Book Title: Raj Hriday Part 13
Author(s): 
Publisher: Vitrag Sat Sahitya Prasarak Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/007188/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 13 zrImad rAjacaMdra za4hadaya Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vItarAgAya namaH rAjahadaya (bhAga-13) pUjya bhAIzrI zazIbhAInA "zrImad rAjacaMdra graMtha uparanA saLaMga pravacano) patrAMka-638 thI 687) prakAzaka vItarAga sat sAhitya prasAraka TrasTa bhAvanagara 2015 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka tathA prApti sthAna vItarAga sAhitya prasAraka TrasTa 580, jUnI mANekavADI, pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmI mArga 2 bhAvanagara-364001 phona : (0278) 2423207 anya prApti sthAnaH - zrI kuMdakuMda kahAna jaina sAhitya kendra, 'guru gaurava', sonagaDha - zrI khImajIbhAI gaMgara (muMbaI) : (022) 26161591, mo. 09820365683 - zrI DolarabhAI hemANI (kalakattA) : (033) 24752697, mo. 09748712360 prathamAvRtti : 13-07-2014 (aSADha vada 1, mahAvIra bhagavAnanI divyadhvani chUTavAno prathama divasa) prata: 100 pRSTha saMkhyA H 484 + 8 = 492 paDatara kiMmata H 800/mUlya : 20/ lesara TAIpa seTiMga : pUjA imprezansa 1924/B, 6, zAMtinAtha baMgalojha, zazIprabhu coka, rUpANI sarkala pAse bhAvanagara-364001 phona : 9725251131 mudrakaH buka paba phona : 9825030340 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padmopakArI pUjya gurudeva zrI chAnajIsvAmI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA cajahRdaya bhAga-13nuM prakAzana karatAM amone atyaMta harSa thAya che. prastuta graMthamAM kRpALudeva zrImad rAjacaMdra graMthamAM prakAzita vacanAmRto tathA patro upara samAdaraNIya siddhAMtaniSTha pUjya bhAIzrI "zazIbhAInA pravacanonuM prakAzana che. "bhAvanagaramAM 1989mAM "zrI sImaMdhara svAmI digaMbara jinamaMdiramAM zrImad rAjacaMdra graMthano saLaMga svAdhyAya cAlyo hato. prastuta dhvanimudrita pravacanonA sI.DI. pravacano "zrI zazIprabhu sAdhanA smRti maMdiramAM niyamitarUpe sAMbhaLavAno nityakrama cAlI rahyo hato. pravacano sAMbhaLyA bAda ghaNA mumukSuone evo bhAva Avyo ke jo A pravacano graMthArUDha thAya to sarva mumukSu samAjane AtmahitamAM lAbhanuM kAraNa thAya. A bhAvanAnA phaLasvarUpe "rAjahRdaya' nAmaka graMtha prakAzana karavAmAM AvI rahyo che. ApaNAM parama tAraNahAra, sAgara samAna gaMbhIra, adhyAtmayuga divAkara pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIno samasta mumukSu samAja upara avismaraNIya upakAra varte che. AvA duSamakALamAM, tIrthakara jevA yugapuruSano janma e ApaNAM saunuM mahAna sadbhAgya che. pUjya gurudevazrInA vizALa ane gahana zAstra abhyAsanI zRMkhalAmAM eka graMtha hato zrImad rAjacaMdra' ! pUjya gurudevazrInA parivartana bAda teozrIe A graMtha upara pravacano paNa ApelA che ane tyAre koI pUche ke, amAre kayu zAstra vAMcavuM?to pUjya gurudevazrI' kahetA, "zrImad rAjacaMdra vAMco! - pUjya gurudevazrInA hRdayamAM kRpALudeva pratye keTaluM bahumAna, upakArabuddhi ane bhaktibhAva hato teno purAvo che "zrI Atmasiddhi zAstra para pravacano'. pAne pAne kRpALudevanA guNagrAma karato A graMtha "kRpALudevanuM pUjya gurudevazrInA hRdayamAM zuM sthAna hatuM tenI prasiddhi kare che ! pUjya gurudevazrIe kahyuM che ke, atyAre je A samayasAra vaMcAya che te "zrImad rAjacaMdrano upakAra che!" ApaNA guruvara 'kahAna' paNa jemano upakAra mAne che ane jemanA guNagrAma karatAM thAkatA nathI to ApaNane to keTalo upakAra, bhakti ane bahumAna hovA ghaTe te spaSTa samajI zakAya evI vAta che. janma-maraNa, mAnasika ane zArIrika duHkha, pIDA, bAdhA, roga, zoka Adi aneka prakAranA duHkhathI grasita saMsArI jIva anekaviDaMbanAone bhogavatA paravaza banI kALacakramAM paribhramaNa karI rahyA che. aneka prakAranA karmajanita citra-vicitra udaya prasaMgomAM rahetuM asamAdhAna, mUMjhavaNa Adi maTADavAno upAya zuM ? tenuM ajJAna hovAne lIdhe na icchatA chatAM duHkhanI paraMparA anivAryapaNe bhogavI rahyA che. sukhanI jhaMkhanA, sukhanI prApti mATenA valakhAM ane duHkhathI trasta saMsArI jIva Aja paryata sAcuM sukha prApta nathI karI zakyA evAtavartamAna paristhiti uparathI spaSTa samajI zakAya tema che. AvI eka aNaukelI samasyAnuM samAdhAna gaveSavA koIka virala jIva jAge che. tene pahelo vicAra e Ave che ke, A sukha-duHkhanI samasyAnuM samAdhAna ApanAra evA koI mahApuruSa che kharA? jo hoya to mAre sAtame pAtALe pahoMcIne paNa A samasyAno aMta lAvavo che! aMtaraMgathI utpanna Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayelI satsamAgamanI bhAvanA satparuSanI zodhamAM pariNamita thAya che ane kudaratanA niyamAnusAra te jIvane e divyamUrtinI prApti thAya che. te virala jIva jJAnIpuruSa dvArA upadiSTa bodha anusAra prayatna karatAM tene te satyasukhanI prApti thAya che ane kramazaH saMsAraduHkhathI parimukta thAya che. kRpALudeve pUrvabhavomAM AtmahitArthe aneka athAga prayatna karyA hatAM chatAM e sau niSphaLa gayA hatA paraMtu koI eka bhavamAM sanduruSano yoga thayA bAda teozrIne AtmajJAnanI prApti thaI hatI ane anaMta janma-maraNano aMta Avyo hato. mATe "kRpALudeve vartamAnamAM svayaMne pratyakSa sapuruSano yoga thayo na hovA chatAM patre patre sasamAgamano mahimA niSkAraNa karuNAthI mAtra mumukSujIvanA kalyANa arthe gAyo che. "kRpALudevanA paricayamAM je koI supAtra jIvo AvelA temane te vakhatanI temanI yogyatAne joIne teoe patramAM mArgadarzana ApeluM. A mArgadarzana vartamAnamAM ApaNane sau koIne lAgu paDe tevuM mArgadarzana che. kRpALudeva ne samaSTigata upadeza ApavAno udaya nahoto paraMtu vyaktigata upadeza ApavAno udaya hato. mATe A vAtanI maryAdA samajIne kRpALudeve Apela mArgadarzanane jo jIvanamAM avadhAravAmAM Ave to avazya doSamukta thavAya e vAta niHsaMzaya che. "kRpALudevanI lakhANanI bhASA gUDha hoI prAyaH jIva temanA aMtaHkaraNane samajI zakato nathI. chatAM teozrInA lakhANamAM evo ja koI camatkAra che ke Aje teozrInI anupasthitimAM paNa hajAro loko temanA bodhane anusaravAno prayatna karI rahyA che! kRpALudevanA lakhANamAM rahelI madhyasthatA, Azaya gaMbhIratA, Atmahitano pradhAna sUra, niSkAraNa karuNA, aMga aMgamAM nItarato vairAgya, pAralaukika vicakSaNatA, puruSArthanI tIvra gati, saraLatA, parecchAnugArIpaNuM ityAdi anekAneka guNothI vibhUSita thayelA temanA patro eka amUlya ratnonI nidhi che! teozrInA lakhANamAM raheluM UMDANa temanA hRdayane - aMtaraMga pariNatine prakAze che. aMtaraMga pariNatimAM vartatAdivya guNonI jhalaka temanA lakhANamAM vyakta thaI che. paraMtu A jhalakane pArakhanArA paNa koI viralA jIva ja hoya che. koIka ja viralA temanA hRdayane pArakhI zakyA che, jeNe pArakhyAte pote te divya dazAne pAmI gayA! e divya hRdayane parakhIne vartamAna mumukSu samAja paryata te hRdayanA bhAvone prakAzamAM lAvanAra che -pUjya bhAIzrI "zazIbhAI ! rAjahRdaya' nAma anusAra "kRpALudevanA aMtaraMgane kholanAra pUjya bhAIzrI "zazabhAInA anubhavarasa jharatA A pravacano amRtavelaDI samAna che. eka divyamUrtine AkAra ApatA A pravacano "kRpALudeva' jevA mahAna sAdhakanI sAdhakadazAne svayaMnI anubhavavANIrUpI yaMkaNAMthI utkIrNa karIne mumukSujIvane darzAve che ke, A che "kRpALudeva A che "rAjahRdaya'. "kRpALudevanA lakhANamAM vyakta thatAM teozrInA aMtaraMga alaukika guNarUpI ratnonA khobA bharI bharIne mumukSu samakSa mUkyA che !! koIpaNa jIva grAhaka thaIne leto svayaM e ratnothI vibhUSita thaI jAya! dhanya che pUjya bhAIzrInA sAtizaya jJAnane ane dhanya che temanI sAtizaya pravacanadhArAne ke jenA dvArA e divyamUrtinA darzana karAvyA! jJAnIpuruSanA eka eka vacanamAM anaMta Agama rahelAM che e vAtanI pratIti karAvatA A pravacano mumukSujIva mATe ratnonI nidhi samAna che. mumukSujIvane potAnuM vyavahArika jIvana ane nizcaya jIvana kevI rIte ghaDavuM tevuM mArgadarzana ThAma ThAma aneka patromAM jovA Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLe che. nAnI uMmarathI ja "kRpALudevanA lakhANamAM teozrInA pUrvasaMskAra prakAzita thAya che ane koI gajabanA sAdhakajIve A kaLikALamAM janma dhAraNa karyo che tevI pratIti karAvI jAya che. lakhANanI aMdara jhaLakatI prauDhatA, vairAgya, viveka, Atmahitano saMvega, vizALatA, saraLatA Adi abhivyaktio darzanIya ane mananIya che. 17 varSanI uMmara pahelAM lakhAyelAM dasa vacano upara pravacana ApatAM pUjya gurudevazrI pharamAve che ke, A to bAra aMgano sAra che ! evA vacanonA, e vacananA denAra evA puruSanA, alpamati jIva zuM guNagrAma karI zake ? chatAM upakArabuddhivazAt atra teozrInA thoDA guNonuM bahumAna, bhakti karI temanA caraNomAM vaMdana karIe chIe. prastuta graMthanA prakAzana prasaMge adhyAtma yugasRSTA pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmI', tabhaktaratna prazamamUrti pUjya bahenazrI caMpAbahena', guru gaurava puruSArthamUrti pUjya "nihAlacaMdra sogAnajI tathA zAMtamUrti, "rAjahRdaya' oLakhAvanAra evA pUjya bhAIzrI "zazIbhAInA caraNomAM bhaktibhAvapUrvaka vaMdana karIe chIe. prastuta graMthamAM prakAzita pravacanone sI.DImAMthI sAMbhaLIne saMpAdana karavAmAM Avela che. ghaNA pravacanomAM rekorDiMga kharAba hoI kyAMka kyAMka spaSTa saMbhaLAtuM nahi hovAthI khAlI jagyA rAkhavAmAM AvI che. pUjya bhAIzrInA bhAvono pravAha yathAvata jALavavAno prayatna karavAmAM Avyo che tema chatAM kyAMka bhUla rahI gaI hoya to e sapuruSonI tathA jinavANI mAtAnI hRdayapUrvaka kSamA yAcIe chIe. tyArabAda A pravacanone bIjA mumukSu dvArA pharIthI tapAsavAmAM Ave che ane pachI ja presa upara mokalavAmAM Ave che. saLaMga pravacano 'bhAvanagara jinamaMdiramAM cAlyA che, Azare 500 pravacanomAM pUrNa thatA A graMthanA pravacanonA lagabhaga 18 bhAga prakAzita karavAnI bhAvanA che. prastuta graMthamAM je patro uparanA pravacano te zrRMkhalAmAM nahi hovAthI tyArabAda pAchaLathI bIje sthaLe te japatra uparanA pravacano cAlyA hoya to tyAM te pravacano levAmAM Avela che. je pravacano hindImAM cAlelA che tenI mAtralipI gujarAtI karIne levAmAM AvyA che. bahAragAma cAlelA pravacanonuM sthaLa-nirdezana je te pravacananA mathALAmAM ApavAmAM Avela che. A graMthamAM patrAMka 631 thI 637 uparanA pravacano upalabdha nahi hovAthI levAmAM Avela nathI. A graMthanA badhA pravacanonI sIDI pustaka sAthe rAkhela che. graMthanA prakAzana kAryamAM je je mumukSuono sahakAra prApta thayela che temano AbhAra mAnavAmAM Ave che. graMtha prakAzanArtha prApta dAnarAzino ullekha anyatra ApavAmAM Avela che te sarvano paNa AbhAra mAnavAmAM Ave che. graMthanA suMdara TAIpa seTiMga mATe pUjA imezansano AbhAra mAnavAmAM Ave che. rAjahRdayanA badhA bhAgo www.satshrut.org upara upalabdha che. aMtataH "rAjahRdayamAMthI pravAhita A avirata amRta saravANIne pIne pratyeka jIva zAzvata sukhane prApta thAya evI bhAvanA sAthe virAma pAmIe chIe. jeTha suda 5, tA.26-2014 (RtapaMcamI) TrasTIgaNa vItarAga sasAhitya prasAraka TrasTa bhAvanagara Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya' bhAga-13nA prakAzanArthe prApta dAnarAzi sva. godAvarIbahena haMsarAja zAha, cennAI 41,000/sva. prANakuMvarabahenahemANInA smaraNArthe, ha. zrI DolarabhAI hemANI 25,000/zrImatI vaMdanAbahena raNadhIrabhAI ghoSAla, kolakATA 11,000/zrImatI lakSmIbahena khImajIbhAI gaMgara, muMbaI 5000/Do. bI.ema. suthAra,kampAlA, yugAnDA 5,OOO/belAbahena ane prazAMtabhAI jaina, bhAvanagara 2,100/zrI piyUSabhAI nagInadAsa bhAyANI, kolakATA pa000/sva.hasamukhabhAI ajamerAnA smarNArthe, ha. anasUyAbahena ajamerA, kolakATA 5,000/zrI dharmendrabhAI vorA, bhAvanagara 2,500/zrI hemaMtabhAI zAha, muMbaI 2,500/kAjala, jigIza khArA, kolakATA 1,001/praviNAbena upendrabhAI khArA, kolakATA 1,001/jigIza upendrabhAI khArA, kolakATA, 1,001/prajJeza upendrabhAI khArA, kolakAtA 1,001/vaizAlI prajJeza khArA, kolakATA 1,001/ciMtana upendrabhAI khArA, kolakATA 1,001/anujA ciMtana khAro, kolakAtA 1,001/zrI paricaMdajI ghoSAla, kolakATA 1,000/zrImatI cArubahena nileSabhAI jaina, bhAvanagara 1,OOO/zrImatI avanIbahena mIteSabhAI zAha 500/zrImatI snehalatAbahena jayendrabhAI zAha, bhAvanagara 251/sva. kasturIbahena lakSmIcaMda zAha, amadAvAda, ha kanubhAI zAha 251/sva. madhubahena kanubhAI zAha, amadAvAda,hakanubhAI zAha 251/ Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhAMjalI zrI godAvarIbena haMsarAja zAha janma : 18-01-198 dehavilaya H 01-02-2006 1:3 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smaraNAMjali janma : 8.10-1910 dehavilaya : 5-10-2003 gaM. sva. prANakuMvarabahena jamanAdAsa hemANInI - puNyasmRtimAM hemANI parivAra Page #13 -------------------------------------------------------------------------- Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saumyamUrti pUjaya bhAIzrI zazIbhAI Page #15 -------------------------------------------------------------------------- Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana anukramaNikA pravacananuM. pAnAna. 288, 001 289. 020 037 290. 291. o51 069 292. 293. 085 294. 103 295. 122. 296. 297. 141 160 178 298. 197 299. 3 . patrAMka patrAMka-638 thI 642 patrAMka-679 patrAMka-642 thI 644 patrAMka-645 ane 6pa1 patrAMka-646, 647 patrAMka-648 thI 650 patrAMka-651 thI 655 patrAMka-6 56, 6pa7 patrAMka-6 58 thI 66 2 patrAMka-663 ane 664 patrAMka-664, 665 patrAMka-66 thI 668 patrAMka-6 70, 671 patrAMka-672 thI 6 74 patrAMka-6 74 thI 677 patrAMka-6 77, 678 patrAMka-6 79 patrAMka-6 79 patrAMka-6 79 patrAMka-6 79 patrAMka-679, 680 patrAMka-680thI 682 patrAMka-683 thI 687 patrAMka-687 patrAMka-687 patrAMka-687 215 301, 234 256 302. 303. 276 304. 294 305. 317 335 306. 307. 3pa3 308. 372 309. 391 310. 410 311 428 312. 442 313 458 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ URRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRR (harigIta) saMsArI jIvanAM bhAvamaraNo TALavA karuNA karI, saritA vahAvI sudhA taNI prabhu vIrA te saMjIvanI; zoSAtI dekhI saritane karuNAbhInA hRdaye karI, munikuMda saMjIvanI samayaprAbhRta taNe bhAjana bharI. (anuSTrapa) kuMdakuMda racyuM zAstra, sAthiyA amRte pUryA, graMthAdhirAjA tArAmAM bhAvo brahmAMDanA bharyA. zikharaNI) aho! vANI tArI prazamarasa-bhAve nItaratI, mumukSane pAtI amRtarasa aMjali bharI bharI; anAdinI mUcha viSa taNI tvarAthI UtaratI, vibhAvathI thaMbhI svarUpa bhaNI doDe pariNati. (zArdUlavikrIDita) tuM che nizcayagraMtha bhaMga saghaLA vyavahAranA bhedavA; tuM prajJAchINI jJAna ne udayanI saMdhi sahu chedavA; sAthI sAdhakano, tuM bhAna jagano, saMdeza mahAvIrano, visAmo bhavalAMtanA hRdayano, tuM paMtha mukti taNo. (vasaMtatilakA) sUye tane rasanibaMdha zithila thAya, jAye tane hRdaya jJAnI taNAM jaNAya; tuM rucatAM jagatanI rUci ALase sau, tuM rIjhatAM sakalajJAyakadeva rIjhe. (anurupa) banAvuM patra kuMdananAM, ratnonA akSaro lakhI; tathApi kuMdasUtronAM aMkAye mUlya nA kadI. chachachachachachachachachachachachachachachacha R2X2X RURURKABKUROROORSAN RU RURBRANDURRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRR Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama kRpALudeva zrImad rAjacaMdrajI Page #19 -------------------------------------------------------------------------- Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nama: zrIsiddhamyaH rAjahRdaya bhAga-13 patrAMka-638 rANapura (haDamatiyA), bhAdaravA vada 13, 1951 be patra maLyAM hatAM. gaI kAle atre eTale rANapuranI samIpanA gAmamAM AvavuM thayuM che. chellA patramAM prazno lakhyAM hatAM te patra kyAMka gata thayuM jaNAya che. saMkSepamAM uttara nIce lakhyAthI vicArazoH (1) dharma, adharma dravya svabhAvapariNAmI hovAthI akriya kahyA che. paramArthanavathI e dravya paNa sakriya che. vyavahAranayathI paramANu, gugala ane saMsArI jIva sakriya che, kemake te anyonya grahaNa, tyAga AdithI eka pariNAmavat saMbaMdha pAme che. saDavuM yAvat... vidhvaMsa pAmavuM e paramANu pugalanA dharma kahyA che. paramArthathI zubha vaNadinuM palaTanapaNuM ane skaMdhanuM maLI vIkharAvApaNuM kahyuM che.patrakhaMDita] Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 rAjahRdaya bhAga-13 tA. 13-3-1991, patrAMka - 638 thI 642 pravacana naM. 288 'zrImad rAjacaMdra' vacanAmRta. patra-638, pAnuM-484. dhArazIbhAI kuzaLacaMda, morabI' upara lakhelo patra che. patra 'rANapura' ane boTAda' vacce 'rANapu2'nI najIkamAM 'haDamatiyA' karIne gAma che. atyAre 'haDamatALA' kahevAya che. nAnuM gAmaDuM che. tyAMthI lakhelo che. tyAM e koI mumukSuno khyAla nathI Avato. 'boTAda'thI 'maNibhAI' paNa tyAM gayelA. bIjA mumukSo paNa tyAM gayelA. e adhyAtma 'rAjacaMdra'mAM 'DaoN. manasukhabhAI'e e bAbatamAM thoDo itihAsa Apyo che. jema koI nivRtti kSetre jAya ema koI nAnA gAmaDAmAM gayelA che. gADA 2ste javAya che. 'rANapura'thI gADA raste be-eka mAIla jeTaluM cheTuM che. be mAIla nahi paNa be gAu eTale cAra mAIla jevuM thayuM. mumukSu :- pahelA ekavAra 'haDamatiyA' gayA hatA. pUjya bhAIzrI :- hA. e A vakhate ke gaye vakhata gayelA. e kAMI khyAla nathI Avato. kadAca eka vakhata gayA hoya ane A vakhate jAya. ema paNa hoya zake. koI mumukSunuM ghara hovuM joIe. koNa che e kAMI khyAlamAM nathI AvatuM. pharIne 28mA varSamAM jovuM hoya to jovuM kone tyAM gayA hatA, kevI rIte. 28mA bhAdaravAmAM gayelA che. ... be patra maLyAM hatAM. gaI kAle atre eTale rANapuranI samIpanA gAmamAM AvavuM thayuM che. chellA patramAM prazno lakhyAM hatAM te patra kyAMka gata thayuM jaNAya che.' gata eTale kAMI ADuMavaLuM mUkAI gayuM che. hAtha u52 nathI. 'saMkSepamAM utta2 nIce lakhyAthI vicArazo :-' A patra paNa phATelo ja maLyo che. eTale eka Paragraph enI aMdara Avyo che. dharma, adharma dravya svabhAvapariNAmI hovAthI akriya kahyA che.' akriya kahyA che eTale zuM ? ke jene gati nathI, kSetrAMtara nathI ane jemAM vikRti nathI. eTale svabhAvapariNAmI kahyA hovAthI, zuddhapariNAmI kahyA hovAthI ene akriya kahyA che. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-638 akriya eTale pariNAma vinAnA ema kahevuM nathI. utpAda-vyaya to tyAM paNa che. paramArthanayathI e dravya paNa sakriya che.' eTale paramArthanayathI kaho ke kharekhara sAcA jJAnathI juo to emAM paNa utpAda-vyayarUpa pariNAma thAya che. vyavahA2nayathI paramANu, pudgala ane saMsArI jIva sakriya che, kemake te anyonya grahaNa, tyAga AdithI eka pariNAmavat saMbaMdha pAme che.' vyavahA2nayathI ekabIjAno saMyoga thato hovAthI ene grahaNatyAga kahyA. saMyoga thayo tyAre grahaNa karyA, saMyogathI viyoga thayo tyAre tyAga thayo ema kahIne ene kriyAvAna kahyA che, sakriya kahyA che. 3 'saDavuM yAvat...' pachI kAMIka kAgaLa tUTI gayo che. vidhvaMsa pAmavuM e paramANu pudgalanA dharma kahyA che.' saDavuM eTale aneka paramANumAM durgaMdha utpanna thAya che. jemake phaLa che e bagaDI jAya che to kahe saDI gayuM. evI rIte zarIramAM vidhvaMsa pAmavuM eTale nAza pAmavuM athavA paramANu chUTA paDavA, e paryAya pUrI thaI javI, koI saMyogika paryAyano nAza thavo ene vidhvaMsa pAmavuM kahe che. paramANuno koI dravyapaNe nAza thato nathI paNa koI eka skaMdhanI athavA koI paryAyano nAza thAya che tyAre vidhvaMsa pAmI gayo ema kahevAmAM Ave che. e paramANu pudgalanA dharma kahyA che. paramArthathI zubha vargAdinuM palaTanapaNuM ane skaMdhanuM maLI vIkhacavApaNuM kahyuM che...' zubhavarNAdi palaTanapaNuM eTale raMgathI bIjo raMga thaI jAya che. eka lIlA raMganuM pAMdaDuM hoya. lIlA raMganuM hoya e sUkAIne pILA raMganuM thaI jAya. ekadama ghATo lIlo raMga hoya e ekadama palaTAIne ghATo pILo raMga paNa thaI jAya che. ema palaTanapaNuM paNa thAya che. 'skaMdhanuM maLI vIkharAvApaNuM kahyuM che..' aneka paramANu bhegA thAya tene saMdha kahe che. jaththo. jemake AnA ATalA paramANu bhegA thayA. baLIne rAkha thAya. paramANu chUTA paDI jAya. e vagere koI 52mANu ane jIvanA pariNAmo viSenI carcAno khaMDita patra che. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-13 patrAMka-639 rANapura, Aso suda 2, zuka, 1951 kaMI paNa, bane to jyAM AtmArtha carcita thato hoya tyAM javA AvavA, zravaNAdino prasaMga karavA yogya che. game to jaina sivAya bIjA darzanathI vyAkhyA thatI hoya to te paNa vicArArthe zravaNa karavA yogya che. (patrAMka) 639 paNa "rANapurathI "navalaMcada DosAbhAI" uparano lakhAyelo patra che. kaMI paNa, bane to jyAM AtmArtha carcita thato hoya tyAM javA AvavA, zravaNAdino prasaMga karavA yogya che. AtmArtha eTale AtmAnA hita saMbaMdhInI carcA thatI hoya. koI paNa jagyAe AtmAnA hita saMbaMdhInI carcA-vicAraNA thatI hoya to tyAM javA-AvavAno ane zravaNAdino prasaMga karavA yogya che. to evI jagyAe javuM. koIpaNa be-eka mANaso, be mANaso, cAra mANaso evA hoya ke je AtmAnA lAbhano, AtmAnA hitano vicAra karatA hoya, vicAraNA karatA hoya, carcA karatA hoya to evAnI sAthe haLavAbhaLavAno prasaMga rAkhavo te ucita che. eTaluM kahevuM che. karavA yogya che." game to jaina sivAya." have juo ! enI maryAdA kyAM sudhI rAkhI ! saMpradAya pUratI nahi. A to tame tamArA vartuLathI bahAra jAva to kahe ahIMyAM gayA. are! game to jana sivAya bIjA darzanathI vyAkhyA thatI hoya." bhale koI bIjA darzananA siddhAMtathI e vAta carcatA hoya to te paNa vicArArthe zravaNa karavA yogya che. eno vicAra karavo. enI yathArthatAno, ayathArthatAno, yogyatAno, ayogyatAno emAM paramArtha zuM che ? nathI to kevI rIte ? che to kaI rIte lAgu paDe che ? e badho vicAra karavA yogya che. juo ! khullA manathI, khullA abhiprAyathI lakhe che ! athavA abhiprAyanI vizALatA keTalI che ! saMbaMdha AtmAnA hita-ahita sAthe che. sIdhI vAta A che. A muddAne kendramAM rAkhIne game te carcA cAlatI hoya to enI sAthe pratibaMdha zuM che ? enI sAthe koI pratibaMdha rAkhavA yogya nathI. mumukSu :- kusaMga kahevAya che? jyAM.. pUjya bhAIzrI :- jyAM AtmAnA hitanI vAta thatI hoya tyAM kusaMga lAgu Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 39 nathI paDato. mumukSu :- zraddhA to viparIta che. pUjya bhAIzrI :- hA, paNa enI zraddhA nahi ja phare ema kema mAnI levAya ? koInI zraddhAne dhruvapaNuM kema daI devAya ? jemake tyAM AtmAnA hita-ahitanI carcA karavAmAM enI kAMIka bhUla che. paNa enI icchA ane abhiprAya AtmAnuM hita ka2vAno che. koI anya matanA be-cAra mANaso bhegA thaIne satsaMga kare che. ame to AtmAnA hitanI carcAo karIe chIe. tame paNa Avo. gayA. ene to pramANikapaNe hita karavuM che paNa ene khabara nathI ke AmAM ahita kevI rIte thAya. to carcA thatAM enA vicAromAM pheraphAra (dekhAya), jo eno abhiprAya pramANika haze ke ApaNe to kalyANa ja karavuM che. je vATe thatuM hoya e vATe, je raste thatuM hoya e raste. to tarata ja phe2phA2 ka2ze. ane ema lAge ke sAcI vAta maLyA chatAM paNa kadAgrahane laIne e phe2phA2 nathI karatA to choDI devuM. kemake tyAM hitano viSaya na rahyo. to e saMga choDI devo. paNa anyamatamAM evA jIvo hoya che ke je kharekhara AtmakalyANa icchatA hoya che paNa enI pAse mArga maLe evI paristhiti nathI hotI. evuM sAhitya nathI hotuM, evo satsaMga nathI hoto. to evA sAcA zraddhA-jJAnavALA jIvothI bIjA je viparyAsamAM UbhelA jIvone pha2vAno, badalavAno avakAza maLe che. evI paristhiti UbhI thaI jAya che. ane evI rIte bhUtakALamAM ghaNA badalyA che. saMga karyo to kyAre kahevAya ? ke pote e khoTuM je kAMI vicAre che, bhUlathI vicAre che ene anusarye jAya to. satyane choDIne ene anusaravA lAge to kusaMga thaI jAya. mumukSu pUjya bhAIzrI :- nahi. emAM zuM che ke ema kahevAmAM Ave ke, bhAI ! ame pramANikapaNe AtmahitanI carcAo karIe chIe. tame jo evo abhiprAya rAkhatA hoya to amArI vacce Avo. ame paNa AvuM icchIe chIe. vicAra-vimarzano prasaMga raheze. ane satya grahaNa karavuM che. to tyAM khyAla Ave ke A to bhUlamAM che. bhUla dekhADatAM jo e phe2phA2 ka2vAnA abhiprAyavALA hoya to saMga cAlu rAkhavo joIe. bhUla dekhADatA paNa kahe, nahi. amAre to amArI pakkaDa choDavAnI nathI, amAro saMpradAya choDIne ame kacAMya na jaIe. to pote choDI devuM joIe. e prakAre. - ... - Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cajahRdaya bhAga-13 mumukSa:- vicArArthe lakhe che. pUjya bhAIzrI :- hAvicArArthe lakhyuM. vicArArthe zravaNa karavA yogya che. e hetu lIdho che. zA arthe levuM. grahaNa karavA arthe nahi, vicArArthe. mumukSune mATe eka bIjuM evuM paNa bane che ke mumukSu pote ema mAnatA hoya che ke ApaNe badhuM barAbara samajI gayA chIe. paNa koI anyamatavALA paNa koI sabaLa yukti Ape, sabaLa tarka Ape e vakhate potAne zaMkA paDI jAya (ke) AnI vAta paNa sAcI lAge che. ApaNe kAMIka ApaNI samajaNaphera thatI hoya evuM lAge che. evI rIte potAnI samajaNanuM dRDhapaNuM, baLavAnapaNuM ThosapaNuM, yathArthapaNuM, ayathArthapaNuM kevI rIte che ke nathI ? evo vicAra karavAne arthe paNa game te vAta sAme AvI to eNe vicAravI joIe. koIpaNa vAta sAme Ave to enI satyatA, asatyatAnI cakAsaNI karavI, ene satyanI kasoTI upara laI javI, evI mumukSunI taiyArI hovI joIe. ema kahevAno Azaya che. e vAtamAM thoDuM mArgadarzana che. jene ekAMte Atmahita karavuM che evI bhAvanAvALo jIva bhUlato nathI. mumukSune bhUlavAnA prasaMga athavA avasara ghaNA ThekANA che ane saMbhava paNa ghaNo che. topaNa koI bhUle che ane koI nathI bhUlatA. ema be prakAra paDe che. koNa nathI bhUlatA eno jo vicAra karavAmAM Ave ane enA uparathI koNa bhUle che eno paNa vicAra karavAmAM Ave to e jIvo nathI bhUlatA ke je jIvo ekAMte AtmakalyANanI bhAvanAmAM UbhA che. e jIvo nathI bhUlatA. have e jIvo zA mATe nathI bhUlatA ? ke je koI bhUlavAno prakAra Ubho thAya che tyAre enA pariNAmanI aMdara A bhAvanAne Thesa pahoMce che. eTale tarata ja ene jJAna samyajJAna nahi hovA chatAM athavA koI vizeSa evuM jJAna nahi hovA chatAM enI bhAvanA virUddhatAne e saMmata karatA nathI. mAre to mAruM AtmakalyANa karavuM che. A prakAre thAya ke na thAya e enI kasoTIno patthara che. sIdhuM tyAM caDAve che ke mArI bhAvanAne anukULa che ke mArI bhAvanAne pratikULa che? eTale AtmAno ja kudaratI svabhAva zuddharUpe pariNamavAno che, AtmA zuddhasvabhAvapariNAmI dravya che. ane jene evA AtmakalyANanI, potAnA svabhAvanI ja bhAvanA che, e bhAvanA jene thAya che e jIvane bhale samyajJAna nathI thayuM topaNa e bhAvanA viruddhapaNuM sAme Ave che to ene e toLI zake che, mApI zake che. yathArtha, ayathArthapaNe nirNaya karIne e saMbaMdhIno vidhi-niSedha eno Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-640 nizcaya yathArtha hoya che, sAco hoya che. evuM bane che. eTale e prakAre jenI bhAvanA AtmakalyANanI che ene DaravAnuM kAraNa nathI, ene bhaya rAkhavAnuM kAraNa nathI ke huM kyAMya bhUlo paDI jaIza to? koInI vAta sAMbhaLIne huM bhUlo paDI jaIza to? mAruM koI magaja pheravI nAkhaze to ? ene e ciMtA karavAnI jarUra nathI. ocho yopazama hoya topaNa e bhUlo nahi paDe. ane vizALa kSayopazamavALo paNa A bhAvanAmAM nahi Avyo hoya to kyAMkane kyAMka gothuM khAI jaze. evo mumukSanI bhUmikAmAM eka prakAra che. e AmA 639 mAMthI garbhitapaNe nIkaLe che. patrAMka-640 muMbaI, Aso suda 11, 1951 Aje savAre atre kuzaLatAthI AvavuM thayuM che. vedAMta kahe che ke AtmA asaMga che, jina paNa kahe che ke paramArthanayathI AtmA tema ja che. e ja asaMgatA siddha thavI, pariNata thavI te mokSa che. parabhArI tevI asaMgatA siddha thavI ghaNuM karIne asaMbhavita che, ane e ja mATe jJAnI puruSoe, sarva duHkha kSaya karavAnI icchA che jene evA mumukSue satsaMganI nitya upAsanA karavI ema je kahyuM che, te atyaMta satya che. ama pratye anukaMpA rAkhazo. kaMI jJAnavArtA lakhazo. zrI DuMgarane praNAma. 640. "sobhAgyabhAI' uparano patra che. "Aje savAre atre kuzaLatAthI AvavuM thayuM che." "rANapura' thaIne pachI "muMbaI gayA che. eTale "vavANiyAthI nIkaLyA hatA. suda pUnama sudhI kyAMka vacce ekAda aThavADiyuM rokAvuM hatuM. emAM rANapura AvavAnuM thayuM che. eTale gujarAtanA kSetramAM nathI gayA. aMbAlAlabhAIne pUchAvyuM. koI nivRtti kSetra hoya to lakSamAM rAkhazo. "rANapura javAnuM banyuM che. Aso suda 2, bhAdaravA vada 13 paNa tyAM che. suda 2 paNa tyAM che. 11 "muMbaI AvavAnuM thayuM che. Aje savAre atre kuzaLatAthI AvavuM thayuM che.' eTale 10 sudhI tyAM rokANA che. vedAMta kahe che ke AtmA asaMga che," vedAMtanI aMdara A sAMkhyano abhiprAya che. vedAMta kahe che ke AtmA asaMga che, jina paNa kahe che ke paramArthanavathI AtmA tema ja che. jina paNa kahe che eTale jinAgamamAM paNa Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-13 jinezvaradevanuM evuM vidhAna che ke AtmA asaMga che. tyAM to nayajJAnano prayoga che eTale nayanuM kathana che ke paramArthanavathI AtmA asaMga che. saMsAradazAmAM paNa paramArthanayathI AtmA asaMga che. atyAre ene parasaMganA pariNAma che, tyAre te vyavahAranayathI saMgI paNa che. saMgavALo paNa che ane chatAM mULa svarUpe paramArthanayathI asaMga paNa che. vedAMta kahe che ke AtmA asaMga che, jina paNa kahe che ke paramArthanayathI AtmA tema ja che. eTale asaMga che. "e ja asaMgatA siddha thavI,..." e asaMgatA paryAyanI aMdara, avasthAnI aMdara prApta thavI, enI prApti thavI, avasthAmAM paNa asaMgatAnI prApti thavI. ene siddha thavI kahe che. pariNata thavI. prApta thavI, siddha thavI, pariNati thavI te mokSa che." mokSa eTale bhAva pratibaddhatAno abhAva. ene mokSa kahyo. je bhAva pratibaddhatA che te bhAvabaMdha che. pachI dravyabaMdha to enA phaLasvarUpe che. eTale tyAM bhAve AtmA baMdhAyo. ene baMdha kahe che. ane e baMdha thayo kyAre ? ke svarUpamAM na rahyo tyAre. potAno bhAva potAnA svarUpaAzrita na rahyo eTale svarUpathI saryo te saMsaraNa eTale saMsAra. e saMsAra athavA baMdha. ahIMyAM kahe che ke e ja dazA asaMgapaNe, asaMga svarUpamAM lina thatAM pariNata thaI gaI, prApta thaI gaI tene mokSa kahevAmAM Ave che. parabhArI tevI asaMgatA siddha thavI ghaNuM karIne asaMbhavita che, ane e ja mATe jJAnI puruSoe, sarva duHkha kSaya karavAnI icchA che jene evA mumukSue. satsaMganI nitya upAsanA karavI ema je kahyuM che, te atyaMta satya che. juo ! kAlano carcAno viSaya Avyo. kAle pUjya bahenazrI sAthenI carcAmAM (eka mumukSue) prazna kADhyo hato. 269 uparathI kADhyo hato ne ? pAnuM-299 lyo. mokSathI amane saMtanI caraNa-samIpatA bahu vahAlI che;" bahu vhAlI che. ema kema levuM? eno uttara AvI gayo. juo? mokSa to mumukSunuM dhyeya che topaNa evuM mokSarUpa asaMgatA parabhArI eTale sIdhesIdhI siddha thavI eTale prApta thavI e asaMbhavita che. tevuM banatuM nathI. ke sIdhesIdho koI jIva mokSamAM cAlyo jAya che. ghaNuM karIne eTale koI eka jIvane bAda karIne. koI eka jIvane bAda karIne eTale zuM che? ke koI tIrthakara jevA puruSa hoya, to e jJAna laIne to AvyA che. e koIno saMga kare tyAre AgaLa vadhe evuM kAMI nathI hotuM. pote jagadguru che. game tevA rAjakAjamAM cakravartI, bharata, zAMtinAtha, Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-640 kuMthunAtha Adi hoya che. jyAM emano kALa pAke che ane lokAMtika deva Ave che. prabhu ! Apano to vairAgyano samaya pAkI gayo che. eTale dIkSAkalyANakano jyAM avasara Ave che tyAM Automatic kAMIne kAMI evuM nimitta bane che, kAM lokAMtika deva Ave che. sAmAnya rIte A vAta che ke parabhArI tevI asaMgatA...." eTale mokSapaNuM siddha thatuM nathI. prApta thatuM nathI. ane e ja mATe jJAnI puruSoe..." "satsaMganI nitya upAsanA karavI ema je kahyuM che, te atyaMta satya che. te potAnA anubhavathI kahe che ke te atyaMta satya che. kone kahyuM? mumukSune kahyuM. mumukSunI vyAkhyA ahIMyAM bIjI rIte karI. "sarva dukha kSaya karavAnI icchA che jene evA mumukSue satsaMganI nitya upAsanA karavI...." zuM kahyuM? sarva duHkha kSaya karavAnI icchA che jene jene duHkhathI chUTavuM hoya enI vAta che. vartamAnamAM sukhI nathI evuM jene bhAna che ane sarva duHkhathI mukta thavuM che. jo atyAre Ano upAya nahi karavAmAM Ave, nahi sAdhavAmAM Ave to bhaviSyanI aMdara aneka Apatti, aneka duHkha AvI paDavAnI pUrepUrI saMbhAvanA che. zuM kahe che? pharIthI, parabhArI tevI asaMgatA. eTale mokSapaNuM "siddha thavI ghaNuM karIne asaMbhavita che, ane e ja mATe jJAnI puruSoe, sarva duHkha kSaya karavAnI icchA che jene evA mumukSue..." mumukSa mATe ATaluM vizeSaNa vAparyuM che. mumukSuno artha ja e kahyo che ke jene saMsAranA sarva duHkhothI mukta thaI javuM che. sAmAnya rIte evI sthitimAM nathI e kevI sthitimAM hoya che ? ke vartamAnanI amuka pratikULatAo dUra thAya eTalo e vicAra kare che. potAnA deva-guru-zAstranA saMyogamAM paNa eTalo ja vicAra kare che ke ATalI eka pratikULatA dUra thAya, eka ATaluM mAruM kAma thAya. eka eka kAma ene sAme rAkhe che. kAM ATalI anukULatA thAya, kAM ATalI pratikULatA jAya. basa ! ATaluM thAya ne to mAre to eTalA mATe to kaI ne kAMI dharma karavo joIe. mumukSu e che ke jene AkhA saMsArano nAza karavo che. AkhA saMsArano nAza karavo che eTale saMsAranA sarva duHkhono ene nAza karavo che. mumukSa:- "gurudevazrI' pUrNatAne lakSe zarUAta.... e ja mumukSa.. - pUjya bhAIzrI :- e ja vAta pAchI pharI pharIne Ave che. pharI pharIne e ja vAta Ave che ke mumukSu eTale jene mokSanuM dhyeya che athavA jene saMsAranA sarva Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 rAjahRdaya bhAga-13 duHkhono nAza karavo che. "evA mamae satsaMganI nitya upAsanA karavI." eNe. satsaMga nitya upAsavo. satsaMga mATe eNe Atura rahevuM ane 609mAM je kahyuM e pramANe... ApaNe e patra AvI gayo ke, prANa jAya tevI pratikULatA AvatI hoya topaNa ene gauNa karIne satsaMgane upAsavo. gauNa na karavo. 470 pAne. cothI lITI. agiyAramo Paragraph che ne? agiyAra naMbarano. te satsaMgane arthe dehatyAga karavAno yoga thato hoya to te svIkAravo, paNa tethI koI padArthane viSe vizeSa bhaktisneha thavA devo yogya nathI. paNa satsaMgane gauNa karIne bIjA padArthane mukhya karavo, bIjA prasaMgane mukhya karavo ema karavuM nahi. ApaNe to ghaNIvAra e daSTAMta vicArIe chIe ke mANasa kamAvA mATe deza choDIne "muMbaI jAya che, "kalakattAmAM jAya che, "AphrikAmAM jAya che, "amerikAmAM paNa jAya che. deza-paradezamAM potAnuM vatana, sagA-saMbaMdhI, kuTuMba (mUkIne) mANasane ekalA paNa javuM paDe che. varSo sudhI kuTuMba choDI choDIne ekalA rahe che ke nahi ? ekalA rahevuM pasaMda to karatA nathI. potAnA kuTuMbane choDIne koIne ekaluM rahevuM paDe e to koI pasaMda karatuM nathI. chatAM paNa potAnA Arthika prayojana mATe mANasa kare che. to AtmahitanA prayojana mATe ene ethI vadhAre kAMIka karavuM paDe to emAM zuM vizeSa kare che ? e to eka vartamAna pratikULatAo ane anukULatAono savAla che. jyAre ahIMyAM to anaMta janma-maraNano savAla che. je satsaMgane kAraNe asaMgatA prApta thAya che, mokSa prApta thAya che. eTalA mATe e vAta lIdhI che ke, te satsaMgane arthe dehatyAga karavAno yoga thato hoya to te svIkAravo, paNa tethI koI padArthane viSe vizeSa bhaktisneha." eTale vizeSa rAga thavA devo yogya nathI. tema pramAde rasagAravAdi doSe te satsaMga prApta thaye puruSArtha dharma maMda rahe che. ane prApta hoya tyAre paNa jo pote pramAdamAM hoya athavA rasagArava eTale koIpaNa indriyonA viSayamAM vizeSa rasavALA pariNAmomAM rahe topaNa cAlato satsaMga phaLavAna thato nathI ema jANI puruSArtha vIrya gopavavuM ghaTe nahi.' mumukSu - olAne mAna, apamAna, samAlocanA, AlocanA kAMI nathI. pUjya bhAIzrI :- hA. badhuM gauNa karavuM. satsaMga maLato hoya to badhuM gauNa karIne eka satsaMga upAsavA yogya che. e vAta karI. ane te atyaMta satya che." e jJAnIpuruSanI AjJA che. ema levuM. e jJAnInI AjJA che ane e AjJAnuM Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-640 11 ullaMghana na karavuM joIe. emAM ja potAnuM hita che. potAnA hita mATe e vAta che. bIjI koI enI aMdara vAta che nahi. 'ama pratye anukaMpA rAkhazo.' lyo ThIka ! sobhAgabhAI'ne kyAreka kyAreka AvA vacano lakhe che. ama pratye anukaMpA rAkhazo. kaMI jJAnavArtA lakhazo. zrI DuMgarane praNAma.' e rIte eka Postcard che topaNa 'sobhAgabhAI'ne paNa (Ama lakhe che). je satsaMganA ghaNA kAmI che, 'sobhAgabhAI' to 'zrImadjI'nA satsaMganA ghaNA kAmI che ene paNa satsaMga mATe AvI vAto lakhe che. juo ! mumukSu :- enI bhAvanAne pUjya bhAIzrI :- enI bhAvanAne protsAhana Ape che ane preraNA Ape che. 640 (patra pUro) thayo. - mumukSu :- enA mATe - A bhUmikAmAM na Avyo hoya enA mATe lakhe che. pUjya bhAIzrI :- hA. eTale ema vicAravA jevuM che ke satsaMga karavo e nimittapradhAna upAdAnanI vAta che. mAtra nimittanI vAta nathI paNa nimittapradhAna upAdAnanI vAta che ke upAdAnamAM Avo viveka jIvane thavo ghaTe che. vAta nimittaparakha che eTaluM ja che. to nimitta Azrita je pariNAma che e to vAta lIdhI. kAlanA svAdhyAyamAM 636mAM vAta AvI gaI ke nimitte karIne jene harSa thAya che, nimitte karIne jene zoka thAya che, nimitte karIne jene indriyajanya viSaya pratye AkarSaNa thAya che, nimitte karIne jene indriyane pratikULa evA prakArone viSe dveSa thAya che, nimitte karIne jene utkarSa Ave che eTale ekadama utsAha Ave che, nimitte karIne jene kaSAya uddabhave che evA jIvane. A mumukSujIva Avo hoya che ke je je nimittonA saMgamAM jAya che tyAM tyAM tevA pariNAma saheje karI bese che. jyAre evI sthiti che tyAre jo ene satsaMga saMbaMdhita viveka na Avyo eTale ke nimitto saMbaMdhIno jene viveka nathI ene potAnA upAdAna saMbaMdhI viveka prApta thayo che (e vAta vicAravA jevI nathI). kevA nimitto ene potAne hovA ghaTe ? kevA hovA na ghaTe ? evo viveka vicA2 ka2vAnI jenI vicArazakti muMDhAI gaI che, biDAI gaI che tevA jIva potAnA upAdAnamAM potAnA hitano vicAra kaI rIte karI zake ? e to e karI zake e prazna ja nathI. e karI ja na zake. ema levuM joIe. e 640 (patra pUro) thayo. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjadraya bhAga-13 patraka-641 muMbaI, Aso suda 12, 151 dekhatabhUlI TaLe to sarva duHkhano kSaya thAya' evo spaSTa anubhava thAya che; tema chatAM te ja dekhatabhUlInA pravAhamAM ja jIva vahyo jAya che, evA jIvone A jagatane viSe koI evo AdhAra che ke je AdhArathI, AzrayathI te pravAhamAM na vahe? 641mo paNa "sobhAgyabhAI uparano che. Postcard che. "dekhatabhUlI TaLe to sarva dukhano kSaya thAya' evo spaSTa anubhava thAya che;" A je avataraNa cilamAM vAkaya eka lakhyuM che. e vAkya "sobhAgabhAInuM lakheluM che. eTale avataraNa cilamAM ApyuM che. tame ema lakhyuM ke "dekhatabhUlI TaLe to sarva dukhano kSaya thAya evo spaSTa anubhava thAya che, tema chatAM te ja dekhatabhUlInA pravAhamAM ja jIva vahyo jAya che, evA jIvone A kvatane viSe koI evo AdhAra che ke je AdhArathI, AzrayathI te pravAhamAM na vahe? Avo eka prazna pote uThAvyo che. dekhatabhUla. dekhatabhUlI eTale zuM ? ke jagatanI aMdara A eka je doSanI paraMparAo cAlI che, cAlI rahe che emAM A dekhatabhUla che ke ANe AnuM Ama karyuM ane ANe AnuM Ama karyuM. eka padArtha bIjA padArthanuM kAMI ne kAMI naphonukasAna kare che. hita-ahita kare che, lAbha-alAbha kare che e jagatanA jIvonI mAnyatA che e dekhatabhUla che. A dekhAya Ave evI bhUla che. kharekhara jo koI koIne lAbha-nukasAna pahoMcADI zakatuM hoya to koI vastu vyavasthA rahI zake nahi. kemake badhAnA pariNAma anusAra badhA kAryo thavA lAge. sAme sAmA pariNAma hoya to kone thAya ne konuM na thAya? jagatanI aMdara be viruddha abhiprAyavALA aneka jIvo hoya che. to pachI baMnenuM kAma to thaI zake nahi. kemake viruddha abhiprAya che. ekanuM thAya che eno artha ke ekanA abhiprAya anusAra thatuM nathI. to koInA pariNAma anusAra thAya che ane koInA pariNAma anusAra nathI thatuM to Ano niyama zuM? AnuM Logic zuM ? AnuM kAraNa-kArya zuM? vastusthiti zuM che? vastusthiti e che ke kharekhara koInuM kArya koI karI zake e vastusthiti che ja nahi. dareka padArtha potAnA guNadharma anusAra, potapotAnA svakALamAM potAnI paripakva Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-641 13 avasthAe pariName che, bIjI rIte pariNamavuM azakya che. A vastusthiti che. chatAM e dekhatabhUla che ke ANe AnuM Ama karyuM ane ANe AnuM Ama karyuM. e dekhatabhUla che. mumukSu - dekhatabhUla eTale bhrama? pUjya bhAIzrI - hA. dekhatabhUla eTale zuM che ke dekhAya evI bhUla che. na dekhAya evI bhUla nathI. A to dekhAya evI bhUla che. dekhatabhUla. dekhI zakAya evI bhUla che. mumukSu - mithyAtva... kAraNe che? pUjya bhAIzrI :- vastusthitithI viparIta eTale mithyAtva thaI gayuM. mithyAjJAna ane mithyAzraddhA-pratIta. beya thaI gayuM. vizvAsa karyo te mithyApratIta che, jANyuM te mithyajJAna che. evI bhUla TaLe to sarva duHkhano kSaya thAya. tyAre koI koInuM kAMI karI zakatuM nathI. ema bhUla TaLIne thAya to badhA duHkha maTI jAya. pachI koInA pratye rAga karavAnuM kAraNa nathI, koInA pratye dveSa karavAnuM kAraNa nathI. ANe bagADayuM, ANe sudhAryuM. e vAta kAMI rahetI nathI. ane ciMtA to darekane potAnI che ke koI mAruM kharAba karaze to ? sAruM kare eno to koIne vAMdho nathI. paNa koI mAruM kharAba karaze to ? A praznathI dareka jIva bhayavAna che. jagatamAM koI jIva bhaya vagarano nathI. eTalA mATe bhayavAna che ke mane kyAre koNa nukasAna karaze e kema khabara paDe? kAMI khabara paDe evuM nathI. kharekhara enA AtmAne koI nukasAna nathI karI zakatuM. paNa e to potAnA AtmAne choDIne bIjI jagyAe AtmApaNuM karyuM che, tyAM je pheraphAra thAya che eTale mane nukasAna thayuM ema mAne che. e badhI dekhatabhUla che. saMyogonA pheraphArathI mane nukasAna thayuM ke mane lAbha thayo ema mAnavuM) e paNa dekhatabhUla che. e TaLe to sarva duHkhano kSaya thAya evo spaSTa anubhava thAya che;"" e spaSTa anubhavI zakAya evuM che. tema chatAM te ja dekhatabhUlInA pravAhamAM jIva vahyo jAya che, chatAM jagatanA jIvo je pravAhamAM taNAtA jovAmAM Ave che enuM kAraNa A dekhatabhUlanA pravAhamAM e taNAya che. tamAma prakAranA saMgharSa, tamAma prakAranA vigraha, eka nAnAmAM nAnAthI mAMDIne vizvayuddha sudhInA vigraho che e badhAnuM kAraNa A che ke dekhatabhUlI che. e ja pravAhamAM ja jIva vahyo jAya che, evA jIvone A jagatane viSe koI Aii che. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 rAjahRdaya bhAga-13 evo AdhAra che ? have pote prazna uThAvyo che ke jyAM jIvonI jagatamAM AvI sthiti che, Avo pravAha cAle che ane e pravAhamAM jagatanA jIvo taNAtA jovAmAM Ave che. tyAre A jagatane viSe evo koI AdhAra che? ke jeno AdhAra levAmAM Ave, jeno Azraya levAmAM Ave to e pravAhamAMthI bahAra nIkaLI jAya, taNAto baMdha thAya evo koI AdhAra che kharo ? ema prazna uThAvyo che. jijJAsAne laIne. evo AdhAra che. eka sanduruSa evo AdhAra che athavA sajIvanamUrti eka evo AdhAra che ke jo eno AdhAra levAmAM Ave, eno Azraya karavAmAM Ave to jIva e pravAhamAMthI chUTI jAya. emanA abhiprAyamAM je vAta che e e vAta che. pote to prazna mUkIne vAtane rAkhI dIdhI che. paNa pharI pharIne badhI vAta e mumukSu mATe sapuruSanA caraNamAM javA mATe laI jAya che. mumukSu - moTAmAM moTI bhUla thAya che e badhe AdhAra ane Azraya konuM karavuM, konuM na karavuM, e viSayamAM thAya che. pUjya bhAIzrI :- saMsArIjIvane bhavaroga lAgu paDelo che. jema Cancer thI eka maraNa thAya che. A anaMta Cancer che. bhavaroga che e anaMta Cancer che. anaMta maraNa e bhavarogamAM UbhelA che. ane jIva davA potAnI meLe karavA mAge che. kayAreka thoDuM DahApaNa Ave che to ene evuM DahApaNa Ave che ke huM koka copaDI vAMcIne, pustaka vAMcIne mArI meLe mArI davA karI lauM. tyAre ahIMyAM jJAnIpuruSo ema kahe che, ke ema (karavuM) rahevA de, tAro patto lAgavAno nathI. tuM koI enA "saddaguru vaidya sujANa." enA je Expert che, niSNAMta che, e viSayanA tajajJa che, e viSayanA Master che kharekhara to. enI salAha pramANe, enA mArgadarzana pramANe, enI AjJAmAM rahIne tuM cAla. tane kyAMya bhUlo paDavA nahi de. "bIjuM kAMI zodhamA. eka satparuSane zodha. pachI mokSa na maLe to mArI pAsethI leje." kevI kevI vAto nIkaLI che! mumukSu:- pote potAno AdhAra le. pUjya bhAIzrI - emAM evuM che ke potAno AdhAra le kayAMthI ? e vastu kyAM jaDe che ? potAnuM je mULa svarUpa e potAnI meLe koI zodhI le evo eka Case banyo nathI. atyAra sudhImAM jeNe svarUpano AdhAra lIdho ane mokSamArgamAM je pravezyA emAM ekeya vyakti evI nathI ke puruSa vagara sIdhe sIdhA mokSamArgane pAmI gayA hoya. evuM koI di koInA mATe banyuM nathI. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 patraka-642 mumukSu:- "zrImadjIne kahevAno bhAva pUjya bhAIzrI - evA jIvone A jagatane viSe koI evo AdhAra che ? ema kahe che. jagatamAM koI evo ene AdhAra che? bahAranI vAta che. jagatamAM koI evo ene AdhAra che ? ke A pravAhamAMthI e bacI zake ? A pravAhamAMthI e chaTI zake. ene choDAve evo koI AdhAra che ? ema kahe che. roga vakaryo hoya tyAre e roganuM pustaka zodhIne vAMcavA bese ane e roganI davA gotavA bese ane e roga TALavAno abhiprAya rAkhe to emAMthI kAMI rogathI mukta thaI zake nahi ane e kevaLa mUrkhatA sivAya bIjuM kAMI nathI. ema A viSayamAM emaNe pharIpharIne puruSa pratye dhyAna doryuM che. 641 patra pUro) thayo. badhA eka Postcard che. nAnA nAnA patro che. patrAMka-642 muMbaI, Aso suda 13, 1951 samasta vizva ghaNuM karIne parakathA tathA paravRttimAM vahyuM jAya che, temAM rahI sthiratA kyAMthI prApta thAya? AvA amUlya manuSyapaNAno eka samaya paNa paravRttie javA devA yogya nathI, ane kaMI paNa tema thayA kare che teno upAya kaMI vizeSe karI gaSavA yogya che. jJAnIpuruSano nizcaya thaI aMtarbheda na rahe to AtmaprApti sAva sulabha che, evuM jJAnI pokArI gayA chatAM kema loko bhUle che? zrI DuMgarane praNAma. 64ramo patra paNa "sobhAgyabhAI upara che. "samasta vizva ghaNuM karIne parakathA tathA paravRttimAM vahyuM jAya che, temAM rahI sthiratA kayAMthI prApta thAya ? jagatamAM rahIne. AkhuM jagata ghaNuM karIne parakathAmAM UbhuM che. bIjAnI carcA ane bIjAnI vAta cAlaze. eka satsaMga evo che ke jemAM satsaMgamAM AvelA jIvo potAnI vAta kare che ke mArAmAM Ama thAya che ane mAre AmAM pheraphAra karavo che, mane A doSa thAya che ane mAre e maTADavo che. evI AtmAnI kathAnI, svarUpanI, potAnA guNa-doSanI carcA satsaMgamAM thAya che. bAkI to jagata AkhAmAM parakathA cAle che. ane AkhuM vizva paravRttimAM vahyuM jAya che. AkhA vizvanA samasta jIvo Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 rAjaya bhAga-13 parapadArtha Azrita vRtti ene paravRtti kahevAmAM Ave che. je kAMI upalabdha saMyogo che, AjubAjunA vartuLo che enI mAthAkUTamAM paDelA jovAmAM Ave che. pachI jene jeTalo lagavADa ne ciMtA karavAno potAno prakAra che eTale enuM kSetra laMbAI jAya che. mANasa nathI kahetA ? Cricket jove che. T.V.mAM jove ke pachI Stadium mAM jaIne jove. koI hAra-jIte emAM bIjA aMdaroaMdara jhaghaDA karI bese. hAryuM koI ne jItyuM koI. olA aMdaroaMdara potAnI mAthe oDhI le che. takarAra karI bese che. ema pachI game teTaluM laMbAI jAya che. paNa sAmAnya rIte je saMyogo sAthe potAne lAgevaLage che evuM mAne che, e saMbaMdhInI vRtti jIvanI chUTI zakatI nathI. ene para vRtti kaho, ene bAhya vRtti kaho. are...! dharmanA kSetramAM AvIne paNa jIva bAhya kriyAkAMDathI paravRttimAM ja rahe che. kriyAkAMDa kare topaNa bAhyavRttithI. kevaLa zubhabhAvarUpa. ane zAstra vAMce topaNa paralakSI jJAna che. potAne lakSamAM rAkhIne, potAne kendramAM rAkhIne eka eka vAtane potA upara utAre evI rIte na kare. evI rIte jagata AkhuM paravRttimAM vahyuM jAya che. temAM rahI." e jagatamAM rahIne. huM A jagatavALo. A mArI sRSTi, A mAro saMsAra, A mArA saMyogo. A badhAnI vacce huM, A badhuM mAre che. ema emAM rahIne, emAM rahIne eTale enI upAdhimAM rahIne sthiratA kyAMthI prApta thAya ? svarUpasthiratA kyAMthI AvavAnI hatI ? jyAre upAdhimAM pote gherAyelo rahe, to ene koI sthiratA AvavAno prasaMga nathI. tene sthiratA kayAMthI prApta thAya ? athavA... eka patramAM evI vAta AvI che ke, asthira kAryanI pravRtti karavI, aneka prakAranA asthira kAryonI pravRtti karavI ane AtmAmAM sthiratA lAvavI-upayoga sthira karavo, e na banI zakavA yogya kArya che. tIrthaMkarAdi paramaparAkramI puruSo paNa eTalA mATe badhuM choDIne cAlI nIkaLyA. eka patramAM evI vAta Ave che ke, AvA samartha puruSo hatA, parAkramI puruSo hatA, puruSArthavaMta hatA. eNe paNa e joyuM ke, A kAryonI pravRttimAMthI have chUTI javuM che. A kAryonI pravRtti rAkhavI ane upayoga sthira karavo, (e) be vAtane banavAnuM nathI. mumukSu - dareka patramAM mULamAM ja ghA mAryo che. pUjya bhAIzrI :- zailI bahu sArI che. kevI sarasa zailI lIdhI che ! AmAM mumukSune to sIdho Ama svalakSI vicAraNAmAM dorI jAya. A zailI evI che ke jo bhAI ! tArI sRSTi che. eka jagatanI racanA karI che te. A ATaluM... ATaluM... Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17. patrAMka-642 ATaluM... A badhuM mane che. A badhAnI vacce huM chuM. have emAM rahIne e badhA kAryo karIne enI upAdhi rAkhI ane pachI svarUpasthiratA kevI rIte karavAno hato ? e badhAthI bhinna paDaDyA vinA, e badhAnI upAdhi choDyA vinA pote koI sthiratA prApta karI zake evuM koI rIte banI zake nahi. jJAnIo to gRhasthamAM ke rAjakAjamAM hoya topaNa A Practice to emanI cAla hoya che. bIjI bAju vicArIe to. aMdaramAM emanI Practice cAlu hoya che ke udayAdhIna je kAMI pariNAmo thayA tema chatAM aMdaramAM gAMTha mArelI hoya che ke huM sarvathI sarva prakAre bhinna chuM. mAre kAMI levA-devA nathI. ATalA je kAMI udayAdhIna pariNAma thayA te paNa vyartha thayA che. AtmAne ethI jarAya lAbha nathI. jeTalo koI puruSArtha vaheMcAIne e bAjunA pariNAma gayA eTaluM nukasAna che. ekavAra "gurudevazrInI sAthe ekAMta carcAmAM evI vAta nIkaLI hatI ke, A bIjAne samajAvavAno vikalpa UThe che... pote to roja vyAkhyAna ApatA ne ? A bIjAne samajAvavAno vikalpa UThe che emAM paNa eTalo puruSArtha vaheMcAIne I bAju jAya che. je puruSArthano paryAya che emAM eka bhAga vaheMcAI jAya che ke bIjAne samajAvavAno vikalpa UThe che. emAM paNa eTalo puruSArtha vaheMcAI che. e vAta anukULa nathI. AtmAne e vAta anukULa nathI. banatA sudhI vAta to kAMIka 'dravyadRSTiprakAzanI "sogAnIjI' saMbaMdhI cAlI hatI. emAM eka carcAno muddo che. "sunanevAlako aura) samajAnevAle ko donoM ko apane apane bhAvameM nukasAna hai." kemake baMnenA pariNAma bahAra gayA. pariNAma jeTalo bahAra jAya... upayoga bahAra nIkalA kI yamakA dUta samajo." jyAM sudhI bAhyavRtti upara A siddhAMta tIranI jema lAge nahi ne, tyAM sudhI e vRtti upara ghA paDe evuM nathI. bAhya pravRtti ane bAhya pariNAmano je rasa che e rasa upara tIra lAge evI rIte lAgavuM joIe. tyAM sudhI e lakSa nahi chUTe. ane bAhya lakSe che tyAM sudhI aMtaralakSI pariNAma nahi thAya. ekavAra to lakSa tUTI javuM joIe. jJAnIone lakSa tUTI gayuM che. ane eTalA mATe je pariNAma jeTalA aMze bahAra jAya che enA upara emano niSedha cAlu rahe che. ane e niSedha cAlato hovAne lIdhe emanA bAhya pariNAmamAM ghAsaNI cAluM che. ghasAto jAya ene ghAsaNI kahe che. cAlatI kriyAmAM e ghAsaNI emanI cAlu che. e ghasAtA-ghasAtA bhUMsAI jaze. samasta vizva ghaNuM karIne parakathA tathA paravRttimAM vahyuM jAya che, temAM rahI Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 rAjahRdaya bhAga-13 sthiratA kAMthI prApta thAya ?" eTale lokasaMga to choDI devo, ema kahe che. lokasaMga choDI devo. AvA amUlya manuSyapaNAno eka samaya paNa paravRttie javA devA yogya nathI....' eka samaya paNa bacAvavo, eka samaya paNa na javA devo. ane kaMI paNa tema thayA kare che...' eTale paravRttimAM javAnuM thAya che 'teno upAya kaMI vizeSe karI gaveSavA yogya che.' zodhavo. gaveSavuM eTale khoja karavI, zodha ka2vI. siddhAMta A che ke "amUlya manuSyapaNAno eka samaya paNa paravRttie javA devA yogya nathI....' jema mANasane khoTI rIte eka paisAnuM paNa nukasAna karavuM nathI. ke karavuM che ? amastuM amastuM to hAthamAMthI paracuraNa gaNatA gaNatA eka nAno sikko paDI jAya topaNa nIco vaLIne upADI le che. kAMI nahi have eka bhale paDI gayo. ema kahe ? ATalA badhA hAthamAM che ekAdo bhale paDI gayo ema rAkhe che ? kAraNa vaga2 nAnAmAM nAnuM nukasAna paNa pote sahana karavA taiyAra nathI. e rIte manuSyapaNAno eka samaya paNa paravRttie javA devA yogya nathI, ane kaMI paNa tema thayA kare che...' eTale paravRttimAM samaya jAya che. 'teno upAya...' ene gauNa karIne nahi. vizeSe karIne eTale mukhya karIne eno upAya enI mukhyatA lAvIne zodhavA jevo che athavA e ene vicAravA jevuM che, mukhyapaNe e vicAravA jevuM che. kAM kAMthI bacAvI mArA AtmahitArthe lagAvavo. Atmahita sivAyanI pravRttimAM mAro samaya na jAya ane mAro samaya mAtra AtmahitanI ja pravRttimAM jAya enI zodha karIne, enI khoja karIne, enI kALajI rAkhIne. vizeSe karIne eTale enI ekadama darakAra karIne. e vAtane zodhavA jevI che, vicAravA jevI che. eno kAMI nirNaya ka2vA jevo che. jJAnIpuruSano nizcaya thaI aMtarbheda na rahe to AtmaprApti sAva sulabha che, evuM jJAnI pokArI gayA chatAM kema loko bhUle che ?" juo ! jJAnI pokArI gayA. jJAnIe pokAra karyo che. jJAnIpuruSano nizcaya thaI eTale jJAnIpuruSanI oLakhANa thaIne. AvA jJAnIpuruSa hoya, jJAnIpuruSa to AvA ja hoya, ema jo oLakhANapUrvaka nizcaya thAya che to aMtarbheda na rahe. eTale cheTuM na rahe. be vaccenuM aMtara na rahe. bheda eTale taphAvata. eTalI AtmIyatA Ave. jJAnIpuruSa sAthenA bhAvamAM eTalI AtmIyatA Ave, eTalI samIpatA bhAve Ave, eTalI najIkatA Ave to tevA mumukSujIvane AtmaprApti sAva sulabha che. anaMta kALamAM na thayelI ane atyaMta atyaMta durlabha Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-642 19 gaNAtI evI AtmaprApti A jagyAe sAva sulabha che ema kahevuM che. juo ! vAta kAMnI kAM mUkI dIdhI ! je AtmajJAna anaMta kALa paribhramaNa karatAM A jIvane prApta thayuM nahi hovAthI atyaMta durlabha che ema svIkAravuM paDe che. e ja AtmajJAnanI prApti sAva sulabha che evI paNa paristhiti che kharI ema kahe che. paNa kyAre ? ke jJAnIpuruSano nizcaya thaIne be vacce aMtarbheda na rahe tyAre. mANasa nathI kahetA ? ke, bhAI ! amArA baMnenA hRdaya eka che. amArI koI vAta AnAthI chUpI nathI. jJAnI sAthe aMtarabheda kyAre na rahe ? ke vINI vINIne jhINAmAM jhINo doSa eNe pragaTa karI dIdho hoya. mArAmAM to ATalA hada sudhInA mArA pariNAma jAya che ane Ano nikAla karavA mATe ApanI pAse Avyo chuM. koI aMta2bheda, aMtarapaTa na rAkhe. nAnAmAM nAno paDado paNa na rAkhe. A 'sobhAgabhAI'nI sthiti hatI. 'sobhAgabhAI'nI je vizeSa yogyatA hatI, asAdhAraNa pAtratA hatI enuM eka moTuM lakSaNa A che ke emaNe 'zrImadjI' pAse koI aMta25Ta nahi rAkhelo. jeTalA pariNAma mukhyapaNe emane vartamAna paristhitinI pratikULatA saMbaMdhInA thatA hatA e badhA e lakhatA hatA, badhA kahetA hatA. ATalA lakhatA hatA to rUbarUmAM to keTalA kahetA haze ! e uparathI emaNe joyuM ke Ane chUTavuM che. A jIvane nakkI chUTI javuM che e vAta cokkasa che. eTale emaNe ema kahyuM ke evA jIvane to AtmaprApti sAva sulabha che. evuM jJAnI pokArI gayA chatAM loko kema bhUle che ? jJAnIe to A vAta khullI karI nAkhelI che. to pachI loko kema bhUle che ? kema hajI e paristhitimAM AvatA nathI ? ema karIne e vAtano saMketa karyo che ke tame je Line u52 cAlo cho e Line barAbara che. AgaLa vadhye jAva. AtmaprApti tamane sAva sulabha thaI jaze. jIva doSathI haLavo kyAre thAya ? mANasa nathI kahetA ? koI moTo AghAta lAgyo hoya to kahe, ene raDI levA do have. have ene peTa bharIne roI levA yo. kAM to koI bahu gusse thayo hoya to ene gusso bahAra nIkaLI javA kyo ema kahe. nahita2 aMda2 uta2ze to sIdhuM B.P. ane Heart u52 Avaze. mATe ekavA2 Ubharo ThAlavI levA do. ema mANasa haLavo kyAre thAya ? ke jJAnIpuruSa sAthe potAnA doSane vyakta kare che. tyAre ekadama haLavophUla thaI jAya. ane eno abhiprAya paNa che ke A huM eTalA mATe vyakta karuM chuM ke mAre paripUrNa nirdoSa thavuM che. jarApaNa doSa mAre rAkhavA nathI. e rIte sIdhI sIdhI... Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 patrAMka-679 rAjahRdaya bhAga-13 muMbaI, caitra suda 11, zukra, 1952 sadgurucaraNAya namaH AtmaniSTha zrI sobhAga pratye, zrI sAyalA. phAgaNa vada 6nA kAgaLamAM lakhelA praznonuM samAdhAna A kAgaLamAM saMkSepathI lakhyuM che, te vicArazo. 1. je jJAnamAM dehAdi adhyAsa maTyo che, ane anya padArthane viSe ahaMtAmamatA vartatAM nathI, tathA upayoga svabhAvamAM pariName che, arthAt jJAna svarUpapaNuM bhaje che, te jJAnane nirAvaraNajJAna' kahevA yogya che. 2. sarva jIvone eTale sAmAnya manuSyone jJAnI ajJAnInI vANIno bheda samajAvo kaThaNa che, e vAta yathArtha che; kemake kaMIka zuSkajJAnI zIkhI laIne jJAnInA jevo upadeza kare, eTale temAM vacananuM samatulyapaNuM joyAthI zuSkajJAnIne paNa sAmAnya manuSyo jJAnI mAne, maMda dazAvAna mumukSu jIvo paNa tevAM vacanathI bhrAMti pAme; paNa utkRSTadazAvAna mumukSu puruSa zuSkajJAnInI vANI jJAnInI vANI jevI zabda joI prAye bhrAMti pAmavA yogya nathI, kemake zuSkajJAnInI vANImAM Azaye jJAnInI vANInI tulanA hotI nathI. jJAnInI vANI pUrvApara atirodha, AtmArtha upadezaka, apUrva arthanuM nirUpaNa karanAra hoya che; ane anubhavasahitapaNuM hovAthI AtmAne satata jAgRta karanAra hoya che. zukazAnInI vANImAM tathArUpa guNo hotA nathI; sarvathI utkRSTa guNa je pUrvApara avirodhapaNuM te zuSkajJAnInI vANIne viSe vartavA yogya nathI, kemake yathAsthita padArthadarzana tene hotuM nathI; ane tethI ThAmaThAma kalpanAthI yukta tenI vANI hoya che. e Adi nAnA prakAranA bhedathI jJAnI ane zuSkazAnInI vANInuM oLakhANa utkRSTa mumukSune thavA yogya che. jJAnIpuruSane to sahajasvabhAve Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-679 21 tenuM oLakhANa che, kemake pote bhAnasahita che, ane bhAnasahita puruSa vinA A prakArano Azaya upadezI zakAya nahIM, ema saheje te jANe che. ajJAna ane zAnano bheda jene samajAyo che, tene ajJAnI ane zAnIno bheda saheje samajAvA yogya che. ajJAna pratyeno jeno moha virAma pAmyo che, evA jJAnIpuruSane zuSkajJAnInAM vacana bhAMti kema karI zake ? bAkI sAmAnya jIvone athavA maMdadazA ane madhyamadazAnA mumukSune zuSkajJAnInAM vacano sAdazyapaNe jovAmAM AvyAthI banne jJAnInAM vacano che ema bhrAMti thavAno saMbhava che. utkRSTa mumukSune ghaNuM karIne tevI bhrAMtino saMbhava nathI, kemake jJAnInAM vacanonI parIkSAnuM baLa tene vizeSapaNe sthira thayuM che. pUrvakALe zAnI thaI gayA hoya, ane mAtra tenI mukhavANI rahI hoya topaNa vartamAnakALe jJAnIpuruSa ema jANI zake ke A vANI jJAnIpuruSanI che; kemake rAtridivasanA bhedanI peThe ajJAnI jJAnInI vANIne viSe Azaya bheda hoya che, ane AtmadAnA tAratamya pramANe AzayavALI vANI nIkaLe che. te Azaya, vANI 52thI vartamAna jJAnIpuruSa'ne svAbhAvika dRSTigata thAya che. ane kahenAra puruSanI dazAnuM tAratamya lakSagata thAya che. atre je vartamAna jJAnI' zabda lakhyo che, te koI vizeSa prajJAvaMta, pragaTa bodhabIjasahita puruSa zabdanA arthamAM lakhyo che. jJAnInAM vacanonI parIkSA sarva jIvane sulabha hota to nirvANa paNa sulabha ja hota. 3. jinAgamamAM mati zruta Adi jJAnanA pAMca prakAra kahyA che, te jJAnanA prakAra sAcA che, upamAvAcaka nathI. avadhi, mana:paryAdi jJAna vartamAnakALamAM vyavaccheda jevAM lAge che, te parathI te jJAna upamAvAcaka gaNavA yogya nathI. e jJAna manuSya jIvone cAritraparyAyanI vizuddha tAratamyatAthI Upaje che. vartamAnakALamAM te vizuddha tAratamyatA prApta thavI. durlabha che, kemake kALanuM pratyakSa svarUpa cAritramohanIya Adi prakRtinA vizeSa baLasahita vartatuM jovAmAM Ave che. sAmAnya AtmacAritra paNa koIka jIvane viSe vartavA yogya che, tevA Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-13 kALamAM te jJAnanI labdhi, vyavaccheda jevI hoya emAM kaMI Azcarya nathI; tethI te jJAna upamAvAcaka gaNavA yogya nathI; kSetra AtmA che, to pachI avadhi mana:paryavAdi jJAnanuM kSetra AtmA hoya emAM saMzaya kema ghaTe ? yadyapi zAstranA yathAsthita paramArthanA anna jIvo tenI vyAkhyA je prakAre kare che, te vyAkhyA virodhavALI hoya, paNa paramArthe te jJAnano saMbhava che. - jinAgamamAM tenI je prakAranA AzayathI vyAkhyA karI hoya te vyAkhyA ane ajJAnI jIvo Azaya jANyA vinA je vyAkhyA kare temAM moTo bheda hoya emAM Azcarya nathI, ane te bhedane lIdhe te jJAnanA viSaya mATe saMdeha , zatA yogya che paNa AtmadaSTie jotAM te saMdehano avakAza nathI. 4. kALano sUkSmamAM sUkSma vibhAga "samaya" che, rUpI padArthano sUkSmamAM sUkSma vibhAga paramANu che, ane arUpI padArthano sUkSmamAM sUkSma vibhAga pradeza che. e traNe evA sUkSma che ke atyaMta nirmaLa jJAnanI sthiti tenAM svarUpane grahaNa karI zake; sAmAnyapaNe saMsArI jIvono upayoga asaMkhyAta samayavartI che, te upayogamAM sAkSAtpaNe eka samayanuM jJAna saMbhave nahIM, jo te upayoga eka samayavartI ane zuddha hoya to tene viSe sAkSAtpaNe samayanuM jJAna thAya. te upayoganuM ekasamayavartIpaNuM kaSAyAdinA abhAve thAya che, kemake kaSAyAdi yoge upayoga mUDhatAdi dhAraNa kare che, tema ja asaMkhyAta samayavartIpaNuM bhaje che te kaSAyAdine abhAve ekasamayavartIpaNuM thAya che; arthAt kaSAyAdinA yoge tene asaMkhyAta samayamAMthI eka samaya judo pADavAnuM sAmarthya nahotuM te kaSAyAdine abhAve eka samaya judo pADIne avagAhe che. upayoganuM ekasamayavartIpaNuM, kaSAyarahitapaNuM thayA pachI thAya che; mATe eka samayanuM, eka paramANunuM, ane eka pradezanuM jene jJAna thAya tene kevaLajJAna pragaTe ema kahyuM che, te satya che. kaSAyarahitapaNA vinA kevaLajJAnano saMbhava nathI, ane kaSAyarahitapaNA vinA upayoga eka samayane sAkSAtpaNe grahaNa karI zakato nathI. mATe eka samayane grahaNa kare te samaye atyaMta kaSAyarahitapaNuM joIe, ane jyAM atyaMta kaSAyano abhAva Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-69 hoya tyAM kevaLajJAna hoya che, mATe e prakAre kahyuM ke eka samaya, eka paramANu ane eka pradezano jene anubhava thAya tene kevaLajJAna pragaTe. jIvane vizeSa puruSArthane arthe A eka sugama sAdhanano jJAnI puruSe upadeza karyo che. samayanI peThe paramANu ane pradezanuM sUkSmapaNuM hovAthI traNe sAthe grahaNa karyA che. aMtarvicAramAM vartavAne arthe jJAnIpuruSoe asaMkhyAta yoga kahyA che. te madhyeno eka A "vicArayoga kahyo che ema samajavA yogya che. 5 zubhecchAthI mAMDIne sarvakarmarahitapaNe svasvarUpasthiti sudhImAM aneka bhUmikAo che. je je AtmArthI jIvo thayA, ane temanAmAM je je aMze jAgRtadazA utpana thaI, te te dazAnA bhede aneka bhUmikAo temaNe ArAdhI che. zrI kabIra, suMdaradAsa Adi sAdhujano AtmArthI gaNavA yogya che, ane zubhecchAthI uparanI bhUmikAomAM temanI sthiti saMbhave che. atyaMta svasvarUpasthiti mATe temanI jAgRti ane anubhava paNa lakSagata thAya che; ethI vizeSa spaSTa abhiprAya hAla ApavAnI icchA nathI thatI. 6. kevaLajJAnanA svarUpano vicAra durgamya che, ane zrI DuMgara kevaLakoTIthI teno nirdhAra kare che, temAM joke temano abhiniveza nathI, paNa temAM temane bhAse che, mATe kahe che. mAtra kevaLakoTI che, ane bhUta bhaviSyanuM kaMI paNa jJAna koIne na thAya evI mAnyatA karavI ghaTatI nathI. bhUta bhaviSyanuM yathArtha jJAna thavA yogya che; paNa te koIka viralA puruSone, ane te paNa vizuddha cAritra tAratamya, eTale te saMdeharUpa lAge che, kemake tevI vizuddha cAritratAratamyatA vartamAnamAM abhAva jevI varte che. kevaLajJAnano artha vartamAnamAM zAstravettA mAtra zabdabodhathI je kahe che, te yathArtha nathI, ema zrI DuMgarane lAgatuM hoya to te saMbhavita che; vaLI bhUta bhaviSya jANavuM enuM nAma kevaLajJAna" che evI vyAkhyA mukhyapaNe zAstrakAre paNa kahI nathI. jJAnanuM atyaMta zuddha thavuM tene kevaLajJAna" jJAnI puruSoe kahyuM che, ane te jJAnamAM mukhya to Atmasthiti ane AtmasamAdhi kahyA che. jagatanuM jJAna thavuM e Adi kahyuM che, te apUrva viSayanuM grahaNa sAmAnya jIvothI thavuM Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-13 azakya jANIne kahyuM che, kemake jagatanA jJAna para vicAra karatAM karatAM AtmasAmarthya samajAya. zrI DuMgara, mahAtmA zrI RSabhAdine viSe kevaLakoTI kahetA na hoya, ane temanA AjJAvartI eTale jema mahAvIrasvAmInA darzane pAMcameM mumukSuo kevaLajJAna pAmyA te AjJAvatane kevaLajJAna kahyuM che, te kevaLajJAnane kevaLa-koTI' kahetA hoya, to te vAta koI paNa rIte ghaTe che. ekAMta kevaLajJAnano zrI DuMgara niSedha kare, to te AtmAno niSedha karavA jevuM che. loko hAla kevaLajJAnanI je vyAkhyA kare che te kevaLajJAnanI vyAkhyA virodhavALI dekhAya che, ema temane lAgatuM hoya to te paNa saMbhavita che; kemake mAtra jagatajJAna' te kevaLajJAnano viSaya vartamAna prarUpaNAmAM upadezAya che. A prakAranuM samAdhAna lakhatA ghaNA prakAranA virodha dRSTigocara thAya che, ane te virodho darzAvI tenuM samAdhAna lakhavAnuM hAla taratamAM banavuM azakya che. tethI, saMkSepamAM samAdhAna lakhyuM che. samAdhAnasamuccayArtha A pramANe cheH AtmA jyAre atyaMta zuddha jJAnasthiti bhaje, tenuM nAma kevaLajJAna' mukhyapaNe che, sarva prakAranA rAgadveSano abhAva thaye atyaMta zuddha jJAnasthiti pragaTavA yogya che. te sthitimAM je kaMI jANI zakAya te kevaLajJAna' che; ane te saMdeha yogya nathI. zrI DuMgara kevaLa-koTI' kahe che, te paNa mahAvIrasvAmI samIpe vartatA AjJAvartI pAMcameM kevalI jevA prasaMgamAM saMbhavita che. jagatanA jJAnano lakSa mUkI zuddha AtmajJAna te kevaLajJAna che, ema vicAratAM AtmadazA vizeSapaNuM bhaje. e pramANe A praznanA samAdhAnano saMkSepa Azaya che. jema bane tema jagatanA jJAna pratyeno vicAra choDI svarUpajJAna thAya tema kevaLajJAnano vicAra thavA arthe puruSArtha kartavya che. jagatanuM jJAna thavuM tenuM nAma kevaLajJAna' mukhyArthapaNe gaNavA yogya nathI. jagatanA jIvone vizeSa lakSa thavA arthe vAraMvAra jagatanuM jJAna sAthe lIdhuM che; ane te kaMI kalpita che ema nahIM, paNa te pratye abhiniveza karavA yogya nathI. A ThekANe vizeSa lakhavAnI icchA thAya che, ane te rokavI paDe che; Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-679 25 topaNa saMkSepamAM pharI lakhIe chIe. AtmAne viSethI sarva prakArano anya adhyAsa TaLI sphaTikanI peThe AtmA atyaMta zuddhatA bhaje te 'kevaLajJAna' che, ane jagatajJAnapaNe tene vAraMvAra jinAgamamAM kahyuM che, te mAhAtmyathI karI bAhyadRSTi jIvo puruSArthamAM pravarte te hetu che.' atre zrI DuMgare 'kevaLa-koTI' sarvathA ema kahI che, evuM kahevuM yogya nathI. ame aMtarAtmapaNe paNa tevuM mAnyuM nathI. tame A prazna lakhyuM eTale kaMIka vizeSa hetu vicArI samAdhAna lakhyuM che; paNa hAla te praznanuM samAdhAna karavA viSe jeTaluM mauna rahevAya teTaluM upakArI che ema cittamAM rahe che. bAkInA praznonuM samadhAna samAgame dhA2zo. tA. 7-3-1991, patrAMka - 679 pravacana naM. 289 'zrImad rAjacaMdra' graMtha, patrAMka-679. 29mA varSano A patra che. pAnuM-496. 'sadgurucaraNAya namaH" eTaluM patranuM mathALuM che. AtmaniSTha zrI sobhAga pratye, zrI sAyalA.' 'sobhAgabhAI' keTalA potAnI dazAmAM vikAsa pAmyA che enuM vizeSaNa je zarUAtanA patromAM vizeSaNa che enA karatA ahIM juduM che. 'AtmaniSTha...' evuM vizeSaNa vAparyuM che. niSTha-niSThA e zraddhAna zabda che. eTale A bAbatamAM emanI zraddhA AtmAne anusaravA pUratI yogya thaI gaI che. jyAre anubhava thAya che tyAre prathama zraddhAna thAya che. ane e pUrvabhUmikA paNa keTalI yogya hoya to te samyagdarzananI samIpa gaNAya e ahIMthI nIkaLe che. emano je chello patra hato... ghaNuM karIne jeTha mahinAmAM haze. 30mA varSamAM to nathI. 29mA varSamAM che. mumukSu :- jeTha mahinAno che : pUjya bhAIzrI :- hA. A aSADhanA patro che. e to 30mA varSanA... 30mA varSamAM che. jeTha vada 12no patra che. Arya zrI sobhAge jeTha vada dasamanA guruvAre savAre dasa ne pacAsa miniTe deha...' 30mA varSamAM che. eTale barAbara eka varSa Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 rAjahRdaya bhAga-13 pahelAno patra che. parasparano paricaya ghaNo che. Apasano paricaya ghaNo che. eTale A vizeSaNa eka varSa pahelA vApareluM che- "AtmaniSTha.' phAgaLa vada 6nA kAgaLamAM lakhelA praznonuM samAdhAna A kAgaLamAM saMkSepathI lakhyuM che, te vicArazo." A patranI aMdara emaNe cha muddA upara eka eka muddAno AMka bAMdhIne vistArathI patra lakhyo che ane eka eka viSaya judo judo AnI aMdara cAlyo che. paNa mahatvano viSaya bIjA naMbaranA muddAmAM ... viSaya cAlyo che. mumukSu mATe. 1. je jJAnamAM dehAdi adhyAsa maTyo che, ane anya padArthane viSe ahaMtA mamatA vartatAM nathI, tathA upayoga svabhAvamAM pariName che, arthAt jJAna svarUpapaNuM bhaje che, te jJAnane nirAvaraNazAna" kahevA yogya che." nirAvaraNa jJAnanI paribhASA karIne enuM svarUpa darzAvyuM che. je jJAna AtmAne jANavAmAM asamartha hoya, azakta hoya athavA ayogya hoya te jJAnane AvaraNavALuM jJAna kahyuM che. bhale pachI e jJAna agiyAra aMga ane nava pUrvanA ughADavALuM hoya topaNa. "jo hoya pUrva bhaNela nava paNa, jIvane jANyo nahIM, to sarva te ajJAna bhAkhyuM, sAkSI che Agama ahIM" ... nava pUrva eTale agiyAra aMga ane bAramA aMganA nava pUrva...mAM to.. agiyAra aMgane adhyAra rAkhI dIdhA. nava pUrva eTale agiyAra aMga + nava pUrva. bAramAM aMgamAM cauda pUrva che emAMthI nava pUrva sudhI mithyAtva avasthAno kALa hoya che. chellI hadano vadhumAM vadhu kALa. paNa ene yAda nathI rahetu athavA to e AvaraNavALuM jJAna che. vidvAna hoya to AgamanA siddhAMta pramANe enA prazno . ke Ane to ghaNuM AvaraNa nathI . agiyAra aMga ane nava pUrvano ughADa che. bIjAne to jJAnano dariyo dekhAya. sAmAnya mANasane to moTo jJAnano dariyo lAge. ane Ane AvaraNavALu jJAna kahe. je jJAnamAM dehAdi adhyAsa macyo che..." e tiryaMca hoya. manuSya hoya ene nava tattvanA nAma yAda na rahetA hoya. bhAva barAbara samajAto hoya to e nirAvaraNa jJAna che. ane peluM AvaraNavALuM jJAna che. A to e jAtanuM. ahIM ATalo prazna UThe to ahIMyAM adhyAtmano viSaya che. sAmAnya rIte karmanuM AvaraNa, karmano kSayopazama koI karaNAnuyoganA Agamano paNa graMtha che. ane karaNAnuyoganA siddhAMta anusAra to prazna yogya che ane prazna uThe e vyAjabI che. paNa ahIMyAM e prakaraNa nathI ema samajavAnuM che. ahIMyAM adhyAtmanuM prakaraNa che. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-679 27 je jJAna svAnubhUtine Ava2Na kare te jJAnane Avirata jJAna kahe ane bhale alpa ughADa hoya topaNa svAnubhUtimAM nirAva2Na thaIne svAnubhava thAya to tene nirAvaraNajJAna kahI zakAya che. enI adhyAtmanI aMdara judI gaNatrI che. karaNAnuyoganI aMdara judI gaNatarI che. ekano siddhAMta bIjI jagyAe lAgu paDato nathI. cAre anuyogamAM, jinAgamamamAM je cA2 anuyoga che e cAre anuyogamAM anuyoganA siddhAMta che. eTale ke caraNAnuyogamAM caraNAnuyoga anusAra, karaNAnuyogamAM karaNAnuyoganA siddhAMta, dravyAnuyogamAM dravyAnuyoganA siddhAMta. e cAre anuyogamAM adhyAtmano viSaya paNa che ane adhyAtmanA siddhAMto e cAra anuyogathI viziSTa prakAranA, vilakSaNa prakA2nA ane cAreya anuyoganA siddhAMtathI utkRSTa prakAranA ethI 52 kakSAnA che, uparanI kakSAnA che. eTale jyAM jyAM adhyAtmanA siddhAMto mukhyapaNe kahevAtA hoya, samajAvAtA hoya ke adhyAtmanA siddhAMtano viSaya cAlato hoya tyAre cAramAMthI koIpaNa anuyoganA siddhAMtane vacce nAkhIne e adhyAtmanA viSayane Disturb nahi karavo joIe. athavA adhyAtmano viSaya samajaNamAM jAya ane anuyogano siddhAMta mukhya thAya e AtmAne hitakara nathI. e AtmAne ahitakara thAya che. bhale cAre anuyogamAM zAstranuM jJAna che topaNa te AtmAne ahitaka2 che. koIpaNa zAstranuM adhyayana karatI vakhate A eka lakSamAM rAkhavA jevo viSaya che. eTale ahIMyAM e eka ja vAtamAM te badhuM samajavuM joIe. je jJAnamAM dehAdi adhyAsa maTyo che,...' eTale ke dehamAM saMyoga saMbaMdha hovA chatAM mithyAtva avasthAmAM tanmayapaNe athavA ekatvapaNe dehamAM potApaNe anubhava thAya che tene adhyAsa kahe che athavA mithyAjJAna kahe che. evuM jene maTI gayuM che. eTale dehamAM potApaNAno bhAva tene anubhavAto nathI. ane anya pArthane viSe...' eTale ke karmanA udaya pramANe, viSaya pramANe jeTalA padArthono bIjo saMyoga thAya, kuTuMba, parivAra, makAna, AbarU, kIrti, vepAra, dhaMdho, samAja, deza vagere je kAMI hoya te. te anya padArthane viSe ahaMtAmamatA vartatAM nathI....' kacAMya mArApaNuM lAgatuM nathI. dehamAM paNa mArApaNuM nathI ane je kAMI pUrva karmanA je kAMI potAno udaya che ane potAno saMyoga che emAM paNa mArApaNuM nathI. tathA upayoga svabhAvamAM pariName che,...' mULa svarUpa jevuM che e svarUpamAM svarUpAkAra upayoga pariName. upayogamAM svabhAva anusAra, svabhAva AkAre, ... Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 rAjahRdaya bhAga-13 svarUpa AkAre upayoga thAya che eTale svAnubhava thAya che ane jJAna svarUpamAM bhaLe che tevA jJAnane nirAvaraNa jJAna kahIe chIe. te jJAnane nirAvaraNazAna kahevA yogya che." ughADa thAya ene nirAvaraNazAna kahetA nathI. AgamamAM to ughADa thAya ane AvaraNa jeTaluM kharUM, jeTaluM AvaraNa khasyuM eTalo ughADa thayo ema kahevAya. koIne avadhijJAna sudhIno ughADa thAya che. matijJAna, zrutajJAnamAM agiyAra aMga ane nava pUrva ane avadhijJAnano upayoga thAya che. nArakImAM hoya che. to eTaluM AvaraNa khasyuM ke nahi ? ke je jJAna svarUpapaNuM na bhaje e jJAnano ughADa rAga-dveSanuM kAraNa thAya. nArakImAM avadhijJAna eTaluM thAya ke A pUrva bhavamAM mAro duzamana hato. mArAmArI karavA lAgI jAya. e dveSanuM nimitta thAya che. devalokamAM mithyAtva avasthAmAM avadhijJAna hoya che e atyaMta rAganuM kAraNa thAya che, tIvra rAganuM kAraNa thAya che. to jJAna e nirAvaraNa jJAna zuM kAmanuM ? je jJAna potAnuM ahita kare e nirAvaraNa jJAna zuM kAmanuM? ene nirAvaraNa kahevuM paNa zuM? ema kahe che. e to nirAvaraNa kahevAne yogya nathI, ema kahe che. mumukSu - svarUpapaNAne bhajavuM ema kahe che eTale... . pUjya bhAIzrI - svarUpapaNuM bhajavuM. jJAna svarUpapaNuM bhaje che. eTale jJAnamAM svarUpa che e svapaNe anubhavAya che. je nijAtma svarUpa che, sahajAtma svarUpa che, evuM je paramatattva, paramAtmatattva paramapAriNAmikabhAve raheluM che, e svarUpapaNe anubhavAya che. atyAre enA AvaraNamAM zuM thAya che ? ke huM A zarIravALo. dehamAM ahaMpaNuM thAya che. A badhA saMyogavALo to e saMyogamAM ahaMtA ne mamatA thAya che. e jJAna game teTalA ughADavAnuM hoya, jagatamAM badhA vAha vAha karatA hoya ke zuM AnuM jJAna che ! zuM AnI buddhi che ! paNa jJAnInI dRSTimAM e jJAnanI upara cokaDI mUke che. A jJAnanI amane koI kiMmata nathI. pahelA muddAmAM e vAta lIdhI che. bIjo muddo che. jJAnInI vANI ane ajJAnInI vANIno taphAvata samajavA mATeno bIjo muddo che. A muddo bahu prayojanabhUta che. sAmAnya rIte jene bolavAnI chaTA, vaktatvakaLA jene kahevAmAM Ave che, e sArI hoya eTale samAjamAM bahubhAga jIvo enA vyAmohamAM Ave che. ane vAraMvAra sAMbhaLavAnI icchA rAkhe che. sAmo (jIva) jJAnI che ke ajJAnI che e taphAvata vANI uparathI bahubhAga Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 patrAMka-6 79 mANaso samajI zakatA nathI. ahIMyAM "kRpALudeve' e viSaya upara bahu suMdara prakAza pADyo che. ane jIvane prayojana eTalA mATe e vAtanuM che ke A jagyAe jIva bhUle che to ajJAnInI vANInuM anusaraNa kare che. athavA to ajJAnIne jJAnI mAnI bese che. ane e lAbha thavAne badale mithyAtvanuM kAraNa thaI jAya che. eTale A viSaya mumukSu mATe bahu prayojanabhUta che. "sarva jIvone eTale sAmAnya manuSyone.." ahIM sarva jIvo eTale sAmAnya manuSyo levA. jemAM je mumukSanA netro mahAtmAne oLakhe ene bAda rAkhavA. jene oLakhANa paDe che ene na levA. eTalI apekSA maryAdA rAkhIne sarva jIvo eTale sAmAnya manuSyone jJAnI ajJAnInI vANIno bheda samajAvo kaThaNa che." sAmAnya jIvone badhAne samajAya jAya evI to paristhiti ke vastusthiti paNa nathI. e vAta yathArtha che; kemake." kema yathArtha che? kiMIka zuSkajJAnI zIkhI laIne jJAnInA jevo upadeza kare..." zAstra vAMcIne athavA jJAnIne sAMbhaLIne, jJAnInA vacanonuM adhyayana karIne, jema jJAnI kahe ema ja pote kahe. evuM thaI zake che. evI AvaData hoya che. eTale temAM vacananuM samatulyapaNuM joyAthI." jJAnInA vacano ane ajJAnInA vacano ekasarakhA dekhAvAthI, jaNAvAthI "zuSkajJAnIne paNa sAmAnya manuSyo jJAnI mAne. sAmAnya manuSyo to jJAnI mAne paNa maMda dazAvAna mumukSu jIvo paNa tevA vacanathI bhrAMti pAme." have sAmAnya manuSyo to bhUla kare. kemake ene evo viSaya nathI, UMDA utaryA nathI. paNa mumukSumAM paNa jo enI mumukSatA maMda che, ene paNa A bhUla thavAno saMbhava che. paNa utkRSTadazAvAna mumukSu puruSa zuSkajJAnInI vANI, jJAnInI vANI jevI zabda joIne prAye bhrAMti pAmavA yogya nathI." utkRSTa mumukSu ghaNuM karIne AvI bhUlamAM nathI Avato. ene khyAla AvI jAya che ke vAta jJAnI jevI kare che chatAM A kahenAranI pAse A jJAna nathI. e vAta e samajI zake che. kevI rIte samajI zake che eno vistAra pote karaze. paNa ATalo phera sAmAnya mANasa ane maMdadazAvAna to bhUla khAya. emAM kAMI savAla ja nathI. mumukSa :- maMda dazAvAna eTale zuM ? pUjya bhAIzrI - maMda dazAvAna eTale nija hitanI sAvadhAnI jene upara uparanI che. AtmahitanI, AtmArthitA jene kahIe e upara uparanI vAta che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ O rAjahRdaya bhAga-13 aMtaranI vAta nathI, hRdayanI vAta nathI. evA jIvone e bhUla thavAno ghaNo saMbhava che. e lagabhaga bhUlaze, ema kahevuM che. utkRSTa dazAvAna mumukSu eTale jene AtmArthitA ghaNI sArI che, aMtarathI je AtmArtha che, AtmahitamAM je sAvadhAna che, AtmahitamAM je jAgRta che, sArI rIte jAgRta che e jIva bhUla nahi khAya, ema kahevuM che. kemake." ahIMyAM eka kAraNa laI lIdhuM che. kemake zuSkajJAnInI vANImAM Azaye jJAnInI vANInI tulanA hotI nathI." zuSkajJAnI zabda vApare che paNa koI zuSkajJAnI to evA paNa hoya ke je ghaNAM bhakti paNa karatA hoya to bhakti hoya emAM zuSkatA kevI rIte hoya? A badhA vicAraNIya muddA che, vicAravA yogya muddA che. eTale A viSayamAM cAre paDakhethI UMDo vicAra karavo joIe. to bhUla na thAya. nahitara bhUla thavAnI saMbhAvanA ghaNI che. eTale zuSkajJAnI zabda vAparyo che tyAM mAtra ema na levuM ke ekadama svacchaMdI ane jJAna zuSkatAvALA che ane bhaktibakti kAMI enAmAM che nahi. evuM mAtra na laI levuM. bhakti kare topaNa bhaktirasamAM sArI rIte AvI jAya. joke bhaktirasa kone kahevo e adhyAtmanI dRSTie judo viSaya che. rAga-rAgINInI dRSTie judo viSaya che. karNejiyanI dRSTie judo viSaya che, manoraMjananI dRSTie paNa eka judo viSaya che. ane adhyAtmanI dRSTie e taddana judo viSaya che. paNa atyAre oghasaMjJAe bhajana gAya, pada gAya ane bhakti samajavAmAM Ave che. to e kharekhara bhaktinuM svarUpa nathI. athavA ene ja bhakti mAnIne tyAM jJAna zuSkatA nathI thatI ke oghasaMjJA nathI rahetI evuM vicAravA yogya nathI. eTale ahIMyAM to eTalI ja vAta lIdhI che ke, enI vANImAM Azare jJAnInI vANInI tulanA..." eTale enI sAthe toLavAmAM Ave. to Azaya je che enA tula-tula eTale vajana devuM. toLe che ne ? emAM vajanano Factor che. tola mApavAno. to tala devuM. hindImAM to tala zabda vajana devA upara ja vaparAya che ke A vAta upara tamAruM kula ghaNuM che ema . e zabda tyAM vaparAya che. gujarAtImAM tulanA zabda kahevAya che. tulanA eTale vajana devuM. athavA barAbarImAM jene Comparative knowledge kahe che, jJAnInI vANIno Azaya ane ajJAnInI vANImAMthI e ja AzayanuM jJAna thavuM, e baMnenA AzayamAM konuM vajana keTalA anupAtamAM, keTalA pramANamAM jAya che, e vAta je mApI zake, toLI zake, jokhI Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ _31 patrAMka-679 zake. Comparative jJAna enuM barAbara hoya to ene tulanAtmaka jJAna kahevAmAM Ave che. eka vicAra karIe ke, sAmAnya rIte dareka dharmamatomAM pApakaryo ane pApa pariNAmano niSedha che. ane zubhakAryo, sArA kAryo ane e jAtanA pariNAmano niSedha nathI. A to dareka saMpradAyano eka sAmAnya viSaya A che ja. pachI kurAna tame lyo topaNa ema kahe che. e vAta tamane maLavAnI. ane tame bAIbala lyo topaNa emAMthI e vAta maLavAnI. tame gItA lyo topaNa, rAmAyaNamAMthI paNa e vAta maLavAnI ane jainazAstramAMthI paNa e vAta maLavAnI. chatAM tulanAtmakadaSTie eno abhyAsa karavAmAM Ave to jainadarzananI utkRSTatA, vedAMtadarzananI bIjA anya darzano karatAM utkRSTatA, jainadarzananI sAme enI utkRSTatA nathI paNa bIjA darzana karatAM enI utkRSTatA (che). e tulanAtmakajJAna jene hoya, tulanAtmaka dRSTi hoya e ja e vAta samajI zake che. nahitara nathI samajI zakatA. ene badhuM sAruM ja lAge. AmAM paNa sAruM che. dharmamAM to badhI sArI ja vAta hoya ne. dharmamAM kAMI kharAba vAta thoDI hoya. paNa tulanAtmaka dRSTie evo vicAra karavAmAM Avato nathI. ema zuSkajJAnInI vANIno Azaya ane jJAnInI vANIno Azaya, emAM tulanAtmaka dRSTie bahu moTo pharaka che. e viSaya vicArIe ApaNe ke jJAnInI vANImAM vItarAgatA uparanuM vajana ghaNuM che. "teha zubhAzubha chedatA Upaje mokSa svabhAva (gAthA-90) to mokSa uparanuM, mokSamArga uparanuM ke jemAM vItarAgatA rahelI che enA upara vadhAre vajana che. tyAre bIjI jagyAe azubhane choDIne zubha uparanuM vajana AvI jaze. ane e vItarAgatA prApta karavA mATe je aMtarmukhI AtmAno puruSArtha che e puruSArtha preraka vANI jJAnInI hoya che. joke ghaNI vAto leze. nIce to pote ghaNA muddAo lIdhA che pote. paNa jyAM Azayane saMbaMdha che tyAM jJAnInI vANImAM mukhyapaNe vItarAgatAno Azaya che, zuddhatAno Azaya che. e zuddhatAno Azaya je jJAnInI vANImAM jaLavAya che ane jJAnInI vANImAM enA upara jeTaluM vajana Ave che eTaluM vajana ajJAnInI vANImAM AvI zakatuM nathI. kadAca koI ajJAnI nakala karavA jAya to paNa enA aMtara pariNamanamAM e cIja nahi hovAne lIdhe, kUvAmAM hoya to aveDAmAM Ave ne ? jyAM kUvAmAM ja pANI nathI to aveDAmAM zuM utAravAno che ? e vAta lAvI zakAtI nathI. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra. rAjahRdaya bhAga-13 athavA vItarAgatA te dharma che. to te vItarAgatA te prakAranA pariNamananA rasane laIne utpanna thAya che. jyAM te prakAranA pariNamananA rasano abhAva che e rasanA abhAvane ahIM zuSkatA kahI che. vANI to koIvAra evI hoya ke jJAnI zAstranI vAta kare enA karatA ajJAnI te ja zAstranI vAta vadhAre sArI rIte kahI zake ke samajAvI zake. ene bhUla kyAM thAya che ? tyAre mumukSujIva che, AtmArthI jIva che e ekalI vANI ane vaknatvakaLA ane chaTAne nathI joto. te kSayopazamane samajAvavAnA kSayopazamane paNa nathI joto. emAM vItarAgatA saMbaMdhita rasa keTalo che? AnuM mApa kADhatA ene AvaDe che. je vItarAgatAno Azaya che ane e vItarAgatAnuM kendrasthAna potAnuM Atmatattva che, paramatattva che eno rasa keTalo che ? svabhAvano rasa keTalo che ? vItarAgatAno rasa keTalo che eTale ? svabhAvarasa keTalo che ? e mApatA ene AvaDe che, e toLatAM AvaDe che. eTale jJAnI ane ajJAnInI vANImAM e pharaka che. jJAnI pharI pharI pharI pharIne A mULa sthAna upara AvI jaze. mULa dharma ane mULa dharmanA AzrayabhUta tattva upara Avaze. ajJAnI nahi AvI zake. nakala karavA jaze topaNa nahi AvI zake. e saheje saheje bIjI rIte enA vaktavyamAM cAlI jaze. eka bIjA enA tapasyuM ke Avo tattvajJAnano jyAM viSaya cAlato hoya che tyAM siddhAMta samajAvavA dRgaMta paNa Ave che. to dRSTAMta evuM che ke je lokone roja anubhavamAM AvatA hoya evI vAto dRSTAMtamAM AvatI hoya che. to dRSTAMtane evA malAve, emAM badhAne rasa paNa paDe ~ samajAtI hoya emAM thoDI kahevAnI paddhati paNa Suspense story nI jema kahe eTale jijJAsA laMbAya, rasa pragaTa thAya. vaitvakaLAmAM evI paddhati hoya. mANasa tyAM Engage thaI jAya. are..! A zuM kahevA mAge che ? zuM samajAvavA mAge che ? ene ema thAya ke bahu sarasa samajAve che. paNa eNe kaI kaLA vAparI enI sAMbhaLanArane sAmAnyapaNe sAmAnya manuSyone khabara nathI hotI. siddhAMtano hoya to saMkSepamAM patAvIne vAta pUrI karI nAkhe. ane samaya cAlyo jAya dRSTAMtanI vAtane kahevAmAM. e viSayanA jANakAra hoya ene khyAla AvI jAya che ke mULa vAtane to gauNa karI nAkhe che ane enuM dRSTAMta samajAvavAmAM AvaDI moTI vAta karI ane lokonuM manoraMjana thAya e viSayane vadhAre apanAve che. e prathama zailI eka vyAmohano viSaya banI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-679 33 jAya che. mumukSue koIpaNa vaktAne sAMbhaLatA tyAM sAvadhAnI rAkhavAnI jarUra che. ApaNe to Atmatattva ane Atmatattva jenAthI prApta thAya che evuM je dharma tattva, vItarAgI pariNAma e beya uparano rasa keTalo jAme che ? e potAne jo rasa hoya to emAM Inter link jene kahevAmAM Ave che e saMbaMdha joDAya che. zrotAne e rasa hoya to sAmA rasavALAnI sAthe lIna thaI jAya che, ekatAra thaI jAya che. jo potAne je rasa hoya e sAme rasa na Ave to ene rasa nathI paDato. vaktAne adhyAtmarasa hoya ane jo zrotAne adhyAtmarasa na hoya to zrotAne nahi majA Ave. to ene ema thaze ke AvI badhI vAto UMcI UMcI hoya. gaMbhIra. bahu na samajAya evI sUkSma vAto kare che), A badhuM zuM cAle che ? ene majA nahi Ave, ene rasa nahi paDe. eTale be vacce saMbaMdha nimitta-naimittika kyAre thAya che ? ke yogya vaktA ane yogya zrotA hoya tyAre. bemAMthI eka ayogya hoya e jAmatuM nathI. ane be ayogya hoya tyAM jAme, be yogya hoya tyAM jAme. A eno niyama che. nahitara ekabIjAne meLa paDato nathI. AvI paristhiti UbhI thAya che. - eTale ahIMyAM to ema kahevuM che ke bhale zAstranI vAto hoya, AtmAnI vAto hoya topaNa je Azaya che enI tulanA karatA jo na AvaDe to pote ... jJAnInI vANI pUrvApara avirodha, AtmArtha upadezaka, apUrva arthanuM nirUpaNa karanAra hoya che..." A jJAnInI vANInA lakSaNa lIdhA. hajI bIjA kaheze. alpavirAma che. "ane anubhavasahitapaNuM hovAthI AtmAne satata jAgRta karanAra hoya che. cAra bola lIdhA. "jJAnInI vANI pUrvApara avirodha...." hoya che. eTale ke jJAnIne vasudarzana hovAthI potAnI vAtane pote virodhAbhAsamAM rAkhe evI bIjI vAta kyAreya jJAnInI vANImAM nahi Ave. joke AtmAmAM keTalAka viruddha dharmo paNa che. AtmA dravyAyArthikanaye nitya paNa che. paryAyArthikana anitya paNa che. paNa e banne vAta karavA chatAM paNa emAM avirodhapaNuM jJAnInI vANImAM Ave che. - pravacanasAra' 114 naMbaranI gAthA. che ne ? pravacanasAra 114 gAthA. dravyArthikanayanA cakSune sarvathA baMdha karIne paryAyArthikanaye jovuM, paryAyArthikanayanA cakSune sarvathA baMdha karIne dravyArthikanaye jovuM. e vAta cAlI che ne? have zAstranI aMdara to nayane sApekSa kahyo che. sApekSAnayA. jo nayanI apekSA na hoya ane sarvathA e vAparavAmAM Ave to ekAMta kunaya thaI jaze. to paraspara virodha Avaze. have ahIM to bhagavAna kuMdakuMdAcAryadevanuM kathana che. to jJAnInI vANImAM Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 rAjahRdaya bhAga-13 e viSayamAM spaSTIkaraNa Avaze. A kevI rIte kahevA mAge che ? ke jyAM eka nayano viSaya upayogAtmakapaNe viSaya karavo che, tyAM bIjA nayano viSaya upayogAtmakapaNe viSaya nathI thato. vartamAnamAM to pramANajJAna che eTale bIjA nayanA viSayanI sApekSatA che ja. paNa khAlI zabdane pakaDIne sarvathA... sarvathA... sarvathA.. u52 vajana daI re to sUtra anusAra vyAkhyAna hovA chatAM paNa enI aMdara ekAMta thayA vinA raheze nahi. kathananI maryAdA samajavI paDe. jJAnInI vANImAM evuM banatuM nathI. vastudarzana hovAthI koIpaNa vAta keTalI maryAdA laIne A jagyAe kahevAnI che eno khyAla ene paDI jAya che. enuM jJAna thaI jAya che. jJAnanI A eka viziSTatA che. eTale kacArepaNa jJAna anusAra je vacana cAle che emAM virodhAbhAsanI utpatti thatI nathI, avirodha vANI Ave che. evI ja rIte nizcaya vyavahA2 che. nizcayano viSaya taddana judo che, vyavahA2no viSaya taddana judo che. ane baMne judA che ema nahi, viSayavirodha che ema kahevAya che. nizcayanayane ane vyavahAranayane viSayavirodha che. paNa jinavANI ene kahevAya che ke jyAM viSayavirodha TaLI jAya che. viSaya virodha raheto nathI. avirodhapaNuM ... e rIte e vANI vastunA svarUpanuM nirUpaNa kare che ane 52mArthane sAthe sAthe sAdhe che. pAchuM ekalI kAMI kathaMcit syAdvAdanI zailI AvaDI jAya che evuM paNa nahi. sAthe sAthe paramArthane sadhAya che. evI je prayojananI siddhi che e jaLavAIne jarA paNa virodhAbhAsI vANI na hoya, evI vANIne avirodha vANI kahe che ane e jJAnIne ja hoI zake che, ajJAnIne hotI nathI. kemake enuM vastudarzana nathI. kyAMka to virodha thaI ja jaze. kAM to e potAnI ja vAtane kApaze. e thayA vagara raheze ja nahi. eTale jJAnInI vANI pUrvApara avirodha, AtmArtha upadezaka,..' hoya che. AtmAnuM prayojana siddha thAya evo emAM upadeza hoya che. A enuM khAsa cihna che. kAMya Atmahitane Thesa vAge, AtmaprAptinI bhAvanAne Thesa vAge, AtmabhAvanAthI viruddha jAya evo upadeza jJAnInI vANImAM na Ave. AtmabhAvanAne kAMya Thesa na vAge. ulaTAnI AtmabhAvanA vadhe. bhAvanA to mULa cIja che ne. cheka kevaLajJAna sudhIno viSaya kRpALudeve' lIdho che. 'AtamabhAvanA bhAvatA jIva lahe kevaLajJAna.' bhAvanA virUddha na jAya, AtmArtha upadezaka ja hoya. AtmabhAvanAthI viruddha jJAnInI vANI kadI jatI nathI. paNa AtmabhAvanAne poSaka Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 patrAMka-6 79 hoya che, AtmabhAvanAnI pUraka hoya che. evI jJAnInI vANI hoya che. A khAsa lakSaNo che. trIjuM, "apUrva arthanuM nirUpaNa karanAra hoya che. A viSaya vadhAre gUDha che. ghaNo gUDha bhAva A jagyAe nirUpita karelo che. AtmA che e ati gaMbhIra tattva che. AtmasvarUpa, AtmasvabhAva e ghaNuM gaMbhIra tattva che. ane e viSayanA bhAva svAnubhavapUrvaka jyAre jJAnInI vANImAM Ave che, tyAre e bhAva ane e bhAvanA nimitte cAlato je vacanavyavahAra, emAM apUrvatAnI eka jhalaka hoya che. e apUrvatA jene bhAse che ene svabhAva bhAse che. tenI te vAta hoya topaNa emAM apUrva apUrva bhAvo AvatA hoya che. zabdo kadAca tenA te hoya paNa bhAvanI apUrvatA hovAne lIdhe vANImAM paNa apUrvatA che ema kahevAmAM Ave che. kemake bhAvane pakaDavAnuM nimitta to vANI che. eTale vANI paNa apUrva che ane bhAva paNa apUrva che. A viSaya ghaNo gUDha che. ane te keTalIka yogyatAe pahoMcyA pachI e apUrvatAno anubhava thAya che, e apUrvatA bhAse che. nIcenI yogyatAmAM e apUrvatA bhAsatI paNa nathI. ene to jJAnI ane ajJAnInI vANI samAna lAge che. koIkavAra to ajJAnInI vANI paNa vadhAre sArI lAge che. paNa apUrvatAnI bahu khabara nathI hotI. "ane anubhavasahitapaNuM hovAthI." eka anubhavanI jhalaka e paNa jJAnInI vANInI viziSTatA che ke jemAM anubhavanI jhalaka che. AtmAnubhavanI paNa jhalaka che ane bIjI vAta kare to paNa e dareka vAtamAM anubhavapradhAnatA vizeSapaNe jhaLake che, vizeSapaNe Ave che. kemake emanI kAryapaddhati paNa anubhavapaddhati che. ane anubhavanI ja sarvatra pradhAnatA che. tethI anubhavasahitapaNuM achAnuM rahetuM nathI. evuM "anubhavasahitapaNuM hovAthI AtmAne satata jAgRta karanAra hoya che." sAvadhAna karanAra hoya che. khAsa karIne hita-ahitanA viSayamAM. mArA pariNAmathI mane ahita thAya che ke hita thAya che ? e viSayamAM mArI jAgRti na hoya to kevI rIte hita sadhAze ? ane kevI rIte ahitathI bacI zakAze ? bemAMthI ekeya vAta nahi thAya. e viSaya bahu sArI rIte anubhavapradhAnapaNe ane sAMbhaLanArane paNa e viSayanI jAgRti utpanna thaI Ave e prakArathI, evA viziSTa prakArathI jo koI kahI zakatuM hoya to te jJAnInI vANI che. ajJAnInI vANImAM bhale game eTalI chaTA hoya, bhale game tevI sArI hoya to paNa A prakAra nathI AvI Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-13 (zakato). kema ? ke e pote ja potAnA svarUpane viSe jAgRta nathI. e jAgRtino viSaya enA TonemAM kevI rIte Avaze ? te dhvani nahi Ave. zabdo Avaze topaNa eno Undertone khalAsa che enI aMdara, e dhvani nahi hoya, Force nahi hoya. AmAM zuM che ke je viSaya upara rasa ane vajana hoya che to vANImAM paNa e viSayano Force Ubho thAya che. e vastu kudaratI che. bhAva anusAra bhASA. e ajJAnI lAge kyAMthI ? potAnI jAgRti nathI, potAne rasa nathI to e jAtanuM enI vANInI aMdara jora nahi Ave. eTale ajJAnInI vANI e tattvathI khAlI hoya che. jJAnInI vANImAM AtmAne jAgRta karanAra nathI lIdhuM, satata jAgRta karanAra hoya che. keTalI vAta spaSTa lakhI che ane ekadama Practical lakhI che. satata jAgRta karanAra hoya che. jJAnInI vANI e hoya che ke AtmAne satata jAgRtimAM laI Ave. evI je vANI jenA lakSaNa che e jJAnInI vANI che. ane tyAM e viSaya jJAnIne oLakhIne, oghasaMjJAe nahi paNa oLakhIne enuM bahumAna ne bhakti kare. oLakhyA vagara oghe Aghe bahumAna, bhakti kare to enI sArthakatA thatI nathI. samaya thayo che, ahIM sudhI rAkhIe. anya padArthane grahaNa karavArUpa bhAva, je IcchA, te jJAnane AvaraNa kare che, tethI kevaLa-nirAvaraNa-jJAna thayA pahelA je pUrNa vItarAgatA arthAt saMpUrNa nirIcchaka utpanna thAya che. Ama thayA vinA kadI koIne kevaLajJAna pragaTa thAya nahi. tema chatAM jeo gRhasthAdi dazAmAM kevaLajJAnanI utpatti mAne che, teo adhyAtmanI prAthamika bhUmikAnI samajathI paNa ajANa che. tema samajavA yogya che. (anubhava saMjIvanI-1502) Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-642 37 tA. 15-3-1991, patrAMka - 642 thI 644 pravacana naM. 290 .. chatAM kema loko bhUle che ? jJAnI puruSo A vAta pokArI-pokArIne kahe che. chatAM loko kema bhUle che ? e viSayane kema anusaratA nathI ? bIje raste kema jAya che ? prazna UThAve che. AzcaryavALI vAta che ke AvI vAta jJAnIo prasiddha karI gayA chatAM loko kema bhUle che ? e rIte emAM puruSanI samIpa javAthI AtmaprApti sulabha thAya che e siddhAMta mUkyo che. ane eTalo sapuruSano ahIMyAM mahimA che ke jenI samIpa javAthI apUrva evA AtmajJAnanI prApti thAya che. mumukSu :- ... pUjya bhAIzrI :- oLakhe to thAya. to ja eTalI najIkatA AvI zake. to enuM hRdaya pakaDI zake, eno abhiprAya pakaDI zake. e kayA mArge jAya che e mArga pakaDI zake ane pote e mArgane anukULa thAya. evA jIvane AtmaprApti sulabha che ema na kahyuM, "sAva sulabha che...." ema kahyuM. ene to "AtmaprApti sAva sulabha che. eTale kharekhara je puruSanA aMtevAsI thaIne rahyA ke rahe che e jIva to tarI gayA. ene oLakhIne je sarvArpaNabuddhie eTalI samIpamAM jAya che ke eka hRdaya thaI jAya. ene AtmaprApti sAva sulabha che evuM jJAnI puruSoe pokArI pokArIne kahyuM che. mumukSu:- . pUjya bhAIzrI :- . kSetrathI to najIka rahevAnuM e pote paNa .... jyAre bhAvamAM samIpa javuM e to pAtratA mAge che. pAtratA vagara eTalI samIpatA bhAvamAM AvatI nathI. ane jJAnI puruSano nizcaya thAya ene evo ja prakAra bhaje. jene jJAnI puruSano nizcaya thAya ene evo ja prakAra che. jeTaluM bahumAna Ave, eTalI ja bhAve samIpatA ene hoya. jJAnIpuruSanA je AtmAnA hitaviSayaka vacano che e vacano upara Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 rAjaya bhAga-13 pAtrajIvane eTalI ruci, eTalI prIti thAya che ke jene laIne AtmaprApti sulabha thAya che. evA ...pAnuM-419, patra-para2. vacce che. "satpaSa maLe A satyaruSa che eTaluM jANI, satyaruSane jANyA prathama jema AtmA paMcaviSayAdine viSe rakta hato tema rakta tyAra pachI nathI raheto, ane anukrame te raktabhAva moLo paDe evA vairAgyamAM jIva Ave che;sapuruSanI oLakhANa thayA pachI jIva vairAgyamAM Ave che. "athavA satparuSano yoga thayA pachI AtmajJAna kaMI durlabha nathI;" tyAM sAva sulabha kIdhuM. ahIMyAM kAMI durlabha nathI ema kahe che. asti-nAstithI eka ja vAta kare che. "satyujhaSano yoga thayA pachI AtmajJAna kaMI durlabha nathI; tathApi." paNa kyAre ? ke te "sapuruSane viSe, tenAM vacanane viSe, te vacananA Azayane viSe, prIti bhakti thAya nahIM tyAM sudhI AtmavicAra paNa jIvamAM udaya AvavA yogya nathI. ene Atmahitano vicArano udaya thayo nathI. ane satparuSano jIvane yoga thayo che, evuM kharekharuM te jIvane bhAsyuM che, ema paNa kahevuM kaThaNa che." kharekhara to ene puruSano yoga thayo che evuM ene bhAsyuM nathI. eTale ja enuM durlakSa varte che. nahitara to emanA vacanane viSe, emanA vacanane Azayane viSe atyaMta prIti, bhakti thayA vinA rahe nahi. ane jo thAya to ene AtmajJAna kAMI durlabha nathI. mumukSu:- ... pUjya bhAIzrI :- kAMIka khyAlamAM to vAta AvavI joIe. jo vAta khyAlamAM ja na hoya to tathArUpa koI prayAsa na thAya, prayatna ja na thAya. zuM kAma karavuM che e khabara na hoya to kevI rIte kAma thAya? zrI DuMgarane praNAma.' 642 (patra pUro thayo). patraka-643 muMbaI, Aso suda 13, 1951 zrI staMbhatIrthavAsI tathA nibapurIvAsI mumukSujano pratye, zrI staMbhatIrtha. kaI pUchavA yogya lAgatuM hoya to pUchazo. karavA veMgya kaMI kahyuM hoya te vismaraNa yogya na hoya eTalo upayoga Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-643 39. karI krame karIne paNa temAM avazya pariNati karavI ghaTe. tyAga, vairAgya, upazama ane bhakti mumukSu jIve sahaja svabhAvarUpa karI mUkayA vinA AtmadazA kema Ave ? paNa zithilapaNAthI, pramAdathI e vAta vismRta thaI jAya che. 643 patra "aMbAlAlabhAI" upara che. zrI staMbhatIrthavAsI tathA nibapurIvAsI mumukSujano pratye,..." bAjumAM gAma haze. tyAMnA mumukSuo para patra khaMbhAta' lakhyo che. "zrI staMbhatIrtha." kaMI pUchavA yogya lAgatuM hoya to pUchazo. karavA yogya kaMI kahyuM hoya te vismaraNa yogya na hoya eTalo upayoga karI krame karIne paNa temAM avazya pariNati karavI ghaTe." zuM kahe che ? ke je kAMI karavA yogya kahyuM hoya tenuM vismaraNa na karavuM. lakSamAM rAkhI levuM ke A vAta ApaNane upadezI che, A vAta kahI che enuM vismaraNa karavA yogya nathI. te vismaraNa yogya na hoya. eTalo upayoga eTale sAvadhAnI rAkhavI. eTalI jAgRti rAkhavI ke A kArya ApaNane karavA yogya kahyuM che ane tenuM vismaraNa karavA jevuM nathI. evI sAvadhAnI rAkhavI. ane e sAvadhAnInA phaLamAM AgaLa vadhIne. "krame karIne.." eTale AgaLa vadhIne tenI avazya pariNati karavI ghaTe." eTalI bhAvanAmAM AvavuM joIe ke enI pariNati thAya. A viSaya pratyakSa carcAmAM "pUjya bahenazrI avAranavAra kahetA ke mumukSune to pariNati thaI javI joIe. pariNati kyAre thAya che? ke jyAre jIvanI bhAvanA tIvra thaI jAya che tyAre e bhAvanAne kAraNe vAraMvAra upayoga thAya che ane upayoganA phaLamAM pariNati thaI Ave che. bhAvanA, upayoga ane pariNati. A pariNati thavAno krama che. bhAvanA vinA upayoga na thAya e prakArano je prakArano thavo ghaTe. ane e upayoga vAraMvAra bhAvanApUrvaka thatAM enI pariNati thaI jAya che. A pariNatinA viSayamAM paNa mumukSu vacce ~ rahyA che. aMtara avalokana nahi hovAthI potAnI pariNati atyAre kevI che enI khabara nathI. pariNati vagarano koI jIva nathI. paNa pariNati kevI thaI javI joIe? ke je kAMI jJAnI puruSe karavA yogya kahyuM hoya enI bhAvanAmAM, e Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 rAjahRdaya bhAga-13 kartavyanI bhAvanAmAM AvIne, eno vAraMvAra upayoga karIne enI pariNati karavI joIe, piraNita thavI joIe. temAM avazya pariNati karavI ghaTe.' kemake pariNati vagara je kAMI upayoga thAya che e upayoga eTalo nirbaLa hoya che, nirasa hoya che ke enuM kAMI phaLa AvatuM nathI. zAstramAM evA dRSTAMta Ave che. eka mANasane badAmanuM tela joItuM hatuM. koI auSadhi mATe badAmanuM tela, badAmamAMthI tela kADhe. kevI rIte badAmanuM tela kADhavuM ? badAmane patthara sAthe ghasavI. pachI Aje eka vakhata ghasarako mATe, pAcho covIsa kalAke pharIne AvIne bIjo ghasarako mAre tyAre AgaluM je kAMI patthara upara cikAza thaI hoya e UDI gaI hoya, sukAya gaI hoya. eTale AkhI badAma ghasAya jAya topaNa emAMthI ene kAMI tela maLe nahi. ema covIsa kalAke thoDo svadhyAya upa2 uparathI piraNita vaga2 kare, vaLI pAcho covIsa kalAke pharIne svAdhyAya kare, pariNati to hoya nahi. 23 kalAkamAM asatsaMgane kA2Ne ane jagatanA viSayomAM pariNAma javAne kAraNe, saMyogo Azrita pariNAma thavAne kA2Ne aMdaranuM vAtAva2Na sAva badalAya gayuM hoya. pAchA covIsa kalAke pharIne thoDo svAdhyAya kare. A rIte eno upayoga che e saphaLa thato nathI. enA koI kAryanuM phaLa AvatuM nathI. eTale avazya pariNati karavI ghaTe. e saMbaMdhamAM lakhe che. tyAga, vairAgya, upazama ane bhakti mumukSu jIve sahaja svabhAvarUpa karI mUkyA vinA AtmadazA kema Ave ?" je AtmajJAna pragaTa karavuM che, AtmAnI dazA pragaTa karavI che e tyAga, vairAgya, upazama ane bhakti AvA je pariNAma che e to sahajasvabhAvarUpa thaI javA joIe. pariNita kaho ke sahajasvabhAvarUpa kaho. jemake atyAre pariNati che. manuSya chuM evI pariNati che. phlANo-phlANo huM mANasa chuM. dehAtmabuddhinI ane karmanita je avasthA potAne atyAre varte che enI pariNati thaI gaI che. enI evI bhAvanA bhAvI che ke enI pariNita thaI gaI che. to e sahajasvabhAva thaI gayo che. huM mANasa chuM emAM zuM vicAravAnuM hoya ? emAM zuM karavAnuM hoya ? e to sahajasvabhAva thaI gayo. ? mumukSunI bhUmikAmAM tyAga, vairAgya, upazama ane bhakti e to mumukSa jIve sahaja svabhAvarUpa karI mUkyA vinA AtmadazA kema Ave ?" AtmadazA kacAMthI AvavAnI ? AvI pariNati jo nahi thAya to AtmadazA kyAMthI AvavAnI hatI ? Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 patrAMka-643 eTale AtmadazA nahi Ave ema kahevuM che. ene udayamAM nirasapaNuM. deva-guruzAstra-satpuruSa pratye bhakti, kaSAyarasanuM moLApaNuM te upazama che ane tyAga eTale anya padArthonI ruci moLI thaI javI. e to ene saheje hovuM joIe. evuM sahajapaNe na thaI gayuM hoya ene AtmadazA kyAMthI AvavAnI hatI ? ene to ethI viruddha je paristhiti che emAM to AtmadazA utpanna thavAno koI avakAza hoto nathI. evuM 'sahaja svabhAvarUpa karI mUkyA vinA AtmadazA kema Ave ?" AvI zake nahi. paNa zithilapaNAthI, pramAdathI...' eTale AvI vAto samajavA maLe che, sAMbhaLavA maLe che topaNa potAnA zithilapaNAne lIdhe pote e viSayamAM baLavAna pariNAma nathI karato, zithila pariNAma rahe che ane pramAda eTale e viSayanI jAgRti nathI, ajAgRti che. ene laIne e vAta to jANe bhUlAI javA jevI hoya che. jANe evuM kAMI ka2vAnuM che ke kema e ja vAta rahetI nathI. athavA jema saMpradAyanI aMdara jIva koI ne koI kriyAnA cokaThAmAM goThavAya jAya che. koI tapazcaryAnA bahAne, upavAsa Adi ke ekAsaNA Adi ke evI koI kriyAmAM paDI jAya che, to koI sAmAyika pratikramaNanI kriyAmAM paDI jAya che, evI rIte koI japa-tapanI kriyAmAM paDI jAya che. evI ja rIte ahIMyAM paNa kAMIne kAMI kriyAnI aMdara jIva goThavAya jAya che ke bhAI ! ApaNe roja ATaluM to karavuM joIe. roja svAdhyAya to karavo, roja pUjA-bhakti to karI levA Apaze. evI rIte jIva goThavAya jAya che ane potAne aMdaramAM kAMI lAbha thayo ke nahi ? Atmazuddhi thavAnI dizAmAM kAMI prayatna cAle che ke nahi ? enI kAMI jAgRti na rahe enuM nAma pramAda che. goThavAya jAya e pramAda che. jAgRti vinA e badhI je kAMI kriyAo thAya che e kriyAone pramAda kahevAmAM Ave che. ane emAM Atmahita vistRta thaI jAya che.' e Postcard lakhyuM che khAlI. mumukSuone traNa lITImAM e vAta karI che. 644mo patra paNa 'aMbAlAlabhAI' u52no che. mumukSu - ... pUjya bhAIzrI :- emAM to zuM che ke guNa pratyenuM bahumAna. bhagavAnanI bhakti kare eTale pada gAya enuM nAma bhakti nathI. cAlo ApaNe bhagavAnanI sAme besIne be pada gAI nAkhIe eTale bhakti thaI gaI, ema nathI. bhagavAnanA svarUpanuM smaraNa thavuM, emanA guNonuM smaraNa thavuM. emanI dazAmAM je guNo Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 rAjahRdaya bhAga-13 pragaTyA che enA pratye bahumAna AvavuM, e guNone lakSamAM laIne, e dazAne lakSamAM laIne bahumAna AvavuM. e bahumAna ema sUcave che ke potAne paNa evI dazA prApta karavAnI bhAvanA che ema e bahumAna sUcave che. mumukSu - ... pUjya bhAIzrI :- arthatattvamAM A che. arthatattva kaho ke enI dazAmAM pragaTelA guNone lakSamAM laIne bahumAna karavuM enuM nAma artha che. ane e dazAmAM raheluM je satapaNuM che, satyapaNuM che e enuM tattva che. je guNo pragaTyA e enuM tattva che. te ja artha ane tattva che. bIjuM koI arthatattva nathI. artha eTale zabdArtha nahi. eno bhAva. bhAva lakSamAM Avavo joIe. e prakAra hoya che. jene AtmaguNo prApta karavA che, Atma guNonI jene mahimA che. ene e guNa jene pragaTyA che evA sapuruSathI mAMDIne upara uparanA guNasthAnamAM ane satudeva, e badhA pratyeno mahimA vAraMvAra AvyA vinA rahe nahi. enI carcA, enA guNAnuvAda, e saMbaMdhIno. pAnuM-250mAM nIce. niraMtara udAsInatAno krama sevavo..." tyAMthI levuM che. sapuruSanI bhakti pratye lIna thavuM; sapuruSonAM cAritronuM smaraNa karavuM; sapuruSonAM lakSaNanuM ciMtana karavuM." sapuruSa kevA hoya enuM ciMtavana, vicAra karavo. "sapuruSonI mukhAkRtinuM hRdayathI avalokana karavuM, tenAM mana, vacana, kAyAnI pratyeka ceSTAnA adbhata rahasyo pharI pharI nididhyAsana karavAM; teoe sammata kareluM sarva sammata karavuM. kharekhara ... "A jJAnIoe hRdayamAM rAkheluM, nivaNine arthe mAnya rAkhavA yogya, zraddhavA yogya, pharI pharI ciMtavavA yogya, kSaNe kSaNe, samaye samaye temAM lIna thavA yogya, parama rahasya che. kevI vAta karI che ! ane e ja sarva zAstrano, sarva saMtanA hRdayano, IzvaranA gharano marma pAmavAno mahA mArga che. ane e saghaLAnuM kAraNa koI vidyamAna sanduruSanI prApti, ane te pratye avicaLa zraddhA e che. eTale anaMta karuNA jJAnIone mumukSuo pratye hoya che. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-64 muMbaI, Aso vada 3, ravi, 1951 patra maLyuM che. anAdithI viparIta abhyAsa che, tethI vairAgya upazamAdi bhAvonI pariNati ekadama na thaI zake, kivA thavI kaThina paDe; tathApi niraMtara te bhAvo pratye lakSa rAkhe avazya siddhi thAya che. satsamAgamano yoga na hoya tyAre te bhAvo je prakAre vardhamAna thAya te prakAranA dravya-kSetrAdi upAsavAM; sAstrano paricaya karavo yogya che. sau kAryanI prathama bhUmikA vikaTa hoya che, to anaMtakALathI abhyasta evI mumukSatA mATe tema hoya emAM kaMI Azcarya nathI. sahajAtma svarUpe praNAma. 644. "aMbAlAlabhAI' uparano patra che. patra maLyuM che. anAdithI viparIta abhyAsa che, tethI vairAgya upazamAdi bhAvonI pariNati ekadama na thaI zake..." pariNatIno viSaya cAle che. anAdino jIvane viparIta abhyAsa che eTale parapadArthathI lAbha, parapadArthathI zAMti, sukha, parapadArthathI mane anukULatA e vagere viparIta abhyAsa anAdino che. ane tethI temAM nirasa pariNAma. vairAgya eTale nirasa pariNAma ane upazama eTale rasa vagaranA pariNAma athavA zAMta pariNAma. azAMta pariNAma, AkuLatAvALA nahi. upazamAdi bhAvonI pariNati ekadama na thaI zake evI pariNati abhyAsa thaze, thoDA lAMbA abhyAse thaze. ekadama na thaI zake. kivA thavI kaThina paDe." athavA mumukSunI bhUmikAmAM thavAmAM kaThaNa lAgaze. tathApi niraMtara te bhAvo pratye lakSa rAkhe avazya siddhi thAya che. e potAne khyAla che ke anAdi jeno UMdho abhyAsa che ene e pariNati thavI kaThaNa che. topaNa jeno e bhAvo pratye lakSa che athavA evI pariNati karavAnI jenI bhAvanA che ene avazya tenI siddhi thAya che. e saphaLa thAya ja che. na saphaLa thAya evuM kAMI nathI. eTale azakya nathI. viparIta abhyAsane lIdhe jarA kaThaNa jarUra che paNa azakaya che evuM to nathI. enI "avazya siddhi thAya che." Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-13 satsamAgamano yoga na hoya tyAre te bhAvo je prakAre vardhamAna thAya te prakAranAM dravya-kSetrAdi upAsavAM; satzAstrano paricaya karavo yogya che.' ane mahApuruSano, satpuruSano samAgama na hoya tyAre vairAgya ane upazama je prakAre vardhamAna thAya e prakAranA saMyogo vacce rahevAno prayatna karavo. upAsavAno artha e che. emanA lakhANamAM mukhya vAta e che ke e mAtra vicA2 ka2vAnuM nathI kahetA. upAsavuM, aMgIkAra karavuM ema kahe che. enI upAsanA karavI. eTale bhale puNyayoge badhI anukULatAo hoya topaNa upAsanA enuM nAma che ke enA pratye tyAga-vairAgyathI nirasapaNuM keLave, evA prayoga kare ene upAsanA karI ema kahevAmAM Ave che. 44 mumukSu :- .. pUjya bhAIzrI :- AvaDe che. avaLI upAsanA to kare ja che. athavA ulaTo prayoga karatA AvaDe ja che. jo jagatamAM potAnA saMyogono jIva saMyoga saMbaMdhIno rasa kevI kevI rIte keLave che ? jo potAne puNyayoga na hoya ne to bIjAnA ? saMyogonI carcA upADI le. phalANA bhAI to evo sarasa ene vepAra-dhaMdho cAle che. bahu kamAya che. atyAre to emane evuM sarasa thaI gayuM che ne. bahu sukhI thaI gayA. have ene kAMI levA-devA na hoya, tyAMthI eka pAya-paiso maLe evuM na hoya. paNa bIjAnA bahAne potAno rasa keLave che e viparIta upAsanA ja che. e viparIta upAsanA kaho ke saMyogono rasa keLavIne asaMgatattvanI virAdhanA kaho. kharekhara to e asaMgatattvanI virAdhanA che. viAdhakabhAvamAM keTalo keTalo AgaLa vadhato jAya che enuM kAMI pote bhAna bhUlIne varto jAya che. ene ema ke huM kyAM mArA saMyogonI vAta karuM chuM ? paNa bIjAnA saMyogonI vAta kare che enI pAchaLa tAro abhiprAya zuM che ? ke jyAM sudhI jagatanA padArthonI mahattA tane bhAse che, e prasaMgonI, e vAtonI, e padArthonI jyAM sudhI tane mahattA bhAse che tyAM sudhI e padArtho tane paNa vhAlA lAge che, priya lAge che. e kAMI kahevAnI jarUra rahetI nathI. e saMsAragata vahAlapa hajI UbhI che ene. ane jyAM sudhI e saMsAragata vahAlapa UbhI che tyAM sudhI AtmAmAM AtmAnuM nirAkuLa sukha rahyuM che e kadi bhAsyamAna thAya nahi. AtmAmAM AtmAnuM sukha paDyuM che e to ene na bhAsyamAna thAya, paNa e bhAsyamAna thavA mATe kahenA2 je zAstro ane satpuruSanA vacano ane satsaMga Adi je kAMI prasaMga Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-64 45 che e prasaMganI paNa ene kimata na Ave. kiMmata olI paDI che mATe. jagatanA padArthonI kiMmata paDI che to ene AtmasvarUpamAM rahelA sukhanI kimata nahi Ave ane satsaMganI paNa ene kiMmata nahi Ave. (ene ema thAze ke) ThIka che havA evI badhI vAto tyAM thAya che. ApaNe ghaNIvAra sAMbhaLI che, ghaNIvAra vAMcI che. e badhuM ApaNA khyAlamAM che. pachI to jema bALakane game tevuM sAruM ramakaDuM ApyuM hoya paNa jo jUnuM thaI jAya pachI ene ramavuM game nahi. koI navuM ramakaDuM Apo to ene ramavuM game. sArAmAM sAruM ramakaDuM hoya topaNa pheMkI de. ema tenI te vAta ene lAge ke A to badhI enI e vAto che. AtmA-AtmA karyA kare che, vairAgya-upazamanI vAta karyA kare che, puruSanI vAta karyA kare che. AvuM to amArAmAM paNa che ane ApaNane A badhI khabara che. A badhuM ApaNe jANIe chIe. e jANe jUnuM ramakaDuM thaI gayuM. have kAMIka navuM maLe to rasa paDe, nahitara Ano rasa khoI bese. mumukSu - anaMtAnubaMdhImAM... pUjya bhAIzrI :- hA. anaMtAnubaMdhImAM to che ja, Ubho ja che. jyAM sudhI anubhava na thAya tyAM sudhI anaMtAnubaMdhImAM to Ubho ja che paNa enI ruci ... thaI jAya che tyAre ene satu ane satunI vArtAno rasa ghaTI jAya che. eTale ema kahe che ke jyAre koI satparuSanA samAgamano yoga na hoya tyAre te bhAvo je prakAre vardhamAna thAya, eTale ke AtmapratyayI bhAvo athavA vairAgya, upazamanA bhAvo athavA AtmabhAvo je prakAre vardhamAna thAya te prakAranAM dravyakSetrAdi upAsavAM;" tevA dravyone upAsavA, tevA kSetrone upAsavAM. viruddha dravyo ane viruddha kSetrone na upAsavA ema emAM AvI jAya che. "sAstrano paricaya karavo yogya che. ane ekalo hoya, A udAsIna yogo lIdhA. mumukSuo evA hoya enA satsamAgamamAM rahevuM, satsaMgamAM rahevuM athavA evA kSetra che-nivRtti kSetra emAM rahevuM. ane jyAM vizeSa karIne AtmavRttine lAbha thAya e prakAranA saMyogomAM ene rahevuM. mumukSu - upAsavo eTale Adaravo ? pUjya bhAIzrI:- hA, upAsavo eTale Adaravo. aMgIkAra karavAnuM. sAstrano paricaya karavo yogya che. sau kAryanI prathama bhUmikA vikaTa hoya che." A to dareka kAmamAM che. koIpaNa navuM kAma zarU karavuM hoya, koI navo dhaMdho Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 rAjahRdaya bhAga-13 zarU karavo hoya, kArakhAnuM zarU karavuM hoya, koIpaNa navuM kAma karavuM hoya to sau kAryanI prathama bhUmikA vikaTa hoya che,...' zarUAtamAM to parizrama karavo paDe. pachI sahajapaNe thAya che, sahelAIthI thAya che. gADIne pATA upara hoya to pahelI vakhata dhakko mAratI vakhate jora paDe che. pachI jarA Motion mAM AvI gayA pachI eTaluM jora lagAvavuM paDatuM nathI. ema sau kAryanI prathama bhUmikA vikaTa hoya che.' emane to anubhava ghaNo che ne ? dareka kAryanI prathama bhUmikA to vikaTa hoya che. 'to anaMtakALathI anabhyasta...' eTale jeno abhyAsa nathI karyo, jenI Practice nathI karI. evI mumukSutA mATe tema hoya...' tema hoya eTale vikaTapaNuM hoya emAM kaMI Azcarya nathI.' dareka kAryomAM zarUAtamAM kaThaNapaNuM lAge che. ekaDo ghUMTavo topaNa. pahelo ekaDo paNa zIkhavo kaThaNa lAge che. topachI anaMta kALathI jeno abhyAsa nathI. athavA anaMta kALathI jeno viparIta abhyAsa che, UlaTo abhyAsa che. 'evI mumukSutA mATe tema hoya...' eTale kaThaNapaNuM lAge. emAM kAMI Azcarya nathI.' A eka mArgadarzana ApyuM che ke bhale zarUAtamAM mumukSune A kArya kaThaNa lAge topaNa hArIne mUkI devA jevuM nathI. AtmAne 52mahitanuM kAraNa che, AtmAne parama sukhanuM kAraNa che. ema samajIne e samajaNapUrvaka enI pAchaLa avazya parizrama karavA yogya che. mumukSu - pUjya bhAIzrI :- hA. pachI gADI pATA upara hoya che. jIvane ekavAra paNa kharI mumukSutA AvI nathI. Ama che. je kAMI takalIpha che e zarUAtamAM ja che. pachI takalIpha nathI. ema vicArIe zarUAtamAM to koI paNa mumukSujIva eka vakhata paNa jo potAnuM dhyeya bAMdhane, jene dRDhamokSecchA kahevAmAM Ave che, ke mAre paripUrNa zuddha thavuM ja che ane enA mATe ja mAre prayatna karavAno che. pUrNa zuddhino mAre prayatna karavAno che to ahIMthI AgaLanI badhI Line sahajapaNe cAlu thaI jAya che. *** je mumukSutAmAM ApaNe ema vicAryuM ke AtmajAgRti e lakSaNa che. to evI AtmajAgRti saheje saheje Ave che. mumukSune svarUpaprAptinI bhAvanA hoya. e bhAvanA utkRSTa bhAvanA ane svarUpaprAptinI laganI lAgI jAya che. jo eka eNe dhyeya barAbara bAMdhyuM hoya to. A paheluM DagaluM paNa mAMDato nathI. mAnI bese che. have e to badhuM UMdhuM che. badhI vAta UMdhe ja cAle ne. pachI gaDabaDa keTalI badhI Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-64 thAya? pAra vagaranI gaDabaDa thAya. eka vicAra Avyo hato ke jema samyagdarzana thAya che tyAre akartApaNuM thAya che. eTale kartavya karAya che ane akartavya jIva nathI karato. ema dRSTi jIva kartavyane karavA yogyane kare che, nahi karavA yogyane nathI karato. ane chatAM emAM ene kartApaNuM nathI. barAbara ? evI eka mokSamArganI je Line che e sahajatAnI Line che. have mumukSune samyagdarzana thayA pahelA kartApaNuM hoya che. to e kartApaNuM paNa kevuM hoya che eno eka prakAra judo che ke je akartApaNA sAthe meLa khAya che. kevI rIte ? jo koIpaNa mumukSajIvane A dhyeya baMdhAya jAya to ene svarUpa prAptinI AtmabhAvanA karavI ema kartutvabhAve na thAya, laganI lagADavI ema kartutvabhAve na thAya, jAgRti rAkhavI ema kartutvabhAve na thAya. saheje saheje e prakAranA pariNAma thavA lAge. eka dhyeyane vaza A badhA pariNAma ApoApa thAya, Automatic thAya. mumukSatAnI bhUmikAmAM cheka svarUpanizcaya sudhI pahoMce, AtmAnI oLakhANa sudhI pahoMce tyAM sudhInA badhA pariNAma Automatic thAya. kartabuddhie karavA paDe ane na thAya. enI joke kartabuddhi gaI nathI. kartA buddhi nathI gaI eTale zuM che tyAM sUkSma kartAbuddhi ? ke je rAgabhAvo thAya che to emAM ekatva thAya che. ane jyAM kartAkamapaNuM che tyAM aikayapaNuM che, jyAM aikyapaNuM che tyAM kartAkarmapaNuM avazya che. e prakAranuM kartutva che. paNa mAre A karavuM joIe mATe huM karuM, mAre A karavuM joIe mATe huM karuM. mAre A karavuM joIe mATe huM karuM. evI rIte kartutva na thAya. ene saheje saheje thAya. evI sahajatAno je eka prakAra che e prakAra AgaLa vadhIne samyagdarzanathI, jyArathI samyagdarzana thAya tyArathI sahaja akartApaNAmAM pariNamI jAya che ane e sahajatA svabhAvika sahajatAmAM utpanna thaI Ave che. tyArathI ene svabhAvika sahajatA kahevAmAM Ave che. ema je akartutva dazA thaI, akartApaNuM je mokSamArgamAM zarU thayuM. enI sAthe zarUAtathI ja mumukSatAnuM meLavALuM pariNamana che. ene kharekhara zarUAta thaI ema kahevAya. bAkI zarUAta nathI. ekaDA vagaranA badhA mIMDA che. zarUAta nathI, vAstavika zarUAta nathI. mumukSu - kartutvanA pariNAma nirasa thaI jAya? pUjya bhAIzrI - e prakAra ja badalAya che, bhAI ! emAM zuM che ke huM mumukSu Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 rAjaya bhAga-13 chuM mATe mAre zAstravAMcana karavuM joIe, huM mumukSu chuM mATe mATe devadarzana karavA joIe. huM to mumukSu chuM ne mATe mAre dayA, dAna Adi karavA joIe. ema huM Ama chuM mATe mAre Ama karavuM joIe ema vAta nathI rahetI. jeNe dhyeya bAMdhyuM ene e pariNAma sahajapaNe AvyA ja kare. ene karavuM joIe e vAta nathI. AvyA ja kare ene. ene AvatA rokI na zakAya. evI eka sahajatAnI paristhiti utpanna thaI Ave che. e sahajatA AgaLa vadhIne akartApaNAmAM pariNamI jAya che. eTale akartApaNuM je mokSamArgamAM zarU thayuM ene anusaratI Line enI mumukSunI bhUmikAmAM hoya. ane evA prakAranI paddhati pariNamananI hoya e sahaja svabhAvika sahajatAmAM akartApaNAmAM Ave. ema che. jJAnI koNa thAya ? ke jJAnIne thavA yogya evA jenA pariNAma hoya te jJAnI thAya. enA cAre bAjunA badhA paDakhAM enI sAthe meLa khAtA hoya che. AvI eka sahajatA utpanna thAya che. ApaNe A prazna Ave che ne ? hamaNAM prayogano viSaya thoDo carcAya che, je loko AmAM rasa le che e eka phariyAda laIne Ave che. A ApaNA (eka mumukSubhAIe) carcAmAM e ja vAta kADhIne ? prayoga karavA jaIe chIe paNa kyAreka thAya che ane thaI zakato nathI. eTale emAM zuM vicAryuM che ? ke e vAta sAMbhaLIne prayoga karavo joIe mATe karavAmAM Ave che. sahaja prayoga thAya che e paristhiti nathI. sahaja hoya to saheje saheje cAlyA kare. karavo joIe ane kare ane sahaja thAya e be vacce pharaka che. ekamAM kRtrimatA che, ekamAM sahajatA che. mArga kRtrimatAno nathI, mArga sahajatAno che ema che kharekhara. mumukSu :- prayoga nahi thavAnuM kA2Na dhyeya nathI bAMdhyuM ? = pUjya bhAIzrI :- hA. ema ja che. dhyeya baMdhANuM hoya to Automatic ja pariNAma cAle. jAgRtinA, prayoganA, bhAvanAnA, laganInA, rucinA. e saheje ja cAle. ka2vA joIe ema na Ave. e pAyo te zuM ? e pAyo evo naMkhAya che, dhyeyano pAyo evo baMdhAya che ke enA u52nuM ApoApa caNatara cAlu thAya che. pariNamana to saheje ja che. pariNamana to karavuM paDe evI cIja nathI. kemake pariNamanazIla dravya che. dravya ja pariNamanazIla hovAthI pariNamana karavuM e to prazna ja nathI. paNa AvuM pariNamana karavuM... AvuM pariNamana karavuM... AvuM pariNamana karavuM... evuM je karavuM... karavuM.. karavuM... che e A Line ne anukULa nathI. e A Line ne anukULa nathI. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-64 mumukSu :- ... pUjya bhAIzrI :- kevI rIte ? eTale je svabhAva sudhI nathI pahoMcyo, svabhAvane oLakhyo nathI eNe zuM karavuM? jyAM sudhI svarUpanizcaya nathI thayo ane oLakhANa nathI thaI ene zuM thAya? ke jethI viparyAsa na ghUMTAya ? viparItatA na Ave ? paryAyane sudhAravI che chatAM kartutvabhAve nahi. bilakula nahi. to e kevI rIte thAya)? kema thaI zake ? ke ema thaI zake, ke jo eNe dhyeya barAbara bAMdhyuM hoya to Apo Apa ja e badhA pariNAma, enI Line, enuM anusaMdhAna badhuM ApoApa bese. ane ApoApa bese to ja e barAbara che, karavuM paDe emAM kAMI barAbara hoI zake nahi. mumukSu:- pUrNatAnuM dhyeya bAMdhavuM. pUjya bhAIzrI :- pUrNatAnuM dhyeya bAMdhe ene ApoApa cAle. ane jo na bAMdhyuM hoya to mAre karavuM joIe, mAre A karavuM joIe eTale huM karuM chuM. mAruM kartavya che ane mane karavuM joIe eTale huM karuM chuM. eTale bAhyakriyA sarakhI hoya. beya mumukSunI bAhya kriyA sarakhI hoya. beya svAdhyAya kare, beya pUjA kare, beya bhakti kare, beya dAna de. badhuM kare paNa bemAM pharaka che. eka karavuM joIe ema samajIne kare che ane eka saheje saheje ene e pariNAma Ave ane enAthI thaI jAya che. ekane pariNAma thaI jAya che, ekane pariNAma karavA joIe evuM samajaNathI thatuM nathI, karavAnA bhAve kare che, kartutvabhAve kare che. be vacce bahu moTo phera che. jene saheje thAya che e te ja Line mAM vRddhigata pariNAma karIne, AgaLa vadhIne saphaLa thaze, mokSamArga sudhI pahoMcI jaze ane je kartRtvamAM Avyo che e thAkI jaze, ene thAka lAgaze. kemake ene AkuLatA thAya che, Ane AkuLatA nathI. Ane AkuLatA maTatI jAya che, olAne AkuLatA thatI jAya che. e TakI nahi zake. sahajatA vagara TakI na zakAya. kartRtvamAM kadi TakI na zakAya. A to samajI zakAya evI vAta che. mumukSu -. pUjya bhAIzrI:- pachI ApoApa ja cAlavA lAge. to ja eNe dhyeya bAMdhyuM che ema kahevAya. nahitara e mAtra vicAra thayo che ema kahevAya, dhyeya bAMdhyuM che ema kahevAya nahi Automatic enI Line zarU thAya to e enuM lakSaNa che ke Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 rAjaya bhAga-13 eNe dhyeya bAMdhyuM che. dhyeya bAMdhyAnuM e lakSaNa che. jo evI rIte Automatic sahaja pariNAmo utpanna thaIne vRddhigata thatA na jAya ane saheje jAgRti na rahe to samajavuM ke hajI dhyeya bAMdhyuM nathI. ema che. A vakhate e carcA bahu cAlI. dhyeya bAMdhavAmAM zuM kahevuM ? ane kaI rIte ? e to kahyuM che ke kyAre jIve kAryakSetra badalyuM che. saMsAranA kAryothI eka bIjI jAtanuM A kAryakSetra che. saMsArika kAryo che enAthI A eka bIjI ja jAtanuM kAryakSetra che. to zA kAraNathI che ? zuM joIe che ane che ? kayA lakSe che ? TUMkAmAM kayA lakSathI che ? jarA tapAsI juo ke Ama A kSetramAM AvavA pAchaLa kayA lakSe AvavuM thayuM ? A jarAka potAne tapAsavAnI (jarUra che). jo A dhyeya sivAyanuM bIjuM kAMI lakSa hoya to e AtmAne nukasAnakAraka che ema samajIne e lakSa choDI devuM joIe. eTale 'gurudeve' lakSa zabda vAparyo che. pUrNatAnA lakSe zarUAta evo zabda vAparyo che. kemake mAre pUrNa thavuM che e vAta lakSamAMthI chUTI nathI ene dhyeya bAMdhyuM ema kahevAmAM Ave che. e lakSa bahAra jAya to dhyeya bAMdhyuM che e vAta rahetI nathI. ema che. eTale e prakA2mAM Ave to pariNati paNa saheje thAya che. A pariNatino viSaya tyAMthI zarU thAya che. e prakAre saheje saheje pariNAma thatAM hovAthI pariNita baMdhAya jAya che. svarUpaprAptinI bhAvanAnI paNa pariNita baMdhAya jAya che. ane e pariNita baMdhAya jAya che tyAre e kAryanI saphaLatA thavI e sugama che ane pariNati viparIta paDI hoya to kRtrimapaNe game teTaluM baLa kare paNa e baLa enuM kAma AvatuM nathI. pariNati che e khIlA jevI che. khIlo jamInamAM khoDe che ne ? hale nahi evo majabuta. ane je bAhya pravRttivALA pariNAma che e vAchaDAnA ThekaDA jevA che. mAno mAno ke koI bhakti kare che. to ajJAnIjIvano, mumukSujIvano bhaktino evo upayoga dekhAya ke zuM bhakti kare che ! zuM bhakti kare che ! pariNati che ? A savAla che. koI ThekaDo mAre enI tAkAta vadhAre ? ke khIlo hale nahi enI tAkAta vadhAre ? enI pariNatino khIlo halato nathI. ThekaDA badhA nakAmA jAya che. pariNita jenI majabuta che ene virUddha upayoga jAya to paNa nakAmo jAze. kemake pariNati eTalI majabuta che, tAkAta badhI eTale mumukSune to avazya pariNati karavI ghaTe che, pariNita thavI ghaTe che. ane te sAcA dhyeya vinA, sAcI bhAvanA vinA pariNati (thAya nahi). (samaya thayo che...) Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-645 51 patrAMka-645 muMbaI, Aso vada 11, 1951 paramanaiSThika, satsamAgama yogya, Arya zrI sobhAga tathA zrI DuMgara pratye, zrI sAyalA yathAyogyapUrvaka:- zrI sobhAganuM lakheluM patra maLyuM che. samajyA te zamAI rahyA," tathA "samajyA te samAI gayA, e vAkyamAM kaMI arthAtara thAya che ke kema ? tathA bemAM kyuM vAkya vizeSArthavAcaka jaNAya che ? tema ja samajavA yogya zuM ? tathA zamAvuM zuM? tathA samuccayavAkyano eka paramArtha zo ? te vicAravA yogya che, vizeSapaNe vicAravA yogya che, ane vicAragata hoya te tathA vicAratAM te vAkyono vizeSa paramArtha lakSagata thato hoya te lakhavAnuM bane to lakhazo. e ja vinaMti. sahajAtmasvarUpe yathA. 1. juo AMka 651 tA. 16-3-1991, patrAMka - 645 ane 651 pravacana naM. 291 patra nAno) hovA chatAM emAMthI pAMceka prazno kAcA che. paramArtha lagabhaga baMne vAkyano sarakho che. topaNa pote pAMca prazno uThAvyA che. eka muddo hAtha upara Ave che. sAme Ave che to sAme AvelI vAtane keTalI sUkSmatAthI ane keTalA paDakhAMthI pote vicAre che e A eka dRSTAMtamAMthI nIkaLe che. uttara che. A badhA praznono uttara pote Apyo che. "sobhAgabhAI e zuM uttara Apyo haze ? e to "sobhAgabhAIno patra vAMcavA maLe tyAre samajAya. emaNe pote Aso vada 11 je 645mo patra lakhyo che. tyArapachI 651mAM patramAM pote ja e praznonA uttara ApyA che. eTale vizeSapaNe tyAMthI ApaNe vicArazuM. atyAre to A mAtra patranI aMdara prazno pUchyA che. ane e praznamAM paramArtha baMneno Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para rAjahRdaya bhAga-13 eka ja vicAravA jevo hovA chatAM keTalA paDakhAMthI e vicAre che e .. vagere e viSayano khulAso 651mAM karaze. emAM paNa nIce lakhyuM che ke "juo AMka 651' nIce phUTanoTamAM nAkhyuM che. 651mAM phUTanoTa che emAM juo AMka 645 lakhyuM che. mumu pUjya bhAIzrI - sAthe levo che ema? sAthe laI laIe. pachI be patro bAkI raheze. 1, 2, 3, 4, pa patro vacamAMthI choDIne 6 patra 6pa1mo che. e patra paNa sobhAgabhAI upara lakhyo che. patrAMka-651 muMbaI, kArataka, 195ra jema che tema AtmasvarUpa jANyuM tenuM nAma samajavuM che. tethI upayoga anya vikalparahita thayo tenuM nAma zamAvuM che. vastutAe bane eka ja che. jema che tema samajAvAthI upayoga svarUpamAM samAyo, ane AtmA svabhAvamaya thaI rahyo e prathama vAkaya "samajIne zamAI rahyA teno artha che. anya padArthanA saMyogamAM je adhyAsa hato, ane te adhyAsamAM AtmApaNuM mAryuM hatuM, te adhyAsarUpa AtmApaNuM samAI gayuM. e bIjuM vAkaya samajIne zamAI gayA' teno artha che. paryAyAMtarathI athatara thaI zake che. vAstavyamAM ane vAkyano paramArtha eka ja vicAravA yogya che. je je samajyA teNe teNe mAruM tAruM e Adi ahatva, mamatva zamAvI dIdhuM; kemake koI paNa nija svabhAva tevo dITho nahIM; ane nija svabhAva to aciMtya avyAbAdhasvarUpa, kevaLa nyAro joyo eTale temAM ja samAveza pAmI gayA. AtmA sivAya anyamAM svamAnyatA hatI te TALI paramArthe mauna thayA; vANIe karI A AnuM che e Adi kahevAnuM banavArUpa vyavahAra, vacanAdi yoga sudhI kvacit rahyo, tathApi AtmAthI A mAruM che e vikalpa kevaLa samAI gayo; jema che tema aciMtya svAnubhavagocarapadamAM lInatA thaI. *juo AMka 645 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-651 53 e bane vAkaya lokabhASAmAM pravartI che, te "AtmabhASAmAMthI AvyAM che. je upara kahyA te prakAre na mAyA te samajyA nathI ema e vAkyano sArabhUta artha thayo; athavA jeTale aMze zamAyA teTale aMze samajyA, ane je prakAre zamAyA te prakAre samajyA, eTalo vibhAgA thaI zakavA yogya che, tathApi mukhyArthamAM upayoga vatavavo ghaTe che. anaMtakALathI yama, niyama, zAstrAvalokanAdi kArya karyA chatAM samajAvuM ane zamAvuM e prakAra AtmAmAM Avyo nahIM, ane tethI paribhramaNanivRtti na thaI. samajAvA ane zamAvAnuM je koI aikya kare, te svAnubhavapadamAM varte tenuM paribhramaNa nivRtta thAya. saddagurunI AjJA vicAryA vinA jIve te paramArtha jANyo nahIM, jANavAno pratibaMdhaka asatsaMga, svaccheda ane avicAra teno rodha karyo nahIM jethI samajAvuM ane zamAvuM tathA beyanuM aikaya na banyuM evo nizcaya prasiddha che. atrethI AraMbhI upara uparanI bhUmikA upAse to jIva samajIne zamAya, e nisaMdeha che. anaMta jJAnIpuruSa anubhava karelo evo A zAzvata sugama mokSamArga jIvane lakSamAM nathI Avato, ethI utpanna thayeluM kheda sahita Azcarya te paNa atre zamAvIe chIe. satsaMga, sadvicArathI zamAvA sudhInAM sarva pada atyaMta sAcI che, sugama che, sugocara che, sahaja che, ane niHsaMdeha che. OM OM OM OM jema che tema AtmasvarUpa jANyuM tenuM nAma samajavuM che." samajavuM zuMemAM eno artha AvI gayo. emAM samajavAyogya zuM ? "samajyA te zamAI rahyA...." ane samajyA te zamAI gayA. rahyA ane gayA eTalo ja phera che. samAI gayA ane zamAI rahyA. rahyA ane gayA e sivAya be vAkyomAM enA e ja zabdo che. emAMthI samajavuM zuM che ? ke jema che tema AtmasvarUpa jANyuM tenuM nAma samajavuM che.' samajavuM eTale ahIMyAM potAnuM svarUpa samajavAnI vAta che. samajyA te Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 rAjahRdaya bhAga-13 mAyA. to zuM samajyA te zamAyA ? ke potAnuM AtmasvarUpa je samajyA te AtmasvarUpamAM samAyA. AtmasvarUpa jene samajavAmAM AvyuM e AtmasvarUpa jevuM samajAyuM, jevuM che tevuM samajAyuM to e svarUpa evuM samajAyuM ke ene samajatA pachI ethI bahAra nIkaLavAnuM na rahyuM. e samajyA te samAI gayA. je samajyA e samAI gayA. tethI upayoga anya vikalparahita thayo tenuM nAma zamAvuM che. e paNa eka prazna pUchyo. samajavAyogya zuM? ane zamAvuM eTale zuM? .... utpanna na thavuM tenuM nAma zamAvuM. AcAraMganuM eka sUtra che. "go / nADu so saLuM nANuM jeNe ekane jANyo teNe sarvane jANyuM. AtmAne jANyo teNe sarvane jANyuM. ekane eTale AtmAne jANyo teNe sarvane jANyuM. jeNe sarvane jANyuM tene kutUhala gayuM. sAmAnya rIte vikalpa kema che ? kutUhalane laIne che. e kutUhalavRtti baMdha thaI jAya che. AtmajJAna thatAM kutUhalavRtti baMdha thaI jAya che. athavA anyapadArtho viSenI je kutUhalavRtti che e pararucine prasiddha kare che. pararucinuM emAM pradarzana thAya che. e jIvane parapadArthanI ruci ghaNI che. e rucinA lakSaNarUpe parapadArtha pratyenI kutUhalavRtti ... che. mumukSunI bhUmikAmAM svarUpanI tIvra ruci thatAM anya padArtha pratyenI kutUhala ruci, Atmarucine kAraNe pararuci che e baMdha thAya che. ane tyArapachI jIva AgaLa vadhe che. Atmaruci uparAMta jIva AgaLa vadhe che. eTale puruSArtha kare che. ruci anuyAyI vIrya. ane e puruSArthanA koI eka tabakkAe nirvikalpadazA utpanna thAya che. upayoga vikalparahita thAya che tyAre e AtmAmAM samAI gayo ema kahevAmAM Ave che. AtmAmAM TharI gayo ema kaho ke AtmAmAM samAI gayo ema kaho. ema zamAvuM eTale zuM ? ke AtmAmAM TharI javuM. pachI koIpaNa vikalpanI utpatti na thavI. sarva vikalpo baMdha thaI javA, asta thaI javA, utpanna thatAM baMdha thaI javA. enuM nAma svarUpamAM zamAvuM che. enuM nAma zamAvuM che. vasutAe baMne eka ja che. je samajavuM che ane je zamAvuM che e vastutAe to eka ja che. athavA je AtmAne samaje che te AtmAmAM avazya nirvikalpa thaIne zamAI jAya che. ane evI rIte je AtmAmAM nirvikalpa thaIne samAveza pAme che te ja AtmAne samajyA che. jo e AtmAmAM na zamAtA hoya to e AtmAne Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-651 55 samajyA nathI. ema che. vikalpano je daphnATa che e baMdha thaI jAya che. ene AtmA samajAyo ane e AtmAmAM zamAyA. eTale vastutAe to baMne eka ja che. jema che tema samajAvAthI upayoga svarUpamAM zamAyo,...' jema che ema AtmasvarUpa samajAvAthI, e samajAvAnA kAraNathI upayoga emAM haryo. ane AtmA svabhAvamaya thaI rahyo...' pariNAmamAM paNa svabhAvarUpa dazA thaI eTale AtmA svabhAvamaya thaI rahyo.' pariNAmane tyAM AtmA kahyo ke AtmA paNa svabhAvane thaI rahyo. e prathama vAkya samajIne zamAI rahyA' teno artha che.' paheluM vAkya samajIne zamAI rahyA.' to kahe che, jema che tema AtmasvarUpa samajAyuM ane upayoga svarUpamAM zamAI gayo. AtmA svabhAvamaya thaIne rahI gayo. e prathama vAkya samajIne zamAI rahyA' teno artha che.' anya padArthanA saMyogamAM je adhyAsa hato,...' have bIjA vAkayano artha kare che. A astithI lIdhuM-AtmAne anusarIne. have anya padArthane anusarIne nAstithI vAta kare che. 'anya padArthanA saMyogamAM je adhyAsa hato,...' deha te huM chuM. A kuTuMba piravAra te mAro kuTuMba parivAra che. A makAna mAruM che. jyAM potApaNuM nahotuM, jyAM potAnuM svarUpa nathI, svarUpanuM astitva nathI tyAM potApaNuM lAge che te adhyAsa che. anya padArthanA saMyogamAM je adhyAsa hato,...' prathama je tyAga ka2vAno che e adhyAsano tyAga karavAno che. bIjA padArthano tyAga paNa tenA adhyAsanA tyAga arthe karavAno che. tyAga mATe tyAga karavAno nathI. prathama je tyAga karavA yogya che te adhyAsano tyAga karavA yogya che. anya padArthanA saMyogamAM je adhyAsa hato, ane te adhyAsamAM AtmApaNuM mAnyuM hatuM,..' potApaNuM mAnyuM hatuM, te adhyAsarUpa AtmApaNuM zamAI gayuM.' nAza thaI gayuM. nAstithI vAta lIdhI ne ? anya padArthamAM je adhyAsapaNe AtmApaNuM mAnyuM hatuM te zamAI gayuM eTale nAza pAmI gayuM. juo ! ahIMyAM artha e kADhyo. olAmAM zamAI rahyo eTale aMdara sthira thaI gayo-TharI gayo. bIjo vikalpa utpanna na thayo. ahIMyAM zamAI gayo. to kahe che, adhyAsano nAza thaI gayo. AmAMthI nAsti kADhI. te adhyAsarUpa AtmApaNuM zamAI gayuM. e bIjuM vAkya samajIne zamAI gayA' teno artha che.' paryAAMtarathI arthAMtara thaI zake che.' A rIte eka astithI paDakhuM laIe, eka nAstithI paDakhuM laIe to judo judo artha kADhI zakAya che. arthAMtara eTale Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 rAjahRdaya bhAga-13 bIjo artha karI zakAya che. aMtara eTale bIjuM. vAstavyamAM banne vAkyano 5ramArtha eka ja vicAravA yogya che.' A trIjA praznano uttara che. 