Book Title: Pratikramana sutra Abhinava Vivechan Part 4 Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar Publisher: Arhant Shrut Prakashan Catalog link: https://jainqq.org/explore/008046/1 JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLYPage #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo namo nimmaladaMsaNassa pratikramaNasUtra abhinava vivecana -: vivecana kartA :muni dIparatnasAgara Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8888888888888 8888888888888 bAla brahmacArI zrI neminAthAya nama: namo namo nimmaladasaNassa pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyonamaH pratikramaNasUtra abhinava-vivecana 9* (bhAga-4-sUtra-39 thI 24) -: vivecana kartA :muni dIparatnasAgara tA. 13-6-05 somavAra 2021, jeTha suda-6 cAre bhAgonuM saMyukta mUlya rU. 800/ "Agama ArAdhanA kendra", zItalanAtha sosAyaTI, vibhAga-1, phleTa naM 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda-1. 888888888888888888888 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra pratikramaNasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 bhAga-1 bhAga-2 bhAga-3 bhAga-4 sUtra-1 thI 12 sUtra-13 thI 28 sUtra-29 thI 38 sUtra-39 thI 54 pratikramaNasUtra vivecana-4 TAIpa seTIMga "phoraevara DijhAIna' mAdhavapurA mArkeTa, amadAvAda. phona naM. 25631080 navakAra maMtra thI jaMkiMci-sUtra namunthuNaM sUtrathI nANuMmi haMsaNaMmi vaMdanasUtrathI namostu vardhamAnAya vizAla locanathI saMthArAporisi sUtra mudraka "navaprabhAta prinTIMga presa" ghIkAMTA roDa, amadAvAda. phona naM. 25508631 arhat zveta prakAzana zItalanAtha sosAyaTI-1, phleTa naM. 13, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA R che (pratikramaNasUtra abhinava vivecana-4) a-nukra-ma-NikA krama | sUtranuM nAma 39 | vizAla locana dala sUtra 40 | sUadevayA thAya 41 pittadevayA thAya 42 | kamaladala thAya 43 | | bhavanadevatA hoya 44 | kSetradevatA thAya 45 aDhAIjesu sUtra 46 | | varakanaka sUtra | 47 | laghuzAMti stava 48 | cIkkasAya sUtra | 49 | bharaphesara sajhAya 50 mannajihANa sakjhAya pa1 sakalatIrtha vaMdanA para posaha levAnuM sUtra 53 ] posaha pAravAnuM sUtra 54 | saMthArA porisi sUtra - | zabdasUci pRSThoka 017 thI 026 027 thI 031 032 thI 035 036 thI 038 039 thI 042 043 thI 045 046 thI 053 054 thI 058 059 thI 097 098 thI 104 105 thI 135 136 thI 150 151 thI 162 163 thI 172 173 thI 187 188 thI 219 220 thI 304 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNasUtra vivecana-4 dravya sahAyako) 1. paramapUjya vAtsalyavAridhi gacchAdhipati AcAryadevazrI devendrasAgara sUrIzvarajI ma.sA.nA ziSyaratna pUjya milanasAra upAdhyAya zrI devacaMdrasAgarajI ma.sA. tathA temanA ziSya pUjya munirAja zrI divyacaMdrasAgarajI ma.sA. temaja pUjya viduSI sAdhvI zrI AtmajyAzrIjInI preraNAthI "zrI kAMdivalI jaina zvempU saMgha, kAMdIvalI vesTa, muMbaI' taraphathI - rU. 11,000/2. pa.pU. suvizAla gacchAdhipatizrI vijayarAmacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nA parivAravartI saraLahRdayI, zrutapremI pUjya paMnyAsa zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI "bhadraMkaraprakAzana-amadAvAda taraphathI-rU. 5,000/3. pUjya zatAvadhAnI zramaNIvarya zrI amitaguNAzrIjI tathA temanA ziSyaratnA sAdhvI zrI kalpaguNAzrIjI ane sAdhvI zrI apUrvayogAzrIjInI preraNAthI "vastrApura karIzmA zremapUjaina saMgha, amadAvAda taraphathI - rU. 15,000/4. pUjya zatAvadhAnI, mAtRhRdayA sAdhvI zrI amitaguNAzrIjI tathA temanA ziSyaratnA sAdhvI zrI viditayogAzrIjInI preraNAthI "navaraMgapurA jaina zvempU saMgha-amadAvAda" taraphathI - 7,000/pa. pUjya guruvaryA zramaNI zrI bhavyAnaMdazrIjInA ziSyA ratnA ugratapasvI sAdhvI zrI kalpaprajJAzrIjInA sadupadezathI "zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, kAMdIvalI vesTa, muMbaInI preraNAthI" rU. 5,000/6. zrI zApura daravAjAno khAMco jaina saMgha, amadAvAda taraphathI-rU.5,000/0 bAkI rakama - zruta prakAzana nidhimAMthI ApI che. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMdarbhasUci saMdarbha sUci pratikramaNasUtranA vivecanamAM upayogamAM lIdhelA saMdarbhonI sUci alpaparicita saiddhAMtika zabdakoza abhidhAna ciMtAmaNi nAmamAlA abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. AcAra dinakara 9. AcArAMga sUtra-vRtti 10. Avazyaka sUtra-cUrNi 11. Avazyaka sUtra-niyukti 12. Avazyaka sUtra-vRtti-malayagirijI mRt 13. Avazyaka sUtra-vRtti-haribhadrasUrijI mRt upAsakadasAMga sUtra-vRtti 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. anuyogadvAra sUtra-vRtti Aura paccakkhANa-payannA Agama kathAnuyoga bhAga-1 thI 6 Agama sadkoso bhAga-1 thI 4 uvavAIsUtra-vRtti oghaniyukti-vRtti karmagraMtha (bhAga 1 thI 6 saMyukta) kalpasUtra (bArasA sUtra) mULa kalpasUtra subodhikA-vinayavijayajI gaNadhara yugapradhAna devavaMdana cauppanna mahApuruSa cariya causaraNa payatrA caityavaMdana mahAbhASya jaMbudvIpaprajJapti sUtra-vRtti jIvavicAra prakaraNa-sArtha jIvAjIvAbhigama sUtra-vRtti 5 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNasUtra vivecana-4 ThANAMga (sthAnAMga) sUtra-vRtti tattvArthAdhigama sUtra-mULa tattvArthAdhigama sUtra-abhinava TIkA triSaSThIzalAkA puruSa caritra dazavaikAlika sUtra-cUrNi dazavaikAlika sUtra-vRtti dharmabiMdu-TIkA-bhASAMtara saha dharmaratna prakaraNa-bhASAMtara saha dharmasaMgraha bhAga-1 ane 2 dharmasaMgrahaNI vRtti naMdisUtra-cUrNi naMdisUtra-vRtti namaskAra svAdhyAya navatattva prakaraNa-sAthe navapada-zrIpAla (vyAkhyAna) nAyAdhammakahA sUtra-vRtti nirayAvalikAdi paMca sUtra-vRtti nizIthasUtra-bhASya-cUrNi paMcavastu-bhASAMtara paMcAzakagraMtha-bhASAMtara pannavaNA sUtra-vRtti paryanta ArAdhanA (payannA) pAkSika sUtra-vRtti sahita pratikramaNa garbha hetu pratikramaNa sUtra-avacUri pratikramaNa sUtra prabodhaTIkA bhAga-1 thI 3 pravacana sAroddhAra bhAga-1 ane 2 prazna vyAkaraNa sUtra-vRtti 53. I 54. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMdarbhasUci 55. bhagavatI sUtra-vRtti bhattapariNA-payannA bhASyatrayam-sArtha maraNa samAdhi payatrA mahAnizItha sUtra-mULa mahApaccakkhANa-payannA yatidinacaryA-vRtti yogadRSTi samuccaya yogazAstra saTIka-anuvAda rAyapUseNiya sUtra-vRtti lalita vistarA-saTIka-anuvAda lokaprakAza bhAga-1 thI 4 vardhamAna dvAtrizikA vizeSAvazyaka bhASya-bhASAMtara vRMdAravRtti (vaMditta sUtra-TIkA) zrAddhadinakRtya-anuvAda zrAddhapratikramaNa sUtra-vRtti zrAddhavidhi prakaraNa-anuvAda zrIpAla caritra (saMskRta) zrIpAla rAjAno rAsa SaDradarzana samuccaya-sArtha paDAvazyaka bAlAvabodha paDAvazyaka sUtrANi saMbodhaprakaraNa-sAthe samavAyAMga sUtra-vRtti sAdhu-sAdhvI kriyA sUtro-sAthe sUyagaDAMga sUtra-vRtti sUrapannatti sUtra-vRtti Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNasUtra vivecana-4 muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAzanono aMka-251 1 - AgamasuttANi-mUlaM 49-prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMda sUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatayA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIsa pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. JAnatadaLoso, gAmanAmoso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500/ darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda 47-prakAzano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ityAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A ''AgamadIpa'' saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rU. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa sana-2004ne aMte tenI mAtra eka nakala bacelI che. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA Agama prakAzano 3. AgamasuttANi-saTIkaM 46-prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, dRSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,500 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niryuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ityAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane mAthAnA spaSTa alaga vibhAjana pracura peregrAphasa, adhyayana, udezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgAmomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe che. A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/ - mUlya hovA chatAM tenI sana-2004ne aMte mAtra eka nakala sTokamAM rahI che. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-darzana A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che - 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRtha-pRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIkaMmAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhatuM anukrama parathI khUba ja saraLa che. rU. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 pratikramaNa sUtra vivecana-4 5. Agamasaddakoso 4-prakAzano A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI" jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdarbho sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalItho kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che - 3 thI Dha paryaMtano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM paNa pIstALIse pIstALIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda jo judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. - vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM kAmasuttaLa - saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo temAM mULa Agama ke Agama-saTIkaMmAM maLI ja javAnA. -~- ~ 6. AgamanAmakoso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza". A prakAzana Agama saTIkaMmAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya cUrNi ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaLAyela kathA ke dRSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM te-te nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakrama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke dRSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rU. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM kAmasuttApa-dIvuM to che ja. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA Agama prakAzano 7. AgamasUtra hindI anuvAda 47-prakAzano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. to paNa AgamanA gujarAtI anuvAdanI gerahAjarImAM te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tattvajijJAsuo mATe mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rU. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A kAmasUtra-hindI anuvAda mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane kAma karI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. hAla gujarAtI anuvAda sarvathA aprApya hovAthI Apa A Agama-hindI anuvAda ja meLavI zakazo. -- -- -- 8. Agama mahApUjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRt 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sUcanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDalu Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padyonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa sUtra vivecana-4 9. Agama kathAnuyoga 6-prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niryukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avacUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyoganuM saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuraSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nilavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90 thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane dRSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI strota joI zakAya. chaThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThAMka ApelA che, jethI koIpaNa kathA gotavI atyaMta saraLa bane che. - pAkA pUMThAnA bAInDIMgamAM A cha e bhAgomAM mepalItho hAITa kAgaLa vaparAyela che, DemI sAIjhamAM taiyAra thayela ane suMdara ophaseTa prinTIMgamAM chapAyela A "Agama kathAnuyoga" kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rU. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzIta thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che. vartamAnakALe lakhAtA ke vaMcAtA cIlAcAlu sAhitya ke dhArmika pustakone nAme aMgata mAnyatAnA prakSepapUrvaka sarjAtA sAhityo karatA A "Agama kathAnuyoga" vAMcana mATe zuddha-vizuddha dhArmika mAhitI ane rasika kathAonA saMgraharUpa hovAthI turaMta vasAvavA lAyaka che. bALakone vArtA kahevAmAM paNa upayogI che. mATe Aje ja va-sA-vo A "A-ga-ma kathA-nu-yo-ga" -4 -4 - A hatI Agama saMbaMdhI amArA 202 prakAzanonI yAdI Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya :0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laghaprakriyA para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdantamAlA :- A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 23 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya :0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannaDa jiNANa" nAmaka sajjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAtvika vyAkhyA ane samaja-jainakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI suMdara guMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacAritra paNa pUruM thAya te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tattvAbhyAsa sAhitya :0 tattvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tattvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUtrahetu mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 TIkA, sUtrasaMdarbha, sUtrapadya, sUtraniSkarSa jevA daza vibhAgo che. pratyeka adhyAyane aMte sUtrakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tattvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tattvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. - (4) ArAdhanA sAhitya : 0 samAdhimaraNa : aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA paryA, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. 0 sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA pratikramaNasUtra vivecana-4 sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya :0 dIkSA-yogAdi vidhi 0 vidhi saMgraha bhAga-1 deg sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya : 0 Agama mahApUjana vidhi 0 pArzva padmAvatI pUjanavidhi (7) yaMtra saMyojana : 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano (8) jinabhakti sAhitya :* caityavandamana parvamAlA 0 caityavandanasaMgraha - tIrthajina vizeSa 0 caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA parvatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rUpa caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. -- 0 zatruMjaya bhakti * zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya : 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI 0 abhinava jaina paMcAMga * abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa (10) sUtra abhyAsa-sAhitya : 0 jaina eDyukezanala sarTiphikeTa korsa O pratikramaNasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 251 prakAzano thayA che. 15 -X---X-- Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa sUtra vivecana-4 pratikramaNatra abhinava vivecana (pratikramaNa sUtranuM A vivecana ame sAta aMgomAM karela che...) (1) sUtra-viSaya :- sUtramAM AvatA mukhya viSayanuM saMkSipta kathana. (2) sUtra-mULa:- sUtra mULa svarUpe je pramANe hoya te ja pramANe tenI pATha noMdha jemake "iriyAvahI sUtra" che. to tyAM "iriyAvahI" sUtra pATha Apavo. (3) sUtra-artha:- je mULa sUtra hoya teno sIdho sUtrArtha A vibhAgamAM che. (4) zabdajJAna :- je mULa sUtra hoya, te sUtramAM AvatA pratyeka zabdo ane te zabdano gujarAtI artha A vibhAgamAM noMdhela che. (5) vivecana :- mULa sUtramAM AvatA mahattvanA zabdo tathA pratyeka vAkya athavA gAthAnA pratyeka caraNonuM ati vistRta vivecana A vibhAgamAM karAyela che. A vibhAga ja amArA prastuta graMthanuM hArda che. temAM aneka saMdarbha sAhitya ane AgamonA sAkSIpATha ApavA pUrvaka pratikramaNanA sUtronuM vivecana karAyela che. (6) vizeSa kathana :- sUtranA vistArathI karAyelA vivecana pachI paNa je mahattvanI vigato noMdhAI na hoya athavA "vivecana" uparAMta paNa je mahattvanI bAbato para prakAza pheMkavo jarUrI hoya tevI "vizeSa" noMdho A vibhAgamAM karAyela che. (7) sUtra-noMdha :- A sAtamA ane chellA vibhAgamAM sUtranuM AdhArasthAna, bhASA, padya hoya to chaMda, laghu-guru varNo, uccAraNa mATenI sUcanA jevI sAmAnya vigatono nirdeza karAyelo che. - A uparAga cothA bhAgane aMte "pratikramaNa sUtromAM AvatA mULa prAkRta-saMskRta ke gujarAtI zabdonI saMpUrNa sUci ApavAmAM Avela che. - -- - - Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAla brahmacArI zrI neminAthAya nama: namo namo nimmaladaMsaNassa zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH pratikramaNa sUtra abhinava-vivecana bhAga-cotho sUtra-39 vizAla-locana-dala" sUtra prAbhAtika vIra stuti che; che ke v sUtra-viSaya : vIra paramAtmAnI stutirU5 A stotramAM pahelA zlokamAM bhagavaMta mahAvIranI stuti che, bIjA zlokamAM sarva tIrthakaronI stuti che ane trIjA zlokamAM jina AgamanI stuti che. A sUtra rAI pratikramaNamAM bolAya che. v sUtra-mULa : vizAla-locana-dala, prodya-dantAMzu-kesaram; prAtarvara jinendrasya, mukha-padma punAtu va: ceSAbhiSeka-karmakRtvA, mattA harSabharAtuM sukha surendrA: tRNamapi gaNayakti naivanAke prAtaH santa zivAyate jinendrA: 2 kalaMka-nirmuktama mukta pUrNata, kutarka-rAhu-grasane sadodaya; apUrvacaMdra jinacaMdrabhASita, dinAgame naumi budhernamaskRtam. . sUtra-artha : jenA vizALa netrorUpI patro che evuM, (tathA) jhaLahaLatAM dAMtanA kiraNorUpa jenI kesarAM che evuM, zrI vIra jinezvaranuM mukharUpI kamaLa prAtaHkALamAM tamane pavitra karo. 1. je jinezvaronuM snAtra-snAna karma karavAthI (utpanna thayela) harSanA samUhathI unmatta thayelA evA devendro svarganA sukhane taraNAtulya-tRNavat paNa gaNatA nathI, [4] 2 | Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNasUtra vivecana-4 te jinendro prAtaHkALamAM amane zivasukha-mokSane mATe thAo. 2. je kalaMkathI rahita che, jenI pUrNatA mUkAtI nathI arthAt je saMpUrNa che, kutarkavAdI arthAt anyadarzanIrUpa rAhune gaLI jAya che - bhakSaNa karI jAya che, sadA udaya pAmelo rahe che, jinezvara rUpI caMdranI vANI sudhAthI banelo che ane paMDito vaDe namaskAra karAyelo che evA AgamarUpI apUrvacaMdrane huM prAta:kALe arthAt prabhAta samaye namaskAra karuM chuM (namaskAra karavA vaDe AgamanI stuti karuM chuM.) 3. zabdajJAna :vizAla - vizALa locana - netrarUpI dala - patrovALuM prodyam - jhaLahaLatuM daMta - dAMta aMza - kiraNarUpa kesara - DesarA prAta: - prAtakALa-prabhAtamAM vIra - bhagavaMta mahAvIra jinendrasya - jinezvaranuM mukhapadma - mukharUpI kamaLa punAtu va: - tamane pavitra karo ceSAM - je jinezvaranuM abhiSekakarma - khAtra kriyA kRtvA - karIne mattA - unmatta thayelA harSabharAtu - harSanA samUhathI sukha - sukhane surendrA: - devonA indro tuNamapi - tRNamAtra paNa gaNayakti - gaNatA (gaNe che) na eva - nathI ja nAkaM - svargasaMbaMdhI prAtaH - prAtaHkAle savAre saMtu - thAo zivAya - mokSane mATe te - teo, te jinendrA - jinendro, tIrthakaro kalakanirmukata - kalaMkarahita amukRta - na mUkanArane pUrNata - pUrNatAne kutarkarAhu - kutarkarUpI rAhune grasana - gaLI janAra sadodaya - sadA udaya pAmelA apUrvacaMdra - apUrvacaMdrarUpa jinacaMdra - jinomAM caMdra samAna bhASita - Agamane, pravacanane dinAgame - prabhAtakALe naumi - namuM chuM, AvuM chuM budhe: - paMDito vaDe namaskRta - namaskAra karAyelA (evA) 1 vivecana : A sUtra tenA AdyapadothI "vizAla-locana" ke "vizAlalocana-dala" nAmathI oLakhAya che. te prabhAta samaye rAtripratikramaNamAM bolavAmAM Ave che. cha Avazyaka purA thayAnA harSollAsane vyakta karavA mATe bolAtI stuti che. temAM prathama stuti bhagavaMta mahAvIranI hovAthI ane stutimAM "vIra' evuM bhagavaMtanuM nAma hovAthI te "vIrastuti' kahevAya che. vaLI te prabhAtakALe bolAtI hovAthI "prAbhAtika vIrastuti" paNa kahevAya che. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "vizAla-locana-dala" sUtra-vivecana A stotra traNa gAthAmAM vibhAjita che. tenI prathama stuti vIra paramAtmAnI, bIjI stuti sAmAnya jinanI ane trIjI stuti AgamanI che tenuM zabdazaH vivecana A pramANe che vizAta-nona-naM - vizAla locanarUpI patrovALuM, jenA vizALa netrorUpI patro che evuM. - bhagavaMta mahAvIranA "mukhapadha"nuM A vizeSaNa che. 0 vizAla eTale moTA, 0 locana eTale netro 0 dala eTale patra, pAMdaDI - vizAla locanarUpI patra. jema kamaLane patra-pAMdaDI hoya tema ahIM moTA netrone patranI upamA apAI che. * proghadaMtANu saram - prakAzamAna dAMtanA kiraNarUpI jenAM kesara-taMtuo che tevuM. 0 prodyata - prakAzatuM, dIpatuM, jhaLahaLatuM, praphullita thatuM, vikasvara thatuM, khIlatuM. 0 DhaMtAMzu - dAMtanA aMzu' arthAt kiraNo rU5. 0 vephara - kesarA jevI che tevuM. phula madhyenA taMtuo. - A pada paNa bhagavAna mahAvIranA "mukhapadma"nuM vizeSaNa che. - bhagavaMtanI daMtapaMktimAMthI prakAzamAna thatA je kiraNo che, te kiraNo kamaLanA taMtuo jevA lAge che - te upamA apAI che. * pratiH vIrajinendrazya mulai prabhAtakALe zrI vIra jinezvaranuM mukharUpI kamaLa. 0 prAta: prabhAtakALa, A stuti paNa savAramAM ja karavAnI che ane sUryavikAsI Adi kamaLo paNa savAramAM khIle che. 0 vara ginendra - bharatakSetranI A covIsInA covIsamAM tIrthakara bhagavaMta mahAvIra jenuM vardhamAna evuM mULa nAma che. - vIra zabda pUrve sUtra-21 "saMsAradAvAmAM AvI gayela che. vizeSa jANakArI mATe tyAM juo. 0 muvapadai - mukharUpI padma-kamaLa. ahIM mukhane kamaLanI upamA ApI che, mukha kamaLa jevuM kema kahyuM - te stutinA pUrvArdhamAM "vizAla locana" Adi zabdothI jaNAvela che. 0 punA, 3H tamane pavitra karo. * samagra gAthArtha : stutimAM kriyApada che "punAtu' eTale pavitra karo. paNa kone pavitra karo ? tamane". jyAre pavitra kare ? prabhAtakALamAM - savAramAM koNa pavitra kare ? vIrajinezvaranuM mukharUpI pA-kamaLa. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNasUtra vivecana-4 paNa A "mukha-padma' mukharUpI kamaLa kevuM che ? (1) vizALa locana-netrorUpI patrovALuM. (2) jhaLahaLatAM dAMtanA kiraNorUpI kesarA-taMtuvALuM. jema prAtaHkALamAM khIlI uThatuM ke vikasvara thayela kamaLa, potAnI kamanIya kAMti ane sumadhura sugaMdhathI prANIonA manane pramudita kare che - e ghaTanAne ahIM upameya rUpe prayojelI che. - A upamA vIra jinezvaranA mukha sAthe ghaTAvAI che. - vIra paramAtmAnuM mukha kevuM che? kamaLa jevuM. tene kamaLa jevuM kema kahevAyuM tenA be kAraNo ahIM rajU karyA. (1) jema kamalamAM suMdara patro hoya che, tema vIra paramAtmAnA vizALa nayano e mukha rUpa kamaLanA patro samAna che. (2) jema kamaLamAM madhya bhAge taMtu rUpa kesarA hoya che, tema vIra paramAtmAnI daMtapaMkti eTalI jhaLahaLe che ke temAMthI nIkaLatA prakAzamAna kiraNo kamaLanI kesarA jevA zobhI uThe che. to zuM A mukha padma paNa sAmAnya kamaLanI mAphaka prANIone pramudita karavAnuM kArya kare che ? nA, ATalI ja vAta puratI nathI. te prANIonA manane mudita to avazya kare ja che, paNa te mukhanuM darzana sahune pavitra paNa kare che. AvuM vIra paramAtmAnuM mukha prAtaHkALamAM (amane) pavitra karo - e bhAvanA che. jema "sakalArDat stotramAM zrI hemacaMdrAcAryajI bIjI stutimAM jaNAve che ke, "nAmakRtidravyamavai: punarninam" have jo paramAtmAnuM nAmasmaraNa ane AkRti-pratimA paNa traNa jagatanA lokone pavitra karatA hoya to sAkSAt paramAtmAnuM mukha prANIne pavitra kare ja emAM Azcarya zuM ? 0 have bIjI gAthAmAM sAmAnya jinastuti karatA jinezvara dvArA mokSa mATe prArthanA karAI che. te A pramANe- * ceSAbhiSeka-rma -aa - je jinezvaronuM nAnakarma karIne, abhiSeka kArya karIne, snAtrakriyA karavA dvArA. 0 ceSAnuM - jenA, je jinezvaronA 0 mi-karma - abhiSekanuM kArya, snAtra kriyA. mi + sil dhAtu parathI A zabda banyo che. jeno artha viziSTa prakAre jalasiMcana karavuM - evo thAya che. A rIte vidhipUrvaka je viziSTa prakAre paramAtmAno abhiSeka karAya che te kriyA. - sUtra-1 "namaskAramaMtra"mAM "arihaMta" paramAtmA saMbaMdhI je vivecana karavAmAM Avela che, temAM A abhiSeka kriyAnuM varNana ghaNAM ja vistArapUrvaka karAyela che te jovuM. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizAla-locana-dale" sUtra-vivecana 21 sAmAnyathI tIrthaMkara paramAtmAnA janma prasaMge meruparvata upara paMkavanamAM abhiSeka zilA para thato snAtra mahotsava ApaNane A "abhiSekakriyA' zabda kAne paDatA yAda Ave, paNa jyAre tIrthaMkara paramAtmA dIkSA grahaNa kare tyAre tepUrve paNa temanI nagarImAM (rAjamahelamAM) Avo ja viziSTa abhiSeka karAto hoya che. tethI AvA koIpaNa prasaMge paramAtmAno thato divya snAna vidhi te "abhiSeka kriyA' kahevAmAM Ave che. 0 kRtvA - AvA abhiSeka karma ke kriyA karIne. mattA I-marAtuM sui surendrIH harSanA samUhathI unmatta thayelA evA devendro. 0 mattA - matta thayelA unmatta thayelA. jinezvara paramAtmAnuM snAtra kArya karavAthI romAMcita thaI gayelA. 0 harSa eTale hAsya, AnaMda, khuzI 0 para eTale samUha. 0 surendrA. jemAM sura eTale deva, rUdra eTale svAmI. devonA indro athavA devendra. ahIM "sura" zabdathI "je sArI rIte prakAze te sura evI vyutpatti svIkArI che. paNa arthathI tene "devo" kahe che. jyAre "indra" zabdanA be artho thAya che. (1) svAmI ane (2) zreSThatA sUcavavI te. jo pahelo artha svIkArIe to surendrano artha devonA indra arthAt devendra thAya che ane jo bIjo artha svIkArIe to "zreSTha devatAo' artha thAya che. ahIM zreSTha evA devatAo artha grahaNa karIe to paNa sArthaka che. kemake abhiSeka karavA vizALa devasamUha Ave che ane te devo abhiSeka karyA pachI atyaMta harSita, pulakita, romAMcita, AnaMdita thaI jatAM hoya che. jo devendra' evo artha svIkArIe to paNa yogya ja che. kemake bhagavaMtanA janma-dIkSA Adi kalyANakomAM cosaTha indro AvatA hoya che. A cosaTha indronA mukhya bheda cAra prakAre che. (1) vaimAnikanA indro, (2) bhavanapatinA indro, (3) vyaMtaronA indro ane (4) jyotiSkanA indro. (1) vaimAnikanA daza indro abhiSeka arthe Ave che. jemAM pahelA saudharma kalpathI AThamAM sahastrArakalpa sudhInA eka-eka indra hoya che, navamA Anata ane dazamAM prANata kalpano svAmI eka ja indra hovAthI temaja agiyAramAM AraNa ane bAramAM agruta kalpano svAmI eka ja indra hovAthI te eka-eka indra maLIne bAra devalokanA daza indro thAya che. (2) bhavanapatinA vIza indro abhiSeka arthe Ave che. jemAM daza bhavanonA uttarArdhanA svAmI evA daza indro ane dakSiNArdhanA svAmI evA daza indro maLIne bhavanapatinA kula vIza indro thAya che, jene mATe sAmAnyathI "asurakumArendra Adi bhavanapatIndro evA zabdo vaparAya che. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 pratikramaNa sUtra vivecana-4 (3) vyaMtaronA batrIza indro abhiSeka karavA mATe Ave che- - ahIM Agamika paribhASA thoDI badalAya che. sAmAnya vyavahAramAM vyaMtara ane vANavyaMtara evA be bhedathI vyaMtara devonI oLakha maLe che. AgamamAM te mATe vANavyaMtara' zabda jovA maLe che. samavAyAMgamAM to batrIza indronuM kathana karIne vANamaMtaranI vivaphA karI nathI. paNa cosaTha indra gaNanA vakhate prasiddha gaNanA mujaba ATha vyaMtaranA kula 16 indro ane ATha vANavyaMtaranA 16 indro maLIne 32 indro gaNAya che. (4) jyotiSkanA be indro abhiSeka karavA mATe Ave che. ahIM benI saMkhyAmAM (1) sUrya ane (2) caMdra kahyo che. jo ke pahelA traNa prakAranA indro ane A jyotiSkanA indronI gaNanAmAM pAyAno taphAvata che. vaimAnika, bhavanapati ane vyaMtara e traNe devatAonA indronI saMkhyA temanA nAma pramANe ja batAvI che arthAt te indro anukrame daza, vIza ane batrIza ja che ane te ja saMkhyA kathana che. jyAre sUrya ane caMdra be indrono nirdeza jAtithI karAyela che, saMkhyAthI nahIM kemake mAtra jaMbUdvIpamAM ja be sUryo ane be caMdro to che - aDhI dvIpa manuSya kSetramAM 132 caMdro ane 132 sUryo che. tethI sUrya ane caMdra e baMne indronI saMkhyA vyaktigata nathI paNa jAtigata che- - AvA cosaTha indro ke je jinezvarono abhiSeka kare tyAre temanA hRdayamAM harSano je atireka uchaLe che ane parama sukhane pAme che. evA sukhane kAraNe- * tRpAnA kAryAnti nava nava - svarganA sukhane (te indro) taraNA ke taNakhalAM tulya paNa gaNatA nathI. 0 tRpApa - tRNamAtra, taNakhalAM jeTaluM paNa 0 mAryAnti na va - gaNatAM ja nathI. 0 nA - svarga saMbaMdhI, smina chaM-Turva ti jemAM lezamAtra du:kha nathI te - arthAt svarga. tenA saMbaMdhI * pratiH santa zivAya te jinejAH te jinendro prabhAtakALe amArA zivasukha-mokSane mATe thAo. - ahIM prAtaH eTale prabhAte, prAtaHkALe artha thAya che. - "sakhta zivAya te jinendrAH" A vAkya pUrve sUtra-38 "namostu vardhamAnAmAM AvI gayela che - tyAM juo. 0 samagra gAthAno bhAva - "dharmasaMgraha" graMthakartAe anvaya paddhatie A pratyeka gAthAno bhAva rajU karyo che- gAthAmAM kriyApada mUkyuM. santa' eTale thAo. paNa zuM thAo ? - ziva sukhane ApanArA thAo. koNa zivasukha ApanAra thAya? - jinezvara paramAtmA, jinendro. jinendro kevA? jemano abhiSeka mahotsava karavAthI atirSita ane unmatta Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizAla-locana-dala" sUtra-vivecana 2 3 thayelA indro je sukha pAme che, tenI tulanAe te indrone svarganA sukha paNa taNakhalA samAna lAge che evA jinendro. Ama kahevA dvArA saghaLA arihaMta ke jinezvara paramAtmAnI ahIM stavanA karavAmAM AvI che - tAraNa rUpe kahIe to - jemanA abhiSeka Adi bhakti karatA indro jevA indro paNa atyaMta sukha ane harSane prApta kare che evA jinendro amArA mATe zAzvata sukha-mokSa ApanArA thAo. 0 have A sUtranI trIjI gAthAmAM jina AgamanI viziSTa prakAre stuti karavAmAM AvI che. te A pramANe * naMva nirmumupUrti - kalaMkathI rahita ane pUrNatAne mUkanAra arthAt pUrNana. 0 naMva eTale kalaMka, DAgha, eba. 0 niSpha eTale rahita, atyaMta mUkAyela. 0 mamu - na mUkanAra, nahIM mUkAyelA. 0 pUrNatA - pUrNatA, pUrNatva. - A samagra caraNamAM jinAgamarUpa apUrva caMdranA be vizeSaNo kahyA che. A jinAgamarUpa apUrva caMdra(1) kalaMkathI rahita che (2) pUrNatAne choDato nathI. yukata-rAdi-prasanna karyA kutarkavAdI-anyadarzanI rU5 rAhune bhakSaNa karanAra ane sadA udaya pAmela evo. 0 ta - kutsita tarka, anucita tarka, kutarkavAdI, anya darzanI - A zabda sUtra-38 "namostunI gAthA-1 mAM kahela "kutIrthi" zabdano artha jevA bhAvamAM ahIM noMdhAyela che. 0 kutarkarUpI rAhu athavA kutarka e ja rAhu ke anyadarzanIrUpa rAhu - tene bhakSaNa karavAmAM, gaLI javAmAM te prasanna - sahora - je sadA-haMmezAM-nitya udaya pAmela rahe che te. - A samagra caraNamAM jinAgama rU5 apUrva caMdranA be vizeSaNo kahyA che - A jinAgama rUpa apUrvacaMdra(1) kutarkarUpI rAhune grasanAra (2) sadA udaya pAmela. 0 pUrvam - apUrva evA caMdra tulyane, apUrvacaMdra rU5. - A zabda "jinAgama" sAthe saMkaDAyela che, A zabda have pachInA padanA bhAvArtha rUpa che. * ninava-mapitta - jinezvaroe kathana karelA pravacanane, jinabhASita arthAt jinAgama - 'jinacaMdra - jina eTale sAmAnya kevaLI, temAM caMdra samAna arthAt jinezvara ke tIrthaMkara paramAtmA. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 pratikramaNa sUtra vivecana-4 - 'bhASita' kahela, kathana karela, pravacana vizeSa. - tIrthaMkara paramAtmA arthathI AgamanI prarUpaNA kare che mATe tene "jinaAgama" kahevAmAM Ave che. - A jinAgama rUpa apUrvacaMdra - (ke jenA mATe A stutinA pahelA be caraNamAM kalaMka rahita Adi cAra vizeSaNo kahyA che. * vinAne nama sudhaH namaskRtam - paMDito vaDe namaskAra karAyelA (evA jinAgamane) huM prabhAtakALe namaskAra karuM chuM. - 0 dina eTale divasa 0 vAma eTale Agamana 0 kinAma eTale divasanuM Agamana, prAtaHkALa, prabhAtakALa. 0 nAma - stavuM chuM, namaskAra karuM chuM, stuti karuM chuM. 0 vadha: paMDitajana vaDe 0 namaskRta - namaskAra karAyela. - ahIM jinAgamarUpa apUrvacaMdra mATe eka vizeSaNa mUkyuM ke, "paMDita jano vaDe namaskAra karAyela." 0 samagra gAthAno bhAva :- anvaya paddhatie "dharmasaMgraha" graMthamAM A bhAvo A rIte pradarzita karela che- 0 kinA' nami - prAtaHkALamAM huM stuti karuM chuM. konI stuti karuM chuM ? jinabhASita AgamonI. paNa A jinAgama kevA che ? (1) apUrva caMdra jevA, navIna prakAranA caMdra rUpa. (2) kalaMka-dAga ityAdithI rahita, nirmala-niSkalaMka. (3) pUrNatAthI na mUkAyela evA. pUrNa (4) kutarka rUpI ke anyadarzanI rU5 rAhune gaLI janAra. (5) sadA udaya pAmanAra. (6) paMDita jana vaDe namaskAra karAyela. A stuti jinezvara-kathita Agama rUpI caMdramAnI karavAmAM AvI che. temAM stutikAre vividha tulanA karI che. jemake (1) AkAzamAMno caMdra kalaMka yukta che, jyAre jinAgama rUpa caMdra kalaMka rahita che, temAM koI dAga nathI. 2) AkAzano caMdra kRSNapakSamAM kramazaH kSINa thAya che, zukla pakSamAM kramazaH vRddhi pAme che, mAtra pUrNimAnA divase tenI pUrNatA hoya che. te sivAya te potAnI pUrNatAne mUkI de che, jyAre jinAgama rUpa caMdra evo che ke je badho vakhata potAnI pUrNatAne jALavI rAkhe che. paNa kyAreya potAnI pUrNatAne mUkato nathI arthAt pUrNa rahe che. (3) AkAzanA caMdrane koI koI samaye rAhu gaLI jAya che tevI laukika mAnyatA che. jyAre A jinAgama rUpa caMdra evo che ke je pote ja kutarka rUpa ke anyadarzanI rU5 rAhune gaLI jAya che. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "vizAla-locana-dala" sUtra-vivecana 25 (4) AkAza sthita caMdra rAtre ja udaya pAme che athavA tithi mujaba amuka samaye ugIne amuka samaye Athame che jyAre A jinAgama rUpI caMdra evo che ke je sadA udaya pAmelo ja rahe che. (5) AkAzanA caMdrane sAmAnya jana name che, jyAre A jinAgama rUpI caMdrane paMDita-vidvAnujana namaskAra kare che. (6) AkAzI caMdra e jyotiSka devanA vimAna rUpa che jyAre Agama rUpa caMdra jinezvara bhASita vANIsudhAthI nirmita che. - A kAraNathI jinAgama rUpI caMdrane apUrva-anupama kahyo che. - prAta:kALe stuti karavA yogya che, mATe huM paNa tenI stuti karuM chuM. . vizeSa kathana :- A sUtrane prAbhAtika-prAta-kAlina stuti kahe che. kemake- (1) prabhAta samaye rAtri pratikramaNamAM cha Avazyaka pachI A stuti bolAya che. tethI prAbhAtika stuti kahevAya che. (2) A sUtra-stutitrikanI traNe stutimAM "prabhAtakAlIna' artha dharAvato zabda Ave che. tethI paNa prAbhAtika stuti kahevAya che. - (1) pahelI stutinA trIjA caraNamAM prAta: zabda che. - (2) bIjI stutinA cothA caraNamAM pratiH zabda che. - (3) trIjI stutinA cothA caraNamAM vinAma zabda che, jeno artha thAya che - "prAtaHkALa'. - A stotra-stutinA traNe zloka judA judA chaMdomAM che- (1) pahelI stuti - "anuSTapu" nAmaka chaMdamAM che. (2) bIjI stuti - "vaitAlika" nAmaka chaMdamAM che. (3) trIjI stuti - "vaMzastha" nAmaka chaMdamAM che. - A traNa chaMda mujabanI traNa stuti "namoDastu vardhamAnAya" sUtra-38mAM paNa che. tethI tenuM "vizeSakathana' paNa jovuM. - pratikramaNa kriyAmAM upayoga - A sUtrano upayoga mAtra rAtri pratikramaNamAM che. rAtri pratikramaNamAM cha Avazayaka purA thayA pachI sakalatIrtha vaMdanA bAda AnaMda-ullAsa darzAvavA mATe A sUtra bolAya che. A sUtra bolavAno pracalita vidhi evo che ke, pahelA vaDIla sAdhu bhagavaMta - AcAryAdi pahelI stuti bole che, pachI traNe stuti anya sAdhuo ane zrAvaka hoya to teo paNa sAthe bole che. alabatta prAtaHkAlIna pratikramaNa hovAthI maMda svare bolAya che. namostu vardhamAnAya" mAphaka A sUtra paNa 'icchAmo aNusaThI namo khamAsamaNANuM kahI pachI namohetu bolI pachI A stuti bolAya che - te aMge Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 pratikramaNa sUtra vivecana-4 vizeSa vivecana sUtra-38mAM kahyA mujaba jANavuM. - strIone bolavAno niSedha : sAdhvIgaNa ane zrAvikAone A sUtra bolavAno niSedha che, tene badale strIoe "saMsAradAvAnalanI traNa stuti bolavAnI hoya che - A bAbata vizeSa kathana mATe sUtra-38 "namostu vardhamAnAya' khAsa jovuM. strIone A sUtra bolavAnA niSedhanuM kAraNa temAM jaNAvavAmAM Avela che. 0 sUtrano sAmAnya sArAMza : graMthano AraMbha, dhArmika anuSThAna Adi iSTa devanA smaraNa-maMgalapUrvaka ke stuti maMgalapUrvaka karavAmAM Ave che. te ja rIte tenI pUrNAhuti thatAM paNa smaraNamaMgala ke stutimaMgala karavAmAM Ave che. A ziSTAcAra mujaba prAtaHkALamAM karatA rAtri pratikramaNamAM paNa che Avazyako pUrA thatAM aMtyamaMgala rUpe A stuti bolAya che. pahelI stuti zrI mahAvIra paramAtmAnI karavAmAM AvI che kemake te vartamAna jaina zAsananA nAyaka ane adhikRta jina che, tyArapachI stutinA baMdhAraNa anusAra bIjI stuti sarva jinezvarone uddezIne karavAmAM AvI che ane trIjI stuti dina Agama arthAt zratane AzrIne karavAmAM AvI che. A ja paddhatie pUrve sUtra-20 "kallANa kaMda" ane sUtra-21 "saMsAra dAvAnala', sUtra-38 "namostuvardhamAnAya''nI racanA thayela che. (stutinA baMdhAraNanuM vivecana sUtra-20mAM jovuM) prabhunA mukharUpI kamaLanuM darzana-smaraNa mAMgalika ane pavitra hovAthI pahelI stutimAM tene sthAna apAyuM, bIjI stutimAM sarva jinezvaronA smaraNapUrvaka zivasukhanI mAMgaNI karavAmAM AvI ane trIjI stutimAM jinAgamanI mahattA varNavI tene namaskAra karAyo che. I sUtra-noMdha :- A sUtra saMskRta bhASAmAM racAyela che. - A sUtra Avazyaka Adi koI AgamamAM jovA maLatuM nathI, paNa dharmasaMgraha, bAlAvabodho AdimAM teno ullekha jovA maLe che, mATe te prAcIna hovAnA purAvA maLe che tema cokkasa mAnavuM paDe. - harSollAsa vyakta karavAno hoI A stuti madhura svare ane uccAra kSati na thAya tema bolavI joIe. -- X - X Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suadevayA hoya 27 sUtra-4) suavayA thoya zrutadevatA stuti S sUtra-viSaya : A sUtramAM mRtadevatAne AzrIne bolAtI eka gAthAnI thAya che, jemAM jJAnAvaraNIya karmanA kSaya mATe prArthanA karavAmAM AvI che. sUtra-mULa :- suadevayAe karemi kAussagaMga. annattha. 0 suadevayA bhagavAI, nANAvaraNIa-kampa-saMghAya; tesi khaveu sayaya, jesi sua-sAyare bharI. v sUtra-artha : jeonI mRtarUpa samudramAM niraMtara bhakti che, teonA jJAnAvaraNIya karmanA samUhane bhagavatI zrutadevI kSaya karo. - zabdajJAna : suadevayAe - zrata devatA arthe, mRtadevInI ArAdhanA nimitte karemi - huM karuM chuM kAussagga - kAyotsargane suadevayA - mRtadevatA bhagavAI - bhagavatI, pUjya nANAvaraNIya - jJAnAvaraNIya kampasaMghAya - karmanA samUhane tesiM - teonA khaveu - kSaya karo sayaya - haMmezA jesiM - jeonI suasAyare - zrutasAgarane vize bharI - bhakti 1 vivecana : mRtadevatAnA ArAdhana arthe karAtA kAyotsarga mATenuM vidhAna ane eka navakArano kAyotsarga karyA pachI bolAtI "thoya'nuM kathana karatuM A eka ati nAnuM sUtra che. je "suadevayAnA nAme prasiddha che. temAM pahelA kAyotsarga karuM chuM e pramANenuM kathana che. tyArapachI kAyotsarga karyA bAda noraMtu bolavApUrvaka bolAtI stutinuM zabdazaH vivecana A pramANe che- * suviyA - zrata devatAne arthe, mRtadevI ArAdhanA nimitte. 0 yuga eTale zrata. sarvajJa praNita ane gaNadhara guMphita sUtra-Agama, je pravacana-siddhAMta-samaya Adi nAmothI oLakhAya che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa sUtra vivecana-1 bane tevI vANI. 33. varNapada vAkyaviviktatA - nirdoSapada ane vAkyothI yukta varNAdinA vicchedathI rahita vANI. 34. atrucchitta - vivalita arthane sArI rIte siddha karatI vANI. 35. akhedatva - kheda ke zrama na pamADe tevI vANI. A pramANe arihaMta paramAtmAnI vANImAM ukta pAtrIza prakAre vizeSatA rahelI hoya che. te pramANe abhidhAna ciMtAmaNI kozanA zloka 65 thI 71mAM kALaloka prakAzamAM tathAta paDAvazyaka bAlAvabodhamAM jaNAvela che. (zrIpAla rAjAnA rAsamAM A 35 guNo kaMIka judI rIte kahevAyA che.) aDhAra doSa rahitatA :- arihaMta paramAtmAnA bAra guNo, cotrIza atizayo tathA vANInI pAtrIsa vizeSatAo joI temAM je rIte paMca parameSThInA 108 guNonI dRSTie arihaMtanA bAra guNonuM vizeSa mahattva jovA maLe che. te ja rIte paramAtmAnuM doSa rahitapaNuM paNa tenuM AgavuM mahattva pratipAdita kare che. kemake zrI ratnazekharasUrijI zrIpAlacaritramAM, zrI siddhasenadivAkarasUrijI vardhamAna hAtrizikAmAM, zrI hemacaMdrAcAryajI abhidhAna ciMtAmaNI kozanA zloka 7ra ane 73mAM, pravacana sAroddhAramAM temaja gujarAtImAM stavanAdi kartAo A vAtane vividha rUpe rajU karI arihaMta paramAtmAnuM anya sarva devo ke Izvaro karatA viziSTa ane AgavuM mahattva prasthApita kare che. te A pramANe (1) dAnAMtarAya - jenA udaye dravya ane lenAra pAtra hoya to paNa dAna ApI zakAya nahIM. jema kapilA dAsIne zreNika rAjAe pracUra sAmagrI ApelI. supAtradAna devA AjJA karI. to paNa kapilAdAsI dAna ApI zakatI na hatI. Avo dAnAMtarAya karmano vipAka kahyo che. (2) lAbhAMtarAya - lAbhano yoga hovA chatAM paNa lAbha prApta na kare. (3) bhogavaMtarAya - eka vakhata bhogavavA yogya evA anna, puSpa, caMdana Adi padArthone bhoga kahevAya. tevA bhoga prApta thavA chatAM je bhogavI na zake tene bhogAMtarAya kahe che. (4) upabhogAMtarAya - vAraMvAra bhogavI zakAya tevA vastra, AbhuSaNa, strI Adine upabhoga kahe che. teno yoga hovA chatAM bhogavI na zake. (5) vIryaMtarAya - chatI zaktie, zarIra puSTa ane nirogI hoya to paNa ghaNuM parAkrama karI na zake te vIryaMtarAya. AvA pAMca prakArano aMtarAya rUpa doSa arihaMtone hoto nathI. (6 thI 11) hAsya SaTsa - hAsya, rati, arati, bhaya, zoka, jugupsA, arihaMte mohanIya karmano sarvathA kSaya karyo hovAthI nokaSAya mohanIya janya evI A cha karma prakRtino paNa kSaya thayo hovAthI temane A cha doSa hotA nathI - (6) hAsya - je karmanA udayathI jIvane hasavuM Ave. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navakAra maMtra-arihaMtanI aDhAra doSarahitatA (7) rati - sAtA ke AnaMdanuM vedana. (8) arati - asAtA ke duHkhanuM vaMdana. (9) zoka - ciMtA, (10) bhaya - bIka (11) jugupsA - dugaMchA. koI nimitte ke kAraNa vinA hAsyAdi upajavA te. (12) kAma - arthAt manmatha, viSaya bhoga. (13) mithyAtva - darzana mohanIya, azraddhA. (14) ajJAna - mUDhatA, jJAna rahitatA. (15) nidrA - sAmAnya uMghathI pragADha nidrA paryanta. (16) avirati - paccakakhANa na hovuM te, viratino abhAva. (17) rAga - moha, mamatva, Asakti, manojJa viSayomAM gRddhi. (18) dveSa - amanojJa viSayo pratye aruci ke krodha Adi bhAva thayo te. arihaMta paramAtmAe mohanIya, jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya e cAre karmono sarvathA kSaya karela hovAthI uparokta aDhAra doSamAMno eka paNa doSa teone saMbhavato nathI. * laghu daSTAMta :- ukta aDhAra doSomAM phakta be doSa - rAga ane dveSanI rahitatA samajavA bhagavaMta mahAvIranA jIvananA be prasaMgo yAda karIe - bhagavaMta mahAvIra kanakapala Azrama pAsethI pasAra thaI rahyA che. te vakhate caMDakauzika sarpa dveSapUrvaka temanA page DaMsa de che, to paNa karuNAnA sAgara prabhu sarpa paratve lezamAtra roSa na karatA, ulaTAnA sarpane pratibodha kare che. kemake arihaMto dveSa sahitanA aDhAra doSathI rahita hoya che. e ja rIte jyAre koI deve AvIne paramAtmAnA page caMdananuM vilepana karyuM tyAre paramAtmA mahAvIra tenI pratye koI ja rAgavALA thayA nahIM. athavA to surendro jyAre bhagavaMtanA caraNone sparze che tyAre paNa bhagavaMta rAgavALA thatA nathI. kemake teo rAgAdi aDhAra doSothI rahita hoya che. * arihaMta paramAtmAnI kalyANako saMbaMdhI vizeSatA : arihaMta paramAtmAnA jIvananA pAMca prasaMgonI atyaMta mahattA jainadarzanamAM svIkArAyelI che. (1) cyavana, (2) janma, (3) dIkSA, (4) kevaLa ane (5) nirvANa. A pAMce kalyANakArI hovAthI teone kalyANaka kahevAmAM Ave che. tIrthaMkara nAmakarma pUrvabhavomAM sattArUpe ane anikAcitarUpe hoya che. jyAre mokSagamananA bhave udayarUpe ane nikAcIta rUpe hovAthI tenuM sAkSAt phaLa e bhavamAM ja maLavAnuM che. A phaLa te ja kalyANako. -0- cyavana kalyANaka ane pUrva sthitirUpa vizeSatA :- tIrthakaronA cyavana Adi pAMca prasaMgo kalyANaka kahevAya, te vAta sAcI, paNa koI jIva AvI arihaMtapaNAnI yogyatA pAme kyAre ? pUrvanA trIjA bhave tIrthaMkara nAma karma upArjita karyuM hoya tyAre. AvA tIrthaMkara nAmakarmano baMdha thAya te mATenI pUrva zarata kaI ? pUrva zarata e che - (1) "savijIva karuM zAsanarasI" evI tIvra bhAvanA Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 pratikramaNasUtra vivecana-4 te sUtra pUruM thayA bAda "sudevayA'' thoya bolavAnI pravRtti che. 0 sUtra saMbaMdhI kathana : ''pukharavaradI'' sUtra vakhate jaNAvyA mujaba paramAtmA kathita dharma be prakArano che (1) zrutadharma ane (2) cAritradharma. temAM cAritradharma e saMyamanI karaNIrUpa che, jyAre zrutadharma e samyajJAnanA ArAdhanarUpa che. A samyajJAnanI prApti jinezvara paramAtmA praNita dvAdazAMgI athavA siddhAMto ane te dvAdazAMgInA AdhAre thayela vividha samyak sUtra ke graMtha racanAnuM avalaMbana pAmIne thaI zake che. A kAraNathI zrutajJAnanI sUtra siddhAMtonI bhakti, ArAdhanA, upAsanA Adine parama iSTa rUpe svIkArelI che. AvI zruta ArAdhanA, bhakti, upAsanA niraMtara rIte cAlatI rahe ke je jJAnAvaraNIya karmane khapAvavAmAM upayogI bane te rIte samyakprakAre thAya tevA hetuthI zrutadevatAne anulakSIne ATha zvAsocchavAsanA pramANavALo kAyotsarga pratikramaNa kriyAmAM mUkAyela che. A rIte zrutadevatA arthe karAtA eka navakAra maMtrarUpa ATha zvAsocchvAsa pramANa kAyotsargane pArIne uparokta stuti bolavAmAM Ave che A kAraNathI tene ''sudevayA-thoya'' athavA zrutadevatA stuti kahe che. A stutimAM varNita mukhya bhAvanA evI che ke - jeo zrutarUpI samudramAM arthAt nirprantha pravacanamAM sadA rata che, ananya zraddhAvAna che, evA jIvonA jJAnAvaraNIya karmanA samUhano 'zrutadevI' kSaya karo. jo ke A bhAvanA aupacArika che, vyavahArabhASAmAM rajU thayelI che. kemake vAstavamAM zAstrakAroe AtmAne ja karmano kartA, bhoktA ane saMhartA kahela che. to paNa jemanI stavanA karAyela che te zrutadevI sahAyabhUta to bane ja che. jJAnAvaraNIya karmone khapAvavAnA sAdhakanA avirata prayatno ke puruSArtha karatA-karatA kyAreka vighno paNa Ave, anukULatAno abhAva paNa jaNAya tyAre A zrutadevatA te vighnonA nivAraNamAM ane yogya anukUlanamAM sahAyabhUta bane che e vAta svIkRta thayelI che. 0 laghu dRSTAMta : vRddhivAdisUrijI vize kahevAya che ke, temaNe moTI uMmare dIkSA lIdhI hatI. skaMdilAcAryanA ziSya banelA. teone bhaNavAnI dhuna lAgI. pahADI avAje moTemoTethI sUtro gokhavA lAgyA. teone jJAnAvaraNIya karmanA udaye athavA maMda kSayopazamane kAraNe sUtro jaldI kaMThastha thatA na hatA. te paNa teo sakhata puruSArtha karatA hatA, paNa temanA A moTo avAja sahavartIone azAtAkArI banato hovAthI gurudeve temane maMdasvare svAdhyAya karavA kahyuM. teoe vicAryuM ke have mAre jJAnAvaraNIya rUpa AvaraNane maMda karavA ke nivAravA zuM karavuM ? temane sarasvatI devInI upAsanA karavAno mArga maLyo. abhyAsanI lagana hovAthI upavAsanA tapa karavA pUrvaka bhagavatI sarasvatIno jApa Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suadevayA hoya-vizeSa kathana 31 AraMbhyo. saLaMga ekavIsa divasanA upavAsa sAthe sarasvatI devIno savA lAkhano jApa karyo. devInA varadAnathI vidvatA sAthe vAda-vijetA paNa banyA kahevAya che ke abhaNa ane vRddha muni sarasvatI devInI kRpAthI prakhara jJAnI ane vAdI-ziromaNi banyA. temane AcArya padavI pradAna thaI ane vRddhavAdIsUrijI tarIke khyAti pAmyA. siddhasena divAkara sUrijI jevA prakAMDa paMDitanA paNa guru banyA. AvI ja vAta bappabhaTTasUrijI, abhayadevasUrijI Adi mATe paNa mRtadevInI ArAdhanAthI prApta jJAnalabdhi mATe jaina jaganA itihAsamAM prasiddha che. - sUtra-noMdha :- A sUtra prAkRta bhASAmAM racAyela che. - prAcIna sAmAcArInA AdhAre racAyeluM jaNAya che, jo ke AgamomAM A sUtrano AdhAra maLela nathI. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa sUtra vivecana-4 sUtra-41 khittadevayA-thoya kSetra-devatA stuti - sUtra-viSaya : A sUtra kSetradevatAnI stutirUpa che. je kSetramAM sAdhu-sAdhvI dharmakriyA kare che te kSetranA devatA pAse vidanone nivAravA mATe A thoya dvArA prArthanA karAyelI che. . sUtra-mULa :khittadevayAe karemi kAussagga. annattha. jIse khite sAhu, daMsaNa-nANahiM caraNa-sahiehiM; sANaMti mukUkhamarthya, sA devI harau duriAi. v sUtra-artha :kSetra devatAnI ArAdhanA nimitte huM kAyotsarga karuM chuM. jenA kSetramAM rahIne sAdhu-samudAya samyagadarzana, samyagUjJAna ane samyakUcAritranA pAlana dvArA mokSamArganI sAdhanA kare che, te kSetradevatA duritoneaniSTone, vinone dUra karo. in zabdajJAna :pittadevayAe - kSetradevatAnI ArAdhanA nimitte karemi - huM karuM chuM kAussagga - kAyotsargane jIse - jenA khijo - kSetrane vize sAhU - sAdhu samudAya daMsaNa - darzana (ane) nANahiM - jJAna vaDe caraNasahiehiM - cAritrasahita sANaMti - sAdhe che mukukhamagjha - mokSamArgane sA - te, teNI devI - devI, devatA harau - haraNa karo duriAI - duritone, vibone - vivecana : kSetra devatA ArAdhanA arthe karAtA kAyotsarga mATenuM vidhAna ane eka navakArano kAyotsarga karyA pachI bolAtI stutinuM kathana karatuM A eka nAnakaDuM sUtra che. je "khittadevayA nAme prasiddha che. jemAM eka navakAranA kAyotsarga pachI stuti bolAya che. A stutinuM zabdazaH vivecana A pramANe che- * livathI - kSetradevatAnI ArAdhanA nimitte Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khittadevayA thoya-vivecana 0 vitta eTale kSetra, sthAna, bhUmi 0 tevatA - devatA, devI, adhiSThAtrI je kSetramAM sAdhu samudAya (sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA) ArAdhanA karI rahyA te kSetramAM je adhiSThAyaka devatA-devI hoya tene uddezIne ahIM ''kSetradevatA'' zabda prayojAyela che. * ania angeami - g siulcwof sg gj. A padanI vyAkhyA sUtra-19 'arihaMta ceiyANaM'' ane sUtra-40 - ''sudevayAe''mAM karAyelI che, tyAM juo. * khIse citte sAhU - jenA kSetramAM sAdhuo. 0 nIse - jenA, je devatAnA - devInA. 0 vitta - kSetramAM, sthAnamAM, bhUmimAM. 0 sAhU~ - sAdhuo, (sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAo) * daMsaNanANehiM caraNasahiehiM 33 - - sahita-yukta. - ahIM darzana, jJAna, cAritra zabdo dvArA samyagdarzana, samyag jJAna ane samyag cAritra - e pramANe samajavAnuM che. A samyagdarzana - samyajJAna samyacAritra e traNe vaDe karIne yukta ke sahita. ahIM sUtramAM darzana-jJAna vaDe ane cAritrathI sahita e baMne pado judAjudA mUkyA che, temAM prAsa ane kAvyAlaMkAra-paNAnI sAthe eka rahasyanI kalpanA paNa karI zakAya tema che. darzana, jJAna ane cAritra vaDe karIne pahelA jIva samyaktva pAme che, AvA samyakdarzanInuM jJAna paNa samyak bane che. jyAre samyak evA darzana ane jJAnathI yukta manuSya potAnI zuddha zraddhA saha prApta evA jJAnane AcaraNamAM mUke che tyAre samyak cAritramAM praveza kare che. samyak cAritrathI sahita-yukta evo manuSya ja (have pachInA padomAM kahevAyela evA) mokSamArganI sAdhanA karI zake che. 'caraNa' zabdano sAmAnya artha cAritra thAya che. caraNasittarI rUpe 'caraNa' zabdanI vyAkhyA A pUrve vaMdittu sUtranI gAthA-32mAM ghaNI ja vistArathI karAyelI che, te jovI. 4 3 'darzana ane jJAna' zabdanI vyAkhyA mATe sUtra-13 "namunthuNaM''mAM gAthA-7 nA vivecanamAM jovuM. te sivAya sUtra-27 "icchAmi ThAmi''mAM paNa jJAna ane darzananI vyAkhyA che. sUtra-28 'nANuMmi haMsaNaMmi'' sUtramAM jJAna, darzana, cAritra e traNe padanI vyAkhyA karAyelI che. te jovI. * sAti muslamAM mokSamArgane sAdhe che. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 pratikramaNasUtra vivecana-4 0 muvavuM eTale mokSa, mukti 0 eTale mArga - mokSanA mArga te mokSamArga - tattvArthAdhigama sUtrakAre prathama adhyAyamAM AraMbhe ja kahyuM che ke sakhyam darzana, jJAna, cAritrANi mokSamArga " - samyagu (enA) darzana, jJAna ane cAritrano samanvaya e (ja) mokSano mArga che. (paNa mokSa eTale zuM?) - "(saMcita) karelA karmano (sarvathA) kSaya karavo" tene tattvArthAdhigama sUtrakAre dazamA adhyAyamAM "mokSa' kahyo che. - AvA mokSamArgane jeo sAdhe che - ArAdhe che (temane) * sAM kevI ra3 kurivuM - te devI durito-pAponuM haraNa karo. 0 nA veva - te devI, te devatA - jenA kSetramAM sAdhu darzana, jJAna, cAritranI ArAdhanA kare che, tenI adhiSThAyikA devI. 0 ra3 - haraNa karo, nivAro, dUra karo. 0 yuriDuM - duritone, aniSTone, pApane, vidanone, kavone, aMtarAyone. 0 gAthAsAra :- anvaya paddhatie gAthArtha vicArIe to dara3 - dUra karo. zuM dUra kare ? durito, vidgone, konA vinone dUra kare ? samyagradarzana, samyagU jJAna ane samyagU cAritranA pAlana dvArA mokSa mArganI sAdhanA karI rahelA sAdhusamudAyanA. koNa dUra kare ? jenA kSetramAM rahIne sAdhusamudAya sAdhanA karI rahela che te kSetradevatA, kSetra adhiSThAtrI devI. i vizeSa kathana :-- A thoya "gAhA" chaMdamAM banelI che. - pratikramaNa kriyAmAM teno upayoga devasi pratikramaNamAM ja thAya che. suadevayA' nimitte kAyotsarga karyA pachI, "khittadevayA' nimittano kAyotsarga karavAnuM kahIne annattha sUtra bole, tyArapachI eka navakArano arthAt ATha zvAsocchavAsa pramANa kAyotsarga kare. pachI kAyotsarga pArIne "namoDarDa" bolIne A thoya bolAya che. jo ke A kathanamAM be apavAda che (1) sAdhu mahArAja vihAra karIne jyAM pahoMce tyAM pahele divase je maMgalika pratikramaNa kare temAM A thoyane badale "yasyA kSetra' thoya bole. (2) sAdhvIjIo tathA bahenone A thoya bolavAno niSedha che. teo A thone sthAne nitya "yasyA kSetra"nI thoya bole che. - A stutimAM varNita mukhyabhAva evo che ke kSetramAM rahelA sAdhu tyAM mokSamArganI sAdhanA karI rahyA che, temane thatA upadravo athavA AvatA vidanone kSetra adhiSThAyikA devI dUra kare che tathA bhakti kare che mATe tenI kRtajJatA darzAvavA A kAyotsarga karAya che. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pittadevayA thoya-vizeSa kathana 35 vaMdittasUtra gAthA-30nA vivecanamAM dhana nAmanA vyApArInuM dRSTAMta Apela che. jemAM munidAna prabhAvathI saMtuSTa thayelA tyAMnA kSetranA devatAe kAMkarAne ratnomAM pheravI dIdhA hatA. arNikAputra AcAryane gaMgA nadI madhye kevaLajJAna thayuM tyAre tyAMnA kSetra devatAe kevaLajJAnano mahotsava karyo hato ityAdi dRSTAMto prasiddha che. I sUtra-noMdha :- A sUtra prAkRta bhASAmAM racAyela che. - A sUtranuM Avazyaka Adi AgamomAM koI AdhAra sthAna jovA maLela nathI, paNa dharmasaMgraha, pratikramaNasUtra bAlAvabodha AdimAM tenA ullekho jotAM prAcIna sAmAcArIthI pravarte che tevuM anumAna thaI zake che. -4 -4 - Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 pratikramaNasUtra vivecana-4 HsUtra-42 'kamaladala' thoya mRtadevatA-stuti .. - sUtra-viSaya : A sUtramAM vividha vizeSaNo dvArA mRtadevatAnI stuti karavAmAM Avela che. je strIo bole che. v sUtra-mULa :(suadevayAe karemi kAussagga. annattha0) kamala-dala-vipula-nayanA, kamala-mukhI kamalagarbha-sama-gaurI; kamale sthitA bhagavatI, dadAtu mRtadevatA siddhim 1 - sUtra-artha :(mRta devatA, nimitte huM kAyotsarga karuM chuM) kamalanI pAMkhaDI jevA vizALa netrovALI, kamala jevA mukhavALI, kamalanA garbha jevA gaura varNavALI ane kamaLane vize rahela evI bhagavatI mRtadevatA mane siddhi Apo. | zabdajJAna :kamala - kamaLanI dala - pAMkhaDI jevA vipula - vizALa, moTA nayanA - netravALI mukhI - mukhavALI garbha - garbha, madhyabhAga sama - saTaza, sarakhI gaurI - gaura varNavALI sthitA - rahelI bhagavatI - pUjya, bhagavatI dadAtu - Apo mRtadevatA - zrutadevI siddhi - siddhine vivecana :"suadevayA'nI mAphaka A paNa mRtadevatAnI thIya-stuti ja che. pharka mAtra eTalo ke A stuti sAdhvIjI mahArAja ane zrAvikAo arthAt strIvarge bolavAnI che, puraSoe bolavAnI nathI. mAtra eka gAthAmAM racAyela evA A nAnakaDA sUtrastutinA cAra caraNo "gAhA' nAmaka chaMdamAM taiyAra thayelA che. tenuM zabdazaH kiMcit mAtra vivecana ame A pramANe karIe chIe * mana--vipuna-nayanA - kamalanA patra-pAMdaDI jevA vizALa - moTA Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamaladala" thoya-vivecana 37 nayano-netrovALI. - mRtadevInI apAyelI A eka upamA che. jemAM tenA vizALa netronI tulanA kamaLanA patra-pAMdaDI sAthe karavAmAM AvI che. * mana-muvI - kamalanA jevA mukhavALI. - stutinA bIjA caraNanuM A pUrvAddha pada che, jemAM mRtadevInA mukhane kamalanI upamA apAI che. * marma-sama-zorI - kamalanA garbha arthAt madhyabhAga samAna gaura eTale ke zveta varNavALI. - stutinA bIjA caraNanA uttarArdhamAM mRtadevInA varNanuM gaurapaNuMjetaraMgapaNAne jaNAvavA mATe kamaLanA garbha arthAt madhyabhAga sAthe tenA varNanI sarakhAmaNI-sadRzatA batAvAI che. 0 mate sthitA - kamaLane vize rahelI. - mRtadevInuM vizeSaNa darzAvatA ahIM devI jyAM birAjamAna che, tenA sthAnano nirdeza karavAmAM Avela che. * magavata - bhagavatI, pUjya - A padanI vyAkhyA mATe sUtra-40 "suadevayAe" jovuM. * vAta mRtadevatA siddhi - mRtadevI, siddhine Apo. 0 mRtadevatA-zrutadevInI vizeSa vyAkhyA mATe sUtra-40 "suadevayAe' stuti jovuM. 0 siddhi - zabdanI vyAkhyA mATe sUtra-8 "logassa' jovuM. 0 sUtra sAra anvaya paddhatithI : ahIM kriyApada tu che. dadAtu eTale Apo. paNa zuM Ape ? - siddhine Apo. koNa Ape ? - bhagavatI mRtadevatA Ape. A mRtadevatA kevA che ? - tenA vizeSaNo jaNAve che- (1) mRtadevInA nayano kamalapatra jevA vizALa che. (2) mRtadevInuM mukha kamaLa samAna che. (3) mRtadevIno varNa kamaLanA madhyabhAga sadaza zveta che. (4) mRtadevI kamalanA Asane birAjamAna che. AvI mRtadevI mane siddhi Apo - siddhimAM sahAyaka thAo. arthAt siddhi mArge sAdhanA karatA evA mane mArgamAM AvatA vidano dUra - upasarga nivAro - aniSTa mukta banAvo ane sAdhanAmAM sahAyatA karo. . vizeSa kathana : Adya zabdanA nAmathI "kamaladala" nAmathI oLakhAtI evI A stutine mRtadevatAnI stuti paNa kahe che. - pUrve jaNAvyuM tema A stuti strIo-sAdhvI ane zrAvikAgaNa ja bole Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 pratikramaNa sUtra vivecana-4 che ane te "suadevayA' stutine sthAne bolAya che. arthAt pratikramaNamAM vaMditta sUtra bAda be-eka-eka logassano kAyotsarga karyA pachI siddhANaM buddhANaM bolI eka navakArano kAyotsarga karIne A stuti bolAya che. pharka mAtra eTalo ke sAdhvI ane zrAvikAgaNe namorTas sUtra bolavAnuM hotuM nathI. - A stuti 'gAhA' chaMdamAM racAyela che. - vizeSa vivecana ane kathana sUtra-40 mujaba jANavA. n sUtra-noMdha :- A stutinI bhASA saMskRta che. - A sUtra-stuti Avazyaka Adi koI AgamamAM jovA maLatI nathI, dharmasaMgraha Adi graMtho, pratikramaNa vidhimAM teno ullekha hovAthI tenI prAcInatA spaSTa che. vizeSa e ke malavAdIsUri dvArA racita dvAdazAra nayacakra nAmaka graMthamAMTIkAmAM prAraMbhe maMgalAcaraNarUpe mRtadevatAnI A "kamaladalastuti jovA maLe che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavana devatA-zoya sUtra-43 bhavana devatA thoya = sUtra-viSaya : A stutimAM bhavanadevatA nimitte kAyotsarganuM vidhAna ane tyArapachI svAdhyAyarata sAdhune bhavanadevatA sahAyaka bano evA prakAranI stuti karavAmAM AvI che. - sUtra-mULa : bhavaNadevayAe karemi kAussagyuM. annattha jJAnAdiguNa-yutAnAM, nityaM svAdhyAya-saMyama-ratAnAm vidhAtu bhavanadevI, zivaM sadA sarvasAdhUnAm = sUtra-artha : bhavanadevatAnI ArAdhanArthe huM kAyotsarga karuM chuM. "annattha' jJAnAdi guNothI yukta, nitya svAdhyAya ane saMyamamAM Asakta evA sarva sAdhuonuM bhavanadevI kalyANa kare. - zabdajJAna : bhavaNadevayAe - bhavanadevatAthai, bhavanadevInI ArAdhanA nimitte karemi - huM karuM chuM jJAnAdi guNa - jJAnAdi- jJAna, darzana, cAritra guNe karIne yutAnAm - yukta, sahita-tenuM svAdhyAya svAdhyAya, sajjhAya - : ratAnAm - lIna, AsaktanuM bhavanadevI - bhavananI devI sahA niraMtara, haMmezA - vivecana : - 39 kAussagga - kAyotsargane nityaM - nitya, haMmezA, roja saMyama - saMyamane vize vidadhAtu - karo zivaM - ziva, kalyANa sarvasAdhUnAm - badhA sAdhuonuM bhavana devatA (ke bhuvanadevatA) nAmathI prasiddha evI A stutimAM pahelA bhavanadevatAnI ArAdhanA nimitte karAtA kAyotsarganuM vidhAna che. pachI ATha zvAsocchavAsa pramANa evo eka navakArano kAyotsarga karIne A thoya bolAya che. tenuM zabdazaH vivecana A pramANe che 0 mavaLavevANa - bhavanadevatAnI ArAdhanArthe, bhavanadevI nimitte "kSetra devatA aMtargat evA bhavanadevatA'' evo artha ahIM vicArI zakAya, kemake bhavanadevatAno bhavanapati devatA artha baMdha besato nathI. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 pratikramaNa sUtra vivecana-4 - bhavaNane badale bhuvaNa pATha paNa jovA maLe ja che "zrAddha-pratikramaNa sUtra-arthadIpikA "vRttimAM pUodharmasUrikRt anuvAda ane pachI pUhaMsasAgara sUrijI kRt anuvAdamAM "bhuvana' sAcuM ke "bhavana' sAcuM ? e carcA cheDAyelI paNa che - bhuvanano artha 'loka thAya che ane 'bhavana'no artha makAna thAya che. AgamamAM navA zabda pracalita che - e jotAM ame ahIM "mavana' zabda mUkyo che. chatAM muvaM zabda paNa jovA to maLe ja che. satya zuM ? te bahuzruta jANe. - je kSetramAM je makAna ke vasati ke sthAnamAM kAyotsarga karavAno che, tenA adhiSThAyaka devanI ArAdhanA nimitte-evo artha ahIM samajavo. * vAri IBsa - huM kAyotsarga karuM chuM. - A padono vizeSa artha sUtra-40 mujaba jANavo. * jJAnAvidhutAnAM - jJAna Adi guNothI yukta. - jJAna, darzana, cAritra guNo vaDe karIne sahita. - caraNa sittarInI gAthAmAM nAtiya kahevAyuM che, tyAM jJAnAdi trikano artha jJAna, darzana, cAritra e pramANe ja karyo che. tethI ahIM 'jJAnAdi' zabdathI ame A ratnatrayIrUpa evA jJAna, darzana, cAritra e traNa padono ullekha karyo che. - AvA jJAnAdi guNathI yukta-sahita evA. - A samagra pada sAdhu mahArAjanA vizeSaNa rUpe yojAyela che. * nityaM - nitya, haMmezA, niraMtara, pratidina. * svAdhyAya-saMyama-ratAnA - svAdhyAya ane saMyamamAM Asakta ke lIna evA, svAdhyAya ane saMyamamAM ramI rahelAnuM. svAdhyAya - jene prAkRtamAM sajhAya kahevAmAM Ave che. te vAMcanA Adi pAMca prakAre kahyo che. jenuM vivecana sUtra-28 "nAsaMmi-daMsaNUmimAM vistArathI karAyela che. svAdhyAyano vyavahAramAM artha che zratanuM adhyayana ane bhaNela zratanuM parAvartana ke AvRtti karavI te. saMyama - daza prakAranA yatidharmamAMno eka dharma che. saMyamano bIjo artha cAritra paNa thAya che. "saMyama eTale kaSAya ane yogano nigraha" evo artha paNa thAya che. saMyamanA sattara bhedo kahyA che. jeno ullekha pUrve sUtra-22 "pukUkharavaradI'nI gAthA-4nA vivecanamAM ane sUtra-4 'icchakAranA vivecanamAM thayelo che. rata - eTale Asakta, lIna, magna, rameluM, ramI raheluM. 0 vighA bhavanadeva ziva salA - bhuvanadevI haMmezAM-sadA kalyANa karo - ziva karo. 0 vidhAtu - karo 0 mavanavI - bhavananI devI 0 zivaM - kalyANa, upadravarahita sthiti * sarvasAdhUnAma - sarve sAdhuonuM (sAdhakonuM) Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavana devatA-thoya-vivecana 0 gAthAsAra-anvaya paddhatie vidhAta eTale karo. zuM karo ? sadA kalyANa karo. koNa kalyANa kare ? - "bhavanadevI' - bhavanI adhiSThAtrI evI devI kare. konuM kalyANa karo ? sarve sAdhuonuM - sAdhakonuM. kevA sAdhuo ? ahIM sAdhu mATe zuM vizeSaNa mUkyuM che ? - jeo jJAna, darzana, cAritra guNathI yukta che, temaja jeo nitya svAdhyAya ane saMyamamAM lIna che tevA sAdhuonuM. . vizeSa kathana :- A thIya-stuti "gAhA' chaMdamAM racAyela che. - pratikramaNa kriyAmAM tenuM sthAna sAmAnyathI paphikha, comAsI ane saMvatsarI pratikramaNamAM cha Avazyaka pUrNAhuti pUrve Ave che. devasi pratikramaNamAM jyAM "suadevayA' hoya bolAya che. tyAM pakrikha Adi pratikramaNamAM 'bhavanadevayA'nI thoya bolAya che. vizeSathI A hoya mATe e pramANenI paraMparA che ke sAdhu-sAdhvI vihAra karIne je sthaLe pahoMce te sthaLe pahelA divase mAMgalika pratikramaNa hoya to paNa temAM "suadevayA'ne badale "bhuvanadevayAnI hoya bolAya che. - vihAranA mAMgalika rUpa devasi pratikramaNamAM tathA pAlikAdi traNe pratikramaNamAM kAyotsarga paNa "bhuvanadevayAe karemi kAussagga' evA padathI karavAmAM Ave che. 0 sUtra prAmANya : vaiyAvRtyakara devono kAyotsarga to prAcIna kALathI karavAmAM Ave ja che. temAM kSetradevatA ane kSetra aMtargat bhuvanadevatAno kAyotsarga paNa karavAnI paraMparA che kahyuM che ke "cAummAsiya varise, ussaggo khitta devayAe u; pakrikhaya sijjasurIe, karaMti caumAsIe vege." pAkSika, cAturmAsika, sAMvatsarika pratikramaNa vakhate kSetradevatAno kAyotsarga karAya che. keTalAka pAkSika ane cAturmAsika pratikramaNa vakhate ja zayyA-surI arthAt bhavanadevIno kAyotsarga kare che. pratikramaNa garbha hetumAM kahyuM che ke, kSetradevatAnI niraMtara smRtimAM bhavananuM kSetramaMtargatapaNuM hovAthI tattvathI to bhavanadevatAnI smRti paNa haMmezA thAya che, to paNa parva-divase tenuM bahumAna karavA mATe sAkSAt temano kAyotsarga karavo. mokSamArga eTale jJAna, darzana, cAritranI ArAdhanA-sAdhanA. ratnatrayIrUpa evA A jJAna, darzana, cAritranI ArAdhanA mATe jJAna ane kriyAnuM pAlana jarUrI che ane te mATe sAdhuo svAdhyAya ane saMyamanuM pAlana jarUrI che. svAdhyAya ane Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 pratikramaNasUtra vivecana-4 saMyamamAM rata evA sAdhu yathArtha sAdhanA karI zake te mATe upadravarahita vAtAvaraNa jarUrI che. AvuM vAtAvaraNa jaLavAI rahe te mATe bhavanadevatAno kAyotsarga karAya che. ATha zvAsocchavAsa pramANa arthAt eka navakArano kAyotsarga karIne bhavana devatAnI stuti bolAya che. - sUtra-noMdha :- A stuti saMskRta bhASAmAM racAyelI che ane gAhA chaMdamAM che. - AvazyakAdi Agama sUtromAM A sUtrano koI AdhAra maLela nathI. paNa A stutinuM "jIse khinne stuti sAthe ghaNuM ja sAmya che. kadAca te prAkRta stutinuM kiciMtu parivartana saha saMskRta rUpAMtara paNa A stutimAM hoI zake che. athavA prAcIna sAmAcArI hoI zake che kemake dharmasaMgraha AdimAM A stutino ullekha che. --X -- -- Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSetra devatA-zoya # sUtra-viSaya : A sUtramAM vittavevavA - kSetradevatAnA kAyotsarganuM vidhAna che ane stutithoyamAM - je kSetrane AzrIne sAdhu-sAdhvI kriyA karatA hoya te kSetranA devatA temane sukha ApanArA thAya tevI prArthanA che. - sUtra-mULa : : - . - khittadevayAe karemi kAussagyuM. annattha yasyA: kSetre samAzritya, sAdhubhiH sAdhyate kriyA; sA kSetra devatA nityaM, bhUyAtra: sukhadAyinI. # sUtra-artha : jenA kSetrano Azraya karIne - aMgIkAra karIne sAdhuo vaDe (tapa-saMyamarUpa) kriyAo sadhAya che, te kSetradevatA-kSetradevI amane haMmezA sukha ApanArI thAo. - zabdajJAna : khittadevayAe - kSetradevatA - kSetradevInI ArAdhanA nimitte karemi - huM karuM chuM yasyAH samAzritya - AzrIne sAdhyate - sadhAya che sA - te, teNI nityaM - sadA, haMmezA - sUtra-44 kSetra devatA-thoya yasyA: kSetra-stuti na amane 43 jenA, je kSetra devInA kAussagga - kAyotsargane kSetraM - kSetrane, sthAnane sAdhubhiH - sAdhuo vaDe kriyA - tapa saMyamAdi kriyA kSetradevatA - kSetradevI bhUyAt - thAo sukhadAyinI - sukha ApanArI - vivecana : A mAtra eka gAthA pramANanuM nAnuM sUtra che. jemAM sarvaprathama 'kSetradevatA nimitte kAyotsarga karuM chuM' evuM vidhAna karela che. tyAra pachI annattha sUtra bolIne eka navakArano ATha zvAsocchavAsa pramANa kAyotsarga karIne pachI namo't bolavA pUrvaka A thoya bolavAmAM Ave che. tenuM zabdazaH vivecana ahIM karela che 7 zittalevayA remi jADasAM - kSetra devatA nimitte athavA kSetradevatA Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 pratikramaNa sUtra vivecana-4 ArAdhanA arthe huM kAyotsarga karuM chuM. - vizeSa vivecana sUtra-41 'khittadevayA-stuti' mujaba jANavuM. 