવકા હિતકારી કુમત નિવારી
દે સુખસગર સુંદર ગુરૂ સેવા તુમ્હારી. તપગચ્છ ૨ શ્રી સોભાગ હરખરિ પાટિ પ્રગટીયા અભિનવ દિનકારા ચિર પ્રતપુ શ્રી સમવિમલસરિ સેવક સાધાર..
૩ સકલકા ગુણરજિત રાયા સંઘ ચતુર્વિધ પ્રણમઈ પાયા મુખ5 ખાસ બહોત દેનનું શ્રી સેમવિમલ અરિ ગુરુ મેરુનીકુ - ૪
| વિજયપ્રભસૂરિની સજઝાયો [૬૮] સરસતિમાતા તુઝ ચરણે નમીજી પ્રણમી નિજગુરુ પાય શ્રીવિજયપ્રભ સરિ ગુણ ગાવતાંછ દિનદિન દેલત થાય... સરી શિરોમણ ગચ્છપતિ આવીઇજી મરુધર દેસ મઝારિ નરનારી નઈ મનિ ઉલટ ઘણે છ દેખણુ તુઝ દેદાર.. અરિ ૨ સાહ શિવગણ કુલિ કમલ દિવાકરૂજી માત ભાણુને નંદ વચન સુધારસ ગુરૂજી વસતેજી ભાંજ કુમતિની વૃદ.. - ૩ પૂજ્ય બાવ્યા લાભ હસી ઘણેજ પ્રતિષ્ઠા નઈ ઉપધાન. વ્રત માલારોપણ પૂજા પ્રભાવનાજી ઈત્યાદિક ધમકામ.... . શ્રી વિજયદેવસૂરિ પટધરૂજી શ્રી વિજયપ્રભસર તપતેજઈ હે ગુરૂ દિનકર સારી ખેછ દિન દિન વધતઈ હે નૂર . ૫ લબધિ અભિનવ ગૌતમ અવતર્યોછ વિદ્યાઈ વયરકુમાર સયલ ગુણ કરી ગુરૂછ ગાજતો અગિ ઉપશમ સાર. . ૬
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૦૫
ઐતિહાસિક આચાર્યો-મુનિઓની સજઝાય વિનતિ અવધારી પૂજ્ય પધારીઈજી સારીઈ વંછિત કાજ તીરથ મેટ ફલવધિ પાસજી ભેટવા શ્રીગુરુરાજ... . ૭ સકલ વાચક ચક્ર ચૂડામણીજી શ્રી દીપસાગર ઉવઝાય તસસીસ તેજસાગર તણજી સીસ લલિત સાગર ગુણ ગાય - ૮
[૬૦] સરસતિસામિણિ ધ્યાઉં હું સદગુરૂના ગુણ ગાવું, હે ભવિય વંદ શ્રી વિજયદેવસૂરિ પધારી શ્રી વિજ્યપ્રભ ગણુધારી એસવંસમેં અવતારી શિવગણ સાહ વ્યવહારી છે રંભા રૂપ સમાણું ભાણું તસ ધરિ પટરાણી જસ ઘરિ વીરજી જા બહુ ૨ ગઈ નરનારી વધાયો છે દિન દિન કુંવરજી વાઘે બહુ જ્ઞાનકલા તે સાથે શ્રી વિજયદેવસૂરિ પાસઈ દીક્ષા લે મનહ ઉ૯લાસઈ જમિ સરિમંત્ર આરાધી તિણિ ઉત્તમ પદવી લીધી ગુરૂ ગાયમ અનુકારી ગુરૂ સેહમનો પટધારી વિદ્યા વયરકુમાર
શીલઈ યૂલિભદ્ર અનુહાર ઉસુત્ર પંથ ઉસ્થાપઈ ગુરૂ સાધુક્રિયા પથ થાપાઈ ઉગ્રક્રિયા ઉગ્રવિહાર પાળે વ્રત નિરતિચાર બુધ ક૯યાણ સાગર મુનિરાય બુધ જ સ સાગર સેવું પાય , કવિ જ સવંતઈમ ભાખે ગુરૂ ગાઉ મન ઉલાસે