'samuccayavAkayano eka paramArtha zo ?" eno uttara ApI dIdho ke samuccayapaNe baMne vAkyano eka ja 52mArtha nIkaLe che. vAstavikapaNe koI bIjo 52mArtha emAMthI nIkaLato nathI. astithI kaho to 52mArtha e ja che ane nAstithI kaho topaNa paramArtha eka ja che. mumukSu :- zamAI gayAnA be artha karyAM. zamAI gayo ane bahArathI khasI gayo. pUjya bhAIzrI :- bahArathI khasI gayo e nAstithI. adhyAsa chUTI gayo te nAstithI lIdhuM ane svarUpamAM TharI gayo te astithI. mumukSu :- 5ramArtha eka ja che. pUjya bhAIzrI :- 52mArtha eka ja che. je adhyAsathI khase e svarUpamAM Thare ane svarUpamAM Thare te adhyAsathI khase. avinAbhAvI che. astipUrvaka nAsti, nAstipUrvaka asti. mumukSu pUjya bhAIzrI :- potAnA mATe to evuM ja vicAravAyogya che. svalakSe evuM ja vicA2vAyogya che ke ApaNe zuM samajyA ? jo adhyAsa na chUTyo, jo svarUpamAM sthiratA na AvI to zuM samajyA ? siddhAMta kAMI samajyA nathI. ane kALa sAthe to zuM matalaba che ? eka divasamAM AvIne sogAnIjI' samajIne zamAI gayA. ApaNI sAme jIvaMta dRSTAMta che. kathAnuyogamAM to ApaNe koIvAra AvI kathA sAMbhaLI hoya ke samavasaraNamAM jIva pahelovahelo Avyo ane pAmI gayo. paNa A to 'gurudeva'nA samavasaraNamAM... A samavasaraNa ja kahevAyane ! tIrthaMkara dravya che. pahele ja divase AvIne samajIne zamAI gayA. najara sAme dAkhalo che. kALa to zuM...? .... mumukSu : pUjya bhAIzrI :- dharma to evI cIja che ke mAre enI talavAra. bhagavAna mahAvIrasvAmI'nA samavasaraNamAM paNa evuM ja banyuM, ke ghaNA jaino beThA hatA. saMpradAyanA jaino to ghaNA beThA hatA. paNa 'gautama' gaNadhara kuLadharmathI ajaina hatA ane viruddhamAM beThA hatA. e prathama gaNadhara, mukhya gaNadhara, paTTa gaNadhara e thayA. = Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57. patrAMka-651 ane kALa pharI gayo topaNa mokSamAM gayA. pAMcamo Aro besI gayo. bhagavAnanA nirvANa pachI to cothA ArAnA gaNatarInA ja divaso bAkI hatA. pachI pAMcamo Aro besI gayo. AmanuM AyuSya lAMbu hatuM. paMcamaArAmAM cAlu rahe evuM AyuSya hatuM. bhale ne pAMcamo Aro bese. Aro emane rokI zakaze nahi. mumukSu - ... pUjya bhAIzrI - potAe samajavAnuM che. talavAra laTakatI hoya e konI? ke mAre enI. bAkI... ema dharma to pALe eno che. vyaktigata viSaya che. je je (jIvo) samajyA teNe teNe mAruM tAruM e Adi ahatva, mamatva..." eTale potApaNuM zamAvI dIdhuM. je je jIvo samajyA teNe anya padArthamAM potApaNuM, amuka padArtho mArA che, A ghara mAruM che, pADozInuM ghara mAruM nathI, A dIkaro mAro che. bIjo dekhAya che te mAro nathI. mAruM ane tAra be vibhAga karI nAkhyA. kharekhara be vibhAga che nahi. e Adi ahaMta, mamatva zamAvI dIdhuM; kemake koI paNa nija svabhAva tevo dITho nahIM," e padArthamAM evo svabhAva nathI. koI jIva potAno che, A AtmAno che ane koI jIva A AtmAno nathI evuM kharekhara che nahi. badhA jIvo A AtmA mATe to ekasarakhA che. kemake koI paNa nija svabhAva tevo dITho nahIM.' ane nija svabhAva to aciMtya avyAbAdhasvarUpa, kevaLa nyAro joyo." ane potAno je svabhAva che e to ciMtavanathI pAra evo, ciMtavanamAM pUro na samAya evo, aciMtya eTale ciMtavanamAM pUro na samAya evo ane avyAbAdhasvarUpa eTale jene koI bAdhA paNa na pahoMcADI zake evo, kevaLa nyAro eTale sarvathA bhinna joyo. eTale temAM ja samAveza pAmI gayA." jyAre mAruM svarUpa sarvathA anya padArthothI juduM che to pachI huM konAmAM mArApaNuM karuM ? ane A mAruM nahi ema gaNIne A mAruM ane A mAruM nahi ema kevI rIte karuM ? jyAM mAruM ja koI nathI to ATaluM mAruM ane ATaluM mAruM nahi e huM kevI rIte karuM ? ema joI ane temAM ja samAveza pAmI gayA. ane potAnA aciMtya svabhAvamAM samAveza pAmI gayA. athavA je potAnA svarUpane samajyA, aciMtya avyAbAdha evuM je potAnuM svarUpa ene je samajyA te e svarUpamAMthI bahAra nIkaLavA jevuM nathI ema samajyA ane emAM samAI gayA, emAM sthira thaI gayA. A AtmAne matalaba to sukha-zAMtithI che. jIvane potAne prayojana to Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 rAjahRdaya bhAga-13 potAnA sukha-zAMtinuM che. jene potAnA anaMtasukhanuM nidhAna potAmAM joyuM, anaMtazAMtinuM nidhAna potAmAM joyuM, e pachI potAnI zAMti jyAM potAmAM paripUrNa che to ethI bahAra nIkaLavAnuM ane prayojana zuM che ? bahAra nIkaLatAM tarata ja azAMti thAya che. Indrane indrAsana upara upayoga jAya eTale sIdho e vikalpamAM duHkhano bhAva thAya. duHkhabhAva thAya. eTale samyagdaSTi Indra che te indrAsana upara besavA javAno vikalpa kare che tyAre e IndrAsana ene duHkharUpa bhAse che. bIjA nIcenA puNyavALAne ema lAge che, puNyanI bhAvanAvALAne, kevA mahAna moTA puNyazALI che ! AvuM majAnuM IndrAsana besavA maLe che. ene duHkharUpa lAge che. bIjAne sukhanI kalpanA thAya che, ene duHkhanI kalpanA thAya che. duHkhano bhAva vAstavika thAya che. mumukSu- pUjya bhAIzrI - vikalpamAM to AkuLatA thAya che. udAsInatA e vakhate duHkhane laIne Ave che. evuM je duHkha che e duHkha anubhavavA yogya nathI mATe udAsInatA Ave che. e duHkhanI ruci nathI mATe udAsInatA Ave che. duHkha gamatuM nathI mATe aNagamo te udAsInatA che. ema che. paNa duHkha che e duHkha ja che. je je samajyA teNe teNe mAruM tAruM e Adi ahatva, mamatva zamAvI dIdhuM; kemake koI paNa nija svabhAva tevo dITho nahIM,..." koIno paNa evo svabhAva na dITho ke koI AtmAno koI AtmA thAya. "ane nija svabhAva to aciMtya avyAbAdhasvarUpa, kevaLa nyAro joyo eTale temAM ja samAveza pAmI gayA." samAveza pAmI gayA, TharI gayA. TharavAnuM kAma maLI gayuM ane TharI gayA. "AtmA sivAya anyamAM svamAnyatA hatI. A mANasa vaTemArga unALAmAM bhara bapore cAlato hoya. jhADano chAyo Ave to thoDIvAra ene ema thAya ke ahIMyAM (visAmo karuM). cAlatA cAlatA ekadhAro taDako ghaNo lAge che. chAyo bahu sAro che. zItaLa chAMyaDo che. thoDoka visAmo khAI laIe to e saheje saheje ja vRtti Ave. jo tApa lAge to saheje saheje tyAM rokAvAnI vRtti Ave. ema aneka prakAranA pariNAmamAM, aneka vikalpamAM jIvane jo AkuLatAnuM duHkha thatuM hoya to AtmA je TharavAnuM zAMtinuM dhAma che. emAM TharavAno ja bhAva Ave, bIjo bhAva Ave nahi. mumukSu - - Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-651 59 pUjya bhAIzrI :- tApa lAge to. na tApa lAge to jIvane saMsAranA vikalpano utsAha paNa ghaNo che. 52rucine kAraNe aneka prakAranA kAryono utsAha ane umaMga paNa ghaNo che. emAM duHkhI thato hovA chatAM sukhanI kalpanA karI karIne vikalpamAM dhoDe(doDe) che. eTale jyAM sudhI ene thAka na lAge tyAM sudhI saheje saheje tyAMthI virAma pAmavAnuM na bane. thAke to aTakI jAya. saheje aTakI jAya. kemake AmAM thAka lAge che. Ama to vAstavika thAka lAge ja che paNa viSaya badalI nAkhe che. eka kAryamAM thAka lAge to bIjA kAryamAM joDAya che, emAM thAka lAge to trIjAmAM joDAya che, trIjAmAM thAka lAge to cothAmAM joDAya che. Amane Ama paviSaya ne paviSayamAM jIva viSaya badalIne thAkato jAya che topaNa parasanmukhatA choDIne svasanmukha thaIne TharavuM joIe e prakA2mAM jIva Avato nathI. e dizA joI nathI. e dizAthI ajANyo che. ane potAne koI rIte e dizA sUjhe to avazya Thare evo e potAno AtmA potAno viSaya che. mumukSu : pUjya bhAIzrI :- thAka lAge che e badale che. paNa anya anya viSaya badale che. parivaSaya ne paviSaya ja badale che. jemake mANasa bhakti kare, to bhakti karatA karatA thAke to vAMcana kare, vAMcana karatA karatA thAke to pachI thoDo ArAma kare. ArAma karatA thAke to bIjuM kAma kare, sUIne thAke to kAma karavA lAge, kAma karatA thAke to sUI jAya. bahA2 ne bahAra bIjA viSayo badale che. potAnA svarUpamAM Tharato nathI. kemake e mArgathI pote ajANyo che, e dizAthI ajANyo che. eTale zuM kare ? enI pAse bIjo upAya nathI. viSayo badalavA sivAya enI pAse koI upAya nathI. mumukSu H pUjya bhAIzrI :- emAM zuM che ke koI evA jIvo hoya che, haLukarmI jIvo, Asannabhavya jIvo ke are..! Amanema paviSayamAM kyAM sudhI ThekaDA mAravA ? ahIMyAM ThekaDA mAruM chuM topaNa thAkuM chuM... A bAju ThekaDA mAruM chuM topaNa thAkuM chuM... A bAju ThekaDA mAruM chuM topaNa thAkuM chuM. have mAre kyAMka mArAmAM zAMtithI TharavuM che. have mAre zAMta thaIne zamAI javuM che ane enA mATe e koI rasto zodhe che. to je zodhe che ene rasto maLe che. ema thAya che. 'AtmA sivAya anyamAM svamAnyatA hatI te TALI paramArthe mauna thayA;... ... Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 rAjahRdaya bhAga-13 AtmA sivAya anyamAM svamAnyatA hatI, svapaNAnI mAnyatA hatI te TALI ane paramArthe mauna thayA. svarUpamAM zamAI gayA eTale paramArthe mauna thayA. "vANIe karI A AnuM che e Adi kahevAnuM banavArUpa vyavahAra, vacanAdi yoga sudhI kvacit rahyo,...' vyavahAranI bhASAmAM ema bole. vyavahAranI bhASAmAM loko bole evuM ja bole. topaNa e khAlI kvacit vyavahAra emano rahyo. 'tathApi AtmAthI A mAruM che e vikalpa kevaLa samAI gayo." pachI AtmAthI ene potApaNuM dekhAtuM nathI, AtmAthI abhedapaNuM dekhAtuM nathI. athavA ajJAnadazAmAM je dehAdi parapadArthamAM potApaNuM bhAsatuM hatuM evuM potApaNuM bhAsatuM nathI. judA padArtho judA ja bhAse che. mumukSu:- amAruM che. pUjya bhAIzrI - hA. amAruM che, mAruM nahi paNa amAruM che. bahuvacana vAparatAne ! koIe prazna karyo ke mAruM nathI... mAruM nathI ema kahevAne badale amAruM nathI ema kaho cho ? to kahe mAruM nahi te a-mAruM. e to vicakSaNa bahu hatA. evo artha karyo. mumukSu:- ... pUjya bhAIzrI - hA cokkasa. patronI aMdara AvuM tattvajJAna (AvyuM che). 'tathApi AtmAthI A mAruM che e vikalpa kevaLa zamAI gayo; jema che tema aciMtya svAnubhavagocarapadamAM lInatA thaI." paramAM (svapaNAnI) je mAnyatA hatI e adhyAsa tUTI gayo, chUTI gayo. jevuM che tevuM bhinna bhinna svarUpa thaI gayuM. ane potAnuM je aciMtya svarUpa che e mAtra svAnuvagocarapada che. e svAnubhavagocarapadamAM lInatA thaI gaI. e banne vAkya lokabhASAmAM pravaryA che, te "AtmabhASAmAMthI AvyA che." "samajyA te zamAI gayA" ane "samajyA te zamAI rahyA' evI lokabhASAmAM bolaNI paNa thaI gaI che. to te lokabhASAmAM te bolavAnuM pravarte che. mULa to AtmabhASAmAMthI e vAta AvI che. je upara kahyA te prakAre na samAyA te samajyA nathI ema e vAkayano sArabhUta artha thayo;"" kADhyuM ne? ke upara kahyuM e prakAre je AtmAmAM zamaNA nahi te bhale AtmA AtmA kahetA hoya ke karatA hoya paNa je AtmAmAM zANA nathI te kharekhara AtmAne samajyA nathI. ema e vAkayamAMthI sArabhUta artha paNa, nIkaLe che. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-651 61 mumukSu : pUjya bhAIzrI :- ema ja che. samajyA e zamANA. to na zamANA eno artha ke e samajyA nathI. e to ApoApa ja che. e to AtmA ja evo che. jemAM nirvikalpapaNe zamAvuM thAya, jemAM TharI javAya, jene jotAM TharI javAya. koI mahAAzcaryakArI padArtha bahAramAM jove to mANasano upayoga thaMbhI jAya che ke nahi ? tyAre A to adbhUtathI adbhuta siddha bhagavAnanI mUrti ja che ! siddhasvarUpe AkhI arUpI mUrti ja che e to. e aciMtyamUrti adbhUtathI adbhUta AzcaryakArI je svarUpa, ene upayoga jove ane e upayoga emAM thaMbhe nahi. evuM koI divasa bane nahi. thaMbhI ja jAya. evuM ja svarUpa che. nathI thaMbhyA eno artha ke ene e dekhANuM nathI. A cokkasa vAta che. "e vAkyano sArabhUta artha thayo; athavA jeTale aMze zamAyA teTale aMze samajyA....' pachI mArganI aMda2 jeTale aMze zamAyA teTale aMze samajyA,..' ame kahIe. eTale bAkIno aMza che e vibhAvano rahyo ne ? jeTaluM bahAra nIkaLAya che, upayoga jeTalo bahAra gayo e zamANo nahi. eTalI samajaNa ochI. ahIMyAM samajaNa eTale eTalI prApti ochI gaNavI. ema. eTalI sAdhanA ochI gaNavI. jeTale aMze zamAyA teTale aMze samajyA, ane je prakAre zamAyA te prakAre samajyA, eTalo vibhAgArtha thaI zakavA yogya che,...' e eka vibhAgaartha eTale eno peTA artha karyo. eTale emAMthI zuM kADhyuM ? vibhAgArtha karIne zuM kADhyuM ? ke jJAnI to AnI aMdara eka vakhata TharyAM. ane TharyA pachI pAchA bahAra nIkaLyA. to je TharavAnuM ThAma hatuM emAMthI bahAra nIkaLyA zuM karavA ? bahAra nIkaLavAnI emanI bhAvanA nahotI. paNa bahAra nIkaLI javAyuM. to eTalI kacAza rahI, eTalI kacAza rahI. eka jagyAe lakhe che, jeTalI kacAza che, eTalI khaTAza che. kerI paNa jeTalI kAcI hoya eTalI khATI hoya. ema jeTalI kacAza che eTalo vibhAva Ubho rahyo che. ane e vibhAvane e pote kApatA jAya che. (jeTalA aMze zamAyA) eTalA aMze samajyA, ema kIdhuM. athavA je prakAre zamAyA evo vibhAgArtha kADhyo. astithI eTaluM levuM. eTalo vibhAgArtha thaI zakavA yogya che. vAta vicArI zakAya evI che. evo bheda. vibhAga eTale bheda. eTalo bheda vicArI zakAya evuM che. 'tathApi...' e mukhya nathI ema kahe che. e vAta mukhya nathI. tathApi mukhyArthamAM upayoga vartAvavo ghaTe che.' mukhyArthamAM eTale je aMdaramAM zamAI gayA, ... Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 rAjahRdaya bhAga-13 samajIne zamAyA. evuM jene samajaNarUpa jJAna thayuM, evo je mukhya artha che enI aMdara upayogane (vartAvavo ghaTe. mukhya vAta e lIdhI. ema kahevuM che. mumukSu -... pUjya bhAIzrI :- patrAMka 645mAM pote eTale to prazna uThAvyA che. eTalA mATe to pote eTalA prazna uThAvyA che ke kevI rIte be artha nIkaLe che? kayuM vAkya vizeSArthavAcaka jaNAya che ?" eTale astivALuM che e vizeSa arthavAcaka jaNAya che. samajavA yogya zuM ? ke potAnuM svarUpa che. zamAvuM eTale zuM ? ke nirvikalpa thavuM te che. "samuccaya vAkayano eka paramArtha zo ? to A eka ja paramArtha che. astithI kaho ke nAstithI kaho. emAM ja Atmahita che, temAM ja AtmAne zAMti che, temAM ja AtmAne AnaMda che. e eno paramArtha che. anaMtakALathI yama, niyama, zAstrAvalokanAdi kArya karyA chatAM samajAvuM ane zamA e prakAra AtmAmAM Avyo nahIM, ane tethI paribhramaNanivRtti na thaI." jo ekavAra paNa AtmAmAM AvI jAya to paribhramaNanI nivRtti thaI jAya, ema kahevuM che. anaMta kALa thayo emAM A jIve yama, niyama ghaNA karyA. zAstravAMcana paNa ghaNA karyA. chatAM AtmA samajAyo ane AtmAmAM samAyo AtmA, evA prakAramAM pote Avyo nahi. eTale potAnA paribhramaNano nAza na thayo. ane paribhramaNa cAlu ne cAlu rahI gayuM. "samajAvA ane zamAvAnuM je koI aikya kare... eTale bane to avinAbhAvI ja hoya che. samajI ane potAmAM je samAya jAya-ekAgra thaI jAya. "te svAnubhavapadamAM varte." te potAnA svarUpanA anubhavapadamAM, te dazAmAM varte che. tenuM paribhramaNa nivRtta thAya. tenuM paribhramaNa avazya nAza pAme e jIvane anaMta saMsAra hoya evuM kadI bane nahi. eka maraNathI bacavA AkAzapAtALa eka karavA che. eka mRtyu na thAya to abhiprAyamAM to AkAzapAtALa beyane eka karavAnI taiyArI che. anaMta janma-maraNanI vAtamAM jIva eTalI darakAra karato nathI e enuM avicArIpaNuM keTaluM che e emAM prasiddha thAya che. paribhramaNa nivRtta thAya. saddagurunI AjJA vicAryA vinA jIve te paramArtha jANyo nahIM. saddagurunI AjJA vicAryA vinA. joyuM? e paramArtha kema na jANyo ? ke sadgurunI AjJAmAM rahyo nathI. A bhUla karI che. sadguru anekavAra maLyA che paNa pote bhUla A karI che. eka jagyAe to pote evuM lakhe che ke bAra aMganuM Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-651 rahasya ja A che. badhuM samajyo paNa A vAta na samajI zakyo. samajavAmAM to buddhi hatI eTale ghaNuM samajyo. paNa A eka vAta na samajI zakyo ke mAre sapuruSanI, saddagurunI AjJAmAM rahevuM joIe. bahu sarasa khulAso kare che. patrAMka) 647mAM e lIdhuM che. 486 pAne vAta che. kema emAM takalIpha kyAMthI thaI ? kevI rIte thaI ? agama agocara nivaNamArga che... kevo nirvANamArga che? mokSano mArga che e to agama agocara che. kyAreya anaMta kALamAM pote jANyo nathI, samajyo nathI, e dizA eNe joI nathI. "emAM saMzaya nathI." zaMkA karavA jevI vAta nathI. anaMta kALa kADhyo che e batAve che ke agama agocara nivaNamArga che. potAnI zakti eTale potAnI meLe. juo ! potAnA DahApaNathI, potAnI meLe. saddagurunA Azraya vinA, te mArga zodhavo azakya che; ema vAraMvAra dekhAya che..." A pote potAnA ghaNA bhavanA anubhavano jAtismaraNathI vicArIne nicoDa kADhIne A vAta mUkI che. emaNe parizrama bahu karyo che. nivaNamArga pAmavA mATe emaNe bahu parizrama karyo che. ane pachI koI saddaguru maLatA jema capaTI vagADe ane koyaDo ukalI jAya evI rIte aMtarmukha thavAno mArga emane sAMpaDyo che. eTale ema kahe che ke "sagurunA Azraya vinA, te mArga zodhavo..." te asaMbhava che ema na lakhyuM. "azakaya che;"" zakya ja nathI. zaMkA karIza nahi. "ema vAraMvAra dekhAya che..." pharI pharIne amane e vAta dekhAya che. eTaluM ja nahIM, paNa zrI sadgazcaraNanA Azraye karI bolabIjanI prApti thaI hoya..." jJAnaprApti thaI hoya evA puruSane paNa saddagurunA samAgamanuM ArAdhana nitya kartavya che. hajI to jene jJAnaprApti thaI nathI paNa jene bodhabIjanI prApti thaI hoya ne ? ene paNa saddaguruno Azraya kartavya che. A "mtanA prasaMga jotAM ema jaNAya che ke, tevA samAgama ane Azraya vinA nirAlaMba bodha sthira rahevo vikaTa che.' TakI zakIza nahi, ema kahe che. tArI jyAM parAlaMbananI vRtti che, hajI svarUpamAM niraMtara sthira rahI zakato nathI, cothe guNasthAne Ave to pA (O) SecondmAM to bahAra nIkaLI jAya che. pA Second thaI, na thaI tyAM to sIdho bahAra pheMkAya jAya che. nIkaLavuM nathI. Tharyo tyAre ene nIkaLavuM nathI. paNa sIdho pheMkAIne bahAra Ave che. AvI jyAM kudaratI paristhiti, anivArya paristhiti che tyAre ene bahAra nIkaLIne viveka karavo ghaTe che ke mAre Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 rAjahRdaya bhAga-13 kayAM rahevuM joIe ane mAre kyAM na rahevuM joIe? upayoga kayAM laI javo joIe ane upayoga kayAM na laI javo joIe ? eno viveka karavo ghaTe che. mumukSu-... pUjya bhAIzrI - A to traNe kALe mahattvapUrNa viSaya che. A kALamAM to vizeSe karIne che paNa traNe kALe AnuM mahattva eTaluM ja che. e bahu saiddhAMtika viSaya che. mumukSu - ... pUjya bhAIzrI:- hA. e pachI. A viSaya upara e viSayanuM mUlya samajAyuM nathI, e viSayano lAbha paNa samajAyo nathI eTale aNasamajaNathI pravarte che). mumukSu - pUjya bhAIzrI :- hA. e to emanA jIvanamAM aMtaramAM AtmA ane bahAramAM "gurudeva' sivAya bIjuM kAMI nahi koI vAta ja rAkhI nahotI. pachI to sArI rIte tyAM samitimAM sthira thaI gayA hatA. . e pahelA emanA je ... nA patro che emAM ja A vAtanuM ... Avyo che. mane evA prasaMgamAM mAruM emAM kAma nathI. . je rIte patatuM hoya e rIte patAvo. mAro Agraha tame nahi rAkho. kemake e to eka judI duniyAmAM vase che. aMdaranuM je AtmAmaya vAtAvaraNa che, e duniyA judI che. bahAranI duniyA judI che. bene meLa paDe evuM che nahi. eTale je pahelethI tyAgI jevA jIvanamAM AvI gayA, ene pachI kyAMya bhaLavuM phAve nahi. je prArabdhayoge vacamAM rahI gayA e udAsIna bhAve game tema karIne prasaMga nibhAve che. e nibhAvavo paDe che eTale nibhAve che. pAno paDyo che e nibhAvI le che. chUTI gayA ene to koI rIte phAve nahi. - saddagurunI AjJA vicAryA vinA jIve te paramArtha jANyo nahIM, jANavAne pratibaMdhaka asatsaMga," zuM che ? evo jANavA mATeno jJAnamAM pratibaMdha Ubho thAya che. jJAnamAM eka ADaza UbhI thAya che, AvaraNa UbhuM thAya che. e AvaraNa karyuM che ? ke potAnI ruci asatsaMga pratye jAya che. je jIvono saMga karavo na joIe tevA jIvono jIva saMga karavA jAya che. to ene paramArtha samajAto nathI. paramArtha samajavAmAM ene AvaraNa UbhuM thAya che. eka to eno e asatsaMga che. bIjo svacchaMda) che. svaccheda eTale pote badhA nirNaya laI le che. mumukSunI bhUmikA to jijJAsAmAM UbhuM rahevAnI che. jyAM sudhI paramArthanuM grahaNa na thayuM hoya Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 patrAMka-651 tyAM sudhI ene to jijJAsAmAM rahevuM yogya che. enA badale nirNayo badhA pote laI lya che. A Ama karavuM joIe, A Ama na karavuM joIe. A Ama karavuM joIe ane A Ama na karavuM joIe. kartavya-akartavyanuM ene to bhAna nathI. chatAM pote paNa je nirNayo lya che e badhA svacchaMdapaNe tye che. jANavAne pratibaMdhaka asatsaMga," jANavAno pratibaMdhaka evo je "svaccheda ane avicAra...." eTale UMdho vicAra. lAbhAlAbhane na samajI zake. potAnA ja lAbha-alAbhane je samajI zakatA nathI e avicAra che. ApaNe nathI kahetA ? A mANasa avicArI che. potAne nukasAna kare che e samajato nathI, avicArI mANasa lAge che. e jagatanA vyavahArano laukika lAbha-nukasAna che. ahIMyAM AtmAnuM ahita thAya che mATe tene avicAra kahevAmAM Ave che. teno rodha karyo nahIM." eTale ene aTakAvyA nahi. e prakArane aTakAvyA nahi. jethI samajAvuM ane zamAvuM tathA beyanuM aikaya na banyuM evo nizcaya prasiddha che. evo je nirNaya che e prasiddha nirNaya che ke zA mATe A jIva samajIne zamAya rahevA sudhI pahoMcyo nahi. "atrethI AraMbhI.... eTale ahIMthI zarU karIne upara uparanI bhUmikA upAse to jIva samajIne zamAya, e niHsaMdeha che. ahIMthI AraMbhIne eTale saddagurunI AjJAmAM rahIne, tyArapachI pAtratAmAM AvIne, jeTalI enI upara uparanI mumukSutAnI bhUmikA che, e upara uparanI bhUmikAmAM upAsanA karavAmAM Ave. upAsanA karavAmAM Ave, hoM! jANavAmAM, vicAravAmAM Ave ema nahi paNa upAsanA karavAmAM Ave. mumukSu - prayogamAM... pUjya bhAIzrI :- ema ja vAta che. vicArIne aTakI jAya e vAta nathI. samajIne aTakI jAya e vAta nathI. upara uparanI bhUmikA upAse to jIva samajIne zamAya, e niHsaMdeha che. to avazya e samajIne zamAya tyAM sudhI pahoMce. pahoMce te pahoMce. A to svabhAvavAta che. svabhAvamAM kayAMya phera paDe nahi, svabhAvamAM kayAMya phera paDe nahi. agni kadi zItaLatAne pAme nahi, barapha kadi uSNatAne pAme nahi. A svabhAvavAta che. svabhAvanA raste caDe, saddaguruAjJAe je rIte rasto batAve e raste svabhAvanA raste caDe (ane) na pAme e na bhUto na bhaviSyati. bane ja nahi ema kahe che. Guranteed vAta che. pote Gurantee ApI ja che ne ! eka Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-13 sapuruSane zodha, bIjuM kAMI zodha mA. pachI mokSa na maLe to mArI pAsethI laI je. jA, huM tAro jAmIna thAva chuM. tArI mokSaparyAyano huM jAmIna thAva chuM. ema kahe che. tane na maLe e vAta rahetI nathI. keTalo mArga sahelo karI dIdho ! eka sapuruSane zodhIne, oLakhIne enA caraNamAM rahe. upadeza to tane deze. paNa nahi upadeza de topaNa tane emAMthI AtmajJAna thAya evo bodha maLaze. evI to emanI mudrA ane carcA hoya che. e vAta niHsaMdeha che. e samajIne samAya ja. anaMta jJAnI puruSe anubhava karelo evo A zAzvata sugama mokSamArga jIvane lakSamAM nathI Avato...." zuM kahe che ? badhA ja jJAnIpuruSoe pAcho A ja mArga upAmyo che. evuM nathI ke koI jJAnIne bIjI rIte mArga maLI gayo hoya. evuM koI divasa koIne banyuM nathI. "anaMta jJAnIpuruSe anubhava karelo evo A zAzvata sugama mokSamArga jIvane lakSamAM nathI Avato.... enuM dhyAna kheMcAtu nathI, ema kahe che. ATalI vAta pokArI pokArIne kahe che topaNa jIvane lakSamAM AvatuM nathI. divyadhvanimAM A viSayano eTalo badho mahimA Avelo ke emAMthI eka paMtha atyAre judo cAle che. jema dhruvanI vAta cAlI to dhruvano eka sAMkhyamata judo cAle che ne ? sAMkhyamata. kUTastha che, apariNAmI che ane dhruva che. sAMkhya cAle che. ema saddaguruno mahimA paNa divyadhvanimAM bahu Avelo che. atyAre to khAsa karIne A paMjAbano je Area che. khAsa karIne zIkha loko che, sIMdhI loko che, e bAjunA mANaso che ene guru eTale badhuM AvI gayuM. e koI bIjA bhagavAnane nathI mAnatA. pachI enA nAnaka hoya ke bIjA je koI be-pAMca aMdara thayA hoya. basa guru vAhe guru. vAhe guru... vAhe guru sivAya bIjuM kAMI nahi. guru eTale aho guru... aho guru. eka Akho paMtha ja cAlyo che. guru sivAya ene kAMI jANe. basa sadguru terI otha. Ave che ne ? e lokonuM A Slogan chesUtra che. saddaguru terI otha otha zabda koI vApare, koI otha zabda vApare. amane to eka tAro AdhAra che). enI aMdara phoTA enA gurunA... paroDhiye UThe to e vAhe guru. vAhe guru" ema bolatA bolatA ... guru upara e lokone aDhaLaka prema pote badhA zAstrano sAra e che e vAta emaNe nAkhI che. tamAma zAstrano A sAra che ema vAta paNa emaNe nAkhI che. "anaMta jJAnIpuruSa anubhava karelo evo A zAzvata sugama mokSamArga jIvane lakSamAM nathI Avato, ethI utpanna Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-651 thayeluM kheda sahita Azcarya..." amane to Azcarya thAya che, kheda paNa thAya che ke are.re.! jIva AvI bhUla kare che ! Avo sugama mArga che ke sadgurunA caraNamAM javAnuM che emAM bhUla kare che. enI AjJAmAM rahevuM che, emAM bhUla kare che? A te kaI jAtanI vAta che ? e kheda sahita Azcarya te paNa atre zamAvIe chIe." emAM paNa samAdhAna karI laIe chIe ke honahAra jIvonuM evuM hoya, jyAM hajI enuM paribhramaNa ja UbhuM hoya tyAM ene kayAMthI sUjhavAnuM hatuM ? puNyayoge sadguru to maLyA paNa ene bicArAne sujhaze kayAMthI ? ema. eTale ene paNa ame zamAvIe chIe. "satsaMga, sadvicArathI zamAvA sudhInAM sarva pada atyaMta sAcAM che, sugama che, sugocara che, sahaja che, ane niHsaMdeha che.' mumukSu:- .... pUjya bhAIzrI :- hA, badhA sa. sa. sa. lagADyA. mumukSu:- ... pUjya bhAIzrI - hA, e cAra 3OMkAra lakhyA che. sapuruSano satsaMga karavo joIe, sadvicAraNAmAM AtmahitanI vicAraNAmAM jIve AvavuM joIe ane tyAMthI AgaLa vadhIne potAnA svarUpamAM TharI javuM joIe, samAI javuM joIe e badhI bhUmikA je Ave che e bhUmikAmAM je je padamAMthI jIva pasAra thAya che. te badhA pada atyaMta sAcA che. e paramasatya che ke emAM kAMI phera paDato nathI. je mArge AgaLa vadhAya che e ja mArge AgaLa vadhAya che. e ja paramasatya che. emAM kAMI pheraphAra vicAravA jevo nathI, koI zaMkA paNa, saMdeha paNa karavA jevo nathI. te pada atyaMta sAcAM che, sugama che, sahelAIthI samajI zakAya evA che. gama paDe evuM che. sahelAIthI ane saraLatAthI e samajI zakAya evA che. paNa saraLatA hoya to. saraLatAe karIne e samajI zakAya che. asaraLatA kare to jIva e vAtane na samaje ane viparIta mArga pakaDI le. sugocara che... eTale sArI rIte anubhavagocara che, samyapha prakAre te anubhavagocara che. ane "sahaja che...." kyAMya kRtrimatA nathI. juo ! badhI bhUmikA sahaja lIdhI che. satsaMga paNa sahaja sadvicAra paNa sahaja ane tyArathI AgaLa cAlo to badhA paryAyo paNa sahaja ja thAya che. sahajatAthI .. jyAM jIvane potAnA jIvananuM dhyeya eka badalI jAya, eka potAnA jIvananuM Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 rAjahRdaya bhAga-13 dhyeya jyAM badalI jAya tyAM badhuM saheje saheje pachI e ja raste je dhyeya bAMdhyuM. hoya e ja raste ene saheje saheje paga vaLe. pariNAmanI cAla. paga vaLe eTale pariNAmanI cAla. ApaNe jyAM javuM hoya tyAM saheje saheje paga vaLe che ke nahi? to saheje saheje e bAju paga vaLavA mAMDe. pahelI vAta evI che ke eNe nirNaya karI levo joIe ke mArA jIvananuM dhyeya zuM che? AkharamAM mAre karavuM che zuM ? A >> nirNayamAM levI joIe. jyAM sudhI e vAta pAkI na thAya tyAM sudhI koI vAstavika zarUAta thatI nathI. mumukSu -... pUjya bhAIzrI - jyAM sudhI nirNaya na bAMdhe tyAM sudhI zarUAta nahi thAya. ane koI ema mAne ke meM zarUAta karI lIdhI che athavA huM zarUAta karIne AgaLa paNa vadhyo chuM, e beya vAta bhramaNAyukta che. zarUAta saMbaMdhInI enI bhramaNA che ane AgaLa vadhyo che e paNa enI bhramaNA che. avAstavika che. banI zake ja nahi evI vAta che. e to bahu potAnA anubhavamAMthI kADhelI vAta che. dareka jIva jJAnadazAmAM athavA mArge caDhyA pahelA ghaNI rIte eNe prayatna karyo hoya che, kapoLakalpanAe potAnI rIte nirNaya laI le che. paNa jJAnInI AjJAe nirNaya leto nathI. A to jJAnInI AjJA ja che. pUrNatAne lakSe zarUAta te gurunI AjJA thaI gaI. zarUAta karavI to Ama thAya ane bIjI rIte mAre zarUAta karavAnI hoI zake nahi. A eka ene barAbara dRDha nizcaya karI levo joIe. nahitara bhUlavAnA hajAra ThekANA che. kyAMya kRtrimatA nahi thAya, kayAMya asahajatA nahi thAya. badhe sahajatA thaze ane kyAMya bhUlyA vagara kadAca nAnImoTI koI bhUla thaI gaI to nIkaLI jatA vAra nahi lAge. e bhUlamAMthI ApoApa ja chUTI jaze. A viSayanI A eka vizeSatA che. ane eTalA mATe eka Master key ApI dIdhI che. pahelI cAvI A lagADaje. mumukSu - dhRvakAMTo... pUjya bhAIzrI :- dhRvakAMTo. ahIMthI najara pheravIza nahi. jema uttaramAM dhruva che enI sAmuM joIza to dizA nahi bhUla. ema tAre dizA na bhUlavI hoya to A eka vAta che. e rIte e badhA pada sAcA che, badhI paryAyo sAcI che, sugocara che, sugama che, sahaja che. emAM kyAMya zaMkA paDe evuM nathI. (ahIM sudhI rAkhIe...) Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-646 6 9 patrAMka-646 muMbaI, Aso, 1951 sarva jIvane apriya chatAM je duHkhano anubhava karavo paDe che, te duHkha sakAraNa hovuM joIe, e bhUmithI mukhya karIne vicAravAnanI vicArazreNI udaya pAme che, ane te parathI anukrame AtmA, karma, paraloka, mokSa Adi bhAvonuM svarUpa siddha thayuM hoya ema jaNAya che. vartamAnamAM jo potAnuM vidyamAnapaNuM che, to bhUtakALane viSe paNa tenuM vidyamAnapaNuM hovuM joIe, ane bhaviSyamAM paNa tema ja hovuM joIe. A prakAranA vicArano Azraya mumukSu jIvane kartavya che. koI paNa vastunuM pUrvapazcAtuM hovApaNuM na hoya, to madhyamAM tenuM hovApaNuM na hoya evo anubhava vicAratAM thAya che. vastunI kevaLa utpatti athavA kevaLa nAza nathI, sarvakALa tenuM hovApaNuM che, rUpAMtara pariNAma thayA kare che; vastutA pharatI nathI, evo zrI jinano abhimata che, te vicAravA yogya che. padarzanasamuccaya' kaMIka gahana che, topaNa pharI pharI vicAravAthI teno keTaloka bodha thaze. jema jema cittanuM zuddhipaNuM ane sthiratva hoya che, tema tema jJAnInAM vacanono vicAra yathAyogya thaI zake che. sarva jJAnanuM phaLa paNa AtmasthiratA thavI e ja che, ema vItarAga puruSoe kahyuM che, te atyaMta satya che. mArA yogya kAmakAja lakhazo. e ja vinaMti. li. rAyacaMdanA praNAma vAMcazo. tA. 103-1991, patrAMka - 646, 647 - pravacana na. 292 zrImad rAjacaMdra' vacanAmRta, patra-646, pAnuM-485. patra konA uparano che e maLatuM nathI. paNa mumukSunI bhUmikAmAM kevA prakAra hoya e viSayanuM AmAM Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 rAjahRdaya bhAga-13 nirUpaNa che. mumukSujIvane sadvicAraNA kayAMthI zarU thAya che, tyAMthI A patrano prAraMbha karyo che. sarva jIvane apriya chatAM je duHkhano anubhava karavo paDe che, te duHkha sakAraNa hovuM joIe, e bhUmithI mukhya karIne vicAravAnanI vicArazreNI udaya pAme che....' kayAMthI sadvicAra udaya pAme che ? ke duHkha to koI jIvane priya nathI. koI jIva duHkhane icche nahi. badhA ja jIvone duHkha apriya che. koIne duHkha joItuM nathI. chatAM duHkhano anubhava badhAne ka2vo ja paDe che. koIne joItuM nathI chatAM badhAne thAya che. eTale A to badhA ja jIvonI samasyA thaI ke A jagatamAM duHkha zA mATe che ? du:kha kema AvI paDe che ? joItuM nathI chatAM kema thAya che ? A je anubhava anicchAe paNa karavo paDe che. to e duHkharUpI je phaLa AvyuM, kArya thayuM enuM koI kAraNa hovuM joIe. je jIvonI vicArasaraNImAM nyAyapUrvaka vicAra cAle che, A nyAyano viSaya che, ke jyAre duHkharUpI phaLa maLe che to enuM kAraNa paNa kAMIkane kAMIka to hovuM ja joIe ke jenA kAraNe duHkhanI utpatti thAya che. sarva jIvane apriya chatAM je duHkhano anubhava karavo paDe che,...' karavo nathI paNa karavo paDe che. te duHkha sakAraNa hovuM joIe...' te duHkhanuM kAMIkane kAMIka kAraNa hovuM joIe. kAraNa vagara kArya thAya e nyAyanI vicAradhArAmAM nathI. kAMIpaNa enuM kAraNa hoya emAMthI ja ene anusaratuM kArya thAya. kAraNa vagara kAryanI utpatti thatI nathI. tyAMthI mAMDIne koIpaNa vicAravAna jIvanI vicArazreNI udaya pAme che. pachI e vicAra laMbAya che ke koIne koI prakAranuM duHkha che. koIne koI prakAranuM duHkha che, koIne koI prakAranuM duHkha che. pAchuM badhAne eka prakAranuM duHkha nathI. eka mANasane taMdurastI sArI che to e taMdurastImAM khAvA joIe eTaluM anna maLatuM nathI, roTalo maLato nathI. bhUkha lAge eTaluM bhojana maLatuM nathI. evI Arthika truTI che. koI jIvane paisA eTalA badhA vadhAre paDatA AvI jAya che ke kayAM rAkhavA enI ciMtA che. ene e paisAno upabhoga karavo hoya to e khAI zakato nathI. badAmanA roTalA khAI zake evA paisA che paNa ghauMnI roTalI pacAvI zake evI paristhiti nathI. badAma to pacAve kyAMthI ? (ema) koIne kAMI duHkha che, koIne kAMI duHkha che. citra-vicitra evI je duHkhanI paristhiti che e ema sUcave che ke enI pAchaLa kAMIne kAMI, koIne koI kAraNa raheluM che. Ama je nyAyapUrvaka vicAre che enI vicAraNA laMbAya che, enI vicArazreNI, zreNI eTale vicAra, Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-646 71 uparAMta bIjo vicAra, enI upara trIjo vicAra. e vicAra laMbAya che ene vicAranI hAramALA kahe che. e vicAranI hAramALA udaya pAmI. mumukSu :-- pUjya bhAIzrI :- hA. eTale bIjA evA anukULatAvALA che. ene potAne evI anukuLatA nathI. eTale mArA karatA e sukhI che. huM enA karatA duHkhI chuM evo hina bhAva anubhave che. bIjAnI sAme joIne. e ema batAve che ke ene te te prakAranA saMyogI cIjanI cAhanA rahI che. e (duHkha saMbaMdhI) vicAra laMbAtA enA uparathI anukrame AtmA che, karma,..." che. jIva aneka prakAranA pariNAma karIne karma bAMdhe che. e karmanA phaLamAM A loka sivAyanA paraloka vagere paNa hovA yogya che. bhAgyasthAno. paraloka eTale bhogyasthAno. A jIva karma bAMdhe che. te karma bAMdhe che ene bhogavavAnA sthAno che. e karmanI nivRtti paNa thaI zake che. ene mokSa kahe che. e vagere bhAvonuM athavA e vagere padanuM svarUpa siddha thayuM hoya ema jaNAya che. A je vicAraNA laMbANI e vicAraNAmAMthI AtmA, karma, karmanA bhogavavAnA sthAno, karmanI nivRtti A badhI vAto je kAMI bahAra AvI che, prasiddha thaI che, e prasiddha thavAnA mULamAM jIvone duHkha thAya che e duHkha kema thayuM ane e duHkha kema maTe ? A kendrasthAnamAM rAkhIne A badhI vAto sAbita thaI, prasiddha thaI, siddha thaI ema lAge che, ema jaNAya che. have bahu General vAta karI che emaNe. eka vizALa vicAradhArAmAMthI e vAtano pote nyAya kADhyo che. koIpaNa vicAravAna jIvane duHkha nathI joItuM. buddhimAna jIve che. duHkha to koIne joItuM nathI. badhA anukULa saMyogo hoya. gharamAM juvAna mANasa hoya e cAlyo jAya. ane badhuM sarakhuM cAlatuM hoya. ociMtuM AvuM banI jAya ane nahi dhAreluM duHkha mANasane AvI paDe. eTaluM badhuM duHkha lAge... eTaluM badhuM duHkha lAge ke jANe badhA sukhanA saMyogo enI pAse kAMI nathI. emAM uparAuparI evuM banavA mAMDe pachI zuM dazA thAya? A te zuM kAraNa che ? kAMI samajAtuM nathI. ane kAMI na hoya emAMthI thavA mAMDe. tyAre eNe mAnavuM paDe che ke nakkI kAMIka AvuM kAraNa pote bhUtakALanI aMdara upAmyuM hovuM joIe ke jenuM phaLa Ave che. to ene karma mAnavuM paDe che, karmano bhogavaTo mAnavo paDe che. ane A duHkhanI nivRtti, duHkhamAMthI mukta thavuM evo upAya zodhavo, e upAya paNa zodhI zakAya che. prApta Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7ra rAjahRdaya bhAga-13 karI zakAya che. e vicArazreNImAMthI uddabhava thayuM hoya evuM jaNAya che. eTale vicAravAna jIvonI vicArazreNImAMthI A badhI vAto prasiddha thaI hoya, siddha thaI hoya evuM lAge che. have AtmA je che enA upara eka nyAya Ape che. mumukSujIva kevI rIte vicAre ? "vartamAnamAM jo potAnuM vidyamAnapaNuM che. AtmA eTale pote. jo atyAre pote hayAta che. vartamAnamAM potAnuM vidyamAnapaNuM eTale zuM ? ke atyAre pote hayAta che e to pUchavAnI jarUra nathI. huM atyAre hayAta chuM, mArI hayAtI che enA mATe koInA Certicate nI jarUra nathI. vartamAnamAM jo potAnuM vidyamAnapaNuM che, to bhUtakALane viSe paNa tenuM vidyamAnapaNuM hovuM joIe." atyAre huM chuM to bhUtakALamAM paNa huM hato athavA hovo joIe. atyAre mArI hayAtI che to bhUtakALamAM paNa mArI hayAtI hovI joIe ane bhaviSyamAM paNa mArI hayAtI hovI joIe. jyAre paNa huM mAro nAza icchato nathI. A prakAranA vicArano Azraya mumukSu jIvane kartavya che. potAnI hayAtI, potAnI vidyamAnatA e saMbaMdhIno vicAra Ave karavo joIe. vicAra karavo joIe nahi, eno yathArtha vicAra karavo joIe. jo padArtha hoya to eno sarvanAza na thAya ane padArtha hoya to zUnyamAMthI kAMI sarjana na thAya. mATe koI padArthanI zUnyamAMthI kevaLa utpatti thAya ke koI padArthano nAza thaIne kevaLa zUnyatA thAya e vAta saMbhavatI nathI. jo huM chuM to mArI hayAtI bhUtakALamAM hovI joIe, mArI hayAtI bhaviSyakALamAM paNa rahevI joIe. A prakAranA vicArano Azraya mumukSu jIvane kartavya che.' kartavya che eTale karavA yogya che. zA mATe karavA yogya che? ene potAne sukhI thavuM che mATe karavA yogya che. atyAre sukhI thavuM che ne? to bhaviSyamAM duHkhI thavuM che? bhaviSyamAM paNa sukhI ja thavuM che. jo sukha ane duHkha koI sakAraNapaNe utpanna thatI avasthA che, to eno pahelAthI vicAra karavo yogya che. vicAravAna mANase eno vicAra karI levo joIe. to enuM vicAravAnapaNuM che. jo jIva potAnA bhaviSyanA sukhano vicAra atyAre na kare to te vicAravAnuM nathI. enuM avicArIpaNuM che ema kahevAnI jarUra nathI. koIpaNa vastunuM pUrvapazcAtta hovApaNuM na hoya, to madhyamAM paNa tenuM hovApaNuM na hoya..." bhUtakALamAM na hoya, bhaviSyamAM na hoya to vacce madhyamAM e Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 patrAMka-646 hoya evo anubhava vicAratAM thAya che." ke to pachI e vacce paNa na hoya. atyAre enuM hovApaNuM hoya to bhUtakALamAM ane bhaviSyakALamAM paNa enuM hovApaNuM svIkAravuM paDe. jo enuM hovApaNuM na mAnavAmAM Ave to vacce enuM hovApaNuM che e paNa mAnavA jevI vAta nathI. A vAta emaNe eTalA mATe kahI ke, keTalAka mANaso ema vicAre che ke, bhAI ! ApaNe Aja dIThI che. kAla kAMI ApaNe joI nathI. kAla eTale mRtyu pachI zuM thAya che e ApaNane khabara nathI. to pachI kone khabara ke zuM thatuM haze ? mATe atyAre sukhI thavA mATe je kAMI karavuM paDe te badhuM karI lyo. eTale enuM mAneluM sukha meLavavA mATe e game tevA kAryo karavA mATe taiyAra thAya che. ene ema kahe che ke, Ubho rahe. ema mAnanArA, ema vicAranArA, ema prayatna karanArAne e dhAre che evuM thaI zakatuM nathI. ene paNa nahi dhArelI vipatti ke Apatti AvI paDe che. e sivAya paNa jagatamAM jIvonA aneka prakAranA saMyoga-viyoga aNadhAryA paNa jovAmAM Ave che. e sivAya paNa manuSya sivAyanI jIvAyonI paNa jovAmAM Ave che. e badhuM kAraNa vagara kAMI nathI. eka jIva tiryacapaNe janme che, pazu-pakSIpaNe janma le che. koI eka jIva manuSyapaNe paNa janma le che. enI pAchaLa koI kAraNa hovuM joIe. jAti apekSAe jIva to badhA jIva che. eka jAtinA che. e enA pUrvapazcAt hovapaNAno AdhAra che. pUrve e jIva hato. e jIve koI amuka prakAre kAraNa UbhuM karyuM che. bhaviSyamAM enuM kArya paNa pratyakSa jovAmAM Ave che. jyAM pratyakSa paristhiti che to enA pratyakSane bIjA pramANanI koI jarUra nathI. vicAravAna jIva e badho vicAra kare che. A Ama kema ? enuM kAMIka kAraNa hovuM joIe. manuSyane UbhuM zarIra maLe che, pazane ADuM zarIra maLe che. Ane UbhuM zarIra kema ? Ane AkhuM zarIra kema ? manuSyane viveka, vicAra, buddhi vizeSa jovAmAM Ave che. potAnA sukha-duHkhano e jeTalo vicAra kare che eTalo pazu vicAra karI zakato nathI. zuM kAraNa che ? enuM jJAna Avarita che enuM zuM kAraNa che. ? jJAna biDAI gayuM che enuM zuM kAraNa che ? vicAravAna jIva hoya to badho vicAra kare che. emAM AtmAnI je zAzvatatA che, Adi-madhya-aMtamAM AtmAnuM hovApaNuM che e hovApaNuM eka to nakkI thAya che, eno nizcaya thAya che. vastunI kevaLa utpatti athavA kevaLa nAza nathI," kevaLa eTale zUnyamAMthI Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 cajahRdaya bhAga-13 vastu utpanna thAya, vastu hoya enuM zUnyapaNuM thaI jAya evuM kadi banatuM nathI. sarvakALa tenuM hovApaNuM che..." dareka padArthanuM sarva kALe hovApaNuM che. "rUpAMtara pariNAma thayA kare che." eka rUpamAMthI bIjA rUpamAM rUpAMtarapaNuM thavuM evA pariNAma thayA kare che. vastutA pharatI nathI, koI padArtha sarvanAza thAya che evuM banatuM nathI. athavA vastu maTIne bIjI vastu thaI jAya che evuM paNa banatuM nathI. evo zrI jinano abhimata che. te vicAravA yogya che. evo je jinendra bhagavAnano mata che e avazya vicAravA jevo che. jinendra bhagavAnano mata che ene tuM mAnI leje ema na kahyuM. tuM paNa eno vicAra kara ke e vAta nyAyasara che ke nahi ? emAM kAMI tathya che ke nahi? ke emane ema bhagavAna kahe che mATe mAnuM chuM? ema nathI. e vicAravA yogya che. atyAranA vartamAna je buddhigamya vijJAna che emAM paNa e vAta siddha thaI che ke padArtha rUpAMtarapaNAne pAme che paNa kevaLa koI padArtha jagatamAM navo utpanna thAya che ke kevaLa koI padArthano sarvanAza thaI jAya che evuM banatuM nathI. paramANunuM e vijJAna che to paramANunuM rUpAMtarapaNuM svIkAravAmAM AvyuM che. koI zUnyamAMthI koI paramANunI utpatti ke paramANumAMthI zUnyapaNuM thavuM evuM siddha thatuM nathI. eTale je jinano abhimata che te vicAravAthI te saMmata thAya che, teno svIkAra thAya che. "SaDradarzanasamuccaya' kaMIka gahana che, topaNa pharI pharI vicAravAthI teno keTaloka bodha thaze. jene patra lakhyo che ane A eka graMtha vAMcavA mATe bhalAmaNa karI haze. "Sadarzanasamuccaya' eTale ke cha darzana viSayano jenI aMdara vistAra karelo che. ghaNuM karIne A zvetAMbaranA AcArya haribhadrAcArya thaI gayA. haribhadrAcAryano graMtha che. kone vAMcavA mATe bhalAmaNa karI che e patramAM nathI lakhyuM. nahitara A patra konA uparano che e nakkI thaI jAta. e patra AgaLapAchaLa ... kone "SaDradarzanasamuccaya' vAMcavA kahyuM che. paNa emAM lakhanAre ... sUkSma vicAraNAthI vAto lakhI che ane na samajAya to pharI pharIne vicAravAthI keTaluMka samajAze, ema kahevuM che. jema jema cittanuM zuddhipaNuM ane sthiratva hoya che, tema tema zAnInAM vacanono vicAra yathAyogya thaI zake che. have zuM kahe che ? mumukSujIvane jeTalI vicAranI nirmaLatA che, ghaNA kahe che amane amuka zAstro samajAtA nathI. enuM zuM kAraNa che ? zAstrano viSaya kema nathI samajAto ? ke potAmAM e jAtanI matinI Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-646 75 nirmaLatA nathI, cittazuddhi nathI. cittamAM je malinapaNuM che, rAgAdi bhAvo, kaSAyanuM je malinapaNuM che, apavitra bhAvo, malina bhAvo ghaNA pravarte che ene laIne jJAna che e meluM thAya che. enAthI raMjita thayeluM. malina pariNAmothI, kaSAya pariNAmothI raMjita thayeluM je jJAna che ene azuddhipaNuM kahevAmAM Ave che. malinapaNuM kaho ke azuddhipaNuM kaho. jyAM sudhI cittanuM zuddhipaNuM nathI hotuM tyAM sudhI ene samajAtuM nathI. jJAnInA vacanono yathAyogya vicAra thavo. kevA zabdo vAparyA che ? AtmAne hita thAya evA jJAnInA vacano che. ane AtmAnuM hita thAya e rIte teno vicAra thavo te jJAnInA vacanono yathAyogya vicAra thavo ema kahI zakAya. pharIne. yathAyogya vicAra thavo eTale zuM ? ke je AtmAne hita karanArA vacano che, tenA dvArA AtmAnuM hita thAya evo vicAra karI zakAya, evI samajaNa karI zakAya ene jJAnInA vacanono yathAyogya vicAra thayo ema kahI zakAya. evA zAstro, evA vacano, evA graMtho upalabdha hovA chatAM e graMtha vAMcatA sUjha paDatI nathI ke mArA hita kevI rIte thAya ane e viSaya samajAto nathI. enuM kAraNa zuM? vicAranI nirmaLatA nathI. e jIva pAse vicAranI nirmaLatA nathI. bahubhAga jIvone to vAMcavuM gamatuM nathI. AvA je AtmahitakAraka vacano jemAM rahyA che evA jJAnI puruSonA graMtho che e vAMcavA gamatA nathI. vakhata hoya to bIjI rIte bagADe. binajarUrI kAryonI aMdara (vakhata bagADe). navarA hoya to kahe, cAlone ApaNe lANAnA ghare maLavA jaIe, cAlone phalANAnA ghare besavA jaIe. jarA kalAka besazuM, majA Avaze. vAto-cito karazuM. sAva navarA hoya to kAMIkane kAMIka kAma gotI kADhe). ene ema na thAya ke mArA AtmAnuM hita thAya evI huM kAMI vicAraNA karuM, evuM kAMI huM vAMcana karuM. mumukSu :- ema kema thatuM haze ? pUjya bhAIzrI :- aruci. AtmahitanI, AtmasvarUpanI aruci che. AtmAnI aruci hoya tyAre ene AtmAnA hitano viSaya (ce nahi). pachI vakhata hoya to e vakhata bagADavA mATe bIjuM bIjuM karyA kare, bIjuM ene sUkyA kare. mumukSu - cittanuM zuddhipaNuM eTale? pUjya bhAIzrI - cittanuM zuddhipaNuM eTale zuM che ? ke jene Atmahita karavuM che evI bhAvanA thaI che e bhAvanAvALAnI cittazuddhi (kahevAya che. mAre mArA Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 rAjaya bhAga-13 jIvanamAM mAruM AtmakalyANa karavuM e mAruM mukhya kArya che. mAruM mukhya kArya zuM ? ke mAruM kalyANa karavuM e ja mAruM mukhya kAraNa che. evI jenI bhAvanA che e bhAvanAmAMthI vicAranI nirmaLatA, vicAranI zuddhi, cittanI zuddhi thAya che. ene khabara paDe che ke AtmAne hita karanArI vAta zuM che ? AtmAne ahita ka2nA2 zuM cIja che ? e ene samaja paDe che. eno yathAyogya vicAra e karI zake che. mumukSu :- mAtAjI kahe che, bhAvanA vadhAravI. pUjya bhAIzrI :- hA. e A bhAvanA che. AtmakalyANanI bhAvanA tIvra karavI joIe. jema jema cittanuM zuddhipaNuM...' che. eTale emAM zuM che ? koI ochI zuddhi che, koI vadhAre zuddhi che. evA enI aMdara tabakkA che kharA. jema jema cittanI zuddhi mumukSune vizeSa hoya che ane e cittazuddhinI sAthe sAthe caMcaLatAne paNa saMbaMdha che. vicAranI jene nirmaLatA che enI caMcaLatA ghaTe che. jene vicAranI malinatA che enI caMcaLatA paNa (vadhe) che. jIvanA vicArajJAnane be prakArano vibhAva che. eka kaSAyanI malinatAno ane eka caMcaLatAno. tIvra gatithI jo vicAra cAlatA hoya, Speed thI jene kahevAya, azAMta cittathI, to enI aMdara yathAyogya vicAra thaI zakato nathI. paNa jo zAMta cittathI TharIne, sthira thaIne jo kAMI vicAraNA karavAmAM Ave che, to e nirNayo, e vicAraNA yogya thAya che. athavA emAM potAne nukasAna na thAya evuM vicArI zakAya che. eTale mANaso nathI kahetA ? ke, bhAI ! utAvaLamAM koI nirNaya na levo. koI mahatvano nirNaya levo hoya to utAvaLe na levo. eTale vicAranI caMcaLatAnI paristhitimAM je nirNayo levAya che, vicArAya che e yathArthapaNe vicArI zakAtuM nathI. eTale ema kahe che ke, sthirapaNuM eTale zAMtapaNuM, acaMcaLapaNuM evuM jema jema cittamAM hoya che ane nirmaLatA hoya che, tema tema jJAnInA vacanono vicA2 yathAyogya thaI zake che. jJAnIpuruSa ke je pariNAmanI zuddhimAM pravartatAM pravartatAM AtmAnI zuddhi kema thAya evA vacano jemanA pragaTa thayA ane jemane caMcaLatA maTI hatI. svarUpamAM sthiratva, svarUpanI sthiratA dhAraNa karIne je vacano utpanna thayA e vacanono vicAra koI yathAyogya bhUmikAmAM karavo joIe. ApaNe (tyAM) A ruDhi nathI paNa enI pAchaLa koI hetu che. svAdhyAya pahelA prArthanA karavAmAM Ave che, maMgaLika Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-646 karavAmAM Ave che, bhale manamAM karavAmAM Ave. te zuM vAta che ? ke jJAnI puruSonA zAstronA je vacanono vicAra karavo che e vicAra koI sthira cittathI karavo che, koI zAMta cittathI karavo che, koI nirmaLa cittathI karavo che. eka to AkuLatA... AkuLatA. AkuLatA... AkuLatAmAM pariNati cAlatI hoya ane e ja pariNatimAM upayoga paNa lAgelo hoya ane pachI zAstra sAMbhaLavA bese. ene koI vAta palle paDatI nathI. e vAta sthAna na pAme ene. enA vicAramAM, enA abhiprAyamAM evI vAtane koI sthAna maLatuM nathI. grahaNa karavAnI bhAvanAthI bese to grahaNa thAya. paNa prakAra ja koI cittano vicitra prakAre cAlato hoya ke jemAM grahaNa karavAnI koI paristhiti ja na hoya. to e game te sAMbhaLe, game te vAMce, ene kAMI eno lAbha thato nathI. ene koI nimittanaimittika saMbaMdha utpanna thato nathI. eTale jJAnI puruSonA vacanono vicAra karavA mATe e vicAranI bhUmikA paNa yathArtha athavA yogya bhUmikA hovI joIe, to eno vicAra yathAyogya thAya. sarva jJAnanuM phaLa...." game te prakAranuM game teTaluM jJAna prApta karavAmAM Ave to "te sarva jJAnanuM phaLa paNa AtmasthiratA thavI e ja che..." badhA jJAnanuM phaLa zuM AvavuM joIe ? pariNAma svarUpamAM sthira thaI jAya, svarUpamAM zAMta thAya, Thare. TharavA yogya evuM je potAnuM svarUpa e zAMtinuM nidhAna che. emAM zAMta bhAve pariNAma Thare e badhA ja jJAnanuM phaLa che. athavA ghaNuM jJAna meLavyA chatAM paNa jo pariNAma AtmAmAM TharatuM na hoya, sthira thatuM na hoya, AtmasthiratA na AvatI hoya to e jJAna kharekhara jJAna nathI. ema levuM. sarva jJAnanuM phaLa paNa AtmasthiratA thavI e ja che, ema vItarAga puruSoe kahyuM che, te atyaMta satya che. vItarAga puruSoe jJAnanuM phaLa AtmasthiratA che evuM je kahyuM che te atyaMta sAcuM che. nahitara ene jJAna zuM kahevuM? jo svarUpamAM na Tharyo to e jJAnane jJAna zuM kahevuM? ene jJAna kahevAnuM koI kAraNa rahetuM nathI. e rIte jJAnanuM phaLa zuM che ? eTale ke jene jJAnano abhyAsa che, tattvano abhyAsa che, jJAnAbhyAsa jene kahevAmAM Ave che enuM A lakSa hovuM joIe ke A badhuM jJAna meLavIne svarUpamAM TharavAnI dizAmAM mArI pragati thAya che ? e dizA bAju huM jauM chuM? svarUpamAM sthira thavAne lakSe mArI jJAnaprAptino abhyAsa cAle che ke bIjA prakAre cAle che ? e vAta ene lakSamAM hovI joIe. mArA yogya kAmakAja Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjaya bhAga-13 lakhazo. e ja vinaMti. li. rAyacaMdanA praNAma vAMcazo." - koI vAtane ADI laI le che, asaraLapaNe laI le che enuM zuM kAraNa che ? asaraLa prakRtivALA jIvo hoya ne ? vakratA pariNAmavALA. to vAta sIdhI hoya ane le ADI. ema kema bane che ? ke enA jJAnamAM e prakAranI malinatA che. buddhi malina che, mati malina che. to ene vAta sIdhI hoya e paNa sIdhI dekhAtI nathI. evI rIte jJAnI puruSonA je vacano che e saraLapariNAmI jIvo mATe athavA cittazuddhivALA jIvo mATe e vacano vadhAre hitakAraka ane upakArI thaI zake che. evI sthiti na hoya to e vacanono yathAyogya vicAra thato nathI. athavA je kAMI jJAnIpuruSa kahevA dhAre che, e je kahevA dhAre che e vAta samajavAmAM nathI AvatI. kAMIka jIva potAnI matikalpanAthI bIjuM bIjuM emAMthI vicArI le che. ane e rIte enuM e saMbaMdhInuM vAMcana che enuM koI yathAyogya phaLa paNa AvatuM nathI. e mArgadarzana ApyuM che. jJAnI puruSonA vacanonuM adhyayana karavuM, paricaryana karavuM to cittazuddhimAM AvIne karavA yogya che. emanema karavAthI koI lAbha thavAno nathI. e prazna avaya thAya ke cittazuddhi kevI rIte karavI ? atyAra sudhI anaMta kALa to amAro saMsAramAM, saMsAra pAchaLa gayo che eTale svabhAvika rIte cittazuddhi na hoya to zuM karavuM ? have cittazuddha kaho, pAtratA kaho. e pAtratAnuM bIjuM nAma che. e vAta spaSTa che ke pAtratA kyAre Ave che ke jIvane potAnuM hita karavAno vicAra Ave che, abhiprAya thAya che ke mAre mAruM AtmakalyANa karavuM che. jIvananI aMdara A mAre karI levA jevuM che ane mAre mArI zaktino upayoga mArA kalyANa arthe karavo joIe. jyAre jIva evA abhiprAyamAM AvIne pravRtti kare che tyAre ene e malinatA che eno abhAva thAya che, cittamAM zuddhi pragaTa thAya che. mumukSu :- saraLatAno. pUjya bhAIzrI - saraLatA eTale ke je jema che tema grahaNa karavuM. anyathA grahaNa na karavuM. koI pUrvagrahane laIne athavA asaraLatAne laIne bIjI rIte grahaNa na thAya evI rIte dareka vAta jovI joIe. saraLa eTale saraLa. mumukSu - saraLatAnA phaLamAM manuSyapaNuM rahe, pachI... pUjya bhAIzrI - pachI manuSyapaNuM khoIne pAcho tiryacapaNAmAM cAlyo jaze. saraLapaNAnA pariNAmathI manuSyapaNuM prApta thayuM che. manuSyanI paryAya thayA pachI e ja saraLatAno vikAsa karavAmAM Ave to jIvane avazaya samyagdarzana Adi dharmanI Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 patrAMka-646 prApti thAya che. ema che. mumukSu :- saraLatA... pUjya bhAIzrI :- hA. e pAtratAnuM eka lakSaNa che. pAtratAmAM aneka guNo che emAMno eka guNa che. saraLapaNuM che e pAtratAno guNa che. asa2LapaNuM te apAtratA che. mumukSu :- saraLatA vagara sahajatA Ave nahi. - pUjya bhAIzrI :- hA, saraLatA vagara to sahajatA AvavAnI nathI. vakratA to pote ja kRtrima che. e kRtrimatAne vadhAranArI che. saraLatA che e kRtrimatAne nAza karanArI che. saraLatA mumukSunI bhUmikAmAM bahu moTo guNa che. e bahu moTo guNa che. ane enA u52 vajana hovuM joIe. A eka sa2LatA svaprApti mATe bahu upayogI guNa hovAthI enA u52 vajana hovuM joIe, enuM lakSa hovuM joIe. nahitara e (asa2LatAnA) pAchA pariNAma evA che ke potAne khyAla na rahe, evA asa2LatAnA pariNAmamAM potAne khyAla na rahe. mumukSu :- potAne ema lAge.. pUjya bhAIzrI :- hA. paNa A dAkhalA tarIke samyagdarzana che e kharekhara to pariNAmanI sa2LatAnuM ja eka svarUpa che. jemAM tiryaMcagatinA baMdhano viccheda jAya che. viccheda thaI jAya che. to eno artha zuM thayo ? ke evA asa2LatAnA mAyAnA pariNAma ADA thatA nathI. eno viccheda jAya che. samyagdarzana thanArane tiryaMcagatino baMdha viccheda thaI jAya che. e prakAra A che. e 646 (patra pUro) thayo. patrAMka-647 muMbaI, Aso, 1951 agama agoca2 nirvANamArga che, emAM saMzaya nathI. potAnI zaktie, sadgurunA Azraya vinA, te mArga zodhavo azakya che; ema vAraMvAra dekhAya che, eTaluM ja nahIM, paNa zrI sadgurucaraNanA Azraye karI bodhabIjanI prApti thaI hoya evA puruSane paNa sadgurunA samAgamanuM ArAdhana nitya kartavya che. jagatanA prasaMga jotAM ema jaNAya che ke, tevA samAgama ane Azraya vinA nirAlaMba bodha sthira rahevo vikaTa che. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80. rAjahRdaya bhAga-13 (patrAMka) 647. "agama agocara nivaNamArga che, emAM saMzaya nathI." je mokSano mArga che, nirvANano mArga che e agama agocara che. eTale ke indriyajJAna dvArA eno patto lAgato nathI. dekhAto nathI. ane jaldI emAM saMsArIjIvane gama paDatI nathI. samajaNa paDatI nathI e sAdo zabda che. e ja viSayano koI gaMbhIra zabda che to ene gama paDatI nathI. e zabda mArmika rIte samajaNanA bhAgamAM vaparAya che. jema ke gurugama. gurugama vagara jJAna thAtuM nathI, ema kahe che ne ? ema. evI rIte e gamanI AgaLa a lagADelo che. eTale amuka khAsa prakAranuM UMDuM jJAna thAya tyAre ene emAM gama paDI ema kahevAmAM Ave che. bahAramAM paNa koI evuM mahattvanuM kArya hoya, game tene soMpe to ema kahe, bhAI ! ene kAMI gatAgama nathI. zuM kahe? gatAgama nathI, ene kayAM kAma soMpyuM ? kAma nahi thAya. UMdhuM mArI deze. eTale e viSayanI khUbI je che e khUbIne samajI zake ene gama paDI ema kahevAmAM Ave che. je nirvANamArga che emAM ghaNI khUbIo che. Ama saraLa ane sugama hovA chatAM bIjI rIte enuM eka paDakhuM e paNa che ke ekadama Highly technical subject che. jemake samatulanano viSaya che. ghaNo Technical che. kyAM khecavuM? keTaluM kheMcavuM? kyAM DhIluM mUkavuM? ane keTaluM DhIluM mUkavuM. bahu Technical subject che. vastunuM svarUpa to dravya-guNa-paryAyAtmaka che. paNa svarUpano Azraya karavA mATe dravyanI je mukhyatA karavI, vartamAna avasthAnI gauNatA karavI, to e mukhyatAno prakAra kevo ? kevA prakArano? gauNatAno prakAra paNa kaI rItano ? e badhuM gama paDyA vinA Agama anarthakAraka thaI paDe che. pote ja ema le che, "gama paDyA vinA Agama anarthakAraka thaI paDe che." ema dravya-paryAyamAM saMtulana jALavavuM, evI ja rIte puruSArtha je che ane jJAna che e be vacce saMtulana jALavavuM. nizcaya ane vyavahAranuM saMtulana jALavavuM. keTalA paDakhAM che ! e rIte joIe to eTalo badho khUbIvALo mArga che ke, "dhAra talavAranI sohalI, sohyalI dohyalI caudamA jina taNI caraNasevA..." bhagavAnano mArga che e eTalo badho sUkSma che ke jarAka Agho jAya (eTale) sIdho ja mArgamAthI unmArgamAM cAlyo jAya che. mArga to na hAthamAM Ave paNa unmArgamAM cAlyo jAya che. gRhatamithyAtvamAM vayo jAya evI paristhiti UbhI thAya. vaLI anAdithI pote A mArgathI ajANyo che. A mArga eNe kadI jANyo Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-647 81 nathI. anubhavamAM Avyo nathI. evo 'agama agocara nirvANamArga che, emAM saMzaya nathI.' anaMta kALa kADhyo che. dharma prApta karavA mATe dhamapachADA kAMI thoDA karyA nathI. ghaNI mahenata karI che, ghaNA parizrama karyA che, ghaNA tapa tapyA che, bahu parizrama lIdho che topaNa mArga maLyo nathI e vAta niHsaMzaya che, emAM koI saMzaya nathI. .. potAnI zaktie, sadgurunA Azraya vinA,...' e mArganA jANakAra vinA. potAnI zaktie te mArga zodhavo azakya che;...' asaMbhava nathI paNa azakya che. ema vAraMvAra dekhAya che,' evuM amane vAraMvA2 lAge che. mANasane eka dhaMdho karavo hoya, game te Line mAM navI Line mAM dhaMdho karavo hoya, cAlato dhaMdho barAbara na cAlato hoya ane ema thAya ke kAMIka bIjo dhaMdho karavo joIe. pachI aneka jAtanA vyavasAya mATe vicAra kare ke A dhaMdho karavA jevo che. to e sIdho koI dhaMdho zarU karI de che ? e dhaMdhAnA anubhavI mANasone e maLe che. zuM kare che ? jene Survey kahevAmAM Ave che. zuM kare che ? e Line no Survey ka2vAmAM Ave che to zuM kare che ? ke e Line nI aMdara je anubhavI hoya, je saphaLa thayA hoya, je niSphaLa gayA hoya. beyane maLe. bhAI ! tame A dukAna mAMDI hatI. kema tamAre baMdha karavI paDI ? kayA saMjogomAM baMdha karavI paDI ? zuM kAraNa evuM UbhuM thayuM ke tame Avo sAro dhaMdho baMdha karI dIdho ? amane to A sAro dekhAya che. ame to karavAno vicAra karIe chIe. to saphaLa thAya ene pUche ke bhAI ! AnI aMdara che zuM ? kevI rIte A dhaMdho cAle ? anubhavIone maLyA vinA sIdho koI e dhaMdho zarU karI de che evuM jagatamAM paNa jovAmAM AvatuM nathI. A to badho sthULa viSaya che. je dhaMdhAdhApAno jeTalo viSaya che e to badho sthULa vicArathI samajI zakAya evo viSaya che. nirvANamArga to sUkSmAtisUkSma che, ghaNo sUkSma che. bAra aMgamAM koI sUkSmamAM sUkSma viSaya hoya to A mArgano che. tattvanuM tattva che A. to pachI, sadguru eTale anubhavI puruSa, e anubhavI puruSanA Azraya vinA eTale enA mArgadarzana vinA, enI AjJAmAM rahyA vinA. lyo ! sIdhI vAta e che. AjJAMkitapaNe enA ca2NamAM nivAsa karyA vinA. ATalI vAta che. 'gurudeva' to AvI bAbata Ave tyAre bahu sarasa vAto letA hatA ke, bhagavAnanA samavasaraNamAM 32 lAkha vimAnano svAmI saudharma indra che e galuDiyAnI jema besIne sAMbhaLe che. nahitara e to jJAnI che, hoM ! e to Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 rAjahRdaya bhAga-13 samyagdaSTi, ekAvatArI, kSAyikasamyagdaSTi ekAvanArI che. topaNa jyAre upadeza sAMbhaLavA bese tyAre kevI rIte bese che ? "gurudeva' to pAchA pote Action kare. eTalo nagna thaIne bese che. tyAre ene jJAnaprApti vizeSa vizeSa . jJAnanuM pariNamana thAya che. grahaNa karavuM che ne ? upadeza zuM... ane pAtratAno paNa e AMka che ke jeTalI ene garaja che eTalI pAtratA che. jeTalI garaja nathI eTalI apAtratA che. pAtratAnA je lakSaNo che emAM potAne Atmahita karavAnI keTalI garaja che? eTalI pAtratA ane prApta thaI che. bAkI apAtratA che. eTale e vAta to pote potAnA anubhavathI spaSTa karI che. koI jIva potAnI zaktie...." ema mAne ke buddhi mArAmAM ghaNI che, zakti mArAmAM ghaNI che. pustako vAMcI vAMcIne, zAstro vAMcI vAMcIne huM mokSamArgane pakaDI laIza. e mArga zodhavo azakya che. evI rIte zAstromAMthI mArga maLato. nathI, ema kahe che. te mArga zodhavo azakya che; ema vAraMvAra dekhAya che...." evuM amane vAraMvAra lAge che. dekhAya che eTale ? vAraMvAra evuM amane lAge che. eTaluM ja nahIM," have ethI AgaLa vAta kare che. taddana ajANyo che ene to patto lAge nahi e to svabhAvika samajI zakAya evI vAta che paNa "zrI saphyucaraNanA Azraye karI..." jeNe sadgurunA caraNano Azraya karyo che. eTaluM nahi Azraye karI bodhabIjanI prApti thaI hoya evA puruSane paNa saddagurunA samAgamanuM ArAdhana nitya kartavya che. eNe vicAra karavo ema na kIdhuM. sadgurunA samAgamanuM ArAdhana" karavuM. ArAdhavAnI vAta che, vicAra karavAnI vAta nathI. e paNa ema ja vicAre che ke je sagurunA caraNamAM rahIne mane bodhabIjanI prApti thaI to e ja sadgurunA caraNanuM ArAdhana karavuM, samAgamanuM ArAdhana karavuM e ja mArA mATe vadhumAM vadhu hitAvaha che. e vAta to ene anubhavathI paNa siddha thaI gaI che. mumukSu :- pUjya bhAIzrI :- che ja. "sogAnIjI'nA patro juo ! jJAnaprApti to AvatAveMta karI che. eTalI badhI pAtratA laIne AvyA che, utkRSTa pAtratA laIne AvyA che. keTalI ? caramasImAnI utkRSTa pAtratA laIne AvyA che ke sAMbhaLatAveMta anubhava lIdho. paNa zrIgurunA caraNamAM javA mATe emanI vRtti che e vAraMvAra, vizeSapaNe Atura thaI Ave che. ane koIvAra to emane guruno Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-647. 83 viraha che e virahamAM emane potAne AMkhamAMthI AMsu paDI jAya che. e zuM batAve che ? upAdAnanI zakti ane nimittano niSedha emanI vANImAM eTalo badho jorathI Avyo ke tIrthaMkaranI AdhArabuddhi paNa potAnA svarUpasAmarthyano anAdara karAve che. zuM lIdhuM che ? sAkSAt tIrthaMkaranI AdhArabuddhi paNa svarUpa sAmarthya kA anAdara karanevAlI hai. e lakhanAra ema kahe che, ke "gurudevanuM jyAre mane smaraNa Ave che tyAre mane ema thAya che ke, are..! ahIMyAM kyAM ? A "kalakattAmAM A saMyoga vacce huM ? mAre to "sonagaDha' ja rahevuM joIe. eka patramAM patra lakhanAra ema lakhe che ke have to tamAro nivRttino kALa pAkyo gaNAya. tamAre to nivRtti laIne ahIMyAM guccaraNamAM AvavuM joIe. to kahe che, tamArI vAta vAMcatA jhaNajhaNATI thAya che. emane nivRtti pratye keTalI badhI prIti ane ruci thAya che ! evA puruSane paNa saddagurunA samAgamanuM ArAdhana nitya kartavya che. A to zuM che ke je evo je viveka che, nimittano viveka che e AdhArabuddhithI nathI thato. sAcA mumukSune ke jJAnIne AdhArabuddhithI e vicAra Avato nathI, paNa eka viveka che. anya paNa jagatamAM nimitto che ane AvA jJAnIpuruSa paNa eka nimitta che, to e nimittano viveka e kharekhara ene potAnA AtmAnA upAdAnano viveka che ema samajavA jevuM che. jene satsaMgarUpI sthaLa viveka jAgyo nathI ane AtmAno viveka thAya e vAtano vicAra paNa karavA jevo nathI. pUjya bahenazrIe pagaluM lIdhuM. paMdara varSanI uMmare "karAMcI' kema choDyuM ? satsaMga nathI. "karAMcImAM satsaMga nathI. pUchyuM hatuM ke eTalI nAnI uMmare jJAnaprApti hatI nahi, chatAM AvuM moTuM pagalu bharI lIdhuM enI pAchaLa kayo vicAra hato ? kahyuM, tyAM satsaMga nahoto. AtmakalyANa karavuM hoya to satsaMga vagara thaI zake nahi eTalI samajaNa ochAmAM ochI te divase hatI. ane e ochI samajaNamAMthI jJAnadazA AvI che. evI je yathArtha, ochI paNa yathArtha samajaNamAMthI jJAnadazA nIpajI, UpajI. jene satsaMgano viveka nathI ene kAMI viveka ja nathI ema kahevuM joIe. paheluM pagaluM je vivekanuM che e cUkI gayo che. je paheluM pagaluM cUkyo ene bIjA pagathiyAno koI viveka thAya e vAta to vicAra karavA jevI paNa rahetI nathI. ene "ArAdhana nitya kartavya che. jagatanA prasaMga jotAM." zuM kahe che? A jagatanA prasaMga jotAM. atyAre je citra-vicitra jagatanA prasaMgonI paristhiti che e jotAM ema jaNAya che." juo ! A to so varSa pahelA A vAta karI che. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-13 so nahi to 95 to pAkA thayA ne. 47 ne 5 = 52. pAMca ochA thayA. 95 varSa pahelA ema lakhe che ke jagatanA prasaMgo jotAM ema lAge che, "ema jaNAya che ke, tevA samAgama ane Azraya vinA..." satsaMganA samAgama ane satsaMganA Azraya vinA nirAlaMba bodha.." A avalaMbana che. bodhane sthira rahevA mATenuM A eka avalaMbana che. zuM kahe che? satsaMganI aMdara jIvane je kAMI Atmahitano bodha che eno rasa ghUMTavA mATenuM eka AlaMbana maLe che. ApaNe samUhasvAdhyAya che e eka satsaMganuM rUpa che. upadezaka, upadezya evo ahIMyAM koI prakAra ApaNe nathI. sAthe maLIne Atmarasa, AtmahitanI vArtA, e saMbaMdhInI vicAraNA, e saMbaMdhIno rasa eno vikAsa karavo. sahiyAro prayAsa jene kahevAmAM Ave. ekalo je prayAsa na thaI zake e bIjA evA samavicAravALA jIvonI sAthe besIne e prayAsa sArI rIte thaI zake che. ane te prayAsa jyAM sudhI upayoga bahAra jAya che evuM je chaThTha guNasthAna tyAM sudhI upadezyo che. jo tuM tArA AtmAmAM sthira na rahI zakato hoya ane tAro upayoga bahAra jAto hoya to tuM viveka karaje ke satsaMgamAM rahe che ke asatsaMgamAM? ATalo viveka karaje. jo tuM e viveka cUkI gayo to samajI le ke tAro patto khAvAno nathI. eTale e eka evo jagatanA prasaMga jotAM ema viveka karavA yogya che ke A "samAgama ane Azraya vinA nirAlaMba bodha..." AvA AlaMbana vagara tene nirAlaMba kahe che. nirAlaMba bodha sthira rahevo vikaTa che." sthAna nahi pAme. tane ema lAgaze ke A vAta sArI che. graMthamAM A vAta karI che e bahu sArI che. paNa e vAtanuM AtmAmAM sthAna pAmavuM, sthira thavuM emAM satsaMga anivArya che. jyAM sudhI nimittAdhIna vRtti che tyAM sudhI to nimittano viveka karaje. e nimittano viveka te AtmAno viveka che ema samajavA yogya che. A gurudevanA zabdo che. nimittano viveka che te AtmAno viveka che.' loko ema jANyuM ke "kAnajIsvAmI to nimittane uDAtatA hatA. kharekhara emaNe ema kahyuM ke "nimittano viveka che te AtmAno viveka che." "paramAgamasAramAM 727mo bola che ke nimittano viveka che e AtmAno viveka che. ane e vinA bodha sthira rahevo vikaTa che." eTale na rahI zake evI A jagatanA prasaMgonI paristhiti che. eTalA mATe bane teTalo satsaMga upAsavA yogya che. e vAta ahIMthI spaSTa thAya che. (ahIM sudhI rAkhIe...) Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-648 patrAMka-648 85 muMbaI, Aso, 1951 chi dRzyane adRzya karyuM, ane adRzyane dazya karyuM evuM jJAnIpuruSonuM AzcaryakAraka anaMta aizvarya vIrya vANIthI kahI zakAtuM yogya nathI. tA. 18-3-1991, patrAMka - 648 thI 650 pravacana naM. 293 patra konA uparano che e jaNAtuM nathI. 648. konA u52 che e ... satpuruSono mahimA karyo che. dRzyane adRzya karyuM, ane adRzyane dazya karyuM evuM jJAnIpuruSonuM AzcaryakAraka anaMta aizvarya vIrya vANIthI kahI zakAvuM yogya nathI.' puruSArthano viSaya lIdho che. jJAnIpuruSono puruSArtha che e AzcaryakAraka puruSArtha che. kevo AzcaryakAraka che ? ke dRzyane jeNe adazya karyuM che, adRzyane jeNe dazya karyuM che. dRzya eTale dekhAvA yogya. indriyajJAna dvArA je je padArtho jJAnagocara thAya che te badhA padArthone dRzyapadArtho-dekhAvA yogya padArtho kahevAmAM Ave che. e padArtho dekhAtA hovA chatAM na dekhAya evA karyAM. padArtha to padArthapaNe rahyA. paNa potAnA jJAnamAM pheraphAra karyo. lakSa uThAvI lIdhuM. jenA u52 lakSa na hoya tenuM jJAna nathI thatuM. jemake sAMbhaLavAmAM lakSa hoya to avAja saMbhaLAya che. nahitara avAja thato hoya topaNa lakSa na hoya to saMbhaLAtuM nathI. ema dekhavAmAM paNa lakSa hoya to dekhAya che. AMkha khullI hoya chatAM paNa jo lakSa na hoya to nathI dekhAtuM. jeNe lakSa pheravI nAkhyuM, kevI rIte adRzya karyuM ? ke padArtha to dekhAya evA che, jJAna paNa tene dekhe evuM che, topaNa jeNe lakSa badalI nAkhyuM, lakSa uThAvI lIdhuM ane dekhAvA chatAM nahi dekhAvA jevuM karyuM. evo puruSArtha karyo. lakSane badalavAno puruSArtha karyo. A apUrva puruSArtha che, A AzcaryakArI puruSArtha che. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 rAjaya bhAga-13 'adRzyane dazya karyuM...' je indriyajJAnathI dekhAvA yogya nathI paNa atIndriya jJAnathI dekhAvA yogya che. evuM je potAnuM AtmasvarUpa, je arUpI che ane indriyajJAnathI adRzya che. tene atIndriya jJAna dvArA jeNe dekhAvA yogya karyuM. eTale pheraphAra to padArthomAM nathI karyo. na to 525dArthamAM pheraphAra karyo che, na svapadArthamAM pheraphAra karyo che, paNa jJAnamAM pheraphAra karyo che. zailI nimittapradhAna lIdhI che ke dRzyane adRzya karyuM, ane adRzyane dRzya karyuM..' paNa kharekhara to jJAna pheravyuM che. dRzya evA ke adRzya evA padArtho pheravyA nathI e to jevA che tevA ja rahe che. evA puruSArthathI jeNe potAnuM aizvarya pragaTa karyuM. evuM aizvarya eTale sAmarthya. aizvarya eTale sAmarthya. puruSArthanuM je anaMta sAmarthya che te vANIthI kahI zakAvuM yogya nathI.' ene vANI dvArA e puruSArthane varNavI zakAto nathI. yatkiMcit jeTaluM kahevAya che eTaluM sAmAnya rIte kahI dIdhuM. paNa kharekhara enuM varNana karavuM hoya, eno citAra Apavo hoya to ApI zakAto nathI. arUpI evo aMtarmukhI puruSArthano paryAya, ene vANI dvArA kahI zakatA nathI. paNa A eka pariNAma AvyuM ke je dazyapadArtho che ene nahi dekhAvA barAbara karyAM athavA to je je padArtho jJAnamAM dekhAya che, jaNAya che te te padArthonI asara nIce AtmA Ave che. zuM thAya che ? je jJAnanA nimittabhUta padArtho che te padArthone jANatA jJAnamAM eTale AtmA upara kAMIka asara Ave che. evI asa2 AvatI jeNe baMdha karI dIdhI. dRzya padArtho dekhAvA chatAM, jaNAvA chatAM e saMbaMdhI rAga, e saMbaMdhI dveSa, e saMbaMdhIno vyAmoha ene thato nathI. evo puruSArtha jeNe pragaTa karyo, ema kahevuM che. mumukSu :- mukhya-gauNa... pUjya bhAIzrI :- hA. mukhya-gauNa karyuM. paNa e gauNa karyuM eTaluM badhuM gauNa karyuM ke jANe e kAMI che ja nahi. rAganA nimitto prApta thavA chatAM jene rAga nathI, ema kahevuM che. dveSanA nimitto prApta thatAM jene dveSa nathI. athavA jene jagata ema kahe che ke Ane lAbha thayo, emAM ene lAbhano rAga nathI, nukasAna thayuM emAM nukasAnano dveSa nathI. evI rIte je je padArtho jaNAya che te jANe na jaNAvA barAbara paristhiti UbhI karI. e puruSArthanuM kArya che, ema kahevuM che. kyAMka to, koI koI jagyAe to A vAcanuM mathALuM (bAMdhyuM che), emaNe patranuM mathALuM A rIte bAMdhyuM che. dRzyane jeNe adRzya karyuM, adRzyane jeNe dRzya karyuM. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-648 87 evuM jJAnI puruSonuM AzcaryakAraka anaMta aizvarya..." che. anaMta aizvarya eTalA mATe kahyuM ke, koIpaNa anaMta padArthamAMthI koIpaNa padArtha sAme Ave. bhinnatA eka padArtha sAthe nathI karI, bhinnatA anaMte anaMta padArtha sAthe karI che. eTale e puruSArthane paNa anaMtatA lAgu paDe che, ema kahevuM che. anaMta parapadArtho sAtheno saMbaMdha toDyo. anaMte anaMta parapadArtha sAthenI bhinnatA karI lIdhI. eTale e anaMta puruSArtha che. mumukSu:- jJAnI AvA mahAna che! pUjya bhAIzrI :- hA. evA mahAna che. jJAnI evA puruSArthathI, evA aizvaryathI mahAna che ke, jemanA aizvaryane, jemanA puruSArthane vANIthI kahI zakAyuM paNa yogya nathI, kahI zakAtuM nathI. evo mahAna puruSArtha jemaNe pragaTa karyo. emanI mahAnatAnuM ahIMyAM bahumAna karyuM che. e 648mo doDha lITIno ja khAlI patra che. mumukSu:- amAre zuM karavuM? pUjya bhAIzrI - basa! je jJAnI puruSoe karyuM te karavuM. je je padArtha dekhAya che te jo bhinnapaNe dekhAya to to potAne kAMI levA-devA nathI. paNa pote saMbaMdha joDe ke AnAthI mane ATalo lAbha, Ama thAya to mane nukasAna ane Ama thAya to mane lAbha. athavA A padArtha mane lAbhadAyaka, A padArtha mane nukasAnakAraka, e rIte jove che te darzanamoha sahita vyAmohathI jove che. eTale ene e padArtha bhinna padArtha svarUpe nahi dekhAtA kAMIne kAMI enI sAthe lAbha-nukasAnano saMbaMdha che evI dRSTithI jove che. kharekhara padArtha evo nathI chatAM. e jIvanI bhUla che. e paribhramaNanuM kAraNa che. potApaNuM thAya che e mithyAtva che. bhinna padArtha potAno nathI, AtmAno nathI. saceta, aceta, sacetaaceta mizra. koI padArtha AtmAno nathI. chatAM emAM potApaNuM lAge che e jIvanuM mithyAtva che, e ajJAna che, e paribhramaNanuM kAraNa che. e 648 (patra pUro thayo. mumukSu :- kAla rAtanA badhA bola AvI jAya che. pUjya bhAIzrI :- hA. bhedajJAna emAM AvI jAya che. A bhedajJAnano puruSArtha che. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 rAjaya bhAga-13 patrAMka-649 muMbaI, Aso, 1951 gayelI eka paLa paNa pAchI maLatI nathI, ane te amUlya che, to pachI AkhI AyuSyasthiti! eka paLano hIna upayoga te eka amUlya kaustubha khovA karatAM paNa vizeSa hAnikAraka che, to tevI sATha paLanI eka ghaDIno hIna upayoga karavAthI keTalI hAni thavI joIe ? ema ja eka dina, eka pakSa, eka mAsa, eka varSa ane anukrame AkhI AyuSya sthitino hIna upayoga e keTalI hAni ane keTalAM azreyanuM kAraNa thAya e vicAra zukla hRdayathI tarata AvI zakaze. sukha ane AnaMda e sarva prANI, sarva jIva, sarva sattva ane sarva jaMtune niraMtara priya che, chatAM dukha ane AnaMda bhogave che enuM zuM kAraNa hovuM joIe ? ajJAna ane te vaDe jiMdagIno hIna upayoga. hIna upayoga thato aTakAvavAno pratyeka prANInI icchA hovI joIe. paraMtu kyA sAdhana vaDe ? 649. e patra paNa konA upara che e maLatuM nathI. gayelI eka paLa paNa pAchI maLatI nathI....." A samayanA sadupayoga ane hinopayoga (e saMbaMdhIta vAta che). hina eTalo hINo upayoga. hina upayogano artha zuM che ? ke AtmAne nukasAna thAya e rIte je samaya pasAra thAya che te hina upayoga che athavA Atmahita nathI thatuM ane samaya pasAra thato jAya che e hina upayoga che. "gayelI eka paLa paNa pAchI maLatI nathI, ane te amUlya che, to pachI AkhI AyuSyasthiti ! Azcarya cihna mUkayuM che. eka paLa gaI ene joItI hoya to? na maLe. athavA AyuSyasthitimAM eka paLa vadhAravI hoya to ? ke bhAI ! eka paLanI aMdara enI pAse je vAta bolAvavI che e bolAvI laIe. koI rAjA hoya, vArasadAra kone banAvavo ? eka paLa mATe ema kahI de, AMgaLI cIMdhI de ke Ane. maLe ? paLa gaI te gaI. AyuSya pUruM thayuM te pUruM thayuM. eka paLa mATe paNa AyuSya koIne pAchuM maLatuM nathI. A pANI jevI vAta che. pANI maphatamAM maLe che. mANasa DhoLyADhoLa kare che. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-649 89 upayogI ke binaupayogI vagara maphatanuM eTaluM DhoLI nAkhe, eTalo vyaya kare. paNa prANa jAya evI tarasa lAgI hoya ane pANI maLatuM na hoya, eka TIpuM pANI na maLatuM hoya to e pANInI kimata keTalI ? mANasanI jiMdagI jeTalI pANInI kimata thAya. keTalI thAya ? mANasanA jIvana jeTalI, jiMdagI jeTalI kimata thAya, amRta jeTalI kimata thAya. marato bace to pANIne tyAM amRta kahevAya. paNa Ama roja eTaluM pANI DhoLI nAkhe. ema AyuSya pUruM thAya to eka paLa paNa na maLe. paNa ahIMyAM kAraNa vagara kalAkonA kalAko bagADe. amatho-amatho. kAM to pArakI paMcAtamAM kAM to jagatanI paMcAtamAM AkhA jagatanuM DahApaNa DahoLa. ANe AvuM nahotuM karavuM joItuM, ANe AvuM nahotuM karavuM joItuM. "amerikAe Ama karavuM joItuM hatuM, phalANAe Ama karavuM joItuM hatuM. Ane Ama.. enA karatAM paNa ene potAne vadhAre buddhi hoya evI rIte samaya veDaphe che. mumukSu - AyuSya.. pUjya bhAIzrI - hA. eka eka samaya. kALano ochAmAM ocho parimANano Unit jene kahevAya-ekama eka samaya che. eka eka samaya karIne anaMta samaya paryata kALano pravAha cAle che. emAM eka samaya paNa AyuSya vadhArI na zakAya. je samaye pUruM thayuM tyAMthI eka samaya na vadhArI zakAya. game teTalI kiMmata Apo enI. mumukSu :- zvAsozvAsa... pUjya bhAIzrI :- kAMI levAdevA nathI. A to anya matamAM evI mAnyatA che ke je mANasa bahu bole enuM AyuSya ghaTI jAya. mATe mANase mauna pALavuM. e loko maunavrata le che ne ? e eTalA mATe. eTaluM AyuSya vadhe ema kahe che. varSo sudhI, mahinAo sudhI, divaso sudhI, varSo sudhI mauna pALe. eTaluM AyuSya, ApaNuM jIvana laMbAI jAya. khoTI vAta che. eka samaya na vadhe. bIjuM, zvAsozvAsamAM ema kahe che ke, bhAI ! eka mANasane jeTalA zvAsozvAsa levAnA nakkI thayA hoya eTalA zvAsozvAsa le. to pachI ApaNe zvAsane rokI laIe. mAno ke eka Minute mAM aDhAra vakhata zvAsozvAsa thatA hoya to ApaNe pavanane rokI ene soLa vakhata karIe, paMdara vakhata karIe, cauda vakhata karIe, Practice vadhArIne ATha vakhata karI nAkhIe to pachI eTalA ATha Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-13 zvAsa bacya eTaluM enuM AyuSya vadhe ke na vadhe ? evI eka mAnyatA che. eTalA zvAsozvAsathI mANasa pavana rokI zake eTaluM AyuSya vadhI jAya. e khoTI vAta che. mumukSu -... pUjya bhAIzrI :- eTale? mumukSu:- ... pUjya bhAIzrI :- pUrA karavA paDyA ? pahelA to eka vAta che ke paramANunI paryAyane koI kAMI karI zake, zvAsozvAsa vadhArI zake, zvAsozvAsa ghaTADI zake, pavana paNa paramANunI paryAya che, ene AtmA sparzI zake, emAM AtmA vadha-ghaTa karI zake e koI AtmAthI banI zakatuM nathI. jinendra paNa emAM pheraphAra karI zakatA nathI. eTale be padArthanI bhinnatA je jANatA nathI e badhA evA gappA mArI de che. be padArthanI bhinnatA che. saMsArI AtmA ke jinendrano AtmA hoya, koI AtmA eka zvAsane, eka zabdane, eka paramANane koIne kAMI karI zake e vastusthiti nathI. paramANanuM kArya karavA mATe AtmA ayogya che, lyo ! azakya che. eTale Ama karavuM paDyuM, tema karavuM paDyuM e badhI vAto gapagappAmAM che. mumukSu :-- pUjya bhAIzrI - e badhI gapagapA ghaNA Ave che. vANI upara bhagavAnanuM koI lakSa nathI. bhagavAnanuM vANI upara lakSa nathI. e to pote AtmAmAM DUbelA che. sarvAze emanA pariNAma AtmAmAM lAgelA che, AtmAmAM DUbelA che. vANI to svayaM nIkaLe che ne svayaM baMdha thAya che, svayaM nIkaLe che ne baMdha thAya che. vaLI zabdAtmaka vANI paNa nIkaLatI nathI. emanI vANI DhaMkAra nAda che. e uThekAra nIkaLe che. anakSarI vANI nIkaLe che. akSarAtmaka vANI je chaghasthamAM manuSya bole evI vANI bhagavAnane hotI nathI, evI rIte e vAtacIta karatA nathI. bhagavAna gaMdhakuTI upara pAMcaso dhanuSa UMce birAje che. samavasaraNamAM je madhyamAM gaMdhakuTI che enA upara, pAMcaso dhanuSa UMcI e gaMdhakuTI hoya che, enA upara pote birAjamAna hoya che. ane dharmasabhA che e pAMcaso dhanuSa nIcethI enuM Ground zarU thAya che. Ama to jamInathI pAMcaso dhanuSa UMce samavasaraNa racAya che. eTale tyAM Tractor lAvIne jamIna sarakhI karavI paDatI nathI. eka (vAta). e sivAya e samavasaraNanuM dharmasabhAnuM je besavAnu Level hoya che, enAthI pAMcaso dhanuSa UMce bhagavAna birAjamAna hoya che. e jamInathI to eka hajAra dhanuSa UMce Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-649 hoya che. pachI vAtacIta karavAno prasaMga kyAMthI Ave? ApaNe vAtacIta karavI hoya to najIka besavuM paDe. evo kAMI vAtacIta karavAno tyAM prasaMga hoto nathI. bhagavAna koInI sAmuM jotA nathI. koInI sAthe vyaktigata rIte lakSa ApIne, dhyAna ApIne vAtacIta karatA nathI. gaNadharadeva sAthe paNa nahi). bIjA to nahi paNa emanA gaNadharadeva sAthe vAta nathI karatA. he gautama ! huM tane Ama kahuM chuM. evI rIte gaNadharadeva sAthe e vAta nathI karatA. e prakAre je zAstronI racanA che e rUpaka che. kharekhara evI rIte koI paristhiti hotI nathI. mumukSu :- ... pUjya bhAIzrI :- hA. e paNa eka zreNI mAMDIne je munirAja kevaLajJAna pAme, jevuM kevaLajJAna pragaTa thAya eTale emanuM je dehanuM pudgala che e jamInanuM Asana choDIne AkAzanI aMdara pAMcaso dhanuSa UMce eTale arihaMta bhagavAna je tIrthakara bhagavAna che enA samakakSamAM AkAzanI aMdara samazreNIe birAjamAna thaI jAya. aMtarIkSamAM. nIce kAI AdhAranI jarUra nathI. devo nIce kamaLanI racanA kare che paNa e kamaLane aDatA nathI. e to gaMdhakuTI upara paNa kamaLanI racanA karelI hoya che paNa e kAMI ene aDatA nathI. e to aMtarIkSamAM enAthI upara birAje che, aDIne besatA nathI. gayelI eka paLa paNa pAchI maLatI nathI, ane te amUlya che" enuM mUlya AMkI na zakAya ene amUlya che ema kahe che. to pachI AkhI AyuSyasthiti !"nuM mUlya keTaluM? ema kahe che. A je samaya veDaphe che enA mATe bahu sAro patra che. je potAnA samayane barabAda kare che. eka paLano hIna upayoga te eka amUlya kaustubha khovA karatA paNa vizeSa hAnikAraka che. eka paLano paNa kharAba upayoga thAya to te kaustubha maNi nAmano eka amUlya evo maNi thAya che, eka ratna Ave che enA karatA paNa vizeSa hAnikAraka che. eka mANasano maNi khovAya jAya, ratna khovAya jAya ane ene nukasAna thAya enA karatA vadhAre nukasAna samajavA jevuM che, ema kahevuM che. ahIM to thoDIka nAnI-moTI cIja khovAI jAya to Akho divasa enI pAchaLa upayoga jAya. soya jevI eka nAnI cIja khovAya to enI pAchaLa upayoga rahyA kare. A cIja maLatI nathI, A jaDatI nathI. A cIja gharamAM eka vAsaNa khovAI jAya, nAnI moTI cIja khovAI jAya, enI pAchaLane pAchaLa pariNAma lAge che. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 rAjahRdaya bhAga-13 paNa AyuSya khove che enI ciMtA thatI nathI. vicitra vAta to e che ke AyuSya khovAtuM jAya che ne mANasa rAjI thato jAya che ke Aja to mAro 50mo janmadivasa, have mAro pa1mo janmadivasa. bhAI ! tArA pa1 ochA thayA. jeTalA gaNe che eTalA ochA thayA, eTalA gayA, khovANA eTalA, nakAmA gayA. ema che. mumukSu :- ... pUjya bhAIzrI :- hA. anukULatA vadhe eTale rAjI thAya, pAchI anukULatA ghaTe eTale karAjI thAya. udaya to bemAMthI eka to AvavAno ja che. kAM anukULatAno udaya Avaze eTale anukULatAno rasa caDaze. pratikULatAno udaya Avaze eTale eno khedano rasa caDI jaze. eka vakhata rAgano rasa caDaze. eka vakhata dveSano rasa caDaze. baMne mohanA kAraNe che. ane jIva durgatimAM javA lAyaka karmane bAMdhe che. evA kALamAM jIva durgatimAM jAya evA karmane bAMdhe che. eka paLano hIna upayoga te eka amUlya kaustubha khovA karatAM paNa vizeSa hAnikAraka che, to tenI sATha paLanI eka ghaDIno hIna upayoga karavAthI keTalI hAni thavI joIe ? keTalI hAni thavI joIe ? eNe to sAMITha (60) kaustubha maNi khoyA. eka, be nahi paNa sAMITha khoyA. "ema ja eka dina, eka pakSa eTale paMdara divasa. A sudI ane vadI be pakSa hoya che ne ? eka pakSa eTale paMdara divasa, "eka mAsa..." eTale 30 divasa. "eka varSa" eTale evA bAra mahinA. ane anukrame AkhI AyuSya sthitino hIna upayoga e keTalI hAni ane keTalA azreyanuM kAraNa thAya e vicAra zukla hRdayathI tarata AvI zakaze. bhAre hRdaya haze to nahi Ave. zukla eTale ujaLuM, pavitra, azukla eTale malina, kALuM. zukla eTale sapheda, azukla eTale kALuM, meluM. jenuM hRdaya cokhyuM haze ene e khyAla Avaze. ke are.re. A manuSya Ayu gumAvavA jevuM nathI. manuSya Ayu che e khovA jevI cIja nathI. eno sadupayoga jeTalo thAya eTalo paLepaLano sadupayoga karI levA jevo che. AvuM zukla hRdayavALAne sUjhe che. malina hRdayavALAne A vAta sUjhatI nathI, ema kahevuM che. kyAMnI kyAM vAta laI gayA ! samayanuM mUlyAMkana koNa karI jANe che ? ke zukla hRdayavALo jIva karI zake che, malina hRdayavALo jIva karI zakato nathI. 105 naMbaranA patramAM emaNe pAtratAnA lakSaNamAM e vAta lIdhI che. pAtrajIva zukla hRdayavALo kaho ke pAtrajIva kaho. chaThTho bola che. mahAvIranA bodhane pAtra Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-649 93 koNa ?" e mathALA nIceno patra che. AvuM jenuM zukla hRdaya hoya ane je upayogathI...' eTale jAgRtipUrvaka 'eka paLa paNa bharanAra,...' hoya. eka paLane paNa nakAmI gumAve nahi, pramAde gumAve nahi, potAnI AtmajAgRtimAM rahIne gumAve, potAnI vidyamAnatAnA bhAnamAM rahIne e paLa pasAra kare tyAre ene upayogathI eka paLa paNa bharanAra,...' evo pAtratAvALo jIva kahevAmAM Avyo che. e ja vAtano vistAra 649 patramAM karyo che. upayogathI eka paLa paNa bharanAra....' eno ja vistAra kare che kharekhara to. e sUtra jevI vAta che. e rIte 'AkhI AyuSya sthitino hIna upayoga e keTalI hAni ane keTalAM azreyanuM kAraNa thAya e vicAra zukla hRdayathI tarata AvI zakaze.' manuSya Ayu jevuM manuSya Ayu mAtra dehArye vyatIta karavAmAM Ave che. dehArthe eTale zarIranI agavaDa-sagavaDa khAtara. zarIranI anukULatA ApanArA kuTuMbIo khAtara. lyo, ThIka ! ekalA sAdhano nahi. potAne anukULa rahe che ne ? mAruM kIdhuM kare che, huM kahuM chuM ema kare che, mane anukULa varte che. mAre enA mATe ka2vuM joIe. potAno je samaya che e dehArthe vyatIta kare che. AtmArthe vyatIta karavAne badale dehArye vyatIta kare che. tiryaMcamAM ane manuSyamAM zuM phera ? A bhUMDa je ukaraDAmAM ALoTe che e paNa enA parivA2 mATe (badhuM kare che). ene paNa ToLuM hoya che. ene laI jAya ke cAla ahIMyAM nahi, olo ukaraDo sAro che. tyAM cAla ema karIne tyAM badhAne laI jAya. e dehArthe je pravRtti kare che ane ahIMyAM manuSya thaIne pachI bhale bajAramAM jaIne pravRtti kare, ke jene je pravRttino yoga hoya prArabdha karma anusAra ane tyAM samaya vyatIta kare. enAmAM ane AnAmAM phera zuM ? mumukSu - ... pUjya bhAIzrI :- hA. bhare paTAro che emane ? to vadhAre e paTArAmAM pUrAya che. e paTArAmAM vadhAre pUrAya che. mumukSu : pUjya bhAIzrI :- paNa e paTArAne laIne e tiryaMcamAM javAnA bhAva kare che. kevA bhAva kare che ? tiryaMcamAM javAnA bhAva kare che. mumukSu H pUjya bhAIzrI :- jema jema puNyayoga vizeSa hoya, tema tema saMyogo pratyeno rasa vizeSa hoya evo eka jIvano sAmAnya prakAra che. koI vizeSa jIvane bAda ... Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 rAjahRdaya bhAga-13 karIne. evA haLukarmI vizeSa jIvo hoya che e to puNyanA yogamAM paNa pariNAma bagADatA nathI. paNa sAmAnya rIte to jene puNyayoga vizeSa, enA pariNAma tIvra rasavALA thayA vagara rahetA nathI. ane te adhogatimAM javAnA cokhe cokhkhA kAraNo che. emAM koI bIjI zaMkA karavA jevI jagyA nathI. jene saMyoga che e che emAM DUbe che. nathI ene nathI ema karIne ene lAvavA mATe jora kare che. juo ! kevI kharAba paristhiti che! jene saMyogano abhAva che, puNyayoga nathI ene kema jaldI meLavuM, ene meLavuM, ene meLavuM. enI pAchaLa meLavavAnI doDa mAMDe che. jene prArabdhayoge AvI gayA e emAM rasa laIne DUbI jAya che. jIva tyAMthI mukta thaI zakato nathI ane potAnA AyuSyanA pUrA samayanI hAni karIne keTaluM moTuM azreya kare che eno vicAra zukla hRdaya nahi hovAthI nathI thaI zakato. zukla hRdaya hoya to tarata thAya che. Ama to AgaLa patra lakhyo che. 6pa3, pAnuM-488. "AtmahetubhUta evA saMga vinA sarva saMga mumukSu jIve saMkSepa karavA ghaTe che. A samaya na bagaDe eTalA mATe (kahe che. jenA tenA sAthe saMga karIne samaya bagADe che. to kahe che, AtmAne kalyANa thAya evuM kAraNa hoya, evo eka ja saMga karavA jevo che, bIjo koI saMga karavA jevo nathI. ene satsaMga kahyo che, bAkInAne asatsaMga kahyo che. "evA saMga vinA sarva saMga mumukSu jIve saMkSepa karavA ghaTe che.' vyavahAra, dravyasaMyamarUpa sAdhutva zrI jine upadezya che. AmAM zuM vicAra Ave che ke sAmAnya rIte sAdhupaNuM to chaThA-sAtamA guNasthAne bAhya tyAgarUpa yogya che. paNa koI koI jIvone evuM chaThuM-sAtamuM guNasthAna prApta na thavA chatAM e sAdhutva le to ene doSa kharo? A vicAraNIya prazna che. eka AtmahetubhUta evA saMga sivAya sarva saMga..." tyAgavA mATe eNe ema karyuM hoya to yogya che. tyAga pAchaLa hetu zuM che ? tyAganuM mUlya kyAre ? ke e tyAgano hetu spaSTa AtmakalyANa mATeno hoya tyAre. nahitara tyAganuM koI mUlya nathI. eTale e pote. Ama to lallujIne patra lakhyo che. lallujI to sAdhu hatA. patra lallujI' uparano che. ene ema nathI kahyuM ke tame kapaDA paherI lyo. A sAdhupaNuM nathI mATe tame have saMsAramAM je rIte loko rahe che evI ja rIte vyavahAramAM AvI jAva. saMsAranA vyavahAramAM AvI jAva ema emane na rAkhyuM. ane tyAgI jIvanamAM rAkhyA. ema na kahyuM ke tame sAdhupaNuM choDI dyo. ene ema kahyuM ke tamAre je bAhya Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-649 95 tyAga che e tyAgamAM tame samAjano saMga karazo nahi. emanI pAse Ave che e to dharmabuddhie AvanArA jIvo che. topaNa aneka mANaso jyAre paricayamAM Ave che tyAre e badhA mANaso A kALanI aMdara dharmabuddhivALA hoya evuM kAMI nathI. jyAM mANasonI saMkhyA dharmanA kSetramAM paNa vadhI jAya che, eTale saMpradAya jyAM hoya che tyAM koI koI jIvo dharmane pAtra hoya che. badhA jIvo kAMI dharmane pAtra nathI hotA. to emAM paNa saMgano viveka karavo ke AtmahetubhUta saMga hoya eTalo saMga karavo. bAkInAno saMga na karavo). thaI jAya sAdhu, kuTuMba choDe. eka kuTuMba choDe ane seMkaDo kuTuMba sAthe saMbaMdha rAkhI lya. A gAmamAM ame ATalAne oLakhIe, A gAmamAM ATalA amArAvALA che, A gAmamAM ATalA amArAvALA che, A gAmamAM ATalA amArAvALA che. e badhuM navo saMsAra mAMDavA jevI vAta che. eka saMsAranuM ghara baMdha karIne bIjuM saMsAranuM ghara kholyuM. eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM jAya che enA jevI vAta thaI. mumukSu:-- pUjya bhAIzrI - e to pachI to zuM che ke ene anukULa koNa rahe che, ene mAna koNa Ape che. ene anukuLa koNa rahe che. ane enA pratye ene lAgaNI rahe che. e saMsArIjIva jevI rIte rAga-dveSa kare che evI ja rIte ene rAga-dveSa thAya che. guNasthAna to hajI paheluM ja che. bhale bAhya tyAga karyo che paNa guNasthAna to paheluM ja che. mumukSu :- pUjya bhAIzrI :- prayojana to sukhanuM che. samajaNa ke vagara samajaNathI prayojana to sukhanuM che. AmAM prazna zuM che ke dravyasaMyama che e upadezyo che paNa sahetukapaNe upadezyo che, ema lakhyuM. "zrI jine upadezya che.' to jinendra bhagavAne je dravyasaMyama upadezyo che enI pAchaLa hetu e che ke tuM saMga choDIne AtmahetubhUta saMga, bIjo saMga choDIne, asatsaMga choDIne, AtmahetubhUta saMga kara. to tArI nivRtti ... nahitara te dravyasaMyama laIne saMsAranA kAryo karavA) yogya nathI. A prazna jarA thAya che. kemake tyAga kare eTale dekhAva badale. pote ema mAne che ke mArAmAM guNa keTalA pragaTyA ? bhale meM tyAga karyo. paNa guNa pragaTyA che ke nahi ? to mAro tyAga. koIpaNa mUlya AMke che e ThIka kahevAya. nahitara e barAbara nathI. guNa na Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 rAjahRdaya bhAga-13 pragaTyA hoya to e tyAga barAbara nathI. evuM ja jJAnamAM che. jJAna game teTaluM hoya paNa guNa na pragaTyA hoya to e jJAna guNa pragaTavA mATenuM che, (jo) guNa na pragaTyA hoya to e jJAna nathI, tyAga te tyAga nathI. mumukSu : pUjya bhAIzrI :- e to bahu AtmArthe nIkaLelA hatA. = ... mumukSu pUjya bhAIzrI :- e to munipaNAmAM rahyA. potAnuM samajeluM, mAneluM. ane tyArapachI pheraphAra karIne rahyA, topaNa emaNe kyAMya lagavADa rAkhyo nathI. sagAsaMbaMdhI sAthe to nahi paNa mumukSuo sAthe paNa nahi. kAMIka emane thoDo ghaNo bhAva Ave to pAtrajIva pratye Ave che. jJAnIpuruSane, satpuruSane kAMIka thoDo rAgabhAva jene kahIe to ene pAtrajIva pratye thoDI lAgaNI thAya che. A jIva Atmahita kare evI enI yogyatA dekhAya che, evI pAtratA dekhAya che. enA pratye emane vizeSa karuNAdRSTi rahe, vizeSa kRpAdRSTi rahe che. bAkI koInI sAthe levA ke devA. kAMI nahi. ... mumukSu : pUjya bhAIzrI :- kAMI nahi. lagavADa ja na hoya ne. e vizeSatA... mumukSu :- . ... pUjya bhAIzrI :- hoya, pAtra jIva hoya. sukha ane AnaMda e sarva prANI, sarva jIva, sarva sattva ane sarva jaMtune niraMtara priya che,...' jeTalA hayAtI dharAvanArA jIvo che, sattva eTale ... 'sarva prANI, sarva jIva, sarva sattva ane sarva jaMtu...' jaMtu mAtrane sukha ane AnaMda niraMtara priya che, chatAM duHkha...' bhogave che. AnaMda to nathI bhogavatA paNa du:kha bhogave che. ane mAnelo AnaMda, kRtrima AnaMda. je AnaMda che e ahIMyAM kRtrima AnaMda bhogave che. enuM zuM kAraNa hovuM joIe ? kharekhara to ene sukha ane nirAkuLa AnaMda priya che. chatAM duHkha ane AkuLatAmaya AnaMda bhogave che enuM kAraNa zuM hovuM joIe ? eTaluM apekSita levuM ahIM. athavA paramArthe laIe to ekAMte duHkhane bhogave che. enuM zuM kA2Na hovuM joIe ? A vicAra karavo joIe. ajJAna ane te vaDe jiMdagIno hIna upayoga.' A eno uttara che. zA kA2Ne te duHkha bhogave che ? ke sukha saMbaMdhInuM ajJAna, AnaMda saMbaMdhInuM ajJAna. ajJAna ane te vaDe jiMdagIno hIna upayoga.' samayano je hIna upayoga kare che ... Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-649 e duHkhanuM kAraNa che. e pote eka aparAdha che ema kahe che. ThIka ! samayano hIna upayoga thavo, AtmakalyANa na thAya e pramANe samayano upayoga thavo te hIna upayoga che. kemake pariNAma vaga2no to jIva nathI. kyAreya koI jIva eka samaya paNa pariNAma vaga2no nathI. to pachI enA pariNAma kevA thAya che ? A eka prazna vicAravA jevo che. koI samaya khAlI nathI. pAchA koI pariNAma niSphaLa nathI. evuM eka paNa pariNAma nathI ke kyAreya paNa niSphaLa hoya. to jo jIva AtmakalyANa mATe samaya vyatIta na kare to avazya eno samaya AtmAnA akalyANa mATe jAya che. A sIdhe sIdhI vAta che. be ja rastA che. be ja dizA che-eka AtmakalyANanI, eka AtmAnA akalyANanI. eTale ajJAna ane te vaDe jiMdagIno hIna upayoga.' enA kAraNe jIva duHkhane bhogave che. e aparAdha che, aparAdhanuM phaLa duHkha che. hIna upayoga thato aTakAvavAne pratyeka prANInI icchA hovI joIe....' ane tethI hIna upayoga samayano thAya che te na thAya ane sadupayoga thAya evA prakA2nI icchA badhA prANIne hovI joIe, pratyeka prANIne hovI joIe. potAnA sukha mATe, sukhanI prApti mATeno puruSArtha kare, enA mATe prayatna kare evI icchA hovI joIe. paraMtu kayA sAdhana vaDe ?" karaze. ema karIne patra adhuro mUkI dIdho che. paNa kayA sAdhanathI ka2ze ? A paNa eka jIvane mUMjhavaNano prazna che. evuM karyuM sAdhana che ke jenA vaDe e potAnA samayano hIna upayoga thato aTakAvI zake ? nimittAdhIna je pariNAma che, jyAM sudhI aMtarmukha pariNAma nathI thayAM tyAM sudhI nimittAdhIna pariNAma che. ane e nimittAdhIna pariNAmamAM satsaMga ane satzAstra e baMne eka evA AdhAra che ke je jIvane AtmakalyANa pratye dorI javAmAM nimitta banI zake evA che. e sivAya bAkInA je koI nimitto che, e nimitto ene hIna upayogamAM laI jaze, samayano hIna upayoga thaze. enAthI samayano koI sAro upayoga nahi thAya. e kayA sAdhana vaDe ? ahIM bAhya sAdhanamAM A be viSaya lIdhA. satsaMga ane satzAstra. 62 mumukSu H pUjya bhAIzrI :- nahitara pachI zuM thAya ? jagyA paNa zuM che ? A sivAya bIjI zuM jagyA che ? bIjI koI jagyA che nahi. bAkI badho asatsaMga che. ... mumukSu : pUjya bhAIzrI :- hA. ... cokkasa vAta che. 649 (patra) pUro thayo. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 rAjahRdaya bhAga-13 patrAMka-650 muMbaI, Aso, 1951 aMtarmukhadaSTi je puruSonI thaI che, te puruSone paNa satata jAgRtirUpa bhalAmaNa zrI vItarAge kahI che, kemake anaMtakALanA adhyAsavALA padArthono saMga che, te kaMI paNa dRSTine AkarSe evo bhaya rAkhavA yogya che. AvI bhUmikAmAM A prakAre bhalAmaNa ghaTe che, ema che to pachI vicAradazA jenI che evA mumukSu jIve satata jAgRti rAkhavI ghaTe ema kahevAmAM na AvyuM hoya, topaNa spaSTa samajI zakAya ema che ke mumukSu jIve che je prakAre paraadhyAsa thavA yogya padArthodino tyAga thAya, te te prakAre avazya karavo ghaTe. joke AraMbhaparigrahano tyAga e sthULa dekhAya che tathApi aMtarmukhavRttino hetu hovAthI vAraMvAra teno tyAga upadezyo che. 650mo 28mA varSano chello patra che. e paNa kayA mumukSu upara che e nathI maLatuM. "aMtarmukhadaSTi je puruSonI thaI che, te puruSone paNa satata jAgRtirUpa bhalAmaNa zrI vItarAge kahI che? juo ! aMtarmukha dRSTi thaI che eTale ke jJAnadazAmAM je puruSo, je AtmAo AvyA, puruSo nAma je AtmAo jJAnadazAmAM AvyA te puruSone paNa satata (Atma)jAgRtirUpa bhalAmaNa zrI vItarAge kahI che" AtmajAgRtimAM jIve rahevuM. eNe gatamAM rahevuM nahi. samyagdarzana thayuM mATe have mane vAMdho nathI, evuM koI samyagdaSTine hotuM nathI. enA badale vacanAmRtamAM pUjya bahenazrIe to bIjI vAta lIdhI che ke jema cakravartIne cakra enA AyudhazALAmAM utpanna thAya che. e eka zastra che. eTale cakravartI pachI nirAMta karIne besI raheto nathI. jevA ene khabara maLe che ke AyudhazALAmAM cakranI utpatti thaI. janmyo tyArathI ene khabara to che ke huM cakravartInI padavIdhArI jIva chuM paNa e puNyano udaya thAya tyAre AyudhazALAmAM e badhA azva che, cakra che e badhA utpanna thAya che. tarata ja enA puNyayoge evA ja vikalpa Ave. jJAnI hoya topaNa. bharata cakravartIne ...cAlo cha khaMDa sAdhavA nIkaLo. cakra AvI gayuM eTale cha khaMDa sAdhavA nIkaLyA. ema jene samyagdarzana pragaTa thayuM, e paNa eka sudarzana cakra che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-650 samyagdarzana e vibhAvone kApavAnuM sudarzana cakra che, jene utpanna thayuM eno puruSArtha kadI thaMbhato nathI. e nirAMta vALIne besatA nathI. je pUrNatAne lakSe eNe zarUAta karI che e pUrNatA sAdhavA mATe AgaLa vadhatA jAya che. ene eka vadhu sAdhana maLyuM. aMtaraMga sAdhana. samyagdarzana rUpI aMtaraMga sAdhana maLyuM. enAthI e puruSArthane vadhAre ugra sthitimAM AvavAne yogya thayA, e puruSArthathI vadhatA vadhatA e pUrNatAne sAdhI lya che. mumukSu :- ... pUjya bhAIzrI :- akhaMDa dazA. cha khaMDa nahi A to akhaMDa dazA sAdhavA nIkaLyA che. cha khaMDa sAdhatA nathI, akhaMDapaNuM sAdhe che. upadezAtmaka rIte vItarAgadevanA upadezamAM aMtarmukhadRSTi je puruSonI thaI che evA puruSone paNa evI bhalAmaNa karI che ke tame svarUpanI jAgRtimAM rahejo. svarUpa jAgRti e tamArA pariNamanano mukhya dora hovo joIe. e dora choDavAnI kyAMya vAta che ja nahi. kemake anaMtakALanA adhyAsavALA padArthono saMga che...." AjubAju je saMyogo che, eno gherAvo che e kayA padArtho che ? ke jenA nimitte A jIva adhyAsita thayo che evA ja padArtho tenA te ja rahyA che. jJAna thayuM paNa padArtha, saMyoga to je hatA e to tenA te ja rahyA, zarIra tenuM te rahyuM, bIjA saMyogo paNa tenA te rahI gayA. ke jenA Azraye pote adhyAsa karyo che, potAnA AtmAne bhUlyo che. enA e padArtho che mATe cetIne cAlaje. juo ! vizeSatA to zuM che ? ke koI sarvasaMgaparityAga karIne sAtamA guNasthAnamAM, chaThA-sAtamA guNasthAnamAM vicare che evA je utkRSTa sAdhaka, ene sAdhu kahevAmAM Ave che. utkRSTa sAdhakapaNuM hovAthI jene sAdhu kahevAmAM Ave che. e to vizeSa jAgRtimAM rahe che. eTale ene je samiti-guptino vyavahAra che, manavacana-kAyAnI gupti ane pAMca samitimAM je prakriyA che, potAnI maryAdita prakriyA che. keTalI? ekadama maryAdAmAM AvI gayA che. hAlavuM, cAlavuM, besavuM, uThavuM, khAvuM, pIvuM. badhAmAM maryAdA ekadama karI nAkhI che. eTalo saMkSepa karyA chatAM paNa e vyavahAramAM jAgRti bahu joIe. vicAravA yogya viSaya e che ke jAgRti bahu joIe. iryAsamitithI cAle che to cAra hAtha nIcuM joIne cAlavuM. evuM zA mATe ? eka to emanuM gamana-Agamana bahu maryAdita che. e to paMcama guNasthAnathI Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 rAjahRdaya bhAga-13 maryAdAmAM AvatA gayA che. kSullaka, elaka thAya che tyArathI. pachI je sAdhudazAmAM che e sAdhudazAmAM cAle topaNa keTalI jAgRtipUrvaka eka eka DagaluM bhare che ! keTalI jAgRti che ! evuM nathI ke vadhAre zuddhi thaI gaI che, ghaNuM sAdhyuM che, ghaNuM prApta karI lIdhuM che, ghaNA AgaLa vadhI gayA che mATe have vAMdho nathI, ema nathI. vizeSa vizeSa jAgRti zA mATe rAkhe che ? ke evo zrI vItarAgano upadeza che. vItarAgadevano, jinezvaradevano evo ja upadeza che. ahIM to enA uparathI mumukSu upara laI javuM che. anaMtakALanA adhyAsavALA padArthono saMga che,..' cothA guNasthAne. ane te kaMI paNa dRSTine AkarSe evo bhaya rAkhavA yogya che.' dRSTi palaTI jAya ema kahe che. je padArtho sukharahita che emAM jo sukhano AbhAsa thAya to dRSTi UlaTI thaI jAya. je sulaTI thaI che e ulaTI thaI jAya. koI padArtha sukharUpa nathI, koImAM sukhanuM nAmanizAna ke sukhanI gaMdha nathI. jo emAM sukhano AbhAsa thAya to dRSTi AkhI pharI jAya. ulaTI thaI jAya, viparIta thaI jAya. anaMtakALanA adhyAsavALA padArthono saMga che, te kaMI paNa dRSTine AkarSe... hoM ! jJAna na lIdhuM, cAritra na lIdhuM. cAritra na lIdhuM. dRSTine AkarSe evo bhaya rAkhavA yogya che.' kone ? jenI samyagdaSTi thaI che, aMtarmukha STi thaI che eTale jenI samyagdaSTi thaI che evA jIve paNa bAhya padArtho sAthenA cAritramohanA pariNAmanA kALe, tevA vyavahAranA kALe dRSTi AkarSAya nahi evo bhaya rAkhavA jevo che. kevI vAta karI che ! A jJAnIone upadeza che. jJAnIone paNa jo Avo upadeza ApavAmAM Ave che eTale ke AvI bhUmikAmAM paNa A prakAre bhalAmaNa ghaTe che.' ane ema che, evI vastusthiti paNa che pAchI. to pachI vicAradazA jenI che evA mumukSu jIve satata jAgRti rAkhavI ghaTe ema kahevAmAM na AvyuM hoya, topaNa spaSTa samajI zakAya ema che...' eka eka patranI aMdara kevI vAto karI che ! kayAMthI vAta zarU kare che ! emanI zailI juo ! jJAnIonA upadezathI mumukSunI bhUmikA upara vAtane laI AvyA che pAchI. mumukSu to kahevAya badhA mumukSu, paNa jAgRti rAkhe tyAM mumukSutA che. jene jAgRtino aMza nathI e to kharekhara mumukSu ja nathI. nAmadhArI che. jema jainakuLamAM janme eTale jaina. ema ApaNe 'sonagaDha' Ave e badhA mumukSu. paNa jAgRtino aMza nathI te mumukSu nathI. have jene jAgRtino aMza che emAM ... emAM eka sarakhI jAgRti badhAne hoya Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 50 101 evuM (nathI). paNa satata jAgRti rAkhavAnuM mumukSune kahevAmAM AvyuM che. jeTalI jAgRti ochI eTalI mumukSutAnI hAni che athavA eTalI mumukSutAnI kSati che ema samajavA yogya che. zuM kahe che ? jJAnIne paNa anaMta kALathI jenA adhyAsamAM pote rahyA che e ja padArthono saMga che. ane ene e bhaya rAkhavo jarUrI che ke kadAca dRSTine jo AkarSaNa thaze ne dRSTi eTale zraddhA ahIMyAM levI. cakSu indriyano upayoga nahi. koIpaNa indriyano viSaya hoya ane e pratye sukhAbhAsathI jo piraNAma jAya to cAritramohanI sAthe sAthe darzanamohanI utpatti thaI jAya. je darzanamoha aMtarmukha dRSTi karatA abhAva thayo che te darzanamoha kSayopazama samyagdaSTine hajI sattAmAM rahyo che. hajI kAMI sAva cAlyo gayo nathI. are..! vedanIno to udaya che, samakita vedanIno to udaya paNa varte che. paNa e ghAta nathI karatI eTaluM ja che. bAkI to sakita vedanIno udaya to tyAM che. ene to sIdho darzanamoha che. bAkInI prakRtio je upazamelI che e sIdhI bahAra AvI jaze. e pote bhAvadarzanamoha rUpe pariNamI jaze. e paDI jaze. eTale jJAnIne paNa AvI bhUmikA...' eTale jJAnadazAnI bhUmikAmAM paNa A prakAre vItarAgadeve bhalAmaNa karI che ke tuM cetIne cAlaje, jAgRtimAM raheje, kAMya paNa bhUla karato nahi. ema che...' jo AvI dazAvALAne paNa upadeza Apyo che ema che. to pachI vicAradazA jenI che evA mumukSu jIve satata jAgRti rAkhavI ghaTe ema kahevAmAM na AvyuM hoya,...' joke ema kahevAmAM AvyuM che. paNa vaga2 kIdhe e samajavA jevI vAta ApoApa thaI jAya che. jenI pAse vadhAre saMpatti che ene thoDA paisA veDaphAya to ene kAMI dekhAze nahi. paNa jenI pAse mUDI nathI ene sAmAnya bahu alpa mUDI che enI e veDaphAI jAya to ene to roTalAnA sAsA paDI jAya. enA jevuM che. mumukSu jIve satata jAgRti rAkhavI ghaTe ema kahevAmAM na AvyuM hoya, topaNa spaSTa samajI zakAya ema che ke mumukSu jIve je je prakAre...' have e jAgRti kevI rIte rAkhavI ? ke mumukSu jIve je je prakAre paraadhyAsa thavA yogya pArtha..' jenAthI sukhano AbhAsa thAya che, jene ApaNe anukULa padArtho kahIe chIe. AmAM darekanI kalpanA judI judI che. jene anukULatA kahevAmAM Ave che. paraadhyAsa thavA yogya padAdino tyAga thAya, te te prakAre avazya karavo ghaTe.' Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 rAjahRdaya bhAga-13 padArthano tyAga karavAnI vAta karI. zA mATe ? adhyAsano tyAga karavA mATe, adhyAsano tyAga karavA mATe te te padArthano tyAga karavo. bhale pUrva puNyathI ene upalabdha hoya topaNa eNe e adhyAsano tyAga karavA mATe te te padArthano tyAga karavo ghaTe. emAM kAMI vAMdho nathI. eTalA mATe A je 653 patrano AdhAra lIdho... je dravya to te zuM karavA ? ke eka to saMga choDavA mATe. te te jIvono, te te padArthono. zA mATe ? ke AtmakalyANa mATe, adhyAsa choDavA mATe. je je prakAre paraadhyAsa thavA yogya. je padArtho che. jenAthI potAne adhyAsa thAya eTale sukhabuddhi lAge, sAruM lAge, anukULa lAge, pratikULa lAge evuM kAMIpaNa thAtuM hoya tyAre te te padArthano tyAga karavA yogya che. ene avazya karavo ghaTe che. e padArthano ... A cIja bhAve che, mAre prayojana - kema ? ke sukhabuddhi thAya, emAM ThIka lAge, bhAvatuM thAya. A to cAhIne banAvaDAve. bhAI mane bhAve che e banAvajo, ema kahe. ahIM bIjI vAta che. mumukSane e prakAra hoto nathI. je priya cIja che enAthI e dUra rahevA cAhe che. prayoga kare che. adhyAsa maTADavAno e tyAga dvArA prayoga kare che. adhyAsa maTADavo che, AtmajAgRtimAM ene rahevuM che eTalA mATe e kare che. mumukSu: pUjya bhAIzrI :- hA. AtmA bhAvato nathI eTale paracIja ene bhAve che. jAgRti raheze nahi, ekAkAra thaI jaze. jAgRti nahi rahe. joke AraMbhaparigrahano tyAga e sthULa dekhAya che. AraMbha parigrahano tyAga mumukSune choDAvyo che ne ? mumukSunI bhUmikAmAM ochAmAM ocho AraMbha karaje. ochAmAM ocho parigraha rAkhaje ema kahyuM. zA mATe kahyuM? ke tuM adhyAsita thaI jaIza. huM A vALo, AvA vALo, AnA vALo... AnA vALo... AnA vALo... e adhyAsa thaI jaze. AraMbhaparigrahano tyAga e sthULa dekhAya che tathApi aMtarmukhavRttino hetuM. hovAthI..." jene aMtarmukha vRtti karavI che ene e tyAga karavo te eka prayoga che. aMtarmukha vRtti karavA mATenuM kAraNa che. hetu eTale kAraNa che. ema hovAthI vAraMvAra teno tyAga upadezyo che. jinadeve e tyAgano upadeza devA pAchaLa AvuM prayojana rAkhIne upadezyo che. ane te prayojananI siddhi arthe te tyAga kartavya che, ema kIdhuM. tyAgane, mumukSutAne, prayogane kevI rItano saMbaMdha che ? (e A patramAM spaSTa thAya che, ahIM sudhI rAkhIe.... Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-651 103 tA. 19--1991, patrAMka - 651 thI 6papa pravacana na. 294 prazno pUchayA che. 64pamAM. samajyA te zamAI gayA ane samajyA te samAI rahyA. samajyA te samAI gayA. emAM AtmAmAM upayoga, svarUpamAM samAI rahyo. samajyA te zamAI gayA eTale saheje saheje TharI gayA. samajIne zamAI gayA. je anya padArthane samajyA ke AmAM kAMI sAra nathI. AtmAne sArapaNuM nathI-sukhapaNuM nathI. tethI te adhyAsa chUTI gayo. AtmApaNuM mAnyuM hatuM te chUTI gayuM. e samajIne samAI gayA. ema anya padArthane eTale tyAM samajIne svasvarUpamAM sthira thayA. e rIte baMneno paramArtha eka che. kathanavivakSA asti ane nAstithI bhedane pAmelI che paNa baMneno paramArtha eka che. e baMne vAkyanA arthano pachI vistAra karyo che. jo potAnA svarUpane samajIne ekAgra thAya to paribhramaNanI nivRtti thAya. Avo paramArtha saddagurunI AjJA vinA koI jIve jANyo nathI. koI jIva jANI zake nahi evuM eka enuM rahasya che. tethI te jANavA mATe asatsaMgane choDavo, svacchaMdane choDavo, potAnA hita-ahita saMbaMdhIno aviveka che te avicArane choDavo, ene aTakAvavo, samajIne svarUpamAM ekAgratA karavI. e anaMta jJAnIoe saMmata karelo mArga che. eno saMkSepa che 6 pa1 patramAM. mumukSu :- ... pUjya bhAIzrI :- hA. e ochI thaI jAya che. tyAM sudhI satsamAgathI je lAbha thavo joIe e lAbha nathI thato, vaMcita rahI jAya che. eTale mukhyatA kone ApavI ? Priority kone ApavI e to bahu zarUAtathI ja nakkI karavA jevo viSaya che. kemake be ja Priority che. eka First ane eka Last anAdithI saMyoganI mukhyatA First priority mAM rahI che. Atmahita che e chellI kakSAe rahyuM che. enA badale sarvaprathama agratA ApavI to ja Akho saMsAra gauNa thAya. jene Akho saMsAra gauNa thAya tene ja saMsArano abhAva thAya. je saMsArane gauNa paNa na karI zake ene abhAva thavAno to avasara Ave ja nahi. e vAta spaSTa che. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 rAjahaMya bhAga-13 patrAMka-65ra muMbaI, kArataka suda 3, soma, 1952 zrI vedAMte nirUpaNa karelA evAM mumukSu jIvanAM lakSaNa tathA zrI jine nirUpaNa karelAM evAM samyagdaSTi jIvanAM lakSaNa sAMbhaLavA yogya che; (tathA rUpa yoga na hoya to vAMcavA yogya che) vizeSapaNe manana karavA yogya che; AtmAmAM pariNAmI karavA yogya che. potAnuM kSayopazamabaLa ochuM jANIne ahemamatAdino parAbhava thavAne nitya potAnuM nyUnapaNuM dekhavuM; vizeSa saMga prasaMga saMkSepavA yogya che. e ja vinaMti. 6para mo "lallujI uparano patra che. zrI vedAMte nirUpaNa karelA evAM mumakSa jIvanAM lakSaNa tathA zrI jine nirUpaNa karelAM evA samyagdaSTi jIvanAM lakSaNa sAMbhaLavA yogya che; (tathArUpa yoga na hoya to vAMcavA yogya che) vizeSapaNe manana karavA yogya che; AtmAmAM pariNAmI karavA yogya che. mumukSunA lakSaNa vedAMtamAM kahyA che. A yogavAziSTha . emAM prakaraNa che. vairAgya prakaraNa, upazama prakaraNa, mumukSatAnuM prakaraNa. e vAMcavA jevA che. ane jinAgamamAM je samyagdaSTi puruSonA lakSaNa kahyA che e paNa vAMcavA ane sAMbhaLavA yogya che. sAMbhaLavA yogya che emAM pratyakSa jJAnIthI sAMbhaLavA yogya che. tevo yoga na hoya to te graMthamAMthI vAMcavA yogya che. vizeSapaNe manana karavA yogya che. eTale upara uparathI nahi paNa potAnA bhAvano AvirbhAva thAya te prakAre vizeSapaNe manana karavA yogya che. ane AtmAmAM pariNAmI karavA yogya che. eTale evA mumukSa athavA pAtratA thavA yogya che. vAMcavuM ke zravaNa karavuM eno hetu evuM pariNAmIpaNuM-evuM pariNamana AvavuM. e hetuthI te zravaNa ane vAMcana karavA yogya che. enuM phaLa paNa AtmAmAM Ave eTale pAtratA thAya e thavA yogya che. khAlI vAMcavuM, sAMbhaLavuM na levuM, khAlI manana na levuM. paNa pariNAmI karavuM. AtmAmAM pariNAmI karavA yogya che. kemake pAtratA vinA, yogyatA vinA e jJAnaprApti nahi thAya. potAnuM kSayopazamabaLa ochuM jANIne..." eTale evuM kArya karavA, pariNAmI Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-652 105 karavA mATe potAnuM kSayopazamabaLa, jJAnano kSayopazama ane vIryano kSayopazama-e be kSopazama mumukSudazAmAM kAma kare che. e ochuM jANIne ahaMmamatAdino parAbhava thavAne...' mATe. 525dArthamAM ahaMpaNuM thAya che, mamatva thAya che enI pAse potAno parAbhava thAya che enA badale te pariNAmano parAbhava thavo joIe, potAno vijaya thavo joIe. evuM thavAne mATe nitya potAnuM nyUnapaNuM dekhavuM;...' pote hArI jAya che enI khAmIne jovI. huM kema hArI jAuM chuM ? mAro kema parAbhava thAya che ? kema mane 525dArthamAM mamatA upaje che ? mArApaNuM kema bhAse che ? lAge che ? evI potAnI khAmIne jovI. potAnuM nyUnapaNuM dekhavuM,...' vizeSa saMga prasaMga saMkSepavA yogya che.' tema koI paNa bIjA jIvono prasaMga raheto hoya to eno saMkSepa karavo, ocho karI nAkhavo. piracaya bahu vadhAravo nahi. 'lallujI" sAdhudazAmAM sthAnakavAsInA saMpradAyamAM tyAgI dazAmAM rahetA hatA. tyAgI dazAmAM Aje paristhiti e che ke ghaNo piracaya vadhI jAya che. samAja sAtheno paricaya ghaNo vadhI jAya che. e paricaya saMkSepa karavA yogya che. vizeSa saMga, prasaMga che e saMkSepavo joIe, ocho karavo joIe. AtmahitamAM samaya lAge ane e sivAyano samaya barabAda na thAya, bagaDe nahi enI kALajI levA jevI che. satsaMgane ghaTADavo ema nathI kahetA paNa bIjo satsaMga sivAyano koI saMga raheto hoya to te saMga-prasaMga ghaTADavo joIe, ema kahevuM che. mumukSu : pUjya bhAIzrI :- e lokoe je mumukSunuM praka2Na lakhyuM che emAM vairAgya upazama samyagdaSTine hoya evI paddhatithI lakhyuM che. vairAgya lAvavo to jJAtA-dRSTA rahIne sAkSI bhAve vairAgI thavuM. evI badhI vAto lakhI che. maLatI-bhaLatI. Ama to AmAMthI lIdhI che ne ? e lokoe vAto to badhI jinavANImAMthI lIdhI che. eTale bhaLatI vAto che. khAsa karIne je vairAgya prakaraNa che e 'rAmacaMdrajI'nA 16-17 varSanI uMma2mAM je emane vairAgya utpanna thayo hato e vairAgyane, e vairAgya mULa zAstramAMthI lIdho hoya to rAmacaMdrajI' to kSAyikasamyagdaSTi hatA. vairAgya Avavo e svabhAvika che. ghaNo vairAgya hato. 'rAmacaMdrajI'ne 16-17 varSanI uMmare gRhasthAzramamAM praveza karyAM pahelA A bAju emanA pitAzrI dazaratharAjA' emane rAjagAdIe besADavAno ane koI sAre ThekANe emanA lagna karavAno vicAra kare Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 rAjahRdaya bhAga-13 che. eka bAjuthI rAjyanI aMdara e vicAraNA cAle che ke, pATavIkuMvara 'rAmacaMdrajI' che. ene koI sArI jagyAe emanA lagna karIne emane rAjagAdIe rAjatilaka karIne besADavA joIe. rAjA enA maMtrIo sAthe AvI vicAraNA kare che. tyAre bIjI bAju 'rAmacaMdrajI'no phATa phATa vairAgya.... A jagatanI aMda2 rAjakAjane ka2vuM che ? ane A vaibhava ane bhoganI A AtmAne koI jarU2 nathI. A AtmAe to potAnuM Atmahita ja karI levA jevuM che. evo tIvra vairAgya emane A rAja ane gRhasthAzramamAM praveza thayA pahelA utpanna thayo. emane rAjasabhAmAM bolAve che paNa AvatA nathI. tamAre rAjasabhAmAM AvIne besavuM. A rAjanA maMtrIo, hoddedAro, rAjA beThA hoya tyAre tamAre paNa tyAM AvIne besavuM. to kahe che, mAre tyAM AvavuM nathI, mAruM tyAM kAma nathI ane mane tyAM AvavuM gamatuM nathI. eTalo badho vairAgya hoya che ke khAvA-pIvAmAM paNa pote ekadama saMkSepa karI nAkhe che. badhI pravRttino saMkSepa karI nAkhe che. yuvAna vayanA potAnA je koI sAthIdAro hoya che ene paNa maLatA nathI. enA anucaro che e badhA ciMtAmAM paDI jAya che. emanA pitAzrI dazaratharAjA'ne phariyAda kare che ke Ape amane 'rAmacaMdrajI'nI sevAmAM mUkyA paNa amArI kAMI sevA e letA nathI. e to ekadama udAsa thaIne sunamuna thaIne besI rahe che. ane eTalA badhA udAsInatAmAM AvyA che ke khAvA-pIvA upara paNa lakSa ApatA nathI. ane emanA zarIra upara asara thaI hoya, vajana ghaTI gayuM evuM AkhuM emanuM je valaNa che e amane ciMtA karAve che. tyAM to pachI eTalI badhI upamA dIdhI che, ke emanA je anucaro enI ciMtA karanArA che emanA zarIra upara ciMtAnI asara thaI che. 'rAmacaMdrajI'nI avasthA joIne je anucarone ciMtA thaI, e eTalA lAgaNIvALA hatA ke ene paNa enA zarIra upara asara thaI gaI che. e ciMtAthI dubaLA paDI gayA che. 'rAmacaMdrajI' to dubaLA paDyA paNa enA ciMtA karanArA nokara-cAkaro dubaLA paDI gayA. pachI e gaMbhI25Ne dazaratharAjA'ne phariyAda kare che. Ano kAMIka upAya karo. nahita2 AmAMthI kAMIka bIjuM thaI jaze. tame A bAju rAja soMpavAnI vAta karo cho ane paraNAvavAnI vAta karo cho. paristhiti kAMIka bIjI thaI jaze evuM lAge che. bahu vairAgyamAM che. pachI emanA guru viziSTha'ne bolAve che. tyAMthI e zAstranuM nAma Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-6 5ra. 107 yogavAziSTha rAkhyuM. yoga eTale saMyoga thayo 'rAmacaMdrajIne. e pachI e dizA badalI. tyAre "rAmacaMdrajInA mukhethI vairAgyanA je vacano nIkaLe che e mumukSujIve vicAravA yogya che, ema kahevuM che. bahu vairAgyanA vacano nIkaLe che. jagatanuM asArapaNuM kevuM che ? tame mane rAjagAdIe besADavA mAgatA hoya paNa mane e vAta bilakula pasaMda nathI. ghaNo vairAgya che. ... e badhA lakSaNo mumukSu jIve yogyatA prApta karavA mATe zravaNa karavA yogya che, vAMcavA yogya che, AtmAmAM pariNAmI karavA yogya che. evuM nirasapaNuM, jyAM sudhI atyaMta nirasapaNuM nathI AvatuM tyAM sudhI aMtarmukhanA viSayamAM je rasa Avavo joIe, je adhyAtmarasa, Atmarasa (Avavo joIe) e Avato nathI. kahevAnuM tAtparya e che. ahIMyAM lallujIne paNa vairAgya ane upazama bAju vaLavA mATe preraNA karI che. mumukSu -... pUjya bhAIzrI - nahi. samyagdaSTi che e paNa utkRSTa mumukSu che. samyagdarzana thavuM eTale utkRSTa mumukSu thavuM. emano vairAgya, upazama, mumukSutA, jJAtA-dRSTApaNuM e ghaNuM vicAravA yogya che, ene anusaravA yogya che. mAtra vicAravA yogya che ema nahi paNa anusaravA yogya che. e vAta.... mumukSu :-- pUjya bhAIzrI :- vairAgya vagaranuM jJAna che e jJAna kharekhara to... ene jJAna kahevuM paNa zuM? e to eka jANapaNuM mAtra che, mAhitI che. mAhitI jene kahevAya ne ? jANavA maLe. koI vAta vAMcI, jema chApuM vAMce to jANavA maLe. ema e jIvane jANapaNuM thAya che. bAkI ene e jJAnanI koI asara AtmAmAM nathI thatI. anAdithI evI rAganI tIvra paristhiti UbhI che. kemake jJAnamAM to dehathI paNa bhinna caitanyanuM jJAna karavuM che. bIjI to vAta eka bAju rahI. rAga ane deha vinAno AtmA che enuM jJAna che A to. enA badale ekatvabuddhie je tIvra rAgAdi che emAM phera paDyA vinA, e rasa ocho thayA vinA, ghaTyA vinA peluM jJAna kaI rIte asara kare ? koI rIte e jJAnanI asara AvatI nathI. pachI jANapaNuM thAya che, dhAraNA thAya che. e dhAraNA ghaNuM karIne to abhiniveSane utpanna kare che. jANapaNAnA abhiniveSane utpanna kare che. mumukSu :- bahAramAM dekhAya che... Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 rAjahRdaya bhAga-13 pUjya bhAIzrI - bahAramAM nathI dekhAtuM paNa aMtaramAM ghaNo vairAgya che. bahAramAM je puNyanA yoga che, saMyoganA badhA padArtho che ene laIne koIne evuM lAge ke AmAM vairAgya kevI rIte hoya ? kemake kapaDA evA pahere, dAgInA evA pahere, khANI-pINI paNa evI hoya. paNa e aMdaramAM bhinna paDI gayA che ane tethI bilakula nirasa che e vAta enuM aMtaraMga tapAsyA vinA, samyagdaSTinA aMtara pariNatie pahoMcyA vinA emanI oLakhANa thatI nathI. eTale tyAM mAtra bAhyadRSTie jove to jonAra bhUlo paDe che. paNa bIjA koI jIve-mumukSajIve evA samyagdaSTinA dRSTAMte AdhAra levo ke AlaMbana levuM te yogya nathI. juo ! samyagdaSTine ATalo vaibhava che. ApaNe kyAM eTalo vaibhava che ? ApaNe to enAthI ocho parigraha che. paNa samyagdaSTine mamatA nathI ane tane ethI anaMtagaNI mamatA che. enuM zuM ? saMyoganuM mApa le che paNa mamatAnA mApa zuM ? pariNAmanuM zuM che ? bAhyadRSTimAM pariNAmano vicAra nathI hoto, mAtra saMyogono ja vicAra thAya che. e bhUla che. mumukSa:- aMtaraMga pariNati jANyA vinA pUjya bhAIzrI - hA. bane evuM. enA bAhya pariNamananuM lakSaNa dekhAya nahi. Ama to zuM che ke najara hoya to dekhAya che. dekhAvuM, nahi dekhAvuM e dekhanArA upara AdhArita che. najara hoya to dekhAya ja che ene. e jAtanI najara na hoya to nathI dekhAtuM dekhanArA upara AdhArita che. mumukSu -... pUjya bhAIzrI - avadhinuM (jJAna) nathI. mati-zruta che. avadhi badhAne hoya evuM nathI. tIrthakarane hoya che. tIrthakarane janmathI traNa jJAna hoya che. cakravartIne evuM nathI hotuM ke traNa jJAna hoya ja. evo koI niyama hoya evuM lAgatuM nathI. paNa eno kAMI matalaba nathI ApaNe. koIne be jJAna hoya, koIne traNa jJAna hoya ethI ApaNane to kAMI enuM prayojana nathI). mumukSu :- ... pUjya bhAIzrI :- traNa jJAnanI vAta che. tIrthakarane... mumukSu :- samyagdaSTi jIvanA lakSaNa pUjya bhAIzrI - emanI je aMtara pariNati che ene oLakhavI joIe. to samyagdaSTipaNe oLakhAya che. bAhya pariNAma ane bAhya ceSTA bahubhAga Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 para 109 mithyAdRSTine maLatA pariNAma hoya che. eTale enA uparathI bAhyadRSTivALAne to kAMI khabara ja na paDe. aMtaradRSTivALAne to enA uparathI paNa khabara paDe che. ene to pachI je sUkSma pariNAmo sudhI pahoMce che ane sthaLa pariNAmonI khUbIo paNa jaNAya che. je udayabhAvo che e sthaLa pariNAma che ane aMtara pariNati che e sUkSma pariNAma che. to jenI sUkSma pariNAma sudhI pahoMce che te sthULa pariNAmanI khUbIone paNa pachI jANI zake che, samajI zake che. ene to pachI enA AkhA pariNamananuM evuM sarasa jJAna thAya che ke jene laIne potAno AtmArtha che e paNa ene samajAya che. ema jANatA potAnA AtmArthane paNa e samajI zake che, potAnA AtmArtha tarapha e vaLI zake che. ane krame karIne, e rIte samyagdaSTine oLakhanAra krame karIne pote paNa samyagdaSTi thAya che. samyagdaSTine oLakhavAnuM phaLa che. ekavAra paNa jo samyagdaSTine jIva oLakhe to e samyagdaSTi thayA vinA rahe nahi. eTale to ApaNe prazna uThAvIe chIe ke 'gurudevane oLakhyA che ke nathI oLakhyA ? A savAla che. ApaNe vaMdana karatA hatA, sanmAna karatA hatA, arpaNatA karatA hatA mATe samarpaNa karIe mATe oLakhIe chIe e vAtamAM kAMI mAla nathI. oLakhANa judI vastu che. ane oghasaMjJAe mAna thAya, bahumAna thAya, samarpaNa thAya e badhuM oghasaMjJAe paNa thAya ane oLakhANapUrvaka paNa thAya. oghasaMjJAe anaMta vAra karyuM che. oLakhANa to ekavAra paNa thaI nathI. ane ekavAra paNa oLakhe eno beDo pAra thayA vinA rahe nahi. eno saMsAra na rahe. eTale to emaNe patrAMka) 751mAM ene samakita kahyuM che. ene samakita evuM nAma ApyuM che. samakitanuM kAraNa joIne samakita kahyuM che. kAraNa gaNI pratyakSa." e pratyakSa kAraNa che ema kahe che. samyagdarzana thavA mATenuM e pratyakSa kAraNa che. e bahu moTI vAta lIdhI che. samyagdaSTinI oLakhANa thavI e bahu moTI vAta che, sAmAnya vAta nathI. oLakhe e samyagdaSTi krame karIne thAya, thAya ne thAya ja. Guranteed vAta che. anaMta kALamAM anaMta vAra evA samyagdaSTino, sapuruSano yoga thavA chatAM ekavAra paNa oLakhANa nathI thaI e vAta nakkI che. eTalA mATe e vAta lIdhI che ke e vAMcavA yogya che, sAMbhaLavA yogya che, AtmAmAM pariNAmI karavA yogya che. potAnuM kSayopazamabaLa hoya topaNa e parAbhava pAme che, potAno puruSArtha Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 rAjahRdaya bhAga-13 che e hArI jAya che ane mamatA jora karI jAya che to potAnA nyUnapaNAnI khAmIne jovI, potAnI nyUnatAne dekhavI ane bane eTalo saMga-prasaMga anya jIvo sAtheno ocho karavo, saMkSepa karavo. e tyAgI che topaNa saMga ghaTADavAnI vAta karI che. evI paristhiti saMpradAyamAM UbhI thaI jAya che. 653 mo patra paNa 'lallujI' u52no ja che. mumukSu H pUjya bhAIzrI :- hA. Ama to zuM che je samaya barabAda kare che e asatsaMgamAM ja barabAda kare che. AtmahetubhUta saMga nathI e badho saMga asatsaMga che. ane e satsaMganI aMdara jIvane ruci che, buddhi che. pote saMga karavA mATe 2sa le che e jIvane potAnA asaMga tattva prati vaLavA detuM nathI. evA je pariNAma potAnA asaMga tattva bAju ene jatAM roke che, pratibaMdhaka thAya che. patrAMka-653 muMbaI, kArtika suda 13, guru, 1952 be patra maLyAM che. AtmahetubhUta evA saMga vinA sarva saMga mumukSu jIve saMkSepa karavA ghaTe che. kemake te vinA paramArtha AvirbhUta thavo kaThaNa che, ane te kAraNe A vyavahAra, dravyasaMyamarUpa sAdhutva zrI jine upadezyuM che. e ja vinaMti. sahajAtmasvarUpa 653mo. e paNa 'lallujI' uparano patra che. dasa divasamAM bIjA be patra emane maLyA che. e patra maLyAM che. AtmahetubhUta evA saMga vinA sarva saMga mumukSu jIve saMkSepa karavA ghaTe che.' A saMga, prasaMga ghaTADavo ema kahyuM ne ? saMkSepa ka2vAmAM. emAM zuM kahevuM che ? pAchuM emAMthI pUchyuM haze ke, saMga, prasaMga ghaTADavAnuM kaho cho. paNa amArI pAse to je Ave che e to dharmabuddhie Ave che. sAdhumahArAja pAse to dharmabuddhie Ave. atyAranI vAta judI che. atyAre to aneka kA2NothI mANasa jAya che. saMsAranA prayojanathI paNa sAdhune maLe che. potAnA prayojananI ane muzkelIonI vAta kare che. enI pAsethI eno upAya paNa mAge Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-653 111 che. te di' to e jamAnAmAM 100 varSa, 95 varSa pahelA evuM kadAca bahu nahi hoya. topaNa sAmAjika carcA cAle. AnuM Ama che... AnuM Ama che... phalANAnuM Ama che. DhIkaNAnuM Ama che. evI rIte. kahe che ke, AtmAnI rucivALA jIvo hoya ane AtmasvarUpanI carcA cAlatI hoya ane je carcAne laIne AtmAnA hitano hetu sare. Atmahitano hetu sare evo koI saMga hoya to e saMga karavo. nIcenI bhUmikAmAM to jIva lagabhaga saMga vagarano raheto nathI. koIne koI jIvonA saMgamAM Ave ja che. paNa kono saMga karavo ? 'AtmahetubhUta evA saMga vinA sarva saMga mumukSu jIve saMkSepa karavA ghaTe che.' choDI devo, ocho karI nAkhavo. khAsa karIne kuTuMba ane kuTuMba parivAranA je sagA-saMbaMdhIo che enI aMdara A jIva vadhAremAM vadhAre samaya vyatIta kare che. eka to potAnA kuTuMba sAthe ane eka kuTuMbanA je sagA-saMbaMdhIo che athavA potAnA je mitro je kAMI hoya enI aMdara jIva vadhumAM vadhu samaya vyatIta kare che. e saMkSepa karI nAkhavo. e prakAranI ruci maTADI devI. maLavA-haLavAnI ruci ghaTADI devI. saMga vadhAravA mATe to mANaso maMDaLo kare che, Club kare che, Society o banAve che. chevaTe kAMI nahi to ema kahe ke ApaNe badhAe amuka divase eka ghare bhegA thavuM. tyAM pachI khANI-pINInI majA karavI. A badhA goThavaNo kare che ne ? kemake jIvane saMganI ruci ghaNI che. asatsaMganI ruci jIvane ghaNI che. e ene asaMga tattva bAju javA mATeno moTo pratibaMdha che. eTale kahe che ke, 'AtmahetubhUta evA saMga vinA sarva saMga...' e sivAya badho sarvasaMga. mumukSu jIve saMkSepa karavA ghaTe che. kemake te vinA paramArtha AvirbhUta thavo kaThaNa che,...' evI je 52saMganI ruci che, asatsaMgano je rasa che e 52mArtha eTale AtmakalyANane utpanna nahi thavA de. AtmakalyANathI dUra laI jaze. akalyANa karAvaze. kalyANa bAju javA nahi de. 5ramArtha emAMthI AvirbhUta thavo ghaNo kaThaNa paDaze, paramArtha bAju vaLavuM ghaNuM AkaruM paDaze. ane te kAraNe A vyavahAra, dravyasaMyamarUpa sAdhutva zrI jine upadezyuM che.' eTale tyAgano upadeza che. guNasthAna AvyA pahelA paNa tyAga karavAnuM je kahyuM che enI pAchaLa A hetu che ke jIvane saMga ocho thaI jAya. saMsArIjIvono saMga ghaTI jAya. eTalA mATe dravyasaMyama paNa je upadezyo che e e hetuthI upadezyo che, e Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 rAjahRdaya bhAga-13 hetu yathArtha che. guNasthAna na AvyuM hoya topaNa A hetuthI jo dravyasaMyama levAmAM Ave to te dravyasaMyama tene lAbhanuM kAraNa thaze, ema kahevuM che. aMtara nivRtti grahaNa karavA arthe bAhya nivRtti paNa upakArI che ema kahevuM che. dravyasaMyama thatAM zuM thAya che? ke jIvane bAhya pravRtti ghaTI jAya che. bAhya pravRtti choDavA mATe dravyasaMyamane aMgIkAra kare to te yathArtha ja che. e kAMI khoTuM nathI. jema koI nAnI uMmaramAM vyApAra-dhaMdhAne choDe che to "gurudeva' enI prazaMsA kare. bhale enAmAM eTalI yogyatA na hoya topaNa enI prazaMsA karatA. zA mATe ? ke cAlo A viSayanI aMdara UMDA utaravA mATe eno je samaya pravRttimAM, vyavasAyanI aMdara jato hato e samaya ghaTADIne, tyAMthI baMdha karIne A bAju samaya to lIdho. pachI A viSayamAM, paramArthanA viSayamAM jeTalo rasa leze eTalo ene lAbha thaze. ane jo rasa nahi le to ene lAbha nahi thAya. bAhya nivRtti le paNa jo pAramArthika viSayanI aMdara rasa na le to e nivRtti enI nakAmI jAya che. paNa aMtara nivRtti mATe athavA AtmakalyANa mATe vadhumAM vadhu samaya phALavavo evo abhiprAya to mumukSane hovo ghaTe che, evo abhiprAya hovo joIe. ane e abhiprAyane anusarIne eno prayatna ane prayAsa paNa hovo joIe. e vAta karI che. eTale emaNe kyAMka e paNa vAta karI che ne ? AgaLa Avaze. bhale dravya-kSetra-kALa-bhAva joIne AvI rIte paNa koI dIkSA le to kAMI vAMdho nathI. bhale le. AtmAnA kalyANa mATe vicAra karavAne navaro to thAya che. ema karIne. evo hetu che. eTale dravyasaMyamarUpa sAdhutva upadezya che e paNa koI pAramArthika hetune vaza upadezavAmAM AvyuM che ema samajavuM. mAtra dravyasaMyama khAtara dravyasaMyama nathI paNa bhAvasaMyama aMgIkAra thavA arthe dravyasaMyama che. ane e rIte e dravyasaMyamamAM jo jIvanuM lakSa hoya to bhAvasaMyamanuM nimittattva raheluM che mATe upadezya che. emAM koI bhAvasaMyamanuM nimittattva ja nathI ema vicAravA yogya nathI. e rIte AMtarika hetuthI enuM mApa kADhavAnuM yogya che. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-654 113 patrAMka-654 muMbaI, kArataka suda 13, guru, 1952 prathama eka patra maLyuM hatuM. je patrano pratyuttara lakhavAno vicAra karyo hato, tathApi vistArathI lakhI zakavAnuM hAla banI zakavuM kaThaNa dekhAyuM; jethI Aje saMkSepamAM pahoMcavatuM patuM lakhavAno vicAra thayo hato. Aje tamAruM lakheluM bIjuM patra maLyuM che. aMtarlakSavatu hAla je vRtti vartatI dekhAya che te upakArI che, ane te te vRtti krame karI paramArthanA yathArthapaNAmAM vizeSa upakArabhUta thAya che. atre tame beya patra lakhyo tethI kazI hAni nathI. hAla suMdaradAsajInA graMtha athavA zrI yogavAsiSTha vAMcazo. zrI sobhAga atre che. 654. e "aMbAlAlabhAI uparano patra che. prathama eka maLyuM hatuM. je patrano pratyuttara lakhavAno vicAra karyo hato, tathApi vistArathI lakhI zakavAnuM hAla banI zakavuM kaThaNa dekhAyuM..." emanI je aMtara dazA hatI e aMtara dazAne kAraNe bAhya pravRttimAM rasa levo emanAthI banato nahoto. chatAM bAhya pravRtti nirasapaNe karavI paDe to jarA kaThaNa paDatI hatI, bojArUpa lAgatI hatI. ane keTalIka vAra to e bojo asahya thaI paDato hato. eTale e pravRtti choDI detA hatA athavA saMkSepa karI detA hatA. e pravRttimAM mumukSujIvane patra lakhavAnI paNa bAhya pravRttino samAveza thAya che. e patra lakhavAnI bAbatamAM paNa vistArathI lakhI zakavAnuM hAla banI zakavAnuM kaThaNa dekhAyuM; jethI Aje saMkSepamAM pahoMcavatuM patuM." patuM eTale Postcard khAlI tamArA patrano pahoMca ApavA pUratuM Postcard "lakhavAno vicAra thayo hato." vistArathI tamArA patrano uttara devAne badale khAlI tamane eka Postcard thI tamArA patro maLyA che evI khAlI pahoMca lakhI nAkhuM chuM. lAMbu lakhavAnI atyAre vRtti kAma karatI nathI. upayoga eTalo nathI laMbAto, ema kahevuM che. e pravRttinI aMdara upayoga laMbAto nathI. chUTI jAya che. eTale patuM lakhavAno Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 rAjahRdaya bhAga-13 vicAra thayo hato. Aje tamAruM lakheluM bIjuM patra maLyuM che. emaNe eka patrano hajI uttara nathI Apyo tyAM bIjo patra paNa emano maLyo che. pahoMca lakhavAnI sAthe sAthe mumukSanI bhUmikAnI doDha lITI AnI aMdara nAkhe che. aMtarlakSavatu hAla je vRtti vartatI dekhAya che te upakArI che" che? ke mumukSajIvo paNa emane potAnA aMtaraMga pariNAmonuM nivedana kare che. potAnA doSonuM paNa nivedana kare che ane e sivAyanA potAnA aMtarlakSanA pariNAma thayA hoya to enuM paNa nivedana kare che. ane e vAtane kahIne, batAvIne pote enA upara potAnuM mArgadarzana paNa mAMge che ke, AvI amArI sthiti vartI rahI che. to pachI amAre AgaLa vadhavA mATe kevI rIte kArya karavuM joIe? kevI rIte amArI kAma karavAnI paddhati hovI joIe ? e vagere mArgadarzana meLavavA mATe je kAMI vAto lakhe che e AmAMthI nIkaLe che. aMtarlakSavatu hAla je vRtti vartatI dekhAya che te upakArI che, ane te te vRtti krame karI paramArthanA yathArthapaNAmAM vizeSa upakArabhUta thAya che. eTale emanI vRtti upara abhiprAya ApI dIdho ke "aMtarlakSavatu hAla je vRtti vartatI dekhAya che, te avazya upakArI che. ane te te vRtti krame karI." eTale aMtarlakSavatu je koI vRtti thAya che, hajI aMtarlakSa thayuM nathI paNa e vatu-enA jevI je kAMI tamArI vRtti thAya che e vRtti tamArI bhUmikAmAM lAbhanuM kAraNa che. upakArI che eTale lAbhanuM kAraNa che. evI "aMbAlAlabhAInI yogyatA che e paNa AmAMthI spaSTa thAya che. eka to "aMbAlAlabhAI potAnA pariNAmano viSaya nivedana karatA hatA. potAnA patromAM darzAvatA hatA e vAta paNa nIkaLe che ane enA upara zrImadjI'no abhiprAya paNa vyakta thayo che e paNa AnI aMdara spaSTa thAya che. e patra dvArA satsaMga che. e potAnA pariNAmone darzAve che. mumukSu:pUjya bhAIzrI - 'sobhAgabhAIne nathI, "aMbAlAlabhAIno che. ApaNe tyAM sAmAnya rIte satsaMgano prasaMga che paNa emAM tattvacarcA, zAstranA viSayonA prazno, zAstracarcA e badhuM cAle che. pariNAmonI carcA gurudeva pAse jaIne karatA hoya evA mumukSu keTalA nIkaLyA haze ? ke mArA AvA pariNAma thAya che... mArA AvA pariNAma thAya che. mane emAMthI mArgadarzana kAMIka maLe evuM kAMI batAvo. mArI AvI yogyatA che. mArI AvI yogyatA che. evI Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-654 115 carcA lAge che ke bhAgye ja koI mumukSue karI hoya. jANabahAra hoya evuM lAge che. jANIne koI e prakAranI carcAmAM AvatuM nahotuM. bIjA aneka prazno uThatA. tyAre A je che e aMtarlakSI ... che. bahirlakSe jANapaNuM thAya e kAMI jIvane eTaluM upayogI nathI. jeTaluM aMtarvakSe kAMI paNa e pote AgaLa vadhavA mATe samajavAno prayatna kare ane jJAnIpuruSa pAse potAnA AtmavikAsa mATenuM mArgadarzana mAge ke emAMthI cAhe ane je mArgadarzana maLe e bIjA paralakSI tattvajJAnanA ke zAstramAMthI prazna uThAvIne AtmavikAsa thAya e prakAra emAM Avato nathI. e prakA2mAM phera che. satsaMga satsaMgamAM bahu moTo phera che. ane AvI je carcA che e to ghaNI sa2LatA hoya to ja jIva karI zake. atyaMta sa2LatA hoya to ja karI zake. nahitara saraLatA vinA potAnA pariNAmane prasiddha karavA ane kahevA e vAta banI zakatI nathI. 'zrImadjI' pote potAnA aMtara pariNAma paNa mumukSune eTalA mATe lakhe che ke, mumukSujIva paNa e ja paddhatimAM vyavahAra kare. nahitara jJAnI uThIne mumukSune potAnA pariNAmanI vAta kare, to jJAnIne to kAMI mumukSu pAsethI mArgadarzana mAgavAnuM nathI. chatAM emaNe be vacceno vyavahAra evo rAkhyo che ke potAnA pariNAmanuM nivedana kare che. mumukSujIva paNa potanA pariNAmanuM nivedana kare che. mumukSune e lAbha thAya che ke emAMthI ene mArgadarzana sAMpaDe che ke AvI bhUla thavI ja na joIe ane AvuM thAya to te barAbara thAya che ane tame AgaLa cAlo. hajI AgaLa vadho. A Line mAM tame AgaLa vadho. ahIMyAM evI eka vAta karI che ke, tamArI je aMtarvakSavat hAla je vRtti vartatI dekhAya che te upakArI che, ane te te vRtti karme karI 5ramArthanA yathArthapaNAmAM vizeSa upakArabhUta thAya che.' AvI jo tamArI vRtti haze to tamane te paramArtha mArganuM je yathArthapaNuM che (emAM upakArI thaze). kAraNa ke mumukSunI bhUmikAmAM to yathArthatA e ja moTI vAta che. eka vAta samajavI emAM be bheda paDe che. eka yathArthapaNe ane eka ayathArthapaNe. uparaTapake to baMne vAta sarakhI dekhAya che ke kahe che, je zabdothI kahe che te ja zabdonuM tevuM ja arthaghaTana thAya che. arthaghaTana barAbara hoya mATe yathArthatA hoya evuM kAMI nathI. arthaghaTana barAbara hoya ane samajaNa ayathArtha hoya. arthaghaTana barAbara hoya ane samajaNa yathArtha paNa hoya. paramArthanA yathArthapaNAmAM upakAra thAya che eTale AtmakalyANa yathArthapaNe Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 rAjahRdaya bhAga-13 thavAmAM tamArI vRtti je prakAre varte che te barAbara che, yogya che. ene lIlI jhaMDI Ape che ke tame AgaLa cAlo. barAbara che, A bhUmikAmAM tamAruM je pariNamana che emAM vikAsa thAya e ja rIte tame AgaLa cAlo, ema kahevuM che. mumukSu - viziSTa... pUjya bhAIzrI :- mukhyapaNe to je avalokanano viSaya che... kemake emAM paralakSa ghaTe che ane svalakSI pariNAmo aMtara avalokanathI vizeSapaNe thAya che. eTale vAMcana, zravaNa ane manana karatAM paNa aMtara avalokana che e svalakSI pariNAmamAM vadhAre anukULa che. mumukSu - avalokana... pUjya bhAIzrI - avalokana che e cAlatA pariNAmonuM che ane vicAra che e mukhyapaNe bhUta-bhaviSyanA pariNAmono vicAra thAya che. athavA avalokanano viSaya vartamAna che, eTale pratyakSa che ane vicArano viSaya parokSa che. A avalokana che e prayogAtmaka paddhatinA pariNAmanI dena che jyAre vicAra che emAM Theoretical viSaya vadhAre cAle che. eTale Theory ane Practice mAM jeTalo pharaka che eTalo vicAra ane avalokanamAM taphAvata che. beya kAryapaddhatimAM ghaNo AMtaro che. vicArapaddhati sudhI ghaNA jIvo Ave che, avalokana paddhati sudhI koI koI jIva ja Ave che. mumukSu:- pUjya bhAIzrI :- emAM lakSa phare che. aMtarlakSI pariNAma karavAmAM avalokana jevI koI ekeya paddhati ja nathI. kharekhara to vaicArika paddhatine enI sAthe sarakhAvI na zakAya evo viSaya che. kemake beno prakAra ja judo paDe che. meLavALo prakAra hoya to sarakhAvI le. paNa A prakAra Akho judo paDI jAya che. paralakSI jJAnamAM vAMcana, vicAra, zravaNa, enI vicAraNA, tarkaNA badhuM ghaNuM cAle. aMtarlakSI je pariNAma thavA che enI aMdara to avalokana sivAya bIjo koI upAya nathI. bIjuM, ke AtmajJAna che e anubhavajJAna che. AtmajJAna che e vicArajJAna nathI paNa AtmajJAna che e to anubhavajJAna che. ane anubhavajJAna thavA mATe anubhavapaddhati anukULa che. je pariNamananI aMdara anubhavanI paddhati na hoya ane mAtra vaicArika paddhati hoya to te anubhavajJAna mATe sAnukULa nathI. eTalA mATe anubhavapaddhatithI anubhava sudhI pahoMcAze. vagara anubhavapaddhatie anubhava sudhI Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 patrAMka-654 pahoMca nahi Ave. e vAta paNa lakSamAM rAkhavA jevI che. mumukSu- ... pUjya bhAIzrI - hA. potA upara ja Ave che ne? potAnA pariNAmane jove che, potAnA doSane jove che, potAnA bhAvonuM avalokana kare che emAM bIjo kayAM vacce Avyo ? eka to paryAyamAM huMpaNuM che eTale pote Akho AvI gayo. keTalo rasa le che, keTalo ekatvabhAve che e badhuM emAM AvI jAya che. mumukSu:- ... pUjya bhAIzrI :- to ja ene potAne samajAya. bIjo upAya ja nathI. sAva sAcI vAta che. eTale e svalakSI jJAnanI kAryapaddhati che. bhale tattvajJAnano viSaya hoya, zAstravAMcana hoya ke zravaNa hoya paNa e to paralakSIpaNe e pravRtti thaI zake che. jyAre avalokananI kAryapaddhatimAM paralakSIpaNe ene karavI hoya topaNa na thAya. moTo phAyado e che ke je lakSa pheravavuM che, aMtarlakSavatu je vRtti thavI joIe e avalokana paddhatimAM thAya che. mumukSu - saraLatA thaI... pUjya bhAIzrI - tyAMthI saraLatA zarU thaI jAya. jyAM potAnA doSano paNa pakSapAta na kare to bIjAnA doSano to kare ja kyAMthI ? jyAM potAnA doSano paNa jIva pakSapAta na kare, ene DhAMke nahi, ene prasiddha kare. ane e TALavA mATe enuM avalokana kare, bArIkamAM bArIka avalokana kare, nAnAmAM nAno doSa hoya topaNa ene jANyAbahAra na jAya eTalI saraLatAthI aMtarlakSe je vRtti kAma karatI hoya ene pratibaMdha ghaTI jAya che. ene paramArthamAM pratibaMdha maTI jAya che. sIdhI vAta che. mumukSu :- pUjya bhAIzrI :- ApaNe svAdhyAyamAM e viSaya ghaNI vAra vicArIe chIe. paNa hajI je vicAravuM joIe enA dasa TakA ja che. e viSaya ghaNo UMDo che ane viSaya thoDo vizALa paNa che. eTale hajI ApaNe tyAM enI carcA karIe chIe paNa enuM parimANa laIe to dasa TakAnuM mAMDa che. nevuM TakA viSaya hajI bahAra rahI jAya che. eTalo badho viSaya UMDo ane sarasa viSaya che. rasa levA jevo viSaya che. paNa e viSaya kyAre vadhAre cAle? ke evI rIte aMtara avalokana karanArA ekathI vadhAre mumukSajIvo hoya ane potAnA avalokananI aMdara e pravRtti karatA hoya, AgaLa vadhatA hoya ke pAchA paDatA hoya ke je kAMI thatuM hoya Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 rAjahRdaya bhAga-13 te, e pote prayogamAM AvyA pachI enA prayoganI carcAo jyAre thatI hoya tyAre e viSaya vizeSa khule che. tyAM sudhI e viSaya khulavAmAM eka bIjuM jokhama e che ke jevI rIte mAhitI jJAna karavAnI A jIvane Adata thaI gaI che, evI rIte e viSayanI paNa mAhitI meLavI lye. ane je prayoganA viSayane vicAranA cokaThAmAM, je jUnA DhAMcAmAM Ubho che tyAM Fit karI de. eTale AkhI paddhati enI mArI jAya. kArya karavAnI AkhI je lAIna che e mArI jAya che. eno vicAra karavo tyAM sudhI barAbara yogya bhUmikAmAM te saMbaMdhInI carcAo nathI cAlatI. eTale e eka evo tabakko che ke vicArathI AgaLa cAlIne jIvane jo pariNamana lAvavuM hoya to. ApaNe ema kahIe chIe ne, vAto karavI nathI paNa eno amala karavo che. amalIka2Na jene kahevAmAM Ave. evA koI tabakkAmAM pravezavuM hoya tyArathI e carcAo zarU thAya che ane tyArathI e viSaya cAle che. mumukSu : - pUjya bhAIzrI :- pratikramaNa A je loko saMpradAyamAM kare che enI vAta che ? kayu pratikramaNa ? mumukSu :- avalokana karavuM. pUjya bhAIzrI :- hA. eTale zuM che potAnA doSathI pAchA pharavuM ene pratikramaNa paNa kahevAya, potAnA doSa joIne doSano rasa tUTe to e doSathI pAcho paNa vaLe che. potAnA doSanI, cAlatA doSanI, hoM ! niMdA garha kare to ene AlocanA paNa kahevAya che. pratikramaNa ene ja kahevAya ane AlocanA paNa ene ja kahevAya. ane evA doSa mAre karavA nathI, evo dRDha nirNaya thAya to ene pratyAkhyAna paNa ene ja kahevAya. 