Book Title: Samayik Bhav
Author(s): Rashmikant Shah
Publisher: Rashmikant Shah
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009197/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika bhAva DaoN. razmikAnta zAha RK Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika bhAva pamAna paryuSaNa parvanA nimitte yojAyelI A vyAkhyAnamALAmAM ApaNA jevA gRhastho roja je kriyA sahelAIthI karI zake ane je sAdhanA ApaNane atyaMta upayogI ane phaLadAyI thAya te sAmAyika vize ApaNe Aje thoDuM samajIe, kAraNa ke samajaNapUrvakanI thoDI kriyA ane samajaNa vagaranI ghaNI kriyAnA phaLamAM bahu moTo pharaka paDe che. zrI jJAnapaMcamInA caityavaMdanamAM kahyuM che : jJAnarahita kiriyA kahI, kAza kusuma upamAna lokAloka prakAzakara, jJAna eka pradhAna ...4.. jJAnI zvAsocchavAsamAM kare karmano cheha pUrva koDI varasAM lage ajJAnI kare teha ......... deza ArAdhaka kriyA kahI, sarva ArAdhaka jJAna jJAna taNo mahimA ghaNo, aMga pAMcame bhagavAna ..6... samajaNa vagaranI mAtra bAhya kriyAne AkAzakusuma jevI niSphaLa kahI che. kroDa pUrva varSo sudhI ajJAnI jIva kriyAo karyA kare to paNa te jJAnInA karmakSayanI tole biMdu samAna thAya. bhagavatI sUtra (pAMcamuM aMga)mAM bhagavAne kahyuM che ke jJAna sarva ArAdhaka (total) che ane kriyA deza ArAdhaka (partial) che. eTale jJAnano mahimA ghaNo moTo che. Aje ApaNe "sAmAyika' zabdano artha barAbara samajI laIe. sAmAyika zabdane ApaNe eka zabda samajIe chIe paNa e zabdamAM traNa zabdonI saMdhi che : sama + Aya + ika, eTale ke sAmAyika zabdanA Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 : sAmAyika bhAva saMpUrNa bhAvArthane samajavA mATe ApaNe A traNe zabdone pahelAM barAbara samajI laIe. 'sama' eTale sarakhuM, samAna, viSama nahi te. Aya" eTale Avaka, lAbha, napho. Ayakara (income tax) vibhAga khabara che ne? tamane je Avaka thAya tenA para kara lenAruM khAtuM te Ayakara vibhAga. Aya eTale Avaka thavI joIe. | 'ika" pratyaya kazAkane lagatuM e artha darzAvavA vaparAya che. jema ke samAjane lagatuM hoya te sAmAjika, saMsArane lagatuM hoya te sAMsArika, arthane lagatuM hoya te Arthika, dharmane lagatuM hoya te dhArmika ema samAyane lagatuM hoya te sAmAyika. sama eTale samatA, samatva, samAnatA, zama, upazama vagere. tenI Avaka (Aya) thAya, te badhuM Ave, te sama + Aya = samAya. tenI Avaka karavAne lagatuM je kAMI anuSThAna hoya, je kAMI sAdhana hoya, je kAMI kriyA hoya tene sAmAyika kahevAya. ApaNe je sAmAyika karIe chIe te karI lIdhA pachI samano lAbha thayo ke nahi, samatA AvI ke nahi e nakkI karavuM paDe. ApaNe je kriyA karIe tenuM phaLa ApaNane maLavuM joIe. ucita phaLa na maLatuM hoya to samajavuM ke ApaNe karelI kriyA niSphaLa thaI. koInA lagna ke rIsepzanamAM buphe DInaramAM jamavA jaIe ane khAvAnuM sarakhuM na lAge ane pAchA ghera AvIne nAsto karavo paDe, to te buphe DInaramAM barAbara bhojana thayuM ema na kahevAya. evI rIte sAmAyika karIne samatAnuM je phaLa prApta thavuM joIe te na thAya to samajavAnuM ke e Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika bhAva re 3 sama' zabdanA traNa mukhya artha karI zakAya. saMskRtano 'zama" eTale prAkRta/ardhamAgadhImAM 'sama" thAya. 'uvasaggaharaM stotra' bolIe chIe tyAre 'duka jarA jaMti uvasAma" ema Ave che. upazama eTale eka artha zamana, zamAvavuM, zAMta thavuM e thayo. sAmAyika karyA pachI krodha, mAna, mAyA, lobha vagere kaSAyo ane ApaNA mananA Avego ane Avezo zAMta paDavA joIe. pratikramaNamAM roja 18 pApasthAnakanuM "micchA mi dukkaDa' karo cho ne? to e aDhAreya pApasthAnakamAM roja ghaTADo thavo joIe. krodha, abhimAna, ahaMkAra zamavA joIe. kalaha kaMkAsa karavAnuM ghaTavuM joIe. niMdA, TIkA, cADI-cugalI karavAnI kuTevo chUTavI joIe. paNa jo tame sAmAyika karIne UThayA, rasoDAmAM dUdha ubharAI gayuM ke rakAbI phUTI gaI ane tamane krodha Avyo, tamArA moDhAmAMthI elaphela zabdo nIkaLavA mAMDyA..... to tamArI e sAmAyikanI kriyA niSphaLa gaI. tamArUM sAmAyika nakAmuM gayuM. eTale A badhuM rojaroja ghaTatuM jAya, ochuM thatuM jAya to ja ApaNane samatAno lAbha thayo ema kahevAya ane to ja ApaNuM e sAmAyika barAbara thayuM ema kahI zakAya. pravINabhAIe vAta karI ke tame badhA sAmAyika to roja karo cho.... paNa Aje rAtre ene lagatuM kaMIka navuM huM tamane ApavAno chuM. AjanI vAta barAbara samajI lIdhA pachI AvatI kAlathI tamArI sAmAyikanI zuSka kriyA badalAIne te bhAvapUrvakanuM anuSThAna banavuM joIe. bahu samajavA jevI vAta che. A to 'samano eka artha thayo (reduction) zAMta thavuM joIe ghaTavuM joIe. roje roja tame sAmAyika Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 sAmAyika bhAva karo eTale tamArAM krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa, IrSyA, niMdA, cADI-cugalI karavAnI kuTevo... mheNAM-ToNAM mArI mArIne roja karAtA kalaha, kaMkAsa, jhagaDA.... A badhuM zamI javuM joIe..... to ja tamane navAM karmono baMdha na thAya, to ja tamArUM sAmAyika tamane phaLyuM ema kahI zakAya. ApaNe vicAravuM joIe ke niyamita roja davA laIe to ApaNo roga ghaTavo joIe, roga na ghaTato hoya to e davA nakAmI che! e davA lIdhA karavAno koI artha nathI. A badhA kaSAyo' hoya tyAM sudhI jIva roja navAM karmothI baMdhAyA kare che. kaSAya na hoya to navo karmabaMdha na thAya. upadeza taraMgiNInA tapopadezamAM kahyuM che : nAzAmbaratvena sitAmbaratve, na tarkavAde na ca tattvavAde / na pakSasevA''zrayaNena muktiH, kaSAyamuktiH kila muktireva / arthAt digaMbarapaNuM hoya ke zvetAMbarapaNuM hoya, tarkavAdI hoya ke tattvavAdI hoya, amuka pakSa (gaccha, paMtha)nI sevA karato hoya ke teno Azraya karato hoya - A badhAthI mukti (mokSa) nathI; paNa badhA kaSAyothI mukta thAya to ja mukti thAya che ane ene ja mokSa kahevAya che. eTale ApaNe roja sAmAyika karIe to ApaNA kaSAyo roje roja ghaTatA javA joIe, roja pAtaLA paDavA joIe. A samajI levuM bahu ja jarUrI che. eka savAla pUchuM? ApaNe ahIMthI ghATakopara sTezana tarapha jaIe ane rastAmAM TrAphika, 1. kaSAya - kahyuM + Aya : jenAthI AtmAmAM kaluSitatA, karmano kacaro (ka) Ave (Aya) tevA azubha bhAva. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika bhAva 4 5 mANaso, sTora, supara mArkeTa, bajAranI dukAno - e badhuM jotA jotA ApaNe sTezane pahoMcIe.... ane mahAvIrasvAmI paNa ApaNI sAthe sAthe ahIMthI sTezana sudhI Ave to.... 1. sTezana sudhI pahoMcatAM ApaNane karmabaMdhana thAya ke nahi? 2. mahAvIrasvAmIne karmabaMdhana thAya ke nahi? jarA vicAra karo (just think)! mane javAba nathI joIto. javAba tame zodhajo. AjanuM A pravacana pUruM thAya pachI ghera jaIne nirAMte A praznano javAba meLavajo. huM to mAtra savAla pUchavAno chuM, javAba ApavAno nathI. tame ghera jaIne vicAre karajo ke meM zuM pUchayuM ane eno javAba zuM che? ApaNane karmabaMdhana thAya che to zA mATe? why? mahAvIrasvAmIne karmabaMdhana nathI thatuM to zA mATe nahi ? why not ? A praznone tame vicAro ane enA javAba zodho. kAMIka navuM ja samajavA maLaze. A eka artha ApaNe joyo - zamana.... roja zamana, upazamana, zAMta thavuM joIe. have sama zabdano bIjo artha joIe. sama eTale koI paNa eka bAju DhaLeluM nahi paNa madhyastha (neutral), eTale ke sukha-duHkha, harSazoka, napho-nukasAna, mAna-apamAna, sagavaDa-agavaDa, A badhAM kaMko (dualities) nI vacce - madhyamAM - rahevAnuM, rahetAM zIkhavAnuM. ApaNI prazaMsA thAya tyAre ke koI ApaNA gaLAmAM hAra paherAve tyAre ke koI ApaNI niMdA kare tyAre paNa, e baMnenI vacce (madhyamAM) nirlepa rahevAnuM. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69 sAmAyika bhAva 'sukhamAM chakI nava javuM, duHkhamAM na hiMmata hAravI' eTale ke sukhamAM ahaMkArI, unmatta banavuM nahi ane duHkhamAM nirAza ke dIna banavuM niha. A madhyastha bhAva dareka dvaMdvane lAgu pADavAno. bhagavAna buddhe je madhyama mArga kahyo che te - vacceno rasto (the middle path), A bAju paNa nahi ane pelI bAju paNa nahi, ekeya bAjuno atireka nahi (no extremes). A arthamAM paNa samajavAnuM ke sukha-duHkha, harSa-zoka, prazaMsA-niMdA e badhuM ja zarIra ane manane lAge che, je nAzavaMta che, anitya che. mane (AtmAne) lAgatuM nathI. aMdara mane kazuM ja aDatuM nathI. badhuM ja mArI bahAra thaI rahyuM che ane huM A badhuM saMsAranuM nATaka prekSakanI jema zAMtipUrvaka, nirlepabhAve joI rahyo chuM, kAraNa ke mAro svabhAva jJAtA-draSTA che, kartA-bhoktA nathI. tame jANo cho ke jyAre pAMca jIbha tamArI prazaMsA karatI hoya tyAre amuka jIbha tamArI niMdA karavAvALI hAjara hoya che ja. Aje sukha maLyuM che to kAle du:kha maLavAnuM ja che, je sukhanI pAchaLa ja UbheluM che. Aje taDako che to tenI pAchaLa chAMyaDo Ubhelo ja che. divasa che to enI pAchaLa rAta UbhelI ja che, to zuM divasathI rAga ka2vAno ane rAtathI dveSa ka2vAno? sukhathI rAga karavAno ane duHkhathI dveSa karavAno? kharekhara to rAganI sAthe dveSa joDAyelo ja che, kAraNa ke jenA pratye tamane rAga hoya che tenA pratye ja pachI tamane dveSa thAya che. ApaNane koI vyakti pratye rAga hoya ane ApaNane enI pAsethI apekSA hoya ke eNe mArI sAthe pharavA AvavuM joIe, ke thiyeTaramAM AvavuM joIe, ke mane savAre garama nAsto karI Apavo joIe.... ane ApaNI e apekSA pUrI na thAya to tarata e vyakti pratye dveSa thAya, krodha Ave. paNa duniyAmAM lAkho loko evA che jemanA pratye ApaNane rAgabhAva Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika bhAva - 7 nathI hoto eTale temanA pratye dveSabhAva paNa nathI hoto. tyAM mAtra madhyastha bhAva (neutrality) ja hoya che, athavA upekSAvRtti hoya che. jyAM rAta nathI tyAM divasa paNa nathI. A kaMda (duality)nI vAta haMmezA yAda rAkhavAnI. eTale A badhAnI madhyamAM, vacce rahetAM zIkhavAnuM. ApaNAM vAvelAM karmanA udayane anurUpa sukhadu:kha, harSazoka, lAbhahAni, mAnaapamAna, AnaMdaviSAda, prazaMsAniMdA - A badhuM to jIvanamAM AvyA ja karavAnuM. A badhAM karmonA udaya vakhate madhyastha rahevAnuM. A sama eTale madhyasthatA, e sama zabdano bIjo artha ApaNe joyo. have 'sama' zabdano trIjo artha - samAna eTale eka sarakhA (equal) chIe, AtmAnA guNomAM UMcAnIcA nathI e samAnatAnA arthamAM. e kaI samAnatA? ke ApaNe badhA jaina chIe eTale samAna chIe ane je jaina nathI te ajaina che - hindu che, vaiSNava che, muslima che - e badhA alaga che, samAna nathI, ema? nA, ema nahi, paNa mArI aMdara, tamArI aMdara, bIjAM badhAMnI aMdara je cetanA rahelI che... je ApaNane dekhAtI nathI. ApaNane mAtra bahAranAM zarIra dekhAya che - AkAra dekhAya che, rUpa dekhAya che, raMga dekhAya che, dharmanAM lebala dekhAya che, saMpradAyanA veza ane TIlATapakAM dekhAya che, bhASAnA pharaka dekhAya che - paNa A badhAMne vIMdhIne tenI aMdara, tenI pAchaLa je sat (real) tattva raheluM che, te to ApaNane dekhAtuM ja nathI! badhAMnI aMdara rahela te samAna tattvane vedAntIoe "brahma' kahyo, ApaNe "AtmA' kahyo, khristIoe 'soul' kahyo, muslimoe ene 'rUha' zabdathI oLakhAvyo. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 sAmAyika bhAva e brahma, e cetanA, e AtmA, e rUha, e tattva mArAmAM, tamArAmAM, badhAmAM sarakhuM hoya, samAna hoya, emAM kAMI paNa pharaka na hoya. A sama zabdano trIjo (equalityno) artha paNa barAbara samajI levo paDe. huM dAkhalo ApIne samajAvuM : dhAro ke A holamAM 800 khAlI ghaDA mUkyA che. ghaDA nAnAmoTA, jADApAtaLA, UMcAnIcA, dhoLAkALA - jAtajAtanA raMgavALA, bhAtabhAtanA AkAravALA - A badhA ghaDA khAlI hoya to paNa temAM AkAza (avakAza space) to che ja. koI paNa ghaDAmAM zUnyAvakAza (vacuum) nathI. jo A badhA ghaDAne toDIphoDI nAkhIe to emAMnuM alaga alaga AkAza eka thaI jAya ke nahi? ane e eka thaI gayelA AkAzanA guNadharma eka sarakhA hoya ke judA judA? ane e tUTelA ghaDAonuM eka thayeluM AkAza, bahAranA AkAza sAthe paNa eka thaI jAya ke nahi? kharekhara samajo to badhA ghaDAmAM eka ja AkAza che ane badhA ghaDA paNa eka ja AkAzamAM che! eTale aMdaranuM ane bahAranuM e badhuM AkAza eka ja hoya, enA guNadharmo darekamAM eka sarakhA ja hoya. AkAza alaga na hoya paNa dareka ghaDo ema samaje ke 'mArUM AkAza juduM che', athavA mAtra bahArathI ghaDAne jonAra paNa ema ja samaje ke badhA ghaDAnI aMdara juduM juduM AkAza raheluM che, eTale ghaDA pramANe e AkAzanA guNadharmo paNa judA judA haze!! athavA e 800 ghaDAmAM pANI bharo to e pANIthI bharelA ghaDA Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika bhAva 8 9 paNa judA judA dekhAze. paNa vicAra karo : e pANI eka che ke juduM? enA guNadharmo eka che ke judA jenI dRSTi bahAranA ghaDAne ja joze tene dareka ghaDAnuM pANI juduM lAgaze. 'hindu pANI', 'muslima pANI', 'brAhmaNanuM pANI', 'harijananuM pANI', 'mArUM pANI', 'tArUM pANI' - ema juduM juduM ja lAgaze. paNa jenI dRSTi bahAranA ghaDA (rUpa, raMga, AkAra) tarapha nathI paNa aMdaranA pANI tarapha che, tene badhuM pANI eka jevuM ja lAgaze ane ghaDInA bahAranA bheda tarapha tenI dRSTi na hovAthI tene kayAMya bheda, judAI, saMgharSa, vivAda vagere dekhAze nahi ane ene lIdhe UbhI thatI takalIpho thaze nahi. A baMne vAta barAbara samajAI gaI? jo eka samAna AkAza ane eka samAna pANInI vAta samajAI gaI hoya to have AgaLa cAlIe. ahIM, A holamAM lagabhaga 200 jaNA beThA che. ApaNe je joIe chIe, ApaNane je dekhAya che te 800 zarIra che. nAnAMmoTAM, jADAMpAtaLAM, UMcAnIcAM, dhoLakALAM - jAtajAtanAM, bhAtabhAtanAM zarIro ja dekhIe chIe, paNa e dareka zarIranI aMdara je cetanA che, je AtmA che, tene ApaNe jotA ja nathI, joI zakatA ja nathI. te aMdaranA tattva tarapha ApaNI dRSTi ja jatI nathI, eTale ApaNe badhAMnA pharaka, bheda, judAI joIe chIe, paNa badhAMnI ekatAne, badhAMnI samAnatAne jotA nathI, jANatA nathI, oLakhatA nathI, samajatA nathI! - jo ApaNe darekanI aMdara vasI rahelI cetanA tarapha ApaNI dRSTi rAkhIe, dareka zarIramAM rahelA AtmA tarapha lakSa rAkhIe to ApaNane badhA AtmA, badhuM caitanya, badhI cetanAo ane tenA guNadharmo, badhuM eka samAna ja dekhAya. eka sarakhuM ja jaNAya. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10) sAmAyika bhAva badhuM eka ja che ane eka sarakhuM ja che' ema dekhIe, jANIe, samajIe tyAre jIvanamAMthI ajJAna, bheda, judAI, laDAI, jhagaDA, saMgharSo tathA visaMvAdo dUra thAya ane ApaNAmAM zAnti, maitrIbhAva, prema, samAnatA, samajaNa badhuM Ave. ApaNe ahIM 800 jaNA beThA chIe e vAta karI. jo e badhAM zarIromAMthI cetanA nIkaLI jAya to 800 zarIro to ahIM paDyAM rahe, jenI kaMI ja kiMmata nathI! aMdarathI je cetanA nIkaLI gaI te to ApaNe joI zakatA nathI eTale ApaNe havethI ekamAM be jotAM zIkhavAnuM. eka, zarI2 je bahArathI tame joI zako cho te ane bIjuM, tenI aMdara rahelI cetanA, je tame joI zakatA nathI. eka bahAra, enI aMdara bIjuM. ema be samajavAnuM. ekane juo tyAre tyAM be che (eka, dekhAtuM - eTale dRzya, bIjuM, na dekhAtuM - eTale adRzya), A dhyAna havethI rAkhavAnuM. AjathI A zIkhI levAnuM. jIvanano Akho dRSTikoNa (viewpoint) ja badalAI jaze. huM mArA zarIranI aMdarathI bahAra nIkaLI jAuM to tame zuM karazo? tarata kahezo ke 'bhAI! taiyArI karo. jaldI karo. upayoga rAkho.' kahezo ne? paNa huM aMdara chuM tyAM sudhI tame Ama nahIM kaho. huM bahAra nIkaLI jaIza pachI tame lAkaDAM, ghI, rALa - mahArASTriyana haze to kerosIna, rabbaranAM TAyara - A badhuM bheguM karazo. huM aMdara chuM tyAM sudhI tame mane TAMcaNI paNa nahIM mAro. eno artha ema thayo ke mArA zarIranI kiMmata nathI paNa mArI aMdaranI cetanAnI kiMmata che. huM aMdarathI nIkaLI jauM pachI tame tamArI icchA mujaba mArA zarIrane kApI zako cho, bALI zako cho, mArI zako cho! ApaNA zarIranI aMdara je eka cetanA che te eka caitanyane Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika bhAva 11 oLakhavAnuM che. bhagavAna mahAvIrasvAmIe paNa e ja arthamAM kahyuM ke e eka cetanAne je oLakhe che te badhI cetanAne oLakhe che. ne aaN nALa se savvaM jANai / sokreTIse paNa e ja kahyuM : tArI jAtane oLakha. 'Know thyself.' upaniSadamAM paNa e ja kahyuM : tArA AtmAne jANa viddhiA atyAre huM tamane spaSTa rIte, phoDa pADIne, 'tame jyAM eka dekho cho tyAM be che, ema jotAM zIkho' e vAta karuM chuM. AtmAnaM cetanAnI samAnatA (equality) e sama zabdano trIjo artha che. ApaNe sAmAyika karIe tyAre ApaNe A traNeya arthamAM samajavuM paDe. e traNeno lAbha (Aya) thAya, ene lagatuM je anuSThAna hoya, te artha ane bhAva sahitanuM sAcuM sAmAyika che. zrImad rAjacaMdre kahyuM che - kaSAyanI upazAMtatA, mAtra mokSa abhilASa bhave kheda prANIdayA, tyAM AtmArtha nivAsa. - Atmasiddhi zAstra, gAthA 38. je AtmArthI che, jemane mAtra mokSano ja abhilASa che, jemane saMsAranA cakramAM pharatAM kheda thAya che ane jemanA aMtaramAM jIvo sAthe maitrI ane karuNAnA bhAvo che te mumukSu jIvoe sAmAyikanA anuSThAnane saphaLa karavA mATe A traNeya arthamAM barAbara samajavuM paDe : 1. kaSAyo zamavA joIe, 2. jIvanamAM karmonA udaya vakhate madhyasthabhAva rahevo joIe, ane Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 % sAmAyika bhAva 3. badhI ja cetanAo guNadharmothI sarakhI che, samAna che. A mumukSunI sAdhanA che. A mukti (mokSa)no mArga che. jaina darzananA 'pramANa" vibhAgamAM judA judA nayo samajAvyA che. temAMnA be mukhya che : dravya ane bhAva. e bannene TUMkamAM samajI laIe. je kriyA karavA mATe tamane sAdhana, sAmagrI, upakaraNa joIe ene dravyakriyA kahevAya ane jyAM tamane koI paNa sAdhana, sAmagrI, upakaraNa na joIe ane mAtra manano bhAva joIe ene bhAvakriyA kahevAya. dA.ta. dravyapUjA ane bhAvapUjA. dravyapUjAmAM tamane jala, caMdana, puSpa, dhUpa, dIpa, akSata, naivaidya ane phaLa e badhuM ja joIe. aSTaprakArI (8) pUjA karo emAM A badhAM dravya joIe. vedAnta dharmamAM keTalAka paMcopacArI (5) pUjA kare. kyAMka SoDazopacArI (16) pUjA paNa kahI che. deva-devIonI pUjA paNa judA judA prakAranI hoya. ghaMTAkarNa mahAvIranI judA prakAranI hoya. gaNapatinI pUjA judA prakAranI hoya. zaMkaranI pUjA judA prakAranI hoya. Ama dravyapUjAmAM pharaka hoI zake. bhAvapUjA e pUjanano, arcanano, ahaMtAno, samarpaNano bhAva che. A bhAvapUjA tame mana dvArA game tyAM, game tyAre karI zako cho. emAM koI sAdhana ke upakaraNanI jarUra paDatI nathI. dravyasAmAyika tame atyAre ahIM na karI zako kAraNa ke hamaNAM tamArI pAse kaTAsaNuM, muhapatti, caravaLo, sthApanAjI A badhuM nathI. paNa bhAvasAmAyika to tame atyAre ahIM besIne paNa karI zako. dravya karatAM bhAvanI mahattA vadhAre che kAraNa ke dravyapUjA e bAhya kriyA che ane bhAvapUjA e atyaMtara kriyA che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika bhAva = 13 jyAre jyAre cUMTaNI Ave tyAre tyAre dravyanamaskAra karavAvALA to tame joyA haze ne! badhAMne Ama hAtha joDIne, mAthuM namAvIne, hasatA moDhe, daza ThekANe - so ThekANe - badhAMne namaskAra karyA ja karatA hoya. e mAtra bahAranI kriyA che. emanI apekSA, icchA, mAgaNI kaMIka bIjI ja che! emanI kriyAmAM namaskAra jevuM dekhAya che paNa emAM namanano koI bhAva nathI. e sAco namaskAra paNa nathI. evA svArthI lokonA namaskArathI khuza na thaI javuM! bhAvapUrvakano sAco namaskAra hoya; sAcuM samarpaNa hoya to to ziSyanuM mastaka gurunA caraNamAM paDe, pachI ene UThavAnA hoza paNa na rahe, tyAre ene sAco namaskAra kahevAya. eka urdU zAyare kahyuM che : vaha siz2adA kyA rahe ehasAsa jisameM sara utthaanekaa| ibAdata aura baqadare hoza tauhIne ibAdata hai|| matalaba ke jyAM samarpita thaIne Izvara ke sadgurunA caraNamAM mastaka jhukAvI dIdhuM hoya, pachI tyAMthI mAthuM UMcuM karavAno bhAva paNa aMdara hoya ane jaladI UThI javAnI icchA paNa hoya to ene samarpaNa kevI rIte kahevAya? AvuM samarpaNa ane UThavAno hoza A to samarpaNanuM apamAna (insult) che! ApaNe to badhAMne "je-je karavAnA!! maMgaLavAra hoya to siddhivinAyakane jaya-jaya, guruvAre sAMIbAbAne jaya-jaya, zanivAre hanumAnanI pAse jaIne jaya-jaya; derAsaramAM gayA to ghaMTAkarNane jayajaya, nAkoDAne paNa jaya-jaya, maNibhadrane paNa jaya-jaya, tIrthakarane paNa Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 sAmAyika bhAva je-je karavAmAM bAkI koNa rahyuM? pAcho ke kevuM, khabara che? - 'ApaNe to bhAI badhA sarakhA!" A sAcA namaskAra nathI. A to dravyanamaskAra che. bhAvanamaskAra kyAM che? ApaNane badhA pratye eka sarakho ja bhAva