૬િ૧]. ઉડી સહીયર સહુ મિલી હે વંદે સદ્ ગુરૂરાય અભિનવ ગૌતમ અવતર્યો હે સુરનર પ્રણમઈ પાય..ઉડી સહિયર૦ ૧ શ્રી જયદેવસૂરિ પટોધરૂ હે શ્રી વિજયપ્રભ ગુરૂ એહ જગમ તીરવ થાઉ હે હેમવરણ સમ્ર દેહ.... ક્રિોધ માન માયા તજી હે કીધો લાભનો અંત માયા મમતા તજી કરી છે સમતા ધરી થયે સંત... ,, ચઉરાસી ગ૭ અંગશુઈ હે ઉચ્ચ અભિનવ સર વીર પટધર પરગડે છે પૂરવ પુણ્ય પહૂર. દશ લક્ષણ જે ધમના હે અંગ આપ્યા તેહ સમતારસ રાતે રહે હે ઉપમરસભર દેહ પીયર ખટ જીવન તણો હે પંચ મહવય ધાર ગુણ એશેષ અંગઈ વસઈ હે જય જય પરમ દયાલ
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૦૬
વાણી સદ્ગુરુતી સુણી હૈ. નવય તત્ત્વ ષટ દ્રવ્યના હ સહુ ધામિણિ મિલિ એકઠી હેઘો ભવિયણ તારક અવતર્યો હું તપગચ્છમાંહુ જાણીઇ હું ચારિત્રસાગર તસ તણેા હૈ
માહી પ૨ષદ બાર પુટ્ટુગલના અધિકાર મુરુન આસી શ્રી વિજયપ્રભસૂરી
પ્રભાવક સુધરાય મસ્જિતપ્રભ ગુણ ગાય
સહિયાં શ્રીવિજયપ્રભ વદા માહ મિથ્યાત્વના ટાળે કુદ સૂરતિ અતિ જસ ભાકારો અવિચલ જહાં લિંગ ધ્રુવની તારી શશી સમ શીતલ વદન વિરાજે કુમતિજન ભડવામાં ભાજે ભાણી કૂખ સરૈહંસ અવતરીયા અનુઆળ્યે સા શિવગણવ સ કમલતણી પર કામલ કાયા સુરતની પર શીતલ છાયા તેજે કરી જાણે અભિનવ સુર દીઠાં દારિદ્ર નાસે' દૂર સા॰ સાહિમલ્લ સુખમણૂ વડભાગી ભવેાભ કેરી દુરમિત ભાગી નયર નરાણે રાખ્યા ચામાસ પૂગી સકલ તણી મન આસ જે નરનારી ગુરૂ ગુણ ગાવે મનવ છિતફળ તતાખણુ પાત્ર સહુ કે.ઈ જસ નામે શીસ સૌભાગ્યવિજય કહે અહિનસ
[૧૨]
જોઈને જ્યેતિષસ ૨
મુઝાયાદિ સંગ્રહ
૫૬૧૧]
..
ભવાભવ કેરા પાપ નિક'ઢા, હૈ સહિયા દિન દિન લહીઇ અધિક આણુંદ - ૧ મૂતિ માહન લાગઇ પ્યારી ચરજી તિહાંલિંગ સુવિચારી સકલગુણે શિવગણુ સુત છાજે તપગચ્છકેરે તખત બિરાજે જાણે માનસ હુંસ પ્રગટ પૃથ્વીમે' જાસ પ્રશંસ સેવી સારઇ સુર-નરરાયા પૂરવ પુણ્યઈ એ ગુરૂ પાયા નિલવટ ઢીપે અધિકા નૂર પ્રગટ્યો પૂરવ પુણ્ય અંકુર પધરાવ્યાં જિહાં સુગુરૂ સેાભાગી પ્રબલ પુણ્ય દશાવલી જાગી નામ થયા ચિ ુ' ખંડમે' જાસ ખર્ચ્યા દામ ધણા ઉલ્લાસ હૃદય કમલમે... અનિશ ધ્યાવે તસ રિ ઢાલત ચઢતી આવે પ*ડિત ગુણુ વિજય ગુરુ સીસ પૂરા મનની ઘણી જતીસ
વીરવટા બ્રાહ્મણુ વિનવું રે શ્રી વિજયપ્રભસૂરિ શિરોમણી રે લાખ વધાઇ આપીસ તા ભણી રે જીભ ઘડાવીસ હું સાવનતી રે
AD
..