52mArthamAM to traNeya eka ja pariNAmane nAma ApavAmAM AvyA che. traNe nAma eka ja pariNAmane kahevAmAM AvyA che. A je saMpradAyamAM pratikramaNano pATha bolI jAya che e koI kharekhara pratikramaNa nathI. mumukSu H- vidhi. pUjya bhAIzrI :- vidhi ? vidhi-bidhi kAMI nathI. khAlI ghaDiyA ahIMyAM 'bhAvanagara'mAM pahADA kahe che. ghaDiyA kahe, pahADA kahe. bolI jAya ne traNa terI nava, coke coke soLa, paco paco paccIsa, chAye chAye chatrIsa, satyo satyo ogaNa pacAsa. gokhI jAya. evI rIte pratikramaNa bolI jAya. e kAMI vidhi nathI. e vidhinA nAme chetarAmaNa thAya che. upayoga kyAMya pharato hoya, vikalpa kAMI Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-654 119 cAlato hoya ane raTaNa kAMIka cAlatuM hoya. e badhI paristhiti UbhI thaI jAya. evI kAMI vidhi kahevAya ? ene kAMI vidhi kahevAya ? e to avidhi thaI. mumukSu - vidhi to ene kahevAya ke jenuM pariNAma... pUjya bhAIzrI - hA. vidhi to ene kahevAya ke je suyogya kAryapaddhati hoya ane jenuM kAMI yathArtha pAramArthika phaLa Ave to ene vidhi kahevuM athavA suvidhi kahevuM e barAbara che. nahitara viparIta paddhati to che ja. mumukSu:- . pUjya bhAIzrI :- e to che ja. yathArthatA na hoya tyAre pachI emAM badhI gaDabaDa to thavAnI ja che. jyAM jyAM yathArthatA nathI tyAMthI kAMIka ne kAMIka vikRti UpajavAnI ja che. yathArthatA che te vikRtino nAza karIne avikRta svabhAvika sthitimAM jIvane mUke che. paNa jyAM yathArthatA nathI tyAM to kAMI ne kAMI vikRti AvavAnI ja che, AvyA vagara nahi rahe. atre tame beya patra lakhyA tethI kazI hAni nathI." juo ! patra paNa acakAtA-acakAtA lakhe che. Apano patra Avyo nathI ane huM bIjo patra lakhuM chuM to mArA taraphanA koI vikalpa vadhavAnuM to kAraNa nathI thatuM ne kAMI ? keTalI aMbAlAlabhAI'nI yogyatA che ! "sobhAgabhAI pachI emano naMbara aMbAlAlabhAIno Ave che. ghaNA AjJAMkitapaNe e rahyA che. patra lakhavAnI aMdara paNa juo ! be patra lakhyA to bIjo patra lakhatA acakANA che. hajI pahelA kAgaLano javAba nathI Avyo ane huM to bIjo patra lagADuM chuM. dasa divase uttara Apyo che. to dasa divase bIjo kAgaLa maLyo che. to emAM pote acakAtA hatA. kAMI vAMdho nahi, bhale tame lakhyo. tethI koI hAni nathI. bhale bIjo patra tamAro Avyo. hAla suMdaradAsajInA graMtha athavA zrI yogavAsiSTha vAMcazo.' e banne anyamatinA graMtho che ane mumukSatAno viSaya baMnemAM sAro cAlyo che. eTale yogyatA ane pAtratA mATe e vAMcavAnI bhalAmaNa karI che. zrI sobhAga atre che." sobhAgabhAI e vakhate "muMbaI AvelA che. pratyakSa paricaya mATe ... rahyA che. nahitara nivRtti kSetramAM jatA paNa A vakhate ghaNA vakhate "muMbaI - 195ra nA kAratakamAM "muMbaI che. pachI je "suMdaradAsajIno graMtha vAMcavAnuM lakhyuM che e banatA sudhI padamAM che. e pada eka doharAvyuM che. preraNA karI che ne ? ke "suMdaradAsajIno graMtha tame vAMcajo. pote paNa e graMtha vAMcelo che. emane to yAdadAsta ghaNI hatI. vAMce e to ghaNuM yAda rahI jatuM hatuM. eka paMkti, eka kaDI emAM nAkhI che. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 rAjadRzya bhAga-13 patrAMka-655 muMbaI, kArataka vada 8, ravi, 1952 nizadina nainameM nIMda na Ave, nara tabahi nArAyana pAve. zrI suMdaradAsajI nizadina rainameM nIMda na Ave, nara tabahi nArAyana pAve. e anyamatanI aMdara prabhudarzananI evI koI bhAvanA thAya che athavA pratyakSa sAkSAtkAra paramezvarano nathI thato tyAre enA darzanathI Atara jIvane divase ke rAtre.. niza eTale rAtri ane dina eTale divasa, rAtre ke divase ke UMgha na Ave evI jyAre enI paristhiti thAya tyAre te manuSyane nArAyaNa eTale IzvaranA darzana thAya che. AvI vAta eka "zrI suMdaradAsajIe lakhI che. e mumukSune lAgu paDe che. ema kahevuM che. jene potAnA paramezvaranA darzana karavA che. olA to para IzvarakartA mAnyA che e to koIne paramezvara TharAvyA che. tyAre ahIMyAM kahe che ke potAnuM je paramatattva che e paramatattvanA darzana karavA mATe jyAre divase ke rAtre UMgha na Ave ane UMgha UDI jAya evI sthiti thAya tyAre samajavuM ke have ene Atmadarzana thavAnI vAta kAMIka barAbara che. yathArthatAmAM Avyo che. AvI eka paristhiti mumukSunI bhUmikAmAM utpanna thAya che. potAnA paramatattvano viyoga eTalI hade potAne duHkhadAyI thaI jAya che. ene duHkhadAyI kahe che. mumukSu - pUjya bhAIzrI :- hA. e je 190 naMbarano paramAgamasArano bola che. jaMgalamAM AvI paDyo hoya ne emAM siMhanI garjanAo ane vAghanI trADo saMbhaLAtI hoya kevI rIte ene uMgha Ave ? ema jene anaMta bhavabhramaNanI talavAra laTakatI dekhAya anaMta janma-maraNanI talavAra laTakatI dekhAya ane cAra gatinA duHkhano bhaya, bhavano bhaya, badhA duHkhano bhaya jene lAge ene ekavAra to e sthitino nAza karyA vinA UMgha AvatI nathI. A paristhiti to ekavAra khalAsa karavI joIe. mAthe jokhama na joIe. jyAM sudhI samyagdarzana thayuM nathI ane mithyAtvanI avasthAmAM manuSya Ayu Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-655 121 jIva pUruM karI nAkhe (to) bahu moTA jokhamamAM cAlyo jAya che. evaDuM moTuM jokhama eNe vahoryuM che ke have zuM thAze e kahevuM muzkela che. enI kevI gati thAze ane kevI sthiti thAze ? e kahevuM muzkela che. eTale evI paristhitimAM koI eka tabakke mumukSujIva Ave che ke jenI UMgha harAma thaI jAya che. jyAM sudhI mane mArA paramatattvanA darzana na thAya, sAkSAta yoga na thAya tyAM sudhI mane kayAMya cena paDaze nahi. evI becena avasthAne darzanapariSaha kahevAmAM Avyo che. zAstramAM ene tIvra darzanapariSaha kahyo che. ane e darzanapariSahamAMthI pasAra thayA pachI jIva Atmadarzana pAme che. tyAM sudhI koIne Atmadarzana thatuM nathI. badhA ja dharmAtmAonI pUrvabhUmikA AvI ja hoya che. koInI bIjI rIte hoya evuM banatuM nathI. ane tyAM sudhI bIjA lagavADa ane bIjA rasa che e ghaTatA nathI, yathArtha prakAre chUTatA paNa nathI. (ahIM sudhI rAkhIe.) pakSAMtikrAMta thavA mATe AtmArthI jIva svarUpa lakSe thatA vikalAnI paNa upekSA kare che. jethI svAnubhava yogya sthiti thAya che. - A siddhAMtathI svataH siddha thAya che ke AtmArthI jIva te pahelAM sarva anya dravya-bhAvathI sArI rIte udAsIna thayelo hoya che. tethI, jyAM sudhI AtmArthInI bhUmikAmAM apekSAbhAva rahyA kare tyAM sudhI paramArtha mArgamAM AgaLa vadhI zake nahi. paranI apekSAvRtti ja jIvane svarUpa prati - aMtarmukha vaLavAmAM rUkAvaTa kare che. jethI je jIva aMtaramAM vaLavA Icche che, teNe potAnI para - apekSita vRttine maTADavI ghaTe che. para apekSita vRtti svayaM dIna bhAva che, je svaryanA anaMta sAmarthyano anAdara bhAva che. (anubhava saMjIvanI-1505) Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 rAjahRdaya bhAga-13 patrAMka-656, muMbaI, mAgazara suda 10, maMgaLavAra, 1952 zrI tribhovananI sAthe tamArAM prathama patro maLyAM hatAM eTaluM jaNAvyuM hatuM. te patro AdithI vartatI dazA jANIne te dazAnI vizeSatArthe saMkSepamAM kahyuM hatuM. je je prakAre padravyatavastu)nAM kAryanuM saMkSepaNuM thAya, nija doSa jovAno daDha lakSa rahe, ane satsamAgama, sAstrane viSe vardhamAna pariNatie parama bhakti vatya kare te prakAranI AtmatA karyA jatAM, tathA jJAnInAM vacanono vicAra karavAthI dazA vizeSatA pAmatAM yathArtha samAdhine yogya thAya, evo lakSa rAkhazo, ema kahyuM hatuM. e ja vinaMti. tA. 23-1991, patrAMka - 656, 657 pravacana . 295 patra 656, pAnuM-489. "aMbAlAlabhAI' uparano patra che. zrI tribhovananI sAthe tamArAM prathama patro maLyAM hatAM eTaluM jaNAvyuM hatuM. te patro AdithI vartatI dazA jANIne te dazAnI vizeSArthe saMkSepamAM kahyuM hatuM. ke te patro AdithI vartatI dazA jANIne. je patro emaNe lakhyA che emAM potAnI cAlatI dazAnuM nivedana karyuM che. ane e ja dazAmAM vizeSa lAbha thAya evA prayojanathI saMkSepamAM lakhyuM hatuM. ema karIne nIce kadAca e ja vAtane doharAve che. saMkSepamAM kahyuM hatuM.' lakhyuM hatuM nahi paNa kahyuM hatuM. eTale 'tribhovanabhAI maLyA haze to emane vAta karI haze. e patramAM lakhe che. viSaya che mumukSunI bhUmikA yathArtharUpe kevI hoya e viSaya upara lakhe che. je je prakAre paradravya(vastu)nA kAryanuM saMkSepapaNuM thAya, nija doSa jovAno daDha lakSa rahe, ane satsamAgama, sanzAstrane viSe vardhamAna pariNatie parama bhakti vatya kare te Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6pa6 123 prakAranI AtmatA karyA jatAM, tathA jJAnInAM vacanono vicAra karavAthI dazA vizeSatA pAmatAM yathArtha samAdhine yogya thAya, evo lakSa rAkhazo, ema kahyuM hatuM.' je kahyuM hatuM e patramAM doharAve che. tribhovanabhAI patra laIne rUbarU maLyA haze. eTale patro maLyA hatA, emanI sAthe maLyA hatA ema kahyuM. emane je vAta karI hatI e vAta pote patranI aMdara lakhe che. bhale patra "aMbAlAlabhAIne lakhyo che paNa badhA mumukSune A lAgu paDe evI zikhAmaNa che. zuM kahyuM? je je prakAre padravya vastu)nAM kAryanuM saMkSepapaNuM thAya..." eTale ke jeTalA potAnA kAryo che e kAryo saMkSepa karavA. saMkSepa karavA eTale ochA karavA. zuM matalaba che ? ke jo koIpaNa kAmamAM pariNAma cIkAzavALA vadhAre thAya che to e kArya lAMbu lAMbu thatuM jAya che. e kAmanI lALa chUTatI nathI. e pariNAmanI cIkAza batAve che. je kAMI udaya bhAvanA kAryo che e saMkSepamAM patAvavA ema kahevuM che. enuM saMkSepapaNuM karavuM eTale saMkSepamAM patAvavA. thoDuM AchuM-pAtaLuM thAya (to) AtmAne ethI koI lAbha-nukasAna nathI. paNa dareka kAmanI aMdara bahu cIvaTa, bahu sAvadhAnI, bahu coksAI ane ghaNI cIkAzathI pariNAma te kAmanI aMdara karavAmAM Ave che to jIvanA pariNAma eTalA cikaNA thaIne vadhAre malina thAya che. e bhale nimittathI vAta karI che paNa upAdAnamAM e prakAra levAno che. je je prakAre je kAMI padravya saMbaMdhita kAryo che e saMkSepamAM karavA. jema jJAnIo uparachallA upayogathI kare che, mumukSune taddanusAra pariNAmamAM rasa tIvra na thAya, cIkAza na vadhe eTale malinatA na vadhe e prakAre saMkSepathI kAryo patAvavA. eka to udaya bhAvamAM kevA prakAre pravartavuM e vAta karI. nija doSa jovAno daDha lakSa rahe..." A avalokanano viSaya che. potAnA cAlatA pariNAmamAM je kAMI doSita bhAvo thAya che, malina bhAvo thAya che ene jovAno lakSa rAkhe. lakSa rAkhe nahi paNa daDha lakSa rAkhe. jo avalokana karavAno vicAra daDha hoya to e kArya barAbara thAya che. e vicAra sAmAnya hoya to kyAreka koI pariNAmanuM avalokana thAya, lagabhaga bIjA emanema uparathI jAya. eTale nija doSa jovAno daDha lakSa rahe...' ane satsamAgama, sanzAstrane viSe vardhamAna pariNatie parama bhakti vatyAM kare...." satsamAgamano paNa mahimA rahe, enI kiMmata vizeSa rahe, enuM ArAdhana paNa vizeSa rahe. "sanzAstrane viSe vardhamAna pariNati.... rahe. ane sanzAstro Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 rAjaya bhAga-13 pratyenI bhakti paNa ghaNI sArI rahe. parama bhakti vatya kare te prakAranI AtmatA karyA jatAM... e prakAre potAnA Atmahitane mukhya karIne, AtmahitanA lakSe koI evA pariNAma patya kare. e uparAMta "jJAnInAM vacanono vicAra karavAthI...." jJAnIpuruSanA je vacano che emane to mukhyapaNe "kRpALudevano je yoga hato ane emanA vacanono vicAra karavAthI. vicAra karavAno artha e che ke mArA AtmahitamAM A vacano kevI rIte upayogI thAya che ? athavA A vacanone viSe kahelo je upadeza, e huM kevI rIte aMgIkAra karuM ? e vagere prakAre vizeSa vicAra karavAthI dazA vizeSatA pAmatAM." mumukSunI bhUmikAmAM AgaLa vadhavAnuM bane che. dazA vizeSa thAya che eTale pAtratA vizeSa thAya che ane yathArtha samAdhine yogya pariNAma) thAya...." che. je dazA che e nirvikalpa samAdhine yogya thAya evI rIte mumukSunI dazAmAM AgaLa vadhavAno lakSa rAkhavo. ema ame tribhovanabhAInI sAthe tamArA patro maLyA hatA tyAre kahyuM hatuM." ema kahyuM hatuM. ema lIdhuM. "e ja vinaMti." tribhovanabhAI vAta to kare ja ke AvI rIte tamArA patro maLyA pachI vAta karI che. paNa je kAMI vAta mANasa grahaNa kare che e potAnI grahaNazaktine anusAra kare che. emaNe e vAtane patramAM doharAvI che ke je mAro kahevA dhArelo viSaya hato e A prakAre hato. emane paNa meM vAta karI che. e ja rIte vAta maLI hoya athavA je vAta eka jagyAethI bIjI jagyAe koI vAta jAya che tyAre emAM thoDo phera paDe che. evo phera na paDe eTalA mATe e vAta ame patra dvArA paNa lakhI che. juo ! sAmAnyapaNe A eka mumukSunI bhUmikAmAM prazna rahe che ke amAre zuM karavuM? karavuM zuM? A eka sIdhI vAta che ke parapadArthonA kAryano udaya hoya tyAre enA saMkSepamAM jAvuM, enA vistAramAM na jAvuM. potAnA doSa jovAno mumukSunI bhUmikAmAM daDha lakSa hovo joIe athavA potAnA pariNAmonuM avalokana karavA je anubhava thAya che, pariNAmono to anubhava thAya che, e anubhavane anubhavathI samajavo. vicArathI na samajavo paNa anubhavathI samajavo. ane e sivAyano samaya satsamAgama ane sazAstramAM parama bhaktie vartavuM. parama bhaktithI. ema nahi ke mAre A karavuM paDe che. ema nathI. paNa potAnA umaMgathI, utsAhita varSathI satsamAgama ane sanzAstrane viSe jema jema pariNAma vardhamAna thAya, vadhatA pariNAma (thAya), AgaLa bhAva vizeSa vizeSa thayA kare. e prakAre mumukSu varte to Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-657 125 avazya enI dazAmAM vizeSatA thAya, vikAsa thAya. vizeSatA thAya eTale pAtratAno vikAsa thAya. pAtratA vRddhigata thAya ane enuM pariNAma yathArtha samAdhi kaho ke samyak pariNamana kaho, e yathArtha samAdhi che. tyAM sudhI pahoMce. eTalA mATe e pAtratA vadhAravAnA viSayanI aMdara mArgadarzana ApyuM che. A rIte mumukSunI bhUmikAmAM yathArthapaNe vartanA thavI joIe. e eka Postcard mAM pahoMca lakhI che topaNa mumukSunI bhUmikAnI bahu sArI vAto karI che. A kAma koI evuM lAMbu nathI ke na thaI zake. mumukSu jo karavAno lakSa rAkhe athavA nirdhAra rAkhe ke mAre A rIte mArA pariNamanamAM kAma karavuM ja che, to evuM koI agharuM kAma nathI. sahelAIthI thaI zake evuM e kAma che. "e ja vinaMti." 656 (patra pUro) thayo. patrAMka-6pa7 muMbaI, mAgazara suda 10, bhoma, 1952 zubhecchA, vicAra, jJAna e Adi sarva bhUmikAne viSe sarvasaMgaparityAga baLavAna upakArI che, ema jANIne jJAnI puruSoe "aNagArata" nirUpaNa karyuM che. yadyapi paramArthathI sarvasaMgaparityAga yathArtha bodha thaye prApta thavA. yogya che, ema jANatAM chatAM paNa satsaMgamAM nitya nivAsa thAya, to tevo samaya prApta thavA yogya che ema jANI, sAmAnya rIte bAhya sarvasaMgaparityAga jJAnI puruSoe upadezyo che, ke je nivRttine yoge zubhecchAvAna evo jIva saddaguru, sapuruSa ane sAstranI yathAyogya upAsanA karI yathArtha bodha pAme. e ja vinaMti. 657no lallujI' uparano patra che. "zubhecchA, vicAra, jJAna e Adi sarva bhUmikAne viSe sarvasaMgaparityAga baLavAna upakArI che. emane bahAramAM dIkSAnI bhUmikA che ne ? eTale ene yogya vAta lakhe che. "zubhecchA..." eTale AtmahitanI bhAvanA. ene zubhecchA (kahe che). A bahAramAM je saMyogo sArA thAya enI zubhecchAno A viSaya nathI. nahitara to mANasa ema kahe ke tame sukhI thAva evI Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 rAjahRdaya bhAga-13 amArI zubhecchA che. sukhI thAva eTale zuM? tamArA saMyogo tamane anukULa rahe. pratikULa saMyogomAM tame na jAva. e zubhecchA kahevAya che. ahIMyAM e prakAra nathI. ahIMyAM zubhecchA eTale AtmahitanI icchA hoya, AtmahitanI bhAvanA hoya ene zubhecchA kahe che. zubhecchA, vicAra" tattva svarUpa, tattvano vicAra, potAnA svarUpano vicAra aneka prakAranA paDakhAMthI, cAreya paDakhAMthI kevI rIte Atmahita thAya e saMbaMdhIno vicAra ane "jJAna..." jJAnano abhyAsa. "e Adi sarva bhUmikAne viSe...." jene jJAnAbhyAsa karavo che, zAstranuM adhyayana karavuM che, AtmavicAra karavo che, Atmahita karavuM che, e je mumukSunI bhUmikA che e "sarva bhUmikAne viSe sarvasaMgaparityAga baLavAna upakArI che...." emAM badhAno saMga choDavo e vadhAre upakArI che. saMga upara keTaluM vajana che ! saMsAramAM saMsArI prANIono je saMga che e saMga jIvanA pariNAmane anukULa nathI. jIvanA Atmahitane e anukULa nathI. eTale koI e rIte nivRtti le che, AtmahitArthe nivRtti le che ane pote anumodana Ape che. tame A pagaluM bharyuM, je Atmahita mATe to sArI vAta che. "sarva bhUmikAne viSe sarvasaMgaparityAga baLavAna upakArI che, ema jANIne jJAnIpuruSoe "aNagAratva' nirUpaNa karyuM che. jJAnIpuruSoe aNagAra dazA eTale gRhasthadazA choDavAno je upadeza karyo che enI pAchaLa A hetu rahelo che. have hetunI khabara na hoya to zuM thAya che ? ke jevI rIte saMsArIjIvo pravarte che evI ja rIte bIjAnA saMgamAM aNagAra dhAraNa karyA pachI paNa sAdhu loko paNa pravRtti kare che. koIvAra to sAmAnya mANasa paMcAta na kare eTalI badhI paMcAtamAM paNa sAdhu thaIne paDe che. e Akho hetavirodha, e badhI vAta hetuthI viruddha thaI gaI. aNagAra levAnuM kAraNa e che ke bIjA saMsArIjIvono saMga choDavAnI vAta che. vAstavika munidazA Ave che tyAM to paristhiti ja e thAya che ke je jIva munidazAmAM AvI jAya che e evI vItarAgatAmAM Ave che ke ene lokasaMga rucato ja nathI. lokonA saMga vacce rahevuM e emane phAvatuM ja nathI. anukULa paDatuM nathI. e to asahya paristhiti thaI jAya che. eTale game tevI anukULa paristhiti hoya topaNa badho saMga choDIne je bhAvaliMgI muni che e to jaMgalamAM ja vicare che. e vastInI aMdara rahetA nathI. jaMgalamAM rahevuM ane vastImAM na rahevuM evuM Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127. patrAMka-657 sahaja pariNamana bhAvaliMga munidazA jyAre utpanna thAya tyAre saheje saheje ema ja paristhiti hoya. to jene e dazAe pahoMcavuM che ane sarva saMga choDIne pravartavuM e ja ene anukULa che. saMgamAM rahevuM te tene anukULa nathI. AgaLa paNa emaNe e ja vAta karI che. 6pa3mAM je "lallujIno gayo patra che ke, "AtmahetubhUta evA saMga vinA sarva saMga mumukSu jIve saMkSepa karavA ghaTe che." emane to patra lakhyo che, emane to kAMI kuTuMba-parivAra nathI ke dukAna bajAramAM koInA saMge javAnuM nathI. chatAM emane ema kema lakhyuM ? ke tame evo ja saMga rAkhajo eTale satsaMga rAkhajo ke je AtmAnA kalyANamAM hetubhUta hoya. evA ja jIvono saMga rAkhajo. e sivAya bIjA jIvono saMga tamAre rAkhavA yogya nathI. kemake e emane khyAla hato ke upAzrayamAM ke jyAM utaryA hoya tyAM ghaNA loko paricayamAM Ave che ane jeno saMga na karavA yogya hoya evA jIvono paNa saMga karAto hoya che ane emane to e ja nukasAnanuM kAraNa che. bIjAne jema kuTuMbaparivAra nukasAnanuM kAraNa che ema jeNe dIkSA lIdhI che ane AvA jIvono saMga karavo e nukasAnanuM kAraNa che. mumukSu - saMga bAbatamAM.... pUjya bhAIzrI - ghaNuM vajana che, ghaNuM vajana che. saMga upara ghaNuM vajana che. mumukSajIve AtmahetubhUta saMga rAkhavo. basa ! e General vAta karI. pachI e gRhastha hoya ke tyAgI hoya paNa AtmahetubhUta saMga rAkhavo, e sivAyano saMga rAkhavo nahi. eTale tame ema ke sarvasaMga parityAga karyo che e upakArI che, paNa AtmAnA kalyANanA hetuthI e asaMgapaNuM vicAravAmAM Ave athavA pALavAmAM Ave to. nahitara nahi. ema jANIne jJAnI puruSoe 'aNagAratva' nirUpaNa karyuM che. yadyapi paramArthathI sarvasaMgaparityAga yathArtha bodha thaye prApta thavA yogya che...." paramArthathI eTale vAstavikapaNe. joke vAstavikapaNe sarvasaMgaparityAga kayAre thAya ? ke AtmAne potAnA svarUpano, asaMgatattvano yathArtha bodha prApta thAya tyAre. ane e dazAmAM paNa e vItarAgatAmAM AgaLa vadhe tyAre. munidazA to vizeSa vItarAgatAnI che. AtmajJAna thavA uparAMta, yathArtha bodha eTale AtmAno yathArtha bodha evuM je AtmajJAna, te utpanna thayA pachI paNa jIva vizeSa vItarAgatAmAM Ave, tyAre paramArthathI sarvasaMgaparityAga prApta thavA yogya che. jIvane saMga ruce ja Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 rAjahRdaya bhAga-13 nahi. pAMcamA guNasthAne paNa jema jema upara uparanI pratimAmAM jAya che tema tema e munidazAnI samIpa jatA hovAthI, munidazAne yogya evA ja pheraphAro emanI dazAmAM thAya che. eTale e jIvo paNa saMga choDe che. cothA guNasthAne jJAnIo paNa jeno-teno saMga karatA nathI. game teno saMga na kare. e paNa satsaMga sivAya bIjuM kAMI icchatA nathI. saMga karavAnI bAbatamAM emaNe lallujIne jyAre patra lakhyo che tyAre e vAta upara dhyAna doryuM che ke kharekhara sarvasaMga parityAga kyAre thAya? ke jIvane yathArtha bodha thAya tyAre. jIvane evo bodha na thayo hoya ane sarvasaMgaparityAga karyo hoya to ene vizeSa jAgRta rahevuM paDe ke AtmajJAna thayA pahelA A tyAga karyo che, to e tyAga mArA uddezyane ane mArA dhyeyane anusarIne e tyAganuM kArya cAle che ? ke emAM kAMI pAchI virUddhatA AvI jAya che ? e vicAra eNe mukhyapaNe karavA yogya che. yadyapi paramArthathI sarvasaMgaparityAga yathArtha bodha thaye prApta thavA yogya che, ema jANatA chatAM...." ema jANavA maLe ke bhAvaliMgarUpa munidazA Ave tyAre ja vAstavika sarvasaMgaparityAga thAya ema jANatAM chatAM paNa satsaMgamAM nitya nivAsa thAya, to tevo samaya prApta thavA yogya che ema jANI, sAmAnya rIte bAhya sarvasaMgaparityAga jJAnI puruSoe upadezyo che, ke je nivRttine yoge zubhecchAvAna evo jIva sadguru, sapuruSa ane sanzAstranI yathAyogya upAsanA karI yathArtha bodha pAme. zuM kahyuM? ke sarvasaMgaparityAganI je munidazA che e munidazA na AvI hovA chatAM paNa jo saMganI nivRtti athavA dIkSA aMgIkAra koI kare che ene ema jANavuM yogya che ke satsaMgamAM nitya nivAsa karavo. evA ja potAnA jevA jIvo hoya ke je nivRttimAM AvyA hoya ane je Atmahitane icchatA hoya evA jIvono saMga karavo. e sivAya bIjA jIvono saMga na karavo. evA ja "satsaMgamAM nitya nivAsa thAya, to tevo samaya prApta thavA yogya che ema jANI...." pote aNagAratva dhAraNa kare to satsaMgano lAbha vizeSa maLavA yogya che ema jANIne.. sAmAnya rIte bAhya sarvasaMgaparityAga jJAnI puruSoe upadezyo che....... e rIte jJAna thayA pahelA jo dIkSA ApavAmAM Ave che to A hetu hovo joIe. dIkSA lenArano, dIkSA denArano. baMneno. sarvasaMgaparityAga karavAmAM Ave che to pachI to ghaNI nivRtti raheze. munidazAmAM, bAhya munidazAmAM, dravyasAdhutvamAM paNa Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 patrAMka-657 nivRtti ghaNI rahevAnI, saMsArIka pravRtti nahi rahevAnI, to eNe satsaMgamAM nitya nivAsa karavo. eNe evA ja potAne yogya evA, satsaMgane yogya evA jIvono. Atmahita karavA icchatA evA jIvonA saMgamAM nityapaNe rahevuM. ema jANIne e vAtane upadezI che. ke je nivRttine yoge.." bAhya nivRttino yoga thavAthI zubhecchAvAna evo jIva zubhecchA eTale pharIne e vAta eTalA mATe lIdhI. "zubhecchAvAna evo jIva..." eTale AtmahitanI jenI icchA che evo jIva. "saddaguru..."nI yathAyogya upAsanA kare eTale jJAnI puruSonA saMgamAM jAya. jeTaluM banI zake eTalo saMga saddaguruno kare, "sapuruSa.."no kare ane bAkIno samaya "sAstranI.." upAsanAmAM rAkhe. sa@Astra to eka evuM nimitta che ke game tyAre mumukSajIvane kAmamAM Ave che. bIjI vyaktino jyAre saMga karavo hoya tyAre to te vyaktinI anukULa paristhitimAM saMga thAya che athavA potAne saMga karavAne anukULa paristhiti hoya to ja saMga thAya che. nahitara bIjo satsaMga maLavo eTalo sulabha nathI. jyAre sAstrano yoga che e to sanzAstra jeNe vasAvyA hoya ene to game tyAre zAstra uThAvIne satvazAstra . potAno samaya vyatIta karI zake che. ene eTalA mATe nityabodhaka kahyA che. sapuruSane, sadgurune nityabodhaka nathI kahyA. e to jyAre yoga thAya tyAre tatkALabodhaka kahyA che. te kALe bodha Ape che. jyAre zAstra to sadAya bodha Ape che. eTale sadguru tatkALabodhaka che ane zAstra che te nityabodhaka che. ema baMnenA yoganI aMdara potapotAnA guNa-doSa che. potapotAnA guNa che, potapotAnA doSa che. jema ke zAstra parokSa che tyAM sanduruSa pratyakSa nathI. to bhale ochA kALanI aMdara paNa sadguru ke satparuSano yoga thAya, e bhale tatkALabodhaka hoya topaNa e pratyakSa yoga che eno guNa bahu moTo che. eTalo guNa zAstrathI na thAya, jeTalo guNa satparuSanA satsaMgathI thAya eTalo zAstrathI nathI thato. eTale darekane potapotAnA guNa-doSa che. sapuruSano yoga che e nitya raheto nathI. emane paNa potAnA udaya anusAra AvAgamana hoya che ane potAne paNa potAnA udaya anusAra AvAgamana hoya che. eTale e yoga paNa kAyama maLato nathI. pratyakSa yogano lAbha vizeSa hovA chatAM eTalo vizeSa yoga na rahe jeTalo sAstrano yoga rahI Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 rAjahRdaya bhAga-13 zake eTalo sapuruSano yoga nathI rahI zakato. paNa jyAre je upalabdha hoya athavA prathama jo sapuruSanA yoganI prApti hoya to tenI upAsanA karavI yogya che. jo puruSano yoga na maLe evI paristhiti hoya to sAstranI upAsanA karavI yogya che. sanzAstranI upAsanA karavI ane sadgurunI upAsanA karavI e baMnemAM je tAtparya che athavA mukhyapaNe je vAta che e to parasammukhatA choDIne svarUpa sanmukhatA karAvavAnI che. sadgurunA bodhamAM paNa e ja lakSa che, zAstrabodhanuM paNa e ja lakSa che. eTale baMne bAhya nimitta hovA chatAM ane bAhya pariNAme tenI upAsanA thatI hovA chatAM aMtarlakSa e hovA yogya che ke mArA pariNAmane sAstra ane sadgurunA yoge paNa aMtarmukha karavA bAju mAre vALavA. e lakSa rAkhIne athavA evuM lakSa choDyA vinA te upAsavA yogya che. nahitara e mAtra bAhyavRtti rahyA kare. jemake koI jIvone nivRtti kudaratI puNyayoge hoya che. to e nivRttimAM AvyA pachI zAstro vAMcyAvAca kare, eTalA badhA zAstro vAMce ane e vAMcyA pachI eTalA badhA enA vikalpo vadhe ke eka eka vAtanI aMdara ene khUba vicAro AvavA mAMDe. eka vAta sAme Ave tyAM eTalA badhA vicAra cAle... eTalA badhA vicAra cAle. kemake vAMcyuM hoya ane dhAryuM hoya ghaNuM. pachI e badhuM saMgharyuM hoya emAMthI e badhuM eka vAta UbhI thAya ene lAgu karavAno saheje saheje aMtara e prakAre paNa satyAstranI upAsanA karavA yogya nathI. je jIvo sAMsArika pravRttimAMthI nivRtti nathI letA evA jIvone to ema kahevAmAM Ave che ke puruSa ane sanzAstranI upAsanAmAM rahevuM. paNa je nivRttimAM AvyA che ane sAstranI upAsanamAM rahe che, ene ema kahevAmAM Ave che ke, evI rIte zAstramAM ja upayoga rahyA kare ane AtmAmAM upayoga na jAya to e sAstranI yathArtha yathAyogya upAsanA nathI. ahIMyAM eka zabda vAparyo che. vicAra tyAMthI laMbAya che. nivRttine yoge zubhecchAvAna evo jIva..." zubhecchA eTale jene potAnuM AtmakalyANa karavAnI icchA thaI che evA jIvane nivRtti hoya, hoI zake che to ene "saddaguru, sapuruSa ane sanzAstranI upAsanA karavI ema na kahyuM paNa "yathAyogya upAsanA karavI." eTalo zabda nAkhyo. yathAyogya upAsanA karavI. eTale ekalA pariNAma Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-6 57. 131 bahAramAM ja karyA kare. cAlo A nimitto to sArA che ne, ApaNe A nimitto to sArA che ne, ApaNe koI azubha nimittomAM to nathI jatA ne azubhakAryomAM to nathI jatA ne mATe A vAMcyavAMca karo ke sAMbhaLo. atyAre Tape recording nuM eka sAdhana vadhyuM che. nahitara sAMbhaLavAmAM to koI saMbhaLAvanAra vyakti maLe to ja mANasane sAMbhaLavAno yoga thAya. atyAre to saMbhaLAvanAra vyakti na maLe to enI Tape recording maLI jAya che. ApaNe vAMcavAmAM upayoga nathI lAgato to sAMbhaLavAmAM upayoga rAkho. koI jIvanI prakRti evI hoya che ke ene sAMbhaLavAmAM upayoga rahe ane vAMcavAmAM eno upayoga na rahe. koI jIvanI prakati evI hoya che ke ene sAMbhaLavAmAM eTalo upayoga na rahe paNa vAMcavAmAM vizeSa upayoga rahe. to jene je anukULa paDe e rIte sAdhana rAkhe. paNa e sAdhanathI. . saddaguruno upadeza paNa temanAthI unmukha karAvIne svarUpasanmukha karAve che. meM to ema grahaNa karyuM che, meM to evo upadeza lIdho che ke vRttine emanAthI unmukha karAvIne potAnA svarUpasanmukha karAve che. enI yathAyogya upAsanA kyAre thaI gaNAya ke kyAre thaI kahevAya ? ke e kahe che evuM pote kare tyAre. e ema nathI kahetA ke tuM mAro upadeza ekAMte sAMbhaLyA ja karaje. kharekhara to ema kahe che ke huM kahuM chuM ema tuM kara. to te upadeza sAMbhaLyo che ane huM kahuM chuM evo prayatna ane evo puruSArtha na kara to e kharekhara sAMbhaLyuM nathI athavA yathAyogyapaNe sAMbhaLyuM nathI. eTale ema lIdhuM ke nivRtti yoge zubhecchAvAna evo jIva saddaguru, sapuruSa ane sanzAstranI yathAyogya upAsanI karI... zuM kare ? yathArtha bodha pAme. eTale yathArtha jJAnanI ene prApti thAya. yathArtha jJAna eTale AtmajJAnanI prApti thAya. saddaguru ane sAstranI yathAyogya upAsanA karavAno artha ja e che ke jene AtmajJAnanI prApti thAya, svarUpano bodha thAya to eNe puruSanI ane sAstranI yathAyogya upAsanA karI che. nahitara evuM anaMta vAra jIva karI cUkyo che. bahirlakSe, bahirbhave to anaMta vAra karI cUkayo che. atyAre paNa jo ema ja kare to pachI eNe yathAyogya upAsanA karI nathI ane ene yathArtha bodha paNa AvavAno avasara nathI. eTale emAMthI e meLavavAnuM che ke pratyakSayoga hoya ke salphAstrano yoga Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 rAjahRdaya bhAga-13 hoya, e kevI rIte jIvanA pariNAmane aMtarmukha karavAmAM dorI jAya che ? A vAta upara lakSa kendrita karIne eno prayoga karavAmAM Ave to aMtarmukha thAya. nahitara mAtra e dhAraNAno viSaya thaI jAya ke Ama kahevA mAge che... Ama kahevA mAge che. ahIMyAM Ama kahevA mAge che... A zAstramAM Ama kahevA mAge che. A jagyAe Ama kahevA mAge che... A jagyAe Ama kahevA mAge che. apekSAo ane vivikSAonA, Agama anusAranA, zAstra anusAranA jJAnathI saMtuSTapaNuM thAya to aMtarmukha thavAno prayatna, eno upADa na Ave. eTale jene evA nimittono yoga che, to ene e vizeSapaNe lakSa karavA yogya che ke mAtra mAre samajaNa karavI che eTale mAhitI meLavavI che ema nathI. paNa kharekhara to samajaNa thayA pachI mArA kAryanI zarUAta mAre karavAnI che. kArya zarU thAya e pahelAnI bhUmikA samajaNanI che. e bhUmikAmAM jo huM Avyo hoya to kArya kevI rIte mAre zarU karavuM ? e vAtanI mAre zarUAta karavI joIe. to e samajaNano upayoga thAya che. nahitara samajAyAno saMtoSa thAya che ane e samajAyAno saMtoSa e eka pAchI bhayaMkara dazA che. kemake pachI tyAMthI ene nIkaLavAmAM, saMtoSa thayA pachI tyAMthI nIkaLavAmAM puruSArtha kAryakArI thato nathI athavA jIvane puruSArtha upaDato nathI. vepAra kare to paNa kamANI thaI ke nahi e jove che. vepAra thayo ke nahi ema nathI jotA. paNa emAM kamANI keTalI thaI ema jove che. ema satsaMgamAM ke sAstramAM nivRttiyoge pariNAmano vyApAra thayo to pariNAmamAM lAbha thayo ke nahi ema jovuM joIe. phakta meM zAstra vAMcyuM ke ATalA kalAkano satsaMga upAyo e vepAra sAmuM na jovAya. lAbha thayo ke nahi enA sAmuM jovAnuM hoya che. kemake matalaba to, prayojana to lAbhathI che emanema kAMI prayojananI siddhi thatI nathI. e 6pa7 (patra pUro) thayo. patrAMka-658 muMbaI, poSa suda 6, ravi, 1952 traNe patro maLyAM che. staMbhatIrtha kyAre gamana thavuM saMbhave che ? te lakhavAnuM banI zake to lakhazo. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-658 133 be abhiniveza ADA AvI UbhA rahetA hovAthI jIva mithyAtvano tyAga karI zakato nathI. te A pramANe : "laukika ane zAstrIya'. krame karIne satsamAgamayoge jIva jo te abhiniveza choDe to mithyAtvano tyAga thAya che, ema vAraMvAra jJAnIpuruSoe zAstrAdi dvArAe upadezya chatAM jIva te choDavA pratye upekSita zA mATe thAya che ? te vAta vicAravA yogya che. 658mo paNa lallujImuni' uparano ja patra che. "traNe patro maLyAM che. eTale jema pote patro ghaNAM lakhyA che ema potAne ghaNA patravyavahArano prasaMga paNa hato. mumukSuo paNa ghaNA patro emane lakhatA hatA. A suda 10 ane 6 dasa divasamAM emanA traNa patro maLyA che. dasa divase pharIne patra lakhyo che to emAM traNa patro to lallujInA pahoMcelA che. bIjAonA AvyA hoya e judA che. traNe patro maLyAM che. staMbhatIrtha kayAre gamana thavuM saMbhave che ? te lakhavAnuM banI zake to lakhazo." khaMbhAta' tame kyAre javAnA cho e kAMI nakkI thayuM hoya to lakhajo. eTale atyAre e khaMbhAta nathI. paNa koI bIjA gAmamAM che. mumukSu - "kaThora'. pUjya bhAIzrI - "kaThora' che. eTale AjubAjunA gAmamAM (che). e lagabhaga kheDA', "naDiyAda, khaMbhAta' ane AjubAjunA e carotaramAM ja lagabhaga tyAM (rahetA). mumukSuo paNa, "kRpALudevanA anuyAyIo paNa tyAM lagabhaga rahyA che. ane pote paNa emanA satsaMgamAM avAranavAra rahyA che. be abhiniveza ADA AvI UbhA rahetA hovAthI jIva mithyAtvano tyAga karI zakato nathI. zuM kahe che ? have lallujI pote tyAgI che. tyAgI hovA chatAM, sapuruSano yoga thavA chatAM mithyAtvano tyAga nathI thato to zuM kAraNa che ? saMsArI mANasane to ema kahevAya ke, e saMsArI kAryamAM DUbelo che, ene dharma pAmavAmAM takalIpha thAya. paNa jeNe saMsAra tyAga karyo, gRhasthadazA choDI to pachI ene dharma pAmavAmAM have zuM naDe che ? jeNe saMsArika kAryothI nivRtti laI lIdhI. eNe dharma pAmavA mATe to nivRtti lIdhI che. to ene have zuM naDe che ? kema enuM mithyAtva chUTatuM nathI ane dharma prApti thatI nathI ? AnA upara emaNe prakAza Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 rAjahRdaya bhAga-13 pADyo che. jyAre jIva nivRtti le che ane nivRtti lIdhA chatAM paNa ene mithyAtvano abhAva thato nathI, nAza thato nathI emAM be kAraNa che. be prakAranA abhiniveza. be abhiniveza eTale be prakAranA abhiniveza mithyAtvano tyAga karavAmAM ADA AvIne UbhA rahe che, mithyAtvano tyAga karavAmAM athavA dharmanI prAptimAM pratibaMdha, avarodharUpe ADA AvIne UbhA rahe che. A jagyAe bahu sarasa vAta karI che. te A pramANe :...' kayA be prakAranA abhiniveza ? ke blaukika' ane zAstrIya" abhiniveza. laukika abhiniveza eTale lokonI najaramAM pote sAro dekhAya, je dekhAya che ethI paNa hajI vadhu sAro dekhAya. evA prakAranI jIvanI je vRtti cAlu rahevI, evI piraNita cAlu rahevI ene laukika abhiniveza kahevAmAM Ave che. upayoga to kyAreka thAya ke bIjAnI najaramAM ApaNuM sthAna, ApaNI chApa to sArI che ne. potAnI chApa sArI rahe, sArI paDe ane sArI hoya to vadhu sArI thAya evo vicA2 bhale kyAreka Ave paNa abhiprAya hoya eTale piraNita cAlu thaI jAya. abhiniveza thAya eTale e pariNati cAlu rahe. ane potAnuM tamAma vartana, pachI je potAnI vartanA che e badhuM bAhya pravartana evI rIte ja e rAkhe ke jemAM potAnI chApa bagaDe nahi athavA chApa sArI ne sArI rahe. AvI rIte je pariNati kAma kare che ane je piraNita anusAra pachI game te pravRtti e pariNati anusA2 ja thavAnI. dharmanA kSetramAM nivRtti laIne jIva Avyo to huM dharmIjIva chuM evI to chApa rahevI ja joIe ne, huM AtmArthI chuM evI to chApa rahevI joIe ne, huM mumukSu chuM evI to chApa badhAne paDavI joIe. ene anusarIne evA lakSe je kAMI pravRtti thAya che te laukika abhinivezamAM jAya che. ane Avo je laukika abhiniveza che e jIvane mithyAtva dRDha karAve che. choDavAno to avasa2 ja ene Ave nahi. jema 525dArthamAM potApaNuM thAya to mithyAtva thAya che athavA mithyAtva dRDha thAya che. ema Avo laukika abhinivezamAM jIva dhArmika pravRtti kare, koI zubha pravRtti kare, zubhayoganI pravRtti kare, deva-guru-zAstra saMbaMdhita pravRtti kare to ene mithyAtva dRDha thAya che, ene mithyAtva chUTatuM nathI. sAmAnya rIte je sandeva, guru-zAstra-satpuruSa che emanA yoge to mithyAtva Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-658 135 maMda thavuM joIe. ane mithyAtva maMda thAya evA e nimitta che. paNa jo laukika abhinivezathI emanA kAryo karavAmAM Ave to mithyAtva ulaTAnuM tIvra thAya che. A eka darzanamoha saMbaMdhita bahu mahatvapUrNa muddo che. ghaNo mahattvano. eTalA mATe ApaNe tyAM dAnanI sAthe nAmane mahattva ApavAmAM nathI AvatuM eno eka pAramArthika hetu rahelo che. dAnamAM nAma nahi joDavAno pA2mArthika hetu A che ke laukika abhiniveza karavo nathI, che e ghaTADavo che, vadhAravo to bilakula nathI. mATe mAre mArA nAma sAthe kAMI levAdevA nathI. ane jo koI dAna denAra nAmano Agraha rAkhe to ema samajavA yogya che ke tIvra laukika abhinivezamAM e AvIne vartavA mAge che. to ene to karavuM, karAvavuM ke anumodavuM e jene darzanamoha potAno ghaTADavo che ene karavuM, karAvavuM, anumodavuM traNamAMthI ekeya prakAra rAkhavo joIe nahi. mumukSu :- 'gurudevazrI' bahu vajana ApatA... pUjya bhAIzrI :- eTale to ApaNe tyAM sonagaDha'mAM nAma rAkhavAnI paddhati pahelethI nahotI. have je thoDI thoDI kyAMka kyAMka zarU thAya che e paNa sAruM to nathI ja. kemake emAMthI jenuM nAma hoya che ene tIvra laukika abhiniveza vartavA lAge che ke juo ! mAruM ahIMyAM nAma che... mAruM ahIMyAM nAma che... mAruM ahIMyAM nAma che. nAmeya tAruM nathI ane je zarIranuM nAma che e zarIra paNa tAruM nathI. bemAMthI ekke tAruM nathI. tAre kAMI levA ke devA. eka nAmadhArI keTalA mANaso hoya che ? mumukSu :- ghaNA zAMtilAla che. pUjya bhAIzrI :- keTalA 'zAMtilAla' maLe ? pAra vagaranA maLe. azAMtilAla paNa 'zAMtilAla' hoya ane 'zAMtilAla' paNa 'zAMtilAla' hoya. nAmathI zuM matalaba che ? darzanamohane vaza jIvane eka vyAmoha thAya che. mAruM nAma... mAruM nAma... mAruM nAma... mAruM nAma... e thayA karatuM hoya che. e jIvane eno rasa levo, laukikapaNe loko jANe evI rIte mArA kAryo, mArA sArA kAryo loko jANe evA hovA joIe, huM sArA kAryo karIza paNa loko jANe evA hovA joIe, evo je rasa levo e jIvane potAne jhera khAvA barAbara che. e laukika abhinivezane pariNati joIne ene lokasaMjJA paNa evuM nAma paNa pote Ape che. lokasaMjJA. ane kALakUTa jhera che ema kahyuM che. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 rAjahRdaya bhAga-13 kemake evI lokasaMjJAmAM Avelo jIva, laukika abhinivazamAM UbhelA jIvane samyaktva bahu dUra thaI jAya che. kemake mithyAtva ghaNuM dRDha thAya che, darzanamoha tIvra thAya che e jIva samyaktvathI dUra thaI jAya che. eTalA mATe eno jorathI emaNe niSedha karyo che. eTale A eka muddA upara koIpaNa dhArmika pravRtti karatAM A muddA upara pote vizeSa dhyAna devA jevuM che. chevaTe evuM paNa jIva bahAnuM pakaDe che ke bhAI ! ApaNe ApaNuM nAma bahAra pADyuM hoya to bIjAne paNa preraNA maLe ne ! paNa e to sAdharmIjIvo mATe lAgu paDe che. koI dharmAtmA dAna de che. laukika abhiniveza vagara emanI e dAnanI pravRtti hoya che. evI Adarza pravRtti joIne bIjAne paNa e ja prakAre pravRtti karavAnuM mana thAya enI vAta che. paNa game tenA nAmathI bIjAne paNa ema thAya che evuM kAMI nathI. evI rIte badhAne koI badhA anusaratA nathI. athavA game tevA mANasane badhA anusaratA nathI. paNa je kharekhara dazAthI mahAna che athavA guNathI mahAna che, guNa pragaTavAthI je mahAna che ene loko anusare che. guNavAnane anusare che. to enuM nAma joIne enuM nAma bahAra pADavAmAM Ave che ke bhAI ! A juo emaNe paNa A jagyAe prAraMbha karyo che, emanI vRtti paNa A jagyAe dAna devAnI thaI che. ApaNe paNa emane anusaro. ema karIne koI dharmAtmAnI rakama nAnI hoya topaNa pahelA lakhavAmAM Ave che. kemake e eka mAMgaLika thayuM ne ? emano bhAva che e maMgaLabhAva che. mATe e rakama pahelI lakhavAmAM Ave che. mumukSu :- mAtAjInI rakama pahelI lakhAya. pUjya bhAIzrI :- ApaNe lakhatA ja hatA ne. ApaNe phaMDa karatA hatA temAM kyAMka emane potAne vikalpa Avyo hoya ke mArA ATalA lakhajo. to badhA cha AMkaDAvALA pAchaLa rahI jAya ane cAra AMkaDAvALAnI pahelI rakama lakhavAmAM Ave. bIjAe bhale lAkha lakhAvyA hoya. emanA bhale hajAra lakhelA hoya, agiyAraso lakhelA hoya topaNa e pahelA lakhavAmAM Ave che. enuM kAraNa zuM ? ke bIjAne anusaravAnuM e nimitta bane che. mumukSu :- potAne aMza paNa na hoya ke mAruM nAma Ave. pUjya bhAIzrI :- emane kAMI levAdevA nathI. e to ema samaje che ke e rUpiyA mArA hatA ja ke di' ? emanA jJAnamAM to ema che ke e rUpiyA kAMI mArA to hatA ja nahi. jyAM paDyA hoya tyAM e mArA nahotA ane jyAM hatA ane jenA Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-658 137 hatA eno jo koI satkAryamAM upayoga thato hoya to te anumodavA yogya che, karavA yogya che, karAvavA yogya che. bAkI nAmano to ene vikalpa suddhA Avato nathI. kemake laukika abhiniveza TaLIne, mithyAtva gALIne samyakatvamAM AvyA che. ene potAnA nAmano ke mahattAno vikalpa hoto nathI. mumukSu :- .. pUjya bhAIzrI :- laukika abhiniveza ja che. e enuM nAstinuM bIjuM paDakhuM che. mumukSu - samajANuM nahi. pUjya bhAIzrI - jemake sArA kAryothI potAnuM sArApaNuM dekhADavuM che. to potAnA je doSita pariNAma che e vyakta na thAya ane DhaMkAI jAya to laukikamAM mAruM kharAba na dekhAya ane sAruM dekhAya e bemAM zuM phera che ? e bemAM kAMI phera nathI. eTale mumukSue potAnA doSa jovA, potAnA doSa niSpakSapAtapaNe joIne te potAnA doSane pragaTa paNa karavA. ema lIdhuM che. pragaTa paNa karavA. e pragaTa karavAnuM eTalA mATe lIdhuM che ke abhiniveza TALavo che. kharekhara to e doSa pragaTa karanAranI mahAnatA che. e eno kAMI avaguNa nathI. e eno guNa che. e kharekhara to enAthI mahAna che, e enI moTAI che. e enuM nAnApaNuM nathI paNa moTApaNuM che. paNa laukika abhinivezamAM to abhiprAya viruddha hoya che. eTale e abhiprAyane laIne pote sAro kema dekhAya eTaluM ja joI zake che. ane e jovA mATe kRtrima prayatno paNa ane kRtrima bhAvo paNa emane Ave che. e AtmAnA AnaMdaamRtane prApta thavA yogya evuM je samyagdarzana enI viruddha evuM jhera che. amRta to maLatuM nathI paNa jhera levAya jAya che e vAta vizeSa karIne lakSamAM rAkhavA yogya che. mumukSu -.. pUjya bhAIzrI :- laukika kSetramAM to laukika abhiniveza hoya ja che. laukika kSetranI aMdara to je loko pravRtti kare che e to lokanI aMdara potAnuM sthAna vadhAremAM vadhAre sAruM rAkhavAnuM to saheje abhiprAyamAM hoya che. kemake emAM to alaukika evuM je samyakatva athavA mithyAtvano tyAga karavAno viSaya ja nathI. eTale je jIvo laukika kSetramAM paDyA che e to laukika abhinivezamAM avazya hoya ja che. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 rAjaya bhAga-13 mumukSu -... pUjya bhAIzrI - hA. hAsto. kayAMya paNa, koIpaNa je lokasaMjJA che. eTale emanuM ema kahevuM che ke, dhArmika samAjamAM ja chApa pADavAnI vAta che ? ke je laukika samAja che emAM paNa chApa pADe ene laukika abhiniveza kahevAya? mULa to ema prazna che ne ? mULa prazna ema che ke, laukika abhiniveza mAtra dhArmika kSetramAM, dhArmika pravRtti karatA potAnI chApa vadhAre sArI karavAmAM ja laukika abhiniveza gaNAya ke laukika kAryamAM paNa potAnI mahattA dekhAya evA kAryo kare ane potAnuM mahattva jaLavAya evI rIte varte to ene paNa laukika abhiniveza kahevAya ? baMnene laukika abhiniveza kahevAya. dhArmika kSetramAM to eTalo avasara che ke A laukika abhiniveza che ane choDavA yogya che, bahu moTo durgaNa che eTalI carcAno, eTalA vicAro ane tyAMthI khasavAno kAMI paNa avakAza che ane prayatna che. jyAre pelA kSetramAM to e vicAra ja nathI. badhA karatA huM sAro dekhAva ane mArI khurazI sauthI vadhAre AgaLa hovI joIe. A je loko puNyathI moTA hoya che ne ? emane koI General moTI sabhA hoya ane emAM AmaMtraNa Ape ke bhAI ! TAuna holamAM moTI sabhA bharAvAnI che. gAmanA badhAne AmaMtraNa ApyuM che. tame to gAmanI koI viziSTa vyaktimAM gaNAva. mATe tamane khAsa AmaMtraNa che. to pUche. bahu moTA mANaso hoya enA Severetary, Personal assistant evA koI hoya to pahelA to AmaMtraNa denArane pUche ke koNa koNa AvavAnA che ? eTale enA barAbarIyA koNa che ? enAthI moTA koNa che? AvavAnA che to badhAnI khurazI kevI rIte goThavAvAnI che ? mArA bosa athavA mArA sAhebanI khurazI kyAM raheze ? bIjAnI kyAM raheze ? badhuM nakkI karo. pachI AvavAnuM nakkI karaze. tyAM sudhI tamAruM AmaMtraNa svIkAravAmAM nahi Ave. AvI badhI cokhavaTa thAya pachI svIkAre. evI rIte enI Seat na goThavAya ke e mANasa Degrade thayelo gaNAya. Upgrade dekhAya eno vAMdho nahi paNa Degrade eno dekhAvo na joIe. evo dekhAva nahi thavo joIe. evI rIte laukika pravRttio to cAle ja che. laukikamAM je puNyanI moTAI che emAM to AvI badhI pravRttio cAlatI ja hoya che ane emAM to e laukikabhAvane choDavAno vicAra suddhA nathI. tyAM to e bhAvo daDha karavAnI ja paristhiti ane vAtAvaraNa cAlatuM hoya. mAhola paNa evuM Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-658 139 ja hoya ke koNa konAthI sAro dekhAya ? A badhA bhegA thayA emAM mArI chApa sauthI vadhAre sArI dekhAya, mAruM sthAna sauthI AgaLa dekhAya. tyAM to e ja prakA2nuM vAtAva2Na, aMtara-bAhya evuM ja vAtAvaraNa hoya che. eka khAlI ene besavuM hoya to evI rIte bese. pachI tyAM ene sITa levAnI hoya to evI rIte sITa le ke jANe kAMIka pote gurudeva"nI bhASAmAM kahIe to ThuMTha thaIne bese. kAThiyAvADI bhASA che. ThuMTha thaIne bese. kahe che ke laukikamAM to jIve e badhuM jhera khAdhuM ja che. anaMta kALathI evA jhera pIdhA che ane pItA pItA ahIM sudhI Avyo che. have ema kahe che ke e laukika abhiniveza ahIMyAM dharmanA kSetramAM AvIne to choDa. nahitara dharmanI prApti evI koI sulabha nathI ke evI rIte laukika abhiniveza rAkhatA paNa jIvane AtmakalyANa thaI zake e banavA yogya nathI. mumukSu : = - pUjya bhAIzrI :- hA. dhArmikavALo to vadhAre aparAdhI che. laukikavALo to aparAdhI che, dhArmikavALo to vadhAre aparAdhI che. olAne to koI sAnabhAna rahyuM nathI. eTale sAnabhAna nathI ne enI to durgati nakkI ja che. enI to koI sArI gatino vicAra paNa karI zakAya evuM nathI. paNa A kSetramAM AvIne kAM (A pravRtti) ? jyAM e choDavAnuM che tyAM e kAM tuM vadhAre tIvra ka2 ? ema kahe che. e to karavA jevuM che nahi. 'lallujI'ne A vAta lakhI che. tyAgI che, dIkSAdhArI che, pAtratAmAM AvelA jIva che. A kALe to e pAtratAmAM AvelA jIva che. sAdhu hovA chatAM gRhasthI satpuruSano samAgama kare che, emanI vaMdanA kare che ane bahu namratAthI paricaya kare che. topaNa eka lAlabattI mUkI ke laukika abhinivezamAM to vartatA nathI ne ? dhyAna rAkhajo. kahevAnuM kAraNa e che. patranI aMdara e vAtano ullekha karavAnuM e kAraNa che ke kAMI laukika abhinivezamAM nathI vartatA ne ? dAnavALA nahi, pravacana ka2nA2ne e paNa vadhAre lAgu paDe che. je vaktA hoya, lekhaka hoya ene paNa samAjanI aMdara enI prasiddhi thavAnI. lekhaka tarIke enuM nAma Ave. vaktAnI aMda2 aneka mANaso sAMbhaLavA bese. to ene paNa laukika abhiniveza che e ekadama jAgRti rAkhavAno muddo che. bahu jAgRti rAkhavAno muddo A che ke koIpaNa jAhera pravRttinI aMdara jAhera rIte AvavAnuM thAya tyAM, pachI koIpaNa hoya, tyAM laukika abhiniveza ADo AvIne Ubho rahe to mithyAtva dRDha thAya, samyaktvanI Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-13 140 prApti na thAya. e bahu mahattvano viSaya che. bIjo zAstrIya abhiniveza che te zAstra saMbaMdhita che. kSayopazama vizeSa hovAne lIdhe, jJAnano ughADa vizeSa hovAne lIdhe zAstrajJAna paNa vizeSa dhAraNAyogya thAya che. ane tyAre emAM je ahaMpaNuM Ave che, huM jANuM chuM, huM samajuM chuM, bIjA karatA mArAmAM jJAna vizeSa che evo je zAstrajJAna saMbaMdhIno prakA2 utpanna thAya che ene zAstrIya abhiniveza kahe che. athavA satsaMgano yoga hovA chatAM te yoga choDIne je zAstranuM adhyayana rAkhe che e satsaMga karatAM zAstra upara vadhAre vajana Ape che. tyAM paNa zAstrIya abhiniveza hovAne lIdhe ema thAya che. ane emAM paNa satpuruSano yoga hoya e prasaMga choDIne jo koI zAstranA adhyayanamAM rokAya che ene to aprazasta zAstrIya abhiniveza kahyo. e emaNe pAchaLanA 661 naMbaranA patramAM e saMbaMdhIno khulAso karyo che. aprazasta zAstrIya abhiniveza. avataraNa cihna karIne evo zabda vAparyo che. aprazasta eTale azubha prakArano. zAstranA jJAnasaMbaMdhInA pariNAma to zubhapariNAma che. zAstrajJAnanA pariNAma to zubhapariNAma che. topaNa ahIMyAM potAnA mahattvane khAtara satpuruSanA samAgamane gauNa karIne je jIvo zAstranI pradhAnatA ApIne zAstra vAMcanamAM rahe che ane ema vicAre che ke ame to gaNadharadeva jevA athavA to AcArya jevA UMcA guNasthAnamAM birAjamAna puruSonA vacanonuM adhyayana karIe chIe. A satpuruSa to avirata samyagdaSTi che. to ene potAnA mahattvano eTalo badho tyAM potAnI mahattAno abhiniveza che ke ene azubha prakArano zAstrIya abhiniveza, aprazasta zAstrIya abhiniveza kahyo che. ane e vAta emaNe bahu UMDANamAM jaIne prasiddha karelI che. e viSaya emaNe ghaNo UMDANathI kahelo che. vizeSa laIzuM... Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-658 tA. 22-3-1991, patrAMka - 658 thI 662 pravacana naM. 296 141 'zrImad rAjacaMdra' vacanAmRta, patra 658 cAle che. pAnuM-489. mithyAtvano tyAga athavA mithyAtvano nAza nahi thavAnA kAraNonI carcA che. jIva jaina saMpradAyamAM hoya ane saMpradAyamAM vihita karelI kriyAo karato hoya chatAM ene mithyAtvano nAza kema thato nathI ? enuM kA2Na abhiniveza che. abhiniveza eTale mithyA abhiprAya. mithyA abhiprAya rAkhe ane mithyAtvano nAza thAya e to nahi banI zakavA yogya che. emAM A patramAM be prakAra lIdhA che. laukika abhiniveza ane zAstrIya abhiniveza. zAstra saMbaMdhI ahaMbhAva thAya, kSayopazamanuM ahaMpaNuM thaI jAya ene zAstrIya abhiniveza kahe che. athavA AtmArthanA Azaya vinA koIpaNa AzayathI zAstranuM adhyayana thAya to te zAstrIya abhiniveza che. eka AtmArthe ja jo zAstranuM avagAhana thAya to zAstrIya abhiniveza thavA yogya nathI. bAkI zAstra sivAyanI jeTalI dharmanI bAhyakriyAo (che) e kriyAomAM ahaMpaNuM thavuM athavA lokanI aMdara, samAjanI aMda2, maMDaLanI aMdara, saMpradAyanI aMdara potAnI gaNanA kAMIka koIpaNa prakAre lakSamAM rahevI, potAnA lakSamAM rahevI ke mArI AvI koI gaNanA thaI rahI che. to te laukika abhiniveza che. krame karIne satsamAgamayoge jIva jo te abhiniveza choDe to 'mithyAtva'no tyAga thAya che,...' A abhiniveza chUTavAnuM sAdhana satsaMga che, ema kahe che. satpuruSanA yoge e abhinaveza na thAya athavA chUTavA yogya che. athavA AtmArthIonA satsamAgamamAM paNa e viSayanI carcA thatAM dareka jIva pote potAnA mATe sAvadhAnI rAkhe ke A prakArano abhiniveza jo thaze to mithyAtva chUTI nahi zake, mithyAtvano abhAva nahi thaI zake. krame karIne satsamAgamayoge jIva jo te abhiniveza choDe to mithyAtva'no tyAga thAya che,... athavA mithyAtvano nAza kramazaH thAya che. kramazaH eTale jema jema darzanamohano anubhAga Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14ra cajahRdaya bhAga-13 ghaTe che tema tema jIva mokSamArganI samIpa Avato jAya che. ema vAraMvAra jJAnI puruSoe zAstrAdi dvArAe upadezya chatAM jIva te choDavA pratye upekSita zA mATe thAya che te vAta vicAravA yogya che? zuM kahe che? ke A abhinivezanA saMbaMdhamAM zAstra dvArA paNa jJAnIpuruSoe vAraMvAra upadezya che. aneka zAstramAM eno upadeza che. chatAM e vAtane jIva kema gauNa karI jAya che ? gauNa karavuM ane upekSA karavI eno ekArya che. mukhya-gauNano viSaya ApaNe carcAya che. emAM gauNa karavuM ema kaho, durlakSa karavuM ema kaho, upekSA karavI ema kaho, enAthI udAsIna thavuM ema kaho. ema zA mATe jIva ene gauNa karI jAya che? zA mATe A upadezanI upekSA kare che ? A vAta AtmArthI jIve vAraMvAra vicAravA yogya che, pharI pharIne vicAravAyogya che ke jethI potAne koIpaNa prakAranA abhinivezamAM AvavAnuM na thAya. abhinivezathI thatuM nukasAna baMdha thAya to samyakatva samIpa javAno puruSArtha kAMIka jAgRta thAya. paNa jo jIvane lokamAM, samAjamAM kAMIpaNa sthAna rAkhavuM che, kAMIpaNa sthAna meLavavuM che athavA maLeluM jALavavuM che ke emAM vardhamAnapaNuM karavuM che e badhA laukika abhinivezanA prakAro che. thoDuM cAlI gayuM hatuM. pharIne e lIdhuM. e 658 thayo. 659 (patra). mumukSu :- ahIMyAM mithyAtvano nAza karavA to AvyA pachI pAchuM A kyAMthI garI gayuM? pUjya bhAIzrI:- eTale e mithyAtva eka evo prakAra che ke jIvane kyAM kyAM kevI rIte mithyAtva thAya che e khabara nathI paDatI. jema ke koI mANasa dAna Ape che. to sAmAnya rIte je mANasa dAna kare che e to tyAga kare che. A to eka sAmAnya vAta che. paNa meM mArA paisA ApyA, mArI mUDImAMthI meM ATalA ochA karIne ApyA. ema paisAmAM mArApaNuM rAkhIne dAna kare che to mithyAtva ghATuM kare che. kare che zubhabhAva. paNa mithyAtvane daDha kare che. evI ja rIte koI upavAsAdi, vrata, niyamAdi, dehano saMyama Adi bAhya saMyamane pALe che. to zarIranI kriyA, saMyamanI kriyA meM karI evuM mithyAtva poSato-poSato pratAdi pALe che. thAya che zubhabhAva, paNa mithyAtva sAthe rAkhIne. e prakAre je jIva kayAMya paNa pravarte che emAM cAritramoha maMda thato hovA chatAM darzanamoha tIvra thaI jAya che. ATaluM moTuM nukasAna thAya che. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 patraka-658 mumukSu :- ATalI lAlabattI badhI batADI enuM dhyAna rAkhIne... pUjya bhAIzrI :- hA. barAbara enI jAgRti rAkhIne ke mArApaNuM karyAMya na thAya. eka AtmA sivAya kyAMya mArApaNuM na thAya. hajI to kuTuMba, parivAra, makAna, paisA emAM je mArApaNuM che e to azubha che. dayA, dAna, vrata, niyama e to zubha che. paNa bemAMthI ekeya jagyAe mArApaNuM thAya eTale mithyAtva to sarakhuM ja thayuM. azubhamAM vadhAre mithyAtva thayuM ane zubhamAM ochuM mithyAtva thayuM ema nahi thAya. mithyAtva sarakhuM thAze. ane paheluM je TALavAnuM che e A mithyAtva TALavAnuM che. mumukSu :- A badhI paMcAta karavI enA karatA na kare... e kaho. - pUjya bhAIzrI :- emAM evuM che ke ene sukhI thavAnI garaja hoya to paMcAta kare. ahIMyAM koI parANe to paMcAtamAM lAve evuM che nahi. ene ema thAya ke huM saMsAramAM rakhaDuM chu, janma-maraNathI duHkhI thAuM chuM ane jyAM sudhI satyamArga, jinamArgamAM jyAM sudhI nahi AvuM tyAM sudhI du:khI thaI jaIza. eTale to emaNe e vAta 23mA varSamAM karI ke anaMta janma-maraNa karIne hothA nIkaLI gayA che. duHkhI thaIne hothA nIkaLI gayA che. anaMta janma-maraNa karI cUkelA A AtmAnI karuNA je jIvane Ave che e A mArga pAmavAno adhikA2I thAya che. tyAM sudhI pAtratA ke adhikAra nathI. eTale pahelA to ene potAnI dayA AvI che ke nahi ? A vicA2vAnI jarUra che. nahitara to saMsAramAM badhA lahera kare ja che. tuM paNa leha2 ka2. koNa nA pADe che. anaMtA jIvo e paribhramaNanA vaMToLamAM caDelA che. saMsAramAM moTo paribhramaNano vaMToLa cAle che. e vaMToLamAM kyAM karyuM taNakhaluM paDe che. ema jIva karyAM UDIne kyAM kyAre jAya che, koIno patto nathI. A to emAMthI nIkaLI javuM hoya ane nIkaLavA mATe tAlAvelI lAgI hoya, to sAMbhaLe evI vAta che. nahitara to vAta sAMbhaLe evuM nathI. mumukSu :- jene jarU2 hoya te paMcAtamAM... pUjya bhAIzrI :- e to che. sIdhI vAta che. jarUra lAgI hoya to vAta che. na jarUra lAgI hoya to ene to AvI vAta karatA paNa nathI. jJAnIpuruSo jene jarU2 nathI ene to vAta karatA nathI. je garajavAna thaIne sAMbhaLavA Avyo che ene vAta kare che. mumukSu H- garaju thaIne Avyo hoya enA u52 karuNA kare che. pUjya bhAIzrI :- enA u52 karuNA kare che. e to vyavahAre kahevAya karuNA Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 rAjahRdaya bhAga-13 kare che. emane to potAnA raste cAlyuM javuM che ane rastAnI AMgaLI cIMdhavI che ke A rasto che. AMgaLI cIMdhyAnuM puNya che, bAkI kAMI nathI. levA ke devA. koI kare, koI na kare, koI Ave, na Ave. eno kAMI vicAra karavAno hoto nathI. patrAMka-659 muMbaI, poSa suda 6, ravi, 195ra sarva duHkhanuM mULa saMyoga saMbaMdha) che ema jJAnavaMta evA tIrthakaroe kahyuM che. samasta jJAnIpuruSoe ema dIThuM che. je saMyoga be prakAre mukhyapaNe kahyo che: "aMtasaMbadhIya, ane bAhyasaMbaMdhIya'. aMtarsayogano vicAra thavAne AtmAne bAhyasaMyogano aparicaya kartavya che, je aparicayanI saparamArtha icchA jJAnIpuruSoe paNa karI che. 659 mo patra "aMbAlAlabhAI uparano che. "sarva duHkhanuM mULa saMyoga saMbaMdha) che ema jJAnavaMta evA tIrthakaroe kahyuM che. lyo ! tIrthakaroe kahyuM che ema nahi. "jJAnavaMta evA tIrthakaroe kahyuM che.' judI judI zailIthI pratipAdana kare che. jemane kevaLajJAna pragaTa thayuM che ane utkRSTa vivekanuM phaLa jemaNe prApta karyuM che. jJAnavaMta eTale vivekapaMta. mokSamArgamAM jene viveka Avyo che emaNe e vAta karI ke sarva duHkhanuM mULa zuM che? to kahe che, A jIva saMyoga sAthe saMbaMdha joDe che e sarva duHkhanuM mULa che. jeTalo bIjAnI sAthe mArApaNAthI sAthe saMbaMdha kare che ne ? to kahe che e ene sarva duHkhanuM mULa saMyoga saMbaMdha) che.. pachI dehathI mAMDIne jeTalA koI saMyogomAM jIva potAnA saMbaMdhanI kalpanA kare che. vastudharme to dravya-kSetrakALa-bhAva evA vastunA svacatuSTayathI sarvathA bhinna hovA chatAM, pUrepUrI bhinnatA hovA chatAM, koIpaNa apekSA rAkhIne abhipaNuM, saMbaMdhapaNuM kahyuM che e ja jIvane sarva duHkhanuM mULa che. sarva duHkhanuM mULa che. mumukSu:- koI saMbaMdha nathI... pUjya bhAIzrI :- hA. nAsti sarve api saMbaMdha. kharekhara to koIpaNa prakArano saMbaMdha che ja nahi. kemake eka eka padArtha pote sarvazaktimAna pote Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-659 145 potAnA sarva aizvaryathI saMpanna che. pote ja potAno paramezvara che. jaDa paramANu jaDezvara che, caitanya AtmA caitanvezvara che. pachI koIno saMbaMdha rAkhIne adhikAra kAMI samajavo e jIvanI bhrAMti sivAya bIjuM kAMI nathI. ane e bhrAMti, e kalpanA jIvane ekAMte duHkhanuM kAraNa che. e ekAMte duHkhanuM ja kAraNa che. emAM kathaMcit sukhanuM kAraNa thAya evuM paNa nathI. ekAMte duHkhanuM kAraNa che. jema AtmaAzraya ekAMte sukhanuM kAraNa che, ema koIpaNa saMbaMdha parAzraya ekAMte duHkhanuM ja kAraNa che. samasta jJAnI puruSoe ema dIThuM che." jevuM tIrthakaroe kahyuM che evuM ja samasta jJAnI puruSoe dIThuM che. jJAnI puruSo paNa ema ja anubhava kare che ke duHkhanuM kAraNa A che, sukhanuM kAraNa A che. AkhA jagatane sukha-duHkhanI samasyA che. jagata AkhAne sukha-duHkhanI samasyA che. hAreluM jagata parasaMbaMdhamAM sukha meLavavA mATe jhAvI nAkhe che. AkhuM jagata anya padArthamAM, bhinna padArthamAM sukhanI prApti mATe jhAvAM nAkhe che. eTale e samasyAno ukela jagatamAM kayAMya nathI. eka jainadarzanano A pokAra che, ke bhAI ! tuM je prayatna kare che e sukha meLavavAno kare che paNa kharekhara duHkha meLave cho. dukha meLavavAno tAro prayatna UlaTo prayatna che. tAro viparIta rasto che, upAya viparIta che. je saMyoga be prakAre mukhyapaNe kahyo che ." evo je saMyoga che ene be prakAre kahevAmAM Avyo che. "aMtarasaMbaMdhIya', ane bAhyasaMbaMdhIya'." ema be prakArano saMyogasaMbaMdha kahevAmAM Avyo che. "aMtarasaMyogano vicAra thavAne AtmAne bAhyasaMyogano apiracaya kartavya che, je aparicayanI saparamArtha icchA jJAnI puruSoe paNa karI che." zuM kahe che ? aMtarasaMyoga eTale zuM ? ke je rAgAdi vibhAva che ane aMtarasaMyoga kahe che. A cauda prakAranA parigraha kahe che ne? keTalA prakAranA parigraha kahyA che ? mumukSu :- bAhya ane atyaMtara. pUjya bhAIzrI :- hA. bAhya ane atyaMtara. emAM A rAgAdi vibhAva che ene atyaMtara parigraha kahevAmAM Avyo che. e aMtara saMyoga che. bAhya saMyoga sthULa saMyoga che. aMtara saMyoga e sUkSma saMyoga che. sthULa saMyoga samajAya che, sthULapaNe paNa samajI zakAya che. aMtarasaMyogano vicAra karavo paDe che ke A saMyoga che ke pote ja che ? rAga e pote ja che ke rAga e saMyoga che ? ke rAgAdi Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 rAjahRdaya bhAga-13 bhAva che e saMyoga che. e aMtara saMyogano vicAra thavAne arthe, e sUkSma viSaya che. kemake saMyoga che eTale bhina padArtha che. to enI bhinnatAno vicAra thavAne arthe, enuM bhedajJAna thavAne arthe AtmAne bAhya saMyogano aparicaya kartavya che. aparicaya eTale arasapaNuM karavuM te. rasa karIne saMyogamAM jAya tyAre e gADha paricaya kare che. gADha paricaya nathI kahetA ? bhAI ! amAre phalANAnI sAthe bahu ghaniSTha paricaya che. eno artha zuM thAya che? ke ekabIjA vacce rAga paNa ghaNo che. ekabIjAno rasa ekabIjAne ghaNo che. evo bAhya saMyogano rasa ghaTADavo ane e ghaTADavA arthe tyAga karavAnI paNa taiyArI rAkhavI. emAM kAMI vAMdho nathI. ane e rIte eno rasa toDavo athavA bhinnatA karavI. e aMtara saMyogano vicAra thavAne arthe bAhya sAdhana gaNavAmAM AvyuM che. evA "aparicayanI saparamArtha icchA..." kemake evo aparicaya eTale zuM ? ke evo tyAga paramArthe ghaNA nathI karatA. lokasaMjJAe paNa kare che, oghasaMjJAe paNa kare che. to e pAramArthika icchAe tyAga thayelo nathI. eNe saMyoga to ghaTADyo. cAlo, kuTuMba choDI daDyo, vepAra choDI dyo. paNa kevI rIte ? ke pAramArthika AtmAnuM kalyANa thAya evA AzayathI, evA jJAnathI, evI samajaNathI jJAnIo evI IcchA kare che. to e yogya che. e prakAre icchA karavI te yogya che, ema kahevuM che. pharIthI, "aMtarasaMyogano vicAra thavAne." arthe. eTale rAgAdi vibhAvonI yathArtha bhinnatA thavAnA prayogane arthe bAhyasaMyogano aparicaya..." eka prayoga thayo. bAhya saMyogano aparicaya karavo te prayoga thayo. e karavA yogya che. ema karavAmAM kAMI doSa nathI. ane e prakAre bAhya padArthano aparicaya eTale bAhya padArthano tyAga karavAne saparamArtha icchA eTale paramArthanA AzayathI evo tyAga karavAno vikalpa jJAnIpuruSoe paNa karelo che. mokSamArganI aMdara pratijJApUrvaka jeno tyAga karavAmAM Ave che tyAM pratijJA saMbaMdhIno vikalpa avazya hoya che. eTale e icchA thaIne ? e icchAno vAMdho nathI. paNa Azaya paramArthano hovo joIe. paramArthanA Azaya vagara e tyAga tyAga nathI athavA oghasaMjJAe ke lokasaMjJAe karyo hoya to enuM phaLa kAMI pAramArthika kalyANa AvavAnuM nathI. mumukSu - mULa vAta cukAI gaI ane ekalo tyAga rahI gayo. pUjya bhAIzrI :- hA. sApa gayA ne lIsoTA rahyA. tyAga rahI gayo ane Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-660 147 tyAganI pAchaLa paramArtha zuM che e vAta saMpradAyomAM bhUlAI gaI che. A have pachInA thoDA patro che emAM e viSaya u52 jarA emaNe A viSaya upara vadhAre prakAza pADyo che. e 6 59 (5tra pUro) thayo. patrAMka-660 muMbaI, poSa suda 6, rati, 1952 zraddhA zAna lahyAM che topaNa, jo navi jAya pamAyo pramAda) re, vaMdhya taru upama te pAme, saMyama ThANa jo nAyo re; - gAyo re, gAyo, bhale vI2 jagataguru gAyo.' 660mAM khAlI eka pada 'sobhAgabhAI'ne lakhyuM che. 655mAM eka pada 'aMbAlAlabhAI'ne lakhyuM hatuM. ahIMyAM 'sobhAgabhAI'ne lakhyuM che. zraddhA jJAna lahyAM che topaNa, jo navi jAya pamAyo pramAda) re, vaMdhya taru upama te pAme, saMyama ThANa jo nAyo re; - gAyo re, gAyo, bhale vIra jagataguru gAyo.' zraddhA ne jJAna che topaNa paNa jo jIvane pramAda jato nathI. ema kahe che. kemake zraddhA-jJAna pachI cAritramAM AgaLa vadhavuM joIe. eTale zraddhA ane jJAna che paNa jIva pramAda na choDe to vaMdhya taruM. zraddhA-jJAnanuM jhADa to UgyuM paNa ene phaLa na AvyuM. vaMdhya taru eTale ene phaLa vagaranuM jhADa. A vaMdhya kahe che ne ? putra na thAya ene vaMdhya kahe che ne ? ema Ane phaLa na AvyuM. 'vaMdhya taru upama...' upama eTale upamA te pAme. saMyama ThANa jo nAyo re;' e saMyamanA ThANe AvI zakato nathI, hajI nathI Avyo. evI rIte bhagavAna mahAvIrasvAmI'nuM je zAsana che enI aMdara A vAta gAvAmAM AvI che. eTale koI sAdhupuruSane paNa saMyama athavA pramAda choDavAno upadeza (Apyo che), zraddhA-jJAna thayA che ene paNa pramAda tyAgavAno upadeza Apelo che. evo eno TUMko artha che. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 rAjakya bhAga-13 patrAMka-661 muMbaI, poSa suda 8, bhoma, 1952 Aje patra eka maLyuM che. AtmArtha sivAya, zAstranI je je prakAre jIve mAnyatA karI kRtArthatA mAnI che, te sarva zAstrIya abhiniveza che. svacchaMdatA TaLI nathI, ane satsamAgamano yoga prApta thayo che, te yoge paNa svacchedanA nivahane arthe zAstranA koI eka vacanane bahuvacana jevuM jaNAvI, che mukhya sAdhana evA satsamAgama samAna ke tethI vizeSa bhAra zAstra pratye mUke che, te jIvane paNa aprazasta zAstrIya abhiniveza' che. AtmA samajavA arthe zAstro upakArI che, ane te paNa svacchedarahita puruSane; eTalo lakSa rAkhI sAstra vicArAya to te "zAstrIya abhiniveza' gaNavA yogya nathI. saMkSepathI lakhyuM che. 66 1 che e pharIne lallujI uparano patra che. zAstrIya abhiniveza upara. Aje eka patra maLyuM che. AtmArtha sivAya, zAstranI je je prakAre jIve mAnyatA karI kRtArthatA mAnI che, te sarva zAstrIya abhiniveza' che. juo ! spaSTa paribhASA karI che. evo suda 6no pahelo patra lakhyo che, pachI eka divasa choDIne poSa suda 8 pharIne patra lakhyo che. traNe patro poSa suda 6nA lakhelA che. pachI poSa suda 8 pharIne "lallujIne patra lakhyo che. be divasamAM vaLI pAcho eka patra maLyo che. upara traNa patronI pahoMca lakhI che. vacce eka divasa khAlI gayo to pAcho eka patra lallujIno maLI gayo che. keTalo patravyavahAra cAlyo che ! Aje eka patra maLyuM che. AtmArtha sivAya,..." kahe che ne ? huM lANA zAstrane mAnuM chuM. "samayasAra Adi zAstro amane mAnya che. koIne koI prakAre potAnA saMpradAyamAM je zAstro hoya che enI mAnyatA jIvane hoya che. ahIMyAM e prazna uThAvyo che ke tuM game te zAstrane mAnato ho. AtmArthe mAne cho ke kema ? ATalI ja vAta che. jo AtmArtha sivAya zAstrane mAnIne huM zAstrane mAnuM chuM evI kRtArthatA. kRtArthatA eTale saMtoSa. huM mAnuM to chuM ne? kAMI nAstika nathI. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-661 149 huM amArA badhA Agamone mAnuM chuM. to kahe che ke eka AtmArtha sivAya, zAstranI koIpaNa prakAre jIve mAnyatA karI hoya ane e mAnyAno saMtoSa paNa eNe karyo hoya to tene ame zAstrIya abhiniveza kahIe chIe. bhale zubhabhAva kare che. e zAstranA nimitte bhale zubhabhAva jIva kare che topaNa te zAstrIya abhiniveza che. mumukSu :- AtmArthamAM zabdamAM bhAva zuM bharyo che ? pUjya bhAIzrI :- AtmAnuM prayojana sare. artha nAma prayojana. AtmAnA hitarUpa prayojana sare tene AtmArtha kahIe. artha nAma prayojana. jenI prApti karavI che te. AtmaprApti karavI te AtmArtha che. A vidyArthI kahe che ke nahi ? vidyAnI prApti mATe AvelA mANasane vidyArthI kahe che. dhananI prApti mATe pravRtti karanArane dhanArthI kahevAmAM Ave che. ema AtmaprApti mATe jeno prayatna che tene AtmArthI kahIe. AtmaprApti mATe jeno prayatna nathI te game te karato hoya topaNa te AtmArthI nathI. mumukSu :- AtmArthInI bhAvanA to hoya che paNa kArya to thatuM nathI to e AtmArthI kahevo ke nahi ? pUjya bhAIzrI :- have emAM evuM che ke laganI u52 AdhAra che. kArya thatuM nathI to kArya thavA mATe keTalI laganI che ? jo AtmaprAptinI laganI lAge to to AtmArthI che. paNa emanema oghasaMjJAe paDyo rahe ane ema kahe ke ApaNe to satzAstro vAMcIe chIe, sadaiva-guru-zAstrane mAnIe chIe. kayAreka ApaNo naMbara (lAgI jaze). kALalabdhi Avaze ne pAkI jAze tyAre kALalabdhi pAkatA kAMIka naMbara lAgI jaze. eno artha zuM che ? ke potAne prApti nathI chatAM enI da2kA2 nathI. oghasaMzAmAM jIvane 2hevAnuM kAraNa zuM ? A eka tapAsavA jevo viSaya che. aMdaramAM tapAsa karavA jevo viSaya che ke jIva kema oghasaMjJAmAM rahI jAya che ? ane oghasaMzA kema enI chUTatI nathI ? ke je sthitimAM che e sthitimAMthI chUTavA mATenI enI darakAra nathI. nahitara oghasaMjJA chUTyA vaga2 rahe nahi. tyAM saMtoSAya jAya che ? mumukSu ? ? pUjya bhAIzrI :- hA. saMtoSAya jAya che. athavA ema che ne kAMIka to karIe chIe ne ? karyA vagara to rahetA nathI ne ? ATaluM to karIe chIe ne ? evI kAMIkane kAMIka ene UMDe UMDe (kalpanA karI lIdhI che). je kharekhara AtmakalyANa mATenA pariNAma nathI ene AtmakalyANanA pariNAma mAnI lIdhA che ke Ama - Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 rAjahRdaya bhAga-13 karatA karatA thAze... Ama karatA karatA thAze... Ama karatA karatA thAze. zAstra vAMcatA-vAMcatA thAze. ApaNe lyone. ApaNo vicAra karIe. bIjI kriyAne na laIe. A paNa eka bAhya kriyA che ne ? zAstra vAMcatA-vAMcatA, zAstrano svAdhyAya karatA karatA AtmAnuM kalyANa thaI jaze. mATe ApaNe roja zAstra svAdhyAya to karavo. ema zAstra svAdhyAya ka2vAmAM ene mAnyatA karI lIdhelI che. paNa pote kevI rIte Atmahita kare che ke nathI karato e saMbaMdhInI enI darakAra nathI. jema bIjA bIjI kriyA kare che ema A A kriyA karI le che. emAM kAMI phera nathI. bAhyakriyAmAM to baMne eka ja varganA che. judA varganA nathI. mumukSu :- AtmArtha karavA zAstra sAdhana kIdhuM to sAdhana karIe chIe. pUjya bhAIzrI :- hA. mATe amane have vAMdho nathI, mATe AtmArtha amAro thAya ema mAnI le che. paNa ene pUche ke Ubho rahe tuM. ATalA badhA varSa teM zemAM kADhyA ? oghasaMjJAe kADhyA ke bIjA koI kAraNathI kADhyA ? jyAre sAcA devaguru-zAstra nimittamAM che ane satpuruSa paNa maLyA. nahitara to e durlabha cIja che ane have to enI durlabhatA asAdhAraNa thaI jaze. paNa chatAM evo jabaradasta puNyayoga Avyo ke tIrthaMkara jevA maLyA. chatAM ATalA varSa zuM karavA kADhyA ? oghasaMjJA vagara kADhyA che ? oghasaMjJAnI nivRtti thaI hoya to A rIte paristhiti AvI rIte samaya jAya nahi. mATe oghasaMjJAmAM jIva rahyo che e vAta nakkI che ane e oghasaMjJAmAM che e AtmArthe rahyo che e vAta rahetI nathI. mumukSu : pUjya bhAIzrI :- paNa tarasa lAgI hoya to e pANI gotyA vagara kevI rIte rahI zake ? bIjA kAme caDI jAya ? na caDI jAya. eTale keTalI prAptinI tAlAvelI che, laganI che enA u52 badho AdhAra che. pUjya bahenazrInA vacanAmRta' lyo to e viSaya upara ghaNuM emanuM vajana che ke aMtarathI laganI lAgI che tane ? aMtarathI laganI lAgavI joIe. ... mumukSu :- ahIMyAM Day to day balance sheet che. pUjya bhAIzrI :- hA. Day to day balance sheet zuM ? e to paryAya paryAye jAgRti AvavI joIe. mumukSu :- nukasAnInI Day to day balance sheet che. = pUjya bhAIzrI :- atyAra sudhI badho dhaMdho nukasAnIno ja karyo che pachI ema Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 patrAMka-661 ja hoya ne. bIjuM zuM thAya emAM ? adhikAra cAlato hoya. eka vAta upa2 vistAra, dareka vAta u52 vistArathI je pravacana AvatuM hatuM eno Azaya zuM che ? vistAra mATe vistAra ka2vo che ? nahita2 vaLI ema karI jAya che ke bhAI ! keTalA divasa sudhI laMbAvyuM. ema nathI. Azaya bIjo che. vistAra thavA pAchaLa Azaya e che ke emAMthI AtmArtha kaI rIte sare che ? eka AtmArtha sivAya zAstranI je je prakAre mAnyatA karIne kRtArthatA mAnI hoya to zAstrIya abhinivezamAM cAlyo jaIza. mithyAtva nahi chUTe. sAstramAM to mithyAtvano abhAva thavAnI vAto che. ane chatAM mithyAtva kema na chUTe ? e zAstranuM adhyayana karatA pote tapAsato nathI ke huM AtmArthe A vAcuM chuM, emAM kAMI mAruM prayojana sare che ? AtmaprApti baLanI dizAmAM huM kAMI AgaLa vadhuM chuM ke nathI vadhato ? evI tapAsaNI, evuM potAnuM avalokana to kAMIka hovuM joIe. emaneema gADuM hAMke rAkhyuM. to e to anaMta vA2 e ja karyuM che. oghasaMjJAmAM ja anaMta kALa kADhyo che. kAMI nathI karyuM evuM nathI. badhuM karyuM che paNa oghasaMjJAe ja karyuM che. e rIte bhale game teTaluM kare topaNa te zAstrIya abhiniveza che. e zAstrIya abhinivezamAM laI gayA che. emAM ahaMpaNuM kevI rIte thaI gayuM ? abhinivezamAM to ahaMpaNuM thAya che. to kahe che, meM A zAstra vAMcyuM ne ? ATaluM ne meM vAMcyuM ne ? A huM jANuM chuM ne ? evuM je AtmArtha eTale AtmAnuM prayojana saratuM nathI, AtmaprAptinI dizAmAM AgaLa vadhato nathI ane ene ema thayuM ke nA meM vAMcyuM. e abhinivezamAM cAlyo gayo. juo ! kevI rIte sUkSmapaNe abhiniveza zarU thaI jAya che. ... koI ahaMpaNuM karIne vAdavivAdamAM Utare e to abhinivezanI cokhkhI vAta che. paNa ahIMyAM evo sthULa abhiniveza na lyo. paNa pote vAMcyuM che, A meM vAcyuM chuM, A huM samajyo chuM. AtmArtha kAMI saryo na hoya. AtmaprAptinI je dizA che e dizA na pakaDI hoya ane bahirlakSe je kAMI ene vAMcavAnI kRtArthatA thaI ke vAMcI to lIdhuM meM. AkhuM zAstra meM pUruM to karyuM. vAMcanArane ahIMyAM lAlabattI mUkI che. ke jo bhAI ! tuM zAstrIya abhinivezamAM to nathI AvI gayo ne ? tA2o varga tapAsI leje. zAstrIya abhinivezamAM to tuM nathI vartato ne ? zAstra vAMcIne zAstrIya abhinivezamAM rahIza to mithyAtva nahi chUTe. e mithyAtva choDavA mATe Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra rAjahRdaya bhAga-13 ahIMyAM je kAMI lAlabattI mUkI che e eTalA mATe cetavaNI ApI che. jarA saMbhALIne zAstranuM adhyayana karaje. A vAtane saMbhALIne zAstranuM adhyayana rAkhaje. emanema zAstranuM adhyayana karavAno koI artha nathI. abhinivezamAM cAlyo jaIza. sarI jaIza. abhinivezanI aMdara sarI jAya che. svacchaMdatA TaLI nathI, ane satsamAgamano yoga prApta thayo che, te yoge paNa svacchedanA nivahane arthe zAstranA koI eka vacanane bahuvacana jevuM jaNAvI che mukhya sAdhana evA satsamAgama samAna ke tethI vizeSa bhAra zAstra pratye mUke che, te jIvane paNa aprazasta zAstrIya abhiniveza che. ene aprazastamAM laI gayA. juo ! zuM kahyuM ? ke jIvane eka to svacchaMdatA TaLI nathI. eTale jijJAsAmAM rahevAne badale A jIva pote dhArmika kAraNomAM, dhArmika kAryomAM potAno nirNaya le che. jJAnInA nirNaye cAlato nathI. jJAnInI AjJAe pravartavAne badale potAnA nirNaya anusAra je jIva pravRtti kare che ene svacchaMdatA hajI TaLI nathI. huM paNa samajuM chuM, mane paNa khabara paDe che. mATe mAre Ama karavuM joIe, mATe mAre Ama karavuM joIe. e pote svacchedamAM varte che. ane satsamAgamano yoga prApta thayo che, evo satsamAgama prApta thaI zake tevuM hovA chatAM te yoge paNa svacchedanA nivahine arthe...? zA mATe ene aprazasta kahyo ? ke potAnA svacchedane nabhAvavA mATe e kAma kare che. zA mATe zAstra vAMce che ane satsaMga karato nathI ? jJAnI bhale rahyA. ame to ahIMyAM zAstra vAMcIe chIe. amAre A "samayasAra' ja amAre jJAnI che. lyo ! che ? 'gvAliyaramAM vidvAna bolyA hatA. ghaNA varSathI A bAju nahotA AvatA. pachI ApaNe to vAMcanamAM A badho viSaya cAle. satsamAgamanI zuM mahattA che, zAstranI zuM mahattA che. to kahe amAre to A "samayasAra' che ne e ja amAre satsamAgama che. amane kayAMya AvavuM javuM have gamatuM nathI. eTale pratyakSa jJAnIno yoga thaI zakavA yogya hovA chatAM zAstranA avalaMbana laIne, zAstranA vAMcananI otha laIne je satsamAgamanI upekSA kare che tene aprazasta eTale azubha prakArano zAstrIya abhiniveza che. prazasta eTale zubhabhAvavALo. Ane to azubhabhAvavALo che. ene to zubha paNa nathI rahyuM. mumukSu - svaccheda to pote azubha pariNAma che. pUjya bhAIzrI - hA eTale ja aprazasta kahyo. svaccheda pote azubha Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-66 1 153 pariNAma hovAthI athavA emAM kaSAyanI tIvratA hovAthI ene aprazasta zAstrIya abhiniveza kahyo. mumukSu:- kaSAya bhale maMda dekhAto hoya. pUjya bhAIzrI - maMda dekhAyo hoya paNa aMdara ghaNo bharyo che. svaccheda ghaNo bharyo che. satparuSa vidyamAna hoya ane enI upekSAvRtti Ave to emAM tIvra kaSAya rahelo che. maMda kaSAya nathI paNa tIvra kaSAya che. dekhAva bhale maMda kaSAyano lAge paNa aMdaramAM tIvra kaSAya bharelo ja che ema samajavuM. mumukSu - mithyAtva to tIvra che ja. pUjya bhAIzrI :- emAM mithyAtva to tIvra thaI ja jAya. mumukSu - sAthe sAthe kaSAya tIvra thaI gayo. pUjya bhAIzrI - kaSAya paNa tIvra thaI jAya che. eTale aprazasta lIdho che. emAM zuM che ? UMDANa zuM che? ke jIva evuM kayAre karI bese ? vidyamAna jJAnI puruSa hoya chatAM paNa zAstranI othe jIva evuM kyAre kare ? ke potAnI mahattAnuM kAraNa hoya to ja. mArI mahattA na jaLavAya, na sacavAya athavA amahattA thAya, apakIrtino bhaya hoya, apamAnano bhaya hoya, lokabhaya hoya. eTale lokabhayamAM bIjA ema kahe ke lyo ! hajI to tyAM jAya che... hajI to tyAM jAya che. hajI to sonagaDha' jAya che, hajI to phalANe ThekANe jAya che. ema lokonI carcAno bhaya hoya. evA kAMI paNa prakAra hoya tyAre abhimAnane vaza je zAstranI otha levAmAM Ave che. eTalA mATe ene aprazasta nAmano zAstrIya abhiniveza kahyo. koIpaNa jIva kyAre paNa evuM kare che tyAre ene e prakArano aprazasta zAstrIya abhiniveza utpanna thaI jAya che. bahu UMDe jaIne A vAta karI che. zAstra to vAMce che. te zAstra vAMce che chatAM ene aprazasta kema kaho cho ? to kahe che. enA aMtaramAM je abhimAnanI mukhyatA che ene laIne zAstranI otha laIne satsamAgamane gauNa kare che. athavA beyane sarakhuM mAne. have ApaNe zAstra vAMcIe ane satsamAgama karIe badhI sarakhI ja vAta che ne? tyAM paNa e ja vAta AvavAnI che ane ahIMyAM paNa e ja vAta che. cAlo, ApaNe emanuM ja pustaka vAMcIe, jJAnInuM ja pustaka vAMcIe. tyAM kyAMya ApaNe dhoDAdhoDa karavAnI jarUra nathI. A emaNe ja vAta karelI che ne ? ApaNe e ja vAMco ne. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 rAjahRdaya bhAga-13 mumukSu :- AvavA-javAnI be kalAka kharAba thAya. pUjya bhAIzrI :- hA. to e badho prakAra aprazasta che. pratyakSa yogano lAbha zuM che e vAta ene samajANI nathI. evuM jenuM jJAna sthULa che ene tattvajJAnanI sUkSmatA hoI zake e vAta vicAra karavA jevI paNa rahetI nathI. e vAta vicAravAne yogya ja nathI evo prakAra che. mumukSu :- Tape recorder paNa AvI jAya ne ? pUjya bhAIzrI :- hA Tape recorder paNa AvI jAya ane zAstra paNa AvI jAya. beya AvI jAya. atyAre eka sAdhana vadhyuM che. ApaNe vAMcatuM nathI. cAlo, ApaNe emanuM pravacana sAMbhaLo. tyAM sAMbhaLavA nathI javuM. ghare emanI ja ApaNe Tepa mUkI yo ne. e paNa bhUlelA che. ene pratyakSa yoganI khabara nathI. pratyakSanI asara zuM Ave ? ane parokSanI asara zuM Ave ? e viSayathI te ajJAta che, ajANa che ane kAMIka potAnI mahattA arthe A game te bahAnuM pakaDe che. te aprazasta zAstrIya abhiniveza che. ene samAna paNa na gaNavuM, enAthI vizeSa na gaNavuM. ane vizeSa gaNavA mATe koI zAstravacana pAchA pakaDe. juo ! zAstra to nityabodhaka che. jJAnI to tatkALabodhaka che. e to eTalA pUrato ja lAbha maLe. A to jyAre joIe tyAre covIse kalAka ApaNI pAse (hoya). mATe jJAnI karatAM zAstra vadhAre lAbhanuM nimitta che. mumukSu :- ekavacanane bahuvacana kare che. = - pUjya bhAIzrI :- ekavacanane bahuvacana karI de. eTale jyAM jeTaluM vajana mUkavuM joIe tenAthI vadhAre vajana mUkavuM ene bahuvacana karyuM kahevAya. bahu eTale bahu bhAra Apyo. evI rIte ekavacanane bahuvacana jevuM jaNAve che. ane kalyANamAM mukhya sAdhana to satyamAgama che. tenA samAna zAstrane gaNe che. athavA ema kahe, bhAI ! jJAnI to cothA guNasthAne hoya ane zAstra to chaThA-sAtamA guNasthAnavartI AcAryonuM che. mATe zAstrone vadhAre bhAra devo joIe ne ? zAstra upara vadhAre vajana hovuM joIe ne ? e badhA tArA bahAnA che. emaNe to peTa pakaDyuM che. tArA peTamAM zuM che e amane khabara che. peTamAM vAta kAMIka bIjI che ane bahA2mAM koI vAta bIjI che. bahAramAM zAstra veMcAya che ane aMdaramAM koI vAta bIjI paDelI che. mumukSu - mAna kaSAya ? Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-661 155 - pUjya bhAIzrI:- hA. tIvra mAnanuM ja kAraNa banyuM che. e sivAya bIjI rIte bane nahi. kemake satsamAgamamAM sapuruSanA yoge jAvuM hoya to namra thaIne javuM paDe che. tyAM to pote potAnI moTAI rAkhe evuM to kAMI bane nahi sapuruSanA caraNamAM javuM hoya ene to vinamra thaIne javAnuM bane che. enuM nAma satsamAgama che. mumukSumAna kaSAya jyAM tyAM AvIne Ubho rahe che. karavuM zuM? pUjya bhAIzrI:- hA. e bahu chUpo cora che. bahu vadhAre jAgRta rahevuM. karavuM zuM zuM ? vadhAre jAgRta rahevuM. AtmA samajavA arthe zAstro upakArI che...." bhale e AtmA samajavAmAM nimitta che. paNa kone? ane te paNa svacchedarahita puruSane." jeno svaccheda gayo che e bhale svataMtra rIte zAstra vAMce. paNa hajI jeno svaccheda gayo nathI ene svataMtra rIte zAstra vAMcavanI AjJA nathI ApatA. "kRpALudevane to emanA mumukSuo pUchatA hatA ke, atyAre A zAstra mAre vAMcavuM ke na vAMcavuM ? athavA Apa kaho te zAstra atyAre huM vAcuM. eTalI AjJA laIne adhyayana karatA. AtmA samajavA arthe zAstro upakArI che, ane te paNa svacchaMdahita puruSane; eTalo lakSa rAkhIne sAstra vicArAya to te "zAstrIya abhiniveza" gaNavA yogya nathI eTale kyAMya paNa svacchaMda na thAya e bAbatamAM jenI jAgRti hoya ane jo zAstrane vicAravAmAM Ave, zAstranA vacanone vicAravAmAM Ave to te zAstrIya abhiniveza gaNavA yogya nathI. to zuM che ke je svacchedathI bacavA mAge che te AtmArthI che. ane AtmArthI thaIne zAstra vAMce che to ene AtmA samajavA mATe e zAstra upakArI thatuM hovAthI ene zAstrIya abhiniveza kahetA nathI. "A saMkSepathI lakhyuM che. ATalI vAta che e ame saMkSepathI kahI che. vizeSa vistAra ema ke vicArIne karI levo. ane e prakAranI bhUla thAya nahi e lakSamAM rAkhavuM joIe. | mumukSu - svacchaMdanA bIjA lakSaNo kyA levA? potAnA pariNAma tapAsavA ? pUjya bhAIzrI :- svaccheda upara to ApaNe prayojana siddhimAM eka bola upara ghaNA peTAbheda lIdhA che eTalA mATe. bIjAmAM eTalA peTAbheda nathI lIdhA. paNa svaccheda che e mahAdoSa che. mumukSunI bhUmikAmAM AvI je doSa rahe che e bIjA badhA doSa karatA mahAdoSa che. eTale e keTalA keTalA prakAre thAya che e viSayano prayojana siddhimAM vistAra karyo che eTalA mATe che ahIMyAM prayojanA siddhi' ? ahIMyAM nathI. ekadama pAtaLI copaDI che. e 66 1 (patra pUro thayo. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 rAjahRdaya bhAga-13 patrAMka-662 muMbaI, poSa vada, 195ra sarva prakAranA bhayane rahevAnA sthAnakarUpa evA A saMsArane viSe mAtra eka vairAgya ja abhaya che. e nizcayamAM traNe kALane viSe zaMkA thavA yogya nathI. yoga asaMkha je jina kahyA, ghaTamAMhI riddhi dAkhI re, navapada tema ja jANajo, AtamarAma che sAkhI re.' - zrI zrIpALAsa (patrAMka) 662. "sarva prakAranA bhayane rahevAnA sthAnakarUpa evA A saMsArane viSe mAtra eka vairAgya ja abhaya che. sarva prakAranA bhayane rahevAnA sthAnakarUpa. jIva game te sthitimAM hoya saMsAramAM nirbhaya nathI. bhoge roga bhaya. bhartuharIe tyAMthI zarUAta karI che. bhoge roga bhaya ema karIne. eTale game te saMsAranI aMdara bhoga-upabhoga prApta hoya tyAMthI mAMDIne game teTalI anukULatA hoya (topaNa) jIvane bhayavAnapaNuM che. ekalo bhaya... bhaya... bhaya... bhayathI jIvo jIvI rahyA che. nirbhayapaNe koI jIvatA nathI. athavA jyAM sudhI potAnA zAzvata svarUpanI niHzaMkatA utpanna thatI nathI, potAnA avyAbAdhatvanI niHzaMkatA AvatI nathI ke huM avyAbAdha svarUpa chuM, mArA AtmAne koI bAdhA karI zake evuM nathI. traNe kALe zAzvata evone evo chuM. ema jyAM sudhI niHzaMkapaNuM na Ave tyAM sudhI nirbhayapaNuM Ave ja nahi. kemake bAkInA badhA saMyogo anitya che. deha paNa anitya che, bIjA saMyogo paNa anitya che. eTale e anityatAno bhaya, emAM pratIti nityatAnI hovAne lIdhe e anityatAno bhaya utpanna thayA vinA rahe nahi. sarva prakAranA bhayane rahevAnA sthAnakarUpa evA A saMsArane.." saMsAra kevo che ? ke jemAM jIvo bhayathI ja jIve che. ane bhayanA duHkhathI kyAreya mukata nathI. lyo, A pariNati vicAravI hoya to ahIMyAM vicArI zakAya evuM che. pariNatinI ApaNe carcA cAle che ne? saMsArIjIvane bhayanI pariNati hoya che. bhayathI mukta kyAreya na hoya. eka duHkhanI pariNati, bhayarUpI duHkhanI pariNati ane niraMtara Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-662 157 cAlu ja rahe che. zuM thaze ? kema thaze ? kyAre zuM thaI jaze ? evI kAMI ne kAMI ene aMdaramAM zaMkA hoya ane e zaMkAno saMtApa. saMtApa eTale duHkha. jyAM zaMkA tyAM gaNa saMtApa, jJAna tahAM zaMkA nahi sthApa." jyAM jJAna che tyAM nirbhayapaNuM che, tyAM zaMkA nathI thatI. A saMsArane viSe to sarva prakAranA bhayane rahevAnA sthAnaka.." saMsAra to sthAnaka che. evA A saMsAramAM jo nirbhaya thaIne rahevuM hoya to ekamAtra vairAgya ja abhaya che. vairAgya sivAya koI abhaya nathI. vairAgya eTale nirasapaNuM. jene apekSAvRttino abhAva che ene vairAgya kahevAmAM Ave che. nirapekSavRtti. AnA AdhAre Ama che, AnA AdhAre Ama che ema koIne koIno AdhAra jIva le che. AdhArabhUta evuM je dhruvatattva, avalaMbanabhUta evuM je dhruvatattva eno AdhAra choDyo ane game teno AdhAra lIdho eTale e bhayAnvIta thayA vagara rahI zakaze nahi. trikALI tattvanA AdhAre ja nirbhayatA AvI zake, bIjI rIte nirbhayatA AvI zake nahi. evo eka vairAgya ja abhaya che. vairAgya eTale A vairAgya, hoM ! vairAgya eTale duHkhagarbhita ke mohagarbhita ke mAnagarbhita ke lobhagarbhita koI kaSAyagarbhita je vairAgya che ane vairAgya nathI kahetA. vairAgya eTale svarUpanI apekSAvRttimAM anya sarvanI upekSAvRtti, ene vairAgya kahe che. mumukSu - zratuharino zloka che ne ? vairAgya... pUjya bhAIzrI:- hA. vairAgya eka ja abhaya che." che ne. bahu sAro zloka che. mumukSu : pUjya bhAIzrI :- yAda che ? pada nahi yAda hoya. saMskRta che. pAchaLa 843 pAne pariziSTamAM che, juo ! ane Ama che 33 pAne. "moLe rogamAM bhogamAM rogano bhaya che. bhogopabhogamAM paDelAne roga thayA vinA rahe nahi. e bhoga ja roganuM kAraNa che. "yune yutimaye kuLanI moTI AbarU hoya to kahe che ke amArI AbarU kAMIka jAze to ? kAMIka amArI AbarU ochI thaI jaze to ? amArI AbarU ghaTI jAze to ? "yune yutimaya vitte kRpAddhiArtha ane paisAmAM rAjAno bhaya che. Tax nAkhe che ne ? rAjakartAno bhaya che. paisAvALAne e bhaya satAvyA kare che. kayAre reDa (Raid) paDaze ? kayAre koNa AvI caDaze ? "mAne tainyamaya ane mAnavALAne dInatAno bhaya che. mAruM mAna cAlyuM jaze to ? mAruM mAna ghaTI jaze Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 rAjahRdaya bhAga-13 to ? mAruM apamAna thaze to ? "vane ripumaye ane zarIra baLavAna che ene zatrano bhaya che. kemake zarIranI aMdara koI zerane mAthe savAzera hoya ja che. eTale ene riSabhaya che. "pe taLyA mayA' ane strIone rUpano bhaya che. zAtre vAve maLe je zAstranA jJAnanI aMdara pAvaradho thayo ene vAdano bhaya che. olo mArI sAme Ama kahe che. huM Ama kahuM chuM enI sAme Ama kahe che. mArI sAme olo Ama kahe che. mAre A kahevuM che enI sAme "zAra vAva mAM ene vAdano bhaya thAya che. "guNe ratnamaya ane je laukika guNa che emAM guNathI myuti thavAno khala bhaya eTale zruta thavAno bhaya che, avaguNano bhaya che. laukikaguNanI vAta che, AtmaguNanI vAta nathI. Tye vRtAntIya' ane zarIre paNa kAMIne kAMI ene nukasAna thavAno bhaya che. "sarva vastu mayAnvita' jagatamAM jeTalA sthAna che e badhA bhayathI gherAyelA che. koI sthAna nirbhaya nathI. game tyAM jAya nahi. koI sthAna nirbhaya nathI. "sarva vastu maryAnvita muvi nRNAM vairAgyamevAbhayA' eka puruSane vairAgya che te ja abhayanuM kAraNa che. A sivAya koI nirbhayatAnuM kAraNa nathI. athavA potAnA paripUrNa svarUpanuM avalaMbana nirbhayatA lAve che. ke jyAre huM mArA svarUpathI ja paripUrNa chuM ane parapadArthathI sarvathA bhinna chuM. jagatamAM koI cIja mArI che ja nahi. parapadArtha sAthe levAdevA nathI ane mArA svarUpathI pUrNa chuM. pachI mAre bhaya zAno? ke koI bhaya rAkhavAnI mAre jarUra nathI. e rIte eka vairAgya ja abhaya che. e sivAya bIjuM koI (abhaya nathI). A rItano vairAgya. pUrNatAne lakSe utpanna thayelo vairAgya. nahitara apekSAvRtti nahi jAya. apekSAvRtti te rAga che, je vairAgyathI viruddha che. apekSAvRtti kone che ? ke jene potAnI pUrNatAnI pratIta nathI tene che. khAtrI nathI ene che. huM pUrNa chuM evI khAtrImAM apekSA nathI. kemake pUrNatAmAM koInI jarUra nathI. ane jene potAnA pUrNa svarUpano vizvAsa nathI, khAtrI nathI ane kAMIka hoya to ThIka... kAMIka hoya to ThIka. Ama hoya to ThIka... Ama hoya to ThIka... e apekSAvRtti ane nirbhaya nahi thavA de. e haMmezA bhayamAM ja jIvaze. A eka bhaya saMbaMdhInI samasyA paNa jagatanI aMdara eka bahu moTI samasyA che. tamAma jIvo bhayathI jIve che. jainadarzanamAM Ano upAya che, ke tuM game te paristhitimAM ho nirbhaya thaI jAya, tArA paripUrNa svarUpanuM avalaMbana le ne. pUrNa cho. aMdara samAya Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 patrAMka-662 evI jagyA ja nathI. ane nirapekSa nirAlaMba tattva hovAthI AtmAne koI bhaya thavAnuM kAraNa nathI. e nizcayamAM traNe kALane viSe zaMkA thavA yogya nathI. Avo je nirbhayatAno viSaya che emAM koI kALane viSe zaMkA paNa jIvane na paDe. evuM niHzaMkapaNuM, evuM nirbhayapaNe e niHsaMgatAne utpanna karI zake che. 254nuM A mathALuM che. je 254 patra che ne ? enuM e mathALuM che. "niHzaMkatAthI nirbhayatA utpanna hoya che; ane tethI niHsaMgatA prApta hoya che. niHsaMgatA prApta thAya. asaMgadazAmAM koNa rahI zake? munirAja kema asaMgadazAmAM rahI zake che ? ke niHzaMka ane nirbhaya che mATe te asaMgadazAmAM rahI zake che. e nizcayamAM traNe kALane viSe zaMkA thavA yogya nathI." pachI "zrIpALa rAsanuM eka pada lakhyuM che. yoga asaMkha je jina kahyA, ghaTamAMhI riddhi dAkhI re, navapada tema ja jANajo, AtamarAma che sAkhI re.' asaMkhya prakAranA yoga, prayoga kahyA che. jenA phaLamAM riddhi-siddhi utpanna thAya che. yoganA prayogathI camatkAra maLe che ne ? kahe che ke paNa tArA "ghaTamAMhI riddhi dAkhI re... tArA aMtaramAM je AtmA che, anaMta guNano vaibhava jemAM bharyo che e tArA AtmAnI riddhi-siddhi to tArAmAM bharI che. bahAranI paugalika riddhisiddhine kAMI levAdevA nathI. e to kAMI che nahi. "navapada tema ja jANajo,..." nave nava pada che, je namaskAra maMtrathI mAMDIne... emAM paNa AtmAnI ja vAta che. ane amAro AtmA eno sAkSI che. emAM potAno AtmA ja sAkSI che. eTale kyAMya yoganA, prayoganA koI bAhya pralobhanamAM AvavA jevuM nathI. A rIte 66 2 (patra) ahIMyAM pUro thAya che. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 rAjahRdaya bhAga-13 patrAMka-663 muMbaI, poSa, 19para gRhAdi pravRttinA yoge upayoga vizeSa calAyamAna rahevA yogya che, ema jANIne paramapuruSa sarvasaMgaparityAgano upadeza karatA havA. tA. 12-4-1991, patrAMka - 663, 664 pravacana . 297 phakta doDha lITImAM vAta lakhI che. "gRhAdi pravRttinA yoge upayoga vizeSa calAyamAna rahevA yogya che, ema jANIne paramapuruSa sarvasaMgaparityAgano upadeza karatA havA." paramapuruSa eTale tIrthaMkaradeva. jJAnIone paNa A upadeza ApatA hatA ema kahevuM che. gRhAdi pravRttinA yoge..." gRhasthadazAmAM aneka prakAranI je azubhayoganI pravRttio hoya che, enA kAraNathI upayogamAM be prakAranA vibhAva thAya che. eka to caMcaLatA vadhe che ane kaSAya tIvra thatAM athavA azubhabhAva thatAM malinatA paNa vadhe che. baMne vibhAva che. malinapaNuM paNa vibhAva che ane caMcaLapaNuM paNa vibhAva che. e baMne vibhAva thavA yogya che, hovA yogya che ema jANIne paramapuruSa evA tIrthaMkaradeve jJAnIone paNa sarvasaMgaparityAga karavAno upadeza kahelo che ke he jJAnIo ! sarvasaMgaparityAga karIne kevaLa svarUpasAdhanAmAM pravarte. je koI gRhAdi pravRtti thAya che te gRhAdi pravRttinuM mUlya ane AtmasAdhanAnuM mUlya e baMneno vicAra karavAmAM Ave to jJAnIone paNa ema ja lAge che. kemake teo mUlya karI jANe che ke A kevaLa amAro aviveka che. jenuM mUlya ApavuM joIe enuM mUlya apAtuM nathI. ane samaya ane zaktino vyaya gRhasthanI pravRttimAM thAya che A vAta pote saMmata karatA nathI. emanuM potAnuM ra9muM varSa che. munidazAnI bhAvanA kevI rIte jora kare che ke emanA AvA patro uparathI samajI zakAya che. mumukSane evI vAtano koI saMbaMdha Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-664 161 na nathI. paNa potAne saMbaMdha che ema spaSTa lAge che. sAmAnya mumukSune ema na kahe ke tuM gharabAra, bairA-chokarA choDIne jaMgalamAM cAlyo jA. e to ene dravyAnuyogano abhyAsa karavAmAM paNa pagathiyA mUkatA hatA. tyAganI vAta to tyAra pachInI che. paNa potAne je munidazAnI bhAvanA che e bhAvanA AvI rIte vyakta kare che ke, tIrthaMkaradeva evo upadeza ApatA hatA. A tIrthaMkaradevano upadeza che, jJAnIone paNa A upadeza che ke gRhasthanI pravRttimAM bhale tamAro kaSAya eTalo tIvra nahi thAya, rasa chUTI gayo che, udAsInatA varte che tethI azubhamAM paNa kaSAyarasa eTalo tIvra nahi thAya topaNa AkharamAM azubha che te azubha che, e kAMI zubha nathI. kaSAya tIvra thAya, kaSAyarasa maMda rahe topaNa upayoganI caMcaLatA che enuM zuM ? je upayoganI caMcaLatA svarUpane viSe sthiratva thavAmAM bAdhaka thAya che te upayoganI caMcaLatA saMmata karavA yogya nathI. potAnI je munidazAnI bhAvanA che e ADakatarI rIte vyakta kare che. evuM doDha lITInA patramAMthI samajI zakAya che. patraka-664 muMbaI, poSa vada 2, 1952 sarva prakAranA bhayane rahevAnA sthAnakarUpa A saMsArane viSe mAtra eka vairAgya ja abhaya che. moTA munione je vairAgyadazA prApta thavI durlabha, te vairAgyadazA to gRhavAsane viSe jene prAye vartatI hatI, evA zrI mahAvIra, RSabhAdi puruSo paNa tyAgane grahaNa karI cAlI nIkaLyA, e ja tyAganuM utkRSTapaNuM upadezyuM che. gRhasthAdi vyavahAra varte tyAM sudhI AtmajJAna na thAya, ke AtmajJAna hoya tene gRhasthAdi vyavahAra na hoya evo niyama nathI, tema chatAM paNa jJAnIne paNa tyAgavyavahAranI bhalAmaNa parama puruSoe upadezI che; kemake tyAga aizvaryane spaSTa vyakta kare che, tethI ane lokane upakArabhUta che tethI, tyAga akartavyalakSe kartavya che, emAM saMdeha nathI. svasvarUpane viSe sthiti tene paramArthasaMyama' kahyo che. te saMyamane Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 2 rAjaya bhAga-13 kAraNabhUta evA anya nimittonA grahaNane vyavahArasaMyama' kahyo che. koI jJAnI puruSoe te saMyamano paNa niSedha karyo nathI. paramArthanI upekSA (lakSa vagara) e je vyavahArasaMyamamAM ja paramArthasaMyamanI mAnyatA rAkhe tenA vyavahAra saMyamano, teno abhiniveza TALavA, niSedha karyo che. paNa vyavahAra saMyamamAM kaMI paNa paramArthanI nimittatA nathI, ema jJAnI puruSoe kahyuM nathI. paramArthanA kAraNabhUta evA vyavahAra saMyamane paNa paramArthasaMyama kahyo che. zrI DuMgaranI icchA vizeSatAthI lakhavAnuM bane to lakhazo. prArabdha che, ema mAnIne jJAnI upAdhi kare che ema jaNAtuM nathI, paNa pariNatithI chUTyA hatAM tyAgavA jatAM bAhya kAraNo roke che, mATe jJAnI upAdhisahita dekhAya che, tathApi tenI nivRttinA lakSane nitya bhaje che. praNAma. 664mo patra "saubhAgyabhAI' uparano che. "sarva prakAranA bhayane rahevAnA sthAnakarUpa A saMsArane viSe mAtra eka vairAgya ja abhaya che. juo ! e paNa munidazAnI ja emanI bhAvanA che. e vAraMvAra sahajapaNe vyakta thaI jAya che. A saMsAra kevo che? ke "sarva prakAranA bhayane rahevAnA sthAnakarUpa...." che. saMsAramAM koI jIva evo nathI ke je nirbhayatAthI rahI zake. jene je prakAranA puNyano yoga hoya tene pratipakSamAM te ja prakAranA pApanA udayano bhaya satAvyA vinA rahe nahi. ane e duHkhadAyaka paristhitinuM nAma ja saMsAra che. puNyanA udayamAM paNa jIvo duHkhI che, puNyanA udayakALe paNa jIvo duHkhI che ane pApanA udayakALe jIvo duHkhI che e koI samajAvavAnI jarUra nathI. Ama ekAMte duHkhanA sthAnakarUpa A saMsAra che. bhayanA sthAnakarUpa kaho ke duHkhanA sthAnakarUpa kaho, e to baMne eka ja vAta che. evA "A saMsArane viSe mAtra eka vairAgya ja abhaya che. phakta. e saMsAra pratye udAsa thavuM, saMyogo ane je koI prakAranA udayo Ave te pratye bhinnapaNuM anubhava karIne nirasa thavuM. te te saMyogothI A AtmAnuM sarvathA bhinapaNuM che. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-664 163 tethI koI saMbaMdha nahi hovAthI bhaya pAmavAnuM kAraNa nathI, du:kha pAmavAnuM koI kAraNa nathI. bhaya to tyAM che ke jyAM mamatva che tyAM bhaya che. jene mamatva nathI ene bhaya paNa nathI. eTale e vairAgya ja abhaya che. vairAgya eTale ahIMyAM jJAnapUrvakano vairAgya levo. jene sva-52 bhinnatAnuM jJAna che ane bhinnapaNuM hovAne lIdhe ane udayamAna paristhitino AtmA mAtra zAyaka hovAne lIdhe, mAtra jANanAra hovAne lIdhe, evo je asaMbaMdhabhAva, ene laIne utpanna thayelo je vairAgya. e vairAgya nirbhayatAne utpanna kare che. evA vairAgyavAnane koI bhaya nathI. mumukSu :- eka lITImAM to Akho siddhAMta mUkI dIdho. - pUjya bhAIzrI :- che ja. e to eka eka lITImAM tattva bhareluM che. eke eka lITImAM. 'gurudeva' kahetA hatA ke, chellA so-basso varSamAM Avo koI puruSa nathI thayo. ema kahetA hatA. kemake emanuM je nirdoSa thavAnuM valaNa che e Aje so varSa pachI paNa koI vAMce to enA AtmA upara e asara upajAve che. vAMcanAranA AtmA u52 asara upajAve che. Aje e prakArano eka vANIno atizaya jene kahI zakAya e vANIno atizaya Aje A graMthamAM mojUda che. e cAlyA gayA che ane emanI vANIe hajAro manuSya AtmAone AkarSita karyAM che. emanA anuyAyIo to bhagavAnavat emanA pratye bahumAna dharAve che. joke jJAnIo pratye e prakArano bhAva Ucita ja che. moTA munione je vairAgyadazA prApta thavI durlabha, te vairAgyadazA to gRhavAsane viSe jene prAye vartatI hatI, evA zrI mahAvIra, RSabhAdi puruSo paNa tyAgane grahaNa karI cAlI nIkaLyA, e ja tyAganuM utkRSTapaNuM upadezyuM che.' zailI joI ! tyAgano mahimA oghasaMjJAe paNa Aje samAjanI aMdara ghaNo che. tyAgI jove, jJAna vagaranA tyAgI jove topaNa loko Aje e tyAgano mahimA karIne AkarSAya che, to jeoe zAne karIne tyAgane grahaNa karyo che enI to mahimA hoya emAM kAMI kahevAnI jarUra rahetI nathI. evo tyAga tIrthaMkaradevoe, RSabhAdi puruSothI mAMDIne mahAvIrabhagavaMta paryaMtanA mahApuruSoe evo tyAga aMgIkAra karelo ane evA tyAgano atizaya atizaya mahimA emanA kALamAM thayelo. e sApa gayA paNa lIsoTA to rahI gayA. eTale Aje tyAgane paNa loko mAne che ke juo ! ApaNe tyAga nathI karyo paNa eNe tyAga to karyo che. ema karIne mAne che. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 rAjahRdaya bhAga-13 e pote kaI zailIthI (vAta) lIdhI che ! ke, "moTA munione je vairAgyadazA prApta thavI durlabha, te vairAgyadazA to." "mahAvIra bhagavAnane, "RSabhadeva' bhagavAnane gRhasthavAsane viSe vartatI hatI. moTA munio eTale bhAvaliMgInI vAta nathI karavI. atyAre saMpradAyamAM jenI AbarU bahu moTI che, moTA moTA munio kahevAya che evA munione, paNa evo vairAgya nathI dekhavAmAM Avato ke jevo RSabhadeva bhagavAnane ane "mahAvIra bhagavAnane gRhasthadazAmAM hato. evo vairAgya nathI jovAmAM Avato. bhale tyAgI che paNa aMtaraMga vairAgya jovAmAM Avato nathI. evA to e gRhasthadazAmAM vairAgI hatA. ane evo vairAgya emane vartato hato chatAM emane vairAgya che eTale vAMdho nahi. amane ghaNo vairAgya varte che, taddana udAsInatA varte che, kevaLa udAsInatA varte che mATe amane vAMdho nahi, e prakAre teoe gRhasthadazAne pasaMda nahotI karI. jJAnadazA hatI. traNa jJAna to te janmathI mAtAnA udaramAM laIne AvelA hatA. jJAnadazA samyapha zrutajJAna, samyaka matijJAna ane samyaku avadhijJAna. traNa samyakuzAna, traNene samyakupaNe lAgu paDe che, e sahita hatA ane vizeSa vizeSa vairAgyabhAve pariNamatA hatA. topaNa e vairAgya hovA chatAM grahaNa karatA tyAga ucita che. zuM UMDANa pakaDavuM che? bhale pariNAmamAM vairAgya hoya mATe anya padArthanuM grahaNa karavuM, bhogopabhoganuM grahaNa karavuM emAM vAMdho nathI. kemake vairAgya amane varte che, amane jJAnadazA varte che. are...! ame kSAyikasamakita laIne AvyA chIe. kaMI jevA tevA nathI. ame to caramazarIrI chIe. A bhave tIrthaMkara thaIne jagatagurupaNe upadeza devAnA chIe. badhI khabara che. khabara nathI evuM nathI. avadhijJAna to varte che. chatAM paNa evo abhiprAya jJAnadazAmAM koI jJAnIno hoto nathI, koI tIrthaMkaradevano paNa hoto nathI. vairAgya ja ucita che ane vairAgyane tyAga sAthe susaMgatatA che, vairAgyane vaibhava sAthe susaMgatatA nathI. A to nyAyano viSaya che ne ? vairAgyane tyAga sAthe susaMgatatA che, vairAgyane vaibhava sAthe, saMsAranA zRMgAro sAthe ene koI susaMgatatA nathI. mumukSu - potAne tIrthaMkarapaNAnuM jJAna varte che e potAnA pariNAma uparathI ja khyAla kare ? pUjya bhAIzrI - barAbara che. potAne jAgRti che. asAdhAraNa AtmajAgRti che. je puNyano udaya che. tIrthakaro to puNyazALI hoya che, moTA moTA rAjAo Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-664 165 hoya che. rAjapATamAM emano janma thayelo hoya che, rAjakuMvara tarIke to jamyA hoya che. ghaNo vaibhava, ghaNI sAhebI hoya che. chatAM paNa aMtaraMgamAM jANe che ke A AtmAne kAMI levA-devA nathI. eka paramANane sparzI zake, bhogavI zake e vastunA svarUpanI bahAranI vAta che. tethI emAM mane kAMI rasa AvavAno prazna upasthita thato nathI. topaNa je kAMI cAritramohane laIne parapadArthanA grahaNAdinA prakAramAM vartavuM paDe che e potAnA pariNamanane anukULa nathI. eTaluM paNa e pariNamanane pratikULa che ema jANe che, bAdhaka che ema jANe che. bAdhakadazAne sAdhakapaNuM mAnatA nathI. bAdhakapaNAnA aMzamAM, koI eka aMzamAM alpamAM alpa aMzamAM paNa sAdhakapaNuM teo mAnatA nathI. evuM jenuM cokhkhuM nirmaLa zrutajJAna varte che. zrutajJAna che ne ? nirmaLa ane cokhkhuM zrutajJAna che. eka kaNane, doSanA eka kaNane guNamAM khatave nahi, guNanA eka kaNane doSamAM khatave nahi. mumukSu - tyAga mATenI ATalI UMcI anumodanA to... pUjya bhAIzrI - kharI vAta che. zAstramAM koI zailI jovAmAM nathI AvatI. mumukSu - muni jevI dazA varte che chatAM tyAga kare che. pUjya bhAIzrI:- hA. hamaNA bahAra gayA hatA tyAM e thoDI carcAo cAlI. ke vartamAna je munionA, AcAryonA, bhAvaliMgInA saMtonA je zAstro upalabdha che, emAM nyAyo nathI evA keTalAka nyAyo jJAnIonA vacanomAM maLe che. A eka viziSTatA che ! zAstramAM gotavA jAva to na maLe. gurudevanA vacanomAM maLe che, zrImadjInA vacanomAM maLe che, "sogAnIjI'nA vacanomAM maLe che. jo ke eka nyAya to "gurudeve' spaSTa karyo che ke, "bAra aMgadhArI je nyAya kADhe te nyAya samyagdaSTi kADhe che." munio ane AcAryo nahotA jANatA e prazna ahIMyAM nathI. e to vicAravA jevI paNa vAta nathI. kemake be vacce ghaNo phera che. ane munidazAne to e jJAnIo pote bhAvanAmAM bhAve che ke evo apUrva avasara mane kyAre Ave? ane e to enA dAsAnudAsapaNe potAne jAhera kare che. e vAta bIjI che ane A paDakhuM eka bIjuM che. kemake A eka kSayopazamabhAva ane udayabhAva che. udayabhAve kSayopazama che. nyAya kADhavo, je te viSaya samakSa Ave, zAstramAM ke vicAratAM je viSaya, mananamAM je kAMI viSaya sAme Ave e viSayano nyAya kADhavo e jJAnanA kSayopazama ane udaya sAthe mizrapaNe saMbaMdha dharAve che. tyAre koIne kevo prakAra kyAre hoya che, Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 rAjahRdaya bhAga-13 koIne kevo prakAra hoya che, koIne kevo prakAra hoya che. adhyAtma pariNati to munirAjanI chaThA-sAtamA guNasthAne ja ucca koTInI che e to samajAvavAnI ke kahevAnI jarU2 nathI. paNa mumukSuone je nyAyo AtmahitamAM nimittabhUta thAya, kAraNabhUta thAya evI ghaNI vAto je-te sthAnethI graMthamAMthI na nIkaLe, zAstramAMthI na nIkaLe ane e ja sthAnethI (jJAnIpuruSo kADhe). jeno Azraya e munirAja kare che eno ja Azraya svarUpasanmukha thaIne, aMtarmukha thaIne e dharmAtmAo paNa kare che ane emAMthI, AtmAmAMthI badhuM nIkaLe che. je kAMI nIkaLe che te munirAjonA paNa AtmAmAMthI nIkaLe che ane te dharmAtmAonA, samyagdaSTionA paNa AtmAmAMthI nIkaLe che. ane e AtmA banneno ekasarakho che, viSaya ekasarakho che. AtmAno viSaya to baMnene ekasarakho che. emAM anaMta anaMta jJAna bhaMDAra bharelo che ane e bhaMDAramAMthI kyAreka ko'ka kaMIka Item kADhe che to ko'ka kaMIka Item kADhe che. vidhavidha prakAranA nyAyonA alaMkAro bharelA che, AbhUSaNo bharelA che. koIka AbhUSaNa kyAreka koI kADhe che, koIka AbhUSaNa kyAreka koI kADhe che. evuM thAya che. e vAta 'gurudeva' paNa karatA hatA. 'samayasAra'nI 7mI gAthA ane 'samayasA2'nI 11mI gAthAno je bhAvArtha paMDita jayacaMdrajI'e lakhyo che emAM viziSTa nyAyo kADhyA che. TIkAmAM amRtacaMdrAcArye' je nyAyo kADhyA che ethI bIjA nyAya, vadhArAnA paNa nyAyo emaNe kADhyA che ke je TIkAmAM nathI e nyAya kADhyA che. ane bahu suMdara nyAyo kADhyA che. gurudeva' khUba prasanna thatA hatA. evI ja vAta eka jagyAe emaNe nirjarA adhikAra'mAM karI che. e gAthA mane yAda nathI. mumukSu - pUjya bhAIzrI :che ne. spaSTa che. 7 ane 11 gAthAmAM to spaSTa ja che. be namunA to mane yAda che. eka to meM vAMcelo che e nirjarA adhikA2'mAM che. e cAreka joI laIzuM. 11(mI) gAthAmAM vyavahAranaya abhUtArtha darzita zuddhanaya bhUtArtha che. e vAta che ne ? emaNe nyAya kADhyo che ke, prANIone bhedarUpa vyavahArano pakSa to anAdikALathI ja che ane eno upadeza paNa bahudhA sarva prANIo 5raspara kare che.' ekabIjAne kahe che, juo ! Ama na hoya Ama hoya, Ama na hoya ane Ama hoya. vyavahAranI vAtomAM. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-664 167 vaLI jinavANImAM vyavahArano upadeza zudghanayano hastAvalaMba (sahAyaka) jANI bahu karyo che;...' jinavANImAM jo Volume tapAsavAmAM Ave, kada tapAsavAmAM Ave to vyavahAranayanA viSayano vistAra ghaNo che. nizcayanayamAM vistAra thaI zakavAnI bahu jagyA nathI. ane vyavahAranayamAM to aneka nyAyo, aneka bhaMgabhedo che. eTale eno upadeza zuddhanayano hastAvalaMba...' e zudghanayane hastAvalaMba eTale prathama pagathiye kAmamAM Ave che ema jANIne hAthane Teko maLe, zudghanayane Teko maLe. hastAvalaMba eTale Teko Apavo. zudghanayanA TekArUpe vAta karI che. vyavahAranayanI vAta kevI rIte karI che ? ke zudghanayane Teko maLe evI rIte karI che. vyavahAranayanI vAta vyavahAra khAtara nathI karI. zudghanayane grahaNa karavA khAtara karI che. evo Teko maLatA zudghanaya sudhI pahoMcI jAya. paNa enuM phaLa saMsAra ja che.' AnA u52 'gurudeva' bahu prasanna hatA. zudghanayane Teko ApanAra. koNa ? zudghanayane Teko ApanAra eka korathI kahe che, vaLI enuM phaLa saMsAra batAve che. A vAta gajaba karI che. zuddhanayane Teko ApanAra che ema samajIne je vyavahArAbhAsI vyavahAra prIyatAvALA che e to coMTI paDe che, vaLagI paDe che ke juo ! zuddhanayane paNa Teko maLe che. A vyavahAra kevo che ? zuddhanayane Teko ApanAra che. juo ! A zudghanayano TekedAra che. ene tamAre dhakko na mAravo. tyAre e tarata ja dhakko mAre. paNa enuM phaLa saMsAra ja che.' enuM phaLa mokSa nathI. e 'gurudeva'ne bahu pasaMda paDyuM hatuM ke enuM phaLa saMsAra che. sIdhuM kahI dIdhuM. jinavANImAM jenuM pratipAdana che enuM phaLa saMsAra che. evI cokhavaTa mUkI che. bhAre cokhavaTa karI che, kahe. jIvone zuddhanayano pakSa to kadI Avyo nathI ane eno upadeza paNa virala che--kyAMka kyAMka che. tethI upakArI zrI gurue zuddhanayanA grahaNanuM phaLa mokSa jANIne eno upadeza pradhAnatAthI (mukhyatAthI) dIdho che.' e vyavahAranayanuM phaLa saMsAra che e vAta TIkAmAM nathI e vAta jayacaMdrajI'e 11mI gAthAnA bhAvArthamAMthI kADhelI che. evI ja vAta emaNe 7mI gAthAnI TIkAmAM karI che. A zuddha AtmAne karmabaMdhanA nimittathI azuddhapaNuM Ave che e vAta to dUra ja raho, paNa tene darzana, jJAna, cAritranA paNa bheda nathI; kAraNa ke vastu anaMtadharmarUpa eka dharmI che. paraMtu vyavahArI jana dharmone ja samaje che, dharmIne nathI jANatA; tethI vastunA koI Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 rAjahRdaya bhAga-13 asAdhAraNa dharmone upadezamAM laI abhedarUpa vastumAM paNa dharmonA nAmarUpa bhedane utpanna karI evo upadeza karavAmAM Ave che ke jJAnIne darzana che, jJAna che, cAritra che. Ama abhedamAM bheda karavAmAM Ave che tethI te vyavahAra che. paramArthathI vicAravAmAM Ave to anaMta paryAyone eka dravya abhedarUpe pIne beThuM che tethI temAM bheda nathI.' ahIM koI kahe ke payaya paNa dravyanA ja bheda che, avasu to nathI; to tene vyavahAra kema kahI zakAya ?' e to kharekhara nizcaya aMga che. vastunuM e nizcaya aMga che. pramANanA viSayavALo Akho padArtha laIe to paryAya to enuM eka aMga che. tenuM samAdhAna - e to kharuM che. eTale dravyAnuyogano amane khyAla che ke enuM aMga che. paNa.... A nyAya bahu viziSTa kADhyo che. paNa kahIne. paNa ahIM dravyadRSTithI abhedane pradhAna karI upadeza che. ahIMyAM upadeza zAno che ? dravyadRSTinA viSayabhUta padArtha je abheda che eno upadeza che. pramANanA viSayane ahIMyAM amAre batAvavo nathI, ema kahe che. amAre dravyadRSTino viSaya batAvavo che). 6 ane 7 gAthAno viSaya A che e dravyadRSTino viSaya amAre batAvavo che. pramatto - mitto apramatta ne pramatta paryAya te huM nahi. ema lIdhuM che. e mAruM aMga che ema na kIdhuM. te huM nahIM ema kahI dIdhuM che. ahIMyAM to dravyadRSTithI abhedane pradhAna karI upadeza che. abhedaSTimAM bhedane gauNa kahevAthI ja abheda sArI rIte mAluma paDI zake che. tethI bhedane gauNa karIne tene vyavahAra kahyo che. ahIM evo abhiprAya che ke... A paNa vAta vizeSa kADhI che. ke bhedadaSTimAM nirvikalpa dazA nathI thatI." bhale te guNabheda ane paryAyabheda vastunA avayavo hoya topaNa enI dRSTimAM nirvikalpa dazA thatI nathI ane sarAgIne vikalpa rahyA kare che...jIva sarAgI hovAthI tene vikalpa rahyA kare che). vItarAgIne vAMdho nathI. je sarvajJa vItarAga che ene guNabheda ane paryAyabheda pUrepUrA jaNAya che. eTalA to chaghasthane koI divasa jaNAtA nathI. anaMte anaMta guNono pratyeka bheda, anaMteanaMta paryAyano pratyeka bheda, anAdianaMta paryAyo ane eka ekano paryAyano avibhAga praticcheda eno pratyeka avibhAga praticcheda. eTalA bhedo emane jaNAvA chatAM emane rAga nathI thato. kemake vItarAgI avasthAmAM, saMpUrNa vItarAgI avasthAmAM e jJAna thAya che. paNa sarAgI Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 169 patrAMka-664. avasthAmAM.... A viveka karyo che. jJAnane kAraNe nahi sarAgIpaNAne kAraNe. juo ! sUkSmatA zuM che ? bhedane jANavuM e rAganuM kAraNa nathI paNa sarAgI avasthAmAM bhedane jANavuM te rAganuM kAraNa che, ema kahe che. kemake jANatA eTaluM avalaMbana levAya che. e bhedane jANatA jJAnIne paNa cAritramohathI asthiratA Ave che. eTalA evA bhedane jANatA. bhedadRSTimAM nirvikalpa dazA nathI thatI ane sAgIne vikalpa rahyA kare che..." sarAgI eTale chagha0 laI levA. "mATe jyAM sudhI rAgAdika maTe nahi.' jJAnIne paNa jyAM sudhI rAgAdika sarvathA maTe nahi tyAM sudhI bhedane gauNa karI abhedarUpa nirvikalpa anubhava karAvavAmAM Avyo che. A amAro upadeza che. kemake AcArya mahArAje to ema kahI dIdhuM che, TIkAnI aMdara evA zabda vAparyA che ke AtmAne baMdhapaNuM, azuddhapaNuM, karmabaMdhanA nimittathI udayamAM joDAvAthI azuddhapaNuM thAya e to che ja nahi. trikALI zuddha dhruva AtmAne, dRSTinA viSayane. paNa e zuddhAtmAne, dhruva AtmAne darzana-jJAna-cAritra paNa vidyamAna nathI. bhedano niSedha karavo che eTale ene traNa prakAra ja nathI, evA koI prakAra ja nathI. kharekhara to bhASA cokhkhI ema AvavI joIe ... joramAM ne joramAM vAta kare che. ane e jora abhedapaNuM pamADe che. abhedanuM jora abhedabhAva upajAve che. abhedanA joramAM evI bhASAno saMkSepa thavo e doSa nathI. nahitara koI vidvAna ema kahe ke, sAheba ! Ape ema kahevuM hatuM ke darzana-jJAna-cAritra che eno bheda vidyamAna nathI ema kaho. paNa darzana-jJAna-cAritra nathI ema kahezo to vedAMta thaI jaze. athavA zUnya matavAdi je che eno prasaMga Avaze ke to pachI AtmAmAM guNabheda nathI eTale AtmA to guNo vagarano zUnya che. enAmAM kAMI che ja nahi. to e to jene viparItatA thavI hoya enuM e jANe. amAre ahIMyAM. kemake sAMbhaLanArane khabara che ke AcAryo to dravyAnuyoganA pAraMgata che. dravyAnuyoga nathI jANatA e zaMkA emanA viSe karI zakAya evI jagyA nathI, koI avakAza nathI. evA AcAryo jyAre ema kahe ke AtmAne darzana-jJAna-cAritra paNa vidyamAna nathI tyAre enI aMdara, evA joranI aMdara koI pAramArthika rahasya raheluM che ema samajavuM ghaTe che. kRpALudeve e vAta kADhI che ke, "digaMbara AcAryonA AvA tIkhA vacano joIne rahasya kAMIka samajAya che. zuM samajAya che ? rahasya samajAya che. bhAvArtha Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 rAjahRdaya bhAga-13 samajAya che ema na kahyuM, zabdArtha samajAya che ema na kahyuM. rahasya samajAya che. ane e paNa kAMIka amane samajAya che. enuM UMDANa ghaNuM che. kAMIka samajAya che ke kAMIka vAta koIka pAramArthika dRSTinI koI alaukika vAta kahevA mAge che. evuM kAMIka samajAya che. ane e adhyAtmanA vacano to evA tIkhA ja nIkaLelA che. AcAryonA ane jJAnIonI dravyadRSTine sUcaka je vacano che e ghaNA tIkhA che. ane evI tIkhAza che e pAramArthika lAbhanuM kAraNa che. te vacana kahenArane te bhAvamAM AvIne te vacano kahevAyA che. zuSkatAthI e vacano kahevAyA nathI paNa adhyAtmaraNamAM AvIne e vacano kahevAyA che. ane suyogya pAtrone evA vacanothI evo ja adhyAtmarasa upajavA yogya che. ema sva-para baMnene e hitakAraka che. mumukSu :- darzana-jJAna-cAritra... pUjya bhAIzrI - guNabheda uDADI dIdho. eTale guNa nathI ema kahI dIdhuM. kemake enAthI vikalpa maTato nathI. jyAM sudhI e bhedanA vicAro cAle che tyAM sudhI vikalpa maTato nathI. ane evA abhedatattvane bheda simita che. abheda asIma che. bheda maryAdita che ane abhedatA amaryAdita che. eTale paNa enI kiMmata vadhAre che. enA upara vadhAre vajana devA pAchaLa paNa vastusthiti che. ane tethI pAramArthika lAbhanA hetuthI ema kahevAmAM Ave to te atyaMta samyapha che athavA samyapha ekAMta che. ekAMta lAge topaNa e samyapha ekAMta che, samyapha thavA arthe te ekAMta che, samyakapaNuM pAmavA arthe te ekAMta che eTale te ucita ja che. mumukSu - guNabhedathI grahaNa na karavuM e to samajAya che paNa guNabheda.. pUjya bhAIzrI :- hA, kharekhara to cokhkhuM ema kahevuM joIe ke guNabheda grahaNa na karavA. paNa joramAM ne joramAM ema kahevuM che, emAM thoDuM rahasya evuM che ke abhedane jonAra bhedane e vakhate joto nathI. athavA abhedane anubhavanArane bhedano anubhava thato nathI. anubhava nathI thato. jANavuM ane vedanuM be jJAnanI paryAya che. ApaNe A viSaya upara thoDI carcA karIe chIe. to na to abheda anubhavakALe bheda jANavAmAM Ave che ke na to abheda anubhavakALe bhedanuM vedana thAya che. bemAMthI ekapaNa thatuM nathI. to kahe jo mAro anubhava Ama kaheto hoya to have be nathI ema kahI do ne. pachI zuM vAMdho che ? UDI gayuM ? jJAnamAM uDatA nathI. Balance rahe che. dravyAnuyoganuM je jJAna che emAM guNabheda che ema Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 patrAMka-664 jANavAmAM che ane ema jANavAmAM hovAthI mithyA ekAMta thaIne e Balance out thatA nathI. paNa eTaluM jora dIdhA vinA prayojananI siddhi nathI thatI. ahIMyAM je prayojananI siddhi thavAnuM je prayojana che e prayojana sudhI lakSa pahoMcADavuM che. sAmAne paNa enuM lakSa karAvavuM che ke jo AmAM kAMIka vAta jarA vizeSa ame kahevA mAgIe chIe. "niyamasAra'nI 50mI gAthAmAM baMne munirAjo kuMdakuMdAcAryadeva' ane 'padmaprabhamaladhArideva' AcArya ane munirAja che. TIkAkAra munirAja che, AcArya nathI. baMne ema kahe che ke, A cAre bhAva che e parabhAva heya iti. paradravya parabhAva heya iti. traNa zabdo vAparyA che. to e to paryAya che eTale dravya to nathI. chatAM paradravya kahIne paradravyava kahI dIdhuM. mumukSu - udaya, upazama, kSayopazama... pUjya bhAIzrI :- kSayopazama ane kSAyikabhAva sudhdhA. cArecAra paryAyo. cAre bhAvane paradravya, parabhAva ane heya traNa zabdo vAparyA che. barAbara che ? to potAnI paryAyane parabhAva kahe hajI tyAM sudhI to hajI kAMIka ema lAge ke thoDuMka ochuM kIdhuM. sAruM thayuM bahu na kIdhuM. paNa ene paradravya kIdhuM to AcAryadevane khabara nathI ke A potAnI paryAyano bhAva che ? paradravya to pudgalAdi pAMca dravyo che. chatAM eTaluM badhuM jora zuM karavA mAre che ? paradravya sudhI kahe che. gurudeva' eno khulAso karIne nyAya bahu sarasa ApatA. traNa AMgaLI rAkhIne vAta karatA. paradravyanA lakSe ane Azraye jIvane rAga thAya che. paryAyanA Azraye, rAganA Azraye paNa jIvane azuddha paryAya evI rAganA Azraye paNa jIvane rAga ja thAya che. ema paripUrNa zuddha paryAya, eno Azraya karavA jAya topaNa rAganI utpatti thAya. ema traNe rAganuM kAraNa thatuM hovAthI, jene paripUrNa zuddha paryAya che ene to enuM lakSa thatuM ja nathI athavA to jene zuddha svarUpanuM lakSa thaI gayuM ene to zuddhAzuddha paryAyanuM lakSa thatuM ja nathI paNa je nathI samajatA ene anAdinuM lakSa paDyuM che ane A traNe eka ja prakArano vibhAva utpanna karavAmAM nimitta thatA hovAthI traNene eka khAtAmAM mUkI dIdhA. kuMkuMdAcAryadeve to ema kahIne dravyadRSTino viSayabhUta je paramapAriNAmikabhAva che enI bhAvanA bhAvI che. emaNe to potAnI bhAvanA mATe graMtha lakhyo che. zuddhAtmAnI, dhruva AtmAnI bhAvanA bhAvavAnI emanI eka rIta hatI. AcArya mahArAjanI e rIta hatI. e rIte emaNe potAnA svarUpanI bhAvanA Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 rAjahRdaya bhAga-13 bhAvI che. to e je rIte bhAvanA bhAvI che ane evI rIte je tIkhA vacano nIkaLyA che e koI pAramArthika paristhitimAM pahoMcADavA mATenI vAta che ema samajavA yogya che. tyAM vacce dravyAnuyoganI apekSA lAgavI na joIe. evI vacce dravyAnuyoganI apekSA UbhI karIne te 52mArthika prayojanane DhIluM pADavuM, prayojanane DhIluM pADavuM e vAta yogya nathI paNa ayogya che. 'sogAnIjI'e to e nyAya Apyo che, spaSTIkaraNa ApIne khullo nyAya Apyo che. kemake pote evA tIkhA vacanothI carcA karatA. tyAre koI apekSA kholIne e viSayane spaSTa karatA. joke apekSA kholIne spaSTa karavA pAchaLa e kA2Na hatuM ke carcAmAM ghaNA beThA hoya. koI anartha grahaNa karI le, bhAI navA navA che, emane loko oLakhatA nathI, samajatA nathI ane AvI tIkhI vAtamAMthI koI anartha grahaNa karI leze. evA eka vicArathI, evI zaMkAthI paNa spaSTIkaraNa ApatA tyAre e spaSTIkaraNa pratye paNa emaNe nArAjagI vyakta karI. ane e nArAjagI evA zabdomAM vyakta karI ke jyAre mULa prayojanathI koI tIkhI vAta karavAmAM AvatI hoya tyAre bIjI paNa apekSAthI Ama paNa che. jemake ahIMyAM darzana-jJAna-cAritra nathI ema kahIne bhedane uDADyA che ke darzana-jJAna-cAritra ja nathI. tyAre ema ke koIne zUnyavAda AvI jaze ema samajIne lAvane ApaNe A vAtanuM spaSTIkaraNa karIe. eTale koI vidvAna vAMcanakAra hoya e bIjA paDakhAMne khole ke juo ! bhAI ! ahIMyAM ekAMta karavAno nathI. darzana-jJAna-cAritranA bheda nathI ema kahevA mATe darzana-jJAna-cAritra nathI ema AcAryadeva kahe che. bheda nathI evo zabda, bhedavALo zabda emaNe uDADyo che. paNa vastu to bhedAbheda svarUpa che. apekSAe bheda paNa vastumAM rahelA che. to e je bhedanI apekSA e vakhate vacce lAvavI e abhedanA Force ne toDI nAkhavAnI vAta che. eTale e ema kahe ke evI koI bIjI vacce apekSA lAvIne AnuM jora uddezya, prayojana che enuM jora zithila karI nAkhe e vAta mane gamatI nathI. bIjA khulAso Ape che, e kahe che ke mane A nathI gamatuM. spaSTa kahyuM. evI rIte pote e viSayane kholI nAkhyo hato. apekSAjJAna che e eka nyAye viparitatAne TALavAmAM upayogI hovA chatAM paNa e ja apekSAjJAna adhyAtmanI tIkhAza mATe vacce lAvavAmAM Ave to e tIkhAzane toDI nAkhavAno aparAdha thaI jAya che. eTale emanI carcAmAM jyAM jyAM Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-664 173 kauMsa bharyAM che tyAre e bahu sAvadhAnI rAkhavI paDatI hatI ke evI koI apekSA kholavI nathI ke emanI tIkhAza tUTI jAya. nahitara emanAM ja abhiprAya viruddha e pravRtti thaI jaze. kauMsa bharatI vakhate e vicAra ghaNIvAra Avelo ke A to emano abhiprAya emaNe kholI mUkelo che. kauMsa bharavA jatA enI viruddha pAchuM na thaI jAya. eka bAju samAja ajANa che ene ge2samajaNa na thAya e eka khyAlamAM hatuM, bIjI bAjuthI emano abhiprAya kacAMya DhIlo na paDe ke tUTI na jAya e khyAlamAM rAkhavAnuM hatuM. ane benI vaccethI rasto kADhIne maryAdita rIte spaSTIkaraNa kauMsamAM ApavuM. e vicAra bahu Avelo. mumukSu :dravyAnuyoganA racayitA pote 'kuMdakuMdasvAmI' che, 'pravacanasAra', paMcAstikAya' e to emanuM potAnuM raceluM che. pUjya bhAIzrI :- hA. e to dravyAnuyoganA Jaint master jene kahI zakAya evA che. utpAda-vyaya-dhruvane pravacanasAra'mAM kholyo che, asAdhAraNa ! enA u52thI to bIjA AcAryoe graMtho racyA che. pravacanasA2' Adi graMtho uparathI tyAra pachInA AcAryoe paMcAdhyAyI' Adi bIjA graMthonI racanA karI che. 'umAsvAmI' vagere. mumukSu :- zAsana cAlu che e 'kuMdakuMdAcAryadeva'nA nimitte che, nahitara zAsanano lopa thaI gayo hota. pUjya bhAIzrI :- hA. lopa thaI gayo hota. adhyAtmano viSaya jo emanA zAstrothI na racANo hota to Aje zuM paristhiti hota eno aMdAja kADhavo muzkela paDI jAya. mumukSu :- jeTalo tIrthaMka2 bhagavAnano upakAra che eTalo ja 'kuMdakuMdAcAryadeva'no upakAra che. pUjya bhAIzrI :- eTalo gaNadharadevano, eTalo ja 'kuMdakuMdAcAryadeva'no ane eTalo ja 'gurudeva'no che. kemake e vAta paNa luptaprAya thaI gaI hatI. 'kuMdakuMdAcAryadeva'nA graMtho paNa pothImAM vIMTALelA hatA ane dhUDa khAtA hatA. je-te digaMbara zAstra bhaMDAronI aMdara koI kholatuM nahotuM. e Aje ghare ghare vAMcatA thayA ane enA u52 paNa eka eka zabda upara ane eka eka vacana u52 'gurudeve' spaSTIkaraNa ApyuM. Aje bhale samyajJAna nathI paNa mANasa samajavAnI koziza kare to emanA pravacano samajI zake. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 rAjadaya bhAga-13 mumukSu - pacAsa varSa pahelA e loko kahetA ke A muni thayA pachI ja A vaMcAya. pUjya bhAIzrI :- hA, ema ja kahetA, ema ja kahetA ke A to munine vAMcavA jevuM che. ApaNuM kAma nahi AmAM. ApaNuM kAma nahi. mumukSu - Aje paNa ema kahe che. pUjya bhAIzrI :- Aje hajI to aMdhAruM che badhuM. tyAM saMpradAyamAM to evuM ja che. kAMI khabara nathI. zuddhopayoga te jainadharma che e Aje paMDitone khabara nathI. enA upara to nisAsAM sarva' saMkalana karyuM che. e nyAya emaNe vizeSa kADhyo che ke "ahIM evo abhiprAya che ke bhedadaSTimAM nirvikalpa dazA thatI nathI ane sarAgIne vikalpa rahyA kare che..." jevo bhedano vicAra kare eTale sIdho vikalpa cAlu thAya. kemake e sarAga avasthAmAM bhedanuM jJAna rAga nimittaka thaI paDe che. jJAnanuM kAraNa nathI, che roganuM kAraNa. paNa tyAM avinAbhAvI rAga ane jJAnane saMbaMdha che e bahu sUkSma viSaya ahIMyAM tAravyo che. evA nyAyo je munioe, AcAryoe nathI kADhyA e samyagdaSTie kADhyA che. e vizeSatA che. evuM ja ahIMyAM ke tyAganuM utkRSTapaNe je jinavANImAM AvyuM che enuM kAraNa A che. jinendradevoe paNa potAnI gRhasthadazAmAM traNa traNa jJAnanA dhaNI hovA chatAM ane tyAgIone paNa vairAgya na hoya evo gRhasthadazAmAM jene vairAgya hato. moTA moTA tyAgIone paNa e vairAgya na hoya evo vairAgya jene gRhasthadazAmAM hato eNe paNa tyAga ja aMgIkAra karyo che. e ja tyAganuM utkRSTapaNuM siddha kare che ane tIrthaMkaradevanI vANIne e pote samarthana kare che. anaMta tIrthakaronI vANIne e samarthana kare che. ema kahIne eTalI vAta emaNe karI dIdhI. ema kahIne eTalI vAta karI dIdhI ke bhale jJAna thAya paNa vaibhava-vilAsa sAthe ene susaMgatatA nathI. jJAna thAya ene tyAga sAthe susaMgatatA che. udAsInatAne tyAga sAthe susaMgatatA che, udAsInatAne para padArthonA grahaNa sAthe susaMgatatA nathI. paMcendriyanA viSayonA grahaNa sAthe ene susaMgatatA nathI. ema e vAta emanAkRpALudevanA hRdayamAM eTalI badhI hatI ke pote eka samartha jJAnI hovA chatAM ane zAsana calAvavAnuM sAmarthya dharAvatA hovA chatAM, jyAM sudhI pote sarvasaMgaparityAga karIne tyAgI dazA grahaNa na kare tyAM sudhI upadeza mArga pravartAvavo nahi. ane jo Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 patrAMka-664 pravartAvavAmAM Ave to anaMta tIrthakaronI AjJAnuM ullaMghana thAya ema e mAnatA hatA. mumukSu - e lakhyuM che, ghaNuM karIne... pUjya bhAIzrI - hA. che ne. 837mAM cokhuM che, cokhyuM che. kADho patrAMka) 837. mumukSu - kyAreka samyagdaSTi... pUjya bhAIzrI - e to zuM che ke mArganA jJAtA che eTale batAvI zake che, kahI zake che paNa upadezamArga pravartAvavo e bIjI vAta che, upadezaka thavuM e bIjI vAta che ema kahe che. upadezaka na thavuM. e to bahu Balance rAkhIne lakhe che. pAnuM-6 23. pahelI lITI che. cothAthI nIcenA guNasthAnake to mArganuM upadezakapaNuM ghaTe ja nahIM. eTale mumukSa ane vidvAnone to upadezakapaNuM hoya zake ja nahi. kemake e to cothethI nIce pahelA guNasthAne che. kemake tyAM mArganI, AtmAnI...." khabara nathI, pratIti nathI, "tattvanI pratIti nathI, "jJAnInI oLakhANa pratIti nathI, tema ja samyagu virati nathI;..." virati kadAca hoya, koIe tyAga laI lIdho hoya ... topaNa samyapha viratI nathI. "ane e oLakhANa pratIti ane samya virati nahIM chatAM tenI prarUpaNA karavI," zenI prarUpaNA karavI ? je potAne nathI enI prarUpaNA karavI. enI bhAvanA karavI bIjI vAta che, prarUpaNA karavI e bIjI vAta che. ApaNe bhAvanA karavA beThA chIe, prarUpaNA karavA nahIM. ema dhyAnamAM rahevuM joIe. A vicAro uparathI ghaNo vicAra cAlyo che. hamaNA bahAra hatA. ApaNe tyAM je svAdhyAyano Akho DhAMco che e badalavAnI jarUra che. .. e che ke eka vaktA thAya ane bIjA badhA zrotA thaIne sAMbhaLe. pachI zuM thAya ? ke vaktAne ema thaI jAya ke huM to upadezaka chuM ane A badhA mArA upadeza sAMbhaLanArA che. emAMthI A moTI gaDabaDa UbhI thaI jAya, moTI viparitatA thaI jAya. enA badale eka mArge javA mATe nIkaLelA AtmAo sAthe besIne tattvavicAra kare, paraspara vicAronuM AdAna-pradAna kare ane e rIte satsaMganI bhAvanAthI maLe ane satsaMga kare. upadezaka thaIne upadeza na kare. evI koI paddhati pheravavI joIe. evo vicAra Avyo. eTale hamaNA kayAMka kyAMka kahuM chuM. "muMbaI gayo hato. tyAM vAta thaI ke bhAI ! amAre tyAM vAMcanakAra nathI. hamaNAM zuM thayuM ke Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 rAjahRdaya bhAga-13 sAMtAkrujhamAM eka navuM maMDaLa thayuM che, eka borIvalImAM navuM maMDaLa khulyuM che, eka "vasaInI aMdara navuM maMDaLa thayuM che). traNa navA maMDaLa thayA che. e lokone viTaMbaNA thAya che ke amAre tyAM koI vAMcanakAra nathI. badhA bhegA thaIe chIe. koI vakhata bhakti kare to koI vakhata carcAo kare paNa vAMcanakAra nathI, vAMcanakAra nathI evo eka aphasosa rahe. meM kahyuM, vAMcanakAranI jarUra nathI. mumukSu - malADathI. pUjya bhAIzrI :- zarUAta "malADathI karI che. badhA halI gayA. badhAne Azcarya thayuM hatuM. paNa meM kIdhuM, vidvAnonI ke paMDitonI kAMI jarUra nathI. tame pAMgaLA zuM karavA thAva cho ? ApaNe AtmakalyANa karavuM che ane Atmahita karavuM che. enA mATe ApaNe e rastAmAM AgaLa vadhI zakIe evA vicAro, vicAronuM AdAna-pradAna karavA ane jJAnIonA ane AcAryonA graMtho sAthe rAkhIne enA upara ApaNe svataMtra rIte ApaNuM saMzodhana karIe, ApaNA vicAromAM ApaNe kevI rIte vadhAre UMDA UtarI zakIe, AgaLa vadhI zakIe. e jAtano sAmuhika prayAsa eTalA mATe karIe ke ekalA ne ekalAne potAnI bhUla na dekhAya. huM kAMIka vicArato houM ane tamane bhUla khyAlamAM Ave, tamArI bhUla mane khyAlamAM Ave. ema karatA karatA ekabIjAnI bhUla ekabIjAthI nIkaLI jAya. athavA potAnA doSonuM paNa pote jo saraLatA hoya to nivedana kare. to e doSone kevI rIte kADhavA enI paNa carcAo cAle, saraLatA vadhe, enI carcAo cAle. ane je bhAvanA karavA yogya che enI bhAvanAo thAya. athavA satyaruSanA guNagrAma thAya, sapuruSa pratye anumodanA thAya, sapuruSa pratye badhAne bahumAna vadhe. sAmuhika rIte evuM eka vAtAvaraNa UbhuM thAya. ane e rIte bhAvanAnuM vRddhigatapaNuM thAya topaNa darzanamoha maMda paDe. kemake e nirmohIpuruSa pratyenuM bahumAna che. je koI AtmAo hoya, jJAnIo, puruSo, AcAryo. e rIte darzanamohane maMda thavAnA aneka je prakAro che e prakAranI aMdara sAthe maLIne... kAMI emAM vidvAna hoya to ja thAya ane nahitara na thAya evuM kAMI nathI. e rIte A loko to sArI carcAo goThave che. "sAMtAkrujhamAM je badhA bhegA thAya che e badhA bhAIo to ThIka ThIka carcAo kare che. paNa aThavADiyAmAM eka vakhata. hajI to evI rIte rAkhyuM che. kemake e lokone jagyAnI vyavasthA nathI. eTale koInA ghare (bese). ko'ka di AnA ghare, bIjA aThavADiye AnA ghare, trIje aThavADiye AnA ghare zarU karyuM che. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-664 177 ahIMyAM to upadezaka thavuM, prarUpaNA karavI e pragaTa mithyAtva che. zuM che ? pragaTa mithyAtva che. kugupaNuM ane mArganuM virodhapaNuM che. cothe pAMcame guNasthAne e oLakhANa pratIti che ane AtmajJAnAdi guNo aMze varte che ane pAMcamAmAM samyak dezaviratipaNAne laI cothAthI vizeSatA che, tathApi sarvaviratinA jeTalI tyAM vizuddhi nathI. eTale emane paNa emaNe adhikArI nathI gaNyA. mumukSu - Akho karuNAyoga kahI dIdho ane... pUjya bhAIzrI:- hA. eTale upadezakapaNuM emane paNa nathI. kema ? ke mArgano virodha lAge koIne. saMpUrNa vItarAgatAno upadeza karavo ane potAne vItarAgatA na dekhAya evI pravRttimAM vartavuM e mArganuM virodhapaNuM dekhAya che. virodhAbhAsI vAta UbhI thAya che. bIjAne virodhAbhAsI lAge evI pravRtti che. A to vAta Ama kare che ane varte che Ama. to evI rIte zA mATe vAta karavI ? je vAta karI e pramANe vartavAnI zakti na thAya tyAM sudhI eno upadeza na karavo. bhAvanA bhAvavI bIjI vAta che. upadeza na karavo, upadezaka thaIne na vartavuM. e nyAya emaNe bahu sAro kADhyo che. ghaNo sAro nyAya kADhyo che. pote koI koI bIjA patromAM e vAtanI vadhAre pAchI cokhavaTa karI che. kemake emanA saMparkamAM AvelA je mumukSuo hatA e emane Agraha karatA hatA ke tame zAsana calAvo, mArgano upadeza Apo. atyAre samAjanI aMdara aMdhAruM thaI gayuM che. to kahe che, ke bhAI ! e vAta sArI che, AtmAne zakti paNa che paNa hajI huM ema vicAruM chuM ke jyAM sudhI huM sarvaviratimAM na Ave tyAM sudhI mAre upadezakapaNe koI vAta na karavI. tame badhA Avo cho. mane mArganI pratIti che. e vAta huM tamane kahuM chuM e judI vAta che. emAM mArI bhAvanAnuM kAraNa che. mArI paNa bhAvanA e vakhate vizeSa ghUMTAya che paNa huM hajI upadezaka thaIne vartavA mAgato nathI. bahu pote cokhkhI samajaNamAM pravRtti kare che. e vAta thoDI vizeSa A patramAM paNa ochAvattA aMze AvavAnI ke e pote zA mATe ema kare che. tyAga saMbaMdhInuM mArgadarzana A havenI cAra lITImAM che. tyAga saMbaMdhInuM mArgadarzana che ke tyAgamAM pAchuM kartApaNuM je AvI jAya che ke Ano tyAga karuM, huM Ane choDuM, huM Ane choDuM, mAruM che ne choDuM, dhaNIpaNuM rAkhIne choDe, mAruM hatuM ne choDI dIdhuM athavA meM choDyuM, meM eno tyAga karyo. e je prakAra che e prakAra paNa yathArtha tyAga samyavirati nahi AvavA daye. eTale e viSayanI aMdara bahu spaSTIkaraNa ane mArgadarzana have pachInA Paragraph mAM laIzuM... Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 rAjahRdaya bhAga-13 tA. 13-4-1991, patrAMka - 664, 665 pravacana ne. 298 patrAMka-6 64. bAhya tyAganA viSayamAM mArgadarzana ApyuM che. zrI mahAvIra Adi tIrthakaroe bAhya tyAga aMgIkAra karyo che. janmathI samyajJAna sahita traNa jJAna hovA chatAM bAhya tyAga grahaNa karyo, sarvasaMgaparityAga karyo e enA utkRSTapaNAne siddha kare che. athavA jJAnIne paNa asaMga AtmAnA zraddhAna-jJAna sAthe asaMgapaNuM susaMgata che, saMgapaNe susaMgata nathI. e viSaya upara spaSTIkaraNa Ape che. eka Paragraph thaI gayo che. bIjA ParagraphthI. "gRhasthAdi vyavahAra varte tyAM sudhI AtmajJAna na thAya, ke AtmajJAna hoya tene gRhasthAdi vyavahAra na hoya evo niyama nathI,...." evo siddhAMta nathI ke je gRhasthadazAmAM hoya ane AtmAnuM jJAna na thAya athavA AtmAnuM jJAna thAya tene gRhasthapaNAno bahAramAM udaya athavA vyavahAra na hoya evo koI siddhAMta nathI, evI koI vastusthiti nathI. arthAt gRhasthavyavahAra hoya temAM paNa AtmajJAna thaI zake che, AtmajJAna thAya tyAre gRhasthapaNAno vyavahAra cAlu rahe to AtmajJAnane bAdhA AvatI nathI. tethI koIpaNa gRhastha manuSya, potAne atyAre lAgevaLage che tyAM sudhI, vartamAna paristhitimAM AtmajJAnanI prApti karIne anaMta bhavano cheda karI zake che ane te thaI zakavA yogya che. A siddhAMtika vAta thaI. pachI jIva tathArUpa prayatna karIne AtmajJAna prApta kare ane na paNa kare. paNa zakyatA rahelI che. evuM nathI ke AtmajJAna prApta karatA pahelA jeNe amuka prakAre tyAga karyo hoya tene ja AtmajJAnanI prApti thAya. aMze tyAga ke savaze tyAga karyo hoya tene ja AtmajJAnanI prApti thAya evI koI pUrvazarata nathI. A eka mArganI suvidhA che. pharIne, gRhasthAdi vyavahAra varte tyAM sudhI AtmajJAna na thAya, ke AtmajJAna hoya tene gRhasthAdi vyavahAra na hoya evo niyama nathI, tema chatAM." tema chatAM gRhasthadazAmAM paNa jJAnIne, gRhasthadazAmAM rahelA "jJAnIne paNa tyAgavyavahAranI Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-664 179 bhalAmaNa parama puruSoe upadezI che;...' tevA jJAnIone je upadeza che, upadezanA traNa tabakkA che. tIrthaMkaradevanA upadezamAM mumukSujIvane upadeza karyo che enI bhUmikAno, jJAnIone upadeza karyo che enI bhUmikAno, munione paNa enI bhUmikAno upadeza karyo che. darekanA stara judA judA hovAthI upadezano viSaya paNa alaga alaga hoya che. ahIMyAM paNa jJAnadazA prApta thayA pachI, AtmajJAnanI prApti thayA pachI gRhasthadazA che eTale bAdhA nathI topaNa. ema kahe che. gRhasthadazAnI AtmajJAnane bAdhA nathI topaNa, ene paNa 'tyAgavyavahAranI bhalAmaNa parama puruSoe upadezI che;...' paramapuruSo eTale tIrthaMkaradevoe. tene paNa evo upadeza karyo che ke pUrvapuNyanA yoge bhogopabhoganA saMyogo tamane vartatA hoya topaNa te bhogopabhoganA saMyogomAM vartatA AtmajJAnane bhale bAdhA na thatI hoya topaNa tamAre teno tyAga kartavya che. evo upadeza karyo che. bAdhA nathI mATe vAMdho nathI mATe bhale tame varto evo upadeza nathI karyo. juo ! kevI rIte vAtane kaI DhALamAM DhALe che ! are...! mumukSune paNa tyAgano upadeza che. jJAnIne to tyAgano upadeza che ema nahi paNa mumukSune paNa tyAgano upadeza che. evuM kAMI nathI ke mumukSu hoya eTale tyAga na karI zake. enI zakti na hoya to judI vAta che. e pariNAmanI zakti joIne ka2vAno viSaya che. athavA alpa zakti hoya to prathama AtmajJAna thavA arthe teno upayoga karavo paNa tyAgAdimAM jaIne eno upayoga karatA AtmajJAna karavAmAM potAnI zakti na bace ke na rahe to te prakAre avidhie zaktino upayoga kartavya nathI. eTaluM vicArI zakAya. tema chatAM paNa zAnIne paNa tyAgavyavahAranI bhalAmaNa parama puruSoe upadezI che; kemake tyAga aizvaryane spaSTa vyakta kare che,...' je-te padArthano tyAga karatA te padArtha vinA paNa vRtti zuddha rahe che, vRttimAM koIpaNa jAtano kleza nathI thato ane vRttinuM zuddhapaNuM rahe che e enA aizvaryane, sAmarthyane sUcave che ke ene 525dArthanI jarUra paDatI nathI. je padArthano tyAga karyo che te padArthanI tene jarU2 paDatI nathI, ene AvazyakatA nathI. te aizvaryane spaSTa kare che, enA sAmarthyane spaSTa kare che, enI moTAIne spaSTa kare che. tethI ane lokane upakArabhUta che tethI...' bIjAne paNa e anusaraNanuM kA2Na bane che. bIjA lokone u5kA2nuM e kA2Na bane che. jemake eka jJAnI evA Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 rAjahRdaya bhAga-13 che ke je koI zrImaMta hoya, rAjA mahArAjA hoya, cakravartI hoya to e tyAgI dazAmAM na rahI zake. ene enA saMyogo anusAra rahevuM paDe. moTA rAjA hoya, rAjasabhAmAM Ave to enA e jAtanA AbhUSaNo paherIne Ave, e jAtanA kapaDA UMcI jAtanA, e jAtanA AbhUSaNa e paherIne Ave. ane koI bIjA evA jJAnI hoya ke je ekadama sAdAIthI ane tyAgI dazAmAM koI brahmacArI hoya, bilakula gRhastha hovA chatAM, cothA guNasthAne hovA chatAM paNa ekadama AhAra, pANI, kapaDAM, raheNI, karaNI ane jIvananI aMdara ekadama sAdagIthI rahe. to bIjAne upakArabhUta pelA nahi thaI zake. je vaibhavavALI paristhitimAM jeno bAhya dekhAva che e bIjA mumukSujIvone, bIjA lokone mArgamAM AvavA mATe upakAranuM kAraNa nahi thaI zake. jyAre je anusaratA haze, tyAgane anusaratA haze evA jJAnI haze to bIjA jIvone upakAranuM kAraNa thaI zakaze. eTalo bIjAnI apekSAe phera paDe che. enA AtmajJAnanI apekSAe evo koI moTo phera paDato nathI. mumukSu :- 'gurudevazrI'... = pUjya bhAIzrI :- hA. gurudevazrI' ane 'zrImadjI'nuM juo. kevo phera paDyo che ? ke 'zrImadjI' pote gRhastha vyavahAramAM hatA to bahu maryAdita mANasone upakAramAM nimitta thayA. 