0 yA kSetre samakitva - jenA kSetrano sArI rIte Azraya karIne, je devatAnA kSetramAM rahIne. 0 vasyA: jenA. A pada kSetradevatAnuM sUcana kare che. eTale "je-nA' arthAt je kSetradevatAnA ke kSetradevInA. 0 kSetram - kSetrane, sthAnane, bhUmine, vasatine. 0 samagratva - sama-Azritya, sArI rIte aMgIkAra karIne, (teno) Azraya karIne, (tyAM) rahIne. * sAmika sarve kriyA - sAdhuo vaDe kriyA karAya che. 0 sAdhu - sAdhu, muni (sAdhvI paNa ahIM grAhya karavAnA che.) 0 sAdhyati - sadhAya che, karAya che, sAdhanA-ArAdhanA karAya che. 0 kriyA - kriyA, tapa-saMyamAdi AcaraNa, mokSamArganI ArAdhanA. 0 kSetravatA nityaM - te kSetradevatA-kSetradevI, haMmezA. 0 kSetradevatA - kSetranI adhiSThAyikA evI devatA-devI. 0 sI - te (jenA kSetramAM sAdhu ArAdhanA kare che te) 0 nityaM - nitya, haMmezA, sadA * mUyAnnaH sulivanI - amane sukha ApanArI thAo. amArA upara prasanna thAo, (ArAdhanA mArge AvatA vidanone nivAro) 0 mUyAta - thAo 0 na: amane 0 yuvavinA - sukhane denArI, prasanna, vidananivAraka 0 anvaya paddhatio gAthAsAra :- mUt eTale 'thAo', zuM thAo ? sukha ApanArI thAo. - kone sukha Apo ? - amane. koNa Ape ? te kSetradevI. - te eTale kaI kSetradevI ? jenA kSetrane aMgIkAra karIne sAdhu-sAdhvI tapasaMyamAdi AcaraNa dvArA mokSamArganI ArAdhanArUpa - kriyA kare che te. vizeSa kathana :- A koya gAhA' nAmaka chaMdamAM racAyelI che. - A thoyano pratikramaNa kriyAmAM upayoga thAya che. te A pramANe- (1) devasi pratikramaNamAM cha AvazyakanI pUrNAhuti pUrve jyAM "jIse khitte'nI thoya bolAya che, te sthAne-tenA badale pakina, comAsI, saMvatsarI pratikramaNamAM A thoya bolAya che. (2) jyAre sAdhumahArAjA vihAra karIne koI navA sthAne pahoMce tyAre prathama divase karAtA maMgalika pratikramaNamAM paNa "jIse khijo'ne badale A "yasyAH kSetra' thoya bolavAmAM Ave che. A 9tra. thAo Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 kSetra devatA-thoya-vizeSa kathana (3) sAdhvIjI tathA zrAvikA varga saMdhyAkAlIna sarve pratikramaNamAM nitya A thoya bole che. 0 sUtra mAhAmya : mokSamArganI sAdhanA karavAmAM, svAdhyAya-dhyAna-kAyotsargamAM kSetra, vasati, bhUmi sadA Avazyaka che. jo vasati-kSetranI anujJA ja na maLe to sAdhu-sAdhvI potAnA nitya svAdhyAyAdi anuSThAna kare kyAM ? have kSetra-vasatinI prApti paNa thaI jAya, pachI te kSetra nirupadravI che ke nahIM? te paNa eTaluM ja mahattvanuM che. jo kSetra vidanarahita haze ArAdhanA vadhAre saraLatAthI ane ekAgra citte thaI zakaze. A kSetranI nirupadrava sthiti mATe kSetradevatAne nimitte kAyotsarga karI temane prArthanA karAya che. pUrvAcAryoe paNa viziSTa ArAdhanA, saMlekhanAdi kAryo Adi prasaMgoe A rIte kSetradevatAnI ArAdhanA-kAyotsarga karelA hovAnA vidhAno prApta thAya ja che. - sUtra-noMdha :- A sUtra-thoya saMskRta bhASAmAM racAyelI che. - thoya "gAhA' chaMdamAM taiyAra thayela che. - Avazyaka sUtra Adi koI AgamamAM tenuM pramANa maLatuM nathI paNa prAcIna sAmAcArIthI prApta evI "jIse khinne stutinuM kiMcit pheraphAra sAthe saMskRta rUpAMtara hoya tevuM jaNAya che. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 pratikramaNa sUtra vivecana-4 sUtra-45 aDAIsa- satra sAdhuvana-sUtra | sUtra-viSaya : A sUtra dvArA aDhIdvIpamAM rahelA sarve munirAjo-sAdhuone vaMdanA karavAmAM Avela che. temaja jemane vaMdanA karAI che, te sAdhuonuM svarUpa paNa A sUtra thakI pragaTa karAyela che. v sUtra-mULa :aDhAIjesu dIva-samudesu, panarasasu kammabhUmIsu; jAvaMta ke vi sAhu, yaharaNa-guccha-paDigneha-dhArA paMcamahabbaya-dhArA, aThArasa-sahassa-sIlaMga dhArA akakhayAyAra-carittA, te savva sirasA maNasA ma-eza vaMdAmira v sUtra-artha : (A tichalokamAM rahelA) aDhIdvIpa ane be samudramAM Avela paMdara karmabhUmiomAM je koI sAdhu rajoharaNa, guccha, (kASTha) pAtrone dhAraNa karanArA, pAMca mahAvratane dhAraNa karanArA, aDhAra hajAra zIlAMga rathanA dhAraka, akhaMDita AcAra ane cAritravALA hoya te sarve (sAdhuone) lalATe karIne huM manathI (bhAvathI) mastaka namAvavApUrvaka arthAt mana ane kAyA vaDe vaMdana karuM chuM. 1 zabdajJAna :aDhAijesu - ardhatrIjA, aDhI dIva - dvipa (ane) samudesu - (be) samudromAM panarasasu - paMdara kammabhUmIsu - karmabhUmiomAM jAvaMta - jeTalA, je ke vi - koI paNa sAhu - sAdhuo rayaharaNa - rajoharaNa, ogho guccha - gucchA paDigraha - pAtrAne dhArA - dhAraNa karanArA paMcamahablaya - pAMca mahAvratane dhArA - dhAraNa karanAra aThArasasahassa - 18000 sIlaMga - zIlanA aMgane akukhaya - akSata, saMpUrNa AyAra - AcAra (ane) carittA - cAritravALA sirasA - zira-kAyA vaDe, lalATe karI mANasA - mana vaDe maOeNa - mastaka vaDe Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Y7 aAIjjasu-sUtra-vivecana vaMdAmi - vaMdana karuM chuM i vivecana : Avazyaka sUtra-34nI hAribhadrIyavRtti tathA cUrNimAM zramaNa pratikramaNarUpa "pagAmasikkAe" sUtranI vivecanA aMtargat A sUtra AveluM che. je ahIM eka svataMtra sUtrarUpe rajU thayela che. A sUtrane Adya padothI aDhAikvesa' sUtra nAme oLakhavAmAM Ave che, tenuM bIjuM nAma "sAdhuvaMdanA-sUtra' che. kemake A sUtra dvArA aDhIdvIpa rUpa manuSya kSetramAM rahela sAdhuone vaMdanA karavAmAM Avela che. A sUtranuM vRtti, cUrNi, graMtha AdhArita vivecana A pramANe che * hrApha lIva-samude - aDhIdvIpa ane be samudramAM 0 daphanna - eTale ardhatRtIya. be AkhA-saMpUrNa ane eka aDadhA-ardha dvIpa (temAM), aDhIdvIpamAM. 0 va - dvIpa, - ahIM jaMbUDhIpa saMpUrNa, dhAtakIkhaMDa saMpUrNa ane puSkaravaradvIpano aDadho arthAt ardhapuSkaravara dvIpa. e pramANe aDhIdvIpa thAya che. - Avazyaka vRttikAra zrI haribhadrasUrijI jaNAve che ke, "jaMbUdvIpa, dhAtakIkhaMDa, puSparAdha" arthAt A aDhIdvIpamAM (rahelA) vRttikAra maharSie "samudra' padanI alaga koI vyAkhyA karI nathI. tethI be prakAranA tarko ahIM rajU karI zakAya. (1) vRttikAra aDhIdvIpanI vyAkhyA karIne samudranI vivakSAne gauNa kare che athavA to samudra temAM aMtarbhata che, tevuM kahevA mAMge che. (2) vRttikAra samudranI vyAkhyA na karIne temAM prAyaH karIne sAdhuo hotA nathI evo garbhita bhAva prastuta kare che. 0 samude - samudra (temAM rahela) - ahIM to e pada adhyAhAra che. to, samudesu - be samudramAM - aDhI kIpa madhye lavaNasamudra ane kAlodadhi samudra nAmanA be samudra AvelA che. te baMne samudra. (temAM rahela) - Avazyaka cUrNikArazrIe A sUtra-34nA pAThAMtarane rajU karatA kahyuM che ke, "anne puNa - aDhAIjesu dosu dIva-samudesu paThaMti" bIjA vaLI Avo pATha paNa hovAnuM kathana kare che. - jo A pAThane svIkArIe to aDhI dvIpa ane be samudra evo artha svayaM spaSTa thaI jaze. tethI (1) jaMbudvIpa, (2) lavaNasamudra, (3) dhAtakIkhaMDa dvIpa, (4) kAlodadhi samudra ane (5) puSkaravaradvIpa aDadho - kemake aDadho kapa puro thatAM mAnuSottara parvata Ave che. jyAM manuSyakSetranI sImA pUrI thAya che. - A rIte "aDDAijesu dIva-samude suno bIjo artha karo to manuSyakSetramAM rahelA evo artha spaSTa thaze. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNamUtra vivecana-4 0 pukukharavaradIva" nAmaka sUtra-22mAM A aDhIdvIpa saMbaMdhI vivecana vistArathI karAyela che te jovuM. * panAranuM namUna - paMdara karmabhUmiomAM. 0 panara - paMdara. A zabdano pauirasa evo pATha paNa che. 0 kRSNamUni - karmabhUmi - asi, maNi, kRSirUpa vyApAra jyAM astitvamAM che tevI bhUmine karmabhUmi kahe che. - A "karmabhUmi'nuM vistRta vivecana pUrve "jagaciMtAmaNi" nAmaka sUtra11 mAM karAyeluM che te khAsa jovuM. - aDhIdvIpamAM paMdara karmabhUmiomAM sAdhupaNuM saMbhave che, akarmabhUmiomAM saMbhavatu nathI tevuM viziSTa sUcana karavA mATe sUtramAM "aDhAIjesu dIvasamudesu" pachI turata "panarasasu kammabhUmIsu" e pramANe zabdo mUkyA che. - - A paMdara karmabhUmimAM pAMca bharatakSetra, pAMca airAvatakSetra ane pAMca mahAvideha kSetrono samAveza thAya che. A rIte aDhIdvIpamAM kula maLIne paMdara karmabhUmi hovAnuM kathana thayela che. * gAvaMta che vi sAhU - je koIpaNa sAdhuo, jeTalAM paNa munivaro hoya (A sAdhuo kevA che ? tenuM guNa varNana sUtrakAra svayaM A sUtramAM AgaLa karI rahyA che-). 0 sAhU nuM varNana pUrve sUtra-1 "namaskAramaMtra'mAM paNa thayuM che. 0 sAhU nuM varNana sUtra-15 "jAvaMta ke vi'mAM paNa thayuM che. 0 'sAhU padano ullekha sUtra-35 vaMditumAM paNa thayo che. - A badhAM sUtromAM varNita sAdhuonuM svarUpa ane guNo khAsa jovA taduparAMta ahIM "sAdhunI je oLakha cAra caraNomAM alaga-alaga rIte apAyela che. temAM sAdhunA dravyaliMga ane bhAvaliMga baMnene sUtrakArazrIe jaNAvela che, te A pramANe che- * saraLa-guccha-paDihAra - rajoharaNa, gucchA ane pAtrane dhAraNa karanArA. (evA sAdhuo). - A vizeSaNa dvArA sAdhunA dravyaliMgane rajU karela che. 0 radara - rajoharaNa, odho - sAdhu mahArAjanuM A eka mukhya cinha che, te jayaNA pAlana mATe agatyanA upakaraNarUpa che, sAdhu bhagavaMta tene nitya sAthe rAkhe che. rajane dUra karatuM hovAthI tene rajoharaNa kahevAmAM Ave che. 0 guccha - gucchA, sAdhumahArAjanA upakaraNomAM gucchA paNa hoya che, je pAtrane bAMdhavA mATe zuddha unanA vastromAMthI banAvavAmAM Avela hoya che. pAtra (vartamAnakALe jovA maLatI kASThanA pAtrAnI joDa)nI upara ane nIce rAkhIne pAtrane bAMdhavAmAM kAmamAM Ave che. upalakSaNathI temAM koLI ane pallAno paNa samAveza thAya che. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aGgAIjjasu-sUtra-vivecana 49 uttarAdhyayana sUtra adhyayana-26, tenI vRttimAM zAMtyAcAryajI jaNAve che ke, gucchaga eTale pAtrAnI upara rahetuM evuM eka upakaraNa vizeSa. A vAta paDilehaNa vidhimAM paNa Ave che. oghaniryuktimAM pAtra saMbaMdhI sAta vastuono ullekha che. jeno ullekha A sUtramAM hinha zabdathI thayo che. je jhoLI svarUpe pAtrane levAmAM upayogI che. paDilehaNAdi vakhate jenA para pAtra rakhAya che. (1) pAtra (2) pAtra baMdha (3) pAtra sthApana (4) pAtra kesarikA - vartamAnakALe puMjaNI svarUpe maLe che te. (5) pallAM-paDalA - bhikSAgamana kALe pAtrane DhAMkavAnA vastro rUpa. (6) rajasrANa rajathI rakSaNa karavA mATe pAtra bAMdhavAnuM vastra vizeSa. (7) gucchaga - jhoLInI upara-nIce rakhAtuM unI vastra vizeSa. A sAta pAtrasaMbaMdhI upakaraNo che. - - - 0 paGiAha jene saMskRtamAM pratigraha ke patAha kahe che. teno artha 'pAtra' thAya che. "paDatA AhAra pANIne je grahaNa kare te patA kahevAya. sAmAnya bhASAmAM tene pAtarA kahe che. - A pAtra kASThanA hovAno vyavahAra svIkRta che ane te ja paraMparA che. dazavaikAlikasUtra-176nI vRttimAM 'paDiggaha'no artha 'bhAjana' karyo che, dazavaikAlikanI vRtti tathA yatidinacaryAmAM gAthA-204, 205mAM jaNAvyuM che ke, sAdhuone tuMbaDAnuM, lAkaDAnuM, mATInuM pAtra anukrame uttama, madhyama ane jaghanya kahyuM che. Avazyaka vRttikAra kahe che ke, AvuM dravyaliMga to nihnava Adine paNa hoya che. tethI tenuM nivAraNa karavA have bhAvaliMgane jaNAve che-- 0 paMcamahava-dhArA :- pAMca mahAvratone dhAraNa karanArA. - paMcamahavvaya zabdanuM vivecana sUtra-2 'paMciMdiya'mAM jovuM. - bhAvaliMgamAM pratyekabuddhono paNa saMgraha karavA mATe AgaLa bIjuM vizeSaNa mUke che 'aThArasa-sahassa-sIlaMga-dhArA'' kemake pratyekabuddhamAMnA keTalAka sAdhu bhagavaMto rajoharaNAdi dhAraka nathI paNa hotA. gaTTArasa-sahassa-sInaMga-dhArA :- aDhAra hajAra zIlAMgane dhAraNa karanArA, (evA sAdhu mahArAjone) 0 aTThArasa aDhAra 0 sahassa hajAra 0 sIttuMga - zIlanA aMga, zIlanA bhAga, cAritranA vibhAga AvazyakasUtra-34nA vivaraNamAM aDhAra hajAra zIlAMgane spaSTa karavA mATe eka gAthA jaNAvela che. te A pramANe-- yoga, karaNa, saMjJA, indriya, pRthvIkAyAdi ane zramaNadharma e rIte zIlanA aDhAra hajAra aMgonI siddhi thAya che. vRttikAra maharSi A gAthAnuM spaSTIkaraNa karatA kahe che ke- 4 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paS pratikramaNa sUtra vivecana-4 (1) yati-zramaNadharma daza prakAre che - (1) kSamA, (2) mArdava, (3) Arjava, (4) mukti, (5) tapa, (6) saMyama, (7) satya, (8) zauca, (9) akiMcanatva ane (10) brahmacarya. eTale samAyukta thavuM, mArdavayukta thavuM vagere zIlanAM dasa aMga thayA. - have A dharmothI yukta thayelA zramaNa-sAdhue. - pRthvIkAyAdi dazanA samAraMbhano tyAga karavAno che. (2) pRthvIkAyAdi daza A pramANe che - (1) pRthvIkAya samAraMbha, (2) apakAya samAraMbha, (3) teukAya samAraMbha, (4) vAyukAya samAraMbha, (5) vanaspatikAya samAraMbha, (6) beindriya samAraMbha, (7) te indriya samAraMbha, (8) caurindriya samAraMbha, (9) paMcendriya samAraMbha (10) (ajIvamAM jIvabuddhie karIne) - ajIva samAraMbha. - A daze samAraMbhano tyAga karavAno che. * - A rIte samAdi daza dharmane pRthvIkAyAdi daza samAraMbha vaDe guNatA zIlanA aMgo-100 thayA. - A yati dharmayukta jayaNA pAMca indriyonA jaya-nigrahapUrvaka karavAnI che. te A pramANe (3) indriya nigraha pAMca prakAre che - (1) zrotrendriyanigraha, (2) cakSurindriyanigraha, (3) ghrANendriyanigraha, (4) rasanendriya nigraha ane (5) sparzanendriyanigraha. - A prakAre pAMca indriyono nigraha karavAno che. - samAdi daza dharma tene pRthvIkAyAdi daza samAraMbha tyAga vaDe guNyA eTale 100 bheda thayA. A 100 bhedane pAMca-indriya nigraho vaDe guNatA kula zIlanA aMgo-500 thayA. - A rIte zramaNadharmayukta jayaNA vaDe karavAmAM Avelo indriyanigraha cAra saMjJAthI rahita hovo joIe. (4) cAra saMjJAo - (1) AhAra saMjJA, (2) bhayasaMjJA, (3) maithunasaMjJA ane (4) parigrahasaMjJA - A cAra saMjJAno abhAva hovo te. - A rIte zramaNadharmanA 10 bheda tene pRthvIkAyAdi samAraMbhanA tyAganA 10 bheda vaDe guNyA, pachI prApta 100 bhedane pAMca indriyanigraha vaDe guNatA-500 bheda thayA. A 500 bhedane AhArAdi cAra saMjJAnA abhAva vaDe guNatA zIlanA 2000 aMgo thayA zramaNadharma, samAraMbha tyAga, indriyanigraha, saMjJA abhAva e cAra bAbatane yoga vaDe guNavAnI che. - (5) yoga traNa prakAre che - (1) manayoga, (2) vacanayoga, ane (3) kAyayoga. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paS aDDAIjjasu-sUtra-vivecana - pUrvokta 2000 zIlanA aMgone A traNa yoga vaDe guNatA kula 6000 zIlanA aMgo thayA. - chaTho ane chello bheda che karaNa. A karaNa vaDe guNatA (6) karaNa traNa bhede che - (1) karaNa, (2) karAvaNa, (3) anumodana eTale karavuM, karAvavuM ane anumodavuM. - pUrvokta 6000 bheda che, tene A traNa karaNa vaDe guNatA zIlanA kula 18000 bheda thayA. A aDhAra hajAra zIlAMgane zIlAMgaratharUpe oLakhAvAela che. ame A 18000 bhedanuM varNana AvazyakavRttimAM Apela sAlIpATha rU5 gAthAne AdhAre karyuM che. paNa 18000 zIlAMga ratha bIjI-bIjI rIte paNa varNavAyela che. * saravayAyA-rittA - akSata AcAra ane cAritravALA. - jemano AcAra ane jemanuM cAritra akSata che tevA sAdhuone. - keTalAka sthAne yathAra ne badale vivuyAyara evo pATha paNa noMdhAyela che. paraMtu Avazyaka sUtra-34, tenI cUrNi ane tenI vRttie badhAmAM 'mavazvayApAra' pATha jovA maLe che. vaLI tenuM saMskRta rUpAMtara satAvAra ja noMdhAyela che. tethI ame ahIM 'viyAdhAra varittA' evo ja pATha grahaNa karela che. 0 savaya eTale akSata, saMpUrNa, akhaMDita. - A zabda "AyAra' ane "caritta' baMne sAthe joDAyela che. - "akukhaya AyAra' eTale akSata ke akhaMDita AcAra - "akukhaya carita' eTale akSata ke akhaMDita cAritra. 0 kIvara - AcAra pAMca prakAre che- (1) jJAnAcAra, (2) darzanAcAra, (3) cAritrAcAra, (4) tapAcAra ane (5) vIryAcAra. - A pAMce AcAranA varNana mATe sUtra-2 "paMciMdiya" ane sUtra-28 "nAsaMmi daMsaNUmi" jovuM. 0 gharita eTale cAritra A padanI vyAkhyA vividharUpe jovA maLe che. paNa ahIM cAritranA pAMca bhedonuM grahaNa jANavuM- - pravacanasAroddhAra Adi graMthomAM cAritranA pAMca bhedo kahyA che (1) sAmAyika cAritra, (2) chedopasthApanIya cAritra, (3) parihAravizuddhicAritra, (4) sUkSmasaMparAyacAritra, (5) yathAkhyAtacAritra - rita padathI saMyama ke virati artha paNa grAhya che. - saMyama artha laIe to saMyamanA 17 bhedonuM kathana Ave che. pAMca indriyono nigraha, pAMca avatono tyAga, cAra kaSAyono jaya tathA mana, vacana, kAyAnI virati, - virati artha karIe to tattvArthasUtrakAre "virati e vrata" evI vyAkhyA Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 saMmi - vaMdu chuM para pratikramaNa sUtra vivecana-4 karI che. jenAthI sarvathA prANAtipAta viramaNa Adi pAMca mahAvratonuM grahaNa to thAya ja che. e sivAya sarva sAvadya pravRttithI mana, vacana, kAyA vaDe viramavuM tene paNa virati kahe che. A rIte varitta zabdanA traNa artho batAvyA (1) cAritra, (2) saMyama ane (3) virati. chatAM A sUtramAM cAritra arthanI mukhyatA gaNI che. * te sacce - tene sarvene-badhAMne - te badhAM arthAt uparokta je vizeSaNo kahyA, te sarve vizeSaNo yukta evA sAdhumahArAjone. * siraHI - zira vaDe, kAyA vaDe, lalATe karIne - Avazyaka vRttimAM kahyuM che - 'zirasI' rUti uttama * mAtA - mana vaDe, manathI arthAt bhAvathI. - AvazyakavRtti mujaba - manasA ti anta:karona 0 matya - mastaka vaDe ahIM "manthaNavaMdAmi' padathI huM vaMdana karuM chuM eTalo artha ja abhipreta che - tema samajavuM. - ahIM zira ane mana vaDe vaMdana karuM chuM. ema bolatAM kAyA ane mana vaDe vaMdana thAya che arthAt dravyathI zarIra vaDe ane bhAvathI aMtaHkaraNa vaDe vaMdana thAya che. vacanathI to sUtra uccAraNa karavAnuM ja hoya che. 0 sUtrasAra anvaya paddhatie :vaMvAmi arthAta "huM vaMdana karuM chuM' kaI rIte vaMdana karuM chuM ? - kAyA ane aMtaHkaraNanA bhAvapUrvaka huM vaMdana karuM chuM. - vaMdana kone karyuM ? je koIpaNa sAdhu che - jeTalA sAdhu che tene - A sAdhuo kyAM rahe che ? aDhIdvIpa rUpa manuSya kSetramAM Avela paMdara prakAranI - bharatakSetra Adi karmabhUmiomAM. - A sAdhuo kevA che? tenA cAra vizeSaNo sUtramAM mUkyA che. (1) rajoharaNa, gucchA, pAtrAne dhAraNa karanArA. (2) pAMca mahAvratane dhAraNa karanArA. (3) aDhAra hajAra zIlanA aMgone dhAraNa karanArA (4) akhaMDita evA AcAra ane saMpUrNa cAritrathI yukta. vizeSa kathana : A sUtra be nAmathI prasiddha che. (1) sUtranA Adya padane AdhAre "aDhAijesu' nAmathI, (2) sAdhune vaMdanAnI mukhyatA hovAthI sAdhuvaMdana' nAme. - pratikramaNa kriyAmAM sthAna : A sUtra zrAvaka-zrAvikAo ja bole che. pratikramaNamAM devasika Adi badhAM pratikramaNomAM bolAya che. bIjI vakhata apAtA cAra khamAsamaNa bAda jamaNo hAtha Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDDAIjjasu-sUtra-vizeSa kathana 53 caravaLA upara sthApIne A sUtra bolavAno vidhi che ane A sUtra vaDIla zrAvaka ke pauSadhavratadhArI zrAvaka bole ane bAkInA zrAvako manamAM dhAraNa kare te pramANenI paraMparA che. sAdhu-sAdhvIjIone A sUtra 'zramaNapratikramaNa' aMtargat bolavAmAM Ave ja che. sUtra mAhAtmya jaina zAsanamAM deva, guru, dharma e traNa tattvanuM ghaNuM ja mahattva che. A traNe paratvenI zuddha zraddhArUpa samyaktva zrAvake grahaNa kareluM hoya che. temAMnA guru tattva pratyenA pUrNa Adara ane bahumAnabhAvanuM mahattva prasthApita karI, hRdayamAM avadhArIne pUjyabhAva pradarzita karavAnA hetuthI prastuta sUtranI yojanA thayelI che. tethI tene sAdhu vaMdanA kahe che. na manuSya vastI aDhIdvIpamAM ja hoya. A aDhIdvIpa eTale manuSya kSetra, tenI bahAra manuSya vastI na hoya. temAM paNa akarmabhUmimAM dharmano lAbha ke viratipaNAno saMbhava nathI, tethI temanI upasthiti phakta paMdara karmabhUmiomAM ja thAya che. A paMdara karmabhUmiomAM dravyaliMga ane bhAvaliMgane dhAraNa karanArA je koI sAdhuo hoya te sarve vaMdanIya che tethI te sarvene mana, vacana, kAyA vaDe ahIM vaMdanA karAI che. jo ke koI labdhidhara sAdhu naMdIzvaradvIpa Adi yAtrArthe gayelA hoya tyAre te manuSyakSetranI bahAra hovA chatAM parama vaMdanIya ja gaNavAnA che. temaja kyAreka koI vyaMtarAdi apaharaNa karIne koI sAdhune bahAra laI gayA hoya to te paNa vaMdanIya ja che. // sUtra-noMdha : - - A sUtranI bhASA ArSa prAkRta che. - A sUtra paraMparAgata rIte gadyapAThanI mAphaka ja bolAtu jovA maLe che, paNa sUtra be gAthAmAM che ane te ''gAhA'' chaMdamAM baneluM evuM padya svarUpa che. tethI 'gAhA' chaMda paddhati e bolavuM joIe. A sUtranuM AdhArasthAna AvazyakasUtra nAmaka Agama che. te AvazyakasUtranA cothA adhyayanamAM 34 mAM sUtrarUpe ane 'zramaNasUtra'nI aMtargat apAyela che. je ahIM svataMtra sUtra rUpe rajU thayela che. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa pratikramaNa sUtra vivecana-4 'varakanaka' stuti sAmati-zata-jinavaMdana * - sUtra-viSaya : A sUtramAM judA judA varNanA dehane dhAraNakartA evA ane sarva kSetromAM ekI sAthe vadhumAM vadhu saMbhavatA evA ekaso sIttera tIrthakarone vaMdanA karavAmAM Avela che. | sUtra-mULa :varakanaka-zaMkha-vidrama, marakata-ghana-sakribhe vigata-mohaM; saptatizata jinAnAM, sarvAmara-pUjitaM vaMde | sUtra-artha : uttama ke zreSTha evA - suvarNa (sonuM), zaMkha, vidgama (paravALAM), nIlama ane zreSTha megha jevA varNavALA arthAt pILA, sapheda, lAla, harita-lIlA ane zyAma-kALA varNavALA, moharahita ane sarve devo vaDe pUjAyelA ekaso ne sittera jinezvarone huM vaMdu chuM. _n zabdajJAna :vara - uttama, zreSTha kanaka - sonuM, pILo varNa zaMkha - zaMkha, zveta varNa vidgama - paravALo, lAla varNa marakata - nIlama, lIlo varNa ghana - megha, kALo varNa satribha - samAna, sarakhA vigatamohaM - moharahita saptatizata - ekaso sittera jinAnAM - jinezvaronI sarva - badhA, saghaLA amara - devo (vaDe) pUjita - pUjAyela vaMde - huM vaMdu chuM vivecana : * varakanaka-zaMkha-vidruma-marakata-ghana-sannibha - uttama evA suvarNa, uttama evA zaMkha, uttama evA paravALAM, uttama evA nIlama ane uttama evA megha jevA (te samAna varNavALA). ahIM pAMca uttama padArtho dvArA paramAtmAnA varNane jaNAvavAmAM Avela che te A pramANe (vara zabda pAMce padArtho sAthe joDIne artha karavAno che) Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varakanaka' stuti-vivecana papa 0 nakka - zreSTha suvarNa jevA eTale pIta varNavALA bhagavaMta. jemake - bhagavaMta RSabhadeva, ajitanAtha vagere A covIsInA soLa tIrthaMkara paramAtmA pIta varNanA-suvarNa sama varNanA che. 0 ziva - zaMkha, dariyAmAM utpanna thatA eka beindriya prANInuM kalevara vizeSa. tenA jevo varNa eTale zveta varNavALA bhagavaMta jemake A bharatakSetranI vartamAna covIsImAM caMdraprabhasvAmI ane suvidhinAtha baMne bhagavaMta zveta varNanA che. 0 vidyuma - eTale paravALAM, eka prakAre ratna vizeSa tenA jevA varNanA arthAt rakta varNavALA bhagavaMta. jemake A bharatakSetranI A covIsImAM padmaprabhasvAmI ane vAsupUjya svAmI bhagavaMta rakta varNanI kAyAvALA che. 0 marajIta - eTale nIlama eka ratna vizeSa teno varNa harita arthAt nIlo che. tevA varNavALA. jemake A bharatakSetranI A covIsImAM bhagavaMta mallinAtha ane bhagavaMta pArzvanAtha e baMne nIlavarNAya che. 0 ghana - eTale megha. tenA jevA varNavALA arthAt zyAma varNavALA. jemake A bharatakSetranI A covIsImAM bhagavaMta munisuvrata ane bhagavaMta neminAtha baMne zyAma varNanA che. 0 sannamuM - sadeza, nA jevA, sarakhA, te varNavALA. - ahIM pUrvano vara zabda ane pachIno trima zabda e baMne ne Adi pAMce pado sAthe joDavo. tethI (1) varakanaka sannibhaM, (2) varazaMkha sannibha - e pramANe pado banaze. - varNane jaNAvatI A stutine gujarAtI stuti kartAoe paNa potAnI racanAmAM jaNAvelI ja che. jemake(1) "doya rAtA jinavara ati bhalA, doya dhoLA jinavara guNa nIlA, doya nIlA doya zAmaLa kahyA, soLa jina kaMcanavarNa lahyA." (2) "vidgamavaraNA do jigaMdA ... ityAdi. pharka mAtra eTalo ke thoyanA joDAmAM ke ahIM upara jaNAvelA A covIsInA bhagavaMtomAM phakta covIsa jinane AzrIne ame pAMce varNanA bhagavaMtonA dRSTAMta ApelA che. jyAre prastuta sUtra-46mAM utkRSTA evA 170 jinavarone AzrIne stuti thaI che, paraMtu temAM paNa varNa to A pAMca ja che. * vitta mohaM - jeno moha cAlyo gayo che tevA, moharahita, nAza pAmelo che moha jeno te. - jema gAthAno pUrvAddha "varakanaka..ghanasatribhaM" e tIrthaMkara paramAtmAnuM vizeSaNa che, tema A "vigatamoha pada paNa tIrthaMkara paramAtmAnA vizeSaNarUpa che. * satirAti - ekasone sittera, 170. - A saMkhyAvAcI pada paNa tIrthaMkara paramAtmA mATe ja vaparAyela che. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 pratikramaNa sUtra vivecana-4 jinezvara-tIrthakaronI utkRSTa saMkhyA sUcave che. - A bharatakSetranI A covIsImAM jyAre ajitanAtha bhagavaMtanuM zAsana vartatuM hatuM tyAre samagra manuSyakSetramAM 170 tIrthakaro hatA. - 170 jinavaronI gaNanA A pramANe che(1) aDhIdvIpamAM pAMca bharatakSetramAM pAMca tIrthakara. (2) aDhIdvIpamAM pAMca airAvata kSetramAM pAMca tIrthaMkara. (3) aDhIdvIpamAM pAMca mahAvideha kSetramAM 160 tIrthaMkara- A rIte- eka mahAvidehamAM kula 32 vijayo che, pratyeka vijayamAM eka-eka tIrthakara paramAtmA. AvA kula pAMca mahAvideha che - (1) jaMbudvIpamAM eka, (2) dhAtakIkhaMDamAM be, (3) puSkaravarArdhamAM che. A pAMce mahAvidehomAM pratyekamAM 32 vijayo che. tethI kula 160 vijaya thAya che. e rIte utkRSTA-170 tIrthakaro thAya che. AnAthI vadhAre saMkhyAmAM vidyamAna tIrthakaro kyAreya hoI zake nahIM. * binAnAM - jinone, tIrthakarone, jinezvarone. - "nina' zabdanI vyAkhyA ane vivecana sUtra-8 "logassa'mAM jovuM. sUtra-11 "jagaciMtAmaNi", sUtra-13 "namutthaNa'mAM paNa 'jina' padano ullekha che ja. sUtra-12 "jaMkiciM" ityAdimAM paNa che. - utkRSTA 170 jinavaro vicaratA hovAno pATha A pUrve sUtra-11 "jagaciMtAmaNi"mAM paNa Avela che ja. juo gAthA-2mAM "ukkosaya sattarisaya, jiNavarANa viharata labhaI." * sabara-pUnitaM - sarve devothI pUjAyela. 'sarvomara' padamAM sarva + amara padanI saMdhi thayelI che. 0 amara eTale 'deva' pUnita eTale pUjAyelA - A pada paNa jinavaronuM vizeSaNa ja che. * va - vaMdu chuM, huM vaMdana karuM chuM. 0 anvaya paddhatie gAthArtha :- veve - huM vaMdana karuM chuM. - kone vaMdana karuM chuM - ekaso sIttera jinavarone. - A jinavaro kevA che ? tenA vizeSaNo jaNAve che (1) pIta, zveta, rakta, harita ane zyAma arthAt pILA, sapheda, lAla, lIlA ane kALA varNanA evA. (2) jemano moha saMpUrNa naSTa thayo che tevA. (3) sarve devo vaDe pUjAyelA che tevA. - vizeSa kathana :- A sUtra-stuti phakta eka gAthA pramANa che. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'varakanaka' stuti-vizeSa kathana A stutinI racanA 'gAhA' chaMdamAM thayelI che. A stuti nitya saMdhyAkAlIna pratikramaNamAM stavana bolAyA pachI bolavAmAM Ave che. A stuti phakta puruSo (sAdhu ane zrAvako)mAM ja bolAya che. sAdhvI ane zrAvikAgaNa bolatA nathI. 57 0 sUtra saMbaMdhI kathana ekaso sIttera jinavaMdanAnI A to nAnakaDI stuti che paNa 170 tIrthaMkaronI upAsanA mATe smaraNa karavA mATe navasmaraNamAM sthAna pAmela evuM 'tijayapahutta-stotra che' jene 'sattarisaya-stotra' paNa kahevAmAM Ave che. jenI agiyAramI gAthA prAkRtamAM che - tenuM saMskRta rUpAMtara ja A stuti che. mULa prAkRta gAthA A pramANe che-- (3) varakaNaya-saMkha-vima maragaya-ghaNa-sannihaM vigayamohaM sattarisayaM jiNANaM savvAmara pUchaaM vaMde (svAhA) ahIM gAthAnA pUrvArdhamAM jinezvaronA dehonA varNane jaNAvavA mATe judA judA padArthonA nAma jaNAvelA che. jemake - (1) pItavarNa - suvarNa jevI prabhA darzAve che. (2) zveta varNa - zreSTha zaMkha jevI zvetatA darzAve che. (3) rakta varNa - paravALA ratna jevI prabhA darzAve che. (4) nIla varNa - nIlama ratna jevI prabhA darzAve che. (5) zyAma varNa - ghaTATopa megha jevI prabhA darzAve che. A rIte jinezvaronA pAMca varNo jaNAvyA che. koIpaNa paramAtmAnA dehano varNa A pAMcamAMthI eka prakArano ja hoya, anya na hoya. stutimAM prayojAyela 'vigatamoha' zabda arthAntarathI vItarAgapaNAno ja sUcaka che. vItarAgatA prApti pachI ja arihaMtone bhAva arihaMta svarUpa kahyA che. tethI vigatamoha dvArA temanI bhAva arihaMtatAnuM sUcana karAyela che. 'sarve devo dvArA pUjita' e vizeSaNa paramAtmAnA pUjAtizayane jaNAvanAruM che. A atizaya vItarAgatA prApti bAda vizeSarUpe phrUTa thAya che. varNa ke raMga anusAra navapadajImAM paNa yojanA jovA maLe ja che. tema ahIM paNa varNa-raMga mujaba viziSTa dhyAna paddhati prayojAyela che. vaLI vividha mAMtrika kriyAmAM paNa teno upayoga jovA maLe che. jemake lakSmI upAsanAmAM pILA varNanI mukhyatA che, vazIkaraNamAM lAla raMganI mukhyatA che ityAdi. - Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 sUtra-noMdha : A sUtra saMskRta bhASAmAM racAyela che. A sUtra padyabaddha ane 'gAhA' chaMdamAM che. A sUtranuM AdhArasthAna 'tijayapahRtta' stotranI agiyAramI gAthA che. kemake te gAthAnuM ja prAkRtamAMthI saMskRta rUpAMtara che. paNa AvazyakAdi koI AgamamAM tenuM sthAna jovA maLatuM nathI. WIZA -- pratikramaNasUtra vivecana-4 -X--X- Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghuzAMti-stava sUtra-47) laghuzAMti-stava v sUtra-viSaya : A zAMti mATenuM stotra che. tethI zAMtistava kahevAya che. paNa bRhat athavA moTI zAMtistava paNa upalabdha hovAthI tenI apekSAe A zAMtistava laghuzAMtistava kahyuM che ke jemAM zAMtinAtha bhagavaMtane namaskArapUrvaka stuti karAI che. viziSTa prakAre pAMca gAthAmAM stuti karyA pachI vijayA ke jayAdevInI stuti karI che. temanI viziSTa stavanA karyA bAda upadvavatAmAMthI rakSaNa mATe prArthanA karIne zAMti, suSTi, puSTi Adi mATe prArthanA karI che. tyAra pachI A stava maMtrAdithI gaMthita che tema jaNAvI A stava bhaNanArane nizcayathI zAMtipada prApta thAya che, tema jaNAveluM che. - sUtra-mULa :zAMti zAMti-nizAMta, zAMta zAMtA zivaM namaskRtya; stotu: zAMti-nimitta, maMtrapade zAMtaye staumi omiti nizcitavacase, namo namo bhagavateDate pUjAmuM zAMtijinAya jayavate, yazasvine svAmine daminAm sakalAtizeSaka mahA-saMpatti samanvitAya zasyAya; railokya-pUjitAya ca, namo nama: zAMti devAya samara-susamuha-svAmika-saMpUjitAya nijitAya; bhuvana-jana-pAlanodyata-tamAya satata namastasma. sarva-duritaugha-nAzana karAya sarvAziva-prazamanAya; duSTa graha-bhUta pizAca - zAkinInAM pramathanAya yasyati nAmamaMtra-pradhAna-vAkyopayoga-kRtatoSA; vijayA kurute janahitamiti ca nutA namata te zAMtima bhavatu namaste bhagavati ! vijaye ! sujaye ! parAparajite; aparAjite ! jagatyAM, jayatIti jayAvahe bhavati ! sarvasyApi ca saMghasya, bhadra-kalyANa-maMgala-pradade; sAdhUnAM ca sadA ziva-sutuSTi puSTi pade: jIyA: bhavyAnAM kRtasihe ! nivRti-nirvANa-janani ! sattAnAma; abhaya-pradAna-nirate ! namoDastu svati prade ! tunzam bhaktAnAM jantanAM, zubhAvahe ! nityamudyate ! devi ! Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 pratikramaNasUtra vivecana-4 samyagdaSTinAM, dhRti-rati-mati-buddhi-pradAnAya jinazAsana-niratAnAM, zAMtinatAnAM ca jagati janatAnAm; zrI - saMpata-kIrti-yazo-vardhani ! jaya daivi ! vijayasva. salilAnala-viSa-viSadhara-duSTagraha-rAja-roga-2Na-bhayataH; rAkSasa-ripugaNa-mArI-caureti-zrApadAdibhya: atha rakSa rakSa suzivaM, kuru kuru zAMti ca kuru kuru saLti; tuSTi kuru kuru puSTi, kuru kuru svasti ca kuru kuru tvam bhagavati ! guNavati ! ziva-zAMti 10 11 12 13 tuSTi-puSTi-svastIha kuru kuru janAnAm; omiti namo namo DraoN hI haiM hUH yaH kSaH maiM phaT phaT svAhA evaM yannAmAkSara-purassara saMstutA jayAdevI; kurute zAMti namatAM, namo nama: zAntaye tasmai. iti pUrvasUri-darzita-maMtrapada-vidarbhitaH stavaH zAMte:; salilAdi-bhaya-vinAzI, zAMtyAdikarazna bhaktimatAm yaAanaM paThati sadA, zrRNoti bhAvayati vA yathAyogam; sahi zAMtipadaM cAyAt, sUri: zrImAnadevazrva. upasargA: kSayaM yAMti, chidyante vighnavAya:; manaH prasannatAmeti, pUjyamAne jinezvare. sarva maMgala mAMgalyuM, sarva kalyANakAraNam pradhAnaM sarva-dharmANAM, jainaM jayati zAsanam sUtra-artha : (1) sarva upadravone zAMta karanArA, zAMtinA sthAnarUpa, rAga-dveSa vinAnA, stuti karanArane zAMtinA kAraNarUpa evA zAMtinAtha prabhune huM zAMtine mATe maMtrapado vaDe stuti karuM chuM. 14 15 16 17 18 19 (2) OM e pramANe nizcit vacanavALA, pUjAne yoga, yazasvI, rAgadveSane jitanArA, munionA svAmI evA zAMtinAtha bhagavaMtane vAraMvAra mArA namaskAra thAo. (3) saMpUrNa cotrIza atizaya rUpa moTI saMpadA vaDe yukta, prazaMsavA yogya ane traNa loka vaDe pUjita evA zrI zAMtinAtha bhagavaMtane vAraMvAra namaskAra thAo. (4) sarva devatAono je mahAn samUha, temanA svAmI evA cosaTha indro vaDe pUjAelA, vaLI devatAo vaDe paNa nahIM jitAyelA evA tathA traNa bhuvananA prANIonA pAlanamAM udyata evA zAMtinAthane haMmezA namaskAra thAo. (5) sarva pApanA samUhano nAza karanArA, sarva upadravone zAMta karanArA, duSTa evA graha, bhUta, pizAca tathA zAkinIonuM mathana karanArA (evA zAMtinAtha Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghuzAMti-stava-artha bhagavaMtane mArA namaskAra thAo) (6) jenA (je zAMtinAtha bhagavaMtanA) pUrve kahelA nAma rUpI maMtra vaDe (tathA) sarvotkRSTa vacananA upayogathI saMtuSTa thayelI vijayAdevI lokonuM hita kare che. tathA (AgaLa kahevAze) e pramANe stuti karAyela che. te zAMtinAtha bhagavaMtane tame namaskAra karo. (7) "he bhagavati vijayA ane sujayA !, anya devothI na jitAyelI evI he ajitA ! koI sthAne parAbhava na pAmelI he aparAjitA ! tamo pRthvIne vize vijaya pAmo." - A pramANe stuti karavAthI stuti karanArane jaya ApanArI he devIo ! tamone namaskAra thAo. (8) caturvidha evA sarva saMghane paNa sukha, upadravarahitapaNuM ane maMgalane denArI, sAdhuone haMmezAM nirupadravapaNuM tathA cittazAMti ane dharmanI puSTi karanArI evI (he devI!) tame jaya pAmo. (9) bhavya prANIone siddhi denArI, cittanI samAdhi tathA mokSanI janani tathA prANIone nirbhayapaNuM ApavAmAM tatpara temaja kalyANane ApanArI evI (he devI !) tamane namaskAra thAo. (10) bhakta jIvonuM kalyANa karanArI, samyagudRSTi jIvone dhIraja, prIti, mati ane buddhi ApavA mATe haMmezAM tatpara evI he devI! (tathA) (A gAthAno saMbaMdha gAthA-11 sAthe che.) (11) jaina zAsanamAM nirata-prItivALI tathA zAMtinAtha prabhune namaskAra karanAra A jagatanA janasamudAyonI lakSmI, saMpatti, kIrti ane yazane vadhAranArI evI che jayadevI ! tame vijaya pAmo. (12) + (13) - jaLa, agni, jhera, sarpa, duSTa evA graho - rAjA-roga ane yuddhano bhaya, rAkSasa, zatruono samUha, marakI, cora, iti (sAta prakAre che - ativRSTi, anAvRSTi, udara, tIDa, popaTa, svacakrabhaya, paracakrabhaya) ane zikArI pazu vagerenA bhayathI - (e badhAMthI he devi !). have rakSaNa kara, rakSaNa kara, atizaya nirUpadravapaNuM kara, e pramANe haMmezA mATe zAMti karo, saMtoSa karo, puSTi karo ane he devI ! tame kalyANa karo. (14) he bhagavati guNavati (devI !) tame A jagatanA lokone kalyANa, zAMti, tuSTi, puSTi ane kuzaLane vAraMvAra karo. >> rU5 arthAt jyotisvarUpiNI he devI ! haoN hIM ityAdi maMtrAlarothI yukta tamane vAraMvAra namaskAra thAo. (15) evI rIte jemanA nAmAkSara maMtrapUrvaka stuti karAyelI jayA devI, zrI zAMtinAthane namaskAra karanArA jIvone zAMti kare che, te zAMtinAtha paramAtmAne vAraMvAra namaskAra thAo. (16) e pramANe pUrva AcAryoe batAvelA maMtronA padothI garbhita evuM Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 2 pratikramaNamUtra vivecana-4 zAMtinAtha bhagavaMtanuM A stavana, bhakti karanArA manuSyanA pANI vagerenA bhayane nAza karanAra tathA zAMti Adine karanAruM che. (17) je (bhaktajana) haMmezA (vidhipUrvaka) A stavanane bhaNe che, vidhipUrvaka sAMbhaLe che, vidhipUrvaka manana kare che teo tathA A stavanA racayitA zrI mAnadevasUri paNa zAMti padane pAme. (18) zrI jinezvara paramAtmAnuM pUjana karavAthI upasargo nAza pAme che, vidanarUpI velaDIo chedAya che ane mana prasannatAne pAme che. (19) sarva maMgalomAM maMgalarUpa, sarva kalyANanuM kAraNa ane sarva dharmomAM pradhAna evuM jainazAsana jayavaMtu varte che. zAMti - zAMtinA zAMta - rAgadveSarahita azid - upadrava stotuH - stuti karanAranI nimitta - kAraNarUpa zAMtaye - zAMtine mATe i zabdajJAna :zAMti - zAMtinAthane nizAMta - sthAnarUpa zAMta - zAMta thAya che namaskRtya - namaskAra karIne zAMti - zAMtinA maMtrapaide: - maMtronA pada vaDe staumi - huM stuti karuM chuM omiti - % evuM namo namo - vAraMvAra namaskAra ati - yogya zAMtijinAya - zAMtijinane yazasvine - yazavALAne daminAM - munionA sakala - saMpUrNa mahAsaMpatti - moTI saMpadA vaDe zasyAya - prazaMsavA yogya pUjitAya - pUjelA zAMtidevAya - zAMtinAthane sarvAmara - sarva devatAonA svAmika - temanA svAmI vaDe nijitAya - nahIM jitAyelA jana - prANIonuM udyatatamAya - ghaNA sAvadhAna nama: - namaskAra thAo nizcita vacase -nizcaya vacanavALA bhagavate - bhagavaMtane pUjAm - pUjAne jayavate - jitanArA svAmine - svAmine atizeSaka - cotrIza atizaya samanvitAya - sahita railokaya - traNa loka namonama: - vAraMvAra namaskAra susamUha - samUha sahita saMpUjitAya - pUjAelA bhuvana - traNa bhuvananA pAlana - pAlana karavAmAM satata - haMmezAM tame - temane Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 3 duritaugha - pApanA samUhano karAya - karanArA prazamanAya - zAMta karanArA graha - graha, grahono samUha zAkinInAM - zAkinIone laghuzAMti-stava-zabdajJAna sarva - sarva, saghaLAM nAzana - nAza sarvAziva - sarva upadravone duSTa - duSTa, kharAba bhUtapizAca - bhUtapizAca pramathanAya - mathana karanArA yasya - je zAMtinAthanA nAmamaMtra - nAma rUpa maMtra vAkaya - je vacana kRtatoSA - jeNe saMtoSa karyo che e kurUte - kare che iti ca - ane e pramANe namata - namaskAra karo bhavatu - thAo bhagavati -- bhagavati, pUjyA sujaye - sArA jayavALI ajite - nahIM jitAyelI jagatyAM - pRthvIne vize iti - ema stuti karavAthI bhavati - (thAo), he bhavati ! sarvasya - sarva saMghasya - saMghane kalyANa - upadrava rahitapaNuM prada - denArI sadA - nitya, haMmezA sutuSTi - cittanI zAMti prade - ApanArI bhavyAnAM - bhavya prANIone nivRti - cittanI samAdhi janani - utpanna karanArI abhaya - nirbhayapaNe nirate - tatpara svasti - kalyANane tulyuM - tamane bhaktAnAM - bhakta iti - e pramANe pUrve kahela pradhAna - te vaDe sarvottama evuM upayoga - tenA upayogathI vijayA - vijayA devI janahita - lokonuM hita nutA - stavana karAyelI taM zAMti - te zAMtinAthane namaste - tamone namaskAra vijaye - vijayAdevI parApara: - bIjA devothI aparAjite - parAbhava na pAmelI jayati - jaya pAme che jayAvahe - jaya ApanArI api ca - paNa ane bhadra - sukha maMgala - maMgaLane sAdhUnAM - sAdhuone ziva - nirUpadravapaNuM puSTi - dharmane puSTa karanArI jIyA: - jayavaMtI ho kRtasiddha - siddhi denArI nirvANa - mokSane satvAnAM - bhavyajIvone pradAna - ApavAmAM namostu - namaskAra ho prade - ApanArI jaMtunAM - jIvonA Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNasUtra vivecana-4 zubhAvahe - kalyANa karanArI nitya - haMmezAM udyate - tatpara devi - he devi ! samyam daSTinAM - samakita dRSTinA dhRti - dhIraja rati - prIti mati - mati buddhi - buddhi pradAnAya - ApavAne jinazAsana - jaina zAsanamAM niratAnAM - tatpara zAMti - zAMtinAthane natAnAM - namaskAra karanAra jagati - jagatanA janatAnAM - janasamudAyone zrI - lakSmI, dhana saMpa - saMpatti, AbAdI kIrti - kIrti, khyAti yazovardhvani - yaza vadhAranArI jayadevi - he jayadevi ! vijaya - tame vijaya pAmo salila - jaLa, pANI anala - agri viSa - viSa, jhera viSadhara - sApa duSTa - duSTa, naThArA graha - graho, grahasamUha rAja - rAjA, (duSTa rAjA) roga - duSTa roga raNa - laDAI, yuddha bhayataH - bhayathI rAkSasa - rAkSasa ripugaNa - zatruono samUha mArI - marakI, mArI caura - cora iti - sAta prakAranI iti zrApada - zikArI prANi, pazu Adivya: - vagerethI atha rakSa - have rakSaNa kara suziva - ati nirUpadravapaNuM kuru kuru - karo karo zAMti ca - zAMti ane sadA iti - haMmezA - e rIte tuSTi - saMtoSane puSTi - puSTine svasti - kalyANane ca - ane, vaLI tve - tame (devI !) bhagavati - he bhagavati ! guNavatI - he guNavati ! zivazAMti - kalyANa zAMti tuSTi puSTi - saMtoSa - poSaNa svasti - kuzaLa iha - AlokamAM kuru kuru - vAraMvAra karo janAnAM - mANasonA omiti - jyoti svarUpiNI namo namo - vAraMvAra namaskAra hAM huM huM huH ya: saH hIM phaTa phaTa svAhA - A maMtrAlaro che. evuM - e pramANe yat - jemanA nAmAkSara - nAmAkSaronA purassara - maMtrapUrvaka saMstutA - stuti karAyelI jayAdevI - jayAdevI kurUte - kare che zAMti - zAMtinAthane Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghuzAMti-stava-zabdajJAna namaskAra karanAra namatAM zAMtaye - zAMtinAthane iti - e pramANe darzita - batAvelA vidarbhita: - garbhita evuM zAMteH - zAMtinAthanuM bhaya - bhayane, Darane zAMtyAdi - zAMti vagere bhaktimatAM - bhakti karanArAne ya: ca je vaLI paThati bhaNe che zrRNoti - sAMbhaLe che vA - athavA sa hi - te avazya yAyAt - pAme upasargA: - upasargo chiyaMta - chedAya che manaH prasannatAM - mana prasannatAne pUjyamAne - pUjana karatAM sarva maMgala - sarve maMgalomAM sarva kalyANa sarve kalyANanuM - -www namo namaH vAraMvAra namaskAra tasmai - (tene), te pUrvasUri - pUrvAcAryone maMtrapada maMtronA padathI - 4 5 - stavaH stava, stavana salilAdi - pANI vagerenA vinAzI nAza karanAra karanArane kara enaM - A stavanane sadA - haMmezA, nitya bhAvayati manana kare che yathAyogaM - vidhipUrvaka zAMtipaE - zAMtinA sthAnane sUri: zrImAnadeva: - mAnadevasUrine kSayaM yAnti nAza pAme che vinavadhayaH vighnarUpa velaDI - kAraNa - kAraNarUpa sarvadharmANAM - sarva dharmomAM pradhAnaM - pradhAna, mukhya jainaM jayati zAsanam - jaina zAsana-jaina pravacana-jayavaMtu varte che - vivecana : 65 eti - pAme che jinezvare - jinezvaranuM maMgalarUpa mAMgalyuM zrI mAnadevasUri racita A (laghu) zAMtistava che. A stotramAM zAMtinAtha bhagavAnanI stutinI mukhyatA che. A stotrane bhaNavAthI, sAMbhaLavAthI ke abhimaMtrita pANI chAMTavAthI roga ane vighno dUra thAya che ane zAMti phelAya che. A stava upara harSakIrtisUrie vikrama saMvata 1628mAM, vAcanAcArya guNavinaye vikramasaMvata 1658mAM, siddhacaMdra gaNie vikrama saMvata 1690nA gALAmAM ane dharmapramoda gaNie paNa A ja samayagALAmAM TIkA racyA hovAno ullekha maLe che. A uparAMta 'laghu zAMtistava' upara SaDAvazyaka bAlAvabodhamAM, pratikramaNa bAlAvabodhamAM, bhairava padmAvatIkalpa aMtargata paNa A stotranI TIkA ke avasUri jovA maLe ja che. A ke AvA saMdarbha graMthone AdhAre A laghuzAMtistavanuM vivecana ahIM rajU karela che. sarva prathama gAthA-1nA vivecanathI AraMbha karIe te pUrve eka sAmAnya Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa sUtra vivecana-4 bhUmikA rajU karIe chIe - A stava athavA stavanane zAMtinAthanuM stava athavA zAMti mATenuM stava kahevAya che. A stavanI gAthA-16mAM stavanA racayitA mAnadevasUrie tava: phazAntaH' e pado lakhyA che. e rIte A stavane "zAMtistava' nAme oLakhAvela che. - vikrama saMvata 1334mAM zrI prabhAcaMdrasUri dvArA racita prabhAvaka caritramAM "zrI mAnadevasUri prabaMdha''mAM A stavane "zAnti stavana" tarIke oLakhAvatA lakhyuM che ke zrI zAnti-stavanAmaa ityAdi gAthA-73. zrI "zAMtistavana' nAmanA uttama stavanane laIne tuM svasthatApUrvaka tArA sthAne jA, tethI tane upadravonI zAMti thaze." tenI sAme mAnadevasUrinA ja gacchanI - zAkhAmAM thaI gayelA eka vidvAnuM munirAjazrI e mAnadevasUrinI stuti karatI vakhate A stavanane spaSTa rIte "zAMti stava' nAmathI ja oLakhAvela che te mATe racela zlokano anuvAda A pramANe che nADUlaeTale rAjasthAna-mAravADamAM AvelA nADola nAmaka nagaramAM comAsuM karanArA ane suviDitonA krama mArganA dIpaka jevA - maMtrazAstromAM pAraMgata evA mAnadeva sUrie - prabaLa bhayaMkara marakInA bhayane dUra karanAruM "zAMti stava" zAkaMbharI nAmanA nagarathI AvelA saMghanI vinaMtIthI banAvyuM. tapAgaccha nAyaka evA guNaratnasUrie vikrama saMvata-1466mAM racelA kriyAratnasamuccaya nAmanA graMthanA aMte guruparvakrama-varNanAdhikAranA zloka-12mAM paNa A stavane "zAMtistava" nAmathI oLakhAvela che. A zlokano anuvAda karatAM kahI zakAya ke padmA, jayA vagere devIothI namana karAyelA, naDralapurI arthAt rAjasthAna-mAravADanI golavADa paMcatIrthimAM AvatA nADolamAM rahelA je mAnadevasUrie "zAMtistava' thI zAkaMbharI puramAM pragaTelI mArI arthAt marakInI vyAdhine karI hatI eTale ke dUra karI hatI. tapAgacchAdhipati evA munisuMdara sUrie vikramasaMvata- 1466 ke 1499lmAM racelI gurnAvalInA zloka 30 thI 34mAM guru mAnadevasUrinuM saMsmaraNa kareluM che. temAM teo jaNAve che ke, temaNe arthAt mAnadevasUrie racelA A zAMtistavathI mArI-marakInI vyAdhine dUra karI hatI. A zlokanuM bhASAMtara A pramANe che "bhagavaMta mahAvIranI paTTa-paraMparAmAM thayelA evA mAnadevasUrijI, jeoe varSAvAsa rUpe nADolapuramAM comAsu rahevA chatAM paNa zAkaMbharI nAmanA nagaramAM utpanna thayelI mAri arthAt marakIne, te nagarathI AvelA zrAddha gaNanI prArthanAthI racelA "zAMti-stavathI" dUra karI hatI. vijayavimala gaNivare "gacchAcAra' nAmaka prakirNaka-AgamanI je TIkA Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghuzAMti-stava-vivecana-gAthA-1 67 racI, tenI prazasti lakhI temAM paNa A stavano ullekha '"zAMti stava'' nAmathI karelo che. temanA racelA zlokamAM kahelA bhAvo A pramANe che- 'pradyotana nAmavALA AcArya thayA. tyArapachI devatAo vaDe pUjita evA zrI mAnadevasUrizvara thayA ke jemaNe 'zAMtastava'' vaDe marakIne dUra karelI hatI. A rIte A sUtra "zAMti-stavana" to kahevAya ja che, paNa aneka pUjyazrIe tene 'zAMti-stava'' nAme paNa oLakhAvela che. tenA TIkAkartAoe laghuzAMti ke laghuzAMti stotra nAme paNa oLakhAvela che. pratikramaNanI kriyAmAM pikha comAsI ane saMvatsarI pratikramaNamAM ke navasmaraNamAM ke snAtra pUjA, devavaMdanAdimAM bolAtuM evuM bRhat-zAMti nAme stotra Ave che. te stotranI tulanA e A "zAMtistava'' nAnuM hovAthI tene 'laghuzAMti'' nAme oLakhAvAmAM Ave che. 0 gAthA-1nuM vivecana : zAMtiM zAMti-nizAMtam - 0 zAMti - (soLamAM tIrthaMkara) zrI zAMtinAtha bhagavaMtane. zAMti - eTale zAMtine, A bharatakSetranI A covIsInA soLamAM tIrthaMkara evA zrI zAMtinAtha bhagavaMtane. abhidhAna ciMtAmaNinA devakAMDamAM tenI vyAkhyA karatA kahyuM che ke, teo zAMtivALA che, zAMtisvarUpa che ane zAMti karavAmAM samartha che, mATe temane 'zAMti' kahevAmAM Ave che. G 'zAMti (saMti) zabdanI vyutpatti, zAMti nAmAkaraNanuM kAraNa Adi vyAkhyA sUtra-8 'logassa'' sUtramAM jovI. zAMtinA sthAna rUpa, zAMti-niketanane, zAMta-sadanane, * zAMti-nizAntam zAMtidevInA Azraya sthAnane. - - zAMti - eTale ahIM zAMtinAtha bhagavaMta artha nathI, paNa stotrakAre judA ja arthamAM A zabda prayoga karyo che. ahIM ''zAMti''no artha kAma krodhAdino jaya, viSaya vikAra rahita avasthA ke upadravanuM nivAraNa - e pramANe samajavo. nizAMta - eTale sadana, gRha, sthAna, niketana, gRha ke Azraya. abhidhAna ciMtAmaNinA bhUmikAMDamAM zloka-55 thI 'zAMtinizAMta'' zabdano artha zAMtisadana, zAMtinuM dhAma Adi karyo che. athavA - 'zAMti' padathI ''zAMtidevI' e pramANe arthane grahaNa karIe to '"zAMtidevInuM AzrayasthAna' evo artha paNa saMgata che. prabhAvaka caritramAM zrImAnadevasUrinA prabaMdhamAM zloka-66mAM A pramANe zrI prabhAcaMdra sUri jaNAve che ke-- A zlokano anuvAda A pramANe che ke-- - .. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa sUtra vivecana-4 "zrI zAMtinAtha bhagavaMtanA tIrthanI sevA karanArI zAMtidevI potAnI be mUrtio banAvIne amArA - vijayA ane jayAnA-bahAne temane vaMdana kare che.' - arthAta zAMtidevI te zrI zAMtinAtha bhagavaMtanI zAsanadevI che. nirvANakalikA" graMthamAM covIsa zAsana devIonA varNana pachI zAMtidevInuM varNana karatA temAM jaNAvale che ke zveta varNavALI, kamala para beThelI, cAra bhujAvALI, varada mudrA ane akSamAlAyukta jamaNA hAthavALI tathA kuMDikA ane kamaMDalayukta DAbA hAthavALI evI zAMtidevI. - zAMtidevInuM A varNana zAMtinAtha bhagavaMtanI zAsanadevI nirvANIne mahaaMze maLatuM Ave che. nirvANakalikAnA ahaMdu AdinAM varNAdi krama-vidhimAM jaNAveluM che ke, zveta varNavALI, kamala para beThelI, cAra bhujAvALI, pustaka ane kamalayukta jamaNA hAthavALI, kamaMDala ane kamalayukta DAbA hAthavALI nirvANI devI. - A rIte zAMtidevI ane nirvANI devInuM svarUpa mahad aMze sAmyatA dharAve che. e jotAM evuM paNa kalpI zakAya ke zAMtidevI ane nirvANIdevI baMne eka ja che. AvI zAMtidevI (nirvANIdevI)nA AzrayasthAnarUpa evA zAMtinAtha bhagavaMtane athavA (pahelA artha mujaba) zAMtinA sthAnarUpa evA zAMtinAthane - te "zAMti zAMti nizAMta". * zAMti zAMtAzivaM namaskRtya - rAgadveSarahita, jenAmAM upadravo zAMta thayA che evA (zAMtinAthane) namaskAra karIne 0 zAMta - rAgadveSarahita, zAMta rasathI yukta, prazamarasa nimagna, triguNAtIta-evA temane (zAMtinAthane). - A zAMtinAtha bhagavaMtanuM vizeSaNa che. - "zAMta" eTale zAMtarasathI yukta, prazamarasamAM nimagra, sattva, rajasu, tamas e traNa guNothI atIta, rAga-dveSarahita. - zAMtarasa mATe kahevAyuM che ke jemAM duHkha nathI, sukha nathI, ciMtA nathI, rAga-dveSa nathI ke koI paNa prakAranI icchA nathI, tene zreSTha munioe zAMtarasa kahyo che. badhA bhAvomAM 'zama' e zreSTha che. koIpaNa jinezvara paramAtmAnI AkRti-pratimA prazamarasa nimagna hoya che. te mATe kahevAyuM che ke "tAruM daSTi-yugala prazamarasamAM nimagra che, mukha-kamala prasanna che, khoLo strInA saMgathI rahita che. baMne hAtho paNa zastrathI rahita che, tethI jagamAM kharekhara tuM ja vItarAga deva che." Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghuzAMti-stava-vivecana-gAthA-1 69 sattva, rajas ane tamasuM - e traNa guNothI "atIta' hoya eTale para' hoya tenA 'zAMta' kahevAmAM Ave che. rAga-dveSathI rahita ke parane paNa 'zAMta' kahevAya che. 0 zAMtAzavam - aziva rahitane, potAnA tathA bIjAnA azivane zAMta karanArane, jenAmAM upadravo zAMta thayA che evAne. - A paNa zAMtinAtha bhagavaMtanuM vizeSaNa che. - zAMtA ziva eTale zAMta thayuM che aziva-upadrava jenA te - zAMta eTale ahIM naSTa, nAza pAmeluM, dUra thayeluM. - ziva eTale ziva nahIM te, karma kleza, upadrava - abhidhAna ciMtAmaNi prathama kAMDanA zloka-86mAM kahyuM che ke, "jemAM zAzvata AnaMdayukta sthiti che te ziva." AtmA svabhAvathI AnaMdamaya che, eTale te ziva svarUpa che ane karmano kuleza ke upadravo upAdhi ubhI kare che, eTale te aziva che. - AvA aziva jemanA ke jenAmAM zAMta thaI gayA che tene "zAMtAziva" kahevAmAM Ave che. 0 namaskRtya - namaskAra karIne, vaMdana karIne. - A pada zAMtinAtha bhagavaMta sAthe saMbaMdhita che. paNa vaMdana ke namaskAra karIne zuM ? te have pachInA padamAM jaNAve che. * stotaH zAMti nimitte - stuti karanAranI zAMtinA kAraNarUpa. 0 stotaH stuti karanAra manuSyanI - siddhicaMdragaNikRt - zAMtistavanI TIkAmAM jaNAvela che ke, "je stuti kare che te "stotA' kahevAya che. tenI (zAMtine mATe) - dharmapramoda gaNikRt zAMtistavanI TIkAmAM jaNAvela che ke, stotAnI arthAt stuti karanAra manuSyanI. 0 zAMti-nimitte - zAMtinA nimittane, zAMtinA hetune, zAMtinA sAdhanane, zAMtinA kAraNarUpa. - zAMti - zabdano artha ahIM - bhaya tathA upadravanuM zamana jANavo. - nimitta eTale hetu, sAdhana, kAraNa. - jenA vaDe bhaya tathA upadravanuM zamana thAya che te "zAMtinimitta' matraH zAMta stofma - zAMtinA mATe maMtronA pada vaDe (zrI zAMtinAthanI) huM stuti karuM chuM. 0 mannaparve - maMtra pado vaDe. - maMtra eTale varNonI racanA vizeSa. devAdi sAdhana ke mahAbIja. - pada eTale varNono samUha. - maMtranuM pada ke maMtrAtmaka padane "maMtrapada' kahe che. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa sUtra vivecana-4 0 zAMta - zAMtine mATe, upasthita bhayo ane upadravonA nivAraNa arthe, vyaMtara ke zAkinIe karelA krodhanA staMbhana mATe. - ahIM krodhanuM staMbhana maMtrapadothI karavAmAM Ave che. 0- tauni - varNavuM chuM, stuti karuM chuM. - guNavinaya kRt zAMtistavanI TIkAmAM jaNAve che ke, saumi eTale varNana karuM chuM. 0 anvaya paddhatie gAthA-1no paricaya : laghuzAMti stavanA TIkAkAra pahelI gAthAne "maMgalAdi rUpe prayojAyelI hovAnuM jaNAve che- maMgalAdi - zabdano artha maMgala, abhidheya, viSayasaMbaMdha ane prayojana - - e pramANe thAya che. A maMgala Adi cAre vastune stavakartAe pahelI gAthAmAM darzAvelI che. te A pramANe jANavI- (1) zAMti, namaskRtya - e be pado "maMgala-sUcaka' che. (2) zAMti nimitta, staumi - A be pado "zAMti-stavaevA abhidheyanA sUcaka che. (3) "mannapade:" - A pada "maMtrapada pUrvakanI stuti" evA viSayanuM sUcana kare che. (4) stotu, zAMtaye - A be pado "zAMti karavAnA prayojanane sUcave che. A gAthAmAM kriyApada che. taumi-eTale AvuM chuM, varNavuM chuM. - varNavuM chuM, paNa kone ? zAMtinA kAraNane - sAdhanane. - kevI rIte varNave che ? maMtragarbhita pado vaDe. - zA mATe varNave che ? stuti karanArAonI zAMtine mATe, - zuM karIne varNave che ? zAMtinAthane namaskAra karIne. - zAMtinAtha bhagavaMtane namaskAra zA mATe kare che ? kemake (1) teo zAMtinA sthAnarUpa che, (2) zAMtarasathI yukta che, (3) zAMta thayelA aziva ke upadravavALA che. - zAMtinAtha bhagavaMtanA ukta traNe vizeSaNo sArthaka che. kAraNa ke - (1) temanA kaSAyo sarvathA kSINa thayelA hovAthI teo zAMtinA sthAnarUpa'' kahevAya che athavA teo zAMtidevInA AzrayasthAnarUpa hovAthI "zAMtinA sthAnarUpa" kahevAya che. (2) teo zAMtarasathI yukta athavA prazamarasamAM nimagna hovAthI "zAMta" kahevAya che. (3) karmano sarva kleza athavA upadravone sarvathA TALelo hovAthI teo "zAMtAziva' kahevAya che. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghuzAMti-stava-vivecana-gAthA-2 0 have A stavanI bIjI gAthAnuM vivecana karIe chIe- 0 aumiti nizcitavase- 'OM' evA nizcita athavA vyavasthita 71 vacanavALA. 0 kom - eTale OMkAra, A varNa paramatattvanI viziSTa saMjJArUpa che, te praNavabIja che. -- om eka varNarUpe param jyoti, paramatattva ke paramAtma padano vAcaka che. jo om nA akSarone judA pADIe to te paMcaparameSThino vAcaka che. ''ArSavidyAnuzAsana'"nA pahelA samuddezanA beMtAlIzamAM zlokamAM kahyuM che ke- arahaMtono 'a', asarIrI (siddha)no 'a', Ayariyano 'A', uvajjhAyano 'u'tathA muni (sAdhu)no 'ma' e pramANe badhAMno pahelo - pahelo akSara laI - a + a + A + u + m = 'om'' e pramANe ''kAra e paMcaparameSThIno vAcaka che. jinezvaradevane paNa 'OM'kAra rUpa kahelA che. "maMtrAdhirAja stotra'mAM jaNAve che ke, ''kAra e paramAtmAno vAcaka che. 0 rUti - evA. 0 nizcitavavase - nizcaya ke vyavasthita vacanavALA. - guNaratnakRt zAMtistava TIkAmAM jaNAve che ke''nizcita' eTale saMzayanA abhAvavALuM. '"vaca:'' eTale vacana. - - jemanuM vacana nizcita che, te ''nizcitavacA'' kahevAya. - vaLI vANInA pAtrIza atizayomAM saMzayono asaMbhava arthAt asaMdigdha vacana e agiyAramo atizaya kahyo che. tethI ''nizcitavacAH'' e vizeSaNa ahIM vANInA atizayarUpe kahela che. - harSakIrtisUrie A stava paranI vRttimAM - " jemanuM te.'' e pramANe artha karelo che. evuM nizcita che nAma anyayogavyavaccheda dvAtriMzikAnA zloka-32mAM kahyuM che tenA bhAvArtha mujaba paNa - jinezvaradevane niyata ane avisaMvAdI vacanavALA kahyA che. 0 namo namo bhagavatete pUnAm - pUjAne yogya evA bhagavaMtane vAraMvAra namaskAra thAo. - 0 namo nama: namaskAra ho - namaskAra ho. vAraMvAra namaskAra ho. - ahIM maMtraprayogane lIdhe 'namo' pada be vakhata mUkAyela che. tethI punarukti doSa thato nathI. kahyuM che ke "stuti karato ke niMdA karato vaktA haryAdinA AvegathI ke mananI vyAkuLatAthI je pada eka karatA vadhu vakhata bole te punaruktivALuM pada doSane yogya gaNAtuM nathI. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 pratikramaNasUtra vivecana-4 0 'mAvata - bhagavAnane. - "bhaga" eTale jJAna ke pUrNajJAna, tenAthI yukta te bhagavAna. - A zabdanI vizeSa vyAkhyA sUtra-13 "namuhUrNa'mAM juo. 0 pUnAm heta - pUjAne yogya, parama pUjya. - pUjana karavuM te pUjA. viziSTa arthamAM dravyathI - caMdana, kesara, barAsa AdithI pUjavA te. bhAvathI, stuti, stavana, stava Adi uttama vacano vaDe karAyela pUjana te pUjA. - "arvat' eTale yogya. - jeo uttama prakAranAM dravyo tathA bhAva vaDe pUjA karavAne yogya che temane (te zAMtinAthane) * zAMtininA vittei - rAgadveSane jitanAra evA zAMtinAtha jinezvarano. 0 zAMtininA - zrI zAMtinAtha jinavarane. 0 navate - jayavaMtane, rAgadveSane jitanArane. - jita meLavavI te jaya, tenAthI yukta te jayavat - tene. - sakalAt stotranI gAthA-28mAM zrI vimalanAtha bhagavaMtanI stuti karatA kahyuM che ke, "jayati vijitAnyatejAH" temAM paNa vinita' zabdathI "vizeSa prakAre jitanAra' evA arthamAM ja tIrthakara bhagavaMtane oLakhAvela che - e rIte zAMtinAtha bhagavaMta mATe paNa "jayavata" evuM vizeSaNa yogya ja che. * yazasvine svAmine manAm - yazavALA ane munionA svAmi (evA zrI zAMtinAtha) 0 yazasvine - yazasvIne, sarvatra mahAn yazavALAne. - kIrtinA vistArane "yaza' kahevAya che. tenAthI yukta te "yazasvI" - temane. - tIrthakaronuM yazanAma karma ghaNuM ja moTuM hoya che, tethI teo "yazasvI" kahevAya che. - 'zAMtistava'mAM kahevAyela vizeSaNa jevA ja vizeSaNathI bappabhaTTa sUrie racela caturvizatikAnA ekavIsamAM zlokamAM "padmaprabhusvAmInI stuti karI che. temaNe trIjA caraNane aMte bhagavaMta mATe "vacce' evuM vizeSaNa vAparela che. 0 minAM svAmine - munionA svAmI, yogIzvara - tene - 'damin' zabdano artha che "muni'. paNa vyutpatti artha vicArIe to - 'dama' zabdathI indriya damana evo artha thAya che. je indriya damana kare te muni athavA yogI. - "svAmi' zabdano artha - dharmapramodagaNi kRtu zAMtistava TIkAmAM 'nAyaka' karelo che. - e rIte yogIonA nAyaka ke munionA svAmI evA yogIzvara ke munIndra Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghuzAMti-stava-vivecana-gAthA-2, 3 73 (zAMtinAthane ahIM namaskAra karAyo che.) - Avo 'yogIzvara' vizeSaNarUpa zabdaprayoga bhagavaMtane mATe mAnatuMga sUrie paNa bhaktAmara stotranI gAthA-24mAM karyo che - "yogIzvara vidita yogamanekamekaM" 0 bIjI gAthAno artha anvaya paddhatie - - sarva prathama pada - $ - teno artha che - "OM pUrvaka ame nAma maMtrano prAraMbha karIe chIe. - namonama: namaskAra ho, namaskAra ho. - A namaskAra kone karyo ? - zAMtijinane. - A zAMtijina kevA che ? tenA vizeSaNone jaNAve che- (1) nizcita athavA vyavasthita vacanavALA. (2) bhagavAna, pUrNa jJAnI evA mahAtmAne. (3) dravya ane bhAvathI pUjAne yogya, parama pUjya (4) jayavaMta, rAga-dveSane jitanAra evA. (5) yazasvI, sarvatra mahAyaza prApta karanAra, (6) indriyono nigraha karanAra (muni)nA svAmI. 0 khAsa noMdha : A laghuzAMti stavanI bIjIthI chaThI gAthA paryantanI stavanA nAmamaMtramaya stutithI yukta che. tethI gAthA 2 thI 6ne zAMtijina-nAmamaMtra-stuti tarIke oLakhavAmAM Ave che. 0 have trIjI gAthAnuM vivecana karIe chIe. * savinatizeSa-mahAsaMmpatti-savitAya - saMpUrNa cotrIza atizayarUpamoTI saMpadAe karIne sahita athavA cotrIza atizayarUpa mahAddhivALA-temane. 0 saMchana eTale saMpUrNa, samagra, samasta. 0 tivA - eTale atizayo, vizeSa Rddhi 0 sakalAtizeSaka eTale tIrthakaranA cotrIza atizayo. - A cotrIza atizayo kayA kayA che ? tenuM varNana jANavA mATe sUtra1 'namaskAramaMtra'nuM vivecana jovuM. 0 mahIM eTale mahAnuM, moTI. 0 saMpatti eTale saMpata, Rddhi, sampati. - vizeSAvazyaka bhASyanI gAthA-779, 780mAM saMpatti athavA Rddhine soLa prakAre jaNAvI che - te A pramANe (1) AmA~Sadhi, (2) vipuDauSadhi, (3) zleSmauSadhi, (4) jalauSadhi, (5) saMbhinnazrota, jumati, (7) sarvoSadhi, (8) cAraNavidyA (9) AzIviSa, Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 (10) kevali (13) arahaMta (16) vAsudeva ahIM labdhi ane labdhidharanA abheda upacArathI labdhi sAthe labdhidharane paNa labdhimAM gaNAvelA che. A soLa prakAranI RddhiomAM arihaMtanI Rddhi sarvathI uttama hoya che, tethI tene 'mahAsaMpatti' kahevAya che. sArAMza e ke jaganA mahAn labdhidhara ane sAmarthyavALA koIpaNa karatAM paNa arihaMta paramAtmAnI Rddhi ane sAmarthya caDiyAtu ane viziSTa svarUpanuM hoya che. che A vAtanI pratIti 'ratnAkarapaMcaviMzatikA''nA mULa saMskRta racayitA ratnAkarasUrijIe paNa pahelI gAthAmAM karAvela che. teoe gAthAnA trIjA caraNamAM bhagavaMtane-'sarvAtizayapradhAna'' zabdathI stavIne temane ''sarva atizaya vaDe pradhAna'' kahIne oLakhAvela che. -- zasyAya - prazastane, zreSThane, prazaMsavA yogyane. harSakIrti racita zAMtistava TIkAmAM 'zasyAya' padanI vyAkhyA karatA kahyuM zasya eTale prazasya ke zreSTha. zaMs kriyApadano artha che 'prazaMsA karavI' tenA parathI zabda banyo zasya eTale prazaMsAnI yogya. - (11) mana:paryavajJAna (14) cakravartI e pramANe-16 Rddhi jANavI. 0 traizIkSya-pUnitAya 7 pratikramaNasUtra vivecana-4 (12) pUrvadharapaNuM, (15) baladeva A ja padathI bhagavaMtanI stuti bappabhaTTasUrijIe paNa karI che. temaNe svaracita caturvizatikAnI gAthA-21mAM 'zasye' zabdano prayoga A gAyAnA aMte karyo che. trailokyathI pUjAyelAne. - -- - vaLI traNa lokanA jIvothI pUjita evA ane traNa loka eTale triloka - trailokya athavA - trilokamAM utpanna thayelA te trailokya - sura, asura, manuSya. pUnita eTale pUjAyelA, pUjita. moTI zAMtimAM paNa zivAdevI mAtAe gAthA-3mAM paramAtmAnI stuti karatA 'trilokapUjyA'' evuM vizeSaNa vAparyuM ja che. je jinezvaradevanA 'triloka pUjita-paNAne'' jaNAve che. - = ca ane, vaLI. A avyaya 'samAhAra'rUpe che. 0 namonama: zAMtiavAya - zAMtinAtha bhagavaMtane vAraMvAra (mArA) namaskAra thAo. 0 namonama: vAraMvAra namaskAra thAo. A padano prayoga gAthA-2mAM paNa thayo che, tyAM jovuM. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghuzAMti-stava-vivecana-gAthA-3, 4 9 0 zAMtivAya - zAMtinAtha bhagavaMtane. - "zAMti" e soLamAM tIrthakara che. deva' eTale bhagavaMta. gAthA-3no anvaya paddhatie arthanamonama: eTale vAraMvAra namaskAra thAo. - paNa A namaskAra kone karavAno che ? - zAMtinA devane arthAt zAMtinAtha bhagavaMtane. - paNa A zAMtinAtha bhagavaMta kevA che ? (1) cotrIza atizayarUpa mahAddhivALA. (2) prazasta-stuti karavA yogya. (3) sura, asura, manuSya traNe lokathI pUjAyelA. 0 have gAthA-4 ane 5nuM vivecana sAthe rajU karIe chIe. - gAthA-4 ane gAthA-5 baMne paraspara saMbaMdhavALI hovAthI tenI vyAkhyA ane vivecana saMyukta jaNAvela che. * sAra-sumUda svAmi-saMpUjitAya - sarva deva-samUhanA svAmIothI viziSTa prakAre pUjAyelA. 0 sarva - sarva, badhAM, saghaLA 0 amara - amara, deva 0 susamUha- eTale suMdara samUha ke yUtha. - ahIM "susamUha'nuM "sasamUha' evuM pAThAMtara paNa maLe che. teno artha che - pota potAnA samUha sAthe - svasamUha saha. - "sarvAmarasusamUha' eTale sarva devatAono mahAnuM samUha. 0 svAmika eTale svAmI, prabhu, adhipati. - ahIM "svAmi' sAthe svArthamAM "ka' pratyaya joDAyo che. 0 saMpUnita - samyak prakAra-viziSTa prakAre pUjAyela. jinitA - koIthI paNa na jitAyelA evA. - ni kriyApadano artha che jItavuM. - ni upasarga 'abhAva'nA arthamAM che. ni eTale nahIM. - nita nuM pAThAMtara nagita paNa che. baMne padono artha che - "nahIM jitAyelA - koIthI na jitAyelA - nizitAya nuM nihitAya evuM pAThAMtara paNa maLe che. * bhuvananana nanata-tAve - traNa bhuvananA prANIonuM pAlana karavAmAM ghaNAM sAvadhAna ke udyata vizvanA lokonuM rakSaNa karavAmAM tatpara - evA (zAMtinAthane) 0 muvana - traNa bhavana, vizva 0 nana - loko, prANI 0 pAnana - pAlana, rakSaNa (karavAmAM) 0 utatama - ati udyata, tatpara, sAvadhAna. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 pratikramaNa sUtra vivecana-4 - udyata eTale prayatna karanAra, jeNe prayatna karelo che evo. - 'tama' pratyaya ahIM atizayanA arthamAM vaparAyo che. - saMtati nattimai - te - zAMtinAtha bhagavaMtane - haMmezA namaskAra thAo. 0 satata - eTale sadA, haMmezA, nitya. 0 namaH - eTale namaskAra thAo - ho. 0 tasma eTale temane - te zAMtinAtha bhagavaMtane. * sarva-kuritIya-nAzanAya - sarva pApanA samUhano nAza karanArA, samagra bhaya-samUhanA nAza karanArA - tene. 0 sarva - sarva, sakala, samagra 0 Turita - bhaya, pApa 0 koi - samUha 0 nAzanakkara - vinAza karanAra - A ja prakAranA vizeSaNano zAMtinAtha bhagavaMta mATe prayoga zrI munisuMdarasUrijIe "saMtikara-stavamAM bIjI gAthAmAM karyo che- "savvAsiva-duria-haraNANa" sarva aziva ane dUritane haranArA-tene arthAt ahIM A vizeSaNa sArthaka ja che. * sarvAziva-kazananAtha - badhAM upadravone zAMta karanArA, sarva azivonuM zamana karanArA - tene. 0 sarva - badhA prakAranA, 0 aziva - upadravo, aziva 0 prazamana - zamana karanArA, zAMta karanArA - je badhAM upadravonuM atyanta zamana karanArA che temane. * suda prada-bhUta-pizAva-zavinInAM pramathanAra - duSTa evA graha, bhUta, pizAca ane zAkinIo mathana-atyaMta nAza karanArAne. 0 suEB - gocara AdimAM bagaDelA sUrya Adi azubha graho. 0 mUta-pizAva - duSTa evA bhUta ane pizAca, A vyaMtara jAtinA deva vizeSa che. teo bhUla karanArane chaLavA mATe tatpara hoya che. 0 zani - devatA vizeSa melI vidyA jANanArI strIne paNa zAkinIDAkaNa kahevAya che. 0 pramathana - mathana karanAra, atyaMya nAza karanAra. - ahIM AkhA vAkyamAM "upadrava' zabda adhyAhAra che. tethI ahIM samagra vAkyano artha A pramANe thaze - duSTa evA graha, bhUta, pizAca, zAkinIonA upadravono atyaMta nAza karanArA. A vizeSaNa sArthaka che, "maMtrAdhirAja ciMtAmaNimAM pArzvanAtha stotramAM paNa zrI jinezvara devane bhUta-pizAca AdinA praNAzaka tarIke oLakhAvIne stavanA karAyelI che. - pArzvanAtha stotranA te zlokamAM zabdo mUkyA che- "bhUtapreta praNAzakam" tathA "pretapizAcAdin praNAzayati" Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghuzAMti-stavavivecana-gAthA-4 thI 6 0 gAthA-4 ane 5no anvayArtha :- satata nama: sadA namaskAra thAo - ho. - A namaskAra kone karavAnuM kahyuM che ? - temane, te zAMtinAtha paramAtmAne. - e zAMtinAtha bhagavaMta kevA che ? vizeSaNo batAve che- (1) sarva devasamUhanA indrothI samyak prakAre pUjAyelA. (2) koIthI na jitAyelA evA. (3) traNe bhuvananA lokonuM pAlana-rakSaNa karavA udyata. (4) samagra bhaya-pApa samUhano nAza karanArA. (5) badhAM aziva-upadravonuM zamana karanArA. (6) duSTa evA graho, bhUta, pizAca, zAkinIo dvArA karAyelA upadravopIDAno nAza karanArA. 