hoya? tIrthakara, devI, devatA, yakSa, yakSiNI - A badhAM ja sarakhAM hoya? hoI zake? namaskAra mahAmaMtra ApaNane anAyAse maLelo che. ApaNe enA bhAvane samajyA nathI eTale e bhAvanamaskAra thato nathI ane eTale e ApaNane phaLato nathI. emAM lekhita bAheMdharI (written guarantee) ApelI che : 'eso paMcanamukkAro, savvapAvappaNAsaNo' eno artha e ke A pAMceya parameSThine karelo namaskAra sarva pApono nAza karanAra che. e pAponA nAzamAM koI apavAda (exception) nathI ke amuka prakAranAM pApano nAza thaze ane amuka prakAranAM pApano nAza nahIM thAya - evuM emAM kahyuM nathI. e anAdi siddhamaMtra che, paNa ApaNane kaMI samajaNa ja nathI. eka bAju AMgaLI para navakAravALI pharyA kare che, bIjI bAju mahArAja sAhebanuM vyAkhyAna paNa cAle che, koIka bAju bahenonI vAto cAle che, koI UbhuM thAya che, koI Ave che, koI jAya che - ApaNuM citta cAre bAju pharyA kare che, paNa navakAranA jApamAM sthira rahetuM nathI. eTale kabIrajIe kahyuM - mAlA to karameM phire, jIbha phire mukha mAMhi, manavA to cihuM dizi phire, yaha to sumirana nAhiM. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAlA pherata juga gayA, miTA na manakA phera kara kA manakA DAla de, mana kA manakA phera. sAmAyika bhAva 15 arthAt ke ApaNA hAthamAM mALA to phare che, moDhAmAM ApaNI jIbha paNa pharyA kare che ane mana to cAreya dizAmAM doDyA kare che. Ane kaMI bhagavAnanuM smaraNa na kahevAya. vaLI AgaLa kahe che ke japamALAo pheravatAM yugo vItI gayA chatAM mananI rakhaDapaTTI baMdha thaI nahi, mATe he jIva! have hAthamAMnI maNakAnI mALA pheMkI de ane manane mananI aMdara rAkhIne mananA maNakA pheravIne prabhunuM nAma smaraNa kara. sAcuM smaraNa kone kahevAya? A badhI ja zubha kriyAo jyAre bhAvapUrvaka thAya tyAre! ekAgratAthI ane bhAvathI mALA gaNAya, bhAvathI maMtrano jApa thAya, bhAvathI namaskAra thAya, bhAvathI bhakti thAya, bhAvathI pUjA thAya, bhAvathI sAmAyika thAya, bhAvathI pratikramaNa thAya tyAre e badhAnuM ucita phaLa maLe ! prabhunAM darzana karatI vakhate ApaNe stuti bolIe chIe : bhAve jinavara pUjIe, bhAve dIje dAna; bhAve bhAvanA bhAvIe, bhAve kevaLajJAna. - e roja bolavA mATe gokheluM bolI jaIe chIe ke emAM kharekharo bhAva hoya che? jinavaranI pUjA bhAva sahita karavAnI che. dAna ucca bhAva sahita ApavAnuM che. bAra ane cAra - ema 16 bhAvanAo ucca bhAva sahita evI rIte bhAvavAnI che ke jethI kevaLajJAna sudhI pahoMcI zakAya. kevaLajJAna ane mokSa e jemanuM lakSya che temaNe samajI levuM joIe ke bhAvALI dhyAnamAM javAya che. dhyAnathI AtmajJAna thAya che. AtmajJAnathI Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 6 sAmAyika bhAva karmakSaya thAya che ane sakala karmakSayane ja mokSa kahevAya che.? - dravyapratikramaNa to tame roja karo cho. roja "micchA mi dukkaDa' karo cho. jene kharekhara karavAnuM che tene to ApaNe nathI karatA ane jemane karavAnI jarUra nathI e badhAMne to ApaNe karIe chIe ! ApaNe hasamukhabhAIne, pravINabhAIne, ramaNIkabhAIne - e badhAMne micchA mi dukkaDa' karavAnuM che ?? jemanI sAthe koI jhagaDo nathI, kaMI bolacAla thaI nathI, jemanA pratye koI rAga-dveSa nathI e badhAMne ApaNe 'micchA mi dukkaDa' karIe chIe! sakaLa saMghane "micchA mi dukkaDaM" - bhAI, tane koI oLakhatuM nathI! rastA para chedaka (divider) hoya enI be bAjuthI vAhano jatAMAvatAM hoya. tyAM roDa DivAiDara para Ubho rahIne koI gAMDo mANasa Ama hAtha joDI joDIne badhAMne cAreya dizAmAM 'micchA mi dukkaDa' karyA karato hoya - bhAI! tane koI oLakhatuM nathI, paNa je traNa-cAra ghera tuM jato nathI, dA.ta. vevAInA ghera na jato hoya, jamAI bagaDyo hoya to sAsarAnA ghera na jato hoya, derANI bagaDI hoya to jeThANIne tyAM na jatI hoya, e traNa ke cAra ghera jaIne tame sAcuM 'micchA mi dukkaDa' karI Avo. bAkInAM cha-- ghera nahIM jAo to cAlaze..... paNa e je traNa ke cAra ghara che jyAM tamAre tamArA kaSAyane dhovAnA che, tamArI malinatA ghaTADavAnI che, tamArAM duSkRtyone mithyA karavAnAM che - 'micchA mi dukkaDa'no e artha thAya che ke mArAthI je duSkRtyo thayAM hoya 2. vadhu vigata mATe juo lekhakanuM anya pustaka : hemacaMdrAcAryanI anubhavavANI. prakAzaka : Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika bhAva 6 17 te mithyA thAo - jo tyAM tame e nahIM karo to e tamAruM bhAvapratikramaNa nathI. ApaNe to bhAva pratikramaNa karavAnuM hoya, hRdayapUrvakanuM 'micchA mi dukkaDadevAnuM hoya. sAmevALAnI bhUla dekhAtI hoya (ApaNI bhUla to hoya ja nahIM!) chatAM AMkhamAMthI pazcAttApanAM AMsu Ave, hRdayapUrvakanI kSamA mAgIe ane ApIe tyAre e sAcuM bhAvapratikramaNa thAya! evI rIte, A bhAvasAmAyika tame kayAM karI zako? kyAre karI zako? e tame game tyAM, game tyAre karI zako. dravyapUjA karavA mATe tamane daherAsara, pratimA joIe. dravyapUjA, dravyasAmAyika ke dravyapratikramaNa karavA mATe tamane sAdhana sAmagrI joIe, paNa bhAvapUjA, bhAvasAmAyika ke bhAvapratikramaNa tame TrenamAM, basamAM, game tyAM karI zako. khurazImAM beThAbeThA karI zako. bagIcAmAM besIne paNa karI zako. A bhAvanI e mahattA che ke bhAvane sAdhana-sAmagrInI jarUra paDatI nathI ke sthaLa-kALanuM baMdhana naDatuM nathI. mAtra manano bhAva ja joIe che. eka bimAra mANasa pathArImAM paDyo che. te sarakhI rIte besIne traNa kalAka dravyapratikramaNa nahIM karI zake, paNa mananA sAcA bhAvathI bhAvapratikramaNa karIne hRdayathI sAcuM "micchA mi dukkaDa' to daI zake che ja. tamArI jo pUrNa jAgRti hoya to tame thiyeTaramAM besIne paNa A bhAvasAmAyika karI zako! eTale bhAvathI zama, samatA, samAnatA e arthamAM tame game tyAM bhAvasAmAyika karI zako cho, sAmAyikabhAva rAkhI zako cho. AjathI sAmAyikanA A arthane ane bhAvane pakaDo. dravyasAmAyika ghaNAM karyA. bahu sArI vAta che. e paNa karavAnuM. enI nA nathI, paNa e DI lIdhA pachI 50nAvAtA vAta e che dilaDA vI - Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 6 sAmAyika bhAva ja joIe. dravyapUjAmAMthI jema bhAvapUjAmAM javAnuM che, dravyanamaskArathI jema bhAvanakAra para javAnuM che tema dravyasAmAyikamAMthI bhAvasAmAyika para javAnuM che. AkhI jiMdagI dravya pakaDIne besI rahezo ke bhAva sudhI jazo? AkhI jiMdagI mUrtine pakaDIne ja besI rahezo ke e jenI mUrti che tenA bhAva sudhI, tenI bhAvanA sudhI jazo? have sAmAyikamAM ApaNe zuM karavuM e joIe. dravyasAmAyika to tame roja karatA hazo. e dravyasAmAyikamAM zuM karavAnuM ene badale zuM nahIM karavAnuM e ApaNe pahelAM joIe. zuM karavAnuM (do's) to badhA kaheze. zuM nahIM karavAnuM (don'ts) e koI kahetuM nathI. sAmAyika kevI rIte nahIM karavAnuM te Aje kahuM chuM. sAmAyika kevI rIte nahIM karavAnuM? kuzaLa DaoNkaTara hoya te davA ApavA uparAMta zuM khAvuM ane zuM nahIM khAvuM e baMne kaheze, paNa