"
...
10
"
.
.
.
20
20
W
20
.
,,
.
2
..
...
W
..
3
の
૭
८
રે
૧૦
કદ આવઇ ગણુધાર...વીર વટાઉ ૧ વળી હાર હયાના સાર માનીસ ગુણ સુવિચાર...
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________
રે
ઐતિહાસિક આયાર્યા–મુનિઓની સઝાયા વડ વખતી વિજયપ્રભુ વાંદવા રે ગુરુ ગચ્છનાયક સુગુરુ શિરેમણી રે શ્રીવિજય દેવ સુરિદ પાધરૂ રે કિરિયાવ’ત સેાભાગી સુહકરૂ રે અહિનિસ ધ્યાન ધરૂ` સદગુરૂ તળેા મુઝ મધુકર ચરણે માડી રહ્યો રે સાસ થકી પહિલા ગુરૂ સંભરષ્ટ ૨ સુખ સપત્તિ મિલે ગચ્છતિ નામથી સેય ઘડી સલી હુ· લેખવુ· રે તપગચ્છ મંડણું ગમન નèમણી રે જોસી જોઈને જોતિમ જુગતિસુ' રે વિજય પ્રભ સૂરી આવણતણે રે પંડિત ગુણ વિજય સદગુરુ તણા રે શ્રીવિજય દૈવ સૂરિદ પટાધરૂ રે
હિયડે હુ` અપાર ગુણ છત્રીસ ભ'ડાર
મરુધર માંડણુ વિધ પાસજી તપગચ્છનાયક ભુષ્ણસ્યુ' ભાવસ્યું ગચ્છપતિ વંદા હૈ સહિયાં ભાવસ્યું દરસણદીઠે દાહગ ઉપસમઈ શ્રીવિજય દેવ સુરીસર પટધણી ભાણી કૃષિ સરેલર હ'સલે ગેયમ સાહમ સમગુરૂ રાતા નવરસ સરસ વચનરસ વરસતા ધન ધન પુર પટ્ટછુ તે જાણીયે ચરણ કમલ પ્રણમે ગુરુજીતણા સુવિહિત સરિ શિરોમણી તું જયે। સઘ મનેારથ પૂરણ સુરતર તુઝ મુખ દરસણ મુઝન ઉદ્લસે નેહનજર ભરી સેવક નિરખીને અનિસ તુઝ ચરણે મુઝ મનિ રહે ચકી ચાહે ચિત્તમાં દિનમણિ પૂજ્યપધારે મરૂધર દેશમ પડિંત નરસાગર ગુરુજી તા
.
તેલ...
ખેલ અમૃત એલ નહિ કોઈ ગુરૂ મુઝમન રહયેા લપટ ઈ દરસણુથી સુખ થાય... મુજ જીવન આધાર ૨ લવિજન તારણુ હાર... .. દેખી સુગુરૂ દીદાર વિજય પ્રસ ગણુધાર... ઉત્તર વિહલા આપ
સુભ મુહુરત તું થાપ... એલઈ જયવિજય સીસ પ્રતપે કેાડિ વરસ...
[૬૧૩]
"D
.
20
પ્રણમી તેહના રે પાય સુગુરૂજી શ્રીવિજય પ્રભ સુરિરાય,,ગચ્છપતિ નામઇ નવિનિધ થાય પ્રણમ્યા પાતક જાય..... સાહશીવા ફુલચંદ્ માહનવલ્લીના કંદ વિદ્યાઇ” યર કુમાર પૂરણ જિમ જલધાર ધન ધન તે નર નાર જગમાંહિ જીવિતસાર -ભવિજનને હિતકાર દરસણુથી જયકાર જિમ રેવા ગજરાજ સારે। વહિત કાજ
જિમ
મારાં નિ મેહ ચાંદ ચકેારા રે નેહ અવધારી અરદાસ તિલકની પૂરવે આસ
..
..
..
.
20
..
.
.
M
..
.
..
10
M
..
2
..
..