0 have gAthA-6nuM vivecana karavAmAM Ave che- * yati nAma-maMtra-pradhAna-vAviyopathA-tatA - jemanA - je zAMtinAtha bhagavaMtanA, A prakAranA - pUrve kahelA nAmarUpI maMtravALA vAkyaprayogathI saMtuSTa karAyelI. - nAmamaMtranI pradhAnatAvALo. - bhagavaMtanA viziSTa nAmavALA maMtrane "nAmamaMtra' kahe che. - vAkyano upayoga ke vAkyano prayoga te vAkyopayoga te ahIM vidhisaranA japa ke anuSThAna arthamAM samajavo. - "kRtatoSA' eTale karAyelA toSavALI, tuSTa karAyelI arthAt nAmamaMtra'vALA vAkyaprayogothI tuSTa karAyelI. - A rIte pUrvanI gAthAomAM "zrI zAMtijina-nAmamaMtra-stuti"mAM soLa nAmamaMtro rahelA che te A pramANe che- (1) OM nizcitavaNe zAMtinanAya namo nama: A rIte ahIM 1 thI 16 nAmamaMtronA Adyapada noMdhIe chIe. jemake - "nizcitavacarsa" Adi. A dareka padanI sAthe pUrve che ane pachI "zAMtijinAya namo namaH" joDatA javAthI kula soLa maMtro banaze. (1) nizcita varase (2) bhagavate (3) ane (4) jayavate (5) yazasvine (6) daminAM svAmine (7) sakalAtizeSa mahAsaMpatti samanvitAya (8) zasyAya (9) zAMtidevAya (10) railokyapUjitAya (11) sarvAmarasusamUha-svAmi-saMpUjitAya (12) nijitAya (13) bhuvanajanapAlanodyatatamAya Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa sUtra vivecana-4 (14) sarvaduritaughanAzanakarAya (15) sarvAzivaprazamanAya (16) duragraha-bhUta-pizAca-zAkinI-pramathanAya. A sarve padonI pUrve 5 ane pachI "zAMtijinAya namonamaH' joDo. - A soLe maMtrono-pratyekano yogya "mudrA' vaDe, jApa karavAthI, tenA bIjamaMtronI vidhipUrvaka "dhAraNA karavAthI, tenA 'akSarono dehamAM nyAsa' karavAthI ane tenA 'viniyoga' pramANe arthabhAvanA karavAthI tuSTa thayelI vijayA devI sakala kAmanAonI siddhi kare che. - A bAbatamAM prabodhaTIkA kartAe be sAkSIpATha ApelA che. (1) AnaMdaghanajI racita neminAthaprabhunuM stavana "mudrA, bIja-dhAraNA, akSara-nyAsa, aratha-viniyoge re; je dhyAve te navinaMcije, kriyA avaMcaka yoge re. - mudrA, maMtrabIjanI dhAraNA, maMtrAkSarono nyAsa ane tenA viniyoga pramANe - maMtranA hetu pramANe arthanI bhAvanApUrvaka je jinezvaranuM dhyAna kare che, te kadI phaLathI vaMcita thato nathI, kAraNa ke te yoga-sAdhanamAM "kriyA-avaMcaka" che. (2) haribhadrasUrijI racita lalita vistarA - mArgAnusArIpaNAnuM varNana karatA kahyuM che ke, yoga paTanuM darzana karavuM, tenI AkRtine cittamAM sthApana karavI, tenI dhAraNA karavI, tenA dhyAnamAM thato manano vikSepa dUra karavo. A rIte yogasiddhi mATe prayatna karavo. 0 zAMtijina nAmamaMtra-stutinI pahelI gAthA "bhagavateDate zAMtijinAya namo nama:' A pramANe soLa akSaravALo "SoDazImaMtra' chupAyelo che. A maMtra atyaMta prabhAvazALI ane sarva prakAranI siddhino dAtA che. A SoDazAkSarI maMtra uccAra mAtrathI pApano nAza karanAra che. * vinA te vanaditam - vijayAdevI lokonuM hita kare che. 0 vijayA - vijayA devI 0 kurute - kare che 0 janahitam - janakalyANa, lokonuM hita - ahIM "janahita' zabdano artha ddhi-siddhinI prApti jANavo. 0 rUti sutA namata te zAMtiM - e pramANe stuti karAyelI che, te zAMtinAthane tame namaskAra karo. 0 rUti - e pramANe pUrve kahela, tethI. - "iti' avyaya che, te hetunA arthamAM che. 0 1 - ja, A avyaya ahIM avadhAraNAnA arthamAM che. 0 sutA - AvAyelI, have pachI jenI stuti karAze te. 0 namata - namo, namaskAra karo. 0 te - tene, atyAra sudhI jenuM varNana karAyeluM che tene. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghuzAMti-stava-vivecana-gAthA-6, 7 19 0 zartAi - zrI zAMtinAtha bhagavaMtane. 0 gAthA-6 anvaya paddhatie artha :- namata - he loko ! tame namaskAra karo. paNa kone ? - te zAMtinAtha bhagavaMtane. (jenuM pUrve varNana karyuM che) - te zAMtinAtha bhagavAn kevA che ? - jemanA nAmamaMtravALA vAkyanA prayoga vaDe tuSTa karAyelI vijayAdevI riddhi siddhi ApI lokonuM bhaluM kare che. - tethI ja te devI, have pachI stavAyelI che. 0 zrI zAMtijina-nAmamaMtra stutine "paMcaratna stuti" paNa kahI zakAya tema che. kAraNa e stuti ratnasamAna suMdara evI pAMca gAthAo vaDe banelI che. (1) stutinI pahelI gAthAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAne 'yogIzvara' tarIke varNavyA che. je OMkAra svarUpa che, nizcita vacanavALA che, anaMtajJAnathI yukta che, sarvanI pUjAne yogya che, sarva apAyonA apagama karavA vaDe "jayavAnuM che. sarvane zAMti pamADavA yogya prabaLa yaza nAmakarma dhAraka che. paramAtmAnuM A svarUpa adhyAtma kSetre utkRSTa siddhi icchArA mATe dhyAtavya che. (2) bIjI stutimAM zAMtinAtha paramAtmAne gailokyezvara rUpe varNavyA che, je sakala atizaya rUpI mahAsaMpattinA svAmI che ati prazaMsanIya che. - paramAtmAnuM A svarUpa riddhi siddhi icchanAre dhyAtavya che. (3) trIjI stutimAM zAMtinAtha paramAtmAne bhuvanezvara rUpe kahyA che - je sarve devonA indrothI pUjita che, na jitAyelA che. - paramAtmAnuM A svarUpa vidyA, maMtra, taMtra mATe dhyAtavya che. (4) cothI stutimAM zAMtinAtha paramAtmAne rUdra rUpe kahyA che- jeo sarva bhaya samUhono nAza kare che, sarve upadravonuM zamana kare che; bhUta, pizAca, zAkinInA upadravonuM mathana kare che. - paramAtmAnuM A svarUpa bhaya ane upadrava-nAza mATe dhyAtavya che. 0 have nava gAthAomAM vijayA ane jayAdevInI stuti karela che. tethI tene "vijayA-jayA navaratnamAlA" kahe che. 0 navaratnamAlAnI pahelI stuti gAthA-7mAM varNave che. * bhavatu namatte bhAvati - he bhagavati ! tamane namaskAra thAo - namaskAra ho. 0 bhavatu - thAo, ho 0 namaH - namaskAra 0 te - tamane 0 bhagavati - he bhagavati ! - mA eTale aizvarya Adi cha guNo (juo sUtra-13) - A guNothI yukta hoya tene "bhagavati' kahevAya che. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 pratikramaNa sUtra vivecana-4 - sAmAnyathI mahAdevInI stuti A vizeSaNathI karAya che. * vigare sukha parAnite - he vijayA ! he sujyA ! he ajitA ! (parApara ane bIjAnA rahasyo vaDe) bIjAthI na jitAyelI 0 vijaye - he vijayA devI ! - he devi ! tuM vijayA che, kemake asahiSNuno parAbhava kare che. - siddhacaMdragaNi kRt zAMtistava TIkAmAM teno artha karyo che- "anya asahiSNuono parAbhava te "vijaya' te jene prApta thayo che evI devI te 'vijayA'. 0 sujaye - he sujayA devI ! - he devI! tuM sujyA che kemake tuM suMdara rIte jaya pAme che. - dharmapramodagaNi kRtu zAMtistava TIkAmAM kahyuM che ke suMdara che jaya jeno te sujyo." 0 ajite - he ajitAdevI ! - he devI ! tuM ajitA che kemake koIthI jItAtI nathI. - dharmapramodagaNi kRt zAMti stava TIkAmAM kahyuM che ke"na jitAyelI evI te ajitA' 0 parAparaiH - para-apara ane bIjA rahasyo vaDe. koIpaNa vaDe. * paraNita tyAM - koIpaNa sthAne parAbhava na pAmelI evI he aparAjitA ! pRthvIne vize (vijaya pAmo) 0 aparAjite - he aparAjitA devI ! - he devI! tuM aparAjitA che, kemake koIthI parAjita thatI nathI. - dharmapramodagaNi zAMtistavanI TIkAmAM jaNAve che ke "koInI AgaLa parAjaya nahIM pAmelI - hArI nahIM gayelI evI devI te aparAjitA devI. - A pada pUrvanA vijayA, sujyA, ajitA sAthe saMbaMdhita che. 0 jagatyAM - bhuvanamAM, lokamAM, pRthvIne vize. * gati gayA mati - e pramANe stuti karavAthI stuti karanArane jaya ApanArI (devI, tamane namaskAra thAo.) 0 jayati - jaya pAme che 0 iti - e pramANe, tethI 0 jayAvADe - he jayAvA devI ! - he devI ! tuM jayAvahA che kemake jayane lAvanArI che. - dharmapramodagaNi kRt zAMtistava TIkAmAM jaNAve che ke "jayane karAve che, bIjAone sArI rIte jaya pamADe che, tethI tuM jayAvahA (devI) che. - A pada vijayA, sujyA, ajitA, aparAjitA sAthe joDavuM. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghuzAMti-stava-vivecana-gAthA-7, 8 81 0 bhavati - he bhavati ! sAmAnyathI "thAo' artha thAya che. paNa ahIM *bhavati' zabda devInA saMbodhana rUpa che. 0 gAthA-7 thI 15nI bhUmikA - A nava gAthAmAM vijaya ane jayAdevInI stuti karI che. A devIonuM stavanakartA mAnadevasUrine sAnnidhya hatuM. te mATe prabhAcaMdrasUrie prabhAvaka caritramAM kahyuM che ke te vakhate zrImAnadevasUrinA brahmacaryanA prabhAvathI jayA ane vijayA devIo temane roja praNAma karatI hatI. Avo ja ullekha paTTAvalIo tathA anya graMthomAM paNa maLe che. - A zAMtistavamAM (juo gAthA-6 ane 7) pahelo ullekha vijayAno Ave che ane pachI jayAno Ave che. (juo gAthA-7 ne 15) tethI navaratnamAlAmAM pahelA vijayA ane pachI jayA evuM vizeSaNa yukta nAma "vijayA-jayA navaratnamAlA" rAkhyuM che. anya maMtra kalpo jemake - sAgaracaMdra kRt maMtrAdhirAjanA trIjA ane cothA paTalamAM pahelA vijayA ane pachI jayA che, dharmaghoSa sUri kRt ciMtAmaNikalpamAM paNa 'vijayAdi' ja kahyuM che, bhayaharastotra TIkAmAM paNa vijayA pachI jayA kahyuM che. 0 gAthA-7 no anvaya paddhatie artha :0 nama: mavatu - namaskAra thAo. - paNa namaskAra kono karyo. te - tane. - tane eTale devIne. paNa devI kevA che ? vizeSaNo kahe che. (1) he bhagavatI ! tane, (2) he vijayA ! tane (3) he sujayA ! tane, (4) he aparAjitA ! tane (5) he jayAvahA ! tane, (6) he ajitA ! tane (7) he bhavati ! tane - paNa Amane zA mATe namaskAra karyo ? - kAraNa ke, "tArI zakti jagatamAM parApara ane bIjAM rahasyo vaDe jaya pAme che." devI maMtra vaDe prasanna thAya che ane kArya siddhi kare che. (maMtrathI pragaTa thatA rahasyathI caitanyazakti jAgRta thatA, te caitanyazakti kAryanI siddhi kare che.) 0 have navaratnamAlAnI bIjI stuti gAthA-8nuM varNana :* sarvaca ira saMdhaca - caturvidha evA sarva saMghane paNa. 0 sarva - sarva, sakala 0 saMdha - caturvidha saMgha 0 pa ra - ane vaLI * maka-ucALa-saMvata- - sukha, upadravarahitapaNuM ane maMgalane denArI, bhadra, kalyANa ane maMgalane ApanArI. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 pratikramaNasUtra vivecana-4 0 madra bhadra, sukha 0 mAna - maMgala, AnaMda 0 kalyANa kalyANa, Arogya 0 praa - ApanArI ahIM 'bhadrane denArI'' zabdathI devIne 'bhadrA' kahI che. tathA 'kalyANane denArI'' zabdathI devIne 'kalyANI' kahI che. ane 'maMgalane denArI'' zabdathI devIne 'maMgalA' kahI che. 0 sAdhUnAM ca savA ziva - vaLI sAdhuone haMmezA 0 sAdhUnAM - sAdhuone 7 - temaja, vaLI ziva - nirUpadravatA 0 sadA niraMtara, haMmezA ahIM 'ziva' padathI artha adhuro jaNAya che - kemake 'ziva' pada pachI gAthAnA cothA caraNamAM rahelA pado sAthe teno saMbaMdha joDavAno che. - * tutuSTi-puSTi-praphe khIyAH cittanI zAMti ane dharmanI vRddhi karanArI he devI! tame jaya pAmo. O 2 sutuSTi - saMtoSa, cittanI zAMti puSTi - dharmanI vRddhi, utsAha gAthAnA traNa pado sAthe levAnA che - ziva, sutuSTi, puSTi. - 'ziva'ne denArI e vizeSaNathI devIne 'zivA' kahI che. nirUpadravatA . - - 'sutuSTi'ne denArI padathI devIne 'tuSTidA' kahI che. 'puSTine denArI' padathI devIne 'puSTidA' kahI che. AvA vizeSaNono prayoga mahAdevInI stutimAM anyatra paNa jovA maLe che. (juo bhairava padmAvatI kalpa - 'devIstotra') nIyA: tuM jaya pAma, tame jayavaMtA varto. siddhacaMdragaNinI zAMti stava TIkAmAM jaNAve che ke, tuM jita eTale jayavALI thA. ahIM 'jIyAH' pada AzIrvAda arthe hovAthI ane gAthAnA AraMbhe 'api' avyayano prayoga thayelo hovAthI ''atyaMta jaya pAma'' evo artha paNa yogya che. - - 0 anvaya paddhatie gAthA-8no artha :nIyA: he devI ! tuM jaya pAma ! paNa A devI kevI che ? tenA vizeSaNo jaNAve che. (1) sakalazrI saMghane bhadra, kalyANa ane maMgalane ApanArI. (2) sAdhuone haMmezA ziva, sutuSTi, puSTine ApanArI. ahIM sAdhuo mATe je ziva Adi pado lakhyA teno artha che(1) 'ziva' eTale mokSa sAdhanAne anukULa nirUpadravI vAtAvaraNa. (2) 'tuSTi' eTale cittano saMtoSa ke zAMti. (3) 'puSTi' eTale dharmAcaraNamAM utsAhanI vRddhi. A traNe padothI mokSanI sAdhanA satvare thAya che. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83 laghuzAMti-stava-vivecana-gAthA-9 0 have navaratnamAlAnI trIjI stuti - gAthA-9nuM varNana- * bhavyAna - bhavya prANIone, bhavya upAsakone. - bhavya eTale je paramapadanI yogyatAne dhAraNa kare che. - maMtra vizArado uttama koTinA upAsakone bhavya kahe che. * masiddha - siddhi denArI, he kRtasiddhA!, he siddhidAyinI ! - karAyelI che siddhi jenA vaDe te kRtasiddhi, arthAt tArA upAsakone (ke bhavyajIvone) tuM siddhi ApanArI che. * nivRti-nirvAna-gari - cittanI zAMti ane dharmanI vRddhi karanArI, zAMti ane parama pramoda ApavAmAM kAraNabhUta. 0 nivRti - upasthita bhayo tathA upadravomAMthI mukti, cittanI zAMti - tenI jananI te nivRti-jananI.' 0 nirvANa-paramapramoda, mokSa, mukti tenI jananI. 0 jananI - janma ApanArI, utpanna karanArI, kAraNarUpa. - ahIM 'nivRtijanani' zabdathI "zAMtidevI'nuM sUcana che. - ane nirvANajananI padathI 'nirvANIdevI'nuM sUcana che. * savAnAM - sattvazALI upAsakone, bhavyajIvone. - "satva' zabdano artha zAstrakAro prANI' kare che, paNa ahIM 'sattva' zabdathI "upAsaka' athavA "bhavyajIva' artha levo. 0 3maya-kalAna-nirate - nirbhayapaNuM ApavAmAM tatpara, abhayanuM dAna karavAmAM sadA-rata. - ahIM 'abhaya-pradAna-niratA' e devInuM vizeSaNa che. tenA vaDe devIne 'abhayadA' paNa kahI che. AvuM vizeSaNa anya mahAdevIo mATe vaparAtuM jovA maLe che. * namoDastu ti kare tuccuM - kalyANane ApanArI he devI ! tamane namaskAra thAo. 0 nama: - namaskAra 0 tu - ho, thAo 0 svatipve - kSemane athavA kalyANane ApanArI, - guNavinayakRta zAMtistava TIkAmAM teno artha karatA kahyuM"svati eTale lema tene denArI ke ApanArI devI te" - svastinA aneka artho thAya che. jemake AzIrvAda, kSema, puNya vagere. 'su upasargapUrvaka "as' kriyApadane "ti' pratyaya lAgavAthI "svasti' zabda siddha thAya che. "su" eTale sArI rIte, "zuM eTale hovuM - teno bhAva eTale svasti-kalyANa-kSema. - "Adi' zabdathI "avinAza' vagere arthonuM grahaNa karavuM. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa sUtra vivecana-4 - ahIM 'svastipradA' vizeSaNathI devIne "kSemakarI' kahI che. 0 anvayapaddhatie gAthA-9no artha :0 nama:matu - namaskAra thAo. paNa kone namaskAra ? - tuccuM' eTale tane-devIne. - A devI kevI che ? tenA vizeSaNo jaNAve che (1) bhavya jIvo ke upAsakone siddhi ApanArI. (2) nivRti ane nirvANanI jananI. (3) sattvazALI upAsakone abhayadAna denArI. (4) kSema athavA kalyANane ApanArI. - gAthA AThamAM devInI vibhUtino lAbha sakalasaMghane ane sAdhu samudAyane kevI kevI rIte maLe che te darzAvyA pachI A navamI gAthAmAM tenI upAsanA karanAranA be bhedo pADIne, te baMnene kayA kayA prakAranA lAbha devI Ape che te jaNAvyuM che- (1) jeo "bhavya' che temane siddhi, zAMti, parama pramoda Ape che. (2) jeo "sattvazALI' che temane devI nirbhayatA, kSema Ape che. - trIjA prakAranA ArAdhakone zuM Ape ? te gAthA-10mAM kahe che. 0 have navaratnamAlAnI cothIstuti - gAthA-10 varNave che* matonAM tUna - bhakta jIvonuM, sAmAnya sevakonuM. 0 bhakta eTale sevaka, upAsaka - jaMtU - sAmAnya jIvo - je upAsako sAmAnya koTinA hoya tene "bhaktajaMtu' kahe che. * gumAvaTe - kalyANa karanArI, zubha karanArI. - je zubhane lAve te zubhAvaDA 0 "zubha' eTale sAdhana prApti - "zubhAvahA' vizeSaNa thakI devIne "zubhaMkarI' kahI che. * nityamurti vi - haMmezA tatpara evI he devI ! 0 'udyatA eTale udyamavaMta, sAvadhAna, tatpara * san dina - samyagudRSTivALAone. - jemanI dRSTi samyagU thayelI che te, samakitavaMta - temane * kRti-ti-pati-vuddhi-kAnAya - dhRti-dhIraja, rati-prIti, mati ane buddhi ApavAne mATe (niraMtara tatpara che) 0 dhRti-dhIraja, cittanuM svAthya, sthiratA. 0 rati-prIti, harSa 0 mati-vicAra zakti 0 buddhi - sArAM-khoTAno nirNaya karavAnI zakti. - A badhAM vizeSaNa vaDe devIne 'sarasvatIrUpe saMbodhI che. 0 anvaya paddhatie gAthA-10no artha : - gAthA-9 ane gAthA-10 baMne sAthe levAnI che. tethI gAthA-9mAM kahevAyela "namoDastu tuSya'ahIM paNa levAnuM che. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghuzAMti-stava-vivecana-gAthA-10, 11 85 - "namaH astu' - eTale namaskAra thAo (gAthA-9 mujaba) - kone namaskAra ? he devI ! tamane. - paNa jene namaskAra karyo te devI kevA che ? - vizeSaNa kahe che. (1) sAmAnya upAsakonA kalyANane karanArI. (2) samyagdaSTivALA jIvone dhRti, rati, mati, buddhi ApavAne niraMtara tatpara athavA udyamavaMta. - jeo mAtra oghasaMjJAthI-sAmAnyathI upAsanA kare che tene "bhaktajaMtu" kahevAya che. devI tene sAdhananI prApti karI Ape che. - A rIte gAthA-8mAM zrI saMghane ane sAdhu samudAyane tyArapachI gAthAlmAM be prakAranA upAsakone ane gAthA-10nA pUrvArdhamAM trIjA prakAranA upAsakane devI kevA kevA lAbho pahoMcADe che, te jaNAvyA pachI gAthA-10nA uttarAddhamAM samyagadRSTi jIvone kevo lAbha devI Ape che, tenuM varNana kare che- - samyagRSTi jIvo devInI upAsanA paratve vizeSa lakSyavaMta hotA nathI, to paNa tenuM ArAdhana karavAthI devI temane dhRti, rati, mati ane buddhi Ape che, je samyagudRSTi jIvone sthiratAmAM upayogI che. 0 have navaratnamAlAnI pAMcamI stuti gAthA-11 varNave che. * jinazAsana-nitAnAM- jaina zAsanamAM premavALA, jainadharmamAM anurakta tatpara. 0 jina' eTale rAgAdi doSone jItanAra arihaMta bhagavaMta. 0 "zAsana' eTale AjJA, upadeza, pravacana. 0 'nirata' eTale Asakta, anurA, bhakta. * zAMti-natAnAM gati gAnatAnAM - tathA zAMtinAtha bhagavaMtane namaskAra karanAra-namanAra A jagatamAM janasamudAyonI. 0 "zAMti' eTale soLamAM tIrthakara zAMtinAtha bhagavaMta. 0 "nata' eTale namelA, namaskAra karelA 0 "janatA' eTale janasamudAya 0 jagati- jagatamAM. * zrI-sampat-rti-yaza-vartana - lakSmI, saMpatti, kIrti ane yazane vadhAranArI (devI !). 0 "zrI' eTale zobhA, lakSmI. 0 "saMpatu saMpatti, Rddhino vistAra, 0 'kIrti kIrti, zlAghA, khyAti 0 yaza' yaza, sarvatra prasiddhi 0 varNanI - vadhAranArI - ahIM "zrIvartanI' vizeSaNathI devIne "zrIdevatA' kahI che. - "saMpatuvarNanI' vizeSaNa vaDe devIne "ramA' kahI che. - "kIrtivardhanI' vizeSaNa vaDe devIne "kIrtidA kahI che. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa sUtra vivecana-4 86 - "yazovardhanI vizeSaNa vaDe devIne yazodA' kahI che. - A vizeSaNo anyatra paNa mahAdevIne apAyelA che. * nA vi ! vinaya - he devI ! tuM jaya pAma ! vijaya pAma ! tuM jayavatI thA, vijayavatI thA. - he devI ! tuM jaya pAma ane vijaya pAma' - A vizeSaNo vaDe jayA devI ane vijayA devIno nirdeza karAyo che. 0 gAthA-11no artha anvaya paddhatithI - naya vinayasva - jaya pAma !, vijaya pAma ! - A jaya vijaya kyAM pAme ? - jagatamAM, jagatane vize. - koNa jaya-vijaya pAme ? - he devI ! tuM. - jeno jaya-vijaya kahyo te devI kevA che ? te kahe che. (1) jinazAsana pratye bhaktibhAvavALA. (2) zAMtinAtha bhagavaMtane bhAvapUrvaka namaskAra karanAra samudAyane zrI, saMpatti, kIrti ane yazanI vRddhi karanArI. 0 "zrI' padathI zobhA, sauMdarya grahaNa karavA. 0 "saMpatu' padathI lakSmI, vividha prakAranI saMpattio jevI ke ghara, khetara, bAgabagIcA, DhoraDhAMkhara, nokara cAkara vagere. 0 "kIrti padathI prazaMsA, vakhANa Adi grahaNa karavA. 0 'yaza' padathI moTI prasiddhi, khyAti Adi grahaNa karavA. 0 have gAthA-12 ane 13ne saMyuktapaNe jaNAvavA dvArA A navaratnamAlAnI stuti chaThI ane sAtamIne varNave che. * saritAnati-viSa-vipayara-prada-rAga-roga-rA-motaH - jaLa, agni, jhera, sApa, duSTa graho, rAjA, roga ane laDAI e ATha prakAranA bhayathI. 0 "salilabhaya' - pANIno bhaya, pANInAM pUra, samudrI vAvAjhoDuM. 0 "analabhaya' - agnino bhaya, dAvAnaLa, ulkApAta Adi. 0 "viSabhaya' - sthAvara-jaMgama baMne prakAranA jherano bhaya. 0 "viSadhara bhaya' - judI judI jAtanA sApono bhaya. 0 'duSTagraha bhaya' - gocarAdimAM rahelA azubha grahono bhaya. 0 "rAjA bhaya' - rAjA ke rAjya taraphathI thato bhaya. 0 "rogabhaya' koDha, jvara, bhagaMdara Adi mahArogono bhaya. 0 "raNabhaya' - yuddha, laDAI, saMgrAmAdino bhaya. * rAkSasa-ripurA-mArI-vati-jApaviH rAkSasa, zatrusamUha, marakI, cora, sAta prakAranI iti, zikArI pazuo vagerenA upadravothI ke temanA bhayathI. 0 'rAkSasa' rAkSasa - vyaMtara jAti vizeSano upadrava ke bhaya, 0 'ripugaNa' zatrusamUha - sainyano upadrava ke bhaya. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghuzAMti-stava-vivecana-gAthA-12, 13 0 'mArI' - mArI-marakInA rogano upadrava ke bhaya. 0 'caura' cora (luMTArA, dhADapADu)no upadrava ke bhaya. 0 'Iti' ativRSTi, anAvRSTi, svacakra, paracakra, uMdara, tIDa, popaTa Adi sAta prakAranI itino upadrava ke bhaya. 0 'zvApada' zikArI pazu-vAgha, siMha, cittA, rIMcha vagere zvApadano upadrava ke bhaya. 0 'Adi' vagere. ahIM 'Adi' zabdathI bhUta, pizAca, zAkinI ityAdinA upadravo samajI levA. (- A badhAMthI he devI mAruM rakSaNa kara... ityAdi bhAvone have gAthA-13 mAM sUtrakAra jaNAve che) 7 tha eTale have... 7 rakSarakSa rakSaNa kara, rakSaNa kara, vAraMvAra rakSaNa kara. atizaya nirUpadravapaNuM kara. ane zAMti kara zAMti kara. * suzivaM kuru kuru * zAMtiM ca kuru kuru * tuSTi sa ra - tuSTikara - tuSTikara. puSTi ru hra - puSTikara - puSTikara 0 svasti = jIru jIru - kalyANakara 0 aiti - savA haMmezA - - - - - - - - * tyuM - tame (devIne AzrIne A saMbodhana che) 0 have gAthA-12 ane 13no anvayArtha kahIe chIe- atha have - ahIM varNana karAyela bhaya-upadravanA anusaMdhAne AgaLa jaNAve che ke- - rakSa rakSa rakSaNa kara rakSaNa kara. (ahIM ke have pachI padanI punarukti maMtrAkSarane kAraNe che.) - A rakSaNa kyAre kare ? sadA, haMmezane mATe A rakSaNa koNa kare ? tuM arthAt he devI ! tuM. 'devI A rakSaNa zenAthI kare' tema prArthanA karI che ? (1) jaLanA bhayathI (3) viSanA bhayathI (5) duSTa grahonA bhayathI (7) roganA bhayathI kalyANakara (1) rAkSasanA upadravathI, (3) marakInA upadravathI, (5) sAta prakAranI itithI, kRti - e pramANe, samApti 87 (2) agninA bhayathI (4) viSadharanA bhayathI (6) rAjAnA bhayathI (8) laDAInA bhayathI -0- A ATha prakAranA bhayathI tathA bIjA upadravothI - (2) zatrugaNanA upadravathI (4) coranA upadravathI, (6) zikArI prANInA upadravathI Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 Adi zabdathI bhUta-pizAca-zAkinI AdinA upadravothI. A rIte bhaya ane upadravothI rakSaNa karavA uparAMta devI pAse bIjuM zuM zuM karavA mATenI prArthanA karAI che ? (1) nirUpadravatA kara-kara, (3) tuSTikara-tuSTikara (5) kalyANakara-kalyANakara. pratikramaNasUtra vivecana-4 0 have gAthA-14 thakI navaratnamAlAnI AThamI stuti kahe che. mAvati ! muLati ! he bhagavati !, he guNavati ! devI mATenA A baMne saMbodhana che. (2) zAMtikara-zAMtikara (4) puSTikara-puSTikara - 'bhagavati' aizvaryAdithI guNathI yukta. - 'guNavati' - sattva, rajasa, tamas e traNe guNothI yukta. ziva-zAMti-STi-puSTi-tti-4 ru ja banAnAM nirUpadravatA, zAMti, tuSTi, puSTi ane kalyANa * jaganA lokonuM tuM vAraMvAra kara. - 0 4 - ahIM, A prasaMge, A jagatanA, A sthAne 0 banAnAM - lokone (zuM karavuM te have batAve che--) - ziva, zAMti, tuSTi, puSTi ane svasti e pAMca kRtyo karavA mATe devIne prArthanA karavAmAM AvI che - kahevAya che ke- - - - (1) 'zivakRtya' vaDe - te azubha prasaMga upasthita thavA detI nathI. (2) 'zAMtikRtya' vaDe AvelA bhaya ane upadravone nivAre che. (3) 'tuSTikRtya' vaDe - manoratho pUrA karI saMtoSa upajAve che. (4) 'puSTikRtya' vaDe - cittamAM utsAha prere che. (5) 'svastikRtya' vaDe kSema ane kalyANa kare che. OM rUpa * omiti namo namo hA~ hrIM hU hUH yaH kSaH hrIM phaT phaT svAhA - jyoti svarUpiNI he devI ! hA~ hA~ maMtrAkSaro vaDe tamane vAraMvAra namaskAra thAo. - 0 gom - OM A maMtrAkSara sarva maMtrono setu hovAthI prathama bolAya che. A bIjarUpa maMtrAkSara che. teno jyoti artha paNa che. 0 kRti - evA svarUpavALI. 'Iti' vAkya svarUpa darzAve che. 0 'namo namo'' sAmAnyathI teno artha vAraMvAra namaskAra thAo'' e pramANe che. vizeSathI A pada nI sAthe yojAyela che.te maMtranA ja eka bhAgarUpa che. te maMtrAdhiSThAyaka pratye aMtaraMga bhakti darzAve che. vizeSatAne darzAvavA te be vakhata sAthe mUkela che. have hauM hrauM vagere je daza maMtrAkSaro che, temAMthI pahelA sAta akSaro zAMtimaMtranA bIjarUpa che, bAkInA traNa akSaro vighnanAza karanArA maMtrabIja svarUpa da che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghuzAMti-stava-vivecana-gAthA-14, 15 - jo ke "pha pha' zabdanuM pAThAMtara 'phUTuM phU' paNa maLe che. 0 OM namo namo haoN hIM chuM huM ya laH hIM Tu phaT svAhA e SoDaza akSarI maMtra paNa kahevAya che. te SoDazI devI maMtra' che. - haoN hIM huM huH vagere maMtrAlarono artha maMtrAdhirAja dvitIya paTala mujaba A pramANe che- 0 hAM - A maMtrAlara sarva saMpattionuM prabhava sthAna che. rU5, kIrti, dhana, puNya, prayatna, jaya ane jJAnane ApanAro che. 0 hIM - A maMtrAlara ati duHkhanA dAvAnaLane zamAvanAro, ghora upasargane dUra karanAro, vizvamAM upasthita thatAM mahAsaMkaTone haraNa karanAro tathA siddhavidyAnuM mukhya bIja che. jo ke ahIM A maMtrAlara "atizaya"ne ApanAra - evA arthamAM yojAyela che. 0 chuM - A maMtrAkSara vijaya tathA rakSaNane ApanAro ane pUjyatAne lAvanAro che. 0 hUH - A maMtrAlara zatruonA kUTatUhono nAza karanAro che. 0 yaH - A maMtrAlara sarva asivonuM prazamana karanAro che. 0 kSaH - A maMtrAlara bhUta, pizAca, zAkinI tathA grahonI mAThI asarane dUra karanAro che. tathA digubaMdhananuM bIja che. ( 0 hIM - A maMtrAlara sarva bhayono nAza karanAro che. je ahIM nailokyAkSara rUpe yojAyelo che. 0 phaTa phaTa - A maMtrAlaro astrabIja che. je ahIM "rakSaNa kara" evA arthamAM yojAyela che. tenA pAThAMtara rUpe "phUTa phUTa' bolAya che - je tADana arthamAM che. 0 svAhA - A maMtrAkSaro zAMtikarma mATenuM pallava che. - sarva prakAranI zAMti mATe A Akho maMtra gaNavo joIe. 0 anvayapaddhatie gAthA-14no artha : 5 - kara kara. zuM karavAnuM kahe che ? - ziva, zAMti, suSTi, puSTi ane svasti. - ziva, zAMti Adi kyAM karavAnuM kahe che ? "ahIM" - A sthaLe, A kALe, A prasaMge. - ziva, zAMti Adi konA karavAnuM kahe che ? janAnAM' - bhayagrasta ke duHkhapIDita lokonA - A ziva, zAMti Adi koNa kare ? bhagavati, guNavati-triguNAtmaka devI ! tuM kara. - A devI kevI che ? maMtrarUpiNI. kayo maMtra ? OM namo namo hA~ huM chuM huM yaH kSaH huM phaT phaT svAhA. 0 have gAthA-15 thakI navaratnamAlAnI navamI stuti kahe che- Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 pratikramaNasUtra vivecana-4 * parva - e pramANe, pUrve kahyA pramANe. * cannAmAkSara-purassa - jemanA nAmAkSara maMtrapUrvaka, jemanA nAmo ane maMtronI purazcaryApUrvaka 0 "yatrAmAkSara' - "yat jemanA, "nAma' vividha nAmo akSara' - maMtra puroccAra' purazcaryA saha - siddhacaMdragaNikRtu zAMtistava TIkAmAM A padono artha karatA kahyuM che ke, je zrI zAMtinAthanA nAmamaMtranA puroccAraNapUrvaka. ahIM puroccAraNa' padathI purazcaryA, purazcaraNa, puraSkriyA ke puraskaraNanI kriyA samajavI yogya che. kAraNa ke maMtranI siddhi mATe pUrvaprayogarUpa kriyA Avazyaka che. kahyuM che ke "zuddha antaHkaraNavALo manuSya gurunI AjJApUrvaka maMtranI samyak siddhine mATe puraSkriyA kare. jIvavihina deha jema koI kArya karavAne samartha nathI, tema purazcaraNarahitano maMtra iSTaphaLa ApavAne mATe asamartha che." purazcaraNa eTale japanI nizcita saMkhyA ane ja5 AraMbha karatA pahelA karAtI pUrva kriyAo samajavI. * saMstuta navI - sArI rIte stuti karAyela jayAdevI. * kutte zAMti ramatAM - namana karanArAone zAMti kare che. - maMtravidra ema kahe che ke, ahIM "namana' zabdathI mAtra namavuM artha na letA (1) namavuM, (2) bhakti, (3) pUjA, (4) arcanA e cAre kriyAno samAveza jANavo arthAt maMtranA adhiSThAtA paratve bhaktibhAva hovo, te adhiSThAtAnI pUjA ane arcanA karavI tathA tene dravyathI ane bhAvathI namaskAra karavo - tyAre te maMtra phaLadAyI bane che. * namo namo zAMta tame - te zAMtinAtha paramAtmAne namaskAra ho, namaskAra ho. (ahIM maMtrAlayane kAraNe "namo' padanI dvirukti che athavA vAraMvAra namaskAra karavAno bhAva che.). 0 anvayapaddhatie gAthA-15no artha :namonama: - namaskAra thAo - namaskAra thAo. - paNa namaskAra kone karavAno ? te zAMtinAthane. - zAMtinAtha kevA ? (kayA ?) pUrve kahyA mujaba je maMtranA purazcaraNapUrvaka jIvAyelI jayAdevI pUjana karanArAone zAMti kare che, te zAMtinAthane. 0 A rIte ahIM stuti 7 thI 15mAM "vijayA-jayA navaratnamAlA" rU5 nava stutio kahI. jemAM stuti 7 thI 13mAM devInI stuti che, stuti 14mAM akSara-stuti' che ane stuti-15mAM AmnAya jaNAvyo che. have stuti-16 ane 17 dvArA "phalazruti'ne jaNAve che- Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghuzAMti-stava-vivecana-gAthA-16 0 stuti 16nuM vivecana have karIe chIe- kRti - e pramANe, chevaTe, prAMte. ahIM 'iti' avyaya upasaMhAranA arthamAM kahyo che. pUrvasUri-rzita-maMtra56-virmitaH pUrvAcAryoe batAvela ane maMtranA padothI garbhita (evuM...) O 'pUrvasUri' eTale pUrvAcAryo, pUrva thayelA AcAryo. (tenAthI) 0 'darzita' eTale batAvela, darzAvela, jaNAvela. - 0 'maMtrapada' - vividha maMtrapado, maMtranA varNo ke zabdothI. 0 'vidarbhita' - garbhita, gUMthAyela, racita, guMthita - - AcAryoe darzAvela eTale guru AmnAya pUrvaka prakAzita. 91 -- siddha caMdragaNi kRt zAMti stavanI TIkAmAM kahyuM che ke-- "pUrve je AcAryo ke sUrivaryo ane paMDita jano thaI gayA temaNe Agama zAstrothI pUrvamAM upadezAyela kahevAyela je maMtrapado arthAt maMtrAkSara bIjo, tenAthI racita athavA guMthela (A stava che) - 0 prabodhaTIkA kartAe ahIM ''zeSa paribhASA vidhAna'' nAmanA ArSavidyAnuMzAsananA trIjA samuddezamAM kAryasiddhi mATe maMtranA agiyAra prayogono ullekha karyo che. tadanusAra ame ahIM maMtronA grathita vagere agiyAra bhedone temanA jaNAvyA pramANe noMdhIe chIe. (1) grathita :- maMtranA eka eka akSaramAM sAdhya nAmano eka eka akSaraprayoga karavAmAM Ave to te vazya ane AkarSaNa karanAra grathita prayoga kahevAya che. (2) saMpuTa :- saMpUrNa maMtra bolyA pachI sAdhya-nAma bolavAthI ane aMte viparIta maMtra bhaNavAthI saMpuTa prayoga thAya che. je zAMti puSTi karanAra tathA trilokanuM aizvarya ApanAra thAya che. (3) grasta :- Adi ane aMte aDadho-aDadho maMtra bolI, madhyamAM sAdhyanuM nAma saMpUrNa bolavAthI grasta prayoga thAya che. te dareka abhicAra karma ane mAraNamAM paNa yojAya che. (4) samasta :- prathama sAdhyanAma ane pachI maMtra bolavo, e samasta prayoga kahevAya che, tenAthI zatrunuM uccATana thAya che. (5) vidarbhita :- babbe maMtrAkSaro ane eka eka sAdhyano akSara rAkhavAthI vidarbhita-prayoga thAya che, je duSTanAzaka ane vazakAraka che. (6) AkrAMta :- maMtrAkSaronI vacce sAdhyanAma rAkhavAthI AkrAMta prayoga thAya. je tatkALa sarvArthasiddhi Ape che. A prayoga samudAya athavA vyakti sthaMbhana, praveza, vazIkaraNa ane uccATana vagere karmamAM upayogI che. (7) AdyaMta :- pahelA eka vakhata maMtra bolI pachI madhyamAM sAdhya rAkhI Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 pratikramaNa sUtra vivecana-4 ane chelle maMtra bolavAthI Adyanta prayoga thAya che. je anyonya premamAM dveSa karAve che. (8) garbhastha :- pahelA ane chellA babbe vAra maMtra bhaNI madhyamAM sAdhya rAkhI prayoga karavAthI garbhasthaprayoga thAya che. jethI mAraNa, uccATana, vazIkaraNa siddha thAya che ane manuSyonAM zastra, astra, vahANa, sainya, buddhi, garbha vagerenI gati aTake che. (9) sarvato mukha :- pahelA traNa vakhata maMtra bolI vacamAM sAdhya rAkhI aMte paNa traNa vakhata maMtra bolavAthI sarvatomukha prayoga thAya che. jenAthI badhA upadravo ke vinonI zAMti, apamRtyu nivAraNa, sarva saubhAgyanI prApti thAya che. (10) yukti vidarbhita :- pahelA maMtra pachI nAma pAcho maMtra e pramANe traNa vakhata japavAthI yukti vidarbhita prayoga thAya che. jenAthI badhA vyAdhino nAza, bhUta Adi bAdhAno nAza thAya che. (11) maMtra vidarbhita :- maMtra bolI eka sAdhyano akSara levAthI maMtra vidarbhita prayoga thAya che. te sarva kArya karanAra, sarva aizvaryanuM phaLa ApanAra che. (jeno laghu zAMti stavamAM ullekha che.) * stavaH zAntiH zAMti stava, zAMtinAtha bhagavaMtanuM A stava. (je pUrvAcArya darzita che ane maMtrapadathI guMthAyela che te) * sanili-ma-vinAzI - pANI vagere ATha bhayono vinAza karanAra che arthAt te bhayono nAza kare che. - "salila Adi' - A ja stavanI gAthA-12mAM jaNAvyA mujabanAsalila, anala, viSa, viSadhara, dugraha, rAjA, roga, raNa e ATha bhayonA samUhano vinAza karanAra, * zAMtyAvihAra mamatAM - bhakti karanArA manuSyone zAMti Adine karanAra. 0 #imata - bhakti karanAra, maMtra sAdhaka, bhaktipUrvaka anuSThAna karanAro evo maMtra sAdhaka. - A maMtra sAdhaka kevo hoya ? tenA lakSaNa bhairavapadmAvatI kalpanA maMtra lakSaNAdhikAramAM A pramANe jaNAvela che (1) zuci - bAhA ane atyaMtara pavitratA vALo. (2) prasanna - saumyacittavALo (3) guradevabhakta - guru ane devanI yogya bhakti karanAro (4) daDhavrata - grahaNa karelA vratamAM ati dRDha (5) satyadayA sameta - satya - ahiMsAno dhAraka (6) dakSa-ati catura | (7) paTuM - buddhizALI (8) bIja padAvadhArI - bIja ane padano dhAraka - Avo puruSa A jagamAM maMtrasAdhaka thAya che. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghuzAMti-stava-vivecana-gAthA-16, 17 0 zarira: zAMti Adine karanAra, - zAMti, suSTi, puSTi Adi (kriyAo) tenA sukhane ApanAra. 0 1 - ane, A avyaya che. 0 A gAthA-16no artha anvaya paddhatie - 0 rUti - e pramANe, aMte 0 zAMta:stava - zAMti stava. A zAMti stava kevuM che ? te jaNAve che. (1) pUrvanA AcAryoe guru AkhAyapUrvaka pUrvamAMthI uddharIne prakAzita karelA maMtrothI garbhita che. (2) bhakti karanArA maMtrasAdhakonA salilAdi bhayano vinAza karanAra evuM che. (3) upadravonuM nivAraNa karavA dvArA zAMti Adi karanAruM che. - ahIM ti - che, e pada adhyAhAra samajavAnuM che. 0 have gAthA-17mAM A stavano lAbha arthAt phaLa ane A stavanA kartAnuM nAmAbhidhAna jaNAve che- * cInaM - ane vaLI) je (bhaktajana) A stavane.. 0 3: - je, je bhaktajana (evo maMtra sAdhaka) 0 1 - ane, A avyaya ahIM viSayanuM anusaMdhAna jaNAve che. 0 naM - Ane, A stava athavA stavanane. * pati savA - haMmezAM (vidhipUrvaka) bhaNe che - pATha kare che. - A stavanano nitya pATha kare che ke bhaNe che. * kRti bhavati vA yathAyo - vidhipUrvaka sAMbhaLe che athavA manana kare che. 0 zraNoti eTale vidhipUrvaka bIjA pAsethI sAMbhaLavuM. 0 bhAvayati eTale bhAvanA kare che, manana kare che. 0 vA - athavA (bhaNe, sAMbhaLe athavA manana kare). 0 yathAyori - yoga pramANe, maMtrayoganA niyama pramANe. - maMtranI siddhi mATe "bhAva" e khAsa AlaMbana che. tethI ja kahevAyuM che ke, "bhAva dvArA sarva prakAranA lAbho maLe che, bhAva dvArA devanA darzana thAya che ane bhAvathI paramajJAna maLe che mATe bhAvanuM avalaMbana laIne sAdhanA karavI joIe. - ghaNAM prakAranA jApa ane homa karavAmAM Ave, aneka prakAre kAyakalezo karavAmAM Ave paNa jo "bhAva" na hoya to deva, yaMtra ane maMtra phaLa detA nathI. * sa hi zAMtiparva vAyAhU - te jarUrathI zAMtipadane pAme. 0 zAMti - kalezarahita sthiti 0 pada - sthAna - jyAM karmarUpa kaleza lezamAtra nathI tevuM sthAna - te mokSa. * sUraH zrImAnedevaza tathA A stotranA racayitA zrI mAnadevasUri paNa Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 (zAMtipadane pAme.) 0 gAthA-17no artha anvaya paddhatie- - yAyAt - pAme che zuM pAme che ? zAMtipadane. - * zAMti pada kevI rIte pAme che ? nizcayathI (pAme che) * zAMti pada koNa pAme che ? te. te eTale koNa ? pratikramaNasUtra vivecana-4 je A stotrano nitya pATha kare che athavA je tene haMmezA sAMbhaLe che athavA je A maMtrayoganuM vidhipUrvaka manana kare che ke tadanusAra bhAvanA kare che (te zAMtipAdane pAme che) bIjuM koNa zAMtipadane pAme ? zrI mAnadevasUri - ke je A stavanA kartA che. 0 mULa racanA mujaba tathA avasUri anusAra laghu zAMti stava ahIM puruM thAya che. chatAM aMtya maMgalarUpe bIjI be gAthA jovA maLe che, jemAM ''upasargA: kSayaM yAMti'' gAthA laghu zAMtinI jema moTI zAMtine aMte paNa goThavAyelI che. jyAre bIjI ''sarvamaMgala'' gAthA 'jayavIyarAya' sUtramAM aMte paNa che ane moTI zAMtine aMte paNa che. vaLI TIkAmAM A be gAthAnI noMdha nathI mATe prakSepa gAthA hovAno saMbhava jaNAya che. ' 0 gAthA-18nuM vivecana : 0 pasarna: kSaya yAnti - badhAM upasargo nAza pAme che. 0 upasarga eTale Aphata, vighna, bIjA vaDe karAyelA upadrava. A zabdanI vyAkhyA-vivecana mATe juo sUtra-17 'uvasaggaharaM'. kSaya thavo, vinAza pAmavo, kSINa thavuM. 0 kSaya viMte vighnavazcayaH - vighnarUpa velaDIo chedAya che. vighnane velaDI sAthe sarakhAvela che. tenuM chedAvuM-kapAvuM. * manaH prasannatAmeti mana prasannatAne pAme che. - 0 manaH mana, citta, aMtaHkaraNa (prasanna thAya che) * pUjyamAne jinezvare 0 anvaya paddhatie gAthArtha : kSaya pAme che, chedAya che ane pAme che. e kriyApada che. A traNe kriyApado dvArA kaI kriyA thAya che ? ane zuM karatA thAya che ? e be praznonA uttaramAM gAthArtha samAyelo che. - zrI jinezvaranuM devanuM pUjana karavAthI zrI jinezvara paramAtmA arthAt vItarAga evA arihaMta devane pUjavAthI - temanuM vidhisara pUjana karavAthI (1) upasargo kSaya pAme che (3) mana prasannatAne pAme che 0 gAthA-19 pUrve sUtra-18 (2) vighnarUpI vela chedAya che. 'jayavIyarAya''mAM AvelI ja che. tenuM Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghuzAMti-stava-vivecana-gAthA-19 vivecana paNa tyAM karAyeluM che, tethI ahIM mAtra artha Apela che. 0 sarva saMpatti mAMca - sarve maMgalomAM mAMgalikarUpa 0 sarva kenyAmAM vAraNa - sarve kalyANanA kAraNarUpa 0 pradhAna sarva ghari - sarve dharmomAM pradhAna evuM. 0 naM gati zAsanam - jainazAsana-jaina pravacana jayavaMtu varte che. - vivecana mATe juo sUtra-18 "jayavIyarAya" gAthA-5 vi vizeSa kathana : laghuzAMti stavanA artho jaNAvI, vivecana karyA pachI paNa je vastu anukta ja rahI che, tevI keTalIka vAtone ahIM "vizeSa kathana" svarUpe rajU karavAmAM Ave che - jemake - AvA stavanI racanA kyAre thAya che ? stava racanA bhUmikA, A stavanI racanA mAnadeva sUrie kema karI, A stavano kriyAmAM upayoga, A stavanuM viziSTa rahasya Adi vAtone ahIM jaNAvela che- 0 aMtima (17-mI) gAthAmAM "zrImAnadeva' zabda dvArA A prabhAvaka stotranA racayitA zrI mAnadevasUrijI che te spaSTa che. temaNe khAsa kAraNa upasthita thayela hovAthI A stavanI racanA karelI hatI. A rIte bIjA maharSioe paNa zAsanakAryo mATe stava ke stotronI racanA karelI che. 0 camatkArika stararacanAnA kAraNo :(1) upadrava thAya, (2) durbhikSa thAya, (3) zatru caDI Ave, (4) rAjA duSTa bane, (5) bhaya AvI paDe, (6) vyAdhi udbhave, (7) mArgano rodha thAya, (8) koI viziSTa kArya AvI paDe. - A ane AvA kAraNo utpanna thAya tyAre maMtra Adi zakti dharAvatA mahAtmAo maMtra Adino upayoga kare che te dvArA zAsana ke saMgharasAnuM kArya kare che, te rIte darzanAcAranA AThamA "prabhAvanA" nAmanA bhedanuM pAlana paNa kare che. jemake - mAnadevasUrijI racita A zAMtistava, siddhasena divAkarasUrijI racita kalyANamaMdira stotra, mAnatuMgasUrijI racita bhaktAmara stotra, bhadrabAhusvAmIjI racita uvasaggaharaM stotra, mahAtmA maMdiSaNajI racita ajita zAMti stava vagere vagere AvI stotra-stava racanAnA jIvaMta dRSTAMto che. 0 AvI stava racanAnI bhUmikA : camatkArano artha AzcaryakArI ghaTanA, asAdhAraNa banAva athavA ApaNI kalpanA bahAranI hakIkata evo karI zakAya che. AvI camatkAra ghaTanA bhUtakALamAM banatI hatI, vartamAnamAM paNa saMbhave che, bhAvimAM paNa banI zake che. paNa trikALAbAdhita evA vaizvika niyamothI viruddha jaIne kadI koI camatkAra sarjAI na zake jemake bhavijIva kadI abhivI na banI zake ke jIva kadI ajIva na bane. AvA je koI camatkAranuM sarjana thAya che tenI pAchaLa nimittarUpa parIbaLa Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GE pratikramaNa sUtra vivecana-4 yoga, vidyA ane maMtro vagere hoya che. - yoga - jaDIbuTTI AdinA prayogo. jemake page viziSTa dravyanA lepa dvArA pANI upara cAlatA tApasano prasaMga kalpasUtra subodhikA vRttimAM noMdhAyela che te "yogathI camatkAra che. - vidyA - eTale anuSThAna siddha eka prakAranI zakti ke jenA adhipati sthAne mukhyatAe strI devatA hoya che. - maMtra - eTale pAThasiddha zakti ke jenA adhipati sthAne puruSa devanI mukhyatA hoya che. - vagere - Agama kathAnakamAM noMdhAyelA zIla-brahmacaryanA prabhAve, tapanA prabhAve, kAyotsarganA prabhAve thayelA camatkAro. ahIM A stavamAM maMtranA prabhAvayukta camatkAranI noMdha che. 0 mAnadeva sUrie A stavanI racanA kema karI ? vIranirvANanI sAtamI sadInA aMtabhAge bhArata varSamAM banelo eka camatkArika prasaMga che. te vakhate bRhadugacchamAM prasiddha ane prabhAvaka evA brahmacaryaniSTha zrI mAnadevasUrijI nADola nagare cAturmAsa birAjamAna hatA. te vakhate zAkaMbharI nagarImAM koI zAkinIe marakI nAmanI mahAmArIno upadrava phelAvelo. tenA lIdhe mANaso TapoTapa maravA mAMDyA, sakala saMgha paNa pIDA pAmavA lAgyo. nagarI zmazAna jevI bhayaMkara lAgavA mAMDI. te vakhate zAkaMbharImAM surakSita rahelA zrAvakoe ekaThA thaIne vicAryuM ke A upadravamAMthI sarvene kaI rIte bacAvavA ? badhAMe maLIne prabhAvaka AcArya mAnadevasUri pAse koIne mokalavA tema TharAvyuM. vIradatta nAmanA eka zrAvakane vijJapti patra sAthe nADola nagare mAnadevasUrijI pAse mokalAyo. te vakhate mAnadevasUrie upadravanI vAta jANI, karuNAddha evA AcAryae lokopakAra buddhithI "zAMtistava" nAmaka A maMtrayukta ane camatkArIka stavanI racanA karIne stotra ApyuM te laIne vIradatta zAkaMbharI nagarIe pahoMcyo. A zAMtistavanA pAThathI mahAmArIno upadrava zAMta thaI gayo. - tyArathI A "stava' sarva prakAranA upadravonA nivAraNa arthe saMghamAM bolAvA lAgyuM. "samasmaraNa'mAM eka smaraNa rUpe sthAna pAmyuM. (hAla navasmaraNa prasiddha che, tema pUrve samasmaraNo prasiddha hatA) harSakIrtisUrie samasmaraNanI TIkA racI che, temAM A "zAMtistava'ne cothA smaraNarUpe noMdhyuM che. siddhicaMdragaNie paNa samasmaraNanI TIkA racI che, temAM A "zAMtistavane chaThuM smaraNa gaNAveluM che. 0 zAMtistavano kriyAmAM upayoga : vartamAnakALe devasika pratikramaNamAM pratidina duHkhalaya ane karmakSayanA cAra logassanA kAyotsarga karyA bAda A "laghuzAMti stotra' bolavAmAM Ave che. (pakrikha, caumAsI, saMvaccharI pratikramaNamAM tene sthAne "bRhazAMti" stotra Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghuzAMti-stava-vizeSakathana 97 bolAya che. anya sarve dinomAM 'laghuzAMti' bolAya che. A vAtano ullekha siddhacaMdra gaNie A stavanI TIkAmAM paNa karyo che - "pratyakhuM laghuzAMtiH pratikramaNaprAMte procyate." pratidina laghuzAMti pratikramaNanA aMte bolAya che. evo saMpradAya che. 0 laghuzAMti stavanuM viziSTa rahasya - A stavano AraMbha "zAMti' zabdathI karyo te maMgalane mATe che, A zAMtinAtha mATe vaparAyelA (1) zAMti nizAMta, (2) zAMta, (3) zAMtA ziva e traNe vizeSaNo bhagavaMtanA AMtarika temaja bAhya svarUpane spaSTa kare che. bhagavaMtanuM aMtara zAMtithI bhareluM che, temanI bAhyamudrA prazamarasa-nimagra che ane teo azivane zAMta karanArA hovAthI zivasvarUpa che. AvA zAMtinAtha bhagavaMtane namaskAra karIne A stava ke stotrano prAraMbha kare che. A stava "maMtrapado vaDe banAvuM chuM" ema kahIne kartA spaSTa kare che ke, A maMtragarbhita camatkArika tAMtrika kRti che. stotranI bIjI gAthAthI nAmamaMtranI stutino prAraMbha thAya che. tyAM zrI zAMtinAtha bhagavaMtanI vividha soLa nAmo (vizeSaNo) vaDe stuti karavAmAM AvI che. jevA ke, bhagavata, yazasvI, atu, yogIzvara vagere vagere. tyArapachI sAtamI gAthAthI nava gAthA vaDe navaratnamAlA racelI che. jemAM vijayA ane jayA devInI stuti karAI che. A gAthAomAM stotra racayitAe devIne judA judA covIsa nAmothI saMbodhita karela che. jemake bhagavatI, guNavatI, vijayA, sujayA, ajitA, aparAjitA, jayAvahA ityAdi. A devI pAse lokone vividha bhaya ane upadravothI rakSaNa karavA mATe kahevAyuM che. jemake - jaLa bhaya, agri bhaya, viSa bhaya Adi bhayo tathA rAkSasa upadrava, zatrusamUhano upadrava Adi upadravo. A stotranI caudamI gAthAmAM ArAdhanAno mUlamaMtra pragaTa karyo che. devI pAse zAMti, suSTi, puSTi, svastine kare evI prArthanA karavAmAM AvelI che. chelle stotranI soLamI ane sattaramI gAthAmAM A stotranuM phaLa darzAvAyu che. v sUtra-noMdha :- A stotra-stava saMskRta bhASAmAM che. - A stotranI badhI ja gAthA AryA chaMdamAM che. - A stotra bhagavaMta mahAvIranI ogaNIsamI pATe thayelA AcArya pUjya mAnadevasUrie vIranirvANanI sAtamI sadImAM raceluM che arthAt Agama sUtramAM A racanA nathI. - stotranA uccAraNamAM ane padya hovAthI gAvAmAM ghaNI sAvadhAnI ane upayoganI AvazyakatA che. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 pratikramaNamUtra vivecana-4 (sUtra-48 caukasAya-satra (pArzvanAtha-jina-stuti . sUtra-viSaya : A sUtramAM bhagavaMta pArzvanAthanA guNonI stuti rUpa caityavaMdana che. jemAM bhagavaMtanA suMdara vizeSaNo che. - sUtra-mULa :cIkkasAya-paDimadhuvraNa, duju jaya-mayaNa-bANa-musumUraNa; sarasa piyaMgu vanna gaya gAmile, jaya pAsu bhuvaNagya sAmiu. 1 jasu taNuM kaMti kaDappa siddhiu, soI phaNi maNi kiraNAliddha3; naM nava jalahara taDilaya laMchiuM, so jiNa pAsu pacacchau vaMchiu. 2 | sUtra-artha : cAra kaSAyorUpI je zatru-yoddhA teno nAza karanAra, duHkhe karI jitAya evA kAmadevanAM bANone bhAMgI nAMkhanAra, navI priyaMgulatA-rAyaNanA jevA (nIla) varNavALA, hAthInA jevI gativALA ane traNa bhuvananA svAmI evA zrI pArzvanAtha bhagavaMta jaya pAmo. je pArzvanAtha bhagavaMtanA zarIranI kAMtino samUha nigdha eTale cakacakita cIkAzavALo che arthAt jeonA zarIranuM tejo maMDala manohara che, je nAganI pheNa upara rahelA maNiratnanA kiraNothI yukta che, je vijaLInI latAnA camakArAe sahita navA megha samAna zobhe che te pArtha jinezvara manovAMchita phaLane Apo. 2 - zabdajJAna :caukkasAya - cAra kaSAyarUpa paDimalla - zatru-yoddhAne uluraNu - nAza karanAra dujjaya - duHkhe jItAya tevA mAyaNa - madana, kAmadeva bANa - bANa, tIra musumUraN - bhAMgI nAkhanAra sarasa - rasayukta, tAjI piyaMgu - priyaMgu, rAyaNa ke tevI koI vanaspati vizeSa vatru - raMgavALA, varNavALA gaya - hAthInA jevI gAmika - gativALA jayau - jaya pAmo pAsu - pArzvanAtha bhagavaMta bhuvaNaraya - traNa bhuvananA sAmiu - svAmI, nAtha Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cIkkasAya-sUtra-zabdajJAna jasu - jenA (pArzvanAthanA) ta - tananI, zarIranI kaMtikaMThappa - kAMtisamUha siNiddhaka - snigdha, manohara soi - zobhe che phaNi - sarpanI pheNanA maNi - maNiratnanA kiraNAddhika - kiraNa vaDe yukta naM - nize nava - navo jalahara - megha taDitu - vijaLI laya - latA vaDe laMchika - sahita so jiNapAsu - te pArzvajina, te bhagavaMta pArzvanAtha payacchau - Apo vaMchi3 - vAMchita, icchita - vivecana : A sUtra tenA Adya padathI "caukkasAya' nAme oLakhAya che, te zrI pArzvajinanI stuti nimitte racAyeluM hovAthI tene "pArzvanAthajina-stuti" nAme paNa oLakhAya che. "saMvega cUDAmaNi' nAmaka hasta likhita pothImAM A sUtranI thoDA pheraphAra sAthe noMdha che. temAM chellI gAthAmAM A sUtranuM prAkRta nAma "pAsanAhajiNa-thaI' kahyuM che. apabhraMza bhASAmAM racAyelA ane be sUtra (gAthA) pramANavALA A sUtranuM zabdazaH vivecana A pramANe che- * ghaNA - manunUraju - cAra kaSAyarUpa je zatru-yoddhA, teno nAza karanAra. 0 cIkkasAya-cAra kaSAyo - krodha, mAna, mAyA, lobha. - A padanI vyAkhyA ane vivecana sUtra-2 "paMciMdiya'mAM jovuM. sUtra-27 "icchAmi ThAmi' ane sUtra-35 "vaMditta-sUtra"nI gAthA-4mAM paNa "cAra kaSAyonuM vivecana jovuM. 0 "paDimallI' pratimala, pratikULa mala, sAme laDanAro evo mala, zatru ke yoddho. (cAra kaSAyane ja zatru kahyA che.) 0 "ughuraNu" A apabhraMza zabda che. prAkRtamAM "ulUraNa' zabda che. siddhahema prAkRta vyAkaraNamAM adhyAya-8, pAda-4, sUtra-116mAM kahyuM che ke, 'tujhu' kriyApadano artha che toDavuM, jeno prAkRtamAM 'utUraI' Adeza thAya che. "tu' parathI zabda banyo 'ToTana' eTale toDanAra jene ahIM "udbharaNa' padathI jaNAvela che. 'utUraNa' eTale toDanAra, nAza karanAra. * tuva-mAyaNavA-mulumUrakhu - duHkhe karIne jItI zakAya evA kAmadevanAM bANone bhAMgI nAMkhanAra. 0 eTale durjaya, jeno jaya duHkhe karIne thAya che. ghaNI muzkelIe jItI zakAya te. 0 manavA eTale kAmadevanA bANa, kAmadevanA bhAthAmAMthI nIkaLelA tIra arthAt kAmavAsanAnA humalA ke hallA. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 pratikramaNa sUtra vivecana-4 - madana eTale jenA vaDe unmatta thavAya te. unmatta to manuSya dAru, kephI padArtha Adi ghaNAMthI thaI zake che, paNa ahIM kAmavAsanA vaDe unmatta thavAnI vAta grahaNa karAI che, tethI kAmavAsanAne ja madana kahevAmAM Ave che. - madana eTale manmatha-kAmano mAra, - bANa eTale bANa, tIra. jenAthI kAmadevanI coMTa lAge che te. - A rIte mana para thato kAmavAsanAnA humalo - te madana bANa. 0 musumUra - bhAMgI nAkhanAra, toDI nAkhanAra. - siddhahema vyAkaraNanA adhyAya-8nA pAda-4nA sUtra-106mAM kahyuM che ke, "bhajU" kriyApadano prAkRtamAM 'musamUra' Adeza thAya che jeno artha che - bhAMgavuM, toDavuM, tenA parathI zabda banyo "bhaMjanaH" eTale bhAMgI nAkhanAra, jenuM prAkRta rUpAMtara che 'musumUraNa'. * tarata-ciMku-va - rasayukta rAyaNanA jevA nIla raMgavALA, sarasa priyaMgu jevA varNayukta. 0 sarasa - rasayukta, tAjI, navI. 0 piyA - rAyaNa ke tevI koI vanaspati-vizeSa. 0 vanna-(vaUT) eTale varNa, raMga. - kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrAcAryajI racita "vItarAga-stavamAM paramAtmAnA atizayanA varNanane AzrIne eka zloka che. teno artha-anuvAda - A pramANe che- he prabho ! priyaMgu, sphaTika, svarNa, pagharA, aMjananA jevI prabhAvALI tamArI vagara dhoyelI nirmaLa kAyA kone Azcarya nathI pamADatI ? (padArthonA varNAnusAra priyaMgu eTale nIla). - vivaraNakartA prabhAnaMdajI ahIM "priyaMgu' zabdano artha kare che - "phalinIlatA" zrI malliSaNe paNa A ja artha karyo che. - avacUri kartA zrI vizAlarAjIe 'priyaMgu' zabdano artha karyo che nIlavarNavALu vRkSa. - A rIte "priyaMgu' zabdathI nIlavargIya vanaspati artha thaze. * vaya-mara - hAthInA jevI gativALA. -- gajanI cAla jevI cAla jemanI che te, gajagAmI. * gayela | mukhatti-samisa - traNa bhuvananA svAmI zrI pArzvanAtha bhagavaMta jayavaMtA vartA - jaya pAmo. 0 gaya3 - jaya pAmo, jayavaMtA vartA. 0 pAsu A apabhraMza zabda che, prAkRtamAM tene pAsa ane saMskRtamAM pArtha kahe che. te trevIzamAM tIrthaMkara pArzvanAthane sUcave che. 0 muvattiya - traNa bhavana, udarva-adho-tichaloka rU5. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 cIkkasAya-sUtra-vivecana 0 sAmiDa - apabhraMza pada che. prAkRtamAM nAma ane saMskRtamAM svAmI thAya che. svAmI eTale nAtha. - A rIte gAthA-1ne jaNAvI have gAthA-2ne varNave che- * natu tay-vaMti-Dapa siddhi - jenA zarIranI kAMtino samUha nigdha che, jenA zarIranuM tejomaMDala manohara che. 0 "jasu jenA, je pArzvanAtha bhagavaMtanA 0 'taNu' tanunI, zarIranI, dehanI. 0 "kaMti' kAMtino, tejano, AbhAno. 0 'kaDappa' kalApa, samUha, maMDaLa, 0 'siNiddhI' - snigdha, komaLa, manohara. 0 tohapha paLamA viratika - sApanI pheNa upara rahelA maNiratnanA kiraNothI yukta evo zobhe che. 0 "phaNi-maNi' nAganI pheNa hoya tenA upara rahelo evo maNi 0 "Aliddhau' - AzliSTa, saMbaMdhita, yukta. * naM - eTale nana. kharekhara, jANe ke - A unmelA alaMkAra che. * nava gari - navo-nUtana-navIna, megha-varasAda * takiya-naMchaDa - taDitu-latA-vijaLInI latAnA camakAroe karIne, lAMchita-yukta, sahita (evA) * to niSNu pAsu - (tevA) te pArzvajina, pArzvanAtha bhagavaMta 0 nibu eTale "jina' vyAkhyA mATe sUtra-12 ane 13 jovuM. 0 'pA' eTale pArzvanAtha-vyAkhyA mATe sUtra-8 "logassa' jovuM ane anya vizeSatA mATe sUtra-17 'uvasaggahara' jovuM. 0 pacchita vaMchaDa - vAMchita, icchitane Apo, pUrNa karo. - A samagra sUtra pArzvanAtha bhagavaMtanI stuti rUpe che. temAM pArzvanAtha bhagavaMtanA svarUpane viziSTa upamAthI rajU karela che. - anvaya paddhatie A sUtranI artha vicAraNA A pramANe che0 'payacchau vaMchiu amArA manorathone pUrNa karo - vAMchitane Apo. - kone uddezIne A prArthanA karAI che? bhagavaMta pArzvanAthane. - je vAMchitane pUrNa kare che - te pArzvanAtha kevA che ? - te jaNAve che. (1) cAra kaSAyorUpI zatra-yoddhAno nAza karanAra (che) (2) muzkelIthI jitAya tevA kAmadevanA bANone bhAMgI nAkhanAra che. (3) priyaMgulatA jevA nIla varNanA che. (4) hAthInA jevI gativALA che. (5) traNa bhuvana-urdhva, adho, tiUlokanA nAtha che. (6) temanAM zarIranuM tejo maMDala manohara che. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 pratikramaNa sUtra vivecana-4 (7) teo nAganA maNinA kiraNothI yukta evA zobhe che. (8) je vIjaLIthI yukta navA megha hoya tevA zobhI rahyA che. - A rIte je pArzvanAtha bhagavaMtane mATe "jaya pAmo' ane "amArA manovAMchitane pUrNa karo' ema kahevAyuM te pArzvanAthanuM varNana traNa vibhAgomAM karAyu che tema kahI zakAya. (1) pArzvanAtha bhagavaMtanA dehane AzrIne - jemake- teo varNathI nIlavarNanA che, cAlavAmAM hAthI jevI gativALA che, zarIranI kAMtino samUha manohara che, temanA mastaka para nAganI phaNA che temAM rahelA maNithI zobhI rahyA che, ityAdi. (2) pArzvanAtha bhagavaMtanA viziSTa guNane AzrIne - jemake teoe kaSAyono nAza karyo che ane kAmane arthAt indriyonA viSayone saMpUrNapaNe jItI lIdhA che. (3) pArzvanAtha bhagavaMtanA atizayane AzrIne - jemake teo traNa bhuvananA nAtha-svAmI che. i vizeSa kathana : A 'caukkasAya sUtrano upayoga dainika kriyAmAM kyAM thAya che ? teno vicAra zrAvaka ane zramaNane AzrIne karavo ghaTe. (1) zrAvaka-zrAvikA mATe - teone nitya saMdhyAkAlIna pratikramaNa karatI vakhate sAmAyika pAre tyAre caityavaMdanarUpe iriyAvahI karyA pachI bolavAmAM thato hoya che. (2) jo te zrAvaka-zrAvikAe rAtri pauSadha karyo hoya to sAMje temane pratikramaNa karyA pachI sAmAyika pAravAnI hotI nathI. tevA zrAvakone A sUtrano upayoga zramaNa-zramaNI mAphaka "saMthArAporisimAM Ave che. | (3) zramaNa ane zramaNIone rAtre prathama praharanA aMte saMthArA porisi bhaNAve tyAre iriyAvahI karyA bAda caityavaMdana arthe A sUtra bolavAmAM Ave che. (pauSadhavratadhArIone paNa A pramANe ja hoya che.) 0 A sUtrane caityavaMdana rUpe bolavAnuM kema kahyuM ? - A sUtrano upayoga chellA eTale ke sAtamA caityavaMdana rUpe thato hovAthI tene "caityavaMdana rUpa' kahyuM che. - sAta caityavaMdano roja karavAnA hoya che. - A viSayamAM pravacana sAroddhAramAM kahyuM che ke, (juo caityavaMdana kAranI gAthA-89, 90, 91) sAdhuo ahorAtrimAM sAta vakhata caityavaMdana kare ane zrAvako sAtavAra, pAMcavAra ke traNavAra caityavaMdana kare. (1) rAtri pratikramaNanA AraMbhe (2) rAtri pratikramaNamAM 'vizAla locana' sUtra bole te rUpa, (3) derAsarajImAM karAtu, (4) bhojana kALe - paccakkhANa Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caukkasAya-sUtra-vizeSakathana 103 pAratI veLAe, (5) bhojana vAparyA pachI, (6) sAMjanA pratikramaNanA AraMbhe, bIjA mate namostu vardhamAnAya rUpa ane (7) saMthArA porisi bhaNAvatI vakhate - ema sAta caityavaMdano sAdhu-sAdhvI mahArAjoe roja karavAnA hoya che. jyAre zrAvako mATe traNa bheda kahyA sAta, pAMca, traNa. (1) je zrAvako ubhayakALa pratikramaNa kare temane sAta caityavaMdana (2) je zrAvako pratikramaNa na kare tene pAMca caityavaMdana ane (3) jaghanyathI zrAvakoe traNa saMdhyA samaye eka eka caityavaMdana karavuM. 0 mahAnizItha sUtranI sAkSI ApIne paNa A ja pramANe sAta vakhata caityavaMdananI vidhi sAdhuo mATe ane zrAvakane paNa sAta-pAMca ke traNa caityavaMdananuM vidhAna jovA maLe che. jo ke zrAvaka mATe jarA judI noMdha paNa jovA maLe che. zrAvakone sAta caityavaMdanamAM - (1) sUtI veLAe ane jAgatI veLAe - be, (2) ubhayakALanA Avazyaka-pratikramaNamAM be (3) trikALa pUjA karatI vakhate traNa caityavaMdana. sAdhu bhagavaMta ane rAtri pauSadhavratadhArI zrAvakone to saMthArAporisi vakhate sAtamuM caityavaMdana rUpe 'caukkasAya' Adi vidhi mujaba karavAnA Ave ja che. paNa zrAvako sUtI vakhate sAtamuM caityavaMdana bhUlI na jAya te mATe vartamAnakALe daivasika pratikramaNanA aMte sAmAyika pAratI vakhate ja goThavI devAyu che. 0 caukkasAya sUtra rahasya : A sUtramAM pArzvanAtha paramAtmAnI vividha rIte stuti karAI che. jemake sarva prathama temane 'kaSAyavijetA' kahyA. kemake kaSAyanA vijaya pachI ja vItarAgatA prAptino saMbhava che. AtmAne manna gaNIe to kaSayo pratimala che. tethI jema vAsudeva prativAsudevane harAve - haNe pachI ja traNa khaMDanuM rAjya bhogave che, tema paramAtmA paNa kaSAyarUpI pratimAne harAvI-haNIne ja traNa bhuvananA adhipati thAya che. vaLI kaSAyanI sAthe-sAthe nokaSAyo upara paNa vijaya meLavavo jarUrI che. A nava nokaSAyamAM traNa vedano paNa samAveza thAya che. tethI veda arthAt kAmavAsanA para vijaya meLavatA bhagavaMtane mATe madana-bANabhaMjaka' vizeSaNa vaparAyuM che. A baMne vizeSaNo dvArA mohanIya karmane sarvathA jItavAnI ke kSaya karavAnI vAtano ullekha thayo che. mohanIyanA kSaya pachI ja (sAthe sAthe) jJAnAvaraNIya; darzanAvaraNIya ane aMtarAyano kSaya thAya che, vItarAgatA prApti thAya che, A vastunuM sutA pahelA smaraNa karavuM joIe. jethI karIne mokSanuM lakSya jaLavAI rahe che. tyAra pachI paramAtmAnA dehanuM kiMcit varNana karIne temano 'jaya thAya' tevI bhAvanA karAI che. tenA dvArA mULa to 'arihaMtapaNA'no jaya thavAnI icchA vyakta thayela che. - Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNasUtra vivecana-4 bIjI gAthAmAM zrI pArzvanAtha bhagavaMta manovAMchita phaLanI siddhi kare - evI je hArdika abhilASA vyakta karAI temAM bhaktibhAvanI to mukhyatA che ja. taduparAMta A gAthAmAM bhagavAnanA bAhya svarUpa dehanI ciMtavanA dvArA rUpastha dhyAnanI vicAraNA paNa aMtarbhUta thayelI che. 0 A sUtra vize bIjo pATha : prabodha TIkA kartAe A sUtrano eka pAMca gAthAvALo pATha paNa noMdhyo che. jenI pahelI gAthA to prastuta sUtranI pahelI gAthAne ja maLatI Ave che. bIjI gAthAmAM anya vizeSaNo che, trIjI gAthAmAM prastuta sUtranI bIjI gAthAne maLato Avato ja pATha che. cothI gAthAmAM anya vizeSaNo che, pAMcamI gAthAmAM sUtra paThananuM phaLa ane kartAnuM nAma jaNAve che. temAM kahyuM che ke- "jeo A stutinuM mana, vacana, kAyAthI trikALa dhyAna kare che teo ghaNI ja saMpattine prApta kare che.'' 104 bhaktipUrvaka bhadrabAhu svAmIe A stutinI racanA karI che. (jo ke bhadrabAhu svAmInI racanA hovAnuM pramANa bIjA koIe ApyuM hovAnuM amArI jANamAM nathI, paNa A racanA prAcIna hoya tema cokkasa jaNAya che.) A stutine aMte eka maMtra Apela che, je kaMIka Avo kahI zakAya- "namo jiNapAsa vihara dharaNiMda padmAvatI maMdiyaM caraNa; suha zuddhi buddhi saMpaI kuru kuru zrI pAsajiNa-phUDa svAhA.'' = sUtra-noMdha : - A sUtranI bhASA apabhraMza (prAkRta) che. AvazyakAdi AgamomAM tenuM koI AdhAra sthAna maLatuM nathI. anya koI AdhAra sthAna amArI jANamAM nathI. A baMne gAthAnA chaMda mATe pahelI gAthA gAthA '"aDidhaya'' hovAnI eka noMdha jovAmAM AvelI che. -- '"pAkulaka'' ane bIjI X-X Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharahesara-sajjhAya sUtra-49 bharahesara-sajjhAya 105 = sUtra-viSaya : A sajjhAya-sUtramAM prAtaHsmaraNIya evA uttama 53 mahApuruSo ane 47 mahAsatIonA nAmonI gaNanA karAyelI che. # sUtra-mULa : bharahesara bAhubalI, abhayakumAro a DhaMDhaNakumAro; sirio aNiAutto, aimutto nAgadatto a. meajja thUlabhaddo, vayararisI naMdiseNa siMhagirI; kayavatro a sukosala, puMDario kesi karakaMDu halla vihala sudaMsaNa, sAla mahAsAla sAlibhaddo a; bhaddo dasaNabhaddo, pasannacaMdo a jasabhaddo a. jaMbUppahu vaMkacUlo, gayasukumAlo avaMtisukumAlo; dhanno ilAIputto, cilAIputto a bAhumaNI. ajjagiri ajjaraoia, ajjasuhatthI udAyago maNago; kAlayasUri saMbo, pajutro mUladevo a. bhavo vikumAro, akumAro daDhappahArI a; sijjasa kUragaDU a, sijjaibhava mehakumAro a. emAI mahAsattA, diMtu su N guNa-gaNahiM saMjuttA; jesiM nAmaggahaNe, pAvappabaMdhA vilijajaMti. sulasA caMdanabAlA, maNoramA mayaNarehA damayaMtI; namayAsuMdarI sIyA, naMdA bhaddA subhaddA ya rAImaI risidattA, paumAvaI aMjaNA sirIdevI; jiTska sujiTjha migAvaI, pabhAvaI cihnaNAdevI. baMbhI suMdarI ruppiNI, revaI kuMti sivA jayaMtI a; devaI dovaI dhAraNI, kalAvaI pucUlA ya paumAvaI a gorI, gaMdhArI lakSamaNA susImA ya jaMbUvaI saccabhAmA, ruppiNI kao mahisIo. jakhA ya jaditrA, bhUA taha ceva bhUaditrA a seNA veNA reNA, bhaINIo thUlabhaddasya iccAI mahAsaIo, jayaMti akalaMka-sIla-kaliAo; 1 2 3 5 7 . G 10 11 12 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 pratikramaNa sUtra vivecana-4 ajja vi vaI jAsiM, jasa-paDato tihuaNe sayale. 13 v sUtra-artha : (1) bharatezvara, bAhubalI, abhayakumAra, DhaMDhaNakumAra, zrIyaka, arNikAputra, atimukta ane nAgadatta... (2) metArya, sthUlabhadra, vajaRSi, naMdiSeNa, siMhagiri, kRtapuNya, sukosala, puMDarIka, kezI ane karakaMDU.. (3) hala, vihala, sudarzana, zAla, mahAzAla, zAlibhadra, bhadrabhadrabAhusvAmI, dazArNabhadra, prasannacaMdra, yazobhadra.. (4) jaMbuprabha-jaMbusvAmI, vaMkacUla, gajasukumAla, avaMtisukumAla, dhanya, ilAcIputra, cilAtIputra, bAhumuni... (5) Aryagiri-Arya mahAgiri, Aryarahita, AryasuhastI, udAyana, manaka, kAlaka-kAlakAcArya, zAMba, pradyumna ane mUladeva... (6) prabhava-prabhavasvAmI, viSNukumAra, ArdrakumAra, dRDhaprahArI, zreyAMsa, kUragaDu, zayyabhava (svAmI) ane meghakumAra... (7) A (trepana) mahApuruSo Adi (bIjA paNa mahApuruSo) aneka guNothI yukta che. jeonAM nAma levAthI pApanA baMdhano (prabaMdho) nAza pAme che, te sukhane Apo. (A pramANe mahApuruSonA nAma smaraNa bAda have mahAsatInA nAmo sUtrakAra zrI jaNAve che. te A pramANe...) (8) tulasA, caMdanabALA, manoramA, madanarekhA, damayaMtI, narmadAsuMdarI, sItA, naMdA, bhadrA ane subhadrA... | (9) rAjimatI, RSidattA, padmAvatI, aMjanA, zrIdevI, jyeSThA, sujyeSThA, mRgAvatI, prabhAvatI ane celaNAdevI.. (10) brAhmI, suMdarI, rukimaNI, revatI, kuMtI, zivA, jayaMtI, devakI, draupadI, dhAraNI, kalAvatI ane puSpacUlA... (11) kRSNa (vAsudeva)nI ATha paTTarANIo evI - padmAvatI, gaurI, gAMdhArI, lakSmaNA, susImA, jAMbavatI, satyabhAmAM ane rUkimaNI... (12) sthUlabhadranI sAta baheno evI - yakSA, yakSadarA, bhUtA, bhUtadattA, seNA, veNA ane reNA... (13) A (saDatAlIza) ane AvA bIjA niSkalaMka zIlane dhAraNa karanArA mahAsatIo jaya pAme che. jemano "yazapaTala' Aje paNa samagra traNa bhuvanamAM vAge che. | zabdajJAna :bharaphesara - bharata cakravartI bAhubalI - bAhubalI abhayakumAro - abhayakumAra DhaDhaNakumAra - DhaMDhaNakumAra Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharaDesara-sajjhAya-zabdajJAna 107 sirio - zrIyaka aNiAutto - arNikA putra AcArya aImutto - atimuktakumAra nAgadatto a - ane nAgadatta meajja - metAryamuni thUlabhaddo - sthUlabhadrasvAmI vayararisI - vajasvAmI naMdiseNa - naMdiSeNamuni siMhagirI - siMhagiri kayavatro a - kRtapuNya ane sukosala - sukozala muni puMDario - puMDarika muni kesi - kezIkumAra karakaMDU - karakuMDra muni halla - halakumAra vihala - vipulakumAra sudaMsaNa - sudarzanazeTha sAla - zAlamuni mahAsAla - mahAzAlamuni sAlibhaddo a - ane zAlibhadra bhaddo - bhadrabAhu svAmI dasaNabhaddo - dazArNabhadra pasannacaMdo - prasannacaMdra rAjarSi jasaddo - yazobhadrasUri jaMbupaDu - jaMbusvAmI viMkacUlo - vaMkacUlakumAra gayasukumAlo - gajasukumAla avaMtisukumAlo - avaMti sukumAla patro - dhanyakumAra ilAIputto - ilAciputra cilAIputto - cilAtiputra a bAhumukhI - ane bAhumuni ajjagiri - Arya mahAgiri ajarakhia - AryarakSita ajjasuhaOi - Arya suhasti udAyago - udAyana rAjarSi maNago - manaka muni kAlayasUri - kAlakAcArya saMbo - zAMbakumAra pajujutro - pradyumnakumAra mUlavo - mUladeva rAjA a - ane pabhavo - prabhavasvAmI vikumAro - viSNukumAra akumAro - ArdrakumAra daDhappahArI a - ane dRDhaprahArI sirjasa - zreyAMsakumAra kUragaDu a - ane kuragaDU emAI - ityAdi bIjA paNa mahAsattA - mahAsattvazALIo kiMtu - Apo suha - sukhane guNa gaNehiM saMjuttA - jJAnAdi guNonA samUhe karIne yukta jesiM - je mahApuruSonA nAmaggahaNe - nAma levAthI pAvappagaMdhA - pApanA prabaMdho vilinkaMti - nAza pAme che sulasA - sulasA zrAvikA caMdanabAlA - caMdanabALA AryA maNoramAM - manoramA mayaNarehA - madanarekhA damayaMtI - damayaMtI namayAsuMdarI - narmadA suMdarI sIyA - sItA-satI naMdA - naMdA (sunaMdA) bhaddA - bhadrA zeThANI subhaddA - subhadrA satI rAimaI - rAjimati risidattA - RSidanA Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 pratikramaNa sUtra vivecana-4 paumAvaI - padmAvatI aMjaNA - aMjanA suMdarI siridevI - zrI devI jiTuTha - jyeSThA sujiTha - suyeSThA migAvai - mRgAvatI pabhAvaI - prabhAvatI cillaNAdevI - calaNA rANI (* jyeSThAthI celaNA sudhInI pAMce ceDArAjAnI putrIo jANavI) baMbhI - brAhmI suMdarI - suMdarI ppiNI - rUkimaNI revaI - revatI zrAvikA kuMti - kuMti-pAMDava mAtA sivA - zivA-ceDArAjAnI putrI jayaMtI - jayaMti zrAvikA deva - devakI-kRSNanI mAtA dovAi - draupadI-pAMDava patnI dhAraNI - dhAriNI-ceDA rAjAnI putrI kalAvaI - kalAvatI satI puphacUlA - puSpacUlA AryA paumAvaI - padmAvatI a gorI - ane gaurI gaMdhArI - gAMdhArI lakukhamaNA - lakSmaNA susImA ya - ane suzImA jaMbUvaI - jAMbuvatI saccabhAmAM - satyabhAmAM ppiNI - rUkimaNI kahaThamahisIo - padmAvatI Adi AThe kRSNanI paTTarANIo che jamukhA - yakSA sAdhvI jakukhaditrA - yakSadarA sAdhvI bhUo - bhUtA sAdhvI taha ceva - tathA - ane bhUadinnA - bhUtadattA sAdhvI seNA - senA sAdhvI veNA - veNA sAdhvI reNA - reNA sAdhvI bhaUNIo sthUlabhadrassa - yakSA Adi sAte sthUlabhadranA baheno che iccAi - ityAdi, vagere mahAsaIo - mahAsatIo jayaMti - jayavaMtI varte akalaMka - kalaMkarahita sIla kaliAo - zIlaguNa vaDe karIne yukta-sahita (evA) akkavi - adyApi, Aja paNa vajjaI - vAge che jAsiM - jemano, je satIono jasapaDaho - jasano DaMko tihANe - traNe bhuvanamAM sayale - sakala, saghaLA 1 vivecana : A sUtrane bharaphesara sajjhAya athavA bharaperasara bAhubalI sajjhAya nAme oLakhavAmAM Ave che. te A sUtranA Adya pada ke padothI oLakhAya che. jemAM bharaphesara arthAt bharacakravartI - AdinA nAmonuM smaraNa A sajjhAyamAM karavAmAM Avela che. sajjhAya' zabdano artha svAdhyAya che. sva eTale AtmA adhyAya eTale adhyayana. AtmAnuM hita thAya tevuM adhyayana. zAstrIya vyAkhyA mujaba to vAcanA, pRcchanA Adi pAMca prakArano je Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharaDesara-sajjhAya-vivecana 109 svAdhyAya (eka atyaMtara tapa) te sajajhAya kahevAya. paNa jaina paribhASAmAM sajjhAya zabda paraMparAthI viziSTa padyaracanA svarUpe paNa svIkRta che. hitakAraka ane manana karavA yogya koI paNa bhAvanAzIla padyakRti - jemAM mahApuruSamahAsatInA guNanuM varNana paNa Ave, Atmahita bodha paNa Ave, prasaMga ke parva Azrita kRtio paNa Ave. ahIM bharaphesara sajjhAya e prAtaHsmaraNIya evA trepana Adi aneka mahApuruSo ane saDatAlIza Adi aneka mahAsatIonA nAmonA smaraNa rUpe racAyela sajajhAya che. ahIM A nAmo mujabanA pAtrono sAmAnya paricaya rajU karela che. jo ke A sajhAya para "bharatezvara bAhubali-vRtti' nAmathI eka TIkA zubhazIlagaNijIe racI che. jemAM bharata, bAhubali Adi kathA vistArathI apAyelI che. aneka graMthomAM paNa A pAtronA koIne koI kathAnako jovA maLe che. to vaLI koI-koI pAtranI kathAnA to svataMtra graMtho paNa racAyA che. jemake abhayakumAra caritra, zAlibhadrano rAsa, jaMbUkumAra caritra vagere - vagere - vagere. ahIM to A pAtrono saMkSepa paricaya ja mAtra Apela che - A paricaya ApatI vakhate eka spaSTIkaraNa jarUrI che. (1) mukhya AdhAra rUpe ame "bharaphesara bAhubali-vRtti" rAkhI che. (2) zakyataH pAtro sAthe Agama paMcAMgIno saMdarbha noMdhyo che. (3) judA judA graMthomAM kathAomAM ghaNAM parivartano jovA maLe che. tethI A ja 'kathAlekhana' sAcuM ane te sivAyanuM kathAlekhana' khoTuM tevA bhramamAM paDavuM nahIM. kemake graMthomAM ghaNuM kathAMtara jovA maLe che. (1) bharata - bhagavaMta RSabhadevanA prathama putra, A avasarpiNInA bharatakSetranA prathama cakravartI evA bharata thayA. pUrvabhave teo bAha nAme muni hatA. sAdhuonI vaiyAvaccanA prabhAve jabarajasta bhogakarma bAMdhyuM ane anuttaravimAnano deva bhava puro karI A bhave cakravartIpaNuM pAmyA. koI vakhate ArIsAbhuvanamAM potAnA alaMkRta zarIrane jotA hatA, te vakhate eka AMgaLIne vIMTI rahita joIne AMgaLI zobhArahita jANI. badhAM alaMkAro utAryA tyAre samagra zarIrane zobhArahita jANyuM. "anitya bhAvanA' nAmaka vairAgya bhAvanAnI dhArAe caDyA. sarve padArthonI anityatA ciMtavatA zukladhyAna magna banyA kevaLajJAna-kevaLadarzana pAmI gayA. indramahArAjAe AvIne namratAthI kahyuM ke, Apa bhAvaliMgane pAmI gayA cho, have dravyaliMgane dhAraNa karo, ame Apano niSkramaNa mahotsava karIe. tyArapachI bhAvacAritrI evA bharata rAjarSie dravyathI mastakano loca karyo. devatAe Apela muniveza dhAraNa karyo. joharaNapAtrAdi grahaNa karyA pachI kiMcit jUna eka lAkha varSa kevalI paryAya pALIne chelle eka mAsanuM anazana karIne sarva karmano kSaya karI mokSe gayA. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNasUtra vivecana-4 bharata cakravartInI vistRta kathA AgamomAM mukhyatve-(1) jaMbudvIpa prajJaptimAM sUtra 55 thI 126mAM ane (2) Avazyaka cUrNimAM che.) (2) bAhubalI : bharata cakravartInA nAnAbhAI ane bhagavaMta RSabha tathA sunaMdAnA putra evA 'bAhubalI' thayA. pUrvanA bhave 'subAhu' nAmaka muni rUpe ghaNA sAdhunI vizrAmaNA dvArA temane ghaNuM ja bAhubaLa prApta thayeluM hatuM. bhagavaMte temane takSazilAnuM rAjya Apela hatuM. bharate jyAre cha khaMDanI sAdhanA karI ane cakra AyudhazALA pravezatu na hatuM tyAre badhAM bhAIone AjJA karI ke bharatanuM zaraNuM svIkAre. bAkInA bhAIoe dIkSA lIdhI, paNa bAhubalIe bharatanI AjJA na svIkArI. tethI bharata ane bAhubalI vacce yuddha thayuM. bAra varSa sudhI bhayaMkara yuddha cAlyuM. pachI phakta baMne bhAIoe laDavAnuM nakkI karyuM, temAM dRSTiyuddha, vAgyuddha, bAyuddha ane daMDayuddha karyuM. A cAre yuddhamAM bharata hArI gayo. chevaTe muSTiyuddha AvyuM. jo bAhubalInI muTThI bharatanA mastake paDI hota to bharatanA prANa nIkaLI jAta. paraMtu te vakhate ja bAhubalInI vicAradhArA badalANI. rAjyane mATe bhAInI hatyA karavAnuM tene ucita na lAgyuM. tethI ugAmelI mUThIne pAchI vALavAne badale potAnA mastaka ane dADhI-mUchanA vALa eka ja hAthe kheMcI kADhyA. pachI bhagavaMta RSabhadeva pAse javA taiyAra thayA. paNa teja vakhate temane mAna kasAyano udaya thayo. tene thayuM ke jo huM bhagavaMta pAse jaIza, to mArAthI aThANu nAnA bhAIo ke jeo kevaLajJAna pAmela che, teone vaMdana karavuM paDaze. huM mArAthI nAnA bhAIone vaMdana kema karuM ? tenA karatA kevaLajJAna prApti pachI ja tyAM jaIza. ema mAna kasAya yukta evA bAhubalI kAyotsargamAM sthira rahyA. eka varSaparyanta teo ugra tapa, anazana, kAyakaleza, saMlInatA Adi sahita kAyotsargamAM sthira rahyA. paNa mAna kasAyanA kAraNe temane kevalajJAnanI prApti na thaI. bhagavaMta RSabhadeve yogya avasara thayo jANI potAnI putrI ane bAhubalInI baheno evA sAdhvI brAhmI ane suMdarIne bAhubalIne bodha pamADavA mokalyA. bahena sAdhvIe jaIne temane jaNAvyuM ke, bhagavaMte kahyuM che ke, hAthI para caDIne kevaLajJAna na thAya. bAhubalInA mana para A vAkyathI coMTa pahoMcI, turaMta ja bhagavaMtanuM vacana samajAI gayuM. abhimAna rUpI hAthI parathI utarIne vizuddha bhAvone spardhA. paga upADatA turaMta ja kevaLajJAnanI prApti thaI, pachI kevalinI parSadAmAM jaIne rahyA. coryAzI lAkhanuM sarvAyu pALIne mokSe gayA. * Avazyaka cUrNi, kalpasUtra ane Avazyaka vRttimAM bAhubalInI kathA vistArathI maLe che.) 110 (3) abhayakumAra : buddhinidhAna tarIke prasiddhi pAmelA evA ane rAjA zreNikanA tathA mAtA sunaMdAnA putra e abhayakumAra. bAlyAvasthAthI ja teoe potAnI buddhi pratibhAnuM darzana karAveluM. temanA buddhinA camatkArathI prabhAvita thayelA rAjA zreNike temane Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharaphesara-sajjhAya-vivecana 111 500 maMtrIonA mukhyamaMtrI banAvelA. teo autpAtikI Adi buddhinA dhaNI hatA. kuvAmAMthI vIMTI kADhavAno prasaMga hoya, laghumAtA dhAriNI devInA akAle meghano dohada pUrNa karavAno hoya, rohiNeya corane pakaDavAno hoya, callaNA mAtAnI mAMsa bhakSaNa icchA hoya, caMDapradyotane pakaDavAno hoya ke kaThiyArA muninI pratiSThA sthApita karavAnI hoya, AvA aneka prasaMgomAM temanA medhAvIpaNAnI pracaMDa zaktinuM darzana thayeluM. paNa teNe potAnI buddhine samyak zraddhA sAthe joDIne jyAre bhagavaMta mahAvIrane prazna karyo ke, "aMtima rAjarSi koNa". bhagavaMte kahyuM ke, udAyana aMtima rAjarSi thaI gayA, have koI rAjA pravrajita thaze nahIM. te vakhate ja abhayakumAre cAritra grahaNano nirNaya karyo. Akhare bhagavaMta mahAvIra pAse dIkSA laI, utkRSTa tapa karI sarvArthasiddha vimAne deva thayA. tyAMthI bIje ja bhave mokSe jaze. (* abhayakumAra vize AgamomAM mukhyatAe sUyagaDAMga niryukti ane tenI cUrNi ane vRttimAM, Avazyaka niryukti ane tenI cUrNi tathA vRttimAM, nAyAdhammakahA Adi AgamomAM kathAnaka maLe che.) (4) DhaMDhaNakumAra : zrIkRSNa vAsudevanI eka rANI DhaMDhaNA hatI. teno putra te DhaMDhaNakumAra, temaNe bhagavaMta ariSTanemi pAse dIkSA lIdhI hatI. pUrvabhave jyAre te kRSNapArAzara' nAme kheDuta hato tyAre sudhAtura kheDUto tathA 500 baLadone bhojanamAM aMtarAya karato hato. te aMtarAyakarma DhaMDhaNa munine udayamAM AvavAthI zuddha bhikSA prApta thatI na hatI. tethI temaNe bhagavaMta pAse abhigraha grahaNa karyo ke, "svalabdhithI bhikSA maLe to ja grahaNa karavI. koI vakhate teo bhikSArthe dvArikAnagarImAM pharatA hatA. te vakhate zrIkRSNe rathamAMthI utarI bhaktipUrvaka temaNe DhaMDhaNamunine vaMdana karyuM. te joIne koI zreSThIe temane uttama muni mAnI svAdiSTa lADavA vahorAvyA. bhagavaMta pAse jaIne gaucarI batAvI, tyAre bhagavaMtanA vacane temaNe jANyuM ke, A AhAra kRSNa vAsudeva nimitte maLela che, paNa svalabdhithI maLela nathI. tyAre te lADavA kuMbhArazALAmAM paraThavavA cAlyA. paraThavatI vakhate uttama bhAvanA bhAvatA kevaLajJAna pAmyA. ( A kathA uttarAdhyayana niryukti-114 ane tenI cUrNi tathA vRttimAM vistArathI ApelI che.) (5) zrIyaka : zakaTAla nAme eka maMtrInA putra ane sthUlabhadranA bhAI te zrIyaka. zakaTAla maMtrInA apamRtyu bAda sthUlabhadrae dIkSA grahaNa karI lIdhI, tethI zrIyaka rAjamaMtrI banyA. tenI yakSA, yakSadattA Adi sAte bahenoe paNa dIkSA lIdhI hatI. zrIyake paNa aMte vairAgyavAsita thaIne dIkSA lIdhI hatI, paryuSaNa parvadinamAM yakSA Adi sAdhvIonI preraNAthI porisa Adi pratyAkhyAnamAM kramazaH AgaLa vadhatA upavAsanuM tapa karatAM - te ja dine kALadharma pAmyA. devaloke deva thayA. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 pratikramaNa sUtra vivecana-4 (* A kathA AgamamAM sthUlabhadra kathA aMtargat noMdhAyelI che) (6) arNikAputra AcArya : devadatta nAmanA vaNiku ane arNikAnA putra hatA. temanuM nAma "saMdhIraNa" pADela, paNa lokomAM te arNikAputra nAmathI prasiddha thayelA. A arNikAputre jayasiMha AcArya pAse dIkSA grahaNa karelI. kALakrame teo AcAryapadane pAmyA. rANI puSpacUlAe temanI pAse dIkSA aMgIkAra karelI. koI vakhate duSkALa paDavAthI AcArya bhagavaMte munione anyatra vihAra karavA AjJA karI. pote jaMghAbaLathI kSINa thayA hovAthI tyAMja sthiravAsa rahyA. rANI puSpacUlAne paNa dIkSA vakhate rAjA puSpacUle zarata karelI ke teNIe A rAjya choDI anyatra vihAra na karavo. tethI AryA puSpacUlA paNa te ja sthAne rahyA. arNikAputra AcAryanI nirdoSa gaucarI-pANIthI puSpacUlA AryA vaiyAvacca karatA hatA. apratipAti evA vaiyAvaccanA prabhAve A puSpacUlA kevaLajJAna pAmyA. jyAre arNikAputra AcAryane khyAla Avyo tyAre teoe puSpacUlA sAdhvInI kSamAyAcanA karI pUchyuM ke, mAro mokSa kayAre thaze ? tyAre kevalI sAdhvIe jaNAvyuM ke, gaMgA nadI pAra utaratAM tamAro mokSa thaze. keTalAka kALa bAda jyAre teo anya lokonI sAthe hoDImAM besIne gaMgAnadI pAra karatA hatA, tyAre upadrava thatAM lokoe temane nadImAM pheMkI dIdhA. te vakhate pUrvabhavanI strI je mRtyu pAmIne vyaMtarI thaI hatI. teNIe temane pANImAM ja zULIe caDAvI dIdhA. te vakhate zULInI vedanA samabhAve sahana karI, potAnA rUdhira paDavAthI apakAyanA jIvonI virAdhanA thaze tevA kAruNyabhAva sAthe zubhadhyAnamAM lIna banelA teo kevala jJAna pAmyA. aMtakRt kevalI thaIne mokSe gayA. ( AgamamAM A kathA Avazyaka niryukti-949, 1182, 1183nI cUrNi tathA vRttimAM ane nizItha bhASya-1557nI cUrNimAM che.) (7) atimukta muni - (atimukta nAme be zramaNa thayA che. temAM ahIM bhagavaMta mahAvIranA zAsanamAM thayelA atimukta muninI kathA lIdhI che.) peDhAlapura nagaranA rAjA vijaya ane rANI zrImatInA putra te atimukta kumAra. temaNe bAlyAvayamAM ja gautamasvAmIthI prabhAvita thaIne, mAtA-pitA sAthe ati mArmika saMvAda karIne, temanI anumati prApta karI dIkSA lIdhI hatI. koI vakhate sthaviramuni sAthe thaMDIlabhUmi gayelA. pUrve varasAda thayo hovAthI koI sthAne khAbocIyuM pANIthI bharAyeluM hatuM. tyAM anya bALakone pANImAM thoDI tarAvatA joIne atimuktamuni paNa pAtarAne hoDIrUpe pANImAM tarAvavA lAgyA. sthaviroe A vAta bhagavaMta mahAvIrane jaNAvIbhagavaMte svabhAvathI bhadra ane vinita evo mAro A ziSya A ja bhave mokSe janAra che. tethI kaheluM ke tame tenI AzAtanAavahelanA na karazo. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharaDesara-sajjhAya-vivecana 113 - jyAre teo iriyAvaDI pratikramatA hatA tyAre koI vakhate "dagamaTTI" evo zabda artha sahita ciMtavatA pote pRthvIkAya ane apakAyanI karela virAdhanA yAda AvI jIvone khamAvatA pazcAttApa thayo, bhAva vizuddhithI kevaLajJAna pAmyA. ghaNAM varSo sudhI zramaNya paryAya pALI aMte vipulaparvate mokSe gayA. ( A kathA vistArathI bhagavatI sUtra-228 ane aMtagasdazAMga sUtra-25 ane 39mAM ApelI che.) (8) nAgadatta : ( Agama sUtra mujaba cAra nAgadatta thayAnuM amArI jANamAM che. temAMnA traNa nAgadatte dIkSA aMgIkAra karelI hatI. temAMthI be mokSe gayAno ullekha paNa maLe che. graMthomAM A sivAya paNa eka nAgadattano ullekha maLe che.) vArANasI nagarImAM yajJadatta nAme zreSThI hatA. tene dhanazrI nAme patnIthI thayela putranuM nAgadatta nAma rAkhela hatuM. tenA lagna nAgavasu nAmaka kanyA sAthe thayelA hatA. koI vakhate rAjA ghoDo doDAvato hato tyAre tenA kAnamAMthI kuMDala paDI gayuM. nAgadatta te rastethI nIkaLyo, paNa tene adatta grahaNa na karavAnI pratijJA hatI, tethI teNe kuMDala sAme dRSTi paNa na karI, upAzraye jaI kAyotsargamAM rahyo. pachI nagarano koTavALa nIkaLyo. teNe kuMDala joyuM. nAgadattanI patnIne pAmavA mATe teNe kuMDala laIne nAgadatta pAse mUkI dIdhuM. pachI rAjA pAse jaIne koTavALe nAgadattano cora TharAvyo. rAjAe tene zULIe caDAvyo. paNa satyanA prabhAvathI zULInuM siMhAsana thaI gayuM. zAsana devIe pragaTa thaIne nAgadattanI prazaMsA karI. aMte nAgadatte dIkSA lIdhI. sarva karmano kSaya karIne mokSe gayA. (9) metAryamuni : metAryamunie pUrvabhavamAM muninI dRgaMchA karelI, te karmanA kAraNe teo cAMDAlane tyAM janmyA hatA. paNa teno uchera rAjagRhInA eka zreSThIne tyAM thayo hato. tenA ATha kanyA sAthe vivAha thayA pachI lagna mATe jato hato. tyAre pUrvanA mitradeve tene pratibodha karavA tenuM cAMDAlapaNuM khullu pADI dIdhuM. pachI te mitradevanI daivI sahAyathI metArya zreNika rAjAnI kanyAne paNa paraNyo. bAra varSa sudhI lagna jIvana gALI aThAvIsa varSe dIkSA lIdhI. koI vakhate mAsakSamaNane pAraNe bhikSArthe nIkaLyA. koI sonIne ghare "dharmalAbha Apyo. te sonI zreNika mahArAjAnI AjJAnusAra sonAnA javalA ghaDato hato. te javalA tyAMja rahevA daIne gharamAM aMdara gayo. lADavA laIne bahAra Avyo. teTalAmAM krauMca pakSI te javalA caNI gayuM. javalA na dekhAvAthI sonI muni para vahemAyo. munine javalA vize pUchayuM. metAryamunie vicAryuM ke, huM pakSInuM nAma ApIza to sonI tene mArI nAMkhaze. tethI teo mauna rahyA. sonIe temane zikSA karavA mATe temanA mastaka para lIlA cAmaDAMnI vAdharI kasakasAvIne bAMdhI dIdhI ane taDake ubhA rAkhyA. vAdharI saMkocAtA metAryamunine asahya pIDA thavA lAgI, te vedanAthI muninA cakSu bahAra Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 pratikramaNasUtra vivecana-4 AvI gayA. to paNa te vedanAne samabhAve sahana karI, krauMca pakSInI jIvadayA ciMtavI. zukladhyAnanI dhArAe teo aMtakRt kevaLI thaI mokSe gayA. (* A kathA AgamamAM Avazyaka sUtranI niyukti-865 thI 870nI cUrNi ane vRttimAM vistArathI ApI che. maraNasamAdhimAM paNa che.) (10) sthUlabhadra : naMdarAjAnA maMtrI zakaTAlanA putra hatA. tene yakSA, yakSadattA Adi sAta baheno hatI ane zrIyaka nAme bhAI hato. bAra varSathI teo kosA nAme gaNikAne tyAM ja mohavaza rahelA hatA. jyAre zakaTAla maMtrInuM rAja khaTapaTane kAraNe mRtyu thayuM, tyAre rAjAe sthUlabhadrane maMtrImudrA grahaNa karavA kahyuM, saMsAranI asAratA vicArI teNe dIkSA aMgIkAra karI saMbhUtivijayanA ziSya banyA. viziSTa abhigraha saha kozAne tyAMja cAturmAsa karyuM. kosAne pratibodha karI - zrAvikA banAvI pAchA pharyA tyAre guru mahArAje temane duSkara-duSkarakAraka kahyA. teo zrI bhadrabAhusvAmI pAse bhaNavA rahyA. dazapUrvanuM jJAna mULathI ane arthathI prApta karyuM, pachI temanI bhUlane kAraNe bAkInA cAra pUrvenuM jJAna mAtra sUtrathI prApta thayuM, chellA cauda pUrvI thayA. aMte teo kALadharma pAmIne devaloke gayA. teo brahmacaryanI mizAla samAna hatA. (A kathA AgamomAM Avazyaka niryukti-944, 950, 1283. 1284nI vRttimAM che, uttarAdhyayana niyukti-100 thI 105, 122nI vRttimAM che. bRhatkalpa ane nizIthabhASya AdimAM paNa che.) (11) vajasvAmI : vajrasvAmI pUrvabhavamAM tiryakrz2abhaka deva hatA. aSTApadatIrthe gautamasvAmI dvArA pratibodha pAmyA hatA. tyAMthI cyavIne tuMbavana gAmamAM dhanagiri ane sunaMdAnA putrarUpe janmyA hatA. tenA janma pahelAM ja pitA dhanagirie siMhagiri pAse dIkSA lIdhelI. janmatAM ja teNe dIkSAnA bhAvathI raDavAnuM zarU karela. jyAre dhanagiri pharI te gAmamAM vihAra karatA padhAryA tyAre bALakanA satata rUdanathI kaMTALelI mAtAe te bALakane pitAmuni dhanagirine vahorAvI dIdhA. vajra jevo bhAra hovAthI bALakanuM nAma vajrakumAra rakhAyuM, jyAre vajrakumAra traNa varSano thayo tyAre tenI mAtAe sAdhumahArAja pAse potAnA putrane pAcho soMpavA mAMgaNI karI, jhaghaDo rAja darabAre pahoMcyo. rAjAe bALakanI icchAnusAra nyAya Apyo. te vakhate vajrakumAre sunaMdAnA ApelA koIpaNa pralobhanomAM na paDIne mAtra rajoharaNa-ogho svIkAryo. sajjAtara zrAvikAne tyAM ucharI rahelA vajrae sAdhvIjIonA mukhapAThane zravaNa karatA karatA padAnusAriNI labdhithI agiyAra aMgone dhArI lIdhA. e rIte teo agiyAra aMgazAstrarUpa AgamonA jJAtA bAlyavayamAM ja banI gayA. temanI vAstavika dIkSA paNa pachI thaI. temanA saMyamathI prabhAvita thayelA mitradevoe vajramunine AkAzagAminI ane vaikriyalabdhi paNa ApI. tyArapachI aneka Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharahesara-sajjhAya-vivecana zAsanaprabhAvanA paNa karI. bhagavaMta mahAvIranA teramAM paTTadhara evA A vajrasvAmI chelle dukALa paDyo tyAre 500 ziSyo sAthe anazana karIne devaloke gayA. * AgamomAM Avazyaka niryukti, cUrNi, vRtti, nizItha bhASyacUrNi, maraNa samAdhi mahAnizItha sUtra, dazavaikAlika vRtti, uttarAdhyayana vRtti AdimAM A kathA noMdhAyelI che.) (12) naMdiSeNa muni : 115 * amArA Agama kathAnuyogamAM cAra naMdiSaNanI kathA noMdhAI che. temAMnA eka 'naMdiSaNa' mokSe gayA che - tenI kathAno saMkSepa atre rajU karela che.) naMdiSeNe dIkSA grahaNa karI. tyAre deva vANI thayelI ke hajuM tAre bhogAvalI karma bAkI che. to paNa bhavanA bhayathI kAMpatA teNe dIkSA aMgIkAra karI. potAnA bhogakarmone kSINa karavA mATe ugratama tapazcaryAo karI, tyArapachI parvata parathI paDIne ApaghAtano prayAsa karyo, jhera khAI joyuM. e rIte Atma hatyAnA prayAso paNa niSphaLa gayA. te vakhate paNa AkAzavANI thaI ke, he naMdiSaNa ! tAruM akALe mRtyu thavAnuM nathI, A tAro chello bhava che, tuM caramazarIrI cho. nikAcita bhogaphaLa bhogavyA vinA tAre chuTako nathI. tenI ugra tapazcaryAnA prabhAve tene ghaNI labdhio utpanna thayelI. koI vakhate te vezyAne ghera gaucarI pharatA pharatA jaI caDyA. teNe 'dharmalAbha' kahyo. vezyA bolI, huM dharmalAbhane zuM karuM, mAre to dhana-lAbhanI AvazyakatA che. te sAMbhaLIne munie eka taraNuM kheMcyuM, temanI labdhinA prabhAve sADAbAra karoDa suvarNanI vRSTi thaI. te joIne vezyA tene vaLagI paDI. munie paNa bhogaphaLanA kAraNe skhalanA pAmIne te vAta svIkArI lIdhI. pachI guru pAse gayA. gurunA caraNamAM vezane samarpita karI viziSTa abhigraha grahaNa karyo ke vezyAne tyAM AvatA puruSomAMthI mAre roja daza-dazane pratibodha karavA. tema na thAya tyAM sudhI mAre saMDAsa, pezAba, AhAra, pANI ane vezyAno saMga na karavo. AvA ghora abhigrahapUrvaka vezyAnI sAthe rahyA. roja daza puruSone upadeza ApI, dharma pamADI bhagavaMta pAse mokalavA lAgyA. ema karatA eka-be mAsa nahIM, paNa purA bAra varSo pasAra thaI gayA. paNa Akhare eka divasa evo Avyo ke nava puruSo pratibodha pAmyA pachI dasamo sonI Avyo te keme karIne bodha pAmato na hato. vezyAe tyAre majAka karI ke "dasamAM tame'' A vAkya sAMbhaLatA ja tenI mohanidrA tuTI gaI. punaH dIkSA grahaNa karI. te ja bhave karmo khapAvI mokSe gayA. (* AgamomAM mahAnizItha sUtra-837 thI 844 ane gacchAcAra payatrA sUtra-85nI vRttimAM A kathA vistArathI ApelI che.) (13) siMhagiri : siMhagiri AcArya bhagavaMta mahAvIranI bAramI pATe birAjamAna prabhAvazALI AcArya hatA. teo AryaditrasUrinA ziSya hatA. siMhagirisUrine Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 pratikramaNasUtra vivecana-4 paNa cAra ziSyo thayA - (1) Arya samita, (2) Arya dhanagiri, (3) Arya vajrasvAmI ane (4) arhatta. teoe potAnI pATe vajrasvAmIne sthApyA. pote bhakta pratyAkhyAna karyuM. kALadharma pAmIne devaloke gayA. (* AgamomAM Avazyaka niyukti-cUrNi vRtti, uttarAdhyayanavRtti, gacchAcAra payatrA AdimAM temanI kathAnA ullekho maLe che.) (14) kRtapuNya : zrIpura nagaramAM eka govAlaNa rahetI hatI. tene eka putra hato. nagaramAM utsava nimitte raMdhAyelI khIra joIne te bALake paNa mAtA pAse khIra mATe jIda karI. garIba govAlaNanA gharamAM khIra banAvavAnI sAmagrI ja na hatI. raDatI govAlaNane sakhIoe anukaMpAthI sAmagrI ApI. bALake pahelI vakhata khIra joI. paNa te ja vakhate mAsakSamaNanA pAraNe AhArArthe padhArelA sAdhune joIne te bALake khIranA traNa bhAga karyA. traNa TukaDe badhI khIra vahorAvI dIdhI. te sAdhudAnanA prabhAve rAjagRhI nagarInA dhanezvara zeThane tyAM putrarUpe avataryA kRtapuNya nAma paDyuM, sukhaduHkhanA traNa tabakkA pasAra thayA. traNe prasaMge punaH saMpattivAna banyA. chelle zreNika rAjAnuM aDadhurAjya pAmyA ane temanI putrI manoramA sAthe kRtapuNyanA lagna paNa thayA. paNa pachI bhagavaMta mahAvIra pAse potAno pUrvabhava sAMbhaLIne dIkSA grahaNa karI, kALa karIne svarge gayA. A pramANe dAnanA nimittathI paNa sAmAyikanI prApti thAya che. (* A kathA Avazyaka niyukti-846, 847nI cUrNi ane vRttimAM vistArathI apAyelI che.) (15) sukozala muni : dharmadhyAnamAM batAvelI apUrvaDhatA mATenuM A prasiddha dRSTAMta che. teo sAketapuranA rAjA kIrtidharanA putra hatA. temanI mAtAnuM nAma sahadevI hatuM. kIrtidhara rAjAe dIkSA lIdhI. putra keme karIne dIkSA na le te mATe sahadevI mAtAe sukozalane kIrtidhara rAjarSithI dUra rAkhavA ghaNAM prayatno karyA, paNa sukozalakumAre aMte dIkSA lIdhI. mAtA sahadevI pati ane putranA viyogathI ArtadhyAna karatA mRtyu pAmI vAghaNarUpe janmyA. koI vakhate sukozalamuni pitAmuni sAthe citrakUTa parvata parathI utaratA hatA. pUrvabhavanI mAtA evI vAghaNe humalo karyo. kAyotsargamAM sthira rahIne pratyAkhyAnamAM upayogavaMta banyA. vAghaNe AkhuM zarIra phADI khAdhuM. vAghaNathI khavAtAM chatAM dharmadhyAnathI calita na thayA. zukladhyAnamAM AgaLa vadhatA sukozala muni aMtakRt kevalI banI mokSe gayA. AgamomAM bhattaparijJA, saMstAraka ane maraNa samAdhimAM A dRSTAMta jovA maLe che.) (16) puMDarIka H (puMDarIka nAmathI be kathAnako AgamomAM che. eka puMDarIka ArAdhaka che ane Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharaDesara-sajjhAya-vivecana 117 bIjo puMDarIka virAdhaka che. ahIM ArAdhaka puMDarIkanI kathAno saMkSepa rajU karIe chIe. je AgamamAM nAyAdhamakahA sUtra-213 thI 218mAM ghaNAM ja vistArathI rajU thayela che. maraNasamAdhi tathA AvazyakacUrNimAM paNa A kathA che.) paMDarIkiNI rAjadhAnImAM mahApadma rAjA hato. tene padmAvatI nAme rANI hatI ane puMDarIka tathA kaMDarIka nAme be putro hatA. mahApadma rAjAe sthavira muni pAse dIkSA lIdhI. puMDarIka rAjA banyo, kaMDarIka yuvarAja banyA. ghaNAM samaya bAda pharI sthavira munio te nagarImAM padhAryA tyAre temanI dezanA sAMbhaLIne puMDarIke zrAvakadharma aMgIkAra karyo, kaMDarIka dIkSA grahaNa karavA mATe taiyAra thayo. puMDarIka rAjAe tene ghaNI yukti-prayuktipUrvaka dIkSA na levA samajAvyuM, paNa vairAgya vAsita kaMDarIke jyAre temanA badhAM kathananA pratyuttara ApyA, tyAre puMDarIka rAjAe tene dIkSA mATe anumati ApI. kaMDarIka munie ghaNAM varSa dIkSAnuM pAlana karyuM, temanuM zarIra tapazcaryAdithI glAna thayuM. dADampara utpanna thayo, vicaratA potAnI nagarImAM AvyA. puMDarIke tenI ghaNI ja vaiyAvacca karI, paNa rogamukta kaMDarIkamuninA pariNAmo kSINa thayA, rAjyanI lAlasA thaI, puMDarIka rAjAe tene rAjya soMpyuM, pote muniveza dhAraNa karI tyAMthI nIkaLI gayA. AvIra bhagavaMta pAse vidhivat caturyAma dharma aMgIkAra karyo. chaThanA pAraNe grahaNa karela zIta-rUkSa AhAra pariNata na thatA pragADha vedanA thaI, anazana karI, te ja rAtrie kALadharma pAmI sarvArthasiddha vimAnamAM devapaNe utpanna thayA. (* A kathA ghaNAM ja vistArathI nAyAdhammakahA AgamanA sUtra-213 thI 218 mAM che. taduparAMta Ava.ni. 764nI vRtti, cUrNimAM, AcArAMga sUtra-73nI vRtti cUrNi AdimAM ApelI che.) (17) kezI svAmI : kezIkumAra zramaNa bhagavaMta pArzvanAthanA saMtAnIya ziSya hatA. temanI kathA be prasaMgothI jaina jagatamAM savizeSa prasiddha banI che. (1) nAstika evA pradezI rAjAne temaNe pratibodha karIne zrAvaka banAvelo hato. (2) gautamasvAmI sAthe vizad dharmasaMvAda dvArA satya samajI, svIkArIne pAMca mahAvratono svIkAra karyo hato. baMne prasaMgothI temanI vidvatA ane namratAno parIcaya maLe che. (graMthomAM temano ullekha gaNadhararUpe thayelo che.) ( AgamomAM A baMne prasaMgo vistArathI che. rAyauseNIya sUtra-pa3 ane uttarAdhyayana sUtra-847 thI 935mAM jovuM) (18) karakaMDU-pratyekabuddha rAjarSi : caMpAnagarImAM dadhivAhana rAjA hatA. tene padmAvatI nAme rANI hatA ke je ceDArAjAnI putrI hatI. garbhanA prabhAve rANIne rAjAno veza dhAraNa karI, paTTahasti para besI udyAnamAM vicaravAno dohada thayo. rAjA dadhivAhane teno dohada pUrNa karavA taiyArI karI, hAthI para besI nIkaLyA tyAre unmatta thayelo hAthI doDyo pariNAme Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 pratikramaNa sUtra vivecana-4 rAjA-rANI chuTA paDI gayA. aTavImAM ekalI paDI rANI jema tema daMtapura pahoMcyA. sAdhvIjI pAse potAnI badhI vItaka jaNAvI, mAtra garbhavatI che te na kahyuM, pachI dIkSA lIdhI. paNa garbhakALa thayo tyAre mahattarA sAdhvIne satya hakIkata jaNAvI. koI zayyAtarane tyAM putrano janma Apyo. A putra te karakaMDu. jo ke putranuM nAma avakIrNaka pADela. paNa tene ghaNI ja khaMjavALa AvatI hovAthI bALako kara vaDe tene khaMjavALatA hatA. tethI tenuM nAma karaThaMDu paDI gayuM. punyaprabhAve karakaMDU moTo thaIne rAjA banyo. koI vakhate dadhivAhana rAjA sAthe tenI laDAI thaI. te jANIne sAdhvI padmAvatIe AvIne te laDAIno aMta ANyo. pachI dadhivAne tene caMpAnagarInuM paNa rAjya soMpI daI dIkSA lIdhI. karakaMDu rAjA nyAyapUrvaka baMne rAjya calAvato hato. paNa koI vakhate vRddha vRSabhane joIne rAjA anitya bhAvanA ciMtavatA jAtismaraNa jJAna pAmyA. svayaM paMcamukhI loca karI pratyekabuddha thayA. zuddha cAritrapAlana karI mokSe gayA. ( AgamomAM uttarAdhyayana sUtramAM niryukti, vRtti, cUrNimAM A kathA vistArathI che, te uparAMta Avazyaka cUrNi ane bhASyamAM paNa che) ' (19, 20) hala ane vihaa :- rAjagRhI nagarInA rAjA zreNikanI eka rANI celaNA hatI. teNIne koNikathI nAnA hala ane vihalla nAme bIjA paNa be putro hatA. zreNika rAjAe temane secanaka hAthI ane navalakho hAra ApelA hatA. koNikanI rANI padmAvatInA durAgrahathI jyAre koNike A baMne vastuo pAchI mAgI, tyAre halla ane vihalla tyAMthI nIkaLIne ceDArAjA pAse cAlyA gayA. te pAchA meLavavA koNike yuddha karyuM. yuddha daramiyAna koNikanI yuktine kAraNe secanaka hAthI khAImAM paDIne maraNa pAmyo. tethI hala ane viDilane vairAgya utpanna thatA baMnee bhagavaMta mahAvIra pAse dIkSA lIdhI. kALadharma pAmIne jayaMta nAmanA anuttara vimAne deva thayA, tyAMthI mahAvidehe molamAM jaze. ( AgamamAM A kathA anuttarovavAIya sUtra-1, 2mAM tathA bhagavatI sUtra372-vRtti, Avazyaka niryukti-1284nI vRtti-pUrNimAM A kathA Ave che. vihala nAmathI bhadrA mAtAnA putranI paNa kathA Ave che.) (21) sudarzana zeTha : (sudarzana nAmathI daza pAtro amArA nAma nAma kroso' mAM noMdhyA che. jemAM zrAvakarUpe ane zramaNarUpe noMdhAyelA "sudarzana' paNa ekathI vadhu che. te badhAmAMthI ahIM mAtra zIlavata-pauSadhavratadhArI sudarzananI kathAno saMkSepa noMdhela che. A kathA AgamomAM Avazyaka niryukti-1550nI cUrNi ane vRttimAM che. AcArAMga mULa 228nI cUrNi ane vRttimAM che.) caMpAnagarImAM RSabhadAsa nAme zreSThI hato, tene ahaMdudAsI nAme patnI hatI. temano nokara "subhaga" hato. teNe koI muni pAsethI "namo arihaMtANaM' pada sAMbhaLIne yAda rAkhela. zreSThIe tene Akho navakAra zIkhavelo. koI vakhate tenuM Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharaDesara-sajjhAya-vivecana 119 akasmAta mRtyu thayuM. namaskAramaMtra prabhAve te subhaga e ja zreSThIne tyAM putrarupe jamyo. tenuM sudarzana nAma rAkhyuM. yuvAna "sudarzana" zreSThIputra vratadhArI zrAvaka banyo. te aSTamI, caturdazIe pauSadhopavAsa karato hato. tenI patnI paNa dharmaparAyaNA zrAvikA hatI. nagaranI rANI abhayA sudarzanathI ghaNI mohita thayela. teNIe sudarzanane bhoga mATe ghaNI ja prArthanA karelI. paNa svadArA saMtoSa vratadhArI te abhayArANI pratye AkarSita na thayo. koI vakhate pauSadhapratimA aMgIkAra karI kAyotsarga dhyAne sthira ane kAyAnA mamatvanA tyAgI sudarzanane abhayArANIe dAsI dvArA mahelamAM upADI lAvI bhoga mATe ghaNI prArthanA karI, paNa sudarzana jyAre calita na thayo, tyAre dveSathI kolAhala macAvyo. rAjAe tenA vadha mATenI AjJA ApI. paNa zIlanA prabhAvathI zULInuM siMhAsana thaI gayuM. tenuM A aciMtya mAhAsya jANI rAjAe teno ghaNo ja satkAra karyo. (Agama sivAyanA graMthomAM jaNAve che ke pachI sudarzane dIkSA lIdhI.) (22-23) zAla ane mahAzAla : zAla ane mahAzAla baMne bhAIo hatA. yazomati temanI bahena hatI ane gAgalI nAme bhANeja hato. baMne bhAIoe bhagavaMtanI dezanA sAMbhaLI, vaiirAgyavAsita thaI bhANeja gAgalIne rAjya soMpI dIkSA lIdhI. baMne bhAIo agiyAra aMgazAstro bhaNyA. jyAre gautamasvAmI sAthe teo bhagavaMtanI anumatithI pRSThIcaMpA gayA tyAre bena, banevI, bhANeja traNene dIkSA ApI. pAchA pharatA zubha adhyavasAyathI zAla-mahAzAla baMne muni kevaLajJAna pAmyA. anukrame mokSe gayA. (AgamomAM A kathA Avazyaka niryukti-764nI cUrNi-vRttimAM che, temaja uttarAdhyayana niryukti-284 ane vRttimAM paNa che.) (24) zAlibhadra : jainazAsanamAM A atiprasiddha banelI kathA che. pUrvabhavamAM munine ApelA khIranA dAnanA prabhAve rAjagRhInA atyaMta dhanika zreSThI gobhadra ane zeThANI bhadrAnA putrarUpe jamyo. tenuM zAlibhadra nAma rAkhyuM. yuvA vaye tenI sAthe ucca, kulIna, rUpavatI, zrImaMta evI batrIza kanyAnA lagna karavAmAM AvyA. gobhadrazeThanA svargagamana bAda gobhadradeva rojeroja potAnA putra tathA tenI batrIza patnI mATe vastra-AbhuSaNa AdinI navvANuM peTIo mokalatA hatA. koI vakhate ratnakaMbalanuM nimitta banatA rAjA zreNika bhadrAzeThANIne tyAM divya Rddhi jovA AvyA. tyAre zAlIbhadrane khabara paDI ke tenA mAthe svAmI evo rAjA che. ema jANI vairAgya utpanna thatAM bhagavaMta mahAvIra pAse dIkSA lIdhI, ugra tapa karatA vicaraNa karavA lAgyA. mAsakSamaNanA pAraNe sagI mAtAe na oLakhyA ane pUrvabhavanI mAtAe pAraNuM karAvyuM. tyAre saMsAranI asAratAnI bhAvanA vadhAre sparzI jatA anazana Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 pratikramaNa sUtra vivecana-4 karyuM, kALadharma pAmI sarvArthasiddha vimAne deva thayA. (A kathA AgamomAM AcArAMga sUtra-144nI vRtti ane cUrNimAM, Avazyaka cUrNimAM tathA ThANAMga sUtra-974nI vRtti, bRhatukalpa bhASya-4ra19, 42 23, maraNa samAdhi 445 thI 448 Adi AgamomAM che.) (25) bhadrabAhu svAmI : jaina zAsanamAM atyaMta prasiddha ane gauravaprada evA A bhadrabAhasvAmI, Arya yazobhadranA ziSya hatA. sUtra ane arthathI paNa cauda pUrvanA jJAtA hatA. temaNe Avazyaka Adi daza sUtronI niryukti racelI che, dazAzruta skaMdha-bRhakalpavyavahAra e traNa Agama sUtronA racayitA che. vartamAnamAM vaMcAtu kalpasUtra e temanI ja racanA che. jyotiSa vidyAnA prakAMDa jJAnI hatA. uvasaggahara stotra racanA thakI temanI maMtrazaktino parIcaya maLe che. sthUlabhadra e pUrvonuM jJAna temanI pAsethI prApta kareluM. (nizItha bhASya cUrNi Adi aneka AgamomAM temano ullekha che.) (26) dazArNabhadra rAjarSi : dazArNapurano dazArNabhadra nAme rAjA hato. teNe koI puruSane vipula AjIvikA ApIne bhagavaMta mahAvIranA vicaraNa samAcAra jaNAvavA niyukta karela. te bhagavaMtanA rojerojanA vihArAdinuM nivedana karato hato. eka vakhata bhagavaMta mahAvIranA dazArNapuranagare AgamananA samAcAra maLyA. dazArNabhadrae vicAryuM ke huM bhagavaMtanuM evuM sAmaiyu karuM ke Aja paryanta koIe bhagavaMtanuM AvuM Rddhi ane ThATha-mAThapUrvaka sAmaiyu karela na hoya. teNe abhUtapUrva RddhithI bhagavaMtanuM sAmaiyuM karyuM, paNa te vakhate tenA manamAM abhimAna thayuM ke, meM karyo evo praveza mahotsava Aja paryanta koIe karyo nahIM hoya. indrane te vakhate ja vicAra Avyo ke rAjAe praveza mahotsava to sAro karyo, paNa A abhimAna tene bAdhaka bane che. indrae tenuM mAna utAravA je samRddhi vikrvI tenI tole dazArNabhadranI Rddhi to tRNamAtra gaNAya. tenAthI dazArNabhadra rAjAnuM mAna khaMDana thayuM. tyAre teNe aMtaranI Rddhi vikajva, saMyama aMgIkAra karyo. (A kathA Avazyaka niryukti-846, 847nI cUrNi ane vRttimAM che. uttarAdhyayana sUtra-603nI vRtti ane mahAnizItha sUtra-pararamAM paNa che.) (27) prasannacaMdra rAjarSi : somacaMdra rAjA ane dhAriNI rANInA putra prasannacaMdra hatA. teoe prasannacaMdrane rAjagAdI soMpI ane rAjA-rANIe tApasadharma svIkAryo. tyArapachI nimitta maLatA prasannacaMdra paNa dIkSA lIdhI. potAnA bALakuMvarane rAjagAdI soMpI. teo koI vakhate rAjagRhI nagarImAM kAyotsarga karI rahyA hatA. te vakhate tenA kAne evI vAta paDI ke, zatruoe nagarane ghero gAlyo che. bALaka rAjAne mArIne rAjya laI leze. potAnA bALaputrano moha utpanna thatAM tyAM kAyotsargamAM ubhA ubhA ja Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharaDesara-sajjhAya-vivecana 121 manathI laDavAnuM zarU karyuM. te vakhate raudra pariNAmathI sAtamI narake jAya tevA karmo saMcita thavA lAgyA. thoDI vAre vicAradhArA badalAI punaH sAdhupaNAmAM sthira thayA. zukladhyAnathI sarva karmakSaya karI kevalajJAna pAmyA. (A kathA AgamamAM Avazyaka niryukti-11pa1nI cUrNi ane vRttimAM ghaNAM vistArathI che, nizIthabhASya 5424nI cUrNi, sthAnAMga sUtra-61 nI vRtti ane AcArAMga cUrNimAM paNa che.) (28) yazobhadrasUri : AcArya zayyabhavasUrinA ziSya ane bhadrabAhu svAmInA guru evA AcArya yazobhadrasUri thayA temane Arya saMbhUti vijaya jevA bIjA paNa eka prabhAvaka ziSya thayA hatA. (dazavaikAlika niryukti-37ra tathA naMdIsUtra-24mAM temano ullekha che.) (29) jaMbUsvAmI : rAjagRha nagaranA RSabhadatta zeTha ane dhAriNInA putra evA A jaMbukumAre sudharmAsvAmInI dezanAthI pratibodha pAmI zIlavrata ane samyaktva aMgIkAra karelA mAtA-pitAe daDha Agraha karI ATha rUpavaMtI ane saMpattivAnuM kanyAo sAthe temanA vivAha karAvyA. rAtrie zayanagRhamAM AThe strIoe potAnI vilAsayukta vANIthI jaMbukumArane mohita karavA prayatna karyA, paNa jaMbumAre temane vairAgyano bodha ApI badhI strIone vairAgya mArge vALI. corI karavA Avela pa00 coro sahita prabhava cora paNa bodha pAmyo. mAtA-pitA sahita badhI kanyA, jaMbumAra ane 500 coroe dIkSA lIdhI. sudharmAsvAmInI pATe AvyA. jaMbusvAmI chellA kevalI A bharatakSetramAM thayA, pachI mokSa mArga baMdha thayo. (ghaNAM AgamomAM temaja kalpasUtra vRttimAM A kathA che.) (30) vaMkacUla-rAjakumAra : virATa dezano eka rAjakumAra hato. tene nAnapaNathI jugAra, corI vagere mahAvyasano lAgu paDyAM. rAjAe tene dezavaTo ApI dIdho. te potAnI patnI tathA bahena sAthe jaMgalamAM rahevA cAlyo gayo. tyAM te pallIno svAmI banyo. tenI pallImAM koI sAdhu bhagavaMtoe sthitivaza cAturmAsa karyuM. tyAre cAturmAsa pUrNa thayA pachI AcAryazrIe tene cAra niyamo ApyA - (1) ajANyA phaLa khAvA nahIM, (2) prahAra karatAM pahelAM sAta DagalAM pAchA khasavuM, (3) rAjAnI paTTarANI sAthe sAMsArika bhoga na bhogavavA ane (4) kAgaDAnuM mAMsa khAvuM nahIM. vaMkacUle dRDhatApUrvaka A niyamonuM pAlana karyuM. marIne te bAramo devaloke gayo. (amArI jANa mujaba AgamamAM A kathA maLI nathI.) (31) gajasukumAla : gajasukumAla nAme be zramaNa AgamomAM noMdhAyA che. temAMnA eka gajasukumAla te kRSNa vAsudevanA nAnA bhAI ane devakInA AThamAM putra. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 pratikramaNa sUtra vivecana-4 bAlyavayamAM vairAgyavaMta thayA. kRSNa vAsudeve jyAre somila brAhmaNanI kanyA somAM sAthe vivAha karavAnuM nakkI karyuM, tyAre gajasukumAle to bhagavaMta ariSTanemi pAse dIkSA grahaNa karI. bhagavaMtanI anujJA pAmI te ja saMdhyAe 2mazAnamAM kAyotsarga dhyAne ubhA rahI gayA. te vakhate tyAMthI somila brAhmaNa pasAra thayo. munivezadhArI gajasukamAlane joIne tene sakhata dveSa thayo. potAnI putrIno bhava bagADavA badala gajasukumAlane yogya zikSA karavAnuM vicAryuM. mazAnanI bhInI mATInI pALa gajasukamAlanA mastake bAMdhI, temAM dhagadhagatA aMgArA bharyA. gajasukumAlanuM mastaka saLagavA-phATavA lAgyuM. temaNe A pragADha, karkaza vedanA samabhAve sahana karI. dRDha bhAvathI zubhadhyAnamAM rahI aMtakRt kevalI thaI mokSe gayA. (A kathA AgamamAM Avazyakaniryukti-724nI vRtti ane cUrNi ThANAMga, aMtagaDadasA, bRhakalpabhASya, vyavahArabhASya, maraNasamAdhi ane AcArAMgavRttimAM jovA maLe che.) (32) avaMtisukumAla : bhadra zreSThI ane bhadrA mAtAnA putranuM nAma avaMtisukumAla hatuM. teo ujjainInA rahIza hatA. yuvA vaye temane batrIza rUpavatI zreSThI kanyA sAthe lagna karAyA hatA. koI vakhate AryasuhastisUri temane tyAM vasatinI yAcanA karI rahelA. rAtrinA pahelA prahare "nalinI gulma' adhyayana karatA hatA. patnIo sAthe zayanagRhamAM rahelA avaMtisukumAle A adhyayanane sAMbhaLatA jAtismaraNajJAna prApta karyuM. tenA zravaNathI nalinI gulma vimAnethI pote AvyA hovAnuM smaraNa thayuM. dIkSAnI icchA thaI, mAtA ane patnInI anumati na maLatA svayaM paMcamuSTika loca karI dIkSita thayA. gurumahArAje veza samarpita karyo. zmazAna bhUmimAM kAyotsarga rahyA. bhakta pratyAkhyAna karyuM. ziyANI ane tenA baccAe avaMtisukamAla traNa prahara sudhI khAdhA karyA. te vakhate merunI jema nizcala rahI te vedanA sahana karI punaH nalinIgulma vimAne deva thayA. (A kathA AgAmomAM Avazyaka niryukti-1283nI vRtti-pUrNimAM che, temaja AcArAMga, bhaktaparijJA, saMsmAraka, maraNasamAdhi, nizItha bhASya-cUrNi, vyavahArabhASya, jinakalpabhASyamAM paNa che.) (33) dhanyakumAra : (dhanya nAme aNagAranI kathA prasiddha che. te sivAya paNa pAMceka bIjA dhanyanI kathA AgamomAM maLe che. temAMthI ahIM zAlIbhadranA banevI evA dhanyakumAranI kathAno ati saMkSepa citAra rajU karAyo che. mahartika tapasvI evA dhanyamunie zAlIbhadra sAthe vaibhAragiri samIpe be zilAone saMthArA rUpa gaNI pAdapopagamana nAmaka anazana svIkAryuM. potAnI kAyAne sarvathA vosirAvI eka mAsa ArAdhanA karI anuttara vimAne deva thayA. (A kathA ThANAMgasUtra-898nI vRtti ane maraNasamAdhimAM che.) Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharaDesara-sajjhAya-vivecana 12 3 (34) ilAcI putra : ilAvardhananA ibhya zreSThInA putra hatA. A ilAcIkumAra yuvA vaye pUrvabhavanI patnI ke je A bhave naTaputrIrUpe janmelI, te naTaDInA mohamAM paDyA. tene paraNavA mATe naTanI zarata mujaba ilAcI naTa banyo. naTanI kaLAnI adbhuta sAdhanA karI. rAjAne rIjhavI dhana prApta karavA ane te dhanathI naTaDI paraNavA mATe bennAtaTa nagare gayA. tyAM vAMsa ane doraDA para caDI adbhuta nRtyakaLA dekhADavA lAgyo. naTaDImAM mohita thayelo rAjA rIjhayo nahIM. tevAmAM dUra koI munine joyA. eka rUpavatI strI temane suMdara modakanI bhikSA grahaNa karavA vinavatI hatI. muni na to UMcI najara karatA hatA - na to modaka prati lakSyavALA hatA. te joIne temane vairAgya bhAva thayo. tyAMja zukladhyAnanI dhArAe caDI ilAcI kevaLajJAna pAmyA. naTakanyA, rANI, rAjA paNa kevaLajJAna pAmyA. sau mokSe gayA. (A kathA AgamamAM Avazyaka niryukti-846, 865, 878 tathA tenI vRtti ane zUrNimAM che, temaja sUyagaDAMga, maraNa samAdhimAM paNa che.) (35) cilAtI putra :- . cilAtapitra pUrvabhave brAhmaNa hato, dIkSA lIdhI, jAtipaNAnA madathI sAdhupaNA tarapha dugaMchAbhAva rahyo. parivArajanone pratibodha karI dIkSA ApI. paNa tenI patnI zrImatIe sajjaDa nehAnurAgathI yajJadattane dIkSA choDAvavA kArpaNa karyuM, paNa te doSathI yajJadatta mRtyu pAmyo. baMne devaloke gayA. tyAMthI yajJadatta cyavIne cilAtidAsIno putra thayo. zrImatI dhanya sArthavAhanA pAMca putra pachI putrIrUpe janmI. tenuM suSamAM nAma rakhAyuM. cilAtiputranA duSkRtya jANI tene kADhI mUkAyo. jaMgalamAM corono saradAra banyo. koI vakhate dhanyazeThane tyAM dhADa pADI. cilAtiputre suSamAne upADI tenA sAthI coroe bIjI mAlamatA luMTI. kolAhala thatAM dhajazeTha tenA putro ane rAjanA sipAhI badhAM pAchaLa paDyA. chelle cilAtI pAse koI rasto na bacatA teNe suSamAnuM mastaka kApIne dhaDane pheMkI dIdhuM. pachI (1) nAyAdhammakahA mujaba te bhukha-tarasathI pIDAI mRtyu pAmyo. (2) Avazyaka niryukti-871 thI 876 mujaba munine joyA. munie tene upazama-viveka-saMvara traNa pado Apyo. cilAtI kAyotsarga sthira rahyo. kIDIoe tenuM zarIra cAlaNI jevuM karI dIdhuM. aDhI divasa A duHsahA vedanAne sahana karI, mRtyu pAmI devaloke gayA. (36) yugabAhu muni : pATalIputra nagaranA vikramabAhu nAme rAjA hato. tene madanarekhA nAme rANI hatI. moTI vaye temane yugabAhu nAme putra thayo. teNe aneka vidyAo prApta karelI. anaMgasuMdarI sAthe tenA vivAha thayA. pachI jJAnapaMcamInuM vidhisara ArAdhana karI dIkSA lIdhI, ugra tapa karyo, kevaLajJAna pAmI mokSe gayA. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 24 pratikramaNasUtra vivecana-4 ( AgamamAM A kathA jovA maLela nathI.) (37) AryamahAgiri : Arya sthUlabhadranA ziSya hatA. temane paNa sthavira uttara, sthavira balissava vagere ATha ziSyo thayA. jinakalpano viccheda thayo hovA chatAM Arya mahAgirie jinakalpanI tulanA karI hatI. gacchathI apratibaddha thaI vicaratA hatA. chelle temaNe bhakta pratyAkhyAna kareluM. kALadharma pAmIne devaloke gayA hatA. (sthAnAMga, nizIthabhASya ane cUrNi, bRhatkalpa bhASya ane vRtti, Avazyaka niryukti-bhAgya-cUrNi, uttarAdhyayana Adi AgamomAM ullekha che.) (38) Aryasuhasti : Arya sthUlabhadranA ziSya hatA. Arya mahAgirie gacchano bhAra temane sopela hato. A AryasuhastisUrine rohaNa, bhadrayaza Adi bAra ziSyo thayelA. Arya suhastinI kathA je kAraNe jainazAsanamAM khUba prasiddhi pAmI tevI keTalIka ghaTanA A pramANe che - (1) vasubhUti zreSThIne saparivAra zrAvakadharmamAM sthApavA, (2) avaMti sukumAlanI dIkSA ane kALadharma, (3) koI DhamakanI dIkSA (4) saMpati rAjAne zrAvakavratanuM dAna (5) Arya mahAgirie mAMDalI vyavahAra baMdha karatA karelI kSamAyAcanA. chelle aneka jIvone pratibodha karI suhasti sUri svarge gayA. (AgamomAM ThANAMga-vRtti, nizItha bhASya cUrNi, bRhatkalpa bhASya vRtti, Avazyaka niryukti, naMdIsUtra AdimAM A kathA vistArathI che.) (39) Arya rakSitasUri : AryarakSita brAhmaNa hatA. somadeva ane rUdrasomAnA putra hatA. te cAra veda ane caudavidyAno pAragAmI thaI, nagara pAcho pharato hato tyAre rAjAe bhavya svAgata karyuM. jainadharmI mAtA khudA na thaI. teNIe kahyuM, "dRSTivAda' bhaNIne Ave to huM khuza thaIza. tosaliputra AcArya pAse jaI dIkSA lIdhI. temanI pAse jeTalo dRSTivAda hato te bhaNI lIdho. pachI vajasvAmI pAse navapUrvano abhyAsa karyo. mAtA, pitA, bhAI Adi parivArane bodha pamADI dIkSA ApI. pote zrutajJAnane dravya, gaNita, caraNakaraNa, dharmakathA cAra anuyogamAM vibhAjita karyuM. ityAdi. temanI kathA ghaNI vistArathI che. | (A kathA Avazyaka niryukti 775 thI 777nI bhASya, cUrNi, vRttimAM ghaNAM vistArathI che. nizItha bhASya, vyavahArabhASya, uttarAdhyayana, AcArAMga cUrNi, sUyagaDAMga cUrNi, ThANAMga Adi AgamomAM paNa che.) (40) udAyana rAjarSi : vItIbhaya nagaranA rAjA hatA. temaNe nimitta prApta thatA dIkSA grahaNa karI. teo aMtima rAjarSi thayA. temane potAnA nagaramAM ja rAja khaTapaTathI gaucarImAM dahIM sAthe jhera apAyuM hatuM. paNa aMta samaye samabhAve te vedanA sahana karI, anazana karyuM. kevaLajJAna pAmI mokSe gayA. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharaDesara-sajjhAya-vivecana 125 ( ahIM kathAno atizaya saMkSepa rajU karyo che. kemake bhagavatIjI sUtra587, 588mAM A kathA vistArathI che, te judI rIte che. Avazyaka niryukti775, 776, 1284, 1285nI cUrNi ane vRttimAM che tenuM nirUpaNa paNa judI rIte thayela che.) (41) manaka muni : zayyabhava sUrinA saMsArI putra hatA. teNe zayyabhava sUri pAse ja dIkSA lIdhI. tenuM AyuSya ghaNuM alpa jANI, tenA kalyANane mATe ane te jIva kaMIka pAmIne jAya tevI bhAvanAthI AcArya bhagavaMte pUrvomAMthI uddharaNa karIne dazavaikAlika sUtra banAvyuM. muni cha mAsa cAritra pALI svarge gayA. (mahAnizItha sUtra ane dasavaikAlika niryuktimAM A kathA che.) (42) kAlakAcArya : ( Agama kathAnuyogamAM cAra kAlakAcAryanI kathA noMdhAI che. temAMthI ahIM sarasvatI sAdhvInA bhAI evA kAlakAcAryano kathA saMkSepa rajU karela che. AgamamAM A kathA nizItha, vyavahAra, bRhatakalpa bhASyomAM che.). magadhanA rAjA vajasiMhanA putra kAlake ane bahena sarasvatIe dIkSA grahaNa karI, kALakrame teo AcArya thayA ujjainI padhAryA tyAre tenA bahena sAdhvI sarasvatInA svarUpavAnapaNAthI AkarSita thaIne tyAMno gardabhilla nAmaka rAjA tene upADI gayela hato. jyAre rAjA samajAvaTathI mAnyo nahIM tyAre 96 zakarAjAne bodha pamADI gardabhilla para AcArya kAlake caDAI karI, gardabhillane mArI nAMkhyo ane sarasvatI sAdhvIne choDAvyA. (43-44) zAMba ane padyumnakumAra : zAMbakumAra ane pradyumnakumAra baMnenI kathA to ghaNI vistArathI Apela che. ahIM teno atyaMta saMkSepa rajU karyo che. kRSNa vAsudevanI aneka rANIomAM eka rUkimaNI hatI, pradyumna teno putra hato. eka jAMbuvatI hatI, zAMba teno putra hato. baMne putro vIra ane parAkramI hatA. te baMnenA aneka tophAna-krIDAnA varNana Ave che. paNa chevaTe te baMnee vairAgya pAmI dIkSA lIdhI, zatruMjaya parvate mokSe gayA. (mukhyatve A baMnenI kathA aMtakRta kevali rUpe aMtagaDadasAmAM to che ja. te uparAMta ThANAMga, nAyAdhammakahA, Avazyaka Adi aneka AgamomAM che.) (45) mULadeva : ujjainImAM rAjakULamAM janmelo, rAjalakSaNothI saMpUrNa mUladeva nAme eka dhUtakAra hato. devadattA sAthe sAcA nehathI viSayasukha bhogavato hato. acala sArthavAhe te gaNikA bhADe rAkhatA, mUladeve apamAnIta thaIne nagara choDavuM paDyuM. paNa traNa divasano bhUkhyo hovA chatAM munine dAna karavAthI, dAnanA prabhAve rAjA thayo. tenI autpatikI buddhi Adi vizeSa guNonI vAta paNa tenI vistRta kathAmAM Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNasUtra vivecana-4 126 Ave che. (* nizItha-vyavahAra ane bRhatkalpanA bhASyamAM, Avazyaka vRtti, cUrNimAM, dazavaikAlika, uttarAdhyayana ane naMdIsUtramAM paNa A kathA maLe che.) (46) prabhavasvAmI : jaMbUkumAra tenI navapariNIta ATha patnIne pratibodha karatA hatA. tyAre corI karavA Avela prabhavacora paNa pratibodha pAmelo. teNe 500 cora sahita dIkSA lIdhI. teo jaMbusvAmInI pATe AvyA. potAnI pATe temaNe zayyabhava svAmInI sthApanA karelI hatI. (AgamomAM nizIthabhASya, dazavaikAlika vRtti-cUrNi, naMdI AdimAM che) (47) viSNukumAra : (kAlakAcAryanI jema jainAcArya paNa hiMsA kare, tenuM A dRSTAMta che. AgamomAM AcArAMga cUrNi, bRhatkalpa tathA vyavahAra bhASyamAM A kathA che.) padmottara rAjAnA putra evA viSNukumAre munisuvrata AcArya pAse dIkSA lIdhI. tapa prabhAve apUrva labdhidhara thayA. koI vakhate namuci nAmaka pradhAne dveSabuddhithI jaina sAdhune rAjanI hada choDI devA hukama karyo. cakravartI rAjAnI hada to cha khaMDamAM hoya, sAdhuo jAya kyAM ? teoe viSNumunine bolAvyA. temaNe phakta traNa pagalA pRthvI mAMgI. potAnuM zarIra yojana pramANa vikurtI namucinA gaLe paga mUkI mArI nAMkhyo. (48) ArdrakumAra : anArya dezanA Aoka dezano rAjakumAra ArdrakumAra hato. abhayakumAre tene dharmabodha pamADavA jinapratimA mokalelI. te nimite tene jAtismaraNa jJAna thayuM. Arya dezamAM AvyA. svayaM bodha pAmI dIkSA lIdhI. keTalAka varSanA cAritra bAda pUrvabhave bAMdhela bhogAvalI karma udayamAM AvatA saMsAravAsa svIkAryo. bAra varSa saMsAramAM rahI punaH dIkSA lIdhI. hastitApasa, anyadharmI, gozAlaka Adi sAthe ghaNI dharma carcA karI. aneka jIvone pratibodha pamADI mokSe gayA. (teo pratyekabuddha paNa kahevAya che.) (sUyagaDAMga mULa-niyukti-vRtti-cUrNimAM temanI kathA vistArathI che.) (49) dRDhaprahArI : dRDhaprahArI corano saradAra hato. koI vakhate koI gAmamAM dhADa pALI tyAre eka brAhmaNa, gAya, sagarbhA strI ane tenA garbhastha bALakanI teNe hatyA karI, pachI tenuM hRdaya dravI jatAM vairAgya pAmI dIkSA lIdhI. abhigraha karyo ke mane jyAM sudhI mAruM pApa yAda karAve tyAM sudhI kAyotsargamAM rahevuM. loko dvArA ghaNI ja tarjanA-tADanA karAI, te samabhAve sahana karI, ghorAkAra kAyakuleza sahana karyo. kevaLajJAna pAmI mokSe gayA. (* AgamamAM A kathA Avazyaka niyukti 952nI vRtti, cUrNimAM che.) Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharaDesara-sajjhAya-vivecana 127 (50) zreyAMsakumAra : bAhubalinA pautra zreyAMsakumAre pUrvabhave pALela cAritranI jAtismaraNa jJAnathI smRti thatA bhagavaMta RSabhadevane akSayatRtiyAnA dine varSItapanuM pAraNuM nirdoSa ane prAsuka isurasathI karAvela. (jo ke te konA putra hatA te vize AgamomAM traNa mato che.) temano ane bhagavaMta RSabhadevano ATha-ATha bhavono dIrdha saMbaMdha hato. (51) kUragaDu muni : dhanadata zreSThInA A putre dharmaghoSasUri pAse dIkSA lIdhelI. pUrvanA bhavanA tiryacapaNAne lIdhe temane sudhAvedanIyano ghaNo ja udaya vartato hato. paNa kSamAno adabhuta guNa hato. prAtaHkALa thatAM ja gaucarI nIkaLatA eka ghaDo bharI bhAta vahorI lAvatA. pariNAme te "kUragaDU' nAme prasiddha thayA hatA. koI vakhate gaucarI mATe beThA hatA. mAsakSamaNanA tapasvI sAdhue temanA pAtramAM baLakho pheMkyo. kUragaDUmuni kSamAbhAva dhAraNa karIne rahyA. kSamAbhAvathI temane kevaLajJAna thayuM. (52) zasvaibhava sUri : dazavaikAlika AgamanA racayitA, manakamuninA pitA ane prabhavasvAmInA ziSya tathA paTTadhara evA zayyabhavasvAmI thayA. jemanI pATe yazobhadrasUri AvyA. pUrvAvasthAnA karmakAMDI brAhmaNa hatA. dIkSA laIne caudapUrvadhara banyA. kALadharma pAmIne svarga gayA. mahAnizIthasUtramAM paNa temanI prazastI thayelI che. (AgamomAM ThANAMga vRtti, nizIthabhASya cUrNi, mahAnizItha, Avazyaka, piMDaniryukti, dazavaikAlika vRtti Adi anekamAM zayyabhavasUrino ullekha che.) (53) meghakumAra :- (nAyAdhammakathAmAM A kathA che.) jainazAsanamAM A ati prasiddha pAtra che. zreNika rAjAnI eka rANI dhAriNInA putra meghe bhagavaMta mahAvIranI vANIthI vairAgya vAsita thaIne dIkSA levAno manoratha karyo. mAtA dhAriNI sAthe anumati mATe ghaNo ja dIrgha saMvAda thayo, aMte nirUttara banelA mAtA-pitAe anumati ApatA meghakumAre dIkSA lIdhI. paraMtu dIkSAnI pahelI ja rAtre svAdhyAya, vicAra Adi bhUmie jatA-AvatA temanA paganI dhULathI meghamunino saMthAro bharAI gayo. rAtre UMgha na AvatA, temaNe dIkSA choDavA vicAryuM. savAre "dharmasArathI" evA bhagavaMta mahAvIre tene pUrvabhavane jaNAvIne pratibodha karyA. meghamunie ghora abhigraha dhAraNa karI. niraticAra cAritra pAlana karyuM. te svarge gayA. tyAMthI mahAvidehe jaI mole jaze. 0 A rIte mahAsattvazALI trepana mahAtmAno sAmAnya paricaya Apyo che. A ane AvA sarve mahAtmAo amone sukha Apo. have mahAsatIono pAtra parIcaya ApIe chIe(1) sulatAzrAvikA :sulasA nAmathI be zrAvikAnI kathA che. temAM ahIM aMbai pratibodhaka Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 pratikramaNasUtra vivecana-4 sulasAno paricaya Apela che. (ghaNAM AgamomAM teno ullekha che.) rAjA zreNikanA rathika nAgasArathInI patnInuM nAma sulasA hatuM. deva sahAyathI sulasAne eka sAthe batrIza putro thayelA. zreNika rAjAnA aMgarakSaka evA A batrIza putro eka sAthe mRtyu pAmyA. tyAre parama zrAvikA evI sulasAe leza mAtra zoka na karyo. aMbaDa parivrAjake tenA samyaktvanI kasoTI karelI. teNInI dharmazraddhAthI aMbaDa ghaNo ja prabhAvita thayelo. A sulasAno jIva AvatI covIzImAM 'nirmama'' nAme tIrthaMkara thaze. (2) caMdanabALA : bhagavaMta mahAvIranA 36,000 zramaNIomAM mukhya zramaNI evA caMdanA thayA. je caMdanabALA nAme prasiddha che. te dadhivAhana rAjA ane dhAriNInI putrI hatI. mULa nAma vasumatI hatuM. jyAre mAtA-putrI zatru sainikanA hAthamAM pakaDAyA, tyAre dhAriNInA mRtyu bAda vasumatine putrIvat dhanAvaha zeThe pAlana karyu, tenuM caMdanA nAma rAkhyuM dhanAvaha zeThanI patnI mULA zeThANIe caMdanAne jyAre bhUMDana karAvI, beDI paherAvI, anna-jaLa ApyA vagara eka gharamAM purI dIdhelI. traNa divase bhagavaMta mahAvIra vahoravA padhAryA. dhanAvaha zeThe ApelA aDadanA bAkuDA vahorAvI daI bhagavaMtane pAraNuM karAvyuM. paMca divyo pragaTa thayA. mastake keza AvI gayA, beDIo tuTI gaI. chelle bhagavaMta pAse dIkSA lIdhI. mRgAvatI zramaNInI kSamApanA karatA kevaLI thayA ane mokSe gayA. (* AgamomAM bhagavatIjI, aMtaga'dasA, Avazyaka niyukti-521nI vRtti, cUrNi, dazavaikAlika cUrNi AdimAM A kathA vistArathI che.) (3) manoramA : sudarzana zreSThIputra jenI kathA mahAtmAomAM ekavIzamAM krame che. temanI patnInuM manoramA hatuM (AgamomAM mitravatI nAma che) graMthomAM kathA e pramANe che ke, 'manoramA'e karela kAyotsarganA prabhAve sudarzana zeThane zULInuM siMhAsana thaI gayeluM. teNI pativratA mahAsatI hatI. (4) madanarekhA : madanarekhA yugabAhunI ati svarUpavAna ane suzIla patnI hatI. maNiratha rAjA tenA nAnAbhAInI A patnImAM mohita thayA. tene prApta karavA maNirathe yugabAhunI hatyA karAvI. garbhavatI madanarekhA bhAgI nIkaLI. putrane janma Apyo. 'nami' evuM nAma rAkhyuM. pachI madanarekhAe dIkSA lIdhI. potAnA baMne putro vaccenuM yuddha nivAryu. (A kathA AgamomAM pratyekabuddha namirAjarSinI kathAmAM che.) (5) damayaMtI : Agama kathAnuyogamAM A kathA jovA maLatI nathI, to paNa mahAsatI rUpe damayaMtInI kathA ati prasiddha che. teNI vidarbha nareza bhImarAjAnI putrI hatI. tenA Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharaDresara-sajjhAya-vivecana 129 lagna naLarAjA sAthe thayelA. jIvananA jhaMjhAvAtomAM paNa teNInI zraddhA aDola rahelI ane pativratane dRDhatAthI pALela. (6) narmadAsuMdarI : sahadevanI putrI narmadAsuMdarI hatI. mahezvaradatta sAthe teNInA lagna thayelA. zIlanI rakSA mATe teNe aneka saMgharSa veThyA hatA. zIlavatI strImAM agresara evI A narmadAsuMdarInI kathA jo ke AgamakathAnuyogamAM maLatI nathI, paNa graMtharacanAkAro kahe che ke, teNIe chelle dIkSA lIdhI hatI. (7) sItA : mahAsatI sItAnuM kathAnaka ati prasiddha che. videharAja janakanI putrI ane baladeva rAmacaMdrajInA patnI hatA. (AgamomAM baladeva rAma ke jenuM nArAyaNa nAma che. tenI kathAmAM temaja nizItha bhASya cUrNimAM A kathA che.) (8) naMdA : zreNika rAjAnI eka rANInuM nAma naMdA hatuM. teNI sunaMdA nAme paNa prasiddha hatI. abhayakumAra temano putra hato. patinA viyogamAM teNI potAnA zIla ane dharmaparAyaNamAM aDaga rahela mahAsatI hatA. A naMdArANIe bhagavaMta mahAvIra pAse dIkSA lIdhI hatI. agiyAra aMgonuM adhyayana karyuM. vIza varSa zramaNIparyAya pALI, aMtakRt kevali thaIne siddha thayA. (AgamomAM Avazyaka niyukti-1284nI vRtti ane cUrNimAM tathA nAyAdhammakahA, aMtaga'dasA AdimAM tenI kathA che.) (9) bhadrA : AgamanAmakozamAM batrIza ''bhadrA''ono ullekha che. temAM ahIM zAlIbhadranA mAtA evA jainadharmanA parama anurAgiNIno ullekha che. zreNika rAjAnA bhadrA nAme eka rANI paNa hatA, jeNe naMdA rANInI jema dIkSA lIdhelI. aMtakRt kela thaI mokSe gayA. (10) subhadrA zrAvikA : vasaMtapuranA jinadatta zreSThInI putrI subhadrA hatI. tenA lagna bauddhadharmI sAsarIyAmAM thayelo. teo subhadrAne aneka prakAre kaSTo ApatA hatA. teNI zrAvikAdharmathI lezamAtra calita na thaI. koI vakhate muninI AMkhanuM taNakhaluM jIbha vaDe dUra karatAM teNInA zIla paratve ALa AveluM. teNIe potAnuM ane muni paranuM kalaMka dUra karavA zAsanadevInI ArAdhanA karelI. zAsanadevInI kRpAthI teNInuM kalaMka dUra thayela. zIlavaMtI evI A zrAvikA mahAsatIrUpe prasiddha che. (ThANAMgavRtti, bRhatkalpabhASya vRtti, vyavahArabhASya vRtti, Avazyaka niyukti-1550nI vRtti, cUrNimAM, dazavaikAlika cUrNimAM A kathA che.) 4 9 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 pratikramaNa sUtra vivecana-4 (11) rAjimatI : bhagavaMta ariSTanemi sAthe pUrvanA ATha bhavonI prIta hatI. jyAre ariSTanemikumAra teNIne paraNyA vinA pAchA pharyA tyAre A mahAsatIe lagna na karavA nirNaya karI, bhagavaMtanI pAse dIkSA lIdhI. rathanemimuni jyAre AryA rAjImatImAM mohAyA tyAre rAjImatIe temane sthira karyA. A mahAsatI aMte kaivalya prApti karI mokSe gayA. ( AgamomAM dazavaikAlika pUrNimAM, uttarAdhyayana sUtra-80ra thI 845nI vRtti, niryukti-451 ane tenI pUrNimAM A kathA che.) (12) RSidanA : hariSaNa tApasane eka putrI hatI. tenuM nAma RSidattA hatuM. teNI kanakaratha rAjAne paraNelI. karmodayathI A mahAsatIne aneka kasoTImAMthI pasAra thavuM paDyuM. badhI kasoTImAM teNI pAra utarI gayA. aMte saMyama aMgIkAra karI mokSe gayA. (13) padmAvatI : Agama nAmakosomAM tera alaga-alaga padmAvatIno ullekha che. temAMnA eka evA padmAvatIno paricaya ahIM rajU karela che. te dadhivAhana rAjAnI patnI (rANI) tathA. "karakaMDu' pratyekabuddhanA te mAtA hatA, teNI ceDArAjAnI putrI hatI. te mahAsatIe chelle dIkSA lIdhelI. ( A kathA nizIthabhASya, bRhatkalpabhASya, Avazyaka cUrNi ane uttarAdhyayana niryukti-275nI vRttimAM vistArathI che.) (14) aMjanAsuMdarI : pavanaMjayanA patnI ane hanumAnanI mAtA evA A aMjanAsuMdarI mahAsatI hatA. lagna bAda patino ghaNAM varSo sudhI viyoga rahyo. koI vakhata patine tenI yAda AvatA guptAmilana thayuM. paNa tenA pariNAme aMjanA garbhavatI banI. tenA para kalaMka AvyuM. vanamAM jaIne hanumAnane janma Apyo. paNa potAnA zIlavatamAM haMmezA nizcala rahyA. chelle dIkSA laI mokSe gayA. (15) zrIdevI : zrIdevI e zrIdhararAjAnI parama zIlavatI patnI hatA. eka pachI eka ema be vidyAdharoe haraNa karI, teNIne zIlathI calita karavA mATe ghaNAM prayatno karyA hatA. paNa zrIdevI nizcala rahyA. pachIthI cAritra laIne svarge gayA. tyAMthI mokSe jaze. 0 have 16 thI 20mAM pAMca mahAsatIno parIcaya che. A pAMce mahAsatIo ceDArAjAnI putrIo hatI. te A pramANe- (16) jyeSThA : bhagavaMta mahAvIranA moTA bhAI naMdivardhana rAjAnA patnI A jyeSThA mahAsatI hatA. teNIe zrAvakanA vratonuM ati daDhatAthI pAlana kareluM hatuM. zakrendrae paNa teNInA zIlanI stuti karelI hatI. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharaDesara-sajjhAya-vivecana 131 (17) sujyeSThA : zreNika rAjA ane sujyeSThA paraspara AkarSita thayelA. zreNike teNInI saMmatithI teNIne bhagADI javAnI yojanA banAvelI, paNa bhUlathI teNInI bahena celaNAne laI cAlyo gayo. vairAgya pAmI sujyeSThAe bhagavaMta mahAvIra pAse dIkSA lIdhI. peDhAla vidyAdhare potAnI vidyA ApavA yogya putrane mATe mahAzIlavaMtI brahmacAriNI jyeSThA zramaNImAM guptarUpe garbhabIja sthApeluM. jenAthI satyakI vidyAdhara putra thayo. vividha tapazcaraNa karI sujyeSThA kevaLajJAna pAmI mokSe gayA. ( ThANAMga-871 vRtti ane Avazyaka niryukti-1284 vRttimAM A kathA che.) (18) mRgAvatI : kauzAMbInA zatAnIka rAjAne paraNela mRgAvatInI koI citrakAre mAtra pagano aMgUTho joIne pUrNa chabI AlekhI, te joIne zatAnIke tene apamAnIta karI kADhI mUkyo. citrakAre caMDapradyota rAjAne mRgAvatInI suMdaratA rajU karatI pratikRti dekhADatA mohAMdha rAjAe kauzAMbI para caDAI karI. temanA moTA sainyane joIne ja zatAnIka mRtyu pAmyo. mRgAvatIe yuktithI caMDapradyotane dUra rAkhyo. dIkSA levAnI bhAvanA thaI. bhagavaMta mahAvIra padhAryA. mRgAvatIe potAnA putra udayanane caMDapradyotane soMpI dIkSA mATe anumati mAMgI. pachI AryA caMdanabALAnA ziSyArUpe dIkSA lIdhI. koI vakhate sUrya-caMdra bhagavaMtanA vaMzanArthe AvelA temAM saMdhyAkALano khyAla na rahetA mRgAvatIne upAzraye pAchA pharatA moDuM thayuM. AryA caMdanabALAe Thapako Apyo. tyAre kSamAyAcanA karatA mRgAvatIjIne zuddha bhAve kevaLajJAna thayuM. kevaLI mRgAvatIjInI kSamAyAcanA karatA caMdanabALA paNa kevaLajJAna pAmyA. ( AgamomAM A kathA vistArathI che. je o bhagavatI sUtra-46 2, aMtagaDadasA, Avazyaka niryukti-para1nI vRtti, cUrNi, dazavaikAlika pUrNi Adi) (19) prabhAvatI : prabhAvatInA lagna siMdhu-sauvIranA rAjA udAyana sAthe thayelA. arihaMta paramAtmA pratye ananya zraddhAvAn evI A rANI trikALapUjA karatA, koI vakhate zrAvakadharmanI dRDha anupAlanA karavA chatAM tenAthI ahiMsA vratanuM khaMDana thaI gayuM. dIkSA lIdhI, bhakta pratyAkhyAna karyuM. mRtyu pAmI devaloke deva thayA. udAyana rAjAne pratibodha karI saMyama mArge vALyo (bhagavatIjI sUtra-587, Avazyaka niryukti-775nI vRtti-cUrNi, nizItha bhASya-3183nI vRtti, uttarAdhyayana niryukti AdimAM A kathA che.) (20) celaNA : zreNika rAjA sAthe bhAgIne lagna karanAra celaNA paNa ceDArAjAnI putrI hatA. bhagavaMta mahAvIranA parama zrAvikA hatA. koNika, hala, vihala e tenA traNa putrono ullekha paNa Ave che. zIlavAnapaNAne lIdhe teNInI gaNanA mahAsatI Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 pratikramaNasUtra vivecana-4 zrAvikAmAM thAya che. koI vakhate alaMkArAdithI vibhUSita thaI bhagavaMta mahAvIranA vaMdanArthe rAjA zreNika sAthe gayelA celaNA rANI keTalAka sAdhu-sAdhvIne niyANu bAMdhavAmAM nimitta banelA. (AgamomAM bhagavatIjI, anuttaropapAtikadazA, nirayAvalikA, Avazyaka vRtti, cUrNi, dazAzrutaskaMdhamAM A kathA maLe che.) (21) brAhmI : bhagavaMta RSabhadeva ane sumaMgalAnI putrI ane bharata cakravartInI sagI bahena hatI. A brAhmIne bhagavaMte lipi zIkhavADela. teNI prathama sAdhvI banyA bAhubalIne pratibodha mATe paNa gayelA hatA. kevaLajJAna pAmIne mokSe gayA. (bhagavaMta RSabhanI kathAmAM teNInuM ghaNuM varNana che.) (jaMbudvIpa prajJapti, bhagavatI, nizIthabhASya, vyavahAra bhASya, Avazyaka niryuktinI vRtti ane zUrNi Adi AgamomAM tenI kathA che.) (22) suMdarI : bhagavaMta RSabhadeva ane sunaMdAnI putrI ane bAhubalInI sagI bahena suMdarI hatI. teNIne dIkSA levI hatI, paNa bharata cakravartI teNIne "strIratna'rUpe sthApavA mAMgatA hatA, tethI dIkSA mATe anumati na ApatA suMdarIe 60,000 varSa AyaMbilano tapa karyo hato. tenA tapa ane bhAva sAme jhUkI jatAM bharate dIkSAnI anumati ApI suMdarIne bhagavaMte gaNitanuM jJAna Apela. suMdarI sAdhvI paNa bAhubalIne pratibodha karavA brAhmI sAthe gayelA hatA. (jaMbUdvIpa prajJapti, nizIthabhASya, bRhakalpa bhASya, Avazyaka niryukti196, 344, 348 tenA bhASya, cUrNi, vRttimAM A kathA vistArathI che.) (23) rukimaNI : A eka mahAsatInI kathA che. kRSNa vAsudevanA paTTarANI rukimaNI sivAyanA A rukimaNI che. (bharaherasara bAhubali-vRttimAM vadhAre kaMI mAhitI Apela nathI. AgamomAM bIjA rukimaNI amane maLela nathI.) (24) revatI zrAvikA : bhagavaMta mahAvIranA sarve zrAvikAomAM sulatAnI jema revatInuM nAma paNa prasiddha che. bhagavaMtane gozALA dvArA jyAre upasarga thayo tyAre sIMha aNagAra revatI zrAvikAne tyAMthI ja nirdoSa ane eSaNIya koLApAka vahorI lAvela. A revatI zrAvikA AgAmI covIsImAM "samAdhi' nAmanA sattaramAM tIrthaMkara thaze. (AgamamAM - ThANAMga-870nI vRtti, bhagavatI-655mAM A kathA che.) (25) kuMtI : rAjA pAMDunI patnI, pAMca pAMDavonI mAtA evA mahAsatI kuMtI kRSNa vAsudevanA phoI paNa hatA. pAMDavonI suprasiddha kathAmAM kuMtInuM kathAnaka jovA maLe che.) Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharaDesara-sajjhAya-vivecana 133 (AgamomAM ThANAMga-98ranI vRtti, nAyAdhammakahA-174 thI 176, aMtagaDadasA AdimAM kuMtInI kathA maLe che.) (26) zivA : ceDA mahArAjAne sAta putrIo hatI, temAMnI eka putrI zivA hatI. A zilavaMtI mahAsatInA lagna rAjA caMDapradyota sAthe thayelA. satyakI vidyAdharanA upasarga vakhate paNa zivAdevI zIyalamAM nizcala rahelA. ujjainImAM pragaTela agni paNa zivAdevInA hAthe pANI chAMTatA zAMta thaI gayo hato. chelle zivAdevIe dIkSA lIdhI. kevaLa pAmI mokSe gayA. (AgamomAM Avazyaka niryukti-1303, 87nI vRtti ane pUrNimAM A kathA vistArathI ApelI che.) (27) jayaMtI : sahastrAnika rAjAnI putrI, zatAnika rAjAnI bahena, mRgAvatI rANInI naNaMda tathA zramaNa bhagavaMta mahAvIranA zramaNonA prathama zayyAtara evA jayaMti zrAvikA hatA. jIvAjIvAdi tattvonI jJAtA hatI. bhagavaMtane teNIe vividha prazno pUchI potAnI tattvajijJAsA saMtoSelI hatI. chelle bhagavaMta mahAvIranA zAsanamAM dIkSA laI mokSe gayA. (bhagavatI sUtra-pa34 thI 536, bRhatkalpabhASya-338mAM A kathA che.) (28) devakI zrAvikA : vasudevanI aneka patnIomAM eka evI devakI' hatA. teNI kRSNa vAsudeva ane gajasukumAla Adi ATha putronI mAtA hatA. paNa tenA pahelA cha putrono uchera sulatAne tyAM thayelo hato. dvArakA baLI gaI tyAre kRSNa ane baladeva sAthe rathamAM jatA evA devakInA mAthe nagarano daravAjo paDatA daTAIne mRtyu thayeluM. samyaktva mULa bAravratadhArI A zrAvikA marIne devaloke gayA. teNI AvatI covIsImAM munisuvrata nAme tIrthaMkara thaze. (AgamomAM A kathA samavAya-vRtti, aMtagaDadasA, nizItha bhASya, Avazyaka niryukti-724nI vRtti, cUrNi, uttarAdhyayanamAM Ave che.) (29) draupadI : draupadI pAMca pAMDavonI patnI hatA. tenA pUrvabhavomAM nAgazrInA bhAvamAM dharmaruci aNagArane kaDavA tuMbaDAnuM zAka vahorAveluM te kathA atiprasiddha che. nAgazrInA bhave mRtyu pAmI nArakI, tiryaMca, nArakI Adi aneka bhavomAM bhramaNa karI sukumAlikAnA bhAve dIkSA laI, devaloka jaIne drupada rAjAnI putrI thaI, svayaMvaramAM pAMca pAMDavone varI. nArade karelA kapaTathI padmanAbha rAjAe teNInuM apaharaNa karyuM tyAre paNa draupadIe potAnA zIlanI rakSA karI hatI. pachI kRSNa vAsudeva teNIne choDAvI lAvelA, chelle teNIe dIkSA lIdhI ane pAMcamAM devaloke gayA. tyAMthI mahAvidehe janma laI mokSe jaze. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 34 pratikramaNa sUtra vivecana-4 (A kathA nAyAdhammakahA-16 7 thI 183mAM ati vistArathI che. temaja bhagavatIjI, jItakalpabhASyamAM paNa tenI kathA che.) (30) dhAriNI : ceDA rAjAnI sAta putrImAMnI eka putrI dhAriNI hatI. dadhivAhana rAjA sAthe teNInA vivAha thayelA. caMdanabALAnI mAtA hatA. jyAre rAjyathI dUra javAnuM thayuM tyAre zatAnIka rAjAnA subhaTe teNIne pakaDI lIdhelI. potAnA zIlanI rakSA karavA jIbha kacarIne prANa tyAga karyo. (AgamomAM 29 dhAriNIo ame joI che. temAMnA eka dhAriNInA kathAno A saMkSepa rajU karyo che. caMdanabALAnI kathAmAM teno ullekha che.) (31) kalAvatI : Agametara graMthomAM AvatI A prasiddha kathA che. kalAvatI zaMkharAjAnI zIlavatI patnI hatI. koI vakhate teNInA bhAIe mokalelA kaMkaNane kAraNe gerasamaja thavAthI, patie kaMkaNa sahita kAMDA kApI naMkhAvelA, paNa zIlanA prabhAve pharI kalAvatInA hAtha hatA tevA thaI gayelA. jaMgalamAM ja putrane janma Apavo paDela. ghaNA varSe patine pastAvo thatA punarmilana thayuM. chevaTe dIkSA laI kalAvatI satI svarge gayA. (32) puSpacUlA : puSpacUlA nAme be zramaNI kathA Agama kathAnuyogamAM noMdhAyelI che. temAMnA vaiyAvaccI puSpacUlAno ahIM parIcaya Apela che. puSpayUlarAjAnI bahena ane patnI puSpacUlAe dIkSA lIdhI. arNikAputra AcAryanI nirmaLa vaiyAvaccanA prabhAve teNIne kevalajJAna thayuM ane mokSe gayelA. (AgamamAM A kathA ThANAMga vRtti, bRhatukalpa bhASya, Avazyaka niyukti1194nI vRtti ane zUrNi tathA naMdI vRttimAM che.) (33 thI 40) padmAvatI Adi ATha : kRSNa vAsudevanI ATha paTTarANIrUpe bharaphesara sajhAyanI gAthA-11mAM spaSTa ullekha karAyela A ATha mahAsatIonA nAma (1) padmAvatI, (2) gaurI, (3) gAMdhArI, (4) lakSmaNA, (5) suzImA, (6) jAMbUvatI, (7) satyabhAmAM ane (8) rukimaNI che. (aMtagaDa dasAmAM A kathA vistArathI apAyelI che.) AThe paTTarANIoe dIkSA lIdhI. vIsa varSa zramaNa paryAya pALI aMtakRta kevalI thaI ATha zramaNI mokSe gayA. (41 thI 47) yakSA Adi sAta : zakaTAla maMtrInI putrI ane bharaphesara sajajhAyanI gAthA-12mAM ja jaNAvyA mujaba A sAte sthUlabhadrasvAmInI baheno hatI. temanA nAmo (1) yakSA, (2) yakSa dinnA, (3) bhUtA, (4) bhUtadinnA, (5) seNA, (6) veNA ane (7) reNA hatA. sAte baheno medhAvI ane tIvratama smaraNazaktivALA hatA. sAte baheno e dIkSA Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharaphesara-sajjhAya-vivecana 135 aMgIkAra karelI. sthUlabhadra svAmIne eka vakhata vaMdanArthe gayelA te viziSTa prasaMga paNa noMdhAyelo che. temaNe potAnA bIjA bhAI zrIyakane paNa vairAgya mArge vALela. (Avazyaka niryukti-1284nI cUrNi, vRttimAM A kathA che.) 0 A ane AvA anya paNa mahAsatIono yaza-paTaDa Aje paNa traNe bhuvanamAM vikhyAta che. vizeSa kathana : A sajjhAyamAM pa3 mahAsattvavAnuM ane 47 mahAsatIonA nAma che. ahIM vivecanamAM to teno parIcaya mAtra che. AgamazAstromAM tathA anya graMthomAM A kathAnakono ghaNo ja vistAra thayelo jovA maLe che. zubhazIlagaNie vikrama saMvata 1509hmAM saMskRtamAM "bharaphesara bAhubalivRtti racI jarUra che, paNa temAM keTalAMka pAtrono vistAra che ane keTalAMkano sAmAnya ullekha ja jovA maLe che. sAme pakSe A sajajhAyanA keTalAMka pAtronA caritra ke rAsanI svataMtra racanA paNa koI-koI dvArA thayelI che - jemAMnA keTalAMkano ullekha AraMbha karyo paNa che. - A sajujhAyano kriyAmAM upayoga mAtra rAtri pratikramaNamAM thato jovA maLe che. jagaciMtAmaNi caityavaMdana bAda te bolAya che. - A sajjhAyanI padya racanA "gAhA" chaMdamAM thayelI che. - ahIM pAtranA nAmane AdhAre je parIcayo jU thayA che, temAM zubhazIla gaNi racita vRttino AdhAra levAyo che, paNa je nAmanA pAtro che, te pAtro A ja che ane anya nathI ja, tevuM koI vidhAna karavuM ke mAnavuM yogya nathI. kemake temAMnA keTalAMka nAmo evA che je nAmathI AgamomAM ane pachInA graMthomAM eka karatA vadhu vyaktinI alaga alaga kathA jovA maLe che. jemake - atimukta muni bhagavaMta mahAvIramAM thayA che, tema bIjA atimukta muni bhagavaMta ariSTaneminA kALamAM paNa thayA che. e ja rIte "nAgadatta' nAme pAMceka alaga-alaga kathA maLe che. "naMdiSaNa' nAme paNa traNa-cAra alaga alaga kathA jovA maLe che. "sudarzana' nAme paNa bIjI kathAo che. A sUtrano uddeza AvA pavitra nAmo dvArA temanuM smaraNa karavAno, guNonI anumodanA karavAno, AvA guNo prApta thAya tevI zubha bhAvanA bhAvavAno che. - sUtra-noMdha : - A sUtra AvazyakasUtrAdi koI AgamamAM nathI. A sUtranA AdhAra sthAna vize vizeSa koI mAhitI amane maLela nathI. - vRttine AdhAre A sUtra 550 varSa karatA vadhu prAcIna che, tema cokkasa kahI zakAya, paNa keTaluM prAcIna che, te khyAla nathI. - A sUtranI bhASA prAkRta che. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 pratikramaNa sUtra vivecana-4 sUtra-pa manaDa jiNANa sajhAya saDDa-niccakicca-sakkAo ) sUtra-viSaya : A sajhAyamAM zrAvakone karavA yogya chatrIza kartavyono nAma nirdeza che. zrAvakoe sadganA upadezapUrvaka A kartavyo karavAmAM yathAzakti udyamavaMta rahevuM joIe tevuM sUcana che. v sUtra-mULa :matraha jiNANamANe, miSTha pariharaha dharaha sammatta; chabriha-AvassayaMmi, ujjaro hoI paI divasa. palvesu posahavayaM, dANuM zIla tavo a bhAvo A sajjhAya - namukkAro, parovayAro a jayaNA a. jiNa-pUA jisa-guNaNa, guru-thuA sAhampiANa vacchaa; vavahArassa ya suddhI, rahajatA tisthajanA ya uvasama-vivega-saMvara, bhAsA-samiI chajajIva-karuNA ya; dhampiajaNa-saMsammo, karaNa-damo caraNa-pariNAmo saMghovari bahumANo, putvaya-lihaNa pabhAvaNA tirthe saphANa kiccameNaM, nicce sugurUvaesaNa. sUtra-artha : (1) - (he bhavya jIvo !) tame - (1) jinezvaranI AjJAne mAno, (2) mithyAtvane tyAgo, (3) samyaktvane dhAraNa karo, (4 thI 9) pratidina (4sAmAyika, pa-caturvizati stava, 6-vaMdana, 7-pratikramaNa, 8-kAyotsarga, 9pratyAkhyAna e) cha AvazyakamAM udyamavaMta raho. (2) (10) parva divasomAM pauSadhadrata karo, (11) dAna Apo, (12) zIla pALo, (13) tapa karo, (14) bhAvanA bhAva, (15) svAdhyAya karo, (16) namaskAra maMtra japo, (17) paropakAra - parAyaNa bano, (18) jayaNA pALo - jIva rakSA karo (3) - (19) roja jinezvaranI pUjA karo, (20) jinezvaranI stuti karo, (21) gurunI nitya stuti karo, (22) sAdharmikanuM vAtsalya karo. (23) vyavahAra zuddhi jALavo, (24) rathayAtrA kADho, (25) tIrtha yAtrAo karo. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "mannata jiNANa' sakjhAya-artha 137 (4) - (26) upazamabhAva rAkho, (27) heyopAdeyano viveka rAkho, (28) saMvarabhAva dhAraNa karo, (29) bhASA samiti pALo, (30) cha kAyanA jIvo prati karUNA rAkho, (31) dharmIjanono saMsarga rAkho, (32) indriyonuM damana karo, (33) cAritranA pariNAma rAkho. (5) - (34) saMgha paratve bahumAna rAkho, (35) dhArmika pustako lakhAvo ane (36) tIrthanI prabhAvanA karo. zrAvakanA A chatrIsa kartavyo che, je sadgurunA upadezathI nitya jANavA yogya che. | zabdajJAna :matraha - mAno jihANa - jinezvaronI ANuM - AjJAne micche - mithyAtvane parihara - tyAga karo ghara - dhAraNa karo sammatta - samyaktvane chavvIha - cha prakAranA AvassayaMmi - AvazyakomAM ujUno - udyamavaMta hoI - thAo pAdivasa - nitya, haMmezA palvesu - parva divasomAM posahavayaM - pauSadha vrata karo dANa - dAna Apo sIla - zIla pALo tavo - tapa karo a - ane, vaLI bhAvo - bhAvanA bhAvo sajhAya - svAdhyAya karo namukkAro - navakAra gaNo parovayAro - paropakAra karo a - ane, vaLI jayaNA - yatanA, jIvarakSA jiNapUA jina-pUjA karo jiNathaNaNa - jinastuti karo guruthuA - gurustuti karo sAhakheiANa - sAdharmikonuM vacchad - vAtsalya karo vavahArassa ya - ane vyavahAranI suddhI - zuddhi rAkho rahadattA - rathayAtrA kADho titvajattA - tIrthayAtrA karo ya - ane visama - upazama bhAva viveka - heyopAdeya jJAna saMvara - saMvaraNa karavuM te bhAsA samiI - bhASA samiti cha jIva - cha kAyanA jIvonI karuNA - karuNA, dayA dhampiajaNa - dhArmika lokono saMsakhkho - saMsarga, sobata karaNa-damo - indriya damana caraNa pariNAmo - cAritra bhAvanA saMghovari - saMghanI upara bahumANo - bahumAna rAkho punjayalihaNa - pustaka lakhAvo pabhAvaNA - prabhAvanA karo tirthe - tIrthanI, zAsananI saphANa - zrAvakonA kiccameva - A kartavyo che nicce - nitya, haMmezAM Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 pratikramaNa sUtra vivecana-4 suguru - saddagurunA uvaesaNuM - upedaza vaDe vivecana : sUtranA Adya-padone AdhAre A sUtra "mannajiANa" nAme prasiddha che. temAM zrAvakanA nityakRtyono nirdeza hovAthI tene "saThu nicca kicca sakjhAo" (zrAvaka nityakRtya sakjhAya) paNa kahe che. bharakhesara nI jema ahIM paNa sakjhAya zabda joDAyelo che. kemake te sUtramAM nAma smaraNa che jyAre ahIM kartavya smaraNa che. A sUtra - sajhAya upara ahIM to sAmAnya vivecana ja rajU karela che, jene kadAca chatrIsa kartavyono saMkSipta parIcaya ja kahI zakAya. ati vistArathI A chatrIsa kartavya vivecana jANavA mATe muni dIparatnasAgarano lakhelA "abhinava upadeza prAsAda' graMtha bhAga - 1 thI 3 jovA. * 1. mahi ninAmA - jinezvaranI AjJA mAno. 0 majhaha - mAno. ahIM man e kriyApada che. tenA parathI "mannata' zabda banyo che, jeno artha che "tame mAno." - "mannaDa'nuM "manDa' evuM pAThAMtara paNa maLe che. koI ahIM "mannaI hovuM joIe. tema bhalAmaNa kare che, paNa AvA prayoga apabhraMzamAM ane jUnI gujarAtImAM jovA maLe che. 0 vinA - jinezvaronI, jinavaronI. - "jina" zabdanI vyAkhyA sUtra-12 aMkiMci, sUtra-13 "namuhUrNa'mAM "jiyANaM' padathI jina zabdanuM vivecana jovuM. 0 mAI - AjJAne, Agamane. - mA eTale samastapaNe - anaMta dharmonI viziSTatApUrvaka. - jJA eTale jaNAya che, jIvAdi padArtho vaDe te AjJA. - "AjJA' eTale Agama evo artha paNa grAhya ja che. - "jiNANe ANaM' evo pATha paNa jiNANamANenA sthAne noMdhAyela che. - "bhakta parijJA' AgamamAM vIra bhadrAcAryajI chaThA zlokamAM jaNAve che ke, "jinendronI AjJAnuM ArAdhana zAzvatA sukhanuM sAdhana che. te AjJAnA pAlana mATe vizuddha buddhivALAe udyama karavo joIe. - hemacaMdrAcAryajIe vItarAga stotra-19mAM prakAzamAM "AjJA" zabdanI vyAkhyA karatA kahyuM che ke he bhagavan! sadAkALane mATe tArI AjJA e ja che ke Azravo sarvathA choDavA lAyaka che ane saMvara haMmezA AdaravA lAyaka che. 0 (2) bhiSTha parihAra - mithyAtvane tyAgo. 0 miSTha - mithyAtvane. - 'mithyA' eTale khoTuM, - e bhAvasUcaka pratyaya che. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mannaha niNANa sakjhAya-vivecana 139 - jemAM khoTApaNuM ke asatya hoya te mithyAtva kahevAya. - mithyAtva eTale anAdinA bhramaNane lIdhe cittabhUmi para chavAI gayelI khoTI dhAraNAo. - yogazAstramAM kahyuM che ke, devanA guNo nathI, temAM devapaNAnI kalpanA karavI, gurunA guNo na hoya temAM gurupaNAnI bhAvanA karavI ane adharmapaNAne vize dharmapaNAnI buddhi hovI te satyathI viparIta hovAthI mithyAtva kahevAya che. - sudeva, suguru, sudharmane kudeva, kuguru ke kudharma mAnavA athavA kudeva, kuguru, kudharmane sudeva, suguru, sudharma mAnavA athavA baMnemAM koI ja phera nathI tema mAnavuM athavA deva-guru-dharmanuM astitva ja na svIkAravuM te mithyAtva che. 0 dirahuM eTale choDo, tyAga karo. - mithyAtvano tyAga karo e zrAvakanuM bIjuM kartavya kahyuM, kema ke, mithyAtva samAna koI zatru nathI, mithyAtva samAna koI jhera nathI, mithyAtva samAna koI roga nathI, mithyAtva samAna koI aMdhakAra nathI.' - mithyAtvanI vRddhi ke puSTithI jIva paralokamAM bodhi durlabha bane. - je mUDha AtmA bIjA jIvone mithyAtva pamADavAmAM nimitta bane che, te AtmA te ja nimitta thakI jinakathita bodhine pAmato nathI. jema bhagavaMta mahAvIranA jIve marIcInA bhAvamAM tridaMDIpaNAmAM dharma kahyo to paMdaramAM bhava sudhI jyAre jyAre manuSya thayA tyAre tridaMDIpaNuM pAmyA paNa jainadharma pAmyA nahIM. - mithyAtvanA laukika ane lokottara evA be bheda che. temaja Abhigrahika, anAbhigrahika, Abhinivezika, sAMzayika ane anAbhogika evA paNa bheda jovA maLe che. - nizcayathI to anaMtAnubaMdhI kaSAya ane darzanamohanIyano udaya hovo te mithyAtva ja che. 0 (3) gha sanmatta - samyaktvane dhAraNa karo. - samyaktvano sAmAnya artha che - zraddhA, zuddha zraddhA. - tattvArthanI zraddhAne samyakatva ke sagar darzana kahe che. A tattvo be prakAre che - (1) deva, guru, dharmarUpa traNa tattva, (2) jIva, ajIva, punya, pApa, Azrava, saMvara, baMdha, nirjarA, mokSa e navatattva. A tattvo para nisargathI eTale ke svAbhAvika athavA to koInA upadezapUrvaka zuddha zraddhA thavI te samyagadarzana che. - hemacaMdrAcAryajIe pharamAvyuM che ke, devane vize je devapaNAnI buddhi, gurane vize je gurupaNAnI buddhi, dharmane vize dharmapaNAnI buddhi e ja samyaktva kahevAya che. - yathArtharUpathI padArthonA nizcaya karavAnI je rUci te samyaggadarzana AvI daza prakAranI rUci samyakatva saMbaMdhe jaNAvAyela che. te A rIte- Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 pratikramaNa sUtra vivecana-4 (1) nisargaruci, (2) upadezaruci, (3) AjJAruci, (4) sUtraruci, (5) bIjaruci, (6) abhigamaruci, (7) vistAraruci, (8) kriyAruci, (9) saMkSeparuci ane (10) dharmaraci. Avazyaka sUtranA chaTThA adhyayanamAM jaNAve che ke, vizuddha samyaktva mohanIya pujanA vedavAthI - upazama ke kSayathI pragaTa thayelo ane zama, saMvega vagere liMgothI oLakhAto AtmAno zubha pariNAma te samyakatva. nizcayathI samyaktva to tyAre ja kahevAya jyAre "anaMtAnubaMdhI kaSAyanI cAra prakRti ane samyakatva mohanIya, mizramohanIya, mithyAtva mohanIya e traNa darzanamohanI prakRtti maLIne kula sAta karma prakRttino kSaya ke kSayopazama thayelo hoya. zreNika mahArAjAnA AvA samyaktvanI khuda indrae paNa devalokamAM prazaMsA karelI hatI. samyaktvanA aupazamika, lAyopathamika, kSAyika, vedaka, sAsvAdana evA pAMca bheda maLe che, kAraka, rocaka ane dIpaka evA traNa bheda paNa maLe che. samyaktvanI bhAvanA athavA samyakatvanA cha sthAno jaNAvatA pravacana sArodvAramAM kahyuM che ke, (1) AtmAnuM astitva che, (2) AtmA nitya che, (3) AtmA karmabaMdhano kartA che, (4) AtmA ja te karmono bhoktA che, (5) AtmA karmothI mukta paNa thAya che, (6) mukti-mokSano upAya paNa che. samyaktva ja vratono pAyo che, sapaka ke upazama zreNI mAMDatA pahelA paNa jarUrI guNaThANuM samyaktva ja che. jJAna-cAritra-tapa paNa samyaktva yukta hoya to ja kalyANakArI che. mokSa mahelamAM pravezavAnuM koI mukhya dvAra hoya to te paNa samyaktva ja che. mATe samyaktva dhAraNa karo. * briNa savirsami 3 ho pavavatta - cha Avazyakane vize pratidina udyamavaMta thAo. - ahIM zAbdika pAThabheda pahelA jaNAvI daIe - "AvassayaMmi'ne badale "Avasmayami" pATha paNa che, "ujjarone badale "ujjatA" pATha paNa che. "hoi'ne badale "hoha" pATha paNa che. 0 "chavva visayaMmi' Savidha AvazyakomAM. - A cha e Avazyaka pratyeka eka alaga kartavyarUpa che. tethI zrAvakonuM cothAthI navamuM kartavya A pramANe thaze - (4) sAmAyika, (5) caturvizati stava, (6) vaMdana, (7) pratikramaNa, (8) kAyotsarga, (9) pratyAkhyAna. A cha e Avazyako sAthe gAthAnuM cothuM caraNa joDavuM - te te AvazyakamAM pratidina - haMmezAM udyamavaMta thavuM. (4) sAmayivara - - Arta raudra dhyAnano tyAga karI tathA sAvadya karmano tyAga karI eka muharta sudhI samabhAvamAM rahevuM te sAmAyika vrata che. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "mannaDa jiNANaM' sajhAya-vivecana 141 - sAmAyika vize vizeSa vyAkhyA ane vivecana mATe sUtra-9 "karemibhaMte" ane sUtra-10 "sAmAiyavayajuro" jovuM. (5) [rvazatattara - covIze jinanI stuti karavI te. - vizeSa jANakArI mATe sUtra-8 "logassa" juo. (6) vaMdana - namavuM, abhivAdana karavuM, paMcAMga praNipAta karavo te. - vizeSa jANakArI mATe sUtra-3 "khamAsamaNa" ane sUtra-29 "vAMdarA sUtra' jovuM. (7) pratimA : - pramAdane lIdhe svasthAnathI parasthAnamAM gayelA AtmAnI pharI te ja mULa sthAne javAnI kriyA kare te pratikramaNa kahevAya. - pApakarmonI niMdA, gaNDa ane AlocanA karIne niHzalya thayelA evA yatinuM mokSaphaLa ApanAra zubha yogone vize punaH punaH pravRtta thavuM te ja pratikramaNa jANavuM - pratikramaNa vize vizeSa vyAkhyA ane vivecana mATe sUtra-5 "iriyAvahI, sUtra-26 "devasia paDikkamase kAu" sUtra-35 "icchAmi paDikkamiu", sUtra35 "zrAddhapratikramaNa" vaMditu sUtra jovA. (8) yotsA :- kAyAno utsarga-mamatva tyAga karavo te. - zarIranI kriyAo ane zarIranA mamatvano tyAga karavo - te kAyotsarga. - sthAna, mauna, dhyAnapUrvaka malina adhyavasAyonuM visarjana karavuM te. - kAyotsarganuM vivecana sUtra-6 "tassauttarI"mAM jovuM. sUtra-7 "annattha" tathA sUtra-19 "arihaMta ceiyANaM' paNa jovuM. (9) pratyAdhAna - pApathI aTakavAnI pravRtti ke viramavuM te. - amuka maryAdAmAM aviratithI pratikULa kathana karavuM te. - pratyAkhyAna eTale parityAga karavAnI pratijJA ke niyama je nivRtti, vrata ke viramaNa tarIke oLakhAya che. - pratyAkhyAnanA mUlaguNa ane uttaraguNa evA be bheda kahyA che ane dravya tathA bhAvathI pratyAkhyAna evA paNa be bheda che. vaLI anAgata, atikrAMta Adi pratyAkhyAnanA daza bhedo paNa che. 0 A sAmAyika Adi cha AvazyakamAM pratidina udyamavaMta rahevuM kemake (1) sAmAyika vaDe cAritranI vizuddhi thAya che, (2) caturvizati vaDe darzanAcAranI vizuddhi thAya che, (3) vaMdana vaDe jJAnAdi guNonI vizuddhi thAya che, (4) pratikramaNa vaDe mUlaguNa-uttaraguNanI vizuddhi thAya che, (5) kAyotsarga vaDe cAritranA aticAronI zuddhi thAya che ane (6) pratyAkhyAna vaDe tapanA aticAronI zuddhi thAya che. tattvArthasUtranA adhyAya-6 sUtra-23nA bhASyamAM umAsvAtijI kahe che ke, "sAmAyikAdi cha AvazyakanuM yathAvihita yogya kAle bhAvathI Asevana" tIrthaMkara nAmakarma upArjana karAve che. 4 che Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 pratikramaNamUtra vivecana-4 (10) vhetu pasaMdavayaM - parvadivasomAM pauSadhadrata karo. - dharmanA saMcaya karavAmAM hetubhUta banIne dharmane pUraNa kare te parva. - sAmAnyathI AThama, caudaza, pUnama ane amAsa parvadina gaNAya che. cha aThAIo paNa parva divasa jANavA. parvonA laukika ane lokottara evA be bhedo paNa kahyA che. - parvomAM, parva divasomAM avazya pauSadha karavo joIe. - pauSadha saMbaMdhI vizeSa vyAkhyA ane vivecana have pachInA sUtra-para ane sUtra-53 pauSadha pratijJA ane pauSadhapAraNamAM jovA. * (11) rA - dAna Apo. supAtre dAna karavuM. - tattvArthAdhigama sUtra-adhyAya-8, sUtra-33mAM kahe che ke, anugraha buddhithI potAnI vastu bIjAne ApavI te 'dAna' kahevAya che. - dAna pAMca prakAre kahyuM che - (1) supAtradAna, (2) abhayadAna, (3) anukaMpAdAna, (4) aucitya dAna ane (5) kIrtidAna. jema alpa evuM vaDanuM bIja pRthvImAM nAkhavAthI pANInA yoge bahu vadhe che, tema dAna karavAthI puNyarUpI vRkSa paNa atyaMta vadhe che mATe he bhavyajIvo ! supAtramAM dAna Apo. 0 (12) zana - zIla pALo, sadAcAra pALo. - zIlano eka artha cAritra eTale pAMce vrata grahaNa karavA che. - zIlano bIjo artha brahmacarya pAlana paNa che. - sAmAnya arthamAM zIla eTale sadAcAra, maryAdA Adi che. - dharmaratna prakaraNamAM zIlavAna zrAvaka kone kahevAya te jaNAvavA zrImAnuM zAMtisUrijI mahArAjA cha lakSaNo batAve che. (1) je zrAvaka Ayatana (jinamaMdira Adi) seve. (2) vinA prayojane bIjAnA gharamAM javAnuM TALe. (3) haMmezA anubhaTa - sAdo ane sughaDa veza pahere. (4) vikArotpAka vacano kadApI bole nahIM. (5) bAlakrIDAno parivAra arthAt tyAga kare. (6) madhura nIti vaDe - mIThAzathI kAryane sAdhe. * (13) tA - tapanuM pAlana karo, tapa ArAdho. - tapanI eka vyAkhyA che "icchAone rokavI te tapa." - jenA vaDe rasa, rUdhira, mAMsa, meda, asthi, majjA, zukra temaja azubha karmo tapAvAya te tapa kahevAya che. - tapa, tapAcAra ane tapanA bAhya ane atyaMtara maLIne bAra bhedo che - te sarvenuM vivecana jANavA juo sUtra-28 "nAsaMmi." - je koI tapanI ArAdhanA kare te tapa kevA hovo joIe ? Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mannata jiNANaM' sajhAya-vivecana 143 "nirdoSa, niyANA rahita, mAtra nirjarAnA ja kAraNabhUta evuM tapa sArI buddhi vaDe ane cittanA utsAhapUrvaka karavuM.' 0 (14) kavi :- bhAva, bhAvanA bhAvavI te. - bhAva eTale mananA zubhAzubha pariNAma. - bhAvanA pAMca mukhya bhedo lokaprakAza graMthamAM kahyA che. te A pramANe - (1) aupathamika, (2) kSAyika, (3) lAyopathamika (4) audayika ane (5) pAriNAmika. (jenA para bhAvaloka prakAza nAme Akho graMtha che.) - bhAvane ja baMdha ane mokSanuM kAraNa kahela che. bhAva' zabdathI "bhAvanA' evo artha laIe to - bhAvanAnA bAra bhedo che - (1) anitya, (2) azaraNa, (3) saMsAra, (4) ekatva, (5) anyatva, (6) azucitva, (7) Azrava, (8) saMvara, (9) nirjarA, (10) lokasvarUpa, (11) bodhi durlabha ane (12) dharmasvAkhyAta - A bhAvanA bhAvavI joIe. bIjI rIte maitrI, pramoda, kAruNya, mAdhyastha - e cAra bhAvanA paNa kahI che. * (15) saMdhi - svAdhyAya karavo. - AtmAne hitakara evA zAstronuM adhyayana-adhyApana te svAdhyAya kahevAya che. - jinezvara devoe kahela dvAdazAMgI - Agamane ja paMDita puraSoe svAdhyAya kahelo che. samyak prakAre A kRtano abhyAsa te svAdhyAya. - svAdhyAyanA pAMca bheda che - vAcanA, pRcchanA, parivartanA, anuprekSA ane dharmakathA - jenI vistRta vyAkhyA sUtra-28 "nAsaMmi'mAM juo. * (16) namuno - navakAramaMtrano jApa karo, navakAra gaNo. - sUtra-1 "navakAramaMtra'mAM vyAkhyA tathA vivecana jovuM. - dravyathI navapadarUpa navakAramaMtranI gaNanA ke jApa karavo ane bhAvathI arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya, sAdhune namaskAra karavo. - upadeza taraMgINI graMtha mujaba - "bhojana, zayana, jAgavuM, praveza, bhaya ke kaSTanA samaye (ane sarvakALe paNa) pAMca navakAranuM smaraNa karavuM. - 8, 08, 08, 808 navakAra gaNanAra trIje bhave mokSa pAme che. - sutA ane uThatA sAta (ke ATha) navakAra gaNavAnuM paNa vidhAna che. - navakAra maMtra AThe karmorUpI gAMThane bhedI nAMkhe che, saMsAramAM paDelA AtmAne zaraNarUpa che, asaMkhya duHkhonA layanuM kAraNa che, zivapaMtha mokSano parama hetu che. mATe navakAra maMtra gaNavo joIe. 0 (17) parovavAre - paropakAra karavo, paropakAra parAyaNa bano. - paropakAra eTale pArakA pratye upakAra, bIjAnuM bhaluM karavuM. - paropakAra' zabdano paryAya "parArthakaraNa ane paraprayojanakAritA' e Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 pratikramaNasUtra vivecana-4 pramANe kahelo che. 'parArthakaraNa' zabdathI vizeSa vyAkhyA mATe sUtra-18 ''jayavIyarAya'' jovuM. paropakAra be prakAre thAya che. laukika ane lokottara athavA to vyavahArika ane pAramArthika athavA dravyathI ane bhAvathI. 0 (18) navA yatanA, kALajI, jIvarakSA mATe sAvadhAnI. 'jayaNA' zabdanuM saMskRta rUpAMtara yatA che. vat eTale yatna karavo, prayAsa karavo. tenA parathI zabda banyo yatanA. teno artha che jIvarakSA ke ahiMsA pAlana mATe satata kALajI ke sAvadhAnI. dazavaikAlika sUtramAM paNa kahyuM che ke, "jayaNApUrvaka cAle, jayaNApUrvaka ubho rahe, jayaNApUrvaka bese, jayaNApUrvaka sue, jayaNApUrvaka khAya ane jayaNApUrvaka bole te pApakarmane bAMdhato nathI. zrAvakane mAtra 'savAvasA'' dayA kahelI che, tethI tene jIvarakSA mATe sAvadhAnI rUpa - jayaNA pAlananI vizeSa AvazyakatA rahe che. A ''savA vasA'' dayAnuM svarUpa sUtra-35 ''vaMdittu sUtra'mAM jovuM. * (19) baLapUnA :- jinezvara bhagavaMtanI pUjA karavI. - - jinezvaranI pUjA traNa prakAre kahelI che. (1) aMgapUjA, (2) agrapUjA ane (3) bhAvapUjA. A traNa pUjA dravya pUjA ane bhAva pUjA evA be bhedathI paNa oLakhAvAya che. vistArathI A dravya pUjA aSTa prakArI ke sattara bhedI pUjA rUpe paNa varNavAyela che. - saMbodha prakaraNa devAdhideva kAMDa-196mI gAthAmAM kahyuM che ke, "jo pUjA saMpUrNa vidhithI na ja thaI zake to paNa prabhune akSata, dIpa vagere bheTaNuM karavArUpa sAmAnya pUjA to dararoja karavI joIe. pUjA paMcAzakamAM utsargathI pUjAno kALa traNa saMkhyArUpa kahyo che. savAre, madhyAhna ane saMdhyA pUrve. prAtaHkAle vAsacUrNa vaDe, madhyAhne aSTaprakArI ane saMdhyAkALe dhUpa-dIpa (AratI)rUpa pUjA karavI. jinezvara paramAtmAnI sadA trikALa pUjA karanAra jIva trIje, sAtame athavA AThame bhave siddhipadane pAme che. * (20) nathuLa - jinezvaranI stuti karavI. 'niLa'jina zabdanI vyAkhyA sUtra-12, sUtra-13mAM apAyelI che. thuLaLa - stavana ke stava. jenA pAMca bheda caityavaMdana bhASyamAM kahyA che. zakrastava, caityastava, nAmastava, zrutastava ane siddhastava ane sAmAnyathI prabhunA guNakirtanarUpa stutio bolavI, stavano gAvA ityAdi thakI paNa jinezvaranI stavanA thAya che - A stuti-stavano gaMbhIra AzayavALA, madhura zabdovALA ane vizALa bhAvArthathI yukta hovA joIe. A stavanAthI jJAna, darzana, cAritra bodhino lAbha thAya che. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mannata jiNANaM' sakjhAya-vivecana 145 0 (21) puruthuna :- gurunI stuti karavI. 0 0 - zabdanI vyAkhyA sUtra-2 "paMciMdiya" sUtra-11 "jagaciMtAmaNi"mAM "jagagura" zabdathI, sUtra-18 "jayavIyarAya" athavA to sUtra-1nA trIjA, cothA, pAMcamAM padathI jANavI. 0 yuga eTale stuti ke guNagAna karavuM te. - guru stutithI kugatinuM nivAraNa thAya ane bodhino lAbha thAya che. 0 (22) sAnnisAna vaccha8 - sAdharmikanuM vAtsalya karavuM. 0 sAga - sAdharmika - samAna dharma pALe te sAdharmika. 0 va89 - vAtsalya, sneha, hArdika prema, AdarabhAva. - sAdharmikanuM vAtsalya dravya ane bhAvathI ema be prakAre karavuM joIe. dravya vAtsalyamAM tene anna, pAna, vastra, pAtra Adi ApavA ane bhAva vAtsalya te sAdharmikane dharma mArge caDAvavo, mArgamAM hoya to sthira karavo, sthira hoya to AgaLa vadhAravo te. - sAdharmika vAtsalya (pravacana bhakti)thI tIrthaMkara nAmakarma paNa baMdhAya che. bhagavaMta saMbhavanAthe pUrvanA bhave sAdharmika bhakti vaDe ja tIrthaMkara nAmakarma bAMdheluM hatuM. * (23) harasa ya suddhI - vyavahAramAM zuddhi rAkhavI te. - sarvajJa bhagavaMte dharmanuM mULa vyavahAra zuddhine kahyuM che, zuddha vyavahAra karIne ja arthanI zuddhi thAya che. - levaDa-devaDamAM prAmANikapaNuM rAkhavuM te vyavahArazuddhi kahevAya. vyApAramAM vyavahAra zuddhi dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI ema cAra prakAre rAkhavAnuM "zrAddhaguNa vivaraNa'mAM kaheluM che. 0 (24) haLatA - rathayAtrA kADhavI, rathayAtrA karavI. - jemAM rathanI mukhyatA che tevI yAtrA athavA rathamAM paramAtmAne birAjamAna karI RddhipUrvaka nIkaLatI yAtrA te rathayAtrA. - sArI rIte zaNagArelA uttama rathamAM zrI jinapratimAjIne padharAvIne mahotsavapUrvaka snAtra pUjAdi bhakti satkAra karatAM samasta nagaramAM pheravIne tenI pUjA karavI-karAvavI vagere "rathayAtrA' kahevAya. * (25) tityanA :- tIrthayAtrA, tIrthanI yAtrA karavI. 0 tirthI - tIrtha. sUtra-8 "logassa", sUtra-12 "jaMkiMci" ane sUtra-13 namutthaNamAM A zabdanI vyAkhyA karAyelI che. - nizcayanayathI jJAnAdi guNa yukta AtmA ja tIrtha che. - tIrthaMkara paramAtmAnA janma, dIkSA, jJAna, nirvANa kalyANakabhUmi temaja vihAra bhUmio paNa ghaNAM bhavyajIvone zubhabhAvane utpanna karanArI hovAthI tIrtha kahevAya che. [4|10| Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 pratikramaNa sUtra vivecana-4 - sAdhu mahAtmA eTale ke AcAryAdi munivaro paNa jaMgama tIrtha gaNAya che. (tIrthanA sthAvara ane jaMgama be bheda che.) AvA tIrthomAM javuM, tenI sparzanA karavI te tIrthayAtrA. - tIrtha yAtrA vidhipUrvaka karavA mATe cha Avazyaka vastuo kahI(1) AvazyakakArI, (2) pAdacArI, (3) sacitta parihArI, (4) varazIladhArI, (5) bhUmisaMthArI, (6) ekalaAhArI. - AvI tIrthayAtrA avazya karavI kemake - tIrthayAtrAe jatAM saMghanA paganI raja lAgavAthI manuSyo karmarUpI rajathI mukta thAya che, tIrthamAM paribhramaNa karavAthI prANIne saMsAramAM bhramaNa karavuM paDatuM nathI, tIrthamAM dravyano vyaya karavAthI saMpatti sthira thAya che. 0 (26) utama - upazama bhAva rAkhavo. - aparAdhI pratye manamAM paNa pratikULa ciMtavanA na karavI te upazama kahevAya - ema yazovijayajI mahArAjA jaNAve che. - upazama eTale kaSAyonI upazAMti eTale krodha, mAna, mAyA, lobha e cAre kaSAyonuM atyaMta zamI javuM te upazama. - upazamathI kaSAyo pAtaLA paDatA samyaggadarzana pAmI zakAya che. (27) vira :- viveka rAkhavo. - viveka eTale heya-upAdeyanuM jJAna tyAga karavA lAyaka ane grahaNa karavA lAyaka padArthonI parIkSA te viveka. - viveka eTale satyAsatyanI parIkSA ke kartavyAkartavyanI samajaNa. sAmAnya bhASAmAM kahIe to sadabuddhi. - vivekanA be bheda kahyA che - (1) laukika ke dravya viveka, (2) lokottara ke bhAva viveka. A bhAva viveka paNa bAhya ane asvaMtara be bhedathI kahevAyela che. - viveka eTale tattvAtattva ke zubhAzubhanuM jJAna. - vivekathI tattvabuddhi AvatA samyagUjJAna pAmI zakAya che. 0 (28) saMvara :- saMvara bhAva rAkhavo. - saMvara eTale navo karmo AvatA aTakAvavA te. -navatattvamAM saMvarane pa7 bhede oLakhAvela che. jemAM pAMca samiti, traNa guti, bAvIza parISaha, daza yatidharma, bAra bhAvanA, pAMca cAritrano samAveza thAya che. - saMvara eTale bAhya-atyaMtara sarve parigrahano tyAga. - saMvara be bhede che - (1) dravyasaMvara - karmayugalone AvatA aTakAvavA, (2) bhAvasaMvara - saMsAranA kAraNarUpa kriyAno tyAga. - saMvara vaDe samyak cAritrano lAbha pAmI zakAya che. * (29) mAtA sami - bolavAmAM upayoga rAkhavo. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "mannata jiNANa' sakjhAya-vivecana 147 - A pUrve sUtra-2 "paMciMdiyamAM bhASA samiti varNavela che. - je sarva jIvone hitakArI ane doSarahita hoya temaja mita (alpa) vacana hoya tevuM vacana paNa) dharmane mATe bolavuM te bhASA samiti kahevAya che - tatvajJa purUSo sAvadyano tyAga karI je nirdoSa vacana bole che, tene jinAjJAmAM vartanAra puruSoe bhASAsamiti' kahI che. - krodha, mAna, mAyA, lobha, hAsya, bhaya, mukharatA ane vikathA A ATha sthAnone varjIne asAvadya evA kAryamAM yathAyogya kALe bhASA bolavI tene bhASAsamiti kahe che. * (30) kavaLA - cha kAyanA jIvo pratye karuNA rAkho. 0 chagrIva eTale SaDUjIva - cha prakAranA jIvo - (1) pRthvIkAya, (2) apUkAya, (3) teukAya, (4) vAyukAya, (5) vanaspatikAya, (6) trasakAya. 0 ruNa - karuNA eTale dayAbhAva. - saMkSepamAM kahIe to jagatanA sarve jIvo paratve hRdayamAM karUNA ke dayA bhAva hovo tene "cha jIva karuNA" kahevAya che. - gRhastha AzramamAM rahelo manuSya sarvathA hiMsAno tyAga to karI zakato nathI, tethI hatyamAM zakya teTalo karuNAbhAva rAkhI potAnI pravRtti kare, jethI ahiMsAnA pariNAmo TakI rahe. * (31) ghabinasaMto - dharmIjanonI saMgata karavI. - "dharmIjana' eTale dharmaparAyaNa, dharmaniSTha ke dhArmika loko. - upadeza kalpavallImAM kahe che ke, "jinezvara devoe kahelo dharma jANatA hoya, zuddha dharma upadezaka hoya, paropakAra kriyAmAM tatpara hoya ane dharmakriyAmAM rata hoya tevA janane dharmIjana jANavA. - "saMsarga' eTale sahavAsa, sobata, saMgata. - haribhadrasUrijIe dharmIjanane mATe pAMca lakSaNo kahyA che- (1) audArya, (2) dAkSiNyatA, (3) pApajugupsA, (4) nirmalabodha, (5) prAyaH karIne janapriyatva - A pAMce lakSaNavALo "dharma jANavo. AvA dharmI lokono sahavAsa ke sobata karavA joIe. 0 (32) Tara- - indriyonuM damana karo. "karaNa" eTale pAMce indriyo "dama" eTale damana karavuM. 0 pAMca indriyanA saMvaraNa vize - sUtra-2 "paMciMdiya" jovuM. - zrAddhaguNa vivaraNamAM kahe che ke, "indriyonuM svataMtrapaNuM e Apattino mArga che ane indriyono jaya karavo e saMpattino mArga che. mATe je iSTa hoya te mArga gamana kara. - sparza, rasa, ghANa, cakSu ane zrotra e pAMca indriyonA sarve viSayomAM rAga ke dveSa na karavo, Asakti na karavI ane te-te viSayo para kAbu meLavavo tene Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNasUtra vivecana-4 "karaNado' kahe che. kharekhara indriyonI pravRtti sarvathA na hovI te indriya jaya nathI, paNa rAgadveSano tyAga karI indriyonI pravRtti karavI tene indriya jaya arthAt '"karaNadamo'' kahevAmAM Ave che. 0 (33) gharaLapariNAmo - cAritranA pariNAma rAkhavA te. 148 0 vA eTale ahIM 'cAritra' (saMyama ke dIkSA) artha ja levo. 0 pariNAmo - pariNAma, bhAvanA, manoratha, icchA. zrAvakane eka bhAvanA satata vartatI hovI joIe ke, he prabho ! mane cAritra kyAre udayamAM Ave. "saMyama kaba hI mIle ?'' dezaviratine dhAraNa ke grahaNa karato jIva paNa evuM vicAre ke "sarvavirati" grahaNa nathI karI zakato te mArA pApano udaya che, mATe 'cAritra kyAre maLe ?' evI bhAvanAthI huM dezavirati dharma pALu chuM. cAritranA pariNAmo mATe zAstramAM suMdarI, vajrasvAmI, puMDarIka rAjA, kRSNa vAsudeva, abhayakumAra, ArdrakumAra, atimukta, meghakumAra, jaMbUkumAra, devaddhigaNi kSamAzramaNano pUrvabhavano hariNegameSI devano jIva ityAdi aneka dRSTAMto prasiddha che. - - 0 (34) saMghorivamALo :- saMghanI upara bahumAna rAkhavuM. 'saMgha' eTale sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA rUpa caturvidha dharmasaMgha. te tIrtharUpa che ane dharmano mukhya AdhAra che. - . - AvA saMgha para bahumAna bhAva hovo te. - saMghano pAyo che - jinezvaranI AjJAnuM pAlana. mAtra samUha ke saMgaThanane kyAMya saMgha kahevAto nathI. jinAjJAvartI evA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAno samUha ke zramaNa pradhAna caturvidha saMgha temanuM dravyathI ane bhAvathI bahumAna karavuM joIe. 0 (35) putyayanidaLa - pustako lakhAvavA. zrAvakoe nyAyopArjita dravya vaDe dharmasaMbaMdhI pustako lakhAvavA. upalakSaNathI te saMgharavA ane surakSita rAkhavAM. "je manuSyo jinezvara paramAtmAnA vacano arthAt Agamone lakhAve che, teo durgatine pAmatA nathI. temaja janmAMtaramAM mUMgApaNuM, jaDasvabhAva, aMdhatva ke buddhihInatAne pAmatA nathI.'' pustaka lakhAvavA eTale zuM ? pustakano artha ahIM Agamo ke zAstro evo thAya che. AvA zAstro lakhAvavA athavA pUjya gurumahArAjanA upadezapUrvaka AvA zruta uddhAranA kAryo thatA hoya to yogya pramANamAM dravyano vyaya karI, te zrutabhaktimAM lAbha levo. pustaka lakhAvavA rUpa kartavyapAlanamAM pethaDa zAha, kumArapALa rAjA ke - Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'matraha jiNANaM' sajjhAya-vivecana 149 pachI prerakarUpe devaddhigaNi kSamAzramaNa ke hemacaMdrAcAryajI mahArAja Adi aneka dRSTAMto jainazAsanamAM noMdhAyelA che. 0 (36) mAvaLAtittva - tIrtha-zAsananI prabhAvanA karavI. "tIrtha" zabda zrAvakanA 25 mAM kartavya 'tIrthayAtrA'mAM Avelo che. 'prabhAvanA' zabda sUtra-28 gAthA-3nA vivecanamAM jovo. lokonA hRdaya para tIrtha-zAsanano prabhAva paDe, teo tenA AcaraNanI pravRttivALA thAya tevA je kaMI kAryo karavA te sarvene tIrthanI prabhAvanA kahevAmAM Ave che. sAmAnya 'tIrtha' zabdathI sthAvara-jaMgama tIrtha levAya che, paNa ahIM tIrthano artha 'zAsana' evo samajavAne che. jemAM 'bhAvanA' zreSThatama ke prakRSTatama bane te rIte zAsananA - prabhAvanA kAryo karavA. te rUpa zAsana prabhAvanA te tIrtha prabhAvanA. - - - nizItha Adi sUtramAM zAsananA ATha prabhAvako kahyA che. jemake (1) atizaya RddhivAn, (2) dharmakathI, (3) vAdI, (4) AcArya, (5) tapasvI, (6) naimitika, (7) vidyAvAnlR, (8) rAjasamUhasaMmata. 0 saTTAna vizvamaiduM nirde suSuvajJeLa - ahIM zrAvakanA chatrIza kartavyo kahyA che. te sadgurunA upadezathI nitya jANavA yogya che. 0 sadbhALa - zrAvakonA deg chyuM - A, ahIM kahelA 0 vizva - 36 kartavyo - 0 nighra - haMmezAM, roja 0 vaseLa - upadeza vaDe 0 suguru - sadaguru A kRtyo jANavA ane jANIne zrAvakoe AdaravA joIe. vizeSa kathana : pAMca gAthAmAM varNavAyela evI A sajjhAyamAM zrAvakanA chatrIza kartavyonuM varNana che. jema 'zrAddhadinakRtya' graMthamAM zrAvakanA dainika kartavyonuM varNana che, 'zrAddhaguNa vivaraNa'mAM zrAvakanA guNonuM varNana che, 'zrAddhavidhi'mAM zrAvakanA dina, rAtri, parva, vArSika Adi kartavyonuM varNana che tema ahIM zrAvakanA 36 kartavyo kahyA che. A kartavyonuM vAraMvAra smaraNa ke AvRtti karavAnI hoya tene sajjhAya paNa kahevAmAM Ave che. Avazyaka kriyAmAM A sajjhAyanuM sthAna-- (1) pratikramaNamAM - khi, caumAsI ane saMvaccharI pratikramaNanA pUrvenA divase (sAmAnyathI loko jene terasa ane bhAdaravAsuda trIjathI oLakhatA hoya che) maMgalika pratikramaNa karatI veLAe zrAvakoe sajjhAyane sthAne A "mannahajiNANaM'' sajjhAya bolavAnI hoya che. (2) paccakkhANa pAravAmAM - zrAvako jyAre koI viziSTa tapa karatA hoya tyAre "paccakkhANa pAravAnI" vidhi karavAnI hoya che. A vidhimAM paNa Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 sajjhAya karavAnI Ave che, temAM A 'sajjhAya' ja bolAya che. (3) pauSadha vratadhArIone- (1) pratilekhanamAM - baporanA paDilehaNa vakhate paNa vidhimAM sajjhAya bolavAnI Ave che. temAM zrAvako A ja sajjhAya bole che. pratikramaNasUtra vivecana-4 (2) prAtaHkALe - pauSadha vratadhArIoe savAre paDilehaNa ane devavaMdana karyA pachI sajjhAya karavAnI hoya che. A sajjhAyamAM "mannahajiNANaM'' sajjhAya ja bolavAnI hoya che. - A sajjhAyamAM zrAvakanA ja 36 kartavyonI vAta hovAthI mAtra zrAvakazrAvikAoe ja bolavAnI hoya che. sAdhu-sAdhvIe A sajjhAya bolavAnI hotI nathI. - A sajjhAya sUtra para vivecanA be vivecana graMtho A sajjhAya paratve prasiddha thayA che-- (1) vikrama saMvata-1555mAM dharmAMsavAcakanA ziSya indra Mse A chatrIza kartavyonuM vivecana ane kathAo sahita ''upadeza kalpavallI'' nAme eka saMskRta vRtti racelI. teno gujarAtI anuvAda paNa thayo che. (2) vikrama saMvata-1652mAM tapAgacchIya vijayasena sUrinA ziSya zrI vinayakuzale paNa eka vRtti racelI che. munidIparatna sAgare saMvata 2045mAM zrAvakanA 36 kartavyo AzrIne "abhinava upadeza prAsAda'' nAmathI 108 vyAkhyAnonI zreNirUpa vizALa graMthanI racanA karI che, je traNa bhAgomAM Azare 1100 pAnAomAM prasiddha thayela che. sUcana : A sajjhAyamAM 36 kartavyonA mAtra nAmo che. nAmonuM smaraNa karavuM mAtra e apUrNa kriyA che. A kartavyono artha jANavo, kartavyanA AcaraNa mATeno vidhi paNa jANavo ane tadanusAra kartavyonA paripAlana mATe udyamavaMta thavuM e ja A sajjhAyano niSkarSa che. # sUtra-noMdha : A sUtra-sajjhAyanI racanA padyamAM thayelI che. te pAMce gAthA "gAhA'' nAmaka chaMdamAM racAyelI che. Avazyaka sUtra Adi AgamamAM A sUtra kyAMya jovA maLatuM nathI, prabodhaTIkA kartA noMdhe che ke zrI dharmaghoSasUrijInA ziSya AcArya mahendrasUrijIe ''vicArasattarI' prakaraNa racela che, tenA agiyAramAM dvArane AdhAre A sUtra racAyuM jaNAya che. vikramanI teramI sadImAM A sUtra racAyAno saMbhava che. 'vicArasattarI' tathA 'vicArasaRtikA' baMnemAM cothI ane pAMcamI gAthAmAM pATho judA judA che. -- -X--X-- Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakala-tIrtha-vaMdanA 151 sUtra-51 sakala-tIrtha-vaMdanA - sUtra-viSaya : A tIrthanaMdanA sUtra che. temAM traNa lokamAM rahelA zAzvatA-azAzvatA caityo (jinAlayo) tathA temAM rahelI pratimAo (jinabiMbo)nI saMkhyA darzAvI jinacaityo tathA jinabiMbone vaMdanA karAyela che. taduparAMta sAdhu vaMdanA karI che. - sUtra-mULa :sakala tIrtha vaMdu kara joDa, jinavara-nAme maMgala koDa; pahele svarge lAkha batrIza, jinavara-caitya namuM nizadiza. bIje lAkha aThAvIza kahyAM, trIje bAra lAkha sahyAM; cothe svarge aDa lakha dhAra, pAMcame vaMdu lAkha ja cAra. chaThe svarga sahasa pacAsa, sAtame cAlIza sahasaprAsAda; AThame svarga cha hajAra, nava dazame vaMdu zata cAra. agyAra-bArame traNaseM sAra, nava vaiveyake traNaseM aDhAra; pAMca anuttara sarve maLI, lAkha corAzI adhikAM vaLI. sahasa sattANuM vevIza sAra, jinavara-bhavana taNo adhikAra; lAMbA so jojana vistAra, pacAsa UMcA boMtera dhAra. ekaso eMzI biMba pramANa, sabhA sahita eka caitye jANa; so kroDa bAvana kroDa saMbhAla, lAkha corANuM sahasa cauAla. sAtameM upara sATha vizAla, savi biMba praNamuM traNa kALa; sAta koDane bahoMtera lAkha, bhavanapatimAM devala bhAkha. ekazo eMzI biMba pramANa, eka eka caitye saMkhyA jANa; terase kroDa nevyAzI kroDa, sATha lAkha vaMduM kara joDa. batrIseM ne ogaNa sATha, tirthAlokamAM caityano pATha; traNa lAkha ekANuM hajAra, traNaseM viza te biMba juhAra. vyaMtara jyotiSImAM vaLI jeha, zAzvatA jina vaMduM te; RSabha caMdrAnana vAriSaNa, vartamAna nAme guNa eNa. saMmeta zikhara vaMdu jina vIza, aSTApada vaMduM covIza; vimalAcala ne gaDha giranAra, Abu upara jinavara juhAra. zaMkhezvara kesariyo sAra, tAraMge zrI ajita juhAra; Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 pratikramaNa sUtra vivecana-4 1ra 13 15 aMtarikUkha varakAro pAsa, jIrAulo ne thaMbhaNa pAsa. gAma nagara pura pATaNa jeTha, jinavara-caitya namuM guNa-geha; viharamAna vaMduM jina viza, siddha anaMta namuM nizA-diza. aDhIdvIpamAM je aNagAra, aDhAra sahasa sIlAMganA dhAra; paMca mahAvrata samiti sAra, pALe paLAve paMcAcAra. 14 bAhya avyaMtara tapa ujamAla, te muni vaMduM guNa-maNi-mAla; nita nita uThI kIrti karuM, jIva kahe bhava-sAyara taruM. sUtra-artha :- (sUtra-sAra rUpe). (1) badhAM tIrthone huM be hAtha joDIne vaMdanA karuM chuM. kemake jinavaraparamAtmAnA nAmathI karoDo maMgala pravarte che. huM nizadina (rAta-divasa, haMmezAM) jinavara-paramAtmAnA caityone namaskAra karuM chuM - (te A pramANe-). pahelA svarge rahelAM batrIsa lAkha jinabhavanane huM vaMdanA karuM chuM. (2) bIjA svargamAM rahelA aThAvIsa lAkha jinabhavanane huM vaMdanA karuM chuM, trIjA svargamAM rahelA bAra lAkha jinabhavanane huM vaMdanA karuM chuM, cothA svargamAM rahelA ATha lAkha jinabhavanane huM vaMdanA karuM chuM, pAMcamAM svargamAM rahelA cAra lAkha jinabhavanane huM vaMdanA karuM chuM. (3) chaThA svargamAM rahelA pacAsa hajAra jinabhavanane huM vaMdanA karuM chuM. sAtamA svargamAM rahelA cAlIza hajAra jinabhavanane huM vaMdanA karuM chuM. AThamA svargamAM rahelA cha hajAra jinabhavanane huM vaMdanA karuM chuM. navamA-dazamAM svargamAM rahelA cAraso jinabhavanane huM vaMdanA karuM chuM. (4) agiyAramA-bAramAM svargamAM rahelA traNaso jinabhavanane huM vaMdanA karuM chuM. nava raiveyakamAM rahelA traNaso aDhAra jinabhavanane huM vaMdanA karuM chuM. pAMca anuttaramAM rahelAM pAMca jinabhavanane huM vaMdanA karuM chuM. (4-5) A rIte urdhvaloka-devalokamAM coryAzI lAkha, sattANu hajAra ane trevIza (84,97,023) jina bhavanono adhikAra zAstramAM kahelo che. te sarve jina bhavanone huM vaMdanA karuM chuM. A jinabhavano so yojana lAMbA che, pacAza yojana UMcA che ane bahoMtera yojanA pahoLA che. tema zAstromAM kahyuM che. (6-7) A dareka jinabhavanamAM sabhA sahita 180 jinapratimAjI che. - A rIte (84,96,700 caityo x 180 pratimA ane 323 caityo x 120 pratimA = ) eka abaja, bAvana karoDa, corANuM lAkha, cuMmAlIza hajAra sAtaso sAITha (1,52,94,44,760) vizALa arihaMta-jina pratimAo che. (84,96,700 x 180 = 1,para,94,06,000 ane 323 x 120 = Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakala-tIrtha-vaMdanA-artha 38,760 baMne maLIne 1,52,94,44,760 jina pratimA.) te sarvene saMbhArIne huM praNAma karuM chuM - namaskAra karuM chuM. (7-8) bhavanapatinA AvAsomAM sAta karoDa ane boMtera lAkha (7,72,00,000) jinAlayo zAstramAM kahelA che. A pratyeka caityamAM ekaso ane eMzI (180) jinapratimAjI che. tethI badhAM maLIne (7,72,00,000 x 13,89,60,00,000) tera abaja, nevyAzI karoDa ane sAITha lAkha jina pratimAo che. A sarve jinapratimAjIne huM be hAtha joDIne vaMdanA karuM chuM. 180 = (9) tirmulokamAM traNa hajAra baso ne ogaNasATha (3259) zAzvatA caityo hovAno paNa pATha maLe che. A zAzvata caityomAM (3199 caityo, pratyeka 120 jina pratimAvALA ane 60 caityo, pratyeka-124 jina pratimAvALA che. tethI 3199 x 120 = 3,83,880 ane 60 x 124 = 7440 maLIne) traNa lAkha, ekANuM hajAra, traNaso vIza (3,91,320) jina pratimAo che, tene huM vaMdanA karuM chuM. (10) vyaMtara ane jyotiSI devonA nivAsamAM rahelA (asaMkhyAta) jinapratimAone paNa huM vaMdanA karuM chuM. - guNonI zreNithI bharelA evA cAra zAzvata jinabiMbonA nAma che(1) RSabha, (2) caMdrAnana, (3) vAriSaNa, (4) vartamAna. (11) saMmeta zikhara upara vIza tIrthaMkaronI pratimAo che tene vaMdu chuM. aSTApada tIrtha upara covIza tIrthaMkaronI pratimAo che tene vaMdu chuM. vimalAcala eTale zatruMjaya, gaDha giranAra eTale raivatagiri ane Abu e traNe tIrtho upara rahela bhavya jinapratimAone huM vaMdanA karuM chuM. (12) zaMkhezvara tIrthe rahela bhagavaMta pArzvanAtha Adi jinabiMbone vaMdu chuM. - kezariyAjI tIrthe rahela bhagavaMta RSabhadeva Adi jinabiMbone vaMdu chuM. tAraMgA tIrthe rahela bhagavaMta ajitanAthane huM juhAru chuM - vaMdu chuM. aMtarIkSa tIrthe pArzvanAtha, varakANA tIthaeN pArzvanAtha, jIrAvalA - - 153 tIrthe pArzvanAtha, staMbhana tIrthe pArzvanAtha svAmI rahelA che. te sarvene huM vaMdanA karuM chuM. (13) A badhAM tIrtho uparAMta judA judA gAmomAM, nagaromAM, puromAM ane pATaNomAM guNanA gRharUpa je-je jinavaranA caityo che, upalakSaNathI tyAM je-je jina pratimAjIo rahelA che, te sarvenI huM vaMdanA karuM chuM. - vaLI viharamAna evA vIse jinezvarone huM vaMdanA karuM chuM. Aja sudhImAM thaI gayelA anaMtA siddhone roja namaskAra karuM chuM. (14-15) aDhIdvIpamAM rahelA - (1) aDhAra hajAra zIlAMgarathane dhAraNa karanArA, (2) pAMca mahAvratanA pAlanakartA, (3) pAMca samitithI yukta, (4) pAMca - Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 pratikramaNa sUtra vivecana-4 AcArane pote pAlana karanAra ane bIjA pAse pAlana karAvanArA ane (5) bAhya ane atyaMtara tapamAM udyamavaMta evA je aNagAra (sAdhuo) che, tevA guNorUpI ratnanI mALAne dhAraNa karanArA sarve munione huM vaMdanA karuM chuM. - jIva (A sUtranA kartA evA zrI jIvavijayajI mahArAja) kahe che ke, nitya prAtaH kALamAM uThIne A badhAnuM kIrtana karatAM-karatAM huM bhavarUpI samudrane taruM - (evI bhAvanA bhAvuM chuM - prArthanA karuM chuM.) pa zabdajJAna :A sUtra gujarAtI bhASAmAM racAyeluM che, tethI zabdArtha Apela nathI. vivecana : jIvavijayajI mahArAje aDhAramI sadInA aMte athavA ogaNIsamI sadInA AraMbhe A sUtranI racanA karelI che. temAM rahelI gAthAonuM viSaya mujaba vibhAgIkaraNa karavuM hoya to A rIte karI zakAya che- (1) urdhvalokanA zAzvata caityonI saMkhyAgAthA 1 thI 4 ane 5 nA pUrvArdhamAM urdhvalokanI caityasaMkhyA kahI che. (2) gAthA-panA uttarArdhamAM urvalokanA jinAlayanuM mApa kahyuM che. (3) urdhvalokanI jinabiMba saMkhyAgAthA-6 ane 7nA pUrvArdhamAM urdhvalokanI jinabiMba saMkhyA kahI che. (4) adholokamAM bhavanapatimAM jina caitya ane jina biMba saMkhyA : gAthA-7no uttarArdha ane gAthA-8mAM adholokamAM rahelA bhavanapatinA AvAsomAM sthita jinAlaya tathA temAM rahela jinapratimAnI saMkhyA kahe che. (5) tIchalokamAM zAzvata caityo ane zAzvata pratimAnI saMkhyA gAthA-9bhAM tIrthAlokamAM rahelA zAzvata jinAlayo ane te jinAlayomAM rahela zAzvata pratimAjInI saMkhyAno nirdeza che. (jo ke A saMkhyA vize ane caityo vize AgamomAM vartamAnakALe ullekha pAmelI saMkhyA ghaNI ochI che, laghukSetrasamAsamAM A matabhedano nirdeza paNa zrI ratnazekharasUrijIe karelo che - te mAtra jANa khAtara. bIjuM ahIM 'zAzvata' zabdano nirdeza paNa sakAraNa che, kemake manuSyalokamAM azAzvata, jinAlayo ane jinapratimAo paNa aneka che, vaLI te vadha-ghaTa paNa pAme che, tethI tenI gaNanA karavI zakya nathI.) (6) gAthA-10nA pUrvArdhamAM vyaMtara, jyotiSImAM rahelA zAzvatA jinanI vaMdanA karI che. (graMthomAM, devendrasUri racita "zAzvata caityastava'mAM ane gujarAtI padyaracanAomAM vyaMtara ane jyotiSImAM asaMkhyAta jinamaMdira ane jinabiMba kahelA che. vaLI ahIM paNa 'zAzvata' zabda sArthaka che. kemake jema "zaMkhezvara pArzvanAtha'nI pratimAjI ardhAlokamAMthI prApta thayAnI kathA Ave che, tema anya paNa azAzvata pratimA saMbhave che, ke jeno ahIM samAveza karAyela nathI.) Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakala-tIrtha-vaMdanA-vivecana gAthA-10nA uttarArdhamAM zAzvata jinano nAmollekha batAve che. (8) gAthA-11, 12mAM manuSyalokamAM rahelAM keTalAka tIrtho ane tyAM rahela arihaMta paramAtmAnI nAmathI ke saMkhyAthI vaMdanA karAyela che. (9) gAthA-13nA pUrvArdhamAM manuSyalokamAM rahelA koI paNa gAma, nagara, pATaNa Adi sthaLomAM rahelA jinacaityo (pratimAjI)ne vaMdanA karI che. (10) gAthA-13nA uttarArdhamAM viharamAna jina ane siddha bhagavaMto vAMdyA che. (11) gAthA-14 ane gAthA-15nA pUrvArdhamAM sAdhu bhagavaMtanuM svarUpa jaNAvIne aDhIdvIpamAM rahelA sarve sAdhuone vaMdanA karI che. 155 (12) gAthA-15nA uttarArdhamAM "sakalatIrtha'nA racayitAnuM nAma ane bhavasamudrane pAra pAmavAnI prArthanA karAyela che. 0 A vibhAgIkaraNane saMkSepamAM rajU karIe to thakI- -- (1) urdhvaloka, adholoka, tirkyulokamAM rahelA zAzvata jinAlayo ane zAzvata jinapratimAonI saMkhyA jaNAvI, sarvene vaMdanA karavAmAM AvI che. (2) manuSyalokamAM rahelA keTalAMka tIrtho ane sarve azAzvata jinAlayo tathA temAM rahelI jinapratimAjIne vaMdanA karavAmAM AvI che. vaMdanA che. A tIrthavaMdanA sUtra (3) vIharamAna vIse tIrthaMkara paramAtmAne vaMdanA karAI che. (4) aDhIdvIpamAM rahelA sarve sAdhuone vaMdanA karAI che. 0 sakalatIrtha vaMdanA sAthe saMbaMdha dharAvatA sUtro : (1) sUtra-11 ''jagaciMtAmaNi''nA gAthA-3mAM manuSyalokanA azAzvatA tIrtho tathA sarve tIrthaMkaronI vaMdanA che, traNe lokanA zAzvata caityo ane zAzvata pratimAnI saMkhyAnI gaNanA A sUtranI gAthA-4 ane 5 mAM jaNAvelI che. (2) sUtra-12 'jaMkiMci''mAM traNe lokanA jinabiMbone vaMdanA karI che. (3) sUtra-14 ''jAvaMti''mAM traNe lokanA jinacaityo (pratimA)nI - (4) sUtra-15 ''jAvaMta''mAM paMdara karmabhUmionA sAdhunI vaMdanA che. (5) jAvaMti ane jAvaMtano ullekha sUtra-35 'vaMdittu''nI 43 ane 44mI gAthA svarUpe paNa thayo che tyAM paNa caitya ane sAdhu vaMdanA che. (6) sUtra-45 ''aDhAiz2esu''mAM sAdhu bhagavaMtanA guNa varNana sahita temane vaMdanA karI che. je A 'tIrthavaMdanA' sUtranI gAthA-14 jevI ja che. e rIte A badhAM sUtronuM vivecana paNa A sUtra sAthe sarakhAvavuM. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 180 180 400 156 pratikramaNamUtra vivecana-4 -: devaloka sthita zAzvata caityo ane pratimAjIo :devalokano krama nAma | jinAlayo | pratyekamAM kula pratimAjI krama nAma saMkhyA | jinabiMba saMkhyA 1 saudharma devaloka | 32,00,000 57,60,00,000 2 izAna devaloka | | 28,00,000 180 50,40,00,000 3 sanaskumAra deva | 12,00,000 180 21,60,00,000 4 mATendra devaloka { 8,00,000 14,40,00,000 5 brahmaloka devaloka | 4,00,000 7,20,00,000 6 lAMtaka devaloka 50,000 90,00,000 7 zukra devaloka 40,000 180 72,00,000 8 sahastrAra devaloka 6,000 180 10,80,000 9 ANata + 10 prANata 180 72,000 11 AraNa + 12 ayyata 300 180 54,000 - naveraiveyaka 318 | 120 38,160 - pAMce anuttara 120. 600 | 84,97,023. 1 - 1,52,94,44,760 | * ahIM jinapratimAjInI saMkhyA 180 ane 120 ema baMne che. te A rIte (1) pratyeka mULa caityamAM 108 jinapratimAjI hoya che. (2) A badhAM jinAlayo traNa-traNa dhAravALA che. te pratyeka kAre paNa eka eka caumukhajI che tethI traNa caumukhajI thaIne 12 jinapratimAjI thayA. 0 A rIte 108 + 12 maLIne kula 120 jinapratimAjI thayA. (3) jyAM 180 jinapratimAjIno ullekha che, tenuM kAraNa che pAMca sabhA. - pratyeka devalokamAM pAMca sabhAo hoya che(1) majjana sabhA, (2) alaMkAra sabhA, (3) sudharma sabhA, (4) siddhAyatana sabhA (5) vyavasAya sabhA - A pAMce sabhAmAM pratyeka sabhAne traNa-traNa vAra che. - e rIte pAMce sabhAnA maLIne kula paMdara dvAra thAya che. - pratyeka dvAra para eka-eka caumukhI che. tethI 15 x 4 = 60 - e rIte "sabhA sahita" zabdathI bIjI 60 jinapratimA levI. - A pramANe sabhAnA 60 ane svarganA 120 maLIne 180 pratimA thayA. - nava raiveyaka ane anuttaramAM sabhAo hotI nathI, mATe tyAM 180 5 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 nAma 180 180 180 sakala-tIrtha-vaMdanA-vivecana jinapratimAjIne badale 120 jinapratimAjInuM kathana karela che. adholoke-bhavanapatimAM rahelA zAzvata caityo ane pratimAjI krama bhavanapatinA jinAlayanI | pratyekamAM] kula pratimAjInI | sakhyA jinabiMba |_ saMkhyA | asurakumAra 64,00,000 1,15,20,00,000 nAgakumAra 84,00,000 ! 180 1,51,20,00,000 suparNakumAra 72,00,000 180 1,29,60,00,000 vidyutakumAra 76,00,000 180. 1,36,80,00,000 agrikumAra 76,00,000 180 1,36,80,00,000 dvIpakumAra 76,00,000 1,36,80,00,000 udadhikumAra 76,00,000 180 1,36,80,00,000 | dikakumAra 76,00,000 1,36,80,00,000 pavanakumAra 96,00,000 180 1,72,28,00,000 10| svanitakumAra 76,00,000] 180 1,36,80,00,000 7,72,00,000 - | 13,89,60,00,000 - tirthAlokamAM rahelA 3259 zAzvata caityo kaI rIte che? - jebUdvIpamAM badhAM maLIne 635 zAzvata caityo che. - dhAtakIkhaMDadvIpamAM badhAM maLIne 1270 zAzvata caityo che. - puSkaravarArdhadvIpamAM badhAM maLIne 1270 zAzvata caityo che. - dhAtakIkhaMDadvIpamAM baMne tarapha eka-eka iSakAra parvate eka-eka caitya. - puSkaravarArdhadvIpamAM baMne tarapha eka eka iSakAra parvata eka-eka caitya - mAnuSottara parvata para cAre dizAmAM eka eka ema kula cAra caityo. - A rIte aDhIdvIpamAM 635 + 1270 + 1270 + 2 + 2 + 4 - e rIte badhA maLIne kula - 3183 zAzvata caityo thayA. - aDhI dvIpanA A 3183 zAzvata jinAlayo uparAMta - - naMdIzvara dvIpe - "para' jinAlaya, rAjadhAnInA - '16' jinAlayo. - kuMDaladvIpamAM 4' jinAlaya, rUcakadvIpamAM - "ja' jinAlayo che. 0 tethI 3183 + para + 16 + 4 + 4 maLIne 3259 caityo thayA. jaMbUtIpa-dhAtakIkhaMDa-puSkaravarArdha dvIpanA jinAlayo sthAna jabUDhIpa ghAtakIkhaMDa] puSkarAI | 1 | meruparvata para 34 | 34 | 2 | uttarakuru-dakSiNakuru ma Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 jaMbUvRkSa zAlmalIvRkSa gajadaMtaparvato kaMcanagiri diggaja kUTo 8 yamaka-zamaka Adi G vakSaskAra parvato 10 varSadhara parvato 11 dIrghadvaitADhya parvato 12 vRtta vaitADhya parvato 13| mahAnadIo 14 draho 15 prapAtakuMDo kula jinAlayo 3 4 5 x no 1 ra 3 tirthAloka urdhvaloka-devaloka adholoka-bhavanapati 117 117 4 200 8 4 16 k 34 4 14 16 76 635 traNe lokanA zAzvata jinacaityo tathA jinabiMbo 84,97,023 7,72,00,000 pratikramaNasUtra vivecana-4 234 234 8 400 16 8 32 12 68 8 28 3ra 152 1270 3259 234 234 8 400 16 8 32 12 68 8 28 32 152 1270 1,52,94,44,760 13,89,60,00,000 3,91,320 kula jinAlayAdi 8,57,00,282 15,42,558,36,080 A sivAya vyaMtara ane jyotimAM asaMkhyAta caitya-pratimAjI che. 0 gAthA-11 ane 12mAM noMdhAyelA tIrthono parIcaya : (1) saMmetazikhara :- A tIrtha bihAramAM Avela che, giriDIha nAmanA relvesTezanethI tyAM javAya che. 'madhuvana' nAme 'poSTa' saranAmuM che. tyAM mULanAyakarUpe pArzvanAtha bhagavaMtanI sthApanA che. bharatakSetranI A covIsInA vIza tIrthaMkara paramAtmA A pahADa para nirvANa pAmelA che. temanI smRtimAM ahIM tIrthanirmANa thayeluM che. vIze paramAtmAnI pAdukAnI sthApanA paNa thayelI che. (2) aSTApada :- A parvata 'vasudevapiMDI' graMthanA abhiprAya mujaba vaitADhya parvata sAthe joDAyelo che. te UMcAImAM ATha yojana UMco che, tathA tenI taLeTImAM niyaDI nAmanI nadI vahe che. ''jaMbudvIpa prajJapti''nA abhiprAya mujaba A aSTApada parvata madhyadeza arthAt kozaladezanI sImA para ke tenI najIka Avela hoI zake. vartamAna bhUgoLa mujaba A tIrtha himAlayamAM koI sthaLe AveluM manAya che. uttarAdhyayana sUtra-bRhavRttimAM zAMtyAcAryajI adhyayana-10mAM jaNAve che ke, je sAdhu carama zarIrI hoya te ja A aSTApada parvate jaI zake bIjA koI na Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakala-tIrtha-vaMdanA-vivecana 159 jaI zake. AvI ja vAta triSaSTi zalAkA puruSa caritranA dazamAM parvamAM - navamAM sargamAM paNa hemacaMdrAcAryajIe jaNAvelI che. A tIrthe covIza tIrthakaronI pratimAone bharata cakravartIe sthApIne "aSTApada tIrtha" banAvyuM. A ja vAta sUtra-23 "siddhANaM buddhANaM' sUtranI gAthA-pAMcanA vivecanamAM paNa batAvI che. bharatacakravartIe siMniSadyA prAsAdamAM dakSiNa dizAmAM cAra, pazcima dizAmAM ATha, uttara dizAmAM daza ane pUrva dizAmAM be jinabiMbo sthApelA che, e rIte aSTApada tIrtha baneluM che. (3) vimalAcala :- A siddhAcala ke zatruMjaya tIrthanuM apara nAma che. jyAM Adi deva bhagavaMta RSabhadeva mULanAyaka rUpe birAjamAna che. saurASTramAM pAlitANA pAse Avela A tIrtha "zatruMjaya girirAja' nAme prasiddha che. tyAM aneka AtmAo mokSe gayelA che. A ja tIrthano ullekha "nAyAdhamakahA' AgamamAM 'paMDarIkagiri' nAme paNa thayelo che. bIjA AgamomAM paNa A tIrthano ullekha Ave che. ekavIza nAmathI A tIrtha prasiddha thayela che. hAlamAM tyAM nava TUMko AvelI che. atyaMta pavitra evuM A tIrtha che. (4) giranAra :- saurASTramAM jUnAgaDha najIka Avelo A giranAra parvata AgamomAM "ujjayaMtagiri' athavA "raivatagiri' nAmathI prasiddha che. tyAM bhagavaMta ariSTanemi mULanAyaka che. (juo sUtra-11 "jagaciMtAmaNi" gAthA-3 "unjiti pahunemijiNa") ahIM bhagavaMta ariSTaneminA dIkSA, nANa ane nirvANa e traNa kalyANako thayA che. (juo sUtra-23 "siddhANaMbuddhANaM" gAthA-4). ati prAcIna evA A tIrthano mahimA Aje paNa eTalo ja svIkRt che. (5) Abu tIrtha :- A tIrtha rAjasthAnamAM AveluM che. vartamAna kALe je pAMca bhavya jinAlayo eka sthAne AvelA che te Abu pAsenA delavADA nAmanA tIrtha nAme prasiddha tIrthamAM che. stavanAdimAM Abu tIrthe AdinAtha ane neminAtha prabhunA ullekha paNa jovA maLe che. (6) zaMkhezvara :- gujarAtamAM viramagAmathI najIka AveluM A tIrtha che. tyAM pArzvanAtha bhagavaMta mULanAyaka che. A tIrthano anero mahimA che. mULanAyakajInI pratimA paNa atyaMta prAcIna hovAno kathAmAM ullekha maLe che. aneka loko Aje paNa A sthaLe aThama tapa karavA, jApa karavA ke darzana-pUjArthe Ave che. (7) kesariyAjI tIrtha :- rAjasthAnamAM udayapurathI thoDe dUra AveluM A tIrtha che. tyAM bhagavaMta RSabhadeva mULanAyaka rUpe birAjamAna che. A tIrthane 'kesarAjI' tIrtha paNa kahe che ane dhulavAjI evuM nAma paNa jovA maLe che. jaino sivAya jainetaro paNa ahIM atyaMta zraddhA dharAve che. (8) tAraMgA tIrtha :- tAraMgAjI tIrtha gujarAtamAM AveluM che, tAraMgAhila sTezanethI tyAM javAya che, A tIrthamAM mULanAyaka "ajitanAtha bhagavaMta' che. lAkaDAnI nakUzI Adi vizeSatAothI A jinAlayanI racanA thayelI che. eka vakhate Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 pratikramaNasUtra vivecana-4 paMcatIrthImAM A tIrthanuM ghaNuM ja mAhAtmya vartatuM hatuM. (9) aMtarIkSa tIrtha :- mahArASTramAM AkolA pAse sIrapura-bAlApura gAmanI najIka A tIrtha AveluM che, tyAM pArzvanAtha bhagavaMta mULanAyaka che. aMtarIkSa-pArzvanAthanI pratimAjI atyaMta camatkArI che. pratimA eka samaye gAdIthI addhara rahetI hovAnI prasiddha che. digaMbaro paNa A tIrthamAM ghaNI zraddhA dharAve che. (10) varakANA tIrtha :- rAjasthAnamAM A tIrtha AveluM che, tyAM pArzvanAtha bhagavaMta mULanAyakarUpe birAjamAna che. nAnI mAravADanI paMcatIrthI karatA bhAviko Aje paNa A bhavya tIrthanA darzana-pUjanArthe Ave che. (11) jIrAvalA tIrtha :- A tIrtha paNa rAjasthAnamAM ja AveluM che. pAlanapura ane DIsA baMne sthaLethI A tIrthe javAya che, tyAMthI Abu tIrthe jaI zakAya che. A tIrthamAM mULanAyaka bhagavaMta pArzvanAtha ja che. A tIrthane ''jIrAulA'' nAme prAcIna sAhityamAM oLakhAvAyela che. 'jIrAulA pArzvanAtha''no maMtra paNa prasiddha che. (12) staMbhanatIrtha :- 'thaMbhaNa' zabdathI oLakhAtuM A tIrtha vartamAnamAM khaMbhAta nagare prasiddha che. tyAM staMbhana pArzvanAtha mULanAyaka rUpe birAje che. A pratimA navAMgI TIkAkAra abhayadevasUrinI sAdhanAnA phaLarUpe prApta thayAnuM prasiddha che. khaMbhAta tIrthe aneka jinAlayo vidyamAna che, to paNa staMbhana pArzvanAthanA darzanapUjanArthe bhAviko avazya jAya che. 0 sAdhu vaMdanA :- sakalatIrtha vaMdanAnI aMtima be gAthAomAM sAdhuvaMdanA karAyelI che. sAdhuo paNa jaMgama tIrtha-samAna che, tethI sthAvara tIrthonI sAthe jaMgama tIrtha rUpa vaMdanA karavA mATe ahIM sAdhu vaMdanA karAyela che. sAdhunA paryAyarUpa evA 'aNagAra' zabdane ahIM prayojIne sAdhunuM svarUpa rajU karatA tenI je vizeSatA batAvI che te A pramANe che- (1) aDhIdvIpamAM rahelA (2) 18000 zIlAMganA dhAraka (4) paMca samitithI yukta (6) bAhya atyaMtara tapa kartA (3) paMcamahAvrata-pAlaka (5) paMcAcAra pALatA-paLAvatA, (7) guNorUpI ratnonI mALAne dhAraNa karanArA = AvuM ja guNavarNana pUrve paNa pratikramaNa sUtromAM Avela che. jemake- - '"aDDAijajesu'' sUtra-45mAM paNa - (1) aDhIdvIpamAM rahela, (2) paMca mahAvrata dhAraka, (3) 18,000 zIlanA aMgonA dhAraka vizeSaNo Avela che. sUtra-2 "paMciMdiya''mAM (1) paMcAcAra pAlanA, (2) pAMca samitiyukta vizeSaNo temanA 36-guNonA varNanamAM AvelA ja che. sUtra-16 ''jAvaMta'' ane sUtra-1 "navakAramaMtramAM paNa sAdhunuM vivecana che. A badhAM sUtromAM sAdhupadanuM vivecana jovuM. 0 kriyAmAM A sUtrano upayoga : Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakala-tIrtha-vaMdanA-vizeSakathana 161 rAtri pratikramaNamAM chaTThA Avazyaka pachI A sUtra bolAya che ane tIrtha vaMdanA pUrvaka navakArasI Adi paccakkhANa vartamAnakALe grahaNa karAya che. * vizeSa kathana : jIvavijayajI mahArAjAsAheba ke jeoe patravaNA sUtra, jaMbudvIpa prajJapti sUtra, jIvavicAranA bAlAvabodhonI racanA karI che. karmagraMtho para paNa gujarAtImAM TabbAo racelA che, koI koI sajjhAya AdinI racanA paNa karela che. temaNe A ''sakalatIrtha vaMdanA' sUtranI racanA karelI che. AvI ja be racanA atre noMdhIe(1) saMvata 1358 mAM lakhAyela koI pratimAM 'sarvatIrtha vaMdanA' che. jeno ullekha prAcIna gUrjara kAvyasaMgraha bhAga-1 pR. 88 thI noMdhAyela che. A 'sarva tIrtha vaMdanA'no bhAvAnuvAda ahIM rajU karela che. - pahelA atIta, anAgata, vartamAna e traNa covIsInA boMtera tIrthaMkarone trikALa namaskAra karuM chuM kemake teo sarva pApano kSaya karanArA che. tyAra pachI pAMca bharata, pAMca airAvata ane pAMca mahAvideha e traNe kSetra maLIne utkRSTa kAle vicaratA evA 170 jinone namaskAra thAo. tyAra pachI pahelA saudharma devalokamAM batrIza lAkha, bIjA izAna devalokamAM aThThAvIza lAkha, trIjA sanakumAra devalokamAM bAra lAkha, cothA mAhendra devalokamAM ATha lAkha, pAMcamAM brahmadevalokamAM cAra lAkha, chaTThA lAMtaka devalokamAM pacAza hajAra, sAtamA zukra devalokamAM cAlIza hajAra, AThamAM sahasrAra devalokamAM cha hajAra, navamA Anata devalokamAM baso, dazamAM prANata devalokamAM baso, agiyAramAM AraNa devalokamAM doDhaso, bAramA acyuta devalokamAM doDhaso (jina maMdira kahyA che, tenI stavanA karuM chuM.) - ane (temaja) nIcenI traiveyakatrikamAM 111, madhya caiveyakatrikamAM 107 ane uparanA traiveyakatrikamAM 100 (jina maMdira kahyA che, tenI stavanA karuM chuM) - pAMce anuttaramAM eka-eka evA pAMca (jinamaMdiranI stavanA karuM chuM) A pramANe svargalokamAM 84,97,023 jinabhuvanane vaMdu chuM. - tyArapachI bhuvanapati madhye asurakumAranA bhavanomAM 64 lAkha ityAdi (pUrve koSTakamAM batAvyA mujaba) badhAM bhavanapatimAM thaIne kula sAta kroDa boMtera lAkha jinamaMdiro pAtALa lokamAM che, tenI stavanA karuM chuM. have manuSya lokamAM (AvelA zAzvatA jinAlayone kahe che-) naMdIzvaradvIpe-52, kuMDaladvIpe-4, rucakadvIpe-4, mAnuSottara parvata-4, ikSukAra parvata-4, pAMca meru parvata-85, gajadaMta parvata-20, kuru parvata-10, varSadhara parvata30, vakSaskAra parvate-80, vaitADhya parvata-170 e pramANe-463 jinAlayo tIrthAlokamAM AvelA che (jo ke stavana kartAe manuSya lokamAM AvelA che tema A stavanamAM lakhyuM che.) ahIM 463 evo aMka che, sakalatIrthamAM 3259tno aMka che. A matabheda - 4 11 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 pratikramaNasUtra vivecana-4 vize pUrve paNa noMdha karI che. laghukSetra samAsamAM paNa A matabheda noMdhAyo che.) traNe lokamAM rahelA evA 8,56,97,486 zAzvata mahAmaMdirone traNe kALe namaskAra karuM chuM. (tIrkAlokamAM sakalatIrthamAM 3259 jinAlayo kahyA che jyAre ahIM-463 jinAlayo kahyA che tethI 2796 jinAlaya saMkhyA ochI thaze. tethI traNelokanA jinAlayanI je saMkhyA ahIM batAvI temAM paNa pheraphAra Ave che.) (2) zAzvatA caityo ane biMba saMkhyA saMbaMdhe zrI devendrasUrijIe paNa prAkRta bhASAmAM 'sAtavagheya-thava' nI racanA karI che. A stavamAM jaNAvyA mujaba stavanAno bhAvArtha A pramANe che- zrI RSabha, vardhamAna, caMdrAnana ane vAriSaNa jinezvarone namaskAra karIne zAzvata jinamaMdironI saMkhyAnuM huM kIrtana karIza. jyotiSa ane vyaMtaramAM asaMkhya jinamaMdiro che. sAtakroDa botera lAkha jinamaMdiro bhavanapatinA bhavanomAM che, coryAzI lAkha, satANuM hajAra ne trevIza jinamaMdiro urdhvalokamAM che. * e pramANe batrIzone ogaNasATha jinamaMdiro tirthAlokamAM che. - - 1 traNe lokamAM rahelA kula ATha karoDa, satAvana lAkha, baso byAzI zAzvatA jinamaMdirone huM namaskAra karuM chuM. tera abaja, nevyAzI karoDa, sAITha lAkha zAzvatA jinabiMbo bhavanapatimAM che, traNa lAkha, ekANuM hajAra, traNaso vIza zAzvatA jinabiMbo tIrkAlokamAM che ane eka abaja, bAvana karoDa, corANuM lAkha, cuMmAlIza hajAra, sAtasone sAITha zAzvatA jinabiMbo vaimAnikamAM che. - - traNe lokamAM rahelA paMdara abaja, beMtAlIza karoDa, aTThAvana lAkha, chatrIza hajAra ane eMzI zAzvatA jinabiMbone huM namaskAra karuM chuM. tathA bharata cakravartIe Adi bIjAoe paNa je tIrtho ahIM karyA che ane devendra munIndra jemanI stuti karI che, te sakala tIrtho bhavyajIvone mokSa sukha ApanArA bano. 0 'naMdIzvaradvIpa'nI pUjAmAM, zAzvatA-azAzvatA jinonA caityavaMdanomAM ityAdi padya racanAomAM paNa AvI tIrthavaMdanA jovA maLe che. # sUtra-noMdha : A sUtra gujarAtI padyamAM che, te 'copAI'rUpe che. A sUtranI racanA jIvavijayajIe prAcIna tIrthavaMdanA gAthAone AdhAre - karelI hovAnuM anumAna thaI zake che. bIjuM koI AdhArasthAna maLatuM nathI. bhAvavAhI svare A sUtra bolAya to sArthaka bane. - -X---X-- Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ posaha-pratijJA' sUtra 16 3 sUtra-para, - 'posaha-pratijJA' sUtra pauSadha levAnuM sUtra v sUtra-viSaya : A sUtramAM pauSadhanuM pratyAkhyAna ke pratijJA che, temAM cAra prakAranA pauSadhanuM pratyAkhyAna karAya che, te kaI rIte karavuM ? te kahyuM che. - sUtra-mULa :karemi bhaMte ! posahaM, AhAra-posahaM desao savvao, sarIra-sakkAra-posahaM savvao, baMbharcara-posahaM savvao, avvAvAra-posahaM savao, cauvihaM posahaM ThAma, jAva-divasa (jAva-ahorAM) pajuvAsAmi, duvihaM tiviheNa, maNeNaM vAyAe kAeNe na karemi na kAravemi tasya bhaMte ! paDikkamAmi, niMdAmi, garirAmi, akhkhANa vosirAmi. - sUtra-artha :he bhadaMta ! (he pUjya !) huM pauSadha karuM chuM. temAM - AhAra pauSadha deza'thI ke 'sarvathI karuM chuM, zarIra satkAra pauSadha "sarvathI karuM chuM, brahmacarya pauSadha "sarvathI karuM chuM, avyApAra pauSadha "sarvathI karuM chuM. A rIte cAra prakAranA pauSadhamAM huM sthira thAu chuM. divasa, ahorAtra (ke rAtriparyanta) huM A pratijJAnI paUpAsanA karuM - ArAdhanA ke sevanA karuM, tyAM sudhI mana, vacana ane kAyA vaDe sAvadya pravRtti karuM nahIM - karAvuM nahIM. he bhagavaMta ! atyAra sudhI thayela te prakAranI azubha pravRttithI huM nivRtta thAuM chuM. (te pravRttine pratikramuM chuM). tevI azubha pravRttionI huM niMdA karuM chuM (tene khoTI gaNuM chuM) - tevI bhUlono ApanI (gurunI) samakSa ekarAra karuM chuM. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 pratikramaNa sUtra vivecana-4 - ane have - azubha pravRtti karanArA mArA kaSAyAtmAno tyAga karuM chuM. 1 zabdajJAna :karemi - karuM chuM, svIkAruM chuM bhaMte - he bhadaMta !, he pUjya ! posahaM - pauSadhane, pauSadhavratane AhAra posahaM -AhAra tyAga pauSadha desao - dezathI, amuka aMze savvao - sarvathI, sarvAze sarIrasakkAra posahaM - zarIra satkAranA tyAgarUpa pauSadha babhacera posahaM - brahmacarya pauSadha avvAvAra posaha - avyApAra pauSadha cauvihaM - cAra prakAranA posahaM - pauSadhavratamAM ThAmi - sthira thAuM chuM jAva - yAvatuM, tyAM sudhI divasa - divasa paryanta ahorAM - divasa ane rAta sudhI pajvAsAmi - sevuM, ArAdhuM duvihe - be prakAre tivihaM - traNa karaNathI maNeNaM - mana vaDe vAyAe - vANI vaDe kAeNe - kAyA vaDe na karemi - karuM nahIM na kAravemi - karAvuM nahIM tassa - te saMbaMdhI-sAvadyayoganuM bhaMte he bhadaMta !, he pUjya ! parikramAmi - pratikramuM chuM niMdAmi - niMdA karuM chuM gariphAmi - gartA karuM chuM appAe - kaSAyAtmAne vosirAmi - vosirAvuM chuM, tyAga karuM chuM - vivecana : - A sUtra vaDe pauSadhanI pratijJA levAya che, tethI pauSadha sUtra, pauSadha levAnuM sUtra ke pauSadha paccakkhANa sUtra kahe che. - A sUtranI pratijJA "sAmAyika sUtra-karemibhaMte' jevI che, ghaNAM pado te pramANe ja che, mATe sUtra-9 karemi bhaMte sUtranuM vivecana paNa khAsa jovuM. * vejIma mate pasadaM - he bhagavaMta ! huM pauSadha vratane karuM chuM. 0 rAma - huM karuM chuM, huM grahaNa karuM chuM, huM svIkAra karuM chuM. 0 maMte - he bhadaMta !, he bhavAMta !, he bhagavaMta ! he bhayAta ! he pUjya ! - A pada gurunA AmaMtraNa rUpa che, kAraNa ke AvazyakAdi sarva dharmAnuSThAnanI mAphaka pauSadhavata paNa gurunI AjJApUrvaka karavAnuM hoya che. - bhadaMta - "maTuM kriyApada kalyANa ane sukhanA arthamAM che. tenA parathI bhadaMta' zabda banyo che teno artha kalyANavAnuM athavA sukhavAnuM thAya che. - bhavAMta - eTale bhavano aMta karanAra. - bhayAta - eTale bhayano ke trAsano aMta karanAra, - A vize vizeSAvazyaka bhASya gAthA-3449 mAM kahyuM che ke "je nAraka Adi bhavano aMta kare te bhavAMta' kahevAya che ane je trAsa ke koIpaNa prakAranA bhayano aMta kare che te bhayAta kahevAya che. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 posaha-pratijJA' sUtra-vivecana - bhagavad eTale he pUjya ! gurune AzrIne A artha samajavo. 0 paoNsa - pauSadhane - je dharmanI puSTi kare te pauSadha kahevAya. - zrI haribhadrasUrijIe dazamAM paMcAzakamAM pauSadha vize kahyuM che ke "je kuzala dharmanuM poSaNa kare che ane jemAM zrI jinezvara devoe kahelA AhAra tyAga AdinuM vidhipUrvaka anuSThAna karAya che, te "pauSadha' kahevAya che. - upAsaka dazAMga sUtramAM A vratanuM nAma 'posahovavAsa' karela che. jeno artha che "pauSadhopavAsa" bhagavatI sUtramAM paNa A ja nAme oLakhAvela che. - pauSadha e zrAvakanA bAra vratomAM agiyAramuM vrata che. - pauSadha e sAdhu jIvanano abhyAsa hovAthI tene zikSAvata' paNa kahe che. - mULa zabda upavasatha che. teno artha - "samIpe vasavuM pauSadhamAM guru samIpe rahIne sAdhujIvananI tAlIma levAnI hovAthI A artha yogya che. upavasatha no upavAsa' evo artha rUDha thayo. temAM va no 3 thatA "uposatha' zabda banyo che. "u' uDI jatAM "posatha' zabda banyo. "tha'no 'Da' thayo eTale posaha' zabda banyo. tene pauSadha' kahe che. 0 poSadhopavAsa-cAra prakArano che. je have sUtramAM jaNAve che Avazyaka sUtra adhyayana-6mAM paNa kahyuM che ke, pauSadhopavAsa cAra prakArano kahevAyo che. te A pramANe - (1) AhArapauSadha, (2) zarIrasatkAra pauSadha, (3) brahmacarya pauSadha ane (4) avyApAra pauSadha. "AhAra-tanu-satkAraDabrahma sAvadya karmANam tyAgaH parva-catuSTayAM tadvidu: pauSadhavratam" * mahAra-pasihaM - AhArano tyAga karavo te. - AvazyakavRttimAM kahyuM che ke, "AhAra' zabda jANIto che, te viSayano ke te nimitte je pauSadha karAya che, tene AhAra pauSadha kahevAya che. * to saMva - dezathI-sarvathI, amuka aMze athavA savAze - AhAra pauSadhano svIkAra be rIte thaI zake che - dezathI, sarvathI, - dezathI AhAra pauSadha - eTale pauSadha vrata grahaNa karyA pachI ke grahaNa karavuM hoya te divase tivihAra upavAsa, AyaMbila, nivi ke ekAsaNuM rUpa tapa karavuM paNa cAre prakAranA AhArano tyAga na karavo te. - sarvathI AhAra pauSadha eTale pauSadhavata grahaNa kare tyAre savAze AhAratyAga arthAt cAre prakAranA AhArano tyAga karI covihAro upavAsa karavo te. - Avazyaka cUrNimAM A bAbatamAM jaNAve che ke"AhAra pauSadha be prakAre thAya che. dezathI ane sarvathI. - 'deza'mAM amuka vigaIno tyAga karavAmAM Ave che, AyaMbila karAya che, ekAsaNuM karavAmAM Ave che athavA biyAsaNuM karavAmAM Ave che. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 pratikramaNamUtra vivecana-4 (jo ke vartamAna sAmAcArI mujaba ochAmAM ochuM ekAsaNuM karAya che.) sarvamAM cAre AhAranAM ahorAtra-paryata paccakakhANa karavAmAM Ave che. * sarara-saDhiAra-polAdaMtavyo - zarIra satkArano sarvathA tyAga karavo. - zarIrano satkAra karavA saMbaMdhI pauSadha te zarIra satkAra pauSadha. 0 sarIra eTale kAyA, deha, zarIra. 0 sAra eTale snAna, udvartana, vilepana, gaMdha, puSpa, viziSTa vastra, alaMkAra Adi dhAraNa karavA dvArA zarIrane zaNagArIta karavuM te. - zarIra satkAra pauSadha paNa be prakAre kahevAyo che. dezathI, sarvathI. - dezathI - snAnAdi amuka prakArano zarIra satkAra na karavo tene dezathI zarIra satkAra pauSadha kahevAmAM Ave che. - sarvathI - sarva prakAre zarIranA satkArano tyAga karavo tene sarvathI - zarIra satkAra pauSadha kahevAmAM Ave che. - Avazyaka cUrNimAM A viSayamAM jaNAveluM che ke zarIra pauSadha e jJAna, udvartana, varNaka-pIThI coLavI ke raMga vaDe zarIra para kaMI cIMtarAmaNa karavuM, vilepana, puSpa, gaMdha, taMbola ane vastra-AmaraNanA tyAga rUpa che. te paNa dezathI ane sarvathI-ema be prakAre che. dezathI eTale amuka zarIra satkAra karIza ane amuka zarIra satkAra nahIM karuM tevuM pratyAkhyAna karavuM te dezathI zarIra satkAra pauSadha. sarvathI eTale ahorAtra paryanta sarva zarIra satkArano tyAga karavo te. ( jo ke vartamAna sAmAcArImAM dezathI zarIra satkAra pauSadhano niSedha che. ulaTuM kiMcita paNa zarIra satkArane pauSadhano doSa kahelo che.) * saMmara sahaM - brahmacarya pauSadha, brahmacarya pAlana rUpa pauSadha. - brahmacarya pAlanarUpa pauSadha paNa be prakAre kahyo che. dezathI ane sarvathI. - dezathI brahmacarya eTale divase athavA rAtre keTalIka chUTa rAkhIne bAkIno samaya brahmacaryanuM pAlana karavuM te. dezathI brahmacarya pauSadha kahyo. - sarvathI brahmacarya eTale savaze brahmacaryanuM pAlana karavuM te sarva brahmacarya pauSadha kahevAya che. - Avazyaka cUrNikAra A viSayamAM jaNAve che ke : brahmacarya pauSadha dezathI ane sarvathI baMne prakAre thAya che. jemAM dezabaMbhayera posahamAM divase ke rAtre eka vAra - be vAra evI chUTa hoya che, jyAre sarvabaMlacera posaDamAM ahorAtra-paryata brahmacaryanuM pAlana karavAnuM hoya che. 0 vartamAna sAmAcArImAM A pramANe sarva baMbhaeraposaha ja thAya che. 0 laghadRSTAMta : sudarzana zeTha pauSadhavata grahaNa karIne dhyAnamAM ubhA che. abhayArANIne purohitamitra patnI kapIlAe paDakAra phekelo che. "tame sudarzana zeThane cAritramAMthI Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ posaha-pratijJA' sUtra-vivecana 167 calAyamAna karI zako to huM mAnuM ke tame zaktizALI cho - samartha cho." abhayA rANIe suMdara avasara sAdhyo, gAma AkhuM utsava manAvavA bahAra gayuM che, tyAre dAsI dvArA rathamAM sudarzanazeThane upADIne sIdhA rAjamahelamAM lAvavAmAM AvyA. sudarzana to pauSadhamAM dRDha banI dhyAnastha ja che. abhayA rANIe sudarzanane calita karavA ghaNI ceSTAo karI, baMbhacera pauSadhane sarvathA svIkAranAra sudarzana jyAre calita na ja thayA tyAre rANIe dhamakI ApI ke have jo mArI sAthe tame bhoga nahIM bhogavo to huM rAjAne phariyAda karIza ke dharmanA bahAne A zeTha mArA para kudRSTi karavA ja gAmamAM rahyA hatA. chatAM A badhuM ja niSphaLa gayuM. kemake sudarzana to baMbhacera posaDamAM makkama ane sthira hatA. abhayArANIe chevaTe vera levA zeTha para jUThuM kalaMka caDAvyuM. A pApI zeTha mArI lAja levA ja rAjamahelamAM ghusyo hato. rAjAe sudarzana zeThane zULIe caDAvavA hukama karyo. have zeThe jo khulAso karyo hota ke rANI khuda ja mArI sAthe durAcAra khelavA mAMgatI hatI, huM to dharmadhyAnamAM ja raheto hato to rAjA ane prajA badhAM ja mAnI jAta. paNa sudarzana zreSThI upasarga Avelo mAnIne mauna rahyA. pauSadhamAM sthira ja rahyA. sabhA AkhI stabdha banI gaI. koIne hoza na rahyA. sthira hatA mAtra sudarzana zeTha ja. A ja kAraNe pauSadha pALatI vakhate sUtramAM "sudarzana'nuM nAma mUkAyuM che. AvA nizcala vratadhArIne devakRpA paNa thaI, upasarga mUkta paNa thayA, kIrti gAjI. vyAvAra posahaM - avyApArano tyAgarUpa pauSadha. - avyApAra'nI vyAkhyA karatA kahyuM che ke, "na vyApAra te avyApAra'. - "na' evo je avyaya vyAkhyAmAM mUkAyo che, te niSedhAtmaka rUpe nathI mUkyo paNa kutsita vyApAra ke sAvadyavyApAranA niSedhanA arthamAM prayojAyela che. tethI AvI kutsita pravRttinA tyAgarUpa je pauSadha te avyApArapauSadha kahevAya che. - jo ke avyApAra pauSadhanA paNa be bheda kahyA che - dezathI ane sarvathI, - dezathI eTale amuka kutsita vyApArano tyAga karavo ane amuka vyApArano tyAga na karavo tene deza avyApAra pauSadha' kahevAmAM Ave che. - sarvathI eTale sarva prakAranA kutsita vyApArano tyAga karavo te. tene sarva avyApAra pauSadha kahevAmAM Ave che. - Avazyaka cUrNikAra maharSie paNa A vAtane jaNAvatA kahyuM che ke - avyApAra pauSadha be prakAre thAya che - dezathI ane sarvathI. deza avvAvAra posahamAM "amuka vyApAra nahIM karuM' evuM pratyAkhyAna karAya che, jyAre sarva avvAvAra posahamAM haLa nahIM hAMkuM, gADuM nahIM calAvuM, ghara saMbaMdhI koI kAma nahIM karuM vagere sarva sAvadya vyApAronA tyAganuM pratyAkhyAna karavAmAM Ave che. 0 vartamAna sAmAcArI mujaba "avyApAra pauSadha'nuM grahaNa sarvathI ja Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 pratikramaNa sUtra vivecana-4 karAya che. * tridaM pasadaM rAma - cAra prakAranA pauSadhane vize huM sthira thAu chuM. 0 valviyaM - cAra prakAranA. uparokta je (1) AhAra, (2) zarIra satkAra, (3) brahmacarya ane (4) avyApAra kahyA te cAra prakAra 0 posahaM - pauSadha, pauSadha vrata. (jenI vyAkhyA pUrve apAI che.) 0 TAIma - rahuM chuM, sthira thAu chuM, ArAdhanA sthita chuM. - jo ke vartamAna praNAli ane A kAyotsarga pratijJA sUtramAM jaNAvyA pramANe - eka mAtra AhArapauSadhamAM ja sarvathI ke dezathI pratyAkhyAnanI chUTa che. bAkInA traNe arthAt zarIra satkAra, brahmacarya ane avyApAra pauSadhamAM to sarvathI ja pratyAkhyAna karavAnuM che, temAM dezathI pratyAkhyAnanI koI chUTa levAtI nathI. tethI A pratijJA sUtra mujaba huM cAre prakAranA pratyAkhyAnamAM sthira thAuM chuM. - vaLI A cAre pratyAkhyAna hAla eka sAthe ja karAvAya che. - bIjuM, have pachI sUtramAM pauSadhanA kALanuM kathana Ave che. jemake divasano, rAtrino ityAdi. tenA anusaMdhAne eka spaSTIkaraNa jarUrI che ke, cAra prakAranA pauSadhamAM (1) zarIra satkAra, (2) brahmacarya, (3) avyApAra. A traNa pauSadha to rAtri ke divasanA sarvathA pratyAkhyAna thakI ja thAya che, paNa 'AhAra pauSadha' che te mAtra divasanA pauSadhamAM ja sarvathI ke dezathI ema be prakAre che, jo rAtrino ja pauSadha hoya to rAtribhojana tyAga pharajiyAta hovAthI rAtripauSadhamAM 'AhAra tyAgarUpa posaDa' sarvathI karavAno hoya che. * nava diva 3raratta pannuvAmi - divasa paryata kALa ke ahorAtra paryata kALa jyAM sudhI na thAya tyAM sudhI, huM A pauSadhavatane sevIza-ArAdhIza. 0 nAva eTale jyAM sudhI. A pada dvArA pauSadhavata' ArAdhanAno samaya ke kALa maryAdAnuM nirdhAraNa karAyela che. - jema remi bhaMte sUtra-9mAM 'nA' zabda vaparAyela che, te rIte ja ahIM paNa pauSadha pratijJA mATe kALamaryAdA sUcavavA A zabda mUkyo che. je pauSadha keTalI kAya maryAdA mATe grahaNa karavAno che te jaNAve che. jema - "karemi bhaMte sAmAiye" sUtramAM nAva pachI "niyama' zabda vaparAya che temAM paNa pauSadha aMgIkAra karyo hoya to 'nAva' pachI 'posahaM' zabda bolavAno hoya che. teno artha che - jyAM sudhI "huM pauSadhanI ArAdhanA karuM tyAM sudhI'' sAmAyika vratane sevIza. paNa pauSadhavratanI ArAdhanA kajyAM sudhI karavAnI ? te kahe che- 0 viva - divasa pUro thAya tyAM sudhI. pauSadha pratijJAnI kALamaryAdAno A eka bheda che. temAM divasanA cAra praharano pauSadha gaNAya che, vAstavamAM te rAI pratikramaNathI saMdhyAkALanA devasi pratikramaNa sudhIno kALa gaNAya che. saMdhyAkAlIna pratikramaNa bAda pauSadha pArI zakAya che. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ posaha-pratijJA' sUtra-vivecana 169 0 hIratta - ahorAtra arthAt divasa ane rAtri paryantano kALa. - A prakAranA pauSadhane ATha praharano ke AkhA divasano pauSadha kahevAya che. temAM AjanuM rAtri pratikramaNa, pauSadhanI badhI dainika kriyAo pachI saMdhyAkAlIna pratikramaNa, rAtrinA saMthArA porisi ane prAtaHkALe rAtri pratikramaNa bAda pauSadhanI paDilehaNa-devavaMdanAdi sarva kriyA karIne pauSadha pArI zakAya che. 0 zevadivasa pahorad - (A trIjo prakAra lekhitarUpe pratijJA sUtramAM bhale noMdhAyelo nathI, paNa vyavahAramAM A rIte pauSadha pratijJA hAla thAya che kharI.) A prakArano pauSadha karanArane vartamAna sAmAcArI evI che ke divasanA koI tapa karela hoya. jemake AyaMbila, ekAsaNuM, upavAsa, nivi, sAMjanA saMdhyAkALanI pUrve pauSadhavrata aMgIkAra kare (pauSadha le) pachI paDilehaNa, devavaMdana, jinadarzana Adi sarve kriyA kare, rAtri pauSadhavratamAM pasAra kare ane savAre "ahorAtra' pauSadha mAphaka badhI kriyA karI, pauSadha pAre - tene "zeSadivasa - (ahorAM ke) ratta pauSadha pratyAkhyAna athavA zeSadivasa-rAtri paryantanI pauSadha kALa maryAdA kahe che. zrAvakanA bAra vratamAMnuM agiyAramuM vrata pauSadha che, je cAra zikSAvratomAM trIjuM zikSAvrata paNa kahevAya che. tenA cAra prakAro batAvyA. Avazyaka cUrNikAra kahe che ke, jeo cAra prakAre ke cAramAMthI koIpaNa eka prakAre pauSadhane "dezathI grahaNa kare che, tene mATe sAmAyikanuM pratyAkhyAna vaikalpika hoya che, jyAre 'sarvathI pauSadha grahaNa karanAra mATe sAmAyikanuM pratyAkhyAna Avazyaka che. jo AvuM pratyAkhyAna na kare to anuSThAnanuM viziSTa phaLa prApta thaI zakatuM nathI. Avazyaka cUrNinI vAtamAMthI evuM phalita thAya che ke :(1) A pauSadha vrata cAramAMthI koIpaNa eka bhede paNa grahaNa thaI zake che. (2) dezathI pauSadhavata grahaNa karanArane sAmAyika vratano svIkAra svaicchika che. paraMtu vartamAna sAmAcArI mujaba A vyavahAra baMdha thayelo che. cAre prakAranA pauSadhano svIkAra sAthe ja karavAno che, sAmAyika vrata paNa sAthe aMgIkAra karavAnuM ja che, vaLI divasanA pauSadhamAM ja mAtra "AhAra pauSadha' dezathI thaI zake che. bAkI cAre prakArano pauSadha sarvathA ja karavAno che. 0 pannuvAsana - paryapAsanA karuM, evuM, ArAdhanA karuM. -- "pari + upa + AsamAMthI "paryapAsa' zabda banyo che. "paryapAm' eTale upAsanA karavI, sevA karavI. ahIM tenuM pahelo puruSa ekavacananuM rUpa che upajuvAsAmi'. - "pari + upa' e 'Asu kriyApadanA arthamAM vizeSatA ke vadhAro batAve che. 'Asu kriyApadano artha che - "besavuM' tethI vadhAre vakhata besavuM, nizcala rahevuM, vizeSa prakAre besI rahevuM, upAsanA karavI ityAdi arthomAM te vaparAya che. * suvihaM tii mAM vAthI ra ma ra ma - karuM nahIM- Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 pratikramaNa sUtra vivecana-4 karAvuM nahIM e be prakAre ane mana, vacana, kAyA vaDe e traNa prakAre. - A samagra rAjyamAM traNa karaNa ane be kriyAthI cha bhedo thAya che. (1) manathI (sAvadya ke azubha vicAraNA) huM karIza nahIM - karAvIza nahIM. (2) vacanathI (sAvadya ke azubha vacana) huM bolIza nahIM - bolAvIza nahIM. (3) kAyAthI (sAvadya ke azubha pravRtti) huM karIza nahIM - karAvIza nahIM. - 'duvihaM' zabdano saMbaMdha karuM nahIM ane karAvuM nahIM sAthe che. - 'tivihaM' zabdano saMbaMdha mana, vacana, kAyA e traNa karaNa sAthe che. ( "duvirDathI laIne 'na kAravemi' pado sudhI pratyeka padonuM, padanA saMbaMdhonuM, pada krama AgaLa pAchaLa karavAnA kAraNonuM vivecana sUtra-9 'karemibhaMte'mAM jovuM. * tarasa saMte ! te sAvadya yogonuM he bhagavan! 0 talsa - tenuM, te sAvadya yogo ke azubha pravRttionuM. - 'posaha pratijJA' sUtramAM sAvadyayoga ke azubha pravRttio evo koI spaSTa ullekha jovA maLato nathI. A "sAvajajoga" pada sUtra-9 "karemibhaMte'mAM ja prayojAyeluM che. te ahIM 'adhyAhAra'rUpe svIkRtu karela che. - vizeSathI ema kahI zakAya ke, ahIM (1) AhAra tyAga, (2) zarIra satkAra tyAga, (3) brahmacarya pAlana (abrahmanA AcAraNano tyAga), (4) kutsita vyApArano tyAga, e cAra pratijJA karAyela che. tethI 'tamsa' zabdano saMbaMdha A pratijJA sAthe joDIe to - A cAramAMthI koI paNa pravRttinuM sevanaatikrama, vyatikrama ke aticAra svarUpe thayeluM hoya tenuM - evo artha paNa thaI zake. 0 maMte - he bhagavan! he pUjya! (A padano artha pUrve karyo che.) - atita, vartamAna ane anAgata kALa e traNe kALa saMbaMdhI 'AlocanA' judA judA padothI karavA mATe ahIM punaH "bhaMte' zabda prayojola che. * pazcimanAma - huM pratikramaNa karuM chuM, nivat chuM, pAcho pharuM chuM. . (A padanuM vivecana sUtra-5 'iriyAvahI" ane sUtra-9 'karemibhaMte'mAM jovuM.) - AhAra Adi cAre pratyAkhyAnanA viSayamAM meM bhUtakALamAM koI bhUla karI hoya ke mArAthI alanA thaI hoya to tenAthI huM pAcho pharuM chuM - nivat chuM. - niMdrAmAM - AtmasAkSIe niMdu chuM, manathI khoTuM mAnuM chuM. - niMdA zabdano artha Avazyaka niryuktimAM karyo che - "potAnA AcaraNano pazcAttApa te niMdA kahevAya che." - koI bhUla ke khalanAne aMtarathI khoTI mAnavI, tenA mATe manamAM kheda dhAraNa karavo ane pharI tema na karavAnI buddhi dhAraNa karavI te ja sAcI niMdA che. (A padanuM vizeSa vivecana-sUtra-9 "karemibhaMte" ane sUtra-35 "vaMdig" e baMne sUtronA vivecanamAM jovuM.) * nami - gacchuM , pragaTapaNe niMdu chuM, guru sAkSIe gaha karuM chuM. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ posaha-pratijJA' sUtra-vivecana 171 - mAruM kriyApadano artha-niMdA karavI, jugupsA karavI, vakhoDavuM che, paNa ahIM A kriyApada gurunI samakSa potAnA doSonI kabUlAta karavAnA arthamAM vaparAyelo che. Avazyaka niryuktimAM "garNA'no artha karatA kahyuM che ke - garNA paNa spaSTatayA eka prakAre "niMdA' ja che. paNa teno vyavahAra potAnA doSo bIjA samakSa pragaTa karavAnA arthamAM thAya che. ahIM para' ke "bIjA' zabbI mukhyatayA 'guru mahArAja' artha grahaNa karavAno che. ( 'gartA zabdanA vizeSa vivecana mATe sUtra-9 "karemi bhaMte" ane sUtra35 "vaMditu" sUtronuM vivecana jovuM.) pAnaM vosirAmi - AtmAne vosirAvuM chuM, kaSAyAtmAne tyaju chuM. - AtmAnA judI judI apekSAe ATha bhedo kahyA che - (1) dravyAtmA, (2) kaSAyAtmA, (3) yogAtmA, (4) upayogAtmA, (5) jJAnAtmA, (6) darzanAtmA, (7) cAritrAtmA ane (8) vIryAtmA. A ATha prakAramAMthI ahIM kaSAyAtmA'no tyAga karavAnuM ke vosirAvavAnuM vidhAna karAyela che. - kaSAyAtmA eTale krodhAdi kaSAyayukta AtmA. Avo kaSAyAtmA sakaSAyI jIvane hoya che. uparAMta kaSAyI ane kSINakaSAyIne kaSAyAtmA hoto nathI. A kaSAyAtmA'no tyAga karavAnuM kAraNa e che ke, te saMsAra vRddhinA kAraNarUpa che. AtmAnI je sthitimAM kaSAyo uddabhave che, te sthiti "sAvadyayoga' vALI che, mATe te tyAjya che - tyAga karavA yogya che. - yogazAstra svopajJa vRttimAM paNa kahyuM che ke, "AtmAne eTale atItakALamAM sAvadyayogamAM pravartanAra AtmAne. (vosirAmi eTale) vosirAvuM chuM, tyAga karuM chuM, taddana choDI dauM chuM. ( "adhdhANaM vosirAmi" zabdonA vizeSa artha mATe sUtra-7 "annattha', sUtra-9 "karemi bhaMte" sUtra-29 "vAMdaNA" sUtranuM vivecana jovuM. . vizeSa kathana : A sUtrane "posahapratijJA ke "pauSadha levAnuM sUtra kahevAmAM Ave che. zrAvakanA bAra vratomAM aNuvrata, guNavrata ane zikSAvratano samAveza thAya che. temAM zikSAvratonA cAra bheda che - sAmAyika, dezAvakAsika, pauSadha ane atithi saMvibhAga. temAMnA trIjA zikSAvata pauSadha'ne grahaNa karavAnuM A sUtra che. e ja rIte zrAvakanI agiyAra paDiyA (pratijJA vizeSa)mAM paNa pAMcamI pratimA parvatithie pauSadha karavA aMge che. A pauSadha vrata ke pauSadha pratimA aMgIkAra karavAno mukhya uddeza che. sAdhu jIvana ke samatAmaya jIvana keLavavuM te. A vratanI paripAlanAnA viSayamAM jainazAsanamAM aneka dRSTAMto prasiddha che. upAsaka dasA' nAmaka AgamamAM daza upAsakonA cAritramAM A "pauSadha' vratanI paripAlanA ane dRDhatAnA viSayamAM prazasya varNana che. te dRSTAMtone have pachInA "pauSadha pAravAnA" sUtramAM varNavela che. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNasUtra vivecana-4 A sUtrano kriyAmAM upayoga- je rIte sAmAyika vrata svIkAravuM hoya tyAre vidhipUrvaka ''karemibhaMte'' uccaravAmAM Ave che, tema 'pauSadha vrata'' aMgIkAra karavA ke 'pauSadha' viSayaka pratyAkhyAna karavA mATe A sUtrano upayoga thAya che. 172 -- pauSadhavratanuM pAlana --- zrAvakoe A vrata grahaNa karyA pachI tenA vizuddha pAlana mATe grahaNa karelA pratijJAnA vidhi ane bahumAnapUrvaka pAlana karavA uparAMta, te pauSadhavratamAM aticAra na lAge te paNa khyAlamAM rAkhavuM jarUrI che. A vratanA pAMca aticAronuM varNanavivecanapUrvaka sUtra-35 vaMdittusUtranI gAthA-29mAM jovuM. pauSadhavratanuM mAhAtmya : - saMbodha prakaraNamAM zrAvakanA vratAdhikAranI gAthA-130mAM jaNAvyuM che- "je maNijaDIta suvarNanA pagathIyAvALuM hajAra staMbhayukta ane sonAnA naLIyAvALuM jinamaMdira karAve tenA karatAM paNa tapayukta saMyama arthAt pauSadhavrata vizeSa phaLadAyI che. - A ja saMbodha prakaraNanI gAthA-134mAM pauSadhanuM phaLa kahyuM che-- '27 abaja, 77 karoDa, 77 lAkha, 77 hajAra, 777 ane sAta navamAMza (27, 77, 77, 777 ane 7/9) palyopama jeTaluM devabhavanuM AyuSya ATha praharano pauSadha karanArane baMdhAya che. jo ke A to pauSadhanuM anaMtara phaLa che, paraMpara phaLa mokSa prApti che. zrAddhavidhi prakaraNa-3nI gAthA-11nI TIkAmAM kahe che ke jinamata-jainadarzana anusAra mana, vacana, kAyAnI zubha pravRttirUpa prazasta yoga sarva parvakAlamAM sevavAno che, paNa AThama ane caudaze to niyamA pauSadha karavo joIe. ---- = sUtra-noMdha : A sUtra ArSa prAkRta bhASAmAM racAyela che. A sUtranI yojanA AvazyasUtra adhyayana-1nA 'karemibhaMte'' sUtra parathI thayela che. AvazyakasUtranA adhyayana-6mAM cAra bhedonuM paNa kathana che. - -- X-- Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ posaha-pAraNa-sUtra 173 -sUtra-53 posaha-pAraNa-sUtra pauSadha pAravAnuM sUtra - sUtra-viSaya : pauSadha pAratI vakhate bolAtA A sUtramAM-ApaNane vAraMvAra pauSadha karavAnI bhAvanA thAya te mATe dRSTAMta rUpa evA pAtronA nAma ApelA che, bhagavaMte paNa temanI prazaMsA karI che, tevuM kathana che ane pauSadha vrata pAlana karatA thayelI bhUlo ke lAgela doSonI mAphI mAMgavAmAM AvI che. sUtra-mULa :sAgaracaMdo kAmo, caMdavaDiMso sudaMsaNo dhanno; jesi posaha-paDimA, akhaMDiA jIviaMte vi. 1 dhannA salAhaNijUjA, sulAsA ANaMda kAmadevAya; jAsa pasaMsaI bhayad, daDhavvayatta mahAvaro. 2 posaha vidhie lIdho, vidhie pAryo, vidhi karatAM je kAMI avidhi huo hoya, te savi huM mana, vacana, kAyAe karI micchA mi dukkaDaM. A posahanA aDhAra doSamAMhi je koI doSa lAgyo hoya te savi huM mana, vacana, kAyAe karI micchA mi dukkaDaM. sUtra-artha : sAgaracaMdra, kAmadeva, caMdrAvataMsaka rAjA ane sudarzanane dhanya che. jeonI pauSadhanI pratimA (pratijJA-vizeSa) jIvananA aMta sudhI akhaMDita rahI arthAt maraNAMta kaSTa AvavA chatAM paNa pratijJA khaMDita na karI. 1 bhagavaMta mahAvIre jemanA vatanI DhatAne vakhANI che, te sulasA zrAvikA, ANaMda ane kAmadeva vagere dhanya ane prazaMsanIya che. pauSadhanuM vrata meM vidhipUrvaka lIdhuM - grahaNa karyuM che. vidhipUrvaka pAryuM che A pramANe vidhi karatAM - vidhi sAcavavA chatAM - je kAMI avidhi thaI hoya te (avidhi) saMbaMdhI manathI, vacanathI ane kAyAthI karAyeluM mAruM te sarva duSkRta mithyA thAo. pauSadhanI paripAlanA karatI veLAe, pauSadha saMbaMdhI je aDhAra prakAranA doSo kahevAyA che, te paikIno je koI doSa lAgyo hoya te saMbaMdhI mAruM sarva duSkRta mana, vacana, kAyAe karI mithyA thAo. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 - zabdajJAna :sAgaracaMdo sAgaracaMdra rAjarSi caMdavarDiso - caMdrAvataMsa rAjA dhanno - dhanya che posaha paDimA - pauSadhanI pratijJA jIviaMte - jIvananA aMtaparyanta dhanya che dhannA sulasA - sulasA zrAvikA kAmadevA - kAmadeva zrAvaka pasaMsaI - prazaMsA kare che - pratikramaNasUtra vivecana-4 kAmo kAmadeva zrAvaka sudaMsaNo - sudarzana zreSThI jesiM - jeonI, jemanI akhaMDiA - akhaMDita rahI vi - (api), paNa salAhaNijA - prazaMsanIya che AnaMda zrAvaka - ANaMda jAsa jemanAM bhayavaM bhagavAna dRDhayAM - DhavratapaNAne mahAvIro - bhagavaMta mahAvIra micchA mi dukkaDaM - mAruM duSkRt mithyA thAo - (tenI mAphI mAMgu chuM) # vivecana : - - W pauSadha pAratI vakhate A sUtra bolAtuM hovAthI tene posaha pAraNa sUtra athavA pauSadha pAravAnuM sUtra kahevAmAM Ave che. jema sAmAyika pAratI vakhate "sAmAiya vayajutto'' nAmaka 'sAmAyika pAraNa' sUtra bolAya che, tema pauSadha pAratI vakhate A 'posaha-pAraNa'' sUtra bolAya che. A sUtranI pahelI gAthAmAM pauSadha vratadhArInA dRSTAMta che, ke jemaNe jIvananA aMtaparyanta A pauSadhapratimAnuM dRDhapaNe pAlana karyuM ane bIjI gAthAmAM bhagavaMte jenA vratanI prazaMsA karI tevA dRSTAMto mUkelA che. jenuM varNana karIe chIe- 0 sAgaracaMvo - sAgaracaMdra, sAgaracaMdra rAjarSi. (AgamomAM A kathA-maraNa samAdhi, bRhatkalpabhASya-172nI vRtti, Avazyaka niryukti-134nI hAribhadrIya vRtti, malayagirivRtti ane cUrNimAM maLe che.) dvArAvatInA rAjA baladevano niSadha nAme putra hato. niSadhanI patnI prabhAvatI hatI ane sAgaracaMdra temano putra hato. A sAgaracaMdranA lagna kamalAmelA sAthe thayA hatA. mULa to kamalAmelA ugrasena rAjAnA putra nabhasenane varAvelI hatI. paNa zAMbakumAranI madadathI sAgaracaMdrae potAnA paratve Asakta thayelI kamalAmelAnuM apaharaNa karI tenI sAthe lagna karyA hatA. koI vakhate dvArakAnagarIe bhagavaMta ariSTanemi samosaryA. tyAre sAgaracaMdra kamalAmelAnI sAthe bhagavaMta ariSTanemi samIpe dharmazravaNa karIne zrAvakanA bAra vrato grahaNa karyA. pachI sAgaracaMdra zrAvaka AThama-caudaze zUnya gRho ke zmazAnamAM jaIne ekarAtrikI pratimA dhAraNa karIne pauSadhavrata yukta raheto hato. nabhasene tAMbAnI soyo ghaDAvI. zUnyagRhamAM koI vakhate pauSadhapratimA sthita evA sAgaracaMdranI vIze AMgaLIonA nakhomAM te soyo ghusADI dIdhI. tene samyak prakAre sahana karatA vedanAbhibhUta thaIne kAladharma pAmI sAgaracaMdra devaloke utpanna thayA. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ posaha-pAraNa-sUtra-vivecana 175 (A kathA AgamamAM A rIte che, bIjA AgamamAM bIjI rIte che te A pramANe--) bhagavaMta ariSTanemi pAse vratono svIkAra karyA pachI parva tithi-divasomAM ramazAna, zUnyagRho AdimAM ati vairAgyathI pauSadha pratimAno svIkAra karIne raheto hato. koI vakhate sAgaracaMdra ekAMtamAM kAyotsarga pratimAe rahelA hatA. tyAre nabhasene potAnuM vaira saMbhArIne kahyuM ke, mArI patnI thanAra evI kamalAmelAne upADI javAnuM phaLa leto jA. e pramANe kahIne sAgaracaMdranA mastake mATIno piMDa sthApyo. temAM dhagadhagatA lAlacoLa aMgArA bharyA. tyAre je asahya vedanA thaI ane mastaka phATavA lAgyuM, tene sAgacaMdrae samabhAvapUrvaka sahana karyuM. potAnA ja karmanuM phaLa che, tema mAnIne bhogavavA lAgyo. mana, vacana, kAyAthI lezamAtra calita na thayA. aparAdha karanAra nabhasena paratve lezamAtra roSabhAva na rAkhyo. potAnA AtmAne bhAvita karatA ane pauSadhapratimAnuM akhaMDapaNe pAlana karato sAgaracaMdra mRtyu pAmI devaloke gayo. 0 mo - kAmadeva kAmadeva zrAvaka. | ( 'kAmo' zabdathI kAmadeva zrAvaka artha karyo che ane bIjI gAthAmAM paNa kAmadeva' zabda Ave che. tyAM paNa kAmadeva zrAvaka artha che. eka ja sUtramAM eka ja pAtranuM nAma be vakhata kema che ? te nakkI thaI zakyuM nathI. bIjo koI kAmadeva pauSadhadrata saMbaMdhamAM hoya tevuM amArI jANamAM nathI. A viSayamAM satya zuM ? te bahuzruta jANe. ame bIjI gAthAnA vivecanamAM A kathA ApI che. temAM kAmadeva zrAvake bhayaMkara upasargamAM paNa pauSadhapratimAnuM daDhapaNe pAlana karyuM te vAta ane bhagavaMte tenI daDhatAnI prazaMsA karI te vAta - e baMne vAtonuM nirUpaNa karyuM che. jethI pahelI ane bIjI baMne gAthAno bhAva jaLavAI rahe.) * saMvahiMso - caMdrAvataMsa, caMdrAvataMsa rAjA. (caMdrAvataMsa rAjAnI kathAmAM - Avazyaka sUtra nAmanA Agama mujaba teo pauSadha pratimAe sthita hatA ane abhigraha pratimAmAM ja mRtyu pAmyA tevuM vidhAna che. jyAre uttarAdhyayana vRttimAM caMdrAvataMsaka rAjAe dIkSA lIdhI ane mokSe gayA tevuM vidhAna che. tethI ame ahIM "pauSadhasUtra'nA anusaMdhAne AvazyakavRtti mujabanI kathAne prAdhAnya ApI rajU karela che.) sAketanagaramAM caMdrAvataMsa nAme rAjA hato. te jIva-ajIva Adi tattvano jJAtA evo zrAvaka hato. teo pauSadhavrata aMgIkAra karIne kAyotsarga pratimA dhyAna karatA hatA. koI vakhate teNe abhigraha karyo ke jyAM sudhI vAsagRhamAM dIpa jalato rahe tyAM sudhI huM A pratijJA pArIza nahIM. dIvo jyAre baLI rahevA Avyo tyAre te vakhate vAsagRhanI zayyApAlikA evI dAsIe vicAryuM ke svAmI duHkhamAM aMdhakAramAM rahI zakaze nahIM. rAjA dharmadhyAnamAM che, aMdhakAramAM kaMI praveze nahIM mATe dAsIe dIvAmAM tela pUryuM. pharI dIvAmAM tela khUTsa pharI dIvAmAM tela pUrya. e rIte Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 pratikramaNasUtra vivecana-4 te dAsIe bIjA prahare paNa tela pUrya, madhyarAtrie pharI tela pUrya ane dIvo prajvalita rAkhyo, trIjA prahare paNa tela pUryuM ema karatA AkhI rAtriparyata te dIvAne dAsIe jalato rAkhyo. rAjAe to abhigraha karelo hato, tethI AkhI rAtri kAyotsarga dhyAne ubhA rahyA paNa pratimA pArI nahIM. savAra thayuM, tyAM sudhImAM tenA baMne pago lohIthI bharAI gayA. zarIra sukumAla hovAthI te vedanA sahana na karI zakyA. vedanAthI abhibhUta thaIne teo DhaLI paDyA, mRtyu pAmyA, devaloke gayA. * suvaMsano - sudarzana zreSThI - pauSadhavratanI daDhatAnuM dRSTAMta che. | ( A dRSTAMta sUtra-para "posaha pratijJA" sUtramAM "baMbharcara-posaha"nA vivecanamAM ApeluM che, tyAM jovuM) - ghanno - A zabdano artha "dhanya che" e pramANe karIe to - sAgaracaMdra, kAmadeva, caMdrAvataMsa ane sudarzanane dhanya che. kemake teonI "pauSadha pratijJA" jIvananA aMtaHparyanta akhaMDita rahI hatI. - A zabdano artha "dhana nAmano zrAvaka paNa thaI zake che. (paMca pratikramaNa sUtrArthamAM "dhanno' padano artha "dhana-zrAvaka' karyo che.) dhana-dhanezvara nAmathI zrAddhavidhimAM eka kathA che, je kathA pauSadhavatanI daDhatA anusaMdhAne che. dhanyapuramAM dhanezvara nAme eka zeTha hato. te parama zrAvaka hato. tene dhanazrI nAme patnI hatI, dhanasAra nAme putra hato. kuTuMba sahita te dara pakhavADiye vizeSa AraMbha varjavA vagere niyama pALato hato. aSTamI, caturdazI, amAvAsyA ane pUrNimA e tithione vize paripUrNa pauSadha karato hato. te yathAvidhi pauSadhanI paripAlanA karato hato. koI vakhate dhana zreSThIe AThamano pauSadha karelo hato. rAtrie zUnyagRhamAM pratimA aMgIkAra karIne rahelo. saudharmendrae tenI dharmanI dRDhatAnI ghaNI prazaMsA karI. te sAMbhaLI koI mithyASTi devatA tenI parIkSA karavA Avyo. te deve zeThanA mitranuM rUpa lIdhuM ane sauneyAno nidhi pragaTa karyo. pachI zeThanI patnInuM rUpa laI AliMganAdi karyA, pachI madhyarAtrie sUryodayanI vikrvaNA karIne zeThanA strI-putra Adi pragaTa karI zeThane pAraNuM karavA vinaMtI karI. paNa svAdhyAyanA abhyAsI dhana zreSThIne khyAla hato ke hajI madhyarAtri che. tethI deve pizAcanA rUpe dhanazeThane pratikuLa upasargo zarU karyA. dhanazeThanI cAmaDI utAravI, tADanA karavI, uchALavo, zilA para pachADavo, samudramAM pheMkavo ityAdi ghaNAM prANAMta upasargo karyA, to paNa "dhana' zeTha dharmadhyAnathI calita na thayo. tyAre devatAe prasanna thaI tene tyAM sonaiyA ane ratnonI vRSTi karI. * saha-hinA - pauSadha pratimA, pauSadhanI pratijJA vizeSa - pravacana sAroddhAra kAra-67mAM kahyuM che ke, pratimAo eTale pratijJAo, mAsikI vagere abhigrahanA prakAro. - zrAvakanI paDimAonA agiyAra bhedo zAstrakAre kahyA che temAM Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ posaha-pAraNa-sUtra-vivecana 177 "pauSadhapratimA" eka bheda che. A agiyAra pratimAM A pramANe che (1) pratimA pahelI - zaMkA, kAMsAdi pAMce aticAra rahita samyakatva nAmaka pahelI pratimA eka mAsa paryata dhAraNa karavI. (2) pratimA bIjI - pahelI pratimA sahita bAra vratanA pAlanarUpa bIjI pratimAne be mAsa sudhI dhAraNa karavI. (3) pratimA trIjI - pahelI baMne pratimA sahita sAmAyika nAmanI trIjI pratimAne traNa mAsa sudhI dhAraNa karavI. (4) pratimA cothI - pUrvokta traNe pratimAnA pAlana saha cAra mAsa paryanta AThama, caudama, pUnama ane amAse pauSadha karavA rUpa cothI pauSadha pratimA vaDevI. (5) pratimA pAMcamI - uparokta pauSadha pratimA dhAraNa karavAnI sAthesAthe parvadinomAM rAtrinA cAre prahara kAyotsarga rahI, pAMca mAsa paryanta pAMcamI pratimA vahana karavI. (6) pratimA chaThI - cha mAsa paryanta aticAra doSa rahita brahmacaryanuM pAlana karavA rUpa chaThI pratimA vahana karavI. (7) pratimA sAtamI - sacittanuM varjana karavA rUpa sAtamI pratimAne sAta mAsa paryanta vahana karavI. (8) AThamI pratimA :- ATha mAsa paryanta svayaM samagra AraMbha na karavA rUpa AThamI AraMbha tyAga rUpa pratimA dhAraNa karavI. (9) navamI pratimA - nava mAsa paryanta svayaM to sarva AraMbha na ja kare, paNa sevaka Adi dvArA paNa kaMI AraMbha na karAve. (10) dazamI pratimA :- potA nimitte taiyAra thayela bhojana na karavA rUpa dazamI pratimAne daza mAsa sudhI dhAraNa kare. (11) agiyAramI pratimA :- A pratimAnI vidhi A pramANe che- astrAthI muMDana karAvavuM ke loca karAvIne sAdhu mAphaka vicaravuM. - "pratimA prapannasya zrAvakasya bhikSAM dehi" ema kahI bhikSA mAMge. - A rIte agiyAramI pratimA agiyAra mAsa sudhI vahana karavI. 0 A agiyAre pratimAnA pAlanamAM pUrva-pUrvanI pratimAonuM pAlana sAthe sAthe karavuM, temaja sarve pratimAnuM pAlana niraticArapaNe karavuM. 0 uparokta agiyAra pratimAmAM cothI ane pAMcamI pratimA pauSadhavata'ne AzrIne kahevAyelI che. pachInI pratimAmAM to teno samAveza thAya ja. * 3rarvArika gatei vi - jIvananA aMta paryanta (A pauSadha pratimA) akhaMDita rahI arthAt khaMDita na thaI. 0 skvaDana - akhaMDita rahI, khaMDita na thaI. je (pratijJA) khaMDita nathI thaI tene "akhaMDitA" kahe che. 0 nIvita - jIvananA aMta paryanta, maraNAMta kaSTa Ave chate lagIra mAtra [4|12| Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 pratikramaNa sUtra vivecana-4 paNa DagyA nahIM te. A rIte pahelI gAthAmAM pauSadha pratimAne akhaMDitapaNe pAlana karanArane dhanyavAda ApyA pachI have bIjI gAthAmAM dRDhavratadhArI evA zrAvaka-zrAvikAnI prazaMsA bhagavaMta mahAvIre karI tenA traNa dRSTAMto ApelA che * thax sanALA (tao) dhanya che, glAdhanIya che - prazaMsanIya che. - A pado daDha vratane dhAraNa karanArAne mATe vaparAyA che. dRDha vratane dhAraNa karanArAo dhanya che - dhanyavAdane pAtra che tathA AvA vratadhArIo kharekhara prazaMsanIya che - vakhANavA yogya che. * munIsA - sulasA, bhagavaMta mahAvIranI parama zrAvikA. bhagavaMta mahAvIranA 3,18,000 zrAvikAomAM sulasA (ane revatI) mukhya zrAvikA hatA. A zrAvikA AvatI covIsImAM soLamAM tIrthakara rUpe bharata kSetramAM janma leze. caturyAma dharmanI prarUpaNA karI tIrthakara siddha thaze. (ThANAMga sUtra-870 ane samavAyAMga sUtra-357, 362mAM A ullekha che.) have AcArAMga cUrNi, ThANAMga vRtti, pannavaNAvRtti, nizIthabhASyanI cUrNi, vyavahArabhASya vRtti, Avazyaka niryukti-1284nI vRtti ane cUrNi temaja dazavaikAlika sUtranI cUrNi tathA graMthone AdhAre sulasA zrAvikAnI dRDhagharmItA ahIM rajU karela che. rAjagRhI nagarInA nAgasArathInI patnI sulasA samyakRtvamAM ati deDha hatI. tethI arihaMta deva, nircantha guru ane jinapraNita dharmamAM acala zraddhA dharAvatI hatI. tenI zraddhAnI kasoTImAM teNI dRDhatAthI pAra pAmI hatI. teNInI deva-guru dharmanI zraddhAno eka-eka prasaMga atre rajU karela che- 0 arihaMta deva paratvenI sulasAnI dRDha zraddhA : aMbai nAmano eka parivrAjaka zramaNa bhagavaMta mahAvIranA darzana karIne rAjagRhI tarapha javAne nIkaLelo. te vakhate bhAvi lAbhanuM kAraNa jANIne aMbaine zramaNa bhagavaMta mahAvIre kahyuM ke, he aMbai jo tame rAjagRhI nagarIe jatA ho to tyAM rahelA sulasA zrAvikAne mAro dharmalAbha saMdeza Apazo. A sAMbhaLIne aMbaSne vicAra Avyo ke rAjagRhI nagarImAM mahArAjA zreNika che, je bhagavaMtanA paramabhakta che, abhayakumAra paNa atyaMta dharmI jIva che, bIjA paNa aneka zraddhALu jana che, chatAM bhagavaMta mahAvIre sulasA zrAvikAne ja dharmalAbha kahevaDAvyo, tethI teNI dRDha samyakatva vratadhArI hovI joIe tema jaNAya che. mATe tenI kasoTI karavI. A pramANe vicArI abaDe rAjagRhI nagarI jaIne vividha rUpo vipharvI sulatAnA samyaktvanI kasoTI karI. (graMthakAro ahIM jaNAve che ke-) aMbaDe pahelA brahmAnuM rUpa dhAraNa karyuM ane nagaranA pUrva daravAje brahmA jevI addhi vipharvI tyAM sthAna grahaNa karyuM. hajAro nara-nArI rAjagRhIthI nIkaLI tenAM darzana karavAne pahoMcyA, paNa sulasA zrAvikAne te vAtanuM lezamAtra kutUhala na thayuM. te potAnA Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ posaha-pAraNa-sUtra-vivecana 179 vratamAM nizcala rahI, paNa brahmAnA darzane na gaI. bIje divase aMbaDe viSNunuM rUpa vikavyuM, e ja rIte trIje divase aMbaDe mahezanuM rUpa vikuvyuM. rAjagRhInA aneka loko tenAthI prabhAvita thaIne darzanArthe gayA na gaI eka sulasIzrAvikA, sulatA to arihaMta deva paratvenI dRDha zraddhAvAnuM zrAvikA hatI. tethI teNI ahaMdubhaktimAM ja magna rahI. chevaTe aMbaDe tIrthaMkaranuM rUpa dhAraNa karyuM. samosaraNa Adi RddhinuM yat kiMcit pradarzana karyuM. to paNa sulasA zrAvikAne tenI koI asara na thaI. teNIe vicAryuM ke bhagavaMta mahAvIra bharata kSetranI A covIsInA aMtima tIrthakara che, tenA sivAya bIjA koI tIrthaMkara hoI na zake, mATe nakkI A koI mAyAvI che ane jo zramaNa bhagavaMta mahAvIra padhAryA hoya to mArI romarAjI vikasvara thayA vinA rahe nahIM, mATe teNI tyAM gaI nahIM. A rIte sulasA zrAvikAnI samyakatva vratamAM dRDhatA jANI aMbai ghaNo prasanna thayo, potAnA mULa rUpe sulasA zrAvikAne ghera gayo. zramaNa bhagavaMta mahAvIre kahela dharmalAbha saMdeza teNIne Apyo. tethI harSita thayelI sulasA zrAvikA potAnA samyaktvamAM savizeSa daDha banyA. 0 nigrantha guru paratve sulasAnI dRDha bhakti koI vakhate nAga sArathIe sulatAne kahyuM ke tuM putranA viSayamAM kema kaMI prayatna karatI nathI ? sulatAe kahyuM ke, ApaNA tevA zubha karmo haze to avazya saMtAna thaze. to paNa nAgasArathIe koI vaidyanA kahevAthI traNa lAkha suvarNanI mudrA kharcIne lakSapAka telanI traNa kUpaka taiyArI karAvI zIzA bharyA. koI vakhate indra devArSadAmAM sulatAnA samyakatva vratanI dRDhatA ane nizcalatAnI prazaMsA karI ke merU parvata kadAca calAyamAna thAya, paNa nAgasArathInI patnI sulasA zrAvikAne koI deva paNa calita karavA samartha nathI. te sAMbhaLIne koI deve suMdara zarIravALA sAdhunuM (koI kahe che be sAdhuonuM) rUpa dhAraNa karyuM. sulatAne tyAM dharmalAbha ApI, tenA gRha praveza karyo. sulatAe nirgastha muninA Agamanane jANIne ubhA thaIne vaMdanA karIne pUchayuM ke he bhagavaMta ! ApanA AgamananuM prayojana jaNAvo arthAt Apane je khapa hoya te kaho te vakhate te nirgastha munie jaNAvyuM ke, amArA gacchanA keTalAMka bImAra sAdhuo mATe lakSapAka telanI AvazyakatA che, jo teno yoga hoya to amAre teno khapa che. lAkha lAkha suvarNa mudrAthI taiyAra thayela ane putra prAptinA upAya rUpe vaidyanA kahevAthI taiyAra thayela evuM tela hovA chatAM nirgastha paratvenI dRDha bhaktithI sulatA A yAcanA sAMbhaLI atyaMta harSita thaI, tela levAne gharamAM gaI. jatAjatA nirgastha munine kahyuM ke, huM Apane hamaNAM ja A tela vahorAvuM , mArA mATe ja A tela taiyAra thayela che, tethI prAsuka ane nirdoSa che, Apane kalpe tevuM ja che. paraMtu hajI teNI tela laIne bahAra AvI tyAM telanI kUpaka (zIzo) paDIne bhAMgI Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 pratikramaNamUtra vivecana-4 gayo. badhuM ja tela DhoLAI gayuM. chatAM sulatAne jarA paNa glAni na thaI, glAni rahita evI teNI pharI bIjI telanI kUpaka levA gharamAM gaI, tenI pAse hajI bIjA be zIzA hatA. nircanthanI apUrva bhaktino avasara teNI javA devA mAMgatI na hatI, paraMtu bIjI telanI kUpaka lAvI, te paNa bhAMgI gaI ane badhuM ja tela DhoLAI gayuM. be lAkha suvarNamudrAnuM tela nAza pAmyuM, to paNa nirgastha muninI bhakti rUpa daDha zraddhAyukta telanI trIjI kUpaka levA teNI gharamAM gaI sAdhune vahorAvavAnA bhaktipUrvaka trIjI kUpaka lAvI te paNa paDIne bhAgI gaI. A rIte potAnA putranI prApti arthe taiyAra karAyela ane traNa lAkha suvarNa mudrAthI pakAvAyela badhuM ja tela DhoLAIne vyartha gayuM. tyAre paNa sulatAne AvuM mahAmUlya tela DhoLAI javAnI kiMcit paNa glAni na thaI, paraMtu sAdhu bhagavaMtane khapa hato, tevI vastu gharamAM hovA chatAM ApI na zakI te vAte teNI atyaMta vyathita thaI gaI. teNInI AMkhamAM duHkha ane zokathI azru AvI gayAM ke arere! Aje huM glAna sAdhunA lAbhathI vaMcita rahI. tyAre deve mULa svarUpa pragaTa karI sulasAnA samyakatva vratanI daDhatAnI prazaMsA karI ane batrIza guTikA ApI, je krame krame khAvAthI batrIza putrone janma ApI zake. 0 sulatAnI jinapraNita dharmamAM zraddhA - sulatAnA samyaktvanI kasoTI karavA AvelA deve jyAre teNInA dRDha samyaktva vratathI prabhAvita thaI teNIne batrIza guTikA ApI tyAre krame-krame ekaeka guTikA khAvA kaheluM. paraMtu sulatAne manamAM evo vicAra Avyo ke huM keTalo kALa AvuM azuci mardanAdi karIza? tenA karatAM batrIza guTikA eka sAthe laI lauM to sarva guNasaMpanna evo batrIsa lakSaNA eka suMdara putrane janma ApuM. ema vicArI te batrIza guTikA eka sAthe khAI gaI, devayoge teNInA garbhamAM eka sAthe batrIza putro utpanna thayA. teNIne garbhanI asahya pIDA thavA lAgI, tyAre deve AvIne te pIDAnuM nivAraNa to karyuM, paNa kahyuM ke tArA A badhAM putro samAna AyuSyavALA thaze ane eka sAthe maraNa pAmaze. prasava kALe teNIne batrIza putro jakhyA. zreNikanI sadaza vayavALA A badhAM putro moTA thayA. devadattA putro rUpe khyAti pAmyA. badhAM ekabIjAthI avirahitapaNe rahevA lAgyA. zreNika rAjAnA subhaTo banyA. jyAre zreNika rAjA callaNAne bhagADIne vaizAlIthI AvatA hatA, tyAre A batrIze bhAIo eka sAthe mRtyu pAmyA. te jANI rAjA zreNika atyaMta vyathita thaI gayA. AvA samaye paNa sulasA zrAvikAe vairya na gumAvyuM. azubha karmano vipAka ema vicArI jinapraNita dharmamAM daDha zraddhAvAn evA teNI samyaktva vratamAM nizcala rahyA. tethI ja bhagavaMte teNInA dRDha vratapaNAne prazaMsyu che. daDha samyaktvadhArI sulasA zrAvikA mRtyu pAmI devaloke gayA. tyAMthI bharatakSetramAM AvatI covIsImAM tIrthakara thaIne mokSe jaze. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ posaha-pAraNa-sUtra-vivecana 181 sANaMda - AnaMda, AnaMda zrAvaka. bhagavaMta mahAvIranA eka lAkha ane ogaNasAITha hajAra zrAvako hatA. temAMnA daza zrAvako-zramaNopAsakanI kathA "upAsaka dazAMga" nAmanA sAtamA Agama sUtramAM Ave che. temAM pahelA upAsaka te A AnaMda zrAvaka. teo daDha vratapAlananA kAraNe Agama zAstronA pAne aMkita thayA hatA. vANijyagrAma nAme nagara hatuM. tyAM AnaMda nAme gAthApati raheto hato. te atyaMta dhanika hato. 12 karoDa suvarNano mAlika hato ane 40,000 gAyo tenI pAse hatI. aneka loko ane rAjA, maMtrI Adino mAnya hato. koI vakhate bhagavaMta mahAvIra vANijyagrAmanagara najIkanA dUtipalAza. caityamAM padhAryA. AnaMda gAthApati paNa badhAMnI sAthe bhagavaMtanA darzana vaMdana ane dharma zravaNa arthe nIkaLyo. bhagavaMtanI dharma dezanA zravaNa karyA bAda AnaMda gAthApatie bAra prakArano zrAvaka dharma deDha zraddhAthI ane vidhipUrvaka svIkAra karyo - aMgIkAra karyo. (* AnaMda gAthApatie svIkArela vratonuM varNana ghaNuM ja vistArathI ane suMdara rIte upAsakadasA AgamamAM varNavAyela che.) samyaktva yukta bAra vratone aMgIkAra karyA pachI AnaMda zrAvake te vratonuM niraticAra paripAlana karyuM. tenI patnI zivAnaMdAne paNa bodha pamADIne zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse bAra vrata aMgIkAra karAvyA. e rIte AnaMda zrAvakane dRDhatAthI vrata paripAlana karatA cauda varSa pasAra thayA. pachI samagra parivAra ane nagaranA agraNIonI madhye potAnA putrane sarva kAryabhAra soMpIne pauSadhazALAmAM jaIne rahyA. tyAM teNe zrAvakanI agiyAra paDimAnuM yathA vidhi, yathA sUtra samyak prakAre pAlana karyuM, ArAdhana karyuM. chelle jyAre AnaMda zrAvakanuM zarIra zuSka, rUkSa, mAMsarahita, asthipiMjara mAtra thaI gayuM, tenA zarIranI nADIo dekhAvA lAgI tyAre bhojana-pAnanuM pratyAkhyAna karI anazana aMgIkAra karyuM, tenA prabhAve tene vipula evuM avadhijJAna utpanna thayuM. bhagavaMta mahAvIre paNa tenI zrAvakadharma sAdhanAnI prazaMsA karI. vIza varSano zramaNopAsaka paryAya pAlana karIne chelle eka mAsanuM anazana ane saMlekhanA karIne, AlocanA-pratikramaNa karIne, samAdhimAM lIna banI te mRtyu pAmyo. mRtyu bAda saudharma kalpamAM saudharmAvalaMsaka mahAvimAnamAM izAna khUNAmAM sthita aruNAbha vimAnamAM devapaNe utpanna thayo. tyAM cAra palyopamanuM Ayu pUrNa karIne mahAvidehe kSetramAM janma laI mokSe jaze. * vAghelA 2 - ane "kAmadeva" zrAvaka (pauSadha vratanI dRDhatA ane bhagavaMte karelI prazaMsA e baMne bAbatone AvarI letuM - prastuta karatuM evuM A kathAnaka che.) bhagavaMta mahAvIranA daza mahAn upAsakomAM khyAti pAmela evA A kAmadeva Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 pratikramaNasUtra vivecana-4 zramaNopAsakanuM nAma upAsakadasA nAmaka sAtamAM Agama sUtramAM bIjA adhyayanamAM vistRta kathA sahita aMkita thayeluM che. caMpA nAmaka nagarImAM kAmadeva nAme gAthApati thayo. te atyaMta saMpattivAnuM ane RddhisaMpanna hato. aDhAra karoDa suvarNamudrAo ane sAITha hajAra gAyo Adi saMpattino mAlika hato. aneka nagarajano ane rAjA, maMtrI Adino sanmAnanIya puruSa hato. svaparivAramAM staMbha samAna hato. koI vakhate zramaNa bhagavaMta mahAvIra caMpA nagarIe samosaryA. kAmadeva gAthApati paNa A samAcAra sAMbhaLI AnaMda zrAvakanI jema Rddhi sahita bhagavaMtanA darzana, vaMdana ane dharmazravaNArthe gayo. bhagavaMtanI dezanA sAMbhaLI kAmadeve paNa AnaMda zrAvakanI mAphaka vistArathI zrAvakanA bAra vratone samyaktva sahita svIkAryA ane tenuM niraticAra pAlana karavA lAgyo. A rIte cauda varSa paryanta zramaNopAsaka paryAyanuM pAlana karyA bAda jyeSTha putrane sarva bhAra bhaLAvI pauSadhazALAmAM jaIne, ekAkI thaI advitIyapaNe upAsanA rata thayo. koI vakhate pauSadhazALAmAM dRDhapaNe pauSadha pratimAne vahana karI rahelA kAmadeva zrAvaka pAse madhyarAtrie eka mAyAvI mithyAdRSTi deva pragaTa thayo. teNe bhayaMkara, vikarALa, jotAM ja thatharI javAya tevA pizAcanuM rUpa dhAraNa karyuM. (jenA svarUpanuM ati vistRta varNana upAsakadazA AgamasUtrathI jANavuM) te deve atyaMta kuddha ane ruSTa thaIne kAmadeva zramaNopAsakane tenA vrata-pratyAkhyAna Adino bhaMga karavAnuM kahyuM. jo kAmadeva zrAvaka tenI AjJAne vaza na thAya to mArI nAMkhavAnI dhamakI ApI. TukaDe TukaDA karI nAMkhIza tema kahyuM. to paNa te kAmadeva potAnA vratamAM dRDha rahyo, leza mAtra calita na thayo. tene pauSadhavratamAM nizcala jANI, te pizAca rU5 deve potAnuM svarUpa vadhu vikarALa banAvI, tIkSNa dhAravALI talavAra batAvI kAmadevanA TukaDe TukaDA karI nAMkhavAnI bIjI ane trIjI vakhata paNa dhamakI ApI. to paNa kAmadevane nizcala jANI tenI pauSadhAdi vratanI dRDhatAne khatama karavA mATe kAmadevanA zarIranA TukaDA karyA. pachI pizAca rUpano tyAga karIne hAthInuM rUpa viku. hAthI rUpe sUMDhathI ucakIne kAmadeva zrAvakane phaMgoLyo, daMtazULa vaDe prahAra karyo to paNa kAmadeva zubhita na thayo, bhayabhIta ke trasta na thatAM nizcala rahyo. - tyAra pachI te deve hAthInuM rUpa choDIne sarpanuM rUpa dhAraNa karyuM je mahAkAya, kAjaLa jevo kALo, moTI phaNA ane lAla camakatI AMkhovALo, durdAta ane roSathI bharelo hato. te sarve kAmadeva zrAvakanA zarIrane vIMTI dIdhuM, dADho vaDe DaMkha mAryA, aneka prakAre viDaMbaNA pahoMcADI, to paNa kAmadeva zrAvaka nirbhaya ane sthira rahyo, pauSadha pratimAMthI lagIra paNa calita na thayo. teNe te tIvra, vipula, atyadhika karkaza, pragADha, ati tIvra, pracaMDa, duHkhadAyaka ane dussaha vedanAne zAMtithI sahana karI, kSamA ane titikSA pUrvaka adhyAsita karI, tyAre te mAyAvI deve kAmadevane Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ posaha-pAraNa-sUtra-vivecana nirbhaya ane dharmadhyAnamAM sthira joIne temaja tene nigraMtha pravacanathI vicalita, kSubhita ane vipariNAmita na karI zakavAthI uttama divya deva rUpa pragaTa karyuM, kAmadeva zrAvakanI vratanI dRDhatAnI prazaMsA karI, kSamAyAcanA karI ane pAcho gayo, tyAra pachI kAmadeve pratimA pArI. te kALe zramaNa bhagavaMta mahAvIra caMpA nagarI bahAra pUrNabhadra caityamAM ja vicaratA hatA. tethI kAmadeva temanI paryApAsanA karavA gayo. pachI bhagavaMte svamukhe kAmadevane thayelA bhayaMkara upasarga ane kAmadevanI vrata dRDhatAnI prazaMsA karI. zramaNazramaNIone paNa saMbodhana karatA kahyuM ke, jo zramaNopAsaka gRhastha paNa gRhasthAvasthAmAM rahevA chatAM deva, manuSya ane tiryaMca saMbaMdhI upasargone samabhAvapUrvaka sahana kare che, khame che, titikSA sahita adhyAsita kare che. to he Aryo ! zramaNa nirranthoe to avazya AvA upasargone khamavA ane sahana karavA joIe. jAsa pasaMsai bhayavaM daDhavvayattaM mahAvIro jemanA DhavratapaNAnI prazaMsA svayaM bhagavaMta mahAvIre karelI che. - jemanAM, A padano saMbaMdha 'daDhanvayanaM' sAthe che. 183 0 nAsa 0 vasaMtarU - prazaMse che, prazaMsA kare che. darzanAcAranA ATha bhedo kahyA che temAMno pAMcamo AcAra che 'upabRhaNA' upabRhaNAno artha che "dharmaprazaMsA''. koIe jainazAsanane vize moTo udyot karyo hoya ke svayaM dRDhatA ane nizcalatApUrvaka dharmArAdhanA karI hoya, samyaktvane zobhAvyuM hoya ityAdi temanA viziSTa guNonI gurujano dvArA thatI ''prazaMsA'' te AtmAnA bhAvonI vRddhi kare che temaja anyajanone paNa preraNAdAyI bane che. ahIM bhagavaMta mahAvIre samosaraNamAM kAmadeva AdinI je prazaMsA karI tene AzrIne sUtrakArazrIe zabda mUkyo che - 'pasaMsadR'' prazaMse che. 0 mavuM - bhagavaMta. A padano saMbaMdha 'mahAvIra' sAthe che. 0 mahAvI zramaNa bhagavaMta mahAvIra, ApaNA A bharatakSetranI A covIsInA chellA tIrthaMkara paramAtmA. A rIte be gAthAnuM vivecana karyu - jemAM pahelI gAthAmAM 'pauSadha pratimAnuM pAlana'' e mukhya vAta hatI ane bIjI gAthAmAM bhagavaMte jemanA 'dRDha vratapaNAnI prazaMsA'' karI e mukhya vAta hatI. pauSadha pAratI vakhate prathama gAthAnA smaraNa dvArA 'pauSadha kevI dRDhatAthI karavo joIe ?'' tenI preraNA maLe che ane bIjI gAthA dvArA "vratapAlananI dRDhatA gurujano paNa prazaMse che' te kathanathI dharma bhAvonI vRddhi mATenuM cAlakabaLa jaNAvyuM che. 0 have sUtramAM kahevAyela gujarAtI gadya-pAThanuM vivecana karIe chIe- - Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 pratikramaNasUtra vivecana-4 - posaha saMbaMdhI pATha ane sAmAyika saMbaMdhI pATha - (sUtra-10 sAmAiya vayajuro) baMnenI tulanA karo. sAmAyika pAravA mATe bolAto vidhipATha ane posaha pAravA mATe bolAto vidhipATha baMne saMpUrNa sAmyatA dharAve che. mAtra ahIM "sAmAyika" zabdane sthAne "posaTha" zabda prayojAyela che, te sivAya koI ja pheraphAra A pAThomAM jaNAto nathI. (vivecana mATe sUtra-10 "sAmAiya vayajuro" sAmAyika pAraNa sUtra khAsa jovuM, posaha saMbaMdhI vizeSa vivecana ahIM karela che) 0 posaha vidhie lIdho, ityAdi... A vAkyomAM "micchA mi dukkaDaM'' e mahattvanuM pada che. (A padanI vistRta vyAkhyA sUtra-5 'iriyAvahI"nA vivecanamAM karAyelI ja che. te khAsa jovI. taduparAMta " micchA mi dukkaDa' pada sUtra-10, sUtra-26, sUtra-27, sUtra-30 thI 34, sUtra-36 vageremAM AveluM ja che. tethI ahIM mAtra A padano saMbadha ja vicAravAno che.). - ahIM "micchA mi dukkaDaM' pada thakI posahavidhi saMbaMdhI skUlanAnI mAphI mAMgavAmAM AvI che. A mAphI trikaraNa yoge mAMgela che tethI "mana, vacana, kAyAe karI' evA zabdo mUkyA che. arthAt skUlanAo mATe huM manathI, vacanathI ane kAyAthI e traNe prakAre mAphI mAMgu chuM. - "posa' sAthe traNa vAkyo sUtramAM mUkAyA che - (1) vidhie lIdho, vidhie pAryo ane (3) vidhi karatA je kAMI avidhi hao hoya. ahIM je mana, vacana, kAyAthI potAnA duSkato mithyA thAo tevo je bhAva rajU kayo che, te A pauSadha saMbaMdhI thayela avidhinA saMdarbhamAM che. bhale pauSadha lIdho paNa vidhipUrvaka hoya ane pAryo paNa vidhipUrvaka hoya, chatAM letA-pAratA ke pAlana karatA kaMI avidhi thaI hoya tenuM " micchA mi dukkaDaM' che. 0 vidhie lIdho ane vidhie pAryo eTale zuM ? - pauSadha levA mATe iriyAvahIthI AraMbhIne karAtI pauSadha pratijJA tathA sAmAyika grahaNa Adi sarve vidhinI paripAlanA karavI. - pauSadha daramyAna paDilehaNa, devavaMdana, sakjhAya, guruvaMdana, jinadarzana, gamaNAgamaNe AlocanA, paccakkhANa pAravuM, pachInuM caityavaMdana ityAdi je koI vidhio pauSadha vratamAM karavAnI hoya te sarvenI yathA vidhi, yathA sUtra, bahumAnapUrvaka paripAlanA karavI joIe. - pauSadha pAratI vakhate paNa punaH A pauSadha vrata grahaNa karavAnA bhAvapUrvaka pAravAnI niyata vidhinuM pAlana karavuM joIe. e rIte "posaDa vidhie lIdho, vidhie pAryo" vAkyathI levA ane pAravAnI sAthe sAthe pauSadhavrata daramiyAnanI sarve vidhi paNa sUtrAnusAra ane niyata karAyela vidhipUrvaka, sabahumAna sarve kriyAo aMtarbhata jANavI. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ posaha-pAraNa-sUtra-vivecana 185 0 posahanA aDhAra doSamAMhi : jema sAmAyika pAratI vakhate sAmAyikanA batrIza doSa saMbaMdhI "micchA mi dukkaDa" devAmAM Ave che. tema ahIM posaha saMbaMdhI aDhAra doSonuM "micchA mi dukkaDaM" ApavAnuM kathana che. to A aDhAra doSa kayA kayA ? (1) pauSadha na karyo hoya temanuM ke temaNe lAveluM pANI vApare : - pauSadhamAM dezathI AhAra pauSadha karyo hoya tyAre jeo pauSadhavata rUpa viratithI rahita che, tevA bIjA zrAvaka ke gRhasthanA lAvelA AhAra ke pANI vAparavA - grahaNa karavA te pahelo doSa kahyo che. (2) svAdiSTa AhAra jamavo : - pauSadhamAM dezathI AhAra pauSadha karyo hoya to ekAsaNAmAM sa-rasa eTale ke praNita rasa pUrvakano ke svAda poSaka evo AhAra vAparavo. (3) pAraNAnI ciMtA karavI : pauSadha kadAca sarvathI paNa karyo hoya eTale covIhAro upavAsa paNa hoya ke dezathI paNa karyo hoya paNa pauSadha pUrNa thaye pAraNuM kyAre karIza ? kevuM karIza? kaI kaI sAmagrIo vAparIza ityAdi ciMtA pauSadha vrata daramiyAna kare. upalakSaNathI pauSadhanA pUrvanA divase vividha prakAranI sAmagrI vAparavI ane uttara pAraNuM athavA aMtaravAraNuM karavuM teno paNa A doSamAM ja samAveza thAya che. (4) zarIra zobhA vadhAravI : pauSadhavrata aMgIkAra karyA pachI zarIra satkArano sarvathA tyAga che, pUrve to zarIra satkAra tyAga nathIne ema vicArIne gherathI zarIra zobhA karIne ja pauSadha levA Ave tene pauSadhano cotho doSa kahyo che. (5) vastro dhovaDAvavA : pauSadha vrata daramiyAna to vastro dhoI ke dhovaDAvI zakAtA nathI. tethI huM pahelAM ja dhovaDAvI dauM, ema vicArI pauSadha nimitte vastro dhovaDAve. (6) ghareNAM paheravA : pauSadha nimitte AbhUSaNa-alaMkAra ghaDAvavo temaja pauSadha vakhate alaMkArone dhAraNa karavA, te zarIra satkArAdi doSa rUpa ja che. (7) vastro raMgAvavA :pauSadhamAM vastro melA na thAya ke navA lAge mATe raMgAvI taiyAra karavA. (8) zarIrano mela utAravo : pauSadhamAM zarIra satkArano ane snAnAdikano tyAga hoya che. cosaTha pahorI pauSadha karyA hoya, ATha-ATha divasamAM to ghaNo melano thara jAmI javAno. tethI beThA beThA zarIrano mela utAre te pauSadhano AThamo doSa kahyo che. (9) kasamaye suvuM :pauSadha daramiyAna divasanA sUI rahe ke nidrA le, rAtre paNa saMthArAporisi Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 bhaNAvyA pahelAM ja (bIjA prahara pahelAM ja) sUI jAya te doSa che. (10 thI 13) vikathA kare : pauSadha vrata aMgIkAra karyA pachI rAjya saMbaMdhI, bhojana saMbaMdhI, deza saMbaMdhI ane athavA strInA saMbaMdhamAM kathA kare arthAt vAto kare te doSa che. (14) pAriSThApanikAmAM bhUla : pauSadha daramyAna pUMjyA ke pramArSyA vinA mAtraka laI laghunIti ke vaDInIti kare ane apramArjita, apaDilehita bhUmimAM paraThave te doSa. (15) paraniMdA kare : jo ke zrAvake aDhAre pApasthAnakonuM varjana karavAnuM che, paNa A pravRttinI vizeSatA darzAvatA ahIM kahyuM che ke, pArakI niMdAno tyAga karavo joIe. (16) pauSadhamAM cora ke corInI vAto kare. (17) sarAga dRSTie strInA aMgopAMga nIrakhIne jue. (18) avirati gRhastha saMbaMdhI vArtAlApa karavo : pauSadhamAM - pauSadha nahIM lIdhelA evA avirati mAtA, pitA, putra, bhAI, strI, parivAra vagere saMbaMdhI kaMI vArtAlApa kare. pauSadhanA A aDhAre doSomAMthI eka paNa doSanuM sevana pauSadha vratadhArIe karavuM joIe nahIM. (jo thayo hoya to zuM karavuM ? te jaNAve che 0 je koI doSa lAgyo hoya..... ukta aDhAra doSamAMthI je koI doSa pauSadhavrata daramyAna thayo hoya te sarve doSonuM mana vaDe, vacana vaDe ane kAyA vaDe 'micchA mi dukkaDaM'" mAruM te duSkRt mithyA thAo. e pramANe trikaraNa yoge mAphI mAMge. pratikramaNasUtra vivecana-4 vizeSa kathana : A sUtra be vibhAgamAM ane be bhASAmAM guMthAyeluM che AraMbhamAM be gAthAo che, je 'gAhA' nAma chaMdamAM che padya svarUpe che. tenI bhASA prAkRta che. pachIno je pATha che te gadyamAM che ane gujarAtI bhASAmAM che. A AkhI sUtra yojanA sUtra-10 'sAmAiya vayajutto'' sUtra anusAra thayelI hoya tevI lAge che. kemake 'sAmAiya vayajutto'mAM paNa pahelI be gAthA prAkRta bhASAmAM, padyarUpe che A sUtramAM paNa temaja che. pachInA je gadyakhaMDo che. temAM pahelo gadyakhaMDa saMpUrNapaNe baMnemAM samAna ja che, mAtra 'sAmAyika' zabdane sthAne "posaha' zabda mUkela che. bIjA gadya khaMDamAM doSonuM "micchA mi dukkaDaM' che temAM doSonI saMkhyA badalAyA pachI bAkInuM lakhANa baMne sUtromAM samAna ja che. A sUtrano upayoga kriyAmAM - mAtra pauSadha pAratI vakhate thAya che, anyatra A sUtrano koI upayoga bIjI kriyAmAM thato nathI. - -- - - - A sUtranI pahelI gAthAmAM sAgaracaMdra Adine dhanyavAda ApavAnuM kAraNa e pramANe jaNAvyuM ke teoe potAnI pauSadha pratijJA maraNa tulya kaSTa AvyuM to Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ posaha-pAraNa-sUtra-vizeSa kathana paNa khaMDita thavA dIdhI nathI. zAstromAM sUryayazA rAjA suvratazeTha Adi bIjA paNa AvA dRSTAMto noMdhAyelA che. je sarve kathAnakono eka mAtra niSkarSa e che ke, manuSyae lIdhelI pratijJAno nirvAha nAnA-moTA koIpaNa vighna utpanna thAya to paNa pUrNa karavA pratibaddha rahevuM joIe. jeo pratijJAnuM paripAlana pUrNatayA na karatA calita thaI jAya che, te adhanya che. AvA niHsatva jIvo A lokamAM lokaniMdAne pAme che ane 'paralokamAM paNa durgatinA adhikArI bane che. A sUtranI bIjI gAthAmAM dRDha vrata pAlana kartA AtmAonI zramaNa bhagavaMta mahAvIre karelI prazaMsAnuM kathana che. jemAM sulasA AdinA dRSTAMta che. AvA bIjA paNa dRSTAMto Agama zAstronA pAne noMdhAyelA che. jemake saddAlaputra zrAvaka, aNagAra dhanno kAkaMdI, aNagAra DhaMDhaNa RSi, metAraja munivara ityAdinA dRDhavratapaNAne paramAtmAe prazaMsela che. AvA dRDhapratijJa mahApuruSa ke mahAsatIonA jIvana ArAdhaka AtmAonA jIvanamAM mArgadarzaka bane te prastuta gAthAno mukhya dhvani che. - 187 pachInA gadya khaMDomAM 'vidhi'nuM mAhAtmya rajU kare che. pratyeka dharmAnuSThAna pachI te sAmAyika hoya, pratikramaNa hoya, pUjA-pUjana hoya ke anya koI paNa, te sarve sUtrokta vidhi anusAra thavA joIe. te pramANe pauSadhanI ArAdhanA paNa vidhipUrvaka ja karavI joIe. tema chatAM pramAdavaza ke sahasA kAryathI jo koI bhUla ke skhalanA thaI gaI hoya to te saMbaMdhe potAnI bhUlano ekarAra-pazcAttApa ane potAnA duSkRt mATe mAphI mAMgavI joIe te vAta jaNAvI che. A anuSThAna parva divasomAM avazya karavuM tevo zAstra dhvani che. anya divasomAM paNa te AvakArya to che ja. A anuSThAna yoga hoya tyAM sudhI guru mahArAjanI nizrAmAM ja karavuM joIe. kemake sAdhujIvananI tAlImano A zikSAvratano mukhya uddeza che. = sUtra-noMdha : A sUtra AvazyakAdi koI AgamamAM jovA maLatuM nathI. temaja spaSTatayA tenA koI AdhAra sthAnanI mULabhUta mAhitI paNa maLela nathI. mAtra eTaluM kahI zakAya ke "sAmAiya vayajutto' sUtra sAthe A sUtra ghaNI sAmyatA dharAve che. -X--X-- Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 pratikramaNa sUtra vivecana-4 sUtra- saMthArA-porisi- satra v sUtra-viSaya : A sUtramAM namaskAra, saMthAro karavA mATenI AjJA, saMthAro karavAnI vidhi, jAgavuM paDe tyAre zuM karavuM ?, maMgala Adi bhAvanApUrvaka zaraNano svIkAra, aDhAra pApasthAnakono tyAga tathA tyAga zA mATe karavo ? tenuM kAraNa, AtmAnuM zAsana, sarva saMbaMdha tyAga, samyakatva svIkAra kathana, kSamApanA ane sarva pAponuM micchA mi dukkaDaM Adi viSayono suMdara samanvaya karela che. - sUtra-mULa :- "nisIhi, nizIhi, nizIhi" namo khamAsamaNANe goyamAINa mahAmaNIzaM (A pATha bolI pachI "navakAramaMtra ane pachI 'karemi bhaMte' bolavuM. ATalA pATho traNa vakhata bolyA pachI nIce mujaba porisi bhaNAvavI.) aNajANaha jiTuThajjA ! (athavA jiTUiThA ) aNajANaha parama-gurU ! guru guNa rayaNehiM maMDiya-sarIrA !; bahu-paDiputrA porisI, rAiya-saMthArae kAmi. aNajANaha saMthAra, bAhu vahANeNa vAma-pANa; kukakuDi-pAya-pasAraNa, ataraMta pamasjae bhUmiM. saMkoiya saMDAsA, uvaheMte kAya-paDilehA; davvAI-uvaoga, ussAsa-nirbhaNA loe. jai me hajja pamAo, imassa dehassimAi ramaNIe; AhAramuvahi-deha, savva tiviheNa vosiriaM. cattAri maMgala, arihaMtA maMgala, siddhA maMgalaM; sAhu maMgala, kevali-pannaro dhakho maMgala. carAri loguttamA, arihaMtA loguttamA, siddhA lottamA, sAhu lottamA, kevali-pannaro dhammo lAguttamo. carAri saraNe pavanjAmi, arihaMte saraNe pavanjAmi, siddha saraNe pavanjAmi, sAhU saraNe pavanjAmi. - kevali pannAM gha-- saraNe pavanjAmi. pANAivAyamali, coriE mehuNa daviNa-mucche; kohaM mANe mAya, lohaM pijIM tahA dosaM. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMthArA-porisi-sUtra 14 kalahaM abhakhANa, pesanna rai-arai-samAutta; para-parivAya mAyA-mosa micchatta-saddha ca. vosirijhu imAi mukukha magna-saMsargI-vigdhabhUAi; duzmaI-nibaMdhaNAi, aThArasa pAva-ThANAi. ego haM nalthi me koI, nAhamatrassa kassai; evuM adamaNa-maNaso akhANamaNu sAsai. ego me sAsao appA, nANa-daMsaNa-saMjuo; sesA me bAhirA bhAvA, savva saMjoga-lakukhaNA. saMjoga-mUlA jIveNa, pattA duHkha-paraMparA; taSThA saMjoga-saMbaMghaM, savva tiviheNa vosiri. arihaMto maha devo, jAvajIve susAhuNo guNo jiNa pannAM tatta, ia sammatta mae gahiya. ( A gAthA-14mI traNa vakhata bolavAnI paraMparA che, tyArapachI zrAvako sAta navakAra gaNe - zramaNa mATe traNa navakAra gaNavAnI sAmAcArI pravarte che, tyArapachI nIcenI traNa gAthAo bole.) khamiA khamAviA mayi khamaNa, savva jIva-nikAya; siddhaha sAkha AloyaNa, mujhaka vAra na bhAva. savva jIvA kampa-vasa, caudaha rAja bhamaMta, te me savva khamAviA, mujha vi teha khamaMta. je je maheNa baddha, je je vAyAe bhAsikaM pAve; je je kAe karya, micchA mi dukkaDe tassa. v sUtra-artha : - (nisIhi) - svAdhyAya Adi sarve pravRttiono have huM niSedha karuM chuM - niSedha karuM chuM - niSedha karuM chuM (arthAt baMdha karuM chuM.) - kSamAzramaNa-gautama Adi mahAmunione mArA namaskAra thAo. - he jyeSTha Aryo ! mane anujJA Apo. (have saMthArA porisanA padyano anuvAda zarU thAya che. tethI gAthA kramAMka havenA 'sUtrArthathI Apelo che-). (1) uttama evA guNarUpI ratnothI maMDita-vibhUSita dehavALA he paramaguruo ! (arthAt zreSTha dharmaguruo !) prathama porisI sArI rIte paripUrNa thaI che. mATe rAtrinA saMthArAne vize sthira thavAnI (saMthAro karavA mATenI-sUvAnI) mane anujJA Apo. (2) he bhagavan! mane saMthArAnI anujJA Apo. (A gAthAmAM saMthAro kaI rIte karavo tenI vidhi kahe che-) hAthanuM ozIkuM karavA vaDe, DAbe paDakhe sUIne tathA kUkaDInI jema pagane Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 pratikramaNasUtra vivecana-4 saMkocIne rAkhavA vaDe (huM zayana karavA icchuM chuM) paNa jo te rIte paga rAkhI na zakuM to huM bhUminuM pramArjana karIne pachI pagane lAMbA karIza (te aMgenI Apa mane anujJA Apo.) (3) saMkoia (padothI saMthArAno vidhi AgaLa kahe che--) jo paga lAMbA karyA pachI saMkocavA paDe to DhIMcaNa pUMjIne saMkocavA. - jo paDakhuM pheravavuM hoya to zarIranuM-bhUminuM pramArjana karI pheravavuM. - jo kAya ciMtAdi mATe uThavuM paDe to- nidrAnuM nivAraNa karavA mATe pahelA dravyAdino upayoga mUkavo arthAt dravya, kSetra, kAla ane bhAvanI vicAraNA karavI. tema chatAM jo nidrA na uDe to - hAtha vaDe nAkane pakaDIne ucchavAsane rokavo ane tevI rIte jyAre barAbara nidrA uDI jAya tyAre prakAzavALA arthAt kiMcit ujAsavALA dvAra sAme jovuM. (4) jo mArA dehanuM A rAtrie ja maraNa thAya to meM AhAra, upadhiupakaraNa ane dehane-zarIrane manathI, vacanathI ane kAyAthI atyAre vosirAvyA che arthAt teno tyAga karela che. (5) cAra (padArtho) maMgala(rUpa) che (1) arihaMto maMgala (rUpa) che, (3) sAdhuo maMgala (rUpa) che. (6) cAra (padArtho) lokamAM uttama che. (1) arihaMto lokottama che. (3) sAdhu lokottama che (7) huM cAranA zaraNane svIkAruM chuM - (1) huM arihaMtonA zaraNano svIkAra karuM chuM. (2) huM siddhonA zaraNano svIkAra karuM chuM. (3) huM sAdhuonA zaraNano svIkAra karuM chuM. (4) huM kevali bhagavaMte bhAkhelA dharmanA zaraNano svIkAra karuM chuM. (* have aDhAra pApasthAnakanA nAma jaNAve che--) (8,9) (1) prANAtipAta - hiMsA, (2) mRSAvAda-jUTha, (3) adattAdAna. corI, (4) maithuna - abrahma, (5) parigraha, (dhana vagereno saMcaya karavo) (6) krodha, (7) mAna, (8) mAyA, (9) lobha, (e cAra kaSAyo) (10) rAga, (11) dveSa, (12) kalA, (13) abhyAkhyAna, (14) paizunya, (15) rati-arati, (16) paraparivAda, (17) mAyA mRSAvAda, (18) mithyAtvazalya. (* A pApasthAnakono tyAga karavAnuM kAraNa jaNAve che-) (te A pramANe~) (2) siddho maMgala (rUpa) che. (4) kevali prarUpita dharma maMgala che. (2) siddho lokottama che (4) kevali prarUpita dharma lokottama che. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMthArA-porisi-sUtra-artha 191 (10) A aDhAra pApasthAnako mokSamArganI prAptimAM vighnabhUta ane durgatinA kAraNarUpa hovAthI huM (A aDhAre pApasthAnakone) vosirAvuM chuM arthAt tyAjya evA A pApasthAnakono huM tyAga karuM chuM. (11) "huM ekalo chuM, mAruM koI nathI ane huM paNa koIno nathI.'' A pramANe adIna manathI (glAni rahitapaNe) vicArato potAnA AtmAne anuzAsita kare arthAt samajAve. (12) (AtmAne anuzAsita karavA te AgaLa Ama vicAre-) jJAna ane darzanathI saMyukta evA mAro A eka AtmA ja zAzvata che. - (jyAre) bIjA badhA (to) saMyoga-lakSaNa rUpa utpanna thayelA evA (AtmA sivAyanA sarve) bahirbhAvo che. - (13) mArA jIve duHkhanI paraMparA (karma ke saMbodharUpa) saMyogathI ja prApta karelI che. tethI e sarve (karma) saMyogathI utpanna thayelA sarva saMbaMdhone (rAgane) huM trividha arthAt mana, vacana, kAyAthI vosirAvuM che. (meM saMyoga janya evA sarva saMbaMdhone trividha vosirAvyA che - tyajela che.) (14) jIvanaparyanta huM jyAM sudhI jIvuM tyAM sudhI 'arihaMta (paramAtmA)e ja mArA deva che, susAdhu (mahArAjo) e ja mArA guru che. jinoe (jinezvara bhagavaMtoe) kahela tattva arthAt siddhAMto e ja mAro dharma che.'' A pramANenuM samyaktva meM grahaNa karela che. - (15) huM bIjA jIvone khamIne (kSamA karIne) - temanI paNa kSamA mAMgu chuM eTale ke khamAvuM chuM, te sarve jIvo paNa mane kSamA karo. (ahIM traNa vAta kahI che-) (1) huM bIjA jIvone kSamA karuM chuM - khamuM chuM (2) teonI pAse mArA aparAdhonI kSamA mAMgu chuM (3) sarve (cha kAyanA jIvo) paNa mane kSamA karo. khamAvuM chuM huM siddha bhagavaMtonI sAkSIe AlocanA karuM chuM - jAhera karuM chuM ke mAre koIpaNa jIva sAthe vairabhAva nathI. (16) sarve jIvo karmavaza hovAthI cauda rAjalokamAM bhramaNa kare che. te sarvene meM khamAvyA che, teo mane paNa kSamA karo. (17) meM je koI pApa manathI bAMdhyu hoya, (je koI pApa) vacanathI bhAkhyuM hoya, (je koI pApa) kAyAthI karyu hoya, te mAruM sarva pApa mithyA thAo. arthAt mArA mana, vacana, kAyA saMbaMdhI sarve pApanuM micchA mi dukkaDaM. - zabdajJAna : nisIhi - svAghyAyAdi sarve pravRtti ke sAvadya vyApArano tyAga karIne namo - naskAra thAo goyamAINuM - gautama Adine aNujANaha khamAsamaNANuM - kSamAzramaNone mahAmuNINaM - mahAmunione jiojjA - jyeSTha Aryo anujJA Apo Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 pratikramaNa sUtra vivecana-4 paramaguru - zreSTha dharmaguru guru guNa - moTA guNarUpI rayaNahiM - ratno vaDe maMDiya - maMDita, alaMkArita sarIrA - zarIra-kAyA vALA bahu-paDiputrA - ghaNIpUrNa thaI che porisi - pauruSI, prahara rAiya-saMthArae - rAtri saMthArA vize ThAmi - rahuM chuM, sthira thAuM chuM saMthAra - saMthArAnI, zayananI bAhuvahANeNa - hAtharUpI ozIkA vaDe, DAbA hAthanuM ozIkuM karIne vAma pAsee - DAbA paDakhe kukakuDi - kUkaDInI mAphaka pAya pasAraNa - paga UMcA rAkhIne ataraMta - asamartha thatAM pamajUjae - pramArjana kare bhUmi - bhUmine-saMthArAne saMkoia - saMkocIne, TuMkAvIne saMDAsA - sAMdhA, DhIMcaNAdi udhvaTuMte - paDakhuM pheravatAM a - ane, tathA kAya-paDilehA - kAyAnI-zarIranI (ane saMthArAnI) paDilehaNA karavI davvAI - dravya, kSetra, kALa, bhAvano uvaogaM - upayoga karIne ussAsa - ucchavAsa, zvAsano niraMjaNA - rodha karIne, rokIne Aloe - Aloke, jue jaI me - jo mAruM hujUja - thAya, hoya pamAo - pramAda, mRtyu imassa dehassa - A dehanA imAi ramaNIe - A rAtrie AhAra - azanAdi AhAra uvahi - upadhi, upakaraNa dehaM - kAyA, zarIrane saa - sarvane, badhAMne tiviheNa - traNa prakAre vosirieN - vosirAvuM chuM cattAri - cAra (saMkhyA che) maMgala - maMgala (rUpa) che arihaMtA - arihaMto-bhagavaMto siddhA - siddha bhagavaMto sAhu - sAdhu mahArAjo kevalipatraro - kevalIoe kahelo dhamo - dharma loguttamA - lokomAM uttama saraNa - zaraNane pavanjAmi - huM aMgIkAra karuM chuM arihaMte - arihaMta-bhagavaMtanuM siddha - siddha bhagavaMtonuM sAhU - sAdhu-mahArAjonuM kevalipatrad - kevalI prarUpita dhamma - dharmanuM pANAivAya - prANAtipAtane alie - alika, jUThane coriE - corIne mehuNe - maithuna, abrahmane daviNa muchaM - dravyanI mUcchane kohaM - krodhane mANe - mAnane mAyuM - mAyAne loha - lobhane pi4 - prema-rAgane tahA - te ja rIte dosa - dveSane kalahaM - kalahane ababhakakhANuM - abhyAkhyAnane Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMthArA-porisi-sUtra-zabdajJAna 193 pesanna - vaizunya-cADIne rai - rati-harSa (a) arajI -- arati-zokathI samAunta - sahita, yukta paraparivArya - para parivAdane mAyAmosaM - mAyAmRSAne miccharasaa - mitsAtva rUpI zalyane vosirijhu - choDI de, tyAga kare imAI - A (pApa sthAnako) mukukhamagsa - mokSamArgano saMsamsa - meLApa thavAmAM vizvabhUAi - aMtarAya rUpa duggai - narakAdi durgati nibaMghaNAi - kAraNa, hetu aThArasa - aDhAra (saMkhyA che) pAvaThANAi - pApasthAnako ego haM - huM ekalo chuM nalthi - nathI me-koI - mAruM-koIpaNa na-aham - nathI-huM annaksa - anyano, bIjAno kassai - koIno (paNa) evuM - e pramANe adINa - adIna, glAnirahita maNaso - manavALo thaIne appANan - AtmAne aNasAsai - anuzAsita kare, samajAve, zikhAmaNa Ape ego-me - ekalo-mAro sAsao - zAzvata, amara appA - AtmA nANa - jJAna ane daMsaNa saMjuo - darzanathI yukta sesA me - bAkInA mAre bAhirA bhAvA - bAhya bhAvo che savva - sarve, badhAM saMjoga lakukhaNA - pugala-karmanA saMyogathI utpanna thayelAM saMjoga mUlA - saMyogonA kAraNe utpanna thayela, saMyogajanya jIveNa - jIva-AtmA vaDe pattA - prApta karAyelI che dukakha paraMparA - duHkhanI paraMparA takhtA - te kAraNathI, tethI saMjoga saMbaMdha - saMyoga vaDe utpanna thayelA (sarva) saMbaMdhone saLaM - sarva, badhA tiviheNa - traNa prakAre vosirieN - vosirAvyA che, tyAga karI dIdhela che, choDela che arihaMto - arihaMta deva maha devo - mArA deva che jAvajIva - jIvana paryA susADuNo - susAdhuo guruNo - guruo, dharmaguruo jiNapatra - jina prajJapta tad - tattva che, satya che. ia - A pramANe, A rIte sammatta - samyaktva, samakita mae - meM mArA vaDe gatie - grahaNa karAyela che khamia - khamIne, kSamA karIne khamAvia - khamAvIne, kSamA mAMgIne mayi - mArA upara, mane khamaDa - khamo, kSamA karo saLaMha - sarve, tame badhA jIvanikAya - jIvanA samUho [ 4 | 13) Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 pratikramaNasUtra vivecana-4 siddhaha - siddha bhagavaMtonI sAkha - sAkSIpUrvaka, sAkhe AloyaNaha - AlocanA karuM chuM mukjha ha - mane vAra-na - vaira-nathI bhAva - bhAva, lAgaNI savva jIvA - badhAM jIvo kammavasa - karmane lIdhe cauda rAja - cauda rAjalokamAM bhamaMta - bhamatA te-me - te-mArA vaDe savva - sarvene, badhAMne khamAviA - khamAvelA che mujUjha-vi - mane-paNa teha - te, teo khamaMta - khame, kSamA kare je je - je-je (kaMI) maeNa - mana vaDe baddha - baMdhAyu hoya vAyAe - vANI vaDe bhAsie - bolAyu hoya pAve - pApane kAeNa - kAyA vaDe karyA - karyuM hoya micchA - mithyA thAo mi - mAruM dukkaDa - duSkata, pApa tassa - te - vivecana : saMthArA porisI :- A sUtranuM nAma "saMthArA porisI' che. (kemake-) divasanA ane rAtrinA judA judA praharane judA judA nAmathI zAstrIya rIte oLakhavAmAM Ave che. te A pramANe : (1) sUtra porisi - jemake divasanA pahelA praharane sUtra parisi kahe che. (2) artha porisi - divasanA bIjA praharane artha porisi kahe che. (3) saMthArA porisa - rAtrinA bIjA praharane "saMthArA porisi" ke saMstAra paurUSI" kahevAmAM Ave che. A "saMthArA porisi" parathI te samaye bolAtA sUtrane paNa "saMthArA porisi" sUtra nAme oLakhavAmAM Ave che. - A sUtramAM vividha prAcIna gAthAonuM susaMkalana thayeluM che. temaja saMthArA arthAt zayananI vidhi paNa jaNAvavAmAM AvelI che. (1) AraMbha vAkya ane pahelI traNa gAthAmAM saMthArA vidhi jaNAvI che. jemAM gAthA-1 yatidina caryAmAM jovA maLe che, bIjI ane trIjI gAthA oghaniryuktimAM maLe che. (2) gAthA-4 Aura paccakkhANa payatrAmAM jovA maLe che. (3) gAthA-5, 6, 7 e traNe Avazyaka sUtranA cothA adhyayanamAM sUtra12, 13, 14 rUpe A ja pramANe noMdhAyela che. (4) gAthA-8, 9 e baMne ArANApaDAgA, paryanta ArAdhanA Adi prakirNako-pannA sUtromAM jovA maLe che. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMthArA-porisi-sUtra-vivecana 195 (5) gAthA-10 ArANA paDAgAmAM thoDo pheraphAra sAthe jovA maLe che. (6) gAthA-11 caMdAjhaya, Aura paccakkhANa, mahApaccakkhANa Adi payannA sUtra AgamomAM A ja svarUpe jovA maLe che. (7) gAthA-12 caMdAjhaya, Aura paccakkhANa-1, AurapaccakkhANa2, mahApaccakkhANa Adi AgamomAM A ja svarUpe jovA maLe che. (8) gAthA-13 Aura paccak khANa-1, AurapaccakkhANa-2, mahApaccakkhANa Adi AgamomAM A ja svarUpe jovA maLe che. (9) gAthA-14 samyaktva uccarAvatI vakhate bolAya che A rIte payannA sUtra rUpa Agamo, yatidina caryA, Avazyaka sUtra-Agama ityAdi zAstro ane graMthomAMthI uddhata thayelI A gAthAonuM saMkalana karIne "saMthArA porisi' sUtranI racanA thaI hovAnuM jaNAya che. ukta Agamo, yatidina caryA, dharmasaMgraha ityAdi vividha graMthone AdhAre A sUtranuM vivecana atre rajU karela che- 0 AraMbhe - nivRtti jAhera karIne mahAmunione namaskAra karAyo che- * nihi, nidi, nisada, eTale auSadhikI, - sAmAnyathI nihi eTale pApavyApAra tathA anya sarva pravRttino niSedha karIne - aTakAvIne - rokIne evo artha thAya che. - vizeSa arthamAM svAdhyAya Adi pravRttiono niSedha karIne arthAt te pravRtti baMdha karIne evo artha ahIM gRhita che. - nilada zabdano sAmAnya artha pUrve sUtra-3 "khamAsamaNa sUtra" ane sUtra-29 "vAMdaNA sUtramAM apAyelo che, te tenA vivecanamAM jovo. - ahIM "vizeSa artha" grAhya che ema eTalA mATe kahyuM ke, A sUtra sAdhu bhagavaMto ane pauSadhavratadhArI zrAvako niyata vidhi anusAra bole che. A baMnene sAvadya vyApAra ke pApapravRttiono to tyAga hoya ja che. tethI teoe nitya svAdhyAya AdithI ja nivartavAnuM rahe che. - vaLI uttarAdhyayana sUtra-26mAM jaNAvyA mujaba tathA yatidinacaryA ane pauSadhavatanI sAmAcArI mujaba paNa kahyuM che ke "rAtrinA pahelI porisimAM svAdhyAya kare, bIjImAM dhyAna kare, trIjAmAM nidrA le ane cothImAM nidrA mukta thaIne svAdhyAya kare." tethI sAdhu bhagavaMto ke pauSadha vratadhArI zrAvako rAtrinA prathama prahare svAdhyAya kare te vAta niyata che. bIjI porisimAM mULa mArge dhyAna karavAnuM hatuM, paNa vartamAna sAmAcArI mujaba prathama praharane aMte saMthArA porisinI taiyArI kare che. te vakhate gautamAdi mahAmunione namaskAra karavA mATe pUrvanI pravRttino tyAga karavAno che, tethI ahIM 'nizIDi' zabda dvArA svAdhyAya pravRttino niSedha sUcavela che. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 pratikramaNa sUtra vivecana-4 ahIM 'nisIDi' zabda traNa vakhata kema mUkyo ? dharmasaMgrahamAM jaNAve che ke sAvadya pravRtti hoya ke niravadya ArAdhanA hoya e baMne-zubhAzubha pravRttimAM mana, vacana, kAyA e traNe yogo joDAyelA ja rahelA che, tethI mananA, vacananA ane kAyAnA e traNenA pUrva vyApArone rokavA ke aTakAvavAno nirdeza karavA mATe ahIM traNa vakhata "nisIDI' evA zabdano prayoga sUtranA AraMbhe karavAmAM Avela che. - have pachI karAnAra namaskAra pravRtti vakhate namaskAramAM AtmAno traNe yoge pUrNa upayoga rahe te mATe A 'nisIDi' zabda Avazyaka che. * namo nAtamAM jovA madamuLivi - kSamAzramaNa evA gautamAdi mahAmunione namaskAra thAo. 0 namo - namaskAra thAo, namaskAra ho. - "namo' padanI vizeSa vyAkhyA mATe sUtra-1 "navakAramaMtra" ane sUtra-13 "namutthaNa" e baMne sUtranuM "vivecana" khAsa jovuM. 0 vamAsamA - kSamAzramaNone, kSamAdi guNayukta zramaNone. - "khamAsamaNa' padanI vizeSa vyAkhyA mATe sUtra-3 "khamAsamaNa sUtra" ane sUtra-29 "vAMdaNA sUtra"nuM vivecana jovuM. 0 yamai - gautama Adi, indrabhUti gautama Adi. - ahIM "goyamAINa' padano artha vicAraNIya che. gautama-Adi ema eTalA mATe kahyuM che ke, pachI je "mahAmuNiNa' zabda mUkyo che te bahuvacanamAM che. tethI ahIM mAtra "gautama' evuM nAmoccAraNa na karatA Adi zabdathI anya paNa mahAmunionuM grahaNa karavAnuM che. - indrabhUti gautama bhagavaMta mahAvIranA prathama ziSya hatA tethI tenuM nAma mUkIne "Adi' zabda dvArA tyArapachI thayelA sarve guNavAn munione A pada dvArA namaskAra karavAno che. - jema rAtri pratikramaNamAM AraMbhe sakjhAyamAM "bharaphesara sajhAya" dvArA aneka mahAmuninuM nAma smaraNa karAya che, tema rAtre saMthArA porisimAM paNa A pada dvArA aneka mahAmunionuM smaraNa-paTa para lAvavAno hetu che. - AvA mahAmunionA smaraNa thakI temanA guNono anuvAda thAya che, temanA sukRtanI anumodanA thAya che, ApaNo AtmA paNa AvA uttama guNothI vAsita thAya tevI zubha bhAvanA karavAmAM Ave che jemake- (1) atyaMta vinayI, namra, labdhivaMta evA gautamasvAmIne namaskAra ho. (2) pATa paraMparAnA dhAraka, Adya guruvarya sudharmA svAmIne namaskAra ho. (3) taruNavaye zIla ane samyaktvanA dhAraka jaMbUsvAmIne namaskAra ho. (4) caurya karma tyAgIne darzanAdi traNa ratno coranArA prabhavasvAmIne namaskAra ho. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMthArA-porisi-sUtra-vivecana-gAthA-1 (5) dazavaikAlikasUtra racayitA, prabhAvaka zaZbhavasUrine namaskAra ho. (6) yuddha bhUmimAM muTThI ugAmI paMcamuSTI loca karanAra bAhubaline namaskAra ho. (7) arisAbhuvanamAM kevaLajJAna prApta karanAra bharata cakrIne namaskAra ho. (8) cauda hajAra sAdhumAM ugra tapasvI dhanya aNagArane namaskAra ho. (9) brahmacaryanI mizAla evA sthUlabhadrane namaskAra thAo. 197 (10) bhAvavizuddhinA baLe kevaLajJAna pAmanAra prasannacaMdrane namaskAra ho. ityAdi rUpe sarve mahAmunione 'Adi' padathI grahaNa karavA. O mahAmuniLa - mahAmunione. A padano saMbaMdha 'goyamAIzaM' sAthe jaNAvelo che. 'muni' zabdano artha abhidhAna ciMtAmaNImAM A rIte karyo che-- "je manana kare te muni'' tenA paryAya zabdo rUpe - maharSi, yati, saMyata, vAcaMyama, tapasvI, maunI, mananazIla Adine jaNAvyA che. 0 'namo khamasamaNANuM 'ityAdi padamAM 'kSamAzramaNa' zabda vaDe sarva sAdhuone sAmAnya namaskAra karyo che, tevo artha paNa thaI zake che ane A pada ''gautamAdi mahAmuninA'' vizeSaNarUpa paNa gaNI zakAya che. AraMbha vAyarUpa - ''nisIhi'' padathI ''mahAmuNiNaM'' pada paryantano pATha namaskAra rUpa pATha kahyo che. AvA prakAranA namaskArathI upAsaka AtmAne mahAmuninA jIvananI yAda apAvIne, svIkArelA niyamamAM vizeSa-vizeSa dRDha rahevA mATenI preraNA maLe che. - 0 have pahelI gAthA dvArA sUtrakAra maharSi saMthArAnI-zayananI AjJA yAcanA saMbaMdhI kathana kare che. temAM paNa jenI pAse AjJA levAnI che te guruvaryane sanmAnanIya rIte saMbodhana karIne pachI potAnA zayana icchAnuM kAraNa kahyuM che-- * gaLubALada ninnA! he jyeSTha Aryo ! mane anujJA Apo. 0 'aNujAha' anujJA Apo, anumati Apo. A pada pUrve sUtra-29 'vAMdaNA sUtra'mAM AvI gayela che. tethI tenI vizeSa vyAkhyA ane vivecana sUtra-29mAM jovuM. 0 nirdegrA - jyeSTha Aryo !, vaDIla sAdhu varyo. - A padamAM nikinnA evuM pAThAMtara paNa jovA maLe che. paNa dharmasaMgrahamAM 'nikA' pATha hovAthI temaja saMskRta rUpAMtara caidArtha:" thatuM hovAthI amane 'jiojjA' pATha vadhAre yogya lAgavAthI tene svIkArela che. ''jyeSTha'' eTale vaDIla ke moTA-paryAyAdi jyeSTha hoya te. - ''Arya'' zabda 'sAdhu'nA paryAya rUpe AgamomAM jovA maLe ja che. jemake Arya-rakSita, Arya-suhasti, Arya-mahAgiri ityAdi. * abhidhAna ciMtAmaNimAM hemacaMdrAcAryajI 'Arya'no artha kare che-- Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 athavA "jenI pAsethI jJAna prApta thAya che te 'Arya' 'Ara' eTale dUra. pApakarmathI je dUra thayA che te 'Arya'. vaDIla sAdhu, vRddha sAdhu, jJAna sthavira sAdhu, guNathI ratnAdhika evA mahAguNavAnlR sAdhuo Adine Arya kahevAmAM Ave che. pratikramaNasUtra vivecana-4 ahIM jyeSTha AryathI vaDIla sAdhu evo artha svIkArIne, tenI sAthe 'aNujAha' zabda eTalA mATe prayojela che ke, saMthArA para (zayana arthe) jatAM pahelA teonI AjJA-anujJA prApta karavI te bhAva abhipreta che. oghaniryuktinI droNAcArya kRt vRttimAM Agamano sAkSI pATha TAMkIne noMdha karI che ke, "pachI saMthAre caDatAM saMthArAmAM jatAM pahelAM tyAM rahelA vaDIla sAdhuone kahe che ke, "Apa mane anujJA Apo.' anubALada paramagurU ! guru-muLa-caLenni maMDiya-sarIrA ! guru mahAn guNaratno vaDe zobhita-alaMkRt zarIravALA he zreSTha dharmaguruo ! mane anujJA Apo anumati Apo. 0 anujJAbaha - anujJA Apo. (A pada upara kahevAI gayuM che) 0 paramagurU parama guruo !, zreSTha dharmaguruo ! muLaravairdi - guru guNa rUpI ratno vaDe, gurunA guNarUpI ratno vaDe, uttama guNa rUpa ratno vaDe. ahIM guru zabdathI guru, mahAnu, moTA, uttama Adi artho levA. 7 - - - muLavaLa eTale guNorUpI ratna, darzana, jJAna, cAritra, tapa ityAdi viziSTa evA guNa rUpI ratno vaDe. (A zabda 'zarIra'nA vizeSaNarUpe mUkAyela che.) 0 maMDiya rIrA ! alaMkRt zarIravALA. (A pada 'guru'nA vizeSaNarUpa che) 'maMDiya' eTale maMDita, alaMkRta, zaNagArela, zobhAvela. jemanuM zarIra uttamaguNarUpI ratno vaDe alaMkRt che tevA ''paramaguru'' temane saMbodhana karIne anujJA mAgavAmAM Avela che. have anujJA zA mATe arthAt kyA hetuthI ane zuM karavA mAMgavAmAM AvI che ? te jaNAvavA be vAkyo sUtrakAre ahIM prayojela che-- ahIM prayojana che "rAiya-saMthArae ThAmi.'' - prayojananuM kAraNa che - 'bahupaDiputrA porisi.'' 0 vaduparipunnA porisI - porisi saMpUrNa thaI che - ghaNI pratipUrNa thaI che. - 0 'vartu' eTale ghaNI 0 ''hipunnA'' eTale pratipUrNa, saMpUrNa 0 'porisi' pauruSi divasa ke rAtrino cotho bhAga, jene prahara kahe che. * 'puruSa pramANa chAyA jemAM pramANa che te pauruSI.' divasa keTalo vyatIta thayo che, tenuM mApa, kALamAna, pahelAnA yugamAM puruSanI chAyA keTalI lAMbI ke TUMkI paDe che, tenA parathI kADhavAmAM AvatuM hatuM - Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMthArA-porisiM-sUtra-vivecana gAthA-1 199 tenA kAraNe te jAtanuM mApa arthAt kAlamAna 'paurUSI'nA nAmathI oLakhAya che. - divasanA athavA rAtrinA kula samayanA cAra sarakhA bhAga karavAmAM Ave to teno pratyeka bhAga eka porisi' athavA praDara kahevAya che. jemake sUryodaya samaya 6.30no che ane sUryAstano samaya 5.30no che. to pahelA dinamAna kADho. to te dine divasa 11.00 kalAkano thayo. A 11.00 kalAkanA cAra sarakhA bhAga karo, to pratyeka bhAga 2 kalAka ane 45 miniTano thayo. tethI pratyeka porisi ke prahara 2 kalAka 45 miniTano gaNAya. A rIte gaNatA pahelI parisi 6.30thI zarU thaIne 9.15 kalAke purI thaze, bIjI porisi 12.00 kalAke purI thaze.. e pramANe AgaLa gaNavuM. e ja divase jo rAtrinI parisi ke prahara gaNavAnA hoya to rAtrimAna 13.00 kalAkanuM thayuM. teno cotho bhAga karIe to eka porisino kALa 3 kalAka ne 15 miniTano thayo. tethI rAtrino pahelo prahara-porisi sAMje 5.30 thI zarU thaI 8.45 kalAke purI thaze. bIjI porisi 12.00 kalAke madhya rAtrie purI thaze. e rIte gaNavuM. - A rIte eka ahorAtramAM ATha parisi hoya che. - pUrve je dRSTAMta laIne porisino kALa samajAvyo, te to mAtra udAharaNa rUpa hato, paraMtu vAstavamAM pratyeka sthaLa (zahera ke deza)nA rojerojanA sUryodaya ane sUryAstanA samaya badalAtA hoya che. tethI mukhya zaherane anusarIne ane rojanA divasane anusarIne porisinuM kALapramANa badalAyA kare che. zAstrIya rIte paNa Rtune AzrIne poriTinA saMbaMdhamAM AvI kALa bhinnatAno ullekha maLe che. - jemake uttarAdhyayana sUtranA chavvIsamAM adhyayanamAM kahyuM che ke(1) aSADha mAsamAM porisi (pauruSI) be pagalAMnI hoya che. (2) poSa mAsamAM porisi (paurUSI) cAra pagalAMnI hoya che. (3) caitra ane Aso mAsamAM porisi traNa pagalAMnI hoya che. - ApaNA rojiMdA anubhavamAM mAtra navakArasI samayano dAkhalo laIe to paNa sthaLa ane Rtu badalAtA samaya keTalAM judA judA Ave che te khyAla Avaze. jemake - pahelAM sthaLane AzrIne vicArIe to pahelI phebruArInA divase - amadAvAdano navakArazI samaya 8.09 kalAkano batAve che, te ja divase muMbaIno navakAzI samaya 8.02 kalAkano che ane madrAsano navakArasI samaya 7.24 kalAkano che - A thayo sthaLa pheraphArathI samaya pheraphAra. have eka ja sthaLa laIne Rtu (mAsa)nA pheraphArathI thatA samaya pheraphArane navakArazInA ja dRSTAMtathI tapAsIe - to amadAvAdamAM- pahelI phebruArIe navakArasI samaya che 8.09 kalAka, pahelI june navakArazI samaya che 6.43 kalAka ane pahelI okTobare navakArasI samaya che 7.21 kalAka. A eka ja sthaLe badalAtI Rtu mujabano samaya pheraphAra Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 pratikramaNa sUtra vivecana-4 jaNAve che. A ja pramANe parisinA samaya, sthaLa, kALa mujaba badalAya che. * rAya-saMthAratAmi - rAtri saMthArAne vize huM sthira thavA icchuM chuM. - rAtri saMbaMdhI je saMthAro te rAtri saMthAro kahevAya. ahIM "saMthAro' zabdathI rAtre sUvA mATenI pathArI evo artha samajavo. (pathArI eTale saMthArIyu ane utarapaTTo rU5 upakaraNa jANavA, gAdalu-rajAI vagere nahIM) 0 ma - sthira thAu chuM - vizeSa artha mATe sUtra-19 "arihaMta ceiyANa" juo. 0 gAthA sAra :- uttama guNaratnothI vibhUSita dehavALA paramaguruo pAse rAtrinA saMthArAne vize sthira thavAnI arthAt suvA javA mATenI anujJA mAMgavAmAM AvI che. tenuM kAraNa paNa jaNAvyuM ke, prathama porisi pratipUrNa thavA AvI che. A viSayamAM oghaniryuktinA vRttikAra zrI droNAcAryajIe eka Agamano sAkSIpATha uddhata karIne mUkelo che, temAM A pramANe jaNAve che ke "pahelI porisi karIne arthAt pahelI porisi sArI rIte pUrNa thayA bAda ziSya (ke zrAvaka) guru mahArAja pAse jaIne A pramANe kahe- he kSamAzramaNa ! Apane huM nirvikArI niSpApa kAyA vaDe vaMdana karavAne icchuM chuM, huM mastaka vaDe karIne vAMdu chuM." ja "he kSamAzramaNo ! pahelI parisi barAbara pUrI thaI che, tethI rAtri saMthArA mATe sUvA mATenI mane anujJA Apo. saMthAra - zabdano artha ahIM saMtArava eTale ke sUvA mATenI upadhi ane zayana-suvuM te e arthamAM samajavAno che kemake saMthAro' kAyamI paNa hoya che, te saMthAro bhaktaparijJA Adi anazana rUpa ke sAgArI saMthAro hoya che, jyAre A sUtramAM mUkAyela "saMthAro' zabda sUvA mATenI upadhi jevI ke, prAcInakALamAM tRNa, ghAsa AdinA arthamAM ane vartamAnakALe saMthAriyu-unanuM vastra-paTTa ane uttarapaTTonA arthamAM prayojAyela che ane sAmAnya arthamAM "saMthAro' eTale sUvA javA mATenI rajA mAMgavI tema samajavuM. tethI ja ahIM "rAtri' evuM vizeSaNa 'saMthAraya' zabdanI pUrve mUkyuM che. 0 have bIjI gAthAmAM ane trIjI gAthAnA pUrvAddhamAM sUtrakAra maharSi saMthArAno vidhi jaNAve che - jemAM anujJA levA pUrvaka kaI rIte sUvuM ane sUtA pachI paga lAMbATUMkA karavA ke paga saMkocavA ane paDakhuM badalavAnI vidhi jaNAve che. * junAgara saMthAra - he bhagavan! saMthArAnI anujJA Apo. - A baMne padonI vyAkhyA pahelI gAthAmAM karAyelI che. * vAhavALa vAmapAtai - hAtharUpI ozIkA vaDe ane DAbA paDakhe - zayana mATeno vidhi jaNAvatA A baMne pado che. temAM hAtha kaI rIte Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 saMthArA-porisi-sUtra-vivecana-gAthA-2 rAkhavo ane kyA paDakhe sUvuM teno vidhi kahyo che- 0 vAhavAi - 'bahu' eTale hAtha - ane - 'uvahANa' eTale upadhAna jeno sAmAnya artha "ozIkuM' thAya che. - teno artha evo che ke, 'hAthanuM ozIkuM karavuM tevo thAya che, dharmasaMgrahamAM ahIM DAbA hAthanuM ozIkuM karavuM te pramANe artha karyo che. - sAdhusAdhvIjI ke pauSadha vratadhArIe sUtI vakhate mAtra saMthArIyu ane uttarapaTTo ja vAparavAnI vartamAna sAmAcArI che. (zItAdi kAraNe dhAbaLo vagere vaparAya che, te apavAda nimitta chUTa jANavI). teoe zayana vakhate ozIkuM ke tevI koI upAdhi levAnI hotI nathI. (A vAtanI sAkSI pAkSika aticAra sUtramAM paNa maLe che - "sutA saMthArIyu-uttara paTTo Talato adhika upakaraNa vAparyo" zabdo thakI sUtI vakhate saMthArIyA ane uttarapaTTa sivAyanI bIjI koI upadhi sUvA mATe levAno niSedha che) A sthitimAM hAthanuM (ke DAbA hAthanuM) ozIkuM banAvavuM arthAt hAtha upara mastaka rAkhIne sUvuM e pramANe vidhi che - tema ahIM jaNAve che. 0 vAmapAse - DAbe paDakhe sUtI vakhate DAbe paDakhe pharIne sUvuM - te pramANeno vidhi batAvelo che. (vartamAnamAM Ayurveda paNa DAbA paDakhe sUvAnI vAtane samarthana Ape che - jo ke temAM zArIrika kAraNanI mukhyatA che, ahIM vidhirUpe A kathana che.) * yuri-pAtha-tArA - kUkaDInI jema paga rAkhavAmAM, kukkaDI eTale ke TIMToDInI jema paga UMcA-addhara rAkhavA te. - zayananI vidhimAM paga kaI rIte rAkhavA, teno A pado dvArA nirdeza karyo che. A padono bhAvArtha evo che ke pagane saMkocIne rAkhavA. kemake (1) pUrvanA padamAM kahyuM che ke, 'DAbe paDakhe suvuM' tenA artha e che ke cattA ke ulaTA sUvAnuM nathI. have jo DAbA paDakhe sUvAmAM Ave to paga UMcA rAkhavAthI pagane saMkocavA evA artha siddha thaze, kemake cattA sUvAthI paga AkAza tarapha UMcA-addhara rahI zake, paNa paDakhe sUvAthI paga addhara karatA saMkocana - (TUMTIyA vALavA) ja thaI zake. (2) have pachInuM je pada che, temAM paga laMbAvavAno vidhi jaNAvela che, tethI ahIM paga saMkocavA artha ja siddha thAya (jo ke koI paga addhara rAkhavA tevo artha ja kare che.) * matAMta panag bhUmi - asamartha thatAM bhUminuM pramArjana kare. - pagane saMkocIne rAkhavAmAM athavA AkAza tarapha paga addhara rAkhavA mATe azakta ke asamartha hoya to jayaNApUrvaka bhUmine eTale ke saMthArAnI pramArjanA kare, upalakSaNathI zarIranI paNa pramArjanA kare. ahIM "ataraMta" zabdamAM mULa za kriyApada che. siddhahema zabdAnuzAsananA Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 pratikramaNa sUtra vivecana-4 adhyAya-8, pAda-4nA sUtra-86 mujaba 'za' no 'tara' evo Adeza thayo che. tethI 'atarata'no artha "azakta' ke 'asamartha' thayo che. 0 gAthAsAra - he bhagavan! mane saMthArAnI - sUvAnI anujJA Apo. A sUvAnI vidhi mATe traNa bAbato kahI che - (1) hAthanuM ozIkuM karavuM, (2) DAbe paDakhe sUvuM, (3) pagane kUkaDInI mAphaka rAkhIne sUvuM. mAtra A trIjA niyamamAM eka apavAda rAkhyo ke jo kUkaDInI mAphaka paga rAkhIne sUvAmAM azakta hoya to bhUmine (saMthArAne) pramArjIne pachI paga lAMbA karavA. (e vidhi huM jANuM chuM). pramArjanAnuM mahattva sUtramAM eTalA mATe noMdhyuM che ke "jayaNA' e dharmanI mAtA samAna che. koI sUkSmAdi jIva tyAM hoya to pahelA cakSu ane rajoharaNa vaDe bhUmine pramArjavI, pachI saMthArAnuM pramArjana karI saMthAro laMbAvIne pagane paNa laMbAvavA, jethI jIvavirAdhanAdi doSa lAge nahIM. yatidina caryAmAM A aMgeno vidhi A pramANe kahyo che- saMthArAmAM sthira thaIne muhapattinuM pratilekhana kare pachI traNa vakhata navakAra maMtra tathA sAmAyika sUtra "karemi bhaMte" uccare (bole), tyAra pachI DAbe paDakhe hAthanuM ozIkuM karIne be pago kUkaDInI jema saMkocIne sUe. jo A rIte paga saMkocIne sUvAmAM asamartha hoya to vadhArAnI bhUminuM sArI rIte pramArjana karIne bhUmi para (saMthAro laMbAvI) vidhipUrvaka paga lAMbA kare. 0 gAthA traNa be vibhAgamAM vaheMcAelI che - tenA pUrvArdhamAM to mAtra zayananI vidhi ja jaNAvI che, paNa uttarArdhamAM jo jAgavuM paDe to "kaI rIte jAgavuM joIe ?' te aMgeno vidhi darzAvelo che. te A pramANe * saMvaphajha saMDAsa, uvejo ya parihA - (jo paga lAMbA karelA hoya to) pachI saMkocavA paDe to sAMdhA (DhIMcaNa, sAthaLa Adi)ne pUjIne saMkocavAno vidhi che. temaja jo paDakhuM pheravavuM paDe to paNa zarIranuM pramArjanapratilekhana karavuM upalakSaNathI je tarapha paDakhuM pherave te saMthArAnuM paNa pramArjanapaDilehaNa karavuM. >> 'saMkoia - saMkocIne, TUMkAvIne. (jo paga lAMbA hoya to...) 0 "saMDAsA' - sAMdhA - uru ane DhIMcaNane 0 "udhvaTTata' udvartana karatAM, paDakhuM pheravatA. - ud + vRta eTale pheravavuM thAya che, tenA parathI zabda banyo - "udvartana' (3LyujhaMta) eTale ke pheravato, badalato. - dharmasaMgrahamAM tenI vyAkhyA karatA gAthA-30mAM jaNAvela che ke"udvartana eTale eka paDakhethI bIjA paDakhe thavuM te. 0 chAyaDisnehA - kAyAnI-zarIranI paDilehaNA karavI te. - jyAre paDakhuM pherave tyAre pahelA zarIranuM pramArjana karavuM joIe temaja upalakSaNathI je tarapha paDakhuM pherave, te taraphanA saMthArA-pacyAnI paNa pratilekhanA Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMthArA-porisi-sUtra-vivecana-gAthA-3 203 karavI joIe, jethI jayaNAnuM pAlana thAya. 0 gAthA-3 pUrvArdhano sAra : pagane saMkoce tyAre uru ane DhIMcaNanA sAMdhAnuM ane paDakhuM pherave tyAre zarIranuM pratilekhana kare. - A ja vAta dharmasaMgrahanA kartAe paNa "sAdhu-dharma'nuM vivecana karatI vakhate noMdhI che. vadhArAmAM teo jaNAve che ke, "A zayanavidhi jANavI. * have gAthA-3nA uttarArdhamAM - "jo jAgavuM paDe to zuM karavuM ?" te aMgenI zAstrIya vidhino nirdeza karatA sUtrakAra lakhe che ke * dvA iDavaDo tAsa niraMmaNAnI - (jo kAyaciMtA Adi kAraNe uThavuM - jAgavuM paDe to) dravyAdino upayoga mUke ane zvAsanuM rodhana kare pachI svastha thAya tyAre prakAzavALA bhAga - daravAjA tarapha jue. 0 yuvvADuM Davo - dravyAdino upayoga, dravyAdino vicAra karavo. - dravyAdi eTale dravya, kSetra, kALa ane bhAva. - uvaoga eTale upayoga, vicAraNA karavI te. - jo kAyaciMtA mATe uThavuM paDe to nidrAnA nivAraNane mATe dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI manomana ciMtavanA kare. - A saMbaMdhamAM "oghaniryukti" nAmaka mULa Agama sUtranI vRttimAM vRttikAra maharSi zrI droNAcAryajIe spaSTIkaraNa ApatA kahyuM che- jo laghunIti, vaDI nIti arthAt maLa-mUtra visarjana Adi kAraNe rAtre jAgavuM paDe - uThavuM paDe to te A pramANe vidhi kare- (1) dravyathI te vicAra kare ke huM koNa chuM ? (2) kSetrathI ema vicAra kare ke huM kyAM chuM ? upara ke nIce ? (3) kALathI ema vicAra kare ke hAla kayo samaya che ? (4) bhAvathI ema vicAra kare ke mArI avasthA zuM che ? zuM huM kAyaciMtAthI pIDita chuM ke kema ? eTale ke mAre aMDila-mAtrAne mATe arthAt maLa-mUtra visarjanane mATe javAnI jarUra che ke kema ? - A pramANenI je vicAraNA tene dravyAdi upayoga kahe che. 0 sAla nivRMmaM - ucchavAsano rodha karavo ke rokavo. - jo ke ahIM pATha bheda che. jhasAsa ne badale nisAsa evo pATha paNa oghaniryaktinI vRttimAM noMdhAyela che. -- arthanI dRSTie ane kriyAnI dRSTie A baMne zabdo judA che. - sAsa eTale ucchavAsa ane nisAsa eTale ni:zvAsa. - ucchavAsano artha che UMco zvAsa eTale ke zvAsa levo te. - niHzvAsano artha che nIco zvAsa eTale ke zvAsa mUkavo te. - baMne padane badale ApaNe mAtra "zvAsa" zabda grahaNa karIne ja artha Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 samajavAno prayatna karIe to- 0 nimana eTale rodha karavo ke rokavo te. oghaniryuktinI droNAcAryajI kRt vRttimAM jaNAve che ke-- "zvAsanuM rodhana eTale nAsikAne dRDhatAthI grahaNa karIne dabAvI rAkhe, jethI zvAsa ruMdhAya. (zvAsa ruMdhAtA nidrAmAMthI pUrNapaNe jAgRta thAya athavA to nidrAmukta banI jAya) -- * Aloe Aloke, Alokana kare, bAraNA tarapha jue, prakAzavALA sthAna tarapha dRSTi kare. gAto! ne badale 'JAnotraM' pATha paNa che. - pratikramaNasUtra vivecana-4 A ja vAtanI puSTi karatA dharmasaMgrahanA kartA paNa kahe che ke-- dravya, kSetra, kALa, bhAvathI upayoga mUkavA chatAM paNa jo nidrAthI gherAyelo rahelo hoya to potAnA niHzvAsane rokI rAkhe ane tema karavA dvArA paNa nidrA dUra karIne prakAza Avato hoya te bAraNA tarapha jue. prathama traNa 0 have gAthA-4 mAM sAgArI aNasaNane jaNAve che gAthAmAM mAtra zayanavidhi ane saMthArAnI bhUmikA vyakta karI, A gAthAmAM tAttvika bhUmikA rajU kare che ke, kadAca nidrAmAM ja mRtyu thaI jAya to zuM karavuM ? * bar3a ne duGga namAjho rUmalsa vehasta mApha rayaLI! - jo mArA A dehanuM A rAtrie ja maraNa thAya to... . 0 jai jo 0 me - mAruM A 0 pamAo - pramAda, mRtyu 0 imassa * imAi rayaNI A ja rAtrine vize. - * A samagra kathanamAM mULa vAta nidrAmAM ja mRtyu thAya to zuM ? te aMge che * gAhAra-hi-vaiduM savva tividvega vosiriGga - AhAra, upadhi ane deha e sarvene trividhe vosirAvuM chuM. - - 7 duGga - thAya 0 vehalsa - dehanuM 0 AhAra AhAra je azana, pAna, khAdima, svAdima e cAra prakAre che. 0 hi - eTale upadhi - jemAM vastra, pAtra, upakaraNAdino samAveza thAya. 0 vairlR - deha eTale zarIra, kAyA. 0 savva - sarvene, AhAra-upadhi ane deha e badhAne. 0 tiviNa traNa prakAre. mana vaDe, vacana vaDe ane kAyA vaDe. 0 vosiritraM - vosirAvyuM che, tyAga karyo che. A gAthAmAM sAgArI anazanano vidhi rajU thAya che. rAtrinA sUI gayA pachI zakya che ke kyAreka uMghamAM ja mRtyu paNa thaI jAya. to badhuM ja vosirAvavA mATeno avasara maLe nahIM, vosirAvyA vinA jo jIva bIjI gatimAM jAya to te vize aMtima ArAdhanAmAM kahyuM che ke, tenA je deha, upakaraNa Adi vosirAvyA vinAnA rahyA hoya te sarveno je kaMI sAvadya upayoga thAya, te sarvenA azubhakarmano baMdha mRtyu pAmanAra jIvane paNa lAge, mATe zarIra sahita sarve bAhya vastuone Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMthArA-porisi-sUtra-vivecana gAthA-4, 5 205 samAdhi maraNa icchanAre vosirAvI devI joIe. tethI A gAthAmAM kahyuM che ke, jo mAruM A rAtrie maraNa thAya to meM AhAra, upAdhi ane dehane manathI, vacanathI ane kAyAthI vosirAvyA che, tyAga karyo che. - sAdhu ke pauSadhavratadhArI zrAvake rAtribhojana tyAgarUpa pratyAkhyAna karyuM ja hoya che, to paNa, sarvathA "anazana' vinA rahI na javAya te mATe A gAthA dvArA AgAra sahitanuM anazana grahaNa karela che. ahIM AgArano artha apavAda thAya che, jo nidrAmAM mAruM zarIra pramAdane pAme arthAt mAruM mRtyu thAya to mAre AhAraupadhi ane dehano tyAga che, anyathA nahIM, ema samajavuM. 0 have gAthA-5, 6, 7 e traNe paraspara saMbaMdhavALI hovAthI tenuM vivecana eka sAthe karIe chIe - gAthA cAra mAM sAgArI ane anazananuM kathana karyuM. kemake "saMthAro' zabda be arthamAM pracalita che. (1) jIvana paryantano saMthAro eTale anazana ane (2) rAtri saMthAro eTale mAtra zayana-suvuM te. A rIte ArAdhaka AtmA roja rAtri saMthAro kare tyAre chellA saMthArAnI anuvRtti karato bhAva dhAraNa kare che- - Avo bhAva dhAraNa karanAra sarva prathama cAra zaraNAM svIkAre che. jemanuM zaraNa svIkAravAnuM che te cAre maMgalarUpa che ane lokamAM paNa uttama che, mATe ja te cArenuM zaraNa svIkArya che, te jaNAvavA A traNa gAthA rajU karI che. ( Avazyaka sUtra nAmaka AgamamAM cothA adhyayanamAM zramaNa pratikramaNa sUtra aMtargat sUtra-12, 13, 14 rUpe A traNa gAthAonuM kathana che-) A traNe gAthAmAM vattAri zabda Ave che je arihaMta, siddha, sAdhu ane kevali prajJapta dharma e cAra mATe vaparAyela saMkhyAvAcI zabda che. pharka mAtra eTalo ja che ke, pahelI gAthAmAM A cArene maMgala rU5 gaNAvyA che, bIjI gAthAmAM A cArene lokottama kahyA che ane trIjI gAthAmAM cArenuM zaraNuM svIkArela che. * cattara mAd. ityAdi. cAra maMgala che - (1) arihaMto maMgala che, (2) siddho maMgala che, (3) sAdhu maMgala che, (4) kevali prarUpita dharma maMgala che. 0 vattAri eTale cAra - A saMkhyAvAcI zabda che. je arihaMta Adi cAre mATe gAthA-5, 6 ane 7mAM vaparAyela che. 0 mAne - maMgala - A zabdanuM vivecana sUtra-1 "navakAramaMtra'mAM jovuM. 0 rihaMta - aSTa mahAprAtihArya pUjAne yogya te "arahaMta'. (arihaMta). - A padanuM vivecana ane vyAkhyA sUtra-1 "navakAra maMtra' tathA sUtra-13 namutthaNa"mAM karAyeluM che. tyAM jovA. - AvA arihaMtone "maMgalarUpa' kahelA che. 0 siddha - ATha karmorapI karmabIja jemaNe samULagu bALI nAMkhela che te. - A padanuM vivecana ane vyAkhyA sUtra-1 "navakAra maMtra' ane sUtra-8 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 pratikramaNasUtra vivecana-4 "logassa"mAM paNa karAyela che. tyAM jovA. - AvA siddhone maMgalarUpa kahelAM che. 0 sAduM - sAdhuo. je nirvANa sAdhaka yogone sAdhe che te. - A padanuM vivecana ane vyAkhyA sUtra-1 "navakAra maMtra', sUtra-2 "paMciMdiya'', sUtra-15 "jAvata'', sUtra-45 "aDDAijesu'' sUtra-51 "sakalatIrthamAM jovuM. - AvA sAdhuo maMgalarUpa che. 0 vani pannatto thappo - kevali prarUpita dharma. - Avazyaka sUtra-12nI vRttimAM A padonI vyAkhyA karatA jaNAve che ke 0 vatta - jemanAmAM kevaLajJAna, kevaLadarzana vidyamAna che te kevali kahevAya che, "sarvajJa zabda A "kevali'no paryAya che. 0 pannatto eTale prarUpita, prajJapta, kahelo, pharamAvelo. 0 thappo - eTale dharma, mRtadharma ane cAritradharma rUpa dharma. - Avo kevaliprajJapta dharma maMgalarUpa che. - A cAre maMgalarUpa hovAthI temanA taraphathI ja sukhanI prApti thavAnI che. tenA maMgalapaNAne kAraNe tenuM "lokottamapaNuM" kahyuM che. te A pramANe * vAri namunA, ityAdi.. - A cAra lokottama che - (1) arihaMto lokottama che, (2) siddho lokottama che, (3) sAdhuo lokottama che, (4) kevaliprajJapta dharma lokottama che. - A gAthAmAM "loguttama" zabda sivAyanA bAkI badhAM padonI vyAkhyA gAthA-5 "vattAri ' anusAra jANavI.. - "loguttama" eTale lokamAM uttama, jagamAM zreSTha, lokamAM pradhAna - Avazyaka sUtra-13nI vRttimAM vRttikAra maharSi jaNAve che keahIM loka zabdathI "bhAvaloka' artha grahaNa karavo. bhAvalokamAM uttama. (1) arihaMto - jenI sarva karma prakRtti prazasta kahI che, vedanIya - Ayu - nAma ane gotra e cAreno anubhAva paNa temane niyamathI uttama hoya che, uttara prakRttinI dRSTie-zAtA vedanIya, manuSya Ayu, prazasta nAma prakRtti, manuSya gati, paMcendriya jAti, udAra evA aMga-upAMga, samacaturasmasaMsthAna, vajasSabha nArAja saMghayaNa, prazasta evA varNa, gaMdha, rasa, sparza, prazasta vihAyogati, susvara nAmakarma, Adeya nAmakarma, yazakIrti, nirmANa nAmakarma, tIrthaMkara nAmakarma, ucca gotra ityAdi-ityAdi sarve uttama, pradhAna, atulya hoya che. AvA-AvA kAraNe temane bhAvalokamAM uttama kahelA che. (2) siddho - vRttikAra maharSi kahe che ke, kSetralokamAM athavA kSAyika bhAvalokamAM teo uttama athavA pradhAna AtmA hovAthI siddhone uttama kahyA che. - kSetralokanI dRSTie siddho traNa lokanA mastake sthita hoI uttama che. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMthArA-porisi-sUtra-vivecana-gAthA-6, 7 207 - sAyika bhAvalokanI dRSTie - te sarvakarma pravRttithI rahita che, kSAyika bhAvanA dhAraka che mATe temane lokamAM uttama kahyA che. (3) sAdhuo :- darzana, jJAna, cAritra rUpa bhAvalokamAM teo uttama athavA pradhAna hovAthI sAdhuone lokottama kahyA che. (4) kevali prarUpita dharma :- vRttikAra maharSi kahe che ke, lAyopathamika, aupathamika ane sAyika bhAvalokamAM uttama hovAthI A dharmanA lokottama kahelo che. - zrata ane cAritrarUpa baMne dharmo lokamAM uttama jANavA. - je kAraNathI - arihaMtAdi cAre lokamAM uttama kahyA che te kAraNathI ja te cArene zaraNa yogya kahyA che. vRttari sara0 ityAdi.. huM A cAranuM zaraNa svIkAruM chuM - (1) huM arihaMtonuM zaraNa svIkAruM chuM, huM siddhonuM zaraNa svIkAruM chuM, (3) huM sAdhuonuM zaraNa svIkAruM chuM, (4) huM kevali bhagavaMta bhAkhelA dharmanuM zaraNa svIkAra karuM chuM. - saMsAranA bhayathI bacavA mATe huM A cArenA zaraNo svIkAruM chuM. - vRttikAra maharSi Avazyaka-sUtra-14nI vRttimAM jaNAve che ke - arihaMta, siddha, sAdhu ane kevaliprajJapta dharma e cAre saMsAranA bhayathI (udvigna jIvo mATe) trANa-rakSaNarUpa che. tethI tenuM zaraNa aMgIkAra karuM chuM arthAt temanA Azraye huM jAuM chuM - Azrayane svIkAruM chuM. - sAMsArika duHkhamAMthI mukta thavA mATe nirjIva-eTale jas, jIva ke mizrabhUta e sarvenuM zaraNa, cakravartI-vAsudeva Adi mahArathIonuM zaraNa jyAre maraNa Ave athavA ati kaSTa Ave tyAre kaMI ja upayogI thatuM nathI. te vakhate parama guru arthAt arihaMta, siddha ane sAdhuonuM tathA darzana, jJAna, cAritrarUpa traNa ratnamaya dharma e ja sAcuM zaraNa che. (e pramANe zrI amitagati AcArya jaNAve 0 sara vijJAna eTale zaraNuM aMgIkAra karuM chuM arthAta A cAranA Azraye jauM . Avazyaka vRttikAra teno artha kare che - huM A cArenI bhakti karuM chuM. 0 have gAthA-8, 9, 10 dvArA aDhAra vApasthAnakonA tyAganuM kathana kare che. - gAthA ATha ane navamAM aDhAra pApasthAnakonA nAmo jaNAvelA che. - gAthA dasamAM A aDhAra pApasthAnakonA tyAgano saMkalpa karela che, temaja A pApasthAnako zA mATe tyAjya che, tenA kAraNo darzAvyA che. - A aDhAre pApasthAnakonA nAmo ane temAMnuM koI paNa pApanuM svayaM sevana karyuM hoya - karAvyuM hoya ke karanAranI anumodanA karI tenuM "micchA mi dukkaDaM" ApavA saMbaMdhI varNana sUtra-32 "aDhAra pApasthAnakamAM karAyeluM ja che. A aDhAre pApasthAnakanA nAmo, tenI vyAkhyA, te pApasthAnakonuM vivecana vistArathI Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 pratikramaNamUtra vivecana-4 sUtra-32mAM karAyeluM ja che, tyAMthI jovuM. ahIM A gAthAonuM sAmAnya svarUpa athavA saMkSepathI pApasthAnakonI samajaNa mAtra rajU karI che. - "paryanta ArAdhanA' nAmaka payatrAmAM gAthA-22, 23 mAM A aDhAre pApasthAnakonA nAmo jaNAvelA che. "ArAdhanA kulaka"mAM gAthA-3 ane 4mAM A aDhAra pApasthAnako nAma ane tene huM vosirAvuM che, tevuM kathana karAyela che. zrI abhayadevasUrijI racita "ArANA payaraNa'mAM gAthA-36 thI 38mAM paNa kiMcit pheraphAra sAthe A aDhAre pApasthAnakano ullekha che ane tene vosirAvuM chuM e pramANenuM kathana ke saMkalpa paNa gAthA-38 nA pUrvArdhamAM karAyela che. (1) pAvAva - prANAtipAta, hiMsA - paheluM pApasthAnaka, (2) niga - alIka, jUTha, asatya bhASaNa - bIjuM pApasthAnaka jene mRSAvAda kahe che. (3) variSTha - caurya, corI - jene adattAdAna kahe che - A trIjuM pApasthAnaka che. (4) me - maithuna, abrahmanuM AcaraNa - cothuM pApasthAnaka. (5) vi-bhuccha - dravya paranuM mamatva ke mAlamilakata paratvenI mUccha. jene parigraha nAme pAMcamuM pApasthAnaka kaheluM che. (6) voha - krodha - chaThuM pApasthAnaka che. (7) mA - mAna - sAtamuM pApasthAnaka che. (8) nAtha - mAyA, kapaTa - AThamuM pApasthAnaka che. (9) nAda - lobha - navamuM pApasthAnaka che. - pahelA pAMca pApasthAnakonuM varNana pAMca aNuvrata rUpe sUtra-35 vaMditta sUtranI aMtargatuM paNa kahevAyela che. - chaThAthI navamuM e cAra pApasthAnaka cAra kaSAyarUpe paNa varNavAyela che. jenuM sUtra-2 "paMciMdiya" sUtra-27 "icchAmi ThAmi' Adi sUtromAM paNa vivecana che. (10) pinna - prema, rAga. je "rAga' nAme dazamuM pApasthAnaka che. (11) lora - TheSa - je agiyAramuM pApasthAnaka che. - A rAga ane dveSa baMne padonuM vivecana sUtra-35 "vaMditta sUtra'nI gAthA-4nA vivecanamAM kahevAyela che. (12) nada - kalaha, kajIyo, kaMkAsa-bAramuM pApasthAnaka che. (13) ramavA - abhyAkhyAna, ALa ApavuM, kalaMka caDAvavuM, AkSepa karavo ityAdi - A teramuM pApasthAnaka che. (14) sunna - paizunya, cADI, cugalI, teramuM pApasthAnaka che. (15) -ra-sana9tta - rati ane arati vaDe yukta. rati eTale harSa ane arati eTale zoka. A rati-arati e paMdaramuM pApasthAnaka che. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMthArA-porisiM-sUtra-vivecana-gAthA-8 thI 10 (16) parivAre - paparivAda, bIjAnA avarNavAda bolavA te. A soLamA pApasthAnaka rUpe gaNAvAyela che. (17) mAthAno - mAyA-mRSA, prapaMca, kapaTa pUrvakanuM jUTha. A pApasthAnakane mAyAmRSAvAda' nAmaka sattaramuM pApasthAnaka kahyuM che. (18) miccharuM - mithyAtvazalya, mithyAtvarUpI zalya. A pApasthAnaka aDhAramAM pApasthAnaka nAme oLakhAya che. - A rIte prANAtipAtathI mithyAtvazalya paryantanA aDhAra vApasthAnako kahyA che. jenuM varNana Agama sUtromAM paNa jovA maLe che. 0 have gAthA-10mAM A aDhAre pApasthAnakano tyAga karavAno saMkalpa jAhera karAya che, tenA tyAjyapaNAnA kAraNo paNa rajU karela che. - saMthArAnI ArAdhanA karI rahela AtmA je rIte cAra zaraNAM aMgIkAra kare che, te rIte aDhAre pApasthAnakono paNa tyAga kare che. A vAtanI sAkSI "paryanta ArAdhanAnA sAtamA dvAramAM paNa maLe ja che. - zrAvako nitya pratikramaNamAM A "aDhAre pApasthAnaka" saMbaMdhI micchA mi dukkaDaM" to Ape ja che, paNa pauSadhavratadhArI zrAvakone sAta lAkha ane aDhAra pApasthAnakane sthAne "gamanAgamana' sUtra bole che, tethI ahorAtra pauSadhavratadhArI zrAvaka "saMthArAporisi" vidhi daramyAna A aDhAra pApasthAnako vosirAve che. pApa athavA azubha karmabaMdhanA mukhya kAraNa rUpa A pApasthAnakono tyAga karavA viSayaka kAraNone jaNAvavA pUrvaka (rAtri) saMthArAnI ArAdhanA kare che. * vosiritu rUmADuM - A (aDhAra pApasthAnone) huM tyaja chuM. - vosirisune badale "vosirasu' evo paNa pATha jovA maLe che. - "vosirasu'nuM saMskRta rUpAMtara vyutsuna che. jeno artha "choDI de athavA tyAga kare' e pramANe karAyo che. arthAt "tuM tyAga kara" evuM AjJArtha vAkya bane che, paNa rahasyArtharUpe "huM vosirAvuM chuM ke tyAga karuM chuM" evo artha karavo ucita lAge che. have zA mATe A pApasthAnakono tyAga karavo tenA be kAraNo kahe che- * muvara -ma-saMtA-virathamUgADuM - mokSamArganA saMsargamAM vijJabhUta. 0 muvava- eTale mokSamArga - tattvArtha sUtrakAre "mokSamArga"nI vyAkhyA karatA kahyuM che ke, "sakhyam darzana jJAna-cAritra e mokSano mArga che. (AvA mokSamArganA-). 0 saMsaTI - saMsargamAM, meLApa thavAmAM, pAmavAmAM. 0 vighamUDa - vinabhUta, aMtarAya rU5, aDacaNa kartA - A aDhAre pApasthAnako mokSamArgamAM arthAt samyagu-darzanajJAna cAritranA samanvayarUpa ratnatrayanI ke traNa prakAranI bodhinI prAptimAM aMtarAya karyA che, mATe A aDhAra pApasthAnakono tyAga karavo. [4114 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 pratikramaNa sUtra vivecana-4 * gurU-nibaMdhagADu - durgatinuM kAraNa, durgatinA hetu rUpa. - aDhAre pApasthAnakone vosirAvavA mATenA bIjA mahattvanA kAraNa rUpe A pado prayojAyela che. te A pramANe- 0 TurU - durgati. naraka, tiryaMcAdi gatine durgati kahelI che. 0 nirvANa - eTale nibaMdhana, kAraNa, hetu. - A aDhAre pApasthAnakonA phaLa rUpe durgatinI prApti thAya che. * kArasa parva-dALADuM - aDhAra pApasthAnako. 0 saMthArAnI ArAdhanA karanAra AtmA cAra zaraNAne aMgIkAra kare ane aDhAra pApasthAnakone vosirAvyA bAda ArAdhaka AtmA potAne anuzAsita kare che, zubha bhAvanA bhAvavApUrvaka AtmAne vairAgyavAsita kare che. A satyane have pachInA gAthA-11 ane 12mAM ujAgara karavAmAM Avela che. - A baMne gAthAo "payannA' AgamomAMthI uddhata karavAmAM Avela che. teno ullekha "AurapaccakkhANa" nAmaka pacIzamAM AgamamAM gAthA-27mAM, mahApaccakkhANa nAmaka chavvIsamAM AgamamAM gAthA-13 ane 16mAM, caMdAvejujhaya nAmaka trIzamAM AgamamAM gAthA-160, 161mAM A baMne gAthAo guMthAyelI che. - have gAthA-11nuM vivecana ahIM rajU karIe chIe* jo suM - huM ekalo chuM. (: ) - A pada dvArA "ekatva bhAvanA'no nirdeza karAyelo che. * natyi ne varlDa - mAruM paNa koI nathI. * nahimasta - "na-aham-annassa-kassai' - huM paNa koIno nathI. - A be padomAM garbhitapaNe saMsAra (saMbaMdha) bhAvanA chupAyelI che. * parva nAto - e pramANe adIna manavALo thaIne. 0 vuiM - e pramANe, e prakAre. 0 garIba-maUto - dInatArahita manavALo thaIne. - jenuM mana dInatA arthAt garIbaDApaNAthI rahita che tevo. - ahIM mAno zabda che, tenuM mAsI evuM pAThAMtara paNa maLe che. * apa-puNaI - AtmAne anuzAsita kare. 0 anusArU eTale samajAve, zikhAmaNa Ape, anuzAsita kare. 0 gAthAsAra - "huM ekalo chuM, mAruM koI nathI, huM paNa koIno nathI" - e pramANe dInatArahitapaNe AtmAne samajAve. saMvara' tattvamAM bAra bhAvanA athavA dvAdaza anuprekSAno ullekha che temAM ekatva nAmaka bhAvanAno Azraya A gAthAnA Adya padomAM karAyo che. te A rIte- huM ekalo chuM' ahIM "huM' zabdathI 'AtmA' evo artha karavo. "ekalo' zabdathI anya koInA sAthathI rahita che - tema samajavuM. kemake jIva ekalo Ave che, ekalo jAya che, ekalo ja karmane bAMdhe che, ekalo ja bhogave che ane ekalo Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMthArA-porisi-sUtra-vivecana-gAthA-11, 12 211 ja mokSe jAya che. bIjuM pada che "mAruM koI nathI' arthAt mAtA, pitA, patnI, putra, parivAra, sagA saMbaMdhI, mitro, snehIjano vagere koI mArA nathI eTale ke mArA AtmAne AvA koIpaNa sagapaNa nathI. kAraNa ke saMsAranA A sarve sagapaNo to vyavahArathI che. anaMtA bhavomAM AvA anaMta sagapaNo thayA ane chUTI gayA. nizcayathI to jJAna, darzana ane cAritra ja mArAM che. gAthAmAM trIjuM pada che - "huM paNa koIno nathI" arthAt jema koI mArA sagAsaMbaMdhI nathI tema huM eTale ke A AtmA paNa koIno sago ke saMbaMdhI nathI. kemake saMsArI sagapaNanA badhAM ja saMbaMdho to A deha sAthe joDAyelA che AtmAne AvA koI saMbaMdho sAthe kaMI ja levA devA nathI. - prazamarati prakaraNanI gAthA-143mAM A vAtanI puSTI ApI che. "saMsAra cakramAM pharatAM ekalAne ja janma-maraNa karavA paDe che, ekalAne ja zubhAzubha gatimAM javuM paDe che, tethI AtmAe pote ekalAe ja potAnA akSaya evA Atmahitane sAdhavuM joIe." sauthI mahattvanI vAta A gAthAmAM e karI che ke, uparokta traNe bhAvanAvicAraNA dInatApUrvaka eTale garIbaDAM thaIne karavAnI nathI. jemake- (1) arere ! huM ekalo chuM, mAruM to koI sahAyaka nathI. (2) mAruM to koI nathI - mAruM hita icche ke madada kare tevuM to koI nathI. (3) o bhagavAn ! huM koIno nathI - koIne kAma AvI zakato nathI. - AvI dInatA karavI yogya nathI, AvI dInatAthI to AtmA nirarthaka ArtadhyAna ja kare che, AtmA azubhakarmano baMdha kare che. - ukta zubha bhAvanA dInatArahitapaNe karavAnI che. ekatva bhAvanA, saMsAra bhAvanA Adi vairAgya bhAvanAone hRdayastha karIne A bhAvanA bhAvavI joIe. to ja AtmAne yogya rIte anuzAsita karI zake. AtmA nijasvarUpamAM sthira rahe ane jJAna, darzana, cAritrane ja potAnA mAnI, tenI ArAdhanA karavAmAM dhairya keLavI zake "saMthArAnI ArAdhanA' mATe pratibaddha bane 0 have gAthA-12mAM AtmAnuM zAsana mATe "anyatva bhAvanA' nAmaka vairAgyanI bhAvanAne AzrIne A gAthAmAM abhivyakta karI che. * Mo ne sAta mA - eka ja mAro AtmA zAzvata che - dhruva che. - paNa A zAzvata AtmA kevo che ? tenuM svarUpa jaNAve che- * nA-vaMta-saMgugo - jJAna, darzana (Adi guNothI) saMyukta che. - A jagamAM, saMsAramAM jJAna, darzana (Adi guNothI) yukta evo eka ja mArA AtmA zAzvata ke dhruva che (A pramANe bhAvanA bhAve) * tenA ne vAhirA bhAvi - bIjA badhAM bAhyabhAvo-bahirbhAvo che. - zAzvata evA AtmA sivAyanA je koI bhAvo che te badhAM ja bahAbhAvo Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 pratikramaNa sUtra vivecana-4 che, A bAhya bhAvo kaI rIte utpanna thAya te kahe che 0 sacce saMboja-navaghaNA - te sarve saMyogathI utpanna thayelA che. - A saMyoga paNa dravyathI ane bhAvathI be prakAre hoya che. dravyathI tana, dhana, kuMTubAdi. bhAvathI mithyAtva, avirati Adi jANavA. - mAro AtmA ekalo che, zAzvato che, jJAna-darzanathI saMyukta che, e sivAyanA bIjA je bhAvo mane malyA che, te zarIrAdi saMyoga rUpa che mATe te sarve (bhAvo ke saMyogo) nAzavaMta che. - ahIM je "vAdirAmAvA' kahyuM - te "bhAva' zabdano artha be prakAre che- (1) AtmabhAva - huM eTale "AtmA' chuM evo bhAva te AtmabhAva che. (2) bahirabhAva - huM eTale A zarIra, huM eTale A indriyo, huM eTale amuka phalANo ityAdi para padArthane huM'rUpe oLakhAvavA athavA A makAnamilkata mArA che, A strI-putra mArA che evI je vicAraNA te sarve bahirabhAvo chuM. - AtmabhAvathI bhinna evA sarve bhAvo bAhyabhAvo ja che. - AtmabhAva eTale sva-bhAva, bAhyabhAva eTale para-bhAva. AvI parabhAva dazA choDIne sva-bhAva dazAmAM sthira thavA mATenI bhAvanA A gAthA dvArA abhivyakta karavAmAM AvelI che. - jJAna ane darzanathI saMyukta eka mAro AtmA zAzvata che - ATalA vAkyamAM jJAna ane darzana be padono artha pUrve sUtra-28 "nAsaMmi daMsaNUmimAM ghaNAM vistArathI karAyelo che. saMkSepamAM kahIe to - darzana eTale sAmAnya upayoga ane jJAna eTale vizeSa upayoga. - Avo upayoga e ja AtmAno "nija-bhAva' che ane zAzvata che. - karma Adi anya-anya saMyogathI utpanna thayelA bIjA je saghaLA bhAvo che, te sarve bAhya bhAvo che, je kSaNika che, nAzavaMta che. - tethI karIne AvA kSaNika ke nAzavaMta bhAvono tyAga karIne sthira ane zAzvata evA 'nijabhAva ke svabhAvamAM rahevuM e ja mAre hitakArI che e pramANe AtmAne zikhAmaNa Ape ke samajAve. 0 have gAthA-13mAM sarvasaMbaMdhono tyAga karavA vize sUtrakAra jaNAve che. kemake jIvane je kaMI duHkhanI hAramALA jIvanacakramAM sarjAya che, tenuM eka mahattvanuM kAraNa ja AvA saMyogajanya saMbaMdho che. A gAthA-kathana paNa Agamika ja che, bhAvathI to te Agama-tattvajJAnamAM vaNAyeluM ja che, paNa zabdazaH A gAthA paNa pannA sUtro-AgamamAM noMdhAyelI jovA maLe che - jemake - Aura paccakkhANa nAmanA paccIzamAM Agama sUtramAM A gAthA aThAvIzamI che, mahA paccakkhANa nAmaka chavvIsamAM Agama sUtramAM A sattaramI gAthA che, bIjA Aura paccakkhANa payatramAM paNa A gAthA maLe che. arthAt AgamasUtranI ja gAthA uddhata karIne ahIM saMkalita karAyela che. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMthArA-porisi-sUtra-vivecana-gAthA-13, 14 213 saMga mUnA - saMyogane kAraNe utpanna thayelI. - saMyoga che mULa jenuM athavA saMyoga che kAraNa jenuM tevI. - A saMyoga pUrve gAthA-12mAM jaNAvyA mujaba be prakArano hoya che- (1) dravya saMyoga - temAM tana, dhana, svajana, kuTuMba Adi para padArtho ke bAhya vastuonA saMyogano samAveza thAya che. (2) bhAva saMyoga - temAM mithyAtva, avirati, kaSAya jevA AMtarika bhAvonA saMyogano samAveza karavAmAM Ave che. - AvA saMyoganA kAraNothI zuM phaLa maLe ? te jaNAve che- * nA pattA kuvA-paraMparA - jIva vaDe duHkhanI hAramALA prApta karAI che. - jIva je kaMI duHkhanI paraMparAne pAme che ke bhogave che, tenuM kAraNa ke mULa jo kaMI hoya to te che - dravya ane bhAva rUpa saMyogo. - jIve A duHkhanI paraMparAthI mukta thavA mATe ane pharI AvI paraMparA na sarjAya te mATe zuM karavuM ? ke jethI tenI "saMthArAnI ArAdhanA saphaLa bane. - A praznano pratyuttara A gAthAnA uttarArdhamAM Apelo che. * tanhA - tethI, te kAraNathI (ke je kAraNone laIne ApaNo A AtmA duHkhanI paraMparAne pAmelo che.) * saMgAsaMvaMyaM - saMyoga saMbaMdhone, dravya ane bhAvarUpa saMyogone kAraNe utpanna thayelA evA sarve saMbaMdhone. 0 vyaM - sarva, badhAM (saMyoga saMbaMdha) * tivana - traNa prakAre arthAt mana, vacana, kAyAthI * siri - vosirAvyA che, choDI dIdhAM che, tyAga karyo che. 0 gAthAsAra - mArA jIve duHkhanI paraMparA dravya-bhAva athavA to karmanA saMyogone kAraNe ja prApta karelI che. tethI karmasaMyoga janya evA badhAM saMbaMdhone meM mana, vacana, kAyAthI choDI dIdhA che - tyAga karI dIdho che. - "Azrava bhAvanAone AzrIne vicArIe to jIva je duHkharUpa vipAkonI zreNi anubhave che, tenuM kAraNa karma saMyogo che. jyAre A saMyogo dUra thaI jaze ane AtmA nirAzravI evA nijarUpane pAmIne cidAnaMda svarUpamAM sthira thAya che tyAre te anaMta-apAra sukhano anubhava sAdi-anaMta sthiti paryanta kare che. A kathanano marma samajIne huM saMyogajanya sarva saMbaMdho pachI te jIvanA hoya ke ajIvanA, te sarveno mana, vacana, kAyAthI tyAga karuM chuM. tAtparya e ke A ja kSaNathI huM zarIra, indriya, mAtA, pitA, patnI, parivAra, sagAM-snehI, mitro, svajano, dhana-dolata, mAla-milkata, mAna-kIrti ityAdi sarve sacitta-acitta saMbaMdhono tyAga karIne mArA potAnAM AtmasvarUpamAM nimagra thAuM chuM. - have sUtrakAra maharSi gAthA-14 dvArA samyaktva pratijJAnuM kathana kare che. A gALAmAM samyaktvanuM svarUpa ane te grahaNa karyAno ekarAra che. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNasUtra vivecana-4 - samyaktvayukta vratonA uccAraNa vakhate, upadhAna ke tIrthamALA paheratI vakhate, dIkSA grahaNa kare tyAre ityAdi prasaMge A gAthA bolAya che. to ma levo - arihaMta e mArA deva che. 214 0 khAvajJIvuM - jIvuM tyAM sudhI, jIvana paryanta, yAvajjIva. A padano saMbaMdha deva-guru-dharma traNe sAthe joDavAno che. eTale ke 1) jAvajIvane mATe arihaMta e ja mArA deva che. jAvajIvane mATe su-sAdhu e ja mArA guru che (A ane A pachInuM pada have AgaLa kahevAze) (3) jAvajIvane mATe jinapraNita dharma e ja mAro dharma che. sutAduLo guruno - susAdhu e mArA guru che. - 'sAdhu' zabdanI vyAkhyA. vize gAthA-pAMcamAM kahevAyuM che. - vizeSa e ke ahIM 'susAdhu' zabda prayojela che. 'su' eTale suSThu - evA je sAdhu, te 'susAdhu' jenA vize sUtra-1, sUtra-15, sUtra-45, sUtra-51 AdimAM ghaNuM ja kahevAyela che, chatAM tenA pAMca lakSaNo jaNAvIe chIe (1) paMcamahAvrata pAlana, (2) bAvIza parISaha jaya, (3) nirdoSa AjIvikA, (4) sAmAyika cAritra, (5) dharmopadeza. 'guru' zabdathI 'dharmaguru' ke gurutattva artha samajavo. biLa-pannAM tatta - jinezvare kahela tattva e ja dharma. - 'jina' zabdano artha pUrve kahelo ja che, vizeSa e ke ahIM 'jina' zabdathI arihaMta ane sAmAnya kevalI baMnene grahaNa karavA. 0 Djha samaruM A prakAranuM samyaktva ke samakita. A prakAranuM arthAt deva-guru ane dharma vize A gAthAnA traNa caraNomAM -- * pUrve jaNAvyuM te - evo saMbaMdha 'ia' zabdathI abhipreta che. 0 samatta - samyaktva A padanI vyAkhyA darzanAcAramAM ane vaMdittu sUtranI gAthA-6nA vivecanamAM thayelI ja che te jovI. - - bhavasamudrano pAra pAmavA mATe ratnatrayInI mukhyatA che je, paNa te traNemAM pAyo samyagdarzana che. yazovijayajIe paNa stavanamAM kahyuM che- "je viNa nANa pramANa na hove, cAritra taru navi phaLIyo; sukha-nirvANa na je viNa lahIe, samakita darzana baLIyo." samyakdarzana hoya to ja jJAna paNa samyak bane ane cAritra paNa samyak bane. samyaktva mATe tattvonI zraddhA e pAyAnI zarata che, tattvomAM jema navatattvanI zraddhA mahattvanI che,tema deva-guru-dharmanI zraddhAnuM paNa viziSTa sthAna che. tethI A gAthA dvArA arihaMta deva, paMcamahAvratadhArI sAdhu ane kevaliprarUpita dharma e rUpa samyaktvanA svIkAranI pratijJA karAyela che. 0 havenI be gAthA-15 ane 16mAM 'kSamApanA'nI mukhyatA che. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMthArA-porisi-sUtra-vivecana-gAthA-15, 16 215 saMthArAnI ArAdhanA karanAra AtmA mATe samyaktva svIkAra, cAra zaraNa grahaNa, pApasthAnaka vosirAvavA, zubha bhAvanA bhAvavI jema mahattvanA che, tema kSamApanA paNa eTalI ja mahattvanI che, A vAtanI puSTi "paryanta ArAdhanA payatrAmAM to karAyela ja che taduparAMta sUtra-31 "sAta lAkha', sUtra-35 "vaMditta sUtra'nI gAthA-49, sUtra-37 "Ayariya uvajhAe' Adi paNa A kathananI sAkSI pure che. - gAthA-15 nA vivecana thakI sUtrakAranA Azayane jANIe to0 miga - (kSamatA) khamIne, kSamA karIne * vamavi (kSayitvA) khamAvIne, kSamA mAgIne * mar3a - mane, mujane, mArA upara, mArA paratve * hamada (kSamadhyama) khamo, kSamA karo. * sabUda - sarve, tame badhAM * bInAtha - he jIvanikAyo !, he jIvanA samUho * siha - siddhonI, siddha bhagavaMtonI. * sAva - sAkhe, sAkSIe, sAkSIpUrvaka, sAkSI svIkArIne vAnoyada - huM AlocanA karuM chuM, huM jaNAvuM chuM (ke) mukla-rara ra bhAva - mane koI vairabhAva nathI. - ahIM munnaha ne badale munna na evo paNa pATha maLe che e pATha anusAra artha karIe to mane (koI) vaira nathI ke koI durbhAva nathI. 0 gAthAsAra - he jIva samUho ! tame sarve khamata-khAmaNA karIne mArA para kSamA karo arthAt huM kSamA karuM chuM - kSamA mAMgu chuM - tame paNa mane kSamA karo tema prArtha chuM. (ane have) huM siddhonI sAkSIe AlocanA karuM chuM - svIkAra karuM chuM ke mAre koIpaNa jIva sAthe (have) koI ja vairabhAva nathI saMthArAnI ke aMtima ArAdhanAnI sArthakatA mATe "kSamApanA' atyaMta jarUrI che, vairAnubaMdha yukta AtmA kadApI mokSa na pAme kemake kaSAyayukta bhAvo tene vItarAga guNaThANA sudhI pahoMcavA ja na de. tethI A gAthA dvArA sakala jIvo pratye karelA aparAdhanI kSamAyAcanA karavAmAM Ave che, temAM sarve jIvone khamavAkhamAvavA - te jIvo paNa khame e traNe bhAvanApUrvaka vairabhAvano saMpUrNa tyAga karI maitrIbhAva tathA mAdhyastha bhAvane dhAraNa karavAno che. 0 have gAthA-16mAM paNa kSamApanAnA bhAvone ja vyakta karavAmAM AvyA che, paNa vizeSa e ke sarve jIvo sAthe vairAnubaMdha zA mATe na rAkhavo ? tenuM kAraNa paNa gAthAnA pUrvArTamAM jaNAvatA sUtrakAra maharSi kahe che ke, A sarve jIvo to sva-sva karmane vaza thaIne ja cauda rAjalokamAM bhramaNa karI rahyA che, te ja temanA karmanA bhArathI bharelA che, to mAre zA mATe tenI sAthe kaluSita bhAvo dhAraNa karavA ? Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 pratikramaNa sUtra vivecana-4 ja saanavA - sarva jIvo, A jagamAM bhramaNa karI rahelA badhA jIvo * mU-vaNa - karmavaza, karmane lIdhe - potapotAnA karmanA bhArathI. * rAga basaMta - cauda rAjalokamAM bhramaNa karI rahyA che. - caudarAja rUpI loka, loka cAra prakAre che - dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI. temAM kSetralokane AzrIne A pada mUkyuM che. A kSetra loka "caudarAja" pramANanuM mApa dharAve che. je udarva-madhya-adholoka rUpe traNa bhAgamAM vibhAjita che. * te e savya rAmavilA - teo badhAM mArA vaDe khamAvelA che arthAt meM te badhAM jIvone khamAvyA che - kSamAyAcanA karelI che. * muksa vi taida vasaMta - mane paNa te sarve jIvo khamo-kSamA karo. 0 gAthAsAra - A jagamAM sarve jIvo ke je cauda rAjaloka rUpa kSetramAM bhamI rahyA che, te sarve potAnA ja karmonA udayathI bhamI rahyA che. tethI A sarve jIvonI meM kSamAyAcanA karI che ane te sarve jIvo paNa mane kSamA kare (jathI huM ane teo badhAM ja vairAnubaMdhathI mukta thaIe.) - karma saMyogone lIdhe jIva mAtra A kSetralokamAM judA judA sthaLe, judAjudA kALe ane judI-judI yoni tathA gatimAM utpanna thAya che. tethI saMbhava che ke anaMtA bhavabhramaNamAM kayAMka-kyAMka koIne koI jIvano jANatA ke ajANatA paNa aparAdha thaI gayo hoya, mATe te sarve jIvo paratveno azubha RNAnubaMdha dUra karavA mATe temanI kSamAyAcanA Avazyaka che. mATe ahIM khamata-khAmaNA karyA che. 0 have A sUtranI aMtima evI-17mI gAthAnuM vivecana karIe chIe. A gAthAmAM mana, vacana, kAyAthI je-je koI pApano baMdha thayo hoya tenI mAphI mAMgavAmAM AvI che. A gAthA "duSkRt ga" svarUpa che. samAdhimaraNanI ArAdhanA karanArA aneka pAtro ke temanI ArAdhanAmAM duSkRt gaNDano samAveza thayo che. paMca sUtranA pahelA adhyayanamAM ke paryanta ArAdhanAmAM paNa A dukRgaha' sthAna pAmelI ja che ane savvasa vi' sUtra paNa A ja prakArano bhAva abhivyakta karatuM sUtra che- * gaM gaM mana vAddha - je-je (pApa) meM mane vaDe bAMdhela hoya. gaM gaM sAthI, mAsi - je - je (pApa) meM vANI vaDe bhAkhyuM hoya. * parva - pApa. A zabda mana, vacana ane kAyA e traNe pravRtti sAthe joDavAnuM che, jeno ullekha pUrve be padomAM karyo che ane have trIjA padamAM paNa karIe chIe * gaM varSa - je-je (pApa) meM kAyA vaDe karyuM hoya. - to A mana vaDe, vacana vaDe, kAyA vaDe bAMdhela pApanuM zuM karavuM? - yAda karo pratikramaNamAM bolAtuM sabyassa vi' sUtra temAM paNa divasa daramyAna karela duSTaciMtavana, durbhASaNa ane duzeSTita mATe ziSya nivedana kare tyAre Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMthArA-porisi-sUtra-vivecana-gAthA-17 guru AjJA Ape che vacana, kAyAthI bAMdhela 'pApa' mATe mAphI mAMgatA kahe che- * micchA mi dukkaDaM tassa te mAruM duSkRta mithyA thAo. 0 taska te, te mana, vacana, kAyAthI baddha pAponuM. 217 ''paDikkameha'' tenuM tuM pratikramaNa kara. tema ahIM paNa mana, -- * micchAmi dukkaDaM A padanI vyAkhyA ane vivecana mATe sUtra-5 ''iriyAvahI'' juo. te sivAya paNa bIjA sUtromAM A vAkya AvI gayuM che. 0 gAthAsAra * je koI pApa meM - (1) mana vaDe bAMdhyu hoya, (2) vacana vaDe bhAkhyu hoya (3) kAyA vaDe karyu hoya - te mAruM duSkRta mithyA thAo. cAra zaraNAno svIkAra, samyakatva pratijJA, jIvakhAmaNA, aDhArapApasthAnaka AlocanA, zubha bhAvanA, kSamApanA ityAdi karyA pachI saMthArAno ArAdhaka AtmA chelle potAnA duSkRtonI garha karavA dvArA athavA sarve pAponI AlocanA karavA dvArA zalyathI rahita thAya che. Avo niHzasya AtmA ja sadgati ke mokSano adhikArI thAya che. je AtmA potAnI bhUlo - skhalanA ke pAponI AlocanA nathI karato te anAlocita kRtyavALo AtmA kadApI mokSane pAmato nathI, paNa avazya bhavamAM bhame che. vaLI zalyayukta AlocanAthI paNa saMsAra bhramaNa ja thAya che, mATe sarve pAponI niHzalya banI AlocanA karavI- - vizeSa kathana : . amArA A 'vivecana' graMthamAM saMthArA porisi sUtranuM vivecana ghaNAM ja vistArathI kareluM che. tema chatAM vivecanamAM na kahevAyela hoya athavA koI vizeSa hakIkata hoya tenuM kathana A vibhAgamAM karIe chIe. A sUtranuM vivecana mukhyatAe tera vibhAgomAM karAyela che-- (1) namaskAra, (2) saMthArAnI AjJA-yAcanA, (3) saMthArA-zayanano vidhi, (4) jAgavuM paDe to karavAno vidhi, (5) sAgArI aNasaNa svIkAra, (6) maMgala Adi bhAvanA, (7) cAra zaraNa svIkAra, (8) aDhAra pApasthAnakono tyAga, (9) AtmAnuzAsana ke zubha bhAvanA, (10) sarva saMbaMdhono tyAga, (11) samyaktva svIkAra kathana, (12) kSamApanA ane (13) sarve pAponuM mithyAduSkRta. 0 sUtramAM jovA maLela pAThAMtara * - gAthA-1 AraMbha vAkya. nivRGgA ane TvinnA. gAthA-3 uttarArdhamAM slAsa ane nissAsa gAthA-3 - uttarArdhamAM chelle to! ane lokhaM gAthA-10 gAthA-11 AraMbha zabdamAM vosiritu ane vosiratu uttarArdhamAM maLato ane maLatA gAthA-15 - uttarArdha madhye grAoyaLa ane gAtovaLada - w 1 gAthA-15 uttarArdhane aMte muAda ane munna na gAthA-17 - pUrvArdhamAM bIjuM caraNa vAyAra, vAyA, vALa. -M - Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 pratikramaNamUtra vivecana-4 0 sUtra racanA : AraMbhika vAkyane bAda karatA, pachInuM AkhuM sUtra padyamAM che. je paha' rUpe rajU thayela che, sUtranI bhASA ArSa prAkRta che. suMdara ane bhAvavAhI rIte A sUtra vividha rAgopUrvaka gAI zakAya tevuM che. 0 kriyAmAM upayoga : - zramaNa-zramaNIne nitya ane rAtri pauSadhavratadhArI zrAvakane A sUtrano upayoga sUtA pUrve Ave che. niyata kriyAnusAra rAtrinA prathama praharane aMte "saMthArA porisi' bhaNAvavAnI hoya che, temAM A sUtra bolAya che. - zrAvaka graMthomAM evuM kahevAya che ke, zrAvakoe nitya A sUtra zakya hoya to sAdhu nizrAe athavA pauSadha vratadhArI pAse zravaNa karavuM athavA te zakya na bane to svayaM A sUtranI gAthA-4 thI 17nuM sUtA pUrve ciMtavana karavuM. 0 samAdhimaraNanA daza adhikAro ane A sUtramAM tenI vicAraNA samAdhimaraNanI prApti arthe athavA saMthArAnI uttama ArAdhanArthe thayelI ke karAtI ArAdhanA vividha bhede ane vividha rIte jovA maLe che. jemake - paMcasUtramAM prathama adhyayanamAM traNa prakAre A ArAdhanA che, to naMdana muninI ArAdhanA cha bhede paNa che, somasuMdara racita "paryanta ArAdhanA" ke jenA AdhAre punya prakAza stavana ane ArAdhanA pada stavana banyA temAM daza adhikAronuM varNana che ane pAsacaMdamuni racita stavanamAM soLa bhede ArAdhanA paNa che. A badhAmAM vartamAnakALe "punya prakAza stavananI vizeSa prasiddhine kAraNe daza adhikAra yukta aMtima ArAdhanA vadhu pracalita banI che. "saMthArA porisi'nI gAthAnA bhAvo paNa rAtrisaMthArA'nI sAthe aMtima saMthArA mATe upayogI gAthAonuM saMkalana che, tethI daza adhikAranI ciMtavanA saMthArA porisimAM kaI rIte thaI zake ? teno tarkapUrNa saMbaMdha ahIM saMkSepamAM nAmoccAraNa pUrvaka rajU karela che. 0 daza adhikAronA nAmo - (1) aticAra AlocanA (2) vratasmaraNa (ke grahaNa) (3) jIva khAmaNA (4) pApasthAnaka vosirAvavA (5) cArazaraNAM svIkAra (6) duSkRt gartA (7) sukRt anumodanA 8) zubhabhAvanA (9) anazana svIkAra (10) navakAramaMtra smaraNa. A daze adhikAranI bhAvanA saMthArA porisimAM kaI rIte ciMtavI zakAya ? (1) aticAra AlocanA - aticArathI pAchA pharavuM. - AraMbhe bolAtA nilahi-nirIdI-niTi zabdo thakI A bhAvanA karavI. (2) vratasmaraNa athavA vratagrahaNa : - gAthA-14 "arihaMto maha devo" dvArA samyakRtva ane AraMbhe bolAtA traNa vakhatanA 'karemi bhaMte' dvArA vrata smaraNa ke grahaNanI bhAvanA karavI. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMthArA-porisi-sUtra 219 (3) jIvakhAmaNA - jIva sAthe kSamApanA - - gAthA-15, 16 "khamie, khamAvie" ane "sabdha jIvA''thI jIvakhAmaNA thaze. (4) pApasthAnaka vosirAvavA. - gAthA-8, 9, 10 "pANAivAya." AdithI pApa sthAnako vosirAvAze. (5) cAra zaraNA svIkAra ke aMgIkAra karavA. - gAthA-5, 6, 7 "cattArimaMgala" AdithI cAra zaraNA svIkAra thaze. (6) duSkRt gaNDa - svaduSkatonI niMdA karavI. - gAthA-17 "jaM-jaM maeNabaddha" gAthA vaDe duSkRt garNo bhAvavI. (7) sukRt anumodana - bIjAnA sukRtonI anumodanA karavI. - AraMbhanA vAkya "goyamAiNe mahAmuNiNaM' padonI vistRta ciMtavanA dvArA sukRt anumodanA karI zakAze. (8) zubha bhAvanA - zubha bhAvanA-bhAvavI-ciMtavanA karavI. - gAthA-11 thI 13 ShaM Adi thakI zubha bhAvanA bhAvI zakAya che. (9) anazana - AhAra (Adi)no tyAga karavo te. - gAthA-4 "naDuM huo" thakI (sAgArI) anazana thAya che. (10) navakAramaMtra smaraNa (ke navakAra raTaNa) - "arihaMto mahadevo" gAthA-14 bolyA bAda je sAta (ke traNa) navakAra gaNAya che te dvArA A dazamo adhikAra ArAdhI zakAya che. sUtra-noMdha : - A sUtranuM AdhAra sthAna A ja svarUpe to AgamamAM jovA maLatuM nathI, temaja anya AdhArasthAna paNa nathI. paraMtu A sUtramAM AgAmika gAthAonuM saMkalana avazya thayeluM che. 