moTA bhAganA DaoNkaTaro zuM nahIM khAvuM e nahIM kahe, 'badhuM khAo ne tame, paNa mArI davA roja barAbara lejo,' ema kahIne badhI ja chUTa Ape eTale evA DaoNkaTara daradIne game. zuM nahIM khAvAnuM ema kahe ne bhAI! ghI bhale pauSTika hoya paNa tAvavALo daradI hoya ke kamaLAno daradI hoya to ene ghI khAvAnI nA pADavI paDe. ema sAmAyika kevI rIte nahIM karavAnuM e paNa jANavuM paDe. dA.ta., 1. eka sAsu che. beDarUma, hola, kIcanano phaleTa che. hola ane rasoDA vacce divAla che. e divAla pAse bAraNAMne aDIne sAmAyika Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika bhAva 6 19 karavA evI rIte bese ke jethI holanA bAraNAmAMthI koNa Ava-jA kare che tenA para paNa najara rahe ane rasoDAmAM vahu zuM kare che tenA para paNa najara rahe. A rIte sAmAyika nahIM karavAnuM kAraNa ke tamAruM dhyAna maMtra-jApa, svAdhyAya ke tamArA AtmA para nathI paNa holamAM AvatA-jatA loko para ane rasoDAmAM vahu para che. to e sAcuM sAmAyika nathI. A rIte nahIM karavAnuM. eka bIjAM bahena sAmAyika kare tyAre kaTAsaNuM vacce rAkhI potAnI banne bAju TelIphona rAkhIne sAmAyika kare. kadAca dhaMdhAno phona Ave ane arjanTa (urgent) kAma hoya to tyAM beThAM-beThAM vAta karI levAya, jethI vAraMvAra UThavuM na paDe. huM mobAila (mobile) phonanI vAta nathI karato. be sthAyI TelIphona (land line/fixed line) che tenI vAta karuM chuM. A rIte paNa sAmAyika nahIM karavAnuM. eka gharamAM sAsu che, vahu che, naNaMda che. traNeya jaNAM sAthe sAmAyika karavA bese. daravAjAnI ghaMTaDI (doorbell) vAge eTale traNeyanuM dhyAne daravAjA tarapha jAya. TelIphonanI ghaMTaDI vAge to traNeyanuM dhyAna Teliphona tarapha jAya. ApaNe ophIsanA sTAphamAM TelIphona opareTara ke vocamena hoya. temane jamavAno samaya evI rIte goThavelo hoya ke jethI vArApharatI koI paNa eka jaNa to jagyA para hAjara hoya ja, jethI kAma bagaDe nahIM. evI rIte, eka ja gharanI aMdara traNeya jaNAMe bhegA maLIne sAmAyika na karAya. 'huM karI lauM pachI tame karo" ema vArApharatI barAbara goThavIne kare to koInuM sAmAyika DahoLAya nahIM ane badhAnuM barAbara thAya. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 sAmAyika bhAva 4. 5. rahe. gharanA mukhya daravAjAnI sAme besIne sAmAyika na karAya. rastAmAM jatAM vAhano ke mANasonI avara-javara para dhyAna rahe evI rIte gaeNlerImAM besIne sAmAyika na karAya. jUnA vakhatamAM gharamAM nAnuM bALaka ghoDiyAmAM suvADeluM hoya ane sAmAyika karavAnuM hoya tyAre ghoDiyAnI dorI eka paganA aMgUThe bAMdhIne besatAM, jethI bALaka ghoDiyAmAM raDe to sAmAyika karatI vakhate UThavuM na paDe ane paganA aMgUThAthI ghoDiyuM hiMcoLI zakAya! - AvI badhI rIte sAmAyika na karAya kAraNa ke emAM ekAgratA na to pachI sAmAyika kevI rIte karavAnuM ? dravyasAmAyika to divasamAM eka kalAka jeTalo samaya maLe tyAre karI zakAya. te ekAMtamAM karavuM. ekAMta rUma na maLe to bhIMta sAme moTuM karIne, jagata tarapha pITha vALIne, zAMta jagyAmAM besIne sAmAyika karavuM. bahAranA saMjogo ke jatA AvatA loko tarapha ApaNuM dhyAna na kheMcAya ane dhyAna potAnI aMdara rahe eTalA mATe bhIMta tarapha, khUNAmAM, ekAMtamAM besIne sAmAyika karavAnuM. sAmAyika koI sAthe bolIne, vAtacIta karatAM karatAM nahIM paNa maunapUrvaka karavAnuM. upAzrayamAM paNa bahu mANasonI bhIDa (crowd) hoya to dUra khUNo zodhIne besavuM. vyaktino saMyoga ke vyaktinuM darzana paNa manamAM kaMpano (vibrations) pedA karI zake che ane ApaNe to sAmAyikamAM manane zAMta karavAnuM che, eTalA mATe ekAMtamAM, maunapUrvaka, ApaNA manane jyAM zAMti rahe tyAM sAmAyika karavAnuM. sAmAyikamAM zuM karavAnuM? Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika bhAva - 21 dravyasAmAyika hoya to - 1. iSTa maMtrano jApa karavo, 2. dhArmika pustaka ke graMthanuM vAMcana karavuM, 3. sUtronI gAthAo moDhe karavI, 4. sUtronA artha samajavA, iSTa prabhunI pratimA ke phoTo athavA sadgurudevano phoTo najara samakSa rAkhI sAlaMbana dhyAna karavuM, 6. maMtranA akSaro para dhyAna dharavuM athavA 7. vAsocchavAsanuM nirIkSaNa karavuM (vipazyanA). uparanI rItomAMthI jene je rIte anukULa paDe te rIte teNe karavuM. bhAvasAmAyikamAM to nATakanA prekSakanI jema jagatanA banAvone ane padArthone nirlepatAthI mAtra jovAnA che ane upazama, samatva, samatAbhAva keLavavAnAM che. bhAvasAmAyika to game tyAM, game tyAre karI zakAya. samatAbhAva to game tyAM rAkhI zakAya, rAkhavo joIe e ApaNe agAu joI gayA. have A sAmAyika koNa karI zake? e ApaNe joIe. muslimone mATe divasamAM roja pAMca vakhata namAjha paDhavAnuM pharamAvyuM che. e namAjha eTale zuM? khudAnI baMdagI, allAhanI prArthanA. e pAMca vakhata karavAnuM kahyuM che. jo muslimo e baMdagI pAMca vakhata kare to ApaNe paNa ema karI zakIe ke nahIM? khudAnI baMdagI karavI e zuM mAtra muslimonI kriyA che? zuM ApaNe e namAjha adA na karI zakIe? brAhmaNone rojanI traNa saMdhyA karavAnI kahI che. traNa saMdhyA eTale Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 sAmAyika bhAva savAra, bapora ane sAMjano saMdhyAkALa. e vakhate gAyatrI maMtrano pATha karavAno che ane Izvarane yAda karIne prArthanA karavAnI che. e traNa saMdhyA ApaNe paNa karI zakIe ke nahIM? ke e zuM mAtra brAhmaNonI ja kriyA che? khristI dharma pALato koI paNa mANasa devaLa (church) mAM jaIne prArthanA karI zake. prArthanA karavA mATe masjida, maMdira, devaLa e badhuM jarUrI hoya ke? ke enA vagara paNa prArthanA thaI zake? prArthanA game tyAM, game tyAre na thaI zake? nAmasmaraNa, bhakti, prArthanA, pUjA, baMdagI - A badhuM judA judA saMpradAyomAM alaga alaga zabdothI varNaveluM hoya. paNa bhAva to badhAmAM paramatattvane samarpaNano ja hoya. ApaNe paNa bhakti, prArthanA, kIrtana, stavana, pUjA, AratI, baMdagI, badhuM ja karI zakIe. to, bhAvasAmAyika e zuM mAtra jainonI ja kriyA che? koI paNa vyakti jema pUjA, prArthanA karI zake tema sAmAyika eTale samatAbhAva paNa rAkhI zake! ene koI dharmanuM ke koI saMpradAyanuM lebala (label) lagADavAnI jarUra nathI. tamArUM sAmAyika cha koTInuM, amArUM ATha koTInuM, sAdhunuM nava koTInuM e badhA bheda saMpradAya ke gacchavALA pADe. ApaNane enI sAthe koI ja nisbata nathI. ApaNane to samatAno lAbha thAya ane samatAno bhAva Ave ane Take to ja sAcuM sAmAyika thayuM ema kahevAya. ApaNe A karatAM zIkhavAnuM. ApaNane hiMdu, muslima, jaina, bauddha, zIkha, IsAI - e badhAM nAmothI zuM lAge vaLage? tame digaMbara cho ke zvetAMbara cho ke sthAnakavAsI cho ke terApaMthI cho enAthI ApaNane zuM lAge vaLage? Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika bhAva 6 23 alaga saMpradAyo, phirakAo ane gaccho calAvavA mATe liMgamAM, vezamAM ane kriyAomAM pharaka rAkhavo paDe. "amAruM juduM che' ema bIjAne batAvavuM paDe. upAdhyAya yazovijayajIe kahyuM che : liMga veza kiriyA kuM saba hi, dekhe loka tamAsI ho, cinrati cetanaguna cinha, sAco sou saMnyAsI ho. - gurjara sAhitya saMgraha, bhAga 1, pada 39. je sAco AtmArthI che, mumukSu che te to A badhA alaga alaga liMga, veza ke kriyAo joto nathI. te mAtra caitanya, cetanA tarapha dRSTi rAkhe che. upAdhyAyajIe AvI daSTivALAne ja sAco saMnyAsI kahyo che. ApaNe jyAM juduM paDatuM hoya, jyAM bheda pADavAmAM AvatA hoya e badhAmAM nahIM javAnuM. ApaNe jyAM ekatA hoya, samAnatA hoya, eka ja caitanyanI dRSTi hoya te tarapha javAnuM. ne kayA /' - ema bhagavAne kahyuM eno artha e ke AtmA eka che. ApaNe to 'none gAya "eTale ke AtmA aneka che evo artha karyo - A bhAI judA, ame judA. ame sthAnakavAsI, tame derAvAsI, ame digaMbara, tame zvetAMbara. ATalI chIcharI sAMpradAyika mAnyatAo hoya tyAM bhAvasAmAyika kyAMthI thAya ke sAmAyikabhAva kyAMthI Ave? ane e na Ave to sAcA arthamAM sAmAyika thayuM ema kevI rIte kahI zakAya? ane pachI A badhI kriyAnuM phaLa kyAMthI maLe? kevI rIte maLe? huM TheTha malADathI ghATakopara Avyo chuM eTale mAre tamArI sAthe Aje eka sodo karavo che. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 sAmAyika bhAva che ne? cembura ane vikrolI karatAM ahIM ghATakoparamAM jagyAnA bhAva vadhAre kema?.... kAraNa ke ahIM vepArI prajA vadhAre vase che. naphAnuM kAma hoya, lAbha thato hoya, to sAro vepArI tarata sodo karI nAkhe. tamane pAMca-dasa TakA napho maLe to sodo karI lo ke nahIM? ke dhaMdho hAthamAMthI javA do? sabhAmAMthI : dhaMdho karI laIe, javA na daIe.' sAheba H sArUM! huM tamane evo sodo batAvuM chuM ke jemAM 96% tamAre rAkhavAnA ane 4% mane ApavAnA. 96% bhAga tamAro! bolo, A sodo karavo che ne? vepArIo cho to 4 to tame mane ApI zakazo ne? sabhAmAMthI : 'hA hA.' sAheba : sArUM! to have sodAnI vigata upara AvIe. eka kalAkanI 60 miniTa eTale 24 kalAkanI 1440 miniTa thaI. have emAMthI 4% eTale lagabhaga 60 miniTa tamAre mane ApavAnI ane bAkInI 96% eTale ke 1380 miniTa tamAre rAkhavAnI. 1. e 60 miniTamAM tamAre mane zuM ApavAnuM? eka to tamAre roja 48 miniTanuM eka sAmAyika mArA 4% bhAgamAMthI karavAnuM. e evI suMdara rIte karavAnuM ke jethI tamane samatAbhAva AvI jAya. evuM bhAvasAmAyika tamAre mArA TAimamAM mAre khAta2 ka2vAnuM. bAkInA 96% mAM eTale ke 1380 miniTamAM je karavuM hoya te karavAnI tamane badhI chUTa! tame kahezo : 'sAheba! ame to bahu kAmavALA (busy). ame Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika bhAva - 25 to vepArI - kAmakAjamAM guMcavAyelA. amane A rIte eka kalAka kADhavAnI phurasada na maLe!" sAheba : sArUM! to bIjo saraLa rasto batAvuM. 2. eka sAthe eka kalAka na kADhI zako to dara kalAke 4 miniTa kADhI Apo. eTale samajo ke 9 vAgyA hoya to 9.00thI 9-04 sudhI, 10 vAgyA hoya to 10.00thI 10-04 sudhI, Ama dara kalAke A cAra miniTa tamAre judI rAkhavAnI, eTale 15 kalAkamAM 60 miniTa maLI jaze. e 4 miniTamAM ja karavAnuM batAvuM chuM e tamAre karavAnuM - bhUlyA vagara. e cAra miniTamAM tamAre zuM karavAnuM? tamArA hAthamAM je kaMI kAma hoya athavA tame je kaMI karatA ho te badhuM ja ekadama aTakAvI devAnuM, mUkI devAnuM ane pachI zAMtithI AjubAju jovAnuM ke A badhuM zuM nATaka cAlI rahyuM che? koI doDe che, koI UbhuM che, koI vAto kare che, koI TI.vI. jUe che, bahAra gADInuM horna vAge che, nIce kUtarAM bhase che, upara paMkhI uDe che..... A badhuM - kaMI paNa vicAra karyA vagara - tamAre mAtra jovAnuM. nirdoSa bALaka besIne cAre bAju joyA karatuM hoya evI rIte tamAre mAtra joyA karavAnuM. draSTA thaIne zAMtithI jovAnuM, joyA karavAnuM. lakSa aMdara beThelA AtmAmAM rAkhavAnuM - mAtra cAra miniTa sudhI. bhagavAna ramaNa maharSie A prakriyAne "AtmavicAra' tarIke darzAvIne "huM koNa chuM?" A savAla potAnI jAtane satata pUchatA rahevAnuM kahyuM che. dara kalAke cAra miniTa jeTalI AMtara jAgRtinI A saraLa rIta emanA sahavAsamAM AvyA pachI briTIza lekhaka paoNla branTane batAvI che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 6 sAmAyika bhAva A saraLa rItane ApaNe potAnA lAbha mATe dara kalAke ajamAvI zakIe, ajamAvavI ja joIe. cAra miniTa pUrI thaI jAya eTale pAchuM tamAre tamAruM kAma cAlu karI devAnuM, paNa dara kalAke badhuM ja kAma baMdha karIne mAtra sAkSIbhAve joyA karavAnI ane aMtarmukha thavAnI A daSTi tamAre keLavavAnI. bahu ja vyasta raheto (busiest) mANasa paNa A to sahelAIthI karI zake. AmAM to koI bahAnuM cAlI zake ema nathI. eTale kAM to tame roja eka sAmAyika karo athavA A rIte dara kalAke cAra miniTa mAtra draSTA, mAtra sAkSI (witness) thaIne raho. AtmavicAra'mAM tamArI aMdara raho. A sodo, A contract ApaNe Aje nakkI karyo. 4% samaya A rIte tamAre mane ApavAno ane 96% samaya tamAre tamArA potAnA mATe rAkhavAno. kAlathI tamAre A sodAno amala karavAno. ATaluM tame roja karazo to mAruM ahIM sudhI AvavAnuM lekhe lAgyuM ema huM samajIza. barAbara ? have ApaNe je badhI dharmakriyAo karIe chIe - pUjA, prArthanA, stavana, sAmAyika, pratikramaNa - A badhuM ja ApaNe karIe chIe chatAM, ApaNI karelI kriyAnuM phaLa ApaNane kema maLatuM nathI? maLe che? nathI maLatuM. ApaNe jANIe chIe ke "dharmIne ghera dhADa ane adharmIne lIlA lahera." AvuM ja thAya che. AvuM ja badhe jovA maLe che. Ama kema thAya che Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika bhAva - 27 enuM kAraNa Aje barAbara samajI lo. ApaNe bAtharUmamAM snAna karavA jaIe ane laksa ke motI ke pIarsa, sArAmAM sArA sAbuthI nahAIe, jADA suMvALA TuvAlathI ghasIne zarIra sApha karIe ane pachI bahAra nIkaLIne jyAM dhULa paDI hoya emAM jaIne ALoTIe. pachI pAchA snAna karavA jaIe, melane dUra karIe, zarIrane sApha karIe ane pAchA dhULamAM AvIne ALoTIe. AvI rIte koI mANasa vAraMvAra karyA karato hoya to ApaNe ene DAhyo mANasa kahIe ke mUrkha mANasa kahIe? snAna karIne dhULamAM ALoTe, pAcho snAna kare, pAcho malina thAya, pAcho cokhkho thAya. evA mANasane ApaNe 'bahu dhArmika che' ema kahIe? ene dhArmika kahevAya? sabhAmAMthI : "nA". --- to pachI ApaNe badhA roja zuM karIe chIe? ApaNe divasamAM 2 kalAka dharmakriyA karIe ane bAkInA 22 kalAka azubha bhAvothI malina thatA hoIe.... athavA tame badhA kadAca vadhu dharmakriyA karatA hazo. savAre 8 thI 12mAM tame snAna karyuM. derAsara gayA. pUjA karI. sAmAyika karyuM. badhuM karyuM. pUrA 4 kalAka sudhI pApakarmo dhovAnI kriyA karIne cokhkhA thayA. bAkInA 20 kalAka zemAM jAya che? dharmamaya jIvana jAya che ke pAchI ApaNI malinatA vadhe che? ApaNe 4 kalAka snAna karyuM, cokhkhA thayA, pachI 20 kalAka pAchA dhULamAM ALoTyA ane malina thayA. 