M
yog
"
૪
૬
८
૨
૩
૪
૯
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૦૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
[૬૧]. સમરું શારદ સ્વામિની ભલઈ પ્રણમી હે નિજ ગુરુ પાય કઈ ગચ્છ નાયક ગુણે આગળ હુ ગામ્યું છે વિજય પ્રભ સુરિરાય કઈ ૧ ચતુર સે ભાગી ગુરૂ સેવીઈ ગચ્છનાયક છે. સહ શિવગણ નંદ કઈ માત ભાનલ દે ઉરિ ધર્યો મુખ હઈએ જિયે પૂનમચંદ કઈ, ચતુર ૨ સંઘ જેઈ છઈ વાટડી ગચ્છનાયક હે પૂજ્ય વિહલા પધરિ કઈ સંઘ ઉપરિમયા કરી ઈણિ મરુધરિ હે પૂજ્ય દેવ જુહારિ કઈ . ૩ ગુરૂ પંચ મહાવ્રત પાલતે ગુરૂ પાળતે એ સહી પંચાચાર કઈ વિજયદેવ સૂરિ તણી પદઈ સદા એ સેહઈ એ ગણધાર કઈ - ૪ મરુધર સંઘ સેહામણે પટ ભક્તો એ સુગુરૂણ જાણ કઈ ગુણરાગો ગુણે આગળ નિતુ સંભલઈ એ તું સુગુરૂ વખ ણ કઈ , ૫ ગુરૂ અમૃતવાણી વરસતો પ્રતિબંધઈ એ ભવિજનના વૃંદ કઈ સમકિત તરુવર સીચને ગુરૂદરિસણિએ લહીય આણંદ કઈ - ૬ ધન્ય દિવસ સહી તે ગિણું ધન્ય જીવિત હે મુઝ આસ પ્રમાણુ કઈ શ્રીવિજયદેવ સરિ પટધણી ભેટતાં એ મુઝ સફલ વિહાણ કઈ . ૭ શ્રી વિજય દેવ સરિતણુઈ પાર ભલે એ જાણુઈ રાયરણ કઈ શ્રીવિજય પ્રભ સુરિધરુ તો પ્રતાપે એ જ અવિચલ ભાણ કઈ , ૮ પંડિત નેમ વિજયતણે ગુણગાવઈ હે પુણ્ય વિજય કીસ કઈ સંઘ મને રથ પૂરે માને વિનતિ એ વિજય પ્રભ સુરીસ કઈ . -
૬૫ વિજય પ્રભસૂરિ વ દીરે લાલ વંદતા જય જયકાર સુખકારી રે તપગચ્છ કેરે રાજી રે લાલ સમતા રસ ભંડાર વિજય૦ ૧ પંચ સમિતિ ત્રણ ગુપતી રે લાલ પાળે પળાવે એ . ગિરૂઓ ને ગુણઈ આગળે રે લાલ સુંદર જેહની દેહ , , ૨ વદન વિરાજીત ચંદલા રે લોલ વચન સુધરસ પૂર . અણીયાળાં દેઈ લેયણ રે લાલ દંતડા તેજનું પૂર - શુક ચંચુ સમ નાશિકા રે લોલ અધર પરવાલા રંગ , રૂપ અને પમ તાહરૂ રે લોલ દેખતા ઉપનિં રંગ . . તૃપ્તિ ન પામે તે યણ રે લાલ દેખતા જસ દેદાર , ધન્ય ભાણદે માવડી રે લોલ જા કુલ શણગાર , પ બાલાપણિ વ્રત આદરી રે લાલ કીધે શાસ્ત્ર અભ્યાસ , વિનયવંત વિદ્યા ભયે રે લાલ પ્રગટ પુણ્ય પ્રકાશ . . ૬
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________
પિ૦૦
ઐતિહાસિક આચાર્યો-મુનિઓની સઝા
શ્રીવિજયદેવ સૂરીસરૂ રે લાલ થાયે નિજ પટધાર . ઓચ્છવ હુઓ અતિઘણો રે લાલ નગર ગંધારિ મઝારિ. . ૭ હરખ્ય સંઘ જ સામટો રે લાલ હરખે મુરિવાર , હર વંશ સવાલને રે લોલ દેખી એ ગણધાર . . ૮ સમતારસમાંહિ ઝીલતો રે લાલ વિચંરતે જિમ ગયંદ, દરસણ દેખી સંઘના રે લાલ કરે લેશન અરવિંદ , ૯