'vivecana' vibhAganA AraMbhe ane vivecanA aMtargatuM AvA ghaNAM sAkSI pATho ke saMdarbha sthAnono ullekha ame karelo che. - payannAgraMthomAM AvI ke AvI gAthA sAthe najIkano bhAva dharAvatI gAthA aneka jovA maLe che. "cattAri maMgala" Adi to Avazyaka sUtramAM ja traNa sUtro che. - bAkI yatidina caryA, oghaniryukti AdimAM keTalAMka AdhAro maLe che. muni dIparatnasAgara dvArA vivecita-sarjita pratikramaNa sUtra abhinava vivecana' graMtha samApta Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 zabdasUci pratikramaNasUtra abhinava-vivecana bhAga-1 thI 4 nA sUtra 1 thI 54 nI saMyukta zasUci prAkRta zabda aiAra aiAra aiAra aiAra aiAra aiAra aiAra aiAra aiAra aiAra aikkamaNa aibhAra aimutta airegalahua aIa aMgasaMcAla saMskRta rUpAMtara aticAra aticAra aticAra aticAra aticAra aticAra aticAra aticAra aticAra aticAra atikramaNa a atibhAra atimukta atirekalaghuka atIta aGgasaMcAra pratikramaNasUtra vivecana-4 sUtra krama 27 29 34 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 49 35 13 7 .. 1 1 1 8 10 12 33 34 30 10 1 40 10 ra bhAga a mm m 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 4 3 2 1 pRSTha 230 035 086 104 127 131 138 221 223 229 207 132 112 243 052 187 noMdha : * A zabda sUcimAM 'prAkRta zabdamAM mULa sUtrano zabda che, 'saMskRta rUpAMtaramAM A mULa zabdanuM saMskRta rUpAMtara che, jyAM mULa sUtranI bhASA saMskRta ke gujarAtI che tyAM prAkRta vibhAganuM khAnu khAlI che. sUtranI bAjumAM rahela kramanuM khAnuM te sUtrano sUtrakrama ke gAthAkrama jaNAve che. bhAganuM khAnuM A sUtra kayA bhAgamAM che te jaNAve che.' Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci prAkRta zabda aMjaNA aMjali aMtakiriya aMtarabhAsA aMtarikkha akappa akaraNijja akalaMka akkhaya akkhaya akkhayAyAra akhaMDA akhaMDi agAhadeha agArabhUmi agalAi aggi acirakAla accia ajia aja aja ajagara ajarakkhiya ajahattha aTTha aTTha ahi aTThavihakamma saMskRta rUpAMtara aJjanA aJjali antakriyA antarbhASA antarikSa aMzu akalpya akaraNIya akalaGka akSaya akSata akSatAcAra akSara akhaNDA akhaNData agAdha agAdha agArabhUmi aglAni agni agyAramosvarga acirakAla arcita ajita ajita ajitA Arya Arya Aryagiri AryarakSita Aryasuhasti aSTan aSTan aSTavidha aSTavidhakarman sUtra 49 37 35 36 51 39 27 27 49 13 45 45 47 18 53 21 21 21 28 5 35 24 xxx 4 700 Taka krama EUR ra 41 1 12 1 1 49 49 11 23 28 35 j vada 17 m 4 41 3 ~ 2 ra 12 no 13 1 5 5 5 4 5 2 39 bhAga 4 3 3 3 4 4 2 ra 4 ra 4 4 4 ra 4 ra ra 2 ra 3 4 3 ra 1 4 4 4 4 4 4 4 221 re m pRSTha 130 292 246 280 153 019 234 234 108 051 051 051 090 090 177 148 149 155 272 180 152 246 169 212 153 080 124 197 124 124 124 1 303 201 261 237 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 2 pratikramaNa sUtra vivecana-4 | sUtra | krama | bhAga | pRSTha 049 292 152 305 047 153 un 148 219 aNaMtam 51 50 153 186 35 35 28 189 11 13 prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara aTThArasasahassa aSTAdazasahasra aTThAvaya aSTApada aDa aDavanna aSTapaJcAzata aDDhAija arddhatRtIya aDhIdvIpa aNaMga anaGga aNaMta ananta anantam aNagAra aNaTThadaMDa anarthadaNDa aNavaTThANa anavasthAna aNasaNa anazana aNAgaya anAgata aNAgaya anAgata aNAjIvI anAjIvika aNAbhoga anAbhoga aNAyAra anAcAra aNiAutta arNikAputra aNigUhia anigUhita aNicchiyavva aneSTavya aNukaMpA anukaMpA aNujANaha anujAnIta aNujANaha anujAnIta aNujANaha anujAnIta aNuppehA anuprekSA aNuvvaya aNuvrata aNuvvaya aNuvrata aNuvvaya aNuvrata aNuvvaya aNuvrata aNuvvaya aNuvrata aNuvvaya aNuvrata aNuvvaya aNuvrata aNusAsai anuzAsti 28 O O N o o en este o mundo n wmodo ovo o o Nm o vue 35 27Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci 22 3 prati za6 | saMta 35itara | sUtra | bha | maaraa| pRSTha ataraMta 54 47 35 attaTTA attha < < < wow << 201 073 126 260 066 210 54 adINa adINamaNas addakumAra 210 - 126 086 257 aniNhavaNa 152 32 31 anna 54 annattha annayara apattiya azaknuvan atizeSaka AtmArtha artha adattAdAna adIna adInamanas ArdrakumAra anala anihnavaNa anuttara anumoghu anumodyo anya anyatra anyatara aprItika aparAjitA aparigRhitA apAra apunarAvRtti apUrvacandra apakva apakAya alpa alpa apratihata apratihata apratihatazAsana aprazasta aprazasta aprazasta aprazasta aprazasta 080 060 210 184 029 278 080 147 129 47 apariggahiA apAra apuNarAviti www < Now Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224. pratikramaNa sUtra vivecana-4 prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara | krama | bhAga | pRSTha no consentito 211 192 263 035 171 211 appA appANaM appANaM appANaM appANaM appANaM abbhakkhANa abbhahia abhiMtara abhiMtastava abhiMtaradevasia abbhuTTia abbhuTThiomi abhagga 208 080 an 6 ra7ra 307 276 251 275 189 083 110 036 abhayakumAra abhayada AtmA AtmAnam AtmAnam AtmAnam AtmAn AtmAnam abhyAkhyAna abhyadhika abhyantara abhyantaratapa abhyantaradaivasika abhyutthita abhyutthitosmi abhagna abhaya abhayakumAra abhayadA abhayapradAnaniratA abhinaMdana abhistutA abhinata abhirAma abhirAma abhiSeka abhiSekakarma abhihatA atyaMtaratapa abhyAkhyAna amara amara amala amukta amuktapUrNatA amUDhadRSTi 083 abhiNaMdaNa abhithuA abhinata run awr EMRE on we 213 225 146 148 155 020 020 abhihayA 136 153 www can 076 056 075 154 023 023 2 | 265 amUDhadiTThI / | Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci prAkRta zabda ayarAmara ayarAmaraThANa ayala ara arai arinema arihaMta arihaMta arihaMta arihaMta arihaMta arihaMta arihaMta arihaMta arihaMta arihaMta arihaMtaceiya arua avigdha 4 15 saMskRta rUpAMtara ambuda ajarAmara ajarAmarasthAna acala ara arati arati araviMda ariSTanemi arhat arhat arhat 1 arhat arhat arhat arhat arhat arhat arhat ali alia alika aliya alika alikavacana aliyavayaNa aliyavayaNavirai alikavacanavirati avaMtisukumAla avaMtisukumAra avanAma arhat arhata arhatacaitya aruj ardita avApta avighna avidhi sUtra 38 17 17 13 8 54 32 38 23 1 7 8 13 19 34 54 54 54 54 19 13 38 16 47 21 *F 54 krama una 3 4 m 4 G 4 G 1 2 4 1 4 1 PP T w 9 2 1 1 47 5 x no 1 2 4 8 34 11 34 11 35 11 49 4 21 ra 38 1 17 4 10 3 14 &ums 1 3 WKP bhAga 3 2 2 ra 1 4 om 3 3 ra 1 1 1 ra 2 4 4 4 4 4 2 2 3 2 4 ra 4 3 3 3 4 2 3 ra 1 225 pRSTha 300 080 080 050 221 208 077 298 199 020 189 205 021 108 256 205 206 207 214 108 050 300 065 071 154 208 134 134 134 122 145 297 080 278 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 pratikramaNasUtra vivecana-4 sUtra | 8 | bhAga pRSTha ww . | 184 148 189 51 302 076 158 w 175 prAkRta za6 | saMskRta 35itara avidhi avirala avirAhia avirAdhita avvAbAha avyAbAdha avara apara aziva aSTApada asaI asatI asaIposa asatIpopa asaddahaNa azraddhAna asAvagapAugga azrAvakaprAyogya asIi azIti asura asura asuhakamma azubhakarman asesa azeSa assaMjaya asaMyata ahaM aham ahayaM pi ahay pi aham api ahiMsA ahigaraNa adhikaraNa ahiya adhika ahe (disA) adhodizA ahe (loa) adholoka ahe (loa) adholoka ahokAya adhokAya ahoratta ahorAtra . * < PPK Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci 227 prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara | sUtra | krama | bhAga | pRSTha 3u 115 AgamaNa AgAra 188 16 25 Agamana AkAra AcArya AcArya AThamosvarga AjJA AnaMda Anayana Adi Pu * * . 065 214 152 138 pa1 ANa ANaMda ANavaNa 50 43 qca 35 47 Abu 1 o 34 192 087 159 183 097 201 116 154 AbharaNa AbhavaM Abhoa Abhoga 18 35. 34 250 u 35 35 35 35 AbharaNa Abhavam Abhoga Abhoga AmUla AcaraNa AcArya AcArya aticarita aticarita aticarita aticarita aticarita AcAra AcAra AcAra AcArapAlana Arambha ArAdhanA Arogya AzliSTa AlIDha Alocayan Alocya AyaraNa Ayariya Ayariya Ayariya Ayariya Ayariya Ayariya Ayariya AyAra AyAra AyAra AyArapAlaNa AraMbha ArAhaNA Aruga Aliddha 081 287 130 135 141 146 151 132 250 051 34 132 108 35 35 251 231 101 21 35 AloaMta Aloia 154 238 241 34 40 / 3 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 pratikramaNa sUtra vivecana-4 prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara | tra | krama | bhAga | pRSTha 35. 30 54 Aloia AlouM Aloe Aloemi AloyaNaha AloyaNA 30 54 2 265 050 204 050 215 247 154 146 299 028 244 29 21 28 ra9 AlAcya AlocayAmi Aloke AlocayAmi AlocanA AlocanA Alola Avali Avali Avazyaka Avazyaka Avazyaka AvazyakyA AvAsa AzaMsa AzaMsaprayoga Asana AzAtanA AhRta AhAra AhAra AhArapoSaha 140 1 .0 Avassaya Avassaya Avassaya AvassiAe AvAsa AsaMsa AsaMsapaoga AsaNa AsAyaNA AhaDa AhAra AhAra AhAraposaha 028 074 221 221 Ru 24 34 PwwwPww < Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci 229 | bhAga pRSTha 287 saMskRta rUpAMtara | icchAkAraNa icchAkAreNa icchAkAraNa icchAkAreNa icchAkAreNa icchAmi 26 30 33 prAIta za6 / icchAkAraNa icchAkAraNa icchAkAreNa icchAkAreNa icchAkAreNa icchAmi icchAmi icchAmi icchAmi icchAmi icchAmi iTThaphalasiddhi 38 219 049 083 275 142 157 229 021 085 icchAmi 35 104 18 47 47 ittara (gahia) 35. icchAmi icchAmi icchAmi icchAmi iSTaphalasiddhi iti iti itvaragRhita svAmi indra ilAciputra ihaloka ihalokAzaMsA airyApathikI airyApathikyA Iti 21 ina ..< PAK www. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 pratikramaNasUtra vivecana-4 | sUtra | bha | bhaPL| pRSTha 161 058 .20 253 230 uttara 169 233 P. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci 231 sUtra | bhAga pRSTha 17 ka-2 34 069 233 146 pa0 < 17 76 28 54 prAkRta za6 | saMskRta 35itara / uvasaggahara upasargahara uvasama upazama uvasama upazama uvasAma upazAma uvasAmei upazamayati uvahANa upadhAna uvahANa upadhAna uvahi upadhi uvvaTTaNa udvartana usama RSabha usasia ucchavasita ussagga ussutta utsUtra UNodari Unodari UsAsa UcchvAsa RSabha (e/o eka 20 >> hai 54 PP. << 233 256 201 204 181 211 185 304 231 275 203 153 utsarga w m 54 << 51 / 10 << TIPU egidiya 211 161 064 - << 107 emAi ekhaya ekhaya ekhaya ekendriya eti evamAdi aivata aivata airavata ogha om om osa auSadhi apahRta wwP<<< 062 16 3 253 076 071 088 160 169 osa osahi oharia kae kRte kAGkSA | 2 | 1 | 275 34 | 6 | 3 | 118 kaMkha / Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 pratikramaNasUtra vivecana-4 | sUtra | krama | bhAga | pRSTha . 075 101 125 48 20 kaMda 20 132 34 < Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci 233 prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara | sUtra | krama | bhAga | pRSTha 240 kayapAva kayavanna kRtapApa kRtapuNya < 08 116 karakaMDu 48 karakaNDU karoDa karajo. 51 < . 35 35 karaNa karaNa karaNa karaNa karaNa karaNadama karia kare karemi Pow << www.<<< 39 22 karemi 154 117 15ra 153 169 102 108 215 147 147 292 170 240 109 178 209 028 033 040 164 300 297 023 karemi karemi karemi P ww w PPPPPaw << karemi karaNa karaNa karaNa karaNa karaNadama kRtvA kuryAt karomi karomi karomi karomi karomi karomi karomi karomi karoti karma kalaMka kalaMkanirmukta kalaha kalaha kalAvatI kalyANa kalyANa kalyANa kalyANapradadA kalyANa 41 karemi 43 karemi < Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 34 pratikramaNasUtra vivecana-4 / | bha | mAga pRSTha | qn H qn nsh H H H qn qn ' qn qn qn q prAta za6 | saMskRta 35itara kallANa kalyANa kallANa kalyANa kallANakaMda kalyANakanda kallANavallINa kalyANavallInAM kapAya kaSAyatApa kapAyatApArdita kasAya kapAya kasAya kapAya kasAya kaSAya kasAya kaSAya kasAya kaSAya kasAyamukka kapAyamukta kassai kasyacit kahA kathA kAia kAyika kAi kAyika kAussagga kAyotsarga kAussagga kAyotsarga kAussagga kAyotsarga kAussagga kAyotsarga kAussagga kAyotsarga kAussagga kAyotsarga kAussagga kAyotsarga kAussagga kAyotsarga kAussagga kAyotsarga kAussagga kAyotsarga kAeNa kAyena kAeNa kAyena kAeNa kAyena kAeNa kAyena kAma kAma kAmadeva kAmadeva 125 169 125 131 300 300 300 121 241 111 288 099 121 210 255 231 222 175 189 109 117 178 209 229 ' qn k qn H qn H ' qn qn qn qn qn qn ' qn 6 y qn n' 08 033 040 259 222 170 216 147 175 kAmadeva 181 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 sUtra | krama | bhAga | pRSTha 2 w Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 36 | saMskRta 35itara kunda | >> kukkuiya kautkucya kurkuTi pratikramaNa sUtra vivecana-4 | sUtra | 5 | mA| pRSTha 135 184 201 277 235 235 kukkuDi kujA kuryAt kuTTagaya kuNai NMMMmm w < Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci prAkRta zabda kesI TI koDi koDi koha koha kamaNa kkheva | | | | | khaMDaNa khaMDia khamaMta khamaM khamaNija khamaha khamAmi khamAmi khamAvaittA khamAvaittA khamAvia khamAviA kSamAsamaNa khamAsamaNa khamAsamaNa khamia saMskRta rUpAMtara kezI koDa koDa koDa koTi koTi krodha krodha AkramaNa kSepa krama kriyA krodha kSa: kSaya kSetra kSetradevatA khaNDana khaNDita kSAmyantu kSAmyantu kSamaNIya kSamatAM kSAmyAmi kSAmyAma kSamayitvA kSamayitvA kSamApitA kSamApitA kSamAzramaNa kSamAzramaNa kSamAzramaNa kSAntA kha sUtra 49 51 51 51 11 11 29 54 5 35 38 44 32 47 47 44 44 39 37 54 54 3 krama 29 54 54 om ~ degdegdegdegdegdeg ( 1 0 x 11 3 27 1 54 16 35 49 29 1 54 15 39 2 37 28 14 ja jI ja janara bhAga 4 4 4 4 1 1 3 4 1 3 3 4 3 4 4 4 4 1 . . 4 3 4 3 3 3 3 4 4 1 m 237 pRSTha 117 152 152 152 296 305 033 208 160 194 298 044 069 089 094 044 044 302 242 216 262 024 215 292 293 292 293 215 216 141 021 4 196 4 215 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 38 pratikramaNasUtra vivecana-4 | sUtra | krama | bhAga | pRSTha 25 37 276 028 277 262 289 185 155 033 033 OS 41 41 / 41 34 233 176 prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara khAmeuM kSamayitum khAmemi kSamayAmi khAmemi kSamayAmi khAmami kSamayAmi khAmemi kSamayAmi khAsia kAsita khitta khitta kSetra khittadevayA kSetradevatA khittadevayAe kSetradevatAyai khippa kSipra khalu khelasaMcAla zleSmasaJcAra - ga gandha gandha gaMdhahatthI gandhahastin gaMdhArI gandhArI gaNa gaNa gaNa gama gamaNa gamana gamaNa gamana gamaNa gamana gamaNaparimANa gamanaparimANa gamaNAgamaNa gamanAgamana gammai gamyante gaja gayagAmi gajagAmi gayasukumAla gajasukumAra gaMdha gaMdha 34 ww 168 183 032 134 13 4 gaNa 22 169 39 21 35 35 288 151 142 145 159 160 34 20 << PPwwwww 159 296 100 gaya 48 48 48 gara 24 100 121 206 265 262 036 garhitvA 2u garahia garihAmi garihAmi gaheM Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci 239 bhAga | pRSTha 107 114 che 35 35 ba 35. ba a , 2, nai , , 212 ba 217 ba 35 35 para 17 0 54 - 51. - 35. 51 - - prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara garihAmi garihAmi garihAmi garihAmi garihAmi garihAmi gaha graha gahia gRhita gAma gAva gaurava giranAra giri girA girisAra guccha guccha guNa-aTThArasa guNa-aSTAdaza guNa-chattIsa guNa-chatrIza guNagaNa guNagaNa guNageha guNamaNimAla guNavati guNavvaya guNavrata guNavvaya guNavrata guNavvaya guNavrata guNavvaya guNavrata guNavvaya guNavrata guNasaNa gupta - - - - - - 249 171 076 193 153 226 159 144 300 144 048 127 137 107 153 153 088 142 127 163 169 186 153 135 135 241 270 229 137 - 47 - 0 27 35 35 35 ba ba ba 35 19 4 0 0 gupti 0 0 Xiang Xiang Xiang Xiang Si Si Yi Xiang Xiang Si Si 0 0 151 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 pratikramaNa sUtra vivecana-4 / sUtra | bha | mA| pRSTha guru 25 54 54 < guru 54 < 18 prAita. za6 | saMskRta 35itara guru guru guru guruguNa guruguNa gurujaNa gurujana gurujaNapUA gurujanapUjA guruthua gurustava gokkhIra gokSIra gautama goyamAi gautamAdi gaurI gaurI grasana 241 198 214 198 095 095 145 135 196 196 < 20 goyama < 54 Pe w PPP Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 241 sUtra | ma | bhAga| pRSTha 35. 35 35 muno6 en el horno Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 pratikramaNa sUtra vivecana-4 | sUtra | krama | bhAga | pRSTha prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara 1 2 & 2 8 8 0 m n o n m 3 - - - i ... | 146 149 303 057 108 253 152 153 153 287 caitya 152 caitya caityavaMdana cothosvarga caurya cauAla caura 208 152 086 35 chauma chakkAya chajjIva chajjIvakaruNA 50 50 046 125 147 147 15ra 305 303 51 chadma SaTakAya SaDjIva SaDjIvakaruNA chaThosvarga SaTtriMzat SaTpaJcAzata chavi chaviccheda SaDvidha chAyA chidyante chinatti chattIsa chappana chavi chaviccheda chavviha 11 11 ? ? A = = 6 6 x 6 = 0 35 132 35 132 pa0 140 chinnaDuM chIa 155 094 274 185 35 jaMtaga jaMtapillaNakamma jaMti jaMbUdIva yantra yantrapilaNakarma yAnti jambudvIpa 23 | 2 | || 22 | 1 | 0 0 che ? 3 | 180 3 | 174 2 | 076 2 | 163 17 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci prAkRta zabda jaMbUpahU jaMbUvara jaMbhAia jakkhadinnA jakkhA jaga jaga jagaguru jagaguru jagaciMtAmaNi jattiyA jaya jaya saMskRta rUpAMtara jambusvAmI jayau jayau jayaMti jRmbhita yakSadattA yakSA jagati jagati jagannAtha jaganAha jagabaMdhava jagadbandhava jagabhAvaviakkhaNa jagadbhAvavicakSaNa jagarakkhaNa jagasatthavAha jattA jattA jagat jagat jagadguru jagadguru jagaccintAmaNi jagadrakSaNa jagatsArthavAha yAtrA yAtrA jana jana janatA janani janahita jantu jantu yAvataH jaya jaya jaya jaya jayatu jayatu jayanti sUtra 49 49 7 49 49 11 22 11 +- +- +- a a 2 2 18 11 47 11 47 17 11 11 11 11 29 50 47 47 47 47 krama 38 47 4 11 1 12 12 1 10 18 18 38 47 11 48 49 w qn qn qn , q q q q q qn 11 1 1 3 4 14 11 47 6 3 bhAga wwmo om 10 1 1 5 1 11 3 1 10 4 4 1 4 4 1 2 1 2 1 4 4 1 1 1 1 1 3 4 4 4 4 4 4 3 4 1 2 2 3 mo 4 1 4 4 243 pRSTha 121 134 185 134 134 287 174 290 092 288 080 085 288 291 291 290 291 025 145 075 088 085 083 078 300 084 275 091 103 297 086 298 100 933 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 pratikramaNasUtra vivecana-4 | sUtra | krama | bhAga| pRSTha < 108 294 < 144 < prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara jayaMti jayanti jayaMtu jayantu jayaNA yatanA jayati jayati jayavata jayAdevI jayAvahA jarA jarA < / / / / / 080 095 072 090 < < < 080 226 P w now Pow w - 226 PM jarA 076 168 153 101 026 108 < < < < 101 jalahara javaNija jasapaDaha jasabhadda jasu jahAthAma jahutta jAI jANa jANa jAvaMta jAvaMta jAvaMta jAvaMti jAvaMti jAvajjIva jAvaNija jAvaNija jAvaya ji jiabhaya jalanidhi jaladhara yApaniya yazaHpaTaha yazobhad yasya yathAsthAma yathokta jAti jJAna jAna yAvanta yAvanta yAvanta 300 308 168 133 282 061 253 w << www 048 yAvanti w yAvanti yAvajjIva yApanIya yApanIya jApaka 057 253 214 141 P 021 ANwAPP22 jitabhaya 046 302 05ra 130 * jiTTa jyeSThA Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci 245 | krama | bhAga | pRSTha prAkRta za06 jiTTaja saMskRta 35itara | jyeSThArya 197 204 jiNa jina jiNa jina PPP 210 jiNa jina jiNa na jina jiNa jiNa jina jiNa jina jina & Run www jina jina jiNa jiNa jiNa jiNa jiNaANa jiNacaMda jiNathuNaNa jiNapannatta jiNapUA jiNabiMba jiNamaa jiNavara jiNavara jiNavara jiNavara jiNavara jiNaviNiggayakahA jiNiMda jiNiMda jina jinAjJA jinacandra jinastavana jinaprajJapta jinapUjA jinabimba jinamata jinavara jinavara jinavara jinavara jinavara jinavinirgatakathA jinendra jinendra jina jina PPPP <<<<< < < won 210 299 046 05ra 134 252 101 138 144 138 082 144 214 144 318 171 227 294 296 15 200 255 126 131 056 085 153 153 023 145 15ra antan Pun < < < < < Now jina jina jinacandra jinarAja jinavara < Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 prAkRta zabda jIva jIva jIva jIva jIva jIva jIva jIva jIvanikAya jIvarAsi jIvia jIvi aAsaMsA jIviaMta jIviya juMja jutta | 1 1 1 1 saMskRta rUpAMtara jinavara jinavara jinavaracaitya jinavarabhavana jinazAsana jinendra jinendra jinezvara jIyA jIrAulA jIva jIva jIva jIva jIva jIva jIva jIva jIvanikAya jIvayoni jIvarAzi jIvita jIvitAzaMsA jIvitAnta jIvita jIvahiMsA yunakti yukta juhAra juhAra juhAra jaina jaina jainamukha sUtra 51 51 51 51 47 11 38 39 47 47 51 5 pratikramaNasUtra vivecana-4 pRSTha 153 153 152 152 085 299 022 094 082 160 161 078 17 17 21 35 37 54 54 54 31 37 35 35 53 5 21 28 ra 51 51 51 18 47 38 krama 11 13 1 5 2 2 2 2 2 m 2 2 18 8 12 5 3 4 3 36 3 13 16 15 1 3 33 33 1 A u 2 73 ra ta bhAga 4 4 4 4 4 3 4 4 4 4 1 ra ra 2 3 3 4 080 148 230 292 213 216 215 059 292 220 220 177 1 163 2 148 2 309 1 127 4 153 4 153 4 153 ra 103 095 300 4 4 3 3 3 3 4 2x 3 4 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247 - satra ka bhAga | pRSTha || -* zabdasUci prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara jainazAsana jainazAsana yoga yoga jojana jJAnAdiguNa jyAyaH jyotiSI - 2 | 103 095 2para 270 15ra 040 298 153 / / / / / E jhANa jhANa jhaMkArArAva dhyAna dhyAna - 2 0 | 154 | 191 | 298 EEEEEEE ThANa ThANa ThANa ThANa sthAtum sthAna sthAna sthAna sthAna tiSThAmi tiSThAmi tiSThAmi tiSThAmi tiSThAmi 0 272 * M.. 220 163 190 051 115 175 117 229 ThAmi ThAmi | 168 4 / 200 DhaMDhaNakumAra / DhaNDhaNakumAra - Na 48 | 1 | 4 | 111 13 | 1 | 2 | 021 21 22 Namo NhANa namo snAna 181 139 34 | 13 35 taiaaNuvvaya taiaguNavvaya taiasikkhAvaya taDillaya tRtIyaaNuvrata tRtIya guNavrata tRtIyazikSAvrata taDillatA 35 a ww 186 | 203 4 | 101 48 / 2 | Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 pratikramaNa sUtra vivecana-4 | sUtra | ma | HD| pRSTha prAkRta za6 | saMskRta 35itara tRNa mo taNa taNu tatta tadubhaa tappaDirUva tama talAya tava tava tava tatva tadubhaya tatpratirUpa tamas taDAga 180 101 214. 261 141 166 175 tapa 250 tapa tapa tava tavAyAra tavvayaNasevaNA tassa tassa tassa tapa tapAcAra tadvacanAsevanA tasya tasya tasya tApa 284 213 142 273 097 163 167 262 300 155 tAra weeewweeeew cow nexw DDC Mere endu o znao 159 tAraya tArei tAraMgA tAraka tArayati ti tia tijagappahANa tiNhaM tittIsa tittha tittha tittha titthajattA titthapabhAvaNA titthayara trijagapradhAna tisRNAM trayastriMzata tIrtha tIrtha tIrtha tIrthayAtra tIrthaprabhAvanA tIrthakara tIrthakara tIrthakara 047 196 063 303 134 241 029 203 312 145 145 149 203 227 1 | 302 titthayara titthayara | Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci prAkRta zabda titthayara tidaMDa tidaMDaviraya tinna timira tiria tiria (disA) tiriyaloa tiriyaloa tiviha tiviha tiviha tiviha tiviheNa tiviheNa tiviNa tiviNa tiviheNa tiviheNa tivvaaNurAga tihuaNa tIa tucchosahibhakkhaNa tula 1 1 tusAra teiMdiya I saMskRta rUpAMtara tIrthakara tridaNDa tridaNDavira tirNa * timira tirazca tiryaka dizA tiryakaloka tiryakuloka tirthAloka tiryaMcapaMcendriya trividha trividha trividha trividha trividhena trividhena trividhena trividhena trividhena trividhena tivra anurAga tribhuvana atIta tIrtha tucchauSadhibhakSaNa tulA tuSTi tuSTi tuSTi tuSAra tRNa tri- indriya teiMdriya 2 2 2 2 sUtra 13 15 13 22 17 34 14 34 51 31 G 93 15 rUpa 34 34 39 para 54 54 34 49 11 51 34 34 38 47 47 20 3G 5 39 krama 22 V2 ra 1 45 8 ra M & Xurro 3 19 1 44 1 1 10 1 27 45 50 1 1 4 13 16 93 3 1 21 14 3 13 14 4 ra e 1 bhAga ra ra 3 2 2 2 323 4 32 2~ 1 ra ra mmmm 3 3 4 4 4 m 3 4 1 4 3 3 3 4 4 2 4 1 3 249 pRSTha 024 063 253 047 167 078 161 059 253 154 058 257 053 063 187 253 266 289 170 204 213 149 108 302 152 171 143 300 087 088 135 022 162 056 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 prAkRta zabda tena tenapaoga tenAhaDa tellukka daMDa daMDa daMDa daMta daMtavANija daMsaNa daMsaNa daMsaNa daMsaNa saMskRta rUpAMtara teukAya stena stenaprayoga stenAhata trailokya topa trIjosvarga trailokya trailokyapUjita daMsaNa daMsaNa daDhappahAra tha da daNDa daNDa daNDa danta dantavANijya darzana darzana darzana darzana darzana darzana sUtra 39 34 34 34 22 47 dakamRtikA praharI 51 47 47 thaMbhaNa thAma sthAma thirIkaraNa sthirIkaraNa thUNijai stUyate thUlaga sthUlaka 34. thUlaga sthUlaka 34 thUlagaparadavvaharaNa sthUlakaparadravyaharaNa 34 13 thUlagaparadavvaharaNavirai sthUlakaparadravyaharaNavirati 34 13 thUlagapANaivAyavirai sthUlakaprANAtipAtavirati thUlabhadda sthUlabhadra 51 28 28 11 15 34 34 36 34 13 27 28 34 pratikramaNasUtra vivecana-4 pRSTha 053 141 141 141 174 41 54 5 49 krama 4 1 14 4 14 6 14 3 ra 4 x x 2 2 3 3 m m 12 8 34 c 49 2 13 2 U3 ~ ~ X22 sm m 22 2 1 26 2 m 34 1 22 7 1 lysy 1 ra bhAga 3 3 1 3 12 4 4 152 074 074 4 4 4 ra 2 1 3 3 3 3 3 x 4 23 3 x ra s 2 x w m m m 4 660 4 160 30 266 297 128 139 1 139 139 128 019 3 173 ra 045 2 239 ra 248 3 106 4 033 114 063 186 228 211 160 4 126 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci 251 sUtra | 5 | mI | pRSTha 183 prAita za6 | saMskRta 35itara | daDhavvayatta dRDhavratatvaM dadhatI dadhAtu dantAMzu darpa 38 2 we w coot 298 38 30 dappa 20 dadAtu damayaMtI damayantI damina darzita 2 dala 300 019 133 039 128 072 091 154 019 036 175 180 208 / 203 15ra 200 dala davadANakamma davAvia daviNamuccha davvAI dala davadAnakarma dApita draviNamUrchA dravyAdi dazamosvarga 42 35 35 54 54 we ww 2 2 < www hd wop w w < < < < . . < < < < < < ww < 51 daza 23 dasa dasaNNabhadda dazArNabhadra 48 120 daha 34 draha dAna dANa dANa dANava 35 50 22 21 dAna dAnava dAnava dArA dAraNa dAvAnala 35 21 21 175 217 142 169 145 136 144 142 142 256 232 | 130 258 107 198 dAha 21 57 4mx Pow to diahA 2 divasA dadatu dadatu dadatu 34 diMtu 48 dikkhA dadata dikSA Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 pratikramaNa sUtra vivecana-4 | sUtra | krama | bhAga | pRSTha 082 187 prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara dija dehi diTThisaMcAla dRSTisaJcAra dina dinAgama dinna divasa divasa divasa 024 36 ww << datta 34 divasa 29 disaMtu dizantu disaMtu disA disi P 024 180 025 168 235 201 160 302 047 047 dizantu dizA 35 dikSu dvIpa 45 dIva dIvasamudda dvIpasamudra 45 dua 297 dukkaDa dukkaDa 164 033 078 18 / 246 100 213 265 duSkRta duSkRta duHkha duHkha duHkhakSaya duHkhaparamparA jugupsita durgati duzcintita duzcintita duzceSTita duzceSTita durjaya durdhyAta duSTa www.w.wwPP << P dukkha dukkha dukkhakkhaa dukkhaparaMparA dugaMchia duggai ducciMtia duciMtia ducciTThia ducciTThia dujaya dujjhAa 54 35 54 210 2 6 220 083 33 222 083 33 48 099 17 dvipada 35 dupaa duppaNihANa duppoli dubbhAsia duSpraNidhAna duSpakka durbhASita durita 35 35 33 Pwwww 2 35 076 153 187 171 083 1 | 301 duria | Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 253 41 zabdasUci prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara duria durita durita duritaugha duviha dvividha duviha dvividha duviha dvividha duvviciMtia durvicintita duSTa bhAga | pRSTha 034 | 076 076 256 47 47
Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 pratikramaNasUtra vivecana-4 ____Ata. za6 | saMskRta 3pAMtara | sUtra | ma | ma pRSTha 47 devi devi 156 034 084 086 165 15 47 desao dezataH para 35. dezAvakAzika daivasika daivasika 35 109 35 35 devasika devasika 35. daivasika desAvagAsia desia desia desia desia desia desia desia desia desia desia desia 34 < www www www w ww <<<< daivasika 35 daivasika daivasika daivasika 34 117 121 133 138 143 150 153 17ra 180 184 155 204 156 34 daivasika devasika 34 deha deha dehi 200 dorgatya draupadI doSa FFFFF 078 133 185 113 126 211 237 34 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci 255 prAIta 206 | saMskRta 35itara / krama | bhAga | pRSTha 43 dhanya dhanyAH dharma dharma Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 pratikramaNa sUtra vivecana-4 prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara sutra | 8 | mAga pRSTha P P won 115 144 143 154 084 << 129 < naMdiseNa 172 115 153 085 natthi namasaMti namasAmi namasAmi 210 on < < < nan nandA nandi nandiSeNa nagara nata nAsti namasyanti namasyAmi namasyAmi namata narmadAsundarI namas namaskRta namaskRtya namaH namAmi namAmi namAmi nami 2 2 28 183 166 199 090 namayAsuMdarI 129 / < < < < < < / / P w < P. 6 / namAmi namAmi namAmi nami M < < P 078 024 068 076 134 144 147 222 152 153 189 195 143 105 020 1 | 018 namukkAra namukkAra namukkAra namukkAro namutthu namo namaskAra namaskAra namaskAra namaskAra namo'stu namaH mow & MPPP 1 1 | Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci 257 __prAita 206 | sUtra | ma mA | pRSTha 13 EE / / 47 | saMskRta 35itara namaH namo(namaH) namaH namaH namo(namaH) namo(namaH) namaH namo-namo namo-namo namo-namo namo'stu namo'stu nayana 05ra 065 171 192 071 074 196 071 074 47 < < < 54 47 47 47 38 088 296 / / / / / / FES 47 42 nara 17 WWW PPP GK MPwan www w PM2wPwMP < < Pawan < < 083 037 078 196 167 169 296 48 101 < < 296 152 119 022 173 113 045 48 narendra nava nava nava nava navakoDi navakoTyaH navamosvarga navaviha navavidha nAka nAga nAga(kumAra) nAgadatta nAgadatta nANa jJAna nANa jJAna nANa jJAna nANa jJAna nANa jJAna nANa jJAna nANa jJAna nANAyAra jJAnAcAra nANAvaraNIyakamma | jJAnAvaraNIyakarman | 417 < 13 23 o 198 239 ra7 28 35 248 106 033 41 < w 211 261 40 < | 028 P Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 pratikramaNasUtra vivecana-4 ___prAkRta za6 | saMskRta 35itara / nAma nAmagga nAmadheyaM nAma nAmagrahaNa nAmadheyaM nAmamantra nAmamantrapradhAna nAmAkSara nAyaka jJAtavya nArakI 47 . . . . Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 259 sUtra | bha | bhAga| pRSTha 34 P... zabdasUci usd za6 | saMskRta 35itara | nikaMkhia niSkAGikSata nikkhivaNa nikSepaNa niggamaNa nirgamana nigghAyaNaTTa nirghAtanArtha nicca nitya nicca nitya nijita niTTia niSThita nidaMta niddhaMdhasa nirdaya ninnAsa nirNAza nibaMdhaNa nibandhana nibbhara nirbhara nimmalayara nirmalatara niya nija niyama niyama niyamasaMjutta niyamasaMyukta niyANa nidAna niyANabaMdhaNa nidAnabandhana nindan ***w . Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 pratikramaNa sUtra vivecana-4 | sUtra | ma | ma pRSTha 132 prAta za6 | saMskRta 35itara nivvANamagga nirvANamArga nivvitigicchA nirvicikitsA nivvisaM nirviSaM nizadizA 264 PPww 236 152 < nizAnta < 067 < 071 < 071 135 nizcita nizcitavacas niSaNNa naiSedhikI naiSedhikI naiSedhikyA naiSedhikyA w nisanna nisIhi nisIhi nisIhiA nisIhiA nisIhiA nissaMki nihia . naipedhikyA niHzaMkita nihita owww 022 195 141 198 021 261 293 142 148 185 078 299 126 nIra nIrapura niHzvasita nIsasia Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci 261 sUtra | krama | bhAga | pRSTha 35 35 151 221 153 117 162 183 253 pradyumna X.0 35 prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara | paMcamaaNuvvaya paJcama-aNuvrata paMcaviha paJcavidha paMcAcAra paMciMdiya paJcendriya paMciMdiya paJcendriya paMjali prAJjali paccakkhAmi pratyAkhyAmi pajunna pajjuvAsAmi paryupAsAmi paJjuvAsAmi paryupAsAmi pajoagara pradyotakara paThati paDala paTala paDikaMta pratikrAnta paDikkaMta pratikrAnta paDikkama pratikram paDikkama pratikram paDikkama pratikram paDikkama pratikram paDikkama pratikram pratikram paDikkama pratikram paDikkama pratikram paDikkama pratikram paDikkama pratikram paDikkama pratikram paDikkama pratikram paDikkama pratikram paDikkama pratikram paDikkama pratikram paDikkama paDikkama paDikkamaNa pratikramaNa paDikkamaNa pratikramaNa 35 125 256 168 035 083 167 252 266 029 085 104 109 117 < wwwwwwwwwwwwwwwwwww <<< PPP. 34 35 35 rUpa 35 35 25. 35 35 paDikkama 121 128 133 138 143 150 153 172 180 184 34 35 2u 25 2 22 pratikram pratikram para 170 220 26, 34 233 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 pratikramaNa sUtra vivecana-4 my | sUtra | bha | bhAga pRSTha 35 | 3 | 259 247 155 262 157 45 048 48 099 43 34 141 my my x x x s s 176 34 259 s m m h 259 111 296 126 128 163 34 prAkata zabda paDikkamaNa paDikkamaNakAla paDikkamAmi paDikkamaNa paDikkamiuM paDiggaha paDimalla paDimA paDirUva paDisiddha paDisiddhakaraNa paDhamaM paDhama paDhama paDhamaaNuvvaya paDhamaguNavvaya paDhamavaya-aiAra paDhamasikkhAvaa paNao paNao paNaga paNamAmi paNAma paNAmakaraNa paNAsaNa paNAsaNI paNAsaNo paNAsiya paNihANa paNihANa pattA pattA s saMskRta 3pAMtara pratikramaNa pratikramaNakAla pratikramAmi pratikramaNa pratikramitum patadgraha pratimalla pratimA pratirupa pratipiddha pratiSiddhakaraNa prathamaM prathama prathama prathama-aNuvrata prathama-guNavrata prathamavrata-aticAra prathamazikSAvrata praNataH praNataH panaka praNamAmi praNAma praNAmakaraNa pranAzana praNAzanyA praNAzanaH praNAzita praNidhAna praNidhAna prAptA prAptA 34 s 34 s 133 s 35 15 h s 190 063 253 160 304 m m h 077 102 h h h h 168 254 106 133 270 h h h 187 20 h ux 129 213 147 h pada 15 h pada 47 h 068 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci prAkRta zabda panarasa panarasa pannatta papphoDia pabhava pabhAva pabhAvai pabhAvaNA pabhAvaNA pamajjae pamAo pamAya pamAya pamAya pamAya pamAya pamAya pamAya pamAyappasaMga pamAyappasaMga mAyappasaMga pamAyampasaMga pamAyappasaMga payacchau payaNa payao payAvaNa payAsa payAsayara paraMparagaya parakkama paraTThA paratthakaraNa saMskRta rUpAMtara padavI paJcadazan paJcadazan prajJapta prasphoTita prabhava prabhAva prabhAvatI prabhAvanA prabhAvanA pramArjayet pramAdaH pramAda pramAda pramAda pramAda pramAda pramAda pramAda pramAdaprasaGga pramAdaprasaGga pramAdaprasaGga pramAdaprasaGga pramAdaprasaGga prayacchatu pacana prayataH pAcana prakAza prakAzakara paramparagata parAkram parArtham parArthakaraNa sUtra 21 11 45 54 22 49 18 49 28 50 48 35 krama n = 35 20 8 23 28 35 18 5 ~ 2 v w ~ UM IN 1 14 2 6 1 3 54 54 22 35 35 11 35 13 35 15 35 17 35 29 35 9 35 11 35 13 35 15 35 17 5 ra x 0 3 ra 22 4 1 7 1 bhAga ra 1 4 4 2 4 2 4 2 4 4 4 chu chuM chuM 23 62 33 3 ra ra 3 3 3 3 3 3 3 3 4 3 . 1 ra 5 7 223 ~ ra 2 263 pRSTha 148 305 048 214 168 126 092 131 268 149 201 204 170 131 135 141 146 152 199 130 135 141 146 152 101 126 171 126 128 235 189 308 126 095 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 pratikramaNa sUtra vivecana-4 prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara sUtra | ma | mAga pRSTha paradavva paradavvaharaNa paradAra paradAragamaNa paradAragamaNaviraha parapattiaM 35 35 35 35 35. 139 139 146 146 a 146 D 278 078 22 paradravya paradravyaharaNa paradArA paradArAgamana paradArAgamanavirati parAprItikam paraparivAda paraparivAda parama paramaguru paraloka paralokAzaMsA parApara paritApa parigraha 54 23 paraparivAya parama paramaguru paraloa paraloa-AsaMsA * en 54 34 X9 0 34 pariAva pariggaha 34 parigraha 22 0 0 paricchea pariNAma parithUlaga parimANa parimANa parimANa parimANaparicchea 50 pariccheda pariNAma paristhUlaka parimANa parimANa parimANa parimANapariccheda <<
Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci 265 prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara krama | bhAga | pRSTha - - pasatthA pasannacaMda pasAraNa pasIyaMtu pahINa prazastA prasannacandra prasAraNa prasIdantu prakSINa 136 120 201 : Pw - Pawan . . . 227 226 prabhu 29 15ra pANakkamaNa pANa pANa pANAivAya pANAivAya 160 132 279 129 208 P Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 prAkRta zabda pAvakamma pAvaThANa pAvappabaMdha pAsa pAsa pAsa pAsa pAsa pAsa pAsa pAseNa pijja pittamucchA piyaMgu pihiNa puMDarIa puMDarIa pukkharavaradavaDDa pukkhala puggala puggalakkheva putthaya putthaya putthayalihaNa puppha pupphacUlA pupphadaMta purisa rasavaragaMdhahatthi purisavarapuMDarIa saMskRta rUpAMtara pApakarma pApasthAna pApaprabandha pArzva pArzva pArzva pArzva (yakSa) pArzva pArzva pArzva pAsa pArzvena prema pittamUrcchayA priyaGgu pizAca pidhAna puNDarIka puNDarIka puSkaravaradvA puSkala pudgala pudgalakSepa pustaka pustaka pustakalekhana punAtu puSpa puSpacUlA puSpadanta sUtra 54 49 8 11 17 17 17 20 48 51 54 54 no pratikramaNasUtra vivecana-4 pRSTha 174 210 107 223 309 070 071 082 127 pura 13 puruSa puruSavaragandhahastin 93 puruSavarapuNDarIka 13 krama 1 10 7 4 3 mo 1 22222222 1 5 1 1 12 2 8 1 1 4 30 48 47 34 13 49 22 22 34 34 20 50 50 36 34 20 49 10 8 51 13 2 1 32 26 28 28 4 5 5 . 00 mm m m m bhAga 1 4 4 1 1 2 2 ra ~~ ra 4 4 4 m n m m 4 1 4 4 3 ra 4 ra 2 23 32 3 039 116 162 169 194 194 2 136 4 148 4 148 4 019 3 167 4 134 1 216 4 153 026 032 039 N 100 143 200 ra 2 208 186 100 076 206 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci 267 sUtra | krama bhAga | pRSTha 13 prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara purisasIha puruSasIha purisuttama puruSottama purassara puSTipradA 13 47 47 puSTi 47 puSTi pUaNa 47 pUjana pUjA pUjita pUjita pUjyamAna 46 47 para 47 21 36 pasavaNa 35 pUrNataM pUrvasUri pRthvIkAya preSaNa paizunya paizunya pauruSI poSa pesunna 54 029 026 000 082 087 088 110 071 056 074 084 147 023 091 053 183 208 077 198 175 201 142 165 176 176 142 201 201 15ra 054 081 083 084 | 103 32 54 porisI posa posaha 35 pauSadha 35 posaha 43 43 posaha posaha posahapaDimA posahavaya posahavihi posahavihivivarIa 50 pauSadha pauSadha pauSadha pauSadhapratimA pauSadhavrata pauSadhavrata pauSadhavidhiviparIta praNamu pratyeka vanaspatikAya. pradadA pradAna 35 35 pa1 31 47 47 47 pradAna pradhAna Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 prAkRta zabda phaNi phaNimaNi phala phAsua phAsu adANa phoDIkamma baMdha baMdha baMdhava baMbhacera bhacetti baMbaceraposaha baMbhI bajjhatava battIsa baddha baddha bala bahu euspunnA bahuphala bahumANa saMskRta rUpAMtara pradhAna pramathana prazamana prazasya prasannatA prANAtipAta prAtaH prAsAda prodyat phaTphaT phaNi phaNimaNi phala prAsuka prAsukadAna sphoTakakarma bandha bandha bandhava brahmacarya pha ba brahmacarya brahmacaryapauSadha brAhmI bahuphala bahumAna bAhyatapa dvAtriMzat baddha baddha bala bahu bahupratipUrNA sUtra 47 47 47 38 47 32 3G 51 3G 47 48 48 34 34 34 34 34 34 11 para 2 para 49 28 pratikramaNasUtra vivecana-4 pRSTha 095 076 076 299 094 063 019 152 019 krama 19 4 4 ra 18 1 ama 1 3 1 14 2 2 20 32 32 22 10 Noooo w x x 36 1 1 1 1 10 11 4 34 54 28 29 54 17 28 4 17 8 1 1 3 ra bhAga 4 4 4 3 4 3 4 4 4 4 m m 4 ommmmm 4 3 3 3 3 mm 3 3 1 4 1 4 4 ra 1 momx 3 4 2 3 4 ra 089 101 101 167 217 217 173 131 230 291 166 119 166 132 284 303 110 216 308 025 198 077 255 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci 269 3 bahuviha 35 prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara | bahumANa bahumAna bahurao bahurajo bahula bahuvidha bahuviha bahuvidha bahusas bahuzaH bAramosvarga bANa bANa bAyara bAdara bAyara bAyAla dvicatvAriMzata bArasaviha dvAdazavidha bArasaviha dvAdazavidha bAsiyAi dvayazIti bAhira bAhya bAhirabhAva bAhyabhAva bAhu bAhu bAhubalI bAhubalI bAhumuNi bAhumuni bAhuvahANa bAhUpadhAna bAhyatapa sUtra | krama | bhAga | pRSTha 50 148 246 154 35 108 247 277 152 099 34 107 281 304 242 272 303 272 Pow w < *ww bAdara 36 28 28 211 200 < < < < < < 110 123 200 153 297 305 | 152 15ra dvi bimba / / / / / biMba biMba biMba 153 biMba 153 15ra 138 34 bIyaaNuvvaya bIyakkamaNa bIyaguNavvaya bIyavayaaiAra bIyasikkhAvaya buddha < < < < ww www bIjosvarga dvitIya-aNuvrata bIja-AkramaNa dvitIya-guNavrata dvitIyavrata-aticAra dvitIya-zikSAvrata buddha / 35. 169 138 197 35 13 047 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 pratikramaNasUtra vivecana-4 prAta. za6 | saMskRta 35tara buddha < budha budha | sUtra | bha | mA| pRSTha 188 024 134 084 16 2 056 buddhi beiMdiya dvIndriya nu PM w . P< w 147 w 047 17 082 beindriya bodha bodhaka bodhi bodhi bodhidA bodhilAbha bodhilAbha bodhilAbha 35 bohaya bohi bohi bohida bohilAbha bohilAbha bohilAbha 258 040 e 13 Pow 231 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci 271 bhagavan sUtra | bha | HL | pRSTha 083 275 213 251 132 bhatta 279 132 81 prAkRta za6 | saMskRta 35itara | bhagavan bhagavan bhagavan bhagavAna bhaNi bhaNita bhakta bhatta bhakta bhattapANavucchea bhaktapAnavyavaccheda bhattibbhara bhaktibhara bhattI bhakti bhattI bhakti bhadra bhaddA bhadrA bhadra bhadrapradadA bhamaMta bhrAmyanta bhamalIa bhramarI bhaya bhaya bhaya bhayavaM bhayavaM bhagavan bhara < < < < < < Nowww now 128 029 120 129 081 081 216 186 < bhagavan bhAra bhara w Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 pratikramaNasUtra vivecana-4 ma | bhAga | pRSTha 43 040 51 . . . 153 092 082 . < w now 100 < w 254 153 053 083 15ra 173 150 243 291 145 283 143 x . . w prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara bhavaNadevI bhavanadevI bhavanapati bhavanivvea bhavanirveda bhavabhava bhavebhave bhavabhava bhavebhave bhavamahaNIa bhavamathanyA bhavasAyara bhavissaMti bhaviSyanti bhavya bhAkha bhADIkamma bhATakakarma bhAta pANI bhAravaha bhAravaha bhAva bhAva bhAva bhAva bhAva bhAva bhAva bhAva bhAva bhAva bhAvayati bhASita bhAsA bhASA bhAsAsamiI bhASAsamiti bhAsia bhASita bhuvaNattaya bhuvanatraya bhuvana bhuvanajana bhUa bhUta bhUadinnA bhUtadattA bhUtA bhUta bhUmi bhUyAt bhavadbhiH 37 bhAva 211 UY 47 30 . 36 50 215 093 023 280 146 216 100 075 075 262 * < < < < w < Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci 273 sUtra | prAta. za6 | saMskRta 35itara bhesajja bhaiSajya bhoH bhoaNa bhojana bhoaNAbhoa bhojanAbhoga bhogaairitta bhogAtirikta krama | bhAga | pRSTha 180 171 bho 204 35. www 201 24 tu maMgala maMgala maMgala maMgala maMgala (maMgala) maMgala 47 maGgala maGgala maGgala maGgala maGgala maGgala maGgala maMgaLa maGgala maGgalapradadA maNDana maNDita maNDitazarIra 47 110 073 103 256 081 095 152 205 081 300 198 198 075 maMgala pa4 47 11 54 54 maMDaNa maMDiya maMDiyasarIra maMta maMta maMta mantra mantra 34. wk P.www< Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 prAkRta zabda maNasa maNasA maNaso maNi maNua maNussa maNeNaM maNeNaM maNeNaM maNoramA matthaeNavaMdAmi matthaeNavaMdAmi madana madanabANa mannaha maya mahA maraNa maraNa maraNa maraNaMta maraNa AsaMsA saMskRta rUpAMtara manas manasA manA: maNi maNi manuja manuSya manasA manasA manasA manoramA mati matta mastakena - vandAmi mastakena - vandAmi madana madanabANa mana manas manuSya mantra mantra mantra mantrapada mantrapada manyadhvaM mata madanarekhA marakata maraNa maraNa maraNa maraNAnta maraNAzaMsA pratikramaNasUtra vivecana-4 pRSTha 052 223 210 151 101 075 241 258 170 216 128 084 021 141 052 sUtra krama bhAga 45 1 35 34 54 11 21 48 17 35 G para 54 49 47 39 3 45 48 48 53 47 31 47 47 47 47 47 50 20 49 3 ra H q q ra 40 1 1 17 8 10 2 1 m m hm 1 1 1 3 18 1 1 1 16 1 16 1 3 8 46 1 8 5 22 3 35 33 35 rUpa TM 3 33 33 3 3 33 20. 4 or m 4 2 3 1 4 4 4 4 4 1 4 4 4 4 4 x 184 094 059 069 077 091 oxe 091 138 134 128 054 226 168 220 221 3 220 3 4 4 4 4 4 4 2 4 4 - 1 990 990 2 3 3 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci prAkRta zabda mala malla malli mahavvaya mahAmuNi mahAyasa mahAvideha mahAvideha mahAvIra mahAvIra mahAsai mahAsattA mahAsAla mahiya mahiya mahiya mahisI mANa mANa mANasia mANasia mANusa | E / / F mAyA saMskRta rUpAMtara mala mAlya malli mahAvrata mahA mahAmu mahAyazas mahAvideha mahAvideha mahAvIra mahAvIra mahAvrata mahAsatI mahAsaMpatti mahAsatvA mahAsAla mahita mahita mahita mahi mAGgalya mAGgalya mAna mAna mAnasika mAnasika mAnuSa mAna mAna mAnava mAyA mAyA mAyA mAyA sUtra . 35 8 ra 47 54 17 15 35 23 53 51 49 47 49 49 8 22 23 krama 18 5 20 4 2 3 1 F 5 1 ra ja chu " chu " 2 4 6 2 49 11 ja ra ra 47 19 29 1 54 8 27 1 35 34 12 1 3ra 1 35 14 21 2 21 1 29 1 32 54 1 deg bhAga 1 3 1 1 4 4 2 ra 3 2 4 4 4 4 4 4 1 ra ra 4 ra 4 3 4 . . 0 3 3 2 2 3 3 4 275 pRSTha 226 168 221 127 073 197 081 062 253 194 183 152 108 073 107 119 230 167 194 108 103 095 033 208 231 223 317 oxe 143 145 144 033 020 208 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 pratikramaNa sUtra vivecana-4 | sUtra | bha | mA 5 32 pa4 mArI 47 21. 29 48 to prAita za6 | saMta 35itara mAyAmRSAvAda mAyAmosa mAyAmRSA mArI mArI mAlA mAlitAni asmi miuggaha mitAvagraha migAvai mRgAvatI miccha mithyAtva micchattasalla mithyAtvazalya micchA mithyA micchA mi dukkaDaM mithyA me duSkRtaM micchA mi dukkaDaM mithyA me duSkRtaM micchA mi dukkaDaM mithyA me duSkRtaM micchA mi dukkaDaM mithyA me duSkRtaM micchA mi dukkaDaM mithyA me duSkRtaM dukkaDaM mithyA me duSkRtaM micchA mi dukkaDa mithyA me duSkRtaM micchA mi dukkaDaM mithyA me duSkRtaM micchA mi dukkaDaM mithyA me duSkRtaM micchA mi dukkaDaM mithyA me duSkRtaM micchA mi dukkaDaM mithyA me duSkRtaM micchovayAra mithyopacAra mitti maitrI mithyAtvazalyA mukka mukkha mokSa mukkha mokSa mukkhamagga mokSamArga mukkhamagga mokSamArga mukhapadma muni 070 208 076 086 154 146 251 022 131 138 209 033 163 282 282 22 3 242 <<<<< Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci 277. p prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara | muNiMda munIndra muNisuvvaya munisuvrata muNisuvvaya munisuvrata mutta mukta PP 13 muni sUtra | krama | bhAga | pRSTha 126 222 300 048 153 35. 180 48 301 180 236 pa1 / musala musumUraNa muhara mUla mUla mUla mUlaguNa mUladeva muzala bhaJjana mathurA mUla mUla < < . . . . . . . . . < 212 mUlaguNa mUladeva 48 mRSAvAda 32 meaja YA mehakumAra mehA mehaNa 54 < metArya meghakumAra medhA maithuna maithuna mocaka mokSa maunena 32 249 125 | 064 | 113 127 115 208 067 048 297 191 137 |137 1055 T185 w moaga 13 moNeNaM mosa mosuvaesa mRSA < www 35 46 mRSopadeza moha maukharya mohajAla mohara mohajAla 1 . - ya yaH yathAyoga yazas yazasvin yazovarddhani yAtrA << 999 < < < < 089 083 085 072 085 1 | 149 1 / Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 pratikramaNamUtra vivecana4 | sUtra | 5 | mAsapRSTha prAita za6 | saMskRta 3pAMtara yAnti yAyAt yoga 47 | 18 | << 4 | 084 063 | 083 246 rati rakSa < < < 209 087 087 rakSarakSa 044 rati 077 086 < < 084 raja ratna rajanI rajomala rajoharaNa < < 226 198 204 rayaNa rayaNI rayamala syaharaNa rasaccA rasavANija rasatyAga rasavANijya 226 048 183 278 174 143 145 137 rasA rahajattA rathayAtra rahas 276 rAi rAimai rAiyasaMthAraya rAtrika rAjimati w ww www < < < ww owww < 129 200 rAtrika-saMstAraka rAkSasa rAga 086 073 113 rAga rAga rAga rAga 211 rAga rAga rAgadosasamajia rAgadveSasamarjita rAja rAji 237 237 086 | 298 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci 279 prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara | sUtra pRSTha krama | bhAga | 023 223 086 (a) riTTanemi < risaha risidattA ariSTanemi ripugaNa RSabha RSidattA 298 130 ruppa ruppiNI ruppiNI rUva rukmiNI rukmiNI rUpa rUpa rUpa < < ww . < Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 pratikramaNasUtra vivecana-4 / sUtra | bha | mapRSTha 2 2 13 < < < < P 095 174 033 035 034 13 034 prAkRta za6 | saMskRta 35itara loga loka loga loka loganAha lokanAtha logapaiva lokapradIpa logapajoagara lokapradyotakara logahiya lokahita logaviruddhaccAo lokaviruddhatyAga loguttama lokottama loguttama lokottama locana lobha lola lobha lobha 13 54 36 05 033 206 019 071 154 033 208 20 MP PPPm < vaikkaMta vaikkama 028 ww PoPPPP won < < . . . . . < Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci 281 krama | bhAga | pRSTha prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara vaMdiya vandita che, 0 0 51 0 51 0 230 302 152 1para 153 153 153 153 153 210 0 0 0 0 0 zuM, , X, zukra - 0 0 S S S S $ $ 0 0 varga Xc 0 0 10 53 4 - ba < 8 9 0 0 0 4 ba 8 ka ba ba ha ba ba ha = 0 0 0 0 8 8 8 8 ba ha ba ... X9 0 28 0 pa0 35 0 13 0 128 167 | 136 | 108 280 184 071 267 145 176 053 174 117 172 100 109 163 183 155 224 128 vAdyate vacana vacana vacasa vAtsalya vAtsalya varjaye vartamAnA vardhatAm vaddhamAnI vanakarma varNa pratyaya vartitA vastra vAstu varddhamAna varddhamAna varddhamAna vanaspatikAya 0 vacchalla vacchalla vajijjA vaTTamANA vaDDau vaDDamANIa vaNakamma vapaUT vattiya vattiyA vattha vatthu vaddhamANa vaddhamANa vaddhamANa 0 35 0 0 0 0 0 0 196 | 054 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 pratikramaNasUtra vivecana4 / sUtra | ma | marA| pRSTha varNa 24 vrata 10 vrata 34 1 4 4 4 4 4 4 4 I. 5 // prAkRta za6 | saMskRta 35itara vande vanna vannaga varNaka vaya vaya vaya vrata vaya vrata vaya vrata vrata vayaNa vacana vayadukkaDa vacoduSkRta vayararisi vajraRpi vayAiAra vratAticAra vayAiAra vratAticAra vaya 34 35 ww ww Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci 283 sUtra | ma | HD| pRSTha . < 054 077 173 155 21 paY 200 . . . . para < < . 200 186 259 222 170 216 098 vAyAe prAkRta za6 | saMskRta 35itara | vAukAya vAkyopayoga vANijja vANijya vANI vAma vAma vAmapAsa vAmapArzva vAyanisagga vAtanisarga vAyAe vAcA vAyAe vAcA vAyAe vAcA vAcA vArijai vAryate vAriNa vAsupuja vAsupUjya vAhi vyAdhi viakkhaNa vicakSaNa vikaca vikacAraviMdarAji vigata vigatamoha vigicchA vicikitsA vigghabhUa vighnabhUta vighnavallaya vijaya ux . < 153 217 w tA 38 w w 46 < 46 w < 234 291 298 298 055 055 119 209 064 175 086 078 080 234 236 253 288 vijaya vijayasva 47 47 47 34 vija vija viNaa vijayA vijayA vaidya vaidya vinaya vinaya vinaya vinayaparihIna vinAzana *ww naw w < < < viNaa viNaya viNayaparihINa viNAsaNa zina Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 pratikramaNa sUtra vivecana-4 sUtra | bha | bhAga pRSTha prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara viNhakumAra viSNukumAra vitahakaa vitathakRta vittisaMkhevaNa vRttisaMkSepaH vidadhAtu vidarbhita vidisi vidizi videha videha videha 126 190 276 040 091 videha vidruma viddhaMsaNa vimala vidhi vidhi vidhvaMsana vinAzI vipula vimala vimalAcala vyAvRtta virata virati virati virati virati 302 163 055 277 184 167 092 036 218 159 045 251 128 133 139 145 viyaTTa viraa wow Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci prAkRta zabda vivarI aparUvaNA vivAha (karaNa) viveka visa visa visaya visalla visavANija visahara visaharaphuliMga visAraya visAla visAla visohi viharaMta vihalla vihANi vihi vihayarayamala vaya vIyarAya vIra vIriya vIriya vIriyAyAra vIsa saMskRta rUpAMtara viparIta prarUpaNA vivAhakaraNa viveka vizAla viSa viSadhara viSa viSa viSaya vizalya viSavANijya viSadhara viSadharaphulliGga vizArada vizAla vizAla vizodhi vistara viharatAM viharamANa vihalla vibhA vidhi vidhutarajomala vItarAga vItarAga vIra vIra vIra vIrajinendra vIrya vIryAcAra viMzati sUtra 34 34 50 3 47 47 17 34 34 6 34 17 17 2 2 3 2 3 ~ m ~ m ww 35 20 22 38 11 51 49 11 34 8 18 18 11 21 krama 21 3Ie 28 28 28 11 48 16 4 1 12 12 1 38 22 1 rara 1 2 38 2 1 3 ra 13 3 2003 m om 2 29 5 1 3 1 1 1 8 222 8 ra bhAga pRSTha 3 260 149 146 019 086 086 093 235 174 172 174 072 m m m m h 4 4 4 4 ra 3 3 s 1 3 223 285 ra 2 1 3 1 4 4 1 3 1 ra ra 1 ra ra 4 ra ra 2 1 074 232 132 169 172 300 296 153 118 298 201 226 092 occ 299 144 152 019 250 308 30 297 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 pratikramaNa sUtra vivecana-4 / sUtra | bha | mA| pRSTha prati za6 | saMskRta 35itara vucchea vyavaccheda vuDDI vRddhi 35. 34 vRSTi 38 veNA veyAvacca veNA vaiyAvacca 48 24 veyAvacca vaiyAvRtya 28 veyAvacca vaiyAvRtya vela 21 132 162 300 134 205 291 279 150 263 256 192 263 034 171 204 213 209 volaMtu gacchantu vyutsRjAmi vosirAmi vosirAmi vosirAmi vosirAmi vosiria vosiria vyutsRjAmi vyutsRjAmi vyutsRjAmi vyutsRSTam 54. vyutsRSTam 54 vosirisu 153 vyutsRja vyaMtara - zaGkha zaMkhezvara za un zata 055 159 upara 149 074 076 47 149 zarIranirAbAdhA zasya zAkinI zAtA zAnta zAntaye zAntAziva zAnti 47 444 4 4 4 4 4 4 4 4.55 47 068 069 067 068 087 088 000 zAnti 47 47 zAnti zAnti zAnti (nAtha) 47 47 / 067 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci 287 sUtra | krama | bhAga | pRSTha 47 078 47 47 47 47 prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara | zAnti (nAtha) zAnti (nAtha) zAnti (nAtha) zAntijina zAntideva zAntinimitta zAntinizAnta zAntipada zAntistava zAntyAdikara zAzvatAjina zAsana zAsana zAsana ziva ziva ziva ziva ziva zivapradA <<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<< 47 47 47 47 pa1 18 000 072 074 068 067 093 092 092 153 104 085 05 299 022 040 << 47 47 << 38 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / 36 43 47 <<<<<<<<< 082 47 47 zIlAnuM 51 38 38 47 zukramAsa zukramAsodbhava zubhAvahA zrI zrI mAnadevasUri zrIvarddhanI zrutadevatA zrRNoti zvApada 47 088 082 153 300 300 084 085 083 085 039 093 <<<<<<<<<<<<<Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 pratikramaNa sUtra vivecana-4 / sUtra | krama | bhAga| pRSTha | 3 16 2 189 233 160 118 151 163 202 299 |*32 >> Wm 2 m ma v = 0 0 +7 m prAkRta za6 | saMskRta 35itara saiaMtaraddhA smRti-antardhA saivihUNa smRtivihina sauttaraguNa sottaraguNa saMkamaNa saGkramaNa saMkA zaGkA saMkula saGkula saMkAmiyA saGkrAmitA saMkoia saGkucya saMgata saMgama saMgha saGgha saMgha saGgha saMgha saGgha saMghaTTiya saGghaTTita saMghAiya saGghAtita saMghAya saGghAta saMghovaribahumAna saGghoparibahumAna saMDAsA sandaMzo saMThaviya saMsthApita saMcAla saJcAra saMcia saJcita saMjama saMjama saMyama saMjama(yAtrA) saMyamayAtrA saMjutta saMyukta saMjoga saMyoga saMjoga saMyoga saMjogamUla saMyogamUla saMjogalakkhaNA saMyogalakSaNA saMjogasaMbaMdha saMyogasambandha san saMta san zAnti zAnti 149 Pwa<<<<< PPPPP <<< P > PPPF saMta 059 saMti m 253 220 2 | 126 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci prAkRta zabda saMti saMte saMthava 4 saMthAra saMthAra saMthAraya saMthAravihIpamAya a saMdisaha saMdisaha saMdisaha saMdisaha saMdisaha saMdisaha saMpai saMpai saMpaiya saMpajau saMpatta saMphAsa saMba saMbharia saMbhava saMlAva 19 saMskRta rUpAMtara zAnti sati saMstava saMstAra saMstAra saMstAraka saMstAraka vidhipramAda saMstuta saMdizata saMdizata saMdizata saMdizata saMdizata saMdizata saMdoha samprati samprati sAmpratika sampadyatAM samprApta saMpatti saMpUjita saMpUrita saMsparza zAmba saMsmRtA saMbhAra sambhava saMmetazikhara saMmoha saMmohadhUli saMyamayAtrA saMyama(rata) sallApa sUtra 24 35 35 54 35 e 54 35 17 5 11 26 30 33 krama bhAga >> 3ra na che je che 33 x 1 5 1 ny ny ny ny 1 1 1 1 1 4 36 21 11 13 11 18 13 47 47 21 29 49 35 42 21 8 51 21 21 4 43 ~ ra 10 3 4 U m 4 ra ____'' da 1 1 h . 2 w 2 1 3 3 4 4 3 ra 1 1 2 La 3 ra 1 ra 1 ra ra 4 m m 4 ra 146 3 x 3 ~ 289 4 023 125 247 ra 155 1 212 4 159 2 143 ra 143 149 4 040 3 280 pRSTha 208 217 120 199 200 200 199 081 155 287 219 049 083 275 155 297 053 302 102 052 073 075 janma Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 pratikramaNasUtra vivecana-4 krama | bhAga | pRSTha . . Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci 291 bhAga pRSTha 36 35 35 023 181 183 260 299 35 38 we u ru w n n en weten 18 prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara | sadodaya sadda zabda sadda zabda saddahaNa zraddhAna sadRza saddhA zraddhA santu santu saMjJA sannibha sannibha sapaDikkamaNa sapratikramaNa saptatizata sappariAva saparitApa sabbhUvabhAva sadbhUtabhAva sabhA 114 299 022 227 300 055 233 38 46 34 < . . . . . . . . . . . . . Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 pratikramaNa sUtra vivecana-4 | sUtra | 4 | ma pRSTha saMskRta 3pAMtara 133 prAkRta zabda samia samiI samiI samiI 133 <.. 270 34 229 pa1 153 146 143 047 085 085 samuna 266 samma sammatta sammatta sammatta sammatta sammatta-aiAra sammadiTTi sammaddiTTi sammaddiTThi sammANa samita samitI samitI samitI samiti samihita samIra samudra sampat sampatvarddhani samyak samyaktva samyaktva samyaktva samyaktva samyakatva-aticAra samyatrdaSTi samyagdaSTi samyagdaSTi sanmAna samyagdaSTi zata svayaMsambuddha satata sakala zatasahastra Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 293 krama | bhAga | pRSTha << < < * * saroja <<<<< sarva PPAN . < 092 098 165 034 262 050 034 048 262 193 w N zabdasUci prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara sarIra zarIra sarIrasakkAraposaha zarIrasatkArapauSadha saroja sarojahatthA sarojahastA sarvasaMgha sarvAmarapUjita salila salAhaNija zlAdhanIyaH salilAdibhaya savva savvao sarvataH savvakAliya sarvakAlika savvajIva sarvajIva savvadarisI sarvadarzI savvadhamma sarvadharma savvannU savvabhUa sarvabhUta savvasiddha sarvasiddha savvasiddha sarvasiddha sahasa sahasra sahastra sahasA sahaso sahassa sahastra sahassa sahasa sahia sahita sAkha sAkSya sAgaracaMda sAgaracandra sAgaravara sAgaravara sADIkamma zakaTakarma sAtamosvarga sAdara sAdhAraNavanaspatikAya sAdhu sAdhu w sarvajJa P . wo wo Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 pratikramaNa sUtra vivecana-4 prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara sAdhu sAdhu sUtra | 5 | bhAga / 2 pRSTha 215 040 044 082 044 sAdhu 242 sAmAiya sAmAiya sAmAiya sAmAiya sAmAiya ' qn qn w qn qn qn y' qn 6 ' qn qn H sAmAiyavaya sAmi sAmiya sAvaga sAvaga sAvagadhamma sAvagadhamma sAvajja sAvaja sAvajajoga sAvaya sAvaya sAra sAdhu sAdhyate sAmAyika sAmAyika sAmAyika sAmAyika sAmAyika sAmAyikanA doSa sAmAyikavrata svAmin svAmin zrAvaka zrAvaka zrAvakadharma zrAvakadharma sAvadha sAvadha sAvadhayoga zrAvaka zrAvaka sAra sAra sAra donwPPw.www.< Pow... <<<< qn qn qn qn qn H 272 275 241 190 279 272 100 | 298 242 104 242 104 2para 108 2para 276 246 130 144 144 152 170 043 119 119 295 305 2 / 174 qn y' 8 y qn H sAra ' H sAra sArahI sAla sAlibhadda sAsaNa sAsaya sAsaya sAra sArathI zAla zAlibhadra zAsana zAzvata zAzvata << h H H qn q ' 4 / Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci 295 prAIta za6 | saMskRta 35itara | ka bha | mA / pRSTha 41 sAsaya sAhati sAhammeia sAhammi sAhammivacchalla 50 . < . < +mm to zAzvata sAdhayanti sAdharmika sAdharmika sAdharmikavAtsalya sAdhu sAdhu sAdhu sAdhu sAdhu sAdhu 211 033 287 145 145 096 sAhu 296 15 35 34 062 103 212 253 257 35 5 34 sAdhu sAdhu 033 sAdhu x | 048 sAdhu 54 206 sAdhu sAdhu tasya zikSA zikSANAM zikSAvrata zikSAvrata zikSAvrata 207 207 < www w ww w < < < < < ww ww 230 224 127 35 27 242 190 35 zikSAvrata zikSAvrata 34 sikkhA sikkhANaM sikkhAvaya sikkhAvaya sikkhAvaya sikkhAvaya sikkhAvaya sijaMbhava sijaMsa sijaMsa siNiddha siddha siddha siddha w Mv 03.0 w m wor:- >> zayyaMbhava zreyAMsa zreyAMsa 197 203 208 127 217 126 101 065 snigdha siddha siddha siddha PP << 230 siddha 05ra 065 | 171 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 pratikramaNasUtra vivecana-4 | sUtra | krama | bhAga | pRSTha 23 23 siddha siddha 35 34 4 yaha kahA jA rahA hai| 51 | 1 prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara siddha siddha siddha siddha siddha siddha siddha siddha siddha siddha siddha siddha siddhaha siddhAnAM siddhA siddhAH: siddhi siddhi siddhi siddhi siddhi siddhi siddhigai siddhigati PP< < < < < w_w 2 | 182 201 102 257 153 205 206 207 215 2 31 235 201 42 < 13 sirasA zirasA 23 45 < sirasA siri siridevI siriya siva siva sivA 20 zirasA zrI zrIdevI zriyaka 030 051 194 052 128 130 111 050 Koru eu eru ennw o orunonoomne on one uber < < 48 ziva 13 < sihara sIala sImA sIyA 198 216 167 ziva zivA zikhara zItala sImA sItA sIraM zIla zIlAGga zIlakalitA ziSya zirSa sIhagiri CG No CG mwo 0 0 0 129 144 142 049 sIla sIlaMga sIlakakiA sIsa sIsa sIhagiri w < < < 108 287 292 115 175 sua zruta Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdasUci prAkRta zabda sua sua suaM suadevayA suadevayAe suasAyara sui suikkasAra suMdarI sukosala suguNikkaThANa suguru suji sudaMsaNa sudaMsaNa supAsa subha subhaddA sumai I suragaNa suraviMda sulasA sulasA saMskRta rUpAMtara zruta zruta zrutaM zrutadevatA zrutadevatAyai zrutasAgara zuci zucyaikasAra sundarI sukozala sukha sukha sukhatapa sukhadAyinI suguNaikasthAna suguru sujayA jyeSThA sutuSTi sutuSTipradA sudarzana sudarzana supada supArzva zubha subhadrA sura sura suragaNa suravRnda surendra sulasA sulasA sUtra 27 08 40 34 40 40 40 20 20 49 49 4 3G 4 44 20 50 47 49 47 47 49 43 21 8 29 48 8 21 3G 22 20 3G 49 43 krama bhAga 1 ra 4 qn q 1 47 1 1 1 ra 2 10 120 ra 1 2 1 s s s 2 gu u um s 1 1 5 7 - 8 8 3 1 3 MUN ra 1 8 ra ra 2 2 2 ra 22 8 2 X 3 4 4 4 m ra ra 4 4 1 4 1 4 ra 4 4 4 4 4 4 4 ra 1 3 4 1 2 4 ra 2 4 m m m 4 4 297 pRSTha 240 027 257 028 027 029 130 130 132 116 149 021 149 044 128 149 080 130 082 082 118 176 148 215 025 129 213 145 021 167 131 021 127 178 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 pratikramaNasUtra vivecana-4 / sUtra | | bhAga pRSTha 35 173 34 < Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namoDastu sUtra-vivecana 299 sUtra | bha | HIL | pRSTha 42 < 38 pa1 51 51 ____Ata za6 | saMskRta 35itara | sthita spardhamAna svarga svarga svarga svasti svasti svasti svastipradA svAdhyAya(rata) svAhA svAmika - PREw Ph < < < < < < | 037 297 15ra 15ra 1para 083 087 088 083 47 47 47 43 040 47 47 < < < svAmin 088 075 072 149 svAmI 210 51 aham hajAra ghnanti haNAvyo 35 31 39 < www << hasyo harau V1 < PPPP hariyakkamaNa haraNa haritaAkramaNa harSa P< P havai bhavati bhavati 152 236 060 060 034 144 160 021 111 236 118 155 034 081 189 100 221 havaI 48 w 21 hAra hita hRdaya bhavatu bhavatu Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 pratikramaNa sUtra vivecana-4 sUtra | krama | bhAga | pRSTha 6 9. prAkRta zabda | saMskRta rUpAMtara bhavati bhavati bhavati bhavati bhavati ba ba ba 0 077 2 30 243 246 bk huM zuM che ? A 8 9 9 9 da | 0 8 140 bhavatu 18 092 089 089 Thereticxhet hics - - 8 47 089 089 47. - 0 uparokta zabdasUci saMbaMdhe sUcanA :(1) prAkRta zabda vibhAgamAM pratyeka sUtranA mULa zabdo che. (2) saMskRta rUpAMtara vibhAgamAM be bheda che - (1) je prAkRtamAM mULazabda che te ja zabdanuM ja saMskRta rUpAMtara che athavA (2) svataMtra evo saMskRta ke gujarAtI zabda che. jo prAkRta vibhAgamAM - 'Desa' hoya to A zabda svataMtra jANavo. (3) krama vibhAgamAM mULasUtra ke gAthAno krama mUkela che. (4) "bhAga' vibhAgamAM A zabda "pratikramaNa sUtra abhinava vivecana' graMthanA keTalAmAM bhAgamAM che te bhAgano "aMka' batAvela che. (5) "pRSTha' vibhAgamAM A zabdano pRSThaka batAvela che. -4-4 - muni dIparatnasAgara sarjita pratikramaNa-zabdasUci samApta Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namoDastu. sUtra-vivecana krama sUtranuM nAma 1 navakAra (maMtra) sUtra paMciMdiya sUtra khamAsamaNa sUtra icchakAra sUtra 5 iriyAvahI sUtra tassauttarI sUtra 2 3 4 ur 7 annatya sUtra logassa sUtra karemibhaMte sUtra 10 sAmAiya vayajutto sUtra 11 jagaciMtAmaNi sUtra jaMkiMci sUtra kula bAra sUtro 8 pratikramaNasUtra abhinava vivecana bhAga-1nuM vivaraNa U 12 pRSThAMka 017 thI 115 116 thI 140 141 thI 147 148 thI 152 153 thI 166 167 thI 182 183 thI 194 195 thI 238 239 thI 270 271 thI 283 284 thI 311 312 thI 320 kula pRSTha Ge 25 07 301 05 04 26 12 44 3ra 13 28 09 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 pratikramaNa sUtra vivecana-4 pratikramaNasUtra abhinava vivecana | bhAga-2nuM vivaraNa ma kula pRSTha 40 04 04 02 22 18 | 18 16 sUtranuM nAma 13 | namutthaNe sUtra 14 | jAvaMti sUtra 15 | jAvaMta sUtra 16 | namoDarhat sUtra 17 | uvasaggaharaM stotra jayavIyarAya sUtra 19 | arihaMta ceiyANaM sUtra 20 | kallAsakaMdaM stuti 21 | saMsAradAvA stuti 22 | pukUkharavaradI sUtra 23 [ siddhANaM buddhANaM sUtra 24 | veyAvaccagarANe sUtra 25 | bhagavAnaDuM-vaMdanA 26 | devasia paDikkamaNe ThAu sUtra 27 | icchAmi ThAmi sUtra 28 | nAraMmi daMsaNUmi sUtra kula soLa sUtro pRSThAMka 017 thI 056 057 thI 060 061 thI 064 065 thI 066 067 thI 088 089 thI 106 107 thI 122 123 thI 138 139 thI 159 160 thI 180 181 thI 204 205 thI 212 213 thI 217 218 thI 226 227 thI 244 245 thI 320 16 21 24 08 05 09 18 76 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namostu. sUtra-sUtranoMdha krama | sUtranuM nAma 29 vAMdaNA sUtra devasio Alou sUtra sAta lAkha aDhAra pApasthAnaka savvasTa vi. sUtra icchAmi paDikkamiu sUtra 30 31 pratikramaNasUtra abhinava vivecana bhAga-3 vivaraNa 32 33 34 35 | vaMdittu sUtra 36 | amuThThio sUtra 37 Ayariya uvajjhAe sUtra 38 namostu vardhamAnAya sUtra kula daza sUtro pRSThAMka 017 thI 048 049 thI 050 051 thI 061 062 thI 082 083 thI 084 085 thI 086 087 thI 273 274 thI 285 286 thI 294 295 thI 304 303 kula pRSTha 032 002 011 021 002 002 187 012 009 010 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 pratikramaNasUtra vivecana-4 pratikramaNasUtra abhinava vivecana bhAga-4 vivaraNa kula pRSTha 010 005 004 003 004 003 008 005 krama| sUtranuM nAma 39 | vizAla locana dala sUtra 40 | sUadevayA thAya 41 khittadevayA thAya kamaladala thAya 43 | bhavanadevatA thAya kSetradevatA thoya 5 aDhAIjesu sUtra 46 varakanaka sUtra 47 | laghuzAMti stava caukkasAya sUtra 49 bharaphesara sajhAya | mannaDajiNANe sajhAya sakalatIrtha vaMdanA posaha levAnuM sUtra 53 posaha pAravAnuM sUtra 54 saMthArA porisi sUtra zabdasUci kula daza sUtro pRSThoka 017 thI 026 027 thI 031 032 thI 035 036 thI 038 039 thI 042 043 thI 045 046 thI 053 054 thI 058 059 thI 097 098 thI 104 105 thI 135 136 thI 150 151 thI 162 163 thI 172 173 thI 187 188 thI 219 220 thI 304 0 39 48 / 007 031 50 015 012 para 010 015 032 085 muni dIparatnasAgara sarjita-vicita "pratikramaNa sUtra abhinava vivecana' pUrNa Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULa sUtrone analAharUpe parAkSartata karavA paDe e anicchanIya ane manoThanAprahAyaka ghaTanA ja che. chatAM kALanI keDIe A durghaTanA AvabhaNa pAmatI ja rahI che. sarSe sAhityakSetre bahujaja hitArthe thatAM ajavAhono itihAsa dAyakAo juno banato jAya che. amAro A parizrama paNa e ja anivArya aniSTanI anarthAtta che. 'jyAre vivecana e mULa sUtrono 'arthabodha' che. sUtranA artha-dAnano pravAha to anAdikALathI bhAlaparamAtmAnA lANI salila svarUpe vaheto ja rahyo che. ame to mAtra te zabdonuM deha ghaDatara karyuM che. pratikramaNa sUtrono bodha bhAvapUrvaka kriyArUpe pariNamana pAme e ja abhyarthanA.. muna dIu48mAthAra