'gurudevazrI' tyAgI avasthAmAM hatA to hajAro-lAkho mANasone u5kA2mAM nimittabhUta thayA. e rIte bIjAone upakAra thavAmAM e nimitta paDe che. emanA 'aizvaryane spaSTa vyakta kare che, tethI ane lokane upakArabhUta che tethI, tyAga akartavyalakSe kartavya che, emAM saMdeha nathI.' juo ! kartApaNAnA bhAvathI tyAga kartavya nathI. meM A choDyuM, meM Ano tyAga karyo che e prakAre tyAga kartavya nathI. paNa akartApaNA bhAve huM bhinna hovAthI, kharekhara 525dArtho ane mAre sarvathA dravya-kSetra-kALa-bhAvathI sarvathA bhinnapaNuM hovAne lIdhe mAre enA tyAganuM kartApaNuM to karavAno prazna ja nathI. saheje mArI vRtti te te padArthone grahaNa karavA pratye jatI nathI. evuM sahaja mAruM je pariNamana che te padArthone nahi grahaNa karavAmAM mAre vRttinuM damana karavuM paDatuM nathI, mane kleza thato nathI, mArA pariNAma bagaDatA nathI. sahajapaNe te te padArthono tyAga karatA jo mane mArA pariNAmanI sthiti barAbara jaLavAya rahe che to e padArthono meM tyAga karyo che e vAta paNa mArA Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 patrAMka-664 jJAnamAM ane zraddhAnamAM to che nahi. tethI te akartApaNA bhAve e tyAga kartavya che. karavA yogya che. ema thatuM hoya to e bIjAne paNa upakAranuM kAraNa thaze. "emAM saMdeha nathI." ane pote paNa eTalA azubhathI bacaze. - have e ja viSayamAM vizeSa spaSTIkaraNa Ape che ke, "svasvarUpane viSe sthiti tene paramArthasaMyama' kahyo che. zuddhopayoga thaIne svarUpastha dazA utpanna thaI jAya e to paramArthasaMyama che. kemake upayoga ja jyAM bahAra na gayo, pariNAma jyAM parapadArthane Azraye na thayA, avalaMbane na thayA, parasamukha na thayA e to paramArtha saMyama che, utkRSTa saMyama che, vAstavika saMyama che. "te saMyamane kAraNabhUta evAM anya nimittonA grahaNane vyavahArasaMyama' kahyo che.' evA paramArtha saMyamanA kAraNabhUta, evA tyAga karavAnA je kAMI, tyAga karavAnA nimitto grahaNa karavA, tyAganA nimitto grahaNa karavA ema lIdhuM. bhogopabhoganA nimitto grahaNa karavA ema nahi, saMyamanA nimitto grahaNa karavA eTale ke e jAtanA vratAdi je kAMI che te saMyamanA pratijJA Adi grahaNa karavA tene vyavahArasaMyama kahyo che. kone vyavahAra saMyama kahyo che? paramArthasaMyamane kAraNabhUta thAya evA. A zarata mUkI che. jo paramArthasaMyamane eTale zuddhopayogane kAraNabhUta na thAya to ene vyavahArasaMyama evuM nAma ApavAmAM AvatuM nathI. tene vyavahArasaMyama kahyo che. koI jJAnI puruSoe te saMyamano paNa niSedha karyo nathI. evA saMyamano ane tyAgano koI jJAnI niSedha karatA nathI. je vyavahArasaMyama dvArA, paramArthe saMyamane prApta karI zakAya. prere te paramArthane, te vyavahAra saMmata." te vyavahArane ame vyavahAra tarIke saMmata karelo che, tIrthaMkaradevoe paNa saMmata karelo che. eTale koI jJAnIpuruSoe te saMyamano paNa niSedha karyo nathI. kyAMka kyAMka to niSedha Ave che. to enI apekSA batAve che have ke kayAM niSedha Ave che. paramArthanI upekSA (lakSa vagara)..." zuddhAtmAnA lakSa vinA. hajI zuddhAtmAnuM to lakSa karyuM nathI. lakSamAM potAnuM svarUpa to lIdhuM nathI. paramArthanI upekSA..." ane enI upekSA varte che. potAnA zuddhAtmAnuM lakSa karavuM, enuM jJAna karavuM, emAM sthira thavuM evo je nizcaya mokSamArga che enI to upekSA varte che. lakSa nahi hovAthI. paramArthanI upekSA lakSa vagara) e je vyavahArasaMyamamAM ja paramArthasaMyamanI mAnyatA rAkhe che ane bAhyasaMyama pALIne dharma karIe chIe ema mAne che. paramArthasaMyama to dharma che. eTale je vyavahArasaMyamamAM ja paramArthasaMyamanI mAnyatA Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 rAjahRdaya bhAga-13 rAkhe." Aje saMpradAyamAM cAle che e paristhiti. 'tenA vyavahArarsayamano, teno abhiniveza TALavA, niSedha karyo che. pAcho emAM paNa ke evo vyavahArasaMyama pALatA e vyavahArasaMyamano niyamathI abhiniveza thAya che, tenuM abhimAna thAya che. ame tyAgI chIe, ame saMyamI chIe, ame muni chIe, ame Ama chIe, ame Ama chIe. e je kAMI eno abhiniveza che athavA ahaMbhAva che athavA asat abhimAna che. je mana-vacana-kAyAnA bAhya saMyamanI pravRtti AtmAmAM astitva dharAvatI nathI, asat che, enuM ahaMpaNuM karyuM tene asatu abhimAna kahevAmAM Ave che. ene abhiniveza kahe che. eno niSedha karyo che. kharekhara saMyamano niSedha nathI karyo paNa e abhinivezano niSedha karyo che. paNa vyavahArasaMyamamAM kaMI paNa paramArthanI nimittatA nathI, ema jJAnI puruSoe kahyuM nathI.' paNa evo vyavahArasaMyama pALe ane e paramArthasaMyamano puruSArtha kare to ene e sahAyaka che, ene e anukULa che, enA e kArya mATe anarUpa che. eno niSedha karavAmAM Avyo nathI. juo ! eka ParagraphnI aMdara keTalI cokhavaTa ApI che ! viSayanI cokhavaTa keTalI badhI che ! vyavahArasaMyama zuM ? nizcayasaMyama zuM ? vyavahArasaMyama ane nizcayasaMyamane saMbaMdha kyA? saMbaMdha na rahe to avaguNa thAya, jJAnIo eno niSedha kevI rIte kare che. e badhI vAta pAMca lITImAM mUkI dIdhI. mumukSu - nizcaya ane vyavahArano khulAso paNa ghaNo Apyo. pUjya bhAIzrI :- badho ekadama spaSTa khulAso Apyo che. emane to e Akho viSaya jJAnamAM rame che. Akho viSaya jJAnanI aMdara spaSTa rame che. eTale to ekadhArAe 142 kaDI lakhI. badhI vAto phaTAphaTa evI nIkaLI che ke prere te paramArthane te vyavahAra samaMta." e badhuM kyAMthI nIkaLyuM) ? ekadama dhArAmAMthI nIkaLe che. potAnA jJAnanI aMdara to viSaya ekadama spaSTa coo tare che. mumukSa:- vyavahAra saMyamamAM kAMI paNa paramArthanI nimittatA... pUjya bhAIzrI:- nathI. evuM nathI kahyuM. nathI kahyuM. mumukSu:- to kathaMcit nimitta ? pUjya bhAIzrI :- hA, nimitattva che. vyavahAra saMyamamAM nizcayasayamanuM nimittatattva che. ane chaThA-sAtamA guNasthAne pramatta guNasthAnanA paMca mahAvratAdi vyavahArane nimittabhUta bhAva kahyA che. chaThA guNasthAne munirAjane zuddhopayoga nathI. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-664 183 upayogamAM to paMca mahAvratAdi aThyAvIza mULaguNano vyavahArasaMyama che. pariNatimAM zuddha pariNita che. barAbara ? to e zuddha pariNati chaThA guNasthAnane yogya zuddha pariNatine rahevAnuM sthAna zuM che ? ke te vakhatano je vyavahA2saMyama che e che. aThyAvIza mULaguNamAMthI eka guNa tUTe eTale chaThA guNasthAnane yogya sAdhupaNuM tyAM na hoya. ApaNe kema 'gurudeva' ema kahetA hatA ke, atyAre loko digaMbara dIkSA le che. topaNa coko eno thAya che ke nathI thAto ? ema kema pUchatA hatA ? emano coko thAya che ke nathI thato ? coko eTale rasoDuM. ApaNe gujarAtImAM rasoDuM kahIe. ene e loko coko kahe che. rasoDuM sApha kare eTale cokA sApha karI nAkhyA ema kahe. to enA mATe rasoDuM thAya che eTale uddezika AhAra thaI gayo. je anauddezika AhAra aThyAvIza mULaguNamAM munirAjane prANa jAya topaNa eka annano dANo ke eka pANInuM biMdu na le. A "gurudeva'nA zabdo hatA. pANInuM eka biMdu paNa na le. prANa jAya to bhale jAya. je chaThThA guNasthAnanI atyaMtara zuddha pariNati che ene mApavAnuM to bahAramAM koI sAdhana nathI ke nagna digaMbara dazA che ane ene chaThA guNasthAnanI zuddha pariNati varte che ke nathI vartatI ? to zuM karavuM ? ke enA aThyAvIza muLaguNa cokhkhA che ke nahi e jovuM. dravyaliMgIne to aThyAvIza muLaguNa cokhkhA hoya. pachI zuM karavuM ? 'pravacanasAra'mAM bhagavAna 'kuMdakuMdAcArye' A carcA upADI. trIjo adhikAra lakhyo- caraNAnuyogasUcakacUlikA. emAM A viSaya upADyo. ke to pachI amAre zuM karavuM ? to kahe jenA aThyAvIza mULaguNa cokhkhA dekhAya, nagna digaMbara dIkSAdhArI muni hoya to dravyaliMgI che ke bhAvaliMgI che e to paricaya karyA vinA khabara nahi paDe. e have nagaramAM Agamana kare che ane gRhasthone AhAradAna mATeno bhAva thayo che. anauddezika. enA mATe rAMdhyuM nathI. pote je AhAra banAvyo che emAMthI ene AhA2 karAvavo che. ane pote eTaluM uNuM levuM che. te divase pote ocho AhAra le. ane e enA utsAhamAM. jema mANasanA ghare bahu utsAhano prasaMga hoya ane ema kahe ke have khAvAmAM rasa nathI. khAvuM zuM bhAve ? atyAre A utsAha keTalo che ? ema karIne mANasa (khAya nahi). eTalo ene utsAha Ave ke mArA ghare to bhagavAna padhAryA. ane Aje meM bhagavAnane AhAradAna ApyuM. muni bhagavaMta ! to enA utsAhamAM uNo AhAra levAmAM jarA Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 rAjahRdaya bhAga-13 paNa pAchuM pariNAmanI aMdara saMkoca na thAya ke kleza na thAya ke vikalpa na thAya. eTalo utsAha hoya. dravyaliMgI hoya to ene AhAradAna devuM. tyAM pote khulAso Apyo. munirAja AvatA hoya, aThyAvIza mULaguNa cokhA hoya eTale iryAsamitithI cAlatA hoya. e badhuM pAchuM enI gamana-AgamananI badhI sthiti dekhAya Ave. eTale ene AhAradAna ApavuM. pachI jo eno upadeza levo hoya to emanI parIkSA karavI. ke bhAvaliMgI che ke nahi ? dravyaliMgI hoya to na levI. kemake gRhastha samyagdaSTi hoya, koI paMcama guNasthAnava hoya. to e dravyaliMgIno upadeza grahaNa na kare, athavA eno saMga na kare, satsaMga na kare. satsaMga e samyagdaSTino kare athavA bhAvaliMgI munino kare. e parIkSA karavAnI emanI yogyatA hoya che pAchI. evI parIkSA karavAnI emanI yogyatA hoya che. tyAM sudhI e trIjA adhikAramAM pravacanasAranI aMdara emaNe viSaya spaSTa karyo che. mumukSu - anubhava thayA pachI parIkSA laI zake ne ? pUjya bhAIzrI :- khuda anubhave nahi, e to thoDA paricaye paNa karI le. eka-be prazna pUche tyAM khabara paDI jAya. viSaya evo che ke jene aMtaramAM bhedajJAna varte che, bhedajJAna karavAnI kaLA-Technique che e jene sAdhya che. e sAmo jIva bhedajJAna kare che ke nathI karato ? e prazna pUche tyAM samajAya jAya. aMtaramAM sUkSma rAganA kaNathI paNa kevI rIte bhinna paDavuM e eka aMtaraMga anubhavano viSaya che. ane e anubhavamAM AvyA hoya e e viSayane pakaDI le che ke A bhedajJAna karI zake che ke nathI karatA. tarata khabara paDI jAya. zuddhopayogano viSaya hoya enI paNa ene khabara paDI jAya. ke zuddhopayogamAM kevI rIte Ave che. ane je munidazAnI bhAvanA bhAvatA hoya ene to munidazAnuM AkhuM citra hoya che enI pAse. gurudeva "bahenazrInA vacanAmRtamAM munidazAnA viSayo kyAMthI AvyA ? atyAre to koIe muni joyA nathI. AkhuM citra hoya che ke AvA muni hoya che. to e pratyakSa muni Ave eTale parakhI ja le, oLakhI ja le. ene khabara na paDe evuM bane ja nahi. e enA pagamAM paDI jAya che. ane jo na hoya to AhAradAna dIdho eno koI ene doSa nathI. eno koI ene doSa nathI. kemake enA bahArano vyavahAra cokhkho hato. jeno bahArano vyavahAra cokhkho na hoya ene muni tarIke Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-664 185 paDagAhana karIne vidhipUrvaka AhAra na de. e dharmabuddhie e jAtano vyavahAra che. mumukSu - baMne samyagdarzana to thayuM hoya ne ? pUjya bhAIzrI :- nahi. bahAramAM dravyaliMgI hoya ene na paNa hoya ane hoya paNa. beya hoya. have evA paNa dravyaliMgI hoya ke je caturtha guNasthAnavartI hoya ane paMcama guNasthAnavartI hoya. paNa chaThA-sAtamA guNasthAnavartI na hoya. to spaSTapaNe pUchI le ke Apano bhedajJAna Adi zuddhopayogano viSaya to barAbara che. to atyAre munidazAyogamAM ApanI zuddha pariNati chaThThA guNasthAnamAM ane aMtarmuhUrtamAM Apane zuddhopayogamAM AvavuM thAya che? jo bhAvaliMgI muni hoya ke samyagdaSTi hoya to satya kahe. asatya to kahe nahi. ema kahe ke meM dIkSA dhAraNa karI che. paNa hajI mArI gati cothA guNasthAna sudhI pahoMcI che athavA paMcama guNasthAnavartI sudhI AvuM chuM. chaThThA-sAtamA guNasthAna mATeno abhilASI chuM, prayatnavaMta chuM, puruSArtha cAle che. to ene satsaMga karavAmAM bAdha nathI. samyagdaSTi hoya, paMcama guNasthAnavartI hoya to eno satsaMga karavAmAM bAdha nathI. paNa mithyAdaSTi hoya to eno saMga eTalA mATe na kare ke enI viparita zraddhA enA upadezathI potAnI yogyatA na hoya to ene enA pratyenuM bahumAna thatA ene avaguNa thavAno avasara Ave. eTalA mATe. mumukSu - samyagdarzana thayA pachI dravyaliMgI kahevAya kharA? pUjya bhAIzrI :- hA. bahAramAM dIkSA dhAraNa karI e to dravyaliMgI kahevAya. jo munidazAne na prApta thayA hoya to. chaThuM-sAtamuM guNasthAna Ave eTale bhAvaliMgI kahevAya. e pahelA badhA dravyaliMgI che. dravyaliMgInA traNa prakAra : mithyAdRSTi dIkSAdhArI dravyaliMgI, caturtha guNasthAnavartI dIkSAdhArI dravyaliMgI, paMcama guNasthAnavartI dIkSAdhArI dravyaliMgI. pachI chaThThuM-sAtame Ave eTale e bhAvaliMgI kahevAmAM Ave che. Ama traNa prakAra paDe che. mumukSa - e chaThe guNasthAne Ave tyAre samyagdarzana thaI jAya ne ? pUjya bhAIzrI - cothe thaI jAya che. cothe ja jAya pachI chaThTha na thavAno kayAM prazna che ? e prazna ja kyAM che ? somAM nevuM AvI ja jAya ne. so rUpiyA che to kevuM che ke nahi? paNa so hoya to nevuM to thaI ja gayA. pachI dasa vadhyA pachI so thayA che. eTale e to prazna ja nathI. mumukSu :- samyagdarzana thayA pachI dravyaliMgI rahe kema ? Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 rAjahRdaya bhAga-13 pUjya bhAIzrI - bhAvaliMga nathI mATe ene dravyaliMgI kahevAya che. bhAvaliMga sAdhupaNuM nathI AvyuM. chaThThA-sAtamA guNasthAna sudhI eno puruSArtha nathI vartato mATe. mumukSu - pracura svasaMvedanano viSaya che. pUjya bhAIzrI - hA. aMtamuhUrtamAM zuddhopayoga thAya. cothA guNasthAne na thAya. pAMcamA guNasthAne aMtarmuhUrtamAM zuddhopayoga na thAya, na thaI zake. eTale. mumukSu - prazna che ke pracurasvasaMvedana thayuM kahevAya... pUjya bhAIzrI :- hA, pracurasvasaMvedana hoya ane aMtarmuhUrtamAM zuddhopayoga hoya. enI pariNatimAM phera che. cothA guNasthAnanI pariNati karatA pAMcamAM guNasthAnanI pariNati ujha che ane pAMcamA karatA chaThThAnI pariNati ujha che. vikalpadazAmAM. e pharaka che. ane zuddhopayoganA aMtarALamAM paNa pharaka che. bhAvaliMgI muni hoya ene aMtarmuhUrtamAM zuddhopayoga thAya. cothe-pAMcame guNasthAne aMtarmuhUrtamAM na Ave. ene zuddhopayoga thavAmAM, nirvikalpa thavAmAM vadhAre vakhata lAge. atyAre to A guNasthAnanuM jJAna 'gurudevanA anuyAyIo sivAya kyAMya nathI. "gurudevanA vidvAno sivAya kyAMya nathI. digaMbarone khabara nathI. zvetAMbarone to kyAMthI khabara hoya ? zrImadjInA anuyAyIonA vidvAnone e viSe spaSTIkaraNa nathI. ane digaMbara saMpradAyamAM nathI, e lokone khyAla nathI. gurudeve A viSaya sArI rIte spaSTa karyo che. kemake emanI sAme A badhI vAta AvI ke, bhAI ! dravyaliMgI koNa ? bhAvaliMgI koNa ? kono saMga karAya ? kono saMga na karAya ? e badho zAstramAM viSaya Avyo. e "pravacanasAramAM viSaya lIdho che. dravyaliMgI hoya to AhAradAna ApIne saMga choDI devo. bhAvaliMgI hoya to enA saMgamAM jAvuM, eno paricaya karavo, enI bhakti karavI, eno upadeza sAMbhaLavo e badhI vAta lIdhI. mumukSu - ame nAnA hatA tyAre sAdhuo samajAvatA ke tame zrAvaka cho eTale tamAruM pAMcamuM guNasthAna, ame sAdhu chIe to amAruM chaThTha guNasthAna. ahIMyAM AvyA to "gurudeve" Degrade karyA. pUjya bhAIzrI - Degrade karyA nahi. hatA ja tenuM bhAna karAvyuM. jyAM hatA enuM bhAna karAvyuM. Degrade nathI karyA kAMI. paNa je hatA enuM bhAna karAvyuM ke, Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-664 187 bhAI! tame hajI pahele guNasthAne cho ane je chaThuM mAne che e paNa hajI pahele guNasthAne che. ema kIdhuM. mumukSu - deva-guru-dharmanI zraddhA thaI eTale samakita AvI gayuM. pUjya bhAIzrI :- hA, samakita AvI gayuM nahi, gRhIta mithyAtva AvI gayuM. zuM AvyuM ? gRhIta mithyAtva AvI gayuM. grahita mithyAtva kone hoya ? krizcana gRhIta mithyAtvI, bauddha gRhIta mithyAtvI, musalamAna grahita mithyAtva, hinduo gRhIta mithyAtvI. anyamata badhA grahita mithyAtvamAM jAya che. ema A badhA gRhIta mithyAtvamAM e vargamAM AvI javAya. vAra na lAge. mumukSu - gurudeve" to Upgrade karyA ke tuM paramAtmA cho ema batAvyuM. pUjya bhAIzrI - ThIka ne. tuM paramAtmA cho ema nakkI kara. gurudeve ema kahyuM. zrAvaka cho ema nakkI na kara, tuM paramAtmA cho ema nakkI kara. ema "gurudeve kahyuM. kharI vAta che. mumukSu - pUrNatAne lakSe zarUAta.. pUjya bhAIzrI:- hA. tyAMthI to zarUAta karAvI che. mumukSu - A vAta paNa sarasa AvI ke gRhasthane munine AhAradAnanI prasannatAmAM Automatic AhAra uNo thaI jAya. pUjya bhAIzrI :- hA. ene to koIvAra to upavAsano vikalpa AvI jAya. ke Aja to utsAhamAM ane utsAhamAM upavAsa karI nAkhavo che. savArathI nakkI karyuM hoya ke AhAradAna karAvIne AhAra levo. nahitara na levo. ane emAM koI munirAja AvI jAya ane AhAradAna karAve to ene eTalo badho utsAha Ave ke Aje to AhAra ja levo nathI. eTalo eno saMga karavAmAM samaya jAya. pachI zuM che ke AhAra karyA pachI jo emane samaya hoya to ema kahe ke ApanA zrImukhethI kAMIka amane pAramArthika AtmakalyANano viSaya samajAvo. ane jo kAMI evo yoga bane to e pachI AkhI enI vRtti ja palaTAya jAya. to AhAra paNa na le e to. uNo le zuM! na paNa le e to. mumukSu - gRhasthamAM ema thAya che dIkarAne jamADyA pachI tapelI khAlI thaI jAya to mAne duHkha na thAya. jamADyAno AnaMda ja Ave. pUjya bhAIzrI :- AnaMda ja Ave. e to sIdhI vAta che. samajI zakAya evI vAta che. ane amathA paNa utsAhano prasaMga hoya tyAre mANasa nathI kahetA ? Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 rAjahRdaya bhAga-13 ke have Aje ene cAM khAvAnuM bhAvavAnuM hatuM ? ene to umaMga mAto nathI ene kAM khAvAnuM bhAvavAnu hatuM. kahe paNa thoDuM khAI le. to kahe mane bhUkha nathI lAgI. kemake ene bahAragAma javAno utsAha che. A to jIvano svabhAvika viSaya che. e utsAhamAM bIjA badhA viSayothI vRtti haTI jAya che. evo zrAvakone, dharmAtmAone e prakArano umaMga ane utsAha dharmabhAva pratyenI lAgaNI utsAhita rIte Ave che. mumukSu :- e jAtanA ene pariNAma hoya to munirAjanI sAthe sAthe jaMgalamAM cAlyo jAya. pUjya bhAIzrI :- hA. enI sAthe sAthe e ema kahe huM atyAre zaheramAM nahi rokAuM. Apa atyAre kyAM vihAra karIne hamaNA sthiratA kayAM che ? to kahe phalANA DuMgaranI taLeTImAM ke lANA upavanamAM ke A dizAmAM. pAchaLa pAchaLa jAya. kAMI nathI khAvuM have. khAvAnI jarUra nathI. Aje satsaMga maLavAno che. eTale e to enI pAchaLa vayA jAya. e cAlavA mAMDe to enI pAchaLa pAchaLa jAya. pachI jyAre sthira thaIne bese. ema lAge dhyAnamAM nathI beThA ane vikalpa dazAmAM che to upadeza mATe vinaMtI kare. (munirAja) baMdhAyelA nathI. emane vikalpa Ave to upadeza Ape. jove ke A dharmano lobhI jIva che, ahIM sudhI Avyo che ane potAne vikalpa Ave to ene upadeza Ape. nyAla thaI jAya. mumukSu :- ame to upadeza ApavA mATe ... pUjya bhAIzrI :- upadeza ApavAno adhikAra ja karyAM che ? kAle to viSaya cAlyo hato. pahelA to upadeza ApavAno adhikAra ja kyAM che ? upadeza zuM ? satsaMga karo. upadeza ApavAno adhikAra koIne nathI. 5ramArthanA kAraNabhUta evA vyavahArasaMyama'ne paNa paramArthasaMyama kahyo che.' koIvAra evA kA2Na u52 kAryano upacAra karIne koI zAstramAM vyavahArasaMyamane paNa paramArthasaMyama kahevAmAM Avyo che to tyAM kAMI zaMkA karavA jevI nathI. kAraNakAryano upacAra thaI zake che. zrI DuMga2nI icchA vizeSatAthI lakhavAnuM bane to lakhazo. prArabdha che, ema mAnIne zAnI upAdhi kare che ema jaNAtuM nathI...' have zuM kahe che ? ke mane ema lAge che ke prArabdha che mATe jJAnI gRhasthanI upAdhi kare che ema nathI. ema mAnIne nahi. jANavAmAM barAbara che ke pUrvakarmano udaya che ane pUrvakarmano udaya che mATe Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-664 189 A upAdhi che. paNa eno svIkAra nathI. mAnIne nahi, svIkArIne nahi. to pachI aMdaranI vAta zuM che ? prArabdha che mATe upAdhi kare che ema jaNAtuM nathI. eTale zuM? eTale emAM zuM Tone che? ke e to ajJAnI paNa ema kahe che ke zuM bhAI ! amAre to evo udaya AvI paDyo eTale bIjo rasto nahoto. pachI jJAnI ane ajJAnI sarakhA ? to kahe che, ema nahi. jJAnInI vAta bIjI rIte che. jJAnIne ema che ke pariNatithI chUTyA chatAM." aMdaranI pariNati chUTI gaI che. 'tyAgavA jatAM bAhya kAraNo roke che. evA saMyogo UbhA thAya che ke tyAga karI zake ema nathI. bAkI tyAga karavAnuM sAmarthya che. chatAM tyAga na kare evI paNa emanI eka paristhiti che. athavA pariNati ane upayogamAM e pharaka che ke upayoga jAya che, pariNati jatI nathI. gRhasthadazAmAM ane munidazAmAM A pharaka che ke munidazAmAM upayoga paNa nathI jato. upayoga nathI jato. pariNati to nathI jatI paNa upayoga nathI jato. jyAre gRhasthadazAmAM pariNati nathI jatI paNa upayoga jAya che. ane upayoga jAya che ane bAhya kAraNo sAthe e saMbaMdha kare che. te bAhya kAraNo evA citra-vicitra che ke jene laIne emanI pariNati chUTI gaI hovA chatAM paNa te paristhitine choDI zakatA nathI. eTale pravRttimAM jovAmAM Ave che. e pravRtti mAre karavI joIe, mAro udaya che mATe huM karI lauM e prakAre eno svIkAra nathI. mAnyatAmAM asvIkAra che. jJAnamAM jANe che ke udaya che paNa mAnyatAmAM eno asvIkAra che. ema che. mumukSu - puruSArthanI nabaLAI kahevAya ? pUjya bhAIzrI - puruSArthanI nabaLAI jarUra che. paNa nabaLAIno vicAra ApaNe na karIe. nIcevALA nabaLAIno vicAra na kare to paristhiti to samajavI joIe ke emanuM sAmarthya keTaluM che ? ke pariNatie chUTyA che. e thoDI moTI vAta che. sAmAnya vAta nathI. pariNatithI chUTyA che e bahu moTI vAta che. baLavAna to pariNati che. upayoga hajI eTalo keLavAyo nathI ke upayoga jato nathI. upayoga jAya che. guNasthAna anusAra be vacce pharaka che. jemake gRhasthadazAmAM koI tarasyo jove to pANI pAya. koI bIjo manuSya ke tiryaMca tRSAtura hoya to ene pANI pAya. A aveDA baMdhAve che. mANaso paraba baMdhAve che ne ! munirAja bIjAne tarasyA dekhIne pANI na pAya. kemake ene AraMbhasamAraMbhano upayoga nathI. gRhasthadazAmAM samyagdaSTi hoya to AraMbha-samAraMbhano Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. rAjahRdaya bhAga-13 upayoga che. Ane upayoga nathI. pariNati beyanI nathI. pariNatithI beya chUTyA che. paNa upayogathI beya nathI chUTyA. to ekane doSa nathI, ekane doSa che. te bhUmikAno doSa ekane nathI ane ekane che. to muni nirdaya che ema na kahI zakAya. gRhastha dayAvAna che ane muni nirdaya che ema na kahI zakAya. kemake e to ekendriyanI paNa yatanA pALe che. gRhastha hoya to ekendriyanI na pALI zake. traNa jIvonI pALe. sthAvara jIvonI na pALI zake. paNa munirAja to ekendriyanI pALe che. abhiprAyamAM beya sarakhA che ke eka ekendriyathI paMcendriya paryata koIne duHkha na devAya. paNa AcaraNamAM baMnenI bhUmikA judI judI che. ahIMyAM AcaraNano viSaya che. prArabdha che, ema mAnIne jJAnI upAdhi kare che ema jaNAtuM nathI, eTale ene prArabdhathI upAdhi karavI joIe. kemake enuM prArabdha che mATe eNe upAdhi karavI joIe ema zraddhAmAM svIkAra nathI. mAnyatAmAM ema svIkAra nathI. paNa pariNatithI chUTyA...." che ane tyAgavAno puruSArtha paNa che chatAM paNa "bAhya kAraNo roke che. amuka rIte mAno ke nirdaya thaI zakatA nathI. evI koI kauTuMbika paristhiti hoya to nirdaya nathI thaI zakatA, evI koI bIjI paristhiti hoya ke vepAra karavA bIjAnI thApaNo lIdhI hoya. pachI zuM kare ? choDavA jatAM bAhya kAraNo roke ke na roke ? huM to bAvo thaIne nIkaLI jaIza paNa olo marI jaze. mumukSu:- anyAya ane aniti thaI jaze. pUjya bhAIzrI :- anyAya ane aniti evI thaze ke enI jiMdagI bagaDI jaze. bAhya kAraNo roke che eTale zuM ? ke A badhAmAM upayogamAM to jAya che. badho vicAra Ave che e upayoga jAya che. munirAjane e paristhiti nathI. munidazAmAM Ave (to) kAMI vicAra na kare. gharanAno vicAra na kare, bahAranAno paNa vicAra na kare. chaE-sAtame guNasthAne AvI jAya, dIkSA dhAraNa kare to ene koI aparAdha paNa na lAgu paDe. mAno ke tethI koIne duHkha thAya. parivAranA sabhyone paNa duHkha thAyabIjAne paNa duHkha thAya. evuM koI paNa kAraNa nimitta naimittikabhUtapaNe (bane) to e aparAdhane yogya nathI. te pUjavAne yogya che. bhale amAruM je thAvuM haze e thaze. tame munidazAmAM AvyA, dhanya che tamane ! enA pagamAM paDI jAya. e sthitimAM Ave ane jJAnI pagaluM bhare. e sthitimAM AvyA vinA bIjAne takalIphamAM mUkIne, haTha karIne pagaluM bhare evuM pAchuM na kare. ene Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-664-665 191 bAhya kAraNo roke che ema kahevAmAM Ave che. ene dravya-kSetra-kALa-bhAvanI cAreya paDakhethI kevI rIte viveka varte che. emaNe bahu sarasa evuM jhINuM kAMtyuM che. kemake potAne gRhasthanI bhUmikA che ne ? eTale e gRhastha bhUmikAnI aMdara kevI rIte pote vartI rahyA che. aMtara-bAhya enI vartanA keTalI nirdoSa ! sAMgopAMga keTalI nirdoSa che ! eno bahu suMdara citAra emanI potAnI kathAmAMthI nIkaLe che. A to potAnI ja kathA karI che. jIvaMta dagaMta che sAme. eTale samajavAnuM vadhAre maLe. bAhya kAraNo roke che, mATe jJAnI upAdhisahita dekhAya che, tathApi tenI nivRttinA lakSane nitya bhaje che. chatAM bhAvanAmAM e ja che ke AnAthI chUTavuM che. chUTavuM che.. jeTaluM vaheluM bane eTaluM vahelAmAM vaheluM chUTavuM che. ene bhaje che. chatAM enI bAhya nivRttinA lakSane teo nitya bhaje che, niraMtara bhaje che ane nivRttinI jhaMkhanAmAM e pravRtti kare che. pravRttinI jhaMkhanAmAM pravRtti nathI karatA paNa nivRttinI jhaMkhanAmAM rahIne pravRtti kare che. evI emanI pravRttinI bhUmikA hoya che. mumukSu - A patramAM ghaNo khulAso Avyo. pUjya bhAIzrI - hA. bahu sArI vAta lakhI che. ghaNI sArI vAta AvI che. mumukSu - be-traNa vAkya . AvI gayA. pUjya bhAIzrI - emAM to ghaNuM bharyuM che. emanI to aMdaranI pariNati evI che ane potAnuM evuM jIvaMta daSTAMta che. jIvatuM daSThata che ke juo ! Ama hoya. ame to sahajapaNe Ama vartIe chIe. saMsAramAM, dhaMdhAmAM, vepAramAM beThA chIe paNa A sthiti che ne beThA chIe. kAMI enI aMdara besavA khAtara beThA nathI ane bhAgavA dhArIe to bhAgI jaI zakIe ema chIe chatAM nathI bhAgatA to samajIne nathI bhAgatA. mAnyatA zuM che, AcaraNa zuM che, jJAna zuM che. e badhI rIte (kholyuM che). patrAMka-665 muMbaI, poSa vada 9, guru, 15ra dehAbhimAnarahita evA satpaSone atyaMta bhaktithI trikALa namaskAra Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 rAjahRdaya bhAga-13 jJAnIpuruSoe vAraMvAra AraMbha parigrahanA tyAganuM utkRSTapaNuM kahyuM che, ane pharI pharI te tyAgano upadeza karyo che, ane ghaNuM karI pote paNa ema varcyA che, mATe mumukSu puruSane avazya karI tenI saMkSepavRtti joIe, emAM saMdeha nathI. AraMbha parigrahano tyAga kayA kayA pratibaMdhathI jIva na karI zake, ane te pratibaMdha kayA prakAre TALI zakAya e prakAre mumukSu jIve potAnA cittamAM vizeSa vicAra--aMkura utpanna karI kaMI paNa tathArUpa phaLa ANavuM ghaTe. jo tema karavAmAM na Ave to te jIvane mumukSutA nathI, ema prAye kahI zakAya. AraMbha ane parigrahano tyAga kayA prakAre thayo hoya to yathArtha kahevAya te prathama vicAra karI pachI upara kahyo te vicAra-aMkura mumukSu jIve potAnA aMtaHkaraNamAM avazya utpanna karavo yogya che. tathArUpa udayathI vizeSa lakhavAnuM hAlamAM banI zakatuM nathI. patrAMka-66 5. dehAbhimAnarahita evA satpuruSone atyaMta bhaktithI trikALa namaskAra.' e patranuM mathALuM bAMdhyuM che. satpuruSone bhaktipUrvaka namaskAra karyA che. dehAbhimAnarahita evA satpuruSone...' jene dehAbhyAsa chUTI gayo che, jene dehamAM ahaMpaNuM rahyuM nathI. dehathI bhinna AtmAno je anubhava kare che evA dehAbhimAna rahita satpuruSone caitanyagoLo chUTo paDI gayo che, ene namaskAra kare che. jJAnIpuruSoe vAraMvAra AraMbha parigrahanA tyAganuM utkRSTapaNuM kahyuM che, ane pharI pharI te tyAgano upadeza karyo che,...' jJAnIpuruSoe vAraMvAra mumukSuone paNa AraMbha ane parigrahanA tyAganuM utkRSTapaNuM samajAvyuM che ane pharI pharIne te tyAgano upadeza karyo che. 'gurudeva' potAnI bhASAmAM ema kahetA ke, koI nAnI uMmaramAM nivRtti le, 'sonagaDha' AvIne rahI jAya. bhale bahu samajaNamAM na hoya topaNa. topaNa ene samarthana Ape ke juo ! nAnI uMmaramAM eNe choDI dIdhuM. A moTI moTI uMmaravALA hajI dukAne jaI jaIne thaDe bese che. ema karIne Thapako Ape che. 60 thayA, 65 thayA, 70 thayA. hajI dukAna choDatA nathI. eno artha e ke nAnI uMmaramAM paNa jo koI choDe che to e anumodana kare che. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-665 193 jJAnIpuruSoe vAraMvAra AraMbha parigrahanA tyAganuM utkRSTapaNe kahyuM che, ane pharI pharI te tyAgano upadeza karyo che, ane ghaNuM karI pote paNa ema vatya che." pote paNa banI zake eTalo AraMbha parigrahano saMkSepa karIne athavA tyAga karIne pote paNa ema varyA che. vartavAnA prayatnavAna che. mATe mumukSu puruSane avazya karI tenI saMkSepavRtti joIe, emAM saMdeha nathI. mATe koIpaNa mumukSue potAnA AraMbha parigrahano bane eTalo saMkSepa karIne paramArthanA viSayamAM, AtmakalyANanA viSayamAM samaya ane zakti phALavI zakAya, bane eTalI vadhAre phALavI zakAya e rIte kartavya che, karavA yogya che. ema che ke kharekhara jIvane jo AjIvikA sahelAIthI, sArI rIte cAlavAnuM sAdhana maLyuM hoya ke hoya, pUrvakarmane Adhina che, e koI vartamAna prayatnane Adhina nathI, to vizeSanuM koI baLa prayojana nathI. ethI vizeSa paisA bhegA thAya enuM koI bahu prayojana nathI. kema prayojana nathI ? ke e paDyA rahevAnA che. eno koI upayoga thavAno nathI. mArI pAse che enuM mamatva, eno rasa poSI leze ke mArI pAse ATalA thayA. pahelA pAMca lAkha hatA, have cha thayA che, have ATha thayA, have dasa-bAra che, have paMdara che, paccIsa che. ema ene mamatvano rasa poSavA sivAya bIjo eno upayoga nathI. ane mamatva thaze ene kharcI nahi zake. pachI jema jema mamatva vadhaze ema kharcI nahi zake. eTale ene to potAnA AtmAne baMdhana thavA sivAya enAthI bIjuM kAMI vadhAre nimitta nathI. AtmAne vizeSa baMdhana thAya eTaluM ja thavAnuM che. e sivAya bIjuM kAMI nahi thAya. e paristhiti UbhI thAze. eTale jJAnI puruSoe mumukSane e rIte upadeza karyo che ke vyApAra, dhaMdho ke pravRtti che e simIta rAkhavI, maryAdita rAkhavI. jemake dehane poSaNa ApavuM, khAvuMpIvuM, kuTuMba-parivAranuM bharaNapoSaNa karavuM e eka pharaja hoya to AtmAnuM kalyANa karavuM e kAMI pharaka nathI ? ApaNe pharajanI daSTie sarakhAvIe. bharaNapoSaNa karavuM paDe evuM che ane kuTuMba-parivAranuM paNa bharaNapoSaNa karyA vagara kAMI cAle nahi. hA AtmAnuM kalyANa na karIe to cAle. paNa kuTuMbanuM to bharaNapoSaNa karyA vagara cAle nahi. e vAta vyAjabI che? nahi. mumukSu - hindImAM. pUjya bhAIzrI :- gujarAtI samajAya che ? mANasane e jema jarUriyAta lAge Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 rAjahRdaya bhAga-13 che ema AtmakalyANa e sauthI vadhAre jarUriyAtano viSaya potAnA nirNayamAM hovo joIe. pravRtti bhale maryAdita thAya. paNa Priority nI daSTie, mukhyatAnI daSTie jIvananI aMdara AtmakalyANa sauthI mukhya rahevuM joIe. ane to ja dharmanI prApti thavAno prasaMga athavA avasara Ave. to ja dharma prApta thAya eTalo puruSArtha hoI zake ke thaI zake. nahitara thaI ja na zake. jo ApaNe ApaNA jIvanA anaMta kALano itihAsa tapAsI laIe to A karyA vinA ApaNe dharmanA oThA nIce, dharmanA bahAnA nIce kAMIne kAMI ghaNI pravRtti karI che. judA judA dharmamAM aneka jAtanI pravRtti karI che. paNa eka AtmakalyANanI mukhyatAvALI pravRtti ekavAra paNa nathI thaI. jo AtmakalyANanI mukhyatA thAya to bIjI badhI pravRtti thAya kharI. chUTI na jAya paNa emAM saMkSepa Ave, enI gauNatA thAya. ane to kAMIka AtmakalyANano viSaya saphaLa thavAnI zakayatA rahelI che. nahitara kharekhara to zakyatA ja nathI. ane be ja Priority che. ApaNe to carcA ahIMyA thAya che. First & last. kAM saMsAra First prioritymAM che, kAM AtmakalyANa athavA mokSamArga First prioritymAM che. bemAMthI eka to hoya hoya ne hoya ja. have A jyAM sudhI badalAya nahi, sthAnaphera na thAya tyAM sudhI prathama aMze dharmanI prApti koI jIvane thaI nathI, thavAnI nathI, thatI paNa nathI. A traNa kALano abAdhita siddhAMta che. eTale jJAnI puruSo je upadeza Ape che ke AraMbha parigrahanA tyAganuM utkRSTapaNuM karavuM, svIkAravuM, mAnavuM ane pote paNa e rIte varyA che. pAchA ema nathI ke pote khAlI upadeza ce che. pote jo evI sthitimAM hoya to upadeza na Ape. aMtaraMga enuM bIjuM hoya. upadeza na Ape. "muMbaI mumukSuo AvatA hatA. "zrImadjI' nA pADatA hatA. tamAre satsaMga arthe muMbaI na AvavuM. ame nivRttikSetramAM hazuM tyAre tamAre AvavuM. enuM zuM kAraNa ? ke ApaNane nivRttinI vAta kare che ane pote pAchA dukAne jaIne vepAra kare che. emane to pravRtti keTalI moTI hatI ? kevaDo moTo dhaMdho kare che. AvaDA moTA moTA dhaMdhA kare che ane pAchA upadeza AvI rIte Ape che? mumukSu - emaNe lakhyuM che ke amArI pravRtti joIne tamane aMdezo thaze. pUjya bhAIzrI - aMdezo-zaMkA paDI jaze. eTale zaMkA paDI jaze tyAre zuM thAze ? ke amArAmAM guNa jovAne badale tame doSa jozo. eTale satsaMga karavA AvavAmAM tame lAbha karavAne badale nukasAna karIne jAzo. ene nukasAnathI Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-665 195 bacAvyA che. nA pADI che tyAre paNa enA lAbha khAtara, mumukSunA lAbha khAtara ane hA pADI che tyAre paNa mumukSunA lAbha khAtara hA pADI che. pote eTalA vicakSaNa hatA. eTale dravya-kSetra-kALa-bhAva joIne vAta karatA hatA. AraMbha parigrahano tyAga kayA kayA pratibaMdhathI jIva na karI zake, ane te pratibaMdha kayA prakAre TALI zakAya e prakAre mumukSu jIve potAnA cittamAM vizeSa vicAra-aMkura utpanna karI kaMI paNa tathArUpa phaLa ANavuM ghaTe.' have potAnA saMyogono vicAra karIne, AraMbha parigrahano tyAga kayA kayA prakArathI jIva karI zake che athavA nathI karI zakato ? saMkSepa kyA kyA prakAre karI zake ane na karI zake ? e badho ene vicAra karavo. potAnA dravya-kSetra-kALa-bhAva joIne sArI rIte vicAra karavo. ane satsaMgamAM maLIne eno vizeSa vicAra karavo ke bhAI ! mane A prakAranA pariNAma rahe che, A prakAranA mArA saMyogo rahe che, mAre nivRttinI bhAvanA che, mAre nivRttimAM AvavuM che. pUruM nivRttimAM na avAya to kevI rIte huM thoDo paNa AvI zakuM ? kema che kema nahi, enI carcA. potAne mArga na sUjhe to bIjAne pUche. are..! pote 'sobhAgabhAI'ne pUchyuM che ke mAre have zuM karavuM ? mArI A paristhiti che. tame 'muMbaI' Avo. mArI paristhiti najare jovo ane ApaNe A viSayamAM kAMIka carcA karIe. mAre chUTavuM che. zA mATe pUchatA hatA ? mAre chUTavuM che mATe pUchatA hatA. AvI to emaNe pote taiyArI rAkhI che. mumukSu :- A samayamAM tyAganI vAta bahu . = ? pUjya bhAIzrI :- bahu ja. 29muM varSa che ne ? 29muM varSa. 24 varSe jJAna thayuM che. pachI emane pravRtti choDavAnA vikalpo dina pratidina vRddhigata thatA gayA che. pAMca varSe to trAsI gayA che. ane A varSamAM to emaNe lagabhaga jene ema kahIe ke Notice ApI dIdhI hoya evI rIte kahI dIdhuM che ke huM have bahu AmAM rahI zakuM evI mArI paristhiti dekhAtI nathI. eTale tame mAro bhAga kADhI nAkhavo hoya to kADhI nAkho. paNa have tame mane choDo. e loko choDavA taiyAra nahotA. kemake emanA upara to dhaMdhAno bahu AdhAra hato. eTale e loko choDavA taiyA2 nahotA. pachI 30mA varSe thoDo thoDo emaNe nivRttino vizeSa avakAza lIdho che ane pravRtti ochI karI che. e krama paDyo che. ane 31mA-32mA varSe to badhuM choDI dIdhuM che. atyAre to 30 varSe hajI vepAramAM dAkhala thAya che kAM to zIkhatA hoya che. A 30 varSe choDavAnI paristhitimAM. pAMca-cha varSathI to choDavAnA Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 rAjahRdaya bhAga-13 pariNAmamAM AvI gayA che. je mANasane ema kahevAya yuvAnImAM dhaMdho-vepAra ane kamANI ka2vA pAchaLa sArI rIte lAgI jAya. enA badale e ja uMmaramAM e choDavAnI paristhitimAM AvyA che. ane 31-31 varSe choDI dIdhuM. eTale e vicAro emane vizeSa AvyA che. mumukSuone patramAM paNa potAne je vicAro cAle che e ja lakhe che. mATe mumukSuoe avazya karIne te pratibaMdha kayA prakAre TALI zakAya e prakAre mumukSu jIve potAnA cittamAM vizeSa vicAra... karIne. e vicArano aMkura utpanna karIne. ema. kAMIka enuM phaLa Ave evuM karavuM joIe. eTale khAlI vicAra karIne na aTakavuM joIe paNa kAMIka nivRttimAM eNe AvavuM joIe. jo tema karavAmAM na Ave... jo tevo prayatna mumukSujIva na kare to te jIvane mumukSutA nathI, ema prAye kahI zakAya.' jo ene nivRttinA vicAro na AvatA hoya, e vicAro AvIne kAMIpaNa emAM e pheraphAra na karato hoya, enuM phaLa na lAve, aMze paNa pheraphAra karIne eno avakAza na kare to ene mumukSutA che ja nahi ema ja mAnavuM rahyuM. nahitara mumukSutAne gaNavAno kAMI prazna raheto nathI. AraMbha ane parigrahano tyAga kayA prakAre thayo hoya to yathArtha kahevAya te prathama vicAra karI...' enI yogyatAno, yathArthatAno vicAra karIne. pAchuM emanema nahi. A bIjA jema tyAga karI de che ema nahi. yathArtha prakAre AtmakalyANanA lakSe evI rIte thayo hoya to yathArtha kahevAya te prathama vicAra karI...' te pahelA vicAra karavo, prAraMbhamAM e vicAra karavo, mukhyapaNe e vicAra karavo. pachI upara kahyo te vicAra-aMkura mumukSu jIve potAnA aMtaHkaraNamAM avazya utpanna karavo yogya che.' eTale bahu vicArIne vAta che. emanema sIdho ulALyo karavAnI vAta nathI. AtmakalyANa kevI rIte sAdhavuM che e rIte barAbara enI yathArthatAno vicAra karIne eNe A phaLa lAvavuM joIe 'tathArUpa udayathI vizeSa lakhavAnuM hAlamAM banI zakatuM nathI.' ene atyAre koI evo prakA2no udaya che ke A viSayamAM potAne ghaNA vicAro Ave che, ghaNA vistArathI A viSayane kadAca e lakhata paNa aMdaramAM ane bahA2mAM evo prakAra utpanna thAya che ke patrane pote laMbAvI zakatA nathI. TUMkAvIne choDI de che. keTalIka vAta lakhAya jAya che, keTalIka vAta emanema manamAM rahI jAya che. e paristhitimAM patra pUro karyo che. (ahIM sudhI rAkhIe...) Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-666 patrAMka-666 197 muMbaI, poSa vada 12, ravi, 1952 chi utkRSTa saMpattinA ThekANAM je cakravartyAdi pada te sarva anitya dekhIne vicAravAna puruSo tene choDIne cAlI nIkaLyA che; athavA prArabdhodaye vAsa thayo topaNa amUrchitapaNe ane udAsInapaNe tene prArabdhodaya samajIne vartyA che; ane tyAgano lakSa rAkhyo che. tA. 14-4-1991, patrAMka - 666 thI 668 pravacana naM. 299 pAnuM-491. 'zrI khImacaMda lakSmIcaMda, lIMbaDI'nA koI mumukSu che. enA u52 Postcard lakheluM che. utkRSTa saMpattinA ThekANAM je cakravartyAdi pada te sarva anitya dekhIne vicAravAna puruSo tene choDIne cAlI nIkaLyA che; athavA prArabdhodaye vAsa thayo topaNa amUrchitapaNe ane udAsInapaNe tene prArabdhodaya samajIne varyAM che; ane tyAgano lakSa rAkhyo che.' potAne 29 varSanI uMmaramAM tyAganA pariNAmo, gRhasthadazAmAM hovAthI gRhasthadazA choDIne sarvasaMgaparityAganI dizAnI bhAvanAmAM e pariNAmo vizeSa-vizeSa A divasomAM ghUMTAyA che ane patronI aMdara e viSaya vAraMvAra e dareka mumukSunA patranI aMdara lakhI rahyA che. 664mAM paNa e vAta che, 663mAM paNa e vAta che, 662mAM paNa e vAta che. 66 2thI poSa mahinAthI cAle che. zuM kahe che ? ke sAmAnya parigraha hoya topaNa saMsArIjIvane mamatva ghaNuM rahe che. jema jema parigraha vadhe che tema mamatA ane mamatvabhAvano rasa jIvane vadhato jAya che. koIne to parigraha ghaTato jAya topaNa mamatva2sa vadhato jAya che. paNa sAmAnyapaNe jema jema parigraha vizeSa tema tema mamatvabhAva paNa vizeSa thato jovAmAM Ave che. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjaya bhAga-13 ene samartha dRSTAMtathI ahIMyAM kahe che ke, cakravartInuM je pada che emAM puNyano udaya eTalo badho hoya che ke atyAre to koIne jovA paNa maLe nahi. utkRSTa saMpatti. manuSyaparyAyamAM koIne paNa utkRSTamAM utkRSTa saMpatti hoya to e cakravartIne hoya che. cakravartInuM pada e utkRSTa saMpattinuM ThekANuM che topaNa je samyagdaSTi jJAnI cakravartI che, enI aMdara be bheda che. koI jJAnI hoya, koI jJAnI na paNa hoya. jo mithyAtva avasthAmAM cakravartIpada hoya to mamatvano rasa eTalo badho tIvra thAya ke e jIva marIne sAtamI nArakIe jAya. sAmAnyapaNe paNa evI lokokti thaI gaI che ke rAjezvarI te narakezvarI. rAjapATa bhogavavAmAM eTalo badho rasa hoya che. kemake enI pAse saMpatti vadhAre che. evA mAThA pariNAma kare che, azubha pariNAma tIvra rasathI kare che. enA phaLamAM nakagatimAM jAya che, adhogatimAM jAya che. paNa je jJAnI che, cakravartI hovA chatAM paNa je jJAnI che tene potAnI saMpatti bAju upayoga jatAM mukhyapaNe zuM dekhAya che ? ke A to cAra divasanI paNa cAMdanI nathI. ekadama anityatA dekhAya che. 198 jyAM thoDo samaya rahevuM che ane acokkasa muddata sudhI rahevuM che. sarakArI Ofcer nI badalI thAya (ema). sAmAnya rIte to traNa varSe, pAMca varSe ene pharavuM ja paDe. ema ahIMyAM 50-60 vaTAvyA eTale jAvuM ja paDe. paNa niyama nathI. cha mahinAmAM paNa badalI thAya ane cha divasamAM paNa badalI thAya. bhale game tevuM sAruM Quarter ApyuM hoya, paNa ahIMyAM jhAjhuM rahevAnuM nathI evA bhAna sAthe e rahe che. tethI emAM ene bahu rasa paDato nathI. potAnuM gha2 hoya, jANe ahIMyAM kAyama chANA thApIne rahevuM che, ahIMthI have jAvuM ja nathI, to ene suzobhita ka2vA mATe eTalo rasa lagADe. ene sArAmAM sAruM dekhAvamAM, cokhkhAImAM badhI rIte. sArAmAM sArI goThavaNImAM evuM kare ke tyAM ene rahevuM bahu game. rasathI rahevuM game. jene rasathI rahevuM game ene tyAMthI nIkaLavuM kema game ? 'gurudevazrI'e koI mumukSune tyAM padharAmaNI karI haze. Furniture-barnicara evuM sarasa Polish haze, pote kahetA hatA, eke eka dAdarAno kaThoDo Polish, TIpAI Polish. badhuM Polish-Polish lAdI Polish. badhuM sArAmA sAruM. mane vicAra Avyo ke.. juo ! 'gurudeva'ne kevA pariNAma che ? ke A bicArAne ahIMthI nIkaLavuM kevI rIte gamaze ? ahIM rahevA to devAnA nathI. kADho-kADho to thavAnuM ja che. haTa kADho... haTa kADho. Ane kevI rIte nIkaLavuM gamaze ? e vakhate Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-666 199 enA pariNAma eTalA bagaDI jaze... eTalA bagaDI jaze... evA kharAba thaze... sudhasAna gumAvI besaze. jIva eTalo du:khI thaze ke ene chelle chelle (sudha rahetI) nathI. jJAnIjIvone to e anitya dekhe che, ke A to cAra divasanIye pUrI cAMdanI nathI. ane e game teTalA sArA vaibhavazALI saMyogo dekhAtA hoya topaNa emAM rAcavA jevuM nathI. emAM rasa laIne rAcavA jevuM nathI. evuM anityapaNuM dekhIne vicAravAna puruSo tene choDIne cAlI nIkaLyA che;...' saravALe emane rasa to nahoto. rahyA tyAre paNa rasa nahoto. rahyA tyAre kevA pariNAma hatA e to hajI have bIjI lITImAM kaheze. paNa pahelA emaNe sa2vALe zuM karyuM ? jIvananA phaLa svarUpe zuM karyuM ? e puruSo tene choDIne cAlI nIkaLyA che;...' eno tyAga karyo. jemAM emanI pariNita chUTelI hatI, pariNatie tyAga vartato hato paNa hajI upayoga jAto hato, pharI pharIne upayoga jato hato e paNa na jAya eTalA mATe ene choDIne cAlI nIkaLyA. saravALe e rIte emaNe potAnA AtmahitArthe e ucita samajyA, eno tyAga karavo e ucita samajyA che. jyAre e prArabdhodaye vAsa thayo...' je saMyogomAM pUrvakarmane bhogavavA mATe vasavuM paDyuM. vasavuM hatuM nahi paNa vasavuM paDyuM. topaNa amUrchitapaNe....' rahyA. emAM mUrchA khAdhI nathI. parigrahane e rIte kahyo che. bhagavAna UmAsvAmI'e mUrchA parigraha (sUtra kahyuM che), jemAM parigrahane viSe mUrchA thAya che, je 52 saMyogone viSe jIva mUrchA khAya che ene parigraha kahe che. mULa khAya che tyAre zuM thAya che ? ke jIva potAnuM bhAna bhUle che. ema potAnuM nirlepa jJAnatattva, zAyakasvarUpa AtmA che, jene dravyathI, kSetrathI, kALa, bhAvathI koI saMyogo sAthe saMbaMdha nathI. e potAnA sarvathA bhinnapaNAne bhUle che ane abhinnapaNuM svIkAre che e enI mUrchA khAI gayo che. jJAnIo mUrchitapaNe emAM rahetA nathI. prArabdhodaye vAsa thayo topaNa amUrchitapaNe... emAM mUrchA rAkhyA vinA ane udAsInapaNe...' emAM ni2sapaNe. udAsInapaNe eTale nirasapaNe, rasa AvyA vaga2. mAtra pUrvakarmano udaya samajIne vartyA che ke A eka pUrvakarmano udaya Avyo che. choDavA jatAM bAhya kAraNo roke che. e viSaya kAle AvI gayo. choDavA jatAM bAhya kAraNo roke che. evI paristhiti samajIne e varyAM che. ane vartyA che tyAre paNa emaNe tyAgano lakSa rAkhyo che.' game tyAre vahelAmAM vahelI take A choDI devuM che. takanI rAha jove che. lAga jove che ke kyAre huM choDuM ? kyAre huM choDuM ? jene Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRzya bhAga-13 200 chUTavuM chUTavuM thaI rahyuM che ane emAM rasa Avato nathI. AvI rIte cakravartInA bahAne potAnA tyAganI bhAvanAne poSe che. potAne je saMyogomAM rasa rahyo nathI, ene choDavA che e saMyogone tyAgavAnA pariNAmonuM rasanuM siMcana kare che. juo ! cakravartI vicAravAna puruSo hatA. ema kahIne (kahe che). jJAnI hatA eTale ? vicAravAna puruSo hatA. emaNe potAnA AtmAnA hita khAtara AvA utkRSTa vaibhavazALI saMyogone choDyA che. ema karIne potAne paNa prApta saMyogo choDavA che evI bhAvanAmAM e AvyA che. eka Postcard lakhyuM che topaNa evI vAta lakhI che. emaNe to emanI bhAvanA ghUMTI che. mumukSu jIvane, sAmA jIvane enI yogyatA anusAra je samajavuM hoya te samaje, pariNamavuM hoya te potAnI yogyatA anusAra pariName pote to potAnI bhAvanAne ghUMTI che, bhAvI che. e 666 (patra pUro) thayo. patrAMka-667 muMbaI, poSa vada 12, ravi, 1952 mahAtmA buddha gautama) jarA, dAritrya, roga ane mRtyu e cArane eka AtmajJAna vinA anya sarva upAye ajita dekhI, jene viSe tenI utpattino hetu che, evA saMsArane choDIne cAlyA jatA hatA. zrI RSabhAdi anaMta jJAnI puruSoe e ja upAya upAyo che; ane sarva jIvone te upAya upadezyo che. te AtmajJAna durgamya prAye dekhIne niSkAraNa karujJAzIla evA te satpaSoe bhaktimArga prakAzyo che, je sarva azaraNane nizcaLa zaraNarUpa che, ane sugama che. 667 "aMbAlAlabhAI" uparano patra che. mahAtmA buddha gautama)..." eTale A gautamabuddha thayA. atyAre je bauddha saMpradAya cAle che, Buddhisam kahe che. khAsa karIne "cInamAM, jApAnamAM, barmA"mAM, laMkAmAM, ApaNA AjubAjunA dezomAM A saMpradAya ghaNo vistaryo che ane hindustAnanA pUrva bhAgamAM paNa enA ghaNA maMdiro jovAmAM Ave che. muMbaImAM paNa kayAMka kayAMka maMdiro che. paNa khAsa karIne 'bihAramAM to e vicaryA che. ane "buddhagayA" "gayAnI pAse najIkamAM ja Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-667 201 pAMca-sAta mAIla dUra buddhagayA' nAmanuM sthaLa che tyAM to emano mukhya Azrama che. gautamabuddhano mukhya Azrama che ane tyAM bauddhanA maMdiro judA judA paradezavALAe paNa tyAM bAMdhyA che. jApAna'vALAe bAMdhyA che, cIna'vALAe bAMdhyA che, 'raMguna'vALAe bAMdhyA che, hindustAnavALAe paNa ghaNA maMdiro (bAMdhyA che). e emanA viSayamAM. emane vairAgya thayo hato. vAta to eTalI ja levI che. siddhAMtika vAta ahIMyAM nathI levI. kemake e vAta to 27mA varSamAM 'gAMdhIjI'ne kahI cUkayA che ke gautamabuddha mokSe gayA nathI. 'gAMdhIjI'e prazna pUchyo che ke 'gautamabuddha' mokSe gayA nathI. ApaNA dezamAM paNa rAjacihnamAM, dhArmikacihnamAM bauddhadharmanuM cihna che. azokacakra che ne ? 'samrATa azoka' hato e bauddha dharmane anusaranAro hato. enuM cakra ApaNA rASTradhvajamAM che. azokacakra jene kahevAmAM Ave che. azokastUpamAM che e. eTale hindustAnamAM paNa rAjyanI aMdara to bauddhadharmanI prathA cAle che, Aje paNa. 'gautamabuddha'ne emanA jIvananI aMdara janmyA tyArathI... e rAjakumAra hatA. emanA joSa (jovaDAvelA). e to rAjakumA2 janme tyAre to enA joSa jovaDAvAmAM Ave. sAmAnya paisAdAra mANaso paNa kuMDaLIne e badhuM karAve che. tyAre rAjyanI aMdara to jyotiSione paisA ApavAmAM AvatA hoya che, ene poSaNa ApavAmAM, dAna ApavAmAM AvatuM hoya che. eTale jyotiSio rAjakumAranA to joSa jove. tyAre evI bhaviSyanI AgAhI karavAmAM AvelI ke A rAjakumAra koI moTA dharmAtmA thaze, tyAgI thaze. saMsAramAM A mANasa rahevAno nathI. evI kuMDaLI joyelI tyAre enA mA-bApane pasaMda nahi paDeluM. mAro chokaro rAjapATa bhogavyA vagara jaMgalamAM bhAgI jAya evuM huM icchato nathI. eTale ene koIpaNa vairAgya thAya evA prasaMgo najare na caDe evI rIte ene rAjamahelanI aMdara sAcavavAno prabaMdha karavAmAM Avyo hato. Ane kyAMya vairAgya na thAya. vaibhavavilAsamAM paDI jAya evI ja rIte Ane rAkho. kyAMya A mANasane evuM na lAgavuM joIe ke A saMsAramAM duHkha che, duHkhI mANasone ke duHkhanA prasaMgo enI najare na caDavA joIe. ane ApaNA rAjamahelanI aMdara to kyAMya du:kha na dekhAya evI vyavasthA karI zakAya evuM che. Aje nahi to e jamAnAmAM paNa.. Aje 'nilamabAga' joIe chIe to be-cAra Square mile nA gherAvAmAM che. moTA moTA rAjAne to mAIlo sudhI koI vastI ja na dekhAya, enA bAga-bagIcA ane Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 rAjadaya bhAga-13 evA ja badhA aMdara sAdhano hoya ke kyAMya ene lokasaMparkamAM AvavAnuM na thAya. eTale emanA lagna thayA tyAM sudhI ene kyAMya paNa evA prasaMganI aMdara AvavA nathI dIdhA. tyArapachI eNe tyAga karyo. mahAtmA buddha gautama) jarA...." ghaDapaNa, "dariya..." eTale garIbI, roga" avasthA ane mRtyu.." avasthA. traNa to zarIranI avasthA che. gaDhapaNanI avasthA, roganI avasthA ane mRtyunI avasthA ane dAritrya eTale garIbAI. garIbAIne laIne thatuM duHkha. "e cArane eka AtmajJAna vinA anya sarva upAya ajita dekhI...." ke A ghaDapaNanuM duHkha, daridratAnuM duHkha, roganuM duHkha ke mRtyunuM duHkha e TALavuM hoya, enA upara jIta meLavavI hoya, cAreya upara, cAra prasaMga emane jovA maLelA che ane cArecAra prasaMge emane aMdaramAM ghaNo vairAgya thayo che ane eka rAte, aDadhI rAte potAnA zayanakhaMDane choDIne, enI patnI rANI ane dIkarAne choDIne jaMgalamAM bhAgI jAya che. mumukSu - " pUjya bhAIzrI :- smazAna vairAgya Avyo. ghaDIkamAM UDI jAya. ghaNAne to tyAM ne tyAM UDI jAya che. samajaNane jarA paNa jIvanamAM, pariNamanamAM utAravAnI kozIza nathI. eTaluM uparachalluM hoya che, e avalokana eTaluM jANavuM, vicAravuM, eTaluM uparachalluM hoya che ke jIvanamAM utAravA saMbaMdhIno, prayogamAM lAvavA saMbaMdhIno kAMI prayatna nathI hoto. eTale jIvanI e dazA thaI jAya che. athavA potAnA duHkhanA prasaMgane viSe jIvane eTalI gaMbhIratA nathI AvatI. evuM pote gaMbhIrapaNe vicArato nathI ke Ano kAMI mAre upAya zodhavo joIe. Amane Ama janmavuM ane maravuM, Amane Ama duHkhI thayA karavuM A te kAMI jiMdagI che? koI gaMbhIra rIte prayatna karIne, gaMbhIra rIte vicArIne Ano koI niveDo lAvavo joIe. e rIte jyAM sudhI jIva vicArato nathI tyAM sudhI ene te aMgeno yathArtha puruSArtha utpanna thavo joIe e puruSArtha utpanna thaI zakato nathI. "eka AtmajJAna vinA anya sarva upAye ajita...." eTale na jItI zakAya evA duHkhanA prasaMgo che. jene viSe tenI utpattino hetu che" ema jANIne je saMsArane viSe tene utpattino hetu che "evA saMsArane choDIne cAlyA jatA hatA.' ene choDIne cAlyA gayA. A saMsAramAM rahIne A pramANe duHkhI thAvuM che ne ? A Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-667 203 saMsAra ja na joIe. emaNe AtmajJAna pahelA saMsArano tyAga karI nAkhyo. bahubhAga jIvone Ama thAya che. jenI bahu UMDI vicAraNA nathI, e sIdhA kAryane samajIne kAryane choDe che. kAraNa sudhI pahoMcatA nathI. joke ahIMyAM to AtmajJAna enuM kAraNa che. e AtmajJAna prApti mATe choDIne cAlI nIkaLyA ema kahyuM che. paNa emaNe pote 'kRpALudeve' e vAta spaSTa karI che ke bauddha dharmanA siddhAMto, nirUpaNa jotA, siddhAMtonuM pratipAdana jotA emAM AtmajJAnanI prApti thaI hoya ane enA phaLamAM mokSanI prApti thAya e vAta saMmata thaI zake evI nathI. e to 'gAMdhIjI'e prazna pUchyo che ke, gautamabuddha' mokSe nathI gayA ema tame zA u52thI kaho cho ? evuM kahevA mATe tamArI pAse koI purAvo che ? bArisTara hatA ne ? eTale purAvo mAgyo che. ke emanema kahI do cho ? vagara purAve vAta karo cho ? purAvA vaga2 to koI vAta karavI e kharekhara vAta karavA mATe lAyaka nathI. nirarthaka vAta che, samajaNa vagaranI vAta che, purAvo to hovo ja joIe. emanA siddhAMto e purAvo che. moTo purAvo emanA siddhAMto che. 'gautamabuddha' nahi, koIpaNa mANasanA AvA siddhAMto hoya ane e mokSe jAya e banavuM asaMbhavita che. 'gAMdhIjI' keTalA vicakSaNa hatA e bIjI vAta che.. paNa kharekhara koI jIva vicakSaNa hoya to, ene ema thAya ke jo gautamabuddha"nA siddhAMto mokSane mATe yogya nathI to kahenAra mANasa AthI koI viziSTa mokSanA siddhAMtonA jJAtA che, jANakA2 che ema enuM lakSa pahoMcavuM joIe. mumukSu H- ATalI nAnI uMmaramAM... : pUjya bhAIzrI :- duniyAbharanA siddhAMtonI khabara che emane. kemake emaNe badhuM pUchyuM che. emaNe brahmA, viSNu, maheza e saMbaMdhInuM pUchyuM che, 'zrIrAma' ane 'zrIkRSNa'ne mAnavAthI mokSa thAya ke nahi e paNa pUchyuM che, camatkArono viSaya paNa pUchyo che, bAIbalanI vAta paNa pUchI che, bauddhadharmanI vAta paNa pUchI che, sahajAnaMdasvAmInI vAta paNa AvI che. badhuM vAMcI gayA che. e badhA siddhAMtonI emane khabara che. koNe zuM zuM vAta karI che. nAnI uMmaramAM to emaNe ema kahevuM joIe ke AkhA jagatanA sAhityane jANe DahoLI nAkhyuM che ane emAMthI ratna kADhyuM che ke, A jagatamAM jema eka myAnamAM be talavAra na samAya ema jagatamAM jaina che te advitIya mokSamArga che. enI barAbarImAM (koI nathI). ajoDa mokSamArga Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 rAjahRdaya bhAga-13 koI hoya to te jainadharmano che. ema karIne e vAta emaNe bahu spaSTa karI che. mumukSu - be jaina nathI. pUjya bhAIzrI - hA. jema eka myAnamAM be talavAra nathI ema A jagatamAM be jaina nathI. bIjo koI jaina nathI. ema kahIne ema kahyuM ke jainanA aneka saMpradAyo che e badhA sAcA hoI zake nahi). be na hoI zake nahi. jaina to eka ja hoya. game te eka sAco che. vicAravAna puruSo nakkI kare ke kharekhara koNa sAcuM che. ema saMketa to keTaloka karyo che. 20 varSe manasukharAma sUryarAma tripAThIne patra lakhyo che to emAM e vAto lakhI che. 20 varSanI uMmare ! A to 29 varSanI uMmara. pachI 9 varSa gayA che. tyArapachI to jJAnadazA prApta thaI che), AtmajJAnanI prApti karIne A to lakhe che. mumukSu : pUjya bhAIzrI :- hA. e to rASTra LevelnA, deza LevelnA jabaradasta vidvAna hatA. (ahIMyAM, zuM kahe che ? ke, "eka AtmajJAna vinA. koI duHkhane jItI na zakAya. ajita che. ema jANIne "jene viSe tenI utpattino hetu che, evA saMsArane choDIne cAlyA jatA hatA. have enA uparathI vAta kare che ke, "zrI RSabhAdi anaMta jJAnI puruSoe e ja upAya upAsyo che;" jainadharmamAM paNa evA anaMta jJAnIo thayA. temaNe paNa sarvasaMgaparityAga karIne, saMsArano tyAga karIne e paNa cAlI ja nIkaLyA hatA. e loko paNa pUrvakarmanA yoge rAjapATamAM hovA chatAM. RSabhadeva bhagavAnanA putra pote cakravartI hatI. bharata rAjA. jenA uparathI A dezanuM nAma hajI bhAratadeza cAle che. eka kroDAkroDI sAgara gayo. samartha thaI gayA. emaNe paNa e ja upAya upAmyo hato. e paNa cAlI nIkaLyA. emaNe paNa cakravartIpadane kSaNamAtramAM choDI dIdhuM. ane sarva jIvone te upAya upadezyo che. e rIte pote paNa tyAga karIne bIjAne paNa tyAgano upAya upadezyo che. eTalI vAta jarUra che ke te tyAga kyA prakAre karyo hoya to te yathArtha kahevAya? athavA evo tyAga kayA prakAre thayo hoya to yathArtha kahevAya ? te prathama vicAravAyogya che. e paheluM vicArI levuM. pachI e tyAgavAno vicAra-aMkura vizeSapaNe utpanna thaIne eno tyAga thAya to enuM phaLa avazya Ave. joke tyAganI pradhAnatA divyadhvanimAM paNa ghaNI ghaNI AvI haze. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 patrAMka-667. eTale dareka saMpradAyamAM tyAganI pradhAnatA ghaNI che ane tyAgano mahimA paNa ghaNo che. paNa te tyAga kayA prakAre hoya to yathArtha kahevAya ? e vAta luptaprAya che, lagabhaga lopAI gaI che. eTale mAtra tyAgano mahimA rahI gayo che, enI yathArthatAne Aje samajavAmAM AvatI nathI. eTale tyAganuM phaLa paNa jovAmAM AvatuM nathI. tyAMthI e vAta vizeSa vicAravI joIe ke, vRttinuM damana karIne tyAga karavAmAM Ave che, pariNAmone dAbIne je tyAga karavAmAM Ave che te tyAga yathArtha prakAre karAyelo nathI. paNa tyAga ane grahaNanA guNa-doSone samajIne sahaja vRtti uparAma pAme, virAma pAme, upazamita thAya, zAMta thAya, ene dAbavI na paDe evA prakAre jo tyAga karavAmAM Ave to e tyAganuM saphaLapaNuM thavuM saMbhave che. ema yathArtha prakAre tyAga karavAno prakAra hovo joIe. ayathArtha prakAre tyAga karanArAo paNa emAM niSphaLa jAya che. e to tyAga kaho ke jJAna kaho. jJAna paNa yathArtha prakAre thayuM hoya to te saphaLa che. ayathArtha prakAre thayuM hoya to te niSphaLa jAya che athavA nukasAnanuM kAraNa thAya che. ema tyAgamAM paNa lAbhanuM kAraNa thavAne badale pariNAma bagaDe tyAre nukasAnanuM kAraNa thAya che. "te AtmajJAna durgamya prAye dekhIne..." te AtmajJAna durgamya, ghaNuM karIne te jaldI samajI zakAtuM nahi hovAne lIdhe. tyAM sudhI jIvo jaldI nahi pahoMcI zakatA hovAne lIdhe ema dekhIne "niSkAraNa karUNAzIla evA te satpaSoe bhaktimArga prakAzyo che, sahajapaNe jJAnamAM ane tyAgamAM praveza karavAnI eka bhUmikA jJAnIoe mUkI. ane bhaktimArganI aMdara laI gayA che. bhaktimArga eTale pada gavaDAvavAmAM laI gayA che ema nahi samajavuM. satparuSonuM, deva-guruzAstranuM bahumAna karavuM ane te paNa oLakhIne bahumAna karavuM. e emaNe eno yathArtha rasto batAvyo che. jyAM sudhI deva-guru-zAstra ane sanduruSane oLakhIne emanA pratyenA bahumAna tarapha na vaLAya ane sIdhe sIdhuM koI jJAnamArge ke tyAgamArge pragati karavA mAge che to koI eka apavAdane choDIne lagabhaga jIvo bhUlAvAmAM paDe che athavA unmArge caDI jAya che. evuM jANIne ane AtmajJAnanuM evuM durgamyapaNuM samajIne te puruSoe niSkAraNa karUNAzIla evA (sapuruSo), emane A rasto cIMdhavAmAM bIjuM koI kAraNa nahotuM. jIvo Atmahita mATe, AtmakalyANa mATe Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 rAjahRdaya bhAga-13 prayatna karavA chatAM khoTA raste caDI jaIne nukasAna karI na bese eTalA mATe emaNe A raste caDAvyA che. je sarva azaraNane nizaLa zaraNarUpa che,..." A vAta e 693mAM vizeSapaNe karaze ke jJAnamArge keTalA jokhama rahelA che ? tyAgamArge keTalA jokhama rahelA che ? ane eTalA ja mATe bhaktimArgathI zarUAta karAvavAmAM AvI che. ema kahIne e vAtanuM emaNe tyAM paNa pratipAdana karyuM che. bhaktinuM svarUpa na samaje to e paNa oghabhaktie jema emanA anuyAyIonI aMdara e paristhiti che ane bIjA saMpradAyomAM ke ApaNe tyAM paNa je bhaktinI paristhiti che. e rIte bhaktinuM svarUpa samajavA yogya nathI. e 667 (patra pUro) thayo. patrAMka-668 muMbaI, mAha suda 4, ravi, 1952 patra maLyuM che. asaMga evuM AtmasvarUpa satsaMgane yoge sauthI sulabhapaNe jaNAvA yogya che, emAM saMzaya nathI. satsaMganuM mAhAsya sarva jJAnI puruSoe atizaya karI kahyuM che, te yathArtha che. emAM vicAravAnane koI rIte vikalpa thavA yogya nathI. hAla taratamAM samAgama saMbaMdhI vizeSa karI lakhavAnuM banI zakavA yogya nathI. 66 8mo patra paNa "aMbAlAlabhAI uparano che. patra maLyuM che. aThavADiyA pachIno patra che. daramyAnamAM emano eka patra sAmethI maLI gayo che. "asaMga evuM AtmasvarUpa satsaMgane yoge sauthI sulabhapaNe jaNAvA yogya che, emAM saMzaya nathI." zuM kahe che? jo sarva duHkhane nAza karavAno upAya eka AtmajJAna che ane eka AtmajJAna sivAya yathArtha prakAre koI duHkhano nAza karI zakAto nathI athavA sarva duHkhono nAza karI zakAto nathI. to e AtmajJAnane sulabhapaNe prApta thavA arthe athavA asaMga evuM AtmasvarUpanuM jJAna thavA arthe. AtmasvarUpa kevuM che ? asaMga tattva che. jene koInI sAthe koI saMga nathI. koI AtmA svarUpe karIne Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-668 207 koIno saMga rAkhe e paristhiti svarUpamAM nathI. e AtmAne koI sago nathI, e AtmAne koI saMbaMdhI nathI. mULa svarUpe jo AtmasvarUpa jovAmAM Ave to ene koI sagAsaMbaMdhI che nahi. ene na to koI jaDanA saMbaMdho che, na to koI cetananA saMbaMdho che, na to saceta-aceta mizra padArthonA paNa koI saMbaMdho che. jeTalA saMbaMdho che e kalpitamAtra che. kevA che ? kalpita che. vAstavikapaNe jIvane koI saMbaMdha nathI. evuM je asaMga AtmasvarUpa che e jIvane saMganA yoge samajAtuM nathI. je saMganI kalpanA karIne beTho che e kalpanAnI nivRtti na thAya, e kalpanA enI kalpanA che ema jANIne nAza na thAya tyAM sudhI jIvane asaMga evuM AtmasvarUpa samajAtuM nathI, enuM jJAna ene thAtuM nathI. evuM AtmasvarUpa samajavA mATe satsaMgano yoga sauthI sulabha jaNAvAno yoga che. enuM sthAna batAvyuM, ke juo ! AtmajJAna asaMga tattvanuM jJAna karavuM hoya to tuM satsaMgamAM jaje. A sivAya bIjo koI upAya nathI. satsaMgano khulAso to che AgaLa eka jagyAe karI gayA che ke, jene sat pragaTa thayuM che evA satpuruSa eno svacchaMdarahitapaNe eTale potAnA vicAro choDIne, potAnA abhiprAyo choDIne vairAgyasameta, bhaktisameta enI upAsanA karavI. enA saMganI, samAgamanI upAsanA karavI, ene paramasatsaMga kahevAmAM Ave che. ene paramasatsaMga evuM nAma ApyuM che. evo satsaMgano yoga na hoya tyAre jene saMsArathI chUTavuM che evA saMsArathI chUTavAnA je kAmI jIvo hoya, jene kharekhara AtmakalyANa karavuM che, jene bIjo hetu nathI. ekamAtra hetu jene che evA jIvono saMga karavo, evA jIvonA paricayamAM rahevuM ane e ja viSaya arthe vicAraNA karavI, enA ja mATe vicAraNA karavI, e ja mArgamAM AgaLa vadhavA mATenI sAthe maLIne khoja karavI e vagere prakArane satsaMga kahevAmAM Ave che. satsaMga kevI rIte karavo ? teno have pachI eka patra Ave che. 670 naMba2mAM e viSaya ApaNe lezuM. 670 naMbara che e satsaMga mumukSue kevI rIte karavo ? AtmajJAna na hoya topaNa satsaMga karavo hoya to kema karavo ? e viSaya bahu sAro lIdho che. ahIMyAM to eTalo ja muddo che ke, asaMga evA AtmasvarUpane jANavA mATe satsaMga che, satsaMgano yoga (che) e sauthI sulabhapaNe sahelAIthI AtmasvarUpane jANavAnuM e sthAna che, e prasaMga che emAM bilakula saMzaya nathI. emAM zaMkA paNa karavA jevI nathI, ema kahe che. kemake e potAnA anubhavathI vAta kare che. emaNe Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 rAjahRdaya bhAga-13 paNa taravA mATe ghaNA dhamapachADA karyA che. satsaMga sivAyanI ghaNI karI joI che, ghaNo parizrama karyo che, ghaNI vAra niSphaLa paNa gayA che ane satsaMganA yoge e saphaLa thayA che. eTale potAno anubhavane ThAma ThAma jAhera karyo che. "asaMga evuM AtmasvarUpa satsaMgane yoge sauthI sulabhapaNe jaNAvA yogya che, emAM saMzaya nathI. satsaMganuM mahAtma..." tethI karIne, A kAraNane lIdhe satsaMganuM mAhAsya sarva jJAnIpuruSoe atizaya karI kahyuM che..." AvI vAta karI hatI ke koI mANasa nivRtti laIne Ave, nAnI uMmara hoya, ochuM samaje, ochI lAyakAta hoya topaNa "gurudeva enI prazaMsA karatA. kema ? ke sanA yogamAM satsaMgamAM Avyo mATe. muddo to enI aMdara eTalo ja che, AthI vadhAre muddo nathI. eNe satsaMgane to pasaMda karyo ne, eNe eTalo to viveka karyo ne ! pachI keTaluM kAma kare e enI yogyatA upara AdhArita che. paNa eNe je satsaMga mATenuM kadama bharyuM, pagaluM bharyuM e AvakAravA jevuM che. eTale gurudeva ene Response ApatA. ema sarva jJAnIpuruSoe satsaMganuM mAhAsya atizaya karIne kahyuM che. ghaNuM ghaNuM kahyuM che. vizeSa karIne kahyuM che. te yathArtha che. te vAta yathArtha che ema kahe che. emAM vicAravAnane koI rIte vikalpa thavA yogya nathI." zailI kevI karI che ! jo koIne emAM paNa vikalpa thAya to ema samajavA yogya che ke hajI ene vicAravAnapaNuM AvyuM nathI, kAcI buddhi che. vicAravAna eTale pAkaTa buddhivALo. Maturity jene kahevAmAM Ave che. vicAravAnane to emAM koI vikalpapaNa thavA yogya nathI ke Ama haze ke nahi hoya ? satsaMga lAbhadAyI haze ke nahi lAbhadAyI hoya? ApaNe ekalA ekalA vAMcIne ApaNe ApaNuM karI laIe, ApaNe ApaNA ghare besIne ApaNuM karI lezuM. e vAtamAM kAMI mAla nathI. bhale be ja jaNA hoya. evuM nathI ke ToLuM bheguM thAya to satsaMga thAya. be jaNA hoya, cAra jaNA hoya, traNa jaNA hoya, pAMca jaNA hoya. bhale vizeSa saMkhyA na hoya paNa hoya evA. evA pAtra jIvo hoya ke je kharekhara pAmavA mATe taiyAra thayA hoya. jene AtmasvarUpa pAmavuM che evI aMdaramAM laganI ane dhagaza thaI hoya evA jIvono saMga te satsaMga che. athavA pAmyA hoya evA jIvono saMga te satsaMga che. ane emAM e satsaMgathI AtmajJAna thavuM sulabha che. emAM koI vicAravAnane to vikalpa paNa thavA yogya nathI. emAM paNa koI vikalpa kare. Ama nahi ne Ama. satsaMga karatA Ama sAruM che, satsaMga karatA vAMcI Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 209 patrAMka-668 levuM sAruM che, sAMbhaLI levuM sAruM che. be prasaMga che. ApaNe ekAMtamAM ciMtavana karI levuM sAruM che. trIjI vAta A che kAM to kahe ApaNe sAMbhaLo. A atyAre sAdhana thaI gayA che ne Tape recording ne bIjA-trIjA. kAM to ApaNe ghare besIne vAMco. kAM to kahe ekAMtamAM besIne ciMtavanamAM Utaro. kAMI satsaMganI jarUra nathI. athavA ApaNane enA karatA AmAM paNa kAMIka ThIka lAge che. to eNe hajI e satsaMga saMbaMdhI koI pAkaTa vicAra karyo hoya, paripakva vicAra karyo hoya evuM dekhAtuM nathI. "emAM vicAravAnane koI rIte vikalpa..." vikalpa eTale koI bIjo Alternative AnA badale A. enI badalI, vikalpamAM enI avejI. e vAta mumukSu jIve vicAravA jevI nathI. mumukSu - bahu daDhatApUrvaka lakhyuM che. pUjya bhAIzrI - bahu anubhavathI lakhyuM che. emaNe potAnA anubhavano nicoDa kADhIne vAta mUkI che. e pote bahu herAna thayA che. pAchalA bhavomAM emaNe kAMI prayatna karavAmAM bAkI nathI rAkhyuM ke atyAre bIjA jIvo je prayatna kare che ethI ocho karyo hoya evuM nathI. bahu prayatna karyo che ane tyArapachI je satsaMgathI saphaLatA maLI che e capaTI vagADe evI rIte maLI che. jema kahe che ne ke. karyo koyaDo koDIno nahi. ema satsaMgamAM koI AtmajJAnI mahAtmA emane maLyA che. ane 194mo patra emaNe je lakhyo che e enA upara lakhyo che. ke e mahAtmA maLatA emane je AtmajJAna thayuM che e evuM sulabhapaNe thayuM che ke emane thayuM ke A khoTo parizrama karyo hato. atyAra sudhI A badhI mAthAphoDa karI e khoTe raste karI, sAco rasto pakaDyo nahi ane tethI mane AtmajJAna na thayuM, have AtmajJAna thatAM A vAta mane samajAya che. 194. patranI zarUAta bahumAna karIne karI che. pAnuM-259. je jJAnIpuruSathI emane jJAna thayuM che enA mATe emaNe keTalAka bahumAnavAcaka zabdo vAparyA che ke, "bhAva apratibaddhatAthI niraMtara vicare che evA jJAnIpuruSanA caraNAraviMda...' bhaktithI zarUAta karI che. sIdhI emanA caraNakamaLanI vAta karI che. "bhAva apratibaddhatAthI niraMtara vicare che evA jJAnIpuruSanA caraNAraviMda, te pratye acaLa prema thayA vinA ane (jJAnIpuruSanI) samyapratIti AvyA vinA..." eTale oLakhANa thayA vinA, vizvAsa AvyA vinA ke AtmajJAnI ja che. "sasvarUpanI prApti thatI nathI. thavAnI ja nathI. joke Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 rAjaya bhAga-13 siddhAMtika rIte siddhAMtazAstramAM to dezanAlabdhino siddhAMta ja che ke koI jIvane satpuruSanI dezanA na maLI hoya ane AtmajJAna thayuM hoya evo to eka Case paNa che ja nahi. e to siddhAMta pAriNAmika bhAve che. ane AvyethI...' eTale samyak pratIti (AvyethI). mumukSu :- Proper channel... pUjya bhAIzrI :- Proper channel che. bahu Full & nal vAta karI nAkhI che. te pratye acaLa prema thayA vinA ane samyapratIti AvyA vinA satsvarUpanI prApti thatI nathI, ane AvyethI avazya te mumukSu jenAM caraNAraviMda . teNe sevyAM che, tenI dAne...' eTale jJAnInI dazAne e pAme che.' jo ene sabhyapratIti eTale oLakhANathI vizvAsa Ave. ekavAra paNa oLakhANathI vizvAsa Ave ane enA pratye acaLa prema thaI jAya. laukikamAM paNa kahevAya che ke nirmaLa prema hoya tyAM vacce Condition nathI hotI. zaratI prema nathI thato. emAM koI za2ta ja nathI hotI. emAM samarpaNanI ja bhAvanA hoya che. emAM uMca-nIca nathI hotuM. sarakhA Level nA hoya. mitro-mitro vacce hoya, pati-patnI vacce hoya, bhAI-bhAI vacce hoya, pitA-putra vacce hoya, mAtA-putra vacce hoya. game te hoya. jo cokhkho nirmaLa prema che to zarata nathI hotI. zarata hoya che tyAM svArtha hoya che, tyAM nirmaLatA hotI nathI. jJAnInA caraNAraviMda pratye je prema hoya che e premanI aMdara to zarata hovAno prazna raheto ja nathI. ene jyAre evI sthiti thAya che tyAre te avazya jJAnadazAne pAme, pAme ne pAme ja. A mArga sarva jJAnIoe sevyo che,...' bhUtakALamAM je jJAnIo thayA eNe bhUtakALamAM A mArga sevyo che, vartamAnakALamAM seve che ane bhaviSyamAM paNa sevaze. jJAnaprApti ethI amane thaI hatI...' bhUtakALamAM A ja prakAre amane jJAnaprApti thaI hatI. vartamAne e ja mArgathI thAya che ane anAgata kALe paNa jJAnaprAptino e ja mArga che.' bhaviSyakALe paNa e ja mArga che, vartamAnamAM e ja mArga che, bhUtakALe to amAro purAvo che. sarva zAstrono bodha lakSa...' juo ! sarva zAstromAM upadeza che ne ? eno lakSa zuM che ke ? badheM kahIne e kendrasthAne kayAM laI javA mAge che ? ke e jovA jaIe to huM kahuM chuM A je kahyuM te ja vAta che. badhA zAstro paNa pokArI pokArIne Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 patrAMka669 A vAta kare che. ane je koI paNa prANI chUTavA icche che. jene saMsArathI chUTavuM hoya eNe "akhaMDa vRttithI..." emAM khaMDa paDyA vinA, AMtaro paDyA vinA e ja mArgane ArAdhavo. e mArga ArAdhyA vinA jIve anAdikALathI paribhramaNa karyuM che. bIjuM badhuM karyuM che paNa A eka karyuM nathI. jyAM sudhI jIvane svacchedarUpI aMdhatva che, tyAM sudhI e mArganuM darzana thatuM nathI. (aMdhatva TALavA mATe jIve e mArgano vicAra karavo; daDha mokSecchA karavI." chUTavA mATenI tIvra bhAvanA karavI. ane "e vicAramAM apramatta rahevuM..." pramAda na karavo. "to mArganI prApti thaI aMdhatva TaLe che, e niHzaMka mAnajo. anAdi kALathI jIva avaLe mArge cAlyo che. potAnI kalpanAe, potAne ThIka paDe e rIte avaLe mArge cAlyo che. joke teNe japa, tapa, zAstrAdhyayana vagere anaMtavAra karyuM che; tathApi je kaMI paNa avazya karavA yogya hatuM te teNe karyuM nathI." e A che. ke je ame prathama ja jaNAvyuM che." ke satpaSanA caraNAraviMdamAM javuM. acaLa prema karI, samyapha pratItie karIne. e vAta ame je pahelA karI che e jIve karyuM nathI. bIjuM bIjuM eNe ghaNuM karyuM che. e vAta satsaMgane anusaratI ahIMyAM karI che ke, vikalpa karavA yogya nathI, vicAravAna jIvane emAM bIjo vikalpa karavA yogya nathI. hAla taratamAM samAgama saMbaMdhI vizeSa karI lakhavAnuM banI zakavA yogya nathI." kayAre maLI zakAze, samAmaga thaI zakaze e vAta cokkasa karI zakAya evuM nathI. e 6 6 8mAM patranA Postcard mAM aDhI lITImAM paNa satsaMga viSe bahu suMdara bhASAmAM, bahu suMdara zailImAM potAno abhiprAya vyakta karyo che. patrAMka-669 muMbaI, mAha vada 11, ravi, 1952 atrethI vigatavAra kAgaLa maLatAM hAla vilaMba thAya che. tethI praznAdi lakhavAnuM banatuM nathI, ema Ape lakhyuM to te yogya che. prApta prArabdhodayane lIdhe patra lakhavAmAM atrathI vilaMba thavAno saMbhava che. tathApi traNa traNa Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 rAjahRdaya bhAga-13 cAra cAra divasane aMtare tamo athavA zrI DuMgara kaI jJAnavAta lakhavAnuM niyamitapaNe rAkhazo. ane atrathI uttara lakhavAmAM kaMI niyamitatA te parathI ghaNuM karIne thaI zakaze. 669. "saubhAgyabhAI uparanuM Postcard che. "atrethI vigatavAra kAgaLa maLatAM hAla vilaMba thAya che. tethI praznAdi lakhavAnuM banatuM nathI, ema Ape lakhyuM to te yogya che." zuM kahe che ? "sobhAgabhAIe lakhyuM ke ApanA taraphathI koI vigatavAra pratyuttara maLavAmAM ghaNo vilaMba thAya che ane tethI prazna lakhavAnuM saheje mana thatuM nathI. je vicAra Ave e lakhI nAkhatA. emane ema nathI lAgyuM ke Ama lakhavAthI mAro doSa che enI khabara paDI jaze. e emaNe vicAryuM nathI. mArA doSa to vINI vINIne mAre kahevA che, AgaLa karavA che ane to ja mArA doSanuM nivAraNa thaze, to ja A sapuruSa mArA doSa kADhavAno upAya sarakhI rIte mane batAvI zakaze. keTalIka vAta huM kahIza, keTalIka chUpAvIza to mArA doSa mULamAMthI nIkaLavAno koI rasto batAvI zake nahi koI. evI paristhiti che. DokTara pAse paNa aDadhI vAta chUpAve ane aDadhI kahe to DokTara sAcI davA kare ke khoTI kare ? pachI davA sarakhI kAma na kare tyAre ema kahe ke, bhAI ! davA lAgu na paDI. davA lAgu na paDI paNa tame kIdhuM hatuM enA upara to A ja davA che. to kahe, paNa bIjuM Ama paNa hatuM. to kahe, kema tame bolyA nahi. e vAta zuM karavA na karI? ene e kahevuM paDe. Akho Case sarakhI rIte jANe to davA thAya ne ? ema A roga che. jIvane doSa thAya che e jIvano roga che, dazAno roga che. mULa svarUpa paripUrNa nirdoSa hovA chatAM jIvanI dazAno je bhavaroga che, doSano roga che e anAdithI ghara karI gayelo Cronic Disease che. ghara karI gayelo roga che. mULamAMthI kADhyA vagara ene koI rIte nirogI thavAno upAya nahi maLe. ane enA mATe to eNe pUrepUruM nivedana karavuM e sivAya bIjo koI upAya nathI. mumukSu -... pUjya bhAIzrI :- hA. cAra DaoNkTarane batAve ane hamaNA "muMbaInI Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-669 213 harakisanadAsa hospiTalamAM gayA hatA. ApaNA eka mumukSunuM kIDanInuM hatuM. DaoNkTara bahu kaDaka hato. sIdhuM kahI de. mArI sUcanAthI jarAka AghuMpAchuM karyuM che to A Case fail jAya enI mArI javAbadArI nathI. Case fail jaze. 30 varSano juvAna mANasa hoya, ene bacAvavo hoya, Case fail na karavo hoya to keTalI Discipline joIe. ke bhAI ! enI sAthe vAta karavA jAya to pahelA bA2Ne pATIyuM TIMgADeluM, Handle pAse, daravAjo khole tyAM ja te. jeTalA jAya eTalA ... enA suvAnA rUmamAM dasa phUTa khurazI dUra rAkhelI. bhAI ! A tamArI khurazI. dardIe ahIMyAM besavAnuM ane maLavA Ave ene ahIM besavAnuM. dasa phUTanuM aMtara. kA2Na ke beyanA moDhe paTTI. olAnA moDhe paTTI ane AnA moDhe paTTI. olAne to hajI khulluM rAkhavA detA. paNa je jAya ene to paTTI bAMdhIne vAta ka2vAnI. 10 thI 11 sivAya koIne AvavA nahi dauM. eka kalAkamAM jene AvatuM hoya AvI jAya. game te hoya. Intensive care mAM aThavADiyuM rAkhyA to kahe koIne moDhuM jovA nahi javA dauM. enI patnIne nahi, enI mAne nahi, enA bApane nahi. koIne nahi. vAta karavI hoya to Telephone thI IntercomthI karo. tamane lAge ke chokaro zuddhamAM che, bezuddhamAM che, jIve che ke nathI jIvato. tamAre khAtarI karavI hoya to Telephone upADIne vAta karI lyo. aMdara nahi javA daIe. kaDakamAM eTaluM kaDaka Discipline. tame caMpala bahAra kADho. olAnA slIpara paherI lo. eka eka jhINI jhINI vAta. e vakhate vicAra Avyo hato ke guruAjJA jo A rIte upAse to beDo pAra thaI jAya. DokTaranI sUcanA je rIte upAse che e rIte jo satpuruSanI AjJAne upAsavAmAM Ave ke jhINAmAM jhINo eno eka vikalpa che Out of discipline nahi javAnuM. ene mAnya rAkhe to vAMdho na Ave. eka jIvanI jiMdagI bacAvavA mATe badhAe A Discipline pALavAnuM. ene to pALavAnuM (eTaluM ja) nahi, enI pAse javuM hoya e badhAe pALavAnuM. ATaluM kaDaka Diescipline. na mumukSu : pUjya bhAIzrI :- hA. AjJAMkitapaNe rahe e bace. koNa bace ? AjJAmAM rahe e. eka jiMdagI bacAvavA mATe ATaluM Discipline pALavuM paDe to anaMta janma-ma2Na bacAvavA keTaluM Discipline pALavuM paDe ? eno guNAkAra karI levo joIe. ATaluM ene jyAM sudhI enI gaMbhIratA samajavAmAM na Ave, A loko ... Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 rAjahRdaya bhAga-13 to roganI gaMbhIratA samajAve che. ema kahIne roganI gaMbhIratA samajAve che ke, bhAI ! Ane Infection lAgI jaze to paMcAtanA pAra nahi rahe. badhI mahenata karelI niSphaLa jaze. be-traNa lAkha rUpiyA tame khacya e to ThIka che ke paisA paisAne ThekANe paNa ene bacAvavA mATe muzkela paDaze ane jokhama jiMdagInuM UbhuM thaI jaze. uMmara nAnI che. badhuM pALavA taiyAra thaI jAya. potAno jIva bacAvavA eTaluM pALavA mATe eTalo taiyAra nathI. AvI vAta che. eTalI gaMbhIratA jyAM sudhI, eTalI vAstavikatAmAM jIva Avato nathI tyAM sudhI jIvane bacavAno koI ArovAro nathI ema spaSTa samajAya evI vAta che. eTale A "sobhAgabhAInA dAkhalA uparathI ema maLe che ke Apano patra nathI Avato to amAre paNa mana nathI thatuM). vAta tamArI barAbara che. mArA prArabdhodayane lIdhe patra lakhavAmAM atrathI vilaMba thavAno saMbhava che. tamArI vAta barAbara che. pote paNa kabUla kare che. tathApi traNa traNa cAra cAra divasane aMtare tamo athavA zrI DuMgara kaMI jJAnavArtA lakhavAnuM niyamitapaNe rAkhazo. ane atrathI uttara lakhavAmAM kaMI niyamitatA te parathI ghaNuM karIne thaI zakaze. tamArA traNacAra, traNa-cAra divase kAgaLa Avaze to mAre paNa kAMIka niyamitatAmAM AvavAnuM banaze. bAkI tame lakhavAnuM cAlu rAkhazo. e vAta emAMthI nIkaLe che. (ahIM sudhI rAkhIe.) mumukSujIva tattva - abhyAsa dvArA potAnA AtmAnuM bhinna astitva samajIne sammata kare che. paraMtu jo udayamAna kuTumba Adi saMyogamAM potApaNe varte che, to uparokta samajaNa niSphaLa jAya che, arthAt bhinna padArthamAM potApaNuM thavAthI astitva anubhavAvAthI) zraddhAmAM mithyAtva dRDha thAya che, tethI nija svarUpanuM astitva grahaNa zraddhAmAM thaI zake nahi, nijamAM nijabuddhi thavAthI paramAM astitva grahaNarUpa zraddhAnI zakti tUTe che, ane te krame karIne upazame che. TuMkAmAM paramAM astitva grahaNarUpa mithyAtva nija astitvane bhUlAve che. (anubhava saMjIvanI-1510) Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 70 patrAMka-670 215 muMbaI, phAgaNa suda 1, 1952 OM sadguruprasAda jJAnInA sarva vyavahAra paramArthamULa hoya che, topaNa je divase udaya paNa AtmAkAra vartaze te divasane dhanya che. sarva duHkhathI mukta thavAno sarvotkRSTa upAya AtmajJAnane kahyo che, te jJAnIpuruSonAM vacana sAcAM che, atyaMta sAcAM che. jyAM sudhI jIvane tathArUpa AtmajJAna na thAya tyAM sudhI AtyaMtika baMdhananI nivRtti na hoya emAM saMzaya nathI. te AtmajJAna thatAM sudhI jIve mUrtimAna AtmajJAnasvarUpa evA sadgurudevano niraMtara Azraya avazya karavA yogya che, emAM saMzaya nathI.. te Azrayano viyoga hoya tyAre AzrayabhAvanA nitya kartavya che. udayane yoge tathArUpa AtmajJAna thayA prathama upadezakArya karavuM paDatuM hoya to vicAravAna mumukSu paramArthanA mArgane anusaravAne hetubhUta evA satpuruSanI bhakti, satpuruSanA guNagrAma, satpuruSa pratye pramodabhAvanA ane satpuruSa pratye avirodhabhAvanA lokone upadeze che; je prakAre matamatAMtarano abhiniveza TaLe, ane satpuruSanAM vacana grahaNa karavAnI AtmavRtti thAya tema kare che. vartamAnakALamAM te prakAranI vizeSa hAni thaze ema jANI zAnIpuruSoe A kALane duSamakALa kahyo che, ane tema pratyakSa dekhAya che. sarva kAryamAM kartavya mAtra AtmArtha che; e saMbhAvanA nitya mumukSu jIve karavI yogya che. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 rAjahRdaya bhAga-13 tA. 15-4-1991, patrAMka - 670, 671 pravacana naM. 300 "zrImad rAjacaMdra vacanAmRta, patrAMka-6 77, pAnuM-492. "OM sazspra sAda prasAda eTale kRpA. keTalAka patromAM A prakAranuM AvI rIte Heading bAMdheluM che. cAra patro to ahIMyAM dekhAya che. cAra patromAM che. "jJAnInA sarva vyavahAra paramArthamULa hoya che, topaNa je divase udaya paNa AtmAkAra vartaze te divasane dhanya che." vyavahAra udayabhAva anusAra hoya che paNa udayabhAvamAM paNa mULamAM, udayabhAvanA athavA vyavahAranA mULamAM paNa jJAnIne paramArtha rahelo che. vyavahAra eTale deva-guru-zAstra pratyenA je koI zubha pariNAma che e zubha pariNAmanI aMdara paramArthanuM lakSa hovAne lIdhe je kAMI zubhabhAva thAya che e svarUpa lakSe thAya che. svarUpanuM lakSa choDIne koIpaNa prakArano vyavahAra jJAnIno hoto nathI. eTale jJAnInA sarva vyavahAranA mULamAM paramArtha rahelo che athavA emano badho vyavahAra paramArthamULa hoya che eTale e vyavahArane paramArthamULa kahelo che. kemake mULamAM paramArtha rahelo che. udayabhAvanI paNa A ja sthiti che. 'gurudevazrI" je spaSTIkaraNa karatA ke, eka ja prakAranA dekhAtA zubhabhAvamAM ajJAnInA zubhabhAva ane jJAnInA zubhabhAvamAM jAti phera che. je jAtano zubhabhAva jJAnIne hoya che te ja jAtano zubhabhAva ajJAnIne nathI hoto. dRSTAMta laIe ke jinamaMdiramAM badhA ja bhakti kare che. jJAnI paNa che ane ajJAnI paNa che. eka pada badhA ja gAya che, je pada gavAya che e padane anusarIne badhAne prAyaH e vakhate zubhabhAva thayA kare che. pachI koInI vAta judI che. badhAne sarakhA puNyabaMdha thAya che evuM nathI. emAM paNa darekanI vAta judI judI che. pratyekanI vAta judI judI che. paNa e zubhabhAvamAM-jJAnInA zubhabhAvamAM ane ajJAnInA zubhabhAvamAM jAta ja phera che. je jAtano jJAnIne zubhabhAva thAya che e jAtano ajJAnIne zubhabhAva thato nathI. moTo pharaka che. zubhabhAvamAM ne zubhabhAvamAM moTo pharaka che. joke baMne Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217. patrAMka-6 70. baMdhabhAva che topaNa emAM pharaka che. baMnene eka jAtanA thatA nathI. koIvAra baMnenA bhAvo sarakhA lAge, koIvAra jJAnIno bhAva vadhAre zubha lAge, koIvAra ajJAnIno vadhAre zubha lAge. dekhAvamAM jJAnIno zubhabhAva ocho lAge. topaNa je starano zubhabhAva jJAnIne thAya che e starano zubhabhAva ajJAnIne thato nathI. AvuM spaSTIkaraNa "gurudevazrI' ApatA hatA. enuM kAraNa zuM ? jJAnInA sarvavyavahAra paramArthamULa hoya che. ajJAnInA vyavahAranA mULamAM paramArtha tattva nathI. jyAre jJAnInA vyavahAranA mULamAM paramArtha tattva raheluM che. be vacce A moTo pharaka che. evo udayabhAva hovA chatAM 'topaNa je divase udaya paNa AtmAkAra vartaze te divasane dhanya che." eTale ke udaya samApta thaI jaze. pachI emane udayabhAva nahi rahe ane udayabhAvanI jagyAe AtmabhAva ja raheze. ene udaya paNa AtmAkAra thaI gayo ema kahevAmAM Avaze. jemake arihaMta dazA che e AtmAkAra dazA che. tyAM pachI koI pravRtti hotI nathI. koI zubhabhAvanI pravRttino vyavahAra arihaMta dazAmAM chUTI jAya che. buddhipUrvakano vyavahAra to chaThA guNasthAnanI maryAdAmAM che. chaThA guNasthAnathI upara buddhipUrvakano zubhabhAva utpanna thAya enI munine paNa maryAdA che. sAtamA guNasthAnathI nirvikalpa hovAthI) badhA uparanA guNasthAnamAM kyAMya buddhipUrvakanA zubhabhAvano vyavahAra nathI paNa abuddhipUrvakano zubhabhAva rahe che. dasamA guNasthAna sudhI. pachI nathI. agiyAramAM nirmaLa che, bAramAM paNa yathAkhyAta cAritra pragaTI jAya che. temAM guNasthAne to kevaLajJAnAdi dazA cAre cAra aghAtino nAza thaI jAya che. eTale AtmAkAradazA che. pachI udaya paNa AtmAkAre che. e AtmA thaI gayA-jevA hatA evA thaI gayA. ema che. mumukSu - jJAnIne puNyAnubaMdhI puNya na baMdhAya? pUjya bhAIzrI :- baMdhAya. puNyAnubaMdhI puNya jJAnIne baMdhAya. jJAnIne na baMdhAya to kone baMdhAya? mumukSu - ajJAnIne kyo hoya ? pUjya bhAIzrI - ajJAnIne lagabhaga pApAnubaMdhI puNya baMdhAya che. jyAre jJAnIne puNyAnubaMdhI puNya baMdhAya che. e pharaka paDe che. chatAM koI mumukSune paNa puNyAnubaMdhI puNya baMdhAvAno saMbhava che. jJAnInA sarva vyavahAra paramArthamULa hoya che, topaNa je divase udaya paNa Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 rAjahRdaya bhAga-13 AtmAkAra vartaze te divasane dhanya che.' tyAre to e saMsAra tarI gayA, sadehe muktadazAmAM AvI gayA. 'sarva duHkhathI mukta thavAno sarvotkRSTa upAya AtmajJAnane kahyo che,.. sarva duHkhathI mukta thavAno upAya, jene saMsAranA sarva duHkhathI mukta thavuM hoya e mukta thavAno sarvotkRSTa upAya AtmajJAnane kahyo che. AtmajJAna e eka evo upAya che ke saMsAranA sarva duHkhothI jIvane mukta karI de che. te jJAnInA puruSonAM vacana sAcAM che, atyaMta sAcAM che.' kevI zailI lIdhI che ! jJAnIpuruSanA A vacana che ke sarva duHkhathI mukta thavAno sarvotkRSTa upAya, utkRSTamAM utkRSTa sarvathI utkRSTa upAya che te AtmajJAna che ane e jJAnIpuruSanA vacano atyaMta sAcAM che. emAM cAMya saMdeha karavA yogya nathI, bIjo vikalpa karavA yogya nathI. AtmajJAnano viSaya jainadarzanamAM jevo che evo kyAMya nathI. vedAMtAdimAM thoDI vAta Ave che paNa vastunA svarUpane sparzIne athavA vastunA vijJAnane anusarIne e vAta nathI. jyAM sudhI jIvane tathArUpa AtmajJAna na thAya tyAM sudhI AtyaMtika baMdhananI nivRtti na hoya emAM saMzaya nathI.' jyAM sudhI jIvane AtmajJAna na thAya eTaluM na kahyuM tathArUpa AtmajJAna na thAya...' je AtmajJAnanuM svarUpa che evuM, jevuM tIrthaMkaradeva kahe che, jinendradeva kahe che evuM AtmajJAnanuM svarUpa. AtmajJAnanI vAto bIjA paNa thoDAka kare che. eTalA mATe eTaluM vizeSaNa lagADyuM che ke tathArUpa AtmajJAna na thAya. jene AtmajJAna kahIe evuM AtmajJAna jyAM sudhI na thAya tyAM sudhI jIvane baMdhananI nivRtti thAya, eno baMdha TaLe ane mokSa thAya evuM banI zake nahi. baMdhananI nivRtti na hoya emAM saMzaya nathI." 'te AtmajJAna thatAM sudhI...' have evuM AtmajJAna thavA mATe zuM karavuM ? jo badhA duHkha TALavAno upAya eka AtmajJAna hoya to e AtmajJAnanI prApti mATe zuM karavuM ? e vAta kare che have. 'e AtmajJAna...' jyAM sudhI na thAya tyAM sudhI. thatAM sudhI....no artha e che. jIve mUrtimAna AtmajJAnasvarUpa evA sadgurudevano niraMtara Azraya avazya karavA yogya che,...' mumukSu :- avazya karavA jevo che. pUjya bhAIzrI :- hA. kevA che sadgurudeva ? ke mUrtimAna AtmajJAnasvarUpa ja che. e to AtmajJAnanI mUrti ja thaI gayA che, ema kahe che. AtmajJAna e arUpI AtmAnI arUpI dazA che. arUpI dazA kaho ke amUrta dazA kaho. paNa jene Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-60 219 AtmajJAna prApta thayuM che evA zrIguru e to mUrtimaMta ja AtmajJAnasvarUpa che. amUrta jJAna nathI, e mUrtimaMta jJAnasvarUpa che. AtmajJAnanI e mUrti ja che. kevI bhASA AvI che ! tyAM sudhI jIve mUrtimAna AtmajJAnasvarUpa evA sadgurudevano..." athavA jJAnI puruSano. saddagurudeva kaho, jJAnIpuruSa kaho, sapuruSa kaho, dharmAtmA kaho. teno niraMtara Azraya avazya karavA yogya che. eno Azraya karavo ja joIe. e to pUchIe chIe ke koI gaMbhIra roga thayo hoya to e roganuM pustaka kharIdavA bajAramAM jAya ane e pustaka vAMcIne enI aMdara je davA ke upacAra lakhyo hoya e zarU kare, evI mUrkhAmI koI karatuM nathI. kare ? pustako to bajAramAM maLe che. dareka roga uparanA khAsa khAsa pustako maLe che. je roga thAya enuM pustaka laI AvavuM. vAMcIne emAMthI davA karavI. DokTarane maphatanA paisA devA, AvavuM ne jAvuM e mAthAkuTa karavI. e roga maTe nahi paNa e to roga vadhI jAya. ema jene bhavaroga maTADavo che, bhavabaMdhana maTADavuM che, janma-maraNano roga jene maTADavo che eNe zrIguruno avazya Azraya karavA yogya che. cokkasa eNe e ja karavuM joIe. bIjA badhA vikalpa paDatA mUkIne pahelo vicAra ene A Avavo joIe ke jo AtmajJAnathI bhavabaMdhana nAza pAmatuM hoya, janma-maraNanA duHkha maTatA hoya to evA AtmajJAnI puruSa koIpaNa hoya to enI pAse mAre javuM joIe. enI pAsethI e rasto mAre meLavavo joIe, samajavo joIe. kAma mAre karavAnuM che paNa huM ajANyo chuM. je raste javuM che e rastAthI huM ajANyo chuM. (sadgurudevano) Azraya karavA yogya che ema nahi niraMtara Azraya avazya karavA yogya che? niraMtara to ekabIjAnA udaya eTalA badhA nathI hotA. koIne hoya paNa che. koI evA hoya che ke jJAnIpuruSanA caraNamAM rahI jAya che, jIvanabhara rahI jAya che. evA paNa koI hoya che. banI zake. paNa badhAno e saMbhava nathI. paNa jeTalo banI zake eTalo Azraya karavA yogya che. "emAM saMzaya nathI." emAM koI zaMkA karAya evI vAta nathI. niHsaMzaya vAta che ke jene AtmajJAnanI prApti bhavaroga maTADavA mATe karavI hoya eNe AtmajJAnI satparuSanA caraNamAM javuM joIe. bahu zarUAtanA 105 naMbaranA patramAM pAtratAnA viSayamAM e vAta lIdhI che ke samyagdarzanane pAtra koNa ? samyagdarzana kaho, AtmajJAna kaho, bhavaroganI davA Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 rAjahRdaya bhAga-13 kaho. satpuruSanA caraNano icchuka. dasa vAtamAM A vAta mukhya karI che. dasa vAtanI aMdara A vAta mukhya karI che. dasa vAta lakhuM chuM paNa AnA jevI ekeya nathI. te Azrayano viyoga hoya tyAre...' juo ! e pAchuM spaSTa karyuM che. A prazna atyAre upasthita thayo che ke, AtmajJAnI nathI, zuM karIe ? have to AtmajJAnI che nahi zuM karavuM ? jANe ke AtmajJAnInA viSayamAM kAMI have vicAravuM ja na hoya evuM nathI. na hoya topaNa zuM karavuM e vAta satpuruSo kahI gayA che. te Azrayano viyoga hoya tyAre AzrayabhAvanA nitya kartavya che.' Azraya na hoya to AzrayanI bhAvanA ene nitya hovI joIe athavA thavI joIe. ene karavA yogya che ema kahyuM. paNa e sahaja ja thavI joIe. pANInI tarasa lAge ane pANI kyAMya dekhAtuM na hoya to mAMDI vALe ? ke ApaNane tarasa lAgI che paNa kayAMya have pANI dekhAtuM nathI. mAMDIvALo ne have. ApaNe pANI mATe kacAM doDazuM have. kyAMya dekhAtuM to che nahi. evI rIte maravA koI taiyA2 nathI. ekavAra paNa maravA taiyA2 nathI. gotavA nIkaLI paDe ane jyAM sudhI na jaDe tyAM sudhI enI gota paDatI mUke nahi. ene e zIkhaDAvavAnI jarU2 che ? ke tane pANI na maLe tyAM sudhI pANInI zodha karavI. ema zIkhaDAvuM paDe ? ahIMyAM zIkhavADavuM paDe che. bhAI ! tane AtmajJAnI na jaDe tyAM sudhI AtmajJAnInI zodha tuM cAlu rAkhaje. e zodhamAM tArI AtmajJAnInA caraNamAM vAnI bhAvanA jIvaMta raheze. jo zodha paDatI mUkAI jaze to tArI bhAvanA paNa khalAsa thaI jaze. bhAvanAvihina thaI jaIza. eTale jyAM sudhI e Azrayano viyoga hoya tyAre e AzrayabhAvanAmAM rahevuM yogya che. ane e AzrayabhAvanAmAM rahetA je karmabaMdhana thaze, kemake e zubhabhAva che. enA phaLamAM evA satpuruSano Azraya vahelItake maLe evI vyavasthA kudaratanA gharamAM rahelI che. e kudaratanA gharanI cIja che. jo AzrayabhAvanAmAM hoya to Azraya ene thavAno ja che. Aje nahi ne kAle. paNa jeNe mAMDI vALyuM ke have koI che nahi, cAlo javA do. ApaNe have ApaNI rIte bIjuM kAma (karo), bIjA kAme lAgI jAva. ene kharekhara bhavaroga maTADavAnI bhAvanA ja thaI nathI. ema che. emaNe 'AtmasiddhimAM spaSTa karyuM che ke pratyakSa saddaguru sama nahi parokSa jina upakAra, evo lakSa thayA vinA Uge na AtmavicA2.' ene Atmahitano Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-60 221 vicAra Ugyo ja nathI ne. e koTImAM ene laI gayA che. bhale game te karato hoya. ahIM sudhI vAta puruSanA viSayamAM lIdhI che. - have jene vaktApaNuM athavA upadezakapaNAno udaya che evA jIvane mArgadarzana ApyuM che ke, "udayane yoge tathArUpa AtmajJAna thayA prathama...." mumukSunI bhUmikAmAM AtmajJAna thayA pahelAnI vAta che. evo koI udaya hoya ke upadezakArya karavuM paDatuM hoya. dAkhalA tarIke A patra ghaNuM karIne to "lallujI' upara hovo joIe. kemake emano bahArano veza upadezakano hato. sAdhu hatA. bIjA gRhastha mANaso emanI pAse, mahArAja ! kAMIka be vAta amane saMbhaLAvo, kAMIka amane samajAvo, kAMIka upadeza Apo, kAMI pacakhANa Apo, kAMIka Ama karo. Ama karo.. kAMIka tattvajJAnanI vAta karo. athavA bIjI rIte paNa koIno kSayopazama vizeSa hoya, zAstranuM adhyayana vizeSa hoya ane samajAvI zake evo eno kSayopazama hoya. topaNa enI pAse bIjA loko Ave, pUche ke, bhAI ! tame vAMcyuM che, vicAryuM che to jarAka amane A bAbatanI aMdara amAre pUchavuM che. ApaNe vicArIe, carcA karIe. topaNa ene uttara ApavAnuM kAraNa hoya to e jAtano ene udaya thayo. to enI pAse loko Ave che. athavA ApaNe tyAM vAMcanakAro hoya che. ApaNA gurudeva'nA anuyAyIomAM e paristhiti thaI che. - udayane yoge tathArUpa AtmajJAna thayA prathama upadezakArya karavuM paDatuM hoya to vicAravAna mumukSu." to e mumukSue zuM karavuM? mumukSunI bhUmikAmAM ene e udaya hoya to vicAravAna mumukSu paramArthanA mArgane anusaravAne hetubhUta evA sapuruSanI bhakti, satpaSanA guNagrAma, satparuSa pratye pramodabhAvanA ane satparuSa pratye avirodhabhAvanA lokone upadeze che..." juo e mumukSu satsaMga kare che. kharekhara to upadeza nathI ApatA paNa satsaMga kare che to kaI rIte kare che ? kharekhara to A satsaMganI paddhati emaNe batAvI che. zabda vAparyo che upadeza. paNa upadeza to koI mumukSunI yogya bhUmikA che ja nahi. eTale ene upadeza devAno koI prazna upasthita thato nathI. paNa bahArano vyavahAra evo lAge ke A upadeza de che, bIjA upadeza le che, eno upadeza sAMbhaLe che. eTale pracalita vyavahAranI dRSTie upadeza zabda vAparyo che. kharekhara upadezano adhikAra nathI. ApaNe ene ema laIe ke, e satsaMga mumukSu kevI rIte kare ? bIjA mumukSuonI vacce jaIne e satsaMga kevI rIte kare ? jene kAMI kahevAno yoga hoya e to kevI rIte kahe ? Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-13 222 potAnA satsaMganI aMdara mumukSu kevI rIte vAta kare ? kahe che, paramArthanA mArgane anusaravAne hetubhUta...' ATaluM vizeSaNa vAparyuM che. oghasaMjJAe nahi. AtmakalyANano mArga enuM kAraNa thAya evA prakAre. satpuruSa che te AtmajJAnI che. AtmajJAnI hovAthI AtmajJAnanI prApti thavAnuM eka sthAna che. ane A kALamAM to atyAre eka ja sthAna raheluM che. evI ja lagabhaga paristhiti che. eTale eNe evA satpuruSanI bhakti,...' enA pratye bhakti karavI joIe, enA pratye bhakti hovI joIe, enI oLakhANapUrvakanI bhakti hovI joIe. oghasaMjJAe bhakti thatI hoya topaNa e oghasaMjJAmAM na rahevuM joIe. paricayamAM jaIne emanA aMtaraMga sudhI pahoMcIne emano paricaya vizeSa karIne emanI oLakhANapUrvakanI bhakti e 52mArthanA mArgane anusaravAne hetubhUta bhakti che. oghabhakti che e 52mArthanA mArgane anusaravAne hetubhUta che ema sIdhuM lAgu paDatuM nathI. A sIdhuM lAgu paDe che. pachI koI oghasaMzA choDe to ene paraMparA gaNavAmAM Ave. paNa kharekhara to je oLakhIne bhakti kare che ene ja 5ramArthanA mArgane anusaravArUpa kAraNa gaNavAmAM Ave. kAraNa kaho ke hetu kaho. evA paramArthanA mArgane anusaravAne hetubhUta evA satpuruSanI bhakti, satpuruSanA guNagrAma,...' kevA kevA guNa pragaTa thAya che. kemake anaMta guNa pragaTe che. to kevA kevA guNa pragaTyA che ? zraddhA kevI pragaTe che ? AcaraNa kevA hoya che ? enuM samyagnAna kevuM hoya che ? eka eka guNa pragaTe enA dharmo kevA hoya che ? samyajJAnanA kevA dharmo hoya che ? svarUpAcaraNanA kevA dharmo hoya che ? samyak zraddhAnanA kevA dharmo hoya che ? e badho viSaya vistArathI levo. ane emAM purANonA dRSTAMto Ave che ke, juo ! kSAyika samyagdaSTione cAritranA pariNAmanI aMdara cAritramohanA jhaMjhAvAta utpanna thayA tyAre paNa, e kyAre paNa kSAyika samyagdarzanathI athavA zraddhAthI muta thayA nathI. evA evA aneka prakAre guNagrAma karavAnA prasaMgo, satpuruSonA guNagrAma karavAnA prasaMgo pote carcAmAM le, satsaMgamAM le. satpuruSa pratye pramodabhAvanA...' emanA pratye bahumAna vadhatuM jAya. emanA guNagrAma ane bhaktino viSaya cAlatA te te prakAranA pramodita bhAvo. pramodita bhAvo eTale ekadama bahumAnano utsAha Ave evA pramodita bhAvo. evI pramodabhAvanA thAya evo prakAra le ane satpuruSa pratye virodha hoya to TaLI jAya. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-670 223 avirodhabhAva utpanna thAya, e prakAranI vAta mukhyapaNe pote satsaMgamAM carcA kare. nahitara ahIMyAM prazna thavA yogya che ke tattvanI vAta kare ke AvI vAta kare ? A eka jIvaMta tattva che. satpuruSa che. AtmajJAna che tattva che. AtmajJAnI che e tattvanA dhaNI che. e paNa pote tattva che. eTale emAM tattvajJAna nathI (ema nathI). emanI dazA vicAratA, emanA guNo vicAratA tattvajJAna nathI AvatuM e to vAta che nahi. paNa bIjuM tattvajJAna, bIjA paDakhAMono tattvajJAnano viSaya Ave topaNa mukhyapaNe A vAta kahe. bIjI vAta bhale Ave topaNa A vAtanI mukhyatA rAkhe. have emAM zuM hetu che ? ke je adhyAtmano viSaya che, tattvano viSaya che e jyAM sudhI bhAva bhAse nahi ne adhyAtma tattva evo potAno AtmA lakSagata thAya nahi tyAM sudhI emAM zuSkatA AvavAnI saMbhAvanA rahelI che. e zuSkatA na Ave eTalA mATe A paDakhuM ene sAthe hovuM joIe ke jemAM satpuruSa pratye bahumAna, avirodhabhAvanA, guNagrAma Adi viSaya cAle to ene zuSkatA kyAMya Ave nahi. kema na Ave ? e satpuruSanA pratyenA vicAro, bhAvothI saheje ja potAne ahaMpaNuM thatuM nathI. emanA bahumAnamAM potAnI laghutAno bhAva ApoApa ja AvI jAya che. e mahAna che, e AvA mahAna che, AvA mahAna che ema vicAratAM potAnI laghutA ApoApa Ave che ane e kAraNathI tattvano, adhyAtmano viSaya cAlato hovA chatAM paNa enI aMdara zuSka jJAnIpaNuM na Ave. eTale bahu ja vicakSaNatAthI A viSaya emaNe je nirUpaNa karyo che. emAM ghaNI vicakSaNatA rahelI che. je prakAre avirodhabhAvanA lokone upadeze che; je prakAre matamatAMtarano abhiniveza TaLe...' matamatAMtaramAM na paDe, e viSaya bahu na carco. gRhita mithyAtva na thAya ane doSathI bacAya eTalI vAta le. bAkI matamatAMtarano Agraha, matamatAMtaranI tIvratA thAya evo prakAra na le. mumukSu na le. jJAnI (lye e) judI vAta che, mumukSunI vAta judI che. je AkhA mArganI eka jiMdagI laIe, mArganA janmathI mAMDIne aMta sudhI, to mumukSutAmAM je mArgano janma thavAno che emAM to mumukSu hajI bALaka che. bahu nAjuka paristhiti che. eTale e jo matamatAMta2nI aMdara potAnI zaktino vyaya kare to e paramArthika mArgathI vaMcita rahI jAya che. ema jANIne. matamatAMtarano abhiniveza TaLe,...' matamatAMtarane jANavA eka vAta che, matamatAMtarano abhiniveza rAkhavo te bIjI vAta che. te saMpradAyabuddhimAM jAya Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 rAjahRdaya bhAga-13 che. matano abhiniveza te saMpradAyabuddhimAM jAya che. lyo ! ThIka ! amArAmAM to Ama hoya ne bIjuM na hoya. amAre to A pustaka vaMcAya ane oluM pustaka na vaMcAya, amAre to AnI vAta karAya ane pelAnI vAta na karAya. e matamatAMtarano abhiniveza thaI gayo. e matamatAMtarano abhiniveza TaLe,..' ane satpuruSanAM vacana grahaNa karavAnI AtmavRtti thAya...' vRtti thAya eTaluM nathI kIdhuM. satpuruSanA vacano grahaNa karavAnI AtmAmAMthI vRtti utpanna thAya, AtmAnA hitanI rucipUrvakanI vRtti utpanna thAya ene AtmavRtti kahevAmAM Ave che. satpuruSanAM vacana grahaNa karavAnI AtmavRtti thAya...' te prakAre te badhe satsaMganI aMdara carcA-vArtA le che. upadeza nahi. upadeza to e zabda emaNe vAparyo che. paNa kharekhara ene potAnA abhiprAyamAM e vAta spaSTa che ke chaThThA guNasthAna (pahelA upadezakapaNAnI pravRtti hoya nahi). satpuruSanI bhaktimAM nahi Ave, satpuruSanA guNagrAmamAM nahi Ave, avirodhanA badale virodhamAM paNa AvI jaze. A badhA prakAra jANIne vartamAnakALamAM te prakAranI vizeSa hAni thaze ema jANI zAnIpuruSoe A kALane duSamakALa kahyo che,' jJAnIpuruSone khyAla Avyo che ke vartamAna jIvonI yogyatAmAM hinapaNuM ghaNuM che. e hiNapatA joIne emaNe A kALanuM nAma paNa duSamakALa evuM rAkhyuM che. 'ane tema pratyakSa dekhAya che.' A vAta pratyakSa dekhAya che. ..... juo ! mumukSue satsaMga kevI rIte karavo, kharekhara to enI vidhi batAvI dIdhI che. AtmajJAna thayA pahelA AtmajJAnanI prApti mATe zuM karavuM ? ke satsaMga ka2vo. satsaMga karavo emAM pahelA zuM karavuM ? ke AtmajJAnI satpuruSa hoya enA caraNamAM cAlyA javuM. na hoya tyAre zuM karavuM ? na hoya tyAre enA Azraya bhAvanAmAM rahevuM. pachI zuM karavuM ? pachI bhegA thaIne A karatuM. e satpuruSanI oLakhANa thAya evo viSaya levo, enA guNagrAma ane enA pratye pramoda (bhAva vardhamAna thAya), eno virodha TaLI jAya evI vAta levI, matamatAMtara na thAya evI vAta levI. A badhA mukhya mukhya muddA lIdhA che, ane satpuruSonA vacano AtmAmAM grahaNa thAya, samajAya ema na lIdhuM. juo ! samajavuM eka vAta che, grahaNa karavuM bIjI vAta che. dhAraNA ka2vI ene grahaNa karyuM ema nathI. grahaNa karavuM eTale upAsavuM. grahaNa karavuM eTale upAsanA karavI. ene pariNamAvavAno prayAsa karavo ane enI prApti karavI. ene grahaNa karyuM ema kahevAmAM Ave che. e prakAre Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-670 225 satsaMga karavo. A prakAranA satsaMganI atyAre hAni thaze ema jANIne, AvI vAta nahi rahe ema jANIne A kALane duSamakALa kahyo che, ane tema pratyakSa dekhAya che.' A paristhiti che. mumukSu :- grahaNa karavAno prayAsa na karyo e vastune ... pUjya bhAIzrI :- hA. hamaNA amAre ahIMyAM e vAta cAlI ke, oghabhakti eka kahe che. oLakhANa vagaranI bhakti. mumukSu - *-... pUjya bhAIzrI :- emAM zuM thAya ke oghabhaktimAM lAMbo samaya rahe ane oghabhakti nivRtta karIne emanI oLakhANano prayatna na kare to nukasAnanI saMbhavitatA kharI. emAM siddhAMta zuM che ? ke jIvane moTAmoTAmAM moTo doSa to darzanamohano-mithyAtvano che. e darzanamoha maMda thavA arthe satpuruSanI bhakti kahI. satpuruSanI abhakti, satpuruSanI bhakti ane oLakhANapUrvaka satpuruSanI atyaMta bhakti. mumukSunI bhUmikAmAM A traNa Stage utpanna thAya che. jene zaMkA paDe athavA anukULa na paDe tyAM satpuruSa pratye ene virodhabhAva AvI jAya che. jyAM ene oLakhANa na hoya ane virodhabhAva na hoya to ene bhakti paNa Ave che. have e bhakti che, e bhaktimAM rahIne pote jo satpuruSanI oLakhANavALI bhaktimAM Ave to e bhaktine paraMparAe kAraNa kahevAya. virodhamAM nahoto ne ? bhaktimAM hato ne ? eTale ene oLakhANa thaI. kemake bhaktithI paricayano prasaMga vizeSa rahe che. paNa oLakhANa ka2vAnuM jo enuM lakSa na hoya ane basa amane to satpuruSa maLI gayA, oghe oghe paNa, badhA kahe ane pote paNa mAnI lIdhuM, oLakhANa nathI, ApaNane to satpuruSa maLI gayA. have bhakti karyA karo. eTale bhakti karyAM karo eTale zuM che ? pada gAya, gIto gAya, phalANuM gAya, DhIMkaNuM gAya ene e bhakti mAne che. kharekhara e bhakti nathI. oLakhANathI mUlyAMkana Ave enuM nAma bhakti che. to je prAraMbhamAM bhaktithI darzanamoha thoDo maMda paDyo hoya, e jo oghasaMjJAnI nivRtti karavAnA prayatnamAM jIva na rahe ane oghasaMzA cAlu rAkhe to darzanamoha tIvra thaI jAya. darzanamohanI prakRti evI che. bIjo eka guNabheda laIe ke, eka mANasa gRhIta mithyAtvamAM che. jaina hoya ke ajaina hoya. jaino paNa kudevane mAnatA to thaI gayA che. gRhIta mithyAtvamAM che. have emAM ene sAcA deva-guru-zAstra pratye lakSa gayuM ke, bhAI ! vItarAgI deva Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 rAjahRdaya bhAga-13 guru-zAstra sivAya koInI mAnyatA karavI na joIe. oghe oghe paNa eNe e vAta to badalI nAkhI. saMpradAya hoya to saMpradAya pheravI nAkhyo. bhAI ! ApaNe e saMpradAyamAM have jAvuM nathI. e ThekANe ApaNe jAvuM nathI. have ApaNe A ThekANe jAvuM che. to pahelovahelo enA darzanamohamAM phera paDyo. kayA doSamAM phera paDyo ? darzanamohanA. gRhItamAMthI agrahitamAM Avyo. have emAM je jhAjho samaya evI rIte rahe ke agRhItane choDIne mumukSunI bhUmikAmAM samyamAM AvavAnA prayatnamAM na Ave ane utarottara darzanamohano anubhAga kapAya evA pagalAM na bhare, e mArga pratye javAno e prakAre vikAsa na kare, eTale ke samyagdarzananI keDIe cAlavA na mAMDe, keDI na pakaDe. samyagdarzanajJAna-cAritra to rAjamArga che-National highway paNa enI je keDIe jAvuM che e keDI na pakaDe. ane oghasaMjJAmAM mAne ke ApaNe to zAstra paNa vAMcIe chIe, deva-guru-zAstranI bhakti paNa rAkhIe chIe ane ApaNe dayA-dAna paNa karIe chIe ane badhuM mumukSune yogya badhA kAryo karIe chIe. ema ogheothe jo paDyo rahe to vaLI pAcho e darzanamohane tIvra kare ane tIvra kare emAM tyAM sudhI tIvra karI jAya ke vaLI pAcho gRhItamAM AvI jAya. ene vAra na lAge. cAre gRhItamAM Ave ene khabara na paDe. AvA eka bheda-prabhedane dIpacaMdajI'e 'anubhavaprakAzamAM ema kahyuM che ke 'agRhIta mithyAtva sAdhaka che ane gRhIta mithyAtva sAdhya che.' UlaTI vAta lAge. agRhIta mithyAtva sAdhaka che ? ane enuM sAdhya gRhIta mithyAtva ? e kevI rIte thAtuM haze ? ke oghasaMjJAe agRhIta mithyAtvamAM lAMbo samaya pasAra karatA te jIvane darzanamoha vRddhigata thaIne gRhIta mithyAtvamAM cAlyo jAya che. gRhIta mithyAtvanI bhUlo kema thAya che ? AvuM badhuM samajyA, 'gurudeva'nI pAsethI samajyA, pragaTa satpuruSanI pAsethI samajyA, gRhIta zuM kahevAya, agRhIta zuM kahevAya. chatAM gRhIta mithyAtvanI bhUlo kema thavA mAMDI ? ke jo pote oghasaMjJAmAM lAMbo samaya rahe ane e oghasaMjJAnI nivRtti thavAno prayAsa jene kahIe evA yathArtha kA2None anusare nahi ane prayatnamAM Ave nahi to ene gRhIta mithyAtvamAM jatA vAra lAge nahi. cAlyo jAya. A viSaya prayojana siddhimAM judI judI rIte carco che. mumukSu :- samyagdarzanamAM ... pAcho anubhava na kare to mithyArdaSTi thaI jAya, Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rara7 patrAMka-600 Ii siddhAMta AmAM lAgu paDe che. pUjya bhAIzrI :- darekamAM evuM che. cAritramAM munidazAnI aMdara juo. kevaLajJAna sAdhavA nIkaLyA che ane na sAdhe to cothe vayuM jAvuM paDe. bhavAMtaramAM to. pote eka jagyAe lakhe che ke, Ane A guNasthAnamAM hajI AgaLa Avaze. ApaNe nathI AvyuM. bahu samaya rahyo. amane have ema lAge che ke AgaLa nahi cAlIe to nakkI kAMIka nukasAna thaI jaze. evo bhaya lAge che have. eka jagyAe evuM lakhe che. pote saMketa karyo che potAnI bhASAmAM. eTale eno artha ja evo che ke pariNAma che e cAla che ane vikAsa bAju cAlavuM, AtmAnA vikAsa tarapha pariNAmane gatimAna rahevuM, pariNAma to gatimAna ja rahevAnA che paNa vikAsanI dizAmAM gatimAna rahe e vAta barAbara sAvadhAnIthI tapAsavI joIe. nahitara pAchaLa jatAM vAra lAge nahi. mumukSu- mumukSu mATe to ... pUjya bhAIzrI - mumukSunI dazA to eTalI badhI nAjuka ane nabaLI che ke vairAgyathI bahu dIrghakALa sudhI satsaMgane upAsyo hoya ane ene pariNAmamAM ThIka ThIka pramANamAM mumukSatA AvI hoya ane eka prasaMga udayamAM evo Ave. eka di dhovAI jatAM vAra na lAge. dIrghakALa sudhI upAselo satsaMga ane vairAgya upazamanI e badhI vRttio e jyAM koI eka evo prasaMga Ave to badhuM ekasAthe sApha thaI jAya. vAra na lAge. eTale ene to eka bALaka jema hAlatAcAlatA vAraMvAra paDI jAya ema ene to paDavAnI bahu ja paristhiti che. eTale eNe to vadhAre sAvadhAnI rAkhavA mATe ene satyaruSanA AzrayamAM mUkI dIdhA che. ke tuM bALaka cho, tAre vAlInI jarUra che. bALakane vAlI hoya ne ? enI dekharekha rAkhanAra. enA mA-bApane vAlI kahevAya che. koIpaNa dekharekha rAkhanArane vAlIGuardian kahevAya che. mumukSune Safeguard karyA che ke tuM satyaruSanA caraNamAM rahe to bacI jaIza. nahitara bacavAno ArovAro nathI. mumukSu - "zrImadjIno upadeza badho cetavaNIrUpa ja che. pUjya bhAIzrI - hA. bahu mumukSune to eTalo sarasa mArgadarzanano viSaya lIdho che. bahu Guideline ApI che. 'sarva kAryamAM kartavya mAtra AtmArtha che. badhA ja karavA yogya kAryamAM eka AtmArtha ja kartavya che. e saMbhAvanA..." evI je AtmArthanI bhAvanA, samyaka Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 rAjahRdaya bhAga-13 bhAvanA, sArI bhAvanA nitya mumukSu jIve karavI yogya che." mAre mAro AtmArtha pahelo ane bIjuM badhuM pachI. koIpaNa kartavya karatA AtmArtha cUkato nathI ne? A eNe tapAsI levuM. koIpaNa kartavya karatA AtmArthane poSaNa maLe che ne ? e paNa eNe tapAsI levuM. asti ane nAsti beya paDakhAM tapAsatA rahevuM. ane emAM jAgRti vizeSa rAkhavI. e jAgRti tyAre ja raheze ke jyAre AtmArthanI bhAvanA tIvra haze tyAre. kemake bhAvanA eka evI cIja che ke e bhAvanAne Thesa pahoMce (eTale tarata ja AtmA jAge che. ke are.! mAro to AtmArtha ghavAya che, mAro to AtmArtha AmAM chUTe che, mArA AtmArthane AmAM hAni pahoMce che. ApaNe tyAMthI dUra thaI jAva. mumukSu:- "gurudeva' maLyA pachI je je vAtamAM bhUlyA che e muddo have AmAM... pUjya bhAIzrI - have evuM che ke ghaNA paDakhAMnI vAto che, ghaNA paDakhAMnI vAto che. ane A paDakhAM to badhA kSayopazama anusAra udayamAM vicAra Ave ane kahevAya, bhASAmAM Ave. koI jJAnIne kyAre, koI AcAryane kyAre, koI jJAnIne kayAre. e to ApaNe nathI letA ? ke AcArye TIkA ATalI lakhI che paNa bhAvArthanI aMdara ATalI vizeSa vAta jJAnIe kADhI. evI rIte dareka jJAnIonA vacanAmRto, vibhinna jJAnIonA vacanAmRtonuM paricaryana karavAnuM zuM kAraNa che? ke koIe kevI vAta karI che... koIe kevI vAta karI che. koIe AtmahitanI kevA paDakhAMthI vAta karI che ? koIe kyA paDakhAMne spaSTa karyuM che ? evA cAre bAjuthI potAne kyAMya paNa lAgu paDe evI vAta maLI jAya. badhI vAta to potAne lAgu na paDe. eka vAta paNa badhAne lAgu na paDe. paNa potAne kaI lAgu paDe ? eno khojI jIva hoya che. e aneka jJAnIonA vacanAmRtonuM paricaryana karatA karatA potAnI vAta emAMthI pakaDI le che ke mane A prayojana che, mArI bhUla AvI thAya che, A prakAre mAre bhUla karavA jevI nathI. mumukSu - gurudevazrI zarUnA varSomAM vAMcI gayA. pUjya bhAIzrI :- hA, pahelA A vAceluM che ane Underline karI che. AkhA pustakamAM keTalI jagyAe Underline karI che ! ane emaNe eTalI badhI vAra vAMcyuM haze ke emanuM bhAgyeja koI vyAkhyAna khAlI che ke jemAM "zrImadjInA vacanAmRtanuM emaNe uddharaNa na karyuM hoya, doharAvyuM na hoya. eke eka pravacananI aMdara. kemake mumukSane yogya ghaNI vAto AvI che. Ama to "sonagaDha'nA vAMcanamAM Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 229 patraka-671 (kahyuM hatuM ke mumukSune yogya koI mArgadarzanano utkRSTa graMtha hoya to A "zrImad rAjacaMdra che ane bIjuM "bahenazrInAM vacanAmRtamAM e viSaya emaNe vadhAre lIdho che. jJAnIo ane munionA viSaya karatA paNa mumukSuno viSaya emaNe lIdhA che. be graMtha mumukSune mATe bahu ja lAbhanuM kAraNa che. "gurudevazrIe vacanAmRta pustakanI vizeSa je vAta karI e mumukSunA hita khAtara vAta karI che. 6 70 (patra pUro) thayo. patrAMka-671 muMbaI, phAgaNa suda 3, ravi, 1952 tamAro kAgaLa eka Aje maLyo che. te kAgaLamAM zrI DuMgare je prazno lakhAvyA che tenA vizeSa samAdhAna arthe pratyakSa samAgama para lakSa rAkhavA. yogya che. prazrothI ghaNo saMtoSa thayo che. je prArabdhanA udayathI atre sthiti rahe che, te prArabdha je prakAre vizeSa karI vedAya te prakAre vartAya che. ane tethI vistArapUrvaka patrAdi lakhavAnuM ghaNuM karIne thatuM nathI. zrI suMdaradAsajInA graMtho prathamathI te chevaTa sudhI anukrame vicAravAnuM thAya tema hAla karazo, to keTalAka vicAranuM spaSTIkaraNa thaze. pratyakSa samAgame uttara samajAvA yogya hovAthI kAgaLa dvArA mAtra pahoMca lakhI che. e ja. bhaktibhAve namaskAra.. 671. saubhAgyabhAI uparano patra che. tamAro kAgaLa eka Aje maLyo che. te kAgaLamAM zrI DuMgare je prazro lakhAvyA che tenA vizeSa samAdhAna arthe pratyakSa samAgama para lakSa rAkhavA yogya che. DuMgarabhAIe prazno lakhAvyA che. e patravyavahAra badho "sobhAgabhAI karatA hatA. baMne mitromAM patravyavahAra e karatA hatA. mahA vada 11 chello kAgaLa che. pachI phAgaNa suda 3 che. tenA vizeSa samAdhAna arthe pratyakSa samAgama para lakSa rAkhavA yogya che." kemake koI praznano uttara ApavAmAM e pahelA bIjA keTalAka praznonuM samAdhAna karavuM yogya jANIne e praznano sIdho uttara ApavAne badale ema kahetA ke samAgamanI aMdara A vAta Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 rAjahRdaya bhAga-13 jarA tame lakSamAM rAkhajo. ApaNe e saMbaMdhInI carcA karI laIzuM. praznothI ghaNo saMtoSa thayo che.' je prazno pUchyA che e ThIka pUchyA che, enAthI ghaNo saMtoSa thayo che. je prArabdhanA udayathI atre sthiti rahe che, te prArabdha je prakAre vizeSa karI vedAya te prakAre vartAya che.' zuM kahe che ? ke, muMbaImAM rahevAnuM thAya che e prArabdha udaye rahevAnuM thAya che. atre sthiti eTale muMbaI'mAM. muMbaI'mAM je rahevAnuM thAya che, sthiti eTale rahevAnuM thAya che te prArabdhanA udayathI che ane te prArabdha je prakAre vizeSa karI vedAya...' eTale sArI rIte ene pUruM karI nAkhavuM che have. jema koI ema kahe ke, bhAI ! azAtA vedanIya che. ene azAtanA vedanIya jevo udaya che. kAMI emane ruci nathI. to kahe jorathI Ava. rogane zuM kahe ? ke tuM tAre jorathI Ava. jeTalA 52mANu deNuM karyuM che. laI jA. vyAjasIkhe tuM laI jA. paNa have tAruM khAtuM amAre calAvavuM nathI. khAtuM cUkate karavuM che. ene vizeSa prakAre prArabdhanuM vedavuM ema kahevAmAM Ave che. eTale prArabdhane ame atyAre vedIe chIe, e kevI rIte vedIe chIe ? ke vizeSa prakAre eTale pharIne A prArabdhamAM na AvavuM paDe e prakAre vedIe chIe. ane e prakAre emaNe veThyuM che. have pachI pharIne e manuSya thAya ane vepAra-dhaMdhAmAM paDe e nahi bane. e khalAsa karyuM. e prArabdhane vedatAM-veThatAM e khAtuM pUruM karI nAkhyuM. atyAre devalokamAM to vepAradhaMdho che nahi. tyAM to vyavasAya karavAno prazna hoto nathI. eTalA puNya laIne jAya che. paNa pachI manuSya thaze topaNa emane vyavasAyamAM paDavuM paDe e prakAranA udayamAM ja nahi Ave. ahIMyAM e badhuM khalAsa karI nAkhyuM. pUrvaprArabdha je kAMI deNuM karyuM hatuM e deNuM ApI dIdhuM. leNadArane kIdhuM ke, bhAIsAheba tuM eka sAthe laI jAne. kaTake-kaTake zuM karavA levA Ave che ? devA beTho chuM ane mArI zakti have devAnI che. to pachI ekasAthe pUrepUruM tAruM vyAjasahita je hoya e laI jA. have khAtuM cUkate thavuM joIe. mArI ane tArI vacce leNadeNa rahevI joIe nahi. ahIMyAM e vAtano dhvani evo che. je prArabdhanA udayathI atre sthiti rahe che, te prArabdha je prakAre vizeSa karI vedAya te prakAre vartAya che.' eTale ekadama ame to barAbara have puruSArthamAM AvI gayA chIe. game te prArabdha udaya hoya ame have navA baMdhanamAM paDazuM nahi. jUnuM choDI dezuM. jUnuM chUTI jAya enA mATe ame taiyAra chIe. ane tethI vistArapUrvaka patrAdi lakhavAnuM ghaNuM karIne thatuM nathI.' ane e prakAranA puruSArthamAM amArA Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-671 231 kAmamAM ame lAgelA chIe eTale bIjI navarAza rahetI nathI. dhaMdhAmAM paNa e prArabdha choDavAnA puruSArthamAM lAgelA che. nivRttimAM to puruSArtha kare paNa pravRttimAM puruSArtha kare che. eka jagyAe lakhe che ke, nivRttimAM puruSArtha karata enA karatA pravRttimAM ame vadhAre puruSArtha karyo che. kadAca nivRtti lIdhI hota ane puruSArtha karata enA karatA paNa pravRttimAM rahIne ame vadhAre puruSArtha karyo che ane vadhAre nirjA karI che. kemake amane kAMI rasto hato nahi ke che nahi. e rIte ame prArabdhane bhogavyuM che, vedhyuM che ane nirjarA karI lIdhI che. mumukSu :- tIrthaMkara cakravartI Ama ja kare ? pUjya bhAIzrI :- ema ja kare che. cakravartI je jJAnI hoya che, tIrthaMkaro hoya che e ema ja kare che. moTo puNyodaya Ave che. jabaradasta. game te Avo. koIvAra koIne moTo pApano udaya Ave che. e paNa bhale Avo. game te Avo. have mane vAMdho nathI. amArI zakti thaI gaI che. eTale koI pUrvanuM deNuM kareluM che e bAbatamAM amane koI jAtano saMkoca thAya evuM nathI. e zUravIra che. eTale to A zUravIratAnI vAta levI che. mULa to emaNe je vAta lakhI che e AtmajAgRtimAM kevI zUravIratA Ave che ? ane karmanI nirjarA karavAmAM kevA ullAsita pariNAmathI e kare che. jema mANasa koI deNuM de che ne ke, bhAI ! dUdha dhoIne laI jAva. tamArA rUpiyA tamane dUdhe dhoIne ApI daIe. keTalA che ? ke pAMca hajAra. vyAja keTaluM thayuM ? 5570. to kahe, 5570. paNa tame dUdhe dhoIne laI jAva. ema A ullAsathI udayane vedavAnA pariNAmamAM AvyA che. mumukSu H- pApano udaya na rokI zake, puNyano udaya rokI zake ? pUjya bhAIzrI :- nA, na rokI zake. evuM che ke udaya che e paradravyanA pariNAma che ane padravyanA pariNAma che emAM jIvane AghuMpAchuM karavAno koI adhikA2 nathI. kemake dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI jIva ane paramANu tadna judA che. koInuM kArya koI karI zake ane kartA-hartA thaI zake e vastunI maryAdAmAM ja nathI, vijJAnanI bahAranI cIja che. eTale e udayane to koI rokI zake nahi. na rokI zake eTale to jJAnIo udayamAM dekhAya che. 'gurudeva' ema kahetA ke, traNe kALanA jJAnIono eka ja abhiprAya che. zuM eka abhiprAya che ? ke eka samayamAM paripUrNa thavAtuM hoya-pUrNa vItarAga, vartamAna Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra3ra. rAjahRdaya bhAga-13 eka samayamAM puruSArtha karatA jo pUrNa dazA thatI hoya to bIjo samaya ene joto nathI. koI jJAnIne nathI joto. mAre hajI A kAma bAkI rahI gayuM che ne, e pUruM thAya ne pachI mokSa mane Ave to vAMdho nahi. e koI jJAnIno abhiprAya nathI. have jyAre badhA ja jJAnIono evo abhiprAya che ke atyAre ja pUrNa thaI javAya to sAruM. chatAM koIne keTalo kALa lAge. koIne keTalo kALa lAge. koIne keTalo kALa lAge. enuM zuM kAraNa che ? ke pote paNa pUrve e prakAranA pariNAma karyA che eTale potAnI paNa je malinatAnI yogyatAo che e UbhI che. e svapadArthane viSe vijJAna che. parapadArthamAM jevA pariNAma karyA che ene anukULa pratikULa saMyogo paNa AvyA vinA rahevAnA nathI. pote rAga karyo che e aparAdha pote karyo che. to aparAdhano daMDa mAre bhogavavo nathI. aparAdha karavo che ane daMDa bhogavavo nathI. evI apramANikatA jJAnIone mokSamArgamAM to hoI zake nahi. e to spaSTa che ke mArA badhA aparAdho huM bhogavI lauM, samabhAvathI bhogavI lauM. viSama pariNAme nahi paNa samabhAve huM bhogavI lauM ane mArI mukti thAya ema ja huM icchuM chuM. huM ema icchato nathI ke mArA aparAdha mAre bhogavavA na paDe ane huM muktimAM cAlyo jAva. e prakAranA apramANikatAnA vicAro ke bhAvo jJAnIne hotA nathI. ane ene kAMI bhogavavAmAM vAMdho nathI. ene du:kheya nathI ane sukheya nathI. na to puNyanA udayamAM ene sukha che, na to pApanA udayamAM ene duHkha che. kemake e sArI rIte jANe che ke je saMyogo pratikULa-anukULa kahevAya che e kharekhara to anukULa pratikuLa che nahi. jIvone enI kalpanA che. mAre to e kalpanA chUTI gaI che. jJAnadazA thatA e kalpanA mane chUTI gaI che. ane te te saMyogo mane duHkha ApavA ke sukha ApavA samartha nathI. emAMthI duHkha paNa AvatuM nathI ane sukha paNa AvatuM nathI. pachI e saMyogo UbhA thAya emAM mAre vAMdho zuM ? ke mAre kAMI mAre enI aMdara che nahi. khuzIthI tama tamAre Avo, tamAruM leNuM laI jAva. mane kAMI vAMdho Ave evuM nathI. mumukSu - jainadarzana sphaTika jevuM cokhkhuM che. pUjya bhAIzrI :- cokhe cokhkho mArga che. cAre paDakhethI nirdoSa mArga che. eTale ene samyamArga kahevAmAM Ave che. bIjA loko to ema kahe che ke, bhAI ! pApa karyA hoya ene ApaNe dhoI Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 patrAMka-671 nAkho. ApaNe phalANA deva pAse jAva, phalANA guru pAse jAva, lANI mAnyatA karo, ATalA dAna daI do, ATalA puNya karo eTale ApaNA pApa dhovAI jAya. ahIMyAM e vAta che nahi. ahIMyAM to je aparAdha karyo e bhale bhogavavo paDe. bhogavavA mATe huM taiyAra chuM. jema bhUla kare e mAphI mAgavA taiyA2 che. prAmANikatA kone kahe ? bhAI ! huM kSamA mAgu chuM. mArI bhUla thaI gaI. to kSamA vIrasya bhUSaNuM. ema A vI2nuM bhUSaNa che, ema kahe che. keTalA zUravIra che e jarA paNa pratikULatA-anukULatAnI sAme DaratA nathI. eTale ema kahe che ke, ame sArI rIte vizeSa prakAre prArabdhane vedIe chIe. ? zrI suMdaradAsajInA graMtho prathamathI te chevaTa sudhI anukrame vicAravAnuM thAya tema hAla karazo, to keTalAka vicAranuM spaSTIkaraNa thaze. pratyakSa samAgame utta2 samajAvA yogya hovAthI kAgaLa dvArA mAtra pahoMca lakhI che.' emanA praznono je uttara che e rUbarUmAM samajAvavA yogya lAgavAthI tamane phakta pahoMca lakhI che. tamArA praznonuM spaSTIkaraNa ApyuM nathI. ema karIne patra pUro kare che. (samaya thayo che...) jijJAsA : bhaktimArgamAM Avela jIvanA bhAvo kevA hoya ? samAdhAna : satpuruSanI oLakhANa thaye, temanA vacananI pratIti, AjJAnI apUrva ruci, ane svacchaMda nirodha bhakti uparAMta, AzAAzritapaNe, sarvArpaNapaNe rahIne varte che. te jIvane yathArtha bhaktinA je aMtara vairAgyane tathA jJAnanI nirmaLatAne utpanna karanArI hoya che. (anubhava saMjIvanI-1507) je mumukSujIva satsaMgane ane AtmakalyANanI yathArtha bhAvanAvALA hoya, te bIjA mumukSunI tathA prakAranI bhAvanAne bhalA prakAre samaje che. tethI tenI anumodanApUrvaka te bhAvanA ane bhAvanAvAnano vizeSa Adara kare che. jo tethI virUddha pariNAma hoya to potAnI bhAvanA yathArtha nathI - tema samajavA yogya che. (anubhava saMjIvanI-1508) Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 rAjahRdaya bhAga-13 patrAMka-672 muMbaI, phAgaNa suda 10, 195ra OM saddagusprasAda AtmArthI zrI sobhAga tathA zrI DuMgarapratye zrI sAyalA. vistArapUrvaka kAgaLa lakhavAnuM hAlamAM thatuM nathI, tethI cittamAM vairAgya upazamAdi vizeSa pradIpta rahevAmAM sa@Astra eka vizeSa AdhArabhUta nimitta jANI, zrI suMdaradAsAdinA graMthanuM bane to bethI cAra ghaDI niyamita vAMcavuM pUchavuM thAya tema karavAne lakhyuM hatuM. zrI suMdaradAsanA graMtho prathamathI karIne prAMta sudhI vizeSa anuprekSAthI hAla vicAravA mATe tamane tathA zrI DuMgarane vinaMti che. kAyA sudhI mAyA eTalA kaSAyAdino saMbhava rahyA kare, ema zrI DuMgarane lAge che, te abhiprAya prAye (ghaNuM karIne) to yathArtha che, to paNa koI puruSavizeSane viSe kevaLa sarva prakAranA saMjvalanAdi kaSAyano abhAva thaI zakavA yogya lAge che, ane thaI zakavAmAM saMdeha thato nathI, tethI kAyA chatAM paNa kapAyarahitapaNuM saMbhave; arthAt sarvathA rAgadveSarahita puruSa hoI zake. rAgadveSarahita A puruSa che, ema bAhya ceSTathI sAmAnya jIvo jANI zake ema banI zake nahIM, ethI te puruSa kaSAyarahita, saMpUrNa vItarAga na hoya evo abhiprAya vicAravAna siddha karatA nathI; kemake bAhya ceSTathI AtmadazAnI sarvathA sthiti samajAI zake ema na kahI zakAya. zrI suMdaradAse AtmajAgRtadazAmAM zUrAtana aMga" kahyuM che temAM vizeSa ullAsapariNatithI zUravIratAnuM nirUpaNa karyuM che - mAre kAma krodha saba, lobha moha pIsi DAre, Ijihu katala kari kiyo rajapUto haiM, mAryo mahA matta mana, mAre ahaMkAra mIra, mAre mada machara , aisau rana rUto hai; mArI AzA tRSNA puni, pApinI sApinI douM, Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-672 sabako saMhAra kara, nija pada pahUto hai; suMdara kahata aisau, sAdhu kou zUravIra, 235 vairi saba mArike, niciMta hoI sUto hai. -zrI suMdaradAsa zUrAtanaaMga-21-11 tA. 16-4-1991, patrAMka - 672 thI 674 pravacana naM. 301 AtmArthI zrI sobhAga tathA zrI DuMgara pratye, zrI sAyalA. vistArapUrvaka kAgaLa lakhavAnuM hAlamAM thatuM nathI, tethI cittamAM vairAgya upazamAdi vizeSa pradIpta rahevAmAM satzAstra eka vizeSa AdhArabhUta nimitta jANI, zrI suMdaradAsAdi'nA graMthanuM bane to bethI cAra ghaDI niyamita vAMcavuM pUchavuM thAya tema karavAne lakhyuM hatuM.' AgaLanA patramAM 'suMdaradAsajI'nA graMtha prathamathI chevaTa sudhI anukrame eTale kramazaH vicA2vAnuM thAya ema karazo ema lakhyuM hatuM. atyAre paNa pharIne lakhe che ke mArA taraphathI vistArapUrvaka tamone kAgaLa lakhavAnuM thaI zakatuM nathI paNa tamArA cittamAM vairAgya ane upazama vizeSa pradIpta rahe eTale jAgRta rahe, cAlu rahe ema rahevAmAM sAstra eka vizeSa AdhArabhUta nimitta jANI....' satzAstra che e vairAgya-upazamane pradIpta rahevAmAM eka satsaMga pachI eka vizeSa nimittabhUta che ema jANIne 'zrI 'suMdaradAsAdi'nA graMthanuM...' eTale bIjA paNa koI graMtha kadAca sUcavyA haze. niyamita rIte eTale haMmezA. bethI cAra ghaDI...' kalAka, be kalAka, traNa kalAka 'vAMcavuM pUchavuM thAya...' be vAta lIdhI che. khAlI vAMcI javuM ema nahi paNa paraspara carcA karavI. tema karavAne lakhyuM hatuM.' AgaLanA patramAM evI vAta lakhI hatI. 'zrI suMdaradAsanA graMtho prathamathI karIne prAMta sudhI vizeSa anuprekSAthI hAla vicAravA mATe tamane tathA zrI DuMga2ne vinaMti che.' pote e graMtho vAMcyA che ane e Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 rAjahRdaya bhAga-13 graMtho A baMne bhAIo paNa vAMce evI emane sUcanA lakhI che. 'vizeSa anuprekSAthI...' khUba bhAvanAthI. vAraMvAra jenI bhAvanA hoya, AtmakalyANanI bhAvanApUrvaka, vizeSe karIne AtmakalyANanI bhAvanApUrvaka e vicAravAnuM thAya e vinaMti che. e AgaLanA patranA anusaMdhAnamAM thoDI vAta che. tyArapachInA ParagraphmAM viSaya badalAya che. kAyA sudhI mAyA (eTale kaSAyAdino saMbhava rahyA kare, ema zrI DuMgarane lAge che...' evo abhiprAya Avyo che ke, bhAI ! jyAM sudhI zarIra hoya tyAM sudhI jIvane zarI2 saMbaMdhita aneka jAtanA pariNAmo rahyA kare. mAyA eTale mamatA. zarIranI mamatA hoya eTale zarIranI jALavaNI, zarIranI sAcavaNI, zarIranI saMbhALa e prakAranA kaSAyanA je pariNAma che, viSaya kaSAyanA pariNAma, zarIra taMdurasta rahe tenA mATe upAyo, AhArAdi viSayo, zarIrane poSaNa maLe evA AhAra levA e vagere viSaya. ema kAyA hoya tyAM sudhI to e badhuM rahyA kare. 'kAyA sudhI mAyA...' eTale kAyA kacAM sudhI hoya ? jiMdagInA cheDA sudhI. mAyA kacAM sudhI hoya ? ke mANasa mare tyAM sudhI pachI ene to kAMI e pariNAma chUTavAno avasara dekhAto nathI. eTalo zarI2 sAtheno nikaTa saMbaMdha che. jIvanI paNa evI potAnI yogyatA jove che. pUrva saMskAra paNa e prakAranA zarIra saMbaMdhita dehAtmabuddhinA che. eTale emane ema lAgyuM che ke, jyAM sudhI zarIra hoya tyAM sudhI zarIranI mAyA mUkI zakAya, mamatA mUkI zakAya ke kaSAya mUkI zakAya evuM lAgatuM nathI. evo je 'DuMgarabhAI'no abhiprAya che te abhiprAya prAye (ghaNuM karIne) to yathArtha che,...' eTale sAmAnyapaNe badhA jIvo mATe to e lAgu paDe che. ghaNuM karIne to e badhAne lAgu paDe che. 'topaNa....' sarvathA nathI ema kahevuM che. topaNa koI puruSavizeSane viSe kevaLa sarva prakAranA saMjvalanAdi kaSAyano abhAva thaI zakavA yogya lAge che,...' chatAM paNa koI evA mahAmunio hoya che. e munirAja saMjvalanakaSAyamAM varte che. e paNa vizeSa puruSArtha karIne 'sarva prakAranA...' eTale cAreya. krodha, mAna, mAyA, lobha cAreya saMjvalana Adi kaSAyano abhAva...' eTale kSaya karI zake che, kSaya thaI zakavA yogya che. kSaya na ja thAya evuM amane lAgatuM nathI. koI puruSavizeSa eTale ke evA koI puruSArthadhArI munirAja hoya, kevaLajJAna levAno puruSArtha kare to ene kAyA hoya topaNa e kaSAyano kSaya karIne, abhAva karIne kaSAyarahitapaNe Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-672 237 potAnA AtmAnI sthiti thaI zakavA yogya che, e vAta saMbhave che, e vAta taddana azakaya dekhAtI nathI. kAyA hoya eTale kaSAya rahe ja evo niyama badhAne lAgu paDato nathI. sAmAnya saMsArIjIvonI vAta judI che ane koI puruSArtha vizeSa evA munirAja hoya to enI vAta judI che. pharIthI, "te abhiprAya prAye ghaNuM karIne) to yathArtha che, topaNa koI puruSavizeSane viSe kevaLa sarva prakAranA saMjvalanAdi kaSAyano abhAva thaI zakavA yogya lAge che,...' kevaLa eTale sarvathA nAza thaI zakavA yogya lAge che, saMbhave che. 'arthAt sarvathA rAgadveSarahita puruSa hoI zake.' eno artha e che ke koIpaNa zarIradhArI AtmA sarvathA rAga-dveSa rahita paNa hoI zake kharo. zarIra hoya eTale ene rAga-dveSanA kaSAyo hoya ja, evo koI niyama saMbhavato nathI. eTale e banI zakavA yogya che. rAgadveSarahita A puruSa che, ema bAhya ceSTAthI sAmAnya jIvo jANI zake ema banI zake nahIM...' rAga-dveSa rahita A puruSa che. koI eka zarIradhArI jIvane joIne A rAgadveSarahita A puruSa che, ema bAhya ceSTAthI.....' enA bAhya vartaNuMkathI, 'sAmAnya...' eTale badhA jIvo jANI zake ema banI zake nahIM.... jo ema banI zake to to badhA ja vItarAgane oLakhe. paNa samavasaraNamAM AvelA paNa badhA oLakhatA nathI. samavasaraNa bahAra rahI gayA ene to pachI vicAra karavAno prazna raheto nathI. e to virodha paNa karI zake che. paNa samavasaraNamAM AvelA badhA jIvo paNa vItarAgane oLakhatA nathI. nahitara e utkRSTa nimitta che. nIcenA guNasthAne to rAga-dveSa sahitanI keTalIka kriyAo jovAmAM Ave che. satpuruSane, munirAjane AhArAdinI. to ene rAga-dveSa hajI che ema sAbita thAya che. paNa vItarAga to jyArathI kevaLajJAna thayuM tyArathI e to pratimAvat birAjamAna rahI jAya che. kyAreka kyAreka divyadhvani chUTe topaNa emanA hoTha hale, moDhuM khule, kaMTha hale ke AMkhomAM phe2phA2 thAya, chadmastha mANasa bole (tyAre) enI AMkhonI aMda2 pheraphAra thAya athavA meSonmeSa-AMkhanA palakArA thAya evuM kAMI banatuM nathI. bhagavAnane dhyAnastha avasthAmAM AMkhano palakAro paNa nathI thato. eTaluM paNa halanacalana nathI. pratimAvat che. pachI bIjI to vAta rahetI nathI. AMkhano palakAro nathI pachI bIjI to vAta rahetI nathI ke bIjuM halanacalana thAya che. evA pratimAvat vItarAga hoya topaNa jIva na oLakhI zakyo A te kevI Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-13 238 mUMDhatA gaNavI ! potAne vicAravA jevI che. pote gayo che ne ? anaMta vA2 samavasaraNamAM pote jaI Avyo che. ane tyAM paNa vItarAgane na oLakhyA ? rAgI-dveSI hoya ene to na oLakhI zake ke, bhAI ! Ane to rAga thAya che, Ane to dveSa thAya che, Ane to moha dekhAya che. bhale cAritramoha hoya. e kyAM oLakhe che ke darzanamoha kevo ane cAritramoha kevo. e to hajI jIva bheda nathI pADI zakato. paNa je sarvathA nirmohadazAne pAmyA ane moha rAga-dveSanI koI ceSTA jene viSe nathI evA sarvajJa vItarAga jinendrane jIva na oLakhI zakyo e eka Azcarya jevI vAta gaNavI joIe ! kema ema thayuM haze ? e Aje vicAratA to navAI lAge evuM che. paNa thayuM che e vAta hakIkata che. eTale ema lakhe che. ? rAgadveSarahita A puruSa che, ema bAhya ceSTAthI sAmAnya jIvo jANI zake ema banI zake nahIM...' sAmAnya jIvonI sthiti evI nathI ke vItarAgane joIne paNa A rAga-dveSa rahita thayA che ema oLakhI zakatA nathI. ethI te puruSa kaSAyarahita, saMpUrNa vItarAga na hoya evo abhiprAya vicAravAna siddha karatA nathI;...' sAmAnya mANaso na oLakhI zake mATe emane kaSAyano abhAva nathI thayo evo abhiprAya bAMdhI levo e vicAravAna mANasone mATe to yogya lAgatuM nathI. vicA2vAna mANaso ema sAmAnya mANasonA abhiprAyathI doravAya ke jhAjhAMne badhAne lAge te barAbara. badhAne ghaNAne barAbara na lAge te barAbara nahi, evo abhiprAya vicA2vAna puruSono hoto nathI. juo ! A eka vizeSa vAta lIdhI. dhArmika athavA tAttvika je viSaya che e viSayanI aMdara sAmAnya mANasono eTale ke ghaNA mANasono eTale ke bahumatino emAM abhiprAya kAma lAgato nathI. emAM to e viSayanA je tajajJo hoya eno ja abhiprAya kAma lAge che. ane dareka evA je khAsa viSayo che emAM e ja dhoraNa apanAvavuM paDe che. jemake DaoNkTara che. to DaoNkTara kahe e sAcuM ? ke bIjA pacAsa mANaso DaoNkTara na hoya evA kahe e sAcuM ? koNa kahe e sAcuM ? tabIbI vijJAnamAM to eno abhiprAya sAco. bIjA game teTalA kahe eno abhiprAya sAco nahi. ema vakIla hoya. kAyadAnI bAbatamAM raste cAlatA bajAranA mANaso kahe e vAta barAbara ? ke kAyadAnA jANakAra che e kahe e barAbara ? to kahe che, emAM bahumati, ekamati, laghumatino savAla raheto nathI. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-672 239 ema ahIMyAM ema kahyuM ke, vItarAgI jinendra sarvajJapuruSa kaSAyarahita che. e sAmAnya mANaso jANI zake ema bane nahi tethI te saMpUrNa vItarAga na hoya, ghaNA mANaso ema na jANe, mATe te vItarAga na hoya evo abhiprAya vicAravAna mANaso siddha karatA nathI, kabula karatA nathI, svIkAratA nathI. atyAre laIe ke jaina saMpradAyanI saMkhyA ochI thaI gaI. bIjA saMpradAyomAM manuSyanI saMkhyA bahu moTI jovAmAM Ave che. to je saMpradAyamAM ghaNI moTI saMkhyA hoya e saMpradAya sAco. jemAM saMkhyA ghaTI gaI hoya e saMpradAya khoTo. evuM vicAravAna mANaso svIkAratA nathI. atyAre sauthI vadhAre krizcayana che. tyArapachI atyAre jagatamAM musalamAnono naMbara lAge che. ApaNo jainono to vIsamo naMbara paNa lAgavo muzkela che. ane emAM paNa jainatva samajanArA to AMgaLInA veDhe gaNAya evA nIkaLe evuM che. to bahu thoDA che mATe eno abhiprAya barAbara nahi ane ghaNA che eno abhiprAya barAbara. evuM satya-asatyano nirNaya karavAmAM dhoraNa apanAvI zakAya nahi. e dhoraNathI koI abhiprAya bAMdhavo joIe nahi. evo abhiprAya vicAravAna siddha karatA nathI; kemake bAhya ceSTathI AtmadazAnI sarvathA sthiti samajAI zake ema na kahI zakAya.' bahAranA valaNathI, bahAranI vartaNuMkathI enA AtmAnI dazA kevI che e sarvathA eTale pUrepUrI enI sthiti samajAya jAya evuM kahI zakAya evuM nathI. e vakhate paNa jIve tarka karyo che. A vItarAga thaI gayA pachI A samavasaraNano vaibhava emane zuM karavA hovo joIe ? 