સવંસ દીપાવતા રે લોલ છપતો મયણ વિકાર, ભાવક જીવ પડિ બેહતે રે લાલ ટાળતે પાપ વ્યાપાર . . ૧૦ એ ગુરૂ પ્રતાપ જિહાં રવિ રે લાલ જિહાં મહી મેરૂગિરીશ, દેવ વિજય કવિયણ તણા રે લાલ તત્વ વિજય કહે સીસ , , ૧૧
વિજ્ય રત્ન સુરિની સઝાયા [૧૬] મરૂધર માલવ મંડલે
ગુરૂ કર વિહાર શ્રી વિજય રત્ન સૂરીસરૂ
તપગચ્છના શિણગાર... ૧ વંદો વીરને પાઠવી
કરતો પર ઉપગાર નિરમલ જ્ઞાન પ્રકાશવર્ષ
અતિશય આરામ.. વંદ તેજઈ સૂરજ સારિખ
હેજઈ ગુરૂવર હીર સબલ સેભાગી સાડિબે
સેવન વન શરીર.. હીર સાહને લાડલે
મુજ હોયડાનો હાર ગણધર ગુરૂજી ગહગહ
દીપઈ જિમ હાર.' દયા હૃદયમાંહિ બાલહી
ધારઈ નિસદીસ ધરમ ધ્યાન જલ નાહતા
નાણુઈ મનિ રીસ.. કરતા રૂપ બરાબરી
વશિ કોમ નરીદ કરવા શીયલ સદા ધરે
અવિચલ જુ બરીદ.. ખંતિ ધરી ખંધ ધરઈ.
પ્રભુ ચરણને ભાર સનિતિ સુંદર સાથિ સહી
"રતિ કરે સુવિચાર.. ગીતારથ ગુણ આગળ
સેવઈ જસ પાય શિવરમણી સંગમ તણા
ચિતતા ઉપાય... મહન મૂરતિ સ્વામીની
દેખત તૃપ્તિ ન થાય સુરનર-કિન્નર ગુરૂતણાં
-- -ઉભા રહી ગુણ ગાય... ' '૯ તપગચ્છ સાધુ નઈ સાધવી સહયોગ મંત ફિયા તણે ખપ સુરત
અહનિસ ભાવંત... ૧૦
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________
સા
સરસ દસા થઇ સ'ધની રાગ ઘણા શુભ કૃત્યને શ્રીવિજય રત્ન સુરીશના મેઘ વિજય વાચક સ્તવૈ
[૧૭]
સુવિહિત ઞઋપતિ ગુણુ ગણુ પુરા સયલ સ ́સાર સરુપ સવેદી પ્રતપેા જા' શ્રીવિજય રત્ન સુરી મનેાહર પરવાદીનું અભિમાન ઉતરે ચરણુ ધરણુ વરકામિત કારક કુમતિ કુમતિ મત મારગ દૂખઈ ખાટેડવશ વશ મુક્તા ફૂલ પાપ–તાપ સતાપ નિવારઇ જાકે નામ ગ્રહે ભવિજન જે જખૌ કૃપા પર સુરદ પાચા શ્રીવિજયપ્રભ પાર્ટ ઉદયગિરિ હીરાઢેકા નંદ્ભુત નીકા સહગ સુંદર ગુર્માણ મદિર શ્રીવિજયરત્નસૂરીશ્વર પ્રતપે શ્રીવિજયરત્ન સુરીશ્વર યાતાં વિષ્ણુધ પુર દર અજિત સાગર ગુરુ
33
ગુરૂજીમાા
N
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
પ્રભુ પુણ્ય પ્રકાશ વચ્ચે। વિનય વિલાસ ગુણ ગાઇ જેઠુ લહૈ સિવ સુખ તેહ...
...
..
W
U
૩
શ્રી વિજયરત્ન સુરીંદા રે ધ્રુચંદા રે, પૂજ્ય સેાભાગો મેરે ૧ પડિહૈ ભવિ પ્રાણી એલે અમૃત વાણી રે... ભવે। ભવ ભય ભર ભાંગે પ્રતિ આધ” ભવિ કાજે રે,, હીરા સાહુકા ના જેસે રાકા કે। ચારે... વિઘન હરૈ સબ દુરિ જાણ્યે પુણ્ય અકુર રે... દિનકર જિમ વડભાગી શ્રીવિજય રત્ન સેાભાગી રે, દીપ' નીલવિત નૂર જાલંગ ધરણી સુર રે... સ‘પદ સઘળી પામી રે મહિમ કહૈ શિરનામી ૨...