4 kalAka sudhI ApaNe malina karmone dhoyAM, sApha karyA, karmanI nirjarA karI Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 sAmAyika bhAva ane pharI pAchAM ApaNe ApaNane karma lagADyAM, dhULa lagADI ane malina thayA! to ApaNe vadhu dhArmika thayA? ke na thayA? ApaNA AtmAnI zuddhi vadhI? ke ghaTI? ApaNA AtmAnI zuddhi vadhatI nathI ane mananI malinatA ghaTatI nathI eTale ghaNI dharmakriyAo karavA chatAM ApaNane phaLa maLatuM nathI! to ApaNe zuM karavuM joIe? je be cAra kalAka ApaNe snAna karIne cokhkhA thaIe chIe e nahIM karIe to cAlaze. paNa pelA 20-22 kalAka je dhULamAM ALoTIe chIe ane malina thaIe chIe e pahelAM baMdha karavuM paDaze. je karmonI raja ApaNe ApaNane coMTADyA karIe chIe ene pahelAM aTakAvavI paDaze. pachI ApaNe je dharmakriyAo karIe, je snAna karIe enuM phaLa maLe. ApaNe eka dAkhalo laIne samajIe. pANIthI bharelI A eka koThI che. nIce naLa che. AmAM pANI bhareluM che. emAM pANIne badale karmo bharyA che ema samajo. eTale ke ApaNI koThImAM ghaNAM karmo bharelAM che. have ApaNe A koThI khAlI karavI hoya, ApaNA AtmAne lAgelAM karmo khAlI karavA hoya to ApaNe zuM karavuM joIe? eka rasto to e che ke koThImAM uparathI navuM pANI bharAyA kare che te vadhu na bharAya te mATe sauthI pahelAM to uparanuM DhAMkaNuM barAbara DhAMkI devuM paDe, jethI navuM pANI aMdara AvatuM baMdha thaI jAya. ApaNe tyAM ahIM 11, 12, 13 julAIe eka divasamAM Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika bhAva - 29 25 se. mi. eTale ke 10 iMca jeTalo varasAda paDyo ane AkhA muMbaImAM rastAo para pANI ubharAvA lAgyuM, kAraNa ke eka to dariyAmAM bharatI hatI eTale dariyAmAMthI pANI aMdara AvyuM ane bIjuM , ApaNI gaTara sisTamamAM kacaro bharelo hato eTale gaMduM pANI bahAra nIkaLI zakayuM nahIM. 14mI julAIe varasAda baMdha thayo eTale ke varasAdanuM navuM pANI AvavAnuM baMdha thayuM. dariyAmAM bharatI osarI gaI ane pachI ApaNe gaTaromAMthI kacaro sApha karyo tyAre gaMduM pANI vahI gayuM. pharIthI pAchuM evuM ja 22, 23 ogaSTa banyuM. A ApaNA badhAnI najara sAme thayelo tAjo anubhava che. enA parathI ApaNe bodhapATha laI zakIe ke pahelAM je Avaka che, varasAdanI, pANInI ke karmonI, te baMdha karavI paDe. roja ApaNe je navAM navAM karmo bAMdhIe chIe - kaSAyathI, 18 pApasthAnakathI - te pahelAM baMdha karavuM paDe. pachI ja ApaNe karmonI bAdabAkI karavAno eTale ke karmonI nirjarA (kSaya) karavAno puruSArtha karIe to te saphaLa thAya. bhagavAna zrIkRSNe kahyuM che : karmaNo hyapi boddhavyaM, boddhavyaM ca vikrmnnH| akarmaNazca boddhavyaM, gahanA karmaNo gtiH|| - zrImad bhagavadgItA, adhyAya 4, zloka 17. karma zuM che te jANavuM joIe, vikarma zuM che te paNa jANavuM joIe ane akarma zuM che te paNa jANavuM joIe kAraNa ke karmanI gati bahu gahana che. ApaNane A karma, vikarma ane akarmanI kaMI Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 sAmAyika bhAva - tame hajAra sAmAyika karo ke hajAra pratikramaNa karo ke dasa hajAra vAra bhagavAnanI pUjA karo ke lAkho rUpiyAnuM dAna karo cho chatAM tamAro saMsAra pUro thato nathI. zA mATe? kAraNa ke ApaNane roja dhULamAM ALoTavAnI Teva che.... kAraNa ke ApaNe roja navA karmo bAMdhyA ja karIe chIe.... kAraNa ke ApaNe roja malina thayA ja karIe chIe.... eTale eka sodo to ApaNe 4% no karyo. kAlathI bIjI vAta lakSamAM rAkhI levAnI ke navAM karmono baMdha ochAmAM ocho thAya ane jUnAM karmonI nirjarA vadhAre ne vadhAre thAya e rIte roja jIvatAM zIkhavAnuM. 13 kalAkano karmabaMdha ane 11 kalAkanI nirjarA nahIM cAle. 11 kalAkano karmabaMdha ane 13 kalAkanI nirjarA cAlaze. arthAt navAM karmonI Avaka ochI thavI joIe ane jUnAnI jAvaka vadhu thavI joIe. A pANInI (karmonI) koThI khAlI karavAnA traNa rastA che : 1. eka paNa navuM TIpuM aMdara na Ave evI rIte koThInuM DhAMkaNuM uparathI sajjaDa baMdha karI daIe to ghaNA lAMbA kALe paNa aMdaranuM pANI dhIme dhIme, enI meLe sukAI jAya ane e koThI khAlI thaI jAya. zAstramAM Ane "akAma nirjarA' kahI che. tame naLa kholIne emAMthI pANI khAlI karo eTale ke tapa, japa vagere karIne, "mAre karmo ghaTADavAM che' e lakSa rAkhIne dharmakriyAo dvArA karmo khAlI karo to e koThI kramika rIte khAlI thAya. AmAM paNa samaya to lAge. zAstramAM Ane "sakAma nirjarA' kahI che paNa A "kITikA mArga" che. kIDInA vege thoDI thoDI pragati thAya. dhIme dhIme paNa lAMbA vakhate pahoMcAya. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika bhAva 31 DhAMkaNA vagara, AkhI koThI namAvIne UMdhI pADI do to te tarata khAlI thaI jAya. AtmalakSI dhyAna, AtmA taraphano upayoga ane AtmAnI jAgRti - A TUMkAmAM TUMko mArga che. zAstramAM Ane paNa 'sakAma nirjarA' kahI che paNa Ane 'vihaMgama mArga' kahyo che. pakSInI jema uDIne tarata ja muktinA phaLa sudhI pahoMcI javAya. AmAM bahu ocho samaya lAge. A mArge saMsArano, bhavono aMta bahu jaladI Ave. karmothI mukti eTale ke mokSa thatAM vAra lAgatI nathI paNa tame A traNamAMthI kayo rasto pakaDo cho tenA para AdhAra rAkhe che. 3. 1. 2. chatAM paNa ApaNA jevA gRhasthoe roja sAmAyika karavuM joIe. enA thoDA lAbho have TUMkamAM kahI dauM. 4. emAM samyag darzana, samyag jJAna ane samyak cAritra e traNa ratnonI ArAdhanA thAya che. emAM traNa gupti - manogupti, vacanagupti ane kAyagupti - nuM pAlana thaI jAya che. 3. sAdhujIvananAM pAMca mahAvrata emAM paLAI jAya che kAraNa ke tame sAmAyika karo cho tyAre ahiMsA pALo cho, jUThuM bolatA nathI, corI karatA nathI, maithuna nathI ane parigraha paNa nathI. e pAMca mahAvrata pALIne tame be ghaDI mATe sAdhu samAna thAo cho (samaLo iva sAvao havai jamhA). bAreya prakAranAM tapa - cha bAhya ane cha atyaMtara - thaI jAya che. tapathI karmonI nirjarA thAya che (mavoDIsaniya janma tavasA Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 = sAmAyika bhAva 5. 14 rAjalokamAMthI AvatAM pApakarmono aTakAva (saMvara) thaI jAya 9. 6. tamArAM je azubha karmo che te chINAI jAya che (chinnara kurda H) ane devalokanuM AyuSya baMdhAya che. 7. rojanA eka lAkha khAMDI sonAnA dAna karatAM paNa eka zuddha sAmAyikanuM phaLa aneka gaNuM vadhI jAya che. zuddhabhAvanuM eka sAmAyika karavAthI - zuddhabhAva eTale Teliphona nahIM, DaoNrabela nahIM, TI.vI. nahIM, ADuM avaLuM jovAnuM nahIM, vAtacIta nahIM, carcA nahIM - e badhAM vagaranuM eTale ke daza mananA, daza vacananA ane bAra kAyAnA - e batrIza doSo TALIne tathA pAMca prakAranA aticAra na lAge e rIte tanmayapaNe samatAbhAvamAM rahIne sAmAyika kare to 92, pa9, 25, 925 (bANuM karoDa, ogaNasATha lAkha paccIsa hajAra navaso paccIsa) palyopamathI adhika devalokanuM AyuSya baMdhAya che. A eka zuddha 3. vadhu vigata mATe juo lekhakanuM anya pustaka : pArasamaNi, prakaraNa 10 - 'dAna caDe ke sAmAyika?" prakAzaka : kevalI phAunDezana, muMbaI. sAmAyika vratanA pAMca aticAra 1. manodumraNidhAna - mananI ekAgratA na rAkhavI. azubha vicAro karavA. 