34 atizaya hoya che ne ? AvI badhI emane zuM jarUra che? emane to jaMgalamAM game tyAM rahIne upadeza devo hato. paNa emano e vikalpa nathI. vikalpa koI bIjAno che. ane te paNa emane kAMI lAgatuM-vaLagatuM nathI. e to pAMcaso dhanuSa UMce AkAzamAM birAje che. samavasaraNa-dharmasabhA to pAMcaso dhanuSa UMce che. zrI suMdaradAse AtmajAgRtadazAmAM "zUrAtanabhaMga' kahyuM che. aMga (eTale evA prakaraNo lakhyA haze. emAM eka zUrAtana mATenuM prakaraNa lakheluM che. "zrI suMdaradAse AtmajAgRtadazAmAM "zUrAtanabhaMga' kahyuM che temAM vizeSa ullAsapariNatithI zUravIratAnuM nirUpaNa karyuM che -' bahu sAruM varNana karyuM che ema karIne pote emanuM eka pada TAMkyuM che. zodhavA mATeno 21-11 emano AMka che. eTale 21muM prakaraNa haze ane 11muM A pada haze. e graMtha keTalo moTo haze e Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-13 240 vicArI zakAya che, jenuM 21muM praka2Na zUrAtanaaMga che. mumukSu :- AtmajAgRtadaza.... pUjya bhAIzrI :- hA. AtmajAgRtadazAmAM kahyuM che. lakhyuM che. emane je lAgyuM e lakhyuM che. kemake bhAva to bahu sArA che. mAre kAma krodha saba, lobha moha pIsi DAre,...' koI hindI kavi che. bhAre kAma krodha saba, lobha moha pIsi DAre,...' pIsI DAre eTale pIsI nAkhe, daLI nAkhe, bhUkko karI nAkhe. indrihu katala kari kiyo rajapUto hai;.' evA rajapUta che ke indriyonI to katala karI nAkhI che. mAryo mahA matta mana,... je mata che ghaNo. je Control mAM na rahe, kAbumAM na rahe ene mata kahevAmAM Ave che. A pAgala athavA A hAthI gAMDA thAya che ne ? mAryo mahA matta mana....' bhAre ahaMkAra mI,...' mIra-zaktizALI. mAre ahaMkAra mI, mAre mada machara hUM...' machara eTale irSyA. mada ane irSyA. mAre mada macha2 hUM. aisI rana rUto hai;... raNanI aMdara evo laDe che... evo laDe che ke A badhAyanA bhUkkA bolAve che. jeTalA jeTalA jIvanA duzmana che e badhAne A rajapUta che e raNanI aMdara barAbara harAve che. mArI AzA tRSNA puni,...' AzA ane tRSNAne paNa pharIne eNe mArI che. pApinI sApinI dou,...' je pApaNI che evI AzA-tRSNA che. aneka pApa karAve che. ene paNa mArI sabako saMhAra kari, nija pada pahUto hai;...' e badhAya kaSAyone mArIne je nijapadamAM pahoMcyo che. suMdara kahata aiso, sAdhu kou zUravIra....' 'suMdaradAsa' kahe che ke evo koI zUravIra sAdhu che. vairI saba mArike, nizrcita hoI sUto hai.' badhA verIne mArIne have to eya..! nizciMta thaIne sUto che. have koIne mAravAnA bAkI rahyA nathI. ArAmathI sUI gayo che. evuM eka pada emaNe vAMcyuM che, je ahIMyAM A baMne bhAIone vizeSa pre2NA mATe (TAMkyuM che). juo ! kevI ullAsa pariNatithI emaNe lakhyuM che ! kevuM emanuM zUrAtana che ! 'suMdaradAsajI'nuM bhAvazatrune mAravA mATenuM kevuM zUrAtana che ! juo ! ema karIne e padane doharAvyuM che. mumukSu H:- satzAstranI LinemAM mukayA che. pUjya bhAIzrI :- hA. satzAstranI Line mAM mUkyA che. 'upazamAdi vizeSa pradIpta rahevAmAM satzAstra eka vizeSa AdhArabhUta Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-673 241 nimitta jANI, zrI suMdaradAsAdinA graMthanuM...' vAMcana karavAnuM, niyamita vAMcana karavAnuM kahIe chIe. ane vAta paNa emane to vANI uparathI khyAla Avato hato ke A jIve koI Line pakaDI che ke nahi. AtmajAgRti enI sArI dekhAya che. jAgRti be tabakkAmAM samajavAmAM Ave che. eka to je samyagdarzananI samIpa hoya evA mumukSune AtmajAgRti vizeSe karIne hoya che ane eka samyagdaSTi dharmAtmAne paNa AtmajAgRta dazA hoya che. have game te hoya AtmajAgRti to emanI jovAmAM AvI che. e spaSTa lakheluM che. juo ! e saMpradAya sAmuM nathI jotA. e jIva kayA saMpradAyamAM atyAre che ema nathI jotA. eNe saMpradAya choDyo hato ke nahoto choDyo e nathI jotA. kema ? ke AtmajAgRti tiryaMcane Ave che. dharma tiryaMca pAme che. ene kayAM saMpradAya che ? ema manuSya paNa koI paNa saMpradAyamAM hoya topaNa saMskArI jIva hoya to tyAM paNa pharI jAya. 'gurudeva' saMskArI hatA to hajI saMpradAya nahoto badalyo. 'zrImadUjI' pote paNa saMskArI hatA, saMpradAya nahoto badalyo ane jJAnaprApti baMnene thaI che. AtmajAgRti mumukSutA to AvI paNa jJAnaprApti paNa baMnene thaI che. ApaNI pAse to bahu moTA udAharaNa che. eTale saMpradAya upa2 najara doDAvavA jevI nathI ke A 'suMdaradAsa'nuM lakhyuM che e kacA saMpradAyamAM haze ? jaina haze ke ajaina haze ? koNa haze ? are..! je hoya te. eNe lakhyuM che zuM ? barAbara che ke nahi ? satyanI kasoTI u52 caDAvIne e satya che ke asatya che eTalo ja nirNaya karavo rahe che. e 672 (patra pUro) thayo. patrAMka-673 muMbaI, phA. suda 10, ravi, 1952 OM zrIsadguruprasAda zrI sAyalAkSetre krame karIne vicaratAM pratibaMdha nathI. yathArthazAna utpanna thayA prathama je jIvone upadezakapaNuM vartatuM hoya te jIve je prakAre vairAgya, upazama ane bhaktino lakSa thAya te prakAre prasaMgaprApta jIvone upadeza Apavo ghaTe, ane je prakAre tene nAnA prakAranA Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 rAjahRdaya bhAga-13 asad Agrahano tathA kevaLa veSavyavahArAdino abhiniveza ghaTe te prakAre upadeza pariNAmI thAya tema AtmArtha vicArI kahevuM ghaTe. krame karIne te jIvo yathArtha mArganI sanmukha thAya evo yathAzakti upadeza kartavya che. 673. e 'lallujI' u52no che. OM zrI sadguruprasAda' sadgurunI kRpA, enI bhAvanA. mumukSu :- sadguruprasAda ema cA2 vakhata AvyuM. pUjya bhAIzrI :- :- hA. cAra vakhata AvyuM. prasAda eTale gurunI maherabAnI, gurunI kRpA. guruno anugraha jene kahevAmAM Ave che. e sadgurunA anugrahanI bhAvanA bhAvI che. zrI sAyalAkSetre krame karIne vicaratAM pratibaMdha nathI.' krame eTale tame vihA2 karo cho emAM kramazaH AgaLa vadhatA sAyalA' jAva to kAMI pratibaMdha nathI. eTale amArA taraphathI e bAbatamAM tamane rokavAnuM kA2Na nathI. ema ke game tyAM vihAra ko paNa tamAro tyAgIno veSa che ane loko tamArI pAse upadeza sAMbhaLavA Ave che. upadezako mATe A eka mArgadarzana che. yathArthajJAna utpanna thayA prathama je jIvone upadezakapaNuM vartatuM hoya...' prArabdhayoge karIne. hajI AtmajJAna utpanna na thayuM hoya topaNa bIjA jIvo ene pUchavA AvatA hoya, enI vAta sAMbhaLavA AvatA hoya ane upadezaka tarIke mAnatA hoya ke, cAlo, ApaNe eno upadeza sAMbhaLavA jaIe. pote zuM mAne che e bIjI vAta che paNa bIjA to ema mAne che athavA dekhAva paNa evo che ke A upadeza Ape che. eno upadeza bIjA grahaNa kare che. evuM 'upadezakapaNuM vartatu hoya te jIte...' potAnA upadezamAM je prakAre vairAgya, upazama ane bhaktino lakSa thAya te prakAre prasaMgaprApta jIvone upadeza Apavo ghaTe,...' juo ! siddhAMtanI vAta na lIdhI. kemake siddhAMtanI aMdara e viSaya eTalo sUkSma che ke potAnI pahoMca che ke kema e bIjI vAta che. ApaNe tyAM vAMcanamAM ane vAMcanakAronA viSayamAM siddhAMtika viSaya mukhyapaNe cAle che. siddhAMtano viSaya eTalo sUkSma che ke emAM bhAgye ja koIkanI sa2khI- yathArtha pahoMca hoya. bAkI lagabhaga adhUrI pahoMca hoya ane emAMthI pachI Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 73 243 vicArabhedo utpanna thavAnI saMbhAvanA ghaNI rahe che. ane e paristhiti Aje spaSTa jovAmAM Ave che. emane to pahelethI ja Queue mAM mUkI dIdhA che. lallujI jevAne LinemAM mUkI dIdhA che. jo yathArthajJAna utpanna thayuM nathI. to je prakAre jIvomAM vairAgya utpanna thAya, upazama utpanna thAya ane bhaktino lakSa thAya te prakAre prasaMga prApta...." je je jIvo prasaMge upadeza sAMbhaLavA AvatA hoya evA jIvone upadeza Apavo ghaTe. A prakAre tamAre mukhyapaNe upadeza Apavo. siddhAMtanI carcAmAM A tabakke tamAre javA yogya nathI. ema spaSTa vAta che. "ane je prakAre tene nAnA prakAranA asad Agrahano. ane je te saMpradAyamAM rahelA jIvone Agraha thaI gayA hoya, kadAgraha thaI gayA hoya, asaAgraha thaI gayA hoya. Ama to hovuM joIe, pahelA Ama to ene karavuM ja joIe, jena hoya ene pahelA ATaluM to hovuM joIe, Ama to ene thavuM ja joIe ema karIne je AgrahamAM AvI gayA hoya evA "asat Agrahano tathA kevaLa veSavyavahArAdino abhiniveza ghaTe." ane saMpradAyanI je rUDhI, rIvAja, veSa, vyavahAra. saMpradAyanA veSa ane saMpradAyanA vyavahAra, eno abhiniveza ghaTe, enuM ahaMpaNuM ghaTe, eno Agraha ghaTe, eno abhiniveza ghaTe te prakAre ene upadeza pariNAmI thAya. evA jIvone te te prakArano upadeza enA AtmAmAM sthAna pAme. tema AtmArtha vicArI kahevuM ghaTe. te paNa kevI rIte ? mukhya lakSa A che. Atmahita kema thAya ? artha eTale prayojana. hita thavAnuM prayojana che. eTale je koI prasaMge sAMbhaLavA Ave e prasaMga prApta jIvone phakta enuM AtmakalyANa kevI rIte thAya ? enI mukhyatAthI vairAgya, upazama ane bhaktino upadeza atyAre tamAre Apavo. ethI AgaLa tamAre jAvuM nahi. juo ! bhale lallujIne lakhyuM che paNa yathArtha jJAna utpanna thayA pahelA je jIvone koIne paNa bIjAne kahevAno prasaMga hoya, upadezakapaNuM eTale zuM ? ema nahi ke bhAI ! vAMcanakAra che mATe badhA sAMbhaLavA Ave che ema nahi. bhale pAMca jaNA pUchavA AvatA hoya ane pote uttara denAro hoya. vAMcana na karato hoya. paNa pAMca-paccIsa ene pUchavA Ave, e pUchavA jAya evI paristhiti samAjamAM na hoya. ene loko pUchavA Ave to loko eno kAMIka AdhAra pakaDe che ne? bhAI ! A kAMIka samajadAra che athavA adhyayanavALA che, ANe jANyuM che, A kAMIka Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 rAjahRdaya bhAga-13 samajyA che. ane ApaNe Ane kAMIka pUcho. ApaNane na samajAtuM hoya to ene pUcho. athavA to kAMIka emanI pAsethI meLavo. meLavavAnI AkAMkSAthI yogyatA joIne, kSayopazama joIne koIpaNa prakAre enI prApti mATe jatA hoya, e sarvane badhAne lAgu paDe che. mumukSu :- mumukSu mumukSu aMdara ApasamAM carcA kare, cAlatA cAlatA paNa koIvA2 thAya, ghare paNa koIvAra thAya to emAM mukhyatA A viSayanI hovI joIe. pUjya bhAIzrI :- mukhyatA rahe. satsaMgamAM to aneka viSaya carcAya, badhA paDakhAM carcAya. ahIMyAM apekSA upadezaka mATe che. je mANasa vizeSa yogyatAmAM jenI chApa hoya athavA vizeSa jANakAra tarIke, vidvAna tarIke, paMDita tarIkenI jenI chApa hoya. ane loko ene pUche. ane enA javAbone kAMIka vizvAsathI jotA hoya. enA uttara saMbaMdhI vizvAsa rAkhatA hoya ke AnI vAta ApaNe grahaNa karavI. to eNe zuM karavuM eTalI vAta che. je Point che e ATalo che. satsaMgano Point nathI. satsaMgamAM to aneka carcAo nIkaLe. badhI carcAo nIkaLe eno koI satsaMgamAM vAMdho nathI. kemake emAM to vicAronI Apa-leno prazna che. enI aMdara zuM che ke je vAta Ave che ene be jaNA, cAra jaNA Table upa2 vacce rAkhIne tapAse che. koIka A bAju besIne tapAse che to koIka A bAju besIne tapAse che to koIka pelI bAju besIne tapAse che ke bhAI ! mane to A vAta Ama dekhAya che. olo kahe ke mArI dRSTimAM to A vAta A rIte Ave che. tamane ema lAge che enuM zuM kAraNa ? mane Ama lAge che enuM zuM kAraNa ? emAM koInI vAta koIne svIkAravI e prazna, e paristhiti tyAM nathI. jyAM samaguNI athavA samakakSa jIvono vizvAsa hoya ke bhAI ! ApaNe AnI vAta grahaNa karavI. to tamAre jyAM sudhI AtmajJAnanI prApti na thaI hoya tyAM sudhI vairAgya, upazama ane bhaktino lakSa thAya e prakAre tamAre e prasaMgaprApta jIvone evI vAta karavI, e viSaya tamAre levo. bIjo viSaya tamAre levo nahi. ema lallujIne spaSTa sUcanA kare che. mumukSu :- kAgaLa lakhavAnI ke patra vyavahAra karavAnI pUjya bhAIzrI :- hA, e patravyavahAra paNa kare che ne. pote patravyavahAra paNa karatA hoya to. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 245 patrAMka-6 73 mumukSu - emAM A vairAgya upazamAdinI vAta karavI. pUjya bhAIzrI:- hA, pote jo e sthAne hoya to. pote uttara devAnA sthAne hoya to. pUchanAra hoya enI vAta judI che, vicAravAnI vAta judI che ane uttara denAranI vAta judI che. ahIMyAM to vAta emaNe uttara denAranI lIdhI che. mumukSu :- ... saraLa pariNAmI jIvo, mumukSu carcA karavA bese eTale ... pUjya bhAIzrI :- hA. e to che ja ke saraLa pariNAmathI ane zuddha hetuthI, zuddha aMtaHkaraNathI satyane pAmavA mATe athavA Atmahitane pAmavA mATe jo kAMI carcA karavA bese, vicAronI Apa-le karavA bese to enuM phaLa sAruM ja Ave, enuM phaLa kharAba na Ave. e vAta nakkI che. ane eTalA mATe evA satsaMgane anumodavAmAM Avyo che, evo satsaMga karavo ema satparuSoe pokArI pokArIne kahyuM che. ema ja karavuM joIe. krame karIne te jIvo." eTale A to zuM che "lallujIne lakhyuM che paNa je jIvo vidvAna hoya, paMDita hoya, vAMcanakAra hoya, vAMcana na karatA hoya ane vidvatAne laIne bIjA ene pUchatA hoya e badhAne lAgu paDe che. A vAta e lokone lAgu paDe che. pUchanArane lAgu nathI paDatI. tema satsaMgano viSaya paNa judo rahe che. mumukSu :- sAmethI to koIne lakhavAnuM ke kahevAno savAla ja nathI. pUjya bhAIzrI:- konA mATe savAla nathI raheto ? mumukSu :- mumukSune. pUjya bhAIzrI :- hA. mumukSune to e prazna ja nathI. bolavAmAM ke lakhavAmAM koI tattvano viSaya pote vicAronI Apa-le mATe cheDI zake che. arasaparasa mumukSuo-mumukSuo vacce patravyavahAra hoya. potAne je vicAramAM vAta AvI hoya, samajavAmAM AvI hoya enuM nivedana kare. potAnA doSonuM, guNonuM bIjuM-trIjI rIte. e badhuM to thaI zake. paNa kahevAnuM eTale upadeza ApavAno prazna nathI raheto. samajAvavAno prazna nathI raheto. samajavA mATe game te vAta thAya ane samajAvavA mATe game te vAta thAya, be vAta judI che. hetu samajavAno che ke hetu samajAvAno che ? basa ! cokhkhI vAta thavI joIe. mumukSue bIjAne to samajAvavAno prazna raheto nathI. samajavA mATe paraspara game te vicAronI Apa-le kare. pachI bhegA thAya tyAre carcAnA rUpamAM kare. bhegA na hoya tyAre patronA rUpamAM Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 rAjahRdaya bhAga-13 kare. e to ekanI eka ja vAta che. | mumukSu - ghaNI vakhate vicAramAM ema Ave ke parivAravALA loko A vAta samaje to sAruM. emane samajAvavAno bhAva rahyA kare athavA koI mitra loko je bahAra pradeza, dUra kSetramAM rahetA hoya. - pUjya bhAIzrI - emAM ema kahI zakAya ke, bhAI ! A viSaya Atmahitano che mATe tame emAM ruci karo. A Atmahitano eka parama kalyANakAraka AkhA jagatamAM kyAMya nathI evo eka mArga Atmahita mATeno hovAthI tamArA pratyenI mArI saddabhAvanAne lIdhe tame e mArgamAM Avo, enI najIka Avo, e mArganI jhaca karo, ema kahI zakAya. paNa mArganI prarUpaNA ne nirUpaNAno adhikAra nathI. be vAta judI judI che. eka hitecchu tarIke e mArga tarapha kheMcavA eka vAta che ane e mArgano upadeza karavo eka bIjI vAta che. emAM yogyatA ghaNI joIe. emAM ghaNI taiyArI joIe. emAM adhakacarA jIvonuM e kAma nathI, adhakacarA jIvo e kArya karavA jAya to ene mATe jokhama ghaNuM che athavA ene potAne paNa nukasAna thAya, bIjAne to lAbha thavAno prazna ja raheto nathI. mATe eNe maryAdA zuM rAkhavI? ke bhAI ! A eka AtmAnA paramakalyANano viSaya che. mAruM dhyAna mArI yogyatA pramANe kAMIka pahoMcyuM che. huM IcchuM chuM ke tame paNa A mArgane samajIne anusaro. huM ema kaheto nathI ke tame mArA kahevAthI AMdhaLuM anukaraNa karo. eTalI madhyasthatA rAkhe. bIjAne kahe topaNa eTalI madhyasthatA rAkhe, ke huM ema kahuM chuM ke tame samajIne anukaraNa karo ke anusaraNa karo. mArA kahevAthI AMdhaLuM anukaraNa karo evuM huM paNa kahevA mAgato nathI. mumukSa:- AcArya bhagavAne ema ja kIdhuM. pUjya bhAIzrI :- badhA ema ja kahe. jJAnI hoya athavA madhyastha saraLa mumukSu hoya e mumukSunI saraLatAthI mAMDIne AcAryo parvatanA badhA ema ja kahe. bIjI rIte kahe ja nahi. huM kahuM chuM mATe tame mAno evo Agraha ke evo durAgraha e madhyasthatAno abhAva batAve che. emAM madhyasthatA nathI rahetI. krame karIne te jIvo yathArtha mArganI sanmukha thAya evo yathAzakti upadeza kartavya che. juo ! zuM kIdhuM ? "lallujI upadeza devAnA ThekANe che to ema kahe che ke e jIvo mArganI sanmukha thAya, mArganI samIpa thAya evo tamArI zakti pramANe upadeza karajo. mArganI samIpa AvavA mATeno ke A mArga che. ane lagabhaga to Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247 patrAMka-674 ema ja karatA. je koI "kRpALudevanA saMsargamAM AvelA mumukSu e pote upadezaka nahi banatA. e pote "kRpALudeva bAju AMgaLI cIMdhatA hatA. eka mahApuruSa che, amane paricaya thayo che. gRhastha avasthAmAM che, gupta che. tame paNa paricaya karo. paricaya karIne kAMIka tamane ema lAge to satsamAgama karajo). amane to ema lAge che ke AtmakalyANa karavA mATe bahu sAruM ThekANuM che, amArI to kAMI evI zakti nathI ke tamane kAMI samajAvI zakIe, kahI zakIe, e je batAve che evuM tamane batAvI zakIe evI amArI zakti nathI. ema kahe. paNa tame enI pAsethI kAMIka paricaya karo, enA saMgamAM jAva, samAgamamAM jAya to sAruM. evI rIte e loko doratA hatA. kemake pote pratyakSa vidyamAna hatA ne eTale. pachI emanA gayA pachI to tyAM paNa thoDI gaDabaDa zarU thayelI kemake pachI je je lokone jeTaluM jeTalI kAMI jJAnaprApti athavA mAhitI hatI e anusAra dareka potapotAnI rIte cAle eTale nokhA nokhA paDe e to svAbhAvika vAta che. e 673 (patra pUro thayo. patrAMka-674 muMbaI, phA. vada 3, soma, 1952 4 sadaguruprasAda dehadhArI chatAM nirAvaraNAnasahita varte che evA mahApuruSone trikALa namaskAra AtmArthI zrI sobhAga pratye, zrIsAyalA. sarva kaSAyano abhAva, dehadhArI chatAM paramajJAnI puruSane viSe bane, e prakAre ame lakhyuM te prasaMgamAM "abhAva' zabdano artha kSaya' gaNIne lakhyo jagatavAsI jIvane rAgadveSa gayAnI khabara paDe nahIM, bAkI je moTA puruSa che te jANe che ke A mahAtmApuruSane viSe rAgadveSano abhAva ke upazama varte che, ema lakhI Ape zaMkA karI ke jema mahAtmApuruSane jJAnI puruSo athavA dRDha mumukSu jIvI jANe che, tema jagatanA jIvo zA mATe na jANe ? manuSyAdi prANIne jema joIne jagatavAsI jIvI jANe che ke A manuSyAdi che, ane mahAtmApuruSo paNa jANe che ke A manuSyAdi che, e padArtho Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-674 249 je dehadhArI sarva ajJAna ane sarva kaSAya rahita thayA che, te dehadhArI mahAtmAne trikALa paramabhaktithI namaskAra ho ! namaskAra ho ! te mahAtmA varte che te dehane, bhUmine, gharane, mArgane, AsanAdi sarvane namaskAra ho ! namaskAra ho !! zrI DuMgara Adi sarva mumukSujanane yathAyogya. 674. emAM paNa % sazspra sAda zrIgurunI kRpA athavA anugrahanI bhAvanA che. bIju Heading bAMdhyuM che. dehadhArI chatAM nirAvaraNazAna sahita varte che. 67ramAM je carcA karIne? kAyA sudhI mAyA. to kahe che, evuM nathI. dehadhArI chatAM nirAvaraNazAnasahita varte che evA mahApuruSone trikALa namaskAra." evA je vItarAgo che, arihaMto che, jinendro che ke je dehadhArI chatAM nicavaraNazAnasahita varte che." jJAnanuM AvaraNa jene chUTI gayuM che. sadehe muktadazAmAM varte che evA mahApuruSone trikALa namaskAra." e mathALuM bAMdhI lIdhuM. AgalA patranI aMdara carcA cAlI che eTale vAtane sthApI. e vAtane Heading mAM sthApI dIdhI. tyAM carcA karI hatI. ahIMyAM to sUtra tarIke sthApI. namaskAranuM sUtra che e. "AtmArthI zrI sobhAga pratye, zrI sAyalA. sarva kaSAyano abhAva, dehadhArI chatAM paramajJAnI puruSane viSe bane, e prakAre ame lakhyuM te prasaMgamAM abhAva zabdano artha kSaya' gaNIne lakhyo che. 672mAM je phAgaNa suda 10no patra che aThavADiyA pahelAno emAM je abhAva zabda vAparyo che, AmAM e zabda che bIjI lITImAM. (pAnuM) 493mAM che ne ? saMjvalanAdi kaSAyano abhAva. e abhAva zabda eka jagyAe vAparyo che. kevaLa sarva prakAranA saMjvalanAdi kaSAyano abhAva..." abhAva eTale kSaya thaI zakavA yogya lAge che....' kSaya zabda eTalA mATe bolavAmAM lIdho hato ke ahIMyAM eno artha emaNe kSaya karyo che. abhAva eTale maMdatA nahi ema kahevuM che. kaSAyanI maMdatA e kaSAyano abhAva nathI, kSaya nathI. kaSAyanI tIvratA ane kaSAyanI maMdatA e tIvra maMdatAno Factor judo che ane kaSAyano abhAva thavo e muddo Akho judo che. tIvratA-maMdatAmAM to koIpaNa jIva Ave che. nigodano jIva paNa kaSAyanI maMdatAmAM Ave. enA phaLamAM be IndriyathI paMcendriya thaI jAya. paNa kaSAyano abhAva to samyamArganI prApti thatAM ja Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-674 249 je dehadhArI sarva ajJAna ane sarva kaSAya rahita thayA che, te dehadhArI mahAtmAne trikALa paramabhaktithI namaskAra ho ! namaskAra ho ! te mahAtmA varte che te dehane, bhUmine, gharane, mArgane, AsanAdi sarvane namaskAra ho ! namaskAra ho !! zrI DuMgara Adi sarva mumukSujanane yathAyogya. 674. emAM paNa 35 saddaguruprasAda' zrIgurunI kRpA athavA anugrahanI bhAvanA che. bIju Heading bAMdhyuM che. dehadhArI chatAM nirAvaraNa jJAnasahita varte che..." 6 7ramAM je carcA karIne? kAyA sudhI mAyA. to kahe che, evuM nathI. dehadhArI chatAM niAvaraNazAna sahita varte che evA mahApuruSone trikALa namaskAra." evA je vItarAgo che, arihaMto che, jinendro che ke je dehadhArI chatAM nicavaraNazAna sahita varte che." jJAnanuM AvaraNa jene chUTI gayuM che. sadehe muktadazAmAM varte che evA mahApuruSone trikALa namaskAra." e mathALuM bAMdhI lIdhuM. AgalA patranI aMdara carcA cAlI che eTale vAtane sthApI. e vAtane Heading mAM sthApI dIdhI. tyAM carcA karI hatI. ahIMyAM to sUtra tarIke sthApI. namaskAranuM sUtra che e. AtmArthI zrI sobhAga pratye, zrI sAyalA. sarva kaSAyano abhAva, dehadhArI chatAM paramajJAnIpuruSane viSe bane, e prakAre ame lakhyuM te prasaMgamAM 'abhAva" zabdano artha "kSaya gaNIne lakhyo che." 67ramAM je phAgaNa suda 10no patra che aThavADiyA pahelAno emAM je abhAva zabda vAparyo che, AmAM e zabda che bIjI lITImAM. pAnuM) 493mAM che ne ? saMjvalanAdi kaSAyano abhAva. e abhAva zabda eka jagyAe vAparyo che. kevaLa sarva prakAranA saMjavalanAdi kaSAyano abhAva." abhAva eTale kSaya thaI zakavA yogya lAge che..." kSaya zabda eTalA mATe bolavAmAM lIdho hato ke ahIMyAM eno artha emaNe kSaya karyo che. abhAva eTale maMdatA nahi ema kahevuM che. kaSAyanI maMdatA e kaSAyano abhAva nathI, kSaya nathI. kaSAyanI tIvratA ane kaSAyanI maMdatA e tIvra maMdatAno Factor judo che ane kaSAyano abhAva thavo e muddo Akho judo che. tIvratA-maMdatAmAM to koIpaNa jIva Ave che. nigodano jIva paNa kaSAyanI maMdatAmAM Ave. enA phaLamAM be IndriyathI paMcendriya thaI jAya. paNa kaSAyano abhAva to samyakumArganI prApti thatAM ja Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 rAjahRdaya bhAga-13 abhAva thAya che tyAM sudhI samyak prakAre kaSAyano abhAva thato nathI. eTale tyAM kSaya thAya che ema levuM. mumukSu :- eTale bArame guNasthAne rahI zake che. pUjya bhAIzrI :- hA, thaI zake che. bArame guNasthAne deha hovA chatAM paNa kaSAyano kSaya thAya che, ema kahevuM che. ane caturtha guNasthAnathI aMze kSaya thAya che. kemake pahelI cokaDI gaI. A saMjvalanamAM chellI cokaDI gaI. A pahelI cokaDI gaI, pachI bIjI jAya, pachI trIjI jAya. ema cothe, pAMcame ane chaThe traNa guNasthAne traNa cokaDIno kSaya thAya che, emAM abhAva thAya che. ema. gatavAsI jIvane rAgadveSa gayAnI khabara paDe nahIM...' sAmAnya rIte jagatanA jIvone kone rAga-dveSa gayA che enI khabara paDatI nathI. vItarAga sudhInI khabara nathI paDatI bIjAnI to kyAM khabara paDe, ema kahe che. gatavAsI jIvane rAgadveSa gayAnI khabara paDe nahIM....' juo ! paNa khullI vAta e che ke saMpradAyabuddhi kevuM buddhi upara AvaraNa mUke che ! nahitara dareka saMpradAyamAM buddhijIvI mANaso nathI ? koI saMpradAyamAM Barrister, Judge, vakIlo, Doctor, Engineer evA tIvra buddhizALI mANaso badhAnA saMpradAyamAM che. barAbara che ? buddhi to che. have A vAta khulI che. bhale (atyAre) vItarAga nathI paNa vItarAganI pratimA kevI hoya ? vItarAganuM biMba to mUkyuM che ne ? jevA vItarAga che evuM ja Exact jinabiMba mUkayuM che. koI tulanA nathI karatuM. ApaNe to Ama hoya ane emanAmAM Ama hoya patI gayuM. ApaNe ApaNuM karIe, e emanuM kare. mumukSu :- saMpradAyabuddhinI ADaza AvI gaI. pUjya bhAIzrI :- kevI ADaza Ave che ? A rAga-dveSa rahita thayA che e vAta cokhkhI mUkI che. bIjAnA pratimAomAM zrRMgAra che, bIjuM che, trIjuM che, Ayudha che. zrRMgArathI pachI AgaLa vadho to keTalAya azastra-zastro rAkhyA che, ethI AgaLa vadhIne bIjA emanA je patnI che ene bAjumAM sthApanamAM mUke che. ema je je badhA prakAra cAle che, pratimA sthApananA je pratiSThA vidhinA, emAM aneka prakAro che ane emAM A prakAra che e badhAthI judo paDe evo rAga-dveSa rahita nirdoSa prakAra che topaNa buddhi keTalA loko calAve che ? buddhivALA nathI ema to na kahI zakAya. buddhi che chatAM buddhinI yogyatA kayA prakA2nI che, enA u52 e buddhino AMka che athavA mUlya che. buddhi che enuM mUlya nathI. buddhimAM yogyatA kevA prakAranI Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-674 251 che enuM mUlya che. buddhi to ghaNAnI hoI zake. ethI zuM thaI gayuM ? eTale e to eno vicAra karIe chIe paNa A jIva samavasaraNamAM jaIne pAcho Avyo che. vItarAgane nathI oLakhyA ke A rAga-dveSa rahita puruSa che. evI pratIti nathI karI. evI pratIti ekavAra karI hoya to atyAre ahIMyAM hoya nahi. Ama che. mumukSu :- AtmalakSa vaga2 ja mokSamArgamAM pUjya bhAIzrI :- hA. emAM evuM che ke samavasaraNamAM janArA ghaNA to zrImaMDapa sudhI paNa pahoMcatA nathI. samavasaraNanI aMdara bahu moTo vistAra che. emAM je bA2 yojananI sabhAnI AgaLano je bhAga che enI aMdara aneka jAtanA vaibhavI AvAso hoya che. jema ApaNe koI citra pradarzanamAM jaIe to zarUAtanA citronI aMdara jovAmAM eTaluM badhuM AkarSaNa rahe ke Time pUro thAya tyAM sudhI AkhuM pradarzana ja na joI zakAya. ema keTalAka jIvo to zrImaMDapa sudhI ja nathI pahoMcatA. e badhuM jovAmAM, jhAkajhamALa jovAmAM ja rahI jAya che. mAnastaMbhathI AgaLa vadhIne samavasaraNamAM dAkhala thAya che paNa zrImaMDapa sudhI nathI pahoMcatA. zrImaMDapamAM eTale jyAM dharmasabhA che ane badhA bhagavAnanI dezanA sAMbhaLavA bese che emAM paNa A jIva anaMta vAra jaI Avyo che paNa chatAM vItarAga tarIke nathI oLakhyA. badhuM jovAmAM rahI jAya. oho..! bhagavAnanuM bhAmaMDaLa kevuM che ! badhA atizaya tyAM paNa 34 atizaya che. divyadhvani che. sADA bA2 karoDa vAjAM vAge che. AkAzanI aMdara devo durdubhIo ane vAjAMo vagADe che. tyAM evuM badhuM ghaNuM che. jIva emAM rahI jAya che. bahA2no mahimA che ne ? bAhyadRSTi che, bAhya pariNAmo che ane bahAranuM badhuM jovA maLe che eTale enI aMdara evo rokAyelo rahI jAya che ke mULa muddo ja rahI jAya che-bhagavAnane oLakhavAnI ja vAta rahI jAya che. keTalAka sAMbhaLIne UMdhA paDe che. Ama kema kahe che ? mane to Ama lAge che. manamAM ne manamAM. bolI na zake. bhagavAnano prabhAva evo che ke tyAM abhiprAya sAme koI kADhI na zake. paNa manamAM ene phera paDI jAya. Ama kahe che paNa mane Ama lAge che, hoM ! bhale e Ama vAta kare paNa mane Ama lAge che. evuM ghaNI vA2 karyuM che. to keTalIye vAra oghasaMjJAe paNa rahyo che. oghasaMjJA TALIne koIvA2 paNa eNe oLakhANa karI nathI. A sIdhI vAta che. ema aneka prakAre jIva aTakayo che. mumukSu :- uddeza nakkI karyA vagara ja samavasa2NamAM gayo. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2para rAjahRdaya bhAga-13 pUjya bhAIzrI :- AtmakalyANa mATe jAva chuM ane AtmakalyANa karI levuM che. AtmakalyANa karavA mATe A utkRSTa nimitta che. enI mAre oLakhANa karavI joIe, oLakhANa mATeno prayatna karavo joIe, e vAta hotI nathI. paNa atyAranI jiMdagImAM juone ! oLakhavAno prayatna kevI rIte karyo che ane keTalo karyo che ane kayAre karyo che? mumukSu - vartamAna uparathI badhuM anumAna lAgI zake che. pUjya bhAIzrI :- lAgI zake che. jo atyAre A jiMdagI ema gaI che to AvI anaMta jiMdagIo Ama ja gaI che e vAta samajI zakAya evI vAta che. zuM kahe che? "sarva kaSAyano abhAva, dehadhArI chatAM paramajJAnIpuruSane viSe bane.... jinendra. e prakAre ame lakhyuM te prasaMgamAM "abhAva' zabdano artha "kSaya' gaNIne lakhyo che. jagatavAsI jIvane rAgadveSa gayAnI khabara paDe nahIM." badhA jagatanA jIvone kAMI enI khabara paDatI nathI ke A jIvane rAga-dveSa cAlyA gayA che. bAkI je moTA puruSa che." eTale ke e Line nA jANakAra che, mahApuruSa che, moTA puruSa che te jANe che ke A mahAtmApuruSane viSe rAgadveSano abhAva ke upazama varte che...' upazamane paNa kayAreka abhAva kahevAya che. kemake tyAM udaya nathI ne ? eTale udayano abhAva gaNIne upazamane paNa abhAva kahevAmAM Ave che. eTale caturtha guNasthAne prathamamAM prathama abhAva thAya che. bhale kSAyikasamyagdarzana na thAya to paNa abhAva gaNavAmAM Avyo che. mahAtmApuruSane viSe rAgadveSano abhAva ke upazama varte che, ema lakhI Ape zaMkA karI ke jema mahAtmApuruSane jJAnI puruSo athavA daDha mumukSu jIvI jANe che..." juo ! eTaluM to sobhAgabhAI pote paNa lakhe che ke evA mahAtmA puruSane bIjA jJAnIpuruSo jANe athavA je daDha mumukSu hoya, yogyatAvALA mumukSu hoya te jANe "tema jagatanA jIvo zA mATe na jANe ?' AvI zaMkA jyAre karI emAM be vAta to zaMkAmAM rAkhI dIdhI ke, jJAnIpuruSo jANe evA mahAtmAone athavA daDha mumukSuo oLakhI le. paNa bIjA kema oLakhatA nathI ? Avo eka prazna pote viSaya cheDavAne mATe Ubho karyo che. mumukSu:- pote nirNaya karyo che? pUjya bhAIzrI - sobhAgabhAIe pote ATalo to nirNaya karyo che. ane vadhAre e viSayane cheDavA mATe pote prazna mUkyo che. pachI eno uttara Ape che ke, Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 74 Avo tamAro je prazna Avyo, eno uttara A pramANe che. manuSyAdi prANIne jema joIne gatavAsI jIvo jANe che ke A manuSyAdi che,...' ahIMthI uttara zarU thAya che ke badhA manuSyone joIne jagatavAsI jIvo ema jANe che ke A badhA mANasa ja che. huM jema mANasa chuM ema bIjA badhA paNa mArA jevA mANasa che. ane mahAtmApuruSo paNa jANe che ke A manuSyAdi che,...' hajI prazna ja che. samAdhAna to bIjA Paragraph thI Ave che. e padArtho jovAthI beyanuM jANavuM sarakhuM varte che,...' mahAtmApuruSo paNa mANasane mANasa jANe che, bIjA mANaso paNa mANasane mANasa jANe che. gAyane gAya jANe che, bheMsane bheMsa jANe che, tiryaMcane tiryaMca jANe che, pazu, pakSIne ema jANe che. to pachI tyAM sarakhuM jANe ane AmAM bheda varte che ke A vItarAga che ane A vItarAga nathI ema kema thAya che ? ene paNa sarakhuM jANavuM joItuM hatuM. AmAM kema bheda varte che. tevo bheda thavAnAM kayA kAraNo mukhyapaNe vicAravA yogya che ?" evo je prazna karyo. A prazna che ke be vacce kema bheda rahe che ? ke amuka mANaso oLakhe, amuka mANaso na oLakhe, jJAnI oLakhe, tIvra mumukSu hoya e oLakhe, utkRSTa mumukSu hoya e oLakhe ane bIjA sAmAnya mANaso kema na oLakhe ? e prakAre lakhyuM tenuM samAdhAna :...' nIce pramANe che. 253 manuSyAdine jagatavAsI jIvo jANe che, te daihika svarUpathI tathA daihika caiSTAthI jANe che.' A ParagraphmAM jJAnInI oLakhANa viSenI carcA AvI che ane te emanA ja pratyuttaramAM AvI che. zrImadjI'nA potAnA zabdomAM jJAnInI oLakhANa karavA mATenI yogyatA hovI joIe. eka vAta e Avaze. kemake AmAM dvipakSI vAta che. jJAnInI oLakhANa karavI che e jJAnI eka pakSamAM che. oLakhANa ka2nA2 eka bIjA pakSamAM che. to oLakhANa ka2nA2nI paNa amuka taiyArI hoya to enI oLakhANa thAya e pahelI zarata che. ane oLakhANa thavI, oLakhANa kevI rIte karavI ? e pAchI eka bIjI vAta thaI gaI. ema be prakAre vAta che. ahIMyAM emaNe bahu sAro viSaya lIdho che. manuSyAdine jagatavAsI jIvo jANe che, te daihika svarUpathI tathA daihika ceSTAthI jANe che.' manuSyo bIjA manuSyone athavA tiryaMcone jANe che. AdimAM tiryaMco laI levA. to e dehanI pravRttithI jANe che ke A mANasa manuSyane lAyaka pravRtti kare che, jyAre A jIva tiryaMcane lAyaka pravRtti kare che. bhale vAMdaro hoya Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 rAjahRdaya bhAga-13 topaNa pANI pIvA mATe moTuM Ama mAMDaze. ene pyAlo Apazo to pyAlathI pANI nahi pIve. ApaNe Try karI hatI ne ? ke tiryaMca kema che e ? enAmAM mANasa jevI ghaNI buddhi hoya. "IDaramAM tyAM bahAra roja sAMje vAMdarA AvatA hatA. caNA ne evuM nAkho to khAya. enA mATe ema thayuM ke A olA kyArAmAMthI moTuM mAMDIne pANI pIve che. cAra page thaI moTuM nIce vALIne nIce pANI pIve. jema gAya-bheMsa pANI pIve ema vAMdarA pANI pIve. to Try karI ke Ane pANIno pyAlo Apone. ApaNI jema pIve che ke nahi ? evI rIte na pIve. tiryaMca che ne ? to e mANasa nathI. mANasa jevI enI AkRti ane ceSTA. enA hAthanA AMgaLA mANasa jevA paMjA hoya. topaNa e tiryaMca che enI buddhi tiryaMca jevI che, e ema ja vaLIne pANI pIve. cAra page thaIne. kemake tiryaMca che. e mANasa nathI ne tiryaMca che e kema khabara paDI ? daihika ceSTathI. enA dehanI je pravRtti che enA uparathI A mANasa che, A tiryaMca che ema jANI zakAya che. ekabIjAnI mudrA enA moDhA uparathI paNa khabara paDe che ke A mANasa che. pachI bhale koI mANasanI mudrA vAMdarA jevI hoya ne koI vAMdarAnI mudrA mANasa jevI hoya topaNa khabara paDI jAya ke A mANasa che, A vAMdaro nathI, A vAMdaro che ne mANasa nathI. evI rIte. "ekabIjAnI mudrAmAM tathA AkAramAM, IndriyomAM je bheda che..." pachI enI indriyomAM hAthamAM, pagamAM avayavomAM je bheda che, te cakSa Adi indriyothI mtavAsI jANI zake che" dekhAvathI ja khabara paDI jAya che. cakSu indriyanA jJAnathI khabara paDI jAya che ke A mANasa che ne A pazu che. "ane keTalAka te jIvonA abhiprAya paNa anumAna parathI jagatavAsI jIva jANI zake che. ane pachI enI vAtacIta uparathI paNa khabara paDe che ke A mANasane ApaNe oLakhavo hoya to Ama oLakhavo. Ano abhiprAya Avo che, Ano abhiprAya Avo che. A A rIte vicAre che, A A rIte vicAre che. ema vAtacIta uparathI paNa ene oLakhI zakAya che. te jIvonA abhiprAya paNa anumAna parathI jagatavAsI jIva jANI zake che. ene potAne e jAtanI vicArazakti hovI joIe. e vicArazakti na hoya to ekabIjAne na paNa oLakhI zake. kemake te tenA anubhavano viSaya che." ema karIne zuM siddhAMta sthApyo? ke je viSayamAM jeno anubhava hoya te viSayamAM te Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-674 255 mANasa tenI parakha karI zake. A sAmAnya siddhAMta kADhyo. jemAM jeno anubhava hoya temAM teno abhiprAya cAle. paNa jemAM jeno anubhava na hoya emAM eno abhiprAya zuM kAma Ave ? ema jJAnI athavA vItarAgone oLakhavAmAM jeno anubhava nathI evA jagatavAsI jIvo ene kevI rIte oLakhaze ke samajI zakaze ? e vAtane siddhAMtika rIte sthApavA mATe saravALe anubhava sudhI vAta laI AvyA che. vizeSa kaheze... jinAgamamAM mokSamArga vyavasthitapaNe guNasthAna anusAra pratipAdana karyo. che, paraMtu teTaluM vyavasthita mumukSupaNuM nathI karyuM. kemake te bhUmikAmAM yogyatAayogyatAnA aneka prakAra che, jene lIdhe upadeza paNa anekavidha prakAre pravarto che. pahelA guNasthAnamAM mumukSune satpuruSanA yoga vinA muMjhAvu paDe, tevo anubhava mArganA zodhaka mumukSuone avazya thAya che, kAraNake unnatikramanuM niyata pratipAdana upalabdha nathI. tethI zrI jine teno sugama upAya e batAvyo che ke "eka satpuruSane zodha ane sarvabhAva tene arpaNa karI daI varto jA.'' svacchaMdano tyAga karIne sarva bhAve satpuruSanI AzA AdhinapaNe vartavAno dRDha nizcaya ane abhiprAya thatAM jIva jJAnInI AzAe, jJAnInA mArge cAlavA tatpara thAya che, tethI te sugamapaNe saMsAra tarI jaI zake che. jo koIpaNa rIte jIvamAM ATalo viveka utpanna thAya to, te viveka saMpannatA svayaM jIvanA darzanamohane gALI, AtmahitanI apUrva sUjhane utpanna kare che. ane mahAtmAoe je kramane aneka prakAre bodhyo che, tenuM potAne viSe anusaMdhAna karI zake che ane pAtratA vardhamAna thaI, mArga praveza thAya che. jJAnamArge pAtratA saMbhavita che, tathApi svacchaMda thavAno avakAza (saMbhAvanA) ghaNo che. (anubhava saMjIvanI-1525) Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 rAjahRdaya bhAga-13 tA. 17-4-1991, patrAMka - 674 thI 677. pravacana naM. 302 zrImad rAjacaMdra vacanAmRta, 674mo patra cAle che. "sobhAgabhAIno eka prazna che ke jema mANasa bIjA mANasane-manuSyane oLakhI zake che tema jJAnIne kema nahi oLakhI zakatA hoya ? jANavuM to jANavuM sarakhuM che. chatAM ema kema bane che? 494 pAne pahelA ParagraphthI. manuSyAdine jagatavAsI jIvI jANe che, te daihika svarUpathI tathA daihika ceSTAthI jANe che. ekabIjAnI mudrAmAM tathA AkAramAM, iMdriyomAM je bheda che, te cakSu Adi indriyothI jagatavAsI jIva jANI zake che...." manuSya ane tiryaMcanI mudrAmAM phera che, AkAramAM phera che, indriyomAM avayomAM phera che te AMkha vaDe "cakSu Adi iMdriyothI. eTale AMkha vaDe jagatavAsI jIva jANI zake che; kemake te tenA anubhavano viSaya che;" ane jovAno evo mahAvaro che ke A mANasa che, A pazu, pakSI che vagere. paNa jJAnadazA athavA vItarAgadazA che te mukhyapaNe daihika svarUpa tathA daihika ceSTAno viSaya nathI, zuM kahevuM che ? ke je jJAnIne oLakhavA, phalANAnA rAga-dveSa gayA che, mULa to e prazna che ke jJAnI puruSane rAgadveSa gayA che, abhAva thayo che evA jJAnI che ema kema khabara paDatI nathI ? evI kema khabara paDatI nathI ? (uttararUpe) kahe che, jJAnadazA che athavA je vItarAgadazA che te mukhyapaNe daihika svarUpa tathA daihika ceSTAno viSaya nathI,..." e zarIranuM svarUpa nathI. te zarIranuM svarUpa nathI, zarIranI koI prakriyAno e viSaya nathI ke zarIranI kriyA dvArA e jaNAya. "aMtarAtmaguNa che," to zuM che ? AtmAno aMtaramAMthI utpanna thayelo svabhAva che athavA guNa che. jJAnadazA, vItarAgadazA e to AtmAnA svarUpamAMthI, aMtara svarUpamAMthI utpanna thayelo svabhAva athavA guNadazA che. e aMtarAtmaguNa che. cakSuindriyano viSaya nathI. AtmAno e guNa che. "ane Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-674 257 aMtarAtmapaNuM bAhya jIvonA anubhavano viSaya na hovAthI,...' evuM aMtarAtmapaNuM e lokono - bAhyadRSTivAna jIvono viSaya nathI. e saMbaMdhImAM e viSayanI aMdara bAhyadRSTi jIvone kAMI khabara paDe evuM nathI. e viSayathI ajANyA che ema kahevuM che. aMtarAtmapaNuM bAhya jIvonA anubhavano viSaya na hovAthI....' evI emane anubhavamAM vAta AvI nathI. jagatavAsI jIvone mAtra bahiSTi che ane AtmAmAM zAnadazA ane vItarAgadazA kevI thAya e prakArano anubhava emane di thayo nathI. eTale e vAta emanA anubhava bahA2nI vAta che. tema ja tathArUpa anumAna paNa pravarte evA jgatavAsI jIvone ghaNuM karIne saMskAra nahIM hovAthI...' e jJAnadazAnuM ane vItarAgadazAnuM anumAna karI zake evI yogyatA nathI athavA jJAnamAM evA prakAranA saMskAra laIne AvyA nathI. ahIMyAM e prazna eTalA mATe lIdho che ke, koI jIvo evA hoya che ke taddana navA viSayomAM praveza kare che. bhUtakALamAM eNe e viSayano anubhava na lIdho hoya, paNa koI pUrva saMskA2nA kAraNe navA ja viSayanI aMdara pAraMgata thaI jAya. je te viSayamAM ekadama nipuNa thaI jAya. ane e viSaya eNe pUrve kayAreya paNa enI Practice karI hoya, eno abhyAsa karyo hoya evuM na bane. paNa koI pUrva saMskArane kA2Ne evo ughADa thaI jAya. to kahe che, jagatavAsI jIvone evA pUrva saMskAra paNa nathI ke jJAnadazAne ke vItarAgadazAne e oLakhI zake. tema vartamAna yogyatA nathI. e jAtanI vartamAna yogyatA paNa nathI. e nahIM hovAthI jJAnI ke vItarAgane te oLakhI zakatA nathI.' A kAraNathI oLakhI zakatA nathI. juo ! paheluM paDakhuM e lIdhuM che. oLakhavAnI lAyakAta che ke nahi e pahelI vAta lIdhI che. e jAtano anubhava nathI, evuM anumAna karavAnI yogyatA nathI, evuM koI pUrvathI jJAna laIne paNa jIvo AvyA nathI ke jJAnIne ke vItarAgane oLakhe. 'koIka jIva...' to pachI have koNa oLakhe che ? oLakhe che to koNa jIva oLakhe che ? ke koIka jIva satsamAgamanA yogathI....' satsamAgamamAM jJAnadazA, vItarAgadazA enI carcA, paricarcA e viSayane samajavAno prakAra satsamAgamanI aMdara vicAravAmAM Ave che, samajavAmAM Ave che. eTale 'koIka jIva satyamAgamanA yogathI, sahaja zubhakarmanA udayathI... e prakArano eno zubhakarmano eTale kharekhara to ene AtmAnI unnatino krama che ahIMyAM. zubhakarmano eTale ahIMyAM karmaprakRtino udaya nathI levo. paNa yogAnuyoga thAya to Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 rAjahRdaya bhAga-13 e puNyayoga che ane oLakhANa thAya to e AtmA unnatinA kramamAM Avyo che ema samajavA yogya che. eTale enuM honahAra sAru hovAthI. "satsamAgamanA yogathI, sahaja zubhakarmanA udayathI, tathArUpa kaMI saMskAra pAmIne..." evI koI yogyatA enAmAM Ave. jJAnamAM koI e jAtanI paristhiti UbhI thAya, nirmaLatA Ave to e jJAnadazAne athavA vItarAgadazAne oLakhI zake athavA parakhI zake evI kSamatA Ave. tathA35 kaI saMskAra pAmIne jJAnI ke vItarAgane yathAzakti oLakhI zake...' jJAnIne oLakhe athavA vItarAgane oLakhe. yathAzakti eTale potAnI yogyatA anusAra. pUrepUrA na paNa oLakhe. ene ema lAge ke A jJAnI hovA joIe, jJAnI to AvA hoya evo ene kAMIka vizvAsa Ave, evI kAMIka samajaNa Ave, yathAzakti oLakhI zake. sAmAnyapaNe. have evI oLakhANa hoya che ke tyAre ene jJAnI che ema lAge topaNa eno nizcaya rahevo e kaThaNa che. nizcaya na rahe. ene lAge kharuM ke A lAge che to jJAnIpuruSa paNa ene nizcaya na rahe. koI evo prasaMga bane, koI eno evo udaya jove (eTale) kyAMyane kyAMya ene e nizcaya badalavAnI paristhiti eTale sthira daDha nizcaya na AvI zake. je nizcayamAM TakI zake evI daDhatA (na rahe. nizcaya thavo ane e nizcayamAM daDhatAthI TakavuM. be judI judI vAta che. mumukSu - dRSTi bahAra che eTale? pUjya bhAIzrI :- hA, dRSTi bahAra che ane koIka jIvane kAMIka yathAzakti thoDIghaNI oLakhANa Ave che to eTalI daDhatA nathI AvatI. eTale kyAreka svIkAre che ane kyAreka ene vaLI ema thAya che ke AmAM kAMIka barAbara nathI lAgyuM. A vAta barAbara nahi. A barAbara paNa A barAbara nahi. evuM paNa ene thayA kare che. tathApi kharekharuM oLakhANa to daDha mumukSatA pragaTya, basa ! ahIMthI vAMdho nathI Avato. kharekharuM oLakhANa to daDha mumukSatA pragaTya...." daDha mumukSatA, tIvra mumukSatA hoya. kharI oLakhANa AvI hoya, sAcI pratIti AvI gaI hoya ene pachI koI zaMkA paDatI nathI. e niHzaMka thAya che. game te vAtamAM ene niHzaMkatA Ave che ke huM oLakhuM chuM, e game te vAta game tema hoya nahi. je koI hoya te samajaNapUrvaka hoya bIjI rIte hoI zake nahi. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-6 74. 259 jemake "kRpALudeve anyamationI vAta mAganusArInI lIdhI che. A suMdaradAsanI vAta lIdhI, lyone. to jenI vicAradazA ane jJAnadazA ATalI badhI UMDI che e AvI koI bhUla kare, sthULa bhUla kare e vicAravA yogya nathI. je kAMI emanA nirmaLajJAnamAM bhAse che ane nirmaLajJAnamAM Ave che emAM phera paDato nathI. evo prakAra. jo ene pratIti AvI hoya to khase nahi. daDha mumukSatAmAM e pratIti AvI hoya to ene kyAreya zaMkA na paDe, koI vacanamAM zaMkA na paDe, koI udayamAM, koI pravRttimAM kyAMya zaMkA na paDe evI eka sthiti thAya che. tathApi kharekharuM oLakhANa to daDha mumukSatA pragaTya, tathArUpa satsamAgamathI prApta thayela upadezane avadhAraNa karyuM." "tathArUpa satsamAgamathI prApta thayela upadezane avadhAraNa karyuM..." eka pagaluM vadhAre lIdhuM. evA jJAnIpuruSanA satsamAgamamAM e jIva Avyo hoya, enA upadezanuM avadhAraNa karyuM hoya, upadezane aMgIkAra karyo hoya. eTalI yogyatA vizeSa hoya. khAlI sAMbhaLyuM hoya, jANyuM hoya, vicAryuM hoya nahi, upadezane koI aMze pariNamAvyo hoya. evA prayogamAM ane puruSArthamAM jIva Avyo hoya. ane AgaLa vadhIne aMtarAtmavRtti pariName ane potAnI sanmukha thavA sudhInI yogyAtamAM AvI gayo hoya, ke potAno je AtmA che enI aMtarmukha thavAmAM ene sUjha Ave, ke Ama aMtarmukha thavAya che, have A puruSArtha karavA yogya che, A ja AtmArtha che, A rIte AtmArtha siddha thAya che. AtmArthamAM A rIte kArya thAya che ane AtmAnuM prayojana A rIte pAmI zakAya che. e vagere je prakAramAM Ave tyAre ene aMtarAtmavRtti pariNamI che. eTale aMtarAtmA thavAno che have. e vRttie karIne zuM thavAno che ? e pote aMtarAtmA thavAno che. evI je aMtarAtmavRtti pariName. jIva jJAnI ke vItarAgane oLakhI zake. AvI sthitimAM Ave tyAre oLakhI zake. kayo jIva jJAnIne oLakhI zake e viSaya upara pote prakAza pADyo che. jJAnIne oLakhavAnuM phaLa bahu moTuM che, enuM phaLa samyagdarzanathI mAMDIne nirvANapada sudhInuM che. ane jJAnIne oLakhavA joIe evI mumukSunI bhAvanA paNa thAya ke jJAnInI oLakhANa karavI joIe, enI oLakhANa thAya to sAruM. paNa potAnI yogyatA kevI thAya to oLakhANa thAya, e vAtano khulAso, spaSTIkaraNa A jagyAe emaNe Apyo che. 674 naMbaranA patramAM e vAta emaNe ApI che. keTalA muddA lIdhA, juo ! satsamAgamanA yogathI ane evI koI Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 rAjahRdaya bhAga-13 yogyatAvaza e jAtanA jJAnamAM saMskAra eTale nirmaLatA Ave. athavA dRDha mumukSutA utpanna thAya. A eka bahu sAro muddo lIdho che. ane satyamAgamathI kAMIka upadezanuM avadhA2Na karyuM hoya. potAnA AtmAmAM pariNamAvavAno prayatnavaMta jIva thayo hoya. ane aMtarAtmavRttivAna thayo hoya tyAre te jIva zAnIne ke vItarAgane oLakhI zake che. jagatavAsI eTale jagatadRSTi jIvo che, tenI dRSTie kharekharuM jJAnI ke vItarAgatAnI oLakhANa kacAMthI thAya ? e bAhyadRSTi jIvo che, jagatavAsI jIvo che. enI dRSTi to evI che ke e dRSTie kharekharuM jJAnI ke vItarAganI oLakhANa thaI zakatI nathI. eTale jJAnInI oLakhANa thavA mATe yogyatA ane pAtratA sArI rIte utpanna thaI hoya to ja jJAnI oLakhAya, bAkI koI jagatanA jIvo je rIte pariName che, je yogyatAmAM che e dRSTithI, jagatanI dRSTithI, bAhyadRSTithI jJAnIpuruSanI ke vItarAganI, sarvajJadevanI oLakhANa thatI nathI. mumukSu :- dRDha mumukSutA... pUjya bhAIzrI :- mukhya vAta lIdhI che. dRDha mumukSutA. jene chUTavuM ja che, jene janma-maraNathI mUkAvuM ja che. chUTanArane koI bAMdhanAra nathI ane svayaM baMdhAnArane koI choDAvanAra nathI jagatamAM. game te dravya-kSetra-kALa-bhAva hoya. jene potAne baMdhAvuM che), je svayaM baMdhAya ene koI choDAvI na zake. e paristhiti che. mumukSu :- kRpALudeva upara pUrepUro bharoso hovAthI.... zuM kAraNa che ? pUjya bhAIzrI :- eTale eTalI yogyatA ochI che. eTalI vizvAsamAM, pratItimAM khAmI che. emanA pratye je vizvAsa oLakhANathI Avavo joIe ke A puruSanI aMtaraMgadazA ATalI badhI spaSTa karI che emaNe. A 408 joyo, 414 joyo. kevA kevA patro hamaNAM ApaNe carcAmAM AvI gayA ! AvI jenI aMdaranI AvI dazA che to eka dazAnA sAta-ATha paDakhAM pote badhA cokhkhA karIne mUke che. Ama paNa thAya che ane Ama paNa thAya che, Ama paNa thAya che. evI emanI aMdaranI paristhiti che ke koInA viSe game tema abhiprAya ApI de e mAnI levA jevuM nathI. 'gurudeva' ghaNIvAra prazaMsA karatA to kAMI badhAnI karatA hatA evuM nathI. emAM koI vaga2 vicArye kAMIka potAno abhiprAya ApI detA hatA to ene kahevuM paDatuM. ke to ema kone tamArA mATe gurudeva'nA zrImukhethI evA zabdo laI Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 261 patrAMka-674 Avo joya. to tamane khyAla Avaze ke cha mahinAmAM tamane eka vakhata saMbodhana paNa karyuM che ? to zuM kAraNa che? ema emanA jJAnamAM je vastu Ave che e keTaluM jJAna UMDuM pariNamIne Ave che ane e viSayanuM jJAna keTaluM badhuM kAryakSama che, nirmaLa che ane e viSaya emane jaNAya che ! eTale jo vizvAsa AvI jAya to emanI vAta AvatA ja ema lAge ke nakkI kAMIka hovuM joIe. jema ApaNA koI hitecchu che e khabara paDI gaI ke, bhAI ! A hRdayathI ApaNuM hita icche che. e mANasa koI viSayamAM jarAka zaMkA kare to mANasa pakaDI le che ke nahi ? ene ema na kahe ke tame adhUrI vAta karI hatI. tamane jarAka izAro karI dIdho hato ke A bAju cAlavA jevuM nathI. saMbhALavA jevuM che. to thoDIka vAta uparathI mANasa cetI jAya che ke nahi ? to bhale eka jarAka vAta AvI hoya. e to yogyatAno ja viSaya che. eka daSTAMta levA jevuM che. cha Avazyaka nathI ane eka Avazyaka che. eTalA ja zabdo uparathI ajANyA sthaLe 600-700 kilomITaranuM aMtara kApIne ajANyA sthaLe, ajANyA gAmamAM, ajANyA samAjamAM koIne oLakhatA nathI. e doDIne kema AvyA haze ? ene tyAMthI saMketa maLyo ke nakkI A koI, vikalpanI je jALa cAle che ane sahana thatI nathI, je vikalpathI have chUTavuM che e vikalpane choDAvAnI koI paddhati ahIMyAM dekhAya che. kadAca mArga maLe to ahIMthI maLe evuM lAge che. to saheja eka cheDo hAthamAM AvI gayo tyAMthI AkhI rassI pakaDI ane upara caDI gayA. eTalI jJAnanI aMdara yogyatA kyAMthI AvI ? thoDI vAta uparathI ghaNuM pakaDavAnI yogyatA kyAMthI AvI ? ane e jamAnAmAM koI eTalo parizrama kare ! pAchuM evuM nahotuM ke moTaravALA hatA eTale phaTa laIne gADImAM besI gayA. Arthika rIte to ghaNI vicitra paristhitimAM mukAI gayelA hatA ke tarata ja tyAra pachI to varSa, be varSamAM dukAna baMdha karI devI paDI che, dhaMdho baMdha karavAno vAro Avyo che, gAma choDavAno vAro Avyo che, lyone. ghara choDavAno vAro Avyo che, kuTuMba choDIne kamAvA javA mATeno vAro Avyo che. evI parIsthitimAM e AvyA che. paNa e daDha mumukSatA pragaTavI joIe. jyAre daDha mumukSutA pragaTe che. >> mArgane... AtmAne baMdhanathI mUkAvAnA mArgane koI kahenAra maLe tyAre ene aMdaramAM Light thaI jAya che ke nakkI ahIMyAM kAMIka vAta che. vAta che to kAMIka Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 rAjahRdaya bhAga-13 ahIMyAM lAge che. evI aMtarAtmavRtti thaI jAya che. AtmAmAM pariNamavAnI taiyArI thAya che. gatavAsI eTale jagataSTi." jIvo che eTale jIvanI je anAdinI dRSTi che tenI dRSTie kharekharuM jJAnI ke vItarAganuM oLakhANa kyAMthI thAya ? e dRSTie na to jJAnInI oLakhANa thAya, na to koI vItarAganI oLakhANa thaI zake. vItarAga to vItarAgabhAve beThelA che. jJAnIne to bahAramAM vItarAgabhAva na dekhAya, rAgabhAva dekhAya. vItarAga to vItarAgabhAve beThelA che topaNa oLakhANa nathI thatI. kemake e bhAvane oLakhavA mATenI je yogyatA joIe e yogyatA. jyAM sudhI na Ave tyAM sudhI bhalene cokhA vItarAga sAme beThA hoya topaNa potAne e bhAva samajAto nathI ke AmAM vItarAgatA zuM che? mumukSa:- dRDha mumukSatA hoya to ja jinendra pratimAne oLakhI zake? pUjya bhAIzrI - hA. to ja jinendrane oLakhI zake. pratimAne nahi, jinendrane oLakhI zake che. enA uparathI jinendrane oLakhe che ke AvA jinendra hoya. pratimAjI uparathI jinendra AvA hoya ema oLakhI zake che. daDha mumukSatA hoya to. | mumukSu - vicAra ema Ave che ke "sobhAgabhAIne ane DuMgarabhAIne UbhA rAkhavA mATe kahe che. pUjya bhAIzrI - UbhA rAkhavAnI, sobhAgabhAIne UbhA rAkhavAnI evI koI jarUra nathI. navA navA mANasane koIne UbhA rAkhe. paNa "sobhAgabhAIne to e jeTaluM kahevAya eTaluM cokhkhuM cokhkhuM kahI detA hatA. e bAbatamAM emane paDado, UbhA rAkhavA mATeno koI paDado sobhAgabhAI mATe rAkhyo hoya evuM nathI dekhAtuM. koI navA mANasa hoya e judI vAta che. "sobhAgabhAIne cokhuM kahetA hatA. ane jenI evI mAnyatA hoya ene e bAjuthI khaseDavAnI vAta che. e bAju laI javAnI vAta nathI paNa kharekhara to khaseDavAnI vAta che. be zabdo vAparyo che. satuzAstra zabda vAparyo che ane bIjI AtmajAgRtadazA-evA be zabdo vAparyA che. ane A zAstrano vadhAre paricaya karavAnI bhalAmaNa karI che ke tame roja hamaNA eno svAdhyAya karo. emanI yogyatAne ane suMdaradAsajInA vacanone kAMIka vizeSa asarakArakapaNuM thaze ema jANIne lakhyuM che. emanA AtmAmAM guNa thavAne arthe lakhyuM che. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-674 263 jema aMdhakArane viSe paDelA padArthane manuSyacakSu dekhI zake nahIM..." aMdhAruM hoya to zuM zuM paDyuM che e dekhI na zake. tema dehane viSe rahyA evA jJAnI ke vItarAgane jagatadRSTi jIva oLakhI zake nahIM. padArtha aMdhArAmAM paDyo che to padArthane ADe aMdhAruM eka paDado thaI gayo. ema AtmA che ene ADe zarIrarUpI eka paDado thaI gayo. zarIrane jove paNa AtmAnA bhAvane na joI zake. ema. jema aMdhakArane viSe paDelA padArthane manuSyacakSu dekhI zake nahIM, tema dehane viSe rahyA evA jJAnI ke vItarAgane jagataSTi jIva oLakhI zake nahIM. e zarIrane jove che. AMkha baMdha karIne athavA aDadhI AMkha khUlI che e rIte vItarAgadevanI sthApanA che. ane koI mANasa evI rIte AMkha baMdha karIne bese ke sUtA hoya tyAre AMkha saheje baMdha hoya, beThA beThA koI UMghI jAya to AMkha baMdha hoya to Ane jove ane Ane jove emAM jagataSTi jIvone kaI phera nathI dekhAto. e rIte to mANasanI dazA thAya che. e to UMghatA hoya to evI rIte dekhAya. vItarAgabhAvane kevI rIte oLakhavA ? A to dehane joyo emaNe. aMdaranA vItarAgabhAvane kevI rIte oLakhavo ? e Akho bIjo viSaya che, ema kahevuM che. "tema dehane viSe rahyA evA jJAnI ke vItarAgane jagatadaSTi jIva oLakhI zake nahIM. pharIne. "jema aMdhakArane viSe paDelo padArtha manuSyacakSuthI jovAne bIjA koI prakAzanI apekSA rahe che. e aMdhArAmAM jo beTarI maLI hoya, hAthamAM dIvo hoya, phAnasa hoya to e tyAM zuM paDyuM che eno khyAla Ave. bIjA prakAzanI apekSA rAkhe che. AMkha hovA chatAM bIjA prakAzanI emAM apekSA rahe che. tema jagatadaSTi jIvone... samajaNa to che, buddhi to che ema kahe che. tema jagatadaSTi jIvone "jJAnI ke vItarAganA oLakhANa mATe vizeSa zubhasaMskAra ane satsamAgamanI apekSA yogya che. kAM to ene satsamAgama hovo joIe, kAM to enI koI yogyatA evI hovI joIe ke je jJAnI puruSane ke vItarAgabhAvane oLakhI zake. game te oLakhI zake, badhA oLakhI zake e to paristhiti che ja nahi. ane ene jJAna che, samajaNa che, buddhi che mATe oLakhI zake ema paNa nathI. yogyatA hovI jarUrI che, ema kahe che. e bIjo prakAza thayo. jema AMkha hovA chatAM aMdhakAravALAne Battery joIe ema buddhi hovA chatAM yogyatA vizeSa joIe, satsamAgama joIe ane to ja e jJAnIne oLakhI zake che. evI apekSA yogya che. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 rAjahRdaya bhAga-13 mumukSu - satsamAgama vakhate yogyatA pragaTa thaI jAya che. pUjya bhAIzrI:- hA. satsamAgama che e mumukSane utkRSTa sAdhana che. enA jevuM bIjuM koI sAdhana che nahi. jJAnI to ema kahe che ke enA jevuM koI bIjuM sAdhana ame joyuM nathI. ghaNA sAdhanono vicAra karyo che, ghaNA sAdhanono prayoga karyo che, anubhava karyo che paNa satsamAgama jevuM, satsaMga jevuM mumukSatA vardhamAna thavA arthe koI sAdhana ame joyuM ke anubhavyuM nathI. A emano eka nIcoDa che, anubhavano nIcoDa che. mumukSu :- satsamAgamamAM be prakAranA laI zakAya ? jJAnI dharmAtmAno samAgama ane samavicAravALAno samAgama ? pUjya bhAIzrI :- hA. eTale baMne satsamAgama kahevAya che. paNa eka paramasatsaMga kahevAya che, eka sAmAnya satsaMga kahevAya che. jJAnI puruSano saMga thAya to e to paramasatsaMga che. ane samavicAravALAnA, yogyatAvALA jIvonA mumukSuono saMga thAya to ene sAmAnya rIte satsamAgama kahevAya che. jo mAtra AtmakalyANanA viSayane vicAratA hoya to. bAkI bhegA thaIne vaLI bIjI vAta cAlatI hoya to e vAtano kAMI artha nathI. eka potAnA AtmakalyANano viSaya cAlavo joIe. jo te yoga prApta na hoya to..." evA satsamAgamAdino yoga prApta na hoya to. jema aMdhakAramAM paDelo padArtha ane aMdhakAra e beya ekAkAra bhAse che..." be cIja paDI che evuM dekhAtuM nathI. aMdhArAmAM ekaluM aMdhAruM ja dekhAya che. bheda bhAsato nathI. bIjI cIja judI paDI che eno bheda bhAsato nathI, tema tathArUpa yoga vinA jJAnI ke vItarAga ane anya saMsArI jIvonuM eka AkArapaNuM bhAse che;" bIjA koI manuSyono deha evo dekhAya che. A jJAnI ke vItarAganuM zarIra paNa manuSya jevuM ja dekhAya che. bIjA manuSya ane A manuSyamAM Ama to kAMI phera lAgato nathI. sUve tyAre mANasa zAMta hoya, pravRtti karato hoya tyAre pravRttivALo dekhAya. to evuM to emane cakSu indriyothI jove che. bIjAnI zAMtatA ane azAMtatA beya jove che. ene bhAvanI oLakhANa paDatI nathI. have emaNe bhakti karI che ke, je dehadhArI sarva ajJAna ane sarva kaSAyarahita thayA che, te dehadhArI..." juo ! dehadhArIthI vAta le che. je dehadhArI sarva ajJAna ane sarva kaSAyarahita thayA che, te dehadhArI mahAtmAne trikALa Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 265 patrAMka-674 paramabhaktithI namaskAra ho !" deha hovA chatAM. AvI bhakti yogIndrAcAryadive paramAtmaprakAzamAM karI che. ApaNe je dravyadRSTiprakAzanA bIjA bhAgamAM gurudevanuM pravacana lIdhuM che emAM e gAthA che ke, jinendradeva kevA che ? ke, je dehamAM rahyA chatAM jeNe utpAda vyaya vinAno AtmA joyo che eTale dhruva AtmA joyo che. dehamAM rahIne siddha thaIne joyo che ema nathI, siddha thayA pahelA joyo che ema karIne e vAta karI che. ema ahIMyAM paNa dehadhArIpaNuM lIdhuM che. je dehadhArI sarva ajJAna ane sarva kaSAyarahita thayA che, te dehadhArI mahAtmAne trikALa paramabhaktithI namaskAra ho ! namaskAra ho !" te mahAtmAne namaskAra ho eTaluM ja nahi. te mahAtmA varte che te dehane. paNa namaskAra ho. deha to jaDa che ne, prabhu ! e dehane paNa namaskAra karavA yogya che. te dehane namaskAra ho. te bhUmine..namaskAra ho. jyAM emanA caraNasparza thayA che e bhUmine paNa namaskAra ho. e "gharane..." jyAM temaNe nivAsa karyo che evA emanA nivAsasthAnane paNa namaskAra ho, te "mArgane namaskAra ho. je mArge e vicaryA che, je mArge e saMcaryA che e mArgane paNa namaskAra ho. te AsanAdi sarvane namaskAra ho? ane je Asana upara e beThA che e Asanane namaskAra ho. pelA to kahe, phoTAne page na lAgavuM.. e vAta nIkaLI e arasAmAM pUjya bahenazrI darzana karavA nIkaLe tyAre gurudevanA nivAsthAnano je Room hato e RoommAM paNa jAya ane gurudeva je Asana upara besatA hatA ene paNa namaskAra karatA hatA. pote jJAnI che. mumukSa hoya to ema kahe ke bhAI ! ene mithyAdaSTipaNuM che eTale khabara nahi paDatI hoya. A to jJAnI che. evI vAta che. jJAnIne eTaluM bahumAna sapuruSa ... jJAnIne hoya che. mumukSune hoya emAM to kAMI moTI vAta nathI. paNa jJAnIne keTaluM bahumAna hoya che. e pote ema kahe che ke, te dehane, bhUmine, gharane, mArgane, AsanAdi sarvane namaskAra ho! namaskAra ho namaskAranI vAta cAra vakhata lIdhI che. e rIte jJAnI puruSanI oLakhANano viSaya laIne dehadhArI mahAtmAne namaskAra karyA che ke jemaNe ajJAna ane kaSAyano kSaya karyo che, abhAva karyo che. ene namaskAra karyA che. mumukSu - sarva ajJAna ane sarva kaSAya lIdhA, e teramA guNasthAnanA ? pUjya bhAIzrI:- hA, e vItarAgamAM lIdhuM che. emaNe vItarAgamAM lIdhuM che. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 rAjahRdaya bhAga-13 sarva ajJAna ane sarva kaSAya e vItarAgamAM lIdhuM che. paNa e to jeTaluM vItarAgane lAgu paDe che eTaluM badhAne lAgu paDe). enI jAta hovAthI ene lAgu paDe che. rAjAne tyAM kuMvara janme, rAjAne tyAM pahelavahelo kuMvara janme tyAre rAjAne yogya badhuM sanmAna ane kare. zuM kahe ? are! bhAI ! A mAro rAjA Avyo. zuM kahe ? A amAro rAjA che. have A rAjA thavAno che. ema ja kahe, zuM kahe ? nAmamAM naigamanaya utpanna thaI jAya che. e enI Practical side che. e bahumAna karavAnI Practical side che. e AvyA vagara rahe ja nahi. je bALaka janma pAmyo che e bALakane dinadazAnuM bhAna nathI. rAjAnA kuMvara tarIke je janmyo e bALakane kAMI dinadazAnuM bhAna nathI. kyAM sUraja Uge che, kyAM Athame che, koNa rAjA, koNa prajA, koNa garIba, koNa tavaMgara, kAMI ene khabara nathI. paNa AkhA rAjanI aMdara badhA utsava kare che. A to eka laukikamAM A paristhiti che. A to jAgRta che. olA bALakane to dinadazAnuM bhAna nathI. A to jevo mokSamArgamAM janma thAya che, koIpaNa jIvano mokSamArganI aMdara navo janma thAya che eTale e sIdho siddhapadane anubhave che. potAnA nija siddhapadane anubhave che. paramAtmA thayo ema kahe che. "amRtacaMdrAcArya 143 gAthAmAM kahe che ke e to paramAtmA thayo. mumukSu - anubhava thayo eTale e siddha thavAno ja. pUjya bhAIzrI :- hA. siddha thavAno ane potAnA vartamAna siddhapadane to anubhave che. eTale to caramazarIranI carcA karI ke caramazarIrIpaNuM che enI zuM karavA mAMgo cho? tame carcA karo cho ke A kALe hoya ke na hoya. atyAre koIne caramazarIrIpaNuM hoya to eka bhava bAkI rahe. evI carcA tame zuM karavA karo cho ? e kathana upara zuM karavA tame vajana Apo cho ? ame atyAre ja amArA siddhAtmAne anubhavIe chIe. bhAvanaye to ame siddha ja chIe. ema kahe che. bhAvanaye ame siddha chIe ema jo na kahevAmAM Ave to ame nathI ema kahevuM paDe evuM che amAre. eTale ame A mojUda UbhA chIe. siddhapaNe ame mojUda chIe, ema kahe che. mumukSu - nyAyasara vAta che. pUjya bhAIzrI - nyAyasara vAta che ane jora che emanuM. potAnA svarUpa pratyenuM jora che. ane e jora vyakta thAya che emAM rahasya che. digaMbaranA tIkhA vacanomAM rahasya samajAya che." e tIkhA vacana je che enI aMdara rahasya raheluM che. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-674 267 jIva e rahasya pAme che tyAre e AtmArthane pAme che ane tyAre e siddhinA mArge sidhAve che. mumukSu :- sparyAM evI dhulIne paNa dhanya che. pUjya bhAIzrI :- hA. 'gurudeva'nI stuti karI che emAM e vAta lIdhI che ke, 'tuja pAdapaMkajathI sparzAya evI dhulIne paNa dhanya che !" pUjya bahenazrI' kahetA ke, ahIMyAM to sonagaDha'mAM rajakaNe rajakaNamAM 'gurudeva'nA darzana thAya che. 'gurudeva' svargamAM padhAryAM pachI e vAta karatA hatA ke ahIMyAM to rajakaNe rajakaNamAM emanI smRti bharI che. ahIMnuM eka eka rajakaNa 'gurudeva'nuM smaraNa karAve che. eTale e to jyAM e vicaryAM che, rahyA che, sAdhanA sAdhI che e tIrthanuM paNa eTaluM bahumAna karavAmAM Ave che ane te yogya ja che. mumukSu :- gurudeva' jyAre gocarI karatA tyAre... pUjya bhAIzrI :- hA. bahumAna karatA hatA ane e vakhate patha2NA ke evuM pAthare. eTale dhUDavALA paga enA upara Ave ane e dhUDa khare e laI zake. barAbara che. e to bahumAnano viSaya, bhaktino viSaya che. mumukSu H pUjya bhAIzrI :- hA. barAbara che. mumukSu :- A patranA Heading mAM ja dehadhArI chatAM nirAvaraNajJAna sahita varte che... pUjya bhAIzrI :- hA. Heading ja e bAMdhyuM che. dehadhArI chatAM nirAvaraNajJAnasahita varte che evA mahApuruSone trikALa namaskAra.' tyAMthI mAMDIne pachI nIce e vAta lIdhI che. e 674 (patra pUro) thayo. mumukSu :- caraNaraja lIdhuM che. pUjya bhAIzrI :- hA, caraNa2ja. kharekhara ema ja che ke e caraNa2januM paNa bahumAna che ane mumukSujIva to e potAnuM sthAna samaje che ke ame to jJAnIpuruSanA, mahApuruSanA emanA ca2NanI je 2ja coMTelI hoya e amAruM sthAna che. eTalA vinamra bhAve e jJAnIpuruSanuM bahumAna kare che. ene e darzanamohano anubhAga kapAvAmAM kA2NabhUta che. evuM je bahumAna ane evI je bhakti te moharahita evA dharmAtmAnI hovAthI, darzanamohano anubhAga tUTavAmAM, kapAvAmAM e kAraNabhUta pariNAma che. evuM paNa enI aMdara (2hasya che tethI) ene Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 rAjahRdaya bhAga-13 rahasyabhakti kIdhI che. ene zuM kIdhuM che? rahasyabhakti kIdhI che. oghabhakti ane rahasyabhakti be judI judI vastu che. niSkAma bhakti, rahasyabhakti. enuM nAma rahasyabhakti evuM nAma ApyuM che. eka jagyAe emaNe e zabda vAparyo che. patraka-675 muMbaI, phAgaNa vada 5, budha, 1952 be patra maLyAM che. mithyAtvanA paccIsa prakAramAMthI prathamanA ATha prakAranuM samyaphasvarUpa samajavA mATe pUchyuM te tathA rUpa prArabdhodayathI hAla thoDA vakhatamAM lakhI zakAvAno saMbhava ocho che. suMdara kahata aiso, sAdhu kou zUravIra, vairi saba mArike, niciMta hoI sUto hai" 675. "aMbAlAlabhAI uparano patra che. "be patra maLyAM che. mithyAtvanA paccIsa prakAramAMthI prathamanA ATha prakAranuM sammasvarUpa samajavA mATe pUchyuM te tathArUpa prArabdhodayathI hAla thoDA vakhatamAM lakhI zakAvAno saMbhava ocho che. muMbaIthI patra lakhe che. emaNe tAttvika prazna pUchyo che. to hamaNAM thoDo vakhata eno uttara nahi lakhI zakAya ema lakhyuM che. emane paNa "suMdaradAsanuM pada lakhyuM che, juo ! ene paNa "suMdaradAsanuM pada lakhyuM che. phakta "sobhAgabhAI , 'DuMgarabhAIne lakhyuM che ema nathI paNa "aMbAlAlabhAIne paNa "suMdaradAsanuM pada lakhyuM che ke.. suMdara kahata aiso, sAdhu kou zUravIra, vairi saba mArike, nizcita hoI sUto hai. aMdaranA verIone kAma, krodha, AzA, pIpAsAne mArIne moha-matsarane mArIne nirAMte sUI gayo che. have ene koI herAna karI zake evuM nathI. puruSArthano je zauryarasa che, vIryarasa che e saMbaMdhIno vizeSa bhAva emaNe lIdho che. Ama to vItarAgabhAva che e zAMtarasarUpa che. bhASAnI aMdara je nava rasa che enI aMdara zAMtarasa che enI aMdara sarve rasa garbhita che ane e zAMtarasanI aMdara badhA raso samAya jAya che. ane e badhA rasono rAjA che. eTale zAMtarasane vItarAgarasa, Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-676 269 utkRSTarasa gaNavAmAM Avyo che. e ja vItarAgarasanuM eka rUpa A zUrAtana, vI22sa che. patrAMka-676 muMbaI, phAgaNa vada 9, ravi, 1952 AtmArthI jIve vizeSa karI anuprekSA karavA yogya AzaMkA sahaja nirNayArthe tathA bIjA koI mumukSu jIvonA vizeSa upakArane arthe te kAgaLamAM lakhI te vAMcI che. thoDA divasamAM banaze to keTalAka praznonuM samAdhAna lakhIzuM. zrI DuMgara Adi mumukSu jIvone yathAyogya. 676mo patra sobhAgyabhAI' u52no che. AtmArthI jIve vizeSa karI anuprekSA karavA yogya AzaMkA sahaja nirNayArthe tathA bIjA koI mumukSu jIvonA vizeSa upakArane arthe te kAgaLamAM lakhI te vAMcI che. thoDA divasamAM banaze to keTalAka praznonuM samAdhAna lakhIzuM.' eTale emano koI patra che ke je mumukSujIvone vizeSa upakArI thAya evo patra che. e viSayamAM have pachI thoDA divasamAM pote koI prazno paNa enI aMdara che eno uttara lakhavAnuM banyuM che. emAM paNa A laI laIe. 676 noMdha ka2vA jevo che. A phAgaNa vada 9mAM jeno ullekha che e patranI aMdara mumukSune upakArI thAya evA koI prazno ane anuprekSA karavA yogya, AzaMkAthI vAta upADIne koI e dRSTikoNathI emaNe prazno pUchyA che. eno uttara e thoDA divasamAM lakhaze. pachI lakhyo che ke nathI lakhyo e to AgaLanA patromAM khyAla Avaze. paNa ghaNuM karIne koI koI praznamAM carcA zarU thaI che. (patrAMka) 679thI carcA zarU thaI che. phAgaNa vada 6mAM lakhelA kAgaLonuM samAdhAna A kAgaLamAM saMkSepathI lakhyuM che te vicArazo. e e lAge che. phAgaNa vada 9mAM utta2 lakhe che ne ? to phAgaNa vada 6nA patrano ullekha enI aMdara che. e pAcho bahu vistAravALo patra che. emAM Paragraph pADIne emaNe cha ParagraphmAM uttara lakhyo che. traNa Page mAM Akho patra che. cha Paragraph u52 ane sAtamA pachI nIce vadhArAnI vAta Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 rAjahRdaya bhAga-13 lakhI che. keTaloka viSaya jANavAno che. paNa pahelA je be Paragraph che emAM jJAnIpuruSanI vANIno viSaya (che), je vANI uparathI jJAnIpuruSa oLakhAya, oLakhANa karI zakAya e vANInA zuM lakSaNo che ? zuM cihno che e viSayanI bahu sArI carcA 679mAM karI che. ghaNuM karIne eno utta2 679 hovo joIe. atyAre yAdI karI lyo. kAMI vAMdho nahi. mumukSu :- 'sobhAgabhAI'ne... pUjya bhAIzrI :- hA. e maLe to i laIe, e barAbara che. hA, ThIka che. yAdI ka2vAmAM vAMdho nahi. lakhelA praznonuM samAdhAna. prazno zuM che e to 'sobhAgabhAI'nA patromAM rahI jAya che. uttara AmAM Ave che. patrAMka-677 muMbaI, caitra suda 1, vi, 1952 kAgaLa pahoMcyo che. sAmAnyapaNe vartatI cittavRttio lakhI te vAMcI che. vistArathI hitavacana lakhavAnI jijJAsA jaNAvI te viSe saMkSepamAM nIce lakhyAthI vicArazo : prArabdhodayathI je prakArano vyavahAra prasaMgamAM varte che, te pratye dRSTi detAM jema patrAdi lakhavAmAM saMkSepatAthI vartavAnuM thAya che, tema vadhAre yogya che, evo abhiprAya ghaNuM karIne rahe che. AtmAne vAstava paNe upakArabhUta evo upadeza karavAmAM zAnIpuruSo saMkSepatAthI varte nahIM, ema ghaNuM karIne banavA yogya che, tathApi be kAraNe karIne te prakAre paNa jJAnIpuruSo varte che H (1) te upadeza jijJAsu jIvane viSe pariNAmI thAya evA saMyogone viSe te jijJAsu jIva vartato na hoya, athavA te upadeza vistArathI karye paNa grahaNa karavAnuM tene viSe tathArUpa yogyapaNuM na hoya, to jJAnIpuruSa te jIvone upadeza karavAmAM saMkSepapaNe paNa varte che; (2) athavA potAne bAhya vyavahAra evA udayarUpe hoya ke te upadeza jijJAsu jIvane pariNamatAM pratibaMdharUpa thAya, athavA tathArUpa kAraNa vinA tema vartI mukhyamArgane virodharUpa ke saMzayanA heturUpa thavAnuM kAraNa Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-677 271 banatuM hoya topaNa jJAnI puruSo saMkSepapaNe upadezamAM pravarte athavA mauna rahe. sarvasaMgaparityAga karIne cAlI nIkaLyAthI paNa jIva upAdhirahita thato nathI. kemake jyAM sudhI aMtarapariNati para dRSTi na thAya ane tathA rUpa mArge na pravartAya tyAM sudhI sarvasaMgaparityAga paNa nAma mAtra thAya che, ane tevA avasaramAM paNa aMtara pariNati para dRSTi devAnuM bhAna jIvane AvavuM kaThaNa che, to pachI AvA gRhavyavahArane viSe laukika abhinivezapUrvaka rahI aMtarapariNati para dRSTi devAnuM banavuM keTaluM duHsAdhya hovuM joIe te vicAravA yogya che. vaLI tevA vyavahAramAM rahI jIve aMtarapariNati para keTaluM baLa rAkhavuM joIe te paNa vicAravA yogya che, ane avazya tema karavA yogya che. vadhAre zuM lakhIe ? jeTalI potAnI zakti hoya te sarva zaktithI eka lakSa rAkhIne, laukika abhinivezane saMkSepa karIne, kaMI paNa apUrva nirAvaraNapaNuM dekhAtuM nathI mATe samajaNanuM mAtra abhimAna che ema jIvane samajAvIne, je prakAre jIva jJAna, darzana, cAritrane viSe satata jAgrata thAya te ja karavAmAM vRtti joDavI, ane rAtridivasa te ja ciMtAmAM pravartavuM e ja vicAravAna jIvanuM kartavya che; ane tene mATe satsaMga, sanzAstra ane saraLatAdi nijaguNo upakArabhUta che, ema vicArIne teno Azraya karavo yogya che. jyAM sudhI laukika abhiniveza eTale dravyAdi lobha, tRSNA, daihika mAna, kuLa, jAti Adi saMbaMdhI moha ke vizeSatva mAnavuM hoya, te vAta na choDavI hoya, potAnI buddhie svecchAe amuka gacchAdino Agraha rAkhavo hoya, tyAM sudhI jIvane apUrva guNa kema utpanna thAya? teno vicAra sugama che. vadhAre lakhI zakAya evo udaya hAla atre nathI, tema vadhAre lakhavuM ke kahevuM te paNa koIka prasaMgamAM thavA devuM yogya che, ema che. tamArI vizeSa jijJAsAthI prArabdhodaya vedatAM je kaMI lakhI zakAta te karatAM kaMIka udIraNA karIne vizeSa lakhyuM che. e ja vinaMti. Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-13 677mo patra che. zrI kuMvarajI, ANaMdajI, bhAvanaga2'bhAvanagara'nA zvetAMbara saMpradAyanA dhArmika kSetranA eka gRhastha che. dANApIThamAM enI peDhI hatI. 52mANaMda kuMvarajI'. 272 mumukSu :- paramANaMda kuMvarajI'... pUjya bhAIzrI :- hA. paramANaMda kuMvarajI kApaDiyA". "paramANaMda tArAcaMda'vALA nahi. e bIjA. A paramANaMda kuMvarajI'. barAbara che. 'kAgaLa pahoMcyo che.' eTale emanA vaMzajo ahIMyAM atyAre che paNa e lokonuM dhyAna nathI ke amArA vaDavAo sAthe A jAtano patravyavahAra che. 'kAgaLa pahoMcyo che. sAmAnyapaNe vartatI cittavRttio lakhI te vAMcI che.' 'kuMvarajIbhAI' potAnA cittamAM kevI kevI jAtanI vRttio utpanna thatI hatI e vRttio lakhatA hatA. emano eka kAgaLa vAMcavA maLelo. mumukSuonA je kAgaLa vAMcyA emAM 'kuMvarajIbhAI'no je kAgaLa vAMcyo hato e uparathI evuM lAge ke e jIve ghaNI saraLatAthI potAnI vRttimAM utpanna thatA doSonuM nivedana karyuM che. ema ke mArA AtmAne hajI (AvA doSita bhAvo thAya che). nahitara bahAramAM emanI bahu dhArmika pratiSThA hatI. emanA samAjamAM eka dhArmika vyakti tarIke pratiSThAsaMpanna gRhastha hatA. chatAM jIvane aneka jAtanI doSita vRttio thAya che. e mananA piraNAma emaNe 'kRpALudeva'nI sAme nivedana karyAM che. uMmaramAM pote moTA che. A to nAnI uMmaramAM che. 29 varSanI uMmara eTale badhA lagabhaga emanAthI to moTAbhAganA je saMparkamAM AvyA che e uMmaramAM moTA che paNa potAnA mananA pariNAmo khullA karIne emane lakhyA che. bahu saraLatAthI lakhyA che. navAI lAge ke AvA pariNAma paNa emane nivedana karanArA mumukSuo e jamAnAmAM hatA ke Aje emAMthI aMza gotavo muzkela paDe. evA sa2La pariNAmI jIva koI hatA. emanI sAthe aneka patrothI emane patravyavahAra cAlyo che. emaNe ullekha karyo che ke, 'kAgaLa pahoMcyo che. sAmAnyapaNe vartatI cittavRttio lakhI te vAMcI che.' eTale tamArI cittavRttio tame je sAmAnyapaNe lakhI te vAMcI che. hajI to sAmAnyapaNe che enuM vizeSaNa mAMgyuM. vizeSapaNe nathI lakhyuM. vistArathI hitavacana lakhavAnI jijJAsA jaNAvI...' potAnA doSanuM nivedana karIne ema lakhe che ke mAruM hita thAya ane mArA doSa TaLe evuM kAMIka have mane lakho tame. mArI A jijJAsA che. eTalA mATe huM mArA doSanuM varNana karuM chuM ke Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 273 patrAMka-677. vistArathI tame mane hitavacana lakhI zako ane A jijJAsAthI A badhuM vivecana meM mArA doSonuM karyuM che ke hajI paNa A AtmAne AvA AvA doSa thAya che. doSa kADhavAnI nirmaLa ane cokhkhI vRttinA AmAM darzana thAya che ke Ane nirdoSa thAvuM che have. have Ane doSamAM rahevA devA nathI. evo eno je abhiprAya che e anusAra e pravRtti karatA hoya che. ane te viSe saMkSepamAM nIce lakhyAthI vicArazo - e viSayanI aMdara saMkSepamAM A mAro patra che. mumukSu - Avo abhiprAya hoya to ja doSa jAya? pUjya bhAIzrI:- to ja doSa jAya. jyAM sudhI jIvane doSa chupAvavA che, tyAM sudhI jIvane doSanuM rakSaNa karavuM che, saMrakSaNa karavuM che. ane jyAM sudhI jIva pote anaMta zaktino dhaNI potAnA doSane TakAvavA ane rAkhavA mAge che, enuM rakSaNa karavA mAge che, ane bIjo koNa maTADI zake ? ene to vItarAga paNa na maTADI zake. eno koI bIjo upAya nathI. pote kADhavA taiyAra thAya tyAre kharekhara mumukSatA pragaTe che, tyAre yogyatA pragaTe che ane pachI ja e doSa nIkaLavAnI zarUAta thAya che. pachI e mArganI-doSa kADhavAnI zarUAta thAya che. tyAM sudhI doSa yathArtha prakAre jatA nathI. prArabdhodayathI je prakArano vyavahAra prasaMgamAM varte che, te pratye dRSTi detAM jema patrAdi lakhavAmAM saMkSepatAthI vartavAnuM thAya che, tema vadhAre yogya che, evo abhiprAya ghaNuM karIne rahe che. A potAnI vAta lakhI che ke vartamAna prArabdhanA udayathI je prakArano vyavahAra udayakALe prasaMgamAM varte che te pratye dRSTi detAM...." eTale eno vicAra karatAM jema patrAdi lakhavAmAM saMkSepatAthI vartavAnuM thAya che..." patra paNa saMkSepapaNe lakhavAnuM thAya tema vadhAre yogya che, evo abhiprAya. paNa e abhiprAyane kAraNe e pravRtti saMkSepavALI rahI che. patra saMkSepamAM lakhavA evo abhiprAya hovA chatAM 900thI uparAMta patrono graMtha thayo che. vistArathI lakhyo hota to keTaluM thaI jAta? lagabhaga AvuM eka bIjuM pustaka thaI jAta. A to emano abhiprAya che ke patrAdi lakhavAmAM saMkSepatAthI vartavuM. ane te yogya lAgyuM che eTale ema karuM chuM. abhiprAyamAM e vAta barAbara che. mumukSu :- badhA patro to maLyA nathI. pUjya bhAIzrI :- hA. badhA maLyA nathI topaNa. saMkSepamAM lakhAyelA pAchA badhA nathI maLyA. eTale badhA so e so TakA maLe evuM to bane paNa nahi. Aje Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 rAjahRdaya bhAga-13 paNa ApaNA ghare AvelA kAgaLo ApaNe keTalA sAcavIe chIe. e to samajavA jevI vAta che. AtmAne vAstavapaNe upakArabhUta evo upadeza...' AtmAnuM hita thAya, upakAra thAya ane vAstavikapaNe upakAra thAya, kharekhara upakAra thAya evo upadeza karavAmAM jJAnIpuruSo saMkSepatAthI varte nahIM, ema ghaNuM karIne banavA yogya che,...' bIjA jIvonuM hita thatuM hoya to emAM hAtha na bIDe. emAM udAratA rAkhe ema kahe che. tathApi be kAraNe karIne te prakAre paNa jJAnIpuruSo varte che H...' eka bahu sAruM zAnadazA viSenuM eka paDakhuM, bahu sAru paDakhuM A jagyAe emaNe kholyuM che ke, sAmAnyapaNe to jo koI pAtra jIva hoya, jijJAsu jIva hoya, potAnA AtmahitanI bhAvanAmAM sArI rIte Avelo hoya to zAnI to potAnuM kALajuM kADhIne ene ApI de. tuM paNa mArA jevo jJAnI thaI jA. le A mArga che, A paristhiti che ane A mArganuM rahasya che. tArI pAtratA thaI che, grahaNa karI le. paNa jyAre evI sthiti na hoya tyAre jJAnI paNa kayAMka saMkSepa kare che ane e saMkSepa nIcenA kA2NothI kare che. emAM paheluM kAraNa. '(1) te upadeza jijJAsu jIvane viSe pariNAmI thAya evA saMyogone viSe... athavA evI yogyatAne viSe te jijJAsu jIva vartato na hoya....' enI vartamAna paristhiti evI hoya ke Ane enA hitano upadeza kahezuM topaNa atyAre pariNAmI nahi thAya, atyAre enA AtmAmAM e upadeza aMgIkAra, e A upadezane aMgIkAra karaze, upADI leze evuM dekhAtuM nathI. evuM jyAre jJAnIne cokhkhuM dekhAya ke jijJAsA rAkhe che paNa A grahaNa karavAne hajI enI taiyArI dekhAtI nathI. to enI vANI saMkocAya jAya che, ene saMkSepa thAya che ke, A kAMI atyAre grahaNa karI zake evI paristhitimAM dekhAto nathI. mumukSu : pUjya bhAIzrI :- hA. e to vizeSa pAtra hatA ne ! utkRSTa pAtra hatA. - -- mumukSu H pUjya bhAIzrI :- hA. e to A patromAM ATaluM badhuM nIkaLyuM enuM kAraNa 'sobhAgabhAI' che. ... sAmAnya rIte jJAnIpuruSanI vANI niSphaLa jatI nathI. Avo ghaNo hINo kALa che. huMDAvasarpiNI ghaNo vicitra ane ghaNo viparita kALa che. topaNa jJAnInI Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-6 77. 275 vANI niSphaLa jatI nathI. koI jJAnIthI bIjA jJAnI pAkI jAya che. jema bahenazrIno uddabhava thayo, "sogAnajIno uddabhava thayo. ema ahIMyAM sobhAgabhAIno uddabhava thaI gayo che. emanI vANI khAlI nathI gaI. ane evuM koI honahAra hoya che, koI jIvanuM paramakalyANa thavAnuM kAraNa hoya che eTale emanuM hRdaya che e bahAra, jJAnI puruSonuM hRdaya bahAra Ave che ane e rahasya bahAra khulluM thAya che. e to gurudeva' to spaSTa kahetA ke, bhAI ! A to eka evI nadI vahe che ke jemAM motIo taNAya che. pANInA pravAha sAthe motIono paNa pravAha che. bhAgyavAna kara vAvare.' vAvare zabda kAThiyAvADI che. hAtha Ama rAkhe tyAM muThI bharIne motI hAthamAM Ave. eka khAlI hAtha ADo rAkhe tyAM pravAhanI aMdara hAtha, vacce rAkhe to muThI bharAya jAya motInI. "bhAgyavAna kara vAvare enI motIye muThIyuM bharAya." ane pachI bIjuM joDatA ke, "apAtra jIvo hoya e kara hAthamAM rAkhe to enuM zaMkhale muThIyuM bharAya." enA hAthamAM kAMI na Ave. zaMkhalAnuM zuM Upaje? ke eno kAMI eka paiso paNa koI Ape nahi. evuM che. bhAgyavAna eTale pAtratAvAna jIvo. maLe to ghaNuM emAMthI maLe evuM che. le to. nahitara emAM kAMI hAthamAM Ave evuM nathI. te upadeza jijJAsu jIvane viSe pariNAmI thAya evA saMyogone viSe te jijJAsu vartato na hoya, te upadeza vistArathI karyuM paNa grahaNa karavAnuM tene viSe tathArUpa yogyapaNuM na hoya...." evI yogyatA na hoya to jJAnIpuruSa te jIvone upadeza karavAmAM saMkSepapaNe paNa varte che;" to enI bhASA che e saMkocAya jAya che ke Ane atyAre kAMI lAgevaLage evuM che nahi. Ane kahevAno kAMI artha nathI. hajI eno kALa pAkyo lAgato nathI. ema samajIne pote e viSayane gopavI jAya che. evo eka prakAra che. bIjo prakAra nIce kaheze... vizeSa kaheze) Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 rAjahRdaya bhAga-13 tA. 19-4-1991, patrAMka - 677, 678 pravacana naM. 303 pAnuM-495. pAMcamI lITI che. AtmAne vAstavapaNe upakArabhUta evo upadeza karavAmAM jJAnIpuruSo saMkSepatAthI varte nahIM, ema ghaNuM karIne banavA yogya che,...' zuM kahe che ? bahubhAge to mumukSujIvane upakArabhUta thAya evA prakArano upadeza jJAnI kare to emAM saMkoca na kare, saMkSepa na kare athavA mokaLA manathI, pramodabhAvathI svapara upakAraka evI jJAnIpuruSanI vANI ghaNuM karIne to saMkSepatAthI varte nahIM. bahubhAga to A paristhiti che. kemake jJAnIpuruSanI 52ma kAruNyavRtti bIjA jIvo, jagatanA jIvo duHkhathI mukta thAya evI parama kAruNyavRtti haMmezAM varte che. tema chatAM keTalAka kAraNavazAt AvA prasaMgamAM paNa jJAnI saMkSepatAthI varte che e vAta ahIMyAM spaSTa karavI che. bahubhAga to ema karatA nathI, ema thatuM nathI. chatAM paNa kyAreka evuM thAya che, to kyAre thAya che e spaSTa kare che. enA uparathI ema samajavA yogya che ke evI sthitimAM jJAnIpuruSanA samAgamamAM mumukSue na rahevuM joIe ke jethI jJAnIpuruSane potAnA hitanI vAta karavAmAM saMkSepa thaI jAya. paheluM kAraNa pharIthI. ApaNe paheluM levAI gayuM hatuM. '(1) te upadeza jijJAsu jIvane viSe pariNAmI thAya evA saMyogone viSe te jijJAsu jIva vartato na hoya, athavA te upadezathI vistArathI karye paNa grahaNa karavAnuM tene viSe tathArUpa yogyapaNuM na hoya, to jJAnIpuruSa te jIvone upadeza karavAmAM saMkSepa5Ne paNa varte che;...' be prakAra lIdhA. ekanA peTAbhedamAM be vAta che ke, eka to e jIva evA saMyogone viSe vartato hoya ke je saMyogone viSe ene upadeza pariNAmI thAya evA saMyogo e na hoya. jemake ghaNI upAdhimAM gherAyelo hoya. upAdhi saMyoganI koI pratikULatAo athavA ghaNA saMyoganI anukULatAonA kAryamAM bahu vyasta hoya. eTale TUMkamAM saMyogAzrita evA tIvra AkuLatAvALA pariNAmanI aMdara mumukSujIva vartato hoya Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-677. 277 tyAre tene te upadeza pariNAmI thAya evI paristhiti tyAM vartatI nathI. eve vakhate jJAnIne ema thAya ke atyAre Ane kAMI kahevAno artha nathI. atyAre to e eTalo doDAdoDamAM che, bhAgAbhAgamAM che ke ene kAMI kahevAthI athavA eTalA atyAre ene prasaMgo UbhA thayA che. A ghare koIvAra evA prasaMgo Ave, lagnonA prasaMgo Ave che, bIjA prasaMgo Ave che, ghaNA mahemAno hoya, bIjuM hoya, ghaNA kAma hoya, ghaNuM bAkI hoya ane mANasa Tension mAM hoya. evA aneka prakAranA saMyogomAM jyAre jijJAsa vartato hoya tyAre jJAnInA upadezamAM saMkSepa thAya che ke atyAre Ane kAMI kahevAno koI artha raheto nathI. athavA e jIvanI yogyatA na hoya ema lAge ke A vAta karIe paNa Ane e grahaNa karI zake ke atyAre ene koI A vAta samajAya, bIjI ghaNI vAto samajavAnI ane bAkI hoya ane ene jijJAsA thaI hoya ke mane A vAta samajAvo. (chatAM e jIvanI) yogyatA dekhAtI nathI. e jAtanI pAtratA dekhAtI nathI topaNa e upadeza devAmAM saMkSepamAM varte che, saMkSepapaNe varte che. eka to e jijJAsu saMbaMdhInuM be prakAranuM kAraNa lIdhuM. have potAnI side nI vAta kare che. athavA potAne... mumukSu - jJAnInI eTalI badhI hoya ke barAbara Ama joI le. pUjya bhAIzrI - hA. barAbara joI lya ke atyAre Ane kAMI kahevAno artha nathI. to saheje emanI vANI che e saMkSepapaNe varte che. khyAla AvI jAya che eTale emano bhAva paNa emAM saMkSepapaNe varte che. eTale vizeSapaNe kahetA nathI. athavA potAne bAhya vyavahAra evA udayarUpe hoya." potAne-jJAnIne potAne bahArano vyavahAra evA udayarUpe hoya ke te upadeza jijJAsu jIvane pariNamatAM pratibaMdharUpa thAya...." potAno udaya. ene ApaNe koI upadezarUpa vAta karazuM to ene ulaTuM paDaze, ke bhAI ! tame jarAka nivRtta thAva. AraMbha-parigraha ocho karo, AtmA mATe kAMIka nivRtti lyo ema kahe) ane potA pAchA dukAne jaIne bese. pote evA vyavahAramAM vartatA hoya to ene ema thAya ke atyAre A vAta karavI e mane ThIka lAgatI nathI. eTale pote bAhya vyavahAra evA udayarUpe hoya ke te upadeza jijJAsu jIvane pariNamatAM pratibaMdharUpa thAya." ulaTAno ene avarodha thAya. ene UMdho tarka uThe. athavA tathArUpa kAraNa vinA tema vartI mukhya mArgane virodharUpa ke saMzayanA Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 rAjahRdaya bhAga-13 heturUpa thavAnuM kAraNa banatuM hoya." athavA tathArUpa kAraNa vinA tema vartI mukhyamArgane virodharUpa ke saMzayanA heturUpa thavAnuM kAraNa banatuM hoya. tathArUpa kAraNa vinA eTale zuM ? A vAta emaNe moghama rAkhI che. "tathArUpa kAraNa vinA...." eTale zuM ? ke e jIvane atyAre ema kahyA vagara cAle ema nathI. ene atyAre kahevuM ja joIe. ene e vAtano khyAla Apavo ja jarUrI che. evA koI mahatvanA kAraNa vinA jo e rIte pote upadeza kare che to mukhyamArgane virodharUpa pelAne lAge che. ke A to vItarAgano mArga che. pote to rAgI thaIne vItarAgano upadeza Ape che. emane to badhuM joIe che, badhI anukULatAo joIe che, kuTuMba-parivAra joIe che, vepAra-dhaMdhA joIe che, paisA joIe che. badhuM joIe che. to mukhyamArgane e virodharUpa che. kemake upadeza to moTAbhAge munio ane AcAryoe karyo che. ane ethI utkRSTapaNe tIrthaMkaradevAdi kevaLadazAmAM birAjamAna thaIne upadeza karyo che. ane e upadezanI aMdara emaNe sarvasaMgaparityAga karyo hovAthI upadeza karanArane pratibaMdharUpa ke virodharUpa koI bAhya dekhAva thato nathI. upadezakanI virodhAbhAsI paristhiti nathI AvatI. upadezakanI paristhiti virodhAbhAsI hoya ane sAmAne saMzayanuM kAraNa thAya athavA ene ema thAya ke A to mArgathI viruddha vAta kare che, viruddha vartIne vAta kare che. mArga kAMIka che ane pote varte che kAMIka evA hetunuM kAraNa banatuM hoya topaNa jJAnI puruSo saMkSepaNe upadezamAM pravarte athavA mauna paNa rahe. e bahu thoDI vAta kare, ochI vAta kare, na paNa kare. ema paNa banavA yogya che. mumukSu - mauna paNa rahe. pUjya bhAIzrI :- mauna paNa rahe. hA. mauneya rahI jAya. Ama kahevAthI to ulaTuM sAmAne nukasAna thAze. ene kAMI savaLuM to nahi paDe paNa ulaTAnuM avaLuM paDaze. kAMI nahi. atyAre ApaNe mauna rahI jAva. ene yogya lAge, ThIka lAge ema bhale kare. ema karIne pote mauna paNa thaI jAya. javAba na paNa de. sarvasaMgaparityAga karIne cAlI nIkaLyAthI paNa jIva upAdhirahita thato nathI." patra "kuMvarajIbhAI "bhAvanagaranA mumukSu che enA uparano che. khAsa karIne derAvAsI je zvetAMbara mUrtipUjaka che emAM dIkSA levAno Craze ghaNo che. keTalAka to AkhA kuTuMboe dIkSA lIdhelI che. kuTuMbanA pAMca-sAta-ATha mANaso hoya e badhAe vArApharatI dIkSA laI lIdhI hoya evA paNa e lokomAM kuTuMbo che. e Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-677. 279 upara potAnA vicArono prakAza pADe che. sarvasaMgaparityAga karIne cAlI nIkaLyAthI paNa jIva upAdhirahita thato nathI. keTalAkane to evA saMyogo hoya, keTalAkane evA saMyogo na hoya ke ApaNe upAdhi karavI nathI. cAlo tyAga karIne besI jAva. to ethI tyAga karavAthI kAMI upAdhirahita thaI jAya che evuM kAMI banatuM nathI. kemake jyAM sudhI aMtarapariNati para dRSTi na thAya." aMtarapariNati para dRSTi na thAya "ane tathArUpa mArge na pravataya tyAM sudhI sarvasaMgaparityAga paNa nAma mAtra thAya che...' bhale dIkSA lIdhI hoya. paNa jyAM sudhI ene potAnA pariNAma upara dRSTi na Ave ke mArA pariNAma sudharI rahyA che ? potAnA svanuM ja lakSa na hoya ke, Ama karatA mArA pariNAmamAM zuM phera paDyo ? ke meM tyAga karyo, dIkSA lIdhI evuM mane ahaMpaNuM thayuM? phAyado thayo ke nukasAna thayuM ? ke asat kriyAno Agraha karyo ? evuM kAMI karyuM ? ke koI mArA pariNAmanI aMdara zuddhi pragaTI ? vizuddhi thaI ? zuM thayuM AmAM ? evI koI potAnA pariNAma upara dRSTi ja na hoya ke aMtara pariNati sudhare che ke bagaDe che, e jAtano avalokanano abhyAsa paNa na hoya. "ane tathArUpa mArge na pravatayi tyAM sudhI..." evI yogyatA, mArgamAM praveza karavAnI yogyatA paNa na hoya. tyAM sudhI e sarvasaMgaparityAga karI bese, dIkSA Adi grahaNa kare paNa nAmamAtra thAya che. badhA ene sAdhu kahe paNa) nAmamAtra hoya che. kharekhara AtmAnuM koI sAdhana sAdhe evI paristhiti enA AtmAne viSe kAMI hotI nathI. "ane tevA avasaramAM paNa aMtarapariNati para dRSTi devAnuM bhAna jIvane AvavuM kaThaNa che. pachI to pote bIjA karatA UMcA padamAM AvI gayo. bIjA badhA vaMdana-namaskAra (kare), moTA-moTA mANaso paNa samAjamAM vaMdana-namaskAra kare. evA avasaramAM aMtara pariNati upara ene dRSTi devAnuM bhAna paNa jIvane AvatuM nathI. bahu bahu to pachI pote upadezaka thaI jAya. be vAta samajI hoya, sAMbhaLI hoya, maMDe kahevA. potAnA pariNAma upara ene aMtarapariNatimAM zuM thAya che enA upara enuM lakSa jAya, dRSTi devI eTale ahIMyAM enuM lakSa paNa jatuM nathI ke mAruM zuM ? huM kyAM chuM? pachI to e avasara ja khalAsa thaI jAya che. pachI e pote samAjanA koI upadezakanA sthAne besI jAya che eTale potAnA pariNAma upara enuM jarApaNa lakSa jatuM nathI. evo prasaMga thaI jAya che. ane kaThaNa che. pachI to Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 rAjahRdaya bhAga-13 ene evuM bhAna AvavuM paNa kaThaNa paDI jAya che. ulaTAnuM muzkela thaI jAya che. "to pachI AvA gRhavyavahArane viSe laukika abhinivezapUrvaka rahI aMtarapariNati para dRSTi devAnuM banavuM keTaluM duHsAdhya hovuM joIe te vicAravA yogya che." emaNe A eka bahu sArI vAta karI che ke, jo jIva laukika abhinivezamAM varte to e lokasaMjJAnA pariNAma evA pariNAma che athavA lokasaMjJAnA pariNAmamAM evA bAhyadRSTivALA pariNAma che e, eTalI daSTi bahAra coTelI rahe ke e potAnA aMtara pariNAma upara lakSa ApI zake evI paristhitimAM e jIva AvI zakato nathI. AvI paristhitimAM AvI jAya che. pharIthI, saMgaparityAga karIne dIkSAdi grahaNa karyA pachI paNa jo jIva potAnA pariNAmano khyAla na rAkhI zakato hoya to gRhastha vyavahAramAM varte ane laukika abhinivezapUrvaka varte evI paristhiti hoya. ene to potAnA pariNAma upara dRSTi devAnuM kadi bane nahi. ene to loko upara ane samAja upara ja daSTi rahyA kare. samAja zuM kahe che ? samAja zuM kaheze ? samAjamAM Ano pratibhAva zuM paDaze ? samAjane anukULa paDaze ke nahi? samAjane anukULa thAya evuM ApaNe zuM zuM karavuM joIe ? eTale e to lokasaMjJAne laIne loko upara jIvanA eTalA badhA bAhya pariNAma AvI jAya che ke potAnA pariNAmane tapAsavA, avalokana karavuM ke emAM sudhAra-bagADa thayo che eno khyAla rAkhavo. bagADa thayo hoya to nukasAna vadhyuM che, sudhAra thAya che ke nahi? e kAMI ene vicAraNA, svalakSI vicAraNA baMdha thaI jAya che. lokaMjJAnA pariNAma keTalA badhA bhayaMkara che eno saMketa A jagyAethI maLe che. pharIne, to pachI AvA gRhavyavahArane viSe laukika abhinivezapUrvaka rahI aMtarapariNati para dRSTi devAnuM banavuM keTaluM duHsAdhya hovuM joIe." e to ghaNuM kaThaNa paDI jAya pachI, ghaNuM duHsAdhya thaI jAya che. e jIva e bAhyadaSTi pheravIne potAnA tarapha joI zake e vAta ene enA mATe ghaNI agharI paDI jAya che. e viSayanI aMdara e bhAvamAM ghaNo dUra nIkaLI jAya che. mumukSu :- enuM lakSa to samAja upara rahyA ja kare. pUjya bhAIzrI - rahyA ja kare. ene eTalI badhI e bAbatanI ciMtA ane sAvadhAnI rahe. mULa zuM che ? lokasaMjJAne laIne eTalI badhI sAvadhAnI rahe ke lokone zuM lAgaze ? loko zuM vicAraze ? loko kevo pratibhAva Apaze ? lokone Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-677. 281 kevI kevI rIte ApaNe Ama karavuM joIe, tema karavuM joIe... tema karavuM joIe... phalANuM karavuM joIe. to lokomAM Ama thAya, Ama thAya. eTalI badhI loko taraphanI sAvadhAnI thaI jAya. ene potAnA pariNAmanA sudhAra-bagADano jarAya vicAra Ave nahi, jarAya tapAsaNI thAya nahi, jarApaNa avalokana na Ave evA dUravartI pariNAma AtmahitanA viSayamAM thaI jAya che. te vicAravA yogya che." ane te viSaya lokasaMjJAno pharI pharIne jIve vicAravA yogya che. "vaLI tevA vyavahAramAM rahI jIve aMtarapariNati para keTaluM baLa rAkhavuM joIe te paNa vicAravA yogya che....... ane jyAre lokonI vacce rahIne lokavyavahAramAM jyAre jIva Ubho che tyAre ene potAnA aMtarapariNati upara keTaluM baLa rAkhavuM joIe ? AtmahitanuM keTaluM lakSa rAkhavuM joIe ? keTalI jAgRtinuM baLa hovuM joIe ? e vAta vicAravA yogya che, ane avazya tema karavA yogya che.' pharI pharIne e vAta vicAravA yogya che. athavA prasaMge-prasaMge ane kArya-kAryo e vAtane vicAravA jevI che ke mArA pariNAmamAM huM mane nukasAna karuM evuM to kAMI nathI thatuM ne ? e prakAramAM to huM nathI Avato ne ? lokavyavahAranI vacce rahIne potAnuM hita to huM cUkato nathI ne ? cUkI jato nathI ne? bhUlI jato nathI ne ? e pharI pharIne vicAravA yogya che. "vadhAre zuM lakhIe?' have mArgadarzana Ape che. jeTalI potAnI zakti hoya te sarva zaktithI eka lakSa rAkhIne, laukika abhinivezane saMkSepa karIne, kaMI paNa apUrva niravaraNapaNuM dekhAtuM nathI mATe samajaNanuM mAtra abhimAna che ema potAnA jIvane samajAvIne,..." juo ! kevI zailI lIdhI che ! je prakAre jIva jJAna, darzana, cAritrane viSe satata jAgrata thAya te ja karavAmAM vRtti joDavI ane rAtridivasa te ja ciMtAmAM pravartavuM e ja vicAravAna jIvanuM kartavya cheahIMyAM vicAravAna jIva eTale mumukSajIva ane mumukSajIva eTale vicAravAna jIva. mumukSu - abhiprAyanI.... ene kharAbalAgI jAya. pUjya bhAIzrI - hA. vAta sAcI che. gALa dIdhI hoya evuM lAge. jo potAnA hitano jIva vicAra na karato hoya to e avicArIpaNuM nathI to bIjuM zuM che ? ane emAM paNa Avo utkRSTa mArga cokhkho sAme Avyo pAcho. ema nathI ke bIjA jIvone to kAne vAta paDI nathI. ene kAMI khabara nathI, sAMbhaLavA maLyuM nathI, samajavA maLyuM nathI. koI evI paristhitimAM nathI ke ene jaldI A vAta Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 rAjahRdaya bhAga-13 koI kAne paDe. e to bicArA potAnA AtmahitamAM agresara na thaI zake ke Atmahitano vicAra na karI zake. kemake jagatanA jIvonI doDa ja jagatanA saMyogo pAchaLa che. eTale ene to upAya nathI. paNa jene e viSaya sAme Avyo, samajavA maLyo, kAMIka vicArato thayo. have jo e pote AtmahitanI darakAramAM na rahe to bahu moTA aphasosanI vAta che. kAMThe AvIne bUDavA jevuM thAya. e bahu sarasa vAta karI che), jeTalI potAnI zakti hoya teTalI sarva zaktithI ema kahe che. pUrI tAkAtathI. athavA badhI zakti AmAM lagAvI devI, ema kahe che. pUrepUrI zakti A eka jagyAe, eka lakSamAM lagAvavI. sarva zaktithI eka lakSa rAkhIne, laukika abhinivezane saMkSepa karI devo. mAre lokonuM kAMI kAma nathI. mAre lokonA abhiprAyanI koI jarUriyAta nathI. koI jANe, na jANe. juo ! "sogAnIjInuM dagaMta to bahu sarasa che. koI jANe. na jANe, kula bAgamAM hoya ke jaMgalamAM hoya. koI suMghe ke na suMghe, enI suMdaratAnuM mUlya che e to emanema akhaMDita che. emAM kAMI phera paDato nathI. loko jANe eTale mArI kiMmata vadhI jAya, loko na jANe to mArI kiMmata ghaTI jAya, ghaNA jANe to ghaNI kiMmata thAya, ochA jANe to ochI kimata thAya. A badhI kalpanA jIvane jhera khAvAmAM kAma Ave evuM che. kharekhara to AtmAnuM ahita karavAmAM bhAvamaraNanuM viSa che A. lokasaMjJA jevuM kALakUTa jhera bIjuM ekeya nathI. AgaLa eka jagyAe kaheze ke kALakUTa jhera che. sarpa to ekavAra karaDaze ane jhera caDaze. A jhera utaravuM muzkela che. eTale pUrI zaktithI jeTalI potAnI zakti hoya te sarva zaktithI, ema kahe che. pUrepUrI zakti A jagyAe kAme lagADavI ke laukika abhinivezane saMkSepa karI devo. lokone jema jANavuM hoya, jema mAnavuM hoya, jema kahevuM hoya, jema vicAravuM hoya, mAre kaMI levA ke devA. huM mArA raste cAlavA mAgu chuM. mArA mArgathI huM vicalita thavA mAgato nathI. - duniyAmAM laukika Adarzo hoya che ne ? e loko paNa AvI darakAra nathI karatA. "jhaveracaMda meghANIe eka (kAvyamAM lakhyuM che), 'ekalo jAne re, tArI sAthe koI na Ave to ekalo jAne re... ekalo jAne, ekalo jAne, tuM ekalo jAne re." eka kAvya lakhyuM che. e jarA dezapremanA kAvyo lakhatA. tane sau loko sAtha na Ape to kAMI nahi, tuM tAre ekalo paNa tAre raste cAlyo jaje. tAro rasto koI rIte tuM choDIza nahi. vicalita nahi thato. laukikamAM paNa ATaluM to vicAre che. tyAre Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 283 patrAMka-677. Atmahitano mArga to amasto paNa ekalAno ja che. emAM to siddhi sudhI ekalAe ja kAma karavAnuM che. puruSArtha ekalA hAthe ja karavAno che. je puruSArtha karavAno che e AtmAe AtmAmAM AtmAthI karavAno che. puruSa to AMgaLI cIMdhe che, zrIguru to mArganI AMgaLI cIMdhe che ke rasto A bAju che to e bAju tuM tAro puruSArtha lagADa. sarvazaktithI. zakti konI ? potAnI. lakSa kyAM rAkhavuM eTalI vAta kare che. laukika abhinivezano saMkSepa karI nAkha athavA UDADI de. laukika abhinivezane tuM choDI de. kiMI paNa apUrva nivAraNapaNuM dekhAtuM nathI mATe samajaNanuM mAtra abhimAna che." have zuM che ke A je kuMvarajIbhAI sagRhastha hatA emanI samAjanI aMdara dhArmika vyakti tarIke zvetAMbara samAjamAM bahu sArI chApa hatI. saMpanna mANasa hoya ane vrata, niyama ane dhArmika vicAronI aMdara vizeSa rasa letA hoya to svabhAvika rIte dhArmika AbarU to baMdhAya. to kahe che ke loko ema kahe ke bhAI ! A to "kuMvarajIbhAIne bahu jJAna che. phalANA bhAIne to bahu jJAna che. loko bhale game tema kahe. Amane to bahu samajaNa che, ghaNuM jJAna che. enI pAsethI ghaNI vAto samajavA maLe, jANavA maLe, lANuM che, DhIkaNuM che. aMdaramAM AtmAe bIjI rIte vicAravA jevuM che ke mArA AtmAmAM apUrvatA kema na pragaTI? je apUrvatA pragaTIne jJAna nirAvaraNa thavuM joIe, AtmA nirAvaraNa thavo joIe tevuM apUrva nirAvaraNapaNuM mane kema pragaTa nathI thayuM ? loko bhale mane game teTalI kiMmata Ape, game teTalI AbarU Ape. ethI zuM thaI gayuM ? mane keTaluM maLyuM che ? mArA AtmAmAM keTalo lAbha thayo che ? koI apUrvatA pragaTa thaI ? koI nirAvarapaNuM pragaTa thayuM? ke nathI pragaTa thayuM ? jo na pragaTa thayuM hoya, evuM potAne tapAsa karatA dekhAtuM na hoya to A jIve samajaNanuM abhimAna karavA jevuM nathI. bhale loko ema kahe ke tamane ghaNI samajaNa paDe che. tame bahuM vAMcyuM che, bahu sAMbhaLyuM che, ghaNuM samajyA cho, bIjAne ghaNuM samajAvI zako cho. potAe jarAya levA jevuM nathI. A samajaNanuM abhimAna karavA jevuM nathI. mATe samajaNanuM mAtra abhimAna che ema potAnA jIvane aMdaramAM samajAvavo ke, bhAI ! loko game te kahe, tane nirAvaraNapaNuM pragaTyuM nathI. to pachI samajaNanuM mAtra abhimAna che evo bhAva tane na Avavo joIe ke huM ghaNuM samajuM chuM, mane ghaNI khabara paDe che. kAraNa ke e samajaNa to tyAre kahevAya ke enA phaLamAM koI apUrvatA pragaTe tyAre. dazAnI Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 rAjahRdaya bhAga-13 aMdara koI apUrvatA na pragaTe tyAM sudhI e jJAna jJAna tarIke zuM kAmamAM AvyuM ? ema evI rIte vAtane levI joIe. jANuM chuM ane samajuM chuM evI rIte nahi levI joIe. ema jIvane samajAvIne, je prakAre" eTale yathArtha prakAre. je prakArano (artha) game te prakAre nahi. yathArtha prakAre "jJAna, darzana, cAritrane viSe..." AtmA potAnA svarUpajJAna, svarUpadarzana ane svarUpacAritrane viSe "satata jAgrata thAya te ja karavAmAM vRtti joDavI..." samyagdarzana-jJAna-cAritranA mArgamAM AvavA mATe emAM ja vRttine jAgrata karavI, ene joDavI. "ane catridivasa te ja ciMtAmAM pravartavuM.... ane enI ciMtA rahevI), mArgamAM na avAya enI ciMtA keTalI rahevI joIe ? rAta-divasa enI ciMtA thavI joIe. ciMtA eka AkuLatA jarUra che paNa A ciMtA to thavA jevI che. A ciMtA na thAya to jIvane bhaviSya bhayaMkara che ema vicAravA jevuM che ke, are ! tane tArA AtmAnA hitanI ciMtA na thaI? tIvra pAtratAmAM to e ciMtA rAtri-divasa thAya che ema kahe che. rAtre UMgha na Ave. ciMtA evI thAya ke rAtre UMgha na Ave. AyuSya kyAre pUruM thAze eno bharoso nathI. ane emAM paNa jIvananA utarArdhamAM pravezelAne to ardha pUruM thayA pachI ene utarArdha kahevAya che. ane atyAre 75-80nuM aDadhuM karo eTale bAkInI uparanI uMmaramAM badhA utarArdhamAM AvI gayA. 40 ane ethI uparanA badhA utarArdhamAM AvI jAya che. joke nIcevALAno paNa bharoso to nathI. paNa ene hajI upara Ceiling nathI. mAthuM bhaTakAya evuM nathI. Ane to upara Ceiling AvI gayuM. enuM to bAMdhaNuM ja che. AyuSyanuM upara to bAMdhaNuM che. enA upara to AyuSya javAnuM che ja nahi. ane je ghaNuM moTAbhAganuM bhogavI cUkayA ene to rAtri-divasa ciMtA thavI joIe. jeTalI ciMtA rAtre na thAya eTalI divase thAya ane divase na thAya eTalI rAtre thAya. evI paristhitimAM AvavuM joIe ema kahe che. "catridivasa te ja ciMtAmAM pravartavuM e ja vicAravAna..." je jIvanamAM pariNAmo thaI gayA che e jotAM to A kALamAM to bhAgye ja koI jIva manuSyapaNuM pharIne pAme evI paristhitimAM hoya che. eTale ene te ja ciMtAmAM pravartavuM e ja vicAravAna jIvanuM kartavya che; ane tene mATe satsaMga, sanzAstra ane saraLatAdi niguNo upakArabhUta che." nimitta ane upAdAna beyanI vAta lIdhI. nimittapaNe ene upakArabhUta satsaMga che, satsaMga na maLe to satyAstra che ane Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-677 285 sauthI vadhAre potAnA saraLatAdi nijaguNo che. saraLatA ane nirasatA. prApta saMyogomAM nirasatA, maMda rasapaNuM ane saraLa pariNAme vartavuM ke jethI karIne potAne svarUpamAM vaLavAmAM e prakAranuM ADApaNuM na rahe. saraLapaNuM ane ADApaNuM paraspara viruddha che. mAyAnA pariNAma kaho, ADoDAInA pariNAma kaho, haThanA pariNAma kaho, jIdanA pariNAma kaho, e prakRti je che, pararucinA pariNAma kaho e badhA pariNAma evA che ke jIvane svasammukha thavAmAM mukhya pratibaMdhaka che. asaraLatAnA pariNAma jIvane svasammukha thavAnI aMdara mukhya avarodha hoya to A asaraLatAno che. eTale satsaMga upAsavAmAM paNa "kRpALudevanI mukhya koI sUcanA kaho ke mukhya AjJA kaho to e che ke saraLatAe satsaMgane upAsavo. nahitara satsaMga maLaze paNa saraLatA na hoya to e satsaMgano koI tArA AtmAne hitamAM nimitta thavAmAM koIpaNa kAraNa banavAnuM nathI), koI aMze paNa nimittapaNe bhajavAnuM nathI. saraLatA che e mukhya vAta che. mumukSu - saraLatA vagara mumukSatA Ave paNa nahi. pUjya bhAIzrI :- Ave paNa nahi. saraLatA bahu moTI vAta che. bhale game te saMyogonA pheraphAra thAya, kahevAtA lAbha-nukasAna thAya game te hoya, pote saraLatAthI ja vartavuM che e vAta to eNe gAMTha mAravI joIe. mumukSu - zAstra astra thaI jatA vAra nahi lAge. pUjya bhAIzrI - thaI jatA vAra nahi lAge. mumukSu - satsaMgamAMthI kusaMgamAM cAlyo jaze. pUjya bhAIzrI - cAlyo jaze. mAnaze ke huM satsaMga karuM chuM ane vartato haze kusaMga. ane sAstramAMthI paNa matidoSa... kAraNa ke matimAM asaraLatA che to matinI asaraLatA zuM karaze ? ke potAnA je doSita abhiprAya che enI puSTI karavAmAM e zAstrano upayoga karaze ke juo ! mane paNa Ama lAge che ane zAstra paNa Ama kahe che. ekavacanane bahuvacanamAM laI jaze. jJAna, darzana, cAritrane viSe jAgrata thavAmAM ane vRtti joDavAmAM satsaMga ane sanzAstra nimittapaNe upakArabhUta che ane saraLatAdi nijaguNo paNa potAne upakArabhUta che, "ema vicArIne teno Azraya karavo yogya che. ane e rIte e traNe padano Azraya karavo yogya che. satsaMgamAM paNa rahevuM, sAstranuM paNa Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 rAjahRdaya bhAga-13 adhyayana rAkhavuM ane saraLatAdi nija guNonI paNa upAsanA rAkhavI. jAgRtipUrvaka. juo ! have saraLatAmAM vicArano kyAM prazna che ? ApaNe A carcA cAle che ne ? Ama sAMbhaLIe chIe, vAMcIe chIe ane vicAra karIe chIe. vicAra ghaNo karIe chIe. vAMcI-sAMbhaLIne vicAra to karIe chIe. saraLatA. rAkhavI emAM vicAra karavAno che ke vartavAnuM che ? ke saraLatAmAM to saraLapaNe vartavAnuM che. keTalIka vAta evI che ke e vicAra karatA AgaLanI cIja che. ane e vAta sAthe sAthe, vicAranI sAthe sAthe jo na hoya to ekalo vicAra e koI ene kAmamAM Ave evI cIja hotI nathI. jyAM sudhI." juo ! have "kuMvarajIbhAI gRhastha che ne! samAjanA pratiSThita gRhastha che. eTale kahe che ke, "jyAM sudhI laukika abhiniveza." e vAta pharI pharIne kare che. dIkSA levAmAM laukika abhinivezanI vAta karI, zAstra vAMcIne samajaNa thAya che, koI loko mAne che ke, bhAI ! A jJAnI che, samajadAra che, phalANuM che, DhIkaNuM che topaNa laukika abhinivezanI vAta lIdhI. have bIjA saMyogonI vAta eTale ke jyAM sudhI laukika abhiniveza eTale dravyAdi lobha... juo bhAI ! be paisA hoya to loko bolAve. sAdhAraNa mANasane puNya na hoya ene koNa bolAve ? mATe kAMIka ApaNI pAse hovuM to joIe ja. abhiprAya, hoM ! pachI hovuM na hovuM kAMI enA hAthanI vAta nathI. paNa mANasa abhiprAya evI rIte bAMdhI le ke ApaNe kAMIka ApaNI pAse saMpanna hoya to loko kAMIka ApaNI kimata kare che, nahitara loko kiMmata nathI karatA. eTale ene e lobha choDavAno avasara ja na Ave. e abhiprAyavALAne ema thAya ke ApaNI pAse vadhAremAM vadhAre hoya eTaluM vadhAre sAruM che. e ApaNane kAmamAM Ave che, aneka rIte kAmamAM Ave che. mumukSu - durgatimAM jAvAmAM... pUjya bhAIzrI:- kharekhara. lagabhaga atyAre to saMpatti navANuM bAya navvANuM durgatinuM ja kAraNa thAya evuM che. icchavA jevI nathI. navANa uparAMta navANuM TakA durgatinuM kAraNa thAya evuM che. ekalA bhoga-upabhoganA sAdhano ane bIjuM-trIjuM vadhyuM che ane emAM paNa pachI to je navI prajA Ave che e to eTalI gaDabaDa karI mUke che. kemake ene to parasevo paNa paDyo nathI. olAe to hajI kAMIka paNa mahenata karI che. parasevA vagarano to pachI kyAMyano kyAMya pahoMcI jAya che. ene koI svacchaMdano pAra raheto nathI. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-677 287 ahIM to dhArmika vicAramAM AvyA che evA eka gRhasthane A vAta kare che. jyAM sudhI laukika abhiniveza...mAM ema hoya ke ApaNI pAse kAMIka hoya to loko kiMmata kare, nahita2 loko ApaNane bolAve nahi, loko ApaNI sAmuM na jove, kyAMya AvakA2 na maLe. e badho laukika abhiniveza che. ane e paisAnA AdhAre e abhinivezane pozavo che. 'tRSNA...' hajI vadhAremAM vadhAre saMyogo anukULatAvALA thAya e prakAranI tRSNA. daihika mAna...' pote je kAMI dehanI kriyA kare e badhuM daihika mAnamAM jAya che. 'kuLa...' amAruM to kuLa (UMcuM), ame A kuLamAM janmyA chIe. jainakuLamAM janmyA. UMcAmAM UMcA kuLamAM ame ujaLiyAta chIe. kuLa ane potAnI jAti Adi saMbaMdhI moha ke vizeSatva mAnavuM hoya....' enI vizeSatA mAnavI hoya, eno moha rahyo hoya ane te vAta na choDavI hoya...' e vAta choDI devI joIe e hajI chUTatI na hoya, hajI enI pakkaDa AvyA ja karatI hoya ane potAnI buddhie svecchAe amuka gacchAdino Agraha rAkhavo hoya,...' paricayamAM AvyA che ne ? saMpradAya nathI choDI zakayA. e potAnI buddhithI nakkI karyuM che. ApaNe game tema thAya, hoM ! ApaNo dharma na choDavo. bIjI badhI vAtanI hA pADavI, game tyAM jaI DokuM dhuNAvavAmAM ApaNe vAMdho nahi. paNa ApaNI vAta mUkavAnI nathI. ApaNo saMpradAya na choDAya. ApaNe mUkI na devAya. bAkI sArI vAta ApaNe game tyAMthI levAmAM vAMdho nahi. kyAMthI paNa sArI vAta AvavAnI hatI ? mULamAM mUkavuM nathI, Agraha choDavo nathI, kadAgraha choDavo nathI, matAgraha choDavo nathI, gacchano Agraha choDavo nathI. ekaluM sthAnakavAsI zvetAMbarane lAgu nathI paDatuM. ame 'kAnajIsvAmI'vALA ene paNa e ja lAgu paDe che. A to paga nIce relo Ave e to pAchuM vicAravuM jove ke nahi ? ame to 'kAnajIsvAmI'vALA. amAre to Ama ja hoya. bIjuM kAMI amAre hoya nahi. amArI je paddhati nakkI thaI gaI emAM kAMI pheraphAra thAya nahi. e saMpradAyabuddhi AvI jAya che. jyAM ToLuM jAjuM thAya tyAM saMpradAyabuddhi AvI jAya. ame to 'zrImad rAjacaMdrajIvALA. amAre to A ja vaMcAya ane A thAya ane Ama ja thAya ane bIjuM thAya nahi amAre. e badhuM saMpradAyabuddhimAM AvI jAya. evI jyAM sudhI aMdarathI pakkaDa na choDavI hoya, enI vizeSatA mAnavI hoya, eno moha rAkhavo hoya, e Agraha choDavo na hoya tyAM sudhI jIvane Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 rAjahRdaya bhAga-13 apUrvaguNa kema utpanna thAya?' tyAM sudhI koI rIte jIvane samyagdarzanAdi apUrva guNa utpanna thaI zake evuM nathI. mumukSu :-ratnakaraMDa zrAvakAcAra.. pUjya bhAIzrI :- ratnakaraMDa mumukSuAcAra che. zrAvaka to hajI kyAM thayA che. samaMtabhadrasvAmIe to paMcama guNasthAnavALAnuM zrAvakAcAra lakhyuM. eno ratna karaMDiyo che. A ratnano karaMDiyo mumukSu mATeno che. ratnakaraMDa che. ghaNI vAto lakhI. mumukSa:- AvA badhA pariNAma hoya tyAM mumukSapaNuM paNa AvavuM muzkela che. pUjya bhAIzrI - na Ave. mumukSupaNuM rahe nahi. e vAta sAcI che. tyAM sudhI jIvane apUrva guNa kema utpanna thAya tyAM to evo koI apUrva guNa utpanna thavAno avakAza ja nathI, ema kahe che. teno vicAra sugama che. e sahelAthI samajI zakAya evI vAta che. kuMvarajIbhAIne lakhe che ke, juo ! bhAI ! tame vicArI juo ke AvuM kAMI nathI ne? laukika abhinivezamAM vartatA nathI ne ? bahu saraLa pariNAmI jIva hatA, hoM ! ene ATaluM lakhyuM che. eno eka patra vAMcyo hato ene potAnA doSonuM eTaluM badhuM nivedana karyuM che, ApaNane navAI lAge. mumukSu -... pUjya bhAIzrI :- nA. A che "kuMvarajI ANaMdajI, bhAvanagaranA eka gRhastha che), enA uparano patra che. ene ema lakhyuM che ke hajI paNa kAMIka mane evuM lAge che ke kAMIka hajI kAM to samajamaNanuM, kAM to kAMIka laukikadaSTie kuLa, mAna, gaccha kAMIka UMDe UMDe hovuM joIe. nahitara je dhyAna kheMcAvuM joIe e dhyAna hajI kheMcANuM nathI emanuM. nahitara thoDA vIryavALA mANasa hoya to e to pAchaLa paDI jAya. ema khabara paDe ke A koI jJAnIpuruSa che eTale jIvaMta mokSamArga che ane jIvaMta mokSamArga hovAthI have vaLagI jevA jevuM che. kemake ApaNe mokSamArga joIe che. e to pachI koInI darakAra kare nahi. pAchaLa ja paDI jAya. koI rIte have lIdhe chUTako che, have choDavAnuM nathI. mumukSu :- kuMvarajIbhAI sAdhuone bhaNAvatA. pUjya bhAIzrI:- kuMvarajIbhAI sAdhuone bhaNAvatA ? mumukSu - vyAkhyAna sAMbhaLavA bese to kuMvarajIbhAI sAdhuonI bhUla kADhe. pUjya bhAIzrI :- barAbara. tame joyA haze. emaNe to joyA hoya che. e Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-677. 289 hisAbe samAjamAM ghaNI sArI chApa. ene ema lakhyuM che ke apUrva nirAvaraNapaNuM AtmAne na dekhAtuM hoya to samajaNanuM mAtra abhimAna che. loko bhale moTI AbarU Ape paNa e laukika abhinivezamAM jIve rAcavA jevuM nathI. mumukSu - samajaNanuM phaLa thavuM joIe e na thayuM. pUjya bhAIzrI - hA. e na thayuM. eTale keTalIka hade saraLatA hoya topaNa koI koI bAbatanI aMdara. khAsa karIne je mata-gacchano Agraha rahI jAya che, saMpradAyabuddhimAM je jIva AvI jAya che. kuMDALAmAM pakaDAya jAya che ane kuMDALA bahAra nIkaLavAmAM ene je takalIpha paDe che emAM e puruSane avagaNI jAya che, sapuruSane e pote oLakhavA joIe e prakAranuM je paDaLa che e chUTatuM nathI. eka ADuM paDaLa che eTale jIva oLakhI zakato nathI. e rahI jAya che. vadhAre lakhI zakAya evo udaya hAla atre nathI, tema vadhAre lakhavuM ke kahevuM. te paNa koIka prasaMgamAM thavA devuM yogya che....' hajI mane ema lAge che ke koI prasaMga Avaze to vizeSa kahevAno yoga raheze. eTale koka vAta hajI Reserve rAkhuM tamArA mATe amuka vAta amuka prasaMge kahevA mATenI bAkI rAkhuM chuM ema saMketa karyo che. eTale "koIka prasaMgamAM thavA devuM yogya che, ema che. "tamArI vizeSa jijJAsAthI prArabdhodaya vedatAM je kaMI lakhI zakAya te karatAM kaMIka udIraNA karIne vizeSa lakhyuM che.' ATaluM huM bIjAne kadAca na lakhata. prArabdhodayane vedatAM eTale prArabdhodayamAM to mAre puruSArthamAM rahevAnuM thAya che. prArabdhodayane vedavo. bahu gaMbhIra bhASA che. e prArabdhaudayane huM samyapha prakAre veThuM chuM eTale e vakhate huM mArA puruSArthamAM vyasta chuM. ane e mArA puruSArthamAM vyasta hovAne lIdhe mane koInI bAbatamAM lakhavuM, karavuM moTA bhAge to mAre Avoid karavuM paDe che. koIne patrano javAba nathI deto, koIne bahu moDo ApuM chuM. evI paristhiti prArabdhaudayane vedatAM ja rahe che, emAM) tamane ghaNuM lakhAI gayuM. saheje lakhAya enA karatA kAMI udIraNA karIne mArA AtmAe lakhyuM che evuM mane lAge che. juo ! keTalA sUkSma pariNAma pote pakaDIne vyakta kare che. saheje lakhavuM joIe enA karatA thoDuM udIraNA karIne paNa meM lakhyuM che evuM mane lAge che. ane e prArabdhane vedatAM vedatAM A rIte tamane patra lakhANo che. vizeSa lakhyuM che. e ja vinaMti." e rIte kuMvarajIbhAI no patra 6 77 naMbarano ahIMyAM pUro thAya che. bahu sAro patra che. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 rAjahRdaya bhAga-13 eka to emaNe jJAnIpuruSa kyAreka mumukSune paNa, jijJAsune paNa upadeza ApavAmAM saMkSepa kare emAM be paDakhethI vAta karI. potAnA paDakhethI ane mumukSunA paDakhethI. ane bIjuM tyAga kare athavA gRhasthamAM hoya, vratI hoya, niyama lIdhA hoya, zAstronI samajaNa hoya, zAstranA viSayanuM jJAna hoya topaNa apUrva guNa pragaTe e u52 enuM lakSa hovuM joIe. tyAM sudhI ene koI vAtanuM mUlya ApavuM na joIe ane lokonI koI chApanI gaNanA pote na karavI joIe. bIjA bIjAnuM jANe, pote to samaje ke mAruM hajI koI ThekANuM nathI. mumukSu :- lokasaMjJAnI vAta bahu... pUjya bhAIzrI :- hA, lokasaMjJAnI vAta bahu sArI AvI che. emane to khyAla AvI ja jAya ke A koI pratiSThita vyakti che. paNa lokasaMjJAmAM haze, pratiSThAne aMge koI lokasaMjJAmAM rahI jaze athavA je mata saMpradAyamAM che enI pakkaDamAM rahI jaze (to AnA AtmAne nukasAna thaze). je amuka sa2LatA che eTalI saraLatAne laIne je kAMI ene lAbha thavo joIe e paristhitimAM ene lAbha nahi thAya. keTalIka sa2LatA bahu sArI hatI. emanA paricayamAM AvyAne. potAnA je doSa emaNe varNavyA che e to bhAgye ja koI varNave evA doSa emaNe varNavyA che. ane evA pratiSThAvALA mANase potAnA doSane varNavyA che. jo e vastu bahA2 Ave to enI pratiSThAne dhakko pahoMce. hajI mane AvA pariNAma che... hajI mane AvA pariNAma che... hajI mane AvA pariNAma thAya che... evA bahu sa2LatAvALA. jarA Azcarya lAge, coMkI javAya evI vAto kare che. patra che. bahu sAro ema lAge ke 'kRpALudeva'nA paricayamAM AvelA mumukSuomAM AvA AvA mumukSuo hatA ke evI mumukSutA Aje gotavA nIkaLo to jovA maLe evI cIja nathI. evA sa2LatAvALA ! ene eTaluM lakhyuM che ke hajI A dhyAna rAkhavA jevI vAta che... hajI A dhyAna rAkhavA jevI vAta che... hajI A dhyAna rAkhavA jevI vAta che. ane jo dhyAna Ape, mahApuruSanA vacano upara sIdhuM ene kIdheluM che, eno to chUTako thaI jAya. ene to anaMta bhava bhAMgavAno avasara AvI jAya evI cIja hoya che. e 677 (patra pUro) thayo. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-678 291 patrAMka-678 muMbaI, caitra suda 2, soma, 1952 jemAM kSaNavAramAM harSa ane kSaNavAramAM zoka thaI Ave evA A vyavahAramAM je jJAnI puruSo samadazAthI varte che, tene atyaMta bhaktithI dhanya kahIe chIe; ane sarva mumukSu jIvane e ja dazA upAsavA yogya che, ema nizcaya dekhIne pariNati karavI ghaTe che. e ja vinaMti. zrI DuMgara Adi mumukSune namaskAra 678 mo eka Post card, nAno patra "saubhAgyabhAI' uparano che. jemAM kSaNavAramAM harSa ane kSaNavAramAM zoka thaI Ave evA A vyavahAramAM...' A jagatano vyavahAra evo che. eka samAcAra Ave ke, bhAI ! tamane AmAM moTuM nukasAna thAya che. tyAM ekadama Depression mAM AvI jAya. vaLI aDadhI kalAka, kalAka ekadama pariNAma kharAba thaI gayA hoya emAM kahe bhAI ! e tamArI vAta nahotI, hoM! e to bIjA tamArA nAmerI che. paNa e bIjAnI ja vAta hatI. tamane kAMI lAgatuM vaLagatuM nathI emAM. heM ! ema hatuM ? sAruM thayuM bhAIsAheba tame kIdhuM. mane to Tension AvI gayuM hatuM. eka kSaNamAM vaLI pAcho harakhamAM AvI jAya. A jagatano vyavahAra kevo che! jIvane udayamAM je potApaNuM che e potApaNuM ja eno AtmA thaI paDyo che. eTale harakhano ane zokano dhakko paNa lAge che. be prakAre dhakko avaLo-savaLo evo jIvane lAge che. ane potApaNuM hoya tyAM sudhI to lAgyA vinA rahe nahi. jemAM kSaNavAramAM harSa ane kSaNavAramAM zoka thaI Ave evA A vyavahAramAM je jJAnI puruSo samadazAthI varte che... e jJAnIo pAchA evA ja vyavahAramAM UbhA che. kyAM ? bIje nathI UbhA. A jagatanA jIvo je vyavahAramAM UbhA che, harakha-zokamAM pariNamI rahyA che e ja vyavahAramAM UbhA rahIne je samadazAthI varte che. jene kAMI levA ke devA. zuM mAne che ? ke mAre kAMI aDatuM-AbhaDatuM nathI. je thAya che e mArA AtmAthI bahAra thAya che. mArA jJAnamAM kAMI AvatuM nathI, mArA Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 rAjahRdaya bhAga-13 jJAnamAMthI kAMI jatuM nathI. pratyakSa che, potAne e pratyakSa che. evI samadazAthI varte che. tene atyaMta bhaktithI dhanya kahIe chIe;..." enI bhakti pote kare che. jJAnI thaIne pote emanI bhakti kare che. tene atyaMta bhaktithI dhanya kahIe chIe; ane sarva mumukSu jIvane e ja dazA upAsavA yogya che, ema nizcaya dekhIne pariNati karavI ghaTe che. sobhAgabhAIne patra lakhyo che ne ! kayAMya harakha-zokamAM mumukSue paNa AvavA jevuM nathI. jJAnI puruSanI AvI dazA joIne, jJAnI puruSanuM AvuM svarUpa joIne mumukSajIve paNa e ja dazAnI upAsanA karavI yogya che. jyAre harakha-zokanA pariNAma thAya tyAre to tapAsavuM. tArA AtmAmAM zuM AvyuM ane zuM gayuM ? je saMyogo vadhyA ke ghaTyA evA ane ethI anaMtaguNA ghaNA AvyA ne ghaNA gayA. have tuM rove cho e nakAmo rove cho. moTA moTA patharA vAgyA tyAre royo nahi ane have eka kAMkaro vAge tyAre rovA mAMDyo ? ema kahe che. ghA to AthI moTA paDyA che. AvA saMyogo anaMta vAra vadhyA, anaMta vAra ghaTyA. AthI vadhAre pramANamAM badhuM thaI gayuM. have thoDAka mATe kyAM tuM AtmAne rokI rAkhe cho ? ema kahe che. jJAnI puruSanI dazA joIne mumukSu jIve e ja upAsavA yogya che ke kyAMya paNa harakha-zokamAM paDavA jevuM nathI. bhale game te paristhiti saMyogonA pheraphAranI thayA kare, mAre harakha-zokamAM paDavA jevuM nathI. ema nizcaya dekhIne pariNati karavI ghaTe che. e ja vinaMti." "sobhAgabhAIne kahe che, tamane paNa huM e ja vinaMti karuM chuM ke pariNAmamAM samabhAve rahevAno puruSArtha karo. jeTalo bane eTalo pUrI zaktithI samabhAve rahevAno, viSamabhAva nahi thavAno puruSArtha karo. e ja AtmAne lAbhakArI ane upakArI che. nahitara to AgaLa durgati UbhI ja che. bemAMthI eka to udaya AvavAno ja che. kAM puNyano, kAM pApano. puNyamAM harakhAI jaIza, pApamAM khedAI jaIza. beya prakAranA rasa tArA pariNAmane adhogatimAM laI jaze. pAchuM beyanuM phaLa eka ja che. puNyanA pariNAmamAM harakhAya e adhogatimAM jAya, pApanA phaLamAM khedAya e paNa adhogatimAM ja jAya. jIva prAyaH adhogatimAM cAlyo jAya che. be hajAra sAgarathI vadhAre trasaparyAya nathI enuM kAraNa e ja che ke, bemAMthI eka udaya Ave che ane jIva harakha-zokamAM DUbe che. eTale saravALe adhogatimAM cAlyo jAya che. e cakkaramAMthI, harakha-zokanA cakkaramAMthI chUTI ja zakato nathI. Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-678 293 e ja vinaMti. zrI DuMgara Adi mumukSune namaskAra.' mumukSu :- mumukSune namaskAra (karyA che). pUjya bhAIzrI :- mumukSune namaskAra. mAna-apamAnano to e Akho viSaya gaLI gayA che. khalAsa karI nAkhyo che. mAre mAna, ema karIne A 'suMdaradAsa'nuM lIdhuM che ne ? 'evo koI rajapUta nizciMta hoya ne sUto hai.' ema nizciMta thaI gayA che. mAna-phAna zuM vaLI ? jIvane mAna zuM ane apamAna zuM ? je che i che jIva. pote je che i che. koInA kahevAthI che ke koInA kahevAthI nathI e prazna ja kayAM che ? ahIM sudhI rAkhIe... darzanamohano anubhAga ghaTe, tevA anekavidha pariNAmo mumukSujIvane thAya che, tenI yathArthatA jJAnIpuruSa samaje che. anubhavathI yathArtha krama upara laI javAnI sUjha temane hoya che. tethI temanI AzAe vartatAM mArgaprApti sulabha thAya che. AjJAMkitapaNuM na hoya to darzanamoha vadhe tevA pariNAmo sAthe sAthe thatA hovAthI jIva mArganI samIpa thato nathI - jethI chevaTa mUMjhAvu paDe che, vA mithyA samatA Ave che. (anubhava saMjIvanI-1521) dhruva tattvanuM nijAvalaMbana aMgeno tathArUpa puruSArtha jJAnamAM svasaMvedanano AvirbhAva utpanna kare che, ane jJAna sAmAnyanA AvirbhAvathI AtmA nija jJAna svabhAvanA svataH. AlaMbanamAM pariNamI jAya che-baMnne prakriyA samakALe hoya che. kathanamAM krama paDe che, paraMtu pariNamanamAM avirodha ane samakALa che. jJAna-sAmAnyano AvirbhAva te svasaMvedanano AvirbhAva che, je jJAnavizeSanA tirobhAvapUrvaka thAya che. pariNamanamAM baMnne prayoga thavA yogya che. tethI baMnne prakAre upadeza pravarto che. (anubhava saMjIvanI-1522) Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 ajaye bhAga-13 patraka-679 muMbaI, caitra suda 11, zuka, 195ra saddagurucaraNAya namaH AtmaniSTha zrI sobhAga pratye, zrI sAyalA. phAgaNa vada 6nA kAgaLamAM lakhelA praznonuM samAdhAna A kAgaLamAM saMkSepathI lakhyuM che, te vicArazo. 1. je jJAnamAM dehAdi adhyAsa macyo che, ane anya padArthane viSe ahaMtA mamatA vartatAM nathI, tathA upayoga svabhAvamAM pariName che, arthAt jJAna svarUpapaNuM bhaje che, te jJAnane nirAvaraNa-jJAna" kahevA yogya che. 2. sarva jIvone eTale sAmAnya manuSyone jJAnI ajJAnInI vANIno bheda samajAvo kaThaNa che, e vAta yathArtha che; kemake kaMIka zuSkazAnI zIkhI laIne jJAnInA jevo upadeza kare, eTale temAM vacananuM samatulyapaNuM joyAthI zuSkajJAnIne paNa sAmAnya manuSyo jJAnI mAne, maMda dazAvAna mumukSu jIvo paNa tevAM vacanathI bhrAMti pAme; paNa utkRSTadazAvAna mumukSu puSa zuSkajJAnInI vANI jJAnInI vANI jevI zabda joI prAye bhrAMti pAmavA. yogya nathI, kemake zuSkazAnInI vANImAM Azaye jJAnInI vANInI tulanA hotI nathI. jJAnInI vANI pUvapara avirodha, AtmArtha upadezaka, apUrva arthanuM nirUpaNa karanAra hoya che, ane anubhavasahitapaNuM hovAthI AtmAne satata jAgRta karanAra hoya che. zuSkazAnInI vANImAM tathA rUpa guNo hotA nathI, sarvathI utkRSTa guNa je pUrvApara avirodhapaNuM te zuSkajJAnInI vANIne viSe vartavA yogya nathI, kemake yathAsthita padArthadarzana tene hotuM nathI, ane tethI ThAmaThAma kalpanAthI yukta tenI vANI hoya che. e Adi nAnA prakAranA bhedathI jJAnI ane zuSkazAnInI vANInuM Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-69 295 oLakhANa utkRSTa mumukSune thavA yogya che. jJAnIpuruSane to sahajasvabhAve tenuM oLakhANa che, kemake pote bhAnasahita che, ane bhAnasahita puruSa vinA A prakArano Azaya upadezI zakAya nahIM, ema saheje te jANe che. ajJAna ane jJAnano bheda jene samajAyo che, tene ajJAnI ane jJAnIno bheda saheje samajAvA yogya che. ajJAna pratyeno jeno moha virAma pAmyo che, evA jJAnIpuruSane zuSkazAnInAM vacana bhrAMti kema karI zake? bAkI sAmAnya jIvone athavA maMdadazA ane madhyamadazAnA mumukSane zuSkazAnInAM vacano sAzyapaNe jovAmAM AvyAthI bane jJAnInAM vacano che ema bhrAMti thavAno. saMbhava che. utkRSTa mumukSune ghaNuM karIne tevI bhrAMtino saMbhava nathI, kemake jJAnInAM vacanonI parIkSAnuM baLa tene vizeSapaNe sthira thayuM che. pUrvabaLe jJAnI thaI gayA hoya, ane mAtra tenI mukhavANI rahI hoya topaNa vartamAnakALe jJAnIpuruSa ema jANI zake ke A vANI jJAnIpuruSanI che; kemake tridivasanA bhedanI peThe ajJAnI jJAnInI vANIne viSe Azaya bheda hoya che, ane AtmadazAnA tAratamya pramANe AzayavALI vANI nIkaLe che. te Azaya, vANI parathI vartamAna jJAnIpuruSane svAbhAvika dRSTigata thAya che ane kahenAra puruSanI dazAnuM tAratamya lakSagata thAya che. atre je vartamAna jJAnI' zabda lakhyo che, te koI vizeSa prajJAvaMta, pragaTa bodhabIjasahita puruSa zabdanA arthamAM lakhyo che. jJAnInAM vacanonI parIkSA sarva jIvane sulabha hota to nivaNa paNa sulabha ja hota. 3. jinAgamamAM mati zruta Adi jJAnanA pAMca prakAra kahyA che, te jJAnanA prakAra sAcA che, upamAvAcaka nathI. avadhi, mana:paryavAdi jJAna vartamAnakALamAM vyavaccheda jevA lAge che, te parathI te jJAna upamAvAcaka gaNavA yogya nathI. e jJAna manuSya jIvone cAritraparyAyanI vizuddha tAratamyatAthI Upaje che. vartamAnakALamAM te vizuddha tAratamyatA prApta thavI Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 rAjahRdaya bhAga-13 durlabha che, kemake kALanuM pratyakSa svarUpa cAritramohanIya Adi prakRtinA vizeSa baLasahita vartatuM jovAmAM Ave che. sAmAnya AtmacAritra paNa koIka jIvane viSe vartavA yogya che, tevA kaLamAM te jJAnanI labdhi, vyavaccheda jevI hoya emAM kaMI Azcarya nathI; tethI te jJAna upamAvAcaka gaNavA yogya nathI; AtmasvarUpa vicAratAM to te jJAnanuM kaMI paNa asaMbhavitapaNuM dekhAtuM nathI. sarva jJAnanI sthitinuM kSetra AtmA che, to pachI avadhi mana:paryavAdi jJAnanuM kSetra AtmA hoya emAM saMzaya kema ghaTe? yadyapi zAstranA yathAsthita paramArthanA ajJa jIvo tenI vyAkhyA je prakAre kare che, te vyAkhyA virodhavALI hoya, paNa paramArthe te jJAnano saMbhava che. jinAgamamAM tenI je prakAranA AzayathI vyAkhyA karI hoya te vyAkhyA ane ajJAnI jIvo Azaya jAyA vinA je vyAkhyA kare temAM moTo bheda hoya emAM Azcarya nathI, ane te bhedane lIdhe te jJAnanA viSaya mATe saMdeha thavA yogya che, paNa AtmadaSTie jotAM te saMdehano avakAza nathI. 4. kALano sUkSmamAM sUkSma vibhAga 'samaya' che, rUpI padArthano sUkSmamAM sUkSma vibhAga "paramANu che, ane arUpI padArthano sUkSmamAM sUkSma vibhAga pradeza che. e traNe evA sUkSma che ke atyaMta nirmaLa jJAnanI sthiti tenAM svarUpane grahaNa karI zake; sAmAnyapaNe saMsArI jIvono upayoga asaMkhyAta samayavartI che, te upayogamAM sAkSAtmaNe eka samayanuM jJAna saMbhave nahIM, jo te upayoga eka samayavartI ane zuddha hoya to tene viSe sAkSAtmaNe samayanuM jJAna thAya. te upayoganuM ekasamayavartIpaNuM kaSAyAdinA abhAve thAya che, kemake kaSAyAdi yoge upayoga mUDhatAdi dhAraNa kare che, tema ja asaMkhyAta samayavartIpaNuM bhaje che, te kaSAyAdine abhAve ekasamayavartIpaNuM thAya che; arthAt kaSAyAdinA yoge tene asaMkhyAta samayamAMthI eka samaya judo Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-69 297 pADavAnuM sAmarthya nahotuM te kaSAyAdine abhAve eka samaya judo pADIne avagAhe che. upayoganuM ekasamayavatapaNuM, kaSAyarahitapaNuM thayA pachI thAya che, mATe eka samayanuM, eka paramANunuM, ane eka pradezanuM jene jJAna thAya tene kevaLajJAna" pragaTe ema kahyuM che, te satya che. kaSAyarahitapaNA vinA kevaLajJAnano saMbhava nathI, ane kaSAyarahitapaNA vinA upayoga eka samayane sAkSAtmaNe grahaNa karI zakato nathI. mATe eka samayane grahaNa kare te samaye atyaMta kaSAyarahitapaNuM joIe, ane jyAM atyaMta kaSAyano abhAva hoya tyAM kevaLajJAna hoya che, mATe e prakAre kahyuM ke eka samaya, eka paramANu ane eka pradezano jene anubhava thAya tene kevaLajJAna pragaTe, jIvane vizeSa puruSArthane arthe A eka sugama sAdhanano jJAnIpuruSe upadeza karyo che. samayanI peThe paramANu ane pradezanuM sUkSmapaNuM hovAthI traNe sAthe grahaNa karyA che. aMtarvicAramAM vartavAne arthe jJAnI puruSoe asaMkhyAta yoga kahyA che. te madhyeno eka A vicArayoga' kahyo che ema samajavA yogya che. 5. zubhecchAthI mAMDIne sarvakarmarahitapaNe svasvarUpasthiti sudhImAM aneka bhUmikAo che. je je AtmArthI jIvo thayA, ane temanAmAM je je aMze jAgRtadazA utpanna thaI, te te dazAnA bhede aneka bhUmikAo temaNe ArAdhI che. zrI kabIra, suMdaradAsa Adi sAdhujano AtmArthI gaNavA yogya che, ane zubhecchAthI uparanI bhUmikAomAM temanI sthiti saMbhave che. atyaMta svasvarUpasthiti mATe temanI jAgRti ane anubhava paNa lakSagata thAya che; ethI vizeSa spaSTa abhiprAya hAla ApavAnI icchA nathI thatI. 6. kevaLajJAnanA svarUpano vicAra durgamya che, ane zrI DuMgara kevaLakoTIthI teno nirdhAra kare che, temAM joke temano abhiniveza nathI, paNa tema temane bhAse che, mATe kahe che. mAtra kevaLakoTI che, ane bhUta bhaviSyanuM kaI paNa jJAna koIne na thAya evI mAnyatA karavI ghaTatI nathI. bhUta bhaviSyanuM Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-13 yathArtha jJAna thavA yogya che; paNa te koIka viralA puruSone, ane te paNa vizuddha cAritra tAratamyuM, eTale te saMdeharUpa lAge che, kemake tevI vizuddha cAritratAratamyatA vartamAnamAM abhAva jevI varte che. kevaLajJAna'no artha vartamAnamAM zAstravettA mAtra zabdabodhathI je kahe che, te yathArtha nathI, ema zrI DuMgarane lAgatuM hoya to te saMbhavita che; vaLI bhUta bhaviSya jANavuM enuM nAma 'kevaLajJAna' che evI vyAkhyA mukhyapaNe zAstrakAre paNa kahI nathI. jJAnanuM atyaMta zuddha thavuM tene 'kevaLajJAna' jJAnIpuruSoe kahyuM che, ane te jJAnamAM mukhya to Atmasthiti ane AtmasamAdhi kahyA che. jagatanuM jJAna thavuM e Adi kahyuM che, te apUrva viSayanuM grahaNa sAmAnya jIvothI thavuM azakya jANIne kahyuM che, kemake jagatanA jJAna para vicAra karatAM karatAM AtmasAmarthya samajAya. zrI DuMgara, mahAtmA zrI RSabhAdine viSe kevaLakoTI kahetA na hoya, ane temanA AzAvartI eTale jema mahAvIra svAmInA darzane pAMcaseM mumukSuo kevaLajJAna pAmyA te AjJAvartIne kevaLajJAna kahyuM che, te "kevaLajJAna'ne 'kevaLa-koTI' kahetA hoya, to te vAta koI paNa rIte ghaTe che. ekAMta kevaLajJAnano zrI DuMgara niSedha kare, to te AtmAno niSedha karavA jevuM che. loko hAla kevaLajJAna'nI je vyAkhyA kare che te 'kevaLajJAna'nI vyAkhyA virodhavALI dekhAya che, ema temane lAgatuM hoya to te paNa saMbhavita che; kemake mAtra jagatajJAna' te kevaLajJAna'no viSaya vartamAna prarUpaNAmAM upadezAya che. A prakAranuM samAdhAna lakhatA ghaNA prakAranA virodha dRSTigocara thAya che, ane te virodho darzAvI tenuM samAdhAna lakhavAnuM hAla taratamAM banavuM azakya che tethI, saMkSepamAM samAdhAna lakhyuM che. samAdhAnasamuccayArtha A pramANe che H AtmA jyAre atyaMta zuddha jJAnasthiti bhaje, tenuM nAma kevaLajJAna' mukhyapaNe che, sarva prakAranA rAgadveSano abhAva thaye atyaMta zuddha jJAnasthiti 298 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 79 299 pragaTavA yogya che, te sthitimAM je kaMI jANI zakAya te kevaLajJAna" che; ane te saMdeha yogya nathI. zrI DuMgara kevaLa-koTI kahe che, te paNa mahAvIrasvAmI samIpe vartatA AjJAvartI pAMcameM kevalI jevA prasaMgamAM saMbhavita che. jagatanA jJAnano lakSa mUkI zuddha AtmajJAna te kevaLajJAna' che, ema vicAratAM AtmadazA vizeSapaNuM bhaje" e pramANe A praznanA samAdhAnano saMkSepa Azaya che. jema bane tema jagatanA jJAna pratyeno vicAra choDI svarUpajJAna thAya tema kevaLajJAnano vicAra thavA arthe puruSArtha kartavya che. jagatanuM jJAna thayuM tenuM nAma kevaLajJAna mukhyArthapaNe gaNavA yogya nathI. jagatanA jIvone vizeSa lakSa thavA arthe vAraMvAra jagatanuM jJAna sAthe lIdhuM che; ane te kaMI kalpita che ema nahIM, paNa te pratye abhiniveza karavA yogya nathI. A ThekANe vizeSa lakhavAnI icchA thAya che, ane te rokavI paDe che; topaNa saMkSepamAM pharI lakhIe chIe. "AtmAne viSethI sarva prakArano anya adhyAsa TaLI sphaTikanI peThe AtmA atyaMta zuddhatA bhaje te kevaLajJAna che, ane jagatajJAnapaNe tene vAraMvAra jinAgamamAM kahyuM che, te mAhAsyathI karI. bAhyadRSTi jIvo puruSArthamAM pravarte te hetu che." atre zrI DuMgare kevaLa-koTI sarvathA ema kahI che, evuM kahevuM yogya nathI. ame aMtarAtmapaNe paNa tevuM mAnyuM nathI. tame A prazra lakhyuM eTale kaMIka vizeSa hetu vicArI samAdhAna lakhyuM che, paNa hAla te prazranuM samAdhAna karavA viSe jeTaluM mauna rahevAya teTaluM upakArI che ema cittamAM rahe che. ema cittamAM rahe che. bAkInA praznonuM samAdhAna samAgama dhArazo. Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uOO rAjahRdaya bhAga-13 tA. 20-4-1991, patrAMka - 679 pravacana naM. 304 zrIgurunA caraNane namaskAra karyo che. "sobhAgabhAIne vizeSaNa AtmaniSThathI karyuM che. jenI niSThA AtmAmAM che, jenI zraddhA AtmAmAM che ane AtmaniSTha kahevAmAM Ave che. zraddhAne prApta na hoya topaNa zraddhAne prApta thavA yogya jANIne (e vizeSaNa vAparyuM che). 29muM varSa che ne ? 