..
0.0
20
૧૧
.
૧૨
[૬૮]
અમીરસ પાઉં થાંને દાડમ ચખાઉ વળી મેાતીડે વધાવું રૂડા રૂડલા દેશ મેવાડમે જાય હે, પ`ખી મારા, જિહાં અેગચ્છપતિરાય હા, અમી રસ૦ ૧ ગચ્છ સકલ શિર સેહરા સાહ હીરા કુલ નિમણી રૂપે રથપતિ હારવ્યા
સુખ શારદકા ચંદ હા
LO
LO
લગ્યે ગૌતમ આગળે રાંજનગરના સઘ તે શ્રીમુખ પંકજ નીરખવા ઉમાહ્યો વંદન ઘણું! પાવન કરવા શ્રીપુયજી
માત હીરાદેના નંદ હા તપ તેજે ધન્ના અણુગ.૨ હા વિદ્યાધ યર કુમાર હા અરજ કરે કરોડ હૈ। નરનારીને કોડ હા ઘણા નામ જપુ દિનરાત હા કદમ કરેા ગુજરાત હા
.
20
૪
७
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઐતિહાસિક આચાર્યો-મુનિઓની સઝાયો
૫૧૧ વેગે વધામણી લાવજે પછી મારા ગુરૂજી આવે તિવાર હે પાડમાનીસ હું તાહરે - હુ માનું ઘણું મહાર , દીપ સેવક ઈ પરે ભણઈ એ આવે ગુણગણ ગેહ હે મુંહ માગ્યા પાસા ઢલ્યા , દૂધડે ઘૂઠયા મેહ હે . ૭
[૬૧] ૧૨દાઈના વર થકી
અમે થયું તપ ગણધાર રે શ્રી વિજય રત્ન સુરી શરૂ જિમ હવૈ નિત જયકાર રે.... માનીઈ ગુરૂ વિનંતી જગ જીવન અહે જગનાથ રે સંધ સયલ પાટણ તણે ઘણું વિનવે જોડી હાથ રે, માનીઈ૦ ૨ કરૂણાનિધિ કરૂણ કરો પૂર પાવન કીજે એહ રે હરિત કરે અમ મનહી હતી વરસી વાણું મેહ રે... - ૩ ઉન્નત કરી કરી કંધરા અમે જોઉં છું નિશદિન પથ રે આ સુધાનિધિ આંગણે લેખ તારક સંગ નિગ્રંથ રે.... ૪ સવિપુર તુમ મન સરિખા જિહાં નિવૌ કિંકર તુહ રે તે કા ઉવેખે અમભણી એહ ગુણ હોયે અહુ રે. , અમે તુમ પદ પંકજ તણાં છું અવધારો પરાગ રે હવે તુમ દરિસણ વિરહનો કહિઈ પમાડો થાગ રે.... . ૬ નયન ચકરી અમતણી ચાહે તુમ મુખચંદ રે ઈછે ઉલસવા ભણું હિયર્ડ અમ અરવિંદ રે. . ૭ તુમ આૌ અમને ઈહાં ઘણું ઉપજ અમ હેજ રે કુમતી મુખ ઝાંખા થાૌ નિરખીનઈ અતિશય તેજ રે... ટાલણ ખલ અંધકારડે
તમે ઉદયા સમ દિનકાર રે તકાં ઈહાં તસ ટાળવા કિમ ન કરો કિરણ પસાર રે.... , ૯ ઈડાં જન મન પારદ પર વિખરાણ અતિહિ વિશેષ રે આવી કરે ગુરૂ એકઠા રસ પાઈવર ઉપદે રે.. .. ગુરૂ તમે યણાયર સમા એ તે કુમતિનર કિણ સૂર રે લીલા લેલ કાલેલથી તસ નાખો ત્રણ પરિર રે. . પન્નગપાખંડી જિકે તે રહસ્ય અયસ બિલમાંહિ રે તુમ ગરૂડતણું ભર્યું ખમી નહિ સકે તે પંથ વાહિ રે.... . કાં કરે વિલંબ મહામુનિ હવે મેટણ કપટ કાજ રે તે કિમ ઢીલ કરી રહે ગજભંજણને મૃગરાજ રે.. ૧૩
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૧૨
જીહાં આવૌ કહી' સૂરીશ રે
જ્યાતિષ જોશી જોય તું તારા જો જોસ હાૌ ખરા તે પૂરીસ્યું તાહરી જીશ રે...