2. vacanaduSmaNidhAna - kaTu, kaThora, pApakArI vacana bolavAM. kAyaduSmaNidhAna - kAyAne asthira rAkhavI, jhokAM khAvAM ke nidrA karavI. anavasthAna - DhaMgadhaDA vagara, jema tema karIne samaya pUro karavo. 5. smRtivihIna - samayanuM dhyAna na rAkhavuM, vahelA pArI levuM, sAmAyika karavAnuM bhUlI javuM. uparanA doSo na lAge evI rIte jAgRtipUrvaka, ekAgratAthI, zAMta citte, maunapUrvaka ane sthiratAthI sAmAyika karavuM. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika bhAva 6 33 sAmAyikanuM phaLa che. enI sAme tamArA TeliphonanA dhaMdhA ane AvanAra janAra vyaktionuM dhyAna - AnI zuM kiMmata che? AmAM tame zemAMthI bacI jAo cho e paNa TUMkamAM joI laIe. sAmAyikamAM pApakarmono baMdha thato nathI. - sAvadya (pApakArI) yoganuM paccakhkhANa (sAvapna no parva+jJAmi) kareluM che mATe pApa lAgatuM nathI. sAmAyika daramiyAna udayamAM AvatAM karmo, navuM karmabaMdhana karAvyA vagara, ApameLe nirjarI jAya che. 3. cAra kaSAyo (krodha, mAna, mAyA, lobha)mAM anaMtAnubaMdhI rasa paDato nathI. 4. pAMca prakAranA pramAda (madya, viSaya, kaSAya, nidrA, vikathA) no tyAga thAya che. 5. ATha prakAranAM karmomAMthI azubha prakRtinI nirjarA thaIne aghAtI karmAnI mAtra zubha prakRtino ja baMdha paDe che. 6. 14 prakAranA saMmUrchAima jIvonI hiMsA thatI nathI. 7. 18 pApasthAnakono tyAga thAya che. 8. 25 prakAranuM mithyAtva lAgatuM nathI. 9. 99 doSo aticAranA lAgatA nathI. AvA keTalAya geraphAyadAothI bacI javAya che ane aneka prakAranA lAbha thAya che. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 6 sAmAyika bhAva ApaNuM sAmAyika barAbara thayuM ke nahi enI ApaNane kevI rIte khabara paDe? ApaNI saphaLatAno mApadaMDa kayo che? ApaNe rAtre sUI jaIe ane savAre UThIe tyAre bagAsAM na Ave, thAkelA na lAgIe ane zarIramAM tAjagI ane skUrti jaNAya to ApaNe kahI zakIe ke 'bahu sarasa UMgha thaI." ApaNe savAre UThIne braza karIe, daMtamaMjana karIe, moTuM cokhkhuM karI laIe ane tAjA lAgIe to kahI zakAya ke braza/daMtamaMjana sArI rIte thaI gayuM che." (divasamAM ApaNe braza keTalI vAra karavuM paDe? dara kalAke karavuM paDe? keTalI vAra karAya? dilathI sAcuM pratikramaNa keTalI vAra karavuM paDe?) ApaNe prabhunI pUjA karavA derAsaramAM jaIe ane pUjA karyA pachI cittamAM prasannatA na thAya to ApaNe pUjA karI e dravyapUjA thaI paNa enuM pUrUM phaLa na maLyuM ema kahevAya. parama yogI AnaMdaghanajIe kahyuM che : 'citta prasanna re pUjana phaLa kahyuM, pUjA akhaMDita eha". pUjA karIne AvyA pachI cittanI e prasannatA Akho divasa rahevI joIe, to ja e dravyapUjA sAthe bhAvapUjA paNa thaI ema kahevAya. ApaNe jamIne UThIe ane saMtoSanA oDakAra Ave to 'barAbara jamyA chIe' ema kahI zakAya, nahi to bhojana adhUruM thayuM ema kahevAya. ApaNe ghaDiyALane 1-2 miniTa cAvI ApIe ane e 24 kalAka sudhI barAbara cAlyA kare to cAvI barAbara ApI che ema kahI zakAya, nahi to pUrI cAvI ApI nahotI ema kahevAya. evI rIte ApaNe sAmAyikanuM anuSThAna, ApaNuM dravyasAmAyika Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika bhAva 35. e kharekhara bhAvasAmAyika thayuM ke nahi? sArI rIte karI zakayA ke nahi? A mApavAnI pArAzIzI kaI che e paNa ApaNe barAbara samajI levuM paDe. sAmAyika karIne UThayA pachI jo ApaNo Akho divasa eTale ke bAkInA 23 kalAka ApaNA manamAM zamabhAva, samatvabhAva ane samAnatAbhAva - A badhuM rahI zake to ApaNAmAM sAmAyikabhAva Avyo ema kahI zakAya, to ApaNuM bhAvasAmAyika thayuM ema kahI zakAya, to ApaNane sAmAyikabhAvanuM navanIta eTale mAkhaNa prApta thayuM ema kahI zakAya ane to ja ApaNe pAMca prakAranAM anuSThAnamAMthI cothuM 'tahetu (mokSanA hetu mATenuM) anuSThAna karyuM ema samajI zakAya. sAmAyika bahu UMDo viSaya che. ApaNI samayamaryAdAmAM jeTaluM ApI zakAya teTaluM ApavAnI koziSa karI che. tame A badhA para zAMtithI vicAra karajo, manana karajo, ciMtana karajo ane maMthana karajo. pachI emAMthI navanIta maLaze. enAthI kalyANa thaze. AjanI vAtacItamAM amuka vicAronAM bIja nAkhyAM che. e bIjane manamAM UMDA utaravA dejo. kALakrame e bIjanAM uttama phaLo tamane maLaze. ATalI zAntithI mArI vAtane sAMbhaLavA badala tamArA sarveno hArdika AbhAra mAnuM chuM ane sarvenA zuddha caitanyane praNAma karIne viramuM chuM. 5 Bu Bu Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SAMAYIK BHAV Revised and edited transcription of a discourse, delivered by Dr. Rashmikant K. Shah. * prakAzaka : kevalI phAunDezana ceriTebala TrasTa, muMbaI AvRtti : prathama : 2003 punarmudraNa : 2006 bIjI : 2011 prAptisthAna : kevalI phAunDezana ceriTebala TrasTa C/o praphula sI. zAha, ITP/STP 2, rAjadIpa, kastUrabA krosa roDa naM. 1 borIvalI (pUrva), muMbaI 400 066 Phone : 022-28057321 E-mail : shahprafulc@gmail.com 0 mudraka : zivakRpA ophaseTa prinTarsa, amadAvAda * pRSTha : 48 * mUlya : 20 rUpiyA Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni mitrAnaMdasAgarajIe jemanA mATe 'paramArvata' vizeSaNa vAparyuM che, zrI citrabhAnujIe jemanA mATe 'jiniyasa' zabdano upayoga karyo che ane sva. AcArya vijaya dakSasUrijI jemane 'cIMthare vIMTeluM ratana" kahetA hatA tevA ane 'saunA kalyANamAM mAruM kalyANa' evI udAtta bhAvanA dharAvatA DaoN. razmikAntabhAI emaNe sthApelA kevalI phAunDezananA nejA heThaLa dara aThavADiye AtmalakSI pravacanonI gaMgA 1990thI malADa " (muMbaI)mAM vahAve che. 'mane maLyuM che te saune maLe" evA khyAlathI zarU karAyelI A jJAnagaMgAmAM, jJAnarasanuM pAna karanArA zrotAvargamAM 'sAheba'nA hulAmaNA nAme oLakhAtA DaoN. razmikAntabhAI mULabhUta rIte to adhyAtma mArganA pravAsI che. teo saMpradAya, gaccha, vADA, mata e badhAMthI dUra evA sanAtana ane zAzvata satyanA khojI che ane jagatanA mahAna ciMtakonI paraMparAmAM UbhA rahI zake evA che. | muMbaInI siDanahema kaoNlejamAMthI bI. kaoNma. ane bI. e. karyA pachI temaNe homiyopathImAM DaoNkTareTa paNa karyuM. sAthe sAthe teo zerabajAra, komyuTara, jyotiSa, dharma, adhyAtma vagere kSetromAM paNa rasa letA thayA. teo amerikana eNso sTAnDarDa (hindustAna peTroliyama) ane pachI hIrA udyoga sAthe paNa saMkaLAyelA hatA. hAlamAM jApa, svAdhyAya, dhyAna, pravacana ane lekhana uparAMta teo 'kevalI phAunDezana"nA sabhyomAMthI bhAvi peDhI mATe supAtra vArasadArone taiyAra kare che. | gRhasthAzramanI pharajo saphaLatA pUrvaka bajAvatAM bajAvatAM teo Atmika pharaja pratye paNa eTalA ja sabhAna ane sajAga che. svAdhyAya hoya ke sAdhanA, lekhana hoya ke pravacana, je bAbata hAtha upara dhare tene niSThApUrvaka pAra pADavAmAM teo kuzaLa che. - potAnuM sAdhatAM sAdhatAM bIjAone paNa kevalI banAvavA mATe puruSArtha karavo e emano jIvanamaMtra che.