38mAM varSe eka varSa pachI e dazAne e prApta thaze. zrI sAyalA. phAgaNa vada 6nA kAgaLamAM lakhelA praznonuM samAdhAna A kAgaLamAM saMkSepathI lakhyuM che, te vicArazo." prazno nathI lakhyA. phAgaNa vada 6no patra che. eno ullekha karyo che ke have pachI tamArA patrono uttara ApazuM. pachI A patra lakhyo che. emano patra phAgaNa vada 9no. "sobhAgabhAIno patra phAgaNa vada 6no che. pote uttara Apyo che phAgaNa vada 9me. thoDA divasamAM banaze to keTalAka praznonuM samAdhAna lakhIzuM. paMdara divasa pachI caitra suda 11 e praznonuM samAdhAna lakheluM che. eka, be, traNa, cAra, pAMca ema karIne pAMca praznonuM samAdhAna ApyuM che. mumukSu :- bahu moTo patra che. pUjya bhAIzrI :- hA, moTo patra che. ane vistArathI jarA uttara Apyo che. pAMca prazna haze eTale pote paNa pahelo, bIjo, trIjo ema karIne AMkaDA bAMdhyA che. emAM pahelI vAta che ke nirAvaraNajJAna kone kahevuM ? nirAvaraNajJAnano viSaya kuMvarajIbhAI, bhAvanagaranA patramAM lIdhuM che ke jyAM sudhI potAne apUrva nirAvaraNapaNuM na thAya tyAM sudhI apUrva nirAvaraNapaNuM potAnI dazAmAM dekhAtuM nathI mATe game teTaluM samajyA hoya topaNa te samajaNanuM mAtra abhimAna che, ema potAnA jIvane samajAvavo athavA abhimAna karatA vAravo. apUrva nirAvaraNapaNuM nathI thayuM to pachI A samajaNa tene samajaNa zuM kahevI ? e jJAnane jJAna zuM kahevuM ? ema. e nirAvaraNajJAna kone kahevA yogya che e viSaya upara pahelo prazna Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 301 patrAMka-6 79 haze. je jJAnamAM dehAdi adhyAsa macyo che, ane anya padArthane viSe ahaMtA mamatA vartatA nathI, tathA upayoga svabhAvamAM pariName che, arthAt jJAna svarUpapaNuM bhaje che, te jJAnane niravaraNazAna" kahevA yogya che. samyakajJAnanI A vyAkhyA karI che. je jJAnamAM dehAdi adhyAsa maTyo che." deha te huM, zarIra te huM evo je anubhava che e jUTho anubhava che, khoTo anubhava che, mithyA anubhava che. ene dehAdhyAsa kahevAmAM Ave che. zarIranuM vajana ghaTe to mAruM vajana ghaTayuM, zarIranuM vajana vadhe to mAruM vajana vadhyuM. halakApaNuM, bhArepaNuM e sparzaguNanI paryAya che. jIvamAM to sparza nAmano guNa ja nahi hovAthI jIvane vajana nathI. bhautikavijJAnamAM vajanano viSaya Ave che. e bhautikavijJAnanA sAdhanothI vaijJAnikoe tapAsyuM to emane e mAluma paDyuM che ke zarIramAMthI jIva hoya ne na hoya topaNa zarIranA vajanamAM koI pharaka paDato nathI. athavA pharaka paDe che to koIvAra vadhe che to koI vAra ghaTe che. mATe jIva vajanavALo che evI vAta AmAM sAbita thatI nathI. evA prayogo karyA che. koI eka pazu-pakSIne vekyuma Vacuum glass vAsaNanI aMdara mUkI de. athavA vAsaNanI aMdara mUkIne Vacuum karI nAkhe. havA kheMcI le. vAsaNa AkhuM kATA upara hoya-Balance upara hoya. havA baMdha thavAthI prANI to jIvatuM rahI zake nahi. jyAre ema jove ke have AmAM kAMI che nahi. to vajanamAM zuM pharaka paDyo? kAMTo zuM bole che ? enuM koI kAraNa hajI sudhI kADhI zakyA nathI. kemake sparza nAmano guNa nathI. je bhautikapadArtha nathI ene bhautika dRSTikoNathI ane bhautikaguNo dvArA ene vicAravAmAM Ave, mApavAmAM Ave ke samajavAmAM Ave to e rIte e padArthane samajI zakAto nathI. e spaSTa che. ahIMyAM to ema kahevuM che ke huM zarIrarUpe chuM, huM nAno chuM, huM moTo chuM, huM UMco chuM, nIco chuM, jADo chuM, pAtaLo chuM, kurUpa chuM ke surUpa chuM evo badho anubhava te dehAdhyAsarUpa mithyA anubhava che. jIvane kharekhara evuM huMpaNuM karavuM te jJAnane AvaraNa karavAnuM kAma che. emAMthI jJAna aparAya che. devasvarUpe pote nahi hovA chatAM dehasvarUpe potAno anubhava karavo te AtmAnA jJAnane AvaraNa lAvavAnuM kArya che. enAthI AtmAne AvaraNa Avaze, bIjuM kAMI nahi thAya. athavA AtmaguNa-AtmAno jJAnaguNa vikAsa pAmavAne badale, nirmaLatA prApta karavAne Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cajahRdaya bhAga-13 badale malina thaze ane e jJAna mUMDhatuM jaze, biDAtuM jaze. chevaTe pAMca indriyamAMthI, cAra indriya, traNa indriya be indriya, ekendriyamAM cAlyo jAze. e jJAnanI paristhiti thaze. eTale potAnA guNano ghAta karavo. biDAvuM eTale ghAta karavo. guNanA pariNamanano (ghAta karavo), guNa to guNa rahe che. eno vikAsa karavo, enuM vijJAna samajavuM jarUrI che. potAne mATe bIjAne mATe e vAta nathI. deha te huM chuM evI mAnyatAthI AkhuM jagata je kAMI kare che enA moTA bhAganA pariNAmo jIvane adhogatimAM laI janArA hoya che. zarIra te huM tethI zarIranuM pAlanapoSaNa karavuM. e pAlanapoSaNa karavA mATe je kAMI karavuM paDe te karavuM. pachI e karavAmAM jIva kAMI bAkI rAkhato nathI. jemake bhUkha lAgI. to AhAra letA keTalA jIvonI hiMsA thaze ? AhAra banAvatA keTalAnI thAze ? taiyAra karatA keTalAnI thAze ? eno koI vicAra karavAmAM Ave to AhAra ja na laI zake ane AhAra lIdhA vinA cAle evuM nathI. kemake huM to dehattvarUpI chuM. eTale deha te huM ema mAnIne A jIva jeTaluM kAMI kare che e badhuM pApamaya, ajJAnamaya ane potAne ja adhogatimAM dAkhala thavAnuM kArya kare che, e sivAya bIjuM kAMI karato nathI. athavA tamAma pApanuM mULa, sarva pApa, aniSTa pariNAmonuM mULa A dehAbhyAsa che. evo jenA jJAnamAMthI dehAdhyAsa maTyo che eTale huM jJAnasvarUpI AtmA chuM, deha svarUpe huM nathI paNa huM eka jJAnasvarUpI AtmA chuM, evuM jene pariNamana athavA jJAna thAya che ane dehAtmapaNAno anubhava jene maTe che tyAre "anya padArthane viSe ahaMtAmamatA vartatAM nathI,...' pachI to bIjA padArtho to dehathI chaTA che. dehathI janma pAmelA evA putra parivArAdi lyo. deha sAthe saMbaMdha dharAvanAra evA saMsAranA kuTuMbIo ane snehI lyo ke bIjA makAna, vaibhava, kuTuMba, paisA, dAgInAthI mAMDIne, AbarU-kIrtithI mAMDIne jeTalA pudagalo che e badhA viSe mamatA maTe che, ahaMpaNuM maTe che, mamatA maTe che. dehAdhyAsa maTe to. jagatamAM ema jovAmAM Ave che ke jIva dehAdhyAsa rAkhe che ane mamatA maTADavA mATe bIjA padArthono tyAga kare che. dehAdhyAsa rAkhe. kuTuMba choDe, dhaMdhovepAra choDe, dIkSA grahaNa kare, tyAgI avasthAmAM rahe paNa dehAdhyAsa evo ne evo (rahe. e rIte dehAdhyAsa cAlu rahe ane bIjA padArthanuM ahaMpaNuM ane mamatva chUTI jAya evuM banavA yogya nathI. thoDo Time e prakArano kaSAya Temporary maMda rahe che. pachI pAchA e badhA kaSAyo pAMgarI jAya che. kemake mULamAM dehAdhyAsa ja Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 79 303 maTyo nathI. eTalA mATe jJAnIoe evo krama sUcavyo che, anubhavIoe evo krama sUcavyo che ke prathama dehAdhyAsa maTavo joIe ane jo dehAdhyAsa maTe to anya padArthone viSe paNa ahaMpaNuM ane mamatvapaNuM ApoApa ja chUTe. e nAstithI vAta lIdhI. astithI laIe to upayoga svabhAvamAM pariName che,...' tathA upayoga svabhAvamAM pariName che, arthAt jJAna svarUpapaNuM bhaje che, te jJAnane nirAvaraNajJAna' kahevA yogya che. eka to je jJAnamAM mithyA anubhava chUTyo (e) nAstithI, astithI upayoga svabhAvamAM pariName che. je jJAnano vepAra che e potAnA AtmasvarUpamAM ane svabhAvamAM tanmayapaNe, svasaMvedana bhAve pariName che ane jJAna svarUpapaNuM bhaje che. jJAnamAM potAnuM je svarUpa che evA ja svarUpaNe anubhava varte che, anubhava thAya che. te jJAnane nirAvaraNajJAna' kahevA yogya che.' te jJAna te vakhate paNa nirmaLa hovAthI nirAvaraNa che ane te jJAna kevaLajJAnanuM kAraNa hovAthI paNa ene nirAvaraNa jJAna kahevAmAM Ave che. je kevaLajJAna sarvathA nirAvaraNa che enuM kAraNa AvuM svabhAvamAM upayoganuM pariNamavuM e enuM mULa kAraNa che. svabhAva sarvajJasvarUpe che. sarvajJasvabhAvI AtmA che. ane sarvajJasvabhAvane sparzIne jene svarUpajJAna thayuM, sarvajJasvabhAvamAM tanmaya thaIne, Azraya karIne, sarvajJasvabhAvanuM avalaMbana laIne je jJAna utpanna thayuM te jJAna sarvajJazaktine pragaTa karyA vinA raheze nahi. e kevaLajJAnane pragaTa karaze. A viSaya 'anubhavaprakAza'mAM 'dIpacaMdajI'e lIdho che ane 'gurudevazrI'nA pravacano e viSaya upara bahu sArA AvyA che. keTalAka bola 52mAgamasA2'mAM kheMcelA che. je jJAna sarvajJazaktine avalaMbIne pragaTyuM te jJAna sarvajJapaNuM utpanna karyA vagara raheze nahi. paramAgamasAra'mAM e viSaya che. paramAgamasAramAM 681 naMbaranuM vacanAmRta che. nirvikalpa kaho ke, AtmAno anubhava kaho....' A nirAvaraNajJAna. jJAna upayogamAM pariName eTale zuM thAya ? ke "nirvikalpa kaho ke, AtmAno anubhava kaho, banne eka ja che. jIvanI zakti to traNa kALa traNa lokane jANavAnI che. temAM jJAna jJAnane veDhe teTalo jJAnano vikAsa thayo....' juo ! avalaMbana trikALInuM che. vedana jJAna jJAnane vede e che. temAM jJAna jJAnane veDhe teTalo jJAnano vikAsa thayo te aMza...' eTalo ja aMza. zAna svarUpane potAne (vede), potAnA vedanamAM AvI jAya. svane potAne ja pote vedanasvabhAvI hovAthI Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 rAjahRdaya bhAga-13 potAne ja vede, eTalA aMze jo vikAsa thAya to "sarvajJa zakti pragaTa karaze. sarvajJazakti trikALa che. tenuM vedana thayuM. eka nyAye tenuM paNa vedana thayuM. kemake avalaMbana tenuM che. eTale "sarvajJa zaktinA AdhAre..." avalaMbane svasaMvedana thayuM che, puNya-pApanA AdhAre jJAna thatuM nathI." ke thayuM nathI. eTale jyAM sudhI jIvane anAdithI rAganA AdhAre jJAnanuM pariNamana che tyAM sudhI svasaMvedana thatuM nathI. jyAre e svabhAvanA avalaMbane Ave che tyAre jJAna, jJAnane vedatuM pragaTa anubhavagocara thAya che ane e sarvajJazaktine pragaTa karyA vinA nahi rahe. mumukSu - pUjya bhAIzrI:- hA. eTale e pote jJAnI ema kahe che ke mAro upayoga to have AtmAne ja avalaMbane che. mumukSu - vastunuM svarUpa e che. ajJAnIne nathI maLatuM paNa jJAnI to vede che, anubhave che. pUjya bhAIzrI - vedana apekSAe ema levAya ke upayogamAM to upayoganuM ja vedana che. je 17-18 gAthAmAM lIdhuM ke AbALa-gopALane anubhUtisvarUpa bhagavAna AtmA ja anubhavamAM AvI rahyo che. paNa enuM lakSa para upara hovAthI ene potAnA vedanano tirobhAva varte che. tirobhUta thaI jAya che. Avirbhata hoya to ene khabara paDe che. paNa AvirbhUta nahi thavAne lIdhe ene potAne e viSayano khyAla nathI. ene ajJAna kahevAmAM Ave che. e rIte ahIMyAM pahelo prazna nirAvaraNa jJAnasaMbaMdhIno che ene spaSTa karyo che. bIjo prazna emaNe jJAnInI vANI ane ajJAnInI vANImAM zuM taphAvata hoya ? kevA prakArano taphAvata hoya ? je vANI dvArA jJAnI-ajJAnI oLakhI zakAya che evo e vANIno prakAra che ke jene laIne kahenAra jJAnI che ke kahenAra ajJAnI che evI oLakhANa thaI zake che. to kayA muddA upara e oLakhANa thaI zake che ? be judA pADI zakAya che? e viSaya A patranI aMdara bahu sAro Avyo che. pAMca ParagraphmAM emaNe A uttara lakhyo che. A praznonA uttaramAM emaNe pAMca Paragraph lakhyA che. bahu sArI vAta kholI che. lagabhaga AvI vAta, AvuM spaSTIkaraNa A graMtha sivAya bIjA koI zAstramAM maLatuM nathI. je zAstra ApaNe vAMcIe chIe, adhyayana karyuM che e jotA A vANI saMbaMdhInuM, jJAnInI vANI kevI hoya ane ajJAnInI vANI kevI hoya ane ene kevI rIte oLakhI zakAya e Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 305 patraka-69 spaSTIkaraNa A graMthamAM A patra sivAya bIje ATaluM sarasa kyAMya nathI. AvI eka vizeSatA che. sarva jIvone eTale sAmAnya manuSyone jJAnI ajJAnIno vANIno bheda samajAvo kaThaNa che, e vAta yathArtha che,..." e vAta to prazrakAra sobhAgabhAIe lakhI che, ke badhA jIvone jJAnInI vANI ane ajJAnInI vANImAM zuM taphAvata hoya ? bheda eTale zuM aMtara hoya ? zuM taphAvata hoya ? e badhA jIvone samajAya jAya e vAta kaThaNa dekhAya che. evuM to bane evuM dekhAtuM nathI. evuM banatuM jovAmAM paNa AvatuM nathI. tamArI e vAta yathArtha che. huM paNa tamArA e abhiprAya sAthe saMmata chuM. kemake kaMIka zuSkazAnI zIkhI laIne jJAnInA jevo upadeza kare..." AmAM zuM che ? kayAM takalIpha thAya che ? ke sAmAnya je laukikajIvo che e laukikajIvone to jJAnano viSaya nathI, AtmAno viSaya nathI, AtmajJAnano viSaya nathI. eTale enI to evI vANI nathI. paNa AtmajJAnInA saMparkamAM gayA hoya, AtmajJAnanA graMthonuM adhyayana karyuM hoya ane ethI AtmajJAna viSayaka je kAMI vANI AvI hoya evI vANI pote paNa bolavAnuM zIkhe. evI paddhati, evI Style, evI bhASA, evA vacano ane evo prakAra. evo jJAnInA jevo zuSkajJAnI, ajJAnI paNa upadeza kare che. eTale temanA vacananuM samatulyapaNuM joyAthI zuSkajJAnIne paNa sAmAnya manuSyo jJAnI mAnI le che. ene sarakhuM lAge che. phalANA mahApuruSa che, jJAnI che e paNa Ama kahe che, A paNa Ama kahe che, evI ja rIte kahe che, evI ja vAta kare che, bIjI vAta karatA nathI. vAta sarakhI kare che mATe A paNa jJAnI che ane A paNa jJAnI che. evI rIte vicAre che. mumukSu :- zuSkazAnInuM lakSaNa zuM? pUjya bhAIzrI :- AmAM kaheze. e vAta Avaze. zuSkazAnInuM lakSaNa zuM ? jJAnInuM lakSaNa zuM? be vacce zuM phera che ? sthaLa phera kevA che? sUkSma phera kevA che? ghaNI vAto karaze. viSaya jarA sAro vicAravA jevo Avyo che. jIva bhUlo na paDe. A graMthanuM talasparzI adhyayana karyuM hoya to jIva bhUlo na paDe. zuM kahe che ? temAM vacananuM samatulyapaNuM joyAthI.." sarakhApaNuM joyAthI. zuSkazAnIne paNa sAmAnya manuSyo jJAnI mAne... sAmAnya manuSyo to jJAnI mAne Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 rAjahRdaya bhAga-13 paNa maMda dazAvAna mumukSu jIvo paNa tevAM vacanathI bhrAMti pAme;...' je mumukSuno hajI vikAsa nathI thayo, bahu sAmAnya koTInA je mumukSu che ene paNa ema lAge che ke kharekhara mahApuruSa jevI ja vAta kare che, emAM kAMI phera nathI. mATe A jJAnInI vANI che. enAmAM paNa jJAna che ema ApaNe svIkAravuM joIe, e jJAnane ApaNe mAnavuM joIe. ema karIne e bhrAMti pAme che ane ene jJAnI tarIke anusaraNa karavA lAge che. mumukSu jIvo paNa tevAM vacanathI bhrAMti pAme; paNa utkRSTadAvAna mumukSu... maMda dazAvAna mumukSujIvo bhrAMti pAme paNa utkRSTa dAvAna mumukSu puruSa zuSkajJAnInI vANI jJAnInI vANI jevI zabda joI prAye bhrAMti pAmavA yogya nathI...' zabdo evA ja hoya. zabdo paNa evA hoya, hAvabhAva paNa evA hoya. topaNa emAM ene bhrAMti thatI nathI. utkRSTa dazAvAna mumukSune bhrAMti nathI thatI. hajI AgaLa kaheze ke, madhyama dAvAna hoya che e paNa AnI aMdara bhUla kare che paNa utkRSTa dazAvAna bhUla karatA nathI. sAmAnya mANaso to bhUla kare. jeno A vicArelo viSaya nathI e to bhUla kare. paNa je mumukSuo A viSayane thoDA athavA ghaNA aMze vicAratA thayA emAM paNa jenI maMda dazA che ane jenI madhyama koTInI dazA che evA mumukSuo AvI vANI sAMbhaLIne bhrAMti pAme che. paNa utkRSTadAvAna mumukSu puruSa..' zAnInI vANI enI yogyatA e prakAre mApavAnI nathI eTale bhrAMti pAme che. paNa utkRSTa dAvAna mumukSu puruSa che, puruSa eTale AtmA, utkRSTa dAvAna mumukSu hoya te zuSkajJAnInI vANI ane jJAnInI vANI ekasarakhI joIne zabde enA jevI joIne paNa bhrAMti pAmavA yogya nathI. e bhrAMti na pAme. utkRSTa dazAvAna na pAme to pachI jJAnIne to pAmavAno prazna raheto ja nathI. kemake e to ethI AgaLanI dazAmAM AvI gayA. mumukSu :- madhyama dazAvAna ane maMda dazAvAnane ... to nukasAna thaI jAya ne? pUjya bhAIzrI :- hA, nukasAna thaI jAya. nukasAna thaI jAya. bane. khoTA rUpiyAne sAco rUpiyo mAnI ane le to pachI kiMmata to Avaze nahi. enI kAMI kiMmata Avaze nahi. e paristhiti che. eTale e prakAra banavA yogya che. kemake zuSkazAnInI vANImAM Azaye zAnInI vANInI tulanA hotI nathI.' zuM phera pADyo ? have emaNe ahIMthI zarUAta karI. A muddo emaNe nIcenA Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-679 307 ParagraphmAM paNa vAraMvAra doharAvyo che ke zuSkajJAnInI vANImAM ane jJAnInI vANImAM Azaya ekasarakhA hotA nathI. Azaya eTale zuM ? vicAraNIya prazna che to A che ke Azaya eTale zuM ? bahu moghama zabda emaNe lakhyo che. paNa sAmAnya ApaNe je Azaya vicArIe chIe enA karatA thoDoka UMDo viSaya levo joIe. koI mANasa prazaMsA kare topaNa eno sAro ja Azaya hoya evuM nathI hotuM. prazaMsA kare mATe Azaya prazaMsA karavAno hoya evuM to banatuM nathI. mATe zabda pramANe Azaya hoya ema mAnavAno ke vicAravAno prazna kharekhara raheto nathI. ane e to vyavahArika rIte, Practical rIte samajI zakAya che. jo mANasa kahenArano Azaya na pakaDI zake to zabdothI doravAI jAya to avazya bhUla khAI javAno che. enI bhUla thavAnI ja che. eTale Azaya eka judI vastu che. ene paNa ApaNe Azaya kahIe chIe. ahIMyAM jarA UMDANathI vicAra karIe to Azayane ema levuM joIe ke kahenAranuM kendrasthAna zuM che ? kendrabiMdu zuM che ? ene Azaya samajavo joIe. dAkhalA tarIke ke jJAnInI vANIno Azaya zuM hoya ? ke jJAnInI vANIno Azaya e hoya ke e vANImAMthI Atmahita thAya. AtmArtha sadhAya e jJAnInI vANInuM kendrabiMdu hoya che. game tyAMthI lyo e vAtane. game te Stage mAMthI e AtmAnuM hita thAya, AtmArtha sadhAya evA koI Azayane kendramAM rAkhIne, potAnA lakSamAM e vAtane kendramAM rAkhIne jJAnInI vANI chUTe che. kAraNa zuM? pote paNa Atmahita sAdhatA sAdhatA e vAta kare che. Atmahita sAdhavAnuM je prayojana, e prayojanane sAdhatA sAdhatA ethI viruddha to e kahevAnA ja nathI. kemake sAdhI rahyA che ane kahI rahyA che. mATe potAnI sAdhanA viruddha to koI jJAnI upadeza kare nahi. jJAnInI vANImAM A Azaya haMmezAM jaLavAyelo hoya che, jyAre ajJAnInI vANImAM te prakArano Azaya jaLavAto hoto nathI. kemake e pote paNa AtmAnuM hita sAdhatA nathI ane Atmahita kema sAdhavuM e sAdhananI ane sAdhanAthI e ajANyA che. bhale sAdhanAnI vyAkhyA AvaDatI hoya ke svarUpanuM avalaMbana laIne svarUpalInatA kare tyAre je AtmAnA zraddhA-jJAna-cAritra pragaTe tene mokSamArgarUpI mokSanuM sAdhana kahevAmAM Ave che. vyAkhyA sAcI che. chatAM paNa enA upadezamAM e Azaya jaLavAto nathI, e Azaya sacavAto nathI. kema ? ke enI bhIMsa enA upara nathI. Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-13 jJAnI e vANI jyAre kahe che tyAre e prakAranA bhAvanA AvirbhAvamAM Ave che. potAnA svarUpa upara enI bhIMsa hoya che. puruSArthanI bhIMsa kyAM hoya che ? akaSAyasvabhAva upara puruSArthanI bhIMsa hoya che. ane e bhIMsamAMthI je vANI chUTe che emAM e prakArano Azaya jaLavAIne Ave che. jyAre ajJAnInI vANIne rAganuM avalaMbana ane rAgano AdhAra hovAthI enI bhIMsa rAga upara cAle che, vartI rahI che. ane e prakAre e vANI nIkaLavAnI che. eTale baMneno eka Azaya, samatulya Azaya vANInI aMdara zabde ekasarakho hovA chatAM paNa e Azaya jaLavAto nathI, e Azaya sAcavI zakAto nathI. 308 'kemake zuSkajJAnInI vANImAM Azaye jJAnInI vANInI tulanA hotI nathI.' e jeTaluM tula eTale vajana Ape che teTaluM vajana (zuSkajJAnInI vANImAM hotuM nathI). Ane to sAdhanA varte che eTale e vajana jAya che. Ane sAdhanA vartatI nathI e vajana lAve cAMthI ? Ave kacAMthI ? AvI zake nahi. kadAca evuM joIne, jANIne, samajIne karavA jAya to kRtrimatA AvI jAya. je enI svabhAvikatA che, Naturality che e enI aMdara AvI na zake. kRtrimatA te kRtrimatA che, asaliyata che e asaliyata che. ane enI parakha utkRSTa mumukSu-e Line mAM pravezavAno adhikArI thayo che ene enI parakha Ave che ke Ane kRtrimatA che ke sahajatA che. ..keTalAka muddAo paNa emaNe spaSTa karyA che. pahelA jJAnInI vANI kevI hoya che e kahe che ke, jJAnInI vANI pUrvApara avirodha, AtmArtha upadezaka, apUrva arthanuM nirUpaNa karanAra hoya che;... pahelA vacanamAM traNa muddA lIdhA. pahelA vAkayanI aMdara traNa vAta lIdhI che ke, jJAnInI vANI pUrvApara avirodha...' hoya che. virUddha dharmanuM pratipAdana karatI vakhate paNa e pUrvApara avirodha hoya che. nitya ane anitya, zuddhatA ane azuddhatA. jJAnI sukhI paNa che ane jJAnI duHkhI paNa che. viruddha dharma che ne ? mizra paryAya che. ema padArthamAM AtmA nitya paNa che AtmA anitya paNa che. ane svabhAva anubhayasvarUpa paNa che. nitya ane anitya-ubhaya paraspara viruddha svabhAva che. ubhaya svabhAva paraspara virodhI che ane svabhAva anubhayasvarUpa paNa che. eTale ke jemAM nitya-anityapaNAno bheda joI zakAto nathI, anubhavI zakAto nathI. evuM je avirodhapaNuM che e jJAnInI vANImAM AvI zakavA yogya che. ajJAnInI vANImAM e pUrvApara avirodhapaNuM na Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 309 patrAMka-6 79 AvI zake. e khulAso emaNe trIjI lITIthI karyo. sarvathI utkRSTa guNa..." vANIno ane kahenArano sarvathI utkRSTa guNa je pUrvApara avirodhapaNuM te zuSkazAnInI vANIne viSe vartavA yogya nathI, kemake yathAsthita padArthadarzana tene hotuM nathI. ahIMyAM zuM kAraNa che ? jJAnamAM padArthadarzana nathI, anubhava nathI, bhAva bhAsyo nathI. mAtra eNe zIkhI lIdhelI vAta che emAM eNe kalpanA meLavI che ke padArtha Avo che... padArtha Avo che... padArtha Avo che. have padArthane to eTalA badhA guNadharma che ke keTalAka prasiddha hoya ane keTalAka zAstramAM paNa prasiddha na hoya. vaktavya hoya topaNa. jemake eka daSTAMta laIe ke, "gurudevanI vANImAM AtmAnuM jJAyakapaNuM bahu prasiddha thayuM. AtmA jJAyaka che, AtmA jJAyakasvarUpI che e vAta bahu prasiddha thaI. paNa AtmA apariNAmI che ane ajJAyaka che e vAta prasiddha na thaI. che kharo. apariNAmI che ane zaktipaNe to ajJAyaka che. ajJAyaka eTale zuM ? ke jJAna karavAnuM ene kArya nathI. pariNAma rahita hovAthI ka eTale kArya karanAra. apariNAmI ane ajJAyakanI e vAta prasiddha na thaI. avedaka, ajJAyaka. avedaka zabda to pote patramAM vAparyo che. pote ne pote. avedaka evo, apariNAmI evo AtmA. have jene bhAva na bhAsyo ke jJAyaka eTale kevo ? ene ema thayuM ke apariNAmI kevI rIte hoI zake ? sAruM thayuM ke e vakhate patro prasiddha nahotA eTale avedaka ke ajJAyaka zabda prasiddha na thayo. khAlI apariNAmI ja prasiddha thayo. topaNa kahe, evuM to hoya ja nahi. AtmA evo to hoya ja nahi. gurudeve' kAMI AtmAne evo kahyo nathI. eTale gurudeve kahyuM eTale huM zIkhyo chuM. ethI vadhAre huM kAMI zIkhyo nathI. gurudeva kahe che ke, bhAI ! mArI vANImAM paNa vAta to maryAdita Avaze. e sivAya je vANI bahAra e viSaya rahI gayo e paNa jema che ema samajavo to rahe che. na samajavAmAM Ave to AtmA evo nathI ema kahetA AtmAnA vAstavika astitvano enI aMdara niSedha thaI jAya che. mumukSu - kUTastha zabda ... pUjya bhAIzrI :- kUTastha ane apariNAmI. kUTastha eTale emane ema rahI jAya che. jo emanema na rahe to trikALa rahe kevI rIte ? trikALI kevI rIte hoya ? pAcho ekarUpa zabda sAMbhaLyo che. juo ! "samayasAramAM ane paramAtmaprakAzamAM ekarUpa zabda ane eka zabda to anekavAra Avyo che. to ekarUpa ane kUTasthamAM Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 rAjahRdaya bhAga-13 phera zuM che ? e kaho. ekarUpa zabda samajyA, zabdano artha samajyA, bhAvArtha samajyA paNa bhAva na bhAsyo to kUTastha AvyuM tyAM ema thayuM ke nahi, evo na hoya. to pachI ekarUpa ane kUTasthamAM kharekhara to phera ja nathI. kUTastha kaho ke ekarUpa kaho baMne eka ja che. paNa ekarUpanI hA pADe ane kUTasthanI nA pADe. eno artha zuM ? ke ekarUpane samajyA nathI. ema eno artha che. mumukSu:- ajJAyakanI vAta jarA... pUjya bhAIzrI - ajJAyaka eTale zuM? ajJAyaka ane avedaka eTale zuM? ke ka eTale kArya. to ene e kArya nathI. apariNAmI che ane pariNAmarUpI kArya nathI. pariNAmarUpI koI kArya nathI. baMdha ane baMdhanA kAraNarUpa pariNAma, mokSa ane mokSanA kAraNarUpa pariNAma. e koI pariNAmathI e abhAvarUpa che, zUnyarUpa che. traNa zabda vAparyA che. "jayasenAcAryadeve 320mI gAthAmAM A vAta karatA traNa zabda vAparyA che ke AtmA niSkriya che. kriyA vinAno che, pariNAma vinAno che. "niyi rUti vaze artha:' niSkriyano zuM artha karo cho ? ke koI jAtanA pariNAma nahi, koI jAtanI kriyA nahi. baMdhanI paNa nahi ane mokSanI paNa nahi. to jJAna to eka pariNAma che. jJAna paNa eka paryAya che, upayoga eka paryAya che. e jene nathI. je zaktisvarUpa che. A upayoga to vyakti che ane A zakti che. je zakti-vyaktino bheda na tAravI zake ane takalIpha paDe evuM che. mumukSu:- jJAyaka ane ajJAyaka vacce zuM bheda che ? pUjya bhAIzrI :- jJAyaka paNa e ja che ane ajJAyaka paNa e ja che. jJAyakasvarUpe kaho topaNa svabhAva kahevo che ane ajJAyakasvarUpe paNa kaho topaNa ene svabhAva kahevo che. jJAyaka kahIne jenAmAM jJAnanI zakti rahelI che ema kahevuM che. ajJAyaka kahIne jene koI pariNAma nathI ema kahevuM che. jJAnanuM paNa jene pariNAma nathI ema kahevuM che. mumukSu - pramatta paNa nathI ane apramatta paNa nathI. pUjya bhAIzrI :- hA, pramata paNa nathI ane apramatta nathI. eka zAkabhAva che. mumukSu - e ajJAyaka che ? pUjya bhAIzrI :- hA, e ajJAyaka che. jJAyaka te ja ajJAyaka che. paNa e Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-679 zabda aprasiddha che. 311 mumukSu H- niSkriya prasiddha thayo. pUjya bhAIzrI :- niSkriya prasiddha thayo yasenAcArya'nI TIkAthI. ane avedaka emanA patramAM Ave che. hajI annAyaka e nahotA letA paNa avedaka letA hatA. paNa e avedaka zabdathI paNa ghaNA bhaDakayA che. heM ! AtmA vedaka nahi ! atyAre to e jarA takalIpha paDe evo viSaya che. carcAmAM to ghaNI vAta AvI che. paNa badhI lIdhI nathI. kemake e to samAjamAM kA2Na vaga2 moTo khaLabhaLATa thAya. ekavAra to e vAta karelI che ke AtmA hai so aMdhA hai.' have ajJAyaka kaho ke aMdho kaho eka ja che ke nahi ? paNa e avaguNavAcaka che. eTale evuM bole nahi jaldI, bolAya nahi. paNa che to evA ja svarUpe. guNanA ne avaguNanA badhA vizeSaNo AtmAne lAgu paDe che. ekeya vizeSaNo lAgu na paDe evuM nathI. apekSA lagADatA AvaDavuM joIe. jemake AtmA zUnya che. A zUnyavAda kacAMthI Avyo ? bhagavAnanI vANImAMthI Avyo che. jema sAMkhya bhagavAnanI vANImAMthI pedA thayo, bauddha paNa bhagavAnanI vANImAMthI utpanna thayo, ema zUnyavAda paNa bhagavAnanI vANImAMthI ja utpanna thayo che. AtmA zUnya che. zenAthI zUnya che.? ke parathI zUnya che ane pariNAmathI zUnya che. kartRtvathI zUnya che. akartApaNe che. zUnyapaNuM Ave che. paNa enA anaMta guNothI zUnya che ema nathI, enA svabhAvathI zUnya che ema nathI. paNa apekSAe zUnyapaNuM che. paNa e avaguNa lAge. AtmA zUnya che to avaguNa lAge. paNa e avaguNa apekSAe to lAgu paDe che. e paNa eno eka guNa ja che. kharekhara to e enuM svarUpa che. evI rIte AcAryoe paNa evI ghaNI vAto kholI che. ghaNI vAto graMthomAM kholI che ke A vizeSaNa paNa lAgu paDe che, A vizeSaNa paNa lAgu paDe che, AvuM vizeSaNa paNa lAgu paDe che. dekhata rIte laukikamAM e vizeSaNa sAruM nathI kahevAtuM, topaNa AtmAne amuka rIte lAgu paDe che. evI ghaNI vAto karI che. samartha AcAryo hoya che. ? zuM kahe che ? ke yathAsthita padArthadarzana tene hotuM nathI;...' eTale jJAnIne padArthadarzana hovAthI enA jJAnamAM padArtha barAbara sAme che athavA padArtha sanmukha enuM jJAna varte che ane padArthane joIne vAta kare che. je vAta kare che te padArthane joIne kare che. mATe enI vANImAM kacAMya pUrvApara virodha hoto nathI. Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 jahRdaya bhAga-13 jyAre ajJAnInI vANImAM "ThAmaThama kalpanAthI yukta tenI vANI hoya che.' e vANImAM kyAMkane kyAMka eNe anumAna karyuM che, kyAMkane kyAMka eNe kalpanA joDI che. manathI eNe vicAra karIne AtmAne nakkI karyo che ke je manAtIta viSaya che. ene manathI eNe nakkI karI lIdho che. eTale jJAnInI vANI pUrvApara avirodha hoya che, AtmArtha upadezaka hoya che. game te vAta kare to jIvane Atmahita sadhAya, AtmAnuM duHkha TaLe ane AtmA sukhI thAya e AtmArtha che kharekhara to. evI Atmahitopadezaka hoya che. apUrva arthanuM nirUpaNa karanAra hoya che... A eka vAta jarA gUDha lIdhI che. jene e artha samajAya che athavA AtmAno bhAva e vANI uparathI bhAse che ene ema lAge che ke A koI apUrva vANI che ke je apUrva arthane nirUpaNa kare che, apUrva padArthane batAve che ane emanI vANIthI apUrva evo padArtha mane bhAsyamAna thAya che. potAnA jJAnamAM apUrva padArthanuM bhAsyamAnapaNuM thatuM hovAne lIdhe ane te prakAre jJAna apUrvatAne pAmyuM hovAne lIdhe je vANInA nimitte e jJAna thAya che e vANI paNa apUrva che ema kahevAmAM Ave che. 'Atmasiddhi zAstramAM emaNe saddagurunA lakSaNamAM e vAta vAparI che. apUrva vANI paramakRta sadguru lakSaNa yoga." zrata to vANI che, dravyakRta vANI che. e paramazrata che, AtmAnuM parama hita karanArI che. e apUrva che e zabda emaNe tyAM paNa vAparyo che. ahIMyAM thoDuM vadhAre spaSTIkaraNa che ke apUrva arthanuM nirUpaNa karanAra hovAthI kyAre paNa Atmahita thAya e apUrva vAta evo artha, evo bhAva bIjAnI vANImAM Avato nathI, je jJAnInI vANImAM Ave che. apUrva padArthane e prakAzita kare che. apUrva bhAvane e prakAzita kare che ane sAMbhaLanArane paNa tevI ja apUrvatA bhAsatI hovAthI e apUrva vANI che ema kahevAmAM Ave che. evA apUrva arthanuM nirUpaNa karanAra hoya che;" A zabda "gurudevanI vANI mATe bahenazrI" avAranavAra vAparatA. "gurudeva'nuM vyAkhyAna game teTalI vAra sAMbhaLIe topaNa amane to apUrva apUrva lAgyA kare che. ema kahetA amane to apUrvatA ja lAgyA kare che. keTalAka jIvone kaMTALo Ave, keTalAka jIvone ema thAya ke A to roja enI e vAta AtmAnI ne AtmAnI kare che ke AtmA jJAnasvarUpI che ane bhinna che, rAgathI bhinna che, svabhAvathI abhina che. ane moTA bhAganA Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 313 patrAMka-679 zabdonI vAto to tenI te paNa lAge. paNa e zabdo tenA te che, bhAva tenA te nathI. e pote kahetA hatA ke bhAva apUrva Ave che. to jene e bhAvanI apUrvatA bhAse che ene kahenAranA bhAvanI paNa apUrvatA bhAse che ane potAne paNa pariNAmamAM apUrvatA vartI rahI che. eTalA mATe ene apUrva vANI, apUrva arthanuM nirUpaNa ka2nA2 evI vANI kahevAmAM Ave che. 'apUrva arthanuM nirUpaNa karanAra hoya che; ane anubhavarahitapaNuM hovAthI....' juo ! A cothuM vizeSaNa lIdhuM. pahelA traNa vizeSaNa lIdhA ne ? pUrvApara avirodha, AtmArtha upadezaka, apUrva arthanuM nirUpaNa karanAra..' cothuM anubhavasahitapaNuM hovAthI...' emAM emano anubhava jhaLake che. jJAnInI vANImAM anubhavano raNakAra hoya che. pahelA rokaDA rUpiyA khakhaDAvatA ne ? jovAmAM ekasarakho lAge. are...! sAcA karatA khoTo, ujaLo ne sarasa lAge majAno. navo tAjo pADelo hoya to Highclass lAge. paNa khakhaDAve to sAcAno je cAMdIno raNakA2 hoya e cAMdI vagaranA rUpiyAno raNakA2 hoya nahi. athavA cAMdImAM bheLaseLa karI hoya. kalAI, sIsuM nAkhI dIdhuM hoya topaNa raNakA2mAM phe2 paDI jAya. mANasa rUpiyA khakhaDAvIne raNakA2 52khe che. vANIno raNakAra 5rakhatA nathI, pakaDatA nathI. A savAla che. rUpiyAno raNakAra barAbara paNa.. zIkhe. navA navA dukAne bese to zIkhe. ke A barAbara khakhaDe che ke nahi ? jo Avo khakhaDe to sAco, Avo na khakhaDe to sAco nahi. Practice ka2vI paDe. sAMbhaLyAthI AvaDe ? rUpiyAno raNakA2-enuM varNana game teTaluM karo. sAMbhaLavAthI eno raNakA2 parakhatA AvaDI jAya ? e to sAMbhaLavA besavuM ja paDe. khakhaDAvAnI Practice ka2vI paDe. 50-200-500 rUpiyA khakhaDAve pachI ene bese ke A raNakAra barAba2, A raNakAra barAba2 nahi. e Practice no viSaya che, Prctical jJAna che. Theortical jJAna emAM kAma nathI AvatuM, pahoMcatuM nathI. ema ahIMyAM paNa jJAnInI vANI sAMbhaLIne, ajJAnInI vANI sAMbhaLIne raNakAra parakhatA zIkhavuM joIe ke jJAnInI vANIno kevo raNakAra che. ? to jJAnI-ajJAnI judA paDe. nahitara judA paDI zake nahi. zuM kahe che ? 'anubhavasahitapaNuM hovAthI... anubhavano emAM raNakAra hovAthI AtmAne satata jAgRta karanAra hoya che.' pAtratAvALAmAM zuM vizeSatA che ? ke je jIva pAtra hoya che ene parakhavA mATe jJAna laMbAvavuM paDatuM nathI. e to Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 rAjahRdaya bhAga-13 ema ja kahe che ke A mahApuruSanI, jJAnI puruSanI vANI sAMbhaLIne mArA AtmAmAM mokSanA bhaNakAra vAge che. emano raNakAra evo che ke mane aMdarathI bhaNakArA Ave che. utkRSTa dazAvAna mumukSune to kudaratI paDagho aMdara bIjo paDe che. eTale ene parIkSA sudhI jAvuM ja nathI paDatuM. ene sIdho eno AtmA ja pokAra kare che ke A vANI jJAnInI che, jJAnI vagara A vANI AvI hoya zake nahi. gurudeva' A vAta karatA hatA ke atyAre je vANI Ave che e mokSanA bhaNakArA laIne Ave che. jo jIva pAtra thaIne sAMbhaLe to enA AtmAmAMthI mokSanA bhaNakArA vAgyA vinA rahe nahi. bahu zarUAtanA pravacanomAM AtmadharmamAM e vAto vAMcelI che. mokSanA bhaNakAra letI vANI Ave che. enuM kAraNa "anubhavasahitapaNuM hovAthI..." e eka cothuM vizeSaNa lIdhuM. AtmAne satata jAgRta karanAra hoya che. e pAMcamuM vizeSaNa lIdhuM. sAMbhaLanAra jIvone AtmajAgRtimAM laI Ave. AtmAnI jAgRtino viSaya je jJAnInI vANImAM Ave e ajJAnInI vANImAM eTalA mATe na Ave ke ene jAgRti vartatI nathI. kyAMthI lAve ? e viSaya enI vANImAM Ave nahi. kemake e viSaya tyAM maulikatA dhAraNa kare che. AtmajAgRtino je viSaya che, jene AtmajAgRti vartatI hoya ane e saMbaMdhInI maulikatA AvI jAya che. e vANImAM e maulikatA jhaLake che to sAMbhaLanArane paNa ema lAge che ke A vANI mane jAgRta kare che. mArA svabhAvane jAgrata karanAro aMdara dhvani che. A vANIno aMtara dhvani AtmajAgRtino che. e AMtaradhvanine Under tone ne AtmajAgRtine yogya je mumukSajIva hoya che e ene parakhI le che. e pAMcamuM vizeSaNa thayuM. zuSkazAnInI vANImAM tathArUpa guNo hotA nathI. zuSkajJAnInI vANImAM A je kahyAM tevA guNa tenI vANImAM hotA nathI, hoI zakatA paNa nathI. mumukSu - 'gurudevazrI' pharamAvatA pAMDe pAMDe photarA khAMDe. pUjya bhAIzrI :- hA, eTale e to emAM mULa mAla na Ave. je mAla Avavo joIe e mAla na Ave. e Azaya zabdamAM emaNe e vAta goThavI che. vANImAM Azaye jJAnInI vANInI tulanA hotI nathI. e Azaya che e eno mAla che. Azaya vagara badhuM photarA jevI vANI lAge che. Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-679 315 e Adi nAnA prakAranA bhedathI..." e sivAya paNa. Adi eTale vagere vagere. hajI nIce eka-be vAta karaze. A Adi nAnA prakAranA bhedathI jJAnI ane zuSkazAnInI vANInuM oLakhANa utkRSTa mumukSune thavA yogya che. utkRSTa mumukSune A oLakhANa thavA yogya che. cAlu mumukSune, madhyama koTInA mumukSune, jaghanya mumukSune, sAdhAraNa mumukSune e oLakhANa thavA yogya nathI. ene ajJAnInI vANI paNa jJAnInI vANI ja lAge che ane emAM e bhrAMtie e rIte pAmI jAya che. mumukSu - zuM karavuM to ? pUjya bhAIzrI - utkRSTa mumukSu thavuM. utkRSTa mumukSu na thAvuM ane jJAnIajJAnInI vANIno bheda oLakhAya javo e be vAta to banavAnI nathI. camA AvyA hoya ane cazmA paheravA nathI. be vAta kevI rIte bane ? ene utkRSTatA, potAnI mumukSatAnI taiyArI karavI paDe evuM che. jo mumukSutAnI taiyArI na kare to geraraste doravAI jAya, bhrAMtimAM AvI jAya ane Akho rasto bIjo thaI jAya. "e Adi nAnA prakAranA bhedathI jJAnI ane zuSkazAnInI vANInuM oLakhANa utkRSTa mumukSune thavA yogya che. jJAnIpuruSane to sahajasvabhAve tenuM oLakhANa che..." jJAnI to pote sahajasvabhAva pariNamanazIla che emanuM to. sahajasvabhAve pariNamI gayA che. kemake pote bhAnasahita che. ene to AtmAnuM bhAna varte che. to bhAnamAM koI bole ane bebhAnapaNAmAM bole ene khabara kema na paDe ? bhAnavALAne khabara paDe. bebhAna hoya ene bebhAnapaNAnI khabara na paDe. bhAnavALAne to bhAnavALAnI paNa khabara paDe ane bebhAnapaNAnI paNa khabara paDe - jJAnIpuruSane to sahaja svabhAve tenuM oLakhANa che, kemake pote bhAnasahita che, ane bhAnasahita puruSa vinA A prakArano Azaya upadezI zakAya nahIM" juo ! bIjI vAra A vAta lIdhI. jyAM sudhI AtmabhAna na hoya, AtmabhAna vartatuM na hoya tyAM sudhI evo Azaya vANInI aMdara pragaTapaNe upadezamAM AvI zake nahi. je AtmArthane kendramAM rAkhIne je AzayathI vANI nIkaLe e AtmArtha na sAdhatA hoya evA jIvone e viSaya potAnA lakSamAM athavA ... hovAne lIdhe e saMbaMdhInI vANI ene evI rIte AvI zakatI nathI. Ave ja nahi karavI hoya topaNa thaI zake nahi. e paristhiti kudaratI hoya che. eTale bhAnasahita puruSa vinA A prakArano Azaya upadezI zakAya nahIM, ema saheje te jANe che." ema Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 rAjahRdaya bhAga-13 jJAnI puruSa to saheje jANe che ke A jJAnI che mATe Avo Azaya Ave che. jJAnI na hoya to Avo Azaya Ave nahi. evA Azayano eka namuno vicAravo hoya to vicArI zakAya che. samayasArano 47 zaktino je viSaya che ane e viSaya upara gurudevanA je pravacana che emAM Azayano Common factor che. lyo ThIka ! AcArya mahArAje e vAta bahu TUMkA zabdomAM sUtra jevI eka eka vacanamAM karI che. eka zaktinI vyAkhyAnuM eka ja vacana lIdhuM che. emAM koIvAra to cAra zabdamAM e vacana pUruM karI de, to koI vakhata cauda zabdamAM paNa pUruM kare. paNa eka ja vacanamAM vyAkhyA eka eka zabdanI paribhASA karI che topaNa e paribhASAnI aMdara viziSTatA che. e viziSTatA AzayarUpa che ane e Azaya gurudevanA ane potAnA jJAnamAM AcArya mahArAjano Azaya grahaNa thayelo che ane e Azaya emanI vANImAM paNa pragaTa thayelo che. enI vAta e che ke guNanI paribhASA hovA chatAM. vAta to zakti eTale guNa che. zaktinI e vyAkhyA hovA chatAM e zakti zuddhapaNe Ama pariName che e zailIthI vyAkhyA che. je kahe che e to vAda athavA pravAda che. vAda eTale vANI, pravAda eTale vizeSa vANI. paNa e vANImAM eno dRSTikoNa zuM che ? kyA Angle thI e vAtane mUke che. 'gurudeva' paNa jyAre 47 zaktino e viSaya hAthamAM le che tyAre e DhabathI. le che ke, tArA AvA guNane jo. Avo pariNamavAno jeno svabhAva che evo guNa che ema jotA e guNa pariNamavA lAge che. juo ! Azaya kayAM nIkaLe che? guNano Ama pariNamavAno svabhAva che. zuddhapaNe pariNamatA Ama pariNamavAno svabhAva che. e svarUpe e guNane jotA jonArano e guNa ema pariNamavA lAge che. ema Azaya sIdho laI lIdho che. e zailI je lIdhI che e zailI bahu UMDANathI avagAhana karavA jevI che, avalokana karavA jevI che. e Azaya ajJAnInI vANImAM AvI zake nahi. vizeSa laIzuM... Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 79 tA. 21-4-1991, patrAMka - 679 pravacana naM. 305 317 'zrImad rAjacaMdra' vacanAmRta, patrAMka-679, pAnuM-496. pahelethI patra ja pharIthI laIe. OM sadgurucaraNAya namaH. AtmaniSTha zrI sobhAga pratye, zrI sAyalA. phAgaNa vada 6nA kAgaLamAM lakhelA praznonuM samAdhAna A kAgaLamAM saMkSepathI lakhyuM che, te vicArazo.' pAMca praznonA uttara A patramAM emaNe ApyA che. phAgaNa vada 6nA patrano utta2 phAgaNa vada 9me e rIte Apyo che ke have pachI thoDA vakhatamAM tamane tamArA lakhelA praznono thoDA divasomAM banaze to keTalAka patromAM uttara lakhI zakIzuM. pahelo prazna nirAvaraNajJAna saMbaMdhIno hovA yogya che. prazno ApaNI pAse nathI. paNa utta2 upa2thI ApaNe anumAna karI zakIe ke pahelo prazna nirAvaraNajJAna kone kahevuM ? (e hovA yogya che). kSayopazama vadhe, jJAnAvaraNInuM AvaraNa eTaluM khase ene nirAvaraNajJAna kahevuM ? ke nirAvaraNajJAna kahevAno koI bIjo prakAra che ? sAmAnya rIte zAstranA ane karaNAnuyoganA abhyAsI jIvo jJAnAva2NIno kSayopazama thAya eTale jJAnAvaraNI jeTaluM khase eTaluM jJAna nirAvaraNa thayuM ema AgamapaddhatithI mAne che. ahIMyAM uttara adhyAtmapaddhatithI che, AgamapaddhatithI nathI. jJAnAvaraNI jeTaluM khase eTaluM jJAna Ava2Na ghaTe, AvaraNa jJAnane ghaTe e vAta Agamapaddhatie barAbara che topaNa ahIMyAM e pUchavAno paNa abhiprAya nathI ane e kahevAno paNa abhiprAya nathI. ahIMyAM kahe che ke je jJAnamAM dehAdi adhyAsa maTyo che,...' athavA anubhavanuM AvaraNa khasyuM che, lyo ! jANavuM, ghaNuM jANavuM, vadhu jANavuM, sarva jANavuM. e jANavAnA vizeSatA sAthe kaSAyanI maMdatAne saMbaMdha che. emAM nimitta kaSAyanI maMdatA paDe che. jema jema UghADa vadhato jAya che. kaSAyanI maMdatA vadhe to sAme Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 rAjahRdaya bhAga-13 nimitta-naimittakasaMbaMdha jJAnAvaraNI kSayopazama paNa vizeSa thAya ane jJAna ughaDe. paNa jJAnanA ughADamAM nigodathI mAMDIne zarUAta thAya che. nigodamAM jJAna ghaNuM avarAyeluM che. ane nigodathI jyAre zarUAta thAya che to anAdi ajJAnI jIvane bahirlakSI ughADa vadhe che. ane evo ughADa... mumukSu - nigodathI mAMDIne ? pUjya bhAIzrI - nigodathI mAMDIne. nigodamAM ekadama avarAyeluM jJAna che. pachI beindriya thAya, traNaindriya thAya, caturaindriya thAya, paMcendriya thAya, saMzI paMcendriya thAya. to tyAM kaSAyanI maMdatAnuM nimitta che. bIjuM kAraNa nathI. kemake tyAM buddhipUrvakano bIjo koI prayAsa to che nahi. e bahirlakSI jJAnano je vikAsa thAya che. enAthI hajI Atmahita sadhAtuM nathI. Atmahita sAdhavAmAM enuM sAdhana nathI. e sAdhanabhUta nathI. kemake evo anaMta vAra ughADa vadhyo che ane ughADa vadhIne agiyAra aMga ane nava pUrva sudhI paNa anaMta vAra jJAnAvaraNInA kSayopazame pravartavAnuM rAkhyuM che. topaNa jIvane Atmahita sadhAyuM nathI. Atmahita sAdhavA mATe svAnubhUtinuM AvaraNa khasavuM joIe. eTale tyAM jANavAno viSaya Avyo, ahIMyAM vecavAno, anubhavavAno viSaya Avyo. juo ! adhyAtmanA prakaraNamAM anubhavanI pradhAnatA che, jANavAnI nahi. jJAnI keTaluM vadhu jANe che enI sAthe saMbaMdha nathI. (paNa) jJAnI keTalo vadhu anubhava kare che enI sAthe eno saMbaMdha che. be Branch judI judI che. che jJAnano paryAya paNa beya zAkhA juduM juduM kAma kare che. jANavAnI zAkhA juduM kAma kare che, vedanAnI zAkhA juduM kAma kare che. baMneno svadharma judA judA prakArano che. "paMcAdhyAyI"mAM e viSayane svAnubhUlyAvaraNa tarIke lIdho che. svAnubhUtinuM AvaraNa maTe nahi tyAM sudhI svAnubhUti na thAya ane svAnubhUti na thAya, tyAM sudhI pratyakSa anubhava na thAya, tyAM sudhI ene samyagdarzana na thAya, tyAM sudhI svarUpAcaraNa na thAya ane mokSamArga zarU na thAya. eTale ahIMyAM kAle ApaNe vAMcyuM che paNa Aje vaLI khulAso bIjI rIte Ave che. kAle A viSaya evI rIte nathI cAlyo. je jJAnamAM dehAdi adhyAsa maTyo che... kemake prazna nirAvaraNajJAnano che. nirAvaraNajJAna ame kone kahIe chIe ? amArA lakSamAM nirAvaraNazAna eTale kaI vAta che ? ke je jJAnamAM dehAdi Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-679 319 adhyAsa maTyo che, ane anya padArthane viSe ahaMtAmamatA vartatAM nathI... mArApaNuM vartatuM nathI. anya padArthane viSe ahaMtAmamatA eTale potApaNuM thatuM nathI. zarIra to mAruM nahi paNa A kuTuMba paNa mAruM nahi, A gha2 mAruM nahi, bIjA je saMyogo prArabdhakarmanA udayathI loko enA mAne ke, bhAI ! A badhI cIja enI gaNAya, emAM eno adhikAra che, eno saMbaMdha che, ApaNo saMbaMdha nathI. evuM je prArabdhane laIne potApaNuM vyavahAre jaNAya che e sAcuM nathI paNa jUThuM chuM. kemake AtmA to bhinna-bhinna rahe che. koI AtmAmAM AvatuM nathI, AtmA koImAM jato nathI. athavA koI cIja AtmAnI thatI nathI. koI kuTuMba parivArano ekapaNa sabhya AtmAno thato nathI. kharekhara koIno koI sago nathI. 5ramArthe jovAmAM Ave to koI AtmA, koI AtmAno koI sago nathI. 'AnaMdaghanajI'e to e gAyuM che, "sAcuM re sagapaNa sAdharmI taNuM, bAkI badhI jaMjALa re.' zuM zabda vAparyo che ? kuTuMbanA kAryone, kuTuMbanA saMbaMdhone jJAnIoe jaMjALa gaNI che ane sAdharmInA saMbaMdhane kauTuMbika saMbaMdha gaNyo che. ane sAdharmImAM mumukSuthI mAMDIne, jJAnIothI mAMDIne, muniothI mAMDIne, arihaMtothI mAMDIne, siddho sudhI badhA AvI jAya che. eTale bhagavAna kuMdakuMdAcArye paMca parameSThIne AmaMtraNa ApyuM ne ? mArA dIkSAnA prasaMge huM Apa saune kaMkotrI lakhuM chuM. padhArajo. 'gurudeva' to bahu malAvatA hatA. emano viSaya hato ne ? siddha bhagavAnane AmaMtraNa mokale to siddha bhagavAna kevI rIte u52thI nIce Ave ? bIjA to manuSyalokamAM che. ene paNa nIce utAre che. bhakto bhagavAnane nIce utAre che. kevI rIte utAratA haze ? ke jJAnamAM laI Ave che, bhAvamAM laI Ave che ke tame amArA hRdayamAM birAjo cho. atyAre tame siddhAlayamAM birAjatA nathI paNa amArA hRdayamAM pratyakSapaNe birAjo cho. evI rIte emane nIce laI Ave che. zuM kahe che ? ke je jJAnamAM dehAdi adhyAsa maDhyo che...' patra pharIthI lIdho che. ane anya padArthane viSe ahaMtAmamatA vartatAM nathI, tathA upayoga svabhAvamAM pariName che,...' juo ! upayoga potAnA svarUpamAM pariNamI jAya che. vyApyavyApakabhAve asaMkhya pradeze svabhAvamAM tanmaya thaIne, lIna thaIne upayoga pariName che athavA jJAna potAnuM svarUpapaNuM bhaje che. jJAnamAM evo anubhava thAya che ke huM mArA siddha svarUpe chuM, mAruM siddha svarUpa mane pratyakSa anubhavAya che. tethI mAruM jJAna Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 jahRdaya bhAga-13 mArA svarUpane bhaje che. svarUparUpe thaIne svarUpapaNe bhaje che. evuM je jJAna e jJAnane nirAvaraNa jJAna kahIe. have ene nirAvaraNa zuM karavA kIdhuM ? oluM AvaraNa na lIdhuM ane A AvaraNa zuM karavA lIdhuM? AvaraNa eTale ADaza. AvaraNa eTale ADaza. eka paDaLa ADuM AvI jAya. jema AMkhamAM aMdaramAM koI paDaLa AvI jAya, aMdaramAM kacaro ke bIjuM, trIjuM, to AMkha jovAnuM kAma na karI zake. ema potAnA svarUpane pote anubhavI zakato nathI, vedI zakato nathI tyAre ene potAnA svarUpane anubhavavA mATenuM koI AvaraNa che. bhale e bhAva AvaraNa che. paNa e bhAvaAvaraNa jyAM sudhI khasatuM nathI tyAM sudhI e jJAna nirAvaraNapaNAne pAmyuM nathI. potAnuM svarUpa kevuM che ke jene khabara nathI, evo eka bhAvano paDado, mithyAbhAvano paDado ADo che. e jIvane AvaraNa che. e AvaraNa khase tyAre jJAna nirAvaraNa thayuM kahevAya. e apUrva nirAvaraNatA che. jJAnAvaraNI vadhaghaTa thAya ane khase e pUrvApara nirAvaraNatA che. evo anaMta vAra manuSya thayo, anaMta vAra ekendriya thayo, anaMta vAra pAcho manuSya thayo. mumukSu - mithyAtvanuM moTuM AvaraNa che. pUjya bhAIzrI :- mithyAtvanuM, ajJAnanuM moTuM AvaraNa che. ane e parapadArthane svapaNe, ahaMpaNe potArUpe anubhave che e ja bhAva che, bIjo koI bhAva nathI. e mithyAtvabhAva athavA ajJAnabhAva zuM che ? ke zarIrane ane zarIra sivAyanA bIjA prArabdhayoge saMyogamAM rahelA padArthone potApaNe jANe che, anubhave che, svIkAre che. te ja ene svAnubhUtimAM AvaraNa che. mumukSu :- AvaraNa eTale vyavahAranaya... pUjya bhAIzrI:- nahi. AvaraNa eTale zuM ke potAnA.. mumukSu:- vyavahArathI AvaraNa che ema ? pUjya bhAIzrI - paryAyamAM je AvaraNa che e paryAya apekSAe vyavahAra che ane potAnA ja pariNamanamAM e doSa che mATe e azuddhanizcaya paNa che. vyavahAra paNa che ane azuddhanizcaya paNa che. zuddhanizcaya nathI. zuddhanizcayamAM potAno zuddha AtmA che. e nirAvaraNajJAna saMbaMdhIno je prazna che eno uttara Apyo che. bIjo prazna che e jJAnI-ajJAnInI vANI samajavA saMbaMdhIno che. zAstrajJAnavALA evuM ja kahe topaNa jJAnI che ke ajJAnI che ? e kevI rIte amane Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 321 patrAMka-69 samajAya? mumukSanI bhUmikAmAM evI eka samasyA che. eno khulAso che. sarva jIvone eTale sAmAnya manuSyone jJAnI ajJAnInI vANIno bheda samajAvo kaThaNa che, e vAta yathArtha che;" sAmAnya mANaso A jJAnI che ke ajJAnI che ema vANI uparathI bheda pArakhI zakatA nathI e vAta yathArtha che. kemake sAmAnya mANaso e viSayanA e niSNAta nathI, e viSayanA e jANakAra nathI. tethI zabda athavA upadeza evo joIne ene ema lAge che ke A paNa jJAnI hoI zake che. kemake kaMIka zuSkajJAnI zIkhI laIne jJAnInA jevo upadeza kare" have ahIMyAM zuSkazAnI zabda zuM karavA vAparyo che e khulAso nathI thayo. zuSkatA ane bhAvathI bhIMjAyeluM. be pratipakSa che. pariNamanamAM je potAno svabhAvabhAva che e svabhAvabhAvano pariNAmamAM AvirbhAva thAya tyAre e pariNAma svabhAvathI, svabhAvabhAvathI raMgAyeluM pariNAma che. jemAM evo adhyAtmabhAva, svabhAvabhAva jenA pariNAmamAM pragaTa nathI paNa chatAM e ja bhASAnA vAcaka zabdono prayoga, thAya che. bhAva nathI paNa bhASAno prayoga che to e bhAva vagaranI vANImAM bhAvanuM bhIMjAvApaNuM AtmAne nahi hovAthI e vANIne zuSkavANI athavA e jJAnane zuSkajJAna kahevAmAM Ave che. nahitara jevuM jJAna hoya evA bhAvathI e jJAna raMgAyeluM hovuM joIe. jema A kaSAyalezyA thAya che to jJAna raMjAyamAna thAya che ne ? kaSAyayogathI raMjIta thAya che. evI rIte akaSAyabhAvathI raMgAyeluM thavuM joIe. jo akaSAyabhAva bhASAnI aMdara prayoga thato hoya to bhAvamAM paNa akaSAyabhAvano raMga caDavo joIe. e akaSAyabhAvano raMga nathI caDato, svabhAvabhAvano raMga nathI caDato ane bhASA e saMbaMdhInI Ave che to e bhASAne paNa zuSkavANI kahevAya che, e jJAnane paNa zuSkajJAna kahevAmAM Ave che. evo ahIMyAM artha samajavo. kemake kaMIka zuSkazAnI zIkhI laIne jJAnInA jevo upadeza kare, eTale temAM vacananuM samatulyapaNuM joyAthI..." eTale sarakhuM vacana joyAthI "zuSkazAnIne paNa sAmAnya manuSyo jJAnI mAne.... zuSkajJAnIne paNa sAmAnya manuSyo jJAnI mAne. maMda dazAvAna mumukSu jIvo paNa tevAM vacanathI bhrAMti pAme;" sAmAnya manuSyone e khabara nathI hotI paNa maMdadazAvALA mumukSuo hoya che ene paNa bhrAMti thAya che, ene paNa khyAla nathI Avato ke AmAM jJAnInI vANI ane ajJAnInI Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 rAjahRdaya bhAga-13 vANImAM zuM pharaka paDe che, e khyAla ene nathI Avato. bhrAMti pAme eTale e zuSkajJAnIne zAnI mAne. mumukSu :- ....yogyatA na dekhAtI hoya,.. pUjya bhAIzrI :- na dekhAtI hoya. pUjA kare, bhakti kare, dayA-dAna kare. eTale zubhabhAvamAM hoya, zukriyAmAM hoya paNa adhyAtmabhAvamAM na hoya ane pariNAmamAM adhyAtmakriyA na hoya. zuSkajJAnI eTale ghaNA olA svacchaMdI mAnI le. ke azubhayogamAM pravarte ane adhyAtmanI bhASA bole mATe e zuSkajJAnI ke nizcayAbhAsI che, evuM nathI. evuM ekAMte nathI. evuM paNa hoya ke je vyavahArAbhAsI ane je vyavahAranI kriyA hoya evI ubhayAbhAsIne paNa kriyAo hoya che. emAM nizcayano AbhAsa hoya ane vyavahArano paNa AbhAsa hoya. baMne AbhAsa hoya che. ane baMne AbhAsa hoya tyAM bhrAMti thavAno saMbhava vizeSa rahe che. potAne paNa e bhrAMti thAya, bIjAne paNa e bhrAMti thAya che. paNa utkRSTadazAvAna mumukSu puruSa zuSkajJAnInI vANI jJAnInI vANI jevI zabda joI prAye bhrAMti pAmavA yogya nathI....' paNa utkRSTa mumukSu che te jJAnInI vANI jevA ja zuSkazAnInA vANInA zabdo joIne ene ghaNuM karIne bhrAMti nathI thatI. prAye eTale ghaNuM karIne nathI thatI. have kema ema che ? ke, utkRSTa mumukSu che e pote AtmAno Azraya karavA mATe taiyAra thayo che. enAmAM AtmArthAtA varte che. utkRSTa mumukSumAM AtmArthAtA varte che. ane e AtmArtha potAnA bhAvamAM vartato hovAthI evo AtmArtha kahenA2mAM varte che ke nahi ? enI parIkSA ene potAnA anubhava u52thI, potAnA cAlatA pariNAma upa2thI hoya che. eTale sAmAnya mumukSu athavA maMda dazAvAna mumukSu athavA madhyama koTInA mumukSu ane utkRSTa dAvAna mumukSu evA traNa bheda emaNe A patranI aMdara mumukSunA pADyA che. pote to pADyA emanA jJAnamAM je rIte vAta hoya e rIte. ApaNe kevI rIte samajavuM ? je jIvane hajI AtmArtha zarU nathI thayo, mumukSune yogya pUjA, bhakti, zAstra svAdhyAya Adi kare paNa aMtaramAM potAno AtmArtha hajI jene zarU nathI thayoAtmArthIpaNuM jene nathI AvyuM tyAM sudhI ene jJAnInI vANImAM rahelo AtmArtha nathI samajAto ane ajJAnInI vANImAM e AtmArthano abhAva che e nathI samajAto. Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-679 323 AtmArthano abhAva ane AtmArthano abhAva paraspara sApekSa che. eka samajAya to bIjo samajAya. to je jIva AtmArthamAM nathI Avyo e jJAnInI vANI ane ajJAnInI vANImAM AtmArthane judo nahi pADI zakato hovAthI ene khabara nathI paDatI ke A jJAnI che, ke A ajJAnI che. ajJAnIne kadI jJAnI paNa mAnaze, jJAnIne kadI ajJAnI paNa mAnI besaze. kemake ene khabara nathI ke mArA bhAvamAM AtmArtha zuM che ? kahenAranA bhAvamAM AtmArtha zuM che ? e vAtanI ene khabara nathI paDatI. mumukSu:- prAya zabda kema vAparyo che ? pUjya bhAIzrI:- prAya eTale zuM che ke eTalI badhI paripakavatA AtmArthInI na hoya. | mumukSu :- ... pUjya bhAIzrI - hA. utkRSTa dazAvAna puruSa ghaNuM karIne to na bhUle. koIka apavAdamAM koI bhUle. saMbhava che. kemake hajI jJAnadazA AvI nathI, bhAna thayuM nathI. je emanI AMkha che emAM bahu co viSaya che. jhINI vAta paNa emaNe lakSamAM lIdhI che. jhINAmAM jhINI vAtane lakSamAM lIdhI che. jIva bhUle to kayAM sudhI bhUle ? ema kahevuM che. kemake zuSkazAnInI vANImAM Azaye jJAnInI vANInI tulanA hotI nathI.' zuSkazAnInI vANImAM, je jJAnInI vANImAM Azaya hoya che te Azaya hoto nathI. jJAnInI vANInuM sarva vistAranuM kendrasthAna, kendrabiMdu eka AtmArtha ja hoya che. eTale to emaNe e vAta lIdhI che. AtmArtha upedazaka emanI vANI hoya che. emAM AtmArthano upadeza rahelo che. (koI kahe, paNa evI bhASAmAM upadeza to zuSkajJAnInI vANImAM paNa che. to ene AtmArtha upadeza kema na kahevo ? ke kema na gaNavo ? e AtmAne upAsatA nahi hovAthI. jJAnI AtmAne upAse che tethI enI vANImAM AtmAno upadeza che ene nimitta naimitika saMbaMdha che. paNa jene AtmAnI upAsanA AvaDatI ja nathI, khabara ja nathI karI zakato nathI, e raste Avyo nathI, caDyo nathI, e zabdo bhale evA kahe paNa enI aMdara bhAva kyAMthI haze ? enI vANI sAthe bhAvano saMbaMdha nathI. evo tarka karI zakAya che. AgaLa karyo che ke, bhAI ! game te zAstra saMbhaLAvanAra hoya amane to "samayasAra' saMbhaLAve che ne ! ema cAle ke na cAle? ke na cAle. AmAM evuM nathI cAlatuM. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 rAjahRdaya bhAga-13 mumukSu :- azuddha nimitta, zuddha upAdAna. pUjya bhAIzrI :- azuddha nimitta zuddha upAdAnamAM evuM che ke koI saMskArI jIva... zuddha upAdAnamAM kone lIdho che ? sAMbhaLanAra koI saMskArI jIvane lIdho che. game tene nathI lIdho. kemake zuddha upAdAna evuM enuM vizeSaNa che. eTale jenI upAdAnamAM zuddhatA che e kAM to saMskArI che ane kAM jJAnI che. bemAMthI eka che. athavA utkRSTa darzAvAna mumukSu che. lyone ! zuddha upAdAnamAM A jIvo Ave. e azuddha nimitta evA je upadezaka che enI jJAnI jevI vANI joIne paNa samajI le che ke A vAta evI kare che paNa ene khabara nathI. e zuM samaje che ? A vAta sAcI kare che ema na kahe. vAta sAcA jevI kare che paNa sAcuM zuM ene khabara nathI. evuM samaje ene zuddha upAdAna kahevAya ane je azuddha nimittane samajI le che ke A nimittamAM hajI azuddhatA che. ene khabara nathI. ene azuddha nimitta ane zuddha upAdAna kahevAmAM Ave che. e prakAre nimitta-upAdAnano eka bhaMga che. na 'kemake zuSkazAnInI vANImAM Azaye zAnInI vANInI tulanA hotI nathI.' eTale enA kathananI aMdara AtmArtha kendrabiMdumAM nathI. zuSkajJAnInI vANImAM keTalIka vAta e samajyo che, zIkhyo che, e pramANe e kahe che. paNa ene eno bhAva bhAsyo nathI. have jJAnInI vANInI vizeSatAo kahe che ke, jJAnInI vANI pUrvapara avirodha,...' hoya che. virodhI dharmone batAvanArI evI paNa jJAnInI vANI pUrvApara avirodha hoya che. utpAda-vyaya ane dhruva baMne paraspara viruddha svabhAvI che. utpAdathI vyaya viruddha svabhAvI che, vyayathI utpAda viruddha svabhAvI che. baMne calanAtmaka bhAva che. calanavALA bhAva che. jyAre dhruva che e acaLabhAva che. e rIte paNa caLapaNuM ane acaLapaNuM evA paNa viruddha dharmasvabhAvavALA padArthane evA aMgo che, evA dharmo che, evA enA bhAva che, evI enI sthiti che. vastusthiti evI che. topaNa yathAsthita padArthadarzana hovAne lIdhe. e vAta emaNe chellI lITImAM lIdhI ke kema ene zuSkajJAnInI vANIne pUrvApara virodhapaNuM Ave che ? ke ene yathAsthita padArthadarzana nathI. enA jJAnamAM sAme padArtha nathI. jJAnamAM sAme padArtha nahi hovAne lIdhe e ThAma ThAma eTale aneka ThekANe potAnI vAta karavAmAM padArthane viSe kalpanA karIne vAta kare che eTale e kalpanAyukta vANI hoya che, e kalpitavANI hoya che ane e kalpanA vAstavikatAthI viruddha hovAne Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-679 325 lIdhe ene mithyAbhAva kahevAmAM Ave che, ene ajJAna kahevAmAM Ave che ane enA phaLane niyamathI duHkhanI ja prApti thAya che. kalpanAnA phaLamAM sukhanI prApti thatI nathI. A niyama che. mumukSu :- 29me varSe bahu gajaba kAma karyuM che ! pUjya bhAIzrI :- samartha jJAnIpuruSa che. zarIranI Ayu bhale 29 varSanI che paNa samartha jJAnIpuruSa che. AvI vAto emaNe je vyakta karI che e anubhavamAM kalama boLI boLIne lakhelI vAta che. mumukSu :- dharmano lopa thaI jAya. = - pUjya bhAIzrI :- dharmano lopa na thAya, adharmano lopa thAya. jJAnI dvArA dharmano lopa na thAya. kemake pote dharma pragaTAvyo che ane bIjAne pragaTa thavAmAM jJAnI ja nimitta paDI zake, bIjA to nimitta paDI paNa na zake. ane jyAre bIjAne dharma pragaTAvavAmAM nimitta paDe tyAre enA adharmano lopa thAya, paNa koI dharmano jJAnInA nimitte lopa thAya nahi. mAnelo dharma lopAto hoya evuM lAge. pote jene dharma mAnyo che, je dharma nathI ene dharma mAnyo che e dharmano lopa thato dekhAya. paNa jJAnI dvArA kharekhara satyadharmano lopa thato nathI. mumukSu :- mumukSu A je kalpanAthI vAta kare che e barAbara pakaDI zake ? pUjya bhAIzrI :- hA, pakaDI zake. enuM kAraNa che ke pote AtmArthamAM Avyo che ane enI najara AtmArtha u52 che. kahenA2nI vAta-zabdo u52 nathI. kayA zabdomAM vAta kare che enA u52 enI najara nathI. kahenAra AtmArthane kevI rIte batAve che ? AtmArtha bAju enuM valaNa kevI rIte kahetA kahetA Ave che, e samajavAno e prayoga kare che. eTale sAMbhaLanAranA bhAvane kahenAranA bhAva sAthe Interlink che. saMbaMdha joDAya che. bhAvano nimitta-naimittika saMbaMdha che. vANIno to sthULapaNe kahevAya che. kharekhara nimitta-naimittika saMbaMdha bhAvathI bhaje che. kahenA2no bhAva ane sAMbhaLanAranA bhAvane meLa khAya che. tyAre meLa khAya ene nimittanaimittaka saMbaMdha kahyo. no meLa khAya ene nimitta-naimittika saMbaMdha lAgu paDato nathI. A sIdhI vAta che. eTale e rIte Link maLe che tyAre e samaje che ke barAbara che. kahenAra che te yathArtha che. mumukSu :- mumukSune potAnA Atmahita tarapha... - pUjya bhAIzrI :- hA, Atmahitane e khoje che, AtmahitanI pAchaLa e Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 rAjahRdaya bhAga-13 lAgelo che, AtmahitanI pAchaLa enI tAlAvelI che. utkRSTa mumukSunI. eTale Atmahitano raNakAra che ene e pakaDe che. ane jemAM AtmahitanI vAta che paNa bodI lAge che. 'sogAnIjI'e na kahyuM ? 'hamako terI vANI kAgapakSI jaisI lagatI hai.' zuM kahyuM ? zuSkajJAnI koI evI nizcaya pradhAnatAnI vAta kare che to kahe zuM kahyuM ? 'hamako terI bolI kAgapakSI jaisI lagatI hai.' judI judI rIte kevI kevI vAto karI che ! jJAnIoe paNa judI judI rIte ghaNI vAto karI che. ema enI vANImAM phera paDI jAya che. mumukSu :- bhAvamAM jora na hoya. = pUjya bhAIzrI :- bhAvamAM kAMI na hoya. bhAvamAM khAlI hoya. jene padArtha dekhAto nathI ene to anAdinuM aMdhapaNuM che. e padArthanI vAta kare to e padArtha sAme hoya ane vAta kare ane padArtha joyA vinA vAta kare emAM ghaNo pharaka che. 'dharmadAsajI kSullake' dRSTAMta ApyuM che ne ? ke eka kUtaro corane joIne bhase che. bIjI zerIvALAne khabara paDe che ke A ko'ka corane joyo lAge che. nahitara AvI rIte bhase nahi. enI bhasavA-bhasavAnI Style hoya che. corane joI gayo hoya to ja AvI rIte bhase. e zuM ka2vA bhase che ? bIjAne jagADavA mATe. eTale e paNa evI ja pravRtti kare che. bIjAne jagADavA mATe e paNa evuM ja bhasavA mAMDe che. topaNa je corane joIne bhase che ane corane joyA vagara bhase che, ene trIjo kUto samajI zake, ke A be bhase che emAM eka joIne bhase che, eka joyA vagara bhase che. e enI bhASA samaje che eTale. e samajI zake che ke AmAM be bhase che paNa eka joIne bhase che, eka joyA vagara bhase che. bemAM phera che. kemake e bhAvanI bhIMsa emAM Ave nahi. 'AnaMdaghanajI'e gAyuM che ne ? mahimA meru samAna jinezvara.' kevo mahimA bhAse che ? meru samAna mahimA jene bhAse che. enI vANImAM svarUpano mahimA achAno rahe nahi. ane je meru samAna Avo mahimA hovA chatAM kAMI jene bhAsatuM nathI e enA zabdo kahe to kyAMthI Ave ? AnaMdaghanajI zvetAMbaramAM hatA topaNa AvI vAta che e kAMIka emanI bIjA prakAranI viziSTatAne prasiddha kare che. emanI koI asAdhAraNa yogyatAne e prasiddha kare che. mumukSu :- mArgAnusArI kahevAya ? = pUjya bhAIzrI :- hA. kahI zakAya, cokkasa kahI zakAya. ane evA jIvo Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-679 327 jJAna pAmI gayA hoya to jagatane khabara paNa na paDe. veSa eno e rahI jAya. 'gurudeva'ne (saMvata) 1978nI sAlamAM jJAna thayuM to tyArapachInA 1991nI sAla sudhI to sthAnakavAsI sAdhu tarIke ja badhAe pUchyA che. have aMdaramAM jJAna thaI gayuM che. veSa rahI jAya ane jJAna thaI jAya. digaMbaranA saMpradAyavALA mAnavA taiyA2 na thAya. digaMbara saMpradAyavALA ema kahe ke nahi, na thAya. kuliMga che. thAya nahi. nahi, khoTI vAta che. game te liMge thAya. AtmajJAna game te liMge thaI zake che. koIpaNa liMge thAya. mumukSu :- narakamAM, tiryaMcamAM thAya che. pUjya bhAIzrI :- narakamAM thAya, tiryaMcamAM thAya. koIpaNa saMzI paMcendriya jIvano adhikAra che, abAdhita adhikAra che. mumukSu :- 'gurudevazrI' paNa... pUjya bhAIzrI :- hA. sainika karatA vadhAre Discipline mAM 2he. pakaDAya na jAya eTale. paNa sauthI bhayaMkara e che. eTaluM jonA2 jonAramAM pharaka paDe che. jovAthI e khyAla Ave che. zuM kahe che ? jJAnInI vANI pUrvApara avirodha...' hoya che jemAM evI hoya che. 'AtmArtha upadezaka,...' hoya che. AtmAnuM hita thAya evo upadeza e vANImAM pharIne pharIne badhuM pheravI pheravIne tyAM Ave. vANIno sAra pheravI pheravIne tyAM Ave ke AtmAno uddeza. juo ! nirAvaraNajJAnanI vAta lIdhI to kevI rIte lIdhI ? anubhavathI lIdhI. olI na lIdhI, Agamapaddhati na lIdhI. AtmArtha upadezaka hoya che. apUrva arthanuM nirUpaNa karanAra hoya che;...' apUrva svabhAvane, apUrva svarUpane e nirUpaNa kare che ane jene e bhAva bhAse che ene paNa e vANInI apUrvatA bhAse che, ke aho...! A vANI paNa koI apUrva che ! apUrva padArthane batAvanArI A vANI che. kahenAranA bhAvo paNa apUrva che. ane samaje che ene paNa apUrvatA bhAsyA vinA rahetI nathI. ane anubhavasahitapaNuM hovAthI...' AtmAno anubhava vartamAna vartato hovAthI te bIjA AtmAne satata jAgRta karanAra hoya che.' A paNa eka asAdhAraNa cihna che, jJAnInI vANInuM asAdhAraNa lakSaNa che. te jAgRtimAM laI jAya. je jIva potAnA Atmahitane viSe ajAgRta che, (e bIjA) jIvone Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 rAjahRdaya bhAga-13 AtmajAgRtimAM (lAvI na zake). jema koI mANasa sUto hoya ne coMTiyo bharI le. ekadama jAgI jAya. ema enI vANI evI che ke sUtAne jagADI de che. juo ! bhAI ! tAruM Atmahita sAdha, Atmahita sAdha. tuM manuSya AyumAM kAM AmaneAma hAlyo jA cho ? jenuM mUlya ratnaciMtAmaNI karatA paNa adhika che evuM A manuSya Ayu che emAM AtmajAgRti kAM nahi ? tAro AtmA kevo che e jovA mATe jarA jAga.... jarA jAga... jAgI jA, sAvadhAna thaI jA. AyuSya khovA jevuM nathI. evo je Undertone che e jJAnInI vANImAM ja Ave che. je pote jAgyo nathI e bIjAne jagADavAmAM kevI rIte samaje ke kema jagADI zakAya ? pote jAgyo nathI e bIjAne jagADavAmAM kevI rIte samajI zake ke tuM Ama jAga. eTale evuM je AtmAne satata jAgRta karanAra hoya che.' joyuM ? jAgRta karanAramAM paNa satata jAgRta ka2nA2 che. evI potAnI jAgRti anubhavasahita varte che. tethI e vANInI aMdara e prakA2no raNakAra AvyA vinA raheto nathI. zuSkajJAnInI vANImAM tathArUpa guNo hotA nathI;...' e prakAranA guNo zuSkajJAnInI vANImAM hotA nathI. bhASA hoya che paNa e prakAranA guNa hotA nathI. 'sarvathI utkRSTa guNa je pUrvApara avirodhapaNuM...' e cAreyamAM, pAMceyamAM sarvathI utkRSTa lIdhuM che. e samajAvavAnI dRSTie lIdhuM che. Ama to je apUrvatA che, satata jAgRti che enuM mUlya ghaNuM che. pUrvApara virodha dharmo paNa avirodhapaNe padArthamAM rahelA che e padArthanA vijJAnamAM jAya che. ane e padArthanuM vijJAna che e padArtha darzanane kA2Ne emAM enI mukhyatA lIdhI che. emAM je AtmajAgRti ane je apUrvapaNuM che e vAta paNa kAMI ochI mUlyavALI nathI. sarvathI utkRSTa guNa je pUrvApara avirodhapaNuM te zuSkazAnInI vANIne viSe vartavA yogya nathI....' e eTalA mATe lIdhuM che ke zuSkajJAnInI vANI bIjI rIte tane nahi parakhAya to A rIte to parakhAya ja jaze. kyAMka to e potAnI vAtane pote kApaze. e vAta je pote kahevA mAgaze e ja vAtanI viruddha vAta AvyA vagara ene raheze nahi. ane e baMne viSayamAM avirodhapaNuM kevI rIte che enuM ene ajJAna vartatuM haze. eTale ahIMyAM bIjAne samajAvavAno viSaya che to e muddAne utkRSTa athavA mukhya gaNIne kahevA pAchaLa hetu che. ane tethI ThAmaThAma kalpanAthI yukta tenI vANI hoya che. pUrvApara avirodhapaNuM te zuSkajJAnInI vANIne viSe vartavA yogya nathI, kemake Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-679 329 yathAsthita padArthadarzana tene hotuM nathI; ane tethI ThAmaThAma kalpanAthI yukta tenI vANI hoya che.' A rIte jJAnI ane ajJAnI vaccenA taphAvatane pote sArI rIte ahIMyAM spaSTa karyo che. bIjA paNa be-traNa bheda nIce leze. 'e Adi nAnA prakAranA bhedathI jJAnI ane zuSkAnInI vANInuM oLakhANa utkRSTa mumukSune thavA yogya che. jJAnIpuruSane to sahajasvabhAve tenuM oLakhANa che,....' jJAnIne to sahajasvabhAve enI oLakhANa che. ene to kAMI upayoga laMbAvo paDato nathI, saheje khabara paDe che. emAM zuM che ke, viruddha svabhAva hovA chatAM e viruddha svabhAvanA pratipAdanamAM saMtulana jaLavAya che ke nathI jaLavAtuM ? e enI vANI u52thI enA bhAvane jJAnI mApI zake che. kemake e saMtulana jJAnI sivAya (bIjo) jALavI zake nahi. eTale enI oLakhANa utkRSTa mumukSune thavA yogya che. utkRSTa mumukSu hoya to ene khyAla AvavA yogya che. ochAmAM ochI. ethI nIcevALAne nahi. jJAnIne to sahajasvabhAve ja enI oLakhANa che. kemake e pote ja e bhAvanI aMdara vartI rahyA che, e mArge cAlI rahyA che. eTale kema cAlavuM hoya, kema bolavuM hoya enI ene barAbara khabara che. ja kemake pote bhAnasahita che.' ane bhAnasahita hovAthI bhAnasahita puruSa vinA A prakArano Azaya upadezI zakAya nahIM, ema saheje te jANe che.' AtmArtha upadezaka bhASA kahevI ane AtmArtha upadezaka bhASA e AzayanA prakArathI kahevI-A be vacce phaka che. pharIthI. AtmArtha upadezaka bhASAnuM kahevuM thAya ane AtmArtha upadezaka Azaya jaLavAyane bhASAno (je) prakAra Ave e prakArathI prakArAMta2paNAmAM je phera paDe che e bhAnasahita hoya to khabara paDI jAya che ke A bhAnasahita bole che. nahitara A evI ja vAta bebhAnapaNAmAM bole che ema jJAnIne khabara paDI jAya che ke vAta to evI ja bole che paNa e bebhAnapaNAnI aMdara bole che. eTale bhAnasahita puruSa vinA A prakArano Azaya upadezI zakAya nahIM....' kAle ApaNe dRSTAMta lIdhuM hatuM. jarA samajI zakAya evuM dRSTAMta lIdhuM hatuM. rUpiyAnA raNakArano dRSTAMta lIdho hato ane eka 'gurudeva'nI vANInuM dRSTAMta lIdhuM hatuM. 47 zaktinI aMdara emaNe je vAta karI che emAM je AzayathI vAta kare che e Azaya pakaDavA jevo Azaya che. vAta zaktinI che-guNanI che topaNa jene e guNanA zuddha pariNamana svabhAvanuM athavA e guNanA zuddha pariNamanazIlatAno Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 rAjahRdaya bhAga-13 bhAva bhAse che ene evo ja guNa pariNamavA lAge che. jema ke zuddhaAtmA jevo che, jevo zuddhAtmA che evo ja jo zuddhAtmA jovAmAM Ave to tevuM tadAkAra jJAna thaIne te jIvane mokSamArga pragaTa thaI jAya. jevo zuddhAtmA che evo ja zuddhAtmA jo jovAmAM Ave to jonArane zuddhatA utpanna thaI jAya, lyo. bIjI rIte kahIe to jonArane zuddhatA utpanna thaI jAya. eTale zuddhAtmA kahevo eka vAta che ane joIne kahevo te bIjI vAta che. je joIne kahe che e kevI rIte jotA zuddha thavAya che e vAta thaIne kahe che - zuddha thaIne kahe che. ane jene e jotA ja AvaDatuM nathI e zuddha thaIne kevI rIte kahe? ane e vAta ene vANImAM kevI rIte Ave ? e rIte Azayaphera thAya che. ahIMyAM Azaya zabdano prayoga karyo che. bhAnasahita puruSa vinA A prakArano Azaya upadezI zakAya nahIM." bIjo jIva paNa svarUpanI unmukhatA choDIne ene svarUpanI sanmukhatAmAM vALI ze, evo je vANIno prakAra che, e prakAra bIjAne AvI zake nahi. jJAnI sivAya e prakAra bIjAne AvI zake nahi. ane jene e prakArano sAkSAt anubhava thAya, jJAnInI evI vANIno jene sAkSAtu anubhava thAya, ke je unmukha hato e enI vANIthI sanmukha thaI jAya. ene ema lAge ke huM madhadariye saMsArasamudramAM madhya DUbato hato. kAMDu pakaDIne Upara kheMcI lIdho che. jema koI kAMDu pakaDIne kAMThe mUkI de evI rIte mane kAMThe mUkyo che. kevI rIte mane bacAvyo che enI ene pratyakSa anubhavathI samajaNa paDe che ane ethI ene ema kahe che ke jJAnI to mArA mATe anaMta tIrthakarathI paNa adhika che athavA jJAnI to mArA mATe paramAtmA ja che. A jJAnI koI dehadhArI divyamUrti paramAtmA che ! kevA zabdo vAparyA che ? 223 patra. A jJAnI che e dehadhArI divyamUrti paramAtmA che. 223mAM lIdhuM che. pAnuM-ra76. emAM bIjo nahi ne trIjo Paragraph je moTo che, paramAtmA zabdathI zarUAta thAya che emAM chaThI lITI che ke, "jJAnIpuruSa ane paramAtmAmAM aMtara ja nathI; ane je koI aMtara mAne che, tene mArganI prApti parama vikaTa che. jJAnI to paramAtmA ja che; ane tenI oLakhANa vinA paramAtmAnI prApti thaI nathI; kema ? ke nijaparamAtmAnI prApti thayA pahelA jJAnInI oLakhANa thAya che. pachI nija paramAtmAnI oLakhANa thAya che. pahelA vyakta paramAtmAnI oLakhANa thAya che, pachI potAnA avyakta paramAtmAnI oLakhANa thAya che. eTale tenI Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 331 patrAMka-679 oLakhANa vinA paramAtmAnI prApti kadi koIne thaI nathI. mATe sarva prakAre bhakti karavA yogya." sarva prakAramAM kayo prakAra bAkI raheto haze ? ardha bAkI rahI jAya ke na rahI jAya ? na rahe. sarva prakAre bhakti karavA yogya evI dehadhArI divya mUrti." juo ! kevA zabdo vAparyA ! "evI dehadhArI divya mUrti jJAnIrUpa paramAtmAnI-ne namaskArAdi bhaktithI mAMDI parAbhaktinA..." eTale chevaTanI hada sudhInI bhakti "eka laye AdhavI, evo zAstralakSa che. zAstranA kathananuM kendrabiMdu A che, ema kahe che. A jJAnI pote, paramAtmA A dehadhArIrUpe thayo che. zuM kahe che ? jJAnI che e paramAtmA pote ja A dehadhArIrUpe thayo che ema ja jJAnIpuruSa pratye jIvanI buddhi thaye bhakti Uge." buddhi thAya tyAre ene bhakti Uge che, tyAM sudhInI bhakti badhI samajavA jevI che. "ane te bhakti krame karI pagabhaktirUpa hoya che." athavA e AtmAnI abhedabhaktine e prApta karAvaze. eTale e vAta emaNe lIdhI che ke bhAnasahita puruSa vinA A prakArano Azaya upadezI zakAya nahi ema saheje te jANe che. eTale ene parIkSA karavAno kAMI prayAsa paNa karavo paDato nathI. ene saheje saheje khabara paDI jAya che. mumukSu - jJAnInA vacana anusAra na pariName ane jJAnInI bhakti kare.... pUjya bhAIzrI :- to e oghabhaktimAM jAya che. ane prayatna kare to sArI vAta che. prayatnavAna thayo hoya to bIjI vAta che. emAM be prakAranA jIvo hoya. eka to ghabhaktimAM paDyA hoya ane eka prayatnadazAmAM AvyA hoya. e paNa jJAnInI bhakti kare. oghasaMjJAmAM paDyA hoya e paNa jJAnInI bhakti kare. ema be bheda laI zakAya. paNa niSkAma bhakti hovI joIe. koI apekSA nahi. koI kAmanI nahi, koI vAtanI nahi. eka Atmahita sivAyanI koI apekSA na hoya evI jJAnInI bhakti, niSkAma bhakti hovI joIe. to e bhakti phaLe che. nahitara e bhakti phaLatI nathI. kAle ahIM sudhI cAlyuM hatuM. ajJAna ane zAnano bheda jene samajAyo che, tene ajJAnI ane jJAnIno bheda saheje samajAvA yogya che. eTale mULa vAta bhAvanI che. vANI to bhAvane pakaDavAno cIpIyo che. paNa mULa vAta to emAM bhAvanI che. emAM jene ajJAnabhAva samajAya che ke A rIte ajJAna thAya che. paramAM svapaNuM thAya che te ajJAna thAya che ane svamAM svapaNuM thAya che te jJAna thAya che. evo jJAna ane ajJAnano bheda jene Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 cajahRdaya bhAga-13 samajAyo che tene ajJAnI ane jJAnIno bheda paNa saheje samajAvA yogya che. jene bhAva bhAsyo che ene dravya bhAse che ke A dravya jJAnInuM che, A dravya ajJAnInuM che. ahIMyAM dravya eTale AtmA. ajJAna pratyeno jeno moha virAma pAmyo che, evA jJAnIpuruSane zuSkajJAnInAM vacana bhAMti kema karI zake ? jJAnIne ajJAnano moha nathI. bhale game tevo ughADavALo jIva hoya. ajJAnano jJAnIne moha nathI. eno ajJAna pratyeno moha virAma pAmI gayo che. game te prakAranuM ajJAna te ajJAna che athavA te viparIta jJAna che. AtmAne e hita sAdhatuM nathI. evo "ajJAna pratyeno jeno moha virAma pAmyo che...." maTI gayo che, aTakI gayA che. evA jJAnIpuruSane zuSkajJAnInAM vacana bhrAMti kema karI zake ? ene to zuSkajJAnI ke je ajJAnanA mohamAM paDelA che. e pote mohamAM paDelA che. ene e bhrAMti kema karI zake ? bAkI sAmAnya jIvone athavA maMdadazA ane madhyamadazAnA mumukSune zuSkazAnInAM vacano sAzyapaNe jovAmAM AvyAthI bane jJAnInAM vacano che ema bhAMti thavAno saMbhava che. ahIMyAM madhyama dazAvALA lIdhA che. pahelAmAM maMdadazA lIdhI hatI. pachI ahIMyAM madhyama dazA paNa laI lIdhI. bAkI sAmAnya jIvone athavA maMdadazA ane madhyamadazAnA mumukSune zuSkazAnInAM vacano sAdezyapaNe..." eTale sarakhApaNe jovAmAM AvavAthI bane jJAnInAM vacano che ema ene lAge che ane evI bhrAMti thavAnI tyAM saMbhAvanA rahelI che. kemake ene khabara nathI ke AtmArtha zuM che ? ane AtmArthanA upadezamAM AtmArthano raNakAra zuM che, enI ene khabara nathI. utkRSTa mumukSune ghaNuM karIne tevI bhrAMtino saMbhava nathI....... tyAM paNa prAya zabda vAparyo hato. ahIMyAM ghaNuM karIne lIdho che. kemake AkharamAM hajI jJAna nathI thayuM, AtmabhAna nathI thayuM te nathI thayuM. "utkRSTa mumukSune ghaNuM karIne tevI bhrAMtino saMbhava nathI, kemake jJAnInAM vacanonI parIkSAnuM baLa tene vizeSapaNe sthira thayuM che? jJAnInA vacano kevo hoya ? zuSkajJAnInA vacano kevo hoya ? enI parIkSA karavAnuM baLa che, enI pAse zakti che athavA yogyatA che. e prakAranI jJAnanI kSamatA rahelI che. ene parIkSAbaLa kahevAmAM Ave che. e prakAranI parIkSA karavAnI kSamatA jenA jJAnamAM che ane parIkSAbaLa kahe che. ane te vizeSapaNe sthira thayuM che. e barAbara cokasAI karI le che ke A jJAnI che ke ajJAnI che. enA anubhavane e Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-679 333 pakaDI zake che. na kahe topaNa pakaDI zake che. nahitara ghaNA pUchI le. ApaNe pUchI lyo ne. bhAI ! e pUchavAno viSaya nathI ane koI kahe to e sAMbhaLavAno viSaya nathI. kema ? ke e parakhavAno viSaya che. kahe tethI e mAnI levuM ane na kahe tethI na mAnavuM. e viSaya nathI. A parakhavAno viSaya che. eTale parIkSAbaLa hovuM joIe. ane te utkRSTa mumukSune e baLa hoya che. game tenI pAse e baLa hotuM nathI. pUrvakALe jJAnI thaI gayA hoya, ane mAtra tenI mukhavANI rahI hoya...." Original, hoM ! koIe pakaDelI vAtamAM pheraphAra thavAno saMbhava che. Azaya phera thaI jAya. paNa pUrvakALe je jJAnI thayA hoya ane temanA zrImukhethI je vANI bahAra AvI hoya e emanema rahI gaI hoya athavA potAnA lakhelA patro hoya, potAnA lakhelA pado hoya. gadyamAM ke padyamAM koI paNa rIte hoya. topaNa vartamAnakALe jJAnIpuruSa ema jANI zake ke A vANI jJAnIpuruSanI che." bIjA jJAnI bhUtakALanA jJAnIne samajI zake ke A jJAnI che. e enI vANI uparathI nakkI karI zake ke kahenAra jJAnI che. e samajAya jAya che. A vANI jJAnI puruSanI che; kemake rAtridivasanA bhedanI peThe ajJAnI jJAnInI vANIne viSe Azaya bheda hoya che. ahIMyAM pAcho Azaya zabda vAparyo che. A ParagraphmAM to traNa vakhata Azaya zabda vAparyo che. kemake catridivasanA bhedanI peThe ajJAnI jJAnInI vANIne viSe Azaya bheda hoya che..." emAM je AtmArtha jhaLake che e AmAM Avato nathI. ekamAM prakAza che ane ekamAM aMdhAruM che. hIro to hIro che paNa je sAco che emAM prakAza che ane je khoTo che, kAcano kaTako che, game tevo caLakATa dekhAya topaNa emAM prakAza nathI ema kahe che. mumukSu - sAcA karatAM paNa vadhAre caLake. pUjya bhAIzrI - hA. paNa Eye glass mUko to AMdhaLuM lAge. Ama narI AMkhe juo to khoTA hIrAnI camaka vadhAre lAge ane sAcA hIrAnI camaka ochI paNa lAge. barAbara dhoyelo na hoya, sApha karelo na hoya, mela caDelo hoya. ochI paNa lAge. olAnI ekadama sAphasUpha karIne evI rIte mUkyo hoya, enA upara Reflection paDe evI rIte. ema lAge ke A hIro bahu sAro che. hoya e khoTo. paNa jo ene Eye glass thI jovAmAM Ave to sAcAmAM je Light dekhAya che. Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 rAjahRdaya bhAga-13 ? pattharano Light jene kahevAmAM Ave che, je prakAzavALo patthara hoya che, te khoTA hIrAmAM hotA nathI. sAva AMdhaLuM lAge. kevo lAge ? jhaverIonI bhASAmAM ene AMdhaLo kahe che. A to AMdhaLuM naMga che ema kahe. zuM kahe ? A naMga sAva AMdhaLuM che. pheMko ene bahAra pheMko, juduM kADhI nAkho. mumukSu :- prakAza nathI eTale AMdhaLuM. pUjya bhAIzrI :- hA, prakAza nathI mATe AMdhaLuM. aMdhAruM dekhAya che. evo phera che. ahIMyAM rAtri-divasanI vAta lIdhI che. kemake rAtridivasanA bhedanI peThe ajJAnI jJAnInI vANIne viSe Azaya bheda hoya che,...' Azaya bheda to tAravI zake che paNa tAratamyabheda paNa jJAnI tAravI zake che ane e dRSTAMta 'sogAnIjI'nuM prasiddha che. 'sogAnIjI'nI vANI rahI gaI ane e vANInI tAratamyatA u52thI emaNe emanI gatimAM keTalA bhava bAkI che e paNa kADhI lIdhuM. eTale emanI puruSArthanI je ugratA hatI e paNa prasiddha karI dIdhI. e vizeSapaNe jJAnI barAbara samajI zake che. vizeSa laIzuM... mumukSujIva mATe (deva,muni,jJAni) sajIvanamUrtino yoga parama kalyANakArI che. tathApi satpuruSano yoga adhika kalyANane yogya nivaDe che. kAraNake temanuM pariNamana mumukSune vartamAna prayojana mATe ekadama baMdha besatuM (Fit) che ane jJAnIpuruSa paNa khAsa kALajI laIne mArgadarzana Ape che. jyAre uparanA guNasthAnamAM vItarAgatA vizeSa hovAthI teo svarUpamAM DubelAM rahe che, ane grAma, nagaramAM temanI upalabdhi paNa sulabha nathI. jyAre jJAnIpuruSa upalabdha hoya che. namaskAra maMtramAM siddha bhagavAna pahelA, arihaMta bhagavAnane namaskAra karyA che, temAM A' saMketa che. (anubhava saMjIvanI-1524) Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-679 tA. 22-4-1991, patrAMka - 679 pravacana naM. 306 335 'zrImad rAjacaMdra' vacanAmRta, pAnuM-496. nIceno chello Paragraph che. mumukSujIva vANI u52thI kahenAra jJAnI che ke kahenA2 ajJAnI che e potAnI yogyatA hoya to e taphAvata samajI zake che. e viSaya cAlI gayo. yogyatAnI sAthe sAthe vANImAM, lakSaNomAM zuM che ? khAsa prakAranA lakSaNo che e vAta paNa karI. have vartamAna jJAnI bhUtakALanA jJAnIne enI vANI u52thI oLakhI zake che evI emanA jJAnamAM zakti che e viSaya le che. pUrvakALe jJAnI thaI gayA hoya, ane mAtra tenI mukhavANI rahI hoya topaNa vartamAnakALe jJAnIpuruSa ema jANI zake ke A vANI jJAnIpuruSanI che;...' zuM kahe che ? pUrvakALe jJAnI thaI gayA hoya,...' vartamAnamAM vidyamAna na hoya. paNa emanA mukhethI je vANI nIkaLI hoya e vANI pheraphAra vagara emanema rahI gaI hoya topaNa vartamAnakALe jJAnIpuruSa ema jANI zake ke A vANI jJAnIpuruSanI che;...' ema bIjA jJAnI bhUtakALanA jJAnInI vANIthI e jJAnI hatA ema paNa jANI zake che. kemake rAtridivasanA bhedanI peThe ajJAnI jJAnInI vANIne viSe Azaya bheda hoya che,...' Azaya u52thI jANI zake che. zenA u52thI jANe che ? Azaya u52thI jANe che ke A vANImAM Atmahitano Azaya spaSTa rahelo che. ane evA ja zabdo hovA chatAM emAM Azaya nathI rahelo ema jANI zake che. athavA vANI to vANI che, bhale vANInA zabdo lagabhaga sarakhA hoya topaNa kahenAranA uddezane samajI zake che ke ahIMyAM kahenA2no uddeza zuM che ? jyAre kahenArano uddeza eka Atmahita athavA AtmArthano ja hoya to e vANIno dhvani bIjI rIte hoya che. athavA e Azaya samajI zakAya che, uddeza samajI zakAya che ane ema na hoya to koI anya hetu hoya che. je AtmArtha sivAyano hetu hoya che te paNa samajI zakAya che. bahu sAro muddo che. Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjA bhAga-13 336 jJAnInI vANImAM eno uddeza che Atmahitano. e bIjA jJAnI pakaDI le che. jyAre jJAnInI vANI nathI hotI paNa jJAnInI vANI jevI vANI hoya topaNa kahenAranA uddezamAM e vAta nathI e vAta e samajI zakAya che, e pakaDI zake che. ApaNe koI Negotiations no viSaya hoya che, jene gujarAtImAM vATAghATa kahe che. pahelA mANasa vATAghATa ne zarato upara bahu dhyAna nathI deto. buddhizALI mANasa hoya e vATAghATamAM kaI kaI vAto kare che, kevI kevI vAto kare che enA upara dhyAna nahi the. enI samagra vAtamAM uddeza zuM che. ATalI vAto karavA pAchaLa eno uddeza zuM che ? e vAto evI kare ke je tamArA Favour nI hoya. bane ke na bane ? juo ! bhAI! ahIMyAM ame tamAruM hita joIe chIe, ahIMyAM ame tamArI je vAta che e ja vAta ame paNa karIe chIe. amArI vAta kara ke tamArI vAta kara paNa tAro uddeza zuM che? e khyAlamAM che to badhuM khyAlamAM che. jo uddeza khyAlamAM nathI to kAMI khyAlamAM nathI. je uddeza samajI lya che e vATAghATanI aMdara bhUlamAM nathI Avato. athavA pote paNa sAmAnA ane potAnA udezane cUkyA vagara ja vATAghATamAM cAlI zake che. nahitara pote viSayAMtara karIne Slip thaI jAya. mULa vAta rahI jAya ane bIjI cAra vAtamAM pote utarI jAya. uddeza upara kAryasiddhino AdhAra che. A eka uddezano viSaya paNa thoDo sUkSmatAthI vicAravA jevo che. enA uparathI eka bIjo mahatvano viSaya laIe. jJAnamAM jJAnasvabhAva che. jJAnamAM paryAyamAM, jJAnamAM upayogamAM, jJAnalakSaNa, svabhAvalakSaNa che, AtmalakSaNa che, svarUpalakSaNa che. to jJAna eTale jANe. ema sAmAnya rIte evuM vicAravAmAM Ave ke jANe che jJAna, A badhuM jANe te jJAna. have jJAnane e rIte jANavuM ke jJAnamAM svabhAva zuM che? svabhAva kevo che evI jijJAsAnA uddezathI jJAnane jANavuM. A be vacce jANavA jANavAmAM bahu moTo phera che. jJAnamAM jJAnasvabhAva che e jovAno jeno uddeza che e jJAnalakSaNathI jJAnasvabhAvane grahaNa karI zake che. evA uddezapUrvaka jyAM sudhI upayogamAM svabhAvane jovAno prayatna nathI thato tyAM sudhI svabhAvano patto nathI lAgato. uddeza che e bahu mahatvano muddo che. e bahu vyavahAru viSaya che. Practical jene kahevAmAM Ave evo viSaya che. bhaNavAno viSaya nathI paNa e Practical viSaya che. ema jJAnIpuruSa paNa bhUtakALamAM thayelA jJAnInI vANI uparathI eno uddeza Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 79 337 samaje che. pote paNa je uddezathI potAnuM kArya sAdhe che evo uddeza e sAmAnI vANImAM tarata ja joI zake che, tarata samajI zake che ke barAbara che. AvI vAta jJAnI sivAya karI zake nahi, anubhavI sivAya karI zake nahi. sAdhanA ke ArAdhanA ke upAsanA karato hoya te ja AvI ArAdhanAnI vAta samajI zake ane samajAvI zake ke kahI zake. mAtra vidvAnano ke paMDitano A viSaya nathI. e vAta jJAnI samajI zake che. mumukSu :- mumukSu koI hoya ene A vAta besI, dhAraNAmAM vAta besI, svarUpanI prApti to thaI nathI. AtmahitanI bhAvanA che. saMyoga thavAthI pravacano paNa kare ene kevI rIte pakaDe ? aMdara bhAvanA to ene AtmahitanI che. pUjya bhAIzrI :- enI yogyatAno khyAla AvI jAya. kemake anubhava sahitapaNuM ane anubhavarahitapaNAmAM aMtara bahu moTuM che. aMdhArAajavALA jeTaluM. anubhavasahitamAM jevuM AtmasvarUpa che evuM pragaTapaNe anubhavagocara thayuM che, vedanagocara thayuM che. ane jene anubhava nathI thayo ene kharekhara AtmasvarUpa kevuM che, e viSayamAM e aMdhArAmAM che. eTale aMdhArAajavALAno je phera che e to kAMI achAno rahe nahi. bhAvanA hoya, adhyAtmanI strI hoya to enA vAMcanamAM-pravacanamAM e viSaya potAnI rucithI cAlato hoya, potAnI bhAvanAthI cAlato hoya to bIjA karatA sAro Ave paNa chatAM anubhava jene nathI e je AMtaro che e AMtaro to Ubho rahe che. kemake vastu joI che ane vastu nathI joI, vastu cAkhI che ane vastu kadI cAkhI ja nathI. A to AsvAdano viSaya che. e aMtara che e haMmezA UbhuM rahI jAya che. mumukSuH- vedananuM je jora che... pUjya bhAIzrI - hA. e Ave nahi. ene e rasa na Ave. ruci ane bhAvanAno rasa ane anubhavarasa, emAM aMtara zuM che ? ruci ane bhAvanAmAM e viSaya zAstramAMthI samakSa Ave che tyAre kudaratI potAnI yogyatAne kAraNe e vAta ruce che, game che ane e prakAre e vAta Ave che. jyAre anubhavI jIvane to 'guNa anaMta ke rasa sabe anaMta guNano rasa laIne e pariNAma Ave che. AkhuM je paramatattva che, sarvotkRSTa tattva che e jJAnanI aMdara pragaTa samakSa che, jJAnanI samakSa e pragaTa che. ane enuM pariNamana aMdaramAM eka dhArA cAle che. pAchI enI dhArA cAle che. taddanusAra sAdazabhAve (dhArA cAle che). eTale eno je prakAra che Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 rAjahRdaya bhAga-13 ane bhAvanAno prakAra che emAM aMtara rahI jAya che, aMtara paDe che. mumukSu - anubhavapUrvakanI vANInuM svarUpa ja judA prakAranuM che. pUjya bhAIzrI :- eno rasa ja judo Ave ne. aMdarathI je rasa Ave, emAM vizeSa eka to dhArA hoya che. vizeSa AtmabhAvano e vakhate AvirbhAva thAya che. e vAta karatA e viSayane hAthamAM letA e vakhate aMdarathI AtmAmAM vizeSa Atmarasano AvirbhAva thAya che. e prakAra pelAne kyAMthI Ave ? na AvI zake. bhale ruci hoya, bhAvanA hoya, enI maryAdA che. A e maryAdAthI ghaNo AgaLano viSaya che. ahIMyAM to evA rucivALAne nathI lIdho. ahIMyAM to je zIkhI lIdhelI vAta che enI vAta kare che. paNa potAne kAMI e bAjuno rasa nathI, bhAvanA nathI paNa chatAM vAta kare che. to tyAM zuM hoya che ke uddeza bIjo hoya che. eka svarUpaprAptinA udeza ane bhAvanAthI vAMcana thAya ane eka e sivAyanA anyathA uddezathI thAya. emAM koIne koI laukika abhiniveza, koIne koI bIjo bhautika kAMIne koI prakAra je anyathA hoya che e moTo viparyA che. eTale mumukSajIva paNa ruci ane bhAvanAthI vAMcana kare to sArI vAta che. kemake e potAnI ruci ane bhAvanA e nimitte vRddhigata karaze. eTaluM paNa) jo na hoya to eNe to vAMcana karavuM ja na joIe. e potAnuM ahita karaze. zuM karaze ? ahita karaze. kemake upadeza denAranuM jagatamAM mAna moTuM che. bhale kevo upadeza de che e vAta eka bAju mUko. paNa upadeza denAranuM mAna jagatamAM moTuM che. ane manuSyaparyAyamAM mAnaprakRti jItavI sauthI vadhAre kaThaNa che. eTale ene ahita thatA vAra na lAge. 'gurudeva to ghaNI aMgata carcAo koI vAra karatA hatA. e uparathI samajavAnuM zuM che ? 'gurudevane to vikalpa Avyo ne kahyuM paNa samajavAnuM e che ke AmAM vAMcana kare eTale vAMcana karanArane lAbha ja thAya evuM nathI. vAMcana karanArane zAstranuM vAMcana karatA karatA nukasAna thAya evuM paNa bane che. e prazna bahu ja saMbhALIne vicAravA jevo che. eTalA mATe pharIne pharIne e vicAra Ave che ke vAMcananI paddhati choDIne satsaMganI paddhatimAM mumukSue AvavuM. je ApaNe tyAM paNa paddhati che e vAMcananI paddhati cAlu rahI che. paNa vAMcananI paddhati karatA satsaMganI paddhatimAM mumukSuo. hoya to vadhAre lAbhanuM kAraNa thAya athavA to koIne nukasAnanuM kAraNa na thAya. Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-679 339 kAraNa ke e paNa Superiority of complex mAM na rahe. e paNa ema ja kahe ke bhAI ! ApaNe bIjA jema vicAronI Apa-le kare che emAM mAre paNa vicAravAnuM che ke kyAMya mArI bhUla nathI thatI ne ? ema satsaMgamAM besatA ene potAne paNa e khyAla rahe. A eka sAmuhika prayAsa che ke jemAM potAnI bhUla na dekhAtI hoya to dekhAvAno eka avakAza che. ekalA ekalA potAnI bhUla nahi jaDe. cAra jaNA beThA hoya ne vicAra karatA hoya ne pote vAta kare to bIjAne ema thAya ke, bhAI ! tame A vAta karI paNa A vAtamAM Avo doSa na Ave ? mane to ema lAge che ke A vAtamAM Avo paNa doSa Ave. jarA pharIne A vAtane vicArIe to potAne khyAla na Avyo hoya e bIjAne khyAla AvI jAya. ane je upadezaka tarIkenuM mAna caDavAnuM che e prasaMga na rahe ane koI vidvAna ke vAMcanakAra hoya to ja satsaMga ane svAdhyAya cAle evI pAMgaLI sthiti paNa na rahe. ahIMyAM to jJAnI bIjA jJAnIne-bhUtakALanA jJAnIne oLakhI le che eTalo muddo che. ThIka che e to ApaNe to kAMI vicAryuM nathI paNa prazna nIkaLe tyAre vAta vicAramAM Ave che. e to viSayAMtara che. ahIMyAM to muddo jJAnI jJAnI vacceno che. mumukSu - emAM prazna uThe. pUjya bhAIzrI - hA. emAM e prazna uThe. ane AtmadazAnA tAratamya pramANe AzayavALI vANI nIkaLe che." e je Azaya che, Atmahitano je Azaya che e paNa AtmadazAnA tAratamya pramANe nIkaLe che. eTale ke koI jJAnI vizeSa ugra puruSArthI hoya topaNa e vartamAna jJAnI bhUtakALanA jJAnIne ema samajI le ke A jJAnInI dazA ghaNI joradAra che. A jJAnInI dazA ghaNI puruSArthI jJAnI che. A bhUtakALanA koI ekadama tIvra puruSArthI dharmAtmA lAge che. e pote pakaDI zake che. enuM jora che. vANI uparathI je AzayanuM jora che e paNa pakaDe. Azaya pakaDI le nahi, AzayanuM jora paNa pakaDe. eTale eno peTAbheda thayo pAcho. Azaya pakaDe ane AzayanuM jora paNa pakaDe. AtmadazAnA tAratamya pramANe AzayavALI vANI nIkaLe che. te Azaya..." A trIjI vakhata lIdhuM. te Azaya.." A eka ja Paragraph mAM trIjI vakhata zabda vAparyo che. te Azaya, vANI parathI vartamAna jJAnIpuruSane svAbhAvika daSTigata thAya che. ene svabhAvika ja dRSTigata thAya che. kemake e potAno viSaya che. e viSayamAM pote nipuNa che, Expert che eTale eNe . svabhAvikapaNe. Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340. rAjahRdaya bhAga-13 oho...! AvI vAta che ! AvI vAta karI ! ... thaI jAya che. nimitta-naimittikapaNe. aMtaranA anusaMdhAne. kahenAra jabaradasta puruSArthI dharmAtmA che.... daSTAMta tarIke laIe to e vAta mojuda che ke "sogAnIjInI hayAtImAM e pragaTapaNe jAhera na thayA ane emanA pustaka vAMcyA pachI eTalI jAherAta pUjya gurudevazrIe karI ke eka bhava pachI e nirvANapadane pAmaze. amAre to cAra bhava che, pachI pote sAthesAthe kahe che ke amAre to hajI cAra bhava che. cothA bhavamAM ame jyAre dIkSA laIne Namo siddhANaM evo uccAra karaze tyAre amArA namaskAra ene pahoMcaze. e bIjA anaMtA siddho sAthe siddhAlayamAM haze. amArA namaskAra emane pahoMcaze. mumukSu - sogAnIjI bolyA hatA ke bAta baDhAke kahanA vaha hamArI prakRti nahIM hai. pUjya bhAIzrI:- nahIM hai. e phAve ja nahi ne. mumukSu :- "gurudeva ne vAta karo ema kahyuM tyAre javAba Apyo hato. pUjya bhAIzrI - hA. mArI sAthe vAta thaI hatI. koI bAta banAke jAnA aura kahanA yaha mere se nahIM ho sakatA hai. mArAthI thaI nathI zakatuM. e karI ja na zake. e rIte AvaDe nahi ne phAve nahi. pachI koIe kIdhuM ke bhAI ! koI ADIavaLI vAta mUkIde eTale A vAta che. to kahyuM, ApaNe evuM kAMI anucita to kAma karatA nathI. mane kahe che, hama koI aisA anucita to kArya nahi kara rahe hai. bhalene koI game tema vAta kare. ApaNe kyAM kAMI anucita to karatA nathI. to basa! pachI bhaya kisa bAta kA ? phira bhaya kisa bAta kA ? pachI kaI vAtano bhaya che? saheja je thAya te thavA do. sahaja jo hove so hone do. kucha karanA nahIM hai. "te Azaya, vANI parathI vartamAna jJAnIpuruSane svAbhAvika dRSTigata thAya che. ane kahenAra puruSanI dazAnuM tAratamya lakSagata thAya che. A jIvano puruSArtha keTalo che e paNa lakSagata thAya che, e jJAnamAM Ave che. "atre je vartamAna jJAnI zabda lakhyo che, te koI vizeSa prajJAvaMta, pragaTa bodhabIjasahita puruSa zabdanA arthamAM lakhyo che. e vartamAna jJAnImAM koI vizeSa prajJAvaMta che athavA to pragaTa bodhabIja sahita puruSa hoya to paNa oLakhI zake. " rahyuM hoya, bodhabIja pragaTI gayuM hoya eTale svarUpa bhAsI gayuM hoya e paNa pakaDI le. jJAnI paNa pakaDI le. ane vizeSa prajJAvaMta koI bodhabIja sahitano jIva hoya topaNa pakaDI le. eTale Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-679 341 saMskArI jIva hoya topaNa pakaDI le ema kahevuM che. ema kema lIdhuM? bahu vicAravA jevo viSaya che. saMskArI jIva hajI to mithyASTi che topaNa e jJAnInA nimitta vagara pAmI jAya che e kyAMthI pAme che ? ke koI bIjA jJAnInA zAstranA vacana uparathI pAmI jAya che. zAnI sAme upasthita nathI, enA vacana ja upasthita che. enA uparathI pAmI jAya che eTale ema dekhAya che ke evA bodhabIja sahitanA je koI puruSa hoya to e paNa tyAM sudhI, tyAMthI mAMDIne bIjA jJAnI, uparanA jJAnI e badhA paNa bhUtakALanA jJAnIne sArI rIte oLakhI zake che. mumukSu bodhabIjasahita eTale pUrve enuM bIja ropAya gayuM hoya? pUjya bhAIzrI :- hA. bIja ropAya gayuM che. saMskAra paDI gayA che. ema. evA jIva oLakhI lya che. mumukSa - gurudevazrIe "samayasAra' vAMcyuM ne. pUjya bhAIzrI - hA. kema anubhava sudhI pahoMcI gayA ? kemake e jJAnInI vANI che evI to pratIti AvI ja hoya. pratIti vagara to eTalI zraddhA ane eTalI bhakti Ave nahi. athavA 'samayasAra' vAMcatA emano khAsa bhAva pote je prasiddha karyo che ke A azarIrI thavAnuM zAstra che. AtmA je azarIrI che ema thaI jAya. AtmA evo azarIra thaI jAya ane rahI jAya evuM A zAstra che. dehAdhyAsa chUTI jAya evuM zAstra che. e bhAva kyAMthI bhAsyo ? saMskArane laIne bhAsyo che. "samayasAra to be hajAra varSathI digaMbara saMpradAyamAM paDyuM che. je koI jJAnI thayA. saMskArI puruSo jJAnI thayA e emAMthI thayA. evA aneka thayA. eTale e bodhabIjanI vAta lIdhI che. tyAM sudhI A zakyatA che. bhUtakALanA jJAnIne oLakhavAnI zakyatA bodhabIja sahitanA puruSane che. ema lIdhuM che. kemake e tyAMthI pAmI jAya che. jJAnInAM vacanonI parIkSA sarva jIvane sulabha hota to nivaNa paNa sulabha ja hota." juo ! kevI vAta karI che ! jo badhA jIva jJAnInI vANIne oLakhI zakatA hoya to mokSa to bahu sulabha hota. to to badhA pAmavA mAMData. ko'ka jIva pAme che e batAve che ke e eTaluM sulabha nathI athavA yogyatA mAge che. e vAtane samajavAnI koI cokkasa prakAranI, khAsa prakAranI yogyatA mAge che. e bIjA praznano uttara pUro thayo. bIjo prazna jJAnInI vANI ane ajJAnInI vANInA Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 rAjahRdaya bhAga-13 bhedane kevI rIte samajavo, koNa samaje? kevI rIte samajavo? emAM bheda zuM che? ane e bheda koNa samaje? ATalA paDakhAMthI bIjA praznano uttara cAlyo che. prazna game te hoya. mumukSu :- bhaThThI jevuM duHkha lAge che. ... abhiprAya hato ja ne ? pUjya bhAIzrI :- hA. thaI ja jAya e to. tarata khabara paDI ke ANe zAMti joI che ane ANe zAMti nathI joItI. evuM che jarA. e to bola upara tola thaI jAya evo viSaya che. eka vAta kare ne eTale bola upara tala thaI jAya. mApI le. toLavuM eTale mApI le. trIjuM. jinAgamamAM mati zrata Adi jJAnanAM pAMca prakAra kahyA che...... have mati, zrata, avadhi, mana:paryaya ane kevaLa e je pAMca prakAranA nAma che ane e pAMca prakAranI je jJAnanI vizeSatAo che te jinAgamamAM kahelI yathArtha che. e saMdehane yogya nathI. athavA koI UpamAthI, alaMkArathI, koI atizayoktithI jJAnane evI rIte batAvavAmAM AvyuM che ema paNa vicAravA yogya nathI. evo uttara che. prazna game te hoya paNa uttaramAM e vAta che. jinAgamamAM mati kRta Adi jJAnanAM pAMca prakAra kahyA che, te jJAnanA prakAra sAcA che, upamAvAcaka nathI. koI upamA ApI dIdhI che ke, bhAI ! kevaLajJAna to jJAnano sAgara che mATe e upamA ApI che ema nathI. kharekhara to e upamA nAnI paDe che, TUMkI paDe che. sAgara nAno paDe che, jJAna eTaluM moTuM che. upamAvAcaka nathI. avadhi, mana:paryavAdi jJAna vartamAnakALamAM vyavaccheda jevA lAge che, te parathI te jJAna upamAvAcaka gaNavA yogya nathI." avadhijJAna eTale bhUta ke bhaviSyanA kALa ane kSetranI maryAdAnuM jJAna kare. vartamAna nahi. vartamAnamAM paNa vartamAna kSetra, e to kSetra to badhA traNe lokanA vartamAna che paNa kALamAM bhUta ane bhaviSya che. e saMbaMdhInuM avadhijJAnathI upayoga laMbAvIne jANavuM thAya ke atyAre devalokamAM Ama che). phlANA devalokamAM phalANA jIva atyAre A badhA Ama beThA ane dharmacarcA kare che. upayogamAM lAve. athavA bhUtakALamAM AnuM Ama banyuM hatuM athavA bhaviSyamAM Ama banaze. avadhi eTale maryAdA. evI judI judI kSayopazama anusAranI maryAdA hoya che. koIne ochI, koIne vadhAre. ane mana:paryayajJAna eTale bIjAnA mananA muddagalo jJAnamAM jaNAya. jema eka mANasa bIjAnuM zarIra jove che, bIjAnI AMkha jove che, moDhAnA hAvabhAva jove che. enA Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 343 patrAMka-679 uparathI e zAMta che ke gussAmAM che ke hAsyamAM che ke zokamAM che ema khabara paDe che. zarIranA pudgalo, mudrAnA pudgalo, mukhAkRtinA pudgalothI. paramANuthI enA bhAvanuM anumAna kare che ne ? ema ahIMyAM chAtInI jagyAe vacce bahu ja nAnuM aMguLanA asaMkhyamAM bhAga jeTaluM ekadama jhINuM ATha pAMkhaDInuM kamaLa che. je cakSuindriyathI jaNAya evuM nathI. cakSu indriyathI nahi paNa durbAna koI mUke to durbInathI paNa jaNAya evuM nathI. eTalA badhA sUkSma puddagalo che. paNa manaHparyayajJAna munidazAmAM utpanna thatuM, zuddha cAritranA nimitte utpanna thatuM, cAritranI vizuddhinA nimitte jyAre e jJAna pragaTe che tyAre e puddagalo jaNAya che, jJAnamAM Ave che. sAmAnI chAtImAM rahelA kamaLanA AkAre rahelA mananA pudgalo e joI zake che. mana:paryayajJAnanA upayogathI. upayoga mUke tyAre. na mUke tyAre nahi. ane enA halanacalana uparathI e jIva enA manamAM zuM vicAra kare che ? e jANI zake che ke atyAre A bhAInA manamAM Avo vicAra cAlI rahyo che. ema barAbara pakaDI zake che. cokhkho, anumAna nahi. olAmAM to thoDuM anumAna paNa karavuM paDe. Ane to cokhkhuM pakaDAya ke Avo vicAra cAle che... Avo vicAra cAle che. mumukSu :- e keTalAmAM guNasthAne ? pUjya bhAIzrI :- chaThThA guNasthAne. = mumukSu :- e nimittajJAna kahevAya ? = pUjya bhAIzrI :- e cAritranI vizuddhinA nimitte thAya che. munidazA pahelA eTalo jJAnano ughADa koIne nathI thato. ane badhA munione thAya che ema paNa nathI banatuM. paNa koI munine thAya che. mumukSu :- A nimittajJAna karI le. kAraNa ke AdhAra eno lye che to nimitta kahevAya ke nahi ? pUjya bhAIzrI :- hA. Ama to e nimitta saMbaMdhInuM jJAna che. manaHparyayajJAna che e 52ne viSaya kare che. avadhijJAna paNa parane viSaya kare che. paNa evo eka jAtano ughADa che. (atyAre) evA koI dharmAtmAo ke evA koI ughADavALA jIvo jovAmAM AvatA nathI. vyavaccheda jevA eTale koI lagabhaga nathI. te u52thI... mumukSu :- bAhya cAritrathI thAya che ke aMtaraMga cAritrathI ? pUjya bhAIzrI :- aMtaraMga cAritrathI, A je mana:paryayajJAna che e AtmAnA Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 rAjahRdaya bhAga-13 cAritrathI thAya che. svarUpAcaraNa che. mumukSu - e vakhate upayogamAM svarUpAcaraNa juduM che. pUjya bhAIzrI :- eTale e to pragaTa thaI gayuM. e labdhi thaI gaI. mana paryayajJAnanI labdhi thaI gaI. AtmAnA zuddha cAritrane kAraNe te pariNAma nimitta paDIne evI eka jJAnamAM labdhi thaI gaI. pachI e labdhino kyAreka upayoga kare che ke bIjAnA manamAM A vAta jANI zake che. jyAre upayoga kare tyAre e svarUpamAM upayoga na hoya. pariNati hoya. chaThThA guNasthAnanI pariNati hoya paNa upayoga na hoya. paNa je thayuM che e cAritranA-zuddha cAritranA nimitte ughADa thayo che. bIjAne na thAya. munidazA sivAya koIne na thAya. ema kahevuM che. "te parathI te jJAna upamAvAcaka gaNavA yogya nathI." atyAre koIne nathI dekhAtuM mATe A badhI vAto zAstromAM koI upamAthI karI che ke kAMI caDAvIne karI che, mIThuM-maracuM bhabharAvIne karI che evuM kAMI mAnavA jevuM nathI. evuM na vicAravuM. e zAna manuSya jIvone." juo ! e ja vAta karI che. "e jJAna manuSya jIvone cAritrapayayanI vizuddha tAratamyatAthI Upaje che. joyuM ? "e zAna manuSya jIvone..." mana:paryayajJAna manuSya sivAya nathI hotuM. bIjAne nathI hotuM. kAraNa ke chaThuM guNasthAna manuSya sivAya Ave nahi. bAkInI traNa gatimAM cothuM ane pAMcamuM guNasthAna che. eka tiryaMcamAM pAMcamuM che. deva-nArakIne to cothAthI AgaLa che nahi. mumukSu - cAritra paryAya eTale svarUpasthiratA levI? zabdaphera che. pUjya bhAIzrI :- hA, svarUpasthiratA. hA svarUpasthiratA. svarUpasthiratAnA nimitte pragaTelI e labdhi che. vartamAnakALamAM te vizaddha tAratamyatA prApta thavI durlabha che, kemake kALanuM pratyakSa svarUpa cAritramohanIya Adi prakRtinA vizeSa baLasahita vartatuM jovAmAM Ave che. eTale ke jJAnI hoya topaNa eTaluM vizuddha cAritra atyAre hoya evuM jovAmAM AvatuM nathI. A kALamAM cAritramohanI eTalI badhI vizuddhi thAya evuM to kAMI dekhAtuM nathI. mATe A kALamAM evA jJAnIo jovAmAM AvatI nathI. sAmAnya AtmacAritra paNa koIka jIvane viSe vartavA yogya cheeTaluM badhuM UMcI koTInuM zuddha cAritra nahi paNa sAmAnya AtmacAritra che e paNa koIka jIvane ja viSe vartavA yogya che. tevA kALamAM te jJAnanI labdhi, vyavaccheda jevI hoya emAM kaMI Azcarya nathIeTale manaparyayajJAnanI labdhi atyAre vyavaccheda Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-679 345 jANe ke nAza pAmI gaI hoya evI paristhiti dekhAya to emAM kAMI amane Azcarya lAgatuM nathI. mumukSu - sAmAnya cAritra eTale zuM kahevA mAge che? pUjya bhAIzrI :- sAmAnya AtmacAritra eTale cothuM guNasthAna paNa koIka jIvane Ave che. sAmAnya AtmacAritra che. je chaThThA guNasthAnamAM mana:paryayajJAnanI labdhi pragaTa kare e to vizeSa AtmacAritra che, munidazAnuM ugra AtmacAritra che. A to sAmAnya che e paNa koIka jIvane hovA yogya che. 'tevA kALamAM te jJAnanI labdhi," eTale manaparyayajJAnanI labdhi vyavaccheda jevI hoya emAM kaI Azcarya nathI; tethI te jJAna upamAvAcaka gaNavA yogya nathI. eTale ene upamAvAcaka na gaNavuM. barAbara evuM jJAna pragaTI zake che ane e jJAnanuM sAmarthya che. "AtmasvarUpa vicAratAM to te jJAnanuM kaMI paNa asaMbhavitapaNuM dekhAtuM nathI." AtmAmAM to eTalI badhI zakti che. jJAnazakti je kevaLajJAna parvatanI sarvajJazakti che e jotA to kAMI mana:paryayajJAna pragaTe ke na pragaTe evuM kAMI asaMbhavitapaNuM jarAya lAgatuM nathI. evI zakti, AtmAnuM sAmarthya AtmasvarUpa vicAratA dekhAya che. mumukSu - ajJAnI hoya ene kSayopazama tIvra hoya to sAmAnA mananI vAta karI ja de che to Ano eka aMza ughADa kharo? pUjya bhAIzrI - nA e anumAna che. peluM pratyakSa jJAna che. mana:paryayajJAna che e pratyakSajJAna che. mumukSu :- enI jAta ja judI? pUjya bhAIzrI - hA. jAta ja judI che. A parokSa che. anumAnajJAna che e zrutajJAnano bheda che ane e parokSajJAna che. mumukSu - "zrImadjIne anubhava thayA pahelA nAnI uMmaramAM sAmAnA mananI vAta jANI le. pUjya bhAIzrI :- e amuka prakAranI emanI to vizuddhi hatI paNa manaparyayajJAnanI nahi. kemake mana:paryayajJAna munidazA sivAya... mumukSu :- mana:paryayajJAna nahi hoya paNa e kayA jJAnanA baLathI eTaluM badhuM...? pUjya bhAIzrI - evuM che ke labdhionA aneka prakAra che. asaMkhya prakAranI Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 rAjahRdaya bhAga-13 labdhi che, asaMkhya prakAranI sAme vizuddhi che. emAM to ghaNA prakAro che. ApaNuM bhejuM kAma na kare eTalA. paNa emanAmAM amuka siddhiyoga hato e vAta to ApaNe carcAmAM AvI gaI. te pote svIkArI che ke siddhayoga che. mumukSu :- jJAnanI zakti kharI ? pUjya bhAIzrI - hA. ughADa to jJAnano ja. paNa enI sAthe ArAdhanAnuM kAMIka nimitta che. AgaLapAchaLa AtmAnA svarUpanI vizuddhinuM nimitta che. kemake sAdhakajIva che ne? nahitara to emanuM je ajJAna haThayoga jene kahIe, melI vidyA jene kahIe e rIte paNa keTalIka labdhio prApta thAya che. athavA koI mArgAnusArI jIvone paNa saraLatAdi guNane kAraNe paNa evI labdhio utpanna thAya che. ane jJAnI puruSane paNa evI labdhi utpanna thAya che. traNa prakAra che. hamaNAM ApaNe e carcAmAM cAlI gayuM. sarva jJAnanI sthitinuM kSetra AtmA che. pAMcamAMthI game te jJAna pragaTa thAya ane enI sthiti hoya to e sthitinuM kSetra AtmA che. AtmA sivAya bIjuM koI nathI. aMdara badhuM bhareluM che, ema kahe che. enuM kSetra AtmA che, to pachI avadhi mana:paryavAdi jJAnanuM kSetra AtmA hoya emAM saMzaya kema ghaTe ?' emAM kAMI saMzaya karavA jevuM nathI. yadyapi zAstranA yathAsthita paramArthanA aza jIvo tenI vyAkhyA je prakAre kare che, te vyAkhyA virodhavALI hoya, paNa paramArthe te jJAnano saMbhava che." e paNa kahI dIdhuM. atyAre keTalAka zAstranA, yathAsthita paramArthanA ajJa jIvo che. zAstramAM je paramArtha kahyo che e paramArthathI je ajANyA che evA jIvo AvA badhA padanI vyAkhyA karavA jatAM anyathA prakAre vyAkhyA kare che, kyAMka virodhAbhAsa utpanna thAya evI vyAkhyA kare. jemake kevaLajJAna. bhagavAna mahAvIra svAmIne kevaLajJAna pragaTI gayuM. tyAre e kevaLajJAna pragaTyuM che e batAvavA emaNe ema kahyuM ke jAva bhAI ! mArI tabiyata bagaDI che. emane kAMI DAyeriyA jevuM thaI gayeluM ane lohInA jhADA thaI gayelA. ene zAstrabhASAmAM lohI khaMDavA kahe che. mArA roganI davA lANA zrAvakanA ghare enA phalANA oraDAmAM eka ghaDo paDyo che, e ghaDAnA uparanA taLiye coTelI che. tame ghaDAmAM jozo to tamane ghaDo khAlI lAgaze. paNa mArA kevaLajJAnamAM dekhAya che ke e uparanA taLiye coTelI che. tyAMthI tame ukhADIne laI Avo. eTale e davAthI mAruM darada maTI jaze. ema kahIne kevaLajJAnanI siddhi karI Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-679 347 ke juo ! enA ghare gayA vinA, e ghaDo joyA vinA, gharano oraDo joyA vinA, davA joyA vinA davA kyAM paDI che e kahI dIdhuM ke nahi kevaLajJAnIe ? virodhAbhAsa kyAM Avyo ? evI rIte kevaLajJAnIne upasarga hoya nahi kevaLajJAna thayA pachI. eTale ene koI evuM darada thAya nahi. darada thAya topaNa davAnI yAcanA chadmasthanI jema kare nahi. muni hoya topaNa na kare. A to munindra che, kevaLajJAnI che. paNa munirAja paNa davAnI yAcanA kare nahi. emane koI auSadhadAna Ape to e auSadhI AhAramAM bheLavI de. bIjI vAra to letA nathI ne. mUni to bIjI vAra AhAra le nahi. davA na le, pANI na le ane AhAra paNa na le. eTale emane to koI auSadha dAna Ape eTale khabara paDe ke A munirAjane kAMIka Avo roga thaI gayo che ane rogano upasarga emane varte che. koI bIjA zrAvaka dharmAtmA hoya e ene AhAradAna Ape tyAre aMdara bheLavI de. bAkI chUTI davA to e mAge paNa nahi ane te paNa nahi. emaNe davA magAvI, eTale yAcanA karI. e badho kevaLajJAnathI virodhAbhAsamAM jAya che. kevaLajJAnInI evI sthiti hotI nathI, e prakAra hoto nathI. paNa kevaLajJAna... eTale ene ema kahe che yadyapi zAstranA yathAsthita paramArthanA anna jIvo tenI vyAkhyA je prakAre kare che, te vyAkhyA virodhavALI hoya, paNa paramArthe te jJAnano..." asaMbhava che ema nathI. paramArthe evuM jJAna utpanna thaI zake che. zAstramAM che e vAta barAbara che, zAstramAM kevaLajJAnanI vAta khoTI nathI ke lokAlokane jANe. paNa e paramArthathI ajANyA che evA jIvo e viSayane jANatA nathI eTale kAMIka gaDabaDa karI jAya che. jinAgamamAM tenI je prakAranA AzayathI vyAkhyA karI hoya te vyAkhyA..." lyo ! ahIMyAM paNa Azaya zabda lIdho. jinAgamamAM tenI je prakAranA AzayathI vyAkhyA karI hoya." eTale ke kaSAyano abhAva thAya evA AzayathI e vyAkhyA karI che ke AvuM jJAna kyAre pragaTyuM ? ke kaSAyano abhAva thayo tyAre pragaTya. traNa kaSAyano abhAva thAya tyAre mana:paryayajJAna thAya. cAre cAra kaSAyano eTale sarvathA kaSAyano paripUrNa abhAva thAya tyAre kevaLajJAna utpanna thAya. evA AzayathI e vyAkhyA karI hoya. "ane ajJAnI jIvo Azaya jANyA vinA je vyAkhyA kare temAM moTo bheda hoya emAM Azcarya nathI....." emAM to kaSAya AvI gayo. lobhakaSAya kyAM mUkyo? dasamA guNasthAne sUkSma sAMprAya hoya che topaNa Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 rAjahRdaya bhAga-13 vikalpa nathI Avato. dasamA guNasthAne sUkSma sAMprAyamAM lobhano sUkSma kaNa che ene paNa vikalpa nathI ke mAre AhAra levo ke mAre davA levI ke mAre kAMI joIe ke kare evo eka paramANuno lobha nathI. to teramA guNasthAne vItarAga dazAmAM kacAMthI Avyo ? tyA2pachI to kSINakaSAyanuM bAramuM guNasthAna AvyuM. ane e guNasthAna pAra karIne kevaLajJAnanuM teramuM guNasthAna AvyuM. to tyAM kaSAya kacAMthI Avyo ? ke lAvo davA. e to kaSAya che. ane te tIvra kaSAya che pAcho. kaSAya che ema nahi paNa tIvra kaSAya che. azubhabhAva che, zubhabhAva paNa nathI. davA levAno bhAva te zubhabhAva nathI, azubhabhAva che. A tabiyata bagaDe ne davA levAnuM mana thAya che ne ? davA mATe jeTalA vicAro Ave e badhA azubhabhAva che. mumukSu :- roga thAya e to azAtAno udaya che. kevaLIbhagavAnane azAtA to hoya nahi. pUjya bhAIzrI :- hA. eTalI azAtA na hoya. Ama to emane anaMtI zAtA varte che. paNa zAtA ke azAtA pUrNa prakRti koI hotI nathI. badhI prakRti adhUrI ja hoya che. eTale karaNAnuyoganI aMdara azAtAne gaNe che. hisAbakitAba mUkanArA to eno hisAba mUke che. keTalo hisAba che ? ke eka moTA samudranI aMdara, svayaMbhUramaNa samudranI aMdara jheranuM TIpuM nAkho to e pANI pIe to koI mare ke na mare ? na mare. eTalI azAtA hoya che. ema. eTale e azAtAvaza vikalpa na UThe ane e azAtAvaza vikalpa anusAranI pravRtti paNa na thAya. mANasane kaSAya thAya, kaSAya tIvra thAya, kaSAya manamAM thoDo alpa thAya tyAM sudhI to bIjAne khabara paNa na paDe ke kevo kaSAya aMdara varte che. pachI e kaSAya tIvra thAya eTale moDhA u52 hAvabhAva Ave tyAre khabara paDe ke Ane A jAtano kaSAya lAge che. pachI bahu tIvra kaSAya thAya tyAre vANI sudhInI pravRtti thAya. to bhagavAne jyAre vANI karI ke lAvo mAre mATe davA. tyAre keTalo tIvra kaSAya karyo haze ? First stage mAM AvI gayA. e to kaSAyano First stage thaI gayo. e tIvra azAtA thaI. eTalo azAtAno udaya koI kevaLajJAnIne hoto nathI. koI kevaLajJAnIne na hoya. tIrthaMkara to Ama to anaMta puNyanA dhaNI che. eTaluM puNya to jagatamAM koIne nathI. indrone nathI, cakravartIone nathI. kemake e badhA ene vaMdana karavA Ave che. sarvotkRSTa puNyanI prakRti hoya to tIrthaMkara prakRti che. ane e Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-679 349 prakRtino udaya AvyA pachI AvI azAtA UbhI thaI. e vAta to karaNAnuyogane samajavAnI nathI, kevaLajJAnane samajavAnI nathI, kaSAyane samajavAnI nathI, AtmasvarUpane samajavAnI nathI. ekeya vAtanI kyAMya samajaNa rahetI nathI. mumukSu -... karatA utkRSTa puNya bhagavAnanA hoya. pUjya bhAIzrI :- AkhA jagatanA zata Indra vaMdita che-so indrathI vaMdita che. jagatanA traNe lokanA jeTalA indro gaNo to indro laI lyo to e badhAthI vaMdita che. sarvotkRSTa puNyanA dhaNI che. ene kAMI bIjAthI ochuM puNya hoya (ema hoya nahi). e to 'oDaramalajI' e dalIla ApI che ke, je Indrone hajAro varSe AhArano vikalpa UThe ane eTalI azAtA na thAya ke ene rAMdhIne khAvuM paDe, ke rasoI banAvaDAvIne jamavuM paDe. ene vikalpa UThe tyAM kaMThamAMthI amI jhare. dasa hajAra varSe eka vikalpa Ave to kaMThamAMthI amI jhare ane zAtA thaI jAya, bhUkha baMdha thaI jAya, tRpti thaI jAya. e jene vaMdana kare ene AhAra mATe ziSyane mokalavo paDe ke jAva tame klAsethI AhAra laI Avo, phalANuM laI Avo. mumukSu :- deva karatA hINA puNya thayA. pUjya bhAIzrI :- eTale enA puNya enA karatA hINA thaI gayA. devagatinA deva karatA. A to devAdhideva che. deva nathI paNa devonA paNa deva che. devonA paNa ArAdhya deva che, ema che kharekhara to. ene evo pApano udaya hoya e vAta kAMI banavA jevI nathI. mumukSu - chavastha avasthAmAM ghora upasargamAM paNa icchA nathI karI. pUjya bhAIzrI :- topaNa icchA nathI karI ane have kevaLajJAna thayA pachI kevI rIte karI ? ThIka che, barAbara che. upasargamAM jo icchA kare to upasargathI hArI ja gayA che. jyAre munirAjane ke kevaLajJAnIone upasargajaya varte che. upasargathI hAra nathI vartatI. umAsvAmInuM eka sUtra che. "ekAdaze jine zuM sUtra che ? agiyAramAM adhyAyanuM A sUtra che-"ekAdaze jine'. pachI (zvetAMbaranA eka sAdhu) pahelI vakhata maLyA ne ? tyAre e dalIla emaNe ApI hatI. kevaLajJAnanI thoDI carcA nIkaLI hatI. juo ! bhagavAnane AhAra hoya che. kavalAhAra na hoya paNa AhAra to hoya che. umAsvAmI mahArAje agiyAra prakAranA pariSaha lIdhA che ke nahi ? e 'umAsvAti' kahe che. "tattvArthasUtra' graMtha to beyane mAnya che. meM kIdhuM kevI rIte Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 rAjahRdaya bhAga-13 eno artha karo cho ? juo ! emAM kSudhApariSaha lIdho che, tRSApariSaha lIdho che, lANI pariSaha lIdho che. A pariSaha lIdho che. ema agiyAra pariSadanA nAma che. bhagavAnane pariSaha thayo ne AhAra lIdho hoya. kIdhuM, ame evo artha nathI karatA. ame evo artha karIe chIe ke prakRtinA paramANuno je aMdara sattAmAM baMdha rahI gayo che eno udaya Ave che. paNa bhagavAna vItarAga hovAthI ane nirmohI dazA hovAthI enA upara vijaya meLave che. eTale ke ekAdaza upasargano athavA ekAdaza pariSahano emane pariSaha jaya varte che ema ame pariSahajayano artha karIe chIe. ane tame artha karo cho pariSahahArano. have kayo artha yogya che e tame vicAro. mumukSu:- pariSaha parAjaya thayo. pUjya bhAIzrI - bhagavAnane mATe pariSaha parAjaya barAbara che ke pariSaha jaya barAbara che? pachI (zvetAMbaranA sAdhu) thoDA vicAratA thayA ke A vAta kAMIka samajIne kare che. ApaNe emanema samajyA vagara dalIla ApI daIe chIe ane e vAta kAMIka samajIne kare che. mumukSa:- hA, 'sihoramAM rahetA. pUjya bhAIzrI - hA. e pahelA ahIM bhAvanagaramAM "rAdhanapurI'nA vaMDAno phALo karatA hatA ne? e arasAmAM amAre pachI carcAno prasaMga banyo hato. mumukSu :- tame kAMIka zAstro ApelA. pUjya bhAIzrI - hA. zAstro ApelA. mumukSu - e to badhI dRSTi paranI thaIne ? davA levuM karavuM e dRSTinI paranI thaI gaI ne ? mULamAM ja bheda paDI gayo ne. pUjya bhAIzrI - e to sAmAnya dehAdhyAsI jIva hoya ne saMsAramAM ? enA jevA kevaLI bhagavAnane banAvI dIdhA. pachI emAMthI A loko, vaiSNava lokoe pachI chappana bhoga dharAvavAnA zarU karyA. eka AhAra zarU thayo emAMthI pachI eka pagathiyuM utaryA e loko, badhA nIkaLyA che ekamAMthI ja, samavasaraNamAMthI ja badhA zarU thayA che. eNe chappana bhoga zarU karyA. ane enA upara pachI bhagavAna jame eTale pAnanuM bIDuM (Apa). bhagavAnane pAna paNa khavaDAve. pAMDuraMga zAstrIjI Ave che ne ? juo to kharA ke IzvaranuM mAnuSIkaraNa karyuM Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 351 patrAMka-6 79 che, ema) kahe. vidvAna che ne ? zAstrI che. IzvaranuM mAnuSIkaraNa karI nAkhyuM. chappana bhoga enA upara pAnanuM bIDuM. sAruM che ke bIDA upara sIgareTa ApatA nathI. e rItasara TIkA kare, hoM! e pote saMpradAya... potAnA saMpradAyamAM vikRti AvI hoya ne ? vidvAnoe zAstro vAMcyA hoya eTale khyAla to Ave ke A to badhI vikRti AvI. zAstromAM to AvI vAto che ja nahi. AvuM badhuM kyAMthI cAlyuM ? ane pachI e jAtanI TIkA karatA hatA. e to jAheramAM bole. enA saMpradAya viruddha jAheramAM bole. nahitara pAna bIDAvALo Akho saMpradAya cAle che. pachI e pAnabIDAnA prasAda e badhAne kaTako... kaTako... kaTako Ape. A bhagavAnanI prasAdI che. A bIDuM bhagavAnane dharAveluM che. cAle e badhuM, saMpradAyamAM to evuM ja cAle. jinAgamamAM tenI je prakAranA AzayathI vyAkhyA karI hoya te vyAkhyA ane ajJAnI jIvo Azaya jANyA vinA je vyAkhyA kare temAM moTo bheda hoya emAM Azcarya nathI, ane te bhedane lIdhe te jJAnanA viSaya mATe saMdeha thavA yogya che. paNa AtmadaSTie jotA te saMdehano avakAza nathI. e bhedane lIdhe te jJAnanA viSaya mATe saMdeha thavA yogya che ke eka paDakhe AvI rIte bhUkha lAge, AhAra magAve ane bIjI bAjuthI ApaNe Ama karIe, A jJAna kaI jAtanuM? e badhI vAtamAM amuka zaMkA paDe paNa AtmadaSTie eTalA AtmAnA sAmarthyanI dRSTie jovAmAM Ave, AtmAmAM keTalI zakti rahelI che, jJAnazakti agAdha che e dRSTie jo AtmAno vicAra karavAmAM Ave to kevaLajJAnamAM zaMkA paDe evuM nathI. ane e tyAMthI nakkI (thAya che). cakSuindriyathI nakkI thAya che ke mANasanI cakSuindriyamAM caNAnI dALa jeTalo pradezono, vizuddhino ughADa che. keTaluM mApe ? sAme moTo himAlaya hoya to mApI le ke A to ATalA hajAra Feet UMco lAge che. jovAnI jagyA keTalI che ? caNAnI dALa jeTaluM paDaLa hoya eTaluM che. ane e to seMkaDo mAIla dUra hoya, hajAro mAIla dUra hoya. mumukSu :- sUrya, caMdra che ja ne ? be-traNa lAkha mAIla? pUjya bhAIzrI - hA. lAkho mAIla, karoDo mAIla dUra hoya. ene paNa mApe. ene paNa jove. ane enA sAme mApa kADhI le. enA aMtaranuM mApa kADhe, enA kSetranuM mApa kADhe. dekhAya che ATalAmAM. jJAnanI zakti keTalI? eka mANasa navuM... navuM... navuM... navuM... navuM... jANyA ja kare che. janme tyArathI mare tyAM sudhImAM eTalo Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 rAjahRdaya bhAga-13 badho abhyAsa kare, eTaluM badhuM ene jANavAnuM maLe. jJAnamAM kayAMya gaDadI thAya che ? ke have mArA jJAne eTaluM badhuM jANyuM ke have navuM jANavAnI jagyA ja nathI rahI. have aMdara kAMI mAtuM nathI. UlaTAno je jANanAro che e ema kahe che ke hajI jaNAya to sAruM... hajI jaNAya to sAruM... hajI jaNAya to sAruM. huM 'kAzamIra' jovA jAuM, huM 'amerikA' jovA jAuM, huM deza-paradeza jovA jAuM. are....! devalokamAM javAtuM hoya to tyAM paNa javA taiyAra che. A caMdramAM ne badhe jAya ja che ne ? kema ? ke jJAnamAM koI gaDadI thAtI nathI. kSetra keTaluM che ? zarIra pramANe. e loko to ATaluM ja mAne che ke A bhejAmAM badhuM samAya che. paNa gaDadI thAtI nathI. game teTaluM jJAna Ave. AmAMthI avagAhana zakti nIkaLe che. avagAhe che. jeTalA zeya Ave e badhAnI jagyA che. jeTaluM ya Ave e badhAne, lokAlokane pI javAnI ene jagyA che. e jJAnanuM sAmarthya che. AtmadaSTie jovAmAM Ave to jJAna anaMtu jANe, anaMtA dravya-kSetra-kALa-bhAvane jANe emAM koI saMdeha thAya evuM dekhAtuM nathI. saMdehane koI avakAza nathI. - ema karIne e pAMceya jJAna jinAgamane viSe je kahyuM che e yathArtha che ane je AzayathI kahyA che e pAramArthika Azaya paNa yathArtha che. e Azayasahita enI siddhi karI che. vizeSa to vAta e che ke huM Agamano viSaya paNa Azayasahita vAta kare che. AmAM pAramArthika Azaya rahelo che. evI rIte kevaLajJAnano viSaya leze to emAM paNa pAramArthika Azayano viSaya lIdho che. nahitara Ama jANavAno viSaya che paNa emane potAne vAta karavI che to paramArthane sAthe rAkhIne vAta kare che). eno pAramArthika dRSTikoNa joDIne kevaLajJAnanuM svarUpa batAve che. eka paramANunuM, eka samayanuM ke je kevaLajJAnano viSaya che ane kevaLajJAnanuM svarUpa. e bahu sAro viSaya lIdho che. cAra naMbaranA ParagraphmAM cothA praznano uttara e lIdho che. (ahIM sudhI rAkhIe...) pAtratAnuM A lakSaNa che ke jIvane potAnA ajJAnano bhaya lAgavo ane saMsAra kArAgRhalAgavo. (anubhava saMjIvanI-1591). Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 79 353 tA. 23-4-1991, patrAMka - 679 pravacana na. 307. 6 09. pAnuM-497. traNa praznanA uttara thayA che. cothA praznano uttara. "ja. kALano sUkSmamAM sUkSma vibhAga "samaya" che,...." chello. jenA be vibhAga na thaI zake evo chellI hade vibhAga karIe to ene samaya athavA eka samaya kahevAmAM Ave che. laukikamAM atyAre eka sekanDano chello bhAga gaNavAmAM Ave che. pachI aDadhI sekanDa, pA sekanDa. paNa samayamAM aDadho samaya ane pA samaya nathI thato. eka samaya eTale kALanuM ochAmAM ochuM parimANa che-mApa che. rUpI padArthano sUkSmamAM sUkSma vibhAga "paramANu' che...." "kALano sUkSmamAM sUkSma vibhAga "samaya" che," ane "rUpI" eTale jaDa, pudgala. jaDa paNa pudgala. e padArthano sUkSmamAM sUkSma vibhAga paramANu' che.." pachI aDadho paramANu evI rIte eno vibhAga nathI thato. "ane arUpI padArthano sUkSmamAM sUkSma vibhAga pradeza che. e baMne enA kSetrano viSaya lIdho che. paramANu AkhuM dravya che ane arUpI padArthamAM jIva-cetana che. acetanamAM AkAza, kALANa, dharmAstikAya ane adharmAstikAya. eno kSetra apekSAe sUkSmamAM sUkSma vibhAga che ane eka pradeza kahevAmAM Ave che ane enuM mApa eka paramANu jeTaluM che. e traNe evA sUkSma che ke atyaMta nirmaLa jJAnanI sthiti tenA svarUpane grahaNa karI zake che. zuM lIdhuM ? juo ! "e traNe evA sUkSma che ke atyaMta nirmaLa jJAnanI sthiti tenA svarUpane grahaNa karI zake...' viSayane kyAM laI gayA? jJAnanI nirmaLatAne ane A viSayane anusaMdhAna che, ema kahevuM che. nahitara A to jANavAno viSaya che. pugala paramANu kone kahevAya ? eka samaya kone kahevAya? eka pradeza kone kahevAya ? ane e zAstranI vyAkhyA anusAra koI vyAkhyA paNa kare, topaNa kharekhara ati nirmaLajJAna che e ja AvI sUkSmatAne grahaNa karI zake. ema karIne e vAtane jJAnanI nirmaLatA sAthe joDI. emanI vAta karavAnI paddhati zuM che ? ke jinAgamamAM AvI vAta karI che e Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 rAjahRdaya bhAga-13 paNa koI AtmadaSTipUrvaka karI che, ema kahevuM che. AvI je vyAkhyAo karI che eno Azaya AtmadaSTi che. nahitara jANavAno viSaya che. ApaNe zuM jANIne kAma che ema karIne mANasa choDI de. pAMca jJAnanuM varNana karyuM emAM e vAta emaNe chellI traNa lITImAM lIdhI. e jarA hetusUcaka che. "jinAgamamAM tenI je prakAranA AzayathI vyAkhyA karI hoya te vyAkhyA ane ajJAnI jIvo Azaya jANyA vinA je vyAkhyA kare temAM moTo bheda.che. zuM kahe che? vyAkhyA to vyAkhyA che. ane e to koI vidvAna paMDita paNa e vyAkhyAne kahI zake, samajI zake, samajAvI zake. paNa kayA AzayathI e vyAkhyA jinAgamamAM kahI che ane e Azaya jANyA vinA e vyAkhyAne jANavuM thAya emAM bahu moTo pharaka che, ema kahe che. | mumukSu - yathArthatA samajavAmAM AvatI nathI. pUjya bhAIzrI - yathArthatA samajavAmAM na Ave ane potAnA prayojananI sAthe Ane zuM saMbaMdha che? evuM je prayojana sAthe e viSayane sAMkaLavuM e jJAnIne athavA je AzayathI e vAta kahevAmAM AvI che e Azaya na samajAya tyAM sudhI e prakAre e vAtane samajavAmAM AvatI nathI. koI anyathA prakAre samajavAmAM Ave che. ane anyathA prakAre jyAre samajavAmAM Ave che tyAre bIjAo evuM samajatA nathI ane huM evuM samajuM chuM, e prakAra AvyA vinA rahe nahi. eTale abhiniveza thAya. jene zAstra abhiniveza kahe che e prakAra utpanna thAya. eTale ahIMyAM e vAta karI ke, "e traNe evA sUkSma che ke atyaMta nirmaLa jJAnanI sthiti tenAM svarUpane grahaNa karI zake; sAmAnyapaNe saMsArI jIvono upayoga asaMkhyAta samayavartI che, te upayogamAM sAkSAtpaNe eka samayanuM jJAna saMbhave nahIM. chavastha jIvane sAkSAt eka samayanuM jJAna na thAya, sAkSAt eka paramANunuM jJAna na thAya. sAkSAt eka arUpI pradeza na jaNAya. sAkSAt na jaNAya ema kahIne ema kahyuM ke parokSa jaNAya kharuM. juo ! AmAMthI zuM nIkaLe che ? ke sAkSAt eTale pratyakSa na jaNAya, paNa parokSa jaNAya kharuM. eTale enA zrutajJAnamAM chadmastha jIva eka samayano paNa nirNaya karI zake, eka pradezano paNa nirNaya karI zake, eka paramANuno paNa nirNaya karI zake che paNa sAkSAtu na jANI zake. parokSapaNe jANI zake, pratyakSa na jANe ema kahevuM che. mumukSu - yathArtha ja hoya. pUjya bhAIzrI :- e yathArtha hoya. samyak zrutajJAnamAM evo nirNaya thAya te Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 355 patrAMka-679 yathArtha hoya che. yathArtha hoya che enuM kAraNa che ke potAnA anaMta pratyakSa svarUpane pratyakSa karIne nirNaya karyo che mATe tyAM paNa pratyakSatAnI apekSAe svaparakha Ave che. peluM je pratyakSa jANe e paraparakha che. kevaLajJAnAdi jANe e to. ane ahIMyAM pote zrutajJAnamAM jANe to potAne svapaNe pratyakSa jANavAthI evuM jenuM potAnuM pratyakSa svarUpa jANyuM che e parokSapaNe AvA sUkSma viSayano nirNaya kare to te yathArtha kare. eTale sAkSAtapaNe nahi thavAnuM kAraNa paNa e che ke saMsArI chabastha jIvono upayoga asaMkhyAt samayavartI che. eTale asaMkhyAta samaya sudhI varte tyAre e zeyane grahaNa kare. eka samayamAM to eno asaMkhyAtamo bhAga AvI gayo. kyAMthI grahaNa kare ? ke na grahaNa thaI zake. asaMkhyAtavartIno artha ke asaMkhyAta samaya sudhI varte tyAre jJAnamAM zeya pratibhAse. tarata ne tarata na pratibhAse. eTale eka samaya ene grahaNa thato nathI. evo sthULa upayoga che ema kahevuM che. mumukSu : pUjya bhAIzrI - to jJAnamAM Ave. nahitara jJAnamAM na Ave. eka zeya upara asaMkhyAta samaya varte tyAre e zeyane grahaNa kare. jemake matijJAnathI grahaNa karavAnuM zarU thAya che. pachI zrutajJAna to Ave che. to avagraha, IhA ane avAya. avAyanA Stage mAM grahaNa kare che. to asaMkhya samaya pasAra thaI jAya che. evuM sthaLa jJAna che. mumukSu - nirvikalpa sivAya A vAta kAMI nathI? pUjya bhAIzrI:- nA, bilakula nathI. kemake A to kevaLajJAnamAM eka samaya pakaDANo, kevaLajJAnamAM eka paramANu pakaDANo. atyAre jene Atom eTale paramANu kahe che e to skaMdha che. e kAMI paramANu nathI paNa ghaNA paramANuono jaththo che ene skaMdha kahevAmAM Ave che. ane e kevaLajJAna anusAra A viSaya zAstranI aMdara paraMparAe vidyamAna rahyo che. jainadarzana sivAya kevaLajJAnI nahi hovAthI, kema nathI ? ke tyAM koI kevaLajJAnI nathI. to e vAta kevI rIte kare ? e lokonA jANavAmAM to e vAta AvI nathI, kare kevI rIte ? eTale jagatanA koI zAstromAM eka samayanI vAta, eka paramANunI vAta, eka pradezanI vAta.. are..! arUpI padArthanI vAta nathI AvatI. jIva arUpI che ane bIjA paNa padArtho arUpI che e vAta paNa nathI. kemake arUpIpaNuM kevaLajJAnano viSaya che. eTale jeTalA Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 rAjahRdaya bhAga-13 kevaLajJAnanA viSaya che (e anyamatamAM kyAMya nathI AvyA. jemake vedAMta thoDI karmanI vAta kare che ke, bhAI ! jevuM karma bAMdhe evuM bhogave. athavA jevuM karma kare ene Izvara (evuM phaLa Ape). IzvarakartAvALA hoya to ene evuM phaLa enA karma pramANe pachI Izvara Ape. ethI vadhAre karmanI vyAkhyA nathI. jyAre jainadarzanamAM karmanA kAyadAnA graMthonA graMtho bharelA che. eTalA badhA che ke sAmAnya mANasanI buddhi ochI paDI jAya. sAmAnya mANasanI nahi, gaNitAnuyoga che, gaNitanI aMdara Expert hoya enI buddhi ochI paDe che. ema kahevAya che ke prathama jarmana vaijJAniko hindustAnamAM AvyA. A hiTalara pahelAnI vAta che. ane e lokoe jyAre karaNAnuyoganA zAstro joyA ane e lokoe kIdhuM ke AmAM to kAMI samajaNa ja paDatI nathI ke A loko zuM gaNitamAM kahevA mAMge che. kemake emAM je badhA ghanAgula, pratiSAMgula e badhA zabdo che e to hajI atyAre paNa ApaNane khabara nathI. karaNAnuyoganA je zabdo vaparAya che ghanAMgula ne evA badhA aneka jAtanA, e zabdo to Aje paNa hajI pracalita nathI. kemake karaNAnuyogano ApaNe tyAM abhyAsa nathI. e kahe, A gaNita ja samajAtuM nathI. tyAre koIe ema kahyuM ke A gaNitathI paNa pAra e lokonuM pAchuM gaNita che. Beyond mathematics jene kahevAya. jemAM saMkhyA pUrI thayA pachI asaMkhyAtanA bhedo Ave. asaMkhyAtanA bhedo pUrA thayA pachI anaMtanA bhedo Ave. jenadarzanamAM evo gaNita bahArano ghaNo viSaya che. to kahe, AvuM bhejuM konuM haze kahe? AvuM magaja konuM haze ATaluM badhuM? to kahe AvuM magaja ahIMnA digaMbara munionuM hoya che. to kahe, digaMbara munio ! to kahe hA. e loko nirvastra rahe. ene vastranA sagavaDanI jarUra nahi. amAre tyAM to Scientist hoya ene badhI sagavaDa ApIe. ene Air condition thI mAMDIne ThaMDI hoya to ene Heater ApIe, garamI hoya to Air condition ApIe, ene gADI ApIe, ene A ApIe, ene badhA jeTalA Allowances jotA hoya eTalA ApIe, jo e Reaserch sArAmAM sAruM karI zakato hoya to. to kahe amArA je Research karanArA che ene koI sagavaDa vagara ja Research karatA hatA. e koInI sagavaDa le nahi, koInI vyavasthA svIkAre nahi. e lokone vAta buddhimAM ja besatI nahotI. ApaNe na samajI zakIe evI badhI vAto che. AvI vAto ApaNe na samajI zakIe. mANasane kapaDA vagara cAle kharuM ? ene koI khAvA-pIvAnI koI vyavasthA, Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-679 357 bhaviSyanI ane vartamAnanI nakkI na thaI hoya ane e jIvI zake kharo ? e vicArI ja na zake. ekadama dhA2NA bahA2no ane kalpanA bahArano viSaya lAge che. ane ATalA badhA buddhizALI ! A buddhizALI na kahevAya moTA buddhinA bAdazAho kahevAya. Intellectual giants ! AvI buddhi to koI samajI na zakAya evI to A lokonI buddhi che. e pachI zAstro laIne badhI je zodhakhoLa kare che e ApaNA zAstro u52thI ghaNI zodhakhoLa kare che. jo te upayoga eka samayavartI ane zuddha hoya...' eka samaya varte evo hoya ane zuddha hoya, pAcho nirmaLa hoya. to tene viSe sAkSAtpaNe samayanuM jJAna thAya;...' zAnanI zuddhatA ane sUkSmatA baMne lIdhI. te upayoganuM eka samayavartIpaNuM kaSAyAdinA abhAve thAya che,...' zuddha eTale zuM ? jJAnanuM zuddhapaNuM eTale zuM ? ke je AtmAnI paryAyamAM kaSAyano abhAva thAya enuM jJAna zuddha kahIe. kaSAyathI raMjita thayeluM, raMgAyeluM jJAna hoya te azuddha jJAna che. mumukSu :- kevaLajJAna lIdhuM ne ? - pUjya bhAIzrI :- hA, kevaLajJAna lIdhuM. eka samaya kevaLajJAna sivAya na pakaDAya. te upayoganuM eka samayavartIpaNuM kaSAyAdinA abhAve thAya che, kemake kaSAyAdi yoge upayoga mUDhatAdi dhAraNa kare che...' juo ! A niyama laI AvyA. saravALe eka samaya uparathI vAta karyAM lAvyA ? ke jIvanA piraNAmamAM je kaSAya thAya che te enA jJAnane sUMDhAvI de che. enA jJAnane AvaraNa Ave che, enA jJAnamAM sUMDhatA AvI jAya che. jeTalo kaSAya tIvra athavA kaSAyarasa tIvra eTaluM jJAna avazya avazya mUMDhAI ja javAnuM, mUMDhAyA vagara raheze nahi. emAM koI pheraphAra karI zake evuM nathI. kemake e vastunuM vijJAna che, vastusthiti che. mumukSu - ... pUjya bhAIzrI :- hA. kaSAyamAM to pachI koIpaNa kaSAya hoya topaNa zAna bIDAya ja. ekatvabuddhino sarvathI vadhAre kharAba kaSAya che. pachI bAkInA je traNa kaSAya rahyA emAM paNa jJAnane to AvaraNa ja kare che. kaSAyanuM kArya ja jJAnane Ava2Na ka2vAnuM che. mumukSu :- kaSAya eTale ahIM to ekatvabuddhi ja ne ? krodha kare ne e badhuM...? pUjya bhAIzrI :- e badhA kaSAya ja gaNAya. paNa ekatvabuddhithI (thAya) ene Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 rAjahRdaya bhAga-13 paNa kaSAya kahevAya ane e tIvramAM tIvra kaSAya che, vadhAremAM vadhAre kharAba kaSAya che. bAkI je krodha, mAna, mAyA che, pratyAkhyAnAvaraNI, apratyAkhyAnAvaraNI, saMjvalana ane e badhAya kaSAyano dharma ja jJAnane AvaraNa karavAno che. game te kaSAya hoya eno svabhAva jJAnane AvaraNa karavAno che, AnaMdano AvaraNa karavAno che athavA jJAna ane AnaMdanuM khUna karavAno che. eTale koI eka jIva bIjA jIva upara kaSAya kare che, potA upara to koI karato nathI, bIjA upara kare che e kharekhara to potAnA AtmAne AvaraNa kare che. have bIjA jIvane enA nimitte kaSAya thAya to ene paNa AvaraNa thAya. paNa jo bIjo jIva ema kahe ke. bhAI ! mAre to kAMI levA-devA nathI. e bicAro kaSAya kare che e gAMThano sAbu laIne mArA kapaDA dhovA Avyo che. zuM Avyo che ? sAbu, soDA enA laIne Avyo che ane kapaDA mArA dhove che. kema ? ke mAre e prakArano koI pApano udaya haze, atyAre emAM bicAro nimitta paDe che. huM to ene bolAvavA gayo nathI paNa e emAM nimitta paDe che. mumukSu - devuM pUruM thAya che. pUjya bhAIzrI - eTale pUrvakarmane prArabdhane zAMta kare che. jJAnI to pote prArabdhane zAMta kare che. ane pelo je kaSAya kare che e navA AvaraNane bAMdhe che, enA jJAnane mUMDhAve che. mumukSu - koI spaSTa satya vAta hoya e na samajAya to samajavuM kaSAyanI tIvratA che. - pUjya bhAIzrI :- hA. to e kaSAya, asaraLatA beya enI aMdara che. kaSAya eTale kaSAyathI avarAyeluM jJAna che, malina jJAna che. viparita jJAna che ane malina jJAna che. kemake kaSAyAdi yoge upayoga mUDhatAdi dhAraNa kare che....... AdimAM asaraLatA e badhuM AvI jAya che. tema ja asaMkhyAta samayavatapaNuM bhaje che." A je asaMkhyAta samayavartIpaNuM upayoga che enuM kAraNa che ke pote kaSAyanI sAthe joDAyelo che. te kaSAyAdine abhAve ekasamayavartApaNuM thAya che. eka samayanA jJAna sAthe kaSAyanA abhAvane saMbaMdha che ema jeNe jinAgamanI aMdara eka samayanuM sthApana karyuM che eNe e AzayathI sthApana karyuM che ke kaSAyano abhAva karAvavAno amAro ahIMyAM Azaya che. eka samayanuM jJAna karAvavA pAchaLa zuM Azaya che? ke Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-679 359 kaSAyano abhAva kara tuM. jo eka samayanuM jJAna karavuM hoya to kaSAyano abhAva thavo ghaTe che. mumukSu :- koIpaNa anuyoga hoya emAMthI adhyAtma nIkaLe che. pUjya bhAIzrI :- hA. adhyAtma nIkaLe ja che. jJAnIo to e ja kADhe che. emane to mukhya dRSTikoNa ja e che. e viSayanI aMdara asAdhAraNa emanI AtmadRSTi pravarte che. koIpaNa viSaya sAme Ave che to e viSayamAMthI AtmadRSTi upara e Ave che e to emanI potAnI svataMtra AtmadRSTi kAma kare che evuM spaSTa dekhAya che. nahitara viSaya to jANavano viSaya che. karaNAnuyogathI jANavAno viSaya che. emAMthI kaSAyanA abhAvano Azaya kADhyo che. 'arthAt... have pheravIne kahe che ke, kaSAyAdinA yoge tene asaMkhyAta samayamAMthI eka samaya judo pADavAnuM sAmarthya nahotuM....' koI jIvane asaMkhya samayamAMthI eka samayane judo pADavAnuM sAmarthya kema nathI ? ke ene kaSAyano yoga che mATe. kaSAyamAM joDANa che mATe. te kaSAyAdinA abhAve eka samaya judo pADIne avagAhe che.' je sarvajJa kevaLajJAnI che e kaSAyano abhAva karIne eka samayane paNa judo pADIne avagAhe che. e to je gaNita mUkyuM che e to sarvajJatAne siddha ja kare che. eka samayanI, eka jIvanI kaSAyanI paryAya. eka samayanI, eka jIvanI kaSAyanI paryAyamAM anaMta avibhAga praticcheda pakaDyA che. keTalA ? eka samayanA anaMta avibhAga praticcheda pakaDyA che ! tAratamyatAe. e samayano bhAga nathI. e kaSAyanI tAratamyatAno bhAga che. pachI zuddha paryAya hoya to vItarAgatAnA avibhAga praticcheda che ane nahitara rAganA avibhAga praticcheda che. paNa eka paryAyamAM anaMta avibhAga praticcheda hoya che. 'gurudeva' sarvajJatAnI siddhi karatA tyAre tyAMthI karatA. ke A jagatanI aMdara anaMtA anaMta jIvo che. keTalA ? anaMta jIvo. anaMtA anaMta jIvo che. e anaMtA anaMta jIvomAMthI siddhAlayamAM je jIvo che enA karatA saMsAramAM anaMtA jIvo che. paNa saMsAramAM eka je A baTATA Adi jamInakaMda che, jamInamAM thayelI je gAMTha. jene kaMda kahevAmAM Ave che, enI eka kaNImAM, soyanA TopakA jeTalI eka kaNImAM asaMkhya zarIra che. keTalA ? abajo nahi. abajothI pAra jAvuM paDe tyAre asaMkhya Ave. Common body hoya che. eka zarIranI aMdara anaMtA jIva. evA Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360. rAjahRdaya bhAga-11 asaMkhya zarIramAM eka eka zarIranI aMdara anaMtA jIva. keTalA anaMtA ? ke siddhAlayamAM atyAre che tenAthI anaMtA. koIpaNa vartamAnamAM siddhAlayamAM hoya enAthI anaMtA. e anaMta jIvomAM eka eka jIvane anaMta guNa che. eka eka jIvane anaMta guNa che. eka eka guNane anaMtI paryAyo che. e anaMtI paryAyano eka samaya che ene eka samayane anaMta avibhAga praticcheda che. nigodamAM je jIva paDyo che enI A sthiti che. A sarvajJanA jJAnane sAbita kare che. mumukSu - e loko Computer mUke to... pUjya bhAIzrI :- baMdha paDI jAya. enuM Computer baMdha paDI jAya. kemake Computer saMkhyAne batAve che. A saMkhyAthI bahAra jAya che. A sarvajJatAne siddha kare che. ane e sarvajJatAne siddha karavA mATe ema kahe che ke zuddhopayoga vagara sarvajJatA nathI. upayoganI zuddhatA vagara sarvajJatA nathI ane upayoganI zuddhatA kaSAyanA abhAve utpanna thAya che. zuddhatA kaho ke nirmaLatA kaho. e nirmaLatA kaSAyanA abhAve utpanna thAya che. mATe mULa mArga che e kaSAyano abhAva karavAno che. zuM kahyuM ? "kaSAyAdinA abhAve eka samaya judo pADIne avagAhe che. upayoganuM ekasamayavartIpaNuM, kaSAyarahitapaNuM thayA pachI thAya che, mATe eka samayanuM, eka paramANunuM, ane eka pradezanuM jene jJAna thAya tene kevaLajJAna pragaTe ema kahyuM che, te satya che. ene kevaLajJAna thAya ema kahe te satya che. jene eka samayanuM, eka paramANunuM ane eka pradezanuM jJAna thAya e kevaLajJAnI hoya ema kahevuM te satya che. "kaSAyarahitapaNA vinA kevaLajJAnano saMbhava nathI....." kaSAyasahita hoya ane kevaLajJAna hoya evuM kadI bane nahi. eTale vAto karatA karatA ke vicAra karatA karatA kevaLajJAna thAya evuM che nahi. ene zukladhyAnanA svarUpanI khabara nathI. ene zukladhyAnanA svarUpanI khabara nathI ke zukladhyAna kevuM nirmaLa hoya che ! kaSAyarahitapaNA vinA kevaLajJAnano saMbhava nathI, ane kaSAyarahitapaNA vinA upayoga eka samayane sAkSAtpaNe grahaNa karI zakato nathI. AvI sUkSmatA nirmaLatA vinA Ave nahi ane e nirmaLatA kaSAyanA abhAve gaNI che, kaSAyanA sadbhAvamAM malinatA che. e malinatA to jJAnane AvaraNa karanArI che. mumukSu - moTA zAstro laIne beThA hoya...... Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 361 patrAMka-679 pUjya bhAIzrI :- hA, evuM che. A to patromAM ATaluM lakhyuM che. nivRtti kSetramAM emano pratyakSa satsaMga karanArane keTalo mAla maLato haze! enA koIpaNa praznono javAba kevI rIte ApatA haze? e vicAravA jevo viSaya che. mumukSu - eka vacana parathI khyAla Ave che. pUjya bhAIzrI:- hA, ghaNI vAto lakhI che. mATe eka samayane grahaNa kare te samaye atyaMta kapAyarahitapaNuM joIe. ane jyAM atyaMta kaSAyano abhAva hoya tyAM kevaLajJAna hoya che. A sAbita karyuM. kaSAyanA abhAvamAM kevaLajJAna che, kaSAyanA saddabhAvamAM kevaLajJAna nathI. mATe e prakAre kahyuM ke eka samaya, eka paramANuM ane eka pradezano jene anubhava thAya tene kevaLajJAna pragaTe.' mATe "eka samaya, eka paramANuM ane eka pradezano jene anubhava thAya...." e sAkSAt-pratyakSa jANI zake e kevaLajJAnI che ema kahevAnI jarUra nathI. e kevaLajJAna hoya to ja jANI zake nahitara jANI zake nahi. - "jIvane vizeSa puruSArthane arthe..." juo ! eka samayanI zuM karavA vyAkhyA karI che ? eka paramANunI zuM karavA vAta karI che ? prayojana zuM ? to kahe che, jIvane vizeSa puruSArthane arthe A eka sugama sAdhanano jJAnI puruSe upadeza karyo che.' emaNe A mahatvanI vAta karI. A rIte jo eka samaya, eka paramANu, eka pradezanuM jJAna kaSAyarahitapaNe thatuM hoya to kaSAyarahita thavAno puruSArtha karavAne arthe (A vAta kahI che). jeTalo upayogane tuM zuddha kara, jeTalo kaSAyano abhAva karIne upayoga zuddha thAya eTaluM jJAna nirAvaraNa thAya, jeTaluM jJAna nirAvaraNa thAya eTaluM e jANI zake. A eka sugama upadeza karyo che. kaSAyarahita thavA mATe puruSArtha karavAno A eka sugama sAdhanano upadeza karyo che. samayanI peThe paramANu ane pradezanuM sUkSmapaNuM hovAthI traNe sAthe grahaNa karyA che. eTale A muddAmAM traNene sAthe AvaryA che. kemake e traNe kevaLajJAnano ja viSaya thaI zake che. koI sakaSAya jJAnano e viSaya thaI zakatA nathI. aMtarvicAramAM vartavAne arthe jJAnI puruSoe asaMkhyAta yoga kahyA che. jIva aMtaravicAramAM vartI zake, aMtaravicAramAM Ave, enI vicAraNA aMtaravicAramAM praveza pAme tenA mATe jJAnI puruSoe asaMkhyAta prakAre vAto karI che. asaMkhyAta yoga kahyA che eTale asaMkhyAta rastA batAvyA che. Ama kara tuM... tuM Ama kara.... tuM Ama kara... jyAM jyAM Ubho che tyAM. asaMkhya prakAranA doSamAM Ubho che to Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 asaMkhya prakA2nA doSa nivAraNa ka2vAnI paNa vAta karI che, ema kahevuM che. asaMkhyAta yoga kahyA che. te madhyeno eka A vicArayoga'...' evI je ghaNI vAto karI che emAMno A eka vicArayoga paNa tamane kahyo. eka A vicArayoga' kahyo che ema samajvA yogya che.' prazna game te hoya paNa uttara evo Apyo che ke A eka vicArayogathI tame kaSAyanA abhAvano puruSArtha karavAnA koI aMtara vicAramAM Avo. AvI eka vAta AvA eka hetuthI A vAta cAlI che. AnI pAchaLa A prayojana che. paramANunI vAta karavA pAchaLa bIjuM koI amAruM prayojana nathI. rAjahRdaya bhAga-11 mumukSu :- A marma u52thI to dekhAto nathI. pUjya bhAIzrI :- hA. vAta to e che ke emaNe ghaNI vAta kholI che. pote potAnA uttara lakhavAmAM ghaNI vAta kholI nAkhI che. sAmAnya rIte siddhAMta zAstro joIe, jemake paMcAstikAya'mAM vAta lIdhI che. arUpI dravyo kone kahevA ? eno pradeza kone kahevo ? 52mANu kone kahevo ? eka paramANu kone kahevo ? zuddha 52mANu kone kahevo ? samaya kone kahevo ? chae dravyonI vAta Ave ne ? paMcAstikAyamAM pAMca astikAyapUrvaka SaTdravya vivaraNa che. to e siddhAMta zAstramAM badhI vAta Ave. paNa emAM A hetu che e zAnI sivAya marma kholI zake evuM nathI. e emanI vizeSatA che. A to siddhAMta che eTale siddhAMtanuM pratipAdana karI dIdhuM ke vastunuM svarUpa Ama che. paNa e vastunA svarUpane kaSAyanA abhAva karavAthI jANavAnuM che evA prayojanathI vAta emaNe mUkI che. e vizeSatA che. eno artha ema thAya che ke kaSAyano abhAva ka2vA mATe A viSayanuM pratipAdana karyuM che. ema pote game tyAMthI potAnA prayojanane joDI de che. mumukSu :- bAkInA pAMce dravya sAthe AtmAne zuM saMbaMdha che e moTI vAta che. pUjya bhAIzrI : :- hA. eTale koIpaNa viSayanuM jJAna thAya to e jJAna kevI rIte thayuM ? kAraNa ke to pAMca to arUpI che. arUpI padArthanuM jJAna kevI rIte thAya ? ke kevaLajJAna thayA vinA pratyakSa arUpI padArthanuM koIne jJAna thAya nahi. kevI rIte kevaLajJAna thAya ? ke kaSAyano abhAva kare to kevaLajJAna thAya. ema karIne e vAtane aMtaravicAranA yogamAM laI gayA che. e sAdhana karI nAkhyuM eNe. aMtaravicAramAM javAnuM sAdhana banAvyuM. e cothA praznano uttara che. pAMcamA praznano viSaya le che. Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-679 363 pa. zubhecchAthI mAMDIne sarvakarmarahitapaNe svasvarUpasthiti sudhImAM aneka bhUmikAo che.' asaMkhya bhUmikAo che. zubhecchAthI mAMDI eTale koI jIva zubhabhAvamAM Ave, kaSAyanI maMdatAmAM Ave. kaSAya maMda thAya emAMthI ekendriyamAMthI be indriya thAya. eTalo jJAnano ughADa vadhe. ekendriyamAMthI beindriya thAya. sparzendriyamAMthI rasanAindriya sudhImAM Ave, tyAMthI mAMDIne kevaLajJAna thAya, sarva karmarahitapaNe je sthiti thAya, e svarUpasthiti sudhImAM aneka bhUmikAo che. mukhya enA cauda guNasthAna lIdhA. paNa eka eka guNasthAnanA asaMkhya bheda che. eka guNasthAnanA sthULapaNe jaghanya, madhyama, utkRSTa traNa bheda lyo. sUkSmapaNe eka guNasthAnanA asaMkhya bheda che. emAM ATha, nava, dasa, bAra, A cAra ane teramuM guNasthAna pAMcamuM, zreNI mAMDe to aMtarmuhUrtamAM Ave, evA AThamA guNasthAne vartatA eka samayamAM AThamA guNasthAne ekathI vadhAre jIvo vartatA hoya to darekanI tAratamyatA judI. kahevAya badhAne AThamuM atyAre varte che. jeTalA zreNImAM hoya eTalAne. darekanI tAratamyatA judI. kemake eka samayamAM evA anaMta avibhAga praticcheda hovAthI eka eka guNasthAnanI aMdara darekanI samaya samayanI yogyatAnI tAratamyatAnA asaMkhyAta bheda lIdhA che. zubhecchAthI mAMDIne sarvakarmarahitapaNe svasvarUpasthiti sudhImAM aneka bhUmikAo che. je je AtmArthI jIvo thayA, ane temanAmAM je je aMze jAgRtadazA utpanna thaI, te te dazAnA bhede aneka bhUmikAo temaNe ArAdhI che.' badhA AtmArthI jIvo, mokSamArgI jIvo aneka bhUmikAmAMthI pasAra thayA che, aneka bhUmikAnuM ArAdhana karIne AgaLa vadhyA che. zrI kabIra, suMdaradAsa Adi sAdhujano AtmArthI gaNavA yogya che,... ene ame AtmArthI gaNIe chIe athavA ene ame mArgAnusArI gaNIe chIe. mumukSu : pUjya bhAIzrI :- hA. eTale saMpradAyamAM nahotA. AtmArthI hatA. AtmArthI mArgAnusArI hatA. AtmArthI karatA paNa ene to mArgAnusArI kIdhA che. ... mumukSu H pUjya bhAIzrI :- 'gurudeva'ne jyAre samyagdarzana thayuM, AtmArthI pachI AgaLa vadho tyAre zuM Ave ? samyagdarzana. samyagdarzana hatuM tyAre zuM hatuM ? gurudevane jyAre samyagdarzana hatuM tyAre zuM hatuM ? kuliMgamAM hatA. sthAnakavAsI ... Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 rAjahRdaya bhAga-11 saMpradAyamAM jenanA sthAnakavAsInA sAdhu tarIke prasiddha hatA. samyagdarzana thayuM. saMpradAyabuddhimAM e vAta saMmata thAya evuM nathI. A loko nA pADe che. ApaNA vidvAno je mULa digaMbaro che e nA pADe che ke na thAya. prazna cAlyo hato. gurudevanA dehAMta pachI "bahenazrInI je samyakuMjayaMtI hatI. pa1 ke paramI. tyAMthI eka-be vidvAno AvyA hatA. e kahe, A tame samyaka jayaMtI ujavo cho e khoTuM karo cho. to kahe kema ? to kahe pa1 varSa pAchaLa jAva to keTalAmI sAla Ave ? 1989mI sAla Ave. gaNavAnI kAMI jarUra nathI. e to prasiddha ja che. ke 1989nA phAgaNa vada 10me samyagdarzana "vAMkAneramAM thayuM. 1989mAM jo emane samyagdarzana thayuM hoya to "gurudeve to 1991mAM parivartana karyuM che. gurudevanI dezanAnuM nimitta kevI rIte bane ? jJAnadazAmAM ja bane ne ? ajJAnadazAmAM kevI rIte bane ? vAta to tamArI gaNatarInI dRSTie sAcI che paNa tamane A gaNatarI samajAya evuM nathI. digaMbara saMpradAyamAM A na cAle. zuM kahyuM ? digaMbara saMpradAyamAM to jAhera rIte parivartana kare pachI ja digaMbara gaNAya. tyAM sudhI digaMbara na gaNAya. eTale Ane to khoTuM pADI zakAya evuM che. paNa tame bahenazrInuM samyagdarzana khoTuM pADavA jatAM "gurudevane khoTA pADavA jAva cho. khoTA pADavAnI Try karI juo. tamane khyAla Avaze ke kevI rIte AmAM khoTuM paDAya che. pachI Try nahotI karI. e amAre thoDI carcA cAlI hatI. mumukSu :- "gautama gaNadhara brAhmaNa ja hatA ne? pUjya bhAIzrI :- brAhmaNa hatA, indrabhUti hatA tyAM sudhI to gRhIta mithyASTi hatA. jyAre bhagavAnanA samavasaraNamAM Ave tyAre ene paheluM vaheluM gRhIta chUTyuM. ke lAge che koI A. Izvara bhagavAna jene kahIe e to AvA ja hoya. bhagavAnanuM zAMta-svarUpa joIne pariNAma pharavA mAMDyA. tyArathI grahita chUTyuM, pachI samavasaraNamAM agrahita chUTyuM, samyagdarzana pAmyA, munipaNuM pAmyA ane gaNadharapadane pAmyA. paNa e badho pheraphAra to bahAramAM karatA gayA. eno pheraphAra to e bahAramAM thato gayo. paNa koI pheraphAra evA hoya che. tiryaMcadazAmAM kevI rIte digaMbara saMpradAyane grahaNa kare? ane digaMbara saMpradAya to A kALamAM che. sAme zvetAMbara che eTale. nahitara A saMpradAyanuM nAma digaMbara saMpradAya mahAvidehamAM nathI kAMI. tyAM to nigraMtha mArga kahevAya che, sanAtana jaina mArga kahevAya che. ane pahelA ApaNe tyAM TrasTanuM nAma e hatuM. sanAtana jaina svAdhyAya, Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 365 patrAMka-679 sanAtana jainadharma evuM ApaNe sanAtana jaina maMdira ema lakheluM hatuM. digaMbara maMdira nahotuM lakheluM. have badhe ApaNe digaMbara lakhIe chIe. lakhavA pAchaLa hetu e che ke kALe karIne zvetAMbaranA humalA thAya che ane digaMbara maMdiromAMthI zvetAMbara maMdiro thaI jAya che. kemake emane to khAlI dAgIno caDAvavo ke e karavuM eTaluM ja hoya che. bIjuM kAMI to zvetAMbara karavAmAM vAMdho nathI. bAkI mULamAM koI digaMbara-zvetAMbaranA bheda mULamAM nathI kAMI. ene to zarUAtamAM to cothA guNasthAne to mAnyatA sAthe saMbaMdha che ane e to tiryaMcadazAmAM paNa pAme. e kyAM jAhera parivartana karavAnA hatA ? ene koI jAhera parivartana karavAno prasaMga nathI. (saMvata) 1978nI sAlamAM 'gurudevane samayasAra' (hAthamAM) AvyA pachI kyAre samyagdarzana pAmyA e koIne khabara nathI. kyAM pAmyA e paNa koIne khabara nathI. parivartana 1991mAM karyuM che. bAra varSa pachI. ane bAra varSanA gALAmAM 1989nI sAlamAM bahenazrIne samyagdarzana thayuM che. e pahelA emaNe be varSa, traNa varSa sAMbhaLyuM. evuM che. saMpradAyabuddhie gaNita mUkavA jAya to nAma sAMbhaLIne bhaDake. "suMdaradAsa' mATe juo kevo zabda vAparyo che? AgaLa to vaLI vAMcavA jevuM che. pAnuM-493. pahelI lITI. 'cittamAM vairAgya upazamAdi vizeSa pradIpta rahevAmAM mAtra eka vizeSa AdhArabhUta nimitta jANI, zrI "suMdaradAsAdinA graMthanuM bane to bethI cAra ghaDI niyamita vAMcavuM pUchavuM..." (rAkhazo). sanzAstranI vAta karIne suMdaradAsanA graMthanI vAta karI che. nIce kahe che kahe che, ke "zrI suMdaradAse AtmajAgRtadazAmAM zUrAtana aMga' kahyuM che temAM vizeSa ullAsa pariNatithI zUravIratAnuM nirUpaNa karyuM che - eTalA zabdo vAparyA che ! emano upayoga e bAbatamAM sAdharaNa nahoto paNa asAdhAraNa hato. emano je upayoga (hato e) AvA viSayamAM asAdhAraNa hato. bhUtakALanA jJAnIonI e tAratamyatA pakaDI letA hatA. koNa kyAM Ubho che, koNa kyAM Ubho che, koNa kayAM Ubho che. kahe che ke, zrI kabIra, suMdaradAsa Adi sAdhujano...' sAdhujano eTale emanA saMpradAyanA sAdhu hatA e. "AtmArthI gaNavA yogya che... ene AtmArthInI bhUmikA gaNavI yogya che. "ane zubhecchAthI uparanI bhUmikAomAM temanI sthiti saMbhave che. mAtra zubhabhAvavALA che ema gaNavA jevuM nathI. atyaMta Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 rAjadraya bhAga-11 svasvarUpasthiti mATe temanI jAgRti ane anubhava paNa lakSagata thAya che. ane e svarUpasthitimAM AvavA mATenI emanI jAgRti amane dekhAya che. svarUpasthitimAM sArI rIte AvI jAya. atyaMta eTale sthira thaI jAya evI emanI jAgRti ane emanA cAlatA pariNamanano anubhava jovAmAM Ave che. ethI vizeSa spaSTa abhiprAya hola ApavAnI icchA nathI thatI. AthI vadhAre have nahi kahuM je kahuM chuM e maryAdita rIte atyAre kahuM chuM. AthI vadhAre kahevAnI mArI icchA nathI. ema kahe che ke, hajI thoDuMka vizeSa kahI zakata. paNa kahevAnI icchA nathI. zaMkA-kuzaMkAnuM kAraNa thAya eTale kahevAnI icchA nathI. paNa emaNe te te jIvomAM guNanI dRSTie bahu sArA guNa joyA che. "kabIramAM, "suMdaradAsamAM guNanI dRSTie ghaNA guNa joyA che. emAM paNa saraLatA to mukhya guNa joyo che emaNe. vizeSa je vAta hoya che, mArgAnusArIpaNAnI mukhya je paristhiti che e saraLatAnI che. eTale e jIvo mArga pAmavAmAM bahu samIpa che ane najIka che ema kahI zakAya. mumukSu - hajI kahevAnuM bAkI haze. pUjya bhAIzrI - hA. kahevAnuM thoDuM bAkI rAkhyuM che e irAdApUrvaka bAkI rAkhyuM che. mumukSu:-- pUjya bhAIzrI :- hA. eTale emanA guNo saMbaMdhI keTalIka vAta emanA khyAlamAM AvI haze e emaNe bAkI rAkhI che. emanA khyAlamAM keTalAka guNo emanA AvyA che. mumukSu:- ... pUjya bhAIzrI - e koI bIjA hatA. je "dharmajanI aMdara koI kabIrapaMthI hatA e hatA. "dharmajamAM e kabIrapaMthI AvyA hatA e hatA. paNa, kabIrapaMthIomAM emanI vAta uparathI mukhya vAta e lAge che. kabIra' uparathI ane kabIranA sAdhuo paMthI uparathI e vAta lAge che ke, bahu vairAgI hoya che ane saraLa hoya che. vairAgya ghaNo hoya che. eTale "khaMbhAtavALA bhAIone tyAM mokalyA che. khaMbhAtathI dharmaja najIka paDe che. atyAre A roDa upara Ave che. ApaNe je "vaDodarA'no navo rasto che emAM dharmajano Milestone Ave che. "vAsada' pachI A bAju "tArApura' bAju Ave tyAre rastAmAM dharmaja Ave che. Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-679 367 tyAM tame jajo ane eno satsaMga karajo. ane satsaMga karavAnuM eTalA mATe tamane kahuM chuM ke eno vairAgya joIne tamane khyAla Avaze ke mumukSune vairAgya kevo hoya ? eno vairAgya-upazama joIne tamane khyAla Avaze ke mumukSune kevo vairAgya hoya ? amAruM nAma na detA. pUche to eTaluM kahejo ke tamAre kema AvavuM thayuM ? tame ahIMyAM mArI pAse kema AvyA ? to ema kahejo ke eka jJAnAvatArapuruSe amane mokalyA che. kevo zabda vAparyo ? potAnA mATe vAparyo che. eka jJAnAvatArapuruSe tamArI pAse amane mokalyA che. tamAro satsaMga karavAnI zubhecchAthI mokalyA che. emaNe potAnuM nAma devAnI nA pADI che. e vairAgI che paNa emane samyagdarzana nathI ema cokhkhuM karyuM che. e spaSTa lakhyuM che. paNa emano saMga karavA yogya to e mumukSu che. ema karIne khaMbhAtanA mumukSuone satsaMga arthe mokalyA che. mumukSu - "sobhAgabhAIne paNa kaheluM ne? "sAyalA' ... pUjya bhAIzrI - hA. emAM paNa koI kabIrapaMthI' ja hatA banatA sudhI. kabIrapaMthI ja hatA. to ene kIdhuM ke tame enA satsaMgamAM jAjo. kemake e lokonI saraLatA ane vairAgya anusaraNa karavA yogya hoya che. siddhAMtanI bAbatamAM tame paDatA nahi. emanA satsaMgamAM je koI siddhAMtano vibhAga Ave e viSayamAM tame nahi paDatA. paNa tame upadezano je viSaya che e badho sAro che. upadezano viSaya to kabIra" pote paNa bahu sAro upadeza karI gayA che. pachI chaThThA praznano uttara che. "6. kevaLajJAnanA svarUpano vicAra durgama che..." kevaLajJAnanuM svarUpa kevuM hoya e vicAravuM athavA e samajavuM saheluM nathI. eka vAra gurudevanI samakSa e carcA cAlI hatI. vyAkhyAnamAM ja cAlI gaI hatI. ApaNA bahu abhyAsI bhAI hatA. abhyAsI hatA. nivRtta thaIne tyAM rahelA. kevaLajJAnanI bAbatamAM... e to vAMcana paNa karatA hatA. pravacana maMDapanI aMdara vAMcana paNa karatA hatA. kevaLajJAna saMbaMdhI carcA cAlI haze to 'gurudeve" niSedha karyo ke kevaLajJAnanuM evuM svarUpa nathI. eTale emaNe ema kahyuM ke paNa huM Ama samajIne kahevA mAgu chuM. to kahe ema paNa nathI. to kahe paNa huM AvI rIte A apekSAthI vAta karuM chuM. to kahe ema paNa nathI. ema traNa-cAra vakhata emaNe pheravI pheravIne potAno vicAra spaSTa karyo. kevaLajJAnanuM svarUpa AvuM mArI samajaNamAM che ane A rIte huM pratipAdana karuM chuM. to kahe nahi. kevaLajJAnanuM svarUpa evuM nathI. pachI vizeSa khulAso nahi karelo. cAlu vyAkhyAnamAM evI carcA Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 rAjahRdaya bhAga-11 cAlI gayelI. kahevAno matalaba e che ke zAstranA siddhAMtanA abhyAsI jIvone paNa kevaLajJAnanuM svarUpa samajAvuM e eTaluM saheluM nathI. ahIMyAM e vAta kare che ke "kevaLajJAnanA svarUpano vicAra durgamya che, ane zrI DuMgara kevaLa-koTIthI teno nirdhAra kare che..." DuMgarabhAI che e kevaLakoTI evo zabda vAparIne eno nirdhAra kare che. kevaLakoTI. koTI eTale kakSA, kakSA eTale yogyatA. kevaLa eTale mAtra AtmA saMbaMdhInI yogyatA Ave enA uparathI koIe kevaLajJAnanA svarUpano nirdhAra kare che to e kevaLakoTI koI AmAM.... mumukSuH- vedAMtamAM Ave... pUjya bhAIzrI - vedAMtamAM nahi paNa AmAM Avato hovo joIe. A loko sthAnakavAsI hatA ne? sthAnakavAsImAM Avato hovo joIe. zrI DuMgara kevaLa-koTIthI teno nirdhAra kare che, temAM joke temano abhiniveza, nathI," jANuM chuM ema samajIne nathI karatA. eka eka vAtamAM keTaluM pakaDe che! sAmAnA patra uparathI eno abhiniveza che ke nahi e paNa nakkI kare che. eno abhiniveza nathI. paNa tema temane bhAse che, mATe kahe che. emanA vicAramAM evuM bhAse che ke kevaLakoTI anusAra kevaLajJAnanuM svarUpa AvuM hovuM joIe. evI kAMIka rajuAta karavA mAgatA haze. enA uparathI ema kahe che ke emane evuM bhAse che eTale ema kahe che. koI abhinivezathI vAta nathI karatA. mAtra kevaLa-koTI' che, ane bhUta bhaviSyanuM kaMI paNa jJAna koIne na thAya evI mAnyatA karavI ghaTatI nathI. eTale emanuM zuM kahevuM che ke kevaLajJAnamAM bhUtabhaviSyano anaMto bhUtakALa ane anaMto bhaviSyakALanuM jJAna thAya ema nahi. kevaLa-koTamAM AvI jAya, kevaLa AtmAne jANavAnI kakSAmAM AvI jAya evo koI emano abhiprAya lAge che. paNa e mAnyatA karavI ghaTatI nathI. bhUta bhaviSyanuM yathArtha jJAna thavA yogya che." e na ja thaI zake evuM kAMI nathI. paNa te koIka viralA puruSone,..." e koIka ja viralA jIvone thAya. "ane te paNa vizuddha cAritra tAratamya..." ghaNuM zuddha, ekadama zuddha cAritra jenuM hoya, tAratamya eTale ugratA hoya ene bhUta bhaviSyanuM kevaLajJAna pragaTa thavA yogya che ane e cAritranI khabara nahi hovAthI, aMtaraMgamAM zuddha cAritra paripUrNa vItarAgatA kevI hoya enA bhAvanI jene khabara na hoya eTale te saMdeharUpa lAge Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 369 patrAMka-679 che... eTale ene e jJAna ane saMdeharUpa lAge che. emAM-kevaLajJAnanI aMdara zuM vicitratA che ? ke kevaLajJAnI jIvano je upayoga che e pUrepUro (aMtarmukha che). ene labdha upayoganA be bheda nathI eka to. labdhano bhAMgo pUro thaI gayo. kevaLa upayoga je che e upayoga niravazeSapaNe eTale kAMIpaNa eno eka aMza paNa rahyA vinA pUrepUro aMtarmukha che. eka bAjuthI pUrepUrI potAnA svarUpamAM tanmayatA che, e ja upayoganI aMdara lokAloka ane anaMta kALanuM jJAna che. lokAlokanA sarva padArthonuM ane sarva kALanI paryAyanuM jJAna che. lokAlokanI sanmukha thayA vinA, eka aMze paNa sanmukha thayA vinA, upayogane phe 2vyA vinA. AvuM eka sAthe eka ja upayoganI aMdara enA-svapaprakAzakapaNAnA be rUpa che. eka upayoganA be rUpa che. eTale kevaLajJAnano upayoga ghaNAne nathI samajAto ke kevaLajJAna kevuM? e kevI rIte bane kahe? aMdara jove ne bahAranuM dekhAya? bahAra joyA vagara bahAranuM dekhAya? ane te badhuM dekhAya pAchuM ! anaMtakALanuM dekhAya ! A vAta vicArakoTIthI potAne na samajAya evI che. kema? ke vicAranI maryAdA bahArano A viSaya che. vicAramAM jo mANasa ema le to Set nathI thAtuM. ke aMtarmukha keTaluM? ke pUrepUruM. thoDIka tanmayatA hoya ne ? eka viSayanI aMdara ekAgratA ekadama thAya to bIjA viSayanI khabara na paDe. chApAnI eka kolama vAMce to bAjunI kolamano khyAla na Ave ke bAjunI kolamamAM kayA samAcAra hatA. kemake eka ja kolama upara ene ema lAgyuM ke AmAM bahu sArA samAcAra che athavA bahu kharAba samAcAra che. ekAgratA thaI jAya to bAjunA akSara na vAMce. Ama ekAgratAno abhyAsa je chadmastha jIvone che e evo che ke e eka ja viSayane upayoga karI zake, bIjA viSayane upayoga viSaya ja na karI zake. evI paristhitimAM kevaLajJAna lokAlokanA anaMtA padArthone anaMta samayone paNa viSaya karI le che. e vAta ghaDa besatI nathI. vicAranI bhUmikAmAM e ghaDa nathI besatI. koI vicArAtIta bhUmikAno e viSaya che. mumukSu:- ... pUjya bhAIzrI - hA. e gurudevane koIe prazna pUchyo ke jarAka AnuM dRSTAMta ApIne samajAvone. tyAre gurudeve" ema kahyuM, ke pANImAM tArA. eka taLAva hoya ke nadI hoya emAM sthira pANI hoya. ane aMdhArI rAte emAM asaMkhya Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3700 rAjahRdaya bhAga-11 tArAonuM pratibiMba hoya. have pANInuM je kSetra najaramAM hoya e to maryAdita hoya paNa AkAzanI aMdara je asaMkhya tArA che e badhAnuM pratibiMba enI aMdara dekhAtuM hoya. to pANImAM nIce jove to uparanI cIja dekhAya ke na dekhAya ? naja2 pANI sAme che. pANI nIce che. pANI u52 nathI. tArA che tyAM pANI nathI, pANI che tyAM tArA nathI. beya u52 nIce viruddha dizAmAM che. have najara kare nIce ane uparanI cIja kema dekhAya che ? enI aMdara pratIbiMbita thayeluM che. ? ema nirmaLajJAnamAM lokAloka pratibiMbita thaI gayA che. ene dekhAya che to potAnI paryAya. ene zuM dekhAya che ? e kAMI olA lokAloka sAme nathI jotA. dekhAya che potAnI paryAya paNa enI aMdara lokAloka pratibiMbita che eTale lokAloka jaNAya jAya che. ema kahevAmAM Ave che. pANImAM tArA, ema kahetA hatA. pANImAM nIcenA kAMkA paNa dekhAya, pANImAM pANI dekhAya ane retI hoya to retInA kAMkarA dekhAya. pANI paNa dekhAya ane tArA paNa dekhAya. ekabAju jotAM badhuM dekhAya ke na dekhAya ? to kahe hA. basa evI rIte kevaLajJAnamAM badhuM dekhAya che. ema. eTale bhUta bhaviSyanuM kaMI paNa jJAna koIne na thAya evI mAnyatA karavI ghaTatI nathI. bhUta bhaviSyanuM yathArtha jJAna thavA yogya che; paNa te koIka viralA puruSone,..' te koI vi2lA puruSone. ane te paNa vizuddha cAritra tAratamyuM, eTale te saMdeharUpa lAge che,..' kemake e cAritranI khabara nathI eTale saMdeharUpa lAge che. 'kemake tevI vizuddha cAritratAratamyatA vartamAnamAM abhAva jevI varte che.' evo zuddha cAritravAna jIva koI jovAmAM Avato nathI. kevaLajJAna"no artha vartamAnamAM zAstravettA mAtra zabdabodhathI je kahe che, te yathArtha nathI....' zAstranA jANanArA paMDito kevaLajJAnanI vAto kare che ene kevaLajJAnanA svarUpanI khabara nathI. ema zrI DuMga2ne lAgatuM hoya to te saMbhavita che;...' enI sAthe huM saMmata chuM. 'DuMgara'nI A mAnyatA sAthe huM saMmata chuM ke kevaLajJAnane samajavuM e zAstrajJAnIonuM kAma nathI. kemake zAstrajJAnIo to AMkaDA mUkaze, vicA2 ka2ze ane A to vicArAtIta padArtha che. 'vaLI bhUta bhaviSya jANavuM enuM nAma 'kevaLajJAna' che evI vyAkhyA mukhyapaNe zAstrakAre paNa kahI nathI.' juo ! A jarA vizeSa vAta kare che. ahIMthI emane ema kahevuM che ke lokAlokanuM jANavuM, bhUtabhaviSyanuM jANavuM, anaMtu jANavuM evI je Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-679 371 kevaLajJAna saMbaMdhInI vyAkhyA prasiddha che paNa zAstrakAra e mukhyapaNe evI vAta karavA mAgatA nathI. Azaya bIjo che. ema kahevAnI pAchaLa Azaya koI bIjo che. emAM Azaya e che ke jJAnanuM atyaMta zuddha thavuM. A Azaya che. jJAnanuM atyaMta zuddha thavuM tene 'kevaLajJAna' jJAnIpuruSoe kahyuM che,...' A AzayathI e vAta karI che. jJAnanI zuddhatAnI sAthe tamAruM prayojana che. ghaNuM jANavA sAthe tamAruM prayojana nathI. jJAnanuM atyaMta zuddha thavuM tene 'kevaLajJAna' jJAnIpuruSoe kahyuM che, ane te zAnamAM mukhya to Atmasthiti ane AtmasamAdhi kahyA che.' eTale kevaLajJAnanI vAta karIne Atmasthiti ane AtmasamAdhinI vAta kahevI che emane. e AzayathI e vAta cAlI che. jagatanuM jJAna thavuM e Adi kahyuM che, te apUrva viSayanuM grahaNa sAmAnya jIvothI thavuM azakya jANIne kahyuM che,...' ema karIne ema kahevuM che ke je jagatanuM jJAna, lokAlokanuM jJAna thAya che traNa lokanuM, traNa kALanuM, e sAmAnya jIvone AkarSaNa karavA mATe paNa e vAta karI che. kemake e pahelA zuddha cAritranI tAratamyatAne samajI zake nahi. adhyAtma eno viSaya nathI. to pachI ene AkarSaNa mATe zuM A karavI ? to kahe che, enI sAmuM joyA vinA aMtarmukha rahIne lokAlokane ane traNe kALane jANI le evo jeno atizaya hoya tene kevaLajJAna kahyuM che. juo ! sAmAnya mANasamAM ane AmAM keTalo pharaka che ? ema karIne eNe eka camatkAra batAvavA mATe paNa e vAta karI che. ema karIne e AkarSaNano viSaya banAvyo che. anyamatanI aMdara evo camatkAra ghaNo che ane anyamatavALAne khabara paDe ke oho..! AvuM koI kevaLajJAna jainamAM che ! to ene to bahu moTI vAta lAge. pachI e viSayamAM UMDo utaravAno prayatna kare. e dRSTikoNa paNa enI aMdara che. eTale mukhyapaNe evI vAto Ave che. paNa kharekhara mukhyapaNe evI vAta ka2vAno abhiprAya nathI ema kahe che. (ahIM sudhI rAkhIe...) Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 rAjahRdaya bhAga-11 tA. 24-4-1991, patrAMka - 679, 680 pravacana naM. 308 patra-6 79. pAnuM-498. kevaLajJAnano viSaya cAle che. kevaLajJAnanuM svarUpa kevuM che e saMbaMdhamAM 'sobhAgyabhAI'e koI prazna pUchyo che eno uttara cAle che. koI kevaLakoTI evA zabdathI enuM ardhaghaTana athavA enuM svarUpa vicAravAmAM Ave che te yogya nathI. kevaLakoTImAM anaMta kALanuM bhUta-bhaviSyanuM jJAna na thAya evI mAnyatA che. e mAnyatA karavI ghaTatI nathI. evI mAnyatA kevaLajJAnanA saMbaMdhamAM nahi hovI joIe. kemake rAga-dveSa-mohano saMpUrNa abhAva thaIne vizuddha cAritra thAya tyAre jJAna saMpUrNa nirAvaraNa thaIne, nirmaLa thaIne lokAlokane jANe evuM jJAnanuM zuddha pariNamana thAya che. tema chatAM e viSayamAM keTalAka zAstravettAo kevaLajJAnano je kAMI bodha kare che e yathArtha nathI karatA. kemake emAM eTaluM ja pratipAdana Ave che ke mAtra bhUta-bhaviSyanuM jANavuM enuM nAma kevaLajJAna che. paNa evI vyAkhyA mukhyapaNe zAstrakAre paNa kahI nathI. AThamI lITIthI lagabhaga e viSaya cAlu thAya che. 498 pAne. jJAnanuM atyaMta zuddha thavuM tene 'kevaLajJAna' jJAnIpuruSoe kahyuM che... jJAnanuM atyaMta zuddha thavuM, lokAlokane jANavuM evuM mukhyapaNe kahevuM nathI. joke kevaLajJAna lokAlokane nathI jANatuM ema paNa ahIMyAM pratipAdana karavuM nathI. paNa mukhyapaNe zAstrakArane evuM kahevuM nathI. to mukhyapaNe zuM kahevuM che ? ke jJAnanuM atyaMta zuddha thavuM tene 'kevaLajJAna' jJAnIpuruSoe kahyuM che, ane te jJAnamAM mukhya to Atmasthiti ane AtmasamAdhi kahyA che.' je atyaMta zuddha thavuM kahyuM che to atyaMta zuddha kevI rIte thAya che ? ke mukhya to Atmasthiti-AtmAmAM saMpUrNa sthiratA thAya che ane AtmAmAM samAdhibhAva thAya che, saMpUrNa samAdhidazA thAya che ene kevaLajJAna jJAnIpuruSoe kahyuM che. jagatanuM jJAna thavuM e Adi kahyuM che,' e paNa kahyuM che ke jagatanuM jJAna thAya che, lokAlokanuM, traNa kALanuM jJAna thAya che paNa te apUrva viSayanuM grahaNa Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-69 373 sAmAnya jIvothI thavuM azakaya jANIne kahyuM che...' kayo apUrva viSaya che ? Atmasthiti ane AtmasamAdhi evo je apUrva viSaya che, aMtarmukhano viSaya che, e aMtarmukhapaNAno viSaya sAmAnya jIvothI grahaNa thavo azakya jANIne ene kevaLajJAnanuM bAhya aMga darzAvyuM che. eka kevaLajJAnanI paryAyano vicAra karavAmAM Ave to enA be aMga che. eka enuM bahiraMga che e lokAloka prakAzaka che. enuM aMtaraMga che te kevaLa AtmasthiratA ane AtmasamAdhi niravazeSa aMtarmukhapaNuM e enuM aMtaraMga che. aMtaraMgane je jIvo nathI samajI zakatA, kemake e ajANyA che, e viSaya paNa sUkSma che ane ajAyo che eTale bIjA padArthone jANe ane ghaNuM jANe enI jema mahattA che. gatamAM konI mahattA che ? ghaNuM jANe enI mahattA che. thoDuM jANe enI eTalI mahattA nathI paNa ghaNuM jANe enI mahattA che. kevaLI eka samayamAM lokAlokane jANe che. ema karIne ene e viSayanuM jJAna karAvyuM che. kemake jagatanA jJAna para vicAra karatAM karatAM AtmasAmarthya samajAya." evA bAhya dRSTivALAne paNa AtmAnuM sAmarthya samajAvavA ema kahe) ke juo ! eka samayamAM lokAlokane jANe. keTaluM jJAnanuM sAmarthya ! keTaluM jJAnanuM sAmarthya ! paNa zAstrakAre mukhyapaNe e vAta nathI karI. mukhyapaNe to AtmasamAdhinI vAta karI che. zrI DuMgara, mahAtmA zrI RSabhAdine viSe kevaLakoTI kahetA na hoya, ane temanA AjJAvartI eTale jema mahAvIrasvAmInA darzane pAMcameM mumukSuo kevaLajJAna pAmyA te AjJAvartIne kevaLajJAna kahyuM che, te kevaLajJAna" ne kevaLa-koTI' kahetA hoya, to te vAta koI paNa rIte ghaTe che. A saMpradAyanI aMdara kevaLajJAna ane kevaLakoTI saMbaMdhInI kathA cAlI haze. "RSabhadeva bhagavAnane Ama hatuM, "mahAvIra bhagavAnane ane emanA ziSyone Ama hatuM. to e vAta kAMIka bhaLatI che. ema karIne eTalI saMmati pote ApI che. ApaNe sAMgopAMga kathA na jANIe, prasaMga na jANIe tyAM sudhI e viSayano paNa sarakho vicAra na thAya. ekAMta kevaLajJAnano zrI DuMgara niSedha kare, to te AtmAno niSedha karavA jevuM che. AtmAnA koIpaNa nizcaya guNadharmano niSedha karavAmAM Ave to eka aMzano niSedha thatA aMzIno paNa niSedha thaI jAya che. e nyAye, e siddhAMte jo kevaLajJAnano ekAMte niSedha karavAmAM Ave to enA AtmAno niSedha karavA jevuM che. loko hAla kevaLajJAnanI je vyAkhyA kare che te kevaLajJAnanI vyAkhyA Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 rAjahRdaya bhAga-13 virodhavALI dekhAya che, ema temane lAgatuM hoya to te paNa saMbhavita che;..' e u52 paNa kahyuM ke, atyAre je zAstravettAo zabdabodhathI kevaLajJAnanuM svarUpa kahe che te yathArtha nathI. ema atyAre paNa kevaLajJAnanI vyAkhyA e loko kare che emAM virodha dekhAto hoya to e vAta ThIka che ke emAM virodha rahelo che. enI sAthe huM saMmata chuM. to te saMbhavita che. kemake mAtra jagatajJAna" te kevaLajJAna"no viSaya vartamAna prarUpaNAmAM upadezAya che.' vartamAna prarUpaNAmAM e adhUrI vAta che ema kahevuM che. mAtra jagatane jANe, lokAlokane jANe, traNa kALane jANe te kevaLajJAna. eTalo ja je viSaya prarUpaNAmAM upadezAya che e maryAdita vAta che. kharekhara eTaluM ja enuM svarUpa nathI ane mukhyapaNe zAstrakAra e kahevA paNa mAgatA nathI. 'kemake mAtra jagatajJAna' te kevaLajJAna'no viSaya vartamAna prarUpaNAmAM upadezAya che. A prakAranuM samAdhAna lakhatA ghaNA prakAranA virodha dRSTigocara thAya che, ane te virodho darzAvI tenuM samAdhAna lakhavAnuM hAla taratamAM banavuM azakaya che...' have A prakAranuM tamane samAdhAna ApIe chIe to enI sAme bIjI virodhavALI vAta paNa darzAvavI joIe, je amane khyAlamAM Ave che. loko Ama paNa dalIla kare, Ama paNa kahe, Ama paNa kahe. ane e badhAnuM samAdhAna jo darzAvavAmAM Ave to e patra ghaNo lAMbo lAMbo thaI jAya. joke A patra paNa ghaNo ja lAMbo thayo che. eTale e banavuM hAla taratamAM azakya che. topaNa 'tethI saMkSepamAM samAdhAna lakhyuM che.' topaNa nIce pramANe ame saMkSepamAM A viSaya upara samAdhAna tamane lakhIe chIe. "samAdhAnasamuccayArtha A pramANe che H-' kevo zabda vAparyo che ? emanI bhASA AgavI che. mumukSu :- potAnI svataMtra zailI che. = pUjya bhAIzrI :- potAnI svataMtra bhASA zailI che. 'samAdhAnasamuccAyArtha A pramANe che H-' eTale aneka prakAranA samAdhAnano samuccaya artha karIe to A prakAre che. bahu sAdi bhASAmAM ApaNe evuM bolIe badhI vAtano saravALo ATalAmAM che. ApaNe sAdi bhASAmAM zuM kahIe ? ke badhI vAtano saravALo ame ATalAmAM mUkI daIe chIe. A kahe che ke badhA samAdhAnano samuccaya artha, samuccaya eTale bhego karelo artha nIce pramANe che. mumukSu :- Akho nicoDa. - Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 79 375 pUjya bhAIzrI :- nicoDa mUkI dIdho. : have avataraNacihna karIne lakhe che ke, "AtmA jyAre atyaMta zuddha jJAnasthiti bhaje, tenuM nAma kevaLajJAna' mukhyapaNe che...'' A pote sIdhI vyAkhyA karI ke "AtmA jyAre atyaMta zuddha jJAnasthitine bhaje,.." eTale jarAya malinatA na rahe. pUrepUruM nirAvaraNa zuddha jJAna thaI jAya. koIpaNa prakArano jJAnano doSa na rahe. alpatva paNa, alpajJapaNuM paNa na rahe. jJAnano viparyAsa to na rahe paNa alpajJapaNuM paNa na rahe, parasanmukhapaNuM paNa na thAya. kAMI na thAya. ekadama atyaMta svabhAva sthiti, zuddha sthiti (thAya) tenuM nAma kevaLajJAna mukhyapaNe che. sarva prakAranA rAgadveSano abhAva thaye atyaMta zuddha jJAnasthiti pragaTavA yogya che...' evI je jJAnanI sthiti te sarva prakAranA rAga-dveSanA abhAvamAM ja thAya. bIjI rIte na thAya. A spaSTa vAta che. ema karIne e sthApyuM che ke anyamatimAM potAnA Izvarane AkhA jagatanA trikALI jJAnI, trikALa vettA tarIke e loko mAne che. alpajJa nathI mAnatA. e to sacarAcara badhuM jANe che. enA jJAna bahAra eka pAMdaDuM halatuM nathI. ema kahe. jhADanuM eka pAMdaDuM bhagavAnanI AjJA vinA halatuM nathI. evI rIte mAne che paNa sAthe rAga-dveSa joDe che. emane pAcho Avo rAga thayo, lAva, mArA bhaktone bacAvuM. vaLI evo dveSa thayo ke A dharmanI hAni kare che mATe eno huM nAza karuM. dharmanI glAni thAya ane sAdhune paritrANa ka2vA mATe, sAdhu lokone bacAvavA mATe huM yuge yuge avatAra dhAraNa karuM. 'gItA'nI aMdara e zloka che. yadA yadA hi dharmasya glAnirbhavati...' jyAre dharmanI glAni thAya tyAre paritrANAya sAdhunAma vizAnAyaca duSkRtAma' je duSkRtya karanArA che eno nAza karavA mATe saMbhavAmi yuge yuge.' huM dareka yuge avatA2 dhAraNa karIza. Ama 'gItA'nI aMdara 'zrIkRSNa'nA mukhethI bolAvaDAvyuM che. mumukSu :- 'gItA'nI mULa racanA konI che ? pUjya bhAIzrI :- Ama kahevAya che vyAsajIe karI che ema gaNAya che. paNa enuM koI Historical Proof nathI maLatuM. paNa je kImati jene kahIe, daMtakathAmAM vyAsajInuM nAma che. pAtro goThavyA che. 'zrIkRSNa' ane 'arjuna'nA saMvAdanA be pAtro goThavelA che. mumukSu : jagyAe AtmA mUkI de... pUjya bhAIzrI :- hA, to AvI jAya, to AvI jAya. emAM paNa sAMkhyamAM .... Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 rAjahRdaya bhAga-13 to emAM AtmAnI ja vAta lIdhI che. sAMkhyamata je che emAM AtmAnA svarUpanI vAta lIdhI che. emAM adhyAtmano vizeSa lIdho che. vItarAgabhAva lIdho che. manokAmanA jenI chUTI jAya che ane AtmAthI AtmAmAM saMtuSTa thAya che ene sthitaprajJa ame kahIe chIe. e badhI vAta lIdhI che. zuM kahe che ? ke "sarva prakAranA rAgadveSano abhAva thaye atyaMta zuddha jJAna sthiti pragaTavA yogya che, te sthitimAM je kaMI jANI zakAya te kevaLajJAnI che; ane te saMdeha yogya nathI. ane jyAre rAga-dveSano saMpUrNa kSaya thaI jAya ane zuddha jJAna sthitimAM jeTaluM kAMI pragaTapaNe jANI zakAya ane evI sthiti pragaTe to emAM kAMI zaMkA karavA jevI nathI. nirmaLatAne laIne lokAlokanuM pratibiMba emAM jhaLake to emAM kAMI zaMkA karavA jevI nathI. zrI DuMgara kevaLa-koTI' kahe che te paNa mahAvIra svAmI samIpe vartatA. AjJAvartI pAMcase kevalI jevA prasaMgamAM saMbhavita che. jene DuMgara kevaLakoTI kahe che e koI "mahAvIrasvAmInA AjJAvartI pAMcaso ziSyo saMbaMdhamAM vAta karI che to e vAta kAMIka saMbhavita che. e kAMIka koIka carcAno prasaMga cAlyo che. jagatanA jJAnano lakSa mUkI zuddha AtmajJAna te kevaLajJAna' che, ema vicAratAM AtmadazA vizeSapaNuM bhaje.' A paramArtha che. lokAlokane jANe emAM sIdho paramArtha nathI. paNa jagatanA jJAnano lakSa choDIne, lokAlokane jANavAno lakSa choDI daIne zuddha AtmajJAna te kevaLajJAna che athavA jenI aMdara zuddha AtmajJAna, atyaMta zuddha sthiti jJAnanI che ane svarUpasamAdhi che ke rAga-dveSano kSaya thayo che e kevaLajJAna che. ema vicAratA AtmadazA vizeSapaNuM bhaje che. evuM vicAratAM e AtmadazA-AtmAne AtmA tarapha vaLavAnI je dazA che e dazAne e vAta vadhAre anukULa che. eTale kevaLajJAnanuM je aMtaraMga che e kevaLajJAnanA aMtaraMgane mukhyapaNe vicAratA AtmadazAne e vadhAre vizeSapaNuM thavAmAM lAbhakArI che. kevaLajJAnanuM bahiraMga vicAratA eTalo koI matalaba sarato nathI. phakta eTalo dRSTikoNa vicArI zakAya ke AvuM zuddha jJAna kyAre thAya ke jemAM kayAMya azuddhi na hoya ane lokAloka aMdara pratibiMbita thaI jAya ? ke rAga-dveSano kSaya thAya tyAre, jarA paNa rAga-dveSa na rahe tyAre. eTalA pUrato paramArtha lAgu thAya. e pramANe A praznanA samAdhAnano saMkSepa Azaya che." e pramANe A Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 377. patrAMka-679 praznanA samAdhAnano saMkSepa Azaya che. samuccaya samAdhAna lIdhuM ne ? samAdhAnasamuccaya e saMkSepa Azaya A pramANe lIdho. hajI thoDuMka kaheze. ahIMyAM mumukSunI bhUmikAnI carcA che. eTale kevaLajJAnamAM kayuM paDakhuM mukhyapaNe upakArI thavA yogya che ema pAramArthika dRSTikoNane mukhya karyo che. jagatanA jJAnane kevaLajJAnano viSaya mukhya na karyo. kema ? ke atyAre ene AtmadazAmAM vizeSapaNuM thavA mATe zuM upakArI che ? eTalo ahIMyAM dRSTikoNa vicArIne mukhyatA karI. e jarA dhyAna kheMcavA jevo viSaya che. mumukSu - mumukSue e rIte ja vicAravuM. pUjya bhAIzrI - hA, mumukSue e rIte ja vicAravuM. eTale to dhyAna kheMcyuM ke kevaLajJAnanA svarUpane tame e rIte vicAro, jemAM saMpUrNa AtmasamAdhi ane AtmasthiratA varte che. kevaLa nijasvabhAvanuM akhaMDa varte jJAna." enI mukhyatA karo. jagatanA jJAnanI mukhyatA eTalA mATe nahi karo ke ahIMyAM mumukSunI bhUmikAmAM ane chabastha dazAmAM jIva ghaNuM jANavA jAya tyAre aneka zeyo pratye AkarSita thaIne jANavA jAya che. ane evI je bAhya padArthone jANavAnI kutUhalavRtti e AtmAne sAdhanAmAM pratikULa che athavA e pararuci che. AtmarucimAM e nathI jAtuM. jene Atmaruci hoya ene ghaNuM jANavuM, bahu jANavuM, aneka jANavuM evI anya anya padArtho viSe ruci nathI rahetI. eTale pararuci e AtmAne anukULa nathI. mumukSunA AtmAne svasvarUpa ruci anukULa che, pararuci anukULa nathI. eTale jagatanA jJAna upara vajana nathI detA. paNa svarUpasthiti upara vajana devAmAM Ave che. mumukSu - jagatanuM jJAna karavA jAya to ekatvabuddhi chUTe ja nahi. pUjya bhAIzrI :- ekatvabuddhimAM to paDyo che ane pararucithI tIvra ekatvabuddhi thayA kare. ghaNuM jANavuM... ghaNuM jANavuM. ghaNuM jANavuM ghaNuM jANavuM... hajI A jANavuM... hajI A jANuM... hajI A jANuM... emAM pararuci keLavAya che. Atmaci keLavavI joIe enA badale pararuci mumukSu keLave to ene e potAne ArAdhanAmAM bAdhakabhAva che. e svarUpanI samIpa nahi Ave, sanmukha nahi thaI zake. mumukSu - zAstra cha kalAka vAMcavuM joIe to kevI rIte vAMcavuM? pUjya bhAIzrI - zAstra cha kalAka vAMcavuM to svalakSe vAMcavuM. AtmasvarUpanuM Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 rAjahRdaya bhAga-13 lakSa thAya enA mATe vAMcavuM ane AtmasvarUpanuM lakSa thayuM hoya to e lakSane mukhya rAkhIne vAMcavuM athavA zAstranA zabdo vAcaka che ane enuM vAcya che enA upara jJAnane laI javuM. enuM nAma zAstra vAMcavuM che. zAstranA zabdo che e to vAcaka che, enuM vAcya potAno AtmA ane enuM vAcya potAnA AtmAnuM AtmasamAdhirUpa kArya. e enuM vAcya che. AtmA kevo che ane enI prApti kema thAya che ? A be vAta che e enuM vAcya che. e vAcya upara jJAnane laI javuM enuM nAma zAstra vAMcana che. jo ema na thAya to e zAstra vAMcana nathI paNa badhI pachI pothI uthalAvavAnI vAta che. zAstramAM pachI evI ja vAta Ave ke evI rIte koI zAstra vAMcIne paramArtha na sAdhe, A prakAre paramArthane na sAdha, Atmahitane na sAdhe to jema gadheDA upara koIe zAstranA DhagalAne bojo upaDAve ke bhAI ! A 50-100. zAstro che ane A jagyAe laI jAva. nAkho gadheDA upara mUkIne, ghoDA upara mUkIne. dAkhalo to gadheDAno ja dIdho che. ema ANe zAstra mAthe upADyA che. bIjuM kAMI nathI. zAstrano bojo upADyo che, bhAra upADyo che. jema gadheDA upara bhAra veMDhAre ema ANe magajamAM bhAra veMDhAryo che. bIjuM kAMI nathI. zAstranI aneka vAto kare che paNa eNe kAMI paramArtha sAdhyo nathI. mumukSu - bIjAne samajAvI to zake ne ? pUjya bhAIzrI :- bIjAne samajAvI zakAya. paNa bIjo enAthI samajaze nahi. e mAnaze ema ke huM bIjAne samajAvI to zakuM ne. paNa bIjo enAthI samajavAno nathI. kemake e pote) samajyo nathI. kUvAmAM nathI aveDAmAM kyAMthI AvavAnuM hatuM? mumukSu :- 139 patramAM khulAso kare che. pUjya bhAIzrI :- hA, emanA ja patramAM Ave che. kharI vAta che. pAnA naM)227. nIce che ne ? "ane te e ke koI rIte paNa zAstrAbhyAsa haze to kaMI pAtra thavAnI jijJAsA thaze, ane kALe karIne pAtratA paNa maLaze ane pAtratA bIjAne paNa Apaze.' uparathI ? nIcethI. cauda pUrvanuM jJAna niSphaLa thayuM. mULa vastunuM jJAna na maLyuM eTale cauda pUrvanuM jJAna niSphaLa karyuM. eka nayathI evI vicAraNA paNa thaI zake che ke zAstro lakhelAMnAM pAnAM upADavAM ane bhaNavAM emAM kaMI aMtara nathI... upADavA ane bhaNavA emAM kAMI aMtara nathI. lyo ! mAthe upADavA ke Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-679 379 bhaNavA. emAM kAMI aMtara nathI. jo tattva na maLyuM to. kAraNa beye bojo ja upADyo. pAnAM upADyAM teNe kAyAe bojo upADyo, bhaNI gayA teNe mane bojo upADyo." beya bojo upADyo. eke manathI bojo upADyo, bIjAe zarIrathI bojo upADyo. paraMtu vAstavika lakSyArtha vinA tenuM nirupayogIpaNuM thAya ema samajaNa che. vAstavika lakSyArtha vinA. je AtmAnuM lakSa che, artha nAma prayojana, lakSyArtha eTale lakSa thavAnuM prayojana saryA vinA te badhuM jANavuM nirUpayogI thAya evI samajaNa che. "aMbAlAlabhAIne patra lakhyo che. mumukSu - mULa muddAnI vAta lakhI che. pUjya bhAIzrI :- hA. eTale zAstra vAMcavuM emAM be vAta che. bojo upADavAno nathI. lakSyArtha. AtmAnuM lakSa thavuM joIe. jinapada nijapada ekatA." lakSyano viSaya zuM che ? "jinapada nijapada ekatA, bhedabhAva nahi kAMI, lakSa thavAne tehano, kahyA zAstra sukhadAI." A jinapada ane nijapada eka che evo lakSa thavA mATe badhA zAstro kahyA che. have evo lakSa na kare to eNe zAstro vAMcyA nathI, bojo upADyo che. bIjuM kAMI nathI. bIjAne samajAvI to na zake paNa samajAvuM chuM evo abhiniveza jarUra thAya. ene duSTa abhimAna kahevAmAM AvyuM che. mumukSu - samajAvI zakuM e bhAva ja mithyAtva daDha thaI gayuM. pUjya bhAIzrI :- hA. e pramANe A praznanA samAdhAnano saMkSepa Azaya che. jema bane tema jagatanA jJAna pratyeno vicAra choDI..." juo ! have pote enA upara khAsa bhalAmaNa kare che ke jema bane tema jagatanA jJAna pratyeno vicAra choDI svarUpajJAna thAya..." kemake jagatanA jJAnamAM to AkhA jagatane jANavAnI vAta AvI. e to pararucimAM jAze tAre. paNa "svarUpajJAna thAya tema kevaLajJAnano vicAra thavA arthe puruSArtha kartavya che. AkhA Paragraph A mahattvanuM vacana che. tamAre to jema bane tema jagatanA pratyeno vicAra choDI..' tamane to svarUpajJAna thAya tema kevaLajJAnano vicAra thavA arthe puruSArtha kartavya che." AtmajJAna karavAno puruSArtha karo ane AtmajJAna kema thAya te dRSTie kevaLajJAnano vicAra karo. jagatanA jJAnane ane tamAre kAMI AgaLa vadhavA jevuM nathI. e to tamArI pararucino anAdino viSaya che. ene kAMI samarthana ApavA jevuM nathI ane e rucino vikAsa karavA jevo nathI. Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 rAjahRdaya bhAga-13 jagatanuM jJAna thavuM tenuM nAma 'kevaLajJAna' mukhyArthapaNe gaNavA yogya nathI.' e arthane tamAre mukhya karavo nahi. tamAre mATe e mukhya ka2vA mATe tamane lAbhanuM kAraNa nahi thAya. jagatanA jIvone vizeSa lakSa thavA arthe vAraMvAra jagatanuM jJAna sAthe lIdhuM che;...' zAstrakAroe jagatanA jIvone vizeSa lakSa thavA mATe. bahirdaSTi jIvone jJAnanuM sAmarthya batAvavA mATe vAraMvAra jagatanuM jJAna sAthe lIdhuM che. ane te kaMI kalpita che ema nahIM....' ema huM kahevA mAgato nathI ke e vAta zAstrAkAre khoTI lakhI che. paNa te pratye abhiniveza karavA yogya nathI.' kevI sarasa mArgadarzananI lAInadorI ApI che. eka jANavAno viSaya che. e abhiniveza karavAno ane mukhyatA karavAno jarAya viSaya nathI. nahitara tame to enI mAraphata pararucinuM poSaNa karI lezo. kevaLajJAnanI carcA ka2zo ane tamArI pararucinuM poSaNa ka2zo. eTale e to karavA yogya nathI. 'A ThekANe vizeSa lakhavAnI icchA thAya che, ane te rokavI paDe che,...' eTale potAne Flow ghaNo che. vicArano aMdara pravAha ghaNo Avyo che, icchA paNa thAya che ke AmAM to ghaNuM lakhI zakAya evuM che. paNa atyAre te icchA rokavI paDe che. topaNa saMkSepamAM pharI lakhIe chIe.' have avataraNacihna karIne vaLI lakhyuM che. pharI pharIne. AtmAne viSethI sarva prakArano anya adhyAsa TaLI sphaTikanI peThe AtmA atyaMta zuddhatA bhaje te 'kevaLajJAna' che,'...' AtmAne viSethI sarva prakArano anya adhyAsa TaLI. juo ! emane A mukhya vAta karavI che. eTale bhAra daIne avataraNa cihnamAM (lakhyuM che). avataraNa cihna eTalA mATe ApyuM che ke ahIMyAM amAruM vajana che ke "AtmAne viSethI sarva prakArano anya adhyAsa TaLI...'' eTale tamAma prakAranuM zeyamAM zeyaniSThapaNe huMpaNuM thAya che e TaLI jAya. 'sphaTikanI peThe...' ekadama zuddha sphaTika, pAradarzaka hoya enI peThe AtmA atyaMta zuddhatA bhaje te 'kevaLajJAna' che.' e kevaLajJAnanuM svarUpa che ane jagatajJAnapaNe tene vAraMvAra jinAgamamAM kahyuM che, te mAhAtmyathI karI bAhyadRSTi jIvo puruSArthamAM pravarte te hetu che." jinAgamamAM je vAta karI che e bAhyaSTi jIvo mATe vAta karI che. je kevaLajJAnanA aMtaraMgane zuddha sphaTika svarUpane nathI samajatA enA mATe evI vAta karI che. enAthI paNa ene kAMI AkarSaNa thAya ke ema ! AvuM samartha jJAna hoya ! ke eka samayamAM badhuM jANI le ! evuM zAna zuddha Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-679 381 thAya ! evuM samartha hoya ! to ene kAMIka vicAramAM Ave ane bAhyadRSTivALAone e bAju AkarSaNa thAya. eTalA pUratI e vAtane vAraMvAra paNa kahevAmAM AvI che. atre zrI DuMgare kevaLa-koTI' sarvathA ema kahI che, evuM kahevuM yogya nathI." kevaLajJAnane choDIne kevaLakoTI ja mAtra kahevI e yogya nathI. kevaLakoTI eTale kevaLajJAna prApta karavAnI kakSAmAM koI jIvo AvI jAya che. evuM thAya che. kevaLajJAna-bevaLajJAna jevuM kAMI che nahi, evuM kAMIka sthAnakavAsImAM pratipAdana haze. evuM kahevuM yogya nathI." ame aMtarAtmapaNe paNa tevuM mAnyuM nathI. je kevaLakoTIno artha tArave che evo amAro AtmA svIkArato nathI. ame mAnyuM nathI ema na kIdhuM, ame evuM mAnatA nathI ema na kahyuM. "ame aMtarAtmapaNe paNa evuM mAnyuM nathI. amAro je aMtarAtmA che, aMtarmukha thayelo je AtmA che e AtmA kevaLakoTIne kevaLajJAnanI sAthe svIkArato nathI. kevaLakoTInI vAta judI che, kevaLajJAnanI vAta judI che, ema kahe che. kemake emanI potAnI hayAtImAM AvA tattvajJAna viSayaka patro che e eka mumukSa, bIjA mumukSu, trIjA mumukSanI vacce nakalo karIne eno svAdhyAya kare ane e rIte Circulate thatA hatA. ane emanI AjJAthI thatA hatA. emane pUchIne karatA hatA. pUchyA vagara nahi. koI vakhata koI patra evo hoya to koInA mATe pratibaMdha paNa karatA hatA ke hAla turata tamArA ATalAe ja vAMcavo ane bIjAe A patra na vAMcavo. paNa hAla te praznanuM samAdhAna karavA viSe jeTaluM mauna rahevAya teTaluM upakArI che ema cittamAM rahe che. kemake e prazna hajI bIjA ghaNA praznano ukela karyA pachI kevaLajJAnano prazna hAthamAM levA jevo che. eTale atyAre to mauna rahevAya to vadhAre sAruM ema paNa rahe che. bAkInA praznonuM samAdhAna samAgama dhArazo." eTale emaNe cha praznonA uttara AmAM ApyA che. ane e sivAya paNa emaNe prazna lakhyA haze. phAgaNa vada 6nA patranI aMdara. emAM cha praznanA uttara ApyA che. bAkInA praznonuM samAdhAna samAgama dhArazo.' rUbarUmAM tame karazo. ema karIne bIjA praznono uttara nathI Apyo. e 679mo patra bahu vistArathI Avyo che. ane emAM mukhyapaNe je bIjA praznano uttara Apyo che e mumukSu jIvane vartamAnamAM ghaNo prayojanabhUta che. jJAnInI vANI kevI hoya, ajJAnInI vANI kevI hoya ane jJAnI paNa jJAnInI Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 rAjahRdaya bhAga-13 vANIne kevI rIte oLakhe che ? e vagere. mumukSu -... pUjya bhAIzrI :- mukhyapaNe evI vAta vAraMvAra Ave che. mumukSu: pUjya bhAIzrI :- Ave che, e Ave che paNa olI vAta vadhAre Ave che. bAhyadRSTi jIvone evuM mAhAsya darzAvavA mATe ane kevaLajJAna pratyeno koI puruSArtha jagADavA mATe e vAta vAraMvAra Ave che. paNa mumukSue e vAtane gauNa karavA jevI che. ane kevaLajJAnanA aMtaraMgane mukhya karavA jevuM che. e A AkhA uttarano je mukhya sArAMza che e A che. bAhyadRSTi jIvo mATe bhale e vAta hoya paNa have jyAre tame kAMI AtmajJAna mATe vicAratA thayA cho ane AtmajJAna prAptinI bhAvanAvALA thayA cho to kevaLajJAnanA svarUpane enA aMtaraMgathI vicArajo, enA bahiraMgathI nahi vicAratA. e jANavAno viSaya karIne gauNa rAkhavo. AdaravAno viSaya aMtarmukha thavAno che ane mukhya karajo. ema kahevAno abhiprAya che. mumukSu - gurudeve eTale ja parane jANavAno kaDaka bhASAmAM niSedha karyo che. pUjya bhAIzrI :- hA. jIvana paranI ruci bahu che ne ? paranI ruci bahu che. eTale paranI ruci choDAvavI che. jIvane kutUhalabuddhi eTalI badhI che ke zAstrajJAnanA abhyAsIone paNa ghaNA zAstro vAMcIne ghaNuM jANavAnuM maLe to sAruM, Avo ja eka lobha thAya che. e paNa enA jJAnane vikAsa thavAmAM, pAramArthika dRSTie to pratikULa che, anukULa nathI. AtmajJAna bhaNI vaLAya ane AtmajJAna bhaNI vaLavAmAM je pAyA hAthamAM Ave e pakaDavA joIe. gurudevanI bhASAmAM kahIe to pAyA pakaDavA anubhava thAya enA pAyA pakaDavA. to anubhava thAze. anubhava upara jAvuM, jANavA upara na jAvuM. anubhava vedavAno viSaya che, jANavAno viSaya nathI. jANavuM emAM garbhita che paNa mukhyapaNe e vedavAno viSaya che. enA upara jAvuM. e 6 79 (patra pUro) thayo. Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-680 383 patrAMka-680 muMbaI, caitra suda 13, 15ra jenI mokSa sivAya koI paNa vastunI icchA ke spRhA nahotI ane akhaMDa svarUpamAM ramaNatA thavAthI mokSanI icchA paNa nivRtta thaI che, tene he nAtha ! tuM tuSTamAna thaIne paNa bIjuM zuM ApavAno hato? he kRpALa ! tArA abheda svarUpamAM ja mAro nivAsa che tyAM have to levA devAnI paNa kaDAkUTathI chUTA thayA chIe ane e ja amAro paramAnaMda che. kalyANanA mArgane ane paramArtha svarUpane yathArtha rIte nahIM samajanArA ajJAnI jIvo, potAnI mati kalpanAthI mokSamArgane kalpI, vividha upAyomAM pravartana karatA chatAM mokSa pAmavAne badale saMsAra paribhramaNa karatA jANI niSkAraNa karUNAzIla evuM amAruM hRdaya raDe che. vartamAna vidyamAna varane bhUlI jaI, bhUtakALanI bhramaNAmAM vIrane zodhavA mATe athaDAtA jIvone zrI mahAvIranuM darzana kyAMthI thAya? o duSamakALanA dubhAMgI jIvo ! bhUtakALanI bhramaNAne choDIne vartamAne vidyamAna evA mahAvIrane zaraNe Avo eTale tamAruM zreya ja che. saMsAranA tApathI trAsa pAmelA ane karmabaMdhanathI mukta thavA icchatA paramArthapremI jijJAsu jIvonI trividha tApAgnine zAMta karavAne ame amRtasAgara chIe. mumukSu jIvonuM kalyANa karavAne mATe ame kalpavRkSa ja chIe. vadhAre zuM kahevuM? A viSamakALamAM parama zAMtinA dhAmarUpa ame bIjA zrI rAma athavA zrI mahAvIra ja chIe, kemake ame paramAtmasvarUpa thayA chIe. A aMtara anubhava paramAtmapaNAnI mAnyatAnA abhimAnathI uddabhavelo lakhyo nathI, paNa karmabaMdhanathI dukhI thatA jagatanA jIvonI parama kAryavRtti thavAthI temanuM kalyANa karavAnI tathA temano uddhAra karavAnI niSkAraNa karuNA e ja A hRdayacitAra pradarzita karavAnI preraNA kare che. OM zrI mahAvIra (aMgata) Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-13 680. 680mo patra aMgata che. ghaNuM karIne A lakhANa emanI DairynuM che. paNa miti maLI che eTale ahIMyAM goThavyuM lAge che. paNa koIne uddezIne lakhyo hoya evo A patra nathI. pote koI kAruNyavRttithI ane AtmAnI mastIthI be vAta bhegI karI che. AtmAnI mastI ane bIjA jIvo, jagatanA jIvo u52 karuNAbuddhi. e be vAtathI prerAIne A lakhANa pote DairymAM lakhyuM hoya. caitra suda 13. mahAvIra jyaMtI, lyo. caitra suda 13 barAba2 mahAvIra jayaMtI. 'gurudeva'no parivartana dina che. te divase emaNe 1952mAM lakhyuM che. 47 ne 5 = 52. 95 varSa thayA. 95 varSa pahelAnuM A lakhANa che. OMOM, jenI mokSa sivAya koI paNa vastunI icchA ke spRhA nahotI...' ame kevI rIte upaDyA hatA ? kyAMthI lIdhuM ? ke paripUrNa zuddha thavuM, e sivAya koIpaNa vastunI prApti amAre karavI nathI. amAre koInI icchA nathI. ahIMthI zarUAta karI hatI. pUrNatAne lakSe zarUAta karI hatI. jenI... eTale potAnI. potAnI mokSa sivAya koI paNa vastunI icchA ke spRhA nahotI...' zarUAta thaI tyArathI ja. ane have to akhaMDa svarUpamAM ramaNatA thavAthI mokSanI icchA paNa nivRtta thaI che,...' icchA nivRtta thaI che, hoM ! bhAvanA to rahe che. paNa icchA nivRtta thaI che. eTale e jAtano vikalpa nathI. ema. 384 mumukSu :- jJAnIone AvA ja bhAva AvatA hoya che. - pUjya bhAIzrI :- hA. A to sahaja che ne ! akhaMDa svarUpamAM ramaNatA thavAthI mokSanI icchA paNa nivRtta thaI che,...' mokSanI ciMtA paNa nivRtta thaI che. tene he nAtha ! tuM tuSTamAna thaIne paNa bIjuM zuM ApavAno hato ?" A badhA Izvara pAse, bhagavAna pAse mAMge che ne ? to kahe che ke he nAtha ! tuM tuSTamAna-prasanna thaIne zuM ApI devAno hato ? bahu bahu to tuM badhAne mokSa pamADe cho. paNa have amAre to mokSanI icchA paNa nathI rahI. amane evo AtmA maLI gayo che ane e AtmAmAM evI amArI ramaNatA varte che, akhaMDa svarUpamAM evI ramaNatA varte che ke have A paryAya Ama thAya to ThIka. evo vikalpa chUTI gayo che. mumukSu :- mokSasvarUpa ja thaI gayo. pUjya bhAIzrI :- mokSasvarUpa ja che. athavA mokSapadathI anaMta guNasvarUpa je AtmA che emAM amArI ramaNatA varte che. have amAre zuM joIe ? AtmA maLI Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-680 385 gayA pachI amAre zuM joIe ? amArA AtmAmAM to mokSa ka2vAno bAkI nathI, ema kahe che. je AtmAmAM ame ramaNatA karIe chIe-paramapAriNAmIkabhAvamAM52mAtmatattvamAM. emAM kAM mokSa ka2vAno che ? 'yogIndradeve' zuM kahyuM ? ke je baMdhAyo hoya teno mokSa thAya. paNa huM to baMdhAyo nathI pachI mAro mokSa kevI rIte karavAno hato ? huM to abaddhaspaSTa chuM. eTale have tAre prasanna thaIne paNa zuM ApavAnuM bAkI rahe che ? mAre to kAMI levAnuM bAkI nathI rahyuM. tAre zuM ApavAnuM bAkI rahe che ? zailI asAdhAraNa zailI che ! he kRpALu ! tArA abheda svarUpamAM ja mAro nivAsa che...' have zuddhAtmAne kRpALu AtmA kahyo che. eNe pariNamavAnI kRpA karI che ne ! he kRpALu ! tArA abheda svarUpamAM ja mAro nivAsa che...' have to huM tArA svarUpamAM vasI gayo chuM, abheda svarUpamAM abheda thayo chuM. tyAM have to levA devAnI paNa kaDAkUTathI....' be vacce levA devAnuM hoya. levA devAno vyavahAra konI vacce hoya ? be jaNa hoya to. paNa huM ne mAruM svarUpa to eka ja chIe. emAM mAre have levAnuM zuM ? ane devAnuM zuM ? kAMI levA devAno prazna mArAmAM upasthita thato nathI. have to levA devAnI paNa kaDAkUTathI chUTA thayA chIe ane e ja amAro paramAnaMda che.' have amane kAMI meLavavAnI AkuLatA nathI. eTale ame paramAnaMdamAM birAjamAna chIe. A emaNe potAnuM nizcaya pariNamana lIdhuM che. dravyadRSTinI vAta karI che ema kaho ke potAnA nizcaya pariNamananI vAta karI che. ame to abhedasvarUpamAM abheda thayA chIe ane kAMI bheda amArA svarUpa sAthe amane nahi vartato hovAthI amAre kAMI levA-devAnuM have koInI sAthe banatuM nathI. paranuM levA devAnuM banatuM nathI. amArA AtmAmAM to amAro paripUrNa zuddhAtmA che. pUrNa AtmAmAM pUrNapaNe ame to jANe AvI gayA chIe, have amAre kAMI levA-devAnuM rahetuM nathI. ATalI nizcayanI vAta sthApyA pachI have vyavahAranI vAta kare che. kalyANanA mArgane ane paramArtha svarUpane yathArtha rIte nahIM samajanArA ajJAnI jIvo,..' jagatanA ajJAnI jIvo che e potAnA AtmakalyANanA mArgane ane potAnA 52mArtha svarUpane yathArtha rIte nahi samajanArA che. te potAnI mati kalpanAthI mokSamArgane kalpI,...' potAnI matikalpanAthI kalyANanA mArgane kalpe che. ane e kalpanA pramANe vividha upAyomAM pravartana...' kare che. ane tema pravartana karatA chatAM mokSa pAmavAne badale saMsAra paribhramaNa karatA jANI niSkAraNa Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 rAjahRdaya bhAga-13 karuNAzIla evuM amAruM hRdaya raDe che. A vyavahAranI vRtti kevI che ! nizcayavRtti kevI che? vyavahAranI vRtti kevI che! are.! jagatanA jIvo. ane keTalAka to evA bhoLA jIvo che. sAva bhoLA. amArA mahArAje amane A batAvyuM ke tame A varSamAM varSItapa karo athavA mA khamaNanA upavAsa karo, ATalA varSa sudhI karo, tamArA tapathI evI karmanI nirjarA thaI jaze ne ke tamane kevaLajJAnanI prApti thaI jaze. amArA mahArAje amane batAvyuM. ane A to cokhkho tyAga che. dehane paNa khorAka na Apavo AthI moTo tyAga kayo hoya ? jene ema kahevAya ne ke bhAI ! dehane TakavAnuM sAdhana che, ana to prANa che. e ana choDyA ame. eTalo tyAga karyo. pachI to tapathI karmanI nirjarA thavI joIene. ame amArA mahArAje kahyuM e pramANe evI niSThAthI pAlana karIe chIe. eTalI zraddhAthI. tyAre jJAnI kahe che ke, e bicArA potAnI kalpanA pramANe upAya karIne pravartana kare che. e mokSa pAmavAne badale saMsAra vadhAre che. zuM kare che? je mokSano mArga nathI ane mokSano mArga mAne che e gRhIta mithyAtva thayuM. mumukSu :- darzanamoha kayAre dRDha thaI jaze... pUjya bhAIzrI - cAritramoha maMda thAya ane darzanamoha daDha thaI jAya. kemake gRhIta sudhI vayo jAya. mokSamArga nathI ene mokSamArga mAnI bicArA saMsAramAM paribhramaNa karatA jANI "niSkAraNa karUNAzIla evuM amAruM hRdaya raDe che. juo ! kAMI amAre kAraNa nathI. ene satyamArgamAM vALavA mATe amAre koI pakSApakSI nathI. ke tame e pakSamAM gayA cho mATe A pakSamAM Avo evuM kAMI nathI. koI kAraNa nathI. bilakula niSkAraNa. ekalI mAtra karuNA che. tamAruM Atmahita thAya e sivAya bIjI koI karuNA nathI. amArA hRdayamAM sarva jagatanA jIvonuM AtmakalyANa thAya emAM koI bIjuM kAraNa nahi. niSkAraNapaNe evI bhAvanA sarva jIvo pratye varte che ane e karuNAzIlatAne kAraNe amAruM hRdaya to raDI UThe che ke are.re.! bicArA AtmakalyANano mArga samajIne akalyANane sAdha che, saMsArane sAdhe che. amane to raDavuM AvI jAya che. amAruM hRdaya to raDI UThe che. eTalI karuNA Ave che. have sAcA mArge AvavA mATe ema kahe che ke vartamAna vidyamAna varane bhUlI jaI..." vartamAnanA vidyamAna vIrane bhUlI jaIne e potAne mATe lakhe che. bhUtakALanI bhramaNAmAM vIrane zodhavA mATe athaDAtA jIvone zrI mahAvIranuM darzana Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-680 387 kAMthI thAya ?" bhUtakALamAM je mahAvI2' thayA enuM svarUpa e kayAMthI jANavAnA hatA ? svarUpa jANe to svarUpanuM darzana thAya ne ? je pragaTa mahAvI2' che ene oLakhatA nathI. je vidyamAna che, pragaTa che, sAme che ene oLakhatA nathI ane je cAlyA gayA che ene zodhe che. ke mahAvIra' kevA haze ? ApaNA mahAvIra' kevA thayA haze ? kevA ApaNA mahAvIra' haze ? paNa kyAMthI tane patto lAgavAno hato ? e bahu sArI vAta lIdhI che. = mumukSu :- pAyadhunI roDa 52... mahAvIra jayaMtIne divase varaghoDo nIkaLelo, tyAre nAcatA hatA badhA. tyAre e joIne pUjya bhAIzrI :- acchA, ema che. lyo ThIka ! muMbaI'nI aMdarathI patra lakhyo che ne ? eTale mahAvIra jyaMtImAM tyAM jainonI moTI rathayAtrA nIkaLI haze enI aMdara badhA gAjA-vAjA badhuM nAcakUda thAtI haze. mahAvIra-mahAvI2. jya mahAvIra, bolo mahAvIra, bolo mahAvIra, mahAvIra bhagavAnano jya, phalANuM jya, mahAvI2 zAsanano jya. paNa zuM mahAvI2 ? kayA mahAvIrane gote che ? mahAvI2 to ahIMyAM beThA che. karuNAbuddhi AvI che ne ! bahu sarasa Azaya kahyo che. patra-504mAM juo ! pAnuM-406. patra-504. 27muM varSa. A5Ne kAle cAlI gayuM ne ? enI nIceno Paragraph. bIjo Paragraph. 'koI pragaTa kAraNane avalaMbI, vicArI, parokSa cAlyA AvatA sarvajJa puruSane mAtra samyagdaSTipaNe paNa oLakhAya to tenuM mahat phaLa che; ane tema na hoya to sarvajJane sarvajJa kahevAnuM kaMI AtmA saMbaMdhI phaLa nathI ema anubhavamAM Ave che.' A patra 1950nA vaizAkhamAM lakhyo che. koI pragaTa kAraNane avalaMbI....' eTale pragaTa samyagdaSTine oLakhIne, avalaMbIne, satpuruSane jANIne, vicArIne. enA uparathI pokSa cAlyA AvatA sarvajJa puruSane...' bhale enI sarvajJatA na oLakhAya. paNa enuM samyaktva oLakhAya. samyagdaSTipaNe enI je oLakhANa thAya enuM bahu moTuM phaLa che. enuM phaLa nirvANapada che. ane jo ema na thAya eTale ke pragaTa satpuruSane na oLakhAya, to bhale mahAvI2' bhagavAna sarvajJa hatA ane 'AdinAtha' bhagavAna sarvajJa hatA, covIsa tIrthaMkara sarvajJa hatA e sarvajJane sarvajJa kahevAnuM kAMI AtmAsaMbaMdhI phaLa nathI. ema amArA anubhavamAM Ave che. have bIjI vAta kare che ke pratyakSa sarvajJa puruSane paNa... have mAno ke koI sarvajJa pratyakSa hoya tyAre paNa 'koI kAraNe....' pachI badhAne lAgu paDaze. 'koI Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 rAjahRdaya bhAga-13 kAraNe, koI vicAre, avalaMbane samyagdaSTisvarUpapaNe paNa na jANyA hoya to tenuM AtmapratyayI phaLa nathI, paramArthathI tenI sevA-asevAthI jIvane kaMI jAti ( ) bheda thato nathI.' pachI e sarvazanI game teTalI sevA kare ke sevA na kare, badhuM ene mATe sarakhuM che. mATe te kaMI saphaLa kAraNarUpe jJAnIpuruSe svIkArI nathI, ema jaNAya che.' A jarA mahatvano viSaya che. sarvajJane paNa samyagdaSTipaNe oLakhyA teM ? sarvajJa hoya tyAre paNa. ane samyagdaSTinA pragaTa svarUpathI teM sarvajJane oLakhyA ? to AtmapratyayI kAMI phaLa che. kahevAno Azaya e che ke samyaktvathI mAMDIne sarvajJapaNA sudhImAM je sAmAnya muddo che e samyaktvano che. samyaktva sAmAnya che, samyagdarzana sAmAnya che. ahIMthI A mArga zarU thAya che ane ahIMthI A mArganI oLakhANa thavI joIe. to sarvajJane sarvajJa tarIke jANyAnuM phaLa che. nahitara sarvajJane sarvajJa tarIke jANyAnuM, sevA karavAnuM koI phaLa nathI. AtmAne e phaLa nathI AvatuM. AtmalAbhamAM koI phaLa nahi Ave. A 504 patramAM bahu gaMbhIra vAta karI che. :- A rIte na jANe to mumukSu pUjya bhAIzrI :- enuM anusaMdhAna ahIMyAM maLe che ke vartamAne vidyamAna vIrane bhUlI jaIne. vIramAM to tAre zuM jovAnuM hatuM ? samyaktva jovAnuM hatuM, samyagdarzana jovAnuM hatuM. e to ahIMyAM vidyamAna che. ene bhUlI jaIne bhUtakALanI bhramaNAmAM vI2ne zodhavA mATe AthaDe che. bhagavAna vIranA zAstro kevA che ? enI aMdara zuM zuM vAta karI che ? kevI kevI vAta karI che ? e jIvone mahAvI2'nuM darzana kyAMthI thavAnuM hatuM ? ene koI rIte bhagavAna mahAvI2'nA darzana thavAnA nathI. mahAvIra... mahAvIra' karIne bhalene game teTalI dhUna macAve. mumukSu HvartamAna vidyamAna vIra eTale potAno zuddha svabhAva.... pUjya bhAIzrI :- tyAM to emaNe potA mATe lakhyuM che. kA2Na ke vartamAna vI2ne bhUlI jaIne bhUtakALanI bhramaNAmAM vI2ne zodhavA mATe (kayAM AthaDo cho) ? potAno AtmA laIne emaNe potAnA mATe kema lakhyuM che ke nIce ema lakhe che ke ame amRtasAgara chIe. tame amArA zaraNe Avo. ame amRtasAgara chIe, ame tamArA mATe kalpavRkSa chIe, ane paramazAMtinA dhAmarUpa chIe. kemake ame 52mAtmasvarUpa thayA chIe. e badhI vAta nIce lakhI che. e potA upara vAta lIdhI che, potA upara lakhI che. ... Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-680 389 mumukSu :- chellI traNa lITImAM khulAso lakhyo che. pUjya bhAIzrI :- hA. spaSTa khulAso lakhyo che. 'o duSamakALanA durbhAgI jIvo !' atyAre duSamakALa che enA hai durbhAgI jIvo ! bhUtakALanI bhramaNAne choDIne vartamAne vidyamAna evA mahAvIrane zaraNe Avo eTale tamAruM zreya ja che.' tamAre jo kalyANa-zreya eTale kalyANa karavuM hoya to A vidyamAna mahAvIra' beThA che enI najIka Avo. tame ene za2Ne Avo to tamAruM AtmakalyANa thAya. bhagavAna mahAvIre' je mokSano mArga darzAvyo e mArga ame darzAvIe eTaluM sAmarthya che ane e mArga spaSTapaNe jANyo che, vedyo che, anubhavyo che ane atyAre koI e mArgane pragaTapaNe kahenAra jovAmAM AvatA nathI. ema jANIne e vAta ame karI che. mumukSu H- phATa phATa anubhavanuM jora AvavuM joIe ... = pUjya bhAIzrI :- ghaNuM jora che. potAne ghaNuM jora AvyuM che. ghaNuM jora che. mumukSu :- pratyakSa jJAnI... pUjya bhAIzrI :- pratyakSa jJAnI pote ema lIdhuM che. pratyakSa jJAnI pote. ema che, ghora aMdhakAra hoya. koI jaMgalanI aMdara evo ghora aMdhakAra hoya ke potAnI hatheLI-hAtha na dekhAya. AMkhanI sAme hAtha Ave to potAno hAtha potAne na dekhAya. have mANasa emAM bhUlo paDI gayo hoya. evA ghora aMdhakA2mAM bhUlo paDI gayo. ane evo AthaDe, paDe, AkhaDe ane AthaDe. emAM kyAMka prakAzanI eka kiraNa jovA maLe to ene ema thAya ke ahIMthI rasto maLaze. atyAre evI paristhiti che. kemake cAMya mokSamArga nathI. lopa thaI gayo hoya evI paristhiti che. saMpradAyo sAva aMdhakAramAM che. emAM AvA koI satpuruSa jAge tyAre prakAzanuM eka kiraNa maLe. ene kahe che ke jo bacavuM hoya to A bAju Avo. bacI jAvuM hoya to A bAju Avo. mokSamArga khullo che, hajI paNa khullo che. ame prApta karyo che ane tame prApta karI zakazo. mumukSu :- 95 varSa pahelAnI vAta che. pUjya bhAIzrI :- 95 varSa pahelAnI vAta che. bahu jabaradasta vAta lakhI che. ane jevA tevAnuM kAma nathI. ema lakhe ke ame vartamAnanA mahAvIra' chIe. bhUtakALanA 'mahAvI2'ne zodhavA tame bhramaNAmAM kacAM paDo ? ema patto nahi lAge, ema kahe che. evI rIte tame mahAvIra' bhagavAnanA zAstro che ane e vAMcIne Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 rAjahRdaya bhAga-13 ame aMdarathI kAMIka "mahAvIra bhagavAnane pAmI jaIe, "mahAvIra bhagavAnanA mArgane pAmI jaIe. e bhramaNAmAM tame nakAmA bhaTako nahi. kAMI patto lAgavAno nathI. kemake pragaTa satparuSane oLakhyA vagara) kevI rIte ajANyA mArganI aMdara koI rIte praveza kare ? mumukSu :-- pUjya bhAIzrI - barAbara che. 165 pAnuM keTalAmuM che? 165 pAne. 20muM varSa che. "catrabhuja becara,...." A emanA banevI che. tamArI patrikA pahoMcI hatI. vigata vidita thaI. uttaramAM, mane koI paNa prakAre khoTuM lAgyuM nathI. vairAgyane lIdhe joItA khulAsA lakhI zakato nathI." 20mA varSamAM bahu vairAgyamAM che. joke anya koIne to pahoMca paNa lakhI zakato nathI, topaNa tame mArA hRdayarUpa eTale pahoMca I. lakhI zakuM chuM. huM kevaLa hRdayatyAgI chuM. thoDI mudatamAM kaMIka adbhuta karavAne tatpara chuM. saMsArathI kaMTALyo chuM. huM bIjo mahAvIra chuM, ema mane Atmika zakti vaDe jaNAyuM che. mArA graha daza vidvAnoe maLI paramezvaragraha TharAvyA che. satya kahuM chuM ke huM sarvajJa samAna sthitimAM chuM, vairAgyamAM jhIluM chuM. AzuprajJa rAjacaMdra. mastI to ghaNI UpaDI che. mahAvIre tenA samayamAM mAro dharma keTalAka aMze cAlato karyo hato. pAchaLamAM pahelI lITI che. huM "mahAvIrano dharma calAvIza nahi. "mahAvIre tenA samayamAM mAro dharma keTalAka aMze cAlato karyo hato. have tevA puruSonA mArgane grahaNa karI zreSTha dharma sthApana karIza. paNa e dharmane have sthApana karIza. mAro dharma emaNe calAvyo hato. AtmAno dharma calAvyo hato. evI zailI to bahu karI che. AkhI sRSTimAM paryaTana karIne paNa e dharma pravartAvIzuM. tame mArA hRdayarUpa ane utkaMThita cho eTale A adbhuta vAta darzAvI che. anyane nahIM darzAvazo.' koIne kahetA nahi. A to tamane lakhuM chuM. AkhI duniyAmAM pharIne A dharma pravartAvavo che. e vakhate emane dharma prabhAvanAnI bhAvanA ghaNI AvI che. bahu mastImAM kAgaLo lakhelA che. ahIM sudhI rAkhIe... mumukSu :- A anubhava pahelAM... pUjya bhAIzrI - hA. ekadama Line nuM bahu sAru anusaMdhAna thaI gayuM che. yathArtha vicAraNA AvI che. Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-680 391 tA. 26-4-1991, patrAMka - 680 thI 682 pravacana naM. 309 zrImad rAjacaMdra vacanAmRta, patrAMka 680, pAnuM-499. pharIthI patra laIe. koIne uddezIne nahi, potAnA aMgata hRdayanI vAta karI che. eka bAjuthI dRSTinI khumArI che, bIjI bAjuthI jagatanA jIvo pratyenI kAruNyavRtti che. eka nizcaya pariNamana che, eka sAdhakadazAnuM vyavahAra pariNamana che. baMne pariNamana ekasAthe baMne prakAra sAdhakadazAmAM varte che ethI e baMne hovA yogya che, hovA yogya che. emAM koI virodha nathI paNa avirodhapaNuM che. e viSaya lakSamAM levA jevo che. jenI mokSa sivAya koI paNa vastunI icchA ke spRhA nahotI. pahelethI. AkhuM jIvananuM dhyeya badalI nAkheluM che. AtmAnI paripUrNa zuddhi karavI che. AtmAnI pUrI zuddhi karavA sivAya jIvanamAM bIjuM koI mAre kartavya nathI. evI rIte je mumukSunI bhUmikA zarU thAya che, upADa Ave che. eTale pahelethI ja jenI jenI mokSa sivAya koI paNa vastunI icchA ke spRhA nahotI." jagatanI koIpaNa vastu icchatA nahotA. sukha mATe koI spRhA nahotI ke AvA saMyogo hoya to huM sukhI rahuM, mane vAMdho na Ave. paNa e saMyogo prApta thayA pachI paNa aneka prakAranI AkuLatAthI jIva grasita thayelo pratyakSa anubhavagocara thAya che. pote paNa ane bIjA paNa. eTale e badho tamAma viveka karIne jagatanI koI paNa vastunI jene pahelethI spRhA ne icchA nahotI. ane e kAraNe jene akhaMDa svarUpamAM ramaNatA thaI. evuM jIvana jeNe badalI nAkhyuM. ane tethI potAnA "akhaMDa svarUpamAM ramaNatA thavAthI mokSanI icchA paNa nivRtta thaI che... kemake mokSa thavAno che e khyAlamAM che topaNa vRttimAM apekSA nathI. vRttimAM apekSA eTalA mATe nathI ke vRttine ethI anaMtaguNaviziSTa potAnuM akhaMDa svarUpa ramaNatA mATe maLI gayuM che. vRtti svarUpamAM ramaNatA kare che. ane svarUpamAM ramaNatA thatI hovAthI e vRttine have AthI vadhAre kAMI joItuM nathI. AthI vadhAre koI che paNa nahi ane AthI vadhAre kAMI joItuM paNa nathI. Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3992 rAjahRdaya bhAga-13 mumukSu:- tRpta thaI gayA. pUjya bhAIzrI - tRpti thaI gaI. svarUpamAM ramaNatA thavAthI tRpti thAya ja, na thAya evuM bane nahi. eTale mokSanI icchA paNa nivRtta thaI che, mokSanI bhAvanA nivRtta nathI thatI paNa icchA nivRtta thAya che. icchA ane bhAvanAmAM zuM pharaka che? ke bhAvanAmAM to mokSa thavAnA puruSArtha sahitanI pariNati varte che. ene bhAvanA kahIe. ane jene puruSArtha nathI vartato paNa mAtra rAga thayA kare che ke mane mokSa maLe to sAruM. huM mokSamAM jAu to sAruM, mokSanI prApti thAya to sAruM evo vikalpa, evo koro rAga te icchA che. mumukSu - olAmAM valaNa thAya che. pUjya bhAIzrI - pelAmAM to prayatna-puruSArtha varte che. ane e puruSArthane laIne ekAgratArUpa nizcayabhAvanA paNa varte che. nizcayabhAvanA sahitanA mokSanA vikalpane bhAvanAno upacAra Ave che. kharI bhAvanA to svarUpamAM ekAgratA thaI te che. paNa pachI je mokSa pratyenI bhAvanA Ave ene bhAvanA kahevAno upacAra che. mumukSu - puruSArtha mokSano cAle che? pUjya bhAIzrI:- hA. mumukSu - paNa mokSanI icchA nathI? pUjya bhAIzrI - icchA nathI. ane e prakAre jeno puruSArtha cAle ene ja mokSanI prApti thAya. athavA jenI dRSTi AtmA upara che ane jenI dRSTi vartamAna ke bhUta-bhaviSyanI ekeya paryAya upara nathI. ene sAdhakadazA hoya che. sAdhakadazAmAM bhUta-bhaviSya-vartamAna koI paryAya upara dRSTi na hoya. bhaviSyanI zuddha paryAyo uparanI bhAvanA Ave e bhAvanA eTalA mATe kahevAya ke svarUpamAM ekAgratArUpa bhAvanA varte che mATe mATe e bhAvanAne bhAvanA kahevAya che. ema na hoya ane mAtra vikalpa thAya to ema kahevAya ke Ane rAga che, icchA che. paNa e icchA paNa nivRtta thaI gaI che. sarvotkRSTapada to mokSanuM che. have enI paNa jyAM tamA nathI rahI, darakAra nathI rahI. tene he nAtha ! tuM tuSTamAna thaIne paNa bIjuM zuM ApavAno hato ?' prasanna thaIne te badhAne mokSa Apa cho. paNa have amAre to enI paNa kAMI icchA rahI nathI. to tuM zuM ApIza ? eTale ame amArA akhaMDa svarUpanI ramaNatAthI tRpta thayA chIe, ema kahe che. Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-680. 393 he kRpALu! tArA abheda svarUpamAM ja mAro nivAsa che tyAM have to levA devAnI paNa kaDAkUTathI chUTA thayA chIe... bhagavAna amane mokSa Ape ema bhagavAnanI, tIrthaMkaradevanI bhakti karavAmAM Ave ke he prabhu ! tame mokSa pAmyA ane amane paNa tame mokSa Apo. to kahe che, tame Apo ane ame laIe. tamAre devAnI kaDAkUTa nahi, amAre levAnI kaDAkUTa nahi have. levAdevAno vyavahAra baMdha thaI jAya che. kema ? ke "tArA abheda svarUpamAM ja mAro nivAsa che." paripUrNa, abaddhaspaSTa muktatattvamAM mAro nivAsa che. eTale have kAMI mokSane paNa levAdevAnI e tattvanI aMdara koI jarUriyAta rahetI nathI. e prakArathI chUTA thayA chIe ane e ja amAro paramAnaMda che. e ja amAro utkRSTa AnaMda che ke have levA-devAno, karavA kAravavAno vikalpa che nahi. sahaja akRtrima je svarUpa che, potAnA sarva guNothI saMpanna sahaja ane akRtrima je svarUpa che e svarUpa huM chuM, evA svarUpe huM chuM. evo je zraddhA-jJAnamAM pariNAma utpanna thayo e pariNAmanI aMdara paryAyane Ama karuM ane paryAyane tema karuM, e prakAra zAMta thaI jAya che. sAmAnya rIte prayojana paryAyAzrita hovAthI ane sudhAro paryAyamAM karavAno hovAthI paryAyamAM Ama karavuM. Ama karavuM. Ama karavuM. evuM ajJAnadazAmAM mithyAtvadazAmAM karuM. karuMnuM eka pariNamana cAlatuM hoya che. e prakAranuM pariNamana jyArathI potAnA svabhAvanuM bhAvabhAsana Ave che ke are ! A to akRtrima paripUrNa svabhAva e ja mAruM svarUpa che. pachI AmAM mAre zuM karavAnuM che ? ane AvA svabhAvanI sthitie pariNamIne sAdianaMta rahI jAya evuM to enuM pariNamanazIlapaNuM che. pachI karavuM karavuM e vAta kyAM rahe che ? cUlA upara mUkelI roTalI zakAya che. e agnithI sahaja zakAya che. paNa bIjo jIva ema kahe ke huM Ane zekuM chuM. sAcI vAta che ? roTalI banAvanAra jIva e vikalpa kare ke huM A roTalI karuM chuM ane zekuM chuM. paNa e to agnithI zekAI ja rahI che. have karavAnI kyAM vAta che ? to e sahaja ja cAle che. ema sahaja pariNamana zuddhatArUpe AtmAmAMthI pravAha zarU thayo ane e sahaja pravAha paripUrNatA sudhI pAmavAno che. evI sahajatA joIne Ama karuM ane tema karuM e prakAranA kartutvanA je uchALA che e svarUpane jotA baMdha thaI jAya che. ane e kartutvanA uchALAmAM je AkuLatA che e AkuLatA nAza pAmatI hovAthI zAMti ane paramAnaMda varte che. e ja amAro paramAnaMda che. Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 rAjahRdaya bhAga-13 e nizcaya dravyadRSTinuM pariNamana lIdhuM che ke amArA abheda svarUpamAM ja abhedabhAve bhAve nivAsa che. kemake potAmAM astitva tyAM grahaNa thaI gayuM che. astitva che te grahaNa nahotuM thayuM e grahaNa thaI gayuM. eTale nivAsa thayo ema kahyuM. pachI kAMI levA-devAno vyavahAra raheto nathI athavA vyavahArathI mukta thaI gayA chIe. mumukSu - astitvane pakaDyuM che enI khumArI che. pUjya bhAIzrI - khumArI che. ane khumArImAM eTalo vyavahArano niSedha che ke levuM devuM to vyavahAra che. vyavahArathI ame mukta thaI gayA chIe. bahu AtmiyatA hoya tyAM vyavahAra na hoya. dAkhalA tarIke ghare lagna hoya to eka bhAInA lagna hoya to bIjo bhAI cAMdalo karavA jAya kAMI?judo rahe to cAMdalo karavA jAya. cAMdalo kayAre kare? judo hoya to kare. paNa majIyAro na vaheMcyo hoya, bApa beThA hoya ane beya chokarA gharamAM ucharatA hoya. ekanA lagana AvyA hoya to bIjAne cAMdalo karavAno hoya kAMI ? ame to lagana karanArA chIe, amAre cAMdalo ke jeno vyavahAra ame laIe. amAre aMdaroaMdara devAno prasaMga che nahi. cheTuM che tyAM vyavahAra che. have amArA svarUpathI amAruM cheTuM nathI. abheda svarUpamAM nivAsa che. eTale amArA svarUpamAM amAre vyavahAra zuM hoya? amArI ne amArI vacce zuM vyavahAra hoya ? amAre kAMI vyavahAra karavAno raheto nathI. mumukSu -. bojArUpa... pUjya bhAIzrI :- levA-devAno. e to vyavahAramAM to bojo ja che ne ? vyavahAramAtra badho bojo ja che. jagatano vyavahAra hoya ke bIjo A dhArmika vyavahAra hoya e badho bojo ja che. have karuNA batAve che. e emano mokSamArgano je vyavahAra che enuM pariNamana che. "kalyANanA mArgane ane paramArtha svarUpane yathArtha rIte nahIM samajanArA ajJAnI jIvo, potAnI mati kalpanAthI mokSamArgane kI, vividha upAyomAM pravartana karatA chatAM mokSa pAmavAne badale saMsAra paribhramaNa karatA jANI niSkAraNa karUNAzIla evuM amAruM hRdaya raDe che." Akhe AkhuM eka ja vacana lIdhuM che. zuM kahe che? ke jagatanA jIvo kevI rIte bhramaNAthI dharma karavAne badale athavA saMsArathI mukta thavAne badale dharmanA kSetramAM pravRtti karIne ulaTA paribhramaNamAM paDe che. Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-680 395 kalyANanA mArgane.... yathArtha nahIM samajanArA ane AtmAnA paramArtha svarUpane yathArtha rIte nahIM samajanArA." prayojanabhUta muddA be che-AtmAnuM yathArtha svarUpa jevuM che evuM ane ene prApta thavuM, samyagdarzana, jJAna, cAritrathI anubhavavuM e kalyANano mArga che. e baMnene nahi samajanArA e sivAya bIjuM kare che. samyagdarzana-jJAna-cAritrane choDIne je kAMI dharmane bahAne. dharmane nAme je kAMI kare che te badhA kalyANane sAdhavAne badale, dharmane muktine sAdhavAne badale saMsAra paribhramaNane sAdhe che. kema ? emAM sAdhananI bhUla che. je dharmanuM sAdhana nathI, dharmarUpa sAdhana nathI, mokSamArgarUpa nathI ene sAdhana mAne che. e manuSyaparyAyamAM navuM grahaNa kareluM gRhItamithyAtva che. emAMthI A badhA matabhedo ane saMpradAyo UbhA thayelA che. e baMnene "nahIM samajanArA ajJAnI jIvo, potAnI mati kalpanAthI...." tIrthaMkaradevanI AjJA anusAra nahi. juo ! zuM kIdhuM ? jJAnI puruSanI AjJA anusAra nahi. paNa potAnI mati kalpanAthI mokSamArgane kalpI," mokSamArganI kalpanA kare che ke huM cAluM chuM te mokSamArga che ane te yathArtha mokSamArga che. e kAlpanika mokSamArgane sAco mAnIne vividha upAyomAM pravartana kare che. vividha upAyomAM pravartana karatA jovAmAM Ave che. koI upavAsa kare che, koI dAna de che, koI pUjA-bhakti kare che, koI svAdhyAya kare che. zAstra vAMce che. ema judI judI vividha prakAranI pravRtti karatA chatAM "mokSa pAmavAne badale saMsAra paribhramaNa karatA jANI...' e mokSa pAmavAnA nathI. paNa ulaTAnA e sAdhananI bhUlane laIne saMsAra paribhramaNa karatA ame joIe chIe. ane tethI kAraNa vagara, amAre koI kAraNa nathI. koI saguM nathI, koI vahAluM nathI, koI davaluM nathI. koInI sAthe kAMI levAnuM ke devAnuM prayojana nathI. evuM koI kAraNa nathI. bAhya kAraNa nathI mATe niSkAraNapaNe "amAruM hRdaya raDe che. ane enuM kAraNa ekalI potAnI niSkAma karuNA che ke are.re.! jIvo duHkhI thAya che. enuM duHkha joIne dayA Ave che. karuNA kaho, dayA kaho. evuM amAruM hRdaya raDe che. vartamAne vidyamAna vIrane bhUlI jaI, bhUtakALanI bhramaNAmAM vIrane zodhavA mATe athaDAtA jIvone zrI mahAvIranuM darzana kyAMthI thAya ?' vartamAne vidyamAna vIrane bhUlI jaIne. athavA je vIra bhagavAnamAM samyatva hatuM evuM samyakatva Aje hoya ane e rIte samyakatvapUrvaka sarvajJa vIra paramAtmAne oLakhavA joIe Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 rAjahRdaya bhAga-13 e oLakhANa to karatA nathI. e to bhUtakALanA vIranI paNa e rIte to oLakhANa karatA nathI. ane evuM samyakatva ahIMyAM pragaTa che. eTale pote vartamAna vidyamAna vIra che. vidyamAna eTale hAjara. mojUda che. e "vartamAne vidyamAna vIrane bhUlI jaI, bhUtakALanI bhramaNAmAM vIrane zodhavA mATe..." bhUtakALanA vIrane. he bhagavAna ! tame amane maLo. amane vIra bhagavAnanA darzana thAva. mahAvIra bhagavAna amane darzana de to sAruM. are....! svapnamAM darzana de to rAjI rAjI thaI jAya. che kalpanA e badhI. kemake emano AtmA siddhAlayamAM birAje che. azarIrapaNe birAje che. sadehe have tyAM che paNa nahi. e rIte bhUtakALanA bhagavAna mahAvIrane zodhavA mathatA, bhramaNAthI zodhavA mATe athaDAtA jIvone... athaDAya che kemake ene kAMI maLavAnuM nathI. ene zrI mahAvIranuM darzana kayAMthI thAya ? mahAvIra kevA hatA enuM darzana paNa kyAMthI thAya? AvA viSayamAM eka patra vAMcelo che. A je tatkALa mokSa' je pustaka bahAra paDyuM che ne ? A eka pustaka uttara gujarAtamAM paTela loko je "zrImad rAjacaMdrajI'nA anuyAyIo che. eNe "sobhAgabhAInA keTalAka patro chApyA che ane bahAra pADyA che. 24-25 patro. emAM eka patra che. emAM eka AvI mArmika vAta "sobhAgabhAIe lakhI che. Azcarya amane e vAtanuM thAya che ke saMpradAyanI aMdara bhUtakALanA mahAna puruSo, sapuruSonuM loko smaraNa kare che, enI bhakti kare che ane enuM bahumAna kare che. paNa A jIva vartamAna sapuruSane kema bhUlyo che ? e ja jIva pAcho. je jIva bhUtakALanA sapuruSonuM bahumAna ane mahimA kare che e ja jIva vartamAnamAM puruSane kAM svIkArato nathI ? zuM A jIve dareka vartamAnamAM Ama ja karyuM che ? ema karIne bahu mArmika carcA emaNe kADhI che. mane ema lAge che ke bhUtakALamAM A jIve paNa, atyAre je bIjA jIvo Ama karatA dekhAya che evuM A jIve paNa ema ja karyuM haze. kemake vartamAnamAM e nahotA karatA. vartamAnamAM emaNe zrImadjI'ne oLakhI lIdhA hatA. ane enA uparathI emane khyAla gayo ke are.! AvA mahApuruSa vidyamAna che. loko enI sAmuM jotA nathI. ane e ja loko pAchA bhUtakALanA mahApuruSono uchaLI uchaLIne mahimA kare che ane gANA gAya che. gIta gAtA gAtA nAcI UThe che. AvI bhUla thatI haze ? vartamAnanA jJAnIne svIkAravA nahi ane bhUtakALanA jJAnInA gANA gAtA gAtA Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 397. patrAMka-680 jANe ema mAne oho.ame to bahu bhakti karIe chIe. ame enA ghaNAM bhakta chIe. jIve avAranavAra AvI ja bhUla karI haze ? ema karIne zabdo bahu mArmika che. bahu sArA zabdo che. enA koI suvicAraNAmAMthI UgelA zabdo che. bahu sAro bhAva che. mumukSu :- A patra mahAvIra jayaMtIno che. pUjya bhAIzrI - hA. e kahyuM hatuM. bhAI kahetA hatA ke mahAvIra jayaMtIne divase tyAM muMbaImAM rathayAtrA nIkaLI haze ane pote tyAM pAyadhunI upara peDhI para beThA haze ane rathayAtrA nIkaLI haze ane loko mahAvIra bhagavAnano jaya jayakAra karatA, nAcatA, kUdatA ane vAjA vagADatA vagADatA nIkaLyA haze. e vakhate Dairy mAM e lokone joIne karuNAdRSTithI A TapakAvyuM che. eTale aMgata che, pote lakheluM che. mumukSu - eTale konI DAyarImAM ? pUjya bhAIzrI :- potAnI potAnI DAyarImAM. A lakhANa potAnI DairymAM TapakAvyuM che. e vakhate emane je vicAro sUryA e DairymAM lakhI lIdhA che. vartamAne vidyamAna vIrane bhUlI jaI, bhUtakALanI bhramaNAmAM vIrane zodhavA mATe athaDAtA jIvone zrI mahAvIranuM darzana kyAMthI thAya ? o duSamakALanA dubhAMgI jIvo " kevI karuNAthI enA durbhAgyanI vAta kare che ! atyAre puruSa vidyamAna che. akhaMDa mokSamArga paNa hajI rahI gayo che, viccheda gayo nathI ane e ja dharmamAM viparIta mArge janArAnA durbhAgya joIne ema kahe che ke, o duSamakALanA dubhAMgI jIvo ! bhUtakALanI bhramaNAne choDIne vartamAna vidyamAna evA mahAvIrane zaraNe Avo eTale tamAruM zreya ja che." bhUtakALanI bhramaNAne choDI dyo. mahAvIra AvA hatA... mahAvIra AvA hatA... mahAvIra bhagavAnano jaya ho... phalANuM. kahe che ke e bhramaNAne choDI daIne, vartamAna vidyamAna evA mahAvIrane zaraNe Avo. eTale satvaruSanA zaraNe Avo. eTale tamAruM kalyANa ja che. tamAre AtmakalyANa ja thaze, cokkasa thaze. paNa tame vartamAnanA mahAvIrane choDI daIne bhUtakALanA mahAvIrane jo vaLagavA jAzo to tamArA AtmakalyANano patto lAgaze nahi. bahu karuNAmAMthI nIkaLelI vAta che. bhale potAne mahAvIra kahyA che paNa e samyaktvanI apekSAe kahyA che. athavA to mokSamArga bhagavAnathI pAme, Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 rAjahRdaya bhAga-13 munirAja zrIguruthI pAme ane satpuruSathI pAme. pAmavAmAM bIjo phera paDavAno nathI. pAmaze e soe so TakA pAmaze. eTale mahAvIra tulya ja che. mumukSu :- Ama bahAra nathI paDavuM ane potAne mATe atizayoktI nathI lAgatI. pUjya bhAIzrI :- eTale zuM che ke A to pote aMgata lakhyuM che. A to pachI pAchaLathI bahAra pADyuM che. emaNe bahAra pADavA mATe nathI lakhyuM. emaNe to karuNAthI lakhyuM che. ke are..re..! A jIvo vartamAnanA mahAvIrane to bhUlyA che. bhUtakALanA mahAvIra mATe bicArA bhramaNAthI bhaTake che. e bhaTake to kyAMthI patto lAgavAno hato ? vartamAna mahAvIra to dekhAtA nathI. ane je atyAre nathI ene jovA mATe cAre kora bhaTake che. A lyone, judA judA atizayakSetramAM, maMdiromAM koI ema kahene ne ke bhAI ! ahIMyAM to A bhagavAna birAje che. aMtarIkSa pArzvanAtha. pArzvanAtha bhagavAna birAje che emano atizaya che. pArzvanAtha bhagavAnano AtmA siddhAlayamAM che. tyAM kayAMya nathI. paNa loko bhagavAnane tyAM jovA jAya che. sarvajJane samyagdaSTi tarIke oLakhyA vinA sarvajJane sarvajJa kahevAnuM kAMI phaLa nathI. e eka oLakhANa saMbaMdhIno bahu gaMbhIra viSaya che. eTale e bhagavAnane bhagavAna tarIke kharekhara mAnatA nathI. sarvajJane sarvajJa tarIke kharekhara mAnatA nathI. mUrti sthApe to paNa bhale, mUrtinI pratiSThA kare topaNa bhale, maMdiro baMdhAve to bhale ane game te kare to paNa bhale. saMsAranA tApathI trAsa pAmelA ane karmabaMdhanathI mukta thavA icchatA 5ramArthapremI jijJAsu jIvonI trividha tApAgnine zAMta karavAne ame amRtasAgara chIe.' A jarAya atizayokti nathI. marato bace. jhera khAdhuM hoya ene amRta pIvaDAve ane jhera utarI jAya to ? e to eka vakhata bace ne. topaNa ema kahe ke jiMdagIbhara tamAro gulAma rahIza. maratAne ema ko'ka bacAvI le to kahe jiMdagIbhara tamArI sevAcAkarI (karIza), gulAma rahIza, jo tame mane bacAvo to. A anaMta janma-maraNanA mithyAtvanA jheranA utAravA mATe amRtasAgara che. eTale enuM mUlya na thaI zake. koI enI kiMmata thaI zake evI vastu jagatamAM nathI. kone paNa ? ke saMsAranA tApathI trAsa pAmelA...' hoya ene. hajI saMsAramAM jene majA AvatI hoya evA jIvone amRtasAgaranI dRSTi nahi thAya. amRtasAgara Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-680 399 dRSTimAM nahi Ave. kemake ene hajI rakhaDavAno kALa lAMbo che, ene rakhaDavAnI ruci paNa enI potAnI vartamAnamAM varte che. eTale je saMsAranA tApathI trAsa pAmelA che ane karmabaMdhanathI mukta thavA icche che. roga maTADavA icche che, nirdhanatA maTADavA icche che, koI pratikULatAo bIjI UbhI thaI hoya to ene maTADavA icche che, e vAta nathI. paNa karmabaMdhanathI mukta thavA icche che. janma-maraNathI je chUTavA icche che, saMsArathI trAsa pAmIne je muktinI bhAvanAvALA che, paripUrNa mokSadazAnuM jene dhyeya thaI gayuM che evA jIvone, evA paramArthapremI jijJAsu jIvonI....' juo ! eTaluM vizeSaNa ApyuM. evA AtmakalyANanA premI, kAmanAvALA jijJAsu jIvone 'trividha...' Adhi, vyAdhi ane upAdhinI 'tApAgnine zAMta karavAne ame amRtasAgara chIe.' ame kharekhara amRtasAgara chIe. Aje paNa emanA vacanothI evI tApAgnimAM tapelA jIvone zAMti thAya che. emano akSaradeha rahI gayo che to Aje paNa emanA vacanothI Adhi, vyAdhi, upAdhimAM je jIvo AvI jAya che e kRpALudeva'nA vacano vAMce to ene zAMti thAya che. to pratyakSa hatA e amRtasAgara hatA e sAbita karavAnI jarU2 rahetI nathI. kharekhara amRtasAgara hatA. paNa kone ? AvA trAsa pAmelAne. mokSane icchatA jIvo mATe e amRtanA sAgara hatA. mumukSujIvonuM kalyANa karavAne mATe ame kalpavRkSa ja chIe.' jema kalpavRkSa pAse) kalpanA kare te maLe, icche te maLe, mAge te maLe. (ema) satpuruSa che e kharekhara kalpavRkSa che. jIvananI aMdara jo satpuruSano yoga thAya to mumukSujIvane evuM bhAse che ke A to amAruM eka kalpavRkSa che. ane e kalpavRkSa... olA kalpavRkSa karatA paNa vizeSa kalpanA che. e to ethI vadhAre upamA jaDatI nathI paNa kharekhara to tevA kalpavRkSathI paNa enI aMdara enI vizeSa kalpanA che. evuM che. mumukSujIvonuM kalyANa karavA mATe ame kalpavRkSa ja chIe. vadhAre zuM kahevuM ? A viSamakALamAM parama zAMtinA dhAmarUpa ame bIjA zrI rAma athavA zrI mahAvIra ja chIe, kemake ame paramAtmasvarUpa thayA chIe.' A viSamakALanI aMdara vadhAre amAre zuM kahevuM ? AthI vadhAre zuM kahIe ? ema kahe che. A viSamakALamAM jo koIne parama zAMti joItI hoya to paramazAMtinuM dhAma che. pote ja paramazAMtinuM dhAma che. evuM darzAvavA mATe e zAMtinA dhAma che ema ene UpamA AvI, upacAra karavAmAM Ave che. parama zAMtinA dhAmarUpa ame bIjA zrI rAma...' chIe. Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 rAjahRdaya bhAga-13 juo ! rAmacaMdrajI jevuM Adarza jemanuM jIvana hatuM. e "rAmacaMdra hatA ane A rAjacaMdra' hatA. ma ane ja jeTalo ja phera che. evuM bahu zuddha jIvana jIvyA che. vyavahAramAM ane nizcayamAM je kAMI emanuM AyuSya pasAra thayuM emAM baMne. nizayajIvana to pavitratAmaya hoya ja che, paNa vyavahArajIvana paNa evuM ja pavitramaya jIvana che. mumukSuH- vyavahArajIvana pavitramaya jIve e ja nizcaya pAmI zake ne? pUjya bhAIzrI - emAM evuM che ke koI evI rIte nizcaya pUruM pavitra jIvana jIvI zake nahi. athavA to mAnyatAnI bhUla hoya ane eno vyavahAra zuddha hoya, dravyaliMgI hoya dAkhalA tarIke to e to banI zakavA yogya nathI. paNa AmanuM to ema kahevuM che ke sAMgopAMga... rAmacaMdrajI jevuM hatuM. Aje hajAro varSa pachI rAmacaMdrajIne loko yAda kare che. kAraNa ke emanA jIvanathI e evA prasiddha thayA. eTalA puNya laIne AvelA. nahitara to sAmAnya rIte evI prasiddhi tIrthakaronI ja hoya. evA puNya tIrthakaronA ja hoya ke hajAro varSa sudhI enuM nAma gavAya. ane "rAmacaMdrajI vIsamA "munisuvratanAtha tIrthakaranA samakAlIna hatA. bhagavAnanA samavasaraNamAM pote bhagavAnanI vANI paNa sAMbhaLavA jatA hatA. bIjA paNa kevaLIo emanA kALamAM thayelA emanI paNa vANI sAMbhaLavA jatA hatA. emanuM samavasaraNa racAtuM hatuM. emanI vANI paNa sAMbhaLavA jatA hatA. padmapurANamAM e viSaya Ave che. mumukSu:- sakalabhuSaNa kevaLI. pUjya bhAIzrI :- sakalabhuSaNa kevaLI thayA. jyAre e vanavAsamAM hatA tyAre emanA pariSahane rAmacaMdrajIe potAnI dhanuSa vidyAthI maTADyo. emanA upara koI pariSaha karanAra jaMgalanA jaMgalI mANaso haze, rAkSaso kaho ke jaMgalI mANaso, vyaMtaro haze, eno (upasarga) maTADelA. ane e ja muni kevaLI thayA tyAre A pote ayodhyAmAM rAja karatA hatA. emanuM samavasaraNa ayodhyAnA upavanamAM Ave che. ane khabara Ape che ke A rIte ApaNA upavanamAM kevaLI padhAryA che. pote emano upadeza sAMbhaLavA jAya che. (emanuM) evuM puNya che ke Aje paNa emane loko yAda kare che. jagata yAda kare che. enI sAthe potAne upamA ApI che. Aje atyAre A kALanI aMdara koIne saMsArathI chUTavuM hoya, janma-maraNathI nAza pAmavuM hoya to A eka ThekANuM che. mAtra Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-680. 401 bIjAnI karuNAthI kahIe chIe. amAre koInI pAsethI kAMI levuM nathI. upadeza ApIne koI apekSA nathI ke mokSamArga darzAvIne koI apekSA nathI ke A mArga darzAvyo. kemake je A mArganA jJAtA hoya che e kadI upadezane vecatA nathI. vecavuM eTale zuM ? eka cIja ApIne enI sAme paisA ke bIjI cIja levI. koI cIja ApIne paisA le, koI cIja ApIne cIja le. Barter system jene kahe che. be tolAnI sAme ATalA kIlo cAMdI mane ApI dyo. eka kIlo cAMdI ApI do. to e vepAra ja thayo. ane be tolA sonAnA ATha hajAra rUpiyA le to e vepAra ja thayo. ema jJAnI kadI mokSamArgane vecatA nathI ke huM tamane mokSamArga samajAvuM enI sAme tame mane Apo ke mArI anukULatA sAcavo ke mane tame mAna Apo, mane tame kAMI Ama karo ke tame Ama karo. e jJAnIpuruSa hoI zake nahi. kemake amUlya evI cIjane taNakhaNAnA tole karavI hoya e vece. to ene kharekhara e cIjanuM mUlya AvyuM nathI. jagatanA padArtho mAna kaho, anukULatA kaho, paisA kaho, cIja kaho, vastu kaho e badhA taNakhaNA che. jJAnInI dRSTie taNakhalA che. to zuM mokSamArgane e taNakhalAnI sAthe toLI le ? evuM bane kharuM ? jenuM mUlya koI rIte na thAya ene taNakhalAmAM veMcI de kAMI ? e vecI de to e jJAnI nathI. jJAnI hoya e evuM kadi kare nahi. A sIdhI vAta che. | mumukSu :- rAmacaMdrajInA jamAnAmAM hajAro kevaLIo ane tIrthakara hatA. A to atyAre eka ja che. "zrImadjI' vakhate to thoDA che e vakhate to ghaNA kevaLI ane e badhA hatA ne? pUjya bhAIzrI - hA. e vakhate to aneka kevaLIo, aneka munio, aneka samyagdaSTio hatA). mumukSu - kimata tyAre karatA atyAre vadhAre hovI joIe ne ? pUjya bhAIzrI :- atyAre vadhAre ja hoya ne. sIdhI ja vAta che. dukALamAM pANInI kimata keTalI ? dhodhamAra varasAda paDato hoya to nadInI nadI cAlI jAya, koI sAmuM na jove. hajAro Tana pANI cAlyuM jAya to koI sAmuM jotuM nathI. ulaTAnuM taNAI na jAya ema jove. enI kimata nathI. paNa jyAM eka chAMTo na paDato hoya ane nadI, taLAva, vAva, kUvA sukAI gayA hoya tyAM aMdarathI eka mIThA pANInI vIraDI nIkaLe, pANIno sAva Ave (to) amRta nIkaLyuM ema kahe. pANI nIkaLyuM ema na kahe, amRtanI vIraDI che ema kahe evuM che A. atyAranA kALamAM Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 rAjahRdaya bhAga-13 sapuruSa che e zAMtinA dhAmarUpa che. ame bIjA zrI rAma athavA zrI mahAvIra ja chIe, kemake ame paramAtmasvarUpa thayA chIe." amArA paramAtmasvarUpamAM tatUpa thaIne tadAkAra pariNAma utpanna thaI gayuM che. 143 gAthAnI TIkAmAM pakSAtIkrAMta jIva thayo, nirvikalpa samyagdarzanamAM Ave to kahe paramAtmA thayo. para AtmA, paramAtmA, samayasAra, AtmakhyAti badhA enA AcAryadeve nAma ApI dIdhA. kemake ame paramAtmasvarUpa thayA chIe." athavA ame amArA paramAtmasvarUpane paramAtmasvarUpe anubhavI rahyA chIe mATe ame paramAtmA thayA chIe. koIne jo paramAtmA thAvuM hoya to amArI pAse rasto che. vinA mUlya, mAtra kAruNyadRSTithI nispRhabhAve e rasto batAvavA ame taiyAra chIe, ema kahe che. A vAta-ATalI je vAta lakhI te "A aMtara anubhava paramAtmapaNAnI mAnyatAnA abhimAnathI uddabhavelo lakhyo nathI." Avo anubhava lakhyo e koI paramAtmapaNAnI mAnyatAnuM abhimAna thayuM ne lakhyuM che ema nathI. zuM kahe che ? be prakAre paramAtmapaNuM manAya che. eka to evo pragaTa anubhava karyA vinA huM paramAtmA chuM... huM paramAtmA chuM... huM paramAtmA chuM ema mAnyatAmAM khoTuM mAnI le. pragaTa anubhava karyA vinA. ene e mAnyatAnuM abhimAna varte che. kemake mAnyatAmAM ene ahaMpaNuM che. evI vikalpakRta mAnyatAmAM ene ahaMpaNuM che. ane jene sAkSAt AtmA je paramAtmasvarUpa che emAM ahaMpaNuM thAya che e nirvikalpa bhAve thAya che. nirvikalpa svarUpamAM nirvikalpa bhAve thAya che e kharekhara paramAtmA thayA che. e paramAtmA pragaTapaNe paramAtmA thayA che. mAtra vikalpathI mAnyuM che e vikalpanI mAnyatAnA abhimAnathI mAnyuM che. evA abhimAnathI udbhava thayelo A anubhava nathI lakhyo, ema kahe che. amane khyAla che. emAM gaDabaDa zuM thAya che, nizcayAbhAsa zuM thAya che eno paNa amane khyAla che ane nizcaya pariNamana zuM thAya che e paNa amArA jJAnamAM ja che. ema karIne cokhavaTa karI che. A aMtara anubhava..." je lakhyo che te koI "paramAtmapaNAnI mAnyatAnA....' khAlI korI mAnyatAnA abhimAnathI uddabhavelo." anubhava nathI ke emanema lakhI nAkhyuM che. paNa karmabaMdhanathI duHkhI thatA jagatanA jIvonI parama kAruNyavRtti thavAthI." karmabaMdhanane kAraNe jagatanA jIvo duHkhamAM sabaDI rahyA che. emanA pratye niSkAraNa karuNAnI kAruNyavRtti utpanna thaI che, parama kAruNyavRtti-utkRSTa Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-680. 403 kAruNyavRtti utpanna thaI che. temanuM kalyANa karavAnI tathA temano uddhAra karavAnI niSkAraNa karuNA...." kalyANa karavAnI karuNA ke uddhAra karavAnI niSkAraNa karuNA 'e ja A hRdayacitAra pradarzita karavAnI preraNA kare che. amArA hRdayano citAra A ame kholyo che e mAtra karaNAdaSTie kholyo che. bIjI koI kalpanA karazo nahi. abhimAnanI kalpanA karazo nahi. atizayoktinI kalpanA karazo nahi, bIjI koI kalpanA nahi karatA. eTalI cokhavaTa karI nAkhI che. jene paheluM vAMcatA ja kalpanA thaI jAya che ane pachI chellI lITI samajAtI nathI. pUrvagraha thaI jAya. zarUAtanA zabdo evA che ke e vAMcatA ja pUrvagraha thaI jAya. oho...! Amane to bahu abhimAna AvI gayuM lAge che. A to bahu abhimAnanA toramAM lakhatA lAge che. evo pUrvagraha thaI jAya pachI nIcenI A traNa lITI ene asara na kare. vAMcI na vAMcI thaI jAya, gauNa thaI jAya. emaNe to cokhavaTa karI che. OM zrI mahAvIra.' lyo ! chelle ema kahyuM. mumukSu - mArganA jANanAra hoya ene AvI karuNAvRtti thAya ja thAya. pUjya bhAIzrI - AvI karuNAbuddhi thAya. e to gurudevanI jema koI moTA upadezaka tarIke jagatamAM prasiddha nathI thayA chatAM keTalI karuNAvRtti thaI che ! to gurudevane to keTalI karuNAvRtti thaI haze tyAre ATalI pravRtti karI haze !! e samajavA jevo viSaya che. mumukSu - jagatanA jIvonI dazA joIne hRdaya raDe che. pUjya bhAIzrI:- hA. barAbara che. mumukSu :- game tevo virodhI Ave... ekadama karuNA...... pUjya bhAIzrI - ekadama karuNA. ema ja kahe are. bhagavAna ! enA mULa svarUpe pahelA jove, pradhAnatA ene Ape. mumukSu :- bhUlelo paNa bhagavAna che. pUjya bhAIzrI - bhUlelo paNa bhagavAna che. A to duHkhI thavAno rasto che, bApu ! ema kahe. A kAMI sukhI thavAno rasto nathI, A duHkhI thavAno rasto che. paNa zuM thAya ene ema bhAse che. ene ema lAge che. paNa zuM thAya ? paNa ene ema lAge che. ema karIne gauNa karI nAkhatA. ane e to samaje che ke mAro koNa virodha karI zake ? mAro AtmA je jJAnasvarUpa che, jJAnapiMDa, caitanyasvarUpano virodha koNa karI zake ? ane virodha thaI zake, karI zake evI koI vastusthiti Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 rAjahRdaya bhAga-13 jagatamAM che nahi. pachI e kare che evuM huM zA mATe grahaNa karI lauM ke mAthe oDhI lauM ? je thaI zakatuM nathI ane e kare che ema huM kema mAnI zakuM ? e prazna ja nathI. mumukSu :- kharekhara to potAno virodha kare che. = pUjya bhAIzrI :- pote bhUlIne amuka pariNAma bhUlavALA kare che. bhUle che. mULa potAnA svarUpane bhUlyo che eTale bIjA paNa bhUlanA pariNAma kare che. to e karuNAne pAtra che, dayAne pAtra che. ane ethI karIne enA pratye kAMI virodha karavAno savAla raheto nathI. e 680 emano aMgata patra thayo. patrAMka-681 muMbaI, caitra vada 1, 1952 patra maLyuM che. keTaloka vakhata thayAM evuM banyA kare che ke vistArathI patra lakhavAnuM thaI zakatuM nathI ane patranI pahoMca paNa aniyamita vakhate lakhAya che. je kAraNayoge karI evI sthiti varte che te kAraNayoga pratye dRSTi karatAM hajI paNa keTaloka vakhata evI sthiti vedavA yogya lAge che. vacano vAMcavAnI vizeSa jijJAsA varte che, te vacano vAMcavA mokalavA mATe staMbhatIrthavAsIne tame jaNAvazo. teo atre puchAvaze to prasaMgayogya lakhIzuM. kadApi te vacano vAMcavA vicAravAno tamane prasaMga maLe to jeTalI bane teTalI cittasthiratAthI vAMcazo. ane te vacano hAla to tamArA upakAra arthe upayogamAM lezo, pracalita na karazo. e ja vinaMti. 681mo patra che 'zrI kuMvarajI maganalAla, kallola.' 'kallola'nA 'kuMvarajIbhAI' u52no che. patra maLyuM che. keTaloka vakhata thayAM evuM banyA kare che ke vistArathI patra lakhavAnuM thaI zakatuM nathI ane patranI pahoMca paNa aniyamita vakhate lakhAya che. je kAraNayoge...' keTalAka vakhatathI evuM saheje banyA kare che. banyA kare che eTale cAhIne nathI gamatuM paNa saheje banyA kare che ke vistArathI Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 405 patrAMka-681 koIne patra lakhavAnuM thaI zakatuM nathI ane patranI pahoMca paNa aniyamita vakhate lakhAya che. je kAraNayoge karI evI sthiti varte che." te kAraNe potAnA pariNamananuM che. potAnuM ja pariNamana che e eTalA bAhyAkAra vikalpo, bAhya vikalpomAM AvI zake evI sthitimAM e pariNamana nahi hovAthI e kAraNano ahIMyAM yoga che, e kAraNa ahIMyAM joDAyeluM che ke jene laIne bAhya pravRttimAM avAtuM nathI. je karAyoge karI evI sthiti varte che te kAraNayoga pratye dRSTi karatAM.. eTale e kAraNayogane vicAratAM hajI paNa keTalIka vakhata evI sthiti vedavA yogya lAge che.' hajI Amanema A pariNati cAlu raheze ema lAge che. ke bahAra nIkaLAze nahi. bahAra nathI nIkaLI zakatA ema kahe che. evI pravRttimAM ame AvI zakatA nathI. vacano vAMcavAnI vizeSa jijJAsA varte che." eTale kuMvarajIbhAI ema lakhe che ke ApanA kalyANakArI vacano vAMcavAnI mane ghaNI jijJAsA che. ema emaNe pUchAvyuM che. tamane vacano vAMcavAnI vizeSa jijJAsA rahe che. te vacano vAMcavA mokalavA mATe staMbhatIrthayAsIne tame jaNAvazo." eTale "aMbAlAlabhAIne tame jaNAvajo. "khaMbhAtamAM "aMbAlAlabhAI e pravRtti saMbhALatA hatA. to tame ene jaNAvazo. e pravRttimAM nathI pote. kemake ghaNA mANasonI sAthe e pravRtti karavI paDe to eTalI badhI pravRtti pote karI zake evuM hatuM nahi. e to kAgaLanI pahoMca nahotA lakhI zakatA, bIjI kyAM vAta karavI. eTale kahe che, tame emane jaNAvazo. teo atre pUchAvaze to prasaMgayogya lakhIzuM. e prasaMga.. ame tamane kahIe chIe ke tyAMthI magAvI lyo. eTale amane pUchAvaze kharA. kemake e kRpALudevanI AjJA vagara koIne emanA patro mokalatA nahi. e Circulate karatA paNa emanI AjJAthI karatA hatA. emane pUchAvazo to prasaMgayogya eTale ke lakhIzuM ke bhAI ! atyAre emane A Apajo, A nahi ApatA. prasaMgayogyano artha ke tamArI yogyatA pramANe lakhIzuM. kadApi te vacano vAMcavA vicAravAno tamane prasaMga maLe to jeTalI bane teTalI cittasthiratAthI vAMcazo." A eka kAgaLa che ema samajIne nahi vAMcatA. Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 rAjaya bhAga-13 viSaya gaMbhIra che. jarA cittanI sthiratAthI vAMcajo. UMDA utarIne vAMcajo. emanema vAMcatA nahi. eTale atyAre emanema vAMcI javA jevuM nathI ema kahe che. mumukSu :- paheluMvaheluM hAthamAM AvyuM tyAre patro tarIke ja vAMcI gayA hatA. pUjya bhAIzrI :- emAM AvI rIte nahotuM AvyuM ke citta sthiratAthI vAMcajo ? emanema vAMcavA jevuM nathI. kAgaLanI jema vAMcI javA jevuM nathI. ThIka bhAI AnA upara kAgaLa lakhyo che, AnA upara kAgaLa lakhyo che. ema nathI. aMdara je mAla bharyo che e sthira citte emAMthI mAla kADhIne levA jevo bharyo che. ? to jeTalI bane teTalI cittasthiratAthI vAMcazo. ane te vacano hAla to tamArA upakAra arthe upayogamAM lezo, pracalita na karazo.' eTale prasiddhi karavA na mATe tamane nathI mokalatA ke tame amArI prasiddhi karo. pAchA pAMca bIjAne kaho ke juo ! A vAMcavA jevuM che, bahu sArI vAta AvI che. atyAre tamArA pUratI vAta rAkhajo tame. prasiddhi karavA mATe tame A vAtano upayoga nahi karatA. e ja vinaMti.'juo ! emane prasiddhino jarAya moha nahoto e paNa AmAMthI spaSTa thAya che. e 6 81 (patra pUro) thayo. patraka-682 muMbaI, caitra vada 1, soma, 1952 beya mumukSu (zrI lallujI Adi) pratye hAlamAM kaMI jaNAvavAnuM banyuM nathI. hAla keTaloka vakhata thayAM evI sthiti varte che ke koIka vakhata patrAdi lakhavAnuM bane che. ane te paNa aniyamitapaNe lakhavAnuM thAya che. je kAraNavizeSathI tathArUpa sthiti varte che te kAraNavizeSa pratye daSTi karatAM keTalAka vakhata sudhI tevI sthiti vartavAno saMbhava dekhAya che. mumukSu jIvanI vRttine patrAdithI kaMI upadeza vicAravAnuM sAdhana hoya to tethI vRtti utkarSa pAme ane sadvicAranuM baLa vardhamAna thAya, e Adi upakAra e prakAramAM samAyA che; chatAM je kAraNavizeSathI vartamAna sthiti varte che te sthiti vedavA yogya lAge che. 682mAM eja tArIkhe emaNe pAcho 'aMbAlAlabhAIne patra lakhyo che. je Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-682 407. tArIkhe kuMvarajIbhAIne lakhyo che te ja divase emaNe "aMbAlAlabhAIne lakhyo che. beya mumukSu (zrI lallujI Adi) pratye hAlamAM kaMI jaNAvavAnuM banyuM nathI. hAla keTaloka vakhata thayA evI sthiti varte che ke koIka vakhata patrAdi lakhavAnuM bane che. ane te paNa aniyamitapaNe lakhavAnuM thAya che. je kAraNavizeSathI tathArUpa sthiti varte che. AgaLa je 681mAM vAta karI. te kAraNavizeSa pratye dRSTi karatAM keTaloka vakhata sudhI tevI sthiti vartavAno saMbhava dekhAya che. e vAta hajI paNa cAlu raheze ema lAge che. "mamakSa jIvanI vRttine....' have pAcho bIjA paDakhAno amane khyAla che e AmAM cokhavaTa kare che ke jo ame patrano uttara lakhIe to mumukSu jIvanI vRttine patrAdithI kaMI upadeza vicAravAnuM sAdhana hoya..." athavA sAdhana thAya to tethI vRtti utkarSa pAme." enI mumukSatA che te utkarSa pAme. "ane sadvicAranuM baLa vardhamAna thAya to mumukSune paNa sadvicAranuM baLa vardhamAna thAya e Adi upakAra e prakAramAM samAyA che. eTale ame patro lakhIe to Avo upakAra thAya e ame jANIe chIe. chatAM je kAraNavizeSathI vartamAna sthiti varte che te sthiti vedavA yogya lAge che. eTalI sahajatA AvI gaI che ke saheje lakhAya to lakhavuM, saheje vikalpa UThe to bhinna rahIne bhale pravRtti thAya, nahitara koIpaNa pravRtti cAhIne karavI nahi. AtmAmAM masta rahevuM. bhale patra na lakhAya, bhale moDo lakhAya, bhale javAba na devAya. AtmAmAM saheje saheje rahevAya che to tyAMthI bahAra nIkaLavuM nathI. chatAM vikalpa UThIne lakhAya jAya to bhale, na lakhAya jAya topaNa bhale. eTalI sahajatA rAkhI lIdhI che. khyAla badho che ke patra lakhazuM, mumukSujIvane ATalA lAbhanuM kAraNa che. paNa AtmalAbha pahelA levo ke bIjAne lAbha pahelA devo ? zuM karavuM ? A emanA jIvana uparathI samajAya evI vAta che ke je sAdhaka che e prathama potAno AtmalAbha le che. AtmalAbha letA letA avakAza rahe eTalo bIjAne lAbha de che. paNa potAno AtmalAbha choDIne ke cUkIne bIjAnuM bhaluM karavA jAya evuM A mArgamAM banatuM nathI. evuM A mArgamAM banatuM nathI. mumukSu - mArga potAne mATe che. pUjya bhAIzrI :- mArga potAne mATe che. ane mukhyapaNe potAnA hitanI pravRtti karavA ja pote nIkaLyo che. kevI rIte eNe mArga prApta karyo ? cAlo, Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 rAjahRdaya bhAga-13 ApaNe vicArIe. koI sAdhakajIva thayA, dharmAtmA thayA eNe kevI rIte mArga prApta karyo ? ke e eka AtmakalyANanI tIvra bhAvanAmAM AvyA. paripUrNa zuddhinI utkRSTa bhAvanAmAM AvyA, utkRSTa mumukSatAmAM AvyA pachI mArga prApta karyo. mArga prApta karyA pachI rasto badalI nAkhe? je potAnA utkRSTa AtmakalyANanA dhyeyathI mArga prApta thayo, have mArga prAtya thayo pachI pheraphAra karI nAkhe ? mArgathI cuta, thaI jAya. e mArgamAM rahI zake nahi. eTale e ja mArgamAM to mumukSu kahevA karatA paNa ethI vadhAre aMtara puruSArthathI e mArgamAM AgaLa vadhe ane emAM thoDo avakAza rahe to bIjAne mArga cIMdhe. bhAI ! juo ! huM A mArge cAluM chuM. A Atmazreyano ane AtmakalyANano mArga A prakAre che. tamane paNa ThIka lAge, anukULa lAge to cAlyA Avo. cAlyA AvavA jevuM che, AtmakalyANa thAya evuM che. nahitara tamArA bhAva jevA hoya, tame jANo. huM to mArA raste cAlyo jAuM chuM. e rIte. tethI vRtti utkarSa pAme ane sadvicAranuM baLa vardhamAna thAya, e Adi upakAra e prakAramAM samAyA che; chatAM. chatAM karIne vAta lakhI che. je kAraNavizeSathI vartamAna sthiti varte che. eTale AtmAnI unnatinuM je kAraNathI A sthiti utpanna thaI gaI che e sthitimAM AtmAne vedavA yogya lAge che, AtmAnA anubhavamAM rahevA yogya lAge che, bIjI pravRttimAM paDavA jevuM amane lAgatuM nathI. e 682nI aMdara eTalI vAta vizeSa AvI che ke potAne eka bAju dazA che ane eka bAju bIjAnuM AtmakalyANa che. baMne suMdara kAryo che. ekamAM svanuM kalyANa che, ekamAM paranuM kalyANa che. topaNa prAdhAnya svanA kalyANanuM che, prAdhAnya paranA kalyANanuM nathI. Ama che. ane je parakalyANanI mukhya pravRtti karatA dekhAya evA tIrthakarAdi puruSo hoya, tIrthaMkaradravya hoya topaNa emane aMtaramAM to Ama ja che. mumukSu - potAnuM ja kare che. pUjya bhAIzrI - e potAnI mukhya AtmakalyANanI dazAmAM vartI rahyA che. paNa puNyayoge emane avakAza vizeSa che. ane eTaluM sAmarthya che ke AtmakalyANano tyAga karyA vinA e parakalyANanI pravRtti paNa karI zake che. evuM emanuM eka sAmarthya paNa che. jyAre badhA jJAnIonuM evuM sAmarthya na paNa hoya. e bAhyapravRtti karavA jatA pAchA potAne bIka lAge athavA potAne ema lAge ke A Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 patrAMka-682 pravRttimAM kAMIpaNa vizeSa bahAramAM mAnapAna meLavavA jatAM kAMIpaNa lapasavAnuM kAraNa thAya evuM zA mATe karavuM ? choDo ApaNe. ApaNe kAMI emAM jAvuM nathI. ApaNe to AtmakalyANa karavA nIkaLyA chIe. ApaNe ApaNuM karo. evo eka patra che. ghaNuM karIne 23mA varSamAM che. lIdhuM hatuM ne? ke prabhAvanA karo, prabhAvanA karI e vAta ApaNe Ave che ne ? pAnuM-420. patra che para3. Paragraph paDe che tyArathI. moTo Paragraph che ne emAM. "aneka jIvonI ajJAnadazA joI, vaLI te jIvo kalyANa karIe chIe athavA ApaNuM kalyANa thaze, evI bhAvanAe ke icchAe ajJAnamArga pAmatA joI te mATe atyaMta karuNA chUTe che, ane koI paNa prakAre A maTADavA yogya che ema thaI Ave che ke Ane sAco rasto batAvavo joIe. athavA tevo bhAva cittamAM ema ne ema rahyA kare che..." ke A khoTA raste che, sAcA raste Ave to sAruM. "tathApi te thavA yogya haze te prakAre thaze, ane je samaya para te prakAra hovAyogya haze te samaye thaze, evo paNa prakAra cittamAM rahe che...." eTale koI evo mArga cIMdhavAnuM paNa jyAre banavAnuM haze tyAre banaze. kemake te karuNAbhAva ciMtavatAM ciMtavatAM." bIjA jIvonI karuNAvRtti ciMtavatA-ciMtavatA "AtmA bAhya mAhAsyane bhaje ema thavA devA yogya nathI." kemake pote bIjAne mArga cIMdhe tyAre eno bahAra no mahimA vadhI jAya. bIjA mahimA karavA lAge paNa pote bAhya mAhAbhyane bhajI jAya ke bIjA mane moTAI Ape. bIjA mane moTAI Ape. bIjA mAro mahimA kare "ema thavA devA yogya nathI; ane ema thAya to haju kaMIka tevo bhaya rAkhavo yogya lAge che. potAno bahAramAM mahimA vadhI jAya eno bhaya rAkhavo yogya lAge che. A pote vicArI rAkhyuM che. potAne mATe A emaNe vicArI rAkhyuM che ke jarAya lapasavuM nathI. eTale e pote je aMtaraMga kAraNavizeSa pragaTyuM che evA AtmAnA vedanamAM paDyA che ane ene laIne bAhya pravRtti saheje saheje ochI kare che to e yogya ja lAge che. emAM kAMI ayogya lAgatuM nathI. bhale bIjAne lAbha ocho maLe che paNa chatAM paNa e potAne yogya lAgyuM che. nahitara bIjAne nyAya ocho maLe che. anyAya thAya che. chatAM paNa pAramArthika nyAya potAnA AtmAne Ape che. pachI vyAvahArika nyAyano vicAra kare che. ema che. bahu UMDANathI vicAravA jevo viSaya che. (ahIM sudhI rAkhIe.) Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 rAjaya bhAga-13 patrAMka-683 muMbaI, caitra vada 7, ravi, 1952 be kAgaLa maLyA che. vistArapUrvaka hAla kAgaLa lakhavAnuM ghaNuM karIne kyAreka bane che; ane vakhate to patranI pahoMca paNa keTalAka divasa vyatIta thaye lakhAya che. satsamAgamanA abhAva prasaMgamAM to vizeSa karI AraMbhaparigraha pratyethI vRtti saMkSepavAno abhyAsa rAkhI, jene viSe tyAga vairAgyAdi paramArthasAdhano upadezayAM che, tevA graMtho vAMcavAno paricaya kartavya che, ane apramattapaNe potAnA doSa vAraMvAra jovA yogya che. tA. 24-1991, patrAMka - 683 thI 687. pravacana na. 310 pAnuM-pa00 be kAgaLa maLyA che. vistArapUrvaka hAla kAgaLa lakhavAnuM ghaNuM karIne kayAreka bane che; ane vakhate to patranI pahoMca paNa keTalAka divasa vyatIta thaye lakhAya che. A divasomAM patra lakhavAnI bAhyAkAra vikalpanI vRtti cAlatI nathI, sahaja cAlatI nathI. evI koI aMtara pariNAmanI vizeSatA che evA kAraNathI e sthiti bhale cAlu rahe, patrAdi na lakhAya, e rIte e abhiprAyathI varte che. 'satsamAgamanA abhAva prasaMgamAM to vizeSa karI AraMbhaparigraha pratyethI vRtti saMkSepavAno abhyAsa rAkhI, jene viSe tyAga vairAgyAdi paramArthasAdhano upadezyAM che, tevA graMtho vAMcavAno paricaya kartavya che, ane apramattapaNe potAnA doSa vAraMvAra jovA yogya che. bahu saMkSepamAM paNa mumukSune potAnI bhUmikAmAM ochAmAM ochuM karavuM joIe eTalI vAta karI che. "satsamAgamanA abhAva prasaMgamAM...' satsamAgamano saddabhAva na hoya ane satsamAgama vagara rahevuM thAya Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 411 patraka-683 evA dravya-kSetra-kALa-bhAva hoya tyAre vizeSa karI AraMbhaparigraha pratyethI vRtti saMkSepavAno abhyAsa" rAkhavo. zuM kahevuM che ? ke satsamAgama hoya tyAre to keTaloka samaya satsamAgamamAM jAya. paNa jyAre satsaMga na hoya tyAre pachI bIjA kAma badhA sArI rIte karI levA ema na rAkhavuM. e vakhate paNa 'AraMbhaparigraha pratyethI vRtti saMkSepavAno abhyAsa rAkhI,..." ema kahevA mAge che. AraMbhaparigrahanI kema vAta le che? mumukSune koI tyAgadazAnI bhUmikA nathI chatAM AraMbhaparigrahano saMkSepa karavAnI vAta, AraMbhaparigraha e vairAgya ane upazamanA kALa che e vAta pote sArI rIte pradarzita karI che, darzAvI che. enuM zuM kAraNa? A thoDuM vicAravAyogya che. mumukSunI bhUmikA e koI tyAgInI bhUmikA nathI. zrAvako paMcama guNasthAnamAM keTaloka tyAga kare, munidazAmAM badhuM choDe. evuM to kAMI hajI mumukSudazAmAM nathI. ane mumukSuthI AgaLa vadhIne caturtha guNasthAnamAM Ave tyAre paNa koI tyAgadazAnI bhUmikA to nathI. chatAM mumukSunI bhUmikAmAM AraMbhaparigrahano saMkSepa karavo evI vAta kema le che ? mumukSunI bhUmikAno prAraMbha paNa pUrNa zuddhinA dhyeye thAya che. to pUrNa zuddhimAM zuM bAkI rahyuM? pUrNa zuddhimAM munipaNuM bAkI rahyuM ? zrAvakapaNuM bAkI rahyuM ? zuM bAkI rahyuM ? je mumukSune potAnI paripUrNa zuddha avasthAnI bhAvanA hoya, dhyeya hoya, jene kiMcitmAtra doSa rAkhavo nathI evo aMdaramAM nirNaya-nirdhAra karyo hoya, nirdhAra karyo hoya, to ene vartamAna paristhitithI pAchuM haThavuM paDaze. vartamAna paristhitimAM AraMbhaparigraha pUrvakarma pramANe darekane udayamAM cAlu ja che. paMcendriya manuSyajIva che to pAMca indriyanA viSayonA bhogavaTAnA puNya laIne Avyo che. pAMca indriya kudaratI thaI che to pAMca indriyanA viSayonA bhogavaTAnA puNya laIne Avyo che. bhogavatI vakhate bhale pApa bAMdhaze paNa eTalA puNya laIne to Avyo che. to je sthitimAM Avyo che e sthitimAMthI pAchuM ene haThavuM joIe. kemake ene mArga badalavo che. saMsAra mArgethI pAchA vaLIne mokSamArge ene javuM che to je AraMbhaparigrahamAM Ubho che tyAMthI ene vRtti saMkSepa karavI paDaze. ke mAruM mukhya kArya to mArA mokSArthanuM che. A je vartamAna AraMbhaparigraha che emAM tIvra rase karIne pravartavuM e mArA AtmAne adhogatimAM laI javA sivAya bIjuM koI kAma nathI. eTale ahIMyAM enI vRtti saMkSepAvI joIe. potAnA dhyeyane anusarIne Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 rAjahRdaya bhAga-13 enI vRtti saMkSepa thavI joIe ane to ja ene satsaMga mATe samaya maLe. nahitara jagatamAM vyavasAyanI pravRttinA prakAra ane paristhiti evI che ke mANasa jo e vadhArato jAya to ene ema kahevuM paDe ke, bhAI ! mAre jarAya vakhata nathI. mArA kAmakAja sivAya mane kAMI vakhata nathI. A paristhiti AvavAnI. hamaNAM ja eka buddhizALI mumukSu maLyA. ghare kAmakAjamAM racyApacyA (rahe). hAjarI ochI dekhAya. kIdhuM kema ? zuM vicAra karyo che ? to kahe, jo saMsAramAM rahevuM hoya to pachI saMsAranA kAryo sarakhI rIte saMbhALavA ja paDe. ane saMsAramAM na rahevuM hoya ane tyAgI thaI jatuM hoya to badhuM mUkI devuM joIe. badhuM mUkIne eka AtmAnuM ja karI levuM. paNa e to paristhiti kAMI ApaNI dekhAtI nathI ke badhuM choDIne cAlI nIkaLIe. gharabAra choDIne, badhuM choDIne cAlI nIkaLIe. have jyAre gha2bA2mAM rahevuM che to gharabAra to sarakhI rIte calAvavA ja rahyA. be ghoDe caDavA jaIe to paDI jaIe eTale eka ghoDe barAbara caDavuM. meM kahyuM, e vAta to mane yogya lAgatI nathI. mumukSujIvane paNa koIpaNa prakAranA dravya-kSetra-kALa-bhAvano udaya hoya e pUrvakarma anusAra che. e mAne che ke huM mAruM gharabAra, saMsAra, kArobAra calAvavA mATe pUrepUro vakhata ane pUrepUrI sAvadhAnI dauM to evuM sarakhuM cAle ke sArAmA sAruM (cAle). saMsAranI aMdara koI pratikULatAo na Ave ane anukULatAthI badhI ApaNI jIvananI gADI cAle. e vAta(mAM kAMI mAla) nathI. Aje ekadama saphaLatAthI kArya karato dekhAto mANasa AvatIkAle te ja mANasa niSphaLa jAya che. e ja kAryamAM niSphaLa jAya che, je kAryamAM e saphaLa thayo hoya. kemake bIjA saMyogo enA hAthanI vAta nathI. eTale mumukSue e nirdhAra karavo joIe ke koIpaNa dravya-kSetra-kALa-bhAva ho, mAruM AtmakArya karavAnuM huM mukhyapaNe cAlu rAkhIza ane gauNapaNe A badhuM je sAMsArika kArya karavuM paDe che, karyA vinA mAro upAya nathI, mArA piraNAma ja bagaDI jAya. jo e kAryanI pravRtti bilakula choDI detA, haThathI paNa, jorajulamathI, damanathI ane haThathI choDI dauM to mArA ja pariNAma bagaDavAnA che, kleza pAmavAnA che. eTale pariNAmane samatola rAkhavA pUratI vAta che. jema mANasa game teTalo vepAra-dhaMdho kare pachI ema kahe ne ke bhAI ! thoDIvAra ApaNe haravA-pharavA kayAMka Mental recreation mATe jaIe. zuM kahe ? mAnasika rAhata-ArAma maLe. mAnasika ArAma maLe. cAlo pharavA jaIe, cAMya Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-687 413 haravA jaIe. kema ema kare che? athavA bAra mahinAmAM amuka mahinA rajA laIne pharavA jAya. ke kAmakAjanI aMdara mAthuM eTaluM badhuM kharAba thayuM hoya to thoDIka mAnasika rAhata thaI jAya. ene e mAnasika rAhata levAne badale A bAju A rasto pakaDavAnI jarUra che. mukhyapaNe potAnuM Atmahita kare, dravya-kSetra-kALa-bhAva pUrvakarmanA upArjita karma anusAra game te prakAranA ho, sAthe sAthe A kAma mAre cAlu ja rAkhavuM joIe. harahaMmeza-nitya. evo abhyAsa rAkhavo. jene viSe tyAga vairAgyAdi paramArthasAdhano upadezyAM che, tevA graMtho vAMcavAno paricaya kartavya che....' je dharmAtmAo tyAga-vairAgyamAM AvIne jeNe paramArtha sAdhyo, pAcho ekalo bAhya tyAga vairAgya nahi paNa paramArtha sAdhano upadezyAM che. tyAga-vairAgya sAthe jeno paramArthano saMbaMdha che. paramArtha vagaranA nahi. tevA graMtho vAMcavAno te prakAranA pustako-graMtho che e vAMcavAno paricaya kartavya che, eTale e bhAva ene cAlu rahe enA mATe A paricaya paNa kartavya che. ane apramattapaNe..." eTale pramAda vagara. pramAda vagara eTale jAgRtie. AtmajAgRtie potAnA doSa vAraMvAra jovA yogya che.' AtmajAgRtipUrvaka potAnA doSa jovA, tyAga-vairAgya Adi paramArtha sAdhano upadezyA hoya evA graMthonuM adhyayana karavuM. zAstronuM adhyayana karavuM. ane vartamAna karma udayamAMthI rasa choDI devo. AraMbhaparigrahano rasa choDI devo. e vagere prakAre satsamAgamano abhAva hoya tyAre paNa mumukSue pravartavuM ghaTe che. A mumukSue kema pravartavuM enI jJAnIpuruSanI zikhAmaNa che. mumukSue jIvana kevI rIte jIvavuM ? A prazna thAya che ne? zuM karavuM? zuM karavuM? A karavuM. lyo ! mumukSu - apramattapaNe potAnA doSa jovA... pUjya bhAIzrI:- vAraMvAra jovA. ekadama jAgRta rahIne. apramattapaNe eTale pramAda vagara. emAM pramAda na karavo. athavA pramAda na karavo eTale ajAgRti emAM na thavI joIe. kyAreka jove. pAcho udayamAM evo lAgI jAya. vaLI kyAreka ene potAnA doSano vicAra Ave. e vicAra Ave. jove zuM ? ene vicAra Ave. vicAranI vAta nathI. (doSa) cAlato hoya tyAre ene pakaDavo. Ubho hoya tyAre ene pakaDavo. ema vAta che. doSa Ubho hoya tyAre, doSa cAlato hoya tyAre ene pakaDavo. to e doSa che eno rasa gaLI jAya. vicAra Ave emAM eTaluM kAma na thAya. e abhyAsa rAkhavAmAM paNa Practice che ane doSa jovAmAM paNa Practice Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 rAjahRdaya bhAga-13 che. e Practiceno viSaya thayo. ane graMtha vAcavo, vicAravo emAM vicAranI vAta thaI. ema vicA2 ane Practice beya lIdhI che. Theory che. graMthonI aMdara to vyAkhyA che eTale Theory che. ane ene A be jagyAe lAgu karavI. jyAM AraMbhaparigrahano potAne udayamAna prasaMga hoya tyAM ane jyAM potAnA doSa utpanna thatA hoya tyAM. basa ! A be jagyAe A Practice ka2vI. vAMceluM hoya ene lAgu karavuM. A rIte mumukSunI bhUmikAmAM jIvana jIvavA yogya che ke jene kAraNe ene darzanamohano anubhAga ghaTe, mithyAtvano rasa gaLe. sAdI bhASAmAM kahIe to mithyAtvano rasa gaLe. ane potAnA svarUpane samajavA jeTalo potAnA svarUpano bhAva bhAse eTalI hade enuM jJAna e bhUmikAmAM, mumukSunI bhUmikAmAM nirmaLatAmAM Ave. basa ! tyAM sudhI eNe A prayoga cAlu rAkhavo, A prakAranuM jIvana cAlu rAkhavuM. jyAM sudhI svarUpano bhAva bhAse nahi tyAM sudhI jijJAsApUrvaka (cAlu rAkhavuM). svarUpa kevuM che enI jijJAsApUrvaka. pachI jyAre bhAvabhAsana thAya tyAre to ApoApa AgaLano rasto zuM kartavya che ane akartavya che eno viveka AvI jAya che. eka PostcardnI aMdara lakheluM che. mumukSu H- pUjya bhAIzrI :- e to jIve ema ja karyuM che. sAco rasto nathI maLyo eTale khoTo upAya evI rIte ja karyo che ke vRttine damana karyuM che. dhArmika parvanA divaso Ave tyAre dharma karavAno divasa mAnyo che. ane bAkInA divasomAM karma ka2vAnA divaso mAnyA che. roja AhAra-pANI levA to roja dharma karavo ema na hoya ? jo zarIrane roja AhAranI jarUra che, niMdrAnI jarU2 che, pANInI jarUra che. ene mATe vakhata paNa kADhe che. to pachI AtmAnA kalyANa mATe roja AtmabhAvanuM siMcana karavuM evI jarUra nathI ? dehane jarUra che to AtmAne jarU2 nathI ? paNa A jIve anAdikALathI anaMta kALa atyAra sudhIno vyatIta karyo emAM ekaluM dehArthe ja jIvana jIvyo che. AtmArthe jIvana jIvyo nathI. have AtmArthe jIvana jIvavAnI zarUAta karavAnI che. dehanuM je thAvuM haze e thAze evI upekSA karIne. evI upekSA karIne eTale dehanI sAvadhAnI choDIne. dehanI sAvadhAnI choDIne eTale dehArthanI paNa sAvadhAnI choDIne AtmArthanI sAvadhAnI Ave to AtmArthanI dizAmAM eka DagaluM kAMIka vikAsa thavAno avakAza che. paNa dehArthanI sAvadhAnI Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 415 patraka-687 evIne evI rAkhavI che ane AtmAnuM sAthe sAthe karavuM che. ane e AtmAnuM kevI rIte karavuM che ? ke thoDAka pustako vAMcIe, thoDuMka sAMbhaLI laIe, thoDuM dhArI laIe. pUjA, bhakti, dayA, dAna karIe. cAlo. e rIte anaMta kALe paNa koI sAdhana thAya evuM nathI. ApaNe koIvAra laIe chIe ke, bhAI ! eTalI mUDI bhegI thAya ke jenA vyAjamAM moMghavArI vadhe topaNa AjIvikAmAM vAMdho Ave nahi. eTalI mUDI jo Bank mAM Fix mAM mUkI daIe to pachI nivRtti laIne nirAMte sonagaDha' jaIne besIe. pachI "sonagaDha' jaIne bese e "sonagaDha' jaIne nathI beTho paNa Bank nI Fix deposit upara jaIne beTho che. "sonagaDhamAM nathI beTho. eTale e sonagaDhamAM jAya ke game tyAM jAya pachI kAMI patto lAge evuM nathI. kemake AdhAra khoTo che. AdhAra zuM lIdho ? ke have mane vAMdho nathI. mArI pAse eTaluM che ke have mane vAMdho nathI. e AdhAre ene AtmAnuM kArya karavuM che. AdhAra jyAM sudhI potAnA svarUpano levAno abhiprAya nahi thAya tyAM sudhI anAdino je A AdhAra lIdho che e mUkavAno nathI. daDha karaze. dharmanA bahAne paNa ene daDha karaze. nivRttinA bahAne paNa ene daDha karaze. e paristhiti che. mumukSu - mULamAM ja bhUla che ne? pUjya bhAIzrI - hA. mULamAM ja bhUla che. rasto ja khoTo che. e rasto khoTo che. mumukSu -... pUjya bhAIzrI :- hA. barAbara che. paNa ahIMyAM ema kahe che ke sagavaDatA na hoya to yAcanA ja karavI evuM nahi. sagavaDatA na hoya to agavaDatAe calAvI levuM ema kema nathI AvatuM ? ane sagavaDatA keTalI joIe enuM koI jagyAe pUrNavirAma che ? koIne koInI sagavaDatAnuM pUrNavirAma dekhAya che ? ke bhAI, ATalI sagavaDatA maLI have mAre pUrepUrI thaI gaI. have mAre vAMdho nathI. pachI to kAMI enuM pUrNavirAma to che nahi. e paristhiti kAMI barAbara nathI. muddAnI vAta e che ke konA AdhAre dharma karavo che ? sagavaDatAnA AdhAre karavo che ke AtmAnA AdhAre karavo che ? sagavaDatAnA AdhAre sagavaDiyo dharma thAze, Atmadharma nahi thAya. amAre to sagavaDiyo dharma. sagavaDa hoya e pramANe, karIe. sagavaDa na hoya e pramANe ame na karIe. 683 patra pUro) thayo. Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 rAjadraya bhAga-13 patrAMka-684 muMbaI, caitra vada 14, ravi, 195ra "anya puruSakI dRSTimeM, jaga vyavahAra lakhAya; vRndAvana, jaba jaga nahIM, kauna vyavahAra, batAya.' -vihAra-vRMdAvana. 684. emAM "sobhAgabhAIne koI eka "vRMdAvana' nAmanA kavinuM pada mUkI dIdhuM che. eka kaDI lakhIne mUkI che. choDI dIdho che. patra choDI dIdhI che. AgaLapAchaLa koI TIkA-TippaNI, upadeza-sUcanA kAMI nahi. anya puruSakI dRSTimeM, ga vyavahAra lakhAya; vRndAvana, jaba jaga nahIM, kauna vyavahAra, batAya." potAnI dazA lakhI che. ame to A sthitimAM chIe. bIjA lokonI dRSTimAM ema lAge che ke A jagatanA vyavahAranI vacce UbhA che. dukAne bese che, le che, je che. levA-devAno badho vyavahAra barAbara saMbhALIne kare che. e "anya puruSakI daSTimeM, jaga vyavahAra lakhAya;" lakhAya eTale jJAnamAM Ave-samajAya. vAvana..." kahe che, kavi pote kahe che ke jaba jaga nahIM. mane to jagata ja dekhAtuM nathI. ekalo AtmA dekhAya che. mane to mArA AtmA sivAya kAMI dekhAtuM nathI. "arjuna bANAvaLIne matsyavedhanI aMdara mAchalInI ekalI AMkha dekhAtI hatI, bIjuM kAMI dekhAtuM nahotuM. vRndAvana, jaba jaga nahIM, kIna vyavahAra, batAya." pachI batAvo tame ene vyavahAra kevI rIte hoya ? AtmA-AtmAnI vacce to vyavahAra hoto nathI. abheda svarUpamAM jyAM ame nivAsa karyo che tyAM levA-devAnI kaDAkUTa rahetI nathI. 681mAM kahI gayA. ke he kRpALu! meM tArA abheda svarUpamAM nivAsa karyo che eTale have to koI levA-devAnI kaDAkUTa rahI nathI. konI sAthe vyavahAra karavo ? e rIte potAnI AtmAnI mastInI eka kaDI koI bIjA kavinA AdhAre lakhI che. e 684mAM to khAlI be paMkti che. Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-685 patrAMka-685 417 muMbaI, caitra vada 14, ravi, 1952 kAgaLa eka maLyo che. zrI kuMvarajIe atre upadezavacano tamArI pAse lakhelAM che, te vAMcavA maLavA mATe vijJApanA karI hatI. te vacano vAMcavA maLavA mATe staMbhatIrtha lakhazo ane atre teo lakhaze to prasaMgayogya lakhIzuM, ema kalola lakhyuM hatuM. jo bane to temane vartamAnamAM vizeSa upakArabhUta thAya evAM keTalAMka vacano temAMthI lakhI mokalazo. samyagdarzananAM lakSaNAdivALA patro temane vizeSa upakArabhUta thaI zakavA yogya che. vIramagAmathI zrI sukhalAla jo zrI kuMvarajInI peThe patronI mAMgaNI kare to temanA saMbaMdhamAM paNa upara pramANe karavA yogya che. 685mo patra 'aMbAlAlabhAI' uparano che. 'kAgaLa eka maLyo che. zrI kuMvarajIe atre upadezavacano tamArI pAse lakhelAM che, te vAMcavA maLavA mATe vijJApanA karI hatI.' AgaLa je 'kuMvarajI maganalAla'no patra AvI gayo. enI vAta 'aMbAlAlabhAI'ne lakhe che. te vacano vAMcavA maLavA mATe staMbhatIrtha lakhazo ane atre teo lakhaze to prasaMgayogya lakhIzuM, ema kalola lakhyuM hatuM.' ame ene A rIte jvAba lakhyo che. ke, bhAI ! tame khaMbhAta' lakhazo. ane ame paNa ahIMyAM lakhaze to pUchAvaze eno yogya javAba ApazuM. paNa e pUchAve e pahelA pote ja patra lakhI nAkhyo che, ke bhAI ! A rIte pUchAve, pachI pote javAba lakhe pachI eTaluM moDuM na thAya. pote ja lakhI nAkhyuM che ke A rIte patravyavahAra cAlyo che. jo bane to temane vartamAnamAM vizeSa upakArabhUta thAya evAM keTalAMka vacano temAMthI lakhI mokalazo.' juo ! keTalI vAta lIdhI ! jo bane to temane vartamAnamAM vizeSa upakArabhUta thAya...' ema. moTI-moTI vAto, jhINAmAM jhINI vAto, sUkSmamAM sUkSma, UMcI-UMcI vAto mokalajo ema nathI lakhyuM. atyAre ene zuM upakArabhUta thAya evo jarAka khyAla rAkhIne. A lAInadorI zuM Ape che ? koI mumukSu mATe e Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 rAjahRdaya bhAga-13 jyAM Ubho che eTale ochA-vattA pramANamAM paricayamAM hoya. ene upakArabhUta thAya "evA keTalAka vacano temAMthI..." eTale tamArI pAse che emAMthI "lakhI mokalazo. emAM paNa "samyagdarzananAM lakSaNAdivALA patro temane vizeSa upakArabhUta thaI zakavA yogya che." A pote emanI "kuMvarajIbhAInI yogyatA joI che. to ene A viSayanA vacano lakhIne mokalajo ke jemAM samyagdarzananA lakSaNa e vagere jenI aMdara lakhyuM hoya. zama, saMvega, nirveda, AsthA, anukaMpA viSayanA je patro AvyA che e emane vizeSa upakArabhUta thaI zakavA yogya che." vIramagAmathI zrI sukhalAla jo zrI kuMvarajInI peThe patronI mAMgaNI kare to..." e paNa emaNe tyArapachI ja e patra "sukhalAlabhAIno cAlI gayo che. nA pachIno Ave che. 686mAM Ave che. to temanA saMbaMdhamAM paNa upara pramANe karavA yogya che ke baMnene e rIte tame eka eka nakala mokalajo. e rIte "aMbAlAlabhAIne sUcanA ApI che. ane emanI sUcanA pramANe e badhuM kArya e vakhate karatA hatA. patrAMka-686 muMbaI, caitra vada 14, ravi, 15ra tama vagerenA samAgama pachI atre AvavuM thayuM hatuM. tevAmAM tamAro kAgaLa eka maLyo hato. hAla traNa cAra divasa pahelAM eka bIjo kAgaLa maLyo che. vistArathI patrAdi lakhavAnuM keTaloka vakhata thayAM koIka vAra banI zake che. ane koIka vakhata patranI pahoMca lakhavAmAM paNa ema bane che. prathama keTalAka mumukSuo pratye upadezapatro lakhAyA che tenI prato zrI aMbAlAla pAse che. te patro vAMcavA vicAravAnA paricayathI kSayopazamanI vizeSa zuddhi thaI zakavA yogya che. zrI aMbAlAla pratye te patro vAMcavA maLavA mATe vijJApana karazo. e ja vinaMtI. 686 che e "sukhalAla chaganalAla, vIramagAma' uparano che. 'tama vagerenA samAgama pachI atre AvavuM thayuM hatuM. e dezamAM AvI gayA haze. tyArapachI muMbaI AvavAnuM thayuM che. tevAmAM tamAro kAgaLa eka maLyo hato. hAla traNa Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-687. 419 cAra divasa pahelAM eka bIjo kAgaLa maLyo che. vistArathI patrAdi lakhavAnuM keTaloka vakhata thayAM koIka vAra banI zake che. ane koIka vakhata patranI pahoMca lakhavAmAM paNa ema bane che." eTale patra lakhavAnuM aniyamita che. prathama keTalAka mumukSuo pratye upadezapatro lakhAyA che tenI prato....' prato eTale nakalo. "zrI aMbAlAla pAse che. pahelA keTalAka mumukSuone patro lakhyA che. eTale emaNe koI pustaka nathI lakhyuM. joyuM ! patro lakhyA che. bahu zarUAtamAM mokSamALA' lakhI e judI vAta che. paNa pachI joke e viSayamAM lakhavAno eTalo upayoga cAlyo paNa nathI ane samaya paNa emane udayakAryo vacce nathI maLyo. prathama keTalAka mumukSuo pratye upadezapatro lakhAyA che tenI prato zrI aMbAlAla pAse che. te patro vAMcavA vicAravAnA paricayathI kSayopazamanI vizeSa zuddhi thaI zakavA yogya che." jJAnanI nirmaLatA-kSayopazama jJAnanI nirmaLatA. zuddhino artha ahIMyAM nirmaLatA levo. darzanamohano anubhAga ghaTe to e nirmaLatA thAya. AgaLa eka jagyAe lakhyuM ke tame gaMbhIratAthI sthira citte vAMcajo. A patrone tame sthira citte gaMbhIratApUrvaka vAMcajo. ane ahIMyAM ema kahe che ke A patro vAMcavA vicAravAnA paricayathI tamArA jJAnanI nirmaLatA vizeSa thaI zakavA yogya che. eTalI ene eka sAthe sAthe sUcanA karI dIdhI che. zrI aMbAlAla pratye te patro vAMcavA maLavA mATe vijJApanA karazo." ane aMbAlAlabhAIne te mATe tame lakhazo 'e ja vinaMtI." che. ema karIne sukhalAlabhAIne paNa A patro vAMcavA mATenI pote sUcanA ApI che. patrAMka-687 muMbaI, vaizAkha suda 1, bhoma, 1952 ghaNA divasa thayAM hAla patra nathI, te lakhazo. atrethI jema prathama vistArapUrvaka patra lakhavAnuM thatuM temAM keTalAka vakhata thayAM ghaNuM karIne tathA rUpa prArabdhane lIdhe thatuM nathI. karavA pratye vRtti nathI, athavA eka kSaNa paNa jene karavuM bhAsatuM nathI, karavAthI utpanna thatAM phaLa pratye jenI udAsInatA che, tevA koI AptapuruSa tathArUpa prArabdhayogathI parigraha saMyogAdimAM vartatA dekhAtA hoya, ane jema Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 rAjahRdaya bhAga-13 icchaka puruSa pravRtti kare, udyama kare, tevA kArya sahita pravartamAna jovAmAM AvatA hoya, to tevA puruSane viSe jJAnadazA che, ema zI rIte jANI zakAya ? eTale te puruSa Apta paramArtha arthe pratIti karavA yogya) che, athavA jJAnI che, ema kacA lakSaNe oLakhI zakAya ? kadApi koI mumukSune bIjA koI puruSanA satsaMgayogathI ema jANavAmAM AvyuM, to te oLakhANamAM bhrAMti paDe tevo vyavahAra te satpuruSa viSe pratyakSa dekhAya che, te bhrAMti nivRtta thavA mATe mumukSu jIve tevA puruSane kevA prakArathI oLakhANa ghaTe ke jethI tevA vyavahAramAM vartatAM paNa jJAnalakSaNapaNuM tenA lakSamAM rahe ? sarva prakAre jene parigrahAdi saMyoga pratye udAsInapaNuM varte che, arthAt ahaMmamatvapaNuM tathArUpa saMyogo viSe jene thatuM nathI, athavA parikSINa thayuM che; 'anaMtAnubaMdhI' prakRtithI rahita mAtra prArabdhodayathI vyavahAra vartato hoya, te vyavahAra sAmAnya dAnA mumukSune saMdehano hetu thaI tene upakArabhUta thavAmAM nirodharUpa thato hoya evuM te zAnIpuruSa dekhe che, ane te arthe paNa parigraha saMyogAdi prArabdhodaya vyavahAranI parikSINatA icche che, tema thatA sudhI kevA prakArathI te puruSa vartyA hoya, to te sAmAnya mumukSune upakAra thavAmAM hAni na thAya ? patra vizeSa saMkSepamAM lakhavAnuM thayuM che, paNa te pratye tame tathA zrI acaLa vizeSa manana karazo. 687mo patra 'sobhAgabhAI' u52no che. ghaNA divasa thayAM hAla patra nathI, te lakhazo. atrethI jema prathama vistArapUrvaka patra lakhavAnuM thatuM tema, keTalAka vakhata thayAM ghaNuM karIne tathArUpa prArabdhane lIdhe thatuM nathI.' eTale vikalpa ja cAlato nathI ema kahevuM che. tathArUpa prArabdha eTale zuM ? ke patra lakhavo paNa eka amAruM prArabdha che. udayabhAva che ne ? eTale e prArabdhamAM nAkhe che. prArabdha ane ame judA paDI gayA chIe. pUrvakarma ane ame judA paDI gayA chIe. pUrvakarmakRta kAMI thAya to thAya, na thAya to na thAya. ame amArA kAmamAM paDelA chIe. ema kahe che. eTale thatuM nathI. prArabdhane lIdhe thatuM nathI ema kahevuM che. have A je Paragraph che e viSaya upara to ApaNe Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-687 ghaNI carcAo cAlI che. e viSaya che. 'karavA pratye vRtti nathI...' zuM karavA pratye ? vyavahAranI pravRtti, vyavasAyanI pravRtti athavA udayamAna saMsArika kAryonI pravRtti karavA pratye jenI vRtti nathI eTale rasa nathI. vRttimAM zuM ? rasa nathI. athavA eka kSaNa paNa jene karavuM bhAsatuM nathI....' eTale eka kSaNa paNa e kartavya che, bIjA kSaNe choDI devuM. pahele kSaNe e kartavya che ema e karavA yogyapaNe paNa jene bhAsatuM nathI. tema chatAM pravRtti 'karavAthI utpanna thatAM phaLa pratye jenI udAsInatA che,' eTale vepAra karatA paisAnI kamANI thAya. zuM thAya ? pravRtti karatA napho thAya to e pravRtti karavAthI utpanna thatAM phaLa pratye jenI udAsInatA che,...' jJAnI kevA hoya che enI vAta kare che. . 421 tevA koI AptapuruSa tathArUpa prArabdhayogathI parigraha saMyogAdimAM vartatA dekhAtA hoya,...' (vepAramAM paisAnI kamANI thatI hoya to ema jove che) ke ethI mArA AtmAmAM kAMI maLyuM nathI. tevA koI AptapuruSa...' Aptano artha thAya chepAramArthika viSayamAM jenA upara vizvAsa mUkI zakAya. paramArtha eTale AtmakalyANa. AtmAnA kalyANanA viSayamAM jenA vacano upara vizvAsa mUkI zakAya evA je vizvAsane yogya hoya, vizvasanIya jene kahevAmAM Ave che. evA puruSane AptapuruSa kahevAmAM Ave che. jainadarzanamAM AptapuruSano mukhya artha arihaMtadevane karavAmAM Avyo che. arihaMtadevane AptapuruSa gaNyA che. kemake arihaMtadeva saMpUrNa nirdoSa thayA che, saMpUrNa vItarAga thayA che. jemane rAgano paNa eka aMza nathI ane jemane ajJAnano paNa eka aMza nathI. viparIta jJAnano paNa eka aMza nathI ane alpajJatvano paNa jene eka aMza nathI. evA je saMpUrNa nirdoSa thayA che temanA vacana upara avizvAsa karavA mATe koI jagyA nathI, avakAza nathI ke emanA vacano upa2 avizvAsa karI zakAya. eTale arihaMta tIrthaMkaradevane AptapuruSa kahevAmAM AvyA che. pachI bIjo naMbara Ave che nithaguruno. e paNa AptapuruSa che ane trIjo naMbara Ave che satpuruSano-jJAnIpuruSano. svAnubhava saMpanna je che emano ke jemanA vacano AtmakalyANa mATe vizvAsa mUkavA yogya che. AtmakalyANanA viSayamAM teoe anubhavathI AtmakalyANane siddha karyuM hovAthI, siddha nAma prApta karyuM hovAthI, e rastAnA teo ajANa nahi hovAthI, e rastAnA teo ajANa nahi hovAthI emanA vacano upa2 vizvAsa mUkavA yogya che. eTale emane AptapuruSa kahevAmAM Ave che. A Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 rAjahRdaya bhAga-13 cAlu bhASAmAM nathI vaparAto. jainazAstranI paribhASAno A zabda che. pAribhASika zabda che. tevA koI AptapuruSa. koI AptapuruSa hoya. pachI e zAnI samyagdaSTi hoya, nigraMthamuni hoya, tIrthaMkaradeva hoya. paNa ahIMyAM to satpuruSa levA kemake ahIMyAM e pravRttimAM che. nithane pravRtti nathI, arihaMtane pravRtti nathI. eTale ahIMyAM AptapuruSano artha jJAnIpuruSa levA che, satpuruSa levA che ke je caturtha guNasthAne birAjamAna hoya che. tevA koI AptapuruSa tathArUpa prArabdhayogathI..' eTale evA prakAranA koI pUrvakarmanA yoge parigraha saMyogAdimAM vartatA dekhAtA hoya,...' emane evo saMyoga hoya ke jene parigraha kahevAya. bhAI ! A Bank balance emanuM che. A khAtAmAM 2kama jame paDI che e emanA nAme che, A emanA kapaDA che, A emanuM ghara che, A gharanI mAlikI emanI gaNAya che. e badho parigraha saMyogAdimAM vacce vartatA dekhAtA jovAmAM AvatA hoya. to tevA puruSane viSe jJAnadazA che, ema zI rIte jANI zakAya ?" have emaNe eka ja praznane ulaTAvyo che. kharI vAta to. evA puruSane jJAnadazA che ke je puruSa pUrva prArabdhanA yogathI bIjA sAmAnya manuSyonI jema ja parigraha ane saMyoganI vacce jovAmAM AvatA hoya to e puruSane viSe jJAnadazA che, ema zI rIte jANI zakAya ?' kaI rIte jANI zakAya ? ema kahyuM. eka to jANavAnI rIta zuM ? A prazna che. ja bIjo ke te puruSa Apta (paramArtha arthe pratIti karavA yogya) che,...' paramArtha arthe eTale AtmakalyANa arthe pratIti ka2vA yogya che, vizvAsa karavAyogya che, bharoso karavA yogya che. athavA jJAnI che, ema kayA lakSaNe oLakhI zakAya ?" enA lakSaNa zuM ? eka to kaI rItamAM e eno peTA vibhAga che. game te rIta hoya paNa enA lakSaNa jo na hoya to e lakSaNa vagaranI e rIta paNa paryApta nathI. mATe enA kayA lakSaNo hoya ke je lakSaNa dvArA ene jJAnadazA che ema oLakhI zakAya ? eTale rIta ane rItamAM lakSaNanI vAta paNa spaSTa karI. lakSaNa vagaranI rIta nahi pAchI. jJAnadazAnA koI lakSaNo paNa enA tapAsavA joIe, ema kahe che. trIjuM, 'kadApi koI mumukSune bIjA koI puruSanA satsaMgayogathI ema jANavAmAM AvyuM,...' have pote ajANyo che paNa koI bIjA mumukSue ema kahyuM ke, bhAI ! A jJAnI che. tamAre jo satsaMga karavo hoya to A jJAnIpuruSa che. bhale e AraMbhaparigrahamAM dekhAtA hoya che, paNa e jJAnI che ema jANavAmAM AvyuM, to te Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-687 423 oLakhANamAM bhAMti paDe tevo vyavahAra te satpuruSa viSe pratyakSa dekhAya che,...' e vepAra kare che tyAre rAga kare che, koI vakhata dveSa karatA jovAmAM Ave che. ane e saMbaMdhIno cAritramoha paNa jovAmAM Ave che. sAmAnya mANasa mATe to darzanamoha ane cAritramoha judo pADavo to muzkela che. paNa moha jovAmAM Ave che. pachI e karyo moha gaNavo e vaLI bIjI vAta che. paNa emano rAga dekhAya che, emano dveSa dekhAya che. rAga hoya ane dveSa na hoya evuM koI di' bane ja nahi. rAgane bIjI bAju eka sikkAne jema hoya che e dveSanI che. rAga khase tyAM dveSa AvyA vinA rahe nahi. jenA upara rAga hoya enA upa2no rAga khase tyAre sIdho dveSamAM pariNamI jAya. A sAmAnya saMsArIjIvanI kudaratI paristhiti che, anivArya paristhiti che. koI ema kahe ke amane rAga che paNa ame kyAMya dveSa nathI karatA. amane rAga kharo. rAganI nA nathI pADatA. paNa ame kacAMya dveSa na karIe, krodha na karIe, ame phalANuM na karIe. khoTI vAta che. jene rAga che ene dveSa AvyA vinA rahI zake nahi. kemake pratipakSa che. eka sikkAnI be bAju jevo. ulaTI bAjumAM e Ubho ja che. evuM dekhAya che eTale bhrAMtimAM paDe. ke AvA rAga-dveSa, mohI hoya e vaLI jJAnI kevI rIte hoya ? ema bhrAMtimAM paDe evo teno vyavahAra dekhAto hoya. 2 te bhrAMti nivRtta thavA mATe mumukSu jIve tevA puruSane kevA prakArathI oLakhavA ghaTe...' e oLakhavAnI rIta kaI pAchI ? A eka trIjo peTA prazna kADhyo che. ke jethI tevA vyavahAramAM vartatAM paNa jJAnalakSaNapaNuM tenA lakSamAM rahe ?' juo ! ahIMyAM paNa lakSaNanI vAta karI. Ama A eka ParagraphmAM jJAnIpuruSane oLakhavA aMgeno viSaya praznacihnamAM emaNe mUkayo che. uttara nathI Apyo. pote A viSayanI samasyA 'sobhAgabhAI' mATe lakhI che. utkRSTa pAtra che ne ? e to oLakhI zakacA che. eTale emane pUche che ke tame amane oLakhyA ke ame jJAnIpuruSa chIe. vaLI ame parigrahAdi saMyogamAM vartIe chIe, amAro rAga, dveSa ane moha dekhAya evo che. bIjA sAmAnya mANasane paNa dekhAya evo che. ke A jhaverI bajAranI dukAne beThA che. vepAra-dhaMdho kare che. barAbara ? ane kuTuMba, parivAra ane bairA-chokarAvALA paNa che. A to badhI khullI vAta che. to pachI tame kevI rIte mAnyuM ke ame jJAnIpuruSa chIe ? eka to tame kaI rIte mAnyuM ? bIjuM, ke evI pravRttimAM dekhAvA chatAM evA kayA lakSaNathI tame mAnyuM ? kaI rIte mAnyuM ane ame A 5ramArtha mATevizvAsa karavA yogya jJAnI chIe ema kayA lakSaNathI Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 rAjahRdaya bhAga-13 mAnyuM tame ? A sIdho emane ja prazna che, lyo ne. athavA tame koI bIjAne kIdhuM hoya ke A jJAnI puruSa che ane bIjA paNa mAnavA mAMDyA ke A jJAnI puruSa che. to AvA oLakhANamAM bhrAMti lAge, ke nahi (A) jJAnI lAgatA nathI. to ene zuM karavuM? ene kevI rIte samajAvavA ke A jJAnI che, evI kAMI tame ene koI sUcanA ApI che ke juo ! bhAI !vepAra kare che, dhaMdho che, vepArI jevA kapaDA pahere che. te di to aMgarakhuM, pAghaDI ne khesa ne badhuM rAkhatA hatA. emanA phoTA che e pramANe buTa paherelA che. ane ghare kuTuMba-parivAra che. mAtA, pitA, patnI, bALako badhuM che. enI aMdara paNa e sapuruSa che evI bhrAMti nivRtti thAya enA mATe tame ene kAMI kahyuM che? samajAvyuM che? ke AMkho mIMcIne mAnI lyo ema ja che? athavA evA vyavahAramAM e vartatA hoya tyAre paNa enuM jJAnalakSaNapaNuM kevI rIte jANavuM evuM koIne samajAvyuM che ? kIdhuM che ke ema jakIdhuM che ke mAnI lyo. A cAra vAta bahu sArI rIte emaNe pUchI che). juo ! A eka jJAnIne oLakhavAnA praznamAM e pote keTalA UMDANathI vicAre che! jJAnI thayA che topaNa. koIpaNa mumukSujIve ATalA UMDANamAM jaIne jJAnI puruSanI parIkSA karIne ene mAnya karavA joIe. olve othe mAnavAnuM kAMI phaLa nathI. anaMta kALathI anaMtA tIrthakaro maLyA. ethI jhAjhAM nigraMtha guru maLyA ane ethI jAjA sapuruSa maLyA. anaMta vAramAM anaMta vAra tIrthakara maLyA, ethI vadhAre vAra nigraMthaguru maLyA. kemake enI saMkhyA vadhAre che ane ethI vadhAre vAra sapuruSa maLyA. kemake enI saMkhyA ethI vadhAre hoya. e traNamAMthI koIne oLakhIne kyAre paNa mAnyA nathI. mAnyA che kharA.oLakhIne kyAreya mAnyA nathI. enuM mahatva zuM che?kaI vAta upara che? oLakhIne jo ekavAra mAnavAmAM Ave to e jIvano saMsAra na rahe. ene nirvANapadanI prApti thAya. nirvANapadanI prApti lIdhI che. satparuSane oLakhavAnuM phaLa nirvANapada che. pachI samyagdarzana che e kahevAnI jarUra rahetI nathI. eka jagyAe pote lakhyuM che-nirvANapadanuM mukhya kAraNa evA je satparuSa, emanI bhakti. AgaLa AvI gayuM. A bAju, DAbA hAtha bAju uparamAM ja che. keTalAmuM ? mumukSu -406 pAnuM. pUjya bhAIzrI:-406 pAnuM. bahu jhaDapathI maLI gayuM. patrAMka) 504 mAM ? tenuM mahatta phaLa che eTaluM lIdhuM che. koI pragaTa kAraNane avalaMbI, vicArI, parokSa cAlyA AvatA sarvajJa puruSane mAtra samyagdaSTipaNe paNa oLakhAya to tenuM mahatu phaLa che; mahatu phaLamAM nirvANapada Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-687. 