..
બેલે શુકન તુમે પંખીએા મુ'હુ માગ્ય' અમે આપસ્યો દક્ષિણું ભુજ.કુરકી ઈી માની સહિતા એ વિનતિ તરણ-તારણું જગ બધુજી નિશ્ચય જિનયાત્રા ભણી
છેરૂ હાઈ કુરૂ આ જિમન મિટે થઇ કાડૅ
વિનીઐ સ્યું ઘણું ઘણું સંઘ સકલના હુણથી
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
1
જો આવતાં હુઇ ગુરૂ એહુ રે વળી રાખસ્યો સાવન ગેહ રે... . ૧૫ સહી ગુરૂજી આવણુહાર રે ઋણ સુકન તૌ સુવિચાર રે... એહ સાંભળવી અરદાસ રે ઇંડાં આવવું ધરીને ઉલ્લાસ રે...
પણ તાત ન ચારઇ મીટ રે ભલે રગ કરારી છીંટ રે... પય ભેટવા ચિત્ત ધરું હીસ રે ભણે મેાહન રૂપના સીસ રે...
શ્રી વિદ્યાગુરૂચરણુ નમીને પરમ પુરુષ પ્રભુજી ઉપગારી વિજયપ્રભસુર પટ્ટ પ્રભાકર હી-દે સુત હીરા સરી ખા મનમાહન ગુરુજી મન વસીએ રા-મતીને નેમિ જિણે સર મુજ મનમંદિર માંહે તિમ ગુરૂ તિમ સાહિબને દરિસન ચહું સવ વયણી સુદર સુકુમાલી એઢણુ નવરગ દક્ષણી ફાલી દેશ સયલ શિર મુગટ બિરાજે તેહ દેશમાં શહેર અનેાપમ તિણે નગરે ગુરૂજી અવતરીયા દોલત દાયક સાહિબ ભેટયા રાજનગર ચામાસુ રહીને સત્તર સત્તાવને આસે। માસે શ્રી વિજયરત્ન સુરીસર સાહિબ શ્રી વિજયદેવ સુરીસર સેવક
2
J
.
3
20
.
20
..
[૬૨૦] ગાસું તપગચ્છરાય રે...મારા ગુરુજી નગીના નામે વષ્ઠિત થાય રે... વિજયરત્નસરિંદ રે
૧.
મુખ શારદના ચંઢ રે... જયુ મધુકર મકરંદ રે જેમ ચકારા ચઢ રે... વસીએ ગુણના ગેહ રે જ્યુ મારા મન મેહ રે...
વચન વન્દે ટકસાલી રે ગુરૂમુખ જૈઇ નિહાલી રે... ગુજ્જરધરા મનમેહ રે પાલણ પુરવર્ સાહું રે... જગજન આનંદકારી રે તપગચ્છે આણુ તુમ્હારી રે... ગાયા ગુરૂગુણ ગેર્લિ રે વિજયદશમી રગરેલિ રે... જીવે વસ બહુ કારડ રે જિત પ્રણમે કર જોડી રે...
N
2.0
"
,,
..
..
..
..
..
..
૧૪
W
,,
૧૬
૧૭
૧૮
૧૯
ર
h
.
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ પૃથ્વી ગોળ નથી. પૃથ્વી ફરતી નથી. એપોલો ચંદ્ર પર પહોંચ્યું નથી ! આ વિષયો ઉપરાંત * પ્રાચીન ભૂગોળ * પ્રાચીન ખગોળા * પ્રાચીન ગણિત તથા પ્રાચીન આપણી પ્રાણપ્યારી સંસ્કૃતિને સમજવા. શીખવા માણવા આજે જ પધારો. cણયો જિના. જટ્રિપનિમ, જંલીપ વિજ્ઞાન રિસર્ચ સેન્ટર પાલીતાણા - (સૌરાષ્ટ્ર) પીન : 364270