425 che e vAta che. paNa olAmAM to cokhkhuM lakhyuM che ke enuM phaLa nirvANapada che. ema karIne bahu spaSTa lakhyuM che. DAbA hAtha bAju uparamAM lakheluM che. athavA ema lakhe ke, bhAI ! jJAnIne oLakhe to enuM nirvANapada sulabha hoya. e to hamaNAM AvI gayuM. jo jJAnIne badhA oLakhI zakatA hoya to nirvANapadapaNa sulabha jahota. ema karIne lIdhuM che. mumukSu-kema na hoya? pUjya bhAIzrI:- hA. kema na hoya, ema karIne. olAmAM to spaSTa ja lakhyuM che ke enuM phaLanirvANa che. mumukSu:- (patrAMka) 679 pUjya bhAIzrI:-679hamaNAM ja gayo. mumukSu - jJAnInAM vacanonI parIkSA sarva jIvane sulabha hota to nirvANa paNa sulabha ja hota. pUjya bhAIzrI :- e vAta lIdhI. olAmAM to ema ja sIdhuM lIdhuM che, nirvANapadanuM kAraNa evA je satparuSa. ema karIne lIdhuM che. patra pUro thatAM e vAta lakhI che. carcAmAM hamaNAM AvI gayuM, carcAmAM AvI gayuM. e vAta pachI joI laIzuM. cAlatA viSayamAM e vAta che ke thoDoka uttara to emaNe Apyo che ke pravRtti karavA pratye jenI vRtti nathI evI vRtti joI zake. pravRtti karatA hovA chatAM jene pravRttimAM rasa nathI. koNa sapuruSa che, e emaNe pote vyAkhyA bAMdhI che. pravRtti karavA pratye jenI vRtti nathI ke mAre pravRtti karavI joIe. prArabdhavazAta karavI paDe che e bIjI vAta che paNa ene rasa nathI. athavA rogamAM kone rasa hoya ? emaNe dAkhalo varano Apyo che ke jyArAdi utpanna thatAM koIne emAM rasa Avato nathI. ema udayabhAvamAM A rAgarUpI rogano udaya thayo emAM kone rasa hoya? ke emAM rasa hoya nahi. karavA pratye vRtti nathI. "eka kSaNa paNa jene karavuM bhAsatuM nathI. pravRtti karavI evuM eka kSaNa paNa lAgatuM nathI. evo jeno abhiprAya che. eka kSaNa paNa pravRtti joItI nathI. eka samayamAM pUrNa thavAtuM hoya to bIjo samaya jJAnIne, koI jJAnIne joIto nathI. A gurudevazrI' kahetA. ane pravRtti karavAthI utpanna thatA phaLa pratye jemanI udAsInatA che. A traNa lakSaNa to emaNe ja bAMdhyA che. tevA koI AptapuruSa. traNa vAta to pote ja lakhI che ahIMyAM ne ahIMyAM ja te. bAkI to carcA ApaNe hoya. Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 rAjahRdaya bhAga-13 moTe bhAge jJAnI puruSane oLakhavAmAM emanI vANI sAdhana che. kemake bhASA che e bhAvanA nimitte Ave che. eTale bhASA uparathI bhAvane samajI zakAya che, bhAvanuM grahaNa karI zakAya che ke A bhASA kahenAranA bhAva kevA hoya. AtmajJAna saMbaMdhInI je bhASA che enI aMdara eka apUrvatA che, AtmArthano uddeza che ane puruSArthanuM prerakapaNuM che, pUrvApara avirodhapaNuM che. je 6 79nI aMdara viSaya cAlI gayo. 6 79mAM e vAta je AvI hatI. e vagere je bhASAnA cihno che enA uparathI paNa oLakhI zakAya che. athavA.... mumukSuH- (patrAMka) 723. pUjya bhAIzrI :- 723? lokanI dRSTine jyAM sudhI A jIva tame nahIM tathA temAMthI aMtavRtti chUTI na jAya tyAM sudhI jJAnInI dRSTinuM vAstavika mAhAsya lakSagata na thaI zake emAM saMzaya nathI. e mumukSunI yogyatAno viSaya lIdho che, ke mumukSu jyAM sudhI lokaSTi tame nahi athavA lokadaSTimAM je aMtavRtti eTale eno aMtaraMgano je rasa che-lokanA prasaMgano, laukika vastuono, laukika vAtono jyAM sudhI ene aMtaraMgamAM rasa che evuM chUTI na jAya tyAM sudhI te mumukSane jJAnInI dRSTinuM vAstavika mAhAsya lakSagata na thaI zake. e kevI alaukika dRSTithI vAta kare che e vAta ene samajAya nahi. emAM saMzaya nathI. e vAta oLakhanAranI yogyatA saMbaMdhInI vAta lIdhI che. ahIMyAM e vAta paNa apekSita che. mumukSu -jJAnIne oLakhanAra mumukSunI vAta lIdhI che. pUjya bhAIzrI:- mumukSunI vAta lIdhI che ke kevo mumukSu jJAnIne oLakhI zake ? lokadRSTivALo nahi oLakhI zake. jenI samAja upara dRSTi haze, samAjanI mukhyatAvALo jIva haze ene jJAnInI dRSTi nahi oLakhAya. eTale ene jJAnI paNa nahi oLakhAya. gurudeve eka vAta lIdhI hatI ke jene e jotA AvaDe ke A jIvanI dRSTi potAnA anaMta zAMtinA piMDa upara che ke nahi? ene koI bAhya cihna jovAnA rahetA nathI. prArabdhayogathI parigraha, saMyogAdi game temAM vartatA hoya topaNa enI dRSTi anaMta zAMtinA piMDa upara hoya ane potAnI AtmazAMti arthe ja jenA jIvananA pariNamananuM valaNa hoya evuM jo koI jIva pArakhI zake, oLakhI zake to e jJAnIne oLakhI zake. nahitara bALabuddhijIvo. bAlAnAma pazyantiliMgAH "gurudeva kahetA ke bALabuddhi jIvo to bAhya cihnothI AkarSita pAme che. te bAhya cihnomAM koI tyAga Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-687. 427 jove che. dharmabuddhie karelo tyAga ane dharmabuddhie karelo zAstranA jJAnAdino kSayopazama. e baMne bAhya cihyo che. ane te bALakone jovAno viSaya che. e bALakabuddhi jIvo emAM bhramaNAmAM paDe che ke A jJAnI che ane e jJAnI mAnIne doravAI jAya che. kharekhara e rIte jJAnInI oLakhANa thaI zakatI nathI. na to zAstrajJAnathI jJAnInuM mApa nIkaLe che, na to koI padArthonA tyAgathI tyAgI thayelAthI jJAnInuM mApa nIkaLI zake che. bemAMthI ekeya rIte nIkaLI zakatuM nathI. e viSaya che e sUkSma paNa che ane e sUkSmatA grahaNa karavA mATe potAne paNa sUkSma avalokana thaI zake evo prakAra hovo joIe. athavA ema paNa nIkaLI zake ke jijJAsajIva mokSamArganI zodhamAM, AtmakalyANanI zodhamAM, janma-maraNathI chUTavAnA mArganI zodhamAM paDyo hoya ane e mArga dekhADanAra jene maLe, ane emAM ene e mArga dekhAya ke Ama chUTAya che ema e kahe che. to ene enA upara pratIti Ave che ke nakkI ANe mArga joyo che. mArga na joyo hota to e A vAta A rIte karI zakata nahi. eTale saMsAra paribhramaNathI chUTavAnI je vAta che e vAta che ema nahi paNa vAta karavAnI je rIta che, e rIta je samajI zake che ane e rItanI zodhamAM paDelAne jyAre e rIta pakaDAya che tyAre ene enA vacana upara ane enA pariNamana upara pratIti Ave che ke kharekhara A kahenAra jJAnI che. jJAnI hoya to ja Ama kahI zake nahitara Ama kahI zake nahi. e patrAMka) 67mAM evo eka saMketa karyo che e A prakAre karyo che. emAM je bagaDo karyo che. emAM trIjo Paragraph je traNa lITIvALo che. ane bhAnasahita puruSa vinA..." eTale jJAnI vinA. AtmabhAna jene che e jJAnI che. bhAnasahita puruSa vinA...." eTale jene AtmajJAna na hoya te vinA. "A prakArano Azaya upadezI zakAya nahIM. A prakAre upadeza na thAya. upadeza thAvo bIjI vAta che ane cokkasa amuka prakAre thavo, khAsa prakAre thavo te judI vAta che. ema saheje te jANe che. athavA ema saheje utkRSTa mumukSu paNa jANe che. madhyama kakSAnA mumukSu hoya ke maMda dazAvAna mumukSu hoya tene bhASAthI bhramaNAmAM paDavAno saMbhava che. paNa utkRSTa dazAvAna ane jJAnIo evI bhASAmAM AvIne kadi bhramaNAmAM AvatA nathI, ajJAnIne jJAnI mAnatA nathI. viSaya jarA vizeSa vicAraNIya che. kAle pharIne e viSaya laIzuM. Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 tA. 28-4-1991, patrAMka - 687 pravacana naM. 311 rAjahRdaya bhAga-13 pote gayo hoya ke koInA kahevAthI paricayamAM gayo hoya, koIpaNa bheda hoya. sAme jJAnIpuruSa che e parigraha saMyogAdi vacce che ane bIjA icchaka manuSyonI jema ja pravRtti karatA jovAmAM Ave che. ATalI vAtamAMthI jJAnIne oLakhavA mATeno emaNe je viSaya upADyo che e viSaya koIpaNa mumukSujIva mATe ghaNo mahatvano che. prathama prazna e che ke kaI rIte oLakhavA joIe ? oLakhavAnI rIta kaI hovI joIe ? A eka mahatvano viSaya che. to je utkRSTa mumukSu che enI oLakhavAnI rIta evI hoya che ke mAre mAtra jJAnIpuruSanuM jJAnIpaNuM ja jovuM che ane e sivAya bIjuM kAMI mAre jovuM nathI. kemake oLakhavAnI tIvratA jene varte che, oLakhavAnI jijJAsA jene varte che ane emAM ene mAtra jJAnIpaNuM oLakhavuM che. bIjuM kAMI jovuM nathI. bIjuM kAMI jovuM nathI eTale zuM ? ke enA udayamAM kevo udaya varte che e mAre jovuM nathI. kevuM zarIra che ? pratibhA saMpanna zarI2 che ? ke sAva koIpaNa jAtanuM vyaktitva na hoya evuM zarIra che ? pachI bhASA enI bahu sArI che. sArI rIte samajAvI zake evI bhASA sArI che, saumya che ke e bhASAmAM barAbara nathI samajAvI zake evo prakAra che ? nirdhana che ke tavaMgara che ? surUpa che ke kurUpa che ? parigraha che ke nathI ? tyAgI che ke nathI ? vidvAna che ke nathI ? AvuM kAMI jovuM nathI. jovAnI rItamAM zuM vAta che... ke emanA udayamAM jeTaluM kAMI che e udayanuM jovAnuM sAva baMdha karIne koI evo dRSTikoNa apanAve che ke A puruSamAM jJAnIpaNuM te zuM paNa ? enA AtmAnI dazAmAM jJAnIpaNuM zuM cIja che ! eTaluM ja jovuM che. e viSayamAM ApaNe e vicAryuM hatuM ke evo utkRSTa dAvAna mumukSujIva jovAnI rItamAM jo evo dRSTikoNa apanAve, rItano viSaya cAle che, ke A jIvane, Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-687 429 A AtmAne potAnA anaMta zAMtinA piMDa upara dRSTi che ke nahi ? ane sarvasvapaNe ene e zAMtasvarUpa eka AtmA ja upAdeya che evA prakAramAM e varte che ke nahi ? evuM jovAnI jenI rIta che. pachI je jovuM che e to lakSaNo che. emAM aneka lakSaNo che. eno paNa ApaNe thoDo vicAra karazuM. paNa rIta to A hovI joIe ke mAre mULa vAta jovI che ke enI AtmadaSTimAM potAno AtmA ke je anaMta zAMtino piMDa che e enI dRSTino viSaya che ? enA dRSTino viSaya muLa zuddhAtmA che ? enA upara enI dRSTi che ke nahi ? A mAre tapAsavuM che. ane e tapAsavAnI jenI rIta che ane e tapAsavA jatA badhA udayanA prasaMgonA prakAra je sAva bAda kare che. badhuM jovAnuM baMdha karIne jene eka ja vAta jovI che. evI rIte jonAra hoya to ane jonAra utkRSTa mumukSu hoya to te game te avasthAmAM vicaratA jJAnI puruSane oLakhI zake che. A rIte jove to ane Ama jove to. pachI enA gauNapaNe bIjA aneka lakSaNo che paNa mukhya lakSaNa A che ke enI dRSTi kyAM che ? jene oLakhavA che evA sAme koI puruSa che e jJAnI che ke nathI ? enI dRSTi kayAM che? eTaluM ja jovAnI rIta jene sAdhya hoya, evo dRSTikoNa jeNe apanAvyo hoya ane e dRSTikoNa apanAvatA badhuM bAda karI zakato hoya. eTale eno artha zuM thAya che ? ke anAdithI jIvanI je bAhyadRSTi che e bAhyadRSTithI jovA mATe TevAyelo jIva mAtra bAhya cihnone joIne jo anumAna karaze to e bhrAMtimAM paDavA saMbhava che. kAM to jJAnI haze to jJAnI nahi mAne evI bhAMti thaze. kAM to jJAnI nahi hoya to jJAnI mAnaze evI bhrAMti thaze. baMne bhrAMti paraMparI nakasAnakAraka che. ekeya bhrAMti sArI nathI. bhrAMtithI to pUrepUruM nukasAna che. eka vAta to rIta saMbaMdhanI thaI. jJAnIne oLakhyA vinA to traNa kALa, traNa lokamAM dezanAlabdhi AvavAnI nathI ane koI nimittanaimittika saMbaMdha bhajavAno nathI ke e AtmAne oLakhIne AtmAno anubhava karI zake. e to vastusthitinI bahArano viSaya che. vastusvarUpanI e bahArano viSaya che. eTale utkRSTa mumukSu thaIne A dRSTikoNa apanAvavAmAM Ave to avazya jIva jJAnIpuruSane oLakhI zake che. ane jyAre e jJAnI puruSane oLakhe che tyAre e puruSanI dazAmAM rahelI keTalAka prakAranI je vilakSaNatAo. vilakSaNatAo eTale bIjAthI judA paDe evA lakSaNo, khAsa lakSaNo. evI vilakSaNatAo ene jovA maLe che. Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 rAjahRdaya bhAga-13 mukhyapaNe vadhAremAM vadhAre emane oLakhavA mATenuM sAdhana emanI vANI che ane vANI uparathI paNa jo kAMI oLakhI zake to jJAnInI mudrAthI paNa keTaloka viSaya oLakhI zakAya che, emanI pravRttinI ceSTaothI paNa keTaloka viSaya gamya thaI zake che ane emanA netro uparathI paNa keTaloka viSaya grahaNa karI zakAya che. - jJAnasvarUpI AtmA che. jJAnasvabhAvI je AtmA che e vikalpAtIta ane vacanAtIta padArtha che. tema chatAM e sarvathA vacanAtIta nathI, kathaMcita vacanagocara che. paNa jenA jJAnamAM evo AtmapadArtha pratyakSa che ane jenA jJAnamAM e pratyakSa che e pUrvaka e padArthano viSaya jenI vANImAM Ave che enI vANImAM e pratyakSatAnI jhalaka achAnI rahetI nathI. eTale e paNa eka mahatvano viSaya che ke jene AtmA pratyakSa thayo nathI e jIva aMdhArAmAM Ubho che. aMdhArAmAM Ubhelo prakAzanuM varNana kevI rIte karaze ? kadAca zAstrathI ke bIjA jJAnInI vANIthI zIkhIne kare topaNa zIkhavAmAM e viSayanI je asaliyata che e asaliyata AvatI nathI. kemake vastu jene pratyakSa hoya, anaMta pratyakSasvarUpa vastu jene pratyakSa hoya ane je enA bhAnamAM vartatA hoya pAchA. pratyakSa hoya ane evo ja chuM evA je bhAnamAM vartatA hoya, e bhAnamAM varte che evI je vANInI jhalaka, e saMbaMdhInI ceSTAmAM jhalaka e utkRSTa mumukSu parakhI zake che, e lakSaNo ene jovAmAM Ave che ane e rIte paNa ene jJAnIpaNAnI pratIti thAya che. bIjuM, ke jene potAno zuddhAtmA anubhavagocara thayo che e kyAre anubhavagocara thayo che, eno jo vicAra karavAmAM Ave to ke te AtmA anaMta mahimAvaMta che, e AtmA pratibhAsatA jeno e saMbaMdhIno apUrva rasa, mahimApUrvakano je apUrva rasa utpanna thayo ke je mahimAnA phaLasvarUpe anubhava Avyo. to ene Atmarasa keTalo gADha thayA pachI anubhava Avyo che. e anubhavarasanI rasapragADhatA jene kahevAmAM Ave, anubhavarasanI rasapragADhatA jene kahevAmAM Ave che evo adhyAtmarasa ane Atmarasa jenI vANImAM vyakta thato hoya che. e paNa eka asAdhAraNa lakSaNa che. e uparAMta, A viSaya saMsAramAM paribhramaNa karatA jIvane ajANyo hovAthI avazya eka utkRSTamAM utkRSTa rahasyabhUta viSaya che. je jJAnIne oLakhavA mAge che ane e jJAnInA oLakhavAnA dRSTikoNane, tIvra dRSTikoNane sAdhya karIne je jove Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-687 431 che, e jonAra e rahasyano ukela paNa zodhe che. kemake ene AtmA prApta karavo che. kaI rIte prApta thAya e eka rahasyabhUta viSaya che. ane pote enAthI anAdithI ajANyo che. keTalIka vAta zAstro dvArA samajavA maLe che paNa enuM rahasya pakaDAtuM nathI. kSayopazamamAM, dhAraNAmAM zakti hovAthI keTalIka vAta dhAraNAgamya, kSayopazamAgama thAya che, buddhigamya thAya che paNa vastu vikalpAtita che ane vastune pAmavAnI avasthA paNa vikalpAtIta che. samyagdarzana ane anubhava paNa vikalpAtIta nirvikalpa che. eTale e rahasyamaya che. evA rahasyane kahenAra kAMIka kholI zake che ke khole che, A paNa e jove che. je rahasyanI jijJAsAmAM huM Ubho chuM, je viSayamAM mArI mUMjhavaNa che, jene darzanapariSaha kahevAmAM Ave che e rahasyane koI khole che ane e kholIne mUke che evI koI paristhiti che ? ane potAne e saMbaMdhInuM kAMIka mUMjhavaNa TaLavAno yoga bane che enI vANIthI. evo koI prakAra nimittanaimittika saMbaMdha bhaje tyAre paNa te utkRSTa dazAvAna mumukSu jJAnIpuruSane oLakhI zake che. e vakhate ene pratIti Ave che ke avazya A koI jJAnIpuruSa che. nahitara AvuM rahasya, anubhavanuM rahasya anubhavapaddhatithI kahevuM e jJAnI puruSa sivAya kahI zake nahi. athavA upAsya evo je AtmA. pote deva che ne ? upAsya deva che. upAsya evo je AtmA, e AtmA darzAvatA jenI upAsanA vyakta thaI jAya che. zuM thAya che ? jJAnadazAnI vilakSaNatA zuM che ? je upAsya devane darzAvatA jenI upAsanAno bhAva AvirbhAva thaI jAya che. enI lukhkhI vANI nathI AvatI. AtmarasathI bhIMjAyelI vANI Ave che. ane e AtmA amRtapiDa hovAthI e vANImAM paNa amRta jene kahI zakAya evo koI apUrva padArthano apUrva bhAva vyakta karanArI bhASAne apUrva vANI, paramakRta kahevAmAM Ave che. e lakSaNa emaNe Atmasiddhi mAM bAMdhyuM che ke, "apUrva vANI paramakRta sadguru lakSaNa yoga. Ane ame sadaguru kahIe chIe. "AtmasiddhimAM emaNe e lakSaNa bAMdhyuM che. e paNa jene lakSaNa e prakAranuM che te padArtha apUrva che, svabhAva apUrva che. ene vyakta karatI vANI vakhatanA bhAvo paNa apUrva che. ane zravaNa karanAra utkRSTa dazAvAna mumukSune paNa aMdaramAM apUrvatA bhAse che. potAne apUrvatA bhAse che ke A AtmapadArtha viSeno A prakAra meM kadI sAMbhaLyo nathI. evI aMtara rahasyane laIne AvatI vANI, kaSAyanA abhAvasvarUpe raheluM je potAnuM paramatattva, enI Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 rAjahRdaya bhAga-13 bhIMsamAM e vANI nIkaLe che. enA uparanA joramAM nIkaLe che, enA saMbaMdhInA aMtarmukhI puruSArthamAMthI e vANI Ave che. e prakAranuM lakSaNa paNa utkRSTa mumukSune jovA maLe che. eno puruSArtha paNa achAno raheto nathI. e puruSArtha vANIne jora mAre che. zabdonA joravALo nathI. aMtarmukhI puruSArtha (jora mAre che). akaSAyasvabhAva uparanI bhIMsamAMthI pANI nIkaLe che. mithyAtvane, gADha mithyAtvane paNa gALe evI vANI che, ajJAnane paNa gALI nAkhe evI vANI che, evI pratIti, evuM lakSaNa ene e vANInI aMdara jovA maLe che. eTale e bhIMsa paNa enI achAnI rahetI nathI. bhale e viSaya game teTalo adhyAtmano zIkhI lIdho hoya, paNa svabhAva uparanI bhIMsa kyAMthI kADhavI? je jIvane rAgamAM ekatva che, bhale vidvatA game teTalI hoya paNa rAgamAM ekatva che to enI bhIMsa rAga uparanI AvI jaze. svabhAva upara enI bhIMsa Avaze nahi. to rAga uparanI bhIMsa e kaSAya uparanI bhIMsa che ane svabhAvanI uparanI bhIMsa che e akaSAyasvabhAva uparanI bhIMsa che. e judI paDI jAya che. vANIno rasa che e pudgalano rasa che, bhAvano-adhyAtmabhAvano rasa che e Atmarasa che. kahenArane vANIno rasa che, ke vANInA viSayabhUta vAcakanA viSayabhUta evA vAgyano rasa che ? A pArakhavAnI dRSTi hoya ane A dRSTikoNathI jenI jovAnI rIta hoya ene e judA judA lakSaNo samajavAmAM Ave che ane e jJAnIne oLakhI zake che. vaLI pote bhale sAdhakadazAmAM jJAnI che to paNa ApaNe emanI dazAno viSaya joIe chIe ke e keTalI jAgRtimAM varte che ! kAle ApaNe carcAmAM AvyuM ke Ama ne Ama jo pravRtti cAlu rahIne nivartavAnuM nahi banyuM to A upAdhibhAva evo che ke azreya thavAno bhaya jemAM saMbhavita che. azreya eTale akalyANa. ATaluM to pote jJAnadazAmAM varte che topaNa jAgRtinI vAta kare che. to jenI vANImAM AtmajAgRtino viSaya, potAnI jAgRtipUrvaka AtmajAgRtino viSaya vyakta thato hoya topaNa e vilakSaNa prakAra che, ke je prakAramAM sAMbhaLanArane paNa kAMIka jAgRti utpanna thavA mATe jema koI UMghatAne coMTIyo bhare ane jAgI jAya. "bhUMgI ilikAne caTakAve te bhaMgI jaga jove re." "AnaMdaghanajIe gAyuM. tIrthakara bhagavAnanI stuti karI che ne ? covIsa stutimAM gAyuM che. bhaMgI ilikAne caTakAve Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 433 patrAMka-687 te mUMgI jaga jove re." ema caTakAve che. utkRSTa mumukSu hoya, mumukSu hoya ene jJAnI caTakAve che-jAgRta kare che. pote jAgRtimAM UbhA che eTale jAgRta kare che. evuM je jAgRta thanArane sAmAnI jAgRtinuM anusaMdhAna thAya che, e eka jAgRta bhAvonI Inter link che. aMdaranuM joDANa che, aMdarano AMtarayoga che. bhAvono AMtarayoga jene kahevAya. kahenAra jAgRta che, sAMbhaLanArane jAgRtimAM lAve che. enI mohaniMdrA uDADe che. ene ema thAya che ke mArI mohaniMdrAne A uDADe che. evo je prakAra che e paNa eka vilakSaNa prakAra che ke jenAthI e jJAnInI jAgRtadazAne samaje che ane samajanArane jAgRti pAchI Ave che. eTale e oLakhe che. mAtra bahirlakSI kSayopazamathI oLakhavAno viSaya nathI. emAM aMdara (Undertone) zuM che ? ke sAmasAmo nimittanaimittika saMbaMdha bhaje che eTale e oLakhavAnuM phaLa paNa mahat che. ema kahyuM ne ? mahatuM phaLa che. mahatuM phaLa eTale? enuM (phaLa) nirvANapada che. jJAnIne oLakhavAnuM phaLa nirvANapada che. samyagdarzana nathI lIdhuM, nirvANapada lIdhuM che. jenA phaLamAM nirvANapada Ave ene eno saMbaMdha oLakhavAmAM kevI rIte thAya ? ke caitanyanI jAgRtimAM UbhelA hoya e oLakhanArane paNa jAgRtine aTakAve che. A to mane aTakAve che ema lAge. mane jAgRta kare che, mane aTakAve che. nakkI jJAnI che. AmAM kAMI zaMkA paDe evuM nathI. ene zaMkA nathI paDatI. bhale game te udayamAM UbhA hoya. e najara baMdha karI dIdhI che. eNe e AMkha ja baMdha karI dIdhI che. e sivAya paNa jJAnInI saraLatA che e achAnI na rahe. kemake alaukika saraLatAthI, lokottara saraLatAthI samyagdarzana thayuM che. samyagdarzananI viruddha je prakRti che e mAyAnI prakRti che. mAyA kaho ke asaraLatA kaho. mAyA kaho ke asaraLatA kaho. enI viruddha pratipakSamAM saraLatA che ane saraLatAnA koI alaukika utkRSTa tabakke samyagdarzana che. eTale jJAnIpuruSanI saraLatA che e paNa koI lokottara saraLatA hoya che. e lakSaNa paNa jJAnI puruSamAM, satpaSamAM jovA maLe che. madhyasthatA paNa emanuM evuM ja lakSaNa che. A eka samyajJAnano dharma che ke koIpaNa prasaMga jJAnamAM Ave to jJAnI madhyastha thaIne vicAre che, pUrvagrahamAM rahIne vicAratA nathI. madhyastha rahe. madhyastha eTale zuM ? je jema che te tema jovuM. paNa Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 rAjahRdaya bhAga-13 jarApaNa AghuMpAchuM ke UNuMadakuM na jovuM. je jema che tema ja mAtra jovuM. evo je prakAra che e madhyastha prakAra che ke jenI aMdara kAMya paNa pakSa karIne, rAga karIne kheMcAvAnuM ke dveSa karIne, kheda karIne kheMcAvAnuM bane nahi. evI eka jJAnanI madhyasthatA che. eka dRSTAMta ApuM to gurudevazrI'no bahu sarasa dRSTAMta che. 'dravyadRSTiprakAza' pahelI AvRtti prakAzana vakhate chapAIne taiyAra thaI tyAre sogAnIjI" viSeno abhiprAya levA mATe be zabdo emanA viSe gurudeva' lakhI Ape to emanA ja hastAkSaramAM chApavA, evA uddezathI (eka mumukSu) gurudeva' pAse gayA hatA. 'gurudeva'ne vinaMtI karI ke sAheba ! pustaka taiyAra thaI gayuM che ane Apa paNa kAMI be akSara emanA mATe lakhI kyo to amAre pustakanI aMdara mUkavA che. e lakhelA akSara to Aje mojUda che ke 'nihAlabhAI sogAnI'no AtmA sArA saMskAra laIne ahIMthI gayo che. 'gurudeva'ne e khabara hatI ke A loko ene jJAnI mAne che. e vAta thoDI pracalita thaI gaI hatI. paNa 'gurudeva'nA hAthamAM e pustaka hajI AvyuM nahotuM. eTale khabara hatI chatAM pote lakhyuM nahi ke jJAnI che. mAtra ahIMthI saMskAra grahaNa karIne gayA che ke je bhaviSyamAM jJAnI thaI zake. evo jJAnIno yoga na maLe topaNa thaI zake. ahIMyAM yoga maLI gayo che emane ane ahIMyAM saMskAra laI lIdhA che. 'gurudevazrI'e eTalI vAtano svIkAra Apelo. vAta saMtoSa thAya evI to nahotI. eTale vAMcyuM. vAMcyuM eTale 'gurudeve' Mark karyuM ke vAMcIne AnA caherA upara vAta zuM Ave che ? to asaMtoSa joyo. (e bhAInA) moDhA u52 asaMtoSa joyo. bole to nahi, 'gurudeva'ne kahevAya paNa nahi kAMI. paNa 'gurudeva' to bahu vicakSaNa hatA. samajI gayA ke A bhAIne lakhI dIdhuM che paNa saMtoSa thayo nathI. eTale pote khulAso karI dIdho. A jJAnanI madhyasthatA zuM che ? e ApaNA viSaya anusaMdhAna sAthe vAta ahIMyAM maLe che. pUchyA vagara khulAso karyo, asaMtoSa joIne. ? juo ! ahIM to jeTaluM jJAnamAM Ave eTaluM kahevAnuM hoya. vadhAre paNa nahi ane ochuM paNa nahi. eTaluM kahI dIdhuM. vAta patI gaI. pustaka chapAI gayuM. 'gurudevazrI'nA hAthamAM AvI gayuM. vAMcyuM. vAMcyA pachI 'sogAnIjI'nA bhAvo emaNe vAMcyA. pustaka nathI vAMcyuM paNa bhUtakALamAM je bhAvothI emanI vANImAM Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-687 435 jJAnadazA vyakta thaI e bhAvo vAMcyA. kharekhara to emaNe zabdo nathI vAMcyA paNa emanA bhAvo vAMcyA. emano aMtarmukhI puruSArtha joyo. aMtarmukhI puruSArtha joyo nahi puruSArthanI tAratamyatA paNa joI ane e tAratamyatAthI ema kahyuM ke atyAre devalokamAM gayA che, nIkaLIne jhapaTa karaze. bIjA bhavamAM sIdho nirvANa leze. eka bhava ADo che. ekAvanArI che. bhaviSyamAM to ame vaMdana karazuM. amArI dIkSA vakhate tIrthaMkaranA bhavamAM "namaH siddhebhyaH (evo uccAra karazuM, tyAre to ene amArA namaskAra pahoMcaze. to e paNa jJAnamAM AvyuM eTaluM kahyuM. vAta dabAvI nahi ke je mAro ziSya che ane huM namaskAranI vAta kayAM karuM ? evI rIte vAta dabAvI nathI. e uparathI be vAta nIkaLe che ke eka to emanI madhyasthatA keTalI ? ke jeTaluM jJAnamAM Ave eTaluM kahevuM. na to ochuM kahevuM, na to vadhAre kahevuM. Ama kahevAthI kone zuM lAgaze ? e viSaya rAjanitIjJano che. rAjanitIvALA evuM jove ke Ama bolaze to olAne Ama lAgaze, olAne Ama lAgaze. vaLI jo Ama bolazuM to olAne Ama lAgaze, olAne Ama lAgaze. have jene jema lAgavuM hoya. je jJAnamAM AvyuM te ja prasiddha karavuM e saraLatAnuM lakSaNa che. jJAnamAM kAMIka Ave ane prasiddha kAMIka karavuM te asaraLatAnuM lakSaNa che. jJAnIpuruSa evuM karatA nathI. emanI saraLatA, madhyasthatA ane nimanatA. traNa vAta tyAMthI prasiddha thAya che. keTalI vinamratA che ! keTalI nirmAtA che ! ke mAna-apamAnanA prakArane jANe pI gayA che. mAna-apamAnano vikalpa e vakhate Avyo nathI ke AmAM enuM mAna vadhI jaze ane mAruM mAna ghaTI jaze. huM ene vaMdana karIza, evI vAta karIza to. evo vikalpa jJAnIne hoya nahi, evo vikalpa Ave ja nahi. saraLatA ane madhyasthatAne vaza evo vikalpa ja na Ave. evI madhyasthatA, saraLatA hoya.. >> aMtaraMga nispRhatA. eTale zuM ? ke bahAramAM nispRha chuM evuM dekhAya, na dekhAya enI sAthe emane saMbaMdha nathI. paNa pote aMtaraMgathI ja nispRha che. kemake jene potAnuM paripUrNa AtmasvarUpa joyuM ane pUrNatAmAM bIjI koI jarUriyAta kharI ? ane jarUriyAta hoya to ene pUrNatA bhAsI che e vAta rahe che kharI? ke e vAta nathI rahetI. jJAnIne vairAgya paNa eTalA mATe che ke pUrNatAmAM bIjuM kAMI samAya evuM nathI mATe koI cIjanI apekSA nathI. apekSA nathI mATe spRhA nathI. AvA aMtaraMga je nispRha hoya che e nispRhatA paNa AvA prasaMge bahAra AvI Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 rAjahRdaya bhAga-13 jAya che. athavA kadIpaNa koInI spRhAthI vartatA jJAnI madhyasthatA khoIne pakSa karatA nathI. evI pakSApakSImAM spRhAvALA jIvo paDe che, nispRhatA hoya ene e kAMI hotuM nathI. e to vastu jema che tema jANe che, tema ja kahe che, tema ja varte che. te sivAya bIjo prakAra jJAnIne viSe hoto nathI. evA aneka prasaMgothI valaNa, vartana e Adi anubhava prasaMgothI AvI badhI vilakSaNatAo jJAnInI oLakhI zakAya che, samajI zakAya che, jo mumukSatA utkRSTa hoya to. e vAta to badhe apekSita ja che. e sivAya. have udayano viSaya laIe. ke udayano viSaya jovAnI AMkha baMdha karI dIdhI che ke mAre udayane jovo nathI. paNa jyAre jJAnI che ema lAgavA mAMDe che to udayanI aMdara tapAsavA jevI koI vAta hoya to eka che kharI ke je vAta emaNe ahIMyAM ja lakhI che. pravRtti karavAnI emanI vRtti nathI. eTale vRtti che ke nahi e joI le che. bhale icchakapuruSanI jema pravRtti kare che topaNa pravRtti karavA pratye jenI vRtti nathI. are...! eka kSaNa paNa jene e pravRtti karavA jevI che ema bhAsatuM nathI, evo jeno abhiprAya nathI. eka kSaNa saMsAramAM rahevA e icchatA nathI. ane pravRtti karatAM je phaLa utpanna thayuM-paisA kamANA, vepAra-dhaMdho karatA paisA kamANA, enA pratye jenI apekSAvRtti nathI paNa udAsInavRtti che. e emaNe traNa vAta lIdhI che. A ja patramAM jJAnadazAnI vAta lIdhI che. evA koI AptapuruSa. e AkhapuruSanuM ja varNana karyuM che emaNe jJAnIpuruSanuM ja varNana karyuM che ke jJAnI to AvA hoya. A prakAranI eka vilakSaNatA udayane anulakSIne jJAnI puruSamAM jovA maLe che. utkRSTa mumukSune e paNa jovA maLe che ke pravRtti to kare che paNa pravRtti karavI che ane kare che ema nahi. Ane karavI paDe che mATe kare che. chUTavuM. chUTavuM... thaI rahyuM che. aMtarathI chUTavuM che ane chuTavAnI pUrI taiyArI che paNa bAhya kAraNo ene roke che. tethI parANe-parANe veThanI jema kare che. enuM anukULa phaLa Ave ke pratikULa phaLa Ave enA pratye e udAsIna che. evI jenI udayamAM udAsInatA che ane e udAsInatAne jovA mATe vadhAre koI jhINI najara hoya to e rIte paNa joI zakAya che ke sAvadhAnI keTalI che ? je AtmA svarUpamAM sAvadhAna varte che e AtmA saMyogamAM ane vyavahAramAM Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-687, 437 asAvadhAna varte che. ajAgRtadazA che. je vyavahAramAM jAgRta che te nizcayamAM sUtA che. Ave che ke nahi? ane je nizcayamAM jAgRta che te vyavahAramAM sUtA che. jAgRta ane sUtA che e zabdonI pAchaLa sAvadhAnIno bhAva levo che. utkRSTa mumukSu sAmA jIvanI sAvadhAnI kyAM varte che ? pravRtti karatA sAvadhAnI varte che ke nathI vartatI? e samajI zake che ane enI asAvadhAnI ene tyAM jaNAya che. aprayatnadazA ene jaNAya che. eka bIjI jagyAe emane evuM lakSaNa bAMdhyuM che. e vicAratA vicAratA khyAlamAM Ave che ke, viSayano bhogavaTo che. jJAnIne paNa paMcendriyanA viSayano bhogavaTo che paNa aprayatnadazAe che. kevo zabda lIdho che ? aprayatnadazAe che. eTale ke bIjA jIvo e vakhate prayatnavAna che. viSayane bhogavavAno eno e vakhatano puruSArtha cAle che. jJAnIne ethI viruddha dizAno puruSArtha cAle che. udaya kALe e udayane nirjarAvavA mATeno je puruSArtha cAle che tyAre viSaya pratyenI aprayatnadazA hoya che ane AtmA pratyenI prayatnadazA hoya che. evo je eka prakAra che e prakAra paNa khAtA-pItA ke bIjA je joI zakAya evA paMcendriyanA viSayo che enA uparathI avalokana karIne enI aprayatnadazA ane e viSayanI enI sAvadhAnI nathI e grahaNa karI zakAya che. emanI ceSTAmAMthI e grahaNa karI zakAya che. mumukSu - aprayatnadazAthI rasa tuTe ja. pUjya bhAIzrI - rasa to tUTI ja jAya ne. UMdho prayatna kare... eka daSTAMta laIe. eka jaNanuM vahANa samudranA tophAnamAM phasANuM che. samudramAM tophAna pavanane laIne thAya che. pavanano jhaMjhAvAta hoya to pANIne uchALe. have pavana evo che ke vahANane madhadariye ghasaDI jAya ane vahANamAM beTho che ene jo bacavuM hoya to ene kAMThe AvavuM paDe to bace. vahANa kAMThe Ave to vahANamAMthI utarI jAya. dariyAnA pANIthI e Agho vayo jAya. have e tophAna vakhate e nAvika je kAMThA pratye AvavAno je prayatna kare che emAM ene tophAnamAM keTalo rasa hoya ? basa ! A udaya che e pUrvakarmanuM tophAna che ane jJAnI emAMthI tarIne kinAre AvavA mAge che. eno puruSArtha bIjI bAjuno che. e puruSArtha ulaTI dizAno hoya to AmAM rasa che e vAta kyAM rahI? emAM rasa che e vAta rahetI nathI. mumukSu- Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 rAjahRdaya bhAga-13. pUjya bhAIzrI :- hA, aMdaramAM paDelAne anubhAgarasa ghaTI jAya. vartamAna puruSArthane laIne udayamAna karma to nirjarI jAya paNa saMcita karmanA anubhAga ane sthiti ghaTI jAya che. sAthe sAthe e bane che. e prakAra che e paNa udayanI aMdara jovA maLe che. evI vilakSaNatAno prakAra paNa udayanI aMdara jovA maLe che. eTale e jovAnI dRSTi hoya to e paNa eka evuM lakSaNa che ke je sAmAnya saMsArIjIvothI udayamAM juduM paDI jAya evuM lakSaNa che. e sivAya anubhavarasa hovAne lIdhe anubhavano viSaya jyAre jyAre tattvanuM pratipAdana karavAnA kALamAM Ave tyAre, badhA jJAnIone tattvanuM pratipAdana karavAno yoga hoya evuM banatuM nathI, na paNa hoya. evA aneka jJAnIo thaI gayA ke jene jagate jANyA nahi, jagate oLakhyA nahi. e to potAnuM karIne siddhAlaya sudhI pahoMcI gayA. e nukasAna gayuM e emane to kAMI gayuM nathI. gayuM che jene lAbha na maLyo ene nukasAna gayuM ema vicArI zakAya. paNa je koI jJAnIne tattva pratipAdanano yoga hoya to emanA anubhavasaMbaMdhIno utsAha jene anubhavarasa kahe che, e anubhava utsAhadazA dekhAyA vinA rahe nahi jene je paramahitanuM kArya hoya e kArya karavAno uMmaga ane utsAha kevo hoya ? e paDakhAMthI vicArIe to. ene e utsAha koI judI ja jAtano Ave che. jema potAnA ghare prasaMga hoya, iSTa prasaMga hoya to mANasane eno rasa evo ja Ave che ne ? ekano eka dIkaro hoya, sArAmAM sArA gharethI kanyA AvavAnI hoya, sArAmAM sArA vevAI maLyA hoya, sArAmAM sArI kanyA maLI hoya, sArAmAM sArA sagAvhAlA AvavAnA hoya. sArAmAM sAruM dekhAya evA kharcA karI zake evI potAnI paristhiti hoya, pachI kevo rasa paDe? ke e rasamAM kAMI ochapa rahe nahi. Akhe Akho DUbI jAya evo rasa paDe. e to eka prAsaMgika che. A to anaMta kALano prasaMga che. anaMta kALanuM paramapita thavAno prasaMga che, e anubhava che ane e anubhavanI utsAhita dazA dRSTAMtathI jo vicAravI hoya to e banArasIdAsajI'nA keTalAka padamAMthI maLe che. anubhava utsAhadazA. ane e anubhava utsAhadazA emaNe lakhI che sobhAgabhAIne 30mAM varSamAM. eTalA mATe lakhI che ke e anubhavane prApta thaI gayA hatA. ane pachI emane e utsAha rahe eTalA mATe e pada emaNe TAMkayA che. AgaLa je emanA patro che. svabhAvajAgRtadazA ane anubhavautsAhadazA evuM Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 439 patrAMka-687. Heading bAMdhIne pada TAMkyA che. e "banArasIdAsajInA baMne pada che. pAnuM-603, patrAMka 779. pa79, 679 be vaMcANA. A 779 Avyo. A AMkaDA sAthe koI patro ja sArA AvyA che. emAM anubhavautsAhadazAnuM ApaNe jAgRtadazAno viSaya thoDo cAlI gayo. have anubhavautsAhadazAno A viSaya che. jaiso nirabhedarUpa, nihI atIta hatI, taiso nirabheda aba, bhedakI na gahaigo ! dIsa karmarahita sahita sukha samAdhAna, pAyI nithAna phira bAhari na bahaMgo; kabahuM kadApi apanI subhAva tyAgi kari, rAga rasa cacike na paravastu gahaigI; amalAna jJAna vidyamAna paragaTa bhayI, yAti bhAMti Agama anaMtakAla rahegI. A anubhavautsAhadazA eTalA mATe emane lakhI che ke emanA chellA divaso che. ane e chellA divasomAM anubhavane e prApta thayA che. 17-18 divasa pahelA. have e dazAnA utsAhamAM AvavA mATenA pada lakhe che. juo ! prasaMgocitta badho patravyavahAra karelo che. jyAre je prasaMga paDyo evo. emane ema addharathI vAta ThapakAre rAkhe evuM nathI. ene tyAM zuM jarUra che ? atyAre ene zenI jarUra che? maganA pANInI jarUra hoya to maganuM pANI Apo ane maisubanI jarUra hoya to maisuba Apo. paNa maganuM pANI pacAve evI mAMDa mAMDa sthiti hoya ene maisuba khavaDAve nahi. khavaDAve to) marI jAya, bIjuM kAMI na thAya. bahu sarasa pada che ! pahelA abhedatAnI vAta che. jevo pahelA nizcayathI abheda hato. atIta eTale bhUtakALamAM. tevo ja abheda atyAre che. have bhaviSyamAM bhedane grahaNa karaze nahi. "bhedakI na gaDhaMgo " bhaviSyamAM bhedane nahi grahaNa kare. "dIse karmarahita...' potAno AtmA karmathI abaddhaspaSTa che. "dIsa karmarahita sahita sukha." sukhathI sahita che eTale samAdhAna AvI gayuM che. karmarahita huM chuM, udayarahita huM chuM. A mRtyuno udaya paNa mane nathI. are. A bhava ja nathI ne. anaMta kALanA anaMta bhava mane hatA nahi. meM mAnI lIdhI hatI ke mArA bhava che. ane A bhava paNa mane che nahi. huM to bhavarahita padArtha chuM. evuM samAdhAna jene sukhasahita varte che. pAyo nijasthAna...." have potAnA aMtaramAM potAnuM sthAna pAmyo che. "phira Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 rAjahRdaya bhAga-13 bAhari na bahaigI..." have bahAramAM vaheze nahi. enuM vaheNa bahAramAM nahi Ave. kabahuM kadApi apanI subhAva tyAga kari... potAnA vItarAgasvabhAvane, caitanyasvabhAvano kyAre paNa tyAga karIne rAgarasamAM rAcIne kayAre paNa paravastune grahaNa karaze nahi. "amalAna jJAna vidyamAna paragaTa bhayI... potAnuM svarUpa amalAna che, jJAnasvarUpa che, atyAre hAjarAhajura pragaTa thaI gayeluM che. pAhi bhAMti Agama anaMtakAla rahegI." have Agama ema kahe che ke e anaMta kALa sudhI Ama ja rahevAno che. have A bhAna khoIne kyAre paNa saMsAramAM paribhramaNa karaze nahi. A chelle khATale paDyA che ane A anubhavautsAhadazA ane anubhavajAgRtadazAnA be pada lakhyA che. chelle chelle. evI anubhavanI utsAhita dazA e jJAnInI vANImAM Ave tyAre e jJAnI bhale bhUtakALamAM thaI gayA hoya topaNa jJAnI oLakhI le. "gurudeve' sogAnIjI'ne koI bhUtakALamAM cAlyA gayA pachI oLakhyA. kemake vidyamAna hatA tyAre vAtacItano prasaMga na banyo, tattvacarcAno prasaMga paNa na banyo. paNa emanI vANI rahI gaI, mukhavANI rahI gaI. patro che e to emanI mukhavANI kahevAya. carcA che e koIe jhIlelI che. paNa patro che e to mukhavANI rahI jAya to A jJAnI bhalene traNa varSa pahelAnA hoya ke cAraso varSa pahelAnA "banArasIdAsa' hoya ke be hajAra varSa pahelAnA hoya. jJAnI puruSa oLakhe che. zrImadjIe na kahyuM? ke "kuMdakuMdAcArya to AtmasvarUpamAM ghaNA sthita hatA. eTale tAratamyatA pakaDI che. AtmasthiratAmAM hatA nahi paNa atyaMta sthira hatA. emanuM jJAna svabhAvanI sthiratA sudhI pahoMcI gayuM che. e vizeSa prajJAvaMta jJAnIpuruSa hoya to bhUtakALanA jJAnI che ema e jJAnI keTalI hade AgaLa vadhyA che e paNa enI vANI uparathI pakaDI le. tAratamyatA paNa grahaNa karI le. evI emanI prajJAnI aMdara sAmarthya che. nirmaLaprajJA che. sAmarthya che eTale e jAtanI nirmaLatA che. mumukSa:- "sogAnIjI'nI... pUjya bhAIzrI - hA. ('gurudevazrI') e to ema kahyuM, bahu gaMbhIratAthI vAta karI hatI. juo ! A aMdaramAMthI AvelI vAta che. ema karIne zarUAta karI hatI. paheluM vacana A hatuM. sIdhI vAta thaI che ne eTale. sAMbhaLI vAta nathI. sIdhI ja vAta che. hAtha pakaDIne vAta karI che. cAlatA hatA. bAvaDuM pakaDyuM. ahIMthI Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-6 87 441 pakaDatA hatA. koIne e rIte dhyAna, ke juo ! dhyAna dayo, ame kahIe emAM dhyAna dayo jarA ema kahevuM hoya to ahIMthI pakaDe. sAMbhaLo jarA. ahIMthI pakaDIne vAta karelI. juo ! A aMdaramAMthI AvelI vAta che. eTale AtmAmAMthI ugelI vAta che. A koI addharathI AvelI vAta nathI ema kahevuM che. ke pheMkyA pheMka rAkhe, koI sAmAnya mANasa koI pheMkApheMka rAkhe evI vAta nathI A. aMdarathI ugelI vAta che. eTale e anubhavautsAhadazA che e paNa jJAnInI (eka vilakSaNatA che) jyAre e anubhavanuM pratipAdana kare che tyAre emanI upAdeyatA vartatI hovAthI, te kALe paNa temanI upAdeyatA vartatI hovAthI, pariNatimAM to upAdeyapaNe pariNati varte ja che, have upayoga ane samarthana kare che. upayoga to samarthana kare che paNa upayoganI sAthe sAthe rAgAMza che e paNa ghasaDAIne e bAju jAya che. e AtmAAtmAnuM bhajana karavA mAMDe che. rAga paNa AtmAno vikalpa kare che. juo ! rAga AtmAnI upAdeyatAno vikalpa kare che. nahitara rAga to duzamana che. paNa ene paNa e vakhate namavuM paDe che. duzamanane paNa namavuM paDe che. evo e baLavAna prakAra jJAnInA baLano che. e bAbatamAM bIjo paNa keTaloka viSaya che. samaya thayo che, kAle bAkIno viSaya laIzuM.... ke jijJAsA - jJAnIpuruSa pAse aMgata mulAkAta)mAM mumukSue potAnA guNo darzAvavA, anya jIvanA doSo darzAvavA ke pote kema AgaLa vadhI zakato nathI, te bAbatamAM mArgadarzana meLavavuM? yathArthatA zemAM che ? lAbha-nukasAna zemAM che? samAdhAna :- pAtratAvAna jIva to potAnA guNone gopave ane bIjAnA doSone gopave arthAta gauNa kare. te prayojana sAdhavAmAM anukULa che. paraMtu paralakSIpaNAne lIdhe anyanA doSane mukhya karavA ane mAna kaSAyathI potAnA guNone mukhya karavA te potAne nukasAnanuM kAraNa che. pote kema AgaLa vadhe te mATe mArgadarzana meLavavuM te yogya che. temAM ja yathArthatA che ane lAbha che. (anubhava saMjIvanI-1532) Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 tA. 29-4-1991, patrAMka - 687 pravacana naM. 312 rAjahRdaya bhAga-13 'zrImad rAjacaMdra' vacanAmRta, patra-687. prArabdhayogathI parigraha saMyoga vacce vartatA jJAnIpuruSane zI rIte oLakhavA ? ane kayA lakSaNe oLakhavA ? e prazna pUchyo che. pote e prazna pUchyo che. e viSayamAM kAle keTaloka viSaya cAlI gayo. jJAnIne oLakhavA che to enI pariNatithI oLakhavA che athavA enA piraNAmathI oLakhavA che. jJAnIpaNuM e emanI dazA che, e dazAne oLakhavI che. kaI rIte oLakhavuM ? ane oLakhavA mATe oLakhanArane kevA lakSaNo oLakhavA maLe che ? atyAre e ApaNo viSaya che. oLakhavA mATenA bAhya sAdhanono jo vicAra karavAmAM Ave to sauthI vadhAre sAdhana emanI vANI che. ane jo vANI u52thI emanuM jJAnIpaNuM pratItamAM Ave to emanI mukhamudrA u52thI, emanA netro u52thI paNa jJAnIne vizeSa pratItapaNe samajI zakAya che. paNa jo e vANI uparathI pratIta AvI hoya to. nahitara jJAnI zAMta mudrAmAM hoya paNa koIvAra azAMta mudrAmAM paNa hoI zake che. ane ema to vANIno viSaya paNa evo che ke bhaLatI vANI, evI ja vANI jJAnI na hoya enI paNa hoya zake che. mudrAmAM paNa evuM thaI zake che. netrono viSaya to ethI sUkSma che. eTale bhrAMti thavA yogya paristhitimAM brAMti kyAre na thAya ? kema na thAya ? e vicAraNIya viSaya che, vicA2 ka2vA yogya vAta che. e vAta lIdhI ke vANI dvArA, prathama to vANI dvArA dehAdi saMyogathI emanuM bhinnapaNuM emanA bhAvamAM varte che ke nahi ? tenuM bAhya sAdhana to vANI che. paNa vANI ane ceSTAthI saMyogamAM raheluM je zarIra ane bIjA saMyogothI emanuM bhinnapaNuM varte che. evuM bhinnapaNuM jo vyakta thatuM hoya to. vANImAM ane ceSTAmAM bhinnapaNuM vyakta thatuM hoya topaNa jJAnI bhinna rahe che, jJAyakapaNAne lIdhe. A viSaya nirjarA adhikAramAM AcAryadeve lIdho che ke jJAyakapaNAne lIdhe Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 patrAMka-687 jJAnI bhinna rahe che. pote mAtra jJAtAda che. vyavahAre prArabdhayoge kahevAtA dehAdi saMyogo e kharekhara potArUpe jaNAtA nathI, potArUpe manAtA nathI. bhinnapaNuM kahe che ema nahi paNa bhAvamAM paNa bhinnapaNuM che evuM bhAse, evuM vyakta thatuM bhAse to e eka jJAnIne oLakhavAnuM bahu sAruM cihna che. Ama dhULathI pachI sUkSma sUkSma upara letA jaIe. bIjuM, ke vANInI aMdara viruddha dharmasvabhAvI AtmA hovA chatAM padArthadarzana hovAne lIdhe, virodha dharmavALo padArtha enuM jJAnamAM spaSTa bhAsavuM hovAthI, ene padArthadarzana kahe che, emanI vANImAM paraspara avirodhapaNuM che. A eka jJAnInI vANI ane ajJAnInI vANIne judA pADavA mATenuM jo dhyAna rAkhavAmAM Ave to bahu sAruM sAdhana che. kemake je ajJAnIne padArthadarzana nathI te ajJAnI paraspara virodhatA kyAMyane kyAMya paNa pratipAdana karyA vagara raheze nahi. tyAre jJAnInI vANImAM evuM virodhAbhAsI pratipAdana hotuM nathI. avirodha vANI hoya che. eTale je jJAnIne vANIno yoga na hoya ene to oLakhavA bahu muzkela che. ane e prAyaH nathI oLakhAtA, jagata ene oLakhatuM nathI. topaNa ethI emane kAMI bIjo pharaka paDato nathI. jagata potAne oLakhe ke jagata potAne na oLakhe ethI jJAnIne to koI pharaka paDato nathI. phera paDe che nahi oLakhanArane ane oLakhanArane. oLakhanArane eno lAbha maLe che, nahi oLakhanArane eno lAbha maLato nathI. jJAnI to oLakhAya topaNa bhale, na oLakhAya topaNa bhale. ene mATe to badhuM ja sarakhuM che. paNa oLakhavA mATe utkRSTa pAtratA apekSita che. utkRSTa pAtratA vinA vANImAM A prakAranA je bhinnapaNAnA, avirodhapaNAnA je aneka prakAranA bIjA lakSaNo che ene juduM pADavuM muzkela paDe che. juduM tAravavuM muzkela paDe che. kemake e evuM bAhya sAdhana che ke evuM bhaLatuM vANIpaNuM bIjA jIvone paNa hoI zake che. eTalA mATe. topaNa keTalAka viSayo evA che ke je ajJAnInI vANImAM AvI zakatA ja nathI, jJAnInI vANImAM AvI zake che. jema ke svarUpa prAptinI vidhinuM je rahasya che e ajJAnInI vANImAM to Ave nahi. eTale hada sudhI vAta kare ke aMtarmukha thavuM ane aMtarmukha thaIne, aMtarmukhI zraddhA-jJAnanA pariNAma dvArA AtmAnuM ArAdhana thaI zake che, mokSamArganI prApti thaI zake che. paNa kema aMtarmukha thavuM? e viSaya rahasyabhUta hovAthI jJAnInI vANImAM e Ave che, ajJAnInI vANImAM e AvI Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-13 444 zakato nathI. je koI mumukSu utkRSTa pAtratAmAM AvIne eTale hada sudhI jijJAsu che. keTale hada sudhI ? ke ahIM sudhI to ene paNa khabara che ke jJAna aMtarmukha thAya tyAre zraddhA-jJAna-cAritranA pariNamanathI AtmAnuM ArAdhana thAya, sAdhanA thAya. paNa kema aMtarmukha thavuM e vAta je zodhe che ane e vAtano prakAza jenI vANImAM paDe che ene anusaMdhAna thAya che ke je rahasya hatuM, je nahotuM samajAtuM, je lakSa upara nahotuM AvatuM e vAta have ahIMthI khyAlamAM Ave che. ane jJAnInI vANImAM e pariNamana emane sAkSAt hovAthI e vidhinuM rahasya barAbara ThAma ThAma Ave che. paNa e evo sUkSma viSaya che, sUkSmAtisUkSma viSaya che, ke ene jovA mATe tatpara thayo hoya ene ja dekhAya che. bIjA uparathI jAya che. e ja vakhate e ja vANI sAMbhaLanArA bIjA paNa hoya che. dharmasabhAmAM to aneka mANaso hoI zake. paNa je eTale hada sudhI utkRSTa pAtratAmAM AvIne jijJAsAmAM Avyo nathI ene u52thI jAya che ane pelAne barAbara pakaDAya che. A vAta kyAMya meM sAMbhaLI nathI. A apUrva padArthane apUrva bhAve, apUrva vANIthI kahe che. potAne paNa aMdaramAM apUrvatA bhAse che. ema anAdinI mUMjhavaNano ukela mArgaprAptino je che e mArgaprAptino ukela jyAre maLI jAya che tyAre A jJAnI che evI pratIta Ave che. kemake e viSaya anubhava vinA vyakta thaI zakato nathI, kahI zakAto nathI, enI nakala thaI zakatI nathI. bIjI badhI vAto zIkhI zakAya che. A sAMbhaLIne zIkhavAno viSaya nathI. A anubhavIne zIkhavAno viSaya che. eTale evI anubhavanI Line mAM praveza thayA vinA e vAta na Ave evI tyAM pratIta Ave che. tethI jJAnInA anubhavIpaNAnI pratIta Ave che. bIjuM, je AtmapadArthanI bhAnasahita vAta kare che ane je bhAnarahita vAta kare che, aMdhArAmAM Ubho che, AtmA kevo che e kharekhara khabara nathI. keTalAka zabdonA arthothI, bhAvArthothI jIve e vAtanI kalpanA karI hoya che paNa sAkSAt padArtha to anaMta pratyakSasvarUpa che ane atIndriya pratyakSa jJAna dvArA te pratyakSatA viSaya thAya che. eTale e prakArano je dhvani che evo AMtaradhvani jJAnInI vANImAM Ave che, bIjAnI vANImAM AvI zakato nathI. vaLI AtmA jJAnamAM jJAnIne jaNAya che eTaluM ja nathI paNa A paramotkRSTa Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-687. 45 padArtha, parama utkRSTa padArtha paramotkRSTapaNe upAdeya che evI je upAdeyatA, sarvotkRSTapaNe sarvasvapaNe jenI upAdeyatA, sarvasvapaNe upAdeyatA (varte che). jema koI mANasa uparathI paDe, koI agAsIthI, koI jhADa uparathI, koI bahu UMcethI ane emAM vacce kAMIka pakaDavAnuM Ave to potAnI pUrI zaktithI pakaDene? kema? khyAla che ke nIce paDIza to marI jaIza. nIce paDIza to pANI mAgavAnuM koI bhAna rahevAnuM nathI. pANI mAgavAnI paristhiti nathI rahevAnI. to je hAthamAM AvyuM e pakaDAya gayuM hoya. (e) kevI rIte pakaDe ? pUrI zaktithI pakaDe che. (ema) jene sarvasvapaNe upAdeya che ema potAno padArtha bhAsyo che. evI upAdeyatA varte paNa che. bhAsyo che eTale varte paNa che. ane e prakAra enI vANImAM Ave che ke sarvasvapaNe A ja upAdeya che. e paNa eka lakSaNa che. aneka lakSaNo mATenuM e paNa eka lakSaNa che. e rIte jJAnInI vANImAM potAnA sarvotkRSTa svabhAvabhAva upara, svabhAvasvarUpa upara upAdeyatAnI bhIMsa je che e bhIMsamAMthI nIkaLelI vANI che. prabaLa kaSAya abhAva re.... "AnaMdaghanajI e gAyuM. jema nirmaLatA re sphaTika taNI, tema ja jIva svabhAva 2. zrI jinavIre bhAkhIyo prabaLa kaSAya abhAva re..." je sarvathA kaSAyanA abhAvasvarUpa che evA akaSAya svabhAvanI bhIMsamAMthI nIkaLelI vANI ane rAganA ekatvamAM paDelo che ane rAga upara AvelI je bhIMsa, ene laIne thayeluM je ekatva, emAMthI nIkaLelI vANI, be vANImAM moTo AMtaro che. bhale ekasarakhI dekhAtI hoya topaNa je bhIMsa samajI zake che ene khyAla Ave che. vastRtvakaLAmAM evI jorathI Spirit thI bolavAnI paddhati hoya che kharI. paNa e bhIMsa zabdo uparanI che, e bhIMsa dekhrato uparanI che, bhASA uparanI bhIMsa che ke rAga uparanI bhIMsa che ke svabhAva uparanI bhIMsa che? A eka yogyatA sivAya juduM pADavuM muzkela paDe che. utkRSTa mumukSatA vagara e vAtane judI pADavI kaThaNa che athavA nathI banI zakatuM. eTale e prakAre jonAranI sUkSmatA AvI che, jonArane e prakAranI je sUkSmatA AvI che to ja e juduM pADI zake. nahitara juduM na pADI zake. banArasIdAsajI'nA pada uparanI kAle eka vAta lIdhI hatI. anubhavautsAhadazA. anubhavano viSaya Ave, adhyAtmano viSaya Ave tyAre e potAnA nijarasano viSaya hovAne lIdhe Atmarasa che ene e vakhate vizeSa Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 rAjahRdaya bhAga-13 AvirbhAva pAme che. banArasIdAsajI uparAMta gurudevanuM to pragaTa dRSThata che. e to pratyeka vyAkhyAna ja tyAMthI zarU karatA hatA. A (AtmA) che. AtmA kahetA to ekadama rasavibhora thatA hoya. A AtmA che, jJAnAnaMda che, nityAnaMda che, nirmaLAnaMda che, cidAnaMda che. ema AnaMdanA zabdo sAthe sAthe keTalAka to vizeSaNo cAlyA jAya. e sthApe ke Avo AtmA che. pachI mAno ke baMdha adhikAra hoya to evA AtmAnuM bhAna bhUle che, e jIva rAgamAM pratibaddha thAya che, rAganA viSayamAM pratibaddha thAya che. ema karIne pachI baMdhatattvano viSaya cAle. baMdhano adhikAra hoya to pahelA abaMdha svabhAvane sthApe. are! koIpaNa adhikAra cAlato hoya. gurudevanI e eka viziSTa zailI hatI. e prakAra paNa anubhavautsAhadazAno Ave che. jJAnIone eka tRpti vartatI hoya che. tRpti. potAnA svarUpanI zAMti ane AnaMda, nirAkuLa sukha anubhavamAM AveluM hovAthI ane pote ja abhedasvarUpe hovAthI tenI tRpti varte che). bIjA sukhamAM tRpti nathI thatI. indriyonA sukhamAM tRpti nathI thatI enuM kAraNa ke je indriyano viSaya che e bhinna che ane viSayI AtmA bhinna che. beya kyAreya maLatA nathI, eka thatA nathI. baMnenuM maLavuM thaI zakatuM nahi hovAthI, maLavAno bhAva niSphaLa javAthI atRpta dazA rahe che. koI jIvane kayAreya game teTalA indriya viSayo prApta thavA chatAM koIne tRpti thaI nathI, thatI nathI ke traNa kALa, traNa lokamAM thavAnI nathI. jyAre Atmika sukha eka evI cIja che ke jenI aMdara eka tRptino bhAva varte che. ene "zrImadjIe eka patramAM paritoSapaNuM kahyuM che. paritoSa eTale samyapha prakAre cAre bAjuthI ene tRpti varte che. vyavahAranA prasaMgamAM udAsInatA AvavAnuM kAraNa e che ke tRpti varte che. potAnA pUrNa zAMtithI ane pUrNa sukhathI bharelA tattvane laIne bIjA sukhanI apekSA gaI che athavA kahevAtA bIjA sukhanI upekSA varte che. enuM kAraNa paritRptapaNuM che. eka ja pariNAmanA be paDakhAM che. nizcayathI enuM paritoSapaNuM che, saMtoSapaNuM che. paritoSane sAdi bhASAmAM, cAlatI bhASAmAM saMtoSa ApaNe kahIe chIe. sAhityanI paribhASAmAM ene paritoSapaNuM kahe che. toSa zabda eka ja che. tuSTa thavuM enA uparathI Ave che ne? tuSTa thavuM. mA ruSa, mA tuSa. tuM rAga paNa na kara ane Sa paNa na kara. ruSa eTale dveSa karavo, risAI javuM. tuSa eTale rAgI thaIne. sAruM Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-687 47 thayuM. sAruM thayuM. sAruM thayuM. evo rAga thavo. mULa zabda e che tuSTa thavuM. jJAnIne tRpti varte che. e paNa jhINo viSaya che, sUkSma viSaya che. paNa samajAya che ke Ane jagatanI koI apekSA nathI. anAdithI vibhinna prakAranA jagatanA padArtho, jagatanI vAto ane jagatanA prasaMgonI apekSAmAM Ubhelo jIva, e to nirNayapUrvakanI apekSA che ke AvI apekSA hovI ja joIe, A apekSA mArI barAbara che, evI je apekSA. nirNaya paNa badalAya gayo che, apekSA paNa rahI nathI. ene laIne je paritoSapaNuM varte che, emanuM muktapaNuM-bhinnapaNAmAM muktapaNe varte che, paritoSapaNuM varte che. eka patramAM traNa zabdo eka jagyAe lIdhA che. muktapaNuM, paritoSapaNuM ane bhinnapaNuM. enAthI paNa utkRSTa pAtrajIvane e lakSaNothI jJAnI oLakhAya che. mumukSu - 385 patra. pUjya bhAIzrI :- 385 che ? pAnuM-336. nIcethI pahelo Paragraph che enI chellI lITI. e ja vAta che. mAtra prasaMganI mayadA uparAMta lokonuM jJAna nathI, eTale...." udayanI maryAdAthI ulaMghIne lokonuM jJAna nathI. eTale kAle e vAta ApaNe lIdhI hatI ke rIta jovAnI e che ke phakta mAre jJAnIpaNuM joyuM che. kayA prasaMgamAM, kayA saMyogamAM, kayA parigrahamAM jJAnI UbhA che, e jovuM nathI. ane saMyoga jovA jAya to to tIrthakarane sauthI vadhAre parigraha dekhAze. kemake samavasaraNano vaibhava bahu moTo che. ane emaNe tilatuSamAtra parigraha to munidazAthI choDelo che. paNa mAtra jJAnIpaNuM jovuM che, evI rIte je jove che te, utkRSTapAtratAmAM AvIne, e rIta che. ene A badhA lakSaNo oLakhAya che. eTale potAnI jevI te prasaMgane viSe dazA thaI zake tevI dazA," no dRSTikoNa jeNe choDI dIdho che. mAtra jJAnIpaNe oLakhavA mATeno dRSTikoNa jeNe dhAraNa karyo che. A rIta che. e jJAnIne viSe kAMI paNa kalpanA kare che, evI kalpanA e ADaza che ane jJAnIne oLakhavA mATenI A ADaza che. e kalpanA jJAnInuM parama evuM je AtmapaNuM" lyo ! AtmapaNuM zabda lIdho che. bhinnapaNuM nathI lIdhuM paNa bIjuM paDakhuM-AtmAmAM AtmapaNuM athavA AtmAmAM abhedapaNuM. lyo, e paNa pratipAdananI aMdara viSaya Ave che. AnA to ghaNAM paDakhAM che. ke jJAnI aneka bheda-prabhedathI vastunA svarUpanuM pratipAdana karatA hoya topaNa enI aMdara abhedatAno dhvani saLaMga rahelo hoya che. A bhedothI je Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 rAjahRdaya bhAga-13 padArtha kahevAya che te phakta oLakhAvA mATe kahevAya che. paNa evA badhA bhedo nirasta jemAM thayelA che evI je abhedatA, e abhedatA amArA abheda svarUpanuM kharekharuM nizcaya svarUpa che ane e ja amArI ArAdhanAno viSaya che. tethI amArI ArAdhanAmAM evA bhedo viSayagata thatA nathI, dekhAtA nathI, jovAtA nathI, anubhavAtA nathI. phakta tamane abhedatA nahi samajAtI hovAthI apekSita bhedo maryAdita bhedothI e oLakhAvavAmAM Ave che. emAM AtmapaNuM che, lyo ! e abhedatA che te kharekhara AtmapaNuM che. enuM nAma AtmapaNuM che. AtmapaNuM, paritoSapaNuM, muktapaNuM.' jIvanamuktatA. jIve che paNa baMdhAtA nathI. mukta thaIne jIve che. AnA vagara na cAle. e to mumukSunI dazAmAM chUTI jAya che. mAre AnA vagara na cAle, mAre ATaluM to ochAmAM ochuM hovuM ja joIe, hoya to ja cAle. e to mumukSunI dazAmAM chUTI gayuM che. e patra paNa sobhAgabhAI'no che ane jJAnadazAnI carcA karatI vakhate e vAta emaNe lakhI che. tyAM pachI AgaLa vAta karI che ke amane je A udayanA kAryo karavA che e bojo lAge che. jema rUnA pola upara koI vajanadAra cIja mUke evuM jJAna to haLavuM che. jJAnamAM kaSAyano bhAra nathI. akaSAyasvabhAvI hovAthI haLavuM che. enA upara rAgano bojo, upAdhino bojo paDe che. jJAnane dabAvuM paDe che. parAdhinapaNe paNa e paristhiti sahana karavI paDe che. e vAta emaNe vAraMvAra potAnI dazA kahetA uccArI che ke A upAdhi amArAthI sahana thaI zakatI nathI. bIjuM, emanI vANImAM svarUpanI mukhyatA vartatI hovAne lIdhe. svarUpanI mukhyatA vartatI hovAne lIdhe enI mukhyatAvALI ja vANI Ave che ane bAkI badhuM gauNa rahI jAya che. mukhya-gauNa jene kahevAmAM Ave che. pachI bhale koIvAra vyavahAranayano viSaya cAlato hoya to bhASAmAM ane upayogamAM ema lAge ke atyAre vyavahArane mukhya kare che. evo koI paryAyanI svataMtratAno viSaya cAlato hoya to ema paNa kahe ke atyAre paryAyane jANe mukhya karatA hoya. (pravacanasAra') 172 gAthAmAM (aliMgagrahaNano) 20mo bola Ave che ne ? dravyasAmAnyane nahi AliMgita zuddha paryAya te AtmA che. zuddhaparyAya to dravyasAmAnyane avalaMbIne pragaTe che. koI eka paNa zuddhaparyAya dravyasAmAnyanA avalaMbana vagara to pragaTatI nathI. to kahe che, avalaMbana le che topaNa AliMgana nathI. kemake aliMgagrahaNa zabda vAparyo che ne ? sparzatI nathI, ene aDatI nathI. emAM bhaLatI nathI. Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 patrAMka-687 sAmAnya sAmAnya rahe che, paryAya vizeSa vizeSa rahe che. potAnA svarUpano tyAga koI karatA nathI. evI zuddha paryAyane AtmA kahyo che. paryAya te AtmA che ema tyAM kahyuM che. tyAM paryAyanuM nirapekSapaNuM sthApavuM hoya athavA je vedana sAmAnyamAM nathI paNa vizeSamAM vedana che ane vedana apekSAe enI mukhyatA che, avalaMbana apekSAe, lakSanI apekSAe bhale trikALI dhruvanI mukhyatA hoya topaNa vedana apekSAe vartamAna vedananI mukhyatA che e vAta tyAM sthApatA hoya topaNa mukhyagauNapaNuM che e mukhya-gauNapaNuM kyAre paNa pharatuM nathI. topaNa svarUpanI mukhyatAmAM rahIne ja e vAta kare che. e kevI rIte karatA haze? jema koI mANasano nokara lakSAdhipati hoya ke karoDapati hoya to zeThanI saMpatti abajopatinI che e batAvavA mATe nokarathI vAta karavI paDe. juo to kharA ! jene tyAM karoDapati mANasa nokara tarIke rahetA hoya e mANasanI zrImaMtAI keTalI haze ! ema jenA eka kSaNanA svasaMvedanathI bhavanI anaMtatAno bhUkko nIkaLI jAya. topanA goLAnI jema kuracA-phuracA uDAvI de. eka kSaNa ja, hoM ! pahelI kSaNa khatama kare. pachI bIjI kSaNa nahi. pahelI ja kSaNe anaMta bhava chUTI jAya. e aMdara trikALI bhagavAnanuM sAmarthya keTaluM enI aMdara ! evI paryAya paNa ene avalaMbe che, evI paryAya enI sanmukha rahe che, enI sevA kare che. topaNa vastunuM svarUpa svataMtra che, e paryAya paNa svataMtra thaIne varte che. e svataMtratA kahevA mATe enA cha kArako kahe. badhI vAta Ave topaNa mukhya-gauNapaNuM che e je che te ja rahe che. e badalI jAya che evuM banatuM nathI. tyAM paryAyanI dRSTi ke lakSa thaI jAya ane dravyanI dRSTi ke lakSa chUTI jAya evuM banatuM nathI, evA pratipAdana kALe paNa. e paNa jovAnuM lakSaNa che. e lakSaNe paNa mukhya-gauNatA samajAya che ke emanI mukhyatA kyAM rahelI che. mumukSu - paryAyanuM game teTaluM jorathI pratipAdana karatA hoya chatAM paNa emanI mukhyatA jyAM che tyAMthI khase nahi. pUjya bhAIzrI - hA. e khase nahi. khase ja nahi. kemake eTaluM vajana paDI gayuM che. e to "sogAnIjI' kahe che ne ke trAjavAnA eka pallAmAM mAro AtmA mUko ane bIjA palaDAmAM AkhuM jagata mUko to mAruM palaDuM besI jAya che ane jagata AkhuM ullI jAya che). Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 rAjahRdaya bhAga-13 A viSaya to ghaNo sUkSma che. je vAta cAlatI hoya e vAtane jyAre pote kahe tyAre eTaluM badhuM e viSaya upara jora dekhAya topaNa vastunA svarUpajJAnanuM ullaMghana karIne kayAre paNa e kahetA nathI. pachI e zraddhA ane jJAnano viSaya cAlato hoya, puruSArtha ane bhAvanAno viSaya cAlato hoya. dravya ane paryAyano viSaya cAlato hoya. ApaNe AmAM "tattvAnuzIlanamAM saMtulananA dasa bheda lIdhA che. e saMtulana kyAreya gumAvatA nathI. nizcayanA viSayamAM ke vyavahAranA viSayamAM paNa potAnI samatulA gumAvyA vinA mokSamArgamAM cAlyA jAya che. hamaNAM ja ApaNe eka patra AvI gayo. carcAmAM Avyo ne e patra ? 366. lyone. 366 Avyo ne ? pa66 Avyo. sarvasaMgaparityAga karyA vinA rAga paNa Ave ane vItarAgatA paNa keLavavI, be vAta kevI rIte bane amAre ? A be dhArI talavAra upara cAlavA barAbara che. mumukSu - bhayaMkara vrata che. pUjya bhAIzrI - bhayaMkara vrata che. patrAMka) 566. nIce. samasta saMsAra be pravAhathI vahe che, premathI ane dveSathI." eTale rAga ane dveSathI. ahIMyAM prema eTale rAga levo. premathI virakta thayA vinA SathI chuTaya nahIM.... kemake eka sikkAnI be bAju che. je viSaya upara rAga che enA pratipakSabhUta viSaya upara dveSa AvyA vinA rahe ja nahi. "ane premathI virakta thAya teNe sarvasaMgathI virakta thayA vinA...." zuM kahevuM che ? rAgamAM rasa nathI ane bahAramAM udayamAM sarvasaMgathI viraktapaNuM nathI eTale chUTA nathI thayA. prArabdhodayamAM saMga varte che ane aMdaramAM rAgano rasa UDI gayo che. rAgathI virakta thAya ane sarvasaMgathI viraktapaNuM na thayuM hoya ane vyavahAramAM vartavuM thAya ane aprema dazA rAkhavI. aprema eTale ahIMyAM dveSadazA nahi paNa udAsIna dazA rAkhavI, jJAtApaNuM rAkhavuM. mAtra jJAtApaNuM rAkhavuM. vyavahAramAM vartavuM ane jJAtAbhAve vartavuM-A bhayaMkara vrata che, A kaThaNa vAta che. "dhAra talavAranI sohyalI dohyalI caudamA jinataNI caraNasevA." e vAta che. have kahe che ke jo kevaLa rAgano tyAga karavAmAM Ave. rasa vagarano rAga che. rAga kevo che ? rAga che, rAga vagara to vyavahAra nahi thAya. paNa viraktapaNe rAga che. rAgamAM rasa nathI, rakti nathI. kevaLa rAgano jo tyAga karavAmAM Ave ane pAcho vyavahAramAM pravartAya to pachI kevI rIte pravartAya ? banI zake ja nahi. kAM to Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 451 patraka-687. adayAbhAve pravata to thAya, kAM to upakAra karyo hoya eno apakAra karIne pravartI to thAya ane kAM koIne game teTaluM nukasAna thAya mAre zuM ? mAre kyAM rAga karavo che ? e to rAga karavo nathI e tAro vikalpano rAga che, bIjuM kAMI nathI. "ane tema vicArI jo dayA upakArAdi kAraNe kaMI eTale e to rAkhavuM ja paDe ema che. ane e kAraNathI paNa jo rAga rAkhavAmAM Ave topaNa viveka ema kahe che ke nahi vItarAga thavAnuM che. tAre to vItarAga thavAnuM che. ATalo rAga paNa tAre na joIe. e rAga thAya e rAganuM duHkha, rAgano kleza lAgyA vinA rahe nahi. to pachI have karavuM zuM ? tyAre teno vizeSa vicAra kayA prakAre karavo ?' A samasyA UbhI karI che emaNe potAnA anubhava uparathI A samasyA lakhI che. chatAM paNa e to samasyA lakhI che. e jJAnI to mokSamArgamAM AgaLa vadhatA ja jAya che. mokSamArgamAM e AgaLa nathI vadhatA evuM nathI. mumukSu - e mokSamArgamAM jora batAve che. pUjya bhAIzrI :- e emanuM saMtulana batAve che. e to pUchyuM che ke A avasthAne tame kAMI vicArI zako cho ? AvI je sUkSma bhAve je saMtulanatA varte che ene kAMI samajI zako cho? ke vyavahAramAM vartIe chIe, vyavahArano rAga dekhAya che chatAM amane rAganI rakti nathI. rAganI virakti che. rAgano rasa nathI. virakti varte che. e vagere prakAre nizcaya lakSaNo paNa ghaNA che. keTalAka vyavahAra lakSaNo paNa che. vyavahAralakSaNo eTale zuM? ke udayamAM vartatA hoya. have pahelI vAta nizcayanI eTalA mATe lIdhI che ke udayane jovAnuM baMdha karIne jJAnIne oLakhavA che. enA saMyogo, enA udaya, udayabhAvane baMdha karIne ekaluM jJAnInuM jJAnIpaNuM jovAnI rIta jeNe sAdhya karI che ane jJAnIpaNAnI jo ene pratIta Ave che to pachI ene vyavahAranI aMdara vartatA jJAnInA keTalAka lakSaNo samajAya che. e koIpaNa vyavahAramAM vartatA hoya to enI vyavahArika saraLatA, nizcaya saraLatA pragaTa thayelI hovAthI vyavahArika saraLatA paNa ghaNI hoya che. saraLapaNuM e mumukSutAno paNa guNa che. badhA guNomAM e eka sAro guNa che, bahu vadhAre sAro guNa che. ane jJAnI to e mumukSapaNAthI AgaLa vadhIne je dazAne pAmyA che emAM to saraLatA hoya, hoya ne hoya ja. e saraLatA, madhyasthatA e vagere prakAra lIdhA che. saraLatA, madhyasthatA, nirmAtA, nispRhatA. cAra bola lIdhA hatA. Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452 rAjahRdaya bhAga-13 madhyasthajJAnamAM je viSaya sAme Ave che (emAM) jarA paNa pUrvagraha vinA ke pakSapAta vinA madhyastha rahevuM eTale taTastha rahevuM. jJAnano svabhAva ja madhyastha rahevAno che, taTastha rahevAno che. evo je samyajJAnano svabhAva che e jJAnIne sahajapaNe varte che. eTale guNa-doSanA viSayamAM kyAMya bhUla karatA nathI. guNane doSa na kahe ane jhINAmAM jhINA doSane guNa na kahe evI madhyasthatA emane varte che. ekavAra kahyuM hatuM ke, nyAyAdhIza madhastha rahIne nyAya toLe che ne ? A to sAmAnya rIte vAta karIe chIe), atyAre che e prakAra nathI levo. paisA laIne game tevo nyAya Ape e vAta nathI. paNa sAmAnya rIte je nyAyAdhIza madhyastha rahIne nyAya toLe che evI madhyastha rahevAnI buddhi ane keLavavI paDe che. enI Practice karelI hoya che. amuka Practice karyA pachI enI parIkSA levAya che. pachI ene e khurazI upara besavAnI rajA maLe. ela.ela.bI. thAya eTale nyAyAdhIza thaI jAya evuM nathI. paNa nyAyanA viSayamAM samyajJAnInI tole Supreme court no Judge hoya topaNa AvI zake nahi. eTalo sUkSma nyAya karavAnI enI madhyasthabuddhi samyajJAnanI aMdara hoya che. evI je saraLatA, madhyasthatA, niHspRhatA. nispRhatAmAM aMtaraMga niHspRhatAno viSaya lIdho hato. saLaMgapaNe jJAnI potAnI pUrNatA jotA hovAthI ene konI spRhA hoya? apUrNane kAMIka joIe. pUrNane kema joIe ? "kRpALudeve" to IzvaravAdIne A dalIla ApI che. IzvarakartA-vAdIne. tamArA Izvare jo A jagatanI racanA karI to e jagatanI racanA karavAnI ene icchA thaI tyAre karI ? ke icchA nahotI thaI ne eNe jagatanI racanA karI ? to kahe, nA, nA. emane lIlA karavI hatI mATe eNe gatanI racanA karI. lIlA karavAnI IcchA thaI e zuM batAve che ? e bahu sarasa dalIla ApI che. icchA tene thAya che ke jene pUrNatA na hoya tene. apUrNatAmAM IcchA thAya che. je cIja joItI hoya enI icchA thAya. eno artha ke enI pAse nathI. to Izvarane apUrNa tarIke svIkAravA taiyAra cho ? to kahe, nA amArA Izvara to paripUrNa che. to paripUrNatAmAM IcchA kyAMthI AvI? ema kahIne jarAka kaDaka zabdomAM vAta karI che ke je kSatriya putre... bhagavAna mahAvIra svAmIne evI rIte lIdhA che. kemake tIrthakaro to badhA kSatriya hoya che. je kSatriya putre jagatakartAne dhaDamULathI uDAvyo. tyAM AgaLa bhASA kaDaka lIdhI che. nahitara Ama bahu mRdubhASI che. paNa AvI rIte koI vAta Ave to jarAka Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-687 453 sarakhAyanI bhASA Ave. je kSatriya putre jagatakartAne eTale Izvarane dhaDamULathI uDADyo ke jagatamAM kAMI evuM che ja nahi. A lokonI kalpanAmAtra che. jagatamAM koI evo IzvarakartA che nahi. evA nAmabALaka putrane e sRSTimAM eNe utpanna zuM karavA karyo? kemake jagatane utpanna karyuM to bhagavAna mahAvIrane eNe utpanna karyA ema nakkI thAya. to AvA nAmabALaka putrane e zuM karavA utpanna kare ? koI kare kharuM? A sAbita kare che ke jagatakartA koI Izvara nathI. IzvarakatavAdI upara bahu sajjaDa dalIla ApI che. kahevAno matalaba e che ke, aMtaramAM potAnuM paripUrNa guNothI saMpanna je svarUpa che e svarUpane kAraNe koInI spRhA jJAnIne rahetI nathI. mane Ama hoya to ThIka ane mane Ama hoya to ThIka, e vAta jJAnIne nathI. ISTa-aniSTapaNuM abhiprAyamAMthI (nAza thaI gayuM che. koI cIja mane iSTa nathI, koI cIja mane aniSTa nathI. e prakAre je aMtaraMga niHspRhatA che e jJAnInI lokottara niHspRhatA che. laukika niHsRtA nathI paNa lokottara che. laukikamAM paNa koI nispRha mANaso hoya che. paNa A lokottara niHspRhatA che. evI ja lokottara nirbhayatA paNa jJAnIne che. eka bolamAM nirbhayatA lIdhI che. nirbhayatA eTale ke potAnuM zAzvata svarUpa che ane avyAbAdha svarUpa che. nirbhaya thavAmAM A be muddA che. potAnA svarUpamAM raheluM je avyAbAdhatvapaNuM mane koI bAdhA pahoMcADI zake nahi. mArA svarUpanA abheda killAmAM, abhedya. bhedI nA zakAya evo. davAne yogya nathI. abhedya killAmAM huM abhedabhAve rahyo chuM. mArA abhedya killAne bhedIne koI mane bAdhA karI zake evuM nathI. ane evo huM zAzvata chuM. kyAreya mAro nAza thAya evo nathI. bAdhA na thAya to nAza to thAya ja kyAMthI ? evA potAnA svarUpanA bhAnamAM ane avalaMbanane laIne jJAnI nirbhaya che. nirbhaya che te niHsaMga che. eTale e niHsaMgapaNe rahI zake che. nahitara jaMgalamAM ekalA rahevuM e munione kyAMthI bane ? niHspRhamAMthI, niHsaMgatAmAMthI e nirbhayatA AvelI che. e sivAya vyavahAra bhAvone jo vicAravAmAM Ave to jagatanA sarva jIvonuM kalyANa thAva, AtmakalyANa thAva, AtmAnA sukhane badhA ja jIvo pAmo, evI eka parama kAruNyavRtti jJAnIne jJAnadazAmAM jIvaMtapaNe hoya che. parama kAruNyavRtti eTalA mATe lIdhI ke koI jIvane bAkI nathI rAkhatA. A mitra che ane A zatru che Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 rAjahRdaya bhAga-13 e kalpanA cAlI gaI che. ane tethI jagatanA sarva jIvo. jaino, ajaino evo bheda nathI. jaina-ajainano to bheda nathI paNa bhava-abhavino bheda nathI. nahitara Agama vAMcyuM che ene to khabara che ke abhavI kyAre paNa bujhavAnA nathI. paNa emanI kAruNyavRtti evI che ke bhavI-abhavI kevaLajJAnano viSaya che. mArI karuNAmAM to badhAya jIvo pAmo. atyAre ja pAmo, anavakAzapaNe pAmo. badhA ja sukhI thAva, koI duHkhI na thAva. evI 52ma kAruNyavRtti jJAnIne enA aMtaramAMthI uddabhavelI eka (sahaja vRtti che). saheje pote sukhI thayA che to potAnA jevA badhA jIvonI aMda2 sukhano bhaMDAra che e bhaMDAra kholIne badhA paNa sukhI thAya. mAre to kAMI levA-devAnuM che nahi. potAnA bhaMDAranI cAvI khoI beThA che. che potAnI pAse paNa kAM che enI ene khabara nathI. e cAvI dekhADe che ke tArI cAvI ahIMyAM paDI che ane bhaMDAra ahIMyAM paDyo che. kholI nAkha ane thA sukhI. evI parama kAruNyavRtti jJAnIne haMmezA hoya che. sarva jJAnIone hoya che. tIrthaMkarone to vizeSa-vizeSapaNe hoya che. e to enI mukhya prakRti che. A to prakRti che eTale vyavahAramAM jAya che. e sivAya vyavahAra dazAmAM pUrNatAne lakSe upaDyA che eTale pUrNatAnI bhAvanA ane munidazAno puruSArtha eka utkRSTa kevaLajJAna levA mATenI sAdhakadazA hovAthI nigraMthadazAnI bhAvanA paNa jJAnadazAmAM AvyA vinA rahetI nathI. e eka emanuM vyavahAranuM paDakhuM che ke je vyavahAranA paDakhethI emane Avo prakAra saheje saheje, nizcayasvarUpanI ArAdhanA karatA-karatA, e ArAdhanAnI utkRSTa dazArUpa je munipaNuM, e munipaNAnI bhAvanA AvyA vinA rahetI nathI. 'kRpALudeva'no 'apUrva avasara...' kAvya eno purAvo che. e purAvo bahu moTo che. e vakhate digaMbara munionA saMbaMdhamAM koI bIjI vAto emaNe prasiddha nahi karI hovA chatAM potAnI bhAvanAmAM e vAta prasiddha karI nAkhI che ke Avo nigraMtha. aMtara-bAhya nigraMtha thavA huM cAhuM chuM, e mArI bhAvanA che ane evo apUrva avasara mane kayAre Ave ? e paNa vyavahAranayanA viSayanuM paDakhuM che. evuM ja vyavahAranayanA viSayanuM paDakhuM vartamAna udayanuM hoya che ke vartamAna udayamAM udAsInatA (hoya che). e to A prazna uThAvyA che tyAM ja lakhyuM che ke kAMI pravRtti karavA pratye jenI vRtti nathI. eka kSaNa paNa jene karavuM bhAsatuM nathI ane karavAthI utpanna thatuM phaLa je dukAnanI kamANI, enA pratye jenI udAsInatA varte che. evA jo koI AptapuruSa che e jJAnIpuruSa che. ane e jJAnIpuruSane Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 455 patraka-687. vyavahAranI udAsInatAmAMthI paNa oLakhI zakAya che. paNa e badhuM ATaluM jJAnIpaNuM samajyA hoya to. eno vyavahArano viSaya, enuM paDakhuM ene khyAlamAM Ave. nahitara to evA bIjA koIpaNa vairAgI jIvo hoya zake che. mumukSuo paNa vairAgI hoya che. paNa jJAnI to saMyogamAM vartatA hoya. bIjA IcchakapuruSanI jema lakhyuM che. bIjA icchakapuruSa jevI rIte vartatA hoya evI rIte dekhAtA hoya topaNa e udAsIna che eno khyAla AvyA vinA raheto nathI. kemake rasa UDI gayA che ne. je loko sAthe kAma kare che ene khabara paDe che ke A ja prasaMgamAM ApaNo rasa keTalo hato ane eno rasa keTalo hato, e samajAya jAya che. je prasaMga bane mATe Common eTale sAmAnya hoya. lAbha thAya ane nukasAna thAya. vepAramAM to bemAMthI eka vAta bane. kAM lAbha thAya kAM nukasAna thAya. to e lAbha-nukasAnanA prasaMgomAM jene udAsInapaNuM varte che, viraktapaNe varte che, muktapaNuM ane bhinnapaNuM varte che ene udAsInatA AvyA vinA rahe nahi. e vyavahAranayanuM paDakhuM che. udayanA vibhAgamAM jAya che mATe. evI udAsInatA jJAnIne varte che, sArI rIte varte che. ane e rIte paNa e udAsa rahe che. bIjuM eka vyavahAranuM paDakhuM e paNa emanuM bahu sAruM che ke guNapramoda jene kahevAmAM Ave che. guNadRSTi pragaTI hovAthI. samyagdaSTi eTale svabhAvadRSTi, svabhAvadRSTi eTale svabhAvamAM rahelA guNonI dRSTi. e guNadaSTi pragaTI hovAthI bIjA koI jIvamAM alpa guNa paNa jove che to ene pramoda Ave che. enuM e anumodana kare che. kharekhara to guNane Teko Ape che. potAno moTo guNa hoya to dabAve. juo ! guNadRSTi zuM kAma kare che. bIjA karatA potAno moTo guNa hoya topaNa dabAve. e to mumukSanI dazAmAMthI pAtratAmAM lIdhuM che. che ne? 105 patramAM dasa bola lIdhA che. emAM chello bola e lIdho che. 210 pAne che. potAnI gurutA dabAvanAra." guNane laIne je mahattA che ane moTAI che ene dabAve che, ene saMtADe che. mArI moTAI dekhAze to bIjAne nAnapa anubhavavA jevuM thAze. eTale UMca-nIcano prazna Ubho thAze. huM UMco ane te nIco. evI rIte jJAnI vartatA nathI. e to pAtratAmAMthI dabAve che. pachI to jJAnI thayA che ne. pAtratAmAMthI AgaLa vadhIne jJAnI thayA che. AmAM che guNa para prazasta bhAva rAkhanAra..." eTale mumukSano guNa hoya topaNa enA upara ene pramodabhAva Ave Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 rAjahRdaya bhAga-13 che to pachI jJAnInA guNa u52 to ene pramodabhAva Ave e kAMI kahevAnI jarU2 rahetI nathI. guNa pramoda atizaya rahe, rahe aMtarmukha yoga.' evo guNapramoda guNadRSTivALAne Ave che. eTale koI jJAnI jJAnInI IrSyA kare evuM nathI banatuM. ke A mArAthI AgaLa vadhI jaze to ? ke AgaLa vadhI gayA che to ? e prakAra nathI Avato. 'gurudeva'nuM dRSTAMta lyo. 'sogAnIjI' pAmyA potAnA upadezathI paNa AgaLa vadhI jaze ema nathI jotA. pramoda kare che. bApa hoya e dIkaro ghaNuM LIne lAve to pachI enI IrSyA thAya ke huM to mArI jiMdagImAM ATaluM raLyo paNa nahoto. A to mArA karatA paNa jhAjhuM raLe che. rAjI thAya ne ? ema guru ziSyanI kamANIthI rAjI thAya ke ene IrSyA Ave ? e to rAjI thAya ke, vAha ! A paNa eka svataMtra AtmA che. enI zaktine phorave che A to. ene pramoda ja Ave. bIjo prakAra Ave ja nahi ema kahevuM che. yogyatA bahArano viSaya che, vastunA svarUpanI bahA2no viSaya che. evuM banatuM ja nathI. e rIte guNapramodapaNuM e paNa eka vyavahAramAM jAya che. bIjA jIvonA guNane emAM pAtratAvALA jIvone khAsa karIne jJAnI che e vadhAre Adara kare che. koI jIva pAtratAmAM Avato dekhAya che tyAre ene ema thAya che ke pAtratA vinA to pAmavAno nathI. A jIva have kAMIka Line mAM Avyo. dharmanA nAme bIjuM badhuM karato hato paNa pAtratA nahotI AvatI. zAstro vAMce ke bIjI kriyAo kare paNa pAtratA na Ave to zuM kAma lAge ? pAtratA judI cIja che. pAtratA dekhAya tyAre e vadhAremAM vadhAre ene Teko Ape che, Adara kare che. ane e vadhAre pAtratAmAM upara Ave, vadhAre UMco Ave ane sAmA jIvanI pAtratA keLavAya e ja prakAre enI sAthenuM valaNa ane vartana rAkhe che. e dRSTie joIe to 'kRpALudeva'nI dRSTi e bAbatamAM ghaNI sUkSma che ane eTalI badhI yathArtha ane yathAyogya che ke je jIvanI jeTalI pAtratA che e jIvanI eTalI pAtratAmAMthI e vadhu kema AgaLa Ave. jyAM Ubho che tyAMthI vadhu pAtra kema thAya ? kemake pAtratAnA nyUnAdhika evA ghaNA bheda che. koInI adhika pAtratA, koInI ochI pAtratA evA je bhedo che emAM dareka bhedamAMthI e pAtratA vizeSa pragaTe evuM haMmezA jJAnI vicAre che. evo ja emano kudaratI prakAra hoya che. to ja e emAMthI sukhI thaze ne ? badhAne sukhI jovA che to ene anusarIne e ja prakAra ja Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 457 patrAMka-6 87 AvavAno che. e vagere aneka prakAre jJAnInA nizcaya lakSaNo uparAMta keTalAka vyavahAra lakSaNo paNa che ke jenA uparathI jJAnI oLakhI zakAya che, samajI zakAya che ane jo eka vAra jJAnI oLakhAya to jIvane e jJAnadazA prApta thayA vinA rahe nahi. evuM eka saMskAranuM bIja paDI jAya che. tyAM paNa saMskAra paDavAno avasara che. jJAnIne oLakhe e jJAnI thayA vinA nahi rahe to saMskAra to paDavAnA che. jJAnadazA paNa AvyA vinA rahevAnI nathI. svarUpane oLakhyA vinA rahevAno nathI ane nirvANapadane paNa pAmyA vinA rahevAno nathI. nirvANapada sudhIno viSaya lIdho che emaNe. e patra maLyo nathI paNa eka jagyAe e vAta bahu spaSTa Ave che. A bAju che. DAbA hAtha bAju upara ja lIdhuM che. nirvANapadanuM kAraNa che. ahIM sudhI rAkhIe. pUrNatAnuM lakSa thayA pachI, mokSArthIjIva vijAvalokanamAM Ave che, tyAre prathama to potAnA doSane apakSapAtapaNe jove che. - A prakAranA abhyAsathI avalokana sUkSma thatuM jAya che, tyAre potAnA kAryakSetranI maryAdAno anubhava samajAya che, te evI rIte ke, huM mAtra bhAvarUpI kArya karuM chuM, mAruM kAryakSetra ahIM samApta thAya che. para padArthanA kArya karavAno udaya bhAva thAya che. paraMtu mArI pahoMce te paramAM nathI. tethI paranuM kArya karavuM azakya dekhAya che, tethI te udaya bhAvanuM jora TI jAya che. A prakAranA abhyAsathI paranI katabaddhi, bhoktAddhi moLI paDatI jAya che, dehanA kAryomAM paNa evo ja anubhava thato dekhAvAthI dehAtmabuddhi paNa maMda paDatI jAya che, sukhabuddhi ane AdhArabuddhi paNa moLI paDavAthI, darzanamohano anubhAga sArA pramANamAM ghaTato jAya che - ekatva pAtaLuM paDatuM jAya che. (anubhava saMjIvanI-1563) Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 rAjahRdaya bhAga-13 tA. 34-1991, patrAMka - 687 pravacana na. 313 zrImad rAjacaMdra vacanAmRta, patrAMka-6 87, chello Paragraph. pAnuM-501. sarva prakAre jene..." uparanA Paragraph mAM je prazno uThAvyA che. e praznonA uttararUpe be divasathI viSaya cAle che. saMkSepamAM Aje thoDuM laI laIe. emaNe prazna e uThAvyo che ke jJAnI puruSa koI prArabdhayogathI parigraha saMyogAdimAM vartatA dekhAtA hoya ane jema icchakapuruSa pravRtti kare, icchakapuruSa eTale jagatamAM icchAvAna, parigrahanI icchAthI, saMyogo prApta karavAnI icchAthI jema sAmAnya mANasa prayatna kare, evI ja rIte e prayatna karatA athavA pravRtti karatA dekhAtA hoya, udyama karatA dekhAtA hoya to tevA puruSane viSe jJAnadazA che, ene jANavAnI eka to rIta zuM che ? ane jANavAmAM kayA kayA lakSaNo Ave ? emane jANavAmAM jANanArane-oLakhanArane kevA lakSaNothI oLakhAya ? A be prazno uThAvyA che. ane trIjo prazna to e ja che ke koI evI rIte ajANapaNe prathama ja koIne sAMbhaLatA utkRSTa pAtrane, utkRSTa pAtratAvALAne kaI rIte oLakhavuM? kayA lakSaNo ene jovA joIe ? bIjo bheda e lIdho che ke koI bIjA mumukSu dvArA jJAnI puruSa che ema jANavA maLyuM hoya ane ema jANavA maLyuM hoya tyAre oLakhANa karatA oLakhANamAM bhrAMti paDe evo vyavahAra te puruSano jovAmAM Ave-dekhAya topaNa e bhrAMti na thAya te mumukSujIne kevI rIte oLakhavA joIe ? eTale rIta to baMnenI eka ja che. jemake koIe kahyuM hoya ane oLakhavA mATeno prayatna kare. koIe na kahyuM hoya ane potAne sAMbhaLatA, vAtacIta karatA, carcA karatA evo khyAla gayo hoya ke koI anubhavIpuruSa lAge che. to e kaI rIte oLakhe ? baMnene oLakhavAnI rItamAM koI bIjo pharaka nathI. ane oLakhe to e vyavahAramAM vartatA chatAM enuM jJAnalakSaNapaNuM kevI rIte ene lakSamAM Ave ? e paNa jJAnalakSaNapaNuM kaho ke jJAnIpaNuM kaho, e baMne eka ja vAta che. eTale AnI aMdara prazna to be ja che. cAra bhedathI vAta karI che paNa prazna be Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-687 459 che ke eka to jJAnIne oLakhavA kaI rIte ? ane oLakhavA hoya to kayA lakSaNo jaNAya to oLakhAya ? A be prazna che. e baMne vAtamAM eka vAta che oLakhanAranA pakSe, eka vAta che jene oLakhavuM che enA pakSanI. je rIte oLakhavuM che, kaI rIte oLakhavuM che e vAta oLakhanAranA pakSe jAya che. jene oLakhavA che e vAta jJAnInA pakSe jAya che. mumukSue kaI rIte oLakhavA ? be praznamAM eka prazna mumukSune lAgu paDe che, eka prazna puruSane lAgu paDe che. ATalo viSaya cokhkho che. jyAM mumukSune lAgu paDe che tyAM e vAta che ke utkRSTa pAtra hoya to ja oLakhI zake. sAmAnya mumukSu ke madhyama kakSAnA mumukSu nahi oLakhI zake. eTale e vAta apekSita che ke oLakhanAra che e uttama pAtratAvALo jIva che. ane e uttama pAtratAvALo jIva kaI rIte oLakhe che eTaluM ja vicAravAnuM che. sapuruSamAM oLakhavA mATe bAhya sAdhana zuM? puruSane oLakhavA mATenuM bAhya sAdhana zuM ? ke je sAdhana dvArA enuM aMtaraMga samajAya athavA jJAnInuM jJAnIpaNuM samajAya ke oLakhAya. eTaluM vicAratA traNa muddA enI aMdara spaSTa thAya che. eka to vANI dvArA emanA bhAvone samajI zakAya. vANI vinA, vANI dvArA ja emanA bhAvone samajI zakAya, vANI vinA emanA bhAvone samajI na zakAya. koIpaNa jIvanA pariNAmane oLakhavA hoya, pariNAmane samajavA hoya, enA abhiprAyane samajavo hoya, enA zraddhA-jJAnane pakaDavuM hoya to enI vANI sivAya bIjo koI sIdho upAya nathI. vANI dvArA e bhAvo samajavAmAM Ave ane e vANIthI kAMIka vizvAsa Ave ke A anubhavIpuruSa che. to pachI enI mudrA e paNa vizeSa samajAya che. paNa e viSaya to tyArabAdano che. sIdho koIne A mudrA uparathI A jJAnI che ema bIjA jJAnIne paNa khyAla na AvI zake. mumukSane to AvavAno prazna nathI paNa bIjA jJAnIne paNa na AvI zake ke koIno cahero joIne, mudrA joIne, mukhAkRti joIne e jJAnI che ema kahI zakAya. e to jJAnI paNa na kahI zake. bIjuMemanA netrothI paNa jJAnI oLakhAya che. paNa e paNa tyArapachInI vAta che ke jyAre vANI vaDe emanA bhAvo samajAyA hoya, oLakhAyA hoya to emanA netrothI emane oLakhI zakAya. eTale e to ethI vadhAre sUkSma viSaya che. vANI karatA mukhamudrAno viSaya sUkSma che ane netrano viSaya to ethI paNa sUkSma che. e baMne vAta tyArapachImAM jAya che. be kalAka gaI kAle ane paramadivase A viSaya to cAlI gayo che. tame AvyA eTale thoDoka pharIne laIe chIe. Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 rAjahRdaya bhAga-13 eTale mukhya carcA emanI vANI viSayaka (che). vANI ane ceSTAthI, vANI sAthe vANI uccAraNa karatI vakhatenI je ceSTA che, e ceSTAthI emanA bhAvone oLakhI zakAya che. e mukhya vAta che. mukhamudrAmAM je upazamabhAva che, netranI aMdara paNa je upazamabhAva che e to upazamabhAvano viSaya che. ane e vANIthI pratIta thayelo upazamabhAva hoya to grahaNa karI zakAya che. sIdho khyAlamAM Ave che. nahitara e sIdho khyAlamAM Avato nathI. athavA evo zAMta udAsInabhAva to anyamatinI mudrAmAM paNa hoI zake che. ethI paNa kAMI sIdhuM anumAna karavAno e viSaya nathI. eTale mukhya vAta kahI che emanA bhAvanI. ane bhAvane pakaDavA mATenuM eka ja sAdhana mukhya che e vANI che ane vANI vakhatanI ceSTA che. e pratyakSa hoya to. parokSa hoya to ceSTAnuM sAdhana upalabdha nathI, mAtra vANInuM sAdhana ja upalabdha che. paNa e sAdhana eka evuM che ke jJAnI vidyamAna hoya ke jJAnI avidyamAna hoya, jJAnIne oLakhI zakAya che. e saMbaMdhamAM ApaNe je kAMI vistArathI viSaya cAlyo enA keTalAka muddAo e che. prathama to emanuM je dehAdithI ane saMyogAdithI je bhinna caitanyapaNuM che. AtmAmAM je AtmapaNuM che ane AtmA sivAya dehAdi saMyogomAM je bhinnapaNuM che e emanI vANInI aMdara je rIte Ave che e rIte sAmAnya vidvAna ane paMDitanI vANImAM AvatuM nathI. joke pahelo prazna ApaNe e laIe ke kaI rIte oLakhe che. pachI lakSaNano viSaya jarA vistAravALo che. kaI rIte oLakhe che ? ke jeNe evo dRSTikoNa apanAvyo hoya. utkRSTa pAtra mumukSue evo dRSTikoNa apanAvyo hoya ke phakta mAre jJAnInuM jJAnIpaNuM zuM che eTaluM ja nakkI karavuM che, eTalo ja nizcaya karavo che, eTaluM ja oLakhavuM che. A sivAya mAre kAMI jotuM nathI. eTale ke saMyogAzrita zarIrathI mAMDIne jeTalA koI parigrahAdi ane pravRttinA prakAro che e badhuM jovAnI AMkha eka vAra sAva baMdha karI daIne, sarvathA baMdha karI daIne oLakhavAnI tIvratAthI mAtra jJAnInuM jJAnIpaNuM ja oLakhavuM che evo dRSTikoNa sAdhya karyo hoya, sAdhya thayo hoya to ja e viSaya upa2 oLakhavAno upayoga yathArtha prakAre kAma kare. nahitara bIjI koI rIte oLakhAya jAya evuM mumukSunI bhUmikAmAM banavuM kaThaNa che. jJAnIne to sahaja svabhAve pote bhAnasahita vartatA hovAthI koI eka vANInA evA cihnathI, prakArathI bIjI badhI vAta pakaDI le. eka vAta uparathI aneka vAta pakaDI le. kemake e viSayanA pote anubhavI che. mumukSujIva e viSayano hajI anubhavI nathI. chatAM paNa enI pAtratA oLakhavAne mATe kSamatA dharAve che. Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-687 461 eTale e oLakhavA cAhe topaNa ene ATalo dRSTikoNa apanAvavo paDe. kaI rIte oLakhe ? ke A rIte oLakhe ? zI rIte oLakhe ? e prazna che. A rIta sivAya bIjI koI rIte oLakhI zake e banavAno saMbhava nathI. pachI e oLakhavAnI aMdara emanI vANI sAMbhaLe che to e vANInA aneka prakAra che. (patrAMka) 679mAM to hamaNA ja ApaNe AvI gayuM. Azayabheda hoya che. mukhya je cihna che e Azayabhedano che. jenI dRSTi anaMta zAMtinA piMDa upara che ene e zAMtinI upAdeyatA eTale svarUpanI upAdeyatA che. kharekhara sarvasvapaNe svarUpa upAdeya thayuM che ane e sarvasvapaNe jene svarUpanI upAdeyatA che e bIjA cihnone jovAnuM gauNa kare che. kSayopazama keTalo che e paNa nathI joto. parigrahAdi saMyogane laIne tyAga to nathI joto, paNa jJAnano paryAya je kSayopazama che e kSayopazamano ughADa kevA prakArano che ? bAhya ughADa keTaloka che ? ocho che ke vadhAre che ? e paNa nathI joto. eTaluM ja nahi, vANInI zailI vaktRtvakaLAvALI che e paNa nathI joto. dehAdi saMyoga to pachI dUranI vAta che, parigrahAdi saMyoga to dUranI vAta che. paNa A baMne prakA2ne paNa gauNa karIne ekaluM jJAnInuM jJAnIpaNuM jovuM che. badhI vakhate thoDI thoDI to judI vAta Avaze. eka ja vAta Ave evuM nathI. jemake jinava2 kahe che jJAna tene sarva bhavyo sAMbhaLo.' eka pada lakhyuM che. 'jinava2 kahe che jJAna....' eTale kayuM jJAna ? ke je jJAna janma-maraNathI mukta kare. jJAnInuM je jJAna, e jJAna kevuM hoya ? ema karIne eka pada lakhyuM che. tyAM eka bahu viziSTa vAta karI che ke bAhya tyAgavALAne to.... 'zreNika' mahArAjAnuM dRSTAMta ApI dIdhuM ke jene kAMI paNa vrata, niyama, tapa kAMI nathI. nahi tyAga vastu koIno...' paNa e tIrthaMkara thaze. bhAvinA, AvatI covIzInA pahelA tIrthaMkara thaze. e ThANAMga sUtramAM tame joI lyo. eTale ThANAMga sUtramAM e ullekha che. bhagavAna mahAvIrasvAmI'nI vANImAM e vAta AvelI che. gaNadharadeve e sUtramAM gUMthelI che. tyAM eka bIjI vAta paNa lakhI che ke jJAna jJAnImAM kaLo...' kaLavAno viSaya che, pahecAna karavAno, oLakhavAno viSaya che. to anyamatanI vAta lIdhI che ke cAra veda purANa Adi zAstra sau mithyAtvanA.' je anyamatInA cAra veda che. sAmaveda ne yajurveda ne e badhA. mULa vAta to ahIMthI nIkaLelI che. paNa e lokoe dhAraNAphera thayuM ne pachI potAnI mahattA vadhAravA mATe je viSayonuM mizraNa karyuM e mithyAtvanA zAstro eTalA mATe kahyA ke emAM bheLaseLa thaI gaI. 'zAstra Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 cajahRdaya bhAga-13 sau mithyAtvanA, paNa jJAnIne te jJAna bhAsyA e ja ThekANe Tharo." jJAnIne jJAna bhAsyA eno artha zuM? ke emAM bhagavAna tIrthaMkaradevanI kahelI vAta keTalI ? ane e sivAyanI vadhArAnI bheLavelI vAta keTalI ? e jJAnI samaje che. bIjA jIvo e zAstro vAMce to bhASAnI bhabhaka joIne ene ema thaI jAya ke nakkI adhyAtmanI ghaNI sArI vAto AmAM che. vedAMtamAM to ghaNI adhyAtmanI vAto che. to emAM paNa kAMIka mAla che. Ane mithyAtva kahevAya nahi. Ane paNa jJAna kahevuM joIe ema e mAnI le. evI bhrAMtimAM paDI jAya. vedAMta vAMce to koIka kAco-poco hoya to bhrAMtimAM paDI jAya ane evA ghaNA kissAo paNa bane che. evI ghaNI bhaLatI vAto che. je jainadarzanamAM adhyAtmanI vAto che evI bhaLatI vAto che ke jene laIne e bhrAMti utpanna thAya. paNa jJAnIpuruSane evuM banatuM nathI. ene khyAla AvI jAya che. eka jagyAe mULa vAtamAM cUke che. koI eka jagyAe mULa vAtamAM cUke che e uparathI khyAla Ave che ke bIjI paNa aneka vAto e cUkIne lakhelI che. mATe keTalIka vAto mULa vAto dhAraNAnI rahI gayelInI sAthe A bhaLelI vAto che. sAMgopAMga A zAstra samyagdaSTinuM lakheluM hoya to A rIte hoya nahi. e rIte e jema pakaDI nokhuM pADI zake che ema e ekaluM jJAnIpaNuM jonArane e vAta paNa judI paDI zake che. emAM Azayabheda che A. mukhya vAta e cAlatI hatI. Azayabhedane lIdhe sarvasva upAdeyatAno Azaya che. potAnI dRSTi anaMta zAMtinA piMDa upara hovAthI sarvasvapaNe potAnuM svarUpa ja upAdeya che evA Azayasahita e vANI pravarte che. e cihna jovAmAM Ave che, e lakSaNa jovAmAM Ave che. ane e vAta koI kapoLakalpanAthI kyAMya paNa kalpanA bheLavIne nahi paNa pratyakSa dRSTi che eTale jJAna paNa pratyakSa thayuM che. potAnA svarUpane jeNe atIndriya jJAnathI pratyakSa karyuM che ane e jJAnano viSaya paNa sahaja pratyakSa che. sahaja pratyakSa che ane asIma pratyakSatA jenI aMdara rahelI che. evo tejasvI anaMta pratyakSatAno sUrya AtmA jovAmAM Avyo hoya ane e padArthadarzana sAthe jyAre e vANI cAlatI hoya tyAre eno Azaya judo ja hoya che. e Azaya ajJAnInI vANImAM kyAMya jovA maLato nathI. e AzayabhedanI vAta to emaNe 679mAM bahu sArI rIte spaSTa karI che. eka bIjuM lakSaNa lIdhuM che-pUrvApara avirodhatAnuM. padArtha pote viruddha dharma svabhAvI che. jemake nityatva ane anityatva baMne dharma viruddha svabhAvI che. zuddhatA ane azuddhatA baMne dharma viruddha che. ekapaNuM ane anekapaNuM, bhedapaNuM ane Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-687 463 abhedapaNuM e vagere astitva ane nAstitva e viruddha dharmo hovA chatAM paNa padArthadarzanane lIdhe jenI vANImAM e virodha Avato nathI paNa avirodhapaNe baMne dharmone je sthApI zake che. evuM je pUrvApara avirodhapaNuM padArthadarzana vinA game tevo vidvAna hoya topaNa potAnI vAtane cAMka to kApyA vinA rahe nahi, uDAvyA vinA rahe nahi. e bhUla thaI jAvI e bahu svAbhAvika che, bahu saMbhavita che. paNa jJAnIpuruSane evuM banatuM nathI. e sivAya pote bhAnasahita vartatA hovAne lIdhe aMtaraMga pariNatimAM AtmA pratyakSa che ane paripUrNa siddhapada pratyakSa che. eTale evA bhAnasahita vartatA hovAthI, evuM bhAna Ave evI jAgRtisahita jenI vANI che ke jene laIne sAMbhaLanA2ne paNa jAgRti Ave ke A mane jAgRta kare che. pote jAgRta thaIne varte che to sAme paNa nimittanaimittika saMbaMdhe AtmajAgRti AvI jAya evo jeno vANIno raNakA2 che, evo jeno vANInI Spirit che. Spirit eTale AtmA ema kahevAya che. e vANIno AtmA evo che ke jAgRtimAM rahIne kahenArane sAme paNa jAgRti utpanna karI de che. enA u52 to 'AnaMdaghanajI'e pada lakhyuM che, bhUMgI ilikAne caTakAve te bhRgI jaga jove.' bhamarI iyaLane caTakAvIne bhamarI kare. ema zrIguru jAgRtimAM rahIne ziSyane caTakAve che ke tuM jAga re jAga ! mohaniMdrA uDADa tArI. have thoDIka bAkI rahI che. pAtra mumukSu che ne ! utkRSTa pAtra che eTale ene alpa moha che. mohano rasa tIvra nathI. ghaNo kharo dabAI gayo che, ghaTI gayo che. ene e caTakAve che, AtmajAgRtimAM lAve che. ene anusaMdhAna thAya che ke pote jAgRta thaIne kahe che. ajAgRtimAM anupayoge bolatA nathI. svarUpano upayoga varte che ane bole che. aNaupayoge vAta nathI AvatI. A vAta 'gurudevazrI'ne jeNe e rIte sAMbhaLyA haze ene khyAlamAM AvI jaze ke e aNupayoge nahotA bolatA. upayoga keTalo hato ! bhale lIMDIpIparanuM dRSTAMta hajAravA2 dIdhuM haze topaNa eka dhyAna kheMcavA jevI, Mark ka2vA jevo viSaya che ke emano upayoga viSaya upara keTalo hato ! Azaya upara upayoga hoya che. je AzayathI vANI cAle che eno upayoga pharato nathI, enuM lakSa pharatuM nathI. e jAgRtinuM paNa anusaMdhAna thAya che. bahu sUkSma viSayanuM je anusaMdhAna thAya che e to vidhi viSayaka che. kemake e vidhino viSaya vidhithI ajANa evA jIvonI vANImAM Avavo koI rIte saMbhavita nathI. jeNe e mArga joyo nathI, jeNe e rasto joyo nathI e viSaya enI vANImAM Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 rAjahRdaya bhAga-13 Ave nahi. game teTalI vidvatA hoya ane AcAryonA, jJAnIonA vacanane aDIne game tevI vAta kare topaNa vidhino viSaya na Ave te na Ave. jJAnInI vANInI A eka mahatvanI khUbI che. e vidhine, e mArgane zodhatA evA pAtrajIvane jyAre e mArga samajAya che, khyAlamAM Ave che e thoDo aMtaralakSe khyAlamAM Ave che. ekalo bahirlakSe khyAlamAM nathI AvatuM paNa thoDuM e vakhate aMtartyakSa thAya che. kAMIka potAnA bhAvo sAthe enI meLavaNI thAya che. Ama paNa koI vAta saMmata ka2vI hoya tyAre aMdara ja jAvuM paDe che. koIpaNa mANasanI vAta Ave tyAre e barAbara haze ke barAbara nahi hoya ene mATe ene manamAM thoDoka vicAra karIne pachI saMmati ke asaMmati ApavI paDe che. sAmAnyamAM sAmAnya bAbata hoya topaNa. to A to je viSayanuM rahasya hajI pote eka paDadAmAM rahIne, ajANapaNAnA paDadAmAM rahIne zodhe che. ane e zodhanI tIvratAmAM Avelo utkRSTa pAtra jIva che. e vakhate to apUrva jijJAsA che. bIjuM lakSa nathI. ene jyAre e vidhi vANImAM Ave che tyAre saheja aMdaramAM joI lye che ke Ama hovA yogya che. mArga Ama hovA yogya nathI. A vidhi Ama ja hovA yogya che ? to ene eka aMdhArAmAM koI prakAza thato hoya evI rIte e vAta samajAya che. 'tattvAnuzIlana'mAM 'suvidhimAM e viSaya lIdho che. aMdhArAmAM jema prakAza thAya ane khabara na paDe evuM bane nahi. aMdhArAmAM prakAza thAya ane khabara na paDe ema kema bane ? ema pote aMdhArAmAM Ubho che ene A je mArgano prakAza thAya ane saheja aMtara meLavaNI thaI e vAta saMmata thAya che. thoDuMka to kAMIka pheraphAravALuM Ave che. tyAre aMtara meLavaNIno viSaya nahoto lIdho. tyAre ene pratIta thaI jAya che ke A mArgano anubhavIpuruSa kahe che. e vagara A vAta hoI zake nahi. e paNa enA anusaMdhAnano viSaya che. jema jAgRti enA anusaMdhAnano viSaya che ema A mArganI vidhinuM sUkSma rahasya che e paNa enA potAnA anusaMdhAnano viSaya che. ane enAthI ene vizvAsa Ave che ke nakkI A jJAnIpuruSa che. jJAnIpuruSa vinA A vAta AvI zake nahi. evA mukhya mukhya je muddAo che enA u52thI enA uttara muddAonI paNa ene pratIti Ave che. jemake udAsInapaNuM che e pachI ene samajAya che. e pravRtti to kare che paNa pravRttimAM udAsInapaNuM che. aneka jIvo sAtheno vyavahAra varte che paNa vyavahA2mAM sa2LatA ghaNI che. nirdoSatA ane pavitratAnI upAdeyatA vartatI hovAthI thoDo paNa guNa jove topaNa ene guNapramoda Ave che. game te viSaya sAme Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-687 465 Ave topaNa pakSApakSImAM gayA vinA madhyastha thaIne vicAre che. samyajJAnanI madhyasthatAno A viSaya che. potAnA paripUrNa svarUpane ane pUrNa sukhano aMta2mAM bhaMDAra bharelo joyo hovAthI aMtaraMga niHspRhatA che. bahAramAM koI spRhA dekhAtI nathI. aMtaraMga niHspRhapaNuM, sa2LatA, madhyasthatA, nirbhayatA. zAzvata potAnuM tattva hovAthI ane avyAbAdhatvanI pUrNa pratIta hovAthI, pratIta adhUrI hotI nathI, potAne koI bhayanuM kAraNa nathI. huM avyAbAdha zAzvata chuM. mArA abheda killAmAM koI bhedIne praveza karI jAya e vastunA svarUpamAM nathI. eTalA mATe jJAnI haMmezA nirbhaya ja hoya che. nigraMthadazAnI bhAvanA paNa caturtha guNasthAne AvyA vinA rahetI nathI. e to pote vAraMvAra lakhe che ke nitya svarUparamaNatA joIe. svarUpasthitimAM ja rahevA icchatA hovAthI evI sthiti amane kyAre pragaTe ? evI je nigraMthadazA che enI bhAvanA paNa emane AvyA vinA rahe nahi. e vagere prakAre aneka lakSaNo bIjA paNa emane dhyAnamAM Ave che, khyAlamAM Ave che ane sAMgopAMga vizvAsa Ave che ke A jJAnIpuruSa che. pachI emanuM je bahumAna Ave che e apUrva Ave che. apUrva bahumAnane laIne potAnuM je kAMIpaNa huM samajuM chuM, huM jANuM chuM, huM paNa mumukSu chuM, huM paNa kAMIka AgaLa vadhyo chuM e badhuM bhUMsAI jAya che. kemake jJAnIno jeNe aMtaraMga puruSArtha joyo, enI aMtaraMga pariNati sudhI pahoMcIne jeNe aMtaraMga puruSArtha joyo ene potAnI pAmaratA samajAyA vinA rahe nahi). ane tyAre ene potAnuM hInapaNuM bhAsyA vinA rahe nahi. eTale nahi oLakhAvAmAM sauthI moTuM je pratibaMdhaka kAraNa che e potAnA kSayopazamanuM jANapaNAnuM ahaMpaNuM che. e jJAnIno puruSArtha joIne ogaLI jAya che. koI pracaMDa puruSArthathI, koI pracaMDa puruSArthanA parAkrama vinA, rAga-dveSanA nimitto prApta hovA chatAM sama pariNAme rahI zake che, e koI sAdhAraNa vAta nathI. eTale potAnuM dInapaNuM, potAnuM hInapaNuM ene spaSTa bhAse che. A paNa saMtulanano viSaya paNa jJAnInI dazAno che. game te paDakhethI mukhyatA game te vAtanI kare. A pratimAno Issue Ubho thAya. jinapratimAnI sthApanAno. .. bilakula arihaMta pratimAno niSedha koIpaNa bahAne, koIpaNa kA2Ne evuM koI jagatamAM ethI viziSTa athavA pradhAna kAraNa nathI ke jenA ADe eno niSedha karI zakAya. evI vizvamAM koI mahatvavALI cIja ja nathI. paramAtmAthI konI mahattA vizeSa che ? e jyAre vAta Ave to koIne ema lAge ke A to paradravyano Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 rAjahRdaya bhAga-13 Agraha rAkhe che. paradravya to rAganuM nimitta che. ema game te mukhyatAmAM vartatA hovA chatAM paNa potAnuM saMtulana gumAvyA vinA svarUpanI mukhyatAmAM ja jJAnI varte che. paryAyanuM dRSTAMta laIe, vedananI mukhyatAno viSaya, svasaMvedananI mukhyatAno viSaya Ave topaNa jJAnI svarUpanI mukhyatAmAM varte che. zraddhA-jJAnamAM jJAnanI vizeSatAno viSaya Ave topaNa e zraddhAnA viSayabhUta padArthanI mukhyatAmAM ja varte che. ema aneka paDakhethI. game te mukhya-gauNanA paDakhAM cAle topaNa jJAnI saMtulana gumAvatA nathI. e viSaya paNa sUkSma che. ane jyAre mumukSujIvanI najara paDe che tyAre ene samajAya che. tyAM sudhI e vAta paNa ene samajAtI nathI. ema e viSayanI ghaNI ghaNI vAto che. evA lakSaNo jyAre jovAmAM Ave che tyAre game te dravya-kSetra-kALa-bhAvamAM vartatA jJAnInuM jJAnIpaNuM oLakhAya che ane eka vakhata jo e oLakhAya gayuM to enuM phaLa nirvANapada che. evuM enuM mahat phaLa jANIne e viSayamAM oLakhANa thavA arthe mumukSune utkRSTa pAtratA keLavavI ghaTe che. e emAMthI sAra levAno che. pachI e lakSaNo zIkhavAnI jarUra nahi paDe. utkRSTa pAtratA jo pote keLavI haze to ene lakSaNo yAda rAkhavAnI jarUra nahi paDe, dhA2NA karavAnI jarUra nahi paDe, zIkhavAnI jarUra nahi paDe. kemake e puruSanuM AtmapaNuM. traNa bola lIdhA che. AtmapaNuM, muktapaNuM ane paritoSapaNuM, je svarUpasukhane laIne anAkULa sukhanuM tRptapaNuM hoya che evuM piratoSapaNuM e oLakhI zakAya che, samajI zakAya che. eTale ene e zIkhaDAvavAnI, bhaNavAnI e koI vAta rahetI nathI. chello Paragraph laIe. sarva prakAre jene parigrahAdi saMyoga pratye udAsInapaNuM varte che,...' juo ! kevA jJAnI hoya che ? sarva prakAre jene parigrahAdi saMyoga pratye udAsInapaNuM varte che,...' saMyogamAM vacce che, saMyoganI vacce che tyAre, hoM ! tyAgI thayA che tyAre nahi. arthAt ahaMmamatvapaNuM tathArUpa saMyogo viSe jene thatuM nathI...' potApaNuM thatuM nathI. dehAdi saMyogamAM potApaNuM thatuM nathI. evuM ahaMpaNuM, mamapaNuM, potApaNuM koI saMyogo viSe jene thatuM nathI. athavA parikSINa thaI gayuM che;..' ema samajo. e uparAMta "anaMtAnubaMdhI' prakRtithI rahita...' caturtha guNasthAne AvatA anaMtAnubaMdhI prakRtino udaya raheto nathI. "anaMtAnubaMdhI" prakRtithI rahita.... bhAvamAM paNa anaMtAnubaMdhIno kaSAya nathI. eno artha ema che. udaya nathI eTale ahIMyAM kaSAya paNa nathI. e prakRtithI rahita mAtra prArabdhodayathI vyavahAra vartato Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-687. 467 hoya.......... mAtra prArabdhanA udayanA kAraNe e karmakRta che, saMyoga che e karmakRta che. jJAnI to viSayonA upabhoga kALe aprayatnadazAthI varte che. e lakSaNa kAle lIdhuM hatuM. aprayatnadazA hoya che. bIjA jIvone prayatnadazA hoya che. kema ? ke ene emAMthI sukha levuM che. jene bhrAMtie karIne sukha bhAsyuM che ene sukha levAno prayatna che. jJAnIe e sukhathI rahita padArtha joyo che, sukha aMtaramAM joyuM che. paripUrNa pAchuM. pUrepUro bhaMDAra. eTale udaya kALe paNa e aprayatnadazAthI varte che. prayatnadazAthI vartatA nathI. kemake sukha che nahi. dekhAtuM nathI to levAno prayatna kyAMthI thAya? evA prArabdhodayathI vyavahAra vartato hoya, te vyavahAra sAmAnya..." ahIM to emane prazna uThAvavo che pAcho. 'te vyavahAra sAmAnya dazAnA mumukSune saMdehano hetu thaI tene upakArabhUta thavAmAM nirodharUpa thato hoya.." aTakAvato hoya. sAmAnya mumukSu hoya ene to hajI bAhyadRSTi che. ane jJAnIno Avo parigraha saMyogAdi vyavahAramAM UbhelA joIne ene to upakAra na thAya. eTale oLakhe to upakAra thAya. na oLakhe to kyAMthI upakAra thAya ? eTale upakAra thavAmAM ene viruddha nimitta paDatuM hoya to. A to pote keTalo vicAra kare che. eTalo badho vicAra kare che, pote pravRttimAM ane vyavahAramAM UbhA che eTale ke utkRSTa dazAvALa to pArakhI le. ThIka che, e to bahu kAMThe AvI gayelo jIva che eTale tarI jaze. paNa bIjA jIvonuM zuM ? sAmAnya pAtronuM zuM ? ene to amArI A pravRtti avazya upakAra thavAmAM ADI Avaze. nirodha thaze eTale upakAra thavAmAM ADI Avaze. e evuM icchatA nathI. koIpaNa jIvane nukasAna thAya ane te potAnA nimitte nukasAna thAya evuM icchatA nathI. e vAta lIdhI hatI ne ? paramakAruNyavRtti. kAle e vAta lIdhI hatI. jJAnI puruSane enA vyavahArika bhAvomAM paramakAruNyavRtti varte che. A jagatanA sarva jIvo anavakAzapaNe eTale jarAya moDuM thayA vinA, koI samayano avakAza rahyA vinA eTale atyAre ja, badhA ja Atmika sukhane pAmo, A mArgane pAmo, zreyanA mArgane pAmo, kalyANanA mArgane pAmo. evI paramakAruNyavRtti sarva jIvo pratye ekasarakhI varte che. koI jIva pratye nyUnAdhika vRtti nathI ke A mane anukULa vartato nathI, A mane anukULa varte che e prakAra jJAnIne na hoya. ene evI dRSTi nathI. joke iSTa-aniSTapaNuM, anukULatA-pratikULatAnI najara ja enI khalAsa thaI che. paNa enA bhAvo joIne bAhya daSTie koIne ema lAge ke A anukULa che, A Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 rAjahRdaya bhAga-13 pratikULa che, topaNa paramakAruNyavRttimAM ene jagyA nathI. e vAtanI jagyA nathI. bhavi-abhaginI jagyA nathI, bIjI kayAMthI jagyA hoya ? evI paramakAruNyavRtti varte che. eTale enuM ahIMyAM cihna che. enuM ahIMyAM lakSaNa AvyuM. juo! sAmAnya dazAnA mumukSane..." utkRSTa dazAnA mumukSunI vAta have huM nathI karato. sAmAnya mumukSune mAro vyavahAra saMdehano hetu thAya to ene oLakhANa na thAya ane upakAra thavAmAM e zuM thAya ? mAruM kAraNa che. enuM kAraNa gauNa karyuM. ene mumukSunI sAmAnyatA nathI ane utkRSTatA kema na AvI ema na lIdhuM. e haju sAmAnyadazAmAM Avyo che, sAmAnya pAtratAmAM Avyo che topaNa enuM hita thAya ema mAre vicAravuM joIe. utkRSTa to pAtra thaze te dioLakhaze. mAre zuM ? ema nathI vicAratA. ene paNa upakAramAM nirodharUpa thatuM hoya evuM to e jJAnIpuruSa dekhe che. ane te arthe paNa parigraha saMyogAdi prArabdhodaya vyavahAranI parikSINatA icche che. AvuM koIne UlaTuM nimitta thAya. evuM na thAya teTalA khAtara paNa Avo parigrahAdino prakAra mane hovo ghaTe nahi. mumukSu -. , pUjya bhAIzrI - e paNa eka kAraNa che. e paNa dRSTikoNa che ke sAmAnya mumukSane oLakhANa thatI nathI ane A pUrvakarmano yoga che. amAre na to lobhanuM nidAna che, na to viSayAdinI anukULatAnuM kAraNa che. eka parecchAthI rahIe chIe. kAla to kevI AvI vAta ! keTalI vedanA che ! mumukSu - devuM devAnI. pUjya bhAIzrI :- deva devA mATe rahyA che paNa vedanA thAya che. kSaNe kSaNe e vedanA thAya che. kemake vyavahAra bhajavo gamato nathI ane tajavo banato nathI. bhajavo ane tajavo. pote kavi che ne ! eTale badhA zabdo evA ja Ave che. bhajavo gamato nathI ane tajavo banato nathI. ema ke tajavo che paNa tajI zakAto nathI. evo prakAra prArabdhanA udayano che. to kSaNe kSaNe gaMbhIra vedanA thAya che. mumukSu - bahArathI jonArane kyAM dekhAya ? pUjya bhAIzrI - kyAMthI dekhAya? e patrAMka) 583 che e. kAle carcAmAM cAlyuM ne ?458 pAne che. eka AtmapariNati sivAyanA bIjA je viSayo tene viSe citta avyavasthitapaNe varte che; ane tevuM avyavasthitapaNuM lokavyavahArathI pratikULa hovAthI lokavyavahAra bhajavo gamato nathI, ane tajavo banato nathI; e vedanA ghaNuM karIne divasanA AkhA bhAgamAM vecavAmAM AvyA kare che. lagabhaga Akho Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-687 469 divasa vedAya che. khAvAne viSe, pIvAne viSe, bolavAne viSe, zayanane viSe, lakhavAne viSe ke bIjA vyAvahArika kAryone viSe jevA joIe tevA bhAnathI pravatatuM nathI, ane te prasaMgo rahyA che. emAM bhAna rahetuM nathI paNa prasaMgo to pUrvakarmane laIne UbhA rahyA che. "AtmapariNatine svataMtra pragaTapaNe anusaravAmAM..." eTale vikAsa thavAmAM vacce ADakhIlI e rUpa vipatti AvyA kare che, ane te viSenuM kSaNe kSaNe dukha rahyA kare che.' acalita AtmarUpe rahevAnI sthitimAM ja cittecchA rahe che. A nigraMtha bhAvanA che. acalita AtmasvarUpe rahI javuM. "ane upara jaNAvyA prasaMgonI Apattine lIdhe." eTale vacamAM vikSepa paDato hoya ene. "keTaloka te sthitino viyoga rahyA kare cheeTale amane nigraMthadazA Avaze to kharI ja. paNa keTaloka atyAre je viyoga che. keTaloka eTale atyAre je viyoga rahyA kare che. bAkI bhaviSyamAM to emAM AvavAnA ja chIe. "ane te viyoga mAtra parecchAthI rahyo che, svecchAnA kAraNathI rahyo nathI; e eka gaMbhIra vedanA kSaNe kSaNe thayA kare che." juo ! traNa vakhata vedanAnI vAta karI che traNa Paragraph lakhIne. eTale evI jyAM paristhiti aMdaranI paNa che vedanAnI ane bahAramAM bIjAne paNa nukasAnanuM kAraNa, sAmAnya mumukSune upakAra na thAya evI eka paristhiti nimittanaimittika saMbaMdha bhaje che. to pachI enA upara eka prazna che ke tema thatA sudhI. eTale ke prArabdha udaya baMdha thAya e pahelA. evo je saMyoga, vyavahAra, vepAra ane parigrahano je vyavahAra che e parikSINa thAya evuM thatAM sudhI. kevA prakArathI te puruSa." eTale jJAnI puruSa "vatya hoya, to te sAmAnya mumukSune upakAra thavAmAM hAni na thAya ?" "sobhAgabhAI pAse A prazna uThAvyo che. to pachI mAre kevI rIte vartavuM tame kAMIka kaho. tame je bhUmikAmAM UbhA cho emAM bIjA ghaNA sAmAnya pAtro (che). "sobhAgabhAI to utkRSTa pAtratAmAM UbhA hatA paNa bIjA mumukSuo je sAmAnya pAtratAmAM hatA e lokone oLakhANa paDe ane upakAra thavAmAM avarodha na thAya enA mATe mAre zuM pheraphAra karavo ? tame kaho. kevI rIte mAre vartavuM? to ene ema thavAmAM hAni na thAya. ApaNe A viSaya upara carcA cAlI tyAre evuM vicAryuM hatuM ke jyAre pUrvakarmakRta udayane dUra na karI zakAya evI paristhitimAM jJAnI UbhA che tyAre sAmAnya mumukSue e paristhitimAM enA samAgamamAM nahi javuM joIe. athavA pote na Ave e rIte ene sUcanA ApavI joIe. ane jyAre pote nivRttimAM hoya tyAre enA samAgamamAM Ave to vizeSa upakAranuM kAraNa thAya. kemake Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 rAjaya bhAga-13 sAmAnya mumukSune bAhyadRSTi UbhI hovAthI ane aMtaradRSTi khulI nahI hovAthI ene jJAnInuM jJAnIpaNuM oLakhAvAne badale ene UlaTAnuM kAMIka bIjI kalpanA, ulaTI-sulaTI kalpanA thaI jaze ke je kalpanAne laIne ene nukasAnanuM kA2Na thaze. avizvAsanuM, apratItanuM, azraddhAnuM kAraNa thaze ke AvA te kAMI zAnI hotA haze ? ema sAmAnya mumukSune upakAra thavAmAM hAni na thAya..' to kevA prakArathI te puruSa vartyA hoya ? ke evA prakArathI vartyA hoya ke nivRttiyogamAM ene samAgama Ape, pravRttiyogamAM samAgama na Ape. to ene upakAra thavAmAM hAni na thAya. A eka prazna che eno uttara tyAre ApaNe lagabhaga Avo vicAryo hato. mumukSu :- e pote to e rIte vartI rahyA che. -- - pUjya bhAIzrI :- e pote e rIte ja vartI rahyA che. pote e rIte ja varte che. game ene najIka AvavA detA nathI. eTale emane to pUro viveka che. emane kAMI ajANyA che ane pUche che evuM nathI ? e to mahAvicakSaNa che ane mahAviveka pragaTyo che pAcho. eTale kyAMya pote avivekathI varte che evuM nathI. paNa 'sobhAgabhAI'ne prazna uThAvIne A viSayanA UMDANamAM kheMcI jAya che. A badho viSaya kevI rIte vicAre che ? zuM vicAre che ? mumukSu :- jJAnIne kaI rIte oLakhavA ? pUjya bhAIzrI :- hA. badhAnA lakhANa lIdhelA che, be-traNa jaNAnA. barAbara che. ThIka ThIka carcAya gayo che. khyAlamAM che. ApaNe sArI rIte carcAI gayo che. ghaNA divasa e carcA cAlI che. e viSaya upara khUba carcA cAlI che. mahatvano viSaya che ne ! mumukSu :- traNa divasamAM ghaNo AvI gayo. pUjya bhAIzrI : :- hA. lagabhaga viSaya AvarI lIdho che. e carcAno viSaya lagabhaga ApaNe AvarI lIdho che. kAle be kalAka barAbara cAlyo, Aje paNa cAlIsa mIniTa jevo cAlyo. mumukSu :- ghaNI navI vAta AvI. pUjya bhAIzrI :- hA, koI koI vAta vicAramAM Ave. paNa enI aMdara eka vAta e che ke sobhAgabhAI'ne pote jANe che chatAM zuM karavA pUche che ? kAMI 'sobhAgabhAI'nI parIkSA ja levI che evuM nathI. emanA khyAlamAM che. paNa game evI vAtanA UMDANamAM vadhAre jAvuM hoya to jene jarUrata hoya te jAya. zodha koNa kare ? jarUratavALo. duniyAmAM jeTalI zodhakhoLa thaI che, ghAsatela pANI jevuM dekhAya che topaNa e baLe che ane dIvo thAya ane prakAza thAya e vAta pravAhImAMthI Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-687. 471 kayAre zodhANI ? ke aMdhArA vakhate prakAzanI jarUra paDI tyAre. ema jarUratamAMthI koIpaNa viSayanI zodhakhoLa thAya che. | mumukSu jarUratamAM Ubho che. tame A vAtane kevI rIte zodho cho ane kevI rIte vicAro cho? tame kAMI vadhAre UMDANamAM jaIne A vAta upara kAMI vicArI zako cho ? kemake pote uttara to kholyo nathI. pote vartI rahyA che bIjI vAta che. paNa pote e uttara kholyo nathI. paNa jarUriyAtavALA kevI rIte vicAre che ? mANasa kahene ke, bhAI ! mArI jarUrata che enI rajuAta A che. ane e rajuAta jevI hoya evI sAmAvALAne na hoya. keTalIka vAra paramAgamomAM AcAryanI TIkA karatA jJAnIpuruSa enA bhAvArthane kema vadhAre khole che ? kemake e bhUmikAmAM ene e vadhAre e vAta Uge che. kemake enI mArganI zodhamAM UbhA che. AcAryadeva ke munirAja to dhorImArgamAM varte che. eka sekanDamAM to caitanyagoLo) chUTo paDIne aMdara vayA jAya che. have ene kyAM lAMbI paMcAta karavAnI jarUra che ? je nIce vikalpamAM UbhA che ene to vikalpa cAlavAnA che. e vikalpanI aMdara e keTalA UMDA jAya che ? vicAratA vicAratA keTalA UMDA jAya che ? e viSaya nIkaLI paDe che. mumukSune kokavAra nIkaLI paDe potAnI jarUratanA kAraNe. ke to pachI Ane ? Anu zuM ? utkRSTa mumukSu to cAlo oLakhI leze paNa have sAmAnya mumukSunuM zuM? sAmAnya mumukSu AvA jJAnIne kevI rIte oLakhe ? ane anaMta kALamAM anaMta vAra jJAnI maLyA chatAM nathI oLakhANa thaI enuM kAraNa A che. sAmAnya pAtratA to jIvane AvI che, vizeSa pAtratA nathI AvI. sAmAnya pAtratA AvI jAya. rasto na maLe ane pAcho pAcho vaLI jAya. vaLI pAcho saMsArI thaI jAya barAbarano. mumukSu - aMtaradazAthI. aMtaralakSa karyuM. pUjya bhAIzrI :- hA. Aje e vAta navI AvI. aMtara meLavaNIthI anusaMdhAna kare che ke mArga Ama che, ema kahe che. ane e vakhate mArganI pratIta paNa Ave che. eTale e paNa ene jJAnI thavAnuM kAraNa che athavA nirvANapadanuM kAraNa eTalA mATe lIdhuM che. kemake ene saMskAra paDavAnA, ene jJAnadazA AvavAnI ane nirvANapada sudhI e pahoMcavAno, pahoMcavAno ne pahoMcavAno. eTalA mATe e vAta lIdhI che ke e eka mahatvano prasaMga che mumukSu mATe ke je kSaNe e jJAnIpuruSane oLakhe che. e paNa eka evI koI dhanya paLa che ke jyAM enuM nirvANapada surakSita thAya che, ArakSita thaI jAya che ! patra vizeSa saMkSepamAM lakhavAnuM thayuM che, paNa te pratye tame tathA zrI acaLa Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 rAjahRdaya bhAga-13 vizeSa manana karazo.' A patra tame khAlI prazna pUchyA che ema nahi (vAMcI jatA), jarAka manana karazo ane A viSayanA UMDANamAM jAjo. jema AgaLa paNa sUcanA ApI ke patro mokalyA hoya topaNa e sthira cittathI gaMbhI2 upayoge vicArajo. athavA to yathArthapaNe enuM avagAhana karavAthI kSayopazamanI vizeSa zuddhi thaI zakavA yogya che. (patrAMka) 686mAM 'sukhalAla chaganalAla'ne e lakhyuM che ke te patro vAMcavA-vicAravAnA paricayathI kSayopazamanI eTale matinI vizuddhi thAze. tamArI mati nirmaLa thaI jaze. A eka jJAnIpuruSonA vacanono atizaya che ke jo e AtmalakSe, AtmahitanA lakSe avagAhana karavAmAM Ave to avazya matinirmaLatA, matinI nirmaLatA thAya che. e kSayopazamanI zuddhi kaho, vizeSa zuddhi kaho ke mati nirmaLa thAya ema kaho, e avazya bane ja che. ane e upakAra eTalA mATe jJAnIpuruSono upakAra gaNavAmAM Ave che. kemake vacana nimitta paDe che ne ? mATe upakArI kIdhA. ? jemake 'sogAnIjI' cAlyA gayA. koI mumukSuone, ghaNA aneka mumukSuone e dRSTie paricaya thayo nahi. kemake oLakhe kayAMthI ? samAgamamAM AvyA paNa ochA. oLakhe to koNa ? e savAla che. paNa emanA vacano rahI gayA te upakArabhUta thaI zake che. jo ene AtmalakSe avagAhana karavAmAM Ave to e matinI nirmaLatAnuM kAraNa thAya che. eTalA mATe emane upakArI paNa gaNavAmAM Ave che. bhale pratyakSa upakAra na thayo hoya topaNa e upakArI che ema jovAmAM Ave che. ahIM sudhI rAkhIe.... paramatattva ane svAnubhUti manAtIta ane vacanAtIta hovAthI, vacana agocara che, bahu ja alpa mAtrAmAM tenuM kathana Ave che. paraMtu te dharmAtmA jJAnIpuruSanA jJAnagocara che. tethI bhale te viSayamAM pUruM na kahevAya, topaNa kahetAM kahetAM jJAnInuM pariNamana pradarzita thaI jAya che, te AtmabhAvonuM darzana che ane e ja jJAnInuM darzana che, je bhASAthI pAra che. bhASAthI paNa adhika rahasya temanI ceSTAmAM pradarzita thAya che. jJAnInA pratyakSa yoganI A apUrva ghaTanA apUrva lAbhanuM kAraNa che. (anubhava saMjIvanI-1564) Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 473 30%0 ' ' vItarAga sasAhitya prasAraka TrasTa upalabdha prakAzana (gujarAtI) graMthanuM nAma temaja vivaraNa mUlya 01 adhyAtmikapatra pUjya zrI nihAlacaMdrajI sogAnIjInA patro) 02-00 02 adhyAtma saMdeza pUjya gurudevazrInA vividha pravacano) anupalabdha 03 Atmayoga (zrImada rAjacaMdra patrAMka-596,491,609para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 20-00 04 anubhava saMjIvanI pUjya bhAIzrI dvArA likhita vacanAmRttonuM saMkalana) 15-20 05 adhyAtma sudhA (bhAga-1)bahenazrInA vacanAmRta graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMgapravacano 30-00 06 adhyAtma sudhA (bhAga-2)bahenazrInA vacanAmRta graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMgapravacano 07 adhyAtma sudhA (bhAga-3)bahenazrInA vacanAmRta graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMga pravacano 30-00 08 adhyAtma parAga 09 bIju kAMI zodhamA (pratyakSa satpaSaviSayaka vacanAmRttonuM saMkalana) 10 bRhadadravyasaMgrahapravacana (bhAga-1) (kAvyasaMgrahagraMtha upara pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInA saLaMgapravacano 11 bRhadadravyasaMgrahapravacana (bhAga-2)(dravyasaMgrahagraMtha upara pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInA saLaMga pravacano) 12 bhagavAna AtmA (draSTiviSayaka vacanAmRttonuM saMkalana) 13 dvAdaza anuprekSA (zrImadda bhagavat kuMdakuMdAcAryadeva viracita 02-00 14 dravyadRSTiprakAza (bhAga-3) pUjya zrI nihAlacaMdajI sogAnI tattvacarcA) 04-0 15 dasa lakSaNa dharma uttama kSamAdi dasa dharmo para pUjya gurudevazrInAM pravacano) 06- 16 dhanya ArAdhanA (zrImada rAjacaMdrajInI aMtaraMga adhyAtma dazA upara pUjya bhAIzrI zazIbhAI dvArA vivecana) 100 17 dizA bodha (zrImad rAjacaMdrajI patrAMka-166,449 ane 572 parapUjya bhAIzrI zazIbhAI dvArA pravacano) 10-00 18 guruguNa saMbhAraNA pUjya bahenazrInA zrImukhethI spharita gurubhakti) 05-0 19 gurugirA gaurava pUjya saugAnIjInI aMgata dazA upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano 200 20 gurugirA gaurava (bhAga-1) (dravyadRSTiprakAza graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA patro para saLaMga pravacano) 20 21 gurugirA gaurava (bhAga-2) dravyadRSTi prakAza graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA patro para saLaMga pravacano) 20 22 jiNasAsaNa savaM (jJAnI puruSa viSayaka vacanAmRttonuM saMkalana) 08-0 ' ' ' Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 23 kuTuMbapratibaMdha (zrImada rAjacaMdra patrAMka-103, 332, 510, para8, 537 tathA 374para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 25-00 24 kahAna ratna saritA (bhAga-1) paramAgamasAramAMthI cUMTelA keTalAka vacanAmRtto upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInAM pravacano) 25-0 25 kahAna ratna saritA (bhAga-2) paramAgamasAramAMthI kramabaddha paryAya viSayaka cUMTelA keTalAka vacanAmRtto upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInAM pravacano) 30-00 26 kArtikeyAnuprekSA pravacana (bhAga-1) kArtikeyAnuprekSA graMtha upara pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInA saLaMgapravacano 30-00 27 kArtikeyAnuprekSA pravacana (bhAga-2) kArtikeyAnuprekSA graMtha upara pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInA saLaMgapravacano 30-00 28 kyubaddhaparyAya ra9 mumukSatA ArohaNa krama (zrImada rAjacaMdrapatrAMka-254para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 15-20 30 nirbhatadarzananI keDIe le. pUjya bhAIzrI zazIbhAI) 1000 31 paramAtmAprakAza (zrImayogIndradevaviracita) 15-00 32 paramAgamasAra pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInA 1008vacanAmRtta) 11-25 33 pravacananavanIta (bhAga-1) pUjya gurudevazrInA khAsa pravacano) anupalabdha 34 pravacananavanIta (bhAga-2) pUjya gurudevazrInA khAsa pravacano) 25-00 35 pravacananavanIta (bhAga-3) pUjya gurudevazrInA 47naya upara khAsa pravacano) 3pa-00 36 pravacananavanIta (bhAga- pUjya gurudevazrInA 47naya zaktio upara khAsa pravacano) 7pa-cha 37 pravacana prasAda (bhAga-1) paMcAstikAyasaMgraha para pUjya gurudevazrInA pravacano) . 65-00 38 pravacana prasAda (bhAga-2)paMcAstikAyasaMgraha para pUjya gurudevazrInA pravacano) 39 prayojana siddhi le. pUjyabhAIzrI zazIbhAI) 03-00 40 patha prakAza mArgadarzana viSayaka vacanAmRttonuM saMkalana) 06-00 41 paribhramaNanA pratyAkhyAna (zrImada rAjacaMdrapatraka-15, 128 tathA 264 para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 290 4ra pravacana sudhA (bhAga-1)pravacanasAra zAstranA saLaMga pravacano 40-00 43 pravacana sudhA (bhAga-2)pravacanasAra zAstranA saLaMga pravacano 85-00 44 pravacana sudhA (bhAga-3)pravacanasAra zAstranA saLaMga pravacano 300 45 pravacana sudhA (bhAga-4)pravacanasAra zAstranA saLaMgapravacano 4-00 46 pravacana sudhA (bhAga-5)pravacanasAra zAstranA saLaMgapravacano 3-00 e (bhAga-6)pravacanasAra zAstranA saLaMga pravacano 30-00 48 pravacana sudhA (bhAga-7) pravacanasAra zAstranA saLaMga pravacano 200 49 pravacana sudhA (bhAga-8)pravacanasAra zAstranA saLaMgapravacano 20-00 50 pravacana sudhA (bhAga-8)pravacanasAra zAstranA saLaMgapravacano 51 pravacana sudhA (bhAga-1)pravacanasAra zAstranA saLaMgapravacano 200 para pravacana sudhA (bhAga-11)pravacanasAra zAstranA saLaMgapravacano 2000 47 pravacana. vA.(bhAga-1) 2%0 Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 pravacanasAra 54 pracAstikAya saMgraha 55. padmanaMdIpaMcavizatI samayasA2 paramAgama upara thayelAM pravacano) 66 suvidhidarzana (pUjya bhAIzrI dvArA likhita suvidhi lekha upara temanAM pravacana) 67 svarUpabhAvanA (zrImada rAjacaMdra patrAMka-913, 710ane 83352 pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 68 samaktinuM bIja (zrImada rAjacaMdra graMthamAMthI satpuruSanI oLakhANa viSayaka patrAMka upa2 pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 69 tattvAnuzIlana (pUjya bhAIzrI dvArA likhita vividha lekha) 70 vidhi vijJAna (vidhi viSayaka vacanAmRttonuM saMkalana) 56 puruSArtha siddhi upAya anupalabdha 57 rAja hRdaya (bhAga-1) (zrImada rAjacaMdra graMtha para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMga pravacano) 20-00 58 rAja hRdaya (bhAga-2) (zrImada rAjacaMdra graMtha 52 pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMga pravacano) 20-00 59 rAja hradaya (bhAga-3) (zrImada rAjacaMdra graMtha 52 pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMgapravacano) 20-00 60 rAjahRdaya (bhAga-4) ('zrImad rAjacaMdra' graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMgapravacano)2000 61 samyajJAnadIpikA (le. zrI dharmadAsajI kSullaka) 6 2 jJAnAmRtta (zrImada rAjacaMdra graMthamAMthI cUMTelA vacanAmRtto) 63 samyagdarzananA nivAsanA sarvotkRSTanivAsabhUta cha padano patra (zrImad rAjacaMdra patrAMka-49352 pUjya bhAIzrI zazIbhAInApravacano) 64 siddhapadano sarvazreSTha upAya (zrImada rAjacaMdra patrAMka-147, 194, 200, 511, 560 tathA 81952 pUjya bhAIzrI zazIbhAInApravacano) 6 5 samayasAra dohana pUjya gurudevazrI kAnajI svAmInA nAIrobImAM 71 vacanAmRtta rahasya pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInA nAIrobImAM bahenazrInA vacanAmRtta para thayelAM pravacano) 72 vacanAmRttapravacana (bhAga-1) 73 vacanAmRttapravacana (bhAga-2) 74 vacanAmRttapravacana (bhAga-3) 75 vacanAmRttapravacana (bhAga-4) 76 yogasAra 77 dhanyaArAdhaka 78 adhyAtma sudhA (bhAga-4) 'bahenazrInAM vacanAmRta' graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMga pravacano 79 adhyAtma sudhA (bhAga-5) 'bahenazrInAM vacanAmRta' graMtha upa2 pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMga pravacano 475 80 cha DhALApravacana (bhAga-1) anupalabdha anupalabdha 15-00 06-00 20-00 25-00 35-00 25-00 25-00 30-00 07-00 25-00 anupalabdha 30.00 30,00 20-00 Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476 81 chadAmA pravayana (bhAga-2) 20-00 82 cha dAnA pravayana (bhAga-3) 20-00 20.00 83 muktino mArga (sattA svarUpa graMtha 52 pUjya gurudevazrInA pravacana) 84 24hRdhya (bhAga-4) ('zrIbhaddarAbhyaMdra' graMtha upara pUbhya lAIzrI zazIlAInA samaMga pravayano) 20.00 85 rASTrahRdhya (bhAga-6) ('zrIbha6 rAbhyaMdra' graMtha upara yUbhya lAIzrI zazIlAI nA samaMga pravayano) 20.00 86 rA4hRdhya (bhAga-7) ('zrIbha6 rAbhyaMdra' graMtha upara yUthya lAI zrI zazIlAnA samaMga pravayano) 20.00 87 rA466ya (bhAga-8) ('zrIbha6 rAbhyaMdra' graMtha upara yUbhya lAI zrI zazIlAnA samaMga pravayano) 20.00 88 rA466ya (bhAga-8) ('zrIma6 rAbhyaMdra' graMtha upara pUbhya lAI zrI zazIlAInA samaMga pravayano) 20.00 88 rA466ya (bhAga-10) ('zrIbha6 rAbhyaMdra' graMtha upara yUthya lAI zrI zazIlAnA samaMga pravayano) 20.00 89 rA466ya (bhAga-11) ('zrIbha6 rAbhyaMdra' graMtha upara yUbhya lAI zrI zazIlAnA samaMga pravayanI) 20.00 89 rA4hRdhya (bhAga-13) ('zrIma6rAbhyaMdra' graMtha upara yUbhya lAI zrI zazIlAnA samaMga avayano) 20.00 80 rA4hRdhya (bhAga-13) ('zrIbha6 rAbhyaMdra' graMtha upara pUbhya lAI zrI zazIlAnA samaMga pravacano) 20.00 91 adhyAtma sudhA (bhAga-6) 'bahenazrInAM vacanAmRta' graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMga pravacano zrI vItarAga satsAhitya prasAraka TrasTa - upalabdha prakAzana (hindI) graMtha kA nAma evaM vivaraNa 01 anubhava prakAza (le. dIpacaMdajI kAsalIvAla) 02 Atmayoga ( zrImad rAjacaMda patrAMka- 469, 491, 609 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 03 anubhava saMjIvanI (pUjya bhAI zrI zazIbhAI dvArA likhe gaye vacanAmRttoMkA saMkalana) 04 Atmasiddhi zAstra para pravacana ( pUjya gurudeva zrI dvArA ) 05 Atma avalokana 06 bRhada dravyasaMgraha 07 dravyadRSTiprakAza (tInoM bhAga- pUjya zrI nihAlacaMdajI sogAnIjIke patra evaM tatvacarcA) 08 dUsarA kucha na khoja (pratyakSa satpuruSa viSayaka vacanAmRtoM kA saMkalana) 09 daMsaNamUlo dhammA (samyaktva mahimA viSayaka AgamoMke AdhAra ) 10 dhanya ArAdhanA (zrImada rAjacaMdrajIkI aMtaraMga adhyAtma dazA para raoN pUjya bhAI zrI zazIbhAI dvArA vivecana ) 11 dizA bodha ( zrImada rAjacaMdra patrAMka- 166, 449, 572 para pUjya bhAI zrI zazIbhAIke pravacana) 12 dhanya puruSArthI 13 dhanya avatAra 14 guru guNa saMbhAraNA ( pUjya bahina zrI caMpAbahina dvArA guru bhakti) 20.00 mUlya 20-00 150-00 50-00 anupalabdha 30-00 06-00 06-00 25-00 15-00 a Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 477 15 guru girA gaurava 16 jiNasAsaNaM savvaM (jJAnIpuruSa viSayaka vacanAmRtoMkA saMkalana) 08-00 17 kuTumba pratibaMdha (zrImad rAjacaMdra patrAMka-103,332,510, 528,537 evaM 374 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 25-00 18 kahAna ratna saritA (paramAgamasArake vibhinna vacanAmRtoM para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 30-00 19 mUlameM bhUla (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke vividha pravacana) 08-00 20 mumukSutA ArohaNa krama (zrImada rAjacaMdra patrAMka-254 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 21 muktikA mArga (sattA svarUpa grantha para pUjya gurudevazrIke pravacana) 10-00 22 nibhrAMta darzanakI pagaDaMDI (le. pUjya bhAIzrI zazIbhAI) 10-00 23 paramAgamasAra (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke 1008 vacanAmRtta) 24 prayojana siddhi (le. pUjya bhAIzrI zazIbhAI) 04-00 25 paribhramaNake pratyAkhyAna (zrImada rAjacaMdra patrAMka-195, 128, 264 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 20-00 26 pravacana navanIta (bhAga-1)(pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke khAsa pravacana) 20-00 27 pravacana navanIta (bhAga-2)(pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke khAsa pravacana) 20-00 28 pravacana navanIta (bhAga-3) (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke 47 naya ke khAsa pravacana) 20-00 29 pravacana navanIta (bhAga-4) (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke 47 zakti ke khAsa pravacana) 20-00 30 pravacana sudhA (bhAga-1)(pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke pravacanasAra paramAgama para dhArAvAhI pravacana) 20-00 31 pravacana sudhA (bhAga-2)(pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke pravacanasAra paramAgama para dhArAvAhI pravacana) 20-00 32 patha prakAza 20.00 33 pravacanasAra anupalabdha 34 praMcAstikAya saMgraha anupalabdha 35 samyakjJAnadIpikA (le. zrI dharmadAsajI kSullaka) 15-00 36 jJAnAmRtta (zrImad rAjacaMdra graMthameM se cayana kiye gaye vacanAmRtta) 37 samyagdarzanake sarvottakRSTa nivAsabhUta cha padoMkA amRta patra (zrImada rAdacaMdra patrAMka-493 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 18-00 38 siddhipakA sarvazreSTha upAya (zrImad rAjacaMdra graMthameM se patrAMka-147,194, 200,511,560 evaM 819 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 25-00 39 suvidhi darzana (suvidhi lekha para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 40-00 40 samayasAra nATaka anupalabdha 41 samayasAra kalaza TIkA anupalabdha 42 samayasAra anupalabdha Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 478 20.00 43 smaraNa saMcikA 44 svarUpa bhAvanA (zrImad rAjacaMdra patrAMka-913, 710 evaM 833 para pUjya bhAIzrI zazIbhAI ke pravacana) 45 tattvAnuzIlana (bhAga-1,2,3) (le. pUjya bhAIzrI zazIbhAI) 46 tatthya 47 vidhi vijJAna (vidhi viSayaka vacanAmRttoMkA saMkalana) 48 vacanAmRtta rahasya (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke nAIraubImeM hue pravacana 49 bhagavAna AtmA 50 jina pratimA jina sArakhI 51. chaH DhAlA pravacana (bhAga-1) 52. chaH DhAlA pravacana (bhAga-2) 53. chaH DhAlA pravacana (bhAga-3) 54. pravacanasudhA (bhAga-6) 20-00 20-00 anupalabdha 10-00 20-00 20.00 20.00 20.00 20.00 20.00 30.00 1500 4200 1000 2500 3000 2000 2100 4100 vItarAga sat sAhitya prasAraka TrasTameM se prakAzita huI pustakoMkI prata saMkhyA 01 pravacanasAra (gujarAtI) 02 pravacanasAra (hindI) 03 paMcAstikAyasaMgraha (gujarAtI) 04 paMcAstikAya saMgraha (hindI) 05 samayasAra nATaka (hindI) 06 aSTapAhuDa (hindI) 07 anubhava prakAza 08 paramAtmaprakAza 09 samayasAra kalaza TIkA (hindI) 10 Atmaavalokana 11 samAdhitaMtra (gujarAtI) 12 bRhada dravyasaMgraha (hindI) 13 muktikA mArga (sattA svarUpa grantha para pravacana) (gujarAtI) 14 yogasAra 15 adhyAtmasaMdeza 16 padmanaMdIpaMcaviMzatI 17 samayasAra 18 samayasAra (hindI) 19 adhyAtmika patro (pUjya nihAlacaMdrajI sogAnI dvArA likhita) 2000 2000 2000 3000 1000 2000 2000 3000 3100 2500 3000 Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 dravyadRSTi prakAza (gujarAtI) 21 dravyadRSTi prakAza (hindI) 22 puruSArthasiddiupAya (gujarAtI) 23 kramabaddhaparyAya (gujarAtI) 24 adhyAtmaparAga (gujarAtI) 25 dhanya avatAra (gujarAtI) 26 dhanya avatAra (hindI) 27 paramAmagasAra (gujarAtI) 28 paramAgamasarA (hindI) 29 vacanAmRta pravacana bhAga - 1-2-3-4 30 anubhava prakAza (hindI) 31 nibhRta darzananI keDIe (gujarAtI) 32 nibhRta darzanakI pagaDaMDI (hindI) 33 guruguNa saMbhAraNA (gujarAtI) 34 guruguNa saMbhAraNA (hindI) 35 jiNa sAsaNaM savvaM (gujarAtI) 36 jiNa sAsaNaM savvaM (hindI) 37 dvAdaza anuprekSA (gujarAtI) 38 dasa lakSaNa dharma (gujarAtI) 39 dhanya ArAdhanA (gujarAtI) 40 dhanya ArAdhanA (hindI) 41 pravacana navanIta bhAga - 1-4 (gujarAtI) 42 pravacana prasAda bhAga-1-2 43 patha prakAza (gujarAtI) 44 patha prakAza (hindI) 45 prayojana siddhi (gujarAtI) 46 prayojana siddhi (hindI) 47 vidhi vijJAna (gujarAtI) 48 vidhi vijJAna (hindI) 49 bhagavAna AtmA (gujarAta) 50 bhagavAna AtmA (hindI) 51 samyakjJAnadIpikA (gujarAtI) 52 samyakjJAnadIpikA (hindI) 53 tattvAnuzIlana (gujarAtI) 54 tattvAnuzIlana (hindI) 55 bIjuM kAMI zodha mA (gujarAtI) 10,000 7600 6100 8000 3000 3700 8000 5000 4400 5000 2000 5000 7500 3000 7500 2000 2000 2000 2000 1000 1500 5850 2300 2000 500 3500 2500 2000 2000 2000 1500 1000 1500 4000 2000 4000 479 Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480 56 dUsarA kucha na khoja (hindI) 57 mumukSutA ArohaNa krama (gujarAtI) 58 mumukSutA ArohaNa krama (hindI) 59 amRta patra (gujarAtI) 60 amRta patra (hindI) 61 paribhramaNanA pratyAkhyAna (gujarAtI) 62 paribhramaNake pratyAkhyAna (hindI) 63 Atmayoga (gujarAtI) 64 Atmayoga (hindI) 65 anubhava saMjIvanI (gujarAtI) 66 anubhava saMjIvanI (hindI) 67 jJAnAmRta (gujarAtI) 68 jJAnAmRta (hindI) 69 vacanAmRta rahasya (gujarAtI) 70 vacanAmRta rahasya (hindI) 71 dizA bodha ( hindI - gujarAtI) 72 kahAna ratna saritA (bhAga - 1 ) 73 kahAna ratna saritA (bhAga - 2) 74 kuTumba pratibaMdha (gujarAtI) 75 kuTumba pratibaMdha (hindI) 76 siddhapada kA sarvazreSTha upAya (gujarAtI) 77 siddhapada kA sarvazreSTha upAya (hindI) 78 guru girA gaurava ( hindI - gujarAtI ) 79 samayasAra dohana (gujarAtI) 80 samakitanuM bIja (gujarAtI) 81 svarUpabhAvanA (gujarAtI) 82 svarUpabhAvanA (hindI) 83 suvidhi darzana (gujarAtI) 84 suvidhidarzana (hindI) 85 Atmasiddhi zAstra para pravacana 86 pravacana sudhA (bhAga-1) (gujarAtI) 87 pravacana sudhA (bhAga - 2) (gujarAtI) 88 pravacana sudhA (bhAga-3) (gujarAtI) 89 pravacana sudhA (bhAga-4) (gujarAtI) 90 pravacana sudhA ( bhAga-5) (gujarAtI) 91 pravacana sudhA (bhAga-6 ) (gujarAtI) 2000 2500 3500 2000 2500 1500 4000 1500 3000 1000 1000 3500 1500 1000 1000 3500 1000 1000 1500 2500 1500 2000 3500 750 1000 1000 1000 1000 1900 1250 1400 750 1000 1000 1000 1000 Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 pravacana sudhA (bhAga-7) (gujarAtI) 93 pravacana sudhA (bhAga-8) (gujarAtI) 94 pravacana sudhA (bhAga-9) (gujarAtI) 95 pravacana sudhA ( bhAga - 10) (gujarAtI) 96 pravacana sudhA (bhAga-11) (gujarAtI) 97 kArtikeyAnuprekSA pravacana bhAga - 1 (gujarAtI) 98 kArtikeyAnuprekSA pravacana bhAga - 2 (gujarAtI) 99 dravyasaMgraha pravacana (bhAga - 1) (gujarAtI) 100 dravyasaMgraha pravacana (bhAga-2) (gujarAtI) 101 rAja hRdaya (bhAga-1) (gujarAtI) 102 rAja hRdaya (bhAga-2) (gujarAtI) 103 rAja hRdaya (bhAga-3) (gujarAtI) 104 adhyAtmasudhA (bhAga-1) (gujarAtI) 105 adhyAtmasudhA (bhAga-2) (gujarAtI) 106 adhyAtma sudhA (bhAga-3) (gujarAtI) 107 adhyAtma sudhA (bhAga-4) (gujarAtI) 108 adhyAtma sudhA (bhAga-5) (gujarAtI) 109 guru girA gaurava (bhAga-1) (gujarAtI) (dhArAvAhI pravacana) 110 guru girA gaurava (bhAga-2) (gujarAtI) (dhArAvAhI pravacana) 111 muktino mArga (gujarAtI) 112 pravacana navanIta ( bhAga - 1 ) (hindI) 113 pravacana navanIta (bhAga-2) (hindI) 114 pravacana navanIta (bhAga-3) (hindI) 115 pravacana navanIta (bhAga-4) (hindI) 116 dhanya ArAdhaka (gujarAtI) 117 chaH DhAlA pravacana (gujarAtI) ( bhAga - 1 ) 118 chaH DhAlA pravacana (gujarAtI) (bhAga-2) 119 chaH DhAlA pravacana (gujarAtI) (bhAga-3) 120 jina pratimA jIni sArakhI 121 smaraNa saMcikA 12 saNa mUlo dhammo 123 pravacedhA (bhAga - 1 ) hindI ) 124 pravacana sudho paga-2) hindI ) hindI) 125 pravacana sudhA (bhAge126 pravacana sudhA (bhAga-4) ha 127 pravacana sudhA (bhAga - 5 ) hindI ) 750 750 750 750 750 1000 1000 1000 1000 . 1500 1500 750 1000 1000 1000 750 750 1000 750 1000 1000 1000 1000 1000 750 1000 1000 1000 500 1500 3500 1000 1000 1000 1000 1000 481 Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 482 128 pravacana sudhA (bhAga-6) (hindI) 127 dhanya puruSArthI (gujarAtI) 128 dhanya puruSArthI (hindI) 129 cha: DhAlA pravacana (hindI) (bhAga-1) 130 rAja hRdaya (bhAga-4) (gujarAtI) 131 rAja hRdaya (bhAga-5) (gujarAtI) 132 rAja hRdaya (bhAga-6) (gujarAtI) 133 rAja hRdaya (bhAga-7) (gujarAtI) 134 rAja hRdaya (bhAga-8) (gujarAtI) 135 rAja hRdaya (bhAga-9) (gujarAtI) 136 rAja hRdaya (bhAga-10) (gujarAtI) 137 rAja hRdaya (bhAga-11) (gujarAtI) 138 rAja hRdaya (bhAga-12) (gujarAtI) 139 rAja hRdaya (bhAga-13) (gujarAtI) 140 adhyAtma sudhA (bhAga-6) (gujarAtI) 141 adhyAtma sudhA (bhAga-7) (gujarAtI) 1000 1500 6500 1000 500 500 500 150 150 150 150 100 100 100 150 150 Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 483 pAThakonI noMdha mATe Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484 pAThakonI noMdha mATe Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dRzyane adRzya karyuM ane adRzyane dRzya karyuM evuM jJAnIpuruSonuM AzcaryakAraka anaMta aizvarya vIrya vANIthI kahI zakAyuM yogya nathI. (patrAMka-648) sAha, praNAma kA sata) Sleep ? bhAvanaga2 (vItarAga sata sAhitya prasAraka TrasTa bhAvanagara